Acerca de este libro

Esta es una copia digital de un libro que, durante generaciones, se ha conservado en las estanterías de una biblioteca, hasta que Google ha decidido
escanearlo como parte de un proyecto que pretende que sea posible descubrir en línea libros de todo el mundo.
Ha sobrevivido tantos años como para que los derechos de autor hayan expirado y el libro pase a ser de dominio público. El que un libro sea de
dominio público significa que nunca ha estado protegido por derechos de autor, o bien que el período legal de estos derechos ya ha expirado. Es
posible que una misma obra sea de dominio público en unos países y, sin embargo, no lo sea en otros. Los libros de dominio público son nuestras
puertas hacia el pasado, suponen un patrimonio histórico, cultural y de conocimientos que, a menudo, resulta difícil de descubrir.
Todas las anotaciones, marcas y otras señales en los márgenes que estén presentes en el volumen original aparecerán también en este archivo como
testimonio del largo viaje que el libro ha recorrido desde el editor hasta la biblioteca y, finalmente, hasta usted.

Normas de uso

Google se enorgullece de poder colaborar con distintas bibliotecas para digitalizar los materiales de dominio público a fin de hacerlos accesibles
a todo el mundo. Los libros de dominio público son patrimonio de todos, nosotros somos sus humildes guardianes. No obstante, se trata de un
trabajo caro. Por este motivo, y para poder ofrecer este recurso, hemos tomado medidas para evitar que se produzca un abuso por parte de terceros
con fines comerciales, y hemos incluido restricciones técnicas sobre las solicitudes automatizadas.
Asimismo, le pedimos que:

+ Haga un uso exclusivamente no comercial de estos archivos Hemos diseñado la Búsqueda de libros de Google para el uso de particulares;
como tal, le pedimos que utilice estos archivos con fines personales, y no comerciales.
+ No envíe solicitudes automatizadas Por favor, no envíe solicitudes automatizadas de ningún tipo al sistema de Google. Si está llevando a
cabo una investigación sobre traducción automática, reconocimiento óptico de caracteres u otros campos para los que resulte útil disfrutar
de acceso a una gran cantidad de texto, por favor, envíenos un mensaje. Fomentamos el uso de materiales de dominio público con estos
propósitos y seguro que podremos ayudarle.
+ Conserve la atribución La filigrana de Google que verá en todos los archivos es fundamental para informar a los usuarios sobre este proyecto
y ayudarles a encontrar materiales adicionales en la Búsqueda de libros de Google. Por favor, no la elimine.
+ Manténgase siempre dentro de la legalidad Sea cual sea el uso que haga de estos materiales, recuerde que es responsable de asegurarse de
que todo lo que hace es legal. No dé por sentado que, por el hecho de que una obra se considere de dominio público para los usuarios de
los Estados Unidos, lo será también para los usuarios de otros países. La legislación sobre derechos de autor varía de un país a otro, y no
podemos facilitar información sobre si está permitido un uso específico de algún libro. Por favor, no suponga que la aparición de un libro en
nuestro programa significa que se puede utilizar de igual manera en todo el mundo. La responsabilidad ante la infracción de los derechos de
autor puede ser muy grave.

Acerca de la Búsqueda de libros de Google

El objetivo de Google consiste en organizar información procedente de todo el mundo y hacerla accesible y útil de forma universal. El programa de
Búsqueda de libros de Google ayuda a los lectores a descubrir los libros de todo el mundo a la vez que ayuda a autores y editores a llegar a nuevas
audiencias. Podrá realizar búsquedas en el texto completo de este libro en la web, en la página http://books.google.com
This is a reproduction of a library book that was digitized
by Google as part of an ongoing effort to preserve the
information in books and make it universally accessible.

https://books.google.com
HARWARD COLLEGE
LIBRARY

GIFT OF

THE UNIVERSITY
 I.I.I.I.

~ * -
----~--~ --. .---*=--
 an

**
 [Stereo!ype Edition] -

QUINTI HORATII FLACCI

OPERA.

INTERPRETATIONE ET NOTIS
ILLUSTRAVit

* LUDOVICUS DESPREZ,
CARDINALITIUS SOCIUS AC RHETOR EMERITUS,
JUSSU

CHRISTIANISSIMI REGIS,
in USUM

SE RENISSIMI DELPHINI.
AC

SERENISSIMORUM PRINCIPUM BURGUNDIÆ,

ANDIUM ET BITURIGUM.

Editio QUINTA IN AMERICA sTEREοTypis IMpRessa; cuM NovissiMA

PARisiENsi diLiGENTER colLATA, caeTERIsqUE HACTENus
editis LONGE EMENDATIOR.

eiuic Editioni Accesserunt

VITA HORATII CUM DACERII NOTIS,

EJUSDEM CHRONOLOGIA HORATIANA, INDEX ACCURATISSIMUs,
ET PRAEFATIO DE SATIRA ROMANA.

E STEREOTYPIS A D. & G. BRUCE FABRICATIS.

---------------------------

PHILADELPHIÆ:

PUBLISHED BY JOSEPH ALLEN.

sold by J. Gricc, n. fouath st.

1828
Ealuc T / o 2 5. 32 0, 828
V

HARWARD CC E G [.. L. Tº A ºf
Glºt GF º
rhinction univ Cbsity Ltd, ARY
MAR 10 1938
 , Q. HORATII FLACCI -

- W I T A,
PER

LUDovICUM DESPREZ.
**

Q. HORATIUS FLACCUS in Venusio Apulia oppido natus est

* Patrem habuit libertinum, et exactionum coactorem : Salsamenta
rium scribunt aliqui: eo quëd in altercatione quidam Horatio exprobra
verit, Quoties ego widi patrem tuum brachio seemungentem? cujus dicterii
meminit Tullius 4, ad Heren. ” Natalem ejus ponunt duobus annis
ante conjurationem Catilinariam, L. Aurelio Cotta et Manlio Torquato
iterúm Consulibus. “A patre Roman puer deductus, ibique honestè
educatus, atque liberalibus disciplinis institutus est. " Orbilium gram
maticum audivit. " Romã Athenas se contulit, Philosophiae discen- "
dae causá. " Athenis cum versaretur, annum aetatis agens vicesimum
tertium, à Bruto abstractus ad civile bellum, acTribunus militum factus,
Philippensi cladi interſuit. "Tum victus, et bonis exutus paternis,
paupertate conflictatus ad poésim animum appulit. " Hinc Maecenatis
amicitiam demeruit: ac per eum subinde cum Augusto reconciliatus, ut
rique valdé charus extitit, et liberaliter ditatus. ." Suetonio etiam teste,
primum scriba Quaestorius fuit post venjam ab Augusto impetratam.
** Animo erat ā tumultibus urbanis alieno, secessumque amabat. Apud
Sabinos autem libenter morabatur in fundulo suo, quem describit Lib. i.
Epist. 16. ** Hinc scribendarum epistolarum munusab Augusto obla
tum detrectavit. " Victs fragalitatem cum munditiã dilexit. “ Fuit
corporis habitu breviet obesus. De ingenii scriptorumque elegantia ni
hil est quod dicam, cºm.tot Sæcula non sine admiratione praedicaverint
junctam ab eo in carminibus Anacreontis suavitatem cum Pindari virtute
et sublimitate: in sermonibus veró eam dicacitatem urbanam, quá nihil
solertius et sagacius. Mortuus est anno aetatis 57. Erravitgue librarii
manus ex Suetonio scribentis 59. ** Augustum haeredem palam nun
cupavit. Humo conditus est extremis Esquiliis, juxta Maecenatis tu
mulum.

T Lib. 2. Satira 1. versu 35. 9 Lib. 1. Od. 18. Lib. 3. Od. 16. Epod. 1.
2 Lib. 1. Sat. 4 et 6. - 10 Lib. 2. Sat. 6. v. 36.
3 Lib. 0d. 21. Epod. 13. 11 Lib. 1. Sat. 6. Lib. 1. Epist. 10.
4 Lib. 1. Sat. 6. Lib. 2. Epist. v. 41. 12 Sueton. in vita Horatii.
tº Lib. 2. Epist. 1. - 13 Lib. 1. Od 31. Lib. 2. Sat. 6. Lib. 1.
6 Lib. 2. Epist. 1. Epist. 5.
7 Lib. 2. Od. 7, Lib. 3. Od. 14. Lib. 1. Sat. 14 Lib. I. Sat. 3 Lib. 1. Epist. 4. et 20,
6. v. 48. 15 Sueton, cit.
B Lib. 2. Epist, 2. 1*
 Q. HORATII FLACCI

V I T A
- E

SUETONIO.

QUENTUS HORATIUS FLACCUS, Venusinus, patre, utipse qui

dem tradit, libertino, et exactionum coactore: at vero creditum est, sal
samentario, quum illi quidam in altercatione exprobasset, Quoties ego
vidi patrem tuum cubito se emungentem? Bello Philippensi excitus à M.
Bruto Imperatore, Tribunus militum meruit: victisque partibus, veniã
impetrată, scriptum Quaestorium comparavit: ac primö Maecenati, mox
Augusto in gratiam insinuatus, non mediocrem in amborum amicitiã lo
cum tenuit. Maecenas quantopere eum dilexerit, satis demonstratur illo
Epigrammate, ubi inquit:
JNi te visceribus meis, Horati,
Plus jam diligo, tu tuum sodalem
Hinno me videas strigosiorem.
Sed multo magis extremis, tali ad Augustum elogio: Horatii Flacci, ut
mei, esto memor. Augustus ºpistolarum quoque ei officium obtulit, ut
hóc ad Maecenatem scripto significat: Anté ipse 'ſ. scribendis
epistolis amicorum; nunc occupatissimus et infirmus Horatium nostrum te
cupio adducere. Peñiet igitur ab istá parasitică mensã ad hanc regiam,
et nos in epistolis scribendis adjuvabit. Ac ne recusanti quidem aut Suc
censuit quicquam aut amicitiam suam suggerere destitit. Extant epis
tolae, e quibus, argumenti gratiá, pauca subjeci. Sume tibi aliquid juris
apud me, tanquam si convictor mihi fueris ; recte enºm et non temere fe
ceris, quoniam id usils mili tecum esse volui, si per taletudinem tuam
posset. Etrursus: Tui qualem habeam memºriam, poteris ºr Septimio
#:
woque nostro audire: nam incidit ut coram illo fieret à me tui mentio.
§. enim, si tu superbus amicitiam nostram sprevisti, ideo mos quoque
dºwrittºosui. Præterea saepe eum, inter alios jocos, purissimum penem et
homunicionem lepidissimum appellat; unāque et alterá liberalitate locu
pletavit. Scripta quidem ejus usque adeo probavit, mansuraque perpe
tud credidit, ut non modo Seculare Carmen componendum injunxerit,
sed et Windelicam victoriam Tiberii Drusique, privignorum suorum:
eumque coègerit propter hoc, tribus carminum libris ex longo intervallo
quartum addere; post sermones vero lectos quosdam, nullam sui men
tionem factam ita sit questus: Iratum me tibiscito, quéd non in plerisque
ejusmodi scriptis mecum potissimilm loquaris. An vereris me apud posteros
 HORATI1 VITA. • ' V.

infame tibi sit, quod videaris familiaris nobis esse ? Expressitque Eclo
gam, cujus initium est;
um tot sustineas et tanta negotia solus,
Italas armis tuteris, moribus ornes,
£: emendes : in publica commoda peccem,
Si longo sermone morer tua tempora, Cæsar.
Habitu corporis brevis fuit, atque obesus; qualis et à semetipso in Sa
tyris describitur, et Augusto hâc Epistolâ: Pertulit ad me Dionysius li
bellum tuum, quem ego (ne accusem brevitatem) quantuluscunque est, boni
consulo. Vereri autem mihi videris ne majores libelli tui sint, quàm ipse
es, sed si tibi statura deest, corpusculum non deest. Itaque licebit in sexta
riolo scribas, quum circuitus voluminis tui sit oywàarrarę, sicut est ventri
culi tui.
Vixit plurimum in secessu ruris sui Sabini, aut Tiburtini : domusquw
ejus ostenditur circa Tiburni luculum.
Venerunt in manus meas et Elegi, sub ejus titulo, et Epistola prosâ
oratione, quasi commendantis se Mæcenati. Sed utraque falsa puto
nam Elegi vulgares: Epistola autem obscura: quo vitio minimè teneba
tur. Natus est vi. Id. Dec. C. Cotta et L. Torquato Consulibus. De
cessit v. Kal. Dec. C. Marcio Censorino et C. Asino Gallo Consulibus
post nonum et quinquagesimum annum : hærede Augusto palam nuncu
pato, quum, urgente vi valetudinis, non sufficeret ad obsignandas testa
menti tabulas. Humatus et conditus est extremis Esquiliis juxta Mæce
natis tumulum.
 V. CLAR. AND. DACERII
N O T Æ
IN VITAM -

Q. HORATII FLACCI.

Q. HORATII FLACCI vita ê Suetonio.] Hanc vitam Porphyrio

disertè adjudicat Suetonio in Notis suis ad Epist. I. Lib. ii. his verbis,
4ugusto increpanti Horatium, quòd non ad se quoque plurima scriberet,
ut §Â auctor est, imprimis cum laude Caesaris se excusat. At vel
tacente Porphyrione, ita se prodit hic Suetonii stylus, ut peritum lecto
rem haud temerè fallat.
Patre, ut ipse quidem tradit, libertino, et exactionum coactore.] Hoc
de seipso profitetur Horatius Sat. 6. Lib. i. v. 45.
JN'unc ad me redeo libertino patre natum.
Et. v. 85. Nec timuit, sibi ne vitio quis verteret, olim
Si praeco parvas, aut, ut fuit ipse, coactor
JMercedes sequerer
.At vero creditum est, salsamentario.] Salsamentarium propriè nuncu
pant Graeci αλλαποπωλην, Galli un Charcutier, qui parat venditque farcimina,
tomacula, et id genus alia.
uoties ego vidi patrem tuum cubito se emungentem ?] Hoc convicio
irridebantur salsamentariorum filii. Cic. iv. Lib. Rhetoricorum ad
Herennium (siquidem ille est verus illius operis auctor) Per consequentiam
significatio sit, cum res quae sequuntur aliquam rem, dicuntur, eæ quibus
tota res relinquitur in suspicione, ut si salsamentarii filio dicas, Quiesce tu,
ius pater cubito se emungere solebat.
'ífí, Philippensi excitus à M. Bruto Imperatore, Tribunus militum me
ruit.] Tunc temporis Horatius literis operam dabit Athenis. Vide quod
narrat ipse Epist. 2. Lib. ii.
Scriptum Quaestorium comparavit.] Lege scriptum pro scribatum.
Vide Notas nostras ad v. 36, Sat. 6. Lib. ii.
De re communi scribæ magnâ atque novâ te -

Orabant hodie meminisses, Quinte, reverti.

adde quod scribit Liv. cap. 46. Lib. ix. et A. Gell. cap. 9. Lib. vi.
.Ac primo JMaecenati—in gratiam insinuatus.] Hæc ita narrantur, quasi
Horatius non innotuerit Maecenati, nisi post impetratam demum ab Au
gusto veniam, et comparatum scribatum Quaestorium. At istud Sueto
nio nunquam excidisset._ Mæcenate enim deprecante, Cæsar ignovit
Horatio, eique bona suo Fisco addicta reddidit. Suetonius hoc loco de '
eo tempore loquitur, quo coepit Maecenas Horatium habere in numero
familiarum suorum, quocum negotia sua communicaret ; quemque in otio
suo jucundum adhiberet comitem.
 NOTÆ IN VITAM HORATII. VII

Hinno me videas strigosiorem.] Non placet ista lectio. Procul dubio

scripserat Maeceuas, Ninno me videas strigosiorem, eamque lectionem se
cutus est doctissimus Vossius. Fuit iis temporibus Nin. Crassus poëta
quovis pumice aridior, eamque ob causam istiusmodi conviciis obnoxius.
Eulogium.] Græcè $\6ywar, propriè significat titulum, lemma, præfa
tionem concisam, breviarium, quo quis, quid sibi velit, paucis verbis
docet.
JNunc occupatissimus et infirmus.] Infirmâ valetudine utebatur Augus
tus omni tempore, post autem bellum Hispanicum, impetidio magis gra
vescere cæpit ejus valetudo. Post istud igitur bellum constat eum hanc
epistolam ad Maecematem scripsisse, Horatioque obtulisse munus episto
larium.
Jlb istâ parasiticâ mensâ.] Horatius enim non erat ex Maecenatis
domesticis, neque ullius ordinarii officii causâ apud eum hærebat, ideo
que eum hic irridet Augustus ut Mæcenatis parasitum, quasi ei esset as
siduus conviva.
Jlc ne recusanti quidem aut succensuit quicquam, aut amicitiam suam
suggerere destitit.] %; primis notatu dignum est, quod hic observat Sue
tonius. Rara est in principibus ejusmodi moderatio : cujus quidem ex
hibendæ fateor non nisi rarissimas iis præbere occasiones. Adeò in
paucos incidunt, qui officia ampla et honores ultro sibi oblatos detrectent.
Si per valetudinem tuam fieri posset.] Indicant hæc verba Horatium,
valetudinis suæ excusatione illum honorem sibi ab Augusto oblatum re
cusasse. Jam enim consenuerat, unde etiam sequitur hoc ei non oblatum
fuisse ante bellum Hispanicum, ut supra dixi.
Septimio.] Idem est Septimius, quem alloquitur Hor. Od. 6. Lib. ii.
quem laudat Ep. 3. Lib. i. quemque Tiberio commendat Ep. 9. Lib. i.
Unâque et alterâ liberalitate locupletavit.] Nihil quicquam memini ab
Horati6 dictum de Augusti in se liberalitate, quod tamen silentium non
est ab ingrato animo profectum. Nemo inquam fuit princeps, qui ali
quibus non benefecerit, pauci autem fuerunt Augusti similes, qui om
nibus suis subjectis benefecit. Quorsum igitur pro seipso seorsim gratias
ageret, quum essent pro toto mundo gratiæ agendæ ? Sola autem hu
jusmodi gratiarum actio gloriam principis amplificat, solaque digna est
quæ literarum monumentis posteritati commendetur ? Itaque Horatius,
quâ erat prudentiâ, nihil prætermisit, quo demonstraret imperium uni
versum Augusto acceptum retulisse felicitatem suam, neque quenquam
fuisse civem Romanum, qui ei tranquillitatem vitamque suam non de
beret.
Vindelicam victoriam Tiberii Drusique.] Quod quidem fecit Od. 4. et
14. Lib. iv.
Eumque coegerit propter hoc tribus carminum libris eae longo intervallo
quartum addere.] ζ credit omnes Odas lib. iv. ab Horatio scriptas
postquam Moc erat ei ab Augusto imperatum, nae is longe errabit. Illud
solum dicit Suetonius, Horatium ab Augusto coactum fuisse quartum li
brum edere, illasque Odas, quas ex ipsius imperio composuisset, iis ad
jungere, quasjampridem fecisset, necdum in luccm cdidisset. Vide Notas
aà Od. 1. Lib. iv.
Habitu corporis breris fuit et obesus.] Quod ipse divit Sat. 3. Lib. ii.
ubi se affirmat esse staturæ non amplius bipedalis.
vim INOTAE IN VITAM HORATII.

Pirit plurimum in secessu ruris sui.] Hibernos menses nonnunquam

Tarenti transigebat. Sed maximam ætatis suæ partem degebat in Ti
burtino suo: quem locum prætulit Tarento, quod ostendit Od. 6. Lib. ii.
Sabini aut Tiburtini.] Cave hinc colligas geminum fuisse Horatio rus.
Villa ejus fuit inter agrum Tiburtem, et Sabinum, unde alii illam Tibur
tinis accensent, alii Sabinis; quod fieri solet de villis, urbibus, et monti
bus qui duabus regionibus interjacent. Sic Venusium nunc Lucaniae,
nunc Apuliæ urbs habebatur, ut loquitur noster Sat. I. Iib. ii.
Lucanus, an .flppulus, anceps,
JNam Venusinus arat finem sub utrumque colonus.
Et Od. 4. Lib. iii. eâdem de causâ ponit montem Vulturem in Apulia
et extra Apuliam. Ecce autem locum huic è Suetonio planè similem
apud Catullum, qui de rure suo, quod in eâdem regione ubi et Horatii
rus erat, dicit.
O funde noster, seu Sabine, seu Tiburte,
JN'am te esse Tiburtem autumant, quibus non est
Cordi Catullum lædere : at quibus cordi est,
uoris Sabinum esse pignore contendunt :
Sed seu Sabine,seu verius Tiburte, &c.
Domusque ejus ostenditur circa Tiburni luculum.] Is est Tiburni lu
cus, de quo Od. 7. Lib. i.
Et præceps ./lnio, et Tiburni lucus, et uda
.Mobilibus pomaria rivis.
Fuit autem Tiburnus Catilli et Coræ frater, qui quam condiderant ur
bem, Tibur ex nomine fratris sui maximi natu nuncupaverunt. Virgil.
Lib. vii. v. 672.
Sed utraque falsa puto ; nam Elegi vulgares.] Egregium est hoc loco
Suetonii judicium. Ex eo, quod vulgares sunt hi Elegi, Horatio illos
abjudicat. I,ongè aliam tulissent sententiam hodierni Critici, qui nulli
labori parcunt, dum antiquorum vitia pervestigant, quique pulcherrimos
sæpe locos vexant damnantque, ideò tantùm, quia quod pulcherrimum
est, à Genio ipsorum abhorret maximè. Quo plura reperissent in his
elegis humilia et inepta, eo impensiùs contendissent verum auctorem fu
isse Horatium. Prò dolor! quanto cum ipsorum dispendio perierunt ?
Huc enim provocarent, tanquam ad certissimam auctoritatem, gratulan
tes sibi repertos esse testes qualescunque, qui causæ recentiorum faverent
contra antiquos.
Elegi vulgares.] Potuit Suetonius, ex ipso Horatio sumpto argumem- '
to, contendere hos elegos fuisse subdititios ; ipse enim de suis scriptis lo
quens dicit Ep. ult. Lib. ii. ę

Carmina compono, hic elegos. ¢

Epistola autem obscura.] Nostro igitur vitio fit, quòd obscura quæ
dam apud Horatium deprehendamus: plerumque verò commentatorum,
et interpretum culpâ, qui sæpe clarissimis alioqui locis tenebras offude
runt, quique auctorem penitus depravârunt inepto eo sensu quem ipsi
affinxerunt.
 NOTAE IN VITAM HORATIM.

VI. Id. Dec.] Hoc est, octavo ejus mensis die, anno ab U. C. 688.
63. annis ante Natum Christum.
L. Cotta et L. Torquato Coss.] Dicente ipso Od. 21. Lib. iii
O nate mecum consule JManlio !

Et Epod. 13. v. 8.
Tu vina Torquato move
Consule pressa meo.
Decessit C. JMartio Censorino et C. .1sinio Gallo Coss.l Anno ab U.
C. 745. sex annis ante Natum Christum. Errat igitur Suetonius, cùm
dicit post quinquagesimum nonum annum. Ab octavo enim Decem. die
ann. 688. ad vigesimum septimum Nov. 745. non sunt amplius quinqua
ginta septem anni minus undecim diebus. Nisi hæc sic potius culpa
librarii. -

Hærede.1ugusto palam nuncupato, ;';' urgente vi valetudinis non suf

£i; ad obsignandas Testamenti tabulas.] [Jure Civili rata habentur
estamenta vivâ voce dicta, modò testator haeredem suum nuncuparit
coram septem testibus. Justinian. Inst. Tit. x. Sect. 13. Si quis au
tem sine scriptis voluerit Jure Civili ordinare testamentum, septem testibus
adhibitis, et suâ voluntate coram iis nuncupatâ, sciat hic perfectissimum
testamentum Jure Civili firmumque constitutum.
In ertremis Esquiliis juxta Maecenatis tumulum.] Habitavit enim
Maecenas in extremis Esquiliis, ubi superbam sibi domum fecerat, atque
sepulchrum. -

Juxta.Maecenatis tumulum.] Decesserat Maecenas eodem anno. Unde

autem factum est, ut Horatius, superstes cùm esset, nihil in scriptis reli
querit, quo testaretur dolorem ex Maecenatis morte conceptum ? Mihi
quidem illud non videtur credibile. Tanto eum affectu dilexit, tantaque
in se merita ejus erant, ut nefas esset officium lugendi Maecenatis cui
quam alteri reliquisse. Nullo pacto esset ignoscendum adeo inhumano
facinori. Si ita nefariè ingratus fuisset, non tam æstimarem scripta, quàm
ipsum auctorem aspernarer: meque adeo pœniteret tanti temporis in eo
explicando vertendoque collocati. Videamus an historia nobis aliquid
suggerat, quod eum expediat à crimine silentii istius, quod quidem primo
tam suspectum tamque odiosum apparet. Dio de eo anno loquens qui
Maecenati supremus fuit, enumerat primo omnia felicia, quæ Augusto
eo anno contigêrunt. Cùmque demonstrâsset priores octo menses nihil
ei præter felices eventus dedisse, addit finem anni non respondisse prin
cipio, mortemque Maecenatis derepentè interrupisse prosperorum seriem,
ad nonum usque mensem continuatam. Mors igitur Maecenatis non
nisi post octavum mensem contigit. At quamvis statim post eum men
sem exactum contigisset (quod tamen non constat, cùm Dio non designet
quoto die $£'}, à fine Octobris ad vigesimum septimum diem No
vemb. non fuisset Horatio spatium primis lacrymis abstergendis. Ita
que constat eum non diu superstitem fuisse amico suo. Quid autem
aliud facere potuisset, quo clarius demonstraret, quàm vehementur eum
dilexerit? Tum procul dubio id præstitit, quod ante aliquot annos pol
licitus erat quum ad Mæcenatem scriberet, periculoso morbo laboraritem *
et mortem optantem. - -

-
X NOTAE IN WITAM HORATII.

..Ah! temè sipartem anima rapit

JMaturior vis, quid moror altera,
JNec carus acqué, mec superstes
Integer? Ille dies utramque
Ducet ruinam ; non ego perfidum
Diri sacramentum : ibimus, ibimus,
Utcunque praecedes, supremum
Carpere iter comites parati, &c.
Si astrologis advocatis de natali suá horá consultâsset Horatius, non
otuisset de suorum temporum cum Maecenatis temporibus consensu fe
iciús ariolari. At ille magis perspectas habuit amicitiae suae, quam fata
lis sui sideris vires. Neque difficile est vera vaticinari, cum in tuo arbi
trio situm sit, ut confiant quae praedixeris.
 CHRONOLOGIA

ANNORUM HORATII
PER

C O N S U IL E S:
DIGESTA É DACERIO.

4nno ab U. C. Anno ante J. C. ./lnno Hor. CONSULES.

L. Aurelius Cotta II.
688 63 1 ; L. Manl. Torquatus II.
L. Jul. Caesar

-
689 62 2 ; C. Marcius Figulus
M. Tullius Cicero
690 61 3 ; C. Antonius
Hoc anno exarsit Catilinæ Conjuratio. Natus est Augustus.
691 60 4 D. Jun. Silanus
L. Licinius Murena

692 59 5 : Calphur. Piso

M. Valer. Messala

693 58 6 ; Q. Metellus Celer

L. Afranius
C. Jul. Cæsar
694 57 - 7 } M. Bibulus
L. Calphurnius Piso
eos 56 8 {{$
P. Lentulus Spinther
696 55 9 } Q. Metellus
C. Cornelius Lentulus
697 54 10 ; L. Marc. Philippus
Σgit Horatius novem aut decem primos annos Venusii, quod patet ex
Od. 4. Lib. iii. Exinde Romam ad excolendum ingenium missus est
Sat. 6. Lib. i. Epist. 2. Lib. ii. P. I
- Cn. Pompeius II.
698 53 11 $ έ'ί
M. II.
699 ; 52 12 ; Appius Pulcher
L. Domit. AEnobarbus
700 Æ1 13
: Cn. Domitius
M. Valer. Messala

Cn. Pompeius III.

701 50 14 Q. Metellus
702 49
M. Marcellus
15
;{ Servius Sulpitius
L. Paulus
703. 48 16 C. Marcellus
L. Lentulus
704 47 17 { C. Marcellus
> (11 CHRONOLOGIA.
.Anno ab U. C. Anno ante J. C. /lnno Hor. CONSULES.
705 46 •
-

18 {£ C. Cæsar II.
Servilius

Pompeius in Ægypto jugulatus. Circa hoc tempus Horatius Athenas

studiorum causâ missus est. Noluit enim pater, ut eò proficisceretur, aut
usquam à latere suo discederet, donec eâ esset ætate, ut vitæ suæ modum
ipse habere, et morum integritatem in corruptissimâ civitate servare posset.
Q. Fus. Calenus `
706 45 19 P. Vatinius

707 44 20 §. Et ut
708 43 21 §. Š
709 42 22 {§. 'ζ
Cæsar in Curia Pompeii confossus. C. Octavius (qui postea Augus
tus) ex Epiro redit Romam.
n 10 41 23 ; C. Pansa
A. Hirtius
Duobus his Coss. uno prælio occisis, suffectus est C. Octavianus, as- .
sumpsitque sibi Collegam Q. Pedium. Brutus Macedoniam petens, Athe
nis plures adoléscentes eduxit secum, in iis Horatium. Vide Ep. 2. Lib.
ii. Horat. scribit Sat. 7. Lib. i.
'711 40 24 M. Lepidus II.
j ,. Mumatius Plancus
De hoc Consulatu Horatius Od. 14. Lib. iii.
JYon ego hoc ferrem calidus juventâ
Consule Planco.
Erat jam viginti quatuor annorum, et in Bruti exercitu versabatur.
Aderat pugnæ Philippensi, inde fugit relictâ non bene parmulâ : à præ
lio Romam redit. Fecit Od. 14. Lib. i.
P. Servilius II.
'712 39 25 ; L.Antonius
Cn. Domitius II.
718 38 26 {\ Pollio
Pollioni inscribit Od. 1. Lib. ii. Maecenatem Brundusium comitatur,
scribitque Sat. 5. Lib. i.
L. Censorinus
'714 37 27 ; C. Calvisius

715 36 28 } Appius
Š
C.
Claudius ,

716 35 29 ; M. Vipsanius Agrippa

L. Canimius et post ejus
mortem, Stat. Taurus
Pompeius F. ruptâ societate, quam cum Augusto inierat, bellum redin
tegrat. ' Horat. de eâ componit Epod. 7.
- L. Gellius
*717 34 30 IM. Cocceius Nerva
Menas relictis iterum Pomp. F. partibus, Augusto se adjungit, à quo
factus est Tribunus Militum. ^ In hünc Hor. Epod. 4. invehitur.
 CHRONOLOGIA. . xtum

.Anno ab U. C. .Anno ante J. C. ./lnno Hor. CONSULES.

718
-
33 3, § Sex. P9m, August.Cog
natus. I. Cornificius
Pompeius in Phrygia trucidatur. Pompeianis jam secundùm venia
datur. Pompeius Varus Romam redit. Horat. Od. 7. Lib. ii. scribit.
M. Antonius
'719 32 - 32 ; L. Scribonius Libo

'720 31 33 ; C. Caes. Octavianus

L. Volcatius Tullus
II.

Horatius hoc anno edidit Sat. 4. et 6. Lib. ii. C

n. Dom. Ænobarbus
'721 30 34 C. Socius :
Bellum civile Antonium inter et Augustum exardescit. Roma factio
mibus infestatur. Horatius scribit Epod. 16.
'722
-
29 ' 35 ; §. Caesar Octav. III.
essala Corvinus
Parat se Maecenas Augustum per mare ad bellum Actiacum sequi. In
eam rem composita est Epod. 1. Victus Antonius, fugatusque est IV.
Non. Septembris. Hanc Augusti victoriam camit Horatius Epod. 9.
Lib. v. Sub finem hujus anni moritur Catius PÆ. ;Caesar Octav. IV.
hus Epicureus.
'723 28 . 36 {§. Crassus
Alexandria capta. Mors Antonii et Cleopatrae. Facta est Od. 6. et
37. Lib. i. -

'724 27 37 ; §.extus
Caesar Octavianus V.
Apuleius
Bellorum civilium finis. Templum Jani jam primùm sub Augusto clau
sum. Dedit Hor. Od. 12. Lib. i. et circa hoc ''; Od. 6. Lib. iii.
. Caesar Oct. VI.
725 26 38 3 îî. Agrippa II.
Titulo principis ornatur C. Cæs. Octav. Facta est Od. 2. Lib. i. Ex
tructa Bibliotheca Palatina Apollini dedicatur ; quâ de re composita est
Od. 31. Lib. i. Romamos incessit metus, ne Caesar sedem imperii Tro
jam transferret, cui rei ut occurreret, edidit Hor. Od. 3. Lib. iii.
726 25 39 ; M.
G. Gaesar Oct.VII.
Agrippa III.
.
Caesare Britannis bellum inferre cogitante, Horatius cùim eum in eâ ex
peditione comitaturum se crederet, scribit Od. 6. Lib. ii. Verùm pro
ficiscenti principi Arimini occurrunt Britannorum legati bellum depre
cantes. In hanc profectionem scripsit Hor. Od. 35. I,ib. i. Eodem
hoc anno, C. Caes. Octav. pulcherrimâ oratione ad Senatum habitâ, con
tendit ut per Patres sibi liceret, deposito Imperio, reliquam ætatem in
otio degere : inde sumptum argumentum Od. 16. Lib. ii. Caesari dela
tum Augusti nomen. -

- Augustus Cæsar VIII.

'727 24 40 §Ä Taurus II.
Scripta est Od. 10. Lib. ii. Od. 11. Lib. iv. Ep. 5. Lib. i. Hoc aeta
tis finierat versus Amatorios plerosque et Sat. 2. 3. 6. 8. 9. et 10. Lib. i.
Primam item Lib. ii.
XIV CHRONOLOGIA.

./lnno ab U. C. .Mnno ante J. C. J1nno Hor. CONSULES.

% Augustus IX.
728 23 41 {§. Silanus
Phraates contra Tiridatem, qui Parthicum regnum occupaverat, cùm
Scytharum auxiliaribus copiis proficiscitur. Tiridates ad Atigustum con
fugit, quem sibi dedi per legatos postulat Phraates. Fit Od. 26. et
33. Lib. i. item 4. Lib. ii. Od. 26. Lib. iii. Clauditur Janus jam sub Au
gusto secundùm. Augustus X.
'729 22 42 § C. Norbanus
Augustus exercitum in Arabes, duce Ælio Largo Ægypti Præfecto
mittit. Facta Od. 29. Lib. i. Moritur Quintilius Varus Poeta, cog
natione conjunctus Virgilio, cui consolando scripsit Hor. Od. 24.
Lib. i. Maecenas Liciniae amore captus, quam et paulo post duxit. Huc
spectat Od. 12. Lib. ii. Victa Hispania. Parthorum à Phraate defectio.
d. 8. Lib. iii. Augustus ex Hispania reversus, ubi periculoso labo
raverat morbo. Reditum hunc celebrat Od. 14. Lib. iii. Huc etiam
referri potest Od. 36. Lib. i.
- - Augustus XI.
730 21 43 C. Piso
Non sine ratione hunc annum spectare videntur Od. 36. Lib. i.
Od. 13. Lib. ii. Od. 19. et 39. Lib. iii.
Cl. Marcellus
731 20 , 44 }} Arruntius
Supplicium de Fannio Cœpione, et Licinio Murena, (cujus soror Mæ
cenati nupserat, ) in Augustum conjurantibus, sumptum.
M. Lollius
'732 19 45 ; Q. Lepidus
Exeunte hoc anno, aut sequente ineunte scripta est* Lib. i. Ep. 20.
Maecenati, qui jam decem ampliùs annos urbi præfectus fuerat, succedit
Agrippa. M. Aurelius
'733 18 46 }} Silius Nerva
Tiberius cum imperio in Orientem missus, Tigranem in Armenia,
Phraatem in Parthia regnum restituit. Signa Romana, quæ Parthi
Crasso et M. Antonio abstulerant, reddita, Romamque remissa, Hor.
scribit Lib. i. Ep. 3. 4. et 7. ut et paulo ante Od. 19. et 30. Lib. i.
Od. 2. Lib. ii. et Od. 4. Lib. iii.
C. Sentius Saturninus
'734 17 47 : Q. Lucretius
Debellatum in Hispania per Agrippam, res à Tiberio in Oriente gestæ
Romam illatae. Scribit Hor. Ep. 12. Lib. i. Virgil. Athenas proficiscitur.
Megaris in morbum incidit, Brundusii moritur: Româ discedentem pro
secutus est Hor. Od. 3. Lib. i. Huic anno etiam supponi possunt
Od. 9. Lib. ii. et Sat. 5. Lib. ii. nec minus commodé anno 728.
Cn. Lentulus
735
-
16 48 {£ Lentulus
C. Furius
736 15 49 ;
C. Silanus
Ludos Seculares dedit Augustus. Carmen Seculare paulo ante para
verat Hor. ut et Od. 21. Lib. i. Od. 6. Lib. iv. at Ep. i3. Lib. i. et Ep.
1. Lib. ii. ad hujus ammi finem referri possunt.
 CHRONOLOGIA. * xw

4nno ab U. C. Anno ante J. C. ./lnno Hor. CONSULES.

L. Domitius
737 14 50 {{: Scipio *

Augustus Cæsar Liciniæ Mæcenatis uxoris amore abreptus, in Gal

liam proficiscitur, quo liberiùs cum eâ degeret ; relicto ad urbis præfectu
ram Statilio Tauro, pro Agrippâ, aut potius pro Messalo Corvino, qui
ad id munus minus idoneus, eam paucis diebus.tenuerat; hujus anni est
Od. 1. Lib. iii. Od. 2. et 10. Lib. iv. 51 ; M. Drusus Libo
'738 13 L. Piso
Sicambri et Rhæti per Drusum et Tiberium devicti, dum Augustus in
Galliâ moram trahit. 5 ; Cn. Lentulus

'739 12 M. Crassus
Absentiam Augusti impatienter satis tulerunt Romani, reditum ejus
avidè exoptantes. Facta est Od. 2. et 5. Lib. N ';iberius Nero
740 11 53 : Quintilius Varus
Redit Augustus Romam, à quo jussus Horatius, Victoriam, quam se
decim aut octodecim mensibus ante de Vindelicis, Rhætis et Sicambris
reportarant Drusus et Tiberius, cecinit. Ep. 7. et 10. Lib. i. non lon
gè ab hoc tempore absunt. M. Valer. Messala
741 10 ` 54 }
P. Sulpitius Quirinus
Agrippæ mors. Novæ Drusi et Tiberii de Vindelicis, Rhætis, et Si
cambris victoriae. Scripta est Od. 15. Lib. iv. Quæ Ode, meo quidem
judicio, ultima fuit omnium, nec melius potuit quàm in Augusti laudibus
finem facere. , P. Fab. Maximus
742 9 55 }§. AElius Tubero
His Coss. ni fallor, Augustus Lollium C. Caes. Nepoti octo annorum
præfecit; hac de re scribit Horat. ad Lollium Ep. 18. Lib. i.
p. Jul. Antonius
743 8 56 ; Q. Fab. Maximus
Jul. Florus cum Tiberio in Pannonia versabatur, huic inscribit Ep. 2.
Lib. ii. fuit hoc operum Horat. ultimum: non liquet certè eorum, quo
rum tempus est incertum, ullum post hunc sui; P$
scribi.
Xl. Drusus
744 7 57
Drusus tricesimo ætatis anno in Germania moritur.
33.
Crispinus :
- M. Censorinus
745 - 6 58 {X;
Gallus
JMensem Sextilem ita dictum, quod à Martio vetere anni princip:o Sex
tus esset, à suo cognomine Augustum nuncupavit, magis quàm Septembrem
(quod maluerant patres et amici) quo erat natus ; quia hoc sibi et primus
Consulatus, et insignes victoriæ obtigissent. Suet.
Inclinato jam anno accidit, quod ex Dione patet, Maecenatis, quàm et
post paucos dies insecuta est Horatii mors. Atque haec sunt, quæ de vita,
scriptis, et morte Horatii compertiora habuimus dicere. Nam opera ejus
dimidiam plus partem incerti sunt temporis, in quibus plerisque præclarè
egisse nos putamus, si quando hanc jí, Oden, Epistolam, etc. illam
vel hanc tempore antecessisse vel secutam fuisse, aliquo indicio demon
straverimus. `
 TESTIMONIA

VETERUM SCRIPTORUM
DE

HORATIO.

OVID. lib. 4. Trist. Eleg. 10. SIDON. APOLLIN. Epist ad Lamprid

ET tenuit nostras numerosus Horațius aures,
Dumferit.Husonia carmina culta lyrd.
PERS. Sat. 1. v. 116.
Omne vafer ritium ridenti Flaccus amico
Tangit; et admissus circum praecordia ludit,
Callidus ercusso populum suspendere maso.
MARTIAL. lib. 8. Epig. 18.
Sic Maronec Calabri tentarit Carmina Flacci, ras media est. Nam et asperitatem habet ut
Pindaricos posset cum superare modos.
In Lyricis Flaccum secutus, nunc ferebatur
in Iambico citus, &c.
Et alibi;
Stylus aut.Maronianus,
.dut quo tu Lalium beas, Horatt,
..ilcao potior Lyristes ipso.
Comment. Wet.
Horatii satira inter Lucilii et Juvenalis sati
Lucilius, et suavitatem ut Juvenalis.

PETRON. Sat. J. LIPS. Epistolic. Quast. lib. 2. Epist. 9.

Homerus testis et Lyrici, Romanusque Vir monet Horatius in satiris placidus, lenis, quietus,
sarpius quam castigat; sedita praeclare
gilius, et Horatii curiosa felicitas. tamen hoc ipsum, ut in ea parte et arte nihil
possit supra eum.
LUCAN. Poem. ad Calp. Pisoner.
.Ausoniamque chelyn gracilis patefecit Horatt. MANUT. Epist. lib. 6. Ep.7.
QUINTIL. lib. 10, cap. 1. Qais enim, qui de Poétis modó judicare ali
quid possit, qui inter Latinos omnes Horatio
Multö est tersior ac purus magis Horatius, vel acumine ingenii, vel sententiarum gravi
et ad notandos hominum mores praecipuus. tate, palmam non tribuit?
- - - Lyricorum idem Horatius fere solus
- -

legi dignus. Nam et insurgit aliquando, et TAN, FAB. Cap. Epist. lib. 1.57.
plenus est jucunditatis et gratiae, et variis figu
ris et verbis felicissime audax. Venerum ille parens Horatius ei pro suñ
elegantia et ingenii urbanitate haud dubiè.
placet.
AUSON. ad Nepotem.
Te preeunte, .Nepos, modulata poèmata Flacci, JUL. SCAL. De Re Poet.
Altisonumque iterum fas est didicusse.Maronem. Carminum igitur libri vel jucundá inven
D HIERON. Praefat. in Chron. tione, vel puritate sermonis, vel figurarum,
tum novitate, tum varietate, majores sunt
Quid psalterio canorius? quod in morem omni non solum vituperatione, sed etiam
mostri Flacci et Graeci Pindari, nunc Iambo laude: neque solum dicendi genere humili,
currit, nunc Alcaico personat, nunc Sapphico quemadmodum scripsit Quintilianus, contenti:
tumet, nunc semipede ingreditur. verum etiam sublimi maxime commendandi.
 Q. HORATII FLACCI

CARMINUM, SEU ODARUM,

LIBER PRIMUS.

ODE I. AD MAECENATEM.

} Alios aliis rebus duci: se laude poiseos, presertim lyrica.

MAECENAS atavis edite regibus, INTERPRETATIO.
[2] , ; O Maecenas, orte a majo.
O, et praesidium, et dulce decus meum! ribus proceribus, Öet meum
Sunt quos curriculo pulverem Olympicum columen, et chara mea glo
ria! sunt plerique, qui decurrentes gaudent
.A.N.N.O.T.A.TIO.N.E.S. *

Ode est monocolos, seu unius metri. Versus eruditorum Patronos id nominis transierit,
omnes Choriambici, Asclepiadei, Tetrametri quorum ex munificentia atque ope scientiarum
acatalecti; constant ex Spondaeo, duobus Cho fata pendere videantur. "
riambis et Pyrrhichio vel Iambo; sicque scan Dulce decus meum.] Decus ex nobilitate;
dere licet: dulee, ex familiaritate viri principis. Huc
Mâce más || Atăvis |&ditéré gibtis; pertinet quod ait Persius, Sati. v. 116.
vel isto modo faciliori, Omne raſer vitium ridenti Flaccus amico
Tangit, &c. •
Mæcé nåsåtå | vis editë régibis. 3. Sunt quos, &c.] Alii gymnicis exercita.
1. Marcenas.] Ex antiquis marmoribus Grae tionibus impense student, alii agriculturae, alii
cisque auctoribus constat ita scribendum hoc navigationi, et mercatura, alii militiae, alii
nomen, non-Mecanas, ut quidem & vulgo. Wide venation1, etc.
Cel. Rhodig. lib. xii. cap. 16. Macenas eques Curriculo.] Pro cursu, vel ipso curru, vel
tri ted splendido natus genere, non minus etiam loco in quo decurritur, accipiturista vox.
jgrippá Caesari charus. Well. Paterculus. Vir Pulcerem Olympicum collegisse juvat.] De
ingeniorus, et magnum caremplum Romanue ..currendo stadium, sive Roma, in Circo, vel in
eloquentiae daturus, nisi illum enervásset felici Campo etiam Martio; sive apud Graeciam in
tas, iniquit Seneca, Epist. 19. Ludis illis solemnibus, quitotius orbis frequen
Ataris.] Ex Non. Marcel. quasi ari tata, id tiã celebramtur, in quibus pentathlon, sive
est, pater. Avi proavus proprić atavus dicitur. quinquertium, id est, quintuplex certamen:
Plaut. Pers. i., 2.5. Jaculatio, discijactus, stadii cursus, saltus, pa
Pater, arus, proarus, abavus, atavus, tritavus. lastra: sive mavis, Cursus, Pugilatus, Discus,
Qui his superioressive anteriores sunt, Majores Cestus, Lucta. Stadium longum erat pedes
appellantur. sexcentos. Victores, Olympionicae vocabantur
Edite regibus.] Idest, viris principibus quic coronabantur, laudabantur; vacatione mune
quid garriant nonnulli de Etruriae regibus; rum curae ac tutelae, perpetuaque immunitate
quamvis etiam illorum nescio quam et aliquo donabantur; adeo ut Olympionicen esse cense
nixam fundamento seriem contexant; ut Mae retur aliquid majus quam Romae de hostibus
cenati pater fuerit Menedorus, avus Menippus, triumphus. Quatuor apud Graecos ejusmodi
Caecina proavus, Volturenus abavus, Titus ata celebres Ludi erant, Olympici, Pythii, Isthmii,
vus, Turrhenus tritavus, Elbius majorum pri Nemea'i. Annui quidam, ut Pythii; quinquen
mus, etc. Certè divites quosque et primarios males Olympici et Isthmii; Nemea-i tertio quo
viros numcupari aliquando reges, constat ex que anno fiebant; plerique dies quinque du
auctoribus tum profanis, tum etiam sacris. Wide rabant. Ab Olympicis Ludis nuncupatie sunt
infra Od. 20. v. 5. ibique Annot. lib. iii. Od. Olympiades, ea spatia seu intervalla duas in
29. Tyrrhena regum progenies. ter Ludorum celebrationes comprehensa. In
2. 0, et praesidium.] Maecenas fuit salutis stitutos fama est Ludos Olympicos anno 4400,
atque dignitatis auctor ac defensor apud Au ab Hercule Cretensi quidem, in honorem Pe
£. non Horatio tantum sed et Virgilio, lopis, juxta flumen Alpheum, ad delubrum Jo
ropertio, aliisque viris literatis praesidium ac vis in Achaiā, juxta Pisam et Elidem, in Cam
tutela: Widelib. ii. Od. 7. Tanta veró Maecena po cui Olympia momen. Victoribus oleagina
tis apud posteros fama extitit, ut ad omnes dabatur corona. Wide Virgil, Georgic, iii. 5.
 -
~,

2 Q. HORATII FLACCI . …"

conspergi pulvere Olym. Collegisse juvat: metaque ſervidis [3]

pico, et ***** Evitata rotis, palmaque nobilis
rotis calidis, ac illustris vic
*...". Terrarum Dominos evehit ad Deos. [4]
moderatores. Hunc, sicon Hune, si mobilium turba Quiritium
Yº...”.
stantium certatim evehit ad Certat tergeminis tollere honoribus; [5]
maximas digmitates; illum, Illum, si proprio condidit horreo.
si, congessit in suum gra-Quidduid de Libycis verritur areis;
marium quicquid colligitur
10
cx areis Libya;

.A.N.YOTATIO.N.E.S.

18. et seq. Alex. ab Alex. lib. v. cap. 8. Coel. praetermittam hic veterem Britanmorum in re
Rhodig. lib. xiii. cap. 17. Pythii Ludi fiebant gendis curribus bellicis industriam ac soler
in honorem Apollinis ob interfectum Pythonem tiam, ad quam usu quotidiano et exercitatione
serpentem. Coronabanturlauro victores. Isth assuescebant, ut in decliri ac praecipiti loco in.
mici a Theseo dicati Neptuno, vel Herculi, vel citatos equos sustincre, ac brevi moderari et flec
Melicertae seu Palaemoni (nam variae sunt opi tere, et per lemonem currere, et in jugo insistere,
niones) in Isthmo seu in angustis faucibus Co et inde se in currus recipere cit) possent. Cae
rinthiacis. Victorum corona è pinu erat. De sar de Bell. Gall. lib. iv. cap. 33. meminit et
nique Nemetei Ludi celebrabantur vel in gra Juvenal. Sat. iv. v. 226.
tiam Herculis ob occisum in Nemea a sylva le 5. Palmaque.] Athletis qui Olympia, Pythia,
onem prodigiosa magnitudinis, apud Clconas Nemca'a, Isthmia, vicissent, Graeci tantos ho
Achaiae civitatem in Peloponneso; veſ, ut alii mores tribuchant, ut non mod) in conventu
volunt, propter Archemorum Lycurgi puerum stantes cum palma et corond ferrent laudes, sed
in Nemea a sylvå defunctum. Victoribus ex et cum reverterentur in suas civitates, quadri
apio corona conficiebatur. In istis omnibus gis triumphantes inveherentur, atque vectiga
Ludis praeter exercitationes corporis, crant et libus a Republica constitutis totius vitae spatio
ingenii certamina, videlicet poetarum, victo fruerentur. Haec Vitruv. Iib. 4. Palma vero sig
res, hero.as et athletas certatim laudantium. mum victoriae passim apud omnes statuitur; ex
Wide Pindarum. Olympicis agona Musicum Plutarcho, propterea quêd ea est ejus natura
addidit Nero; quiet in iis non bigis sed decem ligni, ut urgentibus opprimentibusque minimè
jugi curru aurigavit victoriamgue tulit. Sylla cedat. Unde est illud Alciati Epigramma;
Olympiade 175, athletas et reliqua ex Olym JYilitur in pondus palma, et consurgil in al
piis certamina Roman traduxit. Alex. ab tum :
Alex. antè cit. Quoque magis premilur, hoc mage tollit
4. Metaque.] Meta lapis est, vel congeries oftus.

quaedam in acumen fastigiata, seu e lato in 6. Terrarum Dominos.] Ista verba quidam
acutam erecta, circa quam currus, seu bigee vel accipiunt de Romanis, qui fuerint victores in
quadrigae, seu etiam in mari maves cursum, Ludis Circensibus, scilicet ob illud Virgilii,
flectebant. Ovid. Metamorph. x. v. 106. Romanos rerum Dominos; nonnullireſerunt ad
—Metas imitata cupressus. vitam et fortunam Olympionicarum beatissi
In Circo Romano meta primum ligmeas; ab mam, quae et in proverbium abiit. Melius
Imperatore Claudio factae demum aureae sunt. tamen alii ad ipsos Deos orbis dominatores.
Alex. ab Alex. cit. Erehit ad Deos.] Ad Deorum felicitatem vi
Ferridis evitata rotis.] Praecipuus erat labor detur evehere. Hinc et lib. iv. Od. 2. v. 18.
et summa cautio in curuli certamine, ne in Coelestes appellantur Olympionicae.
flexu currus impingeret ad metam, ac diffrin 7. Mobilium.] Quidam Nobilium leg. At il
geretur. Apud Homer. Iliad. x. Nestor Anti ludaptissimum populi epithetum. Quiritium.]
iochum filium erudiens monet cavendum ut A Romulo, qui post mortem et apotheosin Qui
rota’ modiolus summam quidem metam atti rinus vocatus, Quirites Romani sunt dicti;
gisse videatur, sed lapidis tactum vitet, ne vul Site qubd hasla Quiris priscis est dicta Sabinis.
merentur equi, currusque disrumpatur. Ergo Ovid. Fast. ii. v. 477.
non abs re in Olympicis nobilissimaputabatur 8. Tergeminis honoribus.] Amplissimis, Tri
ea victoria curulis agonis. Patet ex Herodoto bunatu, Questură, AEdilitate, Praetură, Con
et Pindaro. Porro circa metam currus agitari sulatu, Censura, Dictatura. Alii intelligunt ite
debebat septies. ratos Magistratus; nonnulli sublatos et conge
Auson. Epitaph. 35. minatos plausus in theatro, quales Maecenati
Prospere clamosi spaliosa per acquora Circi gratulatur Horatius, Ode 20, hujus libri.
tenas solitus victor obire vias. 10. Libycis.] Martial. lib. vi. Epig. 86.
Propert. lib. ii. Eleg. 25. v. 25. Possidea: Libycas messes, &c.
Jºut priits infecto deposcil pracmia cursu, Apud Pindarum A16va rvgºgº, Libya tritici
Septima quâm metam triverit antè rota. ferar; Claudian. de Laudib. Stilic. Spicis in
Graeci duodenum flexum notant. Pindar. signis Africa dicitur.
Olymp. Od. 3. daºxºvaarlow regaz et Pyth. ..lrcis.] Varro de Ling. Lat. 4. Ubi frumenia
Od. 5. Todagasar dwad exad gºwy Tºyot. Non scclaterantur et arcscant. Fcstus verúait esse lo
 CARMINUM LIBER I. 1. 3

Gaudentem patrios sindere sarculo gestientern scinderesarculo

Agros, Attalicis conditionibus rura paterna, nunquam de
ducas de proposito, etiam
Nunquam dimoveas, ut trabe Cypria promissione opum Attali, ut
Myrtoum pavidus nauta secet mare. nauta timidus findat navi
Luctantem Icariis fluctibus Africum 159 ydria undas pelagi Myrtoi.
Mercator timens Africum
Mercator metuens, otium et oppidi rentum pugnantem cum a
Laudat rura sui: mox reficit rates quis maris Icarii, commen
dat quietern, et agrossnipa
Quassas, indocilis pauperiem pati. gi, paulo post tamen resawit
Est qui nec veteris pocula Massici, naves laceras, paupertatis
Nec partem solido demere de die 20 impatiens. Est alius qui
non contennit cyathos vini
Spernit, nunc viridi membra sub arbuto Massici veteris, neque de
Stratus, nunc ad aquae lene caput sacrae. trahere aliquot horas ex die
Multos castra juvant, et lituo tubae integro, modo jacentes ha
bens artus subarbuto viren
Permistus sonitus, bellaque matribus ti, modo ad originein placi
Detestata. Manet sub Jove frigido 25 dam fontis sacrati. Militia
6 placet multis, soutusque buc
Wenator, tenerae conjugis immemor: [9] in eachini mixtus, et bella
Seu visa est catulis cerva fidelibus, matribus execranda. Wen
ator oblitus delicate uxoris moratur subaere frigentisive canes fidi conspexerunt cervam,

.4.Y.YOTATIO.N.E.S.

cam vacuum, quasi eruruerit, et nonpossil quid cule South-west, inter meridiem et occasum.
quam generare. Hinc et area, vocantur loca in Virgil. Aºn. i. 89.
urbepura, vacua, nullisque aedificiis occupata. Creberque procellis
11. Sarculo.] Rusticum est instrumentum in Africus.
modum falculae incurvum, quo segetes noxiis 17. Laudat rura.] Mercator rusticam laudat
herbis internascentibus leviter scalpendo ex vitam, dum ingruit tempestas; at transacto
purgantur. Gallice, Un Sarcloir, Angl. A periculo, negotiationem cogitat statinut prius,
WEEDING-Hook. lucro inhians.
12, Mittalicis conditionibus.] Opulentissimis 19. Massici.] In Massico, monte Campaniae,
scilicet illis, vel toto Asiae regno, ubi Attalus, crescebat optimum vinum, Nominisque et uva
Pergami rex, floruit opibus tantis quidem, ut rum mobilitas perdurat etiamnum. Walde au
earum hacredem non alium quan Populum sterum esse, et stomacho robur dare dicitur.
Romanum judicarit a se instituendum. Hinc Athen. lib. i. cap. 21.
et splendida quaelibet nominantur Attalica. 20. Parlem solido demere de die..] Ad genio
Propert. lib. ii. Eleg. 13. v. 22. indulgendum, intermissis negotiis ac seriis oc
JWec sit in Attalico mors mea mira thoro. cupationibus.
De Attalo pluralib. ii. Od. 18. Wide Justin. 21. Arbuto..] Gallice, Arbusier Angl. THE
lib. 36. STRA whenry-tre E.
13. Trabe Cyprid.] Navi fabricata ex opti 22. Sacre..] Singulis fontibus prºcesse Nym
mis lignis, qualia aedificandis navibus aptissima phas, et quaedam Numina, creditum pridem.
reperiuntur in Cypro Mediterranei maris In Hinc illis victimac et libamina florum ac vini.
sula, de quâ postea fusias ad Od. 3. v. 1. Trabs Wide lib. iii. Od. 13.
Isidoro lignum unum quod transversum con 23. Lituo tubø.] Lituus minor tuba est et in
tinet utrumque parietem. Navis trabica, quae curvus, insigne augurum, ex Gell. lib. 5. cap. 8.
trabibus confecta est. Festus. tuba directa, sic a tubo quem reſert appellata,
14. Myrtoum.] Pars AEgaei maris Euboeae gravisono pedites excitabat, lituusautein acuto
proxima: sicappellaturex Plinio, ab insula par clangore equites. Ovid. Metam. i. v. 98.
vâ, quae hodie Mandria, olim Myrtos. Fabu .Non tuba directi, non a ris cornua fleri.
latores volunt sic appellari à Myrtoo quodam 24. Bellaque matribus deteslala.] Per qual
in mare istud praecipitato: vel à muliere Myr nempe orbantur viris ac filiis.
tone. Porro illud prae cacteris mare hic afferri 25. Manet sub Jore frigido renator.]. Cic
videtur, quia maufragiis infestum, nautis pavo Tusc. ii. n. 40. Consuetudinis magna vis est
rem injiciat, vixdue citra periculum navigari Pernoctant renatores in nive: in momlibus uri
queat, ob crebras insulas et scopulos. se patiumtur.
15. Icariis fluctibus.] Hodie Mardi Nicaria, Sub Jove..] Jover: pro 2're usurpari docet
Ægatiparsad Samum acDelum Insulas, nomen Macrobius. Varro ex Epºlo, Istic est is Jupiter
habuit ab Icaro Daedali filio in illud delapso. quºn Gracirocant Zlºt, quitentus est et nubes,
Ovid. Fast. 4. v. 283. imber posted, atque er imbre frigus, ventus post,
Transit et Icarium lapsas ubi perdidit alas fit ºr dento, &c.
Icarus, et vasta nomina fecit aquae. 27. Catulis fidelibits.] Cic. de Natura Deo
Africum.] Wentum ab Africa flantem, ver, rum iſ, Canum lam fula custodia, tanque
4 q. HoRATII FLAcci -
sive aper Marsus fregit retia Seu rupit teretes Marsus aper plagas.
rotunda. Hederaererò, mer
ces doctorum capitum, me Me doctarum hederae praemia frontium
j Diis miscent superis: me gelidum nemus, 30
os: me silva frigida et cele-Nympharumque leves cum Satyris chori
res choreae Nympharum
cum Satyrissegregant à vul Secernunt populo; sineque tibias [7]
jºjima, Euterpe cohibet, nec Polyhymnia - *

coercet, neque Pºlyhymnia Lesboim refugit tendere barbiton. “

#."...'. Quod sime Lyricis Vatibus inseres, 35
numeres Poetis Lyricis, *

.A.N.WOTATIO.NES.

dmans dominorum adulatio.—tam incredi pinguntur. Plutarchus in Syllae vità refert, per
bilis ad investigandum sagacitas marium, tanta Thessaliamet Macedoniam ad mare descenden
alacritas in venando, quid significat aliud, nisi te Sylla, non longe Dyrrachia vicinăque Appol
se ad hominum commoditates esse generatos? lonia, apud Nymphaeum, sacrum quemdam lo
Wide AElian. lib. xix. cap. 11. de animal. Huc cum, colle virentiac rivulis amoeno, obdormi
spectat quod sunt quidem venatici canes, qui scentem Satyrum, qualem Poétae Picturesque
visu melius quam olfactu feras consectantur. effingunt, captum fuisse: quiperductus ad Syl
Gall. Chasseur à vilé, Angl. GAze-hounds, lam per varios interpretes interrogatus, quis
THAT RUN AT sight. Sunt porró fideles ii, qui esset, nihil quod intelligiposset respondit; tan
à rectá praeda non aberrant in adventitiam. tüm vocem asperam hinnitu equino ethirci ba
Gal. Qui ne prennent point le change, ou quise latu mixtam edidit. Quoastantes ipseque Syl
gardent contre le change, Angl. STAUNCH la obstupefacti Satyrum dimiserunt. Sanctus
hounds. autem Hieronymus in vita Pauli Eremitae scri
28. Teretes plagas.] Solunt venaturi silvas bit, temporibus Constantini visum toti Alex
telis ac linteis circumdare, quibus ferae conclu andriae populo Satyrum : praeterea sancto An
dantur. Tereles.] Tereti ſune conſecta retia. tonio apud eremum occurrisse homuncionem
JMarsus oper.] Apud Marsos, Italia popu aduncis naribus, fronte cornibus aspera, cui ex
lum. Sabinis affines silvæ plurimae, in quibus trema corporis in caprarum pedes desimerent;
venatio frequens. interrogatum very quis esset, respondisse; Mor
29. Doctarumhedera praemia frontium.] He talis ego sum, unus ex eremi incolis, quos delu
derā coronabantor Poeta eximii, quique in sa Gentilitas Faunos, Satyrosque appellat et
certamine ingeniiet industriae victores fuerant; colit. -

vel quod acternitatem et immortalitatem carmi 32. Secermunt populo.] Supra vulgi humilem
mis designet perpetuus ille viror bederae, quem imperitamgue turbam attollunt, ac velut sac
admodum et lauri: sive quia Poèta Baccho rum a profano segregant lib. iii. Od. 1.
perinde achedera sacrisunt, obenthusiasmum, Odi profanum rulgus et arcco.
quo Bacchantium more interdum corripiuntur, Sineque tibias Euterpe cohibet, &c.] Simodo
vel potius ob vini ad condenda carmina utilita mihi suam opem non negent Musae. Tibiae
tem. Unde noster postea asserit non posse diu pridem confectae ex ossibus crurum, seu tibia
placere aut. vivere carmina, quae scribuntur rum gruis, cervi, &c. et hinc nomen. Vide
aqua potoribus. Virgil. Eclog. vii. v. 25. Scaliger poetic. lib. i. cap. 20. Porro Euter
Pastores hederd crescentem ornate Potlam. pe, Musarum una, tibiarum inventrix dicitur,
30. Diis miscent superis.] Felicitate me simi nomen autem sortita à cantús suavitate, et a
lem Diis faciunt, ac perinde beatum, ut qui delectando tv bene, et rigºrºur, delectare, Auson.
divinos honores consequuntur. Eclog. de Musis.
JNemus.] Quippe quod meditando et conscri 33. Polyhymnia.] Haec inter musasid mune
-bendis versibus aptissimum. Nam, ris obtinet, ut multos canat hymnos, virorum
Carmina secessum scribentis et otia quaerunt. que insignium laudationibus praesit. Unde no
Hinc et in is locis constituuntur Nymphae men ei factum. Ita, inquam, scribunt Ovid.
cum Sawyris choros ducentes; id est, profundae Fast. v. Herodot. lib. vii. &c. Aliis Polymneia
et eruditæ cogitationes doctis viris sese immi à multiplici rerum memoria dicitur.
scentes et insignantes. 34. Yee Lesboilm refugit tendere barbiton.]
31. Solyris.] De his postca lib. ii. Od. 19. Simihi concedat facultatem optimi Carminis
Rustica Numima sunt, quorum superna pars Lyrici, qualem habuerunt Alcaeus et Sappho &
corporis humanam effigiem, inferior caprinam Lesbo insula oriundi, de quibus postea hujus
exhibebat; cºterum rerum omnium cognitio lib. i. Od. 32. et lib. ii. Od. 13.
nem habere atque hominibus impertire Satyri, Barbiton.] Instrumentum musicum multas
Fauni, Silvani existimati sunt. Patet ex Wir habens chordas: Anacrcontis inventum facere
gilii Eclogă vi. in quâ Silenus deabstrusiori re videtur Horatius, Od. 32. et seq.
rum naturâ et origine soverter disserit. Vide 35. Quod si me, &c.] Situum, & Maecenas,
Luciani Dialog.26.cuititulis, Dionysius. Dio accedat mihi judicium, sique me pronunties
dor, Sicul. Plin. Iib. vii. cap. 2. Satyri humano inter Poetas Lyricos dignum recensere, tum
capite, sed cornuto calvoque, atatis auribus, me Diis parem existimabo.
depressis naribus, villoso corpore an `.antiquis Lyricis.) Apud Gracos novem poèta Lyrici
 * CARMINUM LIBER I. 2. 5

Sublimi ſeriam sidera vertice. coelum attingam excelso ca

pite.

-/- ODE II. AD AUGUSTUM CAESAREM.

Deos omnes Romanis iratos esse, ob cardem Julii Casaris : totamgue Im

perii spem in Augusto esse.
JAM satis terris nivis, atque dirae [8] Jupiterjam in terras im
Grandinis misit Pater; et rubente misit sat nivis et horrendae
grandinis: vibransque ful
Dexterå sacras jaculatus arces, Inlina in sacras arces manu
Terruit urbem : flammatā Roma terrorem
Terruit gentes, grave ne rediret [9] incussit. . Alias etiam na
tiones fecit timere, me redi.
Saeculum Pyrrhae nova monstra questae; ret triste tempus Pyrrhae
* conquerentis ob prodigia
inaudita:

.ANNOTATIONES.

celebrantur, Pindarus, Alcaeus, Sappho, Stesi quam bello Philippensi pro ultione paternd sus
chorus, Ibycus, Bacchylides, Simonides, Alc ceptd voverat.
meon, Anacreon. Apud Latinos Horatius JNtvis.] Ingens nivium copia ſecit eluvionem
princeps ac prope unicus. Huic addit Caesium Tiberis, adeoque portentiloco habita est. Fru
Bassum Quintilianus, lib. x. cap. 1. stra ergo Scaliger Hypercrit. locum hunc Ho
36. Sublimi feriam sidera rertice.] Platoni ratii redarguit.
, corum erat sententia; Poétam infra Deum, Dira grandinis] Quoties erat grando solito
et supra hominem esse. major, lapidibus pluisse dicebant veteres, et
Ode II.-Ode est dicolostetrastrophos. Tres prodigium censebant, procurabantgue. Tit.
quique priores versus sunt Sapphici. Constant é Liv. pluribus locis.
trochaeo, spondaeo, dactylo, et duobus trochaeis. 3. Sacras jaculatus arces.] Magnatunc Jovis
Et sic scanduntur: ira, cum mec sibi sacratis parcit aedibus. Hinc
Jām si | tis tér Tris nºvis fitgué dirã. veró portendi rerum mutationem credebant
Quartus est Adonicus, e dactylo et spondaeo. olim teste Dione et aliis. Seneca Quest. natu
TérrúIt urbèm. ral. l. ii. cap. 41. Prima, inquit, manubia (Tus
cum est vocabulum et insignificat fulmen; ne
1. Jam satis, &c.] Optimè Turnebus lib. vi. quid te remoretur, Lector) monet et placata est,
cap. 8. Prodigia Caesaris mortem secuta, offen soliusque Jovis arbitrio mittitur. Secundam mit
sionem Deorum etiram ostendentia atque aug tit Jupiter quidem, sed ea concilii sententid:
urium civilium deinceps bellorum, eventumque nam duodecim advocat Deos ; qua, manubia
portendentia, Horatius commemorat: cum au prodest, at non impune. Tertiam idem mittit,
tem solerent prodigia et portenta procurari et sed adhibilis in consilium Diis quos Superiores
expiari, iraque Deorum obsecrationibus pla vocant : et manubia haic tertia incendit et vas
cari, utrumque in ea Ode reperies. Porrö tat, mutatgue statum privatum et publicum quem
funestum ac dirum ostentum erat, cum aedes invenit, &c.
sacra de coelo tangebantur. Cic. de Divina Urbem.] Roman, Antonomastice: urbium
tione. ii. -
scilicet principem.
Nampater altitomans, stellantinirus Olympo, 6. Saeculum Pyrrhae.j Diluvium simile Deu
se suos quondam tumulos ac templa petivit, calionaro. Eluviones fuere plures, testibus Eu
Capitolinis injecil sedibus ignes. seb. Hieron. Isidoro, et aliis. Una mensium
JNivis atque dira grandinis.] Postguam A movem sub Ogyge prisco ; altera Niliaca uni
Cassio et #. Julius Caesar in Senatu inter us mensis sub Hercule et Prometheo AEgyptiis:
fectus est, nivis et grandinis tempestates pro tertia duorum mensium sub Ogyge Attico.
digiosa aliaque portenta acciderunt. Tiberis quarta mensium trium in Thessalia tempore
quoque exundans urbem agrosque foedavit. De Deucalionis et Pyrrhae : quinta sub Proteo
quibus fuse Appianus lib. iv. Diod. lib. 47. alii AEgyptio. Has Poetae nonnunquam jungunt
que. Illavero prodigia a Diis velut immissa in confunduntrue, imè his tribuunt ea quae ex
ultionem occisi Principis adulatorie noster alii s: cris codicibus acceperant de universali dilu
que ejus saeculi Poetae scripserunt. Augusti vio, quod describit Moses Genes, cap. 6. et seq.
gratiam captantes, quae omnium bellorum initi Sic et alii pariter Ethnici. Apollodor. lib. i.
um et causam hinc sumpsit, nihil convenientius Ubi Jupiter, inquit, a mean: prolem tollendam
ducens, quêm necem avunculi vindicare, tueri censuit, Deucalion Promelhei consilio fabrefac
que acta. Suet. Octav, cap. 10. Idque pro con tà è lignis ared, repositisque in ed re tº

cione voverat, teste Diome lib. xlv. Idem Sue tam necessariis, ingressus in cam est cum Pyrr
ton, cap. 29. Extruritadem Martisultoris . . . hd uzore: tum Jupiter, effusis largé º,
º
 2. - Q. HORATII FLACCI
quando Proteus totum ar. Omne cum Proteus pecus egit altos
mentum duxit in excelsos Visere montes:
montes; atque piscium ge
... ... Piscium et summâ genus hæsit ulmo,
qui locus fuerat columbis Nota quae sedes fuerat columbis, 1O
cognitus: necnon dama ti: Et superjecto pavidae natārunt [10]
midae nataverunt in mari
superfuso. Aspeximus fla AEquore damae.
vum Tiberim ire, prostra-Vidimus flavum Tiberim, retortis
tum monumenta Regis Nu
mac et aedem Vesta!, aquis Littore Etrusco violenter undis,
magno impetureſlexis ºri-Ire dejectum monumenta Regis, 15
pāTuscian spectante: dum Templaque Vestae:
hic fluvius, Jove indignante,
nimium indulgens ... Ilia dum se nimium querent , f
Iliae dolenti practer modum, Jactat ultorem ; vagus et sinistră
se vindicem, ostentat atque
in lavum littus Labitur ripá, Jove non probante,
º

.4.N.N’OTATIONES.

marimam Græcia partem coöperuit; ut quic innumerabiles & mari in continentem ejectos
quid mortalium illic foret, interiret, practer ad per ostia Tiberis.
modium paucos. Plutarchus de animant, com 15. Monumenta Regis.] Numae Pompilii, se
parat. refert columbam, arca emissam, Deu cundi Romanorum Regis, Palatium, quodet Cu
calioninunciam tempestatis ſuisse cum remea ria Pompiliana et Regia vocabatur. Intelligunt
ret: serenitatis, clim evolaret. - alii cattera Numae opera seu monumenta
Pyrrha.] Pyrrhauxor Deucalionis Thessaliae publica.
Regis: qui duo tantùm fuere superstites ex elu 16. Templaque Vesta...] Ex Dionys. Halic.lib.
vione; navicula emergentes in Parnassum, cae ii. Templa duo Roma, habebat Vesta, alterum
teris montibus aquà submersis. Subinde veró à Romulo, alterum A Numa Pompilio condi
consuluerunt Oraculum, quo pacto genus hu tum, medio spatio Capitolium inter et Palati
manum posset reparari; acceptoque responso um, unis monibus utroque colle incluso.
#. post tergum lapidibus id prºstitcrunt. Templa.] Abusive pro aede qua non erot au
ide Ovid. Metamorph. i. Virgil. Eclog. vi. gusta, sive augurio consecrata, at augustum
Juvenal. Satyr. i. v. 81. et seq. etc. Thessalica erat illius atrium.
illa contigit eluvio annis ſere quindecim ante Veslaº.] Ejus acdes crat rotunda, quod terra,
Hebraeorum ex AEgypto egressum ; ut volunt quae rotunda est, Vesta dicta fuit, quippe quae
quidam non absurde. rebus omnibus vestitur: vel quia visua stat.
7.0mmecium Proteus,&c.]Proteus custos Pho Alii aliter. Wide Cic. de Nat. Deor. i. -

carum Neptuni, in eo diluvio, inquit Poéta, gre
gem suum, seu vitulos marinos deduxit in altos
montes, qui prius vel in aquis vel in ripa dum
taxat degebant. Sunt enim age 161c1, Phocae.
9. Piscium et summd genus harsil ulmo, &c.;
Fluctibus terrae superfusis, pisces arborum
summo cacumini, supremisque fruticibus ad
haerebant. -
10. Nota qua, sedes fuerat columbis.] At vir
hoc persuadeas rerum natura, consultis, inquit
Scaliger. Quasi vero bené palumbes non hic
intelligi Queant, quas in arboribus constat nidi
ficare. Quid porrö quod scribit Suetonius,
Octav, cap. 94. Caesare sylvam cardente, arbo
rem palmae in omen victoriae servari jussam,
e qua soboles enata paucis diebus sic adolevit,
utmon modó acquipararet matrem, sed et ob
tegeret, frequentareturque columbarum nidis.
13. Flavum Tiberim..] Seu ex eluvionet “i-
dumut sit; seu quod, ut scribit Virg. Æn.vi. ...
Vorticibus rapidis, et multà flavus arend.
Iretortis littore Etrusco violenter undis.] Re
troactis Roman versus aquis, repulsisque ab
ostio maris Tyrrheni sive Etrusci, in quod in
fluit; quâ exundatione vastitatem urbi visus
minari Tiberis. Huc pertinet quod reſert Dio
lib. 45. flumina quaedam in Italia contrarias in
partos fluxisse, Augusti temporibus: piscesque
17. Ilia..] Matri Romuli, suae uxori, con
querentidencee Julii Caesarissibiconsanguinei.
Ilia jussu Amulii in Tiberium, ut volunt quidam,
praecipitata, huic proinde fluvio mupta fertur:
ab coque indulgentius aequo vindicatur.
18. Sinistra labilur ripa.] Majorem ergo
urbis partem, quae ad sinistram est, forum scili
cet Romanum, atque Aventini Palatinique col
lium imam regionem exundans vastat Tiberis.
19. Jove non probante.] Si omnia fato fiant,
cur non probat Jupiter? autsi Jupiter nonpro
bat, cur adversis falum Tiberis ruit 2 sive vult
Caesaris ultor esse, quid igitur Roma, pulcher
rima et religiosissima quaque demolitur, cilm
Romam ipsam Caesaris nepotibus promiserint
fata ? sic magnalis Horatio mota à Jul. Scali
gero. Nunquid vero nostrum erit viros inter
tantos tantas componere rixas 2 At cavillatio
mem agnosce, lector, medicam sycophantiam
vitilitigatoris. Probat Jupiter sané vindicari
nefariam caedem Principis et Pontificis. Ov.
Fast. iii. 705.
.it quicumque nefas ausi, prohibente Deorum
.Numine, polluerant pontificale caput.
At non probat quod uxori Ilia obsequentior
fluvius ultra modum evagetur, eatgue dejectum
sacra profanaque sine ullo discrimine. Necab
surdè alii scribunt, Jovi Diisque non placere
 CARMINUM LIBER I. 2. 7

Uxorius amnis. 20 errat enundans. Juvenes

Audiet cives acuisse ferrum, [11] pauci culpá parentum au
dient aliquando Romanos
Quo graves Persae melius perirent; strinxisse gladios, quibus
Audiet pugnas, vitio parentum juste magis confoderentur
Rara Juventus. Perste graves; discentque
r bella civilia. Quem Deo
Quem vocet Divām populus ruentis 25 run populus invocet la
Imperi rebus? prece quâ fatigent benti Republică 2 Quibus
votis instabunt Virgines sa
Virgines sanctae minus audientem cratae apud Westam obse
Carmina Vestam f crationes minime suscipi
Cui dabit partes scelus expiandi entem : Cui Jupiter dabit
munus eluendi crimen º 0.
Jupiter? tandem venias, precamur, [*] Phoebe ſatidice obsecramus
Nube candentes humeros amictus 31 ut succurras, albos hume
ros nube velatos haberts:
Augur Apollo. seu vis potius adesse, ó blan
Sive tu mavis Erycina ridens, da Venus, circa quam joci
et amores volitant: seu ab
Quam jocus circumvolat, et Cupido:
35 jectan prolem atque poste
Sive neglectum genus, et nepotes ros respicis, O Mars Ro
Respicis, Auctor, manac gentis parens, eheu
bellonimisdiuturno satiate!
Heu nimis longo satiate ludo
.A.W.N.O.T.1TIONES.

quod Tiberismoliatur Caesaris ultionem, quam cerdotem violarant, absºlueulla numinum re

Augusto fata reservabant. verentia. Ovid. Fast. iii. ita v. 700. Westa
20. Urorius.] Uxori plus aequo deditus et loquitur: -

indulgens. Virgil. A neid. iv. v. 226. —Meus fuit ille sacerdos.

—Pulchranque utorius urbem Sacrilege telis me petiere manus.
Ertruis— 30. Venias, precamur.] Invocat praecipué
21. Audiet cives, &c.] Quasivaticinatur Ho Apollinem, qui et Trojanis pridem, et post
ratius peracta jam bella civilia, quibus Italia Romanis semper impense favit.
fordata, et mutuis vulneribus cives absumpti, 31. Wube candentes humeros amictus.] Missis
juventusque, imminuta ac prope exhausta aliorum interpretationibus, hunc locum optime
fuerat. intelligas cum is qui putant allusisse Horatium
22. Graves Persa..] Parthi, ut ad calcem ad id quod commemorant anno cacdem Julii
hujus Odes annotabo, intelligendi; Graces, seu Caesaris consecuto; Solem caligine obvelatum
ob armorum pondus, seu quod Romanis diu semper ſuisse, quasi in sceleris admissi exe
graves incubuere, vel propter unam cladem crationem. Plutarch. in Caesare, Dio. lib. xlv.
Crassianam, de quâ postea dicam amplius, Plin. lib. ii. cap. 30. Prodigiosus, inquit, Solis
tum alibi, tum praecipue lib. iv. Od. 15. defectus, occiso Dictatore Casare, totius pene
23. Vitio parentum.] Per ambitionem, cupi anni pallore continuo. Virg. Georg. i. v. 466.
ditatem, iram, in senet gladios stringentium, Sol etian erlincto miseratus Caesare Romam,
quibus hostes erant petendi. Cum caput obscura nitidum ſº. terit,
27. Virgines sanctæ.] Westales ignis atterni Impiaque atternam timueruni saecula noctem.
custodes, Vestae perpetua virginitate et summo 82. -lugur dpollo.] Quippe qui divinatio
cultu addictae, hincºlue ad placandum ejus nibus pracesse credebatur.
numen potentiores. Cicero de Legibus ii. 33. Erycina.] Post Apollinem, Veneris opem
Virgines Vestales in urbe custodiunto ignem implorat: quae mater Æneas, a cujus filio Iulo
foci publici sempiternum. Et ibid. Vesta, Caesar Julius. Venus porro in Eryce Siciliae
quasi focus urbis . . . . . ei colendae Virgines montefanum habebat, unde Erycina dicta. Ro
praesunt, &c. Wide A. Gellium, lib. i. cap. 12. mam postea translata in aedem ipsi sub hac ap
ubi inter alia bené multa, hatc scribit: Vesta pellatione consecratam extra portam Collinam.
lem Virginem minorem annis ser, majorem Nec omittendum quod Venus Caesaris dicta
quam annos decem nalam, capi fas non esse; sit genetrix; et ab eo dicata etiam AEde, sin
patrimam et matrimam esse oportere: neque gulari cultu honorata; in castris denique ejus
lingud debili, sensure aurium diminutam aliare tessera fuit Genetric Venus ; sicut in Syllae
quavis corporis labe insignitam, nec qua, ipsa, .ſlpollo, in Antonii Lar Deus, in Pompeii Juni
aul ejus pater emancipatus sit, aut cujus paren oris Pietas, in Majoris Hercules invictus.
tes servitulem servierint, vel in sordidis negotiis 35. Site neglectum.] At Martem denique
dirersentur, &c. convertitur, patrem scilicet Romuli Romanae
.Minus audientem.] Prae irà graviori ac ſere que adeo gentis auctorem.
implacabili, tum ob effusum impie sanguinem 37. Longo saliate ludo.] Tot bellis civilibus,
sibicognatum, utjam ante dixi, tumob sacrile quae sunt ludus Martis. Clamor bellicus in
gam percussorum audaciam, quae summum Sa pugna conflictu Galea leves.] Ardentessei
8 Q. HORATII FLACCI
quigandes vociferationibus Quem juvat clamor, galeaeque laves,
et gale, pºlitiº.º.º.º. Acer et Mauri peditis cruentum
pectu Mauri peditis erga
saevum adversarium feroci. Vultus in hostem.
sive immutata specie ado-Sive mutatájuvenem figurá [13]
lescentem exhibes in terrà,
tu alatus filius benignac
Ales in terris imitaris, almae
Maijnen diº, indi. Filius Maiae, patiens vocari
cem Julii Caesaris: tardè Caesaris ultor:
remigresin Caelum; diuque 45
maneas cum populo Roma Serus in coelum redeas, diuque
no, neque celerior ventus Laetus intersis Populo Quirini ;
rapiatte nostris criminibus Neve te nostris vitiis iniquum
infensum: Ama potius hic
ingentes triumphos, et ap Ocyor aura
pellationem parentis aucto-Tollat; hic magnos potius triumphos,
#...".9 50
Caesar, te imperante, Medos Hic ames dici pater, atque princeps:
impune in equis vagari. Neu sinas Medos equitare inultos, [14]
Te duce, Caesar.
". .AN NOTATIO.NES.

licet bello sapius contractantur et poliumtur. 49. Magnos triumphos.] Sueton. Octav, cap.
39. Acer et Mauri peditis cruentum vultus 25. Curules triumphos tres egit, Dalmaticum,
in hostem.] Truculentus erat Maurorum vultus. ..?ctiacum, .ilerandrinum, continuolriduo omnes.
Respiciunthic aliqui ad historiam: grave mem Bis orans ingressus urbem est, post Philippense,
pe bellum Jubae Mauritaniae regis adversus et rursus post Siculum bellum.
Jul. Caesarem : de quo Sucton. cap. 66. Fama 50. Hic ames dicipater.] Ex Sueton. Octav.
hostilium copiarum suos perterritos . . . . cap. 58. nullo magis homore lastatus est Augus
. . . confirmabat . . . cum erpectatio tus, quam cum ab universis maximoque con
adventiis Jubae terribilis esset, &c.] Non male sensu Pater patriae consalutatus est. Idenim
quidam censent reponendum hic, Marsipeditis. cognomen afferenti, mandantibus cumctis, Va
Isti enim optimi Italia et Romani exercitàs lerio Messala, lachrymansita respondit: Com
milites potius videntur ſuisse commendandi, pos factus colorum meorum, P. C. quid aliud
quam hostes et alieni. habeo Deos immortales precari, quam ut hunc
41. Sive mutatſ, &c.] Augustus, quod consensum restrum ad ultimum vitat finem mihi
valdé ingeniosus Mercurius audiebat. perferre liceat 2
Juvenem imitaris.] Vulgaris erat opinio et .1tgue princeps.] Corn. Tacit. Ann. lib. i.
fama, Mercurium Julii Caesaris vindicem fuisse cap. 1. Lepidi atque Antonii arma in Augus
assumpta juvenili figură Augusti, qui natus tum cessere; qui cuncta discordiis civilibus fes
erat annostantúm novemdecim quando Caesar sº nomine Principis sub Imperium accepit. Et
interfectus est. - Dio. lib. 53. ita scribit: Princeps Senaltis dic
43. Maia..] Mater hºc Mercurii erat. tus est serto Consulatu, eo more, qui, inte
44. Caesaris ultor.] Sueton. Octav. cap. 10. gro etiannum Populi in Rep. slalu, receptus
et 29. antea cit. Ovid. Fast. iii. 707. Caesaris erat.
interfectores tale nefas ausi, inquit, 51. Medos.] A Medis ad Persas, et ab his ad
JMorte jacent meritá. Testes estote Philippi: Parthos tandem orientis imperium transiit.
Et quorum sparsis ossibus albet humus. Hinc promiscue tria vocabula ista usurpantur
Hocopus, harcmietas, haec prima elementafuerunt sacpius ab Horatio. -

Caesaris, ulcisci justa per arma patrem.
45. Serus in coelum redeas.] Sic multos an
mos Augusto exoptat, ejusque praesentiam
opemdue Populo Romano necessariam atque
amabilem asserit Poéta. Wide Sueton. Octav.
cap. 56.
Inultos.] Tunc populis istis inferre bellum
meditabatur Augustus. Wide Od. 19. hujus
libri.
Equitare.] Equitatu suo Romanis insultare.
Vel quod urbana etiam negotia equitando Par
thiobirent. Strabone teste.
 CARMINUM LIBER I. -3. 9

ODE III.

Navi quá Virgilius Athenas vehebatur, precatur incolumitatem: deinde

in hominum temeritatem invehitur.

SIC te Diva potens Cypri, [15] Ita te salram ducant Cy

Sic fratres É. lucida sidera, pri Domina, et Helenae tra
tres, astra fulgentia, et pa
Wentorumque regat pater, [16] rens ventorum, conclusis re
Obstrictis aliis, praeter Iapyga, liquis, excepto Japyge; C,
5 navis, quar debes Virgilium
Navis, quae tibi creditum tibi connaissuin, orout eum
Debes Virgilium, finibus Atticis sospitem applices ad littus
Atheniense, actucaris par
Reddas incolumem, precor; tem dimidiam animae meat.
Et serves animae dimidium meae.
.ANNOTATIO.YES.

Ode est dicolos distrophos. Primus quisque beråssent, a Neptunodicuntur adepti esse pote
versus Choriambicus trimeter, constans espon statem naufragis opitulandi. Hinc zarrest dic
dao, choriambo et pyrrhichio. Ita scandi ti; et hinc lucida sidera : in astris nimirum
tur: -
recensentur Castor et Pollux: eorumque stellae
Sic té | Divā pºtèns | Cypri | cum simul apparent, salutares: cum solitariae,
Alter quisque versus est Choriambicus Ascle graves et noxia creduntur, Arnobius ignes seu
piadeus tetrameter, constans espondaeo, duo fulgores marinos vocat. Wide Plin, lib. ii. cap.
bus choriambis et pyrrhichio : 37. Hygin. lib. ii. etc. et infra Od. 12. ºus
libri Annotat.
Sic frå trés Heléna. lucida si dérá. 3. Ventorum pater.] Jovem intelligit Marei
1. Sic te Diva, &c.] Venustatis et elegantia lius, quia veteribus Physicis Jupiter est aer agi
rum plena est haec Ode: voces habet et senten tatus et fluens, adeoque id quod ventum appel
tias multaset perinde graves, exempla insignia, lamus. Alii melius exponunt de AEolo, qui
oratoriam tractationem egregiam. Denique hic ventorum rex et pater dictus, quod ventorum
triumphat Heroicus ille spiritus, quem in Poètà astrorumque rationem apprime calluerit. Is
nostro laudat Quintilianus, ut Lyricorum feré regnavit iliacis temporibus apud insulas AEo
unum legi dignum existimet. lias, quae et Vulcania, Italiam inter et Siciliam
Sic] Particula est adjurantis et voventis. Sic positae. Plin. lib. iii, cap. 8. et 9.
te Dii ventidue integram servent, precor, in 4. Obstrictis aliis.) Caeteri venti minime pro
quit, uttu sospitem deferas Virgilium, Ó navis. pitii retineantur, unus omittatur Iapyx Vir
Illenavigationem instituebat Athenas jam quin gilio commodus in fines Atticos properanti.
quagenario major, ut divino Almeidos operi Alludit Horatius ad utrem Ulyssi ab AEolo do
coronidem imponeret. natum, in quo venti erant inclusi, praeter Ze
Diva potens Cypri.] _Venus, quae praecipuos phyrum navigationi ejus utilem. Quidam, le
habebathonores apud Cyprum, insulam maris gunt obstructis, sed male. Homer. modo cit.
Mediterranei, Cilician inter et Syriam. Variis Odyss. x. xztid nºt ligarit. Virgil. A.m. i. in
illa dominis subinde paruit: a Turcis denique clusos carcere ventos pariter canit. -

est occupata, et erepta Venetis anno 1570. Cur Iapyga.] Ventus ille ex Apulia finibus pro
autem invocatur Venus, ut faveat naviganti ? ficiscitur, adversus Eurum flat, item propemo
An quod, ut opinatur Marcilius ejus numen in dum atque Caurus, in Greciam proinde ex Italia
puppiappictum, et navis insigne erat et tutela? solventibus plane utilis. Wide Gell.lib. ii. cap.22.
An quod Veneris stella navigantibus utilis? An 6. Virgilium.] Huic cum Poeta nostro fami
quod fabulanture mavis spama procreatam in liaritas maxima, ut mirum non abs re videa
mare jus et imperium obtinere. Virgil. Æneid. tur, quod nullam facerit usauam mentionem
5. v. 800. Neptunus ita Venerem alloquitur, Lyricorum Principis Heroicorum ille Prin
Fas omne est, Cytherea, meiste fidere regnis, ceps.
Unde genus ducis. Finibus Atticis.] Attica regio Helladis in
Ovid. Epist. xvi. v. 23. angulo Orientali et Australi; ubi longe prae
Illa (Venus) dedit faciles auras, ventosque clarissima et nominatissima civitas caput ex
secundos, tollit. Athena, omnium doctrinaram inven
In mare; nec mirum, jus habet orta mari. trices. Cic. i. de Orat.
2. Fratres Helena..] Castor et Pollux. Leda 8..?nima dimidium meat..] S. Aug. Confess.
Tyndari Laconiae regis uxor, ut aiunt, ova duo lib. 4. cap. 6. Bene, inquit, de amico suo dirit
#. e quorum altero prodierunt Pollux et. quidam, dimidium anima mea: Nam ego sen
elena immortales e Jove nati, exaltero Castor si animam meam et animan illius unam fuisse
et Clytaemnestra mortales e Tyndaro. Hincilli animam in duobus corporibus: et ideo mihi hor
Tyndaridae vocantur à Latinis quidem, a Grae rori crat vita, quia molebum dimidius rivere,
cis vero Jovis filii, Aisakovgou. Porro quod a etc. alteroscilicet mortuo. Wide Pers. Sat. v.
piratis ac praedonibus mare, dum viverent, li v. 22. et infra lib. n. Od. 17.
 *

10 Q. HORATII FLACCI
Is profecto circa cor habe-Illi robur et aestriplex
bat lignum tresque aeris la Circa pectus erat, qui fragilem truci 10
mnas, qul primus marisaevo
credidit mavem frangi faci Commisit pelago ratem [17]
lem, megue metuit Africum Primus; mec timuit praecipitem Africum
violentum cum Borea pug
mantem, neque Hyadas nox Decertantem Aquilonibus,
ias, neque furorem Austri; Nectristes Hyadas, nec rabiem Noti;
quo nullus est dominator in uo non arbiter Adriae 15
Adriatico mari potentior,
sive concitare sive placare Major, tollere seu ponere vult freta.
fluctus velit. Quod mortis Quem mortis timuit gradum,
genus formidavit, qui sine Qui siccis oculis monstra natantia, [18]
lacrymis aspexit piscesmon
strosos mantes, ac mare in Quividit mare turgidum, et
tumescens, et Acrocerau Infames scopulos Acroceraunia P 20
mias rupes maufragiis famo
sas?

./1NWOTATIONES.

9. Illi robur et acs tripler, &c.] Is habebat egregriè Poètam nostrum tuetur et vindicat:
eor ligmo quovis et are durius, xxxx toxagº toº. ./lustrum, inquit, Arbitrum Adriac recte ait Ho
Theocrit. Idyll. 13. huic ferreum pectus erat, ratius. Nam etsi non omnino in Notum excur
qui primus ausus est mari se credere, atque ut rat Adriaticum mare, ut scribit Scaliger, ni
eanit Juvenalis Sat. xii. v. 57. hilominus itase habet, utmon minus ab Austro
Ventis animam committe, dolato quam a Vulturno possit concitari. Enimvery
nfisus ligno, digitis & morte remotus principales quinque venti duas quartas habet
º: aul septem, si sit latissima tacdd.
phocles in Antigone ait multa quidem cerni
(ita loquuntur Nauta et ventorum periti) ergo
Vulturni quartae dute sunt,una ad Subsolanum,
penda, at nihil magis quam quod homo fluc altera ad Austrum respicit. Porrö hujusmodi
tus tumidos navicula tamen subire non formi venti principales et integri octo referuntur; in
det. Wide Plin. Prooem. lib. xix. tra quos alii sunt quos medios vocant, JYon
Robur.] Pro qualibet re duriori usurpatur. profect) quod minori spiritu ac vehementiá fe
Virgil. A neid. vii. rantur quam illi,sed quëd in eorum medio descri
bantur. Itaque tam vehementes esse quartas
quam principales, perspicuum sit. Haec ille.
12. Primus.] Tiphys Boeotius, inquiunt, à .Adriae..] Adria seu Adriaticum mare, hodie
Pallade edoctus, navem primus fabricavit, quae sinus Venetus inter Italiam, Graeciam, Illyri
Argo dicta est; eague Colchicam expeditionem cumque longe porrigitur ad Septentrionem.
est aggressus Jason. Wide Plin. lib. vii. cap. 56. 17. Quem mortis timuit gradum.] Quidam
Constat tamen ante illud tempus ſuisse navi tres gradus mortis efferunt, fatum, genituram,
gatum. Testis Herodotus de Phoenicibus et casum: alii mortis accessus intelligunt; certé
Graecis. Ex Athen. lib. xv. cap. 13. Janus na param ad rem. Nostra videatur interpretatio
vigia primus reperit. Ex Thucyd. et Libamio verior quo simplicior. Varia maufragorum mor
primi Corinthii naves concinnarunt. tis genera, si lubet, accipe, fluctibus submergi,
.africum.] Meridionalem ventum, Aquilo a piscibus devorari, ad rupes allidi, vel in sco
nibus proinde colluctantem. Deco jam Od. i. pulos insulamve desertam ejici, ibique omniope
14. Tristes. Hyadas.] Ab vely pluere dictae destitutum contabescere etmori. Praetereacon
sunt quod pluvias ferrent ea stellae septem in tingit aliquando navigantes tempestate ingru
fronte Tauri collocatae : Latinis Suculae vocan enti dispelli ad barbaras oras, ubi vel ab An
tur. Cic. ii. de Nat. Deor. -
thropophagis dilaniantur, vel Idolismactantur:
Rabien.Noti.] Ameridie flat Notus, nebulosus quo quidem fati gºnere tantúm non absumpti
et humidus, ethinc momen: nam Græce wort: sunt Orestes et Pylades apud Tauricam regio
humor dicitur. Wide Gell. jam cit.lib. ii. cap. 22. mem. Wide Eurip. Iphigen. in Tauris: item nos
15. Quo non arbiter.ldria major.] Ratiopa tras annotat. lib. iii. Od. 4. v. 33. ad eas voces:
tet ex rerum situ et natură, lib. iii. Od. 3. Dur Britannos hospitibus feros. Adde et aliud, navi
inquieliturbidus.Adriae. Atque hypercritice Jul. etiam integra, periculum moriendi vel siti vel
Scaliger, Austrum, inquit, practer calleros rentos fame reflantibus et contrariis diu ventis, nimi
summum habere imperium in mare Adriaticum rūm in navigatione longiori; sive cum aqua dul
scribit Horatius: quod esse falsum intelliget cis jam rara ad dimensum distribuitur siticulo
quisquis sciet. Adrialicum recta excurrere in Vul sis: sive cum deficientibus omnibus cibariis,
turnum, cujus impetu etiam crescit Ionio subin navigantium unus vel aliorum conspiratione
vecto Adrialicum. Boreae quoque subjectum est • vel sorte assumitur jugulandus, urgente scilicet
i ex allo spirat . . . . .'luster autem er devea:- extremä necessitate, alimento capteris futurus.
iore parte flans Apennino frangitur: quamo Quod nec cogitari potest absºlue horrore.
brem non subruit, sed radit, &c. At Parthenius 18. Monstra matantia.] Cete grandia etim
ex Petro Medina Hispano, qui rei nautica, et mania. Juvenal. Sat.14. v.283. Oceanimonstra.
ntorum rationem luculenter investigavit, 20. Acroceraunia.] Excelsi in Epiro montes,
 CARMINUM LIBER I. 3. II

Nequicquam Deus abscidit Frustrà Deus providus ter

• Prudens Oceano dissociabili ram segregavit a mari dis
jungendo: si naves sce
Terras: si tamen impiae eratae transeunt nihilomi
Non tangenda rates transiliunt vada. nus vada minime tentanda.

Audax omnia perpeti 25 Mortalium genus quidlibet

aggredi nonveretur, fertur
Gens humana ruit per vetitum nefas. que ad facinora prohibits.
Audax Iapeti genus Temerarius Iapeti filius, po
pulis advexit ignem furtu
Ignem fraude malā gentibus intulit. improbo. Post ignem coelo
Post ignem aethereà domo [19] subreptum terras invasit
Subductum, macies, et nova febrium 30 macies et frequentia morbo
rum insolita; atque sera ne
Terris incubuit cohors; cessitas mortis antea dilatae
Semotique prius tarda necessitas passum acceleravit. Daeda
lus per inanem arrem vo
Lethi corripuit gradum. lare tentavitalis homininon
Expertus vacuum Daedalus aéra, concessis. Wis Herculis si
Pennis non homini datis. 35 bipatefecitaditum ad Infe
ros. Nihil est hominibus in
Perrupit Acheronta Herculeus labor. tentatum. Coelum ipsum aſ
Nil mortalibus arduum est. ſectamus per dementiam.
Et nostris criminibus non
Coelum ipsum petimus stultitiã: neque sinimus Jovem iratum di
Per mostrum patimur scelus mittere fulmina.
Iracunda Jovem ponere fulmina. 40

.ANNOTATIONES.

quod crebro fulmine percutiantur eorum fasti ta indignatio . . . . . . labor et afflictio ºpt
gia, sic dicti, a kegawa; fulmen et axç27 sum ritus: et qui addit scientiam, addit et 13.
mum. Hic designat Horatius Acroceraunium rem.
Promontorium Iono mari imminens, vulgo, 29. Post ignem athered, &c..] Animadverte
Capo della Chimera, aliis Capo della Lingue expressum fabulis Adae peccatum, peccatiºue
ta. In Epiro situm est, non procul Albaniae stipendia, mortem, morbos, molestias, etc. ex
finibus. -
Hesiodo, cum ignem furatus esset Prometheus
21. Nequicquam Deus abscidit, &c.] Voluit ad animandas statuas eluto a se fictas, iratus
Deus pericula maris arcere ab hominibus; ipsi Jupiter Pandoram in terras misit, quae apertà
vero illis se ultrö committunt. Bene Poeta pyxide mala omnia diffudit.
Graecus ait; Quanto est dulcior mater quam 32. Tarda necessitas.] Melioribus seculis vita
noverca, tantò esse terram mari optabiliorem. erat homini diuturmior. S. Cyprian. Ep. 11. S.
Bias autem sapienter dicebat; Nec vivis nec August. lib. ii. de Civ. cap. 14. Porró ex sa
mortuis accenseri navigantes debere. cris codicibus noverant Ethnici productionem
25. Omnia perpeti.] Quidlibet agendo pa ac, longiorem ſuisse vitam primis hominibus.
tiendoque moliri, ut nihil grave aut arduum Plin. Prooem. lib. xiv. Quando voluptas virere
videatur. capit, tita ipsa desiit.
27. Iapeti genus.] Prometheus, de quo pos 34. Dadalus.] Is faber Atheniensis peritis
tea Ode 16. et lib. ii. Ode 13. Scribit Theo simus erat et perquam ingeniosus, multa qui
phrastus, idcircó dici Prometheum hominibus dem invenit: navi primus dicitur vela, malum,
dedisse ignem Coelo dereptum, qui Philoso antennas imposuisse. Pausanias in Boeticis,
phiam ac lumen vitae intellectualis, quae divina Plin. lib. vii. cap. 56, jam cit. Inde fabulati
est, mortalibus invexit. Ex Cic. Tus. 5. et sunt Daedalum pennis sibi cera compactis avo
aliis, Prometheus Caucaso affixus fingitur, lässe Minoſa regma fugientem, de quo Virg.
quðd ex eo monte altissimo siderum naturam AEneid. vi. v. 14. Ov. Metam. viii. Diodor. Sic.
ac motum studiose contemplaretur: ibique coe lib. v. cap. 13. &c.
lestium cognitioni sedulo incumberet. Et quod 36. Perrupit Acheronta Herculeus labor.] Is
exinde fulminum rationem perscrutatus homi inferorum fluvius pro ipsis inferis non rare
nibus indicasset, fabulati sunt ignem coelestem ponitur synecd. De Hercule, ejusque labori
ab eo surreptum ac in terras delatum. Deni bus, alibi nos; cit. vero Diodor, fuse, lib. v.
que vultur seu aquila cor illius vellicans, op cap. 2. &c.
time significat anxietatem animi nature ar 38. Coelum ipsum petimus.] Sic Phaeton, de
cana rimantis et non sine labore investi quo lib. iv. Od. 11. Sic gigantes, de quibus
gantis. Eccles. 1. In multd sapientid mul lib. ii. Od. 12. et 19, lib. iii. Od. 4. &c.
 12 Q. HORATII FLACCI
ODE IV. AD L. SEXTIUM.

Peris descriptio : vita brevitas: carpenda voluptates.

Asperahyems relaxaturju-SOLVITUR acris hyems grată vice veris et [20]
cundá vicissitudine veris ac
Zephyri: et machinae dedu Trahunt que siccas machinae carinas': [Favoni;
cunt in mare naves siccas: Ac nequejam stabulis gaudet pecus, autarator igni;
jamgue mec greges amant
stabula, mec agricolae ſo Nec prata canis albicant pruinis.
ºne ºne pala albºs. Jam Cytherea choros ducit Venus, imminente Luné:
cunt pruinis candidis. Nunc Junctaeque Nymphis Gratiae decentes
Venus Cytherea Choreas [21]
agit ad Lunam super lucen Alterno terram quatiunt pede; dum graves Cyclo
tem; Charites que cum Vulcanus ardens urit officinas.
[pum
Nymphis pulsant terram modè hoc, modè illo pede, dum Vulcanus ſervens accendit formaces
operosas Cyclopum.

.ANYOTATIONES.

Ode est dicolos distrophos, unica verb sui sis ab aperiendo dictus convenitiis quae initio
generis. Primus quisque versus est Dactyli hujus Odes afferuntur. Alii Calendas Martias
cus Archilochius heptameter. Quatuor primi accipiunt, sive matromalia, de quibus Ovid.
pedes sunt vel dactyli, vel spondaei: tres ultimi Fast. iii. Nam quamguam matronarum erat
sunt trochaei. Sic
iste festus, inquit Marcilius, et nihil pertinebat
Solvittirlăcris hyems gräſtä vicëlvérisét Fă] ad viros austeros quidem et negotiosos, verúm
vön). lactus erat hilarioribus bic quoque nepotulis
Secundus quisque versus est Archilochius con Venereis, ut Flacco et similibus, paratis sem
stans é penthemimeri Iambică. Primus pes per cantillare partem laetitiae inter Veneres il
Spondaeus vel Iambus: secundus semper Iam las, et gaudentibus spectare Nympharum cho
bus cum syllabà: tres postea sequuntur Tro •reas ac mulierum coetus et choros.
chaei; sic, Imminente Lund.] Incipientem Lunam in
telligunt interpretes modó citati: mobis verb
Trāhūntiqué siccasmāchīnā carinás magis placent alii, qui Lunam provectionem
Nonnulli tricolon faciunt Odem hanc, et sic ac desuper lacentem explicant, adeoque no
distinguunt rursus: lunt ipsas hic accipi Calendas vel Martii, vel
Solvitur acris hyems gralá vice Aprilis.
Veris et Favoni : 6. Junctaque Nymphis Gratia, &c.] Cum
Trahuntique siccas, &c. Venere tripudiant ct saltant Nymphae, Gra
1. Solvitur, &c.] Terra, quae prius hyeme et tiarquetres, Aglaia, Euphrosyne, Thalia: San
frigore constricta fuerat, jam resolvitur et ape Inazal":
ritur grato reditu vernae tempestatis: in quâ Tum manibus simul implicitis per gramina fes
et areolae florum explicant sese; et mare gelu Erercent choreas: alios aliosque reflerus [tas
antè praeclusum, jam adiri et navigari potest. Inter se lactae repetunt; nunc corpora librant
Veris descriptionem, si lubct, pete Lector, e In saltus: nunc molle latus, nunc candida jac
Virgil. Georg. ii. v. 324. et seq. Brachia, et alternáqualiunt vestigiaplantá.[tant
Favoni.] Favonius, a forendo vel farendo 7. Dum grares Cyclopum, &c.] Dum Vulca:
dictus, idem qui Zephyrus, qui ventus flare nus in AEtna monte Jovi cudit fulmina a state
incipit initio veris. Wid. lib. iii. Od. 1. Annot.
sequenti vibranda. Cyclopes ex Hesiod. Theog.
ad vocem, Zephyris. Caelo Terraque nati; ex aliis, Neptuni ex Am
2. Trahuntique siccas, &c.] Jam machinis ad phitrite filii. Vulcano adesse ministridicun
mare subducuntur naves quae per hyempm in tur et ferrariam exercere: alii aiunt Siciliae
sicco positae fuerant, extra aquam, in navali populos ſuisse barbaros et praedones. Wide
bus. Machinae, instrumenta quibus graviores Plin.lib. vii. cap.2. init. et Virg. Georg i.v.471.
quacque moles facilius moventur. Nonnius et AEn. viii. v. 418. et seq. Nomen, a xvkao;
Marcel. palangas vocat, et sic describit: Pa circulus, et as oculus, quod unum haberent
langa, inquit, dicuntur fustes teretes, quinari oculum in fronte instar circuli.
bus subjiciuntur quando attrahuntur ad pela Virgil de Polyphemo, AEn. iii. v. 635.
gum; vel citm ad littora subducuntur. - - - - - - - - - Telo lumen terebramus acuto
5. Cytherea.] Cythera hodie Cerigo insula Ingens, quod torca solum sub fronte latebat,
maris AEgaei ad oram Peloponnesi. In ea tem .Argolici clypei aut Phaebaea lampadis instar.
plum Veneris antiquissimum. Inde Cytherea 8. Vulcanus.] Is Junone Joveque natus,
cognomen. ob deformitatem dejectus estab is in insulam
Choros ducit Venus, imminente Lund.] Novi Lemmum, et claudus * casu factus; ubi offici
lunii laetitiam et sacra hic plures notari vo nam instituit ferrariam, quam tamen alii col
lunt, sicut lib. iii. Od. 19. v. 9. At alii Calen locant in AEtna monte apud Siciliam : alii in
das Aprilis Veneri sacras intelligunt, qui men Hierá quae una est e Vulcaniis insulis.
 CARMINUM LIBER I. 4. 13

Nunc decetaut viridinitidum caput impedire myrto, Nunc juvat caput unguen
Aut flore, terrae quem ferunt solutae. 10 tis delibutum coronare vel
myrto virenti, vel flore
Nunc et in umbrosis Fauno detet immolare lucis, quem producit tellus aper
Seu poscat agnam, sive malit hoedum. ta. Nunc etiam convenit

Pallida mors asquo pulsat pede pauperum taber-[22] Fauno sacrificare in lucis
opacis, sive petat agnam
Regumque turres. O beate Sexti, [nas, sive haedum. Mors pallens
Vitae summa brevis spem nos vetatinchoare longam. *quali pede ſerit egenorum
16 casas atque regum palatia.
Jam te premet nox, fabulaeque Manes, O fortunate Sexti, breve
Et domus exilis Plutonia: què simul meåris, spatium vitae prohibet nos
Nec regna vini sortiere talis, incipere spem diuturnam.
Nec tenerum Lycidam mirabere, quo calet juventus etStatimurgebunt tetenebrae,
Inferi celebratissimi, et
Nunc omnis, et mox virgines tepebunt. 20 Plutonis domus levis, ad
quam ubi devemeris, neque
talorum jactu eliges regem convivii, neque admiraberis Lycidam delicatulum, cujus amore
ardentjam cuncti juvenes, et paulo post puellae ſervescent.

.ANNOTATIONES.

9. Nunc decet aut viridi, &c.] De myrto, Domos Ditis vacuas et inania regna.
deque coronarum et unguentorum usu in con Quo simul mediris.] Cum illuc perveneris,
viviis apud veteres celebri, plura dicam pos jam non licebit luxuriari, indulgere genio, con
tea. Wide ultimam Oden hujus libri. vivia celebrare, &c.
11. Fauno.] Huic ruris Deo sacrificabatur 18. Nec regna rini sortiere talis]. In convi
Idibus Februarii ex Ovid. Fast. ii. Nimirum viis eligebant veteres regem, seu bibendi ma
placabatur initio veris, ut propitius esset gre gistrum, cui parebant convivae omnes: eague
ibus, quitum foras incipiunt pabulatum educi. electio fiebat sorte et talorum jactu. Deeonos
illo Dionysius Halicarm. lib. i. Cic. de Na amplius lib. ii. Od. 7. 25. ad ea verba. Quern
turâ Deor. ii. Wide et lib.iii. Od. 18. v. 1. Annot. Venus arbitrum dicet bibendi 2 Meminit Plau
12. Seu poscal agnam.] Legunt alii, agnas, tus Asinar. Scen. 14. Curcul. Scen. 6. Stich.
&c. et magis Latinitati et elegantiae congruum Scen. 12. Cic. in Verrem. 5. Isle Practor se
volunt. Certé nodus in scirpo. rerus ac diligens, qui populi Romani legibus
13. Pallida mors acquo, &c.] Claudian. nunquam paruisset, is legibus qua, in poculin
Omnia mors aquat.— ponebantur, obtemperabat : Plutarchus in
14, O beate Serti.] Lucius Sextius, vel Ses Apophthegm. refert Agesilaum in compota
tius, ille est qui tam fidelem Brutoetiam profli tione, magistrum convivii, sorte creatum,
requirentipocillatori, quantum cuique minis
gato amicitiam servavit, utet probaretur ab Au
gusto, et Consul post ipsum fuerit substitutus
traret vini, respondisse: Si multum vini adest,
cum Cn. Calpurnio Pisone, ann. U. C. 730. quantum quisque pelierit: siparum, ex æ
Wide Dion. lib. xliii. Sigon, etc. omnibus. Cornel. Tacit. Annal. 13, festis Sa
15. Vitae summa brevis, &c.] Non debemus turno diebus, inter alia aequalium ludicra reg
mortales vitam sperare diuturmam. num lusu sortientium, evenerat easors Neroni.
16. Nor.] Mors, tenebrosique Inferi. Infra Hicitaque convivil praefectus et rex dictus est.
Od. 28. Omnes una manet nor. Arrian. in Epicteto, in Saturnalibus sortitione
Fabulacque manes.] Infermales dicti per an factà, Rex ita jubet: Tu bibito, tu infundito,
tiphrasin Manes, id est, boni Dii; sapius usur tu abilo, tu venito.
pantur pro ipsis inferis, de quibus multa fabu Talis.] De talis ac tesseris jam disserui ad
lantur et jactantur. Wide Epod. 5. v. 94. Pers. Sat. iii. vers. 48. et 49, dicam et aliquid
17. Domus exilis.] Plutonis domum, angus ad lib. ii. Od. 7. v. 25. De his accurate Me
tam ob frequentiam animarum eo descenden ursius.
tium, nonnulli interpretantur. Sed meliùs 19. Tenerum Lycidam.] Formosum puerum
alii referunt ad exilitatem umbrarum sive ani quem deperibat Sestius.
marum oculos fugientium. Homer. 20. Tepebunt.] Mistä quorundam inter
Nexbºw a'asyaya magnya. retatione subtiliori, sic explico: puellae mox
Capita mortuorum levia et evanida. inardescent amore Lycidae pueri, cum ado
Virg. Æneid. vi. v. 269. leverit.
14 Q. HORATII FLACCI
ODE. V. AD PYRRHAM.

JMiseros esse amatores Pyrrhae : se er ejus illecebris velut & naufragio

enatásse.
Quis adolescens exilis, de QUIS multà gracilis te puer in rosä
libutus unguentis suaveo [23]
lentibus, teamplectitur, Ó Perfusus liquidis urget odoribus
Pyrrha, multas inter rosas Grato, Pyrrha, sub antro *
subjucundá specu? Cujus
gratiâ flavos crines nodo Cui flavam religas comam,
colligis, ornatu simplex * Simplex munditiis; Heu, quoties fidem,
*...*.*.*.*.
violatam a te fidem, Deos Mutatosque Deos flebit, et aspera
que inconstantes, et mom Nigris aequora ventis
assuetus stupebit mare ste. Emirabitur insolens,
vum atris procellis, quite
nunc amabili potitur, fa Qui nunc te fruitur credulus aurea, D24]
ciº confisuste fore semper Qui semper vacuam, semper amabilem 10
yacantem, semper gratam, Sperat, nescius aurae
ignorans ventos instabiles 2
O infortunati, quibus haud Fallacis' Miseri quibus
expertis, fulges' murus sa Intentata nites. Me tabula sacer
cratus ostendit me tabellam Votivā paries indicat uvida.
ex voto, et vestes madidas
affixisse in aede Numinis Suspendisse potenti 15
mari dominantis. Westimenta maris Deo.

.4.NNOTATIONES.

Haec Ode est tricolos tetrastrophos. Priores
duo versus Asclepiadei sunt, ut in Ode prima,
JMaccenas atavis edite regibus.
Tertius quisque Pherecratius heroicus tri
meter, espondaeo, dactylo, spondaeo: sic;
Grátó | Pyrrhá sub | fintró |
Quartus est Glyconius, qualis est iste Odes
praecedentis,
Sic te Diva potens Cypri.
JMulier mare acerrimum. Sicut in mari ven.
tus, ita sarpe amantis animus derepente mu
tatur.
8. Emirabitur..] Vocem hanc reprehendit
graviter Scaliger, levi profecto ratione.
Insolens.] Insuetus. Cicer. de Orat. i. Ea
requiruntur à me quorum sum insolens et ig
marus. Caesar. Bell. Civ. lib. ii. cap. 36. Erat
in oppido, multitudo insolens belli, diulurni
tate otii. -

1. Quis multá, &c.] Merum mectaressehanc 9. Aured.] Pretiosä velut aurum, charā,
Oden, agnoscit Scaliger Hypercrit. optabili.
Gracilis.] Tenuior non obesus. Gallice de 10. Seaper vacuam.] Alios amatores non
belle taille. Angl. SLENDER-waisten. Terent. habentem.
Eunuch. Act. ii. Scen. 2. Haud similis virgo 11. Nescius aura fallacis.] Nondum sciens
est virginum nostrarum, quas matres student quam crebra sint amantium perjuria. Virg.
demissis humeris esse, tincto corpore, utgraciles AEmeid. 4. v. 570. -

fient. Si qua est habitior paul), pugilem esse —Varium et mutabile semper
aiunt, deducunt cibum. Tametsi boma est na Foemina.
tura, reddunt curaturdjunceas. 12. Miseri quibus, &c.] Eheu quâm sunt in
3. Pyrrha.] Meretrix formosa. felices ii quite amant, megue mórunt quam sis
Sub andro..] Sub fornice. futura paulo post acerba et immitis .
4. Cui flaram religas, &c.] Ex more puel 13. Me tabuld sacer, &c.] Ego quidem tali
larum Lacaenarum. Wide lib. ii. Od. 11. in* naufragio evasi nec impunè. Pyrrham de
fine. -
perii ego quoque; stevam expertus, post mul
5. Simpler munditiis.] Westes non habens tamala tantúm non perii.
nimis exquisitas aut magnificas: sine mundo Tabulá sacer, &c.] Solebant naufragi pro
muliebri. Terent. Phorm. i. 2, 54. Virgo pul servatā vità gratias referre Diis, imprimisque
chra, et quo magis diceres, nihil aderat adju Neptuno: unde et in aedibus sacris appende
º pulchritudinem. . . . . Vestitus fur bant tabellam: in quâ depictum erat suum
pis, Mutatosque Deos.] Wenerem, Cupidinem, maufragium: item vestimentain quibus enata
6. &c.
rant. º: AEmeid. xii. v. 769.
antea faventes, postmodum verb contrarios. Votas suspendere vestes.
Aspera nigris acquora, &c.] Allegoriam ad Juvenal. Sat. xii. v. 27.
verte perpulchram. Plaut. Asin. i. 2. 8. Votivá testantur fana tabellá.
 CARMINUM LIBER I. 6. 15

ODE VI. AD AGRIPPAM.

Bellicas ejus laudes à Vario scribi oportere: se esse conviviis tantºm et

amoribus camendis aptum.
[25] Varius, Homerici cantò's
SCRIBERIS Vario fortis, et hostium alite, te dicet strenuum,
Victor, Maeonii carminis alite, [26] victorem hostium, et quic
uam rem cumque ferox navibus, aut equis quid milites, te imperante,
fortiter egerunt navibus aut
M iles, te duce, gesserit. -

equis. Nos, 6 Agrippa, nec

Nos, Agrippa, neque haec dicere, nec gravem 5 ista scribere, neque acrem
iram Achillis cedere nes
Peleidae stomachum, cedere nescii, cientis,
.A.N.YOTATIO.NES.

Haec Ode est dicolos tetrastrophos. Tres 2. Maconii carminis alite.] Alite, quasi vo
primi versus Asclepiadei, qualis iste, lucri grandiore, ceu Cycno, cantum sublimem
JMacenas alavis edite regibus. pariter et sonorum tollente. Sic Theocrit.
Quartus quisque versus est Glyconius, ut Poétas vocat zeybar wova wy, aves musarum.
Sic te Dira potens Cypri. Non moror aliorum interpretationem, alite,
1. Scriberis Vario, &c.] Res a te in bello pro penna, calamo, stylo Maconii carminis.
preclare gestas describatsummus quisque, Po Maconis filius, aut fortasse e Maconia, regione
eta; non ego, tenuis. Observa, lector, quemad Asiae Minoris, urbe Smyrna, oriundus erat Ho
modum se Horatius eximit a triviali laudan merus, qui heroici carminis Princeps et quasi
tium consuetudine, qui se bellè fecisse cristi Deus. Hinc Maconium carmen pro Epicae,
mant, cum per singula laudum capita diligen Heroica, eximite Poeseos facultate et spiritu,
ter, ne dicam insulse, ierint. quibus pra-dituin Varium Horatius indicat.
Wario.] L. Varius Poèta, non è vulgo, scrip 3. Navibus, aut equis.] Seu navali seu ter
sit Augusti Panegyricum, Tragoedias, et alia restri prolio, terra marique.
quaedam: Thyestem ejus cuilibet Graecorum Equis.j Nam Gallos Germanosque equita
posse comparari affirmat Quintil. l. x. Ad nos tūs robore priestantes debellarat Agrippa. Ap
pervenerunt pauca tantúm fragmenta. Ma pian. lib. v. Bell. Civil. Sext. Pompeium vice
crobius 1. vi. c. 1. Virgilium e Vario nonnulla rat; res praeclare gesseratin Hispania, Thra
imitatum ostendit: hosque illius refert versus cia, Germania; ac secundus Romanorum
de Morte. transgressus Rhemum fuerat: quare detulit ei
Wendidithic Latium populis, agrosque Quiri triumphum Augustus Caesar. Dio. lib. xlviii.
Eripuit: firit leges pretio, atque reficit. [tum JNavibus.] Well. Paterc. cit. lib. ii. JEdifican
Item, dis maribus, contrahendoque militi ac remigi,
Incubet et Tyriis, atque er solido bibal auro. navalibusque assuescendo certaminibus, alque
Item, exercitationibus, praefectus est M.Agrippa, vir
Quem non ille sinit lentæ moderator habenae tulis mobilissima, labore, vigilid, periculo in
Quousque ire relit; sed angusto privs ore coer victus, parendique sed uni scientissimus, aliis
cens, same imperandi cupidus, et per omnia extra di
Insultare docet campis fingitgue morando. lationes positus, consullisq; facta conjungens.
Item. c. 2. Et postea, Insigne classica, coronae, quo Roma
Ceu canis umbrosam lustrans Gortynia vallem norum memo unquam donatus crat, hoc bello
Si reteris potuit cerva, comprendere lustra; Agrippa singulari virtute meruit. Meminit et
Serit in absentem, et circum vestigia lustrans, Virg. Æneid. viii. v. 682.
Jºthera per nitidum tenues sectatur odores. Parle alid, ventis et Diis .1stippa secundis
JWon amnes illam medii, non ardua tardan!; .drduus aginen agens: cui belli insigne su
Perdita nec será meminil decedere nocti, perbum,
Nonnulli ex Servio perperam scribunt hunc Tempora navali fulgent rostrata coroná.
esse Varium, cujus meminit Virgilius Ecl. ix. Sueton. Octav, cap. 5..M. Agrippam in Sicilia
verum hallucinantur. Illic enim legere opor post navalem victoriam carruleo verillo dona
tet, Weque adhuc Varo videor digna dicere : vil : huc et pertinet cujus duplex denarius,
sicut est paulo ante: Vare, tuum momen. quorum unus hinc Augusti caput preferebat,
Fortis, et hostium Victor.] Well. Paterc. lib. illinc Agrippae cum civica et rostrata coroná.
ii. M. Agrippa virtute nobilissimus, &c. Cornel. Alter exhibebat una parte Agrippie caput ros
Tacit. Annal. i. init. M. Agrippam ignobilem trată corona exornatum, in aversä vero Nep
loco, bonum militia, et victoria, socium gemi tunus Delphinum manu dextra gestans effictus
malis Consulatibus extulit; moa defuncto Mar erat. -

cello generum sumpsit. Augustus nempe. Se 4. Te duce.] Well. cit. Navali primo prolio
nes. Epist. xciv. M.Agrippa, vir ingentis ani apud Mylas, ductu Agrippa pugnatum pros
mi, qui solus ez his quos civilia bella claros peré. Wide Plin. lib. xvi; cap. 4. Appian. et
Potenlesque fecerunt, feliz in publicum fuit, Dion. jam cit. Oros. lib. vi. cap. 15. &c.
re solitus erat multum se huic debere sen 5. Gravem Peleidae stomachum, &c.] Achil
tentia: ; Concordia parvae res crescunt, discor les Pelei filius, iracundus, acer, inexorabilis,
dia maxima dilabuntur. nihil non armis arrogans, ut ait noster ad Pi
z
16 Q. HORATII FLACCI
nec errores maritimos U-Nec cursus duplicis per mare Ulyssei,
lyssis dolosi, neque fami- Nec savam Pelopis domum [27]
liam crudelem Pelopis, par
vi, magna non tentamus, Conamur, tenues grandia: dum pudor,
dum verecundia, et musa Imbellisque lyrae Musa potens vetat 10
citharac mom bellicosae prae
ses, me prohibet laudes exi
Laudes egregii Caesaris, et tuas
mii Caesaris atque tuasim Culpådeterere ingeni. -

minuere tenuitate ingenii. Quis Martem tunică tectum adamantinâ

Quis poterit celebrare, ut
decet, Martem armatum lo Dignè scripserit? aut pulvere Troico
rica adamantina, vel Me Nigrum Merionem? autope Palladis 15
rionem pulvere Trojano Tydiden Superis parem:
sordidum, vel Diomedem
acqualem Diis auxilio Mi Nos convivia, nos proclia virginum
nervae 2 Nog epulas; nos Sectis in juvenes unguibus acrium,
certamina canimus puella Cantamus vacui; sive quod urimur,
rum sectis unguibus fero 20
cium adversus adolescen Non praeter solitum leves.
tes; sive liberisumus, sive ardemus amore aliquo, more nostro inconstantes.

ODE VII. AD MUNATIUM PLANCUM.

.Aliis alia placent regiones : sibi veró pra, cateris Tiburtina. Vino dilu
enda solicitudines. -

Alii laudabunt illustrem

Rhodum, vel Mitylenen, LAUDABUNT alii claram Rhodon, aut Mityle
men, [28]

.A.N.YOTATIONES.

son. nec cedit Graecorum legatis, nec Aga vel ipsum Martem, quem Homerus aereà in
memnoni exercituum summo imperatori ac duit lorica.
regum regi: sed mec Diis quidem. Nam et 14. Pulvere Troico nigrum.] In acie acri
Apollini Hectorem protegentiminas intentat. ter dimicantem, et non indecoro pulvere Tro
Hom. Iliad. x. jani campi co-opertum et quasi nigrum.
7. Cursus per mare.] Longam illam naviga 15. Merionem.] Quemlibet virtute bellică
tionem Ulyssis. Duplicis, subdoli, fallacis, gloriosum, Merionis similem; apud Graecos
Graecis Jiracus, duple.c, aliud nempe dicens, tam inclyti, ut Marti par jactaretur. Homer.
aliud sentiens. Legunt aliqui, cursus duplices Iliad, xiii. -

cum Prisciano l. i. et vii. referuntºlue ad Ulys 15. Ope Palladis Tydiden Superis parem.]
sis navigationem per Oceanum, et mare Me Diomedem Tydei filium, quem sua Pallas ope
diterraneum; vel ad bis decennalem cursum ; semperjuvit, Diisoue non inferiorem praestitit,
sed apage. Animadverte, lector, Homero de ut et Mars et Venus ab eo vulnerati referan
latum honorem, cujus est Ilias de Achille, tur: quin et immortalem fecit, et numero Cas
Odyssea de Ulysse. torum ascripsit, Iliad. 5. v. 335.857. Pindar.
8. Sacram Pelopis domum.] Tot homicidiis Nem. Virgil. Almeid. xi. 276.
funestam. Pelops a Tantalo patre, Atreus et —Ferro calestia corpora demens
Agamemnon ab AEgistho, Clytemnestra ab ..Appelii, et Veneris violari rulnere dertram.
Oreste filio carsi sunt. Adde Thyestis liberos 17. Nos convivia, &c.] Nos res ludicras et
jugulatos ab Atreo, ipsique patri appositos in tenuiora argumenta tractare duntaxat et ca
cibum, quod Sol me videret, refugisse dicitur. nere amanus. -

Horatius notare vult hic Thyesten eximiae Ode VII.-Harc Ode est dicolos distrophos.
artis Tragoediam a Vario, ut jam ante dixi, Primus quisque versus est Hexameter herol
compositam. cus: quinque primi pedes sunt vel spondaei
9. Tenues grandia.] Modestiam Horatius vel dactyli. Alter quisque versus est Dactylicus
commendat suam. tetrameter, quatuor ultimos habens pedes ver
10. Imbellisque lyrac.] Atqui rebus etiam sūs Hexametrisive Heroici.
gravioribus idoneos versus lyricos, praesertim 1. Laudabunt alii.] Elegansest versibus hæe
Alcaicos, ostendit Pindarus; mostergue ipse Ode, quam e duabus coaluisse volunt quidam :
pluribus Odis, maxime vero 4. 14, 15. lib. iv, mimirum novae Odes initium statuunt ad harc
&c. ad Pisones denique sic scribit: verba: Albus ut obscuro, &c. Veteres codices
Musa dedit fidibus Divos puerosque Deorum, adstipulamtur, priefigentes istis novum huncti
Referre tulum; Cohortalur Plancum ad hilariter wiven
13. Marlem tunică, &c.] Viros militares lodum. Quicquid sit, tota estad L. Munatium
rica armatos forti et durá, instar adamantis: Plancum, cujus patria Tibur, aut qui saltem
---- ºw
 CARMINUM LIBER I. 7. 17

Aut Ephesum, bimarisve Corinthi [29] vel Ephesun, aut muros

Moenia, vel Baccho Thebas, vel Apolline Delphos Corinthi inter duo maria
Insignes, aut Thessala Tempe. positae, aut Thebas Baccho,
vel Delphos Apolline insig
Sunt quibus unum opus estintactae Palladis urbem 5 nes, vei Tempe Thessalic.
Carmine perpetuo celebrare, et [30] unt Poétat, quorum unicus
labor est laudare carmine
continuo civitatem Minerva castie,
.ANNOTATIO.N.E.S.

villam habebatTiburi proximam,proindeque ab sita, inter duo maria, AEgaeum et Ionium; unde
Horatiano praedio nonlongeremotam. In priori Bimaris dicitur: ariet figulină celebratur: To
Odes parte, per comparationem, Tiburtinae re tius Gracia lumen vocat Cic. pro lege Manil.
giovis amoenitatem extollit Poeta; et alterå et Agrar. ii. n.86. ita scribit: Posita Corinthus
Plancum hortaturut vimo curas abstergat: uti in angustiis
turque exemplo viri fortis, Teucri mimirum, qui
|.
in faucibus Gracia, sic ut
terra claustra locorum teneret, et duo maria
graviores animi agritudines vino temperavit. navigationi diversa paene conjungeret, cilm per
Wide postea Annot. ad vocem Plance. tenui discrimine separentur.. Luxuriae vero in
Claram Rhodon.] Rhodus insula Minoris Asia, famia laboravit, aſſeout Qorinthiaridicerentur
ad Cariae oram, emporium estnobile. Clara cer qui impudiceviserent. Lippis atque tonsoribus
të pridem, tumob Colossum sive Statuam Solis audita Laº meretrix ibidºm famosa, tamgue
septuaginta cubitis altam,etinter orbis miracu pretiosº.ut Demostheni sui copiam nonniside
lanumeratam: tum propteringentem sigmorum ... millibus drachmarum vendere vellet; qua
numerum, atque operum mobilitatem, utait Gell. propter abstinuit ille, et respondit, Tanti non
lib. vii. c. 3. tum qui munquam totnubibus crº emſ panxere. Exilla natum est adagium:
lun obduciturguin aliqua horá Solibicerºſur, lºon liºtt omnibus adire Corinthum.
quod asserit Plin. lib. ii. cap. 42. Adde urbiu: 3. Baccho Thebas.] Cadmus aedificavit eam
pulchritudinem, portuum commoditatem” urbem in Boeotia, sed mobilitavit maxime Bac
salubritatem. Strab.lib.xiv.sgibit Rhodunita chus ibi natus. Apollodor. lib. iii.
praestare caeteris, utnullam p&sit nue parºm, ...Apolline Delphos.] Parnassijuga,ſons Casta
nedum meliorem commemorare. Wide Piod” lius, at prae omnibus oraculum Apollinis, effe
Sicul. lib.vi. cap. 13. nec pretermittendum” runt Delphos,Solin. Strab.lib. ix. Alex.ab Alex
Rhodummittisolitos Romanos juvenes, diº.” lib. vi. cap. 2. Delphi, inquit, orbis umbilicus,
dae facultatis oratoriae gratiâ. Eò Tullº 'Pºº commune omnium oraculum, in alto Parnasso,
adiit, quem lege ad Attic.lib. ii. Epiº 1. et in urbe non mºnibus sed abruptis rupibus munitá,
Bruto, n.51. ubisicloquitur: Hine-lº": arduo ac difficili ascensu. Templum Apollini,
lore, noncontemnexdiquidem, nºrcelºr"." cullu et religione celebratissimum intra urbem
copid; sed partin pressi et miº redundantes. nonmanuerstrucla, sednalirapraecipitia, muni
Rhodismisreset.htticorum nmiliore". Annºsa: rere. Haec ille. Admirabilem porro Gallorum
lutis reparatae 1300, Equites Hierosºlymitani stragem, Brenno duce, Delphos impie oppug
eaminaserunt, indequé Rhodiappellºſii.ser mantium, Apollinemdue sese acriter vindican
virunt adann. 1522, quo a Turcis pulsi Melitam tem, lege apud Justimum lib. xxiv.
concessere, et exinde Melenºs cognominati. 4. Thessala Tempe.] Horum in Thessalià lo
Miylenen.] Haec urbs Lesbi insula, cui et corum tanta fuit amoenitas, ut si quae deinceps
eademappellatiosyiz. Mitain. A Cicerone.com regio celebraretur, amoena velut Tempe dice
mendatºr Agrar.ii. Etº'º", et situ, et descrip retur. Illic Pencus fluvius inter Ossam et Olym
tione zººrum, elºlchiºn: in primus no pum decurrebat; colles crant dextra lievaque
bilis.}ſilyleae; agrjucundi elſertiles, &c. W ide molliter incurvi, memorosa convalles, etc. Wide
elstrah ib. ki.. et Vitruv. lib. i. cap. 6. ubi Solin. Strab. l. ix. A.lian. lib. iii. init. etc. nos
scribi, amºrºem; Eleganter et magnifice ºrdi iterum postea, Od. 21. et lib. iii. Od. 1.
ºmise, ſon prudenter positam. In cd quip 5. Sunt quibus unum opus cat, &c.] Sunt
pe. ºn ful auster, incolae agrolant; dum Cau Poeta qui semper canunt Athenas et olivam
nu, tutºint; cum septentriome, in salubritidem Palladi sacras, nihilute nºrunt scribere praeter
ratiºntur. Adde ei regioni claritatem e na Neptumi ac Minerve certamen de nomine A
talytis Pittaci, (qui unuse septem Græcia sa thenis imponendo: httjusque in illum victo
nºntibus,) Alcaei Poétae, aliorumque illustrium riam ; cum, Neptuno equum proferente, Pallas
thentinuin.
oleam, quae praestantior visa ct judicata est,
2. Ephesum.] Asiae Minorisista civitas in Io produxisset.
nia sita est ad littus maris AEgaei et sinus Ionii, Palladis urbem.] Athenir quidcm omnis doc
versus ostia Caystri fluminis: portum habet trinae parens: Pallas autem seu Minerva sci
valdecommodum, arcemdue munitissimam. In entiis praeesse cognoscitur: non ergo mirum si
eåcelebratum est Concilium generale tertium urbs ista illius veluti propria censetur. Quod
annoSalutis reparatae+31, sub Caelestino Papa, si fabulari juvat, vid. Apollodor. lib. iii. Hy
adversus errores Nestorii haeresiarchae. Olim gin, etc.
claruit Ephesinae Dianae templo, toto ore cele 6. Carmineperpetuo.] Cyclicum carmen doctè
bri: ab Amazonibus condita etiam fertur. Heinsius intelligit, quod perpetua serie com
Bimarine Corinthi Mania.J.Corinthus hodie plectatur laudes Athenarum, etc. Deeo dicam
Coranto, urbs Peloponnesi, in Isthmoestmedio in Epist. ad Pison. v. 136, ubiscriptor cyclicus.
3
18 Q: HORATII FLACCI --

... preferre olivan fºlii, Undique decerpta ſrondi praepomere olivam.

undequa que collectis. Ple Plurimus, in Junonis honorem,
rique in honorem Junonis
commendant Argos equis Aptum dicit equis Argos, ditesque Mycenas.
nutriendis idoneum, ac My Me nec tam patiens Lacedaemon, 10
cenas divites. Menec Spar Nectam Larissae percussit campus opimae,
ta illustris ob patientiam,
mec ager Larissae fertilis Quâm domus Albuneae resonantis,
tam affecit, quam ſons Al Et praeceps Anio, et Tiburni lucus, etuda
bunea perstrepentis, et A
nio cadens, et nemus Ti Mobilibus pomaria rivis.
burni, et pomaria rivulis de Albus ut obscuro deterget nubila coelo 15
currentibus irrigua. Quem
admodum Leucomotus ali Saepe Notus, neque parturitimbr es
quando nubibus expurgat
coelum caligimosum, nec
Pº. sic tu sapiens finire memento
ristitiam vitaeque labores
luvias parit semper; ita,
lance, recordare prudens imponere finem moerori et vitae laboribus,
.A.N.N.OTATIO.NES.
7. Undique decerpta frondi, &c.] Ut prie 11. Larissae campus opimae..] Urbs Thessalis
e
cacteris urbibus Athenas, sic et ovam praeom Larissa, perquam fertilibus gloriabatur:
nibus arboribus efferre. Scilicet exest quam cum veroagris proxima Phthiae, Achillis
quae
Tull. de Leg. i. init. launes, ita scriber. JYul tria; inde factum ut Larisseus ille sapiuspa"
la autem agricolae cullu stirps tam, diuturma, dictus sit.
&m Poetae versu seminari polest. Ex vet.
§. nonnulli hic legunt, Undique 12. Domus Albunear resonantis.]... Albunea
decerptºm Nympha, quae et Sibylla Italica, Tiburi cole
fronti praponers oliram; intelliguntane tonsi. batu atque lucum et fontem sacrum habe
tes coronas, id est, circumcirca detonsas, biº-Virsi Aºn. vii. v. 82.
ut sint foliis brevioribus atque ormationibus;
quo videtur pertimere quod ait noster lib. i. - —Lucosque sub altd
Consulit.Tºuba, º quae marima sacro
Epist. 19. - Fonte sonat—-
At neme foliis ideo brerioribus orneº.
Alii explicant, ex omni loco et materia colli Mactant, l. i. e. 5. Tiburtem Sibyllam dicunt
gere, quod in Palladis Athenarumque et olivae, *he Albunean, quae Tiburi colitur ut Dea,
Quæ ad Palladem praecipuo jure pertinet, lau jº ripas amnis inienis, cujus in gurgite si
des convertatur. Denique frontipraponereoli ...}}tetra, Jus inventum esse dicitur, tenens in
vam, interpretantur ex oliva sibi coronam tex mum traust º cu
us sacra Senatus in Capitoli
- -- --

ere, caque frontem exornare. Verum prima 13. Preceps inio.] Strabolib. v. In Roma:
lectio atque interpretatio magis arridet; eam
que sequi doctiones jam assucvere. º: Titeur, Praeneste, et Tusculum.
8. Plurimus, in Junonis honorem,&c.] Ple ibur Tiden. Hercºleum, et Cataracta, sire de
rique amant celebrare Argos equis nutriendis scensus quem !". ºuio, ubi navigabilis esse
aptum, oblata pascua urbicircumjecta; vel incipit, cº.º. ºblimi in profundam rallem
Mycenasauro et divitiis insignis, Agamemnonis preceps deſertur ºt per viſing urbinºmora
Dionys. Halicarº. lt v. refºrt Amienem ex ur.
regnisedem inclytam. Wide Strab. lib. viii. So be Tiburi effundi !"excelsum scopuluin, at
phocles in Electra, roxv.2gwrovº Mux "was vo que in planitiem ferri Romanor
cat. In Junonis honorem, quia in utrāque urbe um ac salino.
ista Juno praccipue colebatur.
rum, utrorumque disterminandoregionem, ac
denique in Tiberim influerºj widemiu
10. Menectam patiens Lacedamon, &c.] Me cundum et pulchrum, potu veº, º .
Horatium, mec Lacedæmon, mec Larissa, arque
movet et afficit, ut domus Albuneae, etc. Tiburni
vicinis iucus.j
quoque Tiburnus
memoribu , i.
s dat non-ºn r
Patiens Lacedæmon.] Hiec Peloponnesi Uda mobilibus pomaria riris.] I gunt wi.
urbs, Laconiae caput ad Eurotam fluvium posi dam mobilibus, intelliguntdue Åibutaº.
ta, dicta est ct Sparta, hodie Misitra; servitu nas aquas salubritate nobiles, de quibus strabo
tis olim impatiens, at malorum tolerantissima; lib. v. alii mobiles interpretantur ductile, ri.
ut Spartana generositas et patientia in prover vos. Item legunt pomoeria, referuntgue d
bium abierit. Spartami liberos ad severam om Tibur, cujus muros alluit et rigat Anio. -

nem disciplinam instituebant. Cic. Tuscul. v. 15. Albus ut obscuro, &c.] Non secus ac
n. 77. Pueri Spartiala: non ingemiscunt rerbe Leuconotus (asva or candidus, et voter motus.)
rum dolore laniati. Adolescentium greges La Ventus iste à meridie spirans, nonnunquam se
cedaemone tidimus ipsi incredibili contentione remitatem aſſert quamvis saepe imbres pariat:
certantes pugnis, calcibus, unguibus, mºrºu de ita licet Reipublicae curam geras semper, in
nique, uteranimarenturpriusquam se riclosſa: terdum hilaritati vacare debes, et animum vi
terentur. Idem. Tuscul. ii. m. 34. Spartae rero no recreare tantisper, ne illum mimiae obruant
pueri ad aram sic verberibus accipiumtur ut solicitudines.
mullus * visceribus sanguis exeat, nonnun
18. Tristitiam.] Sirei cura private comites
quam etian ad necem; quorum non modo memo habeat agritudines aliquando magnas; certe
erclamavit unquain, sed ne ingemuit quidem. Reipublicae ſere semper maximas.
 CARMINUM LIBER I. 7. 19

Molli, Plance, mero; seu te fulgentia signis 19 bibendo vinum suave. Seu
Castra tement, seu densa tenebit 32] castra splendida signis te
ment te, seu densa umbra
Tiburis umbra tui. Teucer Salamiña patremdue tui Tiburistenebitte.Teucer
Cüm fugeret, tamen uda Lyaeo ſugiens patrem atque Sala
mina, dicitur nihilominus
Tempora populeå fertur vinxisse corona: caput vinomadidum cinxis
Sic tristes affatus amicos : se corona populeå; sic allo
Quà nos cumque ſeret melior fortuna parente, 25 cutus maerentes amicos: 6
Ibimus, 6 socii comitesque; socii et comites, pergemus
uocumque nos ducet for
Nil desperandum Teucro duce, et auspice Teucro: . patre benignior. Nil
Certus enim promisit Apollo, non sperandum ductu et
- auspiciis Teucri. Nam Phoe
Ambiguam tellure nová Salamina futuram. [*] bus veridicus policitus est
O fortes, pejoraque passi 30 ancipitem fore Salaminem
in terra nova. Oviri strenui
Mecum saepe viri, nunc vino pellite curas: et stepius deteriora mecum
Crasingens iterabimus aequor. perpessi, jam vino moero
rem detergite, cras iterum
M.N.N.OTATIO.NES. navigabimus magnum mare.
19. Plance.] L. Munatius Plancus maximis Quod curas abigat
honoribus functus est, consulatu cum M.A.mi Ovid. Art. Am. i. 237.
lio Lepido, Censură, etc. Nullāre autem nobis Vino parant animos
quidem videatur illustrior, quam quod Lugdu Tunr dolor, et curat, rugague frontis abit.
num nobilissimam Romanorum in Gallia colo 23. Tempora populed fertur rinrissecorond.]
niam condiderit, dum Gallia: Comatae praefec Itase Teucer instruit adversus maerores. vi.
tus fuisset: sunt tamen qui eam urbem longe num sumit; populeå se coroná redimit, seu
antiquiorem asseverant. Is porro non leves pu quëd Herculi sacrificet sic ornatus ex more;
tandus labores exhausisse in tot civilibus tu
seu ad significandam animi fortitudinem. Nam
multibus, quibus imperium Romanum suo tem hujus symbolum est populus arbor Herculisa.
pore concussum cst, atque in tot rerum muta cra. Demum ad omnes fortunae casus socios
tionibus. Ipse nimirun a Senatu primum ste parat. Tristes ob exilium, et quod carendum
tit, deinde ad M. Antonium defecit, postea ad esset patria, quae semper charissima cuilibet,
Augustum Caesarem transfugit. Well. Paterc. dulcis atque jucunda, ut ait Cicero in Catil. iv.
lib. ii. Extant Ciceronis ad Plancun istum, et 25. Melior fortuna parente.] Nam patrio so
Planciad Ciceronem epistolae perelegantes. lo et paternis Laribus exterminantur, a Tela
Seu te fulgentia signis, &c.j Sive sis militiæ, mone patre. At fortuna spondet mobis exuli
sive domi, et in villātua Tiburtina. Fulgentia bus offertque novas sedes in aliena regione.
castra. Cornel. Tac. Annal. xiii. Fulgentibus Aiunt profectam a Teucro exulante sententi
.Aquilis, signisque, et simulacris Deum in mo am hanc: Ibi patria est omnibus, ubi bene.
dum templi. Porro signa militaria seu vexilla 27. Duce, et auspice Teucro.] Auctore Teu
sunt, aquilae, dracomes, apri, lupi, equi, mino cro, bomis avibus rem gerente, post acceptum
tauri, etc. Wide Veget. de Re Milit. lib. ii. cap. felix ab Apollinis oraculo responsum.
13. et ſib. iii. cap. 5. Plin. lib. x. cap. 4. 28. Certus enim promisit Apollo, &c.] Apol
21.1"iburisumbra tui.] Densum notatvillaene lo, cujus haud incerta sunt oracula, jussit me
mur, quod umbram amoenam praetenderet. Wide Cyprum contendere, ibique novam condere
postea Od. 18. etlib.ii. Od. 6. v. 5.ibique Annot. Salaminam ; ut deinceps ambiguum sit hoc
Teucer Salamina, &c.] Exemplo Teucri for nomen, cum duplex eriturbs ejusdem appella
titer adversa sustinentis, hortatur Plancum ut tionis; altera apud Atticam regionem in qua
pariter fortis sit in fortunae vicissitudine, vino nati sumus, equa pellimur; altera in Cypro
que utille, depellat curas. mox à nobis tedificanda, sic ſatis volentibus.
Salaminapatremgue cum fugeret.JPost ºpe Wide Euripid. Helen. Act. i. Scen. 1.
ditionem Trojanam reversus in patriam Teu 30. 0 fortes, pejoraque passi.] O viri quime
cer a Telamone patre repulsus est, dolente et cum exantlästis acrummas apud Trojam majo
indignante quëd Ajacem fratremnon reduxis res quidem et gravioresistis malis, quibusjam
set. Profisciscentibus enim mandarat, ne alter conflictamur, forti estote animo ; certé melio
sine altero rediret. Atqui Ajax se ipsum inte ra propediem omnia experiemini.
remerat, iratus quod Achillis arma Ulyssi po 32. Cras ingens iterabimus acquor.] Hodie
tius quâm sibi fuissent adjudicata. epulemur, genio indulgeamus, vino curas abi
Salamina.] Salamis, hodie Coluri, urbs et gamus ; at cras iterum conscendemus illud
insula maris AEgaei, in sinu Saronico, qui idem mare quod nuper enavigavimus, a Troa
nunc dicitur Golfo di Egina, inter Atticam et de huc in Graeciam remigrantes. Denique
Peloponnesum. Illic regnavit Telamon, Aja nova domicilia, novam patriam quaesituri apud
cis et Teucri pater. Cyprum, priorem cursum relegemus. Well. Pa
22. Lyato..] Cognomen est Bacchi, A ava, terc.l. i. c. 1. Teucer non receptus à patre Te
solvo, quia metu et curis virum liberat. Horat. Iamone, ob segnitiam non rindicate fratris in
Epist. 15. lib. i. juria, Cyprum appulsus, cognomen patric ºur
—Generorum et lene requiro Salmi, Mini ronstitutt
3*

º
20 Q. HORATII FLACCI
ODE VIII. AD LYDIAM.

Sybarim juvenem notat, quéd relictis homestis exercitationibus, meretricio

amore se mancipárit. -

9. Lydia, p.". LYDIA, dic, per omnes

Numina te obsecro, fare - [34]
quamobrem festines amori Te Deos oro, Sybarin cur properas amando
bus tuis corrumpere Syba. Perdere? cur apricum
- . - . . [35]
rim 2 quare Martium Cam
pum Soli expositum averse Oderit campum, patiens pulveris atque solis :
tur valens tolerare pulve- Cur neque militaris 5
rem et a stum ? quare nec
bellicosus equum
.A.N.YOTATIONES.

Ode est dicolos distrophos: at metri singu perdet, et famam flocci habens ad quodvis
laris. De eosic scribit Attilius eruditus Gram malum ruet, omnis decoris immemor. Virgil
maticus: Hoc metrum Horalius ignorando de Didone AEneam depereunte. Æneid.4. v. 86.
quale esset, laboriosá observatione, semel om JNon capta assurgunt turres, non arma ju
mino facere conatus est: at in eo tamen parium ventus
decenter errarit. Nam fecit illud asperius uno Erercet ; portusve aut propugnacula bello
immutato pede. Quod si scivisset Choriambi Tuta parant : pendent opera interrupta,
cum esse, et habere clausulas certas, non in il manacque
lam salebram incidisset. Nam primum comma JMurorum ingenles, aequataque machina caelo.
er Choriambo et Bacchio constat. Lege Plaut. Mercat. Prolog.et Terent. Eunuch.
Lydia dic | per Ömnés. Act. i. Scen. 1. &c. lib. iii. Od. 12. ibique Annot.
Secundum colum, quod est longius, tres habet 3. Cur apricum Oderit campum.] Cur ho
Choriambos, et unum Bacchium, scilicet clau nestis exercitationibus, quas antea frequenta
sulae gratid. Quod metrum Alcaeus sic ordina bat, jam se mollis subducit 2 Campum hunc
vit, rir in musicis exercitatissimus. At Hora Gellius, lib. vi. cap. 7. scribit Populo Romano
tius primum Choriambum durissimum fecil, condonatum a Tarritia virgine Vestali: at
pro lambo Spondacum infarciendo sic, Livius Tarquiniorum primo ſuisse affirmat, et
Té Deós 0 || ro . . . . . . . his pulsis, Marti consecratum. Vegetius de
Re Milit. lib. i. cap. 10, sic habet: Romani
Error tamen illius habet excusationem, quëd in
Campum Martium Tiberi vicinum delegerunt,
ed perseveravit lege, quam ipse sibi aliquo casu
Jecerat, usque ad ultimam partem non mu in quo juventus post exercilium armorum, sudo
tando. rem pulveremºnte dilueret, aclassitudinem cu
1. Lydia, dic, &c.] Lydiam ironice com jusque ac laborem nalando deponeret. De
pellat Horatius, at Sybarim petit, suum, ut scribit vero Strabo lib. i. his verbis: Mag
videtur, rivalem, sicut et Telephum Ode 13. nam ornamentorum parlem Campus Martius
Expressit autem hac Odc istam same Terentii continet . . . Elenim admirabilis magnitudo,
sententiam: Eunuch. Act. ii. Scen. 1. v. 19. cum Equilia, id est, Ludos Curules, et alias
.Adeon'hominem immutarier car amore, ulmon Equestres pugmas suppedited ; locum tamen
Cognoscas cundem esse 9 multis Pilá, Circo, Palacstraque se erertenti
Hic igitur Sybaris adolescens, Comici Pha bus racuum relinquit . . . . solum herbis con
driae instar, totus ex amore meretricis immu sertum omni tempore anni : collium denique
tatus perit. Nec enim, ut ante, laboris cujus rertices Theatri speciem, et ornalum ad alveum
libet patiens, jaculando, equitando, luctando, usque fluminis prac se ferentes, spectaculum
matando, inter aequales excellit; sed abjectis praebent ita amanum, ut agré et invitus ab eo
campestribus armis, et exercitationibus viro discedas.
dignis, meretriciis captus illecebris latet apud 4. Patiens pulveris atque solis, &c.] Plutar
Lydiam, atque iners ac perditus elanguescit. chus in vità Catonis Censoris reſert filium ab
2. Syborin.] Lydiae luxuperditum: sic et eo literis institutum, deinde very cdoctum ar
8ybaritae deliciis fracti male audiebant. Sy tem corporis exercendi, jaculandi, equitandi,
baris tamen urbs ad oram Tarentini sinus caiorem et frigus tolerandi, rapidosque gur
olim sita, potens ade’ primūm ſuit, ut finiti gites ac fluvios tramandi, &c. Pulveris. Wide
mis gentibus quatuor dominaretur: at deinde Annot. ad Od. i. v. 3.
proverbialiter usurpatum est ejus nomen pro 5. Cur neque militaris inter a quales equitat?]
perditissimo luxu, Philostrat. Strabo lib, vi. Curmore solito strenue non decertat equitando
Athen. lib. ii. Plutarch. Lamprid. cum aequalibus actate ac studio juventibus *
.Amando Perdere.] Antiphrasis. Caeterúm Equitandi studium nobili viro maxime con
ut scribit Virgil. Eclog. iii. 310. venire asserit Plato in Lachete. Plutarchus
Quisquis amores autem refert, Julio Caesari equitandi usum
Aut metuel dulces, aut experielur amaros. adco facilem "a pueritia ſuisse, ut reflexis in
Quisquis enim meretricum amoribus se dat, tergum manibus, equum cursu velocissimum
brevi opes absumet, vires corporis aminlique concitaret.
 CARMINUM LIBER I. 8. - 21

Inter aequales equitat? Gallica nec lupatis agitat cum paribus? neque
Temperatora fraenis fraenis lupatis moderatur
equorum ora Gallicorum?
Cur timet flavum Tiberim tangere? cur olivum ..."... contingere
Sanguine viperino 36] Tiberim luteum ? quare o
Cautius vitat? nequejam livida gestat armis 1ólººdiligenºugiº"
vipera cruorem 2 nec dein
Brachia; sacpe disco, ceps liventibus lacertis ar
Saepe trans finem jaculo nobilis expeditof ma portat, frequenter dis
co, frequenter telo ultrame
Quid latet, ut marinae º tam projecto illustris? cur
Filium dicunt Thetidis, sub lacrymosa Trojae 14, alºndit,"quemadin.
dum aiunt laluisse filium
Funera; me virilis [ 'hetidi marinae, circa luc
Thetidis - -

Cultus in caedem, et Lycias proriperet catervas? . Trojae excidium; me

- viri habitus pertraheret ipsum ad stragem, et contra turmas Lyciorum’
.A.W.WOTATIONES.
*

6. Gallicanee lupalis Temperatora frænis?] exercitatio, artis altera, altera virium. In

Hinc peritum equitandi ostendit Sybarin, qui priori collineatur ad certum scopum. In pos
Gallicos etiam equos domare consuevisset. teriori vincebat qui longissimè contorsisset;
Nam ethi Roma in pretio, et feroces fuisse et de häc fit hic mentio. Sic Iliad. F. dicitur
perhibentur, quos lupatis coerceri opus fuerit. Ajax discum ejaculatus praevalida manu, et
Apuleius, Jumenta Gallicana, quibus generosa omnium metas exsuperässe. Et Odyss. 0.
scholes perhibet generosam dignitalem. Ulysses discum lapideum ultra metas aliorum
Lupatis.] Franis asperioribus instar lupi longe torquet.
norum dentium. Haec etiam lupi dicebantur. Disco.] 'Arº row 3 ſaxsw, jacere. Orbis erat
Ovid. Trist. iv. 6.4. ferreus, aeneus, ligneus, plerumque lapideus,
Et placido duros accipit ore lupos. qui medius loro circumnexus in auras, totă vi
jaciebatur, a quibusdam circumrotando ; ut
8. Cur timet flavum Tiberim tangere?] Cur patet ex cit. Homeri Jocis. Wide Alex, ab
se ad natationem non exercet, ut ante? haic Alex. lib. iii. cap. 21
enim valdé utilis, et pridem commendabatur. 12. Trans finer, jaculo nobilis expedito.]
Sic Horatius ille Cocles eponte sublicio in
Tiberim desiliens ad suos armatus tramavit. Frequenti mobilitatus victoria, jaculo scilicet
et disco trans aliorum finem, seu signum,
Sie Julius Caesar Alexandriae circa pontis op Graece ornax, expedite projecto.
pugnationem, cum in mare desiliisset, nando 13. U. marina Filium dicunt Thetidis, &c.]
per ducentos passus evasit ad proximam na Achillem nempe mater habitu muliebri inter
vem, elata quidem laeva manu, ne madeficrent Lycomedis puellas abscondisse narratur, ne
libelli, quos temebat; paludamentum verb ad bellum Trojanum raperetur, eo quod in
mordicus trahens, ne spolio potiretur hostis. fatis erat, si gloriae bellicae operam daret,
Suet. Hinc ex eodem Suetonio Augustus brevi perimendum. At quia sine eo capi
nepotes docuit natare. Et Plato iii. de Legibus, Troja non potuisset; Calchantis responso,
probosun ait, si quis natare non diºicisset. Ulysses detexit Achillem, et abduxit...e5,
larum Tiberin.] Hic fluvius olim Albula quo mórunt omnes, modo; propositis scilicet
dictus, postea Tiberis ac Tiberinus vocatus est armis.
abhujus nominisrege in eo submerso. Eustath. Marinae.] Thetiseratmaris Nympha, Nerei
Flarum. Sic HEneid. vii. v. 31. filia, Achillis autem mater.
JMulld flavus arend. 16. In cadem, et Lycias, &c.] _Adversus
Cur olirum Sanguine viperino cautiits Trojanas copias atque exercitus. Lycia du
vitat f] cur nunc fuctam fugit Sybaris, et plex: altera est Troadis regio, ex Homero et
angue pejus odit; adebºue se nequaquam ce Strabone; altera est Cariae finitima. Hujus
romate perungit, ut solent athletae, quo mem quidem populi Trojanis auxilium tulerunt.
bra reddant tum robustiora, tum lubrica. Áb utrā vero Trojani denominentur Lycii;
9. Sanguine viperino.] Quod venenum est arbiter esto lector: certe dices, non ab hac,
presentissimum, quippe calidissimum, Al sed abilla. Mecum igitur mirare turbam in
berto teste. terpretum, qui ſere omnes hactenus contra
10. Weque jam livida gestal armis brachia.] rium scripsére.
Cur arma non amplius contractare, portare, Caterras.] Hic Grammatista vulgö monent
Catervam militum sena millia continere, pro
vibrare amat? hinc nom jam livent cius brach priamque
ia, nec attritu armorum et pondere, nec icti Afrorum esse, sicut Phalanx est
bus. Wide Veget. cit. lib. i. cap. 11. imacedonum, Legio vero Romanorum. Sed
11. Szpe disco, Saepe trans finem, &c.] Ro quid ad rem? Ecquid hoc juvat ad Horatii
bore brachiorum contendebat seu discum seu sensum hic expiscandum, ubi omnia in pro
jaculum projiciendo. Duplex est autem ea patulo suntº
 Q. HORATII FLACCI -

ODE IX. AD THALIARCHUM.

Dum savit hyems, voluptati indulgendum.
Cernis,8Thaliarche, quem VIDES,
admodum Soracte densis ut altà stet nive candidum
mivibus album rigescat, me Soracte, mec jam sustineant onus
que sylvae fatiscentes ferre Sylvae laborantes, geluque
amplius quent. Pºnd": “Flumina constiterint acutof
fluvii acri glacie ha-serint.
Arce vero tu frigus, ligma Dissolve frigus, ligna super ſoco
copiose congerens, ad ig Largé reponens, atque benigniūs
nem, et vinum quatuor an
norum liberaliter exhibeva Deprome quadrimum Sabiná,
se Sabino. Remitte Diis re- O haliarche, merum diotă. [39]
liqua; qui statim ac dejece: Permitte Divis caetera: qui simul
re ventos, astuante mari
luctantes, nec moventur cu Stravere ventos aequore ſervido 10
pressinec ornivetustae. Deproeliantes; nec cupressi,
Nec veteres agitantur orni.

A.N.YOTATIONES.

Ode est tricolos tetrastrophos. Duo primi Alcaei, hyeme potandum asserentis, apud
versus sumt Dactylici, Alcaici, Acatalecti: pes Athen. lib. x. cap. 1.
rimus est Spondaeus vel Iambus: secundus est 7. Sabiná diotá.] Wase in Sabinis fabricari
ambus semper cum caesura: tertius et quartus solito, quod quidem utrinque ansas habet ve
sunt dactyli. lut auriculas, diota dia'tn. Quadrantal dicunt
Vidés ſtit all ºl. ntvé cândidtim. octo et quadraginta sextarios capiens. Alii
Tertius est Iambus Archilochius dimeter hy was non ita magnum hic intelligunt, sed potius
percatalectus. Pes primus et tertius est Iam in quo hauriatur vinum e dolio. Perperam
bus vel Spondaeus: Secundus et quartus sem nonnulli scribunt, dyala, quasi wra dº ixova'a,
r Iambi cum syllabà superstite. amphora.
sylvå läbo ſrāntés I gélà | qué. 8. Thaliarche.] Nomen hoc idem sonat quod
Quartus est Dactylicus Alcalcus Acatalecticus, symposiarchus, Baxtías &#xay, convivio prae
(vel, ut alii vocant, Pindaricus) e duobus sidens.
i)actylis, et totidem Trochaeis, 9. Permitte Diris captera.] Uni vaca volup
Flämina | constité | rint #: cătó | tati, carterorum vero curam Diis relinque.
1. Vides, ut allá, &c.] Hypotyposis, seu Qui simul Strarere ventos, &c.] Hic Stoicum
descriptio accurata hyemis. agit Horatius, alibi vero sapius Epicureum;
2. Soracle.] Mons Apollini quondam sacer, nempe, mortalia haic et infima Diis esse cure
de quo Virgil. AEn. ii. et xi. v. 785. asserit, potentiamdue et providentiam vide
Sancti custos Soractis Apollo. tur stabilire exemplo isto. Cum primum illi,
Plin, lib. vii. c. 2. Haud procul urbe Romá in inquit, ventos depraeliantes retinent, quiescunt;
Faliscorum agro familiar sunt pauca, qua, vo: cum sedari tempestates volunt, mare statim
cantur Hirpi, qua sacrificio annuo, quod fit ad pacatur atque subsidit: adebaue tranquilla
-
montºm Soraclen Apollini, super ambustam sunt omnia, ut nec orni, nec cupressi movean
ligniºtruem ambulantes, non adurumtur. Idem tur. Sic ergo et curabunt ea quae ad homi
fere Strabo lib. v. Dictus exinde mons Divi nes spectant, adversa quaeque et contraria in
Sylvestri, quoniam in ejus speluncă delituit melius commutantes.
sanctus ille pontifex clim in Christianos savi 11. Cupressi.] Pro qualibet arbore hic po
ret Maxentius. Hodie Monte S. Oreste vo nuntur, sicut et orni. Cato de re rustica cap.
catur, ab adjacente oppido, in ditione Ponti 42. et 151. de illis abunde. Plin. lib. xvi. cap.
ficia, recentioribus Mons sancti Oedisti. 33. Cupressus satu morosa, fructu superracua,
JNec jam sustineant onus Sylra, laborantes.] baccis torra, folio amara, odore riolenta, ac me
Hyperbole, asperitatem frigoris et nivium co umbra quidem gratiosa, materie rara, Dilisa
piam exhibens. Quasi arborum fatiscant et cra, &c. Ex Varrone, rogis adhibetur, prop
incurventur rami sub pondere mivis et glaciei. ter gravem ustrinae midorem: quoniam foeto
3. Gelugue Flumina constiterint acuto 7) rem cadaveris, dum uritur, odoris sui jucun
Quac nempe flucre ex naturâ postulant, haerent ditate lenit. Servius ait, Ideo cremandis ca
jam, et stant gelu constricta. Acuto..] Seu quod daveribus convenire, quia praeciso capite mor
frigus vehemens haud secus pungat ac ferri itur, et subsecta non renascitur, quemadmo
acies et acumen: seu quod acutae sint glaciei dum e mortuis nihil speratur.
crustae.
12. Orni.] Arbores procerae et graciles, sil
5. Dissotre frigus, &c.] Imitatio versuum vestres fraxini: montes amant, ex Plinio.

* .
 CARMINUM LIBER I. 10. 23

Quid sit futurum cras, fuge quaerere: et Cave percontari quid cras
Quem sors dierum cunque dabit, lucro eventurum sit: et quemlibet
Appone: nec dulces amores 1 5 diem fortuna largietur-
- -- -

quaestui adjice. Neque ve

Sperne, puer, neque tu choreas; ro suaves amorestu juvenis
Donec virenti canities abest contemme, neque choreas,
[40] dum a te valido procul est
Morosa. Nunc et campus, et areas, senectus difficilis. Jam et
Lenesque sub noctem susurri Campum Martium et areas
20 frºquenia: necnon secreta
Composità repetantur horá. ad noctem condicta hora
Nunc et latentis proditor intimo confabulationes. Jam quo
Gratus puellae risus ab angulo: que revoceturjucundus ado
lescentulae cachimnus aban
Pignusque dereptum lacertis, gulo secreto absconditam
Aut digito male pertinaci. indicans: atque pignus de
tractum brachiis, vel digito
parum tenaci.

ODE X. AD MERCURIUM.

[41] tis Odiserte

nepos, Mercuri,r Atlan
MERCURI facunde, nepos Atlantis,
.AN.WOTATIONES.

13. Quid sit futurum cras, fuge quarrere.] quia clam in submissä voce cum amică, qua
Sive ex naturae sibi timentis solicitudine, sive blanditias et murmura nuncupat Ovidius.
ex curiosä futurorum investigatione per Ge 21. Nunc et latentis, &c.] Ludos amatorios
nethliacos, nolite discruciare. Nam Mathe Horatius exprimit, in quibus lascive puellae
matici plus torquent, quâm juvant: et hoc latebras petunt, et secupiunt tamen intelligi,
Deos offendit, qui motitiam hanc sibi reservā &c. Virg. Eclog. iii. 64.
runt. Phavorinus apud Gellium, lib. iv. cap. 1. .Malo me Galatea petit lascirapuella;
Auladrersa praedicunt Genethliaci, autprospera. Etfugit ad salices, et secupit ante rideri.
Si prospera et fallunt, miser fies, frustra expec Maximianus Eleg. i. v. 66.
lando. Si adversa et mentiuntur, miserfies,frus Erubuit vultus ipsa puella meos.
tra timendo, &c. Wide Annot. ad Od. 11. seq. El nunc subridens latebrasſugitira pelebat:
14. Quem sors dierum cunque, &c.] Pro lucro .Non tamen effugiens, tota latere relens :
habe singulos qui tibi conceduntur vitae dies: Sed magis er aliqud º, rideri;
ac velut lucrum lucro appone quotguot jam Letior hoc multo, quºd maſ’ tecºſºrº.
ante concessis addumtur. Cum emim morti 23. Pignusque dereptuº, &c., Pigºt', ar:
debeamur, ut ait ad Pisones, quot dies vivi milla, chirotheca, annºus.* Pereptum vel
mus, et quot fors, seu deorum voluntas dat; to ab amatore, vel à pºella Potest enim intelligi
tidem ei velut eripiumtur, nobis vero quasi lu haec abstulisse ruidrian abillo, ut redeundi
crum accedunt. Cic. ad Famil. lib. ix. epist. locum det repetituro ; vel ab hac ille, ut refe
17. De lucro jam quadriennium virimus. rendi, 24 ue Acerum conveniendi ansam arri
Omnem crede diem tibi dilurisse supremum. piat. Dereºtum.J. Male quidam, direptum. Nam
rº. Nec dulces amores Sperne, puer, &c.)
Dum juvenises, juveniles exercitationes et ob. diripere est discerpere et lacerare : quod hic
lectationes me omitte; antequam veniat senec pon convenit. At deripere est movere et rapere
tus, quae his omnibus finem imponit. -
de loco. Virg. Georg. ii. v.242.
is. Morosa.] Cic. de Senectute, poz. º. AEmeid. Colaque prºlorum fumosis deripe tectis.
Morosi, anrii, iracundi, et difficiles ºne aunt. i. v. 211.
Mornia, in tamen excusatiºninahºº!'" Tergora deripiunt costis.
º
. contemmi se putant,
tered in fragili corpore odosa. "
re Cicer. Verr. iv. Victoriam deripere, et Deam
offensio Deat detrahere comatus es.
est. Et #...º.º. restal ratio, quae 24. Male pertinaci.] Quia simulet retinere
marime augere ac sºciº” habere nostram velle quod sibi adimi gaudet, maxime, ut
attatem videtur: approxinquatio mortis, qua, repetendi occasio dettir, rursumque commes
sandi.
cerie º senecºte non potest longe aheº, &c.
Campus.] Exercitationes juventuti idoneas Ode X-Metrum idem quod supra, Od. 2.
in Cººp, Mardo celebrari solitas frequenta. 1. Mercuri facunde.] Hymnum hunc tanti
De illis vide Annot. ad Od. 8. supra. facit Lilius Gyraldus, ut non modo legendum,
Arez.] Loca vacua a dificiis, adeoque ad ex sed ediscendum censeat. Quaedam tamen re
ercendosjuvenes destinata. Campus estam prehendit Scaliger suo more... in eo Mercuri
pla terræ pianities; area vero est paulo magis um celebrat Horatius, ut scribunt aliqui, quo
angusta. Valla Vitruv. lib. i. cap. 7. niam ejus ope civilis tumultas pericula evasis
Í9. Leneuque sub noctem susurri.] Collo set. Imitatio est Alcaei. Laudatio petitur à
24 Q. HORATII FLACCI
qui hominum novorum a-Quiferos cultus hominum recentum
grestes mores sermone fin- Voce formásticatus, et decorae
xisti doctus, et ritu pulchrae
palaestrae: Te celebrabo More palaestrae :
immi jovis aiorumque Te canam magni Jovis et Deorum [42]
Deorum interpretem, atque 6
inventorem citharaº incur Nuncium, curvaeque lyrae parentem;
vae"

.A.N.YOTATIO.NES.

quatuor praecipue locis: a genere; versu 1. ta confert. Et postea: Ul athletas videmus mi

a rebus inventis; v. 4.6.7. a rebus gestis ; v. hil aut vitamdo facere, aut petendo vehementer,
2. 13. ab officio et auctoritate: v. 5, 17. &c. in quo mon motus hic habeat pala stram quan
Mercuri.] Quasi medicurrius, seu medius dam ; ul quicquid in rebus fiat utiliter, ad pug
currens dictus est, tanquam internuncius Deos nam, idem ad aspectum elium fit renustum; sic
inter ethomines. Festus à mercibus originem oralio mec plagam gracem facit, nisi petitiofue
trahit, quia negotiationibus prieest Mercurius. rit apla, mec satis recle declinal impetum, nisi
Uni Mercurio tribuumtur vulgö quae plurium eliam cedendo {.
deceal intelligit. Quintil.
sunt. Tres alii, alii quinque memorant, aut lib. i. cap. 11. Palaestricis vacandum censet,
plures etiam Mercurios. Quibus gestus motusque formantur... ne indoc
Facunde.]. Est enim eloquentia: Deus, et tae, rusticare manus : me status indecorus, &c.
orationis inventor. Hinc et Lystrenses viso JMore palestræ:] Sunt qui intelligunt Mer
signo per Barnabam et Paulum facto, velut curium ita recentes homines formässe ad hu
Diis sacrificare voluerunt: atque illum quasi maniorem cultum, atque artes, ut formari so
Jovem reveriti sunt, hunc vero sicut Mercuri lent in Academia modo et palaestrå. At aliis
um, ſºnian ipse eral dur verbi. Act. Apost. videtur Horatius respexisse ad ea qua: A Mer
curio traduntur inventa: his autem accensetur
cap. 14.
.Nepos Atlantis.] Scilicet natus Maia filia palaestra, Graece ºrgan, gymnica exercitatio ni
Atlantis, qui Mauritamiae rex, et Astrologia? mirum seu luctatio, quil nudi undique exerce
inventor, unde coelos humeris sustinere dictus. bantur, valetudinis quidem tuendae causã, tum
S. August, refert tempore quo Moses natus est, very roborisetiam et agilitatis et artis acqui
floruisse Atlantem Astrologum, Promethei remda.
Physici fratrem, maternum autem avum ma 5. Joris et Deorum Nuncium.] Hesiod.
joris Mercurii, cujus nepos fuerat Mercurius a82, atay anguza, praconem immortalium :
ille Trismegistus. Orpheo. Autº: a) ſix:y, Jovis nuncium : Hom.
2. Qui feros cultus, &c.) Quod Orpheo in Hymn. in Mercur. v. 3.
Epist, ad Pisones versu 391. hoc idem Mercu Ayſix-y 25avaray guavvuoy, ov Text Mata.
rio tribuithic; scilicet a victu agresti homines JWuncium immortalium perquam utilem,
recems terra editos (ut fabulantur) ad cultiorem quem peperit Maia.
traduxisse faºutºa, vi, et orationis suavitate. Virg. Æm. iv. 356.
Wid. Cic. i. de Orax, et i. de Invent. Feros Interpres Divum Jore missus ab ipso
cultus. . S. Aug. de Civit. ait, Feram mullam . . . . celeres mandala per auras
immaniorem esse homile, squisaffectibus re Delulil
linquatur. -

6. Currasque lyrae parentem.] Mercurii in

3. Voce ormásti.] Neºpe orations inventor ventum esse Lyram constat, quam tamen
pariter et Musices. Catus]Vocemhancs.pinam Apollini alii tribuunt aliquando, quoniam hanc
esse, et acutum significare, auctorest Vartºvi. ei concessit Mercurius, ut infra dicemus ad vo
de Ling. Lat. Cic. i. de Legibus : Prudens et virga. Sic autem inventa fertur. Post
ut ita dicam, calus, i. de Orat. Egregiº corda sem,
inundationem Nili testudinem reperit mortu
tus homo calus JElius Serlus. am; exesā etiam tractu temporis carme: mervi
Decora more palaestra..] . In tribus his voci **m qui superstites crant tensi, cum digitis
bus tria carpit Scaliger. Prime scribendum ****t pulsi, somum aliquem reddiderunt. Ita
ſuisse, lege, non more, contendit. Sed quae
auctoritas? Deinde sono se rhythmico offendi Ş. **.*jus
similitudinem lyram construxit
ait. Verum quot ejusmodi locutiones Tullius terº:
pau exinde
" *en, testudoaiuntdue
afferunt, vocata est. Ali
testudi
ipse non scripsisse modè, sed amâsse reperia *****m a ‘csts stius animalis: ut mox
tur 2 Postea epitheton decorac velut parum fusilis explicabo,
conveniens notat. At enim palaestra duplex Lyra.J. Lyram "tum citharā confundunt
est: rudis altera et sine arte, qua solunt serus Grammatici vulgo, ipseque Eustathius, quiait
tiei exercere, qualitercumque se agitando ac Chelyn cilharam dictam esse, quod tlini,
decertando. Hanc descrebit Virgil. Georg. ii. lesla jugo addita, fidibusque ſensa iyram de
582 formarit; et rursus: Chelyn, id est, lyram, &
Corporaque agresli nudat pracdura palestrá. testudinis testá faclam. Quod porro inter º
Altera estartificiosa, et decora sane, quae par discrimen, vix statuas: quanquam fuisse non
tes corporis singulas format ad decorem, et est dubitandum. Diodorus trichordon lyram
decentem actionem praeceptis et exercitatione extitisse auctor est: at Horatius citharam seu
fingit. Tullius de Oratore: Numerus quandam testudinem septem nervis tensam et instructam
veluti palaestram orationi et extrema lineamen scribit, imitatione Pindar. qui irºla'yxarco,
 CARMINUM LIBER I. 10. 25

Callidum, quicquid placuit jocoso [43] necnon solertem clam surri

ondere furto. Perejoci gratia quodcunque
É. boves, olim, nisi reddidisses libuit. Te puerum quondam
cum verbis minacibus Apol
er dolum amotas, puerum minaci 10 lo territaret, nisi vaccas per
fraudem abactas restitue
Voce dum terret, viduus pharetrá res; risit inse adverten, se
Risit Apollo. Pharetra quoque spoliatum.
Quin et Atridas, duce te, superbos, Quinetiam Priamus opulen
tus Troja discedens, ducen
Ilio, dives Priamus, relicto, [44] te te, latuit arrogantibus
Thessalosque ignes, et iniqua Trojae 15 Atridis, excubis Thessa.
Castra ſefellit. lorum et castris Trojae in
festis.

.A.W.N.O.T.A. TIO.NES.

§: id est, septenos edentem sonos ait. tam. Tum denique Apollo Mercurii subtilem
S. Hieron. scribit, Citharam effici in modum in furando industriam demiratus risum tenere
litera A, cum chordis riginti quatuor, et per non potuit; Iracundiam roluptate superante; ut
digitos rariis rocibus, tinnulisque ictibus in di ait Philostratus. Imagin, lib. i. ubi fabulam
rersis modis concitari. Hoc autem observare hanc egregie expressit. Wide Homer. Hymn.
licet, dici chelyn seu testudinem et citharam in Mercur. Ovid. Metamorphos. ii.cap. 1 i. &c.
digitis aut pectine pulsari: Seneca Chelyn et Annot. infra ad vocem rirga.
plectro verberari, ait. Lucanus: 11. Viduus pharetrá.] Infra lib. ii. Od. 9.
Seu chelyn digitis, et eburno rerbere pulsas. Etfoliis riduantur orni
At lyra pelli dicebatur. Idem ibidem. Virgil. AEmeid. viii. v. 571.
Ž. pepulisse lyram— Viduasset civibus urbem.
Ovid Metamorphos. x. v. 205. Quem in locum Servius laudat Virgilium, tan
Te lyra pulsa manu, te carmina nostra sonaquam proprie locutum, Horatium vero carpit
bunt. et vellicat tauquam hic male scripserit riduum
Cruquins ita in hunc locumscribit, ex Idiom. Apollinem. Sed 0 puerilem astutiam!
ate Italico, Alemannico, Flandrico, Gallico; 13. Quin et .Alridas, &c.] Praeclare et be
lyra suum adhuc momen habet integrum. Ea nigne à Mercurio factajam ostendit. Nimirum
nimirum est, quâ mendicos vicatim stipem ex Homer. Iliad. ult. Mercurius à Jove missus
quaeritare notum est, nam et incurva est, et praebet se ducem Priamo Hectoris interfecti
diara row formam refert propius intuenti. Ci corpus redemptum pergenti: eumque per media
thara vero testudo vocata, formā testae ejus hostium castra ad Achillem, usque sic deducit,
animalis, etc. ut nec tentus a quoquam, imo mec visus fuerit.
7. Callidum, quicquid placuil, &c.] Clam, in 4tridas.] Agamemnonem et Menelaum
geniosë, jocose, furandi magistrum. Duplex Atrei filios, Graeci exercitàs imperatores.
mimirum est furti species, seu furandi ars. 14. Dires Priamus.] Et in hunc locum Sca
Una seria, improba, injuriosa, legibus vetita; liger stylum acuit et vibrat. An dives, inquit,
et de häc nom estmentio. At altera est oblecta ille qui miserrinus, orbus liberis, regno polia.
tionis, joci, et industriae ludicrae ; in qua excel tus, quique adeo mºrens polius et inops? 'Scili
luit Mercurius. Hinc et Lycurgus ad acuen cet non meminerat quod legitur Iliad. ult, co
dos furandi solertià Spartanorum animos, im piosa sane et pretiosamunera ad Achillem de
punita esse furta sanxerat. Philostrat. Imagin. lata à Priamo Trojam deserente; atque, ut est
lib. i., furta Mercurii jocosa vocat ndia: ibid. Infinita domare thalamo in currum expor
xxoraćc. Fulgentius ideo negotiatoribus prae tala ad Hectorem redimendum : quae etiam ibi
esse dixit Mercurium, quod illi vix a furtoim recensentur, duodecim lanas, tolidem tapetas,
munes sint. Alii volunt desigmari vim oratio totidemque pallia erimia item et sagula : auri
nis, quae audientium animos captat ac rapit. vero talenta decem; duos insuper tripodas ar
Huc etiam ab aliis refertur Magiae ac praesti deutes, lebetes qualuor; poculum denique con
giarum inventio, quae tribuitur Mercurio: ars spicuum, quod Thraces donàrant.
nempe sic astantium oculos praestringendi, ut 15. Thessalosque ignes.) Nocturnas Thessalo
dolum non advertant coram ipsis perpetratum. rum sive Graecorum excubias circa tentorium
9. Te, bowes, olim, &c.] Calliditatem Mercu Achillis collocatas. Synecdoche. Nam et Thes
rii, et peritiam jocosè ſurandi probat. Haecau sali Graecia populi, et ipse Achilles Thessalus
tem est historia, seu fabula: quim Apollo ob erat. HomeriScholiastes ad Iliad. xviii. noctur
Cyclopas interfectos divinitate aliquamdiu pri num signum castrense, ignis: diurnum, fumus,
vatus esset, atque interim Admeti Thessaliae re inquit. -

gis armentapasceret, boves aliquot exerrantes Iniqua Troja, Castra fefellit.] Castra nempe
et longius progressos abegit Mercurius et oc Graecorum Trojae hostium occulte ingressus, et
culuit. Ille vero hunc pueri formä indutum usquead tentorium Achillis sicpenetravit Pria
quasi bubulcum furacem aggressus mortem mus, duce Mercurio, ut vigilum memo sense
minatur, nisiabacta pecora restituat: actelum rit, nemo interceperitaut prohibuerit. Quâverb
proferre volens, quasi percussurus, vacuam id ratione factum sit explicat Homerus, ubi
sensit pharetram, vel hanc quoque sibi subrep ait: Cum ad turres navium et fossam remissent,
 26 Q. HORATII FLACCI
Tu animas bonorum beatis Tu pias laetis animas reponis
sedibus collocas; atque au
rea virgå catervam exilem
Sedibus; virgâque levem coèrces
summoves, superis Aurea turbam, superis Deorum
acque
numinibus ac inferis gra Gratus et imis.
tiosus.

ODE XI. AD LEUCONOEN.

Indulgendum voluptati, omissá futurorum curá.

Tu ne cupiveris nosse
(nec enim licet) quem mihi, TU me quaesieris scire (neſas) quem mihi, quem
quem tibi, Leuconoë, con tubi
cesserint Numinaterminum -- - -- [
vitae; neque experiare Chal Finem Dii dederint, Leuconoë ; nec Babylonios
daicos

.A.N.YOTATIONES.

custodes quidam & cana laborabant: his ver) bus Choriambis, et Pyrrhichio, vel Iambo. Sic:
JMercurius somnum injecit. Tú néquasierisscire nefasquém mmh, quéml
17. Tu pias lattis, &c.) Jam praestans Mer t
curii officium et insignis auctoritas declaratur. 1. Tu ne quasieris.] Oden hanc velut indig
Widelicet priscis illis existimatum, animas cor nam Horatio notat Scaliger. Quam vero ob
poribus excedentes a Mercurio suscipi, atque rationem ego mescio; nec, utopimor, ipse scivit,
vel adeampos Elysios seu beatas sedes perduci, qui nullam profert. Horatius Leuconoën Ma
vel ad inferos. Unde dispensator ac deductor thematicis praedictionibus plus aequo addictam
animarum dictus est ille. Quod munus tamen hortatur, ut relinquat Diis futurorum curam,
Plutoni assignat Pindarus Olymp. Od. 9. ipsa vero praesentibus utatur.
18. Virgāquelerem coerces, &c.] Caduced do Scire nefas.] Has alii separant voces; alii
mas, regis, deducis animas spiritales corporeae parenthesi includunt utramgue. Perinde est.
molis expertes, adeoque leves et agiles: separas Quod si cui videturnimis abscissa interpositio
que alias ab aliis pro tua auctoritate atque ex (nefas); meminerit frequentes legi tam con
officio,secundum variam benevel malefactorum tractas apud optimos auctores, Terent. Quid
acmeritorum rationem: has quidem ad tartarea tud (Malun) id referiº Cic. in Verrem. Quae
supplicia; illas autemad sedes lastas acfortuna (malum) ista ſuit amentia 2 ii. de Off: Quae te
tas. Homer. Odyss. ult. Virg. Æn. iv. 242. (malum) ratio in islam spen indurit 2
Tum tirgam capit; hd.c animas ille erocal Orco Quem mihi, quem tibi Finem Dii dederint.]
Pallentes; alias sub tristia Tartard mittit, Nescire desidera quod nefas; me affecta quod
Datsomnos, adimitgue, et lumina morteresignat. sibi reservârunt Dii, futurinempe cognitionem.
Coerces.] Hoc referunt aliqui ad eloquentiae Cic. ad Familiar. lib. vi. Epist. 4. Equidem mi
vim, qua sedantur et coercentur homines con hi omnia|...". mec ullum est tantum ma
citati; et inertes e contrario ignavique conci lum, quod nonpulem impender. Sed cum plus
tantur.
in metuendo mali sit quam in illo inso quod ti
Virgá.] Hanc ab Apolline Mercurius accepe metur, desino ; prasertim cum id impendeat, ,
rat, concessàvicissim lyrā: postguam enim bo in quo non modó dolornullus, rerum finisetiam
ves, ut ante dictum, hic furatus esset; ita de doloris futurus sit. Seneca vero sic paucis va
mum convenerunt eague lege et conditione ve nas eas solicitudines perstringit; Quod times,
nia est data Mercurio, ut Lyrae inventor Apol aut futurum est, aut secus. Si secus ; frustra
lo diceretur. Huc pertinet quod Homeri Pin teraris. Sirenturum est; tum salis dolebis tan
darique Schol. aiunt, avgay, quasi avºrgay dic dem, cum adfuerit tribulatio.
tam esse quod ease Mercurius ab irato Apol 2. Leucomoé.] Alii legunt Leucothoe. Fictum
line redemerit. Ergomirificăillainstructus vir. nomen est à poeta. Ludunt aliqui in etymolo
gå, profectus in Arcadiam Mercurius pugnantes gia nominis istius, et quidem operam iudunt.
duos cum Dracones reperisset, hâc inter eos Fuit olim Leuconoe filia Lycambis, quam
projectà proclium diremit. Exindeque pacis Archilocus acribus conviciis ad suspendium
conciliatricem virgam appellarunt: eique duo adegit.
circumvoluti serpentes additi sunt. Hygin, lib. ..Wec Babylonios Tentares numeros.] Nec Ma
ii. Hinc etiam legati pacis caduceatores vocan thematicos adi, et consule, neve iis crede; sunt
tur, quia ejusmodi caduced insignes procedunt. enim fallaces. Quod quidem probant egregiè
Tit. Liv. Denique virga illa auctoritatem ac tum historiae passim, tum ratio. Wide Cic. i. et
dicendi vim denotat: circumplexivero serpen ii. de Divin. Item de Fato. Item. iii. de Nat.
tes indicant prudentiam: quippe hacillius in Deor. A. Gell. lib. xiv. cap. 1. ubi refutat eos
dividua comes esse debet. qui curiosius auscultant Genethliacis, futura
Ode XI.-Ode harc est monocolos. Versus dicturos per artes prodigiosas spondentibus. S.
nempe omnes sunt Choriambici, Alcaici, Pen Aug. de Civ. Dei, &c. Tacitus, lib. xvii. Mathe
tametri, Acatalectici; constantgueSpondaeo,tri maticos appellat, Genus hominum petentibus
 CARMINUM LIBER 1. 11. 27

Tentāris numeros: est melius, quicquid erit, pati. [47] calculos. estsatius tolerare
Seu plures hyemes, seu tribuit Jupiter ultimam, quodcunque acciderit. Sive
multas hyemes Jupiter lar
Quae nunc oppositis debilitat pumicibus mare giatur, sive postremam det
Tyrrhenum; sapias, vina liques, et spatio brevi hanc, quae modø Etruscum
Spem longam reseces. Dum loquimur, fugerit."'."...".
pibus ; sapiens sis, vina
invida [48] fundas: ac limite angusto
spen longam rescindas. Endum fabulamur aevum praeterit invidum.
.A.N.NOTATIO.N.E.S.

infidum, sperantibus fallar. Cic. i. de Divin. Vina liques.] Wel simpliciter, vina bibas,
Contemnamus Babylonios, et eos, qui e Cau ac veluti per guttur coles. Vel potius, hilari
caso coeli signa serrantes, numeris, et mo tatis causa satage, ut pars tibi vini sacco per
tibus stellarum cursus prosequuntur. Juvenal. colata, defaecata, dulcis sit effecta, adeoque
Sat. vi. a versus50, adā90.ejusmodi studium in naturae et palato muliebri accommodation. Ve
mulieribas praesertim, graviter insectatur. teres nempe, mustum priusquam ſerbuisset,
Babylonios.] In Babylonià templumerat Beli per saccum toties colabantut defaecaretur: at
sideralis scientiae inventoris, ex Plim. lib. vi. que sic adempta, quae vini vim alit augetaue,
cap. 26. Babylonii, seu Chaldari Babyloniam faece, liquidius, imbecillius, lenius, ac dulcius
incolentes. Astrologiae peritissimi erant, ex reddebant vinum, potuique jucundius. Hinc
Cic. de Divin. Diodor. Sicul. Gell. lib. i. cap. vocatur à Theophrast. 1. vi. c. 24. 181zov, cas
9. Quint. Curt. lib. v. tralum, quod nempe sparteis est saccis cola
Babylonios numeros.] Certè necessaria valdé tum. Coel. Rhodig. 1. xxviii. c. 26. Eunuchum
numerorum cognitio et praxis accurata, ad di et effeminatum, ex Plutarcho mox citando,
mensionem horoscopi aspectumque ad alia quia percolatio illa rini nervos excidit, ac ge
sidera planetasque diligenter inquirendum. nuinum restinguit calorem: mollius aulem fa
Hinc Arithmetica saepe usurpatur pro Astro cit adgular curiositatem: hoc reluti sophismate
logia (ut vocant) Judiciaria, Lactant. Arith invento et errogitato, ut perdendo nati runo
melici, quos Mathematicos dicinus, quorum in plurimum taleant ingurgitare. Plin. i. xiv. c.
numeris est lota doctrina, &c. Auson. 22, ut plus capiamus rini, sacco frangimus ri
Tu coeli numeros et conscia sidera fati res: et alia irritamenta excogitanlur, I. xix. c.
Callebas. 4. Ferendum same fuerit . . . inveterari
3. Est melius, quicquid erit, pati.] Quanta hic rina, saccisque castrari : al. castigari, lib. xxiii.
apud Interpretes dissensio 2 Alii jungunt ista cap. 1. Utilissimum rinum omnibus sacco ri
cum voce, sapias; quae vero intermedia sunt, ribus fractis. Plutarch. Sympos. sive Convi
parenthesi includunt. Alii sensum finiumt val. Quest. lib. vi. Probl. 7, ait. Erolescere vi
voce pati; explicantgue sic: cum melius sit, num, cum tain crebro diffunditur, esseque ad
vel tanquam melius sit pati constanter quic bibacitatem commentum ejusmodi percolatio
quid evenerit, quam animam distorquere, an mem: detrahi rino firmitatem relicto blandi
xiè quae sint eventura inquirendo. Alii, ut mento, ri illd quae mentem solicitat et infestal
melius interpretantur: Quam, vel quanto me ejecta et exclusá; insum rero jucundius effici.
lius et quo animo ferre quicquid acciderit! neque sicut a ferro acumine decusso : sed potius
4. Seu plures hyemes, &c.] Gratis profecto relut rubigine et sordibus detersis. 3. e
se discruciant aliqui, ut ostendant vocem, hy defecatio illa vini rim, qua caput tental,
emes, priori loco poni pro toto anno; posteri trahit, alque ad statum redigit mitem el salu
ori vero pro tempestate hyemali ; quando brem.
quidem satis patet, quid velit Horatius. Spatio treri Spem longam reseces.] Quanto
5. Quae nunc oppositis, &c.] Synecd.id est, brevius est vitae mostrae spatium, tanto resecan
quá hyeme, fluctus Tyrrheni maris ut fit pro dae spes longae: minus expectandum, minus
cellis agitati ad rupes alliduntur, debilitanlur, fidendum futuro : neque ade) differendum
franguntur. Quidem legunt qui, et referunt carpere praesentes laetandi occasiones. Od. 4.
ad vocem, Jupiter. Sed vulgata lectio prae supra.
ferenda videtur doctissimis. Vitae summa brevis spem nos retat inchoare
Pumicibus.] Pumex lapis est spongiosus, as longam.
per, foramine multiplici perfusus, cavus, ca 7. Dum loguinur, fugerit invida. Ptas.] Le
vernosus, unde ab Ovid. multicarus, a Virg. gunt alii, Diffugit inrida attas. Dum enim
Æneid. v. 214, et xii. 587. latebrosus dici sic elabitur et nos quasi fugit, nobis videtur in
tur. De isto lapidum genere, Plin, lib. xxxvi. videre usuram praesentis temporis. Juvenal.
c. 21. Sat. ix. v. 126.
Mare Tyrrhenum.] Thuscum, Inferum, quod Festinat enim decurrere veloz [ta:
pars est maris Mediterranei: id vero nominis Floseulus angustae, misera que brevissima vi
ei dedit Tyrrhenus Atyos Lydiae regis filius, Portio : dum bibimus, dum serta, unguenta,
postguam ad vicinas terras cum colonia appu uellas
lisset, Tusciam nempe, ibique sedem fixisset. Poscimus, obrepit non intellecta senectus.
6. Sapias.] Explicant nonnulli: si sapias Pers. Sat. v. 153.
scilicet utere vita, genio indulge, vina bibe Vive memor lethi: fugit hora. Hoc quod
quam optima,liquata, &c. Priscian, 1.xviii. c. 3. loquor inde est.
28 Q. HORATII FLACCI
Ergo diem hodiernum, se-AEtas: carpe diem, quâm minimum credula postero,
quanti minime confisa, ar
ripe.

ODE XII. AD AUGUSTUM.

Deos et Heroas primim, dein Augustum laudat.

99 io, Tºi", "QUEM virum, autheroa lyrā vel acri
heroem, quem Deum susci [49]
ias laudare cithara, vel Tibia sumes celebrare, Clio P
àcuta fistula; Ecºjus lau. Quem Deum : Cujus recinet jocosa
des resonabit similitudo lu- -

dicra 2 seu in regione um Nomen imago,

brifera Heliconis, seu in Aut in umbrosis Heliconis oris, [50]
Pinº
do? Hinc in Hºmº
seusylvae sunt Aut super Pindo, gelidove in Haemof
secutaeſigi,
6
canentem Orpheum, Unde vocalem temere insecutae
Orphea sylvae,
..anºwo TATIO.NES.

8. Carpe diem.] Utere presenti tempore, in tis ac profestis cani solebant inter epulas, ad
diem vive, fruere deliciis et voluptatibus, cum tibiam lyramve, teste Horatio, lib. iv. Od. 15.
licet, et dum vita stat: nihilaue tibi pollicere Wide ibi Annot.
de futuro. Epicurea cohortatio; ut notant | Quem virum, aul heroa, &c.] Contra Pin
vulgö, quae quidem frequens passim apud Ho darus Olymp. Od. 2. Quem Deum, quem heroa,
ratium. Wide Sapient. cap. 2. ubi sic impii quem virum celebrabo ºuter melior? lector eru
loquuntur: Fruamur bonis quae sunt, tanquam ditejudica. Mihi quidem potior videtur gra
in juventute celeriter: pretioso vino et unguen datio Horatii ab homine ad heroas ac Deos,
tis nos impleamus, ut non praetereat nos flos quam descensus ille Pindari ab immortalibus
temporis: coronemur rosis, antequam mares ad mortales.
cant.
Lyrd velacri Tibid.]. Lyram cum tibiàjun
Martial.—Fugitiraque gaudia carpe. gere amabant veteres, illa dulciori sonum hu
Pers. mox. cit. loco. jus acriorem bene temperante. Alii sic ex
Carpamus dulcia. plicant; carmine Lyrico suavi et moderato,
Multo vero sapientius Seneca ad Lucil. Epist. Diis ac heroibus canendis idoneo: vel Epico
62. Id ago, ut mihi instar totius rita sit dies graviori, sublimiorique, bellicis virorum mobi
quisque. Nec mehercule tanquam ultimum ra lium facinoribus referendis accommodato
pio, sed illum sic aspicio, tanquam esse vel ulti Wide Epist. ad Pisones, v. 37, et 83.
mus possit, Ante senectulem curari, ut bené 2. Clio.] Hanc & Musis apte invocat, quip
riverem: in senectute, ut bene virerem: in se pe quae praesit laudationi virorum illustrium;
nectute, ut bene morerer: bene autem mori, est quibus et celebritatem nominis et immortalita
libenter mori. tem conferre dicitur watía, laudo, celebrem red
Ode XII.-Metrum idem quod supra, Od. 2. do: xxfor et xxios fama, nominis splendor.
1. Quem virum.] Plena est artis et elegan Virgil. de Musis.
tiarum hac Ode: artis quidem eo plus habet, Clio gesta canens transactis tempora reddit.
quo apparet minus; elegantias autem, lepores 3. Cujus recinet jocosa Nomen imago.] Cu
ac veneres affatim agglomerat. Figuris lucet, jus laudes nobis decantatas repetet Echo, quae
varietate distinguitur, rerum atque verborum est vocis imitatio?, Adeoque imago dicta,
copiā et pulchritudine dives est; mirã insuper quasi imitatio. Wide infra, Od. 20, eandem
suavitate conditur. Fingit Horatius oestro se locutionem ibi fusius explicatam. Quam ta
correptum poetico, dignum ardore hoc divino men auctoritate propria Scaliger pervertit, le
argumentum quaerere Hinc Augusti, grave gens, Velusia nomen imago: quo enimvero sem
texit eulogium ex conglobatā veluti artificiosa su? Quâ autem ratione fiat Echo, sic Plinius
comparatione. Quanquam enim Diis, Semi exponit, lib. ii. cap. 44. Montium flexus, cre
deis, ac viris illustribus suas laudes non ne brique vertices, et conflera cubilo, aut anſracta
gat, collineat tamen ac recidit eo tandem, ut inhumerosjugatallium sinus concavi,scindunt
Augustum quasi Jovem alterum constituat. inaequaliter inde resultantem aera; qua, causa
Simile adulationis genus in eundem Augustum eligin roces multis in locis reciprocasſacit.
habet Virgilius Georgic, initio, et in fine libri 5. Umbrosis Heliconis oris, &c.] Tres
primi. Huc etiam facit quod ex Diome lib. montes Apollini Musisque sacros nominat:
xv. asserunt; mimirum post Actiacam victo Heliconem in Boeotiá, Pindum in Arcadia,
riam, decretum a Senatu feisse, utin Hymnis Haemum in Thracià.
solemnibus Augusti mentio fieret honorifica, 7. Unde vocalem, &c.] Ex Hasmo Thracem
perinde ac Deorum immortalium. Est igitur Orpheum silvae secutae sunt, dulcedine cantús
Hymnus hic de genere eorum, qui diebus ſes velut animatae : temere, id est facilé et sine
 CARMINUM LIBER I. 12. 29

Arte maternå rapidos morantem matris arte retardantem

Fluminum lapsus, celeresque ventos, 10 priecipites flaviorum cur
sus, velocesque ventos, at
Blandum et auritas fidibus canoris que suavem auritas quer
Ducere quercus. cus trahere chordis sonan
tibus. Quid rer) ante ca
Quid prius dicam solitis Parentis nam quam praeconia con
Laudibus, quires hominum ac Deorum, sueta patris, quires morta
Qui mare et terras, variisque mundum 15 litum et immortalium, qui
mare terrasque et orbem
Temperat horis? diversis temporibus mode
Unde nil majus generatur ipse, ratur? Quare nihilipso ma
Nec viget quicquam simile, aut secundum : jus oritur: imd neque par
quidpiam vel proximum va
Proximos illi tamen occupavit [51] let. Attamen Pallas obti
Pallas honores. 20 nuit sequentem gradum.Nec
tacebo te, Bacche, certami
Proeliis audax, neque te silebo, nibus strenue: neque te,
Liber, et saevis inimica virgo virgo feris crudelibus in
Belluis: nec te metuende certà, festa: neque te Apollo, te
lis ineluctabilibus formi
Phoebe, sagittà. dande. Canam etiam Her
Dicam et Alciden, puerosque Ledae; culem, necnon ſilios Ledae;
Hunc equis, illum superare pugnis alterum equis, alterum pug
nis illustrem; quorum sidus
Nobilem: quorum simul alba nautis candidum ubi primum nau
Stella refulsit, tis illuxit, statin concitata
unda scopulis decidit,
Defluit saxis agitatus humor,
.ANNOTATIONES.

cunctatione; vel confuse per devia et invia. mus accedebat, sed longo tamen interralloprox
imus. Pallas honores occupat Jovi proximos,
Nota lippis et tonsoribus fabula. Wide Epist.
ad Pisones, v. 391. Vocalem.] id est, canorum,
quippe nata ex illius cerebro. Alii volunt
vel, voce pariter et lyrā camentem. spectari ab Horatio, quod in Jovis Capitolini
9. Arte materná.] Musică et suavitate vocis,
templo cellae tres erant, quarum media Jovis,
ad quam formatus à matre Calliope Orpheus. dextra Minervae, sinistra Junonis: unde Pal
11. Blandum et auritas, &c.] Tam blandè las ante Junonem poni solebat. Varro iv. de
canentem, ut arbores duceret, haud secus ac Ling. Lat.
si auritac et animatae ſuissent illae. 21. Praeliis audax, neque te silebo, Liber.]
13. Quid prius dicam solilis Parentis, &c.] Quod curis liberet animum Bacchus, Liber
Legunt aliqui, parentum; hoc sensu. Quid dictus: vel quod devictis hostibus se suosque
prius dicam quâm eas Jovis laudes, quas ma asseruit in libertatem. De bellică ejus virtute
jores nostri solent dicere. Alii melius paren ac procliis vide Diod. Sic. lib. v. item infra lib.
tis, id est, quid prius aut potius referam, ii. Od. 19.
quam notas omnibus, ac passim celebrari so 22. El sacris inimica rirgo belluis.] Diana
litas, laudes Jovis omnium parentis, qui res venatrix, eodem cum Apolline partu edita,
aeque Deorum ac mortalium curat, regit, mo Jovis filia, memorum ac sylvarum Dea, arcu
deraturf et sagittis feras sectari assueta.
15. Variisque mundum Temperat horis.] 23. Necte metuende certà, Phaebe, sagittà.]
Variis tempestatibus, were, a state, autumno, Arcu enim et sagittis valere, praesertim ob
hyeme: calorem frigore, frigus calore tem Nioben cum filiis interfectam, semper creditus
perat. Apollo. Dictus autem Phoebus, quasi pºe:
17. Unde nil majus, &c.] Alii interpretan £izu, lur vitae.
tur: a quo Jove utpote optimo maximo nihil 25. Alciden.] Hercules ita dictus, seu quod
ipso majus gignitur. Alii, unde, id est, qua esset Alcei nepos; are twº axxx;, a robore.
propter. Puerosque Leda..] Castorem et Pollucem,
18. Simile, aut secundum.] Paret proximé alium equestri, alium pedestri inclytum pug
accedens: aequé magnum acpotens. nā. Ovid. Fast. v. 700.
19. Prorimos illi tamen, &c.] Non. Marcel. Tyndarida fratres : hic eques, ille pugil.
Proximum dicebant veteres, non solum adha:- 27. Quorum simul alba nautis, &c.] Vide
rens et adjunctum : terium etian longé remo Homeri Hymn. in Dioscuros. Et supra Od. 3.
tum, si tamen inter duo discretanihil medium v. 2. ad verba haec; Lucida sidera. Aiunt
extilisset. Virgil. Æneid. v. 320. nempe Astrologi propitias ac salutarias esse
Proximus huic, longo sed prozimus in stellas geminas, non ita vero solitarias.
tervallo, 29. Deſluit sazis agitalus humor.] Unda
Insequitur Salius. spumans jactata in scopulos et in altum sub
Tull. in Bruto: Luc. Philippus Antonio prozi lata defluit, cum primum ſaventibus Castore
 º

30 Q. HORATII FLACCI
quiescunt venti, nubila eva-Concidunt venti, fugiuntdue nubes, [52]
*...*.*.
sidunt fluctus, quoniam ita Et minax (quodU sic
d voluere)
bi ponto 31
jussere. Post istos quºm naa recum it. -

potissimum referam ambi-Romulum post hos prius, an quietum

gº.".
quillum Numae "...
*T Pompili
iniregnum
f memorem, C
dubi an superbos - 35
in Tarquinii regnum po-Tarquini fasces, dubito, an Catonis
tens, an mortem Catonis Nobile lethum.
- ? ë Regul -

fº ºff. ... Regulum, et Scauros, animaque magnæ

neros. Vitº liberalem, Vic-Prodigum Paulum, superante Poeno, [53]
ºr; º; ºn Gratus insigni Fabrici
et Fabricium beneficii me-
referam Camoená, - 40
mor, celebrabo versibus apriciumque :
magnificis.
.4.N.N'OTATIO.NES.

et Polluce tempestas sedatur. Wel, aqua per nam laude asserit, ut qui Caesarianae de Pom
hyemem gelu concreta, et saxis adhaerens, tum peio victoriae impatientia, violentas sibi manus
resolvitur ac fluit, cum oriumtur Castor et intulerit. º

Pollux, vere nimirum, et ascendente Gemi 37. Regulum.] Hujus egregia virtus postea
norum sidere. Quidam interpretantur defluit, fuse laudatur, lib. iii. Od. 5. Wide et Cic. i.
fluere ct agitari desinit aqua maris, ante in et ii. de Offic. et in Pisonem, sic habet:
rupes illisa per impulsionem ventorum, et .Nec mihi ille M. Regulus, quem Carthagini
concitationem fluctuum. enses resectis palpebris illigatum in machind
31. Quod sic roluere.] Pro sufi potestate, vigilando mecarerunt, supplicio widelur affectus.
atque benigno favore in navigantes, sic.jussere Scauros.] Horum familia consulari digni
placari omnia ante naufragium minitantia. tate illustris et clara virtus extitit in adminis
Legunt alii, Dii roluere, nempe Castor et tranda Republica. Ex illis M. Scaurus à Q.
Pollux : quibus cum placuit, redit serenitas, Vario Hispano accusatus est, quod Socios ad
et maris agitatio plane cessat. arma concitàsset. Ita se vero ille constantiã
33. Romulum post hos.) Post Deos ac Semi plenus et gravitate defendisse fertur; Q. Va
deos, Romae Romanique Imperii conditorem rius Hispanus M. Scaurum Principem Senatüs
in primis celebrare est aequum. arguit socios ad arma concitàsse; M. Scaurus
Quietum Pompili regnum.] Numam deinde Princeps Senatas negat; testis nemo: Utri
laudat, secundum Romanorum regem, qui vos, Quirites, credere debetis 2 Quibus qui
mitigandum ferocem populum armorum desu dem auditis, absolutus est. Wide Val. Max. lie.
etudine ratus, Jani templum clausit, novam iii. c. 7. n. 8. Plin. lib. xxxvi. c. 15. etc.
que civitatem vi et armis conditam, jure ac .4mimacque magna Prodigum Paulum.] L.
legibus, moribusque de integro condere ag AEmiiium Paulum, qui nullum periculi genus
gressus, quieta fecit omnia, et Rempublicam pro Republică detrectavit; et si non habuisset
religione justitiaque firmavit. Tit. Liv. lib. i. Collegam Terentium Varronem, aut plus cer
c. 18. et seq. Flor. &c. taminis cum ipso suo Collegà, quam cum An
34. Superbos Tarquini fasces.] Ambitiosam nibale, (ut ait Q. Fabius Maximus apud Liv. l.
dominationem Tarquinii, mom Superbi (is xxii. c.39) non majoriquidem animo, at certé
enim indigmus Hymno celebrari) sed Prisci, majori felicitate, meliorique exitu ad Cannas
qui bello strenuus Imperium Romanum de pugnâsset. Verum, ut est apud eundem Liv.
victis finitimis populis auxit; circo, ludis, eod. lib. c. 43. ..ſld nobilitandas, clade Rom.
fascibus, aliisque insignibus decoravit. Flor. Cannas urgente fato profecti . . . . dum alter
lib. i. cap. 5. Tit. Liv. lib. i. cap. 35. Tar cationibus magis, quâm consiliis tempus teritur,
quinium Priscum, virum catera egregium, misere ibidem caesi, pulsi, ſugatique sunt; at
secuta, quam in petendo habuerat, etiam reg que Paulus unus insons tam horrendae cladis
mantem, ambitio est. Quidam non absurdè interiit, ut recte testatus Cn. Lentulus, cit.
intelligunt Junium Brutum, qui fasces Tar mox lib. cap. 49.
quiniis pulsis ereptos splendide gestavit ac 38. Superante Pano] Annibal certë mus
tenuit. Virg. Æn. vi. 817. quam magis insigni de Romanis victoria exul
Wis et Tarquinios reges, animamque superham tare potuit; nam plus quadraginta Romano
Ultoris Bruli, fascesque videre receptos ? - rum millia practer Socios, octoginta Senatores,
35. Catomis mobile lethum.] Deeo Caesar aliique viri graves bene multi interciderunt.
dixisse fertur; Invideo morti tua, Cato; nam Wide cattera apud Livium loco cit. etc.
et tu gloria, mea, invidisti. Nimirum ille ad 40. Fabriciumque.] Hic contra Pyrrhum
Uticam obsessus, Pompeianas partes aspiciens regem missus, cum mec ab inso prius, quartà
victas, propria manu se peremit, postguam regni parte promissã, solicitari potuisset; nec
bis legisset Platonis librum de Animà, inqui Pyrrhi medicum veneno regem tollere spon
unt; ac, ne Tyrannum rideret, ut ait Cicero dentem audire voluisset, imë perfidum illum
Offic. i. Wide Appian. Plut. Dion. etc. S. Aug. catenis vinctum ad suum dominum remisisset;
de Civ. lib. xix. cap. 3, mortem Catonis indig justam hanc ab rege mirabundo laudem pro
 CARMINUM LIBER I. 12. 3I

Hunc, et incomptis Curium capillis Hunc, et Curium impexis

Utilem bello tulit, et Camillum . crinibus bello idoneum pa
[54] riter et Camillum prodúxit
Sæva paupertas, et avitus apto inopia durior, et patrius
Cum lare fundus. agellus cum domo conve
Crescit occulto velut arbor ævo miente. Marcelli porrò no
45 men augescit sicut arbor
Fama Marcelli. Micat inter omnes secreto temporis progressu.
Julium sidus, velut inter ignes [55] At caeteros inter splendet
astrum Julii, ut Luna inter
Luna minores. minores stellas.

./1NN^OTATIO.VES.

meruit. Ille est Fabricius; qui difficiliùs ab Hos apud intonsos nomen habebat arom.
honestate quàm Sol à suo cursu arerti posset. Et Fast. iv. 665. de Numa;
Aurel. Victor. Alia Fabricii elogia hauri è Plu Bis caput intonsum fontanâ spargitur unda.
tarcho ; Cic. iii. de Offic. Gell. lib. i. c. 14. Vide Codices tamen fere oinnes habent ; incomptis
et seq. Annot. Curium capillis ; unde ab eâ lectione temiere
41. Hunc, et incomptis Curium capillis, &c.] discedendum non fuit.
Virtutem paupertate educatam, ac celebrem 42. Camillum.] M. Furius Camillus quin
factam, in tribus summis viris cum Horatio quies Dictator fuit ; de Gallis bis triumphavit,
venerare, lector ; in Fabricio, in Curio, in Ca Romamque jam ab his captam strenue pug
millo. Hos enim vero saera paupertas, id est, nando vindicavit. Ad annos octoginta Rei
magna frugalitas, tenuis admodum res familia publicae semper utilis vixit ; hinc pater patriae,
ris ; fundulus, seu pauca agri jugera sibi ab alter Romulus, ac urbis conditor meritus ap
atis relicta, cum lare apto, id est, pariter modi peilari. Vide Liv. lib. v. etc.
co, bello utiles fecit. Nimirum victu aspero im 45. Crescit occulto relut arbor aero Fama
aurati ad laborem, morum autem integritate .Marcelli.] sicut arbor sensim ac nemine ad
ad virtutem omnem formati, egregiam Reipub vertente crescit, occulto atro, labente clam
licae difficillimis temporibus operam navave tempore, progressu mensium et annorum, ita
runt; non tam suae quam publicæ utilitati stu Marcelli fama indies augetur ac celebrior eva
dentes; unde et summam laudem consecuti dit. Erasmus hunc locum sic illustrat ; Solent
sunt. praecoquit subitò flacrescere ; sed quod paula
Hunc.] Nempe C. Fabricium Luscinum, ter tim accrescit, durabile est. Unde Horatius.Matr.
Consulem ; de quo ante; et Valer. Maxim. lib. celli famam velut cum rore arborem surgentem
iv. cap. 3. Is honoribus et auctoritate omni cire celebrat.
temporibus suis major ; censu rerò par unicui 46. .Marcelli.] Quis ille, non planè constat.
que pauperrimo ; decem aeris et quinque pondo Alii volunt M. Marcellum Octaviae Augusti so
argenti, servosque totidem sibi missos à Sam roris filium, cui in Imperii successorem adop
nitibus, quos universos in clientela habebat, in
tato, suam illi filiam desponderat Juliam. De
Samnium remisit; continentiae suae beneficio eo Virgil. Æneid. vi. v. 861. et seq. et Seneca
sine pecuniâ praedices ; sine usu familiæ abun ad Marciam c. 2. Verùm cùm is admodum ju
dè comitatus ; quia locupletem illum fariebat venis, solâ indole praeclarà nobilitatus obierit;
non multa possidere ; sed modica desiderare. quo pacto ejus faina crescere indies ab Hora
Ergo domus ejus ut aere et mancipiis racua ; tio dicitur ? Itaque maliin ego cum aliis intelli
ita gloriâ er his contemptis partâ referta fuit, gere M. Claudium Marcellum, quinquies Con
&c. Vide et ejusdem Valer. lib. ii. cap. 9. sulem, qui Gallos Germanosque debellavit ip
Curium.] Curius Dentatus, eractissima nor sumque Annibalem invictum antea vinci posse
ma Romanæ frugalitatis, idemque fortitudinis docuit: atque ab eo demum circumventus ac
perfectissimium specimen, Samnitium legatis caesus, etiam coli et observari meruit post mor
agresti se scamnio assidentem foco, atque ligneo tem ; nam et honorificè cremandum Annibal
crutillo coenantem (quales epulus apparatus in curavit, ejusque cineres urnà argenteâ inclu
dicio est) spectandum praebuit. Ille eorum di sos et corona aureâ decoratos ad ejus filium
ritias contempsit ; at paupertatem ejus Sam misit. Plutarch. Tit. Liv. l. xxiii. et seq. Virg.
nites mirati sunt. Offerentibus aurum respon AEn. vi. 835.
dit; Malle se locupletibus imperare, quàm ip .Micat inter omnes Julium sidus.] Sueton.
sum fieri locupletem ; et Curium nec acie tin Jul. cap. 88. ita scribit ; In Deorum numerum
ci nec pecuniâ corrumpi posse, &c. quæ lege relatus est, non ore modò decermentium, sed et
apud Valer. Maxim. lib. iv. cap. 3. Vide et persuasione vulgi. Siquidem !udis, quos pri
Aurelium Victorem de Viris illustribus ; Cic. mò consecratos ei hatres.?ugustus edebat, stella
de Senectute, etc. crinita per septem dies continuos fulsit, eroriens
Incomptis Curium capillis.] Legunt quidam circa underimam horam ; rreditumque est ani
cum Quintiliano lib. ix. c. 3. intonsis capillis ; mam esse Castris in corlum recepti; et hdc de
scilicet priscis temporibus nondum erant Ro causa simulachro ejus in rerlice additur stella.
mae tonsores ; et cultum negligebant maximè Idem refertur in Epistolis Augusti. Virgil.
bellatoresviri. Hocquidem perindesignificatur Eclog. ix. 47.
per vocem incomptis ; sed non illud, quod sanè Ecce Dionati processit Caesaris astrum.
ab Horatio spectări oportuit; sic Ovid. Fast. ii. Vide et P}utarch. Dion. lib. xlv Sencc. Quaest. .
 32 Q. HORATII FLACCI
o fill Saturni, Jupiter, hu- Gentis humanae Pater atque custos,
mani generis auctor etcon, Orte Saturno, tibi cura magni 50
servator, commissa tibi est
a ſatis summi Caesaris tu Caesaris ſatis data: tu secundo
tela; ergo tu regna primus; Caesare regnes.
Caesar autºm ºil & te secºn Ille seu Parthos Latio imminentes
dus. Sive is Parthos Italia:
bellum inferentes legitima Egerit justo domitos triumpho,
victoria fractos subegerit; Sive subjectos Orientis oris 55
sive Seras Indosque in ori Seras et Indos :
entali plagā domuerit: Te
in minor just gu. Te minor latum reget acquus orbem; 56]
bernabit ille hunc orbem Tu gravi curru quaties Olympum;
amplum, tu rero tremendo
curru Coelum concuties; tu Tu parum castis inimica mittes
infesta in contaminatos lu-º Fulmina lucis. 60
cos tonitura vibrabis.
- * }
\,, Cº * * *
-- "../ *-** -
T.A.N.WOTATIONES. t
- L. – -
Natural.lib.vii.cap. 17. Plin.lib. ii. cap.35. ubi crebris, relut quardam tellera molentes, ex la
Augusti ipsius de crinito illo sidere testimoni nugine et liquore mirtam subtilitatem tenerri
um reſert. Porro cometes ille Christi Servato mam pectunt, mentesque subtegmina conficiunt
ris nostri natalem praenunciasse multö melius sericum ad usum antehac mobilium, nunc etiam
creditur. infimorum sine ulla discretione proficiens. Ip
49. Gentis humana pater, &c.] Praeclare ad si practer casteros frugalissimi, pacatioris vitae
Augustum, quo totus tendebat, laudandum ve cultores, &c.
mit tandem, per Apostrophen ad Jovem, cui Indos.] Horum regio India Asiae est ador
divisum cum ipso imperium asserit. tum amplissima ab Indo fluvio dicta; Gange
50. Tibi cura magni Caesaris fatis data.] fluvio item rigatur, et scinditur media; ab Or
Duo nempe veteribus credita; primum Reges, tu Sinas habet, à Septentrione Tartariam, ab
Imperatores, Principes in tutelä esse Jovis; Occasu Persiam, ab Austro Oceanum Indicum.
alterum, fato sic omnia decerni, gubernari, Parte Septentrionari, inter Gangcm et Indum
subesse, ut ipsi Dii fati legibus tenerentur. fluvios contineturhodie Imperium Magni Mo
51. Tu secundo Caesare regnes.] Tu quidem golis, in quo numeramtur provincia triginta
ita supremum rerum omnium dominium habe, septem satis amplac.
O Jupiter ut Augustus sit a te secundus. 57. Te minor latum regetaquusorbem; &c.]
53. Ille seu Parthos, &c.] Sueton. August. Sensus est: Augustus autem, Ó Jupiter, sic or
c. 21. Parthi quoque et Armeniam vindicanti bem hunc inferiorem, ita volentibus fatis, re
facile cesserunt ; et signa militaria, quae M. get, ut se gerat semper minorem te, sicut de
Crasso et M. Antonio ademerant, reposcentired cet et acquum est. Et quanquam laudibus om
diderunt, obsidesque insuper obtulerunt ; deni nium jam effertur; Et virtulis moderation
que pluribus quondam de regno concertantibus, isque famá Indos etiamac Scythas, auditu modó
non nisiab inso electum comprobarerunt. Vide cognitos, pellerit ad amicitiam suam populique
et infra Od. 19. v. 12. Annot. Quomiam very Romani ultro per legalos petendam; (ex Sue
Parthos antea victoriis feroces, Romanisque ton. Octav. cap. 21.) quanquam Parthos etiam
etiam terribiles, jam eo deduxerat Augusti fa nominis sui splendore similiter perculit, eorum
ma, ut ultro virtuti Romanac observantiam de que ferociam sine armis fregit; attamen ille
ferrent, hinc bene ominatur Horatius, justo seu novis indies triumphis augeatur, seu tot
eos triumpho aliquando profligandos. populossibi subjectos cermat, nunquam tamen
55. Sive subjectos orientis oris Seras et In animos ultra quam fas est superbos tollet.
dos.] Sive ille remotissimas nationes subege Latum.] Virgil. Æneid. i. 278.
rit; vel Seras, vel Indos, de quibus, teste Dio His ego mec metas rerum, nec tempora pono.
doro Siculo, solus triumphavit Bacchus. Legunt alii lactum nimirum ob acquitatem Au
56. Seras.] Seres interioris AEthiopiae sunt gusti, qui jus summa lenitate pariter ac dili
populi; sunt etiam ex Orosio citerioris In gentia dixisse scribitur à Suetonio.
diae; sunt et alii ad ortum extremi ultra Si 58. Tu grari curru quaties Olympum.] Tu in
nas, quorum regio Serica, mumc Catay. Me Coelo regnabis, indeque tonitru in haec infima,
tropolis autem. Sera, serico opere celebris. cum fueris adjustam provocatus iram, vibra
De eis Strabo, Ptolem. Ferrar. &c. Plin. bis. Nempe vulgus opinabature curru Jovis
lib. vi. c. 17. Primi sunt hominum qui mos calum quatiente formari tonitrua, et mitti ful
cuntur Scres lanificio silvarum nobiles, per mina.
fusam aquà depectentes frondium canitiem. 59. Tu parium castis, &c.j Quoniam luci
Ammian. Marcellin. Seres, inquit, armorum Diis sacri habebantur, hinc si aliquo scelere ac
expertes . . . . . nulli finitimorum molesti flagitio in is perpetrato contaminati essent,
- ... Caeli apud eos jucunda salubrisque Jovis excitari credebant furorem, et sacrile
temperies, aeris facies munda, ventorum com gium vindicari, missc fulmine. Unde et sata
modissimus flatus, et abundé sylvae sublucidae : gebant expiare locum, ct cassis hostiis Numi
* a quibus arborum factus aquarum asperginibus mis iram placare. - - --

*
 CARMINUM LIBER I. 13.
ODE XIII. AD LYDIAM.

Zelotypum se pingit Horatius, ac rivalem suum vellicat.

CUM tu, Lydia, Telephi
Cervicem roseam, et cerea Telephi
Laudas brachia, vac, meum
Fervens difficili bile tumet jecur.
Tunc nec mens mihi, nec color
Certà sede manet: humor et
Furtim labitur, arguens
Quâm lentis penitus macerer ignibus.
Uror, seu tibi candidos
Turpărunt humeros immodicae mero
Rixae; sive puer furens
Impressit memorem dente labris notam.
[57] O Lydia, quando tu col
laudas collum rubicundu
lum Telephi, et molles la
certos Telephi, vac, meum
heparturgescit acri chole
ra inflammatum. Tum ne
5 que animus mihi, neque co
in genas [58]lor statu firmo manet: la
chrymae clam decidunt in
malas, patefacientes quan
tum intus absumar flammis
secretis. Effervesco, sive
10.j"gº er vino immoderata
deformarunt albas tibi sca
pulas: sive juvenis insa
niens memorem cicatricem
labellis tuis dente incussit.

.A.N.YOTATIO.W.E.S.

Ode est dicolos distrophos, ut tertia supra, dore, timore, ira. Opportune Macrob, lib. vii.
Sic te Diva, &c. cap. 11... Natura, cum quid ei occurrit homesto
1. Cum tu, Lydia, Telephi, &c.] Non caret pudore dignum, imum petendo penetrat sangui
arte repetitio vocis Telephi. Nam et qui men, quo commoto atque diffuso, cut is tingitur,
amant, nunquam satis id loguuntur quod indeque nascitur rubor gaudium er
amant; et zelotypo illud idem est intolerabile. trinsecus coxting it. ..?d hoc animoso natura
Lydia cervicem roseam Telephi, iterumqueº occursu festinat, quam sanguis comitando, qua
cerea brachia Telephi laudare gaudet: at Ho si alacrilate integritatis sur compotem, tingit
ratio id ciet bilem, doletdue quod rivalem su culem; et inde similis color nascitur. Contra qui
um in ore ſrequentius habeat. Unde, cum metuunt, pollescunt. Watura enim, cum quid
presentem convellere amorem nequeat, de fu de extrinsecus contingenlibus metuit, in allum
turâ ejus immutatione se consolatur. tola demergitur, sicut nos quoque, cum timemas,
2. Cervicem roseam.] Pulchram instar rosae, latebras quarrimus. Sic natura tota descen
et fragrantem; vel rosei coloris. Scaliger hic dens, ut lateat, trahit serum sanguinem. Hoc
Horatium graviter, reprehendit, et lacteam di rero demerso, humor dilutior cuti remanet, et
cioportuisse contendit, non roseam. Verum inde pallescit, &c.
quidni adolescens amore ſervidus rosea cer 7. Furtim labitur..] Invito mihi excidumtla
vice et rubicundula celebretur? Wirg. AEn. i. chrymae propter vim indignationis et zeloty
piae. Hanc describit Tullius, Tuscul. iv. JEgri
Rosed cervice refulsit. tudinem er eo quod alter potiatur co, quod
Cerea brachia.] Mollia, tenera, fortasse ipse concupierit. -
etiam candida, politula, nitida, puta, pura, 8. Macerer..] Porphyrio legit, Concremer.
formosa, instar imaginum cerearum, quae sine 9. Uror, seu libi candidos, &c.] Dolore gravi
ossibus, mervis, pelle, pilis. Wide Nom. Mar afficior, cum video te mihi adamatam vexari
cel. in voce pulus. crudeliter, atque ictibus laniari abjuvene te
3. Vae.] Interjectio dolorem indicans atque mulento et post epotum vinum petulco, sine
indignationem. Sunt qui legant, na, rai, id modo lascivienti, rustice jurganti, imo dure ac
est, certé, hercle. barbare te molliculam tractanti. Horatius
4. Bile tumet jecur.] Intumescit ſellis recep nempe ut Lydian deincreatur, suum eitene
taculum jecori annexum. In felle ira, in je rum exponit amorcin, qui ejus cruciatus per
core amor ac libido, in splene risus, in corde sentiat, illumque opponit sava rivalis libidini,
sapientia, apud priores resident. At Horatius que, ut se expleat, amica haud parcit: sicque
modó libidinem injecore statuit, ut lib. iv. Od. Telephum in invidian adducere conatur. Hinc
1. v. 12. et maligné interpretatur comessationes illas,
Si torrerejecur quarris idoneum. necnon morsiumculas amatorias; ac velut di
Alias iracundiam, ut hic: pariter ct Juvena ras plagas trucesque ac beliuinos morsus tra
lis Sat. i. v.45. ducit, tit Lydiam a Telepho quacumque ratione
Quid referam quantá siccumjecur ardeal abstrahat.
ird 2 11. Sive puer furens, &c.] Sive Telephus
Secutividentur Archilochum Xoxº cuz 2.11: effrenata et impotenti abreptus libidine, ac
ºp’ ºratºr Bilem non habes in hepate. Apud prope furiosus momorderit labiatua, ad relin
Athen. lib. iii. cap. 24. quendam qualemcungue sui memoriam, in
5. Tune nec mens mihi, mec color, &c.] Wa crudeli etian cicatrice. Cic. vii. in Verrem,
riis se parturbationibus agitari indicat, pu. Metwendum . . . . ne ereitetur Verres, ne
34 Q. HORATII FLACCI -

O simihi sat auscultes, me Non, si me satis audias,

expecta constantem eum
Speres perpetuum, dulcia barbarè
fore, qui immaniter vulne Laedentem oscula, quae Venus I5
rat basia suavissima, qui
bus indulsit Venus quintum Quintã parte sui nectaris imbuit.
*...*.*.9
ter et plus beati quos, mec Felices ter et amplius
- [59]
tit stabilis conjunctio, nec Quos irrupta tenet copula; nec malis
amor improbis quereli di Divulsus querimoniis,
visus separabit ante diem Supremä citius solvet amor die. 2O
ul

ODE XIV.

JNon esse redintegrandum civile bellum.

o navis, novi ustus in O NAVIS, referent in mare te novi
mare te reducent 2 O quid
faciº Firmiter portunite. Fluctus? O quid agis fortiter occupa [60]
ne. Annonsernis, quºdla Portum. Nonne vides, ut
tus tuum est remis destitu
tum, Nudum remigio latus,

.ANNOTATIONES.

denudetur & pectore, me 4. Romanus novis procellis non nisi ingentisuomalo Res
#; cicatrices ex mulierum morsu, restigia publica concutienda sit.
libidinis atque nequitia. Porro sic interpretari singula nobis licet.
13. Non, Speres perpetuum.] Simihi credis, JYaris, est Respublica Romana: mare, ci
Lydia, me perpetuum tui amatorem spera il *vile bellum : fluctus, discordiae ac tumultus ;
}um fore, qui sic abutitur amore tuo, ut oscul portus, pax: nudum remigio latus, Cassius
ando vulnera infligat, oestro velut percitus. cum sinistro cornu, cui praecrat, militibus
Nam, ut aiunt, Omne violentum non est du cassis ac fugatis, fractus: malus saucius.lfrico,
rabile. Magnus Pompeius a Ptolemaeo AEgypti rege,
16. Quintã parte sui nectaris.] Missã plu nefarie obtruncatus: antenna, gementes, Se
rium interpretatione in putidis ct obscoenis natores aliique Principes Poinpeii fatum do
plus aequo sagacium, ego cum paucis sentio, et lentes: carina sine funibus, arrarium sine
oscula qua, Venus quinta parte sui nectaris im pecunia, quae nervus belli est; lintea non in
buit, intelligo valde fragrantia, nectaris instar tegra, vexilla et legiones dissipatie: a quora
suavia. Eo ſere modo apud Athen. lib, ii. cap. Cycladas nitentes interfusa, quae caveri atque
2. sub finem, Ibycus, ut significet mel esseevitari debeant; quoruntlam potentium oc
dulcissimum, ait, mel nonam esse partem am culta ambitio invidiaque aliena gloriae :
brosiae : id est, habere nomam partem suavita
Quippe hisaape specioso publicae utilitatis
tis quae est in ambrosia. praetextu, rebus suis student; atque ut mili
17. Felices ter, &c.] Sic denique tentat Ho
taria imperia, dignitates ac magistratus cap
ratius expugnare Lydia amorem, dicens longé tent, pacem impediumt, turbas fovent, populis
feliciorem eam fore, si se Horatium constan illudunt, permiciem civium moliumtur.
ter amaturum praeferet Telephonunc ardenter 1. Waris.] Bruti pars intelligi potest, sicut
quidem, sedad tempus dumtaxat amanti. Pompeianae partes navi designantur apud
18. Malis Divulsus querimoniis.] Bona sunt Cic. lib. ii. Epist. 5. et lib. xii. Epist. 25.
in amore querimoniae, ob absentiam, ob desi .Novi Fluctus?] Primum civile bellum ex
derium: malae verö ob inconstantiam, muta arsit Caesarem inter et Magnum Pompeium ;
tionem, ac fidem fractam. alterum inter Augustum Antoniumque, et
20. Supremá cilius solvet, &c.] Non antë Caesaris percussores Cassium et Brutum ; ter
desinam te amare, Lydia, si me ames, quam tium inter Sextum Pompeium, Magni filium,
desidero vivere, inquit Horatius: imè, ut ait et Augustum ; de quibus vide Appian. lib. iv:
ipse in persona Lydite, Ode 9. lib. iii. Plutarch, &c.
Tecum rivere anem, tecum obean libens. 2. 0 quid agis & Nempè Antonio hoste
Ode XIV Metrun estidem quod supra Od.5. • Patriae judicato, literisque per senatum datis
Non pauca ex Alcazo imitatus est Horatius ad Julii Casaris interſectores de recuperandā.
in håc Ode, quam fore omnes allegorican ag libertate, quid aliud quam incenditur grave
noscunt totam, ipseque Quintiiian. lib. viii. c. 6. belium, ac Romantum pessundatur imperium ?
In ea certe plurima dicuntur figuris ac tropis Fortiter occupa Portum.] Una salutis ratio
involuta, quae aperie nequaquam dici as est: compone pacem cum Octav. Augusto, cui
fuisset: vel rempublicam, vei Brutum, vel nisi summam defers rerum, nunquam sane
Sextum Pompeium alloquitur dehortaturque conquiesces. Conjecturam audaciorum quo
à reparandis civilibus tumultibus, quibus velut rundam retundere videtur iste locus. Nec est
 CARMINUM LIBER 1. 14. 35

Et malus celeri saucius Africo, 5 et malus Austropraecipitila

befactus, atque antennae
Antennaeque gemant? ac sine funibus strideant, et vix carina sine
Wix durare carinae rudentibus valeat sustinere
mare violentius * Non ad
Possint imperiosius
sunt tibi vela salva; neque
AEquor non tibi sunt integra lintea ; Numina, quac invoces rur
Non Dii, quos itérum pressa voces malo; [6]] sus aerumnis obruta; licet
Quamvis Pontica pinus, 11 Ponti sis pinus orta è silvå
celebri, atºlue originem os
Silvae filia nobilis, tentes, vanamgue famam.
Jactes et genus, et momen inutile. Nauta meticulosus haud
confidit pictae puppi. Tibi
Nil pictis timidus navita puppibus
Fidit. Tu, nisi ventis 15 prospice, nisi ventis in jo
cum sis destimata. Tu quae
Debes ludibrium, cave. mihi nuper molestum crea
bas taedium,
Nuper sollicitum quae mihi taedium,
.AN NOTATIONES.

quod aut Muretus Quintiliano dormitationem 11. Quamvis Pontica pinus, &c.] Sicut ad
ita objiciat, aut Faber Critic. Epist. 54. al versus tempestatem saevam parum valet mobi
tergue ei adstipulatus sibi plaudant et accla litas arborum e quibus compacta est navis,
mant velut invento Api, exultantes, ºgºzzuºy' minime quoque picta et ornata puppis; sic A
avyxaiga'asy. Enim verosi, quod volunt illi, naufragii periculo nequaquam eximit Rempub
citra metaphorum aut allegoriam scribit ad licam contentionibus laceram, aut ipsius fama
eam navim, qua sui amici iratum Augustum quantumlibet celebris, aut Ducis exercitàs
metuentem fugere properabant, sique hac generositas. Haec enim quid juvant 2 praeser
Ode secundam ei navigationem apprecetur, tim si desint praesidia sat firina; aerarium lo
mon secus ac navi Athenas Virgilium trans cuples, etc.
vehemti, Od. 3, quo sensu dicerethic; fortiter 12. Silva flin nobilis.] In Ponti regione
occupa portum ? Imo vero debuisset inclamare multiplex erat silva, egregiºque arbores fa
ad immorantes, Solvite prolinus; ad havim bricandis navibus idoneae.
autem; Portum hunc cit) desere non tulum ; 14...Yil pictis timidus maritº,puppibus Fidit]
statione male fidd statiºn cede, in quá pericu Ne splendori tui nominis fide, O Respublica
losius quêm in allo mari versabere. Romana, vel origini praeclarae ; neque tu,
5. Africo.] Vento Meridiomali, de quo Brute, aut ingenitae mobilitati, aut propriae
Virg. Æneid. i. 85. existimationi. Sunt enim haec vana praesidia
Creberque procellis ac firmamenta. -

.Africus. Timidus navital Ne cum Scaligero pu

6..]ntennargue gemant?] Fracto navis malo, tes legendum, tumidus. Est enim timidus
dependentes exeo antennae concidant necesse epitheton nautis semper conveniens, et hic
est; sic et Senatores ac Proceres, qui adhae maxime. Sic citim significatur nauta pruden
serant Pompeio, eo quidem sublato gemunt ac termetuens omnia ab intido mari, ab instabi
dilabuntur. Hi certe alii in aliis diffluxere libus ventis, a repentinis tempestatibus, cum
provincias ex Appiano cit. loc. Antenna, trabs praesertim vehitur navi jam debilitatá.
in summo navis malo transversa, cui velum 15. Visi rentis Debes ludibrium.] A bello
alligatur. desime, nisi vis ſortunae jocantis, aut Martis
8. Imperiosius JEquor 2) Virtutem ac for communis, aut etiam fatorum ludibrium esse.
tunam Augusti manifesté pracvalentes. 17. Yuper solicitum quº mihita dium, &c.]
10. Non Dii, quos iterum pressa roces.] Clim Militaverat Horatius sub Cassio et Bruto: po
enim ſatis destimatum Augusto videatur orbis stea tannen Augusto victori conciliatus, veniam
Imperium, tibi contra fata pugnanti non obtinuerat; haec autem scripsisse fertur post
aderunt aut ſavebunt Dii. Adde quod frustra Cassium capsum, et antequam Brutus adver
.Neptunum invocat, qui secundum patitur sús Augustum belli aleam experiretur. Ait
naufragium. * ergo ; O publica salus, quae tacdium inihi tunc
ii.] Castor et Pollux, Apollo, Mincrwa, pro-buisti ob diuturnitatom discordiarum ac
aut quilibet alius, solebat esse et vocari tutela militie labores; nine autem solicitudinem et
et insigne navis ; et sacrarium in puppi co curam praestas ob novos tumulius; cur evi
locabatur, vel in prora. Act. Apost. cap. 28. dens periculum, talesque angustias sponte
scribitur navigare Paulus Alexandrina quadam adis? Wei ad Brutum loguitur. O Brute, qui
navi, cujus insigne Dioscuri. Pers. Sat.vi. 29. sollicitum Ine habuisti de eventu belli, sub
- Jacet ipse in littore, et una tuis signis merentem; nunc autem tui ac li
. Ingentes de puppe Dii. bertatis, quam vindicas, desiderio crucias,
Quidam sic interpretantur locum hunc : Tibi cum praecisam salutis tuæ spem animo jam
non sunt Dii, quos iterum pressa roces malo; concipiam ; si mihi credis, ne Augusti partes
jam Pompeius occidit, Cassius periit, divini fortiores lacesse, pome arma, neve tam peri,
illi libertatis vindices; quid tentes ultra 2 culosae plenos aleae labores incassum subi;
º 4 *
 36 - Q. HORATII FLACCI
jam rero desiderium ac so-Nunc desiderium, curaque non levis,
licitudinem haud modicam, Interfusa nitentes
[62]
fuge maria Cycladas mi
cantes interfluentia. Vites aequera Cycladas. 20

ODE XV.

Vaticinium de Troja, ercidio.

Cúm pastor fallax perma
ria abduceret Helenam hos- PASTOR cum traheret per freta navibus
pitam navibus Trojanis, in-Idaeis Helenam perfidus hospitam,
jucundá tranquillitate ven Ingrato celeres obruit otio
tos veloces oppressit Ne -
[63]
reus, undira precincret fa-Ventos, ut caneret fera
ta, sic. Infaustis auspiciis Nereus fata. Malá ducis avi domum, 5
domuyn ducis eam, quam
numeroso exercitu reposcet Quam multo repetet Graecia milite,
Graecia, conspirans' tuas Conjurata tuas rumpere nuptias,
issolvere ºptias, atque Et regnum Priami vetus.
antiquum Priami regnum.
Eheu, quantus equis, quan Eheu, quantus equis, quantus adest viris
tus virissudorinstat! Quan-Sudor' quanta moves funera Dardanae 10
tas caedes Trojanoe
.ANNOTATIO.N.E.S.

imo concilianda pacis consilia et rationes ini. 3. Ingrato celeres, &c.] Quoniam ventorum
Wide lib. ii. Ode 7. et Epist. 2. lib. ii. natura est erumpere et vagari: hinc nihil in
20. Cycladas.] Insulae sunt circiter quinqua jucundius ipsis est quam fronari, et in otio
ginta, in AEgaeo mari in cycli prope formam contineri. Est qui referat ad Paridem, cele
dispositae : quae quidem ob frequentes scopu riter avehere praedam suam cupientem: cui
los, et maris angustias adiri, aut circumnavi proinde valde ingrata fuerit ea mora. Sed
gari vix citra periculum possunt. cum per multas ac diversas regiones Paris He
Ode XV.-Metrum idem quod supra, Ode 6. lenam circumduxisse legatur, antequam in
1. Pastor cium traheret, &c.] Sicut apud Bac Troadem perveheret, mon videtur eam posse
chylidem Cassandra Paridi Trojam ingredien interpretationem stare.
ti, ita hic eidem iter agenti, Helenamgue belli 4. Ut caneret fera Nereus fata.] Dum ex
facem ducenti, Nereus vaticinatur quanta ferat cidium patriae ac paterni regni praenunciaret
mala, adeogue Trojae ruinam. Antonium Cle flagitioso Paridi, ventos compressit Nereus,
opatrae amoribus irretitum exemplo Paridis silentiumque imposuit. Quidam contentiose le
admoneri ab Horatio non memo opinatur. Cae gunt Proteus, eo quêd apud Homerum ille de
terúm cuncta ſere ex Homero deprompta. Sen Trojanis rebus vaticinaretur: Nereo autem vix
sus est: Cúm Paris Helenam raperet Hospitis id muneris tribuatur. Verum poetae quid non
Menelai uxorem, atque e Spartà Trojam navi licet 2 Deinde navigantiquis melius vaticinans
garet, Nereus Deus marinus ventos cohibuit, inducatur quam marinus Deus Adde quod
dum perfido illi raptori caneret impendentem Apollonii Rhodii Interpres in iv. Argonautic.
cladem, ob violatum jus et incestas nuptias. ex Pherecydis sententia scribit Nereum coac
Wide Herodot. lib. ii. Eustath. in vi. Iliad. tum respondere velut Oraculum. Apollodorus,
Pastor.] Paris, aio nomine dictus Alexan 1. ii. de Nymphis Jovis ac Thetidis filiabus, va
der, expositus in Ida monte, educatusque à pas tem facit Nereum ; et Hesiodus in Theogon.
tore, et ipse aliquando pastor, quanquam erat veridicum eum appellat. Maneat ergo Nerei
filius Priami Trojanorum regis et Hecuba, qua, Prosopopoeia, et recte posita censeatur.
praegnans facemse ardentemparere somniavit; 5. Malá ducis ari domum.] Ex Augurum
quo territa et conjectorum impulsa responso observatione tracta dictio; id est, malo omine,
exponendum curavit filium. infelici augurio Helenam ducis, O Pari, tibique
Traheret.] Per varias regiones, diversaque assumis, rapis enim uxorem alienam.
maria, tandemgue in patriam suam Trojam 6. Multo milite.] Homer. maves Graccorum
pertraheret. numerat 1146. -

JYaribus Idaeis.] Fabricatis in Idâ Troadis 7. Conjurata.] In portu Aulidis Græcian

monte.
2. Helenam perfidus hospitam.] Paris hospi
tio receptus apud Menelaum, eo absente, in
adulterium pellexit abduxitºue Helenam ejus
uxorem; adjuvante nimirum Venere, quae
formosissimam Paridi sponderat foeminam,
in praemium judicii, quo Junoni et Palladi
pºrarlata ab eo fuerat.
Principes universi jurejurando se adstrinxe
runt nom discessuros a bello, donec Helena res.
titueretur, illataque Graecis injuria vindicare
tur, eversä Troja.
9. Quantus equis, quantus, &c.] Quanta dis
crimina, quantae strages ac labores virorum et
equorum in decennali bello!
10. Dardanae Genti.] Dardanus Jovis ex
 CARMINUM LIBER I. 15. 37

Genti! Jam galeam Pallas, et aegida, nationi paras! Jam Pallas

Currusque, et rabiem parat. aptat cassidem et clypeum,
[64] et currus, et furorem. Frus
Nequicquam Veneris praesidio ferox, tra superbus ob Veneris fa
Pectes caesariem; grataque foeminis worem pectes comam; et
Imbelli citharā carmina divides. 15 lyra molli jucundas muli
eribus cantilenas distribues:
Nequicquam thalamo graves frustra fugies lanceas nup
Hastas, et calami spicula Gnossii tiali thoro molestas, et acu
men telorum Cretensium,
Vitabis, strepitumque, et celerem sequi sonitumque, et acrem in
Ajacem. Tamen, heu, serus adulteros [65] sequendo Ajacem. Atta
Crines ulvere collines. 20 men, heu,tarde maechos ca
}.
Non aërtiaden, exitium pillos pulvere consperges.
tuate Nonne vides filium Laertis,
Gentis, non Pylium Nestora respicis? nonne Pylium Nestorem
populo tuo fatales 2

.ANNOTATIONES.

Electra filius in Asiam veniens condidit eam tendit Alexander ille Magnus, cum Paridis
gentem, qua: A Troe postea Trojana dicta est. sprevit citharam, Achillis optavit. Illā vide
Abeo ortus Priamus. Virgil. Æneid. viii. licetamores ac nuga, hācheroum laudes cele
134. brantur. Plutarch.
Dardanus, Iliacae primus pater urbis et auc 16. Yequirquam thalamo grates Hastas, &c.]
tor, &c. Licet illicito amori ac nuptialibus jocis vaces,
11. Jam galeam Pallas, et agida.] Pallas ac tandem ad arma concurrendum erit, et se
et Juno pro Graecis pugnabant, nempe tum ras licet poenas exsolves, cum humi prostratus
quðd manebat altà mente repostum judicium in pulvere volutaberis, traherisque à victore
Paridis, spretaeque injuria forma: ; tum quia hoste crinibus illis, adulterii illecebris.
virgo Pallas flagitioso Paridi inſensaerat. Por 17. Gnossii.] Gnossius urbs Cretae, cujus po
rè bellicosae Palladi sueta aptamtur hic arma. pulus sagittas emittendi arte pollebant. Adde
Ovid. Met. vi. 79. quod ex Plinio, abundat Creta cannis gravio
Datgaleam capiti, defendituragide pectus. ribus ad faciendas sagittas aptissimis. Porro
Virgil. ACneid. viii.435. inter proceres Graecos erat Idomeneus Creten
JEgidaque horrificam, turbatae Palladis ar sium dux, Meriones comes.
ma. Quem in locum Servius ita scribit: JEgis 18. Celerem sequi Ajacem.] Pedum celeri
pectorisest munimentum, habens in medio Gor tate Ajax clarus, uteum insequentem evaderet
gonis caput. Quod si in pectore Numinis fue memo. Verum Oileiusne, an Telamonius 2 Hic
rit, aegis rocatur: si in hominis pectore, ut in certe, si Dareti Phrygio fides, Paridem oc
antiquis Imperatorum statuis videmus,lorica di cidit.
citur. 19. Serus adulteros Crines pulvere collines.]
12. Currusque, et rabiem.] Bigas et quadri Quamºis effugias aliquandiu, non tamen pote:
s bellicas Pallas invenisse fertur: et apud ris semper declinare pugnam et congressum,
om. e curru, non ex equo pugnari scribitur. in quo cum vel prostratus veloccisus fueris,
Rabiem, iram, indignationem, furorem, et im pulvere tandem foedabuntur crines illi tuitan
petum animi, Quae quidem vix absunt a quocun to studio calamistrati, etunguentis delibuti, qui
que bello. bus Helena in amorem, ethinc in adulterii fa
13. Nequicquam Veneris praesidioW. &c.] cinus à te pertracta est. Vel simpliciter, crines
Tunc param juvabit te praesidium Veneris mi illos tuosoportebit tandem bellico pulvere as
mime bellicosae, multo minus decebit illa tua pergiet illini, quos unguentis duntaxat anteå
venustas et cultus corporis: quae apud mulie illimere satagebas. Sunt enim qui affirment
res quidem valent, non ita vero adversus hos Paridem Ajacemaue Oileium concertantes mu
tem. Wide supra Od. 12. v. 41. Apud Homer. tuis occubuisse vulneribus; alii volunt Pari
iii. Iliad.idem Paris sic admonetur, objurgatur dem, postguam Achillem interemisset, a Pyrr
que: Inutilis erit tibi cithara, ac mumera Vene ho, alii autem, a Philoctete interfectum.
ris, et coma, et species, quando humi in pulvere 21. Laërtiaden.] Ulyssem ſilium Laërtis,
jacebis mirtus. Ithaca et Dulichii insularum regem, prudentiá
15. Cithard carmina dirides.] Modulaberis solertiàque super athera notum. Eritium tua:
distincte, concinnè, ex arte, modo hos, modó gentis: nempe quia detexit inse atque ad
istos carpendo mervos : non male sic; melius Trojanum bellum adduxit Achillem, absºlue
tamen, modó lyrā, modó voce alternatim ca quo ex ſatis capi Trojanon potuisset.
mendo: at optime alii interpretantur, muliero 22. Pylium Nestora.] Hic sapientiá, et vitae
sum Paridem modo huic, modè illi foeminae diuturnitate inclytus, apud Pylum Peloponne
gratificari, ac suam cuique cantilenam disper si oppidum educatus, jam senior cum aliis
tire. Sic infra Od. 36. v. 6. dividere oscula, est Graecial proceribus convenit ad expeditionem
singulis dare oscula. Trojanam. Deeo fertur Agamemnon dixisse,
Imbelli cithard.] Häcquidem valebat Paris, brevi expugnandum Ilium, si decem Nestores
sed quam bellicoso viro param conveniret, os adessent.
38 Q. HORATII FLACCI
Te Salaminius Teucer, te Urgent impavidi te Salaminius
Shenºlººligºsi Teucerque, et Sthenelus sciens
oportet equos regere, duc
tor haud segnis, intrepidi Pugnac, sive opus est imperitare equis, 25
persequuntur. Senties etiam Non auriga piger. Merionem quoque
Merionein. En ardet in-N
currere inte impavidus Ty osces. Ecce füritte reperire atrox
dei filius genitore fortior. Tydides melior patre : - -

Humc tu, velut cervus as Quem tu, cervus uti vallis in afterå
pectum in adversa vallis re
gione lupum, herbarum ob Visum parte lupum, graminis immemor, 30
fitus, fugies effeminatus, Sublini ſugies mollis anhelitu, [66]
graviter anhelans: quod Non hoc pollicitus tuæ. -

quidem tuæ nequaquam

promisisti. Indignata clas Iracunda diem proſeret Ilio,
sis Achillis Trºjie Trojanis-Matronisque Phrygum classis Achillei.
... ." ...!!!". Post certas hyemes uret Achaicus
differet: al post aliquot an
35
nos ignis Græcorum Troja Ignis Iliacas doinos. -
mas acdes incendet.

..?...Y.Y.O.T.T.TIO.YES.

23. Salaminius Teucer.] Ajacis ille frater. repelentes. Ovid. Epist. Paridis ad Helenam:
-

Wide supra, Od. 7. v. 27. et seq. v. 351.

24. Sthenelus.] Vir pugnacissimus, comes Finge tamen, si vis, ingens consurgere bellum :
Diomedis, unus eorum qui equo se Trojano El mihi sunt vires ; et mea telc nocent.
abdiderunt. .Ncc plus...}trides animi Menelaus habcbit
26. Merionem quoque Nosces.] Tuo quidem Quàm Paris, aut armis anteferendus erit.
malo cognosces et experiere virtutem, iram, Et quidem provocatus a Menelao Paris ad sin
acresque animos Merionis. Hic patruelis crat gulare certamen, vixºue tandem congressus,
ldomenei Cretensium ducis. Deco supra, Od. nisi ope Veneris subtractus esset, certe victus
6. v. 15. occubuisset, ex Homer. Iliad. iii. unde ibid.
28. Tydides melior patre.] Sunra Od. 6. v. 16. Helena inducitur suam Paridi exprobrans ig
Tydiden superis parem vocat Horatius, same navian; et Menelai, quem prius ille contempse
qui-Iliad. v. dicitur Martem ac Venerem in rat, virtutem experto insultans.
proclio vulnerasse. Unde ibid. Homerus cius 33. Iracunda diem proſeret Ilio, &c.] Achil
ferociam comparat flumini omnia subvertenti, les ob ereptan sibi Brischden iratus, a pugnâ et
acleoni vulnerato. Non mirum ergo, si hic bello suam classem continens, Trojae quidem
Tydeo patre, quanquam bono et forti, melior fatum aliquamdiu retardabit, diemgue Trojae
tamen ac fortior Diomedes nuncupetur. ac Trojanis ultimam differet: at ubi Patroclum
31. Sublimi fugies mollis anhelitu.] Fero audiet ab Hectore peremptum, tum ad arma,
cem illum Diomedem patre meliorem ac supe et amici vindictam convolabit, nec ponet iram
ris parem fugies, tam graviter anhelans, præ donec Hectorem, Iliensivm defensorem uni
metu et pavore, quam cervus lupum aspiciens. cum, prosternat. Virg. Aºn. ii. 324.
Mecum veró, lector, mirare, quo ducat car Venit summa dies et ineluctabile tempus
pendi cacoèthes. En Scaliger, Er toto Galeno, Dardania: ; fitimus Troes, fuit Ilium, et ingens
inquit, non intelligo quid sit sublimis anhelitus. Gloria Teucrorum, &c.
Verum enim sime Medicae scientia, aut Medico 34. Phrygum.] Phrygia Asia Minoris re
rum ope, bene intelligitur, copiose, et ex alto gio, cujus pars est Troas, ac Metropolis Troja.
pectore anhelare cervum, vel potius, elato, et ..?chillei.] Achilles fortissimus Graecorum,
sublimi, ut fit, capite fugientem, ore quoque vel suo momine apud omnes famosus.
sublimem anhelitum ac spiritum efflare. 35. Post certas hyemes.] Post certum anno
32. Non hoc pollicitus tuæ.] Intrepidum te rum spatium ſatis decretum. Calchas augure
mimirüm jactaveras, O Pari, Helenae per illici passerum numero, post annos decem Trojam
tos amores tuæ, et Menelao totique Graecia: expugnandam diruendamgue praedixerat.
parente unum ostentaras. At facile est apud Uret Achaicus ignis Iliacas domos.] Achaia
amasiam gloriari; non ita apud Graecos rap Graecial pars, Synecdoche. Quidam legunt,
tam perfide, et ultionem justam multo milite Pergameas domos. - -
 CARMINUM LIBER I. 16.
ODE XVI.

PALINODIA AD AMATAM PUELLAM.

6 O formosa genetrice na
OMATRE pulchrāfilia pulchrior, [67] ta formosior, quem libuerit
Quem criminosis cumque voles modum finem dabis injuriosis Iam
Pones Iambis; sive flammā, bis; seu igne, seu mari pla
cet Adriatico. Nec Cybele,
Sive mari libet Adriano. nec Apollo inhabitator, ani
Non Dindymene, non adytis quatit mum sacrificulorum in sa
crariis ita commovet, nec
Mentem Sacerdotum incola Pythius, [68)
Bacchus, neque Coryban
Non Liber aequè, non acuta testam crebro pulsant cym
bala acuta, sicut moesta in
Sic geminant Corybantes acra, dignatio: q"am nec gladius
Tristes ut irae; quas neque Noricus ex Illyrio

.A.N.N.OTATIO.NES.
-

Metrum idem quod Od. 9, supra. JYon adytis quatit, &c.] Conglobatā compa
Quaecumque valent ad placandamiram, haec paratione irae vehementiam exaggerat. Nec
adhibet Horatius ad mitigandum offensae pu Cybele, inquit, suos sacrificulos, nec Apollo
ellae animum. Scripseratolim Iambos aut ad Phoebades oracula responsaque edituras, nec
versus ipsam, aut contra matrem ipsius. Jam Bacchus Maenadas et Bacchantes in Orgiis
volens redire in gratiam cum ea quam deperi tanto furore implent, quanto irritatur amor
bat, 1. Fatetur se peccasse: 2. Non per con amantumn. -

temptum se fecisse quidauam, sed per iram, 6. Incola Pythius.] Apollo Delphos, quae
asserit: 3. Windictam offert. Porrö quae sit, urbs etiam Pytho dicta, incolens, ibique prae
quaeque vocetur amica illa non constat. Gra cipue cultus et celebris: vel ita dictus a Pythone
tidiae nomen reperitur in quibusdam codicibus serpente interfecto. De quo vide Macrob.lib.
inscriptum. Alii volunt hancesse Tyndaridem i. Saturnal. cap. xvii. Coel. Rhodig. lib. xvi.
illam, ad quam Ode sequens muncupata est. cap. 19. Alex. ab Alex.lib. vi. c. 2. Incola, inses
1. Omalrepulchrd filiapulchrior.] Aiunt Qui sor, invadens et afflans mentem Pythiae tripodi
dam scriptamdicaciter ante ab Horatio fuisse: insidentis in adytis ac penetralibus templi, ut
0 matre turpi filia turpior/ extra se rapta, jamdue enthea, divina loquatur.
Quicºluid sit : jam laudat egregie puellam, 7. Non Liber acquè.] De Bacchanalium ori
sciens nihil ſere mulieri jucundius esse, quam gine, insania, aberratione. Wide Tit. Liv. lib.
forma et pulchritudine commendari. Imitatio xxxix. cap. 8. et seq.
vero est Stesichori, quicum Helenam quandam .Non acuta Sic, geminant Corybantes arra.]
Siculam Iambis proscidisset, Apollinis Oracu Neque tam crebris ictibus pulsant Corybantes
lomonitus primus Palinodiam canems, oculo aerea cymbala, cum furiosi discurrunt, quam
rum usum, quem amiserat, recepit. ira mentem variis motibus concutit, Cory
-

2. Quem criminosis cumque, &c.) Crimense bantes, Rhea sacrificuli iidem qui Curetes, ex
admisisse, poename|ue subire quamlibet, para Strabone lib. x. et Lucret. lib. ii. dicti vel A
tum profitetur; ejusque: quam laesit, arbitrio zágvº, galea, vela zºgwºla, cornibus peto; item
cuncta permittit. caput facto: vel a zgºsly, vel»gwéaſºn; quo
3. Iambis.] Sunt enim Iambici versus ad niam adjuverunt Rheam in abscondendo par
maledicendum aptissimi. Sicut Iambus er bre tu. Vel à kgovºy pulsare, et strepitum ac so
vi et longá constat; ita contumelia ex parris nitum reddere: quoniam ex Lucret. cit. Pul
initiis ad magna procedit: Suidas a u21&uy sabunt atribus acra, et ex Apollod. lib. i. rout
Graecis, est .#. insectari. Horat. ad
Jagaz Ta a ºrida, ºvyºzgºvºy, Hastis clypeos
Pisones. percutiebant: sic nimirum Joris illum vagitum
-

..Archilochum propriorabies armarit Iambo. in Cretá quondam ...'. me Sa

Sive flammā, Sire mari libel.] Ipse suum turnus eum malis mandaret adeptus, Lucret. ii.
earmen maledicum damnat igni vel aquae, ut 636. et paulo antea.
placuerit. Tibul. lib. i. Eleg. 9. v. 49. Tympana tenta sonant palmis et cymbala
Illa relim rapidó Vulcanus carmina flammā circum [tu,
º
Torreat : et liquidd deleat amnis aqua. Concara, rancisonoque minentur cornua can
4. ...] Synecdoch. pro quolibet mari. El Phrygiostimulatinumero cara tibiamenter,
5. Non Dindymene, &c.] Ita describit vim et Telaque praportant violenti signa furoris.
impotentiam, in eamque culpam omnem suam Omnes autém a Græco origines parum satis
transferre satagit, ut odium et contemptum, faciunt, et longe petite ac perperam confictae
quo gravius nihilad offensam, omnino abſuis videntur. Magis certe ad remest quod reſert
se comprobet. - Diod. Sic. l. vi.c. 11. Corybantas dictos a Cy
Dandymene.] A Phrygia: monte Dindymodic beles filio Corybante, qui sacra Matris Deº
to Cybele, cujus ibisacra peragebantur, Sacer in Phrygiam detulit; quique absenopºes
dotesque furore perciti membrasibiincidebant. cos, qui Matris sacrificiis incumbeba-statur
40 Q. HORATH FLACCI
cohibet, nec mare naufra. Deterret ensis, nec mare maufragum, l

giis infestum, nec dira Nec saevus ignis, nec tremendo . [69]
flamma, mec ipse Jupiter
jo"rigº pººr J". ipse ruens tumultu.
Prometheus primario limo ertur Prometheus addere principi
obstrictus adjungere por Limo coactus particulam undique
tionem hincet inde decerp
injºinii. Desectam, et insani leonis 15
se vehementiam, furentis Wim stomacho apposuisse nostro.
leonis. IracundiaThyestem
perdidit execrandã strage, Irae Thyesten exitio gravi
atque extremas praebuit Stravére; et altis urbibus ultimae i
causas maximis civitatibus, Stetëre causae, cur perirent
ut prorsus diruerentur, ac
... Funditus, imprimeretºlue muris 20
applicaret superbus exerci Hostile aratrum exercitus insolens. [70]
tus. Animum reprime; me
etiam impulit cordis Compesce mentem; me quoque pectoris
.A.N.WOTATION"ES.

9. Tristes utire.] Nihil acquè violentum est tate: at clim ira facit ut capiantur, tum ultimi
ac iratus amor, aut tristis, quod se spermi sen quoque fit causa excidii, impellitoſue ad eas
tiat, aliumque praeferri; tunc extrema quaeque à fundamentis diruendas, ne quod vestigium
meditatur, atque etiam tentatac molitursaepiùs. supersit civitatis.
JNeque Noricus Deterret ensis.] Pergit osten 20. Imprimeretºwe muris Hostile aratrum,
dere irae pertinaciam, quam nec frangit armo &c.] Per iram victor hostis non solam urbes
rum aut mortis horror; mec ignium aut Jovis aliquando demolitur, sed et excisis moenibus
ipsius tonautis fragor ac metus. Moricus en a dibusque universis, solum arat, imprimitgue
sis.] optimiscilicet enses fabricantur in ea re aratrum iis locis, in quibus erant muri antea,
gione lllyrici. Plin. lib. xxxiv. c. 14. s. 41. arces, a desgue. Hinc illud:
.Aliubi vena bonitatem hanc praeslat, ut in No Et seges est, ubi Troja fuit.
ricis: aliubi factura, ut Sulmone aqua. Manilius, lib. iv. 555. ejus qui sub ortum cau
10...Nec mare naufragum, &c.] Sic qui ad dae Scorpii fuerit natus, gravem iram et victo
ultionem paramdam, vel ad quarrendum quod riam ita praesagit:
vehementer amat, contendit, per maris dis ..ſlut sternet positas urbes, inque arra reducet
crimina quaelibet, per tela, per ignes intrepi Oppida, et in domibus maturas reddet aristas.
dus, ac casco velut impetu rapitur et properat; Socrates Ecclesiast. Histor. lib. iv. cap. 31. de
nec ullā unquam reverentia, mec pavore toni Valente imperatore Constantinopolitanis irato,
truum ac fulminum retardatur aut deterretur. refert minatum esse civitati vastitatem, adeo
13. Fertur Prometheus, &c.] Amplificatio est que a gºrgºw gaxu, xar' avºrov, aratrum in
per amoenam causae disquisitionem ; unde eam immissurum. Seneca de Clementiã lib.
nempè hominisic dominetur ira 2 fabellamgue iv. 26. Injicere tectis ignem, inquit, aratrum
confingitvel intexit de Prometheo, qui formans vetustis urbibus inducere, potentiam putat.
hominem varias ei indiderit affectioncs diver Quem in locum. Lipsius citat Horatii locum
sis ex animantibus depromptas, ut vulpis astu quem explicamus, aitgue, mos eratiste in ever
tiam, leomis iracundiam ferventemque bilem, tendis olim urbibus: et sicut aratro condeban
etc. Coactus.] qui cum in fingendis brutis om tur, ita aratro pariter solebant exscindi; af.
nes maturae facultates absumpsisset, coactus fert quoque Modestinum Juriscons. Si usus
est demum e singulis aliquid decerpere, quod fructus civitali legatus sit, et aralrum in eam
homini daret, Wid. Fulgent. Mytholog. lib. inducitur, civilas esse desinit: ut passa est Car
iii. cap. de Peleo. thago; ideoque quasi morte desinit habere usun
Principi Limo..] Homine, qui licet ex argillā fructum. Wide Isidor. 1. xv. c. 11. Coel. Rho
et limo non secus ac cactera animantia confla dig. l. xxvi. c. 5. Alex. ab Alex. 1. vi. c. 14. ubi
tus, in ea tamen principatum obtinet. Vide non a dificandis modó urbibus, sed et funditus
Lucret. lib. v. Diodor. Sicul. lib. i. c. 1. &c.evertendis aratrum induci ait, quasi segetes
17. Ira: Thyesten, &c.] Effectus irac persequi ibi mox futuras denotareretur. Imö quando
tur. De Thyeste atque Atreo fratribus tam qug tantum est odium, tantus ulciscendi ap
infanda in sese invicem perpetrantibus, ut Sol petitus, ut versa aratro terra sale inspergatur,
aversatus retro conversus sit, omnibus audi ad eam sterilitati damnandum. Quod egregie
tum: etjam dictum est, Od. 6. v. S. ad savam suo more explicans S. Hieron. in Matth. cap. v.
Pelopis domum, quae quidem per iram perdita Leginus, inquit, in Scripturis urbes quasdam
et consumpta interiit eaſitio gravi; scu cum ird victorum sale seminatas, ut nullum in ip
Thyestes appositum ab Atreo filium devoravit; sis germen oriretur. Scilicet Judic.lib. cap. ix.
seu cum obvitiatam uxorem Atreus execran Abimelec Sechemitarum maledictis exacerba
*A illä ratione ultionem petiit, &c. tus eorum urbem cepit, interfectis habitatoribus
8. Allis urbibus ultima Stetére causae, cur ejus, ipsáque destructá, ita ut salem in ed dis
at Funditius.] Interdum urbes expugnan pergeret. - -

odio, sed gº º castenendi cupidi 22. Compesee mentem.] Quandoquidemigi

 CARMINUM LIBER I. 17. 41

Tentavit in dulci juventā ardor in amoenå juventute,

Fervor, et in celeres Iambos atoue ad citos lambos ira
cundum adegit. Jam veró
Misit furentem: nunc ego mitibus 25 cupio vertere dira suavibus,
Mutare quaero tristia, dum mihi modo, retractatis conviciis,
Fias recantatis amica [71] mihi fias propitia, atque be
nevolentiam repares.
Opprobriis, animumque reddas.
ODE XVII.

Tyndaridem invitat in villam suam, ejus ostentans amanitatem et commoda.

WELOX amoenum saepe Lucretilem Celer Faunus Lycaeum
frequenter commutat Lu
Mutat Lycaeo Faunus; et igneam cretilijucundo; caprasque
meas tuetur semper ab acs
Defendit aestatem capellis tate ſervida, ventisque im
Usque meis, pluviosque ventos. briferis. Feminae masculi
Impunè tutum per nemus arbutos [72] foºtentis, citra periculum
errantes per silvam, securae
Quaerunt latentes et thyma, deviae investigant arbutos occul
tos ac thymum,
.A.N.YOTATIO.NES.

tur tam ferox et impotens ira est, ut ad ultima tibi supplicare, mitia scribere, atque omni
quaeque preter jus et fas adigat; quaeso obtes ratione animum tuum demereri.
torque, ne ei indulgeas; sed compescas mentem 28. Animumque reddas.] Hinc videtur sig
iracundam. Nam et ego male me ipsi indul nificare Horatius, extitisse quandam olim
sisse jam agnosco. Unde et mutare quaro. amicitiam, quam velit reparari; proindeque
Juveniliter in culpam lapsus sum: nunc aetate non matrem puellie istius, sed ipsam puellam
factus sapientior, errati veniam peto. Iambis et dicteriis abalienatam intelligere
.Me quoque pectoris, &c.] Ex dictisinfert Ho oportere.
ratius idem ſere quod habet Cicero ad Attic. Ode XVII.-Metrum idem quod Od. 9.
lib. i. Epist. 17. Si quidem ita statueris, et ir Non vulgaria dictionum ornamenta continet
ritabiles animos esse optimorum sape hominum haec Ode: ea, lector, collige. Igneam a sta
et eosdem placabiles; et esse hanc agilitatem (ut ten defendit capellis, pluriosque ventos. Olen
ita dicam) molitiemgue natura plerumque bo tis urores mariti. Martiales lupi. Ustica:
mitati: et, id quod caput est, nobis inter nos nos cubantis sara lacvia. Benigno cornu manabit
tra sive incommoda, sire vitia, sire injurias esse opulenta copia ruris honorum. Reducta vallis.
tolerandas: facile hac, quemadmodum spero "ide Teta Laborantes in uno. Lesbium inno
mitigabuntur. Quod ego ut facias te oro, qui cens, Incontinentes manus. Male dispari. Im
te unicë diligo, &c. meritam vestem,
23. In dulci jurentd.] Quo voluptatis avidior 1. Velor.] Fauni agrestes Dii cursu sal
est juvenis, eo est irritabilior, si negentur ea tuque agiles, proindeque caprinis pedibus fin
ad quae anhelat, vehementiusque ad ulciscen guntur.
dum fertur. Id sibi contigisse Horatius fa Lucretilem Mutat Lycaeo Faunus.] Hypal
tetur, atque Iambos ita scripsisse mordaces lage, pro, Lycaeum mulat Lucreţili, Sabino
quidem, dummon alia suppeteret ratio sedandi rum monte, ad cujus declive sita erat Horatii
animum amore etiräfurentem. At numclaudes villa et fundus, de quo ipse initio Epistolae
et encomia se scripturum pollicetur, ut quasi 16. lib. i. Hujus vero tantam asserit amoeni
deleat quae tristia prius et acerba scripserat.
tatem, ut eo saepius immigraret Faunus, seu
Nam quod ait lib. iii. Od. 14. -
Pan Deus Pastorum, relicto quidem Lycaeo
Lenit albescens animos capillus, Arcadia monte sibi sacro ; ejus porro Numinis
Litium et rivac cupidos protervac. praesentia quicquid noxium est propulsari.
JNon ego hoc ferrem calidus juvenid, 2. Igneam Defendit a statem capellis, &c.)
Consule Planco. AEstum arcet a gregibus, pestiferasque tempe
24. Celeres Iambos.] Pescitus, ad Pisones: states. Columell. lib. vii. oap. 6. Capellis nocet
seu quod facile incurrit, seu propter frequen astus, sed magis frigus. Ventum etiam cum
tes syllabas breves in puris Iambicis. tepore humidum (qualis Notus) animantibus
26. Dum mihi Fias recantatis amica, &c.] quibuslibet, autumno praesertim, esse pesti
Dum, id est, modó tu quoque desinas me la ferum memo nescit. Virgil. Eclog. vii. 47
cerare conviciis et dictis probrosis. Wel potius, Solstilium pecori defendite.
dum, id est, donec mihi desinas esse inimica, 5. Arbulos Quærunt latentes et thyma.] Gra
cum me videris palinodiam canere: donec ta, sibi pabula. Plin. lib. xii. cap. 17. frutices
igitur mihi priora opprobria recantanti, ac odoratos appeli quaerique à capellis, testatur
mitibus tristia mutanti fias amica, noncessabo Virg. Eclog. iii. 82.
 >

42 Q. HORATII FLACCI
hoediverb non timent colu-Olentis uxores mariti,
bººs viridº...”.
Martios; quandocunque, 6 Nec virides metuunt colubros,
Tyndari, suavi ejus tibia re Nec Martiales hoedilia lupos;
sonuere valles, rupesque Utcunque dulci, Tyndari, fistulá 10
haud asperae monlis Ustica: Valles, et Usticae cubantis
declivis. Numina me pro
tegunt: Pietas mea, Poêsis- Laevia personuere saxa.
que placent Numinibus. Il Dii me tuentur: Diis pietas mea, [73]
linc tibi liberali cornu flu
et aſſatim dives abundantia Et musa . est. Hinc tibi copia
opum agrestium. Ibi pro- Manabit a d plenum benigno 15
fundā in convalle fugies ar- Ruris honorum opulenta cornu.
dorem Caniculae; chordā
que Tea cantabis Hinc in reductá valle, Caniculae
Vitabis aestus, et fide Teià
Dices laborantes in uno

ANNOTATIONES.
Dulce satis humor, depulsis arbutus hadis. proscindit, Gratidiam autem in Odae praece
Georg. iii.300. - dentis inscriptione plerisque in codicibus ap
—Jubeo frondentia capris pellat, nimirum ut offensam mitiget; nunc
.Arbuta sufficere. vero sibi reconciliatam, in formae commen
Arbutus, Gall. arboisier, Angl. STRAwberry dationem Tyndaridem muncupat, quasi Hele
TREE, pridem ſuit in deliciis, quod atuquxxo: mam alteram ob pulchritudinem, atque invitat
frondes lauro, fructus cerasis non absinniles, ad rusticationem ac delicias apud suum in
proſert. Wide Columell. cit. Sabinis fundum, ad montem Lucretilem.
7. Olentis urores mariti.] Caprae caprique 11. Uslica cubantis.] Ustica mons in Sabinis
gravem emittunt odorem. Unde et proverb. leniter declinans hominis instar decumbentis.
Hircum olet. Virg. Eclog. vii. 6. 13. Dii me tuentur..] Quasisibi ipse applau
Dum teneras defendo à frigore myrtos, dens inſert: sic me tuentur Dii, quorum lau
Vir gregis ipse caper deerracerat. des versibus meis pie celebro, ipsis non in
9. Nec Martiales hadilia lupos.] Martis in gratas. Contra vero, si quis Numinum cultor
tutela dicuntur esse lupi, utpote rapaces ac non ſuerit, hunc insignem licet attenuat Deus.
violenti depraedatores. Virg. AEmeid. ix. 565. Ut scribit Od. 34. hujus libri,
- Agnum 14. Hinº tibi copia Manahit, &c.) Exame
JMartius à stabulis rapuit lupus. mā húc villa mea, cum adfueris, O dilecta
Alludit fortasse Poèta ad id quod aiunt tem Tyndari, colliges frugum omnis generis co
plum ſuisse in Parthemio Arcadia monte sa piam. Hisunt enim ruris honores.
crum Fauno seu Pani, quod asylum erat pe 16. Cornu.] Alludit ad copiae, vel Amal
cudibus insequentes leones ac lupos fugien thea cornu fabulosum. Scilicet Hercules, in
tibus, qui quidem eo adire non audebant. quiunt, detractum victo Achelot cornu For
Haedilia.] Magna de ea voce contentio. tunae dedit, e quo illa bomorum omnium abun
Quidam legunt hoºdulei. Nam inquiunt, ab dantiam promit ac elargitur. Porrö ex Eus
hardus, hacdulus et hoºduleus : sicut ab himnus, tath. in Perieges. Dionys. Amalthea ſuit vetula
hinnulus, et hinnuleus. Alii harduline vel quaedam avara mercatrix, quae mummos bene
hoediliae ex membranis non paucis; sicut enim multos ingesserat in cornu : quod Hercules
hardile, is, sic etha dilia, ac, dicitur. Ego ex adeptus in voluptates ac genium liberaliter
Lambini Muretique placito, nihil censeo mu profudit. Hinc very fabulae et commenta
tandum in vulgatā lectione, ut pes sit Ionicus vulgi.
pro Choriambo, certé tºozgºvo. Itaque, de 17. Canicula: Vitabis a stus.] Noxios ardores
metro mon amplius soliciti, dicamus hardilia, vitabis sideris istius, ex opinione vulei; non
hoedorum septa vel stabula, synecdochice enim ortus Caniculae aestum facit, sed Sol
poni pro hoedis. Leoni junctus, mempe sub finem Julii, ad
10. Utcunque dulci, &c.] Greges securi pas usque Augusti diem 23. Dies Caniculares
cuntur, ulcunque, ubicunque, quandocumque, vulgo, indeque morbi frequentes et acerrimi.
simul atque suam inflat fistulam Pan seu Fau Wide plura infra, lib. iii. Od. 13, ct 29.
nus qui ex Virgil. Eclog. ii. 32. 18. Fide Tend Dices laborantes in uno, &c.]
Pan primus calumos cerú conjungere plures Cantabis Lyricos versus et amatorios ad mo
Instituit; Pan curat ores, oriumque ma dum Anacreontis oriundi ex urbe Teſo in
gistros. Paphlagonia, apud Asiam Minorem. Vid.lib.iv.
Hinc vero pctestatem ac praesidium Numinis Od. 9. et Epod. Od. 14. Dices laborantes in uno,
ostendit, quod vellevis ejus fistulae sonus fugat recitabis carmen de amoribus Penelopes
et avertat noxia quaeque, et securitatem prae uxoris, et Circes amica, famosae illius vene
beat. ficae, erga unum et eundem Ulyssem. Labo
ari] Hanc esse eandem quidam vo rantes, amore tabescentes, amore certantes.
lunt quam in Epodis Canidiam vocat, et salse Wide Lil. Gyrald.
 CARMINUM LIBER I. 18. 43

Penelopen, vitreamque Circen. 20 Penclopen, et Circen fulgi

dam pro, eodem soilcitas
Hic innocentis pocula Lesbii -

Illic innoxii Lesbii scyphos

Duces sub umbră; mec Semeleius [74] hauries in umbră; neque fu
Cum Marte Confundet Thyoneus rens Semeles filius cum
Marte pugmas miscebit; ne
Praelia; nec metues protervum que timebis suspicionem
Suspecta Cyrum, ne male dispari 25
creare petulanti Cyro, neti
Incontinentes injiciat manus, bi minime aequali intempe
Et scindat haerentem coronam rantes manus adhibeat,
frangatgue corollam impo
Crinibus, immeritamgue vestem. sitam capillis, et innocens
vestimentum.

ODE XVIII. AD QUINTILIUM VARUM.

*

Usum vini moderatum commendat. *

O Ware, nullam arborem
NULLAM, Ware, sacrā vite prius severis ar-pº...".
- borem 75] plantes circa benignam ter
ram Tiburis, ac muros Ca
Circa mite solam Tiburis, et moenia Catili: tili: -

.A.N.Y.O.T.1TIO.NES.

20. Pitreamque Circen.] Instar vitri ni 25. Malê dispari.] Viribus impari ad resis
tidam, splendentem, decoram, speciosam. tendum ictusque declinandos. Vel moribus
21. Hic innocentis pocula Lesbii.] Epulabe plane diversis, ut Tyndaris lepida hilarisque
risetiam hilariter et jucunde: bibes nempe vi fuerit, Cyrus tristis, morosus ac ferox; unde
nun innocuum, e Lesbo AEgei maris insula, mon ferat ejus ingenium ac wivendi institutum.
bodie Metelino: ob tenuitatem non laedens, nec 26. Injicial manus.] Jure sibi vindicans
tentams caput, mec pectus inflammans, mec quod suum est ubicumque reperit. Quo vir ejus
adeo impellens ad rixas: quapropter non con ſuisse, indicare videtur. Numquid enim in alie
fundet cum Marte Bacchus pralia. Vinum sac nam tantum ausus fuerit alienus, in liberam li
catum hic aliqui comminiscuntur, quod sit ma ber 2 misi forte vis et impetus zelotypiae signi
gis ad mulieris salivam ac palatum. Sed ficetur illius, qui ab amica sua alium amari in
quid opus? cum tale sit per se Lesbium, quo tellexerit; quique sibi temperare, seque con
nullum potu suarius ; cui arexelay impertivit timere haud queat, cum epulantem cum alio vi
Bacchus, id est, immunitalem ac innocentiam : derit, quin pugnas misceat, coromamque ex
quod *Tagºra,”, manans nectare, ambro more conviviorum capiti additam discerpat,
sirque propius quam vino, veteres illi passim nec vestibus parcems, ut quocundue modo suo
vocarunt, apud Athenaeum lib. i. cap. 22. & dolori satisfaciat.
23, &c. Vide, si vacat, apud Gell. xiii. cap. 5. 28. Immeritanque restem.] Quid enim pec
lepidum Aristotelis acutunique de Lesbio vino cavit, quid male meruit vestis moechae vel in
judicium, quo successorem suae diatribae desig fidae amasiae, ut ab irato zelotypoque diffrin
navit Theophrastum e Lesbo. gatur?
22. Nec Semeletus Cum.Marte, &c.] Nec bi Ode XVIII-Metrum idem quod supra
bendi certamen desinet in pugnas acrixas. Se Ode 11.
meles filius Bacchus: ea porro etiam Thyone Horatius Quintilium Varum monet, ut ni
dicta. Nectamen inde Thyoneum hic appellari mium vel Reipublicae, vel literarum studium
credas, cum pluribus: alias iden his perperam usu vini temperet moderato. Quis vero ille 2
dixisset Horatius. Sed potius à 5ua, ferreo, Videtur certè is quem in Arte Poetică celebrat
insanio, impetu feror, intellige violentum, pe velut optimum Judicem ac censorem Poëma
tulantem, &c. Wide Diodër. Sic. lib. iv. c. 5. Id tum. Epist ad Pisones, v. 438. inscriptionem
est, vinum istud innocens non creabit ebrieta tamen hujus Odes falsam asserit Marcilius,
tem, mullasque proinde contentiones ac certa vultque sibi ipsi Horatium logui sicut et Epod.
mina Marti propria provocabit. Nam row 5. et 17. Adde quod abest illa a plerisque
"ragouvery tº row ºffvuy. Athen, lib. x. membranis.
24. Nee metues proterrum Suspecta Cyrum.] 1. Nullam, Vare, sacrá vite prius severis ar.
Cyrus iste Horatii rivalis, Tyndaridis autem borem.] Metrum pariter et sententiam mutua
vel amicus, vel etiam maritus non bené cum ea tus estab Alcaeo: cujus apud Athen. haec le.
consentiens. Quiquidem si rescisset cum alio guntur: Madºw axx, ºvtºvºn: a gºt gay devågor
familiariter versari, haud acquo tulisset animo, a wrixov. Sacra vite, Baccho nempè con
sed zelotypiā accensus, aut velut in suam ma secrata: vel quia libationes in sacris inde
nus injecisset, aut etiam verbera intentaret, fiebant. -

ruptă convivali corona, lacerată veste, ultus 2. Mite solum.] Plin. lib. xvii. cap. 5. Optima
adulterium quod suspicaretur. terra est quae vocatur pulla; tenera, temperate
 -

44 Q. HORATII FLACCI
sobris enim cunctaprabet Siccis omnia nam dura Deus proposuit; neque
gravia Deus; neg alias ſu- Mordaces
ganturedaces curae. Post 7
aliter diffugiunt solicitudines. [76]
vina epota, quis incommo Quis post vina gravem militiam, aut pauperiem
da belli queritur aut pau- crepat
pertatis?
gis, Quis
Bacche non laudat;
parens, te ma- Quis -
non te pºus,
- -
Bacche pater, teque decens
teq; 0 decora Venus? We- Venus
rüm emimveró pugma Cen At, ne quis modici transiliat munera Liberi,
taurorum adversus Lapi
thas inter potandum com Centaurea monet cum Lapithis rixa super mero
a missa docet, ut nemo dona Bacchi moderati

.A.N.N.O.T.4TION ES.

ubertatis, mollis facilisque cultura, nec madida, amplius recordentur. Psalmus civ. 15. Vinum
nec siliens, post vomerem milescens. Ibid. Op-e lactificat cor hominis.
timus ager estad radicem montium, planitie in 5. Quis post rina grarem, &c.] Anacreon.
meridiem ercurrente; quitotius est Italia, situs: Otay Baxx2: uvºxán, evdova, a guaval, Cum
ex Catone lib. xxxiv. cap. 5. Columel. lib. ii. Bacchus adrenerit, dormiunt curae. Tibul
cap. 2. et lib. iii. cap. 11. lib. i. Eleg. 7. v. 41.
Tiburis.] De ea urbe jam ante Od. 7 hodie Bacchus et agricolae magno confecta labore
Tivoli, sita'est ad fluvium Amienem, in Sa Pectora tristitiae dissoluenda dedit.
binorum confinio, singulari vero gaudet aeris Bacchus et afflictis requiem mortalibus affert.
temperie. Hinc fortasse mile solum appellatur. Sensus Horatii est; cum quis se plusculum
Tiburtes originem mulló ante Romam habent. vino exhilaravit, tum nec meminit laborum,
Conditor eorum Tiburtus, quem filium fuisse mec aegritudines sentit: imó jocatur hilariter,
tradunt Amphiarai, qui apud Thebas obierit Bacchi munera laudat, et cantiunculis animum
und aetate ante Iliacum bellum. Plin. lib. xvi. recreat, decentique Venere, seu mon indecora
cap. 44. aut invenusta festivitate. Sic aiunt Catonem
JMania Calili..] Urbem Tibur iterum desig Uticensem cum amicis ad auroram perpotam
mari aliis verbis aiunt: quippe quam opera do vigilasse ; quod existimaret vini potu lar
communi condiderunt Amphiarai filii tres, Ti giori animum reddi hilariorem, ex Platone vi
burtus, Coras, Catillus, ac de nomine fratris delicet.
maximi natu appellàrunt. Virgil. Æneid. vii. 7. At, ne quis modici transiliat, &c.] At verb
670. servandum in primis illud Graecorum and ºr
Tum gemini fratres Tiburtia mornia linquunt, a yay, ne quid mimis: Item, quod monet Plin,
Fratris Tiburti dictam cognomine gentem, lib. xiv. c. 5. Nec riribus corporis aliud, si modus
Catillusque, acerque Coras, wirgira juventus. adest, utilius ; mec aliud permiciosius rino, si
Repugmat vero Theod. Marcil. cit. tum quod modus absit. Ibidem, Androcydes, sapientiã
bis idem perperam dixisset Horatius; tum clarus, ad Alexandrum Magnum scribebatin
quod ex Servio ad cit. A.m. locum, aliae quoque temperantium ejus cohibens: Vinum polatu
urbes ab illis fratribus aedificatae referuntur: rus, rer, memento te bibere sanguinem terrae.
contenditºlue mornia Calili, esse montem Ca Quibus ille si obtemperasset, profecto amicos
tilli. Catilus autem, seu Catillus, Arcas, clas in temulentia non interemisset. Hactenus Pli
sis Evandri praefectus: Tibur, qui et Tibur nius. Belle suo more Apuleius Flor. 20. Pri
mus et Tiburtus, “jus frater ſuit. ma cratera pertinet ad silim ; secunda ad hila
3. Siccis omnia nam dura, &c.] Qui natură ritatem; tertia ad roluptalem; quarta ad insa
vinosi, sunt plerumque hilares, nullaque aut niam. Wide Athen. lib. ii. c. 1. et 2. ubi de juve
valde exiguà cura torquere se consueverunt: nibus temulentis triremise navigare credenti
contra, sobrii res penitus considerant, atque bus faceta historia: quam quidem haud a ve
hinc soliciti, difficiles, ac morosi esse solent. ro alienam probat Casaubonus in dictum lo
Quare dura et gravia his esse notum est, quae cum. Ibidem, Menesitheus, Pinum reclè uten
aliis levia. Sicut enim osmuia sana sanis, ct tibus Dii monstraruml summum bonum, intem
contra: sic tristi ingenio praeditis tristia sunt perantibus summum"malum, &c.
omnia; lacta vero aut saltem partin molesta 8. Centaurea monet cum Lapilhis, &c.] Cen
quaelibet jocosis ac festivis hominibus. Siccis, tauri Thessalia populi cum venissent ad nup
vino non madidis, sobriis, jejunis. Plaut. in tias Pirithoi principis Lapitharum, prope mon
Persa, Jamdiu factum est, cum bibimus: nimis tem Olympum in Thessalia pariter degentium;
sicci sumus. Tull. contra Rullum in Senatu. vino immodice hausto, in furorem ac libidinem
4n consilia siccorum, an rinolentorum somnia acti, novam nuptam Hippodamian rapere, vel
videntur? Pers. Sat. v. 163. ut scribunt alii, Lapitharum uxoribus vim in
4n siccis dedecus obstem Cognatis? ferre tentarunt. Unde gravis pugma, cadesq;
†: ..Mordaces aliter diffugiunt solicitudi Centaurorum ſere omnium. Tull. in Pisonem,
nes.] Lib. Judic.cap. ix. 13. Musum Deo etho c. 10. meminit: Islius in illis Reipublica luc
minibus laetitiam dare solet. Prov. xxxi. 6.7. tibus symposium, quasi aliquod Lapitharum
Date pinum is qui amaro sunt animo; bibant, aut Centaurorum convivium ferebatur. Vide
et obliviacantur egestatis nur, et doloris ruinon Ovid. Metam. xii.
*
 CARMINUM LIBER I. 18. 45

Debellata; monet Sithoniis non levis Evius, [77] praetergrediatur: docet et

Cüm fas atque nefas exiguo fine libidinum 10 Bacchus Thracibus gravis,
quando voluptatum cupidi
Discernunt avidi. Non ego te, candide Bassareu, licitum et illicitum parvo
Invitum quatiam; nec variis obsita frondibus [is] discrimine separant. O
Sub divum rapiam. Saeva tene cum Berecynthio : te Bacche sincere, non ego
repugnantem exagitabo;
Cornu tympana, quae subsequitur coecus amor sui, neque profºram in lucen.
Et tollens vacuum plus mimio gloria verticem, 15 abscondita foliis diversis
Comprime dira cymbala
cum Phrygio cornu, quae comitatur obcaecatus sui amor, atque arrogantia plusquam satis effe
rens inane caput,
.A.N.W.O.T.ATIONES.

9. Sithoniis non levis Evius.] Ipse quoque invitum temulentæ sacrificulae exagitarent.
Bacchus rectum vini usum docet, qui populis Virgil. ACneid. iv. 301.
eam Thracia partem incolentibus, quae Sitho Qualis commotis ercita sarris
nia dicta est, Thracibusque universis infensus Thyas, ubi audito stimulant trielerica Baccho
et ultor instat, quoties illi suis abusi muneribus, Orgia.
mimiopotu in insaniam, indeque in flagitia ru Catull. lxii. 254. de nuptiis Pelei ac Thetidis;
unt. Wide infra Oden 27. Apud Athen. 1. cit. Lymphata mente ſure bant;
Eubulus ita Bacchum fingit loguentem: Tria Evoe bacchantes, Eroe capita inflectentes.
ego pocula tanlum misreo illis qui sapiunt; —Pars tectd qualiebant cuspide thyrsos.
unum sanitalis; alterum voluptatis; soporis 12. Nec variis obsita frondibus, &c.] Nonte
fertium. Quo quidem epoto, ii quos dicimussa mere pervulgabo tua mysteria, aut secreta re
pientes, domum sese recipiunt. Postea rero velabo ; alludit rursum ad Orgiorum morem,
j. additur, non estid amplius nostrum, quo sacra Bacchi in cistis condita, hederaque et
proterrie; quintum rociferationis; sextum pampinis contecta, e templo atque urbe in
petulantis commessationis; septimum macula montes agrosque exportabantur. Catull. Cit.
| rum et rulnerum; octarum apparitoris : mo v. 259.
num iracundiae; decimum furoris, quo proster Pars obscura cavis celebrabant Orgia cistis;
nuntur qui bibunt, &c. Orgia, qua, frustra cupiunt audire profani.
Erius.] Ita Bacchus est appellatus, vel à Tibul. i. 7. 48.
voce Bacchantium ºval, vel potius ex eo quod Et levis occultis conscia cista sacris.
cum debellatis fortiter gigantibus revertentem 13. Sub divum.] Pro sub dio, vel sub dium,
Jupiter sic affatus est; sū vis, euge fili. idest, sub coelo, quod Graeci Fiz vocant. War
10. Eriguo fine libidinum.] Per fas et meſas ro, Ascom. in Verr. i. id est, ex arculis et cistis
voluptates quaerit et consectatur temulentus, non extraham tua sacra, quae foras et in pub
accensa vino libidine. Juvenal. Sat. vi. 299. licum eſſeram. -

—Quid enim Venus ebria curat 2 Saeva tene cum Bererynthio.] Contine cym
11. Non ego te, candide Bassareu, &c.] Qua bala et cornua tua apud Berecyntheum Phry
si diceret; Thraces et Bacchantes, specioso giae montem in sacris adhiberi solita, quibus ad
sacrorum praetextu, cum celebrant Orgia, in furorem lucitantur sacerdotes. Porro illa duo
fanda pleraque committunt ultra modum poti, jungit Horatius, ob affinitatem sacrorum Bac
te quidem invito, O bone pater Bacche ; at chi, et Cybela matris Deûm, quae Berecynthia
ego sanior illis temulentiam vitabo, neque pro inde nuncupatur; pariter ut et supra Od. 16.
indepraeter aut contra Numen tuum quidquam v. 5. ac seq. sensus est; a me coerce ac depelle
perpetrabo ; mec te irritabo ebrius, nec inde ebrietatem, insaniam, furorem. Catull. Cit.
core agitabor, aut discurram furiosus. ii. 61.
Candide Bassareu.] Simplex, aperte, verax, Plangebant alii proceris tympana palmis,
Tibull. iii. 6.8. " -
..?ut tereti tenues tinnitus acre ciebant ;
Candide Liber, ades. .Multi raucisonis effiabant cornut bombis,
Item, i. 7.46. Barbaraque horribilistridebat tibia cantu.
Candidior semper, candidiorque veni. 14. Quae subsequitur carcus amor sui, &c.]
Baisareu.] Wei ob tunicame pelle vulpina, Ebrietatem nempe sequumtur multa mala, quo
vel a calceamento, quae Bazaaga dicuntur; rum alia jam proposuit ; haec sunt rixie, con
velatalari veste apud Bassarum 1.x dia, locum tentiones, flagitiosae libidines sine ulla cujus
confici solità ; quorum usus in Orgiis. Alii ali quam reverentia. Alia vero jam exponit,
as * etymologias comminiscuntur. Ti
quae sunt ºux avºria, superbia, loquacitas, arca
. i. 7.46. norum proditio.
Fusa sedad teneros lutea palla pedes. Cwcus amor sui.] Congruens epithetum ;
Won ego te Invitum qualiam..] Etsi videntur nihil enim tam impellit in errorem, quam sui
hºt satis intellecta exiis quae ante dixi; am amor. Hinc Tull. ad Attic. lib. xiii. Ep. 13.
plus tamen explicantur, enodanturque allato .Nisi forte me communis cuxauria decepit. Et
Rituxeteri Bacchanalium seu Orgiorum, in qui de Offic. lib. i. Tales non esse putamus,
bus Thyades seu Bacchae sacra movere dice ut jure laudemur . . . . . cum homines inflati
baitur; cum furiosae his in festis cursitantes, opinionibus, turpiter irridentur, et in maximis
thyrsos quaterent, ipsumque Bacchi simula. versanlur erroribus.
chrum loco suo motum circumferrent, ac velut 15. Tollens vacuum plus, &c.] Wana gloria
 -

46 Q. HORATII FLACCI
et fides, secretum prodens Arcanique fides prodiga, pellucidior vitro.
vitro pellucidior.
-

>
ODE XIX.
Glycerae se uri amore scribit.
Crudelis amorum gene- - - --

É. MATER sava Cupidinum,

trix et filius Semeles The [79]
banae, atque huxuriosa li
- -Thebanaeque jubet me Semeles puer,
bertas cºgit reducere
tos amores ...” “... ami Et lasciva licentia, [80]
mum. Accendit me decor Finitis animum reddere amoribus.
Glycerae marmore, Pario Urit me Glycerae nitor, 5
clarius refulgentis: Inflam
mat me jucunda ejus pro Splendentis Pario marmore purius;
cacitas, Urit grata protervitas,
..?.N.Y.O.T.4TIO.N.E.S.

tio, quâ homo inaniter se extollit prudentiã sertim cum momen idem occurrit. Sic uni
vacuus. Quod plerisque passim, at nemini fre Herculi ea tribuunt omnia, quae tamen a di
quentius accidit, quam vino effervescentibus. versis confecta sunt. Pariter ab Ovid. Fast.
16. Arcanique fides prodiga.] Denique sicut iv. 1. Venus appellatur geminorum mater
vitrum nihil abscondit, sic vinum tegenda re ..?morum. Ethic mater Cupidinum. Sic et à
velat, retinenda prodigit, involvenda silentio Pausan, in Attic. tres Veneris ſilii reſeruntur,
divulgat, adeoque fidem labefacit ac violat, "Egaº, "14 gº, II:52:. Apud Lucianum vero
cum religiosa taciturnitati commissa et credi Venus Paridem alloquens duos sibi fiſios jac
tatemere profert et propalam efiutit, tet eximios esse, "Iº gº kai Egºra. Alii Cu
Ode XIX.--Metrum estidem quod supra Od.3. pidinum matrem dici Vemerem contendunt, ob
1. Mater sacra Cupidinum.] Tria sunt irri varios et multiplices affectus, qui eam et amo
tamenta libidinis praecipua, humorum crasis et rem nunquam non comitantur. Nam qui
temperies, vinum, familiaritas et comessatio amant, modó spe recreamtur, aut gaudio fru.
cum mulieribus. His se revolvi in abjectos untur, sapius autom tristinia ob repulsam, irá
amores atque abripi scribit Horatius, I emere, adversus rivalem, interdun etian desperati
Baccho, lascirá licenlid. Caeterium versieu one aguntur, usque ad suspendium, &c. minus
lus iste non temere scriptus, qui rursum habe placent qui matrem Cupidinum explicant per
tur Od. 1. lib. iv. Singulas ergo voculas pom amoris associas, ludum, jocum, saltus, can
deremus. Mater stra, Venus. Nam, tus, &c.
Quisquis amores 2. Thebana Semelespiter.] Bacchus, quina
..ºut metuet dulces, aul erperielur amaros. tus fertur Semele Cadmi Thebarum regis filia;
Virg. Eclog. iii. 109. et Eclog. viii. 47. ibique ipse colebatur. Vino autºm, accendi
Saevus amor docuit, &c. Venerem quis mescit? Apost, ad Ephes, cap.
et Eclog. viii. 50. - v. 18. .\'olite intbriari vino, in quo est lur- .
Improbus ille puer, &c. uria. S. Hieron. Venter mero a sluans facile
Bené Anacreon: despumat in libidinem.
Xaxerºy ºr a piano au, 3. Lascira licentia.] Otium, indulgentia, las
Xaxezroy Jezai ºuxia au, civia. Theophrastus ait amorem esse affec
Xaxtra rarcy J's ra'yºrºv, tum animi otiosi, ºraºzº lv.2× 2.222.2% vºt.
Arrºrvy, avery otag vºra. 5. Urit me Glycerae mitor.] Amoris tyranni
dem excusserat Iloratius, at aspectus Glycerae
Durum est non amare ;
novas ei catenas injecit. Nimirium pulchri
Durum est etiam amare; *
tudo est splendor quitlam in oculorum fulgore,
Durissimum veró omnium, in lineannentorum concinnitate ac decore con -

.Non frui re amala. sistens, humanum ad se rapiens animum. Vir

Cupidinum.] Non una Venus, nec unus Cu gii. Georg. iii. 215.
pilo ſuit. Duas Veneres esse ait Plato in con —Uritſue videndo
vivio, alteram veterem, juniorem alteram. . At Forpiºnſ.
Cie. iii. de Natura Deorum, Venus prima, 6. Splendentis Pario warmore purits.] Pa
inquit, Carlo et Die nata, cujus Elide delubrum ros insula maris Egei, Cycladum una, candi
ridemus. Altera spumd procrealm. . . . di marmoris feras, coque nomine celeberrima,
Tertia Jore mata et Diome . . . Quarta Syria, Strab. lib. x. Plin, lib. xxxvi. c. 5, &c. Pindar.
de Callicle.
quam.4donidi nupsisse traditum est. Et num; -

60. Cupido primits, Mercurio, et Diana primd IIa giov xiăzv xavkº tigay.
natus dicitur: secundus, Mercurio, et Venere
Pario lapide candidiorem.
secundá; tertius quidem est interos, Marte tº
Wenere terliá. Quid ergo hic? Certe Poétis 7. Urit grata protervitas] Superbia quardam
solemne est unitribuere quod plurium est, præ et severitas saltem ficta; ferocia qua plerum
 *
CARMINUM LIBER I. 19. 47

Et vultus nimium lubricus aspici. et facies intuitu mimis peri

In me tota ruens Venus culosa. Venus Cyprun re
linquens me tota invasit,
Cyprum deseruit; nec patitur Scythas, 10 neque simit me referre Scy
Et versis animosum equis sl] tharum bella, neque Par
thos equis conversis stre
Parthum dicere, nec quae nihil attinent. nuos, nec quaecundue ad
Hic vivum mihi cespitem, hic ipsan nihil spectant. Ofa
Werbenas, pueri, ponite, thuraque muli, istic cespitem viren
tem, istic verbenas et thu
ramihi aſſerte

.AN.YOTATIONES.

que amantes plus accendit; qui quod negari rare quod amittere timeant, nihil rictores pre
videtur eo ferventius appetunt, eoque jucun ter gloriam concupiscunt.
dius prosequuntur. 11. Et versis animosum equis Parthum.]
8. Vultus nimium lubricus aspici.] Aspectus Virg. Georg. iii. 30.
enim mulieris formosae in lapsum statim im .dddam urbes Asiae domitas, pulsumque Ni
pellit, Metaph. a locis lubricis, in quibus sine phaten, [gittis.
cadendi periculo nemo stat aut incedit. Virg. Fidentemque fugā Parthum, rersisque sa
Eclog. viii. 41. Justin. Lib. xli. 2. Parthi, inquit, pugnant
Ut ridi, ut perii, ut me malus abstułit error! procurrentibus equis aut terga dantibus. Sarpe
Alii interpretantur, oculos Glycerae mobiles, etiam fugam simulant, ut incautiores adversum
lubricos, petulantes, ad libidinem pellicientes. vulnera insequentes habeant . . . Intolerandi
Anacreon. carm. 2. ait, Naturam dedisse tauro Jorent, si quantus impetus est, vistanta et perse
cornua, calces equis, cursum leporibus, dentes verantia esset. Plerumque in ipso ardore cer
leoni, &c. viris prudentiam, at mulieribus pul taminis pralia deserunt, ac * post pugnam
chritudinem, quae parmis et lance is fortior fer ex fuga repetunt, ut cum marime vicisse le pu
rum flammamque vincit, et domat. tes, tune tibi discrimen subeundum sit. Ergo
9. In me tota ruensVenus Cyprum deseruit.] non abs re Horatius Parthum dicit animosum:
Adeo mempe me Venus obsidet et occupat, in adeo virtus etian in hoste laudatur. Nam Ro
quit, ut videatur reliquisse Cyprum, ubi tamen manis Parthi formidabiles semper fuere, sub
dominatur potentissime, et colitur. Virgil. Mithridate praesertim illo, cuires gesta! .ºlagni
AEmeid. i. 718. cognomen dedere, ut ait Justin. lib. xlii. imo
Inscia Dido, sarpe iilorum fuderunt exercitus Ducesque.
Insideal quantus miserae Deus. Justin. lib. xli. init. ..] Romanis quoque trinis
10. Vec patitur Scythas, &c.) Non me pa bellis per marimos Duces florentissimis tempo
titur aliis vacare quibuslibet rebus, nisi amori: ribus lacessiti, soli er omnibus gentibus nonpa
unde nequaquam possum scribere Scytharum res solum, rerum etian victores frere. Tan
vel Parthorum prielia, nec alia bella, nec vero dem illi tamen Augusti famil perculsi, ejus
ea quae ad Romanam Rempublicam et glo arma pertimescentes, captivos e Crassiano at
riam spectant. Posterius hoc opinatur Cru que Antoniano exercitu totă Parthia recollec
quius diciab Horatio, ut se excuset atque com tos, signaque cum his militaria remiserunt.
mendet, et aduletur Augusto, cui, inquit, tumc Unde et cusi nummi cum hac epigraphe: SIG
forte remissa fuerint ultrö a Parthis ea sigma NIS RECEPTIS. Plusque Casar magnitu
militaria, quae M. Crasso et M. Antonio erep dine nominis sui fecit, quam armis alius impe
ta fuerant. De quibus Justin. in fine lib. xlii. rator facere poluisset. Haec Justin.cit. lib. xlii.
infra citand. Verum hacc nullo sunt argu in fine. Wide et Flor. lib. iii. cap. 11. et lib. iv.
mento submixa. cap. 9. praesertim autem cap. 10. ubi virtus
Scythas.] Hipopuli sunt Asia. Borealis cele Romana hanc expressit laudem é Barbaris:
berrimi, et late patentes; de quibus fuse Stra Ite, et bené valete, Romani; merit) ros rictores
bo, Ptolem. Plin. &c. tria de illis notatu digna fana gentium loquitur, qui Parthorum tela fu
memorantur à Justino lib. xxi. antiquitas, vir gistis.
tus bellica, et quod Parthicum regnum condi Wide et supra Od. 12. Annot, ad v. 53.
derint. Adde Amazonum famam toto orbe 13. Hic rivum mihi cespitem, &c.] Victus
omnibusque sacculis diffusam. Non virorum denique amore Glycerae Horatius, sacra parat,
magis imperio, quêm feminarum tirtutibus quibus ejus animum placata Venere demerea
claruere. Quippe clim ipsi Parthos Bactrian tur. Sui vero ardorem amoris et impatien
osque; feminae autem eorum imazonum, regna tiam denotat, vel ex eo quod aram e cespite
condiderunt: et cap.3. "...". ter quae extruat brevi quidem et expedità ratione;
sirere, ipsi perpetuo ab alieno Imperio aut in quod fieri solitum duntaxat in subitis rebus et
tacti, aut invicti, mansere. Darium regem moram haud fel entibus.
Persarum turpi ab Scythid summoverunt fuga. 14. Verbenas.] Herbas in sacris assuetas
Cyrum cum omni erercitu trucidarcrunt...]ler parate. Proprie verbena est herba quaedam,
andri magni ducem Zopyriona cum copiis uni Gal. De la Verveine, Angl. VERVAIN ; ANY
versis deleverunt. Romanorum audirere, non Holy herbs. De hac Plin. lib. xxv. cap. 9.
sensere arma . . . . Gens laboribus et bellis Pºrba mulla Romana nobilitatis plus habet
aspera. Wires corporum immensae. Wihilpa quam hierabotane ; nostri verbenacam vocant.
 43 Q. HORATII FLACCI
cum cratere vini bimi. Post Bimi cum paterå meri. [82]
immolatam victimam mi
Mactatā veniet lenior hostiá. 16
tior fiet Glycera.

ODE XX.

JMacenati spondet convivium, sed frugale.

dilecte M - - - -

ºilº.
apud me quidem mediocri WILE potabis modicis Sabinum [83]
bus in poculis bibes ignobile Sabinum,
.1.N.YOTATIO.NES.

Haec est, quam legatos ferre ad hostes indica Thure calent arae, sertisque recentibus
vinus. Håc Joris mensa verritur ; domus pur halant.
gantur lustranturque. Servius ait esse vir Hic et Erasmus locum hunc sic explicat: post
gulta quae semper vireant. Ex Donato ver quam Venerem placavero verbenis, thure,
bena quasi herbena dicitur, estgue herba e vino, ex more; Glycera veniet lenior, eritaue
puro loco decerpta cum terra adhaerente. Si tam facilis ac domita, quam sit hostia mac
militer Plin. lib. xx. cap. 2. Verbenae nomine tata. Dormitāsse vero ille bonus tunc cre
significalur gramen er arce (al. area) cum sud dendus, meo quidem judicio: Alii contra sen
terrá erulsum, &c. Constateo nomine cen tiunt, hostiam hic ab Horatio vere mactandam
seri eas omnes herbas, quae in sacris adhi significari, seu columbam, utpote Veneri sa
bentur. Virg. Eclog. viii. 65. cram; seu quamcumque aliam, Cruquius,
Verbenasque adole pingues, et mascula thura. Turnebus. Certe Veneri such immolari quan
Ubi per epithetum, pingues, volunt indicare doque Callimachus scribit. Factum id Argis
olivam. Terent. And... iv. 4. 5. adnotaril historia. Coel. Rhodig. lib. xxv. cap.
Erard hinc sume rerbenas tibi. 26, ºlpud Tussas quiem in . Egypto P'eneri,
Atqui apud Menandrum, unde sententiam ille qua ibi Cornuta coliur, vaccam sacrificari,
transtulit et verba, verbenae sunt myrti. Plinius reſert Alex. ab Alex. lib. iii. cap. 12. Aiunt
quoque dixit myrieam rerbenam. Ergo per vero, primis quidem ſeculis incruenta ſuisse
catachresin verbenae appellantur rami, virgue, quaevis sacrificia, litatumque dumtaxat arbo
frondes, e lauro, myrto, oliva, rore marino, rum fructibus, ramis, foliis, herbis: at postea
alia:Que felices herba religioni et sacris ser usum invaluisse mactandi victimas Diis qui
vientes: his nempe aras coronabant; deinde buslibet, ipsique Veneri.
thus adolebant; postca vinum e patera li Ode XX-Harc Ode ejusdem est metri, ut
babant. supra 2. Jam salis terris.
15. Bimi cum paterd meri.] Bimi, id est, 1. Wile polabis, &c.] Profecturus erat Mae
duorum annorum; du rin de deur feuilles. cenas seu in Apuliam (ut vult Cruquius ex
Angl. WINE of Two y EARs old. Affectabant Divaei codice, quod idem notat Lubinus) seu
veteres in sacras vetus vimum, tanquam opti quovis alio ; antea vero se Horatio pro sum
mum : item merum, et purum, sine aquae ad må inter eos familiaritate convivam fore sig
mixtiome. Quapropter Gracca rina libare nificarat. Håc Ode rescribit Horatius Maece
nºfas, quomiam aquam habeant ; ex Plin. lib. nati, gratum id sibiquidem, at pro sua tenui
xiv. cap. 19. tate tenue fore convivium ; coenaeque caput
16. Mactatá veniel lenior hostiá.] An Venus ex more propomit Sabinum vinum, ut eruditë
sava Cupidinum mater; an Glycera proterra? monet Theod. Marcel.
Hanc ego potius, quâm illam intelligi ab Ho Sabinum.] Non quale tu habes in cellariis
ratio censuerim, leniorem futuram, quae dura generosum bibes apud me; sed tantum modo
prius erga illum et immuitis fuerat. Scilicet vile et modicum : nempe vimum vel ex: uvé
hoc sperat per Veneris favorem, quem sacro Bituricó, cui eligendum solum; nam in pingui
peracto ambit et sibi conciliare mititur. At putrescit, gracili omnino non provenit : mediam
enim quid illud sacrificium ? Quae hostia mac temperiem delicate quaerit, ob hoc Sabinis col
tanda 2 hostia quidem et victima difierunt, libus familiaris. Ex Plin. lib. xiv. c. 2. vel &
quod harc minor sit, illa major. Mactata porro vinaciold, quam soli morere Sabini ac Lauren
dicitur, quasi magis aucta, cujus capiti mimi ti : ex eodem ibid. c. 3. Athenaeus autem lib. i.
rum imposita ex hordeo tosto mola, sale con c. 21. ait. Inter Italica rina levissimum esse Sa
spersa, thure suffita. Sunt qui Venerem san binuin, potuique tempestivam ab anno septimo
guine non placari, mec caesa victima pridem usque ad decimum quintum.
solitam contendunt: eo quod genitrix passim ..Modicis Cantharis.] Gall. Petits brocs. Ang, in
vocaretur: mec deceret eam ita coli, per quam Little cups. Pro quolibet vase hic ponitur
vita datur; afferuntdue Virg. En. i. 415, ubi cantharus, qui quidem non parvum cst vas,
in templo Veneris Paphite thus et serta dun cúm Sileno attribuatur perquam ebrioso, gra
taxat memorantur: visque appelletur. Virg, Eclog. vi. 17.
Ipsa Paphum sublimis abit, sedesque 1 evisit Et gravis attritápendebat cantharus ansá.
ta suas; ubi templum illi, centumque Xenarchus apud Athen. lib. xi. cap. 6.
Sabaeo -
JWe effunde, Opuer, in argenteum poculum,
 CARMINUM LIBER I. 20. 49

Cantharis, Graecă quod ego ipse testà quod egomet illivi Grace
Conditum levi, datus in theatro [84] fictili reclusum; quando in
amphitheatro acclamatio
Cum tibi plausus, nes tibi sublatte fuerunt
Care Maecenas eques; ut paterni 5 tanta, ut applausum itera
rent tibi littora patrii flu
Fluminis ripas, simul et jocosa vii, pariter et ludicra spe
Redderet laudes tibi Vaticani cies collis Vaticani. Tu
Montis imago. domi potabis Caecubum, at
que uvam in torculari Ca.
Caecubum, et praelo domitam Caleno leno pressam :
.A.N.YOTATIONES.

zed potiis in profundum cantharum. Ibid. ro fuit ille plausus, ut unde personarent rips
Epigenes. At Cantharos nunc non fingunt Tiberis scaturientis in Hetruria, quae Maece
amplosillos et capaces, sed humilia pocula, &c. natis patria erat; necnon acclamantium voces
2. Graecd quod ego ipse testá Conditum levi.] ingeminaret Echo residens in concavis locis
Winum alioquinon exquisitum ex eo commen apud monten Vaticanum, qui theatro Pompeii
dat Horatius, quod ipse studiose condiderit; proximus, sicut et fluvius Tiberis.
obturarit, notărit. Quatuor ista nempe ve 7. Valicani.Montis.] Hic unus e collibus in
teres vinum servaturi faciebant: diffundebant quibus Roma aedificata est, adhuc retinet ve
in vasa ; deinde condiebant, admista calce, tus momen, insuper autem ostentat insignem
tale, croco, resind, pice, &c. ut odor vino S. Petri Basilicam, et palatium Pontificium.
contingeret et saporis acumen, ex Plin. lib. xiv. Dictus est, a vaticiniis illic edi pridem solitis.
cap. 19. 20. et 21. tum diligenter obturabant Wide Gell. lib. xvi. cap. 17.
atque illinebant pice, gypso, limo. Docet 8. Imago.] Repetitio vocis, et acclamatio
Columella lib.ult. et Plin. cit. Picari dolia num populi repercussio facta in monte. Joco
oportere, dein perfundi aqué marind aut sal sa.] Quia jocari videtur Echo, dum ultima
id; posted cinere sarmenti aspergi. Et paulo tantün verba repetit atque ingeminat. Supra
post, Sic opercula doliorum medicanda, ad Od. 12. 3.
dilá mastiche ac pice. Pers. vero Sat. iv. 29. Recinet jocosa Nomen imago.
Seriola veteris metuens deradere limum, Virgil. Geor. iv. 50.
Ingemit. Sara sonant, rocisque offensa resultat imago.
Denique notabant quale vinum et quo tempore Tullius Tuscul, lib. iii. simile quid habet
conditum ſuisset. Id passin observare est; ubi scribit: Popularem gloriam in summa
et postea notabimus pluribus locis. Hic ergo imanitate rersari, nequehanc esse eminentem
priora tria quatuor verbis exprinuntur, quar rirtulis effigiem, sed adumbratam imaginem
tum sequentibus. Graecd tesld conditum leri, gloride. Additgue, Est enim gloria, solida quae
inquit, datus in theatro cum tibi plausus. dam res, el erpressa, non adumbrata. est
Quasi diceret, condidi, seu in vasa infudi : consentiens laws bonorum, incorrupta voz bene
judicanlium de ercellente rirtute. Ea virtuti
Graeca testa, vel super faccem vini Graeci, vel
in doliis in quibus ante fuerat vinum Graecum, resonat, tanquam imago gloriae.
utita vis Sabino saporque accederet. Tertio 9. Cacubum, el prailo domitam Caleno Tu
levi, seu pice, seu gypso. Demum tempus bibes, &c.] Tu quidem apud te bibes vina ejus
notat, addendo; Cum datus tibi plausus, &c. modi haud vulgaria, non ita vero apud me.
Testá Graecă.] Cado testaceo, quod vasis Exquisita certe vina sectatum esse Marcena
genus e Graecia ortum. Plin. lib. xiv. cap. 21. tem indicat, quod ejus nomine quardam cele
cit. Circa Alpes ligneis tasis condunt, circu brata sint ac Maecenatiana dicta; quae quidem
lisque cingunt. Quibus verbis ostendit Romae reſert et inter generosa.censet Plinius lib. xiv.
ista vasa nondum func in usu fuisse. cap. 6.
3. Datus in theatro Cum tibi plausus.] Ju Caeculum.] Caecubus mons Latii ad sinum
cundé simul et honorifice reſricat Horatius Cajetanum, Fundis vicinus et Amy clis, opti
Maecenati memoriam dati per Populum Ro mi vini ſcrax. Martial. lib. xiii. Epigram. I 15.
manum plausús, cum ad spectacula venisset; Calcuba Fundanis generosa coquuntur.lmyclis:
(solebant enim viri graves ac de Republica itis et in media nata palude riret.
bene meriti acclamationibus excipi;) seu cum Plin. lib. xiv. c. 6. Generositas cleberrima in
ludos. ipse exhibuisset pro suá liberalitate palustribus populetis. Athen. Iib. c.22. ex Gale
magnificos ; seu ob lactitiam recuperatae a no scribit, Carcubum generosum, firmum, infes
Maecenate valetudinis; varias enim varii plau tum capiti non nisi post annos plures vetustum.
sus hujus causas comminiscuntur. Porro non a loco dictum vult Caecubum Gale
5. Eques.) Modestia hic Maecenatis cele nus variis locis, sed ita vocari vetustissimum
bratur qui cum summos quosque capessere quodlibet et ob vetustatem fulvum.
magistratus potuisset, ultro delatos recusavit, Caleno.] Cales, vel. Calenum, urbs Campa
et Equestri dignitate contentus vixit. Pro nite seu regni Neapolitani, in provincià terrae
pert. lib. iii. Ecl. 9. 1. Laboris, a Cala Borea filio, Argonauta, ut fe
.Macenas Eques Etrusco de sanguine regum, runt, condita, fertilem habet agrum vino gene
Intra fortunam qui cupis esse tuam. roso : nec minus celebrem aquà temulentos
Dt palerni Fluminis ripa, &c.] Tantus *. facienti, si Plínio fides. Athen. cit. Calenzum
 80 Q. HORATII FLACCI
nam certº mea vasa neque Tubibes uvam : mea nec Falernae [85]
Falem ºn...emi, Temperant vites, neque Formiani 1I
mec montes Formiani.
Pocula colles.

ODE XXI. IN DIANAM ET APOLLINEM.

Molles puellae canite Dia

nam; adolescentuli canite DIANAM tenera dicite virgines,
Apollinem crinitum, et La-Intonsum pueri dicite Cynthium,
tonam omnino
[86]
... Latonamque supremo
summo Jovi. Vos celebrate
:augeniem fluminibus et Dilectam penitus Jovi.
silvarum densis frondibus, Vos laetam fluviis, et memorum comá, 5
quaecumque vel frigido ex
tat Algido, vel memoribus Quaecumque aut gelido prominet Algido,
umbrosis Erymanthi, vel Nigris aut Erymanthi
Cragi viridantis. Sylvis, aut viridis Cragi. [87]

.A.N.N'OTATIO.NES.

lene magis quám Falernum stomacho placet. 3 cus, Aurelian. Patrimis matrimisque pueris
Kaxiworkočºor, row taxigvow ºvatoa 2 x&tegor. carmen indicite.
10. Meanec Falernac.] Mea vina non sunt Dicite Cynthium.] Apollinem, qui natus
& mobilioribus. - apud Cynthium montem in Delo insula. Hunc
Falerna.] Cuimon audita ſama viniè monte vero pariter et Diamam praecipue celebrat,
et agro Falerno in Campania: Deeo Strabo quod eorum oraculis motus AEneas in Italiam
lib. v. Athem. cit. Falernum anno decimo tem venit. Æneid. iii. 97. et 381. AEneid. iv. 385.
estivum esse potui, &c. Plin. cit. Secunda no AEmeid. vi. 66. ubi sic precatur AEneas :
#. Falermo, Lib. vero xxiii. cap. 1. ejus Da . . . . Latio considere Teucros ;
salubritatem persequitur, sicut et aliorum. Tum Phobo et Triria solido de marmore templa
11. Formiani.] Et hoc celebre vinum erat Instituam, festosque dies de nomine Pha'bi.
ex agro Formiano in Campania, non procul In Carmine Seculari posteå Horatius ad Apol
Cajetá. Athen, cit. Formianum statim riget. linem et Diamam,
Öde XXI.-Metrum idem quod supra Ode 5. Roma si restrum est opus.
Triplex apud Horatium carmen seculare in 3. Latomam..] Haec velut Apollinis et Dianae
scriptum legimus. Unum tamen ludis secula mater ab Horatio jungitur hic is Numinibus,
ribus decantatum ; illud nempe quod est post quibus cdebantur Ludi Seculares. Ita vero
Epodos; alia Duo, (ut volunt quidam) hoc recensentur ab Zosimo cit. Jupiter, Juno,
scilicet et Ode 6. libri quartiludis Apollinari .dpollo, Diana, Parcae, Lucina, Ceres, Pluto,
bus, de quorum origine fuse disserit Macrob. Proserpina.
lib.i.Saturn.c. 17. Esthic igitur Hymnus Apol 4. Dilectam penitius Jovi.] Et quidem tantã.
lini et Dianae, Diis averruncis et axt{in axoic, Junonis zelotypia, ut eam pellicem ejusque
dedicatus, ut mala in hostes avertant; Populo foetus omni comatu perdere tentárit, immisso
vero Romano securitatem, sanitatem, frugum adversus praegnantem Pythone serpente; in
que abundantiam impertiant : Augustum au cassúm tamen. Varias enim illa regiones fu
tem. Principem diu servent. De seculari car giendo pervagata, appulit in Ortygiam insu
mine plura suo loco. - lam, quae et Delos nominata; ubi ex Jove Di
1. Dianam.] Hanc fortassé priorem invo anam et Apollinem uno partu edidit. Wide
cat, quia prior mata parturienti fratrem gemi Ovidium, Macrob. cit. &c.
num Apollinem matri Latonſe obstetricis offi 5. Vos lactam fluriis, et memorum comé.]
cium praestitisse fertur: Dicite virgines, his Vos, O virgines, laudate virginem Dianam
mandabatur cantandum carmen in honorem proptereº gaudentem silvis ac venatione, ut
Deorum, quia casta placent superis. virorum fugiat consortium ; fluviis autem, in
2. Intonsum.] Pindaro'azeigexºny, non ra quibus abstergeret sudorem in sectando feras
so capillo. Nimirüm ob radios solares: Vide contractum. Ov. Metam. iii. 163.
Macr. ante cit. et ob perpetuam juventutem, Hic dea sylvarum renatu fºssa solebat -
Tibull. i. 4. 36. Virgineos artus liquido perfundere rore.
Solis atterna est Phaebo Bacchoque jurenta ; 6. Quaecumque aul gelido prominet, &c.)
Et decet intonsus crimis utrumque Deum. Sive in .3lgido Latii, abºurbe pass. 20,000. sive
Pueri.]Tit. Liv. lib. xxxi. Carmen ab ter no in Erymaniho Arcadia, sive in Crago, Lycia,
Tenis virginibus cani, per urben jusserunt. Et montibus. In hoc aiunt ſuisse agrestium
lib. xxxvii. Decem ingenui, decen virgines, pa rum antra. Apud Erymanthum venari Diana
trimi omnes matrimique ad id ſº ad scribitur Homer. Odyss. vi. Algidum denique
hibiti. Zosimus Histor, novae lib. xi. Ter movem perinde ac Aventinum tenere, seu in is domina
pueri illustres, totidemque puella. Flav. Vopis. ri, jactata Diana Carmine Seculari, sub finem
 CARMINUM LIBER I. 22. -
51

Vos Tempe totidem tollite laudibus, Wos, 6 masculi, tot encomiis

Natalemque mares, Delon Apollinis,
Insignemgue pharetră,
Fraternâque humerum lyrā.
Hic bellum lacrymosum, hic miseram famem [38] A plebe et Augusto Impera
Pestemque à #. et principe Caesare, In
Persas atque Britannos,
Westră motus aget prece.
10 ſerie Tempe, et Delum
Phoebi natalibus inclytum;
etscapulam ejus exornatam
pharetra, et fratris cithara.
Westris ille votis exoratus,
tore luctuosum bellum ac
famem aerumnosam, atque
luem propulsabit ad Persas
et Britannos.

ODE XXII.
Innocentiam ubique tutam esse.
O Fusce, quisquis inno
INTEGER vitae, scelerisque purus center vivit et sine crimine,
Non eget Mauri jaculis neque arcu, non habet opus Maurorum
telis, nec arcu,
.A.N.MOTATIONES.

9. Vos Tempe totidem, &c.] Vos autem, O metuendus sagittà, ut est Od. 12, supra; tum
casti pueri, canite loca Phoebo dilecta, velut ob interfectum Pythonem serpentem, occio
Tempe in Thessalia, crebris lauris, quae sacrae que" Niobae filios. Adde Virgil. Aneid. vi.
sunt Apollini, praecipuaque amoenitate incly 57. tum very quod radiis in mortales ferventi
ta. Delum item insulam ejus ortús, summa aestu vibratis, morbos pestemque gignat. De
que eam ob rem religione nobilem ac re quo Macrob. cit. cap. 17. lib. i. Saturn.
verendam. Cic. Ver. iii. &c. Apollinem tu De 12. Fraternaque humerum lyrd.) Insignem
lium poliare ausus es 2 Illic tu templo, etiam lyrae inventione et melodia ipsi a Mer
tam antiquo, tam sancto, tam religioso manus curio concessà: quae fuse explicui Annot. ad
impias ac sacrilegas afferre conatus es? . - Od. 10. supra. Fraterná.] Apollo et Mercu
prodilum memoriae ac literis Latonam er longo rius, fratres no-cuntur, ambonimiram ex eo
errore et fugé gravidam, et jam ad pariendum dem patre, Jove procreati, hic quidem Maia
ricinam, temporibus eractis fugisse Delum, at genetrice, ille vero Latona Coei Titanis filia,
que ibi Apollinem ac Dianam peperisse: #. ut supra jam dictum.
ez opinione hominum, illa insula torum Deo 13. Hic bellum lacrynosum, &c.] Apollo
rum sacra putatur: tantaque ejus auctorilas re Deus averruncus prece vestra permotus in
ligionis etest, et semper fuit, utine Perse qui hostes depellet impendentia nobis mala: Bel.
dem cium bellum toti Gracciac, Diis hominibus lum matribus filios amittentibus ac deflentibus
indirissent, et mille numero marium clas detestatum, ut, est Od. 1. Famem, quá nihil
sem ad Delum appulissent, quidquam comaren miserabilius.cºm proprios aliquando filiospa.
tur aut violare aut attingere. rentes comederint, urgente fame. Pestem de
Tempe.) Plin. l. iv. c.8. Inter Ossam et Olym nique e ſame sapius exortam; tria nempe
pum memorosá concalle . . . . . Temperocan mala omnium maxime formidanda.
tur quinque millium passuum longitudine, et 15. In Persas atque Britannos.) Ab Augus
fermé sesquijugeri latitudine ultra visum homi to Caesare feliciterrempublicam administrante
nis attollentibus se dexterá larváque leniter con Phoebus dicta avertet mala in hostes Populi
veris jugis; intus sub luco riridante allabitur Romani Persas, qui pro Parthis hic positivi
Peneus viridis calculo, amoenus circa ripas gra dentur, quos ille per Ventidium legatum sube
mine, canorus arium concentu. git. Sueton. Flor: Britannos, hodie Anglos,
10. Delon.] Plin. modó cit, cap. 12. Longé de quibus Virgil. Eclog. i. 67.
clarissima, Cycladum media, templo ..]pollinis Toto dirisos orbe Britannos.
et mercatu celebrata Delos: qua, diu fluctuuta, Ode XXII.-Metrum idem quod Od. 2.
utproditur, sola moſum terre non sensit ad M. Eidem hanc Oden, atque Epistolam deci
Varronis actatem . . . . . hanc.iristoteles ita mam ejusden ſere argumenti scribit Horatius,
appellatam prodidit, quonian repente apparu: Aristio Fusco, viro probo, Grammatico, amico.
erit emata. . . . Cynthiam, Ortygiam, &c. alii Ob bonam morum integritatem laudat; amico
tocant . . . . cingitur quinque millibus passu declinatum a se vitae periculumn significat:
um: assurgit Cyntho monte. Et sub finem Philologo dictionum et verborum elegantiá
ejusdem cap. scribit. Hyperboreos frugum studiose velificatur. Haec tria, Lector, observa,
primitias solios Delon mittere Apollini, quem dum ego cattera persequor.
prºcipue colunt. Virgines ferebant eas, hos 2. Non èget Mauri jaculis, &c.] Vir inno
gº gentium per annos aliquot venerabilee, cens sua satis probitate tutus, armis non eget,
quibus arceat quavis pericula. Mauri, qui
11. Insignemgue pharetrá.] Jaculandi peri: dam legunt Mauris. Hijaculatores eximii
tus habitus est semper Phoebus, atque “. pedem efferre domo vix audent sine telis, ob
k -
52 Q. HORATII FLACCI
nec pharetra plena sagittis Nec venenatis gravidā sagittis,
toxico infectis; seu ambu Fusce, phareträ;
let per Syrtes fervidas, seu
per Caucasum hospitibus Sive per Syrtes iter aestuosas, [891
carentem, seu per regiones, Sive facturus per inhospitalem
lis celebratus. Enimvero Caucasum,
***'. vel quae loca fabulosus
nuper in Sabiná silvã, dum Lambit Hydaspes.
camerem Lalagen mean a Namgue me silvá lupus in Sabiná,
micam, atque praeter limi 10
tes exerrarem liber abom Dum mean canto Lalagen, et ultra
ni solicitudine, armis licet Terminum curis vagor expeditus,
destitutum vitavit me lu
Fugit inermem;
pus; quale monstrum haud
nutrit Apulia bellicosa Quale portentum neque militaris [90]
.A.N.YOTATIONES.

frequentiam ferarum a quibus discrimen im pellatur; quod tanto somitu vortices agat, un
minet. Herodian. AElian. lib. xiv. de Animal. das collidat, spumas attollat, ut non sine tre
cap. 5. Mauritania Africa regio Barbarica, ubi pidatione proculadspiciatur; atque remiges
nunc regna Fessanum, Marochium, Tremis Alexandri Magni reddiderit attonitos ac stu
enum, Algerianum. pentes; ipsis etiam gubernatoribus reinovitate
3. Venenatis sagittis.] Plin. lib. xviii. cap. 1. suspensis. Arriam. lib. vi. paulo post initium.
Quod nam animal tela sua, ercepto homine, ve 9. Sabiná.] Harc Italia regio, pridem Lati
menis lingit? Nos et sagittas ungimus, ac fer um inter Umbriam atque Hetruriaſm, adhuc
ro ipsi nocentius aliquid damus . . . a nullo nomen servat, sed angustiores habet fines: in
animalium practer hominem, veneno pugnatur ditione Pontificia continetur.
alieno. Wide Cael. Rhodig. lib. xxiii. c. 10. ubi 10. Dum mean canto Lalagen.] Dum me
de multiplici ratione tela veneno imbuendi ditor et compono de amoribus meis in Lalagen
plura. - versus et carmen: el ultra terminum ragor:
5. Syrtes a stuosas.] Non de Syrtibus mariti cum oºstro poético et amatorio abreptus in
mis hic agitur; sed de arenosis is locis Afri sylvam aliquanto longius progredior, non ad
ca, apud Libya&m, solis ardore sabulique sic vertens incidi in lupuun ingentern et magnitu
citate aestuantibus seu fervidis, per quae iter dine portentosum, qui tamen non modè mon
fieri meguit, misi ex siderum observatione, et lasit, sed sponte me, licet inermem fugit.
cum magno quidem vitre periculo, túm a feris, 11. Curis erpeditus.] Quidam legunterpe
venenosisque animalibus, tumob volubiles are ditis, perinde est.
nae cumulos, quos ventus tollit actransfert. Pru 12. Fugit inermem.] Meam reveritus inno
dent. in Apotheosi, cap. 4. adversus Judaeos. centiam, non armis territus, ille lupus cessit
.Nec responsa reſert Libycis in Syrtibus fugitgue, inquit Poeta. S. August. lib. i. con
.4mmon. tra Julianum: Omnes bestic, inquit, ante pec
6. Inhospitalem Caucasum.] Asiae montem catum homini erant subjecta. Quod autem
altissimum atque celebratissimuln, vel ob Pro nunc nocent, pana prima est peccati. A prin
metheum, quem ibi fabulantur vinctum, ejus cipatu decidimus; a fiduciá, et honore. Ille
que jecur ab aquila perpetuo arrodi. Inhos quidem principatus utcunque est restitutus,
pitalem, ob nives assiduas inhabitalem, item post diluvium Deo Not et filiis ejus loguente,
ob scopulos unde Virgil. ACneid. iv. 366. Genes, cap. ix. 2. Sit terror rester actremor su
Caulibus horrens er cumcla animalia terrac : unde S. Ambros.
Caucasus Spist. xxxviii. Ferae suos morsus sarpe sus
Mons ille inter duo maria Caspium et Euxi penderunt rerocante sono rocis humanaº. Leo
num, tantae fertur altitudinis, ut ejus vertex ad nes ipsos ridemits, si vor hominis resultárit,
tertiam noctis partem Solis radiis illustretur. praedam dimiltere; pardos et ursos incilari ac
Wide Aristot. Meteor. i. c. 3. Quint. Curt. rerocari rocibus. At cum sanctitate morum
lib. vii. ejus pars à quibusdam creditur mons ac vitae integritate, ad priorem innocentiam
Ararath versiis Armenian, in quo post diluvi at que ad pleuam apud Deum gratiam homo
*
um quievit arca Noë, rediit, tum corte bestiis, ut in felici quondam
7. Vel qua, loca fabulosus Lºmbit Hudaspes.] illo statu, dominatur plene et ad arbitrium.
Per Indiam mimirum. Duplex est Hydaspes Sic leones in eremo dejecta cervice ad S. An
fluvius in Asia: Alter Medos alluit, et hinc tonium accedentes ejus manus ac pedes lia
Georgic. iv. dicitur Medus Hydaspec. alter In gebant: Serpens Hilarioni morem gessit, duo
diam citerioretº irrigat, hodie Routey, fuit que dracomes Ammoni, crocodilus Heleno, leana
terminus victoriarum Alexandri Magni; in Joanni Abbati, hyaena Macario Alexandrino, .
Indum illabitur, apud Nysam urbem: unde A &c. si Legendis ſides.
Lucano lib.viii. vocatur.Vysacus Hydaspes. Hic 13. Quale portentum, &c.] Talis actantus
porro numcupatur fabulosus, quonian multa erat lupus iste, ut major haud occurrit bellum
de illo fabulautur; ut quod arenam volvat au sive in Apuliae silvis, sive in Libya desertis,
ream; quod gemmas ſerat: unde aurifer Clau .Militaris Daunia.] A Dauno rege, Diome.
diano, geminifer Seneca Trag. in Medea ap dis, ut aunt, socero, Daunia dicta est, clim
 CARMINUM LIBER I. 22. 53

Daunia in latis alit esculetis, in patentibus esculetis, nec

Nec Jubae tellus generat, leonum 15 gignit terra Jubae, sicca le
onum altrix. Collocame in
Arida nutrix. agris sterilibus, ubi nulla
Pone me, pigris ubi mulla campis arbor ſovetur tepentiaere;
quam orbis partem infes
Arbor aestivā recreatur aurá; tant nubila, et malignus Ju
Quodlatus mundi nebulae, malusque piter : Constitue me sub
Jupiter urget : 20 curru Solis nimis vicini, in
regione a dificiis carente;
Pone sub curru nimium propinqui [91] ubicunque diligam Lalagen
Solis, in terrã domibus negatá; suaviter arridentem, suavi
ter et verba facientem.
Dulce ridentem Lalagen amabo,
Dulce loquentem.
ANNOTATIONES

Italiae regio quaedam in Apulia, hodie la Ca aurá; benigno carens eo tepore, quo plantis
pitanata; alluitur Adriatico mari; regni pars incrementum ac facunditas praestatur. Hoc
est Neapolitani. Synecdoche. Wide Plin. lib. etiam latus mundi infestant semper nebular,
iii, cap. 11. et alibi. Militaris, multos habens quippe quas non discutit Sol, malusque Jupi
militia viros bene aptos. ter urget; id est, rigidum, insalubre, gravegue
14. In latis esculelis.] In late patentibus sil coelum, seu aer nunquam serenus et clemens.
vis, quae consitae sunt esculis arboribus glan Ovid. Met. viii. 789.
diferis: Plin. lib. xvi. Jovi sacris. Lib. xii. c.
Triste solum, sterilis, sine fruge, sine arbore,
1. Arborum genera Wuminibus dicata . . . . tellus;
Jori esculus, .ipollini laurus, Minerrar olea, Frigus iners illic habitant, Pallorque Tre
Peneri myrtus, Herculi populus. morque,
15. Wec Jubae tellus.] Mauritania, in quâ El jejuna Fames—
reguavit Juba, qui Pompeio addictus, Caesari 21. Pome sub curru nimium, &c.] In Zoná
primum acriter restitit, et ab eo tandem de torrida, inter utrumque Tropicum, ubi solini
bellatus est, Plutarch, in Caesare. Synec. po mium propinquus terras adurit, nullosque
nitur pro Africa, cujus est pars versus Occi proinde incolas ac domicilia permittit. Ovid.
dentem. Plin. lib. v. cap. 1. Metam. i. 49.
Leonum Arida nutrir.] Tum arenarum sic Quarum quar media est, non est habitabilis
citate, tum etiam aquarum penuria laborat et ºrstu.
arescit tota illa regio: leones aliasque feras In eo acilicet errore versati sunt antiqui, quo
innumerabiles gignit. Wide Plin. lib. viii. c. 16. nos levărunt ii qui navigando peragrandoque
ubi inter alia multa, sic ait initio capitis. totum orbem lustrarunt, habitatoresque non
Leoni praccipua generosilas, tune cum colla deesse iis in plagis viderunt, quas inhabita
armosque restiunt juba. . . . . Africam harc biles olim existimavere. Neque est immodi
marime spectant, inopid aquarum ad paucos cus illic aestus quem valde temperari constat
amnes congregantibus te ſeris. Ideo mullifor noctium diebus aequalium longitudine. Adde
mis ibi animalium partus . . . . unde rulgare quod ait Justinus lib. ii. initio. Naturam, cum
dictum : Semper aliquid mori afferre Africam. primitm incrementa caloris ac frigoris regicni
Wide et Coel. Rhodig.lib. xiii.cap. 8. et 19.ubi de bus distinait, statim ad locorum patientiam
leonum natură quaepiam disserit non spermenda. animalia quoque generdsse; sed et arborum
17. Pone me, pigris ubi nulla, &c.] Ergo alque frugum pro regionum conditione apte
intrepidus ubique fuero et securus, etiamsi genera variata. Compertum itaque modo
me ponas in terris horrorem incutientibus, vel est, et salubrem satis arrem, et frequentes
ob mimium frigus, vel ob astum intolerabilen. adesse populos in regionibus AEquatori sub
Ubi nulla campis.Arbor, &c.] Apud utrum jectis ac vicinis; v. g. in insulis Java, Su
que mundi Polum Arcticum, et Antarcticum, matra, Borneo, Maldivis, Delphina, seu Ma
ubi assiduum prope gelu terras facit steriles; dagascaria, &c. In continentibus vero terris,
longioreque Solis absentia, per sex nempe apud Malacam in Asia, Guineam in Africa;
circiter menses, pigri manent campi, arbor in America vero, apud Castellam auream,
que nulla crescit, ubi non astivā recreatur Guaianam, Peruviam, &c
 Q. HORATII FLACCI
* ODE XXIII. AD CHLOEN.
Ut jam nubilis haud ita viros fugiat.
O Chloe, me fugis velut VITAS hinnuleo me similis, Chloé,
hinnulus timidam parentem [92]
requirens per montium de- Quaerenti pavidam montibus aviis
via, haud sine inani for Matrem, non sine vano
midine ventorum ac memo
Aurarum et siltiae metu.
ris. Corde enim ac geni
bus contremiscit, sive fron Nam seu mobilibus vitis inhorruit 5
‘les vitis leves aurë conºu Adventum foliis, seu virides rubum
tiuntur; sive lacerti virides
dumum commovent. W. Dimovëre lacertae; [93]
rüm ego te nequaquam in: Et corde et genibus tremit.
sequor, ut dilacerem quasi
tigris violenta, aut leo & Atqui non ego te, tigris ut aspera, 10
Gºmli Ego'vironaura, Gaetulusve leo, frangere persequor.
desine aliquando genitrici Tandem desime matrem
inhaerere.
Tempestiva sequiviro.
.A.N.YOTATIO.NES.

Metrum est idem quod supra Od. 5. id est, Seu tremuit silva foliis motis veris ad
Arguit Horatius in Chloé id quod in inge ventu, flante Zephyro mimirüm.
nuâ maximè laudandum puellá videri debeat. 6. Seu virides rubum Dimorére lacerta..] Si
Nam lasciviens queritur quod illa jam grandi ve latentes in rubo lacerta', discurrendo stre
or non audeat absente matre virum se allo pitum edidère, tantulum commoventes fruti
qui, sermonesque miscere. cem et spinas: tum vero hinnuleus trepidat,
1. Vitas.] Quibusdam placet vitat. Werúm, cor palpitat, et genua labant. De lacertis
ut bene monet Theodorus Marcilius, Flaccum vide Plin. lib. viii. cap. 39. et alibi.
velle vitas liquet cum subjungit, Atqui mon 9. Alqui non ego te, tigris ut aspera, &c.]
ego te, &c. Ego non morendi, sed amandi cupiditate per
Hinnuleo similis.] Tam meticulosa quam sequor te, Chloé: cur me fugis 2 Apud Ovid.
himnulus, cervi, damaº, aut capreoli pullus, Met. i. 504. Apollo Daphnen insequens:
a matre praesertim abstractus. JNympha, precor, Peneta mane: non inse
Chloé.] Nomen adolescentulae conveniens, quor hostis:
Nam xxon est herba virens. Mympha, mane. Sic agna lupum, sic cerva
2. Quarrenti pavidam Malrem.] A qua aber leonem,
raverat. Paridam.]. Cerva enim semper timet, Sic aquilam penná fugiunt trepidante co
ejusque in fuga securitatem natura constituit, - lumbac.
tum a venatoribus, tum a feris. Tigris ut aspera.] Hujus tantà fertur crude
JMontibus aviis.] A trità nempe vià decli. litas, ut sponte hominem petat, cum reliquae
nare amant ferae. ferae, nisi fames aut ira stimulet, ultrö fugiunt.
4. Silila..] Diaeresis. Sic Tibull. i. 10.64. Plin.lib. viii. cap. 11. Tigrin Hircani et Indi
Sit salis ornalas dissolutsse comas. ferunt animal ferocitatis tremende, &c.
10. Gaetulusre leo.] Gaetulia tota ad flu
5. Nam seu mobilibus vitis inhorruit .3d men Vigrin, qui Africam ab ºthiopid dirimit,
ventum foliis.] Hanc in interpretatione secu inquit Plin. lib. v. cap. 4. lib. verb viii. c. 16.
tus sum lectionem qua, Mureti est atque Sca Leoni tantitmer ſeris clementia in supplices:
ligeri; quanquam non satisfacit. Quid enim prostralis parcit: et ubi savit, in viros priis
hinnulo per nemus cervam matrem quaerenti, quam in feminas,fremit: infantesmon nisi mag
cum vite? Legunt vulgo: Nam seu mobilius ná fame. Credit Libya intellectum pervenire
veris inhorruit Adventus foliis; ut sit hypal ad cos precum. Captiram certé Gartulia redu
lage; pro, seu folia veris adventu inhorruere cem audiri, multorum in silvis impetum a se
motá, scilicet vento quolibet tenui, puta, Ze mitigatum alloquio, ausam dicere se feminam,
phyro. Quod nec omnino placct, Quid sifera profugam, infirmam, supplicem animalis on
tur ad vocem antecedentem, silue; legamus nium generosissini caterisque imperantis, in
que, planiori certé sensu ac sententia. Seu dignam ejus glorid praedam. Varia circa hac
mobilibus veris inhorruit ºld rentum foliis; id opinio, &c. Gaetulia Libya interioris regio,
est, Seu motis foliis silva inhorruit ad ventum hodie Biledulgerid, magnam habere ferarum
levem, Zephyrum nempe veris comitem; Wel, copiam a memine ignoratur.
Seu mobilibus veris inhorruit Adventu foliis; Frangere persequor.] Phrasis Graeca.
 CARMINUM LIBER I. 24. N5

ODE XXIV. AD VIRGILIUM.

De Morte Quintilii Vari.

QUIS desiderio sit pudor, aut modus [94] Quº, sit verecundia, vel
finis dolori, objacturam viri
Tam chari capitis? Praecipe lugubres adeo dilectif Doce queru
Cantus Melpomene, cui liquidam pater lum carmen 6 Melpomene,
Vocem cum cithară dedit. Cui genitor impertivitamoe
-nam vocem cum lyrā. .ºn
Ergo Quintilium perpetuus sopor 5igitur sempiternus Varum
Urget? Cui Pudor, et Justitiae soror [95] somnus occupat? Cuivere
cundia atque integra fides
Incorrupta Fides, nudaque Veritas, justitiae germana, et veritas
Quando ullum invenient parem * simplex, quando reperient
similem quemauam 2 Is
Multis ille bonis flebilis, occidit; certé plurimis occubuit pro
Nulli flebilior, quâm tibi, Virgili. 10bis lugendus; at nemini
Tu frustra pius, heu, non ita creditum magis quam tibi, Maro. Tu
religiosus incassum, eheu
Quintilium repetis
.ANNOTATIONES.

Metrum idem quod supra Ode 6. Pers. Sat.i. 34.

Suas Horatius querelas jungit lacrymis et Plorabile si quid
querimoniis Virgilii dilectum caput morte sub Eliquat.
latum deflentis; ejusque dolorem dividit arti 5. Ergo Quintilium, &c." Exclamatio gra
ficiose quidem, ut imminuat atque consoletur. vis index doloris. Sic amici luctum luctu suo
Vult Sigonius prosopopoeiam esse et Dialogum evincere conatur; sic et illabitur in ejus ani
Virgilii et Melpomenes, quos Horatius inducit; mum, ut majorem habens fidem, solatium faci
illum a Musa consilium opemaue implorantem, lius admittat, imo et aliquantulam objurgatio
duabus strophis prioribus; hanc responden nem. Sic bene utitur Poeta consilio à Musä,
tem deinceps et consolantem, ab his verbis, quam statim invocavit, accepto.
.Multis ille bonis, &c. Sigon. emendat. lib. ii. Quiniilium.] Wel Cremonensem illum Vir
1. Quis desideriosit Pudor, &c.] Quem do gilii atque Horatii amicum, cujus meminit
lere pudeat, quis luctui modum putet adhiben Euseb. Chron. Olymp. 189. vel Praefectum
dum, amisso tam charo capite? Seneca ta Romani exercitàs, qui cum tribus legionibus
men Epist. 100. sic praecipit: Est aliquis et atgue auxiliaribus copiis casus in Germania
dolendi decor; hic sapienti serrandus est; et ab Arminio Germanorum rege. Dio. lib. lvi.
madmodum in catteris rebus; ita et in lacry Sueton. Aug. c. 23.
inis aliquid sat est. Imprudentium it gaudia, Perpetuus sopor.] Sic et longus somnus, pro
sic dolores exundarere. JEquo animo ercipe morte, lib. iii. Od. 11. v. 38.
necessaria. 6. Cui Pudor, &c.] Breve sed ingens Quin.
2. º: capitis.], Eam dicendi formam tilii elogium. Pudor, quem Tull. de finibus ii.
Graecis Homerogue imprimis amatam notat ..Moderatorem cupiditatis appellat. Hinc et de
Eustath. Sic Odyss. Penelope de absente Orat. i. Crassum ita, laudat: Fuit mirificus
Ulysse: quidam in Crasso pudor.
Justitia soror Incorrupta Fides.] Ex Platone,
Toſny x spaxx, ºr,6ſa, Tsūkg, -ian x*****. justitia cum in Deos observatur vocatur pie
Tale caput desidero, Teucer, charum caput. tas; fides autem, cum erga homines. Tull.
Hanc et Latiniusurpărunt, Lepidum caput, &c. Offic. i. Fundamentum justitia fides. Et
Praecipe lugubres, &c.] Quidam legunt, lu partit. Orat. Justitia erga Deos, religio, erga
gubris, et subaudiant, Dea; hoc sensu... O parentes, pietas, tulgó autem bonitas; creditiº
Melpomene, lugubris' cantús Dea, præcipe in rebus fides, in moderatione animadvertendi
modum lugendi tam dilectum caput. Hanc lenitas, amicitia in benerolentiá nominatur.
vero Musam prae casteris invocat, utpote in 7, Nudaque Veritas.) Cujus magna vis quar
ventricem Tragoediae, rebusque moestis prae contra hominum calliditatem et solerliam se per
sidentem, Auson. Eidyl. xx. se ipsam defendat, ut ait Tull. pro Caelio; et
Melpomene Tragico proclamat mºsta boatu. Offic. i. Sunt alii simplices et aperti, quini
3. Cui liquidam paler Vocem;...&c.] Musæ hiler occulto, nihil ex insidiis agendum pu
sunt filiaeJovis et Mnemosynae. Melpomene à tant, veritatis cultores, fraudis inimici.
cantús suavitate dicta: a wíazowat, cano. Li 9. Multis ille bonis, &c.], Legunt alii, Multis
ille quidem, &c. nulli flebiliorquam tibi, Vir
quidam, suavem, dulciter fluentem. Macrob, gili,
Jib. vi. c. 3.ex Hostio poèta : utpote vir bonus, emicus, cognatus.
Simihi lingua: 11. Tu frustra pius, &c.] Jam castigare in
cipit leniter immoderatum amiciluctum: Non
Centum, atque ora fient totidem, rocesque li ita creditum, id est, non ea lege ut non more
qualat.
56 Q. HoRATII FLACCI
*

a Numinibus, hand sic con- Poscis Quintilium Deos.

cessum. Etiam si dulcius,
m Thrax Orpheus, chor
Quod si Threicio blandius Orpheo
am pulses arboribus au Auditam moderere arboribus fidem, 14
sculatam, minime tamen Non vanae redeat sanguis imagini, [96]
vita reddatur imani simula
chro, quod tremendo semel Quam virgā semel horridā
caduced ad turban atram Non lenis precibus fata recludere
aggregarit Mercurius, ne; Nigro compulerit Mercurius gregi.
quaquam facilis exorari, ut
fata rescindal. Grave qui Durum : sed levius fit patientiá
dem est illud: at tolerabili Quicquid corrigere est meſas. 20
us ferendo efficitur, quod
cunque immutare haud licet.

ODE XXV.

Lydia jam vetula amatoribus carenti insultat.

Fenestras tugs clausas
raj...'...". PARCIUS junctas quatiunt fenestras [97]
petunt adolescentes pro-Ictibus crebris juvenes protervi,
caces, neque tibi soporem
auferunt, jamgue limini Nec tibi somnos adimunt, amatgue
adhaerent fores, quae antea Janua limen,
valdé volubiles agebant Quae prius multum faciles movebat
.A.N.YOTATIO.NES.

retur. Scilicct quic domantur non solent re
posci: at quae credita et commissa sunt, cum
libuerit repetuntur. Quintilius ita creditus no
bis ad tempus tandem sine injuria eripitur:
imo tum creditor utitur jure suo. Wide ergo,
Virgili, ne cum poscis Quintilium Deos, vide
are non solum pius, heu! frustra, sed et prae
postere; atque in Deos iniquus. Lucret. lib.
iii. 984.
Vilaque mancipio nulli datur, omnibus usu.
13. Quod si Threicio..] Ali legunt, quid si:
Alii, qui si. Et pro mon, interrogative mum.
Threicio blandius Orpheo, &c. Adverte com Ovid. Metamorph. viii. 633.
parationem Virgilii cum Orpheo. Sensus est;
JNesciaque humanis precibus mansuescere
corda.
AEmeid. vi. 376.
Desine fata Deûm flectisperare precando.
18. Wigro compulerit gregi.] Caeteris Ma
nibus aggregårit, et ad Plutonemperduxerit.
19. Levius fit patientiá Quicquid, &c.] Euri
pid. Phoeniss. Aºi eigely tº ray Bºy. Senec.
Optimum cat pati quod emendare non possis.
Plaut. Cant. ii. 1.1. Decet id pati acquo animo :
siid facietis, lerior labos erit. Virg. AEn. v. 710.
Superanda omnis fortuna ferendo est.
- Paupertatemque ferendo
- - - -

nósti Orpheum arboribus cantus suavitate per Effecáre levem.——

tractis, a se demulcendum etiam sperasse Infe Contra verb, quisquis mala necessaria impati
rorum tyrannum, ut Eurydicem uxorem morte enter et inique fert, quid aliud, quâm novum
ablatam redderet, sed irrito et inani conatu: sibi dolorem creat, et malum malo addit?
sic tu etsi vincas Orpheum carminis dulcedine, Ejusmodi hominem, qui communia cunctis
haud tamen flectas Numina, ut Quintilium res mortalibus incommoda respuit, egregie sugil
tituant.
lat Juvenalis, et gallina filium alba, per lu
15. Non rande redeat sanguis imagini.] Non dibrium vocat, Sat. xiii. 141.
vita redeat mortuo, non anima remittatur in Ode XXV-Metrumidem quod supra Od.2.
corpus examime. Itaque vanam imaginem 1. Parcius junctas quatiunt, &c.] Solebant
interpretari libet hominis umbram, manes. juvenes meretricum fores ac fenestras lapidi
Virgil. Æn. 654.
iv.
bus quatere noctu quidem, ut aperire cogerent,
nunc magma mei sub terras ibit imago. seque admittere. Wide plura Annot. ad Od. 10.
Et AEmeid. vi. 292. et 26. l.b. iii.
Et, ni docta comes tenues sine corpore vitas 3...?matque Janua limen.] Janua vix disce
.Admoneat politare card sub imagine format. dit a limine, illudgue videtur amare: jocus
Sanguis.] Vita, ACneid. ix. 349. amarulentus, quo significatur raro jamuan
Purpuream vomit ille animam, &c. aperiri, paucis adeuntibus, Lydiamoue annis
16. Quam virgā semel, &c. De caduced defiorescentem cunctis fastidientibus.
Mercurii, ejusque animas deducendi potestate, 5. Qua prius multium faciles movebat Car.
vide supra Ode 10. v. 18. dines.] Usu nempe assiduo volubilis erat car
17. Non lenis precibus fula recludera.] Vir do, vel bene unctus haud strepebat, atque ut
gil. Georgic. iv. 469, de Orpheo. ait Plautuº, Lepidus non mutiebat, dum aper
anesque adiit, regemºus tremendum, rentur aedesfestivissime; etpaulo antea, Bellit.
 CARMINUM LIBER I. 25. 57

Cardines. Audis minus et minus jam, cardines. Infrequentius de

inceps et infrequentius au
Me tuo longas pereunte noctes, dis, dum ego tuus pereo,
Lydia, dormis Lydia, quiescis longis noc
Invicem moechos anus arrogantes 9 tibus ! Jam vetula plorabis
vicissim adulteros superbos,
Flebis, in solo levis angiportu, [98] contenpta in angiportu de
Thracio bacchante magis sub inter serto, dum Thrax ventus
lunia vento; savit gravius circa Lunae
intermenstruum ; quando
Cúm tibi flagrams amor, et libido libidinosus ardor, qui sue
Quae solet matres furiare equorum, vit equas reddere furiosas,
Saeviet circa jecur ulcerosum ; 5 inflammabitur ad hepar
tuum ulceribus plenum,
Non sine questu, haud sine luctu, eo quod
Laeta quðd pubes hederā virenti [99]juventus hilaris hedera
wirenti
º

.AN NOTATIO.NES.

simum hercle et taciturnissimum ostium, quod Thretcio Aquilone sonant, &c. .

nunquam ullum verbum mutit; quum aperi Bacchante magis sub interlunia.] Eo tem
tur, tacet; cumque illa noctu clanculum exit, pore quod intercedit inter duas Lunas, vete
meretricula, tacet. Curcul. i. 1. Item, Pla rem et novam; id est, cum Luna non apparet,
cide egredere, somitum prohibe forum, et cre tum crebrae sunt tempestates, et frigidiores ve
pilum cardinum....suffundam aquulam. Ibid. hementioresque venti. Theophrast, libello de
i. 3. init. ventis, x*gwºtºga ray unway a i zavºdeſ, in
6. Audis minus et minius jam, &c.] Minäs terlunia: Plinius lib. xvi. cap. 39. Interluni
minusque indies ad te moechi ventitant: pauci um alii Lunae coitum (quia nempe tunc Sol
ores jam habes amatores, qui occentent fores cum Luna conjungitur et congreditur; Graeci
tuas, id est, ante illas cantiones amatorias ca a 'vodoy vel 23, 24 lov) alii silentia Lunar appel
nant, qualis est Ode 10.lib. iii. qualis et haec: lant, et lib. xviii. cap. 32. In coitu, jº.
Me tuo longas pereunte nocles, Lydia, dormis : terlunium rorant, cum apparere desierit. Hoc
idest, Me prae amore tuo contabescente, som porro Apul. Metam. ix. Illumium. Varro in
numque haud capiente, altum dormis: tu qui termenstruum nuncupat. Lege, si vacat, Coel.
eta valde stertis longas noctes, dum inquietum Rhodig. lib. xx. cap. 32.
me solicitumdue tui desiderium excitat, et vi 14. Quae solel matres furiare equorum.] Rem
gilare cogit. explicat Virgil. Georgic. iii.266.
7. Longas noctes.] Expectanti nimirüm et Scilicet ante omnes furor est insignis equa
desideranti longum semper videtur tempus. rum;
9. Invicem moechos anus arrogantes Flebis, Etmentem Venus ipsa dedit, &c.
&c.] Tandem vices tuæ adventarunt; olim Prudent. contra Symmach. lib. i. de Saturn. 15.
flore juventutis ac formal superba, depereun Advena quos profugus gignens et equinalibido
tes te ridebas adolescentes virosque quoslibet: Intulit Italia: ; Thuscis namque ille puellis
jam anus facta frustra lucrum et moechos Primus adhinnirit simulato numine machus.
quaeres; hi vero te senio deformatam sperment Huc etiam pertinet audax et elegans ea dictio,
arrogantes. Ovid. Art. Amat. iii. 70. quam in Pisonem adhibet Tullius; Itaque
Tempuserit quotu, que nuncercludisamantem, admissarius iste, simul atque audirit & Philo
Frigida desertà nocte jacebis anus. sopho voluptatem tantopere laudari, nihil ez
10. In solo levis angiportu.J Waga,observans piscatus est; sic nos sensus roluptarios omnes
si quis triobolaris agaso commeat ad te: vel, incitavit, sic ad illius hanc orationem adhin
amans leviter, juvenili more, et flenstedespici: nivit, ut non magistrum virtutis, sed auctorem
vel nullius pretii, jamgue abomnibus relicta in libidinis a se illum inventum arbitrarctur.
angiportusolitario età paucissimisfrequentato. 15. Sariet circa jecur ulcerosum.] Cum te
ki. Thracio bacchante magis, &c.] Tumque libidinis aget furor talis, qualis esse solet equi
frigidum perpetiere ventum ; et sicut olim tui na, inflammabitgue jecur tuum, tum certe mi
amatores eo algentes widisti, et contempsisti: rum in modum discruciabere. Jecur, in quo
ita nunc alii te ridebunt sub dio pernoctantem. amoris sedes estataue libidinis, ex Platone et
Thracio vento: hic, respectu Graecia, Septem aliis. Ulcerosum, intus libidine multa sºci
trionalis est: adde quod regio perquam frigida um, tectisque ulceribus corruptum. Non- Mar
est Thracia: unde officina ventorum appella cell. Ulcus, inquit, terta est et clausa maligni
ta; atque in ea regnasse Aquilo fertur: hinc tas. Et Servius ex Varrone, Vitium obscana:
apud Graecos Poetas, Thracius ventus, pro libidinis ulcus vocatur.
Aquilone passim usurpatur. Latini vero eam 16. Non sine questu : Laeta quod pubes, &c.]
quoque dictionem imitatisunt, quanquam im Neque poteris dolorem continere, quin erum
proprièetzalaxgnorinº; ; quandoquidem ven pat in querimoniam, quod juvenes vetulam te
tus Septentrionalis in Italiam nequaquam a fastidiant, marcescentem posthabeant; adoles
Thracia venit. Epod. xiii. 3. centulas autem aetate virentes sectentur.
JWunc mare, nunc filiae 17. Hederd virenti Gaudcat, myrto.] Appo.
58 Q. HORATII FLACCI
myrtoque subnigrá letetur Gaudeat, pullă magis atque myrto,
amplius, sicca vero folia Aridas frondes hyemis sodali
consecret Hebro hyemis
socio. -
Dedicet Hebro.

ODE XXVI. -

JElium Lamiam egregić laudat.

Ego Musis charus, tegri
tudimen ac timores dabo MUSIS amicus, tristitiam et metus [100]
procacibus ventis deferre Tradam protervis in mare Creticum
in mare Creticum: nequa Portare ventis :
quam solicitus, quis ºad quis sub Arcto
polum Arcticum regionis Rex gelidae metuatur orae;
frigidae tyrannus timeatur; Quid Tiridatem terreat, unicë 5
quidve Tiridati formidinem
.4 N.YOTATIO.N.E.S.

site comparat juvenculas cum hederā quae fa tius laudandi viam, quarque à trità imperito
cile adha rescit, et sequaz vocatur à Persio in rum consuetudine longè recedat. Illi, si lau
Prologo: Item cum myrto, quae Veneri sacra dum quidem acervum congesserint, belle se
est; cujus etiam color migricans et constans fecisse existimant. At ingeniosus Poèta La
est, et id quod veteribus in formosis laudaba miam arte nová celebrat. Primo curá liberum
tur, exhibet, teste nostro Poèta in Epist. ad se ab omni jubet esse; tum se convertit ad
Pisones. 37. Musam, quasi minus idoneum tanto se operi
Spectandum migris oculis, nigroque capillo. intelligit: illamgue obtestatur, ut Lamiae co
19. Aridas frondes, &c.] Vetulas cute con ronam paret, hoc est, eum consecret immorta
tractfi et rugosä arescentes non pluris faciat, litati. Haec bene, ut omnia, notavit Partheni
quam aridas frondes arborum flumini adsita us, Horatii adversus maledicos acerrimus vin
runn. dex.
20. Dedicet Hebro.] Sponte relinquat, obli jfusis amicus.] Nimirüm quisquis Musas co
vioni tradat ac devoveat, non secus ac deci lit, earum praesidio tutus ac lactus semper esse
dentes in flumen frondes circa autumnum. debet ; memo vero is sedulam potest operam
Hyemis sodali, ob regionis illius frigus asperri navare, quin omnem animi solicitudinem an
mum, ut ante dixi. Hebrus enim ex Haemo tea deposuerit. Ov. Trist. i. 1.
fluens monte, Thraciam perfundit, ac in AEgae Carmina secessun scribentis et otia quaerunt.
um mare delabitur. Indicat Horatius vultum 2. .Mare Creticum.] Pro quolibet mariponi
mulieris jam marcidum non longe abesse à tur, mare quod proximum est Cretae, insulae
senili foeditate ac deformitate, quae cum hyeme maris Mediterranei amplissimae, quae hodie
similitudinem habet. Quidam legunt Euro : Candia vocitatur.
ut indicetur vilitas ac levitas scorti vetuli, per3. Quis sub .4reto.] Quis dominetur et reg
folia Euro vento seu quovis alio, velut ad ludi metad Boream.
brium, volvi rapique solita. Scaliger mavult, Sub Arcto..] Sub Ursa ; quod coeleste sidus
igni; multaque in hac Ode carpit: at profec Septentrionale duplex est. Ursa Major et
to x axºxae toties litässe videtur. Judex sit Minor, quas Graeci ºgxtov: muncupant. Ab
literator quisque. En ejus reprehensionis ca his Polus Arcticus dicitur ea pars orbis quae
pita Sic igitur ille: Vicesima quinta in hu axi et Aquiloni propinqua est. Ovid. Fast.
mili genere dicendi est, Illa duo membra sine iii. 107.
copuld non combarrent : Esse duas Arctos, quorum Cynosura petalur
.Audis minus, et minius jam : Sidoniis, Helicen Graia carina notet.
JMe tuo longas pereunte noctes, 4. Gelidae ora..] Ad utrumque polum saevire
łºń. dormis. frigus memo nescit. Ad Arcticum, mare con
JWeque satis mollis illa locutio : flebis moechos gelatum seu glaciale, quod anni parte maximä
arrogantes, nisi addas effectos. gelu concretum sit, ornnibus auditu saltem
Levem pro nuda rideturposuisse, satis dure. cognitum. Wide Annot. supra Od. 22. v. 17.
Illa quoque omnia, bacchante magis sub in et seq. Terrae Arcticae versus Boream sunt
terlunia vento, videntur esse unum epithetum Spitzberga, Grenelandia, nova Dania, Estoni
Borea: ; alloqui ipso Borea frigidiora sunt. landia, &c. Has vero omnino Boreales non
Ulcerosum, non servit potius jecori indican videtur habuisse in animo Horatius ; sed po
m metro suslimendo. tius magis cognitas ipsius aevo, et paulo minus
Tu, lector erudite, hinc jam inſers, sine af Septentrionales, nempe Britanniam, Germani
fectu, esse oportere omnem Aristarchum ; in am, Daciam, Scythiam, &c.
telligisque quam Censoria dignus interdum JMeluatur.] Ad duas clades in Germania
º:eXXVI—Metrum idem quod supra Odeg.
sit magnus quisque Censor. acceptas (de quibus Sueton. Octav, cap. 23.)
poetam respicere falso suspicaturnon memo.
1. Muris amicus, &c.] Pulchram imit Horn 5. Quid Tiridatem terreat.] Is, ejecto in exi
 CARMINUM LIBER I. 27. º
59

Securus. O, quae fontibus integris [101] incutiat.0, Pimpleasuavis,

quae puris fontibus delecta
Gaudes, apricos necte flores, ris, apricos flores collige,
Necte meo Lamiae coronam, corollam texe meo Lamiac.
Pimplea dulcis. Nil sine te mei Absauete nihil juvant mea:
Prosunt honores. Hunc fidibus novis, 10 laudes. Novis illum canti
lenis, illum cithara Lesbiá
Hunc Lesbio sacrare plectro, aequum est consecrari cum
Teque tuasque decet sorores. à te, tum a tuis sororibus.

ODE XXVII.

Sodalesºtaturne inter potandum riventur.

Thracum est decertare
NATIS in usum laetitie scyphis [109] poculis ad hilaritatem ido
neis : rescindite immanem
Pugnare, Thracum est: tollite barbarum consuetudinem; et cruen
Morem; verecundumque Bacchum tas contentiones à Baccho
Sanguineis prohibete rixis. modesto removete. Per
Vino et lucernis Medus acinaces 5 sicus gladius mirum quan
tum distat d

A.Y.Yotation Es.
lium Phraate Parthorum rege, nobilitatis una Alcaico; vel eximiis versibus, quales fuere
mimi conspiratione in locum ejus fuerat subro Alcaei et Sapphis, qui in Lesbo AEgaei maris
gatus; at cum audisset maximo Scytharum insula, nati. Haec hodie Metelina, olim Mily
auxilio Phraatem juvariad recuperandum im lene, celebrata est vini generositate, ubertate
perium, ita perterritus est, ut ad Augustum, soli, cantorum peritia, et a dificandi ratione
relicta Parthia, fugerit. Haec fuse Justin. lib. speciali, e quâ natum proverbium, Lesbia re
xlii. sub finem. Dio. lib. li. et lii. Plutarch. in gula, de quo Aristot. Moral. v. cum nempe
Antonio, &c. lex ad mores accommodatur; non, quod
Unicë Securus.] Quidam vocem, unice, re oportet, mores ad legem. A Lesbiis siquidem
ferunt ad verbum terreat ; alii jungunt cum ad lapidum figuram plumbea acdificationis re
hac voce, securus ; id est, Singulariter ego et gula dirigebatur; non contra. Wide Coel.
maxime abjeci magmas curas de republica, et Rhodig. lib. vii. cap. 22. et Annot. ad Od. 17.
lmperiis exterarum gentium, at Musis vacem. v. 21. supra.
6. 0 quae fontibus integris Gaudes, &c.] O Ode XXVII.-Mctrum iden quod Od. 9.
Musa tuum est laudare meum Lamiam ; meos 2. Thracum est.] Hic enim non solum bi
conatus parum valere intelligo ; virum immor bacitatis infamia, sedet inter potandum petu
tali digmum honore a te celebrari convenit. lantiae vitio laborabant. Hinc ºrgavréral, et
Ergo quod mihi imprudens sumpseram, tu ti axgator:ral dicti, Athen, lib. 10, Ibidem et
bi assumas a quum est. &gunzárs: triuxºr, &c. c. 12. Idem. lib. i. c.
7. Apricos necte flores.] Necte coronam ex 24. magnam ſuisse scribit ob vini praestantiam
optimis floribus in aprico nascentibus, quibus Thracia celebritatem. Wide supra Od. 18.
exornes pro meritis meum amicum AElium La ibique Annot.
miam. Tollite barbarum Morem.] Solebant Thra
8. Lamiae..] Is anno post Horatii mortem ces non solum hianti ore aſſatim vinum bibere,
octavo Consul fuisse cum M. Servilio dicitur, ex Callimacho apud Athen. cit. lib. x. cap. 12.
ann. ab U. C. 755. Corm. Tacit. Ann. lib. vi. sed etiam ferro accincti epulabantur, et quem
cap. 27. ita scribit, Extremo anni mors JElii libet cogebant aequales bibere cyathos. Quod
Lamia, funere Censorio celebrata, qui adminis certé barbarum.
tranda: Syria imagine tandem exsolutus, urbi 3. Verecundumque Bacchum.] Cum verecun
º, prafuerat. Genus illi decorum; vivida senec dia et moderatione tractandum: alias enim ul
lus, et non permissa provincia dignationem ad ciscitur vino abutentes, et immodice haurientes
diderat. Wide Od. 17. lib. iii. furore aliisq; malis percutiendo. Supra Ode 18.
9. Pimplea.] A Pimplà Macedoniae monte 4. Sanguineis prohibete riris.] De Centaurea
E. et fonte Musis sacro, Musae dictae sunt cum Lapithis rixà super mero, supra Ode 18.
impleides. et Virgil. Georgic. ii. 455.
JNil sine te.] Huc pertinet adagium, Mark Ille furentes
twovzār, quo significatur ope Musarum grave Centauros letodomuil, Rhoelumque, Pholumq;
quodvis inceptum perfici. Et magno Hylaeum Lapithis cratere minantem:
10. Hunc fidibus novis, &c.] Praeter solitum 5. Vino et lucernis Medus acinaces, &c.]
magnifico genere carminis virtantus ad im Quid gladio, quid armis cum hilaritate et
mortalitatem consecrandus est. epulis? Wide Macrob. lib. vii, cap. 1. et Plu
11, Lesbio plectro.] Carmine Sapphico et tarch. Sympos. lib, i. cap. 4.
60 Q. HORATII FLACCI *

mero et candelis. O socii, Immane quantum discrepat: impium

cohibete vociferationes exe
crandas, cubitoque innixi
Lenite clamorem, sodales, [103]
consistite. An jubetis etiam Et cubito remanete presso.
me capere portionem Fa Vultis severi me quoque sumere
lerni austeri ?
*... Partem Falerni; Dicat Opuntiæ
Opuntiae Megillae frater, 10
quo felix ictu, quo telo in Frater Megillae, quo beatus
tereat. Scilicet renuis : .1t Vulnere, quá pereat sagittà.
ego non alia conditione po Cessat voluntas Non alià bibam
tabo. Certè quisquis te
amor tenet, haud pudenda Mercede. Quae te cunque domat Venus, [104]
incendit flamma; atque li- Non erubescendis adurit 15
berali semper amore delin
quis.
tibi est,
É. ... Ignibus; ingenuoque sempº
Amore peccas. Quicquid habes, age,
.A.N.N’OTATIO.W.E.S.

Lucernis.] Convivia vespere incipiebant, et 10. Dical Opuntie, &c.] Ut rixandi ani
in multam saepe noctem protrahebantur : ad mum a conviviis arceat Horatius, statim laeta
hac igitur ! icernis opus erat. Quod autem proponit, imprimisque morem hunc, quo suos
veteres largius coenarent, quam pranderent, quisque amores ex ordine debebat proferre.
idque recte et ad sanitatem, exponit Coel. Rho De eo cit. Lipsius. Inter leges convivii, haec
dig. lib. xiv. cap. 9.. sub finem. una est ibidem.
Medus.] Quoniam Medi, Persacque vicini, Dominan si quishabessit, indicium facito.
uni Cyro paruére: hinc promiscue ponuntur, Interpres Theocriti ad Idyll. 14. solebant, in
maxime a Poétis. quit, merum sumere in symposiis, et nominare
Acinaces.] Est Persarum hasta pariter et aliquos amores aut amicos, tum terrar inver
ensis ex Hesychio et Suida. II:grizzy five: gere, et pronunciare amicissimorum nomina.
dixwax my waxéova'u, Herodot. lib. vii. Persicum Nempe et cottabismus illic habebat locum.
ensem acinacem vocant, raga tº a zny, ob Sic igitur epuli progressu merum poscebant;
mucronem scilicet et cuspidem. Erat igitur atgue amico vel amica libabant, ac bene
acinaces ut et sagaris, Persis ac Medis pro precabantur. Tibull. ii. 8. 31.
prius, sicut pila Romanis, gesa Gallis, gla Sed bene Messalam sua quisque ad pocula
dius Lacedaemoniis, sarissa Macedonibus, dicat,
lancea Hispanis, ſalarica Saguntinis, rom .Nomen et absentis singitla verba sonent.
phaea Thracibus, framea Germanis, sparus Quinetiam tot cyathos hauriebant, quot literas
Rusticis, Theutonicis cateiae, &c. Alex. ab amici vel amicae nomen continebat. Martial.
Alex. lib. i. cap. 22. i. 72.
-

6. Immane quantum.] Cic. de Finib. Wi .Navia sea cyathis, septem Justina bibatur.
mium quantum, et de Oratore...Mirum quan Opuntiæ Frater Megilla..] Per notam pul
tum Tacit. Hist. iii. 62. Flavianus exercitus chritudine Megillam ejus frater indicatur.
immane quantum animo critium Valentis ut Oriundi erant ex Opunte Locridis urbe.
finem belli accepit. Graci bavu as ºr crow, 11. Quo beatus Vulnere.] Cujus amore te
Plato Epist. 7, &c. ncatur: qua Cupidinis sagittà percussus lan
Impium.] Mensa res inter sacras numera gueat, quam virginem aut mulierem depereat.
batur, ex Plutarch. Sympos. itaque genialem Beatus, si quidem redamabatur.
mensam, et convivalem hilaritatem vocifer 13. Cessat voluntas Aj Renuebat indicare
ando confundere, impium est Adde quod sic Horatio Megilla frater, quam adamaret: at
violatur silentium mensae et Angeronae Deae ille monet jus esse convivarum, id abunoquo
debitum. Just. Lips, mox citandus. Angero que sodalium exigere: quare hic statim postea
na, silentii Dete, sacra mensa habetur. obtemperat, suosque amores clam tamen, et
8. Cubito remanele presso.] Ita compositi in aurem declarat.
veteres mensae accumbebant, reclinata supre JNon aliá bibam Mercede.] Nisi hanc con
mă parte corporis in cubitum sinistrum, in vivii legem observos, mec aliam ego. Si qua,
ſerá in longum porrectā et jacente: capite sit amica tua, recusas aperire; ego quoque
leviter erecto, dorso pulvillis modice suffulto. more majorum bibere detrectabo. Apud J.
J. Lips. antiq. Lect. lib. iii, cap. unico. Caetera Lips, cit, et haec convivilex habetur; a sum
notabuntur postea ad istos Horatii locos. Sat. mo ad imum more majorum bibunto. Item
4. lib. i. 86. haec altera; decem cyathi summa potio sunto.
Sæpe tribus lectis videas cºmare quaternos. 14. Quºte cunque domat Venus, &c.] In
Et Sat. 4. lib. ii. 39. stat Horatius, me erubescat ille indicare ama
-in cubitum jam se convira reponet. siam, cujus sane amor, utpote ingenuae, et
9. Severi Falerni.] Acrioris, inquiunt, sa homestus sit, et gloriosus; quantum ipse qui
Poris: vel meri, ut placet Theod. Marcilio dem existimabat.
aliisque veteribus. Seneca Epist. 63. In vino 17. Quicquid hales, Depone futis auribus.]
nºmis veteri ipsa nos amaritudo delectat. Quisquis sit amortuus, tuto mihi declara fide
 CARMINUM fiBER I. 27. 61

Depone tutis auribus. Ah miser, fidelibus crede anriculis,

Quantá laboras in Charybdi, Ah infelix, quâm pravā
20 cum voragine luctaris : O
Digne puer meliore flammâ adolescens, clementiores
Quae saga, quis te solvere Thessalis amores meritus fuisti.
Magus venenis, quis poterit Deus P Ecgua, venefica, quis in
[105] cantator herbis e Thessalia
Wix illigatum tetriformi venenosis, quod Numen te
Pegasus expediet Chimaera. queat expedire? Ipse Pe
gasus implicitum te vix Il
berabit existá Chimaera triformi.
*

A.N.YOTATIONES.

li arcanorum custodi; clam saltem aperi, si ubi et refert Menandrum Thessalam cogno
non vis palam; me dubita mihi secretum com mindsse fabulam, compleram ambages farmi
mittere, quod invito te nunquam revelabo. narum detrahentium Lunam.
18. Ah miser.] Ergo Megill:e frater annuit 23. Vic illigatum te triformi, &c.] Ipse
tandem, et amicam suam indicat Horatio; at Bellerophon, qui Pegaso infidens Chimaeram.
hic audiens quae sit illa, erumpit in commise interfecit, capite et forma triplici horrendam
rationis vocesistas. -
vix te liberabit ab istä pravă muliere huit
19. Quantá laboras in Charybdi.] Tam monstro non absinnili. Wide infra.
periculose amas, quam si cum Charybdi luc 24, Pegasus.] Apud Strab. et Palaephat. Pe.
taretis. Scilicet ejusmodi mulierem deperis 2 gasus non est equus, sed navis longa et citissi
Ah miser periisti; meliori profecto sorte et ma, hoc ideo nomine insignita, quâ Bellero
amore dignus eras. Charybdi omnia absor phon insecutus comprehendit et cecidit Lyci
benti bene comparatur avara meretrix. Cice orum ducem, nomine Chimaeram, piratica in
ro Philip. ii. Quae Charybdis tam rorax º' ſamem, vectum navi, cujus prora leonis, pup
Est propriè vorago, seu gurges vorticosus in pis draconis, medium caprae effigiem aut ima
freto Siculo, ad Messanam, hodie, Capo di ginem depictam exhibebat. Hincaue fabulae
Faro, vel, Capo Faro, ob Pharum illic exci locus datus; teste etiam Plutarcho de claris
tatam. Fabulantur autem, scortum ſuisse ra mulieribus.
pacitate famosum, quod cum Herculis addux Chimard triformi] Ex Strab. cit. mons ille
isset boves, a Jove fulminatum in mare praeci Lycia ignivomus, in vertice leones, in medio
pitatum est, atque in hanc voraginem muta capras, ad radicem serpentes habebat. Hunc
tum. Virgil. AEneid. iii. 420. vero Bellerophon expurgavit et inhabitabilem
Deatrum Scylla latus, levum implacata prius exinde habitabilem reddidit. Apud fa
bulatores Chimaera est monstrum triforme, ca
Charybdis
put et pedes leonis habens, caprie ventrem,
Obsidet : atque imo barathri ter gurgile
vastos draconis caudam. Jigºrse atav, 3rds, 3.
Sorbet in abruptum fluctus, &c. 333 way, wizan Ji Xiwaga. Hinc Lucretius,
lib. v. 903.
Senecae Epist. lxxix. Charybdis an respondeat Prima leo, postrema draco, media ipsa Chi
fabulis, prescribi mihi desidero . . . Fac mos matra.

certiores utrum uno tantum rento agalur in Ov. Met. ix. 646 . . Mediis in partibus hircum,
vortices, an omnis tempºtas acquè illud mare Pectus et ora lea, caudam serpentis habebat.
contorqueat : et an rerum sit quicquid illo Hoc veri, Bellerophon Neptuno adjutus, ala
freti, turbine abreptum est, per multa millia to equo invectus, sagittis conſecit. Lucianus
trahi. Dial. de Astrol. ait minime sibi persuasum, ala
21. Quae saga, &c.] Cúm videaris fascino tum Bellerophonti equum ſuisse; verum pu
et incantamentis tam pernicioso amore impli tare illum talis sapientiae studio deditum, sub
citus; vix apparet salutis via. Quis enim te limia et quae ad sidera pertinet meditantem,
homo magicis artibus pollens 2 Quis et Deus in coelum ascendisse, non equo sed monte.
cxpedire queat fatali velut nexu astrictum at Wide et Coel. Rhodig. lib. xiii. cap. 9. Porro
que illigatum ? bene Horatius meretricem cum Chimaera con
Thessalis Magus renenis.] Wenematis et ad fert. Hujus enim habet illa venenum, ſaeto
incantamenta efficacissimis herbis in Thessa rem, feritatem; impuraeque libidinis flammas
lia copiose crescentibus. Aiunt mimirüm passim ervictat. Adde quod amoris principia
Pottae, Medeam illác fugientem, aere subla impeturm leonis, medium capre salacitatem,
tam, scrimiolum veneficiis et herbis magicis finis autem doloris morsus, velut serpentis ac
plenum dejecisse, sicque sparsa illa pullu draconis, letiferos nunquam non exerit. Ful
lasse. Apuleius apud Thessaliam in asinum gent. Mythol. lib. iii. Chimaerae, tanquam rei
se mutatum scribit; Metamorph.. seu de asinoqua nunquam fuerit aut esse potuerit, memi
aureo; ibidemque describit veneficarum Thes nit Tullius de Naturâ Deorum, lib. i. et ad
salarum apparatum, atque, ut ait ipse, fera Attic. lib. ii. Epist. 16. ubi et citat versiculum
lem officinam. Wide Plin. lib. xxx. cap. 1. Graecum, qui supra habetur.
62 q. HORATII FLACCI
ODE XXVIII.

Inducitur Archytas naufragus, orans nautam pratereuntem, ne se insepul

tum relinquat.
O Archyta, te qui mare maris et terrae numeroq; carentis arenae [ios]
terramgue et sabulum in TE
numerabile dimensus es,
Mensorem cohibent, Archyta,
modici pulveris donum te
nue coeroet juxta oram Pulveris exigui prope littus parva Matinum [107]
Matinam ; nil ergo proficit Munera; nec quidquam tibi prodest
tibi mortali, quod coelestes Aërias tentâsse domos, animoque rotundum 5
regiones lustràsti, ambi
tumo; orbis mente circu Percurrisse polum, morituro.
isti.

...4.N.YOTATIONES.

Metrum est idem quod supra Od. 7. vum, Geometricis et Astronimicis observati.
1. Te maris, &c.] Idolopoeiam insignem si onibus nimis indulgentem, de quo Cicero de
mulet irrisionem Pythagorica disciplinae ex Divin. ii. O rim magnam erroris 1 &c. Juvat
hibet Horatius, ipse quidem Epicureus: in pri cum carteris omnibus accipere hic Archytam
mis autem carpit Mathematicas artes divinan Tarentinum, Platonis familiarem et à Dionysii
di. Inducit nautam obvio cadaveri Archytae crudelitate vindicem, siquidem illum ob verba
mon leviter exprobrantem, quod miserejaceat; quaedam de tyrannide liberius prolata neci ad
mec Babylonicorum numerorum opetam di dictum per epistolam eripuit. Diogen. Laert.
rum fatum evitărit. Ecce vero Jul. Scaliger lib. iii. et viii. Is prafuit septies suae civitati,
humilem stylum interruptaque orationis mem cum tamen imperandi tempus anno esset uno
bra culpat: mimirum hoc vitio dat quod erat aliis definitum: item ibidem. Honorificam
laudi vertendum. Agitur de humando cada Archytaementionem habet Tullius de Senec
vere: Archytas sortem suam lamentatur: an tute, c. xii. Virumque magnum in primis et
non ista decet oratio tenuis? An magniloquen praeclarum nominat dicere, quidem egregie so
tia hic congrueret? An insurgit ille porro: quid litum: Capitaliorem hominibus pestem nullam
quodsibi Poeta contradicit? &c. Vide infra v.23. esse a natură datam, quam corporis rolupta;
Te maris et terra, &c.] Alloquitur Poeta tem, cujus aride libidines temeré et effra nate
Archytam ; siccine deest sat pulveris ad ope ad potiumdum incitarentur. Hinc patria pro
riendum totum cadaver: iddue fata megant ti ditionis, &c. Is Pythagorica in Philosophis,
bi, qui Geometra egregius, Astrologusque, et Platonica in Geometricis praecepta hauserat.
in Pythagorica disciplina perfectus fuisti” Mathematicis et Mechanicis artiſbus excellens,
Aiunt apud AEgyptos inventam primūm Geo columbam ligneam libramentis suspensam, et
metriam. Cúm enim singulis annis exundaret aurd spiritſis inclusd atque occultd concitam
Nilus, et limo cuncta coacquaret, utillo abeumte fecerat rolantein. Gell. lib x. cap. 12. Cu
nulli agrorum limites, nulla discrimina appa bum primus invenit. Platone teste in Re
publ. Diogen. Laërt. cit. lib. viii.
rerent, atque lites hinc frequentes orirentur;
tum demum per lineas et mensuras agri notati 3. Pulveris exigui. Te dignum insignimau
sunt; curaque illa sacerdotibus demandata. soleo, nempe tot meritis praestantem, heu! co
Hanc porro scientiam ad Graecos transtulisse hibet actegit pulvisculus marinis undis advo
Pythagoras fertur. Wide Coel. Rhodig. lib. lutus.
xviii. cap. 34. Prope littus Matinum.] Ad oram Apuliae:
JNumeroque carentis arent Mensorem.] Ec ubi in Lucaniae confinio populi degunt Mati
clesiastici cap. i. ºlrenam maris quis dinu mi; sunt et saltus buxetis abundantes, de qui
merarit? Pindar. Olymp. Od. 2 in fine, law bus Lucanus lib. ix. 185.
wo: a 316 wou ºriginºv, , arena fugit nume Calidi lucent bureta Matini.
rum. Mensorem.] Hyperbole. Scilicet, quod 4. Nec prodest .1érias tentásse domos.] Qul
erat innumerabile cacteris, ipse numerare po factum, ut mortis hoc genus miserandum ab
tuit. An respicit Horatius ad Oraculum Apol astris tibi parari non intellexeris, ne effugeres,
linis, quo numerum arena sibi notum esse eruditus apprime astronomiã et mathesiº Quin
gloriatur; olda iyº Ja'awow t' agº way zai prescisti et eluctatus es fatum, O Archyta!
...; 64'xxaaranc. an ad librum, ab Archi Sic Astrologos futura praevidere et praedicere
mede compositum, cui titulus 4x4,itnº, in tentantes data semper occasione sugillat Ho
quo initur ratio arenam numerandi, si mum ratius. .1érias tentásse domos.] Planetarum
dus câ foret oppletus? Wide Turneb, lib. xxvi. domicilia, siderum affectiones, virtutes, situs,
c. 1. Hyginus lib. de Limitibus: Archimedem aspectus contemplatum ſuisse. Animoque ro
praeclaritirum ingenii ferunt scripsisse quan tundum Percurrisse polum) sphaeram, sphº
tum arenarum capere mundus queat, in ed re reque inclinationes; orbis varia climata, di
pleretur... . versasque regiones cognovisse.
2. Archyta.] Cruquius perperam intelligit 6. Morituro.] Est qui vocem hanc jungat
quendam Archytam Firmanum Horatio coat cum praecedente animo, ut ex opinione Epi
 CARMINUM LIBER I. 28. 63

Occidit et Pelopis genitor, conviva Deorum, Sic et Pelopis obiit pater,

Tithonusque remotus in auras, [ JNuminum conviva, Titho
nus etiam in coelum subla
Et Jovis arcanis Minos admissus; habentgue tus, nec non Minos secre
Tartara Panthoiden iterum Orco 10 torum Jovis particeps; Pan
Demissum; quamvis clypeo Trojana refixo thor filius quoque rursum
ad Inferos trusus ibidem
Tempora testatus, nihil ultra tenetur; quanquam de
Nervos atque cutem morti concesserat atrae; tracto scuto res Trojanas
testificatus, praeter nervos
Judice te, flon sordidus auctor et pellem nigro letho nihil
Naturae, verique. Sed omnes una manet nox, [109] tradiderat; te arbitro, non
Et calcanda semel via lethi. 16 ignobilis testis naturae et
veritatis. Verum nox ea
dem cunctos expectat, semelque mortis iter peragendum est.
.A.N.N'OTATIO.NES.

(cujus ‘º Horatius) mortales animi asse versari solitum et colloqui. Aiunt nempè Mi
rantur. Ita Plutarch. de Placitis Philosopho noem regem Cretensibus dare leges volentem
rum, lib. iv. cap. 7. 'Earizovg|9 tº ºvzhy in antro sese condidisse, ubi se cum Jove ser
*02873, T3 reaati rvydiaeºiggasºv. mocimantem praedicavit, atque ex ejus consilio
7. Occidit et Pelopis genitor.] Hec verba cuncta statuisse; porro justitiae famā clarum
quidam et sequentia usque ad ista, Me quoque apud Inferos judicem à Plutone constitutum.
dereri, &c. nautas esse continua, pronunciant: Hinc non abs re credunt aliqui per Jorem hic
alii attribuunt Archytae ad nautam responden significari Plutonem, qui quidem Jupiter Sty
ti sic: quid miraris quod interierim, cum memo gius à Virgilio dicitur. A neid. iv. 638.
summorum virorum huc usque mortem effu Habentgue Tartara Pantholden.) Exhic
gerit? En Pelopis genitor occidit, Tantalus ctiam vità denuo cessit, jamgue in Inferis
ipse Deorum conviva, &c. Pindar. Olymp. Od. degit celebratissimus ille transmigrationis ani
1. canit, si quem mortalium honorarunt Dii, marum auctor Pythagoras, quise ſuisse jacta
maxime Tantalum. bat Euphorbum Panthor filium apud Trojam,
Pelopis genitor, &c.] Tantalus Phrygiae rex, atgue à Menclao interfectum, subinde revixis
Agamemnonis et Menelai proavus Deos con se, ac factum Pythagoram ; iddue intellexisse
vivio excepit, utdue eorum divinitatem experi agnito clypeo quem gestårat olim in Trojano
retur, Pelopem filium iis epulandum apposuit; bello, dum Euphorbus esset. Clypeus autem
quas illi dapes exhorruere, detrusoque ad in ille repertus in templosive Apollinis apud Ca
feros Tantalo facinus vindicavere. Diod. Si riae oppidum, sive Jumonis apud Argos. Prius
cul, lib. vi. cap. 11. ait, Tantalum Jovis filium illud reſert Diogen. Laert. lib. viii. Hoc vero
divitiis et gloria insignem, regnasse apud Asiae posterius Ovid. Metamorph. xv. ſab. 3. Ex
partem qua, Paphlagomia dicitur, Diis etiam his habes explicata quae sequuntur, Iterum
carum ob generis claritatem; postea vero fe Orco demissum. Item, Quamvis clypeo Troja
licitate insolentiorem evulgasse hominibus im na refixo Tempora testatus. Ovid. cit. 158.
mortalium secreta, qute mensae communione sic loguentem inducit Pythagoram ;
et consuetudime cum Diis noverat; cujus cri ..Morte carent anima, ; semperque, priore relicta
minis poenas solvit ad inferos detrusus; ut Sede, noris domibus rivunt habitantque receptae.
usque ad mentum insurgant aquae, et ad libia Ipse ego (nam memini) Trojani tempore belli
usque poma dependeant: et tamen in magnä Panthoides Euphorbus eram; cuipectore quon
siti et ſame nec bibere liceat, necedere. Pin dam -

dar. modo cit. addit, Tantalum suam felicita Hasit in adrerso graris hasta minoris.?tridae.
tem utpote, nimiam concoquere non potuisse, Cognori clypeum la rar gestamina nostrar
sed saturitate damnum tulisse immensum ab
.N'uper .dbanteis templo Junonis in .ºrgis.
ipso Joye patre irrogatum. 12. Nihil ultra.Yerros, &c.] Animo semper
8. Tithonusque remotus in auras.] Quin et vivens, corpore duutaxat mortuus, non semel.
Tithonus Aurorae maritus, quanquam ab uxore
coelesti succo perſusus, atque ita vivax effec Sic palingenesiam et metempsychosin Pytha
tus, fatistandem concessit. Remotus in au gorae explodit noster Poeta. Wide Pers. Sat.
vi. 11. ubi et annotavi mon pauca. Cic. i. de
ras,) ab Aurora adamatus, et hinc in coelum Nat. Deorum. Waler. Maxim. lib. viii. cap.
raptus. Insuper ſabulantur Tithonum senec 7. &c.
tutis incommoda pertaesum in cicadam opta
15. Sedomnes una manet nor.] Omnes per
visse converti, sicque adeo transformatum in inde mortales serias ocytis hinc migrare de
aëre suspensum in canistro ſuisse. Eustath. ad bent et vitan) exucre. Catull. v. 5.
Iliad. penult. Athen. lib. iii. e.txxii, cap. 12.
9. Et Jovis arcanis Minos admissus.] Pari .Nobis, cilia semel occidit breris lur,
ter et Minos Jovis familiaritate insignis, ta JYoa est perpetua una dormienda.
men mortuus est. Is apud Homer. Odyss. xix. 16. Calcanda semel ria lethi.] Apostolus ad
Aug' atyalaou Bagirº. Plato in Min, hunc Heb. cap. ix. 27. Statutum est omnibus homi
affert Homeri locum, scribitgue Minoëm A nibus semel mori. 1. Reg. ii. 2. David morti
Jove eruditum et nono quoque anno cum eo proximus ita loquitur ; Ego ingredior viam
64 Q. HORATII FLACCI
Quosdam Furie priebent Dantalios Furiae torvo spectacula Marti:
•ludum atroci Marti: per Exitio est avidis mare nautis.
niciosum mare est nautis
cupidis. Confusa vetulo Mista senum ac juvenum densantur funera; nullum
rum ac juvenum mortes Saeva caput Proserpina fugit. 20
conglobantur; caput mul
lum eripitur crudeli Pro Me quoque devexi rapidus comes Orionis -

serpina. Sic etiam me Il Illyricis Notus obruit undis. [110]

lyricis fluctibus submersitAt tu, nauta, vagae ne parce malignus arenae
Auster declivis Orionis as
secla praeceps. Tu vero Ossibus et capiti inhumato 24
nauta, ne improbus mihi sis, neve te pigeat errantis sabuli portionem injicere ossibus
.A.N.YOTATIO.N.E.S.

universa: terra: ; pariter et Josue, c. xxiii. 14. In vada caeca tulit, penitusque procacibus
Propertius, iii. 18, 22. Austris, &c.
Sed tamen huc omnes; huc primus et ultimus AEneid. iv.52, aquosus Orion. Noster Epod.x.9.
ordo; .Nec sidus atra nocte amicum appareat,
Et mala, sed cunctis ista terenda via est. Qud tristis Orion cadit.
17. Dantalios Furia torvo spectacula.Marti.] Epod. xv. 7.
Quosdam Furiae mactant, et quasi ludum Mar .Nautis infestus Orion.
ti dant; id est, alios ad mortem trahit bellan Illyricis.] Illyricus olim sinus dicebatur
diardor, alios navigandi, negotiandi, lucrum universum illud mare, quod est Italiam inter
faciendi cupiditns. et Illyricum. Postea Adriaticum mare conti
19. Nullum Sacra caput Proserpina fugit.] nebatur ab Epidamno ex parte Illyrici, ad
Nullum caput fugit savam Proserpinam ; id Garganum montem ex parte Italia : reliquum
est, Mortem eluctatur memo. Proserpina uxor autem mare ad sini's fauces Ionium vocatum
Plutonis credebatur morituris capillos reseca est: Adriaticum very Dalmatici momen acce
re; ac velut primitias inferis sacras praemit pit. Tandem sinus universus hodie Venetus
tere; mec alias potuisse animam corpore ex appellatur.
solvi. Ad hanc superstitionem respicit Hora. 23. .it tu, nauta, raga me parce, &c.] Hic
tius hic ; pariter et Virgil. Ablueid. iv. 698. gravem Horatio dicam dicit, magnamdue li
.Nondum illi flavum Proserpina vertice cri tem movet magnus Scaliger tanquam contra
7tern ria loquenti. Quid enim, inquit, rogat nau
..ºbstulerat, Stygioque caput damnaveral Orco. tam ut pusillam sibi terram injicial inhumato,
Allusit et Martial. lib. iii. Epigram. 43. - quem in ipso statin Odes initio, pulvere con.
.Non omnes fallis. Scitte Proserpina canum, tectum ail P Satis eral quippe vel minima ter
Personam capiti detrahet illa tuo. rd partem quampiam corporis tegi. Scilicet
Wide Macrob. Saturn, lib. v. cap. 19. ubi arenam mare advolverat aliquantulam, et
quaedam habet eximia de illo crimis abscin corpus utcumque texerat. At numquid haec
dendi ritu. erat legitima sepultura 2 Talem vero poscit
21. Me quoque deveri, &c.] Nemirare igi Archytas. -

tur nauta, quod interii, inquit Archytas ; sicut — Qui solus homos .4cheronte sub imo est.
illi suo quisque modo obiere mortem ; ita ego ex Virgil. AEmeid. xi. 23. Ea porro qui care
submersus Illyrico mari. bant, annos centum errare veterum supersti
Dereri.j Sive quod Australis est Orion, ade tio existimabat. Virgil. Almeid. vi. 325.
Sque in parte coeli devexã, sicut opposita Bo Haec omnis, quam cernis, inops inhumataque
realis est subvexa et superior : seu quod Orio turba est :
nis figura statuitur proma in phaenomenis : un Portitor ille, Charon : hi, quos vehit unda,
de et Pronus Orion, lib. iii. Od. 27. v. 18. vel sepulli.
denique notatur occasus hujus sideris; quod .Nec ripas datur horrendas, necrauca fluenta
ad rem certe magis videtur. Nam tempestates Transportare prius, quâm sedibus ossa quié
tunc maxime excitat Orion, cum oritur vel oc runt.
cidit. Hinc comes ejus dicitur Yotus ventus Centum errant annos, volitantgue harc lilo
meridionalis valde nebulosus; yºric, humor; ra circum :
unde momen. Gell. lib. ii. cap. 22. Tum demum admissi stagna eroptata revi
Orionis.] De Orione veró multa fabulantur sunt.
qua ad rem praesentem non attinent. De si Adde quod habet Alex. ab Alex. lib. v. cap. 26.
Here agitur stellas continente plurimas ; qua, ubi sic scribit : Ludi ad Tarentum Seculares
dum refulgent, serenitatem; sin minus, tem dicti, qui singulis centum annis er praecepto
restates minantur: jugula vocantur Latinis, Sibyllinorum carminum fielant ad placandos
laut. Amphitr. Act. i. Scen. 1. JManes ; quorum auctor Valer. Publicola . . . .
22. Illyricis Notus obruit undis.] Obrutus Proditur decretum inter Pontifices, ut si de
aquis perii in sinu Illyrico (Dalmatico, Hadria functo cadaveri justa quispian exhibere reli,
no, hodie Veneto) tempestatem cientibus Aus et an humatum esset, in dubium veniret, satis
tro pariter et Orione. Sic et jungit utrumque haberent si quibusdam sacris precationibusque
Virgilius AFneid. i. 535. exhibitus glebam absenti cadaveri, aut terran
in subitº assurgens fluctu nimbosus Orion injicerent, tergue injecto pulvert à labe erroris
 CARMINUM LIBER I. 28. 65

Particulam dare. Sic, quodcunque minabitur Eu-et capiti insepulto. Its,

rus
[111] quicquid Eurus minitabitur
Italico mari, luant silve
Fluctibus Hesperiis, Venusinae Venusinae,te incolumi:pre
Plectantur sylvae, te sospite: multaque merces, mium quoque multiplex
undecundue fas erit, tibi
Unde potest, tibi defluat aequo conferatur à Jove justo, et
Ab Jove, Neptunoque sacri custode Tarenti. a Neptuno sacrati Tarenti
Negligis immeritis nocituram 30 defensore. Quod si fort*
Postmodo te natis fraudem committere forsan : spermis admittere delictum
posteris innocentibus exitio
Debitajura vicesque superbae 112] futurum : ipsi tibi jus ac
Te maneant ipsum. Precibus non linquarinu tis ; quisitum ac vices arrogan
tes reddantur. Haud ego
Teque piacula nulla resolvent. destituar votis inutilibus;
tevero nullie purgabunt ex
plationes

.A.N.WOTATIONTES.

cadaver manesque expiatos ducerent: at si parva quidem, sed principaths titulo nobilita
7. humo cadavere, os exceptum fuisset, tur, vernacule Venosa.
o nec purgetur, inhumatum rideri. Haec ille. 29. Nº. custode Tarenti.] Cic
Atqui hic inhumato capiti arenae dari particu de Nat. Deor. ii. Datum est Neptuno altern
lam orat Archytas. Ergo caput opertum non Joris, ut rolunt, fratri, maritimum omne reg
erat; qua corporis praecipua parte non con num; momengue productum, ut Portunus à
tecta ; insepultum censeri debet corpus. Quod portu, sir Neptunus a nando, paulum primis
quidem intelligitur ex sententia jurisconsulto literis immutatis. Porro sacrum ilh Taren
rum, apud quos sacrum habetur sepulchrum turn dicitur, quod in ejus sit tutela, eumque
in quo conditum sit caput hominis, etiamsi re praecipue colat : sive quod aiunt Phalantum
liqua absint membra; item offenso capite, Herculi et Neptuno templa ibi erexisse; vel
violatum habetur sepulchrum, quoniam arx quod ea urbs a Tarente Neptuni filio condita
sensuum et rationis caput est, eoque amoto atgue nominata : olim Magua Graecia ſuit in
catera prorsus ignota omnique decore jacent Salentinis: hodie veró in terrá Hydruntina,
exuta; et quicquid honoris contribuitur capiti, arcem habet portumque et principatūs in
universo plane corpori attributum existimatur; s! ~ illa.
qua Ambrosii sententia est. Haec apposité 30. .Negligis immer'is nocituram, &c.] Id
Coel. Rhodig. lib. xvii. cap. 19. est, Si mihi supretaa et justa persolvere pa
25. Sic, quodcunque minabitur, &c.] Sic te rüm curas, sic per socordian admittes piacu
pietas muminum ab omni vindicet malo, teque lum tibi posterixue tuis nociturum. Semper
bonis cumulet, utergame pius fueris, et quae enim grande nefas habitum est, insepultum
justa peto concesseris. Ergo si me sepelieris, relinquere ºbvium cadaver; quique id neg
avertant Dii ate pericula tempestatum, vento lexisset, piacularis existimabatur. Athenis
rumque furorem, mari, quod navigas, minan autem. Buzyges ejusmodi reum criminisetiam
tium, in sylvas propinquas depellant: insuper execrabatur.
autem et quaestum lucrumque tuum pro 31. Fraudem.] Nam debito defraudat offi
moveant; adeoque exigui laboris pro me sit cio mortuum, qui inhumatum negligit.
tibi merces multa ab.Jore Neptunoque concessa. Forsan.] Legunt alii forsit, vel forset; alii
Eurus.] Synecd. pro quolibet vento. Ille di fors, &c. junguntºue cum sequentibus. Sed
citur ab is ſay, ab oriente flueny; alio no quid inde 2
mine arratºrn: ; Romanis autem nautis Sub 32. Debitajura ricesque, &c.] Partibisors
solanus. Gell. lib. ii. cap. 22. contingat jure merita, tuæque superbia, et
26. Fluctibus Hesperiis.] Italian Graeci Hes socordiae debita; sic tu quoque inhumatus ali
periam dixere, quod sit ipsis ad occasum ; quando projiciare. Superbac.] Passeratius le
hos imitati Poetae Latini pariter vocavere. git, superbe. Alii per superbas rices intelligunt
Virgil. ACneid. i. 530. - - --
graves atrocesque poenas, ex Prisciano.
Est lacus, Hesperiam Graii cognomine di 33. Precibus non linquarinultis] Dii certº
- cunt. meas preces exaudient justi justas; neg inul
Vel sic appellata est Italia ab Hespero, tum me, nec te impunitum dimittent. Plaut.
qui regionem istam a fratre Atlante pulsus Captivi, ii. 63. -

admit; vel etiam ab Hespero stellà quae Ves Et profect) Deus, qui, qua nosgerimus, au
per dicitur, et ad occasum apparet. Postre dittue et ride! -

mam hanc originem asserit Macrob. Saturn. 34. Teque piacula nulla resolvent.] Nullis
lib,i.c.3.ita scribens; Italia dicta est Hesperia, sacris tantum scelus eluere unquam licebit.
quod occasui subjecta sit. Nimiram execrationes veteribus credebantur
Venusine sylvae.] Metonym. Venusia et Ve inexpiabiles. Nam alicul pracidancă porcă
musium esturbs Apulia in Lucaniae confinio ; expiari consueverat, qui insepultum reliquerat
continetur hodie Basilicata Neapolitani regni fort* obvium cadaver, nec glebā operuerat.
provincia ad radices Apennini montis sita; Festus.
66 Q. HORATII FLACCI
Itaque lice properes, non Quanquam festinas, (non est mora longa) licebit, 35
diu tardabis; ter injecto Injecto ter pulvere, curras.
pulvere, transgredi fas erit.

ODE XXIX. AD ICCIUM.

JMiratur illum, relicto Philosophiæ studio, militiam sectari.

0, Icci, jam ergo felices ICCI, beatis nunc Arabum invides
Arabum Thesauros armula [113]
ris atque grave bellum mo-Gazis, et acrem militiam paras
liris tyrannis Salºmondºn Non ante devictis Sabaeae
subactis, et Medo formida
bili vincula fabricas. Quae Regibus, horribilique Medo
veró puellarum barbara Nectis catenas. Quae tibi virginum 5
rum, occiso suo sponso,
obsequetur tibi 2 Quis puer Sponso
necato, barbara serviet : [114]
examia crinibus unguento Puerquis ex aulā capillis
perſusi"
ficictur,
ad Pocula Prº: Ad cyathum statuetur unctis,
.A.N.YOTATIONES.

36. Injecto ter pulvere, curras.], Harc est illam fecit hominum etiam in morte lururia. .
illa tandem, quam a nauta petit Archytas, hu Verum.ºrabia: etiammum felicius mare est:
matio legitima; glebae injectio scilicet; sive er illo namque margaritas mittit; minimáque
ut quis mortalium cadaveri ter injiciat pulve computatione millies centena millia sestertium
rem. Rem totam explicat Tullius de Leg. iii. annis omnibus India, et Seres, peninsulaque
.Antiquissimum sepultura genus id fuisse illa imperio nostro adimunt. Tanto mob is de
videtur, | apud Xenophontem Cyrus uti licia et formina constant. Plin. lib. xii. cap. 18.
tur; redditur enim terrae corpus, et ita loca Gazis.] Persica vox. Virgil. Ancid i. et i.
tum ac silum quasi operimento matris obdu Troia Gaza. Tull. pro Leg. Manil. c. xxiii. Qui .
citur. . . . Atque Siti dicunturii, qui conditi ab auro gazāque regid maris cohibere possit.
sunt. Nec tamen torum ante sepulchrum est, • 2. ..]erem militian paras .\on ante devic
quám justa facta et corpus incensum est. Et tis Sabaea. Regibus.] Acer habendi ardor, ac
quod nunc communiter in omnibus sepultis ditescendi, acrem militandi animum creat
penitus, humali dicuntur, id eral proprium scilicet. Non ante devictis; victis olim ab
ium in iis, quos humnus injecta contegeret; Alexandro, sed nondum a Romanis. Ex Di
cumque morem. Jus Pontificºle confirmat. Nam one lib, liii. Allius Gallus złºgypti praeses in
prisquam in eos injecta gletº est, locus ille, Arabiam cum exercitu venit, multasque urbes
ubi crematum est corpus, nihil habet religionis. cepit. Plin. lib. vi. c. 31. Hard. Romana, in
Injectá glebá tum et illic humatus ºst, et gleba quit, arma solus in eam terram adhuc intulit
vocatur; actum denique mulla religiosa jura JElius Gallus er equestri ordine. Nam C.
complectitur. Igitur hoc est quod istic Ar Casar, Augusti filius, prosperit tantum dra:
chytas deposcere putandus est, tum me reli biam. Gallus oppida diruit . . . . retulit
gioso isto careat honore, tum me centum an Sabaos ditissimos sylvarum fertilitate odori
nos errams ab Elysio diutius arceatur, quem fºrd, auri metallis, agrorum riguis, mellis ce
admodum ante annotavit. Sic et Palinurus racque proventu. Porró Saba felicis Arabiaº
item insepultus rogat Æneam, apud Virgil. civitas in monte, perampla et regia Sabae
AEm. vi. 365. orum ; ubi thus, myrrha, casia, cinnamomum
Eripe me his, invicte, malis: aut tu mihi abunde proveniunt. Wide infra Od. 35. Annot.
terram ad v. 31.
Injice; namque potes. 4. Horribili Medo..] Mediterribiles Roma
Wide Coel. Rhodig. lib. xvii. cap. 20. nis ob caesum ab ois Crassum, fugatumque
Ode XXIX.-Metrum idem quod Od. 9. Antonium. At post bella civilia missis ad
1. Icci.] Sunt qui legi velint Iti, quod fa Augustum legatis mitiores so ostenderunt.
milia sit Itia, musquam autem Iccia. Is ſuisse Wide supra Od. 2. v. 51. Graecisetiam infestus
dicitur Agrippae in Sicilia Procurator, ab eo dicebatur Medorum exercitus. Theogon. Xrga
que opimis ibidem agris donatus. roy tºgtºw Mnjay.
Beatis nunc drabum incides Gazis.] Gran 7 Puerquis eraulá, &c.] Tit. Liv. lib. xlv.
des igitur accumulare thesauros satuisti 2 Pueri regii apud Macedonas vocabantur prin
Tantane est avaritiae vis, divitiarum cupiditas cipumn liberi ad ministerium regis electi, Ita
tanta, ut faciat te sapientiae desertorem 2 veteres opulenti pueros egregia formae minis
Bealis.] Ex opinione vulgi, memo felix nisi trossibi conquirebant, item generis claritate
dives. conspicuos. Patet ex Daniel. cap. i. Athen, lib.
. Arabum.] Felix appellatur Arabia, falsa et x. cap. 6. Capillis unclis.] Ad majorem lasci
ingrata cognominis, quae hoc acceptum superis viam et luxuriam. Wide lib. ii. Od. 7. v. 8.
Jerat, citm plus ex co inferis debeat. Beatam Annotat. ..ld cyathum statuetur, pocillator,
 CARMINUM LIBER I. 30. 67

Doctus sagittas tendere Sericas arcu patrio tela Serum vi

Arcu paterno: Quis negetarduis 10 brare peritus? Ecquis modø
Pronos relabi posse rivos inficiabitur fluvios deflu
entes retro ferri ad altos
• Montibus, et Tiberim reverti; montes, ac Tiberim regredi
Cüm tu coèmptos undique nobiles Posse, quando tu compa
libros Panaeti, Socraticam et domum ratos undequaque Panaetii
codices eximios, et familiam
Mutare loricis Iberis, 15 Socratis universam permu
Pollicitus meliora, wºndis 2 11 tare studes thoracibus His
[*] panics; certeiauaariñºra
promiseras.

oDE xxx.
Rogat Venerem utveniat in sacellum & Glycerá ipsi dedicatum.
O, Venus, regina Cnidi Paphique, O, Venus, Cnidiet Paphi
domina,
.1.N.YOTATIONES.

quiepulanti tibi vinum fundat. Nota fabula ubi ita scribit: Ferri metalla ubique propemo
de Ganymede Jovi ad cyathos. Sueton. Jul. dum experiunfur . . . . differentia ferri nu
Caes, c. xlix. Sed C. Memmius etiamad cyathum ºnerosa. . . . . formacum marima. . . summa
et vinum Nicomedi stetisse objecit, cum reliquis attlem in aqua est, cui subinde candens immer.
eroletis, pleno conririo, &c. gilur. Hacalibi atque alibi utilior nobilitarit
9. Doctus sagittas tendere Sericas, Arcupa loca gloria ſºrri, siculi Bibilin in Hispania, &c.
terno?] More patrio eruditus sagittas arcu Idem lib. vii. cap. 56, ait loricam inventam A
torquere, perinde ac Parthi, Medi, aliique ori
Midia Messenio. Porro nomen a loris, e qui
entales, inter quos Seres numeramtur. Wide bus primum confecta, quod postmodum longè
supra Annot. Od. 12. v. 56. ad vocem Seres. alia tamen retinuit.
10. Arduis Pronos relabi posse riros. Monti Iberis.] Hispania ex Strabone et Plinio dicta
bus.] Sursum fluere ad montes, equibus deſlu est Iberia, sive ab rege, sive a flumine Ibero.
unt. Proverb. Gr. "Aya rºtaaar, quo signi Hoc enim aſſatim rigatur atque scinditur regio
ficatur naturae ordinem inverti. Initium au
Tarraconensis. Scaturitin Castella veteri, per
tem est versus Euripidis in Medea: quisic ha fusisque variis terris in mare Mediterraneum
bet; 'Ayº ºrotagºv isgºr Zºgºzi rayal, Sur delabitur.
sum fluminum sacrorum ferunturfontes. Ovid. 16. Pollicitus meliora.] Meliorem sane dete
Ep. v. 31. spen concitaveris. Certè militia quam as
Xanthe, retro propera; versacque recurrite sumpsisti, relictum, a te sapientiae studium,
lymphae. quod multö melius fuit.
13. Cum tu coèmptos, &c.] Cúm tu repente Tendis.] Quidam legunt temnis.
mutatus deseras Philosophiae studium, quod Ode XXX-Metrum idem quod supra Odez.
fueras amplexus, atque longe contrariam, mi 1. O Venus.] Glyceraese amore torreri scri
litiae nempe, viam ineas. bebat supra Od. 29. ejusque animum reddere
14. Panatí.] Is natione Rhodius, instituto mitiorem mactatā hostià satagebat. Jam voti
Stoicus, Scipionis Africani ac Laºlii praeceptor reus Vemere aſſa's ºrić4atov canit in dedica
fuit. Scripsit libros tres regitoſ waffixartór, tione aidiculae quam in suo larario Glycera ci
quos laudat, citataue, atque est imitatus Cicero consecrārat. Simile carmen et Epigramma
suis lib. de Officiis. A. Gellius lib. xiii. cap. scribit Paci Tibullus lib. i. Eleg. 10.
28. Legebatur, inquit, Panatii Philosophili Regina Caidi Paphique.] AEschyli circum
ber de Officiis secundus, ez tribus illis inclyfis ferturhic versiculus de Venere;
libris, quos M. Tullius magno cum studio war Kørgov, IIacov, Pizovaz ºv arºvra zaigºv.
imoque opere armulatus est. Tum ex multis ab Scilicetin istis urbibus sanctius illa colebatur,
eo sapienter scriptis, et ad bonam frugem du ex Pausan, in Atticis, Strab. Plin. &c.
centibus, eam affert ejus sententiam, quâpraeci Cnidus.] Urbs Cariae portu duplici insignis,
pit, exemplo Pancratiastarum ad vitandos ictus magis autem natalibus Eudoxi Mathematici
in certaminibus, omni se ratione praemuniem Platonis condiscipuli; Agatharchidis, tempore
tium, debere viri prudentis mentem adversus Strabonis historici; (quem tamen. Samium
injurias semper esse paratam, erectam, ardu Plutarchus facit) Theopompi Jul. Caesarifa
am, septam, solidam, expeditam. miliaris, atque Artemidor iejus filii: Ctesiae re
Socraticam domum.] Socraticae disciplinae rum Syriacarum et Persicarum scriptoris, ex
antesignanos et coryphaeos, Platonem, Xeno Strabone, lib. xiv. at maxime Veneris statuá,
phontem, aliaque Academiae lumina. quod Praxitelis opus tam admirabile videndi
15. Loricis Iberis.) Haec ſerebantur optima, causā multà Cnidum navigarant. Auctor est
ob eximiam ferri temperaturam, inquit Tor Plin. lib. xxxvi. cap. 5. ubiet addit; Voluit eam
rent, et Plinius auctor est lib. xxxiv, cap. 14. & Cnidiis mercari rer Nicomedes, totum as civi
*
68
- Q. HORATII FLACCI
contemne caram Cyprum, Sperne dilectam Cypron, et vocantis [116]
et migrain exormatum Gly hure te multo Glycerae decoram
cerae sacellum, te plurimo
thure invitantis. Veniant Transfer in aedem.
tecum flagrans tuus filius, Fervidus tecum puer, et solutis
et Charites cingulis laxatis,
et Nymphae, et Juventas Gratiae zonis, properentgue Nymphae [117]
absºlue te minimum suavis, Et parum comis sine te Juventas,
et Mercurius.
Mercuriusque.
.ANNOTATIONES.

talis alienum dissolvere promittens. . oºrta eo studio turpia consectantium, quo pueri so
perpeti maluere, mec immerito: illoºnin; signo lent crepundia.
'Prairiteles nobilitarit Cnidum. JEdicula jus Solutis Gratic zonis.] Plin, lib.xxxv.cap.11.
tota aperilur, ut conspici possil undique ºffigies .A.Nicearcho picta Venus inter Gralias et Cupi
Dee, favente ipsá, ut creditur, facto. Ncc mi dinem (al. Cupidines) celebralur. Apul. Met.
morez quacunque parle admiralio est. ii. p. 44. Venus omni Gratiarum choro stipula.
Paphus.] Urbs Cypri portum habens, et Hesiod. in Theogon. tres Charites nominat,
tempſa egregie structa; Strabo. Plinius autºm Aglaiam, Euphrosynen, Thaliam : pariter et
lib. ii. cap. 96. ita scribit: Celebre fanum habet Pindarus Olymp. Ode ultima, ubi et ait: Per
Veneris Paphos, in cujus quandam aram (al. eas omnibus mortalibus fieri dulcia, si quis rir
aream) non impluit. Cornel. Tacit. Histor. sapiens, si pulcher, si splendidus; sed nec Deo!
lib. ii. c. 2. idem reſert. Vespasianum cupido sine Charitibus, in cºlo quidquam moliri.
incessit adeundi º templum Paphic IIzvºrºv Tawiat igya” by ovgayå, Omnium
Veneris inclytum per indigenas advenasque . . . dispensatrices in cº operum. Seneca de Be
et cap.3. Certissima fideshaedorum fibris. San nefic. lib. i. cap. 3. Nunc dicam quare tres
guiném arae offundere retitum: precibus et igne Gralia, quare sorores, quare impleris manibus,
puro altaria adolentur, mec allis imbribus, quare ridentes, juvenes et virgines, solutique
nquam in aperto, madescunt. ac pellucidd reste. Et paulo post: Hesiodus
2. Sperne dilectam Cypron.] Cypro tibili .1glaiam marimam matu appellarit, mediam
cét tot nominibus dilecta, praefer tainen, ob Euphrosynen, tertiam Thalian. Homerus
secro, Glycerae sacellum. Quamvis enim tot aomen uni mutavil: Pasitheam appellarit
sacras a des illic habeas, universaque insula (nempe Iliad xiv.).Mercurius und stat. Gratie
tibi devota sit; at apud Glyceram quoque do porro solutis zonis pinguntur ac pellucidis
minaris; novamgue possidebis aedem, quam vestibus, quia amicorum animi sibi iuvicem
magna cură, summo studio exornavit, et, tibi
debent esse aperti, sine fuco, sine ambagibus.
paravit. Illuc insuper thure te plurimo invi 6. Nympha.] Ethat comitatum Veneri prae
tat. Veni ergo ad ejus consecrationem. De stant, quia matres amorum, illa vero unius ma
Cypro Strabo lib. xiv. Plinius lib. v. cap. 31. ter Cupidinis fertur: ex Philostrato, Claudian.
quondam tibi norem regnorum sedem fuisse de nuptiis Honor. et Mar. v. 73.
scribit. Wide et supra Od. 19. Annotationes. Gems mollis amorum, [solum
3. Thure te multo..] Floribus enim et thure,
potius quam victimis, placari Venus et coli,
ſºlº
idil. . . . .
pariunt, illum Venus aurea
amabat. Virg. Æheid. i. 415. Nymphae aliae maris, quae Nereides, fontium
#.tasuas:
Paphum sublimis adit, sedesque revisit
ubi templum illi, centumque Sabaeo
ac fluminum Naiades, sylvarum Dryades, Ha
madryades, quae cum arboribus oriumtur et
Thure calent arae, sertisque recentibus hulant. cadunt, Oreades montium, Napea florum.
Wide Annot. ad Od. 19. v. 16.
7. Parum comis sine te Juventas.) Harc
-
juventutis Dea, Graecis Hebe, etiam Veneri
4. Transfer.] Propria vox, et solemnis, éJure comes additur, at apud Homer. in Odyss.
Pontificio arcersita, cum aedes sacratur. At
contra cüm locus e sacro privatus redditur,
"Hén Tº dº: ºvyºrng T''Aºgºjirn. Quoniam
verb ii qui à Vemere abhorrent, etsi juvenes,
erocari sacra dicuntur. Plin. lib. x. Epist. 58. solent esse morosi, severi, tristes, difficiles,
Trajano Pontif. Max. sic, ait; Ego quum que quod semum est proprium, hinc parium comis
rerem num aliqua let dicta templo, cognori sine Vemere Juventas dicitur. Wel Horatium
alium hic, alium apud nos esse morem dedica ex Horatio interpretari licet hoc modo: Ju.
tionis. Dispice ergo, Domine, an putés acdem ºntas parim comis, decora, gratiosa, sine
saltá religione posse transferri, &c. Wide et Venere, id est, siue venustate. Epist. ad Pi
Epist. 73. et 74 ejusdem libri. sones, 42. -

5. Ferridus tecum puer..] Solitus Veneris co Ordinisha.c. virtus erit et venus, aut ego fallor.
mitatus pariter ab Horatio invocatur; atque in Juventas.] Tit. Liv. lib. v. cap. 54. Cum
dedicatum a Glycera sacellum invitatur; im augurato liberarctur Capitolium, Juventas
primis autem Cupido filius ejus. Ferridus.] Terminusque, marimo gaudio patrum nos
quia rvgººgoº,et facem gestat, quâ indicatur, trorum, moverise non passi sunt.
en, qua pollet,wis accendendi animos et amore 8. Mercuriusque.] Denique Veneri Mer
inflammandi. Puer vero dicitur, ut significe curius adjungitur, sermonis nempe Deus. Seu
tur stulta et puerilis libidinosorum cupiditas, quod amor disertos faciat, seu quia per diser
 CARMINUM LIBER I. 31. 89

ODE XXXI.

Quid petat ab Apolline, explicat.

QUID dedicatum pposcit Apollinem
p [118] Quid Poeta petita Phoebo
consecrato Quid precatur
Wates? Quid orat, de paterå novum recens vinum effundens &
Fudens liquorem Non opimas crater㺠Haud arva pin
guia Sardiniae fertilis; haud
Sardiniae segetes feracis; pulchros greges ſerventis
Non aestuosae grata Calabriae Calabriae: haud aurum, vel
Armenta: non aurum, aut ebur Indicum ; [119] ebur Indiarum; hand agros,
- quos undis lente fluentibus
Non rura, quae Liris quietà lambit Liris silens fluvius.
Mordet aquà taciturnus amnis. Ii quibus sors donavit Ca
lenas vineas, eas cultro re
Premant Calená falce, quibus dedit 10 primant. Opulentus etiam
Fortuna vitem; dives et aureis
.ANNOTATIO.NES.

tam et facundam orationem solet amor conci Latin. Plin. lib. xviii. cap. 29. Festum, in
liari. Unde Ovid. Art. Amat. ii. 123. voce Calpar; quo nomine vocabatur patera,
Non formosus erat, sederal facundus Ulysses: qua vinum novum libabant. Huic interpreta
Et tamen acquoreas torsit amore Deas. tioui posteriori ſavet quod ait Horatius, no
Hinc etiam Veneri raged gº et a 9, 1983 cele tum, &c.
bratur ille, et ejusdem cum ea aedis, sedis ac 4. Sardinia. 1 Haecinsula, inter mare Tyrrhe
religionis consors. Plutarch. in præceptis num ac Balearicum sita, tritici feracissima, a
connubialibus scribit, juxta Venerem in eodem Sardo Herculis filio dicta est Sardinia. Segetes.]
sacello veteres collocasse Mercurium rv, watu Ex Varrone de Re Rust. lib. i. cap. 29. Seges
*gºzy, inquit, rationemgue ibid. subjungit, eo est quod aratum et satum est; arrum, quod
quëd sermone blando, non jurgiis aut conten aratum necdum satum.
tione a se mutuo, quod cupiunt conjuges, de
beant obtinere.
5. ... } Italiae regio est inter mare
Tyrrhenum et Ionium, ubi olim Brutii populi
Ode XXXI.-Metrum idem quod supra Od. 9. et magna Gracia; hodie pars est regni Nea
Longe se alienum ab omni avaritia declarat politani versus austrum ac Siciliam porrecta.
Horatius håc Ode, cum summa votorum ejus JEstuosa..] Solis ardoribus valde expositae
sit, ut ab Apolline Vatum Patrono nihil aliud et aestuantis.
exposcat praeter mentem sanam in corporesa 6. Armenta.] Laudantur equi Calabri in ea
no, quod ait Juvenalis unice postulandum A regione abundantes; sicut et in Apulia quae
Diis, Sat. x. Wide Pers. ii. Lucian. in Ica proxima est Calabriae. Wide Varronem de
romenippo. Re Rust. lib. ii. cap. 7. Ibidem et pascua
1. Dedicatum.] Wel ab ipso Poeta consecra erant optima, quorum mentio est Epod. i.
tum Phoebo sacellum suis in a dibus intelligit; ./lurum, aut ebur Indirum.] Ab Indo flumine
vel ab Augusto post Actiacam victoriam tem dicta ea Orientis ampla regio; auri et argenti
plum Apollini in Palatio dedicatum. metallis, gemmis quoque dives est. Ebur quo
2. De paterú norum Fundens liquorem.] que prae carteris habet. Hinc Virgil. Geor. i.
Tunc cum vini primitias libat et sacrificat 57. India mittit ebur. Wide Plin. &c.
Apollini Palatino. Hoc intelligi potest ab 7. Won rura, quae Liris, &c.] Non agros peto
Horatio factum inter epulas; nam supra no in Campania fertiles.
tavimus id observatum ab Antiquis, ut in men Liris.] Hic fluvius aliis vocatur Liternus,
så aliquid vini defunderetur ac Diis libaretur. supra Soram scaturit, et ad Minternas labitur
Hinc AEneid. i. 736. in mare Tyrrhenum. Ejus meminit Martial.
Diarit, et in mensam lalicum libavit honorem. lib. xiii. Epig. 83.
Et AEmeid. viii. 279. 8. Taciturnus amnis.] Leniter fluens ac ta
In mensam laeti libant, Dirosque precamtur. cite, non rapido cursu, aut ingenti murmure.
Wid. J. Lips. antiq. lect. lib. iii. ubi morem 9. Premant Calend falce, &c.] Non aliis
hunc in omni convivio religiose servatum pri invideo vites optimas ac generosa vina. De
dem asserit, tum ex Homero, tum ex allatis Caleno supra Od. 20. v. 9.
modo Virgilii locis, tum ex Dione Cassio: ad Falce.) Cultello incurvo falcis instar. . .
ditºlue, Ergo ut amatores Veneri, bellatores Premaint..] Scindant racemos e vite, vel ip
Marti, quidni Musis et Apollini studiorum sam vitem putando, luxuriantem, coerceant.
praesidi rite libemus nos eorum alumni 2 vel Wel, uvas a Calenis vitibus in torculari calcent
Poeta de Vinalibus prioribus dixit in quibus ac premant. Virgil. Georg. i. 156.
gustabantur vina, novumque vinum libabant; Ruris opaci
nempe 9. Calend. Maii; mec enim antea cen Falce premes umbrºs... . . .
sebant prisci vinum deferbuisse, nec purum 10. Dires et aurets Mercator, &c.] Per me
aut sacris idoneum. Wide Varron. 5. de Ling. licet, fruantur alii sua felicitate, suis opibus,
70 Q. HORATII FLACCI
negotiator vina Syriis mer-Mercator exsiecet culullis
ciºus commutata bibº Pº Vina Syrá reparata merce,
culis ex auro, ipsis Numi
nibus gratiosus, siquidem Diis charus ipsis; quippe ter et quater
ter...et quater annis sin-Anno revisens acquor Atlanticum
*...* ... ".
trat mare Occiduum. Me Impune. Me pascunt olivae,
nutriunt olivae, me cichorea, Me cichorea, levesque malvae.
et malvae tenues.
Frui paratis et valido mihi, [121]

.A.N.Y.O.T.1TIO.NES.

suis deliciis; ego vero tenui meå sorte victu mitavit. Emimvero illic Juvenalis non modë
que contentus sum. - significare vult Marium impunem ferre sua.
11. Culullis.] Fictilibus calicibus, qui cu furta, et raptis frui, utibidem annotaram, sed
et de exilio suo latari, in quo a curis Reip. ex
lulli dicti sunt, Westae ac Diis libabant Vestales;
inquit Alex. ab Alex. lib. v. cap. 12. significa peditus genio liberius indulget, ab octavá hord,
tur hic quodlibet poculi genus. A culeo, in suaviter bibit, otiose epulatur, atque adeo ex
quiunt, quod ingens est vas, seu maxima liquo infensis Diis capit emolumentum, ex ira Numi
rum mensura, fit culeolus, et inde colullus, num sibiquasi delicias facit. Vide ad Pis. v. 445.
quod poculum ſuit sat capax, quo usi Ponti ibique Annot.
fices olim in sacris, et reges in conviviis. De JMe pascunt olivae, &c.] Ego vero me felicio
his rursum ad Pisones, v.434. rem illis hominibus existimem; modico et pa
12. Vina Syrá reparata merce.] Vina ex rabili cibo victitantem, simodo largiantur Dii
quisita empta per commutationem pro merci bonam valetudinem, fortunae tenuis usum tran
bus é Syria advectis, nardo, balsamo; unguen quillum, ac poèseos oblectamenta.
tis, odoribus, &c. Syria Asiae provincia, hodie, Oliva...] Plin. lib. xiii., cap. 3.
- - - Olivae in
la Saurie, continet Palaestinam, Phoeniciam, JEgypto carnosissima, olei tamen habent exi
et Syriam proprie dictam: Euphrate rigatur. guum ; in Syria parvae mec cappari mayores,
Cic. pro domo. Illa opima fertilisque Syria. carne commendantur. Quam ob causam Itali
Paul. Pandect xviii. ter. 1. .Yon aliud olim cis transmarina praſeruntur in cibis, cum oleo
merr, aliud pretium vocabatur; sed quisque se vincantur, et in ipsá Italid caeteris Picenz et
cundum necessitatem, utilibus #. permu Sidicinae. Sale ille primium condiumtur, et ut
tabant; quando plerumque evenit, ut quod al relique, amurcá, (muria) sapdre ; necnon ali
teri superest, alteri desit. Sed quia non semper quº oleo suo . . . . . herbarumque ri
nec facile concurrebat, ut cum tu haberes quod ridium sapore condiumtur, praecipue foenicuki
ego desiderarem, invicem haberem ergo quod in Narbonensi Gallia, inquit Dalecamp.
tu accipere reles; electa materia est, cujus pub 16. Cichorea.] Kizºgua, xuzigta, et **zágºux
lica ac perpetua astimatio difficultatibus per pluralis nempe numeri, quae agrestes herba,
mutationum a qualitate quantitatis subveniret. sicut et malva, inter cibos et edulia veterum,
Ea materia formd publică percussa, &c. pariter et olirae, recensentur à Jul. Polluce lib.
13. Diis charus ipsis.] Castori et Polluci, et vi, cap. 9. Wide Casaubon, in cap. 32. lib. ii.
Neptuno, quorum favorest navigantibus opta Athen, ubi Alexidis versum ita corrigit, T.,
bilis 5*, *zágºta, aux i ºzºa a' 294, iv. Porró
14. JEquor Atlanticum.] Quod Africam al quaratione quoque veteres olera ista pararentet
juit ad occasum, ita dictum ab Atlante Mauri
condirent, edisserit Galenus ex Erasistrato lib.
taniae monte. Virg. AEmeid. iv. 480. de Sectione venæ ad Erasistrateos. Id Ca
Oceani finem jurta, solemque cadentem, saub. Ibid. Latinis vocatur ambubeia, intybus,
Ultimus JEthiopum locus est; ubi maximus et intybum. Non. Marcell. ex Lucil, Sat.jib. v.
...Atlas Virgil. Georgic. iv. 120.
4xem humero torquet, stellis ardentibus ap Quoque modo potis gauderent intyba rivir.
tum. Pomponius in Placenta, Rustici eduni libenter
15. Impuné.] Ironice dictum volunt quidam atros intybos.
in mercatorum fraudibus et avaritia obnoxi Levesque malva.] Quae ventrem levant gra
um, qui tamen mare quodlibet anno toto quae yem atque emolliunt. Apud Athen. Iib. ii. cap.
stui inhians percurrat, citra ullum naufragii 18. Diphilus tradit, malvam esse boni succi.
periculum, Diis ad ejus crimina conniventibus, arteriam lenire, acres in corporis superficie
certè nequaquam vindicantibus. Interim vero succos educere, renum et vesicae irritationi
ille merces ab Oriente advectas in Occidente bus prodesse, excerni facilé, mediocriter alere,
commutat, Syriis unguentis vina comparat ge hortensique silvestrem esse meliorem. Ibidem
nerosa, lactus bibit, ac fruitur Diis iratis, non Hermippus Callimach. malvam utilissimam
secus ac Marius apud Juvenal. Sat. i. 49. At apellat. Quo autem modo in cibum paretur,
cum iste mihi locus objicitur, Cynthius aurem docet Dioscorid. lib. ii. cap. 144. Tzetzes ad
wellit, et admonet parum solerter ac naviter hunc Hesiodiversum 41. Oper.
illum A me haud ita pridem explanatum, imo Oilſ ºvov in waxa'xw was a recdºxa uſ,”
vim et lucem diminutam eximiae alioqui Sati ****, neque mérunt quëm magnum sit be
rici sententiae : Fatebor ego quod res est can num in malvá et asphodelo.
didisemper ingenii, mens enim tum lacva dor 17. Frui ºfEcclesiastaecap.v.19 Cui
 CARMINUM LIBER I. 32. 71

Latoe, dones; et precor, integrá - O, Latona fili, damihiva

- Cum mente, nec turpem Senectam lere, et potiri acquisitis;
necnon cum sana mente
Degere, nec citharā carentem. 20 senectutem ducere haud
fedam, quaeso, et lyra non destitutam,

ODE XXXII.

./ld Lyram suam, quam commendat.

Deposcimus, si quidpiam
POSCIMUS, si quid vacui sub umbră [*] privatim otiosi tecum cec.
Lusimus tecum, quod et lunc in annum mimus, quod vigeat et hunc
in annum, et in alios mul
Wivat, et plures: age, dic Latinum, tos; heus recita poema
Barbite, carmen, Latinum, o testudo, qua.
Lesbio primum modulate civi; 5 Lesbio primum civi modu
los dedisti ;
.ANNOTATIO.NES.

dedit Deus divilias atque substantiam, potesta Sic et Pindar. Olymp. Ode 2. draftºtaly, ºr
temque tribuit, ut comedat ex eis, et fruatur Javou, et Pyth.0d. 1.3; Vºia ºuijº Aráxx.
parie rud, et lattetur de labore suo, hoc donum ró”. Sicetiam regius Psaltes Ps.cviii. Ersurge
Dei est Psalterium et cithara.
18. Latoe.] Apollo filius Latona, inde La Poscimus.] Placet sane quorumdam lectio,
tous et Latonius dictus, sicut et Diana ejus so poscimur. Hoc sensu; a Maecenate poscimur,
ror, eodem cum eo partu edita. siquid dignum memoria sub umbra, secessu
Et precor.] Non absurde Theod. Marcilius et inter privatos parietes scripsimus, ut id in
quovis pigmore certet, fuisse à manu Horatii, lucem edamus et in publicum ; utgue palam
Adpreror integrá cum mente; sicut Ode 15, lib. omnibus fiant nostriversus, solis prius amicis
iv.28. Rite Deos prius apprecati. Sacerdos ni duntaxat auditi.
mirum precatur, adprecatur populus, id est, Wacui) Curis soluti.
verba precantis sacerdotis iterat; quod Favere 2. Lusimus.] Animi relaxandi causā lyram
linguis, dicebatur. Ita ille. pulsantes, et Lyricos versus conscribentes.
19. Nec turpem senectam.] Non corporis in Vel potius ex more Poetarum, carmina sua.
firmitatibus aut animi gravem et molestam ; studio quamvis et arte elaborata, lusus vocat.
non languidam, inermem, imbecillam, non de Tecum.] Modo voce tantum, mod', fidibus
lirantem, non querulam, morosam, anxiam, et voce simul canebant veteres: modó alter
sed vegetam, honoratam, jucundam. Cicero natim ac vicissim fidibus ac voce. Ammian.
de Senect. c. viii. ex Caecilio: Tum equidem in Marcell. lib. xv. Bardi (Gallorum vates) for
senectd hoc deputo miserrimum, sentire ed aeta tiarirorum illustrium facta heroicis composita
te esse se odiosum. Plin. lib. vii. cap. 50. In rersibus cum dulcibus lyra, modulis cantitárunt.
senectute, inquit, hebescunt sensus, membra tor Tibull. lib. iii. Eleg. 4. 39.
pent, praemoritur visus, auditus, incessus, den Hanc primium veniens plectro modulatur
tes etiam ac ciborum instrumenta. Wide et cap. eburno,
41. ejusdem libri, ubi mentio de Georgia Le Felices cantºs ore sonante dedit.
ontino, qui centum et septem complevit annos; Sed postguam fueraut digiti cum roce locuti,
interrogatus autem quâ ratione tamdiu esset Editil haec tristi dulcia verba modo.
robusto corpore, sensibus integris, memoria Quod et hunc in annum Vivat, et plures.]
firma, ingenio vegeto, prosperá denique vale Non metuentia scombros carmina, née thus ;
tudine, respondit; ºr rarers rºoms; in ºxa. sed digna cedro, id est, Immortali homimum
•g2.Éaz. Nihil unquam voluptatis causá fa memoria. Pers. Sat. i. 43.
ciens. Is Empedoclis fuerat discipulus; prae 3. Dic Lalinum, Barbite, carmen.] Latini
ceptor autem Periclis, Isocratis, aliorumque. carminis Lyrici auctor ac princeps Horatius,
Cic. de Senect. et alibi. Philostrat. Plato, &c. sicut Alcaeus Graeci.
20. Nec cithará carentem.] Poeseos facul 4. Barbite.] Bagº,” ºr musicum instrumen
tate, quae solet in senibus senescere; vel sua tum pluribus intentum chordis ; unde Theo
vitate musica et cantús, quâ Solon narratur crit. roadzºgſ ov. Supra Od. 1. Lesboum bar
senectutis mala temperasse ac levâsse, et So biton.
crates astate provectus citharas operam dedis 5. Lesbio primum modulate ciri..] Celebrate
se. Sic et Achilles apud Homer. Iliad. ix. imprimis ab Alcaeo, duce poetaque eximio,
Ode XXXII.-Metrum idem quod supra Mitylenis oriumdo, in Lesbo insula, de qua
Ode 2. ante.
1. Poscimus, si quil, &c.] Suam ipse lyram .Modulate.] In modulis obsecute, idest, Qui
; quod Poetis familiare est. Sic modulatus es, modulos reddidisti, ad Alcaei
arbitrium. Alii passivam hic significationem
Irg. . viii.
#ºi. mecum, mea tibia, versus. notant; sicut in Arte Poet. v. 263. Immo
72 Q. HORATII FLACCI
qui milića lice efferatus, Quiferox beſo, tamen inter arma, [128]
tamen seu in bello, sº nº-Sive jactatam religărat udo
vem agitatam in humidāri
#. alligaverat, cantabat • Littore navila,
chun, atque Musas, et Liberum, et Musas, Veneremdue, et illi
Venerem, puerulº . Semper haerentem puerum canebat; 10
per eam comitantem, neº
:... Et Lycum nigris oculis, nigroque [124]
Crine decorum.
lis nigris conspicuum. O, -

lyra, Apollinis ornamen O decus Phoebi, et dapibus supremi

tum, summique Jovis epu
j."Ave, a rum. Grata testudo Jovis, 6 laborum
namulº
r

.4.N.N.OTATIO.N.E.S.

dulata poemata. Quod autem ait Horatius, dum largius invitat, quod vinum inducat dolo
primum, Videtur, Alcatum facere barbiti in run oblirionem, quod sit remedium mororis
ventorem, quod quidem Anacreonti ipso pos prºstantissimum, a Joris ac Semeles filio homi
teriori tribuitur apud Athem. lib. iv. cap. 23. nibu : º 'ºtin, &c.
Verúm ibid. cap. 25. Euphorion ait, barbiti Verizrenque, &c.] Amatoria namºue scrip
meminisse tum Sapphonem tum Anacreon sitetiam carmina. Sedet in lusus et in amores
tem, novumque non esse instrumentum. Di descendit .1/carus. Quintil. paulo ante citatus.
cendum igitur antiquius videri ipso Alcaeo, Apud Arist. Rhet. i. Alcaeus ita loquitur: }{xa,
sed abeo modulis movis auctum ac perfectum tº imily, axxa wizaxšu a'id 4: Volo tibi ali.
duntaxat, vel quod primus Odas Alcalcas bar quid dicere, sed me prohibet pudor. Cui res
bitifidibus cecinerit, himceius inventiomem ipsi pondit Sappho ; Sires homestas ac bomas ani
adscribi. Ex Lilio Gyraldo, Attilio Domatia mo ac desiderio concepisses, mec trepidaret
no, et aliis, in Musicis et in arte modulando lingua, mec pudor oculos occupasset. Vide
rum carminum peritissimus Alcaeus, et Athen. Athen, lib. xiii, cap. 8. ubi de Alcao Sapphis
lib. xiv. cap. 5. Alcaeus poeta si quis alius, mu amorem cithard canente.
sices eral scientissimus. Floruit ante Christum
annis sexcentis.
10. Semper harentem illi puerum.] Veneri
filium Cupidinem appingi semper, et comitem
6. Quiferor bello, tamen inter arma, &c.] addi solitum, notavimus ante, ad Od. 30. v. 5.
Qui seu in castris, seu a bello et navigatione 11. Lycum.] Dilectum Alcaeo puerum. Cic.
quiesceret, cithara studium et oblectationem Tuscul. iv. Qua, non juvenum amore scripsit
non omittebat. Athen. lib. v. Alcaeus dicitur Jicarus? et de Nat. Lºcor. lib, i...Nobis, qui,
fortissimus ac belliger poeta. Et lib. xiv. cit. concedentibus Philosophis antiquis, adolescen
pugnacem strenuitatem anteposuisse poeticºe, tulis delectamur, etiam vitia sæpe jucundasunt.
plus aequo bellicosum: ibidemaue refertur ejus JNºvus in articulopueri delectat llcaeum. ..It
carmen, quo suas ades omni genere armorum est corporis macula maevus: illi tamen hoc lu
splendidas et ornatas ostentat et gloriatur; il men ridebatur.
laque fuse describit. Cic. Tuscul. iv. . For Nigris oculis migroque Crine decorum. Sic
tis vir, inquit, Alcaeus in sud Republic4 cog ad Pisones, v. 37.
nitus. Pittacum nempe tyrannum Mitylenis Spectandum nigris oculis, migroque capillo.
expulit; aliosque armis persecutus est, Athe Ita nimirüm formosi pridem commendabantur.
nienses quoque et Tyrrhenos bello fatigavit. Pindar. init. Pyth. nigrum Musis capillitium
Strabo. Laërt. Suidas, Quintil. lib. x. cap. 1. cum laude assignat; it razza'way. Apud eun
sic scribit: Alcaeus in parte operis aureo plec dem alibi, pariter et Homer. Iliad. pulchra ea
tro merità donatur, quia tyrannos insectatur: celebratur, qua, ixix&rus ; quod etiam epithe
multum etiam moribus confert: in eloquendo tum Veneri tribuitur.
quoque brevis, et magnificus, et diligens, Ho decus Phabi..]
13.0
mero similis; sed et in lusus et in amorès des citur invenisse, lyram Citharam enim ipse di.a
vero sibi concessam
cendit, majoribustamen aptior. Dionys. Haly Mercurio velut propriam usurpasse. Quod
carmass. Alcari, inquit, ingenlem considera spi fusius supra monui, Od. 10.
ritum, et brevitatem, et suavitatem cum rehe Dapibus supremi Grata testudo Jovis] Jovis
mentia: practerea figuratam orationem cum epulum summa laetitia, adeoque non sine Mu
perspicuiiate . . . anie omnia rero politicorum sicae ac citharaº jucunditate, celebrabatur.
negotiorum affectus, lib.de Structură orationis. Athen, lib. xiv. c. 6. ex Homero ait; citharam
Wide et lib. ii. Od. 13. v. 29.
ºpularum sociam & Diis factam: quoniam uti.
9. Liberum.] Apud Athen, lib. i. cap. 19. lis convivantibus ars Musica, tum quod te
Alcaeus Mitylenaeus itacamit; Tiyy; ºrvivºvar mulentorum petulantiam mitiget et cohibeat;
cival, &c. Riga pulmonestino, et alibi; and ºf tum quod tristitiam discutiat, liberalemque pº
daxo evºrida's ºrgârigoy divágoy d'ºrºa, nul: riat lactitiam. Quapropter Homerus in pri
lam aliam planlateris arboremprius tile. Quod Iliade, post ambitiosam illam de Achille con
imitatus Horatius, Od.18.suprav. 5. Ejusdem tentionem, fingit Musica Deos recreari, Apol.
sententiae carinina perlegas apud eundem line citharam pulsante, Musis autem dulci
Athen. variis locis, quibus Alcreus ad biben voce accidentibus. Et paulo post subjungit;
- -
 CARMINUM LIBER I. 33. 73

Bulce lenimen, mihi cunque salve 15 levamen suave, mihi quan

Rité vocanti. documque bene advocanti.

ODE XXXIII.

•Albium Tibullum consolatur, quéd a Glycerá non redametur.

., Tibulle, ne plus quam
ALBI, ne doleas plus nimio, memor [125] decet moereas, revolvens
Immitis Glycerae; neu miserabiles animo crudelem Glyceram;
Decantes elegos, cur tibi junior neve lugubres elegias reci
tes, quod fractâ fide, prae
Laesa praeniteat fide. te fulgeat adolescentior.
Insignem tenui fronte Lycorida 5 Ecce amor Cyriadurit Ly
coridem fronte exili deco
Cyri torret amor: Cyrus in asperam ram: Cyrus autem fertur
Declinat Pholoën. Sed prius Appulis erga Pholoen immitem. At
Jugentur capreae lupis, caprae lupis Apuliae antea
Quâm turpi Pholoé peccet adultero. on sociabuntur quam Pholoe
[*] amatorifiedo morem gerens
delinquat.
..anºw'OTATIO.W.E.S.

Priscos statuisse Deorum hymnos in conviviis carminis"genus: ab Hass miseratione, vel"E,

cantari, ut reverentia numinum graviores fie dolentis particula factum momen. Ad Piso
rent epulantium mores, &c. nes 75.
15. Dulce lenimen.] Athen. modó cit, ibid. Versibus impariter junctis querimonia pri
Fortissimi quidem Lacedæmonii cum tibid sub mum, &c.
signis sunt; Cretenses cum lyrá; cum fistulis 4. Lasa praeniteat fide.] Pulchrior videatur
et tibiis Lydi, ut scribit Herodotus. Er bar in amore, praeferatur junior amasius, non ha
baris autem multi legatos ad hostes cum tibiis bità ratione fidei, quam tibi dedit Glycera.
et cithard mittunt, ut eorum infestas mentes Wide Tibull. passim. Ita vero scribit, lib. iii.
emolliant. Theopompus lib. xlvi. histor. Tra 7. 17.
dit Getarum legatos citharas pulsantes adve .Nulla fides inerit: perjuria ridet amantum
mire. Haec ille. Constat certé musicis modu Jupiter, et ventos irrita ferre jubet, &c.
lis accithara cantu leniri anxietates animi,
ac discuti maestitiam; patet ex sacris etiam Perfida, sed quamris perfida cara tamen.
codicibus, 1. Sam. cap. xvi. v. 23. ubi Saul, ma 5. Insignem tenui fronte Lycorida, &c.) Aſ
lo vexatus spiritu, citharam pulsanti Davide, fert exempla aliorum infeliciter amantium,
recreatur ac levius habet. Horatius Ode prae quibus eum consoletur. Lycoris amorem su
cedentisenectam exoptat cithara oblectamen um defert Cyro ; hic vero illam spermit, et ali
to non carentem. am amore prosequitur, a qua redamari nulla
Cunque.] Expletiva solumet inanis videtur spes est. -

quibusdam ista vox; sed non vacat ornatu, Tenui fronte.] Sunt qui interpretantur te
eamque non raro adhibere amavit moster Poè nuem et pellucidam cutem in fronte. Alii
tanusquam vanus. Sic Terent. adesdum, pro angustam et parvam frontem in pulchritudine
ades. Sic ºró; neque Graecis, nec aliis hacte ‘commendari asserunt; uno tamen refragante
nus ragáxxoy existimatum est. Scaligero, qui hunc Horatii locum vellicatsuo
Salre.] Widefur hic significare, saluti sis, more. Noster lib. Epist. 7. v. 25.
fave, lenimen, et auxilium praesta. Reddes. - -

oº:: XXXIII-Metrum est idem quod supra Forte latus, nigros angustá fronte capillos.
. . 6. 7. Sed prius º &c.] 'AJ &rarcy. Sic
1. Albi.] Hic ille est, cujus Elegire manibus Virgil. Eclog. i. 60.
omnium tantâ cum voluptate teruntur, Tersus ..Ante leves ergopascentur in athere cervi, &c.
ac elegans Tibullus, ut ait Quintil lib.x. cap.i. Et Eclog. viii. 27.
Plus nimio.] Ad Attic. lib. x. Epist. Te ni Jungentur jam gryphes equis, &c.
mio plus diligo, inquit Ciceroni Antonius. .Appulis.] Synec. pro quibuslibet aliis. , De
2. Immitis Glycerae.] Ejus enim ipse move Apulia Italiae regione jam ante non semel.
rat ingenium intractabile, et in ejus proter 9. Quàm turpi Pholoe peccet adultero.] Id
viam impegerat haud secus ac Albius Tibul est, nunquam Pholoe redamabit Cyrum, a quo
lus. Wide infra lib. iii. Od. 19. v. 28. Sunt qui perdite amatur; ejus nullis flectetur officiis.
fictum Glycerae nomen hic poni velint, pro De Turpi.] An quod sine ratione Lycoridis
lia vel Nemesi, quas Tibullus amavit; nomi amari dignal oblatos amores contemnat Cyrus?
mare vero noluerat Horatius, seu obverecun An quod Pholoe nequaquam Cyrus placeat,
diam, seu metu legis Juliae; de quadixi, ad nec amabilis sed turpis videatur; quamvis
Juvenalis Sat.1, v.22. et Sat. ii. v. 37. Lycoris formosum existimet? An quod fidem
Miserabiles elegos.] Rebus maestis aptum alteri dederit Pholoé, quam violare nefasputet?
 74 Q. HORATII FLACCI
Ita placitum Veneri, que Sic visum Veneri; cui placet impares
- - - 10
º".”.”.
ac mores, subjicere jugo Formas atque animos subjuga ahenea
ineluctabili, non sine gravi Saevo mittere cum joco.
ludibrio. Memet, cum re Ipsum me melior cum peteret Venus,
quireret amasia praestabi
lior, jucundis vinculis in Grată detinuit compede Myrtale
nexuit Myrtale libertina, Libertina, fretis acrior Adriae 15
asperior Adriatico mari Curvantis Calabros sinus.
Calabriae sinus inflectente.

ODE XXXIV.

4rguit seipsum, quéd Epicureos secutus, cultum Deorum neglererit.

Numinum rarus et re
missus venerator quidem; PARCUS Deorum cultor et infrequens - [127]
dum, vesanā Philosophia Insanientis dum sapientiae
eruditus, aberro; jam veró
contra velificare adigor et Consultus erro; nunc retrorsum
dimissam viam relegere. Vela dare, atque iterare cursus
.A.N.YOTATION"ES.

10. Cui placei impares, &c.] Delectatur Ve nunc terra Hydruntina, urbes very praecipuae
nus sibique ludum parat, faciendo ut quis depe Tarentum, Brundusium, Hydruntum, Gallipo
reat omnino disparem aetate, matură, moribus, lis, &c. Sinus autem ac portus multiplex, inter
conditione, neque adeo frui possit unquam cu quos Tarentinus famā superathera notus, Ionii
pitis. Euripides, Stulta, inquit, mortalibus pro maris undas amplo, ac sinuoso influxu recipit
ponit Venus. Tº us; a ragixu 'Argod its affusas.
4; oroit. - - ode XXXIV.-Metrum idem quod Od. 9.
11. Subjuga ahenea Sarvo mittere, &c.] Du 1. Parcus Deorum.] Quoniam de religione
ro et insuperabili amoris nexu devincire, atque et cultu muminum agit, *g. 94&y, as regi 61&
addicere alterum alterinequaquam redamanti. locuturus, undique congerit et cumulat quic
.4henea.j Sic alibi noster, nempe Epist. lib. quid gravitatis esse potest in verbis, in figuris,
i. v. 60. in sententiis. Eas passim attende, lector, et
Hic murus aheneus esto. consectare. -

12. Sacro mittere cum joco.] interpretentur 2. Insanientis sapientia..] 'Ośćuag”. Sicin
licet quidam Cupidinem Veneris perpetuum Ajace Sophocles x986, a Jaga Jaga. S. Gre
comitem, quae mater salva Cupidinum, &c. at gor. Nazianzen. a'aozo; accia. Tull. Philip. i.
cum aliis, malim intelligere sicut Fortunae, Insepultam sepulturam. S. Aug. de Civit. Dei,
quando res humanas disturbat ac vertit, sic lib. xvii. cap. 3. Insipienter sapere.
Veneri ludum esse, quoties, ut dixi, quis amore 3. Erro.] Ex Epicuri disciplina, omnessper
uritur ac languet infelici, suumque nunquam mens religiones in gravissimum erroren im
finem assecuturo. Infra lib. iii. Od. 27. Perft pegi. Cic, i. de Nat. Deor. Epicurus er an
dum ridens, &c. imis hominum extrarit radicitus religionem,
13. Ipsum me, &c.] Sui dat ipsius exemp cum Diis immortalibus et open et gratian:
lum, ut magis persuadeat. -
sustulit. . . . . . . Tollii id, quod maxime
JMelior Venus.] Puella, amica, vel pulchrior proprium est optima praistantissimarque na
vel nobilior, vel facilior, quae me ipsa expete turae. Quid enim melius, aut quid pracstantius
bat amatorem. Virgil. Eclog. iii. 68. bonitate et beneficentid? Quâ cum carere Deum
Parta meat Veneri sunt mumera. rullis . . . . meminem ab eo amari, meminem
14. Grată delinuit compede, &c.] Ita suam diligi tultis . . . Quanto Stoici melius, qui à
amant servitutem Veneris et Cupidinis manci robis reprehendumtur. Atque ..?t etiam liber est
pia, licet duram ac molestam. Epicuri de sanctitate. Ludimur ab homine
15. Libertina.] His nata qui servierant, et in non tam faceto, quam ad scribends licentian
libertatem asserti fuerant. Jibero. Quae enim potest esse sanctitas, si Dis
Fretis arrior Adriae..] Maris fluctibus insta humana non curant? &c.
bilior, vehementior, ac perfida magis. JNunc retrorsum Vela dare.] Metaph. A
.Adriae..] Sinus ille estamplissimus Mediter nautis, qui à recto seaberråsse cursu intelli
ranei maris, inter Italiam hinc, et Illyricum gentes, in contrarium jam convertuntur.
atque Graeciam inde protensus. Hodie, Ang. 4. Iterare cursus Cogor relictos, &c.] Fateri
THE GULF or VENrce. cogor hunc à Diis orbem regi, resque humanas
16. Curvantis Calabros sinus.] Fluctuum ab iis curari: adeoque Stoicam disciplinam
impetu atque astu ripas diruentis, in terrasse amplexus, Epicuri dogmata erroresque ab
insinuantis, sinusque efficientis. Calabriam jicio. Namgue video non solum coactis et
veterem notat, quae erat velut peninsula inter collisis nubibus fulgura et tonitrua ſeri, sed
mare Adriaticum et sinum Tarentinum, ubi puro etiam coeko; quod cum praeter naturam
 CARMINUM LIBER I. 34. 75

Cogor relictos. Namgue Diespiter 5 Enimverb Jupiter qui nu

Ignicorusco nubila dividens, [128] bilo colo coruscare ple
rumque consuevit, nunc to
Plerumque per purum tonantes mantes equos et velocem
Egit equos volucremdue currum; currum per purum impulit;
quo terra gravis, errantes
Quo bruta tellus et vaga flumina, que fluvii, quo Styx atque
Quo Styx, et invisi horrida Taenari 10&iosi Tºnºr aspera do
Sedes, Atlanteusque finis [129] micilia, terminusque At
Concutitur. Valet ima summis lantis quassantur. Potest
numen infima supremis
Mutare, et insignem attenuat Deus, commutare: excellentem
Obscura promens. Hinc apicem rapax etiam deprimit, attollitgue
humilia. Inde rapida
.ANNOTATIONES.

sit, divinum esse oportet: hinc ergo sapientior Tonantes Egit equos, &c.] Secundum vulgi
effectus Jovis potentiam, numen, iramgue re opinionem, fulmen erat ac tonitru, Jove cur
vereri disco. Wide Cic. ii. de Divinat. Lu rum cum impetu per aerem agente. Supra
cret. lib. vi. paulo post initium, &c. Od 12. in fine. Hinc Graecisdictus xaracarºt,
5. Diespiter.] Jupiter, diei pater dictus. descensor; et Latinis, Elicius: quod putaretur
Varro de Leg. 4. A. Gell. lib. v. cap.-12. Ma curru suo invectus in nubes descendere, unde
crob. Saturn. lib. i. cap. 15. Jovem lucis auc gravisonitu fulgura et tonitrua eliceret; ac
torem accipiamus: unde et Lucetum Salii in fulmen jacularetur.
carmine canunt: et Cretenses Aia rºy Haigay 9. Quo bruta tellus, &c.] Fulminante Jove
rocant: ipsi quoque Romani Diespitrem appel summa et infima commoventur. Servius in
lant, ut diei patrem. v. 102. A neid. X. 102. Et tremefacta solo tellus,
6. Igni corusco nubila dividens.] Cic. de &c. ita scribit: Loquente Jove stupor elemen
Divin. lib. ii. Nonne perspicuum est ex torum ostenditur. Nam quod in motu est, qui
primâ admiratione hominum, quºd tonitrua escit ; et contra terra movetur quae est immo
Jactusque fulminum extimuissent, credidisse ea bilis; ibidemgue locum hunc Horatii affert.
efficere rerum omnium prapotentem Jovem. . Coel. Rhodig. lib. vii. cap. 29. ait fulmine mox
-- ... Placet Stoicis eos anhelitus terrae qui fri petendos prius hebetare. Potest igitur bruta
gidi sunt, cum fluere j. ventos esse; cum tellus explicari, hebes, immobilis, sine sensu,
autem se in nubem induerint, ejusque tenuis stupens, iners.
simam quanque partem cuperint dividere atque 10. Styr, et invisi horrida Tenari Sedes.]
disrumpere, idque crebrius facere et vehemen Ipsi quoque inferi, tomante Jove, obstupes:
tius; tum fulgura et tonitrua eristere: si autem cunt. Styr..] palus aut flumen Inferorum.
nubium conflictu ardor expressus se emiserit, Tarnarus.] Laconiae promontorium, ubi per
id esse fulmen, &c. specum et hiatum ingentem descensus estad
7. Per purum.] Sic opinati veteres ea toni inferos, si Poétis fides.
trua quae sereno aere fierent, esse portentosa, 11. Atlanteus finis.] Limitis Occidentis ad
et tristia minari hominibus; taliague in libro mare Atlanticum, Atlantemque montem. Wide
Augurum notabantur velut ominosa et à Jove supra Od. 31. v. 14. ibique Annot.
aliquid monstrante immissa. Quare haec ab 12. Valet ima, summis Mutare.] Stoicum
Horatio afferuntur ut certum divinitatis argu plane agit. Apud Laert. lib. i. Chiſon interro
mentum. Hom. Odyss. xx. 123. ex eo quod gatus, quid egerit Jupiter; respondit: De
stellis micante coelo, tomitru factum erat, primit excelsa, attollit abjecta. Senec. Thy
monstri quidpiam alicui à Jove ostendi, con est. 598.
jicitur et infertur: Ima permutal brevis hora summit.
Zsw— 13. Insignem attenuat Deus.] Ex Hesiod.
—ayda’ tºgérºnga; ºr'882nd argårtor. Op. init. per Jovem mortales sunt obscuri, cla
Ovā'i ºrogi viºr igſ. tigas wºrs& réſ, airus. rique, nobiles et ignobiles; alius extollitur,
* Jupiter graviter e cºlo tonuisti stellato, -alius deprimitur elatus: praeclarus minuitur,
JWeque usquam nubes est: ostentum hoc certé obscurus augetur, superbus desiccatur, &c.
alicut praebes. Bgasi, Bg2,772 xaxiwºru,
Virgil. Georgic, i. 487. 'Agićnaowaivé5u, a Jaxcy 2.Éu, &c.
JYon alids calo ceciderunt plura screno 14. Obscura promens.] Eos qui latebant
Fulgura. ignoti et abjecti, erigens, provehens, jamgue
Cic. i. de Divin. nitescere ac fulgere imperans. Psalm. lxxv.
Aut cum terribili perculsus fulmine civis, v. 7. Hume humiliat, et hunc eraltal. Senec,
luce serenanti, vitalia lumina liquit. Thyest. 612.
Plin. lib. ii. cap. 51. M. Herennius Decurio se Omne sub regno graviore regnum est.
reno die fulmine ictus est. Sueton. Tit. cap. 10. Quem dies
dies widit
widitfugiens
veniens jacentem.
superbum,
Sabinos petit aliquanto tristior, quod sacrifi Hunc w

canti hostia aufugerat; quêdqué tempestate - - - - - - - - - - - - - - - - -

serend tonuerat. Wide Alex. ab Alex. lib. v. R. Deus noirai celeri citata,
cap. 13. et Turneb, lib. ix. cap. 9. et 13. Turbine versat.
76 Q. HORATII FLACCI
sors culmen aufert, cum Fortuna cum stridore acuto 15
strepitu resonante ; hic
vero deposuisse delectatur. Sustulit; hic posuisse gaudet.
ODE XXXV. AD FORTUNAM.

Ut servet Caesarem in Britannos profecturum.

O, Dea, quae charo do
minaris Antio, parata ho O, DIVA, gratum quae regis Antium, [130]
minem morti obnoxium aut Praesens vel imo tollere de gradu
ex infimo loco erigere, aut
arrogantes victorias mu Mortale corpus, vel superbos
are in clades, tibi votis Vertere funeribus triumphos:
anxiis supplicatinops agri Te pauper ambit solicità prece [131]
*****" Ruris colonus: te dominam acquoris 6

.A.N.YOTATIO.NES.

* Hinc apicem rapar Fortuna, &c.] Opes, lib. iv. Epist. 8, scribit, Antio nihil quietius,
dignitates, diadema, summum imperium ab nihil altius, nihil amaenius.
isto aufert, et alteri tradit. ..?ntium.] Urbs ſuit Latii maritima, Volsco
Apicem) Proprie est insigne sacerdotum rum caput, Neronis patria, classe potens:
apex, ex Festo. Valer. Maxim. Sulpicio inter mam cum interdictum mari esset Antiati po
sacrificandum aper capite prolapsus eidem sa pulo, sapius rebelli, Wares.antiatium partim
cerdotium abstulit. Ovid. ex Pont. iv. 3. 49. in navalia Roma, subducta', partim incensae,
Ludit in humanis dirina potentia rebus. rostrisque carum suggestum in ford ertructum
Item, 36. adornari placuit : Rostraque id templum ap
Etsubito casu, qual talucre ruunt. pellatum. Tit. Liv. lib. viii. cap. 14. In tute
Wide Juvenal. Sat. vi. 604. et seq. Item Sat. la Fortunae erat, quae ibi religiose colebatur.
x. 56. et seq. Quo pertimere non abs re videatur quod nar
15. Cum stridore acuto.] Volubilis fortune rat Tit. Liv. lib. vi. cap. 9. Animus Camilli,
rotam, ejusque rapidae conversionis stridorem rei majori, Antio imminehat . . . . . . . sed
notat. Et quidem mon sine gravi mortalium quia nisi magno apparatu, tormentis, machi
concussione, perturbatione, querimonia, filint misque, tam valida urbs rapi non poterat;
illa mutationes, quibus imperia ab his ad il relico ad crercitum collegá, Romam est pro
los transferuntur. fictus, it! Senatum ad earcidendum ..?ntium
Ode XXXV.-Metrum idem quod Od. 9. hortaretur. Inter sermonem ejus (credo rem
1. 0, Dira.] Fortuna, quam nos impru .1ntiatem diuturniorem manere Diis cordi fu
dentes facimus Deam, tametsi nulltºn numen isse) legali ab Nepete ac Sutrio aurilium ad
habet, ut hit Juvenalis in Sat. x. 365. et Sat. rersus Etruscos petentes remiunt, brerem occa
xiv. 315. huic tamen omnia stulti assignat; sionem esse ferendi aurilii memorantes. Eó
atolue ut ait Plin. lib. ii. cap. 7. Tolo mundo, rim Camilli ab Antio Fortuna avertil, &c.
et locis omnibus, omnibusque horis, omnium 2. Prasens relimo tollere de gradu, &c.]
vocibus, Fortuna sola invocatur; una nomi Potens et parata derepente ac subito ima sum
natur, una accusatur, una agitur rea, una mis mutare, insignem attenuare, obscura pro
cogitalur, sola laudatur, sola arguitur, et mere, apicem inde rapere non sine strºpilu ac
cum conviciis colitur volubilis, et caca etian stridore acuto, atque illic ad arbitrium pomere :
existimala, inconstans, raria, indignorum ut est in Ode superiore, quem locum cum isto
fautrir. Huic omnia expensa, huic omnia confer, studiose lector. Wide et Macrob. lib.
v. cap. 16. ubi sic habet: Fortunam Homerus
Jerumtur accepta ; et in told ratione mortalium
sola utramgue paginam facil. .ldeoque ob mescire maluit, et soli deo, quam a cigay vocat
noriae sumus sortis, ut Sors ipsa pro Deo sil, omnia regenda committil; ade) ut hoc roca
qud Deus probatur incertus. balum Túžn in nulld parte Homerici columi
Gratum qual regis Antium.] Equestri For nis nominetur. Contra Virgilius non solum
tunae templum erat Antii, et valde quidem fa norit et meminit, sed omnipotentiam quoque
mosum, tum ob multa principum virorum eidem tribuit : quam et Philosophi, qui eam
dona, quibus erat exormatum; tum praecipue nominant, nihil sud vi posse, sed decretisive
ob Antiamas Sortes, de quibus Sueton. Cali providentire ministram esse toluerunt.
gul. cap. 57. Monuerunt et Sorles ..]ntianae, 5. Te pauper ambit, &c.] Nemo non tuam .
ut d Cassio careret. Macrob, lib. i. cap. 25. opem invocat; tuum ambit favorem ".
Videmus apud Antium promoteri simulachra nauta, mercator, miles, &c. Wide Pindar.
Fortunarum ad danda responsa, &c. Aiii Olymp. Od. 12. ubi Xiaºtºga Tºx”, riv Ya’g in
gratum dici volunt, ob amoenum adeo seces rávºra zvéºgyayºral Bºai vºst, ty zigza, tº
sum, ut eo cogitàrit Nero sedem transferre xas-lºngzi woxº cu, w a yoga, 98xazogou. O
Imperii. Wide Strab. lib. v. Cic. ad Attic. servatrix fortuna, a te in mari gubernantur
 CARMINUM LIBER I. 35. 77

Quicumque Bithynālacessit s
orut quisquis mare Carpa
thium fatigat navi Bithyna.
Carpathium pelagus cariná. Te ferox Dacus, te errantes
e Dacus asper, te profugi Scythae, - Scythae, civitates etiam et
Urbesque, gentesque et Latium ferox, 10 nationes, nec non Latium
bellicosum, et matres re
Regumque matres barbarorum, et gum barbarorum, atque
Purpurei metuunt tyranni : tyranni purpurati veneran
Injurioso ne pede proruas tur: Ne pede noxio sub
[132) vertas columnam subsis
Stantem columnam; neu populus frequens tentem; neve plebs aggre
Ad arma cessantes, ad arma gata ad arma quietos, ad
Concitet, imperiumque frangat. arma provocet, ac imperi
um labefaciat. Te nun
Te semper anteit saeva necessitas, *uam non praecedit dura
Clavos trabales et cuneos manu necessitas a nea manu fe
Gestans ahenā; mec severus rens clavos prægrandes, et
• cuneos:

.A.N.N.O.T.A.TIO.N.E.S.

celeres naver, in terrá ver) rapida bella, et 17. Tesemper anteit sera necessitas.] Qui
conciones consilium ferentes. dam legunt serva necessitas.] quasi Fortuna,
7. Rithynd.] Metonym. pro qualibet alia famula. Sed apage. Sic enim et lib. iii. Od.
navi. Seu quod Bithyni rei nautica, peri 29. v. 49. Fortuna sacra la ţa negotia. Et Od.
tissimi, wavºrixzi apud Eustath. in Dionys. 24. v. 6. ejusdem libri, Dira necessitas. Ita
seu quod frequens erat negotiatio ad eam Sophocles in Ajace, ava, Zaiz, TvZny vocat.
Asiae Minoris regionem Euxino mari circum Et Laberius apud Macrob, lib. ii. cap. 8.
fusam, Propontidi vicinam, Thracia, adver Necessitatem Fortunae pariter adjungit, his
sam, &c. Similiter pro quolibet mari po versiculis :
nitur Carpathium dictum ab Insula Carpatho, .Necessitas, cujus cursus transversi impetum
Cretam inter et Rhodum, hodie Scarpanto. Voluerunt multi effugere, pauci potuerunt,
9. Te Dacus asper, &c.] Te nationes on Quo me detrusil pent extremis sensibus 2
º
nes, 0 Fortuna, colunt. Daci, gens bellico
sa, ad Istrum seu Danubium fluvium, Tran Fortuna immoderata in bono aque atque in
sylvania, Moldavia, Valachia hodie continen malo.
tur.
Profugi Scythae.] In pkaustris vagantes nul Nunc me quo dejicis? &c. . . .
lam habentes sedem fixam et stabilem. Jus Huc et facit quod Aristot. rerum causas enu
tin, lib. xxxviii. 7. de illis: Ye spés quidem merat hasce quatuor, Naturam, necessitatem,
pramii foret, er hoste rago, nectantum pecu fortunam, mentem.
nia, sed etiam sedis inope. Infra lib. iii. Od. 18. Claros trabales et cuneos manu Gestans
24. v. 9. ahend, &c.] Talem Antii referunt in Fortunae
Campestres meliits Scythe, templo ſuisse picturam, quâ exhibebantur va
Quorum plaustra wagos rite trahunt domos, ria illa instrumentorum genera, clavi, cunei,
Vivunt, &c. unci, plumbum liquidum, &c. seu cruciandis
10. Latium feror.] Bellis inclytum, ac vel reis, seu rebus firmandis, ac stabiliter defigen
ună Romã Gentium et Orbis douina super dis idodea. Claros trabales,) hi ferrei sunt,
bum. Virgil. AEneid. v. 730. ingentes et validi, quibus trabes figuntur :
—Gens dura, atque aspera cultu, unde proverb. Trabali claro figere, pro fir
Debellanda tibi Latio est. miler stabilire, Cic. vii. in Verrem. Erasm.
11. Regum matres barbarorum, &c.] Chiliad. Hefculeanus modus, et noster cit. lib.
Sic Ode 1. dixit, Bella matribus detestata. iii. Od. 24. Clavos adamantinos eodem sensu,
Metuunt nempe filiis matres nunquam mon, figi a necessitate, ait. Item pali sunt lignei
deprecanturque mala quaevis humanitàs ac praeacuti, quibus olim et modo apud imma
cidentia. nem Turcam homines transadacti perimuntur.
12. Purpurei metuunt tyranni.] Et bene Ammian. Marcell. lib. xvi. Trabalibus telis
quidem, memores hunc esse fortunae ludun capita discissa quorundam, nimirum ut ait
alta deturbare, humilia sublevare. Et, quod paulo ante, cum flexis ensibus ſeriendi mon
Ait Juvenalis Sat. x. 112. suppeterent instrumenta, ipsis barbaris, tela
Ad generum Cereris sine caede ac rulnere eorum ritalibus immergebant. Itaque trabalia
pauci illa tela stipites erant acuti per suffixi corporis
Descendunt reges, et siccò morte tyranni. caput eminentes.
14. Stanlem columnam.] Ne subruas impe Cuncos manu Gestans ahend..] Stabilitatein
rium Romanum jam stabilitum, vel imperato ac firmitaten notat manus ahena, item cuneus
rem feliciter omnia moderantem. Neve facias ferreus, quo solebant stringi compedes, ma
ut seditiones populus movens quietas res per nica: ct pedicae. Duobus etiam cuneis simul
turbet, atque ita pessum eant ea quae videban adactis aliquid magis adstringitur. Unde
tur modó firma et acre perenniora. Plaut. Stich. Scen. 9. Vel inter cuneos fºr
*
78 Q. HORATII FLACCI
adest etian uncus, et li. Uncus abest, liquidumque plumbum.
- - [133)
quefactum plumbum. Te Te Spes, et albo rara Fides colit 21
reveretur spes, et fides in
frequens, candido panno Velata panno; nec comitem abnegat,
cooperta; neque recusat Utcunque mutatá potentes
tibi adhaerere,
* Weste domos inimica linquis:
cumque mutato pallio aedes
magmatum adversa dese At vulgus infidum, et meretrix retro 25
ris; plebs autem instabilis, Perjura cedit: diffugiunt, cadis
et meretrix perfida contra Cum faece siccatis, amici
2
fugit; amici quoque falsi
jºin simul portare no. Ferre jugum pariter dolosi.
lentes abscedunt, post ex Serves iturum Caesarem in ultimos [134]
hausta ad faecem usque do
lia. O, Fortuna incolumem Orbis Britannos, et juvenum recens 30
praesta Caesarem profiscisci meditantem adversus ultimos terrae Britamnos; serves etiam novum
agmen adolescentium,
.A.N.YOTATIO.N.E.S.

reos, scilicet, in arcto parasitus ait accumbe 25. At vulgus infidum, et meretriz, &c.] Weri
rese posse. Cuneis praeterea res finduntur quidem amici in adversis perinde ac in secum
ac scinduntur: his etiam rei velut clavis aſ dis manent fidi, et juvare perseverant. At harc
finguntur cruci. Sic apud Cicer. Tuscul. ii. paucorum virtus est. Alii enim e multis et é
Prometheus à Vulcano se affixum Caucaso vulgo, amicum fovent quamdiu felix est; re
quaeritur. ſlante vero Fortuna protinus avolant ; in pri
Jorisque numen Mulcibri ascicit manus. mis autem meretrix datae fidei immemor absce
Hos ille cuneos fabrica crudeli inserens, dit; et quanquam utriusque statüs, calamitosi
Perrupil artus : &c. nimirum et fortunati, jugum ferre pariter spo
Clavi mimirum ad crucem ligneam, cunei ad ponderant, dolosi tandem apparent. Nam
lapideam: inquit, Theodor. Marcilius. diffugium! siccalis cum face cadis, ubiquaestūs
20. Uncus.] Seu quo rei trahebantur ad nulla spes amplius ; atque ut est in Proverb.
scalas Gemonias; seu quo annecti ac tene Ferret olla, ririt amicilia. Et Ovid. de Pont.
ri firmiter aliquid solet. ii. Pulgus amicilias utilitate probat, Eccle
Liquidumque plumbum.] Hoc notum est siastici cap. vi. Est amicus socius mensa: ; et
et affuso cruciatos aliquando reos ; et ferreas mon permanebit in die necessitatis.
manus, uncos, cumeos arctius alligari, tena 29. Serves it urum Casarem, &c.] Antii for
ciusque adhaerere. Arnob. vi. contra gentes; tasse tum diversantem Antiati Fortunae com
Quid miserius aut infelicius his esse poterit, mendat, tumdue, ut videtur, illic meditantein
quam si eos in basibus ita unci relinent, et eam in Britannos expeditionem, de qua Dio.
plumbeat uncliones! lib. liii. Ultimos orbis.] Virgil. Eclog. i. 67.
21. Te Spes, &c.] Haec solet affiictos sus El penilus toto dirisos orbe Britannos.
tentare, et solari adversis pressos. Hi enim Wide infra, lib. iii. Od. 4. v. 33. -

sperantes meliora, Fortunamgue rotae conver 30, El juremum recens Eramen, &c.] Ap
sione benigniorem fore praesentes acrumnas posité Marcilius observat duplicem hic ac di
aequiori ferunt animo. versum Augusti consulatu belli apparatum no
Et albo rara Fides colit Velata panno.] Li tari; alterum in Britanniam (majorem nem
cèt enim rarisint in adversis amici, aliqui ta pe, sive Angliam) ductu et auspiciis ipsius
men reperiuntur interdum fideles usquequa Augusti; alterum in Arabian Felicem ductu
que. Sic fides colit Fortunam, mec adversanti AElii Galli ; ex Dione cit. lib. liii. Plin. Iib. vi.
refragantique se comitem negat. Et ob hoc cap. 28. &c. Strab. lib. ii. et xvi. &c. Sensus
fortasse dicitur albo relala panno; id est, sim est; Conscriptum in illa priori expeditione
plex, sincera, non fallax ; vel quod albo vela juvenum ecumen, seu morum exercitum, ob
bant pammo caput, qui fidei sacrificabant. Alii Romani famam nominis jam tum. Eois timen
locum hunc interpretantur de candidatis, ad dum partibus, ac paulo post terrorem illa
eptà dignitate partin curantibus ea persolvere, turum esse Parthis, Medis, Persis; Oceano
quae tum maximë promiserant, cum magistra- . 1e Rubro, Arabibus mimirun illi proximis.
tum ambirent. Quod mihi quidem longe peti Sam ipsa peninsula .drabia inter duo ma
tum videtur. Tuum esto judicium, lector sa ria Rubrum Persicumque procurrit - ex Plin.
gax et erudite. Virgil. Æn. i. 292. modø cit. Ergo, perperam alii interpretan
Cana Fides. tur Oceanum Britanniae majori vicinum oc
Quo tamen loco significare videtur antiquam cidentis solis rubescentem radiis; accipe ve
fidem. rö sinum Arabicum, seu ipsum Mare Ru
22. Nec comitem abnegat, Utcunque mutalá, brum, quod Graeci Erythracum vocant quo
&c.] Id est, Non deserit fides amicos, etiam niam #. vel igu%gaios rubrum signifi
cum ab eis recedit Fortuna, mutatá cum ves cat, scilicet ob terram rubram, sive miniatam
tibus mente ; quando miseros reddit eos, qui aquae substratam, yel ab imminentibus ejus
beatierant; et factajam inimica linquit do dem coloris montibus; unde Sole affulgente
mos potentium, et alić migrat. species, rubra prebetur mari: Aliis ab Ery
 CARMINUM LIBER I. 36. 79

Examen, Eois timendum formidandum quidemorien

Partibus Oceanoque Rubro. talibus regionibus, ac mari
Erythraeo. Heu, pudet vul
Eheu, cicatricum et sceleris pudet, nerum criminisque, et fra
Fratrumque. Quid nos dura reſugimus trum a fratribus interfec
35 torum. Ecduid exhorrui
AEtas? Quid intactum nefasti mus nos homines savi;
Liquimus? Unde manus juventus quid impii dimisimus non
Metu Deorum continuit? Quibus violatum ? a quo manum
cohibuerunt adolescentes
Pepercit aris? O, utinam nová ob reverentiam Numinum ?
Incude diffingas retusum in [135] Quanon altaria polluerunt?
0, Fortuna hebetatos male
Massagetas Arabasque ferrum. nostros enses, utinam nová
incude fabrices contra Massagetas et Arabas, bene.
ODE XXXVI.

Faustum er Hispaniá reditum Numidae gratulatur.

ET thure, et fidibus juvat Et thure, et Lyricis car
minibus, et debito cruore
Placare, et vituli sanguine debito wituli expedit litare Numi
nibus servatoribus Numi
Custodes Numidae Deos; dae; qui jam incolumis ab
Qui nunc Hesperià sospes ab ultimá [136] extremä rediens Hispania
Caris multa sodalibus, 5 dilectis sociis oscula pluri
ma,

.A.N.YOTATIO.NES.

thraeo rege factum nomen placet. Eustath. linguá, grave significat, ex Isidoro Origin. 9.
in Perieges. Dionys. Priscianus in Pirieg. 718.
33. Eheu, cicatricum et sceleris pudet.] In-. . . . . . Massagelae
honesta quippe sunt vulnera in bellis civilibus Hospitibus sari cunctis, belloque feroces.
accepta; et quicquid adversus cives perpetra Item in Arabes gazis ac divitiis famosos.
tur flagitiosum est ac pudendum. Pudet igi. Arabia inter praecipuas Asia, partes censetur.
tur et fratrum, in contrariis ut fit, militantium Terminos habet a Septentrione Syriam, et flu
partibus, atque itasarpius à consanguineis tru vium Euphratem; ab Oriente sinum Persicum,
cidatorum. ab Occidente sinum Arabicum, a Meridie ma
34. Quid nos dura refugimus JEtas 2 &c.] re Arabicum, sive partem Indici Oceani. Por
Nos hac astate ferreà odiisque plusquam civi road rein praesentem facit quod habet Strab.
libus infestà viventes, armaque in propinquo lib. vii. Eo tempore, inquit, Byrebistas Geta
rum corpora immamiter exacuentes, quid ma rum tenebat Imperium, adversus quem Caesar
instruzit erercitum. Et quod Ammian. Mar
li ac scelesti patrare detrectavimus? quod in
fandi non attentavimus? cell. Arabiam vocat Getarum desertum.
35. Nefasti.] Execrandi, conscelerati, ne Ode XXXVI—Metrum idem quod supra
farii. Cic. ii. de Legib. Quaque augur in Ode 3.
justa, nefasta, viliosa, dira deficerit, irrita, Ad Plotium, vel, ut aliis placet, Pomponium
infestaque sunto. inscribitur Ode hac. Numida verb cognomi
36. Unde manus juventus Metu Deorum con mari videtur abillá regione Africa Libya, in
tinuit? &c.] Legunt alii manum. Quos religio teriori et Mauritania, finitimã, in quâ milita
cohibuit ab audendo scelere, à violandis sa verat.
cris, a templis atque aris violandis, impièque 1. Et thure, el fidibus jurat, &c.] AEquum
diruendis? est sacrum Diis facere, adhibitis, ex more ve
38. O, utinam nová Incude diffingas retu teri, thure, et musica, vitulumque mactare
sum, &c.] Quidam legunt distringas, et recu Diis ex voto pro felici reditu facto ab amico
sum. Sensus est; O, Fortuna, finge de nova nostro Numida.
et fabrica nobis gladios, gloriose quidem in 3. Custodes.] Castorem et Pollucem navi
hostes Imperii Romani stringendos; nam illi gationis, vel Mercurium peregrinationis prae
prius a nobis male retusi sunt adversus fra sides. Unde hic sub nomine tºod iov colebatur,
tres, cives, propinquos; civiles discordias ex teste Hesychio.
tingue semper funestas, ut externa duutaxat 4. Qui nume. Hesperid sopes ab ultimé.]
bella deinceps moliamur, signaque Romana Qui salvus rediit a bello Cantabrico. In eſſ
cum decore et gloriá inſeramus in Scythiae po Hispania regione, Oceano Septentrionaliprox
pulos, (ubi nunc pars Australis Tartariae;) Pa ima, ab Augusti ducibus gestum estmon se
ludem Moeoticam incolentes, Massagetas quasi mel, mec valde feliciter bellum, Quo magis
graves Getas appellatos; massa enim Scythică nimirum, inde sospitem Numidam rediisse.
80 Q. HORATII FLACCI
at nemini plura quam su Nulli plura tamen dividit oscula,
... º.º.º. Quâm dulci Lamiae; memor
datus adolescentiae non alio
ductore transactae, et mu Actae non alio rege puertiae,
tata pariter toge, Nela. Mutataegue simul togae.
tae diei signum desit Cre
tense: neve prolato cado Cressá ne careat pulchra dies notá: 10
parcatur, nequest pedum Neu promptae modus amphorae,
cessatio ad ritum Saliorum:
[137]
Neve Damalis plurimi vini
Neu morem in Salium sit requies pedum :
Neu multi Damalis meri
bibar certet cum Basso po
culis Thracibus; Bassum Threicià vincat amystide;
.A.N.YOTATIO.NES.

Hesperidab ultima. Quod addit, ultimá, His tur, sed de Cretensi notă felicitatis indice, can
paniam clare designat: alias enim Italiae quo dida nimirum. Sic postea Sat. 2. lib. iii. 336.
que Hesperia dicitur; ut supra notavi ad Od. Cretá an carbone notandiº
28. v. 26. Wide ibi Annot. Strabo lib. i. His Et Pers. Sat. v. 108.
pani ad occidentem vergunt maxime, waxis a Illa prius cretá, mor hatc carbone notástif
izatiguou, inquit. 11..You prompta modus amphorae.] Ad ple
6. Diridit oscula.] Quotidiana quidem ob mas significationem laetitiae, large bibendum
viis familiaribus dabantur: at praecipue vel ait: simulct veterum tangit morem, quo ami
proficiscentibus, vel & peregrinatione redeun cos wel proficiscentes, vel e peregrinatione re
tibus. Cic. Ep. Fam. xvi. 27. ita scribit Tiro vertentes convivio excipiebant. Quae quidem
misuo. Oculos tuos, etiamsi le reniens in me epulſe dicebantur viaticae, et adventitiae.
dio ford ridero, dissuariabor. Sueton. Tiber. 12...Yºu morem in Salium sit requiespedum.]
cap, 10. Paucos in digressu osculatus. Et Nec omittantur tripudia et saltationes is simi
cap. 34. Quotidiana oscula prohibuit edicto. les, quas exercent Salii Martis sacerdotes à
Neron. cap. 37. Certe neque adveniens, neque Numa Pompilio instituti, numero duodecim, e
proficisrens, quemguam osculo impertirit, ac Patricio genere; a Tullo deinde Hostilio du
me resalutatione quidem. Sic et sacra literae; plicati. Hi acnea galeå, baltheo, ac thorace
Salutate invicem in osculo sancto. De Paul. armati, per urbem incedebant, gradu com
Rom. cap. xvi. 7. I. ad Cor. cap. xvi. De Petr. posito, atque ad tibiae modulos subsilientes;
1. Epist, cap. v. 14. unde momen. Sacra illa coenis quoque sump
7. Lamia...] De AElio Lamia supra, Od. 26. tuosis, cantibus, et symphonià opipare cele
.Memor ſleta, non alio rege puertie, &c.] brabant. Wide plura apud Liv. lib. i. cap.
Magnam animorum conjunctionem parere 20. Jul. Poll. lib. iv, cap. 14. maximè vero
haec solent. Lamia et Numida codem Paeda Alex. ab Alex. lib. i. cap. 26. &c. Dionys. Ha
gogo seu rectore usi, pueritiam simul exege licarn, lib. ii. sic habet: Hi autem. Salii omnes
rant; praetextam quoque deponentes pariter sultatores sum!, et laudatores armalorum De
circa annum 17, togam virilem una sumpse orum, &c. Varro iv. de Ling. Lat. sic habet:
rant, tum ex more, landern custode renolo; ut Salii il saltando, quod farere in comilio quot
ait noster ad Pisones Epist. Sunt qui pueritic annis in sacris solent cl debent.
regem interpretantur patronum potentem; sed 13. .Yºu multi Damalis meri Bassum, &c.]
quid hoc ad pueros ? Alii creatum sorte re Ad convivium amica Numidie Damalis invitata
gem inter pueros colludentes in Cazialda, de cum novo sic amatore consuescat, ut relicta
qua Plato in Theateto; Jul. Pollux lib. ix. cap. veteris amici familiaritate, Bassi videlicet,
de convivalibus ludis, et nos postea Epist. lib. mon amplius cum eo certet bibacitate vinosa
i. 1.59. ubi. mulier.
—dt pueri ludentes, rear eris, aiunt, &c. .Multi meri.] Tull. Fam. ix. 26. Non multi
Melius certe alii intelligunt magistrum, sive ribi hospitem accipies, sed multi joci. Alii sic
inspectorem et curatoren, qui duobus aut plu interpretantur: Bassus et Damalis certent po
ribus pueris nobilibus instituendis praficieba culis, nec in pergracatione huic ille cedat.
tur: waiſaya: , quasi raid a y a vº. 14. Bassum.] is fortasse est Iambicus ille
Puertia.] Syncope. Sic lamna pro lami Poeta ad quem est Propertii Eleg. 4. lib. i. et
ma. Sic porgite pro porrigite : Virgil. Eneid. Eleg. 10, lib. iv. Trist. Ovidii. At male, Bat
viii. 274. surpite pro surripite: infra lib. ii. Sat. tus, legitur; Bassius enim vocatur apud anti
3. et lib. iv. Od. 13. Porgam pro porrigan, quiores vitae Ovidii scriptores. Testis Scaliger.
teste Festo; et Sil. lib. ix. Thretrid amystide.] Wel poculo valde ca
10. Cressá ne careal, &c.] Dies ista, quá paci, vel bibendigenere apud Thracas et Scy
redditus mihies, noteturla-to signo, vel cretà, thas usitato a trysos-i, sine respiratione, a wush,
albo nempe lapillo, scu Cretensi; ex more hiante et patenti ore et rictu: unde a'awrićur
apud Thracas instituto laetos dies ac felices dicitur is qui sic vinum ingurgitat, largo haus
candido uotandi calculo. Plin. lib. vii. cap. tu, ductim, confertim et confestim; non autem
40. Hinc legendum quidam putarunt Thres sorbillando, vel lento ductu. Wide Plutarch.
sd; sed male, ut notavi ad Pers. Sat. ii. 1. Sympos. Cael. lib. iv. cap.26. et lib. xv.cap. 6.
Nec enim de consuetudine Thracum hic agi. Turneb lib. xi, cap. 27.
 CARMINUM LIBER I. 37. 81

Neu desint epulis roste, 15 neveconviviumrosiscareat,

Neu vivax apium, neu breve lilium. necapioconstanti, necſuga
ci lilio. In Damalin cuncti
Omnes in Damalin putres [138] defigent aspectus lascivos:
Deponent oculos: nec Damalis novo at Damalis ab novo non
abstrahetur amatore, he
Divelletur adultero, 20* haerentibus tenacior.
Lascivis hederis ambitiosior.

ODE XXXVII.

Sodales hortatur ad latandum, extinctá Cleopatrá.

NUNC est bibendum ; nunc pede libero Jam compotandum est,
O, socii; jam planta levi
Pulsanda tellus; nunc Saliaribus [139] terra percutienda est; jam
tempus adest epulis Saliari
Ornare pulvinar Deorum bus decorare Numinum lec
Tempus erat dapibus, sodales. tos. Non licebat antea
Antehac nefas de romere Caecubum 5 Caecubum rinum proferre
Cellis avitis; dum §. e cellis vetustis, dum Capi
tolio

A.Y.YoTATIONES.

15. Neu desint epulis rose.] Ad corollas tavit, navalique praelio ad Actium Epiri pro
nempe texendas ex epulantium more veterum montorium commisso, Antonium et Cleopa
tum ad delicias, tum ebrietatis coercendae tram tam gloriose vicit, ut victos ad ſugam,
causã, ut notavijam alibi, et mox dicam Ode 38. indeque ad ultimam rerum ac ipsius vitae des
16. Neu tirar apium.] Diu virens, quod perationem adegerit. Ob restam praeclare
que wivity, propterea dicitur, ac inter corona gestas, supplicationes etiam, ut videtur, ad
rios flores censetur apud Athem. lib. xv. Wide pulvinaria Deorum institutas, indictaque lecti
lib. ii. Od. 7. v. 24. sternia, gratulatur Augusto Romanisque Ho
JNeu brere lilium.] Brevi durans. ratius håc Ode, ut et Epod. ix. Wide ibi.
17. Omnes in Damalin putres Deponent 2. Nunc Saliaribus Ornare pulrinar Deorum,
oculos.] Omnes in Damalin oculos amore lan &c.] Tempus erat: vel enallage; pro, tempus
guentes defigent, condent, ac veluti sepelient. - est; vel, destinatum fatis hoc erat tempus, ad
At illa contemptis amatoribus caeteris quidem gratias Diis agendas, mostramdue lattitiam ex
omnibus, unise addicet Numidae. - hibendam, tum lectos ac pulvinos in templis
Putres.] Lascivos, libidine fractos, Pers. Numinibus stermendo, tum opiparas celebran
Sat. v. 57. do coenas et epulas, quales Saliis consuetae et
Hunc alea decoquit: ille solennes, ut locum dederint proverbio, Saliares
In venerem est putris. cana, id est, sumptuosas. Wide supra Annot.
Deponent.] Timentium et languentium oculi Qd. 36. advocem Salium. Turneb. lib. vii. cap.
dejectiac depositiº contra securorum elati et 17. Alex. ab Alex. lib. v. cap. 27. Tit. Liv.
recti. Propert. lib. i. v. 3. passim de lectisterniis, quorum superstitionem
Tum mihi constantis dejecit lumina fastils, insectatur Arnob. lib. vii. contra gentes, his
Et caput impositis pressit Amor pedibus. verbis; Lectisternium Cereris erit Idibus pror
18. Nec Damalis novo Direlletur, &c.] Da imis. Habent enim Dii lectos, atque ut stratis
malis in amore constans et fida non recedet ab possent mollioribus incubare, pulvinorum tolli
mnius Numidae complexu, eitenacius adhaerens tur atque excitatur impressio. -

quam hedera muro vel arbori. 5...Antehac nefas depromere, &c..] Laborante
Ode XXXVII.-Metrum est idem quod su civilibus discordiis antea republica, et feminā
pra Od. 9. jugum Romanis intentante, lactari non licebat,
1. Nunc est bibendum ; &c.] Post insignem nec e cellis promere vina generosa, quale
illam ad Actium Augusti victoriam, supera Caecubum e Campaniae fertilibus agris, prope
tumoue Antonium cum suá Cleopatrâ, quae Fundos et Amyclas urbes. Martial. lib. xiii.
Romanis dominari stulte appetebat; liberê Epig. 115.
jam tripudiandum, hilariter epulandum est. Caecuba Fundanisgenerosa coquunlur/lmyclis.
De his Flor. lib. iv. cap. 11. Liv. lib. cxxxii. et
cxxxiii. Plutarch. invità Antonii, Sueton. Oros. 6. Dum Capitolio Reging, &c.] Dum Ro
&c. Scilicet Imperio Romano Triumviris par mano Imperió cladem moliretur Cleopatra
tito, Augusti sorori Octaviae, quam duxerat AEgypti regina, furiosa, ambitione acta, solitis
uxorem, repudio remisso, Cleopatrae se amo cubiculariis stipata, eunuchis nimirum, omnia
ribus immersit Antonius. Hinc iratus Caesar sibi spondens, atque ob aspirantem fortunam
béllum ei molitus, in Epirm copias transpor *animo impotenter elata. º,
82 Q. HORATII FLACCI
eversionem, et exitium lim-Regina dementes ruinas,
perio Romano moliebatur Funus et Imperio parabat,
regina insamiens cum tur
må facdà homimum lue Contaminato cum grege turpium
inquinatorum, nihil non si-Morbo virorum; quidlibet impotens [140]
bitemere promittens, for Sperare, fortunaque dulci 11
tuna favente dementata.
Werúm fastum ejus immi
Ebria. Sed minuit furorem
nuit unica navicula vix ab Wix una sospes navis ab ignibus:
incendio salva; et animum
Mareotico furentem adve Mentemque lymphatam Mareotico
ros metus compulit Augus- Redegit in veros timores 15
tus, quandoillam fugientem Caesar ab Italiá volantem,
ab Italia persecutus est re
migatione, (tanguam acci Remis adurgens, (accipiter velut
piter teneras columbas, aut Molles columbas, aut leporem citus
leporem velox insecutor Wenator in campis nivalis
peragros Aºmonia nivoste)
ut in vincula conjiceret ſu AEmoniae) daret ut catenis * 20
nestum portentum. Illave
rô strenue
Fatale monstrum; quae generosius [141]

.ANNOTATIONES.

7. Regina dementes ruinas, Funus et Imperio unam eripuit, quâ fugerit. Subtiliter hic A
parabat, &c.] Recte observant docti interpre nonnullis intelligitur Augustus, qui fuerit
tes, mentionem hic Antonii fieri mullam, sed unus sospes ab impuris illis Cleopatrae ardo
Cleopatrae dumtaxat; tum quod & civili bello ribus quibus deflagrárant Julius quidem Caesar
nulla triumphi manet gloria; tum quia vulgö primūm, ac subinde Antonius. Flor. Prima
dicebatur mulier Ægyptia Romanum affectare dux fuga Regina, cum aured puppe, velo
Imperium. Flor. lib. iv. cap. 11. ita scribit. pupureo, se in allum dedit. Mor secutus
Furor Antonii, quatemus ambitu mon interiret, tonius; sed instare restigiis Caesar . . .
luru et libidine extinctus est. , Quippe post . . . prope manu tenebalur. Prior ferrum
Parthos, cum erosus arma in otia ageret, cap occuparii Antonius. Regina ad pedes Caesa
tus amore Cleopatrae, quasi bené gestis rebus, ris provoluta tenlarit oculos ducis, frustra.
in regio se sinu reficiebat. Haec mulier JEgyp j."
pulchritudo intra pudicitiam Principis
uit.
tia, ab ebrio Imperatore, prétium libidinum
Romanum Imperium petit, el promisit.dntoni 14. Lymphatam Mareotico Redegit, &c.]
us; quasi facilior esset Parthis Rºmanus. Igilur Vel exquisito vino ex illā Āºgypti regione,
dominationem parare, net tacile; sed patria, Mareotidi paludi vicina, apud Alexandriam ;
nominis, toga, fascium oblitus, lotus in mom quod laudant Columella, Athenaeus, Strabo,
strum illud ut mente, ila animo quoque, et &c. et meminit Virgilius Georgic. ii. 91.
cultu desciveral, &c. - Sunt Thasiac rites, sunt et Mareotides albar.
9. Contaminato.] Ex Donato, contaminare, Eo mempe, cum suo Antonio, frequenter epu
est, rem rei sic miscere, ut corrumpatur utra lata, animum exhilarabat. Vel regni Mareo
que, neutra permaneat; quod quidem spado tici, id est, Ægyptii opibus nimium confisa,
nibus competit. Nam ex Greg. Nazien. in indeque velut caeco aninii impetu abrepta ad
Epitaph. Basilii magni, inter mulieres viri esse quandam insaniam, cum jam sibi arrogarat
videntur, inter viros autem sunt mulieres, ad aliena, de propriis laboravit, sibique timuit,
obscoena vero quaelibet paratissimae. Hinc se me hostium praeda fieret; quod revera contigit.
quitur, Cum grege turpium morbo. , Quidam 16. .4b Italid rolamlem, Remis adurgens,
legunt congrege. Porrö contaminali, turpes &c.] Addente alas timore fugiebat celeriter
que morbo, seu ob emasculationem, seu ob Cleopatra; sed institit Augustus (teste Floro
cinaedicam foeditatem. Juvenal. Sat. ii. 50. cit.) navibus Liburnis, quae velocissimae sunt,
Hispo subit juvenes, et morbo pallel utroque. ut postea dicetur; hincaccipitricitoque vena
10. Quidlibet impotens Sperare.] Sunt qui tori comparatur. Ab Italid.] Porro illa, ab
interpretantur, valdé potems; sed alii melius; horrebat, eo timens abduci ad hostilis trium
impar et impotens ambitionem fracmare, quid phi pompan suo dedecore exormandam.
libet temere sperabat. Sic enim qui se conti 20. JEmoniac.] Wel Thracia: ; sic dicte ab
mere ab illicitis nequit, sui dicitur mom com AEmo, seu AEmone nivoso monte, vel potius,
pos, et animi impotens; quoniam affectus, Thessalicae regionis Macedonibus proxima ab
motus, cupiditates nom valet coörcere, imo AEmone Deucalionis filio muncupatae.
ab iis victus, huc illuc ut servus trahitur. Daret ut calenis Fatale monstrum.] Ut cap
12. Sed minuit furorem Vir una, &c.] Bene tivam aveheret Cleopatram Reipublica Ro
scripsit quidam: Fortuna vitrea est; cium manac fatalem et exitiosam, vel suae gloria ac
splendet frangilur. Itaque spes insanas, su triumpho ſatis reservatam. Addunt alii, the
perbos fastus, et arrogantes animos tandem sauris ejus potiundi spem insequendi causam
Cleopatra fregit, quando e classe tam nume fuisse.
rosā, vix ab incendio Romanorum navem 21. Quac generosiis Perure quarrens, &c.]
 CARMINUM LIBER I. 37. 83
Perire quaerens nec muliebriter
morivolens, haud gladium
Expavit ensem, nec latentes exhorruit more foemineo,
Classe cità reparavit oras. nec reconditas celeri navi.
Ausa ct jacentem visere regiam gio terras requisivit. Sed
25 fronte littà desperatum eti
Vultu sereno fortis, et asperas am regnum adire non ve
Tractare serpentes, ut atrum rita est: et constans stevas
Corpore combiberet venenum; [142] aspides attrectavit, ut mi
grum virus corpore hauri
Deliberată morte ferocior: ret; morte constituta au
Saevis Liburnis scilicet invidens dacior. Nempe foemina
Privata deduci superbo haud ignobilis ad magni
ficum Augusti triumphum
Non humilis mulier triumpho. Liburnis ferocibus relut
privata devehi abhorrebat.

--
awºwo TATION ES. -

Haud muliebrem animum, sed virilem potius crearent dolorem; quae very sine do
gerens in corpore muliebri, nequaquam more quae
foeminarum ensis aciem expavit. Nimirum lore essent, quae celeritate carerent; tandem
vero deprehendisse aspidis morsum et cito et
cum Augustus Alexandriam, obsessosque ibi sine dolore enecare, gravato ex somno capite,
Antonium et Cleopatram redigisset in suam et leni sudore per vultum diffuso. Caeterum
potestatem; se quidem interemit Antonius;
nemini compertum est, quo mortis genere
arripuit et Cleopatra gladium, quo sibi mor Cleopatr a obierit; puncturas tantum in bra
tem inferret; sed prohibita est à Proculeio, chio constat exiguas apparuisse. Hinc Au
intrasepulchr orum claustra, misso a Caesare, simulachrum in triumpho duxit, ad
quivivam servare ad sui triumphi decus ex
tus ejus
optabat. Plutarch. in vità Antonii. Tit. Liv. morso aspidibus brachio. De quo Propert. lib.
iii. 11. 53.
lib. cxxxiii. cit.
23. Nee latentes Classe citá repararit oras.] Brachia spectari sacris admorsa colubris,
Nec in remotas AEgypti regiones clam aufugit, Et trahere occultum membra soporis iter.
aut usquam latere voluit, sed Alexandriam cior, 29. Deliberată morte ferocior.] Eo fero
recto cursu contendit. -
quëd mori quoquomodo statuerat.
Adverte pluribus extolli Cleopatrae generosi
Latenies.]. Cic. Agrar. ii. Quid-Alexandria, tatem supra muliebrem sexum; ut hinc vic
cunctaque JEgyptus? ut occulté latet, ut re tori accedat et crescat gloria. Alias enim ha
condila est 2 Suum tamen postea damnavi ter
rorem; intellexitgue satius futurum fuisse bere locum potuisset, quod scribit Virg. Æn.
iv. 93.
cedere tempori, et in tutum aliquem locum se Egregiam rero laudem
recipere, dum bellum repararet: conspirante
—Si foemina ticta est.
presertim in ejus auxilium totă îgypto. 30. Savis Liburnis.) Non parum juverant
Wide Virg. Æn. viii. 707. et seq., et Servium Augustu m in reportanda navali victoria Li
in eum locum. Wide et Plutarch. Dionemgue, burmi lllyrici populi, Liburnacque naves cele
tentatam ab ea ſugam per simum Arabicum, ritate insignes. Ex quo patet non cymbas
contra narrantes.
quasdam aut naviculas bello ineptas ſuisse,
25. Ausa et jacentem visere regiam, &c.] utputärunt quidam; Suidas certe rostratas
Desperatum licet regnum ingressa nihil de
et constratas extitisse tradit, aliá tamen quam
superbiá remisit; tullu sereno regiam adit, triremes formä. Wide Veget. lib. iv. de Re
ibique in omni luxu versatur; teste Plu Milit. Appian. lib. iv. &c.
tarcho.
Saevis.] Si quidem Roman deportässent vi
26. Fortis, et asperas Trat are serpentes.] vam ad hostis triumphum.
Cùm in victoris potestate essel, morique con
stituisset, secretum mortis genus tentavit. humilis Scilicet inridens Privata deduci superbo Non
mulier triumpho.] Dio. cit.lib. li. ita
Flor. iv. 11. 10. Cleopatra, inquit, non jam scribit; Tantas inter calamitates regni memo
de titá, quae offerreba tur sed de *:: regni riam relinebat ut mallet nomine et ornamentis
laborabai. Quod ubi desperarit & Principe, ejus retentis mori, quâm privatá titá frui.
itrarique se triumpho ridit, incautiorem macta Nihil itaque magis Cleopatra formidabat,
custodiam, in Mausoleum se (sepulchra regum quam triumphari, invidens Augusto illum
* rocitut) recepit; ubi marimos, ut solebat, quem tantopere anhelabat honorem, victam
induta cultus; in differto odoribus solio, juxta et vinctam scilicet Reginam per Urbem Ita
* ºutim collocarit Antonium ; admotisque ad liamgue circumducendi in suo triumpho.
renas serpentibus, sic morte quasi somno, so Hinc aiunt, cum capta ab Augusto clemen
hula. Similiter Plutarchus refert; omnium tius de industria tractaretur, qua vero mente
genera venenorum in damnatis expertam; et consilio satis intelligeret, dicere solitam
anxiam autem ſuisse, quae cito extinguerent, JNon triumphabor.
+
-
84 Q. HORATII, FLACCI
ODE XXXVIII.

Parvo gaudere se in conviviis apparatu.

o, Famule, aversor Per-PERSICOS odi, puer, apparatus;
sarum sumptus; non pla [143]
cent corolla philyrā colli Displicent
nexac philyrā coronae :
gate: 9mitte perscrutari Mitte sectari, rosa quo locorum [144]
quibus in regionibus du Sera moretur.
rent rosae serotinae. In
primis studeo, nequidquam Simplici myrto nihil allabores,
laboriosè adhibeas ad
5

ANYotATIONES.
Metrum idem quod Od. 2. eliam fiebant lemnisci, id est, fasciolae & coronis
1. Persicos odi, puer, apparatus.] Persarum pendulae.
luxus passim famosus ex Herodoto, Xeno Coronae.] Haº fiebant e frondibus ac flori
phonte, Plinio, Athenæo. Illinempe vasa pre bus hederac, rosae, violae, lauri, lilii, narcissi,
tiosa in conviviis, lectos etiam discubitorios myrti, &c. his que discuti, ebrietatem, et capi
aureos et gemmeos requirebant. Patet ex tis dolores credebant, seu constringendo, seu
Herodot. lib. ix. quod unguenta et odores ama refrigerando. Plutarch. Sympos.lib. iii. quaest.
bant. Testis Plin. lib. xiii. cap. 1. quod op 1. An inter potandum, coronis floreis, ac ser
sonia exquisita, tibicines, ministros succinctos tis utendum sit, multi disputant: ait vero He
adhibebant. Ex Plutarch. novae alicujus vo derd crapulam restingui . . . amethysto herbá
luptatis inventoribus praemia dabant. Valer. sicut et gemma rinolentiam retundi . . rinum
Maxim. lib. ix. cap. 1. Coel. Rhodig, lib. viii. si quando caput tentarerit, florum auram aux
cap. 2. &c. Persa: ct Medi omnium hominum iliari, et munire adversus crapulam; e) quéd
marimè voluptatem ac delicias colere: et paulo flores calidi leniter spiramenta larantes spira
post, Omnium primi luru celebres fuisse Per culum rino praestant: frigidi ver) modicé strin
sat referumtur ab Athen, lib. xii. cap. 1. et lib.iv. gendo repellunt inhibenique eraporationes: cew
cap. 10. ex Theophrasto; Persarum reges luru viola et corona er rosis, &c. Et exhis aliisque
effeminati ingentempecunia summam per prac ibidem compluribus concludit, coronis floreis
conem its pollicentur, qui novum voluptatis ge inter pocula uses propterea veteres. Athen.
nus excogitárint. Item ex Heraclide Cuma lib. iii, cap. 21. jubet ex Archestrato, Perpetuo
no, qui coenanti regi Persarum ministrant, loti coronis inter carnam caput omniſariis redimiri.
omnes, pulchris induti vestibus assistunt, ac dici lib, verö Xv, cap. 5. ex Aristotele et Aristone,
parte dimidiá circa cana apparatum occupan affirmat:..]ntiquos ob capitis graritatem et do
tur. Denique ex Xenophonte in Agesilao, sub lorem à vini potu vinculum temporibus adhi
finem; Apud Persas sunt quitotum orbcm cir buisse, quod eam ligaturam prodesse crederent:
cumeant quaritantes quid regisil polu gratissi posteros auten, ornalis et oblectamenti gratid,
mum; .# solerter inquirunt quid, libenter coromas in compotationibus ercogitósse. Et
edat; ubi et quomodo suaviler dormiat. Ye paulo post ait: Capitis dolori florum fasciculos
que est facile dictu, quam anrić talia procu ac serta mederi suo compressu et cinculo, Plin.
rent. lib. xxi. cap. 3.jam cit. sic habet: .jpud Grae
2. Displicent neral philyrá corona..] Coro cos de coronis scripsere Mnestheus et Callima
natos epulari veteres assuetos constat, sed et chus. Medici, qua nocerent capiti. Quoniam et
luxum in texendis arte et labore corollis istis
in hoc est aliqua valetudinis portio; in potu
fuisse non minus certum est. Ait vero Hora atque hilaritate pracipue, odorum ri surrepente
tius odisse se sumptuosas ac operosas has eti fallaciter, &c. ubi etiam reſert Cleopatram per
am coronas, quae vel texerenture floribus ac illas venenatas coronas Antonio insidiatam.
ſoliis inventu difficilibus; vel necterentur mag Ex illis vero quae ante dicta sunt, Ovidius ita
no labore et apparatu. canit, Fast. v. 337.
Philyrá.] Tenui membraná, quae corticem Ebrius incinctis philyrd conrira capillis
inter et lignum tiliac arboris succrescit. Häc Saltat, et imprudens vertitur arte meri.
utebantur tum ad nectcindos flores, tum ad 3. Mitte sectari, rosa quo, &c.] Ne labores
lemnisces appendendos. Plin, lib. xvi. cap. 14. ad investigandas rosas extra tempus, texendas
Inter corlicem et lignum tenues tunica, mul ve tº raris ſloribus coronas. Athen. cit. in con
tiplici membraná, & quibus rincula tiliar rocan viviis roseas coronas commendat. At eas,
tur: tenuissima earum philyrae, coronarum cum natura negat, luxuriose sectantes ita cor
lemniscis celebres, antiquorum honore ; ct lib. ripit Seneca, Epist. cxxii. An vivunt contra
xii. cap. 3. Crassus dires primus argento au naturam, qui hyeme concupiscunt rosam: Et
roque folia imitatus, ludis suis coronas dedit. qui aquarum fomento calentium, et calorum
4ccesserunt et lemnisci, quos adjici ipsarum apta mutatione (vel potius initalione, id est,
coronarum honos era! . . . Claudius Pulcher imitando calorem aestivum, qui à naturâ est,
bracteas etiam Philyre dedit. Angel. Politian. ex Lipsio ibid.) brumã, lilium, florem vernum, -
Miscel. § 1 xii. ita scribit: Fº tasus exprimunt?
percelebris olim in terendis coronis: 8 Philyris 5. Simplici myrto nihil allabores, &c.] Nihil
 CARMINUM LIBER II. 1. e
85

Sedulus curo : neque te ministrum [145] myrtum solam. Neque erit

Dedecet myrtus, neque me sub arcta tibi famulo myrtus inde
Wite bibentem. 8 cora, nec mihi subter den
sam vitem perpotanti.
.A.N.YOTATIONES.

volo praeter myrtum, itaque ne quid ultra quae se arbitrari, quod prodidit Philaenides; e myr
rere ad convivii hilaritatem satagas. Intelli to coronam meri vapores prohibere; e rosis
git autem vel myrti ramum, quem olim convi autem, refrigerando vim habere leniendi capi
vae alter alteri porrigebant, suam quisque tis dolores.
edendo cantilenam: ex Plutarcho, in Sympos. 6. Yeque te ministrum Dedecet myrtus.] Tu
et Victorio lib. xvi. cap. 2. ubi sic scribit: Qui quoque satis decorus et ornatus mihi videbere
in conririis olim carmina cantabant, myrtum simplici myrto, cum mihi potanti ministrabis.
laurumre manu tenebant: laurum, qui versus Persae contra, more suo luxuriosi, pueros seu
Homericos recitarent; myrtum qui JEschyli, ministros in conviviis optabant succinctos, et
Simonidis, Stesichori. Vel implexam simpli lemniscatis coronis exormatos. Alex. ab Alex.
citer e myrtisurculo coronam. Athen. cit. lib. lib. v. cap. 21. ait pariter; Festis diebus coro
xv. cap. 5. Jam inde voluptatibus illecti ho natoscum lemniscis reteres epulari consuetisse;
mines, practer eam rim quá ebrietatis incommo Jercula quoque lautiona a coronatis item mi
dis medetur corona è floribus, oculorum quoque mistris afferri solita cum cantu et tibicine.
et marium delectationem expetirerunt; actum Athenaeus autem lib. v. cap. 10. ex Philoxeno
marime coronam myrteam, quae astringit, et sic refert; .1qua larandis manibus allata est;
rini arcet exhalaliones; tum etiam & rosis, qua, mollisculus puellus argenteo gutto, quem tene
gravitatem capilis sedal, et a sluantes potione bat, affudit; deinde coronas advexit tenues &
refrigerat, usurpărunt. Et cap. 6. Herostra puris myrti ramis, magno labore contertas.
tus myrtos extemplo rirentes consecrarit in aede 7. Yeque me sub arctd Vite bibentem.] Mihi
Veneris, ejusque dicalá imagine, spectatissimos pariter sufficiet myrtus simplex confidenti qui
cirium ad epulum rocarit in delubrum, eorum dem, et hilariter bibenti; monut Persae sub la
te singulos corond donarit myrted, quam cunari splendido, sed sub vitis umbraculo, sub
ſaucratiten appelldrunt. AdditGue, nihil ali humilietarctavite,idest,subpalmitibus et pam
ud esse coronam illam ab Anacreonte gesta pinis pergula intextiset suffultis: Sous latreille.
tam, praeter myrteam adjectis rosis: verümque ...Angl. UNDER AN ARB.our MADE of A WINE.

Q. HORATII FLACCI
CARMINUM, SEU ODARUM,
LIBER SECUNDUS.

ODE I.
C. Asinium Pollionem monet me bella civilia describere intermittat ; tum
laudat jus scripta.
INTERPretatio.
MOTUM ex Metello consule civicum, [146] Bella civilia A Metelli
consulatu, º

.ANNOTATIONES. *

Metrum idem quod Od. 9. lib. i. -

Caesarem inter et Pompeium, ut fuse narrat
1. Metello consule.] Plures hujus nominis Florus, lib. iv. cap. 2. Res itaque per annos
cúm fuerint Consules, ambigitur same, de quo circiter viginti, civilibus dissidiis gestas, hoc
potissimum loquatur Horatius. Verum ex ad est, ab eo, quod notavi, tempore, ad suum us.
junctis tamen intelligendus maxime videtur que consulatum Pollio persequebatur. Sea
Q. Metelius Celer, qui consulatum gessit cum Pollionis historiam altius \epetitam volunt alii,
L. Afranio anno ab urbe condità 690 ; vel ut nempe a consulatu Q. Metelli. Numidici, Qui
aliis placet, 693. Sub his enim bellum exarsit fuit Consul cum M. Junio Silano, an. U.C.

-
86 Q. HORATII FLACCI
et discordiarum origines, Bellique causas, et vitia, et modos,
criminaque et rationes, et Ludumque fortunæ, gravesque [147]
fortunæ jocum, et ducum
consensiones Å Principum amicitias, et arma [148]
damnosas, et arma
./?.NN^OTATION^ES.

641. vel 644. secundùm alios ; asseruntque de Dejotarus, .Mriobarzanes, &c. . . . . si mo

testimonium vetustissimi codicis, in quo sic ram belli, quatuor anni, et pro clade rerum
annotatum legitur; er Metello, id est, ex eo brere tempus ; si locum et spatium ubi commis
tempore quo Metellus fuit Consul contra Ju sum est : intra Italiam, inde se in Galliam
gurtham. T Sed quæ fides ? Certè negotium Hispaniamque deflexit, rerersumque ab occa
mihi facessit majus eorum sententia, qui Tor su, totis riribus in Epiro Thessaliique consedit :
rentio duce, intelligunt Q. Metellum Scipio hinc JEgyptum subito transiliit; inde resperit
nem à Pompeio tertium Consule im Collegam Jlsiam ; indc .ifricæ incubuit ; postremo in
adscitum, anno U. C. 701. quoniam lata est Hispaniam remigrarit, et ibi aliquando defecit.
tunc ea lex, quà à petitione Magistratuum ab Sed nom et odia partium finita cum bello. .Non
sentes arcebantur, me excepto quidem Cæsare: enim priusquam in urbe ipsâ, medio Senatu,
{Suetom. Jul. Caesar. cap. xxviii. nam et cap. eorum, qui victi erant, odia, rictoris sese cacde
seq. Commotum his Caesarem, et paulò post, saliarent, &c. et hi quidem modi, hæc belli
Prætertum quidem illi civilium armorum hoc vitia. Ducum autem pravas affectiones quis
£#* idem testatur. Non moror Q. Metellum non imtelligebat ? Flor. iv. 2. 14. Pompeio
ium cum Syllà Consulem, an. 673. quem as suspectae Caesaris opes, Cæsari rerò Pompeia
serunt quidem mullo certè, aut levi admodum na dignitas erat graris. Nec hic ferebat parem,
fundamento. -
nec ille superiorem. Nefas ! sic de principatu
2. Bellique causas] Aliæ fuerunt simulatae, laborabant, tanquam duos tanti Imperii y£
aliæ verae ; hae profectò erant odium et invidia ma non caperet, &c. et iv. 2. 21. Pompeius ab
partium, Ducum autem superbia, avaritia, Italiâ, quàm Senatus ab urbe, fugatur prior.
ambitio, dominamdi cupiditas. Lucam. i. 126. ' Quam pœnè tacuam metu Caesar ingressus,
JYec quenquam jam ferre potest Cæsarve Consulem se ipse facit. JErarium quòque sanc
prorem, tum, quia tardius aperiebant Tribuni, jussit
Pompeiusre parem. effringi; censumque et patrimonium Ἐ;
Alias verò Principes ipsi obtendebant. Pom Romani ante rapuit quàm Imperium. Hisce
peius defensionem libertatis publicae ; Caesar tamen tam violentæ cupiditatis comatibus Ju
factam sibi comtumeliam, &c. Vide Suct. Jul. ris speciem pretexcbat Caesar. de Bell. Civil.
Caesar. cap. xxviii. xxix. xxx. Flor. lib. iii. lib. i. 22. scribens : Se non maleficii causd eae
cap. ult. et lib. iv. c. 2. et seq. Plutarch. Appi provincid egressum, sed uti se à contumeliis
an. Oros. Diom. Caesar etiam de Bell. Civil. inimicorum defenderet, ut Tribunos plebis er
lib. i. c. 4. ubi sic habet: Ipse Pompeius ab ciritale pulsos in suam dignitatem restitueret ;
inimicis Caesaris incitatus, et quòd neminem ut se et Populum Romanum paucorum factio
dignitate secum eraequari volebat, totum se ne oppressum in libertalem rindicaret. Et
ejus amicitid trrerterat, et cum communibus apud Suet. Jul. cap. xxx. Asinius ipse Pollio
ínimicis in gratiam redierat ; simul infamiâ tcstatur Caesarem Pharsalicâ caesos acie cer
legionum permotus quis ab itinere.']siæ Sy mentem adversarios, in hæc erupisse verba :
riæque ad suam potentiam dominatumque con Hoc toluerunt ; tantis rebus gestis C. Cæsar
verterat, rem ad arma deduci studebat, &c. condemnatus essem, nisi ab exercitu auxilium
De seipso verò scribens, c. 7. ita queritur; petiissem.
JYorum in republicâ inlroductum eremplum, 3. Ludumque fortunæ.] Quae gaudet res
mut Tribunitia intercessio armis notaretur atque quietas miscere ; hos attenuare, illos imo tol
primeretur, quæ superioribus annis esset res 1ere de gradu ; vertere funeribus triumphos.
tituta : et c. 9. sibi semper reipublicæ primam Vide supra lib. i. Ode 34. et 35. et Flor. ante cit.
dignitatem, j!;!; potiorem ; doluisse se quòd Turpe dictu ; modò princeps patrum, pacis bel
populi Romani beneficium sibi per contumeli lique moderalor, per triumphatum à se mare,
am ab inimicis extorqueretur, ereptoque semes fugiebat.
'lacerd et inermi mare
tri imperio in urbem retraheretur, &c. Gravesque Principium amicitias.] Triumvi
Ei vitia, et modos.] Vitiosos modos, impro ratum nempe, quo nihil unquam fuit bonis ac
Abas agendi rationes. Jus datum sceleri, quod reipublicæ gravius. Cato dicebat non ex inimi
ait Lucanus i. 2. Florus cit. iv. 2. 2. Maria citiis Cæsaris et Pompeii sed ex ipsorum et
nam Cinnanamque rabiem, Syllanamque tem Crassi societate et amicitiâ provenisse omnia
pestatem; Cæsaris furorem atque Pompeii vo Reipublicæ mala. Hos igitur Principes intel
eat. Et paulò post. Non rectè tantum civile, lige ; vel Augustum, Lepidum, et Antonium ;
nec sociale aut erternum dici bellum oporte qui certè omnes rem suam, non publicam,
re ait, sed commune quoddam er omnibus, et quærentes, Imperii Populique Romami liber
plusquam bellum. Quippe si duces ejus inspi tatem pessumdedere. Lucam. i. 98.
eias, totus senatus in pariibus ; si erercitus, Tempus ad.Angusti mansit concordia discors,
Ainc undecim legiones, inde decem et octo, flosParque fuit non sponte ducum.
omnis et robur Italici sanguinis; si auriliai so
4. /frma.Nondum crpiatis uncta cruoribus.]
eorum, hinc Gallici Germanique delectus ; in Bella vix •lum benè sopita, recrudescentes,
\
 - º

CARMINUM LIBER II. 1. 87

*

Nondum expiatis uncta cruoribus, 5 nondum tustrato sanguine

Periculosae plenum opus aleae conspera describis; argu
mentum same periculosum
Tractas: et incedis per ignes et lubricum ; et ambulas
Suppositos cineri doloso. per ignes sub fulaci la
tentes ſavilla. A scena tan
Paulüm severae Musa Tragoediae tisper absit austerae Musa
Desit theatris: mox ubi publicas [149] Tragedie ; deinde cam
Res ordinaris, grande munus 11 belli civilis descripseris his
toriam, resumes stylum
Cecropio repetes cothurno, Tragicum, 6 praeclarum so
Insigne moestis praesidium reis, latium tristibus reis, et Se
Et consulenti, Pollio, curiae; natui consilium exposcenti
- Pollio; º

.ANNOTATIONES.

quotidie dissensiones, nee finita cum bello par Sola Sophocleo tua carmina dignacothurno?
tium odia, ut ait Flor. cit. Theodorus Marci Nec enim de Augusti Ajace imperfecto intelli
lius explicat, cives armilustrio nondum expia gunt ea verba docti, sed Pollionis Tragoediis;
tos, nondum acto censu, nec lustro condito; sicut et Dalmaticum ejusdem triumphum no
tunc nimirum cives omnes in Campum Marti tant aperte quae sequuntur et praecedunt.
um armati conveniebant, ibique sacrificiis, Sive oram Illyrici legis acquoris
sive suovetaurilibus lustrabantur. Dionysi
us Halicarn. lib. iv. Antiq. Rom. scribit. —hane line tempora circum
Servium Tullium cives omnes in marimum an
Inter victrices hederam tibi serpere lauros.
te urbem campum in armis convenire jussos et Horat. Sat.10, lib. i. 42.
in suis quosque ordinibus constitutos erpiásse,
tauro, ariete, et hirco, ter erercitum circum Pollio regum
ductis, morque immolatis; atque censu perac Facta canit pede ter percusso;
to eam purgandi rationem apud Romanos hac Id est, Senariis versibus Iambicis, quorum
tenus observatam ab iis, qui sacralissimum ob usus estin Tragediis. Servius autem in Eclog.
tinent magistratum, Lustrumque appellatam. iii. ad v. 86. Pollio et ipse facit nova carmina,
Haec vero jam potitus rerum Augustus reli citat hanc Horatii Oden, ut Tragediarum
giosé praestitit anno sui regni 16. cum anno scriptorem probet ſuisse Pollionen.
praecedenti, celebri triumpho Roman ingres 12. Cecropio cothurno.] Cothurmus Tragae
sus, Cleopatrae liberos ante currum duxisset; dorum altus et sublimis calceus poni solet pro
atque Nicopoli juxta Actium conditä, ibidem excelsa et magnifică oratione, qualis decet
agonem Actiacum instituisset. Euseb. Chron. Tragoediam, cujus origo ex Athenis, ubi reg
Wide Varroaem lib. v. de Ling. Lat. Tit. Liv. navit Cecrops; claruerunt autem primi Tra
lib. i. cap. 28. et 44. Festum in Armilustrio ; goediarum scriptores Thespis, AEschylus, So
Asconium, Alex. ab Alex. lib. v. cap. 27. Ho phocles, Euripides.
rat. Od. lib. i. 2.29. 13. Mastis praesidium reis.) Seu quëd di
Cui dabit partes scelus earpiandi cendi facultate clarissimus multos in foro de
Jupiter 9— fenderat ; seu quod Senatores aliique proce
6. Periculosa plenum opus aleae Tractas.] res, qui contra Augustum steterant ad Pollio
Momet Pollionem Horatius, ne properet suum nis confugientes patrocinium, in Caesaris gra
de bellis civilibus opus, seu poèma, scu his tiam redire, veniamgue impetrare satagebant;
toriam evulgare; sed potius expectet donec quibus ille opitulari, ut et Horatio, Virgilioque,
compositae res sint, cum metuenda non erit praesidiumque salutis esse non detrectabat,
amplits cujusquam offensio. perinde ac Maecenas Od. 1. lib. i.
7. Incedis per ignes Suppositos cineri do 14. Consulenti curia.j Tum quia dare con
loso.] Recenti nempe injuriarum memoria silia laboranti curiae Pollio Consul debebat;
flagrantibus adhuc discordiis, quis posset res tum vero maxime quod ob summam pruden
ex fide historiae narrare et persequi, citra pluri tiae laudem, mec minorem apud viros princi
morum offensionem? Certe ute scintillis sub pes gratiam, de constituendae Reipublicte ra
cinere latentibus incendium ; ita è potentium tionibus, rebusque componendis a Patribus
vituperatione suboriuntur, irae, odia, ultio. emixe consulebatur.
9. Paulium severa Musa Tragardiae Desit Pollio.] Is orator, potta, et historicus non
theatris.] Seu Tragoedia, cui praeest Melpo vulgaris, exercituum etiam ductor non inglo
mene, seu historia bellorum civilium res Tra rius, consulatum laudabiliter gessit cum Cn.
gicas complectens, cui praesidet Clio, ne pro Domitio Calvino, an. U. C. 713. Ejus memi
feratur in lucem ante commodum tempus. At mere Quintil. pluribus in locis; Sueton. tum in
ubi pro Consulis auctoritate et diligentia res Caesare, cap. xxx. et xxxv. tum de illustr.
turbatas pacaveris, tum very edes quae a te Gram. cap. 10. Dio. lib. 37.49. 55. Tacitus
gravi stylo scripta sunt. Certè Pollionem lib. vi. Seneca lib. de Tianquill. Animi, sub
Tragaedias scripsisse, et bellè quidem, satis finem ; et Epist. 100. Well. Paterc. lib. ii.
indicat Virg. Ecl. viii. 9. ubiait. Plin. lib. vii. cap. 30. et alibi; Plut. in vità
-
Enerit, ut liceat lotum mihi ferre per orbem, Caes, &c. Virgilium autem Bucolica Pollioni
88 - Q. HORATII FLACCI
cui laurea immortale para- Cui laurus aeternos honores 15
vit decus in triumpho Dal peperit triumpho.
matico. Jamjam aures ver Dalmatico
[150]
beras minact tubarum so Jam nunc minaci murmure cornuum
pitu : jar, clangunt litui: Perstringis aures: jam litui strepunt :
jam splendor armorum per
cellit equos fugientes, et Jam fulgor armorum fugaces
equitum faciem. jam vi. Terret equos, equitumque vultus. 20
deor audire summos prin
cipes glorioso pulvere squa
Audire magnos jam videor duces, [151]
i... Non indecoro pulvere sordidos;
orbem domitum, Et cuncta terrarum subacta,

A.YvotatioxEs.
inscripsisse mon dubitant eruditi, ut Maecenati Quare verb tacet hic Caesar suum illud strata
Georgica, AEmeida Augusto. gema, quo maxime hostium fuga, et strages,
15. Cui laurus atternos honores Dalmatico sibique victoria contigit? Nimirum ex Plutar
peperit triumpho.] Qui laudem et gloriam nac cho, Appiano, Lucano, aliisque, cohortibus
tus es nunquam intermorituram tum cum lau suis mandaverat Caesar, ut adversariorum ora,
ro, ex more coronatus, triumphāsti de Salona, oculos, vultusque gladiis peterent. Flor. lib.
Dalmatiae urbe a te expugmata. Inde Salomi iv. cap. 1. Obequitantis Caesaris ercepta to
um vocavit ille natum co tempore filium, cu ces, altera cruenta, sed docta, et ad victoriam
jus Genethliacon canit Virgil. Eclog. iv. Fue efficar : MILES, FACIEM FERI: altera ad
ritne Pollio Consul antequam triumpharet, an jactationem posita; PARCE CIVIBUS. Virg
triumphum duxerit ante consulatum, dispu AE. ii. 390. Dolus, an virtus, quis in hoste requi
tant aliqui, sed quid haec ad mos, et ad hunc ratº Sua certe Caesarem non ſefellit callida
Horatii locum ? mens. Enimvero sciebat Pompeianos omnes
17. Jam nunc minaci murmure cornuum, ſere mobiles, aetatis flore orisque venustate ni
&c.], Belli tumultum, praelii strepitum, clan mium quantum affectos, nunquam laturos im
gentium et increpantium tubarum quasiminas petum et ignominiam istam, atque ea vultās
ac terrorem sic depingis, O Pollio, ut his ades deformatione, a qua abhorrebant, in fugam
se videatur sibi quisquis tua scripta perlegit. avertendos. Flor. cit stragem fugientis equita
Quod fit per hypotyposin, quam ethic Hora tūs levis armaturae ruina comitata est. Tunc
tius præbet egregiam, tam graphice exprimens terrore latius dalo, turbantibus invicem copiis
ea ipsa quae laudat in Pollione, ut ea veluti reliqua strages quasi und manufacta est.
pomat ob oculos, rerumque atrocitate mentem 21. Audire magnos jam videor duces.] Utri
concutiat. usque partis imperatores ante praelium ora
Cornuum.] Varro, lib. iv. de Ling. Lat. tione incitantes militum animos virtutemque
Cornua dicuntur, quºd ea quae nunc sunt er acuentes, pollicitis etiam et obtestationibus
dere, tunc fiebanter bubulo cornu. adhibitis. Suet. Jul. Cars. cap. xxxiii. Pro
-Murmure cornuum Perstringis aures.) Cae concione fidem militum fiens, ac reske a pectore
sa, Bell. Civil lib. iii. cap. 92."Neque frustra discissã inrocarit. Eristimatur etiam equestres
antiquitius constitutum est, ut signa undique census pollicitus singulis, per quos dignitatem
corºnerºl, clamorengue universi tollerent : suam defensurus asset, &c. Vel audire videor
quibº rebus et hostes terreri, et suos incitari duces victa partis subactam deflentes causam
eristimate unt. Contra tamen alii sensere, meliorem, atque pessumdatam libertatem et
teste Gell. Noc. Attic. lib. i. cap. 11. ex Home Rempublicam.
ro: 1st ibant taciti spirantes robur chiri. JMagnos duces.] Pompeium in acie Pharsa
Additgue : Quid ille vult ardentissimus clamor lică profligatum : Labienum, Afranium, Ju
Romanorum militum, quem in congressibus bam, in Africa: Pompeium filium in Hispa
pracliorum fier, solitum scriptores dºnnaium nia ad Mundam urbem : ejusque fratrem Sex
memoratere? Contrane institutum fiebat anti tum Pompeium, qui Cordubă in Siciliam, et
qua discipline? Ulruinque probabile. Nam hinc in Asiam fugiens tandem ab Antonianis
ium etiam gradu clementi et silentio est opus, ibi casus est.
cium ad hostem it ºr in conspectu longiſiºn, 22. Non indecoro pulvere sordidos.] In ipso
procul distanlem. Cilm verú prope ad manus conflictu, mediaque acie per singulos ordines
ventum est, tum jam & propinquo hostiset im discurrunt interdum duces, hos illosque ad
petu propulsandus el clamore terrendus est? &c. strenue pugnandum adhortantur, non verbis
19. Fugaces Terret equos, equitumque vul solum, sed et exemplo glorioso proinde ipsi
tus.] Caesar. de Bell. Civil... lib. iii. cap. 49. pulvere conspersi. Apud Livium passim. Flor.
Cum recentes atque integri defessis successis cit. de Pharsalico certamine. Multus in to
*ent, alii autem a tergo adorirentur, sustinere praelio Casar fuit, mediusque iner imperato
Pompeiani non potuerunt, atque universi ter rem et militem. Voces quoque obequitantisez
ga verterunt . . . . . . . . Primium equitatus ceptae, &c. Apud Mundam vero idem Caesar
est pulsiºs . . . . . . Pompeius ut equitatum ablegato equo, similis furenti primam in aciem
ruum pulsum ridit, cui marine confidebat . . . procurrit. Ibi prensare fugientes, confirmare
- protru, *e in castra equo contulit, &c. per totum denique agmen, oculis, manibus, cla
-
 CARMINUM LIBER II. 1. -

89
Praeter atrocem animum Catonis. 24 excepto Catonis animo in
Juno et Deorum quisquis amicior victo. Juno aliique Dii
[152] qui Africanis faventes de
Afris, inultā cesserat impotens migrärant impares, terra
Tellure, victorum nepotes illa nou vindicata; victo
Retulit inferias Jugurthae. - rum posteros Jugurtha im
molarunt inferias.

.ANNOTATIONES.

more volitare. Wel si referas ad posteriorem Hic currus fuit : hoc regnum Dea gentibus
interpretationem mox allatam, pulverem ac esse,
cipe, in quo volutantur occumbentes propatris Sigua fata finant, jam tum tenditgue foret
et libertate civium. Wide lib. i. Od. 1. v.3. Od. ue

15. v. 20. 26. Cesserat] Demigrárat inde, velut resis

24. Praeter atrocem animum Catonis.] Ca tere ſatis impotens. Ex veteri porro consuetu
to apud Uticam interire maluit, quam hostis dine Romanorum evocabatur ex obsessis ur
patriae, qui jam vicerat atque omnia paene te bibus Dii earum Tutelares. Solenne illud
nebat, faciem widere. Plutarch. Deeo Caesar evocationis carmen reſert Macrob. Saturnal.
dixisse narratur; Tuam ego tibi mortem invi lib. iii. cap. 9. Si Deus, si Dea est, cui popu
#: Cato, quia tu mihi salutem tuam invi lus civitasque Carthaginiensis est in tº.
isfi. tuque, marime ille, qui urbis hujus populique
Lucan. i. 28. Victrix causa Deis placuit; tutelam recipisti, precor renerorque, reniam
sed victa Catoni. gue à robis peto, ut toº populum ciritatemque
Flor. cit. In Africa cum ciribus multö atrocius Carthaginientem deseratis; loca, templa sacra,
quam in Pharsalid . . . . satis amplesonabant urbemque relinquatis, absue his abeatis; eique
in Pompeiani nominis locum Cato et Scipio. populo cirilalique metum, formidinem, oblitio
Accessit copiis Mauritaniae rer Juba, º nem injiciatis; proditique Roman ad me, me.
ut latiits vinceret Caesar. Nihil ergo inter osque venialis; nostraque robis loca, templa
Pharsaliam et Thapson, miri quêd amplior, eo sacra, urbs acceptior probationque sit, mihi
que acrior, Caesarianorum impetus fuit, indig quoque, populoque Romano, militibusque meis
nantium post Pompeium, crevisse bellum . . . praepositi sitis, ut scianus intelligamusque. Si
. . . Cato non interfuit bello : positisque apud ita feceritis, roreo robis templa ludosque fac.
Bagradam castris Uticam velut altera Africa turum.
claustra servabat. Sed acceptá partium clade, 27. Victorum nepotes.] Scipionis Africani,
nihil cunctatus, ut sapiente dignum eral, mor qui victo Annibale vectigalem populo Romano
tem etiam laetus accivil . . . . . perlecto nocte fecerat Carthaginem, nepos Q. Scipio primo
ad lucernam Platonis libro qui immortalitatem quidem in Caesarianos bellum non infeliciter
anima docet, paululum quievit; tum circa pri gerens, ab is demum profligatus occubuit, ut
mam vigiliam stricto gladio revelatum manu ante dixi, Appian. lib. ii.
pectus semel iterumque percussit, &c. Bene 28. Retulit inferias.) In mortuorum sacris
ergo Poeta ait cuncta terrarum subacta, sed olim juvenes inferebantur mactabanturque ad
non sub actum Catonis animum atrocern, id. placandos horum sanguine illorum manes;
est, invictum, intrepidum, flecti mescium, de postea gladiatores introducti ad tumulos de
nique Portià gente ac severitate superbum. functorum pugnuntes. Cum vero dux in acie
25. Juno et Deorum quisquis amicior Afris, caesus esset, captis ex hostibus ad ejus sepul
&c.] Dii qui Numidis in bello Jugurthino fa chrum immolabantur, ac velut inferiae ei mitte
verant, cum tunc eos defendere non possent, bantur. Iliad. xxiii. 175. Achilles Patrocli
urgentibus nimirum fatis, cumque amicam ul manibus placandis duodecim Trojanos mac
cisci terram ac gentem non liceret, suum in tat, atque in ejus pyram injicit. Virg. Æneid
Romanosodium distulerunt, tandemgue ex x. 517.
- - - - Sulmone creatos
pleverunt, quando victores ipsos, aut eorum
nepotes velut hostias mactarunt, atque inferias Quatuor hic juvenes, totidem quos educat
Jugurthae et Afrorum manibus in Africa ipsá Ufens,
dederunt ac retulerunt ; tum nempe cum ad Virenies rapit; inferias quos immolet um
Thapsum urbem Africa maritimam quinque
hostium myriadas interfecit Caesar, admitente capirºue rogi perfundat sanguine flam
uidem Asinio Pollione una die tribus exerci ºntºrs

us superatis, consularibus ac praetoriis viris Jugurtha.] Isrex Numidarum, acrivir im

compluribus, aut captis, aut caesis, aut advo pigroque ingenio, manu promptus, et gloriae
luntariam necem adactis ; victis denique Sci militaris appetens, magnum et atrox variáque
pione, Afranio, Juba, Catone. Plutarch. in victoria cum populo Romano bellum gessit,
vità C. Caesaris, Florus, &c.
donec missus in Numidiam Marius Jugurthae
Juno.J Virgil. Aeneid. i. 13. Carthaginem fregit opes, ipsumque ad extrema compulit.
Junoni dilectam ostendit eis verbis. Is enim ad Bocchum Mauritanie regem fuge
re coactus; ab ipso proditus, ac Syllae traditus
Carthago . . . . . . . . . .
Quam Juno fertur terris magis omnibus est, A quo, perductus ad Marium, hujus trium
unam, phum decoravit; denique trusus in carcerem,
Posthabita coluisse Samo. Hic illius arma, illic maerore contabuit. Sallust.
 * -

90 º Q. HORATII FLACCI
Quis ager pinguior Latino Quis non Latino sanguine pinguior [1531
*...*.*.*.*. Campus sepulchris impia praelia 30
mulis infanda certamina,
et cadentis Italia fragorem Testatur,
auditumque Medis
Medis auditum : Quæ vo-Hesperiae sonitum ruinae
rago, quive fluvii non no
verunt pugnas funestas? Et ui gurges, aut quae flumina lugubris
cujus maris colorem non Ignara belli? Quod mare Dauniae
mutarunt Italica strages: Non decoloravere caedes 2
$."...","...”.
tro sanguine * Verúm 6 Quae caret ora cruore nostrož
Musa audacior, me dimis Sedne relictis Musa procax jocis,
*...* Cº lº Ceae
ponas; mecum potius sub M
retractes
Di
munera
b
naeniae;
tr
[154]
idiomaco specu tenta modu-Mecum Dionato su antro

los pectine leviori. Quaeremodos leviore plectro. 40

.ANNOTATIO.NES.
- .

29. Quis non Latino sanguine pinguior Cam tenuiores potius modulos atque joculari car
pus.] Istum Poetae nostria Pollionis laudatione mina more nostro consectemur. Certe levio
ad civilium bellorum deplorandas clades et ra ista minori periculo tractabimus.
aerumnas transitum non probat Scaliger, cum 38. Cea, munera mania..] Luctuosos versus
tamen Pindarus aliique insignes Poèta fre velut inditos a Naemia Dea; de qua Coel. Rho
quentius nihil habeant, nihilque ornatius quam dig. lib. xxix. cap. 3. vel lugubre carmen,
ejusmodi digressiones; iisque summam ar quod primus invexit Lyricus Potta Simonides,
tem exhibere soleant. e Ceá insula oriundus ; quae una è Cycladibus
31. Auditumque Medis Hesperia sonitum est. Ovid. Ep. xx. 222.
ruinſc.] Tantam Romanorum cladem, et tam Cingitur JEgeo nomine Cea mari.
famosam, ut remotissimis usque ad orientem Doricam ille secutus est Dialectum. Quintil.
ºld. i.
audita sit. De Medis et Hesperia dixi lib. x. cap. 1. sic habet ; Simonides tenuis,
-

alioqui sermone proprio, et jucundilate qua

34. Dauniac.] Id est, Apuliae, ut notavi lib. dam commendari polest : praccipua tamen ejus
i. Hanc vero memorat Horatius, eo quod per in commowenda miseratione virtus, ul quidam
Adriaticum mare Caesar Brundusio profectus in hic eum parte omnibus ejusdem operis auc
Pompeium insecutus sit. Wide Comment. Cae toribus præferant. Hoc idem testatur Dionys.
sar. de Bell. Civil.lib. i. cap.27. et seq. et lib. iii. Halicarnas. Reſert Suidas Stesichoro poste
cap. 2. et seq. ubi hoc habetur. Dictaturd se riorem, Melicerten cognominatum ob suavita
abdicat Caesar, ab urbe proficiscitur, Brundu tem; Thremos, Encomia, Tragoedias, et alia
siumque percenit. E0 legiones duodecim, equi scripsisse, &c. Meminit et alterius Simonidis
tatum omnem renire jusserat. Sed tantum na Ceii, qui prioris fuerite filia nepos, et scrip
vium reperit, &c. . . gravis autumnus. serit quaedam ante bellum Peloponnesiacum.
in Apulid circumque Brundusium . . . . &c. .Narnia..] Ex Non. Marcello carmen est in
35. Decolorarere cardes.] Lucanus ii. 714. conditum quod mulier, dicta praefica, exhibit
Hic primium rubuit cirili sanguine Nereus. his, quibus mortuis propinquimon essent. Ex
36. Quac caret ora cruore nostro 9] Vid. su Varrone iv. de vita populi Romani, ad tibias et
pra Annot. ad v. 2. ubi e Floro verba haec re fides cantari solebat. Cic. de Leg. ii. Hono
tuli; Bellum intra Italiam, inde se in Galliam, ratorum, inquit, virorum laudes in concione
Hispaniamgue deflexit; reversumque ab occa memorantur ; easque ad cantus el tibicinem
sit, totis viribus in Epiro Thessalid que conse prosequuntur, cui momen Nænia ; quo voca
dit ; hinc in JEgyptum, inde in Alsiam, rur bulo etiam Graeci cantus lugubres nominant.
sumque in Africam, postremo in Hispaniam 39. Mecum Dionaro sub antro.] Dionara mo
remigravit, &c. dulemur carmina, id est, Amatoria et Vene
37. Sedne relictis Musa procar jocis, &c.] rea, ut dixi, vel fortasse in honorem Augusti,
Ad seipsum convertitur Horatius: Quo veró qui ducit genus à Venere, cujus matrem Dio
progrederis, mea Musa P inquit. Quidve re mem celebrat Homer. Iliad. v.
fricas obducta vulnera º Et cur ab instituto 40. Leviore plectro.] Stylo mediocri, Pol
recedimus * Ne relictis jocis mihi familiari lio quidem sublimi, et heroico versu .
bus, et cantilenis facetis et amatoriis, ad gra describit; nosautem leviori decet camere Ly
viora pariter ac tristiora deflectamus: Ergo rica.
 *

CARMINUM LIBER II. 2. 91

ODE II. AD C. SALLUSTIUM CRISPUM.

Divitiarum non possessio, sed contemptus ac laudabilis usus beatum facit.
NULLUS argento colorest, avaris O, Sallusti Crispe, qui
aversaris laminas terris a
Abditae terris, inimice lamnae, [156] varis conditas, certe pecu
Crispe Sallusti, nisi temperato nia non habet ullum splen
dorem, nisi usu fulgeat mo
Splendeat usu. derato. Proculeius vigebit
Wivet extento Proculeius aevo, aetate prorogata, conspicu
Notus in fratres animi paterni: us ob animum erga fratres
paternum; illum ſama pe
Illum aget penná metuente solvi rennis vehet ala dissolvi re
ama superstes. fugiente. Amplius domi
15 naberis, cupidam vincendo
Latius regnes, avidum domando [156] ºntºn, quam si Libyam
Spiritum, quâm si Libyam remotis addas longinquis

.A.NN’OTATIO.NES.

Metrum idem quod supra Od. 2. lib. i. vitia. Is enim inter alia, ut lucro, popino, et
1. Wullus argento color est, &c.] Si quid decoctor notatus. Wide Sueton. de illust. Gram.
habet pecunia mitoris, id omne mutuatur à cap. xv.
recto usu. Quapropter, O, Sallusti, jure in 3. Vivet eartento Proculeius aero, &c.] Nun
imicus es iss, qui opes suas terrae infodiunt et quam peribit aut deficiet memoria viri libera
abscondunt, auro et argento non utentes, quae litate et pietate conspicui; qualis Proculeius,
tamen sunt duntaxat ad usum facta. Aristot. ille Romanus Eques; Augusto sic gratiosus,
Ethic, iv. "O razºrd; J’ ºri ray zººglu”. utei filiam nuptui dare meditatus sit. Sororem
Cyrus apud Xenophont. Pecunits utimini. habuit Terentiam Marcenatis uxorem: fratres
.Nam in terram satis sit corpora defodi, cum autem Scipionem et Muraenam, qui Pompeia
tººk diem obierit. Cassiod. lib. iv. Epist. nas secuti partes, victoris Caesaris offensionem
Divitis auri vena similis est reliqua ter incurrerunt, publicatoque patrimonio ad in
ra, si jaceat ; usu crescit ad pretium. opiam redacti. At Proculeius is sese velut
2. Abdike..] Alii legunt abdito. Sed quor patrem exhibens, divisã, qua sua erat, harre
sum tanta ea de lectione contentio, cum par ditatis parte, qua victitarent ac sustentarentur,
utrinque sensus exoriatur 2 .4bditar very seu reconciliationem insuper et veniam procura
in fodinis a natura, seu in cavernis et terrae vit. Wide Dion. lib. liv. Plutarch. in vita An
latebris, ab hominibus avaris, thesauros ut tonii. Plin. lib. vii. cap. 45.
plurimum defossos custodientibus. - 7. Illum aget penna, &c.] Traducet ſama
Lammae.) Lamina, et per Syncopen lamna, momen Proculeii gloriamgue ad posteros,
item lamella, bractea est seu crusta exilis ex Pennd metuenle solvi, nunquam dissolvendá
auro, argento, aliove metallo; ponitur hic celebritate. Sic alibi, Culpari metuit fides, id
pro pecunia. Sunt qui putent alludi ad JEs est, cavet culpari, ita ut nunquam culpetur.
Sallustianum in Centronum Alpino tractu a Quintil. declam vi. In Ipsa astra sublimem
Sallustio primum effossum. Plin. lib. xxxiv. pennala tirtus ſeret. Sidon. Appollinaris lib.
cap. 2. Argentum in laminis servari pridem viii. Epist. 11. Eum jure censeres post Horati
solitum innuit Seneca de Vita Beatā, cap. xxi. amos et Pindaricos cycnos, gloria pennis ero
scribens; Sacculum illud, in quo Censorium laturum.
crimen erat, pauca argenti lamellae. 9. Latius regnes, &c.] Cornel. Tacit. lib. iii.
3. Crispe Sallusi.J. C. Sallustium Crispum Annal. de C. Sallustio Crispo; Ille quanquam
rerum Romanorum scriptorem intellexere prompto ad capessendos honores aditu-Ma cena
hactenus omnes fere post Acronem interpre tem a mulatus, sine dignitate Senatoria multos
tes: verúm bene Torrentius temporum rati triumphalium consulariumque potentid anteiit:
onemhaud convenire subodoratus est. Enim dirersus à veterum instituto, per cultum et
vero de restituto in regnum Phraate mox munditias copiaque et affluenlid lurui propor,
Horatius; quod aliquet post Actiacam victo &c. Huncitaque monet Poeta, ambitionem fro
riam annis contigit. Non igitur scripta est mare, avidum seu pecuniae seu honoris spiritum
hec Ode ad illum Sallustium, qui diem obierat domare, gloriosius esse quam dissitas regiones
quadriennio ante Actiacum bellum, teste Eu sub jugum mittere. Ut ergo Sallustius ille
sebio in Chron. Quem igitur hic compellat prior quanquam Numidia, praefectus, nequa
Horatius? Accipe ex Annal. iii. Cornel. Tacit. quam inde beation fuit, sic mec posterior ab
Crispum equestri orium loco Sallustius rerum ipso adoptatus, quamvis Libyam Africa, et
rum florentissimus auctor, sororis ne Gades Hispania, provincias domet, non pro
potem in momen ascicit. Hunc igitur laudat inde felix habendus: etsi ei uni serviat ac sub
quodavaritiae sordes aversetur; solerterautem, jiciatur utergue Panus, utraque Carthago,
occulté, ac velut aliud agens docet (quod infra 7\fricana quam Dido, et Hispanica quam
declaro) ne impingat in majoris avunculi Asdrubal condidit.
92 Q. HORATIl FLACCI .. . .
Gadibus, atque uni subji-Gadibus jungas, et uterque Poenus
ciatur gemina Carthago. Serviat unj.
Saeva hydropisis sibi lar
giens ingravescit, neque si Crescit
indulgens sibi dirus hydrops,
tim compescit, donec eve-Nec sitim pellit, nisi causa morbi
... ."...Fugerit
aegritudo pallente corpore vénis, et aquosus albo 15
depellatur. Virtus populo Corpore languor.
dissentiens & numero eli-Redditum Cyri solio Phraatem
cium expungit Phraatem
[157]
throno Cyri restitutum; at Dissidens plebi, numero beatorum
queemendat plebem Eximit virtus, populumque falsis [158]

AYYOTATIOMEs.
11. Gadibus.] Gadira Ptolemaeo, Gaddir seu aſſert exemplum Phraatis, qui licet in regnum
Gadir apud Poenos, hodie Gall. Cadiz, Ang. Ca sit restitutus, tamen quia sceleribus inquin
diz, insula et urbs Hispania. Baetica: A Tyriis ârat sese, minime censendus in beatorum nu
condita. Ferrar. Taduga quasiºn: 3 sigs, Ter mero. Atque himc virtutis documenta instillat
rac cervir. Eustath.in 3. veriorem tamen Crispo, ne propter summam apud Caesarem
etymologiam expiscatus videtur, qui sic canit: gratiam, plusculum fortunae credat, minus
Gadir prima fretum solida supereminet arce, autem virtuti innitatur. De ed Cornel. Tacit.
Attollitgue caput geminis inserta columnis. Annal. i. Sallustius Crispus particeps secreto
Haec Cotinusa prius fueral subnomineprisco: rum, &c. Lib. ii. Tiberius ancipiti curd dis
Tartessumque dehinc Tyrii dedēre coloni, tractus postremo dat negotium Sallustio Crispo,
Barbara quinetiam Gades hanc lingua fre scilicet coercendi Clementem servum Agrippae
quentat; [septum. nomine habitugue assumpto res novas moli
Pornus quippe locum Gadir vocat undique entem.lib.iii.cit. Sallustius incolumi.Maccenati
Idem testatur Plin. lib. iv. cap. 22. et He proximus, mor praecipuus, cui secreta Imperato
sych. Tadeuga, inquit, Phoenices vocant ra. rum inniterentur, et interficiendi Posthumi.4-
ºrigiºgáyaata septa. grippa conscius;attateprotectd speciem magis in
13. Crescit indulgenssibi dirus hydrops, &c.] amicitid Principis, quam rim tenuit. Idque et
Trita similitudo, quam eleganter adhibit Poeta, JMacenali acciderat falo potentia raro sempi
at sine apodosi, ut alias saepe. Hanc vero sic termap.
licet supplere. Hydropisis non curatur, imo Cyri solio.] Metonym. totum pro parte. Par
irritatur aquarum potu : sic avaritia et cupi thiae regno, quod tenuit etiam Cyrus subacto
ditas augescit, nedum satiatur, opum acces toto Oriente. Phraatis historiam narrat integ
sione. Juvenal. Sat. xiv. 193, ram Justinus lib.xlii.sub finem. Fatum Parthiae
Crescit amor nummi, quantum ipsa pecunia fecit, in quá jam quasi solenne est regesparrici
crescit. das haberi, ut sceleratissimus omnium, et pse
Ovid. Fast. i. 211. -
Phraates nomine, rer statueretur. Ilaque sta
Creverunt et opes, et opum furiosa cupido; tim quasinollet mori, patrem interfecit; fratres
Et, cum possideant plurima, plura volunt. quoque triginta trucidat. Sed nec in filiis ces
Sic quibus intumuit suffusá renter ab undá, sant parricidia. Nam cum infestos sibi opti
Quo plus sunt potaº, plus sitiuntur aquae. mates propter assidua scelera videret, ne esset
Hydrops.] Metonymia pro hydropicus. No quiºnominari rer posset, adultum filium inter
men à Graeco, Udag, aqua; tº gº!, morbus, La jici jubet . . . cim multa trudeliter consu
timis, aqua intercus; ejus non una species: leret, in exilium & populosuo pellitur. Itaque
lucophlegmatian indicanthac voces: Aquosus cum magno tempore finitimas civitates, ad pos- ?
albo Corpore languor.] quando mempe cor tremum Scythas precibus fatigasset, Scytha
rupto jecore, vel splene mom convertitur chylus rum maximo auxilio in regnum restituitur, &c.
in sanguinem, sed humore aqueo replentur Phraatem ab Augusto restitutum alii referunt.
vente aliaque minora spatia corporis, quodeo Wide Dion. lib. li. et seq. Strabonem, &c.
morbo albescit, Coel. Rhodig. lib. xxvi, cap. 3. 18. Numero beatorum.] Versus hypermeter,
Hydropiseos terliam speciem Celsus leucoph cujus ultima syllaba, ad sequentem versum
legmatian rocat; nos albam pituitam dicere pertinet.
possumus, inquit, &c. ubi et caeteras, ejus morbi 19. Erimit virtus.] Beatum plebs imperita
species, variasque affectiones fuse juxtaet doctè vocet et dicat Phraatem, quod regno poti º

persequitur, Pariter et Sammonicus ritécanit; tur; at virtus aliud omnimo decernit, eximit
Corrupti jecoris ritio vel splenis, acerbus = enim et expungit,é numero beatorum scelera
Crescit hydrops; aut cum siccatac febre me tos quesque licet opulentos.
dulla. Populumque falsis Dedoeet uli Koeibur.]
Alqueavidae faucesgelidum trazereliquorem, Laborat et satagit, ut errorem hunc plebis ex
Tum lympha intercus vitio gliscente tumescit, cutiat, quo dives quisque ab ea existimatur ac
Secernens miseram proprio de viscere pellem. praedicatur beatus: Stołcum veró dogma asse
17. Redditum Cyri solio Phraalem, &c.] rit, Solum sapientem beatum esse, regem, &c.
Ut porro ostendat non eos omnes regnare, aut
ipsa enim virtus propriam sibi laurum et glo
beatos esse, qui populis praesunt et imperant, riam, proindeque tutum diadema regnunque,
 CARMINUM LIBER II. 3. 93

Dedocet uti 20 fallaci utentem sermone;

º securum principatum, et
Wocibus; regnum et diadema tutum imperium, atque specialem
Deferens uni, propriamgue laurum, - gloriam attribuens ei soli,
Quisquisingentes oculo irretorto quicumque grandes cumu
los rectis oculis intuetur.
- Spectat accºs.
ODE III. AD Q. DELIUM.
JNec adversis frangi, mec prosperis extolli debet moriturus, sed moderate
- lactari.
Inter adversa pariter et
AEQUAM memento rebus in arduis [159] prospera stude animum
Servare mentem, non secus in bonis, adualem custodire à lasci
vienti gaudio moderatam,
Ab insolenti temperatam O, Deli moriture; sive tris
Laetitiã, moriture Deli; tem semper egeris vitam
Seu moestus omni tempore vixeris, 5 sive genio indulseris in fe
riis, bibens Falermum recon
Seu te in remoto gramine per dies ditionis tituli, recumbens in
Festos reclinatum bearis herbā semotá,
Interiore notá Falerni; [160]

.A.N.N'OTATIONES.

veram denique felicitatem ei defert uni, qui um scire decet casus adversos non argré ex
opes contemnit, oblatisque auri argentigue cipere.
acervis adeo non movetur, ut nec oculos con 3. Ab insolenti temperatam Laetitid.]. Est
vertat. Sic Curius Samnitum et Pyrrhi spre enim temperantia commotionum omnium mo
•vit dona. De quo lib. ii. Od. 12. v. 41. deratrix; tum a libidine avocet, tum inso
23. Oculo irretorto..] Rectis oculis, non lenti alacrilate gestire non sinat. Cic. Tuscul.
obliquis, strabis, invidis, adeoque non sarpe ad v. In alios non rectos impetus animi firma et
id quod concupiscitur, retortis. Graeci, ‘og%i: moderala dominatio. ii. de Invent.
Huwazu rºzzéxtrem. Ov. Met. ii. 776, descri 4. Moriture Deli.] Quoniam ineluctabilis
bens Invidiam, ait, est fati vis mortisque necessitas, certë non de
.Nusquam recta acies— cet eum superbire, qui se novit morti obnox
Facit ad rem quod Nonius Marcellus in voce ium; sed mec debet animo cadere, cum ei quid
Strabones, refert ex Varrone, weg, ºragxtºr, piam humanitàs accidit; quique humani nihil
Multi enim qui limina intrarunt integris ocu a se alienum existimat, is profecto acquus est.
lis, strabones sunt facti; habet quiddam enim Deli.] Frustra quidam ..]ul. Gellium hic
ºxrize, provincialis formosula uror. Lu comminiscitur. Intelligendus certé est Q. De
cil. lib. xxvii. Nulli me invidére, non strabo lius vel Dellius, qui primum sub Cassii militavit
mem fieri saepius deliciis me istorum. Wel, signis, ab hoc deinde transfugit ad Antonium,
oculo irretorto, id est, aspectu simplici, mec tantâque apud eum gratiâ valuit, ut Cleopa
iterato; quod contemptum indicat, sensumque tram, quod Cassium in bello juvisse accusare
nostri Poetae plane assequitur, sine tot ambagi tur, judicium subituram per ipsum accersive
bus quibus non raro interpretes auctoris sen rit: Plutarcho teste in vità Antonii. Is de
tentiam involvunt impediuntºue, dum expedire mum rebus suis maxime studens, paulo ante
et explanare satagunt. Vox tamen sequens bellum Actiacum relicto Antonio se contulit
ºpectat, aliquid amplius innuere videatur; eam ad Augustum, à quo benigne exceptus, Caesa
nempe qui ingentes acervos contemplatur fixis, ris familiaritate opibusque floruit. Wide Di
immotis constantibus oculis, aut auri fulgore on. Plut. cit. Sen. &c. ita sentit Torrent. ac
acies oculorum non praestringatur, aut retor Theod Marcil. contra Cruq. &c.
queri ac reflecti cogatur. Seneca beatum as 5. Seu maestus omni, &c.] Quandoquidem
serit cui non magis auri fulgor, quêm gladii mori necesse est, sive mostus vixeris, sive lat
perstringal oculos. titiae te dedēris; juvat, dum licet, indulgere
Ode
• 1.
III–Metrum idem quod supra Od. 9. genio, neque praetermittenda attas et occasio
voluptatibus opportuna. Ergo vina et un
.1. JEquam J Nec superbia elatam in secum guenta afferri jube, &c.
dis rebus, nec macrore fractam in adversis. 6. In remoto gramine.] In loco herboso ab
Aristot. Ebruzºr wirgic: , 'atv3.2a we) axé hominum frequentia actumultu separato.
****, *d Théoc. i. Euripid. attem monet; Per dies Festos.] Quibus ſeriari impensiusque
Eric raytay arg&roy sifival rovira pigºur, Tº lactariapud veteres institutum erat.
*varín royºta ºn raatyagrat, Primum omni 8. Interiore notá Falerni.] Epulando cum
**
94 Q. HORATII FLACCI
ubi alta pinns et candidaQuà pinus ingens, albaque populus
Pºp.'" ...” Umbram hospitalem consociare amant 10
ramis conjungere hospiti
bus amoenam, et aqua sa Ramis, et obliquo laborat
lien obliquo, militur alve, Lympha fugax trepidare rigo.
perfluere. Illuc vina et
unguenta et valdé fluxos Huc vina, et unguenta, et nimium breves
jum flores, ºrato, a Flores amoenae ferre jube rosae;
men, apportari cura; dum Dum res, et aetas, et sororum 15
sinunt res ac tempus, et
nigra stamina trium Soro Fila trium patiuntur atra. - [161]
rum. Relinques enimvero * Cedes coèmptis saltibus, et domo, &
tandºm hºmºn pretiºn. Willāque, flavus quam Tiberis lavit:
parata, et aedes, et villam
quam rigat flavus Tiberis: Cedes; et extructis in altum
hinc demigrabis; heresau-Divitiis potietur haeres. 20
tem fruetur opibus in acer
vum a te congestis. Nul Divesne prisco natus ab Inacho
lum discrimen est ; º, Nil interest, an pauper, et infimä
opulentus fueris antiquo ab Inacho oriundus, sive inops, atque ignobili
º

.A.N.NOTATIO.N.E.S.
*
amicis, et animum exhilarando exquisitissimi JNimium breres Flores, &c.] Elegans Epi
vini potu, quod quidem in cella interiore condi gramma:
solebat; quoderat autem minoris pretii et quo Quàm longa una dies, actas tam longa rosa
º
mebatur.
usui destimatum, magis ad manum po
Porro vini cadis inscribi solitam
rum,
Quas pubescentes juncta senecta premit.
epigraphen actitulum, quibus quo loco matum, Quàm modø nascentem rutilus consperit
quoque tempore conditum esset, maxime per Eous,
momen Consulis notabatur, nec sciolis latet. Hanc rediens sero respere widit anum.
Indicat Tull. in Bruto 286. Si quis Falerno 15. Dum res, et attas, &c.) Dum licet per
rino delectetur, sedeo mec itamoro, ut prorimis tranquillum rerum statum, per juventutem,
Consulibus natum relil; mec rursus ita vetere per vitae usuram, quam largiuntur ac proro
ul Opimium aut.1nicium Consulem quarrat. gant Parcae. De his lib. i. º
.1tgui eat notae sunt optima. Credo: sed nimia 16. Fila trium paliuntur atra, &c.] Clotho,
ve' ustas mec habet eam quam quarimus suari Lachesis, Atropos, sorores tres mortalium
totem, nec est jam same intolerabilis. Vide vitam et ſata regere superstitiosis veteribus
Plin. lib. xxiii. cap. 1. Nos etiam pridem an credite: prima colum gestare pensumque ve
notavimus ad Juvenal. Sat. v. 33. lut materiam vitae hominum: altera mere, at
stamen ducere seu atrum seu album, prout bo
Crasbibet. Albanis aliquidde montibus,aut de navel mala dispensantur; tertia denique filum
Selinis, cujus patriam, titulumque senectus abrumpere, vitaeque terminum definire. Hinc
Delerit multa, reteris fuligine testa. momen vel à partiendà vità, vel à non parcen
Hic itaque nota interior excellentiam vini de do per antiphrasin. Quid igitur Scaliger in
signat, seu ob vetustatem, seu ob patriam; vel Horatium excandescit, quod atra dicat fila, vi
utramgue. tae lucisque seriem trahentia, quae candida po
9. Quà pinus, &c.] Descriptio amoeni loci, tius, inquit ille, dici oportuit? At enim Ovid.
scu villae Delii peramaena. .in Ibin. 246. de Clotho.
.dlbaque populus.] Plim. lib. xvi. cap. 23. JNerit et infestá stamina pulla manu.
Populi arboris tria genera, alba, migra, et quac Ego vero atra fila sororum interpretor fila
Libyca appellatur, minima folio, ac nigerrima Parcarum, qua atrae morti praesunt, ipsaeque
. . . .alba folio bicolor, supermè candicans, in dicuntur atrae, Erebo et Nocte videlicet natae,
feriore parte viridi. ex Tullio iv. de Naturâ Deorum.
10. Umbram hospitalem consociare amant.] 17. Cedes coèmptis saltibus.] Tandem amoe
Ramis amanter junctis, insertis, consociatis, na villa, memus, a des opulentae ac splendidae
umbrain pracbent ac velut hospitium paranteó sunt deserenda ac haredi relinquemda.
venientibus, sedentibus, epulantibus. 18. Tiberis larit..] Alluit, rigat, humectat,
11. Obliquo laborat Lympha fugar trepi ex Prisciano, pro larat. Dixerc passim vete
dare rico.] Ubi rivus sonorum edit murmur res larere et larare Non. Marcell. Ennius,
ob frequentiorem aquarum ad riñas et lapides Lavere lachrymis vestem sordidam. Virg.
collisionem et conflictum, quod obliquus et Georg. iii. 221.
flexuosus ſacit alveus. —Lavit aler corpora sanguis.
12. Trepidare.] Quasi strepitare; a strepitu 21. Inacho.] Is Argivorum primus rex, floru
pedum subito currentium: unde significat me it temporibus Abraha et Isaac ejus filii, circa
tuere, et festinare. Ex Non. Marcello. annum mundi bis millesimum centesimum.
13. Huc vina, et unguenla, &c.] Istaad lac Virg. Æn. vii. 371.
titiam adhiberi consueta, fuse docuimus lib.i. Et Turno, si prima domſ's repetalur origo,
Od, 36.38, et alibi. -
Inachus Acrisiusque paires.—
*-----
*** * *
 CARMINUM LIBER II. 3. 95

De gente sub Dio moreris, de stirpe, sub Jove frigido

maneas; perinde vic
Victima nil miserantis Orci. - =

tima Plutonis nulſi parcen

Omnes eodem cogimur : omnium * [109] tis. Cuncti locum in eun
Versatur urna, serius, ocyūs 26 dem compellimur. Com
munis agitatur sors, tarde
Sors exitura, et nos in aeternum vel cito, ex urnå proditura,
Exilium impositura cymbae. -
nosque navigio transvehet
in perpetuum exilium.

* ODE IV. AD XANTHIAM PHOCEUM.

***

...Ancillam ab eo sine notá posse adamari.

Ne pudeat te servam di
NE sit ancillae tibi amor pudori, ligere, Xanthia Phoceu :
Xanthia Phoceu prius insolentem [163] ºnte te Achillem superbum
Serva Brise is niveo colore Brisels ancilla perculit can
dore suo :
Movit :Achillem
.A.W.N'OTATIO.NES.

23. Sub Dio moreris.] Sive tam pauper 28. Erilium.] Sumt qui legunt critium.
fueris ut sine lare, sine foco, sine tecto, sub Exules, inquit Nonius Marcellus, dicuntur ex
dio et aperto coelo maneas et cubes, nihilomi tra solum. Virg. Georg. iii.225.
nus te praedam Orcus suam faciat: a morte —Longèque ignolis erulatoris.
victus, O Deli, victima Plutonia mactaberis: Et post v. 228.
Victis hostibus victima proprie carditur. Festus. —Regnis erressil aritis.
Ovid. Fast. i. 335. Ode IV.-Metrum idem quod Od. ii. lib. 1.
Victima, quoddertrácecidit victrice, rocatur: 1. We sit ancilla, &c.) Xanthian Phoceum
º Hostibus amolis hostia nomen habet. Phyllidis genere servili natae amoribus irretitum
24. Wil miserantis Orci.] Tullius iii. de Nat. consolatur Horatius; atque herodin exemplis
Deor. Age porro, Jorem, et Neptunum, Deos expugnat eam vulgi opinionem, qua servilem
numeras. Ergo etiam Orcus, frater corum, conditionem sic aspernatur, ut Plautus Amn
Deus, et illi qui fluere apud inferos dicuntur, !.
scripserit: Quem Jupiter odit, serrum
drheron, Cocytus, Styr, Pyriphlegeton: tum unc primum facil; et Romani per ludibrium
Charon, tum Cerberus, Dii putandi. Quem ancillarios appellabant eos, qui ancillas secta
vero nihil miserantem hic appellat, illachry rentur, ac diligerent. Hinc dicaciter Martia
mabilem dicit Od. 14. v.6, seq. Virgil. Georgic. lis lib. xii. Epigram. 58. ad quendam nomine
iv. 489. -
Alaudam;
Ignoscenda quidem, scirent si ignoscere ./lmcillariolum tua te vocal uror; at ipta
tratines. Lecticariola est; estis, Alauda, pares.
Est et Proverb. Orco implacabilior. 2. Prius insolentem.] Interpretari quibus
25. Omnes eodem cogimur.] Ovid. at Livi dam placuit; non antea suetum amare; quasi
am, 359. non meminissent Deidamia Lycomedis filia,
Tendimus huc omnes: melam properamus ad susceptique cz ea Pyrrhi, qui Trojae fatum
14nam, adolescentulus implevit. Videtur itaque me
Omnia sub leges mors vocal atra suas. lius, insolentem vocari Achillem, id est, fero
25. Omnium rersatur urna.] Illa nempe fata cem; siquidem ad Pisones scribens Horatius
lis urna; in quam omnium mortalium nomina 121. ita vultut pingatur,
et sortes conjiciuntur, versantur; atque ut cu Impiger, iracundus, inerorabilis, arer, &c.
jusque nomen et sors educitur, ita et mortis 3. Serra Bristis, &c.] Hippodamia a pa
º existit, fatigue legem, volens molens, su tre Brise sic dicta, quae, Lyrnesso urbe capta,
it. Lib. iii. Qd. 1. v. 16. Omne capac movet in praeda partem cessit Achilli victori, cuipps
urma nomen. Virg. Æn. vi. 431. tea ab Agamemnone crepta grave peperit dis
Wec vero had sine sorte datae, sine judice sidium, quod Trojae fatum remoratum est, ºt
sedes. fuse explicui ad finem Odes 15.lib.i.in nota 33.
Quaesitor Minos urnam movet. Serra.] Jure belli capta, adeoque in servi
27. Nos in atternum Erilium impositura tutem redacta. - -

cymbat.] Sors educta vitae finem imponit, ex JWireo colore.] Colore candido, qui in formo
hoc orbe ablegat animam in perpetuum, atque sis spectatur. Homerus Junonem awkwarmy,
. ad inferos transmittit, traducente eam per Virgilius niveos lacertos Veneris, Propertius
Acherontem fluvium Charonte in suá navicu niveum Adonin laudat.
lā, de quá Propertius, iii. 18.24. 4. Morit..] Ita quidem, ut obeam sibi erep
Scandenda est torvi publica cymba senis. tam a bello recesserit, vixque ut alibi diximus,
vide lib. i. Od. 4. et hujus lib. Od. 14. redierit. Homer Iliad. ii. Ovid. Epist. iii. Quae
º
 96 Q. HORATII FLACCI
perculi etian Ajacen Ts-Movit Ajacem Telamone natum
lamonis filium pulchritudo
captae Tecmessa, licet ejus Forma captive dominum Tecmessae; 5
dominum : Agamemnon Arsit Atrides medio in triumpho [164]
pariter inter ipsam victori Virgine raptā;
am adamavit puellam aris
abstractam ; posteaguam Barbarae postguam cecidére turmae
Phrygia cohortes profliga Thessalo victore, et ademptus Hector 10
tie Thessalico victore fue-Tradidit fessis leviora tolli
rant, Hectorque interemp
tus pertaesis Graecis dimisit º
º,
ANYOTATIONES.
est Briseidis ad Achillem. Wide et Dictyn. ºnem albo corpore, magnum, membri, valen
Cretensem lib. ii. ubi scribit; Lyrnessum ab tibus, facundum, prudentem, nobilem.
.Achillepaucis diebus pugnando captam; et pro 9. Barbarac postguam cecidere turmae, &c.]
pere inde expugnalam Pedasum, Lelegum ur. Post victos ac Profligatos Trojanos ab exer: .
bem, ubi rea: Brises; abductamque filiam regis cit", Græcorum, maxime vero ab Achie & La
Hippodamiam... Dares autem. Phrygius ita' rissä urbe Thessalia, oriundo.
describit .4chillem pectorosum, ore renusto, Barbara..] Hoc nomine vocabantur a Grae
membris calentibus et magnis, bene crispatum, * omnºs alie gentes, imprimis autem Phry
clementem, in armis acerrimum, vultu hilari, ges et Trojani. Patet ex Dicty Cretensi pas
largum, dapsilem, capillo myrleo. Briseidem sim. Plutarch. de audiendis Poetis, disparita
rro formosam, altá staturd, candidam, capil tem Græcorum et Trojanorum commemorans,
oflavo et molli, superciliisjunctis, oculis venus ait. Probatam esse Graecorum providentiam,
tis, corpore acquali, blandam, affabilem, were Jerociam vero Barbarorum ridio.ºn ; et paulö
cundam, animo simplici, piam. Post ; in potestatem hostium Trojanos vivos
5. Movit.'ljacem #. natum, &c.] Dic complures venisse, Achaeorum ver, neminem:
tys citatus, Ajar, inquit, Telamonius iter ad atgue illorum nonnullos ſuisse hostibus sup:
hrygas convertit, ingressusque eorum regio plices, ut Adrastum, Antimachi filios, Lycao
nem, Teuthrantem dominum locorum solitario
mem. ipsumque Hectorem, qui Achillein de
certamine interficit; ac post paucos dies expug sepultura exoravit; horum vero, neminen.
natá atque incensä ciritate, magnam vim prae Quod Barbarorum sit supplices esse in conflic
de trahit, abducens Tecmessam filiam regis. tibus, et summittere se ad pedes; Graecorum
Et postea Ajaci ob, egregia laborum ejus faci gulem rincere dimicantem, aut occumbere, &c.
mora, Teuthrantis filiam Tecmessam concedunt, Itaque vox Barbarus, ariquando minii ind
Graeci nempe, reliquam praedam inter se par ºnat quam extraneus et peregrinus. Wide
tientes. Dares item cit, ita describit .45acem
Turneb. lib. vi. cap. 18. ubi º Tusculi. verba
Telamonium valentem, voce clard, capillis ni ista...?stante ope barbarica, de Priamo, et reg
gris, in hostem atrocem. Ovid. de Arte Aman no Phrygum florente, bene interpretatur, &c.
di; lib. iii. 517. º
. . 10. Thessalo victore.] Quanquam a Paride
Odimus et mºstas; Tecmessam diligat Ajar. jam interfectus crat Achilles, antequam Troja
. . . et 523. caperetur, is tamen recte victor dicitur, sine
Scilicet Ajaci mulier marstissima dirit; Sºº Cºp" non potuisset, ita volentibus ſatis.
Lur mea; quaºque solent verbajurare virus. Wide lib. i. Od. 15. in fine.
7. Arsit 4trides, &c.] Agamemnon Atrei ex 4demptus Hector Tradidit ſessis, &c.] Post
Aerope, vel Plisthenis, ut scribunt alii, filius, quam ab Achille peremptus Hector, adeoque
Mycenarum et Argivorum rex, Graecorum in Trojanis ademptus veluti suus clypeus, qui
expeditione Trojanã summus Imperator, in ip solus robore ac virtute singulari Griecos terre
so urbis excidio, media in victoria, Cassandrae bat, ex Homero. Quo stefit stante Ilium. Se
Priami filiae amore incensus captusque, in prae nec. Troad initio. Et postea chorus ejus sic
da, partem eam depoposcit, qua tamen rapta luget interitum. Columen palriae, mora falo
ab Ajace Oilei et vitiata fuerat in ipso Miner ºm, tº praesidium Phrygibus, tumºi. eras,
va: templo. Hinc Virg. AEm. ii. 403. humerisque tuis stetit illa decem fulla per an
Ecce trahebatur passis Priameta virgo *:, Tecum.cecidil summusqué die, ‘Herº.
Crinibus & templo Cassandra, adytisque Mi ris11.
idem patriargue fuit. -

Tradidit fessis leviora foll; Pergama

7terva.
Graits.] Sublato scilicet Hectore jam capi
Dictys Cretensis, lib. v. Priamus adaram.Joris evertigue Troja facile potuit a Graeºis deceſ.
confugit, Cassandrain aedem. Minerra, multique nali quamvis obsidione ſessis. Virg. Æneid.
ad reliqua Deorum templa.... Carterium Cas ii. 108.
sandram Ajax Oileus é sacro Minerra captivam Šºć ſugam Danai Trojá cupiére relictá
abstrahit . . . .4gamemnoni Cassandra datur, ..Moliri, et longo fessi discedere bello.
Postguam ejus formá captus, quin palam desi. Et AEneid. ix. 155. “
derium fateretur, dissimulare nequiveral. Da --Decimum quos distulit Hector in annum.
res jam cit. reſert Cassandram mediocri sta Leriora .# Translatum ex ultimo ilia.
ºrd, ore rotundo, rufam, oculis micantibus,
futurorum prescian; et paulo post, Agamem dos, 243 ubi Priamus sic alloquitur Trojanos
deamisso Hectore: Jupiter mihi dolores de
-
 CARMINUM LIBER II. 4. 97

Pergama Grails. Trojam everti facilem.

Nescias an te generum beati [165] Quid si genero tibi aures
Phyllidis parentes opulen
Phyllidis flavae decorent parentes: ti decus afferant? Origo
Regium certë genus, et Penates 15 profecto regia est; et qui
dem infestos Penates' la
Moeret iniquos. mentatur. Sic habe non
Crede non illam tibi de scelestā
[166] eam infelici de plebicula
Plebe delectam; neque sic fidelem, tibi electam; necita fidam,
Sic lucro aversam potuisse nasci ita quaestūs aspermatricem
[167] turpi matre gigni potuisse.
Matre pudendā. Carterum intactus laudo
Brachia et vultum, teretesque suras brachia, et faciem, et tibias
rotundas illius. Noli sus
Integer laudo. Fuge suspicari pectum habere me cujus
Cujus octavum trepidavit aetas tetas properavit octavuun
Claudere lustrum. lusºrum finire.

.A.N.NOTATIONES.

dit, filium ut optimum perderem; quod et vos
sentietis. Deinceps enim Achivis faciliores
tritis tolli eo mortuo. "Pnitºgo. Ya’g ºxxoy
'Azaziziy ºn to a 54 xeirov ºf... iyalgia”.
Pergama.] Arces erant Trojana ex Servio:
synecdochice Trojam ipsam significant.
13. Nescius an te generum, &c.] Per Pro
lepsin ingeniose occupat Horatius id quod ob
jici poterat puellas ante memoratas licet cap
tivas, e regià tamen stirpe; non ita vero Phyl
lida; respondet igitur; An very quis eam
humili sorte ac genere credat, quae tam nobi
lem praefert indolem *
15. Regium certé genus.] Hincigitur homos
tibiet decus accedat, si talem tibi despondeas;
ejusque parentes familiam tuam illustrabunt
potius quam dedecorent.
Penates Moeret iniquos.] Sententiam hanc
vulgö jungunt cum praecedenti, eo sensu ;
Phyllis certè cum suam dolet vicem, regio se
ortam genere lamentatur ad servitutem redac
tam, indeque Penates accusat, quitutelae suæ
fidentem tam miserum in statum labi permise
rint. Placuit tamen interpungere, atque sem
tentias separare, non sine aliqua venustate, ut
visum est. Suus tamen sit honos antiquitati,
Lectori very judicandijus atque arbitrium.
Penates.J Qui dicantur, Macrob. Saturn. que ne zelotypus inde fias neque suspiceris ri
cap. 4. fuse docet. Hyginus Deos patrios, valem me tuum quoquomodo esse.
alli domesticos, quibus in penetralibus do
mås litari solebat, interpretantur, alii etiam lustrum.] Ninirum deſerbuit ardor ille primus
aliter. -
non abludit quod Plaut. Mostell. iii. 1. 1.
scribit.
Scelestiorem ego annum argento fenori (lo
cando)
JYunquam ullum ridi, quâm hic mihi annus
obligit.
18. Delectam.] Alii legunt dilectam.
19. .tversam.] Alii adversam, perinde est,
et par utrobique sensus.
Fidelem.] Castitatis amantem, honesti pro
positi tenacem, quam a fide non facile dimo
veas, nec oblato quaestu corrumpas.
20. Matre pudenda.] Improbis ac flagitio
sis moribus turpificata; vel inope, et abjecta,
cujus nomen ac memoria pudorem et vere.
cundian facere queat. Ex moribus natales
posse ac debere a stimari, ostendit Juvenalis,
Sat. vi. 238.
Scilicet erpectas, ut tradat mater homestos,
Jiul alios mores, quam quos habet & utile
porro
Filiolam turpi retula producere turpen.
22. Integer laudo.] Caeterum, O Phoceu, si
laudo tuam illam Phyllidem, noli me arbitra
ri specie illius captum. Integer ego castusque
laudo brachia torosa et candida, cultum spe
ciosum, surasteretes, totamgue formosam. Ita
23. Cujus octavum trepidavit attas Claudere

adolescentiae, necita me jam, ut olim, cruciat

17. Crede non illam tibi, &c.] Nequaquam amor. Annum aetatis quadragesimum praeter
credenda est é faece plebis illa, quae nihil ha gressus, a stus illos priores evasi.
bet sordidum ac vile. Plebeiae animae lucro 24. Lustrum.] Ex Varrone, Festo, et aliis
sese vendunt ultro ac sponte ; meretrices in dictum a luendo, id est, solvendo ; pendeban
primis infidae ac perjura, lucri vero perquam tur enim vectigalia quinto quoque anno. Est
avidae. lib. i. Od. 35. Vulgus infidum et me igitur annorum quinque spatium ; adeoque
retriz perjura. At Phyllis mirum quantum lustrum octavum annos quadraginta. claudit
.ſidelis, tum quaestui et lucro aversa. Honestam impletgue. Cic. ad Attic. ii. 6. Populi autem,
igitur educationem generosus animus; nobilis nullo gemitu publicanis, quibus hoc ipso lustro
autem institutio originem haud vulgarem in nihil solverant, etian superioris lustri reddide
dicat certé et arguit. runt. Ovid. in Ibin. v. 1. sic orditur. -

De scelestá Plebe.] Wel, impura et sceleri Tempus ad hoc lustris mihi jam bis quinque
pravisque affectionibus ut plurimum obnoxiā; peractis.
vel, infortunata, et paupertatis incommodis ac Martial. lib. iv. Epigram. 45.
ludibriis damnata velut et conspurcatā. Hinc Ut qui prima novo signal quinquennia lutro.
98 Q. HORATII FLACCI
. ODE. W.
Coërcendus amor intempestivus virginis haud matura.
Nºi. NONDUM subactà ferrejugum valet
gum submisso collo, nec as [168]
sequi officia conjugis, mec Cervice, nondum munia comparis
sustinere impetum tauri Ve AEquare, nectauri ruentis
merem appetentis. Circa
virides agros versatur mens In Venerem tolerare pondus.
bucule tune, modo flumi-Circa virentes est animus tuæ 5
nibus temperantis molestos Campos juvencae, nunc fluviis gravem
Solis ardores, modo gau
dentis colludere cum vitu Solantis aestum, nunc in udo
lis inter humidas salices. Ludere cum vitulis salicto
Cohibe desiderium uvae - - - --

Acerbas. Mox Autumnus Prægestientis. Tolle cupidinem

varietate gratus pinget co- Immitis uvae: jam tibi lividos 10
#. ºpº.oxtibicurret
ventes.
racemos
post
. Distinguet Autumnus racemos
-
[169]
te. Nam properat aetas Purpureo varius colore.
vehemens: atque illi addet Jam te sequetur, currit enim ferox
annos, quos tibi
Mox audaci detraxerit.
vultu Lalage AEtas.y et illi.; GI
quos tibi dempserit
p > 15
virum quaeret; Ap. annos: jam protervā
ronte petet Lalage maritum;
.A.N.N.O.T.1TIONES.

Metrum idem quod Od. 9. lib. i. tumnus varietate fructuum abundans, et eo

1. Nondum subattá.] Adamicorum aliquem, rum multiplici diversitate utilis pariter et
an seipsum admoneat Horatius, plane incer jucundus, liventes ante immitesque uvas pur
tum est. Rem vero capteroqui turpiculam alle pureo statim colore pulchras, simul et maturi
gorià multiplici contexit ac prope homestavit. tate gustui dulces facit. Sic tibi paulo post
Cupidinem virginis intempestivat indicat per maturam ac tempestivam licebit sectari Lala
appetentiam uva: nondum maturae. Puellae gen. Imo ipsa actate jam perfectä virum pe
vero junioris indolem belle notat per juven tet: sicut uva plane matura carpi desiderat.
cam cum vitulis exultantem in campo, jugum 12. Purpureo rarius colore.] Is color in
portare aut Venerem sequiadhucignorantem. racemo propinquam notat maturitatem. Hinc
2. Munia comparis. Equare.] Onera conju Virg. rubentes uvas, Ovid. purpureas laudat:
gii sustinere, aequalem operam praestare mari Horatius autem. Epod. 2, 20. Certantem e!
to, puellulla ante pubertatem, nondum viro uram purpuri dixit. Theophrast. de Caus.
matura. Plant. lib. iii. cap.22. 3ray igzoy ral ºrigzzºu,
5. Circa virentes, est, &c.] Aliud nihilamat * Sºrgues. Cum incipiunt urae nigrescere,
aut cogitat virgo ea tetate teneriore, quam lu seu migris distingui maculis. Propert. iv. 2. 13.
dum cum pueris aut puellis acqualibus. Ani Prima milli rariat livenlibus uva racemis.
musque illius totus est in campis, in lusibus, 13. Jam te sequetur..] Lalage, quae te se
&c. Sic Terent. Eunuch. iv. 7. 46. quentem nunc fugit, postmodo vel fugientem
..Animus est in patinis. te prosequetur, ubi ferventis a stu juventutis
Horat. lib. iii. Od. 11. v. 9. -
agitari coeperit. Quod quidem brevi fiet.
Quae, velut latis equa trima campis, Currit enim feror aetas. Labitur celeriter imb
Ludit erultim, metuitgue tangi, volat, ut ait Tull. Tusc. i.
'uptiarum expers, et adhuc protervo Feror JElas.] Juventus, quae valens, acris,
Cruda marito. ardens, vehemens, petulans, elata, superba,
9. Praegestientis.] Summopere cupientis. misi libidinis stimulos tum maxime prurientis
Ex Prisciano, et Festo, gestire, estrem aliquam virtute fregerit, etiam ferox, indomita, et im
tam vehementer appetere, ut corporis gestus potens. Apage vero Cruquium dubitantem
ejus desiderium exprimentes continere non numquid transposita sint Epitheta ista; utle
valeamus. gendum sit: 'Elas ſugar, et Pholoe feror.
Tolle cupidinem Immitis urae.] Desine a 14. Illi, quos tibi dempserit, Appomet annot.)
mare, aut saltem concupiscere puellam impu Dum tu annis decresces, et imminueris viribus,
berem, immaturam, atque ut Varro appellavit, illa crescet atque augescet. Tu enim ab astate
acerbam; utens cadem, quâ Poeta noster, me perſecta vergis ad senium: illa ad annorum
taphora, ab uvâ immiti ducta. Exspecta do tetatisque firmitatem, quam nondum attigit,
nec illam fetas idoneam fecerit ac mubilem. properat.
Tull. de Senect. Ura primo est peracerba 16. Lalage.] Eam ipsam actatis flore deco
gustu, deinde matura dulcescit. ram laudat lib. i. Od. 22. quo patet Oden istam
10. Jam tibi lividos Distinguet, &c.] Au ab Horatio post hancesse scriptam.
 CARMINUM LIBER II. 6. 99

• Dilecta, quantum non Pholoë fugax, amata plus quam Pholoe

viros abhorrens, vel Chlo
Non Chloris; albo sic humero nitens, ris splendens humero can
Ut pura nocturno renidet dido, non secus ac Luna
Luna mari, Cnidiusve Gyges; 20 clara noctu micat in mari,
Quem si puellarum insereres choro, [170] aut Gyges Cnidius; quem
si misceas caetul virginum,
Miré sagaces falleret hospites advenas maximè perspica
Discrimen obscurum, solutis ces deciperet incerta dif
ferentia, passis capillis, du
Crinibus, ambiguóque Vultu. biáque facie.

ODE VI. AD TIT. SEPTIMIUM.

.Apud amºnum Tiburtinae, vel Tarentinae regionis secessum, tandem cum
eo quietam degere senectutem expotat.
O Septimi, perrecture
SEPTIMI Gades aditure mecum, et [171] mecum ad Gades et Canta
Cantabrum indoctum juga ferre nostra,et bros nobis servire nescios,
atque

.A.N.YOTATIO.NES

17. Dilecta, quantum, &c.] Cúm vero La Virgineam in puero, puerilem in virgine
lage juventutis pariter ac formae perfectionem posses.
adepta fuerit, tum certë multos amatores ha Idem lib. ix. 711.
bebit quos munquam Chloris pulcherrima, vel Cultus erat pueri; facies quam sive puellae,
speciosa Pholoe Chloridis filia, quae tamen eo Sive dares puero, fieret formosus ulerque.
diligitur amplius, quo magis amantes fugit Auson. Epigram. cwii.
aspera et repellit. De hāc Cyro adamatā, p.m.am ;
dubilat natura marem, faceretne puel
ipsumque spermente; lib. i. Od. 33.
19. Ut pura nocturno renidet Luna mari.] Factus es, O pulcher, pacné puella, puer.
Tam nitens, quam Luna nullis infuscata ne Ode VI.-Metrum idem quod. 2. lib. i.
bulis, sudo coelo, noctu splendet ac marina 1. Septimi.] Tit. hic Septimius, Romanus
vigantibus formosa apparet. Eques, Poeta etiam Lyricus et Tragicus, cum
20. Cnidiusre Gyges j Velut formosus ille Horatio diuturma familiaritate conjunctus, imb
uer Gyges, virginea specie inclytus, oriundus et commilito. Hujus meminit lib. i. Epist. 8.
*"... urbe Cariae maritimã, hodie, Cabo 5.9. fertur et Augustus ad Horatium ita de eo
di Chio, Ang. Chios, ubi Veneris effigies valdé scripsisse: Tui qualem habeam memoriam,
celebris. Wide lib. i. Od. 30. formosos olim poteris ex Septimio nostro cognoscere, &c.]
pueros in deliciis ſuisse, vel e Virgil. notum, Gades adilure mecum, &c.] Hoc interpretes
Bucol. Eclog. ii. 1. huc usque fere omnes intellexerunt de magna
Formosum pastor Corydon ardebat Alexin, Horatii Septimiique consensione: quasi pa
Delicias domini. ratus esset alter alteri comes ire ad ultimas
21. Quem si puellarum insereres, &c.] Gy usque orbis plagas; quemadmodum Catullus
gis nempe vultus lavis, tener, candidus, ve Carm. xi. Furium et Aurelium sibi spondet
nustus, adeb virginis speciosae pulchritudinem comites, Sive in extremos penetrarit Indos, &c.
refert, ut vix internosci queat, Si puellarum
Et Propert. lib. i. Eleg. 6. Tullo sese offert, ut
choro inseratur: puellam etenim non puerum cum eo Rhiphatos elitm montes superare non
Gygen affirmaverit hospes. vereatur, et. Egao ducere vela mari. Cruquius
21 Falleret hospites.] Nos quidem cives, autem opinatur haec ab Horatio scripta, Cilm
qui eum cognoscimus, fortasse non falleret .dugustus esset inexpeditione Cantabrica, quinto
Gyges: hospites autem et peregrininequaquam via annoperactá, quo Septimius Eques invita
à puellis puellum hunc discernerent. Tam bat Horalium, inquit ille; non malé quidem
enim obscurum est discrimen. ariolatus; credo tamen haec scripta esse cum
23 Solutis Crinibus.] Prolixis et passis more Caesar expeditionem illam molirecur, et ad
scilicet virginum; at contra nupta capillos eam Horatius pariter ac Septimius sese ac
religabant. cingerent: De Gadibus supra, Od. 2. v. 11.
24. Ambiguoque vultu.] Ut sexum non dis 2. Cantabrum.] Cantabri Hispaniae Tarra
tinguas. Sic Juvenalis Sat. xv. 136. de pu conensis populi ad Oceanum Borealem, quiet
pillo à tutore defraudato, inde Cantabricus vocatur; Biscaia.
—Cujus manantia fletu Indoclum juga ferre mostra.] Serú nempe do
Ora puellares faciunt incerta capilli. mitum calená, ut ait Od. 8. lib. iii. ab Augusto
Ovid. Metam. viii. 323. tandem, sive ab Agrippa Augusti auspiciis
Talis eral cultus; facies quam dicere were +Cantabri devicti sunt; teste Suet. Octaw. cap.
100 Q. HORATII FLACCI
ad syries feras, ubi mare Barbaras Syrtes, ubi Maura sempe.
Mauritania nunquam non AEstuat unda;
fervet ; faxint Dii ut Tibur Tibur Argaeo positum colono Ö
ab Argivo colono conditum,
mee sit domicilium senec-Sit meas sedes utinam senectae ;
* : *.*.*. P.” Sit modus lasso maris, et viarum,
maris, itinerumque, et belli.
Hinc veró si Parcae me ar Militiaeque.
cent improba : º flu. Unde si Parcae prohibent iniquae ;
...'...".
coopertis jucundum, agros Dulce pellitis ovibus Galesi 10
que ubi rex ſuit Flumen, et regnata petam Laconi [173]
.A.N.N.O.T.1TIO.NES. -

xx et xxi. Dio. lib. li. et seq. Strab. lib. iii. &c. 10. Pellitis oribus.] Vel eximias pelles, exi
Flor. lib. iv. cap. 12. Dua validissimae gentes, mium vellus, habentibus, per antonomasiam;
Cantabri et dstures, immunes Imperii agita vel potius quae oblanam prae cateris exquisi
bant. Cantabrorum et pejor, et altior, et mu tam adversus aeris injurias integuntur pelli
gis pertinar in rebellando animus fuit, qui bus, ad conservationein excellentis earum vel
non contenti libertalem suam defendere, prori leris, tenuioris, mollioris; neve illud inquine
misetiam imperitare tentabant, &c. Caesi ve tur. Hinc Plin. tectas, Varro et nostor pelli
rô fugiunt in eminentissimum Vinnium mon tis nuncupat Tarentinas illas oves, quas et
tem, quo maria prius Oceani, quam arma Graecas alii vocant. Wide Columell. lib. vii.
Rom. ascensura esse crediderant. Et paulo cap. 4. Graccum pecus, quod et Tarentinum
post; Ipse praesens hos didurit montibus; hos plerique nominant, nisi cum domini praesentia
obsidibus astrinicit; hos sub coroná jure belli est, viz erpedit haberi, &c. ex: omnibus est
venundedit, &c. Sil. Ital. mollissimum, &c. Polybius waxaxa ºrg Aata.
Cantaber ante omnes hyemisque, a slusque similiter appellat. Varro Rei Rust. lib. ii. cap.
famisque 2. 18. Plcraque similiter faciendum in ovibus
Invictus. pellitis, quae propter lana bomitatem (wt sunt
Observandum porro, sic sub jugum mitti soli Tarentina et .Allicae) pellibus integuntur, ne
tos olim victos hostes: hasta dua interjecto lana inquinetur, quo minus vel infici recte pot
spatio in terram deſigebantur, terrà superim sil, vellarari ac parari. Harum praisepia ac
posità atque hinc et inde alligata. Sub hanc stabula, ut sint pura, majorem adhibent dili.
igitur inermes et discincti transire coacti, ju gentiam, quam hirtis; id est cateris ovibus,
um subire, victiºue esse censebantur. Vide quae, et hirta’, et montanae, et salaces dice
it. Liv. lib. ix. cap. 6. ubi Rom. Coss. et legi bantur, &c. Plim. lib. viii. cap. 47. Ovium sum
ones turpiter ad furculas Caudinas sub jugum ma genera duo, tectum et colonicum : illud
mittuntur. mollius, hoc in pascuo delicatus; quippe cum
3. Barbaras Syrtes.] Inhospitas, inaccessas, tectum rubis rescatur: (colonicum vero solo
saevas, ob astus ac motus maris dubios. gramine) operamenta eiser .irabicis praecipua.
Ubi Maura semper JEstuat unda.] Ubi mare Galesi flumen.] Quidam legunt Galasum.
Mauritaniae seu Africa: crebris a stuariis fer Sic et lib. iv. Od. 4. Metauri flumen, ubi plu
vet, vadosum passim et scopulosum. Vide res tamen, Metaurum flumen. Galasus vel
Plin. lib. ii. cap. 97. et Epod. 9. sub finem, ibi Galesus hodie Galeso, Calabriae fluvius agrum
que Annot. Tarentinum rigat, ac in sinum defluit lento
Tibur.ſirgato, &c.] Detur utinam mihi lae cursu; umbris arborum, et pascuorum copiā
tam agere senectutem apud Tibur Latii oppi circum amoenus. Hinc Propert. lib. Eleg. 34.
dum aedificatum a Tiburno Argivo, ibique qui v. 67.
etem nancisci, post labores ac toedia naviga Tu canis umbrosi subter pineta Galesi.
tionis, itinerum ac militiae. Tiburtinâ suá Et Virgil. Georg. iv. 126.
villā imprimis se delectari jam indicavit lib. i. Quo piger (al. niger) humectat flaventia
Od. 7. et 18. Wide ibi Annot. culla Galesus.
7. Lasso maris, et viarum, Militia que.] Ex 11, Regnata petain Laconi Rura Phalanto.]
Suetonio cit. bellicam in Cantabros expedi Virgil. A neid. iii. 14.
tionem suscepit Augustus devicto jam Anto —lcri quondam regnata Lycurgo.
nio; in bellis antecedentibus militaverat Ho Et AEmeid. vi. 793.
ratius ut patebit ex Ode sequenti; ad hoc eti Regnata per arra Saturno.
am, ut dixi, sese accingebat; Deos itaque ro Sic Tull. pro Murarna, Pugna cum rege commis
gat, ut sibi fortunatam dent quietamgue se sa est, et summâ contentine pugnala. Porro
i.”
arit.
postguam eas iterum aerumnas examt sensus Horatii est hic: Si megetur mihi seces
sus Tiburtinus, ibo Tarentum, quam urbem
9. Unde si Parcae prohibent.] Quod si ſatis Taras Neptuni filius olim condiderat. Pha
ita volentibus, non liceat apud Tibur conquies lantus autem Lacedæmonius cum Partheniis
cere; apud Tarentum saltem detur mihi sece Spartà profectis et sedes quaerentibus instau
dere, ubi Galaesus leniter ſluit, rigatdue istam ravit, ibique regnavit. Justin. lib. iii. ubi
regionem Calabriae, in qua pascuntur oves Parthenia vocali, cum ad annos triginta per
exquisito vellere ac lana, &c. tenissent, metu inopia. . . . duccm Phalantum
 CARMINUM LIBER II. 6. 101

Rura Phalanto. Phalantus Lacedæmonius.

Ille terrarum mihi praeter omnes Illamihiregio prae catteris
placet, in quâmelcum Hy
Angulus ridet; ubi non Hymetto metto, et olivae cum Vene
Mella decedunt, viridique certat 15 franis bonitate contendunt.
Bacca Venafro; Illic ver diuturnum, et hy
emes temperatas dat Jupi
Verubi longum, tepidásque praebet ter; atque Aulon abun
Jupiter brumas; et amicus Aulon [174] danti vino ferax nequa
Fertili Baccho minimum Falernis quam desiderat racemos
Falernos. Terra haec et
Invidet uvis. 20 fortunate arces, me teque
Ille te mecum locus, et beatae exoptant. Illic tu cineres
Postulant arces: ibi tu calentem tepidos familiaris poets
justo luctu prosequêris.
Debitā sparges lacrymä ſavillam
- Vatis amici.

ANNOTATION"ES.

assumunt, filium Araci . . . ad sedes inquir vitiana, &c. Martial. lib. xiii. Epigram. 125.
endas proficiscuntur . . tandem in Italiam de JNobilis et lanis, et felir ritibus Aulon,
lati, occupatá arce Tarentinorum, et expugma Det pretiosa tibi vellera, vina mihi.
tis veteribus incolis sedes ibi constituunt, &c. Strabo lib. vi. Aulonia quasi Vallonia A vicina
Wide et Pausan lib. x. in Phocarcis. convalle nominata, inquit: Hanc autem urbem
14. Angulus.] Scilicet urbs ea Calabriae in ab Aulone monte, vel potius promontorio, pu
extremä peninsulā sita estad maris littus. to dici, in Tarentino tractusitam. Porro tex
Ubi non Hymetto Mella decedunt.] In Ta tàs Horatiani ordo hic est. Aulon fertili Bac
rentina regione mel optimum est, mec bomitate cho amicus minimum Falermis, &c. Sic apud
concedit ei quod provenit apud Hymettum, Tibull. i. 9.34. dicitur,
huncaue Atticae regionis collem excellentia Bacchi cura Falermus ager.
suá celebrem toto orbe fecit: sicut et Hybla 21. Ille te mecum locus, &c.] Tam laetus et
Siciliam pariter melle inclytum reddidit. amoenus videlicet secessus te mecum invitat.
15. Decedunt.] De via decedit, qui honorem Beatae arces.] Explicant alii, editi colles op
alicui defert, et primus ſatetur deberi. . timis wris beati; quia edita quaeque loca arces
Viridique certal Bacca Venafro.] Ibi quo vocantur. Ego malim de urbe Tarento intel
que crescunt olivae Veneframis adeo non dete ligere, ubi fuit arx munitissima ex Polybio lib.
riores ut cum eis de excellentia contendant et viii. Tit. Liv. lib. xxv. Beata: vero arces, et fe
certent. lix Tarentum satis exprimitur apud L. Florum
Certat.] Virgil. Eclog. v. 8. lib. i. c. 18. his verbis; Tarentus Lacedæmonio
Solus tibi certet .1myntas. rum opes, Calabria, quondam et Apuliae, to
16. Venafro.] Urbs hac Campanie in Sam tiusque Lucania caput, cum magnitudine, et
mii confinio sita, olearum optimarum laude murisportuque nobilis tum mirabili situ; quip
praecelluit. Plin, lib. xv. cap. 2. Principatum pe in ipsu Adriatici maris faucibus posita, in
in hoc quoque bono (oleo) obtinuit Italia toto omnes terras, Istriam, Illyricum, Epirum, Ac
orbe, maxime agro Venafrano, &c. Martial. haiam, Africam, Siciliam, vela dimittit. Im
Epigram. xii. 94.1. minet portui ad prospectum maris positum, ma
Uncto Corduba lattior Venafro. jus theatrum, &c.
Et lib. xiii. Epigram. 98. 22. Ibi tu calentern Debitd, &c.] Ibi tu mihi
Hoc tibi Campani sudavit bacca Venafri. justa et extrema persolves officia, cum ſatis et
17. Verubi longum.] Ubi verma temperies vità functus fuero; cremato nempe cadavere,
perdurat. Ita Servius explicat Virg. Georg. calentibus adhuc cineribus lachrymas impen
ii. 149. Hic vir assiduum ; citatoue hunc lo des, infundes, ac velut immiscebis; mortuum
cum Horatii. recens amicum luctu prosequêris, vatem vates,
Tepidasque pracbet Jupiter brumas.] Hy et decorabis. Ennius vero contra, et arroganti
bernis etiam mensibus mulla ibi est aeris incle us paulo;
mentia. Bruma, solstitium hybernum, quod JNemo inelachrymis decoret; neque funerafletu
sic Ovid. explicat, Fast. i. 163. Farit. Cur? Volito viv' per ora rirâm.
Bruma, novi prima est, veterisque novissima Miserrimum etenim ac velut infaustum vete
Solis. -
ribus putabatur, si sine lachrymis humatio fie
18. Et amicus, Aulon Fertili Baccho, &c.] ret, et funebri isto honore privaretur. Virgil.
Est et proximus collis Aulon, in quo vinum AEneid. xi. 372.
provenit Falermo minime inferius; proindeque JYos, anima, riles, inhumata infletaqueturba.
non eiinvidet, à quo superarinequaquam timet. Hinc et praeficas accersebant olim, quae luctum
In agris Tarentinis vinum crescere generosum, facerent. Imo et exiguam ampullam lachry
testis Plin. lib. xiv. cap. 6. ubi vina recenset ex mis plenamurnac ferali inserebant, sepulchro
quisita: Verum et longinquiora Italia ab Auso que inferebant; ut bene Torrentius observavit.
nio mari non carent glorid, Tarentina, et Ser 24. Vatis amici.] Horatii tui.
102 Q. HORATII FLACCI º

ODE VII.

Pompeio Varo felicem er infelici militié reditum gratulatur.

O Ware meorum prime
commilitonum, mecum fre O, Saepe mecum tempus in ultimum [175]
quenter ad extremum diem Deducte, Bruto militiae duce,
redacte, Bruto belli prin Quis te redomavit Quiritem
cipe, ecouis Romanum te
reddidit numinibus patriae, Diis patriis, Italoque coelo,
-

atque Italico aeriº Cum Pompei, meorum prime sodalium ? 5

quo mom semel bibendo vi Cum quo morantem saepe diem mero [176]
no interrupi tardantem di
em, redimitos habens crimes Fregi, coronatus nitentes
unguento Syrio mitidos. Malobathro Syrio capillos.
.A.N.YOTATIO.NES.

Metrum idem quod Od. 9. lib. i. poni constat, vel ex hoc Horatii Epist. i.
Athenis versabatur Horatius, Philosophiae 11. 26.
dans operam sub Academico preceptore, cum Caelum non animum mutant qui trans mart
ad militiam est pertractus a Bruto tum Achai currunt.
nm atque Athenas tenente, ut ait vetus inter 5. Meorum prime sodalium.] Wel amicissime;
pres. Haec ipse de se testatur Epist. 2. lib. ii. patet ex fine hujus Odes. Wel, cum quo militavi
43. et seq. Deinde et Tribunus legioni Roma primum : sic et condiscipulus in Philosophia,
nae pracfuit; quod declarat lib. i. Sat. 6. v. 48. studio videatur ſuisse Varus Horatii, et cum
interfuitgue demum ei pugnac, Philippicis in eo ad civile bellum Athenis evocatus. Epist.
campis, quâ Brutus caesus tandem ac fusus est. ii. 2.47.
In ea vero militia sodalem habuit Pompeium Cirilisque rudem belli tulit astus in arma,
Warum qui post cladem Philippicam, non, ut Casaris. Hugusti non responsura lacertis.
Horatius armis valedixit, sed Brutianis reli 6. Morantem diem.] Wel aestivum, reipsi
quiis novoque bello se implicuit. Quibus ex longiorem ; vel morari visum prae tedio civili
tinctis, salvus tamen rediit Varus; quapropter um tumultuum, ac laborantis Reipublicae, item
incolumitatem ei gratulatur Horatius, ac So que acrumnarum bellicarum, quae Horatio qui
teria canit hac Ode, atque ad convivium in dem ad studia literarum Musarumq; otium
vitat. magis quâm ad strepitus militares nato, graves
1. Sarpe mecum tempus in ultimum Deducte.] erant ac molestae.
Quitoties vitae periculum adisti mecum in eo 7. Fregi.] Per intervalla tecum potamdo ru
fatali bello, in quo Cassius et Brutus Julii Cae pi, transegi ; atque ita solicitudimes ac dolorem
saris interfectores adversus Augustum atque ſefelli utcunque, pertuli, superavi.
Antonium pro libertate publica dimicărunt; Coronatus minentes.Malobathro Syrio capil
sicuti autea Cn. Pompeius contra Jul. Cae los.] Floreis quidem coronis inter epulandum
sarem. solitos uti veteres ostendimus Od. 38, lib. i. un
3. Quis te redonavit Quiritem.] Quis te pa guentis etiam perſudisse caput, notum ſere, et
triae restituit, vel Deus propitius, vel patronus ex dicemdis patebit. Ab Ionibus primum ad
apud victorem Augustum potens et gratiosus 2 feminas Rom. delicationes translatus iste mos
4. Diis patriis.] Dii patrii vocantur, qui sin coronarum in conviviis atque unguentorum,
gulis praesunt urbibus, suntoueillarum propug maxime vero malobathri, quod et ſoliatum di
matores; atque à civibus honore praecipuo co cebatur: testis Galenus. Observa porro corol
luntur eximiè; ut Mars Romae; Athenis Apol las istas unguentis interdum ſuisse delibutas.
lo et Minerva; Apollo Delphis et Rhodo; Bae Athenaeus item lib. xv. Plin. lib. xxi. cap. 3.
otiis Hercules et Bacchus; Juno Carthagini, Lautissimum, inquit, dari coronas & nardifolio,
Samo, Spartie, Mycemis, Argis; Diana Cre aut versicolores unguentis madidas.
tensibus; Venus Cypro, Papho, &c. Wide Alex. 8. Malobathro Syrio.] Malobathrum, sive
ab Alex.lib. vi. cap. 4. Fortasse Horatius hic malabathrum, unguentum erat exquisitum &
Penates Deos intelligit, ut gratuletur Varo, folio quod gigmunt Indicae paludes, in regione
quðd redux iterum videat suam domum ac Pe Malabar, et vernacule bathrum vel bethrum
mates. Extat Quinti Ennii carmen, Deorum vocant Indi. Nomen hinc factum satis appa
continens Penalium nomina, quos patrios alii, ret. In Syriam apportabatur ex India: illinc
Varro Terentius etiam urbanos nuncupat; autem Romani mercatores deferebant: unde
Syrium Roma vocabatur. Galen. cit. Diosco
Juno, Vesta, Minerva, Ceresque, Diana, Ve rid. Plin. lib. xiii. cap. 1. lib. vero xii. cap. 26.
mus, Mars,
ita scribit: Dat malobalhron Syria, arborem
JMercurius, Jupiter, JNeptunus, Vulcanus, folio convoluto, arido colore: ex quo paratur
.Apollo.
Coel. Rhodig. lib. xv. cap. 30. oleum ad unguenta: fertiliore ejusdem. Egyp
to. Laudalius tamen er India venit. In pa
Italogue cºlo.] Coelum pro aere, et climate ludibus ibigigni traduntlentis modo, (lenticula
 CARMINUM LIBER II. 7. 103

Tecum Philippos, et celerem ſugam Tecum expertus sum Phi

Sensi, relictà non bene parmula; 10 lipposetſugam precipitem,
abjecto indecore clypeo;
Cüm fracta virtus, et minaces [177] quando virtus debilitata est,
Turpe solum tetigère mento. et terra mentum foede ap
plicuerunt quiminas jacta
bant.

v A.N.NOTATIO.NES.

palustris modo aquis innatare. Dalecamp.) que partis cornua dertra rincerent . . . . . .
odoratius croco migricans, scabrumque, quo Sed indequalem fortunam partium more cassi:
dam salis gustu . . . . ejus sapor nardo simi fecit, quicum in eo cornu ſuisset, quod pulsum
lis esse debet sub lingud: odor autem in rino eral, lotum erercitum fusum ratus, mortensibi
subfertefacto antecedit alios. In prelio quidem conscivit. Altero deinde praelio rictus. M. Bru
prodigio simile est, &c. tus elipse vitam finirit, annorum circiter qua
9. Tecum Philippos, &c.] Adſui tecum in draginia; erorato Stratone fugae comite, ut
campis illis prope Philippos urbem Macedo sibigladium adigeret. Xiphilinus in Augusto
niae in Thraciae confinio, ad Pangaei montis ra sic rem describit: Si Brutus cum Antonio de
dices; quam Philippus Alexandri Magni pa certasset, et Cassius cum. Augusto Caesare; ipsi
ter instauravit, ac de suo nomine appellavit. pares interse ſuissent: sed dum Brutus Casarem
Ibinimirum commisso duplici praelio Augustus imbecillum ticit: Antonius autem. Cassio, qui
atºlue Antonius Cassii et Bruti exercitus fude par ei bellicis in rebus non erat, superior fuit;
runt, viceruntoue eos qui triumphum ante victores quodammodo ricti discesserunt, &c.
victoriam et pugnam cecinerant. Wide infra. .Minaces.] Milites Bruti scilicet ac eorum
10. Relictà non bene parmuld..] In ea clade duces arrogantius jactabant minas in Caesari
ſugam suam non dissimulat hic Horatius, in anos, quos priori certamine superaverant, tam
superet clypei projectionem: quod ad primum apertà quidem victoria, ut castra Caesaris et
attinet non semper caret excusatione. Nam Antonii, quarque in castris erant, omnia capta
fortis est non modè resistere, sed et sapienter sint; ac Catsar ipse mirabiliter salrus eraserit.
cedere ac fugere. Sic Homerus AEneam lau Ex Xiphil. loco modó cit. item ex Appiano lib.
dat velut metuendi fugiendique peritum ; etiv. Civ. Bell. Rom. Brutus ipse hostes retroces
hancei laudem juste dari agnoscit Plato in sisse accipiens, sic illudit; Hi ul defessos now
Lachete. Wide et initium vitae Pelopidae apud prorocantes minime experiri ausi sunt. Cum
Plutarch. Alterum vero culpa nunquam va autem Caesarianos intelligeret inedia et ſame
Care . est. Unde apud Germanos sa prope enectos, ac morando citra suorum peri
cris interúictum est ei, qui in acie scutum culum conficere vellet, Conquerebantur mili
amisisset. Alex. ab Alex. lib. iv. cap. 17. tes, mulierum more intra rallum se contineri;
apud Spartanos autem capite luebat. Idem ercandescebant etian eorum duces . . . .
lib. ii. cap. 12. Wide Aristot. lib. ii. Rhetoric. hostesque ab erercitu prompto et parato facilli
Modestin. Jurisc. lib. iii. de Re Militari. Hinc me vinci posse eristimabant . . . . . tandem
teste Ammiano Marcell. lib. xxv. Taulo post exercitus per cohortes, ac deindeper concurrus,
initium: Epaminondas ille dur inclytus letha apertius conqueritur; quid tandem imperator
liter apud Mantinaeam saucius, reversus cracie, noster meditatur? In quo nuper victoriam a
scutum solicitè conquirebat: quod cum widisset depti deliquimus? . . . . . Instantibus deni
propiiis, laction vivulneris interiit; et qui ani quº pertinaciter ducibus ac primoribus Brutus
mam intrepidus amittebat, jacluram clypei for indignatus, eorum temeritati, proprioque dis
midavit. Quod idemita refert Justinus lib. vi. crimini assensus est. Xiphil. ibid.
Relatus in castra semianimis Epaminondas, ut 12. Turpe solum tetigére mento.] Id est,
rocem spiritumque collegit, id unum a circum victi procubuere, non sine gravi turpitudinis
stantibus requisirit, num cadenti sibi sculum notá, ob priorem arrogantiam ac minas; at
ademisset hostis: quod ut servatum audiwit, alla enim meminisse oportebat, quod scribit Cic.
tumque relut laborum gloria que socium oscu ad Attic. lib. vii. Ep. iv. Armorum eritus incer
latus est. Apud Plutarch. Apophthegm. La tos esse semper: atque Ancipitem fortunam bel
con. Demaratus interrogatus, curdedecus, et li, pro M. Marcello. Alii explicant turpe solum,
probrum sit clypeum abjicere, non itaveroga terram cruore foedatam, quam qui vulneribus
leam aut gladium, respondit, quia haec suá confecti cadunt, dentibus solent apprehende
ipsorum causā sumunt, clypeum autem com re; aut saltem labra mordicus premere; seu
munis aciei gratiâ. dolore et irà adacti, seu ne quam emittant vo
11. Cum fracta virtus.] Câm Bruti pars et cem querelarum, sua virtute et existimatione
virtus victa est, fatis adversantibus et Augusto indigmam.
imperium orbis destinantibus. Tum enim in Tetigére mento.] Pronà in terram facie, in
summâ rerum desperatione ille apud suos con pulvere volutati. Virgil. Æneid. xi. 418.
questus fertur; Frustra coluisse se virtutem, Procubuit moriens, et humum semel ore mo
inane esset momen, et fortunae serviret. mordit. Et. 669, ibid. -

lutarch in Bruto. Dio. lib. xlvii. Appian. lib. Sanguinis ille womens ritos cadil, atque cru
iv. Tit. Liv. Epitome lib. cxxiv. C. Casar et entam -

4ntonius apud Philippos vario eventu contra JMandit humum, moriensque suo se in vul
Brutum et Cassium pugnaverunt; ita ut utrius mere versal.
104 Q. HORATII FLACCI
At velox Mercurius treme-Sed me per hostes Mercurius celer [178]
bundum in Pººhºº. Denso paventem sustulit ačre:
spisso rapuit; te mare fre
mens et aestuans retraxit, Terursus in bellum resorbens 15
iterumque, ad militiam de Unda fretis tulit aestuosis.
duxit. Debitum igitur epu
lum Jovi persolve; et cor Ergo obligatam redde Jovi dapem;
pus diuturno fatigatum bel- Longáque fessum militiã latus [179]
lo reclina sub meå lauro :
Depone sub lauru meå, nec
neque doliis abstine tibi Parce cadis tibi destinatis.
servatis. Polita vasa reple
Massico oblivionem malo-Oblivioso laevia Massico,
rum afferente: et unguenta Ciboria exple ; funde capacibus
de amplis vasibus effunde.

- .A.W.N.OTATIO.NES.

13. Sed me per hostes Mercurius celer, &c.] Pompeio Varo, interpretari licet, ex Priscia
Metaph, Tum vero fuso exercitu nostro, fur no lib. vii.
tim me proripui, acceleriter fugi, duce Mercu 18. Longáque fessum militić.] Multo longi
rio, qui alatus fingitur et furti Deus. Od. 10. ori quam mea, inquit Horatius; mempe sub
lib. i. in cujus etiam tutelâ sunt docti, qui idcir Cassio et Bruto, deinde sub Sexto Pompeio in
co Mercuriales vocantur, Od. 17. libri hujus. Sicilia, ut dictum est. Ergo tot acrumnis vi
Ingeniose porro suæ fugae alioquin indecora> res exhaustas recrea, epulare mecum, quiesce
acturpi colorem dat Horatius, subtractum se apud me; sub lauru med tutus; patrocinio
discrimini, protectumque à Mercurio dicens: meo confisus, adeoque omni deposità solicitu
id nempe fingens sibi accidisse, quod Priamo dine. Spondet nempe Varo Horatius fortasse
scribit Homerus. Wide Annot. lib. i. Od. 10. v. mondum perfecte ab Augusto veniam consecu
14. quoddue Paridi; Od. 15. lib. i. Item Hec to, favorem Maecematis, per quem ipse cum
tori, quem Apollo parimodo servatºigt aroxxº. illo victore metuendo jam reconciliatus fuerat.
Iliad. xx. Sic et Virgil. Af.neam a Neptuno de Cum enim proscriptione bonorum, cum aliis
Achillis manibus ereptum inducit. AEmeid. partes adversas secutis, mulctatus esset, inops
v. 809. rerum, coactus est faciendo versus victum quae
. . . . . Pelidae tunc ego forti ritare. Quod ita narrat Epist. ii. 2.49.
Congressum JEneam, nec diis, nec viribus Unde simul primum me dimisère Philippi,
acquis, Decisis humilem pennis, inopemque paterni
JWube card eripui. El laris et fundi : paupertas impulit audaz
14. Denso aere.] Nube, quá densatus est Ut versus facerem.
aer. Homer. Iliad. 3. de Paride ab impetu Me Itaque Maecenatis primum animum demeruit,
nelai per Venerem exempto: rºy Jºng-ra: perque hunc Augusti placare iram aggressus
*A*god irº, twº vºlt d'aig ºg roxxn. est; et quod scribit ad Pisones 403. quanquam
Terursus in bellum resorbens, &c.] Me qui alio ibi proposito;
dem Horatium paventem Mercurius sublimem . . . . . Gratia regum
rapuit, ac nebula protexit: te very, Pompei, Pieriis tentata modis; ludusque repertus,
Martis ardor in nova pericula conjecit, ac re El longorum operum finis
crudescenti bello implicuit, semper intrepidum Maecenatem autem potentem fuisse et idoneam
ac publicae libertatis pertinaciter vindicem. laurum ad averruncandum Augusti fulmen,
Resorbens Unda fretis tulit astuosis.J Sicut patet ex Xiphilimo cit. qui in Augusto scribit;
in fretis a stuosis unda recedens iterumque ac JMaccenati tantam & Casare delalam potestatem
cedens ea resorbet, qua: evomucrat, ac in lit in rebus omnibus, ut literas quascumque ad Se
tore reliquerat: sic belium, casis Cassio Bru natum vel ad alios mitteret, ipse prius legere
toque, quasi profligatum ejeceratte, Vare, non posset, et er cis qual vellet immutare. Et pos
secus ac me, et modo non liberum fecerat: tea; Casari Macenalem profuisse tum catteris
verum exardescens porro tumultus civilis in in rebus, tum rer) quoties vehementius irasceba
arma te rursus abripuit. His Horatii verbis tur, quod ejus iram leniebat; et quod in multos
non abs re volunt quidam alludi ad praelium alioqui mortis dicturus sententiam, a Marcenate
Sextii Pompeii in Siculo freto commissum; correptus memine capitis condemnato statin
adeoque ad illum cum aliis Varum confugisse, surrezerit, &c.
post cladem Brutianam; unde tandem salvus 21. Oblivioso lacvia Massico Ciboria exple.]
ille, Romam redierit, et Augusto reconciliatus Large pota vinum e Campania melioris notae,
sit. AFstus illos marinos egregie describit Vir quod oblivisci faciat acrumnas priores, omnem
gil. Æneid. xi. 624. que mentis a gritudinem detergeat et discutiat.
17. Ergo obligatam redde Jori dapem.] Pro De Massico Od. 1. lib, i. exple, vel imple, vel
incolumitate ista tuà post tot labores et pericu exhauri et sicca scyphos et calices. Utrum
la, tu Vare, grates Diis persolve, fac sacrum que enim significat ea vox, apud Ennium, Te
Jovi Servatori Dapali; de quo M. Cato de Re rent. Wide Donat. Nonnium Marcellum.
Rust. cap. cxxxii. Obligatam dapem, sacrifi 22. Ciboria.] Vasa seu pocula satis capacia
cum inter discrimina promissum ac votum a ex Athen. lib, iii. et lib. xi, cap. 7, quem in lo
-
 * CARMINUM LIBER II. T. 105

Unguenta de conchis. Quisudo [180] Quis rerº texet diligenter

Deproperare apio coronas, corollas ex apio humidovel
- myrto : Quem potandi ma
Curätve myrtof Quem Venus arbitrum 25 gistrum creabit Venus? Ego
Dicet bibendi: Non ego sanius [181] certé non moderatius

.A.N.N. OTATIONES.

cum Casaubonus ita scribit; Gracis peregri riora addit idem Plin. lib. xix. cap. 8. Wide
num poculum opinor et momen, etsi potest ri Alex. ab Alex. lib. v. cap. 8. Athenaeus lib. xv.
dere dericatum, unde et xuéorèc. Sed constat cap. 10. inter flores coronarios apium ita re
in JEgyptoprimum capta fieri ciboriaea...Egyp censet ex Pherecrate. Age tu, qui malram
tiar fabae ciboriis deindeer alid materia, figu intueris, hyacinthum spiras melilotum loqueris,
rá eadem. Hesychius diserte, Kič4:12; 'Ar. 4 rosas distractis labiis rides, amaracum oscularis,
arrow avowa içi retiguov, Ecclesia usu fecit dimoto corpore apium oles, cosmosandalum in
suum hoc nomen, &c. Dalecamp. in Athen. cedis, tinum affunde, et acclama tertium Poe
cit. ra ničagua et x164tua, id est, arculos in ana, ul est lege sancitum. Sunt qui apio di
hujus fabae capite vocabant eos loculos, quibus cant ebrietatem impediri, ideoque veteres eo
semen continetur, inquit. Fabaeistius descrip se coronare in conviviis. At repugnant bo
tionem hic attexere non pigebit. In JEgypti tanici doctores; id vero hedera, quidem, non
lacubus et stagnantibus aquis faba mascitur, apio tribuunt.
scapo amplissima, longitudine ad cubitos qua 25. Quem Venus arbitrum Dicet bibendif)
tuor surrecto, digiti crassiludine, arundinaceo, Quis erit et fiet convivii rex, jactu Venereo in
molli, non geniculalo, quitotus rimisintrinsecus talis felici? Horat. lib. i. Od. 4. Nec regna
pertusus alque dislincius est, ut in lilio. Huic vini sortiere talis. Wide et quae ibi annota
insidet caput rotundo resparum favo simile. vimus. Ad intelligendum sensum Horatii
Fabae in singulis reluti nucamentorum loculis, duobus istis locis observa 1. in compotation
aliquantulum prominent, ad summum numero ibus veterum creari solitum Regem, a quo po
triginta. Flos duplo major quam papaveris, culorum leges aliague in convivio observanda
rosa: color. Ectat caput super aquam. Sin praescriberentur; eum porro Graecis appella
gulis fabarum plantis admascuntur folia mag tum ºvuz. zaszºw, 327taiz, rºarryow; La
nitudine pilei. Thessalici, quorum caulis iden timis autem convivii Dictatorem, Plaut. Mo
tifabarum, &c. Ex Theophrasto apud Athen. dimperatorem, Varro. Arbitrum, Horat. Vul
imit. lib. iii. go Convivii Magistrum. Regem, Ducem,
Funde capacibus Unguenta de conchis.] Ne Symposiarchum. Strategum, etiam dixit Plau
quid hilaritati desit, adhibe unguenta et copi tus, et Dictatricem. 2. Consuetum id forté
ose quidem. Wide supra Annot. ad v. 7. hujus fieri, et quidem talorum vel esserarum summo
Odes. Item quae postea mox. jactu, qui l'enus dicebatur; eratºlue cum tali
23. Conchis.] Wel accipe pro quolibet vase quatuor diversa facie cadebant: in tesseris
ex alabastro; vel simpliciter intellige reposita autem quando ter senarius contingebat. De
pridem in conchis unguenia; quae sunt odorum his ludis plura ad Persii Sat. 5. annotavimus.
permistio cum oleo vel balsamo, ad delicias, vel Vetus interpres hic ita scribit; a £2.1mazia,
ad sanitatem etiam corporis. Wide Coel. Rho significat, id est, tesserarum jacludatum in
dig. lib. xxvii. cap. 26. Curautem in compota bibendo primatum Veneris autem jactus lactis
tionibus ungerent caput veteres,explicaturapud simus dicilur, qui numerorum habet ter sena
Atheneum lib. xv. cap. 13. nempe quod vini rium. Sic enim Jegendum est, non autem
vim imbecilliorem fore crederent, si eo pacto tricenarium, cum insanientibus librariis qui
quasi dilueretur, &c. De unguentorum luxu et busdam Acronis, Porphyrionis et aliorum.
mollitie, Plin. lib. xiii. cap. 3. et Plutarch. Quod optime sensit pridem et correxit Ha
Apophthegm. Lacon. ubiscribit, Unguentariis drianus Junius, Animadvers. Hesychius ºrgiº
aditum Spartae praclusum a Lycurgo, unguen # wantiguo; 3%xce. Quo pertinent etiam Prov.
taque relut corruptelam et permiciem omnino 5 Tgi: ; , ; Tsºi, zºol, cujus et meminit Jul.
proscripta atque amandata. Coel. Rhodig. cap. Pollux, lib. ix. cap. 7. id est, felix vel infelix
24.lib. xxvii. ex Xenophonte et Socrate, reſert;
jactus, senio, vel canis; seu, tres senarii, vel
cum bellariis corollisque in secundas mensas tres unitates. Nam kn/30; idem somat, inter
venisse unguenta, profligatis congrua moribus dum quod ºvac, sive agar, et xios: quod fe
atque impudicis. fellit nonnullos male feriatos interpretes. De
Quis udo Deproperare apio, &c.] Ad talis autem Lucian. in Amor. Mnd syā; as ga'-
famulum haec. Quis protinus texet nobis 7.2.2.29 wºrávºra: iza, azhwari waxiata 'A'-
corollas ex apio vel myrto, quibus ex more god irn.
inter epulas caput exornemus * Udo, vel re Venus.] Is jactus dicebatur et Basilicus.
centi, vel potius quod humidis in locis crescit Plaut. Curcul. Act ii. Scen 3. Wide Eustath.
afſatim et colligitur. De myrtolib. viii. Od. 38. ad II.xxiii. et. Odyss. i. Cic. de Divinat. i. et ii.
24. Apio.] Plin. lib. xx. cap 11. Apio gratia Martial. lib. xiv. Epigram. 12. Propert. lib. iv.
vulgo inest. Namque rami largis portionibus Eleg. 9. Isidor. Origin. lib. xviii, cap. 65, et
perjura innatant, et in condimentis peculiarem 60, &c.
gratiam habent. Honos ipsi in Achaia coronare 26. Dicet.] Desigmabit, praeficiet, decernet,
rictores sacri certaminis Nemea. Hac poste creabit velut edicto. Solenne verbum juris.
106 Q. HORATII FLACCI
agam quâm Edoni: Nam Bacchabor Edonis: recepto
et mihi suave est insanire Dulce mihi furere est amico.
amico recuperato.

ODE VIII. AD BARINEN.

Juranti licet ei non esse cur credatur, quoniam amantium perjuria & Ditº
non plectuntur.
O, Barine, siqua tibi pu
nitio aliquando contigisset, ULLA sl Juris tibi pejerati 182]
ob fidem violatan ; side. Poena, Barine, nocuisset unquam;
formior esses effecta atro
dente, vel ungue uno ; cre Dente si nigro fieres, vel uno
derem. Verum simul ac Turpior ungui;
promissis fallacibus caput Crederem. Sed tu simul obligåsti [183]
obstrinxisti, longe formosi 6
or splendes, Perfidum votis caput, enitescis
-

.A.N.YOTATIO.N.E.S.

.Arbitrum bibendi..] Is Convivii Moderator pejeraris. Alii interpretantur, crederem vin

ubi creatus erat, pro arbitrio condebat leges; dices adesse Deos fidem violantibus. Ea
quales expressas legere est apud Lipsium, nempè apud antiquos inoleverat opinio, men
antiq. Lect. lib. iii. capite unico. Unde et tientes quadam parte corporis illico poenam
multa ad rem praesentem spectantia hausinus; ferre, seu pustulam maso, autlinguá, seu no
ergo et ha-c accipe. Quindecim illic statuta tam vultu, oculis, dentibus, manibus, alibive,
praescribuntur; quorum praecipua sunt ista: migram ac deformen, &c. Hinc. Theocrit.
Vinum purum, pulum puer infundito. * Idyll. ix.
A summo ad imum more majorum bibunto. Maxit' ºr 72%rra: ºrga: exotzvyºvo. 2&n:
Decem cyathi summa polio sunto. JWec amplius in lingud extremd puslulam
JMusis monum, decumum.1pollini libanto. produceris.
Dominam si quis habessit, indicium facito. Et Idyll. xii.
Rica, clamor, contentio, ad Thracas E) & 3, at rºy waxcy crivár,
.Ablegantur; eorum vicem carmen, Yºdºx guygy tº g3sy agaiac own ava evas.
.Aliudve quid Musæum proferunto, &c. Ego veró te pulchrum praºdicans, mendacia
JNon ego sanius Bacchabor Edonis, &c.] super summum masum non producero; id est,
Adeo me afficit, ac quasi extra me rapit, in nihil falsi edidero. Hinc Ovid. Amor. iii. Eleg.
gems lactitia ob receptum practer spem Pom 3. de amica quae pejeraverat quasi admirans
peium Warum mihi dilectissimum, ut mihi ait:
temperare nequaquam possim; nullumque. Esse Deos credamne? Fidem jurata fºſellit
gaudio modum adhibere queam. Itaque de Et facies illi, quae fuit ante, manet.
sideratissimä illius praesentia fruens totum me Quam longoshabuit nondumperjura capillos.
hilaritati tradam. Hinc et bibam largius, et Tam longos, postguam.Yuminalasit, habet,
saltabo, discurram instar Bacchantium: et Candida candorem roseo suffusa rubore
quamvis furere, et insanire videar, hoc etiam ..Ante fuit: niveo lucet in ore rubor.
dulce mihi futurum est. Pes eral exiguus: pedis est aptissima forma,
27. Edomis.] Edon Servio, Edomus Plinio Longa decensque fuit, longa decensque
lib. xiv. cap. 11. Mons Thraciae a quo Thraces manet.
Edomi vel Edonii: Bacchus etiam Edonius, .Argutos habwit, radios ul sidus, ocellos,
Bacchantes quoque Edomides et Edonae cog Per quos mentita est perfida sarpe mihi.
nominantur. Propert. i. 3. 5. 2. Barine.] Julia Barine, forma spectabilis
.Nec minus assiduis Edonis fessa choreis adolescentula; Romana, ut habcnt codices
Qualis in herboso concidit.'lpiano. quidam, quanquam nomen istud Romani, La
Porro cum Edoni, tum Thraces universi biba tini, Graecive nihil habet. Non absurde igitur
citate ac petulantia famosi noscuntur. De Earine, legendum suspicantur viri certe eru
quibus et supra ad Od. 27. lib. i. diti, ab tag, quod versonat.
JNalis in usum lactiliac scyphis 3. Dente si migro, &c.] Dentes albos ad
Pugnare Thracum est. pulchritudinem pertinere memo mescit.
Ode VIII.-Metrum idem quod Od. 2. lib. i. , Vel uno turpior ungui.] Vel parte minimä
1. Ulla si juris. Simon impune toties fre corporis mutila vel deformata. -

gisses fidem, si vel semel poenam inde aliquan 5. Sed tu simul obligăsti, &c.] At ubi ma
tulam pertulisses, atque ultores perjuriorum lum omne ipsa tibi, si fallas, imprecata es,
Dii tantulo deformiorem effecissent, dente vel fallis tamen mali nihil metuens, mali nihil
ungue uno denigratam; (quo quidem gravius ſerens: imo veró pulchrior evadis, pluresque
nihil accidere tibi posse existimo) tibi juranti, nancisceris amatores.
Barine, crederem, ratus nimirum formidatu 6. Perfidum votis caput. Virg. Æm. ix. 300.
ram ne deinceps ulterius mulcteris, si iterum Per caputhoc juro, perquod paterante solebat.
 - CARMINUM LIBER II. 8. 107

Pulchrior multö, juvenumque prodis fisque adolescentium com

Publica cura. munis solicitudo. Ergo ju
vat fraudare sepultos cine
Expedit matris cineres opertos res genitricis, astraque noc
Fallere, et toto taciturna noctis 10 tu silentia, Olympumque
Signa cum coelo, gelidaque Divos universum, atque Numina
Morte carentes. frigidae mortis expertia. Id,
inquam, ipsa ridet Venus:
Ridet hoc, inquam, Venus ipsa; rident rident faciles Nymphae, imó
et savus Cupido ignitas as
Simplices Nymphae, ferus et Cupido, [184] siduesagittas exacuens cote
Semper ardentes acuens sagittas sanguinolentā. Practerea
Cote cruentā. juventus tibi cuncta adoles
cit, totidemgue captivi pa
Adde quðd pubes tibi crescit omnis, rantur movi : veteres au
Servitus crescit nova; mec priores tem irreligiosae dominae do
• mum, frequenter minati li
Impiae tectum dominae relinquunt 20 cet, haud deserunt. Te ma
Saepe minati. tres suis adolescentibus,
Te suis matres metuunt juvencis
A.N.NOTATIONES.

9. Erpedit matriscineres, &c.] Ergosi è per Hincet Proverb. Aphrodisium juramentum,

juriis enascuntur emolumenta, nedum incom provano et futili.
modavel poenae subeantur, certe expedit re 14. Simplices.) Mites, benigna, indulgentes,
ligionem omnem flocci facere; adeoque pro ad ignoscendum faciles, ex Virgil. Eclog. iii. 9.
missa matrijam sepulta: non valdé refert im El quo, sed faciles Nympha risére, sacello.
lere, imõ juvat non persolvere, et fallere. .Nympha.] Assecla, comitesque Veneris,
"lagitium tamen ac nefas maximum, paren Jocus, Risus, Gratiae, &c.
tum cineres violare, veteres crediderunt. Vir Ferus et Cupido..] Necnon ipse, qui videtur
gil. BEneid, iv. 427. ferus, Cupido ridet perjuria istiusmodi, quam
JNec patris Anchisae cineres manesve revelli. vis ad vindictam parata semper gerat arma,
10. Et tolo taciturma noctis Sigma cum arcum, sagittasque, easque, ardemtessel acu
cºlo, &c.] Expedit, inquam fallere, mentiri, tas cote cruentā. Nimirum quas pagnas, quac
perfide testari ac jurare sidera. Deos immor vulnera, quas caedes amor non gignit 2
tales, totumaue coelum. Virg. Æneid. vi. 458. 17. Pubes tibi crescit omnis, &c.] Impu
Per siderajuro, beres crescere, adolescere videntur ad tibi
Per Superos, &c. . . . . . serviendum, augendumque captivorum tuo
Taciturma noctis Sigma.] Hypallage; side rum numerum. Wec priores tamen amatores
ra nocte tacenti lucentia. Caesar. lib. vii. de relinquunt te, licet experti perfidiam tuam ;
Bello Gall. Id silentio noctis comali. Et postea; quamvis etiam relicturos te, aliamgue fideli
Silentio noctis Casare castris egressus. Virgil. orem amicam quaesituros, non semel ante
AEneid. iv. 524. minati fuerint. Verum firus his est apud te
Cium medio volvuntur sidera lapsu; animus eorum clavo Cupidinis, ut est apud
Cum tacet omnis ager, . . . . Plaut. Asin. i. 3, 4. Tibull ii. 6, 13.
. . . . . . . sub nocte silenti
Juravi quoties rediturum ad limina nun
quam 2
Lenibant curas, et corda oblita laborum. Cum bene juravi, pes tamen ipse redit.
13. Ridet hoc, inquam, Venus, &c.] Non
offenditur, imè delectatur Venus perjuriis Propert. ii. 3, 49.
ejusmodi inter amantes frequentibus. Quare Sic primo juvenes trepidant in amore feroces,
very Quoniam pejerantes in rebus amatoriis, Dehinc domili poslhac aqua el iniqua
similes pueris, minimum mentis habent. ‘n: Jerunt.
zaša'rug raiſar, ray Joway'ed rºy 'oxiyu; or Wide Pers. Sat. v. 161. et seq.
xixt-airar. Voluptates, id est, qui eas carco 21. Te suis matres metuunt jurencis.] . Ne
impetu sectantur, velut pueri minimum ratio capti illecebris tuis adolescentes, meretriciis
nis possident, adeoque vix intelligunt quid que amoribus innexi, pessundato pudore, sic
agant; quo levius fit quod peccant. Plato in cis dedecus sint cognatis. Pers. modó cit.
Philebo. Ov. Amor. ii. 3, 11. Te senes parci, timent pariter; ne juvenes illi
Scilicetaetermi falsum jurare puellis rem patriam rumore sinistro limen adobrenum
Dii quoque concedunt. frangant, ibid., id est, patrimonium dilapi
Et Art. Am. i. 633. dent in impurá consuetudine. Meretricem
Jupiter ez allo perjuria ridet amantum, esse, quasi voraginem nihil non absorbentem,
Eljubet. Eolios in freta ferre Notos. alibi notavimus. Itaque filiis suis parentes me
Tibul. i. 4, 21. tuunt te velut scopulum, ad quem rerum im
Mec jurare time; Veneris perjuria renti periti illidantur, faciantgue naufragium ho
Irrita per terras et freta summa ferunt. noris ac fortunarum.
108 Q. HORATII FLACCI - * -

te semes avaritiment: puel.Te senes parci, miseraeque nuper

... º.º.º. Virgines nupta, tua necretardet
mio junctae metuunt, ne vi
ros suos remoretur fulgor
Aura maritos.
tuus.

ODE IX. AD WALGIUM.

Ut desinat tandem lugere Mystem puerum.

Amice Walgi, haud per
petuo fluunt e nebulis plu- NON semper imbres nubibus hispidos [185]
vie in campos asperos; nec Manant in agros; autmare Caspium
variae tempestates agitant
semper mare Caspium; mec Vexant inaequales procellae
per menses singulos pigrum Usque; nec Armeniis in oris, [186]
gelº inanet in Armenia. Amice Valgi, stat glacies iners 5
regionibus : nec Gargani
quercus vexantur Septen Menses per omnes; aut Aquilonibus
trionalibus rentis; et fron Querceta Gargani laborant,
dibus spoliantur fraximi. Et foliis viduantur orni.
Tu veró modulis tristibus
Tu semper urges flebilibus modis
.4 NºNOTATION ES.

22. Miseratue nuper Virgines nupta, &c.] Et glacialis hyems canos hirsuta capillos.
Puellae denique recens nupta, metuunt, ne 2. Mare Caspium.] Hoc et Hyrcanum di
maritos suos a se abalienet, abducat, ac de citur Hyrcania regione proxima, quam alluit,
tineat aura tua, favor, odor, fragrantia, ve ut et Mediam, Albaniam, Margianam, Sog
mustas arte conquisita; sicque miserae ipsae dianam, Scythiam. Hodie Mer de Sala, vel
fiant, partum dilectic, spretae, neglecta, dum ..Mer de Baccu, &c. Hoc strum et procellis
tuis blanditiis illi occupantur. undique erpositum Mela refert: et proinde
Ode IX—Metrum idem quod Od. 9. lib. i. nominari illud potissimum hic dixeris. Ad
Inscripta est Ode hascad Valgium, Pottam verte conglobatam figuram speciei pro ge
certe haud ignobilem, ipsius Horatii judicio; mere, Mare Caspium, .ºrmeniis in oris, .44 ui
quippe illum mobilioris mota vatibus accenset. lonibus querceta Gargani, orni, pro quolibet
Sat. 10. lib. i. 81. mari, Boreali terra, vento, sylva, arbore,
Plotius, et Varius, Marcenas, Virgiliusque, monte; qua non mediocris carmini venustas
Valgius, et probet hac Octavius optimus, et elegantia comparatur.
atque 3. Ina quales procella..] Inaequale redden
Fuscus, et harc utinam Wiscorum laudet tes acquor, seu mare antea pacatum turbantes,
utergue. fluctusque varios modó tollentes, modo de
Tibullus quoque eum ita commendat, lib. iv. primentes.
Eleg. i. v. 179. 4. Armeniis pris.] Harc Asiae regio duplex
Est tibi, qui possit magnis se accingere rebus, est, utraque Turcis nunc paret; Nijº. quae
Valgius : alerno proprior non alter Ho hodie Turcistan et Turromania ; et Minor,
rn ero. qua: .11adulia vocatur. Inter montes Taurum
Consularem virum produnt aliqui, quod mon et Caucasum sita est.
ita certum est: Romae vero ſuisse hujus no 5. Glacies iners.] Aqua nimirüm congelata
minis illustres constat vel ex Comment. lib. cursum non habet, vel quod pigros et inutiles
vi. de Bello Civili, seu de Bello Hispaniensi, agros faciat. º

ubi sic habetur: ..?. Valgius Senatoris filius, 7. Querceta Gargani.] Altae quercus in
cujus frater in castris Pompei fuisset, &c. T. Gargano, Apuliae monte, qui vetus momen
Valgii carmina quaedam aſſert Servius in hodie servat, et dicitur etiam Mons Sancti
AEneid. Angeli. De Gargano promontorio Lucanus,
Sedmos ante casam tepidi mulctralia lactis lib. v. 380.
Et sinum vini cessamus fundere Baccho. ..Appulus Hadriacas erit Garganus in undas.
Isidorus, ex Annotatione Lilii, haec etiam 9. Tu semper urges, &c.] Haud hyems
citat. perpetuo savit, non imbres semper decidunt,
Hic mea me longo succedens prora remulco non continua, sunt in mari procellae, &c. Tu
Lactantem gratis sistil in hospitiis. vero non desinis lachrymari, ac lugere tuum
1. Non semper imbres.] Wide Ovid. ex JMystem morte ablatum.
Ponto, lib. iv. Eleg. 4. Hispidos agros vel Flebilibus modis.] Elegiacis versibus luctul
spicis ac frugibus maturis hispidos ethirsutos; accommodatis. Wide Epist. ad Pisones v. 75.
vel potius hyemis asperitate horridos ac de Tull. Tusc. i. Hac cum pressis et flebilibus
formes. modis, qui totis theatris mastiliam inferant,
Ovid. Metam. ii. 30. ” concinuntur, &c.
-
*
 *

CARMINUM LIBER II. 9. 109

Mystem ademptum; nec tibi Vespero 10 ereptum tibi Mystem conti

nuo prosequeris: neque tui
Surgente decedunt amores, desinunt amores exorto Ve
Nec rapidum fugiente Solem. spere, neque cedente illo
At mon, ter aevo functus, amabilem [187] Soli rapide erurgenti. At:
qui Nestor vetulus triplici
Ploravit omnes Antilochum senex aetate exactà, haud cumc
Annos; nec impubem parentes 15 tis annis deflevit Antilo
chum dilectum: neque Troy
Troilon, aut Phrygiae sorores lum impuberem indesinen
Flevère semper. Desine mollium ter luxerunt parentes vel
Tandem querelarum; et potius nova sorores Trojanae. Aliquan
do cessa in teneris queri
Cantemus Augusti trophaea moniis; magis autem cele
Caesaris, et rigidum Niphaten, 20 bremus recentes Augusti
[188] Caesaris victorias ; dicamus
Medumque flumen gentibus additum et algentem Niphaten, flu
viumque Medum subactis nationibus adjunctum,
.ANNOTATIONES.

10. Mystem.] Alicujus numinis initiatum sa et seq. Plin. lib. vii. cap. 38. Coel. Rhodig. lib.
crise nomine conjiciunt et augurantur aliqui. xix. cap. 21. Apud Athen, lib. x. cap. 9.
At puerumne dilectum Walgio, an ejus filium, Nestorter senex, & tgſ, gay dicitur.
quis asseratº Filium sane fuisse indicare vi .Amabilem.] Seu valde dilectum patri natu
dentur exempla modó allata, quae singula sunt minimum; seu quod saucio parenti et in acie
parentum filios lugentium. periclitanti adversus Memnonem impigram
.Nec tibi Vespero Surgente, &c.] Nec cessas opem tulit, ac demum pro patre tuendo occu
desideria et lamenta iterare, sive cum stella buit. Utest apud Pindar. Pyth. Od. 6. Plo
Weneris exoritur, sero nempe, et Vesper apel ravit Antilochum, ab Hectore occisum.
latur; sive cum occidit, et surgentem Solem 15. Nec inpubem.] Neque imberbem Trot
fugit, mane scilicet, et Lucifer dicitur. Cic. lum ab Achille interemptum sine modo flerére
de Nat. Deorum. Infima est quinque erran parentes, Priamus et Hecuba; aut Phrygia so
tium, terræque prorima, stella Veneris, quae rores, Polyxena, Cassandra, Lycaste, Creqsa
ea reigº: Graece, Lucifer Latiné dicitur, cum Ilione, &c. Virgil. Æncid. i. 474.
antegreditur Solem; cum subsequilur autem, Parle ilid fugiens amissis Troilus armis.
Hesperus. Plin, lib. ii. cap. 8. Infra solem Infelix puer, atque impar congressus.lchilli
ambit ingens sidus, appellalum Veneris, alter 17. Desine mollium tandem querelarum.]
no meatu vagum, ipsisque cognominibus acmu Phrasis Graeca, Homer.
lum Solís ac Luna. Praveniens quippe et 'Axx'a) any' igudº.
ante matulinum eroriens, Luciferi momen acci 18. Et potius nova cantemus Augusti tro
pit, ut Sol alter diem maturams; contra ab oc phara.] Quasi aliud agens, nobili quadam arte
casu refulgens, nuncupalur Vesper, ut proro Caesaris Augusti laudationem molitur Hora
gans lucem, &c. Ovid. Metamorph. ii. 112. tius. Hoc certe jucundius, quam si statim
Ecce vigil nitido patefecit ab ortu celebrandas ejus victorias assumeret et exe
Purpureas aurora fores, et plena rosarum queretur.
4tria: diffugiunt stella, quarum agmina 19. Trophaea..] Victorie monumenta à re
cogit aru, vertere in fugam. Olim enim eo in loco
Lucifer, et coli statione novissimus exit. quo fugere hostes coeperant ac vinci, detracta
11. Decedunt amores.] Virg. Georg. iv. 466. illis arma et spolia ramis arborum victores sus
Te remiente die, te decedente canebat. pendebant. Postea veró in montibus et locis
13. At non ter acro functus, &c.] Werum, O eminentioribus trophaea constituta sunt ad pos
Walgi, considera Nestorem senio et annis gra teritatis documentum. Sallust. victis Hispanis
vem, amisso perquam amabili Antilocho filio trophaea in jugis Pyrenaei Montis a Pompeio
suo modum tamen aliquem posuisse fletibus erecta commemorat.
et lachrymis; pariter et Priamum, &c 20. Rigidum Niphaten.] Wel fluvium, vel
Ter aero functus.] Tertiam enum jam atta montem potius navibus regentem Pars Tauri
tem hominum rivebal, inquit. Tull. de Nestore, Montis, inter Armeniam Majorem et Mesopo
in Catone Majore. Porro trecentis licet an tamiam, Niphates appellatur; unde et manat
nis illum vixisse Poétae marrent, tresque aetates fluvius ejusdem nominis, Armenios rigans,
totidem seculis definiant: melius tamen homi Medos, et Mesopotamios; dein in Tigrin al
ni aetas triginta duntaxat annos complecti, et labitur. Lucan, lib. iii. 445.
Nestor annos vixisse nonaginta dicatur; utop .Armeniusque tenens rolventem sara Niphaten.
time probat Lambinus é Plutarcho in Catone 21. Medumque flumen, &c.] Medus fluvius
Seniore: ubi is Servilium Galbam accusasse à quo Media nomen accepisse creditur, in Ar
nonaginta annos natus refertur, suaeque pa axem influit. Strab. lib. xv. Alii interpretan
triae, non secus acNestor, dum tertiam atatem tnr Tigrin, Araxem, Euphratem. Virg. Georg.
viveret, utilem operam navasse. Wide Ovid. v. 560.
xii. Metamorph, gap. 3. Juvenal. Sat. x. 246. —Cacsar dum magnus ad allum
110
fluctus minores agere: at-
que Scythas angustis jam
agris nec ultra definitos li
mites excurrere.
Q. HORATII FLACCH
Victis, minores volvere vortices:
Intrâque praescriptum Gelonos
Exiguis equitare campis.
ODE X. AD LICINIUM.

Servandam esse animi aquabilitatem in utráque fortuné.

9. Licini.º.º. RECTIUS vives, Licini, neque altum
neque semper altum peten [189]
do, neque ripam plusquàm Semper urgendo, neque, dum procellas
decet stringendo haud tu
tam, dum tempestates soli Cautus horrescis, nimium premendo
citus fugis. Littus iniquum.
.A.N.YOTATIO.N.E.S.

Fulminat Euphratem bello, victorque volen Ode X-Metrum idem quod Od. 2. lib. i.
Per populos dat jura. - [tes 1. Reclius rives, &c.] Tritam hanc senten
21. Gentibus addilum victis.] Armenis, Par tiam non uno tractat Horatius loco, sed nová
this. Ovid. Trist. 227. -
quadam ratione, novo semper ornatu; ut no
JYunc petit.1rmenius pacem, nunc porrigit vum quid ubique esse videatur; nimirum
arrents
praestat inse quod in arte Poetică praecipit
Parthuseques, timidd captaque signamanu. eleganter, ac difficile esse fatetur: v. 128.
Wide Virgil. Æneid. i. in fine. Et quae an Proprie dicet communia. Hic allegoriis con
notavi, lib. i. Od. sub finem; Od. 19. v. 12. et globatis ostendit, extrema semper fugienda;
Od. 35. in fine . . . . Quibus adde quae narrat ne quod aiunt incidas in Scyllam cupiens vi
Xiphilinus in Augusto. Phraates per id tem tare Charybdim.
pus metuens ne Caesar contra se exercitum du Licini.] Quis ille, magnalis. Plerique M.
ceret, captiros ad eum remisit; el signa milita Licinium Crassum praetorem intelligunt, qui
ria, qua, a Crasso ademerat. Qua er re Cac cum ad Consulatum aspiraret, tum spei frus
sar glorid efferebatur, quod sine labore recupe trationem impatienter et agre ferens, rite ab
rásset ea, qua, alii magnis praeliis amisissent. Horatio sit monitus. Is vero postea consulare
Ob eam causam sacra fecit, atque sedens in munus adeptus est, gessitaue cum Augusto,
equo urbem ingressus est . . . Cum esset in anno U.C. 723. Ita Acron. Porphyrio, Lamb.
sia, regnaque et principatus parlim aliis con Cruq. &c. Verúm hos expugmat Epigraphe
firmässet, partim ad alios transtulisset, condem hujus Odes vetus, Cod. MS. quae sic legitur;
natis quibusdam regibus, nonnullis etiam lau ./ld Licinium .Muraenam ; optimum esse medi
dalis et in amiciliam receptis, quamplurima: um vitae statum. Qua: cum ita sint, cum Tor
legationes ad eum renerunt. Yam et Indi, qui rentio et aliis intelligo Licinum Varronem Mu-º
antea quoque legalos miserunt, tunc amiciliam raºnam, qui frater erat Proculeii, ac Terentiae
confirmarerunt, dalis mumeribus, &c. Et pos uxoris Maccematis. Is ambitione raptus, et
tea, Phraales, Parthorum rear, de..?rmenid jus cupiditati franum laxans adversus Augustum
sus decedere, -1ugusto sine regis nomine rescri cum Fannio Caepione conspiravit, tristemque
benli paruit. Ibid. Wide et Luc. Florum, lib. merito suo nactus exitum est; de quibus Dio
iv. cap. ult. sub finem; ubi Armenios subactos, lib. liv. &c. Wide supra Od. 2. v. 5. Annot.
Parthos rapta clade Cassiana sigma referentes Bene itaque, licet frustra, Licinius ille Muraena
ultro, tandemdue clausum tertio Jani templum docebatur ab Horatio, ut sibi temperaret, nec
ab Augusto Caesare observabis. rapido huic et casco indolis impetui obsequen
22. Minores rolrere vortices.] Eleganter at dum ; mediocritatem veró esse tutionem, auro
tribuit Poéta fluviis, quod gentium est. Ni que praeferendam.
phates et Medus minores jam astus agunt, JYeque altum Semper urgendo.] In alto mari
mon ita fluctus tollunt, id est, minus superbire semper navigando, id est, summa quaeque
didicerunt; quo fracta populorum audacia et semper appetendo ; altas dignitates quaren
arrogantia designatur. Sic Virgil. AEmeid. viii. do, altumque fortunae statum.
726. 2. Urgendo.] Assidue, vehementer, et avidè
Euphrates ibal jam mollior undis. prosequendo.
23. Intraque prascriptum, &c.] Referamus ..Yeque, dum procellas Cautus horrescis, &c.]
etiam et canamus debellatos Gelonos, Scythiae Neque decet, ut timidus plus aequo pusillus
Europae populos; id est, Scythas Armeniae vi que animus deprimat te, et adigat ad infima
cinos, ab Augusto Caesare intra certos fines nimis ac sordida.
compulsos, ut non liceret deinceps excurrere 3. Premendo Littus iniquum.] Legendo lit
equilande ultra praescriptum sibi terminum, tus semper, quod tamen ob scopulos et vada
ºc, ut antea, quolibet vagari, et praedas agere. mon caret periculis. Pythagorae monitumerat;
Virg. Æneid. viii. 725.
Hic #.” Carasque, sagittiferosque Ge twi yº an ºrasiy, circa terram non navigan
dum ; quo docebat terrestribus haud sic ad
0nos.
haerendum ut non ad sublimia assurgeretur.
 CARMINUM LIBER II. 10. 111

Auream quisquis mediocritatem i 5 Quicumque amat pretiosam

Diligit, tutus caret obsoleti mediocritatem, securus, et
immunis est a squalore do
Sordibus tecti; caret invidendā. mús vetustae, pariter tempe
Sobrius aulá. rans abstinet aula invidiae
obnoxia. Frequentius ex
Saepius ventis agitaturingens celsa pinus ventis concuti
Pinus; et celsae graviore casu 10
tur, et turres edita majo
Decidunt turres, ſeriantgue summos rem trahunt ruinam, acto
nitrua verberant altos mon
Fulmina montes.
tes. Animus rite praemuni
Sperat infestis, metuit securidis tus spem non abjicit in ad
Alteram sortem bené praeparatum [190] versis, in prosperis autem
contrariam timet fortunam.
Pectus. Informes hyemes reducit 15
Hyemes horridas revocat
Jupiter, idem Jupiter, idenque pellit. Si
Summovet: mon, si malê nunc, et olim modo res se habent male,
monetiam postitase habe
Sic erit. Quondam citharā tacentem bunt. Musas dudum silen
Suscitat Musam, neque semper arcum tes aliquando lyra Phoebus
Tendit Apollo. excitat, nec arcum semper
intendit.

ANNOTATIO.N.E.S.

Cic. ad Q. fratremlib. ii. Epist. 1. Quapro versa, In die bonorum, ne immemor sis malo
ter hoc te primum rogo, me contrahas aut de rum. Menander apud Stobaeum :
mittas animum, neve te obrui tanquam fluctu, ‘Ey +xºrial xen row: a cºowº izuy 8toy.
et magnitudine negotii sings; contraque eri "Avºgaro; a`Tuxºr raºrai Ja” raciarſ?st.
gas, ac resistas, etiamgue ultro occurras nego In spe decet sapientes agere vitam,
tiis. Wide supra Od. 3. Vir infelic servatur spe.
5. Auream quisquis mediocritatem diligit, Hinc et apud Pindar, spes yngºt??? or dicitur.
&c.) Medii status ac mediocris fortunae de .Metuit secundis.] Horatius, Lib. i. Epist.
monstratemolumenta; quod nec paupertatis 10. v. 30.
malum habeat, e.g. obsoletum domicilium, Quem res plus mimio delectarere secundae,
vetustate labens ac deforme, vel sordibus puti .Mutata quatient.
dum ; nec summae conditionis comitem invi Sapienter itaque Philippus Macedo, cum tres
diam; ac proinde curas et labores. Hesiodus uno die lactos accepisset nuncios, exclamasse
vult ut sapiens sectetur atºpia, mediocria ; fertur: Magne Jupiter, pro his tantisbonismo
quod &zug: 4° ºri aizuy a gºsz, Mediocritas dicum reponas mali.
in omnibus optima sit. Hinc Proverb. Mnd iv 14. Bene praeparatum Pectus.] Virtutis ac
a yay, We quid mimis. Et Solomon ipse rex sapientiae documentis instructus animus.
sapientissinus sic Deum optimum precabatur; 15. Informes hyemes reducit Jupiter, &c.]
Diritias et paupertalem ne dederis milli. Non ergo desperandum, desperatis etiam re
6. Obsoleli Sordibus tecti.] Horat. Epist. 2. bus; quandoquidem quotidianae vices abjec
Iib. ii. 99. tum sarpe erigunt; summovetgue tandem Ju
Pauperies immunda domits procul absit.— iter hyemes, et arrumnas, quas invexerat.
7. Incidendá auld..] Martial. Invidiosa regis inc Cic, ad Brutum Epist. 17. Rempubli
atria, dixit. can desperatam quoque sanari puto posse, in
9. Saepits ventis agitaturingens Pinus, &c.] quiebat.
En summarum dignitatum mala et incommo 17, Yon, si male nunc, et olim Sic erit..] So
*da º O Licini, tibi cave. Ovid. Art. Am. 369. phocl. in Electra ; fortasse oras erit melius.
Summa petit livor; perfiant altissima renti. Taz' duguay a virai d'usivºy. Tibull. ii. 6. 19.
Summa pelunt derlrá fulmina missa Jovis . . Credula ritam
Juvenal. Sat. x. 105. Spes foret, et fore cras semper ait melius.
. . . Numerosa parabat, 18. Quondam cithard tacentem suscitat.Mu
Ercelsae turris tabulata, unde altioresset sam, &c.] Armatus ipse arcu et sagittis Apol
Casus, et impulsac praceps immane ruinde. lo, haec pomit interdum, et ad hilaritatem pro
Claudian. in Ruſ. 22. . . Tollumtur in altum, vocat Musas, citharam prior accipiens et pul
Ut lapsu grariore ruant. sans. Prean à waisty, ferire, dictus; ex Festo.
13. Sperat infestis.] Jam monet quid in .Neque semper arcum tendit, non semper no
utraque fortuna cavere oporteat virum pru cet. Macrob. Saturn. lib. cap. 17. Apollinem
deutem; nempe me frangatur ac deficiat ami adoramus, inquit, cognominibus, modo sospita
mo in adversis, neve prosperis infletur, acbe tem, modo pestem significantibus. Wide lib. i.
nigmae nimium credulus aura, suprase rapia Od. 12. v. 23. Pingebatur olim Apollo dextra
tur. , Quae quidem Licinius clim nequaquam Gratias, lacva sagittas et arcum temens ; quod
servâsset, immodicae cupiditatis ac superbiae modo radiis et calore Naturam recreet ac beet
poenas luit. Sapientis est praeceptum : In die universam ; modè a-stus immodicos, morbos,
malorum, ne immemor sis bonorum ; et, vice luem, gigmat.
112 Q. HORATII FLACCI
Mostis rebus generosum te Fortis
et constantem exhibe : au-
Rebus appare:
angustis sapienter
animosusidem
atque
ră rero propitia, ipse pru
denter constringes ... Contrahes vento nimium secundo
plusculum inflata. Turgida vela.

ODE XI. AD Q. HIRPINUM.

Hilariter wivendum, omissis curis.
O, Quinti Hirpine, desine
percontari quid meditetur QUID bellicosus Cantaber, et Scythes, [191]
bello strenuus Cantaber, ac Hirpine Quinti, cogitet, Adrià
Scytha, separatus interpo Divisus objecto, remittas .
sito mari Adriatico : neque
solicitus sis utilium vitae mo Quærere, mec trepides in usum
dica requiremti. Abit re. Poscentis a vi pauca. Fugit retro
trorsum polita juventus ac
pulchritudo, sicca senectute Levis juventas et decor, aridã
amovente amores luxurio Pellente lascivos amores [1921
sos ac soporem facilem. Canitie, facilemgue somnum.
Haudeadem semper digni
tas manet floribus Non semper idem floribus est honos

.A.N.YOTATIO.N.E.S.

23. Contrahes rento minium secundo Tur atdue Italiam, hodie Sinus Venetus. De eo
gida rela.] Si prospero fortunte utaris statu, plura lib. i. Od. 16. v. 4.
ait Tullius, sires fluant ad arbitrium, me supe 4. Nec trepides in usum, &c.] Hinc videtur
riora semper et ulteriora prosequere; imo et habuisse praedia Quinctius moster, quibus cala
ambitionem coerce et arrogantiam, unde tibi mitatem aut vastitatem metueret ab hostibus
sit ruinae causa. Quemadmodum nautae, cum supra memoratis, si in Apuliam venirent; ubi
remittit ventus, expansis velis captant auram ; fortasse et sita erant illa, et ipse ſortasse natus,
at si vehementior evadet, vela contrahunt; me aut diu commoratus cognomen sortitus e.at.
validiore abrepti impetu, navim haud possint Nam Hirpini Apuliae populi. Saltem id con
regere, atque in scopulos impellantur, illidan jicere liceat, dum certi nihil aliunde suppetit.
turque. Ovid. Trist. iii. 4.31. 5. Poscentis ari pauca.] Consolatur itaque
Tu quoque formida nimium sublimia semper; Horatius Hirpinum, quod, etsi detrimentum
Propositique precor contrahe vela tui. capiat res sua familiaris, satis ipsi superfutu
Isocrates ad Demonicum ; "Ovº" ºutv2.3, rum sit unde sustentet vitam, quae quidem
mig-zagº;, ºr Jugºvzº, a giavros iºn. Ne brevis, et parvo contenta est. Unde postea rec
que beatus supra modum exultes; neque in te infert Poeta, praesentibus utendum hilariter,
fortunatus sine modo moereas et contristeris. ac jucunde vivendum, quamdiu sinunt fata.
Ode XI.-Metrum idem quod Od. 9. lib. i. Fugit retro Lewis juventas, &c.) En vides
1. Quid bellicosus Cantaber, &c.] Ne tam abiisse dudum juventutem nostram: instare
anxie quaeras, O, Hirpine, quid moliantur ex jam canitiem ac senii incommoda: ergo car
teri populi contra Rempublicam Imperiumque pamus diem et oblectamenta, dum licet adhuc.
Romanum, neve metuas plus aequo, ne in Ita 6. Levis.] Laevis, imberbis, polita, Asia.
liam irrumpant agrosque devastent eas na .Arida Pellente lascivos, &c.] Tum ob caloris
tiones, quas mare a nobis disjungit. De Can naturalis, tum humidi radicalis diminutionem
tabris vide Annot.lib. ii. Od. 6. v. 2. De Scythis ac defectum. Valeant qui aridos senes hic
lib. i. Od. 35. v. 9. Hic vero per Scythas in interpretantur parcos et misere victitantes.
tellige Illyrios, Dalmatas, Pannonios, Dacos. Parum emim ad rem.
Eos enim, ut et omnes Septentrionales, Scy 9. Non semper idem floribus est honos, &c.]
tharam nomine veteres indigitabant: hos vero Nec miremur, aut conqueramur de prioris atta
tunc bello fatigabat Tiberius Nero, Drusi Ne tis amisso decore; cum mec versit perpetuum,
ronis frater, qui consulatum gessit cum aut vernis floribus perennis nitor: nec Luna
T. Quinctio Crispino, ut observat Cruq. unde suum servet integrum semper splendorem ac
et Crispinum pro Hirpino hic legendum ac speciem. Ovid. Art. Am. ii. 115.
substituendum opinatur. Favet etiam quod .Nec semper riola, mec hiantia lilia florent,
inter Quinctiae gentis cognomina haud Hir Et riget amissa spina relicta rosá.
pinus recenseatur: quod acute suo more Tor Propert. i. 10.8.
rentius indicat. Verum enimvero nullus nom Et mediis calo Luna ruberet aquis.
codex habet Hirpinum. Wide paulo post. Wide Cave autem me rubens Luna, tibialiter intelli
et Epist. 16. lib. i. huic eidem inscriptam. gatur, quam nitida, et rubore quodam inter
2. Adrid.]. Sinus est ingens Illyricum inter fuso pulchra. - *~~, ext

*
 CARMINUM LIBER II. 11. " 113

Wernis, neque uno Luna rubens nitet 10 vernis : nec pari facie, mi
Vultu. Quid aeternis minorem cat Lumarubicundula. Qua
re mentem crucias sempi
Consiliis animum fatigas f ternis propositis inferio
Curnon sub altà vel platano, vel häc rem * Quin su hac proce
Pinujacentes sic temere, et rosá rà vel pinu vel platano, ut
casus tulerit, prostrati bibi
Canos odorati capillos, 15
mus, quamdiu per vitam li
Dum licet, Assyriaque nardo cet, albescentibus capillis
odorifera rosa, et nardo
Potamus unctif Dissipat Evius [193] Syria delibutis 2 Bacchus
solicitudines discutit mor
Curas edaces. Quis puerocyūs daces. Quis servus calidi
Restinguet ardentis Falerni
Pocula praetereunte lymphā 20 Falernivasa quam primum
refrigerabit aqua defluen
Quis devium scortum eliciet domo te? Quis tedibus evocabit
Lyden meretricem A via re
Lyden: Eburnã dic age cum lyrā motam Heus jube cum
Maturet, incomptam Lacaenae cburneå citharahuc festinet
More comain religata nodo. capillos habens incomptos,
sicut Laconica mulier,nodo
collectos. -

.ANNOTATIONES.

11. Quid acternis minorem Consiliis, &c.] rispingui . . . folio parro densoque, carumina
Cúm fluxa attas brevipraetereat, morsque ad in aristis se sparºunt, ideoque gemina dote nar.
volans hominum consiliis finem city impomat, di spiras ac folia celebrant. Hic patet cur
-
curaeterna struis, et infinita consilia meditaris? spicatum et foliatum appelleturnardinum un
Quare animum discrucias istis longioribus guentum, Marci cap. xiv. 3. I emit muſicr
propositis et curis, cum mens humana sit im hithens alabastrum nardi spirati pretiosi. Nar
be illior quam utvaleat consulere, providere, dini velut exquisiti in mini Athen lib. ºv, cap.
statuere aliquid teternum: Vel quam ut atterna 12. et 13. Coºl. Ithodig. lib. L. cap. 24.
Dei consilia possit comprehendere: quod mi 17. Dissipat Erius Curas.] Cur Evius dici.
nus placet. Aristot. Oxy+1+ 2.8n rºy Savarzy, tur Bacchus, vid. Annot. lib. i. Od. 18. v. 9.
tºx affayala Savaroy egºrily, Mortalia mor quod animo pellat curas et solicitudines, lib. i.
talem, non immortalia decet cogitare. Od. 7. 18. 27.
13. Curnon sub altà vel platano, &c.] Cur 18. Edaces.] Curas, quasi cor urentes dici
genio non indulgeamus, posthabitis omnibus aiunt.
curis, in umbră procumbentes? Quispuerocyūs.] Quasi sit jam in convivio,
14. Temere.]. Sine ullis ceremoniis, Gall. sicista profert; quis vini ardorem aqua tempe
sans façon; a la negligence. Angl. At RAN rabit?. vel potius, quis lagenas, pocula, vasa,
Dom, witHout oftDER, cARELEssly.. refrigerabit aquis immersa?
Rosd Canos odorati capillos, &c.] Perfusis 20. Prattereunte lympha2..] In fonte quifri.
succo rosae capillis, aliisque pretiosis unguen gidus praeterit, ac in rivos defluit.
tis. Hoc enim pertimebat ad hilaritatem et 21. Quis derium scortum elirict.] Lyden fi
laeta veterum convivia, ut annotavi fuse lib. i. dicinam, citharā camendo quaestum facere soli
Od. ult. et alibi. tam qua non se vulgare quibusvis consuevit,
15. Canos.] Hinc liquet Horatium Hirpin mec per vias oberrare. Hinc deviam vocat.
umq; tum senes fuisse, cum hac ab illo scri Locum hunc amplius explanare nec licet, nea
berentur. -
libet. Addam tamen fortasse comissatum
16. Assyriaque nardo.] Nardino unguento, vocari, atque hinc duntaxat scortum dici.
de quo Plin. lib. xiii. cap. 1. Nardinum sive 23. Incomptum Lacana. More comam reli
foliatum constal omphacio, balanino junco, gata modo.} Habens coinam nodo religatam
costo, nardo, amono, myrrhá, balsamo. tántum, parium vero comptam, more pucilarum
.Assyrid.] Pro Syria: non quod in Syria nar Laconicarum, quae non eleganti corporis or
dus crescat; sed quod ibi mercatores compara natui studebant, sedad palaestram, venationem,
bant, indeque Roman advchebant nardum, et alia ejusmodi, neglecto cultu, excrcebantur.
quae ad Syres deferebatur ex India, ubi copi Itaque vetat ne dum crimes modarentur in au
osé, provenit. Sic et malobathrum Syrium vo rum, ac studiose comerentur, expectantes fa
catur supra Od. 7. v. 8. Plin. cit. mox loco tiget mora. Legunt quidam incomptum, et,
nardum Indicam appellat. Et lib. xii, cap. 12. nodo, alii; incomptum, et, modum; alii incomp
In mostro orbe laudatur Syriacum, induit. Et tum. Variº guese torquent ut perturbata satis
paulo post: De folio nardi plura dici par est, verba ordinent. Verum cum eodein recidat
ut principali in unguentis. Fruter est gravi et sensus utrobique non obscurus; uon est ita de
erassdradice, sedureviet nigrá, fragiliq; quam caetero laborandum.

~
 *

114 Q. HORATII FIACCI

ODE XII. AD MAECENATEM.

Lyra sua haud convenire res graves : Macenas Augusti bella scribat,
dum a se cantabuntur Licinia, laudes.

*::.."º". NoLIS longa ſerie bella Numantiæ,

ri decantari jubeas a me [194]
diurumapraliaferocis Nu. Nec dirum Hannibalem, nec Siculum mare
innatiº, we sºun ºniº Poeno purpureum sanguine, mollibus
balem, vel mare Siciliac
.
Carthaginiensium crurore Aptari citharae modis; -

rubicundum, vel immanes Nec saevos Lapithas, et mimium mero [195]

Hºpi...º.º
Hylaeum, domitosque Herculeå manu 6
immoderatum, et subactos
#.jaij Telluris juvenes, unde periculum
à quibus cladem timuit do Fulgens contremuit domus
.*P*.*...
turni. Tu vero, Maecenas, Saturni veteris. Tuque pedestribus
solutis narrationibus reforesDices historiis proclia Caesaris, 10

ANNoTATIONES.
Ode XII.-Metrum idem quod Ode 6. lib. i. bus homimum caesis millibus, captis septem.
1. Nolis, &c.] Ne a me exigas, inquit Hora Unde perpetuus illi honos habitus cst, ut re
tius, quod tu longe melius exeguere, O Maece vertenti a coena tibicines praecimerent, et fu
nas; perge Augusti bella describere, et quod nale praeferretur. Aurel. Victor. de viris illust.
jam feliciter auspicatus es, confice. Ego vero Oros. lib. iv., cap. 7. Flor, lib. ii. cap. 2. &c.
Liciniae tuæ laudes persequar. 5. Savos Lapithas...] Widelib. i. Ode 18. v. 8.
Longa fera bella Numantiae..] Longa quae Metamorph. Ovid. lib. xii.
per annos tot exarsère ; Strabo 20. Polyb. 18. .N'imium mero Hylarum.] E. Centauris unum
Florus et Orosius 14. numerant. Confecta viri potu mimio ebrium, petulantem, superbum,
tandem sunt ab AEmiliano Scipione Africano, libidinosum. Virgil. Georg. ii. 457.
qui urbem istam octo jam annis obsessam ce E! magmo Hylaeum Lapithis cratere minan
pit ac delevit; imo ſame ad extrema compu tem.
lit: indeque Numantini cognomen alterum 6. Donitosque Herculeå manu Telluris ju
consecutus est. L. Flor. lib. ii. c. 18. .Yuman renes.] Gigantes, terræ fili dicti ob ingentem
tia, ntum Carthaginis, Capuae, Corinthi corporis molem, , º, ºvºir, Homer.
opibus inferior, ita virtutis nomine ac honoris 7. Undc periculum Fulgens contremuit do
par omnibus; summumque, si vires a stimes, mus Saturni veteris. A quibus periculum ti
Hispaniac decus. Quippe quae sine muro, sine mucrunt Dii, totumdue coelum contremuit,
turribus, modice edito in tumulo apud flumen cüm illi bellum moverunt ; at Herculis auxilio
Durium sita, quatuor millibus Celtiberorum, domiti ac debellati sunt. Wide Diodor. Sicul.
quadraginta millium ea:ercitum per annos qua lib. v. et postea Od. 19.hujus libri.
tuordecim sola sustinuit, nec sustinuit mod) 9. Saturni veteris.] Quia primus ante Jo
sed savius aliquando perculit, pudendisque fic vem regnavit. Hinc et Virgil. AEn. vii. 180.
deribus affecit, &c. Et postea, exitu denique Saturnusque sener.
deplorato, in ultimam rabiem furoremque con Tuque pedestribus.] Et certè ipse tu, Mae
versi . . . duces suos, seque, patriamºue ferro cenas, melius et ornatius referes egregia Cae
et teneno, subjeclogue undique igne pereme saris facinora et triumphos.
runt, &c. Idem memorant Oros. lib. v. cap. 6. Pedestribus historiis.] Prosá oratione; quam
Wide et Strabon. Polyb. lib. i. Valer. Maxim. Graeci rºy ag, cy dicunt, contra Poêsim
lib. vii. cap. 6. Eutrop. Plin. Tit. Liv. et Au irozov, orationem equo velut insidentem; so
gust. de Civit. Dei, lib. iii. cap. 21. litanqe recitari if a wºn', tà dig watts, e
2. Dirum Hannibalem.] Romanorum hos curru, & plaustro et quadrigis velut invectam.
tem per annos septemdecim infestissimum. Unde Cic. ad Quinctum fratrem, lib. ii. Epist.
Alii legunt, durum, id est, indefessum. Vide 14. Quoniam in isto homine colendo tam in
Tit. Liv. lib. xxi. cap. 4. ubisic scribit: ..?nni dormiri diu, te mehercule sapius ercitando,
bali plurimum audaciº ad pericula canessenda, curst corrigºm tarditalem, tum equis, tum
plurimum consilii inter ipsa pericula era! : ver) (muonian scribis poºma ab co nostrum
nullo labore aut corpus fatigari, aut animus probari) quadrigis poèticis, &c. Pindarus.
vinci poterat, &c. . . . . . virtutes arquabant 'Ayº, i-ºx, ºr a 21-2, Jirga. Tolli in currit
titia; inhumana crudelitas, perfidia plusquam .Musarum. Porro Macenaten constat ſuisse
Punica; nil veri, nil sancti, &c. literarum peritum, et plura composuisse car
Siculum mare Pano purpureum sanguine ) nina. Wan et .Augusti Casaris gesta descrip
C. Duilins Consul in mari Siculo primus om sit, inquit Servius ad ii. Georg. 42.
nium Carthaginienses navali praelio superavit, .Non ego runcta meis amplecti versibus opto.
captis navibus triginta, mersis tredccim, tri Ubi et affert locum hunc Horatii. Nevero
 CARMINUM LIBER II. 12. 115

Maecenas, melius, ductaque per vias convenientius bella Caesa.

Regum colla minacium. ris, ac reges superbos do
mild cervice per vias Ro
Me dulces dominae Musa Liciniae [196] ma tractos. At Musa me
Cantus, me voluit dicere lucidum celebrare jussit amicae tuæ
15 Liciniae suaves modulos, o
Fulgentes oculos, et bene mutuis culos admodum nitentes,
Fidum pectus amoribus: animumque amori tuo aeque
Quâm nec ferre pedem dedecuit choris, et fideliter respondentem:
quam decuit et choris in
Nec certare joco, nec dare brachia . teresse, et facetiis conten
Ludentem mitidis virginibus sacro dere, et saltantem cum pu
Dianae celebris die. 20 ellis ornatis brachia junge
re, in religioso celebratae
Num tu, quae tenuit dives Achaemenes, Dianae festo. Enimrero tu
Aut pinguis Phrygiae Mygdonias opes [197] ne Liciniae capillum mutare
Permutare velis crine Liciniae, consentias opibus quas pos
sedit Achaemenes vel divi
Plena's aut Arabum domos; tiis Mygdoniis opima Phry
giae, vel refertis Arabum
wdibus ;
.A.N.YOTATIO.NES,

quis inde arbitretur scriptam versibus à Mae aspergit Dio. lib. liv. Quod creditus Gallica
cenate Caesaris historiam. -

nam peregrinationem suscepisse, ut liberiiu et

11. Duttaque per vias Regum colla minari procul a vulgo sermonibusque, frueretur Te
um.] Reges in Triumpho ab Augusto circum rentid Maecenalis. Itaque et obhanc causam
ductos per mediam urbem, et Velabrum, per occulte infensus Caesari Maecenas; quod idem
que Sacram viam ad Capitolium. Quo vero scriptor lib. lv. tangit, in Maecenatis obitu.
id fieret apparatu, qui, pompa, fuse narrat Potes tamen angorem hunc fateor, alio reſer
Alex. ab Alex. lib. vi. cap. 6. De triumphis re, et ad nudun ipsum amorem, qui semper
Augusti, Sueton. in Octav. cap. 22. Bis on ans querulus et anxius, praesertim ubi non respon
ingressus esturbem, post Philippense, et rursus dctur. Haec Lips, cit. Idem Seneca Epist. cxiv.
post Siculum bellum. Curules triumphos tres iterum de Maecenate ; Hunc esse qui uroren
egit, Dalmaticum, Actiacum, Alexandrinum : millies durit, cum unum habuerit; Terentian
continuo triduo omnes. Anno scilicet, U. C. nempe suam, cum qua assidua jurgia, divor
724. Jamque tantus erat Caesar, ut posset tri tia, iterumque conjugia, inquit Lips. ibid.
umphos contemmere, inquit L. Flor. Iib. iv. 12. 18, Certare joco.] Scite gesticulari, ut qui
53. Adde quod ait Eutrop. vii. 10. Multi au dam interpretantur ; vel potius, ut alii, faceta,
tem reges ex regnis suis venerunt, ul ei obse lepida, acuta jactare dicteria, sive breves et
querentur ; et habitu Romano, togati scilicet, falsas cavillationes. Quo quidem in certamine
ad rehiculum vel equum ipsius cucurrerunt. qui vicisset, olim eum coronari institutum ſuit.
13. Me dulces dominae, &c.] Dum tu Italiae 19. Sacro Diana, celebris die..] In frequenti
bella, et Augusti bellicas laudes magnifica ac celebri Dianae festo, cujus sacra virginum
oratione celebrabis; ego dilectae tibi Liciniae choris ac religiosis tripudisperagi solita, Idi
thosque amores carmine Lyrico molli et dulci bus Augusti. Wide lib. i. Od. 1. v. 21. ubi,
decantabo. Dicam quam illa suaviter canat, Dianam tenera dicite virgines.
quam fulgentes habeat oculos, quam fideliter 21. Achaments.] Rex Persarum primus, A
te redamet, quâm molliter ac decore saltet, quo Persiae Reges ad Darium usque sunt om
quam scité et ingeniose cavilletur, ac sales nes orti ac denominati Achaemenidae, Hero
jactet, &c. dot. lib. i. et alibi.
Licinia..] Quidam Lycymmiae. Ea vero Te 22. Pinguis Phrygia: Mygdonias opes.] Fer.
tilem et opulentam ignorat memo Phrygiam
rentia sive Licinia fuit soror Licinii, cui estin
scripta Ode 10, hujus libri. Wide ibi Annot. extitisse. Hujus rex Midas ille pecuniae et
Maecenati verb, cum scriberet hanc Oden Ho auri tam avidus quam dives, vel unus testis
ratius, nomdum erat nupta Licinia. Patet ex fuerit locupletissimus. Adde Priami gazas,
eo quod virginum choris Dianam colentium in ac Trojanorum opes. Mygdonia porro Phry
ejus festo inserta dicatur mox ; inde enim ar gia, finitima eral regio; ex Plin, lib. v. &c.
cebantur nupta. Accedit quod bene mutuis fi Mygdones autern populi e Macedonie parte
dum pectus amoribus hic laudatur: at longe Thraciae proxima in Asiam venisse, Phrygiae
aliter fuit posteaguam nupta est. Senec. de quaudam regionem occupasse, nomengue
Provid. cap. iii. reſert, Marcenati amoribus suum indidisse, ibidem reſerumtur.
anzio, et morosa, wroris quotidiana repudia 23 Permutare relis crine Licinia...] Sic quale
defenſi somnun per symphoniarum cantum er placet dat pretium rebus amor, non quantae
longinquo lené resonantium, quasitum fuíºse. sunt, sed quantus ipse est.
Ubi J. Lipsius anxium ſuisse Mºrenatem di 24 Arabum domos.) Plenas opibus et aro.
cit quëd uxorem amabat, mec fortasse solus. matibus exquisitis. Wide supra lib. i. Od
AdditQue ; Caesarem Augustum ea suspicione 29. v. 1.
+
*
 116 Q. HORATII FLACCI
quando collum flectit ad Dum fragrantia detorquet ad oscula. 25
basia suaviolentia vel mol
li asperitate denegat, qua:
Cervicem, aut facili saevitiã negat,
plus laetetur à petente surri Quae poscente magis gaudeat eripi;
pi, nonnunquam ipsa prae Interdum rapere occupat:
ripit?

ODE XIII.

In arborem, cujus casu pené est oppressus.

9.”:'''''''''"...IILE et nefastote posuit die
qui olim plantavit te, et in [198]
fausto die et impia dextra Quicunque primūm, et sacrilegå.manu
protulit ad ruinam postero
rum, ac vici dedecus. Eum Produxit, arbos, in nepotum .
etiam patris sui guttur prae Perniciem, opprobriumque pagi.
focasse crediderim, atque Illum et parentis crediderim sui
domils interiora
Fregrisse cervicem, et penetralia [199]
.ANNOTATIONES,

25. Fragrantia.] Alii legunt flagrantia, id tione amplificat. Tum de variis humanae
est, amoris ardore ferventia. • vitae casibus belle disserit. Denique velut
26. Facili sa vitid negat, Ficta mimirum #y raggya, et ragoda, occasionem arripit Al
saevitia, quae facilè vincatur; et postguam cari et Sapphonis versus extollendi; et omnia
paulisper irritavit amorem, amanti sponte ce quidem mom sine mirabili artificio. Valeat
dat; interdum etiam ultro occurrat et occupet. ergo Scaliger, qui et in hanc eximiam Oden
Terent. Eunuch. iv. 7.43. stylum suum strinxit, ut dicetur ad calcem.
.Nefast0.] Quid proprie sit nefastus dies, in
Nolunt ubi relis; ubi nolis; capiunt ultr.),
Ovid. Art. Amat. iii.579. quo nimirum Praetor Jus non dicebat, Gall.
Quod daturer facili, longum male nutrit Jour non plaidoyable ; Ang. No Court-DAY,
armorem. docet Ovid. Fast. i. 47.
Miscenda est lattis rara repulsa jocis. Ille nefastus erit, per quem tria verba si
Caeteriam Oden hanc allegorice interpretari lenlur.
sané licet. Itaque per Gigantes et Lapithas, Scilicet, do, dico, addico. Contra dies fas
Thessalia quidem populos, junctis viribus in tus, Gall. Jour d'Audience. Angl. A Court
Deos bellum movemtes ab Hercule veró do DAY, Ovid. Ibid. -

mitos, intellige Brutum et Cassium in campis Fastus erit per quem lege licebit agi.
Philippicis ab Augusto victos ac debellatos. At praeterea nefastus dies, ut et hoc Horatii
Hylaeus mero mimius, ab Atalanta interfectus, loco, significat infortunatum et male omina
Antonium Cleopatrae amoribus et immodicis tum ; Graeci 'arzºg a 3. ‘ ‘naigaº dies infandos
cum ea conviviis perditum, Bacchi insuper et consceleratos, dixere. Romani pariter, quos
nomen et insignia affectantem optime desig dam atros et nefastos habuere, et quod in is
nat. Denique sicut Gigantes et Lapithae do clades acceperant; in primis postriduanos, seu
mum Saturni pavore concusserunt; ita Bru qui sunt postridie Calendas, Nomas, Idus;
tus et Cassius, atque Antonius totam commo Item alios aliquot: de quibus fuse Macrob.
verunt Italiam, ipsamgue Roman, ca sitam mox citand. Coel. Rhodig. lib. xiv. cap. 9.
regione, quae Saturnia dicta est, a Saturno Alex. ab Alex. lib. iv. cap. 20. Macrob. lib. i.
postguam a Jove pulsus est, eo confugiente. Saturnal. cap. 16. Dies postriduanos ad om
Haec recens auctor et Gallicus interpres inge nia majores nostri carendos puldrunt : ...”
niosë, ut catera sagaciter et eruditë. etiam atros velut infaustá appellatione dam
ODE XIII.-Metrum idem quod Od.9.lib.i. mórunt. Gellius lib. iv. cap. 9. item lib. v. cap.
1. Ille et nefasto, &c.] Deambulantem in 17, 1'eligiosos seu tristi omine infames muncu
agro suo Sabino Poetam nostrum cadens in pat: additgue, Quos vulgus prave, perperam,
opinato ſeré oppressit arbos; atque, ut ait et imperite nefastos dicit. Non. Marcell. .4tri
Od. 17. seq. Truncus illapsus cerebro sustu dies dicuntur, inquit, quos nunc nefastos rel
lerat, misi Faunus ictum dertrá levåsset. Hinc posteros vocant. Aſranius Fratriis; Septembris
illius beneficii memor et quod prope funeratus heri Calenda, hodie aler dies. Claudet scenam
arboris ictu, actantúm non examinatus fuerat, Cicero ita scribens, ii. de Leg. 8. Qude augur
erga Deos gratus, anno redeunte, ipsis quidem injusta, nefasla, sitiosa, dirave direrit, irrita
die festo Calendis Martiis sacrificium parat, infectaque sunto. -

ac festivas epulas, Od. 8, lib. iii. Hic autem 5. Illum et parentis, &c.] Epod. 3. 1.
ominosam illam arborem tanquam inauspi Parentis olim siquis impid manu
cató satam duntaxat cxecratur; ac velut astro Senile guttur fregerit, &c. .
quodam percitus in abruptas indiguationis 6. Peutralia quºiss morturno cruore Hos
"oceserumpit. Item vero totam mira expoli pitis.] Jus Hospitale violasse, hospite noctu
 CARMINUM LIBER II. 13. 117

Sparsisse nocturno cruore sanguine hospitis, noctu

polluisse : Is toxica Col
Hospitis: Ille venenå Colchica, chidis, et quodcunque uspi
Et quicquid usquam concipitur neſas, um flagitium animo volvi
Tractavit, agro qui statuit meo 10 tur, preparavit, qui in agro
Te, triste lignum, te caducum meo collocavit te, lignum
infelix, te ruinosum in ca
In domini caput immerentis. put domini innocui. Nun
Quid quisque vitet, º homini satis quam satis hono providere
Cautum est in horas. potest, quid horis singulis
avita Bosphorum sibi fugiendum sit. Nau
Poenus perhorrescit, neque ultra ta Carthaginiensis Bospho
Coeca timetaliundé fata; rum formidat, nec amplius
occulta ſata aliunde metuit.
Miles sagittas et celerem fugam [200] Miles Parthorum spicula et
Parthi; catenas Parthus, et Italum fugam velocen; Parthi win
cula et potentiam Romano
Robur: sed improvisa lethi -

rum reformidant. At mor

Wis rapuit rapietgue gentes. 20ts inopinatae violentia po
Quâm paenè furvae regna Proserpinae, pulos abstulit, et aufert.
Quam prope aspexi impe
Et judicantem widimus AFacum, rium nigra Proserpinae, et
Sedesque discretas piorum, et - judicem AEacum; et bono
- rum domicilia separata; et
.ANNOTATIONES. -

interfecto, in aedium penetralibus, ubicoleban dicit; tum quod emporium orbetoto celeberri
tur Penates Dii, quod sceleri scelus addere est. mum erat Carthago: tum quia ejus urbis cives
Virgil, Encid. i. v. 731. navigatione longinqua clari. Quân inclytus
Jupiter, hospitibus nam te dare jura loquun fuerit Hanno dux ille Carthaginiensium, docet
fur. Mela, lib. iii.
A. Gell.lib. v. cap. 13. Primum jurta parentes 15. Timet aliunde..] Observa vel casuram
locum tenet pupilli: secundum clientes; terti brevem licenter productam; vel tribrachyn
um hospites; postea cognati, affines, &c. pro dactylo.
8. Venena Colchica.] Colchis Asiae regio ad 18. Parthi.] De Parthis eorumque certandi
oram Euxini maris, Ponto vicina, hodie Min ratione, lib. i. Od. 19. ad v. 12.
grelia, estaue pars Georgia. Venenis autem 21. Quam pane furra, regna Proserpinae,
eas regiones famosas reddidit vel una Medea &c.) Quantulmm a morte abſui'
regis Colchorum filia veneficiis suis inclyta; Furta..] Ex Varrone fur dicitur exeo quod
vel quod mascantur plurima Ponto, ut canit furrum atrum appellarent, et ſures atră nocte
Virgil. Eclog. 8. Adde Mithridatem Ponti re facilius furentur, Non. Marcellus. Contra ta
gem, qui venenis etiam impune vescebatur. men de ea ctymologia sentit A. Gellius lib. i.
Colchira.) Quidam legunt Colcha, ut opus cap. 18. vultdue deduci ab antiqua voce eag:
non sit ultimam Hujus versès syllabam rejicere quanquam aptius ſortasse, ſurem à ſurvo, id
ad sequentem versum. est, nigro, dici putàrit vir excellentis doctrinae,
11. Triste lignum.] Infelices arbores qui Varroscilicet, inquit ille, ibid.
dicantur, enarrat Plin. lib xiii cap. 21. et lib. Proserpina..] De calib. i. Od. 28. v. 20.
xvi. cap. 26. . 22. Eacum.]. Exeo quod Plato, in Gorgia,
Cadurum.] Quod minatur casum et ruinam: Rhadamanthum Asianorum, Europaeorum ve
hie vero significat quod jam cecidit; quo sen rô Judicem AFacum scribit; inde convenienti
su fulmen etiam caducum vocatur. ūs hunc quam illum ab Horatio quidem Euro
13. Quid quisque vilet, &c.] Egregiè diver paso nominari, erudite nonnulli observant.
tit ad locum communem de periculis et casi Ego tamen crediderim respexisse potius mos
bus improvisis, quibus ut plurimum ad mortem trum Poetam ad id quodlib. de Luctu, Lucia
abripimur. Alius, inquit, maris, alius belli so mus refert: In Orci aditu portáque adamanti
lum cavet discrimina: uterque very quod mon nd fuisse custodem. Eacum Regis patruelem;
timet, subit genus mortis; v. g. morbo extin alque jurta eum canem tricipitem. Bene igi
guitur. -
tur Horatius qui morti proximus fuerit, ait se
14. Bosphorum.] Angustas fauces quaslibet prope salutasse AEacum, Orci Janitorem, pe
designat, per quas nemo sine periculo ac for rinde acjudicem cum Minot ac Rhadamantho,
midine navigat. Duplex autum Bosphorus ob insignem justitiae famam, à Plutone consti
celebratur; Thracius inter Pontum Euxinum tutumn.
et Propontidem, seu Thraciam inter et Asiam 23. Sedesque ºf: piorum.] Elysios cam
Minorem, quatuor stadiis patens; et Cimme pos, quos describit et Taudat Virg. Anºid. 6. v.
rius, inter Maeotidem Paludem et Pontum Euxi 638. Legunt alii discriptas, alii descriptas, id
num: hodie Fretum Caffa. est assignatas ac notatas; discretas habent ta
15. Panus.] Pro quolibet mauta ponitur per men optimi codices; et vox illa pulchrum sané
2. synechdochem; vel antonomasticos Puenum ac mobilem scnsum efficit, ut boni designentur
118 Q. HORATII FLACCI
Sappho chordis AEoliis ex AEoliis fidibus querentem
postulantem de virgini Sappho puellis de popularibus; [201]
bus patriae suæ ; mecnon
te, 6 Alcaee, aurea citha Et te sonantem plenius aureo, 26
rā canentem altius molesta
Alcaee, plectro, dura navis,
navigationis, moesta exili,
gravia militiae incommo Dura ſugae mala, dura belli !
da | Manj autºm, admi-Utrumque sacro digna silentio
rantur ambos loquentes re-Mirantur umbrae dicere; sed magis [202]
ligioso dignas res silentio:
verum turbae scapulis con Pugnas et extractos tyrannos 31
ferta libentius excipiunt auribus praelia et expulsos tyrannos.
.4.N.N’OTATIO.N.E.S.

à reliquis, et à vulgo segregati. Sic Virgil. lii. quod estad Lesbiam, transtulité Sapphis
Æneid. 5. 734. Græco, quod Longinus lib. de Sublimi genere
. . . . . . . . .Non me impia namque dicendi, sic habet:
Tartara habent tristesque umbra ; sell ama qaiyºtal act 'weiró’ la (3° 34.7zir
na piorum -
Etasy "avºgºs-i: travtſov ret
Concilia, Elysiumque colo. *
‘1%ayu, waſ razziº, a Jº ways agº 'wrax ºu,
24. JEoliis fidibus querentem Sappho, &c.] Kai ) {xaza; ivºgºsy, &c. -

De popularibus puellis, quas amabat, Sappho JEoliis fidibus.] #. nempe dialecto

conquerentem, quod in amore sibi non respon est Sappho. AEoles Græcia populi cum eam
derent. Tres verb potissimum Suidas recen Asiae Minoris regionem, quae ante Mysia dice
set ab ea dilectas, Atthin, Telesillam, Mega batur, invasissent, quasdam insuper Lesbi in
ram; plures Ovidius aliique numerant. Vel sulae tenucre civitates, ac in primis aliarum ca
zelotypiā Sappho percita de virginibus aemulis ut Mytilenen Sapphis patriam. Hinc moster
suis querebatur, quod Phaoni, quem ipsa depe ib. iv. Od. 9. v. 12...HEolia fidibus puellae. Et
ribat, adhaererent, ejusque amorem retarda Ovid. Epistola Sapphonis ante citata. v. 200.
rent. Ovid. Epist. xv. 15. Sapphus ad Phaonem: Lesbides, JEolid nomina dicta lyrd.
26. Et te sonantem plenius aureo, Alcare,
.Necme Pyrrhiades Methymniadesve puella, plectro.] Ovid. Epist, modø cit. v. 29.
JYec me Lesbiadum catera turbajurant.
Wilis Anactorie, vilis mihi candida Cydno ; .Net plus Alcatus, consors patria ºue lyra que,
Laudis habet: quamvis grandiis ille sonet.
JNon oculis grada est...itthis, ut ante, meis. IHerodot. lib. v. de Alcaeo multa reſert, quae
.iltºue alia centum quas non sine crimine a redarguuntur à Plutarcho, in suo de Herodoti
mari, malignitate libello. Wide quae de illo amplius
Improbe, multarum quod fuit, unus habes. annotavi lib. i. Od. 32. v. 5. et seq. Item, lib.
Narrat Plinius lib.xxii. cap. S. in Phaonis amo iv. Od. 9. v. 7. ubi Allcati minaces Camaenae ap
rem Sappho incidisse per herbain, centumcap pcliantur. -

ita, muncupatam, cujus radix, rara quidern in 27. Dura navis, Dura fugae mala, dura bel
ventu, quibus contigerit, amabiles facit. Porro li.] Ea videlicet quae pertulit Alcaeus atque
ex Suida, item ex AEliano duplex Sappho ſuit, exantlavit pericula, mala, difficultates, a rum
utraque é Lesbo insula: prior Eresia, Alceaei, mas, cum navigando fugere, patriaque exulare
Stesichori, et Pittacicotetanea, quae tres habu coactus est, eo quod civibus, ut aiunt, suis amo
isse fertur sodales seu amicas ante memoratas, rem libertatis suaderet, invisus Tyrannis: quos
plectrum invenisse, scripsisse vero Lyricorum tandem collecta exulum manu Mitylene exe
carminum libros movem, Epigrammata, Elegi git, patriamaue vindicavit.
as, Iambos, et Monodias. Posterior Mitylenaea, 29. Utrumqae sacro digna silentio Mirantur
quae psaltria fuerit, Lyrica scripserit etiam, at umbra dicere.] Alcaeum et Sappho umbrae mi
que ob amorem Phaonis Mitylenaei, a quo sper rantur canentes digna silentum concilio: de
nebatur, de Leucate promontorio in mare se quo Virgil. AEneid. 6.432. Vel Ditis digma sa
praecipitem dederit. De quo vide quae annotabo crariis, quae asserit idem Virgil. At neid. 12.
lib. i. Epist. 19. v. 28. ad has voces mascula 199. vel auscultari digna cum eosilentio, quod
Sappho. Utut sit, quemadmodum unum Her adhibetur in sacris. Vel denique, Sacro digna
culem,etsi plures extiterunt, nominat; et quod silentio, id est, non profanis revelanda, nec
multorum est, eidem tribuunt, ut alibi notavi evulganda quibuslibet, velutiquaedam mysteria.
mus; ita unam Sappho vulgo celebrant, Sap Huc facit awsºngſade: ; atya, apud Plutarch,
phici carminis auctorem, tam venustam et ele lib. de Garrulitate.
gantem, ut decimae Musae cognomen obtinuer 30, Sed magis Pugnas et eractos tyrannos.]
it: Veris nuntiam, blandiloquam lusciniam, Quamvis autem utergue admiranda loquere
vocat Sophoclis Scholiastes. Floruit Alcaeo cum tur, et ab ore utriusque penderent umbrae; hoc
et Stesichoro, annis ante Christum circiter sex tamen erat discrimen, quod amatoria quidem
centis. Ejus (quae temporum injuria cst) apud Sapphüs carmina eximia prorsus atque divina
varios auctores sparsas quasdam poèmatum vulgus admirans auscultarct: at longe tamen
reliquias duntaxat veneramur: et mire laudant attentius, cupidius,jucundiás, audiebatpugnas
Strabo, Aristot. Socrates, Dionys. Halicarn. ab Alcaeo descriptas, et qua ratione exactos ty
Plutarch. Longinus, &c. Catullus Carmen suum rannos Pittacum, Myrsilum, Megalagirum in
 CARMINUM LIBER II. 13. 119

Densum humeris bibit aure vulgus. Quid mirum ? ubi attonita

Quid mirum ? ubi illis carminibus stupens
Demittit atras bellua centiceps
Aures, et intorti capillis
Eumenidum recreantur angues.
Quin et Prometheus, et Pelopis parens
Dulci laborum decipitur sono,
cantilenis istis bestia cen
tum capitum, migras depri
mit auriculas, atque demul
35 centur serpentes Furiarum
crinibus implexi. Imo eti
[29] am Prometheus, et Pelopis
pater suavi cantu captus,
º aerumnas obliviscitur,

.A.N.YOTATION"ES.

sectari mon destiterat, donec omnimo extermi Hae quidem scelerum ultrices multiplici colub
naret. -
rorum morsu belle exprimunt conscientiae sti
32. Densum humeris, &c.] Confertum, tur mulos, quibus scelerati vellicantur intus, sem
matim aggregatum, contente et certatim ap perque plectuntur.
propinquans, auresque arrigens, prae aviditate 36. Recreamtur angues.] Propriè dictum.
capiendi quae dicebantur de expulsis tyrannis, Nam cantu delectari naturaliter serpentes ai
quos odit vulgus maxime et de restitută civibus unt: et Plinius auctor est lib, viii. cap. 16.
libertate, quam omnibus antefert, ipsiusque 37. Quin et Prometheus, &c.] Prometheus
interdum vitae periculo redimit ac vindicat. quoq; item Tantalus suum uterq; laborem ac
Virgil. Ancid. 10. 361. supplicium non sentit, velut raptus extra se,
Concurrunt: harret pede pes, densusqueviro rir. et deceptus amoenitate carminum Alcaei et
Bibit aure vulgus.] ꖼ. locum imitatus Sapphonis. Illum ignis coelestis raptorem, in
Persius, Sat. iv. 50. furti poenam, aquilae rostrojecur depascentis
JNequicquam populo bibulas donaveris aures. excruciari Caucaso affixum vulgo fabulantur;
33. Quid mirum? ubi illis carminibus stu in inferis tamen collocat Aristot. Poétices, cap.
pens, &c.] Neque very mirandum, quod ita cu 17. quod idem facit hic Horat. de Prometheo
riose umbrae affluant, audiantgue versus Alcaei jam lib. i. Od. 3. et 16.
et Sapphonis; siquidem is etiam oblectatur Pelopis parens.] Tantalus Deorum conviva,
terribilis inferorum canis Cerberus, atque vo ut est lib. i. Od. 28. v. 7. quid sciant ac possint
luptatem suam praese fert demissis auriculis, numina, ausu temerario expertus, filium suum
quibus depositam iram ac furorem indicat. Pelopem coctum is apposuit. Tanti verb
Contrarium ostendunt sublatae aures, Epod. 6. sceleris poenas luit apud Inferos detrusus ubi
Lactant. de Ira Dei, vii. Risus homini proprius perpetua fame ac siti cruciatur, ita ut aquis
est inquit, et tamen ridemus in aliis quoque Eridami mento tenus immersus, et poma cer
animalibus sigma quaedam laetitiae, cum ad lu mens ex arbore capiti impendentia, nec tamen
sum gestiunt, aures demulcent, rictum contra haec neque illas capere queat. Cic. Tus. i.
hunt, frontem serenant, oculos in lascivian re JMento summam aquam attingens sili enectus
solvunt. Tantalus. Ovid. Metam. iv. 458.
34. Bellua centiceps.] Canis apud inferos Tibi, Tantale, nullae
fabulosus, ut ait Suidas; immamis trifauci la Deprendumtur aquae : quaque imminet, ef.
tratu tria pandens guttura, horrentia colubris ugit arbos.
colla exerens; Virgil. A neid. 6. 417. et seq. 38. Laborum decipitur.]Graeca dictiotruxay
Plutonis canem area voce asy tax cytoxagnvoy 6aystal royay. Sic et Supra Od. 9... Desine
Quinquaginta capitum, crudivorum, impuden |; Od. seq. 14. Damnatus longi la
temque fortemque appellat Hesiodus in Theo oris Sisyphus. Lib. iii. Od. 27. Abstineto ira
gonia; ºrgix gavºy a few ax4×axx tricipitem orci rum calidaeque rica. Od. ult, ejusdem libri;
canem, Sophocles in Trachiniis. Cerberus Regmarit populorum. Nec Horatius verb so
quasi xgea"&g 3*, carnirorus, Mythol. terram lus ejusmbdi locutionibus atque Hellenismis
designat cadavera consumentern. Quoniam usus. Plaut. Mercat. Animi pendeo. Virg.
vero mortales universi triplici extinguuntur AFueid. i. 219.
mortis genere, naturali, violento, et fortuito, Inplentur veteris Bacchi, pinguisque ferinae.
quae tria rursus infinita sumt; himc Cerbe Et AEmeid. xi. 126.
ro quidam tria capita, alii quinquaginta, Justitiaene prius mirer, belline laborum;’
nonnulli denique centum affinxerunt. Sic Ho Unde igitur hoc dicendi genus tam novum
rat bellua centiceps. aliquibus visum ? Et quae mens laeva doctos
35. Intorti capillis Eumenidum recreamlur alioque viros impulit, ut aut lectionem compro
angues.] Eumenides per antiphrasin dictæ, batam, aut sensum perverterent? Porphyrione
quia nequaquam benigmae, tres censentur, Alec duce, quidam legunt laborem, et decipitur ac
to, Megaera, Tisiphone. Sensus est: Infernales cipiunt pro decipit. Quorsum verb tam audax
illae Furiae ejusmodi carminibus placari, imo figura atque mutatio. Turnebus Alcaei labores
et serpentes earum crinibus intorti is recreari intelligit, ut sit sensus, Prometheum ac Tan
pariter ac demulceri videbantur. Virg. Geor talum proprias oblivisci poenas, delinitos sci
gic. 4.482. licet ac veluti deceptos suavi cantu et narra
—Carruleosque implerae crinibus angues tione laborum Alcaei: de quibus supra. Verum
Eumenides. de Promethei Tantaliq; laboribus hic sermo
120 Q. HORATII FLACCI
nec Orion satagit venari le Nec curat Orion leones,
ones, vel lyncas meticulo
$os.
Aut timidos agitare lyncas. [204]

ODE XIV. AD POSTUMUM.

Vitari mortem non posse.

Heu, Postume, Postume,
annicito praetereunt. Neque EHEU, fugaces, Postume, Postume,
religio rigas, et urgens se-Labuntur anni; nec pietas moram (205]
nium, fatumque inelucta- Rugis et instanti senectae
bile retardabit: mec si tau- ****
- -

ros quotidie trecentos im- Afferet indomitaeque morti:

inoles Plutoni incxorabili, Non si trecenis, quotauot eunt dies, 5
Amice, places illacrymalfi.lem

AxxoratioxEs -

cst apertus quidem et manifestus; sensusque 1. Eheu, fugaces.] Dolet vitae brevitatem,
est: Prometheus et Pelopis parens dulci sono et mortisque duram mccessitatem. Virg. Georg.
modulatione Alcari carminum et Sapphus uter 3. 284. .."

que ade) capitur ct fallitur, ut quasi sensum Sed fugit intered, fugit irreparabile tempus.
atgue memoriam amittat laborum et crucia Ovid. Metam. xv. 183. Tempora sic fugiunt.
tuurn suorum. Pers. v. 151. Fugit horn.
39. Nec curat Orion leones, &c.]- Denique Postume.) Parvi refert seu legas, Postume,
Orion cum aliis ad audiendum properat, ab quo significatur ultimo loco natus; sive Pos
jectiique venturdi cura, qua solet occupari, ad thume, id est, qui post humatum patrem in lu
dulces cantus accurrit. Aiunt minirum cadem cum editus. Hoc cognomen est, ut volunt
apud Inferos umbris inesse ac vigere studia, quidam, parvo certé mixi fundamento, Julii
quibus viventes tenebantur. Virgil. At neid. Flori, ad quem Horatius inscribit Epist. 3. lib.
vi. 653. i. et secundam secundi. Conjectori tamen
- Quae gratia currim danda venia, cum certi nihil aliunde suppetat
..ſlrmorumque fuit viris, qua cura nitentes Virgil. A neid. 6. v. 763. Aul. Gell. lib. ii.
Pascere equos; eaſlem scquitur tellure re cap, 16. &c.
postos. 2. Nec pietas moram, &c.] Et si Deos colas
Ovid Metamorph. iv. 433. religiosissime, haud proinde vita continget tibi
Errant erangues sine corpore et ossibus um diuturnior. Ita quidem Ethnicus de falsis Nu
de : - - [ranni ; minibus mon falso. At sacris mos codicibus
Parsºue forum celebrant, pars imi tecta ty instructi multis dialatam ope Dei praepotentis
Pars aliquas artes, antique imitamina vita, mortem, non ambigimus. Exod. cap. xx. et
Eacercent. Deuteron. cap. v. Honora patrem et matrem, ut
Wide et Odyss. xi. et Macrob. in Somm. Scip. longo virus tempore, ac bene tibi sit in terrá, &c.
liv. 1. cap. 9, &c. In Horațium vero bellum Tib. ii. Reg. cap. xx. Ezechias usque ad mor
movet Scaliger hoc etiam loco; Nºonulum, in tem agrotans, sanitatem oratione piisque la
quit, apud Inferos have inveni, aut Prometheum chrymis obtinet, mereturque audire Deum ita
tormentis addictum, aut Orion a renantem. Er pollicentem; Vidi lacrymas tuas: ecce servati
gone vir perspicax, quicquid rerum ibi geritur te: et addam diebus tuis quindecim annos, &c.
perspexisti: an illic diversatus aliquando sin 3. Rugis et instanti senectar.] Deficientibus
gula otiose tamgue luculenter indagasti, ut as in senectute humoribus subtilioribus, paulatim
severanter dicas, scribasque, haec à te tibi mi arescit corpus ac durescit, et cutis in rugis
nimè visa aut reperta ? quae tamen, ex Aristo contrahitur.
telis citati, item ex Homeri mox citandi fide, 5. Non si trecenis.] Etiamsi tribus quotidie
inveniri ego credam; teque exploso credent Hecatombis Plutonem satagas placare; non
alii. litabis tamen, et mortem frustra deprecabere,
Orion.] Deco variè fabulantur; illum con AEschyl. Méyòr etär 22g Sa'yar&s Jºgay
stat, acrem et strenuum venatorem extitisse igă, ºf 66&w owt' ºria ríºday vacic, &c. Solº
Homer. Odyss. A. paulo ante finem, marrat hunc eorum mors non capitur muneribus, nec st
apud Inferos etiam visum Ulyssi per floridum sacrifices in templis. -

pratum feras persequentem, in desertis autem Trecenis.] Perperam aliqui, tricenis cujus
montibus clard ferred occidentem, &c. prima syllaba, cum sit longa, metri lege ar
40. Hyncas.] Lynx animal pardo non pror cetur.
sus absinnile, ex Gesnero de quadrup. perinde 6. Illacrymabilem.] Lacrymabiles dicuntur
maculosum. Virgil. AEn. i. 127. acutissimi vi ii, qui ad misericordiam facile moventur per
sus, ex Plutarch. Plin. lib. xxviii. cap. 8, &c. lacrymas et preces: e contrario Pluto vocatºr
Ode XIV.-Metrum idem quod Od. 9 lib, i. illacrymabilis, quia munquam flectitur. Bic
 CARMINUM LIBER LI. 14. 121

Plutona tauris; quiter amplum quiter magnum Geryonem,

Geryonem, Tityonque tristi [206] et Tityum coercet fluviole
thali, nempe tranandocumc
Compescit undā, scilicet omnibus, tis, quotºluot nutrimur fru
Quicunque terrae munere vescimur, 10 gibus telluris, seu principes,
seu egeni agricolae fueri
Enaviganda; sive reges, - mus. Abstinebimus incas
Sive inopes erimus coloni. sum sanguinolento Marte,
Frustra cruento Marte carebimus, et illisã unda maris Adria
207 tici frementis: incassum ca
Fractisque rauci fluctibus Adriae : [2 f vebiunus Notum
Frustra per Autumnos nocentem
ANNOTATIONES.

Erasm. 'ajazeeve, implacabilis, cujus ob inex Porrigitur; rostroque immanis culturadunco

orabilem savitiam illacrymemus, inquit Tor Immortalejecur tundens, fecundaque pornis
rentius. Viscera, rimaturque epulis, habitatue sub
7. Plutona.] Inferorum et mortuorum De alto
um. Is Saturni filius, frater autem. Jovis ac Pectore; nec fibris requies datur ulla rematis.
Neptuni. Hitres ita paternum regnum divi 9. Compescit unda tristi.] Detinet in Inferis,
sère, Jupiter quidem Orientalis plaga, sorti et coercet unda Stygia, seu palude illa horrida
tus est imperium;- et cum inde lux oriatur, et irremeabili, de qua Virgil. ALn. vi. 436.
Coelum dictus est occupasse. Neptunus insu Quam vellent aethere in alto
las habuit, unde et Maris Dominus ac Deus JNunc et pauperiem et duros perferre labores!
appellatus est. Pluto matu minimus Occiden Fata obstant, tristique palus inamabilis undd
talem obtinuit regionem, secus inferum mare. Alligat, et movies Styr interfusa coercet.
Hinc fabula dominari inferis ait; et quoniam 10. Terra munere rescimur.] Plin. lib. ii. c.
terræ visceribus condumtur metalla auri et ar 63. Terra, qua, hominum, ut calum Dei, nos
f. Divitiarum Deus existimatus est, et Dis mascentes excipit, natos alil, semetque editos
'lutus dictus. Lactant. lib. i. Divin. Institut. sustinct semper . . . sola qual nunquam iras
Neque vero praetermittendum quod testatur citur homini. .4 subeunt in imbres, riges
Cºl. Rhodig. lib. xvii. cap. 21. Eorum qua cunt in grandines, lumescunt in fluctus, praci
ad defunctorum spectant cultum Plutonem fu pitantur in torrentes. ...ler densatur in nubibus,
isse auctorem primum. Quo nomine creditum, Jurit procellis. At hac benigma, mitis, indul
modo vità functis praesidere. gens, ususque mortalium semper ancilla. Qua:
Quiter amplum Geryonem, &c.] Qui poten coacta generat! Quae sponte fundit! Quos
tes quosque et magnos domat, v. g. Geryonem odores saporesque! Quos succos' Quam bond
et Tityum, scil. ut sbribit Juvenal. Sat. x. 172. fide creditum frnus reddit! Qua, nostri causá
—Mors sola fatefur alit’ &c. quae lege.
Quantula sint hominum uscula 11. Enaviganda.] Mors omnibus subcun
Ten amplum Geryonem vocat Horatius; terge da; mortali cuilibet calcanda est semel ria lethi,
minum Virgil. Æneid. viii. 202. ex eo quod fa ut est in Ode 28. lib. i. Styx trananda et enari
bulantur, triplex ei corpus ſuisse. Hinc Wir ganda vectore et portitore Charonte, quiferru
gil Aºm. vi. 289. -
gined subtectat corpora cymba. Virgil. Æn. vi.
Forma tricorporis umbra. Wide locum a v. 295. ad 317.
Fingendi porro ansam praebuit triplex reg Sive reges sire inopes.] Wide lib. i. Od4, et 28.
num, sive triplicis circa Hispaniam insulae do 13. Frustra cruento Marte carebimus, &c.]
minium ; vel potius trium fratrum corporis Nihil secius moriemur, etsi abstinuerimus bel
robore praestantium concordia, quae tanta erat, lo, mari, &c. frustra cavebimus pericula militiae
ul uno regi animo viderentur, inquit Justin. ad et navigationis, aut pestiferi Austri flatus, in
calcem libri ultimi. Quod idem ſere marrat Autumno praesertim. Quamvis enim mortis
Diodor. Sicul. lib.v.c. ap.2. ubi decimum Her —unum aliquod spiculum eluctemur, at altero
culis laborem in debellando Geryone exponit. percussi occumbermus. Improvisa lethi ris ra
Porro valdé arridet sententia Palaephati as puit rapietgue gentes; ut est in Ode superiori.
serentis, e Tricarenia ad Pontum Euxinum in 14. Fractis fluctibus.] Virg. Æn. i. 161.
sulāGeryonem fuisse, adeoqueTricarenum; et -Omnis ab alte
cx ambiguà vocis significatione tricipitem ac Frangitur, inque sinus scindit sese unda re
proinde tricorporem dictum. ſtuctos.
8. Tityon.] Is mole corporis plus quam Gi Adriae..] Supra Od. 11; v. 2. .
gantaea fertur, et quðd Latonae vim inferre Rauci.j Horrendum frementis quando tu
tentasset, ab Apolline sagittis trusus ad infe mentes fluctus ad scopulos illiduntur ingenti
ros, ubi vulture jecur perpetuo renascens ex somitu et fragore.
edente et lamiante torquetur. Virgil Eneid. 15. Per Autumnos nocentem Corporibus Aus
yi. 595 - -trum.] Autumno quidem morbi semper acu
Mec non et Tityon, terra omniparentis alum tissimi et exitiales, ex Hippocrat, lib. v. Aphor.
num, . ...[corpus 9. Hincluvenal. Sat, iv. 66, letiferum appellat;
Cernere erat: per tota movem cui jugera et Sat. x. 221.
122 Q. HORATII FLACCI -

corporibus moxium Autum Corporibus metuemus Austrum.

mali tempestate. Adeundus Visendus ater flumine languido
miger Cocytus lenta fluens
aqua, Danaïque stirps con Cocytus errans, et Danai genus
scelerata, et Sisyphus AColi Infame, damnatusque longi
filius aetermat poenae addic
tus. Deserenda terra, et Sisyphus AEolides laboris.
domicilium, et grata con Linquenda tellus, et domus, et placens
jux. Etharum, quas.edu Uxor: neque harum, quas colis, arborum,
cas, arborum, mulla te co
mitabitur haud diuturmum Te, praeter invisas cupressos,
possessorem, practer fera Ulla brevem dominum sequetur.
les cupressos
.A.N.YOTATIO.NES.

Quot Themisonſegros.'lutumn00ccideret uno. fuisse rerum multarum notitiã pollentem; et

In causa sunt imaequalitas caloris et frigo cum immortalitatem sibi parare attentāsset
ris eodem saepius die ingruentium. Deinde longo isto labore dammatum, ut ad apicem
aestate successio; in quâ biliosi humores accu montis portaret saxum inde relapsurum. Vide
mulati dein facile computrescunt. Adde cutis Epod, ult, Ovid Metamorph. iv. 460.
constipationem à frigore, per quam tetri hali Jutpetis, aut urges ruiturum, Sisyphe, sazum.
tus retinentur intus, et morbos creant. Demi Virgil. Georgic. iii. 39.
que debilitatae per acstatem vires corporis, —Yonezsuperabile sarum.
fructuumq; copia noxiorum humorum collu Lucret Lib. iii. 1013.
viem gigmens, Autumnum vere &ngtºn ſeri .Nirantem trudere monte
num ab Hippocrat. dici fecerunt. Causas Sarum, quod tamen à summojam vertice
afferunt istas quinque Galen. aliique; necnon rursum,

Plutarch. Sympos, lib. cap. ult. Wolvilur, &c.

16. Austrum.] Hujus natura cüm calida Wid. et Odyss. xi. ubi Sisyphi labor graphice
describitur ac pingitur, ut observari oculis vi
sit et humida, valet ad procreandas tºgritu
dines, replendumque caput, indeque ad gra deatur Sisyphus trudens saxum, commitems, to
vedinem inducendam, sensus torpore inficien toque sudams corpore.
dos, viresque dissolvendas &t enervandas. Hip 21. Linquenda tellus.] Supra Od. 3. v. 17
pocrat. lib. iii. Aphorismo 3. .4uster auditum Cedes coèmptis saltibus, et domo,
hebetat, caliginem ºffundit, caput gravat, pigros Villáque, &c
et languidos facit. El placens uzor.] Wel decora et pulchra, vel
17. Visendus aler flumine languido..] Idest, bene conveniens, ut apud Sueton. Tiber. cap.
migrare tandem ad Inferos oportebit; illicque 7. et hinc viro dilecta et omnino placens.
visere Cocytum, &c. Wide lib. i. Od. 28. 22. Quas colis, arborum.] In colendis ar
Flumine languido..] Virgil. ante cit. tardam boribus luxum atque delicias Romanorum alibi
Stygem vocat. - notavi. Vino etian platanos irrigăsse Q Hor
18. Cocytus.] Ejus derivaturnomen, Akazºo, tensium, testis Marcrobius lib. iii. cap. 13.
lamentor. Macrob. in Somn. Scip. lib. i. cap. Valer. Max. lib. ix. cap. 1. art. 4. de Cn. Do
10. Quicquid homimes in luctum lacrymasque mitio, et Luc. Crasso altercantibus. Uter lur
compellit, Cocytum: quod in gurgite mergit uriosior? inquit Crassus. Egone qui decen
odiorum, Slygem interpretati sunt, inquit. Sic columnas centum millibus mummilm emi: an tu
et ipsas pacmas, quas apud Inferos memorant. qui decem arbuscularum umbram tricies sester
Vulturemjecur immortale tundentem, intelli titlm summa compensas 2 Idem ſere narrat
ge tormenta conscientiae indefessa sceleris ad Plin, lib. xvii. Wide seq. Od. Annot. initio.
missi admonitione laniantis, &c. Wide castera 23. Cupressos.] Funebres arbores, ideoque
ibidem. -
invisas appellat Horatius: Proserpinae Ditique
Danai genus infame.] Danaus Argis regna sacras, ex Servio, Festo, Plinio. Hic. lib. xvi.
vit an. M. 3716. Euseb. Chron. hujus filiae cap. 33. ita scriptum reliquit. Natu morosa,
quinquaginta suos, una excepta, viros jugul fructu supervacua, baccis torra, folio amara,
avere, patris mandato nefario obsequentes: odore violenta, acne umbră quidem gratiosa.
quam ob moxam pertusum aquis implere do 24. Brevem dominum sequetur..] Sequetur,
lium in Inferis coguntur. Wide lib. iii. Od. 11. foribus tuis ex amore apposita, cum vità ex
Viugil. A.m. x. 497. cesseris.
Und sub nocte jugali Brevem.] Paucis annis usum possessione,
Casa manus juvenum fade, thalamique 'oxyozºvoy. Valeant qui ad tumuli vel urne
cruenti. angustias redactum interpretantur. Quae si
Tibull. i. 3. 79. cui placeat explicandi ratio, lucem huic afferet
Et Danat proles, Veneris quar numina lasit, Juvenal. Sat. 10. v. 168. et quinque sequen
In cara Lethaas dolia portat aquas. tibus.
19. Dammalusque longi, &c.] Ellipsis, supp. Dominum.] Te potentem ac divitem. Plin.
poena. modo cit. Cupressus, inquit, Diti sacra, et ided
20. Sisyphus.JEolides.] Latrociniis, ut aiunt, funebri signo ad domos posita; adde nobilium,
infamis A #. est occisus: alii dicunt virum ex Lucano,
º
 CARMINUM LIBER II. 15. 123

Absumet haeres Caecuba dignior [209] Heres dignior consumet

Servata centum clavibus; et mero 26 vina Caecuba centenis cla
vibus custodita; superbum
Tinget pavimentum superbum que pavimentum asperget
Pontificum potiore coenis. vino meliore Pontificum e
pulis.

ODE XV.

- Immoderatum sui seculi circa adificia luxum reprehendit.

Regales deinceps sub
JAM pauca aratrojugera regie , [210] structiones modicam ter
Moles relinquent: undique latius ram relinquent arandam.
Extenta visentur Lucrino Undequaque venient spec
tatum stagna magis spatio
Stagna lacu, platanusque coelebs sa, quam sit Lacus Lucri
mus, platanus quoque ste
rilis
.A.N.YOTATIO.N.E.S.

E! non plebeios luctus testata cupressus. quidam inaugurabantur, et in eorum collegi

Ad rem praeterea faciunt, quae de cupresso um admittebantur. Varro, lib. iii. cap. 6. Ma
scribunt. Praeciso capite moritur, et subacta crob. lib. iii. Saturnal. cap. 13. Chiliad. 3.
non renascitur, sicut ex mortuis nihil speratur: Centur. 2. Adag. 36. et supralib. i. Od. 37. v. 2.
Servius. Rogis adhibetur, et cremandis utilis Ode XV.-Metrum idem quod Od. 9. lib. i.
est cadaveribus, ob gravem ustrinae nidorem; 1. Jam pauca, &c.] Haec Ode superiori
quoniam foetorem cadaveris dum uritur, odoris juncta legitur in quibusdam exemplaribus;
suijucunditate lenit. Ita Varro. Leges pub 'sed perperam: ut satis ostendit argumento
licas et sacrorum ritus, ob acternam firmitatem, rum diversitas.
in tabulis cupressinis describi Plato jubebat. Paura aratro jugera regie Moles relin
Wide Coel. Rhodig. lib. xxv. cap. 2. quent.] Occupantibus ſere omnia aedificiis
25. Absumet hares Caecuba dignior, &c.] sumptuosis, operosis, rege dignis. Cic. pro
Hares dignior te, quia liberalior, et seiens uti Milone, Insanas substructiones. Et postea
iis, qua ad usum sunt facta, quibus improbe Substructionum insanas moles vocat.
avari velut sacris parcunt. Quae vero tu parce 2. Undique lalius Ertenta risentur, &c.] In
nimis servāstivina exquisita, hæc ille absumet, illis a dibus magnifice structis visentur piscinae,
et sine modo fundet. -
vivaria, stagna, Lucrino lacu ampliora; quita
Caecuba.] Lib. i. Od. 20. Wimum optimum men ingens et spatiosus. Val. Max. lib. i. cap. 1.
profundet disperdetºue. C. Sergius Orata, ne gulam Neptuni arbitrio
26. Mero Tinget parimentum.] Cic. Phi subjectam haberet, peculiaria sibi moria erro
lipp. ii. Natabant pavimenta vino. Porro in gitarit, astuariis intercipiendo fluctus, piscium
deliciis fuisse olim respergi pavimentum vino que diversos greges separatos:molibus includen
fragrantissimo, auctor est Athen. lib. xv. Alii do ; ut nulla tan stra tempestas incideret,
referunt ad cottabismum ; quo veteres inter qua non Oratar mense rarietate ferculorum
potamdum usi, non siccantes omnino calicem, abundarent. JEdificiis etiam spatiosis et errel
sed arte quâdam vini reliquias in terram eli-. sis deserta ad id tempus ora Lucrini lactis
dentes, ut sonus inde redderetur. Ita J. Lips. pressit, &c. -

antiq. lect. lib. iii. de eo more et joco à Siculis 3. Lucrino laru.] Hic et Baianus appellaba
invento. Hesychio teste. Suidas paulo aliter, tur, inter Puteolos et Baias situs, ac inter
in xortagićtuy. Athen. variis locis, maxime Avernum Lacum et Tyrrhenum : maxime pis
vero lib. xv. Jul. Pollux, lib. vi. cap. 19. Coel. cosus, et proinde afferens lucrum ; hinc no
Rhodig. lib. vii. cap. 26. &c. men. Ita quidem olim : at anno 1538, terrar
27. Parimentum superbum.] Marmoreum so motus novum excitavit extulitgue Montem Ci
lum vocat Tibull. lib. iii. Eleg. 3. et Cic. Parad. nereum dictum; nihilaue reliquite Lacu Lu
vi. de pavimentis arte et pictura elaboratis, de crino practer coenosam paludem cum arundi
que lithostrotis ac vermiculatis, Plin.lib. xxxvi. neto, quod quidem in suo Lexico affirmat Mi
cap. 25. Quidam legunt superbo, reſeruntdue chael Anton. Baudrandus rerum Geographi
advocem, mero; ut per Hypallagen significe carum studiosissimus, testisque oculatus. Stra
turhaeres superbus vinum pretiosum effundere. bo, lib. v. stadiis octo longum ſuisse refert,
Alimerum superbum aiunt, quod non amplius Suet. Aug. cap. xi. Portum Julium apud
clavibus inclusum jam marmoreoliberê decur Baias immisso in Lucrinum et avernum La
Tat pavimento. Sed vix id venisse in mentemcum mari, effecit. Virgil. Georgic. ii. 161.
Horatio, si dicam ; plus credat mihi quisque ./ln memorem portus, Lucrinoque addita clau
Cordatus injurato, quam juratis illis. stra :
. 28. Pontificum potiore caenis.] Meliore, pre .Atque indignatum magnis strudoribus acquor
tiosiore, quâm illud quod adhibetur in sump &c
tuosis illis Pontificum coenis; quando novi 4. Pialanuºus cºelebs evincet ulmon.] Ar
124 Q. HORATII FLACCI
ulmos excludet. Dein vio-Evincet ulmos: tum violaria, et fall)
laria, myrteta et uberes Myrtus, et omnis copia narium, 6
odoratūs opes afflabunt su
avitatem per loca oleis antë Spargent olivetis odorem
consita, quae priori posses
sori fructum dabant. Mox
Fertilibus domino priori.
densa laurus ardentes Solis Tum spissa ramis laurea ſervidos
radios ramis arcebit. Non Excludet ictus. Non ita Romuli 10
sic erat licitum per leges Praescriptum, et intonsi Catonis [21z,
Romuli et Catonis crimiti,
vel priscorum instituta. Res Auspiciis, veterumque normá.
familiaris aderateis exigua, Privatus illis census erat brevis,

...A.N.YOTATIONES.
-

bores ad umbrarum delicias, sedad mollitiem ceciderat; cum scripsit; Omnia copia narium.
duntaxat utiles, frugiferis arboribus praeferen dictio sané tam grandis quam insolens, tam
tur. Plin. lib. xii, cap. 1. Quis non miretur pulchra et dives, quam audax et mova.
arborem umbra gratid tantium er alio petitam 7, Sparg?nt olivetis odorem Fertilibus domi
orbe 2 Platanus hæc est, per Mare Ionium in no priori.] Odoriferae omnis generis plantae
Diomedis insulam ejusdem tumuli gratid pri diffundent fragrantiam iis in locis, quae prids
mium invecta ; inde in Sicilian transgressa, olivis consita uberem domino proventum affe
atgue inter primas donata Italia. ... in tantum rebant.
que posted honoris increrit, ut mero infuso emu 9. Tum spissa ramis laurea fervidos Exclu
triatur. Compertum id marime prodesse radici det ictus.] Seu quod adversus fulmen ejus
bus : docuimusque etian arbores vina polare. que ignitos ictus valere laurus dicatur ex Pli
Platani folia latissima, umbramdue peramoe mio, lib. xv. cap. ultimo. Sueton. Tiber. cap.
nam alibi notat. Wide apud Herodot, lib. iv. lxix. &c. Sive quod arte quâdam laurus apud
Xerxem cum ingenti exercitu in Lydiam per Romanos veluti silvescebat, ramosque tam
gentemplatani pulcherrimae admiratione cap alte latedue extendebat, ut spissam et opacam
tum, circa illam stantem, aureo monili doman umbram praetexerct, Solisque ardorem arce
tem, ejus denique curam viro immortali com ret, ictusque ferridos ; qui Lucretio verbera
mittentem. Decem erant nempe millia viro Solis nuncupantur. Spissam quoque ramis
rum selectorum e Persica militia, qui diceban lauream referunt aliqui ad hortos operis topia
tur immortales; quoniam uno moriente, statin rii. De quibus omnibus Plin. citato loco.
alter substituebatur, ut completus esset semper Laurus nempe aliique frutices gradatim mo
ille numerus. Horum meminit Q. Curtius, lib. dicis intervallis inflecti, annectiºue, et cancel
iii. Porro platanum auream sibi fundi jussit latim pingi possunt, induit Cruq. hic.
Xerxes, quas supra memoratam exprimeret, 10. Non ita Romuli Prescriptum, &c.] Non
ejusque leniret desiderium, et regiae mentis ob ita majores nostri; nec ista grassabatur luxu
ejus absentian aestuationem. Coel, Rhodig. ria temporibus Romuli ; qui singulis civibus
lib. xxv. cap. 1. Wide supra Od. 14. sub finem duo tantum agrijugera distribuit, aut Catonis
Annot. ad ea verba, quas colis, arborum. Censorii, Portia familite principis, luxuriae
Plutanus calebs...] Martial. lib. iii. Epigram. hostis inſensissimi: qui Dux, Orator, ac Se
57. viduam appellat : intellige 'sterilem, vel nator praeclarus, frugalitate et continentiã
non vitibus, ut solet tilmus, maritatam. Wide longe clarior, quater et quadragies accusatus,
Plin. lib. xvi. cap. 17. Senec. Lib. v. Epist. vi. toties est absolutus. Plutarch, in ejus vità.
5. Evincet ulmos.] Expellet, quasi dimove Plim. lib. vii. cap. 27. Valer. Maxim. lib. iii.
bit loco earumque plantaria occupabit. cap. 7.
Tum violaria, &c.] Similiter et flores odo 11. Intomsi.] Nimirum Romani usi tonsori
riferi exterminabunit fructuosas arbores, his bus anno ab urbe condità 454, anted vero inton
que neglectis et ejectis, excolentur. Quidam si fuere; quod ex Varrone asserit Plin. lib. vii.
legunt, myrtusque et omnis, &c. ut metri con cap. 59. Wide Gell, lib. iii. cap. 4. Quod si
stet ratio. Alii volunt hic myrtus 4. declin. Catonem intelligere Uticensem placet : hic
esse, et num, plural. adeoque ultimam sylla etiam intonsus, quia ex quo civilia bella exar
bam produci. Plin. lib. xxi. cap. 11. In Italid sere, tonderi nunquam voluit:: Lucan. ii. 372.
violis succedit rosa: huic intervenit lilium : ro Ille mec horriferam sancto dimovit ab ore
sam cyanus excipit, cyanum amarantus. De Casariem, duroque admisit gaudia vultu;
myrto plura lib. i. annotavi ad Od. 38. v. 5. Ut primum tolli feralia viderat arma,
6. Omnis copia narium.] Abundantia flo Intonsos rigidam in frontem descendere cd
rum et odorum, qui sunt odoratūs opes quasi nos [bam.
ac divitiae, voluptas ac delectatio. Est qui Passus erat, mastamgue genis increscere bar
dormitāsse hic Horatium cavilletur, nec satis 13. Privatus illis census eral brevis.] Exigua?
intendisse animum. Quasi very temere quid nunc erant privatorum opes; mec dives esse
quam scribere soleat tantus Poèta. Imö felici quisquam satagebat; at universiReipublicae de
ter intendebat animum, forsan vivos et roderat cus, gloriam, potentiam augere et amplificare
ungues, et in versu faciendo sarpe caput jam studebant. Wide paupertatem laudatam apud
crat, atque, ut ait etiam Persius, Pluteum Waler. Maxim. lib. iv. cap. 4. ubi inter excmpla
 CARMINUM LIBER II. 15. . 125

Commune magnum: nulla decempedis publica autem dives. Ne

Metata privatis opacam 15 mini privato porticus men
sa decem pedum pertică
Porticus excipiebat Arcton; colligebat auram Septem
Nec fortuitum spernere cespitem [213] trionalem umbrosam. Ne
que fas erat contemmere
Leges sinebant; oppida publico glebam obvenientem; ur
Sumptu jubentes, et Deorum bes autem communibus im
empla novo decorare saxo. 20 pensis, ac numinum fana
*
lapidibus novis exornare
praescriptum erat.
.ANNOTATIONES.

non pauca, hæc affert. Valerii Poplicolae, Cui Surgat, et algentem rapiat carnatio. Solem.
mortuo lectus funebris et rogus defuit; eacequiae 17. Yec fortuitum spermere cespitem Leges
ter) pecuniſi publică ducta, sunt. Agrippae sinebant; &c.] Legum poemis erat obnoxius,
Menenii, quipublica: salutis arbiterita pecuniae quisquis operosas a des sibi molitus esset e
inaps decessil, ut sepulturae honore caruisset, saxo quadrato; quae quidem structura templo
nin a populo collatis in capita sextantibus fu rum erat. At privatis vel crudo cespititio solo,
neratus esset. Et paulo post, idem sic scribit: aut coctis tantum lateribus aedificare licebat.
Im) rero quospericula Roipublica. Imperatores Turneb. lib. x. cap. 21. Itaque memo sperme
afferebani, angustia rei familiaris (quid cesso bat casam hacreditate sibi obvenientem, agel
proprium nomen veritati reddere?) bubulcos lum, praediolum. Neminem pigebat habitare
Weri º: Et postea: Quid JElia familia, domunculas,
am locuples? ... Serdecim eodem tempore Pauperisettuguri congestum cespite culmen.
ii fuerunt, quibus una domuncula eral eo Virg. Eclog. i. 69. vel, passim, et sine discri
dem loco, quo nunc sunt Mariana monimenta; mine cibum aut quietem captabant majores
tº unus in Agro Veiente fundus minus multos nostri ubicumque sors tulerat. Ovid. Fast. i.
cultores desiderans, quam dominos habehat, &c. 205. - -

14. Commune magnum.] Tº zoº, apud Ci 'ec pudor, in stipuld placidam cepisse quie
cer. Sensus est; magni putabatur publica res, lem,
salus, auctoritas; commodo privato Reipubli JYec fanum capiti supposuisse, ſuit.
ca utilitas anteponebatur. Cic. pro Flacco. Tibull. ii. 5.99.
In privatis rebus minimo contentierant majores
nostri; in imperio et public4 dignitute omnia ..At sihi quisque dapes et fºstas ertruet alt8
ad gloriam splendoremºue revocabant. Cespitibus mensas, cespitibusque thorum.
Mulla decempedis Metata privatis, &c.] Pri Huc facit quod de Tiberio Sueton. ait, cap.
vatorum nemini porticus erat pluribus metata xviii. Trans Rhenum ver') eum ritz ordinem
decempedis, adeoque valde longa, ex arte, et tenuit, ut sedens in cespite nudo cibum caperet
magno proinde sumptu extructa. sape elium sine tentorio pernóctaret.
15. Opacam excipiebat Arcton.] Quae porti Fortuitum.] Hujus vocis penultimam cor
cus Septentrioni obversa, apta esset ad captan ripit Juven. Sat. xiii. 225.hic vero productan
dum a state frigus plurimum, et ad amoenam vides, a fortuna et ire, Servius in Aºn. vi. 179.
ambulationem, fervente etiam die. Alrelos Grae 18. Oppida publico Sumptu juhentes et De
cis Ursa, Latimis sidus Boreale, polo Arctico orum Templa, &c.] Hinc iºdiles, seu publi
nomen fecit: regionem septentrionalem desig carum acdium, totiusque urbes curatores. Hoc
nat, unde frigidae et salubriores spirant aurae. et ad Augusti laudem scripsisse Horatius cre
Porticus definiri potest ambulacrum columnis ditur. Sueton. August. cap. xxx. Spatium ur
septum, Gall, une Gallerie. Ang. a CloystER. bis in regiones vicosque divisit; instituitºue ut
Alia centenariae, alia: milliariae diccbanturº à illus annui magistratus sortif) lucremtur . . .
longitudine et numero passuum, quos contine JEdes sacras vetustate collapsas, aut incendio
bant. Sueton. Vitruv. lib. v. cap. 9. et 1 1, absumptas, refecit; easque et ceteras opulentis
Alex. ab Alex.lib. iii. cap. 22. et 23, ubi et mul: simis donis carornarit, &c.
tiplex porticus recensetur; pra: caeteris autem 20. Novosa.co.] Vel secto, quadrato; et no
Porticus Claudia, in quâ subdiales ambulati lito; vel & longinguis terris Roman advertº
ones, miro ingenio elaborata; item Porticus º est marmor ex Armenia, Paro, Chio,
Augusti, in Palatio cum bibliotheca Gracca La Afgypto, Numidia, &c. Juvenal. Sat. xiv. 86.
timâque, Numidico marmore per symmetriam et seq. ,
extructa, &c. Wide et Coel. Rhodig. lib. xxviii. JEdificator crat Centronius
cap. 39. Juv. Sat. vii. 182. Alla paraoat
Parte aliá longis Numidarum ſulta colum Culmina villarum, Graccus, tongéquc pairs
ints Marmoribus, &c.
w
126 Q. HORATII FLACCI -

ODE XVI. AD. GROSPHUM.

..Animi tranquillitatem non nisi cupiditates coèrcendo parari.
o, ºrºphe.º.º. ºOTIUM Divos rogatin patenti
numinibus petit quilibet in
[214]
aperto mari AEgaeo depre Prensus AFgaeo, simul atra nubes
hensus, simul atque nigra Condidit Lunam, neque certa fulgent
nubila texerunt Lunam, me Sidera nautis:
que apparent nautis astra
non dubia. Quietem Thra Otium bello furiosa Thrace, 5
gia bello efferata; Parthi Otium Medi pharetră decóri,
insignes pharetra quietem
[215]
poscunt nec lapillis, nec Grosphe, non gemmis, neque purpurá ve
purpura nec auro venalem: nale, nec auro.
*...*.*.*.*... Non enim gazae, neque consularis
sulis apparitor haud pellunt
graves animi turbas ac so Summovet lictor miseros tumultus 10
licitudines circa palatia la-Mentis, et curas laqueata circum
quearibus ornata volitan
tes.
*
.A.N.YOTATIO.NES.

Metrum idem quod Od. 2. lib. i. Sidera non sequimur.

.Ad Grosphum.] Hunc Pompeium Grosphum 5. Otium bello furiosa Thrace.] In mediis
nobilem et Magistratibus perfunctum innuit, belli periculis et aerumnis fatigata gentes
quod in fine hujus Odes purpura vestiri scribit. etiam maxime bellicosae otium desiderant: vix
Siciliensem aiunt nonnulli, eo quod ibidem tamen postea bello abstinet, praeda alliciente.
Horatius Siculus gregibus et armentis opulen Furiosa Thrace.] An quod atris infuscati sa
tum notat. Virum autem frugi celebrat Epist. gulis (qui furiarum color est) ad bellum pro
lib. i. 12. v. 22. cedumt Thraces? An quod terribili specie? Sic
Utere Pompeio Grospho; et si quid petet apud Plutarch. in vita Pauli AF milii, Pugnan
ultro tium Thracum aspectu.Yasica marime eachor
Defer, nil Grosphus, nisi verum orabit, et ruit. Erant nempe in acie prima, homines
acquum. proceris corporibus; albis ac lucenlibus sculis,
1. Otium Diros rogat, &c.] Otium poscunt ocre is armali, tunicas induli migras; graves
omnes, et tamen omnes avaritiam et ambitio enses et rectos ū dertris humeris quatientes.
mem colunt, per quas assiduis laboribus et pe 6. Medi pharetrá decori.j Parthos indicat
riculis exercentºr, atque otio frui prohibentur. Medorum victores; de quibus lib. i. Od. 12 et
Sic impiger ad Indos, quaestūs causa currens 19. arcubus armatos in Xerxis exercitu : testis
mercator, cum se jactatum tempestatibus, et Herodot. lib. vii. Sagittas ab inguine jaculari
mortis discrimini proximum sentit, tum mare seu torquere solitos, annotavi ad Pers. Sat 5.
et navigationem detestatur, otiumque rogat a v. 4. ex Casaubone.
Castore et Polluce; at ultra pergit tamen, ur 7. Non gemmis, neque purpurá, &c.] Non
gente avaritia, cum primum periculum praete emitur aut venditur ullo pretio liberalis illa
riit. Lib. i. Od. 1. v. 15. animi pax et tranquillitas, im) generosa vir
Luctantem Icariis fluctibus.Africum tus, quam movere aut concutere nihil potest.
Mercator metuens, otium et oppidi Eam vero sibi parat, quisquis affectus atque
Laudal rura sui; &c. appetitus cogit rationi morem gerere et ob
2. JEgao.] Quod mare altum et scopulosum, temperarc.
et multis adeč maufragiis infestum. Unde Pro . . 9. Yon enim gaza, &c.] Nec divitiae, mec
verb. Tº Aiyazy waity, ab AEga insula, vel dignitates conferunt immunitatem a curis et
ab AFgis Euboeae insulae oppido, ut Straboni solicitudinibus.
placet, AEgaeum mare dictum est. Alii alia fa Consularis lictor.] Minister publicus ante
bulantur. Situm est Graeciam inter et Asiam, Consulem aliosq; magistratus tum honoris
plures habet insulas quasi passim dissemina causa, tum summovcnda turba gratia praece
tas; hodie Archipelagus nominatur. dens, Imperiique insignia, fasces et secures,
3. Neque certa fulgent Sideral Cum ortis prieferens. Tit. Liv. lib. iii. cap. 48. I lictor,
nubibus obducta coeli facies, nom ostendit ea sunmore turbam.
sidera certà semper regione apparentia, quibus 10. Miseros tumultus Mentis.] Animi per
diriginavigantes solent, et tutus esse cursus turbationes, metum, iram, cupiditatem, quibus
ac non dubius. AEmeid. i. 88. -
miser homo afficitur, quando se illis huc illuc
Eripiunt subito nubes calumque, diemgue, distrahi patitur, et discruciari. Tumultus qua
Teucrorum ex oculis; ponto now incubat si timor multus.
atra. 11. Curas laqueata circum Tecta volantes.]
Lucan. Palatia divitum curis obsidentur: et quo ma
—Miseros fallentia nautas jores adsunt opes, eo plures et graviores comi
 CARMINUM LIBER II. 16. 127

Tecta volantes. Is felix est & modică vita,

Vivitur parvo bené, cui paternum cui majorum salinum ruti
lat in frugali mensã, neque
Splendet in mensã tenuisalinum, tranquillum soporem metus
ec leves somnos timor aut cupido [216] adimit vel turpis cupiditas.
Sordidus aufert. 16 Exiguo tempore valentes
cur plura intendimus 2 Cur
Quid brevi fortes jaculamur aevo petimus regiones diverso
Multa? Quid terras alio calentes calefactos Sole? Ecquis ex
torris à patria, procul est
Sole mutamus Patriae quis exul etiam a seipso 2 Naves are
Se quoque fugit: 20 munitas ingreditur prava
Scandit aeratas vitiosa naves [217] solicitudo, nec deserit equi
tum cohortes, velocior cer
Cura: nec turmas equitum relinquit, vis, et Euro nubes discu
Ocyor cervis, et agente nimbos tiente rapidior.
Ocyor Euro.
A.N.NOTATIO.NES

tantur atque urgent curac, quasi cor urentes Spatio brevi spem longam reseces.
dictae. Cornel. Tacit. Invidia summa qua gue 18. Quid terras alio calentes Sole mutamus 2)
appetit. Juvenal. Sat. xiv. 303. Cur, patria relicta, pergimus in alia plane cli
Tantis parta malis, curd majore, metuque mata, remotasque valde regiones, alio veluti
Serrantur. Misera est magni custodia census. Sole calescentes; Virgil. Georg. ii. 511.
Tull 2. de Legib. Magnificas rillas, pavi Prilioque domos et dulcia limina mutant,
menta marmorea, et laqueata tecta contemno. .dtgue alto patrian quarunt sub sole ja
12. Volantes.) ºgo;1ids; ºr lega ixzva'ai, Alas centern. º

habentes curae. eognis. Contra Juvenalis, Sat. xii. 103.

13. Viritur parvo bene, cui, &c.] Contra ..Yostro sub sidere.
very lactam ducit ille vitam, qui parvo conten 19. Patric quis erul Se quoque fugit 71
tus, modicam supellectilem et mensam satis Translata sententia e Graeco: Tic wargije:
habet, gaudetºue suá conditione mediocri, Un 397.2, 3, 42.1 avray itv7 ; id est, Quis pa
de pacatum capitsonnum, quem noniuterrulu ternum deserens solum, pravam simul indolem
pit vel habendi cupiditas, vel timor perdendi. pravosque affectus relinquit? Imo se quisque
Paternum Splendet in mensã tenuisalinum.] secum defert, id est, animum suum seu pro
Egregie locum hunc illustrat Turneb. lib. x. bum seu improbum. Senec. de Tranquill. vit.
cap. 22. Insulsus, inquit, videatur sensus, nisiHoc se quisque modo semper fugit. Sed quid
intelligas salis olim quondam in mensa religi prodest, si non effugit 2 Sequitur seipsum, et
onem fuisse, unde isgovº axa: Graeci dicunt: et urget gravissimus comes. Sic mercator avarus,
appositus sal mensam consecrare videbatur. quolibet peregrinatus fuerit, awaritiam circum
Arnob. lib. ii. Sacras facilis mensas salinorum fert. Horat. lib. i. Epist. 1 1. v. 27.
appositu, et simulacris Deorum. Sed tamen po Caelum, non animum mutant, qui trans
tissimum tenuem et parcum pauperemoſue vic mare currunt.
tum Horatius significat hominum pro obsonio Epist. 14. v. 13.
salem lingentium, quod pauperes olim facie In culpá est animus, qui se non effugit
bant, ut apud Pers. Sat. v. unquam.
Raro regustatum digito terebrare salinum Lucret. lib. iii. sub finem.
Contentus perages? Hoc se quisque modo fugit. 4t quem sci
Hucusque Turnebus. Salinum very praecipué licel, utfit,
memorat Horatius; tum quia primo loco solet Effugere haud potis est, ingratis harret et
apponi: tum praesertim quod veteres poculo angit.
et salino à majoribus accepto libenter uteban Varro et Petronius longe fugit, qui suos (id
tur. Et quibus nullum erat argenteum was, sa est se) fugit.
linum tamen ex argento habebant. Ex quibus 21. Scandit arratas, &c.] Seu navim, scu
intelliguntur hae voces, splendet, et paternum. equum conscendas, ut effugias curam, haec te
15. Leves somnos.] Dulces, molles, placidos, facile consequetur, utpote cervis pernicior et
et tranquillos ; vel solvi faciles. ventis. Horat. lib. iii. Od. 1. v. 37.
Cupido Sordidus.] Amor pecuniae sordidus, Sed timor el minde
turpis avaritia. Sacra cupido indomiti census. Scandunt codem quo dominus; neque
Juvenal. Sat. xiv. 175. - Decedil aeratti triremi, el
17. Quid brevi fortes jaculamur acto Mul Post cquitem sedet atra cura. . .
ta?] Cumesciamus paucis nos annis esse vic 23. Ocyor Cervis.] Cervorum pernicitas
turos, curtam multa et magna prosequimur cuivis nota.
et captamus 2 Lib. i. Od. 4. 24. Euro.] Abortu flat iste ventus. Ovid.
Vitae summa brevis spem nos vetal incho Metamorph. i. cap. 2.
are longam. Eurus ad auroram Wabatharaque regna
Et Od. 11. recessit,
128 Q. HORATII FLACCI
Mens presentibus contenta Laetus in praesens animus, quod ultrà est 25
******
ulterius: molesta verb quá
Oderit curare; et amara lento
jtjºn. Nºn Temperet risu. Nihil estab omni
est aliquid omni ratione Parte beatum.
P*...* ** Abstulit clarum cita mors Achi.em -
riosum sustulit mors repen
-

tina Timomum debilitawit Longa Tithonum minuit senectus:

Senecta prolijoº, Mihique Et mihi forsan, tibi quod negårit,
forsitan indulgebit tempus
id quod tibi non concesserit. Porriget hora.
Grºges numerosiet boyes e Te greges centum, Siculaeque circum º18]
sºil. i.e. ...si. Mugiunt vaccae: tibi tollithinnitum
edunt : hinniunt tibi equi
ºndi, ºu done. Apta quadrigis equa: te bis Afro 35
Te operiunt panni & lanā Murice tinctae
semel atque iterum Africa- Vestiunt lanae:
no murice imbuta. Mihi mihi parva rura, et
Parºrax largita es Spiritum Graiae tenuem Camoenae
gellum, et aliquantulam Graeca Musæ
.ANNOTATIONES.

Persidaque,
tints.
et' radiis juga subdita matu 34. Tibi tollithinnitum, &c.) Equorum eti
am greges tibi adsunt, hinnituſ generositatem
25. Lactus in praesens animus, &c.] In diem exhibentium. Æneid. iii. 672. Clamorem im
vive: Dona praesentis rape lactus horſe, lib. iii. mensum tollit. Cic, ad Q. fratrem Epist. 1.
Od. 8. utere presenti fortuna: quod ultra prae lib. ii. Clamorem satis magnum sustulerunt.
sens tempus est, ne cura, neque futuro te dis 35. Apta quadrigis equa.] Curulibus et cir
torque. censibus ineundis certaminibus hoc aptior, quo
26..?mara lento Temperet risu, &c ) Si quid velocior. In illis bigae, trigae, quadrigae; sive
ingruit adversi et amari, id animo laeto perfer. currus duobus, tribus, quatuor equis tracti.
Nam levius fit patientid quicquid corrigere est Wide lib. i. Od. 1. Annot ad hac verba; Sunt
nefas. Lib. i. Od. 24. v. 19. 3.curriculo, &c. Alex. ab Alex. lib. v. cap.
Lento risu.] Moderatālactitiã. Aliileguntleto. 8
27. Nihil estab omni Parte heatum.] Cic. 1. Te bis Afro Murice tinctæ Vestiunt lanae.]
de Invent. Nihil omni er parte perfectum al Pretiosae nobilesque te operiunt et decorant
que beatum. Ovči; ºrx'rt' tri rayºn.610;, Ne vestes ex optimã purpura, seu e panno san
mo perpmnino felir et beatus. guine muricis piscis semel atque iterum im
29.1bslulit clarum citamors.lchillem.] Quod buto; sic enim purpureus color efficitur exqui
modo protulit, exemplis comprobat Poéta. Fu situs, praesertim cum murex est e mari Afri
it illustris Achilles, at paucis annis inclaruit, cano, vel Tyrio. Testis Plinius lib. ix. cap.
et cita mors finem glorine subitum imposuit. E 36. ubi murices et purpura, inquit, colorem
contrario Tithonus diu vixit quidem, sed in illum tingendis expetitum restibus in mediis
commoda senii persensit adeb, ut vitae pertae habent faucibus. Liquor is nimirum est in can
sus fuerit, optăritgue in cicadam mutari, quod didá vend, unde pretiosus ille bibitur nigrican
et à Diis obtinuit. Wide lib. i. Od. 28. De tis rosa color sublucens . . Praecipuus hic in
Achille verb codem lib. i. Od. 6. v. 6. Od. 8. JMeninge Africa, et Getulo littore Oceani . . .
sub finem; Od. 15. ad finem lib. ii. Od. 4. v.3. Huic fasces et secures Romanæ viam faciunt,
lib. iv. Od. 6. Epod. 13. v. 17. idemque pro Majestate pueritia, est. Distinguit
31. Et mihi forsan, tibi quod negárit, Porri ab Equite Curiam, in triumphali miscetur
get hora.] Parvo mihi fortasse vitam dabit auro, &c.
longiorem, tibi vero diviti negabit. Bis tinctæ.] Dibapham purpuram vocant,
32. Hora.] Wel tempus: sic Pers. Sat. 5. v. Plin. lib. ix, cap. 39. Huic successit dibapha
14. Fugithora. Welhoroscopus: klem. Pers. Tyria, qua in libras denariis mille non poterat
ibid. v. 48. emi . . . dibapha tune dicebatur, qua, bis
—Seu nata fidelibus hora tincta esset, veluti magnifico impendio. Qua
Diridit in geminos concordia fata duorum. liter nunc omnes pené commodiores purpura:
33. Te greges, &c.] Tu te beatum existimas tinguntur. Cic, lib, ii. Epist. 16. Curius mos
gregibus et armentis abundams, et optimã pur terdibaphum cogitat; sed eum "... moratur.
pură vestitus. At ego mihi videoraequè actu 38. Spiritum Graia, tenuem Camarma'.] Ly
fortunatus, tenuibus praediis victitans et con rica poiseos ab Alteo aliisque Poetis Græcis
tentus, poetică gaudens facultate, ct vulgi desumpta facultatem, quâ sublimi ferian si
spermens rumores. Divites Homero road inves dera vertice, tribuit mihi. -

xzi roavčogral, agnis et bobus affluentes; He Camana...] Quasi Canema: A canendo dictæ,
siodo moatſwhacu, ovibus abundantes nuncu teste Macrob. in Somn. Scip. lib. ii. cap. 5.
pantur. Wide lib. iv. Od. 6. 29.
Sicular vacca..] Opimis e Siciliae pascuis Spiritum Phabus, mihi Phºebus artem.
walde pingues * ---- Carminis, momenaud dedii Potta. J.
~" * t +
 CARMINUM LIBER II. 17. 129

Parca non mendax dedit, et malignum [219] facultatem, necnon contems

Spernere vulgus. 40 mere improbum vulgus.

ODE XVII. AD MAECENATEM, AEGROTUM.

º Superstitem ei se non futurum.
t - - - Quare mihi vitam aufers
CUR me querelis exanimas tuis , per querimonias tuas * Ne
Nec Dis amicum est, nec mihi, te prius que numinibus placet, ne,
Obire, Maecenas mearum que mihi, ut prior moriaris,
6 Marcenas, insigne orna
Grande decus columenque rerum. mentum ac tutela rerum
Ah! te meae si partem animae rapit [220) nearum. Ah si promp
tior mors aufert te, dimidi
Maturior vis, quid moror altera, um vitae meat, quorsum ego
Nec charus aequè, nec superstes restabo dinidium alterum,
Integer ? Ille dies utramgue haud pariter dilectus, ne
que remanens totus * Dies
Ducet ruinam. Non ego perfidum iste ſeret ambobus exitium.
Dixi sacramentum : ibimus, ibimus, 10 Haud falsum juravi : per
Utcunque praecedes, supremum genus una, quocunque mo
do anteibis, pergemus ulti
inaul
.4.Y.YOTATIO.W.E.S.

39. Parca non mendar.] Pers. Sat. v. 48. 6. Maturior ris.]Celerior quam ferat natu
Parca tenar veri. Immutabile fatum. Hujus rae lex.
intelligentia loci pendet e vetere ritu. Ultima 7. Yee charus acqué.] Wel populo Romano
scilicit hebdomadis die, qua quis in lucent non perinde charus, ut Marcenas; vel ipsi sibi
editus crat, fata vocabantur, quae scriberen uolestus, ablato amico.
tur; quod eo die viderentur Parca in totam ..Wec superstes Integer.] S. Aug. Conf. lib. iv.
statuere vitam, quâ fortuna futurus quis esset. cap. 6. Sensi ego, inquit, animam meam et ani
Tertullianus; Dum per totam hebdomadammam illius (amici) unam fuisse . . . ideoque
Junoni mensa proponitur; dum ultima die fata eo morte sublato, mihi horrori rita erat; quia
scribenda adrocanlur: Haec Turneb. lib. x. molebam dimidius rivere, &c. S. Gregorius Naz.
cap. 22. Credebant veteres nascenti cuilibet suam cum D. Basilio animi conjunctionem et
admasci genium; deinde vero septimo, a quo annicitian avu v2.ſz, vocat, eandem animam.
natus erat die, Parcas statuere, qua ille per 8. Ille dies utranque Ducet ruinam.] Qui
totam vitam fortuna usurus esset. te dies vivis auferet, is et me videbit morien
Elmalignum Spernere rulgus. Populi malig tem. Hoc ſere ita contigit: nam obiit Mae
nitatem, invidiam, opinionem, favorem etiam cenas ann. U. C. 746. Horatius vero anno
et applausum. Quae quinon spernit, is mun praecedenti, qui Imperii Augusti 34. erat. Dio.
quam beate vixerit. Euseb. Chron.
Ode XVII.-Metrum est idem quod Od. 9. 9. Won ego perfidum Diri sacramentum.]
Lib. i. Non temere, aut fallaciter, sed ex animo et
1. Cur me querelis, &c.] Vix & pertinaci sincere spondeo fore me tibi vitae mortisque
morbo convalescentem inviserat Maecenatem comitem, atque devoveo. Itaque Horatius os
Horatius, atque seu affectae valetudinis taedio tendit esse se exeorum numero, qui Principi
seu integrae salutis desperatione, graviores in bus devoti appellabantur. Caesar de Bell.
quarrelas erumpentem, aerumnosae etiam isti Gall, lib. iii. cap. 23. Aliá er parte oppidi Ad
vitae mortem praeoptantem audierat. Quo ipse cantuanus, qui summam Imperii tenebat, erup
dolore perculsus Oden hancei scribit. tionem facere comatus est cum sercentis derotis;
Ezanimas.) Maerore conſicis ac perimis, quos illi Soldurios appellant, quorum hºc ent
Cic. pro Milone. Me quidem eranimant et conditio, ut omnibus in vild commodis und cum
interimunt has voces Milonis. Virg. Æn. iv. his fruantur, quorum se amicitize dediderunt;
360 si ſº eis per win accidat, aut eundem casum
Desine, meque tuis incendere, teque querelis. und ferant, autsibi mortem consciscant; neque
adhuchominum memorid repertusest quisquam;
2. Dis amicum.] Dictio Graeca Bºoſt ºix:y qui, eo interfecto, cujus seamicitiae derovisset,
Epod. 1. v. 5. ad eundem Maccenatem. mori recusaret. Dio. lib. liii. morem istum
Quid nos, quibus te vita sit superstite fluxisse ab Hispanis ait, favetgue Sallustius:
Jucunda; si contra, gravis? Hispani se regibus devotent, et post eos vitam
4. Grande decus columenque.] Wide Od. i. recusant. Et Val. Max. lib. ii. cap. vi. Celtibe
lb. i., Partem anima. lib. i. Od. 3. .inima: ri nefas esse ducehant praelio superesse, cum is
dimidium mea. Pythagoras aiebat amicum occidisset, pro cujus salute spiritum devoverant.
tise animam unam duobus in corporibus. 11. Supremum Carpere iter.] Discessum *
130 Q. HORATII FLACCI
imire viam expediti socii. Carpere iter comites parati.
Neque,
quam & me
te Chimaera
separabitflam-
un-Me me
e nec
himaerae spiritus igneae,
... r. Nec si resurgat centimanus Gyas,
vus Gyas centum manusha Divellet unquam : sic potenti
- - - - [221]
bens. Ita decretum The
midi praevalenti et Fatis. Justitiae, placitumque Parcis. 16
sº fibra, sive scorpius Seu Libra, seu me Scorpius aspicit
timendus mihi dominatur, Formidolosus, pars violentior
pars temporis natalitii pe
riculosior; sive Capricor Natalis horae, seu tyrannus
mus occidentalis Oceanipo Hesperiae Capricornus undae; [222]
tens; vix credibiliratione Utrumque noström incredibili modo 21

.A.N.N’OTATIO.NES.

vitā húc ad inferas regiones, mortisque im bula, interemptum Scorpionis aculeo Orionem,
perium. qui juvenili robore ferox nullam esse feram
13. Me mec Chimaerae, &c.] Non divellar jactaret, quam conficere non posset. Ejus ve
ego à teulla re quantumvis terribili. De Chi rô superbiam ultus Jupiter mortales docere vo
maera lib. Od. 27. Ilúg rvíova'a, Ignam spirans luit, non plus aequo viribus suis fidere. Hygin.
dicitur Pindaro. lib. vi. de Sign. Coelest.
14. Nec si resurgat, &c.] Epod. 1. v. 11. 18. Formidolosus, pars violentior Natalis
—Et te vel per Alpium juga, horae.] Nempe sidus hoc ad Martem pertinet,
Inhospitalem et Caucasum, quiet inclemens, maleficus, horribilis. Unde
Vel Occidentis ad usque ultimum sinum referrihuc potest Horatii in Philippensi clade
Forti sequemur pectore. periculosa fuga, de qua supra Od. 7. Wide
Centimanus Gyas.] Is unus é natis coelo Cic. 2. de Nat. Deor. Virgil. Georg. i. 38.
terrāque, de quibus Apollodorus. Legunt alii, Manil. lib. iv.
Gyges; alii Gigas. In scirpo est modum qua Scorpius armalá violentd cuspide caudā,
rere. De nomine controversia est. Designatur In bellum ardentes animos, et Martia custra
certè Gigas aliquis, qualis Briareus, de quo Efficit, &c.
Virgil. ABn. x. 565. Hinc et Arat.
—Centum cui brachia dicunt Scorpius infestus pracportans flebile acumen.
Centenasque manus, quinquaginta oribus Quidam codices habent, lethalis hora. Sed
ignem apage. Aiunt porro sub hoc natis astro et
Pectoribusque arsisse. horoscopo vitam esse breviorem.
15. Sicpotenti Justitiae, placitumque Parcis.] 19. Set tyrannus Hesperie Capricornus
Has cum illä jungit, quasi justa, {... ac unda..] Sive prodii in lucem sub Capricorni
fatorum legis ac decreti vindices et adminis sidere quod, cum Saturnus obtinet, graves ex
tras. citat pluvias atque tempestates in mari prae
17. Seu Libra, seume, &c.) Quodcunquemas sertim occiduo; teste Servio in Georgic. i. cit.
centimihisidus aſſulsit, acdominatum vitae mea: Et Manil. lib. iv.
obtinuit; eundem affirmaverim tuis natalibus Tu, Capricorne, regis quicquid sub Sole
horoscopum fuisse. Adeo comparabant eveni cadente, &c.
re nobis paria. Enimvero tu emergis vix épe Propert. lib. iv. Eleg. 1.
riculosá agritudine; ego prope casu sum arbo Lotus et Hesperid quid Capricornus aquà f
ris oppressus. Scilicet exea parte Zodiaci quae Decimum hoc signum Zodiaci solstitium De
nostrae geniturae tempore in hemisphaerium cembri mense facit hybernum; unde Cic. 2. de
nostrum assurgit, natalitias suas praedictiones Nat. Deor.
colligunt Astrologi; quarum tamen vanitatem Tum.
gelidum valido de pectorefrigus anhe
tºns
suggillat Juvenalis Sat. vi. 552, et seq.
Libra.] Septimum hoc est e duodecim Zo Corpore semifero, magno Capricornus in
diaci signis, quod Sol ingressus circa diem 20. orbe.
Septembris, equinoctium Autumnale facit. Quem cum perpetuo restirit lumine Titan,
Wide Macrob. in Somn. Scip. lib. i. cap. 18. Brumali flectens contorquet tempore currum.
Virgil. Georgic. i. 208. Manil. lib. ii. 21. Utrumque nostrum incredibilimodo Con
Quosque dabunt chela (Libra) et quos dat sentil astrum.] Sensus est; etsi non est idem
.Aquarius ortus, mihi, qui tibi horoscopus; at certé magma et
Unum pectus habent, fideique immobile incredibilis inter meum matalitium sidus ac
vinclum. tuum consensio est, convenientia, similitudo:
Et lib. v. quapropter ut mutuus dudum coaluit inter nos
Felix aequato genitus sub pondere Libra. amor, ut etiam mortis pariter effugimus peri
Pers. Sat. v. culum, istà duidem efficiente coelestium vi;
Mostra relaquali suspendit tempora Libra, sic licet spondere, alterum ab altero nec in
Parca tenar veri. morte sejungendos aut divellendos. Persius
Scorpius.] Octavum est hoc Zodiaci Sig Horatii perpetuus imitator hoc loco videatur
num, tunc oriens cum Orion occidit. Hinc fa superåsse, Sat. v. 45.
 CARMINUM LIBER II. 17. 131

Consentit astrum. Te Jovis impio convenit sidus nostriambo

rum. Te a crudeli Saturmo
Tutela Saturno refulgens defendit Jovis fulgor propi
Eripuit, volucrisque fati tius ; atque fati praecipi
Tardavit alas, cum populus frequens 25 tis volatum remoratus est,
quando plebs numerosa ala
Laetum theatrister crepuit sonum: crem ter sustulit acclama
Me truncus illapsus cerebro tionem in theatro. Me de
Sustulerat, nisi Faunus ictum [223] cidens in caput arbor op
pressisset, nisi manu casum
Dextra levåsset, Mercurialium avertisset Faunus, tutor cli
Custos virorum. Reddere victimas, 30 entium Mercurii. Curaut
AEdemgue votivam memento: offeras victimas, et promis
sum templum : ego parvu
Nos humilem feriemus agnam. lam agnam immolabo.
.A.N.NOTATIO.NES.

JWon equidem hoc dubites, amborum fac Od. 7. Porrö quod ruri beneficium, servatam
dere certo nempè salutem, accepit, bene refert ad ruris
Consentire dies, et ab uno sidere duci. sylvarumque Deum. Porrö dicitur Faunus
22. Te Joris impio Tutela, &c.] Benignus doctorum virorum custos ac tutor, vel ob hoc
Jovis aspectus Saturni (ut fit) malignitatem quod studiosi secessum et quietem, ac liberale
correxit infregitaue, contra fulgendo, in horá otium ruri conquirunt et captant, quae quidem
natali. Pers. cit. mox. v. 50. in urbibus, ac inter populares strepitus, obti
Saturnumque garn nostro Jove frangi mere vix possunt.
- 77ttas terta. 29. Mercurialium.1 Viros eruditos Mercuria
Impio Saturno.] Fabulanturnimirum Satur les nuncupat: elo quod illi clientes habeantur
num proprios devorasse filios; hinc et aiunt Mercurii. Hic enimvero disciplinarum et ar
sub ejus sidere genitos saevos et impios effici. tium repertor asseritur à Diodoro Siculo lib.
Propertius et Pers. cit. Saturnum gravem, Ju ii. cap. 1. et lib. i. cap. 2. inventor literarum,
venalis tristem appellat. vocum, palaestra, numerorum, lyrae, medici
24. Eripuit.] E. gravi morbo incolumem mac, astronomiae, denique interpretationis ver
praestitit, ac veluti rapuit violentiae Saturni borum, unde cognominatus Hermes. Idem
falcem jam tibi suam intentantis ad vitam in affirmat Plinius lib. vii. cap. 56 et Gellius.
tercidendam. Mercurio sacras esse linguas ob eloquentiam,
Polucrisque fati Tardavit alas.] Advolan refert Athenaeus lib. i. cap. 14. et lib. xv. cap. i.
tem propere, ut solet, mortem retardavit. statuis Mercurii tanquam orationis et facundiae
25. Cum populus frequens, &c.] Istam Jovis praesidis ornata ſuisse Gymnasia. Quod et
tutelam animadvertit, accelebravit; teque sibi testatur Tullius ad Attic. ut observat Casaubo
redditum Populus Romanus gratulatus est, Jo mus in citatum Athenaei locum.
vique gratias retulit, sublatá in laetitae signum 30. Reddere victimas, &c.) Votivas offer victi
triplici acclamatione et plausu, quando te post mas Jovi Servatori: aedem quoque seu tem
morbi periculum, melius habentem in theatrum plum, quod arger vovisti, si convalesceres, jam
adventare conspexit. Wide lib. i. Od. 20. voti reus. Saluti acdifica et persolve.
27. Me truncus illapsus cerebro, &c.] Utte 32. Nos humilem feriemus agnam.] Jovi tau
Jupiter, sic me Faunus imminenti exitio sub rus aliaeque id genus majores hostine caedeban
traxit, cum triste lignum declinavi caducum in tur; minores autem caeteris Diis. Hinc Hora
domini caput immerentis; ut est in Od. 13. hu tius, non pro sua prae Maecenatis opulentia te
jus libri. Wide ibidem. nuitate, ut garriunt aliqui: sed more majorum
28. Nisi Faunus ictum Dertrá levåsset.] Pe et ex solemni instituto scribit, et spondet Fau
rieram, nisi subvenisset Faunus Mercurii ami •nohumilem ferire agnam. Sic lib. i. Od.4. v. 11.
cus et secundum aliquos, idem Deus: certé li JNunc et in umbrosis Fauno decet immolare
teratorum uterque patronus. De Mercurio lucis,
dictum jam non semel, maxime vero supra Seu poscat agnam, sive malit ha-dum.
0*
132
Q. HoRATII FLACCI
ODE XVIII.
Mediocrise fortuné beatum esse: desipere eos qui i.et awaritia student,
mortis immemores.

Nº. º.º. a. NON ebur, neque aureum

splendet in laqueari adium [224]
mearum : Haud Hymettiae Meä renidet in domo lacunar:
trabes innituntur columnis Non trabes Hymettiae
extremä in Africa excisis.
Premunt columnas ultimã recisas [225]
Neque Attali hares incog
nitus, regalem potentiam Africa. Neque Attali 5
lawasi.
Ignotus haeres regiam occupavi :
.A.N.Y.O.T.1TIO.NES.

Haec Ode est dicolos distrophos. Metrum Syenen rero Thebaidis Syenites, quem ante
dicitur vel Hipponactium, ab auctore; vel Pyrropaecilon vocabant. Trabes eac eo fecere
Euripideum, quodeo frequenter usus sit Eu Reges quodam certamine obeliscos rocantes, So
ripides. lis numini sacratos. Wide Strabon. Iib. ix. ubi
Primus versus est Trochaicus dimeter cata ex Hymetto advectas trabes longas et densas
lecticus; ubi deest una syllaba ad perfectio commenmorat.
mem: et scanditur hoc modo; 4. Ultimã recisas Africó.] Columnas intel
Non è burne I que aurë im. ligit e marmore Numidico, cujus pretium in
Alii volunt esse Iambicum Archilochium di gens, ſuisse testatur Plinius lib. xxxvi. cap. 6.
metrum acatalectum; qui constat Amphima his verbis. M. Lepidus Catuli in Consulatu
cro, et ductus Iambis; hac ratione: collega, primus omnium limina è .N'umidico
|
Non èbür meque àu réâm. marmore-in domo posuit magná reprehensione
Alter versus est Iambicus Archilochius tri Numidia Africa regio ultima, et maxime oc
meter catalecticus, constans quinque Iambis et cidentalis.
unā syllabà: admisso locis imparibus Spon 5. Neque Attali Ignotus hares regiam occu
daeo; et sic scanditur. pavi.] Nec divitis cujusquam hareditatem cap
Méâ reni | det in dºmo |lici mar. tavi, ullave fraude et arte mală invasi, opulen
1. Non ebur, neque, &c.] Opes et divitias tus quoquo modo esse volens : sicut Aristoni
nec possideo, mec cupio, quae omnibus appeti cus (quem sane respexit hoc loco Horatius)
solent; at ea quae paucorum sunt habeo; inde regnum Asiae sibi vindicavit. Duo fuerunt
que me beatum existimo. Fide integer, inge Attali Pergami Reges; prior, Eumenis frater,
nio valens, cuilibet me ostento et praefero. posterior autem filius. Hic Attalo patruo suc
.Neque aureum Med renidet in domo lacu cessit in Asiae Imperium. Post annos vero quin
nar.] Domus non habito magnificas, ebore et que instare sibi mortem sentiens, Populum
auro exornatus, marmore peregrino aedificatas Romanum opum suarum regmique hacredem
et fulgentes. Arnob. lib. vi. Laquearibus re muncupavit. Quod ut accepit Aristonicus Eu
mideant aureis. Lucret. lib. ii. sub init. menis expellice filius, regiam stirpem osten
Mec domus argento fulgens, auroque reni tans, conscripto exercitu, Pergamum invasit,
dens : et principatum ac dominationem Asiae obtinu
.Nec citharis reboant laqueata aurataque it. Crassi vero à Romanis missi Praetoris frac
templa. tis viribus et auctoritate, post annos fere qua
3. Non trabes Hymettiae Premunt columnas, tuor debellatus à Perpenma, moxque ab Aqui
&c.] In meis adibus non sunt pretiosae ex Hy lio Consulibus, plane extinctus est. Justinus
metto trabes, columnis exquisiti marmoris sus lib. xxxvi. sub finem: In Alsid Rea. Attalus flo
tentatae. Hymettus, Atticae mous regionis, rentissimum et ab Eumene patruo acceptum
melle quidem abundans, insigni very marmore regnum, cardibus fædabat . . . . mor
clarus. Plin. lib. xvii. cap. 1. columnas qua bum ex Solis ferrore contrarit, et septimá die
tuor Hymettii marmoris ad scenam ornandam decessit. Hujus testamento hares Populus Ro
advectas refert. Has porrö centum millibus manus tumc instituitur. Sederat eac Eumene
nummum emptas ait Valer. Max. Idem Plin. ..]ristonicus non justo matrimonio, seder pellice
lib. xxxvi. cap. 3. ita scribit; L. Crassus ora Ephesid citharista, cujusdam filid genitus, 3.
tor primus peregrini marmoris columnas habu post morten .1ttali relut paternum regnum is:-
it in eodem palatio Hymettias. Valer. Max, an invasit, &c. Wide et Luc Florum Histor.
lib. ix. cap. 1. Cn. Domitius L. Crasso col Rom. lib. ii. cap. 20. ubi Aristonicus, inquit,
legat suo, altercatione ortd, objecil, quºd colum regii sanguinis, feror juvenis, urbes regibus pa
mas Hymettias in porticu domils haberet. Mag rere consuetus partim solicitat: paucas resisten:
ma porro lis, fuerintne trabes illae ligneas, an tes vi recepit: Crassi quoque Praetoris cecidit
marmoreae. Verum enim e ligno potius Hy erercitum . . . . . moc & Perpenná domilu
mettio quam e marmore crediderim: quan et captus . . .1quilius ..]siatici belli reliqui.
quam et ex lapide trabes extitisse clare docet as confecit; mirtis (néfas!) veneno fonlibus
Plin, lib. xxxvi, cap. 8. ubi sic habet: Circa deditionem quarundam urbium, &c.
 CARMINUM LIBER II. 18. 133

Nec Laconicas mihi Nec clientae haud viles nent

Trahunt honestae purpuras clientae. mihi purpuram Laconicam.

Verum fidelitas adest et co
At fides et ingeni [226] piosus ingenii ſons. Et exi
Benigna vena est: pauperemdue dives 10 guum me opulentus requirit.
Nihil praeterea a Numini
Me petit. Nihil supra bus efilagito : neque ab
Deos lacesso, nec potentem amicum amico divite majora posco,
Largiora flagito, contentus ad modum agro
Satis beatus unicis Sabinis. tantum Sabino. Urgetur
dies die ; et novae Lunae
Truditur dies die, 15 properant deficere. Tu
morti vicinus incidenda
Novaeque pergunt interire Lunae. marmora pacisceris; et tu
Tu secanda marmora [227] muli oblitus wedificas;
Locas sub ipsum funus, et sepulchri
Immemor, struis domos;
.A.N.YOTATIO.NES.

7. Mec Laconicas mihi Trahunt honestat pur Quoties veró Doctores et Sapientes a Princi
puras clienta..] Nec habeo clientes, quos soli pibus viris sunt honorati ac accersiti
divites ac potentes habent: mec adeo clientium 11. Nihil supra Deos lacesso.] Ut largiantur
uxores nent mihi lanas, e quibus pannus con quidquam praeter ista, non importunis Deos
fectus, imbutus humore piscis muricis ad Tae precibus fatigo, non urgeo, non effiagito. Sed
narum Laconicae promontorium capti, suppe mec Maecenatem amicum, plura si rogitem,
ditet mihi vestes purpureas, easque valde ex dare paratum ac potentem, nequaquam ego
quisitas, quae ad solos mobiles, Patricios, ac lacesso, nec ampliora flagito, quam quae jam
Magistratus pertinent. Cic. Wer. Ipse da donavit, videlicet agrum in Sabinis, quo victi
bat purpuram tantum, amici operam. Laco to beatus et contentus. Sic cupiditatem aver
niafj regio purpurae excellentia no satur omnem ac libidinem, ut vocat Tullius.
bilis. Plin. lib. xxi. cap. 8. Unguento natur Hanc ferocienti equo similem aiebat Plato in
am vicisse gaudens luxuria, testibus quoque Phaedro. Diogenes autem Cynicus arcem omni
provocavit eos flores, qui colore commendantur. um malorum vocitabat.
Hos animadverto tres esse principales: unum 13. Flagito.] Quid valeat ista vox docet
in:*ſ. in rosis mical. Gratius nihil as Cic. lib. ix. Epist. 9. ad Varronem : ubi sic
pectu. Trahitur in purpuras Tyras, dibaphas scribit: Metuo me te forte flagilent; ego autem
#. et Laconicas, &c. Et lib. xxxv. cap. 6. Et mandari utrogarent.
iquidis coloribus, quos a dominis dari dirimus 14. Satis beatus unicis Sabins.] Pradio in
propter magnitudinem pretii, ante omnes est Sabinis, quo donatus sum a Maecenate, satis
purpurissum . . . laudatur Lacomi me locupletem existimo, nec ab eo quidquam
cum unde pretiosissimae purpurae. Wide supra ultra peto, vel cupio. Wide lib. iii. Od. 13. v. 1.
Od. 16. sub finem Annot. ad has voces: Te bis ibique, Annot. Item Epist. 16. initium, ubi
Afro murice tinctae restiunt lande. suam ipse villam describit Poeta.
9..At fides et ingeni Benigma rena est.) Quod 15. Truditur dies die..] Epod. 17.
si desint opes, at opibus quidpiam melius ac Urget diem nor, et dies noctem.
praestantius habere contigit, nimirum fidei vir Senec. Epist. xxiv. Wullius rei finis est. Sed in
tutem, mec non ingenii lumen et facultatem. orben mera sunt universa. Fugiunt ac sequun
10. Benigna rena.] Metaphora a terræ venis, tur, Diem nor premit, dies noctem. JEstas in
equibus fontes promanantuberes: designat op .autumnum desinit. Autumno Hyems instat,
time discendi scribendique facilitatem, quâ qua, Vere compescitur. Omnia transeunt, ut
qui destitutus fuerit, is invità Minerva, invitis revertamtur. Sic ſere ad rem nostram Eccle
Apolline ac Musis, literarum studium capessit, siastes cap. i. Oritur Sol et occidit, et ad locum
hoc est, oleuin et operam perdit. Epist. ad suum revertitur: ibique renascens gyrat per me
Pisones, v. 385. ridiem, et flectitur ad.14 uilonem. Wide Pers.
Sat. v. 66, et seq.
Tunihil invità dices facieste Minervd.
16. Nora que pergunt interire Luna...] Ita
Et v. 408. labuntur menses annique: novae Lunae com
plentur; tum decrescunt, ac intereunt; rur
Matură fieret laudabile carmen, an arte, suingue
Quaesitum est. Ego nec studium sine di vicibus. renascuntur, et crescunt, perpetuis
Ita fugit tempus, ita fluit ac perit
vite vend,
attas et vita nostra. Tu tamen, Ó superbe et
Mec rude quid prosit video ingenium. ambitiose, quasi vitae sit tibi securitas, et im
Ib. Pauperemgue dices Me petit.] Me dili munitas a morte, insanasinoliris substructiones.
git, ac familiaritatem meam petit Marcenas, 17. Tu secanda marmora Locas.] Mercede
tum ob fidem, túm propter ingenium ad artes conducis sectores marmoris et sculptores; vel
liberales idoneum. Epist. ad Pisones, v.404. redemptori negotium das secandorum marmo
Gratia regum Pieriis tentata modis. rum, ad extruendas domos superbas º
134 Q. HORATII FLACCI
atgue satagis extendere lit
tus maris ad Baias fremen
Marisque Baiis obstrepentis urges
tis, non sat dives stabiliter
Summovere littora,
ra. Quid dicam, quod vici Parum locuples continente ripá.
mos etiam agri limites re Quid, quod usque proximos
moves, et clientium termi
mos transilis, per avaritiam: Revellis agri terminos, et ultra
Ejicitur et maritus, et con Limites clientium 25
jux portans in gremio Pe Salis avarus: Pellitur paternos [228]
nates, et pueros squalidos In sinu ferens Deos
Attamen potentern domi
num haud expectat ulla ba Et uxor et vir, sordidosque natos:
silica melior parata sede Nulla certior tamen
Inferorum omnia absorben
tium. Quid amplius quae Rapacis Orci sede destinatá
ris 2 Terra pariter inopi Aula divitem manet
sinum aperit, atque princi
pum filiis : neque Infero Herum. Quid ultrà tendis? AEqua tellus
rum custos, auro corruptus, Pauperi recluditur,
astutum Prometheum re
Regumque pueris; nec satelles Orci
portavit. Callidum Promethea 35

.A.W.NOTATION ES.

20. Marisque Baiis obstrepentis urges Sum lator etiam terminorum damnatus lege divină
movere littora.] Molibus in mare jactis exten noscitur, Deuteron. cap. xix. 14. Proverb. cap.
dis littus, ut ibi aedifices, amoeno loco, ad Bai xxii. 28. &c.
as, ubi fluctus marini ventis agitati fremunt et 26. Pellitur paternos, &c.] Expositio adau
obstrepunt vehementer; quasi mom sufficiat gendam invidiam. Sic possessione legitima
continens terra ad construendas a des. Sal deturbatur cliens a te, et ad inopiam redactus
lust. Diritias profundunt in extruendo mari, abit cum uxore gemebunda, sed religiosa, quae
et montibus acquandis. Senec. Controvers. 5. portat in sinu Deos familiares, puerosque ob
.Maria summorentur projectis molibus. Vide egestatem sordidos.
supra Od. 15. imit. ibique Annot. Item postea, 29. Yulla certior tamen, &c.] Quod si opi
lib. iii. Od. 1. v. 33. et Od. 24. v. 3. bus mortem eluctari liceret, aut si potiorem
Bºtiis.] Baiae civitas Campaniae, a Baio apud Interos sedem opulentus quisque occu
Ulyssis socio ibi sepulto nominata ; sita Pu paret ; libens ego tibi sane condonarem, quod
teolos inter et Cumas, in eo sinu qui nunc dici quo jure, quâ injuria, divitias accumules. Ve
tur Golfo di Puzzuolo et di Napoli; calentibus rum non ita se res habet; mec emim divitem
aquis ad sanitatem valde utilibus, coeli tempe manet herum ulla certior aula aut finis, quam
rie, amoeno secessu, Romanorum Procerum quae Orco destimata est. Nonsors ibi aut con
mitidas illic aedes habentium frequentia, per ditio melior opulento cuilibet quam inopi.
quam felix; ut etiam vitanda, velut occasio Quid ergo ultrà tendis, quam sancitum de
luxuriae dicatur à Seneca ad Lucil. Epist. lii. cretumque tibi est fatorum ac Numinum lege
Illic, inquit, tanquam loco debeatur licentia, immutabili ? Horat. Lib. ii. Epist. 2. v. 175.
magis luxuriae solvitur... .Yon tantum corpori, Quid vici prosunt, authorrea º quidve Cala
sed etiam moribus salubren locum eligere de bris
bemus. Saltibus adjecti Lucani, si metit Orcus
23. Quid, quºd usque prorimos, &c.] Quin Grandia cum parvis, non exorabilis auro 2
etiam sacrilegå ratione rem augere non vere 32, JEqua tellus Pauperi recluditur, &c.]
ris ; tum vicinorum, tum etiam clientium ter Lib. i. Od. 4. v. 13.
minos removemdo. Duo sunt itaque delicta, Pallida mors acquo pulsat pede pauperum ta.
alterum contra fidem clientibus debitam, alte bernas,
rum contra Justitiae et religionis virtutem. Regumque turres.
Quod ad primum attinet: illatam clienti inju 34. Nec satelles Orci, &c.] Nec mors mune.
riam eo constat graviorem esse, quëd post pa ribus acdonis corrumpitur, ut suam dimittat
rentes et pupillos fidei tutelaeque nostra cre praedam 3 omnes mortales rapit. AEschyl.
ditos proximum obtineamt locum clientes, qui Mévo: 63, Bavaro: 29 Jägay #3, Inter Deos
sese pariter in fidem patrociniumque nostrum sola mors non capitur mumeribus. Theognis.
dederunt; ut asserit A. Gellius. lib. v. cap. 13. Oürt; drowa Jidov, Bavarov etyou. Nemo
et lex 22. xii. Tab. haec est; Si clienti patro pretium offerens sese a morte redemit. Wide
rates ſ". fecerit, sacer esto. supra Od. 3. et 14.
24. Rerellis agri terminos.] Hoc alterum Satelles Orci.] Charon, de quo supra Od. 3.
est peccati genus, et sacrilegum quidem, ex ad v. ult. et alibi.
istă Numte Pompilii lege, quae jubebat ut qui 35. Callidum Promethea..] De eo, Lib. i.
terminum exarasset, ipse et bowes Deo sacri Od. 3. v. 27. et Od. 16. v. 13. Sensus est; nec
fierent. Eoden pertinet, quod Terminum De Charon oblato captus auro transvectum in al
um consecrabant colebantane veteres. Trans teram Cocyti ripam Prometheum revexit ad
 CARMINUM LIBER II. 19. 135

Revexit auro captus. Hic superbum Ille Tantalum, Tantalique

Tantalum, atque Tantali posteros tenet. Ille ipse
egenum aerunninas perpes
Genus coèrcet: hic levare functum [*] sum sive rogatus, sive non
Pauperem laboribus, rogatus, auscultat levatgue.
ocatus, atque non vocatus, audit. 40

ODE XIX.

Bacchi laudes ed canit aptius quod ejus JNſumine est plenus.

Bacchum versus dictan
BACCHUM in remotis carmina rupibus tem in secretis aspexi cau
Widi docentem (credite posteri) [2:30] tibus, et Nymphos auscul
tantes, arrectasque aures
Nymphasque discentes, et aures Satyrorum caprinos pedes
Capripedum Satyrorum acutas. habentium. Fidem habete,
Evoe! recenti mens trepidat metu, 5 nepotes. Euhoe! timore nu
per incusso agitatur ani
mus,

.ANNOTATIONES.

vivos rediturum. Et Prometheus, quantum Quae scribuntur aquae potoribus, &c.

vis sagax, qui hominem sapienter e luto finxe Ut noster egregiè docet, lib. Epist. 19. Istius
rat, qui coelestem ignem ferula ad Solis cur igitur generis hymnus est Ode haec elegantis
rum extensä callide suffuratus in terras detu sima, et quae sane probet benignam ingenii
lerat, is tamen mec astu mec pretio Satellitem renam, qua gloriabatur Poeta Ode superiori.
Orci vicit, ut mºortem evadere posset. Lib. ii. Tarisetiam Od. 25. lib. iii. Et Propert. Eleg.
Epist. 2. v. 178— mox cit. 16. lib. iii.
etit Orcus. In remotis carmina rupibus.] Longe à stre
Grandia cum parvis, non erorabilis auro. pitu tumultuque populari, urbano, forensi.
36. Hic superbum Tantalum, &c.] Hic ipse Nam
Charon neque superbos veretur, imó domat, Carmina secessum scribentis et otia quaerunt.
et in Inferis coercet. De Tantalo supra Od. 2. Vidi docentem.] Sic et apud Virgil. Ec
12. ad finem. log. vi. Silenus in antro a pueris Nymphisoue
37. Tantali genus.] Pelopem, Atreum, Aga deprehensus petita dudum carmina tandem
memnonem, Orestem. pangit;
38. Hic levare functum Pauperem, &c. Satis est potuisse rideri.
Idem ille pauperi praesto est; atque laboriosa Carmina qua, cultis cognoscite, &c.
et arumnosa defunctum vità ultrô sublevat, 3. Nymphasgue discentes.] Musas intellige.
cymbá excipit, et transfert in sedes quietas. Sic Eclog. vii. 21.
Cic. Catilin. iv. parag. 3, scribit, Mortem a Diis .Nymphae, noster amor, Libethrides, aut
Immortalibus non esse supplicii causá constitu mihi carmen,
tam, sed aut necessitatem Natura, aut laborum Quale meo Codro, concedite.
ac miseriarum quietem esse. Aures Capripedum Satyrorum acutas.] Wel
40. Vocatus, atque non vocatus.] Alludit ad in acumen factaset formatas: tales enim ha
Oraculum Lacedaemoniis redditum ; Kaxoº bere dicuntur Satyra: ; vel ad audiendum
unro; z’ &zanto; es: fragºşat, Vocatus et erectas, paratas, avidas. Lucian. Oi Jº
montocatus Deus aderit. ca'rvgot 'o'; six ra. Gra, zai atrol taxax go?.
1.
ib. i.
XIX-Metrum idem quod supra Od.9. Et alibi; &ra us, axa gºua, dicit habuisse
unum & Bacchici exercitàs ducibus, magnas
1. Bacchum in remotis, &c.] Festum Poétis aures rectas. Dialog. cui tit. Bacchus. Ovid.
Bacchi idem, epulumque tum poéticum esse Trist. lib. v. Eleg. 3.
sacrumque celebre, et hymnum solemnem de Fer, bone Liber, opem: et
cantari solitum constat ; auctoresque sunt Sic tibi cum Bacchis Satyrorum gnawa
Ovid. Trist. lib.w. Eleg. 4. et Propert. lib. iv. juventus
Eleg. 6. sive quod Liber et Apollo Deus idem .Adsit ; et allonito non taceare sono.
est, ut pluribus asserit Macrob. lib. i. Satur Wid.lib. i. Od. 1. De Satyris plura ad v. 31.
mal. cap. 18, ac evincunt AEschyli, Euripi 5. Era..] Wel, Euhoe; ut doctiones aliqui
disque testimonia ibidem allata. AEschyl. volunt; qua voce Bacchantes in sacris divino
'Aréaxay & Bazzº & Mºrric. Euripid. ex:- se furore concitabant, ut aiunt, Juv. Sat.
*a*, Bazzº, Iizuay, 'Aroxxwy, Evavgº. Sive vii, 62.
quod Bacchus, id est, vinum, scribendis ver Saturest, cium dicit Horatius, Euhoe.
sibusingenium exacuat. Unde, Wide lib. i. Od. 18. ibique Annot.
—Mulla placere diu, nec vivere carmina pos Recenti mens trepidat metu, &c.] Enthusias
runt, mum sibi affingit Poeta, quem semper comita
136 Q. HORATII FLACCI
et obrepletum Baccho pec-Plenoque Bacchi pectore turbidum
tus, non sine gaudio con Laetatur. Evoe! parce, Liber,
turbatur. Euhoe indulge,
Bacche, indulge, verendo Parce, gravimetuende thyrso
thyrso formidande. , Licet Fas pervicaces est mihi Thyadas,
*:::::: ...”. Vinique fontem, lactiset uberes [231]
intºm, et incºma. Cantare rivos, atque truncis 11
mantem, et mel excavatis Lapsa cavis iterare mella.
arboribus stillantem, cele
brare; necnom felicis uxoris Fas
et beatae conjugis additum
ornamentum astris inser. Stellis honorem, tectaque Penthei
tum ; Pentheique domum Disjecta non levi ruiná, 15
vi deturbatam casu et
ycurgi Thracii mortem. Thracis et exitium Lycurgi.
.A.N.YOTATIO.YES.

tur sacer quidam ac religiosus horror, ob Nu morem.] Dicam et Ariadnes coronam nuptia
minis praesentis agentisque reverentiam vehe lem inter sidera relatam. Hujus meminit Vir
mentemque vim, qua turbatur monnihil simul gil. Georgic. i. 222. Ovid. Trist. v. Eleg. 3.
que lactatur mens divinitus afflata, extra se po Sic miret atternum, vicinaque sidera wincat
sita et alienata, superiorisque potentiae arbi Conjugis in cºelo clara corona tuæ.
trio mota.
Quomodo vero desertam A Theseo Ariadnen
6. Plenoque Bacchi pectore turbidum Lata sibi in uxorem adoptărit Liber, coronamdue in
tur..] Numine incidente correptus de divino coelum transtulerit, canit idem Ovid. lib. viii.
gaudet consortio, non tamen sine perturba Metam. cap. 2.
tione.
7. Parce, Liber, Parce.] Indignum talise Deserta, et multa querenti
visitatione professus veniam rogat, me in ulti .1mplerus et open Liber tulit; utgue perenni
onem visi Numinis id sibi contingat mali, quod Sidere clara forel, sumptam de fronte coronam
Actaeoni, Pentheo, Lycurgo, aliisque accide Immisil carlo. Tenues rolat illa per auras,
rat. Deprecatur et vehementiorem Dei agi Dumque volat, gemma: nitidos vertuntur in
tationem, quá de sua sede mens omnino deji agmes; -

ciatur. Consistuntgue loco; specie remanente coronae :

8. Gravi meluende thyrso.] Quo tot adver Qui medius nitique genu est anguemque te
mentis.
sarios perculisti ac perdidisti.
Thyrso.] Hasta erat hederis et pampinis in 14. Tectaque Penthei Disjecta.] Et hic al
tecta, quibus obvoluta etiam cuspis inopinatos ludit ad Euripid. cit. loc. ubi Penthei palatium
ictus certumdue exitium inferebat. brevi subvertendum minatur Bacchus; Ala
9. Faspervicaces, &c.] Divino itaque spiritu ruya': ayto: Baxxtov dowa II*,842;. Pentheus
correptus Poèta, vimdue Numinis sentiens, rex Thebarum Bacchantes noctu discurrentes,
recte ait, fas mihi esse Dei laudes exegui. quod nefas, spectans, iram in se Numinis con
Perricaces.] Concepto furore petulantes et citavit, unde ct ab ipsa matre sua Agave so
protervas. Pervicacia interdum est bonarum ciisque Bacchantibus discerptus, misere periit.
rerum perseverentia, pertinacia semper mala Ita Pausan. in Corinth. Euripid. cit. &c. Hy
rum; inquit Non. Marcell. Acciique ad Myr ginus autem a Libero patre insania et furore
midones verba haec affert: Tu pertinaciam, perculsum violentas ipsum sibi manus intulisse
...Antiloche, esse hanc praedicas: ego pervicaciam refert. Wide Ovid. Metamorph, lib. iii. cap. 7.
aio . . . Tu addis quod vilio est; demis quod et seq. Pers. Sat. i. 100. Diodor. Sicul, lib. iv.
laudi datur. 15. Von levi ruiná.] Legunt alii non leni
Thyadas.] A 94a, sacrifico, feror impetu §. ruiná, id est, saeva. Alii non levi, seu larvi,
dam furibunao. Thyades appellatae sunt Bac id est, aspera.
chi sacrificulae seu Bacchantes. 16. Thracis et eritium Lycurgi.] Referam
10, Vinique fontem, lactiset uberes, &c.] Li quoque vindicatum Bacchi Numen, prostratis
cet mihi referre et cantare patrata Baccho quotauot huic adversari refragarive ausi sunt;
prodigia et miracula. Perperam, ut videtur quales Pentheus, de quo mox; et Lycurgus,
afferunt hic aliqui morem veterem Baccho seu qui spreto illo poenas luit, seu a Jove privatus
Dionysio in spelaeis sacrificandi vino, lacte et oculis vitàque ipsa, ut scribit Homerus; seu ab
melle. Sané respexit, ea scribens, Horatius ipso interfectus Baccho, ut volunt alii. Is
Euripidis locum, in Bacchis Act 3, in quo Bac Thracum rex multa per temulentiam prave
charum una thyrso dicitur petram verberàsse, committi videns, excidi vineta jussit omnia,
et mor inde prosiluisse aqut ſons: alia ferulam vinumque aboleri; hinc porro fabulati sunt,
projiciente in terram, rivun Deus emisisse; ultore Baccho, versum in furorem cura sibi
qua veró candidi potus cupida, fuerunt, sum amputasse, falce vinitoria. Hygin. et Plutar
mis digitis terram scalpentes, lactis flumina chus, aliter paulo, quod nimirum in carcerem
statin elicuisse: & thyrsis autem hederaceis Bacchus et Satyros conjecisset. Lycurgo ex
Java mella guttis dulcibus stillásse. itium accidisse narrant Apollodorus, lib. iii. et
13. Fau et beatae conjugis additum Stellis ho Euripides antea citatus, Ovid. Trist. v. Eleg.3.
 CARMINUM LIBER II. 19. 137

Tu flectis amnes, tu mare barbarum : [232] Tu domas fluvios, et mare

Tu separatis uvidus in jugis longinquum. Tu secretis in
montibus Thraciarum mu
Nodo coèrces viperino lierum capillos modo ser
Bistonidum sine fraude crines. 20 pentino citra periculum
constringis, rino madeus.
Tu, cum parentis regna per arduum Cum rero scelerata Gigan
Cohors Gigantum scanderet impia, tum turma per subline ap
Rhoecum retorsisti leonis peteret imperium Joris pa
tris tui, tu Rhaecum dejecis
Unguibus, horribilique malā; tileonis unguibus, ac terri
Quanquam choreis aptior et jocis [233] bili maxilla : quamvis sal
Ludoque dictus, non sat idoneus 26tationibus, cavillationibus,
lusibusque habebaris magis
Pugmae ſerebaris: sed idem idoneus, necita ad certami
Pacis eras mediusque belli. na habilis: verumtāmen pa
Te vidit insons Cerberus aureo ci atque bello communis
eras. Innoxius te Cerberus
Cornu decorum, leniter atterens [234] aspexit aureo cornu insig
Caudam, et recedentis trilingui 31 nem, movens caudam levi
ter, et regredientis pedes
Ore pedes, tetigitaue crura. cruraque triplici lingua et
ore delixit.
.A.N.YOTATIO.YES.

Ossa bipenniferisiesini male pressa Lycurgi; lum scandere montes montibus imponendo.
Impia nec poend Pentheos umbra racet. Tum siquidem assumpta leonis specie, ungui
Propert. lib. iii. Eleg. 16. bus et dentibus decertando, Rhoecum aliosque
Vesanumque nova nequicquam in rite Ly vicisti, dejecisti, profligasti. Leonis pelle in
curgum ; dutum pugnâsse Bacchum aiunt alii, leonina
Pentheos in triplices funera grata greges. que audacia : quod quidem minus fabulosum.
17. Tu flectis amnes.] Gangem et Indum flu Diodor. vero pardorum pellibus usum reſert.
vios intelligunt quidam: alii Hydaspen et 25. Quanquam chore is aptior, &c.] Duo ex
Orontem, quos Bacchus transjit in Indiam per titere Dionysii, inquit Diodor. Sic. lib. v. cap. 1.
s. Alii Strymonem Thracia fluvium, cu Prior senex promissa barbd, ex veteri more.
jus accolae Edoni cum suo rege Lycurgo pri Alter juvenis, speciosior, et deliciosus. Is Sa
mum reluctati, postea vero domiti a Baccho, tyrorum saltatione, risu, et joco delectabatur.
ejus se legibus ac disciplinae subdiderunt. Fa Omnes etian qui in exercitu musicis exerce
vet Ovid. mox cit. rentur, immunes fecit. Harc Diod. ex quibus
Mec patria est habitata tibi: sed ad usque mollities Bacchi notatur, qui etiam in Indiam
natostant - duxerit exercitum mulierum et delicatorum
Strymona venisti, Marticolamgue Geten. homimum tripudiis et cantionibus operam
Persidaque, et late spalianlem flumina Gan dantium. Lucian. in Dial. cui titulus, Dio
€m, mysius. Diodor. cit. &c.
Efquascumque bibit decolor Indus aquas. ..ºptior et jocis Ludoque dirtus.] Huc perti
Tu mare barbarum.] Indicum mare, popu net quod vulgo circumfertur adagium: Sine
losque Indos sub jugum tuum misisti. Ex Cerere et Baccho friget l'enus.
Diodor. Sic. lib. v. cap. 1. Triumphator Bac 27. Idem Paris eras mediusque belliJ Ad
chus est appellatus quoniam ille primus de In utrumque pariter, set ad pacem sanciendam,
dis cum spoliis opimis in patriam reversus tri seu ad bellum movendum paratus et accom
umphavit. modatus, Diodor. cit, loco; Quidam duplicem
18. Tu separatis uridus in jugis, &c.] Perte ei formam attributan colunt, quoniam brietas
fit, ut Bacchantes viperis ac serpentibus impli et iracundos ºfficial et hilares. Medium belli
citos habeant crines, sine ullo damno suo. pacisque, communem interpretatus sum.
Scribit Plutarchus in Alexandro, mulieresistas 29. Te ridit insons Cerberus.) Cum ad Infe
Orgia Baccho celebrantes impune serpentes ros denique descendisti, Semelen matrem, vel,
tractasse; volunt alii alludi ad fabulam, quâ ut alii narrant, Ariadnen conjugem inde reduc
Bacchus infans anguibus à Parcis cinctus fer turus, Cerberus, ultro tuum Numen reveritus
tur, qui nihil intulerint mali, sed ora pueri est, cauda leniter motă blandiens, tibias etian
lamberint. -
et pedes lambens. De Cerbero plura ad Od.
20. Bistonidum.] A Bistone stagno vel lacu 13. hujus libri, sub finem. -

dicti Bistonii et Bistones, Thracia populi; et ..lureo Cornu decorum.] Cornua tributintur
Bistonides mulieres ibidem sacra Baccho faci Baccho, quod immoderate bibentes quemlibet
entes. Est et Bistonia urbs prope mare hodie obvium ſerire soleant. Unde et tauro similem
Bouron dicta. faciunt, quod, perindé ut ille, bibaces sint,
21. Tu, cum parentis, &c.] Quin et praeclaré iracundi, petulci: teste Athenico, lib, i. Non
a te in bello gesta celebrabo. Tu enim, Bac ita videtur ad rem quod ex eodem Athe
che, opem Jovi patri tuo egregiam operamgue naeo afferunt quidam, cornua pro poculis
navāsti, quando impie tentārunt Gigantes coe ſuisse olim; nec quod ex Diodoro, lib. iv. pri
 38 Q. HORATII FLACCI
ODE XX. AD MECENATEM.
Famam sui nominis semper et ubique celebrem futuram.
Nº: “** ***NON usitata nec tenuiferar
aera fluentem ala vehar ego [23]
Poeta duplici forma pol. Pennä, biformis per liquidum aethera
lens.

.A.N.YOTATIONTES.

mus ille terramjunctis bobus exercuerit: mul erectus, Exod. 4. &c. nonnè locum dederunt
to minus quod idem alibi ait, cornutum dici viperis et anguibus Baccharum crines impli
Bacchum, ob acumen in excogitandis rebus candi sine fraude quidem et coercendi 2 Jam
ad vitam utilibus. domita Baccho flumina ipsumque mare, vel
Caeterum sacros Moysis libros haud Eth lippientibus ostendunt Jordanis Marisque Ru
nicis auctoribus incognitos fuisse alibi quidem bri sicco vestigio transitum, ducibus Moyse et
annotavimus: inde vero pleraque veri Dei mi Josue. Disjecta vero Penthei tecta, Lycurgi
racula expiscatos imitatosque fabulatores fal que fatale earitium, adumbrant satis clare
sis Numinibus ct heroibus suis affinxisse, scio urbes deletas, reges victos, gentesque fractas
lus quilibet vix ignorat. At cum id abunde ab Israélitis, Deo suffragante et opitulante.
bet et ostendat vel una haec Ode, non est Demique Gigantes et potentes a seculo viri
eviter praetermittenda, quin rem penitus ex ſamosi, Genes. cap. vi. et monstra filiorum
cutiamus, atque paulo otiosius inspicianus et Enochi de genere giganteo. Num. cap. xiii.
perscrutemur. Emimvero quanta et quot at 34. necnon turris Babel. Genes. cap. xi. gi
tribuuntur Baccho, quae vel Noachi sunt, vel gantomachiam, coelique per arduum oppug
ipsius Moysis : Singula perstringamus ; quo nationem fabulosam peperere.
rum plurima tamen alii non absurde jam pro Cornutum vero Bacchum dixere, juxta id
tulerunt, occuparuntoue. Bacchus inventor quod Exodi cap. xxxiv. 29. et seq. legitur de
vini vitesque plantare docuisse jactatur. Dio cornuta Moysis facie, seu duplici luminis radio
dor. Sicul, lib. v. cap. 1. Atque hoc longe verius conspicua, ex consortio sermonis Domini,
Noacho vindicatur. Genes. cap. ix. 20. ubi quem Israelita non sine metu ac stupore ani
et inebriatus ille et nudatus in tabernaculo madverterunt.
suo, necnon majori filio ludibrio habitus refer Adde, si lubet, Bacchi descensum ad In
tur; quae ad Bacchum transtulerc ſere omnia. feros, acreditum incolumem, imaginem videri
Bacchus ut in Sylvis et rupibus Satyris et genuinam Moysis in monte nebuloso dies
Musis, sic documenta varia tradidit Noachus quadraginta commorantis, quem omnium
post diluvium, devastata ac in solicitudimen opinione mortuum cum rursus viderunt Israel
redacta terra, et de cultu Dei praecepta ho itae, velut ab Inferis reducem ac redivivum
minibus sedulo inculcavit. exceperunt.
Bacchus amnes et mare flexit; Noachus a Ode XX-Metrum idem quod Od. 9. lib. i.
quarum eluvionem arca evasit, suparavitgure, 1. Non usitatá, &c.] Scaliger. lib. vi. Poet.
Bacchus Gigantes Jovi bellum moventes ex Oden hancait magni spiritus, et tanto dignant
pugnavit: Noachus Chamo ſilio impie se co ingenio. Se suosque versus immortales ſu
lendum Numinis instar exhibenti, posterisque turos praesagit Horatius, atque suo nomine et
ejus idolatris vel atheis fortiter repugnavit. famā implendum orbem totum gloriatur. Quo
Bacchus pacis bellique medius et arbiter ex si quis offendatur, summis quibusque Poetis
titit: Noachus sequester et conciliator Deum magna de se, nec omnino sine º:
inter et homines, audire meruit; Non erunt solitis, succenseat necesse est. Paulo certe
ultra aqua diluvii, ad delendum universan audacius camebat et vaticinabatur Ovidius, in
carnem: item, Pomam acrum meum in nubibus, fine Metamorph. . .
eritgue signum foºderis inter meet inter terram. Jamque opus eregi, quod nec Joris ird,
Genes. cap. ix. cit. ad v. 13. mec gnes,
Quod si Moysen, Josuen, et quae ad cos per JYec poterit ferrum, necedar abolere re
tinent, conteramus cum is quae Baccho assig tuslas.
mat Horatius, eaclem proprie esse agnosce Nec tenuiferar Penná.] Non tenui aut fra
mus. Moyses in Monte Sina acceptas Dei gili volatu, qui dissolvatur, et brevi cadat, fa
leges populo Hebræo preſert. Bacchus in mamque mean perire simat. Ovid. mox. cit.
rupibus Satyros et Nymphas docet. Parte tamen meliore mei super alta pe.
Bacchi thyrsus, quid aliud quam virga Moy rennts

sis? Perhanc patrata certe prodigia, per illum ..?stra ferar; momengue erit indelebile not
similiter factamentiti sunt. trum.
Vini fontem, lactis rivos, mel stillans, quis 2. Penná.] Alae naturam, commune quid
non intelligat ficta, vel ex promissa Hebræis piam cum Deo habere, asserit Plato in Phae
terrà lacte et melle mamante; vel ex erutis & dro.
silice per Moysen aquis 2 Virga Moysis in Biformis.J Lyricus vates atque Satyricus,
serpentem versa, et sine damno apprehensa, inquiunt plerique. At videntur alii sapere
serpens item teneus in deserto jussu Moysis plusculum, sic interpretantes: paulo ante ho
 CARMINUM LIBER II. 20. 139

Wates: neque in terris morabor Nequaquam in terris ma

Longius; invidiáque major nebo diutius; invidiaque
superior deseram civitates.
Urbes relinquam. Non ego pauperum 5
Ego proles majorum ino
Sanguis parentum, non ego, quem vocas, pum, ego quem appellas,
charissime, O, Marcenas,
Dilecte, Maecenas, obibo, hand moriar, nec Stygia
Nec Stygia, cohibebor undā. [236] palude coercebor. En mo
Jamjäm residunt cruribus asperae do tibiis increscunt pelles
10 scabrae, atque in avern can
Pelles, et album mutor in alitem didam transformor secun
Supernè, nascunturque laves dum superiores partes; et
Per digitos humerosque plumae. plumae tenues exoriumtur in
brachiis et scapulis. Nunc
Jam Daedaleo ocyor Icaro ad littus Bosphori fremen
Wisam gementis littora Bosphori, tis, et Libycas Syrtes, re
Syrtesque Getulas, canorus 15 gionesque Boreales per
gam, factus avis canens
Ales, Hyperboreosque campos. suaviter, velocior autem
Icaro Daedali filio. Me Col
Me Colchus, et qui dissimulat metum [237]
chus, Dacusque Italum ex
Marsae cohortis Dacus, et ultimi erciturn simulans non time
re, atque extremi
.A.N.YOTATIO.NES.

mo, jam verb cycnus: biná formă praeditus, Cantantes sublime ferent ad sidera cyrni.
humaná et cycneñ. -
Infra noster de Pindaro, Od. 2. lib. iv.
4. Invidiáque major, &c.] Plutarch. de In .Multa Dircarum levat aura cyrnum.
vidia et Odio : Ut Sol, inquit, supra verticem 13. Dardaleo ocyor Icaro.] I'd est, non ego
extans autumbram adimit, aut certë parvam temere volatum tentabo, velut Icarus, neque
facit; ita summa felicitas comprimit invidiam, pennas assumam fictitias et adscititias. De
quasi supra caput ejus consistens. Icaro ejusque patre Dardalo, lib, i. Od. 3. sub
5. Pauperntm Sanguis parentum.] Obscuro finem.
loco natus, avo nempe liberto, patre libertino. 14. Visam gementis littora Bosphori, &c.]
6. Quem rocas, Dilecte.] Sic interpunge se Barbaris etiam populis, et regionibus innotes
dulo; id est, quem tibi dilectum vocas, pro cam ; meague poésis ad remotissimas orbis
tuā in me animi propensione, O, Marcenas, partes celebris erit. De Bosphoro, supra Od.
qua me ignobilem et humilem prosequeris, 13. v. 14.
exornas, beas. Maecenatis in Horatium morte Gementis.] Illic enim horrendum stridet ac
sublatum naemiola erat. fremit mare, angusto coarctatum spatio, et ad
Lugens te, mea vita, mec smaragdos, comprimentes ripas fluctus allidumtur ac ge
Beryllos neque, Flacce, pernitentes, Inunt.
JNec mi candida margarita quaero, &c. 15. Syrtesque Getulas.] Ad Africae littora.
8. Mec Stygid, cohibebor unda.] Idest, non Yide lib. i. Od. 22. v. 5. Getulia regio Libyae
moriar, nec proinde in Inferis detinebor aut circa Syrtes; de qura lib. i. 0d. 23. v. 10.
coercebor. Ovid. cit. Canorus ales.] Cycni more, canens dulcitºr.
Quaquepalet domitis Romanapotentiaterris, Sitne vero fabulosus iste cantus, disserui ad
Ore legar populi; perque omnia secula famá, Juvenalem. -

Si quid habent veri vatum prasagia, riram. 16. Hyperboreosque campos.] Ad polum
Wide supra Od. 14. v. 8. De Styge dixi lib. i. Arcticum, ultimumque Septentrionem, quasi
Od. 34. v. 10. ultra Boreae flatus et originem. Wide lib. i.
9. Jamjöm residunt cruribus, &c.] Sentio Od. 12. ad penultimam strophen Annot.
me transformari in cycnum; jamgue meis 17. Me Colchus...] Asiae populus ad oram
tibiis, humană carne et cute spoliatis, succres Euxini Maris Orientalem. Ea regio vocatur
cunt pelles aspera, quales sunt in cruribus hodie Mingrelia.
cycnorum. -
Qui dissimulat metum.] Ista periphrasi vi
10. Album mutor in alitem.] Ex Pythagorae detur Horatius indicare Parthos, de quibus
sententia loquitur Horatius. Aiebat ille Poe vide Annot. lib. i. Od. 19. v. 12. Quidam tamen
tarum animas transire in canoras aves; ac vi referunt ad sequentern vocem Dacus.
cissim lusciniarum ac cycnorum animas Poetis 18. Marsa cohortis.] Vel per synechdochen
immitti. Porro cycnos, ut et Pottas, in tutela Marsos pro Italis ponit; vel potius illos pre
esse Apollinis creditum est. Unde cycni ap carteris nominat, quod in bello erant genus
pellantur boni Poetae, mali autem anseribus acre ririm, ut vocat Virg, Georg. ii. 167.
comparantur. Cic. Tusc. i. Cynci non sine Marsi Italiae populi fuere, ubi nunc est pars
causd Apollini dicati sunt; sed quºd ab eo Abrutii ulterioris, juxta lacum Fucinum; no
divinationem habere videantur, quá providentes mengue regiuncula conservat adhuc Marsi du
quid in morte boni sit cum cantu et voluptate catās titulo insignita.
moriantur. Virg. Eclog. ix. 27. Dacus.] Gens vicinam Danubio regionem
Ware, tuum nomen— incolens, Transylvani, Moldavi, &c.
140 Q. HORATII FLACCI
celebrabunt Geloni. Me Noscent Geloni: me peritus
cognoscet doctus Hispanus, Discet Iber, Rhodanique potor.
et qui bibit aquas Rhoda
ni. Apage cantus lugubres Absint inani funere maeniae,
inutilius exeguiis, fletus-Luctusque turpes, et querimoniae:
ue indecoros, et querelas.
3. ejulatus, et prae Compesce clamorem, ac sepulchri
termitte vana tumuli orna Mitte supervacuos honores.
menta.

.AN NOTATIO.N.E.S.

19. Geloni..] Scythiae populi ad fluvium Bo autem ad Valentiam et Vivarium; Occitaniam

rysthenem, a Gelono Herculis filio cognomi inter et Provinciam, ad Aveniomem perlabitur:
nati. De illis jam supra Od. 9. v. penult. In inde vero non procul, Druentra fluvio auctus
telligi possunt etiam Scythae remotissimi, de Arelatum adit. Demüm ostiis quinque Mare
quibus lib. i. Od. 19. v. 10. - Mediterraneum ingreditur. Rhodami magni
Peritus Iber.] Hispaniae populus ab Ibero, tudinem commendat M. Varro, nec inferiorem
seu Rege, seu fluvio, dictus. Istro praedicat, Apud Aul. Gell. lib. x. cap. 7.
Peritus.] Literarum studiosus, variáque in 21. Absint inani funere nania, &c.] Fu
structus doctrina. Alii reſerunt ad navigandi nus, velutinane; naenias, luctus et querimonias,
peritiam. ut turpes viris; denique sepulchri honores tan
20. Rhodanique potor.] Lugdunenses Gal quam supervacuos respuit, quippe vivens im:
los innuit et designat, apud quos facundiae cer mortalisque futurus; quibus expressit Ennii
tamen erat; cujus meminit Juvenalis Sat. i. Epitaphium it a de se ominati;
44. Palleat, inquit, .Nemo me lachrymis decoret, nec funera fetu
Ut Lugdunensem rhetor dicturus ad aram. Farit. Cur? I'olito rivu’ perora rirum.
Rhodanus fluvius Galliae praecipuus, apud Hel .Nºrnia..] De his supra Od. 1. ad finem.
vetios scaturiens, per lacum Lemanum tam 23. Sepulchri Mitte supervacuos honores.]
rapide fluens, ut suas non conquinet aut per Planè loguitur ex mente ipsius Maecenatis, cu
misceat aquas. Genevam alluit ; Galliam a jus haec apud Senec. Epist. 92. refertur sen
Sabaudia, Delphinatum a Bressia discernit; tentia. -

ad Lugdunum excipit Ararim amnem, Isaram .Nec tumulum curo ; Sepelit Natura relictor.

Q. HORATII FLACCI

CARMINUM, SEU ODARUM,

LIBER TERTIUS.

ODE I.

Non opibus aut honoribus, sed mediocri fortund, witáque tranquillá constat
felicitas.
Imperitum vulgus aver
sor atque amoveo. ODI profanum vulgus, et arceo. [238]
.A.N.YOTATIO.YES.

Metrum idem quod Od. 9. Lib. i. , entis. Certè in hujus et sequentis libri carmi
1. Odi profanum.] Quod Persius sub finem nibus potissimum emitescit illa, quam laudat
Satire primae, hoc odes hujus initio praestat Petronius, Horatii curiosa felicitas. Audiatur
Horatius. Nimirüm quibus scribat, et quos
hic Scaliger hypercritic. tertii libri Ode prima
i. yelit, uterque imperiose statuit. Est magnifico dicendi genere structa est. Et pos
. Prº strophe velut procemium gravissi tea; Sequuntur carmina plena sapientia, nu
jºinis gravissime quidem tractati, docu merosa, ardua. Secunda Ode pariter altiloqua;
* Pleraque ad mores pertinentia contin. tertia gravissima; quarta mec Pindaro cedit ac
 CARMINUM LIBER III. 1. 141
Favete linguis: carmina non prius [239] Obsecundate ore : Musa
Audita, Musarum Sacerdos rum ego antistes inauditos
antea versus cano puellis
Virginibus puerisque canto. ac juvenibus. Reges metu
Regum timendorum in proprios greges, 5 endi potestatem habent su
os in populos, ipsos autem
Reges in ipsos imperium est Jovis, [240] in reges potestatem habet
Clari Gigantaeo triumpho, Jupiter victis gigantibus in
Cuncta supercilio moventis. clytus, omnia nutu concu
tiens.

.4.Y.YOTATIO.YES.

me quinta quidem. Sexta altissimé sonat, &c. 3. Musarum Sacerdos.] Bonus omnia Poe
Haec ille. ta Musarum et Apollinis antistes et Sacerdos
Profanum vulgus.] Orphaeus; 2%);2 was audit. Virgil. Æneid. vi. 645. de Orpheo.
ciº Giau; isºl, 5482; 3' tºutsºs 343naciº, Lo .Necmon Threacius longá cum reste Sacerdos.
arquibus fas est, at fores occludite profanis. Ovid. Amor. lib. iii. Eleg. 8. v. 23.
%. vulgus indoctum et rude, utpote Musar Ille ego Musgrum purus Phabique Sacerdos.
um sacris haud initiatum. Solennis erat sac Tibull. lib. ii. Eleg. 5.
rorum formula quam habet Virgil. AEmeid. vi. Pha-be, fare, novus ingreditur. tua templa
Sacerdos,
—Procial, 6 procial este profani. Huc age cum cithará carmini veni.
Callimach. "Exz: izar, tº 343nxol. 4. Virginibus puerisque canto.] Velut castis
In Petronii Satyrico, Eumolpus ita praeci et docilibus, Proindeque idoneis tum ad sacra,
pit: Effugiemdum estab omni verborum, ut ita tum ad praecepta morum capessenda. Sic et
dicam, tilitate ; et sumenda, roces a plebe sum in carmine saeculari ait a Sibyllis moneri. Vir
mott, ut fiant, Odi profanum vulgus, et arceo; gines lectas puerosque castos Diis dicere car
quibus verbis explicari, quid voluerit Horatius men. Et lib. i. Od. 21. v. 1.
per rulgus profanum, bene monet Cruq. A. Dianam tenera, dicite rirgines :
Gell. ad finem lib, ult sic ait; Commentariis Intonsum, pueri, dicite Cynthium.
his legendis dabo legem, ut me eam attingat, 5. Regum timendorum, &c.] Docet in pri
mere adeat profestum et profanum vulgus a mis in quo non sit felicitas statuenda: et quam
ludo musico dirersum. Apud Macrob. in aberrent, qui suprema potestate praeditum
Somn. Scip. lib. i. cap. 2. Philosophia ex fa censeant beatum, quod ab aliis timeatur; nul
bulis quaedam absse abdicat, ac relut profana lum vero timeat. Enim vero mortalium nemo
ab ipso testibulo sacrae disputationis excludit. quantumvis potens ejusmodi est; cum supra
2. Favele linguis.) Vox in sacris olim usita se Deos habeat acquiet iniqui vindices, et re
ta, qua silentium imperabatur. Et certe nihil gum perinde, ut hi populorum, cervicibus in
est, quo reverentiam Numinis aptius aut am cubantes. Plaut. Casin. 25. 26. Quasi tu neº
plius liceat declarare, quam profunda illa ta cias repente, ut emorianlur humani Joves, Id
citurnitate atque attentiome animi ad divina est, Reges et Principes.
quasi stupentis. Húc facit Psal. lxv. v. 1. In In proprios greges.] Sunt Reges quasi pas
terpretatio sancti Hieronymi ex Hebraeo. Ti tores populorum. Psal. lxxvii. v. 20. Deduristi
bi silentium laus, Deus, in Sion. Aristophanes, sicut oves populum tuum in manu .Moysis et
Linguis faveat omnis populus ore clauso, a des .daron. Et Psal. lxxviii.v.52. .1bstulit sicut orcs
enim ingressus est Musarum cattus. Senec. de populum suum, etperduriteostanquamgregem.
Vita Beat. cap. xxvii. Horrerbum, Farete lingu 6. Reges in ipsos imperium est Joris.] Sue
is; non, ut plerique eristimant, à favore trahi ton. Jul. Caesar, cap. vi. Est in genere et sanc
tur; sed imperatur silentium, ut rite peragi titas Regum, qui plurimum inter homines pol
sacrum possit, nullá voce malá obstrepente. lent; et ceremonia Deorum, quorum ipsi in
Quae postrema verba favent iis, qui interpre potestate sunt reges.
tantur ; bene precamini; cavete ne quid 7. Clari Gigant to triumpho] Apparnitsa
quam loguamini infaustum, et mali ominis. tis quantum Dii hominibus prevaleant cum
Cicer. 1. De Divin. Non solum Deorum Gigantes immani robore superbientes Jupiter
toces Pythagorati observaverunt, sed etiam ho debellavit. Wide lib. i. Od 11. et 19. et Od. 4.
minum, qua, vocant, omina. , Quae majores hujus libri. - -

nostri, quia ralere censebant, idcirco omnibus 8. Cuncta supercilio morentis.]. Orben uni
rebus agendis, quod bonum, faustum, fortuna versum mutu unico quatientis. Virg. Æn. ix.
tumque sit, prafabantur, rebusque divinis, que 106.
publice fierent, ut faverent linguis, imperaba ..Annuit: et totum nutu trem fecit Olympum.
tur. Festus: Farentia bonan ominationem Egregia divina. Majestatis declaratio , ex Ho
habet: nam proccones clamantes populam sa meri Iliad. i. "Frºgºzi ºvº. Kgºſia”, Su
trificiis farere jubebant. Farere est bonafari. perciliis annuit Saturnius, id est, Jupiter; hinc
armina non prius Audila.] Nova Lyrica et concussis comis coelum concussisse ibidem
scilicet a nemine Latinorum hactenus saltem dicitur. Quibus e versibus Phidias aiebat Jo
exactè facta. In hujus libriultima Ode pari visse Olympi simulachrum mira arte effinxis
ºr gloriatur. Princeps JEolium carmen ad se. Plin lib. ii. cap. 37. ita scribit: Superciliis
Ralos deduziºse modes. negamus, annuinus. Haec maxime fastum in
142 Q. HORATII FLACCI
Fit ut alius alſo spatiosius Est ut viro vir latius ordinet
dispomat arbores scrobibus. Arbusta sulcis ; hic generosior 10
Ille candidatus in campum
JMartium mobilior veniat, is Descendat in campum petitor :
te virtutibus et existima Moribus hic meliorque ſamá
tione Potior cºncertºt. Hº Contendat: illi turba clientium
ic adsit amplior clientium
mumerus: at parijure mag Sit major. Æquā lege necessitas
i. parvos regit mors: Sortitur insignes et imos;
quodlibet
[241]
plectitur etmomen
versat.urna com-
Cui su- Omne capax movet urna nomen.
r
16
pra sceleratum caput stric-Districtus ensis cui super impiã
tus gladius in Pºliº.º. Cervice pendet, non Siculae dapes
tum suavem haud compa
rabunt epula: Siculae 5 nec Dulcem elaborabunt saporem,
soporem revocabit volu Non avium citharaeque cantus
*.*.*.*.*.*.
Quietus sopor haud asper Somnum reducent. Somnus agrestium
... al...a nominum Lenis virorum non humiles domos
agrestium casas, et littus Fastidit, umbrosamgue ripam,
umbră amoenum,

.A.N.N’OTATIO.NES.

dicant. Ibid. Frons severitatis inder ut et cle cessitati mancipantur et traduntur. Wide lib.
mentiac Ammianus Marcell. Supercilia velut iii. Od. 3.
cornua erigi, dixit. Wide Coel. Rhodig. lib. iii. 17. Districtus ensis cui super, &c.] Quèd si
cap. 26. legitima dominatio nom reddit fortunatum, ut
9. Est ut ruro vir, &c.] Nec eos esse felices initio asseruit, multo minus tyrannica et per
putäris, qui ingentibus praediis, magistratibus, scclus occupata. Nam, ex Tullio mox citando,
palatiis fruuntur. Nam sint quidem alii opu Cui semper aliquis terror impendeat, nihil ei
lentiores aliis, mobiliores, potentiores, famä beatum : is nec epularum nec somni dulcedi
celebriores, at nemini propterea mors parcit; nem experitur. Quod sane Damocles impius
omnes acquat, et pariter aufert. Quae senten ille Dionysii Syracusarum Tyranni assentator
tia variis est locis apud Horatium varia ubique intellexit, vel ab ipso Tyranno edoctus. Cum
dictione expolita. Lib. i. Od. 1. &c. enim regiam experiri fortunam ab eo petisset,
Latius ordinet Arbusta sulcis.] Vineta vel aureo lecto, strato pulcherrimo, textili stragu
arbusta plantet agro ampliora, spatiosiora. lo, magnificis operibus picto, collocatus est:
10. Hic generosior Descendat, &c.] Ille clari aderant unguenta et coronae: odores incen
tate generis fretus ambiat magistratum, proin debantur : mensae conquisitissimis epulis ex
deque veniat, in Campum Martium, quo ad truebantur : ad memsam eximia formä delecti
ferenda suffragia Populus Romanus conve ministrabant pueri. Jamgue fortunatus sibi
niebat. Damocles videbatur. In hoc autem medio ap
Descendat.] Erat campus ille inferior urbe paratu fulgentem gladium é lacunari setà
in collibus aedificata. Adde quod in cdito colle equiná appensum demitti jussit Tyrannus, ut
spectandum se populo praebebat candidatus impenderet illius beati cervicibus. Itaque mec
antequam in campum descenderet. Wide Alex. pompan, nec dapes, mec pueros aspiciebat.
ab Alex. lib. iv. cap. 3. ubi fuse de comitiis, et Jam ipsae defluebant coronae. Denique exo
de ratione creandorum apud Romanos magis ravit Tyrannum, ut sibi abire liceret, quod
tratuum. -
jam beatus esse mollet. Haec Cicero Tuscul. 5.
12. Moribus hic meliorque famá Contendat.] 18. Sicular dapes.] Harum ut lautissimarum
Alius accedat minus fortasse domi nobilis, sed meminit Plato 3. de Rep. Tullius 2. de finibus,
virtutum glorià conspicuus ; et de eodem ho et Tuscul. 5. Athenaeus lib. i. cap. 59. Co
more et magistratu capessendo adversus alte quos item Siculos velut ciborum optimé con
rum contendat. diendorum artifices eximios laudat lib. xiv.
13. Illi turba clientium Sit major.] Alius cap. 23.
potentiam ostentet numerosa clientium turbā 21. Somnum reducent.] Quem abstulit mor
stipatus, ut ad munera publica evehatur. tis pavor imminentis.
14. JEquá lege necessitas, &c.] Numinis vo Somnus agrestium Lenis virorum, &c.] Rus
luntas, aetermum decretum, fatum, sine delectu ticis contra viris somnus.adest ultro suavis et
summos aequè ac infimos complectitur, movet, placidus, seu in agrestitugurio, seu ad flumi
amovet, absumit. Bene apud Suidam, Ler mis ripam sub arboribus, frigus, umbram, et
quidem similis est Tyrannidi : terrore enim et amoenitatem praetendentibus. Virgil. Georgic.
vi cuncta perficit. ii. 467.
16. Omne capaz movet urna nomen.] Om ..At secura quics . . . . .
mium perinde mortalium nomina fatalis urna Spelunce, vivique lacus; at frigida Tempe,
continet, donec suo quaeque tempore educan . . . mollesque sub arbore somni
tur. Atque ita cuncti serius ocyūs ultima no JYon absurnt. . . . .
 CARMINUM LIBER III. 1. 143

Non Zephyris agitata Tempe. 24 nec Tempe Zephyris affia

Desiderantem quod satis est, nequel [242.] ta.Qui cupit duntarat
Tumultuosum sollicitat mare, quod sufficit, hunc nec an
git mare procellosum, nec
Nec saevus Arcturi cadentis violentia occidentis Arcturi,
Impetus, autorientis Hoedi: vel Caprorum surgentium ;
neque vinea per grandinem
Non verberatae grandine vineae, percussae, vel ager fallax,
Fundusque mendax; arbore nunc aquas 30 arboribus modó pluvias ac
Culpante, nunc torrentia agros cusantibus, modó constella
tiones arva exurentes, mo
Sidera, nunc hyemes iniquas. do frigoris savitiam. Aquas
Contracta pisces aequora sentiunt, [243] molibus in mare projectis
Jactis in altum molibus. Huc frequens coarctatus sentiunt pisces.
Illuc

.A.N.N.O.T.4TIO.N.E.S.

24. Tempe.] Accusativus est pluralis neu mentita seges, ut ait Epist. ad Maecen. Petro
trius generis. Nomen erat vallis amoenissimae mius ait similiter, Fundos mendaces. Et Psal.
in Thessalia, Peneo irrigatae fluvio, montibus xxxiii. v. 17. Fallar equus ad salutem.
Ossa, Pelio, Olympo circundata. Pro locis .irbore nunc aquas Culpante, &c.] Arbore
quibuslibet amoenis usurpari solet. Wide lib. i. sterilitatem suam quasi excusante, tres ejus
Od. 7. v. 4. afferente causas, culpamgue derivante vei in
Zephyris agitata.] Leniter aspirante eo ven aquas et imbres nimios, quibus putrefactio ge
to, qui genitalis spiritus mundi appellatur à neratur; vel in torrentia agros sidera, aestus ni
Plinio lib. xvi. cap. 25. Flat ab JEquinoctialimirum et calores immoderatos, qui succum et
occasu, rer inchoat, aperitgue terras tenui frihumorem absumunt omnem; nam calor quiex
gore saluber. Favonius Latini a favendo vel humido et calido attemperatus est, fructum ac
fovendo: Zephyrus Graecis nominatus, quasi factum quemlibet producit et procreat; vel in
£wn to gº, vitam ferens, Id. Plim. lib. xviii. asperitatem denique hyemis, et immodicum
cap. 34 gelu, quod nimis astringit, fruges adurit, arbo
Agitata.] Incertas Zephyris motantibus um resque enecat, dum vegetamdi vim prorsus ex
bras, ut canit Virgil. Eclog. 5. Quae quidem tinguit. Lucret. v. 214.
omnia somnos dulces faciunt.
Et tamen interdum magno quasita labore,
25. Desiderantem quod satis est, &c.] Qui Cum jam per terras frondent, atque omnia
parvo contentus agit, et necessaria tantum de florent ;
siderat, is pecunias augendi param Cupidus, ..ºut miniis torret ferroribus arthereussol,
longinquam negotiationem minime suscipit, -Tutsubitiperimunt imbres, gelida guepruinae.
adeoque maris pericula declimat; mec ille an 33. Contracta pisces a quora sentiunt, &c.]
gitur valde, si quando calamitatem grando, Invehitur modo insanas substructiones inqué
aut agrorum sterilitas annonae penuriam inve stultam a dificandi in mari libidinem, de qui
hat. Senec. Si ad naturam rives, nunquam bus jam lib. ii. Od. 14 et 18. Item postea
eris pauper ; si ad opiniones, nunquam cris Od. 24. hujus libri. Petronius in Satyrico;
dives. cap. 120.
26. Tumultuosum mare.] In fine Odes 29. - —Aspire late
hujus libri JEgatos tumultus, vocat. Lururiam spoliorum, et censum in damna
27. Saevus Arcturi cadentis Impetus.] Arc furentem.
turus sive Arctophylax, quod Ursam sequa -Edificant auro, sedesque ad sidera mittunt.
tur ac velut custodiat dicta constellatio, mag Erpellunturaqua saris; mare nascitur arris;
nas tempestates movet, praesertim cum occidit, El permutata rerum statione rebellant.
videlicet, Octobri ineunte. Wide Plaut. Ru Emºtiam nea regna petunt; perfossa dehiscit
dent. Prolog. v. 69, ubisic loquens inducitur ..Molibus insanis tellus, jam montibus haustis
illud sidus. .dntra gemunt, &c.
Increpui hybernum, et fluctus movi mariti Sall. Bell. Cat. cap. xiii. Nam quid ea memorem,
ands. [mum; qua, nisi his ridere, memini credibilia sunt * *
JYam Arcturus signum omnium sum acerri privalis compluribus subversos montes, maria
Vehemens sum exoriens; cum occido, rehe constrata, alii legunt, constructa, &c. Seuton,
mentior. -

Caligul. cap. xxxvii. In extructionibus Praetori

28. Orientis Hardi.] Pro hardorum. Sunt orum atque villarum, omni ratione posthabita,
enim dua stellae in sinistră manu Aurigae, qui nihil tam efficere concupiscebal, quam quod
bus orientibus saevit mare; tum scilicet cum posse effici negaretur. Et jacla: ilaque moles
Sagittarium Sol decurrit. Virgil. Georg. i. infesto ac profundo mari; eccisa rupes durissi
204
mi silicis; et campi montibus aggere aquati;
Praeterea tamsunt Arcturi sidera nobis
et complanata fossuris montium juga incredi
Haedorumque dies servandi, &c. bili quidem celeritale; cum mora culpa capite
30. Fundusque mendar.] Ager infructuosus, lucretur.
spenque et laborem agricolae destituens, Spem 34. Huc frequens Carmenta remittit, &c.]
144 Q. HORATIl FLACCI
crementa saepius immittit
Caementa remittit redemptor e 35
operum conductor cum ser Cum famulis, dominusque terrae
vis, necnon possessor ter
... janj Ainºis Fastidiosus. Sed timor et minae
et formido eodem quo do-Scandunt eodem quo dominus: neque
minus ascendunt ; megue
triremem aere munitam de Decedit aerată triremi, et
serit molesta solicitudo, imó Post equitem sedet atra cura. 40
equitanti assidet, Quºd si Quod si dolentem nec Phrygius lapis,
malé se habentem haud w - [244]
sublevat Phrygium saxum, Nec purpurarum sidere clarior
nec vestis purpurea astris Delenit usus, nec Falerna
splendidior, neque vinum Vitis, Achaemeniumque costum;
Falernum et unguentum 45
Persicum ; quare, ... Cur invidendis postibus, et novo
a des construam postibus Sublime ritu mollar atrium ?
invidiam cientibus, et ra
tione singularif Quare val Cur valle permutem Sabiná
lem Sabinam commutem Divitias operosiores?
opibus nimium laboriosis 2

* ODE II.

Pueros ab ineunte astate assuéfaciendos esse rei militari et vitat laboriosa.

0, amici, puer gravi bel
lo fortis discat tolerare arc
tam
ANGUSTAM, amici, pauperiem pati [245]
Robustus acri militiã puer
.A.N.YOTATIO.NES.

Variam & rudi saxo lapidumque ca’sorum frus ob luxum et pompam. Sic. lib. ii. Od. 10. dixit
tis et fragmentis materiam in mare dejecit, aulam invidendum. Et Martial. Spectac.
ut substratis molibus positoque fundamento Fpigr. 2, in ridiosa atria.
47. Cur valle permutem. Sabiná, &c.] Cur
aedificium superstruat ille fabrica: susceptor,
, oxa Cór, manceps apud Cicer. Item re prae majoribus possessionibus curarum feraci
emptor, qui nempe quodlibet opus suo peri bus, pia, basilicis atque divitiis Regum, non
culo certà mercede faciendum assumit. amem et colam praediolum meum, in Sabinis,
36. Dominusque terra Fastidiosus.] Super amoena situm valle, unde mihi quod satis est
bus ct ambitiosus dominus fastidiens acdes ha suppeditatur; et quo valde contentus et quie
bere in terra, jamgue movi quidpiam moliri tus victito, Regibus proinde beatior?
volens, in mari acdificat, Ode II.-Metrum idem quod supra Od. 9.
37. Sed limor el mina Scandunt eodem, &c.] lib. i. º

Verum sive ille dives et luxuriosus habitet in 1. Angustam, amici, &c.] Horatii mentem
aedibus ejusmodi maritimis; sive naves et tri et propositum in hac Ode prae casteris expisca
remes; sive equum inscendat, non effugiatus tus est Theod. Marcilius. Hujus itaque non
quam solicitudines et metus. Wide lib. ii. solum interpretandi rationem, sed ipsa verba
Od. 16. libet afferre. Tria, inquit, Reipublica, quasi
41. Quod si dolentem nec, &c.] Quod si mag membra complerus est Poéta; artes belli, artes
mifica palatia, si vestes molles et mitidae, si lau paris, religionem : in tribus nempe hujus Odes
ta, dapes, si odores et unguenta nihil prosunt partibus. In prima laudat disciplinam milita
ad levandam corporis aut animi agritudinem, rem: in secundá virtutem, quam ad forum et
cur fortunam ego mean tenuem, sed tranquil campum reſert; in tertià denique silentium,
lam et ſelicem non anteferam opibus summis, quod ad religionem. Tribus istis same tota
quas magni perinde labores et curae nunquam Respublica continetur.
non comitantur * .4mici.] In quibusdam codicibus legitur, ami
Phrygius lapis.] Innixa et exornatae basili ce, in nonnullis etiam adverbialiter, amice;
ca, columnise marmore Phrygio rubris insper quod ita explicant: tam libenter amanterque
so maculis. Tibull. lib. iii Eleg. 3. v. 13. colendam esse paupertatem, ut jam gravis
Quidre domus prodest Phrygiis innica co mon sit, aut videatur toleranti.
!ºmmis 2 Pauperien pati.] Id est, ut miles Romanus
44 Achcmeniumque costum.] Unguentum fiat robustus ac strenuus, assucscat puer mili
pretiosum et exquisittim e costo frutice, cujus tiae laboribus; discatºl; in primis ferre paupe
radir gustu ſervens, odore erimio; proveniente riem, qua prisci inclarucre tum Romani tum
in Persia; ubi regnawit Achaemenes. Wide Graeci. Apuleius in Apolog. Paupertas, inquit,
Plin. lib. xii. cap. 12. Dioscorid. &c. populo Romano imperium a primordio funda
45. Invidendis postibus.] Invidiae expositis vit. Et paulo ante, Hacc in .iristide justa, in
º
 CARMINUM LIBER III. 2. 145

Condiscat, et Parthos feroces inopian ; atque bellicosos

Vexet eques metuendus hastā: Parthos urgeat equitans,
., telo formidabilis: sub aper.
Vitamgue sub dio, et trepidis agat [*40] to colo degat etiam inter
In rebus: illum ex moenibus hosticis 6 pericula. Illum é muris
Matrona bellantis tyranni hostium videns uxor Regis
praliantis, et grandior pu
Prospiciens, et adulta virgo ella, ingemat; Heu ! me
Suspiret, Eheu! ne rudis agiminum maritus regalis certaminum
imperitus incurrat in istum
Sponsus lacessat regius asperum leonem conflictu savum,
Tactu leonem, quem cruenta quem furor sanguinolentus
Per medias rapit ira caedes. agit in medias strages. Ju
cundum atque gloriosum
Dulce et decorum est pro patria mori. est occumbere pro patria.
Mors et fugacem persequitur virum; Fugientenetiam hominem
Nec parcit imbellis juventae mors consectatur; mec in
dulget ignavis adolescenti
Poplitibus, timidoque tergo. bus genu trementibus et
Virtus repulsae mescia sordidae [247] dorsum vertentibus. Virtus
Intaminatis fulget honoribus; turpem repulsam ignorat;
puris honoribus decoratur;
ANNOTA TIONES.

Phocione benigna, in Epaminonda strenua, in si in talem incidat adversarium. Hic enim in

Socrate sapiens, in Homero diserta. Wide Wa praeliis exercitatus; ille rudis agminum, scili
ler. Maxim. lib. ii. cap. 5. et 7. lib. iii. cap. 3. cet instrucrldorum ac ducendorum. Romanus
lib. iv. cap. 4. Plutarch in vità Phocionis; iste quasi leo ferox et savus quidquid objicitur
ubi Dux ille eximius Atheniensium reſertur dejicit ct vastat; sponsus autem meus nihil
nudus semper ſuisse pedibus cum ruritum mi par habet isti bellico ardori.
litiæ, nisi ad calceos impulisset hyems atroci 13. Dulce et decorum est pro patriá mori.]
or. Unde jocantes milites asperum et crudele Mortis pavorem et metum adimere etiam
frigus arguebant, ex eo quod calceatus esset Poeta solers conatur, gloriam certam genero
Phocion. Cicero Tus. 34. Cretum leges . . sis, meticulosis autem nihilo secius instare
. . . itemque Lycurgi, laboribus erudiuntju exitium asseverans. Cic. 1. Offic. Pro pa
tentufen, tenando, currendo, esuriendo, silien trid quis bonus dubilet mortem oppetere, si et
do, algendo; a`stuando. Theocrit. Idyll. 22. sit profuturus? Ad Attic. lib. viii. Epist.2. Pro
init. II.svíz ºva ra's rizza: i, tigai, dura toº patrid mori praclarum est. Quam sententiam
pizºº ºlfazzax&’. Paupertas sola artes Tyrtaeus carm. de virtute bellică mon uno loco
excitat: ipsa laboris magistra est. Menander; jactitat; occumbere pro patria pulchrum est,
Inia yag is tº # ºrgáray dida'azza&’. Pau inquit, x axé, isi, honorabile et splendidum
pertas morum est magistra. Paupertatis e Tuaney are wał &yxzáy, &c.
contrario incommoda, si vacat et libet, vide 14. Mors, et fugacem persequilur tirum.]
apud Juvenal. Sat. iii. 143. et seq. Per prolepsin diluit quod objici posset; satius
3. Parthos feroces Vezet eques mutuendus esse fuga saluti consulere, quam se praedam
hastá.] Equitando jaculandoq; se valde exer instanti morti dedere. Atque ingloriam velle
ceat, ut par evadat propulsandis Romani no vitam protrahere, stultum est et vanum, in
minis hostibus. Praecipué verb Parthis equi quit; nam mors apprehendit eum quoque qui
tandi et sagittandi solertià pollentibus. Vide pugnam refugit, ex Simonid; : €2'yzº Grigºx:
lib,i. 0d.8. De Parthis autemjam ante sapius. xzi rºy ev, *.dx2y. Et Tyrtaeus modø cit, ait:
5. Sub dio.] Sub ardoribus Solis, subimbre, Eum qui e priclio telisque sape elapsus est,
sub frigore, ut quamlibet aeris inclementiam domi & morte corripi.
rquo animo ferat, robusto corpore perferat. 15. Nec parcit imbellis juventic Poplilibus,
Lib. i. 0d. 1. Sub Jore frigido. timidoque tergo.] Huc revocari possunt et de
Trepidis agat In rebus.] Inter belli tumultus, bent plures et va, a fugacium et delinquen
perpetuamgue trepidationem versetur, ut fiat tium in bello punitiones, quas fuse reſert Alex.
intrepidus impavidusque; mam, ex Philoso ab Alex. lib, ii, cap. ii.
phis, assuetis parum aut mihil movemur et 17. Pºrtus repulsa, nescia sordido", &c.] Hac
imur. secunda pars est Odae, in quâ Stoice prorsus
6. Illum er mornibus hosticis, &c.] Egregiè omnia. Virtus, inquit, put is fruitur honoribus;
tractatus per prosopopoeiam locus; in quo vir proprios in sometipsa tºtgores habet, quos ei
tutem Romanam facit exhibetºlue hosti admi vel auf revel obscurare ſhil potest. Contra
rabilen, quo eam Romanis juvenibus amabi honores à populi arbitrio pendentes, ambitio
lem reddat. Tam acer, inquit, inter dimican mis, largitioniſm corruptela. serdibus conta
dum appareat, ut eum in acie decertantem & minomiur; abjectarum prensationum adulati
muris aspiciens Tyranni contra pugnantis onumque macºs fººdantur, turpis etiam re
uxor aut filia, cum gemitu statim exclamet; pulse ignominia dehonestaniur. Quot et quâm
Heu! de viro eo, vel sponso conclamatum est, indecoris artibus uterentur candidati ad ple.
1l
146 Q. HORATII FLACCI
mcque accipit vel depomit Nec sumit, aut ponit secures
fasces ad voluntatem ple
bis faventis. Virtus Olym Arbitrio popularis aurae. 20
...isdijn. Virtus, recludens immeritis mori
talitate, semitas init ardu-Coelum, negatá tentat iter vià:
as : vulgi humidam
acterram turbam despicit,
linquit, Coetusque vulgares, et. udam
- -
[248]
alá ſugaci assurgens. Fide Spermit humum ſugiente penná.
taciturnitati securum quo: Est et fideli tuta silentio 25
que constat praemium. Qui
revelārit secreta mysteria Merces. Wetabo, qui Cereris sacrum
Cereris, prohibebo ne sub Vulgărit arcane, sub iisdem
eodem tecto maneat, neve
cymbam levem impellat
Sit trabibus, fragilemgue mecum
incCunn.

.ANNOTATIONES.

beculae favorem aucupandum, vide apud Alex. ad coelum per excelsa facinora igmavis haud
ab Alex. lib. iv. cap. 3. concessa: vel simpliclier, per liquidum aera
Repulse mescia sordida!..] Cato cºmpeteret subvolat, in terris non morando, ut est in Ode
magistratum, repudiatus, populijudicium con ult. Jib. ii. Qute negata est hominibus rid,
tempsit, aiebata; familiaribus perperam et in quippe non volucribus, aut alis a natură do
cassum pudibundis, non sibiqui recte petiisset, natis. Sic lib. i. Od. 3. v. 34, dicitur.
sed populo, qui malêjudicasset, ignominiosum Expertus vacuum Dadalus aera,
illud esse. Wide Plutarch. Cicer. Tusc. 5. Pennis non homini dalis.
Sic in virtute salis est praesidii ad bene riven At virtus supra vulgares sensus plebeiosque
dum salis est eliam ad beale . . . . . Cium sa affectus assurgens, penná, id est, alto spiritu
pienset bonus rir suffragiis practeritur; populus et generoso, udum spermit et fugit humum,
a bono Consule polius, quáin ille à vano populo quasi coenosam et lutosam, id est, cupiditates
repulsan fert, sordidas, in quibus vulgimens demersa haerere
19. Nec sumit, ºut pomit secures.Arbitrio po solet.
pularis aura..] Insignia magistratus, fasces et 25. Est et fideli tuta silentio Merces.] Pars
secures extitisse, et pro co sapius usurpari, haec est Odes tertia, iu qua silentii laudatio
memo qui vel primoribus labris litteras attigit mem agnoscit vulgus Interpretum. Verúm non
aut delibavit, ignorat. Crassus petens consul tam silentii religio, quam religionis silentium.
atum, populo blandiri et supplicare noluit, et sanctitas hic commendatur. Errant ergo
coram socero suo Scaevolà viro gravissimo. qui Horatium ab instituto vel aberrare vel di
Apud Graecos autem Phocioni minime plebem gredi existimant. Imö ut Deorum cultum
palpitanti, imó ejus voluntatibus sape acriter universe persuadeat, sacra Eleusinae Cereris
et mordaciter reluctato, comitiis etiam adesse religioso quidem silentio peragi solita, velut
recusante, honores delati sunt. Plutarch. cit. speciem pro genere, assumit; corumq; viola
&c. Adeo verum est quod canit Claudianus; tionem pro quolibet sacrilegio affert. Quae
Carm. xvii. quidem sagaciter observårunt tum Parthenius,
Ipsa quidem virtus pretium sibi,solaque lalè tum Marcilius jam citatus. Wide apud Valer.
ortunat secura mitet, mecſº. ullis Maxim. initio lib. i. emolumenta observatse
Erigilur, plausure petit clarescere vulgi: religionis, neglectae vero panas et mala, Ter
.Nil opis externa cupiens, nil indiga laudis, tull. Apologet, cap. 7. Veler forma omnibus
Divitiis animosa suis, immolaque cunctis mysteriis silentii fides debctur. Et contra Wa
Casibus, er altà mortalia despicit arce. lentin. cap. 1. Elusinia Valentiniani fecerunt
.Altamen invitam blande restigat, et ultro lenocinia sancta silentio magno sola taciturni
.4mbit honor. Docuit toties à rure profectus tate calestia. Wide S. August. de Civit. Dei,
Lictor, et in mediis Consul quacsitus drairis. lib. vii. cap. 20. Arnob. lib. v. &c.
20. Popularis aura..] Favor populi vento Fideli tuta silentio. Merces.] Grande semper
levioris bene sic appellatur: Virg. Æn. vi. credidere piaculum, tacenda effutire, seu Rei
815. publica arcana, seu privatae fidei commissa
. . . . . Jactantior ſlncus, evulgando. Unde vindices perfidiae ant te
.Nunc quoque jam mimium gaudens popu meraria, loquacitatis Deos semper jactarunt
Iatribus auris. Servius in Georgic. i. sub finem scribit Tribu
21. Virtus, recludens immeritis mori Coc mum in Crucem actum, quod urbis nomen,
lum.] His qui semper vivere digni forent, cum quod nefas erat nominari, enunciasset. Euri
urgente fati necessitate cedunthic vità, nomi pides ait, zºº ow a 17.5c -ízaroy ayāger ev
nis immortalitatem aetermumque decus virtus zazoº, pulchram silentii coronam viri boni.
confert: coºlestes ctiam honores tribuit hero Et ex Simonide, nulli unquam tacuisse nocet,
bus inter Deos relatis. Apud Senec. Trag. nocet esse loculum. Wide Plutarch. de gar
Herc. Oct. v. 1913. Hercules dese ita jactat: rtilitate.
. . . . . I'irtus mihi 26. Petabo, qui Cereris sacrum, &c.] Si
In astra, et ipsos fecit ad Superos iter. quis arcana sacrorum Eleusinorum mysteria
22 Negatd tentat iter vid, &c.] Contendit revelárit, adeoque sanctisilentiircligionemvio
 CARMINUM LIBER III. 3. 147

Solvat phaselum. Saepe Diespiter Etenim haud raro Jupiter

Neglectus incesto addidit integrum: [249] spretus innocentem scele
31 rato junxit: et vix unquam
Rarö antecedentem scelestum flagitiosum fugientem dimi
Deseruit pede poena claudo. sit punitio lento gressu in
sequens.
ODE III.

Virum justum nihil extimescere. Item de non reparandá Troja.

Virum integrum et in
JUSTUM et tenacem propositivirum sententia constantem de fir
Non civium ardor prava jubentium, [25Q] mo proposito non dimovet
vehementia civium improba
Non vultus instantis tyranni praescribentium, nec facies
Mente quatit solida, neque Auster tyranni urgentis, neque No
tus
.A.N.YOTATIO.NES.

laverit, ejusmodi hominem quitantum crimen divino: divino, inquam, ubi graves prorsus ac
ndmisit procul arcebo, ne, si contubernalis sublimes sunt clim res, tum dictio; carco ta
fuerim cum eo, plectar ab ultoribus violatae men, ut videtur; quandoquidem temere quo
religiouis Diis. Itaque sub eodem tecto ma libet abripitur, atque à viri justi laudatione
mere, aut simul navigare, fugiam. Proverb. subito digressus, longiusque evagatus ad can
est: Cum viro scelestone viae comes fueris: enda Trojae fata prorumpit; ipse propositi pa
Kaxa rºw 'a rāgi and 3×2. ". Jourégºw. rum tenax, ac immemor sui ad Pisones v.242.
AEschyl. in septem ad Thebas: moniti, quod ibi praecipit:
*H 2.2g £uvila C2: ºrazio, ºva ºr 'avig, Tantum series juncturaque pollet?
Nagrari 3 gaol: ºy wax ºvg) it rivu, Quid ergo navus Poèta ? Quid interpretes? Ho
"oxº, 'a rāga, arºy 3,477&za yºu. rum plerique obvia certatim explicant, finem
Ingrediens marimpius quispigm, nautis impro vero et propositum Odes satis abstrusum,mini
bitate ferventibus, cum homimu.in gente Diis me scrutati, quod praecipuum est, omittunt.
tnrisd perit. Nonnulli Oden hanc mec inscriptione, nec li
29. Phaselum.] Navis erat oblonga et velox, teris a præcedenti sejunctam in antiquis codi
quae tam velis, quâm remis agi poterat, my cibus legi duntaxat admonent. , Quidam Apo
oparonimon absinnilis. Erat fluviale navigium. theosim Romuli, alii Augusti laudationem esse
Virgil. Georgic. iv. 289. volunt. Verum quotam accurata illa Junonis
Et circum pictis rehitur sua rura phaselis. oratio Trojam restitui vetantis? Hoc in sum
Sape Diespiter, &c.] Diei pater, scilicet Ju mā sua felicitate Romani tunc fortasse molie
piter iratus repertum cum mocente innocen bantur, inquit Georg. Fabritius. At Fabritio
tem simul plectit, et quasi participes ejusdem sagacior Faber, non in paucis eruditus vir ac
improbitatis utrumque mulctat. Hesiod. IIox risque judicii, mentem Horatii subodoratus,
xxx xxi.;&araza réxiº xazºv'ayágºc Tavgil. aut feliciter indagavit, aut certè conjecturam
Sape civitas universa ciri improbi panas luit. omnino vero similem, pulchram same protulit.
In sacris etiam codicibus ob unius peccata in Is ita rem statuit. Ex Sueton. Jul. cap. 79
omnes exarsisse divina ultio legitur, lib. ii. Caesar Ilium migrare, eoque Imperii opes trans
Reg. cap. xxi. 11.12. Quia fecit.Manasses Rer ferre cogitaverat. Atque ne Augustus Julii
Judae abominationes islas . . . ecce ego indu haeres idem moliretur, non abs re trepidatum
cam mala super Jerusalem et Judam, &c. est; quo Roma dubio procul extincta foret.
31. Rar) antecedentem, &c.] Poena licet Itaque solerter quidem, obliqué et arte singu
clawdo, id est, tardo pede gradiens, scelestum lari, ut tale consilium discutiat Horatius, exhi
assequitur tandem, nec inultum deserit, quam bet ac minatur Junonis iram, quam jam tum A
vis ille ſugā evadere malum speret. Huc per primordiis stiis graven experti fuerant Romani.
timet quod ex adagio ſeruntur. Dii lancos ha 2. Prara jubentium.] I'elitis, jubeatis, Qui
bere pedes. Wide Plutarch. de sera Dei vindic rites 2 verba Tribumi solemnia, volumus ju
tà. Waler. Maxim, lib. i. cap. 1. Lento gradu bemusque, populi erant legem sancientis.
ad rindictam sui divina procedit ira: tardita 3. Non rultus instantis tyranni.] Ita Q. Scae
tem rerò supplicii graritate compensat. Quam rola truculentius sili minilanti Syllae; Licet,
sententiam prior extulit Homerus Iliad. iv. inquit, milli agimina militum, quibus Curiam
160. Tibull. lib. i. Eleg. 9. v. 4. circumsedisti, osten'e , licet morlem mimiteris,
Sera tamen tacilis pana venit pedibus. nunquam tamen ºfficies, ut propter triguum
Juvenal. Sat. xiii. 100. senilemºte sanguinem meunº, Marium, a quo
Ul sit magna, tamen certé lenta ira Dcor urbs atque Italia conserrata est, hostem judi
tum es!. cºm. Alia vides exchapla apud eundem Valer.
, Ode III.-Metrum idem quod Od. 9. Lib. i. Maxim. lib. iii. cap. 8.
1. Justum et tenacem, &c.] Non usitatá pro 4...duster Duº invuieti turbidus Hadria...]
fecto nec tenui penná haec Ode scripta est, in Lib. i. Od. 3. v. 12. et seq.
qua caeco velut impetu fertur vates ac certé . . Nec timwit precipitem Africum,
11 *
148 Q. HORATII FLACCI
turbator, Adriatici maris Dux inquieti turbidus Hadriae,
procellosi, nec potens dex Nec fulminantis magna Jovis manus :
tra Jovis fulmen vibrantis :
Siruat mundi soluta com Si fractus illabatur orbis,
pages, intrepidum opprimet Impavidum ſerient ruinae.
casus. Istä pollens virtute
Pollux, et errabundus Her Håc arte Pollux, et vagus Hercules,
cules, aedes ad ignitas as Innixus arces attigit igneas: [251H
cendit: inter quos Augus Quos inter Augustus recumbens 1
tus sedens ore roseo nectar
potat. Istá clarum te, Li Purpureo bibit ore nectar.
ber pater, traxére tua ti Håc te merentem, Bacche pater, tuæ
gres indomitā cervice ju Wexère tigres, indocili jugum
m ferentes. Per istam
omulus Martis equis effu • Collo tralientes: hāc Quirinus
it inſeros; Junone apud
eos concilium habentes di
Martis equis Acheronta fugit;
Gratum elocuta consiliantibus
cente rem jucundam; ſu
nestus (dirit) et flagitiosus Junone Divis: Ilion, Ilion
arbiter, et barbara foemina Fatalis incestusque judex,
Et mulier peregrina vertit [252]
.ANNOTATIO.W.E.S.

. . . . . mec rabiem JNoti, fugit.] Romulus etiam virtute bellică insignis,

Quo non arbiter.Adriae veluti Martis patris sui equis invectus ad Su
JMajor, tollere seu ponere vult freta. peros evasit, adeoque infernales effugit lacus.
7. Si.#: illabalur orbis.] Alludit ad Wide Cic. de Leg. lib. i. Ovid. Fast. ii.
veterum quorundam opinionem, coelum con Fit fuga: Rex patriis astra petebat equis.
stare lapidibus, et aliquando ruiturum. Wide . . . . . . . . Quirites
Aristot. Metaph. 5. Diog. Laert. lib. ii. in An Thura ferant: placentgue novum pia turba
axagora. Celta quaerenti Alexandro, quid Quirinum.
potissimum formidarent, hoc responderunt, ne
cadente coelo opprimerentur. Quint. Curt. Est Templa Deo fivnt: collis quoque dictus abillo
et proverb. apud Erasm. Quid si coelum rual? est.
9. Hàc arte Pollur, &c.] Eä virtute, aequi 17. Gratum elocutó consiliantibus Junone
tate, et constantiaheroes immortalitatem adep Divis.] Junone in Deorum consilio elocuta rem
ti, divinosque honores sunt consecuti, Pollux, Marti aliisque gratam: scilicet non prohibere
Hercules, Bacchus, Romulus, de quibus lib. i. se, quominus immortalibus accenseatur Romu
Od. 12. P lus, quod graves iras adversus Trojanos eo
Vagus Hercules.] Qui varias Orbis regiones rumque posteros Paridis causã dudum concep
peragravit, et multa passim, monstris etiam tas ipsa ex animo jam deposuerat.
domitis, virtutis suae monimenta reliquit. Consiliantibus.] Deliberantibus de recipien
10. Arces attigit igneas, &c.] Adiit coelum do in coelum Romulo, deque ſato Imperii Ro
sideribus micans et ardens. mani. Cic. ad Attic. lib. xv. Epist. 10. Difficili
11. Quos inter. Tugustus, &c.] Deorum epu ad consiliandum legatione. Cornel. Tacit. His
lis accumbens mectar potat, jam tum cum in tor. ii. Rediere omnes Bonomiam consiliatur.
terris degeret, factus Divus: nimirüm post de 18. Ilion, Ilion.] Motum animi gravem indi
bellatum omnino Sext. Pompeium. De quo cat geminatio vocis, veteremoue iram expri
vide Appian. lib. v. de Bell. Civil. antea tamen mit. Porro sicut à Troë rege Troja et Troas;
quoque, sed per adulationem, in Virgilio ap sic ab Ilo ejus filio Ilium et Ilienses nomen
pellatus, deus, Ecloga i. 6. sortiti sunt; cum hic eam ampliasset urbem,
Deus mobis haic otia fecit. quam priores condiderant reges, aut exornå
12. Purpureo bibit ore.] Deorum statuis os rant.
seu vultus minio pingebatur. Quo respexisse 19. Fatalis incestusque juder, &c.] Ilium,
Horatium mon dubitaverin. inquit Juno, perdidit Paris inter Deas de pul
.Nectar.] Wide quae mox annotabo ad eas chritudine contendentes malo suo patriaeque
voces, ducere nectaris succos. falo, judec electus, cum Junone et Minervá
13. Håc te merentem, Bacche, &c.] Istá pa posthabitis, Veneri primas detulit.
riter virtute clarus, O Bacche, meruisti divinos Incestus.] Qui Helenam Menelaſ conjugem,
honores, ferasque intractabiles ad currum tuum violatā hospiti sanctitate, rapuit. Wide lib.i.
junxisti, ac numine tuo domitas jugum ferre Od. 15.
docuisti naturâ suá indociles. Tigres ebrioso 20. El mulier peregrina rertit In pulcerem.]
rum feritatem optime designant: unde iis Helena Spartama, à Paride & Graecia in Phry
Bacchi currum trahi dixere; seu quod nullum giam abducta, causa fuit, cur Graeci injuriam -
sittain ferox ingenium, quod non vino man ulturi conjurárint in Trojanos, Trojanque de
suescat et cicuretur. -
cennali bello captam ferro flammâque devas.
15. Håc Quirinus Martis cquis Acheronta tärint. Wide Senec. Trag. Troad.
 CARMINUM LIBER III. 3. 149

In pulverem, ex quo destituit Deos 21 in favillas redegit Trojam,

Mercede pactà Laomedon, mihi mihi et pudica Palladi cum
plebe et rege fallaci addic
Castaeque damnatum Minervae, tam, ex quo tempore La
Cum populo et duce fraudulento. omedon numina defrauda

Jam mec Lacaenae splendet adulterae vit promisso stipendio. Non

amplius maechae Lacedar
Famosus hospes; nec Priami domus moniae fulget hospes infa
Perjura pugnaces Achivos mis; neque Priami gens
fraudulenta Graecos feroces
Hectoreis opibus refringit: expugmat viribus Hectoris;
Nostrisque ductum seditionibus quievitºue bellum nostris
Bellum resedit. Protinus et graves [253]30 discordiis protractum. Ergö
etiam deinceps grandes ini
Iras, et invisum nepotem, micitias, et nepotem odio
Troia quem peperit sacerdos, sum, quem genuit sacrifi
cula Trojana, Marti remit
Marti redonabo. Illum ego lucidas tam. Hunc ego simam in
Inire sedes, ducere nectaris gredi domicilium splendens
Succos, et adscribi quietis 35 bibere nectaris liquo
res, atque numinum felici
Ordinibus patiar Deorum. numero accenseri.

.A.N.WOTATIO.NES.

21. Er quo Laomedon, &c.] Hic declaratur 30. Resedit.] Quievit, pacatum est bellum.
prima excidii Trojani origo, mimirüm fraus Cic. ad Famil, lib. viii. Epist. 2. Marcelli im
Laomedontis patris Priami. Is enim Trojae 3.
resederunt, non inertiá, sed (ut mihi vide
muros a dificans, Neptuni et Apollinis operú atur) consilio. Tuscul iii. Timor animi re
usus, eos mercede pactá defraudavit. Quo sedit. Tit. Liv. Postguam irae resedissent.
Jupiter offensus regni istius permiciem et rui Protinus et grares Iras, &c.] Deinceps igitur
nam decrevit. Tam notae fabulae dedit locum, condonabo priores inimicitias, et Marti conce
quod rex ille clim extruendis urbi muris vel re dam, ut in caelum admittatur Romulus ejus
parandis pecunia deesset, Deorum istorum filius meus very nepos et mihi invisus quod &
thesauros accepit, repositurum sacramento se stirpe Trojana fit, matre scilicet Ilia, seu Rhea
ºbligans. Quod tamen postea minime praes Numitoris filia, Vestae Sacerdote: Virg. Æneid.
titit. Homer. Iliad. xxi. paulo ante finem. i. 273.
2.Mihi Castaque damnatum. Minerrae, &c.] * —Donec Regina Sacerdos
Addictum, dammatum, traditum ad quamcum war;
gravis, geminam partu dabit Ilia pro
que permiciem in ultionem injurie judicio Pa en. .
ridis nobis illatae. Loquitur Horatius ex more Et AEmeid. vii. 293.
Romanorum, debitores quinon erant solvendo Heu stirpem invisam, et fatis contraria not
creditoribus obnoxios facere, addicere, tra tris
dere, consuetorum. Fata Phrygum !
24. Cum populo et duce fraudulento.] Apud At cit. modo AEneid. i. 279. Veneri praedi.
Homerum Iliad. modo cit. Neptumus Apollini cit Jupiter meliora, et sic spondet:
exprobat, quod pro Trojanis foºdifragis mili Quin aspera Juno,
tal, immemor superbia et injuriae Laomedon Qua, mare nunc terrasque metu columque
tis, qui locate in annum operae pactam merce fatigat,
demnedum persolvisset, sed etiam minas sibi Consilia in melius referet, mecumque fovebit
ut Diis intendisset. Virg. AEmeid. v. 810. Romanos rerum dominos, gentemque toga
Cuperem cum rertere ab imo tam. &c.
Structameis manibus perjura, mania Trojae. 34. Ducere nectaris Succos.] Coelesti cibo
25. Jam nec Lacaºnae splendet, &c.] Non vi potuque, adeoq; immortalitate frui; Deorum
vitamplias Paris, mec jam speciosum ac splen consortem esse. Apud Pindar. dicitur Tanta
didum Helente se ostentat, ut in adulterium lus Deorum furatus nectar et ambrosiam in
pelliciat. quibus Dii immortalitatem posuerunt. Wide
26. Famosus hospes.] Impurus. Wide lib. Lucian. in fabulosis, Dialog. 25. cui titul. De
iii. 0d. 15. v. 3. Annot. orum consilium: ubi facete et lepide nectaret
Mac Priami domus, &c.] Nec Trojani Grae ambrosia deficere dicumtur ob multitudimen
cisjam repugnant, Hectoris ſere unius virtute bibentium, sicut non jam constet sextarius;
mixi. Wide lib. ii. Od. 4. v. 10. ibique Annot. unde et statuitur animadvertendum in falso
29. Nostrisque ductum seditionibus Bellum ascriptos, et mescio quomodo existimatos Deos.
reredit] Tandemgue finitum est illud bellum, 35. Quietis Ordinibus Deorum.] Apud Boë
quod nostris erat discordiis ad annos decem tium Deus stabilis Immolusque manens dat
productum et dilatum. Pro Trojanis videlicet cuncta moreri. Virgil. AEmeid. iv. 379.
*abant Apollo, Mars, Diana, Latona, Venus; Scilicet is superis labor est, ea cura quietos
pro Gracis autem. Neptunus, Mercurius, Vul Sollicitat.
canus, Juno, Minerva, Homer, Iliad. xx. Nempe solius divinitatis est quies.
-
150 Q. HORATII FLACCI
Dummody Trojam inter et Dum longus inter saeviat Ilion
Romam ingens mare fre Romamque pontus; qualibet exules
mat, quâcumque in regione InW. regnanto beati:
imperent fortunatiextorres:
Modo, super sepulchrum um Priami Paridisque busto [9541
Priamiet Paridis greges la
sciviant, et bellua illiesae Insultet armentum, et catulos ferae 41
foetus suos abscondant, sta Celent inultae; stet Capitolium
bile floreat Capitolium, et Fulgens, triumphatisque possit
Roma bellicosa leges impo
nat victis Medis. Illa for Roma ferox dare jura Medis.
midabilis procal ad extre-Horrenda late momen in ultimas 45
mas orbis partes famam
* Extendat oras, quâ medius liquor
propaget, sive ubi mare in
terfusum separat Europam Secernit Europen ab Afro,
ab Africa; sive ubi Nilus Quà tumidus rigat arva Nilus:
intumescens agros perfum
dit: Generosior contemnen Aurum irrepertum, et sic melius situm [255]
as amum nondºn inven. Cum terra celat, spernere fortior, 50
tum, atque ita convenien Quàm cogere humanos in usus,
tims positum, dumterracon
tegit; quâm addicendo illud Omne sacrum rapiente dextrá.
usui hominum, mamu quodlibet sanctum depraedante.
A.N.YOTATIO.W.E.S.

37. Dum longus inter, &c.] Dummodo Ilium fecundus innatat terrae. Causas increment,
inter et Roman magnum interfluat mare, quo varias prodidere. . . incipit crescere Lund
Romani à restituenda Troja repetendāque ve mová, quacumque post solstilium est, sensin
tere patria deterreamtur, arceanturque: quili modirºque, Cancrum Sole transeunte, abun
bet in orbis partc sint beati; quin et regiment, ac dantissime autem. Leomem. Residit in Pirgine
dominentur; at erulent procul a regione et isdem quibus accrevit, modis. In totum attem
solo patrio. revocatur intra ripas, in Librá, wt tradit Hero
40. Dum Priami Paridisque lºsto, &c.] dotus, centesimo die. Justum incrementum ext
Modo tam deserta sit Trojama terra, ut gra cubitorum serdecim. Minores aquac non omnia
men producat armenis pascendis idoneum; rigant: ampliores definent, tardiits recedendo
sit et lustrum ferarum, ubi impune illae catulos . . . in duodecim cubilis famen sentit JEgyp
eniti et educare queant sine wilo metu. E* tus; in tredecin esurit: quatuordecim cubita
conditione stet Capitolium, Roma Coreat, atque hilaritalem ºfferun!, quindecin securitatem,
momen, ſamam, fººt. ad ul'inas ex sedecim delirius. Maximum incrementum ad
tendat oras. Ad Orientem det jura Medis; ad hoc acti fuit cubitorum octodecim, Claudio prin
Occidentem Hispanis, quá medius liquor, &c. cipe, &c. Nili aquas laudant Arist. Galen. &c.
ad Meridiem Afris; quitumidus rigul, &c. originem nuper inquisivit Isaacus Vossius.
44. Dare jura.Medis.] Ubi regium aliquod Deeo multa Herodot. lib. ii. Senec. mat. qu.
in provinciam redegerant victores Romani, eo lib. iv. A. Gell. lib. x. cap. 7. &c.
statim mittebant viros, qui jus et leges prae 49. Aurum irrepertum, &c.] Ordo est: Ro
scriberent. ma fortior spermendo aurum, quod e ſodinis
.Medis.] Idest Parthis, at jam non semel nondum erutum est, quâm illud inde eruendo,
annotavi. et ad usum fabricando, nummosque cudendo.
46. Quă médiº liquor Secermit Europen ab De contemptu divitiarum apud priscos Ro
Afroj Ad fretflin usque Gaditanum. Solin. manos usitato Valer. Maxim. lib. iv. cap. 3.
Geerinus ab occasu irrumpens lacro latere Eu De Curio, Fabricio, Camillo, aliisque diximus
Aºpº radit, Africam destro ; scissis Calpe et lib. 1. ad Od. 12. et alibi.
Jibylà montibus, quos dicunt columnas Hercu Sic melius silium, Cun terracelat. Seu quëd
lis; inter Mauros funditur el Hispaniam. raptoribus non est expositum, dum latet in
48. Quà tumidus rigat arra Nilus.] Per visceribus terrae; seu potilis, quod tuncavari:
Africam, AEthiopiam, Egyptiſm, Cic. de Nat. tiam et cupiditatem non accendat, mec ad
Deorum i. JEgyptum Miliis irrigal et, scclus impellat, aut ad explendas libidines for
cum told a state obrutam, opple tamgue tenue mitem praebeat et facultatem. Ovid. Metam.
rit, tum recedit, mollitosque, el oblimatos agros i. 140.
ad serendum relinquit. Plin, lib. v. cap. 9...Wi Effodiumtur opes irritamenta malorum.
lus incertis ortus fontibus it per descrla et ar 51. Cogere, &c.] Vis siquidem inferri me"
dentia, immenso longitudinis spalio ambulans. tallis videtur, cum e terrie visceribus extra"
: ... observatum, est, prout in Mauritaniſi nives huntur, ---

imbresve satiaverint, ita JWilum increscere . . .
Africam ab JEthiopid dispescens, feris et bel
luis frequent . . medios. Ethiopas secat . . .
Insulas innumeras spargit . . . certis diebus
auctu magno per totam spatiatus JEgypſum,
52. Omne sacrum rapiente dertrá.] Dupſ.
hoc sensu potest accipi, vel quod a Roman”
spernatur aurum, cujus rapiendi caus" º
sacris parcunthomimes: vel quod ipsi Ro"
priscinempe, fortiores et nobiliores, aw"
 CARMINUM LIBER III. 3. 151

Quicumque mundi terminus obstitit, Quisquis mundi finis impe

Hunc tangat armis; visere gestiens, divit, hunc bello obtineat,
55 cupiens investigare, quo lo
Quà parte debacchentur ignes, coastus, quo nubila et im
Quà nebulae pluviique rores. bres saviant. Verum fata
sancio Romanis militiã in
Sed bellicosis fata Quiritibus clytis, ea conditione, ut,
Håc lege dico, ne nimium pii, non plas quâm fas est pii,
Rebusque fidentes, avitae neve opibus innixi satagant
antiquae Trojae domos in
Tecta velint reparare Trojae. [256] staurare...Wanque sors Tro
Troja renascens alite lugubri ja, resurgens infaustis aus
Fortuna, tristi clade iterabitur, piciis, repetetur, casu ite
Ducente victrices catervas rum luctuoso, triumphantis
exercitãs ductrice me Jovis
Conjuge me Jovis et sorore. uxore et sorore. Siter ex

Ter si resurgat murus aheneus, aere mornia reparentur, fa

vente Apolline, ter quo
Auctore Phoebo, ter pereat meis que diruta prosternantur a
Excisus Argivis; ter uxor [257] Grecis milli dilectis: ter
captiva conjux
.ANNOTATIONES.

contemmendose praebuerint, quâm posteriillud

ab exteris mationibus devictis auferendo, sacra
i : Conjuge me Joviset sorore.] Virg. Æn.
etiam é templisac pretiosa quaelibetornamenta 1st ego, qua Divum incedo Regina, Jovisque
vi armorum et jure belli diripiendo. Dionys. Et soror et conjux.
Tyrannus Syracusamus Jovi Olympio detraxit Servius ibid. Physici, inquit, atherem Jovem,
amiculum aureum, addito etiam ludibrio, quod id est, ignem volunt intelligi, Junonem wer)
aestate gravius, hyeme frigidius esset. Wal. aerem ; et quia tenuitate haic elementa paria
Maxim. i. 1, ext. 3. sunt, direrunt esse germana; et quoniam Juno,
53. Quicumque mundi terminus obstitit, &c.] idest aer, igni subjectus est, jure superposito
Si quis ante orbis angulus Romanis hand pa elemento mariti nomen traditum. Cic. de Nat.
tuit, deinceps pateat, eoque victricia inſerant Deor. ii. Aér, ut Stoici disputant, interjectus
arma; seu ad Zonam torridam, ubi debacchen inter mare et culum Junonis nomine consecra
tur ignes saevitgue aestus: seu ad mundi polos, tur ; quae est soror et conjur Jovis; quod et si
ubi nebulae, glacies, caligo perpetua, plurii ro militudo est atheris, et cum eo summa conjunc
res, imbres. Wid. lib. i. Od. 22. Lucret. lib. i. tio. Efformindrunt autem eum, Junonique
ponitetiam rores pro imbribus et aquis pluviis. tribuerunt, quod nihil est eo mollius. Macrob.
57. Sed bellicosis fata Quirilibus, &c.] Bis in Somn. Scip. lib. f. cap. 17. Apud Theologos,
jam dixi, et tertium repeto, me Romanis in inquit, Jupiter est mundi anima; hinc illud,
dulgere, ut sint orbis domini, sed ea tantúm Ab Jove principium, Musae; Jovis omnia plena.
lege, me praeposterå moti pietate in patriam Quod alii Poétat sunt mutuati ab.ºrato, qui de
avorum suorum Trojam, ejus muros et lecta sideribus locuturus, & Caelo, in quo sunt sidera,
velint reparare, neve suis opibus ac rebus pros exordium sumendum esse decermens, ab Jove in
peris fidentes id unquam moliantur. Quod si cipiendum memoravit. Hinc Juno et soror
fecerint, malis auspiciis et alite lugubri faxint; # et conjua vocalur. Est autem. Juno aer,
enimvero tristi clade iterum subvertetur Troja, iciturque soror, quia seminibus isdem, quibus
quamvis muris aheneis, auctore etiam.ipolline, calum, etiam aer est procreatus; rºſur, quia
stabiliatur. cºlo subjectus est aer. . . . * *
59. Avilae.] AFneas cum Trojanorum colo 66. Auctore Phaebo.] Hunc impensé Tro
mià, Ilium in Italiam portans victosque Pe janis favisse compertum est. Legunt quidam,
nates. £m. i. ductore.
60. Tecta velint reparare Troja..] Patriae Ter pereat..] Allusum videtur ad triplex Ilii
certë charitatis in illum antiquae suae originis excidium, primö ab Hercule, deinde à Graecis,
locum Romani sensum habere se testati sunt postea a C. Fimbria, Syllamis temporibus, ut
mon semel: Nam deletum a C. Fimbria Cin ante annotaºi. Wide Appianum.
na, legato, Ilium restaurarunt. Wide Tit. Liv. JMeis Ercisus.ºrgivis.] Argivos Juno fove
Epit. 83. Appian. Sueton. Claud. cap. xxv. bat maxime, quod ipsa præcipue Argis cole
Iliensibus quasi Romanae gentis auctoribus tri batur; qua, urbs Argia Peloponnesi regionis
buta in perpetuum remisit, recitalá vetere princeps et caput erat. In ea sedebat Rex
epistold Graccá Senatüs Populique Romani Agamemnon Graeca, in Trojanos expeditionis
Seleuco Regi amicitiamet societatem ita demum Dux et Imperator. Virgil. A neid. i. 23.
pollicenlis, si consanguineos suos Ilienses ab .Memor Saturnia belli,
omni onere immunes praestilisset. Prima quotlad Trojam pro charis gesserit
61. Alite lugubri.] Malá avi. lib. i. Od. 15. Argis.
v. 5. Ex avium aspectu, volatu, cantu, auspicia 67. Ter urūr Capta, &c.] Wel Trojanae mu
captari solita, notum est. lieres quaelibet cæsos aut captos lugeant et
152 Q. HORATII FLACCI
Capta virum puerosque ploret.
plangat maritum ac filios.
At lººtiºn. Non haec jocosºe conveniunt lyrae.
nime congruunt. Quo per
Quà, Musa, tendis? Desine pervicax
is, 6 Musa : cessa audax
70
ſº verba narrare, at Referre sermones Deorum, et
quehumilicarmine diminu
ere grandia. Magna modis tenuare parvis.
ODE IV.

JMusarum se praisidio tutum semper et ubique fuisse, gratus profitetur.

O, Princeps Calli - - -- - -

ni : 6. ..". DESCENDE colo, et dic age tibiá,

em longiorem cane fistula, Regina, longum, Calliope, melos, [258]
sive º * i. Seu voce nunc mavis acutà
ra, vei chord is vei Iy - - a -

Aiolinis in audiº"An Seu fidibus citharāve Phoebi.

me decipit jucundus furor? Auditis? An me ludit amabilis 5
Videor audire et cernere il
lam ambulantem in sacris Insania? Audire, et videorpios
nemoribus, per quae rivipe Errare per lucos, amoenae
netrant ac venti. Mie pue uos et aquae subeunt et aurae.
turn
Me fabulosae Vulture in Appulo,
.A.N.N.O.T.ATIO.N.E.S.

ipsae captival, aliae viros suos, alia filios. Wel, 2. Regina Calliope.] Musarum princeps vel
uror capta rirum, Hecuba Priamum, Andro cantu aliis praestans. Regum etiam comes.
mache Hectorem, puerosque ploret, haec As Hesiod. Theogon. 'Arara, rgopºgávarº, On
tyamacta, illa vero Hectorem, Parin, Deipho nium excellentissima, Barıxavºw ownási, Re
bum, Troilum, &c. ges comitatur. Diod. Sicul. lib. iii. cap. 1,
69. Non haec jocost conreniunt lyrae, &c.] .Musis nomina cuique à proprio munere tribi.
Egregiè se Poeta comprimit in ipso Poètici crunt. Clio propter glorian, &c. . . . . Cal
ardoris impetu, quasi tam grave argumentum liopen quºd cantis suavitate carteris antecedens
haud Lyricis versibus bene conveniat: ipse magni ab auditoribus a stimatur.
tamen ad Pisones ita docet: Longum melos.] Certé est Ode harc & lon.
.Musa dedit fidibus Diros, pueresque Deorum, gioribus. Wide A. Gell, lib. xvi. cap. 18.
El juvenum curas, ct libera vina referre. 3. Seu voce, Seu fidibus, &c.] Istis mempe
Et Pindarus aliique res quasque graves lyrā constat exerceturque Musica, voce, lyrā, tibiá.
graviter cecinerunt. Verum belle Horatius De cithara ab Apolline inventā, lib. i. Od. 21.
tum desinit, cum ultra vix sine offensione Au 5. .luditis? .ºn me ludit, &c.] O sodales, an
gusti progredise posse intelligeret. mecum auditis Calliopen camentem, meisque
L Ode IV.-Metrum idem quod supra Od. 9. jam votis respondentem : -

ib. i. Jimabilis Insania.] Voluptatem sane maxi

Oden hamc inter eximias censet eruditus mam praestat ardor poéticus is, qui divinăillā
quisque; respondere superiori, imo et conti facultate sunt donati.
muari, placuit nonnullis; sed perperam. Musis 6. Audire, et videor pios Errare per lucos)
accepta refert Horatius pleraque, id vero po Veluti praesentiam numinis sentiat, atque en
tissimum, quod redierit in gratiam cum Au thusiasmo correptus ità loguitur.
to, contra quem militaverat. Hanc ejus 7. Lucos.] In solitariis maximè locis delubra
rincipis moderationem et clementiam extol statuebant veteres; ibique Deos credebant li:
lit egregiè; eoque duntaxat spectasse non im bentius habitare, ubi quies et silentium, ubi
merity videatur. nullae turban aut strepitus mentium integrita:
1. Descende cºelo.] Gravis et solemnis invo tem labefactarent; ubi Sapientiac Gymnasi
catio res graves notat, gravemdue enthusias um, ubi mores bene instituluitur, et animi viro
mum praesagit. rum diriguntur. Haec enim solitudo pracbet,
Caelo.] Illic etiam Musis sua sedes est. He ex Plutarcho.
siod. init. Theogon. mec semel, Musas nuncu 8. Quos et aqua subeunt et aura..] Perfluen
at Olympiades Joris filias; pariter et Homer. tes aquae, ct aspirantes seu perſlantes aura at
Hymn. in Mercur. &c. Iliad. verb ii. in coelo Zephyri amoenos faciunt in primis lucos.
domos habere scribit. 9. Me fabulosa, &c.] Hac strophe magnam
"Ezzº’s vöy fact, Mºral interpretibus crucem fixit hactenus, Etenin'
'Ox&awla Jawat' ixcurat. quo referenda vox fabulosa 2 Deinde, quid ait
Ennius similiter. Poeta de Vulture Appulo, extra Apulian!”
JMusae, qua. i. magnum pulsatis Olymp Quod primum spectat; sunt qui Apulian diº
um. Wide et Macrob, in Som. Scip.lib. ii. cap.3. fabulosam velint, ac de insulis etiam Diom"
 CARMINUM LIBER III. 4. 153

Altricis extra limen Apuliae, [259] defessum ludendo, somno

11 que †. celebratae
Ludo fatigatumque somno, palumbes recentibus foliis
Fronde nová puerum palumbes cooperuere in vulture Ap
Texere: mirum quod foret omnibus, pulo extra fines Apuliae nu
tricis meat. Qute res admi
Quicumque celsae nidum Acherontiae, rationem cenctis faceret,
Saltusque Bantinos, et arvum 15 quotºluot sublimis Acheron
Pingue tenent humilis Ferenti: tia domos incolunt, et Ban
tia, campos, agrosque opi
Ut tuto ab atris corpore viperis mos Ferenti depressi: quo
Dormirem et ursis; ut premerer sacrā pacto somnum caperem se
Lauroque collatāque myrto, curo corporeanigris viperis
Non sine diis animosus infans. 20 atque ursis: qua etian ra.
tione contectus essem sa
Wester, Camoenae, vester in arduos crata lauro et myrto con
Tollor Sabinos; seu mihi frigidum [260] gestà, puerulus ego non sine
numinum tuteld impavidus.
Praeneste, seu Tibur supinum, Wester, 6 Musae, vester sum;
seu vehor ad Sabinos as
Seu liquidae placuère Baiae.
25 peros; sive algidum Præ
Westris amicum fontibus et choris, neste, seu declive Tibur,
Non me Philippis versa acies retro, seu Baias amoenas adire li
buerit. Westros fontes et
Devota non extinxit arbor, choros amantem haud me
Nec Siculā Palinurus undā.
vità privavit actus in ſugam
exercitus apud Philippos, neque arbor execranda, neque Palinurus in mari Sicilia.
.A.N.N.O.T.T.TIO.NES.

deis Apulize proximis meras ipsi fabulas tex 15. Saltusque Bantinot..] Bantia, oppidum
unt. Quidam nutricem Horatii Apuliam voca est Apuliae in Lucaniae confinio, pascuis abun
ri, quae fabulosa narrare solita sit, comminis dans, Venusiae proxima.
cuntur, nec cudere se anile figmentum adver 16. Humilis Ferenti.] Hacetiamurbs Apu
tunt. Vertim enim, an palumbes (quod restat liae, Lucaniac fines attingit inter Venusiam et
fabulosas dicat poéta, quando rem ut ve Acherontiam sita.
gestam commemoratº Ita same melioris notae 17. Ut tuto ab atris, &c.] Circumstantibus
interpretes. Imö palumbes fabulosa, inquam nempe istarum urbium incolis mirum visum
ego; sicut Hydaspes fabulosus, lib. i. Od. 22. est, qui fieret, ut puer ego dormirem tutus illic
v. 8. Et apud Plin. lib. v. cap. 1. Atlas mons cum a viperarum venenis, tum et ab ursorum
Africa, vel fabulosissimus; nimirum quod de voracitate. Quo etiam praesagio obtectus es
illis valdé multa scribunt, dicunt, fabulantur; sem laureå Apollini, myrtoque Veneri conse
praesertim verb poetae. Sic palumbes currui crata. Illic autem ostensuin est Pottamme fore,
Veneris trahendo jumgunt; eique numini sa hinc vero ad camendas res amatorias destinari.
cras, atque, ut in hoc loco, ministras faciunt. 20. Yon sine Diis. Pindar. Pyth. Od. 5.
Vulture in Appulo, Altricis extra limen.jpu &v 642, drºg. Virg. Non sine numine Divān.
lia..] Est Vultur mons in Apulia, Luconiaeque Sallust. Tanta repente mutatio non sine Deo
confinio, quem admodum et Venusia Horatii videretur.
patria et allric. Itaque nullo negotio omnis 21. Camoenae.] A cantu Servius, a castitate
solvetur, si quis est, nodus. Erat in Appulo mentis Festus nomen hoc factum ait.
Vulture poèta, ibique obdormivit puer; extra In arduos Tollor Sabinos.] Sive quando
fines tamen Apuliae tum ſuit: siquidem versa montosam Sabinorum regionem scando, per
batur in istius latere momtis ad Lucanos re gens ad praedium meum ibi situm. Supra, in
spiciente et pertinente. Sicide seipso ait, Sat.1. fine primae Odes hujus libri.
lib. ii. v. 34. 22. Frigidum Praenestc.] Latii oppidum fri
—Lucanus, an Appulus, anceps: gidas habens et salubres aquas. Strabo lib. v.
23. Tibur supinum.] In montis ascensu a-di
Nam Venusinus arat finem sub utrumque ficatum. De eo lib. i. Od. 7. et 18.
colonus.
24. Liquidae Baiae..] Urbs Campania mari
12. Fronde nová puerum palumbes Terere.] tima, calidis aquis, acre puro, secessu grato
Jam tum suam mihitutelam obtulere Dii, quam celebrata, lib. ii. Od. 18.
postea abundé expertus sum. 25. Vestris amicum fontibus, &c.] Ope ves
Palumbes.] Columbae silvestres. tra et patrocinio quotics salvus ſuit Primo non
14. Widum Acherontiae..] Acherontia esturbs perii in caede ac fuga exercitàs Bruti et Cassii
Lucaniae in montis vertice, ut midus in arboris ad Philippos urbem Thessaliae, lib. ii. 0d. 7.
fastigio, posita. Cicero i. de Orat. Tanta vis Deinde me non oppressit arbor cerebro propé
riae eat ut Ithacam illam in asperrimis sacr illapsai de qualib. ii. Od. 13. et 17.
27. Devota.] Diris nempe, sacra, detestabi
ſistanquam nidulam affizam sapientissimus vir
immortalitati anteposnerit. r
r Postea cum a Philippensi bello redirem in

\
154 Q. HORATII FLACCI
Quandocumque mihi post Utcumque mecum vos eritis, libens
adº it. "lººphºn Insanientem navita Bosphorum 30
aestuosum navigabo, et pe
ragrabo sicca sabulafinium Tentabo, et arentes arenas
Syriae : pergam ad Britan Littoris Assyrii viator.
... Visam Britannos hospitibus feros,
ad Concanos cluoris equini
potu gaudentes ; Gelonos Et laetum equino sanguine Concanum :
- [261]
pharetram gestantes, atque Wisam pharetratos Gelonos, 35
fluvium Scythiae adibo il
lasus. Vos magnum Au Et Scythicum inviolatus amnem.
gustum finemiaboribus pe. Vos Caesarem altum, militiã simul
!ºntºn obſectºis in specu Fessas cohortes reddidit oppidis,
Pierio, quando fatigatas
bello turmas in urbibus col Finire quaerentem labores,
locavit.Vos mausuetum ani Pierio recreatis antro. 40
mum et donatis, et donato Vos lene consilium et datis, et dato [262]
/

.A.N.N’OTATIONES.

Italiam, periclitatus sum graviter quidem, at
naufragium tamen non feci, ad promontori
um Lucaniae, nominatum a Palinuro AEneas
mauclero illic merso, quod mari Siculo pro
funditur.
29. Utcumque mecum vos eritis.] Westram
ergo tutelam saepe expertus, nihil est quod us
quam formidem, mullum certë non periculum
intrepidus adibo, vestra fretus ope et praesidio.
30. Insanientem Bosphorum.] AFstuosas ac
frementes maris angustias. Lib. ii. Od. 13. v.
14. Virgil. Eclog. ix.43.
Venit et epoto Sarmata pastus equo.
Sil. Italic. lib. iii. 360.
.Nec, qui Massageten monstrans ſeritate pa
remlem,
Cornipedis fusā saliaris, Concane, rend.
35. Pharetratos Gelonos.] Scythiae popu
los, de quibus lib. ii. Od. 9. et 20. Virgil.
AEncid. viii. Sagitliferos.
36. Scythicum amnem.] Tanaim fluvium
(vernac. Don) inter Europam et Asiam limi
tem celeberrimum. Lucan. lib. iii. 272.
. Vertice lapsus
-

Riphazo, Tanais dirersi nomina mundi

Huc ades; insani feriant, sine, littora fluctus.
31. Arentes arenas Littoris.Assyrii.] Quidam Imposuit ripis, .1sieque et terminus idem
legunt urentes. Intellige Syriae seu Assyriae Europe, media, dirimens confinia terræ.
vel fines extremos; mam veteribus quaelibet re 37. Pos Casarem, &c.] Vos etiam, O, Mu
gionum et agrorum extremitates, littora voca sa, Augustum Caesarem, post bellicos labores,
bantur: vel solitudines arenosas et ferventes, recreatis cantionibus vestris ac modulis ti
in quibus viatores acstu soluti nonnunquam in cis ; in antro Pierio, secessu et otio liberali.
tereunt. Ab Assur filio Sem dicta Assyria, .Militid simul Fessas cohorles reddidit oppidis]
Asiae regio, Mesopotamiae affinis, ab ea, Tigri Cùm in urbibus copias, hyemandi causa, seu
flumine distincta; Isid. Etym. S. Aug. Quod in hybernis collocavit.
si placet Assyriam poni pro Syria, haec certé 39. Finire quarentem labores.] His quidam
ad mare extenditur, ejusque tenet littus. Plin. alludi volunt ad id quod refertur Augustus
v. cap. 12. Juxta Syria littus occupat, quon quietem optăsse et vacationem à Reipublică
dam terrarum marima, et pluribus distincia no petivisse. Wide Sueton. Octav, cap. 28. Sed
minibus. . . .'lssyria ante dicta, &c. potius notatur Augusti consuetudo per hyemes
33. Britannos hospitibus feros.] Ab his olim vacandi literarum studio, ingenii deliciis, car
hospites immolari solitos aiunt; sicut apud minum scriptioni. Sueton. Octav. cap. S4.
Taurica regiones populos id factum constat. Eloquenliam studiaque liberalia ab attate pri
Wide Euripid, Iphigen. in Taurid. má et cupid? et laboriosissimè exercuit, &c.
34. Letum equino sanguine Concanum.] cap. 85. . .Hulla varii generis prosá oratione
Concani, Cantabrorum pars, apud Hispaniam composuil . . . . Poéticam summatim attigit.
Tarraconensem, Massagetarum colonia fuere; Unus liber ertat scriptus ab coherametris versi
quaedam habuere communia cum Thracibus et bus, cujus et argumentum et titulus est, Sicilia.
Scythis, quod spectat ad crudelitatem bellui Ertal alter acque modicus Epigrammatum, quac
numque ritum, ex Strabone lib. v. Istis om ferð tempore balmei meditabalur. Tragedian
nibus, sicut et Sarmatis mos erat, & pedis vel magno impetu erorsus, non succedente stylo
cruris equini venis eductum sanguinem lacti abolerit. De Ajace illa erat, &c.
permixtum potare. Plim. lib. xviii. cap. 10. 40. Pierio recreatis antro.] Pierius mons est
Pulte alumtur, et crudd etiam farind, equino Thessalia, Musis sacer. Inde Pierides illae
lacte, vel sanguine & cruris venis admislo. Wir dictae sunt, et quicquid ad eas pertinet Pieri
gil. Georg. iii. 459. um vocari, notum est ac tritum. Cicero de
. . . . . . . . . . . . Inter Natură deorum, à Pierio patre nomen desu
Ima ferire pedis salienten sanguine renam : mit: at Pomp. Festus à dicto monte, cujus
Bisaltae quo more solent, acerque Geionus, a mornitas et solitudo opportuna est et grata
El lac concretum cum sanguine potat equino. studiosis.
Martial. Spectac. 3. 41. Vos lene consilium et dalis.] Humans
 CARMINUM LIBER III. 4. 155

Gaudetis almae. Scimus ut impios benigma lactamini. Novi.

mus quomodosceleratos Gi
Titanas, immanemøue turmam gantes, ac ferocem pha
Fulmine sustulerit caduco, langem misso fulmine prof
45 ligārit is, qui terram im
Qui terram inertem, qui mare temperat mobilem, qui mare ventis
Ventosum, et urbes, regnaque tristia, obnoxium moderatur, at
Divosque, mortalesque turmas que oppida, mastasque re
giones, Deosque et homimes
Imperio regit unus aequo. solus gubernat potesta.e le.
Magnum illa terrorem intulerat Jovi [23] gitima. Jovi metum ingen
50 tem incusserant immanes
Fidens juventus, horrida brachiis, illi juvenes, lacertis confisi,
Fratresque tendentes opaco et fratres Pelion superad
Pelion imposuisse Olympo. dere comati Olympo um
broso.

-1.N.Y.O.T.1TIO.V.E.S.

literae, qua ad humanitatem et lenitatem in dom, ob vocem, urbes; Inferis haud conve
stituant Sueton. Octav. cap. 51. Clementiac nientem, inquit ille: quasi vero jungenda es
civilitatisque ejus multa et magna documenta sent ha-c, urbes regnaque tristia. Imo Jovis
sunt, &c. Wide cap. seq. ibid. Erga literatos imperium extendit Poèta ad Superos Inferos
et ingeniosos benignitate ac liberalitate sum que, et orbem hunc seu mare, terramgue, in
mäusum, memo mescit. Sueton. cap. 89. In qua urbes. Quae omnia complectitur his voci
genia sui seculi modis omnibus forit. Reci bus. Dirosque mortalesque turmas regit unus,
fantes et benignè et patienter audiwit, &c. scilicet Jupiter. Virg. Æn. i. 65.
Consilium] Adverte duas breves pro una . . . . Divām pater, atque hominum rer.
longā; sic et postea Od. 6. v. 6. 49. Magnum illa terrorem intulerat Jori,
Hinc omne principium. &c.] Illa Gigantum turma immami robore
Dato Gaudetis.] Non vos poemitet datae Cae praedita Jovem, casterosque Deos terruit, ac
sari humanitatis, quâ vestros clientes ſovet. periculum inde fulgens contremuit domus Sa
Sueton. modo citatus. turni veteris ; ut est lib. ii. Od. 12. Wide He
42. Scimus ut impios Titanas, &c.] Claré siod. Theogon. Ovid. Metamorphos.lib. v.321.
patet per Jovem designari Augfistum, per Ti Emissumque imó de sede Typhota terrae
tamas et Gigantes omnes Augusti adversarios,
quibus sublatis, ac virtute domitis, rerum po *Colilibus fecisse metum; cunctosque de
disse
titus est. Mire vero Augusto blanditur, dicens
pro eo stetisse Palladem, id est, sapientiam Terga fugae: donec fessos JEgyptio tellus
cum virtute conjunctam : Bruto vero et Cas Ceperit, &c.
sio ſuisse vim consilii expertem, qua propria 50. Fidens jurentus, horrida brachiis.] Vir
mole corruerit. Porro ista Caesaris elogia alle gil. Æneid. vi. 582.
goricis ambagibusingeniose exormat. . . . . . . Immania ridi
Impios Titanas.] Terrae ac Titanis filios Gi Corpora : qui manibus magnum rescin
gantes, qui Deos, lacessere ausi, Jovemque dere coelum
coelo pellere moliti sunt; quasi patris ulcis 4ggressi, superisque Jorem detrudere reg
cendi causã, cujus haereditario jure coeli reg 7ted.
numerat, utpote fratrem Saturni natu majo 51. Fratresque tendentes, &c.] Intelligunt
rem. Widelib. ii. Od. 12. et 19. Virgil. Æneid. nonnulli Otum et Ephialtem, Aloidas geminos,
vi. 580. quos memorat Virgil. mox. cit. sed Gigantes
. . . Genus antiquum terra, Titania pubes, omnes eodem patre, vel eadem matre genitos,
Fulmine dejecti. adeoque fratres, melius est accipi. De his
Diodor. Sicul. lib. iv. cap.3, scribit Coelum & Virgil.
Georgic. i. 280.
Titaea uxore decem et septem filios procreasse,
proprioque nomine singulos, communi autem Et conjuratos coelum rescindere fratres.
ommes à matre Titanas appellàsse.
Ter sunt conati imponere Pelio Ossam
Scilicet, atque Ossa, frondosum involvere
Impios.] Macrob. Saturnal. lib. i. cap. 20.
Quid Gigantes aliud fuisse credendum est, Olympum :
quàm hominum impiam quandam gentem, Deos
Ter Pater castructos disjecit fulmine mon
tes.
negantem; et ided existimatum Deospellere de
coºlesli sede voluisse 2 Horum pedes in draco 52. Pelion imposuisse Olympo.] Montes
num, volumina desinebant, quod significabat montibus aggerere.
mhil cos rectum, nihil superum cogitässe, totius Pelion.] Mons Thessalia, Olympo et Ossae
vitae eorum gressu atque processu in inferna contiguus: Olympus, Thessaliam a Macedonia
mergente.
dirimit, nubes attingit vertice. Unde pro
45. Terram inertem.] Lib. i. Od. 34. v. 9. Coeloponitur sacpius apud Poetas. Sunt et alii
Bruta tellus. montes ejusdem noministres, primus in My
46. Regnaque tristia.] Inferos. Nec enim sia, alter in Lycia, tertius in Cypro. Sed de
eredendum %. interpretanti, Tyranni his non agitur.
156 Q. HORATII FLACCI
Verm quid Typhonet for-Sed quid Typhoëus et validus Mimas,
.*.*.*...
phyrion statură terribili, Aut quid minaci Porphyrion statu,
quid Rhoecus et Enceladus Quid Rhoecus, evulsisque truncis 55
eradicatas arbores torque Enceladus jaculator audax,
* * ***.*.* Contra sonantem Palladis aegida
crepantem Minerva clype [264)
un'irrumpenses? Ex hac Possent ruentes ? Hinc avidus stetit
parte certabat ardens Vul Vulcanus, hinc matrona Juno, et
canus, et domina Juno,
necnon Phoebus arcum sem Nunquam humeris positurus arcum, 60
per humeris gestans, qui Qui rore puro Castaliae lavit
Cºlºſ...".
passos capillos perfundit, Crines solutos; qui Lycia tenet
qui Lycia memora et silvam Dumeta, natalemque silvam,
natalem obtinet, Patareus Delius et Patareus Apollo.
... ."...".
Robur sine prudentia pro Vis consili expers mole ruit suá:
- -- 65
prio cadit pondere. Mo-Vim temperatam Dii quoque provehunt
deratum robur ipsa numi In majus: idem odère vires
na promovent ad amplius ;
vires autem quodlibet sce Omne nefas animo moventes.
lus machinantes aversan-Testis mearum centimanus Gyas [265]
... Gyas .". 70
comprobat centum Sententiarum motus, et integra,
manus habens, pariter et Orion oppugnator
ANNOTATIONES.

53. Sed quid Typhoeus.] Quid gigantum vis, 61. Quirore puro Castalia, &c.] Cui sacer
insolentia, temeritas, adversus Deos: Ne legas fons Castalius ad radices Parmassi. lib. iv. Od.
cum vulgo Typhaeus. Twº: quiet Twº: 6. v. 26.
vel Tvray, a rúzór arrogantia, duplici fuisse Phoebe, qui Xantho laris amne crimes.
natură, humaná, et ſerina, dicitur ab Apollo 62. Qui Lycia tenet Dumela.] Sacrum erat
doro, lib. i. et à Jove percussus, eminās, qui Phoebo delubrum in silvă Lycia, Asiae Minoris
dem fulmine, cominus autemadamantina falce. provinciae, cujus civitas insignis Patara, in
Validus Mimas.] Hic totam Lemnon insu qua et ille praecipué colebatur, et oraculaede
lam jaculari in Deos misus dicitur apud Clau bat: hinc dictus Patareus. Strab. lib. xiv. A
dianum: at ipse Prochyte Tyrrheni maris in Pataro Apollinis filio Pataram momen ha
sulae subjectus. Sil. Ital, lib. xii. 147. buisse scribit Stephanus.
.Apparet Prochyte sarum sortila.ſimanta. 63. Natalemque silvam, Delius.] Apud De
54. Minari Porphyrion statu.] Ingenti sta lum insulam et Cynthi montis memora, natus
tură insolems et mimax. De ed Claud. in Gi Apollo ſertur: sexque ibi mensibus aestivalibus
gantomach. responsa dabat; sex autem hyemalibus, apud
55. Rhoecus.] Is et Rhetus, lib. ii. Od. 19. Pataram, teste Servio. Ovid. de Arte Amandi,
56. Enceladus jaculator audar.] Tam ro ii. 80.
bustus ut evulsas arbores intorqueret; omnibus Clario Delos amata Deo.
Gigantum maximus frisse perhibetur. De eo 65. Wis consili expers mole ruit sud.] Robur
postea ad voces, Nec peredit Impositan celer quantum fuerit, nisi consilio et prudentiã tem
ignis JEtnam. peretur et regatur, partim juvat aut proficit:
57. Palladis a gida.] Iste Palladis clypeus, quin potius ut plurimum mocet, ex Euripide,
quo dicitur Jupiter Gigantum repressisse au 'Pºn d''24, 25ac woxxa'x1; ºrix'rst 4x2'ény.
daces comatus, significat sapiens consilium vir Sic Bruti virtus et Cassii Romante juventutis
tutis comes et praesidium, sine quo ipsa partum ac nobilitatis delectu et robore quamvis stipata
valet. Utrumque veró Augusto adſuisse, ut ad irritum cecidit, quia consilio caruére: suá
ante jam annotavi, Horatius indicat. De que illi clade et ruina totam prope rempubli
JEgide, lib. i. Od. 15. cam implicuere. Contra Augusti virtutem sa:
58. Hinc acidus stetit Vulcanus, &c.] Pro pientia temperatam Dii provexère ad Romani
Jove dimicavit Vulcanus; avidus, seu, quod clavum Imperii, et ad orbis universi dominati
ignis omnia corripiat et depascatur; seu quod onem. Ipsi very Dii omnibus is adversantur,
ille pugna avidus, praeliumque ardens capes qui sua fortitudine abutuntur ad scelus.
seret. 69. Gyas.] Wel Gyges, Briarei frater, velipse
59. Matrona Juno.] Ovid. Fastis. vi. 33. Briareus, aut Gigantum quispiam ad Tartara
Si torus in pretio est, dicor matrona To cum aliis deturbatus. Wide lib. ii. Od. 17.
mantis. 70. Integra, Tentator Orion Diana...] Hane
60. Et Nunquam humeris positurus arcum, ille ausus interpellare de stupro, ejus sagittls
&c.] Apollo pharetrá semper et arcu instruc est confossus ac peremptus. De eo tamen
tus, quae sunt ejus arma et insignia, de quibus longealiter alii fabulantur. Widelib. i. Od. 28.
vide Macrob. v. 21. et lib, ii. Od. 13. v. peuultimo.
 CARMINUM LIBER III. 5. 157

Tentator Orion Dianae, castie Dianae huju Virginis

telis confossus. Terra suis
Virginea domitus sagittà. portentis imposita aegrè
Injecta monstris terra dolet suis; fert: atque filios ad foetida
Moeretºue partus fulmine luridum Tartara fulmine detrusos
75 dolet. At vorax flamma
Missos ad Orcum: mec peredit non absumit AEtnam injec
Impositam celer ignis AEtnam: tam ; neque libidinosi Tityi
Incontinentis nec Tityijecur hepar dimittit vultur luxu
riae vindex appositus; a
Relinquit ales, nequitiae additus [266] mantem veró Pirithoum tre
Custos: amatorem trecentae centa coercent wincula.
Pirithoum cohibent catenae. 80

ODE. W.

.August; laudes. Crassi vituperium. Reguli virtus, fides, constantia.

Non dubitavimus Jovem
COELO tonantem credidimus Jovem Coelo

.ANTYOTATIONES.

78. Injecta monstris terra dolet suis.] Mon cruciatus. Wide Lucret.lib. vi. Bºtna descrip
strosis filiis, nempe gigantibus fulminatis, tionem, &c.
terra dolet quod etiam poenae ac supplicio il 77. Incontinentis mec Tityijecur Relinquit
lorum servire, eosque premere cogatur ipsis ales.] Vultur Tity i jecur vellicans haud illum
injecta: unde et in ultionem suique doloris unquam patitur interquiescere; quod Latonae
qualecundue solatium, famam, quae Deorum vim inferre tentaverit. Wide lib. ii Od. 14.
probra evulgaret, diciturgemuisse, irá irritata 78. Nequitia.] Libidinem non raro notat
Deorum, ut canit Virgil. Æneid. iv. 178. ea vox. Cic. in Verrem: Vestigia libidinis et
Injecla.] Gigantes praecipui variis sunt in nequitiz. Tuscul. iii. Frugalitatis est mo
sulis obruti, Otus Cretà: Prochytā Mimas ex tus animi appetentis regere et sedare, semper
Silio ante cit. vel Typhoeus, ut aliis placet: que adversantem libidini, moderatam in omni
insulā Co, Polyboetes; Sicilia Enceladus, vel re serrare constantiam, cut contrarium ritium
aut alii scribunt, Typhon seu Typhoeus. Vir nequilia diritur, frugalitas a fruge . . ; megui
gil. Æneid. iii. 578. tia ab coquod me quidºuam est, in tali homine;
Famaest, Enceladisemiustum fulmine corpus er quo idem nihili diritur, Gell. lib. vii. cap. 11.
Urgeri mole hac: ingentemque insuper .Nequam hominem Graci dirunt axoxa row, li
JEtnam bidinosum: vel as a gºv: scelestum, &c. Vide
Macrob. Saturnal. lib. ii. in fine.
Impositam, ruptisflammam expirarecaminis: 79. .1matorem trecenta Pirithoum rohibent
Et fessum quoties mutat latus, intremere
onnern catenar.] Amator ille temcrarius Proserpinam,
JMurmure Trinacriam, et coelum subterere ut raperet ad Inferos profectus, ibi catenis,
Jumo. constrictus poenasluit graves ac diuturnassus,
intemperantiae.
Ovid. Metamorphos. v. 346. Ode W.-Metrum idem quod supra Od. 9i
Vasta Giganteis ingesta est insula membris lib. i. ic
Trinacris: ct magnis subjectum molibus 1. Carlo tomantem, &c.] Quando potentiain
urget suam Jupiter ostendit fulgoribus ac tonitruis,'
JEthereas ausum sperare Typhoea sedes. tum credidimus eum in Coelo regnare; sic Au
Militur ille quidem, pugnalque resurgere gustum degentem in vivis ac nobis praisentem"
sape: memo dubitabit inter numina recensere, et co
Dextra sub Ausonio manus est subjecta lere, qui facinora plusquam humanae virtutis
Peloro:
ediderit; reparams gloriam nominis Romani
Leva, Pachyne, tibi: Lilybaco crura pre per Crassum ejusque milites obscuratam et
muntur.
infractain. Porro quas gentes et quot Augus
Degravat JEtna caput, sub quo resupinus tus subegerit, vide apud Sueton. L. Flor. lib.
ſtrenas
ult. Sext. Aurel. Victor. Oros. lib. vi. &c.
Ejectat, flammasque fero vomit ore Typho Tonant, m credidimus Jorem Regnare.] Cic.
£us, &c.] de Nat. Deor. ii. Nonne perspicuum est ºr pri
74. Luridum.] Plumbei coloris, lividum má admiratione hominum, quad tonitrua jac
Pallore et nigrore mixtum. tusque fulminum ertimwissent, credidisse ea ef
75, Nec peredit Impositam celer ignis JEt ficere rerum omnium prapotentern Jorem 2 Sue
*m.] Neque tamen ignis per Ætmas hiatus e ton. Octav. 29. Tonanti Jovi ardem conserrari:
Gigantis suppositi ore prorumpens absumit liberatus periculo, cum expeditione Cantabrica.
tum montem: adeoque non minuuntur ejus per nocturnum iter, lecticam ejus fulgur per
 158 Q. HORATII FLACCI -

dominari, quando intonuit: Regnare: praesens divus habebitur (267]

et Augustus vivens cense Augustus, adjectis Britannis
bitur numen, additis Im
perio Romano Britannis, et Imperio, gravibusque Persis.
Persis terribilibus. I go Milésne Crassi conjuge barbará 5
me Crassi miles uxoris pe
regrinae vir infamis extitit? Turpis maritus vixit? Et hostium [268]
Etiamme Marsus et Appu (Proh Curia, inversique mores!)
lus in agris hostium soce Consenuit socerorum in armis
rorum consenuit sub prin
cipe Medo, Sub rege Medo, Marsus et Appulus,

.A.N.YOTATIO.N.E.S.

sirin risset, servumque praelucentem exanimás laudabatur, quéd sibi nihil practered acquiren
set. Lucan. lib. iii. 319. dum esse putaret . . . citm esset autem in Asia,
. . . Perfulmina lantum regnaque et principatus partim aliis confirmás
Sciret adhue solum Carlo regnare tonantem. set, partim ad alios translulisset, condemnatiº
2. Prasens dirus habebitur..] Non à Romanis quibusdam regibus, nonnullis etiam laudatis,
tantum sed et ab exteris nationibus. Nam ex atgue in amicitiam receptis, quêm plurima le
Sueton. Pleraque provinciarum templa et aras galiones ad eum renerint, &c.
constituerunt, quod aliis non nisi post mor 5. Milésne Crassi conjuge barbará, &c.] Au
tem contigerat. Id factum Pergami in Asia. get Poèta invidiam ac turpitudinem Crassiani
Nicomediae in Bithynia reſert Dio. lib. li. Vir exercitãs, ut hinc majorem paret Augusto
gil. Eclog. i. 6 gloriam, qui dedecus illud absterserit, eos vin
O.Melibae, Deus mobis harcotia fecit, cendo qui anteå victores, et clade Crassianá
.Namgue crit ille mihi semper Deus: illius altius animos ereaverant, ex Flor. lib. iv. cap.
aram, 9. exinde Romanis formidabiles; ut dixi lib. i.
Sarpe tener nostris abovilibus imbuel agnus. ad Od. 19. v. 11. cit.
3. Adjectis Britannis Imperio.] Ille tamen Crassi.] Luc. Flor. lib. iii. cap. 11. Cupidi
ipse Intact us Britannus, Epod. 7. v. 7. et post Di tas Consulis Crassi, dum Parthico inhiat auro
vum Julium nulli tentatus, nec nisi ab Impe undecim strage legionum et ipsius capite mulc
ratore Claudio triumphatus dicitur. Sueton. tala est . . . . Filium duris pené in conspectu
Claud. xvii. Tacit. in vità Agricolae, &c. Ergo patris telis obrudre hostes. Reliquit infeliciser
quasi futurae victoriae praesagium scripta est ercités, ºntº quemque rapuit fuga, in Arme
hacc Ode proficiscenti ad bellum Britannicum niam, Ciliciam, Syriamque distractat, vir nun
Augusto, unde tamen revocatus est motibus lium cladis retulerunt. Caput ejus recisum
ac tumultibus Dalmaticis et Pannonicis, ex cum dertra manu ad Regem reportatum, ludi
Dione, lib. xlix. vel ecs quasi victos Poèta ca brio fuit, mec indigné. Aurum enim liquidum
nit, qui ad Augustum aliquot post annos arma in rictum oris infusum est; ut cujus animus ar
rursum et parantem inferre, jamrgue ilurum serat auri cupiditate, ejus etiam mortuum et
Caesarem in ultimos orbis Britannos, legatos erangue corpus auro ureretur.
de pace miserunt; quâ impetrata, Capitolio Conjuge barbará Turpis maritus rizit?] In
tu dona intulerunt, suanque Romanis insulam eå nimirum clade Romani exercitās ad viginti
gaprope totam addixerunt. Testis Strabo, lib. millia desiderati sunt, ad decem verb millia
ty. Oizºia, xiàºy ragºzzº&azay rºi; Pawaizu: capti, turpitudine barbararum conjugum vi
5" hy why wrizzy, &c. Alii; quod per Drusum Au tam redemerunt, imõ et consenuerunt, cum
bus'isti privigmum sint superati, ejus nempe feli hostibus soceris, et in eorum castris militärunt.
Gigibus auspiciis. Wide lib. iv. Od. 14. ad finem. Appian lib. ii. de bello Parthico; Plutarcho, &c.
post 4. Gravibusque Persis. Graves Persas qui 6. Turpis maritus.] Justum enim matrimo
ig, Aam intelligunt, quia gravis armaturae; me nium est inter cives tantùm : sic Jurisc. In eo
£ius alii ob Crassi gravissiman certe cladem, praetcreaturpitudo, quod uxores ducerent filias
quae qua mox. Hi porró, qui pro Parthis po Parthorum, qui inter Assyrios, Medos, ac Per
da nuntur sine dubio dicuntur Subacti, quod Ar sas obscurissimi; quique Scytharum fereban
tutmenian rindicanli Augusto facile cesserunt; tur exules ac profugi, quod somat vocabulum;
va obsides obtulerumt. Jus creamdi regis permi denique, quod conscripti in eorum exercitu,
a serunt; adempta denique M. Crasso et M. An qui totus penê e servis constaret. Nam et
.8 tonio signa militaria remiserunt. Sueton. Oc cum M. Antonio occurrissent millia Partho
tav, cap. ii. Eutrop. Flor. Aurel. Victor, &c. rum equitum quinquaginta; quadringenti ad
Wide etiam quae annotavi lib. i. Od. 19. ad v. summum ſuerunt ingenui.
11. Adde Xiphilimum, in Augusti Monarchia; 7. Proh Curia, inversique mores!] O Sena
Phraates per id tempus mcluens me Casar con tūs infracta majestas Consulis turpi cacde O
tra se exercitum ducercl, captivos ad eum re mores corrupti militum Crassianorum, qui
misit, et signa inilitaria, que & Crasso accepc contra nominis Romani honorem serviant hos
rat; quá er re Casar glorid ºfferebalur, quod tibus; Orodi Parthorum Regi fidem ct sacra
sine º: recuperasset ca, que alii magnis mentum praestare non erubescant Marsus et
praeliis amisissent; ob eam causam sacra fecit, .ippulus, optimi Italia, bellatores, ut alibi jam
atue sedens in equo wrben ingressus est. Tum annotavi.
 CARMINUM LIBER III. 5. 159

Anciliorum, nominis, et togae 10 Anciliorum, nominis, togae

que, et perennis Westae im
Oblitus, aeternaeque Vesta, memor, stante Jove et ci
Incolumi Jove et urbe Rom㺠vitate Romană F O Senatus
Hoc caverat mens provida Reguli et corrupti Mores! Reguri
Dissentientis conditionibus prudens animus id praesen
[269] serat, cum refragatus est
Foedis, et exemplo trahenti ignominiosis legibus, et ex
Perniciem veniens in aevum ; emplo in posterum dammo
so, nisi juvenes bello capti
Sinon periret immiserabilis interire sinerentur, sine mi
Captiva pubes. Signa ego Punicis seratione. Ego, inquit, ille,
Affixa delubris, et arma templis Carthaginiensibus
20 appensa conspexi vexilla
Militibus sine caede, dixit, Romana, atque arma mili
Direpta vidi: vidi ego civium . . tibus haud repugnantibus
adempta. Ego civium Ro
Retorta tergo brachia libero, manorum conspexi manus
Portasque non clausas, et arva post dorsum ingenuum in
Marte coli populata nostro. [270] versas, et portas apertas;
25 et agros arari nostris armis
Auro repensus scilicetacrior paulo ante devastatos. Ni
mirum redemptus auro
.A.N.N'OTATIONES.

10. Anciliorum, nominis, et toga Oblitus, &c.] dimi; quod quidem sanxerat et Plato 5. de
Dignitatem nominis Romani, sacra et religio Rep. Cic. iii. Offic. Octo hominum millia te
nem pessundantes. Ancilia scuta erant bre melºtt Hannibal, non quos in acie cepisset, aut
via duodecim, dicta ab Ancist, quëd ea arma qui periculo mortis diffugissent, sed qui relicti
ºutrāque parte, ac pelta. Thracum, incisa, in custris fuissent à Paulo et Varrone Consuli
ex Varrone 6. de Ling. Lat. Horum unum bus; eos Senalus non censuit redimendos, cum
cºlo emissum ibi fore imperium spondebat; id pared pecunia fieri potuisset; ut esset insi
quod ne dignosceretur ac surriperetur, unde tum militibus nostris, aut vincere, aut emori.
cim ei similia fabricari Numa jussit, simulque Quſi quilein re auditſ, fractus animus IIanni
omnia in aede Martis condi et servari. Dionys. baſis, quod Senatus P. Q. R. rebus afflictis tam
Halic. ercelso animo ſuiss f.
11. JEternarque Vesta..] Ignis illius acterni, 18. Signa ego Punicis, &c.] Haec Reguli
qui in Westa templo debebat a Virginibus Ves verba sunt, illum cum hostibus pactum dissua
talibus custodiri, ut Imperium Romae staret dentis in Senatu; ostensåque militum inertium
rpetuum. Dionys. Halic. lib. ii. Cic. ii. de indignitate et honoris Romani labe omnem er
º Virgines l'estales in urbe custodiunto ga illos misericordiae sensuin ex animo Sena
ignem foci publici sempiternum. Virg. Æneid. torum amovere satagentis. Ego vidi, inquit,
ir. 200. signa Romana hostium delubris affixa, vidi ar
. . . . Vigilemque sacraveral ignem, maignavis illis militibus erepta, per quae tamen
Ercubias Dirüm deternas— vitam servare et tueri debuissent; widi cives
12. Incolumi Jove et urbe Romá.] Si qui Romanos, vinctis post tergum manibus, foºdam
dem Roma non ſuisset amplius, culpandi sanč servitutem gloriosa, morti, quod meſas ingenuis,
non essent, qui apud exteros sedem et fami anteposuisse.
liam figerent. At stante Urbe et Capitolino 19. Affira delubris.] Ex more veteri, qui
Jove Romanos protegente, barbaris nomen et etiamnum viget apud varias nationes; ut sic
manus dare, hoc certé probrosum Romanis accepta Deo victoria referatur.
militibus. 23. Portasque non clausas, &c.] Vidi et Car
13. Hoc caveral mens provida Reguli.] Hoc thaginis portas prae securitate mom clausas, ve
grande malum praecavebat M. Attilius ille Re lut in media pace; adeo procul aberat omnis
gulus, primi Punici belligloria cladesque mar metus hostilis, post cladem mostri exercitus,
ima, ut ait Valer. Maxim. lib. v. cap. 4. Quando agrosque liberê arari, coli; quos tamen paulo
reddi prose captivos Carthaginiensium vetuit; ante armis populati fueramus. Flor. lib. ii.
timebatnempème spem vitae milites ignavi po cap. 2...M. Attilio Regulo duce jam in Africam
nerent in captivitate, adeoque remissius in navigabat bellum . . . . ventis remisque pro
acie dimicarent, ac mortis metu ad fugam, ab peratum est; tantusque terror hostici adventùs
jiciendave arma incitarentur. Noluit itaque Poenis ſuit, ul apertis pene portis Carthago
perniciosum dese exemplum posteris relinqui, caperetur . . . . nçc cum hominibus, sed cum
quo disciplina militaris, ipsaque subinde Res monstris quoque dimicalum cat . . . . . Sed
publica deperiret. omnium victor Regulus cum terrorem nominis
17. Simon periret immiserabilis Captiva pu sui laté circumtulisset, . . . . . Carthaginem
bes.] Ut ergo totam duntaxat in virtute et ar belli caput urgebat obsidio, ipsisque portis in
mis vita spem collocarent milites, volebat eos, haerebat.
quisese dedentes vitam ab hoste precati es 25. Auro repersus scilicet, &c.] Ironice.
*ent, einecandos permitti, nec quemguam re Redemptus scilicet miles in altero certamine
 160 Q. HORATII FLACCI
miles animosior fiet! Im} Miles redibit ! Flagitio additis
crimini jungitis detrimen Damnum. Neque amissos colores
tum. Nec deperditum co
lorem lama reparat fuco Lana reſert medicata fuco :
tincta; nec sincera virtus, Nec vera virtus, cum semel excidit,
si quando fuerit labefacta
ta, satagit restitui depra
Curat reponi deterioribus. 30
vatis. Siquidem cerva stric Si pugnat extricata densis
tis retibus expedita, dimi Cerva plagis, erit ille fortis,
cat, erit *liam strenuus is
quiperjurishostibusse com Qui perfidis se credidit hostibus:
misit; atque in alio certa Et Marte Poenos proteret altero,
mine Carthaginienses con
culcabit, qui ligatis retro
Qui lora restrictis lacertis
brachiis vincula tulit igma Sensit iners, timuitgue mortem.
vus, ac mori formidavit. Hic unde vitam sumeret inscius,
*...*.*.*
ciperet, pacem cum bello
Pacem duello miscuit. O pudor!
confudit. Proh dedecus ! O O magna Carthago probrosis [271]
gloriosa Carthago turpibus Altior Italiae ruinis! 40
Italiae cladibus excelsior'
Regulus velut capite dimi. Fertur pudicae conjugis osculum,
nutus, a se dicitur repulisse Parvosque natos, ut capitis minor,
suavium castal uxoris, atque filiolos, et faciem generosam
.A.N.YOTATIO.YES.

fortior et acrior erit! Quisquis hoc sperat, et in ardentissimo conflictu segnis ſuit: seque
quanto versatur in errore ? et pretium disper tum hosti dedidit, cum maxime repugnandum
dere est, et ignaviam augere atque infamiam. ſuisset.
Enimvero sicut lana fuco medicata genuinum 39. Magna Carthago.] Carthago amula
et nativum colorem seu candorem amissum urbis orbis dominae, cujus tanta fuit olim po
numquam recuperat; ità virtus semel defor tentia, ut totă Africa cultiore potiretur: In
mata et detrita ad pristinum splendorem nun Hispania very ab Herculis columnis, ad usque
quam redit, mec reparatur in is, qui per iner Pyrena os Montes maximis civitatibus imper
tiam et socordiam deteriores facti fuerint. Vir aret. Polybius, Strabo. Ab AEmiliano Sci
gilius tamen contra scribit. A.n. ii. 367. pione tandem bello Punico tertio excisa et fi
Quondam etian victis redit in pracordia mita est: utait L. Flor. lib. ii. cap. 15. Quin
virtus. ta veró urls deleta sit, inquit ille ibid. ignium
Repensus.] AF's olim non numerabatur ut mord probari|. quippe per continuos de
nunc, pendebatur vero. cemet septemdicsric potuitincendium extingui.
28. Fuco.] Fucus herba est marina vestibus 40...dllior Italiae ruinis?] Post fusum Roma
tingendis idonea, Plin. lib. xxvi. cap. 10. Tria mum exercitum, captumque Imperatorem Re
sunt genera; latum, et alternum longius, qua gulum, spirantibus altius Panis, ut ait Tum Luc.
damtenus rubens; tertium crispis foliis, quo in Flor. lib. ii. cap. 2. ubi et sic habetur:
Cretá vestes tinguntur; omnia ejusdem usils; foºda clades, Romanisque usu incognita. Wi
cap. 12. fucum maris appellat. vus in manus hostium venit forlissimus imperd
31. Si pugmat eartricata, &c.] Altera simili tor, &c.
tudo. Sividistis aliquando cervam plagis ex 41. Fertur pudical conjugis, &c.] Attilius
tricatam in venatorem insurgere, et animosé ille Regulus mec urori sua loqui rolmit, nec in
aggredi, videbitis quoque militem e captivitate trare urben, quasi exul essel. Dio. Reguli con
redemptum ad hostes majori animo debellan jux Martia dicebatur ex Silio lib. vi. 403.
dos ire. Atqui cerva retibus expedita meti Ecce trahens geminum natorum Martia pig
nus,
culosior; sic et miles. Vulpes qua, plagas ef.
fugit, non rursum irrelitur. Plutarch.et Horat. Inſelix nimid magni virtute mariti, -

lib. ii. Sat. 7. 70. Squalentein crinem cl trisles lacerabal amic

Qua bellua ruptis,
Cum semel effugit, reddit seprara calenis?
33. Perfidis hostibus.] Adagº Punicafides,
pro perfidia. Poenos etiam Tit. Liv. hac as
pergit labe. -
37. Hic unde ritam sumeret inscius, &c.]
Iners et ignavus iste miles velut ignorans armis
non precibus, non cedendo sed reluctando for
titer, vitam esse duntaxat tuendam; pacem
duello miscuit, unius ab altero discrimen male
tus.
..]ique ea postguam habitu juxta et relamine
Pano
Deformen asperit, fusis uſulatibus agra
Labilur, el gélidos mortis color occupat artu.
—me roce quictá
..ºffatus, juhºt et vestros, et conjugis unſ;
ºrcere amplexus. Palet impeiicinabilisille
Luctibus, &c. -

statuems, utrumque conſudit: mam in medio 42. Ut capitis minor.] Capite diminutus, id
bello abjecit arma, in pace tantum deponenda; cst, mutata sorte et conditione: Jam non
 CARMINUM LIBER III. 5. º 161

Ab se removisse, et virilem ferox in terra defixisse, us

que dum vacillantes Sena
Torvus humi posuisse vultum ; tores suasor confirmaret
Donec labantes consilio patres [*] monitionehaudunquamda
Firmaret auctor nunquam alias dato, 46 ta; et per medios familia
res dolentes illustris exul
Interque moerentes amicos abiret. Noverat tamen quae
Egregius properaret exul. sibi statuerat immanis car
Atqui sciebat quae sibi barbarus nifex. At nihilominus

Tortor pararet: non aliter tamen [273] w

.A.N.N'UTATIO.NES. -
\*.
-

Romanus, nedum Senator; scilicet factus é dituros, miside redimendis captivis impetra
libero servus, ex Imperatore et Duce captivus vissent, re non impetrată, reversi sunt. De
Carthaginiensium. Capitis diminutio vocatus quibus nom omnes unomodo. Nam Polybius
prioris statüs mutatio. Caput enim statum bonus auctor in primis scribit, movem ex is
significat. Cic. Top. Simulier testamentum revertisse; unum vero per fraudem et stultam
jecit, quae se capite nunquam diminuit, id est, calliditatem quasi jurejurando liberatum Ro
quae per conjugium in viri manum mon conven mae remansisse; quem deinde senatus vinctum
it. Paul. Jurisc. Tria sunt, inquit, quae ha ad Hannibalem duci jussit. Haec et alia Cic.
bemus, libertalem, civitalem, familian. Cum iii. Offic. Florus jam cit. lib. ii. cap.2. Sed
hac amittimus marima est capitis diminutio. ille quidem par tanta, calamitati fuit. Nam
Cum amittimus cirilalem, et libertalem retine mec Punico carcere infractus est; mec legatione
mus, media est diminutio. Denique cum liber susceptd. Quippe diversa quam mandavarant
tatem et civitatem relinemus, familia rero sola hostes, censuit; ne pair fieret, ne commutatio
pulatur, (puta per adoptionem) est diminutio capticorum reciperetur. Sed nec roluntario ille
capitis minima. Ex his intelligitur cur servi ad hostes reditu, nec ultimo sire carceris sive
non habere caput, nec diminui capite dicantur. crucis supplicio deformata majestas; imó his
quia nullum statum habent, videlicet, neque omnibus admirabilior, quid aliud quâm victus
libertatem, neque civitatem, nec familiam. de victoribus, atque etiam, quia Carthago non
Wide Coel. Rhodig. lib. xxv. cap. 23. cesserat, de fortunó triumphavit?
45. Donec labantes consilio patres Firmaret, 49. .ilgui sciebat qua, &c.] Cic. Epist. ad
&c.] Incertos etenim quid statuerint Senatores Famil. lib. vi. epist. 6. de seipso ita scribit; Ut
ipse firmavit auctor, et compulit traduxitºue in in fabulis.Amphiarius, sic egoprudens et sciens
utilissimam Reipublicae, quamvis sibi graven, de peste ante oculos posità sum profectus. De
sententiam. Cic, iii. Offic. Ciam Regulus iter Regulo vero cit. Offic. iii. Yeque vero tum ig
um Consul in Africa er insidiis captus esset, morabat, se ad crudelissimum hostem, et ad ez
juratus missus est ad Senatum, ut nisi redditi quisita supplicia proficisci. Valer. Max. lib. i.
essent Paenis captivi nobiles quidam rediret inse cap. 1. Regulus cæ victore speciosissimo admi
Carthaginem . . Is cum Romam remisset, serubilem captivi fortunam deductus . . . . .
in Senatum venit; mandata exposuit : Carthaginem repetit, non ignarus ad quêm
sententiam me diceret recusarit: qaamdiujure crudeles, quâmque etiam merito sibi infestos
jurando hostium teneretur, non esse Senatorem: JDeos rererteretur.
reddi captivos negavit esse utile, illos enim ado Qua sibi barbarus Torlor pararet.] Tullius
lescentes esse et bonos duces; esse se jam con in Pisonem. M. Regulum illigatum in ma
fectum senectule. Cujus cum valuisset aucto chind resectis palpebris Carthaginienses vi
ritas, captivi retenti sunt : ipse Carthaginem gilando mecaverunt. Valer. Maxim. lib. ix.
redit . . . . Senatui nisi ipse auctor fuisset, cap. 2. Regulum palpebris resectis, machind,
captivi pro ecto Poenis redditi essent; incolumis in quá undique pracaculi stimuli eminebant,
in patrid Regulus restilisset. inclusum vigilantid pariter et continuo tractu
Consilio nunquam aliès dato.] In propriam doloris necarerunt. Tertull.ad Martyres, cap.
nempe sui permiciem, solius utilitatis publicae iv. Maluit hostibus reddi, et in arcae genus
habità ratione; piā etiam fraude usus, ut pa stipatus, undique extrinsecus clavis confirus tot
cemet captivorum permutationem dissuaderet. cruces sensit. Aurel. Vict. de Viris Illustr. In
Nam affirmavit, Venenum sibi Carthaginien arcam ligneam conjectus, claris introrsum adac
ses dedisse, non praesentaneum, sed ejusmodi, tis vigiliis ac dolore punitus est. Ex Appiano,
quod morlem in diem proferret; eo consilio ut positus in cavea stimulos undique habente.
riveret quidem tantisper, quoad fieret permuta Sen. de Tranquil. Animi, lib, i.cap. 15... An
tio; post autem grassante sensim veneno, cor fleam Regulum, quod tot claris configilur?
tabesceret. Gellius auctor est lib. vi. cap. 4. Suidas. Regulus Carthaginem reversus omni
48. Egregius properaret erul.] Egregius suppliciorum genere conficitur. Nam praeter
same et singularis exul, qui patria carere con caſteros crucialis, corporistjusresponderet,
qua, magnitudini domunculá angusld inclusus,
intus
senserit, caritatis patriae gratiâ, quique ultro
sua omnia desereret, salutis publicae causã. trebris claris ferreis transfira, periit; cilm nee
Ad cujus exemplum illustre postea decem no immotus stare possel et quieturus statu corports
bilissimi captivi ab Hannibale ad Senatum utcumque inclinato in ferreas cuspides incideret.
missi, post Cannensem pugnam, jurati se re Gell. it. lib. vi. cap. 4. In alras et profundas
12
162 - Q. HORATII FLACCI
cognatos dehortantes, ple Dimovit obstantes propinquos 51
bemoue discessui obsisten Et populum reditus morantem,
tem amolitus est, ſon secus
ac si post litem decisam ne Quâm si clientum longa negotia
gotia prolixa dimitteret, in Dijudicatà lite relinqueret,
campos Venafri properans, Tendens Venafranos in agros, 55
vel Tarentum Spartanum.
Aut Lacedaemonium Tarentum.

ODE VI. AD ROMANOS.

E religionis contemptu, et depravatione morum, flurisse Italia, calamitates.

9, Romane, ºlºp”; DELICTA majorum immeritus lues,
quos non es meritus, ob [274]
peccata patrum, donec re-Romane, donec templa refeceris
sarcieris fana et delubra
Numinum decidentia, atque
AEdesque labentes Deorum, et
imagines atro squalore de Foeda nigro simulacra ſumo.
formatas. Regnas, quiate Diis te minorem quod geris, imperas. [275]
praestas inferiorem Numi
nibus.
.4.N.YOTATIO.N.E.S.

tenebras Regulum includebant; ac diu post, ubi scribit, acquum esse ut benevolentiores Dii
ubi eral risus sol ardentissimus, repente educe sint in eos, a quibus magis coluntur.
bant; et adversus ictus solis oppositum contine Delicta.] Is peccare dicitur, qui viam rec
bant, atque intendere in coelum oculos cogebant. tam delinquit, et à legis praescripto recedit.
Palpebras quoque jus, ne conmirere posset ºur Immeritus lues.] Deuteron. xxiv. 16. Won
sum ac deorsum diductas insuebant. Ex Tu occidentur patres profiliis, mec filii pro patri
berome hatc. Tuditanus autem, somno diu bus; sed unusquisque pro peccato suo morietur.
prohibitum, atque ita titá privatum, reſert; Id habetur 2. Reg. cap. xiv. 6. Non morientiar
idque ubi Roma cognitum est, mobilissimos filii propatribus, &c. Ezekiel, cap.xviii. Filius
Pęnorum capticos liberis Reguli & Senalu de non portabil iniquilalem patris . . . . .inima
dilos, el ab is in armario muricibus prºfiro qual meccaverit, ipsa morietur. Et paulo ante:
deslitulos, eddemgue insomnia crucialos inter Quid est quºd inter eos parabolam vertitis in
iisse. Gell, ibid. proverbium islud, in terrá Israel dicentes; Pa
Barbarus Tortor.] Apud Fest. et Non. Mar tres comederunt uram acerbam, et dentes fli
cell. Emmius Annal. orum obstupescunt’ &c. ubi Chald. Patrespec
JNam Poeni solili suos sacrificare puellos. carerunt, et filii rapulant. Sicet.Jerom.xxxi.29.
51. Dimorit obstantes propinquos.] Cic. jam In diebus illis non dicent ultra, Patres comede
cit. Neque eum patria, carilas relinuit, mec runt uram acerbam, et dentes filiorum obstu
suorum. Suidas. Lacrymis et lamentalionibus puerunt. Sed unusquisque in iniquitate sud
suorum inriclo animo neglectis. morietur: omnis homo qui comederit uran
55. Tendens Venafranos in agros, &c.] Quasi acerbam, obstupescent demtes ejus.
post forenses strepitus, post litium et negoti 2. Donec templa refeceris.) Seu vetustate
orum ambages actaedia, relaxandi causã animi collapsa, seu bellorum civilium incendio cor
otiique captandi, pergens Venafram, in urbem repta, labefactata, ſo data, absumpta; quin et
Campaniae deliciis accommodatam. Wide lib. victorum avaritia direpta. Quo spectatid quod
ii. Od. 6. v. 16. est in lib. i. Od. 35. v. 35. -

56. Lacedæmonium Tarentum.] Civitatem Quid intactum nefasti

A Phalanto Lacedæmonio conditam; de quâ Liquimus? Unde manus jurerſus
lib i. Od. 28, sub. finem, et lib. ii. Od. 6. v. 12. .Melu Deorum continuit; Quibus
Ode VI.-Metrum idem quod Od. 9.lib. i. Pepercit aris?
1. Delicla majorum, &c.] Quanquam poenas Porrö quod hic, itemque sub finem Od. 15. lib.
debet luere solus peccans, tamen ad quarti i. Cixit Horatius, totum vergit in laudem et
gradus posteros peccatorum poenas interdum commendationem Augusti, quinon modo sa
vel extendi vel reservari existimabat Plato. cras ſedes ipse multas exstruxit, sed casteros
Quod dubio procul hauserate motitia sacrorum principes viros hortatus est, ut pro facultate
codicum. Exod. cap. xx. Ego sum Dominus quisque reficeret, excoleret, adornaret: ut
Deus tuus forlis, zelotes, risilans iniquitatem jure gloriatus sit urbem se marmoream relin
patrum in filios, in terliam et quartam genera quere, quam laterilian accepisset. Sueton.
tionem eorum qui oderunt me, tº faciens mise cap. 28. et 29.
ricordian in millia his qui diligunt me, et 5. Diis le minorem quod geris, imperas.]
•ustodiuml pracepla mea. Idem reperitur cap. Quoniam piws es in Deos, quos, ut decet, ob
xxxiv. seq.et Deuteronom. cap. v. &c. posterior servas et colis; idcirco imperium orbis tibi
emistam scntentiae partem videtur quoque ex donant illi. Haec ad Augustum same perti
pressisse Aristoteles Rhetor, ad Alex. cap. iii. ment, de quo jam lib. i. Od. 12, v. 57.
 CARMINUM LIBER III. 6 168

Hinc omne principium, huc refer exitum. 6 Inde omne primordium: il

Dii multa neglecti dederunt luc finem reduc. Spreta
Numina plures calamitates
Hesperiae mala luctuosae. intulerunt afflictae Italine.
Jam bis Monaeses, et Pacori manus Jam semel atque iterum
Monaeses et Pacori exerci
Non auspicatos contudit impetus tus repulit nostros conatus
Nostros, et adjecisse praedam [276] inauspicatos : gaudetgue
Torquibus exiguis renidet. nostra spolia addidisse tor
quibus suis minoribus. Ci
Paene occupatam seditionibus vitatem dissensionibus de
Delevit urbem Dacus et AEthiops; tentam propemodum ex
*
tinkit Dacus et AEthiops,
AYYOTATIONES.
Te minor, latum reget aequus orbem. num delevit; ut ait Justin. lib. ºfWide et
6. Hinc omne principium.] Cicer. de Ha Dion. Jib. xlviii. et xlix. Tit. Liv. ſib. cxxvii.
ruspic. Respons. Ego vero primum habeo Flor. lib. iv. cap. 9. et 10. &c.
auctores ac magistros religionum colendarum 10. .\on auspicatos.] Cic. de Divin. i. Nihil
majores nostros . . . Quis tam verors, qui fºre quondam majoris rei, nisi auspicalò;
aut cum suspererit in calum, Deos esse mon mec privatim quiden gerebatur; quod etiam
sentiat; . . . aut cum Deos esse intellererit, nunc nuptiarum auspices declarant. . . . Ubi
non intelligat corum numine hoc totum Impe multis exemplis auspiciorum contemptum aut
rium esse natum, et auctum, et retentum P vitium, magnarum populo Romano calamita
Quàm tolumus licet insi nos amemus, tamen tum ſuisse causam ostendit. Quid vetera F.
nec numero Hispanos, nec robore Gallos, mec inquit, M. Crasso quid acciderit, ridimus, di
calliditate Poenos, mec artibus Graecos, mec deni rarum obnuntiatione neglectd, &c. De Harusp.
que hoc ipso hujus gentis ac terra domestico resp. cit. Majores nostri rerum bene gerenda
natiroque sensu Italos ipsos ac Latinos, sed rum auctoritatem, augurio . . . . . conti
pietale ac religione, atque hac und sapientiff, meri puttirunt. Wide Valer. Maxim. lib. i.
quod Deorum immortalium numine omnia regi cap. iv. et seq. cap. 6. Crassus inter gra
gubernarique persperimus, winnes genies mali tissimas nostri Imperii jacluras numerandus,
onesque superarimus. plurimis et evidentissimis ante ruinam mons
Principium.] Ut supra Od. 4. v. 41. Wos lene trorum pulsalus iclibus . . . . Sic Dii
consilium : utrobique in casura accipe vel duas spreli excandescunt, Sic humana consilia cas
breves pro una longa, vel Crasin, vel conver tigantur, ubi se coºlestibus pra ferunt. De
sionem vocalis in consonantem, quemadino Crasso vide et Appian. Dion. lib. xl. Oros.
dum fieri solet in ariete, abiete, genua, &c. lib. vi. Flor. lib. iii. cap. 11. et quae annotavi
Hiuc refer eritum.] Diis accepta refer tum superiori Od. v. 5.
Imperii primordia, tum propagationis et am 11. El adjecisse predam Torquibus exiguts
plificationis incrementa, et felicem quarum renidet.] E. spoliis nostris, detractoque nobis
cumque rerum exitum. Nam sicut a religione auro auxière Parthi suos torques, majoresque
imperii hujus fundamenta locata sunt, ita fecere eos, qui ante erant exigui. Torques
quoque per eandem in Deos pietatem illud re nimirüm colli erant ornamenta, seu aurea, seu
tinebis exornabisque. Tit. Liv. Invenietis om argentea, is etiam in praemium dari solita, qui
nia prospera crenire colentibus Deos, adversa strenuam in bello operam navārant. His in
spermentibus. Wide Dion. Halicarn. lib. iii. ubi signibus ornabant se pridem Parthi, Galli,
à Martio Rege instaurata diligenter sacra, aliique, etiammum vero Germani.
qual ante neglecta aut prave culta. 12. Renidet.] Quidam interpretanttur, splen
7. Dii mulla neglecti, &c.] Religio Deorum det: melius alii gestit, lactitiam praese fert.
neglecta causa fuit calamitatum, quas tulit Ita 13. Paene occupatam seditionibus, &c.] Bel
lia, qual Hesperia dicitur, ut notavi lib. ii. lis civilibus distractam ac laceram urbem et
Od. 1. Plurima tum observatae tum neglectae Rempublicam Romanam prope delevit exer
religionis exempla pete e Valer. Max. lib. i. citus e Dacis atque AEthiopibus conflatus. Ex
cap. 1. Pariter et bona ingentia promittit sua. illis nempe constabant terrestres Antonii co
precepta servantibus, negligentibus autem piae; ex AEgyptiis vero Cleopatrae navales et
mala gravia minitatur Deus Opt. Max. Levit. maritima. Dari, seu Scythae sagittas mittere
xxvi. Deuter. xxviii. periºi, cum ad Caesarem missis legatis non
9. Jam bis Monaeses, &c.) Jam bis victi su impetråssent quae petebant, ad Antonium se
mus à Parthis contra auspicia scilicet dimi converterunt. Dio. lib. li. Daci proprié sunt
cantes. Impetus nostros contudit Monaeses hodie accolae Danubii fluminis, Moldavi,
apud Parthos insignis vir potentia et opibus, Transilvani, Valachi.
qui fortasse idem ac Surena, a quo deletus 14. Thiops] Populus AFgypto contermi
Sum exercitu Crassus. Appian. lib. de Bellis nus. A thiopia, regio Africa perampla, du
Parthicis. Iternm profligati sumus à Pacoro plex est: Una inferior; ultra Aºquatorem,
Orodis Parthorum Regis majore natu filio; veteribus incognita; superiori autem seculo
quem tamen paulo post Ventidius Antonii le. detecta Lusitanis et perlustrata. De hāc ita
gatus, universamque simul Parthorum ma que non agitur nunc sed de alterå, quae su
12 *
164 Q. HORATII FLACCI
hic navibus potens, ille te Hic classe formidatus, ille - 15
lisjaciendis peritus. AEvum Missilibus melior sagittis.
delictis fertile primo foeda
vit conjugia, et stirpen, et Foecunda culpae saecula nuptias [277]
familias." Eristā origine Primūm inquinavère, et genus, et domos.
mamans calamitas in patri- Hoc fonte derivata clades
am et populum grassata est.
Nubilis puella studet edis In patriam populumque fluxit. 20
cere saltationes Ionum, et Motus doceri gaudet Ionicos
jam formatur membris; at Matura virgo, et fingitur artubus
que flagitiosos amores
Jam nunc, et incestos amores [278)
.A.N.N.O.T.1TIO.NES.

perior, et sub AEgypto appellatur, proque rito palam servit meretricio quaestui. Animad
illā monuumquam sumitur; Abyssiniam con verte gradus ad summam impudicitiae labem.
tinet ad sinum Arabicum porrectam. ..Motus Ionicos.] Lascivas saltationes ab Io
15. Hic classe formidalus.) Plutarchus in nibus inventas. Coel. Rhodig. lib. xviii. cap.25.
Anton. refert ejus classem octingentas habu Ionicam molliliem, et choreis mancipatos ani
isse naves cum omerariis, quarum Cleopatra mos vocat. Alex. ab Alex. lib. ii. cap. 25. Sal
ducentas AEgyptiis militibus armatas contulit, talionis genera, et molus Ionicos ediscert Ro
quae magna pars maritimarum copiarum; manam juventutem aliquando mos ſuit, inquit:
Caesarem audità celeritate Antonii et magni siquidem Iones psallendi normam, et molles
tudine exercitàs, vehementer trepidasse; ni saltus primi invenisse tradunlur. Plut. Stich.
mirum Augusto naves duntaxat adfuisse du sub finem. Quis Ionicus aut cinaedicus, qui
centas et quinquaginta, Antonio vero bel hoc tale facere posset 2 Apud Aristophan.
licas quingentas, easque tam firmas et lig savuxe: ponitur pro a Cº., molliter, delicate,
neis turribus instructas, ut tanquam e ter festice. Athen, lib. ii. cap. 5. Iones molles, de
rà pugmaturi essent; atque una earum tres licatis amicti restibus, voluptate diffiuentes, ap
et quatuor hostium maves decertando occupa pellantur. Ibid. ex Theophrasto. lomum luxus
ret, &c. Flor. lib. iv. cap. 11. Hostium naves immodicus in proverbium abiisse dicitur, ad
turribus atque tabulatis alleratae, castellorum suum usque seculum, lib. xiv. cap. 5. Ionum
et urbium specie, non sine gemilu maris et mores deliciis perdilissimi, , camlus à vetusto
labore ventorum ferebantur. Qua, quidem ip longè dirersus, harmonia remissior muncupa
sa moles critio fuit. . . . . .Yec ulld re mag
tur cap. 7, ºr 3's ru, Kai 'Ianxi, 382 nºur ra
mis hostilium copiarum apparuit magnitudo, gºivº, Ionica saltatio inter rina.
quêm post rictoriam. Quippe immensa classis, Ionicos.] Iones in Asia Minori, ab Ionibus
naufragio belli facto, toto mari fºrebatur; Graeciate populis oriundi, regionem tenebant
..Arabumque et Sabatorum, et mille aliarum AEolidis ct Cariae mediam, coeli clementia et
gentium Asia, spolia, purpuram, aurumque in bomitate, soli etiam amoenitate et ubertate
ripam assidué inola tentis maria removebant. praestantem.
Wide Epod. 9. 22. Fingitur artubus J Alii artibus : eodem
17. Facunda culpa saccula, &c.] In depra certé recidit sententia: id est, secundum ar
vatis istis sacculis crebra perpetrata sunt adul tem moveri et saltare docetur. Quidam, fran
teria, quibus inquinatae sunt familiae; quin et gitur artubus, Mollia studet membra ad mo
inde clades in patrian flurit. Nam procre tus quoslibet efficere. Macrob, lib. iii. cap.
ati sunt degeneres, imbellesque homimes à 14. Saltandi cura non inhomesta, dummodo
prisea Romanorum indole ac virtute prorsus non curiosa et usque ad artis perfectionem.
alieni. Hinc vitia grassata in populum; hinc Quid enim Sallustius psallere, saltare elegan
ignaviã militum exercitus profligati; hinc lius quêm necesse est probat 3 mimirüm ma
prima Reipublica gloria multum defloruit. tronae, aut virgini. Addit ille; JNobilium veró
Hinc denique violata sanctitate nuptiarum, et Jilios, et (quod dirtu nefas est) filias
Pronuba Junoue illarum praeside, aliisque mu virgines inter studia numerásse saltandi medi
minibus graviter lassis, in populum derivalac tationem, testis est Scipio JEmilianus, qui in
clades, calamitates, pestilentiae, ab iratis at oratione contra legem judiciariam Tib. Gracchi
que ultoribus Diis immissa. sic ail : docentur praestigias inhonestas; cum
JYuptias Primim inquinavére.] Tanta ver, cina:dulis . . . . discunt cantare; cunn sambucd.
fuit aliquando Roma ea licentia, ut lege Juliã
et psalterio eunt, &c. qua, majores nostri in
coerceri opportuerit. Wide lib. iv. Od. 5. v. 21.
genuis probro duri roluerunt. Eunt, inquam,
21. Motus doceri gandet Ionicos Matura in lulum sultatorium, inter cinados, virgines
virgo.] Unde porrö tot adulteria, totgue ſlagi
puerique ingenui . . . . In to ludo ridi plus
tionum infamia et pravitas 2 Nimirum quod pueris et virginibus quingentis; in his rero
nubiles puellae ad impuras artes formantur, unum (quo me navine Reipublicae misertum
Ionicis indulgent saltationibus, quibus mens est) puerum bullalum petitoris filrum, non mi
pariter et corpus corrumpuntur. Hoc fonte morem annis duodecim, cum crotalis saltare,
manant tot mala. Nam primo incestos amores quam sallationein impudicus serpulus homeste
tiolescentula meditatur, antequam nubat: nup sallarc non posset, &c.
chos sectatur; demum lenocimante ma 23. Incestos.] Non castos, impuros.
 CARMINUM LIBER III. 6. 165

De tenero meditatur ungui. cogitat ab tetate molliori

Mox juniores quaerit adulteros 25 Deinde moechos adolescen
tiores sectatur inter viri sui
Inter mariti vina: neque eligit convivia; nullumque delec
Cui donet impermissa raptim tum adhibet, cui volupta.
Gaudia, luminibus remotis : tes haud licitas furtim in
dulgeat, extinctis lucernis:
Sed jussa coråm non sine conscio Sed presente et consenti
Surgit marito, seu vocat institor, 30 enteviro pergit vocata, sive
Seu navis Hispanae magister, [279) petit negotiator, sive domi
nus navis Hispanica flagi
Dedecorum pretiosus emptor. tia remuneransingentimer
Non his juventus orta parentibus cede. Non ejusmodi pa
rentibus nati juvenes mare
Infecit aequor sanguine Punico, tinkerunt cruore Carthagi
Pyrrhumque, et ingentem cecidit 3 niensium, et profligavère
Antiochum, Hannibalemque dirum: Pyrrhum, magnumque An
tiochum, et sacvum Hanni
balem :
.ANNOTATIONES.

24. De tenero meditatur ungui.] A teneris, 33. Non his jurentus orta, &c.] Non talibus
at Graeci dicunt, unguiculis, 'e; 'awaxar effoeminatis et corruptis orti parentibus fue
'crazay. Cic. ad Famil. Ep. 6. lib. i. rant ii milites, qui praeclaros Populo Romano
25. Mor juniores, &c.] Cúm veró nupta triumphos pepererunt; qui navali certamine
est, marito suo juniores mocchos quaerit, vel vicerunt Carthaginienses, et Siculum mare
inter ipsas nuptiales epulas, vel dum ille ami Pano purpureum sanguine reddiderunt; ut
cos convivio excipit, vel cum ingurgitarit est in Od. 12. lib. ii. Wide ibi Annot. qui Pyrr
sese in cand plusculum, atque appotus probe hum, qui Antiochum, qui Annibalem supera
est, quod ait. Plaut. Amphitr. verunt, acceciderunt.
26. Neque eligit Cui donet, &c.] Eö tandem 35. Pyrrhum.] Is Epirotarum rex, pater
impudentiae progreditär, utmon clām, raptim, num genus ad Herculem, maternum ad Achil
furtim, aut per tenebras noctis, remotisque lu lem, referebat. Imperium orbis animo ver
cernis, adulteria perpetret, moechisgue indul sans de bello Romanis inferendo Apollinis ora
geat; sed palam, et quod turpius, conscio ma culum consuluit, delususque est ancipiti res
rito, quemlibet vocantem sequitur, ac sine ponso; Aio te, JEacida, Romanos vincere posse.
ullo discrimine obvio cuivis pretium offerenti, Itaque Tarentimis ferens auxilium adversus
non sectis ac publicum et vile scortum, vena Romanos, ingenti quidem apparatu, a Curio
lem se prostituit. Fabricioque Consulibus profligatus est. L.
29. Non sine conscio Surgit marito..] Wi Flor. lib. i. cap. 18. ita scribit; Quinam illi fu
dente et sciente marito, surgit e triclinio, et erunt riri, quos ab Elephantis primo prºlio ob
admoechum accersentempergit; sive ille con tritos accepimus? Omnium vulnera in pectore;
niveat et mercede corruptus uxºris flagitiis an quidam hostibus suis immortui, omnium in ma
nuat, inde lucrum faciens. Juvenal. Sat. i. 56. mibus enses; et relictae in cultibus mina, et in
. . . . . Doctus spectare lacunar, ipsº morte ira virebat. . Quod aded miratus est
Doctus et ad calicem vigilantistertere naso. Pyrrhus, ut diceret : O quam facile eral orbis
Sive ille imperiosae mom ausit petulantiamux Imperium occupare, aut mihi Romanis militi
oris coercere. Juv. Sat. vi. 135. et seq. Item bus, aut me Rege Romanis, &c.
Ingentem Antiochum.] Commune regum
Tuncgravis illa viro, tunc orbá tigridepejor. Syria, nomen hoc erat, teste Appiano. Hic
aperte designatur Antiochus cognomento
—olim convenerat inquit, Magnus. Bellum movit impellente Annibale,
#: tu quod velles; necnon ego possem qui victus et profugus hostem populo Romano
Indulgere mihi. Clames licet, et mare coelo toto orbe quarebat. Acilio Glabrione Consule
Confundas,homosum. Nihil estaudacius illis debellatus est, caesis quadraginta millibus, cap
Deprensis. Iram atque animos & crimine tis ad quinque millia. Tullius pro Sexto; An
sum unt. tiochum illum Magnum majores nostri magnd
30. Institor.] Gall. Facteur de Marchand, belli contentione, terra marique superatum, in
dictus quëd instet gerendo negotio. Angl. tra montem Taurum regnare jusserunt.
A FAcroR. pro Dejotaro; Antiochus magnus ille rea: . . .
31. Navis Hispande magister.] Seu naucle cum omnem hanc.1siam, qua, nunc est nostrº
rus, seu navis dominus, seu mercator et nego prorincia, amisisset; dicere est solitus, benigne
tiator. Hispani frequentes in Italiam negotia sihi & populo Romano (se factum, quod nimis
turi commeabant et navigabant, vina scilicet magmá procuratione liberatus modicis regni
advehebant, alias autem reportabant merces. terminis uteretur. Wide Oros. lib. iv. cap. 20.
Widelib. i. Od. 31. Flor. lib. ii. cap. 8. Justin lib. xxxi. T. Liv.
32. Dedecorum pretiosus emptor.] Quovis xlvi. Appian, &c.
Pretio emens et remunerans flagitia et adulte 36. Hannibalemque dirum.] Wide Annot.
ria Italicarum mulierum. * lib. ii. Od. 12.
 *
166 Q. HORATII FLACCI
º

sed strenui filii militum Sed rusticorum mascula militum

age tº tº
colere bipalio Sabino, et ad Proles, Sabellis docta ligonibus [280)
austerae matris voluntatem Versare glebas, et severas
amputatareferreligna, cum Matris ad arbitrium recisos 40
montium vertit umbras et
juga ſessis bobus detrahit
Portare ſustes, Solubi montium
ši, horam adducins ju. Mutaret umbras, et juga demeret
cundam, recedente curru. Bobus fatigatis, amicum
Quid tempus edax non cor
rumpit 2 AEvum patrum Tempus agens, abeunte curru.
nostrorum avis deterius pro Damnosa quid non imminuit dies? 45
duxit nos pejores, deinde AEtas parentum pejoravis tulit
prolem edituros cliam im
probiorem. Nos nequiores, mox daturos [281]
Progeniem vitiosiorem.

ODE VII.

Asterien consolatur de Gygis.ſlösentiá, et ad Fidem hortatur.

O, Asterie, quare ploras
Gygen, stabili fidelitate QUID fles, Asterie, quem tibi candidi
adolescentem, quem boni Primo restituent vere Favonii,
Zephyri
.A.N.Y.O.T.” TIO.NES.

37. Sedruticorum mascula militum Proles.] El jain nor humida cºlo

Sed filii virorum rustico labore et militia robus
torum, et insi pariter agrestività indurati, diu
turnoque operi assueti; proindeque virili ani
mo juxtà et forti corpore, non molles et volup
tatibus fracti. -
Pracipitat; suadentºue cadentiasiderasomnos.
Georgic. iii. 358.
.Nec cium intectus equis (Sol) altum petit
arthera, nec cium

Praccipitem Oceani rubro larit acquore cur

38. Sabellis docta ligonibus Versare glebas.] run.
Jam notavimus alibi optimos Italiae bellatores 45. Damnosa quid non imminuit dies?] Quid
existimatos pridem Appulos et Samnites, qui 4non absumit tempus, rebus omnibus ferens
et Sabelli, a Sabinis orti, ex Strabone, lib. v. damnum interitumque? Cic. pro Marc. Nihil
et Plin. lib. iii. cap. 12. est opere aut manufactum, quod non aliquando
39. Et severa, Matris ad arbitrium, &c.] conficial et consumat vetustas.
Quiet matris imperio et severa disciplinä facti 46. Elas parentum pejor aris, &c.] Avis
ad virtutem laboriosam: namjubebat illa post pejores fuere patres nostri: nos patribus dete
diuturnum opus, ligna etiam cardere, atque in riores sumus: nobis etian vitiosiores posteros
usum domesticum reportare. . . relinquemus: Homer. Odyss. ii.
41. Solubi montium Mutaret umbras.] Wes II: 98.4 yag ro, raiſe; ºzºic, ratgirºacyreſ,
peri, cum vergens Sol ad occasum auget um Oi ºx{zvº z axie: ,<raugou Ji tº ºatgā; agºist.
bras aut convertit ad orientem, quae mane ad Pauci enim filii similes patri;
occidentem fuerant. Prior interpretatio ma Plerique pejores, pauci rero patre meliores
gis arridet. Virgil. Eclog. i. 84. - sunt.
Majoresque cadunt allis de montibus umbrae. Ode VII.-Metrum idem quod supra Od. 5.
Eclog. ii. 67. lib. i.
Et Sol crescentes decedens duplicat umbras. 1. Quid fles, Asterie, &c.] Accommodata
Sol.] Cic. de Nat. Deorum. Sol dictus rel valdé apostrophe ista cum leni increpatione,
quia solus ex omnibus sideribus est tantus: rel principio consolatorii sermonis, et ad demul
quia cum est erorlus, obscuratis omnibus solus cendum muliebrem animum idonea. Propert.
apparet. -
lib. ii. Eleg. 20.
42. Et juga demeret Bobus fatigatis. Quo Quid fies abductà grarius Briseide? Quid fles
tempore demitur jugum bobus arando fatiga .inria captird tristius Andromache 2 &c.
tis, solutique ab aratro domum reducuntur. ºsterie..] Amica, vel uxor Gygis:
Viji modó cit. stella factum nomen.
ab are:
spice aratra jugo referunt suspensa jurenci; Quem tibi candidi, &c.] Paulo post frueris
Et Sol crescentes decedens duplicat umbras. tuo Gyge; cum primum licebit navigare, adte
43. Amicum Tempus agens, abeunte curru.] advolabit cupientem et ipse cupiens.
Adducens tempus optimae et jucundae post la 2. Primo rere.] Cum flare ob occasu incipl.
borem quieti destimatum, Sol se convolvens, unt Zephyri, seu Favonii : candidi, sereni,
:abitur atque abit, ut ait Cicer. i. de Divina. mites, propitii, faventes, Plin. lib. ii. cap. 47.
Virgil. Æneid. ii. 9.
Ver aperit marigantibus maria, cujus in prin
-
 CARMINUM LIBER III. 7. 167

Thynā merce beatum, initio vermi temporis tibi

Constanti juvenem fide reddent Bithynis mercibus
opulentum ? Hic ad Ori
Gygen f Ille Notis actus ad Oricum, [28%] cum ab Austris pulsus, post
Post insana Caprae sidera, frigidas 6 violentum Caprae astrum,
Noctes non sine multis noctes algentes ducit non
dormiens, et abunde plo
Insomnis lacrymis agit. rans. Verúm internuncius
Atqui sollicitae nuntius hospitas, hospitae anxiae declarans
Suspirare Chloën, et miseram tuis 10 afflictam Chloën ingemis
cere, tuisque flammis ar
' Dicensignibus uri, dere, variis illum rationi
Tentat mille vafer modis. bus astute solicitat. Ex
polit quemadmodum infi
Ut Proetum mulier perfida credulum delis foeminalevem Proetum
Falsis impulerit criminibus nimis [283] injustis calumniis excitarit
Casto Bellerophonti 15 mortem accelerare Bellero
phontinimium pudico.
.A.N.N’OTATIO.NES.

eipio Faronii hybernum molliunt colum. Wide Oritur sub finem Septembris; pariter et Haedi:
lib. i. Od. 4. initio. de quibus Ode i hujus libri. Pluvialem Cap
Favonii.] Plaut. Mercat. v. 2. 35. Hic Fa ram vocat Plinius. Exarato, Capra et Hadi
tonius serenus est, istic Auster imbricus: hic jactatas in mari naves, et pavidos homines
acit tranquillitatem, iste omnes fluctus conciet. frequenter viderunt.
ide lib. iii. Od. 1. Frigidas Noctes, non sine lacrymis, &c.] Co
3. Thyná merce..] Wel annulis Thynica limä actus hyemare Orici Gyges, Asteriae desideria
perpolitis, quorum mentio est in macniola de contabescit, somno caret, lacrymatur ubertim,
morte Horatii, apud Isidor. lib. xix. cap. 32. aliis mulieribus friget, etiam tentatus non ce
vel cultellis Bithynicis, de quibus Non. Mar dit. Adverte singulas voces amoris significa
cell. ex Varrone, in Satyr. seu yºgovºrzóid a 2x2 tionem habentes, a Poeta coacervatas. Quid
aw: fortasse et thynnis piscibus, qui bene multi vero jucundius seu amica seu uzori proferri
capiuntur a Thymis populis, inde etiam adepti poteratº Quid efficacius ad leniendum velab
nomen; ut placet quibusdam, Pers. Sat. v. 183. stergendum dolorem; imo et ad excitandam
. . . Rubrumque ampleza catinum ſidem ż -

Cauda natat thymni. 9. Atqui sollicita, nuntius hospita, &c.] In

Ex Ammiano Thynia pars est Bithyniae. Plin. terea vero Chloe, apud quam diversatur et
lib. v. cap. 32. Thynier Europá transiére, & manet Gyges, ejus animum solicitat interposi
ibus appellantur Bithyni. Et paulo post; to nuntio, qui mille safer modis suadere cona
enent oran omnem Thymi, interiora Bithymi. tur, ut obsequatur amori hospitae suae.
It finis Asiae est, &c. ibid. cap. 27. Est eliam 10. Chloen..] Xxán, viridilas, adolescentiae
Thymos oppidum Cicilia. Et lib. iv, cap. 11. florem vox designans. -

Thyni suni Thracia populi. De his Claudian. Tuis Dicensignibus uri.] Tui Gygis amore
Thymi Thraces arant, quat nunc Bithynia incensam, adeoque tuo flagrantem igne, quo
fertur. Wide lib. i. Od. 35. v. 7. tunempe ureris et flagras ipsa. Virgil. Ec
4. Constanti juvenem fide..] Håc lectione log. iii. 66.
vulgatā memoriam vetustatis aboleri quidam
indignantur; legumtgue ex vett. codd, constan 4t mihi sese offert ultrú meus ignis.Amyntas.
tis juvenem fide, pro fidei nimirum; quod ita 13. Ut Praetum mulier, &c.] Pluribus exem
pridem usurpatum docent Priscianus, A. Gel plis Gygen movere incusso metunititur Chloes
lius, lib. ii. cap. 14. Virgil. Georgic. i. 208. nuntius. Narrat Bellerophontem simili causa
Libra die (id est diei) somnique pares ubi et occasione prope interemptum. Scilicet is
ecerit horas. -
Glauci Regis Ephyrae filius apud Proetum Re
5. Ille Notis ad Oricum, &c.] Cúm Italiam gem Argivorum hospes crat. Antea ex Ho
adpeteret Gyges, reditumque maturaret, pro mero, ex aliis Sthenobaca ejus uxor, Bellero
hibitus est ventis ab Austro flantibus, actusque phontis amore capta stuprum obtulit. Hic res
ad Oricum; quae prima est Epiri civitas a Col puit. Tum illa perfidie sure crimen in eum
this condita; ex Plin. cap. 23. lib. iii. urbs conjecit, innocentem criminata apud Proetum;
illa ad oram maris Ionii in Epiro sita, ad radi qui credulus irá exarsit. Cum tamen hospitii
ces montis Acroceraunii, cum portu satis am jura violare, hospitemque ipse perimere no
plo, Orcum Strabone, Horicum Ptolemaeo, Or let, ad alios occidendum transmisit. Wide
cha Nigro dicitur. Multade illā Tit. Livius. Hom. Iliad. vi. Apollodor. lib. ii. &c.
, 6. Post insana Capra sidera.] Postguam ille 14. Impulerit.Maturare necem.] Ne tempor
Jactatus ſuit magnis tempestatibus, quas exci is mora ct cunctatione, Bellerophontis inno
tavitsidus Caprae, quae est in humero Aurigae centia, a severo cogitati facinoris inſamia de
sinistro, sicut in manu sunt Hoedi. Hygin. tegeretur, tandemguemon sine gravi dedecore
Caprami Amalthea, cujus lacte nutritus est Ju a viro ipsa mulctaretur. De Bellerophonie
"iter, ab eo inter astra collocatam fabulantur. jam lib. i. Od. 27 in fine. *
168 Q. HORATII FLACCI
*

Reſert Peleum tantúm non Maturare necem, refert.

interſectiºn.º.º.
rans eluctatur Hippolytam
Narrat paeně datum Pelea Tartaro,
* Magnesia. Quinetiam de- Magnessam Hippolyten dum fugit abstinens:
ceptor marrat historias cri
men admittere suadentes;
Et peccare docentes
Fallax historias monet
Sed incassum. Etenim rupi
tº jºin Frustra: nam scopulis surdior Icari
verba excipit hucusque in-Voces audit adhuc integer. At tibi
corruptus. Tibi vero cave
ne, plusquam parest, arri Ne vicinus Enipeus
deat Enipeus vicinus. Ta Plus justo placeat, cave.
metsi memo am peritus Quamvis non alius flectere equum sciens
equum regendi in Campo
[2S4]
Martiospectatur; mullusque AEquè conspicitur gramine Martio ; 26
tamexpedite flumenhetrus Nec quisquam citus aequë
cum tranat. A des occlude Thusco denatat alveo.
nocte ineunte: nec in vias
i.e. Primă nocte domum claude: neque in vias
canore fistula: ; et crude-Sub cantu querulae despice tibiae :
lem frequenter appellanti,
crudelis persiste. -
Et te sacpe vocanti
Duram, difficilis mane.
.A.N.NOTATIO.NES.

17. Narrat paene datum Pelea Tartaro, &c.] lam: frequentes habet scopulos. Nomen ab
Refert etiam quemadmodum erepta ſere sit Icaro in illud lapso, cum volare tentāsset. De
vita Peleo Achillis patri, dum castus amantem eo lib. i. Od. 1. v. 15. lib. ii. Od. 20. v. 13. lib.
fugit ac repulit Hippolyten. Haec enim ex iv. Od. 2. v. 2. '
candescens velut insidiatum suo pudori juven 22. .1t tibi Ne vicinus, &c.] Tu very, Aste
em detulit viro suo. Jovis quidem Hospitalisrie, facut teque fidelis tuo Gygi permaneas.
iram veritus ille, Centauris inermem, atque Cave itaque me vincaris aut indulgeas amori
rocul interficiendum tradere cogitavit. At bus Enipei vicini, etiamsi habeat unde amari
innocenti opem tulerunt Dii, misso Vulcano; possit.
à quo accepto Peleus gladio Centauros debel 25. Quamvis non alius, &c.] Quamvis Eni
lavit, mortemque evasit. Wide Pindar. Nem. peus equitandi peritiam in Campo Martio, in
Carm. iv. et v. Ovid. Metam. xi. Apollodor. Tiberi vero solertiam natandi et agilitatem
lib. iii. &c. prae casteris ostentet. Wide lib. i. Od. 8.
18. Magnessam Hippolyten..] Uxorem Acas 28. Thusco alveo.] Tiberino fluvio, qui He
ti Regis §. quae Thessaliae regio. Hinc truriam ab Umbria, Sabinis, et Latio dister
cognomen, quo distinguitur ab Hippolytā minat, Romam interluit, in mare Tyrrhenum
Amazonum Regină. delabitur.
19. Peccare docentes Fallar historias monet.] 29. Primd nocte domum claude.] Ne irrum
Quoniam periculi mortisque metus parum va pat Enipeus, noctis unbrå et silentio abusus.
luit, alià jam ratione Gygis animum impellit T. Livius primas tenebras, dixit, pro noctis
internuntius. Affert historias et exem initio.
pla eorum, qui rejectis primis amoribus, no .Neque in vias Sub cantu querula despice ti
vos non injucundé nec infeliciter admiserunt. biae.] Ne per fenestram in vias despecta, neve
Ipsum Jovem commemorat Alcmenae, Danaës, sic videaris Enipei respondere amoribus, cum
et aliarum amores consectatum, &c. Fortasse ille, ex more amantium, ante foras tuas noctu
addit Paridem et Helenam, &c. Peccare do canet tibia. Wide lib. i. Od. 25. et hujus libri
centes. Certë nihil magis, quam exemplum, Od. 10. ibique annot.
vitium suadet. Viam enim ostendit quasi tri 30. Querula..] Suaviter ludentis ac reso
tam et facilem, atque à notă criminis prope im mantis ; vel molliori sono experimentis amo
munem. Apud Cicer. Historia Magistra vita. rem. Enipei et ejus querimoniam, quod erga
Sunt qui legunt, Historias movet, nec absurdè. ipsum dura sis. -

21. Scopulis surdior Icari Voces audit, &c.] 31. Pocanti Duram, difficilis mane.] Licet
At Gyges adhuc integer, roces internuntii ille te incuset velut ferream, quae laborantis
Chloës solicitantis audit immotus, veluti sco aegritudime partim movearis; inexorabilis ta
pulis maris surdior, Icarium mare, hodie JWi men et inexpugnabilis persevera libidinosam
tarium; pars est AEgaei, versus Icariam insu Enipei contentionem eluctari.
 *
*
*

.. . CARMINUM LIBER III. 8. 169

ODE VIII. AD MECENATEM.

Reddit rationem cur.Martiis Calendis sacrificet.
MARTIIS coelebs quid agam Calendis, [285] o, Macenas, callens u
tramgue linguam, demira
Quid velint flores, et acerra thuris ris quid ego sine uxore fa
Plena, miraris, positusque carbo in ciam Calendis Martiis, quid
denotent flores, et vascu
Cespite vivo, lum thure refertum, atque
Docte sermones utriusque linguae. pruna constituta in gra
mine virenti. Scilicet arbo
Woveram dulces epulas, et album ris ego lapsu ſere examima
Libero caprum, prope funeratus [286) tus autas dapes et hoedum
Arboris ictu. candidum Baccho promi
Hic dies, anno redeunte, festus seram. En dies istelaetus,
anno vertente, recurrens
Corticem adstrictum pice dimovebit 10 corticem pice affixum au
Amphorae fumum bibere institutae ſeret dolio quod fumum
contrahere coepit

.ANNOTATIONES.

Metrum est idem quod Od. 2. lib. i. bus infestus, eas arrodendo. Virg. Geor, ii. 380.
1. Martiis calebs quid agam Calendis, &c.] JWon aliam ob culpam Baccho caper omnibus
Miraris quod ego coelebs diem hunc festum aris
habere videar solis conjugibus celebrari soli Caeditur.
tum. Singulorum mensium Calendae, præci Ovid. Fast. lib. v. 357.
pué verb Martiae Junoni dicatae erant: dicta Rode, caper, ritem ; tamen hinc cum stabis
que Matronalia, quoniam pro conjugii felici ad aram,
tate matronae sacrificabant. Adde quod ea In tua quod spargi cornua possit, erit.
die coli coepta est aedes Jumonis, quae conjugio Verba fides sequitur ; mora tibi deditus hostis
praesidet. Macrob. lib. i. cap. 9. Alex. ab Spargitur affuso cornua, Bacche, mero.
Alex. lib. vi. cap. iv. Belli etiam per Sabinas 7. Prope funeratus Arboris ictu.] Cadente
mulieres compositi memoria tunc colebatur arbore propemodum oppressus et extinctus.
Ovid. Fast. iii. Hinc formineas vocat has Wide lib. ii. Od. 13. et 14.
Calendas Juvenalis Sat. ix. 53. At mariti 9. Hic dies, anno redeunte, festus, &c.] An
quoque Junoni supplicabant, ut uxorum pudi niversarius adest iste dies festivis epulis mihi
citiam tueretur. Porro quod primus anni ducendus ; quare vinum vetustate praecipuum
mensis apud Romanos erat Martius, et inde hodie promam.
Calendae appellatae disce ex Macrob, lib. i. .Anno redeunte.] Ita cum Græcis Horatius.
cap. 12. et 15. Virgil. Wolventem annum ait. Cic. Vertentem
Coelebs...] Romani coelibem dicebant quasi annum. Somn. Scip. xvii. Cum ad idem unde
coelitem, qui vitam ageret in terris, carlesti si semel profecta sunt, cuncta astra redierint,
milem. Donat. in Terent. candemque totius cali descriptionem, longis in
2. Quid velint flores, &c.] Omnia nempe terrallis, retulerint, tum ille rere vertens annus
Horatius ad sacrificium persolvendum compa appellari potest.
rabat, tanquam voti reus. 10. Corticem adstrictum pice dimorebit, &c.]
.Acerra.] Was fictile seu patera, in quâ pone Resignabit, relinet opercuſum amphorte, e su
batur thus adolendum. -
bere vel cortice, pice quidem astrictum. Cato.
3. Positusque carbo, &c.] Ignis in ará e vivo In amphorum mustum indilo, et corticem oppi
cespite, seu virenti gramine structa. Widelib.i. cato. Tibull. lib. ii. Eleg. i. 28.
Od. 19. - - Chio solrite vincla cado.
5. Docte sermones utriusque lingua..] Qui 11. Fumumbibere instituta..] Fumo dudum
libros tam Graecos quam Latinos cognitos ha expositae, unde contentum in ea vinum jam
bes. Cic. Offic. initio. Et inse ad meam utili maturum et lene prorsús.
tatem semper cum Graccis Latina conjunzi ; Ovid. Fast. v. -

neque id in philosophid tantium, sed etian in —Fumea vina.

dicendi exercitatione feci : idem tibi censed fa Martial. lib. iii. Epig. 81.
ciendum, ut parsis utriusque orationis facultate. Cocta fumis musta Massilianis.
6. Voveram dulces epulas, &c.] Graviorem Idem lib. x. Epig. 35.
itaque caeteris habeo causam celebrandi Mar Improba fumaria dicit; ºt,
tias Calendas, in quibus mortis evasi pericu .Accipit a talem quisquis ab igne cadus.
lum; unde et sacrificium voviet sacras epulas. Tibull. modó cit.
Album Libero caprum.] Albae victimae Diis JYunc mihi fumosum veterisproſerte Falernum
Superis, migra, Inferis mactabantur : Arnob. Consulis.--—
lib. vii. &c. Baccho praesertim caper, qui viti Columell, lib.i, cap. 6, apothecae superponun
170 Q. HORATII FLACCI
sub Consulatu Tulli. O, Consule Tullo.
Mºnas, ºp.” Sume, Maecenas, cyathos amici
scyphos, ob amicum inco [287]
i..'..."... a. Sospitis centum ; et vigiles lucernas
sos produce usque addiem. Perfer in lucem : procul omnis esto 15
Longèabsitvociferatioquae Clamoretira.
libet et rixa. Dimitte soli
citudines de civitate. B. Mitte civiles super urbe curas.
letus est exercitus Cotisonis Occidit Daci Cotisonis agmen:
Daci. Medus sibimet ad
versarius bello fatali distra
Medus infestus sibi luctuosis [288]
hitur: Dissidet armis: 20

ANYOTATIONES.
tur locis, unde plerumque fumus exoritur ; bos concoquendi; crede, silubet, asserenti Athe
quoniam vina ſumo celerius vetustescunt ; maso, lib. vii. cap. 1. Quin potius ausculta Ca
ejus tenore praecocem maturitatem trahunt, saubono eo loci, concoctionem cum putrefac
tione confundi perperam Athenaeumque Philo
&c. Plin. lib. xxiii. cap. 1. . Minus infestat
logiae quam Philosophiae sacris auspicatius
nervos, quéd retustate dulcescit . . . . . . Nos
fumi amaritudine vetustatem indui persuasum initiatum, bené doctegue redarguenti.
habemus, Meminit et Coel. Rhodig. lib. xxvi. 15. Procul omnis esto Clamor et ira.] Ebrie
cap. 21. tatis incommoda et vitia Horatius arcet à suis
12. Consule Tullo.] Consulum nomine so epulis : quo fortasse etiam notat bomitatem et
lebant notari vina, ut alibi amplius dixi. Vide lenitatem vini sui, cujus cyathos queat Maece
lib. i. Od. 20. et lib. ii. Od. 3. Hic certum no mas centum bibere, citra noxam; ut nec ad
men pro quolibet incerto poni, vinumque vetus vociferandum mec ad rixandum impellatur.
duntaxat commendari crediderim. Quod si Wide lib. 1. Od. 27.
vinum illud conditum fuerat sub L. Wolcatio 17. Mille civiles super urbe curas.] His ver
Tullo, Urb. Conditae 687, prolatum vero est bis patet urbis praefecturam tunc gessisse Mae
ab Horatio paulo post subjugatos ab Agrippa cenatem: qui si privatus mox appellabitur, ne
Cantabros, de quibus sub hujus finem Odes, accipe aliter quam par est, et illic explicabo.
anno scilicet 734, ut ait Cruquius, vinum illud 18. Occidit Daci Colisonis aginen, &c.] O
vetus fuisset annos 47. Interea meminisse Maecenas, omitte paululum curas et solicitu
oportet, quod scribit Plin. modó cit. Faler dines, quibus civitati provides sedulus: en
mum nec in novitate, mec in mimid vetustate cor hostes populi Romani jam domiti sunt: mec
pori salubre est. Media ejus a tas a 15. anno ab ullo quidquam metuendum. Colison Daco
incipit. . Sisit fumo inveteratum, insalu rum Rex ab Augusto victus L. Flor. lib. iv.
cap. 12. Daci montibus inhaerent: Cotisonis
bre est. Mangones isla in apotheris excogita
Regis imperio, quoties concretus gelu Danubius
vére. Jam et patres familias a talem ademère
his, qua per se cariem tracére. Quo certé ro
junreral ripas, decurrere solebant et ricina
...# consilii dedēre prisci; mempe vina populari. Visum est Augusto gentem aditut
ad extremam semectutem, quae cariosa est, difficillimam submovere. Misso igitur Lentulo,
non esse recondenda. Dalecamp. ultra ulteriorem repulit ripam; citraque praesi
13. Sume cyathos centum.] Ob latitiam de dia constituit. Sic tunc Dacia non victa, sed
amici sospitis incolumitate, seu de Horatii tui summola atque dilata est. Illud vero postea
salute, bibe centum cyathos, id est, plures et factum est. Sueton. Octav. cap. xxi. Coércuit
plures, et totă nocte mecum perpota. Nume et Dacorum incursiones, tribus eorum ducibus
rus finitus pro infinito. cum magnd copid cºsis, &c. cap. lxiii. M. An
14. Vigiles lueernas Perfer in lucem.] Pran tonius scribit, primum eum Antonio filio suo
dium ignorabant veteres; at coenam maxime despondisse Juliam, dein Colisoni Getarum
non quidem ut nos ad candelas, sed ad regiº quo tempore sibi quoque inricem filiam
lychnos et lucernas, producebant usque ad lu Regis in matrimonium petisset. De Dacisjam
cem posteram, pergrascando, id est, ritu Grae lib. ii. Od. 10. Hos porro eosdem esse ac Ge
corum totă nocte compotando. Plaut. Me täs, certum est. Plim. lib. iv. cap. 12. Getae,
macch. i. 2.62. Inde usque ad diurnam stellam Daci Romanis. Xiphillin. in Domitiano ita
crastinampotabimus. Horat. lib. iii. Od.21.v.23. scribit, Perid tempus bellum fuit populo Ro
Viracque producent lucerna, mano cum Dacis . . . Porro eam gendem Da
Dum rediens fugat astra Phaebus. cos apello. Nam ita se ipsi nominant : eodem
Propert. lib. iv. Eleg. 6. v. 85. e nomine à Romanis appellantur: etsi non
Sic noctem paterá, sic ducam carmine, donec ignoro eos a quibusdam Gracis Getas esse dic
Injiciat radios in mea rina dies. tos. Quod an recte factum sit, mescio; illud
Erat etiam olim perpotamdi certamen, propo quidem scio Getas trans Hamum apud Danu
situmque victoribus bibonibus promium pla bium incolere.
centa, ut amplius exponam, Ep. xix.lib. i.v. 11. 19. Medus infestus sibi, &c.] Medi seu Par
ad haec verba. Nocturno certare mero. Noctur thi bellis civilibus occupati sunt. Wide Strabo
mas autem coenas utiliores esse corpori, ob Lu mem lib. 10. et quae antea mec semel de iisan
nº sidus vim habens putrefaciendi, adeoque ci notavi lib. i. Od. 26. v. 5. et alibi.
 CARMINUM LIBER III. 9. 171

Servit Hispanae vetus hostis orae Cantaber Hispaniae fines

Cantaber, será domitus catenā; incolens antiquus moster ini
micus, subactus est, quam
Jam Scythae laxo meditantur arcu vis tardà profligatus victo
Cedere campis. ria. Jam Scythae arcu re
Negligens, ne quá populus laboret 25 misso incipiunt agris disce
dere. Tu quasi privatus
Parce privatus nimium cavere: ac omitte curare, et pluscu
Dona praesentis rape lactus horae, et lum contulere me quid de
trimenti capiat populus:
Linque severa. atgue temporis praesentis
usura fruere, genio indul
gens, et molesta abjice.
ODE IX.

Dialogus Horatii et Lydiae.

Hor. DQNEC gratus eram tibi, Hor. Quamdiu charus ti
[289] bi extiti, neque alius pre
Nec quisquam potior brachia candidae stantior adolescens brachia
Cervici juvenis dabat; referebat collo tuo candido,
felicior ego vixi Rege Per
Persarum vigui Rege beatior. sarum. Lyd. Quamdiu non
Lyd. Donec non alià magis alteram plus dilexisti, nec
Arsisti, neque erat Lydia post Chloén; Lydia posthabita est Chloe. .
Ego Lydia magnac famae;
Multi Lydia nominis illustrior florui quêm Ilia
Romană vigui clarior Iliá. Romana.

.ANNOTATIONES.

21. Servit Hispana, &c.] Cantabri ab priorem vincat, majus aliquid subjiciendo.
Agrippa, sero licet, fracti et subacti sunt. Vide Ode porro harc tanti a stimatura Scaligero, ut
lib. ii. Od. 6. Sueton. Octav. cap. xx. Augus ejus describere sententiam non pigeat. Sic art
tus externa bella duo omnino per se gessit: lib. vi. Poet. Ommes Horatii Odae tanta, sunt
Dalmaticum adolescens adhuc, et .Antonio de venustatis, ut et mihi, et aliis prudentioribus
victo, Cantabricum. Et cap. xxi. Domwit autem omnem ademerit spem talium studiorum. Inter
artim ductu, partim auspiciis suis Canta cateras rero, duas animadrerti quibus ne am
iam, &c. brosiam quidem aut nectar dulciora putem. Al
23. Jam Scythae lazo, &c.] Scythae armis tera est tertia quarti libri. Quem tu, Melpo
depositis cedunt. Wide lib. ii. Od. 9. in fine ibi meme, semel, &c. .1ttera est nona tertiar; Do
que annot. Sueton. Octav. cap. xxii. Ea vir mec gratus eram tibi, &c. Quarum similes &
tutis moderationisque fama, Indos ac Scythas au me composilas malim, quâm Pythionicarum
dilu modo cognitos pellerit ad amicitiam suam multas Pindari et Nemeacenicarum; quarum
Populique Romani ultro per legatos petendam. similes malim composuisse, quam esse totius
25. Negligens, ne quá populus, &c.] Dum Tarraconensis Rear. Wide in Virgil. Eclog. iii.
mei sacrificii particeps sacras mecum epulas et vii. Hic zelotypiam uterque suam belle ex
carpes, ita laetitiae vaca, ut si privatus esses. primit, restituendisque amoribus prioribus
Ergo paululum abjice omnem curam urbis, et viam sternit.
solicitudines de Republică. 2. Nec quisquam potior, &c.] Dum non ann
26. Privatus.] Quidam explicant, inter pri plexus tuos alteri concessisti, nec alium mihi
vatos parietes, genio indulge. Alii interpre praetulisti in amore.
tantur absolute: quandoquidem non geris ma 4. Persarum vigui Rege beatior.] Antiqui
gistratum; volunt mimirum urbis praefecturam Persarum Reges, Cyrus, Darius, ad summas
esse officium duntaxat, mec inter magistratus opes elati proverbio locum dedere. Illorum
censeri: Ex Sueton. Octav. cap. xxxvii. Quo quisque Regem Regum se jactabat. Quin et
plures administrandae Reipublicae partem caper Persarum montes pro montibus aureis dicti,
ent,nova officia excogitavit; curam operum pub Plaut. Stich. i. 1. 14. -- -

licorum . . . praefecturam urbis, &c. Quod mi Neque ille merent Persarum sibi .
nime placet. Sic igitur intelligo; tulinque se Montes, qui esse perhilentur aurei.
pera tantisper, i.e. serias et graves occupati 5. Non aliá magis Arsisti.] Alii legunt,
ones intermitte; praesentis horae dona, seu aliam AEquè eleganter utrumque.
gaudia rape, cape, animo plane tranquillo, Formosum pastor Corydon ardebat Alezin
teque privatum hoc nocturmo saltem convivio Virgil. Ecl. ii. 1.
finge et cogita. - 6. Neque eral Lydia post Chloën.] Dum mon
Ode IX-Metrum idem quod Od. 3. lib. i. amàsti Chloën præ Lydia. De hāc jam, lib. i.
1. Donec gratus, &c.] Amoebaeum carmen Od. 8. v. 1. -

est, cujus haec lex est, ut qui posterior dicit, 8 Romand vigui clarior Ilid.] Ego me for
 172
Q. HORATII FLACC1,
Hor. Mihi jam dominatur Hor. Menunc Cressa Chloé regit,
Chloë e Cretà, perita sua
vium modulorum, ac pul
Dulces docta modos et citharae sciens;
sandae lyrae ; pro quâ non Pro quâ non metuam mori, 11
verebor vitam profundere, Si parcent animae fata superstiti.
... "...". Lyd. Me torret face mutua
residuae. Lyd. Meurit mu
tuo amore Calais filius Or Thurini Calais filius Ornithi;
nithie Thurio, pro quº bis
mortem oppetam ultrö, si .
Pro quo bis patiar mori, 15
juveni vivo fata indulgeant. Si parcent puero fata superstiti.
Hor, Quid sivetus amorre. Hor. Quid si prisca redit Venus,
viviscat, et divulsos copu
let aereo vinculo 2 Si for Diductosque jugo cogit aheneo
mosa Chloe rejicitur, et os Si flava excutitur Chloé,
tium meum aperitur pulsae Rejectaeque patet janua Lydiae : 20
.*.*...".
est, astro splendidior; tu Lyd. Quanquam sidere pulchrior
teró es levior subere, atque Ille est; tu levior cortice, et improbo
Adriatico mari procelloso Iracundior Adrià ;
ferocior; tecum vivere cu
piam,tecum gaudeam mori. Tecum vivere amem, tecum obeam libens.
ODE X.

Lycen admonet ut paulum mansuescat erga se.

** #. **ExTREMUM Tanaim si biberes, Lyce, [29]]

A.Y.YOTATIONES.

tunationem existimabam, quam ſuit unquam naturali suá levitate super aquas fertur et na
Ilia, seu Rhea, quae Marte gravida Romulum tat.
Romanæ gentis auctorem protulit. Deilla lib. 23. Iracundior.] Hoc sibi vitium imputat
i. Od. 2. -
Horatius non semel. Epist. 20. lib. i. v.25.
9. Menunc Cressa Chloe regit.] Nunc ego Irmsci celerem, tamen ut placabilis essem.
servio amoribus Chloës, quam praeter formam .Adria.] De eolib. i. Od. 33.
commendat Vocis et Musica suavis modula 24. Tecum vivere amem, &c.] Ita facile re
latio. Quidam legunt Thressa, i. e. e. Thracià; conciliantur discordiae amantium. Etvere dix
verúm lectioni nostra’ favet quod Cretes Mu it Terentius Andria iii. 3. 23.
sicae valdé studiosos refert AFlianus. .1mantium irac amoris integratio est.
12. Si parcent animal fata superstiti.] Mo Plaut. Amphitr. Act. iii. 2. 59.
riar ego libens ad redimendam Chloes vitam; Irae interveniunt; redeunt rursum in gra
ut illa superstes vivat, quae est altera pars tiam ; -

mei. De superstitione veterum pro alterius Verium Ira!, si qua, forté eveniunt hujue
salute sese devoventium, alibi dixi. modi,
13. Me torret face mutud, &c.] Mutuo me Inter eos, rursum si reventum in gradian
amore detinet Calaſs adolescens pulcherrimus. est,
Alludi volunt aliqui ad nomen Callardis lapil Bis tanto amici sunt inter se quâm print.
li, quem Sapphiri amulum dixit Plin. xxxvii. Ode X-Metrum idem quod supra Od. 6.
cap. 10. lib. 1.
14. Thurini.] Thuria, sive Thurium, civitas 1. Ertremum, &c.] Ejusmodi cantiones et
erat in Simu Tarentino. querelas noctu canebant amantes ad fores me
16. Si parcent puero.] Pro Calai bis ego retricum aliarumque mulierum quas deperi
mortem oppetere velim. bant, ut sic eas demererentur, atque ab is tan
17. Quid si prisca redit Venus?] Quid face dem sua patientia victis admitterentur in do
res, 0, Lydia, si Horatii vetus in te amor mum antea sibi clausan. Wide quae annot.
denuo accendatur; mosque dissociatos re lib. i. Ode 25. Plura vero dixi ad Pers. Sat.
conciliet, arctiusque jungat quam olim, imo v. 165. ubi sic habetur.
constringat jugo aheneo, seu aere firmiori, Limen ad obscanum . . dum Chrysidis udal
º,” dissolvendo? Wide lib. i. Ode Ebrius ante fores extinctſ, cum face canto.
Ertremun Tanaim si liberts.] (Si nata in
22. Lerior cortice.] Ode superiori, corticem Scythià in remotissimis illis et frigidissimis
astrictum pice; pro subere nempe ponitur cor partibus ubi scaturit Tanas: si barbaro pro
tex, teste Plinio, lib. xvi, cap. 8. Proverbium inde, et sacro quoque viro nupta esses, quem
est in inconstantes, Cortice levior; suber enim vereri deberes; te tamen opporteret mover
 º

CARMINUM LIBER III. 10. 113

Saevo nupta viro; me tamen asperas marito juncta barbaro, ni

hiloninus ſleres me ante
Porrectum ante fores objicere incolis januarn tuam duram exten
- Plorares Aquilonibus. sum exponere ventis Sep
Audis quo strepitu janua, quo nemus 5 tentrionalibus illic habitan
[292] tibus. Nonne audis quo
Inter pulchra situm tecta, remugiat ** murmure tuæ fores, quo
Ventis? Et positas ut glaciet nives nemus in a dibus magnificis
Puro numine Jupiter? consitum resomet ventisper
flantibus * utgue Jupiter
Ingratam Veneri pome superbiam, puro numine constringat
Ne currente retro ſunis eat rotá. 10 hives demissas: Abjice fas
Nonte Penelopen difficilem procis tum Veneri odiosum, ne fu
miculus retrorsum abeat ro
tā versatà. Tyrrhenus pater haud procreavit te Penelopen amantibus

.A.N.N.O.T.ATIO.NES.

meis amoribus, clim ante fores tuas excuban coerceturne ad nos usque perveniat, ut docet
tem cerneres in istă aeris intemperie. Aristot. in Problem.
Tanaim.] Fluvius iste motissimus, eRiphaeis Positas.] E. coelo delapsas et humijacentes.
montibus vel e Caucaso monte fluere dictus, Glaciet.] Per licentiam poeticam usurpatur
Asiam ab Europa dividit: hodie Don vocatur. hoc verbum active, quod tamen absolute poni
Est maxime Septentrionalis, et qui Nomades solet, pro coalescit, concrescit. Cic. de Nat.
Tanaim accolebant, crant agrestiores, ex Stra Deor. ii. Tum aqua declarat effusio, quae ne
bone lib. xi. De eo jam antea Od. 4. hujus que conglaciaret frigoribus, neque mire, prui
libri, ubi Scythicum amnem appellat Horatius. mire concresceret, nisi ead, m se, admisto ca
2. Me tamen asperas, &c.] Non tamen tam lore, liquefacta et dilapsa diffunderet. Itaque
dura esses ut me jacentem super limen jamua. et dºuilonibus, reliquisque frigoribus adjectis,
tual, frigidissima et molestissima tempestate, durescit humor, &c."
videres sine ullo humanitatis sensu. Ovid. Art. 8. Puro numine Jupiter?] Bene sic legito;
Am... ii. 237. alii, Puro lumine, vel limine; sed perperam.
Frigidus inque udd sarpe jacebis humo. Jovem pro arthere non raro usurpari, notum;
3. Objicere incolis Plorares Aquilonibus.] ergo respondet vox numine. Pro lumine Sol
Doleres, aegrè sineres me objici noctu ventis quidem dicatur; at non Jupiter, praesertim
istis a Scythiae regione ſlantibus, ac velut inco concubia nocte, quâ Lyces jamuam occentabat,
lis Ovid. Met. i. 64. de more, Potta noster.
, Scythiam septemque trionem 9. Ingralam Veneri pone superbiam..] Venus
Horrifer invasit Boreas. enim jocis, gratiis, amoribus, stipata ubique
4. Plorares objicere.] Sic et locutus Plaut. memoratur, quibus adversatur omnino super
Aul. ii. 4. 29. '.dquam hercle ploral, cum larat, bia, lib. i. Od. 2. v. 33.
profundere. . . . . . Erycina ridens,
5. Audis quo strepitu, &c.] Quâm vehemens Quam Jocus circumvolat, et Cupido.
saeviat ventus, judica e concussione tuæ jamuas, 10. We currente retro funis eat rotá.] Neof.
et é murmure arborum viridarii tui graviter ſensa Venus iram in te suam stringat: tuque
stridentium. favore ejus destituta contemnaris, ut nunc me
JYemus Inter pulchra situm tecta.] In septis contemnis. Time ergo sapienter fortunae vi
domorum memora etiam habebant veteres, quo ces. Tibull. lib. i. Eleg. 5. v. 67.
rum struendorem rationem docet Vitruv. lib. Heu canimus frustra; necrerbis victa patescit
v. cap. 11. Sit, inquit, interduas Porticus situs, Janua, sed plend est perculienda manu.
et in his perficiantur inter arbores deambula ..At tu, qui potior nunc es, mea fata caveto :
tiones, &c. Sueton. Oct. cap. lxxii. Praetoria sua. Versatur celeri sors levis orbe rotae.
quamvis modica nontam statuarum tabularum Isto tamen loco metaphora videtur esse ducta
que pictarum ornatu, quâm zystis et memoribus non à rota fortunae volubili et instabili: sed
ercoluit, &c. Tibull. lib. iii. Eleg. 3. v. 15. potius à rotis et trochleis, quibus circumvolu
El memora in domibus sacros imitantia lucos. tus funisingentia sublevat et trahit pondera,
Cic. ad Quintum fratrem lib. v. Ep. 1. Nunc si bene teneatur: at si dimissus fuerit, et rota
domus suppeditat mihi hortorum amoenitatem. et funis et pondus in partem contrariam fer
Wide Senec. Epist. cxxii. Item supra lib. ii. untur, currunt, fugiunt, deturbantur. Sensus
Od. 3. et Epist. 10. lib. i. v. 22. itaque Horatii erit: 0, Lyce, ne Veneris tu vin
.Nempe inter varias mulrilur sylva columnas. cula, nexusque sperne, quae si dimiseris, cave
7. Et positas ut glaciet nives Puro numine me res tuæ retro et pessum eant ac dissolvan
Jupiter?] AEstimare potes etiam quantum fri tur. Virg. Eclog. viii. 78.
gus perpetiar, ex eo quod purum sit coelum, Veneris, dic, vincula necto.
aether sudus ac serenus, quo nives gelu con 11. Non te Penelopen difficilem, &c.] Non
crescunt et constringuntur; quia tunc facile esut Penelope Spartana, mec educata instruc
diffunditur, quando scilicet in ačre nihil est taque duris moribus austeråque vivendi ra
quo reprimatur frigus: contra nebuloso athere tione; imo venustam, lepidam, tractabilem
174 Q. HORATII FLACCI
intractabilem. O, licet te
Tyrrhenus genuit parens. [293]
nec dona flectant, nec vo
ta, mec violaceus pallor a O,
quamvis neque te munera, nec preces,
... iaijim. … Nectinctus violā pallor amantium,
pellice saucius
maritus tuus amore pellicis Nec vir Pierià 15
Pieriae vulneratus, indulge
supplicantibustibi, quae hac Curvat; supplicibus tuis
tº es dura quºqu non Parcas, nec rigida mollior aesculo,
flexibilior, neque mansue Nec Mauris animum mitior anguibus.
tior serpentibus Maurita
niae. Latus istud haud sem Non hoc semper erit liminis, aut aquae [294]
per erit tolerans liminis et Coelestis, patiens latus. 20
pluviae.

ODE XI. AD MERCURIUM.

Ut sibi dictet cantus quibus Lyde flectatur.
O, M I, (siquidcm t
rº MERCURI (nam te docilis magistro --- -

cantu movit) Movit Amphion lapides canendo)

.4.N.N.O.T.1TIO.NES.

genuit te pater Hetruscus. Hetruscos ludor Pierid.] Wel momen factum a solo natali, ad
um ac voluptaturn amatores memo nescit, ut augendam invidiam, quasi diceret, peregrină,
refert Coel. Rhodig. lib. xv. cap. 11. atque à et ex ea Macedoniae regione; vel notat fidici
Lydis traxisse originem suspicatur. nam, psaltriam, ob Pierium montem Musis sa
Penelopen difficilem procis.] Haec Ulyssis crum; cujusmodimulieres ut plurinum exer
uxor viro suo fidem servans viginti annos ab cebant meretrician artem.
senti, procos bene multos acriter solicitantes, 16. Supplicibus tuis Parcas.] Indulge ali
patrem etiam novas nuptias suadentem eluc quid supplicanti etiam apud te. Quis enim
tata cst. Homer. Odyss. ii. 6.7. supplices unquam acerbe repulit, nisi qui hu
12. Tyrrhenus.] Tyrrheni Hetruriae populi. manitatem exuit * Ex sententia veterum, qui
Tyrrhenia Straboni eadem regio ac Thuscia. talem hominem velut execrabilem aversaban
Ovid. Metam. xiv. 452. tur; cum et natura supplicibus parcere doceat.
Concurrit Lalio Tyrrhenia tota. 17. JEsculo.] Arbor est glandifera, quam
Porro synecdochicos illi pro Italis universis vel pro duritie pomit Horatius. De ea Plin.lib. xvi.
Romanis accipi possunt. et nos jam lib. i. Od. 22.
14. Tinclus viold pallor.] Color vultis mei. 18. Mauris.) Mauritania Africa regio ab
pallidus instar violarum, quo etiam pallentes ortu in occasum extensa, ubi munc Barbaria
vocavit Virgil. Eclog. ii. Sunt etiam aliae pur Occidentalis. Arenosa ista loca aquarum pe
pura’, alia lutea, aliae albæ ; ex Plin. lib. xxi. muria et Solis a stu arentia et ſervida, omne
cap. 6. Quanquam duo tantúm genera viola genus serpentum alunt etiam saevissimorum.
rum agnoscit Nicander, pallidum et luteum; 19. Non hoc semper erit liminis, &c.] Amo
apud Athenaeum lib. xv. cap. 9. Pallor aman res meos tibi sponte oblatos me sperne: mec
tium. Ovid. Art. Am. lib. i. 729. enim ero semper ea robusta et ſerventi aetate,
Palleat omnis amans; hic est color aptus qua tui gratia possim et velim pernoctare ante
amanti. jamuan, et cubare super durum limen aedium
Nimirum recurrente ad cor amoris centrum tuarum, Epod. xi. 20. -

calore naturali, et quoniam intensior in aman —Ferebar incerto pede

tibus est, utpote spiritus vitales magis dissipan ./ld non amicos, heu, mihi postes, et heu
te, in vultu pallor efficitur. Limina dura, quibus lumbos et infregi
15. Nec vir Pierid pellice saucius.] Quan latus.
quam mec offensa viri tui pellicem Pieriam de 19. Aquae Carlestis, patiens.] Imbres aliadue
pereuntis injuria, ad me amandum non incli hyemalis tempestatis incommoda perpeti
maris. Hoc certé est irritamentum uxoris non semper libebit. Certe contra in Lycen
maximum ut inducatur in alterius amorem. jam vetulam acriter scripsit Ode 13. lib. iv.
Ex Euripide, quaedam alia minus gravate fert Ovid. Art. Am. ii. 237.
uxor ; at si à marito fallatur, quicquid est in Sape feres imbrem calesti nube solutum,
vità jucundi perdit. Ovid. Art. Am. lib. ii. 373. Frigidus, inque udd sape jacebis humo.
Sed neque fulvus aper media tam salvus in Ode XI.-Metrum idem quod Od. 2. lib. i.
ird est. 1. Mercuri.] Deco multa lib. i. Od. 10.
2. Morit Amphion lapides canendo.] Jovis
JNec lea, ille ex Antiopa filius suavi lyree sono dicitur
Forminaº
..?rdet, quam sociº deprensd petitce
octa aeprensa pellice lecti
lecti movisse lapides, ut ipsis inter se compositis et
--
superstructis, Thebarum muri atque urbs adi
 -
CARMINUM LIBER III. 11. 175

Tuque, testudo, resonare septem et tu, lyra, chordis septe

Callida nervis, nis resonare perita, neque
canora pridem neque ju
Necloquax olim, neque grata, nunc et [295] cunda, jam rero familiaris
Divitum mensis et amica templis, tum opulentorum mensis,
tum fanis Deorum, nume
Dic modos, Lyde quibus obstinatas ros ede, quibus pervicaces
Applicet aures. auriculas admoveat Lyde.
Quae, velut latis equa trima campis, Quae sicut equa trium an
10 norum exultat et ludit per
Ludit exultim, metuitºue tangi, apertos agros; fugitgue at
Nuptiarum expers, et adhuc protervo trectari, a nuptiis immunis,
Cruda marito. necdum petulanti viro ido
nea. Tu vales trahere ti
Tu potes tigres comitesque silvas gres silvasque simul, et ra
Ducere, et rivos celeres morari: pidos tardare fluvios. Tibi
Cessit immanis tibi blandienti [296] demulcenti morem gessit
Janitor aulae Cerberus crudelis aulae ja
1 mitor; licet caput illius fu
Cerberus; quamvis furiale centum riale stipent serpentes mul
ti, et ea ore tres linguas ha
Muniant angues caput ejus, atque bente halitus pestilens et
Spiritus teter saniesque manet tabum ſluat.
Ore trilingui.
.A.N.YOTATIO.NES.

ficata fucrint. Wide Epist. ad Pisones, v. 394. que revocat et emollit. Et lib. de Superstit.
Plut. de Musică. Propert, lib. iii. Eleg. 2. v. 5. ait ex Platone, Musicam non deliciarum causá,
Sara Cithaeronis Thebas agitata per artem et pruritus aurium datam, sed ut animi moti
Sponte sufi muri membra coisse ferumt. ones improbe lascivientes decenter reducat.
3. Testudo, resonare septem Callida merris.] 9. Quae, relut latis equa trima campis, Lu
E testudine lyra per Mercurium facta atque dit..] Velut equa non domita juveniliter lasci
exornata, ut annotavi, lib. i. Od. 10. Tribus vit et ludit per campos discurrendo et exilien
primo chordis, deinde quatuor, tum septem, do: sic Lyde juveniles sectatur cum aequali
postea novem instructa; demum etian pluri bus ludos, a virili autem consortio hactenus
bus. Wide Macrob, lib. i. Saturn. cap. 19. abhorret, lib. ii. Od. 5. v. 5. -

Diodor. Sicul, lib. i. Pindar. pigal,72 ºr Circut virentes est animus tuæ *

1zyżazzoy, id est, 712 tavºy, vocat. Virgil. Campos jurº near, &c.
Eclog. ii. 36. 10. Lulit erultim.] Anacreon.
Est mihi disparibus septem compacta ciculis Tian's egnizin, ride us'
Fistula.
Et AEmeid. vi. 646. Naxta . tº suc'
Obloquitur numeris septem discrimina rocum. ---

Porro septemas diapason species scu modos,
quos nunc tonos appellant, debere intelligi locis
istis singulis, non abs re contendit Glarcanus.
5. Wec loquac olim, nequegrata.] Prius mu
ta et sine ullo pretio; at postguam-in lyram
est concinnata, gratum edidit sonum, dulces
que modos ac numeros expressit; ut requisita
et adhibita sit in divitum conviviis et Deorum
sacris. .."
6. Divitum mensis.] Quodvini vim ſervidio Pisones, v. 393.
Now Jº 2.44 ava º ºr 3%a zeau,
K2%a ri axigrºza raiºur, &c.
Equulea Threacia quid me
Crudeliter fugis 2
.1t nunc prala depasceris,
El agiliter eriliens ludis.
13. Tu potes tigres, &c.] Nota est Orphei
fabula feras et arbores trahentis ad lyrae dul
ces modos: Wide lib. i. Od. 12. et Epist, ad
-

rem elidere valeat Musica, hanc ideo prisci 14. Rivos celeres morari.] Virgil. Eclog. viii. 3.
adhibebant in suis conviviis. Testis Plutarch. Quorum stupefactae carmine lynces,
lib. de Musicä: et Homer. Odyss. ubi Cithara El mutata suos requierunt flumina cursus.
convivil sodalis nuncupatur. 15. Cessit immanis tibi blandienti, &c.] Et
El amica templis.] Wide T. Liv. lib. ix. cap. hoc ad Orpheum pertimet, qui profectus ad
30, ubi de tibicinibus ad praecinendum in sa Inferos ut reduceret inde dilectam Eurydicen,
crificiis Deorum solerter revocatis, historiam Cerberum demulsisse lyrā fertur. Deed jam
narrat sat lepidam. lib. ii. Od. 13. et Virg. Georg. iv. 481.
7. Dic modos, Lyde quibus obstinatas -ºp Quin ipta stupuere domus, atque intima
#. aures.] Cantus dulcedine contumacem leti [gues
ydes animum flecte, per aures delinitas ad Tartara, corruleosque implera crinibus an
cor penetra, demulce, viam sterne, sensinque Eumenides; tenuilºue inhians tria Cer
meos amores insinua. Ex Plutarcho, Musica berus ora;
concinnosuo temperamento corpora mentes Atque Izionii venlo rota constilit orbis,
176 Q. HoRATII FLACCI
Quinetiam Ixion et Tityus Quin et Ixion, Tityusque vultu
facie praetulerunt hilarita Risit invito: stetit urna paulum
tem non sponte ; stetit do
lium tantisper aridum, dum Sicca, dum grato Danai puellas
suavi cantu Danai filias de Carmine mulces.
tineres. Discat Lyde cri Audiat Lyde scelus atque notas 25
men et supplicia famosa
puellarum, et vacuum aquà Virginum poenas, et inane lymphae
was evanescente er imo Dolium fundo pereuntis imo, [297]
fundo, perennemdue sor
tem delictisetiam apud In Seraque fata,
feros reservatam. Sceleratae Quae manent culpas etiam sub Orco.
(quid enim pejus value Impiae, (nam quid potuere majus :) 30
rint?) Sceleratae, inquam,
illa sævo gladio perimere Impiae sponsos potuere duro
'sponsos valuerunt...ſlte plu erdere ferro.
ribus, una taedis nuptiali
bus idonea, egregie frau
Una de multis, face nuptiali
dulenta erga patrem falla Digna, perjurum ſuit in parentem
cem, et in cuncta secula il- Splendide mendax, et in Omne virgo 35
lustris virgo extitit: Quac Nobilis aevum :
ait adolescenti sponso: Ex
urge, ne diuturmus tibi so Surge, quae dixit juveni marito,
por unde Surge; me longus tibi somnus, undé
.A.N.N.O.T.1TIO.N.E.S.

21. Quin et Irion, Tityusque ruliu Risit.] sponsis vitam adimere non sustinuerunt. Hy
Pulsante citharam Orpheo recreari visi sunt **** et Bebrycen. Eustath. in Dionys.
illi, suasque poenas oblivisci; ut vultu quaedam ex.

sigma laetitiae dederint. Face nuptiali Digma.] Honore matrimonii

22. Invito.] Ob acerbitatem supplicii, tri digna. Quod noctu seu vesperi nupta deduce
stitiam exigentis. De Tytio Od. 4. hujus libri bantur domum sponsi, hinc fax praeferebatur.
sub finem. Ixion Junoni stuprum inferre coma Festus. In nuptiis, inquit, facem praferebant
tus ad inferos pulsus est, et rotae inter serpen
in honorem Cereris, et aqui spargebalur nova
tes alligatus assidue circumvolvitur. Tibull. nupta, sire ºut casta puraque ad virum perceni
lib. i. Eleg. 3. v. 73. ret, sire ut ignem et aquam cum viro communi
Curet.
Illic Junonem tentare Irionis ausi
Versantur celeri noria membra rold. 34. Perjurum in parentem Splendide men
Wide Pindar. Pyth. Od. 2. ubi reſert. 'Iºlora dar.l Recte fallens patrem Danaum, qui
AEgyptum fratrem ejusque filios generos suos
fy wrigårri rºzzº warra zvaiyāśaivav. Iri impia et cruentā fraude circumveniebat
onem in alatá rotá circumquaque versatum. AEgyptus quinquaginta filiis suis Danai fratris
Stetit urna paulum Sicca, &c.] Danai Argi totidem filias in matrimonium poposcit. Hic
vorum Regis filiarum diri cessaverunt crucia
tus paululum, dum cameret Orpheus. Wide
recusavit, quod ex Oraculo accepisset à genero
lib. ii. Od. 14. Lucret. lib. iii. 1021. sibi mortem inferendam. At cum instaret ille,
fraudulenter annuit filias momens, ut ipsa moc
Hoc (ul opinor) id est, acro florente, puellas tenuptiarum, sponsos vimo luxuriaque sopitos
Quod memoranl, lalicem pertusum congerere cultro singular conficerent. Itaque patri con
in ras, -

tra fas morem gerentes, captatáhorăviros ene

Quod tamen crpleri nullá ratione potest. carunt, excepta Hypermnestra, quae Lynceum
Hinc Proverb. apud Plaut. Pseud. i. 3. 135. in servavit. Hic vero postea Danao interempto
pertusum ingerimus dicta dolium, operam ludi Argivum regnum invasit, atque Oraculi fidem
rºutes. implevit.
25. Audiat Lyde seclus, &c.] Discat Lyde 35. In omne virgo Nobilisatrum.] Hyperm
quas poemas Dii attribuant mulieribus in suos nestram virginen mansisse, hocque pactum
amatores crudelibus: hincoue desinat mihi du cum Lynceo sponso, nonnulli tradunt. Wide
ra esse. Pausan. in Corinthiacis Pindar. Nem. Od.x. &c.
26. Virginum.] Danaidum. 38. We longus tibi somnus, &c.] Ne tibi
Iname lympha: Delium, &c.] Wide supra. mors aſſeratur à Danao patre sororibusque
s

28. Seraque fata.] Vel, longa et diuturma;
vel tarde venientia, eoque graviora.
33. Una de multis, &c.] Hypermnestra Lyn
ceo sponso pepercit, salvumque abire et fugere
jussit; dum sorores jussu patris suos sponsos
nefarie jugularent; at ipsa noluit exegui im
pie praescripta ; unde et nomen sibi fecit im
meis; Ægypti enim patris tui stirpem extin
gucre conjurărunt. Ovid. Epist. xiv. 73.
Surge age, Belide, de lot modø fratribus unus:
.Now tibi, ni properas, una perennis erit.
Apud Hesiod. Somnus, mortis frater; apud
Virgil. Consanguineus, lethi sopor, dicitur Ca
tull. Eleg. 5. v. 6. -

mortale. Quidem scribunt duas fuisse quae Mon est perpetuo una dormienda.
 CARMINUM LIBER III. 12. 177

Non times, detur: socerum et scelestas [298] non metuis comparetur:

Falle sorores; 40 socerum et impias sorores
effuge; quaetanquamlearne
Quae velut nactae vitulos leacnae, vitulos adeptae totidem,
Singulos (eheu !) lacerant: ego illis (heu!) discerpunt. Ego illis
Mollior, nec te ſeriam, neque intra clementior neque te percu
tiam, neque detinebo intra
Claustra tenebo.
septa. Me parens duris
Me pater saevis oneret catenis, 45 vinculis obruat, quoniam
Quod viro clemens misero peperci : sponsum infelicem benigma
servavi; me navi amandet
Me vel extremos Numidarum in agros ad ultimos etiam Numida
Classe releget. rum campos. Abi quo te
ferent pedes et venti, dum
I, pedes quð te rapiunt et aurae, nox et Venus obsecundant:
Dum ſavet Nox et Venus: I secundo 50 abi faustis auspiciis, et tu
Omine, et nostri memorem sepulchro mulo inscribe querimoniam,
qud nostri recordatio per
Sculpe querelam. mancat.

ODE XII. AD NEOBULEN

Hebri Amore contabescentem.

AErumnosarum est nec

MISERARUMest neque amori dareludum, [299) amori indulgere,

.4 N.YOTATIO.NES.

39. Scelestas Falle sorores.] Celeriter fugi Ezul Hypermestra prelium pictatis ini
endo, prava sororum mearum consilia elude. quum,
45. Me savis oneret catenis, &c.] Observa Quam mortem fratri depulit, ipsa tulit.
quam artificiosé Poèta amplificet ac laudet Ode XII.-Harc Ode est dicolos tristrophos:
fidem et lenitatem Hypermnestra', ut ejus ex Metrum singulare. Sotadicum vocant aliqui,
emplo Lyden impellat ad sibi amanti faven quod stepe a Sotade usurpatum. Alii Rythmi
dum. Wide Ovid. Epist. xiv. 3. ubi Hyperm cum, quod ſere mullus pedum numerus insit.
nestra Lynceo ita scribit: Primi quique duo versus tribus constant
Clausa domo teneor, gravibusque coercitatin Ionicis a minore, tertius very quatuor; hoc
clis, modo :
Est mihi supplicii causa, fuisse piam. Misérárúm Čst néqué úmòri dāré ladūm.
Alii longe aliter, volunt carmen esse trico
Me pater igne licet, quem non violavimus, lon tetastrophon; ut duos priores versus sint
wrat, Sapphici trimetri acatalecti; tertius Anac
reonticus dimeter catalecticus ; quartus Ado
4ut illo jugulet, quem non bene tradidit ense, nicus; sicque scribunt,
Ut quánon cecidit vir nece, nupta cadat. Miserarum est neque amori dare ludum,
47. Ertremos Numidarum in agros.] Me in JYeque dulci mala rino larere, auter
barbaras nationes exulem mittat, etiam trans animari metuentes patrude
mare. Numidia proprié litoralis Africa, pars Verbera linguæ, &c.
eratubi nunc regnant Algerii. Hic vero non 1. Miserarum est, &c.] Magna dissensio oe
ita stricte sumitur. Ex Plin. lib. v. cap. 3. metro, de ordine versuum deque fine et propo
Numidia praeter marmor et feras nihil habet sito hujus Odes. De carmine diximus, de ver
insigne; Masinissae nomine tantúm clara. suum serie, vide Annot. ad v. 9. denique quid
Hodie Biledulgerid quibusdam vocatur. velit Poéta, et quá mente scribat, haud liquet.
49. I, pedes qué te rapiunt et aura..] Seu Quidam putant hortatoriam esse Oden, qua
terrå seu marifuge quanprimum : dum favet Neobulen in Hebri amore confirmet adversus
nor et Venus, i. e. amor in te meus. patruiseu cujuslibet censoris reprehensiones.
51. Nostri memorem sepulchro Sculpe quere Alii ironicam arbitrantur, mec absurde; ut Ho
lºm] Cúm me à patre morti addictam accepe ratius irrideat mulierculam adolescentis amore
ris, Epitaphium scribe, quo discat posteritas perculsan, opus diurnum deserentem, ac prac
mean in te Pietatem Danai crudelitate male animi impotentia desidem.
Pensatam. Pausan. in Corinth. refert Hy Miserarum est nºue amori dare ludum, &c.]
permnestram in judicium vocatam a patre, Sane puella et mulier omnis misera est, qua
quod Lynceo salutem dederit sibi permicio nullam carpit hilaritatem et gaudium, vel ex
sam, &c. Ovid. Epist. xiv. amore vel e vino, quaeque ita metuit reprehen
E! sepeli lacrymis perfusa fidelibus ossa ; siones et castigationes hominum, ut nihil genio
Scriptaque sini titulo noit f'
lcra brevi: quidquam indulgere ausit. Pessimi profecto
Tº

13 *
178 Q. HORATII FLACCI
nec macrores diluere vino Neque dulci mala vino lavere, aut ex
suavi, vel discruciari, me animari metuentes patruae verbera linguae.
tuentes ictus linguae patrua.
... N. Tibi qualum Cythereae puer ales, [3001
filius pennatus Veneris, tibi Tibi telas operosaeque Minervae 5
telas et laboriosae Minervae
opus excutit pulchritudo
Studium aufert, Neobule, Liparaei mitor Hebri:
Hebri Liparensis; quieques Eques ipso melior Bellerophonte, [301]
solertior ipsº, Bellerophon.
te, mec pugillatu mec tardo
Neque pugno neque segni pede victus,
cursu superatus,
ANNOTATIO.NES.

exempli monitum, nisi sarcasmi sale condia ingenium ignorabat ; levis enim minime est
tur, et corrigatur, ut ante dixi. aut facilis; imo gravis supra modum. Quor
Amori dare ludum.] Ita Plaut. Bacchid, iv. sum ergo illi penna 2 &c. Alexis ibid. Aiunt
10. 7. vulgó non volare Deum Amorem, sedillos qui
Ego dare me ludum meo nato institui, ut ani amant ; alid veró de causd alas affingi. Arist.
mo obsequium ibid. Amor, apud Superos perturbans omnia, &
Sumere possit, a quum esse puto ; sed nimis Deorum est ejectus concilio, et huc ad nos exilio
molo desidiae depulsus. Audaci autem et petulanti praecisa
Ei dare ludum. alae me revolare in coelum posset; ablatas rerò
Theophrast. apud Athen. lib. xiii. Quis mega pennas dedcrunt Victoriae gestandas, præclara
bit eos solos rivere qui amant 9 &c. Theophil. hostis spolia, &c.
ibid. Qui amantes amentes esse putat, ipse desi 5. Operosae Minerra: Studium.] Lanificio
it, &c. textrinisque artibus praeest Minerva. Hesiod.
2. Neque dulci mala vino latere.] Vino pel oper. dier. v. 63.
li curas jam dictum alibi saepius, eoque exhi - *A8erny
larari animum testis etiam sacer codex. 'Egya didazzmaat, aroxváaid axcy irº, Jeziruz.
Lavere.] Ita veteres; lavo, laris; et somere JMinervam
pro sonare, &c. Opera docere, ingeniosam telam texerc.
3. Eranimari metuentes.] Metu reprehen Virgil. Aeneid. v. 284.
sionis prope mori. . . . . . . Operum haud ignara Minerva.
JMetuentes patrude verbera lingua..] Pater AEmeid. vii. 805. -
filio semper indulgens, at patruus severior: et Bellatrix . non illa colo calathiste Minerra:
himc proverbio locus, Patrua lingua, sapere Farmineas assueta manus.
patruum. Pers. Sat. i. 11. Cum sapinus pa 6. Studiºm aufert, &c.] Sic amor die noc
truos. Noster postea lib. ii. Sat. 3. We sus pa teque rem amatam animo duntaxat objecit,
truus mihi. Cic. pro Caelio; Qui in reliquá aliarum omnium rerum cogitationem et curam
vità mitis esset. . . . fuit in håc causd pertris aufert. Sappho.
tis quidam patruus, censor, magister: objur Txvkºla wireg, ºu ret
gavit M. Coelium, sicut meminem unquam pa
rens. Et de Quinto fratris filio, Cicero patruus Aða was a gºtiv rºy isºr,
ad Atticum ejus avunculum, lib. x. Epist. 6. II:52, daugira rauðir,
Wellem suscepisses juvenem regendum; pater Bgadia, J. Aegod ſtay.
enim nimis indulgens quicquid ego astrinzi, re
larat. Sisine illo, possem, regerem quod tupoles. Dulcis mater haud possum ordiri telam,
4. Tibi qualum Cytherea, &c.] At tu, Neo Correpla amore pueri per lentam Ve
alerent.
bule, quid valeat amor, experiris: ipsius im
perio domita, sponte obtemperas; ipsi tota Apud Virgil. Dido, amore capta Æneae, cat
vacas lanificio et quotidiano opere prorsus ab tera negligit omnia. AEneid. iv. 86. Wide lib.i.
jecto. Od. 8. ibique annot.
Qualum.] Quasillum, calathum, in quo re .Neobule.] Néa 32vaş, juvenile consilium;
pomunt mulieres pensum, filum, stamen, fusos, vel wi& 3&xGr, nova gleba.
forficulas. Liparati mitor Hebri.] Species et decorado
Cytherea.] Ita dicta Venus, vel à Cythero lescentis HebrièLiparāoriundi; qual praecipua
Cypri insulae oppido; vel potius à Cytherià est inter Æolias insulas, in mari Tyrrheno;
insula, hodie Cerigo, contra Cretam, in mari hodie Lipari; pendet à Sicilia; nunc bene
AEgaeo ipsius nomini sacrā; in quam et dici culta, et arce munita est.
tur primúm advecta marină conchá. Ovid. 7. Eques ipso melior Bellerophonte, &c.] In
Fast. iv. 286. Campo Martio passim victor.
. . . . Veneri sacra Cythera petit. Bellerophonte.] Hujus inventum esse, equo
Puer ales.] Cupido Veneris filius, cui alas vehi, aſſirmat Plim. lib. vii. cap. 56. Wide lib. i.
affingunt et appingunt. Wide apud Athen, lib. Od. 27. in fine, ibique Annot.
xiii. cap. 2. de alato Cupidine versus plane le 8. Nequepugno neque segni pede victus, &c.]
pidos. Eubulus quidem, hoc fere sensu ibi Exercebat se Romana juventus pugilatu, cur
scribit: Quisquis mortalium primus alatum 3. pedestri, equitando, natando, &c, lib. i.
.dmorem pinxit, aut cerd finail, is hujus Dei d. 8.
 CARMINUM LIBER III. 13. 179

Simul unctos Tiberinis humeros lavit in undis : simul humeros oleo perfºr
Catus idem per apertum fugientes 10 sos abluit in flumine Tiberi,
atgue peritus etiam confi
Agitato grege cervos jaculari, et gere cervos ex agitato ag
Celer alto latitantem fruticeto excipere aprum. mine fugientes patentican
po, atque velox opprimere
º aprum denso virgulto abditum.

ODE YIII.

AD FONTEM BLANDUSIAE.
O, Fons Blandusia, vitro
O FONS Blandusiae splendidior vitro, [302] lucidior, digne vino tº,
Dulci digme mero, non sine floribus, cum floribus ; cras tibi
Cras donaberis hoedo, mactabo capreolum, cui
frons tumet cornibus novis;
Cui frons turgida cornibus quique lasciviam et certa
Primis, et Venerem, et praelia destinat 5 mina incassum praeparat;
nam proles gregis luxuriosi
Frustrà: nam gelidos inficiet tibi tibi tinget frigidas aquas
Rubro sanguine rivos rubro cruore. Te minime
Lascivi soboles gregis. attingit asperum tempus ar
dentis Caniculae:
Te flagrantis atrox hora Caniculae
.A.N.Y.O.T.1TIO.NES.

9. Simul unctos Tiberinis humeros, &c.] Fons etiam rivo dare nomen idoneus.
Hunc versum interserumt aliqui septimo loco, 2. Dulci digme mero.] Digne sacrificiis, in
planiori quidem sensu, verum praeterquam quibus adhibctur vinum ac libatur.
quod repugnat carminis lex, ct instituta ver ..Yon sine floribus.] Libantes vina corona
suum series: siquidem hoc pacto duo tetrame bant. Virg. Georg. ii. 528.
tri continui pomerentur; id insuper rectum Socii cratera coronant,
perturbaret ordinem exercitationum Romanis Te libans, Lenaee, vocat.
usitatarum. Nam post decursionem in Campo Et AF, neid. i. 724.
Martio duplicem, equo nempe et pedibus, Crateras magnos statuunt, et vina coronant.
postd;luctamen seu pugilatum,sequebatur na Tibull. lib. i. Eleg. 5. v. 98.
tatio in Tiberi, ad detergendum sudorem ac Coronatus stabit et inse calir.
pulverem; quod Horatius belle hic expressit. Ex Homer. Iliad. ix.
Wide Veget. de Re Milit. lib. i. cap. 10. Kénºgas ºrigi-payro worzio.
10. Catus idem, &c.] Hebrus non tantúm Quidam flores istos referunt ad hoedum mac
tampestri victoria insignis, sed et venandi tandum. Nam mos erat coronari victimas.
solertià. Alii, eo quod floribus spargebantur fontes.
11. Agitato grege cerros.] Turmatim cervi 3. Cras donaberis hardo.] Immolabitur tibi
per silvas et campos vagarisolent. Virg. Georg. ho’dulus tener cui erumpere cornua incipiunt.
iii. 369. -
Is ergo frustra meditatur praelia in alios hoedos
Confertoque agmine cervi. Ovid. Fast. v. 300. -

12. Alto latitantem fruticeto.] Quidam le Fonti Rear Numa mactat ovem,
gunt arto sive, arcto, id est, denso. Videtur Plenaque odorati dispomit pocula Bacchi.
tamen Horatius Homerum secutus, Iliad. xi. 5. Venerem, et praelia destinat.] Lascivum
circa medium, de apro. et petulans animal hoedus. Sic et Od. 22.
'O d’s r' sizi 320sin: x £4x2x212. seq. v. 7.
Ille veró prodit & profundo fruticeto, seu loco Verris obliquum meditantis ictum
arboribus condenso. Sanguine donem.
Eccipere.] Incautum et ex insidiis capere. 9. Te flagrantis atror, &c.] Diebus etiam
Ode XIII.-Metrum est idem quod supra Camicularibus aestum nequaquam sentis; tuque
Od. 5. lib, i. vel tuam umbram et frigus praebes, cum Sol
1. Ofons, &c.] Hic fontis Blandusiae apo primam partem Leonis ingreditur, mense Ju
theosim quandam agnoscunt nonnulli. At sal lio; quando per dies multos saevit insana Ca
tem notare licet, ex mente veterum fontes sa nicula et sircas messes coquit; utait. Pers. Sat.
cros fuisse, et aliquid numinishabuisse; quare v. 5. Wide lib. i. Od. 17. v. 17. Annot. Plin.
illis sacrificabant, ut et Horatius praestat lib. ii. cap. 40. Canicula, erortu accendi Solis va
i. Od. 1. Aquae caput sacrae. Wide ibi Annot. pores quis ignorat 2 Cujus sideris effectus am
Fons Blandusia..] Is apud Sabinorum fines, plissimi in terrá sentiuntur. Fervent eo exori
ad Mandelam pagum, situs erat in praedio ente maria, fluctuant in cellis vina, moventur
nostri Poétat, de quo lib. ii. Od. 18. v. 14. et stagna . . . Eodem lib. cap. 47. ardentissimo
Ep. xvi. in:t. ubi, v. 12. «statis tempore exortum Caniculae sidus, Sole
13 *
180 Q. HORATII FLACCI
Tu amoenum frigus suppe. Nescit tangere: tu frigus amabile [3031
ditas tauris aratro fatigatis Fessis vomere tauris 11
atolue erranti gregi. Tu
censeberis etiam inter il Praebes, et pecori vago.
lustres fontes, cum predi-Fies nobilium tu quoque fontium,
ºvere.”...". Medicente cavis impositam ilicem
per rupibus excavatis,
quibus defluunt aquae tuæ Saxis, unde loquaces 15
leniter strepentes. Lymphae desiliunt tua.

ODE XIV. AD POPULUM ROMANUM.

De Augusti reditu er Hispaniá, Cantabris devictis.

0, Popule Romane, Au
gustus quem paulo antè di HERCULIS ritu, modó dictus, Ö plebs, [304]
cebamus quasivisse laure-Morte venalem petiisse laurum
am morte emendam, instar
Herculis, jam ex Hispanā Caesar, Hispanã repetit Penates
regione domum redit tri Victor ab orå.
umphans. Ergº ſemina Unico gaudens mulier marito 5
singulari laeta viro proce
dat, sacro facto aequis Nu Prodeat, justis operata Divis;
minibus; nobilisetiam Im-Et soror clari ducis, et decorae
peratoris soror,
.A.N.N.O.T.4TIO.NES.
º

priman partem Leonis ingrediente, qui dies 13. Cantabricam profectus Caesar Tarracone de
ante Augusti Cal. est . . . Solis rapor gemi tentus est morbo pertinace, e quo tamen con
natus ardore sideris. Idem, lib. ix. cap. 17, to
valuit; rebusque per legatos feliciter confectis
tum mare sentit erortum hujus sideris . . . . Romam rediit Cantabrorum victor: quanquam
lib. xviii. cap. 28. Canis ortum vocamus, Sole illi subinde rebellarunt. Wide lib. ii. Od. 6.
primam partem Leonis ingresso. Hoc fit post imit. ibique Annot.
Solstitium xxiii. die. Sentiunt id maria et terra. Dictus, Morte renalem petiisse laurum, &c.]
. accenditgue Solem; et magnam astus De Augusto egrotante dicebamus nuper illum
obtinet causam. periculo vita comparandam sibi quaesivisse
13. Fies nobilium tu quoque fontium.] Tueris laurum et gloriam ; nobis verb pacem: sicut
unus é fontibus nominatissimis, me celebrante Hercules orbem suscepit monstris liberandum,
amoenitatem tuam, aquarum perspicuitatem non sine gravi discrimine. At ecce victor et
ac suave murmur, loquacitatem umbrae tuæ, salvus rediit ad nos ex Hispania ut Hercules
adiaque quae hinc emascuntur commoda: caris olim proſligato Geryone. -

impositam ilicem saris innatam saxis quercum: 5. Unico gaudens mulier marito Prodeaf,
et ex iis desilientes cum jucundo strepitu &c.] Ergo singuligratias Diis agant pro salute
aquas: unde Imperatoris optimi, prae ceteris autem Livia
Quercus et iler Drusilla Augusti conjux amantissima, eique
Multd fruge pecus, multà dominum juret pariter dilectissima, et formā ac pudicitiã per
umbra. inde insignis. De ea quaedam satis singularia
narrat Dio. lib. lviii. 9. illam obvios forté mu
Fonsetiam riro dare nomen idomeus, ul mec dos habuisse, quos majestatis reos agi intel
Frigidior Thracam, mec purior ambiat ligens, periculo exemerit, dicendo; apud cas
Hebrus, tas illos nihil a statuis differre, &c. Wix ad rem
Infirmo capiti fluit utilis, utilis alro. attinet quod aliqui hic observant monogami
Hae latebræ dulces, eliam (si credis) am pudicitiae esse notam, atque eas corona so
antaena. litas honorari castimoniae, quae uno contenta
Incolumen tibi me praestant Septembribus matrimonio fuerant, ex Valer. Maxim. lib. ii.
horis. Quidam legunt Unice.
Epist. 16. lib. i. v.9. 6. Prodeat..] Supplicet ad Deorum pulvina
Ode XIV.-Metrum estidem quod Od 2.lib.i. ria, aras, templa.
Herculis ritu, &c.] Horatius håc Ode Au Operata Divis] Facto prius ex more domi
gusto gratulatur incolumi tum e morbo sat sacrificio, placatisque Diis domesticis, Justis
diuturno, tum e periculis belli difficillimi. Ni qui Imperatoris virtuti ac merito debitam fe
mirum ex Sueton. cap. xx. Externa duo bella licitatem et incolumitatem praestitere. Qui
perse gesta: Dalmaticum adolescens adhuc, et dam pro Divis, legunt sacris.
onio devicto, Cantabricum. Et cap. xxi. 7. Et soror clari ducts.] Pariter etiam Oc
Damuit autem partim ductu, partim auspiciis tavia Augusti soror, Antonio nupta: procedant
suis Contabriam, &c. Porro ad expeditionem et matronae Romante, matres juvenum, qui ex
 * CARMINUM LIBER III. 14. 181

Supplice vittà atolue matres puellarum et

Virginum matres juvenumque nuper [305] adolescentium haudita pri
dem salvorum, ornatae tae
Sospitum. Vos 6 pueri, et puellae 10
nia supplicanti. Wos 6 ju
Jam virum expertae, male nominatis venes et adolescentulae ma
Parcite verbis. rito junctae, abstinete vo
cibus inauspicatis. Ista lux
Hic dies vere mihi festus atras mihi sane festiva depellet
Eximet curas: ego nec tumultum, molestas solicitudines. Ego
15 neque bellum civile formi
Necmori per vim metuam, tenente dabo, neque interire per
Caesare terras. vim hostilem, Augusto or
I, pete unguentum, puer, et coronas, bis domino. Perge, famule,
-Et cadum Marsi memorem duelli: affer unguentum et coronas,
atgue amphoram testem
Spartacum si qua potuit vagantem [306) belli Marsorum, si forte
Fallere testa. 20 aliquod fictile dolium potuit
latere Spartaco grassanti.
Dic et argutae properet Neaerae Jube quoque Neaerae cano
* ra, ut festinet

.AN NOTATIO.W.E.S.

eo bello salvi redierunt. Decorac supplice vil discursante Popedio, qui Marsos sub signisha
td; qui vestitus et ornatus matronarum erat bebat, diversa per populos, et urbes signa ceci
proprius; in primis autem supplicantium et mere. Tandem Marsos Gabinius discussit. Wide
sacrificantium. Wide Alex. ab Alex. lib. v. L. Flor. lib. i. cap. 18.
cap. 27. 19. Spartacum si qua potuit vagantem Fal
10. Vos 6 pueri, et puellae.) Hos in sacris lere testa.] O, Puer, quaere nobis vinum Marsi
adhiberi patet ex Ode primâ hujus libri. Qui cibelli notam habens; si quiddam exeo super
dam legunt, virim expertes. fuit, et effugit Spartaci vastationem et depo
11. Malê nominatis Parcite verbis.] Et haec pulationes, quae annis circiter sexdecim gras
intelligentur facile ex dictis in Ode mox cit. satae sunt post bellum Marsicum. Luc. Flor
male nominalis, quae nefas est nominari, quae lib. iii. cap. 30. Bellum Spartaco duce conci,
que malum omen afferrent. Non absurde le talum quo nomine appellem nescio, inquit,
gunt aliqui, male ominalis. quippe cum servi militaverint, gladiatores im
12. Parcile verbis.] Favete linguis, me sacra peraterint, &c. . . . Spartacus, Crixus, Ocno
violate; silentio potius et mente attentājuvate. maus, effracto Lentuli ludo, cum triginta aut
14. Ego mec tumullum, &c.] Dum rerum po amplius jusdem fortuna tiris eruperunt Ca
tiretur Augustus, nec ullas civiles turbas me pud; servisque ad verillum et ad auxilium vo
tuam, mec hostiles impetus et incursiones. catis, cum statin decem amplius millia cotssent
Tumultum.] Cic. Philip. viii. Potest esse bel
hominum, non modo effugisse contenti, jam
lum sine tumultu : tumultus esse sine bello monvindicari rolebant . . . . totam pervagantur
potest. Quid enim est aliud tumultus, nisi per Campaniam . . . terribili strage populantur
turbatio tanta, ut major timor oriatur 2 Unde Affluentibus in diem copiis, cum jam esset jus
etiam momen ductum est tumultus. tus exercitus, e viminibus pecudumque tegu
15. Nee mori per vim metuam, tenente Cae mentis inconditos sibi clypeos, & ferro ergastu
sare terras.] Sueton. Octav. cap. xxii. Janum lorum recocto gladios ac tela fecerunt, &c. . . .
Quirinum semel atque iterum & condità urbe Ille Spartacus de stipendiario Thrace miles, de
memoriam ante suam clausum, in multo brevi milite desertor, inde latro, deinde in honore vi
ore temporis spatio, terrá marique pace partá, rium gladiator . . . . . Consulares quoque ag
ter clausil. Lib. iv. Od. 5. v. 25. gressus in Apennino Lentuli exercitum percect
Quis Parthum paveat? Quis gelidum Scy dit; apud Mutinam C. Cassii castra delevit
then? Quibus elatus victoriis de invadenda urbe Ro
Quis Germania quos horrida parturit má deliberavit. Tandem totis Imperii viribus
Foetus, incolumi Caesare? Quisferae contra mirmillonem consurgitur; pudoremque
Bellum curet Iberiae P Rom. Licinius Crassus asseruit . . . Spar
Et Od. 15. v. 17. tacus, in primo aginine fortissimè, dimicans,
Custode rerum Caesare, non furor #. imperator, occisus est.
Wide Plutarch. in
Civilis, aut vis erinet otium, &c. ità Crassi. Appian. lib. i. Bell. Civil. Oros.
17. I, pete unguentum, puer, &c.] Laetitiae lib. v. cap. 26. &c.
signa plurima; epular, et in his vinum vetus 21. Dic et argute properet Neare, &c.] Ad
tate exquisitum, unguenta, flores, coronae, mu duc, 0 puer, et Nearam voce ac ſidibus cano
sica. Wide lib. i. Od. 9. 38. &c. ram, ad plenam hilaritatem convivii nostri.
18. Cadum Marsi memorem duelli.] Vinum Veniatautem protinus vel incompta, et collec
diffusum et in cellă conditum tempore belli, tistantùm in nodum capillis. Nam dum co
quod Marsicum, Italicum, Sociale, nuncupa matur annus est; repentinum very gaudium
tum est: nimirum ante annos plus sexaginta. nostrum haud fert moram. Wide lib. ii. Od.
Tum ab omniparte Italia, duct et auctore belli 211. v. 23, in fine.
182 Q. HORATII FLACCI
in nodum colligere capillos Myrrheum modo cohibere crinem :
myrrheos. Quod si impedia Si per invisum mora janitorem
ris ab importuno janua cus
tode, abscedito. Canescen Fiet, abito.
tes crines mitigant animum Lenit albescens animos capillus
appetentem jurgiorum ac
petulcae contentionis. Id Litium et rixae cupidos protervae.
veró minimè tolerassem ju Non ego hoc ferrem callidus juventā,
ventute ſervidus, sub Mu Consule Planco.
matii Consulatu.

ODE XV.

In Chlorin jam Vetulam.

Tu conjux Ibyci egeni
impone }...”. UXOR pauperis Ibyci, - -

tualibidiniet infami operae. Tandem nequitiae fige modum tuae,

Jam propinqua morti festi Famosisque laboribus.
nanti cessa colludere cum
adolescentulis, atque pul Maturo propior desine funeri
chris sideribus caliginem Inter ludere virgines, -

inspergere. Si quidpiam
Pholoe convenit, haud eti Et stellis nebulam spargere candidis.
am tibi, O, Chlori. Natatua Non si quid Pholoën satis,
aptius aggreditur aedes ado Ette, Chlori, decet. Filia rectius.
lescentium velut Baccha
ulsato tympano concitata. Expugmat juvenum domos,
Nothi amor adigit Pulso Thyas uti concita tympano. 10
lascivire caprae instar petu
lantis. Tibi exoletae con Illam cogit amor Nothi -

venit lana ad celebrem Lascivae similem ludere capreae.

Te lanae prope nobilem
...A.Y.YoTATIONES.
22. Myrrheum crinem.] Wel myrrhino un Ode XV-Metrum idem quod Od. 3. lib. i.
guento delibutum; vel, subflavum et myrrhei . Uror.] Cum meretricem appellet, abuti
coloris. Quibusdam placet legere myrtium, id tur hoc nomine; siquidem dignitatis est, non
est, medium inter flavum et nigrum. autem voluptatis, ut aiebat Commodus impe
23. Si per invisum mora janitorem Fict, rator. Porro solebant exoletae meretrices pau
abilo.] Redivero quamprimum, si non statim peribus nubere: Ita Chloris vetula Ibyco.
admittaris, sique moram faciat custos jamua. 2. Nequitia..] Luxuriae et lasciviae. Wide
aedium Nearae. Ovid. Amor. lib. i. Eleg. vi. Annot. supra Od. 3. in fine. .
Janitor, indignè durá religate catena, 3. Famosisque laboribus.] Quaestui meretri
Difficilem moto cardine pande forem! cio: nec plura comminisci decet nos cum non
---
nullis gravi quidem pudoris injuria. Cic. de
.Aspice ut invideas, inimicague claustra re Rep. iv. apud Non. Marcell. Si quae era!
laza. famosa, ei cognati osculum nonferebant. De
Orat. ii. Ad famosas retuit me mater ac
Non te formost decuit serrarº puelle cedere. Plaut. Fragm. iii. 15. Miserum me
Limina; solicito carcere dignus eras. famosum facit suis flagitiis.
Etlib. ii. Eleg. ii. 4. Maturo propior desine funeri ludere.]
Quem penès est dominum servandi cura, Publ. Syrus ad rem prorsus ita scribit, Anus
Bagoë. cum ludit, morti delicias facit. Cic. Offic, i.
Lururia cum omni attate ſurpis, tum senectuti
ſmereri fadissima est. Sin autem libidinum intempe
Si sapis, 6 custos, odium (mihi) crede rantia accesserit, dupler malum est, quðd et
esine. ipsa senectus concipit dedecus, et facit adolet
25. Lenit albescens animos capillus.J. Jam centium impudentiorem intemperantiam. Ovid.
nempe deferbuit prima aetas et ardor juveni Turpe senilis amor.
lis, injuriae ac repulsae impatiens. At, si olim, 10. Thyas.] Bacchi sacerdos, A Busiv. Unde
simile quid contigisset, continuo exarsissemirá et Thyomarus dicitur Bacchus. Wide lib. ii.
et mox vecte, armis, vi, effractum fores pro Od. 12. v. 5. Annot.
perassem: quando Munatius Plancus consula Concita tympano.] Furore percita. Wide
tum gerebat anno U.C. 711. ego vero Hora lib. i. Od. 18. sub finem, ibique Annot.
tius annum tetatis agebam vigesimum quart 11. Nothi.] Hoc amatoris nomen erat.
um. Wide postea Od. 26. v. 7, Annotat. º Te lana, &c.] Te lanificium decet jam ad
 CARMINUM LIBER III. 16. 183

Tonsae Luceriam, non citharae, decent, Luceriam detonsa, minimè

veró lyra, aut sertum ero
Nec flos purpureus rosae, sis rubicundis, vel ampho
Nec poti vetulam faece tenus cadi. ra ad fundum exhausta.

ODE XVI. AD MAECENATEM.

Auro expugnari omnia ; se tenui re contentum ac beatum vivere.

Turris ex ære, et validae
INCLUSAM Danaën turris ahenea, [309]janua, necnon vigilantium
canum moesta custodiaclau
Robustaeque fores, et vigilum canum sam Danaën abunde tue
Tristes excubiae, munierant satis banturnoctu amoechis, nisi
Nocturnis ab adulteris, Jupiter et Venus irrisissent
Sinon Acrisium virginis abditae 5 Acrisium inclusae puellae
meticulosum obscrvatorem;
Custodem pavidum Jupiter et Venus quippe viam fore securam
Risissent: fore enim futum iter et patens opertamgue numini in au
rum mutato. Aurum solet
Converso in pretium Deo. [310] pervadere
d medios custodes,
-

Aurum per medios ire satellites,

.A.N.YOTATION"ES.

senium vergentem; non autem laseivia vel IIlowat.

ebrietas. xvaixiaºri Kai ºr ºrgſya xxixGrigºldwy.
14. Luceriam.]. Ea civitas Apuliae Dauniae, Bibam,
quibusdam Nuceria dicitur, hodie Lucera, sita —Calicibus ad frcºm labrum infigens.
est in planitie pascuis abundante, in quâ edu Ode XVI.-Metrum idem quod supra Od. 6.
cantur multi ovium greges, quarum lanae in lib, i.
primis laudantur. Columell. lib. vii. cap. 2. 1. Inclusam Danaën, &c.] Continethac Ode
De oribus generis erimii, Calabras.lppulasque Stoica pleraque dogmata, et gravia adversus
milites nostri existimabant. Plin. lib. viii. cap. avaros axiomata, quibus vix acrius aut sancti
48. Lane Appular laudalissima. . . . tillo us quiddam habet aut pronunciatschola Chris
breres, penulis celebres, &c. Martial. lib. xiv. tianorum.
Epig. 155. Danaën turris ahenea, &c.] Danaës pater
Welleribus primis Appulia, Parma secundis Acrisius Rex Argivorum, cum ex oraculo ac
.Nobilis, Altinum tertia laudal ovis. cepisset se occisum iri abeo quie filia suá mas
In ea quoque urbe templum erat sacrum Mi ceretur, eam tenebat arcta custodia inclusum.
nerve ex Strab. lib. vi. quod ad rem facit; At Proetus Acrisii frater auro primum custo
nam illi cura ſuisse lanificium, ſusē dixi ad des, dein ipsam Danaën corrupit, ex eague
0d. 12. praeced. Perseum suscepit. Wide Apollodor. lib. ii.
Mon citharac, decent.] Alibi notavi citharis Fabulantur autem. Jovem ad illam venisse in
trias ut plurimum fuisse meretrices: patet é aureum imbrem versum. Wide Pindar. Pyth.
Terentio, aliisque passim. Idyl. xii. Ovid. Amor. iii. Eleg. iv. 29.
15. Nec flos purpureus rosae.] Coronae et Jupiter, admonilus nil esse potentius auro,
serta è rosis in conviviis usitata tibi minimè Corrupta prelium virginis ipse fuit.
conveniunt; siquidem aetati solum florenti flo Turris ahenea, &c.] Validissima, firmissima.
residonei. 2. Vigilum canum.] Ex Epiro canes illi in
16. Nec poti vetulam, &c.] Quidam legunt gentes custodiendis aedibus abducebantur, præ
ted pronec; ut bibacis Vetulae vitium notetur. sertim & Laconia et Arabica regione. Wide
Sed Poeta voluit magis indicari vetulam Chlo Coel. Rhodig. lib. xvii. cap. 28. Plin, lib. viii.
rim minus jam bibacitati aptam: meretricum cap. 40. ubi de canum fide pluribus disserit,
porro id proprium fuisse constat. Wide lib. i. vocatgue fidissima auxilia, mec stipendiorum
0d. 36. v. 13. et seq. Contra homestis mulie indiga.
ribus, et quidem matronis Romanis usus vini 3. Tristes excubia.] Latratu et ululatu tris
pridem ignotus; ne scilicet in aliquod dedecus titiamingenerantes. Adde carceris horrorem.
Prolaberentur; quia proximus & Libero patre 4. Nocturnis.] Quiut plurimum noctu gras
intemperantiae gradus ad inconcessam Venerem samtur, quasi sua flagitia tenebris occultare
the consuerit: Inquit Valer. Maxim. lib. ii. cupientes. Nam qui malê agit, odil lucem, ut
cap. 1. Idem testatur Polybius lib. vi. Plut. non arguantur opera ejus. -

Athen, lib. x. 5. Simon Acrisium, &c.] Silibido auro mu

Vetulam fece tenus, &c.] Quidam legunt nitainanem Acrisii diligentiamnon reddidisset.
“tula fece tenus, voluntgue designari vetus 6. Custodem pavidum.] Qui suae vitae time
winum; sed O, nuga'; tu lector adverte potius bat, ob Oraculi responsum, de quo ante.
*Pressam Theocriti sententiam Idyl. vii. 70. * 9. Aurum per medios ire satellites, &c.]
184 Q: HORATII FLACCI
ac rupes frangere, yi ſul-Et perrumpere amat saxa, potentius IO
minis validius. Watis Ar
golici familia interiit prop Ictu fulmineo. Concidit auguris
ter quaestum. Wir Macedo Argivi domus ob lucrum,
nius portas civitatum per- Demersa exitio. Diffidit urbium
rupit, ac Reges invidos
i. i. p. Portas vir Macedo, et subruit amulos
retium feroces navarchos. Reges muneribus. Munera navium [3+1]
Augescentes opes comita Saevos illaqueant duces. 16
tur solicitudo, et cupiditas
..p."o, M. Crescentem sequitur cura pecuniam,
equitum gloria, non sine Majorumque fames. Jure perhorrui
causã timui caput erigere
valdé splendidum. Quo ma Late conspicuum tollere verticem,
jora sibi quisque ademerit; Maecenas equitum decus.
ed ampliora consequetur à Quantò quisque sibi plura megaverit,
Numinibus. Pauper transeo
ad partes nihilappetentium, A diis plura ſeret. Nil cupientium
J1N WOTATIONES.

Xgvaº avoiyet a 2,72, x' & idov wºxas. pater, urbium custodes pecunia solebat cor
.Aurum aperit omnia, etiam inferorum por rumpere: et cum expugmari vix posse nunci
tas.] Apul. lib. ix. auro solent adamantinae aretur arcem quandam undique praemunitam,
etiam perfringi fores. Huc facit epithetum respondit, annon asellus auro onustus in eam
sigva Bºys!, viribus late potens, quod Plutoni penetrare poterit? Hinc dicebatur non Phi
tribuitur, Homer. Odyss. v. Pindar. Pyth. lippus, sed ejus aurum Graeciam subegisse.
11. Concidit auguris Argivi domus, &c.] Plut. in Pauli AFmilii vità, et Valer. Max. lib.
Adrastus Argivorum Rex Polynici genero suo 7. cap. 2. ait Philippum majore exparte merca
Thebarum regnum asserere armis suscepit; torem Graccide ante fuisse quâm victorem : a
ad bellum autem trahere voluit Amphiaraum Juvenale Satyr. Tib. ii. appellatur Callidus
watem. Hic auguriis suis doctus male cessu emptor Olynthi. Porro id faciebat rite, ex
ram in Thebanos expeditionem, avertere illam Pythii Apollinis Oraculo, quod ita ei consu
frustra comatus est; ipse very fugit, et latuit, lenti responderat:
ună conscia Eriphyle uxore suá. Cum ergo 'Agºvgºals x:y:zaiz, *zºv, zai ºray'ra
quaereretur, latebras illa detexit, pacta mo *garna sus.
nile aureum sibi dandum ab Argia uxore .Argenleis hastis pugna et omnia expu is.
Polynicis, Adrasti filia; quod olim summâ 14. Subruil aemulos Reges.] Vel sibi invi
arte Vulcanus fabricarat gemmisque exor dentes Græcia imperium, vel inter se de eo
narat. Tractus itaque est Amphiaraus ad id contendentes. Certe, cum infirmiores juvaret
bellum, exitium in co sibi suisque impendere semper donec mutuis contentionibus omnes
non ignarus. Porro cum didicisset se ab conciderent, omnium tandem factus est domi
Eriphyle proditum, filio Alcmaeoni, ut ma nus. Wide Justin. lib. viii. et ix. Oros. lib. iii.
trem interficeret, mandavit. Quod cum praes cap. 12. Plutarch. in Emilio.
titisset, Furiis agitatus periit. Amphiaraus in 17. Crescentem sequitur 'cura pecuniam,
primo belli Thebani conflictu dehiscente ter &c.] Cura servandi, et majorum fames, seu
râ cum suo curru et auriga absorptus est: desiderium et cupiditas quam esse infinitam
Amphilochusetiam alter cjus filius in acie ce asserit Aristot. de Rep. vi. unde et ait, avaris
cidit. Sic tota concidit cius domus ob lucrum pecuniam esse réx®”, finem, non régas, ter
demersa ercidio; vel, ut Jegunt alii, eatitio. minum, Juv. Sat. xiv. 139.
Wide Stat. Thebaid. lib. vi. Cic.lib. vi. Epist. 6. Crescit amor nummi quantum ipsa pecunia
ad Caecinam ita scribit: Veritus sum deesse crescit,
Pompeii saluti, cum ille aliquando non defuis Et minus hanc optat quinon habet.
set mea. Itaque vel officio, rel famá bonorum, 18. Jure perhorrui Late conspicuum tollere
vel pudore fictus, ut in fabulis Amphiaraus, verticem.] Merito abhorrui à magnis opibus ni
sic ego prudens et sciens ad pestem ante oculos miãdue potentia; quia noveram in his curas
positam sum profectus. Et in Verrem lib. iv. et solicitudines certas esse et molestas; con
Eriphylen accepimus in fabulis ed cupi tra, in mediocri fortuna inesse felicitatem.
ditate, ul cum widisset momile (ul opinor) ex 21. Quantò quisque sibi plura negaverit.]
auro et gemmis, pulchritudine ejus incensa Quanto paucioribus quisque fuerit contentus,
saluten viri proderet. Et de Invent. lib. i. infinita cupiditati franum injiciens, negans
Eriphyle auro viri vitam vendidit. Ejus quo que ambitioni quod petit: tanto plura obti
que meminit Plato ix.de Republ. quod in per nebit a Diis. Interrogatus Epicurus quo pac
niciem viri monile aureum acceperit. Virg. to quis ditesceret, respondit; non pecunise
Æneid. vi. 445. sual apponens, sed multa de rebus necessariis
JMaslamque Eriphylen amputans. Stob. Serm. xxxix.
Crudelis nati monstrantem vulnera cernit. 22. Nil cupientium Nudus castra peto, &c.]
13. Diffidit urbium Portas vir Macedo. Malo nihil habere; seu omnibus nudariet ni
Philippus, Macedoniae rex, Alexandri Magni hil cupere quam dives esse et solicitus. De
 CARMINUM LIBER III. 16. 185

Nudus castra peto; et transfuga divitum atolue opulentiorum castra

fugitivus deserere aveo,
Partes linquere gestio; honorum spretorum posses
Contemptae dominus splendidior rei, sor magis illustris, quam
Quâm si, quidquid arat impiger Appulus, si meis granariis conderem
[312] idomne
quod colt Appulus
Occultare meis dicerer horreis, laboriosus; ego interim e
Magnas inter opes inops. gems summis in divitiis. Ri
vus aquae liquidae, et silva
Purae rivus aquae, silvaque jugerum paucorum jugerum, maes
Paucorum, et segetis certa fides meae, sisque mea: spes secura, est
Fulgentem imperio fertilis Africae ignota illi qui foccundar Li
Fallit sorte beatior. byte dominatur; ejusque for
tuna melior est. Licet mihi
Quanquam mec Calabrae mella ſerunt apes, neque apes Calabricae mel
Nec Laestrigonià Bacchus in amphorá producant, neque vinum
35 apud me senescat in cado
Languescit mihi, nec pinguia Gallicis Formiano, neque lante pre
tiosae crescant in Gallia:
Crescunt vellera pascuis;
Importuna tamen pauperies abest: [313] pascuis; at gravis egestas
mon adest: sique majora
Nec, si plura velim, tu dare deneges. cuperem, tu domare minine
Contractà melius parva cupidine recusares. Exigua tributa
solvam facilius refraenata
Wectigalia porrigam, cupiditate,

.A.N.YOTATIO.W.E.S.

mocritus aiebat; Simulta non desideres, pau habeo necessarias ad victum; neque mala pau
catibi multa ride buntur. Juvenal. Sat. xiv. 311. pertatis sane importuna experior. -

Sensit Alexander, testd cum ridit in illá, 34. Nec La strigonid Bacchus in amphor
Magnum habitalorem, quanto feliciorhic, qui Languescit mihi.] Nec domi habeo vimum For
Wil cuperet, quam qui tolum sibi posceret mianum quod reservem donec vetustate pretio
orbem, - sum fiat. Lºestrygones, quiet Cyclopes, olim
Passurus gestis acquando pericula rebus. Siciliam, dein Formias Campaniae urben, in
23. Transfuga diritum Partes linquere ges coluerunt. Wide lib. i. Od. 20. in fine, ubi de
tio.] Ratus divites esse miserrimos, ab his li Formianis collibus, vitibus, vino.
bens transfugio ad eos qui beationes sunt nihil 35. Languescit.) Sic Od. 21. v. 8. seq.langui.
cupiendo, parvo contenti. diora rina ponit pro exquisitis, ob maturita.
25. Contempta dominus splendidior rei.] tem quam vetustas attulit.
Quia imperiosé dominor exiguis meis bonis, Nec Pinguia Gallicis Crescunt relicra pas
et majora despicio, mihique ipsi ea denego; cuis.j Nec mihi sunt greges lanigeri in praepin
hinc splendide me ostento. Contra dives ava guibus Gallie pascuis, lamam afferentes lauda
rus velut mancipium servit opibus, sordideque tissimam. Columell. lib. viii. de ovibus emen
vivit; estgue inter opes inops. Senec. Epist. dis scribit; generis crimii Calabras.jppular
lxxiii. occurrunt (quod genus gestatis gravissi que milites nostri existimabant, carumque op
mum est) in divitiis inopes. Nam deest avaro timas Tarentinas. Wunc Gallica pretiosiores
tam quid habet, quam quod non habet. Clau habentur, earumque praecipua. Altinates. Al
dian. in Ruf. lib. i. 200.
tinum urbs olim prºclara Venetic, quae re
Semper inops quicumque cupil— gio Gallia Transpadanae erat. Istius regionis
29. Pura rivus aqua, &c.] Est mihi apud atgue urbis lanas commendat Martial. lib. xiv.
Sabinos in valle amoenissimã praediolum, ubiè Epig. 155.
fonte Blandusia Digentia rivus limpidissimus Welleribus primis Appulia, Parma se
in fluvium Farfarum dimanat; de quo supra cundis
Ode 13. Est silva paucorum jugerum, sedad .Nobilis, Altinum tertia laudatoris.
necessitatem usumque foci sufficiens; est seges Plin, lib. viii. cap. 48, idem testatur; additgue
certa, et ſundus non mendax ad panem. Haec, alba Circumpadanis nulla pra fertur.
inquam, pauca habens, sorte beatior sum eo, 38. Nec, si plura relim, tu dare deneges.]
quifulget imperio fertilis Africae, et condidit Ita Maecenati gratias agit, laudemgue tribuit
horreo Quidguid de Libycis verritur areis, lib. i. egregie Poeta, accepti beneficii memor et to
Od. 1. v. 9. Mea tamen felicitas illum fallit; id ties praeco. Wide lib. ii. Od. 18. v. 12. et
est, nescit me beatum, seque infelicem et mise Epod. 1. v. 31. sic eidem scribit;
rum esse, quod et parta servandi, et majora ac Salis superque me benignitas tum
quirendi nunquam non cura discrucietur. Dilavit.
33. Quanquam nec Calabrae, &c.], Etsimihil 39. Contractd melius parracupidine, &c.] Wi
cxquisitum possideo, nec mel Calabriae, qua in tam facilius sustentabo, et exigua pendam vecti
regione sunt flores apibus gratissimi; unde et galia, pauca possidens, quam singentes haben
optimum conficiunt mel; nec vetus vimum ac ti divitias magna perinde tributa essent exsol
delicatum; nec lanas maxime laudatas; at res venda.”
 186 Q. HORATII FLACCI
quàm si Lydiae ditionem Quàm si Mygdoniis regnum Alyattei
agris Phrygiis adjungam. Campis continuem. Multa petentibus
Plurima cupientes egent
ÈÈÈ É` È Desunt multa. Bene est cui Deus obtulit 43
manu contractâ Dii dede
Parcâ quod satis est manu.
runt quantum sufficit.

ODE XVII. AD AELIUM LAMIAM.

Ejus JNobilitatem commendat : deinde monet ut Diem crastinum hilariter

•
agat.
%%%£%£"? ÆLI vetusto nobilis ab Lamo,
antiquo, (quandoquidem ai [314]
unt inde priores etiam La (Quando et priores hinc Lamias ferunt
mias appellatos, ac univer
sam posterorum familiam Denominatos, et nepotum -

in ammalibus mentionem Per memores genus omne fastos;

eorum facientibus, genus Auctore ab illo ducis originem, 6
refers ad eum conditorem,
qui primus traditur incolu Qui Formiarum moenia dicitur
isse Formiarum civitatem; Princeps, et innantem Maricæ
et circa Lirim, Maricæ ri Litoribus tenuisse Lirin
pas alluentem, longe reg
masse,) crastimà die pro Latè tyrannus,) cras foliis nemus [315]
cella ab Euro excitata nemus

ANN^OTATIONES.

41. Quàm si Mygdoniis regnum, &c.] Quàm Læstrigonum sedes. His verò Lamus impe
si totas Phrygiae Lydiaeque opes possiderem. ravit.
Vide lib. ii. Od. 12. sub finem. 2. Hinc Lamias ferunt Denominatos.] A
Regnum . llyattev.] Alyattes Crœsi pater Lamo tamen Lamides, ut Priamides à Priamo
fuit; uterque rex fuit Lydiæ, et divitiis cele rectius efferatur.- -

bratus, quas è Lydiae metallis hauserant. Vide 4. Fastos.] Ammalium libros im quibus totius
· Herodot. lib. i. Strabo lib. ix. 14. 15. anni fit descriptio, atque nomina Consulum,
42. Multa petentibus Desunt multa.] Vide et res egregiè confectæ annuatim et breviter
lib. ix. cap. 8. Verum profectò est, inquit, quòd motantur. Fest.
observato rerum usu sapientes riri*lirere, multis 6. Qui Formiarum, &c.] Urbs illa pridem
egere eum qui multa habeat . . . et minus in litorali orâ Campaniæ inter Cajetam et
habendum esse, ut minus desit, &c. Minturmas, ubi nunc Mola pagus elegans; à
43. Bene est cui Deus obtulit Parcâ, &c.] Saracenis excisa est anno Domini 956.
Sapientissimus Regum ita Deum optimum 7. Innantem .Maricæ Litoribus tenuisse Li
maximum rogabit; Diritias et paupertatem ne rin.] Ixris fluvius, qui et Liturnus Appiano,
dederis mihi; sed tantum victui meo tribue ne Latium separat à Samnio et Campaniâ, in
cessarma. -
mare Tyrrhenum labitur, Minturnas perfluit,
] Ode XVII.—Metrum est idem quod Od. 9. ubi Marcia Nympha uxor Fauni colitur, vel,
ib. i. ut placet quibusdam, Venus marina, cui sa
1. JEli.] Ælia gens, etsi plebeia, Romae in cellum erat ad ripam Liris. De eo flumine
'claruit honoribus et praeclarè gestis. Variis jam lib. i. Od. 31. v. 7. r.

cognominibus totidem illustres habuit familias, JMaricæ.] Illa ante dicta Circe, ut Quirinus
in quibus Tuberones, Poeti, Galli, Sejani, Li ante Romulus; ex more veterum mortuis no
gures, Lamiæ, &c. nec oimittendus est ortus mina mutantiuum. Lactant. Imstitut. lib i. cap.
ex eâ stirpe Antonimus Imperator. Lamiarum 21. Alex. ab Alex. lib. vi. cap. 4. ita scribit;
porro tam celebre nomen, ut Juvenalis Sat. vi. ob æternam gloriam Dii Indigetes dicti, no
384. scripserit; quædam Lamiarum, pro minibus plerumque mutatis, novis et coöptatis;
unà matronarum vetustâ nobilitate superba si quidem Romulus Quirinus, Juno Matuta
rum. Hinc intelligendus videtur idem, qui . . . Circe Marica, &c. Virg. Æneid. vii. 47.
lib. i. Od. 26. designatur, scilicet Q. Ælius La ait Latinum Regem Fauno et.Nymphâ genitum
mia, bello Augusti Cantabrico præfecturâ et Laurente Maricâ. Fuit et Marica silva in
bellicis rebus insignis. Latio novo, et Campaniæ confinio, ad Lirin
JWobilis ab Lamo.] Nobilitatem trahens et fluvium à Nymphâ Maricâ denominata. Mar
appellationem ab Lamo Neptuni filio, Rege et tial. lib. xiii. Epig. 83.
conditore Formiarum. Has tamen à Laconi Liris quem silva Maricæ
bus ædificatas alii contendunt: Eustath. Stra Protegit
bo lib.y. Plin. lib. iii. cap. 5. Oppidum For 9. Tyrannus.] Regis ac tyranni, ut Græca
miæ, Hormiæ dictum, ut cristimaïêre, antiqua probat etymologia, discrimen nullum; vox ta
 CARMINUM LIBER III. 18. 187

Multis, et algä litus inutili, 10 frondibus plurimis, ripam

Demissa tempestas ab Euro autem inani alga consper
get: si me non decipit cor
Sternet: aquae nisi fallit augur mix longeva, pluviam prae
Annosa cornix. Dum potes, aridum sagiens. Sicca ligna con
Compone lignum : cras genium mero gere, dum licet; cras ge
[316] nium placabis vino et pro
Curabis, et porco bimestri, cello duorum mensium,
Cum famulis operum solutis. cuin servis à labore vacan
tibus.

ODE XVIII. AD FAUNUM.

Ut sibi suisque propitius sit.
FAUNE Nympharum fugientum amator, Faune amans Nymphas
fugientes, transi benignus
Per meos fines et aprica rura per meos limites agrosque
º

.A.N.N'OTATIO.W.E.S.

men odiosa coepit esse ob aliquorum saevitiam. Quos simavis ex Ausonio, vide Idyll. xviii.
Senec. de Clementia, lib. i. cap. 2. Tyrannus Dum potes, aridum Compone lignum, &c.]
factis & Rege distat, non nomine . . . species Igne frigus, mostitiamaue ex aºris intemperie
ipsa fortunae, ac licentia par est: nisi quod ly nasci solitam, hilari convivio propulsa. Certe
ranni ex voluptate saviunt; Reges ea causa et coelo male affecto, affici pariter corpus nostrum
necessitate. Quid ergo? Non Reges quoque oc et ingravescere, non raro experinur. Contra
ridere solent? Sed quoties utilitas suadet. Ty id incommodi valet focus luculentus et lactitiae
rannis satritia cordi est. - Bacchus dutor.
Cras foliis nemus, &c.] Cras vehemens tem 14. Genium mero Curabis, et porco bimes
pestas erit, quae arborum folia decutiet, et tri.] Sacrificium Genio, die natali Lamiae,
agitato mari algas ad littus bene multas ag nonnulli perperam commenti sunt hic. Imo
geret, nec proinde licebit in ag, is versari et verba ista contrarium ostendunt. Nam quo
operi rustico incumbere; ergo interim hilari die hauserant vitales auras, eo vitam adimere
tati et genio indulge, et ad id omnia hodie victimae religioni ducebant veteres; nec pro
ante pluviam compara. inde sanguinem fundebant aut mactabant
10. Algá.] Herba est marina ad nihil utilis. hostias, ut annotavi, ad Pers. Sat. ii. 3. Suadet
11. Euro.] Plin. lib. ii. cap. 47, flat ab igitur dumtaxat Horatius epulas et hilaritatem,
Oriente brumali Vulturnus, quem Eurum curandamdue cuticulum. Quod quoties facie
Graeci appellant. Epod. 16. v. 54. bant, curare genium et placere sibi existima
—Ut megue largis bant. Unde manarunt ista loquendi formulae;
JAquosus Eurus arva radat imbribus. genio indulgere, genium defraudare, ut bene
12. Aquae nisi fallit augur Annosa cornir.] observat Casaubonus.
Pluvium autem fore coelum ac foedam tem 15. Porco bimestri.] Porcellus tener etiam
pestatem, auguror e cornice crocitante. Haec priscis exquisitum ferculum. Varro de Re Ru
siter aut quater liquida voce crocitet, sereni stic. lib. ii. cap. 4. Suillum pecus donatum ab
tatem indicat. Servius in Virgil. Georgic. naturd dicunt ad epulandum : iis itaque ani
i. 410. mam esse datam protnáe ac salem, qua servaret
Tum liquidas corri presso ter gutture voces carnem. Hinc Juvenal. Sat. i. 14. vocat.
Aut quater ingeminant. Animal propter conriria natum.
At si plená voce et raucá, diuque, pluviam. 16. Cum familis.] Familiares adhibebant
Ibid. 388. in epulis placandi Genii causa celebratis.
Tum corniz plená pluviam vocat improba voce. Nunc veróita curabant non in natali solum,
Ex Plin. lib. xviii. cap. 35. hyemem praesagi sed quolibet anni die.
unt terrestres volucres contra aquam dantes Ode XVIII.-Metrum idem quod supra Od.
clangorem, perfundentes sese: sed maxime 2. lib. i.
Cornix 1. Faune.] Is Pan Gracis, Faunus Latinis
13. Annosa cornir.] De hujus vivacitate dictus est Varrone, vi. de Ling. Lat. Quod soleat
Hesiodus apud Plutarch. de oraculorum de fari in silvestribus locis: unde et silvarum et
fectu. Hesiodiversus ita Latine vertit quidam: agrorum Deus habitus est. Huic Roma sacra
Secla viri movies pubentis garrula cornia: fiebant bis anno, ineunte vere, ut novam se
Vincit, cornicis cervus quater; at tria cervi mentem servaret ac ſoveret; et Nonis Decem
Tempora corvus agit, quem deinceps In bribus, cum jam conditie sunt omnes fruges:
dica phoenix, utgue pecori sanitatem et forcunditatem daret.
Egreditur movies, &c. Tunc ergo muncupatam Fauno Oden hanc, et
º
188 Q. HORATII FLACCI
soli expositos, ac discede Lenis incedas, abeasque parvis - [317]
propitius tenellis foetibus; AEquus alumnis:
siquidem tibi mactatur ca
preolus anno completo, ad- Si tener pleno cadit hoedus anno, 5
diturque yinum copiosum Larga nec desunt Veneris sodali
in paterå Veneri amică, at Vina craterae; vetus ara multo
que ara antiqua plurimo Fumat odore.
thure incenditur. Quoties
None Decembris tibi sacra, Ludit herboso pecus omne campo,
recurrunt, pecudes cunctae
lasciviumt in pratis: vicus Cúm tibi Nonae redeunt Decembres; 10
festum celebrans herboso Festus in pratis vacat otioso
campo requiescit cum bobus Cum bove pagus.
non-laborantibus. Lupus
.."..."...”. Inter audaces lupus errat agnos: [318]
timentos: nemus stermit ſo-Spargit agrestes tibi silva frondes:
lia in tuum honorem: agri Gaudet invisam pepulisse fossor 15
cola humum molestam ter
planta ferire lastatur. Ter pede terram. -

.A.N.YOTATIONES.

in sacris decantatam patet. De eo jam lib. i. 9. Ludit herboso, &c.] Cúm Faunalia cele
Od. 4. et 17. brantur Nonis, seu die quintã mensis Decem
JNympharum fugientum amator.] Faunis, bris, tum ex more pecus otiosum aratro omni
Silvanis, Satyris affingebant Prisci caprorum que opere solutum quiescit et ludit in campis;
pedes et salacitatem. Hinc invisi erant Nym ut et pagani ipsi festa haec agentes laetitiae va
phis, castisque Dryadibus et Hamadryadibus, cant. Quem certe ritum deprompserant e sa
quas silvis et arboribus praeesse ethnici cre cris codicibus. Exod. cap. xx. 10. Septimo die
debant. De lascivià agrestium illorum numi Sabbatum Domini Dei est. Non facies omne”
num S. Augustin. de Civit. Dei lib. xv. cap. 33. opus in eo, tu et filius, et filia, et serrus, et an
Virg. Georg. i. 10. cilla, et jumentum tuum ; et cap. xxiii. 12
El ros agreslåm praesentia numina Fauni, Septimo die cessabis, et requiescent bos et
Ferte simul Faunique pedem, Dryadesque asinus tuus, &c.
... puellae : Pecus omne.] Fauno reipecuariae presidenti
JMunera vestra carno. acdes Roma, a dificata pridem e multatitiis pe
3. Lenis incedas.] Optat hunclenem et pla cuariorum pecumiis.
cidum habere; etenim iracundus putabatur 13. Inter audaces lupus erral agnos.] Tunc
et pestilens, utpote infernus Deus: ex Theog agmi tuam custodiamet tutelam quasi sentien
mide Theocrit. Idyll. i. ºrize?:, amarulentus tes in lupum audacter incurrunt, seu nil mali
dicitur. Abeo quoque pueris noctu insomnia ab co metuunt.
et terriculamenta immitti credita. Unde Pa 14. Spargit agrestes tibi silva frondes.] We
nici terrores nominati, vaniscilicet et inames. lut in honorem tuum arbores suisse foliis exu
.4beasque parris. Equus alumnis.] Quoniam unt, atque humi spargunt ; nimirum sub Au
ea erat superstitio vetorum, ut a quibusdam tumni finem. Hoc enim pertimet ad rusticumn
Numinibus mala, ab aliis boma tribui crede solemne. Virgil. Eclog. v.40.
rent, precatur Horatius hunc, ut dixi, pestilºn Spargite hunum foliis.
tem Deum, ne agnis ct Capreolis noceat, qui 15. Gaudet invisam pepulisse fossor, &c.]
alumtur in agris et villis. Frustra nonnulli in Choreas et saltationes in festis celebrari mos
terpretati sunt vernas, ſamulos, pueros, per erat.
vocem alumnis. 16. Ter pede.] Hinc tripudiare factum vi
5. Si tener pleno, &c.] Si tibi rite quotan detur. Turneb.
mis sacrificio, vel quemadmodum plus in te Invisam terram.] Cujus opere et cultură
sum, ita mihi propitius sis. quotidie fatigatur. Itaque agricola, vinitor,
6. Larga nec desunl, &c.] In sacris anni fossor, intermisso diurno labore, tumc otio,
versariis hoedum tibi immolo tenerum ; vi quieti et hilaritati indulget. Lucret. lib. v.
numque copiose libo. . -
1393. rusticam festivitatem et saltationem ita
Veneris sodali cratera.] Scilicet absºlue describit:
Baccho friget Venus. Ex Aristophane apud .Non magnis opibus jucunde corpora kabe
Athen. lib. x. cap. 12. Oiyo: 'Aq824 itn; ya'aa, bant.
Vinum lac Veneris. Ovid. Art. Amat. i. 237.
Vina parant animos Veneri.
7. Vetus ara.] Vel quod ab Horatio dudum Tum joca, tum sermo, tum dulces esse ca
erecta; vel quia Faunus Aboriginum Rex pri chimni
mus, pater Latini, antiquam religionem tradi Consuerant: agrestis enim tum musa tige
dit rusticis istis Numinibus ab eo trahentibus bat.
originem. -
Tum caput, alque humeros plexis redimire
8. Fumat odore.] Incenso thure bene olen coronts,
ten funum tulit odoremdue Superis gratum. Floribus, et foliis lascivia lacta momebat:
 , CARMINUM LIBER III. 19. 189

ODE XIX. AD TELEPHUM.

Qudd veteres Historias curiosis sectetur; Voluptatem veró negligat.

QUANTUM distet ab Inacho 319 Quam longe remotus ab
[319) Imaºho sit Codrus, propa
Codrus, pro patriá non timidus mori, tria occumbere non veritus,
Narras, et genus HEaci, refers, atque stirpem AEaci,
et certamina commissa ad
Et pugnata sacro bella sub Ilio. Trojam sacratam. Siles au
Quo Chium pretio cadum [320] tem quo pretio emamus am
Mercemur; quis aquam temperet ignibus; phorum vini Chii; quis
calefaciat aquam ; quis do
Quo praebente domum, et quotă mum suppeditet et qua ho
Pelignis caream frigoribus, taces. rá frigus Pelignum repel
Da Lunae propere novae, lam. Da cito, famule, po
culum movae Lunae, da noc
Da noctis mediae, da, puer, auguris 10 tis mediae, da Murenae Au
gurus;
.A.W.N’OTATIO.NES.

.Atque extra numerum procedere membra Jovem Faci patrem, vel quae ad ipsum AEa.
movemles cuº, ejusque posteros Pelea, Achillem, Pyrr
Duriter, et duro terram pede pellere ma hum, &c. Apollodor. lib. iii.
trem, &c. 4. Pugnata sacro bella sub Ilio.] Bis capta
Ovid. Fast. ii. lib. 6. v. 293. fuit Troja: primum ab Hercule: deinde Grae
Hi ludunt : hossomnus habet: pars brachia cis, quinquaginta post annis.
nectit, Sacro.j Vel quod urbis ejus muri à Diis sunt
Et viridem celeriter pede pulsat humum. a dificati. Supra Od. 3. v. 21. Wel quod
Ode XIX.-Metrum idem quod Ode 3. lib. i. multa illic erant templa. Vel potius ex Ho
1. Quantum dislet, &c.] Telephus Poeta meri sententia, apud quem non semel isgºw
Horatii familiaris, et ejus certe rivalis in amo 'Ixior, leg. Alii sacrum pro execrabili hic su
re Lydiae, ex Ode 13. lib. i. Is Graecorum an munt, at existimo, absurde.
tiquas historias evolvere et eloqui amabat. 5. Chium.] In Graecis vinis, Chium excelle
Ejusmodi itaque res intempestive et prolixé bat, ut Falermum in Italicis. Ex Athen. lib.
narrantem interpellat Horatius, in medio, ut v. cap. 20. Chii vites severunt primi. Ex Plin.
videtur, convivio : ad sermones traducit loco lib. xiv. 7. In summâ glorid fuit Chium.
et tempori magis congruos ; invitataue ad 6. Quis aquam temperet ignibus.] Quis pa
lactitiam pleniorem, ob factum Auguren Li ret balneum; quod veteres semper ante con
cin. Murenam utriusque amicum. vivium inibant. Alii interpretantur de Ther
* Quantum distel ab Inacho Codrus.] O, Tele mopolio seu de potione calida, quam quidem
phe, diligenter numeras quot anni effluxerint in deliciis apud veteres ſuisse multis probavi
ab Inacho Argivorum primo Rege ad Codrum ad Juvenal. Sat. v. 64.
Atheniensium Regum ultimum : verum munc 7. Quo pracbente domum, &c.] Quis nobis
quaerendum est potius unde et quo pretio mer domum priebebit, seu apud quem epulabimur,
cemur vinum optimum. dum in Pelignis versabimur. Nam vel eo
.4b Inacho Codrus.] Inachus Argis primus erant perrecturi, vel ibi jam erant, cum haec
imperavit, circa finem annorum Abraha Pa Horatius scribebat: vel certe Pelignum frigus
triarchae. Ex Euseb. Chron. ann. M. 3344. metonymice dicit: speciem pro genere. Quotd
Ex Beda ann. M. 2508. Alii etiam aliter. De horá mensae accumbam, et cum quibus; in cu
illo Apollod. lib. ii. Inter Inachum et Codrum jus domo luculentus accendetur mihi focus ad
intercesserunt anni septingenti et septuaginta propulsandum frigus, quod riget in Peligno
quinque, aut non multö secus. rum regione, ob montes plurimos; et munc
2. Pro patrid non timidus mori.] Codrus Valva dicitur, estgue in Aprutio; olim in Sam
Rex Atheniensium, cum ex Oraculo didicisset mitio.
eos fore victores in eo bello quod cum Dorien 9. Da Luna propere mora..] Invitat, imb tra
sibus sui gerebant, quorum Dux cecidisset, ducit Telephum ad hilaritatem extempore Ho
hostium castra vili habitu adiit, militem jur ratius, jubens affundi vinum copiose, ipseque
gio lacessivit, atque vulneratum ad sui cadem prior arripit scyphum et propinat. Luna no
provocavit. Quod ubi Dorienses accepere, va: poculum petit, vel quod oriente Luna et
sponte se victos confessi abscesserunt. Vide vesperi convivia adibant veteres; vel quia fes
Justin. lib. ii. Valer. Maxim. lib. v. cap. 6. &c. tae erant Calenda: et epulis vespertinis cele
Ex Euseb. Chron, ann. M. 4130. Codrus jux brabantur.
ta responsum seipsum morti tradens interimitur 10...Noctis media...] Adid tempus produce
bello Peloponnesiaco, in quo Heraclidarum reg batur Coena.
num destructum est, quod 381. annis perseve Da, puer, auguris Murena..] Propter novae
rarerat. -
dignitatis accessionem optimo et amico viro
3. Genus JEaci.] Narras quae pertinent ad factam, impense lattemur; nec vino tempere
190 Q. HORATII FLACCI º

tribus aut movem scyphis Murenae; tribus aut movem

apte pocula miscentur. Qui Miscentur cyathis pocula commodis. [3.2.1]
colit Musas impari numero,
poeta stupescens novem Qui Musas amat impares,
poscet scyphos. Gratia nu Ternoster cyathos attonitus petet
dis sororibus comitata con-Vates.
tentiones timens vetat su Tres prohibet supra 15
mere plusquam triapocula. Rixarum metuens tangere Gratia,
Placet ſurere. Quare tacet Nudis juncta sororibus.
sonus fistulae Phrygia: ; Insanire juvat. Cur Berecynthiae
Quare tibia cum cithara
pendens non resonat? Ma- Cessant flamina tibiae :
nus ego cessantes aversor. Cur pendet tacitā fistula cum lyrāf 2O
Sterne rosas puer. Stre
pitum insanum audiat Ly Parcentes ego dexteras
cus invidus, necnon vicina Odi. Sparge rosas. Audiat invidus [3.2.2]
Lyco vetulo minime idonea. Dementem strepitum Lycus,
Et vicina seni non habilis Lyco.
.A.N.YOTATIO.N.E.S.

mus. Auguratus in primis honoribus Roma, rum metúentes, quae exebrietate et mimio vino
censebatur, solusque erat perpetuus. Augères saºpius excitantur, amantes autem pacem et
auspiciis, ut Pontifices sacris, praefuere; velut animi tranquillitatem, tria tantum pocula in
interpretes internunciique Deorum tantae dig dulgent, plura vero prohibent.
nationis habiti sunt, ut qui aruspicinam fece 17. .Yudis.] Sine dolo, fraude, fuco.
rat, in Senatum ascribi et inter Patres legi Sororibus.] Tres numerantur enim, Aglaia,
fas esset. Et a prima urbis origine iidem Re Thalia, Euphrosyne. Wide lib. iv. Od. 27. v.
ges et Augures, ipseque Romulus hoc mumere 5, ibique Annot.
est functus. Fab. Maximus proditur duobus 18. Insanire jural.] Lib. i. Od. 27. de insa
et sexaginta annis summa cum laude Augura nia ex immodica compotatione. Verecundums
tum gessisse ad ultimam senectain. Horum Bacchum sahguineis prohibert riris, et, impi
proprium ſuit ex avibus varicinia observare; um clamorem lenite, sodales. De liberiore
a Diis monita contemplari; de somniis, augu paulo animi gestientis lascivià, lib. ii. Od. 7.
riis, oraculis, extis, portentis, responsa dare; v. 26.
prodigia procurare et expiare, vatum libros Won ego sanius
explanare, &c. Alex. ab Alex. lib. v. cap. 19. Bacchabor Edonis: recepto
nec non lib. ii. cap. 8. Dulce mihi furere est amico.
11.Murena...] Is putatur fuisse L. Licinius 18. Cur Berecynthiae Cessant flamina ti
Varro Murena Terentia: Maccematis uxoris fra biºl Curnon jam inflamtur et insonant tibiae
ter de quo lib. ii. Od. 10. Non miror quod et cithara’, ad integram convivii hilaritatem 2
somniarunt aliqui, ab Horatio indicari, ad Illa adhibebantur in Sacris Cybeles, quae a
mane posterum coemain esse protrahendam ; Berecyntho Phrygiae monte, ubi colebatur,
nimirum quia mane Auguria captari consue Berecynthia dicta est. Alii dicunt tibias in
verant, et sub ortum Solis. O, sagax nimis ventas primum in Phrygia et Lydia; ac prae
commentum ! terea Berecynthias hic vocari, Lydias autem
Tribus out norem, &c.] Cuique fas est tres lib. iv. Od. ult, in fine. Porro harum modus
aut movem cyathos poscere; mimirum qui de et numerus concitation, proindeque bacchan
mereri volet Charites seu Gratias, ob ternari tibus Matris Deûm sacrificulis magis etiam
um earum numerum, tria sibi pocula misceri permovemdis (de quibus lib. i. Od. 18.) quibus
jubebit; qui vero colit Musas novenas Poèta, vis epulantibus etiam et compotantibus plus
is movies bibit in honorem illarum, Auson. culum excitandis accommodatus. Contra,
Ter bibe, vel toties ternos; sic mystica lear est. Doricus modus, ut gravis ac sedatus, eum, do
12. Commodis.] Justae magnitudines, inqui cendos pueros praecipit Arist. Polit.8. AEolius,
unt aliqui; alii, plenis et perſectis; alii contra; saltationi aptus. Ionius vetus asperior, no
minoribus et ebrictatem non inducentibus; vus mollior. *

optime convenientibus; ut sit sensus; commo 21. Parcentes derferas.] Vel parce vinum
dé et convenienter quisque impari numero vel ministrantes, vel a cantu pulsandisque instru
ter vel movies potat. mentis Musicis cessantes, torpentes, otiosas.
14. Ternos ter cyathos altonitus, &c.] Etiam 22. Sparge rosas.] Ut nihil lactitiae desit, O,
si inde fieri debeam attonitus e vino, movies puer, etiam floribus sterne mensam ac tricli
attamen ego Poeta bibam, tum ob Musarum nium.
numerum, tum quod hilaritatis modum nes .dudiat in ridus Dementem strepitum Ly
ciam in istà Murenae honoris amplitudine. Au cus.] Clamor ac strepitus noster ebriosis
son. Propter mediam noctem, et novam Lu consuetus et hilaritatis index, Lyci vicini nos.
nam, et Murena, auguratum, ternoster cyathos tri, capularis, morosi, auribus obstrepat, bi
autonitus petit Vates. lemdue et invidiam moveat.
15. Tres prohibet supra, &c.] Charites rixa 24. Vicina seni non habilis.J Quippe junior
 CARMINUM LIBER III. 20.
191
Spissäte mitidum comã, 25 O, Telephe, nubilis Chloe
Puro te similem, Telephe, Vespero, quaerit te densis capillis
Tempestiva petit Chloé : splendidum, te nitido pa
rem Vespero: me incendit
Me lentus Glycerae torret amor meas. lentus amor Glycerae meat.

ODE XX. AD PYRRHUM.

.Ned Puellá Nearchum dilectum conetur abstrahere.
NON vides quanto moveas periclo,
Pyrrhe, Getulae catulos leacnae
Dura post paulo fugies inaudax
Praelia raptor,
Cüm per obstantes juvenum
Ibit insignem repetens Nearchum:
Grande certamen, tibi praeda cedat
Major, an illi.
Interim, dum tu celeres sagittas
Promis, haec dentes acuit timendos :
Arbiter pugnae posuisse
- :-- nudo
O, Pyrrhe, an non agno
scis quam periculose Getº
[323] lat learnae factus auferas?
Paulo post tu praedo timi
dus steva certamina detrec
tabis, quando per turmas
catervas 5 adolescentum obsistentes
pergit illa excellentem Ne
archum requirens. Magna
contentio utrum praeda ti
bipotior an illi eveniat. In
terea, dum tu velociatela
educis, illa rero dentes for
10 midandos exacnit: dicitur
- casse victoriam
controversiae sub collo
judex nuda

Sub pede palmam planta "

.A.N.YOTATIO.N.E.S.

adolescentula. Ergo et ipsa, quae tristiori se Cruentus forminas stimulat dolor

minubere voluerit, nostram audiat lactitiam,
quo perperam se fecisse non sine dolore ag Scylla et Charybdis Sicula contorquems freta
noscat.
-Minusest timenda. Yulla non melior fera est.
25. Spissã te nitidum comá.] Densi capilli Inaudar.] Vox nova ab Horatio uno usur
juvenem indicant; nam in senibus caloris de pata. De jure voces novas fingendi ipse ad
ſectus calvitiem gignit. Pisones disserit v. 55. et seq. ubi, inter alia,
26. Pespero.] Sideri Vespertino. haec scribit.
27. Chloe.] Alias Rhode. —Ego cur acquirere pauca
28. Me lentus Glycera, &c.] Contabescere Si possum, incideor; cum lingua Catonis et
facit, languore afficit, et consumit; lentis peni Enni
tus macerat ignibus, ut est in lib. i. Od. 13. v. 8. Sermonem patrium ditaverit, et nora rerum
Ode XX-Metrum idem quod Od. 2. lib. i. Nomina protulerit? Licuit, semperque licebit
1. Non vides quanto, &c.] Missis figmentis Signatum praesente notaproduceremomen,&c.
ad somniatores quosdam, qui hic commenti si rolet usus
sunt mescio quam allegoriam de Pyrrho Epi Quem penes arbitrium est, et jus, et norma
rotarum Rege pro Tarentinis adversus Roma loquendi.
nos bellante, et per learnam urbem Roman, 5. Cum per obstantes juvenum catervas.
per catulos Rom. principes interpretati sunt; Observa, lector, quam eleganter in allegori
explosis etiam aliis, qui M. Antonii res gestas suá persistat. Sensus est; cum illa, spretis
metaphorice hic notari, perperam dixcre; tu, amatoribus bene multis, unum quaerit Near
tor emunctae maris, intellige simpliciter chum.
Pyrrhum Horatii quendam sodalem mulieri 6. Insignem.] Praeclarum semper videtur
amanti puerum Nearchum eripere atque sibi quodcunque amatur.
addicere mitentem, quem a tali consilio dimo 7. Grande certamen, tibi pracda, &c.] An
were conatur Poeta. tibi potius quam illae cedat Nearchus, quem
Quanto moveas periclo, &c.] Nimirum tam utergue ardetis ac deperitis.
periculose amasium suum puellae abstrahis 9. Dum tu celeres sagittas Promis.] Dum tu
quam leatna catulos rapere. Wide Plin. lib. viii. artes omnes insumis ad puerum tibi asseren
cap. 16. dum; illa iram, odium, probra, vindictam in
2. Getula..] Getulia Africae regio, leonum te raptorem comparat, omnique ope suum sibi
allarumque ferarum nutrix; de qua jam lib.i. vindicat.
Od. 22. v. 15. et lib. ii. Ode 20. v. 15. 11. Nudo Sub pede.] Nearchus, citra pericu
3. Dura post paul) fugies, &c.] Nil cnim lum, imo cui cedat parum solicitus, vos de se
acrius irritata muliere, praesertim sibi quod contendentes otiose, et frigide spectat, suos
:asserere
w.
laboranti. Senec. Herc. Oet. que duntaxat curat capillos comere et odoribus
aspergerc.
* 192 Q. HORATII FLACCI
ac levi aura oblectare cri. Fertur, et leni recreare vento
nes odoribus perſusos, in Sparsum odoratis humerum capillis:
scapulam pendentes: simi 15
lis vel Nireo, vel Ganyme Qualis aut Nireus fuit, aut aquosá
di ex Idâ aquis abundante Raptus ab Idä.
subtracto.

Ol)E XXI. AD AMPHORAM.

JMonet eam faceté, ut Pinum fundat optimum in Corvini gratiam.

O, bona amphora, sub - -

M.H."..."... O, NATA mecum Consule Manlio,

facta,sive querimonias, sive Seu tu querelas, sive geris jocos, [325]
risus, sive jurgia et demen Seu rixam, et insanos amores,
tes amores, sive placidum
soporem producis ; quo Seu facilem, pia testa, somnum;
cumque titulo condis, ex-Quocumque lectum nomine Massicum 5
quisitum Massicum, digna
proferri celebri die; veni Servas, moveri digna bono die,
fundere vina semescentia, Descende, Corvino jubente,
volente Corvino. Hic licet
imbutus sit Socraticis
Promere languidiora vina.
Non ille, quanquam Socraticis madet e
º
.A.N.YöTATIONES.

14. Sparsum odoratis, &c.] Wide lib. ii. Ode us, vino fit iracundior; quilibidinosus, lasci
11. v. 15. vior, petulantior, &c. Quidan jocosi post vi
15. Nireus.] Hic Naxi Rex, Graecorum post num, alii somniculosi, &c.
Achillem formosissimus; de quo Hom. Iliad. ii. 5. Quorumque lectum nomine, &c.] Cujus
Propert. lib. iii. Eleg. xviii. cumque momen Consulis inscriptum habes,
.Nirea non facies, non vis eremit .1chillen. quo aetas notetur vini quod contines. Wide
16. Raptus ab Idd.] Ganymedis Trois regis lib. ii. Od. 3. v. 8. Annot. De Massici bomitate
filius, ob pulchritudinem à Jove aquilae speciem et patria, lib. i. Od 1. -

induto raptus, cum in Ida monte puer venare 6. Bono die..] Festivum mihi fortunato et
tur; atque in conviviis Deorum factus pocilla honorabili, cum dignatur Corvinus divertere
tor. De eo vide Luciani Dialogum ; et Me apud me, coenare domi mea, et poscere si
tam. lib. x. cap. 4. Hac porro fabula indica quod habeo melioris nota: vinum.
tur sapientem virum luminibus et claritate 7. Descende..] Exista voce patet olim vasa
virtutum refulgentem Dei consuetudime dig vinaria mon, ut apud mos hodie, in subterraneis
mum effici, atque ad Deum per sapientiam rapi sed in editionibus apothecis atque horreis col
et sublevari. Wide Cic. Tuscul. locari solita, ut fumosa indeque matura fie
Idä.] Mons duplex hujus nominis ; alter rent; quod jam alibi notavi, iterumque Poeta
apud Cretam insulam de quo non mentio est noster innuit frequenter. Wide Ode 28. v. 7.
hic; alter in Troade apud Phrygiam Asiae et supra Ode 8. hujus libri.
Minoris regionem ; Paridis judicio famosus, Corvino jubente.] M. Valerius Messala Cor
omnium qui circa Hellespontum sunt, altissi vinus Augusti avo vir clarissimus, Consul an
mus. Diodorus Siculus, lib. vi. cap. 15. et no U. C. 722. ubi et de Gallis quatuor post
lib. xvii. cap. i. annis triumphavit. Is est quem suis carmini
.1quosd.] Exillo Troadis monte dicuntur bus adeo celebrat Tibullus, lib. i. Eleg. 3, et
manasse pridem flumina quindecim; at eorum lib. iv. sic incipit;
plurima suo tempore jam exaruisse, scribit Te Messala canam; quanquam tua cognita
Plin. Apud Athen, lib. xv. cap. 1. vocatur #82. virtus
roxvrijazzv "ld nº, Mons Ida, plures habens Terret, ut infirma raleant subsistere vires.
8. Promere.] Hoc jungunt alii cum voce
fontes. Prae cateris autem fluviis ibi scaturi
entibus nominatur Xanthus seu Scamander, descende: alii cum jubente. Quicquid senti
Simois, &c. Hom. Iliad. iv. ant aliqui, parvi reſert ad utrum referas.
Ode XXI-Metrum idem quod Ode 9. lib. i. Languidiora vina.] Senectute seu vetustate
1. O, nata mecum.] Vina impleta et condi matura, mitiora, salubriora. Wide supra Ode
ta in horreo tum cun ego natus sum Venusii 16. v. 35. ibique Annot.
in urbe Apuliae; Consulatum Roma gerente 9. Non ille, quanquam Socraticis, &c.] Etsi
L. Manlio Torquato cum L. Aurelio Cottà, an reſertus, id est apprime instructus est Corvi
no Urbis conditae 688. Wide Epod. 13. v. 8. mus Socratica et Academica Philosophia, non
ubi hunc Torquatum vocat suum Consulem. te despicit, O, pia testa: et quanquam madet
2. Seu tu querelas, sive geris jocos, &c.] Wa totus placitis ejusmodi severioribus, haud ta
rios effectus vini juxta varias hominum affec men refugit interdum madere etiam vino, ad
tiones belle exprimit. Nam qui à naturâ bilios diluendas curas levandosque animi labores
 CARMINUM
Sermonibus, te negliget horridus.
Narratur et prisci Catonis
Saepe mero incaluisse virtus.
Tulene tormentum ingenio admoves
Plerumque duro: tu sapientium
Curas et arcanum jocoso
Consilium retegis Lyaeo.
LIBER III. 21. 194,
10 disciplinis, haud austerus
[326] te aspermabitur. Reſertur
antiqui virtus Catonisetiam
vino frequenter calefacta
[327] ſuisse. Tu dulcem vim ad
hibes animo interdum as
periori; tu sapientium in
15
timas et anxias cogita
º, tiones revelas per vimum
festivum.

.A.Y.YOTATIO.N.E.S.

suos pro Republică : nam et hoc movit sapien habebat viginti, quando se Cato Uticae intere
tissimo cuique usurpatum. Plato scribit vi mit. Alterum est epithetum prisci, quae om
num hominibus à Deo contributum velut re mino Porcio Catoni, non ita vero Uticensicon
medium adversus semectutem, ut redire adju gruit. Nec enim satisfaciunt qui priscam vir
ventutem videamtur, et moestitiae eos capiat tutem pro solida, vera, severaque poni obten
oblivio. Seneca Stoico supercilio mire gravis dunt. Ergo Cato Major accipiendus. Quain
aiebat nonnunquam usque ad ebrietatem ve vis etenin valde sobrium ſuisse constet; at ei
niendum, non quae mergat nos, sed deprimat nihilomimus ebrietas seu vinositas ab amulis
curas. Wide Cael. Rhodig. lib. xxi. cap. 32. et et adversariis objecta est; ad quod allusit
alibi. Poeta. Adde quod apud Ciceronem de Se
Socraticis Sermonibus.] Socrates hominum mectute, ille ipse Cato Major profiteturita de
sapientissimus Apollinis Oraculo declaratus se: Ego propter sermonis delectationem tem
est. Ejus dogmata amplexi sunt prae casteris pesticis quoque conririis delector, nec cum
bene multis, illustrioresisti, Plato, Xenophon, acqualibus solum, qui pauci ad modum restant,
Antisthenes. Diogen. Laert. Jib. ii. &c. Cic. sed cum vestra attate etian atque robiscum ha
Tuscul. iii. ait ab eo omnem, quae de vilă et beoque senectuti magnam gratam, quae mihi
moribus est, Philosophiam manasse : Tusc. v. sermonis ariditatem aurit, potionis et cibi sus
Primum illum derocasse Philosophiam é calo tulit. Quod si quem ista º (ne omnino
... et coegisse de vità, moribus, rebusque bonis bellum indirisse rideorroluptati, cujus est etiam
tº malis quarere. Noster ad Pison. v. 310. fortatsse quidam naturalis modus,) non intelli
Remlibi Socraticae poterunt ostendere charta. go, me in istis quiden roluptatihus ipsis carere
sensu senect utem. ...}ſe rero delectant et sermo
11. Narratur et prisci Catonis, &c.] Ipse in poculis, et porula . . . . . . conviviumque
Cato virtute insignis narratur vino liberalius ricinorum quotidie compleo, quod ad multam
hausto sarpe incaluisse. Hic vero quaeri po noctem quam marime possumus vario sermone
test, an vino corpus incalescat, ut calido me roducinus. Huc etiam facit quod scribit Plin.
dicamento ? Respondit Galenus Constat. 3. {. xiv. cap. 1.Catonem, ille primus, inquit,
non incalescere misi ut alimonia corpori ac triumpho, et censurd insignis, magis tamen cla
commoda. Nam sicut igni congruens materia ritute literarum, præceptisque . . . agrum co
incendium facit majus, ita corporibus simile lendi . . . . . deritibus uvisque ita prodidit;
alimentum quae naturâ calent satis, et robur qui locus rino optimus, &c.
adjicit, et calorem auget, &c. Harc ille. Vide 13. Tu lene tormentum, &c.] Per teleniter
Coel. Rhodig. lib. xxviii. cap. 29. ubi explicat ingenia torquentur, et qualia sint explorantur;
cur prosit senibus vimum. severiora mitigantur, duriora molliuntur, &c.
Catonis.] Quis ille, an Major, an Uticensis Plato de Legibus ait vimum esse tormentum
et junior: De Uticensi proditur sane, integras minime sumptuosum aut periculosum ad ex
duxisse perpotando noctes. Testis Plutarchus, plorandos hominum affectus. Theognis dice
aiiique. Et, cum Memmius quidam in conven bat aurum et argentum igne probari et dig
tudixisset, Catonem totas noctes in vino per nosci, at vino mentern hominis quamlibet sa
manere et ebrium esse, suscepto sermone Ci pientis. Wide Ep. ad Pison. v. 434. Non ab
cero respondit: quin addis etiam totos dies ludit adagium, In rino reritas, et Persae cujus
aleåludere? Seneca de Tranq. cap. xv. Cato, dam apophthegma, Nequaquam opus tor
inquit, vino lacabat animum curis publicis fa mentis esse ad exquirendum verum, vino eam
tigatum. Ubi Lipsius de Uticensi diserte ex rectius elici. Wide Erasm. Sunt qui putent
plicat, huncque affert Horatii locum ; quem hic alludi ad arietes aliasque machinas ejus.
jam tractamus. Iden Cato mensam maxime modi bellicas, quibus admotis urbium muri
amicorum parentem et procreatricem existi concutiuntur, dejiciuntºur, expugnanturque ;
mavit, idem solitus erat dicere Caesarem so pace tamen illorum, prior interpretatio non
brium accessisse ad evertendam Renpubli est posthabenda, mult) minus, ut sanciunt,
cam. Wide Cael. Rhodig. lib. xxviii. cap. 8. explodenda.
et 32. At duo tamen arguunt Catonem hunc 14 Tº sapientium Curas, &c.], Graviores
juniorem minime hic ab Horatio indicari. Al cogitationes reconditaque consilia hilari com
terum est vox narralur, quae nequaquam ad potatione in Jugem aliquando proferuntur... .
hiberetur à Poeta, si innueret Catonem illum 16. Lyaeo.] Unum este Bacchi cognomini
Ulicensem cum quo vixerat, quemgue floren bus a xàuy, quod solvit et discutit agritudines
et curus.
tem widerat; siquidem Horatius annos aetatis
14
194 q. HoRATI, FLAcci
Tureddis fiduciametrobur Tu spem reducis mentibus anxiis,
solicito ingenió:
animos inopi post *.
te mec Wiresque; et addis cornua pauperi,
timenti Regum diademata Post te neque iratos trementi
nec bellatorum tela. Te Regum apices, neque militum arma. 20
$ºp.”...”.
Venus si favens adfuerit,“Te
... * :Liber, et si laeta adérit, Venus,
2 -

menon charites inculum, Segnesque nodum solvere Gratiae, [328]

laxare tardiores, atque ar Vivaeque producent lucernae,
dentes lychni, donec Sol
reversus expellat sidera. Dum rediens fugat astra Phoebus.
oDE XXII. IN DIANAM.
Ei consecrat pinum Villa suae.
o, Virgo preses monti.
ºf..."..."...MONTIUM custos memorumque virgo,
me triplicis, qua ter invo-Quae laborantes utero puellas
cata subvenis mulieribus
parturientibus, et eas morti er vocata audis, adimisque letho,
eripis;
.A.N.N'OTATIONES.

17. Tu spem reducis.] Apud Athen, lib. ii. amantesque, insolubiles. Unde iſlaº implexis
cap. 1. ex #. Bacchus, cordalis et pru et consertis inter se manibus pingi solent.
Wide lib. ii. Ode 4. et 30.
dentibus viris amicus, ipseque sapiens atquè ac
suavis abjectos et humiles fact assumere mag Ode XXII.-Metrum idem quod supra Od.
nos spiritus, superciliosis actetricis persuadel ut 2. lib. i.
rideant, ignavis ut audeant, timidis ut forles 1. Montium custos, &c.] Wenatrix incola sil
sint. Ex Chaeremome, per vinum concilianlur varum. Adde quod herbis, plantis, arboribus
bibenlibus risus, sapientia, docilitas, bona om vegetandi vim impertitur Luna.
rºtat.
2. Quac laborantes utero, &c.] Parturientes
18. Addis cornua pauperi..] Baccho veteres juvas ad infantem edendum in lucem: quae et
affingebant cornua, quoniam & mimio vino tru matri fratrem Apollinem parturienti opem et
ces fiunt ebriosi instar belluarum, inquit Fes mumus obstetricis exhibuisti. Luna scilicet po
tus. Wide supra lib. ii. Ode 19. in fine Ovid. ros et meatus corporis tempestive relaxans
Art. Am. lib. i. 239. dat facilitatem partui et salubritatem. Cic.
Tunc venium! risus ; lunc pauper cornua de Nat. Deor. ii. Adhibetur ad partus, quëd ii
sumit, maturescunt aut septem nonnunquam, aut ut
Tunc dolor et curac, rugague frontis abit.plerumque moren Luna cursibus, qui quia
Per cornua designantur audacia, confidentia, mensa spatia conficiunt menses cocantur. Idem
robur, superbia, temeritasetiam et petulantia. fere Varro iv. de Ling. Lat. ubi Luna nascen
Athen. lib. x. cap. 14. Taw &ya 6&w 420 into: tiun dur ... . . parientes eam invocant. Di
oivor, Bonorum omnium rex vimun. Lib. ii. odor. Sicul. lib.vi. Plutarch. Sympos.iii. Probl.
cap. 1. 'Ioxy did was rai, Južairl was roic 1. &c.
*****, Roburet vires dat animis et corporibus. 3. Ter vocata.] Ternarius numerus religione
Eodem lib. cap. 2. 'Ea. 9x8w axe:ixazºv warn consecratus lib. i. Ode 28. v. ult,
arín, Potens remedium adversus omnem tris 4tudis, adimisque letho.] Terent. And... act.
titiam. iii. sc. 1. v. 15.
19. Post te neque iratos trementi, &c.] Vino Juno Lucina, fer opem, serva me obsecro.
sumpto roboratus inops et timidus quisque, Catull. Carm. xxxii. 13.
jam meciratos Regum vultus aut minas expa Tu Lucina dolentibus
vescit nec militum arma.
Juno dicta puerperis.
21. Te Liber, &c.] O, Testa, amphora, O,
bonum vinum, te in convivio producent Bac. Ovid. Fast. lib. ii. 451.
chus, Venus laeta, Gratia, lucerna, accensae. Parce, precor, gravidis, facilis Lucina,
Liber.] Cur pater Liber dicitur An quod pwellis, -

bibenti sit causa libertatis? Fiunt enim auda .Maturumque utero molliter aufer onus.
Siores ex vino homimes plerique. An quia pro Dionys. Halicarnass. lib. v. in aedcm Junonis
libertate Boeotia depugnavit 2 Plutarch. Probl. Lucinae recens natorum infantium nomina
Laeta Venus.] Mitis, bella, propitia, placida, tetatemaue referri solita testatur. Cic. ante cit.
mon miscens contentiomes et rixas, aut etiam ut apud Gracos Dianam eamque Luciferam,
praelia, ut saepius fit. sic apud nostros Junonem Lucinam in páriendo
22. Segnesque modum solvert Gralia.] De invocant. Ne; Lector, mirere quod videantur
*rectantes, molentes separari, distrahi, aba confundi Junonis ac Dianae munia. Nam
lienari quos junxerunt : concordiac tenaccs,
Deos omnes ad Solem, Deas ad Lumam referri
 CARMINUM LIBER III. 23. 195

Diva triformis; sit tibi sacra pinus fundo

Imminens villae tua pinus esto, [329) nº impendens; quam ego
singulis annis evolutis gau
uam per exactos ego laetus annos dens aspergam cruore por
erris obliquum meditantis ictum ci transversam morsionem
tentantis.
Sanguine donem.

ODE XXIII. AD PHIDYLEN.

Puris tantºm manibus
COELO supinas si tuleris manus,
- -
Nascente Luna, rustica Phidyle;
Sithuro placāris et hornã
Fruge Lares, avidāque porca;
Nec pestilentem sentiet Africum
Foecunda vitis, nec sterilem seges
Rubiginem, aut dulces alumni
Deos placari.
sº
- * O, Agrestls
[39] manus ºppºiumPhidyle, si
tollas Luna incipiente; si
- + a a
Lares placayeris thure et
hornotinis frugibus atque
- sue edaci; neque fertilis
5 vinea experietur Africum
!..."...".
sam, nec teneri factus

.4.N.N.O.T.:1.TIO.NES.
-

egregiè docet Macrob. Saturnal. lib. i. cap. caudaxi, Parca. Gallice, Ménagēre. Anglice,
17. et seq. THRIFTY.
4. Diva triformis.] Triplex quasi numen 3. Horná Fruge.] Vinovel spicis novellis at
habens: Luna in coelo, Diana in terris, Pro que hujus anni. Diis enim primitias et quod
serpina apud inferos. Virg. Æm. iv.511. movam optimumque, offeri acquum est.
Tergeminamgue Hecaten, tria virginis ora Dii4. Lares
Porcá.] Håc utpote foecundá placabantur
et domestici ad foecunditatem fami
ianae -
liae ac rei domestica: impetrandam.
Hinc illud,
5. Pestilentºm. Ifricum.] Ventum humidum
Terret, lustrat, agit, Proserpina, Luna, et calidum adeoque pestilentem et noxium
Diana, frugibus ac vitibus Italiae. Plin, lib. ii. cap. 47.
Ima, º feras, sceptro, fulgore, De eo jam lib. i. Od. 1. -

sagittà. 7. Rubigimen.] Gall. la Nielle. Angl.

Alii quod modo gibbosa, modó dimidiata, mo BLAsting, alias SMUt, qua nigrescunt spica:
do plena. et sterilescunt. Orºtur ex pluvià vel rore, si
5. Imminens villae tua pinus esto..] Volo tibi quando non decussa fuerint e spicis, sed Sole
sacram esse pinum mete villae imminentem; superveniente caleſacta computrescant. Ita
et ad eam quotannis tibi mactabo aprum. Scaliger. Plin. lib. xviii. cap. 17. Carleste
6. Per eractos annos.] Completo et finito frugum vinearumque malum nullo minius nor
unoquoque anno. ium est ruligo. Frequentissima harc in rosei
7. Obliquum meditantis ictum.] Qui licet ju do tractu, courallibusque ac perſlatum non ha
niorjam ex suá natură meditatur obliquo den bentibus. E direrso carent ea rentosa et excel
tium exertorum ictu vulnerare. Quidam ap sa. Et cap. 28. in fine. Alia sunt mala, qua:
rum in mactantem saevire et transversum ic silente carlo seremisque noctibus flunt, nullo sen
tum meditari: alii in ipsum illam pinum dentes tiente nisi cum facta sunt . . . . .'lliis rubigi
intentasse; nonnulli ab apri stevitie Pottam nem, aliis ured inem, aliis carbunculum ..".
nostrum Dianae patrocinio servatum, commi lantibus, omnibus ver) sterilitatem. Hinc Ro
niscuntur: sed gratls et perperåm. mae ad eam pestem avertendam colebatur Ru
Ode XXIII.-Metrum idem quod supra Od. bigus
finem Deus:
Aprilis.et Plin.
agebantur
cit. lib.Rubigalia
xviii. cap.festa sub
29. Ru
9. lib. i.
1. Caelo supinas, ...]
Si Deos rite colueris bigalia Nuina constituit anno regnº sun 11.
et pie supplicaveris, licet modica offerens mu nunc aguntur ad 7, Calend. Maii, quoniam
nera, placatus illos habebis. tunefere occupat segeles rubigo: quod tempus
Supinas.] Versis ad coelum palmis; quae con Varro determinal Sole Tauri partem decimam
tra invocando Inferos Deos ad terram verte obtinenſe. Ex Plutarchi Quast. Natural. post
bantur. init. Rubigo humescentia occupat semina.
2. Nascente Lund.] In novilumio et Calen Theophrast. de Caus. Plantar. lib. iv. cap. 15.
dis solebant rusticae mulieres sacra Lunar fa et alibi, &c.
cere plantarum matri, altrici, custodi. Dulces alumni..] Dulces et charos filios inter
Phidyle..] Haec videtur fuisse villica, seu Ho pretantur aliqui, magis tamen intelligendi vi
ratianae villae procuratrix: -convenit momen, dentur catuli pccudum, agni, capreoli, &c.
sive proprium fuerit, seu factum sit à Portà * ut supra Od. 11. v. 4. -

14
196 Q. HORATII FLACCI
moxiam tempestatem anni Pomifero grave tempus anno. $331]
pare ºctºr. Etenin Nam quae nivali pascitur Algido
hostia Diis destinata, quae
in Algido nivoso educatur Devota, quercus inter et ilices, 10
inter quercus et ilices, vel Aut crescit Albanis in herbis, º

crescit in Albano gramine, Victima, Pontificum secures

cultros Pontificum collo
i. i. p.o. Cervice tinget. Te nihil attinet
guos rore marino tenuique Tentare multā caede bidentium
myrto coronantem nihil ju Parvos coronantem marino 15
vat solicitare plurimo cru
ore pecudum. Etsi manus Rore Deos, fragilique myrto.
sine munere tenuerit aram,
offensos Pemates haud pla
[. sitetigit manus, [332]
Non sump tuosa blandior hostia
cabit efficacius permajorem
victimam, quam per religio Mollibit aversos Penates
sum ador et sal crepitans.
Farre pio et saliente mică. 20

ODE XXIV. AD AWAROS.

Quamvis totum mare

Tyrrhenum atque Apuli- INTACTIS opulentior
cum tuis tedificiis teneas, ditior

A.N.YoTATIONES.
8. Pomifero grave tempus anno.] Grave pee di corollae. Ipse sacrificans coronabatur, hos
tilensque coelum: adeoque morbos haud sen tia quoque, imago Deorum et ara, &c.
tiet greges ca anni tempestate qua fructus JMarino Rore.} Plin. lib. xxiv. cap. 11. Est
colliguntur, scilicet Autumno, quem letiferum et rosmarinuin foliis odor thuris, &c. De
vocat Juven. Sat. iv. 55. Wide et supra lib. ii. ..Myrto, lib. i. Od. 38. .
Od. 14. v. 15. -
17. Immunis.] Innocens, a scentre vacua et
9. Nam qua, nivali, &c.] Pontificum est in exempta, ex quibusdam ; alii aliter et melins,
sacris publicis immolare victimassumptuosas; ut existimo, hoc sensu ; etiams, non offeras
atte, Phidyle, rusticam et privatam muliercu Diisingentia munera, tam Iitabis, tamgue ob
lam decet offerre Diis familiaribus minuscula timebis quod postulas, exiguo quovis sacrificio,
quaeque dona et sacrificia. quam magmo et sumptuoso, simodo vitae in
Quae nivali puscitur Algido..] Pascebantur nocentiam et pietatem et religionem erga eos
olim greges ad sacrificia publica destinati ac exhibeas: Luc. cap. xxi. Christus paupercu
devoti. la vidual minuta duo laudat prae ingentibus
.Algido..] De eo monte lib. i. Od. 21. v. 6. divitum muneribus in gazophylacium missis. .
11. Albanis in herbis.] In pascuis Albani Ex Plutarcho Lycurgus interrogatus, curvilia
montis, qui ab urbe Romã distat 16 mill. pass. et parva constituisset sacrificia: respondit ;
ortum versus. Martial. lib. iv. Epig. 64. Ut nunquam desinamus Deos venerari. Wide
Albanos quoque Tusculosque colles. Pers. Sat. ii. in fine; ubi
Arnob. lib. ii. In Albano antiquitits monte nullos Dicite, Pontifices, in sacrisquid facit aurum?
alios licebat quám nivei tauros immolare can —farre litzło.
doris; nonne islum morem religionempue mu .Aram siteligit manus.] Ara quasi ansa dic
tastis 2 &c. ta pridem, quoniam eam tenebant seu tange
13. Te nihil attinct, &c.] Tuum non est mac bant quicumque vel sacris operebantur, vel
tare pecudes; Deos perfecte coles et placabis, jurabant, vel preces et vota faciebant. Varro,
nectendo tantün et adornando serta et corol Macrobius, Saturnal. lib. iii, cap. 2. &c Vide
las ex herbis et floribus, quae illis dones. et Plin. lib. ii. cap. 7.
14. Bidentium.] Nonius Marcellus ita dic 20. Farre pio et saliente mică.] Molà salsa
tas oves, quod duos dentes habeant, mordicus quae constabat ex aquà, farre, et sale. Seneca
negat; asserit very dici quasi biennes; auc Epist. 114. Crepacem molam.
toritate Pomponii in Attellamä. Wide Macrob. Ode XXIV.-Metrum idem quod Od. 3. lib.i.
lib. vii. cap. 9. et Gellium lib. xvi. cap. 6. ubi 1. Intactis, &c.] Sui vitia seculi hâc Ode
uterque idem astruunt, contemduntgue, Non proscribit. Animadverte, quaeso, Lector stu
oves solas, sed omnes bimas hostias bidentes ap diose, quam varie quâmque fe! citer idem ste
pellari. pius ita retractet argumentum, ut novum quid
15. Parvos Deos.] Lares, Penates, quorum semper esse videatur. Et hoc est quod ipse
imagines parvae scilicet in privatis tedibus; in praecipit ac docet ad Pisones Epist. v. 128. et
fanis autem ac templis majores Deorum sta 240. quae duo loca spectant elºdem, et egregie
tuar, majora simulacra habentur et coluntur. declarant rerum communium et cuivis nota
Coromantem marino Rore, fragilique myrto.] rum novam dispositionem ex arte atque inge
ln sacrificiis multiplices adhibebantur ejusmo. mio, scitamgue et callidam tractationem long?
 CARMINUM LIBER III. 24. 197

Thesauris Arabum, et divitis Indiae, nondum tentatis gazis Ara

Caementis licet occupes J bum ac Indiae opulente, si
fatum saevum clavos ada
Tyrrhenum omne tuis et mare Apulicum ; mantinos excelsis culmini
Si figit adamantinos 5 bus infigit, meque mentem
Summis verticibus dira necessitas formidine; neque caput
mortis retibus liberabis. Fe
Clavos, non animum metu, A liciús in campisdegunt Scy
Non mortis laqueis expedies caput. that, quorum incertas ha
bitationes carpenta circum
Campestres melius Scythae, [334] ferunt, nec P. asperi
Quorum plaustra vagas ritë trahunt domos, 10 Gete,
Vivunt, et rigidi Getae,
.A.W.N'OTATIO.NES.

praestare rerum novarum inventioni. Quod habitatores earum non mitius tractat quam in
quidem literatores ac de trivio homines et scio fimos et egentes, et in illis aedium summis ver
los latet, nérunt vero sentiuntdue quotguot ticibus claros figil adamantinos, id est, imperii
sano et sagaci pollent judicio. Wide quae ibi ac dominatas sui jura exercet; metaphora
annotabuntur. ducta ab annali clavo, qui in parietibus aedium
Intactis opulentior Thesauris Arabum.] Ip sacrarum figebatur singulis annis ut numerus
sis opulentior Arabibus, quorum adeo jactatur annorum inde colligeretur. De quibus Liv.
opulentia. Wide lib. i. Od. 29. et lib. ii. Od. 12. passim. Alii sic explicant; si summos etiam
Stroph. penult. apices seu capita virorum principum spiculis
Intactis.] Wel Thesauris nondum effossis, suis durissimis transfigit mors, et enecat.
vel Arabibus bello nondum petitis ac subactis .Adamantinos.] Adamante firmiores, lib. i
populo Romano. JElius enim Gallus er Eques Od.36. v. 18. trabales clavos. Sic bellê exprimit
tri Ordine, solus Romana arma in eam terram Poeta fatum ineluctabile, mortis necessitatem,
intulit—oppida diruit, &c. Plin. lib. vi. et munquam mutabile Jovis ac Deorum decre
cap. 28. Strabo. lib. vi. Recens Roma expedi tum. Pindar.
tio nostro tempore duce JElio Gallo in Arabiam Tir airſ wer xgålºgoſ: 'adawayºrgy divºr
facta. Missus ille cum exercitu ab Augusto ataouf.
decimum Consule, Arabes tentaturus. Propert. 9. Campestres meliius Scythae, &c.] Avaris di
lib. ii. Eleg. 10. v. 15. vitibus sapientiores acbeationes sunt ii populi
India quin, Auguste, tuo dat colla triumpho, qui inopes quidem, at sine curis vivunt. Scy
Et domus intactae te tremit .1rabiae. that nullas domos extruunt, per campos va
2. Divitis India..] Haec enim Asia regio di gantur, modó in his pascuis, modø in illis
ves estauro, argento, lapillis, gemmis. Strabo subsistentes, suamgue secum familiam plaus
lib. xvi, &c. tris vehunt, hinc zwa;2&c., et awałczóg"toº
3. Caementis licet occupes, &c.] Licét prae dicti; quibus plaustra sedes sunt, inquit Sallust.
claras a des habeas maris littoribus extructas, Widelib. i. Od. 19. v. 10. et Od. 35. v. 9. et lib.
quid hoc ad vitam beatam : An sic effugies ii. Od. 9. in fine, ibique Annot. Justin. lib. ii.
curas et mortem 2 Wide Od. 1. hujus lib. sub initium: Scythis inter se nulli fines, nec
Stroph. 9. ibique Annot. enim agrum exercent, nec domus illis ulla, aut
4. Tyrrhenum mare.] Idem est quod Thus tectum, aut sedes est, armenta et pecora semper
cum et Inferum: pars est Mediterranei, Thus pascentibus et per incultas solitudines errare
ciam alluens, Ditionem Pontifician,ac regnum solitis. Urores liberosque secum in plaustris re
Neapolitanum, a fluvio Macrā ad Fretum Si hunt, quibus coriis imbrium hyemisque caus4
culum. tectis pro domibus utuntur. Justitia gentis in
Etmare Apulicum.] Omnes ferð codices ha geniis culta non legibus . . . aurum et argen
bent Ponticum, idest, Euxinum: Quidam Pu tum non appetunt. Larte et melle rescuntur.
nicum, id est, Africanum; ethanc lectionem Lana: iis usus ac vestium ignotus . . . pellibus
defendunt eo quod mare Punicum seu Africa restiuntur ferinis. Haec continentia illis mo
mum continetur cum Tyrrheno, quod nunc no rum quoque juslitiam dedit, nihil alienum con
minatur. Verúm enimvero quid hoc ad Itali cupiscenlibus . . . . . utinam reliquis morta
am et Romanos ? An ut notetur vesania aedi libus similis moderatio . . . prorsus ut admi
ficare cupientium non modó in littoribus maris rabile rideatur hoc illis naturam dare, quod
proximised et longinqui; Longe same petita Gracci longá sapientium doctrind praeceptisque
reprehensio, Lectori tamen judicandi sit plena Philosophorum consequi nequeunt; cultosque
libertas: ut fuit hactenus. Alii etiam Publi mores incultà barbarie superari, &c. Hinc
cum absurdè quidem legunt. Placuit lectio, apud Homerum Iliad v. Jizaiétat ot, justis
.Apulicum, non nobis primūm, sedgravibus vi simi, vocantur Scythae. De his Strabo vii. He
ris pridem ante nos; ut denotetur utrumque rodot. lib. iv. Virgil. Georgic. iii. &c.
Italiae littus maris; per Apulicum superisive 11. Rigidi Gela, &c.] Ethi Scythis affines
Adriatici, inferivero per Tyrrhenum. duram pariter vitam agunt, frigidissimä regio
5. Sifigit adamantinos, &c.] Si magnificas me. Ex Strabone, ad Pontum, Orientem ver
aedes mors etiam obsidet ingrediturque et sus, circa ostium Danubii sedes habent. Plin.
198 Q. HORATII FLACCI
quibus arva minimè cir Immetata quibusjugera liberas
cumscripta producuntºn. Fruges et Cererem ſerunt,
munes segetes ac messes;
neque exercetur cultura Nec cultura placet longior annua,
diuturnior uno anno ; at Defunctumque laboribus 15
que alter vices assumens AEquali recreat sorte vicarius.
pari fortuna quietem tri
buit alteri laboribus exso Illic matre carentibus [335]
luto. Ibi foemina innoxia Privignis mulier temperat innocens,
parcit privigmis matrem
non habentibus, neque ux Necdotata regit virum -

or dote potens marito im Conjux, mec nitido fidit adultero. 20

peritat, nec splendido aus Dos est magna parentium
cultat moecho. Illic maxi
mados aestimatur virtus pa Virtus, et metuens alterius viri
rentum, et pudicitia inso. Certo foedere castitas,
lubili puncto alterum virum Et peccare neſas, aut pretium est mori.
abhorrens. Illic non licet
delinquere, vel merces est 0, quisquis volet impias
mors. O, quicumque vo Caedes, aut rabiem tollere civicam ;
luerit sceleratas strages fu
roremdue civilem abolere, Si quaeret PATER URBIUM [336]
si cupiet imagini subscribi PARENs civitATUM,
A.Nºwo TATIONES.

lib. iv. cap. 12. Abeo in plenum quidem omne” perat ergo viro. Wide ibid. in superbiam mu
Scytharum sunt gentes; varia tamen littori lierum plurima, Et Justino lib. iii. Lycurgus
apposita tenuére; alias Geta, Duci Romanis apud Spartanos rirgines sine dote nubere jus
dicti, &c. sit; ul urores eligerentur, non pecuniae: severi
12. Immetala quibus, &c.] Scythis mimirüm isque matrimonia sua riri coercerent, cum nul
atdue Getis agri nullis definiumtur limitibus lis dotis fracnis tenerentur.
mullique sunt cuiquam proprii; omnes omnibus 20. Yer nitido fidit adultero.] Non sinit se
communes vicissim coluntur ab aliquibus, dun in adulterium pertrahi ab adultero bene comp
taxat quantum satis est ad annonam et vic to ; vel, amatorict moecho potenti non confi
tum unius anni. dit post flagitia sperans ab eo defenditum ad
15. Defunctumque laboribus, &c.] Alii post versus leges adulterium punientes, tum adver
alios culturam agrorum, sationem ac messem sus maritum suum vindictam meditantem.
curant, et quiescunt: atgue ad annuum opus 21. Dos est magna parentium Virtus, &c.]
ac laborem alii aliis succedunt. De Suevis In deligendis uxoribus ubi non sperantur opes,
idem prope reſert Cæsar de bello Gallico, ini sed virtus majorum et parentum, ac puellae
tio lib. iv. Gens marima et bellicosissima Ger castimonia. Plaut. Amphitr. Act. ii. Scen. 2.
manorum, Sucri; centum pagos hahere dicun sub finem.
tur : er quibus quotannis singula millia arma .Non ego illam mihi dotem duco esse, quae
torum, bellandi caussà suis & finibus educunt. dos dicitur:
Reliqui domi manent; prose alque illis colunt: Sed pudiciliam, et pudorem, et sedatam
Hi rursus invicem anno post in armis sunt; illi cupedimen,
domi remanent . . . privati ac separati agri Deûm inetum, parentum amorem, &c.
apud eos nihil est; neque longius anno rema Repete modó allatam Lycurgi legem de dote
mere uno in loco, incolendi causs?, lict!, &c. jºin
9.
Spartamarum. Juvenal. Sat. vi.
17. Illic matre carentibus, &c.] Ubi nulla
est cupiditas, illic mec ulla novercalia odia, .Malo Venusinam, quêm te, Cornelia, &c.
flagitia, veneficia; mulla uxorum aut adulteria, 23. Certo fadere castitas.] Fides conjugalis,
aut imperiosa insolemsgue dominatio in viros. quam illic violare nefas, aut peccanti mors
Ea est Scythicarum mulierum fides, pudicitia, certa est, certumque peccati stipendium, quod
virtus, probitas. ait Paulus Apostolus.
18. Privignis mulier temperat innocens] 25. O, quisquis rolet impias, &c.] Profecto
Noverca non savit in privignos, id est, mariti cupiditas tollenda, si quis bonus Princeps velit
sui è priori conjuge filios, mec eos veneno tol seditiones tollere, tumultus, caedes, bella civi
lere meditatur; quod Roma: non infrequens. lia, aliasque civitatum pestes. His videtur
.Juv. Sat. vi. 152. Augustum respicere: nam sic ei posteå gratu
Hippomanes, carmengue loquar, coclum latur, lib. iv. Od. 15. v. 9.
e venenum, Ordinem
Privignoque datum ? Rectum et vaganti frana licentiae
19. Nec dotata regit rirum.] Plaut. Aulul. Injecil, amoritgue culpas
in fine scen. 17. Qua indotata est, ea in poles Et veteres revocavit artes, &c.
tate est viri: dotalae mactant et malo el damno 27. Si quarret r ATER Urbium Subscribi sta
ºiros. Et Asinar. Scen. 1...Argentum accept, dote tuis.] Si volet dignus esse, cui statua erigatur
imperium vendidi. Juvenal. Sat, vi. 223. Im cum hāc epigraphe, pater patria. Quae quidem
 CARMINUM LIBER III. 24. 199

Subscribi statuis, indomitam audeat is infraenatam coercere cu

Refraenare licentiam, piditatem suscipiat à pos
30 teris,celebrandus; quan
Clarus postgenitis: quatemus (heu nefas () “” doquidem (pró scelus ) vi
Virtutem incolumem odimus, ventem virtutem adversa
Sublatam ex oculis quaerimus invidi. mur invidentes, creptam
veró aspectui desideramus.
Quid tristes querimoniae, Quorsum moestae querelar,
Simon supplicio culpa reciditurf t si poena non crimen am
Quid leges sine moribus 35 putatur? Quid leges pro
sunt absºlue inoribus, inu
Wanae proficiunt, simeque ſervidis tiles, sinegotiatorem haud
Pars inclusa caloribus deterrent vel orbis regio
aestu ſerventi praeclusa, nec
Mundi, nec Boreae finitimum latus, pars Aquiloni proxima, ni
Durataeque solo nives vesque humo constrictæ et
Mercatorem abigunt, horrida callidi [337] solertes, nauta maria for
midabilia exsuperant? In
Vincunt aequora navitaef opia dedecus ingens im
Magnum pauperies opprobrium jubet pellit quidlibet et moliri et
Quidvis et facere et pati, perferre: atque iter aspera
virtutis relinquit. Ergonos
Virtutisque viam deserit arduae. aut deferamus in Capito
Vel nos in Capitolium, 45 lium, ad quod invitat ap
Quð clamor vocat et turba faventium, plausus et concursus populi
acclamantis, aut in mare
Vel nos in mare proximum vicinum projicianus
.A.N.NOTATIO.N.E.S.

appellatio honorifica contigit Camillo, Cicero instar soli, vel, solo astringuntur. Wide lib, i.
ni, Julio Caesari, Augusto, aliis item posteå Od. 22. sub finem. Et hujus lib. Od. 3.
bonis Imperatoribus. Tit. Liv. Appian. Flor. Stroph. 14.
Sueton. &c. Hic Octav, cap. li. Senatus te con 40. Mercatorem.] Qui quaerit opes, ac pau
sentiens cum Populo Romano consalutat Patriae pertatem fugit per mare, per saxa, per ignes.
Patrem. Cui.’īugustus . . compos factus Horrida callidi Vincunt acquora navita #1
rotorum meorum, P. C. quid habeo aliud Deos Sic Mare Glaciale, sic Bonae Spei quod vocant
immortales precari, &c. Juv. Sat. viii. 244. promontorium, ubi horrorem faciunt omnia,
Roma patrem patria. Ciceronem libera quotidiè tamen tentatur atque superatur.
dirit. 42. Magnum pauperies opprobrium, &c.]
30. Clarus postgenitis.]Quidam legunt charus, Ex opinione vulgi scilicet. Nam longe aliter
Supra lib. i. Od. 28.v. 31. Postmodo te malis . . . sentiunt vel Ethnicorum sapientes. Wide Apu
Quatemus (heu nefas!) Ea siquidem est pra leii Apolog. ubi, Paupertas, inquit, etiam Po
vitas morum nostrorum, ut invideamus virtuti, pulo Romano Imperium fundarit, &c.
excellentiae, honoribus eorum qui nobiscum 44. Ardud...] Hesiodus ait viam ad virtutem
vivunt: mortuis autem glorian sponte deferi longam esse et arduan, saxisque asperam,
mus et laudationem. Egregie Well. Paterc. Deosque velle eam sudore parari.
Praesentia inridid, practerita veneratione prose 45. Vel nos in Capitolium, &c.] Ex ante
imur. Et his mosobrui, illis instrui credimus. dictis recte concludit ; si opes non juvant,
32. Sublatam ex oculis quarrimus.]"Sic fit: imo impedimento sunt bonis moribus, certé
sic vivitur. Homines quae habent prae mani debemus eas abjicere : itaque, ut ex malis bomi
bus bona vix antè cognoscunt, aut ut parest aliquid faciamus, deſeramus eas ad Jovem Ca
aestimant, quum ea amiserint. Quam senten pitolinum, ad ornatum templi. Ac si minus
tiam expolitam efferunt, inter totalios, So movet nos religio Deorum, at moveat saltem
phocles in Ajace, Plaut. Captiv. Cic. in Orat. homos et gloria nominis nostri. Nam illuc
post reditum, ad Quirites. vocal et prosequeturnos clamor et turba fa
34. Sinon supplicio culpa reciditur?]. Si ventium. Ista mempè donationes magno popu
culpa non puniuntur; vel si non cessant im li applausu fiebant, quasi triumphum parantis
probi crimina perpetrare, quamvis ea puniri ei qui cupiditates subegisset. Petron. Ipse
interdum cermant. Senatus recti bonique praeceptor mille pondo
35. Quid leges sine moribus Vana profici auri promittere solet Capitolino. Sucton. Oc
unt.] Quid prosunt leges, sinon observentur, tav. cap. 50. In cellum Capitolini Joris sede
sique ad earum amussim mores mon fingantur? cim millia pondo auri, gemmasque ac margari
36. Sineque fervidis Pars inclusa calori tas quingenties H. S. und donatione contulit.
bus, &c.] Sihomines lucri causa nihil non 47. Vel nos in mare proximum, &c.] Sic
tentant, et ad praeclusas veluti à naturâ partes Crates Philosophus Thebanus magnum auri
mundi contendunt; ad Zonam torridam, at pondus in mare dejiciens aiebat: Abite pes
que ad frigidam et glacialem, ubi nives aspe sum, malae cupiditates; voseo mergam, ipse
ritate ac diuturmitate frigoris duratae sunt me mergar a vobis,
200 Q. HORATII FLACCI
gemmas et lapillos, atque Gemmas et lapides, aurum et inutile,
aurum exitiale, omnis ma- Summi materiam mali,
li causam. Sivere crimina
detestamur,extirpandasunt Mittamus. Scelerum si bene poenitet, 50
improbe cupiditatis prin-Eradenda cupidinis.
cipia, animique molliores Pravi sunt elementa, et tenera nimis
quam oportet durioribus
instituendi sunt exercita- Mentes asperioribus
tionibus. Nobilis adoles Formandae studiis. Nescit equo rudis
cens ignorat equo insistere Haerere ingenuus puer, 55
haud assuctus, ac venari
fugit; peritior ludere, seu Venarique timet; ludere doctior
jubeas trocho Grºco sive Seu Graeco jubeas trocho,
magis placuerit aleå legi Seu malis vetitā legibus aleå.
bus prohibità: dum parens
fide perjurio fracia defrau-Cum perjura patris fides
dat consortem socium et
hospitem, atque divitias
Consortem socium fallat et hospitem, 60
accumulat haredi immeri- Indignoque pecuniam, ... -
[339],
to. Nimirüm imiquae Haeredi properet. Scilicet improbaº
.4.N.YOTATIO.N.E.S.

48. Gemmas et lapides.] Gemma pellucent, culi cujusdam ferrei vel acnei impulsio, artem
lapides minime, margaritae nec inter gemmas, requirens ac studium, neque solis convenie
mec inter lapillos censentur. bat pueris. De hoc videtur logui noster hic
.Aurum inutile.] Vel nihil juvans ad beate ut et ad Pisones Epist. v. 380. ubi rem vide fu.
vivendum: vel quo non utimur, per avaritiam sius explicatam in ammotationibus nostris.
defraudantes genium. 58. Vetitā legibus aled.] In Saturnalibus
49. Materiam mali..] Lycurgus aurum ar permittebatur alea, mense Decembri; reliquis
gentumque velut omnium scelerum materiam anni mensibus probrosa erat; pumiebaturque
sustulit. Justin. lib. iii. Ovid. legibus Cornelia, Publia, Titia. AEdilibus ea
Opes irritamenta maiorum. cura incumbebat. Cicer. Philip. ii. Licini
51. Eradenda cupidinis, &c.] Tull. Tusc. iv. um dealed condemnatum collusorem suum re
Cum est concupila pecunia, nec adhibitº, tituit. Wide Alex. ab Alex. lib. iii. cap. 21. et
continuo ratio, quasi quardam Socratica medi. quac annotabo ad lib. i. Epist. 18. v. 21. ad
has voces:
cina, quae sanet eam cºpiditatem, permanat
tune in renas et inharet in visceribus illud ma Quem praeceps alea nudat.
lum, eristitgue morbus et a grotatio, qua trel 59. Cum perjura patris fides, &c.], Dum
li inveterata non possunt ; eique morbo momen puer indulget mollibus et ſutilibus studiis, in
est avarifia". terim pater ei congerit opes per fas et nefas,
Cupidinis Prari.] Prave quidam legunt quas male partas male dilapidet. Nam ille
prava. Cupidinem pro cupiditate in genere societatis fidem atque hospitiijura violare non
masculino usurpat Horatius, lib. ii. Od. 16. dubitat.
v. 15. Cupido sordidus, et Sat. i. 61. 60. Consortem socium.] Has voces aliise
Pars hominum decepta cupidine falso, parant explicantaue consortem coharedem;
.N'il salis est, inquit. -
socium qui negotiationis societatem ac foedus
inito contractu fecit. Alii jungunt et ad unam
52. Elementa.] Primordia, Juv. Sat. xiv. 123. posteriorem sententiam referunt. Nempe con
Sunt quadam viliorum elementa. sors vocatur, qui tantunderm sortis ad mer
52. Tenerº nimis Montes asperioriºus For caturam conſert. Nam prima pecunia in so
mande studiis.] Wel à teneris, ut aiunt, un cietatem, ut lucrum inde fiat, collata sorset
guiculis : vel ad laborem resque duras et as caput nuncupatur; quod verb exilla per com:
peras formandae sunt mentes nimis effocmina munem negotiationis laborem accedit accres.
tae et delicatae. Wide Oden 2. hujus libri. citgue, corpus societatis vocitant. Itaque ille
54. Nescit equo rudis Hærere, &c.] Gene fallit consortem socium, cum subtrahit quid
rosus ac mobilis puer (proh dedecus ) mescit piam e lucro, et in privatam rem convertit id
equitare, timetaue venari: scit vero et amat quod esse commune oportuit. Cicero pro
ludere mollioribus ludis Graccorum. De Ro Sexto Roscio; Rectº majores nostri eum, qui
manis exercitationibusingenuo juvene dignis, socium fefellisset, in bonorum rirorum numero
vide lib. i. Ode 8. De venatione lib. i. Epist. habendum mullo modo putarerunt. Wide eun
18. v. 49. ita canit; dem pro Publio Quinctio. Animadverte por
Romanis solemne riris opus, utile famae, rö quot et quanta mala committat ille avarus
Vitacque, et membris. pater. . 1. Periculis et laboribus se conficit.
57. Graeco-trocho.] Duplex ſuit trochus : 2. Paupertatem esse malum stulté credit. 3.
alter dicebatur turbo, eratºue burum volubile Omne fas violat quaestūs causã. 4. Pravo ex
scutică agitari à pueris solitum ; de quo Virg. emplo filium corrumpit, 5. Seipsum defrau
AEmeid. vii. 378. Alter ludus trochi erat, cir dat victu necessario, inter opes inops.
 CARMINUM LIBER III. 25. 201

Crescunt divitiae; tamen augescunt opes: verunta

Curtae nescio quid sºmper abest rei. men aliquod semper deest
angustis bonis.

ODE XXV. AD BACCHUM.

Se afflatu ejus de Augusto eximia dicturum.

QUO me, Bacche, rapis tui
Plenum ? Quae memora aut
º specus,
Velox mente nová Quibus
Antris egregii Caesaris audiar
AEternum meditans decus
Stellis inserere et concilio Jovis
Dicam insigne, recens, adhuc
Indictum ore alio. Non secus in jugis
Exsomnis stupet Evias,
Quo me agis, Bacche, te
repletum ? Quas in silvas
quos agor in atque antra preceps rapior
[ jº. insolenti 2 Quibus
speluncis meditabor immor
tales honores Augusti, ut
audiar inserens illum side
ribus ac Jovis concilio 2
Camam splendores novos,
necdum ab aliis celebratos.
Haud aliter attonita est
Baccha, in montibus ex
pergiscens, cum cernit He
-
brum et Thraciam nivibus

Hebrum prospiciens, et nive candidam 10 albescentem, atque Rhodo

pen pedibus barbarorum
Thracen, ac pede barbaro

.ANNOTATIONES.

64. Curta mescio quid semper abest rei.] 6. Concilio Joris.] Deorum coetui. Fingunt
Nam mulla petentibus desunt mulla Supra Od. enim Jovem in gravioribus Deos convocare et
16. in fine. Bene Seneca in Hercule Oetaeo, consulere. Wide Homer. Iliad. xx.
v. 625. 8. Indictum ore alio.] Seu quod primus La
Cupil his gazis implere famem: tinorum Horatius Lyrica scripserit, seu quia
.Nec tamen omnis plaga gemmiferi Augustigesta et virtutes sunt quid novum ac
Sufficit Istri ; mec tota silim inauditum, adeoque mortalium nemini cognita
Lydia vincit, nec quad Zephyro aut relata sunt adhuc ejus insignia.
Subdita tellus, stupet aurato .Non secus in jugis, &c.] Tantus me stu
Flumine clarum radiare Tagum : por divina Caesaris encomia canendi medi
JWec si totus serviat Hebrus, tantem corripit, quantus invadit Bacchase fu
Ruraque dires cingat Hydaspes; rore divino et somno exsolutas. Vel tanto ar
Intraque suos currere fines dore aggredior Augusti laudes, quanto Bac
Spectet toto flumine Gangem. chae Orgia.
Avidis, avidis Natura parum est. 9. Evias.] Bacchi sacrificula, ab Evio Bac
Ode XXV.-Metrum idem quod Od. 3. lib. i. chi cognomine, de quo lib. i. Od. 18. v. 9. Er
*
1. Quo me, Bacche, rapis, &c.] Ad quid me somnis, vel, excitata ab eo somno, qui post di
rapis, medue suprame tollis: Instruis me sci vinum furorem occupare solet, animoque tran
licet ad camendas Divi Augusti laudes; quod quillitatem reddit. Wel, pervigil; noctu enim
sine divină ope nequaquam tentarem. De celebrantur Orgia, in Thracia praesertim mon
Baccho vide lib. ii. Od. 19. ibique Annot. Au tibus. Unde et mox Hebri Rhodopesque
sti elogia persequitur Horatius lib. i. Od. 12. mentio.
ib. iii. Od. 5. et 14. lib. iv. Od. 5. 14. et 15. lib. 10. Hebrum.] Hic Thracia, fluvius oritur è
ii. Epist. 1. monte Rhodope, non procul Adrianopoli, labi
2. Qua, memora, &c.] Lib. ii. Epist. 2. v. 77. tur in AEgeum mare, e regione insulae Samo
Scriptorum chorus omnis amat nemus, et thracia, volvens aureas arenulas. Solin. lib.
fugiturbes, xv. De eo jam. lib. i. Od. 25. v. ultimo.
Rite cliens Bacchi...— JWire candidam Thracen.] Regio hatc frigi
Item, dissima nunquam non habet nives, mec coelo
Carmina secessum scribentis et otia quaerunt. lacta, nec solo, ex Pomp. Melã. Inter alios
3. Mente nová.] Divino instinctu, dicendi montes tollit Rhodopen, incoliturque gente,
facultate plusquam humaná. Adverte, stu cui velut insita à natura barbaries. Wide lib.
diose Lector, incisam passim orationem. Ta i. Od. 27. -

lis enim entheum decet. 11. Pede barbaro Lustratam Rhodopen.] Hic
Quibus.ºntris, &c.] Quibus in locis a turbā subtiliores aliqui aſſerunt Orpheum pede bar
semotis, sacrisque, animo soluto meditabor baro, id est, carminibus, illustrantem Thra
dignos *. versus; quibus illum coelo con ciam suam patriam, et in ea montem Rhodo
sociem? Wide supra Od. 5. Stroph. 1, ibique pen; eo sensu, uttam sit omnibus admirabilis
Annot. -
- -
Horatius Augusti laudes celebrans, quâm
202 Q. HORATII FLACCI
peragratam. Quâm placet Lustratam Rhodopen. Ut mihi devio ' [841]
mihi longè aberranti admi
rari cautes et silvam deser Rupes et vacuum nemus *
tam O, Rex Naiadum et Mirari libet! O, Naiadum potens,
Bacchantium altas fraxinos Baccharumque valentium 15
manibus revellere potenti
um, nihil exiguum autvile, Proceras manibus vertere fraxinos;
nihil humanum canam. Su Nil parvum, aut humili modo, -

ave est periclitari, O, Bac il mortale loquar. Dulce periculum est,

che, sequendo numen quod
circumdat caput virentipal O, Lenaee, sequi Deum
mite. Cingentem viridi tempora pampino. 20

ODE XXVI. AD VENEREM.

Ut Chloés arrogantiam coèrceat. .

Haudita pridemvigebam VIXI puellis nuper idoneus,
aptus virginibus, necinglo-Et militavi non sine gloriá:
rius bellavi. Jam arma et
perfunctam militiã istá ly Nunc arma defunctumque bello
ram tenebit murus ille, qui Barbiton hic paries habebit, ,
stipat latus sinistrum Ve Laevum marinae qui Venerislatus
neris maritimac. Istic, is
tic depomite faces accensas Custodit. Hic, hic ponite lucida
- .ANNOTATIO.NES

Bacchis Thrax Orpheus canens, et ob cantum . 20. Cingentem viridi tempora pampino.]
toto orbe nominatus. Sed 6 commentum Hoc et suos clientes, et seipsum coronare amat
quod nostrum etiam Poètam latuisse creden Bacchus. Infra lib. iv. Od. 8.v. 33.
dum est! Ornatus viridi tempora pampino.
12. Ut mihi derio, &c.] Aſlatus numine Ode XXVI.-Metrum idem quod supra Od.
Horatius dumtaxat ea loquitur, quae medita 9. lib. i.
bundum juvant Poétam, desertas regiones, 1. Puellis nuper idoneus.] Jam very annos
specus, rupes, memora. quadraginta natus ab eis contemnor; quare ab
13. Rupes.] Sic apposite Muretus doctis vi ista militia cessare debeo in posterum. Wide
sus correxisse, quia rupes ad rem convenien lib. i. Od. 9. lib. iv. Od. 1.
tiores: cum tamen plerique codices habeant 2. Militari.] Ovid. Art. Am.
ripas; necita absurde, ut quidam volunt. Nam .Militat omnis amans: el habet sua castra
et flumina et fluminum ripa ad solitarium et
cogitabundum pertinent. Cupido.
14. O, Naiadum potens, &c.] Quod aquis 3. Nunc arma, &c.] Jam abjicienda mihi
vinum est potentius ac validius, hinc veteres sunt arma, atque ex more suspendenda in
Naiadum, id est, Nympharum ſluminibus prae templo Veneris, funalia, vectes, arcus.
sidentium Regem finxere Bacchum. 4. Barbiton.] Versus lyricos et amatorios.
15. Baccharum.] Bacchi sacerdotum. Quod De hoc instrumento musico, lib. i. Od. i. v. 34.
additur, valentium Proceras manibus vertere Paries habebit, Lacrum marinae qui Pe
frarinos, videtur allusisse Horatius adid quod meris latus Custodi!.] Quia fortunatus fui
scribit Euripides in Bacchis, Actu. 4. cum eva in ea Veneris militia, hinc volo suspendi arma
sisset in abietem Pentheus rabiem fugiens Bac mea congruo loco et mea: felicitatis indice.
chantium, et statim accurrisse illas omnes, ac Widelicet statua, Deorum meridiem aspicie
duce Agave saxa primūm molitas in eum con bant, proindeque occasum habebant ad dex
torsisse, posted very ipsam arborem radicitus tram, ortum ad sinistram: porro ex Etruscă
concussisse, ac tandem prostravisse. disciplina pars orientalis boni ominis erat,
17. Aul humili modo.] Quidam legunt hu ideoque fausta quaelibet ad ortum auguria
mile modo. et auspicia habebantur. Unde Virg. intonwit
18. Dulce periculum est.] Scio me pericu la vum, ad quod ca erat Horatii dextra ad
losum tentare opus et arduum ; at, duce Deo, Veneris imaginem conversa, et pars quoque
non indignum immortali Caesare carmen edam. templi dextra: quae quidem semper felix
19. Lenace.] Uuum est e Bacchi cognomi censetur. Hinc igitur ad laevum simulachri
nibus, wºrd row anyov, torculari, in quo vimum Veneris latus, hoc est, ad dextrum fani pari
exprimitur. Ex Diod. Sic. lib. iv. cap. 5, et etem arma collocat, quibus non sine gloria
lib. v. cap. 1. Donatus perperam Latinam militärat.
commentus est originem, à leniendo. Cui et 5 Marina, Veneris.] E maris spuma geni
refragatur Servius in Virgil. Georg. ii. 4. fabulantur. Hesiod. Theogon. Inde
 CARMINUM LIBER III. 27. 203

Funalia, et vectes, et arcus et vectes, et arcus praeclu

Oppositis foribus minaces. sis januis minitantes. O,
Dea, quae fortunatam ob
O, quae beatam, Diva, tenes Cyprum, et [343] times Cyprum, atque Mem
Memphim carentem Sithonià nive, 10 phim nivibus Sithoniis im
munem regis, semel ſeri
Regina, sublimi flagello superbam Chloën elato fla
Tange Chloën semel arrogantem. gello.

ODE XXVII. AD GALATEAM.

Eam & navigando deterret, praesertim exemplo Europae.

IMPIOS parrae recinentis omen Sceleratos deducat augu
Ducat, et praegnans canis, aut ab agro [344]rium parra cantum iteran
tis, et canis gravida, vel
Rava decurrens lupa Lanuvino, lupa rufa veniens ab agro
Foetaque vulpes: Lanuvino, et vulpes catulos
Rumpat et serpens iter institutum, 5 emixa. Anguis quoque viam
incoeptam remoretur, cum
Si per obliquum similis sagittae velut sagitta è transverso
.ANNOTATIONES.

Graecum nomen 'Aegod irn, nam 'aºgº, spuma Impii iter facturi triste quodlibet auspicium
dicitur. habeant, pro suo malo merito: tibi vero, Gala
7. Funalia.] Noctu amatores ad amicarum tea, fausta quaecumque adsint.
fores, accensis facibus pergebant, atque illas, Parra..] Ingratae et infaustae ſuit vocis par
his demum extinctis, occentabant. Pers. Sat. ra avis; quae vero, fuerit, illa, minime liquet.
v. 166. Quibusdam mesange, aliis vanneau, aliis aliter
Chrysidis . . . ante fores extincto cum appellatur, Angl. A JAY. Plin. lib. xi. 37
face canto. init. volucribus apices diversi quidem generis:
Wide supra Od. 10. hujus libri. Phoenici plumarum serie . . . Phasiana, cor
Vectes, et arcus, &c.] His scilicet armis niculis: praetered parra (alii tamen legunt,
atolue instrumentis quatiebant effringebantgue parra) quae abillogalerita appellata quondam,
fores meretricum occlusas. Wide supra Ode 14. posted Gallico vocabulo etiam legioni momen
sub finem. Et lib. i. Ode 25. Apud Terent. dedit alaude. Dedit cirros Pico quoque Mar
in Eunucho, Thraso Thaidis a des expugnatu tio, &c. Lib. vero xviii. cap. 29. manifestè ac
rus, Procede, inquit, huc cum vecte. Belle Cato disertè scribit, acem parram, oriente Sirio,
vecticulariam appellat vitam furum, qui vecte ipso die non apparere, donec occidat.
parietes domorum soleant perfodere. Recimentis.] Quaedam aves cantu omen fa
9. Beatam Cyprum.] Insulam, de qualib. i. ciebant, utmoctua, corvus, cornix, picus, par
Ode 3. ra; hinc oscines, quasi oricines: aliae volatu
Beatam.] Welopibus, vel patrocinio Vemeris. et alis, unde alites ac praºpetes dictae; ut
10. Memphim.] AEgypti urbem, in quâ cele-- aquila, vultur, milvus, accipiter, alia:Que altum
bre Veneris templum, teste Strabone, lib. xvii. volantes. Virg. AEmeid. iii. 361.
Carentem Sithonid nice.] Ea regio utpote Et volucrum linguas, et praepetis omina pennae.
fervida non habet nives, ut Sithon Thraciae 2. Praegmans canis, aut, &c.] Veteres super
mons. Virg. Eclog. x. 66. stitiosi multa quidem ominosa existimabant
Sithoniasque nives hyemis subeamus aquosae. nullā aut leviratione; ut si quid male cesserat,
11. Regina.] Mentium dominatrix Venus. cum v. g. praegnans canis occurrisset, inde ta
Sublimi flagello, &c.] Ictu vehementiori per lem occursum deinceps habuerunt infelicem et
cute; fastidium Chloës et superbiam tibi in mali ominis. Ejusmodiplurima proferthic Poe
gratam ulciscere: ferociam elide. Animad ta noster. Wide Alex. ab Alex.lib.v. cap.13. &c.
verte porrö amantium levitatem ac stultitiam. 3. Lanuvino.] Pro quolibet positum quibus:
Widebatur Horatius primö velle amores abji dam videtur; non ita very aliis, eo quod per
cere; ecce verb, seu amans, seu iratus, suppli illud ad viam Appian oppidulum iter erat Ga
cat Veneri, ut frangat Chloës arrogantiam, latea, Brundusium pergentis ad conscenden
eamque tangat, a quâ ipse spermebatur. dam ibi navem. Res exigui momenti. -

1 Ode gº º idem quod Od. 2. 5. Rumpal et serpens, &c.] Graecis axévruac,

ib. i. Latinis jaculus, serpentis genus est, ex arbori
1. Impios parrac, &c.] Haec Ode prae casteris bus in praetereuntes sese vibrantis ad modum
involuta, multum negotii semper Interpretibus sagittae. Allian. lib. vi. hist. animal. cap. 18.
facessivit; multum quoque habet gravitatis et Plin. lib. viii. cap. 23. Vulgatum est, inquit,
elegantiae. Quae et qualis sit Galatea illa, et jaculum er arborum ramis vibrari, mec pedibus
cur ita studiosè ad eam scribat- Horatius, tantum cavendas serpentes, sed et missili volare
haud motum est. * tormento.
Impios parra recinentis omen Ducat, &c.] 6. Similis sagitta..] Nolunt hic intelligi mis
204 Q. HORATII FLACCI -

equis pavorem injecit. Ego Terruit mannos. Ego cui timebo

cui metuam augur praevi
dens futura? priusquam a Providus auspex P
vicula pluviae proxima prae- Antequam stantes repetat paludes [345)
nuncia redeat ad paludes Imbrium divina avis imminentām, [346]
minime fluentes, votis vo 11
cabo corvum Oscinem corvum prece suscitabo

.4.N.YOTATIO.N.E.S.

silem ex arcu sagittam, quanquam nihil vetat, bus, ut ratum auspicium facere possint? Verúm
ut patet ex Annot. praeced. At placet indicari enimvero magna hujus observationis ranitas,
eam surculi partem in vitibus postremam et utait ipse Plin. modó cit. Et Cic. de Divin. ii.
superiorem, quae incurva et contorta serpentem Quac aulem est inter Augures conveniens et
refert, vocaturque sagitta. Columell. lib. iii. conjuncta constantia? /ld nostri augurii con
cap. 17. Plin. lib. xvii. cap. 21 Sagitta, vocan suetudinem, diacit Ennius.
tur surculi, cum intorti pangumtur . . . sagit Cüm tonuit lavum bene tempestate serenå.
tas serere minus utile, quoniam in transferendo ..At Homericus Ajax, apud Achillem querens
jacile rumpitur quod intortum fuit. de #:
7. Terruit mannos.] Exterruit equos currum modo munciat;
Trojanorum, nescio quid ho:
trahentes, in eos insiliens, eo modo quo mox
explicuimus. Mannus vocatur equus minor Prospera Jupiter his dextris fulgoribus edit.
ad manus facilis et obsequens. Torrentio est Ita nobis sinistra, Grails et barbaris dextra
gradarius equus, tolutim et sine equitis moles meliora esse ridentur. Quanquam haud ignore
tia decurrens. qual bona sint sinistra nos dicere, etiamsi der
Ego cui timebo Providus ausper?] Ita ſere tra sint. Sed certé nostri sinistram nominare
omnes codices. Sensus est; non est quod time runt (quod a sinendo dictum putant) externique
am tibi, Galatea: cum nullo sis crimine ob dertram, quia plerumque melius id ridebatur.
stricta, felici exitu ut et auspicio fluent tibi Wide Just. Lips. Elect. ii. cap. 2. Exhis, lec
omnia; nec non faustum tibi augurium et ego tor, vides non absurdam quoque sententiam
precabor navigare cupienti; sis ubique felix. priorem illorum, qui corvum oscinem abortu
Quod siliceat aperire quod sentio, malim certé, felix augurium fuisse scripserunt, tametsi ad
cum eruditis nonnullis, interrogationis notam lacvam esset; ubi et distinguendum aiunt in
expungere, et continuato sensu et oratione, ter Auguris dextram manum laevamque, et
jungere cum sequentibus hoc sensu: Ego mundipartem dextram acsimistram, cum Poetae
Horatius, si cui timebo auspex providus (ut nunc hoc, numc illo modo loquantur. Adde
tibi navigaturae timeo, Galatea) huic prece sus Plutarchum in quest. Centur. Rom. ita scri
citabo oscinem ab oriu Solis corvum, quo deter bentem; Cur aris sinistra est secunda? -

reatur à conscendendo mari, isto scilicet malo JNam sinistrum laevum significat. Potest etiam
augurio. Wide mox annotanda. deduci a verbo sinere. Eam igitur rem gua
8. Jusper.] Is augurium captans sedebat simit avem vocal vulgus sinistram. Cur
capite velato: lituum sine modo tenens adun ver) 2 An quëd JEnea in acie contra Mezen
cum, quo coeli regiones et certa spatia nota tium stanti fulgur à sinistră cictoriae inder mi
bat, quibus videnda ad se pertinere designa casset, in augurium id verterunt; ac deinceps
bat, &c. Alex. ab Alex. ante cit. Quam veró ita observant 2 Elenim Thebani citm sinistro
mundi partem spectabat augur: hinc enim suo cornu ad Leuctram hostem profligassent,
pendet multarum solutio quaestionum, nimirum deinde observárunt ut in omnibus conflictibus
ubidextra pars, ubi laºva constituenda; adeo sinistro cornu imperium tribuerent. ..?n polius,
que quod felix, quod infelix omen. Primi ut auctor est Juba, respicientibus orientem 4
Rom. Augures orientem spectárunt ab Alban quilo ad sinistram est, quam mundi partem
is et Latinis edocti. Patet ex Virg. AEn. viii. dextram et supremam habent—An quia ter
61. AEm. xii. 172. Subinde vero, ex Hetrusca restria et caduca caelestibus et divinis cium sint
disciplina, ad meridiem conversiomen capie opposila, putabant nobis ea quae sinistra sunt,
bant et auspicium. Wide Varron. lib. vi. Plin. Deos & devirſ, ostendere? Wide et Arnob. lib.
lib. i. cap. 54. Quae cum ita sint, ortus Solis iv. paulo post init. ubi lava naturá esse ulla
erateis ad lavam, occasus ad dextram: ergo negat egregie, Nec omitte quod Non. Mar
quod mox ait Horatius, Corvum ab ortu Solis cell. docet aliquando etiam laevum in bonam
oscinem, sinistrum infelixque augurium deno partem, et à levando dici.
tet. Adde quod vulgo putabantur auspicia 9. Antequam stantes repetal paludes, &c.)
corvi dextri ſausta, larvi infelicia: cornicis con Antequam tempestatem denunciet cornix ad
tra. Plaut. Asinar. infra citand. Item Aulul. paludes suo more volitans ac sedens: ibique
Scen. 20. Non temere est quod corvus cantat praesentiens imbrem divinansque et voce indi
mihi nunc ab lacrá manu, &c. Cic. de Divin. i. cans. Supra Ode 17, aquat augur cormiz dici
Quod augurium & dertrá corrus, a sinistra cor tur. Wide ibi annotata.
nic facial ratum 2 Et antea. Panaelius re 11. Oscinem corrum, &c.] Ore futura prae
irit Jupiterme cornicem à lavá corvum a cinentem. Wide Gell. lib. vi. cap. 6. Plin. lib. x
trá. camere jussisset? Et de Divin. ii. cap. 12. Pessima corrorum, significano, rim
Cºur aliis a dertrá, aliis a lacrá datum est avi. glutiunt rocem velut strangulati. Et lib. xviii.

*- -
 CARMINUM LIBER III. 27. 205

Solis abortu. ab oriente canentem. Esto

Sis licet felix ubicumque mavis, fortunata ubicunque volue
ris, Ö Galatea, et vive nos
Et memor nostri, Galatea, vivas; tri memoriam servans; et
Teque nec laevus vetetire picus, 15te nec pergere impediatsi
nister picus, mec cornix
Nec vaga cornix. vagabunda. At cernis quan
Sed vides quanto trepidet tumultu to fragore properet Orion
Pronus Orion: Ego quid sit ater declivis: Ego scio quam
periculosum sit Adriaticum
Adriae novi sinus, et quid albus mare, neque fallit Iapyx
Peccet Iapyx. 20 serenus. Conjuges et filii
Hostium uxores puerique caecos [347] hostium experiantur occul
tos motus Austri surgentis,
Sentiant motus orientis Austri, et et tumultus atri maris, ac
AEquoris nigri fremitum, et trementes litora ictibus fluctuum con
cussa. Ita etiam Europa
Verbere ripas. fallaci tauro commisit latus
Sic et Europe niveum doloso 25 candidum ; atque mare bes
Credidit tauro latus, et scatentem tiis refertum et apertos do
los expavit antè imperter
Belluis pontum mediasque fraudes - rita.
Palluit audax.

.A.N.YOTATIONES.

cap. ult. corvisingultu quodam latrantes, seque Caecos Sentiant motus orientis.Austri.] Meri
concutientes, si continuabunt, rentos; si rero dianum hunc ventum ignorat memo valde esse
carptim vocem resorbebunt, rentosum imbrem procellosum.
praesagiunt. Contra si abortu clare vocem Cacos motus.] Quidam interpretantur, noc
ediderit corvus, felix auspicium fuisse narrant turnos, eo quod noctu.luster, interdiu .1quilo
quidam. Wide supra Annot. tehementior et dustro majores fluctus
15. Mec lacvus vetel ire picus, Nec raga cor edundur. Plin. lib. ii. cap. 47, in fine. Alii le
niz.] Plaut. Asinar. Scen. 4. Picus et cornia: gunt orientis Hadi. De Hoedorum exortu
"ab lºvá est: corvus porr) (alias parra) a der tempestuoso, vide Annot. hujus libri Od. 1.
trá, consuadent. Plin. lib. x. cap. 12. Cornia: Stroph. 7. Nunquid vero sagax Poeta junxis
inauspicatae est garrulitatis, a quibusdam tamen set Hoedorum ortum cum occasu Orionis, quem
laudata. Id. eod. lib. cap. 18. Pici (Gallice pi modo attulit? Hic siquidem longe est post il
verts).Martio cognomine, insignes et magni in lum. Veruntamen quid vetat Horatium Ga
auspiciis—Ipsi, principales Latio sunt in latea, interminari Orionis, hostibus vero Hoe
auguriis a Rege qui momen huic ari dedit. . U dorum malignitatem?
nus eorum in capite Pratoris urbani L. Tuber 25. Sic et Europe, &c.] Wide me tibi contin
onis in foro jura pro tribunali reddentis, sedit gat id quod contigit Europae. Haec mansue
ita placide, ut manu prehenderetur. Respon tum et amabilem taurum conspicata, non est
déré Wates, exitium Imperii portendi, si dinit verita ejus tergo insidere, atque etiam maris
teretur; at, si examimaretur, Praetori. At ille inire fluctus et inambulare. At poemituit seri
arem protinus concerpsit; nec mult) post im us, cum se avectam longius sensit. Sic tu,
plevit prodigium. C. Coelio sive Laelio id tri Galatea, placidum nunc mare ultrö conscen
buit Frontinus in Stratagem. dis; at mox poemitebit te, cum turbatum ac
17. Sed vides quanto, &c.] Attamen & Gala procellis elatum intuebere. Europa a Jove in
tea, me temere te perfido committas mari; ani tauri formam converso decepta, avecta, vitiata
madverte imminentem ab Orione tempestatem. est; tu ab Iapyge, Austroque, ventis; et ab
18. Pronus Orion?] Devexus, ad occasum Orionº, Hoedoque sideribus noxiis poteris,falli.
vergens. De eolib. i. Ode 28. v. 21. lib. ii. Wide Herodot. Diodor. Sicul. lib. vi. cap. 15.
Ode 13. v. 39. Ovid. Metamorph. ii. Fab. ult. et Fast. v. Apol
Ego quid sit aler Adria novi sinus, &c.] lodor. lib. iii.
Cave etiam et time Adriatici maris navigati .Nivewm latus.] Candore insignis Europa
onem. Hujus ego pericula sum expertus, in celebrata est.
quit Horatius, cum Athenas profecturus, con 27. Mediasque fraudes Palluit audar.j Quae
scendi mare Brundusii. Tunc etiam intellexi audacter ac sine ullo metu tauri dorsum in
quid albus peccet Iapyr, quam saepe fallat et scenderat, tum expalluit cum in alto mari nil
decipiat ventus ille flans ex Apuliá, in Graeci practer undas et marina monstra aspexit. Haec
am pergentibus initio propitius, ac repente e et quae sequuntur è Moscho transtulit Horati
coelo sereno procellas ciens, et naufragia pa us, paritcrgue Ovidius, aliique. ScripsitTheod.
rans. De eolib. i. Od. 3. v. 4. Marcilius e Theocrito, quomiam inter hujus
21. Hostium uzores, &c.] In hostes vertan opera, Idyll. xix, reperitur inscriptum Eu
tur et irruant mala quaeque: a Galateå aver ropa, quod tamen Moschi esse non estam
tantur, bigendum. -
 206 Q. HORATII FLACCI
Paulo ante flores in pratis Nuper iº. studiosa florum, et
colligens texensque corrol-Debitae ymphis opiſex coronae,
las Nymphis meritas, noc
te parum lucida nihil as Nocte sublustri, nihil astra praeter
pexit nisi sidera et aquas. Vidit et undas.
**P.".
tam centenis urbibus S.
vali Quae simul centum tetigit potentem [348]
i...o.º. Oppidis Creten; pater Ö relictum
rens, nomen a filia neglec Filiae nomen, pietasque! dixit
tum, et pietasetiam relicta! Victa furore;
Unde et quo deveni : Uni
... ." … it minor Unde: Quð veni: Levis una mors est
flagitio virginum. An ex-Virginum culpae. Vigilansne ploro
perrecta fleo crimen foe
dum ? An scelere immu Turpe commissum : An vitio carentem
nem me decipit species ina Ludit imago 40
nis, quº dilºps" Pººja. Vana, quae portà fugiens eburnã
ana eburneam insomnium
emittit 2 An satius ... Somnium ducit? Meliùsne fluctus
longa tranare maria, an Ire per longos ſuit, an recentes
flores novos colligere * Si
aliquis modo tradat iratae Carpere flores f
ji tº finition, Si quis infamem mihi nunc juvencum [349]
conabor ferro discerpere Dedat iratae; lacerare ferro, et 46
acrumpere cornua juvenci
prius dilectinimium. Sine Frangere enitar modô multum amati
verecundia deserui pater Cornua tauri.

,
nam doºm; sº pºdoº Impudens liqui patrios Penates!
cunctor Inferos. O, si quis 50
Deorum audis ista, faxis Impudens Orcum moror! O, Deorum
Si quis haec audis, utinam inter errem
.A.N.YOTATIO.NES.

29. Nuper in pratis, &c.] Legentem pariter portà. Nam a zigar cornu, xºgaira, indeque
flores, cum rapta est a Dite, Proserpinam ex xgaiva, ºffectum reddo. Alii, quod eburden
hibent. Ovid. Metamorph. v. item Lucanus. sum nihilaue dat oculis pervium ; at contra
33. Centum potentern Oppidis Creten.] Hom. pellucidum cornu est; hinc illud mihil os
ix at aroxuy. Hinc Virgil. A neid. iii. 106. de tendit, hoc vero aliquid exhibet et indicat. Ali
Cretensibus, is per ebur, quod densest elephanti, significari
Centum urbes habitant magmas. os putatur; per cornu vero oculos, quia prima
Plin. lib. xii. cap. 1. Est Gortynſe in insuld oculi tunica ejus speciem refert; ac proinde
Creta jurta fonten platanus una, insignis utri hoc aliquid certi continet, illum autem non
usquelingua monumentis, ct nunquam folia di ita; nam quae oculis videntur, manifesta sunt;
mittens; slalimgue ei Graccia, fabulositas ad ac incerta quae aliemo ore ſamaque percipiun
fuit, Jorem sub ed cum Europa consedisse. tur. Wide Eustath. Macrob. in Somn. Scip.
34. Pater 6 relictum, &c.] Tandem plane lib. i. cap. iii.
deceptam se intelligens Europa, sic ingemuit: 42. Meliusne fluctus Ire, &c.] I'd est, potuit
Miseram me, quae insano tauri amori obsecuta me igitur vigilanti mihimelius videri tauri dor
patris domum reverentiamdue deserui so marisque longi fluctibus me credere, quam
37. Leris una mors cat I'irginum culpa..] in pratis otiose ludendo flores colligere? Vix
Scilicet irreparabilis est jactura virginitatis. same opinionem somnii excutere possum, in
Catull. Carm. lx. 46. quit stupens Europa.
Virgo dum inlacta manet, dum cara 47. Multim amati tauri.] Huic divinum
suis est; odorem spiranti, aut, ut ait Moschus, miti;
Cum castun amisit polluto corpore fiorem, formoso, blandienti libens collusit Europa ;
JYec puéris jucunda manet, mec carapuellis. contrectat, manibus spumam ab ore abstergit,
40. Imago Vana, qual portá fugiens eburnd.] osculatur, dein et dorso insidet. Taurus Eu
Post Homer. Odyss. xix. 562, alii Poetae fa. ropae lambit collum, ac demulcet puellam.
bulati sunt, duas esse somniorum portas, al Apud Ovid. autem Metamorph. ii. Fab. 13, ori
teram corneam, eburneam alteram , per hanc flores porrigit, cornua sertis exornat, pectus
falsa, per illam vera emitti somnia. Wide manu plaudit; gaudet amans. Meminit quo
Virg. AEneid. vi. 893. Hujus figmenti ration que Cic. de Nat. Deor. i. Non audeo dicere
em alii aliter investigant. Quidam in etymo pulchriorem esse me quam ille ſuit Taurus, qui
logia rem versari opinantur : ixit algae, inqui verit Europam.
unt, est decipio; hinc vanum cst insomnium & 50. Orcum moror.] Mori differo, mororque
W.” qua candenti nitens elephanto, ut ait debitam Orco praedam tradere.
irg. cit. Illud autem est verum quod e corneå 51. Utinant inter crrem Wuda leones.] Jam
**
 CARMINUM LIBER III. 27. 207
Nuda leones. nuda ambulem interleones.

Antequam turpis macies decentes Priusquam foeda tabes in

vadat pulchras genas, ac
Occupet malas, tenera-gue succus , delicatae praedae succus dila
Defluat praedae, speciosa quaero 55 batur, cupio formosa tigres
satiare. Infamis Europa,
Pascere tigres. absens pater instat; quor
Wilis Europe pater urget absens: sum mori differs ? Fran
Quid mori cessas: Potes håc ab orno gere cervicem potes ab istă
Pendulum zoná bené te secutà e orno suspensam obsequen
te tibi cingulo. Seu magis
lidere collum. placent cautes et scopuliad
Sive te rupes et acuta leto mortem expediti: age, com
[350] mitte te celeri tempestati,
Saxa delectant; age, te procellae nisi pensum dominae tra
Credeveloci: nisi herile mavis here vis tu Regis filia, at
que dari pellex herae bar
Carpere pensum, barae. Lugenti astabat We
Regius sanguis, dominaeque tradi 65 mus improbe ridens, natus
Barbarae pellex. Aderat querenti que laxato arcu : postguam
very satisludificata est, ait:
Perfidum ridens Venus, et remisso Modum pone furori et ar
Filius arcu. denti jurgio, quando tibi
Mox ubi lusit satis, abstineto juvencus odiosus cornua
Dixit) irarum, calidaeque rixae, 70 dabit frangenda. Ignoras
te esse conjugem supremi
Júm tibi invisus laceranda reddet Jovis: Omitte querimonias.
Cornua taurus. Disce altam sortem susti
- - -- - - t decet : divis
Uxor invicti Jovis esse nescis?
Mitte singultus: bene ferre magnam
i."ºt
lationem.
Disce fortunam : tua sectus orbis 75
Nomina ducet.

J.N.YOTATIO.NES. *

Europa non somniasse, sed re ipsa flagitium 69. Abstineto (Dirit) irarum, &c.] Tota
perpetrasse se agnoscens iram in taurum pri hatc strophe ironiam complectitur salsissi
mè, deinde very in seipsam vertit. Inam.
55. Speciosa quadro Pascere tigres.] A ſeris 73. Uacor invicti Jovis esse nescis 2) Apud
cito devorari exoptans, nuda et formosa illis Moschum ante cit. Jupiter ipse se Europae,
cupit objici; fortasse et pºenas luere vult eam, qualis sit, aperit, et consolationem adhibet,
qua culpte et turpi commisso ansam praebue quamvis in tauro latens.
rat, formam nempe et pulchritudinem. Porrö 74. Bené ferre magnam Disce fortunam.]
tigres ac leones memorat, quales omnino bel Vel tolerare gravem animi dolorem ; vel re
luas Creta non habet aut nutrit; verum attoni giam fortunam sustincre actueri. Nam scri
te, iddue citra notam ignoranti, virgini mon bunt quidam Jovem (alii dicunt, Xanthum)
est indecorum. Cretae Regem nave, cui taurus appellatio et
57. Pater urget absens.] Conscia mens ex insigne fuit, Europam rapuisse, atque ex Phoe
probrantem scelus patrem flagitiosae mihi ex nicia in Cretam abductum uxoris loco habu
hibet durum perinde at justum vindicem; ea isse. Alii paulo aliter, à Cretensi Rege no
que me imago urget et torquet. mine Tauro, illatis in Phoenician armis, vic
58. Potes hac ab orno, &c.] Vitam infamem tore, Europam regis Creta, filiam cum aliis
potes finire laqueo et suspendio vel praecipitio, puellis captivam ºsse transportatam. Vide
seu in mare seu in scopulos acutos. Euseb. &c. Coel. Ithodig. lib. xvi. cap. 17.
63. Nisi herile mavis Carpere pensum.] Nisi Apud Lycophronem, inquit, taurus qui rapuit
mavis servire, et lanam in fila ducere ab herå Europam, non aliud est quam ravgººgºv
certo pondere traditam ad opus diurnum, tu ‘rāraaa, id est, tauri formā praesigme navi
regio sanguine progmata: mimirum Agenoris gium.
Phoenicum Regis filia; quae mater ſuit Minois 75. Tua sectus orbis .Nomina ducct.] Orbis
ac Rhadamanthi. -
in duas vel tres divisi portiones (nam olim alii
66, Pellez.] Mariti concubina. aliter senserunt) una pars de tuo nomine ap
4derat querenti Perfidum ridens Venus.] pellabitur Europa. Ex vulgata opinione. Nam
m in has querelas erumperet Europa, pro alioquin Herodot. scribit, Wemini mortalium
pe stans Venus ridebat virginem dolis quitlem constare unde Europa momen adepta sit, mist
deceptam suis ac filii Cupidinis, qui clim sat dicatural Europá Tyrid (aliis Syria) momen
"ulnerum intulisset, arcum remiserat. accepisse regioncm anted nomine carentem;
**
208 Q. HORATII FLACCI
ODE XXVIII. AD LYDEN.
w

Diem Neptuno sacrum hilariter esse transigendum.

Quid melius agº is FESTO quid potius die
Neptuno sacrā Profer,
[35]]
Lyde cita, Caecubum, re Neptuni faciam *Prome reconditum,
motum, atque severitatiob- Lyde strenua, Caecubum,
firmatae vim infer. Wides
mediam diem recedere; et Munitaeque adhibe vim sapientiae.
tamen cunctaris detrahere Inclinare meridiem [352]
ex apotheca inutilem cadum Sentis 2 ac, veluti stet volucris dies,
Bibulo Consule conditum ;
quasi consistat tempus fu Parcis deripere horreo -

gax. Age alternis canemus Cessantem Bibuli Consulis amphoram *

Neptunum, et carruleos Ne-Nos cantabimus invicem
rendum capillos. Tu citha
ra incurva sarpius cantabis Neptunum et virides Nereidum comas: 10
Latonam, atque tela Diana Tu curvá recines lyrā
velocis:
Latonam, et celeris spicula Cynthiae :
.4.N.N’OTATIO.NES.

illam porró er Asia certé fuisse, in hanc verö 3. Lyde.] Eadem fortasse quae supra Od. 11.
minime commeåsse terram, quat nunc à Grae Stroph. 7. ubiquidem obstinata, hic very faci
cis vocatur Europa, sed a Phºenice tantium in lis et amica. -

Cretam, et & Creta in Africam. Apud Mos Caecubum.] Vinum eximium, de quo Jib. i.
chum anteå cit. Idyl. initio, refertur, dum ad Od. 20. v. 9.
huc virgo in Phocnicia versaretur Europa, in 4. Munitaeque adhibe rim sapientiac.] Animo
somnis sibi videre visa terras duas, Asiam, et a matura serio et a mugis voluptatibusque alie
alteram ei oppositam, de se contendentes, mo vim adhibe; remitte aliquid de tua indole
muliebri forma erant: harum altera peregri serviori; mecum vaca hilaritati, vino, jocis.
no vultu et habitu; altera similis crat indige 5. Inclinare meridiem Sentis.] Wides Solem
nae, atque, ut filiam magis vindicabat, quod jam descendere, et peracto medio cursu ver
eam genuisset ac nutrivisset; verum altera va gere ad occasum. Dies jam media abiit; coenae
lidis contendens manibus trahebat non invi hora carpenda est.
tam, quod easibi fato destimata esset, &c. 7. Horreo.] Graece &gt;&v. Ita vocatur locus
Sectus orbis.] Fama fuit orbem quondam to rebus condendis et servandis idoneus. In su
tum continentem extitisse; at irrumpente sub perioribus apothecis condi solere vasa vinaria
inde ad Herculis columnas Oceano sectum ac jam dixi Od. 8. et 21. hujus libri.
divisum? et hinc mare Mediterraneum esse. 8. Cessantem amphoram.] Satis veterem.
Plin. lib. ii. cap. 90. Oceanus in totum abstu Bibuli Consulis.] Sub consulatu Bibuli anno
lit terras. Primium omnium ubi .1tlanticum U. C. 604. in horreo conditam : quo quidem
mare est, si Platoni credimus, immenso spatio. tempore Horatius puerulus erat. Vinum igi
Etlib. iii. Proëm. Africa: Abyla, Calpe Europae tur illud debebat esse maturum. Jam notavi
claustra, laborum Herculis metae. Quam ob nec semel veteres consuevisse actatem vini de
causam columnas ejus Dei rocant indigena; cre signare nomine Consulis tunc Rempublicam
duntgue perfossas erclusa anted admisisse ma administrantis. Sunt qui Horatium velinthic
ria, et rerum natura, multisse faciem. Et cap. jocari, ac per vocem cessantem alludere ad Bi
1. rursum, Oceanus, inquit, hoc quoddictum est bulum cum Julio Caesare Consulem, nihil veró
spatio Atlanticum mare infundens, et avido Consulis agentem : quemadmodum marrat
mealu terras, quacumque venientem exparére, Suetonius Jul. cap. xx. vide locum, et in eam
demergens, resistentes quoque flexuoso #. rem Epigramma ibi relatum.
anfractu lambit, Europam vel maxime recessi 10. Neptunum.] Quandoquidem ejus festo
bus crebris ercavams. epulabimur, hunc sane celebrare aequum ſue
ºpe XXVIII.-Metrum idem
lib. i.
quod Od. 3. rit, Deum maris, marinasque Nymphas pari
ter JYereides, Neret filias. Harum nomina re
1. Festo quid potius die, &c.] Quid aptius et censet ad triginta tria Homerus Iliad. 7. non
convenientius diei festivo, quam genio indul longé ab initio.
re? Virides.Neretdum comas.] Obmaris colorem.
2. Neptuni.] Hujus festum agebatur Roma, 11. Tu curvá recines lyrd, &c.] Tu, Lyde,
die Julii vicesima tertià. Meminit Plin. lib. cantabis Deas partui praesidentes.
xviii. cap. 12. Athenis autem dies octavo cujus Curvd lyrá.] Videlib. i. Od. 10.
libet mensis erat Neptuno sacra. Alex. ab 12. Latonam.] Diana et Apollinis matrem.
Alex. lib. iii. cap. 18. - Celeris spicula Cynthia..] Celebrabis Dia
Reconditum.] Ideoque pretiosum et opti nam venatricem, spiculis feras configentem,
mum.
et celeri cursu assequentem: quae a Cyntho
 CARMINUM LIBER III. 29. 209

Summo carmine, quae Cnidon Ultimo cantu dicetur Ve

Fulgentesque tenet Cycladas, et Paphon nus, quae Cnidum obtinet
Junctis visit oloribus. 15
et Cycladas emicantes, at
que junctis cygnis adit
Dicetur merità nox quoque naeniä. Paphum. Nox etiam ca
netur apto carmine.

ODE XXIX. AD MAECENATEM.

Invitat eum ad frugalem canam ; et opum contemptum laudat.
O, Maecenas, proles He
TYRRHENA Regum progenies, tibi [353] trusca Regum, jam pridem
Non antè verso lene merum cado apud me tibi est dulce vi
Cum flore, Maecenas, rosarum, et num in amphorā, non hac
tenus inversa, cum floribus
Pressa tuis balanus capillis rosarum, et balanus ex
Jamdudum apud me est. Eripe te morae: 5 pressa tuis crinibus. Sub
trahe te cunctationi : ne
Neu semper udum Tibur, et Esulae continuo spectes humidum
Declive contempleris arvum, et Tibur, et pronos agros
Telegonijuga parricidae. Esulae, collesque Telegoni
parricidae. Relinque abun
Fastidiosam desere copiam, et [354] dantiam fastidium afferen
Molem propinquamºnubibus arduis. 10tem, et a des excelsis nubi
Omitte mirari beatae bus proximas. Intermitte
admirari fumum, et poten
Fumum et opes strepitumque Romae. tiam, tumultusque Romae
felicis.
ANNOTATIONES.

Deli insulae monte Cynthia dicta est. Lib. i. minum e glande unguentaria, non absinnili nu
Od. 21. v. 2. cis avellanae, quam ſerebat quaedam arbuscula.
13. Cnidon.] Cariae urbem, de quâ lib. i. Glans Latinis, 3a/aay& Graecis. Wide Plin.
Od. 30. init. lib. xii. cap. 21. lib. xiii. cap. 1. et 4. et alibi
14. Cycladas.] AFgaeimaris insulas, in orbem Pers. Sat. 4. lib. xxvii. Balantum Gausape
dispositas; undenomen. Widelib.i.Od. 14. v.ult. nuncupat balano defusum capillitium.
Paphon.] De ea urbe Cypri clarissimä lib. i. 5. Apud me est.] Tibi pridem destinata at
Od. 30. Init. que reservata.
15. Junctis oloribus.] Trahere currum We Eripe te mora.] Excute quaelibet impedi
neris dicuntur aliquando Cygni: sic lib. iv.Od. menta; nihilgue te remoretur, quo minus apud
1. v. 10. Purpureisales oloribus: alias columbae. me coenatum venias.
Propert. lib. iii. Eleg. 3. 31. et Apul. Metam. 6 JWe semper udum, &c.] Relinque tantu
lib. vi. paulo post initium: interdum passeres. lum aedes tuas excelsas, equibus prospicis Ti
Ita Sappho, Kaxoi º a zyov ºgovºof. bur, Esulam, etc.
16. Diceturmerità nor quoque nanid.]. Nox Udum Tibur.] Aquis abundans. Widelib. i.
etiam cantabitur merità nanid : vel quod in Od. 7. et 11. et lib. ii. Od. 6. imit.
ea epulis, lactitiae, voluptati operam dabimus; Esula. Declive, &c.] Vicinum Tiburi oppi
vel quod carmen erit lugubre, nocti tenebrosae dum, in declivi seu latere montis aedificatum.
ac tristi idoneum. De macnid lib. ii. Od. 1. v. 39.
8. Telegonijuga particide.] Tusculum La
Ode XXIX.-Metrum idem quod Od.9.lib. i. tii urbem duodecim millibus passuum a Romá
1. Tyrrhena Regum progenies.] Intereximias distantem, à Telegono Ulyssis & Circe filio,
Poèta nostri Odas hanc censebis, Lector, seu qui patrem imprudens occidit, conditam ad
versus ac poesin, seu reset materiam perpen radices montis, ita tamen ut in ejus jugo am
das. Dictio grandis; Stoica, mentis acdisciplinae plissima eminerent a dificia: vulgö Frascali.
explicatio gravis. Tuum, lector, ingenium, tua Ibidem etiammum extant magnificae procerum
sagacitas cattera non sine voluptate loquetur. villae Romanorum, et palatia bene multa.
..Tyrrhena Regumprogenies.]Ab Hetruscisreg 9. Fastidiosam desere copiam..] Ad modicum
ibus oriunde. Widelib.i.Od. 1.et20.ibiq; Annot. tempus desere rerum omnium copiam, quam
2. Non anté verso lene merum cado.] Plenus domihabes. Abundantia satietatem parit, hºc
vini cadus nec delibutus, mec resignatus, nec autem fastidium generat. -

dum suo locomotus. 10. Molem propinquam, nubibus arduis.]

3. Cum flore rosarum.] Serta et corollas e Vel sublimes ardes, vel turrim, quam habebat
floribus, ad convivia semper adhibuisse vete Maecenas in Esquilino monte, equa Nero spec
res, fuse dixi lib. i. Od. ult. et alibi. tâsse dicitur incendium urbis. Suet. Nero. cap.
4. Pressa tuis balanus capillis.] Et unguenta lxxxviii. incendium & turri Maecenatiand pro
pertinuisse ad hilaritatem pompanque convivii spectans, latus flamma, utaiebat, pulchril ine.
notum est ex dictis ibid. 12. Fumum.] Auram popularem, ambitio
Balanus.] Myrobalanum, unguentum bala nem, honores, vanam gloriam
15
210 Q. HORATIſ FLACCI
Nonrarajucunda opulentis Plerumque gratae divitibus vices,
varietas ºf nitide ºn in Mundaeque parvo sublare pauperum
exiguà domo pauperuin,
Coenae, sine aulaeis et ostro, 15
sine tapetibus et purpura,
vultum anxium porrexe Sollicitam explicuère frontem,
runt. Jam lucidus parens
Andromedae promit ardo
Jam clarus occultum Andromedae pater.
rem absconditum. Jam sae Ostendit ignem : jam Procyon furit,
vit Anticanis, acsidus Leo Et stella vesani Leonis, -

nis furiosi, Sole reducente Sole dies referente siccos.

dies aridos. Nunc pastor
astu fatigatus cum grege Jam pastor umbras cum grege languido [355]
languente petit umbras,
amnes, atque densa memo
et Rivumque ſessus quaerit, et horridi
ra Silvani hirsuti; et littus Dumeta Silvani; caretque
silens leves non habet auras. Ripa vagis taciturna ventis.
Tu laboras quis urbi status Tu civitatem quis deceat status,
conveniat, ac mentis anx
tus quid adversus Rempub Curas; et urbi sollicitus times,
licam moliantur Sercs, et Quid Seres et regnata Cyro
Bactriani Cyro subjecti, at
que Tanals seditiosus. Bactra parent, Tanaisque discors.

.4 N.YOTATIONES.

13. Plerumque gratae divitibus vices.] Na 23. Duneta.] Silvas suá densitate umbram
tura diverso gaudet. -
et frigus suppeditantes. -

14. Mundºgue carnar.] Paratum non ampli Silvani.] Dei silvarum.

tersed munditer convivium; ut habet Comicus. Horridi.] Caprimis pedibus, cornuto capite,
16. Sollicitam erplicuére frontem.] Fron corpore hirto et villoso. Wide suprā Od. 18.
tem scilicet moestitia in rugas contrahit, hila v. 1. ibique Annot.
ritas vero solvit et explicat. Carelque Ripa vagis taciturna ventis.] Nulla
17. Jam clarus occultum, &c.] AEstivos ar estaura, ne levis quidem spirat ventus ad ri
dores adducit ac notat sidus Cephei, quod ori pas fluminum.
tur 7. Id. Jul. ex Columell. lib. xii. Cepheus 25. Tu civitatem quis deceat status, &c.]
AEthiopum Rex inter sidera relatus cum Cas Dum quiescunt omnia, tu etiam laboras de
siope uxore, Andromede filia, et Perseo ejus statu Reipublicae constabiliendo. Atque otium
liberatore ac sponso. carpe tantillum, Ó Maecenas, urbis Praefecte
Occultum ignem.] Tum quod Cephei sidus De hac Maecenatis Praefectură Dio lib. xlix
poné minorem Ursam collocatum est: tum et ly. Wide et Vell. Paterc.lib. ii. Senec. Epis
quia circulo Arctico magna ex parte obtegitur: xciv. Cornel. Tacit. Annal. vi. Supra noster
Hygin. lib. i. Apollodor. Arat. &c. vel potius, Ode 8. v. 17.
quod ante non apparebat, jamdue ortum os Mille ciriles super urbe curas.
tendit se.
18. Procyon.] Latiné Anticanis, sidus quod 27. Seres.] Asia populi ultra Sinas, a Seri
ante Caniculam oritur, Idibus Julii. Columell. urbe dicti. Regio illorum Serica, hodie Cat
&c. ex Arato, Cicer. de Nat. Deor. ii. tay, serico opere inclyta. Wide lib. i. Ode 12.
sub finem. -

Geminis est ille sub insis Regnata Cyro Bactra.] Haec urbs primaria
Anticanis Graio Procyon qui nomine fertur. Bactrianae, Regionis Asia, inter Parthiam ad
19. Stella vesani Leonis.j Quintum est hoc Occasum et Indiam ad Ortum, Oxo flumine
Zodiaci signum, quod ingrediente Sole, inci alluitur: pars olim erat imperii Persarum.
pit savire Canicula insana dicta Persio Sat. iii. Cyro.] Hic filius Cambysis, Persarum as
5. ſortasse et alludit Horatius ad stellam Medorum, subindeque totius Orientis Rex,
quae in pectore Leonis oritur 9. Cal. Augusti. profanis imo et sacris literis celebratus, a
Columell. &c. -

Tomyri Scytharum Regimâ cum suo exercitu

20. Sole dies referente siccos.] Scaliger of. contrucidatus. Wide Justin. lib. i. &c. Para
ſensus epitheto, siccos, in fine versus, mallet lipomen. Esdr. Daniel. maxime very Isaiae cap
Sole graves referente luces. Age, vir gravis; xlv. 1, et seq. Harc dicit Dominus Christo mec
aestivos dies et calores Poèta vult indicare; at
Cyro cujus apprehendi derleram, ut subjician
hyemis graves perinde luces ac testatis. O, ante faciem ejus.gentes, et dorsa Regum rertam—
hypercritici conatus ingenii Ego ante te ibo Dabo tibi thesauros abscon
21. Jam pastor umbras, &c.] Priore strophe ditos et arcana secretorum, ut scias quia ego
anni tempestatem aestivam; häc autem diei Dominus, qui roco nomen tuum, Deus Israel
horam ferventissimam designat, nempe meri —accinri te, et non cognoristi me, &c.
diem, quo solebant pastores ct greges wmbras 28. Tanaisque discors.] Populi ad Tanaim
et frigora captare. Virg. Eclog. ii wietis impatientes, ad bellum proclives, inter
\
 CARMINUM LIBER III. 29 211

Prudens futuri temporis exitum Dii sapientes obscuristene

Caliginosa nocte premit Deus; 30 bris involvunt venturi aevi
sortem: deridentgue si ho
Ridetºlue, si tortalis ultrà mo plus quâna decet anga
Fas trepidat. Quod adest, memento tur. Sa bene mode

Componere aequus : caetera fluminis rari praesentia: reliqua di

labuntur instar fluvii T
Ritu feruntur, nunc medio alveo beris modo intra ripas qui
Cum pace delabentis Etruscum eté defluentis in mare
Thuscum, modó saxa cor
In mare, nunc lapides adesos, rosa evulsasque stirpes, et
Stirpesque raptas, et pecus, et domos greges, atque aedificia si
Wolventis una, non sine montium mul abripientis, haud sine
sonitu montium et silvae
Clamore, vicinaeque silvae; proximae ; quando immanis
Cüm fera diluvies quietos 0 eluvies solicitat fluvios tran
Irritat amnes. Ille potens sui quillos. Is compos sui est,
vivetgue hilaris, qui diebus
Laetusque deget, cui licet in diem wi
singulis dicere potest, Wixi:
Dixisse, WIXI: cras vel atrá
Nube polum Pater occupato, .º] crastină die Jupiter cºlo
producat vel obscura nubi
la, vel serenam diem: at
Vel Sole puro : non tamen irritum 5 nequaquam rescindet quic
Quodcunque retró est, efficiet; neque
b l
quid actum est, neque mu
tabit ac destruet quod se.
Diffinget, infectumque reddet mel attulit fluxum tempus,
Quod fugiens semel hora vexit. Fors gaudens rebus adver
Fortuna saevo laeta negotio, et sis, et obstinata ludere lu
Ludum insolentem ludere pertinax,
Transmutat incertos honores,
\\ -
50 dum petulantem, subvertit
dignitates caducas, jam mi
hi, mox alteri propitia.
Nunc mihi, nunc alii benigma.
\
.4.Y.YOTATIO.YES.

quese frequentius dimicantes, Parthi, Scythae, que augentes supra modum exundatione sufi ;
Sarmatae. De illo flumine Asiam ab Europa illi sunt Tinia, hodie Topino; Nar, hod. Teve
disterminante jam dixi. Wide Ode 4. hujus rone flu. Sabinorum; Pellia flu. Hetruriae, hod.
lib. stroph. 9. Paglia. Lege Plin. lib. viii. Epist. 17. ubi de
29. Prudens futuri temporis, &c.] Sapienter Tiberis frequentibus incrementis ita scribit.
Dii hominibus cognita esse futura noluerunt, Tiberis alreum excessit, et demissioribus ripis
sive me malis ante tempus torqueamtur : sive alte superfunditur—premit talles, innatat
ut incertà rerum expectatione penduli ad ip campis—Inde qua solet flumina accipere et
sos recurrere ac vereri moneantur. permista devehere, retro cogit, alque ita alternis
31. Ridetºue, si mortalis ultrà Fas trepidat.] aquis operitagros. Anio delicalissimus amni
Lib. ii. Ode 16. v. 25. um, ideoque adjacentiºus villis velut invitatus
Lactus in praesens animus, quod ultrà est retentusque, magná er parte nemora quibus in
Oderit curare. umbratur, et fregit et rapuit. Subruit montes,
32. Quod adest, memento Componere aquus.] et decidentium mole pluribus locis clausus, dum.
Praesentibus utere prudenter, recte, justè. amissum iter quaerit, impulit tecla, ac se super
33. Caetera fluminis Ritu feruntur..] Futu ruinas everit atque ertulit, &c.
rum tempus fluit, et sensim elabitur, rebus 43. Vizi.] Vox contemmentis mortem, in
modó pacatis, modó turbidis. quit diserte, suo more, Marcilius: sic AEmeid.
36. Nunc lapides adesos, Stirpesque, &c.] iv. 653. .
Exundans rapit omnia, cursu rapidiori lapides Viri, et quem dederat carsum fortuna, peregi.
arrodit et excavat, arbores extirpat, &c. Wide Posset etiam jungi cum vocibus praecedenti
Homer. Iliad. xi. 492. Lucret. lib. i. 285. bus in diem, eo sensu: is beatus semperdue
Fragmina dejiciens silvarum, arbustaque tota, latus deget, qui in diem vixerit, id est, qui
Dat somitu magnostragem, volvitgue sub undis praesenti tempore, hodiernáque die_utetur,
Grandia sara, &c. futuri et crastini minime anxius. Sufficit die;
Virgil. Æneid. ii. 305. malitia sua, inquit Christus in Evangelio.
Rapidus montano flumine torrens 49. Fortuna sºvo lata negolio, &c.] Vide
Sternit agros, sternit sata lata, boumque la lib. i. Ode 34. in fine. Juvenal. Sat. iii. 39.
ores ; Quales ez humili magna ad fastigia rerum
Præcipitesque trahitsilvas: stupet inscius alto Extollit, quoties voluit fortuna jocari.
Accipiens sonitum sari de vertice pastor. Et Sat. vi. 604.
40. Cum fera diluries quietos Irrilat amnes.] —Sial fortuna improba, &c.
Amnes scilicet in Tiberim influentes, ipsum. Secretumque sibimimum parot, &c.
15 +
 212 Q. HORATII FLACCI

leves alas movet, reddo

quae domavit, ac meå me
% resigno quae dedit, et meå
Laudo stantem: Quid silaudo manentem: si celeres quatit

virtute protego, atque ho uteſme involvo, probamque- 55

nestam paupertatem indo eriem sine dote quaero.
tatam peto. Sinavis gemat ºst fleum, simugiat Africis
Africis tempestatibus, non
ad me attinet confugere ad
vota luctuosa et precibus
3. ellis, admiseras preces
-

eetirrere et votis pacisci,

- - [358]

obtinere, me Cypriae vel

Tyriac merces mari avido - 1 - Ne Cypriae Tyriaeque merces
- - -- -
60
opes adjungant. Tumeliam Addant awaro divitias mari.
me securum ventus lenis ac
geminus Pollux per fluctus
iné me biremis praesidio scaphae
AEgaeos vehet ope navicula Tutum er Ægaeos tumultus
duos remos habéntis. V-Aur ºffet, geminusque Pollux.
º -
-

: , 8): XXX.

Carminº sººn gloriam atternam fore.

Absolvi opus are stabi
lius, EXEgº monumentum aere perennius, [359]

* ºvotation Es.
-

58. Laudo manentem.] Quamdi statema Montu preceposcis emacs, &c.

entmecum fortuna, laudo: quod sirecedat et 60. Cypria: Tyriacque merces.] Emporia
aufugiat, minime indignor. Illā'instabili, fir sciliceterant orbetoto celeberrima, Cyprus,
mus ego meå virtute haud movedrº, meä tram insula maris Mediter. de quá lib. i. Ode 3. et
quillitate non dejicior. Testibus oculis, ex Tyrus Syriae urbs maritima, portu commoda,
tant etiammum Commodi Impeãtoris (non olim quidem probe munita et dives, claritate
autem. Adriani, ut scripsit non nºmo) numis et magnitudine urbium Phoenicia praestantissi
mata aenea et argentea, quorum-pars altera ma, nunc in ruinis ſere jacet, et paucos habet
effigiem habet Fortuna, sedentis, dextra ſu incolas. Insula pridem erat freto quatuor
gitivi franum equi, lavă copia cornu tenen stadiorum divisa; ab Alexandro Magno con
tis, cum hāc epigraphe; timenti juncta est. Quint. Curt. lib. iv. Hujus
FOR TV N A E M A N ENT I. populi navigarunt primi, ex Tibullo lib. i.
Eleg. 7. v. 20.
Servantur in cimeliarchio Eudovici magni. Prima ratem rentis credere docta Tyrus.
55. Probamque Paupericm sine dote quaro.] Idem scribit Pompon. Mela.
Vulgatum erat de bonā conjuge inter probos 62. Tunc me biremis, &c.] Tum ego fractſ.
cffatum: Satis dotata, si ...; morata: Sic navi perditisque omnibus, biremi tantum
Horatius pauperiem ait se expetere velut fe modo scaphā vectus, nihilominus pacatá
licis vitae ducem: sibique videri satis dotatam, mente constabo perinde acsi Castor et Pollux
utpote probam. Wide supra Oden 16. A me duces affulgeant.
dio ad finem. 63. JEgacos tumultus.] Lib. ii. Ode 16. v.2.
57. Non est meum, si mugiat, &c.] Qui 64. Geminusque Pollur.] Separati dicun
opesavide quaerunt, ac paupertatem velut sum tur nocere fratres illi gemini; ambo vero si
mum fugiunt malum, ii medio mariet maufra mul propitia sunt et lucida sidera. Wide lib.
gii discrimine cum Diis paciscuntur, ne suae i. Ode 3. v. 2. et Ode 12. v. 25. Sunt qui alle
pereant merces; at ego, tametsi talibus in gorias hic somniant, putantgue Horatium al
angustiis fuero, nec opum jacturam timebo, ludere adid quod sibi contigerat: adeogue per
nec precibus redimere satagam, atque divitia JEgatos tumultus significare bella civilia. *
rum neglectu, paupertatisque homestae am quibus evaserat biremiscapha, idest, virtute et
plexu, tutus cro ac latus. Wide hujus libri innocentia subnixus, aspirante aurá et favore
Ode 3. init. gemini sideris, Maecematis nimirüm et Augusti.
Simugiat Africis Malus procellis.] Si navis Ode XXX-Metrum idem quod supra Od.
malus vel quassatus vel excussus fuerit seu 1. lib. i.
Africo vento, seu fluctibus maris Africam al 1. Ezegi monumentum, &c.] Carminum
luentis. volumen ingenii sui monumentum perenne
*
59. Votis pacisci, Ne Cypriae Tyriacque jactat, quo posteritati asternaeque memoria,
merces, &c.] Diis vota nuncupare, et dona commendetur. Wide lib. ii. Oden ult. hang
polliceri, si salvas praestent merces, impedi cum illā confer; et eundem utriusque scopum,
antgue nazifragium. Plin. lib. viii. cap. 16. eandemgue sententiam varia, dictione tan
Tune precipuus rotorum locus est, ctim spei tüm distinctam animadverte. Sanctus Hieron
nullus est. Pers. Sat. ii. 3 Epitaphium Paulae sic concludit; eregi mo
 CARMIMUM LIBER III. 30. 213

Regalique situ pyramidum altius; atque pyramidum construc

Quod non imber edax, non Aquilo impotens tione sublimius, quod º:
pluvia corrumpens nec Bo
Possit diruere, aut innumerabilis [860] reas violentus destruere
Annorum series, et fuga temporum. 5 queat, vel temporum lapsus
Non omnis moriar; multaque pars mei et longinquitas. Haud totus
interibo; et portio mei plu
Vitabit Libitinam. Usque ego posterå rima mortem effugiet. Ego
Crescam laude recens, dum Capitolium semper novus posterorum
laudatione augebor, quam
Scandet cum tacità virgine Pontifex. diu summus Sacerdos as
Dicar, quâ violens obstrepit Aufidus, 10 cendet Capitolium cum si
lenti virgine. Ubicunque rapidus Aufidus murmurat,
A.N.N. OTATIO.NES.

numentum aere perennius, quod nulla destru 3. Quod non imber, &c.] Imitatio est Pinda
ere possit vetustas, &c. rica, dictionis, Pyth. Ode 6. ubi Xenocrati pa.
Monumentum aere perennius.] Ita durant ratus dicitur laudum thesaurus, quem diru
monumenta literarum plus quam acreas statua. ere seu auferre nequeat vel hybernus imber,
ad memoriam collocatae. Nam Mariana de aut ventus, aut series annorum et lapsus tem
Cimbris trophaea potuit quidem abolere Sylla: porum.
Maronis autem et Livii scripta, quantumvis 6. Non omnis moriar, &c.] Nontam anima,
mixus sit, Caius Princeps absumere ac delere quam sui nominis immortalitati et memoriae
non valuit. velificatur Poèta noster.
2. Regalique situ pyramidum allius.] AFgyp 7. Vitabit Libitinam.] Superstes erit, eter
tiorum Regum opus et sepulchra fuére pyra nam durabit. Libitina ſeretrum significat. Est
mides; quarum nonnullae inter orbis miracula etiam funerum Dea, in cujus acde vendebantur
numeratae. Tres orbem terrarum implevére et locabantur quaecumque ad sepulturam per
famd: Regum JEgyptiorum pecunia otiosa tinebant. A libendo dicta, ex Varrone, eagen
stullaque ostentatio, inquit Plin. lib. xxvi. cap. quae Proserpina; nec etiam alia quam Venus
12, prope Memphim erant sitae ; unde Mar antiquis existimata, ut eaclem natalibus et
tial. Epigram. i. - morti Dea praesideret, atque principium finem
Barbara pyramidum sileat miracula. Memphis. que vitae in potestate haberet; quo fragilitatis
Herodot. lib. ii. eas describit accurate : humanae mortalium quisque admoneretur.
Unam, ait, quinque stadiis longam, decem Auctor Plutarchus in Numa et in Problem.
annis elaboratam, in aliam verö annos viginti Wide Coel. Rhodig. lib. xxix. cap. 18.
absumptos, &c. Ammian. Marcell. lib. xxii. Usque ego posterd Crescam laude recens.]
Pyramides admiracula septem protecta, qua Novis indies laudibus cumulabor a posteris;
rum diuturmas surgendi difficultates scriptor sicque velut innovata mei memoria semper in
Herodotus docet, ultra omnem omnino altitu clarescet, concidet nunquam, aut senescet.
dinem, quae hominibus confici potest ; erecta: 8. Dum Capitolium Scandet, &c.] Dum
sunt turres ab imo latissimac, in summitates sacra Roma fient in Capitolio, ac proinde
acutissimas desimentes; quae figura apud Geo quamdiu stabit urbs illa aeterma. Virg. AEneid.
metras ided sic appellatur, quod ad ignis spe ix. 448. -

ciem, toº rvgår, ut nos dicinus, extenuatur Dum domus. Enea Capitoli immobile sarum
in conum; quarum magnitudo, quoniam in
celsitudinem nimiam scandens gracilescit pau
**, jºrinº,
ebit.
pater Romanus ha
lathm, umbras quoque mechanied ratione con 9. Cum tacità virgine.] Quamdia et Wes
rumit. Wide Strabonem lib. xvii. et Diod. tales rite silentium observantes operabuntur
Sicul, lib. ii. cap. 2. Hic pyramidem ait maxi sacris, asternumque ignem fovebunt. Quibus
mam a Chemmi Rege extructam artificio et omnibus temporis diuturnitatem ac perpetui
opere mirabili, quae quatuor eral laterum, tatem indicat Horatius, quam sibi suoque
quorum quodlibet ab inferiori parte jugera sep spondet nomini. Comminiscuntur hic non
tem continebat. Altitudo .#. juge nulli Nympham illam, quam Numa colendam
raser tolleret . . . fermé annis mille, ut refe Tacitamgue appellandam samxerat, teste Plu
runt quidam; ut alii tradunt, amplius tribus tarcho; alii Edulia sacra aſſerunt, ad qua,
millibus quadringentis, ad nos usque ea moles singulis mensibus in Capitolium procedebat
integra permansit; ex Arabid longo admodum Pontifex. Sed quid haic ad rem? Sane quali
itinere advectis lapidibus constructa. Istam bet sacra intelligi par est, in Capitoliº peragi
se widisse adhuc stantem anno 1638, in consueta; nec prae ceteris Angeronalia, quae
sure peregrinationis narratione testatur Joan obtrudit Marcilius Angeronae silentii Deal, ur
nes Greaves Astronomiae Professor Anglus; bis etiam inter tutelaria numina, ex Macrob.
eamque, tam interiorem quam exteriorem lib. vii. cap. 9.
egregie describit, qualem inspexit ac dimen 10. Quà violens obstrepit Aufidus, &c.] In
sus est, vix paululum deformatam; altamgue Apulia, sua nempe patria, maxime cupit cele
dicit pedes ſere septingentos; et convenien brari Horatius. Est enim Aufidus Apuliae am
tem Diodori mensuram seu metiemdi rationem mis, hodie dicitur Oſanto, ex Apennino defluit
asserit, &c. in Adriaticum mare
214 q. HoRATH FLAcci
wel Daunus aquarum egens Et quâ pauper aquae Daunus agrestium
rusticis gentibus dominatus Regnavit
populorum, ex humili potens
est; ego clarus e tenui me
morabor Alcaicos Princeps ABolium carmen ad Italos
versus [36]]
primus transtulisse ad La-Deduxisse modos. Sume superbiam
tinum carmen. ..lºſe, Mcl 15
pomene, partam virtutibus Quaesitam meritis, et mihi Delphică
magnitudinem assume, ca- Lauro cinge volens, Melpomene, comam.
- -

pillosque meos circumda ultro laurea Delphica.

.A.Y.Y.O.T.1TIO.YES.

11. Daunus.] Hic Turmi avus regnavit in claritatem et nominis amplitudinem evasit,
Apuliá, quae et ab eo Daunia vocata est. Fuit per ingenii opes ac benignam renam, de qui
etiam fluvius eo nomine appellatus. lib. ii. Ode 18. v. 10.
Pauper aqua..] In Apulia nimirum ſervent 13. Princeps ºf olium carmen ad Ilalos De
aestus et calor, inclue est arida valde regio, durisse modos.] Vel inde nominabor passim,
ac penuria aquae laborat; unde siticulosam quod primus Alcaicos versus Latine scripse
Apuliam, vocat noster Epod. 3. v. 16. Vide rim, ad imitationem Alcaei e Lesbio insulā, in
lib. i. Od. 14. qua regnavit AEolus. Wide lib. ii. Od. 13.
12. Regmarit populorum.] Phrasis Gracca 14. Sume superbiam, &c.] Suam alloquitur
*Cazia was ray xaay. Legunt alii ex Manu Musam Poeta ut semetipsam ostendat. Gran
scriptis plerisque codicibus, regnator populo des assume spiritus, inquit; ostende tuam no
rum. Quod referendum erit ad vocem Dau bilitatem; mihique texe et impone coronam
tºº. e lauro sacrā Apollini, quicolitur editºlue ora
Er humili potens.] Libertiniscilicet generis cula apud Delphos, urbem Achaiae, ad Parnas
Horatius, exhumili fortuna in summam ſamae sum montem.
-
-

Q. HORATII FLACCI
CARMINUM, SEU ODARUM,
LIBER QUARTUS.

ODE I. AD VENEREM.

JEtate suá se jam rebus Pencris haud esse idoneum.

InTERPRETATIo.
Interrupta dudum Venus, INTERMISSA, Venus, diu, [362]
iteruni praelia indicis. Ab
stine, oro obtestorque. Non
Rursus bella moves. Parce, precor, precor.
sum qui eram sub dominio Non sum qualis eram bonae
benignac Cymarae. Crudelis Sub regno Cynarae. Desine, dulcium
parens amorum suavium

.A.N.YOT-1TION’DS.

Metrum idem quod Od. 3.lib. i. Intelligendus fortasse est Suetonius de edito
1. Intermissa.] Suetonius in vità Horatii ita in lucem potius, quam de conscripto, postalios
scribit: Scripta quidem ejus usque adeo pro tres, quarto hoc libro.
bavil mansuraque perpetuſ) ... Augustus 2. Parce, precor.] Per aetatem se excusat,
ut non modó seculare carmen componendum abiisse juveniles nimirüm ludos et artes, qui
injunzerit, sedet Windelicam victoriam Tiberii bus pollebat, dum ambeat Cynaram meretri
ique privignorum: cºnque coºgerit prop cem speciosam in primis, et ab ea diligebatur
ter hoc tribus carminum libris er longo inter maxime; illam vocat proterram lib. i. Epist.
vallo quartum addere. In hoc tamen libro 7. rapacem Epist. 14. Hic appellat bonam,
quarto nonnullae sunt Odae, quas constat esse vel significans forma egregiam et perfectam;
factas ante quasdam prioribus libris conten vel quia immunisei placuerat, ut scribit ip
tas; v. g. 12. hujus libri ante tertiam lib, i. se citato loco, id est, sine ullā premiorum
 º

CARMINUM LIBER IV. A 215

Mater sasva (, alpidinum, 5 paceme ... sub

Circa lustra decem flectere mollibus jicere dulcibus imperiis, cir
[363] ca decem i.e. 'ºus
Jam durum imperiis. Abi invitant te vota adolescen
Quà blandaejuvenum te revocant preces. tium amore plena. Oppor
tunius lascivies in aedibus
Tempestivius in domo Pauli Maximi; illuc velox
Pauli, purpureis ales oloribus, 10 cycnis purpureis, si cupis
Comissabere Maximi, aptum hepar inflammare.
Is enim juvenis et nobilis,
Si torrerejecur quaeris idoneum. et pulcher, et pro reis anxiis
Namgue et nobilis, et decens, haud mutus, ac multiplici
Et pro sollicitis non tacitus reis, industria praedilus, longe
Et centum puer artium, 15 portabit vexilla tua militiæ.
Et, cum rivalis domis amplis
Laté signa feret militiae tuaº. superior, ul victor gaudebit,
[364] prope lacus Albanos tee
Et, quandoque potentior marmore effectum locabit
Largismuneribus riserit aemuli, sub trabe e citro. Ibi thus
multum maso
Albanos propete lacus
Ponet marmoream sub trabe citrea. 20
Illic plurima naribus
Axxo TATIONES.
spe, cacterisque amatoribus antepositus fuerat. nes ſastiloquuntur: Vel hoc fidem non modo
5. Mater saeva Cupidinum.] Hunc versicu facit, sed prope superat, quðd plus trecenti ex
lum jam posuit lib. i. Od. 19. Wide ibi Annot. eådem hāc familia una die pro Republică ce
6. Circa lustra decem.] Delustro Annot. lib. ciderint; cum sibi unis Weientium expugna
ii. Ode 4. in fine. Est spatium quinque anno tionem demandari petiissent. Ovid. Fast. i.
rum: hinc annum aetatis sure quinquagesimum Unadies Fabios ad bellum miseral omnes
notat Poeta. Wide Alex. ab Alex. lib. v. cap. .dd bellum missos perdidit una dies.
25. Just. Lips. Elect. lib. i. cap. 27. 14. Pro sollicitis non tacitus reis...] In foro
10. Pauli Marimi.] Paulus Fabius Max sese, ex laudabili nobilium adolescentium
imus Consul Roma fuit anno urbis cond. 743. more, exercens agendis causis, defendendis
cum Julio Antonio, ad quem est inscripta se reis, de bonis, de vità periclitantibus, adeo
quens Ode. Vetus codex titulum quarto huic que solicitis; diserte perorams, bonis artibus
libro praefert; Ald Fabium Maximum Torrentio abundé instructus.
teste. 16. Late signa feret militiae tuæ.] Ovid.
Purpureis ales oloribus.] Venus curru vecta .Militiae species amor est, -

ab oloribus tracto, atque alitis modo volans et —savique labores

celeriter decurrens. Wide lib. iii. Ode 1. v. 42. JMollibus his castris et dolor omnis inest.
...] Magna est contentio deistà voce 17. Et, quandoque potentior, &c.] Ille verb
cum cycni plane sint candidi, non purpurei. Paulus, si quando per tuum, Ó Venus, favorem
Wel, purpureus vocabatur omnis color valde apud amicam plus valuerit, quam suus rivalis
nitens, qualis est cycnorum candor; unde et mumeribus pugnans, tum eriget tibi statuam é
mix purpurea dicitur ab Albinovano: vel, quod marmore in aede constructà e lignis pretiosis,
purpura etiam alba quædam erat. Plutarch. prope lacus.'llbanos ubi praedia ille habet.
in Alexandro, reſert Hermionicam purpuram 19. Albanos Lacus.] Non procul erant urbe
annis fermè ducentis repositam suum adhuc Româ civitas, mons, et lacus Albani. Cic. de
coloren servâsse; cujus haec afferebatur ratio, Divin. i. Veienti bello cum lacus Albanus
quod rubrae tinctura melle, candidae autem practer modum crevisset, responsum est, dum
oleo albo conſecta esset. Xenophon Paediae is lacus redundaret, si in mare flurissel, Ro
lib. viii. Cyro ſuisse ait tunicam é purpura mam perituram; si repressus esset, Veios. Inde
semialbam vel albo distinctam; xtrava rog admiralilis illa Albana: aqua facta deductio
9488, a to 6xivkov. Forsitan et color purpu est. Et de Divin. ii. ad utilitatem agri subur
reus attribuitur cycnis Venerem trahentibus, bani.Albana aqua deducta est.
T. ipsius Veneris est; per hypallagen. Apud 20. Sub trabe citred.] Duplex citrus arbor;
altera humilis et ſructifera; altera silvestris
acreontem’Aegºlan ºogººga. .
11. Comissaberé.] Comissari proprie est post et infructuosa, sed grandis; e qua fiebant ope
coenam et epulas jocari, ludere, lascivire; ra magni pretii, lecti, menste, trabes, &c. Wide
quanquam et significat post coenam luxuriose Plin. lib. xiii, cap. 16. Pers. Sat. i. 53. &c.
iterüm epulari, Sueton. Witell. cap. 13. Epulas Quidam legant, sub trabe Cyprid, quod multa
quadrifariam dispertiebat, in jentacula, pran erant arbores faciendis operibus, navibus prae
ia, coenas, comissationes. sertim fabricandis, idoneae, in insula Cypro
12. Jecur.] Injecore sedes amoris ac libidi Veneri sacrā, ut dictum est lib, i. Ode 1. et 2.
mis. Wide lib. i. Od. 13. et 25. 21. Illic plurima maribus Duces thura.] . In
13. Nobilis.] Fabia gentis claritatem om co templo, quod tibi consecrabitur, thus
216 Q. HORATII FLACCI
hauries, et recreaberis car Duces thura, lyraeque et Berecynthiae
minibus junctis citharaº, et Delectabere tibiae
tibiae Berecynthiae et fistu
lar. Ibi pueri cum puellis Mistis carminibus, non sine fistulá.
numen tuum bis in die col-Illic bis pueri die,
laudantes albis pedibuster
ram pulsabunt
Numen cum teneris virginibus tuum
liorum. Nunc ter,
me ritu Sa Laudantes,
neque pede candido
e
mulier, neque puer, neque
- In morem Saliám ter quatient humum.
facilis spes mutui amoris Me nec foemina, nec puer
oblectat, nec vino contem [sº]
dere, neque floribus caput Jam, nec spes animi credula mutui,
coronare. At quare, Ligu-Nec certare juvat mero,
rine, eheu! quare per ma
las meas fluunt aliquot stil Nec vincire novis tempora floribus.
left quare lingua disertain Sed cur, heu! Ligurine, cur
vocibus harsitat silentio non
decenti º Ego te nocte in
Manat rara meas lacryma per genas:
... m. ºrju. Cur facunda pariſm decoro
amplector, modôte perher
- -- Inter verba cadit lingua silentio 2
bam cantíſiº
*:::::::.*.*...
*ś, 6 crudelis, Nocturnis te ego somniis
- - osequor. Jam captum teneo, jam volucrem sequor
Te per gramina Martii
Campi, te per aquas, dure, volubiles. 40

ODE II. AD ANTONIUM IULUM.

Laudat Pindarum.

*::::..." "PINDARUM quisquis studet aemulari,

imitari Pindarum, [366]
.A.N.N.OTATIONES.

plurimum incendetur tibi, hymnusque canta Turpe sener miles, turpe senilis amor.
bitur musicis instrumentis. Lib. ii. Ode 15. v. 35. Cur facunda parium decoro, &c.] Quod
6. copia narium. etiam indicium amoris est ardentissimi, lingua
22. Lyraeque, &c.] Lyra ab Apolline vel alioqui facunda jam titubat, verbaque inter
Mercurio, fistula a Pane, tibia a Marsya fer cepta praefocantur; quod sané indecorum mi
tur inventa. In Berecyntho vero Phrygia: hi est. Virg. Æneid iv. 76.
monte matris Deûm sacra celebrabantur variis Incipit effari, mediaque in roce resistit.
instrumentis, tibia praesertim quae inde cogno 37. Nocturniste ego somniis, &c.] Inter som
men habuit. Wide lib. i. Ode 16. et 18. sub niandum te mente verso. Modò mihi videor
finem, et lib. iii. Ode 19. v. 18. et seq. amplectite, modó te fugientem persequi.
25. Bis die..] Manè et vespere tuas laudes 39. Per gramina Martii Campi, &c.] In
cament pueri cum teneris virginibus. Widelib. i. campo Martio exercebat se juventus cursu,
Od. 21. imit. luctatu, equitatione, deinde matatione in Ti
28. In morem Saliſm ter quatient humum.] beri proximo post exercitationem, ad pulve
Choreasetiam in sacris adhibitas annotavi tum rem sudoremdue detergendum, ut annotavi
alibi, tum lib. i. Od. 36. ubi et de Saliis Mar fuse lib. i. Od. 8.
tis Sacerdotibus. Ode II.-Metrum idem quod supra Ode 2.
29. Me nec foemina, nec, &c.] Vergens ego lib. i.
ad senium minus aptus sum amoribus, imo mec 1. Pindarum, &c.] Laudaverat Horatium
jocis et certaminibus poculorum. Sed neque Iulus Antonius, amulumque Pindari dixerat.
juvat me floribus coronari inter epulandum, ex Rescribit hanc Oden Horatius quâ mire Pin
more, de quo lib. i. darum extollit suprase, pariterque facuudian
33. Sed cur, heu! Ligurine, &c.] Me verb et modestiam expfromit suam.
eå tetate curtamen amore tuo incendis, 6 Li Pindarum.] Is Lyricorum antesignanus The
gurine, puer formä conspicue f Cur à Venus, bis in Boeotia natus, aura Barotica, id est, cras
rursus bella moves, post acceptam rudem et si, stupidi, insulsigue Boeotiorum ingenii famam
vacationem A tuá militiã? Siquidem annos et proverbium abstersit. Floruit circa Olym
quinquaginta natus sum, cur adjuvenilem me piadem 75. seu annis ante Christum 476. quo
lasciviam revocas. tempore Æschylus, et Anacreon. Dorice scrip
34. Manat rara meas lacryma per genas?] sit. Threnos ejus, Dithyrambos, et alia quae
Amor elicit lacrymas; paucas tamen, praepu. dam subtraxit nobis injuria temporum: restant
dore: mam ex Ovid. Amor, i. encomia, seu Olympia, Pythia, Isthmia, Nemea.
 tº ARMINUM LIBER IV. 2. 217

Iule, ceratis ope Daedaleå sublevatur alis cera com

Nititur pennis, vitreo daturus pactis auxilio Daedali, et
mari pellucido cognomen
Nomina ponto. praebebit. Pindarus abun
Monte decurrens velut amnis, imbres 5 dans alto sermone volvitur,
et rapide fertur instar flu
Quem super notas aluere ripas, minise monte labentis, quod
Fervet, immensusque ruit profundo pluviae supra consuetas ri
Pindarus ore; pas extulerunt. Lauream
Laurea donandus Apollinari, [367] Apollinis meretur, sive pro
fert voces insolitas in dithy
Seu per audaces nova dithyrambos rambis audacibus, scribit
Verba devolvit, numerisque fertur que metris liberis: sive ca
nit Divos, acReges Deorum
Lege solutis;
Seu Deos, Regesque canit, Deorum
ANNOTATIONES.

AElianus lib. xii, refert idem Pindaro contigis lib. i cap. 46. ubi etiam addit, Dithyrambici
se, quod Platoni, nimirum infantem expositum carminis stylum tumidum esse, plenumq; Bac
melle ab apibus nutritum: et alibi quinquies cho, numeris, et vocibus compositis, quas vo
in Poetarum commissionibus praelatam eita cant ampullas et sesquipedales voces; atque
men Corinnam, auditorum quidem inscitiã. idcircö audaces ab Horatio dici dithyrambos;
Memoria porro ejus tam venerabilis, ut Lace ab AEschylo vero carmen tumens, exultans, to
daemonii, Boeotiam vastantes, propter Pinda tum Bacchicum. Ibidemque ille affert Hege
rum, Thebis pepercerint. Alexander verb sandri Epigramma adversus Philosophos, ejus
Magnus cum earm urbem expugnâsset, domum modi vocabulis inflatum : sic incipit:
Pindari intactam servarijusserit. Wide Valer. 'Opévavarrarijat, invºk 27arv; 27 view, &c.
Maxim. Plin. lib. vii. cap. 20. Plutarch. in Ex Athenaeolib. xiv. cap. 6. non semper ve
Alexandro. Coel. Rhodig. lib. xxi. cap. 44. &c. teres, cum libarent, usi sunt dithyrambis, ver
Quisquis studet aemulari, &c.] Qui Pindarum sibus tumultuosis, vehementibus, concitatis; sed
contendit imitatione assequi, is eandem habe dumtaxat vino madidi, et Liberum patrem si
bit sortem cum Icaro Daedali filio, qui affixis invocarent: sin Apollinem, placide canebant.
ccrá pennis volare tentans in mare decidit, ac Unde Epicharmus lepide ibid. owk is 3134
de suo nomine Icarium fecit appellari. Wide aaºº, dy uſag rins, Nullus est dithyram
lib. i. Ode 3. lib. ii. Ode 20. ;: unm si bibas. Cicero. iii. de Orat.
2. Iule.] Dissyllabam alii faciunt istam vo Inde |. licentior et divilior flurit dithyrambus
cem, alii cum Passeratio synaloepham ponunt cujus membra et pedes sunt in omni locuplete
ex primä vocali vel syllabâhujus nominis cum oratione diffusa. Pindarus Olymp. Od. 13. Co
primâ precedentis versäs: quemadmodum lib. rinthis tribuit dithyramborum inventionem.
i. Ode 2. v. 20. in voce uxorius.
Wide infra ad 11. Numerisque fertur Lege solutis.] Non
vocem Antoni. quðd in dithyrambis nulla esset lex aut mensu
3. Vitreo.] Non absºre interpreteris, carruleo. ra pedum, sed quia magna erat metrum vari
5. Velut amnis.] Copiosa Pindari oratio si andi licentia; et quod in his Poetae vehemen
milis est fluvio exundanti. tiam impetumque animi potissimi Iueren
7. Imrnensusque ruit profundo Pindarus ore.] tur magisque attenderent modulationem car.
Quintil. lib. x. cap. 1. Wovem Lyricorum Pin minis, quam pedum certam ubique legem. Vide
darus longe princeps, spiritis magnificentid, Alex. ab Alex. lib. iv. cap. 17. sub finem.
sententiis, figuris, beatissimá rerum verborumq; 13. Seu Deos, Regesque canit Deorum San
copid, et veluti quodam eloquentia: flumine. guinem.] Pindarus enim Paeanas cecimit, seu
Propter quae Horatius eum meritó credidit ne hymnos in honorem Apollinis. Porro notat
mini imitabilem. hic Horatius praecipua Lyricorum argumenta,
9. Laured Apollinari.] Vid lib. iii. Od. ult. ut et ad Pisones Epist. v. 83.
in fine.
10. Dithyrambos.] Hymnus seu carmenerat JMusa dedit fidibus Diros, puerosque Deorum,
in honorem Bacchi, quiet ipse dictus est Di Etpugilem victorem, et equum certamine pri
mum,
thyrambus, quasi dic 6&ga: 'aasíčar, vel 'aa Et juvenum curas, et libera rina referre.
Saivar, bis vitae portas transiens, quia primúm
natus ex utero Semeles matris, deinde é Jovis Regesque.] Hieronem Syracusanum. Olymp.
femore, ut fabulantur. Alii alias etymologias Od. 1. &c. Deorum sanguinem. Reges Deorum
afferunt. Apage qui Syriacam originem in filii appellantur. Vel designat Poeta nostel
mere Graeciávoce expiscantur. Ingeniosé veró Herculem Jovis, et Theseum Neptuni filios.
Moses, eruditis iden, qui Bacchus intelligitur item Pirithoum A Marte genus trahentem, Pen
hâc appellatione Dithyrambi, utpote qui duas s Centauri cecidére. Wide lib. i. Ode 11.
quasi matres habuerit, ab alterå genitus, aquis #. Ode 4. De Chima-rá per Bellerophon
et morti ereptus alterå, atque educatus, scilicet tem. A Neptuno adjutum deletà, lib. viii. Ode
à filia Pharaonis. Wide Suidam. Scalig. Poet. 27. Piudarus autem Olymp. Ode 13.
218 Q. HORATII FLACCI
filios, a quibus centauri le. Sanguinem, per quos cecidere justă
gitimã cºde prostrati sunt, Morte Centauri, cecidit tremendae 15
attue extinctus est ignis Flamma Chimaerae : -
Chimaerae horrendae: sive
laudat eos, qui domum re. Sive quos Elea domum reducit [368]
deunt Eleå victoria gloriosi, Palma coelestes, pugilemve equumve
canitaue vel pugilem vel
equitem, ct donum eis tri- Dicit, et centum potiore signis
buitexcellentius statuis cen Munere donat:
tenis ; sive deflet adoles
centem morte ablatum nup Flebili sponsae juvenemve raptum
.."... iii. virtu. Plorat, et vires animumque moresque
tem animumque ac bonos Aureos deducit in astra, migroque
mores extollit usque ad coe Invidet Orco.
lum, atrisque inferis eximit.
o, Anton for is volatus ef. Multa Dircaeum levat aura cycnum,
fert, cycnum, Thebanº, Tendit, Antoni, quoties in altos
quotiescunque assurgit in
superas cali regiones. Ego Nubium tractus. Ego apis Matinae [369]
exiguus, velut apis thyma More modóque
dulcia in Matino monte
maxima sedulitate colligit, Grata carpentis thyma per laborem
sic ingenti labore condover- Plurimum, circa nemus uvidique
sus, prope silvas ºt fontes Tiburis ripas, operosa parvus
Tiburis humidi. Tu vates
eximius celebrabis Carmina fingo.
Concines majore poèta plectro
.4.Y.YOTATIONES.

17. Sire quos Elea, &c.] Quando laudat vic Thebas alluems in Ismenium devolvitur, Stra
tores in certaminibus apud Elidem Pelopom bo, &c. Hinc Dircaeus pro Thebano.
mesi regionem, seu pugilatu. Pindar. Olymp. 26. Antoni..] Iulus hic Antonius M. Antonii
Ode 7. 10. 1 1. seu equorum cursu, ibid. Ode 1. Triumviri ac Fulvia filius, post capsum extinc
et alibi multis locis. Virgil. Georg. i. 59. tumoue patrem, Augusti gratian nactus ejus
Eliadum mittit palmas Epirus equarum. etiam neptem duxit. Roma Consulatum ges
sit anno urbis cond. 743. cum Paulo Maximo,
Georgic. iii. 202. cui prior Ode est scripta. Dio lib. li.
Ad Elei metas et maxima campi 27. Ego apis Matinæ More, &c.] Ego Ho
Sudabit spatia, et spumas aget ore cruentas. ratius monita celsa peto, sed, velut apis infe
Elis, et Pisa quae et Olympia, urbes sunt Eli riora circumvolo, et flores humiles carpo: Ma
dis regionis: ibidem fanum Jovis Olympii, et tinus Calabriae mons thymo abundat, e quo
hudorum Olympicorum celebritas. Wide lib. i. mel optimum apes conficiumt. Eam porrome
Ode 1. v. 3. et seq. Annot. - morat Horatius regionem, quod non longe ab
18. Carlestes.] Lib. i. Ode 1. v. 5. Palmaque eå matus, ut dixi alibi.
nobilis evehit ad Deos. Gloria sublimes quasi 30. Uridi Tiburis.] Wide lib. i. Ode 7. et 18.
caelum Deosque attingunt. lib. ii. Od. 6. lib. iii. Od. 29. Od. vero seq.
Equumre.] Equus ipse, qui velociore cursu v. 10. Tibur aqua prafluunt.
ac permicitate sua victoriam pepererat, coro 31. Operosa parcus Carmina fingo.] Scili
nabatur etiam, nec non carmine pariter, ut cet opus accuratum sine magno labore nullym.
eques, celebrari consueverat. Pindar. Olymp. Deterere multa ac recidere, imo et recudere,
Ode 1. Pyth. Ode 3. stylumque sacpius vertere oportet, sarpe caput
19. Potiore signis.] Wide posteå, Ode 8. hu ctiam scabere, vivosque ungues rodere; ut
jus libri. plane docet moster lib. i. Sat.10. At poetastri
21. Flebili sponse jurememre raptum Plo carmen contra, ut canit Pers. Sat. i. 106.
rat..] Seu cum struit et componit Epitaphium .Nec pluteum cardit, nec demorsos sapit ungues.
sponsi morte praematurâ extincti, sponsaeque Parrus.] Animadverte, Lector, quam se de
luctum describit. primatistic Horatius, alias certe non medio
22. Mores aureos.] Castos, sanctos, antiquos, criter extollens sese. Wide Ode ult, lib. ii. et
quales attate aurea. iii. Etenim prae Pindaro se parvum dicit, et
24. Incidet Orco..] Oblivioni praeripit, im operosa carmina vix fingere, fortasse quod in
mortali memoriae consecrat. ops Latinus sermo multoque inferior ubertate
25. Multa Dirraeum leval aura cycnum.] et copia cedit Graeca lingua tanquam locuple
Pindarum alte volantem et suave camentem tiori.
instar cycni idem semper vigor, cadem vis 33. Concines majore poeta plectro Caesarem.]
sublevat et sustinet. Tu Iule, scribes elogia Caesaris, grandioristy
Cycnum.] Videlib. ii. Ode 20. lo, carmine heroico. Iulius Antonius heroicis
Dircaeum.] Dirce fons Boeotiae, item fluvius versibus Diomedeas conscripsit duodecimlibris.
 CARMINUM LIBER IV. 2. 219

Caesarem, quandoque trahet feroces Augustum carmine sublimi

Per sacrum clivum, merità decorus
Fronde, Sicambros:
Quo nihil majus meliusve terris
Fata donavére-bomique Divi,
Nec dabunt, quamvis redeant in aurum
Tempora priscum.
Concines º dies, et urbis
Publicum ludum, super impetrato
Fortis Augusti reditu, forumque
Litibus orbum.
Tum mea (si quid loquar audiendum)
Wocis accedet bona pars: et, O, Sol
Pulcher, O, laudande, canam, recepto
Caesare felix.
Tuque dum procedis, Ié triumphe,
Non semel dicemus, Ió triumphe,
Civitas omnis, dabimusque Divis
Thura benignis.
Te decem tauri totidemgue vaccae,
5 ori quoties debità insignis
corona ducet Sicambros
immanes per collim sacrum.
[370) Quo. Caesare grandius aut
pretiosius nihil fata et mu
mina propitia terris dona
verunt, aut donabunt, eti
40 amsi revocetur seculum ve
tus aureum. Cantabis fes
tos dies et communem lae
- titiasm civitatis, forumque
contentionibus vacuum, ob
reditum invicti Augusti di
Diis concessum. Tunc, si
45 canam aliquid auditu dig
- num cantus inel Inaxima
pars adjicietur: et beatus
dicam, Ó laeta, Ó celebris
dies, qua Caesar nobis est
redditus. Dum vero pro
grederis, Io triumphe, sae
50 pius repetemus, Io trium
[371] phe, omnisque urbs pari
ter; et adolebimus thura
-
numinibus propitiis. Te de
cem tauri et vacca totidem

Me tener solvet vitulus, relictà promissis liberabunt; me

juvencus matri subtractus,
Matre, qui largis juvenescit herbis 55 qui crescit in abundanti
gramine
.A.N.YOTATIONES.

34. Quandone trahet feroces, &c.] Cúm bri capticos elegerant. Sed omnia retrorsum.
subactos hostes in triumpho ducens, ascendet Pictor namque Drusus equos, pecord, torques
Capitolium, per viam sacram clivo Capitolino eorum, ipsosque in pra dam divisit ac rendidit.
adhaerentem, pergens, &c. 43. Augusti redilu.] Ex Hispania et ex bel
36. Sicambros.] Hos leviter si praeteriero, lo Cantabrico, quod multis annis protractum
piaculum admisisse videar, quippe quos ma fuerat. Lib. i. Od. 12. sub finem. lib. iii. Od. 5.
jores agnoscimus, mosque Francos ab eis or et 14. hujus etiam libri Od. 15. &c. reditum
tos. Illorum Regi Clodovaeo cum ad sacrum Augusti ex Gallia, cum Sicambros profligås
baptisma accederet, Remigius Rhemensis Prae set, hic intelligunt alii. Suet. Octav. cap. 20.
sul sanctissimus ita locutus fertur: Milis de Reliqua bella per legatos administravit, ut ta
pone colla Sicamber adora quod incendisti, men quibusdam Pannonicis atque Germanicis
incende quod adorásti. Gregor. Turon. Ger aut interveniret, aut non longé abesset. -

maniae Inferioris populi erant, Rheni accolae, Forum Lilibus orbum.] Ferias, justitium,
hodie Gheldrenses. Strabo lib. vii. &c. Feroces seu vacationem a litibus dirimendis et à foren
non sine ratione gravi Horatius vocat. Nam si strepitu, mos erat indici in ludis, festis, tri
Dio refert exercitus Romanos abei fusos, tan umphis, supplicationibus, adeoque in omni
tumdue terrorem incussum, ut adversus eos publica lactitia, vel etiam luctu.
Augustus profectus sit, et quos dare obsides, 45. Tum mea, si quid, &c.] Tum very sub
re composità, adegerit: unde seq. Od. 14. v. 51. limibus tuis carminibus, O, Antoni, meos etiam
Te caede gaudentes Sicambri qualescunque versus adjungam in tam solemni
Composilis renerantur armis. occasione, reverso incolumi e belli periculis
Addunt praeterea Centuriones Romanos ad Augusto, exoptato jam diu. Suet. Octav, cap.
exigenda tributa missos cruciab eis suffixos : 47. Reverlentem er provincid non solium faus
eorum veró mulieres, clim deessent lapides ja tis ominibus, sed et modulatis carminibus, pro
cendi, filios etiam parvulos humi allisos in sequebantur.
hostium oracontorquere non veritas. Wide Oros. 49. Tuque dum procedis, IJ triumphe, &c.]
&c. Tandem Sicambros tamen subegit Au-º Hoc reſerunt alii ad Iulum Antonium vel Prae
gustus, ac dedentes se tradua it in Galliam, at torem vel Consulem designatum; leguntºue,
que in proximis Rheno agris collocarit: Sue Durque dun procedis, sed absurde; alii ad
ton. Octav, cap. 21. L. autem Florus cap. ult. Augustum triumphantem. Verum ipso duce
sic testatur: Validissinas nationes Cheruscos, contextu, sane referes, ingeniose lector, ad ip
Suevos, Sicambros pariter aggressus est, qui vi
sum triumphum, quem sic interpellat Horati
ginli Centurionibus incrematis, hoc relut sacra
us procedentem: (), triumphe, dum procedes,
mento bellum sumpserant, aded certà victoriaeIo sacpius, Io repetemus, &c.
spe, ut pradam in antecessum dividerent. Che 53. Te decem tauri.] Tu, Antoni, summo vir,
rusci equos, Suevi aurum et argentum, Sicam pro Caesaris felici redditu a Diis impetrando
220 q. HoRATH FLAcci
propter meum votum azol In mea vota,
rendum. Is fronte a mu
latur Lunam incurvam ter Fronte curvatos imitatus ignes
tº an orn, ii. aru seen. Tertium Lunae referentis ortum,
tem; ea parte insuper con Quà notam duxit, niveus videri,
traxit notam, quae specta Cetera fulvus. 60
tur mive candidior, in re
liquis rufus.

ODE III. AD MELPOMENEN.

Se Poétică Facultate ab ed donatum immortalem fore.

O, Melpomene, quem tu QUEM tu, Melpomene, semel [372]
nascentem aspexeris semel
oculis benignis, eum mon Nascentem placido lumine videris,
...a..."...ital." I. Illum non labor Isthmius
mium certamen; non equus Clarabit pugilem; non equus impiger
acer victorem curru vehet Curru ducet Achaico [373]
Achaſco ;
ANNOTATIONES.

vovisti grandes victimas, quas voti reus mac de quo lib. i. Od. 7. v. 2. Ibidem erat sacrum
tabis; ego vero tenuis, immolato juvenco quem Neptuno fanum. Ludos illos instituit Sisyphus
promisi, voto solvar. Rex Corinthiorum, ut scribunt aliqui, in ho
57. Fronte curvalos, &c.] Describit juven norem Melicertae seu Palaemonis, aut Portuni
cum, quem parat sacrificio quod vovit. Lunae marini Dei; vel, ut alii referunt, Theseus in
paulo post novilunium similem dicit ob parvu honorem Neptuni aemulatione quidem Her
la cornua; et in fronte notam habere candi culis qui Olympia Jovi dicaverat. Wide Alex
dam stellae ad instar conspicuam. Sic Hom. ab Alex. lib. v. cap. 8. Plut. in Thesei vitā.
Iliad..!. Diomedis equum toto rufum corpore, Strab. Geo. lib. viii. Tit. Liv. lib. xxxiii. cap.
candida in fronte notă ad modum Lunae plenae 32. Isthmiorum, inquit, statum ludicrum aderal
rotunda, insignem exhibet. Et Moschus, in . . . quo certamina omnis generis artium riri
Idyll, quod Theocrito male ascribitur, ut alibi umque ac permicitatis visuntur . . . propter
annotavi, Europae taurum similiter flavum re opportunitatem loci per duo dirersa maria om
liquo fuisse corpore, at in fronte media orbem mium Graccorum undique conventus crat. In
argenteum refulsisse commemorat. iis victores pinu coronabantur, ex Plin. lib.
Ode III.-Metrum estidem quod Od. 3. lib. i. xv. cap. 10. Contra Coel. Rhodig. lib. vii. cap.
1. Quem tu, Melpomene, &c.] De hujus 10. Coronam Isthmiacam contexi ex apio con
Odes eximio lepore insigne est Scaligeri judi suèsse scribit. Et lib. xiii. cap. 17. in Olym
cium, quod retuli ad imit. Od. 9. lib. iii. Wide picis cotino (seu oleastro) in Pythiis lauro, in
ibi Annot. Nemeis selino virenti, id est, apio, in Isthmiis
.Melpomene.] Pro qualibet Musarum hanc selino item sed arescente solitos coronari. Ar
promit. De ea lib. i. Od. 24. v. 3. chias Poèta Epig. lib. i. de quatuor Graecia:
2. Nascentem placido lumine videris, &c.] certaminibus ita canit.
Desumpta ab Hesiodo aliisque Graecis senten "A6xa dº tºw, x&ruyó', wºxa, wixtya, rirwr.
tia. Placido lumine, svaavis’sgo; 344 a ruv. Sic 4. Clarabit.] Pro declarabit, inquiunt; nam
et Tibull. lib. ii. Eleg. 4. in fine. voce pracconis victorum nomina declaraban
Si modø me placido rideat JYemesis mea tur et pronunciabantur. Illud quoque verbum
vullu. usurpărunt apud Tull. de Divin. i. Poetre.
Huc facit quod scribit Juvenal. Sat. vii. 195. Jupiter excelsá clarabat sceptra corond.
islat enim, que Lucret. lib. iv. Virgil. Æneid. xi. 407. ait.
Siderate ercipiant mod) primos incipien —Crimen acerbat.
tem Pugilem.] Wide Annot. Ode superiori, stro
Edere ragilus, &c. phe 5.
3. Illum non labor Isthmius, &c.] Quem fa .Non equus impiger Curru ducet Achaico.]
cili et benevolo Musa vultu mascentem viderit: De curuli certamine, lib. i. Od. 1. v. 4. Non
is quidem non illustris erit pugilatu, quadri videturfacere ad rem quod nonnulli aſſerunt
gali cursu, aut alio Isthmiorum ludorum cer hic, in Achaia sacros agonas celebrari consue
tamine; non etiam bello clarus evadet: sed visse, in quibus qui vicerant, Hieronicae dicti,
nobilis erit poéta, ubique celebrior quam sint in patriam reducebantur curru quasi trium
illi Isthmică vel militari victoria. Eam very phali equis albis quatuor tracto. Apud Diod.
sibi gloriam a Musis concessam praedicat Ho Sicul, lib. xiii. Exacnetus Agrigentum invehi
ratius. tur; comites sunt bigae curules trecentre. Vi.
Labor Isthmius.] Certamen et victoriain lu truv. lib. ix. progem. Nobilibus athletis, qui
disiis qui tertio quoque anno, totius Achaiae Olympia, Pythia, Nemea, Isthmia vicissent
concursu, fiebant in Isthmio prope Corinthum, Graccorum majores ita magnos honores consti
 CARMINUM LIBER IV. 3. 221

Victorem ; neque res bellica Deliis 6 mec militare facinus impe

Ornatum foliis ducem, s ratorem ostentabit Capito
lio, frondibus Apollinaribus
Quðd regum tumidas contuderit minas, coronatum, eo quod super
Ostendet Capitolio: bas Regum minas fregerit:
Seu quae Tibur aquae fertile perfluunt, 10 Verum aqua foecundum
Tibur irrigantes et silvarum
Et spissae nemorum comae, densa folia AEoliis clarum
Fingent AEolio carmine nobilem. [374] versibus efficient. Proles
Roma, civitatum Reginne,
Romae principis urbium inter claros Poetarum coetus
Dignatur soboles inter amabiles me collocare dignatur ;
Watum ponere me choros: 15.jamgue minus aemulorum
morsibus vellicor. O, Musa,
Etjam dente minus mordeor invido. quae suavitatem eximite ly
0, testudinis aureae ra, meat somum moderaris'
O, quie mutisetiam piscibus
Dulcem quae strepitum, Pieri, temperas! cycni cantum dare potes,
0, mutis quoque piscibus si velis, illud omne ex do
Donatura cycni, si libeat, sonum! 20 no tuo est,
Totum mumeris hoc tui est,
.AN WOTATIONES.

tuérunt, uti non modø in conventu stantes cum nat Latine primum a se factos, ad imitationem
palmá et corond ferant laudes, sed et cum re Alcaei, de quo lib. i. Ode 32. et lib. iii. Ode 30.
tertamtur in suas civitates, cum victoria trium 13. Roma principis urbium Dignatur so
phantes quadrigis in mornia invehebantur, eque boles.] Intelligunt vulgo Romanorum posteros,
Republicd, perpetuá vità, constitutis rectigali vel Augusti privignos; scq eruditus mon nemo
bus fruantur. Sueton. Neron. cap. 22. Mor sensit dictionem esse à Graecis Hebræisque
et ipse aurigare, atque etiam spectari voluit ductam; ut enim hi filium hominis dicunt pro
. . . turn etian tra circo martino . . . 7tec con homine; sic noster Roma: sobolem dicit, pro
tenlu harum artium experimenta Roma, de Roma, urbium et orbis domina, atque ut Mar
disse, Achaiam petit. Cap. 23. Certamina de tialis ait, Terrarum gentiumque Deá.
inceps obiit omnia. Cap. 24. Aurigavit pluri 14. .hmabiles Watum choros.] Wel poetas ex
fariam, Olympiis etiam decemjugem. . . . sed cellentes et amari dignos, vel de rebus amabi
ercussus curru . . . nec ed secius coronatus libus carmine lyrico scribentes, puta de laudi
tit . . Decedens deinde provincian universam bus Divorum, de Heronm praeclare gestis, de
libertate donavii simulque judices civitale Ro vita seu hilariter exigendā, seu laudabiliter
maná, et pecunia granuli. Qua, beneficia e instituenda, &c
medio stadio, Isthmiorum die, suá ipse roce 16. El jam dente minus mordeor inrido.]
pronunciavit. Cap. 25, reversus & Gracid Ne Ex quo me Roma universa judicio suo proba
apolin . . . albis equis introit, disjectſ, parte vit watemque sanxit, jam mihi obtrectare
muri, ut mos hieronicarum est; simili modo acmuli desinunt: atque adeo virtute invidiam
..?ntium, inde Albanum, inde Roman . . . superåsse mihi videor. Wide lib. ii. Ode ult,
teste purpured . . . coronam capite gerens 17. 0, testudinis aurea, &c.] 0, musa, hoc
Olympiacam, dextrá manu Pythiam, &c. beneficium cum aliis bene multis tibi acceptum
6. Weque res bellica Deliis Ornatum foliis, refero.
&c.] Nec fortiter in bello gestis triumphans 18. Pieri..] Pierides Musae dicuntur vel à
coromabitur laurea sacrā Apollini apud Delum Pierio Thessaliae monte illis sacro ; vel ob fi
insulam nato - et eximiè culto. Wide lib. i. lias Pieri movem devictas, cum ausae essent
Ode 21. v. 10. ad cantum Musas provocare; quapropter in
9. Ostendel Capitolio.] Triumphans quisque picas mutate temeritatis poenas exsolvérunt.
inaurato curru per viam sacram vehebatur ad 19. Mutis quoque piscibus.] Utpote carentes
Capitolium, seu arcem Romanam, in monte vocalibus instrumentis, pulmone, arteria, gut
Tarpeio extructam, ob inventum ibi caput ture, muti sunt pisces. Arist. de Animal, Hinc
humanum sic appellatum. Illic Jovi Disque proverb. Pisce magis mutus; arová't gº'
gratias referebat, spoliaque de hostibus relata ray ix8way. Lucian. in Gallo, &c.
consecrabat. 20. Cycni sonum.] Plato in Phaedone testa
10. Sed qua, Tibur aquac, &c.] Sed insig tur Cycnos mortis tempore esse maxime cano
men eum facient carmina in amoeno Tiburis ros: idem Aristoteles quoque reſert. Hinc Ovid.
secessu condita, vel ejus loci descriptionem et Dulcia defecta modulatur carminalinguá
amoenitatem continentia. De Tibure aquis Cantator cygnus funeris ipse sui.
udo lib. i. Ode 7. v. 21. et lib. iii. Ode 29. v. 6. Plin. contra lib. x. cap. 23. Olorum, inquit,
Quode) sedere amaret Poeta lib. i. Ode 18.v.2. morte narratur flebilis cantus, falso, ut arbitror,
et lib. ii. Ode 6. v. 5. aliquot experimentis. Vulgari pariter opinioni
12.Éoliocarmine.] Lib.ii. Ode 13. v.24. Eoliis refragatur Athenaeus lib. ix. cap. 11. Coel
fidibus. Wide ibi Annot, Alcaicos versus desig Rhodig. lib. ix. cap. 5, scribit hºc: Canentem
222 Q. HORATII FLACCI
quod manu practereuntium Quðd monstror digito praetereuntium
ostendor Latina lyre aucº Romanae ſidicen lyrae :
tor; quod vivo, et probor,
si tamen probor, a te est Quod spiro, et placeo (si place0) tuum est.
mihi datum. º

ODE IV. DRUSI LAUDES.

Earum partem maximam dugusti institutioni attribuit.
Qualem volucrem fulmi
mis administrum, (cui sum QUALEM ‘ministrum fulminis alitem,
mus Deorum Jupiter dedit (Cui Rex Deorum regnum in aves vagas
principatum in vagabundas
aves, probatā cius fide in Permisit, expertus ſidelem,
Ganymede flavo) aliquan Jupiter in Ganymede flavo)
do juventus et paterna vir.
tus ignarum laboris expulit
Olim juventas et patrius vigor [376]
6
mido, vernique venti jam Nido laborum propulit inscium;
transactis imbribus timi Wernique, jam nimbis remotis,
dum docuère comatus in Insolitos docuère nisus
suetos; mox autem vis acer
rima infestum in ovilia per Venti paventem; mox in ovilia
pulit ; Demisit hostem vividus impetus; 10

Axxotatioxes.
cycnum pauci audirére, etiamsi vulgatior fama et dictio grandis, * capitead calcem elaborata;
lenet ingruente fatali momento twº wyzºra?:y, initium eo sublimius, quod videtur ahiquantò
x ai eduxora?oy, roce cantuque in primis ralere, perturbatius. Ordo est: Drusum sub Alpibus
auctor tamen, variae narrationis Allianus est, bella gerentein Rhaeti et Vindelici talem videre,
audisse quandoque se camentem cycnum. Sic qualem ministrum fulminis . . . . Juventus et
enim ait: ) & 3 s 23.73° x9xyzw in ºvara. De patrius rigor nido propulit . . mor in orilia
cycnis jam lib. ii. Ode ult. demisit hostem viridus inpetus, &c. qualemte
22. Quod monstror digito practercuntium.] caprea leomem ridit, denle novo peritura, &c.
Cicero Tusc. v. Lericulus same Demosthènes, Sensus auten est: Rhaeti ac Windelici culn
qui illo susurro delectari se dict bat aquam fe Druso bellantes talem eum conspexere juve
rentis muliercula', ut mos in Gracia est, insu miliardore ac paterno robore invictum ac for
surramlisque alleri. Hic est ille Demosthenes. midabilem, qualis esse solet aquila rex avium,
Quid hoc levius 2 Pers. Sat. i. 29. cum jam mido exire audet, primosque nisus ac
.1t pulchrum est digito monstrari, et dicier, impetus exerit, agnos mox et dracones rapiens
IIic est. ct expugnans. Idem Princeps adolescens tan
Tertullianus huc alludens de velandis virgini tà vi Rha-tos et Windelicos aggressus est, at
bus cap. xiv. scribit. Periclitari virginitatem, que oppressit, quantã leo capram aggreditur
citm digitis demonstrantium titillatur. pascentem et dilaniat.
23. Romana fidicen lyra..] Lyrici apud Ro ..Ministrum fulminis alilem.] Plin. Tib. ii. cap.
manos carminis auctor atque princeps lib. iii. 55. Solam & volucribus aquilam fulmen haud
Od. ult. jam cit. -
perculit: qual ob hoc armigera hujus teli fingi
24. Quod spiro, &c.] Non tantùm poèscos tur. Et lib. x. cap. 3. in fine: Yegant unquam
facultatem, sed et vitae usuram Musis debere solam hanc alitem fulmine eranimalam: ided
se profitetur. Wide lib. iii. Ode 4. Strophe 7. armigeram Joris consuetudo judicarit. De rap
Quod !". Quod Augusto et Maecenati to Ganymede per aquilam, seu per ipsum Jo
praecipue, tum etiam aliis probentur mea car vem aquilar specie, ut quidam volunt, vide An
mina, quod invidid sim major, lib. ii. Ode 20. not. lib. v. Ode 23, in fine.
v. 4. * usque ego posterå crescam laude re 8. Insolitos docuére misus.] Wolatum docent
cens, &c. lib. iii. Ode 30. v. 7. venti insolitum hactenus et nondum tentatum;
Si place0.] Ita modestiae veliſcatur Poéta, hinc ad primos illos nisus aeri se committere
quasi subdubitans adeo posse se principibus expavescit pullus aquilae alitumoue carterorum.
placuisse viris, quae laus est non ultima. 9. Moa in ovilia Demisit hostem ritidus im
1 Ode IV.-Metrum idem quod supra Ode 9. elus.J Cum primum vires suas expertus est
ib. i. -
in ovilia devolat agnumque rapit. Plin. modo
1. Qualem ministrum, &c.] Drusi Neronis cit. lib. x. Adultos pullos aquila persequitur, et
Augusti Casaris privigmi celebrat victoriam de longe fugat, aemulos scilicet rapina; et alioquin
Rhaetis ac Windelicis reportatam. Ejus autem unum par aquilarum magno ad populandum
virtutum gloriam fere totam derivat in Augus tractu indiget, ut satietur . . . . . rapta non
tum, cujus educatione et institutione laus om protini's ſerunt; sed primó depomunt; experte
nis ea Druso accesserit accreveritºue. Ode per que pondus tunc demum abount. Idem scribit
elegans, et regali mandato composita; stylus Aristot. Hist, Animal. cap. 32.
 a CARMINUM LIBER 17. 4.
223

Nunc in reluctantes dracones Il deinde predae ac certami

mis aviditas incitavit ad
Egit amor dapis atque pugnae: ..., verse dracones repugnan
Qualemve lactis caprea pascuis [377] tes; it qualem leonem jam
Intenta, fulvae matris ab ubere a lacte et uberibus fulvae
Jam lacte depulsum leonem, 15 parentis remotum capra
amoenis occupata pascuis
Dente novo peritura, vidit: aspexit recenti dente lami
Vidére Rhaeti bella sub Alpibus anda ; talem ad Alpes bel
la facienten Drusum wide
Drusum gerentem, et Vindelici: quibus runt Rhaeti atque Vindeli
Mos unde deductus per omne [378] ci; quibus mos omni aevo
Tempus Amazonia securi 20 manus armandi securi Ama
zonum unde fluxerit, inves
Dextras obarmet, quaerere distuli; tigare omisi; neque omnia
Nec scire ſas est omnia. Sed diu cognosci possunt. Verum
diu

.4.Y.YOTATIO.YES.

11. Nunc in reluctantes dracones, &c.] Plin.
cit lib. x. cap. 34. Aerior est cum dracone pug
na, multöque magis anceps, etiamsi in aere.
Ora hic consectalur aquila ariditate malefică ;
at illa ob hoc rapit ubicumque visum. Ille mul
tiplic: nexu alas ligat, itase implicans, ut simul
decidant. Plutarch. de Invid. et ait; tam grave
esse aquilis et draconibus odium inter se, ut
aggressi, multis urbium et castellorum oppugna.
tionibus, nec non directa quoque acie feliciter
functi, gentes locis tulissimas, aditu difficillimas,
numero frequentes, feritate truces, majore cum
periculo quam damno Romani crercitus, pluri
mo cum tarum sanguine perdomuérunt. Sue
ton. Octav, cap. 21. Rhatiam et Vindelicos
- - gentes Inalpinas, coercuit.
- - -

ne quidem interfectorum sanguis commiscea Drusun bella gerent em.] Claudius Drusus
tur, acsi confuderis, dissocietsese, ac seorsim Tiberii Neronis ac Livia ſilius anno 23 natus,
fluat. Ejusmodi certamen belle describit Hom. Rhaetos ac Windelicos expugnavit an U. C.
Iliad, a 201. Virgil. A neid. xi. 751. 738. citatus Flor. lib. iv. cap. 12. Moriris ani
Ulque tolans alte raptum cum fulva draco mos dabant Alpes atque nives, quo bellum non
rtern
posset ascendere: sed omnes, illius cardinis po
Fert aquila, implicuiſque pedes, atque un pulos, Brennos, Senones, atque Vindelicos per
guibus haſ sit : privignum suum Claudium Drusum perpara
Saucius et serpens sinuosa columina rersat, vit. De eosic scribit Well. Patercul, lb. ii.
4rrectisque horrel squamis, et sibilat ore, cit. Cura deinde atque onus Germanici belli
drduus insurgens: illa haud minus urget ad delegata Druso Claudio fratri Yeronis, ado
turnco lescenii tot tantarumque virtutum, quot et
Luctantem rostro, simul athera terberat alis. quantas natura mortalis recipit, tel indus
17. Vidéré Rhati.] Rhaeti appetentem sear tria percipit cujus ingenium utrum belli
mis infestis Drusum viderunt aquilae instar magis operibus, an civilibus, suffecerit artibus
pugnacem, at leonis robore, audacia, ferocita in incerto est. Morum certe dulcedo et suari
te praeditum. tas, atque adrersus amicos a qua et par sui a sti
Rhaeti.) Hodie les Grisons vernac. Alpes matio inimitabilis fuisse dicitur. Pulchritudo
Tridentinas occupant: Helvetiis et Boiis finiti oris prorima fraterna fuit. Sed illum magná
mi, ex Strabone lib. iv. Quiet ibid. Drusi vic er parte domitorem Germania. fatorum
toriam de illis praedicat. Wide Flor. lib. iv. cap. iniquitas Consulem, annum agentem trictsi
12. et Dionem. lib. liv. -
mun rapuit. -

18. Windelici.] Hi Borealem Alpium regio 19. Mos unde deductus, &c.] Harc ironiam
nem tenebant, sicut Australem Rhaeti, utrique sane continent in quosdam eo tempore de nu
*que bellicosi. Hodie Suevi, et Bavari Vin gis ejus modiacrius et perperam disputantes.
delician incolunt. Sunt qui Vindelicos cum Nam alloquimon est obscurum aut valde in
artis confundunt; sed errorem manifeste os certum, Rha tos et Windelicos ab Amazonibus
tendit Well." Pater, lib. ii. cap. 97. et 94. ita oriumdos; atque ab his Scythicis mulieribus
Referens: Tib. Claudius Nero . . . . . innu accepisse morem illum pro armis securin ha
trilus cælestium pracceptorum disciplinis jure bendi.
hu, genere, forma, celsitudine corporis, optimis
20, .ºlmazonid] Strabo, lib. ii. de Amazoni
ºudis marinoque ingenio instructissimus, qui bus fide majora referri ait. Wide Justin. lib. ii.
Prolinus, quantus est sperari potuerat, risusque
Oros. lib. i. cap. 15. nec non eruditam disser
Pretulerit Principem: Quaesior undevicesimum tationem seu disquisitionem de Amazonibus
ºnum agens capessere capit Rempublicam, &c. scriptam & Petro Petito, viro non Medecinae
* Paulo post, Reverrum er .irmenid in poles solim, sed rerum omnium scientissimo, nuper
talem Populi Roman redactd, Neronem Cesar editain. -

hºud mediocris well molem experiri statuit, ad Securi] Harc & 2", agic dicta propriè, Xe
jutore operts dato fratre ipsius Druso, quem in noph. ººzvº º crºscºw & crat, scu unicum
* Criaris penates enira eral Livia. Quippe habens sº a , una tantum parte secans; con
*rque divisis partibus Rhaetos Windelicosque tra bipennis utrinquc. Hesych.

l
224 «. HORATII FLACC1
latéque victrices turinae Latéque victrices catervae
adolescentis superatae in
dustria expertae suut, quid Consiliis juvenis revictae
ingenium, quid animus in Sensére, quid mens rité, quid indoles
felici domo institutus, quid-Nutrita faustis sub penetralibus
que Caesaris erga Nerones
juvenes paterna mens va Posset, quid Augusti paternus
leat. Strenuigignuntur stre In pueros animus erones.
muis atque generosis. In Fortes creantur fortibus et bonis:
juvencis et in equis patrum
virtus residet. Nec aquilae Est in juvencis, est in equis patrum [379]
producunt columbam mi Virtus: nec imbellem feroces 31
nime bellicosam. At eru
ditio virtutem ingenitam
Progenerant aquilae columbam.
...h...'. ...,n.". Doctrina sed vim promovet insitam,
na reddit animum ſortem; Rectidue cultus pectora roborant:
quandocumque disciplina
deest, vitia deturpant natu Utcumque defecère mores, 35
rat bonitatem. O, Roma, Dedecorant bene nata culpae.
quantum debeas Neronibus Quid debeas, 6 Roma, Neronibus,
.."... Testis Metaurum flumen, et Asdrubal
atdue Asdrubal profligatus,
et dies ille Italia caligine Devictus, et pulcher fugatis
depulså lastus
.A.N.WO TATIONTES.

23. Lateque tidrices caterva.] Rhaeti se. dedit igniculos, quos celeriter malis moribus
piùs anteå victores. Strabo lib. iv. Luc Flor. opinionibusque depravatos sic restinguimus, ut
et Well. Paterc. antè citati. musquñm natura lumen appareat. Sunt enim
24. Juvenis.] Claudii Drusi, de quo antè. ingeniis nostris semina innata virtutum, quae s.
25. Sensére, quid, &c.] Intellexére quid et adolescere liceret, ipsa nos ad beatam vitam na
quantumn valeret institutio et educatio Augusti tura perduceret. Nunc autem simul ac in lu
Caesaris, qui palernum exhibuit animum et cem editi sumus, in omni continuo pravitate, et
affectum erga pueros Werones, Tiberium ac in summd opinionum perversitate versamur—
Drusum, quos adoptărat, et bonis artibus eru tum variis imbuinur erroribus, ut vanitati re
dire curaverat. Nam Tiberius Nero, Livià ſº
ut opinioni confirmatae natura ipsa cedal,
Drusilla uxore suá tum etiam pragmante, Au
gusto petenti concessa, paulo post e vivis ex 37. Quid debeas, 6 Roma, Neronibus.] Sci
cessit; eundem very Augustum scripserattu licet Claudius Nero adrenientem ex Hispanid
torem filiorum suorum, nempe Tiberii quatuor cum ingentibus copiis Asdrubalem, priusquam
fere annos nati, ac Drusi quem enixa est Li Annibali fratri conjungeretur, oppressit. Suet
via, mensibus tribus post suum cum Augusto Tib. cap. 2, opportuné quidem: nam actum
conjugium. Hinc ergo paternus Augustiani erat de Imperio Romano, si cum Annibale
mus in pueros Nerones; tum quod eorum ma fratre novum ac integrum exercitum Asdru
trem duxerat; tum quod corum tutor esset à bal junxisset.
Tiberio patre nuncupatus. Sueton. Octav, cap. JNero.] Sabina vox significans strenuum ac
6, et 36. Well. Patercul, jam cit. Cornel. Ta fortem.
cit. Annal. i. &c. 38. Metaurum flumen, &c.] Hoc Umbriae
29. Fortes creamtur fortibus.] E& 2) a 92, flumen, hodie Metro, labitur in Adriaticum
zya%i, Aristot. contrarium tamen evenit non mare. Strabo lib. vi. Plin. lib. iii. illic veró
raro: nam et filii herotum norii interdum. Sic Claud. Nero Consul junctis celeriter copiis
degeneres extitére filii Samuelis Prophetae, cum suo collegå M. Livio Salinatore, ivit obvi
Alcibiadis, Dionysii, Periclis, Socratis, Cice am Asdrubali, cum millibus hominum quin
romis, &c. Porrö vice versä e malis et ignavis quaginta sex adventanti, ut dictum est, ac de
aliquando exorti sunt boni et ſortes, testibus vicit, an. U.C. 526. ejusque caput praecisum
historiarum monumentis. Wide Valer. Max. ad Annibalis castra perlatum et ad pedes cum
lib. iii. cap. 4. et 5. essetprojectum, hunctanto pavore ac stupore
Et bonis.] Harc aliqui jungunt cum sequen concussit, ut infelicitatem Carthaginis agnos
tibus, nec absurdè. cens incusansque de fuga deinceps tantummo
33. Doctrina sed vim promotet insitam.] Bo do cogitaverit. Valer. Maxim. lib. iv. cap. 1.
na educatio et studiosa institutio promovet Oros. lib. iv. cap. 18. Tit. Liv. lib. xxvii. cap.
*97 ruzy seu naturae bomitatem; sustinet, ex 28. Luc. Flor. lib. ii. cap. 6. &c. Adverte Dru
colit, auget. sum ac Tiberium oriundos abillis Consulibus;
35, Utcumque defecere mores, &c.] Si quan et paternum genus duxisse à Claudio Nerone,
do non aderit bona disciplina et morum insti maternum autem à Livio Salinatore.
ºutio, tum corrumpitur optima quielibet indo Asdrubal Devictus.) Is nimirüm qui Scipio
es, continuo perit, et in pravitatem deſluit. nes in Hispania profligărat.
Cic Tuscul. iii, cap.2, Natura parvulos nobis 39. Pulcher fugatis Ille dies Latio tenebris.]
 CARMINUM LIBER IV. 4. 225

Ille dies Latio tenebris, 40 qui primus victoria glorio

Qui primus almä risit adorea; [380] så resplenduit, quando cru
delis Africanus per Italiae
Dirus per urbes Afer ut Italas, * - civitates discurrebat velut
Ceu flamma per tedas, vel Eurus ignis per teda", vel Eurus
per mare Siciliae. Exinde
Per Siculas equitavit undas. Romana juventus semper
Post hoc secundis usque laboribus 45 felicibus expeditionibus in
Romana pubes crevit, et impio claruit: et templa scele
Vastata Poenorum tumultu rato Carthaginiensium bel
lo diruta stantes habuerunt
Fana Deos habuère rectos. Deos. Tandemgue perfi
dus Annibal dixit : JYos
Dixitgue tandem perfidus Hannibal;
50 tauquam cervi, præda lu
Cervi, luporum praeda rapacium, porum rapacium, sponte
Sectamur ultro, quos opimus [38]] sequimur Romanos, quos
declinare et evitare insignis
Fallere et effugere est triumphus. est triumphus. Illu natio,
Gens, quae cremato fortis ab Ilio qua ab incensä Troja ad
Jactata Tuscis aequoribus, sacra Italite . civitates, Etrusco
exagitata mari, fortiter
Natosque maturosque patres transportavit sacra, liberos,
Pertulit Ausonias ad urbes: et senes grandaevos; sicut
ilex dura securi attonsa
Duris utilex tonsa bipennibus
.4.Y.YOT...]TIO.YES.

Tit. Liv. lib. xxviii. cap. 9. Omni multitudine Peni, sineullā Nūminum reverentiá. Tit. Liv.
obviðm effusd—mon salutabant modo uni lib. xxvi. cap 11. ..?d lucum Feronia, * - -

versi circumfusi (circa Claudium et Salinato templum ea tempestate inclytum diriliis, .

rem Coss.) 'sed et contingere pro se quisque his winnibus spoliatum est.
victrices dertras Consulum capientes, alii gra 49. Perfidus Hannibal.] Tit. Liv.lib.xxi.cap.
tulabantur, alii gratias agebant, quºd corun. 14. vivam Annibalis imaginem graphicé deli
operd incolumis Respublica esset. In Senatu neatam exhibit. Plurimum audacia. . . . plu
quoque, &c. rimum consilii . . . nullo labore corpus fati
41. Adored.] Victoria, laude, gloriá. Fest. gari, aut animus vinci poterat . . . Inhumana
adoream, laudem seu gloriam dicebant, quia crudelitas, perfidua plusquam Punica: nihil
gloriosum putabant eum, qui farris copia a suncti, mullus Delim metus, nullum jusjuran
bundaret : melius alii, quia strenuis et is qui dum, nulla religio.
fortiter dimicăssent militibus farris mensura Diritg; Cerri, luporum, &c.] Bella hatclaus
distribui solita erat. Unde et adorea pro laude ex hostium ore profecta. Aristoteles eum
bellică. Nam far seu frumentum appellatum asserit vere bonum, quem pariter inimici et
est ador, ab edendo, vel adurendo. Plaut. Am improbi adeoque universi laudant.
phitr. Act. i. Qui multá praeda atque adored 50. Cerri, luporum prada, &c.] Nos Car
effecit populares suos. Plin. lib. xviii. cap. 3. thagimienses, tanquam cerri imbelles, ultro
Gloriam denique ipsam & farris honore adore sectamur Romanos, quorum veluti luporum
am appellabant. Apuleius lib. iii. Possum is rapacium futuri stimus preda; quosque pro
tam virtutis adoream mihi numerare. inde fallere, seu evitare contra debemus: nam
42. Afer.] Annibal, de quo lib. ii. Od. 12. v.2. hos ºff-gere opimus nobis es! triumphus. Sci
43. Ceu flamma.] Omnia igni ferroque vas licet fortiorem declinare hostem, species est
tans. quaedam victoriae.
Tedas.] Arbores ignem facile concipientes, 53. Gens, qua, cremato, &c.] Romana gens
ob resinam quam continent: e. genere sunt à Trojanis oriunda. Wide Justin, lib. xliii. item
pinuum. De iis Plin. lib. xvi. cap. 10. et seq. Carmen Seculare post Epodos.
Eurus.] Ventus abortu flans, pro quolibet 54. Sacra Yatosque, &c.] AEncid. i. 6.
vento: et unda, Siculae, pro quolibet mari. Inferretºue Deos Latio.
Synecdoch. -
Et AEneid. ii. 747.
45. Post hoc secundis usque laboribus, &c.] ..?scanium, ºnchisenque pairem, Teucrosque
Caeso Asdrubale, Annibale vero et Poenis ex Penates. -

Italia exterminatis, indies magis ac magis pros 55. Maturos.] ACtate ct virtute.
pera gessère bella Romani; increvit inclaruit 56. Ausonias.] Synecdoch. pars pro totă
que pubes et virtus Rom. imó belli incendia in Italia. Nam Ausonia regio est Campaniae.
Africam et Carthaginem ipsam transmissa 57. Duris ut iler, &c.] Sicut ilex et alia
sunt. Wide Flor. lib. ii. cap. 6. qualibet arbor resecatis ramis uberius pul
48. Fana Deos habuère rectos.] Quidam ex lulat et crescit : ita Romani adversis casibus
plicant rectos aequos et vindices in impium An attriti invalescunt magis ac magis. Certe
nibalem: alii stantes, ac in suá basi restitutas quando Annibal maxime Romanos, deletis
Deorum imagines, quas impie deturbarant eorum czcrºitibus, premebat; tum copias
16
226 Q: HORATII FLACCI
in Algidoumbrosarum fron-Nigra ſeraci frondis in Algido,
dium fertili, jacturas inter
Per damna, per caedes ab ipso
et caedes, potentiam ac vir- a
Ducit opes animumque ferro.
tutem depromitab ipso fer
."N."... a pºtato Non Hydra, secto corpore, firmior
corpore vegetior repullula Vinci dolentem crevit in Herculem,
vit contra Herculem supe
rari haud acquo animo fe Monstrumve summisère Colchi [3S2]
rentem: neque gravius por: Majus, Echioniaeve Thebae.
tentum invexére Colchi, vel 65
Thebae Echionis opus. §Merses profundo, pulchrior evenit:
mari demergas, clarior re- Luctere, multà proruet integrum
dit: si oppugnes, cum sum Cum laude victorem, geretºlue
må gloria debellabit victo
rem integrum, ac certami Praelia conjugibus loguenda.
* ºn "predicanda Carthagini jam non ego muntios
conficiet.
Non, ultra, egº Mittam superbos: occidit, occidit 70
nuntios arrogantes mittam
ad Carthaginem. Certe Spes omnis, et fortuna nostri
spes omnis, et fortuna nos Nominis, Hasdrubale interempto.
tra gentis interiit, Asdru- Nil Claudiae non erficient manus,
bale interfecto. Claudiae
. potentia quidlibet Quas et benigno umine Jupiter
molietur. Hanc et tuetur Defendit, et curae sagaces
Jupiter Numine propitio,
et liberat solers consilium Expediunt per acuta belli.
inter militiae difficultates.

oDE v. AD AUGUSTUM.
Ut suum in urbem reditum acceleret.
O, Populi Romani tutor
praestantissime, numinibus DIVIS orte bonis, optime Romulae [383]
propitiis nate, jamnimisdiu Custos gentis, abes jam nimium diu;
absens ſuisti ;
.A.N.A’OTATIO.NES.

tamen summittebant in Hispaniam, Siciliam, Colchi.] Hi populi Asiae ad Euxinum Pon

Sardiniam : adeoque locis quatuoruno eodem tum, ubi nunc Mingrelia, pars Georgie re.
que tempore depugnabant. Wide £neid. ii. gtonis. -

58. Algido..] Hic mons agri Tusculani pro 64. Echionizere Theba.] Cadmus Rex The
quolibet alio ponitur. De eoſib. i. Ode 21. v. 6. barum seminatis pariter, ut de Jasone supra
61. Hydra.] Portentosa scrpens, pluribus dictum, draconis dentibus, repcnte nasci widit
horrida capitibus, quorum uno abscisso, aliud exercitum ad arma mutuamgue cardem para
renascebatur, into septem alia succrescebant. tum. Inde very superfuit Echion, posteh
Ita fabulatores. At constat Hydram ſuisse Cadmi gener, atque in aedificandis Thebis
locum aquas evonnentem copiosiores, in intimo adjutor.
sinus Argolici recessu, et quae, uno meatu ob 65. Merses.] Abinusitato merso, as.
structo, multis aliis erumpebaut, totam regi 6S. Conjugibus loquenda.] Inter conjuges
onem circum vastantes; tamen adhibito incen et quaslibet mulieres sermone celebranda
dio Hercules exsiccavit eam paludem, Lerman pralia; seu viri illarum aut filii vel cogmati
nomine: unde Lernaeum monstrum ab illo victi victoresve fuissent.
domitum inter alia celebratur. Palaeph. Hy 69. Carthagini jam non ego numlins Mit
gin. Diodor. Sicul.lib. v. cap. 2. Virg. Æneid. tam, &c.] Non deinceps mittam Carthaginem
viii. 300. superbos victoriarum mearum muntios, inquit
Lernatus turbi capitum circumstetit anguis. Annibal, quales post Cannensem claden, &c.
Firmior.] Supple, quam ſuit Itomana gens Wide Tit. Liv. lib. xxiii. cap. 11. et 12.
et excrevit invaluitgue in nos Poemos: sicut hy 73. Claudio mamus, &c.) Vires, consilia,
dra adversus Herculem ubique vincere assue solers industria Neronum Claudia gente ori
tum, proindeque mec semel vincipatientem. undorum. Sueton.
63. Monstrumre summisère Colchi.] Loqui 76. ..]cuta belli..] Belli subita pericula, doli,
tur de dracone insomni ac terribili velleris insidiae, stratagemata. .
aurei custode, cujus e dentibus seminatis ar Ode W.-Metrun idem quod Ode 6. lib.i.
mati homines exorti Mcdeae carminibus ad 1. Diris orle, &c.] Senatus populique Rº
mutuan internecionein incitati periere: vel mani amorem erga Casarem Augustum vivis
de ipsis illis prodigiosis hominibus. Vide pingit coloribus.
Metamorph, lib. vii. 2. Abe: jam nimium diuj Tribus mans
-
 t

CARMINUM LIBER IV. 5. 227

Maturum reditum pollicitus patrum revertere, qui promisistisa

Sancto concilio, redi.
Lucem redde tuæ, Dux bone, patriae :
Instar veris enim vultus ubi tuus
Affulsit populo, gratior it dies,
Et . melius nitent.
Ut mater juvenem, quem Notus invido
Flatu Carpathii trans maris aequora
Cunctantem spatio longius annuo
Dulci distinet à domo,
Votis omnibus hunc et precibus vocat,
Curvo nec faciem littore demovet:
Sic desideriis icta fidelibus
Quaerit patria Caesarem.
Tutus bos etenim rura perambulat:
Nutrit culta Ceres, almaque Faustitas:
Pacatum volitant per mare navitae:
Culpari metuit ſides.
Nullis polluitur casta domus stupris;
Mos et lex maculosum edomuit nefas:
Laudantur simili prole puerperae :
cro Senatorum coetui cele
crem reditum. Optime Prin
° ceps, restitue lumen patriae
tua. Nam quando facies
tua tanquam vernum tem
pus apparuit, jucundiores
-
fluunt horae, et dies claritis
fulgent. Sicut mater cre
10 bris votis ac precibus ex
petit filium, quem Auster
adversis ſlatibus removet à
dulci domo, plus annuo
intervallo morantem, ultra
mare Carpathium : neque
vultum avertit ab incurva
[384) ripa . ita patria desideriis
l accensa fidelibus
Augustum. exoptat
Nam bosse
curus per campos vagatur:
agros fovet Ceres et abun
dams felicitas: nautae mare
tranquillo navigant: fideli
20 tas cavet vituperari. Nullis
flagitiis contaminantur fa
miliae pudicae: disciplina et .
leges vicerunt turpe cri
men ; matres laudantur ob
-

filios similes: poena sequi

Culpam poena premit comes. turet plectit scelus. Augus
Quis Parthum paveat? Quisgelidum Scythen 25 to salvoquistineatfarthose
Quis Scythas frigidos ?
-
.A.N.Y.O.T.T.TIO.N.E.S.

Româ Caesar abfuit, in Gallias profectus, an. 17. Tutus bos etenim, &c.] Rationes affert
U.C. 737. ob quas Romani tantopere Augustum diligant:
3. Maturum redilum pollicitus, &c.] Seu nimirum tot acceptis per eum muneribus ac
antequam abiret, seu per literas, seu legationi beneficiis mom poterant non vehementer amare.
bus, a Senatu populoque Romano ad Augus Per Augustum ubique firmata pax, terrà ma
tum missis. Cunctanti vero hanc Oden scrip rique securitas, leges constitute, nefas quod
sit Poeta. visedomitum, repressi hostes, &c. Wide Oden
9. Ut mater.] Nilsuaviusistä comparatione. 14. et 15. hujus libri. -

10. Carpathii.] Deeo mari lib.i.Od. 35. v. 8. 22. Mos et lev.] Lib. iii. Od.24. v.35. Quid le.
13. Votis omnibus hunc..] Legunt plerique ges sine moribus vana, proficiunt? Wide Sueton.
toſis ornnibusque, hoc sensu; mater anxia mon Octav. cap. xxxiv. ubi mentio legis Juliae de
tantúm vota precesque Diis muncupat pro filii coercendis adulteriis et de pudicilid, &c. . . .
reditu et incolumitate, sed et omina quaevis cumque rim legis eludi sentiret crebra matri
artipit, quasi totidem praesagitiones. moniorum mutatione, &c. tempus sponsas ha
14. Nec faciem littore demovet.J Observans bendi coarctavit; divortiis modum imposuit.
adventantes undequaque maves, prae desiderio 23. Laudantur simili prole puerpcra..] Mar
filii absentis, quem singulis horis redeuntem tial. lib. vi. Epigram. 27.
expectat et exoptat. Sic Tobia mater quotidie Est tibi, quae patris signatur imagine vultiis,
triens circumspiciebat, et circuibat vias omnes, Testis materna nata pudicitize.
per quas spes remeandi videbatur, ut procul ri Catull. in Nuptiis Juliae et Manlii Torquati.
derei eum, sifieri posset, renientem . . . Et Car. lxii.
*debat secus viam quotidie, in supercilio mon Torquatus volo parvulus
tiº, unde respicere poterat de longinquo. El
dum specularetur adventum filii jam dudum ab Sit suo similis patri .
sentis, ridit & longé, et illum agnorit venien .Manlio, et facile insciis
tem, currensque nuntiavit ciro suo, &c. cap. x. .Noscitur ab omnibus;
et xi. Tob. -
El pudiciliam suae
16. Quaerit patria Caesarem.] Wota publice - .Matris indice: ore.
suscepta pro reditu Augusti, refert Dio lib. liv. 24. Culpam pºrna premit comes.J. Frustra
Wide Sueton. Octav. cap. lvii. Huc et referri lex vetat scelus, nisi in sceleratos animadver
Botest cusum numisma ex una parte conti tatur. At paena comes coercet peccandi libi
mensEpigraphen, S. P. Q. R. Caesari Augusto: dimen. Plato de Leg. v. Tuºgía 'adizia:
. alterå verb, Vota publice suscepta pro salute 'azáx862;.
25. Quis Parthum paveat? &c..] Wide lib, i.
16 +
228 Q. HORATII FLACCI
quis homines quos gignit Quis Germania quos horrida parturit
immanis Germania
* Foetus, incolumi Caesare? Quis ferae
expavescat bella Hispaniae
- [385]
ferocis: Unusquisque diem Bellum curet Iberiae :
finit in suis collibus, atque Condit quisque diem collibus in suis
yitem mºrial viºus * Et vitem viduas ducit ad arbores. 30
bus; inde hilaris revertitur
ad coenam, teque numen Hinc ad vina redit laetus, et alteris
invocat mensis secundis; te Te mensis adhibet Deum.
pluribus votis, te vino de
crateribus fuso colit, et mu Te multà prece, te prosequitur mero
men tuum adjungit Lari-Deſuso pateris; et Laribus tuum
bus; quemadmodum Grae Miscet numen, uti Graecia Castoris 35
cia Castoris et magni Her
culis, erga illos grata. O, Et magni memor Herculis.
utinam, bone Princeps, Ita. Longas, 6 utinam, Dux bone, ſerias
liae dones festos diuturnos.
Hoc precamur sobrii prino Praestes Hesperia, dicinus integro .
diluculo: Hoc et repetimus Sicci manè die : dicinus uvidi,
bene poti, quando Sol oc Cum Sol Oceano subest. P.
cidit sub Oceano.

oDE VI. AD APOLLINEM ET DIANAM.

O, Deus, quem superbi
sermonis ultorem experti DIVE, quem proles Niobaca magnæ
sunt filii Niobes
"...N.Y.O.T.1TIO.NES. - -

Od. 12. v. 53. Od. 19. v. 12. lib. iii. Od. 5. v. 4. tium. Non absurdè legunt quidam, nomen.
Quisgelidum Scythen?] Lib. i. Od. 19. v. 10. 36. Memor.] Acceptorum videlicet ab els
et 35. v. 9.lib. ii. Od. 9. in fine.lib. iii. Od. 24. v.9. beneficiorum. Hercules enim. A monstris et
26. Quis Germania quos, &c.) Wide Flor. aliis incommodis vindicavit multas ac diversas
lib. iv. cap. 12. Domuit Usipetes, Tenctheros, Graecia: regiones. Castor autem et Pollux
Cattos . . inde validissimas nationes, Cherus mari piratas exegerunt, navigationem que ideo
cos, Sueros, Sicantbros, &c. . . Frt denique in juvare tauquam mumina quaedam benigma
Germanid par eral, ut mutati homines, alia º
sunt; imo velut maris Dii coluntur,
terra, riderentur.
Horrida.) Sive ob mores barbaros, sive ob 37. Ferias.] Dics festos latosque; diutur
praegrandes viros et ingentia corpora Germa mum otium, securitatem perpetuam.
norum. Caesar. Comment. Cornel. Tacit. de 38. Hesperia...] Italia sic appellata. Wide
moribus Germanorum. Plutarch. &c. lib. i. Od. 28. v. 26, ubi, fluctibus Hesperiis. Et
28. Iberia..] Ab Ibero flu. Iberia dicta; est lib. ii. Od. i. sub finem, ubi, Hesperia, somitum
Hispaniae pars, et per Synec, tota sic vocatur. ruinae. Nec non lib. i. Od. 36. v. 4.
Wide lib. ii. Od. ult. v. 20. Fior. mox cit. Pa Integro..] Vixdum incepto.
cata fere omnis Hispania, &c. Et postea: Hic 39. Sicci.] Sobrii, abstemii, jejuni.
jinis Augusto bellicorum certaminum fuit; Uridi.] Vino profusi, coenati.
idem rebellandi finis Hispania, &c. 40. Cum Sol Oceano subest.] Nam veteres
29. Condit quisque diem, &c.] Arat colit coenam producebant ad multam noctem.
que agros suos quisque, et operi vacat rustico, Ode VI.-Mctrum idem quod Od. 2. lib. i.
a mane ad vesperam, sine ullo metu hostili. 1. Dire, &c.] Carmen hoc, ut et 21. lib. i.
Virgil. Eclog. ix. 52. Seculare inscribi solet, ut annotavi ibidem;
antando puerum memini me condere soles. neutrum tamen proprie titulum hunc meretur,
31. Alteris Te mensis adhibet Deum.] Ex sed illud tantùm quod habetur post Epodos.
Senatusconsulto cautum fuit, ut in conviviis, Wide ibi annotata.
tum publicis, tum privatis, Augusto ab om Quem protes Niobata, &c.] Apollo, qui ho
nibus libaretur. Dio lib. 50. is nempe mos morem Latoute matris tuæ vindicasti adversus
apud veteres, ut remotá primâ mensã, quae arrogantiam Niobes, quae se ausa est jactare
ciborum scu carnium erat, secunda adhibere forcundiorem ac feliciorem partubus ac sobole,
tur fructibus et tellariis onusta, cum exqui prae ipsa Latona duos tantum enixà, cum ipsa
sitissimo vino, e quo fiebant libationes adjunc numerosam pulchramgue genuisset proleum.
tis precibus, in honorem Deorum. Wide Virg. Gell. lib. xx. cap. 6. Mira, inquit, et prope
AEneid. i. 723. et 731. et AEmeid. viii. 283. nec aded ridicula dirt rsitas fabulae apud Grºcos
non Georg. ii. 101. poetas deprehenditur super numerum Wiebe
34. Laribus.] Diis Imperii Tutelaribus per Jiliorum. Nam Homerus pueros puellasque
inde ac tedium privatarum. ejus senos fuisse dicit, Euripides bis seplenos,
Tuum. Miºcet numen.] Teqüe ade) veneran Bacchylides et Pindarus bis denos. Quidam
tur, ut numen ajiquod, Romanis rebus propi alii tres fuisse solos :cripserunt. Porro filios
 CARMINUM LIBER IV. 6. 229

Vindicem linguae, Tityosque raptor ac Tityus raptor, atque

Phthius Achilles famosae
Sensit, et Trojae prope victor altae
Phthius Achilles; Trojae propemodum expug
nator; aliis quidem ſortior,
Caeteris major, tibi miles impar, [387] te vero inferior miles; quan
Filius quamvis Thetidos marinae 6 quam Thetidismarinae filius
Trojanas auces impugnaret
Dardanas turres quateret tremendá . . hastā tremenda certans. Is,
Cuspide pugnax. sicuti pinus edace securi
Ille, mordaci velut icta ferro percussa, vel cupressus Eu
ro dejecta, late procubuit,
Pinus, aut impulsa cupressus Euro, l cervicemgue demisit in pul
Procidit late, posuitgue collum in vere Trojano. Ille non clau
Pulvere T. sus equo sacra Palladis si
mulante decepisset Troja
Ille non inclusus equo Minervae [388] nos perperam otiantes, et
Sacramentito, male ſeriatos .. aulam Priami saltationibus
Troas et lactam Priami choreis 15

\ .ANNOTATIONES.

Niobes omnes Apollo, filias Diana, sagittis Ipse graris graviterque ad terram pondere
confixos peremèrunt; Niobe vero in saxum vasto
mutata fertur. Homer. Iliad. ult. Ovid. Me Concidit: ut quondam cava concidit, authºry
tam. vi. lib, iii. Diod. Sicul. lib. v. cap. 11. mantho,
Juvenal. Sat. vi. 173. et seq. Auson. Epitaph. ..?ut Ida in magná, radicibus eruta pinus.
xxvii. de Niobe. 10. Impulsa cupressus Euro.] Welut ingens
Bis septem natis genitrir larta, atque superba, arbos vi ventorum prostrata.
Tot duri mater funera, quot genui. 11. Posuitºue collum in Pulvere Teucro.]
Wec sat is hoc divis; duro circumdala saroLib. ii. Od 7. v. 12. similem dictionem vide,
..?misi humani corporis effigiem, &c. ibique Annot. Hic noster indicat Achillem
Niobe Tantali filia, uxor vero Amphionis The cecidisse in Trojano campo et certamine; quod
barum regis. idem scribit Ovid. Metamorph. lib. xii. 604.
2 Tityosque raptorſºvide lib. ii. Od. 14. ubi Apollo Paridi.
v. 8. lib. iii. Od. 4. v. 77. -
Ostendens sternentem Trora ferro
3. Troja prope rictor.] Qui, interfecto Hec Corpora Peliden, arcus obvertit in illum
tore Trojae defensore praecipuo, ejus urbis ex Certaque letifera direrit spicula dertrá.
pugnationem reddidit facilem; quam certe ac Itaque non indecord pulvert sordidus occubuis
celeråsset misia Paride ſuisset interemptus, ut set. Alii vero, cum ad nuptias Polyxenae con
Inox dicetur. -
tenderet, in templo Apollinis sagittà in calce
4. Phthius.'lchilles, &c.] Oriundus e Phthia percussum a Paride post illius Dei simula
urbe Thessaliae. crum latente.
5. Impar tibi..] Achilles Graecorum fortis 12. Teucro.] Pro Teucrio. Teucri dicti
simus, Trojanorum terror, haud vero par tibi, sunt Trojani, et Troas ac Troja Teucria, à
Phoebe, qui sub figura Paridis latens eum oc Teucro (non illo Graeco, Ajacis fratre) Phry
cidisti. Hygin. &c. aut, quod scribit Virgil. giae rege, cujus filiam duxit Dardanus, eique
AEneid. vi. 57. in regnum successit.
Dardana qui Paridis diréxti tela manusque 13, Ille non inclusus, &c.) Adverte quâm
Corpus in JEacidae.— extollat Achillis fortitudinem, uteo majorem
6. Thelidos marinae.] Achillis crat mater The paret gloriam victori ejus Phoebo. Quod si,
tis, filia Nerei Dei marini. Lib. i. Od. 8. v. 14. inquit Poeta noster, vixisset Achilles, menua
7. Dardanas turres.] Dardanus Jovis filius, quam opus Gracis ſuisset machima illa, seu
ex Electra Atlantis filia, ab Africa venit in equo ligneo, quem placandae Minervae causä
Asiam, conseditolue in regione Hellesponto vi fabricatum illimentiti sunt; sed aperto Marte,
cină. Ibi Dardanum urbem condidit, quae sine dolis aut insidiis, Trojam ac Trojanos de
postea Troja a rege Troé dicta. Virgil. ABn. bellasset. Wide Virg. AEneid. ii. 17.
viii. 134.
Votum pro reditu simulant.
Dardanus, Iliacae primus pater urbis et auctor. 14. Male ſeriatos.] Imprudenter ac intem
Tremendá Cuspide.] Ex Homeri Iliad, xix. pestive abjectis armis festa celebrantes, dum
sub finem; hastam Achilles paternam gerebat suis adhuc cervicibus incubaret hostis. Virg.
gravem et ingentem, quam crispare aut vi AEn. ii. 25.
brare solus noverat, a Chirone incisam, ad cae
dem heroum. .Nos abiisse rati, et rento petiisse Mycenas.
9. Ille, mordaci velut, &c.] Casus Achillis Ergo omnis longo solvit se Teucria luctu :
gravis et magnus, quemadmodum corpus et Panduntur porta: ; &c.
animus magna fuerunt. Sic de Entello Virg. 15. Lactam choreis, &c.] Aulam regis to
Æneid. v. 447. - -
tamgue urbem choreis et lietitive vacentem,
f
230 Q. HORATII FLACCI
gaudentem; sed, aport; in Falleret aulam :
expugmatos immitis, * Sed palam captis gravis, heu nefas, heu!
nefas, heu ! infantes cre
masset ignibus Græcis, nec Nescios ſari pueros Achivis
nonventre materno inclu-Ureret flammis, etiam latentes
sos; nisi Deorum pater tuis Matris in alvo:
ac Veneris jucundae preci
is'j. Ni, tuis victus Venerisque gratae
nee laboribus maenia feli-Vocibus, Divām pater annuisset
cioribus auspiciis extructa.
O, Apollo citharista, Tha Rebus AEneae potiore ductos
liae bené canentis eruditor, Alite muros.
qui Xantho, flumine lavas Doctor argutae fidicen Thalia,
capillos ; imberbis Agyieu,
tuere gloriam Musae Ap Phoebe, qui Xantho lavis amne crines,
pui.e. "Apollo mini, inge. Dauniae defende decus Camenae
nium, Apollo facultatem Laevis Agyieu.
Spiritum Phoebus mihi, Phoebus artem

.A.N.NOTATIONES.

cum tamen extrema instarent ſata. Virgil. Sensus itaque est; qui dominaris is regioni
Æneid. ii. 234. bus, quas rigat Xanthus. Porro Xanthus du
Dividimus muros, et mornia pandimus urbis. plex; alter in Troade, ex Ida monte in Helles
Scandit fatalis machina muros, pontum defluens, quiet Scamander appellatur
Foeta armis: pueri circum innupta q; puella: a nonnullis. Neque hunc intelligere istic licet;
Sacta can unt, &c. -
siquidem in ea regione Apollo non colebatur.
et AEneid. id. 248. Alter ejusdem nominis fluvius est in Lycia, e
Nos delubra jºin miseri, quibus ultimus . monte Cadmo scaturiens, Xanthumoue urbem
esset interfluens, Glaucus Plinio, Straboni Sirbis
Ille dies, festá relamus fronde per urbem. dictus, vulgö etiam Sirbi; quem sane designat
17. Sed palam captis, &c.] Sic belle expri hic Horatius, qui loco supra citato de eodem
mit Horatius indolem Achillis, ut et Epist. ad Apolline dixit: qui lºgiae tenel dumeta. Sunt
Pisones, v. 120. qui alludi putent advocem żawºr, flavus, eo
Si forte repomis Achillem; quod Apollinis ſlava caesaries celebretur.
Impiger, iracundus, inerorabilis, acer, . 27. Dauniac defende decus Camenae.] Mihi
Jura neget sibi mala, nihil non arroget armis. patrocinare; cui spiritum et carminis artem
19. Eliam latentes Matris in alvo.] Apud dedisti, momen et decus tribue, defende, ampli
Homer. Iliad. Agamemnon praecipit Mene fica; paritergue gloriam Latinae poeseos.
lao, me parcat cuiquam Trojanorum, megue Daunia..] Wel, per synecdochen, intellige
ipsis infantibus materno utero inclusis. totam Italiam, cujus pars est Daunia, sive
21 Mi, tuis victus, &c.] Apollo et Venus Apulia a Dauno rege appellata; hodie, la Ca
Trojanis ſaventes Jovi supplicarunt, ut, quo pilanata. De ea jam lib. i. Od. 22. v. 14. et
niam in ſatis erat Trojam exscindi, saltem, lib. ii. Od. 1. v.35. vel respexit noster poetasuam
perempto inexorabili Achille, liceret Enea ac patriam, adeoque suam Musam Apollini com
sociis aliquot e Graecorum evadere manibus, mendat. Sic Calabras Pierides pro Ennianā
atgue movam gentem urbemgue feliciori augu poesi; Ceann Camemam pro Simonidea; Teian
rio condere in Italia. Wide AEmeid. i. 229. .Musam pro Anacreontică, ante dixit. Ergo et
et seq. 256. et seq. hic Dauniam Camemam pro Venusina; quia
23. Potiore.'llite.] Exalitum aspectu cap Venusium in finibus est Apuliae sive Dauniae,
tari auspicia, alibi notavi. Huc verb spectat qua in urbe natus Horatius.
quod asternam fore Roman credebant Romani, 28. Laris.) Sive levis; xioz, politus, imber
et apud Virgil. A neid... i. 279. ita spondet bis, utpote juventute florens perpetua. Talis
Jupiter: cnim colitur Apollo.
Imperium sine fine dedi. .ºgview.] 'Ayviº, vicus, via. Hinc Apollo
25. Doctor arguta, &c.] Placet quibusdam 'A) view: , eo quod in viis coleretur, et columnae
ductor, ut reddatur illud Grecorum wºrn, th: Apollini sacra prae ſoribus starent. Eustath.
Veruntamen nihil mutabit lector sagax. Sive Dorico isto vocabulo significantur colum
Thalia..] Pro qualibet Musarum hac poni na: in coni formam desinentes. Apollini vel
tur, quae dicta 'arº toº Baxxtiy florere; quod Baccho sacrae, quas ante fores a dium pridem
Poétas faciat gloria et ſama florentes. erigebant. P. Bembus ex Suida. Macrob. lib.
26. Qui Xantho laris amne crines.] Wide i Saturn, cap. 2...pud Gracos.ipollo 'ayviºs
lib. iii. Ode 4. v. 61. nuncupatur, quasi riis prapositus urbanis,
Quirore puro Castalia, lerit, illi enim rias quae intra pomarium sunt,'aywtºr
Crines solutos.
appellant. -

Capillos antiqui in fluviis aet fontibus lava 29. Spiritum Phoebus, &c.] Hactenus poeta
bant, seu munditiei, seu mitor's augendi causa. laudat invocatoue Apollinem; jam quae abillo
 -

40ARMINUM LIBER IV. 6. 231

Carminis, nomengue dedit poétae. 30 poeseos et vatis appella

Virginum primae, puerique claris [390) tionem, tribuit. 9, puelle
primariae, et pueri illustri
Patribus orti, bus parentibus nati, clientes
Deliae tutela Deae, fugaces Deae Deliae, qua timidos
Lyncas et cervos cohibentis arcu, . . lyncas et cervos arcu pros
termit, custodite mensuram
Lesbium servate pedem, meique 35 Sapphicam, et pollicis mei
Pollicis ictum : sonum ; rite celebrantes
filium Latonie, rite Dianam
Rite Latonae puerum canentes, lumine augescentem, frugi
Rite crescentem face noctilucam ; bus propitiam, fluxis men
Prosperam frugum, celeremdue pronos sibus evolvendispromptam.
Wolvere menses. 40 Aliquando connubio juncta
dices: Ego poetae Horatii
Nuptajam dices: Ego Dis amicum, [391] versibus erudita cecini car
Seculo festas referente luces, men gratum Numinibus,
ndo seculum reduxit
Reddidi carmen, docilis modorum ies solemnes.
Watis Horati.

ANNOTATIONES.

afflatus condit carmina, praedicat, ac rite et Meique Pollicis ictum.] Quasi pulsasset
religiose canenda praecipit. Spiritum, venam ipse citharam, haec ait, ac veluti chorodidasca
divitem, Ep. ad Pison. artem carminis, ingeni lus, exemplo Graecia Lyricorum. Theod. Mar.
um non rude, sed arte excultum, ibid. vocat. 37. Rite.] Ex ritu antiquo et solemni.
31. Virginum primae, &c.] Julia Augusti 38. Crescenlem face noctilucam.] Diana ea
filia, Marcella Marcelli et Octaviae sororis Au dem quae Luna, nocte lucens, Nvaluaaams: Si
gusti filia; vel Julia et Agrippina neptes ex monidi apud Dionsy. Hal. Incrementa lucis
Agrippå et Julia. ac decrementa singulis mensibus habere cog
Puerique, &c.] C. et L. nepotes Augusti. noscitur; orbem suum conficit diebus circitel
Haec Lambinus certe dormitans. Imö compel 28. unde menses pronos celeriter rolvere dici
lat Horatius virgines quasque nobiles, ac pue tur mox. Cic. de Nat. Deor. ii. Luna d
ros praetextatos, a quibus ex more carmen se lucendo nominata, eaden Lucina: ut apud
culare concinendum erat; ut amplius deinde Graecos Diana eague j.
invocatur à pa
suo loco dicam, nimirum in Carmine Seculari, rentibus, sic apud nostros Juno Lucina. Ea
post Epodos. Diana omnivaga dicitur, non a venando, sed
83. Deliac tutela Deal.] Hujus enim erant uðd in septem numeratur tanquam vaganti
in clientelä seu tutelä, ejusque laudes celebrare us. Diana dicta quia noctu quasi diem ºffice
consueverant. Wide lib. i. Ode 21. ret. Adhibelur auiem ad partus, quod it matu
Deliae..] A Delo insula, ubinata et praecipue rescunt aut septem nonnunquam, aut plerum
observata Diana. Wide lib. iii. Ode 4. v. 64. que movem Lunae cursibus; qui, quia menia
Catull. xxxiii. - spatia conficiuml, menses nominantur.
Dianae sumus in fide 39. Prosperam frugum.] Frugibus vegetandi
Puellae, et pueri integri. -
vim humore suo impertit Luna.
34. Lyncas et cervos cohibentis arcu.] Wena 41. Wupta jam dices, &c.] Cúm nupta olim
tione gaudentis, ferasque sagittis et arcu vul eris, tum non sine gaudio dices: Ego pridem,
merantis occidentisque. Lynx, acutissimi vi adolescentula et virgo, carmen seculare ab
sús animal, instar leopardi distinctum maculis, Horatio compositum recitavi cum meis acqua
vernaculê THE OUNCE vocatur. Lupum cer libus. Hoc ideo ait, quod ea veteribus opinio
varium aliquidicunt; jure an injurià 2 Vide inoleverat, connubium celerius ac felicius is
Gesn. de Quadruped. Plin. lib. xxviii. &c. De provenire, a quibus seculare carmen, in hono
is jam lib. ii. Ode 13. v. ult. rem scilicet Apollinis ac Dianae, decantatum
35. Lesbium servate pedem, &c.] Sapphici fuisset in ludis secularibus.
mei carminis observate mensuram, et ad meat 42. Seculo festas referen'e lures.] Quantº
apparatu, quantá lactitia celebrarentur ludi
lyrae somum voces et cantus vestros aptate di
ligenter. Sappho, e Lesbo insula, nomen dedit seculares, dicam in carmine seculari. Tunc
et originem Sapphico carmini. Widelib. ii. Od. ſeriari omnes, et hilaritati sacrisque operam
13, cit, ibique Annot. dare jubebantur.
232 Q. HoRATII FLACCI
oDE VII. AD TORQUATUM.
Vita hilariter ducenda, quia res omnes diffluunt.
Abierunt mixes, jam A.DIFFUGERE nives, redeunt jam gramina campis
gris herba renascuntur, ct
frondes arboribus. Terra Arboribusque comae.
mutat conditionem; atque Mutat terra vices, et decrescentia ripas
fluvii imminuti labuntur
Gratia cum Flumina raētereunt.
juxta ripas.
Rymphis acbinis sororibus Gratia cum
non veretur muda choreas
N. geminisq; sororibus audet (392)
Ducere nuda choros.
celebrare. Annus, ethora,
quae gratum diem aufert, Immortalia
ne speres, monet annus, et almum
Quae rapit hora diem.
immortalitatem sperare ve-. -

tºt. Hyens tempº. 4. Frigora mitescunt Zephyris: ver proterit aestas

phyris : vernam tempesta
Interitura, simul
tem absumit asstivasimiliter
10
peritura, posteaguàm au-Pomiſer autumnus fruges effuderit, et mox
tumnus fruges produxerit: Bruma recurrit iners.
statimdue pigra redeunt fri
gora. j Damna tamen celeres reparant coelestia Lunae :
sarciunt detrimenta coºli: Nos, ubi decidimus
at nos simulac devenimus
eó, quo bonus AEneas, Tul Quà pius AEneas, quð Tullus dives, et Ancus: 15
lus opulentus, atque Ancus, Pulvis et umbra sumus.
deciderunt, sumus dunlazat Quis scit an adjiciant hodiernae crastina summae [393]
cinis et umbra. Quis novit
utrum coelestia Numina di Tempora Di superi:
em crastinam hodiernae sint additura 2 -

.4.Y.W.O.T.1TIO.NES.

Ode VII.—Haec Ode est dicolos distrophos. 9. Zephyris.] Ventis tepidis, veris comitibus.
Primus quisque versus est hexameter herol Wide lib. iii. Ode 1. v. 24. et infra Ode 12. hu
cus, alterest dactylicus archilochius dimeter, jus lib. iv. - -

constans duobus dactylis et umā syllabä. , 13. Damna tamen celeres, &c.] Luma qui
1. Diffugére mires.J Haec Ode simile pror dem suum orbem novo curriculo remetiens re
sus argumentum habet atque quarta lib. i. dic paratur, fitgue iterum plena, quae interierat:
tiones pares, ingenii tamen Horatiani foecum cit.lib. ii. Od. 18.v. 16. Novarquepergunt interire
ditate gratam varietatem indutas. Scripta estad Lunae. At nos mortalcs, cum semel interiimus,
Manlium Torquatum, qui ſuit Consul A.U.689. haud amplius reparamur aut reviviscimus.
atdue sub eo natum volunt poetam nostrum. Moschus Idyll. iii. Bionis deflens interitum.
3. Mutal terra vices.] Terra prius hyemali Hei, hei, malva, in horlis, apium, anethum,
constricta gelu maestaque, jam solvitur grató cum interiere, tamen renaseuntur posted, in
vice veris et Favoni, jucundamgue experitur quit: nos veró, qui magni, fortes, sapientes, ubi
amoenitatem. primum mortuisumus, obscuri in terrá somnum
Decrescentia ripas Flumina practercunt.] dorminus longum, infinitum, waxa wax.gºv.
Salmasius legit recrescentia; alii decrescentia arigºya whº gº ºrway, &c.
explicant, valde crescentia, scilicet liquatis mi 15. Quà pius JEneas.] Ad inferos nempe.
vibus; sicque ripas suas transiliunt ac supe Sensus est, non pietas AEneam non opes Tul
rant; quomiam, inquiunt, hyemis nives ineunte lum Hostilium, non Ancum Martium virtus ac
vere liquescunt et fluvios augent. Pace tamen fortitudo a morte vindicarunt: quis ergo sibi
tantorum virorum aliter interpretari placuit, spondeat immortalitatem 2 JEneas famā super
hoc verius quo simplicius, mec lector refraga athera per Virgilium notus. Tullus et Ancus,
bitur, ut spes est. Sensus est; flumina, ante ille tertius, hic quartus Rex Roman. Tit. Liv.
nivium aquas aucta et ripas supergressa jam lib. i. Dionys. Halic. lib. iii. &c.
ad eas redièrunt, euntdue et fluunt praeter, id 16. Pulris et umbra sumus.] Eurip. "Avºga
est, secundum ripas, nec ultra suum alveum roº is ºvsjø a was cata wºrow, Homo estfia
feruntur, aut exundant. -
tus et umbra tantum. Sophocles in Ajace, Ei
6. Gratia cum geminis sororibus.] Gratiae Jaxx xai kºzny axlay. Simulacra el levem um
tres, Aglaia, Thalia, Euphrosyne. bram homines appellat: Anac. "Oaiyny x•vur,
6. Nuda.] Ob calorem viris, vel ob rationes Eriguitm pulverem. Jac. Apost. Epist. cap. iv.
alibi allatas. Wide lib. i. Ode 4. et 20. Item 14. 'Araic wear ºxi, ºy calycatra, kai irata.
lib. iii. Ode 19. a'ravićcº ºn. Vita est, vapor modice apparens
7. Monet annus, &c.] Tempus fluxum vitam et mor evanescens. -

mostram pariter effluere et absumi docet; lib. 17. Summar.] Numero dierum quos viximus
ii. Ode 18. v. 15. Truditur dies die. Quidam leg. vitae.
 CARMINUM LIBER IV. 8. 233

Cuncta manus avidas fugient haeredis, amico Quæ genio benignè indul
seris,ha cavaras manusha
Quae dederis animo. * redis effugient: postguam
Cúm semel occideris, et de tesplendida Minos interieris, et Minos de te
Fecerit arbitria; judicium ultimum protule
rit; mec stirps mobilis, nec
Non, Torquate, genus, non te facundia, non te eloquentia, mec pietas re
Restituet pietas. parabit, te, 6 Torquate.
Infernis neque enim tenebris Diana pudicum * 25 Enimyer neque Diana cas
tum Hippolytum eximit In
Liberat Hippolytum; ferorum tenebris, nec The
Nec Lethaea valet Theseus abrumpere caro seus dilecti Pirithoi catenas
Vincula Pirithoo. infernales potest solvere.

ODE VIII. AD MARTIUM CENSORINUM.

w

Nihil practer carmina dare posse: at illa rebus omnibus esse praferenda.
*

O, Censorine crateras et
DONAREM pateras grataque commodus, [394] jucunda ex ære rasa ultro
Censorine, meis aera sodalibus; darem sociis meis; darem
tripodas, Graecorum stre
Donarem tripodas, praemia fortium nuorum inunera.

ANYOTATIONES. *

21. Splendida arbitria.] Non male Heins. Ode VIII.—Metrum est idem quod Ode 1.
interpretatur; gravia majestatis, plena: vet, in lib. i.
terpretes a que bene, vera et manifesta. 1. Donarem pateras, &c.] Non abs re Theo
JMinos.] Apud inſeros judex. Wide lib, i. dorus Marcilius existimat Oden hanc munus
Ode 28. v. 9. lib. ii. Ode 15. esse Saturnalitium, sive Saturnalibus, missum
25. Infermis neque enim, &c.] Morte nec li Censorino, quo tempore amici mumera invi
berant Dii sibi delectos. Diana non inferis cri cem missitabant, C. Martius ille Censorinus
pit Hippolytum, castitatis famä inclytum. Vide Consul fuit cum Asinio Gallo anno U. C. 746.
Ov. Metamorph. xv. Senec. Tragged. Hippo Paleras.] Varro iv. de Ling Lat. In poculis
lyt. &c. Hic Thesei et Hippolytae Amazonis sumt patera, inquit, a patendo dicta. Anglice,
filius, coelibem vitam ac venationis studium Goblets. Ejusmodi pocula argentea in sa
colens, et hinc Dianae charus interpellantem cris adhibebantur: dono etiam dabantury
dt stupro Phaedram novercam strenue repulit. Plaut. Amphitr. Scen. 1. -

Haec illum apud Theseum detulit, quasi ipsam Post ob rirtutem hero Amphitruoni patera
ad flagitium pellexisset. Hippolytus fugiens - donata aurea est,
iratum patrem currum conscendit: at equi Quà Plerela politare rea: solitus est. .
phocis exterriti currum et ipsum aurigam per Commodus.] Benignus, facilis, liberalis. Qui
devia trahentes discerpsérunt, momengue fece dam legunt, commodis, sed perperam.
runt Hippolyti, ab irrºr, equus, etxºa, dissol 2.Éra.] Vasa ex ære capacia, lebetas, Ang.
to. Extinctum tamen Dianae precibus inco chAULD Ross, quae multiplici erant usu.
lumitati pristinae restituit AEsculapius: unde 3. Tripodas.] Mensas vel sellas aliqui di
Virbium se voluit appellari, quasi bis virum. cunt ſuisse; alli, ansatas ollas: tripodas certé
At demunu fato omnibus communi, functus de appellarunt, quod termis pedibus infima pars
cessit. Quapropter ab inferis minime libera sustineatur, inquit Athen, mox citandus. Cae
tum dicit Horatius. Wide Gell. lib. x. cap. 16. teråm apud priscos tripodum genera duo fu
27. Lethaea..] Lethe fluvius inferorum pro ere, quae ambo lebetas aliquando nominárunt;
ipsis inferis ponitur frequenter. - alterum caldarium, quod igni admovebatur,
Theseus.] Hic filius AEgaei regis Athenarum ideoque dicebatur, wºrvé16nths, et actºgºzár,
tot egregiis facinoribus insignis, ut pro Her quo utebantur, ad calefaciendam aquam lotu
cule habitus sit: Pirithoum praecipua coluit ris: alterum ſuit, poculum, genus tripodis, de
amicitiã, comitemque assumpsit ad Inferos quo Homerus: --

profectus rapiendae Proserpinae causa. Porró ‘Ez7 ºrvgºv: -giroſa:.

ab Hercule ex Inferis ereptus secum voluit In his miscebatur vimum, ac temperabatur.
. Pirithoum attrahere. Hic vero superveniente Utiles erant etiam adormandis a dibus; et quia
terrae motu abeo distractus ac diremptus, ibi non igniadhibebantur, drugat dicti; atque ho
dem vinculis constrictus mansit. Plutarch. in rum auritiquidam extitere. Athen. lib. ii. cap.
vitā Thesei. Diodor. Sicul, lib. v. cap. 5. &c. 2. ubi et ait, in Bacchi certaminibus praemium
28. Pirithoo.] Ixionis ille filius, ope Thesei victoris tripodem ſuisse. Tripodas apud Gra:-
Centauros vicit, &c. Wide lib. iii. Ode 4. in cos mercedem datam rei fortiter gesta, ac vir
fine, ibique Annot. . . tutis, constat. ex Homero variis locis; fortasse
234 Q. HORATII FLACCI
Tu vers non minima acci. Graiorum: neque tu pessima munerum
peres, si opulentus fºrem. Ferres; divite me scilicet artium,
artibus, quas .provexit vel
5
Parrhasius vel Scopas; al Quas aut Parrhasius protulit, aut Scopas;
ter lapide, coloribus alter Hic saxo, liquidis ille coloribus 395
peritus, effingere modo vi. Solers nunc hominem ponere, nunc Deum [395]
rum, modo Deum. At mihi
jaj.". Sed non haec mihi vis, nec tibi talipm
res tua familiaris, velani. Res est, aut animus deliciarum egens. 10
mus tuus indigentistis deli
ciis. Versibus delectaris: Gaudes carminibus: carmina possumus
versus dare possumus et doni Domare, et pretium diceremuneris.
a stimationem eloqui. Non Non incisa notis marmora publicis,
statua marmorea publicis
inscriptionibus insculptº, Per quae spiritus et vita redit bonis
per quasionis imperatori. Post mortem ducibus; non celeres fugae, [896]
bus 16
*...*.*.* Rejectaeque retrorsum Hannibalis minae,
spiritus et vita; non Anni
balis fuga pracceps, minae Non incendia Carthaginis impiae,
que retro pulsae, nec sceleratae Carthaginis incendia magis declarant virtutes
.A.N.YOTATIO.N.E.S.. "

quia, velut symbolum, firmitudinem animiac dicitoue plus valere ad memoriam viri magni
"robur corporis stabilitate sua tripus exhibebat propagandam, quam tabulas, signa, statuas,
Virg. Æneid. ix. 263. et publica monimenta.
Bina dabo argento perfecta atque aspera signis 13. Incisa notis marmora publicis.] Imagines
Pocula arc vel marmore incisae, cum epigraphe hono
rifică in basi, qua, breviter et compendiosé
Et tripodas geminos. elogia contineat.
Wide Coel. Rhodig. lib. viii. cap. 15. Publicis.] Qua in loco publico et à publică
6. Parrhasius.] Florebat hic anno ante auctoritate erectae et positae.
Christum 400. Pictor insignis Zeuxidi cooetan .Notis.] At a nauay; prioribus duntaxat et
eus, quorum prior luminum umbrarumque in majusculis literis ascriptus, ut S. P. Q. R. P.
remisse rationem, secundus eraminasse subtiliºs Scipioni Africano P. C. Senatus Populusque
lineas traditur, inquit Fab. Quintil. xii, cap. 10. Romanus, &c. pomi vel ponendum" curavit.
Plinius autem lib. xxxv, cap. 10. Parrhosius Observa intelligendashic statuas mortuo Sci
descendisse in certamen cum Zeuride traditur. pione erectas. Nam vivus repudiaverat, et ex
Et, cum ille detulisset uras pirtas lanto succes Africa reversus Populo Romano erigere vo
su, ut in scenam aves advolarent; ipse detulisse lenti obstititipse per modestiam. -

•linteum pictum itſ veritate repra sentatti, ut 14. Per quie spiritus et vita redil bonis, &c.]
Zeuris alilum judicio tunnens ſtaglarel landem Cic. de Harusp. Resp. Statua et invagines nam
remoto linteo ostendi picturam, atque, intellecto animorum simulacra sunt sed carporum. At
errore, palman concealeret, ingenuo pudore, carmen animi virtutes exhibet et repraesentat.
quonian ipse volucres fºſellisset, Parrhasius Hinc Ovid.
autem se artificem Parrhasius Ephesi Scindentur restes, gemma frangenturet qurum;
natus, primus symmetrimm picturae dedit; pri Carmina quam tribuent fama perennis erit.
mus argulias tuitºs, eksanliam capilli, renus Et noster infra lib. ii. Ep. 1. v.248. ad Augustum;
talem oris, confessione artificum, in lineis ex .Nec magis erpressi cultus per ahenea signd,
tremais palmam adeptus, &c. Wide Athenaeum Quàm per ratis opus mores animique virorum
lib. xii. cap. 11. et lib. xv. cap. 10. Clarorum apparent.
Scopas.] Eximius ille statuarius vixit anno 15. Celeres ſuga, Rejectacque retrorsum
ante Christum 430, aut circiter. Pausanias IIannibalis, &c.) Quando Annibal incubans
in Corinth, ait Parium ſuisse Scopam, et saxei Italia, ejusque visceribus inharens, summatus
Herculis meminit ab eo calati. Ejus quoque tandem et coactus est cito in Africam redire
celebrantur Venus et Phaëton, quae imagines ad open ferendam Carthagini, cujus portas
apud Samothraciam religiose servata. Plin. quaticbat Scipio; qui sic ad hostes traduxit
lib. xxxvi. cap. 5. multa alia ab co signa egre rejeritſue minas et belli mala atque incommº
gie facta memorat. da, quibus sui cives antea vexabantur. Vidº
9. Nec tibi talium Rcs est, aut animus deli Tit. Liv. lib. xxviii. xxix. xxx. Flor. lib. ii.
ciarum egens.] Domus tua non eget, imo abun cap. 6. -

dattalibus ornamentis, nec plurimúm cupidus 17. Incendia Carthaginis impia..] Pub Sci
est tuus animus. Tabulas pictaset signa apud pio Africanus id nominis prior est adeptu' '
Romanos in deliciis fuisse memo nescit. Cicero quod Annibale devicto Carthaginem tributari
in Verrem testis locupletissimus, &c. am fecisset. Fuit postea Scipio Paulo Macedº
12. Prelium dicere mumeris.] Eruditus quis nico procreatus, Africani illius magni filius, *
que legit muneri; atque interpretatur, pretium decus gentis assumptus, hoc scilicet falo. "
facere, pomere, constituere. Quod hic facit quam urbem concusserat avus, nepos everter”
poeta, cam carmen rebus omnibus anteſert; per continuos decem et septen dies"
 CARMINUM LIBER IV. 8. 235

Ejus qui domitá nomen ab Africa
Lucratus rediit, clarius indicant
Laudes, quâm Calabrae Pierides; neque
Si chartae sileant quëd bene feceris,
Mercedem tuleris. Quid foret Iliae
Mavortisque puer, si taciturnitas
Obstaret meritis invida Romuli f
Ereptum Stygiis fluctibus AEacum.
Virtus, et favor, et lingua potentium
Vatum, divitibus consecrat insulis
Dignum laude virum Musa vetat mori:
illius qui reversus est adep
tus titulum ab Africa devic
20 tà, quam Musae Calabrae.
Ac, sitaceant scripta, nihil
[397] praenii haberes, ereo quëd
laudabiliter gesseris. Quid
esset filius Iliae et Martis, si
- invidiosum silentium obrue
ret laudes Romuli P Wis et
25 gratia et facundia Poetarum
valuit AEacum liberare In
ferorum fluminibus, et con
secrare beatis insulis. Viro
laude digno Musa confert
immortalitatem:

.A.W.N’OTATIO.N.E.S.

potuit incendium extingui, quod domibus ac 22. Quid foret Ilia. Mavortisque puer, &c.]
templis suis sponte hostes immiserant, &c. Ipse Gentis Romanæ conditor Romulus vix
Flor. lib. ii. cap. 15. Porro, ut vides, lector, hodie notus esset, si charta, sileant, si-nemo
utrumque hic per licentiam poeticam Horatius scripsisset quae ad illum pertinent, quasi invi
confundit, ob affinitatem rerum ac nominum. dens ejus laudi famae, memoriae. Singularia
Carthaginis impia..] Quae scilicet contra jus ipsius merita jacerent in tenebris, nisi litera
et fas bellum renovarat. Pudebat nobilem po rum lumen accessisset, quod ait Tullius. Vide
pulum (ablato mari, captis insulis) dare tribu tur Horatius Theocriti sententiam expressisse,
ta, quae jubere consueveral. Hinc An scribentis: Quis Priami filios másset, nisi bella
nibal causas, mororum motuum quarrens, Sa superiora cecinissent Poela 2 Wide Idyll. xvi.
guntum Hispania, civitatem opulenlam, fidei et Pindar. Od. vii. Nem. ait, Marimas virtutes
erga Romanos magnum sed triste monimentum tenebris obscurari, si hymnis et pracconibus des
evertit; ut Italiam sibi rupto fordere aperiret. tituantur, &c. laborum rero et praeclare gesta
Summa foederum Romanis religio est, &c. Flor. rum summam remunerationem esse inclytos
cit. lib. ii. cap. 6. carminum cantus.
18. Ejus qui domitá nomen ab Africa Lu Ilia Marortisque puer.] De Ilić matre Ro
cratus rediil.] Wide Cicero. lib. iii. de Offic, in
muli lib. i. Od. 2. stroph. 5. de Romulo eod.
itium. -
Od. 12. stroph. 9. Mavors quasi magna vertens
20. Calabrae Pierides.] Versus Ennii & Ca dicitur Mars, ex Cic. de Natur. Deorum iii.
labria oriundi, Rudiis nimirum nati. Ennio Graecis Ma'a gros, Sabinis.Mamers, ex Varrone.
cive mobiles Rudiae, ait Mela. Is natus Q. Wa 25. Ereptum Stygiis fluctibus JEacum, &c.]
lerio et C. Manilio Consulibus, inquit Gellius Per carmina Poëtarum AEacus, oblivioni a-.
ex Varrone, atque septimum et sexagesimum deoque inferis ereptus ad posteros memoriam
annum agens scripsit duodecimum annalem. transmisit suam. De JEaco lib. ii. Ode 13.
Ex Eusebio Tarenti matus à Catone Quaestore v. 22. De Styge, lib. i. Od. 34. v. 10.
Roman translatus, habitavit in monte Aventi 27. Diritibus consecrat insulis.] Maxagar
no, parco admodum sumptu, atque unius an via ºv:, beatorum insulas Græci vocant, insulas
cillae ministerio contentus; septuagenario ma fortunatas, ex Strabone, sitas ad finem Mau
jor articulari morbo periit; sepultusque est in ritaniae, Latini dicunt; et in is quidam sta
Scipionis monumento, via Appia, intra primum tuunt Campos Elysios: quos describit Virgil.
ab urbe milliarium. Deeo Quint. lib. x. cap. 1. AEmeid. vi. 649. Laetas sedes Horatius appellat
Ennium sicut sacros vetustate lucos adoremus, lib. 1. Od. 10. v. 17. infra, Epod. 16. v. 41.
in quibus grandia et antiqua robora jam non arra, beata
tantam speciem habent quam religionem. Cic. Petamus arra, divites et insulas.
Pro Archià Poeta, sic habet: Carus fuit Afri
cano superiori noster Ennius. , Itaque etiam in Insula dicitur quasi in salo posita. Fest. Isi
sepulchro Scipionum putatur is esse constitutus dor. &c.
& marmore—Rudium hominem majores 28. Dignum laude rirum Musa retat mori.]
nostri in civitatem recepérunt. Is Annalium Theocrit. Idyll. cit. xvi. & Musis illustrem ve
libris celebravit laudes Scipionis Majoris, Ca mire famam, asserit.
tonis, Fabii Maximi, M. Marcelli, Fulvii, non Ovid. iv. de Ponto, Eleg. 8.
sine Populi Romani decore, fama, gloria, ut
asserit ibid. Tullius. -
Carminefit virar rirtus, erpersque sepulchri,
Calabra...] Calabria est hodie ampla regio ..Yotiliam serie posteritatis habet.
regni Neapolitani versus Austrum ad Siciliam. Scripta ferunt annos. Scriptis Agamemnona
nosti, &c.
Deeåjamlib, i.0d.31.v.5. Martialis lib.v. Epi
gram. 31. Horatianum lyram Calabram ap Non mirum ergo quod Alexander ille Magnus,
pellat, quia Venusium Horatii patria, Cala cum ad Achillis sepulchrum devenisset, beatum
brine vicinum. Pierides unde dictae disserui eum pronunciavit, cui rerum gestarum con
supra, Od. 3. v. 18. tigisset eximius præco, scilicet Homerus.
 236 - Q. HORATII FLACCI
Musa cºlis insert. Ita Jo. Coelo Musa beat. Sic Jovis interest
vis conviviis accumbit for- O tatis epulis impiger Hercules: [398]
, tis Hercules. Ita filii Tyn
dari, lucida sidera, e mari Clarum yndaridae sidus ab infimis 31
profundo vindicant
labefactas.
naves Quassas eripiunt aequoribus rates:
Ita Bacchus
-

pampino virenti coronatum Ornatus viridi tempora pampino

habens caput, felicem dat Liber VOta bonos ducit ad exitus.
eventum precibus mortalium.

ODE IX. AD M. LOLLIUM.

Res ab eo gestas suis carminibus oblivione se vindicaturum.

Ne fortè existimes peri
turos sermones, quos ego
NE forte credas interitura, quae
natus ad Aufidum late re-Longe sonantem natus ad Aufidum,
sonantem loguor per artes.
novas fidibus jungendos. Non antè vulgatas per artes
Etsi Homerus Maeonius pri Verba loquor socianda chordis.
mas obtinet partes, baud
tamen obscura est Musa
Non, si priores Maeonius tenet
Pindari, -
Sedes Homerus, Pindaricae latent, 6

A.Y.YOTATIONES.
29. Sir Joris interest Optatis epulis impiger Septem urbes certant de stirpe insignis. Ho
Hercules.] A Poetis et carminibus habet Her mern,
cules, quod inter coelites credatur Jovis men Smyrna, Rhodus, Colophon, Salamis, Chios,
saº et epulis adesse et accumbere, nectareque ..?rgos, .ºllhenac.
et ambrosia vesci. Wide lib. iii. Od. 3. stroph. 6. Homerus.] Hic ingeniorum et omnis
3. Homer. Odys. x. Pindar. Nem. Idyll. i. doctrinae ſons dictus. De quo vide Suidam,
Ovid. loco modø cit. &c. Plutarchus scribet momen a coecitate Ho
Dii quoque carminibus (si fas est direre) fun!, mero inditum, quoniam a Cumaeis et Ionibus
Tantaque majeslas ore camentis egel. tungot vocantur qui oculis capti subt, eo quéd
31. Clarum Tyndaridae sidus, &c.] Sic egeant ductoribus, twº givávray : aliam quo
etiam Castor et Pollux habentur Dii, putan que etymologiam ibidem profert. Herodot.
turque periclitantes in mari juvare. Lib. i. lib. ii.ait Homerum annis ante se quadringentis .
Od. 3. v. 2. et Od. 12. stroph. 7. extutisse. Cornel. Nepos Chron. et Gell, lib. -

33. Ornatus viridi, &c.] Häc denique rati xvii. cap. 21. aliique, annis ante Romam con
one Bacchus inter Deos numeratur, creditur ditam centum etsexaginta: pariter vet. Schol.
que hominum vota suscipere, et optata largiri. Juvenal. ad Sat. vii. 30. Alii aliter. Adve
Wide lib. iii. Od. 25. ibique Annot. rum accedere propius videntur, qui scribunt,
Quanta demum varietate longam narratio floruisse circiter annis centum quadraginta
mem Poeta distinguat et exornet, observa, lec post bellum Trojanum. Apollodor. &c. Cic.
tor studiose. de Clar. Orator. Etsi Horneri incerta sunt
Ode IX—Metrum idem quod Od. 9. lib. i. tempora, tamen annis multis fuit ante Romu.
1. Ne forte, &c.] Artificium singulare ex lum, et de Orat. Pisistratus, inquit, Homeri
hibet hac Ode, argumentum vero par cum libros antea confusos sic disposuisse-dicitur, ut
superiori. nunc habemus. Quintil lib. x. cap. 1. utfluviis
2. Natus ad.”ufidum.] Natus in Apuliſe fi et fontibus initium dat Oceanus, sic omnibus
nibus, ubi fluvius Auſidus alte strepit, et mur cloquentia partibus exemplum et ortum dedit
murat. Wide lib. iii. Od. ult. v. 10. Homerus. Yemo, inquit, magnis in rebus sub
3. Non antè vulgatas per artes.] Lyricis limitate, in partis proprietate illum superarit.
versibus, a me primo Latine compositis lib. iii. Iden latus ac pressus, jucundus et graris, tum.
6)de ult. et lib. iv. Od. 3. in fine. copid, cum brevitate mirabilis, &c. Quanti
4. Socianda chordis.] Lyrae aptanda, voce faceret Homeri opera Alexander Magnus,
pariter et fidibus canenda. - egregie Plinius explicat lib. vii. cap. 29. Wide
5. Non, si priores, &c.] Etsi primas obti et Coel. Rhodig. lib. xiv. cap. 1. ubi inter mu
net Homerus, non alii tamen inglorii, qui post lieres doctrina celebres numerat Daphnen Ti
illum scripsére, Wide Gell. lib. iii. cap. 11. resise filian, apud Delphos condendis versibus
ubi refert dubitatum a multis, uter astate praecellentem, unde multa ad sui poematiº
prior, Hesiodusne an Homerus, et lib. xvii. cultum Homerus transtulisse creditus. Carter
rum velut numini cuidam etiam fana et sacella
cap. 21. asserit eos aetatem simul egisse, vel
Homerum aliquantò esse antiquiorem. Homero ſuisse erecta multis in locis constal,
JMaconius.] Maeonis filius: vel natus in ut Smyrnae, Alexandriae, et alibi.
Maeonià seu Lydia, Scilicet e Smyrna urbe, Pindarica..] De Pindaro fuse supra, Od. *
quanquam, -
hujus libri.
-
 CARMINUM LIBER IV. 9. 237

Ceaeque, et Alcaei minaces, Simonidis, Alcaei minacis,

Stesichorique graves Camenae; acStesichori gravis; neque
tempus abolevit id quod
Nec, si quid olim lusit Anacreon, [ Anacreon olim cecinit. Wi
Delevitaetas: spirat adhuc amor, 10 vit etiamnum amor, ac spi
rant ardores mandati chor
Vivuntgue commissi calores dis Eoliae virginis. Non
AEoliae fidibus puellae. - um.a Helene Spartana ada
Non sola comptos arsit adulteri mavit pesos mocchi capil
los, admirata vestes auro
Crines, et aurum vestibus illitum distinctus, ornatum regi
Mirata, regalesque cultus, um ingentemq comitatum.
Et comites, Helene Lacaena: Nec Teucer primus sagittas
contorsit arcu Cretensi.
Primusve Teucer tela Cydonio - Haud una vice Troja ſuit
Direxit arcu : non semel Ilios [401] expugmata. Non solus au
dax
Wexata: non pugnavit ingens
.A.N.N.O.T.1TIO.N.E.S.

7. Cerque.] Simonides Ceius, Pausaniae sit vitiosa carmina, Iambos, item quosdam
Lacedæmonum Principi, valde honoratus, versus metri peculiaris, qui ab eo Anacreon
perinde ac Hieroni Siciliae Tyranno, floruit tici nuncupati sunt. Hos venustos, dulces ac
circa Olympiad. 65. Aliter alii; sed non mi lepidissimos appellat Gellius lib. xix. cap. 9.
rºum: vixit enim ille perdiu. Divinum hunc De eo jam lib. i. Od. 17. stroph. 5. ad has
Poetam nuncupare divinus ipse Plato, et ali voces, fide Teid. Vid. Epod. 14. v. 10.
quot ejus versus afferre non dubitavit. Prae 12..'Polia puellae.) De Sappho AEolia sive
clarum ex illius Threnis fragmentum exhibit Lesbia lib. ii. Od. 13. v. 24.
Dion. Halic. ubi Danaae ab Acrisio fluctibus 13. Non sola comptos arsit, &c.] Exemplis
maris ad certum maufragium exposita suum conglobatis probat, si desit poeta, res quasque
deflet infortunium. Wide quae de eo jam an laudabiliter confectas interire : ante Helenam,
notavi lib. ii. Od. 1. in fine. Valer. Maxim. inquit fuerunſ et alie mulieres bellorum cau
lib. i. cap. 7. et 8. Snidam, &c. sac, quae tamen ignorantur, quia nullus scrip
Alcatiminaces.] Scilicet is Tyrannis infes tor ea literis commendavit. Wide Athen. lib
tus, quosdam etiam suis versibus exterminari xiii. cap. 1. ubi multa praeter Trojanum bella
fecit. Deeo non semel antea, lib. i. Od. 32. et propter mulieres exarsisse adductis exemplis
lib ii. Od. 13. ostendit.
8. Stesichorique grares Camena.] Quintil. 16. Helene Lacana.] De hac, ejusque adul
cit. Stesichorum, quam sil ingenio validus, tero Paride, lib. i. Od. 15. init. et lib. iii. Od. 3.
materia, quoque ostendunt, marima bella et JMirata aurum, &c. Insolitus nempe Spartanis
clarissimos canentem duces, atque Epici carmi cultus et luxus. At contra Phrygii acu vestes
nis onera lyrd suslimenten. Reddit enim per pingere auroque exornare primi instituérunt.
sonis in agendo simul et loquendo debitam dig Hinc Helena corporis neglectui et parsimoniae
nitatem: ac, si tenuisset modum, videtur aemu innutrita Paridis ejusque comitum regalem
lari proximus Homerum potuisse; sed redun pompan demiratur. Ovid. Epist. Paridis ad
dat" atque effundilur; quod ut est reprehen Helenam :
dendum, ita copia, vitium est. Is erat ex Hi Oquoties dices; quêmpauper.'lchaianostratst;
merä urbe Siciliae. Florebat Olympiade 42.
ante Christum annis decem et sexcentis. Ejus Parcased est Sparte: tu cultu divite digna.
paueuli admodum versus ad nos usque perve ..?d talem formam non facit iste locus.
nerunt. Non praetermittam quod aiunt, pro Cum videas cultus nostrá de gente virorum,
scissä carmine Helena immissam ab iratis ejus Quales Dardanias credis habere nurus 2
fratribus Castore et Polluce Stesichoro cºeci 17. Primuste Teucer, &c.] Telamonis ille
tatem, quanquam palinodiam canenti. Dic filius, Ajacis frater, ab Homero tam celebra
tus quod Erna ºr zºº, ºrgáros in 215 agajia, tus ob artem et peritiam jaculandi, non tamen
statuerit chorum primus in citharac cantuſ; nam fuit primus ea solertia insignis; eximii exti
ante Tisias vocabatur. Suidas. Ei statuam tere ante illum jaculatores. At hi minime
elegantem fuisse positam, quae summo fuerit . sunt clari, quia præcome et vate caruerant.
propter ingenium honore et nomine, testis Homer. Iliad. B. primos quosque Trojanorum
Cicero in Verrem. Wide Plin. lib. x. cap. 29. arcu Teucer perdidit, ibique octºnominantur
ubi ait, suavitatem praemonstratam efficaci aus ejus sagittis prostrati. Wide et lib. i. Ode 7.
picio,
cecinit.
cum in ore Stesichori infantis luscinia sub finem.
Cydonio arcu.] Apud Cydonem Cretae in
. 9 inacreon.] Lusit, inquit proprie Hora sula civitatem arcus vel inventi, vel optimi
tius: is enim amatoria præcipue scripsit: Io fiehant; apta quoque ibidem ad sagittas can
nicam secutus dialectum, quippe in mediana na, memimit Virgil. Eclog. x. 59.
tus Ionia, Teio civitate. Floruit ante Chris 18. Non semel Ilios Verala.] Arx illa Trojae
tum annis prope quingentis Ex Suida, scrip sapins pro ipsa urbe usurpatur. Expugnata
238 q. HORATII FLAcci º
Idomeneus aut Sthenelus Idomeneus Sthenelusve solus 20
pugnº cºnſeº.º.º.
cani digmas. Non primus Dicenda Musis praelia: non ferox
Hector acer, aut strenuus Hector, vel acer Deiphobus graves
Deſphobus ingentes plagas Excepit ictus pro pudicis -

tulit pro suis uxoribus ac

Conjugibus puerisque primus.
filiis Ante Agamemnonem -

f." fº...". Vixere fortes ante Agamemnona 25

erum cuncti indefleti et Multi : sed omnes illacrymabiles 402]
obscuri premuntur oblivi
one sempiternâ, quoniam Urgentur ignotique longā.
sanctum poetam non habū Nocte, carent quia vate sacro.
ere.
Virtus incognita
rüm differt ab ignavia de
Pa Paulüm sepultae distat inertiae
spectá. O, Lolli, ego te non Celata virtus. Non ego te meis 30
relinquam sime meorum car Chartis inornatum silebo,
minum ornatu ; neque tan
tas virtutes tuas sinam in Totve tuos patiar labores
juste sepelire invida oblivi- Impune, Lolli, carpere lividas
one. Mens tibi est rerum Obliviones. Est animus tibi
sciens, acqua in prosperis 35
Rerumque prudens, et secundis
.A.N.N'O.T.T.TIO.V.E.S.

ſuit Troja primö ab Hercule, deinde ab Ama bellică inclarućrunt; omnes tamen illi igno
zonibus, denique à Graecis. Priora tamen ea rantur, quorum non celebravit virtutes Home
bella et excidia vix nota sunt; posterius vero rus, aut alius vates. •. .

quam celebre per Homericarmen? Wide lib. .4gamemnona.] Exercitàs Graecorum prin
iii. Ode 3. stroph. 6. -
ceps ct coryphaeus, a Darete supra cit. descri
20. Idomeneus.] Filius Deucalionis ille, Rex bitur, alto corpore, magnus, membris talenli
Cretensium, Minois nepos; armatus fulguri, bus, facundus, prudens, mobilis.
pugmans apro comparatur ab Hemero Iliad. v. 28. Vale sacro.] Seu quod instinctu divino
Sthenelus.] Is imparidus et pugma sciens de afflatur Poeta, Sacer vocatur; seu quia Mu
citur lib. i. Ode 15. v. 23. Wide ibid. Annot. sarum mysta, et Sacerdos, lib. iii. Od. 1. init.
22. Hector.] Hunc Trojanorum fortissimum seu quia poeta reluti Deorum aliquo dow ºf
Homerus Marti et igni cuncta devastanti sim mumere commendati nobis esse rideanlur; quod
ilem dicit. De eo jam lib. iii. Ode 3. stroph. ait Cicer, de Arusp. Resp. xviii. ex Ennio Ovid.
7. frater ejus ſuit Deiphobus, post illum virtute iii. de Arte.
praecipuus. De his, deque tota excidii Trojani Est Deus in nobis, sunt et commercia cali,
serie multiplicigue historia, consule Dictyn Sedibus whereis spiritus ille tenit.
Cretensem, et Daretem Phrygium. Hic re Et alibi, -

ſert Priamum regem Trojanorum (patrom .1t sacri rates el Dirám cura vocamfur,
Hectoris, Deſphobi, Paridis, aliorumque plu Sunt elium quinos numen habere putant.
rium, ex Cic. Tusc. i.) vultu pulchro, mag 29. Paulum sepuliac dislat inertia: Celala
num, roce suari, aquilino corpore. Hectorem virus.] Virtus, quae non est conspicua, usilo
blasum, candidum, crispum, straboncin, permi feliciorest, quam inertia et desidia, quam on
cibus membris, vullu venerabili, barbatum, de mes aspernantur.
centem, bellicosum, animo magnum, civibus 32. Totte luos patiar labees.] Lollius grº
clementen, dignum et amori ºpium. Despho via gessit bella, in Germania, Thracià, Galatia.
bum similem patri, dissimilem naturá, fortem. Wide Dion, lib. liv.
..?lerandrum, sive Paridem, candidum, lon 33. Lolli..] M. Lollius Consul ſuit cum Q.
gum, fortem, oculis pulcherrimis, capillo molli AEmilio Lepido. A. U. C. 732. Horatio an
et flaro, ore renusto, voce suavi, reloceni, cupi num aetatis agente 44. Quod ipse indicat lib.
dum imperii. i. Epist. ult. v. 26. ubi scribit;
Graves Eccepil iclus, &c.] Hector enim diris Forte meum si quis le perconlabilur trum,
plagis tandem ab Achille confectus circa mu
ros Trojaeter ab eo raptatus est. Homer. Iliad.
*; quater undenos scial implerisse Decem:
res,
xxiii. Virgil. Aeneid. i. Collegam Lepidum quo durit Lollius annº
Detphobus.] Helená post mortem Paridis Ad hunc binae sunt Horatii Epist. 2. et 18.
in uxorem assumptă, ejus dolo Graecis proditus lib. ii. in quarum priore.Maximum eum ap
est, atque ab his crudeliter mecatus, truncatis pellat. -

manibus, pedibus, maribus, auribus, oculis
evulsis, Virg. Æncid. vi. 495.
25. Virére fortes ante.'lgamemnona Multi.]
Ut apud Trojanos praeter Hectorem, Deſpho
bum, aliosque aliquot; sic etiam apud Graecos
praeter et ante Agamemnonem et quosdam
alios multi ſortissime dimicarunt, laudeque
34. Est animus tibi Rerum prudens.) Phi
losophiae notitia, vel usu et prudentiã instruct
tus, sagax, judicii et consilii vim habens, Non
ergo mirum, si Augustus Caio Caesari filiº"
Armeniam proficiscenti moderatorem custº
demdue Lollium dedit.
35. Secundis Temporibus dubiisque redu]
 CARMINUM LIBER IV. 10. 239

Temporibus dubiisque rectus; et adversis, avaritiae datis

Windex avarae fraudis, et abstinens
Ducentis ad secuncta pecuniae :
. Consulque non unius anni,
- Sed quoties bonus atºlº fidus
Judex honestum praetulit fitili, et
Reiecit alto dona noscentium
ultu, et per obstantes catervas
Explicuit sua victor arma.
Non possidentem multa vocaveris
Rectè beatum: rectius occupat
Nomen beati, qui Deorum
Muneribus sapienter uti,
Duramgue callet pauperiem pati,
Pejusque letho flagitium timet:
. Non ille pro caris amicis,
Aut patriá timidus perire.
inimica, et spermens pecu
[*] miam ad se omnia trahen
tem; moſt unius anni Con
sul, sed quotiescungue ju
40 dex innocens et fidelis ho
nestum utile anteposuit at
que fronte excelsa repudi
avit munera improborum,
suaque arma triumphans
protulit per turmas impe
dire rolemies. Non recte
appellaveris felicem eum,
qui multa habet; rectius au
tem felicis titulum meretur,
- - qui bene uti donis Deorum,
molestamaueegestatem fer
re: et plus horret scelus
quam mortem. Is pro fa
- 50 miliaribus et patria occum
bere non veretur.

ODE X. AD LIGURINUM.
O, CRUDELIS adhuc, et Veneris muneribus 404]
po-n...'..."...
do inexpectata penna ac
tens,
Insperata tua cüm veniet pluma superbiae, cessert tuæ arrogantiae, at
que defluxerint capilli, qui
Et, quae nunc humeris involitant, deciderint comae, ºne per humºrº" i.
Nunc et qui colorest puniceae flore prior rosae, dunur, et qui nunc rosa
purpureå micantiorest co
lor
ANYOTATIONES.

AEquam servas mentem arduis in rebus, non Ode X-Metrum idem quod Ode 11. lib. i.
secus ac in bonis temperatam, lib. ii. Ode 3. 1. O, crudelis adhuc, &c.] Speciosi istius
37. Vinder arara fraudis, et abstinens.] pueri amore captum se declarat Horatius hu
Laus haec minimè Lollio idonea, quem pecu jus libri Od, i. v. 33. Hinc patet vel constan
niae quam recte faciendi in omnia cupidiorem tem in tuendà pudicitia Ligurinum extitisse;
testatur Welleius Paterculus. Ergo vel tunc vel Poètae nostro non respondisse.
latebat adhuc, cum scriberet harc Horatius, Veneris muneribus potens.] Pulchritudine,
Lollii avaritia, quae postea innotuit; vel huc gratia, attatis flore, spectabilis.
facit Symmachianum illud, quod habet Sidon. 2. Insperata tuæ cum remiet, &c.] Cúm ju
Apollinar. lib. viii. Epist. 10. Ut vera laus ventutis ac pueritiae flos abierit, quod nunc
ormat, ita falsa castigat. Constat subinde non cogitas.
Caesarem Lollio offensum, seu quod Orientis Pluma.] Barba, lanugo, pili. Marcilius ta
provincias expilasset, seu alià de causa. Vel men contendit non de crescente barbà, sed de
leius lib. ii. Sueton. Tiber. cap. xiii. PHin, lib. senescente Ligurino locum huncintelligendum,
iz. cap. 35, &c. citataue Ovid. Trist. iv. Eleg. xviii.
39. Consulque non unius anni.] Reipublicae Jam mea cycneas imitantur tempora plu
cousuluistiquidem announo, ut alii Consules; 2ngs.

at ipse tibi semper dominaris, cupiditatesque Novus interpres sané audacior veteres om
fraenas et coerces, imo passim de illis trium mes proscindens, imo inquit, Horatius Graeco
phas, exerens arma tua ubique victricia, sci rum ritu locutus est, qui alas venisse rei alicui
licet abstinentiam, justitiam, &c. optima dicunt ad significandum illam periisse ac velut
certè allegoria, per quam Stoa dogmata lu avolasse; sensusque est, cum superbia Ligu
culenter venditat Horatius. rini abscesserit, vel perierit forma qua super
49. Duramque callet pauperiem pati.] Vide bus crat, tum demum fore ut prioris arrogan
lib. iii. Ode 2. imit. tiae poemiteat. Acuta same interpretatio, cui
50. Pejusque lethofagilium timet.] Juvenal. non dubitàrim refragari, et potius ab omnium
Sat. viii. 38. antiquorum partibus stare:
Summum crede nefas animam praferre pudori, 3. Deciderint coma...] Haec verba stabiliunt
Et propter vitam vivendi perdere causas. opinionem Marcilii, quam modó retuli. Idest,
51. Won ille pro caris amicis, &c.] Lib. iii. cum jam pauci per tempora capilli cani super
Od. 2. et 19. fuerint cumque wizawadalot, Hom. Il. xiii. 36
240 q. HoRATII FLAcci
• * - * • * * - - -

deperditus Ligurinum mu-Mutatus Ligurinum in faciem verterit hispidam ; 5

tarit in vultum hirsutum; Dices: heu (qucties te in speculo videris alterum)
tunc quandocumque te di
versum aspexe in spe Quae mens esthodie, cureadem non puero ſuit? [405]
culo, dices: Eheu, quintine Vel cur his animis incolumes non redeunt genae : .
adest animus, quare idem
uon adfuit juveni mihi 2 vel quare huic menti non revertuntur integra mala. *

oDE XI. AD PHYLLIDEM. .

Die natali JMaccematis invitat eam ad convivium.
O, Phylii, amphoram ha ESTmihi monum superantis annum
beoplenam Albani vini no
num annum transgressi; Plenus Albani cadus; est in horto,
habeo in horto apium ad
corollas texendas; habeo Phylli, nectendis apium coronis;
magnam hedera copiam, Est hederae vis
qua vinctis capillis resplen-Multa, quá crimes religata fulges. 5
des. Nitent aedes argen-I **:
teis rusis, ara verbenis pu- Ridet
argento domus,
ara casus -

ris coronata optat respergi Vincta verbehis avet immolato [406)

cruore agni mactati. Ma
mus omnium strenuè labo Spargier agno. -

rant; famulae servis junctae

Cuncta festinat manus: huc et illuc
huc illucque discurrunt. Cursitant mistae pueris puellae : 10

- - .4.Y.Y.O.T.4TIO.NES.

vel fragrar{x12:, erit Ligurinus, qui nunc Phyllida mitte mihi, meus est natalis,
spissa gloriatur capsarie. Wide lib. ii. Od. 5. ii. Iola.
fine, et lib. iii. Od. 20. sub finem. Alii tamen Monum superantis annum Plenus Albani
explicant de pubertate: ed quod apud veteres cadus.] Cadus vini ante novem annos conditi
comam tondendi mos esset puberibus saltem . proindeque maturi et boni. *

homestis et castis, qui sic ab effeminatis et 2. Albani.] Quod ex Italicis suavissimm.

delicatis distinguebantur. Alioquin enim im et gratissimum asserit Athenaeus, lib. i cap
puberes quilibet comam studiose nutriebant: 25. idem testatur Plin, lib. xiv. cap. 2. et d.
unde comati et capillati muncupabantur. De et alibi. Martial. lib. xiii. Epigram. 109.
more praecisam ea astate casariem Diis, pra 3. Phylli..] De ea jam lib. ii. 0d. 4. v. 14.
sertinique Apollini, qui comatus fingebatur, ..]pium.] Hoc arceri ebrietatem, bonumque
consecrandi, dixi alibi. corpori odorem conferri aiunt; hinc exeo co
5. Ligurinum.] Quidam legunt Ligurine, romae. Wide Plin. lib. xx. cap. 11. et lib. 19
voluntdue verbum vertere absolute pomi ut cap. 8. sub finem. Vide et lib. i. 0d. 36. v. 17.
apud Virgil. A neid. i. 104. Tum prora avertit. et lib. ii. Od. 7. v. 24. Annot. -

Sed vulgatam lectionem praeferendam censeo. 4. Hedera.] Haec Baccho sacra, atque ebrie
6. Speculo.] Velut effeminato quod ſeminae tatis antipharmacum. Apud Theocrit. Idyl
est tribuit speculum, Sic Juvenalis Othonem iii. pastor coronam exhedera et apio implexan
Imperatorem vellicat etiam in castris, specu gestat Amaryllidis sute gratiâ. -

lum circumferentem. Sat. ii. 99. et 803. Con 6. Ridet argento domus.] Non displicet novi
silium formae speculum belle vocat Martialis. interpretis mens locum istum sic explicantis:
villerum.]. Longe mutatum, e lavi et polito AEdes mea, nitent quasi argentum; mundº
hispidum, pilosum, horridum. passim omnia sunt; mec enim tanta Horatiº
7. Qua, mens est hodie, &c.] Dum annis et opes, ut argento revera domus colluceret; ut
pulchritudine florebam, cur non ego quaestum erudite et sagaciter, more quidem suº, at
meretricium fecif ibidem Dacerius, quem honoris causa nor
8. Vel cur his animis, &c.] Aut quare non mino. -

redeunt mihi imberbes genae, cum jam tem Jira castis Vincia, &c.] E. vivo cespite
pore didici astatem labi et formam perire? structa ara, puris ex more herbis coronata,
Incolumes.] Colore et juventute nitentes, mox imbuetur mactati agni sanguine.
nullis tum rugis deformatte, aetatis vigore flo 7. Werbenis.j vide lit. i. od. 19. Annot ad
rentes. - v. 24. -

m.” XI.-Metrum idem quod supra Od. 2.

id. ii.
Immolato..] Caedendae victima caput asper"
gebatur mola salsa, id est, farre tosto ct sale
1. Est mihi, &c.] Natalem Marcenatis cele commixtis: hinc vox, immolare. - tr. *

braturus Poèta noster, Phyllidem ad epulas in 9. Cuncta festinat manus, &c.) Cunctial.
vitat, laudataue spondet fore omnia; nevery borant, ancilla famulique et simul diligen
illa Telephi amore retineatur, multis comatur parant quaecumque sunt ad convivium n°
efficers Virgil. Eclog. iii. 76. saria. -
 CARMINUM LIBER IV. 11. 241
Sordidum flammae trepidant rotantes Ignis tremit atrum fumum
Vertice ſumum. - circumvolvens in apicem.
Attamen ut scias ad quam
Uttamen nôris, quibus advoceris lactitiam invitaris, celebran
Gaudiis, Idus tibi sunt agendae; dae tibi sunt Idus, qui dies
Aprilem die vidity enerima
Qui dies mensem Veneris marinae ritimae sacrum ; merito mi
Findit Aprilem; hi festivus, atque sacratior
Jure solennis mihi, sanctiorque [407] ſere meo natali, quoniam
ab ea die Maecenas amicus
Pené natali proprio, quod ex hac accrescentes annos compu
Luce Maecenas meus affluentes tat. Telephum porro, ne
Ordinat annos. 20 quaquam tua conditionis
adolescentem, quem con
Telephum, quem tu petis, occupavit cupiscis, cepit virgo, opu
-

5. tua sortis juvenem) puella lenta et protervat, retinet

que jucundis vinculis astric
ives et lasciva, tenetque grată tum. Caterum Phaëton con
Compede vinctum. crematus desideria cupida
Terret ambustus Phaëton avaras 25 comprimit; volucris autem
Spes; et exemplum grave praebet ales

.A.N.YO 1.4TIO.YES.

11. Sordidum flamma;, &c.] Culinae mea, ibid. alia quaedam scitu non indigna. Wide et
focus plurimum habet ignis, e quo flamma sur supra lib. iii. Od. 26. v. 5. Annot.
sum ſeruntur in verticem, et rotae modo con 18. Quod er hāc Luce Maccenas, &c.] Idi
torquentur ac trepidant, aguntºue ſumum bus Aprilis natus Maecenas prodiit in lucem,
densum ac sordidum. Maccenas, inquam, praesidium et dulce decus
13. Uttamen noris, &c.] Utintelligas quale meum, Ó dies natali proprio mihi sanction :
sit gaudium hodiernum, quanta sit hilaritatis Nam et ejus vitam mete longe antepono. . -

causa, ad quam te voco : Idus sunt Apriles, in 19. .1ſfluentes Ordinal annos.] Exinde veni
quibus matalem celebro Maecematis, meo natali entes annos vitae numerat, aetatemque ordinat.
juri mihi potiorem. Ut a Consulibus publice, sic privatim a natall
14. Idus.] Macrob, lib. i. Saturnal. cap. suo quisque annos computabat, inquit Torrent.
15. Monnullis placet Idus rocatus are row 21. Telephum.] Deeo jam lib. i. Od. 13. v.2.
sid out, quod ed die plenam speciem Luna et lib. iii. Od. 19. v. 25, hic spissſt nitidus comá
demonstret. Sunt qui eristiment Idus above puroque similis vespero commendatur: illicro
eduli dictas; quam hoc nomine vocant Tusci, sea cervia: et cerea brachia laudantur.
et omnibus Idibus ovis immolalur à flamine. 22. Won tuæ sortis.] O, Phylli, ne differ ad
JNobis illa ratio nominis veró proprior ex me proficisci tui percupidum; nec, te remore
istimatur, ut Idus rocentus diem, qui men tur Telephi amor. Hunc emim omnino excu
sem dividit. Iduare enim Hetrusca linguá tere animo tuo debes, tum quod tibi est is dis
dividere est; unde et vidua, quasi valdº idua, par valde, tum quia occupatus est puella suae
id est, valde divisa, tel & tiro dirisa: sortis divite scilicet, ut ipse, et ingenua, non
Hinc patet cur Aprilem findere, id est, quasi meretricia conditionis, uttu.
medium secare ab Horatio dicatur. Idus enim Puella Dives et lasciva.] An illa Chloé, de
fiunt decimā quintã die Mensium Martii Maii, qualib. iii. Od. 19. v. 27.
Julii, Octobris; in reliquis autem mensibus 23. Tenetque gratá Compede vinctum.] Suis
sunt die tertià decimā. amoribus suaeque velut servituti prorsus addic
15. Mensem Veneris marina, &c.] Aprilis tum habet.
secundus anni Romanorum mensis ab aperien 25. Terret ambustus Phaëton avaras Spes.]
do dictus, quasi aperilis, quodeo tempore ar Exemplis probat Horatius non esse id appe
bores et plantae aperire se in germen incipi tendum quod est supra nos, quodgue vix spe
ant. Alii dictum putant quasi Aprilem cum rare aut assequi fas videatur. Nota est cuili
aspiratione ab'aºg29, maris spuma, equa Venus bet historia et casus Phaëtontis, quicum Solis
orta creditur, qua et 'Arg24 irn inde Graecis ap currum equosque regere cupiisset, currits.au
pellata. Porro ut primum mensem à patre riga paterni temerarius magnis excidit ausis, in
suo Marte, ita secundum ab AEmere matre Ve Eridanum Jovis fulmine dejectus. Wide Pla
nere nominavit Romulus; et in eo Venerisa ton. in Timaeo. Ovid. Metam. ii. Lucret. lib.
crum fieri à matronis, postea constitutum. v. &c.
Haec Macrob.lib. i. Saturnal. cap. 12. et ejus 26. Ales Pegasus, terrenum equitengravatus,
dem lib. cap. 21. Cum Sol vernalis JEquinoc &c.] De Pegaso alato equo, inter sidera relato,
tii transgreditur fines, augendo diem, turne et dix; lib. i. Od. 27.in finem. Terrenum equitem,
Venus lacta, et pulchra virent arva segelibus, mortalem, nempe Bellerophontem, qui à Bel
prata herbis, arbores foliis. Ideo majores mos lero Corinthi rege interfecto vocabulum sorti
tri Aprilem mensem Veneri dicawerunt. Lege tus est, Hipponomus anteå dictus. Quod verb
17
242 Q. HoRATII FLACCI
PegasusgraviterferensBel-Pegasus, terrenum equitem gravatus [48]
lerophontem equitem ter Bellerophontem,
restrem, insignc documen
tum praestat, ut nunquam Semper utte digna sequare, et ultrà
non sectere tibi convenien-Quam licet sperare, neſas putando, 30
tia, fugiasque dissimilem, Disparem vites. Age,jam meorum
nefas existimando petere
plus quâm licet. Heus Finis amorum ;
amorum terminus meorum (Non enim posthac alià calebo
deinceps (nam in posterum oeminá) condisce modos, amandā
alteram mulierem non
35
jdisºnmeros quo: Voce quos reddas. Minuentur atrae
suavi moduleris voce. Can Carmine curae.
tu mulcebuntur aegritudi
nes importunae.

ODE XII. AD VIRGILIUM.

Vernam tempestatem describit: tum invitat eum adepulas et adhilaritatem.

Nunc aurae Thracia ver
num tempus comitantes, et JAM veris comites, quae mare temperant [409]
mare tranquillum redden-Impellunt animae lintea Thraciae ;
tes, vela pulsant. Jam
neque prata sunt gelu con Jam mec prata rigent, nec fluvii strepunt
stricta, nec flumina mur Hibernánive turgidi. a
J
murant hyemis mixibus, in-Nidum ponit, Ityn flebiliter gemens,
flata. Nidum struit avis

ANNOTATIO.NES.

pertinet ad rem praesentem, dicitur is post oc praefixum, * veteribus nonnulliscodicibuseruurt

cisam auxilio Pegasi Chimaeram secundis re perperam, quasi Horizius scripserit ad Virgi.
bus elatus, tertasse in coelum etiam ejusdem lium quemdam myropolum seu unguentarium.
Pegasi ope ascendere, ut quid ageret illic Ju Certe enim intelligendus hic est Virgilius Poeta,
piter perspiceret. At ostro à Jovi immisso qui recte cliens mobilium juvenum, non alter
Pegasus fatigatus sessorem excussit, qui mem quisquam censeatur. Wide infra Annot.
bris confractis decidens curiosae ambitionis Veris comites, &c.] Zephyri procul dubio,
poenas exsolvit. Wide lib. i. Od. 27. cit. et quicquid alii sentiant; hi enin ver comitari
lib. iii. Od. 7. et 12. duntaxat, et maria temperare dici possunt.
29. Utle digma sequare, &c..] Ut virum con At cur. Thracia, anima vocantur; nam pro
ditione tibi similem sequare; qualis Horatius; prie Boreas e Thracià in Italiam spirat? Ita,
disparem vero, qualis Telephus, non tantum lib. i. Od. 25. v. 11. Scilicet Thracia vento
non speres aut sequaris, sed vites. Alias male rum quorumlibet sedes et officina est, teste
tibi cedet; quemadmodum cessit pessime Phaë Eustathio ad Iliad. ix. vel potis, noster Ho
tonti ac Bellerophonti altiora se quaerentibus. merum, ut alibi saepe, insecutus, minus accu
31. Meorum Finis amorum.] Age, Phylli, rate locutus est. Bene citato loco Homerus
quam constanter amare constitui, Telephi ob Boream et Zephyrum e Thracia flantes part.
lita confer tead me. Propert.lib.i. Eleg. 2. v.30. ter exhibet: at non item Horatius. Hic siqui.
JMe neque amare aliam, neque ab hac desis dem Italus, ille vero e partibus Minoris Asir.
tere fas est, Atqui diversi plane ventie Thracià Italiam Asi
Cynthia prima fuit, Cynthia finis erit. amgue perflant, inter hanc etillam ſere medii.
34. Condisce modos, &c.] Wel disce cantile Quae mare temperant.] De Zephyris maria
mas quas in convivio amabili voce decantes ad solventibus ac ver parturientibus, lib. iii.0d. 7.
dieijucunditatem ethilaritatem: vel e Lyricis Initio.
meis carminibus disce aliquid, quo in amorem 2. Anima..] Allusio ad Graecam vocem'art
meum alliciaris, camendo apud me inter epulas. acº, ventus, Virgil. A neid. viii. 403.
35. Minuentur atrae Carmine cura..] Meos Quantum ignes animatque valent
etiam modulando versus, pelles agritudinem Lucret. lib. v. 237.
illam curasque illas, quas Telephi tibi amor ..?urarumque leves animas — -

invexit. Impellunt lintea.] Ad navigandum utilis

Ode XII.-Metrum estidem quod Od.6.lib.i. Sunt.
1. Jam veris, &c.] Egregie Parthenius more 3. Nee fluvii strepunt.) Qui nivibus lique.
suo, in håc eleganti Ode, notat verba lectissi factis intumuerant paulo ante, ac vehemention
ma, et dictiones haud vulgares: aitaue merito cursu strepitum edebant, jam nunc imminuti
dignam videri, quae ad Virgilium mitteretur; haud amplius strepunt.
nec enim vel ipsum tot coloribus, tot florum 5. Nidum pomit, Ilyn flebiliter genen, ººl
varietatibus efflorescere. Valeant ergo qui Hirundo jam nidificat.
adulterinum nescio quem titulum huic Ode Ityn.] Homero Itylum.
 CARMINUM LIBER IV. 12. 243

Inſelix avis, et Cecropiae domás infortunata, Ityn lugens

AEternum opprobrium, quðd malê barbaras [410] miserabiliter, ac sempiter
na ignorminia Atheniensis
Regum est ulta libidines. familiae, quia scelerate vin
Dicunt in tenero gramine pinguium dicavit immanem regis las
Custodes ovium carmina fistula, 10 civiam. Pastores ovium in
herbă molli cantilenas re
Delectantgue Deum, cui pecus et nigri sonant fistula, atque re
Colles Arcadiae §. creant numen, quod gregi
bus gaudet et umbrosis col
Adduxère sitim tempora, Virgili: libus Arcadia, O, Virgilt,
Sed pressum Calibus ducere Liberum tempus advexit sitim : at si
Sigestis, juvenum nobilium cliens, [411] cupis bibere vinum Calibus
16 expressum, tu, cliens illus
Nardo vina merebere, trium adolescentum, acci
Nardi parvus onyx eliciet cadum, pies vinum dato unguento.
Qui nunc Sulpitiis accubat horreis, Exiguum vas unguentiam
phoram trahet; quae nunc
conditur apothecis Sulpitiis,
.ANNOTATIONES.

6. Infelix avis.] Progne et Philomela Pan 20. v. 9. ubi praclo domitam Caleno uvam: item,
ionis Atheniensium regis filiae erant. Illa Ode 31. v. 9. premant Calend falce vitem, &c.
Tereo regi Thracial nupta, Ityn communem Liberum.] Seneca de Tranquil. cap. xv. Non
filium marito epulandum apposuit, ultura so ob lingua licentiam dictus Liber, sed quia
rorem suam ab eo constupratam. Tereus liberal servitio curarum animum, vegetiorem
utrainque stricto pugione ad necem persequi que et audaciorem in omnes conatus facil Bac
tur, Ecce vero Progne in hirundinem, Philo chus, inventor vini.
mela in lusciniam, Itys in phasianum, vel ut 15. Juvenum nobilium cliens.] 0, Publi Vir.
alii volunt, in carduelem, Tereus denique in gili Maro, qui colis Tiberium Drusumque Ne
Upupam transmutatur. Ita fabulatores. Wide rones, Livia filios, Marcellum Augusti gene
Ovid.Metamor. Fab. 7. &c. rum atque adoptione filium, aliosque Romante
Cecropic domas JEternum opprobrium, &c.] juventutis ac nobilitatis Principes.
A Cecrope Atheniensium primo rege denomi 16. Nardo vina merebere.] Affer unguen
natur quicquid ad Athenas vel reges Athena tum e mardo, ego vina conſeram. De nardini
rumpertinet. Significaturitaque hic Pandio unguenti pretio et natură, lib. ii. 0d. 11. v. 16.
mis familia, etsi minimè Cecropi vel Cecropidis Annot. Catullus e contrario Ode xiii. ita prae
cognata. Opprobrium quia male et injustè scribit ad Fabullum:
mactato Ity filio, libidinem ejus patris Terei Caenabis bene, mi Fabulle, apud me,
ulcisci voluit ipsa mater Progne. Si tecum attuleris bonam atque magnam
9. Dicunt in tenero, &c.] Pastores ludunt Coenam—
fistula in gramine sedentes, canuntdue laudes Sed contra accipies meos amores,
Panos gregibus praesidentis et collibus Arca Seu quid suavius elegantiusre.
die. Widelib. iii. Od. 18. Virgil. Eclog. ii. 32. JNam unguentum dabo, &c.
Pan primus calamos cerá conjungere plures 17. Nardi parrus onyx eliciet cadum, &c.]
Instituit: Pancuratoves, oriumque magistros. Modicum unguenti a te collatum a me com:
Et Eclog. x. 26. pensabitur integro vini optimi cado, quod ego
Pan Deus Arcadia. petam et mercabor ex horreis publicis.
ll. Migri Colles.] Wel, umbriferi ob sylvas; Onyr.] Graeca vox unguem significans pari
vel fertiles, nam Virgil, Georgic. ii.203. ter et alabastriten, i.e. lapidem colore similem
Nigra feré et pressopinguis sub vomere terra humano ungui. De eo Plin. lib. xxxvi. cap.7.
Optima frumentis. Onychen etiamnum in Arabia, montibus, nec
12. Arcadia..] Peloponnesi regio est medi alibi usquam noscipulawere nostri reteres. Et
terranea, ab Arcade Jovis et Callistãs filio cap, seq. Hunc aliqui lapidem alabastriten to
nuncupata, montanis pascuis amoena, et hinc cant, quem cavant ad vasa unguentaria, quo
gregibus educandis, colendoque Pani devota: niam optime ibi servari incorruptaque nardus
poetis passim decantatissima. dicitur. Addit et alia quaedam lib. xxxvii.
13. Addurére sitim tempora.] Adultum ver cap. 6. in fine. Dioscorid. lib. v. cap. 153.
acjam provectum (in Italiá videlicet calidius meminit etiam ejus lapidis, é quo facta
quam apud Borealiores) adduxit a stum ac vasa ºrvzºº dicebantur, Isidor lib. xvi; cap. 15.
*lim, proinde suadet pocula. Quidam putant .Alabastriles, inquit, lapis candidus, interlinc
notari horam diei coenae destinatum, puta no tus variis coloribus, & quo fuit vasculum un
º vel octavam: quo sensu Virg. Georg. iii. guentievangelici. Carant enim hunc ad rasa
unguentaria. Martial, lib, vii. Epigram. 93.
Inde ubiquarta sitim coeli colligerit hora. Unguentum fuerat, quod onyx modo parta
14. Pressum Calibus Liberum.] Cur Liber erebal.
nominetur Bacchus, et pro vino ponatur, vel 18. §, accubat horreis...] Quaidam
ºciolis compertum. De Calibus urbe Campa erant horrea seu apothecae in urbis regionibus
his deque vini Calenibonitate dixi lib, i. Od. variis,
+
in quibus venalia seu vina seu fruges
17
244 q. HORATII FLACCI
spen novam dare liberalis, Spes donare novas largus, amaraque 20
et molestam tegritudinem Curarum eluere efficax.
discutere idonea. Quod si
ad istam hilaritatem festi Ad quae si properas gaudia, cum tuá
Non ego te meis
nas, accede protinus cum Velox merce veni.
tuā, merce. Scyphis “" Immunem meditor tingere poculis, [412]
meis rigarete nihil confe Plena dives ut in domo.
rentem nolo, quasiopulen
tus in a dibus refertis. Sed Verum pone moras, et studium lucri,
abjice retardationem, et Nigrorumque memor, dum licet, ignium,
quaestūs...au,
... curan; atque
ºri dum
rogi Misce stultitiam consiliis brevem.
brovem insaniam admisce * Dulce est desipere in loco.
sapientiae. Tempestive in
sanire suave est. -

ODE XIII. IN LYCEN VETULAM.

9 meas
runt º'...".
preces; Lyce, AUDIVERE, Lyce, Dii mea vota; Dii
dii exaudiwºrunt. Jam ve. Audivére Lyce. Fis anus, et tamen
tula es, ac nihilominus cu Wis formosa videri, [413)
pis apparere speciosa; et
jocaris et potas sine pu Ludisque, et bibis impudens;
ãore; atque trementi
amorem tardum
voce Et cantu tremulo pota Cupidinem 5
* Lentum sollicitas. Ille virentis et
ebria. At ille vigilat, in
malis formosis Chiae Doctae psallere Chiae
.A.N.NOTATIONES.

condebantur, donec emerentur. Inter afia licet acvivis, gaudia hujus vitae carpere festina.
erant quae aedificarat Sulpitius Galba, et de 27. Misce stultiliam consiliis brevem.] Seve
ejus nomine appellabantur; deque his loguitur ritatem aliquantula hilaritate tempera; inter
Horatius. mitte seria, jocis paululum vaca. Qui relax
19. Spes domare moras largus, &c.] Hiec, andi animi gratia ludendo lasciviunt, quasi in
viniest virtus ct proprietas, ut audaciam timi sanire videntur. Hinc Poeta bretem dullili.
dis donet, anxiis solicitudines eximat, &c. am appellat; Anacreon vero cargºya kāzz"
vide lib. iii. Ode 21, strophe 5. Hinc et lib. ii. sapientem furorem,
Ode 7. v. 21. Massicumn vocat obliviosum, id 28. Dulce est desipere in loco.] Congruo
est, curarum oblivionem inducens. tempore et loco animi severitatem abjicere ex:
21.1d qua, si properas gaudia, cum tº...] pedit. Senec. de Tranquil. lib, i.eap, ult Si
Graeco Poétat credimus, inquit, interdun tº
Ergo si cupis mecum jucunde epulari, atque
meo vino bibere, quasi mercator accede, et af. sanire jucundum est. Menander in Comadiº
fer quod commutes, redones, remuneres. Ne cuititulus waxočasnoi, renales, cº wańax”
asymbolus aut immunis venias: para nimirum egºvia ow a gºlet wagºy, zal avauaºra
quaestiones eruditas, lepidasque argutiolas, flo Jºvia Jºi. Non semper sapientiam decct adº
rentem vino animum lacessentes, quae sint et insanire cum aliis quandoque oportet. Ubi
veluti scoundarum mensarum tragemata seu vulgo ovačºval legi perperam, sentential el
bellaria; de quibus Aul. Gell. lib. vi. cap. 13. prosodiae ratio luculenter evincit, -

ethic quidem merce instructus jubetur venire Ode XIII-Metrum idem quod Ode 5.lib.:
ab Horatio Virgilius. 1. Lyce.] Hujus olim juventute et forma
23. Immunem.] Apud Erasmum proverbium splendidae amores arrogantiamdue persecutus
est, immunem venire. Quaedam olim erat fuerat Horatius lib. iii. Ode 10. Eidem munt
coena ex communi collecta, in quam suam semio deturpatae insultat. Sic et Lydiae quon:
quisque symbolam afferebat. Wide lib. iii. Ode dam pulchrie, jam very deformate illuditlib,i.
3. v. 17. Od. 25. -

24. Plend dires ut in domo.] Ut faccre pos 4. Bibis impudens.] Vinosas semper ſuisº
set dives rebus omnibus abundans, nihilaue mulieres impudicas, motum est; contra, pudi.
opus habens remunerationis. ca, vino abstinebant. Wide lib. iii. Od. 15. In
25. Studium lucri.] Jocus admodum face fine; ibique Annot. -

tus, quo Virgilium abstrahit a musteo, et à con 5. Cantu tremulo.] Hoc referunt quidan:
dendis assidue carminibus ipsi profecto quae ad vitium ingravescentis actatis, sed melius ali
stuosis; nam pro iis sat liberaliter donatus ab ad animum libidinosum, vocemgue ad moll"
Augusto aliisque proceribus jam fuerat. tiem inflexam Sic Persius Sat. i. 21.
26. Nigrorumque memor, dum licet, ignium, —cum carmina lumbum ... [**
&c.) Mortis memor, tristisgue ac funebris ro Intrant, et tremulo scalpuntur ubi inli"
gº, in quo cremabantur cadavera; quamdiu 7. Doctor psallers Chiaj Meretrice; "

º
 CARMINUM LIBER IV. 13. 245

Pulchris excubat in genis. actate florentis et scientis

Importunus enim transvolat aridas psallere. Nam quercus are
10 scentes deserit, inquietus,
Quercus, et refugit, te quia luridi avolataue : quoniam te
‘Dentes, te quia rugae dentes lividi, te rugae et
Turpant et capitis nives. canities capillorum foedant.
Neque rero purpureae ves
Nec Coas reſerunt jam tibi purpurae, tes Coa, nec lapilli splen
Nec clari lapides tempora, quae semel [414] dentes nunc reddunt tibi
Notis condita fastis annos, quos fluxum tem
pus condidit inclusos anna
Inclusit volucris dies. libus publicis. Eheu, quo
Quð fugit Venus heu! Quève color? decens venustas, quo nitor, quo
agilitas abiit Ecquid tibi
Quð motus? Quid habes illius, illius, restat ejus, ejus inquam,
Quae spirabat amores, quae amores exhalabat, quae
Quae me surpuerat mihi: mihi me abstulerat: post
Cynaram felix, et famosa,
Felix post Cynaram, notaque et artium vultu artificiose et bellè
composito?
.ANNOTATIONES.

plurimūmpsaltriteerant,idest, cantare simulet radentes foliorum lanuginem in tellera: hanc

citharam pulsare noverant. Haec momen habe ab his cogi subigique unguium carminatione,
bat ab insula maris AEgaei, Chio dicta, hodie mor trahi inter ramos, tenuarique, ceu pectine,
Scio, ann. 1565. A Turcis per nefas et contra &c. Falli porro Plinium constat: nec enim é
fidem occupata: vino optimo celebrata quon foliis, quibus insidet papilio, sed ex alvo sufi
dam. Wide lib. iii. Ode 19. v. 5. promit tenuem istam lanuginem, filaque ac
8. Ezcubat.] Wiget, agit in juvenili facie, totum opus.
in senili vero quasi sopitus elanguescit, segnis, 15. Notis condita fastis.] In fastis perscri
Temortuus. bebantur nomina anni, facta magnorum vi
. .9. Importunus.] Levis, mobilis, inconstans: rorum: seu, fasti libri erant, in quibus cujus
alii perperām; non bene conveniens. que diei annique gesta notabantur ad memo
..?ridas Quercus.) Sic lib. i. Ode 25. v. 19. De riam posterorum. Ciceron. Epistol. Decrevi
Lydia, aridas frondes, id est, meretrices vetusta ut in fastis ad eum diem Bruti nomen adscri
te deformes, in quibus mec succus, nec color, beretur . . . Quod cum ego dabam Bruto,
mec species, ut olim. notam esse in fastis grarissima victoriae memo
12. Capitis mires.] Velut duriusculam hanc rem rolebam Sensus Horatii est: sicut non
translationem ac metaphoram, atque a longin redeunt anni Consulum aliorumve in fastis et
qua ductam similitudine notat Quintilianus, annalibus scripti; sic prior aetas Lyces famosé
lib. viii. cap. 6. Verum talia Poétis quidem, transacta non redibit. Juventus, forma, gra
non ità vero prosae convenire ibid. subjungit. tia, dudum abierunt, nunquam reparabuntur
13. Nec Coat referunt, &c.] Practeritos an aut redibunt.
nos, formam pristinam non reducunt seu ves 18. Quo motus?] Ubi decorus ille pridem
tes pretiosae seu gemmae et lapilli, nec quivis incessus, gestus, et in saltando agilitas, quae
corporis cultus et ormatus. Auson. te spectabilem faciebant.
Dicebam tibi, Galla, senescimus: effugitatas, Quid habes illius, &c.] Quid jam habes re
.Nec revocare potes qui periére dies. siduum e pristinâ tuà pulchritudine, quâ fue
Coat purpura..] Cos Asiae insula versus oram ram captus et mihimetereptus? Virgil. Eclog.
Cariae littoralem, hodie Lango; valdé ferax, viii. 41.
ut proverbio diceretur, quem Cos non nutrit, Ut widi, ut perii, ut me malus abstulit error!
hunc neque. Egyptus, in eos quibus vix maxima 19. Spirabat amores.] Anacreon scripserat,
satisfaciunt. Eustath. Iliad. xiv. Apellis ex ~aija Kºrgiy wrizwaay, Puellam quae Pene
imii illius pictoris patria fuit. In ea texeban rem spirat. Acta Apostolorum. cap. ix. 1. ‘O Ji
tur panni subtilissimi e bombyce: non procul Xava & Hawwar 'awiian: zai ºvov. Saulus
autem purpura fiebat exquisita. Ergo vel de spirans minarum et cædis. - -

purpureis reipsa vestibus intellige locum hunc, 21. Felic post Cynaram.] Uni cedens Cy
vel de bombycinis candore eximio mitentibus. marae, elegantia sciiicet et venustate; post Cy
Wide Annot ad v. 10. Ode 1. huius lib. Lege et naram secunda. Vel, post mortuam Cymaram
Plin, lib. xi, cap. 22. ubi, Telas araneorum mihi tum demum adamata. Wide supra hujus
modo terunt ad vestem lurumque feminarum, lib. Ode 1. v. 4. -

quae bombycina appellatur. Prima eas redordiri .Notaque et artium ſucis

Gratarum facies?] ArA
:::::::: tearere invenit in Co mulier Pam tificiose composita, exornata ; vel is
phila, &c. et cap. 23. Bombycas et in Co insuld natura dotibus instructa, quae amorem excitant
nasci tradunt ... . fieri autem primô papili et pelliciunt, quales frons hilaris et aperta,
ºnes parvos nudosque, mor frigorum impatien oculorum fulgor, superciliorum nutus, gema
*4 villis, inhorrescere, et adversum hyemem rum candor aliquorubore distinctus. Quidam
tibi instaurare densas, pedum asperitate legunt facie; mec male.
 *

246 Q. HORATII FLACCI

i

At cynare non longam vi. Gratarum facies? Sed Cynarae breves

tam sors indulsit ; diu con Annos fata dederunt,
servatura Lycen longaevae
cornici astate a qualem ; ut Servatura diu paren [415]
25
adolescentes calidiquéant Cornicis vetulae temporibus Lycen;
videre facem in favillas re
dactam haud sine ludibrio. Possent ut juvenes visere ſervidi,
Multo non sine risu,
Dilapsam in cineres facem.

ODE XIV. AD AUGUSTUM.

Sat magnos honores ei tribui non posse.
Quod Senatorum, vel
quod Populi Romani stu- QUE cura patrum, quaeve Quiritium,
dium amplis honorum do-Plenis honorum mumeribus tuas,
nis tuas, Auguste, virtutes Auguste, virtutes in aevum
in sempiternum propaget
per inscriptiones et fastos Per titulos, memoresque fastos
memorianicustodientes? O AEternet? O, quá Sol habitabiles 5
maxime Principum, qua
cunque Sol habitabiles ter Illustrat oras, maxime principum, [416]
ras illuminat, quem Vin Quem legis expertes Latinae
delici Imperio Romanonon-. Windelici didicére nuper
dum subditi senserunt
...a...iii. Quid Marte posses. Milite nam tuo
tuis enim exercitibus Dru- Drusus Genaunos, implacidum genus, - 10
sus non semel strenue prof Brennosque veloces, et arces
ligavit Genaunos, imma
mem gentem, et Brennos Alpibus impositas tremendis
celeres, castellaque Alpi-Dejecit acer plus vice simplici.
bus horrificis exstructa. De
inde Neronum major natu Major Neronum mox grave praelium
acriter
.ANNOTATIONES.

24. Parem Cornicis vetulae, &c.] Cornicis ime Principum, qui habitabiliterrà quacunque
aetas diuturna, hinc dicta annosa lib. iii. Ode sunt ac dominantur.
17. v. 13. Wide ibi Annot. 8. Vindelici.] Supra Ode 4. v. 18.
26. Possent ut juvenes, &c.] Ad hoc, 6 Lyce, 9. Milite nam tuo, &c.] Tuis nimirüm aus
protraxisti vitam usque ad senectutem, ut piciis, tuá felicitate hostes devicit Drusus.
esses ludibrio juvenibus te videntibus mutatam 10. Genaunos, Brennos.] Alii frustra, Ge
et depravatam senio, ac velut extinctam et in raunos, Tenaunos; item Brennos, Brencos, &c.
viles cineres dilapsan; instar facis, postguam ex Strabone, diserte Genauni et Brenni par
ingens lumen splendoremdue emisit, tempore tem. Alpium exteriorem cum Noricis et Winde
consumptae et in favillas tenues et siccas re licis habitabant. Unde nostermox, arres.Alpi
dactae. bus impositas. Wide Flor. lib. iv. et Vell. Pa
Ode XIV.-Metrum idem quod Ode 9. lib.i. tercul, antea cit. Ode 4. hujus libri. v. 18.
1. Quae cura, &c.] Praeclarum et luminosum Implacidum genus.] Ex Strab. cit. cum illi
ex abrupto exordium hujus Odes, quae ut ele urbem expugnarent non viros occidebant so
gantiã dictionum et sublimitate materiae, sic lūm, sed infantes etiam masculos, imo mulieres
et arte et ingenio par omnino est quartae hujus praegnantes, simasculis gravidas vates respon
libri. Hic Tiberii, sicut illic Drusi virtutes dissent.
celebrat Poeta, utrobique vero gloriam omnem 12. Alpibus tremendis.] Ob nives et pre
in Augustum confert, singulari prorsus indus ruptas cautes aditu difficillimas, atque, ut ait
tria et artificio. Florus, quo bellum non posse ascendere tide
2. Honorum muneribus.) Publicis monu balur. Adde Gentes numero frequentes; feri
mentis, statuis, inscriptionibus honorificis, &c. tale truces, &c. quod habet Vell. Patercul.
4. Memores fastos.] Commentarios publicos, 13. Plus vice simplici.] Nonnulli sic inter
quibus virorum illustrium nomina et facinora pretantur: Non simpliciter vices reddens hos
inscribuntur cum laude, ac posteritati com tibus, sed multo acceptis majora is mala et
mendantur, rebus per annos et tempora diges damna invehens.
tis et consigmatis. 14. Major Neronum.] Claudius Tiber. Nero
5. JEternet?] Non. Marcel. ex Varrone, Rer. de quo supra, Ode 4.v. 18. Is Druso fratri datus
Human. lib. ii. Literisque ac laudibus atternare. adjutor ac in subsidium missus praeclare bel.
0, gua Sol habitabiles, &c.] Auguste, max lum confecit, ut fuse narrat Well. Patercul.
 CARMINUM LIBER IV. 14. 247

Commisit immanesque Rhaetos 15 depugnavit, et felicibus

Auspiciis pepulit secundis; auspiciistuis repressit Rhae
tos feroces: spectari dignus
Spectandus in certamine Martio, in praelio Martis, quam
Devota morti pectora liberae magnis cladibus vexaret
corda neci pro libertate ad
Quantis fatigaret ruinis; dicta; acer exagitare hos
Indomitas prope qualis undas 20 tim catervas, et agere
Exercet Auster, Pleiadum choro [417] frendentem equum perme
dias flaminas, fere quo
Scindente nubes, impiger hostium modo Notus agitat mare
Wexare turmas, et frementem turbatissimum, Vergiliis nu
Mittere equum medios per ignes. bes rumpentibus. Aufidus
tauri forman habens et
Sic tauriformis volvitur Aufidus, 25 Dauni Appuli regionem
e ir
Qui regna Dauni perfluit Appuli, riganssic fluit rapide, quan
Cüm saevit horrendamque cultis do grassatur et magnam
eluvionem parat agris cul
Diluviem meditatur agris: tis; ut Tiberius Nero Bar
Ut barbarorum Claudius agmina barorum copias armis in
Ferrata vasto diruit impetu, 30 structas ingenti strage ce
cidit, atque primos et ulti
Primosque et extremos metendo mos sternens, terram ope
Stravit humum, sine clade victor; ruit cadareribus, victor sine
damno: te milites, te con
Te copias, te consilium, et tuos silium, te Deos tuos sup
Praebente Divos. Nam tibi, quo die [418] peditante. Enimvero quo
die

.A.N.YOTATIO.NES.
-

15. Rhaetos.] Supra Ode 4. v. 17. 26. Dauni Appuli.] Lib. i. Ode 22, stroph.
16. Auspiciis pepulit secundis.] Auspiciis Au 4. lib. ii. Od. 1. v. 35. Item Od. 6. v. 27. hujus
gusti fratus. libri. .
Pepulu.] Recte et ex fide historiae. Nam 27. Cum sacril.] Quando exundat, agrisque
quos perdomitos adulatorie Welleius scribit, inſert vastitatem, et sternit sala laeta boumque
labores; quod canit Virgil. AEmeid. ii.
verius coercitos duntaxat ait Suetonius, Octav.
cap. xxi. Wide et Euseb. Chron. ad Olympiad. 28. Meditatur..] Dictio perelegans pro quá
193. inepte alii, minitatur.
18. Devota morti pectora libera.] Mori pa 29. Barbarorum.] Rhaetorum.
ratos potius libertate fruentes, quam vivere Claudius.) Tiberius Nero, de quo ante.
serviendo. 32. Sine clade victor.] Ex Velleio Paterc.
20. Indomitas propè qualis, &c.] Similitu cit. ad Oden 4.hujus libri, sine ullo detrimento
dine conglobatā rem illustrat, et mirum quan commissi exercitus : quod precipue huic duci
tum anget. Nec leviter praeteri, lector, istas semper cura ſuit, &c.
ingenus opes. 33. Te copias, te consilium, &c..] Omnis ergo
21. Auster.] Ventus Meridianus excitandis laus et gloria victoria cessit Augusto; cujus
tempestatibus famosus, ut alibi fusius anno auspiciis Tiberius victor extiterat. Nam so
tavi. lius Imperatoris etiam absentis valere auspicia
Pleiadum.] Septem stellae sunt inter arietis ad gerenda bella veteres existimabant. Et
caudam et tauri collum, quarum ortus occa himcad eum semper victoriam referebant, cu
susque nimbos ac tempestates ciet. Choro. jus auspiciis debellatum fuerat. Sueton. Octav.
Ex Hygino. Astron. lib. ii. cap. 22. Pleiades cap. xxi. Domuil partin: ductu, partim auspi
thoreas ducere existimantur. Ita dictae, vel ciis suis Cantabriam. . Item Rhaetiam,
quasi rations, plures; vel potius à raia, mari et Windelicos, &c. Ovid. Trist. ii.
go; quia navigandi tempus indicant ortu suo Per quem bella geris, cujus nunc corpore
matutino, scilicet circa arquinoctium vernum; pugmas;
hinc et Latinis Vergilia dicuntur avere. Ha Auspicium cui das grande, Deosque tuo".
rum meminit Cic. de Nat. Deor. ii.
34. Nam tibi, quo die, &c.) Quo die captam
24. Medios per ignes.] Per medium pugna Alexandriam
ſervorem, hostium cuneos perrumpendo ; vel, annos quindecim victor intrasti, eodem die post
per Tiberium Rhaetos debel
per accensos revera hostibus ignes, per incen
sa castra, &c. lasti, scoundosque exitus et optatum decus ha
25. Tauriformis Aufidus.] Deeo flumine lib. buisti. --- -

iii. Odeult. v. 10. et hujus lib. Ode 9. v.2. Tau Quo die..] Ultimo die Sextilis mensis, A.
riformis, quia rapido cursu, et allisis ad ripas U. &. 723. prior illa de Antonio et Cleopatra
aquisingens murmur edat, quasi tauri mugi victoria Augusto contigerat; posterior autem
tum. Hinc nomen et fabula. Aliās alii, sed de Rhaetis, Vindelicis, &c. A. U. C. 738.
longius et perperam etymologias petunt. Clemens Alexandrinus Stromat, lib. i. post

-
*
 243 Q. HORATII FLACCI
Alexandria supplicans tibi Portus Alexandria supplex
portus ct aulam desertam
aperuit, post obsecundans -
Et vacuam patefecit aulam,
tertium lus Fortuna lustro prospera -

trum fortuna tertio

prosperum militie finem Belli secundos reddidit exitus,
praebuit, et honores expe Laudemgue et optatum peractis
titamgue gloriam conſectis
expeditionibus tribuit. Te Imperiis decus arrogavit. 40
Cantaber antea invictus, et Te Cantaber non ante domabilis,
*.*.*. Medusque, et Indus, te profugus Scythes
tha vagus reverentur,
Caesar, certum columen Ita Miratur, 6 tutela praesens
lia, ac Roma: Principis! Te Italiae dominaeque Romae!
Nilus aquarum scaturigi
mem abscondens, te Danu Te, fontium qui celat origines, [419)
bius, te vehemens Tigris, Nilusque et Ister, te rapidus Tigris, 46
te Oceanus belluas educans
qui separatis -
Te belluosus qui remotis
...YvotATIONES. -

medium, hunc Horatii locum affert. Wide Fu aliisque subinde compluribus. De Nili origine
seb. Chron. Seuton. Wel. Patercul. Flor. &c. muper disseruit eruditë Isaacus Vossius; ne:
35. Portus.] Quidam legunt portas. non Michael Ant. Baudrandus in suo Lexico
Alexandria.] Alexandri opus, ab eo magna seu Commentario ad Philipp. Ferrarium.
etiam olim dicta, urbs AFgypti primaria, por Ister.] Seu Danubius, fluvius Germanir
tum habet commodissimum emporiumque ce maximus, per ostia sex aut septem in Euximum
lebre. mare labitur. Ammian. Marcell. Ptolem. &c.
36. Vacuam patefecit aulam.] Cúm in eam Synecd. pro Germania, quam sic perdom.uit Ti
urbem confugissent Antonius et Cleopatra, in berius Nero, ut in forman poºne stipendiarit
vadentibus Romanis domum, ille sibi manus retligeret provincide; quare tum aller triumphu
attulit violentas, deportarique semianimis vo cum altero consulatu ei oblatus est. Well. Pa
luit in Mausoleum a Cleopatra condituum, quo terc. lib. ii. jam saepe citato. Wel potius intel
et harc se recepit. Vacuam ergo aulam victor ligeudi sunt devicti populi ad Istrum usque,
Augustus reperit. - scilicet Windelici, Pannonii, Daci, &c.
39. Peractis Imperiis, &c.] Conſecto jam Rapidus Tigris.] Is Armeniae fluvius oritur
bello Rhaetico et Vindelico, item Pannonico at
ë montibus Ararat, Euphratem recipit, in si
que Germanico: finitis expeditionibus, felici
num Persicum effunditur. Supra omnes Asia:
terque orbe pacato. Vide. Oden seq. fluvios rapidus, nomen adeptus est; eo quod
Optatum decus.] Hoe alii referunt ad Tibe
tam velox esse videatur quam sagitta, qua, Ti
rium, qui, ob res bene gestas et confectas,gris appellatur apud Medos. Wide Plin.lib.vi.
ovans urbem ingressus est; melius alii ad Au
cap. 27. Porro indicantur hic Parthi, qui Ar
gustum, cui decreti tum demum sunt honores menia quam tenebant, Augusto jubente, ces:
divini, dominatusque perpetuus. serunt, imo signa victis Romanis erepta ultrö
41. Te Canlaber, &c.] Adverte, studiose remiserunt, ut dictum est Ode 5. lib. iii. v. 4.
lector, amplificandi ubertatem et felicitatem 47. Te belluosus qui, &c.] Oceanus Britan.
verborum dictionumque copiam et lumen. De nicus pro ipsa Britannia majore, qua, nunc
Cantabris lib. ii. Od.6, init. et lib. iii. Od.S.v.21. Anglia nuncupatur;
nam abhujus insula pri
Serrit Hispana retus hostis orac moribus ad Augustum missae sunt legationes
Cantaber, será domitus catend. ad amicitiam ejus deposcendam; ut annotavi
42. Medusque, et Indus.] Lib. i. Od. 12. v. ad Oden 5. lib. iii. v. 3.
56. lib. iii. Od. S. v. 19.
Belluosus.] Novum epithetum, sed aptissi
Scythes.] Lib. i. Od. 19. v. 10. et 35. v. 9. lib. mum ; quod ut intelligas, lector, consule Plin.
ii Od. 9. in fine, lib. iii. Od. 8. v. 23. et 24. v. 9. lib,ix, cap. 5. ubi sic habet; D.Augusto lega
43. Tutela prºsens Italia.] Lib.iii. Od.5, v.2. tus Gallia scripsit, complures in littore appa
Pracséns divus habebitur. Augustus. rere cacanimes. Vereidas Tiberio Principe
Virgil. Eclog. i. 42. contra littus insularum Lugdunensis provincit
neque serritio me erire licchat belluas amplius trecentus simul reciprocanº des:
JNectam presentes alibi cogAoscere Dicos. tituit Oceanus, mira varietatis et' magnitudi
46. Wilus.] Metonym. pro AEgypto devic mis: nec patteiores in Santonum littore; inleſ:
tà, quam rigatet fecundam reddit exunda que reliquas, elephantos et ariete
tione sua fluvius ille vel solo notus nomine. De
sam bellitan in littora Gadiana, cujus inter
eo plura lib. iii. Qd.3 stroph. 12. fontium qui duas pinnas ultima caudac cubita sectierim fui,
celat origines, Plin. lib. v. cap. 9.. .Yilms in sent, dentes ejusdem centum et riginti, marinº;
certis ortus fontibus, &c. Ita quidem veteres: dodrantium mensură, minimi semipedum. Bel
at modè compertus est oriri duobus efontibus lua cui dicebalur exposita faisse.Andromeda,
in Æthiopia superiori regnoque Abissinorum, ossa Roma apportata er oppido Judaea: Jeppe;
in terra Sachalā, inter excelsos montes; auge
ostendit inter reliqua miracula in. Edillate ºud
** were primum fluviis Gema Kelti, Braiti, M. Scaurus, longitudine pedum quadraginia,

- * -
 CARMINUM LIBER IV. 15. 249

Obstrepit Oceanus Britannis, Britannis obmurmurat, te

Te non paventis funera Galliae, [420] regio Gallie mortem haud
50 timentis, atque Hispania
Duraeque tellus audit Iberiae : ferox veneratur. Tibi cru
Te caede gaudentes Sicambri deles Sicambri conditis ar
Compositis venerantur armis. mis obtemperant.

ODE XV. AUGUSTI LAUDES.

Meditantem me canere
PHOEBUS volentem proclia meloqui, certamina et urbes expug
Victaset urbes, increpuit lyrā, natas Apollo cithara objur
Nº. Tyrrhenum per aequor gavit, ne vela exigua com
mitterem Tyrrheno mari.
ela darem. Tua, Caesar, aetas [421] Tuum, Auguste, aevum re
Fruges et agris retulit uberes 5 vocavit agris messem foe
cundam, nostroque Jovi
Et signa nostro restituit Jovi, reddidit vexilla arroganti
Direpta Parthorum superbis bus Parthorum valvis ab
Postibus; et vacuum duellis lata; obseravit Janum Qui
rini bellis vacuum,
Janum Quirini clausit, et ordinem
.A.N.WOTATION"ES.
-

altitudine costarum Indicos elephantos exce Quà, Musa, tendis? Desine pervicar
dente, spinae crassiludine sesquipedali. .Magna modis tenuare partis.
48. Britannis.) De adjectis Augusti Imperio 2. Increpuit lyrá.] Vulgo jungunt vocem
hisce populis dixi lib. iii. Od. 5. v. 3. Jam qui lyrd cum verbo loqui; sed profecto duriuscu
sint illi dicendum. Insula est in Oceano Sep lus foret contextus: nectam disjuncta opus
tentrionali maxima, olim Albion dicta, Galliae est connectere ad optimum sensum. Arbiter
obversa, Britannis pridem habitata. Hos avitis esto lector cmunctae maris.
sedibus expulerunt Angli, Germanica natio, 3. We parra Tyrrhenum, &c.] Nevellem
circa Annum Christi 441. In Cismarinam exigua cymba navigare ingens acquor; id est,
porrö migrantibus illis regionem, quae primum me tenui facultate dicendi praeditus ad magma
Armorica dicebatar, exinde Britannia Minor Augusti merita laudibus extollendame accin
vocata, et nunc pars est regni Francorum. gerem infelici exitu. Ita modestia suae quidem
49. Won paventis funera Gallia..] Galli prae Horatius, Augusti vero magnitudini diserté
ferocitate mortem spernebant adeo, ut immi velificatur. De mari Tyrrheno lib. i. Ode 11.
nens evidensque vitae periculum declinare cum v. 6. et alibi. Hic vero pro quolibet vasto mari
possent, minime tamen vellent: fortasse quod ponitur, per metonymiam.
metempsychosin à Druidis edocti spem revi 4. Tua, Caesar, a tas Fruges et agris retulit
viscendi conciperent. Hinc et coronati pug uberes.] Håc actate tuá cultos widemus agros,
nabant. Testis AElianus, War. Histor. lib. xii. uberesque messes habemus per providentiam
cap. 18. Caesar Bell. Gall. lib, vi. cap. 13. In tuam; cum antea bellis civilibus aut hostilibus
primis Druides hoc volunt persuadere non inte sterilitas et vastitas rura deformarent atque
rire animas, sed ab aliis post mortem transire depopularentur. Supra Od. v. hujus libri.
ad alios; atque hoc marime ad virtulem exci 6. Signa nostro restituit Jovi.] Reposita
tari putant, metu mortis neglecto, &c. sunt in Jovis Capitolini templo sigma Romana,
50. Dura tellus Iberia..] Hispani labore et ibidem servari solita; quas quidem profligatis
militia indurati. Wide supra Annot. hujus libri Crasso Antonioque Parthi ademerant, tem
Ode 5. v. 28. plorumque suorum parietibus et columnis sus
51. Sicambri.] Suprā hujus libri Ode 2. v. penderant velut dya Bhaara, non sine ingenti
36. Annot. suà superbia, parique ignominia Romani no
Ode XV.-Metrum idem quod supra Ode 9. minis. Verum illi Augusto obsequentes resti
lib. i. -
tuerunt vexilla nostra. Lib. iii. Od. 5. Wide
1. Phoebus volentem, &c.] Perperam certé Justin. lib. xlii. in fine, Sueton. Octav. cap. xxi.
nonnulli codices Odé, hamc praecedenti junc &c. necnon. Pers. Sat. vi. 45. Memineris au
tam habent et continuam. Imö Poèta in Au tem haec à Poetà non temere Augusto stepius
gusti laudes passim effusus, ut annotavi antea, occini, quod nösset perquam grata esse ; nam
cum caeteris omnibus ipsique Augusto satisfa et cusisunt nummi cum hac epigraphe, SIG
ceret, ipse vero sibi nunquam satisfacit. Hinc NIS RECEPTIS, et Marti Vindici fanum
est quod istic à Phoebo se ait monitum atque Caesar acdificavit. Testis I*o. -

objugatum, quod laudandum Cesarem pro 9. Janum Quirini clausit..] Templum scili
meritis singularibus assumeret, qui omni esset cet Jano conditum et consecratum a Quirino
laude major: sicque novum laudis genus con seu Romulo Augustus finitis bellis clausit. De
texit. Lib. iii. Ode 3. v. 70, similiter, Jano fuse disserit Macrob. i. Saturn, cap. 9.
º

º
º
250 Q. HORATII FLACCI
*

justas etiam leges et mo-Rectum et vaganti fraena licentiae [422)

dum imposuit licentiae ef 11
fra-natae; abstulitºlue fla Injecit; emovitgue culpas,
gitia; nec non antiquas Et veteres revocavit artes;
reparavit disciplinas; qui- Per quas Latinum nomen et Italae
bus nomen Romanum opes
que Italiae amplificatac sunt, Crevére vires, ſamaque et imperi
atdue Imperii gloria poten Porrecta majestas ad ortum 15
tiaque ab Occasuad Orien Solis ab Hesperio cubili.
tem est propagata. Augus
to Rempublicam tenemte, Custode rerum Caesare, non furor
pacemnon turbabit civilis Civilis, aut vis exiget otium;
tumultus vel impetus, nec
odium quod gladios fabri
Non ira quae procudit enses,
cat et civitates efficit adver Et miseras inimicat urbes : [423]
sas ac miseras:

.A.N.Y.O.T.A.TIO.NES.

in sacris, inquit, invocamus Janum gemi nes, non ego vos solicito : tamen hic largiter
mum . . . Janum, patrem quasi Deorum De errástis. -

um . . . Janum Quirinum, quasi bellorum 10. Et raganti.] Quidam legunt, eraganti,

potentem ab hastá quam Sabini curin vocant. junguntoue sic priores voces cum sequenti
Janum Paluleium, et Clausium; quia bello bus; Ordinem rectum evaganti fracna licentiae
valvae ejus patent, pace clauduntur. Causam injecit. De coercitis grassatoribus ab Au
porro et originem istius ritus petit a bello Sagusto, Suet. xxxii.
bino ; quo, irruentibus in urbem per patentem 11. Emovitgue culpas.] Suetonius Octavio,
portam Janualem hostibus, ex æde Jani mag cap. xxxiv. Leges retractavit et quasdam er in
na torrentium ris erupit, hostesque undis sca tegro sancil : ut sumptuariam : de adulteriis,
tentibus, ferventi aquà, rapidaque tortigine, depudicitid, de ambitu, de maritandis ordini
aut excussit, aut devoravit. Ed replacilum, bus . . . . . . . . divortiis modum imposuit, &c.
ut belli tempore, velut ad urbis auxilium pro Wide et cap. xlii. &c.
fecto Deo fores reserarentur. Sedet facile est 12. Veteres rerocarit artes; Per quas, &c.]
augurari, ideo Jani templum belli temporibus Priºcas virtutes, Religionem, Fidem, Justi
apertum, ut ad eum populi vota precesque tiam, Temperantiam, Patientiam, per quas
deferrent, quem bellorum potentem crede primi Romani hostibus formidabiles perinde
bant. Ita Macr. modó cit. atgue admirabiles amabilesque extiterunt. Vell.
Clausit..] Suet, Oct. cap. xxii. Janum Qui Paterc. Finila vicesimo ar.no bella cirilia,
rinum semel atque iterum a condita urbe me sepulta externa, recorata par, sopitus ubique
moriam ante suam clausum, in mullo breriore armorum furor, restituta ris legibus, judiciis
temporis spatio, terrá marique pace parta ter auctoritas, Senatui majestas, et prisca illa et an
clausit. Orosius lib. vi. cap. 20. et seq. distin tiqua Reipublica forma revocata; rediit cultus
uit tempora: Primo post .1cliacam pugnam : agris, sacris honos, securitas hominibus, certa
iterum victis Cantabris. (Et de häc secunda cuique rerum suarum possessio; leges emenda
Jani templi clausura loquitur istic Horatius, tae utiliter, latae salubriter, &c.
qui tertiam minime vidit, jam tum ſato func 14. Imperi Porrecta majestas adortum, &c.]
tus) terti) gentibus omnibus terrá marique .Augustus ab Oriente in Occidentem, a Septen
pace compositis. Dio pariter lib. liii. et liv. ubi trione in Meridiem, ac per totum Oceani circu
clausum ab Augusto Janum notat, primo in lum, cumclis gentibus und pace compositis, Ja
quinto suo consulatu : secundo, in consulatu ni portasterlio inse tunc clausit, quas ereo per
decimo; tertio, consulatu undecimo ; ex la duodecim ferº annos quielissimo semper obser
pide qui Emeritae in Hispania: atas otio ipsa etian rubigo consignarit. Oros
lib. vi. cit.
IMP. C.E.S. DIVI. 15. Ad ortum Solis ab Hesperio cubili..] Sol
F. AUGUSTUS PONT. X. MAX. dum occidit, Atlantico Oceano conditur, et
COS. XI. . quasi requiescit cubili; quod Hesperium dici
TRIBUNIC. POT. X. IMP. VIII. tur ab Hespero stella, quae vesperi ad Occi
ORBE MARIETTERRA dentem apparet; unde et Hesperia, ultimae
PACATO. TEMPLO JANI CLAUSO. nomen datum Hispaniae, eo quod ultima sit ad
occasum regio. Cum vºo simpliciter Hespe
riam vocant auctores, indicant Italiam ab Hes
Wide Just. Lips. Elect. i. cap. 20. ubi luculen pcro, Atlantis fratre, qui eo se ex Africa con
terredarguit eos, qui ex Livio et Plutarcho, tulit, sic nominatam.
3. rem confessam sumunt incassum quidem, 20. Inimicat.] Quintus Cicero de petitione
anum non ter ab Augusto, sed tantium semel consulatus. Sin autem neges, statim sese alie
clausum, idgue post Actiacum bellum. Unde mant, et inimicantur, Alii tamen codices ali
et Glareanus perperam emendat Suetonium ter, nec habent vocem inimicantur; sed tan
cit. Tertio clausit, pro, Ter clausit. Quibus tüm; Sin autem id neges, certé abalients et
*gregie occinit Lips, ibid. Parcite bonima stalim et plures.

*
 CARMINUM LIBER IV. 15. 251

Non qui profundum Danubium bibunt, 21 Julias leges haud frangent,

Edicta rumpent Julia; non Getae, qui altum Danubium po
tant, non Getae, non Seres,
Non Seres, infidive Persae, aut Persae fallaces, nec nati
Non Tanaim prope flumen orti. ad amnem Tanaim. Nos
autem diebus tam festis
Nosque et profestis lucibus, et sacris, quam profestis inter dona
Inter jocosi munera Liberi, hilaris Bacchi, cum liberis
Cum prole, matronisque nostris, et conjugibus nostris, nu
minibus antea rite invoca
Rite Deos prius apprecati, tis, more majorum, adjunc
Virtute functos, more patrum, duces, to carmine Lydiis fistulis,
424 celebrabimus duces virtute
Lydis remisto carmine tibiis, 31 insignitos, atque Trojam et
Trojamque et Anchisen, et almae Anchisen, sobolemgue ju
Progeniem Veneris canemus. cundae Weneris.

.A.N.YOTATIO.NES.
º
21. Qui Danubium bibunt.] Accolae Danu pracliares. Hos deinde singulos explicat, ibid.
bii fluminis, nempê Suevi, Norici, Windelici, 26. Jocosi munera Liberi.] Wina sunt Bac
Daci, Pannonii, Germani; de quibus ante. chimunera; is vero lactitiae dator, Virg. Æn.
De Danubiosive Istro, praeced. Od. 14. Wide i. 734.
et Od. 5. hujus libri. - 28. Rite Deos prius apprecali.] Inter liba
22. Edicta Julia.] Supra ad voces, emovit tiones Dii invocabantur.
e culpas. Ex Sueton. Octav. xxxiv. Dion. 29. Virtute functos.] Cic. Tusculi. Nemo
. liii. et liv. Wide et Carmen seculare post parum diu virit, qui virtutis perfectar per
fecto functus est munere.
Getae.] Ethi Danubium prope habitant ac Duces canemus Lydis remisto carmine tibiis.
bibunt, hodie Moldavi; Scythis vicini sunt, et Cic. modø cit. Tusc. i. initio. Est in origini
inter Dacos numerantur. bus, inquit, solilos esse in epulis camere conrivas
23. Seres.] Scythae, Indi, &c. Wide plura ad tibicinem de clarorum hominum virtutibus.
de his lib. i. Od. 12. v. 56. De Legib. ii. Honoratorum virorum laudes
Infidive Persa..] Parthi regionem Perside ad cantus et ad tibicinem prosequuntur. Valer.
comprehensam incolentes, de quibus lib. i. Maxim. lib. ii. cap. 1. in fine. Majores natu
Od. 12. et 19. et lib. iii. Od. 5. Infidi, qui in conviviis ad tibias egregia superiorum opera
Crassum simulatā pace occiderunt. carmine comprehensa pangebant, quo ad ea
24. Tanaim prope flumen orli.] Scythae, de imitanda jurentutem alacriorem redderent.
quibus lib. i. Od. 19. lib. ii. Od. 9. lib. iii. Od. 30. Lydis.] Modis ac numeris hilarioribus.
24. De Tanaſ, quem Scythicum amnem vocat. Nam tibiarum modi varii; Doricus gravis;
Horat. lib. iii. Od. 4. v. 36. Od. 10. v. 1. Od. Ionicus floridus; Phrygius religiosus; at Ly
29. v. 28. Wide ibi Annot. dius mollis et suavis. Sicut Lydi Asiae Mino
25. Nosque et profestis, &c.] Nos Romani ris populi Ionibus Phrygibusque affines ac
totab Augusto beneficiis cumulati, ipsum ejus medii, male semper audierunt, velut effemin
que majores canere non intermittemus, tam ati, et cupediarum, voluptatum, deliciarumque
profestis lucibus, quam sacris; atque adeo quo sectatores. Proverb. Lydio more, apud Hero
tidiè, in conviviis publicis privatisque, homo dotum, Suidam, Athenaeum, lib. xii.
rem Augusto deferemus per libationes, etiam 31. Trojam et Anchisen, &c.] Canemus
et vota precationesque. Wide Annot. supra Trojam, Anchisen, AEneamque ejus et Vene
Od. 5. stroph. 8. et seq. ris filium, totamgue gentem Juliam inde or
Profestis lucibus, et sacris.] Macrob. Sa tam. Julium Caesarem, Augustum in Juliam
turnal. lib. i. cap. 16. ita scribit; Festi Diis di familiam ascitum, Tiberium, Drusum. Lucret.
cati sunt, profesli hominibus ob administran lib. i. 1. -

dam rem privatam publicamque concessi, JEneadum genitrix, hominum Dirómque vo

&c., Et postea, profesti et qui er his proce luptas,
dunt, sunt fasti, comitiales, comperendini, stati, .Alma Venus,
 Q. HORATII FLACCI
E P O D O N L I B E R;
SIVE

O D A R U M
LIBER QUINTUS.

* ODE I. AD MAECENATEM.

Cui ad bellum Actiacum ire paranti offert se comitem.

Navigabis, O, amice, Li IBIS Liburnis inter alta navium,
burnicis navibus inter ex [425)
celsa navium munimenta, Amice, propugnacula;
.A.N.YOTATIO.NES.

Metrum est Iambicum. Prior quisque ver manturque dimetri, longioribus quibuscunque
sus est trimeter; alter quisque dimeter. versibus breviores. Et haec mea quidem sen
De hujus libri titulo primum dicam pauca. tentia. Emimvero parum satisfacit quod aiunt
Illum Horatius non inscripsit unquam: exco alii, quoniam Epodus est velut Odes clausula,
gitavere enim Grammatici, multis post annis, additurque post strophen et antistrophen, hinc
imo post aliquot secula, Horatii Odas aliague in adow; vocari eos versus minores, qui subjecti
opera colligentes, compingentes, et co ordine longioribus sensum finiumt et concludunt. Con
quem modo videmus, digerentes. Unde vero trarium siquidem in nonnullis Horatii Epodis
Epodos commenti sunt? Certant etiamnum agnoscitur. Wide Marium Victorinum lib. i.
eruditi. An quod ultimus sit Odarum liber, Galenum de usu partium, Epilogo lib. xvii.
et quasi post Odas? At levicula ratio. An Diomeden lib. iii. cap. 4. Isidorum lib, i. cap.
quod Odae istae sint post alias factae? Imo 38. Terentianum Maurum lib. de metris. Sca
vero pleraeque hujus libri aliis sunt priores, ligerum Poet. lib. i. cap. 44. &c.
v. g. Epod. 9... manifeste antecedit Oden 37. 1. Ibis Liburnis, &c.] Ergone ibishinc pro
lib. i. An quod longiori versui brevior attex cul sine me, quite carere vix queo? Ibis, Me
itur Atqui hujus generis Odae reperiuntur cenas, ad bellum cum Augusto adversus Anto
etiam in cacteris libris; et in hoc ipso libro mium et Cleopatram, nullum non paratus su
ultima et penultima est monocolos et ejusdem bire periculum-pro Caesare tuendo.
metri. Quid f quod doctus et sagax Muretus Liburnis.] Naves Liburne minores erant,
ingenuè fatetur, non satis intelligere se cur leviores, agiliores, proindeque bello idoner.
Epodon liber hic vocetur; Fabricius autem His itaque Augustus Antonianas mole gravi
scribit in libris prioribus Horatium imitatum ores facile proſligavit, fugentemque persecu
esse Alcaeum et Sapphonem : in is to vero Ar tus debellavit Antonium. Nomen a Liburnis,
chilochum atque Lucilium. Certë Martius hodie Croatis, populis Illyrii; qui, piratics
Victorinus lib. iii. sic habet. Archilochus fuit causa faciendae genus illud navium invenerant
singularis artificii in excogitandis ct formandis sibi percommodum. Wide Veget. de Re Milit.
novis metris, primusque Epodos ercogitavit; lib. iv. cap. 28. et seq.
alíos breviores, alios longiores, detrahens unum Inter alla narium propugnacula.] Naves
pedem seu colum metro, ut illi subjiceret id Antonii designatingentes quidem, extructis in
#. er ipso detractum esse ridebatur . . . prora et puppi tabulatis turrium instar, Cº
oratius ejus exemplum secutus est in ed Ode, sarianis terribiles. L. Flor. lib. iv. cap. 11.
Solvitur acris hyems gratá vice veris et Fa .Nobis quadringenta amplius naves, ducerta:
voni, mon minus hostium; sed numerum pensabal
Trahuntgue siccas machinae carinas. magnitudo. Quippe à senis in morenos remº
Ergo 'Ewa Jay librum hunc inscripsére Gram run ordinibus: ad hoc turribus atque tabulatiº
matici, seu quod Archilochi et Lucilii exemplo allerata castellorum et urbium specie, non ºne
maledictis conferta pleraque carmina contineat, gemitu maris et labore ventorum fertlanlur.
seu quod Iambicis trimetris subtexantur acci Qua guidem insa moles critio fuit . . . .
 EPODON LIBER Od. 1. 253

Paratus omne Caesaris periculum [426] Augusti discrimen quodli

Subire, Maecenas, tuo. bet promptus obire tuo pe.
riculo. Quid agemus nos,
Quid nos, quibus te vita sit superstite [427] quibus vitate vivente gra
Jucunda ; si contra, gravis f ta fuerit; si secus, moles
ta? An ex mandatis otio
Utrumme jussi persequenur otium fruemur minime jucundo,
Non dulce, ni tecum simul? nisi una tecum ? An rerò
An hunc laborem mente laturi, decet istum laborem toleraturisu
10 miº to animo, quo tolerare
Quà ferre non molles viros ? debent viri non segnes? To
Feremus. Ette vel per Alpsum juga, lerabimus, certé, atque te
Inhospitalem et Caucasum, sectabimur generosa mente
per altas Alpes, ct Cauca
Vel Occidentis usque ad ultimum sinum, sum inhabitabilem, et ad
Forti sequenur pectore. extrema Occidentis maria.

Roges, tuum labore quid juvem meo, [428] Quaeres, quid tuum laborem
meo sublevem ego non ap
Imbellis ac firmus partim f tus militia, minimeque stre
Comes minore sum futurus in metu, muus : Scilicet le comitans
minorem habebo prote ti
Qui major absentes habet: morem, qui gravius angit
Ut assidens implumibus pullis avis absentes: veluti avis incu
bans pullis implumibus,
.1.N.N.O.T.1TIO.YES.

Immensa classis naufragio belli facto, toto mari acceperunt, quo literas obsignarent. Et postea,
ferebalur, &c. Plutarchus in Anton, similiter de Imperio deponendo Caesar deliberationem
refert, Caesaris naves Brundusii et Tarentifa habuit run-grippa et Macenate, cum quibus
bricatas ad celeritatem, non ad roboris osten communicabal omnia arcana consilia. Er
tationem: Antonianas contraligneis turribus his -lgrippa consulebat justius . . . Maccenas
excelsas, e quibus in hostem catapultas emit majorem utilitatis habebat rationem . . . . .
tebat. Plin. Iib. xxxii. cap. 1. ..]rmalar clas Casar..Macenati assensus est, sumpsitgue momen
ses imponunt sili turrium propugnacula, ut in Imperatorium, &c.
mari quoque pugnelur relute muris. Heu ra 5. Te vita sit superstite Jucunda, si contrô,
nitas humana . . . . Fertur .36ttaco .Marle te gravis.] Wide lib. ii. Od. 17. Al. leg. sit.
nuisse praetoriam marim Antonii pisciculus . . 7. Utrumne jussi persequenur otium, &c.]
Ideoque Casariana classis impetit majore pro An dum laborabis et periclitaberis tu, otium
tinus renit. Wide Veget. lib. iv. cap. 44, mec ego persequi potero? Certe quantumvis ju
non Diomem Nicaeum, sive Joan. Xiphilinum beas, parere hac in re et morem tibi gerere
in Augusto, ubi scribit: Pugnatum est apud haud valeo. -

.dclium, ubi nunc Nicopolis . . . .Yaves ºnto 9. ...in hunc laborem, &c.] Prolepsis, quáipse
nii erant maribus hostium longe majores, deci sibi Horatius objicit: at militiae aerumnas ferre
remes complures . . . In his allissimas turres minus sum idomeus; respondet vero, sibi cum
edificari, atque magnum numerum hominum Maecentite quaelibet tolerabilia videri. Cit.
imponi in turribus jusserat . . . De superiore Ode lib. ii.
loco hostes obruebant atque submergebant la .Me mec Chimaerae spiritus ignear,
pidibus aliisque machinis, &c. ..Wecsi resurgal centimanus Gyas,
3. Paratus omne Casaris periculum Subire.] Direllet unquam.
Teste Appiano, secutus est Augustum Maece 11. Per.ilpium juga.] Quae quidem supe
mas cum M. Agrippā, in Siciliam adversus râsse tanti stetit ipsi Annibali aliisque. Wide
Sext. Pompeium; item contra M. Antonium Tit. Liv. lib. xxi. cap. 36. et seq. istos montes
et Cleopatram, ad Actium Epiri promontori quibus Italia quasi vallatur, transcendisse quo
um. Wide apud Virgil. A neid. viii. praesertim que mirum ſuit, alque in portento prope majo
a versu 675 ad 695. Actiacae victoria descrip res habuere. Plin. Prooem. lib. xxxvi.
tionem; ubi egregia Agrippae quidem lauda 12. Inhospitalem et Caucasum.] Montem
tio: "at mirum quod ibidem Maccematis nulla Asiae altissimum, ubi glacies et nives perpetu
mentio. Contra Xiphilinus mox citatus alte um horrorem faciunt. Widelib. i. Ode 22.
rum ab altero non separat, ita scribens: Caº 13. Occidentis usque ad ultimum sinum.] Ad
sareo praelio nerali superior . . . Agrippa in Gaditanum usaue Oceanum, ultra Columnas
eo bello Caesari magno usui ſuit. ...Yani et An Herculis, quem mundi finem statuehant Ro
tonii quasdam urbes erertil, in quibus habebant mani, versus Occidentem. Wide lib. ii. Ode 2.
bellicos apparatus, et ejus adversarios crebró v. 11. Annot.
vicit. Quas obres ei atque Maccenati tantam 18. Qui major absentes habet.] Ita est; rei
i. delulit Casar in rebus omnibus, ut amatae, quando abest, plus timetur, et mille
iteras quascumque ad Senatum rel alios mit falsa pericula amans sibi fingit, illique formi
teret, ipsiprius legere possent, et er eis qua, rel dat semper.
lent immutare: cujus rei causú annulum db co 19. Ut assidens implumibus, &c.] Non
254 Q. HORATII FLACCI
plus is relictis metuit inSerpentium allapsus timet
cursiones anguium majºr Magis relictis: non ut adsit, auxil
rem opem non praestitura,
etiamsi praesentibus asti Latura plus praesentibus.
terit. Hanc et aliam quam-Libenter hoc et omne militabitur
libet militiam obibo ami
citize tua gratia; nequa
Bellum in tuæ spem gratiae :
quam ut pluribus ...is Non ut juvencis illigata pluribus
bobus annexa aratra por Aratra nitantur mea:
tentur; aut greges e pas
cuis Lucanis transeant in Pecusve Calabris ante sidus fervidum
Calabra, ante ardens as Lucana mutet pascua :
tºum; nequest villa candi-Necut superni villa candens Tusculi
da vicina alti Tusculipertin
[429]
Circaea tangat moenia. 30
gat muros Circaeos. Imó
tua munificentia locuple-Satis superque me benignitas tua
tavit me sufficienter et
abundé. Absit ut accumu Ditavit. Haud paravero,
i.v. ii., Quod autavarus ut Chremes terrå premam ;
velut Chremes avarus, vel Discinctus aut perdam, ut nepos.
dilapidem, sicut helluo dis
tolutus.
.A.N.WOTATIO.NES.

quidem praesens ego te juvare plurimum spe Tusculum, urbem in edito colle extructam.
rem; sicut avis, etsi pullis assideat, partim eos Villa candens.] E marmore candido aedifi
defendit a serpentibus: attamen is relictis ab catam nonnulli explicant. Quasi verb villula
sens Inagis timet. Horatii, quâ licet modica contentum se plu
23. Libenter hoc, &c.] Hoc igitur bellum ribus locis aperte jactitat, fuisset marmorea.
quantumvis grave adibo intrepidus, utte prae Ergö, vel splendidulam, vel e candenti lapide
seate fruar, Ó Mascenas; tibique meum amo extructam intellige. Plin. lib. xxxvi. cap. 22.
rem testificer. In Ligurid, Umbrid, et Venetid albus lapis
25. Non ut juvencis, &c.] Neque vero inde dentalá serra secatur.
velim a te mereri vel consequi donationes ma 30. Circa a mornia.] Tusculana; quippe
jores prioribus. Nequaquam plura cupiam Tusculum condiderat Telegonus Circes et
agrijugera, ad quae aranda pluribus juveucis Ulyssis filius, lib. iii. Ode 29. v. 8. Telegoni
ac bobus mihi opus sit. Neque talia a te peto. juga parricidae. Wide ibid. Annot.
27. Pecusre Calabris, &c.] Neque pariter 31. Satis supèrque me benignitas, &c.) Ho
numerosiores greges habere exoptem, vel di ratius à Maecenate donatus fuerat praediis ali
versa pascua in diversis regionibus; ut secun quot, ut jam dixi; iis vero se plane conten
dum varias coeli affectiones, commode semper tum esse, mec plura flagitare praedicat. lib. ii.
illi pascantur, modó in his, modø in istis. War. Od. 18. v. 12. quanquam plura donare para
ro de Re Rust, lib. iii. cap. ult. in fine; Appuli tum sciret Maccenatem, ut declarat, lib. iii. Od.
solent pecuarii, propter calores, in montes Sa 16. strophe penultimã. Si vacas, lector, lege
binos pecus ducere. - etiam Annot, lib. iii. Od. 13. v. 1. et init. Epist.
Calabris ante sidus ferridum Lucana mutet 16. ubi suam ipse villam describit Horatius.
pascua.] Pro Calabris pascuis, ubi aestus fer 32. Haud pararero, Quod, &c.] Nolim, in
vidior, mulet Lucana, ubi coelum magis est sanire divitias accumulando stulté et infodien
temperatum; mulet inquam, et abillis in haec do occultandoque in terrà, sicut Chremes ille
Heducatur, ante sidus ferridum, id est, ante senex avarus apud Terent. comoed.
Janiculam, cujus ardor nimius pecoriest nox 34. Discinctus aut perdam, ut nepos.J. Absit
ius et infestus. De Calabrid, lib. i. Ode 31. etiam ut opes habeam, quas male perdam ac
De Canicula, lib. i. Ode 17. v. 17. et lib. iii. Ode prodige effundam.
l3. v. 9. Discinctus.] Mollis, iners, ignavus, luxurio
28. Lucana.] Lucania Italia regio, in Regno sus: contra cinctus vocatur gnavus ac fortis.
Neapolitano, inter Apuliam, Brutios, Picentes, Apud Romanos discinctum seu nom cinctum
atgue oram Tyrrheni maris; continetur in ea prodire in publicum, dissoluti ac perditi luxu
quae Basilicata provincia nunc dicitur. Plin. rià hominis nota erat. Proverb. Discincta Utº
lib. xiv. cap. 6. vina Lucana commendat his tis, discinctus animus. Pers. Sat. iii. 21.
verbis; Verium et longinquiora Italia ab Auso JYon pudet in morem discincti vivere Natiº
nio mari non carent glorid, Tarentina . . . .
Lucanaque. JNepos.] Ita vocatur luxuriosus, quodeinon
29. Nec ut superni, &c.] Neque ut villa major cura sit rei sua familiaris, quâm solet
mea in agro Tusculano sita, praediumque quod esse juveni, cujus pater et avus adhuc vivant,
ibi habeo a te mihi donatum, magis ac ma quos sibi novit opes congerere, et opimam hº
gis amplificetur, extendaturque ad usque reditatem comparare. Festus.
 EPODON LIBER. Od. 2. 255

ODE II. VITAE RUSTICAE LAUDES.

Felix ille, qui longe &

BEATUS ille qui procul negotiis, [430] negotiis, et liber ab #.
Ut prisca gens mortalium, omnibus, agros paternos
Paterna rura bobus exercet suis colit propriis bobus, sicut
Solutus omni foenore: homines antiqui: neque bel
lator excitatur gravisone
Nec excitatur classico miles truci, [431] tubae, nec timet procello
Nec horret iratum mare: 6 sum mare: fugit lites et
domos superbas opulento
Forumque vitat, et superba civium rum civium. Itaque vel pal
Potentiorum limina. mites vitium crescentes

Ergo aut adultà vitium propagine

.A.N.YOTATIONES.

Ode II—Metrum idem quod Epod. 1. habuerunt, et in legibus posuerunt::furem dupli

1. Beatus ille, &c.] Haec Ode, vel confitente condemnari, farmeralorem quadrupli; nto
Hypercritico, sane longe pulcherrima. Indu pejorem eristimaterunt foeneralorem quam fu
citur foenerator Alphius vitam rusticorum ita rem. Cic. Offic. i. Primum improbanturii
laudans, ut videatur jamjam, abjecto foene qua stus, qui in odia hominum incurrunt, ut
randi studio, illam amplexurus: qui tamen ad portitorum et ſoºneratorum. Wide Alex. ab
solitam quaestūs curam mox abripitur, et ad Alex. lib. i. cap. 7. &c.
suos mores redit: adeo valet consuetudo inve 5. Nec ercilatur classico miles.] Dormit
terata. somnum pacatum et placidum: nec, ut miles,
Beatus ille qui procul negotiis, &c.] Plera tubae sonitu excitatur.
que hujus Odes lumina mutuatus est Horatius Truci.] Quicquid ad arma bellumque atti
à Virgilio Georgic. ii. sub finem. Quae vero net, truculentum est et horribile. Porro, clas
hic fuse extulit, ille sedulo perstrinxit: et con sica sunl cornua, qua conrocandi causd fuerunt
tra, quae Virgilius contracte dixerat, Horatius facta; et à calando classicum quasi calassicum
dilatare et explicare curavit. Virgil. Georg. dicilur. Isidor. lib. xviii. cap. 4. Wide infra
lib. ii. 438. sic rustica vitae laudes auspica versus Virgilii mox afferendos, huc et ad se
tur; quentia pertinentes.
0, fortunatos mimium, sua si bona nÓrint, 6. Nec horrel iratum mare.] Nec, ut nego
Agricolas' quibus ipsa, procul discordibus tiatores ac mercatores, navigationis fert in
armis, commoda, aut maris irati horrores experitur.
Fundit humo facilem rictum justissinatellus. Wide Juv. Sat. xii. Item quae annotavi lib. i.
2. Ul prisca gens mortalium.] Primis seculis, Od. 3. v. 9.
nempe aureis, mortales in agris degebant, fe 7. Forumque vitat..] Strepitãs forensis caret
lices terram exercebant, immocentem et beatam molestia. Litigandi quantus sit furor, quan
agebant vitam. Wide Plin, lib. xviii. init. Wal. tus et labor, noverat Plutarchus, quilib. de
Max. lib. vii. cap. 1. Virgil. ante cit. v. 532. foenore asserit, forum esse impiorum regionem.
Hanc olim veteres vilam coluére Sabini; Anacharsis scribit, locum esse ad fallendum
Hanc Renus et frater; sic fortis Etruria invicem, atque ad dandas ararilia, manus des
creril : timatum. Columella ait, exerceri in foro ca
Scilicet et rerum facta est pulcherrima Roma. minum quoddam allatrandi, et contra innocen
tes, et pro nocentibus studium; atque videri
.Aureus hanc vitam in terris Saturnus age concessum intra mornia latrocinium; additgue;
bat.
ibi nisi dorophagos, eſpleas sordidosque ac
3. Paterna rura bobus erercet suis.] Non nummarios, prorsus ludi operam.
ingentia praedia usuris comparata, sed modica Superba civium Potentiorum limina.] Pro
à parentibus sibi relicta. lib. i. Ode 1. v. 11. Gaº ſecto gravis crat servitus clientium superbo
denlem palrios findere sarculo.1gros. Wide Tit. capiti quotidiana officia praestantium; primä
Liv. lib. iii. cap. 26. ubi L. Quinctius Cincin luce salutabant, deinde ad forum comitaban
natus, spes unica Imperii Pop. Rom. quatuor tur, noctu etiam patronis adesse per urbem
jugerum colens agrium, à legatis ad Dictatu currentibus cogebantur, &c. Wide Juv. Sat. iii.
ram vocatur, inventus seu fossam fodiens, bi 124. et seq. Virgil. Geor. ii. 461.
palio innicus, seu cum araret; operi certé, id Sinon ingentem foribus domus alta superbis
quod constat, agresti intentus. .Mané salutantum totis vomit a dibus undam.
4. Solutus omni famore.] Qui nequaquam Et postea, v. 502.
foenori operam dedit unquam, nec dare velit: Insanumque forum, aut populi tabularia
ayaritiae et cupiditatis labe mulla aspersus. rid it.
Foenus sive usuram prohibent leges divinae et Sollicitant alii remis freta caeca : ruuntque
humanae, Deuteron, cap. xxiii. Won frnerabis In ferrum, penetrant aulas et limina regam,
fratri tuo ad usuram pecuniam, nec fruges, nec &c.
quamlibel aliam rem. Cato, Majores nostri sic 9. Ergo aut adultá, &c.] Postguam ost, dit
 256 Q. HORATII FLACCI
alligat excelsis populis, at Altas maritat populos, 10
que steriles surculos falce Inutilesque falceramos amputans, [432]
resecans, fertiliores inserit:
vel in remota valle pascen Feliciores inserit:
tes mugientium greges con-Aut in reducta valle mugientium
templatur; vel extracta ſa
ris mella recondit in vasis Prospectat errantes greges;
mundis : vel tondet oves Aut pressa puris mella condit amphoris, 15
imbecilles. Cum very au Aut tondet infirmas oves.
tumnus campis erexit caput
dulcibus fructibus ornatum, Vel cum decorum mitibus pomis caput
quain lactatur colligens py Autumnus agris extulit,
ra insitiva, et uvas purpu Ut gaudet insitiva decerpens pyra,
ra: a mulas, quas tibi offe
Certantem et uvam purpurae, 20
rat, O, Priape, tibique, Syl
vane parens, agrorum cus Quà muneretur te, Priape, et te, pater
tos Nunc placet recum
bere sub annosa quercu, Sylvane, tutor finium !
nunc super herbam vires Libetjacere modó sub antiqua ilice, [433]
centem. Interea dum am Modó in tenaci gramine.
mis defluit ripis sublimibus,
camunt aves in nemoribus; Labuntur altis interim ripis aquae,
Queruntur in sylvis aves;

.A.N.N’OTATIONES.

agricolas esse immunes a malis, quae comitari sas. Et paulo ante: Inserere quoque natura
solent varias homimum conditiones, v. g. foe docuit, semine ventis saepe translato in aliquas
neratorum, militum, mercatorum, caussidi corticum rimas ; unde ridimus cerasum in sa
corum, clientium; jam exponit rusticae vitae lice, platanum in lauro, &c.
emolumenta, et voluptates, singulis anni tem 14. Prospectat errantes greges.] Greges pas
pestatibus proprias. Wer habet amoenitatem; toresque invisit, et an recte se habeant cunc
aestashortorum, frugum, et pecoris foccundita ta, considerat.
tein; autumnus fructuum multiplicem pro 15. Pressa puris mella condit amphoris.]
ventum; hyems aucupium et venationem. Virg. Geor. iv. 140.
- Propagine.} Plin. lib. xvii. cap. 10. .1, bores . —Spumanlia cogere pressis
aul semine proveniunt, aut plantalá radice, .Mella faris.
aut propagine, aut arulsione, aul surculo, aut Wide Columell. lib. ix. cap. 15. Plin. lib. xi.
insilo et consecto arboris trunco. cap. 12. et seq.
10. Altas marital populos.] Plin. lib. xvii. 16. Infirmas ores.] Delicatas, morbis ob
cap. 23. scribit longo usu compertum, Yobilia noxias.
vina non nisi in arbustis gigni, et in his quo 17. Decorum pomis caput, &c.] Ita nempe
que laudatiora summis, sicut ubcriora imis; solet pingi autumnus.
adeo excelsitate proficitur. Håc ratione et ar 19. Insitira pyra.] Proprio labore insita et
bores eliguntur. Prima omnium ulmus . . educata, ethinc longe jucundiora.
deinde populus . . . minus densa folio, &c. 20. Certantem et uram purpura..] Maturam
Varro de Re Rust. lib. i. cap. 8, ità scribit; scilicet, et purpureo colore gratam.
Vineae alia: humiles, ut in Hispanid; alia, sub 21. Priape.] Hortorum Deus et Tutor.
limes, ut pleracque in Italia, &c. et in fine; ubi 22 Sylvane.] Agrorum praeses et custos.
natura terra humida, ibi ritis altius tollenda, Virg. Georg. ii. 493. -

| in partu et alimonio rinum non, ut in ca Fortunatus et ille, Deos quinorit agrestes,

ice, quaeril aquam, sed solem; itaque ideo, ul
arbitror, primiun & wined in arbores ascendit Et postea, v. 516.
vitis. Wide lib. iv. Od. 5. v. 30.
11. Inulilesque ſalee ramos amputans.] Plin.
modø cit. ..Arbusta arari quâm allissimé de
siderant, etsi tantum frumenti ratio non exi
git . . . . Deputantur cum rite pariter, inter
lucalá densitate ramorum, qui sunt superracui
et absumunt alimenta.
12. Feliciores inserit.] Wide Plin. lib. xvii.
cap. 14. ubi geminam insitionis affert ration
em: altera fit trunco leniter fisso: altera est
inoculatio, fitoue exciso cortice, et aperiendo
in arbore oculum, semenque illic includendo.
Hanc docuere aves et natura. Tradunt mo
Panaque Sylvanumque senem, &c.
.Nec requies, quin aut pomis exuberet
annus,
.ſlut fortu pecorum, aut Cerealis mergite
culmi.
El rarios ponit fortus autumnus: et allê
.Mitis in apricis coquitur vindemia saris.
23. Libet jacere modó.] Hoc frustrà putant
aliqui novae &: initium: Virg. Georg. ii. 469.
Speluncae, vivique lacus; at frigida Tempe,
JMugitusque boum, mollesque sub arbore
sorrant

medulam, inquit ille, condentem semina in the JNon absunt. Illic saltus ac lustra ferarum.
*auros cavernarum, ejusdem rei prebere cau 25, Labuntur altis interim ripis aque.] Wel
 , EPODON LIBER. Od. 2. 257

Fontesque lymphis obstrepunt manantibus, rivulique murmur edunt

Somnos quod invitet leves. aquis loquentibus quod pla.
cidum conciliet soporem.
At cum tonantis annus hybernus Jovis Quando autem tempestas
Imbres nivesque comparat: 30 hyenalis Jove saviente plu
Aut trudit acres hinc ethinc multā cane vias et nives procreat; vel
plurimis canibus apros fe
Apros in obstantes plagas: roces undequaque propellit
Aut amite levi rara tendit retia in retia opposita; vel per
Turdis edacibus dolos; tica laevigata plagas haud
strictas expandit turdis vo
Payidumye leporem, et advenam laqueo gruem, 35. '...". .
Jucunda captat praemia. J midum leporem, gruemgue
transmarinam praedan ju
Quis non malarum, quas amor curas habet, cundam captat. Inter ista
Haec inter oblivisciturf quis recordatur molestia
Quod si pudica mulier in partem juvans rum quas amor gignit 2
Quod si casta uxor er parte
Domum, atque dulces liberos; 40 suá curans familiam dilec
(Sabina qualis, aut perusta solibus tosque natos (velut Sabina
vel conjux Appuli velocis,
Pernicis uxor Appuli) -

adusta solis ardore) e lig

Sacrum vetustis exstruat lignis focum nis aridis compomat sacra
tum focum

.4.N.N.O.T.A.TIO.YES.

ex alto quodam loco defluunt; vel, profundo transmittunt, trianguli formam efficere ami
currunt alveo. Virg. Geor. ii. 485. madrersum ; ejus autºm summo angulo aer ab
Rura mihi, et rigui placeant in vallibus is adrersuspellitur ; deinde sensim ab utroque
amnes.
latere tanquain remis ita pennis cursus arium
.27. Lymphis obstrepunt.] Avibus quasi ac leratur. Basis autem trianguli, quam grues
cinunt, suo murmure ac strepitu avium can efficiunt, ea tanquam a puppi rentis adjuratur;
tus provocant. harque in tergo prº volantium colla et capita re
29. At citm tonantis, &c.] Hyemalis tempes ponunt. Wide et Plin, lib. x, cap. 23.
tas ubi coepit ingruere, venationi datur opera. 37. Quis non malarum, &c.] Phrasis Grae
Joris.) Jam alibi diximus Jovem poni ca, pro, quis non obliviscitur malarum cura
pro aere; tomantis, tempestuosi, pluvii, pru ruin, quas amor habet 2
inosi. . Virgil. Georgic. ii. 519. 39. Quod si pudica, &c.] Vir. Geor. ii. 523.
Venit hyems, teritur Sicyonia bacca trapetis. Intered dulcis pºndent circum oscula nati;
At Georgic. i. 305. Casta pudicitiam servat domus.
Sed tamen et quermas glandes tum stringere Ecclesiasticus cap. xxvi. Mulieris bonde
tempus, beatus vir: numerus annorum illius dupler;
El lauri baccas, oleamque, cruentaque myrta: annos rita in pace implebit.
Tunc gruibus pedicas, et retia pomere cervis, 41. Salina qualis.] Juvenal. Sat. vi. 162.
Auritosque sequilepores — Intaction omni Sabind.
42. Uror .1ppuli.] Appular, ut et Sabinas
Cilm nir alta jacet, glaciem cum flumina mulieres, castitatis et frugalitatis laude flore
trudunt. bant. Juvenal. modø cit.
31. Multá cane.] Canes foeminino genere .Malo Venusinam, quam te, Cornelia, mater
poni solent, cum de venatione agitur, ut vo Gracchorum, &c.
lunt; quoniam, inquiunt nonnulli, velociores Sabini ab Apennino ad Tiberim et Anienem
et sagaciores ut plurimum sunt canes fuemi fluvios extendebantur olim : Velino autem
thinae.
flumine media regio irrigabatur. Illic hodie
33. Amite.] Ames est furcula seu pertica, continentur Sabina provincia, pars Umbria,
quarete suspenditur aut tenditur ad captan oriental, , et Apruti ulterioris portio non mo
das aves. dica. Apulia duplex, Daumia, et Peucetia;
34. Turdis.] Qui praecipui sunt saporis, utraque regno Neapolitano concluditur. Dau
Gall. Grives. Ång. Thrushes. De his Varro nia, hodie Capitanata, est admodum fertilis,
de Re Rust. lib. iii. cap. 5. Athen. lib. ii. sita est inter Aufidum et Tiphurnum fluvios.
cap. 24. Peucetia, bodie Terra di Barri, continet Ba
35. Advenam gruem.] Varro modø cit. Vo rianam provinciam, et partem Basilicatae,
lucres partim advenae sunt, ut hirundines et lastissimis abundat pascuis. - -

; : partim vernaculae, ut gallina et co Perusia solibus.] Tum quod ea regio cali

umba. De illo genere adventitio sunt turdi, dior, tum quod eac mulieres rel domestica cu
ac in Italiam quotannis trans marcadrolant ad ram etiam apud villas et agros gerentes, as
equinoctium autumnale, et côdem revolant ad tum non raro tolerabant, solisque ardoribus
ºquinoclium vernum. Cic. de Nat. Dcor. ii. torrebantur.
Gruen, citm calidiora loca petentes maria 43. Sacrum reluctis, &c.] E. lignis dudum
13
258 Q. HORATII FLACCI
paulo ante reditum mariti Lassi sub adventum viri:
fatigati ; et caulis inclu Claudensque textis cratibus laetum pecus 45
dens gregem saturum mul
geat plena ubera ; atque Distenta siccet ubera;
vinum hujus anni educens Et horna dulci vina promens dolio
- [435]
ex amphora moninsuavi ha
bet coenam non aliunde Dapes inemptas apparet:
quaesitam; haec inquam si on me Lucrina juverint conchylia,
adsint, non praetulerim os Magisve rhombus, aut scari, 50
trea Lucrina,sivelaliquos
vel scaros, eac SiI
rhombos, uos Eois intonata fluctibus
Orientali mari in hoc Itali yems ad hoc vertat mare: -

cum protrudat, seva tem. Non Afra avis descendat in ventrem meum,
pestas; nec volucris Afri
cana veniat in meum ven Non attagen Ionicus
trem, vel attagen Asiana Jucundior, quâmrlecta de pinguissimis 55
gratior, quam oliva decerp Oliva ramis arborum ; [436.
ta è ramis arborum pingu
jimi."...'...". Aut herba lapathi prata amantis, et gravi
prata amantis, et malvae Malvae salubres corpori,
salutares agro corpori, aut
agna immolata in sacro die Vel agna festis caesa Terminalibus,
Terminalium,
.A.N.YOTATIO.NES.

congestis adebque siccis focum exstruat, ad proceres. Wide Macrob. lib. iii. Saturnal. cap.
ignem accendendum adventanti viro diurnis 16. ubi scribit, scaros adeo Italicis littoribus
laboribus defesso. ignotos, ut nec Latinum ejus piscis momen ha
Sacrum.] Tum ob Lares ac Penates Deos, beamus; magno numero illuc advectos ac in
tum ob Vestam. Wide Macrob. lib. iii. Saturn. mari Ostiam inter et Campaniae littora spar
cap. 4. &c. sos, ac velut in terra fruges aliquas ſuisse se
47. Horna dulci rina promens dolio.] Hor minatos.
mum vinum vixdue maturum viro laborioso 53. Afra aris.] Gallina Africana, allis Nu
dulce videtur, mec requirit vina vetustate deli midica, vel Garamantica. Juvenal. Sat. xi.
catiora. Lib. iii. Ode 23. v. 3. Hornam frugem. 142. ejus meminit, item Martial. lib. xiii.
48. Dapes inemplas.] Non aliunde pretio Epigr. 73. Varro de Re Rust. cap. ix. ait,
comparatas; sed domi quaesitas, seu exhorto, .Meleagrides Graecis vocari, norissimas in tricli
seu e caulis, &c. nium gamearum introisse acmagno tendi, prop
49. Lucrina conchylia.] Ostrea exquisita è ter hominum fastidium.
Batano seu Lucrino lacu. Strabo. lib. v. Wal. 54. Attagen Ionicus.] Perdix Asiana, qui
Maxim. lib. ix. cap. 1. Plin. lib. ix. cap. 54. busdam; est enim lonia minoris Asia regio.
Juvenal. Sat. iv. 141. Plin. lib. ix. cap. 48. Attagen maxime Ionicus
50. Rhombus.] Deeo pisce vide Juven. mox celebratur, vocalis alińs, captus veró obmutes
cit. Sat. iv. 39. et seq. Plim. &c. Galli ut et cens, &c. Athen, lib. ix. cap. 8. et 9. ex Aristo
Angl. turbot appellant, omnes pretium nó phane. Allagen carnis suavissimae. Ex Alex
runt. andro Myndio, Paulo major perdice, variis no
Scari.] Scaros pisces interdum in mare Tyr tis dorso dislinguitur, colore fictilium, magis
rhenum adigit tempestas. Huic pisci tribu tamen subrubescente, &c. S. Hieron. ad Sal
tum esse principatum, scribit Plin. lib. ix. vinam: Procul sint à conriviis tuis phasides
cap. 17. Nunc scaro dalur principalus, qui ares, crassi turtures, altagen Ionicus. Martial.
solus piscium discitur ruminare, herbisque ves lib. xiii. Epigram. 61.
ci, non aliis piscibus; mari Carpathio frequens, Inter sapores fertur alitum primus
&c. Et lib. xi. cap. 37. Dentes piscibus om Ionicarum gustus altagenarum.
nibus serrali, practer scarum: huic uni aqua 57. Herba lapathi.] Aarabo, Graecis, Ru
tilium plani. Et lib. xxxii. cap. 2. ait, Scarum mex Latinis. Č. ozeille, rinette, patience.
nassis inclusam nonfronte erumpere, nec infes Ang. Sorrel, ex Dioscoride stomachum ro
tis viminibus caput inserere; sed arersum cau borat, ventrem purgat, urinam provocat, cibi
da ictibus crebris laware fores, atque ila retror appetitum restituit. Ex Plin. lib. xx. cap. 21.
sum erumpere. Quein luctalum ejus si forté lapathum excellentes habet effectus: aliud sa
alius scarus videat ertrinsecus, apprehensd mor tivum, aliud sylvestre: in palustribus nascitur,
dicus caudd, adjurat misus crumpenſis. Inde foliis acutis, colore betae candida, radice mini
vero momen factum aiunt, à ºxiga, salio. and ; mostri rero rumicemn vocant, &c.
Athen. lib. vii. cap. 20. similia reſert ex Aris 58. Malra..] Plin. mods cit. In magnis est
totele. Multa vero Casaubonus eruditë ibi laudibus multa utraque, satira, et sylresiris.
dem emendat de co piscejactari solita. Epi Omne solum, in quo feruntur, pingue faciunu,
charmus co loci apud Athen. Wos piscamur &c. Nos de ea jam lib. i. Ode 31. sub finem.
scaros, quorum mec stercus fas est Diis rejicere. 59. Terminalibus.] In festo Dei Termini,
Quod ideo dictum asserit Casaubonus, quia so quem prisci velut agrorum limites custodien
lius hujus piscis intestina comedebant gulae tem actuentem colebant; ita Festus. Ejus
 EPODON LIBER. Od. 3. 259

Vel hoedus ereptus lupo. 60 authaedus lupo detractus

Has inter epulas, ut juvat pastas oves
Widere properantes domum !
Widere ſessos vomerem inversum boves
Collo trahentes languido;
Positosque vernas, ditis examen domás,
Circum renidentes Lares!
Haec ubi locutus foenerator Alphius,
Jamjam futurus rusticus,
Omnem relegit Idibus pecuniam :
Quaerit Calendis pomere.
Inter istam coenam, quam
jucundum est cernere oves
saturas domum revertentes,
intueriboves fatigatos lan
guenti cervice inversum
aratrum duceutes, et ser
65 vulos opulentae familiae ad
junclos relul examen, circa
Lares splendentes, ordine
[437] dispositos' Posteaguam Al
phius foenerator ista dixit,
quasi mox rura habitaturus,
70 universam pecuniam Idibus
- collegit, Calendis veró qua
rit collocare ad facnus.

ODE III. AD MAECENATEM.

Detestatur allium, quod apud ipsum canans comederat.
Si deinceps aliquis ma
PARENTIS olim si quis impiá manu nu scelerată ruperit cer
Senile guttur fregerit, vicem patris vetuli, come
Edat cicutis allium nocentius. dat allium cicuta pernicio
sius. O, viscera rusticorum
O, dura messorum ilial [438] praedura !
.A.N.N’OTATIO.N.E.S.

sacra peragebantur die 21. Februarii, ex Nu Ode 8. v. 1. Macrob, lib, i. Saturmal. cap.
mae instituto. Dion. Hal. lib. ii. Ovid. Fast. ii. 15. &c.
Juvenal. Sat. xvi. 39. Ode III.-Metrum idem quod Epod. 1.
60. Haedus ereptus lupo.] Sicut venatori sus 1. Parentis olim, &c.] Wel ex Ode häc in
rada in primis grata est; ita rustico quicquid tellige, studiose lector, nullum esse adeo exile
F. gulă eripuit. Volunt aliqui cum Mureto, et sterile argumentum, quod vena dives nom
hic alludi adid quod tradit Plutarchus in Sym dicatur amplificare et locupletare. Sic.Nucem
pos. scilicet earum pecudum, quas lupus mo Ovidius, Culicem Virgilius, Homerus pugnam
morderit, carnem effici teneriorem, lanam veró ranarum ac murium; Horatius verb casum ar
corrumpi, &c. boris, lib. ii. Ode 13, hic autem allium, ele
65. Fºu. termas.] Servarum filios heris ganti carmine prosecuti sunt.
accedere et appomi, seu accrescere, non secus Si quis impid manu, &c.] Si quis parricidio
acapum examen, memo ignorat. inquinatus deinceps puniendus erit, ne cicutà,
66. Circum renidentes Lares.] Columel. lib. sed allio plectatur.
xii. de villico, consuescat rusticos circa Larem 3. Edal.] Quidam legunt, edit. Sic duit,
domini focumque familiarem semper epulari. prodet ; facil, &c. lib. ii. Sat. 8. v. 90.
De Laribus lib. i. Od. 12. stroph. 11. et lib. ii.
Ode 18. ad haec verba: Paternos in sinu ferens Quàm si cum lumbis quis edit.
Deos. -
Cicutis allium nocenlius.] Cicuta enim fri
67. Hecubi locutus, &c.] Satiricë hac et gore quidem suo nativum calorem sine dolore
sarcastice in avarum foeneratorem. extinguit: at allium torquet, adurit, enecat.
69. Relegit.] Al. redegit, quae quidem vox Cicutae succum morte damnati bibcre coge
Ciceroni aliisque usitatior. In Verr. Bona bantur apud Athenienses. Plin. lib. xxv. cap.
wendit, pecuniam redigit. 13. Cicuta, inquit, renemum est, publica Athe
Idibus.] Mense dimidio. Wide lib. iv. Ode niensium poena inrisa. Ita Socrates extinctus.
11. strophe 4. Is erat mos, creditam pecu Wide Pers. Sat. iv. 2.
niam, vel foenus é credito Idibus repetere. Cic. .Allium.] Sunt qui per unicum l scribant
Catalin. i. Practermitto ruinas fortunarum alium, et dictum volunt quod oleat; alii ab
tuarum, quas omnes impendere tibi proximis halando halium schibunt. Alii ab axxsa Gau
Idibus senties. quod exiliendo crescat, allium deducunt. Me
70. Quarit Calendis pomere.] Quas laibus lius alii à voce a yxit is, alliorum capita signi
pecunias a debitoribus collegit, has Calendis ficante.
sequentibus ad foenus rursum collocare satagit, 4. O, dura messorum ilia || Quod videlicet
usuras usuris accumulans. Non abs re novus impuné devorent et concoquant allium, quod
Interpres et Criticus existimat Alphium soli meis in praecordiis ita savit. Galen. Thera
tum exigere foenus bis in mense, ade', ut con peut.lib. xii.allium vocat rusticorum theriacam.
tra fas omne, ab Idibus ad Calendas, et à Ca Virgil. Eclog. ii. 11.
lendis ad Idus foeneraretur De Calendis lib. iii. ..Allia, serpyllumque, herºtis conſundit olentes.
+
1

§
260 Q. HORATII FLACCI
Quale toxicum istud in me-Quid hoc veneni saevit in praecordiisº
is intestinis a stuat? An vi
perarum sanguis istis im:
Num viperinus his cruor
i.......'. Incoctus herbis me ſefellit: An malas
Nunquid Canidia noxios Canidia tractavit dapes?
hosce cibos contrectavit 2
Certè quando Medea ada Ut Argonautas praeter omnes candidum
IO
mavit Jasonem Argonau Medea mirata est ducem,
tarum Principem, prºce. Ignota tauris illigaturum juga [439]
teris pulchrum, isto illum Perunxit hoc Jasonem :
tinkit, insueto jugo tauros
jiii. subjectºrum; is. Hoc delibutis ulta donis pellicem
to etiam infecit munera,
Serpente fugitalite.
quibus cum se de pellice 15
windicasset, aufugit curru Nectantus unquam siderum insedit vapor
alatis draconibus tracto. Siticulosae Appuliae;
Nunquam tantus astroum Nec mumus humeris efficacis Herculis
calor incendit Appuliam 41 :A 1
siccam. Neque d fatale veh tius i will os Herculis
w .A.N.N. OTATIO.NES.

5. Quid hoc veneni, &c.] Quod genus est eå veneficiis pollente edoctus est, quâ ratione
illud veneni, quo sic discrucior * Allium sané posset domare tauros aeripedes et ignivomos,
utpote callidum, acre, grave olens, coctu etiam jugoque submitteres; draconem etiam pervigi
difficile, stomacho delicatiori ac temperamen lem sopire et profligare; ac demum vellus
to ſervidiori et ruzgºzoxa, seu amariori bili aureum auferre. Argonauta porro dicti ab
obnoxio, quale habebat Horatius, grave esse Argo navi, quâ ad expeditionem Colchiam
debebat; at contrå homini frigidiori vel ro vecti sunt. Praecipui nominantur Hercules,
bustiori salubre est. Suidas ait, Thraces alliis . Orpheus, Castor, Pollux, Telamon, Zethus,
delectari, nec immerit), inquit; allia quippe Calais, Theseus, Typhis, &c. Ipsa vero navis
calida sunt : illi very frigidam incolunt regi appellata est Argo vel ab artifice et fabro: vel
onem. ab Argivis seu Graecis heroibus; vel a celeri
6. Num viperinus his cruor, &c.] An very tate; 28, ::, relor. Wide Diodor. Sicul.lib. v.
allium istud incoctum fuerat in viperino san cap. 3. Valer. Flacc. Argonaut.
#. quod imprudens ego devoraverim * 13. Hoc delibutis, &c.] Eodem Medea in
ide lib. i. Ode 8. v. 9. Plin. lib. xi. cap. 53. fecit munera quae misit ad Glaucem, vel, ut
Coel. Rhodig. lib. xxiii. cap. 11. scribunt alii, Cretsam filiam Creontis regis
7. An malas Canidia, &c.] An dapes quas Corinthiorum. Hanc enim cum Jason supe
coenavi, infecit veneno Canidia venefica illa rinduxisset pellicem, iram dissimulavit Me
insignis 2 De ea postea fuse in seq. Epod. dea Jasonis uxor. Itaque tempus nacta
9. Ut.Argonautas, &c.] Crediderim sane mon venenatam ei vestem dedit; quam cum Glauce
alio medicamento instructum a Medea Jason induisset, fatali incendio consumpta est. Wide
em fuisse, adversus tauros formidabiles; mec Epod. 5. post medium.
alio pariter usam veneficio ipsam Medeam, ad Domis.] Non vestem, sedalia quaepiam dona
perdendam invisam sibi pellicem. Insurgit in scrinio missa, venenis quidem tincta, scri
hic suo more Scaliger in mostrum Pottam hy bunt alii; aperto autem scrinio pelficem cum
percritice; Non est illud, inquit, supino aut totă regiã conflagrasse.
oscilanti ;"; admittendum. Quippe ait 14. Serpente fugit alite.] Irati scilicet et
Jasonem & Meded perunctum allio, sciiiret ut vindictam anhelantis Jasonis, Creontisque
eo medicamento esset à tauris tutus. At enim iram Medea fugit, per aerem asportata curru
vero eodem until restem, qud Creusa flagrarel 2 pennatis vecto serpentibus." Wide Euripid.
AFquus arbiter csto, lector, mec supinus, nec Medeam, in fine. Ovid. Metam. vii. etix. &c.
oscitans. Medea vestem pellici mittendam 15. Yectantus unquam, &c.] Non majori
allio quasi veneno unxit. Eadem per allium bus Apulia ardoribus torretur, quam mea vis
pariter Jasonem tutum prºstitit adversus tau cera nunc uruntur calore et vi funestà alii,
ros, nempe tauri allii odore gravi et tetro per quod comedi. Siderum, dum sacvit Canicula
domiti sunt. Glauce vi mortifera allii enecta et ſervet. De ea lib. i. Od. 17. v.17. et lib.iii. Od.
est et conflagravit. Quid hic abhorret à vero 13. v.9. De.jpulid ejusque coelo torrido, lib.
et ratione? Quid ita reprehendendum in hac iii. Ode 30. v. 11. et Epod. pracced. v. 42.
utrāque sententia Adde quod, per idem ve 17. Yec inunus humeris, &c.] Nessus Cem
menum vario modo dilutum, variisque phar taurus ab Hercule vulneratus, sui ulciscendi
macis admixtum ac temperatum diversa effici, hanc iniit rationem; Delanirae suasit, posse
nihil vetat. sibi amorem Herculis asserere, induendo illum
;3rgonautas.) Jason Æsonis Thessalia regis tunica aspersa sanguine suis e vulneribus pro
filius, cum sociis plus quinquaginia fortibus fluente. Itaque illa videns subinde Herculem
*ane viris profectus est Colchos, ad rapiendum 'oles amore irretitum, quod Nessus improbe
Yellus aureum, quod famā celebrabatur. Ibi et fallaciter preceperat, effecit; sicque illum
Medea Colchorun regis filia adamatus, ab interemit. Nam tanto est ardore correptus,
 EPODON LIBER. od. 4. 261

Inarsit aestuosius. laboriosi. Verúm enimvero,

At si quid unquam tale concupiveris, [440] siquidpiam ejusmodi ultra
20 appetas, 6 Maecenas, jocis
Jocose Maecenas, precor gaudens, velim adolescen
Manum puella suavio opponattuo, tula objiciat manum osculo
tuo, atque in remotam lecti
Extremâ et in spondā cubet. partem recedat.

ODE IV. AD MENAM POMPEII MAGNI LIBERTUM.

Ejus ex mutatá conditione superbiam insectatur.
Quanta naturaliter ini
LUPIS et agnis quanta sortità obtigit, micitia, lupis atque agnis
Tecum mihi discordia est, congenita est, tanta mihi
inest contra te, O Mena
Ibericis peruste funibus latus [441]. habes latus consin,
agellis sparteis,
.ANNOTATIONES.

ut suos ipse artus dilaniaret, ac demum incen diit ad Sextum Pompeium, relicto Augusto.
sā pyrāse confecerit. Wide Senecae Herculem Postea Sextum rursus prodens ac deserens ad
Oetaeum. Et postea Epod. 17. v. 31. Cicero. Augustum reversus, ab eo tandem, quod pri
Tusc. ii. ex Sophocl. Trachin. ita scribit; dem concupiverat, Tribunus militum factus
Cum Detanira sanguine Centauri tinctam tu est. At isto insignis honore qui fit uttam li
nicam Herculi induisset, inhasissetgue ea ris bere ab Horatio proscindatur Tum nempè
ceribus, ait ille :- rerum atque temporum cogente difficultate ac
Haec me irretirit veste furiali inscium necessitate, prudens Caesar proditoris scele
Quae lateri adharrens morsu lacerat viscera,rată operä utebatur quidem, ejus vero prodi
Urgensque graviter pulmonum haurit spiritus. tiones ac perfidiosum animum detestari non
latebat. Well. Patercul, lib. ii. Appian. Bell.
Ipse alligatus peste interimor tertili, &c. Civ. lib. v. Dio. lib. xlviii. Sueton. Octav.
Idem Philip. xiii. Non tamen Detamira voluit cap. xlvii. ubi scribit: Neminem unquam liber
Herculinocere, cum ei tunicam sanguine Cen torum adhibitum coenae ab Augusto, excepto
tauri tinctam dedit. JMend, sed asserto in ingenuitatem, post prodi
19. At si quid unquam, &c.] Quod si, 6 Mae tam Serti Pompeii classem. Idem Menas an
cenas unquam allium comedere concupiveris, teå Augustum perdere simul et Antonium co
in poenam cupio, ut te abhorreat amica, seu gitaverat. Testis Plutarchus in Antonio. Sic
Terentia tua ; similiter et, si quis vir foetidum habet: Tenebat Sextus ed tempestate Siciliam ;
ac pestilentem ejusmodi cibum appetierit, pre et praedatorid classe, cui Menaspirata pracerat,
corut ipsius uxor ejus oscula repellat, et seor Italia, oras et omne circum pelagus infestabat
sim cubare velit, halitum graveolentem mon . . . . foedera cum Pompeio facta . . . . Post
ferens. hac mutuo se ad coenam invitant, mimirum Au
20. Jocose Macenas] Jocari familiariter cum gustus Antonio junctus, et Sextus Pompeius.
Maecenate solebat Horatius : Hinc Persius Huic forte evenit, utillos primus convivio erci
Sat. i. 116. peret in praetorid mari, . . . fervente convi
Omne wafer vitium ridenti Flaccus amico vio, ferventibus etjocis, JMenaspirata Pompeio
Tangit; et admissus circum praecordialudit; adhacrens clam ei insusurravit: Visne, Serte,
Callidus excusso populum suspendere maso. anchoras succidam, et te Romani Imperii faci
22. Spondá.] Lecti pars ultima, vel etiam am dominum ? Haec cum Sextus paulisperse
exterior. Isidor. lib. xx. cap. 11. cum agitässet Oportuit, inquil, 0 Mena, hare
Ode IV.-Metrum idem quod Epod. 1. per teipsum, me inscio, fecisse: nunc rero quod
1. Lupis et agnis, &c.] Habes, lector, in håc est, eo contenti simus. Et enim pejerare ne
Ode exquisitam servi descriptionem, et acrem quaquam meum. Porrè, ne cum nonnullis ar
asperamdue ejus arrogantiae insectationem. bitrere, lector, hunc Menam, eundem esse ac
Quanta sortitó obtigit.] Quantum inter se Vulteium Menam, cujus mentio est in Epis
odium naturâ partiente veluti et dante, sorti tolà 7. lib. i. alter enim ab altero longe di
untur et obtinent. Plin. lib. x. cap. 74, agit de versus.
naturali quorundam animalium dissidio. 3. Ibericisperusle funibus latus.] Corpus ha
2. Tecum mihi discordia est.] Ego enim ...bens notatum plagis et flagellis servilibus.
fidem observantissimé et religiosissime colo: Ibericis.] Hispanicis. Metonym. Species
tu perfidiam. Nempe Menas Pompeii Magmi progenere. Flagella fiebante funibus; funes
libertus, eo mortuo, Sexti partes amplexus ab autem e sparto, cujus in Hispaniä magna co
eo magnis muneribus locupletatus, quin et pia. Plin. lib. xix. cap. 2.
classi praefectus est contra Caesarem Augus Peruste.JProprie et signanter. Nam flagra
tum. Ad hunc vero subinde transfugit, et ab A flagrando dicta. Certèrepetitis flagris calor
ipso mox equestridignitate ornatus. Tum re in cute, carne, sanguine, inflammari cognos

*
º
262 q. HoRATH FLAcci
et crura vinculis attrita. Et crura dura compede.
Quamvis incedas tumidus Lice
lce t superbus ambules
propter opes, fortuna non
pecuniã,
mutat originem. Quando Fortuna non mutat genus.
autem pergis per viam sa- Widesne, sacram metiente te viam, [442]
cram, indutus togā sex ul Cum bister ulnarum togă,
marum, an non animad
verijuomodora maxime Ut ora vertat huc et huc euntium
aperta reflectat vultum am: Liberrima indignatio 10
bulantium ultrö citroque 3
Iste, inquiunt, caesus fla Sectus flagellis hic Triumviralibus
is Triumvirorum usque ad Praecomis ad fastidium,
racconistadium, colit mil Arat Falerni mille fundi jugera;
le jugera agri Falerni; at 14
que viam Appiam equis cal Et Appiam mannis terit;
eat; necnon insigniseques Sedilibusque magnus in primis eques, [443]
primis in subselliis

.A.N.NOTATIO.N.E.S.

citur. Inde flagriones dictisunt serviçuoniam dignatio, justus dolor ex secundis rebus ejus
flagriserant subditi. Festus, Vossius, &c. qui illis indignus videtur.
4. Cºura dura compede.] Compede stricta 10. Liberrima indignatio?] Tanta est ani
membri pars indurescit. morum ob arrogantiam tuam offensio, ut non
5. Superbus pecunid.]. Menas locupletatus clam solum, sedet apertè ac liberê indigmen
dominorum liberalitate, honores etiam captă tur, et sarcasmos, dicteria, scommata palam
rat, jam liber, mox eques, denique tribunus. jaculentur.
6. Fortuna non mutat genus.] E. liberto 11. Sectus flagellis, &c.] Haec populi in
nobilem haud faciunt opes. Humilis, sor dignantis verba in Menam; scilicetiste paulo
didus, vafer, nequam, servilis animus semper ante servilibus poemis obnoxius, jam se mag
manet. nunn ostentat.
JNaturam expellasfurcá, tamen usque recur Triumviralibus.] Abjectae conditionis ho
re!, mines, ſures, servi, peregrini, non apud Prae
inquit noster, lib. i. Epist. 10. v. 24. Wide torem, ut cives,judicabantur, sedapud Trium
Pers. Sat. v. 70. deinceps. viros. Fures ac servi nequam a Triumvi
7. Widesme, sacram, &c.] Scilicet ignoras ros capitales ad columnam Meniam puniri so
quantá indignatione homines obviite aspiciant lent, inquit Asconius.
superbè et arroganter incedentem, qui genus 12. Praeconis ad fastidium.] Non Triumviri
servile nôrunt. An ergo, inquiunt, more no tantüm, sed et iis absentibus Praeco servos ju
bilium jactabit se Menas hodie libertus, paulo bebat plecti, et flagris cardi à lictore. Fastidi
antè servus? um tamen Pracconis libet magis intelligere ex
Sacram metiente teriam..] Haec urbis via, crebra repetitione, altà quidem voce, tituli
qua ibatur in Palatium et Capitolium, valde sive Elogii, v. g. Hic reus, ac nocens flagris ca:-
frequentabatur; per eam triumphalis quaeque dilur, quia negleril edicium, &c.
pompa procedebat: Sacra dicta; seu quod per 13. Falerni.] Agri optimi et pretiosissimi,
eam sacra in arcem quot mensibus ſerebantur, lib. i. Ode 20. v. 10.
indeque auguria captarcut augures; seu quod .Mille jugera.] Atque cives olim honora
in ea foedus olim canxerat Romulus ac Tatius. tissimimon plus quâm septem agrijugera pos
Warr. Alex. ab Alex. lib. ii. cap. 18. &c. Hinc sidere ex lege poterant.
ergo Menas viam sacram meticbatur saepius, 14. Appiam.].]ppia via publica ducebat ad
tum ad palatium crebro pergens, tum se osten agrum Falernum; ab Appio Claudio, Tribuno
tans insigni togā splendidum, et composito plebis lapidibus strata, indeque nomen sortita.
gradu conspicuum. Hincet Sacravienses dic JMannis.] Equis gradariis, nullā vectoris
ti nobiles, qui per viam sacram frequenter molestià incendentibus, Gall. Haquenées, Ang.
ambularent. PALFitzys, NAGs. Dicti sunt quod manus per
8. Cum bister ulnarum togó.] Amplam ge mansuetudinem sequantur. Hos inequitabant
rebant nebiles togam et laxissimam; contrº proceres duntaxat; Menas autem fortasse et
angustam et arctam paupcres. Quidam hic currui junctos.adhibebat, singulari quidem
volunt significarilatum clavum, quae vestis sex ambitione, moſitie, luxu.
ulnarum esset, ac propria Tribunorum, ut et 15. Sedilibusque magnis in primis eques.]
aliorum magistratuum. Luxum in laxis ves In Amphitheatro Rom. sedentibus ad spectan
tibus ita reprehendit Cic. Catalin. ii. Quos dum distincti crant gradus, pro diversä cujus
ezo capillo milidos ridetis, imberbes, aut bene que dignitate. Orchestram Senatores obtine
arbatos; manicatis et taluribus tunicis, relis bant. Deinde gradus quatuordecim Equiti
amictor, non togis. bus Romanis erant destimati; quorum primo
9. Vertat.] Vox ista duo significare potest; Tribuni excepti. In his itaque sedendi jus
vel convertat, ad hominem subsannandum; habebat Menas, reclamante quamvis lege, de
vel averlat, prae indignatione. Hst autem in quà mox dicam, Dio, lib. xxxvi.
-

º
 -

EPODON LIBER. Od. 5. 263

Othone contempto, sedet. 16 sedet, Othone spreto. Quid

Quid attinet tot ora navium gravi juvat arrata rostra tot na
vium ingenti magnitudine
Rostrata duci pondere dirigi adversus pradones
Contra latrones atque servilem manum, et servorum turmas, isto,
Hoc, hoc, Tribuno militum ? 20isto, inquam, militum pre
ſecto 2

ODE V. IN CANIDLAM VENEFICAM.

AT, 6 Deorum quicquid in coelo regit Sed, & Numina, quot
[444] quot in coelo gubernatis
Terras et humanum genus, hunc orbem atque homi
nes, quid sibi vult ille stre
Quid iste fert tumultus? Aut quid omnium pitus! We! quorsum facies
Vultus in unum me truces omnium islarum apparent
Per liberos te, si vocata partubus 5 terribiles adversus me so
lum ! Te oro per filios, si
Lucina veris affuit; Diana adfuit veris partubus
Per hoc inane purpurae decus precor, invocata; per vanum istud
Per improbaturum haec Jovem, insigne purpura : per Jo
vem talia condemnaturum:
Quid ut novercame intueris, aututi quare me aspicis quasi no
verca, vel ut,
.AN WOTATIONES.

15. Othone contempto.] L. Roscius Otho ejus cavillationes, lector, cognosce, et judica,
Tribunus plebis legem tulerat, quâ Nobiles in ad loca singula relatas, ac, ni fallor, probe di
Theatro à Plebeiis separati aderant. Hinc lutas. At rem totam diligenter ante accipe:
Juvenal. Sat. iii. 159. nec enim caret difficultatibus, et quaedam sané
Sic libitum cano quinos distina..it Othoni. supplenda ex magorum institutis. Haec sum
Porro lex eadem vetabat Equitem fieri, ac in ma est. Conveniunt ad veneficium quatuor
gradibus Amphitheatri quatuordecim sedere sagae, quarum Canidia princeps, quae Varum,
eum, cui vel patri ejus avoque non adfuisset suos amores spermentem, ulcisci, illumque ad
equestris census, id est, quadringenta sester setrahere per incantamenta satagebat. Itaque
tium millia. At nihilo tamen minus ita ju primum ex elixatis tum herbis, tum aliis rebus
bente Principe tempori quidem serviente, ut unguentum seu pharmacum conficit; illudgue
dixi, Menas nequaquam ingenuus, jam opu adhibet ad ceream Vari imaginem, quam de
lentus, contemptă Othonis lege, Eques factus,more illic statuit supponendam ; rata nimirum
imo et Tribunas, prima sedilia in spectaculisperinde in Varum agere, ac siadesset, et un
occupabat; quanquam ab iis dignitatibus arce guento illo ipse perfunderetur. At cum ani
bantur liberti atque libertini. madvertit Canidia prius hoc minus valuisse in
17. Quid attinet, &c.) Ergone contra servo cantamentum, quod Varus contrariis se phar
rum et praedonum exercitum instruere copias macis praemunisset; tum vero alterum parat
navales oportet Menam, quiet ipse praedo et efficacius, ac velut extremum remedium, scili
servus à naturâ factus, non ita pridem eorum cet philtrum seu potionem amatoriam & me
dux fuit? Sunt qui existiment loqui Horatium dullis et jecore pueri terrae infossi, quem ex
de fugitivis quos ad arma vocaverat Sextus imedia contabescere et expirare faciunt. Haec
Pompeius, et quibus Tribunum Menam prae omnia porró miré describit ac varië exormat
fecerat. At alii melius intelligunt reliquiasPoeta. Jam singula inspiciamus.
exercitàs Sexti Pompeii, quas Menae ductu et 8. Quid iste fert tumultus? &c.] Inducitur
opera jam victor Augustus persequebatur. loquens puer, quem venefica, illae raptum ter
Narium gravipondere.] Wide Epod. 1. v. 1. rae infodere parant, ad conficiendum ex ejus
ibique Annot. intestinis philtrum, seu amoris poculum. Tru
20. Hoc, hoc, Tribuno militum.] Plutarchus culentas vero facies expavescensista profert.
antecitat. ubique piratam vocat Menam. Tri 5. Si vocala partubus Lucina veris affuit.]
buni militum officium eral milites in castris Haec ait, quoniam supposititios factus alebant
continere, et ad exercitationem producere; interdüm veneficae ad sua scelerata consilia
claves portarum suscipere; vigilias interdúm utiles. Wide Epod. 17. Annot. ad eas voces,
circumire; frumentationibus commilitonum tenter partumeius. ."
interesse; frumentum probare; fraudem men 6. Lucina.] In partu invocabatur, Diana,
torum coercere; militum querelas audire, de ut adesset tum parturienti, tum prodeunti in
licta castigare, &c. lucem infantulo. Hinc cognomen Lucina.
Qde V-Metrum idem quod Epod. 1. .. vide lib. iii. Od.22. Annot. . .
1. Af, 6 Deorum.] Julius Scaliger, vir alio 7. Inane purpura decus.J. Quippe quo mon
*i summus, (quis credat?) hanc Oden pes deterremini ab inferendà milli nece.
time intellexit, pessime carpsit. Singulas 8. Improbaturum harc Jovem.] A juvando
264 Q. HORATIl FLACCI
fera telo confixa 2 Post Petita ferro bellua P * * 10
quam puer ore, trepidant Ut haec trementi questus ore, constitit
has fudit querelas, orna
[445]
mentis exutus est. Corpus Insignibus raptis puer,
era sine pube, quod posset Impube corpus, quale posset impia
flectere corda Thracum fe
rocia. Tum Canidia exi Mollire Thracum pectora:
15
is viperis implexos ha Canidia brevibus implicata viperis
ens capillos, et incompo Crines et incomptum caput,
situm caput, mandat ca
prificos evulsas tumulis, Jubet sepulchris caprificos erutas,
mandat ferales cupressos, Jubet cupressos funebres,
et fede rubete cruore as Et uncta turpis ova ranae sanguine,
persa ova, plumasque stri
gis nocturnie, et herbas Plumamque nocturnae strigis,
is ºil it lºos at Herbasque, quas Iolchos atque Iberia
que Iberia venenis fertiles, Mittit venenorum ferax,
et ossa erepta ex ore canis
famelicae, cremari ignibus Et ossa ab ore rapta jejunae canis, [446]
Colchicis. Mox Sagama Flammis aduri Colchicis.
succincta per totas a des
inspersit Avermales aquas, At expedita Sagana per totam domum
habens crimes rigidos velut Spargens Avernales aquas,
echinus
currens.
marinus aut aper Horret capillis, ut marinus, asperis
Echinus, aut currens aper.
.4.N.YOTATIO.YES.

Jupiter dictus, scelerum vindex est omnium. Et strigis invente per busta jacentia pluma,
12. Insignibus raptis.) Detractis praetexta et &c.
bullâ, quae nobilitatis acaºtatis istius erant in Strigis.] Strix avis, noctu volans tantum,
signia. Custos purpura nuncupatur a Pers. A stridore vocis dicta, mali ominis olim habita
Sat. v. 30. quod practertà infirmitatem pueri est, sicut hodie noctua, cui certe similis. Plin.
tide sacram fieri et renerabilem, non secus ac lib. xi, cap. 39. ita scribit: Esse in maledictis
sacerdotem vestibus suis existimarent veteres, jam antiquis strigem convenit; sed qual sit ari
teste Quintil. ex Macrob. lib, i. Saturn. cap. 6. tum, constare non arbitror.
Tarq. Priscus instituit praetextam, simul et 21. Iolchos.] Esturbs Thessaliae ad sinum
bullam cordis effigie collo appendi solitam, Pelasgicum, ad radices Pelii montis. Quidam
qua pueri corde praestare monerentur; utgue legunt, Colchos sed perperam; nam prope se
communiret pectus puerile, inquit Asconius. quitur vox Colchicis. Et sic ruit prima Sca
Plura de istis annotavi ad praedictum Persii ligeri guerela in 5. Epod. Loca sunt miniº
locum, et ad Juv. Sat. v. 164. ingenuſ, inquit, anria dico, neque libero ºpi
13. Impube corpus.] Nondum scilicet adep ritu edita, qualis ille versus,
tum annos aetatis quatuordecim, adeoque sine Herbasque, quas et Colchos atgue Iberia.
pube, sine pilis. Est somus insuavis, que, quas. Priorem lectio
14. Thracum.] Qui barbari et inhumani nem ex manuscriptis codicibus tuentur Cru
valdé. Wide lib. i. Ode 18. v. 9. quius, et alii.
15. Implicata riperis.] Furiarum instar. Iberia.] Regio Pontica (non Hispanica)
17. Caprificos.] Silvestres ficus et cupressi apud Asiam Minorem, hodie Georgia. vern.
arbores sunt funestae et ferales. Wide lib. ii. Gurgislan; Moschicis montibus separatur à
Od. 14. v. 23. Colchide.
Erutas.] Nec enim amputari, sed crui 23. Ossa ab ore rapta jejuna canis.] Per
oportebat ad usum magicum. haic amoris quasi famem gigni credebant su
19. Ranae sanguine.] Ranarum alia sunt perstitiose.
aquatiles, minores innoxiae; alia terrestres, 24. Flammis aduri Colchicis.] Simul hac
majores, turpiores, desides, venenosae, aliter omnia igne coqui seu elixari jubet Canidia;
rubetae dicuntur. Gall. Crapaud. Angl. A To AD. ad ritum Medeae Colchicae, de quâ postea.
Et has ad veneficia adhibebantur. Plin. lib. Colchis hodie Mingrelia, Asia Minoris regio,
xxxii, cap. 5. Juv. Sat. i. 70. Sat. iii. 44. Sat. ad oram Euxini maris. In ea regnavit feta
vi. 658. Medeae pater.
.Ai nunc res agitur tenui pulmone rubeta. 25. Sagana.] Altera hacc venefica operam
confert Canidiae, et magico ritu spargit aquas
20. Plumamque nocturma strigis.] Rubetae ex.lvermo.
viscera pariter et strigis plumas, ad amorem Is Campaniae lacus apud amtrum
Sibyllae Cumana percelebris; ac per eun ad
concitandum valere, Propert, etiam testis lib. Inſeros descensum esse fabulati sunt. Wide
iii. El. 6. v. 27.
Virg. A neid. iv. 512. et AEmeid. vi. 126. De
Illum turgentis ranae portenta rubeta, Saganà iterum lib. i. Sat. 8. v. 25.
E! tecſa ersectis unguibus ossa trahunt, 28. Echinus.] Gall. herisson. Angla Hsdor
 EPODON LIBER. Od. 5. 265
-

Abacta mullā Weia conscientiá, Inde Vela nullis conscien

Ligonibus duris humum 30 tie stimulis absterrita la
bore ingemiscens, duro bi
Exhauriebatingemens laboribus; palio effodiebat terram, in
Quà posset infossus puer qua puer immissus diutur
Longo die bis terve mutatae dapis no tempore mori posset,
aspectu ciborum bis aut
Inemori spectaculo, ter immutatorum, si qui
Cüm promineret ore, quantum extant aquà [447] dem capite extabat quan
Suspensa mento corpora: 36tum corpora mento sus
pensa eminent super a
Exucta uti medulla et aridum jecur quam, ut arescens medulla
Amoris esset poculum, et hepar exsiccatum fieret
Interminato cum semel fixae cibo armoris pharmacum, post
quam contabuissent pupil
Intabuissent pupulae. 40 lie semel infixa cibo inter
Non defuisse masculae libidinis dicto. Porró et otiosa
Neapolis et urbes vicinae
Ariminensem Foliam, omnes crediderunt istis re
Et otiosa credidit Neapolis, neficiis adſuisse Foliam
Ariminensem nefandā libi
Et omne vicinum oppidum; dine famosam, quae verbis
Quae sidera excantata voce Thessală [448] Thessalicis incantata astra
Lunamque coelo deripit. 46 et Lunam coelo detrahit.

ANNOTATIONES.

Hog, alterest terrestris, qui et herinaceus; puero terra cooperto et ore duntaxat promi
alter aquatilis seu marinus. Utergue spinis nenti.
inhorrescit. Plin. 37. Aridum jerur.] Jerur amoris sedes.
Aper currens.) Tunc enim apri dorso riges .dridum.] Deficiente succo, et subtracto ci
cunt setae, cum currit, seu venatorem fugit, bo, cujus appositi et praesentis desiderium ma
seu invadit: quod irae ac furoris argumentum. jus fuerit.
29. Abacta nulld Veta conscientiá.] Vela 39. Interminato cum semel, &c.) Et haec
tertia est venefica, qua scrobem facit, humum sibi ignota Scaliger proclamat. Nam inter
queegerit infodiendo puero. Quid vero Sca minatus est infinitus, inquit, at ille finitum os
liger ? Imo mald conscientid, inquit, mullorum tendit, cum diril, bis terre mutatam dapem.
tibi facinorum conscid. Sed intelligendum est Et ha-c nunquam scripserit, cui mens non latra
non ſº abactam seu distractam a malis faci fuisset, inquam ego. Interminatus idem est
ibus: omnino durum est: et sonus quanquam ac minando vetitus, uno verbo prohibitus,
dispar temporibus, tamen idem plebeius. Siquid memine Grammatico reclamante. Porro addit
durum, egregie exhibet ferream Vetae mentem. ille tam inepte; quâm prius; et quá naturd
Nec plebeia dictio est, quin potius elegans et doctus scripsil fixas esse pupulas ab inedid Ž
mobilis; indicatolue mulierem sceleribus adeo Ohe, magne Juli, infixas cibo apposito pupu
assuetam, ut sine ullo metu ea perpetret. Per las, inedia vero intabescentes scribit Horatius,
ditam ejusmodi conscientiam exprimit Pers. totă acclamante natura.
Sat. iii. 32. -
42. Ariminensem'. Foliam.] Quarta est harc
venefica, ex Arimino urbe, hodie Rimini, in
Fibris increrit opimum Romandiolà provincià, in orå maris Hadriati
Pingue; caret culpá, &c. ci; prope fontes Tiberis alluitur fluvio cogno
33. Bis terve mutata dapis Inemori specta mine.
culo.] Nimirum puer infossus duos tresve dies 43. Oliosa Neapolis.] Haec urbs Italia cla
vivere poterat, capite extans, mutatos subinde rissima, ad delicias, secessum, et otium amoe
cibos prope os habens, augescente eorum ap no situ comparata; olim dicta Parthenope,
petitu et ſame diversarum dapum, quas attin Virg. Georg. iv. 563.
gere non poterat, in eas fixum temens aspec Hilo Virgilium me tempore dulcis alehat
tum, et sic tandem emoriens. Existimabant Parthenope, studiis florentºm ignobilis oti.
nempe hominis in ea aviditate mortui jecur Ovidius in otia notan Parthenopen dirit. ce
et medullas vim habere exstimulandi amoris. rutus oliosa, interpretatur, Neapolitani miniu
- 35. Cum promineret ore, &c.] Non intelligo, curiosi. -

inquit Hypercriticus, quid sit, quantum extant 44. Omne ricinum oppidum.] Fredericus
aquà suspensa mento corpora. Quanam in Cerutus intelligit Puteolanam civitatem: alii
Patibulo suspensa extant ab aquà? Quaso, vicinas urbes, v. g. Capuam, Cumas, Puteo
lector, an haec non facile tu intelligis Non ita los, Baias, Nolam, Atellam, &c. - -

ºrte capies, quod Scaliger velit per suum pa 45. Voce Thessalá.] More et ritu vocibus
tibulum, de quo hic nulla mentio ; cum sit que Thessalorum, qui arte magică presta
collationatantis, atque adeo aquà mersi et bant. Wide lib. i. Ode 27, stroph. ult.
*pensi, extante ab aquà solo capite, cum 46, Lunamque carlo deripit.]Vir. Ecl. viii.69.
266 Q. HORATII FLACCI
Tum rero ferox Canidia Hic irresectum saeva dente livido
dente livido rodens unguem.
pollicis non amputatum
Canidia rodens pollicem,
quid locuta est? vel quid Quid dixit faut quid tacuit? O, rebus meis
non dixit 2 O, rebus meis, Non infideles arbitra’, - 50
inquit, testes faventes, nox Nox, et Diana, quae silentium regis,
et Diana silentium faciens
quando secreta peragun Arcana cum fiunt sacra; •

tur mysteria, jam, jan Nunc, nunc adeste, nunc in hostiles domos
adjuvate: jam in a des ini
micorum convertite iram et Iram atque numen vertite. ,
potestatem divinam. Inte Formidolosis dum latent silvis ferae, 55
rim dum bellua, abscon
dumtur silvis formidinem Dulci sopore languidae,
creantibus pacato somno Senem (quod omnes rideant) adulterum
vacantes, canes Suburanae Latrent Suburanae canes
*...*.*.
(quod cunctis ludibrio sit) Nardo perunctum, quale non perfectius [449]
perfusum unguento, quo Meae laborãrunt manus. 60
prestantius nullum elabo-Quid accidit? Cur dira barbarae minus
rărunt meae manus. Verum
quid evenit 2 Quare acria hatc pharmaca minus
.A.N.YOTATIO.NES.

Carmina vel carlo possunt deducere Lunam.] 59. Nardo perunctum.] Unguentum e nar
Ita veteres credebant, cum Luna deliquium do pretiosum absurde explicant ſere omnes:
pateretur, tum magorum incantationibus vex et hinc Gratidiam Neapolitanam unguentari
ari, et hinc rubescere, quod reluctareturne am sub nomine Canidiae vellicari perperam
in terram devocaretur invita, ut in herbas des comminiscuntur; absurdiusque delibuturn eo
pumaret ad veneficia conficienda profuturas. Warum senem ad meretricios amores captan
Quineo superstitio invaluerat, ut laboranti dos aiunt. Cerutus unguento renefico ad amo
Lunae subvenire se crepitu cymbalorum arbi rem conciliandum efficaci Varum senen pe
trarentur. Unde apud Senec. Trag. Hippolyt. runctum interpretatur. Sed nihil minus certé
Act. ii. Chorus ita loquitur de Luna: ad sensum Horatiquamista Arterházure.ºuid
Et nuper rubuil: nullaque lucidis ergo 2 ...Yardum vocat Ganidia suum illud exi
JWubes sordidior vultibus obstilit. mium pharmacum, de quo ante, magicum, sum
Jºlt nos solliciti lumine turbido, mâ cura perfectum et quo perfectius nullum
Tractam Thessalicis carminibus rati, unquam elaboravit, utipsa ait. Eo vero perum
Tinnitus dedimus. -
git imaginem Vari ceream magico ritu, ut per
Huic vulgi opinioni prima locum dedit Agla istius unguenti vim reddatur ipse Varus pellici
onice Hegetoris filia, quae astrologiae perita, bus quibusvis odiosus, utgue Suburanis canibus
cum Luna esset in defectu seu eclipsi, se eam horribilem in modum allatrantibus à Subură
incantare et deducere simulavit. Plutarch. lib. deterreatur, et ad se tandem redire cogatur.
de Orac. defectu post imit. Wide Plin, lib. xxx. Qui attentius leget Virgilii Pharmaceutriam
cap. 1. et 2. Ecl. viii. inde lumen hauriet non parvum ad
47. Irreseclum.] Sordes notat fedis illis mu eruendos sensus hujus Odes paululum abstru
lieribus affectatas. -
sos, et quos expiscati sunthuc usque pauci.
48. Rodens pollicem.] Altà cogitatione de 61. Cur dira barbara, &c.] Haec loquitur
fixum et percitum furore animum exhibet. stupens Canidia: unde vero fit ut mea vene
51. Nor, et Diana.] Noctem et tenebras ficia minus valeant? Emimvery similia sunt
amant tenebriones. Christus in Evangelio, iis, quibus usalest Medea ad perdendam Creu
Qui male agit, odit lucem, ut non arguantur sam pellicem. Nam exquisitas herbas quasque
opera ejus. Magi et venefici sua flagitia noc moviet adhibui. Cur ergo Varus liber ac solu
tu semper exegui aggrediumtur : Porro sacra tus ut ante pergit ad pellicum mearum cubilia?
plerumque nocturma celebrabant Ethnici, aſ Nom moror quae in hunc locum deblaterat
fulgente Luna et quasi silentium imperatite, Scaliger. Hunc, lector, si vacat, audi : Hace
ut existimabant, et favente. diligentius inspicienda, inquit. Yamgue ac
53. In hostiles domos...] In Varum atque pel cipit hic sua renena, que ait ºfficacia fuisse
lices, quibus ille detimetur, et a me avertitur. .Medeae, sibi minus ralere. .it quae remena?
57. Senem (quod omnes rideant) adulterum.] Quibus cremarit pellicem. At ea non exercuit
Juvenis instar lascivientem. Ovid. adrersus l'arum : sed philtristantum egit. Ita
Turpe sener miles: turpe senilis amor. que ait hic: amoris esse poculum: et Non usi
58. Suburanae canes.] Subura urbis Roma tatis, Ware, potionibus ad me recurres: Ego
regio, ubi meretricum erant domicilia: illuc potius dicerem : Cur dira barbara magis Ye
ventitabat noctu Varus, parum memor Cani mena Medcae valent, seilicet quêm nostra, Ca
ilia, hinc amore illinc dolore tabescentis, pro nidia adversus Varum non excrcuit Medeae
indeque vindicationem ac vindicias petentis veneficia: nec enim eum cremare et occidere
quacunque vià, scu, per fas et nefas. cupiebat: sed pari virtute ac ritu paravit phar
 EPODON LIBER. Od. 5. 267

Wenena Medeae valent, pollent venenis barbara

Quibus superba fugit ulta pellicem,
Magni {. filiam,
Cüm palla, tabo munus imbutum, novam
Incendio nuptam abstulit *
Atque nec herba, nec latens in asperis
Radix fefellit me locis.
Indormit unctis omnium cubilibus
Oblivione pellicum.
Ah, ah, solutus ambulat veneficae
Scientioris carmine.
Non usitatis, Ware, potionibus,
O multa fleturum caput!
Ad me recurres: nec vocata mens tua
Marsis redibit vocibus.
Majus parabo, majus infundam tibi
Fastidienti poculum,
Priusque coelum sidet inferius mari,
Tellure porrectà super,
Quâm non amore sic meo flagres, uti
Bitumen atris ignibus.
Sub haec puer, jam non, ut antë, mollibus.
Lenire verbis impias:
Sed, dubius unde rumperet silentium,
Misit Thyesteas preces.
.AN WOTATIONES.
Medeae, quibus superbiens
aufugit, sumpta ultione de
pellice, magni Creontis fi
[450] lia; quando chlamys, do
66 num toxico infectum, no
vam sponsam incendio ex
tinkit? At nec herba mec
radix crescens in arduis lo
cis me effugit. Nimirum
Warus cubat in lectis cumc
70 tarum pellicum inunctis ob
livione. Ah, ah, liber ille
incedit per pharmaca vene
ficte cujuspiam me docti
oris. Alqui per insolita me
dicamenta faciam ut ad
me redeas, 6 Ware, homo
75 plurima perpessure: neque
animus tuus Marsis incan
tamentis restituetur aut cu
rabitur. Scilicet parabo
- pharmacum potentius, quod
tibi me aspermanti adhi
80 bebo. Et certé infra mare
cadet coelum terrà super
[451]jectà, potius quam non
exardescas amore meo, si
cuti bitumen nigris ignibus.
Post haec puer, nequaquam,
ut prius, blandimentis mol
85 lire sceleratas mulieres ten
tat, sed, anceps quid pri
mum diceret, emisit exe
crationes Thyestis.

maca ad illum ad se revocandum; quae quidem Latio inter continua Appennini montis juga,
nihil effecisse obstupescit primo: deinde vero à Marso Circes veneficio insignis, filio dicti,
agnoscit causam cur parum valuerint. Quod et veneficia incantationesque edocti, teste So
vero Hypercriticus subjungit, Canidiam phil lino. Apud Nom. Lucil. Sat. lib. xx.
tristantúm egisse, omnino refellitur ex lec Jam disrumpetur medius; jam ut.Marsus co
tione textàs Horatii, quem fuse explicavi initio lubras
hujus Odes, seu in primâ annotatione mea. Disrumpit cantu, &c.
Unguentum primö quidem ac posted philtrum Virgil AEmeid. vii. 758.
adhibuit Canidia, ut dixi. eminisse porro .Marsis quatsitae in montibus herba.
debebat vir omni literaturâ perpolitus, voces Wide Plin. lib. xxviii. cap. 13. et lib. xxi. cap.
istas, renena, pharmaca, potiones, incantamen 2. et 3. Item Gell. lib. xxvi. cap. 11. ubi scri
id, saepe usurpari promiscue pro quolibet ve bit. Gens in Italid Marsorum orta fertur &
neficio. Servius in Georg. i. ad eas voces ille JMarso Circes filio: proptered Marsis . . . vi
malum virus v. 129. testaturita vocari illud ddam genitali datum, ut serpentium viru
omne quod mutat naturam ejus rei cui adhi entorum domitores sint et incantationibus
betur, sive occidendo sive sanando; Graeci herbarumque succis faciant medelarum mira
Pharmacum, Latini venenum aut virus, ap cula.
pellitant. 77. Majus parabo, &c.] Jam Canidia pue
63. Ulta pellicem, Magni Creontis filiam.] ru.m. infodere statuit, et inedia interficere: ad
De Medea, deque ejus ulciscendi ratione, vide parandum Varo philtrum e pueri exsuctis
Epod. 3. ibique Annot. - medullis et arefacto jecore, eoque pervincen
69. Indormit unctis omnium cubilibus, &c.] dam Wari quantamlibet obstinationem sibi
Tranquille fruitur amoribus pellicum mearum, spondet.
mei plane oblitus. Vel quiescit in quibus vult 81. Utº Bitume: alris ignibus.] Haec di
cubilibus, ungendo illa magico unguento, om cens Canidia bitumen injicit in ignibus, atra
nium aliarum mulierum oblivionem procu que inde flamma accenditur. Quippe et hoc
rante. Ah, ah, scientioris me renefica arte intelligendum et supponendum hic, Quod
*djutum Varum intelligo. Quapropter illum quidem, ut et alia bene multa, Dacerius acute
Jan aggrediar non usitatis potionibus et phar et eruditë more suo observavit.
*cis, ut ad me recurrat vel invitus, inquit 86. Misit Thyesteds preces.] Diras execra
anidia. tiones et imprecationes emisit in Canidiam
76. Marii, vocibus.) Marsi Italia populi in ejusque socias, quemadmodum olim Thyestes
268 Q. HORATII FLACCI
veneficia inquil, magnum Venena magnum fas nefasque, non valent
fas ac nefas confundant li Convertere humanam vicem.
cet, at nequeunt immutare
sortem mortalium. Perse Diris agam vos : dira detestatio
quar vos execrationibus. Nulla expiatur victimã. 90
P.”
ficio purgatur. ".
Imö, .
post Quin ubi perire jussus expiravero,
quam a vobis coactus inte Nocturnus occurram furor,
riero, adero furor noctur- Petamgue vultus umbra curvis unguibus,
nus, atque umbra facies
[452]
vestras curvis unguibus in (Quae vis Deorum est Manium)
Vadam (nam hºc potestas Et inquietis assidens praecordiis, 95
est Deorum Manium) atque Pavore somnos auferam.
praecordiis inhaerens mi
nime quiescentibus, formi Vos turba, vicatim hinc ethine saxis petens,
dine eripiam somnum. De Contundet obscoenas anus.
** Pºlº . Post insepulta membra different lupi,
cos undique lapidibus vos
incessens, cxecrabiles ve Et Esquilinae alites. 100
tulas obrust. Denique mem-Neque hoc parentes, heu! mihi superstites,
bra vestra insepulta discer
pent lupi et volucres Esqui Effugerit spectaculum.
linae; illud vero spectaculum videbunt parentes mei (heu !) post me viventes.
.4.Y.YOTATIO.NES.

in Atreum fratrem, cum jugulatos filios, in Virg. Ecl. v. 66. Daphnidi mortuo arae dua.
frustra dissectos, coctos, edendosque sibi ab AEneid. iii. 63. Polydori animae pariter; stant
eo fuisse appositos, accepit. De his lib. i. manibus arae, inquit, et v. 305. animae Hec
Ode 6. v. 8, et Ode 16. v. 17. Wide Senec. toris Andromache sacrarerat arms. Et v. 303.
Traged. Thyesten. Cicer. Tusc. 1. Ersecra .Manesque vocabat. Quid proprie sint Manes,
tur luculentis same versibus apud Ennium et varias ejus vocis acceptationes explicat
Thyestes, primum ul naufragio percat .1treus, luculenter ac diserte Apuleius lib. de Deo
&c. . . Neque sepulchrum, quo recipialur, ha Socratis, Animum humanum, inquit, emeritis
beat, portum corporis: ubi remissá humaná vita, stipendiis corpore suo abjurantem, retere
vità, corpus requiescal & malis. Et in Pisonem.Latinâ Lingud reperio Lemurem dictitatum.
Thyestea isla erecratio est Poeta, vulgi animos,
Er hisce Lemuribus, qui posterorum suorum
non sapientum, moventis: ut tu naufragio ex curam sortilus, placato et quieto numine domum
pulsus uspiam saxis fixus asperis, evisceratus posside!, Lar diritur familiaris. Qui rero ob
latere penderes (ut ait ille) saxa spargens adversa vita merita, nullis bonis sedibus, incer
tabo, sanie, sanguine atro. td ragatione seu quodam erilio punitur, inane
87. Venena magnum fas, &c.] Weneficia terriculamentum bonis hominibus,car!erum nor
fas nefasque confundant, pervertant, violent imm malis; id genus plerique Larras perhibent.
licet: at rerum humanarum vicissitudines non Cum vero incerlum est quae cuique corum sorti
sistent aut mutabunt. Itaque vos sceleratae tio evenerit, utrum Larsil, an Larra, nomine
ac detestabiles veneficae, quae me sic improbe .Manem Deum nuncupant. Animadverte has
occiditis, vicem vestram expectate. Nam voces postremas ad rem praesentem maxime
certe peribitis tandem miserabili modo, ac facientcs.
insepultas laniabunt ſerie, &c. 95. Assidens praecordiis.] Sicut Promethei
89. Detestatio Nulld expiatur rictimó.] Sic jccur vultur seu aquila tundit et vellicat lib. ii.
putabant veteres non posse averti aut expiari Od. 13. v. 37.
mala, quae quis ardens justa ira, clim gravi 99. Insepulla membra.] Hoc apud antiquos
fuerat injuria larsus, ei qui laeserat impreca gravissimum malorum a stimabatur; quod er
tus esset. Huc pertinet quod scribit Plin. rare anima, donec sepulchro corpus esset con
xxviii. cap. 2. Deſigi diris detestationibus ditum, putaretur. Wide lib. i. Od. 28. v. 24
memo non metuit. Item Sophocl. Ajac. Act. ult.
92. Nocturnus occurram furor, &c.] Sic 100. Esquilina, alites.] Esquiliae, unus *
Virgil. AEneid. iv. 386. Dido ad AEneam: Roma collibus. Accipitres circa Esquilias
Omnibus umbra locis adero: dabis, improbe, volitabant frequenter, quia illic erant sepul
parnas. chreta: imo et reorum ac morte damnatorum
Ovid. in Ibin: v. 157. abjecta cadavera; itaque praedam ibi subo
Insequaret rulius ossed forma tuos dorabantur et quaritabant.
JMe vigilans cermes; tacitis ego noctis in umbris 101. Neque hoc parentes, &c.] Hocque illis
Ecculiam somnos, visus adºsse, tuos. qualecungue solatium. -

94. Quae ris Deorum est Manium.] Ut se Posteriora criminationum Scaligeri capita
ulciscantur de morte injustè illata, vim et po tam futilia sunt, medicam insulsa, it illa descri
testatem habent anima, a corpore solutaº. bere etiam pigeat. Ne tamen ea desideres,
He scilicet, Manes et Dii, honoris causã, vo Lector, en ita ille:
***ur. Hinc is are quoque erigebantur. Indormit unctis omnium cubilibus Oblivione
 EPODON LIBER. Od. 6. 269

ODE VI. IN CASSIUM SEVERUM.

Quare externos nihil ma

QUID immerentes hospites vexas, canis, . . [453] limeritos exagitas, 6 canis
Ignavus adversum lupos ? iners contra lupos ? Cur
non istuc vanas minas con
Quin huc inames, si potes, vertis minas, [454)
vertis si vales, ac lacessis
Et me remorsurum petis : me par pari redditurum ?
Nam qualis aut Molossus, aut fulvus Lacon, 5 Etenim velut Molossus vel
Amica vis pastoribus, Lacedæmonius canis rufus,
qua est defensio grata pas
Agam per altas aure sublatá nives, toribus, per excelsas nives
Quaecumque praecedet fera. erectis auribus persequar
quamcunque feram fugien
tein.
.A.N.NOTATIO.NES.

pellicum. We e structura placet; et haec hi libellos famosos in vulgus sparsos, ad insulam

ant, disjuncta superioribus, et verbum indor Cretam primum, deinde in Seriphum est de
mit insuave est. portatus. Ejus meminit pluribus locis Corn.
Ad me recurres; mec revocata mens tua Tacitus, item Quintilianus. Ille sic habet in
Marsis redibit vocibus. Si fiat amens, quomo Dialogo de Oratoribus; Cassium Severum af.
dó fastidiat poculum quod moz minatur 2 et firmant primum fierisse abilla retere direndi
omnino illa sunt durissima, venena magnum rid directa, non infirmitate ingenii, nec inscitid
fas nefasque, &c. literarum ; sed judicio et intellectu. Vidit
Profect) si jam lapidibus insectata est plebs, namque cum conditione temporum acdirersitate
si interempta anus, si insepulta à lupis ct ari aurium formam atque speciem orationis esse
bus laceratae, quid addit *neque hoc parentes mutandam, &c. Et postea; Equidem non ne
effugerit spectaculum, Quidenim agant paren gaverim Cassium Severum oratorem rocari,
ſts tunc 2 quanquam in magna parte librorum suorum
..?nimadverte rocem hanc, alites, multis in plus vis habeat, quam sanguinis. Prinus enim
locis ab Horatio repetitam; quam aded amarit, contemplo ordine rerum, omissa modestia et pu
ul maluerit, hic, quam, quod potuit, vultures; dore verborum, ipsis etiam quibus utilur armis
el fugisset lucentiam neglectae collisionis. Hac incomposilus, et studio ſeriendi plerumque de
tenus Jul. Scaliger. jectus, non pugnat, sed riralur. Carterum ra
1. Nec structura, nec verbum indormit, in rietate eruditionis et lepore urbanilatis, et psa
suavia videntur misi hypercritico. Quod a su rum virium robore mullum ca teros superat.
perio.ibus disjunctum est, non hiatum facit, Fab. autem Quintilianus lib. x. cap. 1. Cassi
sed impetum animi Canidiae audacia et scelere us, inquit, Sererus, si cum judicio legatur mul
furentis optime depingit, quae res non pacate ta dabit imitatione digma. Quod si catteris vir
cogitat, aut loguitur contexte et continenter, tutibus colorem el gravitatem orationis adjecis
sed proſert salutatim. set, ponendus inter praecipuos foret. Nam et
2. Dormitabat same bonus Scaliger, cum ingenii plurimum est in co, et acerbitas mira, et
ista culpabat. Imo si Varus fiet amens, non urbanitalis, et ris summa; sed plus stomacho
nisi post et per poculum quod mox ei majus. wdm consilio dedit, practered ut amari sales,
Canidia minatur. ita frequenter amaritudo ipsa ridicula est.
Porro hac, venena, magnum fas, &c.] Du Ejus scripta ex Senatusconsulto abolita sunt,
rissima omnino sint, vix tamen satis, ad rerum teste Suetonio.
duritiam quas indicant, et param ad frangen Canis ignavus adversian lupos.] Acer in ig
dum veneficae improbitatis adamantem. navos, ignavus in fortes; quod argumentum
3. Profecto nihil agendum parentibus; sed socordiae est.
tali fruendum spectaculo, ad moestitiam utcun 3. Quin huc inanes, &c.] Quin me lacessis
que leniendam, praedicit puer. meigue similes acriter remorsuros te morden
4. Vultures placeant homini carpendi et tem, vel potius allatrantem *
vellicandi avido; at acquum aestimatorem non 5. Molossus.] Canis ingens ct validus, Gal:
offendent JEsquilinae alites; quin collisio, et ice dogue. Ang. a MAstiff. Ex Epiro, ubi
ipsa vox, alites, pulchra sane, vel decies re populi fuére quondam Molossi, Strabo lib. vii.
petita oblectabit. Fulvus Lacon.] Canis agº;ate commenda
Ode VI.-Metrum idem quod supra Epod. i. tus simul et robore, Gallice, tºurier; Anglice,
1. Quid immerentes, &c.] Håc Ode volunt GREyhound. Laconia Peloponnesi regione,
notari Cassium Severum, oratorem petulan scu ex urbe Sparta. Virg. Georg. iii. 405.
tissimum, accusationibus in Senatu quanquam Veloces Sparta catulos, acremque Molossum.
6. Amica vis pastoribus.] Ad arcendos à
exitu semper infelici, et comatibus vanis famo
sum, item scriptis maledicis in quemlibetetiam grege lepos aliasque feras. Theocrit. **
magnatum. Nonium certe Asprematem, Au quadroſarize, canis Pastorum amans.
gusto licet arctius junctum, veneficii reum a 7. Agam per altas.] Expeditus ego sum ad
e non dubitavit. Testes sunt Suetonius insectaudos quoscumque mihi injuriam facien
tav, cap. 56. Plin, lib. xxxv, cap. 12. Is ob tes. Pergit scilicet noster in metaphora.
270 Q. HORATII FLACCI -

Tu per), postguam formi-Tu, cum timendá voce complèsti nemus,

dabili latratu implevisti sil Projectum odoraris cibum. 10
vam, olfacis dapes oblatas.
Cave, cave; nam ego ad Cave, cave: mamque in malos asperrimus .
versus improbos acerrimus Parata tollo cornua :
dirigo statim cornua; non Qualis Lycambae spretus infido gener,
secus ac gener contemptus
& Lycambe perfido, vel
inimicus Bupalo infensissi-
Aut acer hostis
An, si quis atro dente
#. nine
mus, Quod si me quis
petiverit, [455]
quam dente nigro lacerä Inultus ut flebo puer? - 16
rit, numquid plorabo velut puer imbellis 2

ODE VII. AD POPULUM ROMANUM.

Detestatio bellorum civilium.

Quo, quo scelerati pro

peratis ºvel cur inclusiva- QUO, quð scelesti ruitis Aut cur dexteris
giná gladii dextris inserun:
inserun Aptamtur enses conditif
*...*.*.
sanguinis effusum est terrå Parumne campis atque Neptuno super [456]
marique 2 non quidem ut Fusum est Latini sanguinis?
Romani
incenderºnt, ex. Non ut superbas invidae Carthaginis
celsa castella aemulae Car
5
Romanus arces ureret:
thaginis,
.A.N.YOTATION RS.

9. Tucum timendá, &c.] Tu verb cam in ponactis Iambus laserat, aut qui eral Archilo
gentilatratu maxime terribilis visus fuisti, re chi versu vulneratus, &c.
pente mitis et imbellis appares, objecto pretio 15. ..]n si quis atro dente, &c.] Sivero me
sedatus; quemadmodum canis iners, anteå quisquam impetat convitiis, an ad lachrymas,
horrendum latrans, projectum cibum arripi pueri more, confugiam? imè ut vir ad arma
cms, mutus subito fit. et ultionem convolabo; persequar adversarium
12. Tollo Cornwa.] Vires exero, animos et usquequaque, donec graviores acceptis plagas
bilem accendo, gravitergue ulciscor. inſligam.
13. Qualis Lycamba, &c.] Sicut Poeta Archi Ode VII.—Metrum idem quod Epod. 1.
lochus fecit in Lycamben. Hic enim Neobulen 1. Quâ, quo, &c.] Ambigitur quod civile
filiam antea desponsatam, fracta fide, illine bellum hic Poèta execratur; an illud quod
gavit uxorem, generumque habere sprevit. At gestum est hinc Bruto et Cassio, illinc Au
Archilochus lambicos versus a se inventos gusto, M. Antonio et M. Lepido ducibus; an
tam acerbos et amarulentos scripsit in Lycam bellum Actiacum, cujus finem et exitum Au
ben uteum ad desperationem, tandemgue ad gusto felicem celebravit Epod. 9. an potius
suspendium adegisse referatur. Wide Epist. illud, quod post cladem Philippensem Sextus
ad Pisones, v. 79. Pompeius reparabat? Wide lib. i. Od. 14.lib.
14. Acer hostis Bupalo.] Hipponax Potta ii. Od. 7. lib. iii. Od. 4. et 6. Denique Epod.
circa Olympiadem sexagesimam florebat, quin 16, ibique Annot.
que circiter ante Christum seculis. Statură Scelesti.] In cives et patriam injuriosi et
parvus, vultu pravus ac deformis. Contigit sacvientes.
ut offensi duo fratres Bupalus et Anthermus, 2. Enses conditi.] Pax enim_facta fuerat,
sive pictores, sive sculptores, ejus imaginem aliquanto post dimicationem Philippensem,
omnino ridiculam effinxerint, populique lu Pompeianos inter et Augustum atque Anto
dibrio exposuerint: verum non impune. Hip niuin.
ponacti notabilis facilitas vultis erat. Quam 3. Campis alque Neptuno super.] In cam
obrem imaginem ejus lascivia jocorum riden §.
Philippensibus et in mari Siculo. De hoc;
tium circulis in promptu fecere (alii proposu pod. 4. de illis lib. ii. Od. 7. Neptunus ma
ère.) Quod Hinºnar indignatus, amaritudi ris deus pro ipso mari.
nem carminum distrinacit in lantumn, ut creda 5. Non ut superbas, &c.] Enimvero tantum
lur aliquibus eos ad laqueum compulisse. Quod sanguinis Romani nuper fusum non est pro
falsum est. Complura enim in finitimis insu defensione patriae vel ultione, ut olim quando
lis simulachra posted fecere. Haec Plin, lib. Scipione duce deleta et incensa Carthago est.
xxxvi. cap. 5. Alii scribunt Epheso urbe Tunc certè gloriosé pugnatum est; at certa
duntaxat cedere coactos prae pudore et irà, runt nuper cives in scipsos impiè, ut et nunc
propter acerbitatem versuum Hipponactis. armantur.
Ex, Dionys. Halic. Hipponax trimetrum Ar Invida, Carthaginis.] Carthago Romae
Shilochium in Scazontem inflexit, ut gravius aemula, quamdiu stetit, ſuit. Wide lib. iii. Od.
*riret. Cic. de Nat. Deorum. iii. Tutm Hip 5. Well. Patercul. lib. i. et ii.
º
 EPODON LIBER. Od. 7. 271
Intactus aut Britannus ut descenderet vel ut Britanni hâctenus in
Sacrā catenatus via: domiti per vian sacram
vincti traherentur ; Sed ut
Sed ut, secundum vota Parthorum, suá juxta Parthorum optata
Urbs haec periret dexterå. 10 destrucretur haec civitas
Neque hic lupis mos, nec fuit leonibus per vires proprias. Atque
nec lupis haee consuetudo,
Unquam, nisi in dispar, ſeris. nec leonibus unquain ſuit,
Furorne caecus, an rapit vis acrior * [457] sayire, nisi contra dissi
-

mile animal. An coeca ra

An culpa: Responsum date. bies agit ros, an vis supe
Tacent, et ora pallor albus inficit, 15 rior, an crimen aliquod 2
Mentesque perculsae stupent. Respondete. Silent: atque
pallidus color vultum tin
Sic est. Acerba ſata Romanos agunt, git; animique attoniti ob
Scelusque fraternae necis; stupescunt. Ita est, Ro
manos exagitat sors ini
Ut immerentis fluxit in terram Remi mica, et crimen caedis fra
Sacer nepotibus cruor. 20 termae , ex quo effusus est
humi sanguis Remi inno
centis posteris luendus.
.ANNOTATIO.NES.

7. Intactus aut Britannus.] Neque tumc fu Produ:risse parium est.

sus est Latinus sanguis, ut Britanni nondum 12. In dispar ſeris.] Al. in dispar genus.
subacti Romano imperio, vinceremtur, atque 13. Furorne caecus, &c.] Quid vos rapit ad
in triumpho ducerentur ex more ad Capito bellum tam tetrum ? An furor; an fatalis
lium per Viam Sacram. Wide Sueton. Octav. quacdam necessitas; an culpa, propter quam
cap. 25. Dion. lib. xl. init. Caesaris Com Dii infensi, vestris vos mambus plectant?
ment. lib. v. item Annot. lib. iii. Ode 5. et lib.
Cicero pro M. Marcello, omnes qui ad illa
iy. Ode 14. arma fato sumus mescio quo Reipublica misero
Descenderet.] Declivis nempè ad forum us fumesloque compulsi, ets: aliqua culpá tenemur
T. Romanum erat Via Sacra; de quâ. Epod. erroris humani, a scelere certé liberati sumus.
v. 7. at a foro Rom. ad Capitolium postea 15. Tacent, et ora pallor, &c.) Silentium et
ascendebatur. pallor arguunt sceleris conscientiam : stupor
9. Sed ut, secundum rota Parthorum, &c.] ver) notat immissam a Diis offensis poemam.
Hoc scilicct habebant in votis hostes Roma 17. Sic est, &c.] Ita sane Deorum fit ut
norum, ut quod Imperium alienis non poterat, Romani in Romanos incurrant saviantgue.
propriis viribus interiret. Epod. 16. v. 2. Nimirüm luimus crimen Romuli, qui Remum
Suiset ipsa Roma viribus ruit, fratrem occidit. Ode 6. lib. iii.
Quam mec finitimi valuerunt perdere Marsi, Delicta majorum immeritus lues,
&c. de Parthis Roma semper infestis, lib. i. Romane, &c.
Ode 12. et 19. 19. Remi sacer cruor.] Jus naturale violārat
11. Neque hic lupis mos, &c.] Ferae non ste Romulus, dominandi causa, fratrem innox
viunt in sui similes; quare ergo homo est ho ium et immerentem trucidans. Hinc illius
mini lupus? ut habet adagium. Plin. Proem. Romanorum parentis et conditoris scelus in
lib. vii. caetera animantia in suo genere probe nepotes aspersum identidem immissis malis
degunt. Congregari videmus et stare contra vindicatur. De meſanda illa Remi carde va
riè scribunt. Flor. Iib. i. cap. 1. Ald tutelam
dissimilia. Leonum ferilas interse non dimicat.
Serpentum morsus non petit serpentes. JYec norae urbis sufficere vallum widebatur; cujus
maris quidem bellua, nisi in diversa genera sw
dum irridet angustias Remus, idque increpat
viunt. At hercule homini plurima er homine saltu, dubium an jussu fratris, orcisus est.
sunt mala. Senec. Epist. 104. ab homine ho Prima certé victima fuit: munitionemque urbis
mini quotidianum periculum. Adversus hoc nora sanguine suo consecravit. Tit. Liv. lib. i.
te expedi, &c. Et de Clement lib. i. cap. 26. cap. 6. Romulus ac Remus, certatim momen
homines tantum, mec à necessariis quidem et auspicia daturi novae urbi, auguria captant.
rabies temperat sibi. Sanctus Augustinus de Intervenit avitum malum, regni cupido, at:
Civ. Dei lib 15. neque enim unquam inter se que inde facdum certamen coorium a satis miti
leones, trut inter se dracones qualia inter se ho principio; quoniſm gemini essent, mec attalis
mines bella gesserunt, Juvenal. Sat. xv. 159. verecundia discrimen facere posset; ut Dii,
Sedjam serpentum major concordia: parcit quorum tutela ea loca essent, auguriis legerent
Cognatis maculis similis fera. Quando qui momen mora, urbi daret, conditam imperio
leoni regeret: Palatinum Romulus, Remus .denti.
Fortior eripwit vitam leo 2 quo memore un num ad inaugurandum templa capiunt. Priori
quam Remo augurium remisse fertur ser, tultures:
#. aper majoris dentibus apri 1. jamgue, nuncialo cugurio, cum dupler nume
rus Romulose ostendisset, utrumque Regem sua.
Indicatigris agit rabidd cum tigride pacem
Perpetuam. Saevis interse convenitursis. multitudo consalutaveral, tempore illi praccep
4t homini ferrum lethale incude nefandā to; at hi numero avium regnum trahebanſ.
272 Q. HORATII FLACC1
ODE VIII. IN VETULAM.

*...*.*.*. ROGARE longo putidam te saeculo,

tem decölne quaerere quid [458]
exhauriat vires meas? Licet Wires quid enervet meas?
nigri sunt tibi dentes et Cúm sit tibi dens ater, et rugis vetus
frons sulcata rugis senii
+ + + + * + *
Frontem senectus exaret;
+

* * n + *

+
* * Hietgue turpis inter aridas mates
+ #
4-
º
-
+
-
* : *

º + Podex, velut crudae bovis.

Sed incitat me pectus, et mammae putres,
Equina quales ubera;
Sis opulenta: et inmagines Venterque mollis, et femur tumentibus
triumphales decorent exe
quias tuas: nullaque sit Exile suris additum. IO
matrona que incedator-Esto beata: fumus atque imagines
**.*.*. Ducant triumphales tuum: .
deci, , " " " - Nec sit marita, quae rotundioribus
. . . . . . . . . Onusta baccis ambulet.
. . . . . . . . Quid, quðd libelli Stoici inter sericos [459]
Jacere pulvillos amant, 16
Illiteratinum minus nervi rigent?
Minusve languet fascinum ?
Quod ut superbo provoces ab inguine,
Ore allaborandum est tibi. 20

.ANN’OTATIO.NES.

Inde cum altercatione congressi, certamine ira tam appellat. Sen. de Benefic. lib. vii. cap. 9.
rum ad cardem vertuntur. Ibi in turbd ictus Video uniones non singulos singulis auribus
Remus cecidit. Vulgatior ſama est, ludibrio comparatos. Jam enim exercitatae mulieres
fratris Remum notos transiluisse muros: inde oneriferendo sunt. Junguntur inter se; et in
ab irato Romulo interfectum: ita solus politus super alii bini superimponuntur. Nec satis
imperio Romulus, &c. Wide et Aurel, Victo muliebris insania viros subjecerat, nisi bina ac
rem. Plut. in Romulo. Oros. lib. ii. S. August. terna patrimonia auribus singulis pependissent.
lib. iii. de Civitat. Dei. cap. 6. Ovid. Fastor. iv. Baccis.] Bacca proprie sunt fructus lauri,
Ode VIII.-Metrum idem quod Epod. i. oleae, &c. ob similitudinem verb pro unionibus
1. Rogare, &c.] Ellipsis et Aposiopesis in pronuntur. Pers. Sat. ii. 66. ambitio et molli
dignationiserviens. Putiqam te non pudet, &c. ties, inquit, docuit baccam concha rarisse.
11. Funus atque imagines, &c.] In funere 15. Quid, quod libelli Stoici, &c.] At dices
mobilium praeferebantur imagines majorum te esse imbutam literis et Philosophia Stoico
qui triumphalem honorem adepti fuerant. rum. Scilicet hoc lenocinio, hâc illecebrå cap
Cic. ii. de Orat et pro Milone, Plin. lib. xxxv. tas me studiosum: verum nihil proficis; inquit
cap. 2. Lips. Elect. i. cap. 29. Horatius. De Stoicorum placitis agam ad
13. Rotundioribus.] Rotunditas uniones com Sat. 3. lib. i. et ii, &c.
mendat. Plin. lib. ix. cap. 35. Margaritarum Inter pulvillos.] Super pulvinos scilicet lec
dos omnis in candore, magnitudine, orbe, lac tuli tricliniaris, accubitorii, lucubratorii; in
vore, pondere. Erant tamen etiam oblongte quo veteres lectioni et scriptioni vacabant.
in pretio margaritae, dicebanturque clenchi, et Pers. Sat. i. 53.
auribus appendebantur. Juven. Sat. vi. 458. Quicquid denique lectis scribitur in citreis.
.duribus extensis magnos commisit elemchos.] Caetera hujus Odes absit ut explanare aggre
Sat. ii. 61. cylindros vocat, diar, aut alia multis locis similia. Quintiliano
Tu nube, atque tace. Donant arcana cy morem geram libens, lib. i. cap. 8. sic scri
lindros. benti. Horatium in quibusdam nolim inter
14. Onlista.] Plin. modó cit. Uniones digi {{... Pudor nempe vetat. Quin et Scaliger
tis suspendere et binos ac termos auribus foemi ypercrit. ita censet Epod. viii. et xii. Ne
narum gloria est. Petron. Tribaccam margari bulonis et nequam esse oportuit, non Horatii.
 EPODON LIBER. Od. 9. 273

ODE IX. AD MAECENATEM.

Presentit voluptatem mor futuram er dugusti ad Actium Victoriá.

QUANDO repostum Caecubum ad festas Ecguando vinum Caecu
dapes [40]...".
go op vic r
Victore lactus Caesare, toriam Augusti, potabote
Tecum sub altä (sic Jovi gratum) domo, cum, O felix Maecenas, in
Beate Maecenas, bibam, aedibus magnificis, canente
cum fistulis citharā, hâc
Sonante mistum tibiis carmen lyrā 5
Dorium modum, illis Phry
Håc Dorium, illis Barbarum ? gium ? Sane ita placet Jo
vi. Haud jam pridem sic
Ut nuper, actus cum freto Neptunius [461] fecimus, quando Neptunius
Dux fugit, ustis navibus, Imperator freto Siculo pul
sus fugam arripuit, post in
f censas naves;
.A.N.N'OTATIO.N.E.S.

Ode IX.-Metrum idem quod Epod. i. rotum furoris inflammat; JEolius animi tem.
1. Quando repôstum, &c.] Vel există Ode pestates tranquillat, somnumque jam placatiº
liquet nec libros nec Odas Horatii eo disposi attribuit; Lydius intellectum obtusis acuit; et
tas ordine, quo factae sunt: siquidem hic litti terreno desiderio gravatis calestiumappetentiam
tia expromitur de futură mox Victoria Actiacá inducit, bonorum operator eximius. Hinc ap
quaejam consummata celebrabatur in Ode 37. paret cur pueros Doricam in primis harmoni
lib. i.Hic, inquam, poeta scribens ad Maece am edocendos moneat Aristoteles, Polit. viii.
natem inter bellicos tumultus ad Actium ad Barbarum.] Asiatici omnes à Graecis voca
huc versantem, gaudium suum exprimit ex bantur Barbari; hinc barbarum dicitur quic
primo nuncio fugae Antonii et Cleopatrae. quid est à Phrygia Asiae regione, lib. ii. Ode
• Caecubum.] Wimum optimum, de quo plura iv. v. 9. i

lib. i. Ode 20. v. 9. Barbara postguam cecidéré turma.

.Ad festas dapes.] In sacris et festis, in hono Barbaricum aurum, AEmeid. ii. 504. et barbara
rem Deorum, instruebantur epulac opipara’, crurum tegmina, Æneid. xi. 777. quae Phrygia
et ponebantur vina melioris notae. erant acu picta et elaborata. Athen. cit. lib.
2. Victore Caesare.] Xiphilin. in Augusto, xiv. cap. 5. Tres sunt Harmoniarum diffe
Caesar superior fuit eo pra lio navali, ad quar rentia quot et Graecia nationes; Æolica nempe,
tum Nonas Septembris confecto ; quem diem Dorica, Ionica. Phrygium autem ac Lydium
proptered notari, quodeo penes unum Caesarem Graeci didicerunt & Lydis ac Phrygibus, qui
summa rerum fuit, uter to anni principatiis. cum Pelope remerunt in Peloponnesun.
ejus numerentur. Casar urbem a dificaviteo lo 7. Ut nuper] Sicut liberaliter sane bibimus
co, in quo sibi victoriam pepererat, eamque Ni nuper, seu ante annos quinque cum Sextus
copolim appellarit, &c. Ibidem quoque ludos Pompeius navali praelio debellatus ab Augusto
Quinquennales instituit, et Apollini templum est, ad fretum Siculum, indeque pulsus fugit.
dedicavit, ut tam insignis in Epiro victoriae .Neptunius Dur.] Sertus Pompeius ruptis
dignum Augusto monimentum permaneret. ergastulis mare obsedit; interceptis commenti
Wide Epod. i. Init. et totam Oden. 37, lib. i. bus Italiam rerarit; et, cum mari feliciter ulerc
ibique Annot. tur, Yeptuni se filium confessus est: Aurcf.
.3. Sub altá domo.] Altis columnis ex mar Vict. de Viris Illustribus, cap. vii. Alii scri
more adornata, lib. iii. Ode 29. v. 10. bunt, eum, cum ejus pater Magnus Pompeius
..Molem propinquam nubibus arduis. exactis piratisethostibus mari dominatus esset,
Sic Jovi gratum.] Jovi Disque fore gratum hinc se Neptuni filium dixisse, et co-ruleå veste
ait gaudium ob victorem Augustum, quippe indutum juveniliter superbiendo depugnâsse.
- cui ex voluntate Numinum orbis Imperium Appian. Bell. Civil lib. v. Dio. lib. xlviii.
destimatum erat: quod quidem asseruit, lib. i. 8. Fugit.] Aur. Vict. cit. Sertus ab Augusto
Ode 2. et alibi. per Agrippam marali prelio tictus in Asiam
6. Hác Dorium, illis Barbarum.] Lyrā so fugit ubi ab Antonianis militibus occisus est.
nante Dorium carmen seu modum ; tibiis verb Florus lib. iv. cap. 8. Sextus Pompeius per
canentibus barbarum sive Phrygium. Tres ditis rebus profugit; Asiamgue relis petit, ven
erant vulgares modi, Ionius sive Lydius in turus ibi in hostium manus et calenas . . . .Non
Ut; Dorius in Re; Phrygius in Mi, de qui alia post Xerrem miserabilior fuga. Quippe
bus fuse Glareanus in hunc locum. Primus modº trecentarum quinquaginta narium domi
acutus rebus laetis servicbat; secundus gravis nus, cum ser septemve fugie bat, extincto prae
et sedatus, rebus seriis; tertius medius, rebus toriae navis lumine, annulis in mare abjectis,
sacris. Wide Athen, lib. xiv. cap. 5. Item parens ac respectans, et tamen non timens me
Coel. Rhod. lib. ix. cap. 3. ubi ex Cassio eriret.
doro sic scribit; Dorius prudentia largitor est, Ustis navibus.] M. Agrippae opera, scilicet
el castitatis effector; Phrygius pugnac excitat, A quo fugatas Sexti Pompeii naves scribit
19 -
274 Q. HORATII FLACCI
minatus civibus injicere ca-Minatus urbi vincla, quae detraxerat
tenas, quas detraxerat ser Servis amicus perfidis : 10
vis infidelibus. Romanus
(eheu nepotes haud crede Romanus (eheu posteri negabitis) [462.l
tis) mulieris factus inanci Emancipatus foeminae
pi* * *.*.*.
atque arma, nec erubescit Fert vallum et arma miles, et spadonibus
servire eunuchis rugosis. Servire rugosis potest.
Interque vexilla bellica Interque signa (turpe') militaria 15
(proh foedam rem!). So! So! aspicit conopium.
videt conopium. Ad hoc
Sºciazuihi Galli indig. Ad hoc frementes verterunt bis mille equos
nantes, Augustum incla Galli, canentes Caesarem:
mando, converterunt duo
millia equorum ; et puppes Hostiliumque navium portu latent
navium hostium ad sinis Puppes sinistrorsum citae.
tram fugientes in portu
delitescunt.
.A.N.N.O.T.ATIO.NES.

Suet. Oct. eap. 16. Tit. Liv. Epit. lib. cxxix. sunt enim illic frequentes ob maris viciniam.
.Adversius Sert. Pompeium, inquit, vario eventu Horatius indignitatem auget exeo quod muli
navalibus certaminibus pugmatum est; ita ut ebre tabernaculum erat pro Praetorio seu Im
ea duabus Cºrsaris |...}. altera cui.1grippa peratorio tentorio.
pracerat vinceret; altera quam Caesar durerat 17. Ad hoc frementes, &c.] Adversus An
deleta . . . victus deinde Pompeius in Siciliam
tonium arma verterunt Galli, qui in ejus exer
profugit, (Haec prior ſuga; postrºma illa de citu merebant, scilicet indignati quod servire
quá paulo ante dixi ex Floro.) M.Agrippa juberentur fueminae, et effoeminatis spadonibus
navali corond a Caesare donatus est, qui honos rugosis. -

ante eum memini habitus eral. Verterunt bis mille equos J Scaliger, suo
9. Minatus urbi vincla, quae detrarerat, &c.] more, illa, inquit, ferre nequeo: nam et insua
Servos ad arma Pompeius ille Sextus et mag ria sunt, mec conveniunt pugna marali. Imö
no quidem numero vocarat. Testes Dio. et Gallorum fremitum et morum asperitatem belle
Liv. Flor. cit. Cum ergastula armásset, Sici exprimunt. Deinde an Hypercriticus mescie
liam Sardiniamque habebat. Jam et classe bat praeter navales copias, ad littus adſuisse
medium mare insederat. O quâm diversus à terrestres peditum equitumque 2 Itaque ab
patre! Ille Cilicias extincerat: hic secum pi exercitu illo terrestri Antonii ad Caesarianum
ratas navales agilabat. Wide et Annot. ad transiisse illa duo millia equitum Gallorum,
Epod. 4. in fine. - qui victoriam Caesaris promoverunt: uttesta
10. Servis amicus perfidis] Fugitivis nempe tur Servius ad AEmeid. vi. et Plutarchus in An
et erga dominos perfidis libertatem et arma
tonio; Terrestribus copiis ab intonio Canidius
debat, benignè excipiens et amice, in quospraceral: & Casare Taurus; qui utringue in
animadverti graviter oportebat. structd acie in littore quiescebant, eventum na
11. Romanus.] Antonius ejusque assecla: valis pugmat erpectanles.
Romanorum permulti. 18. Canentes Caesarem.] Nos vernacule di
12. Formina..] Cleopatrae, de quá lib i. Od. ceremus, Crying, God SAVE THE KING.
37. 19. Hostiliumque narium portu latent Pup
13. Fert vallum, &c.] Virg. Georg. ii. 25. pes.] Continuo excandescens Julius Scaliger,
Quadrifidasque sudes et acuto robore vallos.] Si latent Puppes, prora, non latent, inquit.
Ubi Servius monet, bis idem dictum: nam et Egregie admodum; nam paratis ad fugam
valli et sudes idem sunt: Gall. des Pièur. Angl. navibus latebant puppes duntaxat, apparebant
PALisa DoEs. Vegetius lib iii. cap. 8. ita rem autem prorae mari obversae. Ergö male re
explicat: Super aggerem valli, hoc est, sudes, darguitur iste locus. Horatins notat sexa
vel tribuli ligmei, digeruntur, nimirum ad mu ginta naves Cleopatrae post classem Antonii
nienda castra. Porro IRomanus quisque miles collocatas, sublatis velis expeditas ad fugam.
debebat ferre secum duodecim sudes, arma, primo quoque tempore capessendam, et vela
viaticum, ollam, veru, securim, ligonem, ſal facienda in AEgyptum. Plutarch. modo cit.
cem, &c. 20. Sinistrorsum cita..] Hostiles naves *
Spadonibus servire.] Cleopatram illi comita portu Actiaco prodeuntes ad sinistram habe
bantur, adeoque imperabant Romanis militan bant Peloponnesum, quo fugerunt, et inde
tibus sub ejus vel Antonii signis; quod eis Alexandriam. Plutarch. in Antonio; Nares
turpe et indignum. Wide lib. i. Od. 37. v. 9. seraginta Cleopatra, qua post magnas mares
Spado à gray, evellere, dictus. Rugosis quia trant sitae, velis sublatis per medios pugnantes
plurima illis ruge obvirilitatis adeoque caloris fugam arripium!, suosque perturbant. Caesa
alumissionein. -
riani non sine admiralione spectant fugientes
16. Conopium.] Alias scrib. Conopeum pen naves in Peloponnesum conversas; nec qua de
ultimã longa; xavariacy, tentorii genus, quo causã idfieret intelligebant. Additgue Anto
utebantur AEgyptiae mulieres ad arceudos culi mium non viri aut ducis consiliis usum, sed
*** qui wszars; nuncupantur à Graecis. Hi amantis; tractum scilicet a muliere, et post
 F.PODON LIBER. Od. 9. 275

Io triumphe' tu moraris aureos [463] Ho triumphe, tu retardas

Currus, et intactas boves.
Io triumphe' nec Jugurthino parem
Bello reportàsti ducem ;
Neque Africanum, cui super Carthaginem
Virtus sepulchrum condidit.
Terrá marique victus hostis Punico
Lugubre mutavit sagum.
Aut ille centum nobilem Cretam urbibus
Ventis iturus non suis,
Exercitatas aut petit Syrtes Noto,
• Aut fertur incerto mari.
Capaciores after huc, puer, scyphos,
}. Chia vina aut Lesbia;
Wel, quod fluentem nauseam coèrceat,
Metire nobis Caecubum.
auratos currus et juvencas
integras. Io triumphe, non
rew existi Imperatorem ta
- lem seu in bello Jugurthino,
25 sºu in Africano eum cuisua
virtus tumulum erexit super
Carthaginem. Hostis su
[464] Periºus in terra et mari
sagulum purpureum muta
vit lugubre. JYunc ille vel
in Cretam centum urbibus
30 claram fugit adversis ven
tis; vel ad Syrtes Austro
vexatas; vel errat anceps
-
per maria. Famule, huc
after cyathos majores, et
vina Chia, vel Lesbia; quin
potius infunde nobis Caecu
35 bum, quod reprimat nau
seam fluitantem.

ºf XYOTATIO.W.E.S.

habitis omnibus, Cleopatram insecutum. 27. Terrá marique victus hostis.] Antonius,
21. Io.] Vox laetitiae index, . quâ trium post cujus ſugam AEgyptum, terrestris ejus
phanti duci milites acclamabant. exercitus duce Canidio ad Augusti partes
Triumphe.] Triumphum alloquitur et com transit.
pellat veluti Deum. Sic, lib. iv. Od. 2. v. 49. Punico Lugubre mularit sagum.] In signum
Tuque dum procedis, Io triumphe. moeroris, exuit saguan punicei, coccinei, pur
..?ureos Currus.] Triumphales Augusto purei, rubei coloris; induitgue aliud pullum,
debitos. Horum forman describit Zonaras atrum, lugubre. Pharmicius seu puniceus color
his verbis; To dº ºn &gaz 39ts 4, avusagua, exuberantium splendoremºnte significal ruboris;
ºrs ºrox *auretº ºv iºgº; : axx' is rég, ov inquit Gellius, lib. vi. cap. 26. Sagun vestis
regitigºu: Tg. Tzy śsigzago. Currus autºm, erat in bello usitata, brevior, subnexa per
triumphalis scilicet, neque Circensi neque bel fibulam circa dextrum humerum. Alii volunt
lico similis; sed in turris rotundae modum sagum habuisse manicas instar tunicie. Erat
factus erat. porro coloris rubei, tum quod is Marti con
22. Intactas bores.] Qui triumphabat juven venit; tum ut cruor e vulneribus manans ob
cas intactas, id est, vel tauro vel jugo nondum similem colorem minus appareret.
subditas immolabat. Virg. Georg. iv. 540. 29. -lut ille, &c.] Quo tenderit Antonii clas.
Delige et intactá totidem cervice juvencas. sis, ignorabatur. Scicloatur tamen versus Pe
23. Nec Jugurthino parem.] Non parem loponnseum navigasse; ut ante dixi ex Plu
sed longe Augusto inferiorem Marium Jugur tarcho. Postca vero cognitum est Cretae oram
that victorem. Wide lib. ii. Qd. i. stroph. 7. legisse; ut in Egyptum pergeret. w

ibique Annot. ad vocem Jugurtha. Cretam.] De ea insula, lib. iii. Od. 27.
25. Neque. Africanum.] Nec Casari parem stroph. 9.
Scipionem, quanquam diruit hic Carthaginem 30, Ventis non suis.) Sibi non propitiis.
Imperii aemulam; ita ut ejus urbis ruinae sint 31. .Yoto.] Vento Meridionali.
illustre veluti mausoleum P. Cornel. Scipionis, Syrtes.] In Lybico mari sunt car, vulgö Se
ob ejus virtutes plane singulares quae in Afri ches de Barbarie, a rºgº, traho, quod in eas
cano bello et triumpho eluxerunt. maris partes arenae cumulos, limum, et saxa
26. Sepulchrum.] Vetus interpres hic sic aggerant et trahunt fluctus. Wide lib. ii.
annotat; Tangit historiam, in quá scriptum Od. 6. v. 3. -

est, ex Oraculo, ad compescendos Afros debere 32. Fertur incerto mari.] Què fugiat incer
sepulchrum Scipioni.africano ita constitui, ut tus, rebus desperatis,
Africam intueretur. oc autem Deorum mo 33. Capaciores ºffer, &c.] In festis, et in
milu positum est inter Ostiam et portum. At magna latitia, Graco more, majoribus pocu
contra Plutarchus scribit sepulcrum Scipi lis et largiter bibebatur. -

onis Linterni extare. Mancinello teste, apud 34. Chia vina aut Lesbia.] Transmarina
Caietam in marmore sepulcro a neaque urnã vina, ideoque pretiosa; e Chio et Lesbio insulis
harc leguntur; maris AEgei. Flin, lib. xiv. cap. 7. et 14. De
Devicto Annibale, et canta Carthagine et aucto Chii vini bomitate, lib iii. Od. 19. v. 5. De
Imperio, hos cineres marmore tectos habes; Lesbio, lib. i. Od. 17. stroph. 6.
Cui non Europe, non obstitit Africa quondam, 36. Caccubum.] Vinum generosum & Caecu
Respice res hominum, quam brevis urna bo, Latii monte; deillo lib. i. Ode 20. v. 9. habet
premit! virtutem coercondi nauseam, inquiunt; quðd
19%
276 Q: HORATII FLACCI
certe decet abstergers so. Curam metumque Caesaris rerum juvat
licitudinem ac formidinem
pro rebus Augusti bibendo
Dulci Lyaeo solvere.
suave vinum.

oDE x. IN MEVIUM POETAM.

Ei Naufragium imprecatur.
*** ***.*.*." MALA soluta navis exit alite
infelici auspicio, vehens fat- - [465]
entern Mºvium, Auster Ferens olentem Maevium.
*:::::º: Ut horridis utrumque verberes latus
rus ater mari perturbato Auster, memento fluctibus.
despergat funes et remos Niger rudentes Eurus, inverso mari, 5
*::::*..." * Fractosque remos differat.
cum frangit i.e." in ex- Insurgat Aquilo, quantus altis montibus
celsis montibus concussas. Frangit trementes ilices.
:::::::::::::::::: Nec sidus atră nocte amicum appareat
jua orion occidit. Nec Quà tristis Orion cadit. 10
tranquilliore...
quam exercitus Graecorum
Quietiore nec feratur aequore, [466
victor, quando Minerva ab Quâm Graia victorum manus,
incensa Troja iram conver-Cum Pallas usto vertitiram ab Ilio
tit in sceleratam Ajacis na
wim. O quantus sudor im In impiam Ajacis ratem.
inet ºil nautis; tibi vers O quantus instat navitis sudor tuis, 15
pallor flavus, atque ejula Tibique pallor luteus,
tio viro indigna,
Etilla non virilis ejulatio,
..?.N.YOTATIO.NES.

austerum sit et pungens, adeoque fluxum sistat 4. Auster memento, &c.] Austrum A meri
aut restringat phlegmatis. Porro ejusmodi die flantem et in Ionio mari valdé savientiem
vinum petit Horatius, ut possit aſſatim bibere primum invocat adversus Maevium navigan
sine nausea et vomitu. tem: deinde Eurum ab Oriente: tum Boream
37. Curam metumque Casaris.] Magnose seu Aquilomem à Septentrione: ut colluctantes.
fuisse in metu pro Caesare indicat; neque veró mare subvertant, Maeviumque fluctibus obru
Romae tumc fuisse trepidationem parvam re ant. Virgil. ACneid. i. 89.
fert Dio; at, hoste in ſugam verso, jam laetus, Uná Eurusque Notusque ruunt, crtbergut
vino se discussurum ait quicquid pavoris et procellis
curae animo diu insedit.
Africus.
38. Lyato.] Ita dicitur Bacchus, ac proinde
vinum, à Avely solvere, ut jam notavi, lib. i. 10. Orion.] De hujus sideris occasu procel
Od. 7. v. 22. loso et navigantibus tristi, lib. i. Od. 28. v. 21
Ode X-Metrum idem quod Epod. 1. lib. ii. Od. 13. in fine, lib. iii. Od. 4. sub
1. Malá soluta, &c.] Amico Virgilio et bo finem, &c.
no Poetae faustam navigationem est appreca 12. Graia victorum manus.] Ad Capha
tus. Ode 3. lib. i. at Maevio contraria omnia hic. reum Euboeae promontorium disjecta classis
JMaláalile.] Sunt quialitem foeminino genere Graecorum tempestatibus tantúm non tota
poni velint pro malo semper augurio. Lactant. periit,
Trojam.
cum reverterentur post expugnatam
in Papin. Stat. Thebaid. 3. 13. Ciam Pallas usto vertit iram ab Ilio.]
2. Olentern Marium.] Is obsoletarum vo Offensa primum illa fuerat judicio Paridis,
cum sectator, bonorumque Poetarum insecta
tor, duobus istis vitiis dumtaxat famosus Poeta, adeoque Trojanis infesta: deinde Graeciseti.
Virgilii atque Horatii temporibus tam invisus am; tum quod Ulysses et Diomedes e suo
templo Palladium rapuissent; tum ut canit
bonis quam invidus. Virgil. Eclog. iii. 90.
Qui Bavium non odit, amet tua carmina, Virgilius; Æneid. i. v. 41
JMaevi, Unius ob noram et furias Ajacis Oilei.
.Atque idem jungal vulpes, et mulgeat hircos. 14. Impiam Ajacis ratem.] Impius certº
Auctor lib. de caus. corrupt. eloq. ita praeci Ajax Oileus et sacrilegus, qui Cassandram ad
pit; Quedam arceantur ut jam obliterala et ipsas Palladis aras violarat. Unde navis ejus
diffracta; ipse vero mox in saxum enatans ful.
olentia, id est, mimiam vetustatem ac veluti
situm redolentia. - -
mine pariter percussus.
 EPODON LIBER. Od. 11. 277

Preces et aversum ad Jovem: et vota ad Jovem surdum ;

clim murmurams Ionium
Ionius udo cum remugiens sinus mare fregerit navim Austro
Noto carinam ruperit! 20 humido: Quod situ in cur
Opima quod si praeda curvo littore vo littore jacens pascas
mergos, opimum spolium,
Porrecta mergos juveris, d me procellis sacrificabi
Libidinosus immolabitur caper, tur lascivus hircus, et ni
gra ovicula.
Etagna tempestatibus.

ODE XI. AD PETTIUM.

.dmore se Lycisci occupatum non posse versibus condendis vacare.
O Petti, nequaquam pla
PETTI, nihil me, sicut anteå juvat [467] cet ut prius, versus facere,
Scribere versiculos amore percussum gravi; quia amore gravi occupor;
Amore, qui me, praeter omnes, expetit amore, qui me prae cunctis
incendere cupit erga tene
Mollibus in pueris, aut in puellis urere. ros pueros vel puellas. Hic
Hic tertius December, ex quo destiti 5 tertius December spoliat ar
Inachià furere, silvis honorem decutit. bores foliis, ex quo desii
deperire Inachiam. Heu
Heu me! per urbem (nam pudet tanti mali) me, quanta ſui fabula per
Fabula quanta fui ! conviviorum et paenitet, [46s] urbºn (Nam pudet me
tanti mali) poemitet etiam .
In queis amantem et languor et silentium conviviorum, in quibus am
Arguit, et latere petitus imo spiritus ! ans declarat se languore,
Contraque lucrum nil valere candidum taciturnitate, et suspiriis &
profundo pectore deductis!
Pauperisingenium querebar, applorans tibi; Tum verö simulac ardente
vino incalueram, et numen pudore carens secreta mea dimoverat loco suo ;
.M.W.YOTATIO.NES.

18. Averrum ad Jorem.] Preces et votami primus quisque versus sit Iambicus trimeter,
nume audientem, scilicet improbo iratum. ut ante dictum est. Alter quisque Dactylicus
19. Ionius.] Ionium mare inter Epirum ac dimeter, ut lib. iv. Od. 7. Arboribusque comae.
Peloponnesumab ortu, et magnam Græciam Tertius Iambicus dimeter, ut Epod. i. Amice
Siciliamdue ab occasu porrigitur. propugnacula.
21. Opima quod si pracda.] Quod situum 1. Petti, nihil me, &c.] Apud Pettium sive
cadaver in littore pascat avas marinas, sacra Pectium contubernalem suum queritur, quod
spondeo tempestatibus. per amorem nunquam sibi liceat interquies
23. Caper.] Quia Maevius petulans et olens cere, modó puellam modó puerum aliquem
ut caper. depereunti.
24. Agna.] Virg. Æn. iii. 120 nigram hyemi JWihil juval Scribere versiculos Amore per
pecuder. Æneid. v. 772. tempestatibus agnam. cussum gravi.] Contra Propertius amore se
Tempestatibus.] His quoque templum erat ait incitari ad condendos versus lib. ii. Eleg. 1.
Romae dedicatum olim a Scipione. Ov. Fast. Quatritis unde mibi toties scribantur amo
vi. 193. res 2
Te quoque, tempestas, meritam delubra fate Unde meus remiat mollis in ord liber?
mur. JNon mi Calliope, non hac mihi tantat
Cic. de Nat. Deor. 3. asserit in Deorum nume .ipollo :
rum referandas esse tempestates, qua populi Ingenium nobis ipsa puella facit.
Romani ritibus consecratae sunt . . . nostri Seu ridi ad frontem sparsos errare capillos,
quidem duces mare ingredientes immolare hos Invenio causas mille, poeta, novas, &c.
fias fluctibus consuererunt. 5. Tertius December.] Tertius itaque annus
Ode XI.-Hanc Oden aliqui faciunt dico est.
lon distrophon, cujus primus quisque versus 8. Fabula quanta fui.] Quot rumores, quot
fit Iambicus Hipponacteus trimeter acatalec sermones vagati de me, ob Inachiae amorem,
tus, ut Epod. i. Ibis Liburnis, &c. imô furorem :
Secundus Sapphicus, constans penthemi 11. Contraque lucrum, &c.] Adversus ri
meri heroica, et dimetro Iambico; id est, valium ditiorum mumera opima nihil me pos
duobus dactylis, et syllabā; deinde quatuor se ac proficere apud Inachiam avaram mere
Iambis recepto tamen imparibus locis spon tricem. Quidam legunt, Contrame lucrum,
daeo. nil valere candidum Pauperis ingenium.
Aliis placet, esse tricolon triatrophon; ut Candidum pauperis ingenium j Candidos
27S Q. HORATII FLACCI
ego flens apud te conquere. Simul calentis inverecundus Deus
bar, quod sinceramens pau Fervidiore muero arcana promorat loco.
peris non praevaleret quaes
tui. Addebam porro: Quod Quod si meis inaesluct praecordiis -
15
si libera indignatio cor me Libera bilis, ut haec ingrata ventis dividat
um intlaminet, ut in auras
dissipet molesta haec pabula
Fomenta, vulnus nil malum levantia;
nequaquain sublevantia do Desinet imparibus certare summotus pudor.
lorem improbum; protin its
abjecta verecundia cessabit
pugnare adversus intequa Ubi haec severus te palám laudaveram, [469]
les. ..It postguam ista co Jussus abire domum, ferebar incerto pede 20
ram te graviter statueram, Ad non amicos, heu, mihi postes, etheu
accepto mandato disceden
di in aedes meas, dubiogres Limina dura, quibus lumbos et infregi latus.
suibam ad fores eheu mihi
non propitias et dura cheu Nunc gloriantis quam libet mulierculam -

vestibula, in quibus rupi

lumbos et latus. Jain me Vincere mollitia amor Lycisci me tenet;
occupatamor Lycisci, glo-Unde expedire non amicorum queant
riantis omnem forminam
superare mollitia: Quo me Libera consilia, mec contumeliae graves;
ºivºre non possini sin. Sed alius ardor aut puellae candidae,
cera amicorum monita vel
objurgationes acerbae, sed
Autteretis pueri, longam renodantis comam.
tantum alius amor, sive adolescentulae speciosae, sive rotunduli pueri prolixos capillos nodocol
ligentis.
.A.N.Y.O.T.1TIO.N.E.S.

mores, ingenii vim et acumen, sapientiam, 19. Ubi have sererus, &c.] Postguam ego
eruditionem, aliasque animi dotes eximias. constanter et magnifice apud te dixeram, me
13. Simul calentis, &c.] Quoties vero Bac abjecturum occupationes ejusmodi vanas et
chus, id est, vinum, me ebrium fecerat, at importunas; atque à te, Petti amice, jussus
que adeo loquacem et inverecundum: toties eran abire domum, et proposità quiete frui;
applorans tibi mudabam mentis mea: vulnera, contra subito redeunte et trahente amore Ina
amoristorinenta et cruciatus. chite, ad ejus aedes ſerebar. Tibull. Lib. ii.
15. Quod si meis, &c.] Ex contemptu sui Eleg. 6. v. 13.
amoris oriebatur indignatio et ira adversus Jurari quoties rediturum ad limina nun
Imachiam; et hinc comminatio se eam obli quam 2
vioni daturum. Sed brevi redibat ad priorem Cum bene juravi, pestamen ipse redit.
erga illam ardorcm ; quo vel invitus ad eam 22. Limina dura.] {j propter immitem
ferebatur ac trahebatur. dominam, vel potius quod in is jacens per
16. Ul hac ingrata ventis dividal, &c.] Ut noctansque lumbos et latus infregerat; ex
procul expellat, et penitus ex animo excutiat more amantium, de quo fuse lib. iii. Od. 10.
ac deleat ista amoris fomenta alimentaque Ovid. Remed. Amor. 508.
nempe suspiria, silentium, lacrymas, queri .Nº claus in duro limine pone tuum.
monias, anxias animi secum luctationes; 23. Mulierculam vincere mollitia.] Ludus
qua omnia accendumt potius amorem et au est in voce mulier, quasi mollior a mollitie
gent cruciatum, quam levant aut sedant. dicta. Isidor. lib. xi. cap. 11. Praeclare Pe
18. Desinet imparints certare summotus pu trus Blesensis serm. i. id Adven. Angelicam
dor.] Alii aliter locum hunc intelligunt. Suum salutationem explicans; are benedicta inter
cuique sit arbitrium expiscandi sensus Lovos; mulieres, inquit, id est, sola robusta inter
ego interpretor cum Pulmanno; non amplius molles.
Inachiae procaci me summittam pudens ni 26. Liberi consilia.] Amice data, sine ullā
mium ; sed eam aspermabor, desimamque sec adulatione, vel offensionis metu.
tari imparem, id est, amori meo non respon 26. Contumelia, graves.] Jactata scom
dentem. Welsic ; cum imparibus, id est, ri mata ab amicis objicientibus mihi amorem
valibus me potentioribus certare desinam, iis probrosum. Alii explicant; injurie ab Ly
que sine pudore concedarn mulierem lucri cisco vel meretrice qualibet irrogate; minus
magis cupidam, quam sinceri et candidi in a.d rem, ut mihi quidem videtur.
genii amantem; adeoque indignam meis amo 27. Sed alius ardor, &c.] Cicer. Tuscul. 4.
ribus. Priori interpretationi favet quod ait Etiam novo quodan amore veteren amortm
Horat.lib. i. Ode 33. v. 10. Veneri placere inter tanquam claro clavum ejiciendum putant.
dum jungere impares format alque animos, Ovid. Remed. Amor. 462.
&c. lib. iv. Ode 11. v. 31. Successore novo tollitur omnis amor.
Pºlº, rites.
ants ſtºmorum.
Age, jam meorum 28. Teretis.] Habentis membra succiplena,
solida, polita, obesula. ---

Denique Epod. xv. 14. 28. Longam renodantis comam..] Catamiti

quaret iratus parem. illi seu puerimeritori, capillos instar mulierup
 EPODON LIBER. Od. 12. Q

ODE XII. IN ANUM FOETIDAM.

QUID tibi vis, mulier,nigrisdignissima barris? (470) º petis, formina atris

rris digna? Quare dona,
Munera cur mihi, quidve tabellas quare literas mittis mihi,
Mittis, nec firmo juveni, neque maris obesae f nec valido adolescenti, nec
Namgue sagacius unus odoror, hebetis nasi: Ego quippe
subtilius olfacio utrum sit
Polypus, an gravis hirsutis cubet hircus in alis, 5 tibi polypus, an olens caper
Quâm canis acer ubi lateat sus. resideat in axillis pilosis,
quam sagax canis ubi aper
Quis sudor vietis et quâm malus undique membris delitescat. .1t, at quantus
Crescit odor! cum pene soluto sudor, et quam teter odor
undique emanat & membris
Indomitam properat rabiem sedare; nec illi
flaccidis ; * * * * *
Jam manet humida creta colorque * - - * + + * -

Stercore fucatus crocodili, jamd; subando [471] neque ei stat uda creta, et
color fucatus fimo crocodili
Tenta cubilia tectaque rumpit. + +- - + - - * -

Wel mea cum saevis agitat fastidia verbis; . *

*
+

+
*

+
+

-
-

-
-

º
-

-
-

-
Inachià langues minus ac me:
- -- - * - - - - + + -

Inachiam ter nocte potes, mihi semper ad unum 15. * - + + + - -

+ -- - - * + -
Mollis opus: pereat male, quae te, -

Lesbia, quaerenti taurum, monstravit Inertem; Cui veró parabaturlama bis

Cüm mihi Cous adesset Amyntas, tincta purpurae Tyria, 2 Ni
Cujus in indomito constantior inguine nervus, mirum tibi: ut mullus esset
contubernalis inter socios,
Quàm nova collibus arbor inhaeret. quem plus amaret sua mu
Muricibus Tyriis iteratae vellera lanae lier, quam ego te.
Cui properabanturf Tibi nempe;
Ne foret aequales inter conviva,, magis
magis quem
q
Diligeret mulier sua, quâm te.
.4.Y.YOTATIO.NES.

alebant, et in nodum colligebant. Wide lib. cap. 16. Est in medicaminibus et Chia terra
2 Ode 5. in fine. Et lib. iv. Od. 10. v. 3. candicans, usus ad mulierum marime cutem.
Ode XII.-Metrum idem quod Od. 7. lib. i. Item. ibid. cap. seq. Cretat plura genera . . .
1. Quid tibi vis?] Wide An. ad calcem Epod.8. candidum et ad purpurissum inclinans, vis
Dignissima barris.] Digma mulier amatori utrisque naturd ad discuttendos tumores . . .
bus sordidis ac deformibus, quales barri, seu Refrigerandi quoque natura cretae est; sudo
bajuli sole adusti, stupidi, impoliti: vel simili resque immodicos sistit illita, &c. Petronius, cap.
bus elephantis, qui odore graves, forma truces, 23. Perfluebant per frontem sudantis acacia
mole terribiles. Wide lib. i. Sat. 4. Annot. Bar riri, et interrugas malarum tantum erat cretae,
rus inops. Porro elephas dicitur barrus ob utputares detectum parietem nimbo laborare.
gravitatem, Graece 32'go;; nam inter quad 10. Colorque Stercore fucatus crocodili..] E.
rupedes mole praestat; vel à voce bar, quae terrestris crocodili fimo cerussà admixto, fit
peregrinum significat: vel a voce beira quae medicamentum ad extenuandam cutim, niti
idem quod behemoth Hebraice significat, sci damgue reddendam. Plin. lib. xxviii. cap. 8.
licet ingentem bestiam. .iller crocodilus (cordylum vocant) ei similis,
3. Naris obesae.] Ex Aristot. Physiogn, cap. mullium infra magnitudinem, in terrá tantum,
6. Quinasum habent in summo crassum, ii stu odoratissimisque floribus ririt. Ob id intestina
pidi sunt. ejus diligenter erquiruntur jucundo midore
5. Polypus.] Est morbus narium foetidus; farta. Ejus stercus crocodileam appellant;
sive est caruncula in maso putida, respiratio quae illita er oleo cyprino molestias in facie
nem obstruens, et tetrum emittens anhelitum. enascentes tollit; er aquà rer) morbos omnes,
Hircus in alis.] Foetens humor in axillis, quorum natura serpit in facie; nitoremque red
tam grave olens quam hircus. dit: lentigines tollit ac raros, omnesque macu
7. Quis sudor, &c.] Loquitur Horatius; las. Clemens Alexandrin. Paedagog. lib. iii.
O quam gravis odor, et foetens sudor exit e cap. 2. Ex Antiphane Comico, ita refert:
membris anas putidae! Ter, non semel, digna, sunt perire, quae crocodi
9. Wec illi Jam manet humida creta.] Cum lorum excrementis utuntur, et spumd sepiarum
olenti sudore defluit pariter fucus ille, quo unguntur, et supercilia fuligine illinunt, ct
faciem incrustārat; quippe rugas cretà seu ucogenas terunt.
gypso obduxerat, obtexerat. Plin. lib. 35. 21. Muricibus Tyriis, &c.] Tibi
280 Q. HORATII FLACCI
o, ego minime fortunata, O ego non felix, quam tu fugis, ut pavet acres 25
quam tu fugis non secus ac Agna lupos, capreaeque leones!
agnalupos, et capra leones
validos expavescit !

oDE XIII. AD AMICOS.

Ut genio indulgeant, omni solicitudine posthabitä.
Ater nimbus obduxit coe
lum, et pluviae mivesque de- HORRIDA tempestas coelum contraxit, et im
mittunt Jovem: Jam mare bres [472]
et silvaestrident borea Thra
cio: O sodales, ne omit Nivesque deducunt Jovem:
tamus opportunitatem tem Nunc mare, nunc siltiae
poris; e. guandiu valent Threicio Aquilone sonant: rapiamus, amici,
genua, dumque convenit,
explicetur frons senio con
Occasionem de die: 5
tracta. Tu proſer vina cal Dumque virent genua
catarub
quato:
Consule meo Tor. Et decet, obducta solvatur fronte senectus. [473]
Tu vina Torquato move
Consule pressa meo.
A.N.YOTATIONES.

cum magna cură, diligentia, celeritate, vestis 3. Silitar.] Dia-resis, per quam vox ista fit
purpurea, bis tincta muricis pisciculisanguine, trium syllabarum.
qui frequens et optimus in ea maris Mediter 4. Thre?cio .44 uilone.J Flante e Thraciae
ranei parte, quae proxima est Tyro urbi Phae partibus Aquilome vento, quiest inter Septen
micia. Unde Tyriae purpurae celebritas maxi trionem et ortum solstitialem. North North
ma. De purpura dibapha, iterata, seu iterum East. De eo jam lib. i. Ode 25, v. 11.
tincta, lib. ii. Od. 16. v. 35. et 18. v. 7. De 5. Occasionem.] Cic. de Inv. i. Occasio au
Tyro urbe, lib. iii. Od. 49. v. 60. Wide Plin. tem est pars temporis, habens in se alicuyus rei
lib. 9. cap. 36. idonean facientii aut non faciendi opportuni
Ode XIII.-Quibusdam harc Ode est dicolos talem.
distrophos. Primus quisque versus est hexa De die..] De tali die pluvio, nimboso, tristi
meter heroicus: alter quisque est Archilo sumamus occasionem compotandi. Alii meli
chius constans dimetro Iambico, ac duobus us sic; dum per diem ac tempus licet, dum
dactylis cum una syllabā. que sinunt ºctaset vires, vitaegaudia carpamus.
Aliis, et melius quidem, est tricolos tristro 6. Dumque virent genua.] Theocrit. Idyl.
phos. Primus versus est heroicus hexameter 14. v. 69. -
-
catalecticus, utiste, Od. 7. lib. i. Egri.
Laudabunt alii claram Rhodon, &c. Asvaaiyay 3 x867. ºrately tº Jºi of:
Secundus est Iambicus Archilochius dimeter jºrv xxºgº
acatalecticus, ut Epod. i. Serpit
vlmice propugnacula. Canos faciens tempus, gerere aliquid oportet
Tertius est Dactylicus Archilochius dimeter cos quibus cat genu viride.
hypercatalecticus, ut Ode 7. lib. iv. . Genu viret, i.e. juventus viget, ex Erasmo,
..Arboribusque comae. Genibus inest vitalitas. Namgue in ipsi genu.
1. Horrida tempestas.j Vel hyems, vel nim utriusque commissurá dertrá laráque, a priore
bosum coelum, vel utrumque. -
parte genuina qua dam buccarum inanitas inest,
Calºm contrarit..] Contractis et condensa qua perfossă, ceu jugulo spiritus fugit, Plin.
tis mubibus coelum obtexit et obscuravit. Non lib. xi. cap. 45.
desunt qui allegorice locutum velint Poetam 7. Obductd solratur fronte semeclus.] Wel,
de mescio quo civili tumultu, vel hostili incur pellatur recordatio senectutis, quae rugosi et
su, vel clade et calamitate quapiam. Nonmi tristi fronte depingitur; vel potius, solvatur
hil ejusmodi videtur innuere, ubi ait, v. 10. et porrigaturla-ta frons, quae senili morositate
Caelera mille loqui : Deus haic fortasse be contrahi solet atque obduci. Procul hinc A
nigná -

nobis ea severitas ac tristitia, quam affert se

Reducet in sedem rice. Illund,
Imbres Wivesque deducunt Jovem.] Quoni 8. Wina, Torquato, &c..] Diffusa in cados
am, ut alibi dixi, Jupiter est aer, hinc et in vina sub. Consulatu L. Manlii Torquati adeo
terram descendere ac deduci putabatur, cum que mihi coºva: nameo anno prodii in lu
solvitur in pluvias autºnives decidentes. Virg. cem: proindeque meum consulein eum appel
Eclog. vii. 60. lo. Wide lib. iii. Ode 21. ubi,
Jupiter et latto descendet plurimus imbri. Onala merum Consule Manlio Amphora
 EPODON LIBER. Od. 13. 281

Caetera mitte loqui. Deus hac fortasse benignä 10 omitte verba facere dealis
Reducet in sedem vice. quibuslibet. Fa forsan Deus
restituet in pristinum statum
Nunc et Achaemenia mutatione propitia. Jam ex
Perfundinardo juvat, et fide Cylleneš pedit ungi nardo Persica, et
curas molestasex animo pel
Levare duris pectora lere chordis Mercurii. Sicil
Sollicitudinibus: 15 lustris Centaurus admone
Nobilis ut grandi cecinit Centaurus alumno : bat alumnum generosum :
Vir insuperabilis, fili Deae
Invicte mortalis, Deá Thetidis, expectat te regio
Nate puer Thetide, [474] Assaraci, quam rigant flu
Te manet Assaraci tellus, quam frigida parvi vii, Scamander exiguus, et
Simois rapidus; unde re
Findunt Scamandri ſlumina, gressum tibi intercluserunt
Lubricus et Simois: Parcae terminato filo: neque
Unde tibi reditum certo subtemine Parcae parens marinate domum re
ducet. Ibi ergo quasvis ac
Rupére; nec mater domum rummas mitiga per vinum et
oºrula te revehet. carmina, quae duo runt gra
Illic omne malum vino cantuque levato, ta remedia horrida agritu
Deformis aegrimoniae
Dulcibus alloquiis.
ANNOTATIONES.

10. Caetera.] Quae moerorem nobis creare 19, Te manet Assaraci, &c.] Ibis ad expe
possent, ex animo et memoria deleantur ; ut ditionem Trojanam, quippe sine te Troja nun
hilaritati vacemus, Deus haic mala fortusse in quam expugnari potest ex oraculo.
melius mutabit. Exhis, ut dixi initio, suspi Assaraci tellus.] Phrygia Troas, ubi regna
cari licet, tumc, cum hanc Oden scriberet Poeta, vit Assaracus Trois filius, Ili frater.
intervenisse quandam tristitiae causam, quae 20. Scamandri.] Scamander alias Xanthus,
certé nobis comperta non est. ex Ida monte, parvo fonte scaturit. Hinc epi
12. Acharmenid nardo.] Unguento & Perside, thetum parti : quod somniatores explicant,
ubi regnavit Achaemenes. Wide lib. iii. Ode 1. quoniam is fuerat e fluviis, qui ab exercitu
sub finem, Annot. ad has voces Achaemenium Xerxis poti defecisse narrantur.
costum. Optimum fiebat unguentum e frutice 21. Simots.] Hic fluvius Troadis in Scaman
seu herbă cui nomen nardus, de qua Dioscorid. drum illabitur: utergue Homero, Virgilioque
lib.i. cap. 6. &c. Plin. lib. xii. cap. 12. ita scri aliisque nominatissimus.
bit: De folio nardi plura dici par est, ut prin 22. Unde tibi reddilum, &c..] Achilli praedicit
cipali in unguentis. Fruter est grari et crassd Chiron praematuram apud Trojanos mortem;
radice, pingui, situm redolente ..lpud quod nörat, seu ex Astrologia, cujus erat peri
Gangem nascens, &c. Wide lib. 2. Od. 11.v. 16. tissimus ; seu a Thetide, quae apud Homerum
ibique Annot. Achilii filio fatum ipsius praenunciat. Ibidem
13. Fide Cyllened.] Lyra, cujus auctor fertur vero describitur ipse se consolari vino et cantu
Mercurius, a Cyllene Nymphā suá matre, velä heroicarum virtutum. Quod inde Poeta nos
Cyllene Arcadiae monte, ubi natus educatusque terest imitatus håc Ode.
est, dictus Cyllenius. Wide lib. i. Ode 10. v. 6. Subtemine.] Subtemen filum est, quod sta
16. Centaurus alumno.] Chiron Achilli, mini subtexitur. Catull. Carm. de nuptiis Pe
quem educavit, docuitgue ‘citharam pulsare; lei ac Thetidis,
meminit Juv. Sat. vii. 210. Centauri Thessalia: Currite ducentes subtemina, currite fusi.
populi, de quibus lib. i. Ode 18. v. 8. Intereos De parcis fata nentibus, volventibus dispen
vero quidam virtute celebres fuére. Praecipui santibusque annos vitae mortalium, vide lib. ii.
nominantur Amycus, Rhaetus, Lycidas, Eury Ode 3. v. 16.
tus, Pholus, et alii; quorum facile Princeps 26. Deformis a grimonia..] Deformes reddit
Chiron, cui ob insignem sapientiae famam tra aegritudo animi. Ciceron. lib. xii. ad Attic.
diti sunt in disciplinam AEsculapius, Hercules, Epist. vii. Ferrem grariter, si nova agrimo
Jason, Achilles. niae locus esset.
.17. Invicte mortalis.] Achilles solā quidem 27. Dulcibus alloquiis.] Vide, lector, ut
eå pedis parte vulnerabilis, quâ tenebat eum has voces velut appositas ad praecedentia, vino
suamater in Stygiam paludem immergens, ut cantuque intelligas. Alloquia veteribus sola
immortalem ſaceret. De Achille lib. i. Od. 6. tia et levamina dicebantur, Graec. raea avºia.
v. 6. et Od. 8. v. 14 lib. ii. Ode 4. v.4, lib. iv. Varro de Ling. Lat. lib. v. circa ...i...Al
Ode 6. v. 4. Wide ibi Annot. locutum mulieres ire, aiunt, cum eunt ad ali
18. Mate puer Thetide..] Achilles Pelei fili quem locum consulendi causá. Valer. Max.
*ac Thetidis Nymphae seu Dear marinae, quae lib. ii. cap. 7, art. 6. Incerta gratulandi prius,
Propterea mox vocabitur Caerula. an alloquendi officio fungeretur. Sapient, cap.
 282 Q. HORATII FLACCI
ODE XIV. AD MAECENATEM.

Phrynes .Amore se impediri, ne promissos Iambos absolvat.

optime Mrcenas, inter-MOLLIS inertia curtantam diffuderitimis [45]
ficis me, quarrendo sapius
quare otiosa ignavia inti Oblivionem sensibus,
misprºccordis induxerit ta-Pocula Lethaeos ut si ducentia somnos
lem oblivionem, velut si Arente fauce traxerim,
gutture sitibundo hauserim
aquas Lethaeas soporem Candide Maecenas, occidis saepè rogando. 5
conciliantes. Enimvero De Deus, Deus, nam me vetat,
.*...
inchoatum "...
hibet carmen Inceptos, olim promissum carmen, Iambos
Iambicum jam pridem tibi Ad umbilicum adducere.
promissum ad finem perdu: Non aliter Samio dicunt arsisse Bathyllo
cere. Simili modo marrant
[45]
Anacreonta Teium, 10
Bathylli Sanii amore incen
sum ſuisse Anacreontem Qui persaepe cavá testudine flevitamorem
Terum qui saepe lyra amo Non elaboratum ad pedem.
res cecinit ad metrum fa
cile. Ipse rero tu amore Ureris ipse miser. Quod sinon pulchrior ignis
cruciaris. Quod simon for Accendit obsessam Ilion,
*...".
jau oppugnatam, lactare de Gaude sorte tuá: me libertina, neque uno 15
tuá conditione. .Yam urit Contenta, Phryne macerat.
me Phryne libertina, uno amatore minime contenta.
.4.N.YOTATIONES.

8. art 9. Sapientia mecum communicabit de lururiantem umbilicis. lib.5. Epigram. 6.um

bonis; et erit allocutio cogitationis ac tadii bilicis crescentern, lib. iv. Epigram. ult.
-net.
Ohe jam satis est, ohe libelle;
Ode XIV.-Ode est dicolos distrophos. Pri Jam percenimus usque ad umbilicum.
mus quisque versus est heroicus hexameter; 9. Samio.] Oriundo a Samo insula.
secundus est Iambicus dimeter. Bathyllo.J. Puero, quem in deliciis habe
1. Mollis inertia cur, &c.] Non desidia sed bat Anacreon, describit vero ac pingit, 0d.
amore se detineri ait. -
suā 29. -

3. Pocula Letha:0s, &c.] Metonymia sub 10. Anacreonta Terum.] Hic Poeta erate
jecti pro adjuncto, ut alibi sarpe. Sensus est, Teo Ioniae civitate litorali, vel e Telo Paph
videor nempe tibi hausisse majus poculum e lagoniae urbe, in orå maris Euxini; ut quidam
Lethe fluvio inferorum, qui rerum omnium volunt. Scripsit Hymnos, Elegias, Jambos,
oblivionem induxerit; vel soporiferas quasdam et alia quaedam. Nonnulla vero intercidisse
potiones bibisse: vel laborare vetermo seu le patet vel ex eo quod ait Horatius, persºpt
thargia, adeo ut somno inexpugnabili correp illum fierisse amorem; de Bathyllo enim duas
tus sim. tantum Odas habemus Anacreontis. De eo
6. Deus.] Amor, magnus Deus et maximè vide Annot. lib. iv. Od. 9. v. 9.
imperiosus. Ex S. Hieron. lib. ii. adversus 12. .Yon elaboratum ad pedem.] Sunt qui
Jovianum, .ºlmor rationis oblivio est, turbat interpretentur versus facili vená effusos; me
consilia, altos et generosos spiritus frangit; in lius alii reſerunt ad neglectos numeros, Pe
sania, est proximus. Plaut. Cistell. 2. 1.5. dumque non exactam rationem. Nec absur
ita nubilam mentem dus in eo ſuit Poeta plus amori indulgendo et
..?nimi habeo; ubi sum, ibi non sum; ubi affectibus, quam syllabarum dimensioni.
non sum, ibi est animus. 13. Ureris ipse miser.] O Marcenas; tuá
Deus me retal.] Wide perelegartem Paulini propriá experientiánósti satis, quid amor pos
Epist. 1. ad Auson. ubi. sit; debes ergo mihi condonare.
Munc alia mentem ris agit, major Deus. Quod si nonpulchrior ignis.] Atqui Helena,
8. Ad umbilicum adducere.] Graeci dicunt, qua, causa fuit excidii ei incendii urbis Troje
Colophonem vel coronidem addere, Latini, mon orat nobilior aut pulchrior ea muliere
ad umbilicum perducere; id est, ultimam quam tu deperis: (Terentia nempe, quae et
manum admovere. Inde vero fluxit iste lo iicinia) unde tibi gratulor. Virg. Ecl. iii.66.
quendi modus, quod solebant veteres absolutis eus ignis .1myntas.
voluminibus addere ornamenta ossea, cornea, 16. Phryne.] Hujus nominis apud Gracos
eburnea, lignea, umbilici nostri formam imi plures fuere meretrices. Una prae caeteris lar
tantia, in medio scilicet integumenti extantia. datur Athen, lib. xiii. cap. 6. quae multorum
Erasm. Illa Eustathius bullas interpretatur. criminum quae admiserat rea, tamen absoluta
Martial lib, i. Epigr. 67. v. 11. dicit librum est a Judicibus, ejus pulchritudine singular
“mbilici cultum. ib. iii. Epigr. 2. v. 9, pictis captis.
 EPODON LIBER Od. 15. 283

ODE XV. AD NEAERAM.

.Non servatam ab ed fidem queritur.

NOX erat, et coelo fulgebat Luna sereno [477] Nox erat, et Luna mica
bat inter astra minora, sudo
Inter minora sidera; aere; quando tu violatura
Cüm tu, magnorum numen laesura Deorum, numen magnorum Deorum,

In verbajurabas mea, in meo verba jurabas, mol

libus brachiis complexa me
Arctius atque hedera procera astringitur ilex, strictitis quam hedera alta:
Lentis adhaerens brachiis : 6 ilici adháret; dum lupus
insidiaretur ovibus, atque
Dum pecori lupus, et nautis infestus Orion Orion nautis inimicus sub
Turbaret hybernum mare, verteret mare hyemale, et
lntonsosque agitaret Apollinis aura capillos, ventus moveret capillos
Fore hunc amorem mutuum. Phoebi prolixos; hunc amo
rem fore paren. O Neaera,
0, dolitura meå multum virtute, Neaera ! [478] dolebis aliquando plurimum
mea virtate! Etenim si ali
Nam, si quid in Flacco viri est, quid est roboris in Horatio,
Non ſeret assiduas potiorite dare noctes, nequaquam patietur tenoc
Et quaeret iratus parem; tes frequenter concedere al
Nec semel offensae cedet constantia formae, 15teri quem praiſers: atque ir
ritatus quaeret fidelem ami
Si certus intrărit dolor. cam; sique verus dolor cor
At tu quicumque es felicior, atque meo nunc ripiat, mea firmitudo mon
vincetur tuſi pulchritudine
Superbus incedis malo, semel invisa. Tu very quis
Sis pecore et multà dives tellure licebit, quises nunc potior, ac meo
detrimento jam exultas arrogans, quamvis multis gregibus et agris sis locuples,
.1.N.Y.O.T.1TIONES.

Ode XV.-Metrum idem quod Epod. an 11. 0, dolitura, &c.] Exclamatio hatc on
teced. nino apposite subjungitur praedictis. Sensus
1. Nor erat, &c.] Noctem, Lunam, Si est; O Neaera, poemitebit aliquando istius per
dera, testes adhibet perjurii Neaerae. Juven. jurii, et offense; nec dum satis virtutem mean
Sat. viii. 150. et firmitudinem nósti; sed brevi senties et do
—Sed Luna ridet; sed sidera testes lebis.
Intendunt oculos— 12. Si quid riri..] Herodot. lib. vii. ait, mul
2. Inter minora sidera.] Sic. lib. i. Od. 12. tos quidem esse homines, at viros paucos.
v. 47. 13. Potiori.] Rivali meo, cui plura das,
Inter ignes quam mihi, amoris testimonia.
Luna minores. 14. Parem.] Quae respondeat amorimeo.
3. Magnorum Deorum.] Weneris et Cupi 15. Semel offensit..] Quae semel offenderit
dinis, aiunt quidam; melius alii, Jovis, Apol me, vel cui semel offensus fuero et iratus.
linis, Minervae, Martis, Mercurii, aliorumque 16. Si certus intrárit dolor.] Id vulgo refe
Quos AEneas detulit in Italiam; ex Virg. Æneid. runt ad Horatium: non absurdè quidam ad
iii. 11. Nearam: hoc sensu; Tanta est irae mea con
Feror carul in allum stantia, inquit Flaccus, ut si tibi, Neaera, se
Cum sociis, natoque, Penalibus, et magnis mel irascar, etsi te poeniteat me offendisse, te
Dis. que verus dolor capiat, actum velis redire in
Wide Macrob. Saturnal. lib. iii. cap. 4. gratiam mecum, haud tamen ego cedam aut
4. In verbajurabas mea.] Ego verba con veniam dem.
cipiebam juramenti, tibique dictabam: tu se 17. Quicumque es felicior.J Quicumque es
qucharis me verba praeeuntem, et suggesta re meus rivalis, et potior apud Neteram mihique
petebas. -
proinde insultas, quod illa, me spreto, indul
7. Orion.] Sidus tempestates ciens. Deeo geat atque obsequatur tibi.
lib. i Ode 28. v. 21. lib. ii. Ode 13, in fine, 19. Sis pecore, &c.] Quamvis opibus valeas,
hb. iii. Ode 4. sub finem. sapientia inclarescas, venustate conspicuus
fueris.
Ubi tria vides afferri amorem exci
.,9. Inlonsosque, &c.] Dum intonsus foret;
idest, quamdiu radii A sole non poterunt a tare consueta. Sic Virg. Folog. ii. 21.
welli; ex Macrob. Saturn. lib. i. cap. 17. Wide .Mille mea, Siculis errant in montibus agnac.
lib. i. Ode 21. v. 2. Annot.
10. Fore hunc amorem mutuum.] Ita solent Canto, quº solitus,
amantes invicem conjurare; solus soli. Wide .Amphion, -

Plant. Mercat. Act. iii. Sc. i. -

Nec sum aded informis, &c.
284 Q: HORATII FLACCI
tibique fluat Pactolus, me. Tibique Pactolus fluat, - 20
que, tibi late”, º Necte Pythagorae fallant arcana renati,
Pythagorae redivivi, ac Ni
reum superes oris specie ; Formāque vincas Nirea;
Eheu! breri dolebis amores Eheu ! translatos alio moeribis amores [479]
alteri datos, ego vero tum
ridebo meå vice. Ast ego vicissim risero.

ODE XVI. AD ROMANOS.

Bellorum civilium finem nullum esse conqueritur.
da i
tas absu- - - - - ---

mi...º. *. ALTERA jam tertur. bellis civilibus aetas;

mam propria disperdit po- Suis et 1psa Roma viribus ruit.
tentia. Quam labefactare
nequiverunt Marsi vicini, Quam neq; finitimi valuerunt perdere Marsi, [4sol
vel Thuscus exercitus super Mimacis aut Etrusca Porsenae manus;
bi Porsenae,
.A.N.YOTATIO.NES.

20. Tibique Pactolus fluat.] Licette ditet fidem, tuum judicium, lector, rogo; an durissi
Pactolus Lydiae fluvius, per quem Croesus rex ma multis locis, an tota inepta ? Imö, durum
olim dicitur auro abundasse. Is propterea et ineptuin censebis esse cavillatorern, quis
Chrysorrhoas etiam appellatus; hodie Sarbat. quis Poetam emunctae naris ita calumniatur.
Quinque in orbe flumina ramenta auri cum Ad singula veniamus.
aquis et arenis volvisse praedicantur, Tagus in .dltera jam teritur bellis civilibus aetas.]
Hispania, Padus in Italia, Hebrus in Thracia, Unum prope sacculum consumptum fuerat bel
Pactolus in Asia minori, Ganges in India. lis civilibus Syllae et Sulpitii; Octavii et Cinnae;
Plin. lib. xxxiii, cap. 4. Marii et Syllae; Pompeii et Caesaris; denique
21. Nºe te Pythagorae, &c.] Etsi fueris sa post interfectum Julium hunc Caesarem, bello
piens ut Pythagoras. Deeo Gell, lib. i. cap. Mutinensi, adversus Marcum Antonium; Pe
9. Suidas quoque, quod non minus rerum di rusimo contra L. Antonium Marci fratrem;
ceret, quam .ipollo Pythius, nomen ejus inter Siciliensi in Sextum Pompeium, praesertim
pretatur. Philostratus, Deorum usum con vero Phillipensi, adversus Brutum et Cassium
suetudine affirmat, et ab eis accepisse quate Augusto dinicante. Huc usque velut unam
nus hominibus delectentur, et quitenus eos aetatem bellicis fragoribus attritam statuit Ho
aversentur, ex eoque de natura disseruisse. ratius. Cum vero exardesceret novum Bel
Porro tanta fuit apud autiquos Pythagorae lun Augustum inter atque Antonium et Cleo
veneratio, ut domum ejus, templi instar, ip patram, de quo antea Epod. 1. et 9. et lib. i.
sum vero tanquam numen, haberent. Od. 37, tam diuturni mali pertaesus in has
Renati.] Scilicet ille sapientia quasi antis crumpit voces; Ergone altera aetas pariter ut
tes, multa tamen deliravit de animarum in prior bellorum calamitatibus atteretnr? Suis
aliud et aliud corpus transmigratione: ac seip ipsa viribus Roma destruetur? Et quam hos
sum aiebat primum AEthalidem ſuisse, dein tes nulli diruere valuerunt, ipsi perdent ac pes
de Euphorbum, denique Pythagoram. Vide sum dabunt Romani cives? Wide antea Epod. 7.
lib. i. Ode 28. v. 10. Annot. 2. Suis et insa Roma viribus ruit.] Magni
22. Nirea.] Nireus inter Graecos, qui ad tudine laborat sua, ut ait Tit. Livius Et Pro
Trojanam expeditionem profecti sunt formo pertius; 3. 13. 60.
sissimus, uno excepto Achille. Homer. Iliad. " Frangitur ipsa suis Roma superba bonis.
ii. De illo jam lib iii. Ode 20. v. 15. 3. Marsi.] Italiae populi fuere sub Samni
23. Translatos alio marebis amores.] Tu tibus juxta lacum Fucinum, hodie Ducalo di
quoque Neaerae levitatem et inconstantiam ex .Marsi: olim pugmacissimi, de quibus nunquam.
periere: tum vero tibi ego insultabo vicissim; triumphus visus. Nec enim sine Marsis, necdc
et affatim gaudebo, sicut tu modo gaudes malo .Marsis hºctenus triumphatum, quod testatur
meo, quod ab illa contemnar. Ex Aristot. Appian. bel. civil. iil. i. Hi duce Popedio
Rhet. ii. Iram semper comitatur voluptas de bellum Sociale moverunt primi, omnesque Ita
spe puniendi. Nam jucundum est puture id liae nationes ad arma concitärunt. Supra lib.
eventurum, quod eroptamus. iii. Od. 14, strophe 5. Oros. lib. v. cap. 18.
Ode XVI-Ode ha-c est dicolos distrophos. Flor. lib. iii. cap. 18. cum omne Latium atque
Primus quisque versus est heroicus hexame Picenum, Etruria omnis atque Campania,
ter. Alter quisque est Iambicus trimeter e postremo Ilalia contra matrem ac parentern
puris Iambis: quod non alibi fecisse Horatiuin suam urban consurgerent, . . . auctore belli
reperies Bene Scaliger. Serta decima, in discursante Popedio, diversa per populos et
quit, elaborata est alternis Iambis puris idcirco, urbes sigma cecinére. Wec ºnnibalis nec Pyrr
et factu difficilis, et emendatu. hi fuit tanta vastatio.
1. Altera jam, &c.] Quam varie et quâm 4...Minarisaut Etrusad Porsena, manus.JPor
irritis et cassis ictibus hanc Oden petit Scali sena Rer Etruscorum ingentibus copiisaderal,
ger hk saltem plusquam Hypercriticus! Tuam et Tarquinios manu reducebat, inquit L. Flor.
 EPODON LIBER Od. 16. 285

AEmula nec virtus Capuae, nec Spartacus acer 5 nec invida Capuae vis; nec
Novisque rebus infidelis Allobrox, ferox Spartacus, atque Al
lobroges perfidi, rebus no
Nec fera caeruleå domuit Germania pube, [481] wis studentes, nec vicit trux
Parentibusque abominatus Hannibal; Germania juvenibus coeru
Impia perdemus devoti sanguinis aetas: leis, et Annibal parentibus
erisque rursus occupabitur solum.
10. soli hanc pes
sum dabimus ipsinos homi
Barbarus, heu, cineres insistet victor et urbem nes, conscelerati, quorum
Eques sonante verberabit ungulá. addictus est cruor: atque
terra haec à bestiis iterum
uaeque carent ventis et solibus ossa Quirini, tenebitur. Eheu victor bar
(Nefas videre) dissipabit insolens. barus stabit super favillas
Forte, quid expediat, communiter aut melior pars urbis et equorum pedibus
strepentibus conculcabit; et,
[482] quod horrendum visu, ossa
Malis carere quaeritis laboribus? 16 Romuli solis ac venti ex
pertia disperget superbus.
Nulla sit häc potior sententia: (Phocaeorum Forte universivel pars ma
jorinterrogabitis quid utile sit ad evitandos tales arumnas: Nulla videatur sententia melior quam
.AN NOTATIO.NES.

lib. i. cap. 10. Non unquam aliès ante tantus 8. Parentibusque abominatus Hannibal.]
terror Senatum invasit; aded valida res tum Ut lib. i. Ode 1. v. 24. Bella matribus detes
Clurina erat, magnumque Porsena nomen, &c. tata. Sic et hoc loco parentibus, quorum ſilii
quae habet Tit. Livius lib. ii. cap. 9. perière tot bellis ab eo motis, abominalus .4n
5. JEmula nec virtus Capua..] AFmula Ro mibal dux Carthaginiensis exercitus, vel una
mee non Carthago tantum, ut dictum est lib. clade Cannensi Romanis formidolosus adeo,
iii. Ode 5. v. 39. sed et Capua, urbs Campa ut nihil magis Romae quan Annibal timere
niae primaria. Hanc pelago, cultuque, penu tur: unde proverb. .1nnibal ad portas, ad
que potentem, deliciis, opibus, famāque, scribit. significandum extremum quodvis periculum.
Ausonius; alteram Romam vocatipse Tullius Wide Tit. Liv. Valer. Max. lib. ix. cap. iv.
Philip. 12. et alibi superbiae domicilium. Tum Plutarch. Flor. &c. et quae nos lib. ii. Ode 12.
vero praesertim Capuenses Italiae imperium v. 2. annotavimus.
sibi pollicebantnr cum Romanas vires ab An 9. Devoti sanguinis attas.] Noster enim
nibale imminutas cernerent. Nam et eam ob
sanguis, sacer, addictus, et destimatus videtur
rem secundo bello Punico à Romanis defecere, esse placanda irae Nunminum: Majorum de
et societatem inière cum Annibale et Poenis, licta immeriti luewus: quippe ut ait supra
ut videretur jam deletum Romanum momen, in Epod. 7. v. 17.
quit Livius lib. xxiii.Wide et Flor.lib.iii.cap.6.&c. acerba fata Romanos agunt,
Spartacus acer.] Huius tanta ſuit audacia, ut Scelusque fraterna: mecis,
fuderit imbelles aquilas servilibus armis, ita Ut immerentis fluxit in terram Remi
canit Claudianus de bell. Gett. Wide lib. iii. Sacer nepotibus cruor.
Ode 14. v. 19. Wide ibi annotationem.
6. Norisquerebusinfidelis.Allobroz.] Allobro 10. Ferisque rursus occupabitur solum.] Di
ges (qui sunt hodie Sabaudi atque Delphina ruta urbe, antiqua ibi erit solitudo, virguita et
tes) accolae Rhodami fluvii populi rebus movis silvae nascentur in quibus, ut olim, stabulentur
studuère semper, memini fidem, nec suis qui et pascantur feras. Virg. Æn. viii. 348. Ca
dem ducibus servare asueti; conjurationem pitoliu, inquit,
Catilinae Ciceroni tum Consuli patefecere, ..?urea nunc, olim silvestribus horrida dumis.
quamvis cum Lentulo prius consensissent. Et antea ibidem. 314.
Wide Cic. Catil. iii. Sallust. Bell. Catil. L. Haec memora indigena: Fauni Nymphague
Flor. lib. iii. cap. 2. praesertim vero lib. iv. tenebant.
cap. 1. Quidam volunt ab Horatio hic Gallos 11. Barbarus victor.] Barbaris populis quibus
omnes significari; mec absurde. libet Roma cedet in direptionem, prædam et
7. Caruled Germania.] Germanis truces et ludibrium. Sunt qui velint haec ab Horatio dici,
carrulei oculi, rutilac coma, magna corpora.quod in exercitibus Augusti atque Antonii mili
Corn. Tacit. Non est dubium quin hic no tarent barbari complures in subsidium vocati.
tentur Cimbri, Teutonesque, Italiam invaden 13. Quaque carent rentis, &c.] Ossa Ro
tes armis tam saevis, ut pronunciarit de eo muli sepulchro condita, adeogue nec vento
bello Florus, actum eral nisi.Marius illi saeculo commota nec sole adusta extrahetrictor inso
contigisset. Ille tamen non ausus congredi lens et dissipabit impie. Erat opinio quorun
statim. . . barbari rero non segmius quam dam raptum in coelos Romulum esse; alii ve
minati fuerant, tripartito agnine, per Alpes, rö cum Varrone asserebant sepultum Roma:
id est, claustra Italia, ferebantur. Nimirum post Rostra, vel in suo templo.
"cum terras eorum inundasset Oceanus, novas 17. Nulla sit hac potior sententia.] Excan
sedes toto orbe quaerebant, &c. quae describit. descit Scaliger ad hunc modum, exclamatgue;
Flor. lib, iii. cap.3. - Quis paululum mod) pudens ausit horſari tre
 286 Q. HORATII FLACCI
harc: oportet abire quaecun Velut profugit execrata civitas,
que fººt.º.º.º.
que per mare impellet Aus
Agros atque Lares proprios, habitandaque fana
ter vel Africus vehemens; Apris reliquit et rapacibus lupis) 2O
quemadmodum Phocaeorum Ire pedes quocumque ſerent, quocunque per undas
urbs post execrationes ab
scessit, suas domos agros Notus vocabit, aut protervus Africus.
que et templa dimittens oc Sic placet? An melius quis habet suadere? Secundá
cupanda apris et lupis vo Ratem occupare quid moramuralite?
racibus. Ita censeo.
betne quispiam melius ali *:Sed juremus in haec; simul imis saxa renårint 25
quid proferre : Quid tar Vadis levata, ne redire sit nefas :
damus navim conscendere Neu conversa domum
ſaustis avibus? At prius
pigeat dare lintea, quando
jurejurando nos obstringa - [483]
mus, in haec verba: ne re Padus Matina laverit cacumina;
... ."aquis
gent lapides ...".
profun In mare seu celsus procurrerit Apenninus,
Nováque monstra junxerit libidine
dis elati; neve displiceat ve 30
la ſacere versus patriam, Mirus amor; juvet uttigres subsidere cervis,
quando Padus rigabit ver
ticem Matini montis, aut Adulteretur et columba millio,
altus Apenninus in mare proruet; atque amor prodigiosus insolità libidine copulabit feras,
aded uttigrides cupiant jungi cervis, et columba milvo;

A.YvotATIONES.

centa millia civium Romanorum ad urbem de mare demerserunt saxum ingens, seu candens
serendam 2 Ohe, vir salsissine, Pictoribus at ferrun ut alii contendunt ; et juramento con
que Poetis Quidlibet audendi semper fuit acqua firmant non prius de repetenda Phocaea cogi
potestas. Porro quid absurdum cives Romanos taturos, quam massailla sive ferrea, sive saxea
in eas insulas ab Horatio vocari, ad quas con emergeret, et super aquas nataret. Ad hunc
cupivit divertere Julius ipse Caesar, carum jurandi ritum pertineſ, quod Helvetii demig
amoenitate illectus; in quas demigrandi etiam raturi mornia sua incenderint, quod sacramen
fuit Sertorio maximum desiderium. Testis turn esset, ne redirent. Teste L. Floro.
Plutarchus in Sertorii wità, ubi et egregie 27. Quando Padus Matina laverit carumi
describit earum insularum felicitatem. Wide na.] Adynaton multiplex aggregat et accu
infra. mulathic Horatius stylo juveniliterlasciviente;
Phoca.orum Velut profugit erecrata cititas.] quod si reprehendisset Jul. Scaliger, ex judicii
Phocaei Ioniae populi ab Harpago Cyri Regis legibus fecisset. Hoc certe notare debuerat
praefecto obsidione pressi non aliam invenere potius, quam tricari circa caerulean Germa
vian et rationem vitandae hostium servitiae ac niam, velut durum epithetum; circa vocem
servitutis, quam ut cederent fortioribus, de carent, quasi antique nimis usurpatam; per
sertaque urbe sua, alias sedes quaererent. Haec primat velut foetentem. Sensus hujus loci est;
narrat Herodot. lib. i. sect. 42. Inde venisse in tum ne pigeat Roman redire quando Padus
Galliam, et Massiliam urben condidisse aiunt. fluvius Matinum montem supergredictur, ejus
Wide Strab. lib. iv. Justin. Jib xliii. cacumen ascendens ac decurrens.
18. Erecrata civitas.] Execrationes ante 28. Padus.] Qui et Eridanus Italiſe maxi
discessum jaculati Phocaei in regionem quam mus fluvius ex Alpibus scaturit in limite Gal
deserebant. Wel potius, ut refert Herodot. lia, rigat Pedemontium, Mediolanensem, Pla
modo cit. communi consilio mutuis execratio centinam, Mantuanam, Ferrariensem, alias
nibus dirisque devotionibus sese astrinxeruntque regiones’; denique in mare Adriaticum
jurantes nunquam alios ab aliis discessuros, illabitur. Galliam Cisalpinam divisit olim in
aut patriam Phocaeam repetituros. Cispadanam et Transpadanam.
22. Notus, Africus.] De his ventis meri .Matina.] Saltus et mons Matinus erat in
dionalibus, lib. i. Ode 1. v. 15. et 3. v. 14. guo Apuliae Lucaniaeque confinio. Deeo jam lib.i.
cunque vocabit, sive in Cyrnum insulam, sive Ode 28. v. 3.
Rhegium, sive in Gallia oras. In eas enim 29. In mare sew celsus procurrerit .1penni
regiones migraturis Notus et Africus venti nus.] Sive cum mari submergetur Apenninus
utiles erant. mons altissimus, Italiam secans longo et con
25. Sed juremus in harc, &c.] Antequam tinuo tractu et jugo ab Alpibus maritimis ad
hinc demigremus, nos oportet solemni sacra Brutios et Salentinos.
mento obligari, non redituros in patriam, nec 30. Noráque monstra, &c.] Monstrum sané .
alics ab aliis disjungendos. foret, si cervi sua natura timidi jungantur ti
Simulimis sara rendrint Vadis lerata.] Ex gribus ſeritate horribilibus, Plim. lib. 8, si co
Herodoto cit. Post execrationes, Phocenses in lumba item mansueta copuletur milvo inter
 EPODON LIBER. Od. 16. 287

Credula nec flavos timeant armentaleones, atolue greges sine metu cre
Ametaue salsa laevis hircus aequora. dant seleonibus fulvis, gla
-

berque fiat caper, et gau

Haec, et quae poterunt reditus abscindere dulces, deat marisalso. Posteaguam
[484] ista et quaecungue valebunt
Eamus omnis execrata civitas, tollere spem gratam remi
grandi adjuraverimus, pro
Aut pars indocili melior grege: mollis et exspes ficiscamus omnes, aut pars
Inominata perprimat cubilia. melior plebe indocili. Pars
Wos, quibus est virtus, muliebrem tollite luctum, autem iners et specarens oc
cupet semper haec domicilia
Hetrusca praeter et volate littora. inauspicata. Vos praediti vir
Nos manet Oceanus circumvagus: arva, beata tute, formineo abstinete eju
latu ; et properate ultra
Petamus arva, divites et insulas; Thuscum littus. Nos expec
Reddit ubi Cererem tellus inarata quotannis, tat Oceanus circumfluens.
Eamus in terram felicem et
Et imputata floret usque vinea; insulas beatas, ubi solumin
cultum fert messem annis singulis, et vitis non recisa nihilominus florescit;
- .ANNOTATIO.N.E.S.

accipitres rapacitate et magnitudine praecipuo. an ubicunque bene; vel totum orbem terra
Plin. lib. x. cap. 10. rum viro forti patriam existimari.
33. Credula nec flaros, &c.] Cúm greges et 40. Hetrusca praeter et volate littora.] Quam
armenta sponte se offerent leonibus devoran primum ultra maria nota contendite, ac Tyr
da, amissä naturaliab his ſuga et metu. rheno praeternavigato, festinate ad felices in
34. Ametgue salsa latris hircus acquora.] sulas in Oceano positas.
Quando hircus habebit duo naturae et indoli 41. Circumragus.] Wel circumſu.us orbi
sual contra-ria, primum ut setis ac pilis carens universo, vel insulis fortunatis. Wide lib. iv.
fiat lavis; alterum ut aquas frequentet et in Od. 8. sub finem. - -

natare amet; quandoquidem amat potius mon 43. Reddit ubi Cererem, &c..] Beatas insu
tes et arduos saltus, estgue hirsutus valde ac las describit Horatius miro artificio imitatus
pilosus, Audite vero Scaligerum; Ubi inquit, Virgilium Georgic. ii. 143. et seq. Italia, lau
reperil hircum quem hic poneret abhorrentem a des persequentein.
mari? nam nullum est animalium, quod ma Sedgraride fruges, et Bacchi Massicus hu
gir amet sal. Quare non aut simiam aut felem 1nor

dirit potius, quibus bestiis nulla pejus odit Implevére; tenent oleacque, armentaque lata.
aquas? Mirari certé libet gravis alioqui viri
tantam hic lavitatem. Verum et mox proſert Hic, rer assiduum, atque alients mensibus
aliquid multö magis absurdum, suoque prorsus a stats.
ingenio indigmum. Legit enim paulo post; Bisgravida pecudes, bispomis utilisarbos, &c.
Aut pars indocili melior grege: mollis. Et Plutarchus in Sertorio, de Atlanticis insulis,
nescio quid de apibus comminiscitur, quod me quas vocant Beatas, ita scribit. Dua, sunt par
cogitavit quidem Horatius. Ergone dormi vo mari dirisac inter se; decem millibus stadio
tasse bonum Homerum dicemus, an Hypercri rum distant a Lilyd. Imbres illic rari medioc
ticam bilem ita inflammatam, utmentem alińs resque, venti suaves plurimum ac roriſeri: so
bonam malitiosa et pravă caligine asperserit, lumpingue, mec arari modo plantarire facile;
vel atro quodam humore depravārit? sed etiam er se sine ullá humaná industrid et
37. Pars indocili melior grege.] Civium pars labore, fructum produci—aer sincerusac tem
sapientior saniorque adeoque melior plebe in peratus, &c. ut eliam apud Barbaros increbue
docili. Nam harc abripitur animi quolibet rit fides, Elysios ibi esse campos, et beatorum
pravo et perverso impetu; illa autem rectà domicilia ab Homero decantata. Haec igitur
ducitur ratione. cum audisset Sertorius, mirabilis eum cupido
Mollis eterspes Inominata, &c.] Permaneat cepit eas insulas adeundi incolendique et illic
hlc, si volet, vulgus ignavum, eague generosa quiete virendisine magistratuum atque bello
spe carens, quam viri magnanimi concipiunt, rum curis. .1t Cilices pacis et quietis impa
cum ad grandia quaedam suscipienda accen tientes, rapinarumque aridi, Sertorii animum
duntur. Alludit Poeta ad id quod reſert He frustrati sunt, et in Libyam statim naviga
rodotus ante citatus, Phocaeorum partem di runt.
midiam patrii solii captam dulcedine, in Pho 44. Impulata floret usque rinea.] Vitis etsi
ceam violatojuramento remigrasse, at alios ju non putata, floret tamen et fructum affert.
rejurando satisfacientes Cyrnum seu Corsicam Non. Marc. Putare dicitur purgare, rarefacere,
tectanavigasse,ibique communiter per quinque inquit affertque illude Georg. ii. 497. fingit
annos cum prioribus colonis habitàsse, &c. que putando. Aul. Gell, lib. vi. cap. 5. sic scri
39. Muliebrem tollite luctum.] Nemulierum bit; Putare veteres dirére, racantia ex quáque
more lugete amissam patriam sedesque assue reac non necessarid, aut etiam obstantia et ali
*; imó tanquam viri tollite animos ad me ena auferre et excidere; et quod esse utile et
ra quarenda; ac mementote, iti esse patri sine titio viderctur, relinquerc. Sic arbores et
 \

288 Q. HORATII FLACCI

atque ramus olea, nunquam Germinat et nunquam fallentis termes olivae, [485]
non germen et fructum pro Suamgue pulla ficus ornat arborem; 46
ducit et ficus matura pro
in aºrem ºria, Mella cavá manant exilice; montibus altis
mel fluit e cavatā quercu; Levis crepante lympha desilit pede.
aqua leniter obmurmurans
dimanat emontium cacumi Illic injussae veniunt ad mulctra capellae,
ne. Ibi caprae sponte veni Refertque tenta grex amicus ubera; 50
unt ad mulctrain, et grex Nec vespertinus circumgemit ursus ovile
benignus reportat plena
ubera; non ursus vespere Nec intumescit alta viperis humus:
rººmit' circum caules;"neº Pluraque felices mirabimur; ut neque largis [486]
terra viperarum latebris as Aquosus Eurus arvaradat imbribus,
surgit autsit tumida. Plura
*...r.º. Pinguia mec siccis urantur semina glebis; 55
videbimus ut quod Eurus Utrumque rege temperante coelitum.
nimºsungºosnan intº Non huc Argoú contendit remige pinus,
mimiis pluviis, neque semi
na optima urantur, vel ares Neque impudica Colchis intulit pedem :
cant glebae; ippe coeli-Non huc Sidonii torserunt cornua nautae,
tum rex utrobique tempe
riem dat. Illuc non acces Laboriosa mec cohors Ulyssei. 60
inaj remijbi. Argois; Nulla nocent pecori contagia, nullius astri
mec obscoeno Colchis gres Gregem aestuosa torret impotentia.
sum infixit. Eò non appu
lerunt Sidonii, vel aerum Jupiter illa piae secrevit littora genti,
nosi comites Ulyssis. Ibi Ut inquinavit aere tempus aureum :
nulla Fregem lues infestat, Ære, dehinc ferro duravit saecula, quorum
nec adu: it arstus vehemen
65
tiorullius sideris. Piis secunda vate me datur ſuga.
.A.N.N’OTATIO.YES.

vites, sic et rationes putari dicta. Originem De riperis quaedam annotavi lib. i. Od. 8. v. 9.
deducit Festus à voce putum, quae idem quod De Euro lib. i. Od. 28. v. 25.
purum significat. 54. Radal.] Devastet abradendo et aufer
45. Termes.] A terminandis agris dictus endo segetes.
termes: cratºlue ramus ex arbore direptus, ha 56. Utrumque recre temperante calitum.]
bens folia in summitate ; reliquis fermé ex Jove omnia temperante, hyemem juxta aca’s-
cussis; quem in divisione agrorum figebant, tatem, frigus, ct calorem.
priusquam metae pomerentur. Festus. 57. Non huc.ºrgot, &c.] Terram hanc non
JYunquam fallentis oliva.] Sic lib. iii. Ode adierunt Argonauta velleris aurei praedatores;
1. v.30, fundum mendacem vocat, qui fructum mec Medea Jasonis amoribus, patrisque et pa
non afferens spem agricolae frustretur. triae proditione totgue veneficiis famosa. De
46. Suamgue pulla ficus ornal arborem.] Fi Colchide lib. ii. Od. 13. v 8. De Argonautis,
cus gigniture surculo naturali et non insito. deque Medea regis Colchorum filia, Epod. iii.
48. Levis crepante lympha desilit pede.] Cum v. 10. Virg. Georg. ii. 140. ita canit.
leni murmure decurrit. Alludit Poéta ad Hacc loca non lauri spirantes maribus ignem
Nympham Deam fontis praesidem, eleganter Intertére, satis immanis dentibus hydri:
quidem; at in vellicando pertinax Scaliger, .Necgaleis densisquerirum segeshorruithastis.
Epithetum, levis, inquit, non convenit; desilit 59. Non huc Sidonii, &c.] Eo non appulé
enim quia gravis. Sic et paulo ante: Quid re Sidonii, Phaemicia maritiman oram urben
vinea qua: semper floret 2 puto eam nullum que incolentes, navigatione et mercatura cele
unquam fructum laturam. O, meras mugas: berrimi; ac proinde non intulerunt illuc frau
sané dices, lector aequissime. des et awaritiam, familiaria negotiatoribus vitia.
49. Ad mulctra.] Mulctrum, mulctrale, et Torserunt cornua.] Virg. Ain. iii. 549.
mulctra,_ae, dicitur was in quo recipitur lac Cornua relatarum obvertimus antennarum.
quod mulgetur. 60. Nec cohors Ulyssei.] Neque illuc corrup
52. Nec intumescit alta viperis humus.] Nul telam invexcrunt homines libidinosi, suisque
lar ibi venenatae serpentes. Ibi terra non tu cupiditatibus obnoxii, quales erant Ulyssis co
met foraminibus et cavernis viperarum. Pro mites, de quibus lib. i. Epist. ii. v. 24.
prie: nam terrå condunt se vipera : .aiiae au Laboriosu.] Ob Jongos per maria errores et
tem serpentes saxorum aut arborum cavis. labores. Epod. seq. v. 16.
Virg. Georg. ii. 151. et seq. Italiam sic laudat: Laboriosi remiges Ulyssey.
At rabidae tigres absunt 64. Ut inquinavil, &c.] Ex quo Jupiter
aureum saeculum mutavit in deterius, scilicet
Wee rapit immensos orbes per humum, neque aereum ac deinde ferreum. Ovid. Meta
tanto morphos. i. cap. 3. &c.
squameus in spiram tractuse colligit anguis. 66. Vate me.] Non temere, sed numinum
 EPODON LIBER. Od. 11.
ODE XVII. AD CANIDIAM.

Peniam ab ed petit ironicé: et hoc gravius illam accusat.

JAM jam efficaci do manus scientiae; [487], Jam cedo potenti scien
tiar; veniam peto, etoro per
Supplex et oro regna per Proserpine, regma Proserpinae, et per
Per et Dianae non movemda numina, numen Diana: minimè la
Per atque libros carminum valentium cessendum, et per codices
incantationum vim haben
efixa coelo devocare sidera, - tium deducendi in terram
Canidia, parce vocibus tandem sacris, [488]...strº coelo abstracta, O,
Citumque retrô solve, solve turbinem. Canidia, tandem abstine
verbis execrantibus, quam
Movit nepotem Telephus Nereium, primum converte retror
In quem superbus ordinárat agmina sum, converte rhombum.
Telephus exoravit nepotem
Mysorum, et in quem tela acuta torserat. 10 Nerei, contra quem Myso
rum exercitum superbus instruxerat, et sagittas acutas vibrarat.
.A.N.YOTATIO.NES.

instinctu, sic vobissuadeo ego Phoebi et Mu ed ante scripsit diligentissimº, &c. De

sarum sacerdos ac mystes. mocritus illustrarit. Est et alia magices
Ode XVII.-Carmen monocolon ex Iambi factio à Mose, et Jamne, &c. Hic unus &
cis versibus senariis. magis Pharaonis.
1. Jam jam ºfficaci, &c.] Laserat Canidi 5. Carlo derocare sidera.] Wide Epod. 5.
am Horatius, aclaceraverat Iambis, qui qui 6. Parce rocibus sacris.) Desine uti in me
dem ad nos usque mon pervenerunt. Hoc ve incantationibus. Jam enim me victum ſa
rocarmine dum fingit seillam exorare, acer teor.
bius vellicatet insectatur. Non est palinodia, 7. Retro solre, solve turbinem.] Legunt alii,
ul scripsére; sed simulata recantatio, in quá tolve... Sensus est; in contrariam partem
apparent opprobria manifesta. Scaliger Hy verte rhombum magicum, ut mens mea te
percritic. Porrö si vis, lector, hoc carmen impulsa, jam solvatur ac libera fiat. Is turbo
seu Epod. ult. intelligere, evolve prius attente seu trochus aeneus, ferreus, ligneusve erat.
Epod. 5. ac deinde Sat. 8. lib. i. cum anno Illum ad arbitrium agitabant mari, rati a se
tationibus; tum demum non sine voluptate pariter hominis cujuslibet animum flecti guo
hanc Oden capies. cumque vellent. Sic apud Theocrit. Idyl. ii.
Efficaci do manus scientiae..] Efficaciam ag Phamaceutria, ut acneus isle rhombus, inquit,
nosco scientiae magicae, cujus vanitatem ante roleitur, ope Veneris, ita ille rir ad nostras
deriseram. Wide Plim. lib. xxx. cap. 1. alibi; fores vertatur. Martial. lib. ix. Epigr. 30.
Fraudulentissima haec artium in toto terrarum
orbe plurimum valuit sola tres artes Quat nunc Thessalito Lunam deducert
rhombo,
alias imperiosissimas humana, mentis com Qua sciet? &c.
plera-Nala primum & medicinae specie
salutari blandissimis promissis vires re Meminit, et Lucretius.
ligionis addidit, atque admiscuit artes Mathe
maticas; memine non avido futura de se sci Trazerunt torti magicó vertigine fili.
endi eague de cºlo peti credente. Ita possessis Et Propertius, iii. 6. 26.
hominum sensibus triplici vinculo, in tantum
adolevit, ut hodieque etiam in magnú parte . Stamined rhombi ducitur ille rotá
gentium praevaleat et in Oriente regum regibus 8. Morit nepotem, &c.] Exemplis ostendit
imperet, &c. Wide Coel. Rhodig. lib. ix. 2.23. pervicacissimos exorari à supplicantibus, ...
2. Regna per Proserpina..] Per Deas tibi JNepoten Neretum.] Achillem filium Theti
maxime venerandas; per Proserpinam Infe dis filiac Nerei.
rorum Deam; Dianam seu Lunam veneficiis Telephus.J Rex ille Mysorum Græcos ad
praesidentem. expeditionem Trojanam euntes prohibere vo:
3. Diana: non morenda niimina.] Illa quip Juit a ditu ac transitu regmi sui. Itaque ad
pe iracunda, ut est in epist. ad Pisones et ad arma et manus ventum est. Ab Achille yerb
se ulciscendam parata, patet exemplis Orio graviter vulneratus medelam non inveniebat;
nis, Actaeonis, Niobes ejusque filiorum, lib. i. donec oraculum consuluit ; responsumdue tu
Ode 12, et 21. lib. iii. Ode 22. Item supra lit, inde petendum remedium, unde vulnus
Epod. 5. huc pertinet quod lunatici vocantur, accepcrat. Ergo ad Achillem sº contulit, et
quos illa percusserit, dementesque fecerit. abeosanatus est scu hastar cuspidis limatură,
4. Libros carminum, &c.] Libros continen seu herba quadam ab Achille, inventº. . Plin.
tes disciplinam magicam. Plin. loco modó lib. xxv, cap. 5. Iurenit ºlchilles discipulus
cit, orta sine dubio in Perside à Zoroastre ut Chironis, qué herbd vulneribus mederclur,
ther auctores convenit. Hermippus de qual ob id'Achilleos vocatur. H4c sanasse
20 -

º
290 Q. HORATII FLACCI
Trojanº matrone sepelle-Unxère matres Ilia addictum ſeris
runt Hectorem bellicosum Alitibus atque canibus homicidam Hectorem,
ſeris volucribus et canibus
dammatum postguam, rex Postguam, relictis moenibus, rex procidit
urbe discedens advolvit se (Heu!) pervicacis ad pedes Achillei.
pedibus Achillis, eheu in etosa duris exuére ellibus [489]
exorabilis. Remiges Ulys
sis laboribus exerciti seto- Laboriosi remigeslyssei, 16
sos artus exuerintdurispel-Volente Circe, membra: tunc mens et sonus
*...*.*. Relatus, atque notus in vultus honor.
ac tum restituta sunt ratio,
ºrm, eſprintinus facicide. Dedi satis superque poenarum tibi,
cor. Abunde et plusculum Amata nautis multum et institoribus. 20
à te sum punitus, 6 dilecta
valdé nautis et negotiatori Fugit juventas, et verecundus color
bu. Enjuveniabit vi. Reliquit ossa pelle amicta luridã.
goºst color pºpulº". Tuis capillus albus est odoribus,
seruit ossa coöperta cute
tabida. 3. Nullum a labore me reclinat otium :
pharmaca cani sunt factis Urget diem nox, et dies noctem : neque est 25
*.*.*.*.*
poemis. Nox premit diem, Levare tenta spiritu praecordia.
jnººnjudiº. Ergo negatum vincor ut credam miser,
recreare precordia respira-Sabella pectus increpare carmina,
tione impedita. Itaquemi
ser cogor credere quod ne Caputºue Marsä dissilire maeniã.
garam, nempe Sabellis in- Quid amplius vis PO, mare, et terra! arded [490]
cantationibu; mentem di-Quantum neque atro delibutus Hercules
moveri, et Marsorum car
31
minibus caput disrumpi. Nessi cruore, nec Sicana ſervida
Quid ultra petis 2 O, mare, ac terra! flagro plusquam Hercules inunctus putrido Nessi san
guine, et plusquam Siculus ignis
.A.N.YOTATIONES.

Telephum dicitur...Aliis primium aeruginem in Dits etiam ascripta, ex Plin. lib. xxv. cap. 2.
venisse, utilissimum emplastris, ideoque pin 20. Amata nautis, &c.] Adeoque vile scor
gitur ez cuspide, decutiens eam gladio in vul tum, sordidis hominibus expositum, et obviis
nera Telephi. Alii utroque usum medicamento quibuscumque.
volunt. 21. Fugit juventas, &c.] En per tuas vex
11. Unrére matres Ilia, &c.] Alii legunt, ationes amisi juvenile robur ac decus.
luzere; eodem prope sensu ; id est, quamvis Verecundus color.] Ingenuis proprius rubor
interfectum Hectorem canibus et accipitribus verecundia index. Cato dicebat, placere sibn
dare insepultum Achilles statuisset; Priamo juvenes, qui moniti erubescerent, non qui pal
tamen supplicanti indulsit, concessitaue illius lescerent. Scaliger hallucinatur turpiter, ita
cadaver, quod quidem matronae Trojanae ex scribens: ruborem juvenilem in renefică mi
more unxerunt, sepelièrunt, luxerunt ac su nus prudenter appellat verecundum. Imo de
premis honoribus decoraverumt. seipso loquitur Horatius, nequaquam de Ca
12. Homicidam Hectorem.] Qui multos ho nidia, ut probat contextus.
mines in bello occiderat. Epithet. Homer. 23. Tuis capillus, &c.] Ante tempus senex
'avdeopóvºrnº. Iliad. factus sum per tua veneficia.
13. Postguam, relictis manibus, rer proci 28. Sabella pectus, &c.] Sabellisive Sam
dit, &c.] Cum degressus Trojã Priamus ad nites artis. magicae et incantationum periti.
Achillem supplex cum magnis muneribus ac Plin. lib. iii. cap. 12. Samnitium, quos Sabel
cessit, impetravitaue ab ed, ut filii sui Hecto los dirére.
ris condonaret sibi cadaver terræ mandandum. 29. Marsá na-niā.] De Marsis veneficiorum
Wide lib. i. Od. 10. v. 14. ibique Annot. magistris dixi in Epod. 5. De narnid, lib. ii.
15. Setosa duris, &c.] Ulyssis comites in Od. 1. in fine. Hic vero naeniam usurpat
tº. transformārat Circe per veneficia: at Horat. pro incantatione.
lyssis precibus exorata in pristinam formam, 31. Delibutus Hercules Nessi cruore.] Wide
illos restituit. Itaque exuerunt pelles setosas, Epod. 3. sub finem, ibique Annot.
ac resumpserunt humanum statum, vultum, 32. Sicana ferridd Furens in. Etná flamma.]
sermonem, rationis usum: Homer. Odyss. x. Quidam legunt virens, aliique Urens. De JEind
Virg. Eclog. viii. et AEn. iii. Ovid. Metam. Sicilia monte, monte Gibel; ejusque incendiis
xiv. S. Chrysost. ait maleficam Circen ila bru same prodigiosis: Just. lib. iv. Gell. lib. xvii.
‘is voluptatibusinescasse Ulyssis comites, ut si cap. 10. Virgil. Georg. i. 472. Aºn. iii. 555.
Juissent porci. Wide lib. i. Epist. 2. v. 23. ibi 570. et alibi. Lucret. lib. vi. fuse. Plin. Ib. ii.
que Annot. cap. 103. JEtna in tantum flagrat, ut ad quin
17. Circe.] Hiec filia Solis ac Perses Nym quagena et centena millia passuum arenas
plate veneficiis inclyta, herbarum peritissima, tructet et flammarum globos.
 EpodoN LIBER. od 18. 291

Furens in AEtná flamma. Tu, donec cinis in ardente AEtnā sacviens.

Injuriosis aridus ventis ferar, Ergone tu fervebis officina
Cales venenis officina Colchicis. ; venenorum Colchicorum,
35 ºn. ego, x sicca
-: favilla,> ab
Quae finis?’ aut quod me manet stipendium ? ripiar ventis injuriam faci
entibus : Quis terminus?
Effare: jussas cum fide poenas luam, vel qua mulcta expectat
Paratus expiare, seu poposceris me denique? Loquere; fide
Centum juvencos, sive mendaci lyrā liter exolvam poenas quas
Voles sonari. Tu pudica, tu proba 40 cºnque imperaveris; expe
Perambulabis astra sidus aureum. ditus ad satisfaciendum,
sive petieris centum juven.
Infamis Helenae Castor offensus vice, cos, seu volueris mendaci
lyra à me decantari. Tu
Fraterque magni Castoris, victi prece, casta, tu bona inter sidera
Adempta vati reddidère lumina. fulgebis astrum insigne.
Et tu (potes nam) solve me dementiá, [491] Castor et magni Castoris
frater ob Helenae infamià
O, nec paternis obsoleta sordibus, notatae contumeliam irati,
Nec in sepulchris pauperum prudens anus ademerant Poetae visum,
quem ei restituerunt exorati
Novendiales dissipare pulveres. precibus. Tu quoque (nam
Tibi hospitale pectus, et purae manus; potes) insaniam depelle à
Tuusque venter partumeius; et tuo 50 me. O, nec turpis es igno
bilitate majorum; nec vetu
Cruore rubros obstetrix pannoslavit, la sciens dispergere cineres
Utcunque fortis exsilis puerpera. [492] novendiales in sepulchris
pauperum. Tibi corbenignum; et manus innoxiaº; uterusque tuus partui aptus; atque obste
trix lavit pannos tuo sanguine rubros, quoties exurgis puerpera minimè debilis.

ODE XVIII. CANIDIAE RESPONSIO.

Quorsum vota facis ad
QUID obseratis auribus fundis preces? [492] aures clausas 2
.A.Y.N'OTATIO.N.E.S.

33-7'u, donec cinis, &c.] Donec ego in Illivero pauperum cineres eruebant ac dissipa
cinerein redactus fuero, non desines me in bant sua veneficia peracturi.
cendere, et Colchicis ignibus me urere. 48. Novemdiales.] Sepulturae jam datos.
35. Cales renenis officina Colchicis.] Paran Servius ad Virg. Aºn. v. 64. Apud majores
dis venenis ferves, ut Medea illa quondam in inquit, ubicunque aliquis ertinctus fuisset, ad
signis in Colchide venefica. Wide lib. ii. Od. domum suam referehatur; ibique septem crat
13. et supra Epod. 3. et 5. diebus: octavo die incendebatur; nono sepelie
36. Quod me manet stipendium?] Quid tan batur. Unde Horatius. .
dem persolvendum est a me tibi, ac placandum Novemdiales dissipare pulveres.
tuum animum? profecto solvam. Wide lib. i. Sat. 8.
39. Centum juvencos.] Hecatomben, non 49. Pura manus.] Quae memini vim aut me.
secus ac Proserpinae vel Plutoni. lib. ii. Od. cem intulerint. Wide contraria his omnia,
14. v. 7. tum in Epod. 5. tum in Sat. 8. lib. i.
Sive mendaci lyrd, &c.] Sive jubeas ut men 50. Partumeius.] Faecundus; vel proprié,
tiens te laudem quasi probam, pudicam, in pariens quasi meiat sine labore aut doloribus
noxiam, benigmam, &c. Vox ad ludibrium, per quam exprobat Cani
42. Infamis Helena, &c.] Stesichorus Poeta diae fictos partus, unde et puerperam mox vocat
(de quo lib. iv. Od.9. v. 16.) maledicis versibus fortem, id est, minime debilitatam. Quamo
ignominiam inusserat Helenae, eamque in brem very foetus a se editos mentirentur vene
famem exhibuerat. At Castor et Pollux He ficae, dixi in Epod. 5. nimirum alienos infantes
lenae fratres (de quibus lib. i. Od. 3. v. 2.) eam surreptos alebant, quibus ad sua veneficia ute
ulti, injurioso vati oculos ademerant. Visum rentur crudeliter enectis. Valeant qui legunt
tamen ei reddiderunt veniam postulanti, et Pactumeius, et comminiscuntur Canidiae filium
palinodiam seu carmen alterum ad Helenae hunc fuisse ita nominatum, vel quasi ex pacto
laudem canenti. datum. Commentum, inquam, id habetur.
46. Paternis obsoleta sordibus.] Sive ex adul Sed Bentl. aliter censet.
terio, nata,sive evilietignobilistirpe propagata. Tuo Cruore rubros.] Quasi revera peper
47. In sepulchris pauperum, &c.] Divitum eris. Ironiam salsissimam singulae voces olent.
sepulchris custodes adhibebantur adversus Ode XVIII-Metrum idem quod Epod. An
magos et veneficos. Virg. AEneid. xi. 200. teced.
Semustaque servant 1. Quid obseratis.] Canidiam respondentern
Busta. sibi Horatius facit, novo ludibrio.
 292 Q. HORATII FLACCI
Mare hyemale tumidis fluc-Non saxa nudis surdiora navitis
*...*.*.*.*.*.
los surdiores erga nautas
Neptunus alto tundit hybernus salo.
nudos. Scilicet impune tu Inultus uttu riseris Cotyttia
deriseris Cotyttia mysteria Vulgata, sacrum liberi Cupidinis? 5
revelata, amori libero con-Et Esquilini pontifex venefici
secrata? Ettanquam pon
tº Esquilini in anºment. Impunè ut urbem nomine impléris meo? [493]
impleveris civitatem meo Quid proderit ditässe Pelignas anus,
...'...
cºupletasse vetulas Peligmas, Velociusve miscuisse toxicum,
autviolentius venenum pa Si tardiora fata te votis manent? 10
asse, si tibi mors ºcciº
lentior, quâm cupis .1t
Ingrata misero vita ducenda est in hoc,
qui vita misera infortunato Novis ut usque suppetas doloribus.
protrahenda est tibi ad hoc Optat quietem Pelopis infidus pater, º

*...
aerumnas perpetiare. ".Tan Egens benignae Tantalus semper dapis;
talus Pelopis infidelis pater semper carens expetito cibo, requiem desiderat:
.A.N.N.O.T.A.TIO.NES.

2. Non sara nudis, &c.] Saxa non surdiora statuunt, quacunque sunt sacrorum non scripts
sunt clamoribus maufragorum ac nautarum, atque incognita . . . Sacerdotes etiam omnes
rebus omnibus jam perditis, egentium, quando recensent, eorumque famulos ac ministros, qui
hyemalibus ventis ac tempestatibus subverti bus utuntur ad sacra, observant; ne quis pecret
tur mare, et scopulos fluctibus tundit. Sicut, in sacris legibus—Et si quos animadvertunt
inquam, naufragi opem frustrå tunc à rupibus peccantes mulctant, ad unum negotium
implorant, sic tu a me modó. respicientes. Hinc Plaut. Rud. v. 3.21.
JYudis.] Scaliger nudos in hyeme nautas ab
Horatio poni, reprehendit; sed perperam." Libet jurare; tun' meo Pontifer perjurio
es?
Quippe denudatos bonis omnibus in naufragio,
et vitam duntaxat incolumem petentes recte 7. Impune uturbem nomine impléris meo?]
Poeta exhibit. Postguam ego te participem feciveneficiorum,
3. Salo.] Xaxwelv, agitare, item, fluitare, et sacrorum in Esquiliis a me peractorum pa
waxes, agitalio, mare, &c. tiarut ea derideas, divulges, megue plebis fa
4. Tu riseris Cotylia Vulgata.] Pleraeque bulam et ludibrium facias? Absit: impune
membranae habent Cocytia, id est, infernalia haud feres: dabis poenas. -
à Cocyto inferorum fluvio, quâ voce veneficia 8, Quid proderit ditässe Peligmas" anus.]
bellè significantur. Quod vero additur sacrum, Hoc alii referunt ad Horatium, alii ad Cani.
liberi Cupidinis, movit Angelum Politianum, diam. Prior erit sensus, ut Canidia dicat Ho
ut corruptum hunc locum putaret, adeoque ratio: Nihil tibi proderunt aliarum venefica
restituendum; primusque legendum censuerit, rum incantamenta, quibus te adversus mea
Cotyttia, id est, flagitosa sacra, promiscua tueri voluisti conductis pretio Pelignis mulieri
libidine turpia, Bacchi Orgiis similia, quae a bus. Posteriori sensu, ipsa Canidia de se ait.
veneficiis celebrabantur. Cotytto Dea spur Ergone frustrà in opem vocarim Pelignas
citiae et impudentiae ab Atheniensibus, Corin anus, quibus mercedem erogavi 2 vel, quid
thiis, Thracibus, aliisque colebatur nocturnis proderit mihi Pelignas docuisse artem mean,
sacris omni libidinum genere infamibus, me qua ditantur passim ; siego ipsa non praesto
mimit Juvenalis Sat. ii. 92. quod in te molior
5. Vulgata.] A te cum ludibrio divulgata: Pelignas.) Peligni populi Marsis et Sam
vel quae ego piè tibi patefcci, tu impie deri mitibus vicini, ac perinde veneficiorum periti.
sisti: nempe Epod. 5. et Sat. 8. lib. i. 9. Velociusre miscuisse toricum.] Hoc pa
6. Et Esquilini pontifer renefici, &c.] Quasi riter alia et alià ratione potest aceipi. Wel
summus arbiter, sacerdos, ac censor, jus ha Canidia dicit Horatio: Frustrà est, quod ve
bens, cognoscendi et judicandi de rebus omni nenum tibi miscui velocius, ad fugienda, per
bus ad religionem pertinentibus, adeoque de mortem citam, quae tibi mala et tormenta in
sacris illis ac veneficiis, quae fiunt à me extra fero: nam vives, et vives ad acrummas quas
portam Esquilinam, vel in Esquiliis, de quibus libet exantlandas, ita me volente. Vel ipsa
Epod. 5. in fine. ait, Quid prodest mihi praesentissimum ve
Esquilini.] Quia sepulchretum illic erat, nemum parare posse cum libet, si tu vivis P
hinc locus crat ad veneficia idoneus, mimirim Atqui placet ut vivas, ut longius ac diutius
ossibus vel cineribus mortuorum legendi, vel discruciem.
evocandis animabus, &c. Wid. supra carm. ad 13. Pelopis infidus pater.] Tantalus in Deos
finem. - -

perfidus, quorum nempe arcana impie revela

Pontifer.] Ex Dionys. Halicarm. lib. ii. vit. Alii legunt, infidi. Pelops enim adver
Pontifices sunt rerum marimarum domini. sus Oenomaum, deinde Myrtilum infidelis ex
Etenim dijudicant sacras omnes causas; priva titit. Wide lib. i. Od. 28. v. 7. lib. ii. Od. 13. v.
*Tue ct magistralibus et ministris Deorum 37. et 18. v. 37 et postca lib. i. Sat.1. v. 68.
 EPODON LIBER. Od. 18. 293

Optat Prometheus obligatus aliti; 15 poscit etiam Prometheus

Optat supremo collocare Sisyphus vulturi addictus. Sisyphus
pariter cupit reponere lapi
In monte saxum : sed vetant leges Jovis. dem in montis vertice. At
Woles modó altis desilire turribus, [494] non sinitedictum Jovis. Sic
Modò ense pectus Norico recludere; et tu cupies jam te dare
praecipitem e celsis turri
Frustraque vincula gutturi innectes tuo, 20 bus; jam pectus conſodere
Fastidiosâ tristis aegrimonià. gladio Norico : quin etian
acgritudine tadiosa mastus
Vectabor humeris tunc ego inimicis eques; collum tuum inseres laqueo,
Meaeque terra cedet insolentiae. sed frustra. Ego rero tum
An quae movere cereas imagines, infensis humeris inequitabo;
Utipse nåsti curiosus, et polo 25 orbisque vincetur audacia
mea. Numquid enimrero ego
Deripere Lunam vocibus possum meis, quae valeo commovere cere
Possum crematos excitare mortuos, as effigies, quemadmodum
ipse curiosus observasti;
Desiderique temperare pocula; quacque meis incantationi
Plorem artis in te nil valentis exitum : bus devoco Lunam e coelo;
et combustis cadaveribus
vitam reddere valeo, atque amatorias potiones conficere; nimirum defleam vanum exitum
artis adversum te inefficacis 2

* - .ANNOTATIONES.

15. Prometheus.] De eolib. i. Od. 3. v. 27. Polo Deripere Lunam.] Wide Epod. 5. v.
et 16. v. 13. lib. ii. Od. 13. v. 37. &c. 46. ibique Annot.
16. Sisyphus.] Hunc mortalium astutissi 27. Crematos erritare mortuos.] Redacta
mum vocat Homerus. Theognis, Si quis plura etiam in cineres cadavera suscitare, animas
norit quêm Sisyphus. Cic. Tusc. i. Tentarem evocare ab inferis, &c. Virg. Eclog. viii. 98.
Siryphi ntiam. Est et Proverb. Sisyphi Sepe animas imis excire sepulchris.
artes. e eo jam lib. ii. Od. 14. v. 20. Tibull. i. 2.47.
tat collocare. In monte sarum.] Cic. Tusc.
lib. i. cap. 18. Mento summam aquam attin Haec cantu finditgue solum, manesque sepul
chris
gens siti enectus Tantalus . . . Sisyphus rer
* sarum sudans nitendo, neque proficit Elicit, et tepido derocat ossa rogo.
hilum.
Lib. 1. Sam. cap. xxviii. mulier Pythonem ha
17. Sed retant leges Joris.] Ergo quietem bens suscitat animam Samuelis, jubente Saule
Sºtatam, vetante Jove, minime nanciscentur rege. Wide Sat. 8. lib. i.
illi quamvis callidissimi, Tantalus, Prome 28. Desiderique temperare pocula.] Ad
theus, Sisyphus; ita, me obstante, mec tu, qui philtrum Hippomanes adhibebatur; contra
*usus es mea sacra deridere, tuamgue super ad odii poculum, fel diversorum animalium.
biam venditare.
Origen. lib vii. contra Celsum. Daemones in
18. Voles modø.] Saepius mortem quaeras rocant ad philtrum rel misetra, .
nec invenies, quandiu vetabo, inquit Canidia. 29. Plorem artis in le nil ralentis eritum?
19. Norico.] E ferro exquisito de Noricis Tueturhanc lectionem Theod. Marcilius. Wi
ſodinis, lib. i. Od. 16. v. 9. hil habentis izur, Attice valere et posse signi.
22. Vectabor humeris, &c.] Tibi insultabo, ficat, inquit." Joan, cap. xxv. iv. ºol ºvk izu
tº subactum et calcatum premam. &vóły, in me non habet quidquam,
23. Measque terra cedet insolentia..] Insolen Alii legunt, nil agentis; alii valentis; alii
tem mean potestatem universi verebuntur. vero plorem artis (supple, causa, inquiunt)
24. Movere cereas imagines.] EW arte ma nullum habentis exituin; vel, nil habentis cº
gich. Denis jam dixi in Epod. 5, at plura di itās; afferuntgue illud Virgilii, AEn. xi. 126.
cam ad Sat. 8. lib. i. Wide ibi Annot.
Justilia, ne prius mirer, belli ne laborum *
*5. Utipse ndsti curiosus.] Quippe adfuisti, Et ibidem, v. 280.
ºne admisi ad nostra mysteria. Epod. 5. lactorve malorum
Sat.8.lib. i. Ubi certè intelligitur irºza, causd.
 Q. HORATII FLACCI

C A R M E N SAE C U L A. R. E.

Pro Imperii Romani Incolumitate.

O, Apollo, et Diana silva- PHOEBE, silvarumque potens Diana,
rum domina, illustre coeli [495]
ornamentum;0, semperho. Lucidum coeli decus, 6 colendi
norandi,
.4 NºN’OTATIO.NES.

Carmen sarculare.] Ex Jul. Scalig. lib. centum annos, alii post centum ac decem.
Poet. 6. Horatii Carmen sarculare doctum, Constat anticipatum aliquando tempus. Cor
plenum, tersum, laboratum, felir. Anno ab nel. Tacit. Annal. xi. 11. Iisdem Consulibus
urbe condità 736, quintos Augustus sacculares ludi saeculares octingentesimo post Roman
ludos celebraturus, Carmen hocce in is ex conditam anno, quarto et seragesimo quam
more canendum, ab Horatio scribi jussit. Ho .Augustus ediderat, spectati sunt Domi
ratius huic operam sedulo impendit, imo tam tianus quoque edidit ludos sacculares; iisque
feliciter, vel suo ipsius judicio, ut et sibi ap intentius affui sacerdolio Quindecimvirali prae
plaudere, et choros nobiles illud decantaturos dilus, actum Praetor. , Quod non jactantiá re
ad exeguendum diligenter sacrum mumus an fero; sed quia collegio Qindecimvirim anti
tea exhortari non veritus sit. Duplici Ode quitus ea cura, et magistratus potissimum exe
haec praestat, nimirüm vigesima primâ libri quebantur officia ceremoniarum. Sueton.
primi et sextá libri quarti; quam vulgus Claud. cap. xxi. . Fecit et sacculares ludos
utramgue sacculare Carmen nihilomimus huc quasi anticipatos ab Augusto, nec legitimo
usque nuncupavit, sed perperam. Nam in tempori reservatos: quamvis ipse in historiis
priori monet duntaxat pueros ac virgines, ut suis produ!, intermissos eos.tugustum multà
rite canant Apollinis ac Dianae laudes: in pos post, diligentissimº annorum ratione subducta,
teriori vero de se ipso et magnifice quidem lo in ordinem redegisse: Quare vor praconis ir
quitur Poeta. Quae plane esse contra ratio risa est, (observa, lector, ritum solemnem)
mem hymni, in quo laudari tantum Deos at invitantis more solemni ad ludos quos nec spec
que invocari decet, nemo negaverit. tàsset quisquam, nec spectalurus esset; cum
Porro qua ad ludos seculares attinent, pau superessent adhuc qui spectaverant, et quidam
cula saltem hic ascribere non pigebit. Hi histrionum producti olim, tunc quoque pro
centesimo decimo quoque anno peragi sole duceremtur. Idem Domitian. cap. iv. #.
bant, in campo Martio, per tres dies conti et ludos sacculares computató ratione tempo
nuos atque noctes. Primo quidem Princeps rum ab anno, non quo Claudius proxime, sed
civitatis in Capitolium ascendebat cum quin quo olim Augustus edideral. Wide Dion. lib.
decim viris istarum ceremoniarum procura liv. Censorin. cap. 5. de die natali. Wal.
toribus, ibique sacra fiebant. Tum in Thea Maxim. lib. ii. cap. 4. Alex. ab Alex. Jib. vi.
tris omnibus edebantur ludi. Deinde Junoni cap. 19. prie cacteris autem Onuph. Panvin.
supplicabant matronae. Postremo in aede nec nom Sibyl. carm. ab Opsopoeeo edita.
Palatinâ ter novem pueri nobilissimi, toti Zosim. liº ii. Histor. ubi sic etiam scribit:
demaue virgines Patricia, in ternos utrinque Eodem *i. ad tempus neglecto, cum rur
choros divisi, Graeca Latinâque voce Apollini sus adversi casus accidissent, #. ..?ugustus
Dianaeque hymnum decantabant, quem vo ludos remoravit, factos anted, L. Censorino et
cărunt sacculare Carmen, in quo mala quæ .Manlio Publio Coss.
que deprecari, bona deposcere, moris erat. 1. Pha-be, silvarumque potens Diana.] Dii
Quae quidem omnia si observarentur, incolu quidem omnes in ludis saccularibus coli debe
mitatem Imperio, et prosperitatem aeternam bant; praecipue vero invocabantur isti tan
Sibylla suis carminibus spoponderat. Qua quam 'axt{ixaxoi et averruncimalorum; tum
Propter curandorum istorum causa Duumviri quod annum Sol, menses Luna, regat. Tes.
Primum a Tarquinio Superbo, posteå Decem tatur Zosim. cit, ibidemque numina sacris
viri, denique Sylla Dictatore Quindecim viri illis solemnibus placanda recensentur, Jupi
creati sunt. Ludos steculares institutos A ter, Juno, Latona, Apollo, Diana, Parcae,
Numa Pompilio alii scribunt, alii a Valerio Ceres, Pluto, Proserpina.
Poplicolá, alii verius longe post exactos reges. 2. Lucidum cali decus.] Apollinem pariter et
Neque scriptores consentiunt de tempore quo Dianam, seu Solem ac Lunamita compellat.
•elebrati fuerunt. Sunt enim qui velint post Colendi Semper et culti.] Hi quippe ab
 CARMEN SECULARE. 295

Semper et culti, date quae precamur et honorati, concedite quae

Tempore sacro: rogamus diebus solemnibus
Quo Sibyllini monuère versus intis: in quibus carmina Si
[*] bylle jubent puellas eximi.
Virgines lectas puerosque castos 6 as et pueros castos hym
[497] nunn decantare numinibus,
Dis, quibus septem placuere colles, a quibus proteguntur sep:
Dicere carmen. tem colles. Solomnia con
Alme Sol, curru nitido diem qui servans, quisplendido curru
Promis et celas, aliusque et idem lucem producis et aufers,
Nasceris; possis nihil urbe Romá diversusque et idem oriris,
utinam nihil queas aspicere
Wisere majus. excellentius civitate Roma
Rite maturos aperire partus - na. O, Ilithyia benigne
procurans tempestivos par
Lenis, Ilithyia, tuere matres: tus, seu Lucina seu Genita
Sive tu Lucina probas vocari, 5 lis amas nominari, defende
matres. O, Dea prolem
Seu Genitalis. Romanam
Diva, producas sobolem, patrumque
.ANNOTATIONES.

omni rvo Romanis religiosé culti, velut Ro tutelares, praesides, custodes urbis ac gentis
mani conditores Imperii. Unde postea Ro Romanæ ipsorum auspiciis conditae. Romam
ma ri restrum est opus, &c. in septem collibus aedificatam esse norunt
4. Tempore sacro.] Hisce diebus festis se omnes; sive ejus pomoerio colles septem con
cularibus, quibus sacra fiebat in omnibus fa timeri; nempe Aventinum, Esquilinum, Ca
nis, ac populus universus religioni intentus pitolinum, Coelium, Palatinum, Viminalem,
erat.
Quirinalem. -

5. Sybillini monuére versus, &c.] Ritus, ut 9. Alme Sol.] Apollo idem qui Sol, Macrob.
dixi.jam, secularium sacrorum Sibyllae car Saturnal lib. i. cap. 21. Hujus autem in haec
minibus praescriptus erat. Apud Zosim.cit. inferiora magna virtus scilicet calore producit,
itā canit illa. -

alit, ſovet, auget; lumine recreat, &c.

Curru nilido diem qui Promis, &c.] Qua
Mºrºzºa, Pawaii, ka? §v azaa añeta, drigis vehi sol circa terram poétis dicitur.
aturaev, 10. Aliusque et idem Nasceris.] Idem est sol
Maurºz8al rad's ravira Siou; why ‘agaya. hodie qui heri: hodiernus tamen dies alius est
ºrgart ab hesterno.
"Pºču, ºr ríºw raga evºgidor draster 14. Ilithyia.] Haec inter gencrationis prae
tºag, &c sides recensetur, imb eadem est qua Lucina,
Dea quae parientibus opitulatur, seu Diana,
De Sibyllis ac Sibyllinº versibus fuse disse. seu etiam Juno. Junonis filiam quidam faci
rui ad Juvenal. Sat. 3. imit. At prodière nu-. unt. Hom. Paus. Dionys. Halic. Plato. Coel.
per eruditissimae de his lucubrationes Petri Rhodig. lib. xxviii. cap. 24. ita scribit: Ilithyia,
Petiti Philosophiet Doctoris . Parisien sire Eiatiºvuz er Hyberboreis appulsa Delum
sis, Lipsiae edita Ann. 1686. in quiºus egregie Latona affuil parienti, teste Pausanid. Hinc
asserit unicam Sibyllam extitisse Erythraeam; rem divinam Iluthyia, obeunt Delii, a quibus
quae cum djutissimè vixerit, et per varias or didicerint cateri. Dictamnum herban juvare
bis regiones sit peregrinata, atque in singulis insigniter forcunditatem atque soronizy,
commorata et vaticinata, plurium Sibyllarum, atgue ob id corollas Ilithyia ºr dictamno
opinionem vulgo fecerit. conteri suetas, observatum. Ilithyia multis
6. Virgines ledas puerosque.] Bene vocat Luna credita est, eamque mitem ac lysi
lettas et eximias. Nam praeterquam quod zonon adesse parturientes precabantur. Haec
illidebebant esse in primis nobiles, etian ju ille. Ejus meminerunt Hesiod. Pindar. Nem.
bebantur esse patrimi omnes et matrimi, id Od. vii. init. et Theocr. xvii. 60. -

est, parentem utrumque habere viventem. 15. Lucina.] Sic dicta quod prodentibus
Quorsum verb: Quoniam Apollinis ac Dianae in lucem ſaveat infantulis.
laudibus rite canendis placandisque numini 16. Genitalis] Quod adjuvet ac promoveat
bus param idonei videbantur ii pueri, quo generationem. Et quemadmodum solis calore
rum parentibus Dii illi velut irati vitam ade foetus animatur, sic nutritur humore Lune ct
missent. Nimirüm ea veteribus insederat gignitur. Exhis intelligitur cura Poetà nostro
opinio, quotauot mortalium interirent, Apol dicatur maturos aperire partus Lenis. Vide
linis aut Diane telis perimi. Zosim.cit. Tit. lib. iii. Od. 22. etlib. iv. Od. 6. stroph. penult.
Liv. lib. xxxvii. &c. Wide et lib. i. Od. 21. Annot.
otlib. iv. Od: 6. -
17. Producas sobolem.] Romanam gentem
7. Dés, quibus septem placuere colles.] Dii adeoque potentiam auge, amplifica.
296 Q. HORATII FLACCI
multiplica, et promovese-Prosperes decreta superjugandis
- - [498)
matusconsulta de jungendis Foeminis, prolisque novae feraci
connubio mulieribus, et lege
maritali novae sobolis fer Lege marità: 20
tº circulus etiam cen. Certus undenos decies per amnos --

tum et decem annis evolu Orbis et cantus referatºlue ludos

tus reducat cantilenas ac
ludos celebres tribus diebus Ter die claro, totiesque grată
lucidis totidemgue noctibus Nocte frequentes.
jucundis.
ca, quae semel autem Par:
Vos statuta vere Vosque veraces cecinisse Parcae, 25
... ºri, Quod semel dictum est, stabilisque rerum
rerum, custodit, prospera Terminus servat, bona jam peractis
fata addite jam transactis. Jungite fata.
Terra frugibus forcunda et
grºin it cerer, coro. Fertilis frugum pecorisque Tellus
name spicis: Salubres aquae Spicea donet Cererem coroná : [49]
et aer Jovis alant foetus. 31
th. ..."...iii. Nutriant foºtus et aquae salubres,
clemens et benigne, Et Jovis aurae.
Condito mitis placidusque telo
.A.N.YOTATIO.NES.

18. Decreta super jugandis Farminis, &c.] à Jove dictum, fatum et sancitum est praeser
De connubiis rite contrahendis ad generandam tim de Imperii Romani attermitate. Virg. Im
prolem, supplendosque exercitus. Censorum perium sine fine dedi: quod quidem hactenus
jus et officium erat, coelibes ad matrimonium ordo rerun stabilis ac terminus serrat, consti
cogere. tuta: jam Romanorum potentiae et gloria no
20. Lege maritá.] Intellige non legem Pop vam semper adjungite. Welsi mavis general
param, quae mortuo jam pridem Horatio, et iter accipere: Parcae quae vere cecinistis id
post ludos istos seculares annis 25. lata est; quod semel dictum, quoddue immutabiline
sed Juliam maritalem seu de maritandis ordi cessitate fixum oportet servari, concessam
nibus, tumc temporis latam, quae conjugatis Romanis felicitatem perpetuam facite.
praemia, poenas autem adversus coelibes decer 30. Spiced donel Cererem coroná.] Hoc de
nebat; praeterea ingenuis quibuslibet (excep bitum et aptum munus pro acceptA frugum
tis tamen Senatoribus ac Senatorum ſiliis) ux abundantia, Tibull. lib. i. Eleg. 1. v. 15.
ores libertini generis ducere permittebat. Vide Flava Ceres tibi sit nostro de rure corona
Gell. lib. i. cap. 6. Cicer. de Legib. Zonar. Spicea
Dion. Cornel. Tacit. Annal. Suet. Octav. Etlib. ii. Eleg. 1. v. 5. -

21. Certus undenos, &c.] Precamur etiam —Spicis tempora cinge Ceres.
ut post evolutum rursus certum illud spatium 31. Nutriant fºus ct aquac salubres, El Jo
annorum centum ac decem, quod seculum ap ris aura...] Aérem 6 *uas pestilentes depreca:
pellatur, referantur et repraesententur iterum' tur; oratgue me tabida membris, Corrupto cal;
ac deinceps ludi istis similes, sempergue adeo tructu, miserandaque remit drboribusque su.
floreat urbs et Imperium Romanum. Alii le tisgue *;et lethifer annus; ut ait Virg.
gunt certus ut demos, accentenis duntaxat an AEmeid. iiº 138. Hor. lib. i. Od. 21. v. 13.
nis seculum definiumt. Quod tamen haud ita Hic bellum lacrymosum, hic miseram famem
probant eruditi, refraganturque Sibyllini ver Pestemque à populo et principe Gesare, in
sus, -

Persas atque Britannos

“Axx' ºréray ahzug 2: İzn xgåvar 'avºgºrouz, Vestra motus agel prece.
Zºnº, six Tºwy war?y Jiza ºxxov iſ ºwy, &c. * 32. Joris aura..] Hinc Virg. Eclog. iii. 60.
23. Ter die claro, totiesque nocte.] Termis Joris omniaplena. Macrob. in Somn. Scip. cap.
diebus actotidem noctibus agebantur ludisa xvii. Jupiter pro coeloponitur; et Juno pro
culares, ut ante jam annotavi. aere, Jovisque conjux; quia aer scilicet in:
25. Posque teraces cerinisse Parca..] Luci ferior, coelo est subjectus velut aeri superiori.
nae sive Ilithyia subjungit Parcas. His mimi Idem Saturnal. Jib. iii. cap. 4. Esse dulem
rum assidereillam scribit Pindar. Od. vii. Nem. medium aethera Jovem, Junonen veró imum
ante cit. Eixºisvia raged gº: Meiga, 849 &c. aêra, aiunt, &c. -

govºy waſ: "Hgar, 7 ºviruga rix way, &c. Ili 33. Condito mitis placidusque telo.] Contrº
thyia assidens Parcis prºfunde cogitantibus, exerto vel intorto metuendus ac terribilis, lib.
Julia Junonis genetrir liberorum, &c. ii. Od. 10, stroph. penult. Adde quod antean"
26. Stabilisque rerum Terminus serval.] notavi, ita veteribus superstitiose existimatum,
Quidam legunt, servet, sed vix contextus eam mortalium neminem interire, aut morte inac
ſeret lectionem. Alii, harrel, Nihil clarius tari, nisi Apollinis aut Dianae telis percussum.
nostrăillà lectione. Sensus est: O, Parcae qua, Wide Macrob.lib. i. Saturn. cap. 17. ubi Apol:
*raciter protulistis ac profertis id quod semel linis arcu et sagittis Solis radios significari,
 -

CARMEN SPECULARE. 297

Supplices audi pueros, Apollo: exaudi pueros supplicantes:

Siderum regima bicornis audi, 350, Luna bicornis, astrorum
princeps, exaudi virgines:
Luna, puellas: Si quidem Roma est ves
Roma si vestrum est opus, Iliaeque *
trum opus, et ad ripam Ita
Littus Etruscum tenuere turmae, licam felici navigatione ap
Jussa pars mutare lares et urbem, pulerunt catervae Trojana,
[500] homines jussi mutare domi
Sospite cursu: 40 cilia et civitatem quibus
pius ºncas viam tutam pa
Cui per ardentem sine fraude Trojam ravit inter incensain Tro
Castus AEneas, patriae superstes, jam illasis, ipseque post pa
Liberum munivit iter, daturus trian stans, ampliora dona
- Plura relictis. turus quan relicta fuerant.
O, Numina date bonain in
Di probos mores docilijuventae, 45 dolem juventuti flexibili,
Disenectuti placidae quietem, tranquillitatem senectuti,
populo denique Romano di
Romulae genti date remdue, prolem vitias, sobolem, gloriam in
Que et decus omne. tegram. Illustris vero pro
Quique vos bobus veneratur albis fºol!" Anchise et Veneris,
.A.N.YOTATIONES.

morbosque hinc vel sanitatem ab eo immitti Et postea; v. 254.

creditum olim, probe asseritur. Ibitis Italiam, portusque intrare licebit.
34. Audi pueros, Apollo, &c.] Apollinem, ut 39. Pars..] Proprie nam et Trojanorum alii
vides lector, pueri invocabant, puellae vero Antenore duce in Italiam devemerunt. Virg.
Dianam, in separatos hinc et illinc choros dis AEmeid. i. 246.
tributi, et sic jusserat Sibylla: 41. Cui per ardentem, &c.] Illi Trojanorum
. . . Xagic dº kºga, zºrov aural ºxoisy, parti a te, Apollo, jussa, novas quarrere duce
Kai xºrgis a widow agany six2x axxa yoyhaw AEnea sedes, is dux, te adjutore, tutum munirit
IIaytay £aºytay our 'aucuba an: iri ºran. iter, longum fugae laborem utipse jussus erat,
Seorsim veró puelle chorum ipsae habeant, minime deserens. Virg. Æneid. iii. 160.
E! seorsim puerorum masculus ordo, sed pa Per ardentem, &c.] Virg. Æneid, ii. 632.
rendum —flammam inter et hostes
Omnium virentium, quibus utrinque florens Erpedior; danu tela locum: flamma que rece
dunt.
adhuc genus extet.
35. Bicornis Luna.] Non temerarium hoc Sine fraude..] Impune, sine noxa et damno
epithetum, imo proprium maxime. Nam tem sui autsuorum. Wide lib. ii. Od. 19. v. 20.
pore novilumii agebantur ludi saeculares, et 43. Duturus Plura relictis.) Sic enim idem
carmen illud sacculare concinendum erat ad Apollinis oraculum promiserat per Deos Pe
bicornem lunam. mates, ibid. Almeid. iii. ante cit.
37. Roma si vestrum est opus, &c.] Idcirco Venturos tolleinus in astra nepotes;
Roma dicitur Apolliuis opus, quod AEneas Imperiumque urbi dubimus: tu menia mag
Apollinis oraculo obsecutus venit cum suis in rats

Italiam, ibique consedit. .Magna para—

38. Littus Etruscum.] Italicum, Tiberinum Est locus Hesperiam Grail cognomine di
littus. cunt :
39..Jussa pars mutare lares, &c.] Accepta Terra antiqua, potens armis atque ubere
ab Apolline mandata itemque beneficia non glebae.
sine grati ac religiosi animi testificatione apud Itaque AEneas eo responso fretus, Trojanis mi
ipsum numen referuntur. Virg. Æneid. iii. litibus spondet majora in Italia, quam quae in
88.sic AEneas Phoebo; Troade reliquerant ct aniserant.
—Quore ire jubes? ubi pomere sedes? 45. Di probos mores.] vide quam recta et
Phoebus autem sic AEnea respondet; v.94. justa petat. Quod autem Romanæ genti pre:
Dardanidae duri, qua, vos & stirpe parentum catur rem seu opes, memnit eas esse quas.
Prima tulit tellus, eaſlem ros ubere lacto nervum Reipublica: ; quod prolem, Imperii
Accipiet reduces : antiquam exquirile ma populique perennitatem exoptat ; quod decus,
trem. id exprimit, quod habet Cic. pro lege Manil.
Hic domus JEnea cunctis dominabitur oris, lib. vii. Romanos semper appetentes gloria, pre
El nati natorum, et quí nascentur abillis. ter cateras gentes atque aridos laudis extitisse.
Etv. 161. sic monent Penates Dii Apollinis res 49. Quique vos bobus reneratur albis.] Haec
ponsainterpretantes; peculiaria sunt ac sigillatim pro Caesare Augus
JMutandar sede to vota. Is mimirüm Anchisa Venerisque san
Surger—ag guis; mater enim Augusti neptis erat Julii
Corytum, terrasque require Caesaris sororis, Julius autem ab Iulo progna
Ausonias. tus orat; Iulus autem. Æneas filius; Æneas de
 -

298 Q. HORATII FLACCI

-

que nunc juvenciscandidis Clarus Anchisae Venerisque sanguis, 50

Yº...º.º. periº. Imperet, bellante prior, jacentem
hoste bellum inferente, mi
Lenis in hostem.
tis autem erga subjectum.
Jain terra marique Parthus Jam mari terrāque manus potentes
*...*.*.
que auctoritatem Romano Medus,
Albanasque timet secures:
in jjaj Jam Scythae responsa petunt, superbi 55
tant Scythae Indique paulo Nuper, et Indi.
ante ferociores. Jam Fi
des, et Pax, et Honor, atque Jam Fides, et Pax, et Honor, Pudorque
antiquus Pudor, et Virtus Priscus, et neglecta redire Virtus
contempta, ºnigarº, non Audet, apparetgue beata pleno
dubitat; et abundantia re
ferto cornu felix procedit. Copia Cornu. 60
Apollo validiniis et arcu Augur et fulgente decorus arcu
- - [502] :
Plººp. ". Phoebus, acceptusque novem Camoenis,
vemdue Musis amicus qui
arºdiº. Qui salutari levat arte fessos -

tantia corporis membra, si Corporis artus, -

Flºº. 65
tinas, in lustrum sequens Si Palatinas videt aequus arces,
... mºe.rºm mper". Remdue Romanam, Latiumque felix,
tem propagº imperium Alterum in lustrum, meliusque semper
Romanum, Italiam que
propºre." Proroget aevum.

.A.N.NOTATIO.NES.

nique Anchise ac Venere natus. Quanquam 58. Neglecta redire Virtus Audet, &c.] Sunt
et hoc referuut aliqui ad Populum Romanum enim quaedam tempora virtuti inimica, ut ait
ab AEneå propagatum. Cic, in Orat. Eò pertinet etiam quod Poeta.
Bobus albis.] Jovi mactari debebant tauri scribunt, invalescentibus vitiis Astream terras
albi ; pariter et Phoebo Dianaeque utpote luci reliquisse, et in coelum evolasse. At cum ad
dis muminibus, candidae victimae; Junoni ju meliorem se frugem homines recipiunt, tum
venca mitida; Terrae scrofa migra; Parcis fur dicitur redire virtus, atque rerum ubertatem
was agnac vel caprae. Ita enim jubebant Sibyl honorumque omnium copiam secum referre.
lina carmina, apud Zosim. Hist. lib. ii. jam cit. Ovid. Met. i. 129.
Asukoi Tavgºt 3: Aiº wagº. 3aº, 'a, {262, fugère pudor, rerumque, fidesque, &c.
'Huatu und” wi rvati, &c. Quod e Theognide expressum videtur, 3xiſ.
-

asy wirit, abiit fides, &c.

51. Bellante prior, jacentem Lenis in hos
tem.] Virg. Æneid. vi. 851.
Tu regere imperio populos, Romane, me
mento.
Parcere subjectis, et debellare superbos.
54. Medus.] Wide lib. iv. Od. 5. et 14. Dio.
61. Augur.] Vaticinandi facultatem à Jove
Apollo accepit.
Fulgente decorus arcu.] 'Ag? w8%re:G', apud
Homer. Virgil. A neid. xii. 393.
Ipse suas artes, sua munera lºtus Apollo,"
..lugurium citharanque dabat, celeresque
sagittas. -

lib. liv. Paul. Oros. lib. iv. cap. 21. Sueton.

62. Acceptusque movem Camaenis.) Utpote
Octav. cap. xxi. - - -

.Albanas timet secures.] Romanorum majo musicae, lyrae, carminumque Inventor ac Deus
res Albaº prius quam Roma regnarunt. Hinc 63. Qui salutari levat arte, &c.] Apud Ovid.
Met. i. 521. ita dese jactat Phoebus: -

.Albanas pro Romanas. Virg. A neid. i. 267.

..At puer Ascanius, cui nunc cognomen Iulo. Inventum medicina meum est, opiferque per
orben,
Regnumque absede Lavini Dicor, et herbarum subjecta potentia nobis.
Transferet, et longam multà ri muniet.'llbam. Wide et Macrob. lib. i. 17. ante cit.
Et antea : genus unde Latinum, 65. Palatinas arces.] In suo palatio aedem
.Albanique patres. Apollini sacraverat Augustus, cum bibliothe
Porrosecures, insignia Magistratum, propo că et porticu. Wide lib. i. 0d. 31. Porro in
testate ac majestate poni, notum etiam sciolis. hâc aede Palatinâ canebatur Saeculare Carmen
55. Scythae responsa petunt.] Augusti ac Ro tertio die ludorum, fit observat Zosim. antè cit.
manorum expetunt amicitiam, mandata leges. 67. Alterum in lustrum.] Wel accipe lustrum
Supra cit. lib. iv. Od. 5. et 14, modo cit. Flor. simpliciter prospatio quinque annorum, atqui
lib. iv. ult. &c. De Scythis, lib. i. Od. 19. lib. adeo synecdochicos, pro tempore sequenti;
ii. Od. 9. lib. iii. Od. 24. * vel signanter et praecipue pro altero saculo ;
56. Indi..] De his antea lib i. Od. 12, &c. nam ludis saccularibus fiebat insignis lustratio.
Oros. in fine lib. vi. - Zosim. cit.
 CARMEN SECULARE. 299

Quaeque Aventinum tenet Algidumque, Diana verb quae Aventino

Quindecim Diana preces virorum
Curet, et votis puerorum amicas
Applicet aures.
Haec Jovem sentire Deosque cunctos,
Spem bonam certamgue domum reporto,
Doctus et Phoebi chorus, et Dianae
- Dicere laudes.
0 monti praesidet, et Algido,
suscipiat vota quindecim
virum, atque propitias aures
- * praebeat juvenum precibus.
503 Ego chorus peritus canendi
[503] laudes Apollinis ac Diana,
domum refero bonam cer
75 tamgue fiduciam, in talia
consentire Jovem et Deos
universos.

.A.N.YOTATIONES.

69. Quaeque Aventinum tenet Algidumque.] ceremonias exegui, libros et carmina Sibylla
Dianae erant fana, fiebantoue sacra, in utroque rum tueri; et, quod facit ad rem praesentem,
isto monte. Aventinus unus erate septem ur ludorum strcularium curam gerere. Wide
bis collibus. Algidus ab assiduo frigore dic Alex. ab Alex. lib. iii. cap. 16.
tus, non procul Româ. 73. Harc Jovem sentire, &c.] His annuere,
70. Quindecim Diana preces virorum curet.] rata habere vota nostra. -

Quindecim viri sacerdotes erant, quorum jus,
potestas, et officium erat, Sibyllinos libros con
sulere de rebus gravioribus, ut calamitatibus
publicis; de iis responsa dare, placationes et
expiationes edicere, sacris faciendis pracesse,
75. Chorus.] Licete multis personis chorus
constet, unius tamen partis agit ac sustinet.
Epist. ad Pison. v. 193.
Actoris partes chorus officiumque virile
Defendat.
 APPENDIX
* AD NOSTRAS ANNOTATIONES

IN LIBROS ODARUM, SEU CARMINUM .

H O R A T II.

QUONIAM plerisque locis attulimus Julii Caesaris Scaligeri censuras,

et grave est a tanto viro notari; ne quis forte ob id vel quidquam detra
hendum arbitretur de summâ laude, quam per secula meruerunt Odae Ho
ratii, aut temere credat Scaligerum, velut quádam Zoili vesaniá percitum,
adversus Lyricorum Principem debacchatum esse; operae pretium dux
imus hic describere integram illustris Hypercritici sententiam, quânemini
dubium relinquatur quanti illas ipse aestimãrit. Sic habet Poét, lib. vi.
Est Horatius omnium Latinorum Graecorumque Poétarum elaboratissi
mus. Nam in Lyricis quem sonum, quos numeros, quam majestatem que
sivit, obtinuit, qua omnia clim in aliis neglevit operibus, omisit sine gloride
dispendio: quam puritatem, elegantiam, venustatem in utrisque appetit,
consecutus est. Et postea: Nunc ad politissima ejus carmina contemplan
da transeamus : in quibus considerandis major laudis et admirationis, quâm
castigationis apparatus erit.
Carminum igitur libri vel jucundá inventione, vel puritate sermonis, rel
figurarum tum movitate tum varietate, majores sunt omni non solim ritupe
ratione, sed etiam laude : neque solo dicendi genere humili, quemadmodum
scripsit Quintilianus, contenti; veräm etiam sublimi marimé commendandi.
Quid enim altius aut praeclarius illis 2
Post ignem athereà domo
Subductum, macies et mova febrium
Terris incubuit cohors:
Semotique prius tarda necessitas
Lethi corripuit gradum.
Item istis 2 Scribéris W., fortis, et hostium
Victor Maeonii carminis alite, &c.
Item 2 Quis Martem tunică tectum adamantiná
Digne scripserit, &c.
Item 2 Sub lacrymosa Trojae
Funera, ne virilis -

Cultus in caedem et Lycias proriperet catervas.

Item 3 Permitte Divis cactera, qui simul
Stravére ventos aequore ſervido
Depraeliantes; nec cupressi,
Nec veteres agitantur orni.
Haec et alia per portiunculas. At illa tota,
. Quem virum aut heroa lyrā, vel acri
Tibiásumes celebrare, Clio 2
Quem Deum, &c.
 APPENDIX. 301

Item oecima quarta, decima quinta, quarta et vicesima. Tricesima ver6

prima adeò assurgit, ut facilè probet judicium nostrum. Nec inferior tri
cesima quinta.
Porrò 2. Lib. prima Ode est altiloqua, sicut et quinta decima. Par
spiritus in undevicesima et in sequenti. -

Sed et 3. Lib. prima dicendi genere magnifico structa est, pariter et

secunda. Tertia verò gravissima. Quarta nec Pindaro cedit ac ne quinta
quidem. Quin serta quoque altissimè sonat. Haud paulò minor sexta de
cima. /1t vicesima nona incipit lenissimè: tum verò semper assurgit eò us
que, quo nemo aliorum pervenire possit. Ultimâ ejusdem libri miscuit etiam
fastum cum majestate.
Quarta Lib. iv. profectò aliarum nulli cedit magniloquentiâ. Quam
quæ sequitur, tametsi eò non aspirat, in eâdem tamen luce versatur ; sicut
et sexta, quæ simul nitore quodam venustatis perfusa est. Non altior et
severior: qualis et quarta decima : nec minor eam sequens. -

Quæ recensere coactus sum, ut virum maximum atque etiam dum ipsv
Pindaro in hisce conferendum, à calumniâ vindicarem. Nam et Pindaro
accuratior est, et sententiis crebrior, neque sibi, ut ille, indulgens : sed non
sine auditoris reverentiâ, audaae ad eam præstandam magnitudinem, quæ
neque illi oneri, et nobis miraculo sit. In eo nihil lacum est, nihil hiat :
omnia coherent, ita et unum tota illa esse videantur.
Cæteræ Cantiones partim in humili dicendi stylo, ut
Vitas himnuleo me similis*Chloë, &c.
Et Ne sit ancillæ tibi amor puderi : &c.
Aliæ in mediocri, ut illæ :
Maecenas atavis edite regibus : &c.
Et Otium Divos rogat in patenti, &c.
Omnes, inquam, tantæ sunt venustatis, ut mihi et aliis prudentioribus
omnem ademerint spem talium studiorum.
Inter alias verò, duas animadverti, quibus ne ambrosiam quidem aut nec
tar dulciora putem. /lltera est 3. Lib. iv. Quem tu Melpomene, &c.
.1ltera nona Lib. iii. Donec gratus eram tibi. ®uarum similes malim à
mc compositas, quam Pythionicarum multas Pindari et Nemeonicarum :
quarum similes malim composuisse, quam esse totius Tarraconensis rer.
.1t tametsi tam magnificè de Horatii Carminibus sentio : tamen dabunt
ingenuo nobilique püdori nostro veniam studiosi, sicubi etiam optavimus
pottora.
 VIRI CLARI ANDR. DACERII

PRÆFATIO
IN H O R A T II S A T IR A S

*.

roE oRIGINE ET PRodREssU sATiRÆ RoMANÆ, ET QUAS

MUtAtIONES SUBIERIT.

HORATII Satiras duobus Libris comprehensas, nunc Sermones nunc

Satiras, nullo discrimine appellavit ipse: verùm quum Ideas modis qui
busdam distinctas animo repraesentent ea vocabula, operæ pretium fac
turus videor, si, quid antiqui Romani per Satiram intellexerint, exponam.
Primus doctissimus Casaubonus, atque adeò solus in eo feliciter operam :
posuit, ut demonstraret quæ et qualis esset Poësis Satyrica Græcorum,
quae Satira Romanorum. Est ille liber quantivis pretii: nec diffiteor me
inde plurimum adjutum fuisse.
Hic enim est fructus, quem ex excellentium virorum laboribus perci
pere debemus: qui ideò nobis præiverunt, ut in spissis antiquitatis tenebris
facem succedentibus præferrent. Non tamen in superiores ita oculi defi
gendi, ut propriis etiam gressibus non attendamus : per illas enim ince
dunt aliquando semitas, in quibus non tutum sit eos sequi: id quod et ego
hic cavi, saepe vias parùm tritas secutus, ut in progressu patebit.
Est autem Satira quaedam Poëseos species aliis quàm Romanis pror
sus incognita, nec ullâ cum Satyricà Græcorum poësi cognatione con
juncta, quæ tamen quorundam doctorum opinio fuit. Quintilianus om
nem dubitationem tollit, cùm scribit Lib. i. cap. 10. Satira quidem tota
nostra est. Inde est quod Horatius Sat. 10. Lib..i. ver. 66. Græcis
intactum carmen dixerat. • -

Ecce tibi germanam hujus vocis Etymologiam : Latini Satirum usur

pabant pro pleno, cui ad perfectionem nihil deesset: hinc Satur color cùm
lana colorem plenè combibisset, nec quicquam ad tincturam adjici potu
isset. Ex Satur factum Satura, quod Satira etiam per i efferebant, quem
admodum marimas et ma ruinas, optumus et optimus. Est igitur Nomen
.Adjectivum, quod relationem habet ad Substantivum intellectum : dicebant
enim prisci Saturam intelligentes lancem. ' Erat autem Satura lanae vas
(Gallicè un bassin) omne genus fructibus repletum, quos Cereri quotannis
et Baccho, ut totius anni proventuum primitias, offerre solebant ; cujus
modi oblationes ex variis generibus inter se confusis non erant Graecis
omnino incognitæ, qui eas appellabant ταγxagro, Svavz»,.*«w7t;Paz», et in le
guminibus raytJvov. Diomedes Grammaticus accuratè et hunc Romano
rum morem et vocis Saturæ naturam explicavit his verbis, Lant referta
variis multisque primitiis Sacris Cereris inferebatur, et à copiâ et saturi
 DACERII PRÆFATIO. 308

tate res Satura vocabatur. Cujus generis lancium et Virgilius in Georgi

cis meminit, cùm hoc modo dicit, -

- Lancibus et pandis fumantia reddimus erta.

Et lancesque et liba feremus. -

Deinceps ad alia miscellanea translata est. Fest. Satira cibi genus er

variis rebus conditum. Migravit imde ad ea, quæ mentis et ingenii sunt;
nam leges Saturas nuncupàrunt, quæ plura capita, aut plures titulos
complectebantur, ut legem Juliam, Papiam, Poppaeam, quæ dicebatur
miscella, quod idem est, ac Satura ; unde profecta est et illa locutio per
Saturam legem ferre, cùm non rogatis ex ordine Senatoribus, non collec
tis, nec dinumeratis sententiis, omnes simul et promiscuè sententiam fere
bant, quod propriè dicebatur per Saturam sententias exquirere, quo modo
post Lælium locutus est Sallüstius. Neque hic constiterunt ; etiam libros
quosdam hâc appellatione insigniverunt, ut Pescennius Festus, qui His
torias Saturas vel per Saturam nobis dedit. .
Ex his omnibus exemplis facili quis negotio sibi persuadebit Horatii
opera hinc traxisse nomen, Satirasque appellatas, quòd multis et variis
rebus hoc carmen refertum esset, quomodo dicit Porphyrio. Quod quidem
ex parte verum est: cave enim putes, vocem nullis intercedentibus gradi
bus, qui transitum præberent, statim huc deductam : ejus migrationes an
tiquiores erant in alias res, quas propinquiùs Horatii Sermones continge
rent. Ad quam rem explicandam jam accingimur, eum secuturi ordi
nem, qui ipsi Casaubono in mentem non videtur venisse ; quippe rem eâ
luce perfundit, ut nulla amplius cuiquam relinquatur ad dubitandum
materia.
Romani cùm quadringentos circiter annos Scenicos ludos ignorarent,
casu dum dies festos per licentiam et lasciviam agitarent, in Versus Sa
turnios et Fescenninos inciderunt, qui postea in Scenis per centum et vi
ginti ferè annos locum suum tutati sunt.
Fuerunt isti Versus impoliti et parùm mumerosi, utpote subitanei, et à
populo fusi adhuc rudi et agresti, quique non alium magistrum nosset,
quàm Cererem et Bacchum. Hoc genus carminis implebant cavillatio
nes et opprobria rustica, adhibitis Gesticulationibus et Saltationibus ri
diculis. ' Rem intelliges, si ob oculos tibi proponas bonos de pago viros
rusticorum more saltantes, sese mutuò extemporaneis conviciis insectan
tes, eaque in vices exprobantes, quorum alius alii conscii sunt. Hoc est
quod Horatius dicit Epist. 1. lib. ii. v. 145.
Fescennina per hunc intenta licentia morem
Versibus alternis opprobria rustica fudit.
Infrenam hanc et impotentem licentiam excepit non ita multò pòst alius
generis carmen, castigatius quidem illud, sed refertum etiam dicteriis
ad movendum risum comparatis, quod tamen nihil turpitudinis admiserit;
comparuit hoc carmen sub Satiræ nomine ob varietatem suam : qu;e qui
dem Satira certos habuit modos, i. e. musicum et congruentem motum,
relegatis gestibus minus honestis. Titus Livius, lib. vii. cap. 2. Vernacu
Jis artificibus, quia Hister Tusco verbo Ludio vocabatur, nomen histrioni
bus inditum, qui hon, sicut ante, Fescennino versu similem incompositum
temerè ac rudem alternis jaciebant, sed impletas modis Saturas, descripto
jam ad tibicinem cantu, motuque congruenti peragebant. Non abludebat
304 DACERII PRÆFATIO.
haec Satira a nostris Farces pudentioribus, ubi promiscuè et Spectatori
bus et Actoribus Scenico sale defricabantur auriculæ. -

Atque ita se habebat res Scenica ; cùm Livius Jlndronicus ad Comæ

dias et Trugœdias ad Græcorum imitationem conscribendas primus ani
mum appulit: quæ cùm esset oblectatio et liberalior et absolutior, mox
huc undique catervatim concursum est, neglectâ ad tempus Satirâ, quam
tamen paulo post reprehensam erant qui Comoediis jam peractis non ab
surdè subnecterent (quod Galli in suis Farces hodieque faciunt) Attella
nis certè, mutato tum primùm Satyrarum nomine in Exodia, quod in
posterum mansit.
Atque hæc fuit prima et antiquissima Romanæ Satiræ forma. Erant
quidem duae aliæ, quanquam à primâ multum discrepabant, ei tamen
quasi enatæ suffragines ortum suum referebant ; quod quam brevissimè
potero, jam confirmatum dabo.
Uno anno postquam Livius primas dedisset fabulas, natus est in Ita
liâ Ennius: quî cum adolevisset, et diligentiùs considerasset, quantopere
hujusmodi Satiris delectaretur populus; rectè et id vidit, Poëmata, quæ
licèt Theatro non destimarentur, suffusos felle sales et dicteria Satirarum
mordacia conservarent tamen, non posse non placere populo; periculum
fecit atque edidit Sermones quos Satiras servato antiquo nomine appella
vit. Erant hi Sermones Horatianis, quòd ad argumentum et varietatem
rerum, per omnia similes: Excepto, quòd Ennius ad quorundam Graeco
rum, ipsius etiam Homeri exemplum, id sibi juris sumpserit, ut plura car
minum genera, confusis Hexametris, Iambicis, Trimetris, et Tetrametris,
Trochaicis commisceret, ut ex fragmentis quæ supersunt, satis liquet.
Videtis Tetrametrorum exemplum ab Aulo Gellio conservatum, dig
num sanè, quod ob eximiam pulchritudinem hic reponatur.
Hoc erit tibi argumentum semper in promptu situm,
JVequid expectes amicos, quod tutè agere possis.
Annumeraverim porro Ennii Satiris alteram illam speciem Versuum.
qui eâ sunt venustate, eâ elegantiâ, ut seculum longè superare videantur
Rem non ingratam fecero, si Lectoris oculis subjecero:
JYon habeo denique næuci JMarsum Augurem,
.Non vicanos .lruspices, non de Circo Jlstrologos,
JVon Isiacos Conjectores, non Interpretes somniùm :
JN'on enim sunt ii, aut scientiâ, aut arte Divini;
Sed superstitiosi vates, impudentesque harioli,
.4ut inertes, aut insani, aut quibus egestas imperat :
ui sui quaestûs causâ fictas suscitant sententias,
ui sibi semitam non sapiunt, alteri monstrant viam,
uibus divitias pollicentur, ab iis drachmam petunt;
e divitiis deducant drachmam, reddant cætera.
Plurima ex his Satiris desumpsit Horatius, ut manifestum erit notas nos
tras consulenti. -

Post Ennium ortus Pacuvius, Satiras ipse quoque sive Avunculum,

sive Avum ex matre imitatus, scripsit.
Natus est Lucilius eo tempore, quo maximè florebat Pacuvius. Com
posuit,et ille Satiras, sed quibus novam novatâ scribendi ratione gratiam
conciliavit, ut qui Antiquæ Comœdiæ Græcæ characterem propriùs ex
 DACERII PRAEFAT1O. 305

primere voluerit: cujus admodum imperfecta ex priscâ Latinâ Satirà ha

beri poterat notitia, quale scilicet faceret carmen, quod sola Natura dic
titaverat, antequam injecta esset Romanis Graecos imitandi, eorumque
spoliis se locupletandi, cogitatio. ' Ex quibus facilè intelligi potest lud
oratii, Sat. 1. lib. ii. v. 62.
Quid? cùm est Lucilius ausus
Primus in hunc operis componere carmina morem?
Noli putare Horatium voluisse dicere, nullas ante Lucilium Satiras fac
tas: cùm Lucilium præcesserint Emmius et Pacuvius, quorum ille ex
emplum secutus est. Id solum voluit, Lucilium novam faciem huic car
mini induisse, quod perpoliverit, et propterea pro primo quasi auctore ha
bendum. In eâdem fuit sententiâ Quintilianus, lib. x. cap. 1. Satira
g? tota nostra est, in quâ primus insignem laudem adeptus est Lucilius.
ave hic pedibus in Casauboni sententiam eas, qui Diomedis fide fretus,
Ennii et Lucilii Satiras toto genere dissentire credidit. Vide ipsa Gram
matica verba, quæ subacti judicii Criticum in errorem induxerunt. Sati
ra est carmen apud Romanos, non quidem apud Græcos, maledicum, et
ad carpenda hominum vitia, ./lrchææ Comadiae charactere compositum,
quale scripserunt Lucilius, et Horatius, et Persius. Sed olim carmen,
uod eae variis poëmatibus constabat, Satira dicebatur, quale scripserunt
É. et Ennius. Apparet Diomedem distinguere §?j, Lucilii,
ab eâ quam scripsit Ennius et Pacuvius. Ridicula autem et omnino falsa
est hujus distinctionis ea, quam reddit, ratio. Non satis investigaverat
homo simplex naturam et originem utriusque Satiræ, quæ omnino con
veniebant tam materiâ quàm formâ. Nam nihil eo attulerat Lucilius
præter nitoris et salis plusculum, in summâ rei nullâ insigni variatione
factâ. Et quanquam non conjunxerat plura versuum genera in eodem
carmine, sicut Ennius: fecerat tamen diversa carmina, quorum alia in
tegra Versibus Hexametris, alia Iambicis, alia Trochaicis constabant, ut
liquèt ex ipsius fragmentis. Ut verbo dicam, si Lucilianae Satiræ diver
si generis ab Ennianis ideò censendæ sint, quòd ille hunc scribendi arte
longè superaverit, uti voluit Casaubonus, consequens erit Horatii quoque
Satiras à Lucilianis diversi prorsus fuisse generis, quandoquidem Hora
tius non minus evexit Satiras suas supra Lucilium quàm ille suas supra
Ennium et Pacuvium evexerat. Douzam quoque fefellit iste Diomedis
locus. Hoc non eò dixi quòd errorem levem tantorum virorum notare
gaudeam, sed solùm ut demonstrem, quantâ cum curâ et cautelâ eorum
opera legere oporteat, ubi de re agitur obscurâ adeò et antiquâ.
Antiquæ Satiræ ad Scenæ usum compositæ Naturam declaravi ; pla
num feci inde exemplum sibi sumpsisse Ennium : satis denique confirma
tum dedi Ennii Pacuviique ejusdëm esse generis cum Satiris Lucilii et
Horatii, quod tamen carmen non nisi ab Horatio ad supremum fastigium
perductum est. Jam ad alterum Satiræ genus, quod recepi exponendum,
quod et ipsum quoque ab antiquâ originem duxit, tempus est accedere :

ea est quæ appellatur Satira Varroniana vel.Manippea, quòd primus

ejus auctor e§set Varro Romanorum doctissimus, quòdque in eo opere
Menippi Gadarensis, Philosophi Cynici, mores imitatus esset.
Nec solâ carminum varietate mista est ista Satira : mam Varro ei inter
posuerat prosam orationem, promiscuo etiam usu Græci et Latini Ser
monis. Quintilianus de Lucilii Satirà
21
locutus addit, vllterum illud est
306 DACERII PRAEFATIO.

et prius Satiræ genus, quod non solùm carminum varietate mistum condi
difTerentius Varro, vir Romanorum eruditissimus ; cujus loci unica dif
ficultas in eo posita est, quòd affirmat Quintilianus hanc Satiram Varro
nianam fuisse priorem. Quo enim pacto illud fieri potuit, cùm ætate
multo posterior Lucilio fuerit Varro ? At Satiram Varronis tempore pri
orem fuisse, ea vero non est Quintiliani mens, quippe qui probe sciret
eam multis annis fuisse recentiorem. Id voluit, Satiram hanc ita mistam
, magis compositam esse ad Ennii et Pacuvii, qui in Satiris suis multa sibi
licere voluerunt, quàm ad Lucilii exemplum, qui musas coluit severiores.
Nihil nobis restat hodie ex Varronis Satiris, præter fragmenta quae
dam, eaque maximam in partem corruptissima, titulosque, quorum plu
rimi sunt duplices, qui indicio sunt, quanta esset varietas materiarum,
quas Varro illic tractaverat. -

Senecæ Apocolocyntosis, Boëtii de Consolatione Philosophiæ libellus,

et Petronii Arbitri Satyricon sunt Satiræ Varronianis omnino similes.
Hæc habui de Satiris in genere dicenda: plura in hoc argumento
disserere supervacuum esset. In notis nostris commodior erit locus
Horationarum Satyrarum naturam enarrandi. Interea illud velim ani
madvertat Lector, Latinum Vocabulum Satiræ tam designare Sermones
qui Virtutem commendent, quàm qui vitia insectentur. Omnino aliter
se res habet in linguâ nostrâ, ubi vel momen ipsum Satiræ terrorem incu
tit illis, qui se simulant id esse quod non sunt ; apud nos enim audito
Satiræ nomine convicium intelligitur. Eadem tamen utrobique vox est.
Sed Latini plerumque in librorum titulis respexerunt vocis ipsius natu
ram, et integram significationem, quam habet ex etymologia, cùm Galli
respiciant primum et frequentiorem vocis usum, tributæjam inde ab ini
tio dicteriis et obtrectationibus.
Scribenda autem ea vox Latinè per u vel per i, Gallicè per i simplex.
Qui per y scripserunt, ii cum Scaligero, Heinsio, multisque aliis credide
runt, ex Numinibus Rusticis, quos Græci Σατνges, Romani Faunos, nun
cupabant, nomine dicta fuisse ejusmodi poëmata, èque voce Satyrus, duc
tam vocem Satyra ; istas præterea Satyras carminibus Græcorum Saty
ricis valdè fuisse affines: quod esse falsissimum luculenter demonstravit
Casaubonus, ubi docet à Satyrus ex analogiâ formari non Satyra, sed
Satyrica, plurimumque interesse inter Græcorum Satyrica, et Romano
rum Satiras.
Spanhemius in pulchrâ suâ ad Juliani Imperatoris Caesaris Præfatione,
É'; de novo observata contulit ad ea quæ ante ea de re protulerat cele
errimus Criticus, descriptis magno cum judicio duorum poëmatum?
quinque aut sex discriminibùs insignioribus, quæ si videre cupias, aucto
rem adi. Nihil unquam fuit apud Græcos Romanæ Satiræ finitimum
ræter Sillos suos, mordax Poëmatis genus, quod ex fragmentis Sillorum
'imonis facilè colligi potest ; at hoc intereat, quòd Silli Græcorum
meræ essent Parodiae, quod de Romanâ Satirá dici nequit, ubi si forte
aliquando in Parodiam incidas, videbis tamen Poëtam cavisse ne abute
retur. Unde liquet Parodiis naturalem esse in Sillis sedem, non item in
Satiris.
Expositâ tandem naturâ, origine, et progressu Satirae, pauca de ipso
Horatio mihi sunt dicenda, qui quidem qualis in hoc opere $it, non potest
commodiùs demonstrari, quàm si eum Silenorum statüis compares, qui- -
bus Alcibiades in Symposio Socratem comparat, quæ nihil extra habe
 • .

DACERII PRAEFATIO. 307

bant pulchri, nihil ornati, at si illas aperuisses, omnium Deorum Dearum

ue imagines, detexisses. Ad eum` modum se nobis exhibet in Satiris
É nihil magnum præ se fert, quod nos detinere debeat : dignior
videtur esse, qui pueris teratur, quam qui viros occupatos teneat : sed se
posito velo, et Horatio propiùs inspecto, omnium illico Divorum oculis
se ingerunt imagines, hoc est, omnes virtutes, ad quas assiduè exercendi
sunt, qui vitiis suis corrigendis seriò student. Oculis parùm intentis illum
adspexere antehac mortales ; neque possum non mirari Satiras per tot
secula lectas, atque relectas, paucis admodum fuisse intellectas, áut ex
plicatas. Substiterunt in ipso cortice, verbisque interpretandis intenti,
nihil ultra petiêre: quod quidem fecerunt ut Grammaticis par erat, non
ut Philosophis: planè quasi scripsisset Horatius solùm ut vérborum con
struendorum rationem videremus, dedissetque nobis librum horis in
Schola fallendis, non animis ad virtutem formandis. Prorsus aliud sibi
in hoc opere proposuerat Poëta. Namque finis verborum est actio, cujus
etiam gratiâ verba ipsa fuerunt reperta, quae nisi illum assequantur finem,
nihil nisi futiles soni : aures quidem feriunt, ad animum verò non pertinent.
Docere nos voluit Horatius in his Satiris, contra vitia nostra militare,
affectus temperare, naturam in cupiditatibus moderandis ducem sequi,
verum à falso, et à rebus ipsis rerum species discernere, præjudicatas
temerè opiniones abjicere, principia et causas actionum nostrarum per
spectas habere, ridiculam denique eorum pertinaciam evitare, qui, quibus
à magistellis suis opinionibus imbuti olim fuerunt, iis obstinatè inhærent,
nullâ habitâ ratione quibus innitantur fundamentis : uno verbo, in eo
elaboravit, ut nos nobis felices, amicis jucundos et fideles, omnibus qui
buscum vivimus, commodos, utiles, et benignos praestaret.
Interpretari Auctoris verba, in Figuras digitum intendere, Lectores
per orationis involutæ labyrinthos, aut parentheseos obscuræ tenebras,
ducere, hæc omnia nihil eximium habent, nec ut loquitur Epictetus,
quidquam pulchri aut sapiente dignum. Ad hoc nobis amnitendum est;
hoc opus nostrum est palmarium, usum et rationes horum praeceptorum
ostendere, eademque auctoritatibus fulcire, ut palam omnibus fiat, eos
qui mores suos ad hoc seculum componere negligtmt, paria facere ægrotis,
qui libros, ubi remedia morbis suis præscribuatur, legere contenti, Medi
ci consilio tantum abest ut utantur, ut ne intelligant quidem ejus utilitatem.
Non quòd ego in commentariis meis quicquám sciens volens præter
miserim, quod ad Grammatici officium pertineat. Spero id sensuros esse
Lectores, neque jam ullam superfuturam in verbis Horatii difficultatem :
ac in hanc curam præcipuè incubui, ut argumenta, quæ tractat, illustra
rem ; rationum, quas adhibet, soliditatem indigitarem ; ut expedirem cir
cuitus et ambages, per quas nonnunquam incedit ad placita sua confir
manda, et ad contraria refutanda, vel eludenda : ut veritatem assertionum
ipsius stabilirem ; ut vafritiem ejus, ubi quasi ex insidiis agit, quæ Lec
torem imperitum facilè fugiat, oculis exponerem ; ut denique in apricum
proferrem ridiculum illud, quod in omnibus quas oppugnat rebus adhibuit.
Hæc sunt quæ fecit ante me nemo. Nam ut est Horatius verus Proteus,
sæpe formas variando, interpretes suos saepe effugit, qui cùm ipsum rep
rehendere nequirent, stupentes fecerunt, quod potuerunt. Afiixerunt ei
sæpenumerò Sensum non solùm diversum, sed etiam adversum, quemque
ipse eo loco refellere voluit. Non quòd ego quicquam detractum eis ve
lim, qui ante me Horatio illustrando
• 1*
laborem suum contulerunt: laudo
305 IDACERII PRÆFATIO.

conatus illorum, illi mihi viam aperuerunt. Si quâ in re ego illos super
avi, omne illud acceptum refero magnis istis ex antiquitate viris, quos
majore cum curâ, majore certè otio, legi, Homerum dico, Platonem,
Aristotelem, aliosque tam Græcos, quàm Latinos, quos assiduè tero, ut
ad eorum gestum reformem meum, eorumque fontibus Ingenii et Judicii
mei hortulos irrigem.
Non desunt, scio, his temporibus qui magna illa Nomina risu excipi
unt, qui reclamant laudibus, quibus per omnia secula celebrati ornatique
sunt, quique illos spoliare velint iis coronis, quas tanto suo merito de Tri
bunalibus adeò augustis reportarunt. At hi, dum nimio efferuntur studio
eam devitandi admirationem, cujus mater est ignorantia, imprudentes dis
cedunt ab altera illa, quam Plato nuncupat matrem sapientiae, quæque
prima oculos hominibus aperuit. Minimè miror pulchritudinem illam
divinam, quæ apud Scriptores longè præstantissimos elucet, istos homi
nes non capere, neque trahere: nempe infirmiores sunt, quàm ut ocu
los tantis splendoribus intentos diu tenere queant: ne dicam facilem esse
rem Antiquos contemnere, laboriosam verò intelligere.
Quod ad me attinet, Divinos illos Viros ex animo totus admiror ve
nerorque. Eos mihi semper ob oculos pono, velut, Judices verendos et
incorruptos, apud quos libenter fingo reddendam mihi esse scriptorum
meorum ratlOnem. -

Magnâ interim ducor Posteritatis reverentiâ: timidior quàm fidentior

cogito, quale de operibus meis, si bono suo fato eo pervenire possint, ju
dicium latura sit. Non ideò tamen minoris æstimo doctos viros, qui ho
die vivunt; multi sunt, fateor, qui seculum nostrum exornant, qui priora
otuissent exornare ; in quibus tamen ne unum quidem novi, qui non
É et colat antiquos, cui non idem quod illis sapiat, aut qui eorum
præcepta non observet, unde quantum aberraveris, tantum ab ipsâ natu
râ et veritate discesseris. Neque verear confirmare, non esse difficilius
sine luce aut oculis objecta perspicere, quàm solidam laudem adipisci, et
ingenium excolere aliis rationibus, quàm quas Graeci et Romani nobis
præscripserunt : Sive enim propriis fekicis ingenii viribus innixi, sive ab
arte et studiis instructi,'earum vestigiis succedimus tamen. Qui autem
Antiquos damnant, causâ mon cognitâ, non abs re erit, eos semel et simul
tanto errore liberare, ut ipsis palam fiat, se, dum nimio in hanc ætatem
studio transversi rapiuntur, ejus famæ apud posteros gravissimum vul
nus imprudentes infligere. Quod nam enim e§cogitari potest clarius ar
gumentum ad seculi cujusvis ignorantiam, aut potiùs bärbariem demon
strandum, quàm quòd ibi Homerus audiat ineptus, Plato ad fastidium
prolixus, Aristoteles parùm doctus, Demosthenés et Cicero è trivio Ora
torculi, Virgilius Poëta nullis gratiis, nullo ornatu, Horatius denique ru
dis, humilis, et sine nervis? Barbaræ illae gentes, quae Graeciam et Itali
am populantes, tanto furore grassabantur, quid unquam in delendis pul
cherrimis vetustatis monumentis tetrius ausi sunt ? Quid magis horren
dum ? Verùm spes est non toti seculo imputatum iri quorundäm perver
sum judicium, nec Antiquis fraudi fore.
Frustra lmperator ille arma in Homcrum, Virgilium, Titum Livium
Inqyit: Incassum cecidere tanti conatus: bellum absolutissimis operibus
indictum quid aliud egit, nisi ad numerum ineptiarum accessit, quo labo
ratipsius historia, cumulatioremque ipsi invidiäm apud posteros cönflavit è
 Q. HORATII FLACCI

S A T I R A R U M
* L I B E R I.

SATIRA. I.

.Adversiis hominum inconstantiam, et erinde in avaritiam invehitur.

INTERPRETAtio.
QUI fit, Maecenas, ut nemo, quam sibi sortem [505] Qu
omodo fit, Ö Maecenas,
Seu ratio dederit, seu fors objecerit, illā [506] ut nullus vivat contentus ea
Contentus vivat, laudet diversa sequentes? conditione, quam sibi vel
consilium dederit, vel fortu
O, fortunati mercatores! gravis annis na obtulerit; sed quisque
Miles ait, multojam fractus membra labore. 5 praeferat sectantes diversa
Contra mercator, navim jactantibus Austris, instituta? Miles senior,
fractis jam artubus labore
Militia est potior. Quid enim concurritur: horae. dicit: 6 felices
Momento cita mors venit, aut victoria laeta. mercatores! E contrario
negotiator, cum Notus exa
Agricolam laudat juris legumque peritus, gitat navim, ait: melius est
Sub galli cantum consultor ubi ostia pulsat. [507] bellum. Enimvero confli
gitur: horae spatio brevimors velox accidit, vel felix victoria. Jurisconsultus fortunatos agri
colas astimat, quando consultor jamuan ejus verberat ad gallicinium.
.A.N.N’OTATIO.NES.

Duobus Satirarum libris Horatius Stoycé mo, id est, oratio remissa et finitima quoti
carpit vitia, callide tamen, atque, utait Persius diana locutioni; ut definit Cicero ad Heren.
Sat. i. 116. iii. Quare igitur iste Satiris titulus duntaxat
Omne vafer ritium ridenti Flaccus amico praefigatur *
Tangit, et admissus circum praecordia ludit, 1. Qué fit, Maecenas.] Non abs re tanti
Callidus excusso populum suspendere maso. literarum Patroni momen appositum est ad
Egregie et apposite Seneca, in lib. quo probat caput singulorum Horatii operum, Od. Epod.
in sapientem non cadere injuriam. Carteri Satir. Epist.
sapientes, inquit, molliter et blande ut familia 2. Seu ratio dederit, seu fors objecerit]
res medici agris corporibus, non qud optimum Ratio, consilium, voluntas Deorum, ex quá
est, medentur; sed qua licet, Stoici ririlem fieri singula in orbe hoc inferiori, Stoici sta
ingressi viam, non ut amona intwentibus ridea tuebant.
tur, curae habent; sed ut quamprinum nos eri Fors.]. Seu fortuna, ad quam referebant
piant, et in illum editum verticem educant, qui omma Epicurel.
aded ertra communem teli jactum surrerit, ut 3. Diversa.] Diversa studia, ac vitae instituta.
supra fortunam emineat. Horatii Satiras com 6. ..]ustris.] Lib. i. Ode 3. Rabiem Noti.
mendat Quintil. lib. x. cap. 1. his verbis: Multo Wide et Lib. iii. Ode 3. v. 5. Dur inquieti tur
est tersior ac purus magis Horatius; et ad no bidus.Adria, Auster.
tandos hominum mores praecipuus. De nomine 10. Sub galli cantum.] Quemdue tedet suae
et origine Satirae disserui ad Juvenalem, tum conditionis, dum ejus sentit incommoda: alie
in Praefatione, tum v. 30. Sat.1. ubi admonui nam vero laudat, quoniam tum ejus solum
mon à Satyrorum dicacitate appellatum hoc commoda intuetur. Sic jurisperitus agricolá
carmcm, sed a saturâ lege, vel lance: quod se infeliciorem putat, quandocunque impor
sicut hac varios fructus contineret diis agresti tuni adsunt consultores, et summo mane ostia
bus offerendos, illa vero multa et diversa pre pulsant, sommum et quietem interturbantes,
ferret edicta; ita Satira multiplex argumen seu cum narrationibus vel interrogationibus
tum complecteretur; variaque pertractaret. sape futilibus et insulsis caput obtundunt.
Hancque etymologiam afferunt eruditissimi Galli cantum.] Wide Plin. lib. x. cap. 21.
quique viri. Ad quos, lector, accedes, recla ubi sic habet: Hi nostri rigiles nocturni, quos
mante licet Julio Scaligero. Poet. lib. i. cap. ercitandis in opera mortalibus, rumpendoque
12. Porro ne mirere, quod Sermomum vocem somno natura genuit. JYorunt sidera, et termas
actitulum, ut in vulgatis plerumque, non-in distinguunt horas interdiu cantu. Cum so
scripserimus. Wetant graves et docti; vetat le eunt cubitum, quartàque castrensi vigilid ad
ratio. Sermones sunt tam Satirae quam Epis curas laboremgue rerocant; nec solis ortum
tolue in utrisque scilicet reperitur aequé ser incautis patiumtur obrepere, dienque venienlem
310 Q. HORATII FLACCI
is rerº quidatis sponsoribus Ille, datis vadibus, qui rure extractus in urbem est,
rure reductus est in civita Solos felices viventes clamat in urbe.
tem, solos praedicat beatos in
civitate degentes. Reliqua Caetera de genere hoc (aded sunt multa) loquacem
ejusmodi tam multa stint, Delassare valent Fabium. Ne te morer, audi
*.*.*.*.*.*.*.
sum Fabium. Ne te retar Quà rem deducam. Si quis Deus, En ego, dicat. 15
dem, and quotºnium si Jam faciam quod vultis: eris tu, quimodo m es.
numen aliquod dicat: Ecce Mercator: tu, consultus modó, rusticus Hine vos,
egojam praestabo quod de
sideratis: tu qui miles eras Vos hinc mutatis decedite partibus. Eja
antea, fies mercator, tuju. Quid statis? Nolint. Atqui licet esse beatis. -

isperiºus jam ºri agiºla. Quid causae est, merito quin illis Jupiter ambas 20
Vos illinc, vos istinc abite,
mutatis virendi institutis.Iratus buccas inflet ; neque se fore posthac [508]
Eja: curcunctamini At Tam facilem dicat, votis ut praebeat aurem :
.*.*...* Praeterea, (ne sic, ut qui jocularia, ridens
conceditur vobis esse fortu
natos. Ergo quare Jupiter Percurram : quanquam ridentem dicere verum
utramdue maxillam non in Quid vetat f Ut pueris olim dant crustula blandi
flet contra illos et juste qui 26
dem; dicataue, se deinceps Doctores, elementa velint ut discere prima:
tam facilem haud futurum, ut postulatis aurem det? Porrë me joculariter hatc perscribam, sicut
qui ridicula proferunt: tametsi quid prohibetjocose veritatem logui: Quemadmodum praecep
tores assentantes aliquando pueris donant placentas, ut velint excipere prima documenta.
.A.N.YOTATIO.N.E.S..

nunciant cantu. Cicero de Divin, lib. ii. De scrutus de sectá Stołcá nonnunquam rum Hora
mocritus quidem optimis verbis causam earplicat, tio arriter contendit; scripsit etiam aliquot li
cur ante lucem galli canant. Depulso enim de bros de Philosophid Stołcá. Sunt qui clamo
pectore et in omne corpus diviso et modificato sum, verbosum, et loguacem caussidicum ſu
cibo cantus edere quiete saliatos; qui quidem isse dicant eum quem hic vellicat Poeta.
silentio noctis, ut ait Ennius, farent faucibus 15. Si quis Deus, &c.] Praeclaram huic loco
russis cantu, plausuque premunt alas. Coel. dat luccm Seneca, Epist. 95. ubi sic scribit:
Rhodig. lib. xvi. cap. 13. multa de his. .Mulla videri volumus velle, sed molumus . . .
Consullor.] Cicero pro Muraena, artem mi sapé aliud volumus, aliud optamus, id est à
litarem cum Jure Civili, seu, beili ducem Diis petimus: et rerun ne Diis quidem dici
cum jurisperito, confert: I’igilas tu de nocte, mus. Sed Dii aut non eraudiunt, aut mise
ut tuis consulloribus respondeas: ille, ut co, rentur. Qui si eraudirent et amnuerent, damna
quo intendil mature cum crercilu pervenial. Te nobis sarpe marima, aut mala, qua, minime vel
Gallorum, illum buccinarum cantus ersuscitat. lcimus, ditrent.
11. Ille, dalis vadibus, &c.] Agricola vero 18. Mutatis partibus.] Mutatis vitae insti
in jus venire coactus, cives in urbe degentes tutis, conditione, officiis.
videns non experiri ea quae sentit incommoda, 20. Ambas Iratus buccas inflet.] Hoc indig.
statim eos judicat beationes se, suamgue detes nationis et gravis irae indicium est et affectus.
tatur conditionem. Vades sunt sponsores qui Tunc enim crebri concitatique spiritus ad os
pro alterose obligant ejusque suscipiunt cau prorumpunt, buccasque distendunt: atque ani
sam, ac reos se pro co praestant, sive caput mi motum, sanguinisque fervorem exprimunt;
agaturaut crimen, sive pecunia. Nomen fac tum verba concitatiora, tum color tumorque
tum vadibus, exeo quod qui eos dederint, va buccarum, tum oculorum denique ignitus ar
dendiseu discedendi habent potestatem, domec dor, et quasi fulgurans. Noster ad Pisones,
adsit praestitutus ad sistendum sejudicio dies. tumido delitigat ore, ait eodem sensu. Sic et
Cic. de Finib. ii. Vadem te ad mortem Ty Græci loquuntur. Demosthenes de AEschine,
ranno dabis pro amico, ut Pythagoreus ille fecit ..]mbulat clamitans se affectum contumelid, . .
Siculo Tyranno 2 Quod fuse explicat. Offic. buccas inflans, tº 7 wagºvº eſcar.
iii. Damonem et Pythiam, Pythagoreos, fe 24. Ridentem dicere rerum.] Postea 10. v. 14.
runt hoc animo inter se ſuisse, ut cum corum Ridiculum acri
alteri Dionysius Tyrannus diem necis destina Fortiis et meliits magnas plerumq; secat res.
visset, el is, qui morli addictus esset, paucos sibi 25. Crustula..] Fiebant e farina, lacte, ca
dies commendandorum suorum caust postula seo, oleo, melle, &c. Quae placentar, bellaria,
risset; was factus sit alter ejus sistendi; ut si dulciaria dantur pueris interdum, quibus invi
ille non revertisset moriendum essel insi. Qui tentur ad capiendam sponte disciplinam, ac
cum ad diem se recepisset, admiratus eorum libentius animum ad discenda prima litera
fidem Tyrannus, petivit, ut se ad amiciliam rum elementa applicandum. Plato 7. de Re
tertium adscriberent. publ. vetat pueros vi adigi ad disciplinam,
14. Fabium.] Quis ille ſnerit, haud planè vult autem quasi ludendo invitari; tum quia
liquet. Vetus Interpres Fabius Narbonensis, sic appareat, ad quod disciplinae genus quis
inquit, Equestri loco natus, Pompeianas partes que sit aptus: tum quod nulla disciplina cum
 SATIRARUM LIBER I. 1. 311

Sed tamen amoto quaeramus seria ludo.) Attamen secluso joco seria
Ille gravem duro terram qui vertit aratro, prosequamur. Is qui hu
mum desudams colit duro
Perfidus hic caupo, miles, nautaeque, per omne vomere, fraudulentus iste
Audaces mare qui currunt, hâc mente laborem 30 caupo, miles,etnautecunc
Aese ferre, senes ut in otia tuta recedant, tamaria intrepide navigan
tes, affirmant universi eose
Aiunt, cum sibſ sint congesta cibaria: sicut consilio labores exantlare,
Parvula (nam exemp.o est) magni formica laboris curamut in senectute quietem se.
capessant, postguam
Ore trahit quodcunq; potest, atq; addit acervo [509] sibi alimenta comparave
Quem struit, haud ignara ac non incauta futuri. 35 rint; non secus ac exigua
Quae, simul inversum contristat Aquarius annum, formica (nam praebet exem
plum) ingenti labore defert
Non usquam prorepit, et illis utitur antë ore quicquid potest, et ad
Quaesitis sapiens; cum te neque ſervidus aestus, jungit cumulo quem agge
Demoveat lucro, neq; hyems, ignis, mare, ferrum40: rerit, praescia et provida futu
hyemis. Verumtamen
Nil obstet tibi, dum ne sit te ditior alter. illa, statim atque annum
Quid juvat immensum te argenti pondus et auri abeuntem vexat Aquarius,
Furtim defossà timidum deponere terráf non amplius foras egredi
tur, iisque prudens victitat,
Quod si comminuas, vilem redigatur ad assem. qua prius accumulavit; te
At niid fit, quid habet pulchri constructus acervus hyems,
were negardens astus, nec
ignis, mare, ferrum
[510]. quaestu deterret. Niji
te remoratur; modó ut alius memo te locupletior existat. Quid rerò prodest tibi ingentem auri
vel argenti summam humo clam egestà occultare, non sine metu ? Respondes. At sidetraha
tur quidpian, redigetur acervus ad parvum assem. Respondeo ego. Atqui nisi illud agatur, quid
praeclari habet cumulus congestus?
.A.N.YOTATIO.N.E.S.

vi conjuncta stabilis in animo permaneat. Contristat .34tuarius annum.J Cúm hyems

28. }. gravem duro, &c.] In avaritiam de
inceps pugmat.
29. Perfidus hic caupo.] Perfidus, seu quod
vinum aquà mixtum venderent tanquam mus
tum purum ; seu quod imiquis mensuris uteren
tur. Hinc ABdiles, inter alia sua officia, in hos
animadvertere debebant. Pers. Sat. i. 130.
Fregerit heminas Areti JEdilis iniquas.
33. Nam exemplo est.] Sapiens. Prov. vi. 6.
Wade ad formicam, 6 piger, et considera vias
*jus, et disce sapientiam.
Aſagni formica laboris.] Phocylides in car
mine admonitorio; Formica, inquit, gens eri
gua, sed valde laboriosa est; 2%), ºr 3' xi) or
rºx#9s, ºraxáaoxºov. Ib. describuntur formica,
labores; ut et Virg. Georg. i. 186. et 380.
AEmeid. iv. 402. Plin. lib. xi. cap. 30. &c.
34. Ore trahit quodcunque potest.] Plin. lib.
xi. cap. 30. Si quis comparet onera corporibus
earum, (formicarum) fateatur nullis portione
vires esse majores. Gerunt ea morsu; majora
arersa: postremis pedibus moliumtur, humeris
obnizat. Est iis Reip. ratio, memoria, cura.
Semina arrosa condunt, nº rursus in fruges
treant & terrá. Majora ad introitum (cavermae)
dividunt. Madefacta imbre proferunt atque
siccant. Operantur et noctuplend lund. Ea
dem interlunto cessant. Jam in opere qui la
bor? quae sedulitas? &c.
36. Quae, simul inversum, &c.] Poeta ipso
formicarum exemplo utitur adversus avarum,
cujus insatiabilis pecuniae ſames est. Atqui
formica, inquit, quiescit aliquando, cessatgue
laborare et congerere, utiturque sapiens ac
victitat congestis. At tibi laborandi et quaes
tum faciendi nullus est finis.
advenerit, et cum mense Januario ſere medio
Aquarius tristem facit annum, tum vero for
mica non prodit foras, manet in sua cavernulā,
ibique vescitur quaesitis a state cibariis.
.dquarius.] Unum e duodecim signis zodi
aci, quod sol ingreditur xvii. Cal. Feb. Virgil.
Georg. iii. 303.
—cium frigidus olim
Jam cadit, ertremoque irrorat.1quarius anno.
38. Neque ferridas a stus Demoveat lucro.]
Juv. Sat. xiv. 135.
Sed quo divitias hac per tormenta coactas?
Cum furor haud dubius, cum sit manifesta
phrenesis,
Ut locuples moriaris “genti rivere falo 2
Intered pleno cium turget sacculus ore,
Crescit amor mummi, quantum ipsa pecunia
crescit.
El minius hanc optat qui non habet.
Theognis, Divitiarum, inquit, nullus finis est
hominibus. Qui plurimas habent, duplo eas
augere conantur. Quis saturarerit eos omnes?
Opes quidem mortalibus sunt amentia.
II» «rs d'ºvá ºr rigza
#". Tour ºwntoi, ) iſ stal 'aq govávn.
. Quod si comminuas, &c.] Jam per mul
tiplicem prolepsin diluit ac discutit varios
praetextus, quibus solent avari sordes suas ob
velare. At side acervo detraham aliquid in
terdum ac sacpè, inquit ille avarus, brevi ad
unum assem acervus redigetur; ego vero mor
egestate conflictabor.
44. ..?t ni id fit, &c.] Respondet Poeta. At
nisi utaris pecunia tuâ, quid ex ea pulchri
facies? Quid erit abscondiº an aurum et ar
gentum ? lib. ii. Od. 2, init.
312 Q. HoRATII FLACCI
Eli area tua contriverit Millia frumenti tua triverit area centum : 45
centies mille tritici modiº. Non tuus hoc capiet venter plus quam meus: ut si
non propterea venter tuus
plus devorabit quam meus; Reticulum panis, venales inter, onusto
-

icut si servorun unus tu Forte vehas humero; nihilo plus accipias, quâm
sacculum
mero fortepºisºnº.
deferas, nihil ta. Quinil portárit. Vel dic, quid referat intra
50
men amplius accipies, quam Naturae
Yº! fines viventi, jugera centum, an
qui nihil gestaverit. Aut Mille aret. At suave est ex magno tollere acervo.
fliº
intraºil.”.”
naturae limites, utrium Dum ex parvo nobis tantundem haurire relinquas,
jºre... coat, an Cur tua plus laudes cumeris granaria nostris:
millena. Verum, inquiº, Ut, tibi si sit opus liquidi non amplius urnã,
jucundum est sumcre ex
ingenti cumulo. ... ".
si Vel cyatho, et dicas; Magno de flumine mallem 55
fºunder inqua, nobi Quam ex hoc fonticulo tantundem sumere. Eo fit,
accipiendum e moliº. Plenior ut si quos delectat copia justo,
quare tua horrea preferas
vasculis nostris? perinde ac Cum ripá simul avulsos ferat Aufidus acer. [51]]
siegeas aqua urnavel cy. At quitantulo eget, quanto est opus, is neque limo
*hº
Mallemdº...Turbatam
tantundem haurire haurit aquam, neq; vitam amittit in undis.
... ."...i. At bona pars hominum decepta cupidine falso, 61
isto fonte parvulo. Hinº Nil satis est, inquit; quia tanti quantum habeas, sis.
ver) fit, ut si qui requirant
nimiam abundantiam hos Quid facias illi? jubeas miserum esse, libenter
... ipa tºo. aurºra Quatenus id facit: ut quidam memoratur Athenis
Aufidus vehemens. Qui au- Sordidus ac dives, populi contemmere voces 65
tem tantum desiderat, quan
tum necesse est, ille meccap Sic solitus: Populus me sibilat; at mihi plaudo
tat aquam coeno turbidam, nec vitam in fluctibus perdit. Sed magna pars mortalium fallaci cu
piditate illusa, ait; Nihil sufficit, quoniam tanti a stimabere, quantum possidebis. Quid huic
as 2 sine illum esse infelicem, quandoquidem id sponte agit. Ità quidam narratur Athe
mis extilisse avarus et opulentus, verba plebis aspermari suetus hoc modo: Plebs me sibilat;
ego vero mihimet domi applaudo,
.A.N.YOTATIO.NES.

JNullus argento color est, araris tes in granariis seu horreis. Festis.
.Abditat terris inimice lamma, 58. Cum ripá simul arulsos feral Aufidus.]
Crispe Sallusti, nisi temperato Qui plus divitiarum appetunt, quâm parest,
Splendeat usu. sape rerum copia illos perdit; sicut qui vult
45. Millia frumenti, &c.] Etsi agri tibi red aquam haurire ex ingenti flumine, non
dant frumenti modiorum centena millia, non demergitur ac perit. -

ideo plus devorabis quam ego qui pauca pos ..lufidus.] Apulia fluvius, pro quolibet allo
sideo. - rapido flumine. De eo lib. iii. Od. 30. ubi,
47. Reticulum panis.] Sacculum tº reticulo, violens.lufidus.
quo panis ferebatur. S. August. de Civ. Dei, 59. Yeque limo Turbatam haurit aquam]
lib. xviii. cap. 13. Annona retica dicitur, in Plus limitrahunt majores fluvii; contra fonti.
quit, quoniam ad retia deportatur. culus limpidam habet aquam. Indicat Hora
Venales inter.] Inter venalitios servos, ve. tius per similitudinem eos, qui opes magnas
num expositos. avide quarunt, multis turbari curis, nonnun
49. Intra Natural fines wiventi.] Senec. Epist. quam obrui et absumi.
16. Siad naturam rives, nunquam eris pauper; 61. Cupidine falso.) Cupiditas imagine rec
si ad opiniones, nunquam eris dires. ti et justi fallit. Nimirüm homeste wivendum,
50. Jugera.] Jugerum agri pedes 240 in famir consulendum, &c. Ergo decetopes ac
longum, 120 in latum continet; sive, quantum cumulare ad sumptus necessarios faciendos.
uno boum jugo arari uno die potest, Isidor. 64. Ut quidam memoratur Athenis. Quis
Centum, an Mille aret.] Aurel. Victor de ille, ignoratur. Timonem quendam misan
Manio Curio Dentato sic refert: Quaterna de thropum perperám hic intelligunt interpretes
na agri jugera viri'im populo dirisit, sibi plerigue. Divitem ac sordidum hominem ex
deinde totidem constituit, dicens meminem esse hibet Horatius. Timon ille contra avaritie
debere cirem, cui non tantum sufficeret. ſuit hostis, aiebataue sapienter insatialilem
51. At suave ester magno.] Harc dicit ava cupiditatem atque ambitionem esse omnium mid
rus contra. lorum elementa, apud Stobaeum. Deeo Dio
52. Dumer parvonobis.]Avarum Poeta refutat. genes Laertius, et Lucianus. ,
53. Cumeris.] Vasis fictilibus, vimineis, 66. Populus me sibilat, &c.] Solebat popu
sparteis, palmés in quibus tenuiores fru lus plausu et acclamationibus excipere virº
mentum suum modicum condebant: at divi insignes de Rep. bene meritos, sibique grati

* .. º
***** & W
 SATIRARUM LIBER I. 1. 313

Ipse domi, simulac nummos contemplor in arcă. quoties mummos in arcă

#. à labris sitiens ſugientia captat conspicio. Tantalus siti
bundus appetit fluvios a la
Flumina. Quid rides? mutato nomine, de te biis recedentes. Currides?
Fabula narratur: congestis undique saccis 70 dete, nomine solum muta
[512] to, fabula cominemoratur.
Indormis inhians, et tanquam parcere sacris *] Dormis avidus super saccu
Cogeris, aut pictisetanquam gaudere tabellis. los undequaque accumula
Nescis quo valeat nummus, quem praebeat usum ? lut
tos:aetºogeris abstinere ve.
rebus sacris, vel delec
Panis ematur, olus, vini sextarius; adde, tari quasi tabulis pictis. An
Queis humana sibi doleat natura negatis. 75 ignoras ad quid pecunia
utilis sit ac necessaria? E
An vigilare metu exanimem, noctesque diesque matur panis, olera, vinisex
Formidare malos ſures, incendia, servos, tarius; adjunge illa quibus
Nete compilent fugientes; hoc juvat? horum non concessis aegrèse habe
Semper ego optărim pauperrimus esse bonorum. at natura humana. Verum
an expedit vigilare pavi
At si condoluit tentatum frigore corpus, 80 dum, et diebus ac noctibus
Aut alius casus lecto te affixit, habes qui timere improbos praedones,
incendia, servos, ne te de
Assideat, fomenta paret, medicum roget, utte praedentur ac fugam arri
Suscitet, ac reddat natis carisque propinquis. piant? Ego certé ejusmo
Non uxor salvum te vult, non filius: omnes di bonus carere semper ex
85 optaverim. Dices vero ; At
Vicini oderunt, noti, pueri atque puellae. si corpus algore vexatum
Miraris, cum tu argento post omnia ponas, [513] agrotet, aliudve morbi ge
Sinemo praestat, quem non merearis, amorem nus affigat te cubili, praesto
est qui adsit, medicamenta
At si cognatos, nullo natura labore subministret, medicum pre
Quos tibi dat, retinere velis, servareque amicos; cetur ut te sanum praestet
Inſelix operam perdas; ut si quis asellum 90 ac restituat liberis et dilec
tis cognatis. Erras, inquam
In campo doceat parentem currere frenis. ego. Non conjux, non fili
us, te incolumem cupit; te
Denique sit finis quaerendi; cumque habeas plus, aversantur vicini cuncti, fa
Pauperiem metuas minus, ct finire laborem miliares, pueri et puellae.
Incipias, parto quod avebas: nec facias quod Scilicet quando pecuniae tu
posthabes universa, an miraris q nullus exhibeat amorem, quem nequaquam mereris?
Quinimosi cupias addictos semper habere eos quos tibi propinquos natura donat sine ullo la
bore, miser, sane operam perdas; non secus ac si quispiam doceat asinum habenis regi, et
per campum decurrere. Tandem sit modus acquirendi; et quandoquidem plusculum possides,
paulo minus deinceps time egestatem, atque incipe aliquando finire laborem, comparatis faculta
libus, quas petebas.
.AN.WOTATIO.NES.

osos, cum theatrum ad spectacula ingrederen Poeta ostenditaue gravia divitiarum incom
tur; at homines sibi inſensos et invidiosos, moda, Juvenal. Sat. 14. v. 303.
sibilis prosequebatur. Cic. in Pisonem. Da Tantis parta malis, curá majore metuque
te populo, committe ludis, sibilum metuis' Ad. Servantur. Misera est magni custodia censils.
Attic. lib. ii. Epist. 18. Fusium clamoribus, 80. At si condoluit, &c.] Objicit avarus ne
et conviliis, et sibilis consectantur. cessitatem pecuniae. Juvenal. Sat. 14. v. 156.
68. Tantalus à labris, &c.) Egregiam apo Scilicet et morbis et debilitate carebis,
siopesin observa, lector; qua Poéta longius El luctum et curam effugies.
culam, ut videtur, marrationem exorditur, -

statimdue abrumpit, aitºue avaro Quid rides 1 84. Non uror salrum te vult, &c.] Redar
De Tantalo, vide Annot. lib. i. Od. 28. et lib. guit Poéta; imõ vero cum speras opes intac
ii. Od. 23. Belle Petronius, cap. 82. tas servando, subsidia tibi compasare, omnium
.Nec bibit inter aquas, mec poma patentiacarpit odium incurris; iis ipsis intolerabilises, qui
Tantalusinfelir, quem sua fala premunt. bus maxime carus esse debueras. Nec mirum,
Divitis hatc magni facies erit, omnia late quippe unam pecuniam amas, catera asperma
Qui tenet, et sicco concoquit ore famem. ris; qua ratione velis a quoquam diligi? huc
72. Pictis gaudere tabellis.] Intuendo tan facit versiculus ille; 62 woua'ay u us wavºrs:
tüm, nunquam utendo. suxortal Savºy.
74. Vinisextarius.] Sexta congii pars, con Mori relim, sime omnes eroplent mortuum.
timens cyathos duodecim. 90. Utsi quis asellum, &c.], Adagium est,
76. An vigilare metu examinem, &c.] Urget de ed qui operaminanem sumitac molitur.
314 Q. HORATII FLACCI
Nevery idem agas quod U-Umidius, quitam (non longa est fabula) dives, 95
midiº, quºde", "Pºlº's Ut metiretur nummos; ita sordidus, ut se
(haud prolixa est narratio)
ut pecuniam metiretur; tam Non unquam servo melius vestiret: ad usque
parcus, it nunquan,
tirct melius servo. Issºyº
ad ul- Supremum
Opprimeret,tempus, ne seAtpenuria
metuebat. victiis securi
hunc liberta
timum vitae finem reformi
... nº pe... inopiºi. Divisit medium, fortissima Tyrºtaridarum. 100
borum. At illum securidis.
cidit medium liberta Tyn
Quid mi igitursuades: Ut vivam Maenius: aut sic,
daridarum fortissima. Quid Ut Nomentanus: Pergis pugnantia secum
ergo mihi suades; inquis. Frontibusadversis componere. Nonego avarum [514]
Yiyamº icº Mºniº Cúm veto te fieri, vappam jubeo ac nebulonem.
Nomentanus? Respondeo.
Continuo res oppositas con Est inter Tanaim quiddam socerumq; Viselli: 105
jungis adversis frontibus. Est modus in rebus; sunt certi denique fines,
$."...".
hibeo, non te volo "...P.
esse me Quos ultrà citraque nequit consistere rectum.
quam ºperatum. Estºli. Illuc, unde abii, redeo. Nemon’ut avarus
guod discrimen, intº Tama-Se probet; ac potius laudet diversa sequentes?
Im et socerum Viselli. Est
mediocritas in rebus: adeo Quñdque aliena capella gerat distentius uber, 110
que sunt certilimites, ultra Tabescat? neque se majori pauperiorum
Yelciº Quo.cºm ºre Turbae comparet; hunc atq; hunc superare laboret?
mon potest. Revertor illuc
unde digressus ſui. Ergo Sic festinanti semper locupletior obstat:
me nullus, perinde ac ava-Ut cum carceribus missos rapit ungula currus,
rus se probabit: et quisque
laudabit sectantes diversa instituta? Et in ridid contabescat, quod capra alterius ferat
ubera pleuiora nec se conferat majori numero pauperiorum ? illum atque istum super
gredi conetur? profect) sic properanti semper impedimento erit ditior aliquis: quemadmodum
quando ungula abripit currus repagulis emissos,
A.Yvo T.4TIO.YES.
95. Umidius.] Legunt alii, Numidius; alii S. Chrysost. oivºv ºr 'agstrº 22 a.C. tº ºra
Unidius, et perinde est. gatgaºnyx1, x2, six cºlºny a Taº-tz sty. Lati
96. Metireturnum mos.] Scilicet numerare. ne, v "º". Gall, durin quise tourne.
foret longitis prope innumerabiles. Petron. .Nebwºmem.] Lewis instar nebulae, qui nullo
cap. 37. Uror Trimalchionis Fortunata ap consilio, nulla ratione ducitur. Velouinon pluris
vellatur, qua, mummos modio melitur. Suidas. aestimandus quam nebula. Quidam deducunt
atálºvº ºr 'agyvgºw a wººst gºv. a meet obolo, quasi mec obolo dignus. Non.
100. Fortissima Tynditridarian.] Velut alte Marcel. ...Webulones et tenebriones dicuntu,
ra Clytemnestra Tyndari filia, quae Agamem qui mendaciis et astutiis suis nebulam quandam
nonem interfecitab AEgistho moccho adjuta. et tenebras oljiciunt.
Juv. Sat. 6. v. 656. -

105. Tanaim..] Libertum Maccematis, spa

— Tyndaris illa bipennem donem.
Insulsam et fatuam dertrá la râque tenehat. Socerum Viselli..] Herniosum. Inter utrum
Fortasse etiam libertae illi nomen erat Tynda que est ille cui integra sunt corporis membra,
ris; luditºue Poèta et alludit ad Tyndaridas nihil vere superfluum.
virorum interfectrices. 108. Yemon' ut avarus Se probet? Nemone
101. Ut viram Manius 2 aul sic, Ut.Momen contentus erit sua conditione ct alienam lau
tanus?] Utergue ille bonorum decoctor. Malë dabit quisque, sicut avarus satis opum se ha
quidam legunt Navius, hic enim awarus ſuit, bere nunquam putat, aliosque se beationes ac
de quo lib. ii. Sat. 2. At de Macnio, paternae ditiones semper existimat?
maternaeque hacreditatis dilapidatore, iterum 111. Yºue se majori pauperiorum Turbº
post Epist. 15. lib. i. Womentanus a Nomento comparct.] Hinc mali origo. Plures se paupe
oppido cognominatus, praenomine Lucius, no riores non considerat avarus; at unum aut al
mine Cassius, famosus luxuria extitit. terum opulentiores forte ob oculos semper ha
102. Peºis pugnantia, &c.] In extrema bet, eosque superare satagit.
ruis, cum eligendum sit amplectendumque 113. Sir festimantisemperlocupletior obstat.]
medium, in quo virtus quarque consistit. Nec Qui sic affectus est, ut velit opibus omnes win
avarum te volo, nec prodigum. cere, huic semper videbitur aliquis esse locu
104. Vappam.] Nequam, et similem cor pletior ac felicior, is invidia et cupiditate con
rupto vino, quod jam bomitatem perdidit. Plin. tabescet; nam ejus oculis ac judicio, ut ait
lib. xiv. cap. 20. litiumque musto quibusdam Ovidius, Art. Am. 4. 1.349. -

tn locis, iterium sponte ferrere; qui calamitate Fertilior seges est alienis semper in agris;
deperit sapor; vappaque accipit momen. Probro Vicinumque pecus grandius uber habet
ric etiam homini fit cum degeneraperit animus. 114. Ut cum carceribus, &c.] Similitudine
 SATIRARUM LIBER I. 2. 315

Instat equis auriga suos vincentibus, illum [515] auriga comalur assequi
Praeteritum temnens extremos inter euntem. 116 os,
eques, qul prºverteruntsu
spermens eum quem prae
Inde fit, ut raró, qui se vixisse beatum currit inter ultimos euntem.

Dicat, et exacto contentus tempore vitae Hinc fit ut raro possimus

invenire hominem, qui se di
Cedat, uti conviva satur, reperire queamus. cat beatum vixisse, quique
Jam satis est: né me Crispini scrinia lippi 120 emenso vitae spatio decedat
contentus, ut conviva satia
Compilässe putes, verbum non amplius addam. tus. At jam sufficit: mec ul
lum ultra verbum adjiciam, ne suspiceris me suffuratum esse commentarios Crispini Lippi.

SATIRA II.

Dum vitant stulti vitia, in contraria currunt.

Tibicinarum coetus, phar
AMBUBAIARUM collegia, pharmacopolae, [516] macopolae,
.ANNOTATIO.N.E.S.

illustrat quod dixit. Qui quadrigarum cursu Lippi.] Vel hoc erat cognomen, vel oculis
in stadio certat, non respicit unquam posterio revera lippientibus ille erat. Absurdè vetus
res, sed despicit; at priores aspicit, ac nititur Interpres Crispinum ita vocari scribit non ocu
assequi et antevertere. lorum ratione, sed mentis; quod fuerit insulsus
Carceribus.] Hi quasi arceres dicuntur, quia poeta. Tales argutiolas non venatur sublimis
ibi arcentur equi certo repagulo, me currant, spiritàs wates, qualis Horatius.
antequam magistratus signum dederit. Ser Satira II.-1. Ambubaiarum.] Jul. Scalig.
vius ex Varrone. Hic lib. iv. de Ling. Lat. sic Poet, lib. vi. cap. 7. de häc Satirã; In secundá,
scribit. Circus dictus, quod circum spectaculis inquit, de marchis exempla usque ad fastidium.
&dificatus ubi ludi fiant; et quod ibi circum Same: ethic scopus esto, flagitiorum nauseam
metas fertur pompa, et equi currunt . . . In ingerere vel flagitiosissimis. Idem Scaliger
circa primo unde milluntur equi, nunc dicum alibi loguens de Martiale Poetà sic habet; alia
tur carceres. Wide lib. i. Od. 1. ubi de curri ejus fordane legerim quidem, tantum abest ut
culo, pulvere Olympico, metáque fervidis evi ad censuram rocem. Ego simile quid hic si
tatá rotis. dixero vel fecero, condonabis, imo gratu
Ungula.] Pro equo ungulas habente, synec labere, pudens lector. Itaque per salebrosa
doche. -
pedetentim ac suspenso gradu incedenti mi
Currus.] Bigas, quadrigas. hil noxium, fortassis et utile quidpiam occur
118. Exacto contentus tempore vitae.] Scnec. ret. -

ad Lucil. Epist. xv. hunc locum videtur inter .1mbubaiarum.] Multa nugantur multi de
pretari voluisse: ubi, ilaque quâm multa sis hujus vocis etymologiã ; Syriacam agnosco
consecutus recordare. Cum aspereris quot te sponte cum veteri interprete, qui sic scribit;
antecedant, cogita quot sequantur. Si vis gra .1mbubaia, dicuntur mulieres tibicina lingud
tus esse adversus Deos, et adversis vitam tuam, Syrorum. Etenim Syris tibia, sive symphonia,
cogita quam multos antecesseris. ambubaia dicitur. Gravis doctrinae et ingenii
119. Cedat, uti conviva satur..] Desumpta adstipulatores accedunt non pauci, Angel.
sententia e Lucretio, lib. iii. 496. Caninius, Isaac Casaubonus, &c. Jul. Sca
Quid tibi tantopere est, mortalis, quëd nimis liger in Varron. de Ling. Lat. ad vocem sim
aegres pulum. Syriacum est, inquit, nam ut Abbub,
Luctibus indulges? Quid mortem congemis, ambub awaoc, ambubaiarum collegia; & copher,
ac fles? camphora; a sadin, sindon; a sabbeca, quod
est apud Danielem, sambuca; sic & sephel, sem
Cur non ut plenus vitat conviva recedis? pel, et inde simpulum fecerunt. Ergö per am
Et v. 270. bubaiarum collegia, debemus intelligere quot
Sed quia semper aves quod abest, praesentia artes exercebant impudicas, ludicras, para
temnis; siticas, &c. Sueton. Neron. cap. 27. Cani
Imperfecta tibi elapsa est ingralaque vita, tabat nonnunquam in publico, inter scorto
Et nec opinanti mors ad caput astilitante, rum totius .. ambubajarumque ministeria.
Quàm satur, ac plenus possis discedere re Porro non solum tibias, aliague instrumenta
ruart. musica, sed et tibicines, ac tibicinas corporis
120. Crispini.] Is Stoicus Philosophus valdé quaestu et tibiarum cantu vitam sustentantes,
loquax ſuisse dicitur, et versibus multis et in e Syria Roman confluxisse docet Juvenalis
conditis doctrinam Stoicam complexus. Hinc etiam Sat. 3. v. 62.
lepide noster per hujus spermologimentionem Jampridem Syrus in Tiberim defluxit
Stoica dogmata venditare desinit. Orontes, -

Scrinia.] Scriptain arculis, capsis, scriniis, Et linguam, et mores, et cum tibicine

inclusa. ". -
chordas
316 Q. HORATII FLACCI
circulatores, mime,balatro-Mendici, mimae, balatrones; hoc genus omne
neºmºtiºn. Moestum ac sollicitum est cantoris morte Tigelli;
tristes et anxii ob mortem
Tigelli cantoris; nam muni [517]
ficus eraterga illos. Econ: Quippe benignus erat. Contråhic, ne prodigus es
..".
prodigus, etiam amicoegen Dicatur, metuens, inopi dare nolit amico, 5
{.."junie’aº. Frigus quo duramgue famem depellere possit.
ceatfrigus et savam famem. Humc si perconteris, avi curatgue parentis
lstum si interroges, quamo
brem avi patrisque magnas Praeclaram ingrată stringat malusingluvie rem,
opes perperam absumatvo. Omnia conductis coèmens obsonia nummis; [518]
racitate injºunda, eºn. Sordidus atque animi quod parvi nolit haberi, 10
dapes quaslibet exquisitas
pecunia frnore comparata, Respondet. Laudatur ab his, culpatur abillis.
respondit; quia timet esti. Fufidius vappae ſamam timet ac nebulonis,
mari homo parcus et animi
exigui. Laudatur ab quibusdam, reprehenditur ab aliis. Fufidius locuples agris, et pecu
mia foenori data,
.A.W.N.O.T.ATIO.NES.

Obliquas, necnon genlilia tympana secum mio scurram fuisse virulentum, unde Horatius
Verit, et ad Circum jussus prostare pu lib. ii. Sat. 8. v. 64.
ellas. Balatro suspendens omnia naso.
Ubi observa, proprie tympana vocari gentilia, Et S. Hieron. We me putes in modum rustic;
quippe vox est à luppin Syriacá. balatronis cuncta Origenis reprobare. Constat
Pharmacopolae.] Pharmacum et medica balatronem dici hominem nihili, nugacem, ne
mentum, testibus Nonio et Eustathio, sunt me quam. Italis balatroni, Gallis belitre, ut placet
diae voces, in bonam et malam partem usur monnullis; quam ego etymologiam explodo.
pari solitar: unde et pro veneno non nunquam 3. Tigelli..] M. Tigellius & Sardinia orium
accipi docuimus alibi. Sic et pharmacopolae dus, moribus haud probis, perinde ac sui po
dicti interdum unguentarii, myropolae, pig pulares, male audiebat. Is tamen ob sales et
mentarii, et quotoluot aromata et odores, item jocos valde festivos, præcipue vero ob eximi
qui medicatis potiones quascumque divende am vocem, gratiosus admodum ſuit Julio Cae
bant. Sic etiam appellantur medici illi cir sari, Augusto, Cleopatrae. Ab his remunera
cumforanei et argyrtae, qui imperitae plebi re tus, in suae farinae homines copiosius etiam ef
media quaedam, magis autem verba vendunt, fundebat ac prodigebat ultro, quas opes colle
per fora et compita urbium cursitantes. De gerat. Eo nomine ab Horatio carpitur hic,
his Cato apud Gell. lib. i. cap. 15. Itaque au item Satira 3. et 10, seq. quia, ut aiunt, ejus
ditis, non auscullalis, tanquam pharmacopolam. versus parum numerosos ac modulatos dixe
JYam ejus verba audiumtur ; verum ei se memo rat. Ejus meminit Cic. lib. vii. Epist. 24. quae
committat, si arger est. estad M. Fab. Gallum ; Amoris quidem tui,
2. Mendici.] Circulatores omnes, physiog quoqud mea certi, vestigia; rel prorine de Ti
nomi, metoposcopi, chiromantici; imprimis ellio . . . . Id ego in lucris pono, non ferre
autem Isiaci ac Cybelae sacerdotes et quicun lominem pestilentiorem patriam suam . . .
que vaticinandi artem professi stipem corro Ille autem qui sciret se nepotem bellum tibiri
gabant. nem habere, et sat bonum unctorem, discessit d
.Mima..] Gesticulatrices, saltatrices, ludio me, ut mihi ridebatur, iration ; Habes Sardos
mes, histriones, scenici. 'Azrº row a lºsiº 64t vemales, alium alio nequiorem, (Tigellium et
ab imilando, vocatur mimus vel mima, quis ejus nepotem) cognósti meam causam, et istius
'lis dicta vel facta cujusque imitatur, cum Salaconis iniquitatem : Salaconem vocant
lascivià seu voce, seu praecipue gestu, mutu mollem, et propter opes insolentem.
manibusque loquar, ut canit Claudianus. 4. Contrô hic.] Avarus quispiam longe à
Balatrones.] De vocis hujus origine et sig Tigellio dissentiens, in contrarium vitium im
nificatione, adhuc subjudice lis est. Vetus In pingit.
terpres luxuriosos ac perditos & Serrilio Bala 8. Ingrald stringat malus inglurie rem.]
trone dictos vult, additclue; ab hoc similis rita, Bona sua velut in unam pillulam stricta et
homines sunt appellali balatrones; a balatu compressa deglutiat. Apud Athen. lib. iv. cap.
fortasse dicli, quae cor intorta est et ridicula. 18. ex Alexide; Diodorus lucro patrimonium
Legitur et barathrones, qui bona sua decoran fºcit pilam, adeo celeriter omnia absorpsit.
do, quasi in barathrum millunt. Iidem et bla >zaigay ºrcinº's rºy rare ºxy ovºia, ºvts
terones proprić dicti sunt, à blaliendo, id est,avysºgaſ) waxy ira was kai Taxv. Adagium
vaniloqui. Triplex hic etymon vides; quo est Graecum ; quasi diceres metaphorice uno
rum tertium mihi magis probaretur. Sunt qui bolo, globulo, catapotio, omnia sua devoravit.
à éaxa ºw deducunt balatronem quasi aquario Ingrata ingluvie.] Nam quae sic gulose at
lum ; vel à 9axxtiy et éax 1%uy quasi saltalo que instar pila sorbentur, sine ulio gratisapo
rem : Inde verb non dubitem esse vernacula ris gustu per fauces transmittuntur.
hºc nostra, bal, bales, baller. Coelius Rhodig. 12. Fufidius.] Insignis facnerator, immodi
lib. xv. cap. 25. ita scribit; balatronem inve. cas usuras exigens.
 SATIRARUM LIBER I. 2. 317

Dives agris, dives positis in foenore nummis. reformidat existimationem

perditi et decoctoris. Is de
Quinas hic capiti mercedes exsecat; atque sorte deducit usuras quinas,
Quantò perditior quisque est, tanto acrius urget: 15 et quo luxuriosior quisque
Nomina sectatur, modó sumptă veste virili est, eo ardentius consecta

Sub patribus duris, tironum. Maxime, quis non, [519) tur; quarrit nomina juve
num, qui virilem togam nu
Jupiter! exclamat, simul atque audivit At in se per induerunt sub patribus
Pro quaestu sumptum facit hic. Wix credere possis valde parcis. Quis autem
Quâm sibi non sit amicus: ità ut pater ille, Terenti..'..."...".
clamat; Proh summe Jupi
Fabula quem miserum nato vixisse fugato 21 ter! Verum, inquies, ille
Inducit, non se pejus cruciaverit atque hic. prºclaros fortasse sumptus
facit, secundum ingens lu
crum. Quin im) vix tibi persuadere queas, quantum sibi sit inimicus. Adeo ut non iste
crudelius sese discruciaverit pater ille, quem Terentii comoedia exhibet infelicem vixisse, ex
quo filium & se fugaverat.
.A.W.N.O.T.ATIO.NES.

Vappa et nebulonis.] Has voces excussimus .Nomina.] Sic vocantur tam credita quam
Sat. praeced. debita, eo quod creditores in commentarios
14. Quinas hic capiti mercedes ersecat..] Ca seu tabulas referrent et inscriberent nomina
put est sors ipsa, seu pecunia foenori data, debitorum, seu eorum quibus pecuniam credi
Gall. le principal; hujus vero fructus, reditus, derant. Hinc nomina facere dicuntur tam de
foemora, usuras mercedes vocat Horatius; Gall. bitores quam creditores.
l'interest, la rente. Usura centesima dicitur 17. Tiromum.] I'd est adolescentum. Tiro
cum de centum nummis mensibus singulis nes alii militiae, alii foremsis exercitationis et
unus solvitur; adeout centesimo mense usura eloquentia. Hi circa annum aetatis 17, post
sortem adaequet. At Fufidius iniquior multö, pubertatem scilicet, praetextam depomebant,
singulis mensibus non simplices, de quibus induebant vero togam puram nivei candoris,
mox, sed quinas usuras accipiebat; quas ut quae virilis dicta est, ut ait Alex. ab Alex. lib.
haberet, perditissimo cuique, pecuniam suam v. cap. 18. candidum umbonem vocat. Pers.
credere amabat, ut mox dicetur. S. Ambros. Sax. 5. v. 33. Plin. Iib. viii. cap. 48. Togá purá
in cap. 12. Tob. remiumt Calendae; parit sors tirones induuntur. Coel, Rhodig. lib. xiv. cap.
centesimam, remiunt menses singuli, generan 16. Quoniam verd, inquit, ul in Magid Apu
tur usura, crevil centesima, petitur, nec solvi
leius scribit, eruditissini juvenes laudis gratid,
tur; applicatur ad sortem. Itaque non jam primum hoc forensis opera rudimentum subi
centesima incipit esse, sed summa, hoc est nonbant, ut aliquo insigni judicio civibus suis nos
fenoris centesima, sed fenus centesima. cerentur, qui mos incipientibus adolescentulis
Ersecat..] Proprie. Nam illi pecuniam tra ad illustrandum ingenii florem apud anliquos
dentes ad foenus, statim usuram primi mensis fuerat concessus; togam item candidam, -

demebante sorte, seu ex ipsa quam credebant hoc facerent tirones induebantur ipso tirocinii
summâ. De usura legibus humanis ac divinis die ; sie enim appellabant, cum eloquentiam
prohibità dixi in Epod. 2. v. 4. auspicarentur in foro. Eam togam Cicero pu
15. Quantò perditior, &c.] Quo magis no ram rocarit. Scribit enim ad .1ttic. in tiroci
vit luxuriae deditum juvenem, adeoque pecu nio filii Ciceronis togam illipuram dedisse dr
niae avidiorem eo diligentius hunc adit, et punt.
quaerit ei pecuniam credere gravioribus scili .Marime, quis non, &c.] Quis very non de
cet usuris, ob urgentem inopiam vel habendi testetur ejusmodi foeneratores 2 Quis avari
cupiditatem. - tiam corum ct nequitiam non abominetur *
16. Nomina sectatur tironum, &c.] Studet ºróxcus usuras Graeci appellant, quod multos et
foenerari adolescentibus, qui nullam a duris graves debitori dolores pariant. Cic. Offic. ii.
patribus pecuniam aut valde exiguam accipi Quid fenerari 2 Tum Cato, Quid hominem,
entes; quacunque vià, quovis foenore quaerita inquit, occidere?
bant ac sumebant, qua suae libidini satisface 20. Quâm sibi non sit amicus.] Quâm sit sor
rent ea aetate ſerventi. Atque id quidam sce dide parcus suum defraudans genium, etiam
lus diu grassatum est. At postea ex Senatus necessaria sibi denegans, ac de se poenas ve
cons. adempta est actio et petitio iis, qui filiis
lut exigens, instar Memedemi apud Terentium.
familiás pecuniam credidissent in mortem pa Terenti Fabula quem miserum, &c.] Heau
trum ; nevel occasio hinc esset patri necem tontimorumenos, tavrºv tuwa.govºyos, id est,
machimandi, aut per malas artes acturpes pe seipsum discrucians, titulus est Terentianae
cuniam quoquo modo reddendam ac persol comoediae, in qua filium Cliniam procul in mi
vendam quaeritandi. Senatus illud consultum litiam abire, prae parcitate sordidague avari
Macedonianum dictum est a Macedone isto tia, compulit durus pater Menedemus ; at
foeneratore. Suet. Vespas. cap. 11. Auctor postea facti poenitens sese angebat, quod tam
Senalui fuit decernendi, ne filiorum familiás inique a seamandasset ac ſugasset proprium
foeneratoribus erigendi credita jus esset un filium senectutis suae baculum et columen.
quam, hoc est, ne post patrum quidom mortem. 22...dtgue hic.] Quâm foeneratoriste pessimus
318 Q. HORATII FLACCI
Quod si petat aliqui, Si quis nunc quaerat; Quores haec pertinet? IIlucz
quorsum hºc spectant: el Dum vitant stulti vitia, in contraria currunt.
nempe; dum insani fugiunt Malthinus tunicis demissis ambulat. 25
vitia, incidunt in opposita. Est qui
Maihinus prolixis' tunicis Inguen ad obscoenum subductis usque facetus. [520]
incedit.
alius estº ºut Pastillos Rufillus olet, Gorgonius hircum.
-

cinctis usque ad umbilicum,

...'..." R. Nil medium est. Sunt quinolint tetigisse, nisi illas
fillus pastillos redolet; Gor; Quarum subsutā talos tegat instita veste. 29
gonius rero caprum. Nihil Contra alius nullam nisi olenti in fornice stantern
mediocre reperitur. Sunt
...nºan urºtare mu-Quidam notus homo cum exiret fornice, Macle [521]
lieres, præter eas quarum Virtute esto, inquit sententia dia Catonis;
talos operit fascia purpurea Nam simulac venas inflavit tetra libido,
stolae subsuta. Alius econ
º, nullam misi prostan. Huc juvenes aequum est descendere, non alienas
tem inſedo lupanari, sicque Permolere uxores. Nolim laudarier, inquit, 35
se tuetur: Cum nobilis quis
piam vire formice ...Sic me, mirator cunni Cupiennius albi.
tur, Cato divinus ita est effatus; Cresce virtute; quippe cum fervens ardor libidinem accen:
derit, istuc venire adolescentes oportet; non autem corrumpere aliorum conjuges. Cupiennius
ver) sectator mulierum vestes candidas gestantium, ait;
- .A.N.YOTATIO.N.E.S.

25. Malthinus tunicis demissis ambulat.] ratos. A panis fit diminut. paniculus, pani
Vetus quidem lex jubebat; Demissam ad talos cillus, pastillus. Alii deducunt a rare:, con
togam quisque in urbe habeto. Sub Augusto, spersus, nempe odorifero pulvere, et similibus.
meque restrictis megue fusis incedere, laudaba Gorgonius hircum.] Tetrum odorem, qua
tur. Quintil lib. xi, cap. ult. Cui laliclavi lem hircus. Gorgonius nimiam negligentiam
ius non erit, ita cingatur, ut tunica, prioribus affectabat; Rufillus nimium cultum et mundi
%ris infra genua paulum ; , posterioribus ad tiem. Isto versiculo invidiam sibi creatam no
medios poplites usque perveniant. Yam infră, tat Horatius Sat. 4. v. 93. et seq. Unde col
mulierum est; suprā centurionum. Hinc pa liginus adversum nonnullos, Rufillum et Gor
tet, quod alibi notavimus, discinctum, sive de gonium nequaquam viles et ignobiles extitisse.
missis tunicis ambulare, mollitiae atque igma 28. Wil medium.] Wix reperire est auream
viae argumentum fuisse, nec non superbae et illam mediocritatem, lib. ii. Od. 20.
vanae ostentationis; succinctas autem vestes aut Sunt quinolint teligisse, &c.] Jam demum
praecinctas viris frugi et virtute claris proprias à flagitiis deterret triplici argumento; quod
extitisse. Wide Epod. 1. v. ult, ct Epod. 4. v. 8. rem familiarem exhauriant et perdant; quod
.Malthinus.] Quis ille 2 certe haud mobis li corpus faciant obnoxium multis doloribus;
quet. Mollis ac effeminatus notatur. Non. quod honori et famae damnum invehant.
Marcel. Maltos appellari malles, antiqui vo Illas Quarum subsutd, &c.] Matronas, quae
luerunt, a Gracco quasi wax%axovº. Lucil. lib. talares habent stolas, quarum imam partem
xxvii. Insanum rocant quem maltum ac for assuta ambit fasciola, quae instita dicitur. Sy
minam dici vident. Quidam desigmari volunt necdoch. Catull. Eleg. lxii. 308.
Menam illum, de quo Epod. 4. Alii ipsum —vestis
Maecenatem. Hunc esse qui solutis tunicis in Candida purpureå talos incinzeratorá.
urbem semper incesserit; inquit Seneca Epist. 30. Olenti in formice.] Male olentia, faetida
114. Julius Scaliger, Poèt. lib. iii. cap. 98. ita que lupanaria notat etiam Juvenalis sarcastice
scribit; Satirographi me amicis quidem par in Messalinam Claudii Imperatoris uxorem
cunt. Ingratus Horatius, qui né à Maccenate adulteriis famosam, ita scribens, Sat. vi. 117.
quidem abstiner potuit; siquiden quod aiunt .dusa palatino tegetem praferre cubili,
rerum est, Malthinum ab eo appellatum, cujus Sumere nocturnos meretriz.1ugusta cucullos.
demissas notaret tunicas. Ager enim Sabinus, Et v. 130.
quo canicula illa á dirino viro donata fuerat, Obscurisque genis turpis, fumoque lucerma,
fantus tantique eral, ut objectu suo posset male Faeda lupanaris tulit ad pulvinar odorem.
fici oculi visum intercipere, quo minius tunica 31. Macle.] Magis auctus esto.
rum demissione offenderetur. Haec Scaliger 32. Sententia dia Catonis.] Hujus viri gravis
invidia semper in Horatium hostili.Verúmesto, et censorii auctoritate vultille libidinosusjuve
ipsum Maecenatem vellicet Poeta, numquid mis flagitiasua defendere. Scilicet Cato videns
barbaro et servili animoid faciebat? Imo riden hominem honestum e lupanari exeuntem ali
ti amico, quod ait Persius, rafer tamgil ritium, quatenus laudavit: ut cum ventitantem illuc
et admissus circum praecordia ludit festivus et sapius animadvertisset, ita dicitur allocutus:
gratus; accepti vero beneficii passim memor. Adolescens, laudavite, quod huc interdum ve
Est qui, &c.] Alius aliud omnino vitium ha nires, non quod istic habitares.
bet Agrippa, inquiunt, vestibus ad mates usque 34. Descendere.] Apta vox. Nam sub formi
decisis et subjectis uti solitus. cibus et subterraneis locis erant ganea.
27. Pastillos.] Trochiscos, seu globulos odo 36. Mirator Cupiennius.] Cupiennius Libo
 SATIRARUM LIBER I. 2. 310

Audire est operae pretium, procedere recte Ego quidem nolim itacom
mendari. At vos qui exop
Quimoechis non vultis, ut omni parte laborent; tatis non felicem esse adul
Utgue illis multo corrupta dolore voluptas, teris exitum, non poemiteat
Atque haec rara, cadat dura inter stepe pericla. 40 ferant
attendere, quales erumnas
usduequaque, et quot
Hic se praecipitem tecto dedit. Ille flagellis voluptaseis eveniat anxie
Ad mortem caesus: fugiens hic decidit acrem [522] tatibus perturbata, et qui
Praedonum in turbam; dedit hic pro corpore num-dem infrequens, dc sepius
mon sine gravibus periculis
In OS : -

Ergo auscultate. Iste mee

Hunc perminxerunt calones: quin etiam illud chus etecto se praecipitavit.
Accidit, ut cuidam testes caudamºſue salacem 45 Hic flag is mulctºse tºd
necem usque. Ille noctu
Demeteret ferrum. Jure omnes: Galba negabat. fugiens currit in savas gras
Tutior at quanto merx est in classe secundá satorum manus. Alius pe
cuuia redimit corpus * *
Libertinarum dico: Sallustius in quas * * * * * * + + *

Non minus insanit, quam qui moechatur. At hic si - - - - - - - - -

Quà res, qua ratio suaderet, quâque modestè 50 Merito factum cuncti di
Munificum esse licet, vellet bonus atque benignus Sed
ºn..."...".
quam securior est merx
Esse; daret quantum satis esset, nec sibi damno, [523] in media conditione! Li
bertinarum dicosciliret; erga quas Sallustius non minus insanum se praestat, quam qui ma
tromas sectatur. Verum enim very si vellet ille esse munificus ac liberalis, quantum facultates et
ratio permitterent, et quatemus decet esse moderate liberalem; donaret quantum sufficeret,
neque sibi detrimentum afterret, et probrum.
.A.N.Y.O.T.1TIO.N.E.S.

Cumanus, Augusti familiaritate clarus, cul Publicus, et poenas metuet quascumque maritus
tūs vero corporis mitorisque studiosissimus: Erigii iralus : mec erit felicior astro
sectator erat mulierum veste candida induta .Martis, ut in laqueos nunquam incidat
rum, scilicet matronarum, ut postea dicemus. —Yecat hic ferro, secat
37. Mudire est opert prelium, &c.] Ennii ille cruent is
sunt hi versus ab Horatio paulum immutati. Verberibus, quosdam marchos et mugilis intrat.
* Sicille. 44. Calones.] Servi militum, quod palos et
.Audire est opera pretium, procedere recte ligneas clavas gerebant ita dicti, item clara
Qui rem Romanan Latiumq; augescere vultis. tores ob eam causam. Et quilibet servi calones
39. Corrupta dolore voluptas.] Ad Epicuri vocati sunt a ſerendis lignis, quae Graece xzxa.
mentem adulteria proscribit non velut turpia, 46. Jure omnes.] Ommes aiunt, jure illos
sed quasi remoras voluptatis, scilicet periculis punitos, et dignas flagitio poenas dedisse.
et malis circumsepta. Pracclare Cicero, in Galba megabat.] Salsa ironia in Servium
Anton. Libidinosi, arari, facimorosi, veræ law Galbaum Jurisconsultum, qui cum esset famo
disgustum non habent. At debuisset damnare sus adulteriis, sui similium libens patrocinium
saltem utiniqua, et lumini maturali adversa: suscipiebat.
Quod tibi nolis fieri, alteri me feceris. 47. Tutior at quanto merr..] Lex Julia plecti
41. Hic se praccipitem, &c.] Quoniam, ut jubehat eos solim, qui peccassent in ingenuis,
mnodë e Cicerone dixi, luxuriosi non ducuntur quae nec quaestun corpore fecissent, nec ar
amore recti, saltem poenarum metu nonnun tem ludicram aut lenocinium exercuissent,
quam deterrentur. Val. Maxim. lib. vi. cap. 1. nec in scenam operam locassent.
Sed ut eos, inquit, strictim percurram, qui in In classe secundá.] Tres Poeta classes mu
windicandó pudicitid dolore suo pro publică lierum statuit: 1. Matronarum. 2. Libertina
lege usi sunt. Sempron, Musca C. Gallium de run. 3. Meretricum.
prehensum in adulterio flagellis cecidit: C. 48. Sallustius.] Is est de quo lib, ii. Od. 2.
Memmius, L. Octavium similiter deprehensum Nonnulli perperam intelligunt ejus avunculum
nervis conludit. Carbo .ltlienus §
Vibieno, C. Sallustium Crispum historiae scriptorem.
item M. Pontius à Pub. Cernio deprehensi, At quamvis mores conveniant, non ità ratio
castrali sun!, &c. temporum, ut observat erudite Torrentius.
Se praccipitem tecto dedit..] Fugiens vindi Hic a Censoribus in Senatu reprehensus,
cem maritumn. quod in libertinas insaniret, respondit se ma
Ille flagellis.1d mortem casus.] Gell. lib. xvii. tromas non affectari, quasi se criminis exper
cap. 18. ex Varrone, C. Sallustius scriptor se tem excusans. Ejectus vero est à Senatu.
ria illius et serera orationis, in cujus historid Wide Bell. Catil.
motiones censorias fieri atque ererceri ridemus, 49. Marchalur.] Vox ista proprie hic poni
in adulterio deprehensus, ab ..]nnio Miłóne lo tur pro co, qui alienam uxorem ingenuam in
ris bené carsus est, et cum dedisset pecuniam di adulterium pellicit.
missus. Idem refert Asconius. Juv. Sat. x. 311. 52. Damno, Dedecorique.] Damno bono
Fict adulter -
rum et fainae.
320 Q. HORATII FLACCI
At contra illud solum in se Dedecorique foret. Verum hoc se amplectitur uno,
stimatºpredicativendº Hoc amat, et laudat. Matronam nullam ego tango.
Ego nullam tango matro
... Ut quondam Marsaeus amator Originis, ille 55
Originis amasius qui mima Qui patrium mimae donat fundumque laremaue:
tribuit paterna prædia, et N
domum; dicitoue: Mihi qui Nil fuerit mi, inquit, cum uxoribus unquam alienis.
ji.iii, ºrit Verum est cum mimis, est cum meretricibus; unde
unquamºum conjugibusali. Fama malum gravius quâm restrahit. An tibia
orum. Atqui est cum mi bunde
mis, est cum meretricibus, a
quibusgraviorempernicicm Personam satis est, non illud quidquid ubique 60
deprºmiºsisſinatiºn Officit, evitare Bonam deperdere ſamam,
res familiaris. Sufficitne
§ {..."...o. Rempatris oblimare, malum est ubicumque. Quid
autem quodcunque ubicum- Inter
que mocet? Perdere bonam
existimationem, dilapidare Est in matroná, ancillā, peccesve togatá?
pa. "...". Willius in Faustã Sullae gener, hoc miser uno (524,
lum est. Quid reſert utrum Nomine deceptus, poenas dedit usque superque 65
pecces in matrona, an in li
bertina, an in meretrice? Quâm satis est; pugnis caesus, ferroque petitus,
Willius sylla gener, infelix Exclusus fore, cum Longarenus foret intus.
eo dumtaxat nomine illusus, Huic si mutonis verbis mala tanta videntis
ob Faustam poenas luit se
cundum et ultra meritum, pugnis contusus, et ferro appetitus; ejectus domo, cum Longarcnus
esset intus. Qui si libidinis tot et tanta incommoda cermentis

.A.N.YOTATIONES.

. Hoc se amplectitur uno.] Uno liberti vestis colorisque genus distinguebat. Matro
narum amore sibi placet, ob hoc unum se nae stola candida induebantur ; ancillae et li
laudat et venditat, quod libertinas dumtaxat, bertinae togă pullā; meretrices Coa seu pellu
non auten matronas consectotur. cida. Errat vetus interpres his attribuens
55. Marsa’us, &c.] Ignotus ille nobis Originis quod erat libertinarum; ait nempe meretri.
mima et meretricis amator. Tres eo tempore ciam togam pullam ſuisse, quod reſellitur vel
fuerunt insignes meretrices, Origo, Arbuscula, ex frequenti textu id quod modó dix, stabili
Cytheris. Hanc Lycorim vocat Virgilius Ec ente. Porro est opera pretium observare ma
logă ultima, Gallo Poetae prius dilectam, quae tronas, qua, adulterii convictae à viris repudia.
postea Antonium in castra secuta est. bantur, stolà candida solitas exui, et togáve:
57. Wil fuerit mi, inquit, &c.) Sic Marsaeus tiri, ignominiae causa. Stola plebeiis quantis
cxtenuare mititur suam libidinem flagitiosam honestis non dabalur; si quidem Palricit tº
que nequitiam. grandes natu matres eam deferebant honoru
58. Verum est cum minis, &c.] Respondet causá. Eral enim ad imos pedes flura, quam
Horatius. Esto, mihil tibi sit cum uxoribus instita conterta ambibal. Contrá, meretrica
alienis; at insanis in mimas et meretrices, a togam subductionem, et virilisimilem gestabant.
quibus famae damnum trahis damno rei fami Alex. ab Alex. lib. v. cap. 18. Festus. Ma
liaris gravius: quanquam utrumque inde pro tronas appellabant, quibus stolam habend, jus
venit. Plaut. Trucul. Act. ii. 7. Meretric ut erat. Non. Marcell. ex Varrone, Toga com
mare quod das decoral, mec apparet usquam; mune vestimentum, diurnum et nocturnum;
miserum infert in pauperiem; prival bonis, luce, muliebre et virile.
honore, amicis. Sapiens Rex Proverb. v.3. et seq. 64. Willius in Faustà Sullar gener.] Willio
JYe attendas fallacia mulieris, farus enim distil rum ſamilia Roma nobilis. Willius istc non re
lanslabia meretricis: etnitidius oleogutturºjus. vera gener, sed ob frequentissimam cum Faus
JYorissima autemillius amara quasi absinthium, tà Sullae filia consuetudinem, ita vocatur; seu
et acuta quasi gladius biceps. Pedes ejus quod eam uxorem sibi fore sperarot. Unde
descendunt in mortem, et ad inferos gressus il sequitur; hoc miser uno nomine deceptuk
lius penetrant . . . longe fac ab ed viam tuam; Grandiscilicet nomine, ex antiqua Scipionum
el ne appropinques foribus domits ejus, ne des gente; a quorum moribus ac virtutibus de
alienis honorem tuum, el annos tuos crudeli, me gener Sylla, magistratus tamen, Quaesturam,
forte impleantur extranei viribus tuis, et la Consulatum, Dictaturam, ac demum tyran:
bores tui sint in domo alienti, &c. nidem, pessumdata Rep. occupavit. Cic. in
62. Quid interest, &c.) Ex opinione Stoico Verr. -

rum paria esse quaevis peccata dicentium. 67. Longarenus.] Ignobilis quispiam, Willio
63. In matroná, ancillá, perceste togatá.] tamen felicior mocchus, et gratiosior Fauste.
Tres gradus peccati statuit Poéta; in matro 68. Huic simutonis verbis, &c.] Prosopot
nā, in libertimã, in meretrice. Has triplex poeia paulum obscoena, sed lepida et elegºn*
 SATIRARUM LIBER I. 2. -
321

Diceret haec animus; Quidvis tibi: Nunquid ego ate nomine menstalihominilo.
Magno prognatum deposco consule cunnum, 70 queretur ista; Quid petis?
Welatumque stolā, mea cum conferbuit iraf quando meus ardor fuerit
accensus, an ego ate flagito
Quid responderet? Magno patre nata puella est. mulierem illustriconsulege
At quanto meliora monet, pugnantiaque istis nitam, et stola vestitan?
Quod responsum daret?
Dives opis natura suae, tu si modó recte nempe illustri patre orta est
Dispensare velis, ac non fugienda petendis 75 puclla. Verum quanto me
liora et his contraria suadet
Immiscere! Tuo vitio, rerumne labores,
natura suis opibus locuples!
Nil referre putas? Quare, ne poeniteat te, [525]. Simodo tu bene utivelis, et
Desine matronas sectarier; unde laboris mon confundere evitanda
cum exoptandis; an credis
Plus haurire mali est, quâm ex re decerpere fructiis. nihil interesse utrum egeas,
Nec magis huic inter niveos viridesque lapillos, 80 per tuam vitiosam cupidita
SitlicethocCerinthetuum, tenerum estfemuraut crus”, º Pºrum Pºmºri
am? Quapropter utmon do
Rectius; atque etiam melius persaepe togatae est. leas aliquando, abstine de
Adde huc quðd mercem sine fucis gestat, aperté perire matronas; unde plus
morroris
Quod venale habet, ostendit: nec, si quid honestiest? utilitatis percipitur, quam
ex re colligitur.
Jactat, habetque palām, quaerit quo turpia celet. 85 Neq; haec quamvis sit inter
Regibus hic mos est: ubi equos mercantur, opertosapillº candidº et virides,
femurhabet mollius aut crus
Inspiciunt; ne, si facies (ut sape) decora rectius quam tuum, O, Ce
Molli ſulta pede est, emptorem inducathiantem, rinthe, imosaepius pulchrius
Quðd pulchrae clunes, breve quod caput, ardua cer-ºº !" lºº
mercem portat haud fuca
vix.
9 tam : ac si quid est venus
Hoc illi recte: ne corporis optima Lyncei [526] tum, hand venditat et osten
Contemplere oculis, Hypsaea caecior, illa tat: neque satagit occultare
quod pravum est. Ista est
Quae mala sunt spectes. O, crus! O brachial verúm jºu.
do emunt equos, obtectos considerant, ne facies (quod non raro fit) elegans, si tenera ungula
subnixa fuerit, in errorem impellat emptorem avidun; eo quod sint decorac clunes, breve caput,
erecta cervix. Illirecte quidem hoc faciunt. Tu ergo pariter me oculis acutissimis intueare par
its corporis formosas: Hypsaca vero caccior, ea quae deformia sunt aspicias. O, crus venustum!
& brachia concinna 1 at
A.Y.YoTATION
* - I
ES.
76. Tuo vitio, rerunne labores.] Nostro vi tri docet, in equo primam esse pedum consi
tio laboramus, cum dolemus non adesse per derationem : quoniam ut partim prodest aedi
dicem aut phasianum; at rerum vitium seu um elegantia, si fundamentis superstructa sint
penuria est, si desit panis aut cibus vulgaris
vitiosis: ità equus est inutilis, qui pedibus
quilibet. haud firmis fuerit. Cavendum igitur maximé
78. Matronas sectarier.] Ulpian. Alliud est ne sit ungula mollior ac tenuior, &c. Quidam
appellare, aliud sectari. Appellare est blandá antiqui codices habent apertos, quod placet
oratione alterius pudiciliam attentare; assecta nonnullis, ob clariorem certe sensum.
tur qui tacitus frequenter sequitur; assidua 88. Hiantem.] Prae admiratione partium
tnim assectatio prebet nonnullam ºft. quarundam valde concinnarum; pracque emen
80. Niveos viridesque lapillos.] Uniones, et di cupiditate.
smaragdos. 89. Pulchrae clunes, &c.] Virg. Georg. iii. 79.
81. Sit licet hoc, Cerinthe, tuum.] Is erat — Illi ardua cerviz.
amator pariter et delicia matronarum mundo .Argutumque caput, breris alvus, obesaque
muliebri splendentium : singulari forman gra terga.
tiã, praestabat: Sulpitiae Servii filiae in primis Non. Marcell. hunc Horatii locum affert,
Carus. De eo Tibullus multa. ut ostendat clunes foeminino genere. poni,
83. Mercem.] Corpus mercenarium, turpi quas Plautus masculinas facit: clunes infrac
quaestu venale. tos gero.
86. Regibus.] Nobiles ac divites appellan 90. Lyncei oculis.] Quales habuit Lynceus
tur sepe reges ob potentiam et auctoritatem, Apharei filius, quem fabulati sunt ad terrae
quam eis confert pecunia, cui omnia obediunt. centrum pervidisse, eo quod primus efodinis
Opertos Inspiciunt.) Pugnant exemplaria. metalla eruisset. - -

Plura certé opertos habent. Sensus est; oper 91. Hypsad cacior.] Hec ex illustri Plau
tos mercantur equos, ne venustas corporis sta tiorum stirpe vitiosos, ut aiunt, oculos habebat.
tim capiat emptorem, faciataue ut vitium pe Fortasse notatur ab Horatio, quod invenustum
dum non attendat, quod tamen in equo prae quempiam deperiret.
cipuum est. Xenophon in libello de re eques 92.0, crus! 6 brachiaſ] Quasidiceret Poeta:
322 Q. HORATII FLACCI
“grandioriest naso, bre. Depygis, nasuta, brevi latere, ac pede longo est.
Yºlº, “tºle lºsiºi Matronae praeter
Praetered nihil matronae C i Cati
faciem nil cernere possis,
demissä -

praeter vultum viderequeas, aetera, mi Uatia est, demissa veste tegentis. 95

ceteras partes abscondentis Si interdicta petes, vallo circumdata, (nam te
*.*.*.*...
Quod sicupias cer- Hoc facit insanum) multae tibi tum officient res;
tia est. - - - -

mere denegata, º muni. Custodes, lectica, ciniflones, parasitae,

mentis cincta; (quippe hoc Ad talos stola demissa, et circumdata palla,
teinsamire facit) plurimaeres - - - - -- -

tumc impedimento tibi sunt; Plurima quae invideant pure apparere tibi rem, 100
custodes, lectica, cinerarii, Altera nil obstat. Cois tibi poene videre est (527]
parasitº stºla ad alº de Ut nudam, ne crure malo, ne sit pede turpi;
missa, et palla circumjecta, - - ~~! - -- - -

multa impedientia ne res . Metiri possis oculis latus. An tibi mavis

te manifeste videatur. Al-Insidias fieri, pretiumque evellier ante
º, ºil. .”...
Coas enim .. Quam mercem ostendi; Leporem venatorut altā105
vestes licet tibi
cernere fere quasi nudam ; In nive sectatur, positum sic tangere nolit:
sipravo sit crure;aut pede: Captat, et apponit: Meus estamor huic similis; nam
*...*.*.*...". Transvolat in medio posita, et fugientia captat.
mercedem tibi prius extorqueri, quam merx exhibeatur. At enim cantabis? mihi aliquod: ut
venator leporem in celsa mive prosequitur; appositum rero sine labore nec attingere dignatur.
Capit autem; et jucundetum apponrº. Huic similis est meus amor, inquis ; contennit enimin
propatulo constituta, ardua verö desiderat. -

.A.N.N’OTATIO.NES.

Dum admiraris crus et brachia tute amasiae, pellucentibus, ex insula Co, sive Cod, sità in
mon advertis alia omnino deformia. mari AEgaeo ad oram Cariae littoralem, vernºr.
93. Depygis.] Quasi sine pygå, wwyn, males. Lango; quae tam ferax et dives, ut proverb:
Epod. 8, aridas nates, additgue femur tumen um esset; quem Cos non nutrit, hunc nºr E.
tibus exile suris Addilum: quod hic significat gyptus, Eustath. Coas vestes Juvenalis appel.
per brere latus. lat multitia. Galli de la Gase. Harum in
JYasuta. Catull. xli. 1. ventio tribuitur Pamphilae cuidam mulieriex
Salve nec minimo puella naso, insula Coo. Aristot. Histor. Animal. lib. vi.
JYec bello pede, &c. Tibull. lib. ii. Eleg. 3. v. 57.
Pede longo.) Ovid. Am. iii. 3. 7. Illa gerat vestes tenues, quas forumina Cod
Pes crateriguus: pedis est aptissima forma. Teruit, auratas disposuitgue rias.
95. Catia.] Haec domus mobilis quidem, sed Propert, lib. ii. Eleg. 1. v. 5.
parum casta et pudica, breviori instar mere Sire togis illam fulgentem incedere Cott.
tricum amictu utebatur, ut sui venustatem Varro togas ritreas appellat. S. Hieron ad
corporis palam exhiberet. Latam ita scribit. Talia paret restimºnia,
96. Interdicta.] Partes maxime tectas et quibus pellatur frigus, non quibus resita tor.
multiplici tunica vallatas. pora nudentur.
98. Lectica.] Clausa sane et operta. Tor Et te monitum velim, lector, in quibusdam
rentius hic acriut solet judicio contra casteros vett codd. legi, Chlorin pro Cois. Porrøjam
interpretes depugnans, non intelligendum ve supra insinuavimus istis vestibus Rome qui.
hiculum contendit, sed interius aliquod in aedi dem solas meretrices indui consuevisse.
bus conclave, quo se matronae continerent; 105. Leporem venator ut altá, &c.] Hisunt
qualiserat lecticula illa lucubratoria Augusti e Callimacho versiculi, veluticantiuncular quae
apud Sueton. cap. 78, Ejusmodi quoque lec dam, quas Horatius ponit in ore sectantis ma"
ticulam domesticam agnoscit Just. Lipsius tronas. Sensus est; ut venator leporem per
Elect. i. cap. 19. nives sectari et capere gaudet, quem apposi
Ciniflones.] A flando in cineres dicuntur ci tum sibi sine ullo labore nec tangere digne
niftones, qui calamistra, acus, veruta calefa tur; captum autem venando et cum difficul
ciebant in calidis cineribus, ad crispandos tate libens apponit sibi et amicis; sic ego, in:
mulierum crimes: item cinerarii; necnon or quit ille, paratas cuivis togatas sperno; at
natrices, Gall. Coeffuses. Angl. TIRE-women. matronas depereo, quibus frui arduum est.
Parasita...] Garrulae quaedam et assentatri 107. Captat, et apponit.] Ingenshic pugma, in
ces mulieres, ad captandum cibum expeditae. gens dissentio.Sagaciter Lambinusita correxit
99. Palla.] Amphus et sinuosus amictus tu Omnes tamen codices huc usque habuerunt,
nicae et stolae superindui solitus, velut pallium cantat. Interpretes in angustiis constitutive
quoddam honesta mulieri proprium. Non. natorios clamores, quibus revocari solent
Marcell. Gall. Manteau de ceremonie; simile canes, adhibuerunt, et Xenophontein affèrunt
prope vestimentum hodie vocant, un surtowl. praecipientem varios tomos vocis adhibendos,
Angl. a Morning-gown. acutum, gravem, parvum, margnum: et sº
*91. Cots.] Vestibus bombycinis, tenuibus, vocem cantat explicant, seque ut licet expedi
 -

SATIRARUM LIBER I. 2. 323

Hiscene versiculis speras tibi posse dolores, An igilurejusmodi cantile

Atque aestus, curasque graves é pectore pellif 110 na speras corde tuo abigi,
posse anxietates, solicitudi
Nonne,cupidinibus statuat naturamodum quem, [52s)...".
Quid latura sibi, quid sit dolitura negatum, simos ? Annon satius estin
vestigare quem finem natu
Quaerere plus prodest, et inane abscindere soldo? raponat cupiditatibus, quid
Num, tibi cum ſauces urit sitis, aurea quaeris sibidenegatum patienterfe
Pocula: Numesuriens fastidis omnia praeter 115 rat, et quid doleat; atque
amputare a solido *
Pavonem rhombumque: Tument tibi cum inguina, inutile
An quando sitis urit tibi
num, si fauces, aurea quaeris pocu
a An ame urgente sper.
Ancilla, aut verna est praestà puer, impetus in quem mis omnia praeter pavonem
Continuð fiat, malis tentigine rumpif et rhombum * * * * *
Non ego: namq; parabilem amo Wºrm facilemd; - - - - - - - -

+ - - - - * - -

Illam, Pöst paulo; Sed pluris; Si exierit vir; 120 * * - - - - - -

Gallis: hanc Philodemus ait sibi, quae neq; magno . . . . . . . -

Stet pretio, neque cunctetur, cum est jussa venire. Non ego certº. Quippe amo
Venerem promptam et ex
Candida rectaque sit, munda hactenus, utneq; longa 'peditam. Quae rerò dicit,
Nec magis alba velit, quâm det natura, videri. [529) fºst". majori pre
Haec ubi supposuit dextro corpus mihi laevum, 125 tio: si vir discesserit; illam
Philodemus ait Gallis relin
Ilia, et Egeria est: do nomen quodlibet illi; quemdan; sibi autem peti
Nec vereor, ne, dum futuo, vir rure recurrat, eam, quae mec cariori pretio
Janua frangatur, latret canis, undique magno constet, nec moreturvenire
cum advocatur: candidasit,
Pulsa domus strepitu resonet, vel pallida lecto et recta, adeo concinna, ut
Desiliat mulier, miseram se conscia clamet; - 130 non cupiat apparere gran
dior, aut candidior quam
natura concessit, * * * * * * harc mihi Ilia et Egeria est: illi tribuo quascumque blanditias.
Necmetuo" *** me vir redeat rure; fores effringantur; canis latret; a des ingenti fragore con
cussae undique percrepent; foemima pallens descendate cubili; ancilla conscia exclamet se in
fortunatam;
ANYoTATIONES.

unt. Verum si retinenda vetus lectio, cantal, Wide Macrob. Sat. iii. 9. ubi scribit; M. Var
- - - --

referendum est ad cantilenam quam matro ro de paronibus in rilld nutriendis loquens, sic
narum sectator canit; et vox appomit, expli ait: Primus hos Q.Hortensius augurall cand di
canda est, addit, seu prosequitur; utingeniose citurposuisse. Hinc factumutovaeorum denariis
solerterque Dacerius noster subodoratus est tenºant quinis, ipsi facile quinquagenis, &c.
et sensit. Rhombum.] Exquisiti saporis piscoun. Gall.
109. Hiscene rersiculis.] Horatius ad illum turbot. De eo Epod. 2. v. 50.
qui cantavit Callimachi versiculos, respondet; 121. Gallis.] Cybeles sacerdotibus, evira
siccine per leviculam cantionem speras eluc tis, castratis, adeoque moram sponteferentibus.
tari graves curas, et macrores, aliaque mala, Philodemus.] Quis ille, incertum. Afierunt
quae matronarum amorem comitantur f an vulgû Pottam Epicurum patria Gadaraeum
non satius tibi foret modum sequi à natură qui Graecº scripsit quaedam Epigrammata.
praescriptum ? &c. Meminère Strabo, Asconius, &c. -

"113. Inane abscindere soldo 2) Iname, quo 123. Neque longa, &c.] Adjuta cothurmis,
sibi denegata natura facile careat, soldo, sive utait Juvenal. Sat. vi. 505.
solido et necessario, quod sine dolore nequeat 124. Magis albe.) Pictis et dealbatis cretà
nonhabere, sibique negarihaud patienterferat. vel berussa génis, cerusali buccis, ut loquitºr
114. Aurea quaris Pocula 2) Senec. Epist. Cicero in Pison. Propert.lib. iii. Eleg. 24. v. 8.
120. Natura hoc unum jubet, sitim extingui. Cum tibi quasilus candor in ore forct.
Utrum sitaureum poculum, an crystallinum;an Martial. lib. ix. Epig. 24.
Tiburtinuscalir, manusconcara, nihil referl. Ita El Cerussatá candidiora cute. .
que Horatius negalad silimpertimere, quoporulo 126. Ilia, et Egeria est.) Tanti facio, quanti
aqua, aut quâm eleganti manu, ministretur. Iliam Romuli matrem et Egerian Nympham,
116. Paronem.] #. cibi gratid Roma, cum qua Numie consuetudo. -

primus occidit orator Hortensius, augurali cº 120 lºt pattida.] Alii legunt, vapallida ut
ná sacerdotii: saginare primus instiliſit circa apud Pers. ragrandis, augente significationein
norissimum piraticum bellum M ſluftdius Lur particula; valde pallens et pavens.
130. Conscia.] Adulterii conciliatrix, vo!
to, erque coquaestu reditus sestertium sewagena
M. habuit. Plin. lib.x. cap.20. Varro, AElian. simpliciter conscia, herilis flagiti particeps
22*
324 Q. HORATII FLACCI
her timest cruribus; de Cruribus haec metuat, doti deprensa, egomet mi.
prehensadotii ego denique Discincta tunica fugiendum est, acdeni
mihi. Fugiendum est *N -
pede nudo;
f
...i.e., n.d.; Ne nummi pereant, aut pyga, aut dengue ama.
né luant nummi, nates,
demum existimatio.
vei Deprendi miserum est: Fabio vel judice vincam.
Mise
rum estdeprehendi; vincam etiam Fabio judice.

SATIRA III.

.Aliena quisque peccata videt, ad propria calcutit. Vitia leviora in amids

debent excusari. Malê Stoici asserunt paria esse omnia peccata.
Cunctis hoc inest vitium
cantoribus, ut cum familia- OMNIBUS hoc vitium est cantoribus, inter
ribus rogati cantare semper amicos [53]
remuant ; minime rogati Ut nunquam inducant animum cantare rogati,
nunquam
i.". cesscnt. Id
s.habe Injussi nunquam desistant. Sardus habebat
Augustus, quicogerepotuis-Ille Tigellius hoc. Caesar, qui cogere posset,
set, si rogaret per benevo
lentiam patris, et suam, niSi peteret per amicitiam patris, atque suum, non 5
hiºn."quºli pſ. Quidduam proficeret: si collibuisset, ab ovo
ceret, abovousquead poma Usque ad mala iteraret, Io Bacche; modó summâ
repetebat, Io Bacche, nunc
supremä voce, nunc infimä Voce, modó hac, resonat quae chordis quatuor imâ.
quae resonat in fidibus qua [53]]
tuor.
.A.N.N.O.T.A.TIO.N.E.S.

ancilla; proindeque metuens me iratus herus viora quarque sensim progreditur, ac morum
furorem in ipsam vertat ejusque crura fuste praeceptiones insinuat praestantissimas. His
verberet, truncet, frangat. scopus est, Virgilium animae dimidium ºur
131. Doti deprensa.] Uxor a viro deprehensa tueri adversus obtrectatores quosdam, qui in:
in adulterio metuat suae doti; id est, ne dotem gentis alioqui virum ingenii, ob leviora quapi.
amittat. Hanc enim illi adimebat lex Julia, am cilia, iniquius relicabant.
et marito adjudicabat; interficere vero depre 3. Sardus Tigellius.] Wel nomen est pro
hensam patri quidem permittebat, non autem prium Sardus, vel gentile ab Sardinia patria.
marito; cui tamenid licuit ante Juliam legem. Neque certe idem est qui Hermogenes, de
Ulpian. regul. Tit. vi. Cato apud Gellium, lib. quo postmodum. Utrique nomen Tigellius:
x. cap. 23. Valer. Max. lib. viii. cap. 2. ubi at hic vivebatadhuc dum haec Poeta scriberet,
insigne C. Marii judicium in C. Titinnium ut legenti patet: ille vero jam vita cesserat:
Minturnensem, qui cum Fanniam uxorem in quod quidem perspicuum est ex Satire pre
adulterio deprehensam repudiasset, ac dote cedentis initio.
spoliare comaretur; Marius Fanniam impudi 4. Cogere posset.] Pro summâ et Imperate.
citiae ream sestertio mummo, Titimnium autem ria auctoritate.
summâ totius dotis damnavit; praefatus se 5. Patris.) Patris sui per adoptionem, Julii
hanc judicandi rationem secutum, quod sibi nempe Caesaris, a quo Tigellius beneficiis
liqueret Titinnium impudicam ex animo duxis haud mediocribus, et gratiâ singulari honora
se, et ejus doti insidias strueret. tus fuerat, ut dictum est in superioribus.
Egomet mt.] Neverbera, plagas, necem su 6. Aboro Usque admala.] A principio cºena
bire cogar, aut saltem pecunia me redimere. ad finem. Poma et bellaria ad secundam men
133. Aut pyga.] Ne mihi perna succidatur; sam pertimere, notum est: initium vero coenae
aut raphanismum patiar. . De eo Juvenalis duci ab ovis, vel Epistola ad Paetum quae est
ante citatus. 20. lib. ix. Cic, satis ostendit; integram famem
.Aut fama.] Lex enim inſamiam adulteris adorum affero, inquit. Hinc et Apuleius oya
inurebat. gustulum coenae vocat. Wide Just. Lips. Antiq.
134. Fabio vel judice wincam.] Hunc cele Lect. lib. iii.
brem eo tempore Jurisconsultum false notat 7. Iteraret, Io Bacche.] Iteraret carmen abip
Horatius; rincam, inquiens, judice Fabio, qui somet fortasse compositum sic incipiens;lo Bar
in adulterio aliquando deprehensus malo suo che; vel cujus hoc esset epodium rhythmi, ver
expertus est, miserum esse deprehendi. siculus intercalaris, recantatio, Gall, le refrein,
Satira III.-1. Omnibus hoc.] Serium nihil la reprise. Apage qui legunt Io Baccharid est,
praeſert ac spondet prima frons hujus Satirae: Bacchantes. Te vero, lector, ne moveat brewis
at si totam spectes, nihilusquam serium magis. syllaba in voce Bacche; id enim et concin
Itaque in håc, ut et in praecedenti, callidus num et elegans, cum ipsa formula citatur.
ubique Horatius et summe vafer, ab jocoso Summâ roce.] Gravissima. Gali. la base
exordio quo animum lectoris excitat, ad gra 8. Imá.] Acutissima. Gall. le desmu.
 SATIRARUM LIBER I. 3. 3.25

Nil aequale homini fuit illi: sacpe velut qui In illo homine nihil simile
Currebat fugiens hostem, persaepe velut qui 10 erat; qui interdum currebat
quasi hostem fugeret, alias
Junonis sacra ferret. Habebat saepe ducentos, lentus incedebat, tanquam
Saepe decem servos: modó Reges, atq; Tetrarchas, Junonis sacra portaret Ali.
Omnia magma loquens; modó, Sit mihi mensa quando famuloshabebatdu
centos, saepius decem. Nunc
tripes, et - jactitans reges et praefectos,
cuncta summa: mox verd
Concha salispuri,et toga, quae defendere frigus, [532] et
aiebat: Adsit mihi tantum
Quamvis crassa, queat. Decies centena dedisses 15 mensa tripes, et concha puri
Huic parco paucis contento, quinque diebus salis, ac toga quantumvis
Nileratin loculis. Noctes vigilabat ad ipsum crassa, quae arcere frigus
valeat. Huic autem parco
Mane, diem totam stertebat: nil fuit unquam paucis contento si donàsses
Sic impar sibi. Nunc aliquis dicat mihi, Quid tu ? decies centena, post quin.
dies nihil supererat in
Nullane habes vitia? Imö alia, et fortasse minora. 20 que
crumena. Vigil traducebat
noctes usque ad lucem matutinam; die veró integrã dormiebat. Nihil unquam fuitarque sibi dis
simile. Jam mihimon nemo dixerit; Tu autem quid 2 nullane habes vitia? imo habeo sed di
versa, et ſprsitan leviora.
.A.N.N.OTATIONES.

Resonal quae chordis quatuor.] Tigellius voce dia et summa quaeque in ore habebat: Jam
pariter et fidibus canebat, tetrachordoscilicet, veró ait pauca et parva sufficiunt: modicam
seu instrumento musico quatuor chordarum, et vilem volo suppellectilem; satis mihiest una
modo supremas, modo infimas tangens partes, mensa tripes, &c. ut vulgo. Nam magmatibus
voci nung summae nunc imae accommodans; non unica, sed plurinae, eaeque uno pede
vel summos imis modulos ac mumeros ex arte nixa, saltem quaedam. Luxuriam istam pro
miscens, atque attemperans. scribit Juvenalis Sat. xi. 122.
9 JYil acquale homini fuit illi..] Ille homo —lator rustinet orbes
sibimet passim dissimilis erat, varius, incon Grande ebur, et magno sublimis pardus
stans. hiatu.
Saepe Currebat, &c.] Sallust. Bell. Catil.
cap. 15. citus modø, modø tardus incessus erat. Dio in Nerone reſert, Senecae adfuisse mensas
Cic. Offic. i. Cavendum est autem, né aut tripedes e cedro quingentas. Just. Lipsius
turditatibus ulamur in gressu mollioribus, ut ante cit. rem luculenter expomit: in coenaculo,
omparum ferculis similes esse rideamur: aut inquit, mensa collocabatur rotundo, plebeio
ac
in festationibus suscipiamus mimias celeritates; rum tripes, et e simplici ligno; divitum
qua cum funt, anhelitus morentur, vultus mu procerum citrea, acerma, aut quam lamina in
fantur, ora torquentur, ex quibus magna sig tegebat argentea, ac pes eburneus ſabrefactus,
nificatio sit, non adesse constantiam. Vide puta in modum pardi aut leonis, sustinebat.
Senec. Epist. xxii. 14. Concha salis puri.] Tenue salinum &
10. Velut qui Junonis sacra ferret.] Prover conchâ: vel merus sal, pro omni obsonio.
bium est “Healoy 323iºuy, Junonium seu Ju Wide lib. ii. Sat. 2. v. 17.
nonis ad instar procedere: inde matum, quod Cum sale panis
Junonii incessús gravitas et majestas celebre Latrantem stomachum bene leniet.
tur. Virg. Æneid. i. 46. Quapropter etiam
boves adejus sacra quaesitas idem reſert Georg. Porrè cur assidua veteribus et quasi sacra
iii. 532. nimiam ob tarditatem. Hinc et vir mentio salini et salis, intelliges, lector, ex
gines dictae ×arntºgol, qual gravi et lento gra Plutarcho Sympos. lib. v. cap. 10, ubi et cita
du procedcbant in Junonis sacris, imposita tur Homerus salem divinum muncupans. -

capitibus canistra ferentes, in quibus contine Toga crassa.] Juvenal. Sat. ix. 28, pingues
bantur res ad illa necessariae, Cic. in Verrem lacernas vocat. Martialis lib. iv. Epigram. 19.
iv. Erant a nea praeterea duo signa, non mari pinguem Sequanica tertricis alumnam dicit.
ma, rerium crimid venustate, virginali habitu 15. Decies centena.] Hic ut alibi semper
alque vestitu, qua, manibus sublatis sacra more intellige, millia sestertiňm: interdum et decies
solummodo auctores scribunt, supple, millia
Atheniensium virginum reposita in capitibus
sustinebant. Canephora ipsa vocabanlur. Ovid. sestertium, ad significandam ingentem sum
mam. Juvenal. Sat. x.
Met. ii. 711.
Decies centena dabuntur.
Illá fortè die casta de more puellae, Quae summa ex Budaei supputatione facit mo
Vertice supposito, festas in Palladis arres
Pura coronalis portabant sacra canistris. netae nostrae Gallicie 2500 ecus.
Exhis patet canephoros ſuisse Junoni, Cereri, 16. Quinque diebus. Nileratinloculis] Hune
Palladi. Wide lib. ii. Sat. 8. v. 14. Tigellium omnino profusum ac prodigum os
tendit Satira praecedens.
12. Tetrarchas.) Praefectos quarti regni 19. Nunc aliquis dicat, &c.] Prolepsis exi
partis.
13. Sit mihimensa tripes.) Paulo antè gran Iºnia. -
326 Q. HORATII FLACCI
cum aliquando Maenius re-Maenius absentem Novium cum carperet, Heus tu,
prehenderet Novium ab Quidam ait, ignoras te? an ut ignotum dare nobis
sentem, quidam dixit; Heus
tu, non te ipsum nósti: an Verba putas: Egomet mi ignosco, Maenius inquit.
velut incognitum nobis.jm-Stultus et improbus hic amor est, dignusq; notari.
ponere contendis? Tum
Maenius respondit, Ipse mi Cum tua praevideas oculis mala lippus inunctis; (533]
hi indulgeo. .11gui, relulit Cur in amicorum vitiis tam cernis acutum, 26
alter, iste amor insanusest et Quàm aut aquila, aut serpens Epidaurius: At tibi
iniquus ac reprehensionem
meretur. Enimver) quan- COIntra

doquidem tua vitia, parum Evenit, inquirant vitia ut tua rursus et illi.
vides lippiens oculis unctis; Iracundiorest paulo; minus aptus acutis
quare in peccatis amicorum
adeo perspicax es, velut Naribus horum hominum : rideri possit, eú quðd 30
aquila, aut anguis Epidau-Rusticius tonso toga defluit, et male laxus
rius 2
"...","...”. In pede calceus hæret. At est bonus, ut melior vir
accidit, ut etiam vitia tua
alii pariter inquirant. si. Non alius quisquam; at tibi amicus; et ingenium
quidam aiunt: Ad iram ille ingens
paululum est promior: pa
rum idoneus maribus isto Inculto latet hoc sub corpore. Denique teipsum
rum hominum indi potest Concute, num qua tibi vitiorum inseverit olim [534]
*...*.*.*.*, in Natura, aut etiam consuetudo mala. Namgue 36
concinne tonso; atque lax
ior calceus pedi non bene Neglectis urenda filix innascitur agris.
adhaeret. Sed probus est vir, inquam ego aded, ut memo sit probior; sed tibi amicus; sed mens
magnategitur eo corpore non ita bellº composito. Uno verbo temet examina; utrum vitia
quapiam tibi natura ingeneraverit, vel prava consuetudo. Etenim filix comburenda crescit
in agris incultis. ,
.A.N.YOTATIO.NES.

21. Maenius absentem Norium.] Maenius lapius colebatur. Cumque numen invitarent
ille est de quo jam Sat, praeced. v. 101. qui ut Roman se conferret, serpens seu AEscula
scurrilitate magnus evasit: ac dilapidatis bo pius anguis specie, conspectus est ad navem
mis, tandemdue divendità, quam habebat re Romanorum pergere. Itaque Roman delatus,
siduam, ad forum domo, unam sibi columnam in insula Tiberis cum triduo visus esset, postea
excepit, e qua gladiatores spectaret. Ejus non comparuit. Illic autem posuerunt illius
meminit Lucilius: ut notathic vetus Interpres. simulacrum.
De Novio tanquam homine vitiis perdito dice 29. Iracundiorest paulē.] His versibus in
tur post in Sat. 6. dicari ac velut pingi Virgilium, tradit vetus
.Absentem cum carperet.] Macnius sic descri Interpres. -

bitur dicax et vorax lib. i. Epist. 15. v. 30. ..Minis aptus acutis Maribus horum komi
Qualibel in quemvis opprobria fingere sac num.] Parum aptus ad congressus aulicorum
vus ; homimum, qui solent esse dicaces ac derisores:
Permicies, et tempeslas, barathrumque ma quales sunt qui acutis sunt maribus. Pers. Sat.
celli;. 1.

Quicquid quatsierat, ventri donabat avaro. Rides (ait) et minis uncis

JNaribus indulges.
–Maºnius idem, 31. Rusticius tonso toga defluit, &c.] Tria
Quicquid eral nactus prada: majoris, ubi scilicet aulici vitia exprobrabant Virgilio, quèd
omne iracundior, quod morosior esset, quod corpo
• Verteral in fumum et cincrem— ris mitorem habitàsque concinnitatem haud cu
25. Praerideas oculis mala lippus inunctis.] raret. In hac porro cultús negligentia tria hic
Quamvis vix videas tua mala, quasi lippus, notantur: quod, rusticorum more, barba male
habensque oculos mordaci pituità suffusos, qua tonsa, et capilli imaequaliter decurtati; quèd
visãs acies obtunditur et obscuratur. toga non satis composita; quod calcei pedi
27. Aquila..] Acuto prorsus visu pollet. Plin. bus haud bene apti et accommodati. Art. Am.
lib. x. cap. 3. Wide quae annotavi. lib. iv, Od. 4. i. 516.
Serpens Epidaurius.] Metonym., pro quoli JYec ragus in lará pes tibi pelle nalet.
bet serpente, seu potius dracone, qui à Jºgxºi, 32. At est bonus, &c.] Tres virtutes aſſert
vel dºgaxºir, ridere, momen accepit: quasi conspicuas, quarum splendor leviores navos
b% gxiaoy, acute perspiciens. Hinc thesau debeat obtegere et compensare. Erat enim
ris incubantes dracones, causa custodiae, anti Virgilius vir optimus: erat fidei in amicos ob
qui finxerunt. Fest. De Epidaurio serpente. servantissimus; eratingenio grandi praeditus.
Tit. Liv. lib. xi. Epitom. Valer. Maxim. lib. i. 37. Neglectis urenda filir innascitur agris.]
cap. 8. et alii. Nempe cum peste urbs labo Sicut inutiles et noxiaº herbas crescunt in agro
raret, ex Sibyllinis libris Romani profecti sunt inculto, sic vitia in animo Philosophiæ docu
Epidaurum Peloponnesi civitatem, ubi AEscu mentis ac virtutibus non imbuto.
 SATIRARUM LIBER I. 3., 327

Illuc praevertamur, amatorem quëd amicae Huc potius deveniamus,

amatori conniventi
Turpia decipiunt caecum vitia, autetiam ipsa haec quod
vitia amicae vel maxima
Delectant; veluti Balbinum polypus Hagnae. 40 mon videntur, quin et jucun
Wellem in amicitiásic erraremus, et isti da sunt; quemadmodum
Balbino polypus Hagna.
Errori nomen virtus posuisset honestum. Optaremulsic deciperemur
At, pater ut gnati, sic nos debemus, amici erga amicos; et virtus deco
Si quod sit vitium, non fastidire. Strabonem rum momen imposuissetisti
errori. Verum debemus
Appellat Paetum pater; et Pullum, male parvus (535.] non aspernari vitium ami
Si cui filius est, ut abortivus ſuit olim ci, si aliquod inest; ve
lut pater filii naevos haud
Sisyphus: hunc Varum, distortis cruribus; illum fastidit. Strabonem pater
Balbutit Scaurum, pravis fultum male talis. vocat Paetum; et Pullum di
Parcius hic vivit? frugi dicatur. Ineptus cit, qui filium habet pusio
mem, qualis abortivus extitit
Et jactantior hic paulo est; concinnus amicis 50 pridem Sisyphus; hunc qui
Postulat ut videatur. At est truculentior, atque distortus est cruribus appel
Plus aequo liber; simplex fortisque habeatur. lat Warum; illum veró malê
mixum pravis talis, balbuti
Caldiorest? acres inter numeretur. Opinor, endo Scaurum nuncupat.
Haec res et jungit, junctos et servat amicos. Sic igitur si quis amicorum
parcius victitat, appelletur frugalis. Quinimis importunus atque jactabundus fuerit, dicamus;
cupit lepidus videri familiaribus; sedest asperior et paulo liberior; is a stimetur sincerus et
animosus; ferventiorest, inter fortes censeatur. Hoc, ut arbitror, et amicos sociat et conso
ciatos retimet.
.A.N.N.O.T.4TION ES.

38. Jºnatorem quëd amica, Turpia decipi mus; quae eadem etian contra talent.
unt cacum vilia-) Theocrit. Idyll. vi. 10. 44. Strabonem Appellat Paetum.] Strabo cu
"Egºti woxxzza, ra whºaxa waxa wººzyrau. jus oculi sunt distorti. Gall, louche.
Amori sapé non pulchra pulchra videntur : 45. Paetum.] Cujus oculi sunt semiclausi, le
Idem Idyll. 10. 6 Bombyce renusta, omnes te viter declinati; item qui tremuli huc et illuc
Syram rocant, macram, sole adustam; ego veró celeriter volvuntur. Tales autem Veneri ſuisse
solus dicote flaram esse, sicut mel. mon sine aliqua gratiâ et decore, aiunt.
39. Aut eiiam ipsa haec Delectant.]. Cic. de Pullum.] Sueton. Calig. cap. 13. Erop
Nat. Deor. i. Nobis qui adolescentulis delec tatissimus erat princeps, quëd infan
tamur, etiam vilia sæpe jucunda sunt. Naerustemplerique cognorerant; super faux
ta, nomina, Sidus, et Pullum, et Puppum, et
in articulo pueri delectat Alcaeum. At est cor
poris macula maevus. Illi tamen hoc lumen ri .Alumnwan appellabant.
debatur. Q. Catulus dilexit municipem tuum JMale parvus.] Nanus, pusio, pumilio; quasi
Roscium—huic Deo pulchrior. At eral, abortivus, cui justam magnitudinem matura
titut hodie est, perpersissimis oculis. Quid re mon tribuit, quam aliis dare solet.
fert, hoc ipsum salsum illi et venustum rideba 47. Sisyphus.] Filius M. Antonii Triumviri,
fur 2 Huic etiºn pertinet quod scribit Lucret. statură quidem ſuit tantum bipedali, sed inge
lib. iv. 1273. nio acutissimo ; unde nomen, quod perinde
JNec divinitiis est interdum, Venerisque sa callidus esset ac Sisyphus ille fabulosus, de
gittis, quo lib. ii. Od. 14. v. 20. et Epod. ult. v. 16.
Deteriore fit ut formd muliercula ametur. Warum.] Qui pedes habet introrsum retor
tos.

Quod superest, consuetudoconcinnat amorem. 48. Scaurum.] Talos habentem extantes,

Et v. 1147. vel aversos ac tortuosos.
Nam faciunt homines plerumque cupidine Balbulit.] Invidiae minuendae causā balbu
Catct; tiendo Scaulum vocat, l pro r pronuncians;
quod familiare est balbis. Porro mobiles, Ro
—Pravas turpesque videmus mae fuisse Strabones, Varos, Scauros, Paetos
Esse in deliciis. memo nescit.
40. Balbinum polypus Hagmae..] Hagmae 49. Ineptus.] Cic. de Orat. ii. Qui aut tem
amical polypus licet foetens delectat Balbinum pus quid postulet non ridet; aut qui plura lo
amatorem. De polypo marium morbo, vide quitur, aut se ostental; aut eorum, quibuscum
Epod. 12. v. 5. est, rel dignitatis, vel commodi rationem non
.41. In amiciliásic erraremus.] Amicorum habet, aut denique in aliquo genere ºut incon
vitia dissimulantes, excusantes, obvelantes. cinnus aut multus est, is ineptus dicitur.
Isti Errori nomen virtus posuisset homestum.] 50. Concinnus.] Commodus, se attempe
Quintil lib. iii. cap. 7. Quia sit quaedam vir. rans moribus etingenio edrum quibuscum ver
tutibus actitiis vicinitas, utendum proximó de satur ac vivit. Gall. de bonne humeur, com
rivatione verborum, ut pro temerario fortem, plaisant, de bonne compagnie.
Proprodigo liberalein, pro avaro parcum voce 52. Liber.] Liberê veritatem eloquens.
328 Q. HORATII FLACCI
At nos insas virtutes malê At nos virtutes ipsas invertimus, atque 55
interpretamur, et vas purum
inficere volumus. Sibonus Sincerum cupimus vas incrustare. Probus quis
aliquis nobiscum vivit: ho Nobiscumvivit? multum est demissus homo. Illiſsas]
mo est abjectus valde, in-Tardo cognomen pingui damus. Hic fugit omnes
quinus. Isti lentº, damus I nsidias, nullique malo latus obdit apertum ?
cognomen crassi. Ille dolos
omnes eluctatur, et neminiCüm genus hoc inter vitae versemur, ubiacris 60
improbo expositum latus Invidia, atque vigent ubi crimina: pro bene sano
praebet, quandoquidem con
versemur cum iis homini Ac non incauto, fictum astutumque vocamus.
bus, apud quos regnant ve. Simplicior quis, et est (qualem me saspe libenter
hemens invidia et crimina
tiones; hunc non pruden
Obtulerim tibi, Maecenas) ut forte legentem
tem et cautum, fed versiAüt tacitum impellat quovis sermone molestus? 65
pellem et malitiosum dići-Communi sensu planè caret, inquimus. Eheu
mus. Si quis apertior (qua
kem non raro tibi me spon Quàm
temere in nosmet legem sancimus iniquam : * **
- - -
... à M. Nam vitiis memo sine nascitur; optimus ille est, 2
lectioni vacantem vel cogi-Qui minimis urgetur,* Amicus dulcis,2 ut aequum es
tabundum casu interpellet
quacunque allocutione im Cum mea compenset vitiis bona; pluribus hisce,70
portunus; dicinus, sensu Si modó plura mihi bona sunt) inclinet; amari'
communi omnino est ille
destitutus. Eheu quam in
i volet häc lege, in trutiná pometur eaſlem.
justam conditionem mobis Qui, me tuberibus propriis offendat amicum,
statuimusimprudenter nul. Postulat; ignoscat verrucis illius. AEquum est, [537]
husenim sine vitiis nascitur; 75
atque is qui levioribus pre
Peccatis veniam poscentem reddere rursus.
mitur, perfectissimus habe Denique quatenus excidi penitus vitium irae,
tur. Benignus amicus, ut Caetera item nequeunt stultis haerentia; cur non
parest, meas virtutes, cum
vitiis comparet; in illas ma
Ponderibus modulisque suis ratio utiturf acres
jores (si quidem majores Ut quasque est, ita suppliciis delicta coèrcet?
habeo virtutes, quâm titia) Si quis eum servum, patinam qui tollere jussus 80
propendeat, si diligi cupi
at; ac pari conditione in cadem librå ponderabitur. Quisquis vult amicum non latdere suis
tuberibus, parcat ejus verrucis. Justum est, ut qui postulat indulgentiam suis delictis, is pa
rem referat. Denique quoniam omnino resecari vitium iracundiae, aliaque stultis inhaerentia
minime possunt; quare non ratio adhibet examen et judicium suum, atque poenis cohibet pec
cata, secundum rei cujusque meritum ? si aliquis cruce plectat eum famulum, quijussus au
ferre catinum,
ANNOTATIO.NES.

55. Invertimus.] Ipsa bona detorquemus in De coroná. Mºdº, 'aaagrºw is, Bar, nihil
malum. peccare Deorum est. Propert. ii. 22. 17.
56. Sincerum cupinus was incrustare.] Simi Unicuique dedit vitium natura creato.
les sumus ei qui vasi puro tectorium induce Huc pertinet quod ait Juvenalis, Sat. xiv. 15.
pet impurum ; adeoque inquinaret alioqui bo .Mitem animum et mores modicis erroribus
num et sincerum per sese, male incrustando. a quos
Lucil. Prairipit.
—regionibus illis 73. Tuberibus.] Vitiis paulo majoribus. Tu
Incrustatu' calia: ruid caulive bibetur. ber, Gall, une bosse. Potest etiam referri huc
57. Illi Tardo cognomen pingui damus.) Si quod Plinius lib. xix. cap. 2. callum terrae vo
quis tardior in deliberando, hunc stupidum vo cat tubera. Gall, des truffles.
camus, cum prudens in hoc magis dicemdus 74. Verrucis.] Minoribus vitiis. Verruca,
foret. Cic. Acad. iv. Wide quâm sit caulus is, caruncula callosa. Gall, un poireau. A Gell.
quem isti tardum rocant. - lib. iii. cap. 7. Irejubeas milites ad verrucan
illum : sic enim M. Cato locum editum appel
63. Simplicior.] Non dissimulator, aut as
lat : nempe ob similitudinem.
sentator, qui tempora fandi mollia, et commo
da non observans amicum interpellet seria 78. Ponderibus modulisque suis.] Ita expri
quaepiam agentem vel meditantem. mitur egregie animi pars seu facultas a stima
Qualem me sape, &c.] Dum ita semetipsum trix rerum, qua de singulis judicat, et expen
accusat Horatius, callide removet à ce astutiae sis hinc et inde momentis, quae potiora sint,
et calliditatis opinionem et famam, quâ cum arbitratur, censet, decernit, statuit. Graecis
nonnulli aspergebant: atque ipsum Maecena zgºrºglow, hoc veritas dignoscitur, inquit Laert.
tem adhibet testem suae simplicitatis. in Zen.
68. Vitiis memo sine nascitur..] Demosthen. 80. Si quis eum serrum, &c.] Quamvis in
 SATIRARUM LIBER I. 3. 329

Semesos pisces tepidumque ligurrierit jus, delibārit semesos pisces, et

In cruce suffigat; Labeone insanior inter jusculum adhuc tepens: ille
dementior Labeone putabi
Sanos dicaturf Quanto hoc furiosius, atque tur a sapientibus. At quanto
Majus peccatum est? paulum deliquit amicus, gravius illo et tetrius est de
Quod nisi concedas, habeare insuavis, acerbus, 85."...
vit aliquantulum ;"...”.
quod si
Odisti, et fugis, ut Drusonem debitor aeris, [538] non ignoscas, eenseberis a
marior et ferocior: aversaris
Qui nisi, cum tristes misero venere Calendae,
Mercedem aut mummos unde unde extricat, amaras etnemfugis non secusac Druso
pecunite debitor; qui
Porrecto jugulo historias, captivus ut, audit. quoties tristes Calendae in
Comminxit lectum potus, mensãve catillum 90 felici advenerunt, foenus aut
pecuniam creditam unde
Evandri manibus tritum dejecit: ob hanc rem, cumque expedit; veluti cap
Aut positum anté meå quia pullum in parte catini tivus cogitur auscultareim
portunas scriptiones, pro
Sustulitesuriens, minus hoc jucundus amicus tenso collo. Lectum discu
Sit mihi f Quid faciam, si furtum fecerit, aut si bitorium urina inquinaverit
Prodiderit commissa fide, sponsumve negarit? 95 rit
ebrius, vel mensã detruse
catinum Evandri ma
Queis paria esse fere placuit peccata, laborant, nibus contrectatum; prop
Cüm ventum ad verum est: sensus moresque repug-ter hoc, weigned esºriens
nant, praeripuerit pullum in meå
parte patinae constitutum,
an amicus idcirco minus dulcis mihi fuerit? Ergö quid agam si furatus sit quidpiam, vel si
credita fidei suae revelarit, aut promissis non steterit? Qui contendunt paria esse delicta, hae
rent quando venitur ad inquisitionem veritatis: sensus communis et mores reclamant,
.A.N.N.O.T.A.TIO.NES.

servos jus vitae acnecis habent domini; né ta ut nec frustrà loguare, quod inutile fore cog
men in eos saviant quasi tyranni, monet eke noscitur; nec temere Principem offendas; de
ganter Macr. Saturn, lib. i. 11. Non quantumn nique memineris quod docet Cato :
decet, sed quantum libet exercere volumus in Temporibus mores sapiens sine crimine mutat.
servos . . . . virgú murmur omne compescitur 86. Drusonem.] Foenerator ille improbissi
. . . . . . tussis, sternutamentum, singulius mus perinde ac ineptissimus historiarum scrip
magno malo luitur, &c. tor, solebat a debitoribus exigere, simon sol
81., Ligurrierit..] A Gr, aizur, lingere. verent, ut se legenterm audirent; quod quidem
Gall: lecher, vel ºr row alyvgº, quod suave erat poemae loco durissimae.
significat. A Liguribus populis, non nisi in 87. Tristes Calenda..] Quod eo tempore foe
eptus quispiam et indoctus crediderit posse neratores usuras colligerent, debitoresque vex
deduci. Ligurrierit jus, Gall. qui aura trem arent. Wide Annot. Epod. 3. v. ult.
pe ses doigts dans la sauce. 88. Merceden.aut nummos.] Foenus, vel
82. In cruce suffigat.] Crux differebat à summam creditam.
furca sive patibulo. Haec erat stipes rectus 89. Porrecto jugulo.] Wel quasi attentior ob
habens duo cornua, inter quae inserebatur cer servantiorque; vel quasi captivus et jugulari
vix facinorosi, manus autem ramis illis seu paratus. Epist. ad Pisones, v. 474.
cornibus alligabantur. Itaque nequam ges Indoctum doctumque fugal recitator acerbus;
tans furcam seu patibulum, virgis caedebatur, Quem veró arripuit,tenet, occiditgue legendo.
à conservis, aut etiam a carnifice: postea ve 91. Evandri manibus tritum.] Antiquitate
rö in crucem interdum agebatur, clavis in ea pretiosum, fricatum scilicet tempore Evandri,
confixus. Isidor. Orig. lib. v. cap. 27. Pati qui ab Arcadia profectus, avitoque pulsus
buli minor poena quam crucis. Nam patibu regno, in Italiam appulit; ubi debellatis Abo
lum statim appensos eranimat strangulando; riginibus tenuit ea loca, in quibus Roma nunc
cruz autem suffiros diu torquet et cruciat. De est, atque oppidulum in Palatino monte con
his multa erudite Salmas. En. ad Th. Barthol. didit. Virgil. A neid. viii. Evander Atheni
item Lips. de cruce. ensis plastes à M. Antonio Roman adductus,
Labeone insanior.] M. Antistius Labeo, Ju nihil ad rem.
risconsultus, tam petulanti lingua et pervica 96. Queis paria esse, &c.] Jam transit ad
cià, ut in Augustum multa effutiret, ejusque refellenda quaedam Stoicorum placita. Cic.
perperám leges reprehenderet. Sueton. Octav. de Fin. iv. Zeno Stoica disciplinae antistes
sic statuit; acqueºmiseros esse omnes qui non
cap. 34. Dio...lib. liv. Gellius. lib. xiii. cap. 12.
4gilabat hominum libertas quaedam nimia at sunt sapientes;-contra, sapientes omnes summe
gue tecors usqueed ut, D. Augusto jam princi beatos esse ; recte facta omnia acqualia; omnia
pe et Remp., obtinente, ratum tamen pensum peccata paria.
que nihil habere, nisi quod justum sanctumque 97. Sensus moresque repugnant.] Cic. modë
*e in Romanis antiquitatibus legisset. cit. Harc magnifice prim) dici videntur; con.
Inter Sanon dicatur..] Vult enim sana mens, siderata minus probantur, Sensus enim cujus
 330 Q. HORATII FLACCI
ipsaque utilitas, quo ſers Atque ipsa utilitas, justi propé mater et aequi. [589]
ºf Pºjº, "", Cüm prorepserunt primis animalia terris,
Quando e primis terris ho
mines prodierunt, mutum Mutum et turpe pecus, glandem atq; cubilia propter,
acvile pecus; proglande et Unguibus et pugnis, dein fustibus, atq; itä porró 101
..".
pugnis, tum fustibus, ac de Pugnabant armis, quae post fabricaverat usus;
inºp armis, quº demum Donec verba, quibus voces sensusque notarent,
indigentia, finxerat; donec Nominaque invenère: dehinc absistere bello,
invenerunt vocabula et ap
pellationes, quibus signifi Oppida coeperunt munire, et ponere leges, [540]
carent sermonem et cogita-Ne quis fur esset, neu latro, meu quis adulter. 106
tiones suas. Nam ſuit ante Helenam cunnus teterrima belli
Postea inceperunt bello
abstinere, urbes mohri, le Causa: sed ignotis perierunt mortibus illi,
ges condere, ne ullus esset Quos Venerem incertam rapientes more ferarum,
...'...". Viribus editior caedebat, utingrege taurus.
antè Helenam mulieres fue
110
in jºin. Jura inventa metu injusti fateare necesse est,
ta: at illi interciderunt obscură morte, quos ruentes in libidinem obviam belluarum instar, pro
sternebat viribus superior, tanquam taurus in armento. Leges institutas contra injustum con
fitearis oportet,
.A.N.W.O.T.4TIO.NES.

que, et natura rerum, alque ipsa verilas cla Proinde putare aliquem tum nomina distri
mat, quodammodo non posse adduci, ut inter buisse
eas res quas Zeno era quaret, nihil interesset. Rebus, et inde homines didicisse tocabula
98. Utilitas justimater.] Ex opinione quo prima,
rundam arbitrantium ab utilitate profectas Desipere est; nam curhic posset cuncta notare
leges, nihil autem a naturâ esse justum. Vide Vocibus, et rarios sonitus emittere linguae;
Cic. de Leg. i. Lear est ratio summa, insita in Tempore todem alii facere id non quisse pu
naturá, qua jubet ea qua facienda sunt, prohi tentur 2
betºue contraria . . . . a lege ducendum est Et paulo post: v. 1055.
juris erordium. Ea est enim natura ris; ea Postremo, quid in håc mirabile tantopere
mens ratioque prudentis, ea juris atque injuriae est re,
regula. Si genus humanum, cui roz, et lingua ri
99. Cilm prorepserunt, &c.] Primos homines geret, -

* terra formatos eductosque vi solis, existima Pro rario sensu rarias res roce notaret,
bant Phoenices et AEgyptii. Cum pecudes muta, clim denique secla fera
100. Mutum et turpe pecus.] Rudes ac stu run

pidos instar pecudum. Cic. de Invent. i. Dissimiles soleant roces rariasque ciere,
Fuit quoddam tempus, clim in agris passim ho Cüm metus aut dolorest, et clim jam gaudia
mines bestiarum modo vagabantur; et sibi victu gliscunt? -

Jerino vitam propagabant. Tusc. v. O, vita: 105. Oppida coºperunt munire.] Wide Juven.
Philosophia dur . . . tu urbes peperisti: tu Sat. xv. 151. &c.
dissipatos homines in societatem rila convocasti: Oppida.] Ab ope dicuntur, quod opus cau
tu eos inter se primó domiciliis, deinde conju sà, tutionisque habitationis munianfur: ex
giis, cum literarum et rocum communione Varrone lib. iv. de Ling. Lat. Festus autem,
junaristi. tu inventric legum, &c. ex Cicerone, dici ait, quod opem praebeant,
Glandem.] Is primus ſuit homimum cibus. quodgue suas opes illuc conferant homines.
Plin. lib. xvi. cap. 5. Lucret. lib. v. 937. 106. Latro.] Nomen hoc alii deducunt, seu
Glandiferas inter curabant corpora quercus. quod latenter insidias struat, seu quod a latere
Wide Juvenal. Sat. vi. 10. et Sat. xiii.57. adoriatur practereuntes; Isidor. Fest. Prisc.
101. Unguibus et pugnis.] Lucret. v. 1282. Alii quod ferrum ad latus habeat, perinde ac
.Arma antiqua, manus, ungues, dentesque fue satellites Regis aut principis latus stipantes,
runt, qui inde latrones olim dicti, quasi laterones:
El lapides, et item silvarum fragmina rami. Varro, Servius. Alii etiam aliter.
102. Armis, qua, post fabricaceral usus.] 107. Nam ſuit ante Helenam, &c.] De Hele
Artis ferrariae antiquitatem probat sacer con mä Trojani excidii causã, lib. i. Od. 15. Sae
textus Genes. iv. 22. Tubal-cain fuit malea pius autem foeminas bellis occasionem dedisse,
tor et faber in cuncta operq arris et ferri. Lu liquèt ex Herodot. lib. i. Athen. lib. xiii. cap.
cret. lib. v. 1285. * 1. item ex sacris paginis. Genes, cap. xxxiv.
Posterius ferri vis est aerisque reperta: Judic. cap. xix. et xx.
Et prior aris eral quâm ferri cognitus usus: 108. Ignotis perierunt mortibus.] Intercidit
Quº facilis magis est natura, et copia major. eorum memoria, quia deſuit qui scriberet his
icº Donec verba, quibus, &c.] Lucret. lib. v. torias priorum temporum. -

111. Jura invenia metu injusti.] Conditas

 331
SATIRARUM LIBER I. 3.
Tempora si fastosque velis evolvere mundi. simundi tempora et anna
les perscruteris, Neque va
Nec natura potest justo secernere iniquum, let natura distinguere acqu
Dividit ut bona diversis, fugienda petendis. um ab injusto, sicut discer
nit bonum a malo et res evi
Nec vincetratiohoc, tantundemutpeccetidemq; 115 tandas ab exoptandis. Nec
Qui teneros caules alieni fregerit horti, ratio probabit istud, quod
-

Ut qui nocturnus Divām sacra legerit. Adsit [541) tam graviter delinquat is
qui novellas brassicas dis
Regula, peccatis quae poenas irroget aequas: ruperit in alterius hortulo,
Ne scutică dignum horribilisectère flagello. quam ille qui nocturapue:
Nam, ut ferulā cadas meritum majora subire 120 rit Deorum sacra. Statua.
tur lex pares delictis poenas
Verbera, non vereor; cum dicas esse pares res decerneus: neque gravibus
Furta latrociniis, et magnis parva mineris flagris cadas eum qui lo
rum dunta.cat meritus est.
Falce recisurum similite, si tibi regnum Etenim haud metuone ſeru
Permittant homines. Si dives, qui sapiens est, là tanlúm plectas graviori
Etsutor bonus, et solus formosus, et est rex: 125 dignum castigatione, si qui
dem asseveras acqualia esse
Cur optas quod habes? Non nôsti. quid pater, latrociniis furta; et praedi
inquit, casefidem te falce amputa--
Chrysippus dicat: Sapiens crepidas sibi nunquam turum magna et parva cri
mina, si regnum tibi deferant homines. ..?t enim si sapiens quisque est opulentus, et peritus
sutor, et solus pulcher, imb etiam rex: quare petis id quod possides 2 Ohe, respondet ille: Ne
quaquam intelligis quid loquatur magister Chrysippus. Sapiens nunquam sibi fecit
ANYotATIONES.
leges ad coercendas injurias, et injustas actio nocentiores sint, memo non sentit; quod tamen
mes, pro publică utilitate et societate constabi Stoici megabant.
liendà. 123. Faire similij AEquali severitate pe.
112. Fastos evolvere.] Evolvere scilicet in nam eandem statuendo, gravem scilicettam
volutas et complicatas membranas; in quibus parvis quam majoribus peccatis; quod ratio
scripta ratio temporum historiaque conti ni repugmat, ut ante dictum est.
netur. 124. Si dives, qui sapiens, &c.] Ex occa.
113. Nee natura potest justo secernere ini sione deridet aliud Stoicorum placitum, solum
quum, &c.] Naturaliterenim cognoscimus quid sapicntem esse regem et omnia.
nobis sit bonum, utile, jucundum : quid contra 126. Non nosti quid, &c.] Stoicus respon
malum, et adversum : at non ita quid justum, det, mentem et disciplinam nostram parum
quid injustum. Testis Apostolus ad Rom. capis.
Epist. cap. v. 13. Peccatum non imputabatur, Pater.] Sectae nostra princeps.
cum lear non esset, et cap. vii. 7. Peccatum non 127, Chrysippus.] Zenonis discipulus. De
cognovi nisi per legem. ... Non concupiscen quo Laert. lib. vii. Nisi Chrysippus fuisset,
tiam mesciebam, nisi ler diceret, non concupis porticus non esset. Cic. Academ. iv. Fulcire
ces. , pulatur porticum Stoicorum. Ibid. paulo ante.
117. Sacra legerit.] Sacrilegium perpe De eo queri solent Stoici : dum studiosa omnia
trarit. conquisierit contra sensus et perspicuilalem,
118. Poenas irroget acquas] Magnas mag contraque omnem, consuetudinem, contraque
nis, minores minoribus delictis. At contra rationem, ipsum sibi respondentem, inferiorem
Stoici, apud Cic. pro Muraena. Omne delic juisse; itaque ab eo armatum esse Carneadem.
De Nat. Deor. i. Stołcorum somniorum ra
tum scelus esse nefarium; mec minius delin
quere eum, qui gallum gallinaceum, cum opus ferrimus interpres. Et postea: Zeno Chrysip
mon fuerit, quâm eum qui patrem suffocaverit. pum nunquam misi Chesippum vocat. Quintil.
Istam veró disciplinam austerioremhauserunt lib. i. cap. 1. et alibi ejus meminit.
e legibus Draconis cuilibet peccato vel leviori Sapiens crepidas sibi, &c.] Explicat mentem
poenam statuentis mortem; unde mon atra Stoicorum.
mento sed sanguine scriptas aiebat Demades. Crepidas soleas.] Kgºric, fundamentum, ba
Plutarch. in Solone. sis. Gell. lib. xiii. cap. 21. ait, soleas a Roma
119. Scutică.] ×záros, corium; e quo fla nis, a Græcis autem agnºrida: crepidas, seu
crepidulas vocari ea calceamenta, quibus plan
gellum levius. tarum calces tantùm infima teguntur, caetera
Horribili flagello..] Nimirum & virgis fasci propé muda, et teretibus habenis juncta sunt.
busque magistratuum, flagellis triumviralibus, Porró primam corripi syllabam, certè contra
Epod. 4. v. 11. Quod quidem et ignominiam etymon, ut patet. Idem testatur illud calcea
et poenam atrociorem inurebat. menti genus proprium philosophis extitisse,
122. Furta latrociniis.] Fures agunt clam, declarat et Persius Sat. i. 127.
et surripiunt apud incautos; latrones vim Non hic qui in crepidas Grajorum ludere
apertam adhibent. Quanto verb hiquam illi gestit.
332 Q. HORATII FLACCI
crepidas aut soleas; sapi-Nec soleas fecit; sutor tamen est sapiens. Quif [542]
ens tamen sutor est.
ratione? ‘... Ut, quamvis tacet Hermogenes, cantor tamen atque
Quemad modum
licet taceat Hermogenes, Qptimus est modulator ; ut Alfenus vaſer, omni 130
nihilominus est bonus can-Abjecto instrumento artis, clausaque taberná,
tor ac musicus; sicut etiam
Alfenus ille solers, welicto Sutor erat: sapiens operis sic optimus omnis
... artis º' inºr. Est opifex, sic rex solus. Vellunt tibi barbam
mento, et clausa taberná, Lascivi pueri; quos tu nisi ſuste coerces, [543]
erat sutor; ita sapiens arti 135
ſex est cujusvis operis per Urgeris turbă circum te stante, miserque
feelissimus, ita rex solus. Rumperis, et latras, magnorum maxime regum.
alſº barbamºyellºnt Ne longum faciam: dum tu quadrante lavatum
petulantes pueri; quos ba
..","...". Rex ibis; neque te quisquam stipator, ineptum
ris turbā circumsistente, et Praeter Crispinum sectabitur; et mihi dulces
*: 140
ris, 6 ...
magnorum º.
regum Ignosgent, si quid peccaro stultus, amici;
...si.e."N.i. Inque vicem illorum patiar delicta libenter,
quandiu te lavatum ibis 0 Privatusque.magis vivam te rege beatus.
rex, dato quadrante, nec te
* comitabitur quispian satelles, nisi fatuus Crispinus; mihi et quamdiu amici faciles indulgebunt,
si quod stultus ego admisero delictum; et vicissim illorum peccata facile tolerabo, et vivam pri
vatus te rege felicior.
.A.N.YOTATIO.NES.

129. Hermogenes.] Cantor et musicus iste 134. Fuste..] Hoc velut sceptrum, Cynicis
etiam dum tacet peritus est tamen camendi et baculum tribuunt Laërt. in Antisthene ; He
modulandi; sive canoram habet vocem, at rodian. in Commodo ; Apuleius Florid. iv.
que musicorum solertiam modulorum. Auson. Epigram. lii. de Diogene.
130. ..]lfemus.] Hunc false mordet et velli Pera, polenta, tribon, baculus, scyphus,
cat, quasi aliud agens. Alfenus olim Cremo
nae sutrinam exercuerat; sed quod valebat in arcta supeller
genio, vilein artem pertaesus Roman venit, ubi Isla fuit Cynici, &c.
factus Servii Sulpiti discipulus, rerumque an 135. Urgeris turbá, &c.] Wix fuste et cla
tiquarum non incuriosus, ut habet Gell. lib. vi. moribus abigere potes urgentem te turbam
cap. 5. juris scientia clarus evasit, summo eti plebis ac puerorum tibi insultantium molestis
am Consulatās honore perfunctus. sime.
133. Sic rer solus.] Non tantum sapiens 137. Quadrante.] Quartà assis parte, quam
eligi rex potest, sedest solus eo nomine dig plebeii mercedem exiguam solvebant pro bal
nus. Cic. iii. de Finib. Rectius enim sapiens meo publico. Scilicet opulenti balnea domi
appellabitur rer, quñm Tarquinius, qui necse, habebant, ut notavi ad Pers. Sat. v. 126.
nec suos regere potuit: rectius magister populi Laratum.] Is erat priscis mos lavandi fre
(is enim est Dictator) quam Sylla, qui trium quenter, praesertim ante coenam. Plin. Epist.
pestiferorum, titiorum, lururia, arariliar, cre iii. 1. 8. Ubi hora balnei nunciata est, qua
dulitatis magister fuit rectius dives quam est hyeme nona, a state octara Lotus ac
Crassus, qui nisi eguisset, nunquam Euphra cubat, et paulisper cibum differt : Interim audit
tem nulld belli causti transire voluisset. Recte legentem remissius aliquid ct dulcius—ap
ejus omnia dicentur, qui scit uti solus omnibus. ponitur cana, &c.—
cle pulcher etiam appellabitur ; animi enim 138. Neque te quisquam stipator, &c.] Sen
lineamenta sunt pulchriora quam corporis; sus est; quamdiu inops, abjectus, et despica
rectº solus liber nec dominationi cujusdam pa tissimus cuilibet eris; licet regem te existimes;
rens, neque obediens cupiditati; rectº inricius, et quamdiu benigmi amici mihi condonabunt si
cujus eliamsi corpus constringalur, animo ta quid stultus offendero; non tantúm ego vicis
men rincula injici nulla possint, &c. sim illorum offensiones facile tolerabo: sed
Vellunt tibi barbam, &c.] Repomit Horati etiam, quamvis privatus, vivam felicior quam
us; quanquam te jactas regem, & Stoice, tibi tu qui regem te esse opinaris.
tamen impune illudunt pueri; sicut solent ſa 139. Crispinum.] is est Stoicus ille, de quo
tuos sectari, et insultare. in fine Satirae primae.
Vellunt barbam.] Barbatos ſuisse Philoso .Mihi dulces Ignoscent, si quid, &c.] Wide Plin.
phos dixi, ad Pers. Sat. iv. 4. lib. viii. Epist. 22. ubi sic scribit: Eos etian
Barbatum hac crede magistrum quinon indigent clementid ullius, nihil magis
Dicere quam lenitas deceal. Atque ego optimum et
Barbam autem vellere, dici, pro illudere, pa emendatissimum eristimo qui cateris ita ignor
riter ostendi, ad Pers. Sat. i. 133. ubi cit, tanquam ipse quotidie pecret ; ita peccaris
Si Cynico barbam petulans.Nonaria vellat. abstinet, tanquam nemini ignoscat
Et Sat. ii. 28. JMandemus memoria quod vir mitissimus, et ob
Idcirco stolidam praebei tibi vellere barbam hoc quoque maximus Thrasea crebro dicere *o-
Jupiter f lebai : Qui vitia odit, homines odit.
 SATIRARUM LIBER I. 4. 335

SATIRA IV.

Refutat nonnullos, qui maledicos vocant eos Poètas, a quibus justé notan
tur. Ait veró se in vitiosos stylum distringere, ut et ipsis et sibimet hor
rorem incutiat vitiorum.

EUPOLIS, atque Cratinus, Aristophanesque po- Eupolis, Cratinus, et Aris

tophanes, aliique veteris co
ëtae, [544] mordiac auctores, si quispi
am merebatur notari velut
Atque alii, quorum cemoedia prisca virorum est, improbus, aut fur, aut adul
Si quis erat dignus describi, quod malus, aut fur, ter, aut homicida, vel qua
Quod moechus ſoret, aut sicarius, aut alioqui litercumque inſamis; hunc
Famosus, multâ cum libertate notabant. [545) carpebant, multa cum liber
6 late. Hos totus Lucilius
Hinc omnis pendet Lucilius, hosce secutus, imitatur, et sequitur,
- AYYOTATIONES. º

1. Eupolis, &c.] In häc Satirã ingeniosë nibus assidue ſuisse. Quidni 2 cum et Plau
defendit se Horatius contra malevolos qui ip tum versarit sacpe S. Hieronymus, in mediis
sum et mimis mordacem, et Lucilio inferiorem Christianarum exercitationum intervallis, ac
aiebant. subcisivis temporibus: quod ipse quidem scri
Eupolis, Cratinus, Aristophanes.] Tres isti bit ad Eustochium.
Poeta: eaclem aetate vixerunt, annis ante 2. Comedia prisca.] Dehāc plura dicam in
Christum circiter quadringentis. Cratinus Epist. ad Pisones. Quintil lib. x. cap. 1. .in
primus : post hunc Eupolis, ejus stylum dili tiqua illa coma dia tum sinceram illam sermo
genter imitatus: sequitur Aristophanes, quem nis Attici gratian propé sola retinct, tum fa
Plato medium inter illos dicit, nempe Cratino cundissima libertatis: etsi est in insectandis ri
mon minus vehementem, minus tamen acer tiis proccipua, plurimum lamen habet virium in
bum, Eupolidis autem urbanitatem assecutum. callerisetiam parlibus. Nam el grandis et ele
Horum meminit Well. Paterc. lib. i. Quis enim gans et venusta; nescio an ulla et post Home
abundº mirari potest, quod eminentissima cu rum tamen, (quem ut .1chillem semper excipi
jusque professionis ingenia, in idem arctati. parest,) aut similior sit oratoribus, aul ad ora
oris spatium congregantur—Una, nec tores faciendos aplior. Plures jus auctores.
torum annorum intervallo divisa actus, per ..iristophanes tamen, et Eupolis, Cratinusque
divini spiritus tiros. Eschylum, Sophoclem, Eu accipui.
ripidem, illustravit tragodias: una priscam il 5. Mullá cum libertate notabant..] Pers. Sat.
lam, et, telerem sub Cratino, Aristophane, et i. 123. audacem carpendis vitiis Cratinum di
Eupolide coma diam; ac novam comicam Me cit: ibid. iralum Eupolidem. Porro Socra
nandrus, acqualesque ejus, &c. Jul. Pollux, tem ipsum vexare non veritus Aristophanes in
Macrob. Plutarch. Athen. Nubibus; in populum autem Atheniensem
Cratinus.] Is Athenis oriundus, ibidem pri probra jactaw it haud levia; a quo nihilominus
mus satyricam fabulam produxit in Dionysi plausus et acclamationes consecutus est et
um; bibacissimus fuit; ad annum centesimum laureas. Wide Epist. ad Pisones v. 282. ad
vitam protraxit. - ista verba,
Eupolis.] Fabulas seu comedias ille sep —in ritium libertas eradit, et vim
temdecim scripsit, ex quibus septem ei victori Dignam lege regi.
am pepererunt. Nominantur Caprae, Deser Cic. de Rep. iv. Quem illa (vetus comacdia)
tor, &c. Periit in navali praelio, quod Atheni non attigit? vel potius quem non veravit? cui
enses adversus Lacedæmonios commiserunt pepercitº Esto; populares homines, improbos,
juxta Hellespontum. Ejus interitum adeo in Remp, seditiosos, Cleonem, Cleophontem,
luxerunt sui populares, ut edixerint ne dein Hyperbolum lacsit; paliamur. Elsi hujusmodi
ceps ullus poeta militaret. Suidas, Macrob. cires a Censore melius est, quam a poeid no
lib. vii. Saturnal. cap. 5. Notus est omnibus tari. Sed Periclem, cum jam sua civitali mar:
Eupolis inter elegantes habendus veteris come ima auctoritate plurimos annos domi et belli
dide poetas. - prafuisset, violari versibus, et eos agi in Scend
.Aristophanes.] In hujus corde templum sibi non plus decuit, quam si Plautus noster roluis
struxisse Gratias, ait Plato. Is quippe Atticos set, aut Nerius P. et Cn. Scipioni, aul Caeci
lepores summe excoluit extulitoſue. Dubitatur lius .M. Catoni maledicere.
nihilominus an fuerit Atheniensis, an Rho 6. Hinc omnis pendet Lucilius.] Totus est
dius, an AEgyptius, &c. Fabulas edidit qua in illis imitandis; Iambica eorum duntaxat in
tuor et quinquaginta, e quibus supersunt no hexametra commutavit; ex Comoedia Satiram
bis undecim; a Suida recensentur. Nec prae fecit; perinde mordax et maledicus in cives;
teribo quod aiunt sancto Johanni Chrysosto at ego, inquit Horatius, tantum facetus, ho
mo Aristophanem in deliciis atque in ma minese vitiis solerter deterreo.
334 Q. HORATII FLACCI
mutatissolummodopedibus Mutatistantùm pedibus numerisque; facetus,
ac mumeris, perurbanus, Emunctae naris, durus componere versus
acri judicio, durus in con
dendis versibus. Etenin Nam fuit hoc vitiosus. In horá sacpe ducentos,
ſuit in hoc vitiosus. Und'Ut magnum, versus dictabat, stans pede in uno: 10
hoºp.ºs. ºnº, Cum flueret lutulentus, erat quod tollere velles:
stans in uno pede (quasi
aliquid magnum) dictabat; Garrulus, atq; piger scribendi ferre laborem; [546]
cum flueret canosus, habe-Scribendi recte: nam ut multum, nil moror. cce

§...". "...". Crispinus minimo me provocat. Accipe, si vis:

bosus, et segnis exantlare
laborem seriendirectein. Accipe jam tabulas; detur nobis locus, hora, 15
scribendi; , etenim Custodes: videamus, uter plus scribere possit.
multa scribere mihil aestimo.
Ecce rero Crispinus me Di bene fecerunt, inopis me quëdque pusilli
lacessit minimo digito. He-Finxerunt animi, raro et perpauca loquentis.
us tu, inquit, sume, si lubet. At tu conclusas hircinis follibus auras
sume tabellas jam; assigne 20
tur nobis locus, hora, ob Usque laborantes, dum ferrum molliat ignis,
servatores: videamus uter Ut mavis,imitaré. Beatus Fannius, ultrö
Pººl.".
te egerunt Dii, quod me Delatis capsis et imagine: cum mea nemo [547]
finjun ingenii mediocris Scripta legat, vulgo recitare timentis, ob hanc rem,
et parvi, rary et pauca
dè loquentis.
val: Quod sunt quos genus hoc minimë juvat, utpote
Tu veró
quantumlibet aemulare ven- plures
tosh dinipeiibusineiusos, Culpari dignos. Quemvis media erue turbā : 25
semper laborantes, donec ignis emolliat ferrum. Fortunatus Fannius illatis sponte scriniis,
et suá effigie; dum mullus mea scripta legit: et ego metuo illa recitare populo, quoniam
sunt quibus non placent ejusmodi scriptiones; nempe complures extant reprehensione digni.
Enimtero quemlibet e medio populo assume;
.A.N.N.O.T.ATIO.NES.

Lucilius.] Is Aurunca alumnus, ex Juvenal. 17. Di bene fecerunt.] Modesta Horatii re

Sat. i. 20. id est, ex Aurunca Latii urbe orium sponsio.
dus, Romanae Satiraefere auctor, nobiles quos 19. At tu conclusas, &c.] Tumidos sic fu
que arripuit, insignem in eo scribendi genere tiles funde versus. Similitudo a follibus, quos
laudem est adeptus; valde tamen negligens vento inflatos exagitant fabri ad inflamman
pedum ac numerorum. Quintil lib. x. cap. 1. dum ignem formacis, molliendumque ferrum.
Cic. ad Attic. lib. xii. Epist. 5. de Finib. 1. Pers. Sat. v. 10.
de Orat. 2. Juvenal. Sat. i. 165. Tu neque anhelanti, coquitur dum massa ca
Ense velut stricto quoties Lucilius ardens mino,
Infremuil, rubet auditor, cui frigida mens est Folle premis rentos.
Criminibus, tacitā sudant praecordia culpá; Hircinis follibus.] E. pellibus hircorum. Vir
Inde irae et lacrymae.— gil. taurinis follibus. Georgic. iv. 171. ubi
Pers. Sat. i. 114. egregie Cyclopum opus describit: eosdemgue
Secuit Lucilius urbem; versus repetit leviter mutatos, AEm. viii. 449.
Te, Lupe; Te, Muti; &c. ..llii ventosis follibus auras
10. Stans pede in uno.] Brevi tempore, sine .Accipiumt reddunlºue, &c.
magmo comatu et labore. 21. Beatus Fannius, ultrö Delatis, &c.] Fan
11. Cum flueret lutulentus, &c.] Quum ver nium Quadratum insulsum poetam belle sug
sus profunderet impolitos et inelaboratos. gillat. Bonis quidem poétis hic honor, uteorum
Quod tollere velles.] Quia ut ait ipse, Sat.
effigies et carmina deferrentur in Palatinam
x. 51. Ferebat plura tollenda relinquendis, Augusti bibliothecam, auctoritate publicã; at
et sic hoc et sequentia accepit Quintilianus, ille sua ipse scripta invexit, et imaginem sibi
lib. x. cap. 1. statuit, non merito gioriam consecutus, sed
14. Crispinus minimo me provocal.] Id est, ambitione venatus. Plin. lib. xxxiv. cap. 5. No
non totas vires objicit, sed minimas, ut indicet tatum ab auctoribus L. .1ctium Poétain in Ca
suum adversarii contemptum. menarum aide statuam sibi posuisse. Wide Plin.
Accipe, si ris, &c.] Verba sunt Crispini lib. vii, cap. 30. Valer. Maxim, lib. viii. cap. 15.
Horatium provocantis ad extemporalis scrip 22. Cum mea memo Scripta legat.] Paucis
tionis certamen. Sic et Martialem Statius la nimirüm se suaque Horatius ostentabat: ab
cessivit, horrens ab ea publice recitantium ambitione.
15. Accipe jam tabulas.] Legunt alii, accipi De hāc Persius, Sat. i. 15. et seq. Juvenal.
arra tabulas. Prior tamen lectio vehementiam pluribus locis. Plin lib. i. Epist. 13. et nosad
ºi. temeré ac
notat.
stolidè lacessentis meliùs cit. Pers. annotavimus complura.
24. Genus hoc minime juval.] Non placet
16. Custodes.] Qui caveant ne aliena juvet Satira vitiosis, reprehensiones, ludibria, et ig
opera alterutrum. nominiam reformidantibus.
 2.

SATIRARUM LIBER I. 4. 335

Autob avaritiam, aut miserá ambitione laborat. inquinatus est avaritiã vel
ambitione infelici. Ille
Hic nuptarum insanit amoribus, hic puerorum ; nuptas, iste pueros, secta
Hunc capit argenti splendor; stupet Albius aere: tur. Alium perstringit ful
Hic mutat merces surgente à sole, ad eum quo gor argenteorum vasorum:

Wespertina tepet regio: quin per mare praeceps 30 gotiatur

Albius amat acnea. Ille ne
ab Oriente sole, ad
Fertur, uti pulvis collectus turbine, ne quid eum quo terra Occidentalis
Summâ deperdat metuens, aut ampliet ut rem. incalescit: imó rapide cur
rit per acrumnas, tauquam
Omnes hi metuunt versus, odère poétas. pulvis vento sublatus, ti
Foenum habet in cornu; longè fuge; dummodo risum mens me de acervo suo ali
Excutiat sibi, non hic cuiquam parcet amico: 35 augeat,
quid detrahatur, velut opes
Isti omnes refor
Et quodcumque semel chartis illeverit, omnes midant carmina, poetas
Gestiet à furno redeuntes scire lacuque, aversantur. Habet foenum

Etpueros et anus. Agedum pauca accipe contrá.[54s] ad cornu, inquiunt, procul

fuge; ut sibi cachinnos mo
Primum ego me illorum, dederim quibus esse poétis, veat ille, amicorum parcet
Excerpam numero. Neq; enim concludere versum nemini, et quicquid semel
scriptitārit, cupiet sciri à
Dixeris esse satis; neque si quis scribat, utinos 41 cunctis revertentibus à cli
Sermoni propiora, putes hunc esse poétam. banovel fonte, à juvenibus
Ingenium cuisit, cui mens divinior, atque os ac vetulis. Heus tu quae
piam contraria exaudi. Ego
Magna sonaturum, des nominis hujus honorem. me primum eximam & nu
Idcirco quidam, comoedia necne poèma 45 mero eorum, quos poétas
esse concesserim. Namgue
hand dixeris satis esse versum finire: et si quispiam, velut ego, scribat similia quotidiano ser
moni, hunc poetam esse nequaquam censebis. Verum cui fuerit ingenium, cui mens divinior,
et facundia res grandes elocutura, huic tribue insignem hatic appellationem. Eam ob rem
nonnulli dubitärunt utrum comoedia esset poèma, an non;
.A.N.NOTATIO.NES.

26. Autob araritiam.] Bené Marcilius cor rerum autem copiam non facilem. Huc referri
rigit, ab avaritid. potest, quod idem Tull. ait. vix uno seculo
28. Stupel Albius acre.]. Gaudet luxuria et poetam eximium reperiri.
copiā vasorum ex ære Corinthio. 42. Sermoni propiora.] Epist. 1. v. 250. lib
29. Surgente à sole, ad eum quo, &c.] Ab ii ad Augustum,
oriente ad occidentem. Pers. Sat. v. 54. Sermones per humum repentes.
.Mercibus hic Italis mutat sub sole recenti 43. Ingenium cuisit, &c.] Egregia descrip
Rugosum piper. tio excellentis poetae longeque disparis loqua
30. Per mare.] Navigantium et peregri cibus et futilibus, quos lepide Aristophanes
nantium quanta enimveropericula, discrimina, vocat www.xxudat, et a rauwauata. Elegan
atrumnae! -
ter Petronius; cap. 118. Multos carmen de
31. Ne quid Summâ deperdat.] Ne opes jam cepit; nam, ut quisque rersum pedibus instruzit,
congesta, uno vel quadrante diminuantur. sensumque teneriorem rerborum ambitu inter
34. Faenum habet in cornu.] Proverb. ex eo wit, putat se continuſ) in Heliconem remisse. . .
petitam quod alligari consueverat foenum ad catterium neque generosior spiritus vanitatem
cornu bovis cornu petentis, quo sibi cavere amat; neque concipere aut caere partum mens
moneretur quisque obvius; alias dammum lue potest, nisi ingenti flumine literarum inundata.
bat dominus, ex lege xii. Tab. Plutarch. in Effugiendum est ab omni verborum, ut ila di
Crasso. Deus quoque suo populo ea de re cam, tilitate; sumendague voces à plebe sum
gravia edixerat; Exod.cap. xxi. 29. Sibos cor mota!, ut fiat, Odi profanum vulgus et arceo.
nupeta fuerit, nec recluserit eum dominus, occi Praetered curandum est, ne sententia: emineant
ilque virum aut mulierem, bos lapidibus ob extra corpus orationis erpressar, sed inteclo res
ruelur, et dominum ejus occident, &c. tibus colore miteant. Homerus testis, et Lyrici,
37. A furno redeuntes lacuque.] A coquen Romanusque Virgilius, et Horatii curiosa felici
do pane, vel haurienda aquà; a furnis publi tas, &c. Juvenal. Sat. vii. 53.
cis, vel fontibus; ubi rumores solent spargi et Watem egregium, cui non sit publica rena,&c.
ventilati inter servos et infima plebis homi 45. Comardia necnapoema..] Cic, in Orat. Pers.
*; inde porró redeuntes solent per vias can .1t comicorum senarii propter similitudinem ser
tillare, siquid est novicarminisseu cantilenae monis sic sapé sunt abjecti, ut nonnunquam viz
vulgus editar. in his numerus et versus intelligipossit. Et in eo
40. Neque enim concludere versum, &c.]. Cic. dem. Itaque rideo visum esse nonnullis Platonis
de Qrat.iii. scribit, facilem esse rationem relsine ac Democriti locutionem, etsi absit a versu, ta
'ºtione ipsum exercitalionem verborum eligen 7men wod incitalius feralur, et clarissimis verbo
m et collocandorum, et concludendorum; rum lº, ulatur, potius potmaputandum,
º
336 Q. HORATII FLACCI
quia vehemens spiritusvir-Esset, quaesivére: quêd acer spiritus, ac vis
tusque nec dictioni mec re-Nec v erbis, nec rebusinest; misi quðd pede certo
bus inest: tantumque defi
..".e. ... Differt sermoni sermo merus. At pater ardens
distinguitur oratione solutá. Saevit, quðd meretrice nepos insanus amică, 49.
Dices. Atque ſervens pater
excandescit, quoniam filius Filius, uxorem grandi cum dote recuset; [549]
jºin de Ebrius et (magnum quod dedecus) ambulet ante
peritamicam, uxorem rerº Noctem cum facibus. "Numquid Pomponius istis
ingenti cum dote respuit,
atque temulentus cum facu Audiret leviora, pater si viveret : Ergo
i"ante noctem discurrit; Non satis est puris versum perscribere verbis;
quod grande probrum est. Quem si dissolvas, quivis stomachetur eodem 55
Respondeo. An quaeso Pom
ponius his minora audiret, Quo personatus pacto pater. His ego quae nunc,
sipater ejus viveret? Ita. Olim quae scripsit Lucilius, eripias si
quemon sufficit versum.com Tempora certa, modosque et quod prius ordine ver
ponere meris vocibus, quem
si resolvas, eodem modo bum est,
quilibet irascatur ac pater Posterius facias, praeponens ultima primis:
personatus. His versibus 60
quos ego jam scribo, et quos Non, ut si solvas: Postguám discordia tetra
... Lucijau Belli ferratos postes portasque refregit; [550)
feras quasdam mensuras Invenias etiam disjecta membra poétae.
ac numeros, atque posteri
... .". Hactenus hæc. Alias justum sit, necne, poéma:
quoderat prius, extrema Nunc illud tantum quaeram, meritone tibi sit
ponens ante prima; non 65
erit idem acsi dissolvas hatc;Suspectum genus hoc scribendi. Sulcius acer
Postguam tetra discordia refregit postes ferratos et portas belli. In his enim reperias adhuc
partes discerpti poétae. Sedista huc usque. Alio tempore expendam utrium commedia sit verum
carmen, an non. Jam vero idunum scrutabor, anjure invisum tibi sit istud scribendi genus
Sulcius ardens
.4.Y.N’OTATIO.NES.

quðm comicorum poétarum; apud quos, nisi cet Poéta libidinosum adolescentem, velut a
3d versiculi sint, nihil est aliud quotidiani liud agens et sy wagoſa.
issimile sermonis. 56. Personatus pater.] Comoedus personam
48. At paler ardens, &c.] Prolepsis. At sustinens patris in filium stomachantis, suc
inquies, persona comica interdum assurgit, censentis, increpantis.
v. g. iratus pater in filium luxuriosum arden 58. Tempora certa, modosque.] Syllabarum
ter savit; Theuropides in Mostell. Plaut. quantitatem, certos pedes, certamgue eorum
apud Terent. Chremes, in Andr. et Phorm. dispositionem et collocationem.
Bemea in Adelph. Wide Epist. ad Pis. v. 93. 60. Non, ut si solvas: Postguam discordia,
Interdum tamen et vocem comaedia tollit, &c.] Nam contra in his, licet corpus ac mem
Iratusque Chremes tumido delitigatore. bra carminis discerpas, non proinde vin ac
51. Ambulet ante Noctem cum facibus.] Dixi spiritum dissipes; inverte ordinem verborum,
ad Od. 10. lib. iii. de eo more juvenum et a orationem solve numerosam ; remanebit sem
mantium, qui ad puellas adamatas nocte cum per Poètica locutio vulgari dissimilis; versum
facibus pergebant, atque ante illarum januan frange ac disjice; in disjecto etiam versu ap
cantabant. Addo hic, solitos interdum quoque parebit sermo sublimior et à quotidiano re
vagari commessantes ac personatos discurrere motus, v. g. Postguam tetra discardia refre
per domos notas, noctu quidem cum facibus, git ferratos postes et portas belli.
nonnunquam et interdiu; quod et hodie ali Postguam discordia tetra, &c.], Ennii sunt
quando nostrates faciunt. Gall. aller ant bal; isti versus, ex Annal. poético same pleni spiri
aller en masque. Porro effervescit pater hoc tu. Hoc imitatus Virgil. Almeid. i. 293.
magis adversus lascivientem filium, quod ante —Dirae ferro et compagibus arctii
moctem, et de die ob oculos omnium ebrius Claudentur belli porta. -

grassetur, magno suo suaeque familiae probro; Et AEneid. vii. 621.

et siccis dedecus obstet Cogmatis, Impulitipsa manu portas, et cardine verso
atque rem pairiam rumore sinistro.
Limen ad obscanum frangal, ut canit Persius,
Sat. v. 165.
52. Numquid Pomponius, &c.] Respondet
Horatius objectioni; sermone quidem ille ar
dentiori utitur, quia sic iratus quilibet suevit
loqui; et filium suum tali modo objurgaret
Pomponius, si viveret, ac luxuriantem cerne
ret. Wide, lector, quam solerter et false velli
º
--
Belli ferratos rupit Saturnia postes.
61. Belli postes portasque...}. Idest,
fervente bello apertum est Jani templum, quod
pacis tempore claudi solet Wide lib. iv, Od.
15. v. 9. ibique Annot. Item Plutarch. in Nu
mã, ubi scribit, aedem Jani Roma bifores fu
isse, et Januan belli appellatam.
65. Genus hoc scribendi..] Carmen satiri
cum, carpens vitia, et notans vitiosos.
 SATIRARUM LIBER I. 4. 837

Ambulat, et Caprius, rauci malê, climgue libellis; incedit, partler et captius,

Magnus uterque timor latronibus. At bené si quis atgue
- - -
ºrºciºcumlibellis;
latronibus valdé for-

Et puris vivat manibus, contemnat utrumque. midabiles. Sed quisquis

Utsis tu similis Coeli Birrhique latronum; probe et innocenter vivit,
Non ego sim Caprii, neq; Sulci. Curmetuas me? 70 tº...º.º. :
Nulla taberna meos habeat neque pila libellos, q
- - - . Birrhi similis, non ego pro
Queis manus
gelli.
insudet vulgi, Hermogenisque Ti inde sim Caprii aut Sulci.
Quare ergo times me? Adde
quod nulla taberna vel co
Non recito cuiquam, nisi amicis, iddue coactus lumna meos habet libros,
Non ubivis, coramve, quibuslibet. In medio qui quos terat manus plebis et
- --- ----

Hermogenis Tigellii. Prae

Scripta ſoro recitent, sunt multi: quiq; lavantes: [53]...'. praeter
Suave locus voci resonat conclusus. Inanes 76 quain familiaribus et invi
Hoc juvat, haud illud quaerentes, mum sine sensu, nec
- -
*.*.*.*.icumque,
ante quoscumque. Sat
Tempore mum faciant alieno. Laedere gaudes, º qui º: reci
Inquis, et hoc studio pravus facis. Unde petitum tent in medio ſoro, et qui - -

Hoc in me jacis?P Est auctor quis deniq; eorum 80.

* - --> -
."...".
clausus locus
- -facit vocem -

Wixi cum quibus: Absentem qui rodit amicum, - jucunde resonantem. Illud
Quinon defendit, alio culpante; solutos placet vanis, non observan
Qui captat risus hominum, ſamamque dicacis: minime opportunoid agant. ...:
Fingere qui non visa potest; commissa tacere At emim amas vellicare, in
Quinequit: hic niger est: hunc tu, Romane, caveto. animo.
- - -
Tº dº Undegº impº
vero illud
Saepe tribus lectis videas coenare quaternos; 86 ºut. quod mihi obji
cis? An demum adstipulatorem habes aliquem eorum quibuscum vixi: Imo qui absentem ami
cum carpit,ºui aun non tueter ab alio reprehendente; qui gaudet excitare effusos cachinnos ho
minum, et haberi dicax; qui sponte fingit quiemon vidit; quinon potest silere arcana; ille est
permiciosus; istum cave, d Romane. Porró frequenter aspicias tribus in lectis quaternos epulari;

.A.N.YOTATIONES. -

Suleius et Caprius.] Ambo delatores et ac obtrectare, et quemlibet scommatibus ac dic

cusatores acerrimi, assidua actione rauci. teriis proscindere.
Cum libellis, accusationis causas et rationes 79. Undepetitum, &c.] Unde habes ita me
continentibus, ac reorum nomina. prave affectum ? An hoc accepistl ab alique
69. Coeli Birrhique latronum.] Hi duo per meorum contubernalium ?
ditissimi luxuria juvenes, omni tunc facino 82. Quinon defendit.] Atqui Virgilium Ho
rum audacià necnon latrociniis infames erant. ratius defendit supra, Sat. 3.
71. Nulla taberna meos habeal neque pila 85. Niger est.] Homo pestilens, malus, per
libellos.] Nec in tabernis vilioribus plebeiorum niciosus; contra est candidus, albus; ut alibi
et artificum meae satirae a nugacibus jactantur, fusius dictum.
mec prostant venales emptori cuilibet exposite 86. Sarpe tribus lectis, &c.) Sensus et pro
apud bibliopolas, quorum sunt taberna circa positum Horatii iste est; quotidie videmus,
pilas. Wide Epist. ad Pisones v. 373. ibique inquit, lepide jocos et sales jactari à quolibet
Annot. in quemlibet; iddue non improbamus. Quare
72. Hermogenisque Tigellt.] De hoc Sat. 3. ergo mihi creatur invidia, quod nonnullos fa
v. 129. Alius autem estab co cujus mentio sit cete reprehendo 2
initio Sat. 2. et 3. cit. ut ibidem annotavi. Tribus lectis rideas coenare qualermos.] Pri
Hunc Horatius contemptăs causa plebi accen mus olim ſuit mos sedendi ad mensam. Ho
set, unumque emultis facit, qui eximius haberi mer. Odyss. x. +4434 dairvusy cu, sedimus epu
volebat. lantes. Virg. AEmeid. vii. 176.
76. Suave locus voci resonat conclusus.] In —solili patres considere mensis.
balneis cameratus locus vocem recitantis ac Posteñ, gliscente mollitie, discubuerunt in lec
gentis mirum in modum juvat, et recitationi tis, qui tres erant circa memsam dispositi; un
suavitalem confert, tum legenti tum auscul de triclinium appellatum. In singulis autem
tanti jucundam. Illud recitandi in baineis conviva termi, aut quaterni; nonnunquam et
cacoethes perstringit Mart. lib. iii. Epig. 44. quini; quod sordidulum. Cicero testis, in
E! stanti legis, et legis sedenti, Pis. nihil apud hunc lautum, nihil elegans—
In thermas fugio, sonas ad aurem. Gracci quini slipati in lectulis, sapé plures.
78. Ltdere gaudes, &c.] Jam Poeta refellit. Porro situs hic erat discumbentium ; inſera
tos, a quibus incessebatur velut dicax et syco pars corporis jacebat porrecta aut leviter in
Phanta; studio pravus, prave affectans aliis flexa; superior reclinata et cubito innixa; dor
23
338 Q. HORATII FLACCI
quorum unus omnes cupit E quibus unus avet quâvis aspergere cunctos, [53]
proscindereºacºlºr.
tione, excepto eo qui aquam
Praeter eum, qui praebet aquam : post, hunc quoq;
suppediat: alque hunc etiam potus,
%. post cirius, quando Condita cüm verax aperit praecordia Liber.
*.*.*.*.*. Hic tibi comis, et urbanus, liberque videtur 90
secretamentis...dltamen iste
3. i.i.nº. Infesto nigris. Ego si risi, quëd ineptus
existinatur tibiinimicopra. Pastillos Rufillus olet, Gorgonius hircum,
vis. Ego veró, si risi quod
insulsus Rufillus redolet pa Lividus et mordax videor tibi. Mentio si qua
stillos, Gorgonius autem ca- De Capitolini furtis injecta Petilli
prum; A tº predicabor ma: Te coram fuerit; defendas, ut tuus est mos: 95
lignus et dicax. Quin imó
audi. Si mentio quardam Me Capitolinus convictore usus amicoque
fiat de furtis Petillicapito. A puero est, causāque meå permulta rogatus
lini, º Pºnte; prºlº. Fecit; et incolumis laetor quëd vivit in urbe:
ut soles, tueris; aisque, Me
*...". Sed tamen admiror, quo pacto judicium illud
vivam habui et familiarem, Fugerit. Hic nigra, succus loliginis: haec est 100
is..."...".
in mei gratiam ; gaudeo AErugomera: quod vitium procul abſore chartis,[33]
ºriºnodiºm sojº. Atque animo prius, ut si quid promittere de me
git; attamen demiror qua Possim aliud, vere promitto. Liberius si
ratione effugerit istam
dammationen. }, i. Dixero quid, si ſorte jocosius: hoc mihijuris 104
morestatrºsepia; illudime. Cum veniã dabis. Insuevit pater optimus hoc me,
* irº.º. nº Ut fugerem exemplis vitiorum quaeque notando.
scriptis me is atque antea ab
animo meo longe futurum sincere spondeo, quantum de me aliquid spondere licet. At rerº,
siquidpiam locutus fuero nimis liberê, aut casu nimis festive, hanc mihi licentiam cum indul
gentia condonabis. Elenim optimus pater meus ad id me consuefecit, indigitando exempla
singulorum vitiorum, uted evitarem.
.A.N.YOTATIO.YES.

sum pulvillis suffultum, capite modice erecto. talis oratio, etsi 'blanda videatur, est pravo
At qui fiebat utomnes acqua parte ad mensam animo et studio referta; hocque maledicentior
accederent f Primus decumbebat ad caput lec et acerbior, quod amicitiae speciem praeſert.
ti, pedibus quidem pome dorsum secundi por .Nigra, succus loliginis.] Metaph. loligo pis
rectis ; secundus obvertebat sinciput ad um cis, e sepiarum genere, humorem atrum pro
bilicum primi, interjecto pulvino; hujus autem sanguine habet; unde intus migra, externe al
pedes ad tergum jacebant tertii ; sicque ba exprimit optime livorem, et mentis impro
tertius pariter et quartus. Qua omnia suo bitatem verbis suavibus palliatam veluti et ob
more Just. Lipsius luculenter explicat lib. v. velatam. Psalm liv. molliti sunt sermones ju
Antiquar. Lect. super oleum, at insi sunt jacula.
87. Equibus unus aret, &c.] E. convivis illis 101. JErugo mera.] Merum virus.
duodecim unus alios omnes dicteriis lacerat, JErugo.] Gall, la rouille de l'airain, le tert
nec parcit epulas praebenti; et tamen is ur de gris. Angl. VERDIGR1s.
banus existimatur, nequacuam vero sycophan Quod vilium procul abſore, &c.] Spondeo
tavel mordax. Curigitur ego Horatius, &c. me mec animo cogitaturum prave, nec in char
88. Qui praebet aquam.] Ita convivii magis tis scripturum maligne, ficta in quemauam
ter solet designari, quod praebeat balneum la benevolentia. Eo ingenio natus sum; amicili
vando ut fit, corpori ante coenam, aquam ab am atque inimicitiam in fronte promptom gero.
luendis manibus, item calidam atque frigidam Ennius.
miscendo temperandoque vino. Wide lib. iii. 105. Insuevit paler optimus hoc me..] Ad hoc
Od. 19. v. 6. vel in hoc me assuefecit. Legunt alii, insue.
92. Pastillos Rufillus olet, &c.] Versum vil paler optimus hoc mi. Id est, hoc mihimo
hunc explanatum vide supra in Sat. 2. res indidit. Eodem recidit Marcilius, ut
94. De Capitolini furtis Petilli..] Nomen priorem lectionein tueatur, vult Horatium
istud pariter et cognomen Romae nobilia ſuisse scripsisse, hoic pro huic, unde librarii fecerint
novimus; at non ita perspicuum quis ille; hoc : non absurdus omnino, Ita veteres sal
quaeve furta ejus; an peculator, an sacrilegus. tem scripsisse liquet.
Aiunt, ex veteri Interprete, Petillium hunc, 106. Ut fugerem eremplis, &c.] Ut me de
dum Capitolio praefectus esset, Jovis Capitoli terreret a vitiis, objiciebat exempla vitioso
ni auream coronam suffuratum; furti quidem rum: ut provocaret ad virtutem, mihi viros
reum causam dixisse; a Judicibus autem ab propomebat virtute inclarescentes. Scilicet
solutum utpote Augusti familiarem. homines amplius oculis quêm auribus credunt;
100. Hic nigre succus loliginis. Sensus est; deinde, longum iter est per pracepta, brewe ct
 SATIRARUM LIBER I. 4. 339

Cüm me hortaretur, parce, frugaliter, atque Sic, quoties me admonebat

Viverem uti contentus eo, quod mi ipse parasset: ut victitarem parce, frugali
ter, et contentus iis bonis
Nonne vides, Albi ut male vivat filius, utgue qua ille inihi comparasset,
Barrus inops? magnum documentum, ne patriam Gighai. Aiºi...".
rem 110 difficulter victitet filius Al
bii, et quâm miser sit Bar
Perdere quis velit. A turpi meretricis amore rus 2 Hoc graviter doceat
Cüm deterreret, Sectani dissimilis sis. 554] quemdue, ut patrimonium
dilapidare, caveat. Cúm me
Ne sequerer moechas, concessà cum Vemere uti avocaret à foedis amoribus
Possim : deprensinon bella est ſama Treboni, meretricum, dicebat, Ne
Aiebat. Sapiens, vitatu quidque petitu 115 imitare Sectanum. Quan
do praecipiebat ne sectarer
Sit, melius causas reddet tibi: mi satis est, si adulteras, cum liceret frui
Traditum ab antiquis morem servare, tuamgue, permissä voluptate: certé
pulchra non est existimatio
Dum custodis eges, vitam famamque tueri Trebonii deprehensi, inqui
Incolumem possim : simulac duraverit aetas ebat, porr) philosophus of."
Membra animumque tuum, nabis sine cortice. ſeret tibi rationes' propter
Sic me quas hoc fugere, illud quae
rere expediat: mihi sufficit
Formabat puerum dictis: et, sive jubebat, pro viribus custodire insti
Ut facerem quid; Habes auctorem, quo facias hoc, tutam a veteribus discipli
nam, atque integram conti
Unum ex Judicibus selectis objiciebat: mere vitam et existimatio
Sive vetabat; an hoc inhonestum et inutile factu nem tuam, quamdiu paeda
Necne sit, addubites, flagret rumore malo cum 125 quam
gogo actas
indiges; at, postea
confirmārit tuum
Hic atque ille? Avidos vicinum funus ut aegros corpus ac mentem, natabis
Exanimat, mortisque metu sibi parcere cogit; sine subere. Ita me pue
rum ille preceptis imbue
Sic teneros animos aliena opprobria saepe bat: et, seu moneret ut ali
Absterrent vitiis. Ex hoc ego sanus abillis, quid agerem, addebat, Du
Perniciem quaecunq;ſerunt; mediocribus, etoueisſã55] cem habes quo facias stud;
131 simulque afferebat aliquem
Ignoscas vitiis, tentor. Fortassis et istinc e Judicibus selectis; seu de
hortaretur, subjungebat; An ambigeres utrum illud indecorum atque permiciosum factu sit an
Certº non secus ac funus vicini terret
non, quandoquidem turpi famā laborat hic et ille:
a grotos edaciores, atque abstinere cogit mortis metu; ità juvenum mentem non raro à pecca
tis avertit ignominia alterius. Per ejusmodi institutionem carui majoribus is vitiis quae exi
tium creant; tantümque exiguis conflictor, et quibus facile indulgeas. Exhis étiam

.4.Y.YOTATIO.NES. -

efficar per exempla. Seneca ad Lucil, hinc nestatis documenta, tibi tradere gestio; at,
similiter apud Terent. Adelph. iii. 3. 60. De cum frequentabis scholas Sapientum, hi cau
mea narrans quomodo erudiat, consuefacio, sas tibi reddent, cur hoc petitu bonum, illud
inquit, inspicere, tanquam in speculum, in vi autem vitandum sit.
tas omnium; jubeo atque er aliis sumere ex 120. Nabis sine cortice.] Poverb. et metaph.
emplum sibi; hoc facilo; hoc laudi est; hoc à pueris qui ope suberis natare discunt. Olim
witio dalur. quippe suber corpori supponebant, ut hodie
109. Albí.] Albium Tibullum intelliguntab mostri cucurbitas, Gall, calcóaces. Sensus est
surdè quidam, contra rationem temporis. In hic ; per te ipse intelliges quid fugiendum,
lucem ille nondum prodierat, cum ab optimo quid expetendum; nec egebis alieno consilio.
patre harc precepta audiret Horatius, Tibullo 123. Unum er Judicibus selectis.] Aliquem
quidem superior natu plus annis viginti. integritate, aequitate, probitate insignem, hoc
110. Barrus.] Tit. Vetur. Barrus ex luxu que nomine selectum et succenturiatum Judi
rià inops. Deeo rursus Sat. 6. et 7. cibus, Magistratibus, Senatoribus.
112. Sectani.] Turpis maechi. 124. Inutile factu.] Malum, noxium. Ad
113. Marchas] Matronas. Supra, Sat. 2. verte, lector, vini et notionem hujus vocabuli.
114. Treboni..] Is adulter expertus erat, Cic. de Inv. i. Inutilis seu permiciosus patriae
civis alitur. Similis est sententia Christi in
quod antea dictum, deprehendi miserum est.
115. Sapiens, ritutu, &c.] Concinna plane Evangelio dicentis, quinon est mecum, contra
dictio patris literis et philosophia minime im 1.ne cst.
buti, tantümque bonos mores é bonā educati 130...Mediocribus riliis tentor.] Al. teneor, id
one adopti. Ego, inquit, quae clim accepi ho est, obnoxius sum adhuc vitiis illis mediocribus.
340 Q. HoRATII FLACCI
multamabsterget was pro-Largiter abstulerit longa aetas, liber amicus,
vection, amicus Emimvere
sincern. Consilium proprium. Neq;enim, cum lectulus, autme
ratio propria.
quando versor in cubili, vel Porticus
excepit, desum mihi : rectius hoc est;
in porticunequaquam mihi Hoc faciens vivam melius: sic dulcis amicis 135
desum. Tuncautem sic re
puto; Istud melius est, id Occurram: hoc quidam non bellè: numquid ego illi
agens rectius vivam; ità me Imprudens olim faciam simile? Hec ego mecum
præstabo gratum familiari-Compressis agito labris: ubiquid datur oti,
bus; hoc
fecit; nomimprudens
egone bene quidam
ali: Illudo chartis. Hoc est mediocribus illis
jam'idem quod Ex vitiis unum ; cuisi concedere nolis, 140
iste?
Similia tacitus egº Multa poétarum veniet manus, auxilio quae
mecum revolvo; cum ver
per tempus licet, in mem- Sit mihi (nam multö plures sumus) ac veluti te [35S]
branis ludens scribo. Al-Judaei, cogemus in hanc concedere turbam.
ue hoc unum est & vitiis
illis minoribus; cui si veniarn dencges, magna poetarum multitudo accedet opem mihilatura;
..(complures enim sumus) teque. ad multitudinem illam adjungere, tanquam Judaei com
pellemus.

SATIRA V.

Faceté describit iter suum ab urbe Romá Brundusium usque.

Magnä Româ egressum EGRESSUM magnâ me accepit Aricia Româ
me excepit Aricia
.ANNOTATIONES.

132. Liber amicus.] Antisthenes dicebat; tae. Posted promiscue patuit usus rei quá con
opus esse, velamicis ingenuis, vel acribus ini stat immortalilas hominum. Plin. lib. xiii. cap.
micis. Hi quippe conviciando, illi monendo, 11. Wide cap. 12.
a peccatis avertunt. Plutarch. 142. Multi plures sumus.) Indicat plurimos
133. Cum lectulus, aut me Porticus ercepit, tunc ſuisse, qui versus factitarent. Hos au
&c.) Sive decumbo in lectulo, sive in porticu tem callide vellicat, quod sepularent esse poe
deanbulo, non est otiosa mens mea; tum enim tas, sermoni propria scribentes, relin uno sian
quid honestum, quid rectum, quid minus de tes pede multa, concludere rersum purisque ver
corum factu sit meditor, megue ipse fingo et bis contexere satis esse, existimantes.
confirmo in amore et actione virtutis. Py Veluti Judaei.] Hi sub Augusto Roma mag
thagoras discipulos jubebat recensere vesperi no numero degebant, et quoscunque poterant
quae interdiu fecissent, et secum agitare, quo ad suos ritus suamgue religionem pertrahere
ivi 2 quid egi? quid omisi faciendum ? &c. satagebant. Huc pertinet quod ait Christus
Seneca lib. iii. de irā; animus quotidie ad red Matth. cap. xxiii. 15. “Was vobis Scribe et
dendam rationem vocandus . . . . . . . quod “Pharistei, Hypocritae; quia circuitis mare
hodie malum sanasti cui titio obstitisti ? quá “et aridam terram, ut faciatis unum prosely
parte meliores 2 “tum: et cum fuerit factus, facitis eum filium
134. Porticus.) Fjusmodi publica porticus “gehennae duplo quam vos.”
erant Roma complures, ambulationi et captan 143. In hanc concedere turbam.] Inter poe
do frigori accommodatae; erant et privatae. tas momen dare, cum tot aliis carmina perscri
Wide Alex. ab Alex. lib. iii. cap. 23. benda animum appellere, etiamsi reluctetur
139. Charlis.) Chartae primum e papyro, Mincrva.
AEgyptia planta; divisis acu vel scalpello ejus Satira V-1. Egressum magnfº.c.) Luci
tunicis in tenues sed latas phyliras. Has.Ther lius Satira suā iii. descripserat iter quod ab
andri Magni victoria repertas auctor est M. urbe Româ Capuam, indeque ad Siculum fre
Varro, conditá in JEgypto.11erandriá; anted tum obierat: hic noster poeta ejus exemplo
ver) non ſuisse chartarum usum. Quod tamen suum Româ Brundusium iter facete admödum
refellunt docti. Alexandri quidem aevo charta describit, plus waa za zóway agens quam 7:-
frequentior; antea tamen inventa et cognita. *2) gator, ut ait Cruquius. Anno scil. U. C.
In foliis palmarum (alii legendum contendunt 713. Antonianis et Octavianis dissidentibus,
milcarum) primo scriptilalum; deinde qua utrinque delectiviri sunt qui res Antonium
rumdam arborum libris; id est, corticibus, vel inter et Augustum componerent. Itaque Brun
potius, tunicis corticem inter et lignum subti dusium, quod Antonii exercitus obsidione pre
lioribus. Posted monumenta publica plumbeis mebat, conventºre legati, Marcenas ab Augus
roluminibus, mor et privata linteis confiri carp to, Fonteius ab Antonio, cum Cocceio perinde
ta, aut cereis. Linteos libros connmernorat T. utriusque Imperatoris amico, qui quiden op
Livius, lib. iv. Suppriºnente chartas Ptolemaco. tatam fecere pacem, faedusque Brundusinum
Item Farro membrands Pergami tradit reper. inde dictum sanxerunt. Porrè Mircenatem
 - SATIRARUM LIBER I. 5. 341

Hospitio modico. Rhetor comes Heliodorus parvo hospitio. Comitaba

Graecorum longè doctissimus. Inde Forum Appi tº interºf Heliodorus rhetor
Graecos eruditissimus.
* --

Differtum nautis, cauponibus atque malignis. [*] Hinc perrerimus admerca:

Hoc iter ignavi divisimus, altius ac nos 5 tum Äppii oppidi, plenum
Praecinctis unum. Minus est gravis Appia tardis. : º.º.º.
Hoc iter partiti businiqui.
sumus pi
Hic ego propter aquam, quðd erat teterrima, Ventrigri, quod unicum fºsset º:
Indico bellum, coenantes haud animo aequo aloribus altius quam nos
succinctis. Appia via mi
Expectans comites. Jam nox inducere terris nus est molesta lente pro
Umbras, et coelo diffundere signa parabat. 10 gredientibus. Egoistic'ºei.
Tum pueri nautis, pueris convicia nautae lum facio ventri ob aquam,
quia ibi pessima est; coe
Ingerere: Huc appelle: trecentos inseris: ohe, nantes comites impatienter
Jam satis est. É. aes exigitur, dum -

mula liga-expectans. Jam nox pro.

tur, perabat terris umbras indu
cere ac stellas coelo spar
Tota abit hora. Mali culices, ranaeque palustres gere. Mox servi nautis,
nauta servis dicteria inferre carperunt: huc navem applica; trecentos introducis: ohe, jam sat
multi sunt. Hora integra abrumitur, dum pecunia exigitur, dumque mula alligatur. Molesti
culices et ranae palustres
ANNOTATIONES.

illuc officii causā secuti Horatius, Virgilius, et audita subito: quod nil procedere lintrem via
alii tores haud sensére: quod vix hord quarid
..?ricia.] Oppidulum in Appia vià, distans perventum sit eo, quo ad ortum solis appel
Româ mil. pass. 16. hod. la Riccia. Ducatus lere oportuerat.
insignia ostentat. 10. Coelo diffundere signa parabat.] Non
2. Rhetor comes Heliodorus.] Huc pertinet hac sermoni propiora, quod ait Sat. praeced.
quod aiunt: facundus comes in tiá pro vehi imo sublimior dictio, ut et alibi interdum Poé
culo est: maxime quod Horatius Graeci erat tae excelso vel excidit; seu quod lectoris men
sermonis studiosissimus. tem excitare identidem juvat.
3. Graecorum longe doctissimus.] Quidam 11. Tum pueri nautis, &c.] Servi ä domi
legunt Graeca linguæ doctissimus: sed perpe nis praemissi ad comparandum navigium, cum
ram. Quippe, ut redarguunt alii, quae laus nautis rixantur et conviciantur ; quod quidem
esset ista RhetoriCraeco, Graecam linguam ap familiare hujus farinae hominibus.
prime callere? Convicia.j Quasi conrocia, vociferationem
Forum. Appf.] Oppidum Latii in Wolscorum plurimorum confusam significant. Festus. Alii
finibus, inter Arician ac Feroniam juxta Pa aliter. Vocis contentionem notat ea voce Tul
ludes Pomptinas; quare in his mavigantes lius variis locis. Epist. 5. lib. i. Pompeius,
nauta, plurimi istic habitabant, caupones item, cum pro Milone diceret, clamore conricioque
quia frequens ea via et celebris. Wide Epist. jactatus. Orat. Convicio aurium mihi extor
ad Pis. v. 65. ad hatc verba, sterilisque palus, ta veritas est.
&s. Annot. 12. Huc appelle, &c.] Werba sunt servorum
4. Malignis.] Fraudulentis, iniquà uti men contra nautas, qui plures quaestūs causā exci
sură consuetis. Supra Sat. i. v. 29. Perfidus piebant in navim ; trecentos, id est nimis mul
hic caupo tos, non sine periculo navigantium, ob nimium
5. Hoc iter ignati divisimus, &c.] Quod ex onus ac pondus.
pediti magis quam nos una die confecissent, in 13. Dum as ezigilur.] Naulum, navigatio
eo biduum posuimus. nis pretium.
6. Praecinctis.] Strenuis, expeditis, J&ayout, Afula ligatur.] Tractura navim contra a
contra discinctus ignavum significat, ut alibi quam. Strabo lib. v. propº Tarracinam iter
dictum. facienti Romam fossa ad Appiam apponitur et
JMiniis est gravis Appia tardis.] Quia crebra uidem multis in locis, quam et palustres et
sunt diversoria, quibus licet commorari quoties
libet.
#!, implent aqua i. Per eam, nocturna
marime fit marigatio, ut qui primis conscen
7. Ventri Indico bellum.] Scilicet appetenti dant tenebris, oriente sole egressi, ride:3ppia re
coenam negavi, quod nec palustrem ac foeten liquum evadant, et interdiu trahentibus mulis
tem aquam bibere poteram, nec merum, prop remulco, perambulent.
ter opthalmiam, de quâ postea. Hinc ca:- 14. Mali culices.] Culex abaculeo dictus,
nantes incoenatus haud a quo expectans animo. vel quasi cutilex, quod cutem lacessat.
9. Jam noz inducere, &c.] Quia terrestris Ranaque palustres.] Ad discrimen aliarum
via difficilior erat vehiculis, idcirco ab Appii qual rubets, vocantur, et in sentibus ac dumis
foro navigabatur Feroniam usque, noctu qui latitant. Illae ergo coaxantes viatoribus seu
dem; teste Strabone mox citando. Hinc fa navigantibus somnum adimunt, per importu
cile intelliges, lector, quae deinde sequuntur; num ac frequens 88% ºf 23.4% wea; Aristo
st quod puerorum nautarumque vociferatio phan. Ran.
342 º Q. HORATII FLACCI
impediunt soporem. Nauta Avertunt somnos. Absentem cantat amicam 15
mimio refertus vino ac via
tor certatin camunt amicam Multà prolutus vappā nauta, atque viator
...t." Dj Certatim: tandem fessus dormire viator
fatigatus, dormire incipit; Incipit; ac missae pastum retinacula mulae
tumºue ignavus nauta ad
saxum ligat funem mulae Nauta piger saxo religat, stertitgue supinus.
ad pabulum dimisse, atque Jamd; dies aderat, cum nil procedere lintrem 20
dormit supinus. Jam vero Sentimus: donec cerebrosus prosilit unus,
lux fulgebat, quando adver
timus cymbam minime pro Ac mulae nautaeque caput lumbosque saligno
gredi, doneciracundus qui-Fuste dolat. Quartà vix demum exponimur horá :
dam exilit, et mulae mautae
que caput ac lumbos verbe
Ora, manus'] ; tuá lavimus, Feronia, lymphā. [559]
rat saligno fuste. Tanjº, Millia tum pransi tria repimus; atque subimus 25
vix horá quartà descendi-Impositum saxis late candentibus Anxur.
mus & nati; statimque faci
em et manus abluimus aquà Huc venturus erat Maecenas optimus, atque
una, 3 Feronia. Deinde ºro Cocceius, missi magnis de rebus utergue
pransilentiprocessimus ad Legati; aversos soliti componere amicos.
tria passuum millia: ac per 30
venimus Anxur extructum Hic oculis ego nigra meis collyria lippus
super rupes eminus appa. Illinere. Interea Maecenas advenit, atque
rentes ob candorem. Illuc
debebant convenire optimus Maccenas atque Cocceius, legati ambo ad negotia missi gra
vissima; catterium assueti reconciliare amicosabalienatos. Illic ego lippientes oculos collyrio
inunxi. Interim accessit Maecenas et

.ANNOTATIONES.,

15. Cantal.] Ad sublevandum horrorem ac Wide Strab. lib. v. Dionys. Halic. Plin. Porro
tadium mocturni temporis ac silentii. quae fuerit illa Dea, haud plane compertum.
16. Prolutus.] Virgil. AEneid. i. 739. Dionysius afferit Feroniam consecratam a La
Plemo se proluit auro. cedaemoniis illis, qui tempore Lycurgi in Ita
18. Ac missae pastum, &c.] Ubi nauta, qui liam appulsi locum istum dicarint, numenque
mulam moderatur, sensit dormine viatores, et coluerint sub hoc nomine, eo quod illuc ferri
ipse dormituriens mulam solvit, pastumque di non infeliciter contigisset. Alii volunt ipsam
mittit, funem vero navigii religat ad saxum, Junonem esse quae ibi Feronia vocatur, coli
moxque sopori se tradit humi stratus, parum turque, sicut apud Anxur urbem non longe
solicitus qua hora perveniret ad destimatum remotam Jupiter Anxurus. Certé Virgil. cit.
locum. utriusque pariter ibidem memiuit. Constat
21. Donec cerebrosus, &c.] Donec unus via Feroniam memorum Deam fuisse, a ſerendis
torum seu navigantium ad terram prosilit, at arboribus appellatam. Imo veteres numen fe
que e salicibus littoriadsitis virgam secat, quâ cère ex illa vi arcanã arboribus insità, per
iratus nautam dormientem excitat, ejus caput quam vigent, pullulant, florent, edunt fructus.
et lumbos percutiendo, mec ipsi parcit mulae 25. Millia tum pransi, &c.] Postguam su
cerebrosus, in obvium quidlibet exonerans in mus pransi Feroniae tria passuum millia con
dignationem suam ac bilem. fecimus, lento quidem gradu, tum propter sto
-

23. Dolat.] Metaphora à fabris lignariis, machi repletionem, cum ob locorum acclivita
qui dolabri, coacquant expoliuntdue ligna. tem: contendimusque Anxur.
Quartà vic demum exponunur hord.] Ex 26. Ancur.] Urbs haec Latii, post dicta Tar
tra navim poninur ad Feroniam tandem, horå racina, colli et saxo imposita, mari Tyrrheno
post exortum solem quartà, id est, decima nos imminet. Olim etiam Trachine appellata, ab
tră matutina; in equinoctio nempe: quod asperitate loci.
luribus explicavi in meis annotationibus ad 28. Cocceius.] Cocceius Nerva, proavus
#. iv. initium, Nerva, Imperatoris, erat illustris Jurisconsul
24. Ora, manusque tuff laviºus, &c.] Ex re tus, Augusto pariter atque Antonio gratiosus.
ligioso veterum erga Deam illam cultu; quae Missi magnis de rebus utergue Legati.] Inde
in Soracte monte habcbat sacrum fontem, lu enim pax Imperii et Reipublicae Romanæ pen
cum, templum ; momengue dedit urbi Fero debat. Illi adversos exercitus prope Brundu
niae, inter Circaeos et Tarracinam. Nec omit sium, sancito foedere, in una coègère castra.
tam duo quae narrantur miracula: alterum Antonio vero in matrimonium data Octavia
quðd Dete illius afflati mumine ardentes pru August, soror. Tit. Liv. lib. cxxvii. Appian.
mas nudis pedibus sine moxa calcare aiunt. Al lib. v. Sueton. Octav. cap. xvii.
terum est quod Feroniae lucus aliquando cum 30. Collyria.] Oculorum medicamenta, pro
arsisset; indeque auferre simulacrum accolae prie, wºod taxa et Tºrgia, ob cinereum colo
meditarentur, subito memus reviruit. II.inc rem ; unde Horatius vocat nigra. Cornel.
Virgil. Æn. vii. 800.
Cels. lib. vi. cap. 6, waga rö waxwºn tº $ºr
Viridi gaudens Feronia luco. ab inhibendà fluxione, dictum volunt colly
 SATIRARUM LIBER I. 5. 343

Cocceius, Capitoque simul Fonteius, ad unguem Cocceius, unāque Fonteius

Capito, vir ad amussim fac
Factus homo, Antoni, non ut magis alter, amicus. tus, ila gratiosus Antonio,
Fundos Aufidio Lusco praetore libenter [560]ut memo magis. Sponte de
Linquimus, insani ridentes praemia scribae, 35 seruimus Fundos, ubi Prae
tor eral Aufidius Luscus, de
Praetextam, et latum clavum, prunaeque batillum. ridentes munera scribae in
In Mamurrarum lassi deinde urbe manemus, [561] sanientis, praetextam, latum
Murená praebente domum, Capitone culinam. clavum, et batillum ignis.
Postea fatigati commora
Postera lux oritur multö gratissima : namdue 39mur in civitate Mamurra
rum Muraenā hospitium, Capitone canam dante. Postera dies illuxit longe amoenissima.
Etenim

.A.N.YOTATIONES.

rion: sed multos etiam alios ad usus adhibe similitudine cum clavorum capitibus, quibus
tur.
similes essent aureae ille plagulae. Nec perpe
32. Capito Fonteius.] Hunc Dio Consulem rām alii etymon hoc rejíciunt, qui asserunt
cum Germanico fuisse scribit. Livius et Ap clavos istos fuisse purpureas fascias seu limbos
pianus ex Antonii parte Pollionem, ex Augus utrinque tunica: assutos: tunicae inquam; nam
ti Maecenatem duntaxat missos reſerunt, cum latus clavus erat interior vestis supra quam
Cocceio quidem; mullam vero Capitonis faci assuebatur praetexta; et hoc plerique non ani
unt mentiomem. madvertunt, contrariumque scripserunt, certè
..?d unguem. Factus homo.] Eximiis dotibus immemores Praetore capitis sententiam ferente
vir ornatissimus, metaph. a marmorariis, qui deponi praetextam consuevisse, at minime lati
la vitatem et juncturas explorant superducto clavum.
ungui. Hinc Pers. Sat. i. 65. Prundeque batillum.] Tanta erat Aufidii in
— Ut per larve severos sania, ut ante se ferri prumas in batillo, id est,
Effundat junctura ungues. foculo ansato et gestatili, juberet, ad instar
34. Fundos dufidio, &c.) Fundis minimè virorum Principum et Imperatorum, quibus
commorati sumus, sed prandimus tantum : praeferebatur ejusmodi ignis, summae auctori
posteñ Formias progressi, ubi pernoctavimus. tatis ac potestatis index et insigne. Frustrà
Fundos.] Oppidum in via Appia, initio reg quidam intelligunt was parvum, in quo nempè
ni Neapolitani, Tarracinam inter et Formias suffitus fiere Jovi Hospitali, sive hospitibus et
medium, ad decem ferð pass. mill. vino gene convivis.
roso celebratur. 37. In Mamurrarum urbe..] Sunt qui Ma
Aufidio Lusco praetore.] Praetor dicitur quëd murras urbem afferunt inter Fundos et For
praeeat vel praesit juri dicendo. Alex. ab Alex. mias, verm. Itros vel Itri, cujus etiamnum ex
lib. ii. cap. 15. tape ibidem rudera. Philip. Ferrar. Werúm
35. Insani ridentes praemia scribae.] Roma, jpsae hic Formiae accipiendae sunt, e quibus
scribarum officium etiam libertimis patebat, oriumda Mamurrarum familia et Roma qui
adeoque vile censebatur; attamen magistracus dem Senatoria. Adde quod illius oppidi max
in municipiis saepe merces ac praemium erat imam partem obtinebat Mamurra, Eques Ro
scribarum. Sic Aufidius Luscus Fundis Præ manus, Caesaris amicus, opibus praepotens:
turam adeptus sibijam aliquis videbatur; at, quem vellicat sane hic noster; ut et Catullus;
quod sua dignitate plusculum superbiret, ludi Primum Roma parietes crustá marmoris ope
brio ſuit Maecenati aliisque qui eum comita ruisse totius domits suae in Calio monte Corne
bantur. Hunc enim aliosque legatos a Fun lius Nepos tradidit.Mamurram, Formiis natum,
dano illo Praetore, honoris causā, salutatos in Equitem Romanum, prafectum fabrorum C.
telligendum est. Apud Sueton. Caligul, cap. Caesaris in Gallid . . nullamgue nisi &
xxiii. ex publicis monumenlis certum, Aufidium marmore columnam habuisse omnes solidas &
Lingonem Roma: honoribus functum. Carystio aut Lunensi . . . . . hic est Ma
36. Praetextam.] Ex Varrone lib. v. de Ling. murra Catulli Veronensis carminibus proscis
Lat. toga erat alba purpureo praetexta limbo: sus, cujus domum Catullus dia.it habere quic
quae quidem non puerorum fuit solim, sed et quid habuisset Comata Gallia. Haec Plin.
magistratuum. Unde et praetextatus à togato lib. xxxvi. cap. 6. Wide lib. iii. Od. 17. ubi
differt, ut magistratus à privato. Hanc supra Lamiarum originem e Formiis urbe celebrat
tunicas honorati quique induebanſ, inquit Nom. Horatius.
Marcell. De ea veste jam dixi in Epod. 5. Lassi manemus.] Nam a Tarracină seu An
Latum clavum.] Westis haec mobiliorum pro xure Formiae distant ducentis prope stadiis.
i. plagulis decorata aureis sive purpureis, Quadringinta numerat Strabo certé hallucina
tus.
ationibus in Senatore, angustioribus in equite.
Unde Ovid. Trist. vii. Eleg. uit. 38. Murend pracbente domum, &c.] Murae.
clari mensura coacta est. na et Capito Formiis habentes domum uter
Nec matronae carebant simili quodam ornatu. que, officium partiti erga praeclaros hospites,
Nam et earum vestis habebat patagium, quod alter hospitium, alter epulas praebent. Murae
erat aureus clavus qui pretiosis restibus adde naille frater erat Licinia, quae postea nupsit
batur, ex Nonio. Porro nomen deducunt à Maecenati. Wide lib. iii, Ode 19, v. 11.
344 Q. HoRATII FLACCP -

Plotius, varius, atque vir. Plotius et Varius Sinuessae, Virgiliusque 40

g. obvian nºbi fºrum. Occurrunt; animae, quales neque candidiores
inuessar; homines tales, ut
mec meliores terra protule Terra tulit ; neque queis me sit devinctior alter.
rit, nec quisquam sit me 0, qui complexus, et gaudia quanta fuerunt' .
•onjunctiºn, º, ...", Nil ego contulerim jucundo sanus amico.
quales amplexus, et quium
44

...iii.". Proxima Campano pontiquae villula, tectum [562]

dum mente, sana ero, nihil Praebuit; et parochi, quae debent, ligna salem.gue.
aequabo fideli amico. Vil
lula quae vicina est ponti Hinc muli Capuae clitellas tempore ponunt.
ompano hospitium dedii; Lusum it Maecenas, dormitum ego Virgiliusq; (563)
parochi vero quae debent
ligna et salem praebuerant. Indé muli Capuae depomunt clitellas tempestive. Maecenas ivit
lusum; ego vero ac Virgilius dormitum irimus; - -

.A.N.N.O.T.T.TIO.YES.

40. Plotius et Varius.] Hi sunt eximii poè hil aliud misi ciritatum gemitus, ploratus, &c.
tae. Virgilio perinde ac Horatio amicissimi, . . . . Levanlur tamen mix rac ciritates, quéd
quibus ab Augusto commissa est cura emen nullus sit sumptus in nos, neque in legatos, nº
dandae AEneidos post mortem Virgilii, hac lege que in quastorem, neque in quenquam. Scito,
ut nihil adderent. Cum Plotio et Vario tertius non modo nos fanum, aut quod lege Juliá dari
erat Tucca, et ipse eruditione clarus, ad re solet, non accipere, sed me ligma quiden; ne:
censendum opus divinum. Servius. practer quatuor lectos et tectum, quempuam acci
Sinuesse.] Haec urbs Campaniae, ad ostia pere quidquam: multis loris ne tectum quidem,
Liris fluvii, ubi nunc Rocca di Mondragone, et in tabernaculo manere plerumque . . .Meher
ibi desinit Massicus mons. Martial lib. xiii. cule eliam, adren tu nostro, retiriscunt justifia,
Epig. 111. abstinentia, clementia tui Ciceronis. Itaque
De Sinuessanis renerunt Massica praelis. opinionts onnium superarit. Praeclaram etiam
Sinuessanas porro aquas sterilitatem foeminis, huic loco lucem dabit Livius lib. xlii. cap. 1.
maribus autem insaniam auferre tradunt. Plim. .inté L. Posthumium Consulein, inquit, meno
- A sociis unquam in ullá re oneri dut sumptui
44. Nil ego conſulerim jucundo sanus amico.] fuit. Ideo magistratus mulis, tabernaculisque,
Exceptă sapientia nihil homini praestantius et omni alio instrumento militari ornabantur,
amicitia, meliusque à Diis immortalibus da nº quid tale imperarcnt sociis; privata hospitia
tum, affirmat Tullius. Proverb. cap. xviii. ver. habebant; ea benignº comitergue colebant: do
ult. Vir amabilis all societatem magis amicus musque illorum Roma hospitibus patebant,
erit, quâm frater. Ecclesiastici cap. vi. Amicus apud quos ipsis direrti mos esset, Legali qui re
fidelis protectio fortis;| in renit illum, invenit pente aliquo millerentur, singula jumenta per
thesaurum. Amico fideli nulla est comparatio oppida, iter qua faciendum erat, imperabant:
. . . medicamentum est rita el immortalitatis. alian impensam socii in magistratus Romancs
45. Prorima Campano, &c.] Sinuessie pran mon facie bant. At ipse, cunn senatui placuis
sijucundius quidem ob occursum amicorum, sº Consulem, ad agrum publicum a privato
venerumt omnes simul ad hanc villam, in qua terminandum in Campanian ire, . . . Prius
pernoctärunt. -
quam wb Romá proficiseeretur, literas Prº
Campano ponti.] Qui impositus est Vul. meste misit, ut sibi magistratus obričim triret,
turmo Campaniſe fluvio per Wenatrum, Ca lorum public pararet ubidirºrteretur; jumen
puam, aliasque urbes in in are Tyrrhenum de taque, cum triret indé, praestū essent.
vurrenti. 47. Hinc muli Capua, &c.] Ab eå villula
46. Parochi.] Quasi praebitores a wagéxely, mulis vecti Capuam venimus et tempestive
prachere, curatores erant publici per urbº's et quidem; nam ea die contecimus millia passu
locajus habentes ab oppidamis exigendi certa um non plus sexdccim.
stipendia, unde peregrinis et legatis necessa Capua..] Hae. Campaniae metropolis ac ve
ria suppeditarent Reip. nomine. Tull, ad Attic. luti arx deliciarum et arrogantiæ pridem fuit.
lib. xiii. Epist. 2. Ariarathes.Ariobarza’tis ſilius .Allcrum Ronam vocat Cicero Philip. xii. alibi
Romam renil . . . omnino eum Sestius oster vero superbiac domicilium. Annibalis virtutem
parochiis publicis occupatit; id est, (praebitio corrupit ac fregit illa pelago, cultuque, penu
nibus, ac muneribus publicis.) Alii legunt, que, potens civitas deliciis, opibus, famāque; ut
parochus publicus, quod quidem facilè patior. gamit Ausonius. Hodie jacet in ruderibus.
Weruntamen quod nihi magna cum fråtribus Duobus autem inde milliaribus versus Boream
illius necessitudo esl, invito eum per literas ut excitata est Capua nova veteri haudquaquam
ad me diverseiur. Jam res patet de peregrino: par. De ea in Epod. 16.
de legatis autem auctoritate publică missis 48. Lusitºr it Jacenas, &c.) Pilá palmarià:
haec habe, studiose lector. Idem Tull item cujus exercitatio ad sanitatem utilis robusto
ad Attic. lib v. Epist. 16. ita scribit: marina quidera et bene affector at crudis noxia et
erpectatione in perditain el plant eversam in *** 25-3442.21%, Qualis Virgilius: contra salu
*::::::::: provincian nos renisse scilo, prid. bris somnus et quies; pariter et lºppientibus,
Cal. Sertil, morati triduum Laodiceae, triiiuum qualis Horatius, Scilicet agitatio corports ve.
Apamear, totiden dies Synodt, audirimus ni hemons cietirritataue humores; quos non nisi
 SATIRARUM LIBER I. 5. 345

Namgue pilä lippis inimicum et ludere crudis. nam pila ludus est noxius
Hinc nos Cocceii recipit plenissima villa, 50 lippis atque crudis. Istinc
ad Cocceii villam pergimus
Quae super est Claudi cauponas. Nunc mihi paucis copiosissimam, quaesita est
Sarmenti scurræ pugnam Messique Cicerri, supra tabernas Claudii.Jam
Musa, velim memores: et quo patre natus uterq; precor, 6 Musa, ut mihi re
feras paucis verbis Sarmenti
Contulerit lites.
Messi clarum genus Osci: scurra certamen atque Mes
Sarmenti domina exstat. Ab his majoribus orti 55 sii Cicerri, et quo patre am
Ad pugnam venère. Prior Sarmentus : Equite [36]...","...".
Illustris Messii origo ab Os
Esse ſeri similem dico. Ridemus. Et ipse cis: Sarinenti domina eli
Messius, Accipio; caput et movet. O, tua cornu annum vivit. Ab istis prog
nati majoribus in certamen
Ni foret exsecto frons, inquit, quid faceres, cum devemere. Sarmentus prior
Sic mutilus miniteris P. At illi foeda cicatrix 60 locutus: Aio,te esse similem
cqui indomiti. Cachinnos
Setosam laevi frontem turpaveratoris. sustulinus. Tum Messius,
Campanum in morbum, in faciem permulta jo Accipio, inquit; simulque
catus, caput agitat. Continuo.Mes
sius dixit; O, quid agas, si
cornu tuń fronte non esset amputatum, quandoquidem ita mutilatus minaris? nimirum turpis
cicatrix ei deformārat hirsutae frontis partem sinistram. Hinc plures jocos in vultum Campa
numque morbum jactans,
.AN.YOTATIONES.

lentë coquit calor naturalis. Adde quod ocu etiam facit quod obscenum quidam ab Oscis
lorum acies non parum laborat in observanda deducunt. Festus Oscos, prius Opscos, teste
pilà. Cornel. Cels. lib. i. cap. 2. Galenus Ennio, dictos ait; et stupra inconcessa libidi
lib. iv. de Symptom. Caus. cap. 5. - mis ab ejus #. prava consuetudine, obscoe
49. Pilá.] Quasi pilis plena sic vocatur, ex na dici, ex Verrio.
Isiodoro. Alii à waxovy densare deducunt ori 55. Sarmenti domina erstat..] Ergo servus
ginem, sive quod pila potissimum conficiature erat ille, aute servili genere. Hic scurra Au
wixa, id est, lanā coacta et compactà. Qua gusto ſuisse deliciis, atque Antonio memora
druplex erat. 1. Harpastum, & corio confecta tur. Ex Plutarcho, cap. 59. .1ntonio infen
minor pila, quam solo repercussam remitte sa eral Cleopatra; quod in cana dirisset, ipsis
bant. 2. Follis, ex alutá; major brachiis, mi quidem aridum vinum infundi. Sarmentum
nor pugnis intorquebatur. 3. Trigonalis, sive aulem Roma Falernum polare. Eral verd
trigon: nomen a triangulari situ ludentium Sarmentus Caesaris servulus er iis qui festivi
termorum, qui sibi invicem ita pilam redde tatis causa haberi solent, quos Romani delicias
bant, diligenter caventes ne excideret manu appellant. Juvenalis initio Sat. v. meminit
sive dextra, sive sinistra. 4. Paganica, a hujus scurræ.
pago et paganis dicta; ab his cnim ad urbem 58. O, lua cornu, &c.] Pergit conviciari
venit: Plumis referta erat; durior folle, mol Messio Sarmentus: Quid faceres, si frons tua
lior trigone. Quae omnia belle notat et expri esset adhuc armata illo cornu, quod exsectum
mit Martialis lib. iv. Epigram 19. lib. xii. Epi tibi est, nimis terribili et feroci º sarcasmus.
gram.84...lib. xiv. Epigram. 45.46.47. Vide 60. Illi forda cicalrir, &c.] Nempe Messii
infra lib. ii. Sat. 2. v. 11. Annot. in fronte apparebat cicatrix exsectae verrucae,
50. Hinc nos Cocceii, &c.] Inde processimus qua amputati cornu speciem exhibebat.
ad villam Cocceii rebus omnibus abundantem. 62. Campanum in morbum.] Seu verrucas,
Haec sita est supra cauponas Claudii cujus quas habebant frequentes Campani in vultu
dam. Wel accipe oppidum quoddam ab Ap foedas; vel turpem quamdam aliam Iuem cibo
pio Claudio conditum. Placet tamen legere po rum ac luxuriae initemperantia creatam. Non
tius cum aliis, Caudi : nam inter Capuam et Be absurde Torrentius intelligit eum morbum, de
neventum sunt Caudium oppidum, hodie Ar quo Plin. lib. xxvi, cap. 1. Sensit et facies ho
aia, item valles et Furcae Caudinae; in quibus minum novos omnique aro priore incognitos
intercepti aliquando Romani subjugum turpi non Italia modó, verum etiam universa. Euro
termissi sunt; quam tamen ignorainiam paulo pa, morbos . . . sine dolore quidem illos
post gravi ultione eluerunt. Tit. Liv. lib. ix. ac sine pernicie vila ; sed tantá forditate, ut
51. Nunc mihi paucis, &c.] Facete admo quacumque mors praferenda esset. Gravissi
dum Poèta Musas in reludicra invocat, velu mum ºr his lichenas appellarére Gracco nomi
ti solet fieri in gravibus argumentis. Descrip ne; Latine mentagram, quonian a mento ferð
turus nempè duorum scurrarum ridiculam con oriebatur, joculari primum lascirid dictam; ut
tentionem, serio videtur grave quidpiam ad est procar natura multorum in alienis mi
oriri; quo majorem excitet jocum. seriis; occupat in multis lotos utique vul
54. Messi clarum genus Osci.] Ironice pror tus, oculis tantum immunibus; descenditgue in
sus. Nam hi Campania populi in Latii et colla, pectusque, et manus, fado culis furfure.
Bamnii confinio degentes, non solum ignobiles, Campanum alii morbum interpretantur pro
sed et infames erant. Wide Strabon. Huc priam eigenti luxuriam arrogantiamgue.
346 Q. HORATII FLACCI
ombat ut salaret ad mo: Pastorem saltaret uti Cyclopa, rogabat;
dum Cyclopis pastoris; nº. Nil illi larvá, aut tragicis opus esse cothurnis.
que enim larva aut cothur
nis tragicis ipsum indigere. Multa Cicerrusadhaec: Donàssetjamme catenamt565]
Ad ista denique Cicerrus Ex voto Laribus, quaerebat: scriba quod esset, 66
plurima relºsiº intº". Nihilo deterius dominae jus esse. Rogabat
bat, numquid jam ex voto
... i. Denique, cur unquam fugisset, cui satis una
ribus, quamvis esset scriba, Farris libra foret, gracili sic, tamgue pusillo.
nihilominusheriejus in eum 70
superesse: quarebat tan Prorsus jucundé coenam produximus illam.
... ſ...in. Tendimus hinc rectā Beneventum, ubi sedulus
do ipse, cui sufficeret una hospes
farris libra, scilicet adeo te
nui et parvo. Hilariter sa Paene arsit, macros dum turdos versat in igne.
ne peregimus eam coenam. Nam vaga per veterem dilapso flamma culinam (5%)
!ºde recº nº ºn”. Vulcano, summum properabat lambere tectum.
Beneventum, ubi hospes of
ficiosor propemodum deflagravit, cum turdos macilentos ad focum torreret. Enim verb exarºit
ignis, et flamma per vetustam culinam grassata prope attingebat tectum.
.4.Y.YOTATIO.V.E.S.

63. Pastorem saltaret uti Cyclopa.] Expro vos etiam manumissos domini retinebant jus
brat similitudinem cum Polyphemo, quippe ille operarium, v. g. sartiendi vestes, suendical.
paritor ingens corporé et inmani staturâ hir ceos, &c. -

sutāque fronte, in quâ, etiam cicatrix oculum 6s. Cur fugisset.] Nullum servo probrum
Cyclopis obturatum referebat. Quapropter gravius, quam fugisse. Hinc enim contume
nec larvá facies turpis, mec crura sat procera liose furcifer appellabatur, eo quod hºc erat
indigerent cothurnis, id est, altis calceis, qui fugitivi servi paena, furcam collo appensam
bus ad Majestatem utuntur Tragoedi. Petrus circumferre.
Crinitus de Honestà Disciplina. lib. xvii. cap. 3. Cui satis una Farris libra foret.] Hiec sepius
apposite omnino, inter roluptates scenicas, in erat servis fugiemdi causa, quod nimis parce à
quit, celebrari rideo Cyclopa. Sic rocarunt dominis alerentur. At Cicerrus utpotè gra
clim Cyclopem in scend saltantem proferrent, cilis ac pusillus, tenui alimento poterat ac de
habitu et ornamentis, quibus Polyphemus apud bebat esse contentus, ună videlicet farris librå
Poetas decoratur. Quod ego duri observan servis quotidie dari solità ad victum. Quod
dum, ut Horatii lorum interpretemur, poul) quidem dimensum proceris corporibus exi
indiligentius ab aliis erpositum. Itaque sic guum ac vix sufficiens videbatur. Ex Gell.
allusit clim de Sarmento scurra et Messio Osco, lib. xx. cap. 1. Debitori in carcere retento
eorumque lilibus disserit: ac Messium ore fedo lex 12. Tab. jubebat dari indies libram farris
et facie turpi similemgue larvae reddit. Quo ab eo qui vinctum tenebat.
loco saltare Cyclopa nihil puto aliud ab Hora 71. Beneventum.] Haec urbs Hirpinorum A
tio intelligi, quam et fronte et habitu talen Diomede condita, 28 mill. pass, a Capuā, olim
fuisse Messium, ut Polyphemum in scend sal dicta Maleventum: at deducta eo colonià Ro
tantem posset exprimere; ac risum de se spec mani ad melius omen mutari nomen, et Bene
tantibus facile commovere. Polyphemum ab ventum dici in posterum voluerunt. Fest. Plin.
Ulysse occaccatum lege apud Homerum, Odyss.
ix. Virgil. Almeid. iii. De eo Servius ita scri 72. Turdos.] Gall. des grives. Horum avia
bit: Multi Polyphemum dicunt unum habuisse ria veteres habebant et tanta quidem uter
oculum, alii duos, alii tres. Sed totum fabu his agri stercorarentur, optimo certé fimo.
losum est. Vir ille prudentissimus fuit, et ob Plin.lib. xvii, cap.9. Varro. Columella. Porró
hoc oculum in capite habuisse fertur: id est, ex omni occasione captans jocum Satiricus
juxta cerebrum, quia prudentia plus videbat. moster macros notat turdos, quos magnátamen
erum Ulysses eum prudentia superavit: ct ab sedulitate hospes ad ignem versabat hospitibus
hoc eum coecasse fingitur. Wide et Euripid. apponendos; adeo utipse pene arserit ejus
Cyclop. ue domus pariter.
65. Domásset jamme catenan, &c.] Servi 74. Vulcano.] Hic Deus ignis ponitur non
enim manumissi seu Laribus, seu Deorum ali raro pro ipso igne. Metonym. vide lib. i.
cui consecrabant vincula quibus olim stricti Od. 4. v. 8. - -

fuerunt. Ita Cicerrus servilem objicit turpi Summum properabat lamberetectum.] Huius
tudinem Sarmento. Wide Alex. ab Alex. lib. incendii facile grassantis ut rationem intelli
iii. cap. 20. gas, scire te, lector, oportet quod cum allis
66. Scriba.] Aliiscribae dicebanturăsuá func scribit Coelius Rhodig. lib. xxvi. cap. 21. hd.
tione; alii erant magistratuum, putà Quaestorii, buisse veteres in domibus tecti medio apertio
Practorii, AEdilitii, &c. Scribae officium apud nem, quam nuncupabant capnodochem, id est,
Romanos mercenarium; nec magni testimonii fumi receptaculum. Nec enim, ut fit hodie, in
aut pretii. ... Alex. ab Alex. lib. ii. cap. 2." excavato pariete caminus erat, sed in medio
67. Yihilo deterius domina jus esse.] In ser. cubiculo hyberno; siquidem in testive non
 SATIRARUM LIBER I. 5. 347

Convivas avidos coenam, servosque timentes 75 Mox aspexisses convivasſa.

Tum rapere, atq; omnes restinguere velle videres. melicos atque famulos tre
pidantes coenam praeripere,
Incipit exillo montes Apulia notos et cunctos allaborantes ex
Ostentare mihi, quos torret Atabulus, et quos tingucre. Exinde Apulia
coepit ostendere montes mi
Nunquam erepsemus, nisi nos vicina Trivici hi cognitos, quosadurit Ata
Villa recepisset, lacrymoso non sine fumo, 80 bulus; quosque nunquam
Udos cum foliis ramos urente camino. praeteriissemus nos nisi, ex
cepisset villa Trivici proxi
Hic ego mendacem stultissimus usque puellam ma, haud sine fumo lacry
Ad mediam expecto noctem; somnus tamen aufertmas elicent, dº nº
Intentum Veneri: tum immundo somnia visu incenderentur humidi rami
cum frondibus. Illic ego
Nocturnam vestem maculant, ventrema; supinum.85 demens mendacem meretri
Quatuor hinc rapimur viginti et millia rhedis, [567] cem expecto frustraad me.
Mansuri oppidulo, quod versu dicere non est: diam usque noctem. Tum
vero super me invasit * *
Signis perfacile est: vanit vilissima rerum + + + + + + * * -

Hic aqua: sed panis longe pulcherrimus; ultrö . . . . . . . . . ;

Callidus ut soleat humeris portare viator; 90. . . . . . . . .
Nam Canusi lapidosus; aquae non ditior urna: Inde rhedis vehimur + +

Qui locus à forti Diomede est conditus olim. per quatuor et viginti millia
passuum, commoraturi in
parvā urbe quam indicare non licet versu herametro; signis autem est facillimum: Ibi venditur
aqua rerum vilissima: at panisest optimus certè; ade) ut prudens viator consueverit sponte hu
meris ferre; quia Canusii est lapidosus; urna autem aquae haud felicior; quod oppidum tedifica
tum est quondam a strenuo Diomede.
A.N.WOTATIONES.

erat focus Vitruv. lib. vii. cap. 3. Hinc et Quod versu dieere non est.] Imitatio est
nunc abutimur voce caminus, formacem, hy Lucilii, ità Sigillaria indicantis Sat. vii.
pocaustum, ignem, significante: quam tamen —Serrorum festus dies est,
usurpamus pro fumario, seu gula fumum emit Quem planè herametro versu non dicere possis.
tente extra tectum. Isidor, lib. xix. cap. 6. De hoc servorum die continuo post Saturnalia
75. Convicas avidos, &c.] Coenam jam pa celebrari consueto, Macrob. lib. i. cap. 10.
ratam servare, satagunt famelici illi magis 88. Vaenit vilissima rerum Hic aqua.] Quae
quam aedes scilicet alienas. scilicet aliundé petenda et longe efonte aliquo.
'77. Incipit er illo montes, &c.] Benevento 89. Ultro Callidus.] Quidem legunt ultra, id
egressis incipiunt aspici montes Apuliae, Hora est, in ulteriorem regionem. Quod satis placet.
tio quidem regio notissima; exinde orto videli 91. Canusi.] Canusium Apuliae oppidum,
cet. Apuliá lib. iii. Od.30. v. 10. et Fpod.2, v.42. hodie Canosa, in colle aedificatum apud Aufi
78. Atabulus.] Wentus Apuliam infestans dum amnem, a Cannis excisis distans tribus
dictus quasi army &Axay, immittens calami milliaribus. -

tatem. Plim. lib. xvii. cap. 24. Gell. lib. ii. cap. Lapidosus.] Lapidis instar durus et insipi
22. hunc, ut volunt, eundem noster vocat Iapy dus; vel lapidibus plenus, * farină minimè
ga. lib. i. Od. 3. v. 4. dura; sive malê concinnata mola, sive non sat
79. Erepsemus.] Syncope pro erepsissemus, durá, quae grana conterendo ipsa deteratur,
idest, transivissemus. Sic posteñ Sat. 9. v. 73. ruptis inde particulis, quae immixtap pani den
surrere, pro surrezisse. Virgil. AEneid. iv. 606. tes manducantis offendunt.
extínzem pro eatin rissem. Lucretius pariter .Aqua non dilior urna.] An quod Aufidus est
confluzet. Terentius in Adelph. produze, &c. dumtaxatlacus, quemadmodum Strabo asserit;
Trivici.] Hoc oppidum est in Campaniae fi cujus proinde aqua potu injucunda esset, an
nibus, montosa valdé regione, viisque arduis, ut scribunt nonnulli, quðd Aufidi fluvii alveus
ac difficilibus; quapropter in villa proxima interdum arescit.
subsisteresa piùs necesse est. 92. Qui locus à forti Diomede est conditus
87. idulo, quod versu dicere non est.] olim.] Diomedes AEtoliae rex, post Achillem et
Scilicet Equotutico, quae vox stare meduit in Ajacem fortissimus inter Graecos, singulari
versu hexametro. Equotutium, vel, ut legunt pugnâ cum Hectore et AEnea congressus est,
alii, Equotuticum, sive Equus Tuticus, Apuliae Palladium abstulit; Martem quoque et Vene
Dauniae ſuit oppidulum: hodie Ariano dicitur, rem vulnerasse in bello Trojano fertur. Qua
aliis Foggia: in colle situm estad Appenninum propter indignata Deauxorem ejus AEgialen
montem: â Benevento in ortum distat milliari libidinibus foedis adeo perdidit, ut ille tum ab
bus duodecim ex Sansome. Illius meminit Ci ipsā tum a patria abhorruerit, diverteritgue in
cero ad Attic. lib. vi. Epist. 1: Scire vis tuas Apuliam, ubi cum Dauno rege foedere inito,
ego quas acceperim literas. Omnes ferð quas non unam urbem condidit; memorantur Ca
commemoras, praeter eas quas scribis Lentuli musium, Arpos sive Argos, Hippium, quae et
pueris Equotulico ac Brundusio datas. Argyrippa.
348 Q. HORATII FLACCI
Illine varius tristis absces- Flentibus hic Varius discedit moestus amicis.
..º.º.º.º. Inde Rubos ſessi pervenimus, utpote longum (56s]
Hinc Rubos perreximus fa
tigati, quod longius iter Carpentes iter, et factum corruptius imbre. 95
carimus, atque ob pluviam Postera tempestas melior, via pejor, ad usque
molestius. Postridie tem
pus fuit magis opportumum, Bari moenia piscosi. Dehinc Gnatia lymphis
Aria deterior ºne admuſ. Iratis extructa dedit risusque, jocosque;
ros Bari piscosi. Deinde Dum flammā sine thura liquescere limine sacro
Egnatia infensis aquis con 100
dita praebuit risum ac lu Persuadere cupit: credat Judaeus Apella,
dum quod persuadere vo- Non ego. Namgue Deos didici securum agere
lunt thura sine igne incendi aevum; [569]
in templiaditu. Fidem ha
beat Judaeus recutitus, ... Nec, siquid miri faciat natura, Deosid
certe minime credam. Quip-'Tristes ex alto coeli demittere tecto.
pe Deos accepi tranquillam 104
vitan ducere; ac, si quid-. Brundusium longae finis chartaeque viaeque.
piam mirandum edat natura, illud nequaquam a muminibus solicitis immitti e summis
aedibus Olympi. Brundusium terminus fuit prolixiitineris, erit etiam hujus descriptionis.
.A.N.NOTATIO.NES.

93. Varius discedit..] Vacantibus alib nego. perserunt. Certé patet adumbratum h!c quod
tiis. Alii volunt ad castra Caesaris contendis habetur lib. 1. Reg. cap. xviii. 38. de vocato coc
sealià vià. litus igne Eliae precibus, quo repente consumpta
94. Rubos.] Rubi urbs Apulia, quibusdam sunt holocaustum, et ligna, et altare lapideum,
Ruvo dicta, Canusium inter et Barium. " et superfusa copiose aqua. Wide lib. ii. Od. 19.
Fessi.] Confectis a Canusio, ubi pranderant, 100. Credat Judaeus.] Insimulat Horatius
viginti milliaribus aut circiter. Judaeos superstitionis, quod modó relatum mi
96. Postera tempestas melior, &c.] Coelum raculum crederent ac venditarent. Hinc et
non pluvium, ut heri. - rem Gnatianam ejusmodi credulis hominibus
Pia pejor.] Ob hesternum imbrem, loco narramdam suadendamgue remittit; quae sibi
rumque difficultatem. suisque comitibus non nisi risus dedit et jocos.
97. Bari maenia piscosi.] Barium Apuliae op Romanos tamen non parum superstitionibus .
pidum regioni momen dedit Barianae dictae: addictos lege apud Plin, lib. xxviii. cap. 2. &c.
mari alluitur, ad oram sinus Veneti, quare ..ſlpella.] Quasi sine pelle in praeputio cir
piscosum vocat Horatius. Conditum est et no 'cumciso ; recutitus. Pers. Sat. v. 114 recuti
minatum ab incolis Barae parvae insulae apud ta sabbata deridet; ubi nos plura de häc lege
Brundusium, teste Festo. Judaeis a Deo data ; idem ad Juven. Sat. xiv.
Gnatia.] Haec et Egmatia dicitur, hodie 90. Salmasius etymologiam istam docte re
Gnazzi, vel Nazzi; urbs Salentinorum etiam fellit; tum quod nequaquam brevis esse pos
maritima, media ſere inter Barium et Brundu set prima syllaba vocis apella, tum quod po
sium, ab utroque distans triginta circiter milli tius dicendum foret impella, vel appella, sicut
aribus. dicitur imberbis, et absinilis, &c. Solerter
Lymphis Iralis extructa.] Seu quod aquae autem et apposite ait fuisse tum Roma, Judæ
dulcis penuria laborat: seu potius quod sic um quemdam nomine Apellam, ad quem sane
notare vult Poeta Gnatianos ut lymphaticos, Horatius respexerit.
idest, insanos, quippe quinon modo credant, 101. Deos didici securum agere arrum.] Ab
sed et aliis persuadere velint rem incredibilem Epicuro sic statuente, mortalia et inferiora
aut superstitiosam, de quâ mox. Wide Festum quarque minime Diis cura esse. Wide lib. i.
in voce lympha, ubi egregie ostendit lympham Od. 34. lege et Plin. lib. ii. cap. 7.
dici pro nymphā, mutata literula: et lympha 104. Brundusium.] Haec urbs regni Neapo
tos dici furiosos, eo quod creditum veteribus, a litani maritima, in provincià Hydruntina, ad
nymphis, si conspicerentur, furorem immitti. oram maris Adriatici. Brindisi. Ennius.
Ludit igitur Poèta in ambiguà voce. Brundusium pulchro praecinctum prºpete
99. Dum flammā sine thura liquescere, &c.] portu.
Hujus miraculi superstitiosi meminit Plinius Longa finis viae..] Wite causa et finis patet
lib. ii. cap. 107. ita scribens; In Salentino op ex dictis initio.
pido Egnatid, imposito ligno in sacum quod Longa..] Nam Romã distat Brundusium mil
dam ibi sacrum, protinus flammam existere. liaribus trecentis et sexaginta. Haec verb con
Porré notavimus alibi cognitos Ethnicis sacros fecit Horatius quindecim diebus. Quidam nu
codices, equibus non pauca mutata fabulis as merant septemdecim, scd perperåm.
 … * *

SATIRARUM LIBER I. 6.

SATIRA VI.

Vera nobilitas non generis splendore aut avorum titulis metiènda: sedrir
-

St. 2, ..."
tute et honestate morum; Reprehenduntur qui majora se appetunt. Bona
educatio praferenda claris natalibus. Mediocris fortuna opulentia:
praestat.

NON quia, Maecenas, Lydorum quicquid Etruscos O, Marcenas, quod nobi

lior te nullus sit ex Lydis,
Incoluit fines, nemo generosior est te; [570] quotguot Tuscia terram ha
Nec quðd avus tibi maternus ſuit atque paternus, bitärunt, aut quod habuisti
avos paternos ac maternos,
Olim qui magnis legionibus imperitàrint, qui pridem magnis exerciti
Ut plerique solent, naso suspendis adunco 5 Bus' prafuere, non propte
Ignotos, ut me libertino patre matum : -
rea, more multorumsubsan
nas obscuros, sicut me li
Cüm referre negas, quali sit quisque parente bertini patris filium; quan
Natus, dum ingenuus. Persuades hoc tibi vere, do affirmas nihil referre
quo parente quilibet orium
Ante potestatem Tulli, atque ignobile regnum, dus, dummodó probus sit.
Multos saepe viros nullis majoribus ortos 10 Bene proſecto existimas, an
Et vixisse probos, amplis et honoribus auctos: teServii auctoritatem atque
Contra Laevinum Valeri genus, unde Superbusſºl) rosque ...". saepius"...".
viros ignotis
ortos majoribus et bonos extitisse, et magnis dignitatibus amplificatos; e contrario Laevinum &
Walerii stirpe, per quem Tarquinius Superbus
.A.N.N.O.T.A.TIO.N.E.S.

1. Non quia, &c.] Satira haec tota nites hominum millia; singulis autem millibus Tri
cit cum verae nobilitatis definitione, tum bo bunus imperitabat, tempore quidem C. Marii.
na, educationis praeceptionibus et emolumen Hic enim primus legionem sex millium con
tis, tum grati in bonum parentem animi testi scripsit, quae antea quatuor millium fuerat
ficatione. yº Isidor.lib. ix. cap. 3. Veget. lib. ii. Fest.
.Non quia, Marcenas, Lydorum, &c.] Non
tu Maecenas, licet nobilissimus, quod plerigue 5. Naso suspendis adunco.] Wafré et salse
magnatum faciunt, humiles ac plebeios asper derides. , Quintil lib. xi. cap. 3. naribus qui
naris. Enimvero me libertino patre natum dem derisus, contemptus, fastidium significari
adeo non despexisti, et contra esse in amico solet. Plin, lib. xi. cap. 37. allior homini tan
rum numero jusseris, quod me purum et inson tum nasus, quam novi mores subdola irrision;
ten comperisti. dicavére.
Lydorum quicquid, &c.] Ferunt nempê Ly 6. Libertino.] Servus manumissus vocatur
diae populos, duce Tyrrheno Herculis filio vel libertus; eius filii dicumtur libertini. Qui ab
nepote, in Italian dudum appulisse atolue He his deinceps mascuntur ingenui sunt.
truriam tenuisse ; unde Hetrusci dicuntur 8. Ingenuus.] Non proprie adhibetur vox
Tyrrheni pariterac Lydi. Virgil. Æneid. ix. ista hoc loco ; significat autem hic non libe
11 rum.sed moribus praeditum bonis, ingenuo et
Lydorumqve manum. nobili viro dignis.
At AEneid. ii. 781. 9. Ante potestatem Tulli..] Antequam Roma:
Ad terram Hesperiam remies, ubi Lydius arra sextus Rex regnaret Servius Tullius, Tarqui
Inter opima viram leni fluit agmine Tibris. nii successor et gener, Ocrisiä matre captivā
De Maecenatis, ex Hetruriae principibus, ori natus. Unde noster ejus regnum ignobile ap
gine, fuse lib. i. Od. 1. &c. pellat. Quanquam apud Corniculum suam
Etruscos fines.] Etruria sive Hetruria, qua, patrian domi valde mobilis ſuisse cognoscitur.
et Tuscia pariter ac Thuscia scribitur, Italiae Wide Dionys. Halic. lib. iv. Tit. Liv. lib. i.
notissima regio, vernaculê la Toscane: abor cap. 41. ubi Tamaquil. uxor Tarquinii sichor
turigatur fluvio Tiberi, a meridie mari Tyr tatur Servium hunc ; Erige te, Deosque duces
rheno. sequere; qui sis, non unde natus sis, reputa; et
2. Generosior.] A genere generosus antono nos peregrini regnarimus. Tuum est, Servi,
masticós dicitur, cui opponitur degener. Senec. si rires, regnum, &c.
Trag. Troad. 10. Wullis majoribus ortos.] Originem tra
Generosa in ortus semina erurgunt suos. hentes ex is qui hactenus non inclaruerant, et
3. Nec quod arus tibi, &c.] Paterno mater nullius fuerant nominis ac celebritatis.
noque genere nobilissimum indicat Maecena 12. Contra Larvinum, &c.] Contra very do
tem. mi nobiles interdum tam degenerasse, ut eti
4. Legionibus.] Synecdoche. Proprie veró am contemptui ſuerunt, nullosque adeptima
io ad Romanos pertinebat; continebat sex gistratus.
350 Q. HORATII FLACCI
dºjects, imperio est, uno Tarquinius regno pulsus fuit, unius assis
asse pluris nunquam esti: Non unquam pretio pluris licuisse, notante
matum esse judicio populi;
quem scis insanum frequen Judice, quem nósti, populo; qui stultus honores 15
tº tribuere dignitatesim. Saepè dat indignis, et ſamae servit ineptus;
meritis, et stºliº.º.º. Qui stupet in titulis, et imaginibus. Quid oportet
sequi; necnon admirariti:
jº Nos facere, à vulgo longè latégue remotos?
quid no decet agere Ayul-Namgue esto, populus Laevino mallet honorem,
go plane differentes? Nam Quâm Decio mandare novo; Censorq; moveret 20
certe populos dignitatem
Laevino jºrrº” manº, Appius, ingenuosi non essem patre natus: [572]
quam Decio ignoto; et Ap: Vel meritó, quoniam in propriá non pelle quièssem.
pius Censor arceret me, si Sed fulgente trahit constrictos gloria curru
liberto parente mom essem
jºins: º guidem jurº, Non minus ignotos generosis. Quo tibi, Tulli,
quia non mansiºem in prº. Sumere depositum clavum, fierique tribunum ? 25
pria conditione. Verum
enim gloria splendente suo curru nexos allicit tam obscuros quâm illustres. Quid prodest tibi,
Tulli, resumere ablatum clavum, et creari Tribunum ?
.4.Y.YOTATIONES.

12. Lacrinum, Valeri genus.]Pub.Valerius Lae nistravit cum T. Manlio Torquato. Cic. de
vinus, quod virtuto careret, vel populo despec Divin. i. Tit. Liv. lib. viii. &c.
tus; quanquam erate familia perillustri, per 20. Censorque moveret Appius.] Repelleret
quam reges exacti Româ. P. enim Valerius ac summoveret me a petendo magistratu Ap
Publicola suffectus olim Consul, Collatino ab pius ille Claudius Coecus severa motus censură,
dicare coacto, una cum Junio Bruto collegå creatus anno U. C. 443. Is primus libertinos
regno pepulit Tarquinium Superbum. Tit. Liv. in urbanas tribus redegit. Sueton. Claud. cap.
lib. ii. xvi. et xxiv. Wide Alex. ab Alex. lib. iii. cap.
15. Qui stultus honores, &c.] Ubi nempe vi 13. ubi Censorum origo et potestas explicatur.
get Democratia, seu populi dominatio, ut Ro Inter alia debebant Senatores legere et coop
mae. Tit. Liv. passim. Lucilius olim dixerat; tare, summotis indignis, et homestissimis allec
norem
-
tis. Censoria lexita jubebat. Censores po
Judicium est crassis. puli familias censento: urbis templa, vias, e
16. Fama serrit ineptus.) Plus ducitur va rarium, rectigalia tuentor : populum in tribus
mä opinione et ventosa existimatione, quam distribuunto ; mores populi regunto : probruns
verá virtute et gloria. Unde omnia deferre in senalu nº relinquunto, &c. *

solet ei quicumque natalium splendore, do 22. Quoniam in proprid non pelle quiéssem]
mestică forma et opibus praefulget, tametsi Quia vellem assurgere supra mean conditio
per se haud ullum virtutis specimen ediderit. mem ac proprium statum. Allusio est ad fa
Isocrat. ad Demon. vulgus ignorat veritatem, bulam asini leonina pelle contecti. AEsop.
et fanam respicit. Tº axnºway 2, wooval, 23. Sed fulgente trahit, &c.] Neque verb
argº & Thy dº; an arcCairoval roxxon. mirandum quod ignoti ac movi hounimes quan
17. Stupet in tilulis, et imaginibus.] Nobili doque ad dignitates aspirent; si quidem hi,
tatis insignia demiratur, non ipsam virtutem perinde ac generosi, mobilesque, trahuntur
quae sola est nobilitas; stupet videns honorum splendore gloriae ; quae omnes ad suum velut
titulos, statuas majoribus constitutas, nec ad currum constrictos rapit. Cic. Offic. i. Vir in
vertit hatc uni virtuti decreta et concessa fu venitur qui laboribus susceptis periculisque adº
isse. Cic. in Pison. Obrepsisti ad honores tis, non quasi mercedem rerum gestarum deri
errore hominum, commendatione famosarum deret gloriam. A fortis animus et magnus
imaginum, quarum nihil habes simile practer duabus rebus maxime cernitur, quarum una in
colorem. rerum externarum despicientiá ponitur, &c.
Juvenal. Sat. viii. 1. Et posteå. Carenda est glorie cupidita:
Stemmata quid faciunt? Quid prodest, Pon Eripil enim libertalem, pro quá magnanimis
tice, longo viris omnis debet esse contentio.
Sanguine censeri, pictosque ostendere vultus 24. Quo tibi, Tulli, &c.] Quid tibi emolu
.Majorum 2 et stantes in curribus. Emilianos. mentiest recepisse vestem et dignitatem Se:
Quid oportet mos, &c.] Quid nos sentire et natoriam, quem tibi Caesar ademeratº Porro
judicare decet, si quidem à vulgi errore liberi, mon bene est motus ille. Sic habet Vet. Com
et sapientum institutis informati sumus 2 ment. Tullius hic Senatu motus est à Caesare
19. Lacrino mallet honorem, Quàm Decio uasi Pompeianus; occiso rerò Caesare recipit
mandare noro.] Homini majorum gloria col atum clarum, et Tribunus militum factus est.
lustrato, per se vero ignobili; potius quam vi 25. Tribunum 21 De plebis Tribunatu lo
ro propriá laude conspicuo, cujus majores non cum hunc explicant nonnulli, sed frustra. Tri
anteå clari. Pub. Decius Muse Deciis primus bunus militum memo fiebat, quin prius alam
summâ in Rempublicam fide consulatum me duxisset ; alam non ducebat misi qui cohorti
rito est adeptus, ſortiterque et gloriose admi praeſuisset. Is milites in castris babebat dicto
 sATIRARUM LIBER I. 6 351

Invidia accrevit, privato quae minor esset. Scilicet aucta est invidia,
Nam ut quisq; insanus nigris medium impediit crus quae minor erga privatum
foret. Etenim cum primūm
Pellibus, et latum demisit pectore clavum, [573] aliquis demens mediam tibi
Audit continuo, Quis homo hic est? quo patre an inseruit cothurno, et la
ticlavio pectus operuit, sta
natus 2 -

tim audit, Quis est viriste 2

Ut si qui aegrotet quo morbo Barrus, haberi 30 cujus filius’ Quemadmo
Et cupiat formosus; eat quacunque, puellis dum si quispiam codem quo
Barrus morbo laboret, ct
Injiciat curam quaerendi singula; quali velit censeri pulcher; qua
Sit facie, sură quali, pede, dente, capillo: libet pergat, desiderium
puellis creabit sciscitandi
Sic qui promittit, cives, urbem sibi curae singula; qualisit vultu, qua
Imperium fore, et Italiam, et delubra Deorum; 35 li sura, pede, dente, capillo;
Quo patre sit natus, num ignotă matre inhonestus, ita qui pollicetur curaturum
se populum, civitatem, im
Omnes mortales curare, et quaerere cogit. perium, Italiam, et templa
Tune Syri, Damae, aut Dionysi filius, audes numinum; is cunctos homi
Dejicere e saxo cives, aut tradere Cadmof nes cogit solicitè percontari
uo sit editus parente, an
At Novius collega gradu post me sedet uno: [54]'. matre ignobili.
Namgue est ille, pater quod erat meus. Hoc tibi Nun tu filius Syrii, Deme
4 trii, vel Dionysii audes eru
Paulus, pe Tarpeid praecipitare ci
yes, aut Cadmo tradere? At, inquies, Novius collega uno post me gradu considet; est enim
ipse quoderat parens meus. id nempè tibi videris esse Paulus

º
A.Y.YoTATIONES.
audientes, ad exercitationes ducebat, in stati Coel. Rhodig. lib. xx. cap. 28. Juvenal. Sat.
ones mittebat, claves portarum suscipiebat; vii. 192.
igilias et munitiones die noctuque circuire, ..]ppositam nigra lunam sullerit alutar.
militum nomina memoria tenere, sauciorum 28. Latum demisit pectore clarum.] De ea
curam agere, ne cui arma, pabula, alimenta interiori veste et tunica nobilibus propria, dixi
deessent, cavere debebat, &c. Wide Alex. ab fuse Sat, praced. v. 36.
Alex. lib. v. cap. 28. &c. - 29, ..]udit continuo, &c..] Scilicet homines
, 26. Privato qual minor esset.] Si degeres novos ad dignitates evehi populus indigna
sine magistratu, memo tibi invideret ; nunc tur.
vero tibi dignitatem macto plures invident. 30. Quo morbo Barrus.] Mulierum amore
27. Wam ut quisque insanus, &c.] Cic. cit. eſſraeui, proindeque formositatis affectatione.
Offic. i. N'cc imperia expetenda; at potius aut Sat. 4. praeced. v. 110. Barrus inops.
mon accipienda interdum, aut deponenda non 34. Qui promittit, circs, urbem, &c.] Cru
nunquam . . . . . .Mulli querentes eam tran quius observat hic formulam quandam jura
quillitatem & negotiis publicis se remorerunt, menti ejus qui magistratuin accipit. Certé se
ad otiumque perfugerunt. In his et mobilissi matoribus ac magistratibus incumbit cura ur
mi Philosophi longeque principes, et quidam bis, civium, imperii, religionis, &c.
homines severi et graves, &c. Ex quibus patet 38. Syri, Dama, Dionysi.] Nomina servo
insanire quemgue qui publicam rem ultro ca rum stunt is ta.
pessit, exiguis munitus adjumentis. -
..ludes Dejicere & saro cires, &c.] Tu ge
JNigris medium impediit crus Pellibus, &c.] nere libertino oritindus audes Praetoris aut
Magistratum iniit, in Senatum est allectus; ac Tribuni plebis officio fungi, .civesque Rom.
proinde jus habet utendiocreis mollioribus ni morti addicere, ac lictori tradere e rupe Tar
gri coloris pedem āc mediam quoque tibiam peia dejiciendos ?
tegentibus; item latum induendi clavum. Cal 39. Dejicere e saro cires.] Usitatum erat
cei Patriciorum differebant à plebeiis. Mujus hoc Roma, supplicium, Wide Plin, lio. vii.
crassiones; illorum tenuiores ex aluta, seu cap. 44. -

molli et subtili corio quales gestavére pridem Tradero Cadmoº Lictori seu carnifici notae
reges Albanorum. Festus. Martial. lib. ii. Epi eo tempore crudelitatis tradere vel necandos
gram. 29. vel torquendos.
Coccina non latsumpingil alula pedem. 40...ht. Yorius, &c.] Respondet Tullius ille,
Isidor. lib. 19, cap. 33. ait istos nobilium cal collegam suum uno gradu inferiorem se esse
ceos alto ſuisse solo, cothurnis similes, ad me et ignobiliorem. Nempe Novius erat libertus;
dium crus pervenisse, quatuor corigiis religa Tullius vero libertinus. De Novio illo postea
tos, et fibulis aureis vel argenteis; assutam sub finem huius Satirie.
denique desuper habuisse lunte crescentis effi 41. Hoc libi Paulus, Et Messala rideris?]
gium, seu potius literam c, qual centenarium Tullio repomit Horatius; scilicet quod a ser
imum numerum ſuisse Senatorum notabat. vili conditione distas uno gradu plus quam
ide Plutarch. Quaest. Centur. Roni. Item, Novius, an ideo tibi videris esse perinde nobi.
352 Q. HORATII FLACCI
et Messala? verùm hic, si Et Messala videris? At hic, si plaustra ducenta,
ducenti carri tresque pom Concurrantque foro tria funera, magna sonabit
pæ funebres in foro simul
procedant, tollet vocem in- Cornua quod vincatq ; tubas. Saltem tenet hoc nos.
gentem cornua et buccinas Nunc ad me redeo libertino patre natum; 45
superantem. fd saltem nos Quem rodunt omnes libertino patre natum,
detinet. Jam revertor ad
Σὺe, ííííííííííüìï, Nunc, quia sum tibi, Maecenas, convictor ; at olim
cui exprobrant gniversi ori- Quòd mihi pareret legio Romana tribuno.
ginem è patre libertino, eò
quòd nunc sum tuus convi- pissimile hoc illi est : quia non, ut forsit honorem
§, 3îcenas; quondam Jure mihi invideat quivis, ità te quoq; amicum ; 50
verò præfectus essem Ro- Pr æsertim cautum dignos assumere, pravâ
manæ legioni.
differt: QuamvisHoc
enimabdig-
illo Ambitione procul. Felicem dicere non hoc
nitatem istam mihi fortasse Me possum casu, quòd te sortitus amicum :
meritò quispiam invidere Nujj., et, nim mihi te fors obtulit: optimus olim
queat, at mon pariter.tuam
amicitiam ; maxime cum Virgilius, post hunc Varius, dixêre quid essem. [575]
dignos e;gere cgres, per: Ut veni coràm, singultim pauca locutus, 56
versâ ambitione longe pul-
sá. Ob hoc me fortunatum
(!
nfans namque pudor prohibebat plura profari.)
appellare nequeo, quòd for on ego me claro natum patre, non ego circùm
tuito nactus sim te amicum; Me Satureiano vectari rura caballo:
nulla quippe fortuna mihi
dedit te; sed eximius prium ò Sed, quod eram, narro. Respondes, ut tuus est
Virgilius, ac deinde Varius, mos, 6O
narraverunt quis
$***'
Cum verò steti coram te, Pauca. Abeo : et revocas nono pòst mense, jubesq;
„Ä;.'j'j'jî, î, î. Esse in amicorum numero: magnum hoc ego
bis. (Nam vcrecundia elin duco,
guis haud sinebat plura lo Quòd placui tibi, qui turpi secernis honestum, .
qui.) Non me illustris pa
Íïí, íîïò ôïúò ììe Non patre præclaro, sed vitâ et pectore puro.
generoso, vehi, circa meos Atqui, si vitiis mediocribus ac mea paucis 65
agros, sed, quod eram, com
memoravi. ;;';;;;';; Mendosa est natura, alioqui recta ; (velut si
§ięjondiSii' Discédo; Egregio inspersos reprêndas corpore nævos ;)
neque post noyem yenses Si neque avaritiam, neque sordes ac mala lustra
accersis ; praecipisque esse
inter amicos tuos. iî Objiciet verè quisquam mihi ; purus, et insons
ego magni facio quòd pla- (Ut me collaudem) si vivo, et carus amicis; 70
cui tibi qui pravum à recto ausa fuit pater his, qui macro pauper agello
distinguis, non per, nobilem
£j'''.';!;';;;;;;';;
animum innocentem.
Noluit in Flavi ludum me mittere, magni
Verùm, si mca indoles parvis ac paucis nævis maculata est, de cætero
proba; (quemadmodum si maculas formoso corpore effusas damnes;) si nec sordidam cupidita
tem, nec impura ganea ullus mihi justè exprobret; si etiam (ut me approbem) ob integritatem
et innocentiam gratiosus amicis vivo; his causam præbuit meus parens, qui, modico agro non
dives, noluit me tamcn mittere ad scholam Flavii, ad quam pcrgebant clari
AyyoTaTioyEs.
lis ac Paulus Æmilius, et Messala Corvinus Cùm in Bruti castris militarem. Vide lib. ii.
apud Homanos illustrissimi ? De illo lib i. Od. Od. 7. init.
12. v. 38. De Valerio Miessalâ Corvino, Aurel. 33*jjìimile hoc illi est.] Honoribus quis
Victor, &c. que invidere potest, quos non rarò indignis
• 42. At hic,*&c.] Salsa ironia in ejusmodi etiam dat fortuna; non verò amicitiae et gratiæ
homines novos honoribus exormatos. Indicat apud virum sapientem, qui non nisi dignos
Poêta Novium digniorem fuisse praeconis mu eligere cognoscitur.
nere, quàm Senatoriâ dignitate; quippe in 55. Varius.] De eo Sat. praeced. aliàs Wa
genti voce præditum à naturâ, mon autem rus. De Quintilio Varo, lib. i. Od. 18.
claris natalibus aut virtutibus. 59 Satureiano.] E Satureianis pascuis, ubi
44. Cornua quod rincatque tubas.] In fune equi nutriebantur optimi. Saturum vel Sa
* ribus adhiberi $olebant cornua tnoteque. Pers. tureum quisbusdam Satyreum, v. Saturo, ho
Sat. iii. 103. Hinc tuba, candelæ, &c. Pro die vicus hortis amoenus; olim oppidum in
pert. lib. iv. Eleg. 12. v. 9. Calabriâ, ex Servio. Secundùm alios, regio
$ic mors!æ cecinére tubæ. Tarento vicina.
48. Quòd mihi pareret legio Romana.] 72. Flav{ ludum.] Is erat arithmeticae, sive
 SATIRARUM LIBER I. 6. 353

Quo pueri magnise centurionibus orti, juvenes illustrium centurio

rium ſilii sinistro brachio
Laevo suspensi loculos tabulamgue lacerto, [576]
suspensum ferentes saccu
Ibant, octonis referentes Idibus aera. lum et tabulam; supputan
Sed puerum est ausus Roman portare docendum tes lucrum Iduum octona
rum. Quinimo non dubita
Artes, quas doceat quivis eques atque senator vit me pueruin Romam du
Semet prognatos: vestem servosque sequentos cere informandum discipli
In magno ut populo si quis vidisset, avità mis, quibus filios suos insti
Ex re praeberi sumptus mihi crederet illos. 80 ºuat quilibet eques autsena
tor: adeo ut si quis in urbe
Ipse mihi custos incorruptissimus omnes populosa considerasset ves.
Circum doctores aderat. Quid multa? pudicum timenta mea, et famulos co
mitantes, facile sibi persua
Qui primus virtutis honos) servavitab omni deret impensas istas mihi
on solum facto, verum opprobrio quoque turpi: suppeditari ex avorum fa
Nec timuit sibi ne vitio quis verteret, olim 85 cultatibus. Ipse mihi pa-
dagogus integerrimus non
Si praeco parvas, aut (ut fuit ipse) coactor discedebat à me apud prae
Mercedes sequerer. Neque ego eSSein questus. ceptores quoscumque. Uno
- Ob hoc nunc [577 verbo, castum me praestitit,
1
* ab omni non tantum acti
Laus illi debetur, et à me gratia major. one, sed et suspicione infa
Nil me poemiteat samum patris hujus ; eoque mi immunem (qui primus
Non, ut magna dolo factum negat esse suo pars, 90 decorest virtutis) neque for
midavit ne quispiam ipsum
Quðd non ingenuos habeat clarosque parentes, redargueret, siexiguas mer.
cedes praeco vel coactor. (qualis ipse ſuit) aliquando sectarer. Neque ego conquestus fuerim.
Imö hanc ob rem laudabilis est, plusque illi ego debeo. Certu patris ejusmodi sapientem me
nunquam poemiteat; adeoque me non tuebor, sicut multi, dicentes nequaquam sua culpa acci,
disse, quod non sortiti fuerint parentes liberos et illustres.
º

• A.W.N.O.T.1TIO.YE3.

computandi, numerandi, rationes et calculos merces pendatur menstrua: at apud Romanos

conferendi magister et doctor famosus; ad annuam fuisse docet Juvenalis Sat. vii. in fine.
quem instituendi mittebantur pueri ab iis qui Et Macrol). Saturnal. i. cap. 12, Annus &
foenori studebant et avaritiae. Wide Epist, ad .Martino incipiebat . . . hoc mense magistris
Pison. v. 326. ubi -
ersolvebant mercedes, quas completus annus de
beri fecit. Melius itaque intelligunt alii locum
Romanipueri longis rationibus assem hunc de calculo et rationibus confectis: ut
Discunt in partes centum diducere, &c. pueri quasi pensum ex mandato praceptoris
73. Magnis & centurionibus orti.] Centurio domi expeditum referant, scripto ostendentes
qui centum milites regit; quod additºr mag in tabula quantum lucri rediret singulis men
- nis, videtur significare primipilos et primorum sibus ex certà summâ pecuniae ad foenus cre
* ordinum ductores, qui ferð Tribumis dignitate ditā. Porró, quod Idibus solerent usurae col
pares. Sic notat Poèta cupiditatem et avari ligi, fuse explicavi ad calcem Epod.2 sub finem
tiam primorum quorumque filios ad quaestum Iduum vero etymon lib. iv. Od. 11. stroph. 4.
et sordes magis formare curantium, quam ad 76. Roman portare.] E. patria Venusio mi
probitatem et virtutem. At longe diversam nori oppido transferre Roman urbium regi
laudabilioremdue iniit viam Horatii pater ad nam at artium omnium emporium nobile.
erudiendum filium, quamvis macro pauper a 78. Vestem servosque sequentes, &c.] Popu
ſº. mon ut illi pinguibus et opimis praediis lus videns Roma habitum comitatumque Ho
ocupletes. ratii, same illum credebat re familiarr co
74. Lero suspensi loculos tabulanque la piosá, avitisque facultatibus probe instructurn
certo..] Centurionum filii, euntes ad ludum seu ade) non ullis parcel)at sumptibus pater, ut
scholam, ipsi sua gestabant, nec unus famulus homestam ſilio et bonam daret indolem, edu
aderat; prae avaritia patrum: at contra Hora cationem, disciplinam, institutionem.
tium sequebantur servi portantes ipsi necessa 86. Praeco, coactor.] Praeco res venales in
ria; ut scribit mox. Loculos, in quibus cal auctionibus proclamabat, ac licitantibus ad
culi, tabulam, chartas, scrinia. Gall, pour dicebat.
apprendre à calculer, compler & la plume et aur Coactor.] A cogenda seu redigendā pecunia
jettons. nominatus, rerum venditarum pretium prose
75. Octonis referenics Idibus tra.] Sunt qui quebalur ct colligebat: unde et collectarius
interpretentur: mercedem aſſerentes magistro aliquando appellatus. Idem etiam pecuniam
singulis Idibus, qua; dies octo complectuntur. publicanorum et vectigalia exigsbat. Gal, un
Werum, licºt apud nos hodie ludi magistris Sergent.
-
354 Q. HORATII FLACCI
Sermo meus atque judici- Sic me defendam. Longé mea discrepatistis
um abest procul ab istis. Et vox et ratio. Nam, si natura juberet
Enimverosinatura impera
ret denuo percurrere tem A certis annis aevum remeare peractum,
pus preteritum ab annis Atque alios legere ad fastum quoscumq; parentes 95
aliquot, et alios parentes
assumere ad ostentationem Optaret sibi quisque ; meis contentus, onustos
quoscunque quisque vellet; Fascibus et sellis nolim mihi sumere; demens
ego, meis contentus nºllem Judicio vulgi, sanus fortasse tuo ; quëd
accipere mihi claros fasci
bus et sellis curulibus: insa Nollem onus, haud unquam solitus, portare mo
mus à plebe quidem, a te lestum.
ver) sapiens judicandus, ni Nam
mihi continuo major quaerenda foret res; 100
fallor; quod ferre grave
onus recusarem, ad id Atque salutandi plures: ducendus et unus
minimè assuetus. Nam Et comes alter; utine solus rusve peregreve
proinde oporteret compa Exirem;
rare majores divitias; nec
plures calones atque caballi
non plures invisere; ac cir Pascendi; ducenda petorrita. Nunc mihi curto [57s)
cumducere duos asseclas: Ire licet mulo, vel, si libet, usque Tarentum; 105
... ...!!!".
rus, aut peregrinari: nutri Mantica cui lumbos onere ulceret, atq; eques armos.
endi forent plures equi et Objiciet nemo sordes mihi, quas tibi, Tulli,
famuli,Jam
cula.
pertrahenda vehi: Cum Tiburte via Praetorem quinque sequuntur
rero etiam Ta
rentum usque, si placet, de Te puerilasanum portantes oenophorumque.
curtato possim vehi mulo; Hoc ego commodius, quam tu, praeclare Senator,
cui lumbos sarcina, armos
very sessor vulneret. Nullus mihi sordidam avaritiam exprobrabit; sicut tibi, Tulli, quando
Tiburtina via Praetorem te comitantur servi quinque lasanum ferentes et was vinarium. 05
hoc et alia multa vivo beation te, 6 illustris Senator,

./1N.YOTATIO.NES.

96. Onustos Fascibus et sellis.] Quidam le Curto mulo.] Vili, turpi, cui decurtata est
gunt homestos. Fasces, et sellae curules, insig cauda. Propert. lib. iv. Eleg. 1. curio equo.
nia magistratuum: synecdoche pro magistra 105. Usque Tarentum.] Wel ad ultimos Ita
tibus et dignitatibus. De fascibus disserui alibi lia ſines. De Tarento, lib. i. Od. 2S. v. 29. lib.
fuse. De selld curuli dicam postea in lib. i. ii. Od. 6. lib. iii. Od. 5. v. 56.
Epist. Interim ex Gell. lib. iii. cap. 18. haec 106. Mantica cui lumbos, &c.) Ex Lucilio;
accipe; Senatores, qui curulem magistralum Aſantica Cantherii costas graritate premeba.
gessissent, curru rehebanlur in curiam, honoris Adrem Seneca. Epist. xxviii. O, quantum era:
gratid; in eo ver) curru sella eral, super quan seculi decus, Imperatorem, triumphalem, Cen
considerent; qual ob eam causam Curulis ap sorium, et, quod super omnia hatc. est, Catonem
pellata. Senatores autem, majoribus honori uno caballo esse contentum, acne toto guidem;
bus nondum perfuncti, pedibus itabant in cu partem enim sarcinae ab utroque latere depen
riam; unde et pedarii nominabantur. Alii dentes occupabant.
tamen aliter de sellae curulis origine sen 107. Objíciet memo sordes mihi, quas tibi,
tiunt. Tulli..] Tibi quidem Praetori ac diviti objici
99. Onus.] Omera et incommoda nobilis jure potest quod sordide vivas et parim decore;
conditionis et dignitatis honoresque cagessen non ita vero privato mihi. Multaenim toleran
tis gerentisque. tur in privatis et plebeiis, quae in Magistraubus
101. Salutandi plures.] Ambiendo suffragia, et Patriciis minine. * -

benevolentiam captando, Magistratum peten 108. Tiburte rid.] Anſc omnium oculos vià
do; ut moris est. frequenti et celebri, quae ducit ad Tibur; de
Ducendus et unus Et comes alter, &c.] Hoc qua urbe lib. i. Od. 7. et 18. lib. ii. Od. 6.
enim requirit decorum, honor, majestas, dig 109. Lasamum portantes.] Instrumenta et
nitas. vasa qualibct vilissima, coquendis etiam ci
104. Petorrita.] Petorritum est genus carri bariis utilia; nº att hac, aut illa, aut aliud
quatuor rotarum ab AEolia wirage; pro tº a z quid piam pretio comparare sit opus in merito
gº, vel ab Oscă voce, petora, similiter quatuor riis tabernis ac diversoriis; quod quidem pre
significante. Dicitur etiam Gallicum esse ve parci est hominis ac sordidissimi. Lasanum,
hiculum, non absurdè; ut Galli acceperint à Graecis xº~ayºr, duo significat, matulam, et
Massiliensibus Graeca lingua utentibus. Sunt lebetem; posteriori sane accipiendum est hic
quietymon ducant à Britannis et Celtis, apud sensu. Hesychio, Suidae, Polluci xa rarer
#. peddrest quatuor; sed perperam. Vide idem est quod, 2.97gårt: olla pedes habens;
estum: item A. Gell. lib. li. Cap. 30. pariter et Schol, Aristoph. In Pace.
 - SATIRARUM LIBER I. 6. 355

Multis atque aliis vivo. Quacunque libido est, 111 aliisque bene multis. Am.
Incedo solus : percunctor quanti olus, ac far: bulo solus quacunque pla
cet; quaero frumentum, et
Fallacem circum, vespertinumque pererro herba quarti veneant; per
Saepè forum : assisto divinis: inde domum meſs;9] lustro circum fraudulen
Ad porri et ciceris refero lachanique catinum. 115 frequento;
tum, et forum vespertinum
asto ad hario
Coena ministratur pueris tribus: et lapis albus los; hinc redeo domum ad
Pocula cum cyatho duo sustinet. Adstat echinus patinam porri, ac ciceris,
et lachani. Coenantiporró
Wilis, cum paterå guttus, Campana supellex. mihi famulantur servi tres;
Deinde eo dormitum, non sollicitus, mihi quod lapis autem candidus poº!
cras 580] tat binos scyphos cum cya
tho. Adest vilis echinus, et
Surgendum sit manè, obeundus Marsya, qui se 120guttus cum patera, supellex
e Campania. Postea vado cubitum minime anxius, quod die crastinâ surgendum sit diluculo,
visendusque Marsyas, qui
.A.N.Y.O.T.ATIO.YES.
t

111. Multis atque aliis.] Legunt alii, milli gravis et lepidus acquè. Cúm Syracusas ob
bus atque aliis. Rursum alii aliter interpretan sideret, ejusque naves Archimedes sublevaret,
tur: quidam sic, ob hoc et alia multa commo rursumque mari illideret atque immergeret,
dius vivo, &c. ut, depressa puppi vel prora, aquac plurimum
113. Fallacem circum.] Circum maximum, acciperent; ludems aiebat Marcellus, Archi
à Tarquinio Prisco spectaculis designatum,
Palatinum inter et Aventinum montein, tria
º
suis navibus pro cyathis uti, Plutarch.
c.

stadia et amplius longum, quatuor ver, jugera Echinus.] De hujus interpretatione vocis
latum. Dionys. Halic. lib. iii. Alex. ab Alex. adhuc sub judice lis est. Quidam salinum
lib. iv. cap. 25. Fallacem; ubi sortilegi, som echini marini piscis formam habens intelli
niorum interpretes, astrologi, circulatores, et gunt; alii ampullam scorteam aut vitream;
alii fumum, ut aiunt, vendentes; aut quastis alii lignum cum uncinis ad reponendos calices.
causd hariolantes, ut ait Tull. i. de Divin. sub Nec ineptè quibusdam videttur esse pollubrum
finem. Wide Juvenal. Sat. vi. 581. et seq. seu malluvium, id est, was lavandis manibus,
Vespertinum forum.] Wel quod vesperi mi Gall, un bassin à later les mains ; ac proinde
nor frequentia in foro, quam mane: tunctue guttus ab isdem explicatur aqualis, seu vas ad
illuc conveniunt nugatores et otiosi homines aquam affundendam.
ad confabulandum, et si quid novi spargendum 118. Paterd...] Adlibationes; quas quidem
ac ventilandum ; vel ambulandi causa, cum religiosi veteres in epulis nunquam omittebant.
adsint porticus ad id commodae. Diis nimirum offerebant in patera seu vinum
114. Assisto divinis.] Apage qui explicant, seu primitias ciborum; atque his vesci religi
rebus divinis et sacris intersum, imo nihilad oni ducebant. Unde Cic. ii. de Finib. Atque
rem. Intellige vero; animi gratia audio divi reperiemus, inquit, asolos primum ita non reli
mos et-hariolos plebi incautae verba dantes, ut giosos, ut edant de patellá.
in circo, sic etiam in foro. Guttus.] Vas ita dictum quod guttatim fun
Inde domum me..] Inde domum me recipio dat et minutatim. Varro iv. de Ling. Latin.
ad coenam oleribus et leguminibus constantem. Gell. lib. xvii. cap. 8, &c. Non absurdè qui
115. Lachani.] Sic placet legere; non, ut dam volunt guttum illum ad uncturam sive
alii lagani, quod quidem placenta genus, et unctionem epularem adfuisse; id est, adole
ad delicias magis pertimet; at Horatii mens um, acetum, simiiemgue liquorem, aut aliud
et sensus innuit potius lachanum. . Nam x2'- condimentum quodlibet patinis irrorandum, ut
Xavoy, olus, vel beta Atticis, pertinet ad coenam loquitur Persius, Satira vi. Suum vero sit
facilem et parabilem, magisque cum porro et cuique judicium, ego dicam quod sentio; mo
cicere convenit. vet me quod Potta jungat cum paterå guttum;
116. Lapis albus.] Describit apparatum non sicque videtur indicare guttum, libando vino
coenae modo suae ac cibariorun, sed et abaci destimatum. Quocirca malim echinum suprā
vasorumque in eo repositorum. interpretari salinum, aut was aliud quodvis,
Lapis albus.] Mensa ex albo lapide seu mar etiam malluvium, si lubet, ut guttus nequa
more, quae Delphica dicebatur, crat pro aba quam sit aqualis, seu vas aquam abluendis ma
co: Gall. buffet. -
nibus affundens.
117. Pocula duo.] Alterum vini, alterum Campana supeiter.] Ista porró vasa ficti
aquae; atque ita bina semper singulis convi lia sunt ex is quae in Campania flunt ex ar
viis ponebantur. illa.
§ 120. Cheundus Marsyā.] Sive ad wadimo
Cum cyatho.] Quo vasculo haustum ex ur
mis vinum aut aqua in pocula infundebatur, niuum, nec enim litigare aveo , sive ad sumen
aut etiam diluebatur ac miscebatur. Quod dam a foenatoribus pecuniam, aut solvendas
qui ministerium praestabat 4449.1% ºr dictus usuras , nam ab his abhorreo. In primâ foríº
is. Non omittendus hic jocus Marcelli parte crat pro rostris Marsya statun, ad liti
2.4%
356 * Q. HORATII FLACCI
asserit intolerabilem sibles-Vultum ferre negat Noviorum posse minoris.
se conspectum junioris No
viorum. Decumbo usque Ad
quartamjaceo. Post hanc vagor; aut ego lecto,
adhoram decimam. Deinde Aut scripto, quod me tacitum juvet. Ungor olivo,
prodeºſora, Vellecitº aut Non quo fraudatis immundus Natta lucernis;
scriptito quod silentem me
recreet. Ungor oleo, non Ast, ubi me fessum-sol atrior ire lavatum [581]
quo impurus Natta lychnos Admonuit, fugio rabiosi tempora signi. 126
defraudans. . Cum verb sol Pransus non avide, quantum interpellet inani
ardentior fatigatum me me
j Ventre diem durare: domesticus otior. Haec est
ris rabidi tempus. Modi-Vita solutorum miserá ambitione gravique.
cum prandeo quantum im 130
pediat vacuo esse ventre His me consolor: victurus suavius, ac si
per diem integram; domiQuaestor avus, pater atque meus, patruusque fuisset.
resideo otiosus. Haec vita est carentium infelici et molestà ambitione. Istis me sublevo;
vivamgue fortunation quam si Quaestor ſuisset meus pater, avus, atque patruus.

SATIRA VII.

Rizam Rupilii cum Graeculo Persio describit.

Cunctis puto cognitum es- - ---

sc j º: quá PROSCRIPTI Regis Rupili pus atque venenum

ratione Persius ibrida vindicarit pus et viris Rupilii Regis proscripti.

.A.N.YOTATIONES.

gatorum terrorem posita; ad quam vadino Pallidus offertur misero tibi caulis olebit Lacer
nia sistebantur; conveniebant etian causidici, narra. -

aliique negotia tractantes et componentes; nec
non ibidem sedebant foeneratores. Porro Mar
syam nórunt omnes fuisse Phrygium tibici
nem, quem ab Apolline, quod temere cuneo
contendisset, excoriatum fabulantur. Satyrum
ſuisse scribit Ovidius. Metam. vi. cap. 5. Wide
Coel. Rhodig. lib. xxviii, cap. 12.
Qui se Vultum ferre negat Noriorum posse
minoris.] Quod illa statua Marsya sublata crat
manu, satyrice et sarcastice moster interpreta
tur Marsyam aversari, velut indignabundum
..Watta.] Quidam legunt Nacca. Desordido
isto homine, et noster alibi, et Juvenalis Sat.
viii. 95. Persius Sat. iii. 31.
.Non pudet ad morem discincti rivere Yatta f
125. Alst, ubi me fesum sol acrior, &c.] AC
stivo temport, ac diebus Canicularibus. Mi
nus sapiunt qui intelligunt solem meridianum
cujusque diei. Nam, qui modice curare se
cuticulam praedicat, longe abest, ut innuat
quotidie se balneis uti, quod certe luxuriem et
delicias aleret. -

quod Novius libertus inter judices et senatores
allectus esset; et, quod pejus, turpi foenerandi
studio totus incumberet; unde gestu ostendat
abhorrere se ab istis sordibus, et ab ejus as
pectu.
121. Noviorum minoris.] Novii fratres erant
duo, quorum matu minor ad Marsya statuam
quotidie sedebat. De illo supra, v. 40.
122. .ſld quartam jaceo.] In cubilijaceo ad
horam usque deciman matutinam ; quod non
semeljam explanavi.
.ſlut ego lecto, złut scripto..] Si foras non pro
deo, postguam electo exilui, operam do lecti
oni vel scriptioni. Waleat Theod. Marcilius,
qui pertinaciter hic e Nominibus facta Verba
ab interpretibus indignatur, vultque ablativos
esse absolute positos; ut sit sensus ; aut ego,
postguam legi autscripsi quod tacitum me ju non inerti et ignavo.
126. Rabiosi tempora signi.] Tunc sublevo
me, et mitigo ardores Caniculae; de qualibri.
Od. 17. v. 17. Iib. iii. Od. 13. v. 9. Pers. Sat.
iii. initio,
—Siccas insana Canicula messes
Jamdudun coquil; et paluld pecus omne rub
... ulmo est.
127. Pransus non avidè.] Antiquinimirum
haud bis in die epulabantur; modico verb cir
cameridiem sumpto cibo, vesperi caemabant;
atgue ita negotiis ac laboribus diem impende
bant, noctem veró curandis corporibus. Do
mitianus tamen refertur laute prandisse, par
ce autein coenitasse, et apud mos nunc plerique
facere amant, ità suadente medicina et sanita
tis ratione. - ~~
128. Domesticus otior.] Otio liberali vaco,
-

vet, ungor olivo, &c. prior certº praepollet ex Satha VII.-1. Proscripti, &c.] Superiore Sa
plicandi ratio, ut lecto pro leciito, stripto pro tira refutavit Heratius obtrectatores et malevo
scriptilo dixerit Horatius. -
los quosdam libertinum genus ipsi objicientes,
124. Non quo fraudalis, &c.] Ungor olivo tum nempe cum Maconatigratiosus esset: quiet
optimo, non lucenario, laternario, ac foºtente, Augustum ci reconciliavit, at longe antea idem
adeoque lucernis quasi fraudatis detracto ; ut ci probrum ſueratingestunn. Scilicet can Tri
facit Matta per sordidam ac turpen avºritiam. bunus militum esset, cum ipso pariter in exer
Pari sensu Juvenalis scripsit Sot. v. 87. Qui . citu Bruti militabat Rupilius, in eamque illud
 SATIRARUM LIBER I. 7. 357

Ibrida quo pacto sit Persius ultus, opinor [582] Persius isle ingentia habe
:
i
Omnibus et lippis notum et tonsoribus esse.
Persius hic permagha negotia dives habebat
Clazomenis, etiam lites cum Rege molestas;
bat negotia Clazomenis mec
non graves rixas cum Rege;
homo pervicax, et qui mo
5 lestià vincere posset Re
arrogans et super
Durus homo, atque odio qui possit vincere Regem;;...";
? bus ; denique tam acer
Confidens tumidusque; adeo sermonis amari, bà dicacitate, ut Sisennas
Sisennas, Barrosque ut equis praecurreret albis. Barrosaue albis equis ante
verteret. Redeo ad Regem.
Ad Regem redeo. Postguam nihil inter utrumq; 9 Cum nulla utriq; concordia
Convenit (hoc etenim sunt omnes jure molesti, [583] esset (nam moistſ omn.
Quo fortes, quibus adversum bellum incidit: inter tºlemºnt animo, quo stre
Hectora Priamiden animosum atque inter Achillem nui quibus contraria pug
na contigit : sic inter Hec
Ira ſuit capitalis, ut ultima divideret mors; torem Priami filium et for
tem. Achillem odium extitit
Non aliam ob causam, nisi quod virtus in utroque implacabile, quod sola mors
Summa fuit. Duo si discordia vexet inertes, 15 tandem dirimeret. haud
Aut si disparibus bellum incidat, ut Diomedi alià de causā quam quod
ambobus summa virtus in
Cum Lycio Glauco ; discedat pigrior, ultrö erat. At si contentio fuerit
Muneribus missis.) Bruto Praetore tenente duobus ignavis, vel certa
men contingat imparibus, puta Diomedi cum Glauco Lycio; inertior cedat, datis sponte mu
neribus.) Dum Praetor Brutus ageret
.A.N.WO TATIO.NES.

convicii effutierat. Itäque noster opportuno Theophrastus ait: tº novgºla 'acuva awareola,
tempore se ultus est, data occasione litis, quae
tonstrinae compotationes sine vino.
isti Rupilio cum Græculo quodam nomine 5. Clazomenis.] Urbs ista minoris Asiae in
Persio inciderat. Ionia, ad oram maris AEgaei inter Smyrnam et
Proscripti Regis, &c.] Rupilius cognomento Chium: prius dicta Gryne, unde Apollo Gry
Rex in urbe Praeturam gerens, ab Augusto naus, Anaxagorie patria fuit.
Triumviro proscriptus ad Bruti castra con 8. Sisennas, Barros.] Homines famosos di
fugit. cacitate, conviciis, linguae petulantia. De Bar
Pus atque venenum.] Maledicentiam linguae ris antea. Sisenna cognomen erat Apronio
virulentae. Lucil. rum et Corneliorum. Dio lib. 54. meminit
Luciu' marcebat febris, senium, vomitus, Cornelii Sisennae, qui de uxoris vita in Senatu
ls. reprehensus ausus fuit dicere, se illam sciente
2. 1. Perperam alii hybrida scribunt, et suadente Augusto duxisse; atque ita Prin
frustrà, et deducunt ab tº gº vel Jégº, sive cipis cum ea consuctudinem, quam nuptiis de
£6814 hr, ut, significetur conviciator, petulcus latam vellet, aperté et false notaverit.
et contumeſiosus. Bene viderunt eruditi Ibrida Equis pracurrerit albis.] Figurata locutio
scribendum, ut notetur Persius Asiatico patre inde mata quod equi alibi credantur velocis
ortus matre autem Romană. Nam antiqui simi. Plaut. Asin. ii. 2. 12.
spurios item diverso genere procreatos dice Si huic occasionise |. subterdurerit,
bant umbros, imbros, indeque ibros et ibridas. .Yunquam, a depol, quadrigis albis indipiscet
Sicibridae canes lyciscae. Isidor. lib. xii. cap. J. poslea.
In amimantibus, inquit, bigenera dicuntur qua, 10. Hoc etenin sunt omnes jure molesti, &c.]
er diversis mascuntur, ut mulus er equa et t ſortes, sic et molesti nunquam cedere vo
arino, burdo er equo et asind, ibrida, er apris lunt; illud est eorum ingenium et velut jus
et porcis, &c. ... Plin. lib. viii. cap. 45. E mus quoddam a naturâ comparatum, lib. i. Od. 6.
monibus et oribus natos prisciumbros rocărunt: v. G. grarem.
et cap. 53. Semifera animalia antiqui vocabant Pelidae stomachum redere nescii.
ibridas, ad homines quoque, ut in C. ..Into 13. Ultina diriderel mors.] Ira enim non
nium Ciceronis in Consulatu collegam, appel senescit nisi per morton, ut ait Sophocles;
latione translata. Ita apud Valer. Maxim, lib. 3%, ºv, nga º ºr 'axx, ºi rºw &avºy.
viii. cap. 6. Q. Varius propter obscurum jus 16. Diomedi Cum Lycio Glauco, &c.] Ex
civitatis Ibrida cognominatus, &c. natus mimi Iliad. vi. ubi Jupiter dicitur Glauco mentern
rūm Hispano patre, matre Veronensi. ademisse, indeque Glaucus arma aurea sua
3. Lippis notum et tonsoribus.] Proverbialis cum Diomedis tereis permutasse. De Diomede
dictio. Lippi quod raro forås prodeunt vix suprā Sat. 5. Glaucus Lyciorum dux ad aux
lucem ſerentes, hinc curiose percontantur ab Hium Trojanorum venit; erat praeterea nepos
invisentibus, quid sit movi per urben; tom Bellerophontis, qui Jobati Lycia regis gener
strinae vero, in quas multi conveniunt otiosi et ct regni haeres ſuit.
loquaces, sunt proinde ruinorum et confabula 18. Bruto Praetore tenente Dilem Asiam.]
tionum officinae. Huc referri potest quad No accipe, Lºw,
Asiae Praetorem Brutum;

tºn ~:-/
_ſ J or - /
-
358 Q. HORATII FLACCI
in opina, Asia, dimicavit Ditem Asiam, Rupili et Persi par pugnat, uti non
par Rupilii atque Persii,
aded ut non convenienti Compositus melius cum Bitho Bacchius. In jus 20
as sit commissils Bacºis Acres procurrunt; magnum spectaculum utergue.
cum Bitho. Adjudicium Persius exponit causam : ridetur ab omni
ardentes properant: ambo Conventu:
spectaculum ingens. Per- laudat Brutum, laudataue cohortem:
-

sius rem explicat; cºtus Solem Asiae Brutum appellat, stellasque salubres
universus cachinnos tollit:
laudat ille Brutum, laudat
Appellat comites, excepto Rege: Canem illum, 25
comites. Brutum vocat A Invisum agricolis sidus, venisse: ruebat [5S4]
site solem, comites very sa. Flumen ut hibernum, fertur quo rara securis.
lutaria sidera nuncupat, Tum Praenestimus salso multumque fluenti
dempto Rege; hunc enim
accessisse relut Caniculam, Expressa arbusto regerit convicia; durus
astrum agricolis infestum; Vindemiator et invictus, cui saepe viator 30
fluebat velut amnis hyeme, Cessisset, magnä compellans voce cucullum.
ad quem securis infrequen , mag
ter accedit. Tunc Praeneste natus illi mordaci et valde copioso dicteria retorquet ex arbustivā
vite deprompta, vinitor acer ac vinci nescius, cui frequenter viator cessisset grandi voce ap
pellans cucullum.
.A.N.Y.O.T.1TIO.YES.

imb tunc Roma: Praetor erat Brutus: in Asiam cessentem scommata regerit ex arbusto suo;
vero se contulerat ad contrahenda adverstis ità Rupilius acerba convicia reddidit Persio
Augustum auxilia: ibique perimulta gessit magna linguæ volubilitate et petulantia contu
laude digna. melias ingerenti.
19. Ditem Asiam.]. Cic. pro lege Manilia. ..?rbusto..] [d est, vite arbori innixà: de qua
Asia tam opima est et fertilis, ut et whertate ag Plin. Jib. xvii. cap. 23. ubi scribit; nobilia ring
rorum, et varietate fructuum, et magnitudine mon nisi in arbustis gigni, et in his quoque lau
pastionis, et multitudine earum rerum quae datiora summis, sicut uberiora imis aded excel
silate proficitur, &c. Columell. lib. iv. rites, in
exportantur, facile omnibus terris antecellat.
20. Cum Bitho Bacchius.] Par gladiatorum quit, marine gaudent arboribus . . . . hoc ge
insigne erant Bithus et Bacchius. Suet. Octav. nus vitian arbustivum vocamus.
Erasm. Adag. 30. Windemiator.] Observa, lector, vocem
25. Canem illum, &c.] Alios Bruti comites istam esse hic quatuor syllabarum, atque in
stellas quasi salutares venisse, at Rupilium umam coire i et a, ut metri constet ratio.
fatale sidus ac veluti Caniculam. De hac Cui sãºpé viator, &c.] Solebant praetereun
Virgil. Hºn. x. 273. tes cum vindemiatoribus seu vineam putanti
Sirius ardor, bus, item cum frondatoribus, certare conviciis.
Ille silim morbosq; fºrens mortalibus agris, Auson. in Mosella :
JYoscitur, et larvo contristat lumine column. Inde riator
Wide, si vacat, Annot. ad Od. 17. v. 17. lib. i. Riparum subjecta terens, hinc marita labens
et Od. 13. v. 9. lib. iii. Probra canunt seris cultoribus.
26. Ruebat Flumen ut hibernum.] Persii 31...Magna compellans voce cucullum.] Stoli
oratio fluebat rapide torrentis instar, aut fluvii
dum, ſatuum, desidem, et pigrum, instar cu
nivibus hyemalibus intumescentis et exundan culi: vel quod vinitores putationem et cultu
tis. Wide lib iv. Od. 2. v. 5. ram vineae donec cuculi vox audiatur, serius
27. Fertur quo rara securis.] Ad cujus ſlumi tardantes viator deridebat cuculi exprimens
nis ripam º venit frondator cum securi qua cantum. Plin. lib. xviii. cap. 26. Putationem
ligma caedat; seu quod ipse metuit me exua acquinoclio peractam habeto. Et postea. Sie
dante fluvio abripiatur, seu quod adsitae ar fºre in vi. Id. Mali . . . . . quo temporis in
bores impetu decurrentium aquarum totaº era tervallo, xv. diebus primis agricolae rapi
dicantur et auferuntur. sunt ea, quibus peragendis ante acquinoctium
28. Praenestinus.] Rupilius Rex oriundus non suffercrit, dūm scial inde natam exprobra
Praeneste. Haec Latii civitas Romã distat 21. tionem fadam putantium rites per imitationem
mill. pass. Ortum versus; hodie Palaestrina. cantus alitis temporarii quem cuculum rocant.
Condita fertur et momen sortita a Praenesto Dedecus enim hatelur opprobriumque meri
Ulyssis et Circes filio. tum, falcem ab istá rolucre in rite deprehendi,
Salso multiumque fluenti.] Male quidam harc ul ob id petulanlia sales etiam cum primo vere
jungunt cum sequenti voce arbuslo; quae cer-, ludańtur.
tº referenda sunt ad Persium, de quo ante Cucullum.] Wel potius, cuculum, media pro
Heinsius asseveranter legendum contendit, ducta, zºxxvá, avis verna, a voce, quam saepi
mustoque fluenti, ut respondeat sequenti vo usingeminat, appellata. Unde et xixxv) at
cabulo rindemiator. Sed conjectura haec au Græci vocant homines molestos, eagem saepius
dacior sane est; et quicquid dicat, de ea lec insulse repetendo caput obtundentes. Plin. Iib.
tione dubitabimus. x. cap. 9. Procedit vere coccyr, occultatur Ca
29. Expressa arbusto regerit convicia.] Ve nicula, ortu : semperque parit in alienis nidi,
lut durus vindemiator in viatorem dicteriis la marime palumbium, majori ex parte singula
 SATIRARUM LIBER I. 8. 359

At Graecus, postguam est Italo perfusus aceto, [585] Tum Græculus Persius, pos.
Persius exclamat: Per magnos, Brute, Deos te teaguam salibus Italicis as
persus fuit exclamat: 0,
Oro, qui reges consuèsti tollere, cur non Brute, per magnos te Deos
Hunc Regem jugulas: operum hoc, mihi crede, obsecro, qui reges extermi
tuOrum eSt. nare solitus es, quare non
istum Regem tollis? Hoc,
mihi crede unum est, e tuis facinoribus.

SATIRA viii.
Priapum inducit Canidia et Sagana veneficia describentem ac detestantem.
Eram anteå stipes ficul
OLIM truncus eram ficulnus, inutile lignum; nus, lignum iners: quando
Cum faber incertus scamnum, faceretne Pria- artifex dubius an scammum
unn 2 [586] fabricaret, an Priapum, ma
- luit fieri Deum. Exinde ego
Maluit esse Deum. Deus inde ego, furum, aViumq 3 Deus ertiti ingens terror
Maxima formido. Nam fures dextra coèrcet, praedonum atque volucrum.
5 Etenim dextra mea arcet
Obscoenoque ruber porrectus ab inguine palus: praedones * * * * *
Ast importunas volucres in vertice arundo * * * * * at arundo
--> in summo capite infixa deterret aves molestas,
.ANNOTATIONES

ova, quod nulla alia avis, rarð bina. Causa 2. v. 59. . Vertumnus de se dicit:
subjiciendi pullos, quod sciatse invisam cumc Stipes acernus eram properanti falce dolatus,
tis avibus. Nam minutas quoque infestat. Ila Ante Numam grald pauper in urbe Deus,
non fore tutam generi suo stirpen opinatur, Truncus ficulnus.] Truncus fici arboris.
nisi fefellerit. Quare nullum facit nidum, ali Inutile lignum.] Minimè apta ad opus ma
oquin trepidum animal, . . . . . . pullus ari teria ob fragilitatem. Quo etiam referri po
dus ex natură praeripil cibos reliquis pullis. test, quod sub finem hujus satirae dicitur, dif:
Itaque pinguescit, et mitidus in se nutricem fissd nate. Wel inutile, id est, nondum dola
convertit. Illa gaudet ejus specie, miraturque tum, nondum in effigiem aliudve opus effictum
seipsam quºd talem pepererit suos compara et formatum.
tione ejus damnal ut alienos, absumique etiam 2. Priapum.] Is Bacchi et Veneris filius hor
se inspectante patitur, donec corripial ipsam tis pracesse velut custos credebatur. Diodor.
quoque jam volandi potens: ex genere accipi Sic. lib. v. cap. 1. mox citand. Ejus statua
trum, quanquam mec aduncis unguibus nec ca rudis et informis pomebatur: unde ex ficu ut
pite similis illis, nec alio colore acriciu, seu as plurimum fiebat, quod lignum fragile et ad
pectu, quam columbi. alia opera artificiose fingenda ineptum. Aliam
32. Italo perfusus aceto.] Italicã dicacitate alii rationem afferunt quod ficus admodum
Rupilii: mordaci lotus aceto, ut ait Pers. Sat. fertilis, Priapus vero foecunditatem designet
v. 86. Plaut. Pseud. ii. 4. 49. teste Plutarcho de Iside et Osir.
Ecquid habet is homo aceti in pectore 1– 4. Fures dertra coercet.] Diodor. Sicul. cit.
33. Exclamat.] Erumpente irá tandem, Priapus non solum in urbium templissed et in
quam exstimularat homo acidae linguar, ut lo agreslibus quoque locis tanquam vinearum at
quitur Seneca, Controv. que horlorum custos colitur, fructuum fures
34. Qui reges consuésli tollere.] Tarquinios castigans. Hinc falcem ligneam tenens finge
olin quidem majores tui, puta Junius Brutus, batur, quasi fures illā confossorus, seu pros
tu veró deinde ipse Julium Caesarem. traturus. Columell. de Hortorum Cultu, v. 31.
35. Hunc regem.] Ludus in vocabulo. ità de Priapo :
Operum hoc, mihi crede, tuorum est.] Et hoc Sed truncum forte dolatum
te dignum est opus, ut jugules actollas moles .ſirboris antiquae numen renerare Ithyphalli,
tum et indignum hunc vità hominem. —medio qui semper in horto,
Satira VIII—.1. Olim, &c.] Prosopopoeia est praedoni falce minalur.
lepida prorsts ct faceta, quá Horatius evulgat Virgil. Georg. iv. 110.
illud Canidize veneficium, de quo in Epod. ult. El custos furum atq; avium cum falce salignd,
ubi Canidia: IIellespontiaci servet tutela Priapi.
Et Esquilini Pontifer venefici, &c. 6. In vertice arundo Terret fra.] Hoc avi
Porró mirë hic Deastrorum vanitas et falsitas bus terriculamentum poni solebat. Tibullo
sugillatur. Unde S. Hieronym. lib. xii. in ascriptum Epigramma sic habet:
Isai. cap. 44. sub finem ita scribit: Flaccus in Placet, Priape, qui sub arboris comá
satird, deridens simulacra gentium ait; Olim Soles sacrum revincte pampino caput
"truncus eram, &c. Ruber sedere, . . . . sapë floribus novis
Truncus eram.] Sic Propert, lib. iv. Eleg. Tuas sine arte deligavimus comas.
360 Q. HORATIL FLACCI
ae prohibet consisters in Terret fixa, vetatdue novis considere in hortis. -

hortis recentibus. Antea con

servus cadavera cellis arctis Huc prius angustis ejecta cadavera cellis
jºiº isnºmºn. Conservus vili portanda locabat in arcă: [58
da in vili sandanila,
erat commune plebeculaese
Hoc Hoc miserae plebi stabat commune sepulchrum, 16
pulchrum, Pantolabo sanni Pantolabo scurrae, Nomentanoque nepoti:
ºni, etNomentanopatrimo. Mille pedes in fronte, trecentos cippus in agrum
nii dissipatori. Istic cippus Hic dabat; hae redes monumentum ne sequeretur.
assignabat agri pedes mil
lenos in latitudinem, trecciº Nunc licet Esquiliis habitare salubribus, atque
tos rero in longitudinem, Aggere in aprico spatiari, quo modó tristes, [588,
*** *...* Albis informem spectabant ossibus agrum.
ad harredes pertineret. Jam
16
jº. Cum mihi non tantum ſuresque feraeque suëtae
liis salubribus, et ambulare Hunc vexare locum, curae sunt atque labori,
in colle aprico, ubi nuper
moesti cernebant agrum al Quantum carminibus quae versant atque venenis
bis ossibus deformen. Quanquam non tam ne angunt et vexant praedones ac ferae agrum
istum infestare solitic, quam mulieres, quae humanas mentes inflectunt incantamentis ot
veneficiis.

.A.W.N.O.T.4TIO.YES.

7. Novis in hortis.} Quos muper in Esquiliis, cx testamento data legataque plebi, vefalicus
Maecenas instituit, obsalubrem ejus loci aerem, privato.
ut dicetur postea. .Mille pedes in fronte, &c.] Juxta vias erant
8. Huc prius, &c..] Ubimodo stat Priapus, sepulchra. Ergo sepulchri ſrons est latitudo,
in hortis scilicetistis novis, ibi anteasepulchre at longitudo in agrum quaqua versus intelli
tum erat. In hunc ipsum locum plebciorum genda. Ita vetus inscriptio. IN FRONTE
cadavera portabantur humanda. LAT. PED. XX. IN AGR, LONG. PED. XX.
Angustis ejects, &c.] Adverte singulas voces &c. Valeant qui Geographice longitudinein
ad contemptum facientes. -
his accipiunt in majori distantiã. Nec enim
--

Angustis ejecta cadavera cellis.] Non atriis ad locum habet nisi in Geographicis. Ptolem.
aulisve magnis elata cum honore ad sepultu lib. i. cap. 6.
ram more divitum. Cella enim dicuntur man 13. Haredes monumentum, &c.] In cippo
sicunculae praesertim servorum. scribi et notari solebant literae istar, H. M.
9. Conservus portanda locabat.] Viles et ab H. N. S. Hoc monumentum haredes non se
jectosvilisabjectusque vespillosepeliebat. Nam quitur. Frederic. Cerutus Veronensis sic in
vespillones, inquit Festus, appellantur, qui ves terpretatur locum hunc, luculenter quidem;
pertino tempore operam locant is humo con hic in Esquiliis extabat cippus his notatus li
dendis, qui funebri pompā duci propter inopi teris; ab ea parte, quae publicam viam attingit
am nequeunt. At contra divitum funeri cu mille pedes agri ad sepulturam plebis tribuur
rando advocatur libitinarius. Hic vero sub tur; ab ea vero parte, quae conjunctos agros
ministros adhibet pollinctores, sandapilarios, spectat, pedes trecenti. Håc inscriptione:
vespillones. HAERES HUNC SIBI LOCUM SEPULTU
In arcá vili..] Non in fereto exormato, ut di R.E. NE WINDICET. -

vites solent, sed in brevi loculo, seu commu
ni sandapilâ, quam Martialis vocat Orcinia
nam spondam, qua egenorum itemque damma
torum cadavera portabantur a sandapilariis.
Juvenal. Sat. iii. 32.
Conducere—portandum ad busta cºularer.
10. Hoc miserae plebi.] Esquilina regio se
pulchris servorum atque miserorum dedicata
14. Nunc licet Esquiliis, &c.] Nunc vero
sepulchretiamotă forditate per Maccenatemjam
licet frui Esquiliarum salubri atre; licet hic
habitare quin et deambulare in amoenis hortis,
ubi prius arida mortuorum ossa tristem aspec
tum dabant.
Esquiliis.j. Haec urbis Roma regio. Epod.
5. v. 10. ct ult. v. 6. -

erat: inquit Wet. Comment. Salubribus.] Illuc propterea, et ad hortes

11. Pantolabo scurra.] Aptum momen scur Marcenatianos in Esquiliis secedebat Tiberius
rac, qui dilapidatisfacultatibus cºens mutuam ad quietem, Auxustus vero aeger ad valetudi
a pluribus pecuniam accipiebat. Itaque Mal nem procurandam. Sueton.
lius ille Pantolaºus sepulchro pauperum ct 17. Cuni mihi non tantium.] In hortis qui
miserorum infertur, sicut ct Cassius .\omen dem sedeo amoenitate coelique temperie per
tanus patrimonii decoctor insignis. gratis inquit Priapus, at id mihi molestum,
12. Mille pedes in fronte, &c.] Datus olim quºd veneſicas inde exterminare nequeo se
ſuerat locus ille ad sepulturam plebeiorum, pulchra frequentare assuetas. Fures avesque
continens mille pedes, &c. Quod quidem agri facile abigo, at non ità improbas anus istas.
spatium haredibus detractum erat. Et hatc Furesque, &c.] Hi ventitabant illuc ad ex
cippo inscripta notabantur cz more. Erat quisitos fructus surripiendos: fera autem ad
enim cippus in agro erectus lapis seu limes, in projecta supplicio aſſectorum cadavera olim
* designabatur certi pars agri excepta et venire assuetae inde vix absterrebautur: sem
 SATIRARUM LIBER I. 8. 361

Humanos animos. Has nullo perdere possum, 20 Has nulla ratione possum
Nec prohibere modo, simulac vaga luna decorum abigere, aut prohibere quo
minus colligant ossa ether
Protulit os, quin ossa legant herbasque nocentes. bas noxias, statim atque lu
Widi egomet nigrâ succinctam vadere pallā na currens pulchrum osten
dit vultum. Ego ipse con
Canidiam, pedibus nudis, passoque capillo, spexi Canidiam atrá veste
Cum Saganà majore ululantem. Pallor utrasq; 25 succinctain incedere nudis
Fecerat horrendas aspectu. Scalpere terram pedibus,crinibus solutis,eju
lantem cum Saganàseniore.
Unguibus, et pullam divellere mordicus agnam Pallor ambas fecerat visu
Coeperunt. ruor in fossam confusus, ut indé terribiles. Humum coepe
Manes elicerent, animas responsa daturas. [589] runt unguibus effodere:
30 morque discerpere dentibus
Lanea et effigies erat, altera cerea; major oviculam migram. Cruor in
Lanea, quae poenis compesceret inferiorem. scrobem effusus est, ut hinc
umbras evocarent, animas
Cerea supplicitèr stabat, servilibus ut quae responsa reddituras. Por
Jam peritura modis. Hecaten vocat altera, SæVam rò aderat imago lanea, et
Altera Tisiphonem. Serpentes, atque videres 35 altera cerea. Grandior la
nea, quº minorem ceream
Infernas errare canes: Lunamque rubentem, plecteret. Cerea supplex
Ně foret his testis, post magna latere sepulchra. procumbebat, servili rati
one quippe mox interitura. Veneficaritin altera inclamat Hecaten, altera diram Tisiphonem.
Tum aspiceres currere angues, et canes Stygias; lunam vero erubescentemse abscondere post
majora monumenta, ne testis adesset istis sceleribus.
ANNOTATIO.NES. -

perque ad locum notum, cupitamgue praedam verberabat, perdere volebat. Nam et sic cum
recurrebant. cruciatu homines enecant veneficae. Unde
20. Has.] Weneficas, Canidiam, Saganam. Ovid. Epist. vi. 89.
21. Simul ac vaga luna, &c.] Decorem Per tumulos errat passis discincta capillis,
suum ostentat luma, dum plena est; et hoc Certaque de tepidis colligit ossa rogis.
praesertim tempus ad perpetranda veneficia Decovet absentes, simulacraque cereafingit,
assumunt. Wide Epod. 5. et ult. El miseram tenues injecur urget acus.
22. Ossa legant..] Paulus jurisconsultus: qui 32. Cerea supplicitèr stabat.] Haec reprae
e sepulchro corpora extracerint, vel ossa erue sentans eum quem perditum ibant et cupie
rint humilioris quidem fortuna summo sup bant. At laneum simulacrum referebat ca
plicio afficiuntury honestiores autem in insulam rum veneſicis illis caput, quod alterius sagae
deportantur; alias aut relegantur, aul ad me incantamentis liberare et exsolvere contende
talla damnantur. Wide Epod. ult, sub finem. bant.
Herbasque nocentes.] E. sepulchris natas, 33. Hecaten vocat altera.] Canidia invocat
quasi sacras Diis Manibus, proindeque venefi Proserpinam umbrarum dominam, sacrorum
ciis idoneas. Mentha prae caeteris herbis ute magicorum praesidem; dictam Hecaten seu
bantur. Haec emim dicitur pellex fuisse Plu quod victimis centum placaretur, seu quod an
tomis, a Proserpină demum concerpta et in mos centum errare faciat insepultos. Itä Ser
herbam sui nominis transformata. Porrö no vius. Alii quod centum, id est, varias habeat
tandum Maecenatis hortis men totas Esquilias virtutes et potestates. Nam et idcirco terge
occupatas; superſuisse veró illic aliquot se mina Hecate vocatur à Virgilio, AEneid. iv.
pulchra. Est nempè Luna in coelo, Diana in terris,
25. Cum Saganá majore.] Haec Sagana li Proserpina in inferis. Alii etiam aliter, quod
berta fuit Pomponii Senatoris, qui à Triumvi Hecatos dicatur Apollo, hinc ejus soror He
ris proscriptus est: habuit verb sororem natu cate appellatur, inquiunt, ab is 2., longe, quasi
minorem se. Ita vetus Commentator. radios eminus ad nos vibrans.
28. Ut indº Mames elicerent.] Cruore sci 34. Altera Tisiphonem.] Sagana vocat Ti
licet ebibendo gaudentes. Sic veteribus cre siphonem unam & Furiis, a plectendis caedibus
ditum. ità nominatam.
29. Animas responsa daturas.] Necromantia Serpentes, alque videres Infernas errare
est, quit magi futura per mortuos aut mortuo canes.] Canes inferna adventantem Proserpi
rum umbras rimantur. Wide Epod. ult. in nam praecurrendo annunciabant: serpentes
fine, ibique Annot. lib. 1. Sam. cap. xxviii. Saul autem Tisiphonem. Duas enim illas ejusmodi
rex per Pythonissam suscitat impie animam assecla munquam non comitantur. Furiarum
Samuelis Prophetae: ab eoque discit suam capillos serpentibus implexos, manusque pari
suorumque perniciem proxime futuram. Sta ter armatas finxere.
timque Saul cecidit porrectus in terran; exti 35. Lunamque rubenlem.] Pudore suffusam,
muerat enim verba Samuelis, &c. et abhorrentem a talibus flagitiis veneficiis
30. Lanca et effigies crat, &c.] Erat ibi que. -

effigies dua, una lanea, altera cerea. Hanc 36. Post magna latere sepulchra.] Hinc pa
minorem, altera major affligebat, vexabat, tet, quod ante jam annotavi, ad Esquilias et
362 Q. HORATII FLACCI
Quod si aliquid mentior, Mentior at si quid, merdis caput inquiner albis [590]
cº". "...P.
merdis albis corvorum: ac Corvorum; atque in me veniant mictum atque
CaCatum
mictum et cacatum super
me veniant Julius, mollis Julius, et fragilis Pedacia, furque Voranus.
...
Quid "...
referam singula? Que Singula quid memorem? quo pacto alterna loquen
madmodum alternatim col- teS 40
*. Umbrae cum Saganà resonarent triste et acutum?
#la?"o..."...".
Quomodo clam humo Utgue lupi barbam variae cum dentae colubrae
infoderint barbam Tupi, et Abdiderint furtim terris, et imagine cerea
ºntes, colubriº maculº Largior arserit ignis? et ut non testis inultus,
utgue ignis ingens corripu
erit effigiem ceream; deni Horruerim voces Furiarum et facta duarum ? [591]
que quo pacto aversatus sim Nam, displosa SO11at quantum vesica, pepedi 46
praesens, atque vindicave. Diffissa nate ficus. At illae currere in urbem:
rim verba et actiones amba
rum Furiarum islarum? E Canidiae dentes, altum Saganae caliendrum
tenim quanto somitu crepat vesica disrupta; tanto ego ficulnus olim truncus divisis natibus cre
pui. Protinius autem illae renefica fugere in urbem coºperunt. Tumque non sine ludibrio et
cachinnis aspexisses Canidiae dentes, ac sublimem Saganae comam

r .4.N.YOTATIO.YES.

hortos Maecenatis, prope extitisse quaepiam 42. Lupi barbam.] Egregiè Marcilius, vide,
adhuc monumenta, quamvis alia diruta fuis inquit, offucias magicae artis: barbalupi vene
sent atque submota. ficium: at rostrum lupi veneficiis resistit, at
37. Merdis caput inquiner albis Corvorum.] qui barba lupi in rostro. Plin. lib. xxviii. cap.
Huc facit quod in Epigram. ante cit. ad Pria 10. Veneficiis rostrum lupi resistere invetera
pum scribit Tibullus: tum aiuni, ob idºue rillarum portis prºfi
..]begimusque roce sapé, clim tibi gun!.
Senerve corvus, impigerve graculus 43. Imagine cered Largior arserit ignit.]
Sacrum feriret ore corneo caput. Virgil. Eclog. viii. 105.
Arnobius autem lib. vi. diserte. Non videlis .dspice : corripuit tremulis altaria flammis
sub istorum simulacrorum caris stelliones, sori Sponte sud, dum ferre moror, cinis ipse: bo
ces, murices, blattasque lurifugas nidamenta num sit!
pomere atque habitare 2 spurcitias huc omnes Ergo hic indicatur permicies ejus, in quem ve
conducere . . . . In ore simulacri ab arancis meficia fiebant, quique imagine cerea adum
ordiri retia, atque insidiosos casses quibus to bratus erat. Absurdè quidam putant ignem
latus innectere stridularum possint impruden adfuisse, et liquescente cerå exarsisse. Imö
tiamgue muscarum? Hirundines intra ipsos cit. Virgilii locus contrarium docet; verba
aedium circumvolantes tholos jaculari stercora que ista clare ostendunt, sponte sud.
plenius; et modó ipsos vulus, modó numinum 45. Furiarum duarum?] Canidiae et Sagana:
ora depingere, barbam, oculos, masos, aliasque Furiis similium.
omnes partes, in quascumque se delulerit deo 47. Diffissá nate.] Italignum recens et ad
nerati proluvies podicis? huc viride, si in opus fingatur, finditur et cre
39. Julius, &c.] Quidam luxurie perditus, pat.
cattera minime notus. Ficus.] Ego Priapus ex arbore ficu deus
Pedacia.] Muliebri nomine ob mollitiem et factus.
frmpudicitiam vocat per contemptum et ludi .it illa currere in urbem.] Ridicula omnia.
brium. Is Pedacius, vel Pediacius, dicitur Insignes venefica”, omnibus terribiles levi pe
ſuisse Eques Romanus, suum vero patrimoni ditu terrentur, ac fugantur.
um abligurisse flagitiosisque postea libidini 48. Canidia dentes, &c.] Tanto pavore
bus servisse. percelluntur illae, ut excidant Canidiae edentu
Furque Voranus.] Iste fuit Q. Luctatii Ca la appositi dentes; Saganar very glabrae seu
tuli libertus, furax et astutus apprime: qui calvae coma ex alienis capillis addita.
cum nummulario cuidam surripuisset aliquot .Altum callendrum.] Adulterini capillitii sug
nummos, hos calceis inseruit absconditgue. gestum ut vocat Papinius, Juvenal. Sat. vi.
Deprehenso vero ad calceos alludens quispiam 501. compagibus allum JEdificat caput. Hinc
subridensque ait: Belle, site non ixzaxx ſet, id patet novum non esse, quod nostro seculo in
est, verberibus tanquam as tundat ac recudat. mulieribus videmus; atque olim etiam in ea
41. Triste et acutum?] Sic AEmeid. vi. 491. rum capitibus insanas capillamenti substruc
umbrae seu animae Graecorum apud inferos tiones extitisse.
AEneam videndos obstupescunt, pars vertere Caliendrum.] Ka'axwyrgoy est ornamentum,
terga. . . . pars tollere vocen exiguam, id est, waxwºrror operimentum. Hoc alii interpre
*ilem, lugubrem, deductam, unde et inceptus tantur crinem hypocriticum vel suppositum;
frustratur hiantes. Ibid. -

alii reticulum, redimiculum, galericulum; ve

 SATIRARUM LIBER I. 9. 363

Excidere, atque herbas atque incantata lacertis " decidere, herbas item et li
Wincula, cum magno risuque jocoque videres. 50 cia brachiis fascinata.
SATIRA IX.

Describit obvii cujusdam importunam et obstinatam loquacitatem.

Pergebam casu per viam
IBAM forte vià sacrá, sicut meus est mos, sacram, nugas nescio quas,
Nescio quid meditans nugarum, et totus in illis: [592]ut soléo, mente versans,
et is plene intentus. Ac
Accurrit quidam notus mihi nomine tantüm; currit quidam nomine dun
Arreptăque manu, Quid agis, dulcissime rerum ? taxat mihi cognitus atque
Suaviter, ut nunc est, inquam; et cupio omnia quae Quomodo
apprehensatemanu med, ait.
habes omnium
vis.
suavissime * Respondi; Be
Cüm assectaretur, Num quid visº occupo. At në, nunc quidem; tibi pari
ille, ter apprecor cuncta quae
exoptas. Cum però me se
Nóris nos, inquit; docti sumus. Hic ego: Pluris queretur, praeveniens dixi.
Höc, inquam, mihi eris. Misere discedere quaerens, An aliud quidpiam expos.
Ire modó ocius; interdum consistere; in aurem cis a me? Mox ille, ut me
cognoscas, inquit; sum eru
Dicere nescio quid puero. Cum sudor ad imos 10. Tum ego. Eò ma
Manaret talos; O, te, Bollane, cerebri joris à me aestimaberis. We
hementer autem abire cu
Felicem: aiebam tacitus. Cum quidlibet ille piens jam velocius incede
Garriret, vicos, urbem laudaret; utilli bam, identidem subsiste
Nil respondebam: Misere cupis, inquit, abire, 15 auren
bam; famulo nescio quid in
insurrabam; interea
Jamdudum video: sed nil agis: usque tenebo: sudor ad imos talos deflue
-

Persequar: hinc qué nunc iter est tibi; Nil Opus bat. Cogitabam apud me:
eSt te quam beatus tu Bollane tali
cerebro! Cúm ver) iste
Circumagi: quemdam volo visere, non tibi notum : quidvis effutiret, laudaret
Trans Tiberim longè cubat is, prope Caesaris hor-divitatem ac regiones: quod
toS. - nihil responsi facerem, ait;
[593] Sollicitè quaeris discedere;
jam pridem intelligo; verúm operam perdis; semper adha rebo; assectabor; quo jamjam istinc
contendis 2 Cui ego, Nequaquam necesse est te circumduci: aliquem invisere cupio tibi mi
nime cognitum; hic procul manet, ultra Tiberim, juxta hortos Julii Caesaris.
.A.N.YOTATIO.N.E.S.

tus Interpres, peplum capitis, seu ornamen 6. Num quid ris 2) Haec erat dictio abire vo
tum. Varro etiam hanc usurpat vocem in lib. lentium, neid dure facere viderentur; ut ob
qui inscribitur Virgula divina. Arnobius servat Donatus in Terent. Eunuch. Act. ii.
item lib. vi. 50. ” Scen. ad haec verba;
50. Vincula.] His hominum animos alliga Dum haec dicit, abiit hora. Rogo, num quid
bant, vinciebant, detinebant. Virgil. Eclog. velit 2
viii. 73. Rectº, inquit. Abeo.
Ternatibihac primim triplici diversa colore 7. Moris.) Cupio ut nóris me; sum enim
Licia circumdo. doctus. O, insulsam orationem'
Satira IX-1. Vid sacrá.] De ea Epod. 4. v. 10. Cum sudor ad imos Manaret talos.] Prae
7. et Epod. 7. v. 8. Wide ibi Annot. animi angore et aestu.
2. Nugarum.] Versiculorum. 11. Bollane.] Is ºxoxor, iracundus, sto
4. Arreptăque manu.] Quasi valdé familia machosus, atque, ut ait moster Sat. 5. praeced.
ris et consuetus, quamvis nomine vix Horatio cerebrosus, mugaces et ineptos quosque verbis
notus; ergo imprudenter et ineptè. asperis amoliebatur statim, et abire procul a
5. Suaviter, ut nunc est, &c.] Indolem Ho se abigebat, loquacitatis et loguacium omnino
ratii bonam, imo egregia fructum educationis impatiens.
in eo considera, qui hominem passim moles 14. Misere cupis, inquil, abire, &c.] Confer
tum quin et pertinaciter importunum aequo impudentem hunc garruli sermonem cum
fert animo, nihilaue durum illi aut inurbanum Horatii modestà responsione, nil opus est te cir
reponit. Quid quidem deinceps animadverte. cumagi,&c. Gal.c'est vous donner trop de peine.
Cupio omnia qua vis?] Ita loquebantur 18. Cubat.] Sunt qui interpretentur, aegro
clim ad amicos. - tat: sicut Sat. 3. v. 289, lib. ii.
364 Q. HORATII FLACCI
mle rero, Nihil agendum Nil habeo quod agam, et non sum piger: usque se
instat mihi, neque sum de quarte.
ses; quolibet te comitabor.
20
º,'...". Demitto auriculas, utiniquae mentis asellus,
lut asinus impatiens, quan-Cum gravius dorso subiit onus. Incipit ille:
do plusculum oneris tergo
imponitur. Ille autem ex Si bene me novi, non Wiscum pluris amicum,
orsus est. sºc. Non Varium facies: nam quis me scribere plures
nosco, non Viscum, non Ya- Aut citius possit versus? quis membra movere
rium cariorem me familia
rem habebis. Ecquis enim Mollius * invideat quod et Hermogenes, ego
versus plures ac velocius , canto.
Quim go facerºyºtº Interpellandi locus hic erat: Est tibi mater,
Quis saltare decentius: Ego
28
...'...'... Cognati, queis te salvo est opus? Haud mihi quis
genes invideat. Haec erat quam:
occasio interrumpendi: Itä
que aio illi. Habesne ma Omnes composui. Felices ! Nunc ego resto:
Hºmº proj Confice: namd; instatſatum mihi triste, Sabella [set]
bus necessaria sit tua salus *
Quod puero cecinit divină motá anus urnā: 30
Respondit. Nemo superest
Tum ego tacite; Illi fortunati: Miser ego jam vivo: interfice.
mihi; cunctos sepelivi.
Enimvero urget fatum lugubre, quod puero mihi Sabella vetula praesagiit commotá unua
divinans.

4.x.yotatioxEs.
JMater ait pueri menses jam quinque cuban bella, vaticinandi perita. De Sabinis sive
tis. Samnitibus artium ejusmodi vanarum antesig
Prope Caesaris hortos.] Longinquam pro manis, dixi in Epod. 17. v. 28.
pomit urbis regionem, ad abigendum garru 30. Dirind motá amus urnd.] Sortilega mu
lum, sed frustra. Sueton. in jui. Cºsa. cap. lier et ſatidica conjectis in urnam sortibus,
93. , Populo hortos circa Tiberim publice et commotis, eductis, fatum eliciens, et futura
virithm trecentos sesterlios legarit. Tiber. cap. pracdicens. Ista divinandi ratio viguit tum
72. Triremi usque ad proximos Naumachia, apud Graecos, tum apud Romanos. Sic autena
hortos subvertus est; disposità statione per ripas peragebatur. Habebantur literae dictionesque
Tiberis, &c. Wide et Plutarch. in M. Bruto, permultae, quae permixtae in urna, et mor
ubi scribit, cum testamento Caesar civi cuilibet eductae vel effusa, si quid exprimerent casu et
septuaginta et quinque drachmas legavisset; forte conjunctae, id esse in ſatis divinitus pre
praeterea very etiam horlos, qui trans Tiberin monstrari credcbantur. Sortes, taleolae Gut
erant, ubi nunc est Fortunae templum, ingen surculi & ligno fuére non grandes; quibus H
tem et benevolentiam et admirabile desiderium terae ad dirimandum insculptºc, sire nota. Ee
omnibus ſuisse. privatim habita, ea publice. Sed qua in pub
20. Demitto auriculas, &c.] Metaphora A lico, in primis religiosa et cand quadam reritate
jumentis, quae aures demittendo ostendunt sacra, in templis serrabantur in arcá reconºtºr,
suam defatigationem, ac velle se excutere im taniis vittisque laneis scorsum involute. Hec
positum onus. Plin. lib. xi. cap. 37. Alures J. Lips. Elect. ii. cap. 12. ubi attenuatus sponte
in equis et omnium jumentorum genere, indicia sortes apud Liv. mox citand. ingeniose corri
animipraſerunt; fessis marcidae, mirantespa git extaniatas, id est, taeniis vittisque solutas.
vidis, subrecla furentibus, resoluta, a gris. Sortes Praeneste inventas refert Cicero ii. de
22. Viscum, Varium.] Hi duo fuerunt ex Divin. ubi originem earum pariterac vanita
imii Poetae, ingenio et eruditione claris; Hotem excutit, Hoc genus dirinationis tita jam.
ratio certè amicissimi. De Visco posteå Sat. communis erplosit. Fani pulchritudo et retus
seq. et alibi. De Vario Sat. 5. v. 40. praeced. tas Prænestinarum etian nunc soriium nomen
item. lib. i. Od. 6. relinent, atque id in vulgus. Quis enim magis
25. Hermogenes.] Cantor famosus, de quo tratus, aut quis rir illustrior utilur sortibus?
Sat. 3. praecedenti. v. 129. - Carteris verſ) in locis sories plane refrizerunt.
26. Est libi mater, &c.] Callidè vult Hora Haec ille ibidem : et paulo ante. Quid sors?
tius monere garrulum, ut suae saluti consulat Idem propemodum quod micare, quod taios
in gratiam propinquorum, neve sine causa ita jacere, quod tesseras. Quibus tensritas et ca
se circumagat ac defatiget, quin potius ipse se sus, non ratin rel consilium talet. Tola res
tantum virum totaue et tam eximiis dotibus est intenta fallaciis, aut ad quasium, aut ad
insignem familiae suæ diu conservet. superstitionem, aut ad errorem. Sueton. Ti
28. Omnes composui.] De hujus vocis sig ber, cap. 63. Praemestinarum sortium majes
nificatione dixi, ad Pers. Sat. iii. 104. tate deterritum aliquando Tiberium scribit
Felices!] Quinimirum tua garrulitate et T. Livius initio. lib. xxii. inter prodigia quar
ineptiis sunt liberati. At ego miser resto dis dam et hoc reſert: Sories sud sponte attenuatas
cruciandus à teac jugulandus. tunatyn ercidisse ita scriptan: MAVORS
29. Sabella.] trix Horatii natione Sa TELUM SUUM CONCUTIT: ct per idem
 SATIRARUM LIBER I. 9. 365

Hune neque dira venena, nec hosticus auferet ensis, Istum, aiebat, nee sevator
Nec laterum dolor, aut tussis, nec tarda podagra : ica, mec gladius hostilis in
terimet; mec laterum dolor,
Garrulus hunc quando consumet cumque: Loquaces vel tussis, nec iners poda
Si sapiat, vitet, simul atque adoleverit aetas. gra; occidet vero loguax
Ventum erat ad Vestae, quartà jam parte diei 35.1"..".
ubi primum aetate adultà
Praeterità, et casu tunc respondere vadato [595] erit, fugiat garrulus, si pru
Debebat; quod ni fecisset, perdere litem. dens est. Deveneramus ad
templum Vesta transacta
Sime amas, inquit, paulum hic ades. Inteream, si jam parte diei quartà: et
Aut valeo stare, aut novi civilia jura: fortè debebat tunc vadato
Et propero quð scis. Dubius sum quid faciam,Ölerºrespondere, yel causa cº
nisi radimonium obi
inquit; isset. Dicit rer); Quaeso pau
-

Tene relinquam, an rem. Me, sodes. Non faciam, lum istic me adjuva. At
ille: ego; Moriar, si valeo stare
vel scio leges civiles: adde
Et præcedere coepit. Ego, ut contendere durum est. ... ii.
Cum victore, sequor. Maecenas quomodo tecum ? ti. Tum ille ait: incertus
Hinc repetit. Paucorum hominum, et mentis beneº, sum quid agam, an te de
seram, an litem. Cui ego:
Sanae.
- Me, obsecro. Nequaquam,
Nemo dexterius fortuna est usus. Haberes 45 inquit iste; et coepit praeire.
Ego, quomiam cum ſortiori
pugnare arduum est, sequor. Inde ver) sermonem ille resumit: Maecenas quomodo tecum
agil? Paucos amicos recipit, inquam: et certe sapit. Ille: Nemo unquam usus est fortuna
callidius quâm tu.
.A.N.WOTATION ES.

tempus Roma, signum Martis Appiá vid su qualso mecun, ad proximum tribunal Praeto-.
disse ris, ibique me juva contra adversarium.
31. Hunc neque dira renena, &c.] Verba Si taleo stare.] Infirmis ego cruribus haud
sunt mulieris de Horatio puero vaticinantis. valeo diu stans manere, in foro ante Praeto
32. Laterum dolor.] Pleuritis Cic. de Orat. rem; ubi sedere non licet. Alii stare interpre
iii., Crassus cum febri domum rediit, dieque tantur, stare injure, seu contendere ac depug
*ptimu, est laleris dolore consumptus. mare contra adversarium, ut faciunt Juriscon
33. Loquaces.] Wide Plutarch. de Garruli sulti, patroni, causidici.
tate, ubi statim initio pronunciat illam esse 39. Aut novi civilia jura.] Non sum idoneus
morbum curari difficilem. ad suggerenda tibi verba legis ac juris cause
35. Vesta..] ACdem Roma habebat Westa tua taventia; proindeque tibiadesse nequeo.
ad clivum Capitolinum inter Palatium et Ca 40. Propero quo scis] Volo visere hominem
pitolium. Varro, Festus, &c. Cic. de Nat. quemdam, ut ante dixi, propé hortos Caesaris
Deor. lib. ii. de Westà disserit. Haec Dea, habitantem. Vian itaque sat longam obire
inquit, est rerum custos intimarum. . . Graccis ero.

iriz dicitur. . . . Ejus vis ad aras et focos nº .Me, sodes.] Me relinque potius quâm
perlinet. . . . Non absunt longé ab ed Dii rem tuam.
Penales, &c. .Non faciam..] Minimè very te relinquam.
Quarta jam parte diei.] Diximus alibi diem Scilicet sperabat garrulus per Horatium adi
naturalem horas seu partes duodecim com pisci Maecenatis familiaritatem, quod pluris
plecti, scilicet abortu Solis ad occasum. Er aestimabat perdendā lite.
gö diel pars quarta hora tertia Roma diceba 43. Maccenas quomodo terum?] Sermocina
ter, et respondet nostrae nonaematutinae. Porro tionem inde repetit ille: Estne semperamicus
}. sequitur, el casu lunc respondere radato. tibi Maecenas Ž
ebebat, explicatur per Martial. Epigram. S. 44. Paucorum hominum.] Non cuivisse fa
lib. iv. ubi consuetae Romanis occupationes ad miliarem exhibet; paucos admittit in suram
horas singulas notantur. aulicitiam. Macrob. lib. iii. Saturnal, cap. 16.
Prima salutantes atque altera continet hora. Paucorum hominum est iste acipenser. Ex
Erercel raucos tertia causidicos. Cicerone, de Fato. -

In quintam rairios ertendit Roma labores. 45. Nemo dexterius fortund est usus.] Tu
Serta quies lassis, &c. belle admodum usus es fortuna, qui Maecena
36. Respondere vadato Debebat.] Garrulus tem ità demerueris. Quod si me ad ipsum
in jus à quodam vocatus erat, vadesque dede perduceres, juvarem te mirum in modum:
rat: ergo nisiadfuisset, vades ejus ac fide jus nec primus ante te captarem unquam, nec
wores condemnati ipsum posteacgissent reum, uspiam tibi officerem: imó alios omnes hoc
ex lege. pacto facile summoveres, primumque locum
38. Paulilm htc ades.] In judicium veni tu consequereris. Haec garrulus ad Horatium.
366 Q. HORATII FLACCI
Metamagnumauxiliatorem Magnum adjutorem, posset qui ferre secundas,
haberes,
†. sºund. Quideº Hunc hominem si velles tradere: dispeream, ni
agendiperitum,sivel Summösses omnes. Non isto vivimus illic
esad.Maccenalem perducere
hunc virum: moriar, nisi Quo tu rere modo: domus håc nec purior ulla est,
*... ." Nec magis his aliena malis: nil mi officit unquam,50
ver): Minime ea ratione qua
... i.i.d. Ditior hic, autºst quia doctior: est locus uni
mus ab ejusmodi malis est Cuique suus. Magnum narras, vix credibile. Atqui
purgation aut *"Sic habet. Acc endis, quare cupiam magis illi
quam illa; nihil unquam
ºcet mini, quodalius'opu. Proximus esse. Velis tantummodo: quae tua virtus,
lentior adfuerit vellectiº Expugnabis; etest qui vinci possit: eoque 55
suum quisque gradum obti
net. Tum garrulus: Rem Difficiles aditus primos habet. Haud mihideeroºm
same magnam dicis, et qua. Muneribus servos corrumpam : non hodie si
propºp.” ...Y. Exclusus fuero, desistam : tempora quaeram:
rum enim ità est, inquam.
jià.....Occurram in triviis: deducam. Nil sine magno
dentius velim ad eum acce-Vita labore dedit mortalibus.
Haec dum agit,
dere. Respondeo; Satis est ecce 60
cupias; vinces, pro tua vir
tute; atque is est qui expug Fuscus Aristius occurrit mihi carus, et illum
mari queat; ideoque diffici ui pulchre nosset. Consistimus. Unde venis? et
lem praestat priorem acces
sum. Diligentiam adhibe Quo tendis? rogat, et respondet. Wellere coepi,
bo, inquil ille: famulos donis captabo; si hodie repulsum pation, minime abscedam; occasi.
onibus insidiabor; obviam ibo in plateis; comitabor. Nihil sine magnis aerumnis vita hominibus
largitur. En rero dum ista versat isle occurrit Fuscus Aristius mihi dilectus, et qui probe cog
noscebat hunc garrulum. Subsistimus. Unde venis? et quo vadis? quarit, ac respondet.
Caepi vellicare
.4.Y.YOT.1TIO.NES.

46. Posset qui ferre secundas.] Metaphora à 55. Eque Difficiles aditus primos habet)
Scenicis ludis et actoribus. Húc pariter uti Eð quod nörit se vincipaulo faciliorem; iron
tur Cicero Divinat. in Verrem, et huic loco ice. Alii perperam pro antecedenti dictione
dabit lucem. Qui princeps in agendo est, possit, legunt, poscit ethic intelligunt, Mr.
ornalissimus et paratissimus esse debet cenatem assiduis officiis et obsequis vinci
.Apulcium esse rideo pro-rimum subscriptorem amantem ac poscentem adeuntibus se prºs
. . . deinde habet .Allienum; hunc tumen a tare difficilem, ut accendat magis studium
subselliis. . . . .4c me is quidem lantum con ambiendi suam familiaritatem et consuetudi
tendet in dicendo, quantum polest; sed consulet nem, quam scit amºemissimam. Apage ista
laudi el crislimationi lua , et er eo quod ipse quae omnino pugnant cum indole Macenafis,
potest in dicendo, aliquantum remittet, ultu quam hic et alibi commendat Horatius,
tamen aliquid esse rideare. Ut in actoribus 56. Difficiles aditus primos habel.] Wide
Graecis fieri cernimus; stºpe illum qui est sº supra Sat. 6. v. 60, et seq.
cundarum aut terliarum partium, cum possit Haud mihi deero, &c.] Potiundae jam rei
aliquanto clarius dicere quâm ipse primarum, spe accensus ille pollicetur diligentiam suam
mullum summittere, ut ille princeps quam non defore, sed quam stultum et futilem, ani
marine ercellat; sic faciet.'llienus; tibi servie!, madverte.
tibi lenocinabitur; minus aliquanto contendet 57. Muneribus serros corrumpam.] Itä
quam potest. plerique ad procerum ardes penetrabant,
47. Hunc hominem.] Seipsum indicat ac servis munera largiemdo. Juvenal. Sat. iii.
184. -
digito monstrat garrulus. Plaut. Bacchid. Hunc
hominem decet auro erpendi. –Quid das ut Cossum aliquando salutes?
Tradere.] Commendare, Maecematis amici 59. Nil sine magno Pita labore, &c.] Pul
tiam conciliare. chra sed male collocata sententia ut alt Lam
48. Non isto virimus, &c.] Respondit Hora binus. Ex Epicharmo. -

tius. Alia est longe conditio amicorum Mace Tav rávay raº avºy ºzºv ºrd','!' 'ayaša Sºt.
natis. Ab his procul exulant mala et pestes Laboribus rendum! nobis omnia bond Dii.
quibus solentaedes magnatum vexari et corrum 61. Fuscus dristius.] Nobilis ille Gramma
pi. Inde very absunt omnis ambitio, invidia, ticus, ad quem est inscripta Od. 22. lib. i. et
acmulatio, criminationes, insidiae, supplantati Epist. 10. lib. i.
ones. Supra Sat. 6. v.51. Maccenatem dixit cau 63. Rogat, et respondet.] Interrogat me Fus:
tum dignos assumere, prată ambitione procul. cus unde remis" et quo tendis? atque mini
54. Velis tantummodo, &c.] Non sine salså similia roganti respondet.
derisione fatuum, vanum et arrogantem homi I ſellere rapi, Et prºnsare manu, &c.] Quos
nem palpat Horatius, ab illo expugnandam nobis adesse gaudemus, et à quibus auxilium
facile amicitiam spondens Maccematis. speramus, eorum premsamus manus et brachia,
 SATIRARUM LIBER I. 9. 367

Etprensare manu lentissima brachia, nutans, et stringere brachia mollis

Distorquens oculos, ut me eriperet. Malê salsus 65 sima, innuens, oculos tor
quems, ut me liberaret. Hic
Ridens dissimulare: meum.jecur urere bilis. veró maligne versatus ridet
Certë mescio quid secretó velle loquite ac dissimulat; bilis autem
Aiebas mecum. Memini bene; sed meliori uretjecur meum. Porró ad
[598] didi; Dicebas profecto velle
Tempore dicam : hodie tricesima sabbata: vin’tu te mecum nescio quem ar
Curtis Judaeis oppedere? Nulla mihi, inquam, 70 canum conferre sermonem.
Recordo sane, ait sed tem
Religio est. At mi; sum paulo infirmior; unus pore loquar aptiore; hodie
Multorum; ignosces; alias loquar. Hunccine solem tricesima sabbata sunt. An
Tam nigrum surrëxe mihi; Fugit improbus, ac me.”..."...º.
ere? Haud religioni
. Sub cultro linquit. Casu venit obvius illi [599] duxero, inquam. Ego vero,
Adversarius; et, Quà tu, turpissime? magnä 75 att; sum paulo superstitio
Inclamat voce; et, Licet antestari? Ego veró sior, atque pluribus similis;
mihi; alias allo
Oppono auriculam; rapit in jus. Clamor utrinque, indulge
quar. Tum demum ego;
Undique concursus. Sic me servavit Apollo. [599] adeo
Ergone merui diem hunc
funestum mihi esse?
Interim fugit malignus, ac me sub gladio deseruit. Verum ecce adversarius isti garrulo forte oc
currit, statimque vociferatur; Ecquo nempe tu, vilissime, abis” ad me vero, Potes testis esse?
Ego mox aurem offero. Tum hic illum ad judicium trahit. Exclamant ambo. Hiucet inde
plebs affluit. Ità me Apollo liberavit.
.A.N.YOTATIO.YES.

praecipué clim angimur, nec apertè licet con apposita. Tº zararigºur ventris crepitum
queri. Cruq. emittere contra, id est, respuere, aspernari,
64. Prensare.] Legunt alii, pressare. ludibrio habere.
Lentissima brachia.] Maligné cedentia, illo Mulla mihi, inquam, Religio est] Sané Ju--
dissimulante intelligere quid vellem. Alii non daicos ritus sine religione violarin, illosque
male interpretantur, segnia, tarda, stupida, flocci facio, inquit Horatius.
qua: vellicatione et prensatione non moveban 71. At mi.) Respondet Aristius: Ego
tur. Quo significatur frigida mens Aristii contra, mores Judaeorum colo, unde religio
amico laboranti subvenire detrectantis. Cic.
mihi esse, hodiernum festum cum illis non
ad Attic. Nihil ego illo nori impudentius, celebrare.
astutius, lentius. Sueton. Tiber. 57. Sacra ac Unus Multorum.] Ei: raw roxxar, unus &
lenia nalura ne in puero quident latuit. plebe, ejus similis ego, pariter infirmus et
Nutans, Distorquens oculos.] Nutibus oculis superstitiosus; si libet, ità me appella; at mihi
que signum dans. veniam dabis, Horati, si in hoc tibi contra
67. Certènescio quid secret), &c.] Horatius
instat rursum ut sibi Aristius succurrat; sed dicam. .
73. Surrère.] Wide supra Sat. 5. v. 79. ad
hic omnes ejus eluctatur comatus, ridens, dis vocem erepsemus.
simulans, denique-male salsus. 76. Et, Licet antestariº] Et conversus ad
69. Hodie tricesima sabbata.] Hodie Judaei me, dixit, Wis antestari? Cui-libentissimé an
solemne festum celebrant, quo intermitti om nui, ac de more aurem obtuli tangendam.
me negotium fas est. His ego astipulor; quare Lex. xii. Tab. ita jubebat: Si in jus vocatus,
nec morari, nec sermones tecum conferre
licet.
non it, antestatus manus injicito; aurem an
testali capito; vel, ut habet J. Lips. Epistolic.
Tricesima sabbata.] Quidam explicant Neo Quaest. lib. iv. Epist. 26. Si vis vocatione fuat,
meniam, quod movilunio sabbatum magnum
Judaeis haberetur. Psalm. lxxxi. v.3. Buccinate antestaminor; ni it, aurem capito antestati.
Quod sic ille ibid. explicat; in antestatione,
in Neomenid tubd, in insigni die solemnitatis inquit, actor imam auriculam tangebat antes
restrae. Alil interpretantur Calendas mensis tati, addens hoc verbum, Memento.
Nisan, qui primus in acquinoctio verno dies 77. Oppono auriculam.] Plin, lib. xi. cap.
habebat triginta. Alii intelligunt maximum 45. Est in aure imā memoria, locus, quam
sabbatum et vetus Pascha, quo agnum com tangentes
medebant ritu sanctissimo. Quare veró tri attestantur, vel potius antestantur:
cesima: Quod revera ab anni Judaei princi
ut contra Roevardum ex lege et more veteri
asserit Lipsius modø citatus.
pio triginta numerentur hebdomades ad illam Rapil in jus.) Post factam antestationem
solemnitatem; videlicet à Septembri mense licebattrahere in jus vel reluctantem reum.
quem Tisri vocabant ad dimidium ferð Aprilis, 78. Apollo..] Bonorum is poetarum tutor ac
Misan; quo Pascha celebrabant. De sabbato vindex. Alii respici volunt ad Augusti forum
Judaeorum disserui ad Juvenal. Sat. vi. 158.
et Pers. Sat. v. 184.
ubi erat statua Apollinis eburnea eo iPso in
loco, in quo jus dicebatur. Plin, lib. xxxvi.
70. Curtis.] Vide Sat. 5. in fine, Annot, ad cap. 5. Juvenal. Sat. i. 128.
istas voces, Judaeus Appella. Sportula, deinde forum, jurisque perilus
Oppedere.] Vox ridicula ad contemptum .ipollo.
388 q. HORATII FLACCI
SATIRA X.

Quod de Lucilio in quartà superiori scripterat, in håc asserit et erplicat.

Scripsi mimirüm Lucilii NEMPE incomposito dixi pede currere versus
carminaire pede incondito.
Ecouis tam stulté est Luci Lucili.
Quis tam Lucili ſautor inepté est
lii defensor, ut id minime Utnon hoc fateatur? At idem quod sale multo
concedat? Verum ille ipse Urbem defricuit, chartà laudatureådem,
eådem in membraná lauda
[600]
tur, quod acerbitate pluri Nec tamen, hoc tribuens, dederim quoque caetera:
mâ civitatem perfricuit. Ne nann Sic 5
que verb, id ei largiens,
alia perinde concedam. Hoc Et Laberi mimos, ut pulchra poémata, mirer.
etenim pacto mimos etiam Ergö non satis est risu diducere rictum
Laberii velut pulchra carmina celebrarem. Itaque non sufficit risu extendere cachinnos

.A.N.WO TATIONES

Hoc primúm te, lector, monitum volo, spu —secuit Lucilius urbem:
rios octo versus huic Satirae praefixos legi in Te Lupe; Te Muti, &c.
quibusdam manuscriptis, quos ne desideres, Lege Cic. lib. i. de Finib. ubi Lucilii reſert
hic apponendos consui, Sic habent; versus. Wide et quae annotavi ad Pers, cit.
Lucili, quâm sis mendosus, teste Catone 5. Nectamen, hoc tribuens, dederin quoque
Defensore tuo, pervincam, qui male factos cattera.] Ita proſecto acquus rerum ºstinator
Emendare parat versus. Hoc lenius ille est Horatius et rectus judex: quidquid velit
Est quo vir melior. Longé subtilior ille Quintil. lib. x. cap. 1. ubi, Lucilius, inquit,
Qui multum puer, et loris et funibus udis quosdam ila deditor sibi adhuc habet amatores,
Erornatus, ut esset open qui ferre poetis ut eum non ejusden inodo operis auctoriºus,
.dntiquis posset contra fastidia nostra, sed omnibus poétis praeferre non dubitent. Ego,
Grammaticorum equitum doctissimus. Ut quantum ab illis, tantum ab Horatio dissentio,
redeam illuc. qui Lucilium fluere lutulentum, et esse aliquid
JNempe incomposito, &c. quod tollere possis, putat. Yum eruditio in eo
Horum sensus est iste: Si quidem Cato, Lu mira, et liberlas atque inde acerbitas, et abunde
cilii admirator, ejus tamen versus complures salis. Mullo est tersior ac purus magis Hora
emendare apparat, certe non carent mendis. tius, et ad molandos hominum mores prºccipuu.
Werúm est, qui Lucilium Catone melius de Sensus Iſoratii: Tribuens Lucillo quod sa
fendat: is nempè qui secum deſert funes et libus et acerbitate polleat, non proinde fateor
flagella, quibus percutiat et coerceat cos omncs pulchra esse, concinna, et perfecta cjus poé
qui obtrectärint Lucilio et veteribus Poétis. mata.
Alias etiam laudare et mirari oporte
Et ha-c ironicë. Quae quidem ostemdunt et ret mimos, utpote dicacitate praestantics.
Lucilium habuisse reprehensores dudum, et 6. Labert mimos.] Councedias Laberii sali
pariter fautores etiam ineptè, quod aithic Ho bus et facetiis plenas. Sueton. Jul. Caesar.
ratius. -
cap. 39. Ludis mimum suum egit Decimus
1. Mempº incomposito, &c.] Hoc certé esse Laberius equcs: et quod Caesari admodum pla
legitimum hujus Satira: ex abrupto exordium cuisset, doñatus quingentis sestertiis, et annulo
sanxerunt eruditi. º
aureo, sessum in quatuordecin & scend per or
Incomposito diripede, &c.] Lucilium, fateor, chestram transit: Hunc very transitum minime
reprehendi; dixique duriusculos esse ejus ver ſcrens Cicero, eos ludos tum spectans, Labe
sus; sed laudavi pariter quod vitiosos cives rio sedile quarrenti ait: Recepissen te, nisi
Rom. acriter insectatus sit. Uno verbo nec anguslé sequrem; simul et illum respuens, et
debita megavi elogia, nec indebita concessi. in novum Senatum jocatus, cujus numerum
Sanctus Hieron. Epist. 45. ad Pammach. mor Caesar supra ſas auxerat. Id vero uon in
delur, inquit, et Lucilius, quëd incomposito pune. Respondit enim Laberius: \firum si
pede currat, el tamen sales ejus leposque law angustè sedes, qui soles duabus sellis “dere;
dantur. exprobrams Ciceroni levitatem et lubricum
3. Ut non hoc falealur?] Sic cst. Sunt fidei. Haec Macrob. Saturnal. lib. ii. cap. 3.
qui probent omnia in eo quod aliqua parte et lib. vii. cap. 3. Wide ejusdem lib. ii. cap.7.
admodum placuit; nolintoue fateri naevos in Gell. lib. x. cap. 17. et Cic. lib. vii. Epist. 11.
esse ei, in quo perfecta quaspiam admirantur. ..Minos.] Minus crat fabula pinne dicax, ab
Verumtamen nihil ester omni parte bealum. uno actore agi solita, mec in plures actus divi
Sale multo Urben º Sanctus Hie sa; sine exordiis, sine cantu et gesticulatione.
ron. Epist. 47, de Vitand. Susp. Contub. Diomed. Item, est factorum. cum fascivih
ubi illa quondam constantia, qºd multo sale imitatio; unde nomen a wasizsau imilari.
*rhem defricans Lucilianum quidpian retu Gell. lib. xvii. cap. 14. C. Caesarem, inquit, ità
listiž Pers. Sat. i. 114. Laberii malcdićentia et arrogantia offendsbºrº.
-
 SATIRARUM LIBER I. 10. 369

Auditoris: et est quaedam tamen hic quoque virtus: auditoris; quanquam est in
Est brevitate opus, ut currat sententia, neuse [601] hoc quoque nonnulla virtus.
Impediat verbis lassas onerantibus aures: 10 Brevitas requiritur, ut sen
tentia fluat, neve se involvat
Et sermone opus est, modó tristi, saepe jocoso, dictionibus aures offenden
tibus et fatigantibus. Item
Defendente vicem modó rhetoris, atque poétae, requiritur sermo nunc seve
Interdum urbani, parcentis viribus, atque rus, nunc hilaris, sustinens
Extenuantis eas consultö. Ridiculum acri vices quandoque rhetoris,
Fortius et melius magnas plerumque secat res. 15 viresas poete, alias, faceti, qui
continet, et illas data
Illi, scripta quibus comoedia prisca viris est, [602] opera diminuit. Certé res
Hoc, stabant, hoc sunt imitandi; quos neq; pulcher magnas aliquando jocosum
decidit efficacius et aptius
Hermogenes unquam legit, neque simius iste, quam acerbum. Eo polle
Nil praeter Calvum et doctus cantare Catullum. bant, in eo sunt imitatione
dignihomines illi à quibus vetus comoedia condita est: quos munquam evolvit aut bellus Her
mogenes, aut simius iste, nihil sciens camere nisi Calvum et Catullum.

.A.N.N.O.T.I.TIO.YES.

ut acceptiores et probatiores sibi esse Publii callidº et cum astures criminosas citra pericu
quam Laberii mimos praedicaret. lum confiteri, ut si objectum sit turpe aliquid,
9. Ut currat sententia.] Nevel nimia brevi quod negari non queal, responsione joculari
tas obscuram faciat orationem, vel prolixitas cludas . . . Ita Cicero, urbano faceloque dicto
verbis pluribus animam legentis oneret et im diluit id quad inficiari non poteral, &c.] Scili
pediat; in quo peccabat Lucilius. Huc per cet cum a Pub. Sylla, qui tum reus erat, pe
tinet quod Augustus Agrippinam neptim ad cuniam mutuo, ad emendam in palatio do
monebat in quâdam Epistola; ejus nempe mum, accepisset, atque harc ei exprobraren
laudams ingenium, cum de suá vitā casibusque tur: utrumque firmiter negavit; atque tum,
suorum commentarios scriberet, aiebat; Opus inquit, verum sit accepisse me pecuniam, si
ext dare te operam ne molestè scribas. Sueton. domum emero. At resubinde prodità, empta.
Octav, cap. 86. Tacit. Annal. iv. que domo, cum hoc mendacium in Senatu ei
12. Modo rhetoris, alque poetae, Interdum ab inimicis objiceretur, risit, satis, respondit
urbani.] Horatius, egregiè suo more, tres istas que; Parum certº consulti homines estis, qui
virtutes requirit in satirographo; defendat ignoratis prudentis et cauti patris familias esse,
vicem rhetoris, argumentis pugnando; poëla, quod emere relil empturum se negare propter
solertem et aptam dictionem adhibendo; wºr competitores emptionis. Id. ibid. Wide Orat.
bani, salibus et jocis quaedam etiam gravia pro L. Muraena; ubi cavillans astute Cicero
traducendo solvendoque. Cic. 1. de Orat. adversarii Catonis auctoritatem eludit vincit
Accedat lepos quidam, facetiaeque, et cruditio 16. Illi, scripta quilius, &c.] Comoediae ve
que.
libero digna, celeritasque et breritas respon
dendi et lacessendi, subtili venustalé et urbani teris auctores Eupolis, Cratinus, Aristophanes,
tate conjuncta. &c. De quibus Sat. iv. pracced.
13. Parcentis viribus.] Sapienter, consultö, 17. Hoc stabant, &c..] His virtutibus, quas
callide, stylum acrem aliquando coèrcentis; modo laudavi, excellebant; varia eruditione,
neque semper acerbè excandescentis aut mor sententiarum arguta brevitate, satiricum sa
dicus lacerantis. Et hoc vitii habebat Lu lem apte affricabant acrimoniam styli modó
cilius, qui passim ense velut stricto ardens in exerentes, interdum cohibentes, et consultö
fremit; Juvenal. Sat. i. 165. atque auditorem viribus parcentes, &c.
ita dente carpit ut etiam genuinum frangal. 18. Hermogenes.] Tigellius, acer Lucilii
Pers. Sat. i. 115. Noster contra, ut ait ibid. ſautor, de quo Sat. iii. praeced.
Persius; º Sinius iste.] Demetrius poeta et fabularum
actor, de quo paulo post: simius, corpore de--
Omne vafer vitium ridenti Flaccus amico formis; vel ineptus et insulsus imitator.
Tangit, et admissus circum praecordia ludit, 19. Nil practer Calvum, &c.] Utergue ille
Callidus excusso populum suspendere naso. hos tantum pottas amatoria scriptitantes le
gebat, nunquam vero eximios illos veteris
14. Ridiculum acri Fortius, &c.] Nommun Comedia, ac perfectorum hujus generis carmi
quam sermo hilaris, facetus, salsus, festivus num scriptores. Sic Horatius Hormogemen
plus valet et efficit quâm vehemens, gravis, et Demetrium imperitic notat pariter atque
pugnax, dicax, acerbus. Hic enim adversa luxuriae; indcque probat Satirae veras ignor
"ium irritat, et vires novas colligere impellit; âsse virtutes; et hinc illos cssc ineptos adui
at ille quasi nervos succidit, ac prosternit. ratores i.ucilii.
Georgias Leontinus dicebat, res severas risu, Calrum.] Cor. Licinius Calvus in poèmati
risum rebus severis discuti; ex Aristot. lib. iii. bus scribendis perelegans, igenio lepido et
de arte dicendi. Gell. lib. xii. cap. 12. ita urbanc, ; Catulli poètae amicus ſuit. Cicero
scribit. Haec quoque diseiplina rhetorica cat, in Epist. eum laudat, aitgue lambicis praesti
25
370 Q. HORATII FLACCI
At enim Lucilius laudabile At magnum fecit, quëd verbis Graeca Latinis 20
hoc prº
voccs Latimisquº º Miscuit. O seri studiorum ! quine putetis
miscuit. [603]
stupidi in literis! Ergone Difficile et mirum Rhodio quod Pitholeonti
existimatis arduum et ad. Contigit? At sermo linguá concinnus utrāque
ºmiral." "Jº". Suavior, ut Chio nota si commista Falerni est.
leon Rhodius? Sed, inquies,
joratio ºn. Cum versus facias, teipsum percontor, an, et cum
sermone constans, velu si Dura tibi peragenda rei sit causa Petilli; 26
:..."
Chio. "...".
Verum enimver.) Scilicet oblitus patriaeque patrisque Latini,
quandoquidém condis tu Cum Pedius causas exsudet Poplicola, atque
Carmina, ºutero tº
defendeuda esset
tº Corvinus, patriis intermiscere petita
difficilis
causa Petillii accusati, Verba foris malis, Canusini more bilinguis? 30
utrum patriae videlicet et Latini parentis immemor, satageres quaesita foris vocabula patriis
admiscere, ad instar Camusini duplici lingua utentis; contra quem Pedius Poplicola et Corvinus
orationes puras elaborant?
º

.A.N.YOTATIONES.

tisse; quibus civitatis etiam Principes, C. Cae 22. Pitholeonti.] Pitholeon, ex insula Rho
sarem et Pompeium acerrime insectari minime do, Epigrammata quaedam insulsa composuit;
dubitavit. Quintil. et Seneca Calvum scribunt et Graecis vocibus inſercire amavit.
contendisse cum M. Tullio de principatu elo 24. Ut Chio nota si, &c.] Falernum vimum
quentiae, Petr. Crimit. Gregor. Gyrald. &c. paulo austerius temperabatur lenitate Chii.
Catullum.] C. Valer. Catullus Veronensis, Quid sit nola illa vide lib. ii. 0d. 3. v. 8. ubi et
in urbe claruit quo tempore Terentius Varro; de Falerno, pariter et lib. i. Ode 20. De Chio
Docti cognomen adeptus est peculiari epitheto, lib. 3. Ode 9. v. 5.
ex eruditorum consensu; Val. Martialis ad 26. Petilli..] De Petilliofureaureae Jovis coro
Macrum, x. 78. mac jam mentio ſuit in Sat. iv. superiori. v. 94.
.Nec multos mihi praferas portas, 27. Latini.] Quidam legunt Latine, et jun
Uno sed tibi sim minor Calullo. gunt cum sequentibus. Sed non placet ista
mutatio, quanquam a viris same gravibus in
Scripsit Lyrica, Elegias, Epigrammata; com vecta. a.

mendatur mirum in modum a Gellio. Crimit. 28. Pedius Poplicola] Hic filius fuit Q.
de eo vulgatum est distichon istud. - Pedii, qui à Jul. Caesare scriptus hæres; et
Tantum parva suo debet Verona Catullo, Consulatum Roma gessit cum Augusto, post
Hirtium et Pansam.
Quantum magna suo Mantua Virgilio.
Easudet.] Magnis sudoribus elaboret, ad
20. At magnum fecit, &c.] Ità loguuntur puritatem sermonis patrii asserendam.
Lucilii fautores; quos refellit Horatius dein 29. Corvinus.] Messala Corvinus domi val
eeps. Insulsi nimirüm palati homines lauda de mobilis ac pariter clarus orator, atque Grae
bant quod est ſatuum et vitio vertendum; cis vocibus Latina: orationi admixtis inſensus,
nempe verbis Graeca Latinis miscere. Lucilius Xxcuvézºrºv, Latine funambulum, reddidisse
apud Cicer. de Finib. i. 19. fertur. Quintil. lib. x. cap. 1. Messala, in
Xaigº, inquam, Tite . . . .xzig, &c. De quit, nitidus et candidus, et quodammodo prese
Finib. ii. ferent in dicendo mobilitatem suam. Crinitus
Lacliu' clamores sophos ille solebat de bon. discipl. lib. cap. 12. inter alia de illo
Edere, &c. non pauca, sic habet; De ejus singulari pru
dentia ct gravitate testimonium extat amplis
Apud Nom. Marcell. in voce compernes: Lucil. simum M. T. Ciceronis. Sic enim ad Bru
Sat. lib. iii. º tum; Messala inquit, excellentiam non possum
Munc censes x axxtraškaway waxxia ºvgor silentio praeterire. Cave putes quemduam
illam. esse illi similem constantia, cura et studio Rei
publica atque eloquentia, quâ mirabiliter ex
cellit. Tametsi Messala idem cum provection
Compernem aut raram fuisse Amphitryonis foret, memoriae sensum sic amisit, ut sui quo
Axotºruy
Alcmenam que nominis oblitus tradatur. lique ei bienno
ante obitum contigit; quod Orbilio itidem Be
Tvgº wratiguay, &c. neventano accidisse constat. Wide et Coel.
21. O, seri sludiorum.] 'O' twº ſºic, qui Rhodig, lib. xi. cap. 13. Alex. ab Alex. lib.
sero animum ad studia appulcrunt, proindcoue vi. cap. 20. &c.
minus eruditi: contra raid ok, a 54 ir, qui ab ipsa 30. Canusini more bilinguis.] De Canusio,
pueritia literis incubuerunt. oppido Apulia, jam dixi supra ad Sat, v sub
Quine putetis.] Al. Quire: qual particula finem. Hoc à Diomede conditum; hincolue
respondet Graeca , ; utique, certe: mec redun cives partin Graece partim Latine fogueban
dare est existinanda. Priscian. iib xvi. cap. tur. Totus etian ille terrarum tractus Magna
1. Alii interrogative accipiunt. Graecia est appellatus.
 SATIRARUM LIBER I. 10 371
º

Atqui ego cum Græcos facerem, natus mare Atcºm versus Græcos me.
citra, N604] ditarer, natus ego cis mare,
Quirinus apparuit post me
Versiculos; vetuit me tali voce Quirinus, diam noctem, tunc quando
Post mediam noctem visus, cum somnia vera: vera sunt insomnia, ac me
In silvam non ligna feras insanius, ac si prohibuit his verbis; Non
35 stultius in silvam portes lig
Magnas Graecorum malis implere catervas. na, quâm magnas Graeco
Turgidus Alpinus jugulat dum Memnona, dumq; rum turmas augere studeas.
Itaque dum inflatus Alpi
Diffingit Rheni luteum caput, haec ego ludo, nus jugulat Memnonem, et
Quae nec in aede sonent certantia, judice Tarpå;[605] dum &emosum Rheni ºn.
Nec redeant iterum atque iterum spectanda theatris. bo endºformat; egoistascri:
ludens, nec recitanda in
Argutà meretrice potes, Davoque Chremeta 40
Apollinis templo ad certa
Eludente senem, comis garrire libellos men, TarpåJudice; mec re
ponenda bis tergue in thea
Unus vivorum, Fundani. Pollie régum tro ad spectaculum. Tu
quidem, 0 Fundami, solus viventium nósti urbanè scribere versus comicos, in quibus meretrix
astuta et servus decipiunt vetulum Chremetem. Pollio principum
.A.N.N. OTATIONES.

31. Natus mare citra.] Apud fines Apuliae 37. Diffingit Rheni luteum caput..] Idem
in Italia; non ultra mare in Graecia. Alpinus Epicum etiam carmen molitus fuerat
32. Vetuit me tali roce Quirinus.] Lepida de Bello Germanico, ubi Rhenum descripserat
fictio. Quirinus Latini populi sermonisque adeo perdite, ut nobile flumen deturparet,
-auctor et conditor deterruit a scribendis Graece limpidis aquis pulchroque capiti quasi luteum,
versiculis. grandi certe argumento sordes aspergens.
33. Cilm somnia rera.] Quando jam coctis Non abs reputes hic alludi ad morem pingen
alimentis purgatiores esse debent sensus. At di effingendique fluvios specie humanā, ex
que ità statuebat veterum superstitio. Ter urnå aquam fundentes. Sunt qui legunt de
tull. de anima, cap. xxii. Certiora et collaliora fingit; alii depingit; sed minus bene.
somniari affirmant sub extremis noctibus, quasi 38. Quat nec in a de sonent certantia.] Hacc
jam emergente animarum vigore, producto so inquam, scribo ludens, minime vero proferen
pore, &c., Philostrat. lib. ii. Si tempus antelu da in certaminibus et commissionibus poéta
canum sit et somni matutini; conjectant som rum ab Augusto institutis, apud Apollinis
nium illud, quasi lunc animá verum ridente. Palatini templum. De quo disserui dudum
Theocrit. Idyll. xix, initio scribit, a Venere in Persii Prologo. Wide Sueton. Octav,
immissum Europae somnium, cum tertia pars cap. 89.
noctis staret, proxima jam aurora, quando Judice Tarpá.] Spurius Metius Tarpa re
somnus oculos molli vinculo detinet, ac tum citantium auditor assiduus; unusque équin
veracia pascuntur insomnia, Tibull. lib. iii. que arbitris, quorum debebant calculo probari
Eleg. 4. quae in aede Musarum proponebantur; mec
Dii meliora ferant, nº sint insomnia rera, in scenamº praeferebantur quae ab eis fuissent
Quae tulit extremá prorima nocle quies. explosa. De illo iterum in Epist, ad Pisones,
Ovid. Epist. Heronis. xix. 195. -
v. 307. '
JYamque sub auroró, jam dormitante lu 39. Iterum spectanda theatris.] Neque dra
c y
mata composui in scenam producenda, ad
Somnia quo cerni tempore vera solem. auren vulgi et publicum favorem captandum.
34. In silram non ligna, &c.] Verba sunt Håc sum etenim ambitione procul.
Quirini Horatium redarguentis. 40...lrguld meretrice poles, &c.] O Funda
-

35. Magnas Graecorum catervas.] Ingen ni, solus poètarum qui modó vivunt, peritus
tem numerum Græcorum Poétarum vel Poè es, atque unus scitè ct facete vales scribere
matum. comoedias; in quibus arguta meretriz et servus
36. Turgidus Alpinusjugulºt dum. Memno astutus comiter garrientes eludumt scnem, ejus
na.] Ego, inquit moster, a Quirino edoctus has crumenam enungunt, &c.
ludo satiras; dum alii carmen heroicum mi Daroque Chremeta] Allusio estad Terentii
sere disperduut, temere ac ineptè attentantes Andriam, ubi Chremes senex, Davus servus,
grave scribendi genus; v. g. dum Alpinus de notae Sunt persona. comica.
Memnone (ex Hesiodi Theogonià) ab Achille 41. Comis.j Hoe v.cccs commis, comacdia,
interfecto tam insulsam Tragoedlam profert, comessatio, habent originem, a kaa or festivi
inflatis quidem et turgidis versibus ut inse tas. Hoc ctian nomine colchatur Deus hila
magis quam Achilles Memnonem jugulasse ritatis ct lascivia. Varro G. de Ling. Lat.
videatur. 42. Fundani.] Mirum same quod a memine
...Alpinus.] Aulus Cornelius Alpinus iste usquam laudajur Fundanius ille, quem tam
longé est alius ab insigni poetà Cornelio Gallo, insigni elogio exormat Horatius.
de quo Virgil. Eclog. x. ut eruditë monet Pollio regum Facta camit.] Tragoedias ele
Torrentius contra Cruquium. ganter scribit; pede ter percusso; versibus
+
- 25*
372 Q. HORATII FLACCI
rest, reſert pede ter per Facta canit pede ter percusso. Forte epos acer,
cusso. Varius carmen he. Ut.nemo, Varius ducit: molle atque facetum
roicum exeguitur magis
strenue quam ullus alius. Virgilio annuerunt gaudentes rure Cameriae. [606]
Muse silvarumamantes do. Hoc erat, experto frustra Varrone Atacino, 46
nārunt Virgilio tenerum ac aliis, melius quod scribere possem,
lepidum. Istud restabat a Atque quibusdum
Varrone Atacino et aliquot Inventore minor: neque ego illi detrahere ausim
alistentatum frustra, quod Haerentem capiti multâ cum laude coronam.
felicius expedire possem
ego, auctore tamen inferior; At dixi fluere hunc lutulentum, saepe ferentem 50
cui nequaquam velim au Plura quidem tollenda relinquendis. Age, quaeso,
ferre lauream magna cum Tu nihil in magno doctus repréndis Homero?
laude capiti ejus aptatam.
Sed dixi illum currere coe Nil comis tragici mutat Lucilius Atti?
nosum, saepe vehemtem damnanda et plura quidem, quâm approbanda. Dic vero, precor, num
quid tu eruditus nihil redarguis in Homero magno? Numquid Lucilius ipse facetus nihi.
mutat Attii Tragoediarum scriptoris?
.A.N.NOTATION ES. -

sehariis tres dimensiones habentibus; qui se morte Lucilii; et Graecas literas summo studio
nos reddunt ictus, ut est in Epist. ad Pison. didicisse anno aetatis 35.
v. 253. In tragoediis nempe, ut nórunt omnes, 48. Inventore minor. Quod Lucilius Satiras
facta regum sunt argumenta consueta, et ver primas scripsit, et quod miram eruditionem
sus Iambici trimetri duntaxat adhibentur. libertatem, acerbitatem et abunde salis habet
Wide lib. ii. Odi. ubi de Pollione, &c. hinc eose minorem profiteturnoster, quam
43. Forte pos.] Varius epicum carmen quam tersior mult) acpurus magis, et ad notan:
strenue exeguitur; forte, quippe quod nequit dos mores praecipuus; ut ſatetur Quintil. ante
expediri sine forti et constanti spiritu, et vena citatus. -

abundantiac divite, estgue opus longum, ani 52. Homero?] Qui, bonus licet et magnus,
mique solertis ac diu multumque attenti. Vide interdum ipse dormitāsse reperitur, neque om
lib. i. Od 6. ubi de Vario excellenti poeta. nino est sine mendis, quamvis agnoscatur ab
Item Petr. Crimit. Poet. Lat. lib. iii. cap. 44. universis ingenio, arte, eruditione, aliisque vir
44. Molle atque facetum Pirgilio, &c.] Vir tutibus, omnium facile princeps. Wide Lon
gilius Bucolica et Georgica stylo molli et ido ginum.
neo composuit. Tunc nimirüm AEmeis non 53. Wil comis tragici mutal Lucitius Atti?]
dum in lucem prodierat, cum scriberet ista Si Lucilius ipse in prioribus poetis qua'dam
Horatius. emendat; cur nos Lucilium ad trutinam non
Facetum.] Quintil, lib. vi. cap. 3. Facetum revocabimus?
non tantum circa ridicula opinor consistere. L..]ttius.] (.1ccius scribunt quidam) Tra
.Nec enim diceret Horatius, facetum carminis goediarum scriptor, Pacuvio paulö junior, in
genus naturá concessum esse Virgilio. Decoris genio acri fuit. Ejus versibus exornari tem
hanc magis et exculla, cujusdam elegantia, ap plorum ac monumentorum aditus volebat De
pellationem puto. Ideºque in Epistolis Cicero cimus Brutus, teste Cicerone in orat. pro Ar
haee Bruti terba refert: nae illi sunt pedes fa chià poetà. Pacuvius autem Acci Tragºrdi
ceti, &c. quod convenit cum illo Horatiano: am Atreum laudavit velut grandem et sono
Molle atque facetum. ram: reprehendit vero quasi subacidam et du
46. Hoc eral, erperto.] Carmen satiricum riusculam. Quod fassus est Attius; addidit
erat, quod ego melius aliis multis possem scri quese non poemitere; quia, sicut poma acerba
bere; non tamen par Lucilio inventori. primum et dura paulatim fiunt mitia; ita et
Experto frustrà Varrone Atacino.] Pub. ingenia: contra quae vieta gigmunturet mollia,
Terent. Varro Atacinus, ab Atace Narbonis ad veram frugem et maturitatem nunquam
Gallia vico vel fluvio cognominatus, is natus perveniunt, sed potius ac magis putrescunt.
temporibus quibus Cicero et Hortensius clari Wide Crinit. de Poétis, lib. i. cap. 1. Gell. lib.
habebantur in eloquentia; ingenio pracclaro xiii. cap. 2. lib. xviii. cap. ult ubisic scribit in
ſuit; scripsit Epigrammata, Elegias, et alia fine: posled Q. Ennius, et jurta Cecilius et
mirifico studio. Argonautica ejus celebrant Terentius, ac subinde Pacuvius, et Pacuvio jam
Probus Valerius, aliique Grammatici, et cz sene.iitius, clariorque tune in poemalibus co
illis saepe versiculos referunt. At in Satiris rum abtrectandis Lucilius ſuit. Attius Trague
frustrà desudavit. Adeo verum est quod cauit dias bene multas scripsit, quarum fragmenta
in Eclog. Virgilius; non omnia possumus om quardam supersunt; Comoediasetiam. Quam
nes. Wide Pet. Crimitum. lib. ii. cap. 13. Quin fortassis ob rem comis Tragicus hic appella
til. lib. x. cap. 1. ità scribit; ..?tacinus Varro tur. Vulgo tamen vox comis non in Genit.
in its per qua nomen adeptus est, interpres ope accipitur, sed in Nominat. reſerturque ad seq.
ris alieni, non spermendus quidem; verum ad Lucilius. Tragoedia. Acci celebrantur, Phae
augendam facultatem dicendi parium locuples. nice, Mcdea, Mennlippus, Alcmaeon, Prome
Ejus etiam meminit Euseb. Chrom. natumque theus, Atreus, Philoctetes, Neoptolemus, &c
reſert ad Olymp. 174. annis circiter vigintie imprimis autem Argonauta, unde est illud
 SATIRARUM LIBER I. 10. 373
w

Non ridet versus Enni gravitate minores, [607] Annon deridet Enniversus
Cüm de se loquitur, non ut majore reprénsis? [60s, quosdam leviores? quando
Quid vetat et nosmet Lucili scripta legentes 56 loquitur de seipso haud tan
quam perfectione iis quos
Quaerere, num illius, num rerum dura negårit carpit. Quid pariter impe
dit nos scripta Lucilii evol
Versiculos natura magis factos, et euntes ventes disquirere, an ejus,
Mollius, ac si quis pedibus quid claudere senis an rerum matura difficilis
(Hoc tantüm) contentus, amet scripsisse ducentos prohibuerit versus limati
ores et suavius fluentes
Ante cibum versus, totidem coenatus? Etrusci 61
quam si aliquis id unum sa
tis habeat carmen aliquod includere sex pedibus; et gaudeat fecisse ducentos versus ante
coenam, ac totidem post? qualis ſuit vena Cassii Etrusci
.A.N.W.O.T.1TIO.NES.

carmen de Argo navi laudatissimum: Ille enim stylus Enniani seculi auribus solus
Tanta moles labitur placebat: diuque laboravit artas secuta, ut ma
Frémebunda er alto, ingenti sonitu, et stre gis hunc molliori stylo temperarent. Neque
pitu, vero practerire hic licet aut ridiculos aut sca
Praese undas colvit : vortices vi suscitat. bros Ennii versiculos istos:
Ruit prolapsa, pelagus respergil: profluit. O Tiley tute Tali tibi tanta tyranne tulisti.
Ità dum interruptum credas nimbum volvier: .1t tuba terribili somitu taratantara dirit.
Dum quod sublimi ventiserpulsum rapier 55. Cum de se loquitur, &c.] Cum Lucili
Sarum; aut procellis, rel globosos turbines us quosdam Ennii versus ridet ac reprehendit,
Eristere ictos undis concursantibus; mon tamen eo se majorem dicit: sic ego Luci
JNºr; terrestres pontus strages conciet: lii quaedam reprehendens, haudºuaquam me
Jut forle Trilon fuscind verrens specus illi praeferendum existimem. Ista verba Ho
Subter radices patnitus undanti in freto ratii de Ennio intelligenda contendit Heinsi
JMolem er profundo saceam ad calum eruit. us, explosisque aliorum interpretationibus
Wide et apud Cic. cit. Attii versus, variis locis cantat sugnaa, inveni; verum quam longe ab
de Divin. i. &c. Horatii mente aberrarit, luculenter et eruditë,
54. Enni.] Q. Ennius Poèta natus est Ta ut certé alia, exeguitur noster Dacerius, ad
renti, velut plerique volunt, Rudiis in oppido quem te paulum divertere, lector, musquam
Salentinorum. Tullius pro Archia, Rulium pigeat.
hominem vocat, et mirë commendat Ennium: 57. Nºum illius, num rerum dura negárit
nec minus alii, velut acri virum ingenio, erudi natură, &c.] Utrum Lucilianorum versuum
tione multiplici, fide comitate, probitate, doc composito rudis et impolita ex materia: et re
trina omnino singulari. Floruit temporibus rum natura difficili prodierit; an ex ipsius in
Plauti Comici et M. Catonis oratoris clarissi genio duriori, vel certe ex indiligentia, et quod
mi. Quem deinceps secuti sunt Caecilius, Pa scribentein offenderit limac labor et mora º
cuvius, Attius, &c. Permulta composuit vario Epist. ad Pis. v. 290.
carmine, Annales, Tragoedias, Comoedias, Sa 58. Versiculos magis factos.]. Cic. in Bruto,
tiras, &c. ex Lucretio, lib. i. cap. 118. Intellectum est quantum vim habeat accurata et
Ennius . . . primus amoeno facta quodammodo orglio.
Deluliter Helicone perenni fronde coronam, Euntes Mollius.] Martial. Epigr. 11.91.
Pergentes Ilalas hominum qua, clara clueret. Carmina nulla probas ºnolli quae limite
Quintilianus Ennium scribit pari veneratione currunt,
colendum ac sacros vetustate lucos in quibus Sed qua per salebras, altaque sara cadunt.
grandia robora non tantam habent speciem 59. Ac si quis.] Quanta hic varietas difficul
quantam religionem. Ennii versus affert Ci tasque? Alii legunt, ac si quis, junguntoue
cero pluribus locis. Lege de Divin. i. &c. cum antecedentibus, et sic explicant: Versi
Wide et Macrob. Saturnal. lib. vi. culos, euntes.Mollius, ac si quis pedibus, &c.
Ridet versus grarilate minores.] Quamvis Id est, versus molliores et concinniores, quos
tanti habitus est Ennius, in ejus carminibus facere soleat poèta negligens, qui satis habuit
quaedam recte reprehendit ac deridet Lucilius plures scribere parvo labore versus, parum
tanquam haud satis graviter et accurate scrip etiam venustos. Alii, aul si quis. Alii, an si
ta. Annaeus Seneca Epist. ad Lucil. Admi quis, &c. Prima legendi ratio satis, placet;
ror, inquit, eloquentissimos tiros et deditos En malim tamen, an sit qui pedibus, &c. hoc sen
nio, pro optimis ridicula lauddisse: ethosce de su: quid vetat nos scripta Lucilii recensentes
Cethego versus Enni affert: quarere unde fiat, ut plerique versus ejus in
Is dictus cunctis ollis popularibus olim compositi, non magis facti, et mollius eant; an
Quitum virebant homines atque acrum agi ex vitio rerum; an ex ipsius rudiore natura;
tabant, an is ipse fuerit qui pedibus quid claudere re
Flos delibatus populi, Suadalque medulla. mis. Hoc tantum contentus, amaverit scripsisse
ium tamen defendit Gell, lib. xii. cap. ii.. ducentos, &c. nec studuerit recensere, emen
Macrob. Saturnal. lib. i. cap. iv. et lib. 6. cap. dare, ac male tornalos incudi reddere verrun;
3. Nemo, inquit, ez hoc viles putet veteres poe ut est in Epist. ad Pis. v. 441.
tas, quëd persus eorum scabri nobis videntur. 61. Etrusci Quale ſuit, &c.] Cassius Par
374 Q. HORATII FLACCI
vehemente fluvio rapidior; Quale ſuit Cassi rapido ſerventius amni [609]
Quemºnº
isse scriniis et scriptis suis.
Ingenium; capsis quem ſama est esse librisque
E.J. Ambustumpropriis. Fuerit Lucilius, inquam,
cilius facetus ac, lepidus; Comis et urbanus; fuerit limation idem, 65
*
quam “...s.l.
inventor poematis Quâm rudis et Graecisintacti carminis auctor,
nondum exculti, atque Grae Quâmque poétarum seniorum turba: sed ille
cis haud tentati et quan Si foret hoc nostrum ſato dilatus in aevum, "
omnes poetas superiores;
atque si ipse ad nostram Detereret sibi multa; recideret omne quod ultra
haic atatºm reservatus A Perfectum traheretur: et in versu faciendo [610]
ſatisesseſ, certºplºmasib Saepe caput scaberet, vivos et roderet ungues. 71
resecaret; quicquid trans
greditur perfectum modum, Saepe stylum vertas, iterum quae digma legisint
rescinderet; atque in condemdis carminibus frequenter caput scalperet, atque ungues ad vivum
morderet. Saepe stylum converte, editurus quae mereamtur haud semel evolvi;

.ANNOTATIONES.

mensis abundantis ac facunde magis quam minativo accipiunt, sicque interpretantur, fu

divitis et pulchrae venæ poéta, ab Augusto crit Lucilius limation quam rudior, &c. Sed
jussus interfici, tum quod ipsi obtrectare per perperåm.
geret, tum praccipue quod Jul. Caesaris per Graecis intacti.] Graecorum memo Satiras
cussoribus hostibusque suis semper adha'scrat. scripsit. Unde Quintilianus lib. x. cap. 1.
Hinc eum sponte vellicat Horatius Augusto Salira quidem tola nostra est, in quâ primus
velificans. Sueton. Octav. cap. 4. Cussetts insignem laudem adeptus est Lucilius, &c.
Parmensis quidan epistold non tautiun ul Aliter sensit Jul. Scaliger, Poet. lib. i. -

pistoris sed etiam ul nummularii nepolem, sic 12. et lib. iii, cap. 98. Wide Casaub. de Sati
tarat .1ugustum; materna tibi farina; siqui 67. Poetarum seniorum.] De his Sat. iv.
dem ex crudissimo Aricia pistrino hanc pinsit praec. -

manibus collybo decoloratis Nerulonensis men 69. Recideret omne quod, &c.] Superflua,
sarius. Wide Vell. Paterc. lib. ii. Oros. lib. vi. inconcinna, ambitiosa recidet ornamenta, in
cap. 19. Appian. bell, civil lib. v. item Valer. quit noster ad Pis. v. 447. item omne superra
Max. lib. i. cap. 7. Crimit. lib. iii, cap. 47. cuum pleno de pectore manat, v. 377. Wide
63. Capsis librisque. Inbustum propriis.] Tot illuc annotanda.
71. Caput scaberet.] Haec enim haud raro
liberos ac versus futiles ille scripscrat, inquit
moster jocose et dicaciter, ut cremando ejus facit quisquis accuratae et perſectae compositi
cadaveri suffecerint. Quod ex Senatuscon oni operam mavat. Marcilius et alii quidam
sulto factum asserit vet. Comment. Veruul id hic alludi volunt ad Minervam é cerebro Jovis
refellitur ex verbis, fana est. cditam.
Cassi Parmensis de Orpheo carmen hoc Viros et roderel ungues.] Pers. Sat. i. 106.
afferunt. -
.Nec pluteum cardit, nec demorsos sapit un
..Argular primium cilm plectra puremlis et auro gues. Sic leviter scribendi genus significat
Distinctam sumpsit citharam Ithodopetus ille, ut notat. lib. x. cap. 3.
heros, 72. Sapë stylum tertas, &c.] Quintil lib. x.
Ridebant segnes?ulsus, digitosque mirantes cap. 4. Emendatio pars studiorum longè uti
Serius, et chordis indocłac dissona rocis. lissima. Weque enim sine causá credilum est,
.Morpudor erardens, et gloria dulcis honesti sylum non minus agere clim delet. Hujue
Lusibus averlit puerilibus, omnis et illuc autem operis est, adjicere, detrahere, mutare.
Perditus incumbens Musa pallebat amore. Sed facilius in is simpliciusque judicium,
El nunc malernis inhial, nuncille palernis replenda rel dejicienda sunt; premere veró tu
Cantibus,hinc illinc discens dependel ulrimq; mentia, humilia ertollerc, luxuriantia adstrin
JNulla Venus faciem cepit mentita dolosis gere, inordinala digerere, soluta componere, er
Compedibus; soni fuerat parcusque Lyaci; ultantia coercere, duplicis opera. Nam et dam
Donec ridiculus dudum modulamine silvas, manda sunt quae placuerant; et inveniendaquac
Erulsosque suis scopulos radicibus egit; fugerant.
Jlusus ct ire riam virentibus inconcessam, Stylum rertas.] Veteres nimirum in cerată
Poenarum oblitos demulsit carmine Mames. scribcntes tabella utebantur stylo, cujus pars
Mon levis ascensus, si quis petit ardua. Sudor altera acuta erat, et acumen dicebatur; altera
Plurimus hunctollit, nocturno earsomnis olivo obtusa qua debebaut id quod erat exaratum,
Immoritur, delet quod mor laudaverit in se, complamantes et aequantes ceram, ut novan
Qui cupit atterna donari frondis honore. scripturam exararent. Ergö qui aliquid vole
66. Quàm rudis et Gracis intacti carminis bat mutare, stylum vertebat, atque alteram
auctor.] Quam Emmius, qui primus omnium sa ejus partem adhibebat. Rem graphice ex
tiras sed rudes omnimo scripsit; at Lucilius pomit P. Crinitus lib. xvii. de Hon. Discipl,
subinde limatiores et perfectiones. Quare hic cap. 4. et Prudent. Hym. de coronis;
satirae quasi primus auctor aut certè artiſex Inde alii stimulos et acumina ferrea vibrant
'ure habeatur Alii vocem rudis in casu no Quà parte aratis cera sulcis scribitur;
i
 SATIRARUM LIBER I. 10. 375

Scripturus: neque, te utmiretur turba, labores, mec satagas utte plebs ad

miretur; imo satis habes ut
Contentus paucis lectoribus. An tua demens pauci tua legant. An verb
Vilibus in ludis dictari carmina malis? stulté gaudeas tuos versus
Non ego. Nam satis est equitem mihi plaudere: dictari in scholis ignobilio
ut audax, ribus? "Ego nequaquam.
Sufficit enim utequites mihi
Contemptis aliis, explosa Arbuscula dixit. applaudant; quemadmo
Men' moveat cimex Pantilius? aut crucier, quod dum Arbuscula explosacon
stanter aiebat, casteris spre
Wellicet absentem Demetrius, aut quod ineptus [611] tis. An moveat me Panti
Fannius Hermogenis lacdat conviva Tigelli? 80 lius cimex: aut doleam
Plotius et Varius, Maecenas, Virgiliu sque, quod absentem me Deme
trius reprehendat, aut quod
Valgius, et probet haec Octavius opti mus, atque redarguat nugax Fannius
Fuscus, et haec utinam Wiscorum laudet uterque; Hermogenis Tigellii convi
va? Approbent ista Ploti
Ambitione relegatäte dicere possum, us, Varius, Maecenas, Virgi
Pollio; te, Messala, tuo cum fratre; simulque 85 lius, Walgius, optimus etiam
Vos Bibuli, et Servi; simul his te, candide Furni; Octavius, et Fuscus; mec
612] '9" ambo Wisci laudent ve
Complures alios, doctos ego quos et amicos [612] ſim. Citra ambitionem li
Prudens praetereo: quibus hæc sint qualiacumque, cct accenserete, 3 folio;
Arridere velim; doliturus, si placeant spe te, 6 Messala, cum tuo fra
tre; vos quoque Bibule, et
Deterius nostrá. Demetri, teque, Tigelli, 90 Servi; ac te pariter, 6 sin
cere Furni; atque alios non paucos eruditos amicosque quos taceo sponte; quibus ista, qualia
cumque sint, placere cupio; agre laturus, siminus arideant, quam spero. Te autem, 0 De
metri, teque à Tigelli,
.N.NOTATIONES.

Et quá secti apices abolentur et acquoris hirli teste vel Tibullo ad Messalam ita scribente,
Rursus milescens immoralur arca. lib. iv. Eleg. 4. v. 179.
75. Vilibus in ludis dictari carmina.] Pers. Est libi qui possil magnisse accingere rebus
Sat. i. 29. -

Valgius; acterno proprior non alter Homero

Ten' cirratorum remium dictata fuisse
Pro nihilo pendas? Deco jam lib. ii. Od. 9. inscripta. -

Octavius optimus.] Optimus nempè is poeta

77. Erplosa flrbuscula dirit.] Mima illa historias etiam scripsit. Cave, lector, ne Au
cum a plebe et vulgo explodebatur, parvi du gustum accipias.
cebat, dummodo paucis mobilioribus placuis 83. Fuscus.] De Aristio Fusco celebri
set. Illius memimit Cicero ad Attic. lib. iv. Grammatico jam ante, lib. i. Od. 22. ipsi in
Epist. 14. Quarris nunc de Arbuscula? Valde scripta, item. Sat. ix. praeced. iterumque pos
- placuit. Ludi magnifici et grati, tea lib. i. Epist. 10. -

78. Men' moveal cimer Pantilius.] Profite Vicorum utergue.] Duo nempè fratres crant,
tur Horatius parum se moveri dicteriis Panti bonus utergue poèta ; nati patre Vibio Wisco
lii scurræ ipsi obtrectare assueti. Equite Romano opibus et gratia apud Augus
Cimer.] Gall. Punaise. Angl. A BED-Bug, tum pollente.
metaph. homo putidus et mordax instar illius 84. Ambitione relegatd.] Citra adulatio
insectionnibus invisi et molesti ob aculeum Inern. -

et foetorem. 85. Pollio.] Asinius Pollio orator praecla

79. Demetrius.] Hunc anteå simium vo rus, Augusto pergratus, Roma scholam ten
cavit.
80. Fannius.] De hoc vili poetà, item de
Hermogene Tigellio, in Sat. iv. superiore.
81. Plotius, et Varius.] De Plotio Tucca,
in Sat. v. praeced. De Vario, lib. i. Od. 6.
Maecenas.] Is literatorum patronus et inse
literis mirabiliter imbutus, facilitate ingenii,
eloquentiã mediocriter excelluit, et pottică
facultate. Scripsit varii generis poèmata,
uit post Timagencim; primus scripta sun rect
tavit, primus etiam Roma bibliothecam fecisse
dicitur. Bella Caesaris et Pompeii scripsit.
Diligentiae plurimum, consilii et animi satis
habebat, teste Quintiliano; at mitore carebat
et jucunditate Ciceronis. Wide lib. ii. Od. i.
illi inscriptam.
.Messala.] De hoc anteå v. 29. ad vocem
Corrinus. -

Elegias, Tragoedias. De sepulchri contemp 86. Vos Bilntli, et Serri.] Bibulorum atque
tu fertur cecinisse; - - Serviorum Romne insignes ſuisse familias me
JWec tumulum curo; sepelil natura relictos., monescit. Jul. Caesaris in consulatu collega
Virgilius.] De hoc poètarum certe principe Bibulus. Ad Servium Sulpitium sunt multa:
nulla quam pauca annotasse praestat. Ciceronis Epist. lib. iv.
82. Valgius.] T. Walgius consulari ortus Furni.] Furnius historiarum scriptor ele
familia, elegans ſuit in condºis carminibus, gans et accuratus, etiam Roma Consul ſuit.
376 Q. HORATII FLACCI
jubeo fiere inter sedilia dis-Discipularum inter jubeo plorare cathedras.
*P.... I puer; atque meo citus haec subscribe libello
le, et quamprimum haec ad
junge scriptis meis.
.A.N.YOTATIO.NES.

91. Discipularum inter, &c.] Locum hunc ria carmina, voce flebili et affectata ad molli
pleriq; interpretum transiliunt intactum, quan tiem; juxta id quod habet Persius, Sat.1.4.
quam, ut mihi videtur, stylo non indignum. 34.
Quidam volunt Horatium imprecari luctum et
infortunium Demetrio atque Tigellio tanquam Valum plorabile si quid,
ineptis et insulsis scriptoribus, qui mulierculisEliquat, et tenero supplantat rerba palato.
duntaxat placere studerent. Ego vero sic in 92. Meo citus hatc subscribe libello.] Iis que
terpretor Horatium quasi dicat; Ite molles et antea de Lucilio scripsi haec adjunge. Nimi
effoaminati, pergite adolescentibus corruptis, rum Satirae quartae praecedenti hanc atteri
vel etian mulierculis recitare Elegias, amato jubet, qua, illam et explicat et asserit.
 o HORATII FLACCI
S A T I R A R U M
L I B E R II.

S AT I R A I.

Senon posse Trebatii consilium sequi à scribendá Satirá dehortantis.

SUNT quibus in Satirá videar nimis acer, *t HoR)
InTERPRETATIo.
Sunthominesqui
ultra [613] bus videar nimis asper in
Satira, et carmen intendere
Legem tendere opus. Sine nervis altera, quicquid supra modum. Pars altera
Composui, pars esse putat; similesque meorum existimat sine viribus esse
Mille die versus deduci posse. Trebati, idomne quod scripsi; at
que uno dieaequales
condi posse
Quid faciam praescribe. Quiescas. Ne faciam, mille versus -
.
inquis, [614] O. Trebati,jube quid agam.
Omnimo versus 2 Aio. Peream male, si non 6 TREB.A.T. Abstine. HOR.
Dicis, me omnino scribam
Optimum erat: verüm megueo dormire. Ter uncti versus 2 TREB. Dico.
Transnanto Tiberim, somno quibus est opus alto, Hof. Misers inteream,
Irriguumque mero sub noctem corpus habento. nisi optimum foret; at dor
mire mon possum. TREB.
Quiegent profundo sopore, oleo delibuti ter Tiberim transnatent, atque vesperi vino corpus
irrigent.
.ANNOTATIO.NES.

1. Sunt quibus, &c.] Dialogismus istic est cla comesque ad bellum Gallicum; Tullio Ci
Horatii ac Trebatii. Hunc nempe magni no ceroni perquam familiaris, et amicus, passim
minis Jurisconsultum facetē consulit ille quid que laudatus. Epist. ad Famil. lib. vii. ad
agat, num Satiras scribere debeat. Tandem Attic. lib. x. Epist. 1. Topic. &c. Alex. ab
omnes Trebatii dissuadentis rationes, ac legum Alex. lib. vi. cap. 23. scribit. Trebatium sub
etiam praescripta, risu selvit Horatius. disciplind Ciceronis Juris peritissimum aliquot
Videar nimis acer.] Nimis dicacem et acer libros de Jure Civili composuisse, ac de religi
bum me redarguunt alii; alii contravelut ener onibus movem: nec non heroico versu plurimum
vatum et satirico sale destitutum. O homi taluisse, alque inter poélas annumeratum.
num judicia! 5. Quiescas ..?io.] Adverte
Ultra legem.] Wel, ultra modum Satirae con dictiones Jurisconsultopraescribenti accommo
venientem: quae quidem lepida, jocosa, salsa datas.
potius quam aspera, injuriosa, contumeliosa. 7. Ter uncti Transnanto, &c.] Jocose
Wel, ultra quam jubet lex seu 12. Tab. seu Ju querimonite, jocosa et callida responsio, certé
lia de Majestate, utraque scilicet vetans apta homini matandi studiosissimo, qualem
quemguam ſamoso carmine aut libello viola fuisse Trebatium dicit Tullius, lib. vii. Epist. 10.
ri. Wide postea v. 82. Item Epist. ad Pis. v. In re militari multó es cautior, quêm in advo
282. ubi sic habetur. cationibus, qui neque in Oceano malare volue
ris studiosissimus homo matandi . . sed
Sed in vitium libertas excidit, et vim
Dignam lege regi, &c. -
jam salis jocati sumus, &c.
Ter.] Corporis defatigatio somnum con
2. Tendere opus.] Metaph. ab instrumentis ciliat.
musicis, in quibus tense nimis chorda rum Uncti.] Olei calore muniebant senataturi
puntur.
adversus aqnae frigus.
4. Deduci.] Epist. ad Augustum. 9. Irriguumque mero, &c.] Neque hoc A
Tenui deducta poèmata filo. Trebatii Inoribus et ingenio prorsus abhor
Trebati.] C. Trebatius Testas probitate, ju rens; ait enim ad eum Tullius lib. vii. Epist
ris scientia, bellică etiam virtute insignis: 22. Illuseras heri inter scyphos, quod dir.
Eques Romanus, Julio Caesari charus, et asse eram, &c. - -
378 Q. HORATII FLACCI
vel, sitam vehemens seri-Aut, si tantus amor scribendite rapit, aude 10
bendicupidºte occupatin: Caesaris invicti res dicere, multa laborum
superabilis Augusti facino- - - - -

jaj. Praemia laturus. Cupidum, pater optime, vires

tem opera mercedem ac-Deficiunt: neque enim quivis horrentia pilis
*P*.*.*.9.
arens, cupientem nervi Agmina, nec fractā pereuntes cuspide Gallos,
- - -

Hºn: *...in . Aut labentis equo describat vulnera Parthi. 15

libet talet dicere cohortes Attamen et justum poteras et scribere fortem,
.*.*.*.
ruptis Scipiadamutsapiens Lucilius.
telis morientes, vel... - - -
Haudmihideero,315] -

firinos cquis decidentes Cum res ipsa ſeret: nisi dextro tempore, Flacci
* vulneribºs. TREB. Verba per attentam non ibunt Caesaris aurem:
Atqui poteras Caesaram jus- - - - - -
20
†. Cui male si palpere, recalcitrat undique tutus.
sicut prudens Lucilius Sci. Quantò rectius hoc, quâm tristi laedere versu
pionem. Pantolabum scurram, Nomentanumque nepotem f
HOR. H.
ligenter, ºtabo :
di-2, , -- - - -

Cümsibi quisque timet, quanquamestintactus,et odit.

se
- -

casio; Verumtamen non ni-Quid faciam Saltat Milonius, ut semel icto

jº"...P.” 25
Horatii adibunt aures Au- Accessit fervor capiti, numerusque lucernis.
-

gusti sapients; cuisi per Castor gaudet equis; ovo prognatus eodem.
peram aduleris,respºil mu-Pugnis: quot capitum vivunt, totidem studiorum
ºº:: Millia: me pedibus delectat claudere verba
molesto carmine offendere Luciliritu, nostrüm melioris utroque. [616]
Pantolabum scurram, et Nomentanum decoctorem? quandoquidem omnes sibi metuunt,
atque aversantur poetam, etiam minime lacessiti. HOR, Quid agamº Enimveró saltat Milo
nius cum primūm capiti per vinum percusso accrevit ardor et numerus lampadibus. Sic, et
Castor equis, eodem autem ovo editus coestibus delectatur. Quot capitum, tot studiorum millia
existunt. Me juvat numeris voces astringere ad instar Lucilii nobis ambobus praestantioris.
.A.W.N’OTATIO.NES.

12. Pater optime.] Cic. lib. vii. Epist. 16. temperare, quâm a saltando Milonius temulen
Tu, mi vetule, non ser), &c. - tus, Cic. pro Muraena. Nemo fºre saltat so
14. Fractá pereuntes cuspide Gallos.] Exhis brius (nisi forte insanit) neque in solitudine,
toria C. Marii, quem adversus Cimbros pug neque in convivio moderato atque homesto. In
mantem Plutarchus refert mova tela excogitas tempestivi convirii, amoeni loci, multarum deli
se. Scilicet hasta ligmea quae ferrum ingre ciarum comes est extrema saltatio.
ditur, duabus fibulis ferreis contineri solebat; 25. Wumerusque lucernis.] Vini vaporibus
tune autem Marius alteram ut ante reliquit; concutitur mens et caput, mec sibi constat:
alterá verb exemptă clavum ligneum fragilein simul oculorum mervis mimium et inaequaliter
in ejus locum immitti jussit, eo consilio ut ja distentis, visuales, ut aiunt, radii distrahuntur;
culum hostiliclypeo impactum curvaretur aut et himc lucernam unam videns ebrius plures se
frangeretur; corpori autem vulnerato inhaereret videre putat. Aristot. Problem. Sect. iii. Athen
ferrum a ligno separatum; aut lignum trans lib. x. Coel. Rhodig. lib. 28. eap. 34. Lucret.
versä cuspide haerens deorsum penderet, quo lib. xxxiv. 452.
fiebat, ut vix evelli oblique infixum, certe ab Bina lucernarum flagrantia lumina flammi,
hostibus retorqueri non posset incurvatum aut Et duplices hominum facies, et corpora bina.
corruptum. Juvenal. Sat. vi. 302.
15. Labentis equo describat vulnera Parthi.] geminis erurgit mensa lucernis
De his lib. i. Od. 12. et 19. et lib. iii. Od. 5. Huc etiam referri potest quod ait Virg. AEu. iv.
16. Altamen et justum, &c.] Ataui si Au 470.
ti bella non vales describere, poteras certé Et solem geminum, et duplices se ostendere
justitiam, animi magnitudinem, aliasque vir Thebas:
tutes celebratre; quemadmodum Scipionis 26. Castor gaudet equis, &c.] De Castore
Lucilius, qui vitam ejus privatam descripsit, et Polluce lib. i. Od. 3. et 12..
Ennius autem bellica facinora. Hunc cquis, illum superare pugnis
20. Undique tutus.] Rerum cognitione et .Nobilem.
sapientia affatim instructus quasvis adula 27. Quot capitum sivunt, lotidem studiorum
tiones statim repellit ac respuit. JMillia.] Terent. Phorm. ii. 3. 14.
22. Pantolabum scurram, Nomentanumque.] Quot homines, tot sententiae.
De his nebulonibus jam dictum, Sat. 8, lib. i. Pers. Sat. v. 52.
23. Cumsibiquisquetimet, &c.]Naturăduce id JMille hominum species, et rerum discolor unu,
nobis timemus malum, quod aliis fiericernimus.
Velle suum cuique est; nec roto wiritur uno.
24. Quid faciam? Saltai Milonius, ut semel
&c.] Non magis a scribendā Satira possum Hic campo indulget, &c.
29. Mclioris.] Poétică facultate. Alii make refe
 SATIRARUM LIBER II. 1. 379

Ille velut fidis arcana sodalibus olim 30 Is pridem sua secreta com
Credebat libris; neque, si male cesserat, usquam mittebat chartis tanquam
amicis fidelibus, nec alio
Decurrens aliè, neque si bene: quo fit ut omnis confugiebat unquam, sive
Votivā pateat veluti descripta tabellā prospere sive infeliciter res
Vita senis. Sequor hunc, Lucanus an Appulus, an–caderent. Unde venit ut
senis illius vita omnis ap
ceps; pareat quasi depicta in ta
Nam Venusinus arat finem sub utrumq; colonus, 35 bella ex voto factâ. Hunc
Missus ad hoc, pulsis (vetus est ut fama) Sabellis, imitor ego dubius utrum
Lucanus sim an Appulus;
Quð me per vacuum Romano incurreret hostis: quippe Venusinus agricola
Sive quod Appula gens, seu quod Lucania bellum terram exercet ad utriusque
limites; eam ob rem deduc
Incuteret violenta. Sed hic stylus haud petet tus istuc, post ejectos Sam
ultro [617] mites (quemadmodum anti
Quemguam animantem, et me veluti custodiet ensisqua fert opinio) ut hostis
41 per inane nom irruerit in
Vagina tectus. Quem cur distringere coner Romanos; vel quia natio
-

Tutus ab infestis latronibus: O, pater et rex seu Appulorum seu Luca

norum gravia bella moli
Jupiter ut pereat positum rubigine telum : rentur. Verum aculeus iste
Nec quisquam noceat cupido mihi pacis! at ille meus meminem vivum spon
Quime commórit (melius non tangere, clamo) 45 te ladet, me verb tuebitur
ut gladius vagină conditus.
Flebit, et insignis totă cantabitur urbe. Elenim quare hunc eduxe
Servius iratus leges minitatur et urnam: rim securus ab infensis la
Canidia Albuti quibus estinimica, venenum; tronibus? 0 parens et do
minator Jupiter, faxis ut
Grande malum Turius, si quis sejudice certet. ensis tectus rubigine absu
matur: mullusque me provocetamantissimum pacis. Sed quisquis me lacesset (satius esse mo
neomon provocare me) poenas dabit, et famosus per omnem civitatem decântabitur. Ità Ser
vius offensus interminatur leges et judicium; Canidia Albutii lia toxicum his quibus fuerit
irata: Turius dammum ingens, siquispiam disceptărit apud se Judicem.
.A.W.WOTATIONES.
runt ad mobilitatem et opes: de quibus infră,75. Samnites, coloniamdue illuc Româ ſuisse trans
31. Male cesserat.] Legunt alii, gesserat. missam, unde originem habuerit.
32. Decurrens ali).] I'd est, mon aliud quae Sabellis.] Hi à Sabinis orti ac denominati
rebat levamentum aut solatium in adversis; Samnium incoluerunt.
nec in rebus secundis lactitiam suam cum aliis 37. Per vacuum.) Si Venusia praesidio Rom.
communicabat. -
destituta mansisset, vel recurrissent hostes
• 33. Votirá tabellà.] Infortunia enim sua inde pulsi, nempê Samnites; vel Appuliac Lu
perinde ille descripsit, ut prosperos vitae suc cani res continuo movas moliri potuissent.
cessus. De maufragis tabellam in templis De 38. ..]ppula gens . . . Lucania.] De Luca
orum suspendere consuetis, lib. i. Od. 5. nia, Epod. 1. sub finem. De Apuliā lib. iii.
34. Vila senis.] Senen vocat Lucilium poèta Od. 30. et Epod. 2.
mon tam actatis quâm honoris et venerationis 46. Insignis totá cantabitur urbe.] Populi
causá. Necadrem videturquod aſſeruntcz Gell. fabula erit, si quem ego inſamavero. Plato
lib. x. cap. 28. milites ammum quadragesimum monebat, si quis infamari metueret, ne ullum
sextum supergressos seniores fuisse appellatos. offenderet Poétarum; hos enim valere pluri
Nec valdé certum estmortem Lucilio contigisse mum ad famam; seu laudent, seu vituperent.
anno aetatis 46. quod reſert Eusebius. Sunt 47. Servius.] Al. Cervius, is certè delator
qui senem vocari putent quëd veteribus poétis ac Sycophanta crebris accusationibus insignis
accenseatur Lucilius, lib. i. Sat. 4. et 10. et formidolosus. Leges minitalur, minatur
Lucanus an ºlppulus, anceps.] Quid haec se acturum reos, et accusaturum quos odit.
Poetae dubitatio ad rem praesentem? fortassis Urmam..] Judiciariam mimirum. Num quia
ità sejocosé et facete ostendit ancipitem dubi cautum est tacitè ferri suffragia, in urnam ta
tare de Trebatii consiliis. bellas conjiciebant Judices, quarum aliae con
. 35. Venusinus.] Venusia, hodiè l'enosa, urbs timebant literam A, id est, absolvo; aliae literam
in Apuliae Lucanique sita confinio. Horatii C, id est, condemno. Cic. 3. de leg. Ascom. in
patria. Wide lib. iii. Od. 4. v. 9. divin. Sigm. de Judic. Alex. ab Alex. lib. iii.
36. Missus ad hoc, ...] Colonia Romana cap. 5. Juvenal Sat. xiii. 4.
Venusiam missa est, expulsis inde Sabellis, id Gralia fallaci Practoris vicereturnd.
est Samnitibus: qui quâm graves ſuerint Ro 48. g"; De ea venefica insigni. Epod.
manis hostes passim legitur, apud Tit. Liv. 3. v. 17. Canidid Albuti. Sic Virg. Æn. vi. 36.
lib. vii. viii. ix. x. Porrone à Samnitibus cro Deiphobe Glauci.
deretur oriumdus noster Poeta, postguam Ve 49. Turius.] Judex maxime severus et cor
musinum se indicavit, notat iude pulsos olim ruptus, atque in primis iracundus.
580 Q. HORATII FLACCI
Quod autºmºuisque terrea; Ut, quo quisque valet, suspectos terreat, utgue 50
... et...
plurimum, quod hoc sua Impéret hoc natura potens, sic collige mecum.
Heat natura maxime, in Dente lupus, cornu taurus petit. Unde, nisi intus,
mecum intellige. Lupus
d t impe- Monstratum? Scaevae vivacem crede nepoti
- - - - -
[618]
"...'...'...'. Matrem; nil faciet sceleris pia dextera; (mirum,
tit. Unde hoc, si non intus
suggeratur: Scave luxuri. Ut neque calce lupus quemguam, neque dente petit
oso committe parentem 55
longaevam; Illius bona ma bos :)
nus haud patrabit ullum Sed mala tollet anum vitiato melle cicuta.
crimen (mirandum scilicet, Ne longum faciam, seu me tranquilla senectus
.."..."... Expectat, seu mors atris circumvolatalis;
dentibus taurus, ullum im
pºſity sea improbacicula Dives, inops, Romae, seu fors ita jusserit, exul:
melle admisto Vetulam in Quisquis erit vitae, scribam, color. O, puer, utsis 60
terficiet. Ne diu morer,
sive quieta semectus mihi Vitalis, metuo, et majorum nè quis amicus
erit, live mors migris aliis Frigore te ſeriat. Quid f cūm est Lucilius ausus
ciºlatº...". Primus in hunc operis componere carmina morem,
aut pauper; seu extorris
wirero, sic volente fortuna; Detrahereet pellem, nitidus quâ, quisque per ora
quicumque futurus est vita: Cederet, introrsum turpis; num Laelius, aut qui 65
º,"; ...".
TREB, 0, juvenis, timeo Duxit ab oppressà meritum Carthagine nomen,[619)
as ...,diº ºi. Ingenio offensif aut la’so doluère Metello,
quis magnatum tibi modø Famosisque Lupo coöperto versibus Atqui
amicus, aspectu frigido te
percutiat. HOR. Quid? Quando Lucilius haud dubitavit primus condere versus ejusmodi, et
auferre larvam quâ, quisque facie decorus incedebat, foºdus licet intus: an Laelius, vel is qui
justum elogium a deletà Carthagine retulit, animo irato fuerunt? an ulti sunt Metellum offen
sum, ac Lupum carmine dicaci proscissum ? Attamen

.ANNOTATIO.N.E.S.

52. Dente lupus, &c.] Cic. de Nat. D. ii. Wide sis,némajorum tibiforte limina frigescant.
Jam illa cernimus, ut contra metum et vim 62. Frigore.] Morte quae frigida est: vel,
suisse armis quarque defendat. Cornubus tauri, frigido ac fastidioso vultu.
apri dentibus, morsu leones; alie fuga se, alia: Quid? cum est Lucilius ausus, &c.] Treba
occultatione tutantur, &c. Lucret. lib. v. 1032. tio respondet Horatius; seque tuetur exemplo
Sentitenim rim quisque suam, quápossil abuti; Lucilii, qui Satiras scribens valdé acres, nec
Cornwanata prius vitulo quam frontibus extent; vitae dammum tulit nec ab amicorum familia
Illis iratus petit, atque infensus inurget: ritate excidit. -

At catulipantherarum, scymnique leonum 64. Detrahere et pellem, &c.] Occulta pro

Unguibus, ac pedibus jam tum, morsuque cerum vitia divulgare, acturpes ostendere eos
repugnant, [creati. ipsos qui homesti et probi existimabantur.
Viz jam etiam cilm sunt dentes unguesque 65. Lazlius, &c.] Scipionis Africani impen
Ante hos autem Phocylid. carm. admonuit. sè ille amicus, magna sapientiae famā apud
'Orazy 'exas a vºias esār, &c. arma (inquit ille) Romanos inclytus. Hujus nomine Dialogum
unicuique deus attribuit, aribus magnam celeri de Amicitia Cicero inscripsit.
tatem, roburleonibus, tauris cornua, apibus acu Qui Durit ab oppressá, &c.] Scipio AEmi
leos innatum tutamendedit. .it ratio propugma lianus, seu minor, ab Africani majoris filio
culum est homini, ac telum omnitelo potentius. adoptatus, qui deletà incendio Carthagine eti
53. Scara..] Hic veneno matrem impie ne am Africanus appellatus est. Is Lucilium ju
caverat, melle dulcem effectam potionem ei venem duxit ad bellum Numantinum, semper
propinas. De ciculae succo ob nimium frigus que deinde familiariter adhibuit. Well. Paterc.
lethifero dixi ad Epod. 3. v.3. 67. Metello.] Consulares multihujus nomi
60. O, puer.] Horatius patrem vocavit Tre nis Roma extitére, rebus praeclare gestis in
batium initio. signes. Macedonicus à domità Macedonià
Utsis Vitalis, metuo.] Plaut. Bacchid.iv.9.75. cognominatus cum Scipione simultates exer
Dasi esse salrum vis me aul vitalem tibi..] Ho cuerat: postca Metellus Numidicus, Jugurthae
mer. Iliad. xviii. ad Achillem filium sic Thetis. ac Numidarum triumpho clarus, Scipionis
'nzúaogº dº wou, two: izzsau, º, a yogºtius. aemulus ſuit. Quem Lucilius petiverit Metel
61. Majorum ne quis amicus Frigorete ſerial.] lum, amicum ultus, haud constat. Wide Valer.
Ne quis procerum Satiris tuis offensus tibi ne Max. lib. vii. cap. 1. et seq. Plin. lib. vii, cap
cem inferendo se ulsciscatur; vel, né Maecenas 43. et 44.
aliquando tandem aversetur et excludat te ab 68. Lupo.] Pub. Rutilius Lupus impietatis
suá familiaritate velut contumeliosum et syco etiam arcessitus à Lucilio istis versibus:
phantam. Ita Persius Sat. i. 108. Si Lupus aut Carbo, aut.Neptuni filiuſ Diros

*
 SATIRARUM LIBER II. 1. 381

Primores populi arripuit populumque tributim; ille insectatus erat populi

Scilicetuni &quus virtuti atque ejus amicis. 70 primates et singulas tribus,
solinimirum virtuti ejusque
Quin ubise à vulgo et scená in secreta remörant studiosis parcens. Imo ve
Virtus Scipiadae et mitis sapientia Laeli; ro cum a publico et specta
Nugari cum illo et discinctiludere, donec culis in privatum secesse
rant fortis Scipio et sapiens
Decoqueretur olus, soliti. Quicquid sum ego, benignusque Loelius, cum
quamvis Lucilio nugariconsueverunt
Infra Lucili censum ingeniumque; tamen me [620) etba, libere jocari, dum her
coquerentur. Qualis ego
Cum magnis vixisse invita fatebitur usque 76 sum, tametsi Lucilio in
Invidia, et fragili quaerens illidere dentem, ſerior opibus et ingenio,
cum proceribus tamen vix
Offendet solido: nisi quid tu, docte Trebati, isse me vel invita fatebitur
Dissentis. Equidem nihil hinc diffingere possum. invidia : qua, sidentem vo
Sed tamen ut monitus caveas, ne ſorte negoti 80 pinget
let imprimere fragili, im
ad solidum: nisi tu
Incutiat tibi quid sanctarum inscitia legum: aliter judicas, erudite Tre
bati. TREB. Certe nihil
Simala condiderit in quem quis carmina, jus est in hoc cassare queo. At ni
Judiciumque. Esto, si quis mala: sed bona si quis hilominus, ut monitus tibi
sensulas, ne ſorte damnum aliquod tibi facessat ignoratio sanctarum legum; hoc scito: Si quis
malos versus facerit in quempiam, jus et judicium existit. HOR. Fateor, si quis malos: at si
bonos

.A.N.W.O.T.4 TIO.YES.

Esse putáset, tam impius aut perjuru' Patricia gente, utpote cujus soror fuerit avia
fuisset? Magni Pompeii.
-

Wide Cicer. de Nat. Deor. lib. i. Rutilius iste Census.] Equestris census erat sestertiorum
Lupus neglecta aruspicum obnunciatione ad 400. Senatorius 800. Wide Epist. ad Pis. v.
versus Marsos pugnans, ipse cum exercitu 383. ibique Annot. -

contrucidatus est. -

li 76. Cum magnis.] Augusto, Maecenate, Pol

69. Primores populi, &c.] Consules, Prae lone.

torqs. 77. Fragili quarrens illidere dentem, &c.]

Tributim.] De Pop. Rom. in tribus xxxv. Alludit ad Fabulam de Vipera et Lima.
diviso Tit. Liv. &c. Cic. Ver, lib. iii. Credent Phaedr. lib. iv. Fab. 7.
omnes quinque et triginta Tribus homini gra 78. Nisi quid tu, docte Trebati, Dissentis.]
vissimo. Hoc modestiae et reverentiae causa dictum qui
73. Discincti.] Solutis vestibus et animis ab dam referunt ad sequentem sententiam : ego
omni curå. cum aliis ad praesentem; nec verba haec, Equi
Ludere.] Cic. de Orat. lib. ii. Itá Catulus dem nihil hinc, &c. attribuenda putem Hora
loquitur, Sapë ea socero meo audiri cum is di tio, sed potius Trebatio; ut mox dicam; quan
ceret socerum suum Laºlium semper ferð cum quam non memo contra sentiat.
Scipione solitum rusticari, eosque incredibiliter 79. Equidem nihil hinc diffingere possum.]
repuerascere esse solitos, cium ruser urbe, tan Hinc, inquit Clar. Bentleius, habent, non
ê pinculis evolarissent. JYon audeo di hic codices meliores. Clara utique sententia,
cere de talibus viris, sed tamen ita solet nar nisi modum in scirpo quarere cupimus. Equi
rare Scaevola, conchas eos et umbilicos ad Cajc dem, inquit Trebatius, nihil er his, qua dir
tam et ad Laurentum legere consuésse, et ad isli, diffingere, hoc est, cassare, infirmare, re
omnem animi remissionem ludumque descen futare, contellere, labefactare possum. Poteris
dere. Vetus Comment. in hunc locum sic ha igitur in Satiris scribendispergere: neque rere
bet: Scipio Africanus et Laelius ſeruntur tam ri, ne in magnorum amicorum offensionem in
fuisse fumiliares et amici Lucilio, ut quodam curras. Nam et Lucilii exemplum bono animo
tempore Laelio circum lectos triclinii fugienti te jubet. Illud tamen vide, ut intra jus et le
Lucilius superveniens, eum obtortă mappa ges et licentiam satirarum te coerceas: si quis
quasi percussurus sequeretur. enim malum carmen et famosum in aliquem
Donec Decoqueretur olus.] Dum parabatur scribat, lege agere contra eum licebit.
coena. frugalis ex oleribus, ex lege nimirüm 82. Simala condiderit in quem, &c.] Vide
sumptuarià, qua tunc vigebat. Wide A. Gell. Annot. lib. ii. Epist. 1. v. 153, ubisic habetur:
lib. ii. cap. 24. Poenaque lata, malo qua nollet carmine
Olus.) Malvae, betae helvolte, fungi, alia quemuam
que, quae quidem ità condiebant, ut nihil es Describi.
set suavius; teste Cic. lib. vii. Epist. 26. ubi Jus est Judiciumque.] Datur actio adversis
etiam de seipso ita scribit. Qui me ostreis et eum qui libellos famosos in quemguam scrip
mura-nis facile abstinebam, à betti et malrd de serit; isgue reus agitur ex lege.
ceptus sum. 83. Esto, si quis mala.] Ludit Poeta in voce
76. Infra Lucilt cenrum.] Lucilius erate mala, significante maledica; quam tamen jo
382 Q. HORATII FLACCI
scripserit, laudatur Augusto Judice condiderit laudatur Caesare: si quis
arbitro: si quiºiº. Opprobriis dignum laceraverit, integer ipse,
cens probrosum vellicărit,
[621]
iºnin. Solventur risu tabulae; tu missus abibis.
nis: tu veró absolutus discedes.

, SATIRA II.

Sumptuosi victiis incommoda; frugalitatis emolumenta.

Quae quantaque virtus sit
modico victitare (neque mea QUAE virtus et quanta, boni, sit vivere parvo:
esthºc oratio, sed quie do-(Nec meus hic sermo est sed quae praecepit Ofellus
*9.º.º.
sine disciplina, et rudis,) 0 Rusticus, abnormis sapiens, crassāque Minervá)
jºin. Discite, non inter lances, mensasque nitentes,
tinos, epulasque lautas: Cum stupet insanis acies fulgoribus, et cum 5
quando oculi percelluntur Acclinis falsis animus meliora recusat;
vano splendore, mensque [º]
dºpt falsis repui prºs. Verum hic impransi mecum disquirite. Cur hoc:
tantioraisedhleinecumex,
aminate jejuni. Quare hoc:
Dicam si potero. Malê verum examinat omnis
explicabo si possum. Ju Corruptus judex: Leporem sectatus, equove
dºuilibet corruptus nun. Lassus ab indomito, vel si Romana fatigat 10
guam ºne dºit.
tem. Cum fueris venatus
Militia assuetum graecari, seu pila velox,
leporem, vel defatigatus ab equo indomito; aut si Romanae exercitationes deterrentle Graecos
imitari solitum: sive levis pila,
.A.W.N.O.T.T.TIO.NES.

cosé accipit pro inconcinnis et ineptis carmi agamus igiturpingui.Minerrá, ut aiunt. Sci
nibus; Itaque ipse utitur praecepto suo, quod licet proverbium est de hominibusingenii ru
in Sat. 10. libri primi tradit, v. 14. dioris et impoliti.
Ridiculum acri 4. Discite, non inter lances.] Pers. Sat. iv.
Fortius ac melius magnas plerumque secat 30.
res. Ecce inter pocula quarunt
84. Judice laudatur Caesare.] Augustus enim Romulida saturi, quid dia poèmata marrent.
et versus faciebat interdum, et quotguot bomos JMensasque nitentes.] Tum copia ciborum,
facerent amabat. tum vasis aureis, argenteis, &c.
86. Solventur risu tabulae.] Non sine ludi 5. Clim stupet insanis.] Tunc enim et mens
brio ejus qui dignè fuerit laceratus, rumpentur male feriata nequit recte judicare de tempe
tabulae accusatoris, seu libelli in reum conſlati rantiac virtute et praestantia: quin imõ in om
accusationem frivolam et futilem continentes. mem errorem facile propendet.
Tu missus abibis.] Poèta quilibet, opprobriis 9. Leporem sectatus, &c.] Romani se ve
dignum hominem insectatus jure ac merit), natione, equitatione, ac militaribus artibus ex
absolutus dimittetur et iº. ercebant.
1. Quac virtus, &c.] Sub Ofelli rustici qui 11...issuetum gracari.] Delicati quidam A
dem, at boni et sapientis viri persona, insecta duris laboribus et exercitationibus ante dictis
tur hominès luxui et sumptui deditos: tum abhorrentes, ludis dumtaxat Graecorum ope
frugalis victós emolumenta percenset. Wide ram navabant. Hos octo ſuisse reſert Alex.
ultimam hujus libri Satiram argumento mon ab Alex. mox citand. Alii de compotatione
longè dissimilem. Graeca interpretantur; cujus ita meminit Cic.
Boni.] Legunt aliqui, bonis: mec ita per in Verr. lib. i. Discumbitur: fit sermo inter
peram, ut videtur monnullis. cos et invitatio, it! Gracco more biberetur: hos
3. Abnormis.] A natură, non in scholis in pcs hortatur: polant majoribus poculis; cele
stitutus bomosque mores sortitus. Alii leg. brutur omnium sermone latilidgue conticium.
abnormi, et jungunt cum sequenti voce, Mi In istis Graccorum conviviis toties bibere opor
nerva. Hoc facit quod Tullius scripsit intebat, quoties deos aut charos nominassent;
Laelio. Lex autem erat ritu º a rušu, aut bibe aut
Munquam ego dicam C. Fabricium, M. Cu abi. Hanc reſert et explicat Cicero Tusc.
rturn lib. v. Et recié, inquit, aut enim fruqtur cum
—ad islorum normam ſuisse sapi aliis pariter voluptate potandi; aut, ne sobrius
€mtes. in violenliam vinolentorum incidat, ante diº
Crassàque Minervá.] Simplex, rectus, sin cedal.
cerus, licet minimè imbutus Philosophicis re Pila relor.] Apud Veteres ludus pile et
gulis et documentis, autiis artibus ac scientiis folliculi praecipuae commendationes et magn.
Tuibus pracest Minerva. Tullius modø cit. studii ſuit. Eo Jul. Caesar, Octavianus, alii
 SATIRARUM LIBER II. 2. 383

Molliter austerum studio fallente laborem, sive discus te delectat, ob

Seu te discus agit, pete cedentem ačra disco: lectamentoleniente operam
mediocriter gravem, disco
Cüm labor extuderit fastidia: siccus, inanis verbera aerem cedentem:
Sperne cibum vilem: nisi Hymettia mella Faler-quando, inquam, labor ex
no [623] pulerit nauseam, sitiens et
famelicus respueviles escas.
Ně biberis diluta. Foris est promus, et atrum 16 megue bibas Falermum vi
Defendens pisces hiemat mare: cum sale panis num nisi melle Hymettia
Latrantemstomachum bene leniet. Undéputas, aut."...".
foras, et mare procellosum
Qui partum ? Non in caro nidore voluptas inhibeat pisces; panis cum
Summa, sed in teipso est: tu pulmentaria quaere 20 chum
sºle optime sedabit stoma
obmurmurantem. Un
de credis vel quomodo sic factum? Wimirum summa voluptas haud in odore ciborum exqui
sitorum, sed in temet consistit. Tu condimenta paratibi -

- ANNOTATIONES.

que viri graves, putà Scaevola Jurisconsultus, Wide et iuſrā Sat. 4. v. 24. Virgil. Georg. iv.
Dionysius tyrannus, exercendi corporis et 101.
animi vegetandi causā studiosissimè lusére. Dulcia mellapremes, nectantum dulcia quan
Rom. autem juventus in campo Martio fre tum
quenter ludebat pilâ seu paganicà, seu trigo El liquida; et durum Bacchi domilura sa
mali; in quâ simistrae usus praecipuus traditur porem.
magis quam dextra : corporis autem agilitas 16. Foris est promus, &c.] Sidomo abſuerit
maxime valebat: ut sciret apte pilam jaccre promus qui tibi famelico promat appomatoue
atolue excipere, modo incurrere, modo recur opsonia et dapes; vel tempestas hyberna im
rere. Haec Alex. ab Alex. lib. iii. cap. 11. pedient piscori; tum certe esurienti satisfaciet
Pilâ etiam mulieres lusitàsse, Homerus docet. cum sale panis simplex. Cic. Tus. 5. Aperta
De Maecenate constat ex lib. i. Sat. 5. v. 48. res est el quotidie nos ipsa natura admonet,
Wide ibi. Annot. -
quam paucis, quâm parvis rebus egeal, quâm
12. Studio fallente laborem.] Gall. L'appli vilibus.
cation et le divertisement ſuit oublier la peine. 17. Cum sale panis.] Plin lib. xxxi, cap 7.
13. Discus.] Nomen a ſixa, jacio. Moles Varro pulmentarii vice usos variis veteres auc
erat saxea, plumbea, ferrea, figura planae ac torest; esitässe enim salem cum pane et caseo,
rotundae; cujus jactu decertabant athletae. ut proverbio apparet. Ex Plutarchi Symp.
Victor erat, qui aut altius, aut, longius, aut lib. iv. citra salem nihil prope est edendo;
propius destinatam metam projecisset. Wide qui panem quoque gratum facit additus. Hinc
jam annotata, lib. i. Od. 8. que Neptunus eodem quo Ceres templo coli
Cedentem aera.] Projecto disco cedit tier: tur. Cic. Tusc. 5. ex Xenophonte Persa: nihil
ut potè gravioribus corporibus leviora ce ad panem adhibetant quidquam practer nas
dunt turtium.
14. Cum labor extuderit fastidia.] Post 18. Undé putas, &c.] Unde putas fieri ut
quam labor satietatem discusserit, famemdue jucundus tunc videatur cibus quilibet vilis et
revocarit excitàritaue: tum profecto quemli parabilis?
bet vilem cibum ac potum cum voluptate ca 20. Pulmentaria quare Sudando.] Opso
pies. Hippocratis praeceptum est: 6 révo: nare famcm laborando, tuque facut tibi quae
airov ºyºta 8a, labor cibo praceat. Cic. de vis esca vidcatur suavis et optima. Cic. Tusc.
Fin. 2. Socratem audio dicentem, cibi condi lib. 5. Parro cultil natura contenta.’ Quis
mentum esse famem, potionis silim. Tusc. lib. v. non widit desideriis condiri omnia? Darius
Socratem ferunt, cum usque ad vesperam con in fugſ, clim aquam turbidam et cadaveribus
tentius ambularet, quasilumque esset ab eo, inquinatam libisset, negarit unquam se bibisse
quare id faceret, respondisse se, quo melius jucundius. Wunquam videlicct siliens biberat.
carnaret, opsonare ambulando famem. ..Yec esuriens Ptolemaeus ederat; cut cum pera
15. Sperne cibum vilem.] Idest, proſecto anti ºf gypſum, comilibus mon conseculis, ci
non spermes cibum vilem, quando inani sto arius in casă panis datus essel, nihil visum est
macho fueris. -
illo pane jucundius. Lege ibidem quod Dio
JNisi Hymettia mella Falerno Nº biberis di mysio tyranno jus quoddam nigrum fastidienti
luta.] Hypallage, id est, ne biberis misi opti respondit coquus; Scilicet condimenta defuére
mum vinum melle optimo dilutum et suave labor in renalu, sudor, cursus, fames, silis.
effectum. De Falerno vino lib. i. Od.20. Hymet Pulmentaria.] Plin, lib. xviii. cap. 8. Pulte,
tus regionis Atticae mons, Athenis proximus, mon pane, virisse longo tempore Romanos ma
thymi atque adeo mellis excellentissimi copia miſºstum, quomiam inde et pulmentaria hodie
celebratus. Porro vini austeritatem veteres que dicuntur. Porró pulmenta et pulmentaria
temperare solebant melle admixto, vel alio usurpari pro cibis delicatis, vel pro condi
vino mitioni; ut est, lib. i. Sat. 10. v. 24. mentis palatum jucundá titillantibus, patet ex
*
384 Q. HORATII FLACC1
ad sudorem usque laboran-Sudando. Pinguem vitiis, albumque, nec ostrea,[624)
do. Eninvero vitiose opi
mum et pallidum non delec
Nec scarus, aut poterit peregrina juvare lagois.
tabunt ostrea, vel scarus, vel Wix tamen erupiam, posito pavone, velis quin
lagoſs externa. Attamen
vix obtinebo, si pavo appo
Hoc potius quâm gallina tergere palatum,
natur, ut non hoc libentius Corruptus vanis rerum; quia veneat auro 25
quam gallina fricare pala ara avis, et pictà pandat spectacula cauda:
tum velis, silicet vana re; Tanquam ad rem attineat quidquam. Num ves
rum specie delusus: eo quod ceris istã,
avis rara vendatur auri pre
tio, et spectaculum pracbeat uam laudas, pluma: coctove num adest honor
cauda picta; quasi ad rem idem ż t 525]
aliquid faciat. An comme
...a....Carne tamen quamvis distat nihilhãc magis illá;
miraris?'an par decor su. Imparibus formis deceptum te patet. Esto. 30
perest cocto: Quandoqui Unde datum sentis, lupus hic Tiberinus, an alto
dem nullum discrimen est
hanc inter et illam carnem, specie dissimili te deceptum constat. Sane. Unde animadvertis
utrium appositus iste lupus Tiberi an mari
A.Y.YOTATIONES.

Macrob. lib. vii. cap. 4. sub. finem, ubi sunt si tibi appomantur simul pavo et gallina, huic
harc verba ad rem praesentem omnino perti illum anteferes: et suaviorem putabis pavo
nentia; Pulmentorum rarietas recipit varia nem, quia carior et rarior, quam gallina, tar
condimenta, quibus gula, ultra quâm naturae metsi non est revera melior.
necesse est, lacessitur; el fit inde congeries, 24. Tergere palatum.] Pers. Sat. iii. 113.
dum pruritu desiderii amplius, rel certè de sin Tenternus fauces; tenero latet ulcus in ort
gulis parva libantur. Hinc Socrales suadere Putre, quod haud deceal plebeid radere
solilus eral, illos cibos potusque vilandos, qui betá.
ultra silim famemgue sedamdam producunt 25. Quia reneal auro.] Juven. Sat. xi. 14.
appetentiam, &c.
21. Pinguem ritiis, albumque, &c.] Nimio Intered gustus elementa per omina que
cibo potuque plenum, atque ex cruditate et run!,
agra coctione laborantem, et inde pallidum, .Yunquam animo pretiis obstantibus. In
terius si
tenon juvabunt exquisita quaevis ostrea, sea -

rus, lagoſs. Seneca de Brev. Vitae; Quàn .1ttendas, magis illa juvant qua pluri,
enumlur.
multi continuis voluptalibus pallent? Wide in
fra, v. 76. 27. Tanquàm ad rem attineat quidºuam.]
.Album.] Quidam interpretantur, nitidum Quasi ad gustum et saporem faciat plumarum
cute bene curata et candida; quales esse solent fulgor. Cic. de Finib. lib iii. Qutdam d
qui optimo victu utuntur abundantes quidem. naturd ad usum donata sunt ut crura, pedes,
Pers. Sat. iii. 98. -
alia nullam ob utilitatem, sed ad quemdam
Turgidus his epulis, atque albo ventre la ornalum, ut cauda paroni. Wide Athen, lib.
talur. viii, cap. 12. Idem lib. xiv. cap. 20. ex Anax
Ostrea.] Ostreis delectatos Romanos patet andride. ..lnnon furiosum alere domiparones,
ex Varrone. Juvenal. Sat. iv. 140. et seq. quorum pretio queant emi statua, 3 Ibid. Strat
Item Sat. viii. 85. Plin. lib. xxxii, cap. 6. Gell tis; Tanti sunl hacc facienda, quanti parones,
lib. vii. cap. 16. et alia restra, mugº, quas domi piscilis ob
22. Scarus.] Gall. Sarget. De hoc pisce ex pennarum pulchritudinem. Widelib. i. Sat. ii.
quisito, Epod. 2. v. 50. Annot. v. 116. ibique Annot.
Peregrina lagots.] E. longinquis regionibus 28. Coctore num adest honor idem?] An
advecta avis, cujus caro similis leporinae : cocto pavoni remanet idem pennarum nitor
unde nomen. Nam Gracis Xayº: vocatur et splendor? -

lepus. Plin. lib. viii. cap. 57. Censoria leges 29. Carne tamen quamris, &c.) Ergo cum
cornis adimere conchylia, et eralio orbe contec discrimen nullum sit inter carnem pavoniset
tas ares. Piscem esse lagoin perperam cre gallinae, patette delusum specie et form, pa
dunt nonnulli. Siquidem ex Plin. lib. xxxii. vonis, ut hanc suaviorem putes, quia gallinata
cap. 1. lepus marinus renenum est in cibo rel vincit pulchritudime.
potu datus atque eliam risus, &c. Eo extinc 31. Unde datum sentis, &c.] Unde habes ut
tus est Titus Imperator, a Domitiano fratre gustu explores, judices, sentias quo loco sit
consorte imperii et successore, ut quidam captus isle 'piscis, lupus nempe; an in altº
scribunt. Isto etiam genere veneni usum mari, an in Tiberi; neque hoc solum, sed
aliquando Neronem affirmant. Wide Coel. etiam utrum ad ostium Tiberis, an inter pon’
Rhodig. lib. xxvi, cap. 30. - tes? 0, sagacemet ingeniosam nimis prof.
23. Vir tamen eripiam, &c.] Neque tamen gulam! Juvenal. Sat. 4. 140, similiter cant.
istis rationibus et argumentis cvincam, ut abji Circris nata forent, an
cins errorem mentis vaná specie delusae. Quin, Luerinum ad sarum, Rutupinote editºfund”
 SATIRARUM LIBER II. 2. 385

Captus hiet? pontesne inter jactatus, an amnis captus os pandat? an in

Ostia sub Tusci? Laudas, insane, trilibrem [626] ter pontes exagitatus, an
ad ostium fluminis Hetrus
Mullum; in singula quem minuas pulmenta necesse. Stulte, laudas barbum
est trium librarum quem opor
Ducit te species, video. Quo pertinet ergo 35 tet dividas in plura frustula.
Capit te forma, ut cognos
Proceros odisse lupos ? Quia scilicet illis co. Quorsum igitur spermis
luposingentes: nempequod
Majorem natura modum dedit, his breve pondus. natura mensuram amplio
Jejunus rarð stomachus vulgaria temnit. rem tribuit illis, istis rerò
Porrectum magno magnum spectare cativo 39 minorem. Stomachus cºu
Wellem, ait Harpyiis gula digna rapacibus. At vos, puit.
riºs ºr commºnia res
Cuperem videre in
gentem mullum ingentipatinâ expansum, inquit gula digma rapacibus Harpyiis. Sed vos

.A.N.N’OTATIO.NES.

Ostrea, callebat primo deprehendere morsu: 34. Mullum.] Barbatulos vocat Cicero,
Et semel aspecti littus dicebut echini. Gall. Barbeau; Angl, a BARBEL, quidam ta
32. Hiet?] Piscis iste a voracitate dictus men sunt imberbes, at minus laudantur. Plin.
lupus hianti ore belle exprimitur; sive quod modø cit. Barba geminá insigniumtur infe
pisces omnes recens captios diducunt. riori labro . . . . laudalissimi conchylium sa
Pontesme inter jactatus, &c.] E mari pisces piunt. Nomen his Fenestella (mullis) & colore
quidam subire flumina cognoscuntur, atque mulleorum calceamentorum datum putat . . .
hos inter lupus marinus. Porrö ex fastidiosi mullum expirantem versicolori quádam et nu
helluonum seu catillonum palatijudicio, bonus merosſ rarietate spectari, proceres gulae narrant
erat ille & medio mari; melior ad ostium Ti . . . .4sinus Celer & Consularibus, hoc pisce
beris fluvii; at optimus quº inter pontes con prodigus, Claudio principe, unum mercatus
citatiori aquà jactatus, proindeque tenerior, octo millibus nummum. Wide Senec. Epist. 95.
pinguior, suavior, effectus fuerat. Columel. Sueton. Tiber, cap. 34. reſert, tres mullos tri
lib. xii. cap. 16. Multorum gula subtilior . . ginta millibus nummum venisse; quod damna
et erudita palata fastidiunt fluvialem lupum, vit Tiberius. Wide Macrob. lib. iii, cap. 16.
misi quem Tiberis adverso torrente defatigasset. Juvenal. Sat. iv. 15.
Plin. lib. ix. cap. 54. Quando, inquit, eadern .Mullum sea: millibus emit
aquatilium genera aliuli atque aliuli meliora; JEquantem sand paribus sestertia libris.
sicut lupi pisces in Tiberi amne inter duos pon
tes; rhom Rarennae, Muraena in Sicilid, &c. In quem locum olim pluribus disserui, ut et
Wide Macrob. lib. iii. Saturn. cap. 16. ubi ex Sat. 5. v. 92.
Varrone et Lucilio statuit lupum marinum 39. Porrectum magno, &c.] Observa, lector
egregrii saporis habitum, qui inter duos pon studiose, versum hunc crebris spondaeis expri
tes captus esset: Atque à Lucilio piscem hunc mentern grave mulli pondus. Alibijam notavi
dici calillonem quasi liguritorem; scilicet quia luxuriam Romanorum in apponendis magnis
proximé ripas stercus inscrlaretur; . . . pon et integris opsoniis. Juv. Sat. i. 140.
tes Tiberinu duo inter captu' calillo. Id. ibid. Quanta est gula qua sibi totos
ex C. Titio aetatis Lucilianae viro homines
Ponit apros? -

prodigos describente: Edimus turdum pin

guen, bonumque piscem lupum germanum, Contra Tiberius: Utparsimoniam publicam
gui inter duos pontes captus fuit. eremplo quoque jurarel, solemnibus ipse canis
Amnis Tusci.] Tiberis Tusciam alluentis et pridiana sa pear semesa apsonia opposuit, affir
à Latio disterminantis. Virg. Georg. i. sub mans dimidiatum aprum omnia cadem habere
finem. Tuscum Tiberim. qua totum. Sueton. Tiber, cap. 34.
33. Laudas, insane, trilibrem Mullum, &c.] 40. Harpyiis gula digna.] Harpyie appella
Delicatorum et catillonum erat etiam aliud tione et numero incertae; in primis celebran
yitiosi fastidii genus inter pisces naturâ parvos tur; Aello, Celano, Ocypete, Iris, Thyella;
laudabant volebantane magnos; contra parvos dicuntur ab agºra ºr, rapio. Has describit
Quaerebant exiis quos natura magnos facit. Virgii. A.m. iii. 215. et seq. Sic de iis fabu
Itaque Horatius in ejusmodi fastidiosos hel lantur. Phineus rex ob excaccatos filios, a
luones insurgens, laudas, inquit, insane, trili Jove excarcatus immissis etiam Harpyiis poenas
brem Mullum, eo quod raro talis inveniatur; dedit. Ha: alatae furia (nam Harpyias in in
odisti verb lupum marinum qui procerus est ſeris esse et vocari Furias Servius affirmat)
et magni ponderis. Plin. lib. ix. cap. 17. Er apposita statim opsonia rapiebant ex alto de
reliqué nobilitate et gratid marima est et copia volantes; quin et relictas forte dapes tetro
mullis, si et magnitudo modica; binasque libras odore foedabant ct corrumpebant. Virgil. cit.
Ponderis rar) admodum ecuperant, nec in vi Virginei volucrum vultus, ſadissima ven
*riis piscinisque crescunt . . . alga rescun tris :
*:: et ostreis, et limo, el aliorum piscium
6.
Proluvies, unceme manus, et pallida sem
per
26
386 Q. HORATII FLACCI
Austri, adeste atque horum Praesentes Austri, coquite horum opsonià: quam
dapes corrumpite; quam quam [627]
quam foetit aperet rhombus
recens cum mala abundan Putet aper rhombusque recens, mala copia quando
tia vexat morbosum stoma. A grum sollicitat stomachum ; cum rapula plenus
*...*.*.*}.
tit rapas et inulas acres. Ve Atque acidas mavult inulas. Necdum omnis abacta
jº. Pauperies epulis regum : nam vilibus ovis 45
dum exulat a mensã divi. Nigrisque est oleis hodie locus. Haud ità pridem
.*.*.*.*. Galloni praeconiserat acipensere mensa
ova et olivae nigra: ; neque
dudum Gallonii praecomis Infamis. Quid tum rhombos minus aequor ale
mensa acipensere infa bat [628]
mata fuit. Quid 2.1n tunc
mare minus uutrivit rhom Tutus erat rhombus, tutoque ciconia nido;
bosſ? Securus rhombus, et secura nido ciconia
.M.N.YOTATIONES.

Ora ſame . . . nec serior ulla Coenasti in vità nunquam bené, cin omnia
Pestis, et ira Deûm Stygiis sese ertulit undis in isld
Quatiunt clangoribus alas, Consumis squillá, atque acipensere cum de
Diripiumtgue dapes, contactuque omnia far catanatrio.
dant Ibid postea.
Quid ad voluptatem omnia refe
Immundo, &c. rens virit ul Gallonius, &c. Idem Cicero pro
41. Praesentes .Austri, coquile horum opso Quintio. Qui, relicta bonorum tirorum disci
miá.] Satiricus excandescens in gulosos hellu plind, et questum et sumptum Gallonii sequ
ones, invocat Austros meridionales ventos, qui maluerunt.
humido suo calore illorum cibos putrefaciant. .1cipensere.] Acipenservel acipensis. Gall.
Sed mox ipse se corrigit, memor scilicet iis Eturgeon, Ang, a STURGEoN. Vulgo tursio,
putrida videri quaevis opsonia. vel sturio, sed perperam; Galeno yaxa: 1: ;
Quamguam Putet aper, &c.] Werúm non Rondeletio ex genere galeorum est; valde pre
opus -est Austri flatu, ipsa illorum satietas tiosus et mobilis; utpote qui singulari pompa
nauseam movet stomacho repleto; atque facit inferretur mensae divitum. Plin. lib. ix. cap.
putere cibos etiam recentes. - 17. Piscium nobilissimus acipenser, unus on
42. Rhombus.] De eo pisce laudatissimo, mium squamis ados rersis, contra aquam nando
Gall. et Ang. TURBor, in Epod. 2. v. 50. meal.... rarus inventu. Macrob. lib. ii. cap. 12.
43. Cum rapula plenus, &c.] Cum satur, .Nec acipenser illius seculi delicias erasit. . . .
cupit acida, rapas, inulas, quibus appetitus quo in honore fuerit hic piscis apud P. Scipio
excitetur, discussis viscosa pituità crudisque mem. Ifricanum illum et Numantinum, accipite
humoribus. * er Cicer. dialog. de fato. Nam cum esset apud
Rapula.] Gall. des rares. De his plura mar Laternium Scipio, undque Pontius, allatus est
rat Plin. lib. xviii. cap. 13. Item. lib. x. cap. forte Scipioni acipenser, qui admodum rard ca
3. Est et rapo ris medica, inquit. pitur: sedest piscis in primis nobilis . . . . .
44. Inulas.] Gall. de l'Aulnée: Angl. ELE acipenser isle paucorum hominum est . . . d.
cAMPANE. Plin. lib. xix. cap. 5. Idem lib. coronatis ministris cum tibicine introferri soli
xx. cap. 5. inulae virtutes aſſert; priori loco tus . . . . haic Sammonicus, prodens renera
sic habet; amarior inula per se stomacho ini tionem qué píscis habebatur u & coronatis in
micissima, eadem dulcibus mistis saluberrima. ferretur cum tibicinis cantu, quddam reluti non
Pluribus modis austerilate victſ, gratiam inte deliciarum sed numinis pompa. Athen. lib. iv.
mit . . . . defectus praccipuº stomachi excitat, cap. 5. His pracrat fortissimus imperator
|ala
eado.
maalimë Julia, Augusla, quotidiano acipenser, insignis hastā; quem etsi jam satur
gustare mercupiri; ambrosia certë is nihi risus
JNecdum omnis abacta Pauperies, &c.] Cibi est. Lib. vii, cap. 12. Quem acipenserem to
vulgares, viles, parabiles, adhuc locum habent cant Romani, cum tibiis et coronis circumferunt
in mensã et conviviis divitum. Nam ova ca in cenis; coronalis cliam illis qui portant . .
put coenae sunt; ab iis semper ducitur initium ..?cipenser minor est galeo, rostro longiore, figu
epulandi; ut dixi lib. i. Sat. 3. v. 6. ad hacc vi inagistriangulari. Quae cum ità sint, ne
verba ab ovo usque ad mala. Lector, mirère quod scribit Martial. lib. xiii.
46. Nigris oleis.] Nigror in oleis et uvis Epig. 91. -

maturitatem indicat. .4d palatinas acipenserem mittite menses,

47. Galloni.] Is helluo insignis, primus ap .dmbrosias orment muncra rara dapes.
posuit acipenserem, exquisitissimum piscem; 48. Infamis.J Nam et Gallonius à Lucilio
atque ob id a Lucilio carpitur satirá suá 4, is gurges vocatus; et quivis gula et helluationi
i. versibus, qaos etiam reſert Cic. de Finibus, bus turpis Gallouii similis vulgo dictus. Patet
lb. ii. cx cit. Cicer. de Finibus 2. &c.
O Publi, O gurges Gallonſ, es homo miser, Tum rhombos minis a quor alebar?] Osten
inquil, dit Poeta montam obsoniorum bomitatem quama
 SATIRARUM LIBER II. 2. 387

Donec vos auctor docuit Praetorius. Ergö 50 degebat, usque quo Praeto
Siquis nunc mergos suaves edixerit assos, rius indicavit primus. Ita
que si aliquis nunc suadeat
Parebit pravi docilis Romana juventus. jucundos esse mergos assa
Sordidus à tenui victu distabit, Ofello [629]tos, continuo auscultabit Ro
Judice. Nam frustrå vitium vitaveris illud, mana juventus, facilis do
ceri vitiosa. Sordidus cibus
Site alio pravus detorseris. Avidienus, 55 dice.
& frugali differ, orio ju
Cui Canis ex vero ductum cognomen adhaeret, Enimvery frustrà vi.
tium hoc declinabis, site ad
Quinquennes oleas est et silvestria corna; aliud male convertas. Avi
Ac, nisi mutatum, parcit defundere vinum; et dienus, canis merito appel
Cujus odorem oleinequeas perferre (licebit latus, edit olivas quinquen
60 nes et corna silvestria; mec
Ille repotia, natales, aliosve dierum libenter defundit vimum ni
Festos albatus celebret) cornu ipse bilibri si corruptum; ipse veró &
tase corneo duas libras con
Caulibus instillat, veteris non parcus aceti. timente, brassicas aspergit
Quali igitur victu sapiens utetur, et horum oleo veteri, cujus odorem
Utrum imitabiturf Håc urget lupus, hâc canis tolerare non possis, large
quidem fundens acetum;
angit. [630] quamvis repotia, natales,
aliosque dies festos colat indutus veste candida. Quo ergo victu utetur sapiens; et quemisto.
rum imitabitur?inde premit lupus, illinc instat camis.
.1N,N'OTATIONES.

gulae insanum fastidium valere ut plurimum. potatio; quae inde taravata dicitur, pridiève
Olim, inquit acipenser in pretio ac deliciis rô nuptiarum ºrga avaiz, inquit Coelius lib. xv.
ſuit, deinde rhombus; alias ciconia, pavo, &c. cap. 18. et 24. Alex. ab Alex. lib. ii. cap. 5.
imo si quis modë movas dapes excogitat, etsi Repotia, inquit, postridiè nuptias laetiore con
minime bomas, v. g. mergos assos; hos conti victu affines apud novum maritum percole
nuo caeteris omnibus antepomi et opimos ha bant; quâ die nova nupta in viri domum liber
beri cermas. tatem auspicari, et dominam agere simul, et
50. Donec vos auctor docuit Praetorius.] Asi rem divinam facere assuèrat.
nius Sempronius Rufus ciconias primus devo JYalales.] Wide Pers. init. Sat. ii. ubinatalem
rare instituit Augusti temporibus, illum vocat diem meliore lapillo numerandum, hilariter
Satiricus Praetorium ironice; quoniam Practu que transigendum atque in ea fundendum Ge
rampetens ob gulae infaniam repulsus est; hi nio merum praecipit.
que de eo versiculi per ludibrium ctiam clau Alioste dierum Festos.] In his mos eratop
dicantes in vulgus sparsi; timum vinum promere, et quidem liberaliter,
Ciconiarum Rufus iste conditor, adºlaetitiam excitandam; nam lattilia Bacchus
Hic est duobus eleganlior Plancis; datur, ex Virgil. Aeneid. i. 734. At Avidic
Suffragiorum puncta non tulit septem. mus contrà.
Ciconiarum populos ullus est morten. 61. Albalus.] Ex more veterum; togă indu
51. Mergos assos.] Gall. Plongeons. Hictim tus recens lota et dealbatā. Pers. Sat. ii. 40.
sint macri admodum, si etiam assentur, nihil
praeter ossa ac pellem erunt. Si quis tamen - negato
gulae antesignanus ct magister edicat mergos Jupiter hatc illi, quamvis te albata rogarit.
assos suaves esse, et sic apponi debere; pare Cornu ipse bilibri Caulibus instillat, veteris.]
bit juventus stulte, et quasi bonos devorabit. Adverte singulas vocessordidam parcitatem
53. Sordidus à tenui victu distabit.] Pruden notantes; e vasculo in olus vile guttas aliquot
ter monet Poèta tenuem frugalemgue victum olei foetidi instillatipse quidem, veritus né alter
differre a sordido; hunc vitiosum ad turpem, copiosius affundat; vel né servus inde quid
illum contra honestum, dignum laude. delingat, delibet, surripiat.
55. Avidienus, &c.] Exemplo demonstrat Peteris.] Hoc epithetum alii jungunt cum
quid sit victus sordidus. Avidienus à sordi praecedenti voce, olei; alii cum sequente, ace
bus et immunditiã canis cognominatus vere ti. Simile quid habet Pers. Sat. iii. 27. et seq.
est, quippe qui vescitur oleis vetustate corrup
tis, et cornis silvestribus; caules very aspergit Pannosam forcem morientis sorbet aceti.
exiguo oleo vetere et foctente, acetum duntax 63. Horum Utrum imitabitur?] An Gallo
at abundé aſſundens. Haec certé wivendi ratio nium luxuriosum et prodigum, an Avidiemum
sordida est. sordidum et mimis parcum?
58. Ac, nisi mutatum, parcit defundere ri 64. Ilúc urget lupus, hiccanis angit.] Loco
num.] Etiam in libationibus ad honorem de vocis angit, quidam leg. aiunt. Certe prover
orum fieri solitis, ille vappam adhibet; mec bium est. Porró comminiscuntur hinc edaci
vinum paterå defundit misi acescens. tatem ct ingluviem lupi, illinc immunditiam
60. Repotia.] Festus. Postridie, nuptias canis: item delicias interpontani lupi, dequosu
apud novum marilum canalur, et quasi ; pra, atque sordes Avidieni Canis cognominati.
+ -
388 Q. HORATII FLACCI
Nitidus erit quinec sordida Mundus erit quinon offendet sordibus, atque 65
pecchiºirºndºn.
se misere curabit hac aut In neutram partem cultús miser. Hic neque servis
illà parte. Is neque verbe Albuci senis exemplo, dum munia didit,
rabit famulos officia distri-Saevus erit; nec sicut simplex Naevius, unctam
.*.*.*.
tuli; A.
neque, ut Naevius in Convivis praebebit aquam. Witium hoc quoque
consultus, dabit convivis magnum.
aquam immundam Estenin. Accipe nunc victus tenuis quae quantaque secum 70
'...".5". "...". Afferat. In primis valeas bene: nam variae res
Jam disce quae et quanta
bond secum advehat ruga. Utnoceant homini, credas, memor illius escae [631]
litas.
bebis.Primºsanitatemº
Etenim ciborum di Quae simplex olim tibi sederit. At simul assis
versitatem esse homini per Miscueris elixa, simul conchylia turdis;
niciosam minime dubitabis, Dulcia se in bilem vertent, stomachoq; tumultum 75
recordatus ejus escae, quae
una tibi aliquando constiterit. Verúm si miscueris elixa cum assatis, et conchylia cum tur
dis: dulcia mutabunt se in bilem atque iners pituita stomachum perturbabit.
.A.N.N’OTATIO.N.E.S.

65. Mundus erit, &c.] Is erit mundus, ho 72. Credas, memor illus esca, &c.] Facile
nestus, bonus, rectus in vivendi modo, qui ... credas varietatem ciborum homini esse nox
medium tenebit ac modum; mec profuse sump iam, si modó velis meminisse quam utilis tibi
tuosus nec indecora parsimonia sordidus. fuerit esca simplex, quae in stomacho placide
JNon offendel sordibus, In neutram partem cocta, bono succo, atque, ut aiunt, chylo, re
cultés miser.] Non se odiosum aut miserum pararit vires corporis: et e contrario, quantum
racstabit; cultu seu sumptibus seu parcitate molestiae tibi crearit esca multiplex; quoties
mmoderată ; neutra parte nimius erit. Vocern deglutisti simul assa cum elixis, carnes cum
cultiis, accipe in genit. id est, cura sui majoris piscibus, &c.
quam par sit. 73. Tibi sederit.] Quieverit concocta sine
67. Albuci senis eremplo.] Huncavaritiae ulla ventriculi aut stomachi perturbatione ac
quidam, alii contra profusionis accusari volunt. tumultu. Teste Hippocrate cibi dissimiles
Neutri bene. Horatius primo culpavit intem invicem se corrumpunt et seditionem conci
perantiam et immoderationem in quaerendis tant. Ta Yap arºuzia sa via {º, Plut. Sym
Sibis carioribus, pariter acsordidiorem victum. pos. 4. Ciborum copia turbat et corrumpit.
Jam damnat mimium lautitiae et elegantia: Senec. Epist. 2. Fastidientis est stomachi
studium in struendo parandove convivio, at multa degustare, quar uti raria sunt et dirersa,
que huic contrarium negligentiae vitium: aſ non alumt. Sed inquietant et inquinant. Vide
fertque exempla Albucii et Naevii opposita. Macrobium Saturn. lib. vii. cap. 4. et 5. hac
Albucius mimiä cura peccat, qui stevit etiam de re pluribus et luculenter disserentem. Qui
in famulos injunctis officiis paulo minus se simplicem cibum sumit, facil”, quo succo ejus
dulos, ac siquid non satis accuratum compe corpus rel jurctur tºl gravelur, usu docente
rit, dure plectit; imõ, inquiunt, servos ille cognoscit: alque ita cujus causa deprehensa est,
antè verberabat; scu ad arcendan statin noram facile devitat. Qui autém multiplicem,
segnitiem, seu mè postea peccantes caedere dirersitate succorum dirersaspatitur qualitates:
non vacaret. Contra Naevius indiligens et nec concordant humores ear materiae rarietate
parum lautus: utmox dicetur. nascentes, nec afficiunt liquidum purumre san
Didit.] Dat, dividit. Vetus est verbum guinem, in quem jecoris ministerio reruntur,
Dido, is, quod frequens usurpat Lucretius; et in renas cum tumullu suo transeunt. Hinc
quin et Virgil. AEmeid. vii. 144. morborum scaturigo er repugnantium sili hu
Diditur hic subito Trojana per agmina ru morum discordić, &c.
7mor.
74. Conchylia.] Pisces conchis inclusos,
Et AEneid. viii. 132. ostrea, &c. Cic. in Pisonem. .Mensa erstructa
Tua terris didita fama. mon conchyliis aut piscibus, sed multá carne.
68. Simpler Yavius.] Negligens parim sa Plin. lib. viii, cap. 57. Censoria leges, prin
piens et prudens, non satis mundus, quippe cepsgue .M. Scaurus in consulatu, cºnis ade
qui aquam impuram, lutulentam, sordibus mére conchylia, et ea: alio orbe convectas a res.
contaminatam praebet convivis admiscendam Coel. Rhodig. lib. xxvii. cap. 23. ex Phalereo
vino ac bibendam. Ergo Albucius ille plus Demetrio, et Sophrone mimographo, Conchy
acquo erat curiosus in epularum apparatu: lia, inquit, gule proceribus ade) probata ut
Nevius autem minus quam decet: quod utrum rel indefit conformatum adagium ; esse con
que vitium magnum est. chylia viduarum cupedias,
70. Accipe nunc victus tenuis, &c.] Cic. Turdis.] Gall, grives. De his jam lib. i.
Tuscul. v. .1dde siccitatem quae sequitur con Sat. 5, et posteñ lib. i. Epist. 15. obeso nil me
tinentiam in victu. .1dde integritatem valetu lius turdo. Wide ibi Annot. .
dinis. Et Offic. ii. Waletudo sustentatur . . . 75. Dulcia se in bitem vertent.] Qure scilicet
continentid in victu omni atque cultu, &c. non bene cocta fuerint in ventriculo, maxime
 SATIRARUM LIBER II. 2. 389

Lenta teret pituita. Wides ut pallidus omnis 4n aspicis quemadmodum

Coenā desurgat dubiáž quin corpus onustum [632) convivio
lique pallens surga
sumptuoso &
2 Imö
Hesternis vitiis animum quoque praegravat una, corpus oppressum praece
Atque affigit humo divinae particulam aurae. denti intemperantia simul
Alter, ubi dicto citius curata sopori 0 deprimit animum et pros
termit in terram divini spi
Membra dedit, vegetus prescripta ad munia surgit. in pºrtion. Anº.
Hic tamen ad melius poterit transcurrere quondam; tra, postguam recreavitcor
pus brevi cibo et somno, ex
Sive diem festum rediens advexerit annus, urgit alacer ad injunctas
Seu recreare volet tenuatum corpus: ubive functiones. Nihilo minus
Accedent anni, et tractari mollius aetas 85 iste poterit transire inter
dum ad lautiorem cibum,
Imbecilla volet. Tibi quidnam accedet ad istam seu tempus recurrens ad
Quam puer et validus praesumis mollitiem, seu duxerit sacrum diem, seu
Dura valetudo inciderit, seu tarda senectus? cupiet debilitatum corpus
- reficere: item cum annimul
Rancidum aprum antiqui laudabant; non quia nasus tiplicati fuerint, atque me
Illis nullus erat; sed credo, hâc mente, quðd is curari poscet tas in
[633] gravescens. Tuver) ad eam
hospes mollitiem quam adhue juve
Tardius adveniens vitiatum commodius quâm 91 misac vegetus praeripis,
Integrum edax dominus consumeret. Hos utinam aegritudo
quid adjunges, cum vel
molestavel senec
inter tus pigra acciderit? Pris
Heroas natum tellus me prima tulisset! ci amabant aprum ranci
dulum, non quod carerent
Das aliquid famae, quae carmine gratior aurem odoratu : sed, ut opinor, eo
Occupat humanam Grandes rhombi patinaeq; 95 consilio quod hospes sero
accedens aptius comedat paul) corruptum, quâm vorax dominus incorruptum. Utinam me
prima terra genuisset inter istos heroas. An quidpiam tribuis existimationi, qual jucundo
carmine intrat in aures hominum ” Magni rhombiet catini

JaMNOTATIO.NES.

verb dulcia in bilem amarosque humores con Divinae particulam aura..] Cic. Tus. v. Hu
vertuntur. manus animus er diviná mente decerptus cum
Stomachoque tumultum Lenia feret pituita.] alio mullo nisi cum ipso Deo, si hoc fas est dictu,
Pituita humidus ac frigidus humor a cerebro comparari potest. Senec. Epist. lvi, ratio nihil .
defluens in stomachum, ibique offendens exci aliud est, quam in corpus humanum pars di
tatum bilem calidam et siccam, turbas ingen vini spiritus mersa. Juvenal. Sat. xv. 146.
tes ac tumultus movebit. Macr. antè cit. Hu Sensum & calesti demissum traximus arce.
mores repugnantes ac discordes non purum fa Egregiam hanc illi Ethnici sententiam hausé
ciunt sanguinem, et in venas cum tumullu suo re ex sacris codicibus, quos non ignoravére,
transeunt. ut alibi dixi. Genes. cap. ii. v. 7. “Formavit
76. Pallidus omnis, &c.] Decolor, male “ Dominus Deus hominem de limo terrae et in
habens, dum aegrè coquitur cibus multiplex et “spiravit in faciem ejus spiraculum vitae et
varius, qui calorem naturalem gravat imbe “ factus est homo in animam wiventem.”
cilliorem, et extinguit, atque hinc pallor. 80. Alter, ubi dicto citius, &c.] Alter fru
77. Caend dubiá2] Sumptuosa, tam copiosa, gali utens victu, postguam cibo somnoque mo
ut quem e tot cibis capias dubius sis. Terent. dico curavit corpus, surgit alacer et expeditus
Phorm. act. ii. Ph. Coena dubia apportur. ad solitas actiones: Contra, qui hesternis epu
Ge.-Quid istuc verbi est? Ph. Ubi tu dubiles lis adhuc graves, ad resumendum manè la
quid sumas potissimum. borem parum sunt vegeti.
78. Animum pragrarat und.] Hebetem red 82. Hic tamen ad inelius, &c.] Quicibum
dit ac sui similem, secumque ad terram in quotidie capit exiguum, poterit interdum lau
- clinat animum, qui cum divinae consors ma tiori se convivio exhilarare et recreare, seu pub
turae sit, sursum debet et ad sublimia coeles lica lactitiae causa et occasione, seu ob pro
tiaque conniti. Cic. Tuscul. v. Quid, quod nè priam necessitatem. Quiver) molliter vivit,
mente quidém rectè uti possumus multo cibo et senio vel aegritudini incidenti quod praebeat,
... potione completi 2 levamen aut solatium nullum insuper habet.
79. Affigit humo.] Al...Affigit humi. Cic. de • 94. Qua, carmine gratior.] Wel, quae gratior
Senectute. Est animus cælestis er altissimo quavis modulatione: vel quae fit per carmen
celebrior. Nörunt omnes Alexandrum illum
domicilio depressus, et quasi demersus in ter
ram, locum divina naturae aetermitatique con magmum Achilli invidisse, quod nactus esset
frarium. -
eximium laudum suftrum praecomem Homerum,
390 Q. HORATII FLACCI
magnum probrum simul Grande ſerunt una cum damno dedecus. Adde
quin detrimºnto amerºnt Iratum patruum, vicinos, te tibi iniquum,
Adjunge infensum patru
um, vicinos, temet tibi ini Et frustrà mortis cupidum, cum deerit egenti
micum,et frustra moriqua-As, laquei pretium. Jure, inquis, Thrasius istis
*.*.*.*.*Jurgatur verbis: ego vectigalia magna, 100
aderit as pretium restis.
pi..."...,’ item Divitiasq; habeo tribus amplas regibus. Ergo ſº
Thrasius ejusmodisermoni Quod superat, non est melius quo insumere possis?
bus increpatur: Ego rero
reditus ingentes possideo, Cur eget indignus quisquam, te divite f Quare
... i.i.d reºus uſ. Templa ruunt antiqua Deûm Cur, improbe, care
ſectºras. An igital, dees. Non aliquid patriae tanto emetiris acervo; 105
melior ratio insumendi quod
superfluum est? Quare in Uni mimirüm tibi recte semper erunt res?
ops est aliquis immeritus, O, magnus posthac inimicis risus! uterne
dum tu esopulenºs? Cºr Ad casus dubios fidet sibi certius; hic, qui
vetusta numinum fana deci
dunt: §.". Pluribus assuérit mentem corpusque superbum;
tam abundanticumulo non An qui contentus parvo, metuensque futuri, 110
detrahis quidquam dilectae
patriae largiendum ? Scili In pace, ut sapiens, aptăritidonea bello?
cettibi soli bene semper flu Quo magis his credas: puer hunc ego parvus
ent omnia? O, cachimnus in Ofellum,
ns deinde adversariis!
ter duorum sibi confidet securius in casibus incertis; an is qui animum et corpus arrogans
assueverit multis, an qui modico contentus et futuri providus, in pace comparaverit necessa
ria ad bellum, uti solet sapiens? Vertini ut majorem his habeas fidem: Ego parvus puer
Ofellum,
.A.N.YOTATIO.NES.

96. Adde Iratum patrumm, &c.] Praeter al oportet quae superflua tibi multasunt. Quiniis
lata jam luxuriosi victiis mala, adde quod sublevas cives quos iniqua sors pauperes fe
odium incurris propinquorum, amicorum, imo cit meliori conditione dignos? Quin instau
et vicinorum, qui omnes oderunt luxuriam. randa cures diruta vetustate deorum templa:
Cic. pro Muren. Odit Populus Roman. pri Quin e tanto bonorum acervo decerptum ali
ratam lururiam. Offic. lib. i. Turpe est dif: quid impertis Reipubl. et patriae, quae tibi cer
flucre lururid—Lururia cum omni tè chara esse debet 2
attali turpis, tum senectuli furdissima est. 106. Uni nimirºm tibi, &c.] Attende very
Palruum.] Cujus es tutelae commissus, et quam stulte praesenti rerum statui confidas,
cui proinde obsequi te par est a prodigendo quasi prospera semper habiturus. Imo cave
patrimonio deterrenti, sumptus mimios vetanti. ne, alte corruens lapsu graviore, præbeas et
Te tibi iniquum.] Quippe qui tuas opes ef inimicis risum ac ludibrium, malitiosae fortu
fundis in alios, nihil tibimet reservans, seu quo na, ludum ac jocum, atque, ut ait Juvenalis,
ingruenti inopiae subvenias, scu quo in despe mimum, Sat. vi. 607.
ratione rerum tuarum mortem tibi consciscas. 107. Uterne Ad casus dubios, &c.] Urget
99. As, laquei pretium.] Sat pecuniae ad porro noster Poeta; Dicamabo: uter in ad
emendum laqueum. Placet alia lectio as hoc versis constantior futurus est, an qui rerum
sensu: ut nec assem unum habeas superstitem omnium copiā semper se satiarit, an quibonis
quo emas restem, ad suspendium finiendasque licet affluens modico se victui assuefecerit *
simul cum vitā a-rummas et miseriam summae exemplo rem accipe. Ofellus olim dives, nunc
egestatis asseclas. Huc spectat adagium: ad pauper mutatam sortem vix sentit; quoniam
assem redactus. inter opes non abundantiori cibo usus est, fu
Thrasius.] Homo prodigus et hinc prorsås turi metuens : atque in pace, et secundis re
inops et egens rerum omnium. bus, ut sapiens, aptans idonea bello et egestati
100. Ego rectigalia magna, &c.] Prolepsis presidia, nempe tolerantiae studium, animum
est. Quinon amplas habet et magnas opes, que et corpus contentum parro.
ac sumptus facit magnos, is jure admonetu: 112. Ofellum.] Post Philippensem victo
et objurgatur; atqui ego non ita. Nam in riam reductis in Italiam militibus agros divisit
gentes divitias possideo cuilibet magno sump Augustus veteribus dominis ademptos. Sic et
tui pares. Propertius praedia amisit: quod ipse conque
Vectigalia.] Privatos reditus copiosos pub ritur: et Virgilius ipse suorum possessione
licis vectigalibus aequales. depulsus, ac tantúm non spoliatus est. Patet
101. Tribus amplas regibus.] Plutarchus ità ex Bucolicis Ecleg. 1. et 9. Sic etiam Ofellus
scribit, Marium a des et opes habuisse multis suum agrum Umbreno cuidam militi attribu
regibus pares. tum perdidit; ac deinceps velut alienum mer
Ergo Quod superat, non est melius quo, &c.] cede conductum excoluit: suoque labore et
Respondet Horatius; Atque divitias illas in: opera rustică se suamgue familiam sustentavit
gentes non dilapidare, sed recte insumere et aluit.
 SATIRARUM LIBER II. 2. 391

Integris opibus novi non latius usum, hunc animadverti non lar.
Quàm nunc accisis. Videas metato in agello [635] gills usum facultatibus inte
gris, quam nunc attritis.
Cum pecore et gnatis fortem mercede colonum, 115 Cernasjamin dimenso agro
Non ego, narrantem, temere edi luce profestà cum liberis et grege stre
Quidduam praeter olus fumosae cum pede pernae. muum agricolam mercena
rium sic loquentem: Haud
At mihi seu longum post tempus venerat hospes, ego die non festà comedi
Sive operum vacuo gratus conviva per imbrem quidpiam temere nisi her
bas cum pede fumoso por
Vicinus; bene erat, non piscibus urbe petitis, 120 ci. Quando vero º:
Sed pullo atque haedo; tum pensilis uva secundas cesserat post diuturnum in
Etnux ornabat mensas cum duplice ficu. tervallum, aut vicinus ju
cundus mihi conviva, per
Post hoc ludus erat cuppā potare magistră: pluviam laborem intermit
Ac venerata Ceres, ut culmo surgeret alto, [636) tenti; lauta erantepuld non
Explicuit vino contractae seria frontis. 125 & piscibus urbe quaesitis, sed
& pullo et capro. Deinde
Saeviat, atque novos moveat fortuna tumultus; pensiles uvae, et nuces, et
Quantum hinc imminuet? quantò aut ego parcius, secundam
crassiores mensam.
ficus instruebant
Postea
autvos, luduseratbiberecratere ma
O, pueri, nituistis, ut huc novus incola venit? gistro. DeniqueCeresrogata
Nam propriae telluris herum natura, neque illum, ut celsam aristam erigeret,
vino porrigebat frontem ru
gosam et solicitam. Ergö sors adversetur, novaque bella moliatur, quid inde auſeret?
Quantôminus vel ego, velvos,ó pueri, culti fuistis, ex quo novus inquilinus istuc accessit? Ete
nim proprii agridominum nequehunc
.A.N.NOTATIO.N.E.S.

114. Metato in agello.] Salmasius metalum cari mariscas, quae sunt ficus grandiores at in
interpretatur opimum, quasi electum et assig sipidae, viles, fatua, Martial. lib. vii. Epig. 24.
matum. Malim tamen cum aliis intelligere certe Oſelli convenientes frugali mensae. Aris
simpliciús, pertică dimensum. Nam ita cui tot. Probl. i. zada; at Jixa 872.faasvau. Vide
que certa mensura, certa jugera assignaban Columel.lib. xii. cap. 15. Plin. lib. xv. cap. 18.
tur. Virg. in Diris. Macrob, lib. iii. cap. 20.
Pertica qua nostros mentata est impia agellos. 123. Ludus crat cuppá potare magistrá.]
Propert. lib. iv. et lib. i. 130. Nulla archiposia, nullo convivil rege bibendi
.Abstulit ercultas pertica tristis opes. modum praescribente; sed quasi ipsa cuppä
116. Non ego, &c.] Haec et quae sequuntur duntax at domina, potabamus ad arbitrium, li
ad finem hujus Satirae Ofelli narrantis verba bere, quantum placcret. De rege ac legibus
sunt. convivii, lib. i. Od. 4. et lib. ii. Od. 7. Quidam
117. Pernat.) Pernam cum petasome malé legunt culpá, ut qui peccasset adversus leges
confundunt aliqui. Petaso est coxa porcina convivii et symposiarchae, in poemam haurire
salita costasetiam comprehendens: perma est cyathum juberetur; aſſeruntdue Plaut. Stich.
petasonis pars carnosror, pedi proxima, cum v. 4. 43. uter demutdissil poculo multabitur.
ipso pede. Unde patet Poéta nostri accurata Verúm harc parum congruunt simplicitatirus
dictio, atque Ofelli parsimonia, qui profestis tica et moribus Oſelli.
diebus non pernam sed pedem tantüm pernae Cuppa.] A x433a, poculum: Hesych. Gall.
partem deteriorem comederet, etiam dum in Une cuppe. Angl. a Cup.
tegrat opes erant. 124. Venerata Ceres.] Religiosa libatione
119. Per imbrem.] Dum plueret, atque in Cererem venerabamur ac precabamur ut am
termitti opus necesse erat. plan daret messem: tumdue bonā spe con
121. Pensilis ura.] Quae passa suspenditur cepta hilaritati indulgebamus. Antiqui renero
hyemc comedenda. Varro de Re Rust. lib. i. et veneror dixerunt. Virgil. ABneid. iii. 460.
cap. 58. Cato ait uras quas suspendas, Wenerata sacerdos, passivä significatione, ut
opportunissimas esse duracinas, amineas, et hoc Horatii loco.
scantianas ; et cap. 68, pensilia, ut ura, mala, 126. Sacriat, alque moros, &c.) Fortunam
et sorba, ipsa ostendunt quando ad usum promi recte provocat Ofellus anguslam pauperiem
oporteat; quod colore mutato, et contractu aci pali assuetus. Ad rem omnino Senec. Epist.
norum, sinon dempseris ad edendum, ad aljici xi. Quod necessitati sat est, Fortung debet
endum, descensura se minitantur. Plin. lib. xiv. elian irata.
cap. 4. Ura, durant aliac per hyemem pensiles 127. Quant) auf ego parcius, &c.] Ex quo
nodo concameratae, congeminatae, conglomera Umbrenus tenet agrum meum, an Fortunae
ta. Sunt enim varia lectiones hujus vocis. : ictus, an diminutum victum sensinus? an cor
122. Cum duplice ficu.] Alii intelligunt ca poris color ac nitor deperiit. Imö cibi para
biles, ut antë, in promptu semper adfuerunt.
ricas seu ficus siccas duplicis generis, albas et
nigras praecoces et serotinas. Alii referunt ad eadem vivendi agendique ratio; idem animus.
ficum qual bifera dicitur. Alii volunt signifi 129. Nam propria tellurisherum, &c.] Cic.
392 Q. HORATII FLACCI
neque me, ullum natura Nec me, nec quemquam statuit. Nos expulit ille;
constituit; ste nº abegiº; Illum aut nequities, aut vafri inscitia juris, 131
jaiji. Postremö º certè vivacior haeres.
istum abiget vel fraus, ve
m certe hares superstes. Nunc ager mbreni sub nomine, nuper Ofelli
#4.
Umbreni, "...".
paulo ante Ofelli Dictus, erit nulli proprius; sed cedet in usum
nuncupatus, memini propri unc mihi, nunc alii. Quocirca vivite fortes;
us est; at fructum, aſſeret Fortiaque adversis opponite pectora rebus.
jam mihi, mox alteri. Qua
propter constantes estote; et rebus contrariis magnos animos objicite.

SATIRA III.

Fusé tractat paradorum illud Stoicum : Omnes stultos insanire.

D.A.M.4SIP. Sic infre
quenter scribis, ade) ut an- SIC raro scribis, ut toto non quater anno [638]
no integro vix quater petas Membranam poscas, scriptorum quaeque retexens;
membranam, singula tua
scripta recensens;
.A.N.N'OTATIO.W.E.S.

Offic. i. Sunt autem privata nulla naturá, sed Stoici cum Damasippo. Welsi mavis, Dama
aut veteri occupatione, ut qui quondam in va sippus ipse refert Horatio Stertinii secum et
cua venerunt; aut victorid, ut qui bello politi cum aliis quibusdam sermocinationem sat pro
sunt; aut lege, pactione, conditione, sorte, Se lixan. Atque in håc Satiricus noster, execu
nec. Epist. 88. Non dominus istic, sed colonus
tiendo solemne Stoicis placitum, acute vellicat
intrasti. plerosque vanae mentis homines, qui solosse
131. Illum aut nequities, &c.] Sua ipsius sapere venditabant.
luxuria, vel aliena fraus et improbitas, Vafri Ut toto non quater, &c.] Primum se castiga
inscilia juris; Gall. une chicane malicieuse. ri insimularique desidiaea Damasippo fingit Ho
Wide postea lib. ii. Epist. 2. v. 127. et seq. ratius, ut inde sensin ac pedetentim ad pro
132. Vivacior hatres.] Horat. Ep. 2. lib. ii. positum subrepat, atque rafer ritium ac vul
v. 175. -
nus, quod rescindere vult, tangat; quemadmo
—Perpetuus nulli dalur usus; et hatres dum ait Persius, Sat. i. 116.
Haeredem alterius, velut unda supervenil 2. Membranam poscas.] Ex adversariis in
wndam. membranam nihil transcribis velut emenda
133. Nunc ager Umbreni, &c.] Expressa tum, atque hominum lectioni dandum; multa
dictio ex Luciani Epigrammate, quidem habes in tabulis exarata, quae perpetuo
'agy; 'Axalºidºw yºun, reri, º, ø, Mi retexis, sed pauca aut nulla in chartam et
ywºrzra mundum refers. Priscinimirum scriptitavere
Kai rºxy ºf irºgºv 352 ºz ºf irºv. primo in ceratis tabellis; ut annotavilib. i. Sat.
Kai yºg in ºivº, ixity ºf ~~' we'ro, Kai Taxi, 10, Deinde in charta seu papyro; lib. i. Sat.
a wºrd: 4. Postca in membranis quae pelles animali
'outral tº 3’ ºw: ºd voc, axx, Tºznc. um, quod Pergami inventae et aptatae ad scri
.4ger .4charmenidae olim, nunc ver). Menippi. bendum, Pergamenic dictae sunt. Plin. lib
Etrursus ab alio transiho ad alium. Etenim xiii. cap. 11. S. Hieron. Epist. ad Chromati
ille possidere me putabat; et hinc nunc putat. um; lum parram Epistolam miseritis. . . . . .
JWullius aulem omnin) sum sed Fortumac. chartam defuisse non puto, Egypto ministrante
134. Cedct in usum ºunc mihi, nunc alii.] commercia. Elsi alicui Ptolemaeus maria
Lib. ii. Epist. 2. v. 171. sissel, tamen rer Attalus (Eumenes) membra
tanquam, mas & Pergamo miserat, ut penuria charte pel
Sit proprium quidquam, puncto quod mobilis libus pensaretur; unde et Pergamemorum no
horte, men ad hunc usque diem, tradente sibi inricem
Munc prece, nunc pretio, nunc vi, nunc sorte osteritate, servalum est. Ubi ex occasione et
supremd, #y rag:4 w; Lector, meminisse oportet, Perga
Permitet dominos, et cedal in altera jura. mi reges ſere omnes appellari consuevisse At
135. Quocirca rivile fortes; &c.] Quae clim talos; paritergue AEgyptios nominatos dein
ita sint, 6 pueri mei, discite exemplo meo ceps Ptolemaeos, qui anteå Pharaones.
nihil proprium vobis existimare, parvo conten Referens.] In tabellis enim, verso stylo, ce
tiesse, et sic fortunae vim frangere. râque complanata, licebat mutare et rescribere
. Satira III–1. Sic rar), &c.] I'lureshic dialo quidlibet; non perinde in membranis. Ovid.
gismi, sed duo sunt praecipui: prior Daumasippi Incipit, et dubitat; scribit, damnata; tabellas.
Philosophicum Horatio, usque ad versum 39. Et notat, et delet; mutat, culpatgue, probat
ubi hunc ille Stoico supercilio redarguit, quod que.
aihil novi scriberet; alterest stortinii item Wide Quintil. lib. xvi. cap. 3. sub finem.
 SATIRARUM LIBER II. 3. 393

Iratus tibi, quðd vini somnique benignus adversus temetipsum ira

Nil dignum sermone canas: quid fiet? ab ipsis 5 tus, quod vino et somno in
dulgens nihil componas dig
Saturnalibus huc fugisti sobrius. Ergö num celebrari; quid erit?
Dic aliquid dignum promissis. Incipe. Nil est. sobrius venisti ab ipsis Sa
turnalibus. Igitur scribe
Culpantur frustrà calami; immeritusque laborat [639] quidpiam pollicitis respon
Iratis natus paries Dis atque poétis. dens. Age: nihil prohibet
Atqui vultus erat multa et praeclara minantis, Sine causa calamos accu
sas; nec jure caeditur paries
Si vacuum tepido cepisset villula tecto. factus adversis numinibus
Quorsum pertinuit stipare Platona Menandro * et poétis. At vultu multa
Eupolin Archiloco Comites educere tantos? et eximia spondebas, cum
primum villa domicilio ca
Invidiam placare paras, virtute relictà: lenti te excepisset. Quid
prodest adjunxisse Platonem Menandro? atqui Eupolin Archilocho? assumpsisse comites
egregios ? ./ln spermas invidiam sedare virtutem doserendo 2

A.N.WOTATIONES.

3. Irahus tibi, quºd, &c.] Quod satis elabo proximas appensas, ceratos parietes interpre
ratum nihil tibi videatur, irasceris et succeuses tari licet. Prior tamen explicandi ratio magis
tibimet; hinc relegis, deles, vertis donec ali arridet.
quid menti occurrat quod ipse probes, dignum 8. Iratis natus paries Dis, &c.] Quinempe
que judices evulgari et tradi lectitandum eru toties immerito verberetur, Poétis suam exo
ditis. Epist. ad Pisones. v. 292. nerantibus indigmationem et iram quod ani
Carmen reprehendite, quod non mus eximia non excogitaret. Ita veteres dix
JMulla dies et mulla litura coèrcuit, &c. ère Diis adversis fieri, si quid male cederet.
4. Dignum sermone..] Dignum Satiris man 10. Si vacuum tepido, &c.] Horatius, impa
dari, proindeque legi et laudari. tiens frigoris in villam suam prope Tarentum
Ab ipsis Saturnalibus huc fugisti.] Quorsum secedere consueverat. Lib. ii. Od. 6. v. 17.
huc secessisti in villam tepidiori coelo, vel foco Verubi longum, tepidasque pracbet
luculentiori commodum, quasi ad scribendum Jupiter brumas.
aptiorem * - Lib. i. Epist. 7. v. 10.
5. Saturnalibus.] In memoriam priscae li Quod si bruma mires Albanis illinet agris.
bertatis sub imperio Saturni, Roma celebra ./ld mare descendet vales tuus, &c.] Wide et
bantur Saturnalia 14. Cal. Januar. tumdue Epist. xvi.
servis domini praestabant epulas, ipsisque mi 11. Quorsum pertinuit, &c.] Quorsum igi
nistrabant; owni data quidvis loauendi licen tur tot libros tecum detulisti 2 Platonem, ad
tia. Wide Macrob. lib. i. Saturnal cap. 10. sententias. Epist. ad Pis. Rem tibi Socraticae
Athen. lib. xiv. et infra Sat. 7. v 4. ubi de li poterunt ostendere chartae. Menandrum, ad
bertate Decembri. morum imitationem, quâ praecellit. Eupoli
Sobrius. Erg) Dic aliquid, &c.] Si quidem dem el Archilochum, ad sales et acrimoniam.
Romanae plebis in Saturnalibus commessatio Quae quidem omnia juvabant scripturum Sa
nes ac tumultus fugiens huc venisti, et quiete tiras. Wide Platonis Alcibiad. poster. unde
exoptata jam frueris, vinoque et somno parce hujus materia Satirae desumpta.
indulgere licet, jam scribe quidpiam sobria Platona.] Cic. de Orat. Non intelligendi
mente dignum. solitm, scal etian dicendi gravissimus auctor et
6. Nil est.] Nihil excusationis habes. magister Plato. Et postea; Platonis locutio
7. Culpantur frustrà calami.] Non est quod potius poèma putandum, quâm Comicorum
pueriliter culpam rejícias in calamos parum Počtarum.
idoncos. Wide Pers. Sat. iii. 12. ubi, .Menandro 2) Hic Athenis oriundus, novae
Tum queritur crassus calamo quod pendeat concediae scriptor eximius; quem Terentius
humor, secutus est. Quint. lib. x. cap. 1. vel unus, in
quit, diligenter lectus ad cuncta efficienda suf.
./ln tali studeam calamo 2 ficial Menander, ilâ omnem vitae imaginem
Immeritusque laborat, &c.] Immerity cap erpressit; tanta in co inveniendi copia, et elo
des parietem, iratus quod votis respondentia quendi facultas ; ità est omnibus rebus, perso
non pariat mens, Pers. Sat. i. 106. nec plute mis, affectibus accommodatus. . in omnibus mire
um cardit, &c. Quintil. lib. x. cap. 3. Tum custoditur ab hoc Poetà decorum. At is
illa, qua, apertiorem animi motum sequumtur, quidem jusdem operis auctoriºus abstulit no
. . . jaclare manum, torquere rullum, . . . men, et fulgore quodam suae claritatis tenebras
quarque Persius notat, &c. Hic nonnulli per obdurit.
peram asserunt ſuisse veteribus parietes cera 12. Eupolin Archilocho P] De hoc in Epod.
tos, in quibus noctu scriberent, si quid mente 6. de illo Sat. 4. lib. i.
occurreret. At fuerint tabulae ceratae; quas 13. Invidiam placare paras, &c.] An times
quidem, vel fortasse ipsas parietibus lecto homines malos offendere, carpendo vitia eo
394 Q. HORATII FLACCI
o, infelix despectuieris. Fu. Contemněre miser. Witanda est, improba Siren, ſºl
gienda stineºlia, malºs. Desidia; aut quidquid vità meliore parāsti,
rem; vel pariter amitten
15
dum id omne quod meliore Ponendum aequo animo. Dite, Damasippe, deaeq;
vita acquisivisti. HORAT. Verum ob consilium donent tonsore. Sed unde
0, Damasippe, Dii, Deeque Tam bent me nosti 2 Postquam omnis res mea Ja
propter salutare monitum,
dent tibi tonsorem. Verúm nurn

quomodo tambenºme cog- Ad medium fracta est; aliena negotia curo,

noscis? D.A.M.4SIP. Post
quam cunctae meat faculta Excussus propriis. Olim nam quaerere amabam, 20
tº perierunt apud janum Quo vafer ille pedes lavisset Sisyphus aere; [641]
medium, rerum alienatºm Quid sculptum infabre, quid fusum durius esset.
satago, dimotus à propriis.
Etenim pridem cordi erat Callidus huic signo ponebam millia centum :
investigare, quo vase ereo Hortos egregiasque domos mercarier unus
pºleºluisºphus.
le callidus: quid sine arte
Cum lucro noram; unde frequentia Mercuriale 25
i.e. ... Imposuère mihi cognomen compita. Novi,
flatum esset? Ego solers Et morbi miror purgatum te illius. Atqui
illi statua pretium statue Emovit veterem mirë novus, ut solet, in cor
bam centena millia; solus
quºnºram horrosºdes Trajecto lateris miseri capitisve dolore: 29
magnificas emere cum quaestu. Quocirca platea celebres cognominarant me Mercurii ami
cum. HOR. Scio et admiror te liberatum eo morbo. D.1.M.1SIP. Nimirum veterem mor
bum novus depulit miro modo; sicut fit quando laborantis lateris aut capitis a gritudo transit
ad stomachum:
.A.N.YOTATIO.NES.

rum, et satiricum salem is affricando : An pellabatur. Hinc posteå lib. i. Epist. 1. v. 54.
verb sic invidiam formidare incipis et inimici Virtuspost nummos. Haec Janus summusabimo
tias improborum ?, Cic. Catil. i. Hoc animo Perdocet.
semper fui, ut invidiam virtute partam gloriam Memimit etiam Tull. in fine lib. ii. Offic. &
pularem, non invidian. uibusdam viris optimis ad medium Janun se
14. Improba Siren, Desidia.] Haec emim ve entibus commodius disputatur de quarrendó,
hut Siren hominibus blanditur et perniciem af. de collocandó, etiam de utendá pecunid. Et
fert. Frustra est quod Cruquius hic commi Philip. vi. de statud illa paintari non pos
niscitur dogmaticas Sirenes, de quibus Laërt. sem sine risu dicere. L. ANTONIO JANI
lib. x. in vità Epicuri; quasi ad eas invidiosé MEDII PATRONO. Ilame 2 Janus medius
alluserit Stoicus Damasippus. De Sirenibus in L..?ntonii clientelä fit?
lib. i. Epist. 2. v. 23. 20. Olin nam quarrere amabam, &c.] Co
15. Vitā meliore.] Meliore vitae parte, ea rinthium aes, vasaque antiqua studebam cog
mimirüm quae peracta est virtutem colendo ct noscere; v. g. quae Sisyphi aevo conflata, sig
exercendo, bonumque tibi nomen ac famam nata, calata; mec non quae haberentur molli
acquirendo. us ac solertius fabricata.
16. Damasippe.] Is Senatoria dignitate cla 21. Sisyphus.] AColi filius Corinthi regis, de
rus ad inepta mercaturae studia et negotia de quo lib. ii. Od. 14. v. 20. et Epod. ult. v. 16.
flexit; in quo perditis facultatibus, futile Sto 23. Callidus huic signo, &c.] Tanquan pe
Ici Philosophi nomen captavit et habitum. ritissimus istarum rerum aestimator, et negoti
17. Donent tonsore.] Lepida pariter et sal ator famosus, ego pretium imponebam signis,
sa gratiarum actio; adsit tonsor qui radat et statuis, a dibus magnificis, &c.
tondeat aptè barbam illam tuam philosophi .Millia centum.] Supple, sestertiàm. Vide
cam prolixiorem. Nihil certè aliud optari Annot. lib. i. Sat. 3. v. 15.
posse videbatur homini res omnes spermenti, 24. Hortos egregiusque domos, &c.] Cic.lib.
unamque virtutem et sapientiam a-stimanti; vii. Epist. 23. emptorem exoptat vanum quem
quanquam barbă tenus sapienti et philosopho. piam et ſatue curiosum Damasippi similem,
18. Postguam omnis res mea, &c.) Postea cui vendere possit signa quaedam haud sibi
quam foemore, versuris, mercaturis, omnia bo grata. Et Epist. 32. lib. xxii. Atticum rogat
na disperdidi, antiquas imagines et statuas, ut Damasippum aggrediatur, atque abeo quos
villas item et acdes egregias emendo, vendi dam agrossibi mercetur ad ripam Tiberis sitos
tandoque; nihil jam habens pro me gerere 25. Mercuriale.] Antonomastice nimirum.
negotii, res alienas deinceps curo ; sic mihi Nam commune hoc alioqui mercatorum et lu
nota sunt quae ad te pertiment. crionum cognomen. Quidam leg. Mercuriali,
Janum Ad medium.] Ad medium Roma, ſo parisensu. Mercurium praeesse lucro et mer
rum, nimirüm hinc et inde Jani duplex crat caturae, cuilibet est compertum. lib. i. Od. 10.
effigies; medius autem locus mercatoribus fre 27. Morbi miror purgatum.] Miror te pur
quems erat; dicebaturque Janus medius, eo gatum ea vesanā libidine mercandi cum lucro.
quod esset duas inter Jani statuas, quarum al 28. In cor Trajecto lateris capitisve dolore-1
tera Janus superior, altera Janus inferior, ap Nè hic cor ipsum, sed stomachum aut ventri
 SATIRARUM LIBER II. 3. 395

Utlethargicus hic cum fit pugil, et medicum urget. atquelethargicus aliqui, fit
Dum né quid simile huic, esto ut lubet. O, bone, pugil, et medicum verberat.
2 'HOR. Esto quod vis, dum.
në te modo non accidal quidquam
Frustrére, insanis et tu, stultiq; prope omnes, [642, paristi. D. Mºisir."o,
Si quid Stertinius veri crepat; unde ego mira bone, ne aberres, tu quoque
insanus es, pariterque stulti
Descripsi docilis praecepta haec, tempore quo me omnes, si quidem vera do
Solatus jussit sapientem pascere barbam, 35 cet Stertinius; a quo ego
pulchra haec documenta
Atque à Fabricio non tristem ponte reverti. sponte hausi tum cum me
Nam malê re gestā, cum vellem mittere operto consolatus, præcepit alere
Me capite in flumen, dexter stetit; et, cave faxis barbam sapientem, ac lar
tum redire à ponte Fabri
Te quidquam indignum: pudor, inquit, te malus. ..., perditis opi
angit, . bus cum obvoluto capite
Insanos qui inter vereare insanus haberi. 40 yellem me praecipitare in
fluvium, opportunus adſuit,
Primum nam inquiram, quid sit ſurere: hoc si erit aitaue (Stertinius) Cave ne
in te perpetres, aliquid te indig
num; improbate verecun
Solo; nil verbi, pereas quin fortiter, addam. dia afficit, quitimes insanus
Quem mala stultitia, et quemcunque inscitia veri existimari ab insamis. Ete

Coecum agit, insanum Chrysippi porticus et grex nim sciscitabor primum,

quid sit insanire: Quod si
Autumat. Haec populos, haec magnos formula!...","...#
reges, [643] ultrà loquar, né impavide
mortem oppetas. Atqui
schola et discipuli Chrysippi statuunt insanum esse quemcunque pravasocordia et quemcunque
veritatis ignorantia detinet in errore. Atque sententia ista populos asque ac principes com
plectitur,
- .A.N.WOTATIONES.

culum intellige. Gracis wagia cor significat, corporis indicandum. Pers. Sat. iv. init. bar
item stomachum sive os ventriculi superius, batum magistrum vocat Socratem. Arnob.
indeºue pro ipso ventriculoponitur. Eo sen lib. vi. AFscalapii gravitatem notat ex barbſ,
supe, commode intelligitur quod dicitur hic in amplissimd, boni ponderis, ac philosophica:
core capite vel latere dolorem trajici: primum densitatis.
quidem, cum pituita corrupta in ventriculum 36. Atque & Fabricio, &c.] Et prohibuit ně
e capite deſluit: alterúm verb, cum bilis in la in rerum mearum desperatione me praecipitem
teresaeviens effunditur in ventriculum; atque darem in fluvium Tiberim e ponte Fabricio.
illinc aegritudinem huc et malum transfert, os Fabricio..] Is insulam Tiberinam urbi Romae
que ventriculi afficit. jungit a Fabricio Consule aedificatus: hodie
30. Ut lethargicus hiccium fit pugil.] Quan Ponte guideo, quod Judaeis habitetur; item
do lethargus morbus vertitur in phrenitim. Ponte di quatro capi, seu quatuor capitum,
Scilicet veternum creat frigidior et abundan vulgó dicitur, ob quadrifrontis Jani statuam
tior pituita ; quae, si quâ, ratione accenditur, ibi extantem.
cerebri membranas inflammat, mentisque per 37. Operto capite.] Seu pudoris et indigma
turbationem, delirium, furorem gignit: Quo tionis causā; seu ob contemptum lucis hujus
fit ut phreneticus aeger quemvis impetat, qua ac vitae.
sipugil, nec ipsi parcat medico. Corn. Cels. 38. Derter.] Contra larvus malum et infor
lib. ii. cap. 20. tunium designat.
31. Dum né quid simile huic, &c.] Festive 43. Mala slultilia.] Vitiosa animi affectio
hoc et satirice Horatius: O, Damasippe, sis a veri cognitione aliena, sapientiae contraria;
licet insanus ac, mutato morbo, phreneticus nam alioqui furor seu phrenesis sapientietiam
quantum libet, modó ne pugnis me contundas contingere potest ex atra bile, mec vitio cui
ac verberibus urgeas. quam verti debet.
0, bone, né Frustrére, &c.] En arripit occa 44. Chrysippi porticus.] Porticus Graece roaº
.." Stoicum dogma aggrediendiet expen significat scholam Stoicam ; et quod in por
ticu deambulantes Zeno ejus auctor ac dein
endi.
.33. Stertinius.] Ut gravis auctor profertur ceps alii philosopharentur. Chrysippi vero
ille statim, ad fidem faciendam. De eo pos dicitur hic, quod eam fulcire putabatur ille,
teå lib. i. Epist. 12. utait Tull. Acad. qu. Wide lib. i. Sat. 3. v.
35. Jussii sapientem pascere barbam.] Nimi 127. Annot.
*m externam sapientiae speciem assumere 45. Formula..] Apud Jurisconsultos formu
Jussit, ac barbam deinceps alere ad umbilicum lac dicuntur solemnes quaedam propositiones
*que promissam. Iserat Philosophorum ha ad veritatis indagationem dirigentes; axioma
"itus, seu advenerationem, seu ad neglectum ta seu placita vocant philosophi.
 396 Q. HORATII FLACCI
uno excepto sapiente. Jam Excepto sapiente, tenet. Nunc accipe, quare 46
intellige cur perinde ut tu
insaniant omnes quite in Desipiant omnes, aequè actu, qui tibi nomen
samum vocant. Quemad Insano posuère. Velut silvis, ubi passim
modum in silvis, ubi passim Palantes error certo de tramite pellit;
error vagabundos agit extra
verana viam; hic ad lavam; Illesinistrorsum, hic dextrorsum abit; unusutriq; 50
istead dextram pergit; am. Error, sed variis illudit partibus. Hoc te
bo acque aberrant, etsi di Crede modo insanum; nihilo ut sapientior ille,
versa ratione decepti. Sic
te desipere existima. ut qui Quite deridet, caudam trahat. Est genus unum
te illudithaud minus insipi.
ens caudam trahat. Est fa
Stultitiae, nihilum metuenda timentis: utignes
tuitatis altera species, me Ut rupes, fluviosq; in campo obstare queratur. 55
tuentis ea quae formidari Alterum et huic varium, et nihilo sapientius, ignes
non debent; yelut si quis Per medios fluviosque ruentis: clamet amica
conqueratur flammas,
pulos, flumina, sco Mater, honesta
sibi obstare soror, cum cognatis, pater, uxor:
in campo, altera priori dis. Hic fossa est ingens, hic rupes maxima: serva:
similis, minime vero sanior,
temere petentis medios ig
Non magis audierit, quâm usius ebrius olim, 60
mes ac fluvios. Quamris Cüm Ilionam edormit, Catienis mille ducentis,
autem sedula parens, bona Mater, te appello, clamantibus : huic ego vul
soror, pater, conjux, pro
pinqui omnes increpent: Il gum . - [644]
lic est barathrum immame, Errori similem cunctum insanire docebo.
illic horrendus scopulus; Insanit veteres statuas Damasippus emendo:
cave tibi; haud magis ascul 65
tabit quam Fusius quon Integer est mentis Damasippi creditor? esto.
dam temulentus, dum sopitam Iliomam ageret, quando mille ducenti Catieni inclamabant: 0, pa
rens, te invoco. Porr) ostendam homines universos huic pari insania laborare. Desipit certº
Damasippus mercando antiquas imagines. .in veró sapit qui credit Damasippof
.A.N.N.O.T.1TIO.N.E.S.

53. Caudam trahat..] AEquè, uttu, ridiculus alii histriones, vel potius spectatores errorem
et insanus habendus. Dictio proverbialis ex intelligentes suggilantesque succlamärunt; at
eo facta, quodebriis et insanis pueri soliti sint
que ut est in Epist, ad Pisones, Romani pedi
tergo appendere quidpiam, instar caudae, ad tes equitesque cachinnum Sustulerºnt. Errant
ludibrium, veluti exprobrantes sic hominibus qui chorum Tragicum intelligi posse opinan
illis quod in bestia naturam et speciem dege tur; tum quod unius Actoris partes sustinet
nerarint. Absurdi sunt qui caudam trahere chorus; tum praesertim quod videaturesse
interpretantur, superbè incedere, et terram contra decorum, ut matrem appellet chorus
syrmate verrere. similiter cum Polydoro, et accinat umbrae,
60. Fusius ebrius.] Actor ille tragicus, cam quae sola soli apparere et logui fingenda est.
dormientis Hecubae sive Iliona: somnum si 62. Mater,te appello.] Tull. i. Tuscul. Ecce
mulare deberet, ex vimo et potu vere sopitus, alius exorilur è terrá, qui matrem dormirt non
frustra ab inclamantibus vocatus menuaquam sinat.
evigilavit. .Mater, te appello, tu quae curam somno sus.
61. Ilionam.] Ex tragoedia Attii, vel Pacu pensum levas;
vii, in qua Polydori, a Polymnestore Thracia, .Neque te mei miseret. Surge, sepeli natum,
rege clam interfecti umbra sororem suam Ili Priusquam fera tolucresque, &c.
onam Polymnestoris uxorem noctu vocat dor Pro P. Sextio. Cilm veniret, emergebatsubità,
mientem, ut suis manibus justa persolvat in citm sub tabulas subrepserat, ut, Mater, te ap
humatumque sepeliat. Quidam volunt hic in pello, Dicturus riderelur. Acad. 1.2. Quid
telligi Hecubam, tum quod esset vere Polydori Ilioma somno illo? Mater, te appello. Nonne
mater, tum ex sequentibus verbis, tum ex Eu illa credit filium loculum, utterê experrecta
º
ripide et Cicerone; conjiciuntºue Hecubam eliam crederet.
alio nomine Ilionam fortasse dictam. Sed Huic ego vulgum, &c.] Ostendam ego vul
quid opus istis 2 Iliomam matrem appellat Po gus omne tanto erroris sopore obrutum, veluti
lydorus, vel aetatis provectae, aut veneratione, Catienus ille, ut mullis admonitionibus retrahi
autetiam miserationis excitandae causa. Adde queat a studio lucri; imó sarpe non advertat
quðd puer ille domi fuerat ab Ilioma velut a omnia sua perdendi periculum, dum ad spe
parente educatus. Wide Euripid. Hecub. Vir-, ciem quaestūs fertur.
gil. Æneid. iii. Cic. Academ. Quaest. ii. &c. 65. Damasippi creditor?] Perillius, de quo
Calienis mille ducentis Clamantibus.] Certé mox, qui stulté Damasippo versipelli et doloso
histrio Catienus Polydori clamantis partes credit seu statuas, vasa, domos; seu pecuniam
ebat. Quare very dicuntur clamässe plures his emendis; stulte quoque et frustra opera
tieni 2 vel Catienus pluries iteråsse ac re Nerii argentarii, et solertià Cicutaº astuti for
petisse 2 Mater te appello, accipiendus; vel neratoris vel tabellionis utitur ad nectendum
 SATIRARUM LIBER II. 3. 397

Accipe,insanus
Tune quod eris,
nunquam reddas mihi,
si acceperis? si tibiexcors,
an magis dicam : º
Age; iº
tibidicam. Accipe
mihi º:
- a A - as, an tu desipere existi
Rejectā praedá, quam praesens Mercurius fert? ... ...'...'...
Scribe decem à Nerio; non est satis: adde Ci-nior, si praedam repudiave
Cutae ;45) is a Mercurio propitio ob
Nodosi tabul
O os. tabulaS
: mille aſ
Centum : mille
adde Catemas :
- ſº
40 latam:
a Nerio Jube scribi
decem accepta
millia, nec
Effugiet tamen haec sceleratus vincula Proteus. sufficit; adjunge centenas
Cum
Fi rapies injus
d malis ridentem
dé -alienis;
- - r l ..".
icute; Istas
a waiti onnes

let aper, modo avis, modo Saxum, et, cum Volet, catenas nihilominus excu
arbor. - - tiet improbus Proteus. Cum
Si malê rem gerere insani est; contra bené, sani; "...'...";
Putidius multö cerebrum est (mihi crede) Perilli 75 oram, fiet aper, mox avis,
Dictantis, quod tu nunquam rescribere possis. [34]."...”.
- - 1 insipientis - - rit.

Audire, atque togam jubeo componere, quisquis estbona disperdere, contra

Ambitione malá, aut argenti pallet amore;
Quisquis luxuriá tristive superstitione,
- -
rium rerº facere, sapientis,
fidem habe mihi, longe in
sanior est Perillimens scri
- -

Aut alio mentis morbo calet. Huc propius me, 80 bi jubentis quod tº nun.
quam exsolvere queas. Quicumque improbā honorum vel pecuniae cupiditate afficitur; quicun
que luxurià vel moestà superstitione aliove animi morbo exa:stuat, togam aptet, megue auscul
tet velim. Appropinquate istuc,
- .A.N.N’OTATIO.N.E.S.

bellè ac rité debitorem. Quippe is velut Pro priis malis seu maxillis haud parcendo perinde
teus effugiet creditorem, ac tot artibus eludet ac alienis, quemadmodum rei aliente ac mutub
ut debitum munquam reddat. sumpta minus parcitur quam propriae. Locus
69. Scribe decem à Nerio.] Itä Perillius Da Homeri est, ºwnsigzu dº IIaxxar 'A9hyn,
masippo tradens mutuo pecuniam suam dic "Aa Casey yixoy agai . . . . oi Ji , vagazizi
tare intelligendus apud Nerium ; O, Dama 7 x&ay &xxot gºizuw, procis aulem Pallas
sippe, scribe te decem millia aeris e pecunia immoderatum risum movit . . . illi veró max
meå accepisse à Nerio, sive per manus Nerii, illis ridebant alienis.
ut aiunt; scilicet in commentariis seu codicil 73. Fiet aper, modó aris, &c.] Alludere vi
lis Nerei argentarii mei syngrapham et chiro detur ad morem regum AEgyptiorum, de quo
grapham inscribe, ad majorem crediti mei Diodorus. Hi enim modo leonis, tauri, dra
securitatem. conis effigiem, modó arborem, modó ignem,
.Adde Ciculae Nodosi tabulas.] Adde, si vis, alias unguenta supra caput gestabant, princi
astutiam et nodos quibus scit callidus Cicuta patūs insignia; tum ad ornatum suum, clim
debitores constringere; confice tabulas concep ad superstitionem populis injiciendam. Et
tis rité et caute verbis; uno verbo adhibe quas hinc same manavit fabula de mutabilitate et
libet cautiones, stipulationes et obligationum multiplici variáque transformatione Protei.
instrumenta, velut totidem nexus et catenas: 75. Perilli.] Creditoris, non tabellionis, ut
Haec omnia profecto cassa et vana erunt. Ju putat Torrentius: refragatur enim sensus.
venal. Sat. viii. 50. Minus quippe tabellionis, at certè maximè
—Juris nodos, et legum acnigmata. creditoris refert, si debitor solvendo mon
71. Proteus.] Is AEgypti rex in varias se fuerit.
species transformabat, ut fabulantur, sicque 76. Dictantis quod tu nunquam rescribere
facilè fugiebat quosvis persequentes; huic possis.] Tibi mutuum praebentis adeoque dic
similem dicit Horatius fraudulentum debito tantis syngrapham acceptae testem pecuniae,
rem, qui tricarum juris peritus litigando, ter quam nunquam redditurus sis. Porrö quia
giversando, praescribendo, creditoris actiones obligatio fiebat scriptura hinc scribere signifi
creditum reposcentis improbe eluctatur. cat mutuo sumere: proindeque rescribere est
72. Cum rapies in jus malis ridentemalienis.] scripturam delere, factam obligationem dis
Cüm jure persequeris debitorem sceleratum solvere, mutuum sive debitum reddere. Te
ac perfidum, quite creditorem deludit, tuas rent. Phorm.
que vanas solicitudimes aſſatim et impense de Illud argentum mihi jube rescribi.
ridet. Alia pridem erat lectio, cum rapies in 77. Togan jubeo componere.] Ne defluens
jura malis ridentem alienis: quam quidem ut illa vos interturbet dum me attenderis de re
pote clariorem expressi in interpretatione graviloquentem.
meå. Placuit verb subindè eruditis dictionem 80. Mentis morbo calel.] Ut febri corpus,
ac sensum rimari subtiliorem, et asserere ex ità mens vitiis estuat. S. Ambr. in Lucas cap.
pressam hic ab Horatio sententiam ex Home 4. Variis criminum febribus caro nostra lan
ri Odyss. Xx.346, ut alienis ridere malis, id est, guebat et diversarum cupiditatum immodicis.
maxillis, fit effuse cachinarri, sohuto risu, pro a stuabat illecebris. Nec minorem febrem amo
398 Q. HORATII FLACCI
attue ordinead me accedite Dum doceo insanire omnes, vos ordine adite.
sing."ºº".
desipere. Longe maxima Danda est ellebori multö pars maxima avaris:
- - - ---- -

º ...ho...l... Nescio an Anticyram ratio illis destinet omnem.

is: Al ignor, mum ratio il-Haeredes Staberi summam incidere sepulchro;
.*.*"...'.
tam. Staberii ha-redes le- Ni sic fecissent, gladiatorum dare centum
- 85
- -

jºiniºninºminºup. Damnati populo paria, atque epulum, arbitrio

sere tumulo: quod nisi fe- Arri : [34]
cissent, debebant
dare centum populo Frumenti quantum
paria gladia- - - *r
metit Africa. Sive ego prave, - r

toum, ºr convivium, ad li. Seu recte hoc volui, né sis patruus mihi. Credo
biºm Arri,
tritici tºº
quantum colligitliº
A- Hoc Staberi
-
prudentem animum voluisse. Quid ergo
- - - a -

:... }... Sensit, cum summam patrimoni insculpere saxo 90

criti: Seu male seu bene Haeredes voluit?—quoad vixit, credidit ingens
illuſ' egº...”.
censor. Existimo ** Pauperiem
F. ë minusvitium,
1 | et cavit nihil acrius: ut, si -

i. s...}}}. Forte minus locuples uno quadrante periret,

MAS. Quid igitur voluit Ipse videretur sibi nequior: omnis enim res,
quando
summam pecuniae legata. Wiirtus,
jussit sepulchro fama, decus, divina, humanag; pulchris [648]
- - - - -

ºnjibºincidi'stºr. Divitiis parent; quas qui construxerit, ille 96

TIM. Mempè quamdiu in vivis fuit, censuit paupertatem summum esse malum, nihildue magis
ille fugit quam eam: nesi forté obiisset minus dives uno quadrante, ipsi sibiinimicus fuisse ex
istimaretur. Enimvero praeclaris opibus obediunt universa, probitas, existimatio, gloria, divina
atºlue humana;
.A.N.YOTATIO.NES.

ris esse direrim quâm caloris. Itaque ille ani annonae sute partem Romanos habuisse. Nam
mum, haec corpus inflammat. Febris nostra licet e Sicilia et Sardinia frumenti plurimum
aparitia est; febris nostra libido est: febris colligerent, tamen Ægyptus et Africa praiser
nostra lururia est; febris nostra ambitio est; tim dicebantur horrea duo populi Rom. War.
febris nostra iracundia est. ro de Re Rustic. lib. ii. Manus morère ma
82. Danda est ellebori pars marima araris.]
luerunt in theatro ac circo quâm in segetibus at
Ad medendum insaniae illorum maximaº. Plin. rinelis : frumentum locamus qui nobis adtthat,
lib. xxv. cap. 5. Nigrum elleborum medelur quo saturi flamus er Africa et Sardinić, &c.
paralyticis insanientibus . . . trahit alrum, et Cornel. Tacit. Annal. 12. Olim er Italie re
bilen, pituilasque. gionibus longinquas in prorincias commentus
83. Anticyram.] Insulam ellebori feracissi portabant; neque nunc in forcunditate labora
mam. Wide Epist. ad. Pis. v. 300. Annot. tur; sed. Africam polius et JEgyptum trerre
Plin. modó cit. Drusum Tribunorum popula mus, navibusque et casibus vita populi Rom.
rium clarissimum comitiali morbo constat libe permissa est. Apud Claudian. de Bello Gildo
ratum eo medicamento apud Anticyram. Ibi mis, v. 52. Roma sic loquens inducitur ;
enim tulissimè sumitur, &c. Pers. Sat. iv. 16.
..?nticyras melior sorbere meracas. Tot mihi pro meritis Libyam Yitumque de
ére,
84. Haeredes Staberi, &c.] Exemplo demon
strat quanta sit avarorum insania. Staberius Ut dominam plebem, bellatoremgue Senatum
opes ità deperibat, ut posteris etian notum Classibus aesliris alerent; geminoque ricissin
esse voluerit se divitem ſuisse: adeoque à pau Littore dirersi complerent horrea renti.
pertate abhorrebat, ut nominis immortalita Stabat certa salus. Memphis si fortenegåsset,
Pensabam Pharium Gaetulis messibus annum.
tem speraret, si vel epitaphium omnibus non
contestaretur ingentes divitias hatredibus à Frugiferas certare rates, latégue rideban
se relictas.
Punica Niliacis concurrere carbud rtlis.
85. Nisic fecissent.] Apponit damnationem Sive ego prave, &c.] Hoc reſerunt ad Da
et poenas, quo haredibus instet necessitas sa masippum nonnulli, certè perperam: melius
tisfaciendi conditionibus testamenti. alii ad Staberium.
86. Epulum, arbitrio Arri.j Ac proinde 88. Nº sis patruus mihi.] Noli me repre
sumptuosum ex ingenio Arrii hominis valdé hendere, ut solet ultrö patruus nepotes. Wide
sumptuosi. Cic. in Watin. quaerit ā Vatinio, lib. iv. Od. 12.
cur, in epulo Qu. Arrii alralus, seu, cum Credo Hoc Staberi prudentem, &c.] Lo
togá pulld accubuisset . subditolue; ita quitur Stertinius.
illud epulum est funebre, ut munus sit funeris, Prudentem animum roluisse.] Alii legunt
&c. et paulo post; er epulo magnificentissimo prudentern animum voluisse, et explicant, pro
famem illam veterem tuam monerplºres. ridisse sagaciter; mec absurdè.
87. Frumenti quantum metit.1ſrica.] Hanc 94. Wideretur sibi nequior.] Utpote quinon
frumento abundare jam dictum lib. i. Od. 1. navāsset ingens malum, cum posset; nec bona
v 10, jam vero dicendum, ex hac magnam tot sibi procurasset ex opibus manantia.
 SATIRARUM LIBER II. 3. 399

Clarus erit, fortis, justus, sapiens etiam, et rex, quisquisillas comparaverit,

Et quidquid volet; hoc veluti virtute paratum, is habebitur nobilis, strenu
us, justus; prudens quoque,
Speravit magnæ laudi fore. Quid simile isti nec non rex, et quodcunque
Graecus Aristippus, qui servos projicere aurum 100 libuerit. Itaque ille Sibi
In media jussit Libya, quia tardius irent pollicitus est hoc magmo
honori futurum tanquam A
Propter onus segnes : Uter est insanior horum ? virtute profectum. Quid si
Nil agit exemplum litem quod lite resolvit. mile huic egit Graecus Aris
Si quis emat citharas, emptas comportet in unum, tippus; qui famulis impera
vit, in media Libya aurum
Nec studio citharae, nec Musae deditus ulli; 105 abjicere, eo quðd lentius
Si scalpra et formas non sutor; nautica vela [649] progrederemtur ob onus
graves? Uter horum magis
Aversus mercaturis; delirus et amens. desipit? D.A.M. Nihil pro
Undique dicatur meritó. Qui discrepatistis dest exemplum quod con
troversiam controversia di
Qui nummos aurumque recondit, nescius uti rimit. Si quis emat citha
Compositis, metuensq; velut contingeresacrum? 110:...m.....".
Si quis ad ingentem frumentisemper acervum cum deferat, mec peritus ci
tharac pulsandae aut ullius
Projectus vigilet cum longo fuste, neque illinc musicae: Si scalpra et for
Audeat esuriens dominus contingere granum, mas congeral quinon est su
Ac potius foliis parcus vescatur amaris: tor; aut vela nautica qui à
115 mercaturâ abhorret; insa
Si positis intus Chii veterisque Falerni mus et vecors ab omnibus
Mille cadis (nihil est, tercentum millibus) acre jure appelletur.
Potet acetum; age, si et stramentis incubet, unde ./lt enim quid his differt
ille qui aurum et nummos
Octoginta annos natus, cui stragula vestis, accumulat, ignorams bené
Blattarum actinearum epulac, putrescat in arcă: uti comparatis, ac timens il
Nimirüm insanus paucis videatur, eú quðd 120 la contingere quasi rem sa
cram * Si quispiam jacens
Maxima pars hominum morbo jactatur eodem. continuo excubet prope
Filius aut etiam haec libertus utebibat haeres, magnum tritici cumulum,
armalus ingenti fuste ; mec
Diis inimice senex, custodis, mē tibi desit * inde famelicus audeat gra
num accipere, licet dominus, imë parcens illi alat se oleribus acerbis; si conditis in cellá Chii
et Falerni vetusti cadis mille (parim est, imó trecentis millibus) acre bibat acetum : Quin
etiam si in stramine decumbat annos attatis habens octoginta umo minus, cui in arculā putres
cat stragulum vestimentum, lumbricorum et vermiculorum cibus; is videlicet non multis cen
seatur desipere, quoniam hominum pars maxima simili vitio laborat. Vah, senex muminibus in
vise, an ea servas, ut filius vel etiam libertus hares absumat; an me egeas 2
.A.N.YOTATIO.N.E.S.

98. Hoc veluti virtute paratum, &c.] Hinc nis commoratus sit, vel quod esset ex insulā
igitur tantâ cură divitias congessitac servavit, Thera, quae Graeca erat colonia.
quod ex his sibi provenirent aſſatim fructus 102. Uter.] An Staberius, an Aristippus 2
virtutis uberrimi et praestantissimi, ut quidem 103. Nil agit eremplum, &c.] Incertum
existimabat fatué. Juven. Sat. xiv. 136. quidem ex incerto, obscurum ex obscuro mi
Cium furor haud dubius, cum sit manifesta nime elucescit.
phrenesis, 104. Si quis emat citharas, &c.] Congloba
Ut locuples moriaris, egenti vivere falo. tis exemplis explicatur avari insania. Quipe
99. Quid simile isli Graecus, &c.] Sic varia cunias quae sunt ad usum, etx.gºzara proinde
sunt insaniae genera. Staberius insaniebat Grecis dicuntur, magno studio congerit, mec
pecuniae amore; contrà desipit Aristippus ni iis utitur ; prorsús est similis homini citharas
mio ejus contemptu ; quippe qui necessarium comparanti quas pulsare nescit, &c.
abjiciatviaticum, futili prorsús ratione. 106. Scalpra et formas.) Instrumenta suto
100. Aristippus 2) Is genere Cyrenaicus, ria, cultros, pedes ligneos, &c.
Athenas venit Socratem auditurus; sectae Cy 114. Foliis amaris.] Vel silvestribus oleri
renaica auctor fuit; primus Socraticorum in bus, quae hortensibus sunt amariora; vel malê
stitutionis mercedem exegit. Gestabat ejus conditis, et hinc insipidis et acerbis.
famulus in itinere pecuniam ; et cum onere se 115. Chii.] Vinicxquisitiex insulā Chio.lib.
pressum quastus esset: Effunde quod nimis iii. Od. 19. v. 5. Falerni, lib. i. Od. 20. v. 10.
est, inquit Aristippus, et fer quod potes. La 117. Acetum.] Vinum acescens, corruptioni
ert. ex Bioni, Suidas, &c. Alii aliter remnar proximum.
rant. Porro quod Graecus appellatur hic, ra Stramentis incubct.] Strato viliac duro, cum
tio varia affertur, vel quod Graece philosopha habeat molliores stragulas, peristromata, &c.
tus sit, vel quod Socratis audiendi causā Athe 123. Diis inimice..] Dant enim Dii utilia
400 Q. HORATII FLACCI
etenim quam minimum ex Quantulum enim summae curtabit quisque dierunn,
*...*.*.*.*
dies, etiamsi meliore oleo Ungere si caules oleo meliore, caputgue [65 Ol
jūnjiejirº Coeperis impexá foedum porrigine? quare, 126
*...*.*." Si quidvis satis est, perjuras, surripis, aufers
:..."...".
Quod si quidlibet parrum Undique? Tun' sanus? Populum si caedere saxis
imºer, ii., ºut violas Incipias servosve, tuo quos aere parāris ;
fidem, cur, depredaris ac Insanum te omnes pueri clamentgue puellae. 130
furaris undequaque : an tu
sapis? Si lapidibus petas Cum laqueo uxorem interimis, matremgue veneno,
pºpulum autºmulos tua Incolumicapitees: quidenim; neq; tu hoc facis Argis,
Pecunia emptos, insanite tº Nec ferro, ut demens genitricem occidit Orestes.
dicent pueri cancti et puel
la'. Quando reste conju An tu reris eum occisa insanisse parente, 134
gem, vel toxico matrem oc. Ac non ante malis dementem actum Furiis, quâm
Sº,”“...".
Nectuid perpetras Argis, In matris jugulo ferrum tepefecit acutum ?
j. jojº Quin ex quo est habitus male tutae mentis Orestes,
riosus interemit parentem. Nil sane fecit quod tu reprehendere possis:
Numquid putas eum in ſu-Non Pyladem ſerro violare aususve sororem 139
rorem actum post matrem
interfectam, ne. "Furis Electram : tantum maledicit, utriq; vocando [651]
mente dejectum Priusquam Hanc furiam, hunc aliud, jussit quod splendidabilis.
acutam securim calefecerit
in faucibus parentis? imo Pauper Opimius argenti positi intus et auri,
ex quo tempore orestes di. Qui Vejentanum festis potare diebus
situ.º.º.º.º.
commisit quod tu damnare
Campanã solitus trullā, vappamgue profestis, 144
.."N."p. Quondam lethargo grandi est oppressus; ut haeres
sororem Electram gladiope-Jam circum loculos et claves laetus ovansque
tiit, ambos dicteriis duntax
at incessit, hanc vocans furiam, illum autém aliud, quod micans bilis suggessit. Opimius in
digens auro et argento domi reconditis, qui poculo fictili e Campania bibere Vejentanum con
sueverat festis diebus vappam autem nefastis, olim oppressus est veterno maximo ; adeo ut
haeres exultans ac triumphans jam curreret ad arcam et claves.
.A.N.YOTATIO.YES.
t

hominibus, non ut recondant, sedut ad usum ..?rmatam facilius matrem et serpentibus atris
promant: at avarus adeo metuit ne sibi ali Cum fugit, ultricesque sedent in limine Dirae.
quando quod opus est desit, ut semper desit, 139. Pyladem.] Amicum. Vid. Cic. de Ami
cum iis quae adsunt non utatur. cit. 124. Porro singularis Orestem inter et Py
125. Ungere si caules.] Si victu paulo meliore ladem amicitia etiam proverbio decantata.
ac lautione utaris. Wide lib. i. Sat. 6. sub finem. Tull. de Finib. 2. Pylºidea amicilia.
126. Porrigine.] Esordibus et incuria pec 140. Maledicit, utrique.] Aliter paulo Euri
tendi capitis oritur porrigo, quo vitio caput pides. Sed poétis licet adjuncta rei immutare,
ſurfuribus velut farina obsitum in squamulas et comminisci nova: ut dicitur in Epist. ad Pis.
quasdam resolvitur. 141. Alliud, jussit quod splendida bilis.]
131. Cum laqueo urorem, &c.] Carpit Ho Aliud convicium, quod suggerebat iracundia,
ratius quosdam sceleratos sui temporis, quales seu furor & flava bili. Alii atram bilem inter
Scaeva, de quo hujus lib. Sat. i. v. 53, et Nerius, pretantur. Pers. Sat. iii. 8. Pitrea bilis.
de quo Pers. Sat. i. 14. 142. Pauper Opimius.] Opimia gens Roma,
JYerio jam tertia ducitur uzor. praeclara celebritatem dedit Opimiano etiam
Hic nempè ut dotibus potiretur, uxores me vino et marmori. Hic pauper dicitur ob sor
cabat ille matri vitam eripuit, ut haereditatem didam avaritiam, cui deest tam quod habet
adiret, vel né diutius aleret. quam quod non habet, ut habet adagium.
132. Neque tu hoc facis Argis.] Non in urbe 143. Vejentanum.] Vinum insipidum et vile
Graeca, sed Romae. e Vejentano Hetruria agro, memiuit Pers. Sat.
133. Nec ferro.] Sed veneno. Sarcasmus, v. 157.
cit. Sat.1.hujus libri. Vejentanumque rubelluri
Orestes.] Hic matrem Clytemnestram pere Exhalet rapidſ, la sum pice sessilis obba.
mit ulturus patrem Agamemnonem ab ea in Festis diebus.] Quibus tamen laetitiae causā
terfectum. Wide Sophocl. Electram: Euripid. vinum optimum debet poni.
Orestem: Senec. Agamemnonem. 144. Campand trulld.] Wase fictili e Cam
135. Ante dementem.] Quocirca tu, Scaeva, paniã.
Oreste nequior et insanior. I appam.] Corruptum vinum lib. i. Sat.1.
.Actum Furiis.] Virgil. AEn. iv. 471. 146. Claces.] Ad arcas aperiendas, aufe
--Agamemnonius scenis agitatus Orestes, rendosque nummos Opimii.
 SATIRARUM LIBER II. 3. 401

Curreret. Hunc medicus multúm celer atque fidelis At hunc medicus fidus et
Excitat hoc pacto; mensam poni jubet, atque velox expergefecit istà ra
9iº; mensam admoveri
Effundi saccos nummorum; accedere plures 14 imperavit, effundique sac
- -

Ad numerandum: hominem sic erigit: addit et illud: cos nummorum, ac plures

accingi ad supputandum.
Ni tua custodis, avidus jam ha-cauſeret haeres. Ità virum excitavit, adjun
Men' vivo Ut vivas igitur, vigila : hoc age: gens haec etiam verba: Nisi
Quid vis: tua defendis, ea mox hares
inhians asportabit. Mesci
Deficient inopem venae te, ni cibus atque licet vivente” exclamataeger.
Ingens accedit stomacho fultura ruenti. Ergö ut vitam retineas, in
Tu cessas: agedum : sume hoc ptisanarium ory quit medicus, expergiscere;
istud cura. Quid praecipis?
Zae.
- - - ..[6°l Venae te imbecillum desti
Quanti emptae? Parvo. Quanti ergo? Octo assibus. crum
tuent,validum
nisi alimenta et ful.
Eheu ! adhibeantur
labentistomacho. Quid mo
Quid refert, morbo, an furtis, pereamve rapinis? raris? age; accipe hanc pul
Quisnam igitur sanus? Quinon stultus. Quid ava-tem oryzae, Quanticonstat?
rus? Wili. Quantis? inquam. Octo
assibus. Eheu! quid inte
Stultus et insanus. Quid? si quis non sit avarus: rest utrum moriar aegritu
Continuo sanus? Minime. Cur, Stoice? Dicam. 160 dine; an furtis et rapinis?
D.A.M.ASIP. Quis ergo tan
Non est cardiacus (Craterum dixisse putato) dem sapit? STERTIN. Is
Hic aeger. Rectè estigitur, surgetºlue? Negabit, qui non vecors. D.A.M.4-
SIP. Quid avarus? STER
Quðd latus aut renes morbo tentantur acuto. TI.N. Fatuus est et do
Non est perjurus neque sordidus. Immolet acquis naens. D.A.M. 1SIP. Ec
Hic porcum Laribus. Verum ambitiosus et au- quid Sialiquis won avarus
dax. 165 sit, an proinde sapiens 2
STERTI.Y. Nequaquam.
Naviget Anticyram. Quid enim differt, barathrone D.A.M.1SIP. Quare, 6 Sto
Dones, quidquid habes, an nunquam utare para Ice? STERTI.Y. Expli
cabo. AEgrotus iste monest
tis f [653] cardiacus (crede tibi Crate
rum logui) an ergö bené valet, atque exsurget, Minimè, inquiet, nam latus vel renes offici
untur acri morbo. Non est perjurus mec sordide parcus. Ille suem mactet benignis La
ribus. Atqui est ambitiosus ac temerarius. Navi pergat Anticyram. Quid enim interest, utrum
bona tua projicias in barathrum, an acquisitis utare nunquam
.A.N.YOTATIONES.

152. Men vivo?] Inquit expergiscens ille & Octo assibus.] Al, octussibus, Gallică mone
veterno, ad somitum pecuniae commota", et ad tă circiter deur sols, dir deniers.
voces jacturam illius minantes. 158. Quisnam igitur sanus?] Damasippus
Hoc age : Quid vis 2] Sermocimatio estle loquitur Stertinio.
thargici vix evigilantis, et medici lethalem so 161. Cardiacus.] Ore ventriculi affectus, la
porem discutere satagentis. ~ borans eo morbo, quem Græci zagálaxylaw
*

155. Ptisanarium.] Diminutivum est à pti. muncupant; Gall. mal d'estomac.

sanā; artia a suy, pinsere, decorticare, estarria Craterum.] Illustrem medicum tempore Au
dyn vel arrazzavn, ptisana, scu hordeum pis gusti. Eum laudat Persius Sat. iii. 65. nec
tum et cortice purgatum, unde fit puls optimi non Tullius ad Atticum.
et salubris succi restaurandis viribus accoln 164. Immolet acquis Hic porcum Laribus.]
modati. Galem. lib. i. Laribus diis domesticis creditam homimum cu
Oryza.] Ex oryza, Gall. du ris, Angl. Rice: ram veteres existimabant. Hinc is sacrifica
Fit pariter, ut ex hordei farina, puls sanitati bant sive ut a vitiis ac malis essent liberi eorum
perutilis. Plim. lib. xviii. cap. 7. Inde mari praesidio; sive pro collatā ope grati. Quoni
me quidem oryzá gaudent Italică (Al. ut Itali) am ver, mater Larium Mania dicebatur, pa
& qua ptisanam conficiunt quam reliqui morta trocinium illorum requirchant ad depulsionem
les er hordeo. Oryza, quidem folia carnosa, insania, quae Graecis Azzºia. Porcum, ritu
porro similia, sed lationa: altitudo cubitalis, flos proprio Laribus immolari, pater ex Od. 23.
purpureus, radic gemma rotunditatis. lib. ii.
156. Quanti empta ?] Adverte sordes avari 166. Yariget Anticyram.] Elleborum sci
moribundi plus quidem etiam tum anxii de licet ibi quasiturus, ad expurgandum insaniam -
pretio remedii necessarii ad salutem, quam de quà laborat. Wide supra. i
propriá salute. Barathrone..] Ventri admodum voraci. Qui
27
 -

402 Q. HORATII FLACCI

servius oppidius vetericen-Servius Oppidius Canusi duo prædia, dives
*u lººpºs duºprºlia duº. Antiquo censu, natis divisse duobus
bus filiis Canusi partitus esse
narratur; moribundus au Fertur, et hoc moriens pueris dixisse vocatis 170
tem vocasse liberos ad cu- Ad lectum: Postguam te talos, Aule, nucesque
bileetsicallocutº'º Ferre sinu laxo, donare, et ludere vidi;
te, Aule, perspexi talos ac
.."...'. ...Te, Tiberi, numerare cavis abscondere tristem;
necnon largiriatgue iudere: Extimui, ne vos ageret vesania discors:
Te, rero, Tiberi, maestum
supputare, et in cavis occul Tu Nomentanum, tu ne sequerere Cicutam. 175
tº vºitus ºiliºn sum Quare per divos oratus uter que Penates,
ne vecordia dispar Yoste-Tu cave ne minuas: tu mè majus facias id
neret; me tu Nomentauum,
tu Cicutam imitareris. Qua Quod satis esse putat pater, et natura coercet.
mobrem per deds penates Praeterea mè vos titillet gloria, jure
ambos obsecrº, tº º, ºil. Jurando obstringam ambos: uter Ædilis fuerit
tune augeasid quo
pides, sufficiens
pater arbitratur, vel
[654]
ac natura definit. Insuper Veström Praetor, is intestabilis et sacer esto. 181
utrumque sacramento obli- In
gabo, ne vos capiat homo cicere, atque fabá, bona tu perdasque lupinis,
:...iii.ºn Latus ut in circo spatiere, et aneus ut stes,
AEdilisaut Prator fuerit, is Nudus agris, nudus nummis, insane, paternis?
testimonii expers et exe
crandus esto. Nempe ut in Scilicet ut plausus, quos fert Agrippa, feras tu, 185
circo magnifice incedas, vel stes ex ære conflatus, tu stulte, opes in cicere et faba et lupinis
effundas, ac praediis et pecuniis a patro acceptis spoliere? Nimirum ut plausus quos accipit
Agrippa, tu quoque accipias,
.A.N.YOT-1TIO.NES.

dam explicant, ambitioni, quae est veluti gur ullum magistratum. Praeturam, &c.
ges. Proprié barathrum locus erat Athenis 181. Intestabilis.] Adempto jure testimonii
profundissimus, in quem demittebantur noxii dicendi et condendi testamenti infamis. Gell.
et capite damnati. Sensus Horatii est; quid lib. vi. cap. 7. et lib. xv. cap. 13.
differt utrum prodigalitate an avaritia pecces, . 182. In cicere, aique fabá.] Ejusmodi nem
et ad insaniam ruas?
pe donaria et congiaria faciebant demulcendae
168. Servius Oppidius.] Rem illustrat ex et captandae plebis gratiâ, qui ad magistratus
emplo patris prudentissimi filios duos a diver sibi viam munire studebant; spargebant in
så insaniae specie deterrentis. vulgus legumina quae magnitum aestimaban
Canusi.] Haec urbs erat Apuliae, de qualib. tur à populo nondum locuplete et superbiente.
i. Sat. 5.
Plin. lib. xviii. cap. 12. varia cicerum genera
169. Divisse.] Divisisse, syncope. aſſert; ejusdem very capitis initio ita scribit.
171. Mule.] Fili mi. Inter legumina marimus honos fabæ ; quippe
Talos.] Ne tesseras lusorias, Gall. dez, ac ea qui tentatus sit etiam panis, cap. xiv. lupi
cipe Lector, sed ocellatos. His enim, mom item mo, inquit, usus est pro-rimus; rum sit homini,
illis lusitabant pueri. Suet. Oct. cap. lxxxiii. el quadrupcdum generi ungulas hallenti com
..?nimi lacandi causã, mod) piscabalur hamo ; munis; et postca; moceratum callidd aquà
modø talis aut ocellatis, mucibusque ludebat homini quoque in cibo est.
cuin pueris minutis, ubi ossiculis, alii, alii ocil 183. Latus ut in circo, &c.] Utin circo mag
lis, legunt; alii etiam ocellalis nucibus, id est, nifice et gloriosº, ambules, cum AEdilis ex
in oculi figuram compositis. -
more ludos Florales procurabis, tumºue mu
172. Ferre sinu laro.] Sine magna cură, nera etiam plebi disperges, ad benevolentiam
negligenter. ejus aucupandam, atque majores aliquando
173. Tiberi.] Alter hic cst Servii Oppidii fi magistratus capessendos. Pers. Sat. v. 177.
lius.
174. Vesania discors.] In pueris nempe elu cicer ingere large
cebant mores, jam studia micabant. Aulus Ricanti populo, nostra ul Floralia possint
propendebat in prodigalitatem. Tiberius ad ..lprici meminisse senes.
avaritiam vergebat. -
JEneus ut stes.] Ut crigatur tibi statua ex
175. Nomentanum.] Hominem profusione acre.
et luxuria famosum : deco lib. i. Sat. 8.
184. Wudus agris, &c.] Plures certe bona
Cicutam.] Foeneratorem avaritiae sordidae. sma profuderunt in missilibus et donariis; et
178. Natura coercel.] Nimirum illa paucis Milo quidem tria dicitur patrimonia consump
contenta mon nisi quod sufficiat requirat. sisse auran venando popularem cons aris.
.179. Nº ros titillet glorin.] Ne vos am 185. .';rippa.] Augustigeuer, populo items
bitione duci et teneri contingat; nº ambiatis dilectissimus: de co lib. i. Od. 6
 SATIRARUM LIBER II. 3. 403

Astuta ingenuum vulpes imitata leonem? quasi vafra vulpes genero

Nè quis humässe velit Ajacem, Atrida, vetas curf sum leonem aemulata ? O,
Atrida, quare prohibes ne
Rex sum. Nil ultrà quaero plebeius. Et aequamſgå5] quispiam curet sepeliemdum
Rem imperito, ac si cui videor non justus, inulto Ajacem? A.G.A.M.E.M.N.O.W.
Dicere quod sentit permitto. Maxime regum, 190 Ego Quia rex sum, STERTIN.
unus & plebe mihil am
Di tibi dent captă classem deducere Trojä. plius interrogo. A G.A.M.E.M.
Ergö consulere, et mox respondere licebit 2 Quin et rem justam jubeo.
Quod si quis me iniquum ju
Consule. Cur Ajax heros ab Achille secundus dicat, huic per me licetim
Putrescit, toties servatis clarus Achivis; pume loqui quicquid censet
Gaudeatut populus Priami Priamusq; inhumato 195 me,
STE.T.9 regum maxi
tibi numina largiantur,
Per quem tot juvenes patrio caruère sepulchrpf ut expugnata Trojā classem
Mille ovium insanus morti dedit, inclytum Ulyssem reducas incolumim. Igitur
Et Menelaúm una mecum se occidere clamans. interrogare, statimgue res
sponsum dare permittis?.4-
Tum clim pro vitulá statuis dulcem Aulide Ila- G.].M.E.M. Permitto. STER
tam [656] TLY Quare Ajax heros
post Achillem maximus
computrescit, Graecis toties liberatis inclytus? An ut lactetur populus Priami, ipseque Priam
us uðd ille maneat insepultus, per quem tot adolescentes patria sepultură privati sunt 2 A
G.4 E.M. Imö quod mille oves furens trucidavit, vociferans, mactare se praeclarum Ulyssem
ac Menelaúm, atque ipsum me. STERT. At, quando tu in Aulide
z

.A.N.YOTATIO.YES.

186. Astuta ingenuum, &c.] Tu pusillus bené multas trucidavit. Demüm ad mentem
magnos perperam aemulatus. Sunt qui allu reversus facinoris pudore semet gladio pere
di velint ad AEsopi Fabulam de Vulpe, scu A mit. Wide Sophocl. Ajac. flagel. Ovid. Me
sino Cumano leoninis exuviis induto. - tam. 13. &c.
187. Ne quis humasse relit, &c.] Novus Dia .Mille orium.]Dehåc loguendi formula Mille
logus, quo ambitiosus pariter insanire demon hominum, &c. Gell. lib. i. cap. 16. Macrob.
stratur; asseriturque id quod est supra, v. 45. Saturn. lib. i. cap. 5. -

Haec magnos formula reges tenet. Itaque Ster 198. Menelaum.] Agamemnonis fratrem,
tinius seu plebeius quisquam inducitur loguens Spartae regem ; eujus uxor Helena å Paride
cum Agamemnone ; qui quiden, ut regum rapta, Trojae incendio ſlammas suppeditavit.
marinus appelletur, grande piaculum, non Und mecun se occidere clamans.] Arietes
dubitat perpetrare; videlicet propriam filiam nempe grandiores ac boves occidens Ajax ar
ambitioni suae magis immolat, quium Dianae bitrabatur se mactare Agamemnonem, Ulys
aut publicae utilitati. Wide Euripid. Iphigen. in sem, Mcmelaum ; et scommata etiam in eos
Aulide. -
jactabat. Sophocl. cit. Juvenal. Sat. xiv. 286.
Ajacem.] Telamonis filium, excepto Achille Hic bore percussa mugire.dgamenona credit.
solo, fortissimum Græcorum ; eorumque in 199. Tum cum pro vitula, &c.j Wide Euri
signe propugnaculum, atque inter casteros ca pid. Iphig. in Aulide. Virgil. A.n. ii. 116.
pite et latis humeris eminentiorem teste Ho Sanguine placásti ventos, et virgine carsá.
mero, Iliad. ii. et iii. Wide lib. ii. Od. 4. v. 5. Porrö totam hunc fabulam confinxerunt Poetae
Velas cur?] Ajacem propriá manu interfec ex Historia Jephthac, lib. Judic. cap. xi. Item
tum Teucer frater ad sepulturam efferre mo ex sacrificio Abrahae, Genes. cap. xxii. Prae
liebatur; at prohibitus est jussu Agamemno clare Cicero lib. iii. Quid Agamemnon, clim
mis, ed quod hostilem in Graccos animum ille devorissel Dianae Quod in suo regno pulch
praebuisset, ut mox explicabitur. errimum matum esset illo anno (obscrva, Lec
188. Nil ultrà quaero.jquidam legunt, quare, tor, Historiae varietatem seu variam narration
ut continuus sit Agamemnonis serino. em) immolarit Iphigéniam, quá nihil crat co
195. Gaudeat ut populus Briami.] Gaudium quident anno natum pulchrius? Promissum po
nempè hostibus Trojanis ingens paras: ex lius mon faciendum, quâm tam tetrum facinus
Iliad. i. admittendum ſuit. Erg) et promissa non fa
Priamus.) Is non Trojac solūm, sed prope cienda nonnunquam. Sic proſecto et Jephthe
totius Asiae rex ; pater Hectoris, Paridis, alio culpatur, tum quod vovit stulte, tum quod pu
rumque numero 50 teste Cic. Tus. 1. quorum tavit stultum votum ad implendum esse.
17 & legitimã uxore. Hos bello Trojano ſere Statuís dulcern.halide malam.hte aras.] Ad
omnes widit ab hostibus occisos ; ipse denique Aulidem Baotiae portum detimebatur classis
Trojã captă interemptus à Pyrrho, Achillis Graccorum, suspensis ventis, et grassante pes
filio. tilentia, ob Dianae cervum ab Agamemnone
197. Mille orium insanus morti dedit, &c.] imprudenter venando interfectum. Quá de re
De armis Achillis mortui contendit Ajax cum consulti vates responderunt placandos esse
Ulysse; causa very cecidit; unde ira et furo Deos inactata Iphigemià. Agamemnonis filiá.
re percitus in Graecos ulcisci putans, pecudes Itaque sacrificio peracto Graeci prosperam na
27*
404 Q. HORATII FLACCI
filiam delectam loco juven-Ante aras, spargisque molâ caput, improbe, sal
a

car altaribus admoves, ca- Sa;

putgue, molà salså, scele
!... Rectum animiservas? Quorsum? Insanus quid enim
judicii aequitatem?...] G.I.M. Ajax
Quid loqueris? STERT.
Emimvery quid peccavit Fecit, cum stravit ferro pecus: abstinuit vim
Ajax furiosus, quando pe: Uxore, et nato; mala multa precatus Atridis;
cudes ense jugulavit? haud Non ille aut Teucrum, aut ipsum violavit Ulyssem.
conjugem et filium laesit;
dirasquidem in filios Atrei Verum ego, ut haerentes adverso littore naves 205
jactavit: at nec: Teucrum, Eriperem, prudens placavi sanguine divos.
nec ipsum Ulyssem percus Nempe tuo, furiose. Meo, sed non furiosus.
sit. .16.1.M. Atolui ut ab
straherem naves iniquo lit Qui species alias veris, scelerisque tumultu [657]
tore detentas, ego rite no-Permistas capiet, commotus habebitur, atque
mina placavi sanguine. * Stultitiane erret, nihilum distabit an irã. 210
STERT. Tuo widelicet,
...; agº. M. Ajax immeritos dum occidit, desipit, agnos?
§ sed minime insanus. Cum prudens scelus ob titulos admittis inanes,
TERT. Verium qui spe
ciebus falsis et scelere con
- Stas animo et purum est, vitio tibi cum tumidum
fusis conspurcatisque duci est cor?
tur, certº furiosus censeri Si quis lectică mitidam gestare amet agnam,
debet: nec interest utrum
per insaniam an per iram peccet. Wunquid Ajax insaniat clim agnos perimit innocentes’ an
iu mente samäes, quando sponte crimen perpetras ob vanam gloriam ” wirum culpâ caret an
imus, dum superbit? .4ge vero si quis agnam lectică circumferre gaudeat,
A.Y.YOTATIONES.

vigationem habuerunt, Trojamgue exciderunt. crimen infandum speciosa religionis umbrăve

Euripid. cit. Ovid. Metam. xii. Alii aliter. latum stulte admisisses. Certé sana mens cau.
Wide Cic. antè cit. Offic. iii. as rerum et consecutiones videt. Cic. definibusz.
200. Spargisque mold caput, &c.] Ex solem 212. Ob titulos inanes.] Vanae gloriae, sum
ni ritu sacrificiorum ; qui quidem talis crat : mi Graecorum imperii, ambitiosi nominis stu
1. Inter cornua victimae depomebant molain dio, ut totius Graecial exercitus imperator dica
ex farre molito et sale; unde facta vox in ris. Wide Il. ii. sub fillem ; ubi numeran
molare. Wide lib. iii. Od. 23. ubi farre pio et tur et moninantur reges ac duces Graccarum
saliente mică. 2. In caput hostite aſſundeba copiarum. Precipui vero isti ; Achilles Myr
tur vinum ; a quo prius turn Sacerdos tum as midonum, Ulysses Ithacensium, Thoas AEtolo
tantes degustare seu delibare solebant: hinc rum, Idomeneus Cretensium, Tiepolemus Rho
que dicta libatio. 3. Ipse manu setas avelle diorum, Philoctetes Melibocorum, Ajax Tela
bat inter hostia cornua; atque in ignem, velut monius Salaminorum, Ajax Oileus Locrensium,
primalibamina projiciebat. 4. Victimarius man Mnestheus Atheniensium, Nestor Pyliorum,
dabat hostiam caedere ac jugulare. 5. Aruspex Diomedes Argivorum, Menelaus Lacedæmoni
cultro ferreo viscera explorabat, an perlita orum, Agapenor Arcadum, &c. Quibus om
tum foret. 6. Ministri & singulis visceribus ac nibus, id est, navibus circiter mille ac ducem
membris certas partes exsecabant, farinaque tis, virorum autem millibus centum et viginti
involutas et in calathis compositas sacrifican prºcerat Agamemnon Mycenensium rex.
ti offerebant; hic very aris imponebat, accem 213. Stus animo "j An non tua mens de
soque foculo cremabat. 7. Epulas instruebant, suit sede mota ac dejecta est? cum enim stat
circum aras saltabant, choreas ducebant, hym illa, recte sentit, recte agit.
mos Diis concinebant. Purum est, ritio iiii cum tumilum est ror º)
203. Urore.] Tecmessa, Yato, Eurysace. Alii sic interpungunt: purum est riſio, tibi cum
.ſltridis, Agamemnone et Menelao. lumilum est corr certe bonus utrobigue sensus.
204. Teucrum.] Fratrem sutun. 214, Si quis lectica, &c.] Aliud argumentum
Ulyssem.] Cui tamen Ajax iratus maximè. a simili. Porró me cui ea similitudo widºater
208. Quispecies alias veris, &c.] Urget Ster futilis aut insulsa, legat, lib. 2. Sam. cap. xii.
tinius, quasi diceret : Imo furiosus es ac de v. 3. ubi Nathan Propheta ex pati similitudine
mens quippe falsis rerum speciebus illusus, at Davidem legen redarguit: Pauper nihil jux
que (ut ait Tull. Tusc. cap. v.) men!em habes bal omnino prºter orem unam partulum. /*
imbulam praritatis erroriums. Quod si animo creveral apud cum cum filiis ejus, de pane inus
stares, si commolus non esses, veras utique comedens, et de calice jus bibens, et in sinu l
species habuisses, rectum animi servºsses, at lius dormiens; cratºne illi sicut filia. Item
que aded intellexisses hominis carden haud Sueton. Calig, cap. 55. mimirum limperator
placere numinibus, a quibus vita nobis tribui ille equo suo, preter acquile marmorelan, et
tur, beque vana honoris cupiditate deceptus prastic eburnºun, practer et purpurea tegri
 - - SATIRARUM LIBER II. 3. 405
Huic vestem, ut natae, paret ancillas, paret au-ac velut filia vestes, aurum,
rum, 215 famulas, tribuat; puellam
Pusam aut pusillam appellet, fortique marito vel puellulam nominet; at
[658] quevirogeneroso conjugem
Destinet uxorem; interdicto huic omne adimat jus dare velit: Isti Praetor edic
to omnem auferat potesta
Praetor, et ad sanos abeat tutela propinquos. tem; curaque sit penes cog
Quid! si quis natam pro muta devovetagna; natos sapientes. Quid! si
Integer est animi; Ne dixeris. Ergö ubi prava 220 mutas
aliquis addicit
filiam loco agna,
mortià an
Stultitia, hic summa est insania. Qui sceleratus, mente constat Nequa
Et furiosus erit. Quem cepit vitrea ſama, quam affirmes. Itaque ubi
Hunc circumtonuit gaudens Belloma cruentis. estiniqua fatuitas, ibisum
ma est insania. Qui im
Nunc, age, luxuriam et Nomentanum arripe mecum: probus, erit pariter insanus.
Vincit enim stultos ratio insanire nepotes. 225 Quisquis preclara existi
mationis avidus fuerit, hunc
Hic simul accepit patrimoni mille talenta, attonitum fecit Bellona san
Edicit, piscator uti, pomarius, auceps, [659] guinolenta. STER.T. ad
D.A.M.A.S. Jam vero me
Unguentarius, ac Tusci turba impia vici, cum excute luxuriam et
Cum scurris fartor, cum Velabro omne macellum Nomentanum, quippe ratio
Manè domum veniant. Quid tum? venère frequen-proji mºj j
teS. 230 pere et furere. Iste ubi A
patre accepit mille talenta,
statim venire manè in suam domum jubet piscatores, pomarios, aucupes, myropolas, turbam
que sceleratam Hetruscivici, scurras, fartores, denique macellum totum ac Velabrum. Quid
inde? magno numero confluxère.
- .A.N.YOTATIO.N.E.S.

menta, ac monile & gemmis, domum etiam et 224. Nunc, age, luxuriam, &c.] Ostendimus
familiam et supellectilem dedit, quo lautius no insanire avaros et ambitiosos; nunc ambitio
mine ejus invitati acciperentur: Consulatum sos arripiamus, omnesque Nomentani similes.
quoque traditur destinasse. Quid very Xerxes JWomentanum.] Hominem profusione et lux
platano arbori domans aureum monile, assi uria famosum, de eo jam lib. i. Sat. 8. et
duumque satellitem, ex edrum numero qui im lib. ii. Sat.1.
mortales vocabantur ! Herod. lib. vii. Wide 226. Hic simul accepit, &c.] Statim atque
Annot. lib. ii. Od. 15. v. 4. -
Nomentanus pinguem haereditatem accepit,
• 216. Pusam aut pusillam.] Pusus et pusa, eam dilapidare totam aggreditur.
unde pusilla et pusio, idem significant quod ..Mille talenta.] Gallicae monetae sir cens mille
puer et puella: Varro vi. de Ling. Lat. Alii écus ; siquidem unumquoddue talentum ad ra
legunt pupam et pupillam. -
tiones nostras, facit nummos sexcentos.
-

217. Interdicto huic omne adimal jus Præ 227. Pomarius.] Qui fructus sive poma om
tor.] Huic homini tanquam male sano Praetor mis generis vendit.
interdicat omni jure administrandi boma sua. 228. Unguentarius.] Pharmacopola, lib i.
218. Abeat tutela.] Bonorum illius adminis Sat. 2. Gall. Parfumeur.
tratio seu procuratio transferatur et commit Tusci turba impia vici.] Quotgue volupta
tatur propinquis. Lex. 12. tab. ita statuebat: tum assecla et ministri habitant vicum Tus
si furiosus eristit, agnatorum genſiliumque in cum ; qui Palatium inter et Capitolium situs
eo pecunia que jus polestas esto. est: dictus à Tuscis incolis. Quam appellandi
219. Quid, si quis natam, &c.] Quid ergö rationem varie quidem explicant. Varro de
Agamemnon morti addicens filiam, et aris Ling. Lat. lib. iv. Tit. Liv. lib. iii. Dion. Halic.
devovens, num integrá mente est? Wide Alex. ab Alex. lib. ii. cap. 18. In eo
221. Qui sceleratus, El furiosus erit..] Non meretrices habitarunt; item unguentarii; unde
abludit quod legitur apud Isai. cap. xxxv. v. S. et Thurarius dictus est; certè malae famie no
Via sancta vocabitur cl directa, ita ut stulli non tam habuit. Plaut. Cistell. ii. 3. 2. Tusco
errent per eam. -
modo indignè dotem quarus corpore. Et Cur
222. Vitrea fama] Vel fragilis; vel splen cul. iv. 2.2. in Tusco vico, ibi sunl homines qui
dens, instar vitri. ipsisese renditant. ...
223. Hunc circumtonuit, &c.] Hunc bellicae 229. Scurris.] Gail. Bouffons. -

gloriae plus aequo avidum et stulte appetentio 'artor.] Qui aves farcit et saginat; qui
rem, scilicet attonitum indeque vesanum red lucanicas aliaque id genus farcimina facit et
didit Bellona bellorum Dea. Juvenal. Sat. iv. condit. -

123. -
Cum Velabro omne macellum.] Cuncti si
Ut Fanaticus astro mul cupediarum ac deliciarum artifices et mi
Percussus, Bellona, two.— inistri.
Graecis $46gávratos, vesanus fulmine vel tomi Velabro.] Welabrum A vehendo dictum vo
trustupefactus; Račgowthºria, stupor, vesania. lunt aliqui cum Varrone lib. iv. de Ling. Lat.
406 Q. HORATII FLACCI
Lenoproloquitur. Quicquid Verba facit lemo: Quidguid mihi, quidquid ethorum
habeo, quicquid etiam illo Cuique domi est, id crede tuum ; et vel nunc pete,
rum singuli domi habent, vel cras.
tuum illud puta ; ac seu
mox, seu cras posce. Audi Accipe quid contră juvenis responderit aequus.
quid ad haec reposuerit bo
... Tunive Lucanã dormis ocreatus, ut aprum 234
mus adolescens: Tu in nivi
bus Lucaniae pernoctas oc Coenem ego: tu pisces hiberno ex æquore verris:[660]
reis indutus, it aprum
comedam : Tu pisces hye
ego Segnis ego, indignus qui tantum possideam; aufer;
me in mari quaeris mihi. Sume tibi decies: tibi tantundem; tibi triplex,
Ego'cerie dese; haud mere. Unde uxor media currit de nocte vocata.
or tantas opes habere. Tol Filius AEsopi detractam ex aure Metellae,
le, accipe tibi decies centena
millia sestertiàm ; tibi tan Scilicetut decies solidium exsorberet,) aceto 240
tundem; triplum ver') tibi, iluit insignem baccam : qui sanior, ac si
per quem festimat conjux Illud idem in rapidum flumenjaceretve cloacam *
media mocte arcersita.
sopi filius margaritam exi Quinti progenies Arri, par nobile fratrum,
miam ex aure Metelle abla-Nequitiã et nugis, pravorum et amore gemellum,
tam aceto liquefecit, mempe
ut absorberet decies centena Luscinias soliti impenso prandere coèmptas: [661]
simul; nonne tam insanus, quâm si id ipsum projecisset in currentem fluvium aut in cloacam?
Filii Q. Arii, par fratrum illustre, improbitate, et scurrilitate, et criminum studio simillimum ;
assueti comedere luscimias magmo pretio emptas:
.AN NOTATIO.N.E.S.

palustris et aquosus pridem locus erat, per detraxit, atque aceto liquefactam exsorbuit.
quem etiam Tiberis defluxit, donec ab Augusto Wide Valer. Max. lib. ix. cap. 1. Macrob. lib.
in alveum est coactus quemadmodum dicitur iii. cap. 14. Plin.lib. ix. cap. 35. ubi de Cleo
patrae Antoniique epulis pariter luxuriosis;
in Arte Poet. v. 67, hinc et Tibul. lib. ii. Eleg. 5.
..At quá Velabri regio patet, ire solebat subditºlue: Prior id fecerat Roma in unionibus
Exiguus pulsá per rada linter aquà. magna, tarationis Clodius Tragedi Jºsopi fi
Exinde vicus ſuit Roma celebris; ex quibus lius, relictus ab co in amplis opibus hæres; me
dam, in foro boario; ex aliis, in ford olitorio; in Triumriratu suo mimis superbiret intonius,
hod. S. Giorgio in Velabro. Nomen alii de pené Histrioni comparatus, &c. Caligula quo
ducunt ex eo quod locus erat obtentus velis, que pretiosissimas margaritas aceto liquefac
sub quibus vendebantur oleum, casei, et simi tas sorbuit. Sueton. Calig. cap. 37.
lia. Plaut. Captiv. iii. 1.29, quasi in Velabro 240. Scilicet ul decies solidiim ersorberet.]
olearii. Martial. lib. xiii. Epigr. 34. caseum Plin. modó cit. Duo fuére marinti unioner
Velabremsem commendat. per omne acrum; utrumque possedit Cleopatra
JMacellum.] Locus obsoniis vendendis Roma, JEgypti reginarum morissima, per manus Ori
destinatus; amactandis pecoribus acvenundam enlis regum sibi traditos. Harc, cum crquisiti
dis appellatus; vel à quodam Macello nomine, quotidie Antonius saginaretur epulis, superque
cujus domus olim ibi diruta fuerit. Alii aliter. simulac procaci fastu, ut regina meretrir, law
231. Leno.] Hic vel à leniendo vel ab alli titiam ejus omnem apparatumque obtrectans,
ciendo dictus, accommodatum planè suo mo quarrente eo quid astrui magnificentia possit,
mine sermonem habet objuvenem prodigum. respondit, und se cand centies scstertium ab
233. JEquus.] Ironice Nomentanus scilicet
erga nequam illos homines acjucundos libidi “ſº
celo Diluit..] Hancinesse vim aceto, docet
num ministros benignus ac liberalis. Vitruv. lib. iii. cap. 3. Macrob. lib. iii. cap. 17.
234. Tunive Lucanã, &c.] Quantas, inquit, Plin. cit. Ez praccepto ministri unum tantiim
pro me fers arumnas, venando in Lucaniae was ante eam posuère accli, cujus asperitas ris
montibus ac silvis, vel dum nivibus rigescunt, que in tabem margaritas resolvit. Item lib.
ut mihi apros afferas' de Lucaniä, in Epod. 1. xxiii. cap. 1. sub finem; acetum sara rumpit
sub finem. infusum, quae non ruperit ignis antecedens.
235. Verris.] Hinc retis genus piscatorium 243. Quinti progenies Arri, &c.] Pariter
vocarunt everriculum. Non. Marcel. leves ac luxuriosi duo fratres Q. Arrii filii Is
237. Sume tibi decies.] En vobis praemia videtur csse, de quo supra, v. 86.
rependere statui; dono videlicet tibi, venator, 245. Luscimias soliti impenso prandere.]
decies centena millia sestertiàm; tantumdem Valer. Max. cit. Æsopi Traguedi filius, inquit,
quoquetibi, piscator; tibiver), triplum,0, leno, mon solium perdita, sed elian furiosa, luxurie
quisedulo mihi voluptates procuras. jurenis, cantu commendabiles ariculas inna
339. Filius JEsopi, &c.] AFsopus Tragoedus nibus emptas preliis in cºnd pro ficedulis po
ſuit locuples admódum et luxuriosus. Sed mere, acetoque liquatos magnæ summe uniones
ins ejus ſilius decoxit ab eo relictam sibi potionibus aspergere solitus, amplissimum pn
hereditatem ducenties sestertium, ut aiunt; trimonium velut amaram sarcinam quam ce
et cum A 9tecilia Metellā adamaretur, penden.
lerrime objicere cupiens. Plin. lib. x. cap. 51.
* ex Jus aure margaritain ingentis preti Insignis est JEsopi histrionis tragicipatina sex
 SATIRARUM LIBER II. 3. 407

Quorsum abeant sani? cretá an carbone notandi: an

quácandido,
partecredantursapere?
AEdificare casas, plostello adjungere mures, an atro lapide
notandi: Si vetulus quispi
Ludere par impar, equitare in arundine longă, am gaudeat extruere do
Si quem delectet barbatum, amentia verset. munculas, parvo currui mu
res alligare, ludere parim
Si puerilius his ratio esse evincetamare, 250
... par, equitare in longo ſuste,
Nec quicquam differre, utrumne in pulvere, tri- hunc dicas agivesania. Si
InulS 662] ratio vincat, amare pueri
lius esse quâm ista: nec ul
Quale prius, ludas opus, an meretricis amore lum esse discrimen utrum
Sollicitus plores; quaero, faciasme quod olim in arena ludas isdem ludis
quibus olim ludebas tres
Mutatus Polemon: ponas insignia morbi, 255 ...". natus, an amore me
Fasciolas, cubital, focalia: potus ut ille retricis anxius lachrymare;
Dicitur ex collo furtim carpsisse coronas, rogo te, mum acturus sis
quod Polemo quondam egit
errore liberatus 2 an abjicies morbi signa, fascias, palliolum, faucium operimenta: quemad
modum ille commessatus narratur coronas capite detraxisse,
.A.N.YOTATIO.NES.

centis millibus sestertiàm tarata; in qua posuit 249. Si quem delectet barbatum.] Id est, si
aces cantu aliquo aut humano sermone vocales, quis barbatus et senex ludos istos pueriliter
nummisser singulas coèmptas; nulld inductus consectetur, actotus iis incumbat. Nam, ut
suavitate, nisi ut in his imitaliones hominis dixi, tum paulo ante, tum alibi, mugari ac lu
manderet, ne quaestus quidem suos reveritus dere viri graves aliquando visi sunt. Wide Sat.
illos opimos et roce meritos; dignus prorsus fi 1. hujus lib.
lwo, a quo devoratas diri margaritas. 254. Mutatus Polemon?] Is adolescens Athe
Prandere.] Vox fortasse ad augendam in niensis luxuria perditus, die quâdam ebrius et
vidiam posita. Nam quitam exquisitas dapes commessabtindus scholam Xenocratis ingres
prandebant, quas nom coenabant? Siquidcm sus est: hunc very cum de temperantia, sobrie
ex Plutarchi Sympos. viii. cap. 6, prandium tate, pudicitiã vehementer disputantem audis
erat matutina quaepiamesitatio, sine apparatu, set, adeo commotus est ejus oratione, ut luxu
ex obviis quibuslibet; coena very convivium riosum morem extemplo ejurărit. Quin et ſac
paratum et elaboratum. Unde et soli pran tus Xenocratis discipulus post ipsum docuit
debant, at coenabant in coetu amicorum; unde magna cum laude. Diog. Laërt. lib. iv. Wa
momen. Wide Alex. ab Alex. lib. v. cap. 21. ler. Max. lib. vi. cap. ult. Suidas, &c. Memi
246. Quorsum abeant sanižj Quomodo sanis mit et S. Ambros. lib. de Elia, cap. xii.
annumerentur P. Marcilius haud absurde cor 255. Fasciolas.] Integumenta pariter et or
rigit: Quorsum abeant? sanin'? creta an car mamenta, quibus tibias et crura praeligabant ac
bone notandi’ vinciebant praesertim molles: Graeci perisceli
Cretá an carbone notandi 2] An laudandi, das vocant: Latini subligas, caligas, braccas,
an vituperandi: Pers. Sat. v. 108. feminalia. Gall. bus et haut de chausses. Cic.
Illa prids cretá, mor hacc carbone notásti. de Harus. respon. P. Clodius à milrd, a mu
247. JEdificare casas, &c.] Amantes etiam liebribus soleis, a purpureis fasciolis, a strophio
desipere jam probat; tamgue puerilia agere, . . . esl factus repente popularis. Quintil, lib.
quam solent pueri domunculas extruentes e xi. cap. 3. fascias quibus crura vestiuntur.
coeno et lapillis; mures velut jumenta ad plo Cubital.] Pulvillum coenantis cubito suppo
stellum alligantes, &c. nendum aliqui interpretantur, sed absurdè.
248. Ludere par impar..] Sicut pueri manu Nam quid ad rem? Imo erat palliolum quod
prementes copiam mucum, fabarum, castanea dam super humeros ad cubitos usque protem
rum, nummorum, divinandum alii aliis propo sum, caput etiam cucullo protegens contra
nunt, sitne par numerus, an impar. Sic ta frigus. Quintil. modø cit.
men viri lusitarunt interdum, imo et Augustus. Focalia.] Torques, coronas floreas, inqui
Sueton. Octav. cap. lxxi. .tled rumorem mullo unt. Imö colli ac faucium involucrum et fo
modo experit; lusitºue simpliciler el palam mentum, e fasciis lancis. Wide Pers. Sat, i.
oblectamenti causd etiam semer. Et postea, 17. Annot. Quintil, citat. Palliolum, sirut fas
scribit ad filiam : Misi tibi denarios ducentos cias quibus crura restiuntur, et focalia et duri
quinquaginta, quos singulis conviris dealeram, um ligamenta, sola potest erusare taletudo.
si relint inter se, inter coenam, rel talis vel par Senec. Natur. quaest. 4. Widebis quosdam gra
impur ludere. De his Jul. Pollux. lib. ix. cap. 7. ciles, palliolo focalique circumdatos. Martial.
Ovid. de Nuce, v. 80. lib. iv. Epig. 142.
Est etiam, par sit numerus, qui dicat, an Si recitalurus dedero tibi forte libellum,
impar, Hoc focale tuus asserat auriculus.
Ut divinitas auferat augur opes. Et lib. iv. Epig. 41.
Equitare in arundine longá.] Ita cum filio Quid recitaturus circundas rellera collo?
lis lusisse narratur sapiens ille Socrates, nec Potus ul ille Dicitur car collo furtim carpsisse
supervenientern Alcibiadem erubuisse. coronas] Valer. May, citat. Polemo . . .
408 - Q. HORATII FLACCI
statimut reprehensus est a Postguam est impransi correptus voce magistri.
sobrio pracceptore. Si of Porri gis irato puero cum poma, recusat: [663]
fers poma irato puero, re
spuit. Accipe, mi pusille, Sume, catelle; negat: si non des; optat: amator
inquies: ille aijicit. Quod Exclusus qui distat; agit ubi secum, eat an non, 260
sideneges, efilagitat. In Quo rediturus erat non arcessitus; et haeret
quo differt amator expulsus,
...'. Invisis ſoribus. Nec nume, cum me vocat ultro,
ne accersitus, an non, tº Accedam : an potius mediter finire dolores?
quo reversurus fuerat eli ** - ~~~~~ + -
annon revocatus: nec rece- Exclusit; revocat; redeam
P -
non, si obsecret. Ecce
jºinista janna. Quam. Servus non paulo sapientior. O, Here; quae res 265
vis me nung spºnte aºr. Nec modum habet neque consilium, ratione modo
sat, an iboº am finem dolo
ribus conquiram: Repulit: que
jam acceſsit, an revertar? Tractari non vult. In amore haec sunt mala: bellum,
minime; licet precetur. En Pax rursum. Haec si quis tempestatis prope rituſé64]
famulus longe prudentior.
à..."...”. Mobilia, et cască ſuitantia sorte, laboret
tione haud geriturnegotium Reddere certa sibi; nihilo plus explicet, ac si 270
modo etratione carens. In
amore haec sunt incommo Insamire paret certà ratione modoque.
da; bellum ac deinde pax. Ista si quispiam firina redderenitatur, qua, tempestatis instar in
certa sunt, atque casco impetu movemtur; is non magis proficiat, quam sivelit desipere certà
ratione et modo.

.4 WN’OTATIO.NES.

Pino graris, unguentis delibutus, sertis capite meretrice, ac post accersitus, ita secum agit
redimito, pellucidd veste amictus, patentem Xe ac deliberat.
mocratis scholam intrarit turbă doctorum homi Quid igitur faciam & non eam 2 nº mune
mum refertan . . . Cujus gravitate sermonis quidem,
resipiscere coactus, primum coronam capite de Cum accersor ultro 2 an potius ità me
trectam projecit: paulo post brachium intrapal comparen
lium redurit; procedente tempore, oris conrira .Non perpeti meretricum contumelias;
tis hilaritalem deposuit; ad ultimum totam lur Exclusit, revocat; redean 2 Non si me
uriam eruit. obsecret.
257. Postguam est impransi correptus roce Pers. Sat. v. 171.
magistri.] £º. Laërtio cit. et aliis. .Nunc ferus et riolens, at si rocet, haud mo
Xenocrates valdé sobrius et continens fuit. ra, dicas:
Ergo quod impransus hic dicitur ille; et quod Quidnam igitur faciam 2 ne nunc, cilm
ait Persius Sat. v. 85. curquis mon prandcat, accersat el ultr.)
hoc est ? similiter utrobique notat sobrietatem Supplicet, accedam 2
philosophorum semel in die cibum capientium, 261. Haret Invisis foribus.] Odit et aversa
në multo cibo et potione completi minus reclè tur jamuam, ubi repulsam tulit, mec tamen ab
uti possent mente ac ingenio, ut loºſuitur Cic. ea potest discedere. Wide Pers, modø cit.
Tusc. 5. Porrö ut siccus Xenocrates, ità et 263.1n potius mediter finire dolores?] Pers.
castus. Nam et Phrynes et Ladis mobilium cit.
meretricum blamdimentis atque illecebris ne -finire dolores
quicquam tentatus pudore suffudit ipsas im Praeteritos meditor.
pudentes; qua demum victe praedicarunt non 265. Servus non paulo sapientior.] Parmeno
virum illum sed statuam visum esse. Diog. servus Phaedriae juvenis amatoris, ipso quidem
Laërt. lib. iv. &c. hero suo longé sapientior.
Correptus roce magistri.] Val. Max. ante Qua res Nec modum habet, &c.] Ex Teren
cit. Non contentus Polemo tam deformi intro tio cit.
itu, consedit etiam, ut clarissimum eloquium et Here, qua, res in se neque consilium neque
prudentissima praceplatemulentiaclasciciis elu modum
deret. At Xemocrates vullum in codem habitu Habet ullum, eam consilio regere non potes.
continuit; omissisque de quibus disserebut, de In amore hatc omnia insunt citia, injuriae,
JModestiá ac Temperamtid loqui capit. Suspiciones, inimicitiz, inducia,
—Itaque Polemo unius orationis saluberri Bellum, paa rursum. Incertaharcsi tu postules
md medicind sanatus, er infami gameone maxi Ratione certa facere, nihilo plus agas,
mus Philosophus erasit. Peregrinatus est hu Quàm sides operam ut cum ratione insanias.
jus animus in nequilid, non habitavit. Plutarch. amant, oderunt; eundem absentem
258. Porrigis irato puero, &c.] Comparat desiderant, praesentem metuunt ; adulantur,
actiones amatoris cum actionibus pueri. convicia dicunt; pro amato moriuntur, occi
259. Amator Erclusus.] Ex Terentii Eu dunt ; optant non amare, abstinere amore no
nuch. Sc. 1. ubi Phaedria expulsus à Thaïde lunt, &c. Wide Plaut. Cist. Sc. 4. Credo ego, &c.
--
 SATIRARUM LIBER II. 3. 409

Quid? cum Picenis excerpens semina pomis Quid? cum Picenis pomis
Gaudes, si cameram percüsti fortè, penès te es? semima detrahens laetaris,
si casu ferias tectum con
Quidº cum balba feras annoso verba palato, vexum; an tui es compos ?
AEdificante casas qui sanior adde cruorem 275 Quid? quando semili palato
Stultitiae, atque ignem gladio scrutare: modó, in- molliculas voces fingis, mum
sapientior es puero domun
quam, -
culas extruenter adjunge
Hellade percussà, Marius cum praecipitat se, [665] sanguinem dementiae, et
flammam ense rimare. Dic
Cerritus fuit? an commotac crimine mentis ver), Marius nuper Hellade
Absolves hominem, et sceleris damnabis eundem, occisa praecipitem se dans,
Ex more imponens cognata vocabula rebus: 280 fuitme furiosus? num insa
nia laborasse illum nega
Libertinus erat, qui circum compita siccus bis, ac sceleratum ipsum
Lautis manè senex manibus currebat, et, Unum, met affirmabis proxima,
(Quid tam magnum ? addens,) unum me stirpite ut fit, appellatione res
quasque designans? Erat li
morti, bertinus quidam vetulus
(Dis etenim facile est).orabat: sanus utrisque manèjejunus discurrens per
plateas, manibus lautis, at
que ita precabatur: Unum me (quid tam magnum? aiebat) unum, inquam, ab interitu vindi
cate, 0, dii; mam potestis. Is aures ambas et oculos integros habebat;

.A.N.W.O.T.A.TIO.NES

272. Quid? cium Picenis, &c.] Alias aman deinde semetipsum prae dolore praecipitavit.
tium ineptias confert cum puerorum nugis. Rem suo tempore videlicet factam poèta com
Nimirüm solebant amatores pomi semina seu memorat.
grana primoribus digitis pressare et in altum 278. Cerritus.] Quasi Cereritus, id est, a
ejaculari, quae si cameram sive lacunar tri Cerere perculsus, et in furorem actus.
clinii contigissent, velut felix augurium acci ..]n commotac crimine mentis, &c.] Urget val
piebant; seque rem concupitam sperabant as de haec ratio: An, inquit Stertinius, mavis is
secuturos. Wide Jul. Poll. lib. ix. cap. 7. tum hominem sceleratum dicere, quam fateri
Picenis.] Synecd. pro quibuslibet malis ac insanum ? vertim quoquo modo respondeas,
ponis; laudabantur very ilia quae provenie nihil proficis; si quidem improbus quilibet in
bant in Piceno Italiae regione, quae hodie com sanit.
plectitur Marchiam Anconitanam et partem 281. Liberlinus eral, &c.] Jam superstitio
Aprutii. sos aggreditur, omnemºue simul religionem
273. Gaudes, si cameram, &c.] Ineptè et deridet.
pueriliter exultas leni ac, futili de causa: an Circum compila..] In compitis coli penates
ergo sapis? - jusserat Augustus.
274. Clun balba, &c.] Cúm tu senex molli Siccus manº senez, &c.] Singulae voces ad
uscule verba effers et pueri ad instar balbuti vertendae, animum tranquillum et hoc magis
endo pronuncias, blanditiarum causã, ad cap superstitiosum notantes.
tandum puellie benevolentiam. Tibul. 282. Laulis manibus.] Rite omnia peragit,
Et tibi blanditius tremuld componere voce. purasque manus ad deos tollere satagit, fatué
Persius simile quid habet, Sat, i. 33. tamen.
Rancidulum quiddam balbá de nare loculus 283. Quid tam magnum ?] Quid hoc diis
Phyllidas, Hypsipylas, valum et plorabile si magnum et difficile 2 unum scilicet hominem
id morti eripere. Alii leg. quidnam magnum ?
Eliquat; et tenero supplantat verba palato. Alii vulgö, quiddam magnum addens. Verum
275. Adde cruorem Stultilia..] Verum amor nostra lectio clarior, ac meliorem sensum
mon tantum facit insanos, sed et crudeliter fu gignit.
riosos. Nam ad caedes etiam perpetrandas Unum me stirpite morti.] Immortalitatem
impellit et cogit. -
concedite mihi veström observantissimo. Huc
276. Ignem gladio scrutare.] Pythagoricum pertinet verum etymon vocis superstitio, cujus
illud symbolum ac preceptum crat; Ignem meminit Cic. 2. De mat. Deor. Qui tolos
gladio ne fodito: id est, hominis, præsertim dies precabantur et immolabant, cui ut liberi
vero potentis, iram jam ardentem ne magis sibi superstites essent, superstitiosi sunt appella
accende et move. Diog. Laert. lib. viii. Hic ti; quod momen posted lalius paluit. Contrà
Horatius innuit, eum qui jam gravi affectu, ut tamen pugnat Lactant. lib. iv. De verä sap.
amore abreptus, alio insuper affectu, ut irã, 28. Satten liquet superstitionis vocabulum
commovetur, omnimo insamire, imo ad quodvis olim aptatum is hominibus, qui superstites
patrandum facinus et crimen accingi. Sic Ma esse cupiebant vehementius, mortem abhor
rius muper, inquit, Helladem puellam, quam rentes plusculum, et vitam a diis emixe flagi
deperibat, præ ira et zelotypia trucidavit; ac tantes.
410 . Q. HORATII FLACCI
at mentem, exciperet eum Auribus atque oculis: mentem, nisi litigiosus, 285
venundams herus, si lites ſu
gisset. Atque hoc etian Excipcret dominus, cum venderet. Hoc quoque
hominum genus recenset vulgus [666]
Chrysippus in numeroso Chrysippus ponit foecundá in gente Meneni.
Menenii grege. Mater pu
eri a quinque mensibus a:- Jupiter, ingentes qui das adimisque dolores,
grotanisiaorabato, Jupi. Mater ait puerimenses jam quinque cubantis,
terºmºsºsº Frigida si puerum quartana reliquerit, illo 290
immittis et aufers, sifrigida
quartana reliquerit meum Manè die, quo tu indicis jejunia, nudus
hunc filiolum, nudus in Ti-In Tiberi stabit. Casus mcdicusve levărit
beri stabit mane, quâ die tu
jejunia praescribis; itaque AEgrum ex praecipiti; mater delira necabit [667]
seu casus seu medicusaegro In gelida fixum ripá, febrimgue reducet.
tum e periculo liberaverit, Quone malo mentem concussaf timore deorum. 295
vesana parens in frigido lit
tore statuet, ac revocata ſe Haec mihi Stertinius, sapientäm octavus, amico
bri interimet. Ecguo morbo mente affecta ? metu muminum. D.T.M.1SIP. ad Horat, Ista mihi
velut amico dedit arma Stertinius, sapientum octavus, •.

.ANNOTATIONES.

285. Mentem, nisi litigiosus, Erciperet do rant à Judaeis, Chaldacis, AEgyptiis, quorum
minus, &c.] Idest, libertinus ille, sive libertus, ingens erat Roma numerus. Illi enim ad so
sanus quidem erat corpore, at mente nequa lemmes festos se jejuniis praeparabant, ut et
quam: quocirca si eum adhuc servum domi hodie Christiani.
nus vendidisset, vitium mentis dicere debuisset 291. Nudus In Tiberi stabit.) Quasi ut toto
ementi, si lites habere cum eo mollet; atque ablutus corpore, hinc purior ad Jovis sacra
adeo sanum asseverans, mentem debebat ex procederet: is veterum mos erat supersti
cipere. Cic. Offic. 3. In mancipio vendendo tioque. Virgil. Æn. ii. 719.
dicenda illa vilia, qua, nisi direris, redhiled .dtirectare nefas, donec me flumine rivo
turmancipium jure civili. Wide Gell. lib. iv. ./lbluero. -

cap. 2. ubi sic scribit: In edicto a dilium curu
lium, qud parte demancipiis rendundis cau
tum est, scriptum sic fuit : Titulus serrorum
singulorum ut scriptus sit curato, ita ut intelli
§º possit quid morbi ritique cuique sit,
. Unde si morbosum aut vitiosum, noxave
mon solutum ignorasset emptor, redhibere po
Juvenal. Sat. vi. 521.
Hybernum fractſ glacie descendet in amnem:
Ter matutino Tiberi mergetur, et psis
Vorticibus timidum caput abluet.
Pers. Sat. ii. 15.
Hºc sanctè ut poscas, Tiberino in gurgite
mergis -

terat ex lege. .Manè caput bis tergue, &c.

286. Hoc quoque rulgus, &c.] Hanc super 292. Casus medicusre levárit..] Saepiùs enim
stitiosorum turbam accenset Chrysippus nu parium valet medici industria adversiis quar
merosae genti ac multitudini insanorum, sive tanam : quae proiude vocatur Medicorum op
similium Menenii. De Chrysippo lib. i. Sat. probrium.
3. v. 127. 293. Mater delira necabit..] Wesana mater
287. Forcundá in gente.] Sap. Stultorum voti se religione putans obstringi ad statuen
infinitus est numerus. dum eum nudum in gelido flumine, reducet
.Meneni.] Hic partim integra samaeve mentis febrim depulsan, et ſilium enerabit.
vivebat Horatii tempore, superstes unus cx 295. Timore deorum.] Cic. De nat. Deor. 1.
illā Meneniorum familia pridem celebri quam In superstitione inest timor inanis deorum; re.
vis plebeià. Notus in primis extitit Agrippa ligio deorum cultu pio continetur.
ille Menenius, qui solerti membrorum ac ven 296. Hac inihi Sterlinius, &c.] Damasip
tris dissidentium apologo, patres et plebem pus sermonem finiens. Haec ego documenta,
alienatos in concordiam reduxit. Tit. Liv. inquit, hausi ct accepi A Stertinio, qui sané
lib. ii. meretur annumerari septem Græcite sapienti
288. Jupiter, ingentes, &c.] Aliud supersti bus. Quae vero illa f (adverte quam acre lu
tionis genus et excmpium. Mater stuite vo dibrium) mimirüm tota sapientite Stertinii laus
tum facit ac stultius adimplet. Wovet pro in in eo est, quod omnes stultos esse docuerit.
columitate filii, voti rea incolumem ipsa enecat. Sapientium octavus.) Sic Juvenal. Sat. ii. 40.
290. Frigida quartana.] Ex atra bile quar Tertius tº coelo cecidit Cato.
tana febris proficiscitur: atque hujus paroxys De septem illis viris sapientiae famā inclytis,
mo incipiente, totum corpus frigore et horrore ita Cic. Definibus 2 Septem illi non suo, sed
concutitur, populorum omnium suffragio nominati sunt.
Illo die, quo, &c.] Die nempe Jovis, quo Non consentiunt ornnes de singulis tamen ; at
jejunia indicebantur à magistratibus ac quatuor hiab universis agnoscuntur: Thales
sacerdotibus, qua, a populo in Jovis honorem Milesius, Bias Priena us, Pittacus Mitylenaeus,
observanda erant. Morem certe hunchause Solon Atheniensis, quibus alii alios subnectunt.
 SATIRARUM LIBER II. 3. 411

Arma dedit; posthacne compellarer inultus. me deinceps, impunè dicte

Dixerit insanum qui me, totidem audiet, atque riis incesserer. Quisquis me
dementem appellarit, pari
Respicere ignoto discet ndentia tergo. ter d me vocabitur, monebi
Stoice, post damnum sic vendas omnia pluris 300 turque advertere pendentia
Quà me stultitiã (quomiam non est genus unum)[66s] dorso averso. HOR. O,
Stoice, post jacturam bono
Insanire putas: ego nam videor mihi sanus. run, ita venundes cuncta
Quid f caput abscissum demens cum portat Agave dem pluris;diversa
die rero,sunt
quandoqui
insaniae
Nati inſelicis, sibi tum furiosa videtur genera, ecoſuo me laborare
Stultum me fateor (liceat concedere veris) 305 autumas? enimvero sapere
Atque etiam insanum : tantum hoc edissere, quo me”, ºlimo. D-1.M. 1S.
Quid? furens Agave miseri
Afgrotare putes animi vitio. Accipe: primum filii caput gestans amputa
AEdificas: hoc est, longos imitaris, ab imo tum, num secredit insanire?
Ad summum totus moduli bipedalis; et idem HOR. Fatebor quod res
est; concedo me dementem,
Corpore majorem rides Turbonis in armis 310 ims et vesanum; at salien.
Spiritum et incessum. Qui ridiculus minus illof doce, qua me animi noxa
affectum arbitreris. D.4-
An quodcunque facit Maecenas, te quoq; verum est, ...}}... "... . - y

Tantò dissimilem, et tantò certare minorem P struis; id est, tu a vertice

ad calcem vix duos pedes altus, aemularis proceros: ipseque armati Turbonis animum et gres
sum corpore majorem deridens, quomodo videare, minus illo ridiculus? Quicquid autem
praestat Maecenas, an expedit te certatim moliri tanto disparem et inferiorem?

.ANNOTATIO.N.E.S.

Ergö et isti celebrantur; Aristodemus, quo ranter pronuncies, qui fit ut sanus ipse mihi
que, Cleobulus, Periander, Chilo, Anaxagoras, videar?
Pythagoras, Anacharsis, Arcesilaus, &c. Vide 303. Quid? caput abscissum, &c.] Tibi
Diogen. Laërt. lib. i. Cic. 2. De leg. Thales nempè samus videris; nec tamen sanus es.
sapientissimus inter septem, inquit. Enimvero in propriis caecutimus. Dicamabo,
297. Ne compellarer inultus.] O, egregium munquid Agave se furere noverat, cum max
sapientiae fructum imó ridiculam vanitatem; ime fureret?
non deinceps inultus compellabitur ipse stul ./lgate.] Haec cum aliis Bacchantibus Orgia
tus, quippe qui pariter alios possit stultos vo peragens, Pentheum filium sacra illa contem
care, didiceritaue ſere omnes insanire ; unde mentem, et ad ea curiosius et contra fas pene
convicianti conviciari queat. trantem, Bacchi furore incitata discerpsit, ab
299. Ignoto discet pendentia tergo.] Nimi scissumque caput quasi ovans thyrso circum
rüm fabulatus est AEsopus, homines duas ha tulit, rata se occidisse immanem aprum, vel,
bere peras hinc et illinc pendentes; in ante ut alii scribunt, witulum. Wide Ovid. Metam.
riore aliena repomi vitia, propria vero in pos 3. et Pers. Sat. i. 100. et quae adnotavi lib. ii,
teriore, quae a tergo est; quo ſit utilla facile Od. 19. v. 14.
videant, haec non ita. Sensus itaque est, dis 305. Stultum me fateor.] Victus istă ratione
cet scrutari et cognoscere propria vitia quae Horatius fatetur quod ante negabat; inquirit
ignorabat. Catull. Carm. xx. 21. - tamen, quae sua sit agritudo, quod animi
Sed non videmus, mantica, quod in tergo est. vitium.
serit.
Quae quidem Damasippus ipsi edis
Pers. Sat. iv. 24.
308. JEdificas.] Hoc primum; a dificandi
Sed praecedenti spectatur mantica tergo. libidine vexatus, magnates ambitiose aemu
Non absurdus omniao, sed aphrosdionysus, latus.
qui locum hunc interpretur ex verbis antea Longos imitaris.] Ludus est in ambiguà
positis caudam trahit; hoc sensu: discet ille voce longos. Tu pusillus magnos, tenuis et
pendere sibi alligatam tergo caudam, insaniae modicis bonis opulentos ac divites vis imitari
widelicet indicem ac probrosam notam. Vide stulte quidem; a des moliris facultatibus ma
ibi, si vacat et libet, v. 53. Jores.
300. Stoice post damnum, &c.] Abhinc ad 309. Moduli bipedalis.] Minima certé haic
satira finem Horatius cum Damasippo collo est humani corpusculi mensura. Wide Plim.
quitur. lib. vii. cap. 16.
Sic vendas omnia pluris, &c.] Ironica pror 310. Turbonis] Gladiator ille staturâ ex
sus apprecatio; faxint dii, ut quaestuosa nego iguus erat, caeterum grandis animo, incessu,
tiatione resarcias priora damna jacturasque actione.
olim factas; quandoquidem ex inope tamsa 312. An quodcumque facil Marcenas, &c.]
piens evasisti, ac tot sapientiae arcana mihi Hic in Esquiliis sumptuosas a des hortosque
revelasti. At cum me insanum tam asseve magnificos tunc temporis moliebatur.
412 Q. HoRATH FLAcci
si-profecº fabulantur: Al-Absentis ranae pullis vituli pede pressis, [669]
sentis ranae pullis
pede contritis,
* Unusubi effugit, matri
unum effu ll a rogare,
"f. utingens 315
gisse. I.". . . Bellua cognatos eliserit. -

serit, qua ratione immanis Quantane f mum tandem, se inflans, sic magna
bestia consanguineos op ſuisset
presserit. Illa sciscitatur,
janº atº intumºen. Major dimidio. Num tantùm cum magis atque
quarit, an ergo tºta'sset; Se magis inflaret; Non, site ruperis, inquit,
Major dimidio. Deinde, an
sic? Cumque plus et plus Par eris. Haec à te non multum abludit imago. 320
intumescºrer; 'ait pullus, Adde poèmata nunc, hoc est, oleum adde camino,
Etiºn siliºrgºriº hand Quae si quis sanus fecit, sanus facis et tu.
par fueris Imago ista non
valde tibi dissimilis. A. Non dico horrendam rabiem. (Jam desine) cultum
jam carmina, id est, oleum Majorem censu (Teneas, Damasippe, tuis te)

ºp.º. º.º. Mille puellarum, puerorum mille furores.

sapiens quisquam, tu quo
325
ji, ii. i.e...". O, major, tandem parcas, insane, minori.
ceo iracundiam graviorem. (HOR. T. Ohe satis est) mitorem facultates excedentem. (HO
R.1T. O, Damasippe, rerum satage duntaxat tuarum) amores sexcentarum puellarum toti
demaue puerorum. HOR.1T. O, stuitorum maxime, indulge denique minori.

SATIRA IV.
Pracepta culinaria Epicureorum quorundam salse irridet.
HOR.4T. Unde renit, et
quo radit Catius? |..}}. UNDE, et què Catius Non est mihi tempus
Tibi respondere non licet aVentl - [670]
mihi per tempus cupienti
.A.N.Y.O.T.4TIO.YES.

314. Absentis rana pullis, &c.] ACsopifa Stoſcos sub Damasippi persona Horatius in
bula est, quam Phaedrus paulo immutavit. sectatus est; sic in håc sophistas Epicureos
321. Adde potmata 1 Apud Stoicos pridem, exagitat sub persona Catii.
ut et plerumque apud alios, et etia mnum, vix Unde, et quo.] Fortuitum occursum fingit
bene sani poetae habiti sunt. Epist. ad Pi potta. Simile est exordium Phaedri Plato
sones, v. 296. 111C 1.
—ercludit samos Helicone poetas Callus.] Hic ipse est M. Catius Epicureus
Democritus. philosophus Insuber, cujus mentionem faciunt
Oleum adde camino.] Proverbium est. Indi Cicero ct Quintilianus: Quintil lib x. cap. 1.
cathic hominem jam forte insanum, si versus ita scribit: In Epicureis levis quidem, sed non
faciendi prurigine insuper titilletur, duplici injucundus tamen auctor tst Calius: nempe is
insania laborare. de rerum natura, et de summo bono quatuor
323. Horrendam rabicm, &c.] Patientiam libros scripsit, inquit vet. comment, teste very
imprimis colebant Stoici; cultum vero corpo Cicerone mox citando, doctrinam Epicuream
ris, ct mitorem vestium negligebant. Duo his Latine descripsit. Cic. lib. xv. Epist. 16. Cas
contraria Damasippus objicit Horatio. Quae sium a Stoica ad Epicuri disciplinam transla
quidem ipse non diffitetur. Nam iracundum, tum quasi transfugam vellicat; Yº te fugiat
seu irasci facilem se innuit, tum in Epist, ult. Catius Insubcr Epicureus, &c. . . . Jam bien
lib. i. tum alibi non semel: cultum ver) mun nium nut triennium est, cium virtuți nuncium
diorem, atque majorcan censu etian declarat remisisti delinitus illecebris roluptatis. Epist.
lib. i. Sat. 6. v. 78. 18, seq. Ubi igitur, inquies, philosophia?
Jan desine.] Harc et sequentia quædam Tua quidem in culind, mea molesla est. Res
iracundulus reponit Horatius crebro, Dama cribens autem Ciceroni Cassius eod. lib. Epist.
sippum interpellams, tam lepid quam salse, 19, sic habet: Non ºnehercule in hac med pere
324. Teneas, Damasippe, tuis le.] Tua vitia grinatione quidºntam libentius facio, quâm
discute, non mea. scribo ad le. I ideor enim cum praesente loqui
325. Mille puellarum, &c.] Erat cnim libi. et jocari. Wec tamen hoc usu renit propter
dinosus admodum, atque in encrem putris, spectra Catiana: pro quo ubi provina epistola
ut loguitur Pers. Sat. v. tol rusticos Sioſcos regcram, ut Catium ...ithenis
326. Major, tandem parcas, &c.] Cúm sis matum esse dicts. . . . Difficile est hominibus
maxime insanus, mihi parce minus te insano. persuadere to x axey 4: 'avro aigrº, esse:
Satira IV-1. Unde, et quº, &c.] Quemad *Jovºv rerº et 'aragašia, rirtute, justifid, T&
modum satirã praecedenti falsos et adulterinos xzxa parari, et rerum, et jº
probabite
 SATTRARUM LIBER II. 4. 413

Ponere signa novis praeceptis, qualia vincant notare nova documenta,

Pythagoram, Anytique reum, doctumque Plato-quº supergrediantur Py:
thagoram, et accusatum ab
Ila.
[971] Anyto, atque eruditum Pla.
Peccatum fateor, cum te sic tempore la vo tonem. HOR. Confiteor
Interpellàrim : sed des veniam bonus, oro: 5 erratum, quod te avocarim .
horá tam importuna: sed
Quðd si interciderit tibi numc aliquid, repetes mox, precor, indulge benignus;
Sive est naturae hoc, sive artis, mirus utroque. sienim excidat tibi modó
quidpiam, seu illud pendet
Quin iderat curae, quo pacto cuncta tenerem; à natura, seu ab arte revo
Utpote res tenues tenui sermone peractas. cabis facile, cum utrāque
Ede hominis nomen; simul an Romanus, an hospes. bam, Policas, singula
C-1T Imº satage
Ipsa memor praecepta canam : celabitur auctor. . quippeutsubtilia retinerem,
subtili dic
Longa quibus facies ovis erit, illa memento, tione comprehensa. HOR.
Ut succi melioris, et ut magis alba rotundis [267] Eloquere momen viri, pari
tergue dic, an Romanus sit,
an externus. C.1T. Praecepta quidem recitabo memoriter; at rcticebo auctorem. Curaut
opponas ova figure oblongte, utpote grationis saporis, atque rotundis candidiora.

.A.N.YOTATIO.NES.

est. Ipse enim Epicurus, a quo omnes Calii et invidia et calumniis oppressum constat. Quae
.dmasinii mali verborum interpretes proficis vero, publice damnărat .1theniensium civitas,
cuntur, dicit, oùx ig-ly ºw: "avºv ºrov x axéc publice lurit; atque in ejus accusatores indig
zai duzzio: &ny. Itaque et Pansa, qui downy nationem et ulticnem convertit; ut scribit
sequitur, virtutem retinet; et it qui à nobis August. De civ. Dei, lib. viii. cap. 2. Vide
ºuxād cyou rocuntur, sunt ºuxéz axoi zai tuač Lactant, lib. v. cap. 14. Platon. Apologiam
Jixay 21; omnesque virtutes, et colunt et retinent. Socratis: Apul. De asino aur. lib. x. Athen.
Ex quibus intelligitur doctrina Epicuri quidem lib. xiii. Nec praetermitte Cicer. cum variis
sana, et quorundam Epicureorum, quorum locis, tum praecipue Tusc. 1. Socrates, inquit,
se esse numero Cassius ille ostendit; insana impiis damnatus sententiis . ..qim jam in ma
vero aliorum plurimum, inter quos iste Ca nu mortifºrum illud teneret jº. locutus
tius, quem hic subsannat poeta. Hi mimirum ila est, ut non ad mortem trudi, sed in coelum
ad corporis voluptates perperåm referebant videretur ascendere. De Socrate jam dixi mon
quicquid Epicurus tribuebat voluptati dun pauca lib. iii. Od. 21.
taxat ei, quam animus e virtute percipit ac Platona.] Hic Socratis auditor, magistro
metit. Wide Sat. 8. seq. par aut major evasit divini etian consecutus
JNon est mihi tempus, &c.] Interpellantem elogium: facundus adeo et eloquens, ut Plato
amovet et amandat, quasi rem gravem molia mice locuturum ſuisse Jovem, si Graece loqui
tur anxie, dum culinae mysteria pertractat. voluisset, vulgo dicerent. Calebs, et castus
2. Ponere signa.] Hiec zººia zai ººza1a. vixit ad annum aetatis 81. teste D. August.
vocat Plato in Cratylo: et certë non minus Wide Sat, præced. v. 11. Annot. item Coe].
per imagines quºm per literas rerum memoria Rhodig. lib. xxii. cap. 4. lib. x. cap, ult, et
conservatur. Wid. Cic. 3. ad Heren. Senec. alibi saepe. -

Epist. vi. . ." 7. Mirus utroque.] Memoria valens tum ma

Qualia vincant Pythagoram.] Talia sunt turali tum artificiali, ac mirum in modum so
haec documenta, ut pluris a stimanda videan lers. Ita nempe Catio blanditur assentatur
tur, quam quae scripsere Pythagoras, Socrates, que, ut impellat ad dicendum. -

Plato; quocirca laboro, ne quid memoria ef 11. Celalitur auctor.] Widelicet eo quëd
fluat, ait Catius. Fpicuri momen crat vulgö odiosum, inquiumt.
3. Pythagoram.] Samo insulā oriumdus ille Verum quid haec aq. Epicurum praecepta atti
floruit ante Christum annis ferme sex centis. ment? -

Discendi cupidus ad AEgyptos et Babylonios
se contulit. Diog. Laert, lib. viii. Venit in
Italiam, regnante Tarquinio Superbo, eamque
regionem qua Magna Graecia dicta est, pri
vatin et publice exornavit praestantissimis in
stitutis et artibus. Cum vero doctrina ejus
longe late ſue ſlueret, permanay it in urbem
Roman. Haec Cicero Tusc. 1. Tusc. 4. Tusc.
5 De eo jam antea lib. 1. Od. 28. et Epod.
15.
12. Longa quibus, &c.] Incipit Catius dis
serere. Sunt qui velint ridiculum exhiberi
Catium, quod statuat omnia convivalibus prae
ceptis optimorum auctorum dissidentia; plus
que consulat palato quam valetudini. Verum
tamen quaedam affert satis probabilia et vera.
Iºrgo ridiculus ille potis, quod rein futilem,
puta, culinariam, ut jam dixi, tain studiose
anxiequt moliatur, quam alii res quasque gra
Wissl ºrnas.

Anytique reum.] Socratem, quem reum ege Longa quihn's facies ovis erit, &c.] Abovis
runt Anytus quidam dives, Melitus poéta, et epulas incipiebant veteres. Wide lib. i Sat.
Lycon orator, quasi male de diis sentientem. 3. v. 6.
Alia ab aliis accusationis capita reſeruntur: 13. Ut succi meitoris.] Plin, lib. x. cap, 52.
414 Q. HORATII FLACCI
Etenim duriora continent Ponere: namdue marem cohibent callosa vitellum.
masºn.”
sica in arido solo educata, Caule suburbano, qui siccis crevit in agris,
I5
suavior est suburbana. Cer Dulcior. Irriguo nihil est elutius horto.
tº nihilest magis exsuccum Si vespertinus subito te oppresserit hospes,
*...*...
hospes inopinanti ."
advene Ne gallina malūm responset dura palato,
...," "...r Doctus eris vivam mustomersare Falerno:
palato maligne reluctetur, Hoc teneram faciet. Pratensibus optima fungis 20
memento adhuc spirantem Natura est: aliis male creditur. Ille salubres
perfundere Falermo musto;
id molliculam reddet. Praes Æstates peraget, qui nigris prandia moris [673]
tantem naturam habent fun
gi in pratis nascentes, alii
Finiet, ante gravem quae legerit arbore solem.
non tuto commed untur. Aufidius forti miscebat mella Falerno,
-

Ille a states sanas traducet, Mendosë : quoniam vacuis committere venis 25

qui finiet prandia moris
nigris ex arbore decerptis ante solem ardentem. Aufidius mel immiscebat Falerno valentiori,
male quidem; nam vacuis venis
.A.N.N.O.T.A.TIO.N.E.S.

Quae oblonga sunt ora, gratioris saporis putat pitis cibi 2 Familias nuper interemère fungi
Horatius. Foeminam edunt, quae rotundiora et tota convivia, Jinnaeum Serenum, praefectum
gignuntur; reliqua marem. Columel. pariter JYeronis vigilum, et tribunos et centuriones.
scribit: Cum rolet quis mares ercludi, ora lon Corm. Tac. Ann. 13. et Senec. Epist. 63.
gissima et acutissima subjiciet; et rursus cum22. Quinigris prandia moris Finie!..] Imö,
Jaeminas, rotundissima. Contrarium vero his téâte Galeno, quod facile corrumpantur mora,
omnino docet Aristot. Histor animal. lib. vi. moxia sunt post alios cibos sumpta; initio very
nimirüm rotundis et obtusis ovis mares, longis coenae prosunt magis. Aliter locum launc in
et acutis foeminas produci. Wide Coel. Rho telligere possumus, ex more veterum, quile
dig. lib. xxvii. cap. 17. ubi ex Avicenna et Al vem et modicum duntax at cibum manè capie
berto sic habet: Ec orbiculari oro breviºue bant; mimirum e refrigerantibus valde moris
progignitur mgs; ea oblongis aculiste formina. prandium utile esse aestate, haec apud nos in
Ipsum hoc comprobat experimentum, et suffra jentaculo plerique amaut.
galur ratio; siquidem virtutis perfectio in mas 23. Ante grarem qual legerit arbore solem.]
culinisoris ambita:Qualiter, et continetertremna; Tunc enim virtutem suam totam nocturno
at in forminis a centro longius abit materia, in frigore inclusam continent teneriores fructus.
quo est ritalis calor; hoc rer) planè imperfecti Contra duriores ardore solis quasi cocti et
enis argumentum est. Certi tamen nihil est perfecti, ex arbore decerpi debent ſervente
in istis. Nam ct e longioribus ovis mares ex potissimilm die.
cludumtur. 24. Aufidius.] Eius meminit Plin. Iib. x.
14. Callosa.] Densiora, proindeque durius cap. 10. Mar. .hºfidius Lucro saginare primus
cula; veluti callo obducta. Itaque callus ovi instituit parones,' circa novissimum piraticum
est putamen, sive testicula; alii intelligunt bellum : ea coque quaestu reditus sesterlin sex
albumen; sed perperåm. aginia millia habuit.
15. Caule suburbano, &c.] Sive quod sic Forli miscebat mella Falerno.] Jam antè
cum solum caulibus est aptum, seu quod irri est observatum Sat. 2. huj. lib. v. 15. solitos ve
gatio frequentior terrae succum ac bomitatem teres inchoare convivia a promulside seu po
eluit, detergit, demit. Porro suburbanos hor tione mulsi, id est, vini cum melle mixti, A
tos tement olitores, eosque rigant crebrius. mulcendo factum momen, quod venas mulceat
Sic enim celerius et copiosius oleta gigmuntur, lenitate sua. Varro De re rust. lib. iii. cap
sed minus bona. 16. Venit farms ad altaria, et mel ad princi
19. Viram musto mersare Falerno.] Fit pia convivii. Porro melle sipotionem confec
tenerior gallinae caro, si adhuc palpitans sub tam interdum apponebant: aliquando vimum
mergatur aqua frigida; magisque si in musto et mel separatim ; ut conviva utrumque tem
Falermo submergatur; sic enim ſortius reper perans, sibi mulsum arbitrio quisque suo face
cutiumtur includum turque spiritus maturales, ret. Mulsum laudat Plin. 22, cap. xxiv. Multi
quorum intus actio carnis partes dirimit. Lam sencelum longam mulsi tanlúm mulritu tolera
binus aliam docet rationem teneram efficiendi rere, neque alio ullo cibo, celebri Pollionis ex
gallinam. Sume, inquit, quodlibet lapathi emplo. Centesinum annum eircedentern eum
genus; hanc herban in ollam, in qud gallinan D. ºugustus, hospes interrogarit, quinam
seu quaslibet alias carnes coquere rolueris, in marine ratione rigorem illum animi corporis
ponito; hoc teneras faciet. que custodisset. . It ille respondit; Intus mul
20. Pratensibus optima fungis Natura est.] so, foris oleo.
Certe aperto acre crescentia qualibet meliora 25. Mendosº quonium ractis, &c.] Imö
sunt; fungos very ubique reperiri alios bonos, bene. Quippe ex cit. modo Plin. Mulsum er
alios malos etiam constat. Wide Plin, lib. xxii.
veteri rino utilissimum, facillinºjue cum mel
cap. 23.ubisic habet; Quae voluptastanta anci le concorporatur, quod in dulci nunquam cve.
 SATIRARUM LIBER II.4. 415

Nil nisi lene decet : leni praecordia mulso nihil debet infundi nisi dul
ce. Wiscera suavi melicra
Prolueris melius. Si dura morabitur alvus, to perfundes aptius. Sipi
Mitulus et viles pellent obstantia conchae, [674] gerac durus fuerit venter,
Etlapathi brevis herba; sed albo non sine Coö. obices removebunt mitulus
30 ºt conchae viliores, et rumex
Lubrica nascentes implent conchylia lunae. herba foliis brevioribus, sed
Sed non omne mare est generosae fertile testae. non sine albo Coo. Luna
Murice Baiano melior Lucrina peloris; crescens implet conchylia
-, fluentia. Sed non mare
Ostrea Circaeis, Miseno oriuntur echini. [6 75] quodlibet profert optima
testacea. Baſano murice praestat peloris Lucrina: Ostrea praestantissima juxta Circaeos,
echini veró e Miseno proveniunt.
.A.N.YOTATIONES.

nit. Er austero factum, non implet stomachum, cum fibras respondere numero lunae. Verum
neque ex decocto melle, minusque inflat, quid errorem hunc jam dudum experientia contra
fere evenit. Appetendi quoque revocat aridila ria discussit.
tem cibi. Wide Dioscorid. lib. v. cap. 16. et 32. Murice Baiano, &c.] Balani sin's mu
Macrob. lib. vii. cap. 12. rice melior est peloris capta in Lucrino lacu.
26. Leni praccordia mulso Prolueris ...” De Bai is lib. ii. Od. 18. v. 20. Murer piscis acu
Delicato et fastidioso Cati palato mulsum leos habens et cuspides complures. Plin. lib. ix.
Massico leniori placuisset magis quam é forti cap. 33. Firmioris jam testa, murices et con
Falerno; cujus tamen austeritas melle et qua charum genera; in quibus magna ludentis na
dam vetustate mitigata, virtus autem adhuc tura: varietas, tot colorum differentiac, tot figu
salis vegeta roborando stomacho longe utilior. rap, planis, concavis, longis, lunalis, in orbem
Docet Martialis, lib. xiii. Epig. 108. circumactis, dimidio orbe casis, in dorsum elatis,
...Attica neclareum turbastis mella Falernum. lavibus, rugalis, verlice muricatim intorto, &c.
JMisceri decet hoc à Ganymede merum. Lucrina peloris.] Hoc conchylium nomen
28. Mitulus et viles pellent obstantia concha.] habet à Peloro Siciliae promontorio ubi fre
Alvum duram emollient obstructamgue laxa quenter capitur ; non autem à voce Graeca.
bunt mitulorum aliarumve concharum salsus wixaguay magnum, ut scribunt quidam ex
humor, lapathi herbae succus, et vinum album; Athenæo ante citato. Est de genere chama
hoc scilicet illis concoctis admixturn. Cornel. rum, scu ostreorum testam hiantem haben
Celsus, lib. ii. cap. 29. Alrum, inquit, morent tium.
cochleae, garum, salsamenta, ostrea, pelorides, Lucrina.] Lucrinus lacus, ad intimum simus
echini, musculi, et omnes ferð comchulac, mari Puteolami recessum, piscibus olim delicatissi
mè jus earum. Athem. lib. iii. cap. 9. Ec mis abundabat ; at modo coenosa est palus
conchyliis, alvo morendo ciendoque lolio excel terrae motu facta anno 1538. De eo jam lib.
lunt pectines, musculi, chamae, ostrea. Vide ii. Od. 15. v. 3. -

Caton. De re rust. cap. 158. Plin. lib. xxxii. 33. Ostrea Circa is...] Optima capiuntur os
cap. 9. trea apud Circaeos urbem, vel ad Circaeum
Mitulus.] Alii scribunt, mytilus, et mulilus. promontorium, quod in mare Tyrrhenum ex
Pisciculus est e concharum genere; in areno currit prope Circaei rudera; quae fuit, olim ci
sis potissimum locis proveniens. Martial. mc vitas Latii, nominata à Circe sorore Medeae.
minit lib. iii. Epigr. 59. Non defuit, qui isto Circa is ostreis nec dulciora nec teneriora esse
Horatii loco legerit, mugilis. ulla compertum est, inquit Plin. lib. xxxii. cap.
29. Lapathi.] De lapatho jam in Epod. 2. 6. At Lucrina tamen in primis laudabantur;
Lucilius apud Cicer. De fin. ii. ut dictum est in Epod. 2. Tarentina quoque
0 lapallie, utjaclere necesse est cognitu' celebrat Varro, item Gellius lib. vii. cap. 13.
cutt stas. ..Miseno.] Misenum urbs et promontorium
Cod.] Cossive Coos, hod. Lango, insula ma juxta Balas, dictum a Miseno AEneae mauclero
ris AEgaei Cariae proxima, producebat vina le ibidem submerso et sepulto.
nia alvum solventia; quae idcirco lubrica vo Echini.] Echinus, Gall, herisson: Ang an UR
cat Persius Sat. iii. 135. chin, or HEdge-Hog, de genere cancrorum,
30. Lubrica.] Lubricantia, alvum solvem spinas habet pro pedibus, alius terrestris, alius
tia. Alii absurdè interpretantur polita intus marinus. Plin. lib. ix. cap. 31. Nomen habet
et lacvia. Athen, lib. iii. cit. Ostrea cum mal arº row ºxaly avºrov, quod convolvulus itase
vá et lapatho aut piscibus rentrem leniter du condat et contineat, ut mullie carmes appare
tunt. ant; vel are row ºn Jºya a 3al ºxº~34, quod
Nascentes implent conchylia lunae.] Lucilius: teneri minime possit ob aculeos, quibus totus
Luna alil ostrea et implet echinos; muribu' inhorrescit et contegitur ; unde echinum vo
fibras, carunt spinosum castamea, operculum. Plin.
Et pecu' addit. lib. xxvii, cap. 9. In carºmine capitula sunt
Idem scribunt Cicero ii. De divin. Gell, lib. echinata ºpinis. Inquit Martial. Jib. xiii. Epig.
xx. cap. 7. Plin. lib. ii. cap. 41. Lunari po 86. -->

testati augeri rursusque minui corpora 0slrea Iste licel digitos testudine pungal acutd,
run, conchy'iorumque omnium ; quin et sori Cortice deposito, mollis echinus erit.
416 Q. HORATII FLACCI
Tarentum delicatum vendi. Pectinibus patulis jactat se molle Tarentum. .
tat ampliores pecunculos, Nec sibi coenarum quivis temeré arroget artem, 35
Nemo sibi temere attribuat
... Non priſis exactâ tenui ratione saporum. - a - a

tea subtiles exploraveritsa-Nec satis est cará pisces averrere mensa,

pores. Nece mensa pisces Ignarum quibus est jus aptius, et quibus assis
caro pretio auferre prodest,
si ignoretur quiº, Languidus in cubitum jam se conviva reponet. [676]
jusculum sit magis idone. Umber, et illignä nutritus glande, rotundas 40
um, et quibus assis erritatus Curv
conviva jam satur in cubi et aper lances carnem vitantis inertem:
tum sese repomet. Apºx Nam Laurens malus est, ulvis et arundine pinguis.
Umbria, et quernå glandº Vinea summittit capreas non semper edules.
nutritus, rotundas oneret
patinas aversantis carnem Foecundae leporis sapiens sectabitur armos.
flacciduin. Nec enim bo. Piscibus atque avibus quae natura, et foret aetas, 45
usest Lauren. Pºstriº Ante meum nulli patuit quaesita palatum.
herbis et arundinibus sagi
natus. Vinea capellas haud semper facit esui bomas. Prudens requiret humeros leporis
foecundae. Ante meum gustum memo scivit distinguere quae natura, a tasque sit piscibus et
avibus.

ANNOTATIONES. , 3.
34. Pectinibus patulis.] Hi pisces, Gall pe 40. Umber] Umbria halie regio inter He
toncles, Ang. cockLEs, conchas habent serra truriam, Picenum, et mare Adriaticum, Apen
tas instar pectinis; unde momen Graecis wºrsy ºr nine monte divisa. Statius Sylv. iv. carm. 4.
vocantur dentes anteriores, item pisces isti ob cur Tuscus aper generosior Umbro.
allatam rationem. * dicit Horatius ob 41. Curret aper lances.] Pondere scilicet
apertum os et testam. Aristot. lib. iv. Histor. magno. Integros enim apros olim appositos
animal. cap. 4. Testaceorum alia sunt patula, docet Juvenalis Sat. i. 140.
tat pectines, musculi, &c. Athen. lib. iii. cit. quanta est gula, quae sibitotos
cap. 9. et seq. de his plura. Ponit apros, animal propter convivia natum!
..Molle Tarentum.] De hāc urbe lib. i. Od. 42. Laurens malus.] Insipidus est aper ex
28. v. 29. lib. ii. Od. 6. lib. iii. Od. 5. sub finem. agro Laurenti paludoso; quem idcircó ranis
..Molle, vel propter at rem molliorem , vel ob aptiorem dicit Martialis lib. x. Laurentes
purpuram et lanas exquisitas, atque luxuriam; agri et populi Lavinio proximi fuere versus
vel à Tereno Sabinorum lingua molle signifi oran Tyrrheni maris. Virgil. A neid. x. 707.
cante. Macrob. lib. iii. cap. 18. ——de nonlibus altis
35. Canarum arrogel artem.] Est coquorum .Actus aper (mullos Vesulus quem pinifer
gens arrogans et astuosa, teste Athenaeo lib. gtºn nº.3

vii. cap. 11.ubi refert quorundam coquorum Defendit, multosque palus Laurentia) sylvá
, vanos sermomes non in facetos. Ambrosiam Paslus arundined.
ego reperi; jam mortui si olfecerint, ut reri 43. Vinea summittil capreas, &c.] Non sem
viscant ego ºfficiam. Item alius: Si seinel co per gustuſ grata est caro caprearum et capre
quinam aptavero, quod olim apud Sirenas acci olorum vitis palmitibus nutritorum. Virgil.
debat, id ipsum tu videbis modo contingere, prae Georg. ii. 371. docet, vitem sepibus munien
odoris suavitate memo poterit hac angiporti prae dam adversus capreas sequaces.
terire rid. Si quis autem propius accedat ad 44. Facundº leporis.] Plin, lib. viii, cap. 55.
has fores; aperto statim ore stupefactus consis disserit de leporum et cuniculorum innumerá
tet, relut affirms claris, et mutus, donec aliquis foecunditate. Quidam legunt, frcundi: nem
accurrens nares prehensas vellat. pe incerti sexus habitus est lepus apud ve
37. .1terrere mensã.] Quasi evericulo abs teres.
trahere pisces omines in mensã piscatoria ex Sapiens.] Qui subtili et sagaci est palato
positos ct venales. gustudue. Cic. ii. De fin. .Yon sequitur, in
38. Quibus est jus aptius, et quibus assis.] quit, ut cui cor sapiat, ri non sayint palatum.
Qui pisces clixari debeant, et in jusculo con Sectabitur armos.) Plerique noström sectan
diri et inferri; item quos assari magis conve tur potius lumbum, le rable, velut sublimioris
niat, et sine ullo condimento et jure apponi. saporis et succi; non absºre tamen quis armos
Ex Non. Marcello, assum in obsoniis dicitur, praeferat ut teneriores. At suum cuique judi
quod ess sine pigmento saporis alieni; sicut cium est, similiter et palaturn.
merum dicil ur solum. 45. Pisciºus aijute aribus qua natura, &c.)
39. In cubitum jam se conrira repome!..] Ex Sic apud Juvenal. Sat. iv. 139. Montanus ille
citatus quasi nova fame novos cibos appºtens, describitur delicatiot solertis admodum palati:
et ad jucunde comedendos se rursus compo multi rajor ſuit usus edemdi
nens. Eum porro discumbendi morum vete Tempestate med. Circa is mata forent, an
rum et rationem ſuse exemplicavi iib. i. Od. Lucrium ad strum, Rutupinoré edita ſundo
27. ad has voces, et cubilo remantle presso : Ostrea, callebat primo deprendere morsu;
item lib. i. Sat. 4, v, 89. Et semel aspectilitius dicebat echini ,
 SATIRARUM LIBER II. 4. 417

Sunt quorum ingenium nova tantum crustula pro-Sunt quorum ingenium no

mit. vas duntaxat placentas ex
[677] cogitat. Non sufficit unam
Nequaquam satis in re una consumere curam: rem curare; quemadmo
Ut si quis solium hoc, mala ne sint vina; laboret, dum si quispian hoc tan
Quali perſundat pisces securus olivo. 50 tum satagat, ut vinum sit
exquisitum, partim sollici
Massica si coelo supponas vina sereno, tus quo oleo pisces inungat.
Nocturnā, si quid crassiest, tenuabitur aurá, Siaperto aeri exponas vina
Massica, quicquid crassi in
Et decedet odor nervis inimicus; at illa est, expurgabitur nocturnā
Integrum perdunt lino vitiata saporem. aura et abigetur odor infes
Surrentina vafer qui miscet faece Falernä 55tus nervis: illa verolinoper
colata omnem amittunt sa
Vina, columbino limum bene colligit ovo; porem. Quivinum Surren
Quatentis ima petit volvens aliena vitellus. tinum Falermae faeci scite
infundit limum bene coèr
Tostis marcentem squillis recreabis et Afrā [678] cetovo columbae ; quoniam
Potorem cochleå; nam lactuca innatat acri vitellus decidens in fundum,
Post vinum stomacho: pernă magis ac magis hillis 60 simul abripit aliena. Poto
rem languentem excitabis
Flagitat in morsus refici; quin omnia malit per squillas tostaset cochle
as Africanas. Etenim post epulas lactuca inmatat acerbo stomacho. Quin potius adedendum
restaurari debet perma atque hillis vellicatus. Imö praeferret cuncta

.4.Y.YOTATIO.W.ES
!

47. Crustula.] Gall. de la palisserie. De his tims, in dolium vini turbidi conjectum, aliena,
scriptum a Catio librum refert vet. comment. idest, facem omnem ad ima devolvit secum
Eð fortasse respicit et alludit satiricus moster. que detrahit; ac purum efficit vinum.
51. Massica si calo suppomas vina, &c.] Plin. 58. Tostis squillis.] Assis, vel frictis. Squil
lib. xiv. cap. 21. Mitioris plague doliis con la est é cancrorum genere. Plin. lib. ix.
dunt, infodiuntºue terræ,tola aut ad portionem cap. 42.
situs; item calum pracbent; alibi rero impositis .Afrd cochleſi..] Varro 3. De re rust. cap. 14.
tectis arcent. Et postea: Campania, mobilissi has commendat. -

ma vina exposita sub dio in cadis, verberari 59. Lactuca innatat acri Post vinum stoma
sole, lund, imbre, ventis, aptissimum videlur. cho.] Lactucam utpote frigidam veteres adhi
Scilicetubi colum calidius, vina sub dio relin bebant post epulas et vinum, ad hujus vapores
quuntur; ubi frigidius, defodiumtur tota; ubi comprimendos. Unde est illud,
medium, partim abdumtur terra, partim coelo Grataque nobilium requies lactuca ciborum.
permittuntur, inquit Dalecampius. Athenaeus Posted vero contra factum, atque initio coenae
lib. i. cap. 25. pariter docet vina quædam intulerunt, seu ad movemdam et lubricandam
aperto loco sub dio exponenda, ut mimia illo alvum, seu ad sommum conciliandum. Mar
rum vehementia expirando minuatur. De tial. lib. xi. Epig. 53.
.Massici vini bonitate, lib. i. Od. 1. v. 19.
. Prima tibi dabilur ventri lactuca movendo
53. Et decedet odor nervis inimicus.] Plin. Utilis.
lib. xxiii. cap. i scribit, mervis prodesse Alba
num; non item Falernum; et paulo post, Wi Et lib. xiii. Epig. 14.
num illud quod retustate dulcescit, minus in Claudere qua, carnas lactuca solebat arorum,
festare nervos. Dic mihi cur nostras inchoat illa dapes?"
54. Integrum perdunt lino ritiata saporem.] 60. Hillis.] Tomaculis, lucanicis. Gall. An
Per saccum lineum transmittebant et colebant doililles, saucisses. Ang. CHITTERLINGs, or sAu
vima ad ea deſa canda; vel ad frangendum sAGEs. Varro 4. De re. rust. Hillaabhilo,idest,
vim. Plin. lib. xiv. &c. Martial. lib. xii. Epig, minimo dicta. Festus autem ab hirā intesti
41. no, quodjejunum vocant, fit diminutivum hilla
Turbida sollicito transmittere Caccuba sacco. sive hillum, inquit: et inde ponitur pro suillis
intestinis et carnibus minutatim concisis et ar
35. Surrentina vafer qui miscet fece Faler vina fartis; ut modó dictum. -

ná.] Nimirum ut ex Falerni bomitate aliquid 61. In morsus refici.] Ut modó, sic et olim
contrahat Surrentinum paulö austerius. Fa in conviviis adhibita sunt quaedam irritamenta
!erno lib. i. Od. 20. Surrentinum, ex agro Cam gular, ad redintegrandamedendi appetitionen;
paniae prope Surrentum urbem, convalescen v. g. oleir sale condita, rapa, cappare” “lia
tibus optimum, caput minime tentans, ac sto que edulia aceto et sinapi macera” ºrna,
machi et intestimorum rheumatismos cohibens: &c. wide Athen, lib. 4. Quide: explicant,
ex Plin. lib. xiv. cap. G. et lib. xxiii. cap. 1. impransus, jejunus; absurdè ſuidem, ut ani
56. Columbino limum bene colligit ovo.] inadverterunt doctiones; significat enim iden
Witclius ovi, vel, ut alii asserunt, albumen po quod tellicatus, excitatuſ, punctu', perculºus.
S
-
418 Q. HORATII. FLACCI
que expopinis minime lau-Quaecunque immundis ſervent allata popinis.
tis afferantur calida. Ex-Est operae pretium duplicis pernoscere juris
pedit mosses.".
naturam juscu Naturam,
J.
Simplex e dulci constat oliv: “...o:•
- - - -

li mixti.
65
conficture, oſco dulci, cui At pingui miscere mero muriaque decebit,
opportebit immiscere cras Non alià quam quá Byzantia putruit orca. [679]
sum vinum et muriam non
...ujº. Hoc ubi confusum sectis inferbuit herbis,
cá Byzantiná. . Postguam Corycioque croco sparsum stetit; insuper addes
aulem hoc herbis concisis
mixtum atque incoctum est, Pressa Venafranae quod bacca remisit olivae.
..º.º. pºſium, Picenis cedunt pomis Tiburtia succo: 70
conquievit, adjunge prºte: Nam facie praestant. Venucula convenit ollis:
rea quod exprimitur è bac
º...". Rectius Albanam ſumo duraveris uyam:
masºcºprºstant Tiburti. Hanc ego cum malis, ego faecem primus et alec,
misliºt pulchiorit". V. Primus et invenior piper album cum sale nigro [as]
nucula ura ollis apta est: 75
'...'. Incretum puris circumposuisse catillis.
raveris. Ego primus inve. Immane est vitium, dare millia terna macello,
nior in mundis patinis illam An gustogue
vagos pisces urgere catino.
circumposuisse cum pomis
i.j Magna movent stomacho fastidia, seu puer unctis
non piper candidum cum Tractavit calicem manibus, dum furta ligurit;
sale nigro mixtum. Grande
est fl itium macello tribuere tria millia sestertiſim, et pisces vagabundos arctii patinâ conge
rere. ngentem nauseam stomacho faciunt, sive famulus scyphum contrectavit sordidus ma
nibus, dum ligurit surrepta;
.A.N.YOTATIO.NES.

63. Duplicis pernoscere juris Naturam.] Picema poma jam laudavit Horatius in Satiri
Simplex jus ex olivo dulci tantúm; duplex au praeced. et meminit Plinius lib. xv. cap. 15
tem, seu mixtum, cum insuper illi addumtur, De Tibure ac Tiburtino agro dixi lib. 1. 0d. 7
muria, vinum, crocum, herba concisa, &c. et 18. Item lib. ii. Od. 6.
65. Murid.] Isidorus lib.xx.cap.3.docet esse 71. Venucula convenit ollis.] Albana uva
piscium liquorem sive liquamen salsum. Plin. optimè servatur passa et fumo indurata; at
lib. xxxi. cap. 7. et 8, .ºlliud eliammum, inquit, Venucula in ollis melius custoditur. Hinc
liquoris exquisiti genus, quod garum rocarere, ollares uvae apud Martial. lib. vii. Epig. 19.
intestinis piscium, catterisque quad aljiciendi Item apud Columel. Hic lib. iii. cap. 2. Urz,
essent sale maceratis ut sit illa putrescentium inquit, temporibus hyemis durabiles tºsis con
sanies. Illud garum seu liquamen exquisitum dunlur, ut Venuculae. Wide et lib. xii. cap.
* scombris fiebat, et divitum erat; aliud erat 43. Macrob. lib. iii. Saturm. cap. 20, appellat
pauperum vile e thunnis. Vide Martial. lib. Venunculam. Plinius autena Veniculºm, dicit,
xiii.
ollis aptissimam, lib. xiv. cap. 2. capite very
66. Byzantid orcá.] De ca marină belluà primo, Durant, inquit, alie post hyemen, per
Plin. lib. ix. cap. vi. Quidam intelligunt thun sili concalenata modo, alia, in sud tantumn con
num, qui quidem in Bosphorum Thracium seu tinentur animá ollis fictilibus, et insuper delis
fretum Byzantinum aliquando penetrat. Alii inclusa, , ... aliisgraliam, qui et rinis funu
orcam interpretamtur vas fictile ventricosum, offert fabrilis, &c.
ore angusto, in quo muria reponi solita esset, 73. Hanc ego cum malis, &c.] Ego primus
quale Byzantii frequens erat usu. Persius eo docui in vasis nitidis circumponere Albanam
sensu dixit, Sat. iii. 76. uvam fumo exsiccatam; itemalec scu muriam,
Macnaque quod prima nondum de§ orca. &c. circumposuisse; vel singulis convixis aut
Byzantid.] Byzantium urbs ad Bosphorum certèbinis catillum unum, vel certis locis catil
Thracium celebratissima; Constantinopolis la quaedam communia disponere, unde facile
subinde appellata, hodie Stamboul. acciperent plures.
68. Corycioque croco.] Corycus urbs et mons Facen et alec, &c.] Denotatº ºur fºrw:
Cilicia: optimicroci abundanter ferax. Strabo. nempè vel pisces farcatos seu ſiece conditos;
Sletit.] Deferbuit. Alii explicant, concre vel pisciculorum fecem, seu e tabefactis ille
vit; quos bene redarguit Torrentius, exeo quëd rum intestinis. Enimvero alec non est certi
liquidam esse oporteat, minime vero concre piscis momen; imú significat minimos quoswis
tum Jus, in quo pisces aliave obsonia inmatent.pisciculos, aut certe liquamen exiis, unuriae vel
Inºper addes, &c.) Postguam supradicta garo non absinnile.
illa simulºcocºa simi, aspergitur crocum, et 75. Incretum.] Wel mixtum; vel, incerni
affundituro Venafranum. De hujus ex culo seu cribro quodam a ſurfure expurgatum,
cellentiæ lib. ii. e. 6... 16. ab incerno, purgo.
** . ced omis.] Deinceps prae 77. Angustoque ragos, &c.] Sumptuoso ev
P” “ad secundáis mensam pertinentia. vano luxu accumulatos pisces unocatino ap
 SATIRARUM LIBER II. 4. 419

Sive gravis veteri craterae limus adhaesit. 80 sive crassior limus occupat
Vilibus in scopis, in mappis, in scobe, quantus antiquam crateram. Quam
parvae sunt impensae, in sco
Consistit sumptus? neglectis, flagitium ingens. pis, in mappis, in scobe; tam
Ten' lapides varios lutulentà radere palmă, gravis culpa est, si negli
Et Tyrias dare circum illota toralia yestes, [681] gantur. An convenitte la
pides varii coloris mundare
Oblitum, quanto curam sumptumque minorem 85 palmā cormosa, et Tyria ope
Haec habeant, tanto reprehendijustius illis, rimenta imponere toralibus
immundis, immemorem,
Quae nisi divitibus nequeunt contingere mensis? quo minor sumptus et cura
Docte Cati, per amicitiam divosque rogatus, est in his, eo redargui jus
Ducere me auditum, perges quêcunque, memento. sunt occurrere nisi in mentims quñm iis, quae non pos
Nam quamvis referas memori mihi pectorecuncta,90sis divitum ? HORAT. Eru
dite Cati, oro te per deos et familiaritatem nostram, facut me deducas ad audiendum, quocum
que ibis. Etenim licet memoriter enarres mihi singula,
º

.4 N.YOTATIONES.

ponere, emptos widelicet tribus millibus sester Palmá.] Scopis e palma. Martial.lib. xiv.
tièm; Gall, pour soicante et quinze Öcus de Epig. 82.
poissons dans un plat. In pretio scopas testatur palmafuisse.
81. Vilibus in scopis, &c.] Utnimius sump 84. Tyrias vestes.] Stragula et peristromata
tus in obsoniis dammatur, ita certè negligen pretiosa seu purpurea ex urbe Tyro: de quá
tiam vel sordes in wasis ac suppellectili nemo lib. iii. Od. 29 in fine.
probaverit. Ergo calices, lances, mensam, Toralia.] Torus A tortis herbis dictus; quðd
mappas, triclinii pavimentum, toros actora in is congestis olim sedebant ac discumbe
lia, munda esse oportet; ut etiam praecipitur bant. Toral, quod ante torum est, ex Var
lib i. Epist. 5. rone 4. De ling. Lat. putà congesta herbac,
Mappis.] Erat mappa utilis ad tergendas palea arundines, item lanae, vel etiam pluma,
manus tantúm; mantile ad stermendam scu involucrum seu operimentum. Itaque lecto
tegendam mensam. Absurdus esto quisquis imponebatur matta, culcita, lodix; Gall, pai
aliter scripserit. Ad convivia, seu privata lasse, matelas, loudier. Haec vero interdum
seu publica, suam quisque mappam detulit contegebantur purpurcis stragulis, ad pompani
pridem; at mantili stermebat memsam, qui et fastum. Cicer. Tuscul. 5. Collocari ho
convivium praebebat. Wide Martial. lib. xii. minem jussit in aureo lecto, strato pulcherrimo,
Epig. 29. terlili strugulo magnificis operibus picto. Ubi
Scobe..] Scobs estlimatura,sive ramentum et tria vides, lector, distingui, lectum, toral, sive
strigmentum e materia qualibet, dum vel serra stratum stragulum. Ovid. Metam. viii. 655.
discinditur, vel terebrá perforatur, vel limä In medio torus est de mollibus ulvis,
imminuitur aut politur. Gall. Limaille, sci Vestibus hunc velant, quas non nisi tempore
ture. Ang. FILINGs, riN-Dust or sAw-dust. festo
Scobe triclinium inspergi solebat, ad colli Sternere consuérant.
genda facilius post coenam purgamenta, Lamprid. cit. Heliogabulus primus omnium
et scopis auferenda. Senec. Controv. lib. ix.
declam. 2. Inter purgamenta, et jactus cæ privatorum toros aureis toralibus tearit. Ex
nantium, atque sparsam in convivio scobem, his intelligipotest iste Horatii locus satis com
humanus sanguis everritur. Scobs etiam pre mode. Verum magis ad rem videtur, quod
tiosa ad fastum spargebatur. Lamprid. He toral significat etiam segestria sive amictum,
liogabal. Scobe auri porticum stravit et ar vel tegmen linteum, tricliniari lecto circum
genti, dolens quod non posset et electri. Adhi datum, quasi munimen adversus coenantium
bebatur quoque lignea scobs, ad atria emun purgamenta et jactus atque ad custodiendam
danda. Juvenal. Sat. xiv. 54. -
à sordibus stragulam pretiosam; quod qui
dem toral seu tegmen, quando sordidum crat,
Ergo miser trepidas me stercore feda ca layabatur et eluebatur, me odore foedo actur
7tand

.4tria displiceant oculis renientis amici; pi mares offenderet; ut innuitur lib. i. Epist. 5.
v. 22.
Me perfusa luto sit porticus; el tamen uno
Semodio scobis haccemendat servulus unus. me turpe toral, ne sordida mappa
ld est, servus inspergens scobis semodium, sta Corrugel mares.
tim abradet lutum ac sordes ommes, munda Isidorus, lib. xix. cap. 26. hoc sensu toralia
'lue praestabit atria, porticum, &c. Valeant dicit esse longas perpetuasque mappas à toro
qui scobem autumant utilem fuisse ad defri appellatas. Ergöhic Horatius yel potius Ca
canda vasa, dandumque is splendorem. tius damnat incuriam hominis toralia expur
83. Lapides varios.] Pavimentum & versico gare negligentis, sed ea, illota et immunda
loribus lapidibus et marmoribus. Wide lib. ii. restibus Tyriis, scu pretioste stragule ac pur
Od. 14, in fine. pureat circundantis et circumponentis.
28%
420 Q. HoRATH FLAcci
at renuncians haudita pro-Non tamen interprestantumdem juveris. Adde
dest. Adde hominis vultum Vultum habitumque hominis, quem tu vidisse beatus
gestumque cujus tu potius magni pendis, quia contigit; at mihi cura
aspectu non multi a stimas, Non
quoniam hoc habuisti, ego Non mediocrisinest, fontes ut adire remotos, [682)
vero magnopere cupio igno 95
tos posse adire fontes, et Atque haurire queam vitae praecepta beatae.
percipere documenta vitae fortunatae.

SATIRA V.

Describit artes et insidias captantium testamenta et hareditates.

ULYSS. O, Tiresia, prae
ter jam responsa, illudetiam Hoc quoque, Tiresia, præter narrata, petenti
quºso dic, quibus rationi. Responde; quibus amissas reparare queam res
bus et artibus resarcire pos
sim facultates perditas. Artibus atque modis. Quid rides: Jamne, dolose,
Quare rides? TIRES ºr Non satis est Ithacam revehi, patriosq; penates [683]
gone tibi, versute non suffi. Aspicere? O, nulli quidquam mentite, vides ut 5
cit Ithacam repetere, ac re
visere domun paternam : Nudus inopsque domum redeam, te vate; neq; illic
Ulyss, o, nominiſalsalo-Aut apotheca procis intacta est, aut pecus: atqui
cutºerniºlemaºnº,
spoliatus et egens revertar
Et genus et virtus, nisi cum re, vilior algă est.
i.... Quando pauperiem missis ambagibus horres, 1()
ne: ibi proci pepercerunt Accipe quá ratione queas ditescere. Turdus,
cellis autgregibus. Verum
enim et origo et virtus vili Sive aliud privum dabitur tibi, devolet illuc
or est algä, si opibus destituantur.TIRES. Quandoquidem sine tergiversatione paupertatem
aversaris, audi quo pacto locupletari liceat. Si donetur tibi turdus vel quidpiam privatum,
statim deferatureo

* .4.Y.YOTATIO.N.E.S.

91. Adde Vultum habitumque hominis.] Se 3. Jamme, dolose.] Videtur Tiresias Ulyssi
neca Epist. xxxiv. Conspectus, et praesentia, exprobrare crimen sociorum vel dolose per
et conversatio habet aliquid rita, voluptatis. missum, velmon satis diligenter abeo impedi
94. Fontes remolos.] Ipsos auctores illius turn.
doctrinae tam excellentis mihi incognitos. 4. Non satis est Ithacam revehi.] Quod max
SatiraV-1. Hocquoque, &c.] Non sine multo imum erat, et in votis Ulyssis praecipuum. Cic.
sale persequitur moster satiricus, quibus Roma, 1. De Orat. Patria nos delectal; ejusque rei
blamdimentis et artibus senum animos inesca tanta ris est, ul Ilhacam illam in asperrinissar
rent captatores, ut ha-redes ab iis scriberentur. ulis lanquam nidulam affiram sapientissimus
Inducititaque Ulyssem apud inferos cum Tire vir immortalilali anteponeret.
sia vate sermocinantem, et postalia multa quae Ithacam.] Haec insula maris Ionii, hod. Wal
rentem modos sarciendi suas res afflictas. Un di Compare, inter Cephalonian ad occasum et
de est initium illud, Hoc quoque, velut conti Echimadas ad ortum, Ulyssis patria fuit.
nuatio sermonis, quem Ulysses habuit consu 6. Te vale.] Odyss. xi. cit, reditum fore dif
lens Tiresiam de suo reditu. Apud Homer. ficilem praenunciarat Tiresias: et mala quam
Odyss. xi. vel, si mavis, fingit Horatius Ulys vis patientem Ithacam perventurum, modó su
sem ad inſeros reversum post amissa mauſra um Ulysses ac sociorum animum coerceret,
gio bona, rursumque à Tiresia responsa per illaesigue omitterentur bowes Solis. Quod nisi
scrutantem de reparandis opibus. caveret, navim ac socios interituros; ipsum
Tiresia.] Thebanus ille vates apud inſeros vero calamitosum fore, domique reperturum
etian gratiosus Proserpinae ſuit; quae illimor superbos viros ipsius victum absumentes.
tuo mentem firmam ac sapientem soli tribuisse 7. .lpotheca.] Reconditorium, locus in quo
dicitur, Odyss. x. sub finem: ubi Circe Ulyssi reponiuur id omne quod pertinet ad victum;
persuadet ut ad inferos descendat Tiresiam seu fruges, seu vinum, &c.
consulturus. Ejus meminit Cic. 1. De divin. Aut pecus.] Odyss. i. proci Penelopes dicun
Tusc. 5. De nat. Deor. 2. tur cibo vesci alieno; atque ad epulandum
2. Amissas res.] Tiresias enim Ulyssi prae mactabant hoves et oves Ulyssis, quod et Mi
dixerat reditum in patriam, simodo ipse ac so nerva queritur. -

cii non violarent bowes Solis in Sicilia pascen 10. Turdus.] Wide lib. i. Sat. 5. v. 72. et hu
tes. Verum illi, Ulysse dormiente, mactatos jus lib. Sat. 2. v. 74.
devorarunt. Quinaufragio perierunt consce 11. Privum.] Propriis deliciis reserva
lerati; Ulysses autem nudus vixenatavit. tumn.
 SATIRARUM LIBER II. 5. 421

Resubi magna mitet domino sene. Dulcia poma, ubi magnæ opes fulgent do
Et quoscunque ſeret cultus tibi fundus honores, mino tetate provecto. Quos
cumque fructus exquisitos et
Ante Larem gustet venerabilior Lare dives. mnuera producet ager ex
Quiquamvis perjurus erit, sine gente, cruentus 1 5 cultus, degustet ea sener
Sanguine fraterno, fugitivus; he tamen illi opulentus prae Laribus co
lendus. Qui licet perfidus
Tu comes exterior, si postulet, ire recuses. fuerit, ignobilis fratricida,
Utne tegam spurco Damae latus? haudita Tro Servus; me tamen dubites
Jae eum assectari, tu comes in
[684] ferior, si petat. ULYSS.
Me gessi, certans semper melioribus. Ergo Egone turpis Damae sim
Pauper eris. Fortem hoc animum tolerare jubebo,20 apud
asseºla? minimºsic vixi
Trojam, imó praestan
Et quondam majora tuli: tu protinus, unde tioribus nunquam cessi. TI
Divitias aerisque ruam, dic, augur, acervos. RES. Inops igitur vives.
Dixi equidem, et dico. Captes astutus ubique ULYSS. Imperabo animo
Testamenta senum : meu, si vaſer unus et alter id ferre viriliter: et pejora
dudum sustinui. At tu va
Insidiatorem praeroso fugerit hamo, 25 tes, doce quamprimum, un
Aut spem deponas, aut artem illusus omittas. de congeram opum cumu
los. TIRES. Certè do
Magna minorve foro sires certabitur olim, cui, ac repeto, callidus pas
Vivet uter locuples sine natis, improbus, ultrö simaucupare legatasenum;
Qui meliorem audax vocet in jus, illius esto acsi unus aut alter effugerit
captatorem, hamo circum
Defensor. Famá civem causāque priorem 30 roso; nevei spen abjicias,
Sperme, domi si natus erit foecundave conjux. [685] yel deceptus studium dese:
ras. Si quandoin foro dis
Quinte, putà, aut Publi (gaudent praenomine molles ceptetur de re seu gravi seu
parvā; quisquis erit dives et sine liberis, ejus propugnator sis, qui sceleratus ac petulans me
liorem sponte lacessiverit. Contemne ver) civem existimatione et jure potiorem, si liberos
aut uxorem foecundam habuerit. Et quoniam aures delicatae amant praenomen, sic alloquere;
Quinte, scilicet, vel Publi,
.4 N.YOTATIO.W.E.S.

14. Ante Larem.] Laribus Diis fructuum pri 21. Tu prolinus, &c.] Ne mihi illude, vates
mitias deferebant. Wide lib. iii. Od. 23. et hu optime; turpem resperditas reparandi moduin
jus lib. Sat. 3. v. 165. - me propone; meliori quaeso verba profer, me.
15. Sine gente.] Nullis majoribus, qui jam oque nomine dignas rationes doce.
claruerint; homo novus, libertus, libertinus, 23. Diri equidem, et dico.] Satiricus in in
Cic. Topic. Gentiles sunt, qui inter se eodem stituto pergit, atque per veridicum watem ef
runt nomine ab ingenuis oriundi, quorum ma fert quicquid reipsa fiebat turpiter Roma, pas
jorum memo servitutem servirit, qui capite mon sim ab improbis testamentorum captatoribus
sunt diminuti. 25. Pracroso fugerit ... Sicut piscis es
17. Comes exterior.] Inferiori parte ince cam praerodens, hamum very non arripiens;
dens, honoris deferendr causã. Interior comes, ità forte quispiam veterator mentem tuam in
qui ad dextram, exterior qui ad lavam. telligens callide opera tuá, officiis tuis ac do
18. Utne tegam.] Gall. Moi 2 je servirois & mis abutetur, mec te scribet haeredem; sed me
estafier & un coquin? Abhorret magnus Ulys statim despera, mec ab incepto desiste; sic
sis animus à sordida et infami illà ditescendi enim rem aliquando facies, ac si unus effuge
ratione. Latus alicui tegere dicitur, qui virum rit, alios captabis.
honoratum vel stipat ut satelles, vel comitatur 28. Vivet uter, &c.] Considera uter litigan
ut assecla: atque ad ejus capessenda imperia tium vivet locuples et sine gnatis; atque huic
est expeditus. causam licet deteriorem habenti auxiliatorem
Dama..] Servi nomen est diminut, a Deme te acriter praesta.
trio. Wide lib. i. Sat. 6. v. 38. item Pers. Sat. 31. Sperne, domisi natus erit, &c.] Juvenal.
6. v. 76, et 79. Sat. v. 140.
19. Certans melioribus.] Virtute et glorià Jucundum et carum sterilis facit uzor
contendens cum Agamemnone, Ajace, &c. amicum. -

20. Fortem hoc animum, &c.] Paupertatis 32. Quinte, pulà, aut Publi.] Ejusmodi
ºrumnas ferre comabor potius quam vitae sce praenomina erant mobilium duntaxat; Gall.
leratae infamiam. Alitor vulgö interpretantur, ..Monseigneur. Porrö virum honoratum assen
sºd absurdè planè, qui decorum et motos Ulys tatores praenomine salutabant: at familiares
sis mores grave immutari velint ab Horatio, cognominese invicem appellabant: ut, Casar,
contraid quod ipse tam luculenter praecipit, Pulcro.
Epist, ad Pis. v. 119. Molles auricula..] Assentationibus assueta.
422 Q. HORATII FLACCI
tua virtus amicum tibi me Auriculae) tibi me virtus tua fecit amicum.
dein it...”.
calleo; causas orare valeo; Jus anceps movi; causas defendere possum:
quilibet oculos milli eruet, Eripiet quivis oculos citius mihi, quâm te 35
priusquam te victum
fraudet muce vacua. Ista
le. Contemptum cassà muce pauperet. Haec mea cura
mea est solicitudo, ut nihil est,
it. jibºjo". Ne quid tu perdas, neu sis jocus. Ire domum, atq;
bearis. Mor suade ut do. Pelliculam curare jube: fi cognitor ipse:
mum se recipiat, et gemio
indulgeat. Interim tumet Persta, atque obdura; seu rubra canicula findet
procurator esto;iabora et Infantes statuas; seu pingui tentus omaso 40
perseyera, sº ardens ani. Furius hybernas canã mive conspuet Alpes.
cula dissecabit mutas ima
gines, sive Furius obeso Nonne vides (aliquis cubito stantem prope tan
ventre distentus Alpes hye- ens [6S5)
‘.... Inquiet) ut patiens, ut amicis aptus, ut acer?
... . Plures annabunt thymni, et cetaria crescent.
inunn

bit: At non advertis quam Si cui praeterea validus male filius in re 45

ille patiens, quâm sedulus, Praeclará sublatus aletur; ne manifestum
quam amicissil commodus?
JMoradnatabunt thymni plurimi, et augescent piscinae. Porrö si aliquis filium valetudine partia
firmā educet ac nutriat inter opulentam familiam ; me aperta

./1.Y.YOTATIO.N.E.S.

34. Jus anceps.] Quod in utramgue partem Crinit. lib. ii. De poet. Lat. cap. 31. Macrob.
sapiùs trahi potest. Unde rarium et contro Saturnal. lib. vi. Quintil lib. x. cap. 1. Gell.
versum dicit Tullius. , Verum juris ignoratiolib. xviii. cap. 11. Crimitus cit. hos Furii ver
*::::: sus aſſert de villa Tusculana Catonis, quae
litigiosa est quâm scientia, inquit ipse,
e legib. 1. propter as alienum creditoribus cesserat.
36. Cassá nuce.] Re qualibet inani ct mini Catonis modó, Galle, Tusculanum
mâ. Tota creditor urbe venditabat.
38. Fi cognitor ipse.] Causa ipsius cogni .Mirati sumus unicum magistrum,
tionem, curam, defensionem suscipe. Cogni Summum grammaticum, optimum poetam,
tor dicitur, qui praesentis causam novit, et sic Omnes solrere posse qua stiones,
tuetur ut suam, inquit Ascom. in 1. Verr. Wullum difficile expedire momen.
Porró, fi est imperandi modus à fio, quo et En cor Zenoduli, enjecur Crateis.
Plautus nom semel usus est. Alii legunt sis. 42. Yonne vides (aliquis, &c.) Haec si fece
39. Seu rubra canicula, &c.] Estatis ethye ris, aliquis soni astans tuam sedulitatem lau
mis incommoda, a stum et frigus, sustine pati dabit, dicetaue ci, Videsme hominis tibi addic
enter. De caniculd alibi dixi. ti studium et laborem, &c.
Findet Infantes statuas.] Utacriori gelu fin Cubito tangens.] Pers. Sat. iv. 34.
duntur lapides, sic etiam acstudicit findi sta Est prope te ignotus cubito qui tangal, &c.
tuas lapideas, ligneas, &c. quas et infantes vo 44. Plures annabunt thymni..] Plures exinde
cat. Dura sane dictio, quam esse crediderim scnes opulenti accedent ad te, priorem tuam
insulsi cujusdam poèta nobis ignoti, at notari diligentiam assiduaque officia contemplati, se
proscindique ab Horatio merentis; quemad que ultrô suasque res tua fidei et curae com
modum et mox Furii metaphoram, conspuet. mittent. Thymni sunt pisces grandiores, vitae
40. Pingui tenlus omaso.] Omasum intesti brevis, &c. Plin. lib. ix. cap. 15. Cum his
num, pro ventre, Synecd. Ita Pers. Sat. i. apte comparantur senes opibus potentes, utet
Calvi poetae aqualiculam sesquipede extantem captator cum piscatore. Similiter Juvenal.
ridet. Sat. xii. 112. orbum senem ab insidiatore cap
41. Furius hybernas, &c.] Parodia est Fu tum dicit inclusum carcere nassae. Sic habet:
riani versiculi, quem ut duriorem carpit Ho si Libilinam eraserit ager,
ratius: similiter et notat Quintil. lib. viii. cap. Delebit tabulas inclusus carcere massar,
6. Furius nempe hyemem describens, dixe Post meritum same mirandum.
rat, Cetaria crescent.] Allegoria. Cete, Cicerone
Jupiter hybernas caná nire conspuil Alpes. pristes, sunt pisces maximi: hinc cartaria sunt
Carterúm poèta ille cognomento Bibaculus vivaria seu piscinae, in quibus aluntur magni
summo ingenio et in primis lepido ſuisse nar quilibet pisces.
ratur, utmon minorem laudem tulerit quâm 46. Sublatus alctur..] Proprie: nam infan
Catullus aut Horatius. Certè quaedam ex co tes olim in lucem modè cditi humi depomeban
mutari atque imitari Virgilius nom dubitavit. tur. Tum tollebantur, utºlue ut adolescerent
Cremona natum aiunt, iisdem temporibus, educandi tradebantur, si placerent parentibus;
quibus Lucilius et Sext. Turpilius interierunt: dicebanturque sublati. Alii contra sperneban
et in carmine iambico egregić versatum. P.
tur, jubebanturque exponi, ac fortunit permit
 SATIRARUM LIBER II. 5. 423

Caelibis obsequium nudette, leniter in spem coelibis observantiate dete

Arrepe officiosus, ut et scribare secundus gat, sensim per officia per
veni ad spem, ut haeres sub
Haeres, et si quis casus puerum egerit Orco, [*71stituaris acticasus aliquis
In vacuum venias. Perrard haec alea fallit. 50 puerum ad inferos demise
Qui testamentum tradet tibi cunque legendum, rit, locum vacantem subeas.
Iste ludus valde raro frus
Abnuere, et tabulas a te removere memento: tratur. At quicumque tabu
Sic tamen ut limis rapias quid prima secundo las offeret tibi legendas, cu
Cera velit versu; solus multisne cohaeres, ra recusare, atque à te co
dices rejicere; ita nihilo
Veloci percurre oculo. Plerumque recoctus 55 minus ut obliquis oculis in
Scriba ex Quinqueviro corvum deludet hiantem, spicias quid prima tabula
cerata edicat in secundá li
Captatorque dabit risus Nasica Corano. nea. Celeri aspectu obser
Num furis, an prudens ludis me, obscura camendo ºn an ºil, a jºi
O, Laërtiade, quicquid dicam, aut erit, aut non; bus is hares. Enim rero
nonnunquam scriba ex
Divinare etenim magnus mihi donat Apollo. [688,60 Quinqueviro factus hiamtem
Quid tamen ista velit sibi fabula, si licet, ede. corvum frustrabitur, et Na
sica insidiator Corano lu
Tempore quo juvenis Parthis horrendus, ab alto dum praebebit. ULYSS. An
Demissum genus AFnea, tellure marique insanis, an sciens ludifica
ris me involuta respondendo? TIRES, 0, Laërtis fili, quodcumque praenunciavero, vel fiet, vel
non. Quippe magnus Apollo dat mihi vaticinandi peritiam. ULYSS. Attamen si ſas est, dic
quid significet haec fabula. TIRES. Quo tempore adolescens Parthis formidolosus, propa
gata soboles ab excelso AEmeå, terra et mari
.A.N.NOTATIONES.

ti, scu in via publică, seu in sylvã, seu in ripá 56. Corvum deludet hiantem.] Captatorem
maris aut fluminis. alienae hareditati iuhiantem eludet, non secus
JWe manifestum Calibis obsequium nudette.] ac vulpes corvum in AEsopifabula.
Ne homini uxore carenti officium frequentius 57. Dabit risus Nasica Corano.] Deceptus
exhibitum patefaciat mentem tuam atque insi captator ludibrio crit omnibus, quemadmo
dias, prudenter age et caute; paulatim ejus dum Nasica olim delusus Corano seni. Wide
animum demerere ne suspicioni locum des. infra.
48. Secundus Hares.] Secundo gradu ha 58. Num furis.] An more vatum furore cor
res, substitutus haeredi seu filio param valen reptus 2 an sanus et tui compos ?
ti, si hatreditatem non adierit: uttum succe 59. Laërtiade.] Ulysses filius Laërtis, Itha
das ei forté e vivis excedenti, vacuumque lo ca, et Dulichii insularum rex : vir facundus,
cum des. vafer, bellicosus, laborum patientissimus, inter
49. Egerit Orco..] Morti addixerit. Orcus Graecos principes eximius, ab Homero totă
inferorum fluvius est quibusdam, aliis est Cer Odysseå celebratus.
berus, Ciceroni est inse Pluto, 3. De nat. ./lut erit, autmon.] Magna hic inter docto
Deor. ab gro: juramentum, quod nihil sit re res etiam controversia. Alii contendunt, se
ligiosius, quam cum per Stygiam paludem ju rið loqui Horatium, sive Tiresiam hoc sensu;
ratur. Festus scribit orchum, et ab urgendo casteri vates loguumtur obscura et per amba
vult dici, quod ad mortem urgeat. ges; cgo vero loquor aperté et sine ambagi
50. Perrarð haec alea fallit.] Raro fit ut in bus; quoddue futurum praedico, erit; et con
anis sit labor istc, et ars captandi; imú ſere tra non crit quicquid dico non futurum. Alii
semper optatum sortitur eventum. volunt jocari Horatium, et satirice irridere
52. Tabulas a te removere memento.] Calli amibigua vatum responsa.
denimirium, ne suspiciosus videare. 62. Tempore quo, &c.] Tiresias designat
53. Rapias.] Raptim et celeriter legas et ob non tantum personas, et nomina, sed et tempus
serves. ipsum, quo res cventurie sunt; quod aliivates
Prima Cera.] In ceratis tabulis olim scribc non solent facere. Horatius autem apti indu
bant, ut jam dictum lib. i. Sat.10, ubi de sty cit Tiresiam velut divinantem ac praedicentem
lo. Itaque prima cera significat primam tes futura, quae muper facta eo tempore nosceban
tamentipaginam. Wide Sueton. Nero. cap. 17. tur. Sumt in AEmeide multa cjusmodi longin
Secundo versu.] In primo versu nomen tes qua egregie à Virgilio tempori accommodata:
tatoris, in secundo hacredis nomen, in imo sub pendet]ue ex hoc nom minima lux ac virtus
stitutiones scribebantur. poëscos. Wide AEneid. vi. sub finem.
55. Recoctus Scriba er Quinqueriro.] Scnex Juvenis Parthis horrendus.] Augustus: de
quidam exercitatus ac peritus rerum, vaſer, cujus in Parthos wictoria, terrore, ſamá, re
astutus; utpote qui diu scriba fuerit, ac ma ceptisque signis, lib. iii. Od. 5. et lib. iv. Od
gistratus etiam in provincias comitatus sit: vel 15 - -

in municipiis Quinquevir extiterit, publică in Aſ alo Demissum genus Ened.] De Augus

terdum aliqua administratione et procuratione ti origine lib. iii. Od. 5. et lib. iv. Od. 15. in
functus: anumero dictiduumviri,Triumviri,8.c. fine.
424 HORATIl FLACCI

potens existet; strenuo Co-Magnus erit; fortinubet procera Corano

rano locabitur grandis filia Filia Nasicae metuentis reddere soldum. 65
Nasica detrectantis exsol
vereintegrum debilum. Tum Tum gener hoc faciet: tabulas socero dabit, atque
gener hoc aget: testamen- Ut legat, orabit. Multum Nasica negatas
*****
que ut legat. Nasica '. diu Accipiet tandem, et tacitus leget, inveniet"; [589]
..uium indem capier, Nil sibilegatum, praeter plorare, suisque.
ac leget secreto; videbitd; Illud ad haec jubeo: mulier si fortè dolosa,
nihil sibi et suis relictum,
70
nisi fletus. Istis haec moni Libertusve semem delirum temperet; illis
ta addo. si forts astuta Accedas socius: laudes, lauderis ut absens.
femina, yel libertus, regat Adjuvat hoc quoque: sed vincit longe prius ipsum
senem delirantem, adjunge
te his socium: lauda eos, ut Expugnare caput. Scribit mala carmina vecors?
absentem i te laudent. Laudato. Scortator erit? cave teroget: ultro 75
* *.*.*..
rūm multö . Penelopen facilis potiori trade. Putasne,
utilius estipsum
hominem captare. $.". Perduci poterit tam frugi tāmgue pudica,
demens inconditos faciat Quam nequière procirecto depellere cursuf
versus, applaude. Simoe
chus fuerit, ne te oret cave; Venit enim magnum donandi parca juventus,
... ."...iºm. Fe, Nectantùm Veneris, quantum studiosa culinae. 80
nelopen facilis dona. Sic tibi Penelope frugi est: quae si semel uno
UL YSS. An credis tam
probam et castam posse De sene gustărit, tecum partita lucellum,
hect, quam proci A recia Ut canis à corio nunquam absterrebitur uncto.
via, dinº, nº pºwe; Me seme, quod dicam, factum est: anus improba
runt? TIRES. Scilice! ad
eam accessere juveneshaud Thebis [690]
liberaliter munifici, neque Ex testamento sic est elata: cadaver 85
**ś l.
tatores. Hinc Pudicam ha Unctum oleo largo nudis humeris tulit haeres:
bes Penelopen : quae si si Scilicet elabi si posset mortua; credo,
mul delibarit ex uno sene,
lucri partem macta tecum,
Quod nimium institerat viventi. Cautus adito:
vix unquam amovebitur, velut canis abuncto corio. Dum semex eram, contigit id quod en
arrabo: Apud Thebas vetula quardam malitiosa ad sepulchrum sic elata est extestamento; hatres
mudis humeris portavit cadaver oleo multo perfusum; nempe si posset mortua effugere; quia,
ut opinor, mimiis officiis vivam prosecutus fuerat. Callidus accede;
.*.N.YOTATION res.

64. Forti Corano.] Juv. Sat. xvi. 54. me suspicionem, ut ante jam dictum.
minit pariter Corani. Sic habet: 69. Sibi suisque.] Nec sibi, nec filine suæ.
Ergo Coranum 76. Putasne, Perduci poterit..] Persuaderi
Signorum comitem castrorumque acra me ac pellici in adulterium. Penelopes uxoris
rentem, Ulyssis invictam pudicitiam totus Homerus
Quamris jam tremulus captal pater. cantat. Porro, sicut prius Dama lalustegere
65. Nasica metuentis reddere soldum.] Na Ulysses recusavit, ita et suam Penelopen tur
sica azarus pecuniam metuo acceperat a Co º
addicere multö magis negare intelligen
rano sene perinde avaro, sedastutiore; cum us.
que fugeret exsolvere debitum, filiam tradidit; 79. Venit enim magnum donandi, &c.] Mu
sperans insuper, atque ita captans Corani haº meribus expugnari saepe castitatem notat.
reditatem. Nasicae mentem Coranus intel
80. Studiosa culina...] Supra Annotat. v. 7.
lexit, sibique mimum fecite delusã insidiatoris 83. Ulcanis a corio, &c.] Canibus venati
captatione. Neque modó nihil testamento re cis ad venationem excitandis dari solet capta
liquit, sed et voluit Nasicam rescire nihil sibi ferae corium recens detractum et sanguinolen
legatum; atqueexcjus dolore ac maestitia gau tum, cujus appetentissimi cognoscuntur.
dium sibi affatim risumque dedit. 84. Me sene, quod dicam, &c.) Aliud Tire
Soldum.] Seu dotem filiae, seu debitain du siae monitum ad demerendum testatoris ami
dum summam pecuniae integram. mum, scilicet frequentioribus acnimiis officiis
66. Gener socero.] Coramus Nasicae. Ironiae non esse urgendum. -

plena animadverte passim verba; eoque magis,
quðd seria prorsus et gravis dictio videretur.
Sic. et paulo ante nubet procera forti Corano
Filia.Nasica, &c.
.67. Multum Nasica negatas, &c.] Callide
nimiruum ex more captatorum, ad movendam
./lnus improba Thebis.] Anus quaedam ita
est captata, ut captatorem importunum ac mo
lestum aversaretur. Itaque cum non posset
viva, saltem mortua ulcisci voluit. Cavit mi
mirüm suo testamento, ut cadaver multo per
unctum oleo nudis humeris haeres efferret, qua
 SATIRARUM LIBER II. 5. 425

Neu desis operae, neve immoderatus abundes. nec labori parce, nec plus
Difficilem et morosum offendet garrulus ultro: 90 aequo urge. Verbosus spon
te displicebit moroso et dif
Nonetiam sileas. Davus sis comicus, atque ficili; nevero taceas. Esto
Stes capite obstipo, multum similis metuenti: Davus comicus; permane
inflexo capite, valde si
Obsequio grassare: mone, si increbuit aura, milis timenti; per officia
Cautus utivelet carum caput: extrahe turbā irrepe. Si ventus acrior in
Oppositis humeris: aurem substringe loquaci. 95 gruat, admone ut carum
caput operiat diligenter.
Importunus amat laudari? donec, Ohel jam Defende å turbā objectis
Ad coelum manibus sublatis, dixerit; urge, et humeris; aurem accommo
Crescentem tumidis infla sermonibus utrem. da garrulo. Quod si pluscu
lum laudari amat; insta,
Cüm te servitio longo curāque levărit: [*] atque inflatum utrem im:
Et certüm vigilans, Quartae sit partis Ulysses, 100ple verbis adulatoriis, do
nec elatis sursum manibus
Audieris, haeres: Ergo nunc Dama sodalis dicat: Heus, satis est.
Nusquam est? unde mihi tam fortem, tamg; fide-quando ver) te liberaverit
lem P diuturnă servitute et solici
-

- - - - *

Sparge subinde: et, si paulum, potes, illacrymare...º.º.

audiveris, Ulysses esto hat
Est res quartae partis; tum ex
Gaudia prodentem vultum celare. Sepulchrum clama, Igitur non extat am
plius amicus Dama? Re
Permissum arbitrio sine sordibus extrue: funus 105 pete ver) identidem, Ubire
Egregiè factum laudet vicinia. Si quis periam acquè fidum, acquè
constantem?sique vales, ef
Fortè cohaeredum senior malê tussiet; huic tu funde lachrymas aliquot;
Dic, ex parte tuá, seu fundi, sive domâs sit oportet ficto vultu occul
Emptor, gaudentem nummo te addicere. Sed me tare lactitiam. Sepulchrum
110 tuº voluntati commissum
Imperiosa trahit Proserpina. Vive, valeque. aedifica sumptuose. Vicini
celebrent praeclaré factas exsequias. Quod si aliquis eoharredum aetate provectus laboret
tussi periculosa,sive praedium, sive domum emere velit, huic tu dic, late quidem sestertio te
ei traditurum partem tuam. At me Proserpina dominatrix jam revocat. Vive, et vale.

.A.N.NOTATIO.W.E.S.

si elabi cupiens, illumque legatis fraudare. Homini vano adulationibus gaudenti aſſatim
Ea quippe conditio erat: ut si portanti cada tribue et indulge, donec ille, velut plenus
ver, portans haereditate excideret. vento uter, amplius nom expetat ; imó
Thebis.] Non una est hujus nominis civitas. dicat, Ohe, satis est.
Alia caput Thebaidis, Hecatompylos dicta, in 99. Cum te servilio, &c. levărit.] Per mor
AEgypto, hodie Minio; sed hic mentio est de term suam.
alia in Boeotia, hodie Stives, Heptapylos cog 108. Er parte tuá.] Ex parte hareditatis
nominata, patria Herculis, Bacchi, Pindari, tibi relictae.
Epaminondae, Tiresiae vatis, &c. 109. Gaudentem nummo te addicere.] Alii
91. Non etiam sileas.] Ne contrà nimis sic explicant: Dic te pecuniam malle quâm
taciturnum te exhibeas. fundum, ideoque libenter te venditurum. Alii
Davus sis comicus.] Talis esto, qualis Da interpretantur de ficta et simulatā venditione.
vus comicus, quitimidè et verecunde semper Lex mempe vetabat rem testamento legatam
herum alloquitur. domare. At legi fraudem faciebant, uno rem
92. Capite obstipo.] In alterum humerum nummo addicentes. Sic emim res were empta
inclinato et immoto; quod hominem notat et vendita dicebatur.
modestum, subditum, et obsequi paratissi Sed me Imperiosa trahit Proserpina.] Apte
Inum. omnino sermo abrumpitur, ne Ulysses logua
95. Aurem substringe loquaci.] Accinge te turid, quod loqui decore non poterat. Bene
ad audiendas quascunque ejus narrationes, very Tiresiam repente revocat, Proserpina,
molestas licet et graves. Apage qui interpre uxor Plutonis, et inferorum domina, pro suo
tantur, adulatorie prehende auriculam. in mortuos summo imperio. Wide lib. i. Od
98. Crescentern tumidis infla sermonibus.] 28, item Virg. Æn. vi. 545.
426 Q. HORATII FLACCI
SATIRA VI.

Sorte suá mediocri contentum se esse. Otium rusticum praestat urbanis

tumultibus et molestus.
l

HOR4T Illud ºf HOC erat in votis: modus agri non ita mag
in optatis: mensura agri
non valdé ampla, ubi esset Ilus : [692]
hortus et ſons aque peren: Hortus ubi, et tecto vicinus jugis aquae ſons,
...'...'... Et panlúm silve super his foret. Auctius atque
nemus aliquod praeter ista.
Diamplius acmelius quid-Dimelius fecere. Bené est: nihil amplius oro,
*.*.*.*.*.
de est. O, fili Maiae, nihil
Maia nate, nisi ut propria haec mihi munera faxis.
ultra peto, misi utista bona Sineque majorem ſeci ratione malá rem, 6
mihi perpetua facias, Ergo Nec sum facturus vitio culpâve minorem ;
.*.*.*... Siveneror stultus nihil horum: O, si angulus ille
tibus, mec absumpturus sum
jºis a jºins; i Proximus accedat, qui nunc denormat agellum !
nihil insanus efflºgito jus-O, si urnam argenti fors quae mihi monstret! ut
modi: O, si angulus iste vi
cinus, qui agrum meum de illi, [693]
format, adjungatur; o, si Thesauro invento, qui mercenarius, agrum 11
fºrtuna alcºhºmºmi.
hiurnam pecunia referlam,
Illum ipsum mercatus, aravit, dives amico
quemadmodum ei, qui, cum Hercule: siquodadest, gratumjuvat; häcpreceteoro,
thesaurum invenisset, Her-Pingue pecus domino facias, et caetera, praeter
... º.
emit et .”
coluit eundem ag Ingenium; utg; soles, custos mihi maximus adsis.
rum, quem antea colebat Ergö ubi me in montes et in arcem ex urbe removi,
£onductus: icontentussum Quid prius illustrem satiris musāq; pedestrif 17
iis, quae habeo; a te peto
tantúm hoc, ut pingues efficias grcges, et alia, praeter ingenium; atque, ut consuevisti, adsis
mihi tutor perpetuus. Itaque postguam ex urbe secessi in colles et arcem, quid potius exornem
quam satiras et musam pedestren?
.A.N.YOTATIO.N.E.S.

1. Hoc eral in votis.] Lepida est ha-c satira, norman respondentes exigantur; longitudines
et quaedam praecepta inorum habet valdº lucu ad regulam, alliludines ad perpendiculum.
lenta: nonnulla etiam grati animi testimonia 10, 0, si urnam argenti, &c.] O, si thesau
erga Maecenatem run terræ infossum, inveniam. Pers. Sat. ii.
.Modus agri.] Modicum praedium. Virgil. 20.
Georg. ii. 412. O, si
Laudato ingentia rura: Eriguum colilo. Sub rastro crepet argenti mihi seria, dertro
Columel. Modus crit sua suique moderata co Hercule.
luntas facultasque. Wide Plim. lib. xviii. cap.Porrö thesaurus definitur quaedam vetus de
5. et 6. Modum agri imprimis servandum an positio pecuniae, cujus non extat memoria, ut
tiqui putavere, &c. jam dominum non habeat; etenim thesaurus
3. Auctius atque Dii melius fecere.] De vil censetur, quod metàs vel custodiae causã ter
lă Horatiana lib. i. Epist. 16. Jamdue de ea ra: infossum conditumque ſuerit.
ante monnihil lib. i. Od. 7. lib. ii. Od. 18. lib. 12. Amico Hercule.] Hic lucro inopinato et
iii. Od. 13. et Epod. 1. recludendis thesauris prieesse credebatur. Di
4...Nihilampliusoro.]Videlib.iii. Od. 16. v.43. odor. Sic. lib. v. cap. 2. Macrob. lib. iii. cap
Bene est cui Deus obtulit 12. Plutarch problem. Arnob. lib. iv.
Parcă quod satis est manu: 14. Practer Ingenium.] Ludit in ambiguà
et Epod. 1. v. 31. significatione vocis pingue. Sensus est; ne
Satis superque me benignitas tua dilarit. vero ingenium etiam facias pingue, id est,
5. Maid nate J-Mercurium praecipue colit, crassum, hebes, stupidum.
et invocat Horatius, memor frequentis ejus tu 15. Custos mihi marimus adsis.] Poetae ni
telae; de quâ lib. Od. 7. et 13. &c. mirüm in tutelä sunt Mercurii. lib. ii. Od. 1.
8, Veneror.] Enixe et votis importunis ex et 17.
posco. Quidem legunt venor, sed perperåm. 16. In turcem.] Villam Tusculanam in edito
0, si angulus ille.] O, sihaberem partem il colle sitam. Epod. 1. sub finem. Item lib. i.
lam agri vicini, quae meum agrum inacqualem Epist. 16.
reddit. Persius Sat. vi. 13. hunc imitatus est 17, Quid priis illustrem satiris, &c.] Sunt
Horatii locum. qui sic interpretentur: Quid prius canan, et
9 Denormat.] Vitruv. lib vii anguli ad carminibus celebrem, quâm deos agrestes, Sa
 SATIRARUM LIBER II. 6. 427

Nec mala me ambitio perdit, nec plumbeus Auster, Illic neque me prava co
Autumnusve gravis, Libitinae quaestus acerbae. 20 rumpit ambitio, neque grº
vis Auster, vel autumnus
Matutine Pater, seu Jane libentius audis, morbifer, lucrum praestars
Unde homines operum primos vitaeque labores durae Libitinae. O, Pater
Instituunt, (sic Diis placitum) tu carminis esto, aMatutine, sive mavis, Jant,
quo homines exordiuntur
Principium. Romae sponsorem me rapis: Eja, primos labores auctuosae v
Ne prior officio quisquam respondeat, urge: taº (ita numinibus place)
tu initium sis versuum meo
Sive Aquilo radit terras, seu bruma nivalem [695] rum. Quando Roma: sum,
Interiore diem gyro trahit, ire necesse est. me fidejussorem esse cogis:
Eja, inquis, propera, ne quisquam officiosior ante respondeat. Sive Aquilo stringat terras;
sive hyems contrahat dies nivososorbe interiori, oportetire.

4.Y.YOTATIONES.

tyros, Faunos, &c. Wide lib. iii. Od. 18. Alii rum Deum, inquit, Macrob, lib. i. Saturn.
melius: Quid aptius scribam, quam satiras, cap. 1.
Jane.] Sic appellatur, quod quasi janua sit
oratione quidem stricta, sed quae solutae similis
videatur et vulgari sermoni propior: ac proinad novum annum, imb ad menses singulos;
de musa pedestris vocari queat. Wide lib. i. omniague regat tempora. Macrob. cit.
Sat. 4. v. 40. et seq. Libentius audis.] Seu mavis appellari Jani
18. Plumbeus . luster.] Gravia et tardiora nomine. Deos suos pluribus insigniebant ap
efficiems corpora. Lib. ii. Od. 14. v. 15. pellationibus, honoris vel assentationis causã.
Frustra per autumnos nocentem Macrob. In sacris invocamus Janum gami
Corporibus metuemus.1ustrum. num, Janum patrem, Janum Junonium, Ja
19. Autumnusre gravis.] Juvenal. Sat. 4. le num Quirinum, Janum Convivium, Janum
thiferum appellat; bene quidem, tunc enim Patulcium et Clusium, &c. Sic et Horat.
acutiores morbi sunt et frequentiores. Hippo Carm. Secul. v. 14.
crat. Gal. &c. Idem. Sat. vi. 516. Lenis Ilithya, tuere matres;
metuique jubel Septembris et Austri Sire tu Lucina, probas cocari,
.Adventum. Seu Gemilalis. –
Curautem Horatius in sufi villa non metuat 22. Sic Diis placitum.] Ut praesideas tem
Austrum in autumno, quamvis noxium, ipse poribus et primus hominum laboribus, desque
explicat lib. i. Epist. 16. v. 15. sita nempe illaiis felix auspicium: Quippe tu in Italid primum
opportuné et salubriter haud excipiebat pesti Diis templa fecisti, et ritus instituisli sacrorum;
lentes Ausri flatus. unde in sacrificiis prafationem meruisti per
Hae latebrae dulces, eiiam, si credis, amoenae, petuam. Macrob, jam. cit.
Incolumem libi me praestant Septembribus Carminis esto Principium.] Fave mihihanc
horis. - -
satiram exordienti in quâ urbanae vitae incom
Libitina, quastus acerba"..] Pluribus enim in moda a matutinis horis persequor.
autumno morientibus, majorem quaestum ha 23. Roma, sponsorem me rapis.] Hoc pri
bent ii, qui funcribus procurandis incumbunt, mum est incommodum, quod pro aliis spon
dicti Libitinarii, a Libitina funerum dea; de dere frequenter necesse sit, ac forensibus tu
qua lib. iii. Od. 30. Seneca 6. De beneficiis, multibus interesse.
comparat vota eorum, qui testamenta captant, 24. We prior officio..] Ne desis amico, acri
cum votis Libitinariorum ; nempe utrique lu ter subveni, laborantem in judicio tuere et
cri gratia mortem hominum cupiumt, etiam juva; officium praebe, sive per hyemis frigora,
amicorum. Huc vero praecipné facit, quod ex sive per angustias dierum brevissimorum.
instituto Servii Tulli, Rom. regis, nascentes 25. .1quilo.] Septentrionalis ventus, a ve
recensebantur in aede Junonis Lucinae; pube hementissimo instar aquilae volatu dictus, ex
res in Juventae; morientes in Veneris Libitinae; Festo. Graecis Boreas, ‘aré rº, 327c, a boatu;
nummo quidem pro singulis delato. Dionys. quoniam sint violenti flatus et sonori. Gell.
Halic. lib. iv. Hinc Sueton. Neron. cap. 39. lib. ii. cap. 22.
Tantis er principe malis probrisque accesserunt Bruma.] A dierum brevitate dicitur, ex
quaedam et fortuila : pestilentia unius autum Varrone et Fest. Alii factum momen putant
ni, quá triginta funerum millia in rationem ë 33.2%) ºu ag; breris dies, Macrob. Sat. i.
Libitinae renerunt. Isidor. lib. v. jà. Scalig. lib. i. De caus. L. L.
20. Matutine Pater.] Janus dicitur Matuti Bruma, sive solstitium hyemale, ex Ovid. Fast.
nus à Matuta, sive Aurora; et quod manè i. est dies.
primus invocaretur, ut qui temporibus praesit, Prima nori, reterisque novissima solis.
ac velut rerum omnium incipiendarum auctor. 26. Interiore gyro.] Breviori cursu et am
Arnob. lib. iii. Quem in canctis ante ponitis bitu circulum minorem, utpote qui centro pro
precibus. Et alibi. Incipiamus ego solemniter prior sit, sole in Capricorum decurrente, ac
ab Fano et nostro patre. breviores hinc dies faciente. Scil. in spherå
Pater] Janum vocamus Patrem, quasi deo nostrá obliqua hyenmalis tropicus ita ab hori
428 Q. HORATII FLACCI
Postes were quam aperté et Postmodó quod mi obsit clare certumque locuto,
manifºliºlinº.
teat, cogor contra turbam;
Luctandum in turbā; facienda injuria tardis.
vis facienda lentis. H. Quid vis, insane, et quas res agis? Improbus urget
to increpant. Quid petis, Iratis precibus: Tu pulses omne quod obstat, 30
****** *** Ad Maecenatem memori si mente recurras?
dam autem iracundas addit [696]
imprecationes. A. j. Hoc juvat, et melli est; non mentiar. At simulatras
ºvertas quicquid obsistitti-Ventum est Esquilias, aliena negotia centum
bi ad Maecenatem festinam
ti, urgente memoria! | Per
U. caput et circa saliunt latus. Ante secundam
Verum dicam, illudjucun. Roscius orabat sibiadesses ad Puteal cras. 35
dum et suave est. Verum cum ad Esquilias atras perveni, alieni centum negotia invadunt
caput et latera. Roscius poscitut ei cras opituleris ad Puteal ante horam secundam.

- .A.N.Y.O.T.1TIO.N.E.S.

wonte intersecatur, ut minor pars supra ter hoc genus molestiarum urbanarum est. Căm
ram, major autem sub terra existat. Cic. ii. vero ad Maecematis acdes in Esquiliis sitas veni,
De nat. Deor. Cynosura, inquit cx Arato, assiliunt importuni plerique sua mihi negotia
Cursu interiore brevi convertilur orbe. commendantes; quos amoliri nefas. De Mr
Ire necesse est.] Ad spondendum pro altero. cematis acdibus apud Esquilias, lib. iii. Od.
27. Postmodo quod mi obsit, &c.] Alterum 29. v. 10. et lib. i. Sat. 8. v. 14. Wide ibi An
est incommodum; quod postguam spopondi, not.
vix e turbā me eripere liceat; quoddue luc ...Alras Esquilias.] De atris curis quidam in
tamium et jurgandum sit cum obviis et re terpretantur; at melius alii de sepulchreto,
morantibus. quod fuerat olim in Esquiliis; ut fuse disserui
Quod mi obsit..] Certe rary est expers mo ad Epod. 5. v. 100. Epod. 18. v. 6. et lib. i.
lestae et damni quisquis pro altero spondet. Sat. 8.
Proverb, cap. vi. 1.2. Sisposponderis pro amico 34. Per caput et circa saliunt latus] Un
tuo, deficisti apud extrancum manum tuam; dique adoriumtur et circumobsident. Preclara
illaqueatus ex verbis oris lui, et captus propriis hypotyposis.
sermonibus. Bias sapienter admodum dice ..]nie secundam..] Mature ut tempus habeat
bat: Sponde, mora praesto est. Cic. Epist. ad de resua disserendi tecum, priusquam forum
Brut. Dependendum tibi est quod mihi pro illo aperiatur ac disceptandum sit in judicio. .in
pospondisti. te secundam. Gall. A huit heures precises du
Claré certumque locuto..] Debet enim spon matin plutot derant qu'après: Ang; it eight
sio ac fidejussio praestari disertis verbis et sine of the clock in the morning, rather before than
ambagibus. Alii locum hunc minus recte in after. Una sciiicet horá ante judicia, quae
telligunt de avocatione et peroratione causa hora tertia exercebantur.
rum; aſſeruntdue verba Tulli De petit. consul. Erercet raucos tertia causidicos,
.Nonnullos esse tibi iratos er iis causis quas Martial lib. iv. Epig. 8. ubi et dici varias oc
egistu, necesse est: et alibi. Quos lasisti, cum cupationes pro diversis horis explicat. Porré
pro amico contra eos diceres. ex alibi annotatis, lector, intellige iſlam dici
28. Facienda injuria tardis.] In forensi naturalem horam tertiam Romanorum nobis
turbā pulsare oportet et objurgare tardius quidem Francis nomam esse matutinam. Vide
euntes, dum inde quamprimum exire conten lib. i. Epist. 16. v. 8. et Alex. ab Alex. lib. iv.
do. cap. 20.
29. Quid ris, insane.] Ita reluctatur, qui 35. Sibiadesses.] Quasi advocatus adjutor,
ab Horatio festinante pulsatus est; trudentcm fautor. Apud judices actor, et patronus rei
retrudit, atque execrationes jaculatur. Qui causam dicebat. At aderant praeterea quidan
dam iratas preces explicant iram hominis ad advocati, suāque priesentia vel testimonio
versus Horatium excandescentis, quod ipsius etiam, si opus esset, reum adjuvabant.
obtestantis patrocinium aut suscipere detrec ./ld Puteal.] Adjudicium. Puteal locus
tet, aut non satis acriter assumat. Prior in erant in comitio Roma, ubi jus reddebatur.
terpretatio magis probatur. Lib. i. Epist. 19. v. 8. Forum Putealque Libo
31. Ad Maccenalem memori si mente recur nis Mandabo siccis. Nimirum in ipsis gradi
ras?] Dum properas adire Maecenatem con bus, ad larvam curite, statua crat Actii Navii
dicto tempore; vel quod acceptorum benefici auguris, qui inspectante Tarquinio Prisco rege,
orum memor quotidianis officiis vel semel de cotem novacula disciderat. Ibidem porró co
esse metuas. tem illam et novaculam esse defossam tradunt,
32. Hoc jurat, et melli est, &c.] Objurga supraque impositum puteal, id est, umbellam
tiones ejusmodi, quantumvis invidiosa, me sive operculum, quale puteis impori solet.
quidem delectant, et quasi mel, dulces viden Cic. de Divin. i. Illic etiam foeneratores con
tur, adeo Maecenatis mentio, momen, et recor venire solitos idem testatur pro Sextio. Pu
ſlatio veneranda mihi sunt. teali et foeneratorum gregibus inflatus. Item
4t simul atras Ventum est, &c.] Tertium Pers. Sat. 4.
 SATIRARUM LIBER II. 6. 429
/

De re communi scribae magnâ atque nová te Horati, scribae terogant ut

Orabant hodie meminisses, Quinte, reverti. 7] hodie redeas ad negotium
commune ac novum. Fac
Imprimat his, cura, Maecenas signa tabellis. ut Maecenas has tabellas ob
Dixeris, Experiar: Si vis, potes, addit et instat. signet. Quod si his respon
Septimus octavo proprior jam fugerit annus, 40 pomat
deam: Tentabo; est qui re
et urgeat: Atqui po
Ex quo Maecenas me coepit habere suorum tes, si lubet. Prope finem
In numero, dumtaxat ad hoc, quem tollere rheda habet annus septimus, et
Wellet, iter faciens; et cui concredere mugas moxoctavus incipiet, exquo
tempore Maecenas inter fa
Hoc genus: Hora quota est? Thrax est Gallinamiſares in a jºi'i
Syro par? rero solum, quem in currum
45 assumere placeret, quando
Matutina param cautos jam frigora mordent: viam init; et cum quo lo
Et quae rimosá bene deponuntur in aure. queretur futilia ejusmodi:
Per totum hoc tempus subjectior in diem et horam ººlººt *ra; Gallina
Thracius, estne par Syroº
Invidiae. Noster ludos spectaverat una, Incautos jam stringit frigus
Luserat in campo, fortunae filius, omnes. matutinum; et similia quae
Frigidus à rostris manat per compita rumor; [698) perfluentibus.
...”.” Exinde verd
Quicunq; obvius est, me consulit: O, bone (nam imagis a mag., ºn…i.
te 51 invidiae ſui. Aiun, ºlerique,
moster fortunae filiu. 'udos
Scire, deos quoniam propius contingis, oportet) omnes spectavit, in can, "o
Num quid de Dacis audisti: Nil equidem. Uttu JMarlio certavit cum Macce
Semper eris derisor. At omnes Di exagitent me, mate. Quod si è rostris per
plateas frigidus rumor dis
Si quicquam. Quid? militibus promissa Triquetră 55 currat; quisquis occurrerit,
interrogat me: O, bone, an de Dacis aliquis accepisti’ quippete scire oportet, qui ad magnates
accedis. Tum ego: Nihil certe. Illi continuo. Ergone tu semper derisor fueris? Me, in
quam, disperdant omnes dii, si quidquam scio. Ecquid 2 aiunt agros militibus promissos an
assignabit Augustus in Siciliá
.A.W.N'OTATIO.NES.

Siputeal multſ, caulus vibice flagellas. ritia 2 ille secutor huic retiario; ille Thrax
* Wide Coel. Rhodig. lib. x. cap. 17. huic Mirmilloni ? Horum pugmandi rationem
36. De recommuni scriba, &c.] Describarum diversamgue armaturam fuse explicaviad Juv.
se numero fuisse ostendit. Sat. ii. 1. et 143. et Sat. viii. 200.
Scriba!..] Gall. Les Greffiers, ou secretaires de 45. Matulina parium caulos, &c.] Werba
l'Epargne. Angl. RegistERs or secret ARIES. haec innuunt scriptam autumni tempore hanc
Horum officium crat, acta publica literis man satiram.
dare, literas publicas scribere, &c. Constat 46. El quae rimosá, &c.] Et similia, qua,
scribas maximac probitatis a questoribus al loquacissimo cuilibet possunt committi, atque
lectos. Alex. ab Alex. lib. ii. cap. 2. homini nullum secretum retinenti, sed passim
38. {". his, cura, &c.] Alius ita ro quod audivit in obvios quosque statim effun
gat; 0, Horati, cura ut Maecenas sigillo mu denti; qualis ille apud Terent. de seipso prae
niat has tabellas; oro te etiam atque etiam. dicans:
Signa.] De sigillo sive annulo Augusti in Plenus rimarum sum; hac alq; illac perfluo.
tellige. Hunc enim ab eo concreditum Mae 48. Yoster ludos spectaveral und, &c.j Sic
cenati, diximus ad Epod. 1. v. 3. constat ex de Horatio loquuntur invidi. En ille fortunae
Xiphilino ibi cit. Item ex Dione lib. li. filius simul cum Maecenate ludos spectavit: en
39. Dizeris, Experiar.j Sihuic dixero, Cu cum ipso lusit in campo Martic. De hoc vide
rabo, et experiar, numquid a Maecenate id be lib. i. Od. 8. Annotat.
noficii queam obtimere tibi. Hic Horatii modes 50. Rostris.] In foro Rom. erant rostra, id
tiam, adverte, lector, suam apud Maecenatem est, suggestum ante Curiam Hostiliam extruc
graúam extenuantis, tametsi apud eum sum tum, ornatum vero navium rostris ab Antiati
we valere diceretur. Wide et quae sequuntur. bus captarum, unde momen. Titi Liv. lib. viii.
40. Septimus octavo proprior.] Septimus hic Varro lib. iv. de Lat Ling. Exeo loco lege,
annus prope est elapsus, et mox octavus age ferebantur, et conciones ad populum hab
tur, ex quo, &c. bantur; imõ et jus dicebatur.
42. Duntarat ad hoc.] Non ad res graves Rumor.] Est ſama incerta sine capite id
sed ad nugas, ad jocos, atque ad relaxandum est, sine auctore, frigidus, vel tristis, vel via
animum magnis curis passim distentum me 52. Deos. Augustum, Maecenatem.
adhibet Maecenas, inquit noster, duntaxat. 53 De Dacis.] Cum his tune Roman bel. •
44. Thrar est Gallina Syro par 2) An ille lum habebant. Wide lib. ii. Od. 20.
gladiator huic parest virtute, robore, arte, pe. 55. Militibus promissa Pradia.] Sicut jam
 430 Q. HORATII FLACCI
an in Italicã regione? At Praedia Caesar, an est Italá tellure daturus?
affirmanen mºnthil sºire. Jurantem me scire nihil,mirantur, ut unum
admirantur, velut hominem
rarae et profundae taciturni Scilicet egregii mortalem altique silenti.
tatis. In istis diem perdo Perditur haec inter misero lux, non sine votis.
*
riis. ... .".
O, villa, quando te adi O, rus quando ego te aspician quandoq; licebit 60
bo? ecquando gratam obli- Nunc veterum libris, nunc somno et inertibus horis,
vionem vitae anxie capiam, Ducere solicitae jucunda oblivia vitaef
}...”...".
degendo, modó dormiendo O, quando faba Pythagorae cognata, simulque
ciotiandoºquando appo. Uncta satis pingui ponenturoluscula lardo F (609]
meturfaba Pythagora ºf
mis, simulque olera condita
O, noctes, coenaeque Deûm quibus ipse, meigue 65
lardo pingui: O, noctes et Ante Larem proprium vescor, vernasque procaces
epuia Deorum, in quibus Pasco libatis dapibus. Prout cuique libido est,
*** *** Siccatinaequales calices conviva, solutus
ad Larem meum, ac proter
ji. Legibus insanis: seu quis capit acria ſortis
tis, Ibiquisque liber a stul. Pocula, seu modicis humescit laetius. Ergo 70
******.*.*.*.
haurit scyphos diversos, si
Sermo oritur, non de villis domibusve alienis;
Japaxingentºumiſca. Nec malê necne Lepos saltet: sed quod magis
lices, sive minoribus cupit ad nos
madescere. Tum fit con
fabulatio, non de aliorum praediis vel a dibus; meque ulrum Lepos ineptè saltet, an non: sed
quod utilius,
.A.N.NOTATIO.NES.

assignataſuerant post Philippensem victoriam. Pythagoras, cunctis animalibus abstinuit qui

Wide suprā Sat. 2. v. 110. et seq. item Virgil. Tanquam homine, et centri induisit non on
Eclog. i. me legumen?
Triquetrá.] Sicilia Trinacris etiam dicitur Pythagora..] wide lib. i Od. 28. Epod. 15
ob triangularem formam ; habetºlue in tripli et Sat. 4. hujus lib.
ci angulo triplex promontorium, Pelorum, 65. O, noctes, cornargue Deûm.] 0, quieti
Pachynum, Lilybaeum. Hinc Ovid. Fast. iv. somni! 6 epulac tranquillae et jucundae; quan
Terra tribus scopulis raslum procurrit in ae tumvis sobriae et frugales, certë nectari et am
tor brosiae deorum acquiparamdae noctes dicit po
Tºri. ; a positu nomen adepta loci. ëta, quod olim in multam noctem producerent
63. O, quando faba, &c.] Quando ruri ves coenam, ut alibi notavimus.
car fabis, oleribus, &c. tranquillam ejusmodi 66. Ante Larem proprium.] Religiosé diis
vitam agrestem praefero lautis epulis quibus domesticis libans, et primitias offerens rusti
cumque. carum dapum ; ac postea e libatis dapibus hi
Faba Pythagora, cognata.] Varia hic varii lariter cum familiaribus et servis coenans. Wide
comminiscuntur. Aiunt plerique fabam Py lib. i. Od. 12.
thagorae cognatam dici ironicë quidem et sati Vermas.] Sic vocantur, qui ex ancillis nati
rice, quasi homini cooevam et consanguineam: sunt verno tempore. Festus, procaces, a pro
nempè quod ille assereret fabam ex eadem cando, sive poscendo. -

origine eteodem tempore cum homine natam ; 69. Legibus insanis.] De his conviviorum le
eamque, si pyxide inclusa servetur, vel info gibus vide lib. ii. Od. 7. Annot.
diatur, in carnem et sanguinem converti. Ego Seu quis capit acria fortis Poculu.] Plin.
nec fabulas nec metempsychosim afferre huc lib. xiv. cap. 22. refert Ciceronem Marci fi
velim: cognatam interpretabor amicam, Fa lium binos congios simul haurire solitum, at
bis enim, aliisque leguminibus atque oletibus, que ebrietatis mala eleganter describit. Wide
omnique cibo parabili Pythagoras et Pytha Macrob. Saturn. ii. cap. ultimo. Gell. lib. xv.
gorei libenter vescebantur; carnibus autem cap. 2.
vix aut munquam, frugalitatis quidem et sani 70. Humescil.] Al. wrescit. Lib. iv. Od. 5 in
tatis gratiâ, quanquam nonnulli contrarium fine, uridi, id est, bene poti, madidi ac pleni
scribunt. Wide Cic. De divin. 2. Diog. Laert. vino.
lie. viii. Athen. lib. iv. et x. Plin. lib. xviii. 71. Non de rillis domibuste alienis.] De his
ca. 12. Gell. lib. iv. cap. 11. Col. Rhodig. invidi et avari sermocinamtur ; ut deliciarum
ib.<xi. cap. 3. lib. xxviii. cap. 12. lib. xxx. sectatores et voluptarii de saltatoribus et scur
tºp:36, et quae nos ad Juven. Sat. xv. 173. ris.
ubid, anthropophagis quibusdam ita scribit: 72. Lepos.] Augusti scurra, archimimus,
- — Quid diceret crg), cgregius saltator, Lepos dictus, a molli, scità,
* quo non fugeret, sinunc haic nostrati: ct lepida saltandi ratione.
deret -

Quod magis ad nos Perlinct, &c.] De aptis

 SATIRARUM LIBER II. 6. 431

Pertinet, et nescire malum est, agitamus: Utrúmne quodgue ignorare sit nefas,
Divitiis homines, an sint virtute beati; 74 quarimus; an opibus homi
mes, am virtute felices exis
Quidve ad amicitias, usus rectumne, trahat nos; [700) tant: utrum mos ad amiciti
Et quae sit natura boni, summumque quid ejus. as impellat, utilitas an ho
nestum: item quid sit bo
Cervius haec inter vicinus garrit aniles num, et quae ejus perfectio.
Ex refabellas. Nam si quis laudat Arelli Interea Cervius vicinus ani
Sollicitas ignarus opes, sic incipit: Olim les fabulas apposite narrat.
80 Etenim si quis imperitus
Rusticus urbanum murem mus paupere fertur laudat anxias Arelli diviti
Accepisse cavo, veterem vetus hospes amicum, as, ita exorditur: Quondam
Asper, et attentus quaesitis; ut tamen arctum mus agrestis urbanum mu
rem cavernulā dicitur ex
Solveret hospitiis animum. Quid multa? neque illi cepisse, vetus hospes vete
Sepositi ciceris, nec longae invidit avenae: rem amicum; durus, et stu
Aridum et ore ferens acinum, semesaque lardi 85 diosus rerum congestarum,
ita tamen ut animum res
Frusta dedit, cupiens variä fastidia coena trictum laxaret hospitum
Vincere tangentis male singula dente superbo: gratiâ. Quid plura? nec
Cüm pater ipse domâs paleå porrectus in horná,[ioſ]..."...".
cere,nec ex avená oblongā:
Esset ador loliumque, dapis meliora relinquens. oreportans acinum desicca
Tandem urbanus ad hunc, Quid te juvat, inquit,Ólº
tumºetsemesa lardiſrustu:
obtulit, optans multiplici
amice, dape vincere nauseam fas
Praerupti memoris patientem vivere dorso 2 tidiose singuladelibantis su
Vistu homines urbemgue ſeris praepomere silvis? perbo dente; dum ipse aedi
um dominis in stramineja
Carpeviam, mihi crede, comes; terrestria quando..."...'...'.
Mortales animas vivunt sortita, neque ulla est zizaniam, cibis optimis ab
Aut magno aut parvo lethi fuga: quo, bone, circă, i.". º:
Dum licet, in rebus jucundiss vive beatus: 96 mice, quorsum rumºsus
-

Wive memor, quâm sis aevi brevis. Haec ubi dicta dui;
degis anne
ad latus montis ar.
vis homines et
urbem praeferre silvis desertis Mihi ausculta, iter mecum ingredere; quandoquidem animan
tia super terram vitam agunt morti obnoxiam, nec effugiemdi ratio est sive parvo sive magno.
Quocirca, O bone, quamdiu potes, rebus fruere jucundis, recordatus quam brevi temporesis vic
turus. Sermonibus illis excitatus rusticus, prosilit alacer e domicilio. Hinc

.M.N.YOTATIO.N.E.S.

convivio sermonibus. Gell. lib. xiii. cap. 11. tum teneri ab auditoribus non potest, per simi
litudinem clearemplateneatur. S. Hieronym.
75. Usus, rectumre.] Alii quippé sentiebant lib. iii. Comment in Matth.
amicitias propter utilitatem colendas, alii prop ..?relli..] Arellius famosé avarus: contra
ter virtutem. Wide Cic. Laelium, ubi Solem, stultam ejus de opibus opinionem Cervius af
inquit, & mundo tollere videntur, qui amiciliam fert apte exemplum et apologum rustici muris
& vità tollunt—lmicilia tantas oppor et urbani.
tunilales habet, quantas vir queo dicere, &c. 83. Hospitiis.] Hospitibus amice excipien
Rectumne.] Cic. mox. cit. Virtus amicitiam dis.
et gigmil et continet Virtutum amici 84. Nec longa, incidit avenae.] Hellenis
tia adjutriz à naturá data est. Et in fine inus.
ejusdem lib. Vos horlor, ut ità virtutem lo 86. Variá cºnd..] Dubiam canam dixit su
cetis, sine quá amicilia esse non potest, ut, prā Sat. 2. v. 77.
ed exceptd, nihil amiciliá pracstabilius esse 88, Horná.] Nová, hujus anni. lib. iii. Od.
putetis. 23. v. 3.
76. Summumque quid ejus.] In quo consis 89. ..?dor.] Frumenti genus, ab edendo
tat summum bonum; hoc enim in voluptate appellatum; vel quod aduratur, ute tosto fiat
alii, alii in virtute reponebant. Wide Cicer. mola salsa ad sacrificia utilis. Festus. Alii
De finib. Tusc. Quaest. &c. -
aliter.
78. Eacre sabellas.] Sunt fabulae ad persua 93. Terrestria quando, &c.] Welck persona
dendum valde commodae et efficaces, si ap murium, alioruinque brutorum: vel ex per
posite adhibeantur. Hinc sacri etiam codices sona atheorum hoc dicit poéta.
proverbiis et parabolis inspersi sunt, hisque 97. Vive memor, quant sis ari brevis.] Ean.
persaspé usus est Christºs Doneiºus, veritas dem hanc orationem tribuit Herculi Euripi.
Dei et sapientia. Ut quod per simpler praecep des in Alcestide, ut bené observavit Muretus.
432 Q. HORATII FLACCI
utergue viaminstitutam de-Agrestem pepulère, domo levis exilit. Hinde
Surrunºpientes nºt." Ambo propositum peragunt iter, urbis aventes
bire civitatis pomoerium. 100
Et jam nox attigerat medi Moenia nocturni subrepere. Jamgue tenebat
um coeli locum, quando pe- Nox medium coeli spatium, cum ponit uterque
*...*.*.*.
opulentas, ubi stragula ful In locuplete domo vestigia; rubro ubicocco
gebat purpurea super tho- Tincta super lectos canderet vestis eburnos,
ros eburneos, et plurima Multaque de magnâ superessent fercula coená,
dapes restabant elauto con
vivio, quae heri procul fue Quae procul extructis inerant hesterna canistris. 105
ºil portui congesia. Ergö ubi purpureå porrectum in veste locavit
Postguam igitur, rusticum Agrestem, veluti succinctus cursitat hospes,
statuit in stragulā pretiosa
recumbentem, velut expedi Continuatgue dapes, nec non verniliter ipsis [7(2]
tus hºspes circumcursat, ci- Fungitur officiis, praelibans omne quod affert.
bºs famuli
ibis ºccºlaº, in Ille cubans gaudet mutatá sorte, bonisque 110
star ministrat sedu
lus, prægustans quicquid Rebus agit lactum convivam : cum subità ingens
apportat.” Ille quietus'la-Valvarum strepitus lectis excussit utrumque.
*...*.*.*.
laremoſue se convivam ex Currere per totum pavidi conclave, magisque
jºſ. Examimes trepidare, simul domus alta Molossis 114
do magnus repente forium Personuit canibus. Tum rusticus, Haud mihi vità
strepitus toris ambos expu
lit. Mor trepidi coºperunt Est
opus håc, ait, et valeas: me silva, cavusque
ſuger perome cubiculam,Tutus ab insidiis tenui solabitur ervo.
gravius autem expavescere quasi moribundi, cum aedes ampla insonuerunt magnis canibus.
Tunc agrestis dixit; Nequaquam me juvat vita ista, eique nuncium remitto: me nemus et ca
vernula á periculis libera consolabuntur exiguo legumine.

SATIRA VII.

Inducitur servus, pro libertate Saturnalium, heri vitia taxans et carpens

D.1 VU.S. Jam diu est
quod te audio; atque avens JAM dudum ausculto; et, cupiens tibi dicere ser
tibipauca loqua, ego famulis
- WuS 703]
timeo. HOR.1T. Numquid - P r -

.."####". Pauca, reſormido. Davusne? Ita, Davus, amicum

vus, hero scrºus fidelis ac Mancipium domino, et frugi, quod sit satis; hoc est,
frugalis abunde ; id est, ut Ut vitale putes. Age, libertate Decembri
vità dignum existimes.
HOR. Age, fruere licentia (Quando ita majores voluerunt) utere: narra. 5
mensis Decembris, quandoquidemita sanxerunt majores nostru: loquere.

.4 N.YOTATIO.NES.

104. Fercula..] A ferendo vocantur sic vasa liberum, quam tractat Cicero Parad. v. et
eduliorum, et per Synecd. ipsa edulia, &c. Pers. Sat. v.
108. Vernaliter.] Al. Verniliter, more ser .dusculto.] Adomne obsequium paratus asto.
vorum praelambens dapes quas aſſert. 2. Davusne?] Ipsene Davus hæcloquitur 2
114. Molossis.] Ingentibus canibus & Molos 4. Ut vitale putes.] Habebant domini in
sia regione Epiri. Apud Molossos Epiri po servosjus vitae ac necis. Davus ait, pro sedu
pulos erant canes venatici generosissimi. lâ et diuturnă servitute videre sibi meruisse
117. Erro.] Quovis legumine, Synecd. Er apud herum ut vivat. Alii alias interpretati
vum, Graecis go&c, Gall, ers, Angl. retches, ones afferunt, at meo judicio longe petitas.
or tares. Legumen est pisis afline, saginandis Quidam volunt Davum significare se mediocri
armentis utile. Columell. Plin. Virg. Ecl. iii. ter bonæ esse indolis, quod contra raro sint
100. ejus meminit, si fides quibusdam veteri longaevi, qui indole sunt eximia. Seneca Con
bus membranis. Nam alia habent arro, aliae trov. 1. Tam immature magnum ingenium
erro. mon esse vitale. Alii sic: Davus ostendit se in
. Satira VII.-1. Jam dudum ausculto..] Suum victu moderatum ac temperatum diutius esse
'pse servum vitiasibiobjicientemita inducit Ho victurum, contra unorem servorum, quos eda
ratius, ut quilibet vitiosus a servosuo pariter re citats brevi conficit.
prehendi sejuste quidem putet et sentiat. Porro
Liberate Decembri utere.] Dic libere quic
*ntentiam hanc assert, solum sapientem esse quid volueris, siquidem hoc tibidant Saturna
 SATIRARUM LIBER II. 7. 433

Pars hominum vitiis gaudet constanter, et urget DAV. Plerique hominum

Propositum: pars multanatat; modó recta capes-ºlina..iii.ºelectºnius,
et perseverant in pravis
Sens, [704] moribus: alii multi fluctu
Interdum pravis obnoxia. Saepe notatus ant, nunc virtutem sequen
Cum tribus annellis, modó lacvá Priscus inani, tes, alias vitiis obsequentes.
Sic Priscus frequenter visus
Wixit inaequalis, clavum ut mutaret in horas: 10esicum tribus annulis; pau
AEdibus ex magnis subitó seconderet, unde lò ver) post sinistra vacuá,
Mundior exiret vix libertinus honestè : diversus vixit, aded ut ves
tem mutaret horis singulis:
Jam moechus Roma, jam mallet doctus Athenis exiens autem superba e ba
Vivere; Vertumnis, quotguot sunt, natus iniquis. silică repente migraret il
Scurra Volanerius, postguam illijusta chiragrap,05] luc,unde vix decenter egre
deretur libertimus mitidulus.
Contudit articulos, qui prose tolleret, atque 16 Modo Roma adulter, mo
do Athenis eruditus degere
cuperet; certé natus infestis omnibus Vertumnis. Contrô Volanerius sannio, quando justa
chiragra illi fregit digitos, hominem quotidiana mercede conductum aluit, qui taxillos prose
colligeret, ac

ANNOTATIONES.

ha. Ea mempe 14, cal. Jam. celebrabantur in mens. De ea veste praeclara, lib. i. Sat. 5. v. 56.
honorem Saturni, et monumentum aurei sub 11. JEdibus ex magnis.] E superbo domici
ejus regno seculi, quo tempore cuncti aquales lio in vile et abjectum migraret.
erant, tam servi quâm ingenui, Macrob. lib. i. 13. Jam moechus Roma..] Salsus in Romano
cap. 10. Saturnalia uno die solila peragi; post rum impudicitiam sarcasmus.
in triduum propagatio, adjunctis a Casare huic Jam mallet doctus Athenis Wirere.] Modò
mensi diebus; deinde er ediclo dugusti, quo otiosum et luxuriosum praeferens vitae genus,
trium dierum ferias Saturnalibus addirit— modo studia literarum et homestos doctrinae ac
—sed Sigillariorum adjecta celebritas in sep philosophiae labores.
tem dies discursum publicum et lactitiam reli .1thenis.] Ubi ſons omnium doctrinarum.
gionis extendit. Alex. ab. Alex. lib. ii. cap. 22. Cic. De orat. Ubi artium exquisitarum offici
Saturni festis diebus serros ingenuorum minis na; ubi pracipue coluntur ea mysteria, quibus
teria occupare, pileos sumere, et à liberis nullo ea agresli immanique vità erculti ad humani
discrimine differre, stipesque inricem dare, et talem et eruditionem mitigati sumus. Id. De
munera missitare, servatum est. Regna quoque leg. 4. Ubi tanta auctoritas, ut de jus urbis
sortiri inter a quales, et lanquam reges imperi possessione inter deos certamen fuerit; ul jam
lare, magistratiis purpuram induere, reliquos in fractum prope ac debilitatum Graecial momen
veste candidd diem concelebrare. Qui etiam hujus urbis laudi mitatur. Id. Orat.
mos Graecis et exteris communis fuit. Namgue 14. Vertumnis.] Vertumnus, deus anno ver
apud Babylonios Sacra appellanlur festa, qui tendo praesidens, multiformis erat; et variè
bus dies quinque imperabant servi dominis, eo pingebatur, et variis colebatur locis tum in
rumque unus stolà sumptá dominabatur, &c. urbe tum in municipiis: modø fossor, modó
Wide supra Sat. 3. arator, seminator, plantator, messor. Hinc
7. JYatal.] Instabilis est: sicut natantes plurali numero Vertumni appellantur. Aiunt
modo contra flumen, modô currente ſeruntur etiam sensus et cogitationes hominum ab eo
amne. verti. Unde iratis Vertumnis dicitur natus,
9. Cum tribus annellis.] Plures annulos ge quisquis semper incertus et inconstans aliis
stare luxuriosus habebatur. aliisque affectibus agitatur. Tibul. iv. 2, 13.
Priscus.] Hic orator ſuisse dicitur, senatorii Talis in athereo felir vertumnus olympo
quidem, vel certé equestris ordinis. .Mille habet ornatus, mille decenter habet.
Levá inani.] Sine ullo annulo, quod egesta 15. Chiragra.] Wel metri causa licenter et
tis signum. In lavă, utpote minus actuosa, contra etymon primam corripit syllabam; vel
annuli gestabantur. Macrob, lib. vii, cap. 15, poeta scripsit cheragra, ut volunt quidam *
Annulum in digito, qui minimo virinus est, #yga ra. Žigºr, poétice &;" Justa, digna
quem etiam medicinalem vocant, et manu prº luxuriae poena. Pers. Sat. 5. v. 58.
tipué sinistrá gestandum esse. Gell. lib. x. cap. —Sed cum lapidosa chiragra
10. ertum est nervum quendam tenuissi Fregerii articulos.
mum ab eo digito ad cor hominis pervenire. Scilicet morbus ille articularis manās ac digi
Hinctalihonore eum digitum placuit decorari. torum usum praepedit, non secus acsi fracti et
Wide Plin. lib. xxxiii. cap. 1. ubi de origine et contusi essent articuli manuum.
jure annulorum aureorum. Alex. ab Alex. lib. 16. Qui pro se tolleret.] Cúm talis semper
ii, cap. 9, &c. ludere consuevisset, interclusã manus suas mo
10. Inaequalis.] Sibi parum constans. vendi facultate, alicua manu talos colligebat,
Clavum.] Modo latum, modo angusium su. 9movebat, jactabat.
2
 434 q. HORATII FLAcci
- - - -
- -

immitteret in alveolum; qu-Mitteret in phimum talos, mercede diurna

anto magi.com.º.º P. Conductum pavit: quanto constantior idem
vis,tanto minus infelix.quam
prioriste, qui mumc intento, In vitiis, tanto levius miser ac prior ille,
hung laxato fune luctatºr. Quijam contento, jam laxo fune laborat. 2O
Hº!"...”
clarabis, ſurcifer,...".
quo spec Non dices hodie, quorsum haec tamputida tendant,
... Eii. Furcifer? Ad te, inquam. Quo pacto, pessime
Dico, adtemetipsum. HOR. Laudas
|
- -- 2 - - -

}}". .. Fortunam et mores antiquae plebis, et idem,

D.A.V. Extollis conditionem
et instituta prisci populi; Si quis ad illa Deus subito te agat, usque recuses:
tuque ipse ſortitºr ºbnua; Aut quia non sentis, quod clamas, rectius esse; 25
simumen aliquod ad ea te
redigat; sive quod non fir Aut quia non firmus rectum defendis; & hares,
milº tenes inelius essé id Nequicquam coeno cupiens evellere plantam. [706)
Quºri.º.º. Romaerus optas, absentem rusticus urbem
constanter virtutempropug
mas; atque hassitas, frustra Tollis ad astra levis: sinusquam es fortè vocatus
exoptans pedem luto extra- Ad coenam, laudas securum olus; ac velut usquam
*...*. *.*.
cupis ruri degere; cum ruri Vinctus eas, itate felicem dicis, amasque, 31
... º. i. Quod musquam tibi sit potandum. Jusserit ad se
das inconstans. Siâne-Maecenas serum sub lumina prima venire
mine invitatus cs ad coe
nam, extollis olera tranquil Convivam, Nemon' oleum ſeret ocius: ecquis
ia, et quasipergas coatus, Audit: cum magno blateras clamore, furisque. 35
sic te beathm prºlicas, at Milvius et scurrae, tibi non referenda precati,
que gratularis tibi, qu
apud mullum coenare con Discedunt. Etenim fateor me, dixerit ille,
tingit. Perúm si Maecenas Duci ventre levem: nasum nidore supinor:
Yº..."
vesperiad primas...”
candelas; Imbecillus, iners, si quid vis, adde, popino.
hºrrº. Tucum sis quod ego, et fortassis nequior, ultrö 40
bundus. Nullusne afferet unguenta citius 2 quisnam auscultat? Tum veró Milvius et para
siti, abeunt, tibi imprecati minime narranda. At dicet aliquis me ventri obnoxium esse, nasum
tollere supinum ad nidores; ignavum, segnem esse, adde etiam popinarum sectatorem, si lubct;
non inficiabor. Tu veró cum sis servus, ut ego, et fortasse sis pejor;
.4.N.N.O.T.1THO.N.E.S.

17. Phimum.] Wasculum ligncum, corneum, mi coename cibo parabili laudas, et praefers
cburneum, oris angusti, & quotali antea agi quibuslibet lautis et opimis apud alios epulis,
tati effundumtur in alveum seu tabulam. Fri ad quas invitatus fueris.
tillum vocant Juvenalis et Seneca, orcam Per Velut usquam Vinclus eas.] Wideri visad
sius, turriculam Martialis, pyrgum (quae vox alienam ire coenam velut coactus, vinctus,
Graeca turriculam designat) alii, ethic Hora invitus: ac felicem te dicis quod memo te vo
tius, ut placet multis, hisoue doctissimis. Gall. carit. Verum tu dissimulas.
cornet à dez, Angl. The Dice Box. Jul. Pol. 33. Scrum sub lumina prima.] Magnates
lib. x. cap. 13. phin, um, pig, cy, numerat inter quidem sero coenabant pluribus negotiis occu
aleatoris instrumenta: item AEschines iu Ti pati: at alii vulgo circa tertiam aut quartam
march. apud Suidam. horam pomeridianam. Martial.lib. iv. Epig. 8.
20. Quijan contenlo.] Metaphorica dictio. Imperal extructos frangere nona toros.
Velut Priscus mode parcus admodium et fruga 34. Yemon' oleum ſeret ocius? &c.] Cla
lis, modo laxus, magnificus, luxuriosus; utrin mitas mora impatiens, et mirum quantum pro
que mimius et vitio laborans. perans ire illuc bene lotus, bene unctus. Sic
21. Pulida.] Auditu ingrata: translatio a mimirüm veteres ad coenam invitati pergebant,
maribus ad aures.
unguentis odoriferis perfusi.
22. Furcifer?] Scrvus hoc probro incesse 35. Furisque.] Alii leg. fugisque, id est, cum
batur, cum ob delictum quodpiam levius ap magna festinatione domo abis, et ad Mecena
pensam collo furcam cogebatur ferre, ignomi 1 is cuenam curris.
niae causa.
36. Milvius et scurre, &c.] Parasiti et scur
23. Mores antiquar plebis.] Probos nimirüm ra, apud tectena sperată fraudati, diras in te
*t castos. Nam subiade vitia sensingliscere jactant, imprecantur tibi mala omnia disce
w isa Sunt. -
dentes.
27. Nequicquam carno cupiens erellere plan. 38. Nasum nidore supinor.] Elatum habeo
tam.] Frustrà cupiense gurgite vitiorum emer nasum ad captandos odores obsoniorum; tan
gere. -

quam ventris et gulae mancipium carnas ve

30. Laudas securum olis J Tranquillam do nor. -
 -
º

SATIRARUM LIBER II. 7. 435

-

Insectere velut melior, verbisque decoris cur me sponte reprehendis

Obvolvas vitium ? quid, si me stultior ipse [707] quasi priestantior? quare
praeclaris sermonibus tegis
Quingentis empto drachmis deprenderis? Auſer quod pravum habes? quid
Me vultu terrere: manum stomachumque teneto, situ agnoscerisinsanior me,
Dum quae Crispini docuit me janitor, edo. 45 quem emisti drachmis quin
gentis 2 Desine vultu terro
Te conjux aliena capit, meretricula Davum : rem mihi facere; coerce
Peccat uter nôstrum cruce dignius: acris ubime unamum atque iram, dum lo
quor ea, quae didici à Cris
Natura incendit; sub clară nuda lucerná, pimi janitore. Tu sectaris
Quaecumque excepit turgentis verbera caudae, uxorem alterius, Davus me
Clunibus aut agitavit equum lasciva supinum, 50 retricem. . Uter nostrüm
cruce dignior peccat? Cum
Dimittit, neque ſamosum, neque sollicitum, me me ardens libido inflammat,
* * * * * +
Ditior aut formae melioris meiat eodem. * * +

* * * * * * * * *
Tucum, projectis insignibus, annulo equestri, ab ed discedo, nec infamis,
Romanoque habitu, prodis ex judice Dama nec anxius, ne opulentior
Turpis, odoratum caput obscurante lacerná; 55 vel pulchrior eaclem potia
Tu ver) quando, ex
Non es quod simulas ! Metuens induceris, atqueſ:0s).
utis ornamentis, annulo
Altercante libidinibus tremis ossa pavore. equestri, et Romană veste &
Quid reſert, uri virgis, ferroque necari judice mutaris in vilem ser
vum cucullo obvolvente ca
Auctoratus eas, an turpi clausus in arcă, put unguentis delibatum;
Quð te demisit peccati conscia herilis, 60 an nones quod fingis? Pa.
Contractum genibus tangas caputº Estne marito etvidus quidem intromitteris,
corpore concuteris, metu
Matronae peccantis in ambos justa potestas? adversus cupiditates luctan
In corruptorem vel justior. Illa tamen se te. ..?ge verd, quid interest
an pergas addictus virgis
cirdi, et gladio interfici? an infami inclusus arcă in quam te compegit ancilla flagitii herae par
ticeps, genibus tangas caput inflexum ? Dic porro, si vir matronae delinquentis jus habet ad
versus utrumque, an non aequius contra adulterun ? Certë foemina haec suum

..T.Y.YOT.1TIO.YES.

43. Quingentis emplo drachnis.] Gall, achetē et judicium ad equites Rom. pertinebat, sive
cinquante écus. Angl. That cost you But quod eligebantur judices tam ex equestriquam
Fifty crow Ns. Siquidem drachma Attica sex senatorio ordine.
assessive solidos mostrae moneta, continebat. 55. Lacerná.] Pallio caput etiam adversus
.Me stullior deprenderis? Ego cuim vitia inca imbres protegente. Cucullum vocat Juvena
ipse agnosco et fateor; tu verö tua celas, et lis, Sat. iii. 6 ct 8. Gall. une cape. Angl. a
vamo decore tegis: ct hinc aliis tibique etiam cowl.
bonus videri gaudes, stulte. 56. Metuens induceris.] In domum moechae
44. Manum stomachumque teneto..] Nemi induceris metuens pericula, de quibus lib. i.
nas, ne verbera milli intentes, dum tibi vera Sat. 2.
loquor. 58. Quid refert uri virgis, &c.] Gladiatores
45. Dum qua, Crispini decuit me janitor, encos has illis conditiones proponebat; flam
edo..] Doctum se servus à servo philosophiap mis uri, virgis caedi et secari, ferro mecari;
té dicit. Certe a magistris publicis documen quas cum accepissent certo quidem pretio,
ta quaedam servieorum captabant, seu domi, auctoritati dicebantur, seu obligati et obstricti
seu custodientes januarm scholarum in quibus ad quidlibet perpetiendum. Sensus est; Tu
docebant ; audire nempe multa atque utiliter servili metu continuo pressus, servili auctora
excipere poterant, si paulum ingeniosi essent. mento quasi addictus, an non vere servus es?
De Crispino Stoicam sectam amplexo, lib, i. Nihil certe interest gladiatorem inter et adul
Sat.1. et 3. -
terum. Gladiator virgis cardendum ferroque
46. Te conjur aliena capit.] Adulteriorum necandum se addicit: tu pariter cum adulteria
sectator quilibet hic arguitur, non ipse Hora committis. Quid enim cum timens adulterae
tius: qui ab iis abhorrebat, lib. i. Sat. 2. maritum in arca recluderis 2
53. Tucum, projectis insignibus.] Deposità 61. Patna marito Matrona, &c.] Olim adul
togā, exuto angusto clavo, equestrique annulo torum in adulterio deprehensum marito lice
et dignitate, quibus ab Augusto es insignitus; bat occidere, simul et adulteram. Lex subin
servilem autem indutus habitum me agnosca de Julia de adulteris monnihil immutavit, at
ris: jam non videris eques Romanus, sed vilis que flagitiorum ejusmodi “...".
ad cer
servus. Wide Gell. lib. xiii. cap. 20. tos judices referri jussit. Wide Annot lil. i.
54. Ex judice.J Certarum rerun *. Sat. 2.
+
436 Q. HORATII FLACCi
non mutat habitum, vello. Non habitu mutatve loco, peccatve superne,
cum; " " " quºniºn Cum te formidet mulier, meque credat amanti. 65
te metuit, mec amanti ſidit.
Sponte ſeres patibulum, at Ibis sub ſurcam prudens, dominoque furenti
que hero furioso addices Committes rem omnem, et vitam, et cum corport.
cuncta bona, vitam corpus, famam.
existimationem. Quod si
incolumis evadas, deinceps Evastif credo, metues doctusque cavebis.
fortasse vereberis, et erudi Quaeres quando iterum paveas, iterumque perire
tus evitabis. Im) rero in
quires rursum timendi pe. Possis. O, toties servus ! Quae bellua ruptis, [709]
71
reundique occasiones. O Cüm semel effugit, se prava catenis f
multis modis, mancipatus! Non sum moechus, ais. Neque ego hercule fur, ubi
Ecqua
improbéfera vinculissi fractis
se religat, quan- Vasa

do evasitº.ht enim non sum Praetereo sapiens argentea. Tolle periclum,

adulter, inquis. Nec ego Jam vaga prosiliet frenis natura remotis.
certë fur, quando argentea
vasa cautus transeo. Tune mihi domimus, rerum imperiis hominumque 75
Au
ferrero periculum, statin Tot tantisque minor? quem ter vindicta quater tie
indoles solata erumpet sub
latis frenis. Qua citm ila Imposita haud
unquam miserá formidine privet:
sint, an meus es herus, tu Adde supra dictis, quod non levius valeat. Nam
subditus dominatui to re. Sive vicarius est, qui servo paret, uti mos 79
rum atque hominum quem
virga practoris ter aut qua Wester ait, seu conservus; tibi quid sum ego? nempe
ter incussa non unquam li Tu, mihi qui imperitas, aliis servis miser, atque
beret molesto metu ? His
Duceris, ut nervis alienis mobile lignum.
adjunge, quod non minoris
momenti sit. Etenim seu Quisnam igitur liber? Sapiens; sibi qui imperio
vicarius est, qui servo obe sus; [710]
dit, sicut institutum vestrum
docet, sive conservus ; quid Quem neque pauperies, neque mors, neque vincula
terrent :
ego sum ergate?scilicet in
se, qui milli dominaris, aliis Responsare cupidinibus, contemmere honores S5
obtemperas miser, ac move
ris, perinde ac lignea effigies viribus non propriis. HOR.4T. Ergö quisnam liber? DAV.
* Sapiens, qui sibi dominatur; quem nec egestas, nec mors, mec catena: territant; quivalet re
pugnare cupiditatibus, et spermere dignitates,
.A.N.YOTATIO.N.E.S.

64. Mon habitu mutalve loco.] Adultera mon 75. Rerum imperiis hominumque Tot tanti
egreditur domo suā, non insignia depomit, ut que minor 2) Obnoxius libidini, timori, ambi.
tu; proindeque longe pejus illa facis, justior tioni, &c. qua e servitute praetor eximere te
que poena te sequitur. mon valet.
66. Ibis sub furcam prudens.) Sponte subis 76. Vindicta.] Tribus modis & servitutevin
servilem ignominiam et poenam. dicabatur, et in libertatem asserebatur servus:
Dominoque furenti, &c.] Wel irato et ultio 1. Censu. 2. Testamento. 3. Windicta: nempe
nem anhelanti marito ; vel affectui vehementicum virgå capiti serviliter incussa rite manu
cuilibet tibi tyrannicë dominanti paratus es mittebat servum praetor. Wide Pers. Sat. 7.
addicere bona, famam, vitam. S8. ubi sic habet:
68. Erasti 2 credo metues, &c.] Ironicë. l'indictd postguám meus à prºclare recessi.
Quod si è vitae periculo emergas fortasse cau 77. Haud unquan miserd formidine priceſ?]
tus deinceps simile discrimen longe fuges. Imö Corporis quidem dabit libertatem, at animi
very quaeres semper movas maechandi, toties nequaquam.
que periclitandi occasiones; adeo mancipatus 79. Vicarius.] Inter servoserat unus præci
es tyrannidivitiorum. puus, ut plurimum atriensis, quibusdam dis
70. Qua, bellua ruptis, &c.] Hunc Horatii pensator dictus. Hic aliis servis distribuebat
locum imitatus est Persius, Sat. v. 168. et seq. ex more dimensum cibum aut frumentum, ha
72. Non sum macchus, ais, &c.) Si tu mones bebataue in eos quandam auctoritatem. Re
moechus eo quod apertë non sectaris matro liqui servi dicebantur vicarii, seu conservi,
nas; nec ego fur sum, qui argentea vasa quae communem etenim habebant dominum.
libet obvia metu poente nom surripio palam. 82. Duceris, ul nervis alienis mobile lignum.]
Verúm si periculi formido removeatur jain ego Tu, qui meuses dominus, affectuum ac with:
furabor, et tu maechaberis ; et vitiosae indoli rum servus es; atque ab eis duceris, perinde
ambo serviemus. Ergo tu perinde servus ac ac imaguncula lignea certis nervis et fidiculis
ego. Huc pertinet quod Stoici plus animum mota", per se videntur moveri, caput, brachiº
peccandi spectabant qu'ºm factum. pedes agitare, oculos etiam torquere, &c. Gº".
 SATIRARUM LIBER II. 7. > 437

Fortis, et in seipso totus teres atque rotundus, atdue est in semet omnino
Externi ne quid valeat per laeve morari; aequalis et globosus, ut mi
hil externi queathaerere per
In quem manca ruit semper fortuna. Potesne expolitum; quem fortuna
Ex his, ut proprium, quid noscere? Quinq; talenta impetit semper debilis. An
Poscit te mulier, vexat, foribusque repulsum 90 potes aliquid ex istis velut
tuum observare 2 Foemina
Perfundit gelida, rursus vocat. Eripe turpi talenta quinque à te exigit,
urget, domo ejicit, aquà
Colla jugo. Liber, liber sum, dic age. Non quis: aspergit, interum accersit.
Urget enim dominus mentem non lenis, et acres Exime cervicem infami servi
Subjectat lasso stimulos, versatgue negantem, 94 tute. Heus dic,Liber, liber
Welcüm Pausiacá torpes, insane, tabellà, 711 sum.Attuinonyales;quippe
animum premit herus gra
Qui peccas minus atque ego, cum Fulvi, Rutubaeq; vis, acresque stimulos sub
Aut Placideiani contento poplite miror dit fatigato, et reluctantem
exagitat. Verum enim vero
Praelia, rubrica picta aut carbone, velut si quando stupens miraris ta
Re verã pugnent, ſeriant, vitent que moventes bellam a Pausià pictam, quâ
Armaviri: Nequam et cessator Davus: at ipse ratione lavius delinquis
quam ego, cum attentus con
Subtilis veterum judex et callidus audis. 101 templor pugnas Fulvii, Ru
Nil ego, si ducor libo fumante: tibi ingens tubae, et Placideiani, rubri
Virtus atque animus coenis responsat opimis. ca, vel carbone delineatas,
intento poplite altero, quasi
re ipsá viri decertent, moveant arma, impetant, declinent? JNempe Davus iners et pravus
habebitur; tu vero solers et peritus cognitor rerum antiquarum praedicaberis. Sitrahor odore
placentae calidae, homo nihil sum; at tibi magna virtus et mens temnit lautas dapes.

.A.N.N’OTATIO.N.E.S.

lib. xiv. cap. 1. Nihil arbitratu suo faciunt, 95. Vel cilm Pausiacá torpes, insane, tabel
inquit, sed ludicra vive 364tz esse videntur, id ld.] Cum pra, immoderato pictarum egregie
est, nervis moventia. tabellarum studio velut insanis. Cic. Parad.
86. Totus teres atque rotundus.] Tam laevis, 5. Sun! paristullilid, quos signa, quos tabulae,
politus, aequabilis, ut quasi perfectus globus quos calatum argentum, quos Corinthia opera,
facile moveatur, nihilaue asperum ansatumve quos acdificia magnificia nimioperé delectant.
habeat, quo retineri ac retardari queat, aut in Echionis ta
vitus impelli vi quadam externâ. Pers. Sat.1. bula te stupidum delinet, aut signum aliquod
Polycleti intuentem te, ad
Ut per lacre severos mirantem, clamores tollentem, video, serrum te
Effundat junctura ungues. esse ineptiarum omnium judicio. Nonne igi
88. Tn quem manca ruit semper fortuna.] tur sunt ista festica? sunt. Nam nos quoque
Sicut affectibus non scrvit, ita mec fortuna: ; oculos eruditos habemus. Sed obsecro te, ita
et quemadmodum irruentium vitiorum, sic et tenusta habeamtur ista, non ut vincula virorum
fortunae impetum frangit. sint, sedut delectamenta puerorum.
91. Perfundit gelida.] Mulierum ea estim Pausiacá.] Pausias insignis pictor, de quo
probitas. De qua Pers. Sat. 5. v. 169. Plin, lib. xxi. cap. 2. et lib. xxxv, cap. 11.
Soleá puer objurgabere rubrå. 96. Fulvi, Rutuba, Placideiani.] Hi famosi
Eripe turpe Colla jugo.] Si tu liber es, age, erant gladiatores.
te liberum ostende: spermentem te meretricu 97. Contento poplile.] Is gestus est certan
lam sperne et desere. Atque non vales, cu tium digladiantium.
iditate subditus. Cic. Parad. 5. Alm ille mihi 98. Pralia, rubrica picta aut carbone..] Pu
iber videatur, cuimulier imperat, cui leges im blice et propalam exposita. Plin. lib. xxxv.
ponit, praescribit, jubet, retat quod ridetur; qui cap. 7. Quatuor coloribus solis immortalia illa
nihil imperanti negare potest, nihil recusare au opera fecere.jpelles, Echiom, Melanthius, Ni
det. Poscit? dandum est. Vocat? remiendum. comachus, clarissimi pictures; er albis melino,
Eiicit? abeundum. Minalur? ertimescendum. er silaceis Attico, er rubris sinopide Pontică,
go veró islum non modó servum, scal nequissi er nigris alramento—publicas porti
mum servum puto. cus investivit pictură gladiatorum, ministro
93. Urget enim dominus.] Dominatur tibi rumque omnium veris imaginibus redditis—
libido, invitumque trahit. Pers, cit. Sat. 3. — Pingi auten gladiatoria munera.
atgue in publico erponi, capta & C. Terentio
Liber ego. Unde datum hoc sumis, tot sub Lucano.
dite rebus? 101. Subtilis relerum judez et callidus au
An dominum ignoras, nisi quem vindicta re dis.j Cic, ante citat. Nos quoque oculus eru
larat 2 ditos habemus.
438 .. Q. HORATII FLACCI
quare rero damnosius mibi Obsequium ventris mihi perniciosius est cur?
est obtemperare ventri: ni Tergo plector enin: quitu impunitior, illa, 105
mirum quia dorsun verbe
*..." ... ..., picº, ini. Quae Parvo sumi nequeunt, cum obsonia captas?
nus tu puniris, quoties ap-Nempe inamarescunt epuiae sine fine petitae, "[I2]
pei, º, Illusique pedes vitiosum ferre recusant
exiguo haberi non possunt?
3.jur. daºs Corpus. An hic percat, sub noctem qui pueruvam
frequentius captate, et pe. Furtiva mutat strigili: Qui praedia vendit, 110
dos vacillantes detrectant Niil servile gulae parens habet: Adde quod iden
portare corpus vitiatum. De
nique nunquidpecratserºus Non horam tecum esse potes, non otia recte
quispian prouya dans stri Pomere; teque ipsum vitas fugitivus et erro;
gilem subreptam circa noc Jam vino quarens, jam somno fallere curam :
j. - ro - - -

praedia venundat, nihil ser- Frustra: nam comes atra premit, sequiturque fuga
vile exhibet? Adde quod tu
- - cein. 115
nequis und horă tecum ver
sari, nec bene uti otio; at- Unde mihi lapidem ż Quorsum est opus? Undesa
que temet fugis, ut serritu gittas?
tem abhorrens et vagabun
dus; nunc vino, nuncsomno
Aut insanit homo, aut versus facit. Ocyūs hincte
71
ºn levarº sºlicitº. Ni rapis, accedes opera agro nona Sabino. ſº.
nes: inutiliter: quippe has tristes assecla fugientem urgent ac persequuntur. HOR-3T.
parte habebo lapidem? D.A.VU.S., Ecquid necesse est? HOR.1T. Ubi tela inveniam * D.3-
VUS. Vel furit homo noster, vel condit carmina. HOR.1T. Nisi hinc abis velociter, ibis
ad agrum meum Sabinum monus operarius.
SATIRA VIII.
Caenae JNasidieni lurum minimè lautum irridet.
HORATIUS. Quomodo
te oblectavit coena Nasidi- UT Nasidieni juvit te coena beatif
eni ditis: Etenim here mi
Nam mihi convivam quaerenti dictus here illic
hi te coenaturum apud me
perquirenti dictum est te ibi
.AN NOTATIONES. -

105. Qui tu impunitior.] Pers. Sat. v. 130. 116. Unde mihi lapidem, &c.] Unde lapi
similiter. dem habebo, quo feriam impudentem servum?
— qui tu impunitior exis? Unde sagittas, quibus illum confodiam?
107. JYempe inamarescunt epula..] Immo 117. Autrersus faci.] Poetico furore ab
dice epulatus das popnas, cum debilitatum cru reptus. Satira 3. hujus libri in fine:
ditate corpus vexatur; pedesque bono succo ..llde poèmala nunc; (hoc est, oleum adde
et alimento, proindeque viribus destituti, va camino.)
cillant, solitumque officium non praestant. 118. Accedes opera agro nona Sabino.] Pro
Wide Sat. 2. hujus libri, v. 75. scq. tinus hinc teamandabo ad ergastula praedii et
110. Furtivá mutat strigili P] Dans strigi villae mea, apud Sabinos, ubi cum aliis octo
lem, quam furatus est, ad habendam uvam, servis operi rustico incumbas; fiasque as restis
quam appetit. Strigil instrumentum est aen ex urbano, vinctus e soluto, sordidus et abjec
eum, ferreum, argenteum, quo in balneis su tus e prºccipuo. Juvenal. Sat. v. 24. Car
dorem veteres detergebant. cer Rusticus. Plin. lib. xviii. cap. 3. Vincti
112. Non horam tecum esse potes.] Variis pedes, damnata manus rura exertent. Et cap.
distractus cupiditatum illecebris, unā horå 6. Coli rural ab ergastulis pessimum est, ef
manere et apud te solus esse vix potes; animo quicquid agitur à desperantibus.
tranquillo numquam frueris: ac proinde otia Satira VIII.-1. Ut Nasid.] Horatius à
rectè pomere, utiliterque tempus insumere non Fundanio percunctatur, qualis fuerit coena
vales in rebus seriis et homestis. Pers. in fine illa, quam vanus ostentator Nasidienus pra
Sat. iv. Tecum habita. Numquam minus solus buerat Mascenati, et cui ille interfuerat.
sapiens, quâm cum solus est. ..Yasidieni.] Is eques Rom. fuisse dicitur.
113. Teque ipsum ritas.] Vitiosi sibimetip Porro ad metri legem, vel quadrisyllabam
sis graves sunt, maximé si soli sint; quia tunc vocem accipe, ut vindemiator, lib.i. Sat. 7. v.30,
recurrente flagitiorum memoria et conscientiã vel anapaestum loco dactyli. Apage qui le
amplius torquentur. gunt, Utte Nasid. &c. vel, Nasidieni qui #:
Fugitivus et erro.] A te discedere cupias te, &c. Nam reclamant codices: nec non Pris
vel omnino, vel ad tempus: sicut molestum cianus lib. xvii.
dominum evitat servus fugitivus, redire nun 2. Here.] Heri et here dicebant veteres
quam valens: aut saltem velut erro, dies mul ut respere et resperi. Priscian. Juvenalis Sat
toº absens, tandemgue rediens. v. 23.
 SATIRARUM LIBER II. 8. “ 439
De medio potare die. Sicut milli munquam epulariº. A meridie. FUN.
In vità fuerit melius. Dic, (si grave non est.) D.A.NTUS. Itaut nunquam,
5* Quo vivo, rectus habue
Quae prima iratum ventrem placaverit esca. rim. HOR. Si molestum
In primis Lucanus aper leni fuit Austro [714] monest, dic quod edulium
Captus, ut aiebat coenae pater; acria circum primö sedaret graviorem fa
mem. FU.W.D. 1.W. Initio
Rapula, lactuca, radices; qualia lassum - ſuit aper e Lucania Austro
Pervellunt stomachum ; siser, alec, faecula Coa. placido captus, quemad
His, ubi, sublatis, puer alte cinctus acernam 10 modum affirmabat conviva
tor; circa erant acres rapae,
Gausape purpureo mensam pertersit, et alter lactuca, radices; et quae
Sublegit quodcunque jaceret inutile, quodgue languentum stomachum ex
citant; siser, alec, fax rini
Posset coenantes offendere: ut Attica virgo Coi. Postguam remota sunt
Cüm sacris Cereris, procedit fuscus Hydaspes, 14 ista, servis altº succinctus
Caecuba vina ferens: Alcon, Chium maris expers. * * *ere deterºi:
Hicherus: Albanum. Maecenas, sive Falermumnisi""..."..."'":
- - - -
2 [715] alter autem corrasit quic
»

Te magis appositis delectat; habemus utrumque. quid supervacuum, et quod

Divitias miseras! sed queis coenantibus ună, posset. nauseam creare
- - - - -- - - conviviis. Tum subniger
Fundani, pulchre fuerit tibi, mosse laboro. 19 Hydaspes progrediens ad
Summus ego, et prope me Viscus Thurinus, et infră, quando
-
instar, pueline Atheniensis,
sacra Cereris por
tat, vinum Calcubum detulit: Alcon autem Chium sine marina aquà. Mox dominus dixit : Si
forte Albanum vel Falernum, Ó Maecenas, te plusculum juvat, quâm quae allata sunt, utrum
que adest. HOR. O infortunatas opes! at aveo scire, quibuscum epulantibus tam laute coe
naveris, O Fundani. FUNDAN". Ego supremo in thoro, et juxtame Wiscus Thurinus accum
bebat; atque inferiori loco,
.A.N.NOTATIO.NES.

3. De medio potare die..] Solemnes ergo vinaria, proceditoue lento gradu, ad fastum et
epulſe, quae tam mature inirentur, contra mo pompan. Wide lib. i. Sat. 3.
•m, de quo alibi Juvenal, Sat. xi. 88. 14. Hydaspes.] Puer famosus, ortus in Par
—Adhas epulas solito maturitis ibal. thia, prope Hydaspen fluvium, indeque adep
6. Lucanus aper.] De Lucania Italia regi. tus momen. Wide lib. i. Od. 22.
one apris forcundá, jam dictum est Sat. 3. 15. Caecuba.] De his lib. i. 0d. 20.
hujus libri. ..]lcon.] Alter famulus.
Leni Austro Captus.] Frustra comatur Nasi Chium maris erpers.] De Chio vino supra
dienus venditare, sic teneriores factas esse Sat. 4. Quod addit, maris expers, vel indicat
illius apri carnes, et frustra excusat foctorem vinum in Italia factum, adeoqne non transma
inductum vehementori Austri flatu, cum mares rinum, quod tamen pro Chio et Graeco vende
convivarum co offenderentur. Wide Sat. 2. retur; vel hinc jactat purum esse, et cui nihil
hujus lib. v. 40. aqua marinae admixtum sit. Nam solebant
Coenae pater.]. Convivipraefectus, infra Pa Graeci vino infundere marinam aquam, ut fir
rochus, nempe Nasidienus. mius, defaecatius, et incorruptius redderetur.
.Acria circum Rapula, &c.] Apte satis ad Columel. Athen, lib. i. Plin.lib.xxiii.cap. 1. Huc
emendandum foetorem apri. pertinet oraculum quoddam pastoribus editum,
Siser.] Olus utile stomacho, urinam ciens, quod jubebat Dionysium in mare mergere.
appetitum excitans. Gall. Chervis, Ang. 16. Albanun.] Lib. iii. Od. 11.
Skirret. Dioscorid. Plin. &c. Tiberius Caesar Falernum.] Lib. i. Od. 20. -

eo delectatus narratur. 18. Diritias miseras!] Hoc alii dici volunt

Alec.] Wide Sat. 4. hujus libri, v. 73. à Fundanio, alii ab Horatio. Sensus est: Mi
Fæcula Coa.] Condimentum e face, sive & seras divitias, quae divitem nom faciant bea
erassiori sedimento Coi vini. Supra Sat. 4. tum, imo persaepe, sordidum et miserum red
10. Alte cinclus.] Quo expeditior foret. dant Certé hic sordes Nasidienus exhibet,
Acernam mensam.] Exacere arbore. Gall. quinon statim optima vina Maccenati depro
Erable. Angl.†: : Plin.lib.xvi. cap. 15..Acer, mat. Eccui enim vero alii reservabat Alba
inquit, operum elegantid et subtilitate citro se num suum et Falernum ?
cundum. Pariter et Martial. lib. xiv. Epigr.90. 19. Fundani.] Hic erat eo tempore poèta,
11. Gausape purpureo mensam pertersit.] comico sale et facetiis clarus.
Gausape et gausapa, peristroma seu tapes, 20. Summus ego.] Ego summus in summo
quo mensa insternebatur At hic adhibetur lecto. De situ discumbentium, et ratione dis
ad tergendam mensam, quae nullo mantili cumbendi ad mensam, egi lib. i. Od. 27. Item
tecta ſuisse ostenditur. lib. i. Sat. 4. v. 86. Porro notandum est, ho
13. Ut Attica virgo.] Ut Cereris sacra in norationem in quoque thoro locum ſuisse me
canistris portat virgo Attica, sublatis supra dium, et convivii dominum in imo lecto sem
‘aput manibus; ita famulus altº defert vasa per accubuisse. Itaque hic in summo thoro
 º

440 * º, Q. HORATII FLACCI

si bene recordor, varius. Simemini, Varius: cum Servilio Balatrone 21
Aderant in mediolºr: Vibidius, quos Maecenas adduxerat, umbras.
vilius Balatro, et Vibidius,
quos asseclas, adduxerat Nomentanus erat super ipsum, Porcius infră,
Mæcenas. In imo erat No-Ridiculus totas simul absorbere placentas:
mentanus supra Nasidie Nomentanus ad hoc, qui, si quid fortè lateret, [716]
num, infrarer) Porcius, ri 26
sum praebens, clim devora- Indice monstraret digito. Nam caetera turba,
ret
tas.
simulPorro
integras placen: Nos, inquam, coenamus aves, conchylia, pisces,
Nomentanus
propterea aderat, ut digito Longé dissimilem noto celantia succum:
jº, si quid forteºp. Utvel continuo patuit, cum passeris assi, et
goneretur reconditiºparis. Ingustata mihi porrexeral ilia rhombi. 30
Etenim reliqui e vulgo, mos,
inquam, comedimus aves, Post hoc me docuit, melimela rubere, minorem
conchylia, pisciculos, sapo. Ad lunam delecta. Quid hoc intersit, ab ipso
rem habentiº valde cognito Audieris melius. Tum Vibidius Balatroni,
disparem. Hocque mox in
notuit, quando mihi obtulit Nos, nisi damnose bibimus, moriemur inulti;
ilia passeris assi et rhombi, Et calices poscit majores. Vertere pallor 35
ualia non ante gustăram.
um me docuit, melimela Tum parochi faciem, nil sic metuentisut acres [17]
junior jºcer. Potores: vel quëd maledicunt liberius, vel
panturimminutà lună. Quid Fervida quðd subtile exsurdant vina palatum.
autemid referat, abipsome Invertunt Allifanis vinaria tota
lius acceperis. Deinde Wi
bidius ait Balatroni: Nisi potamus cum damno praebentis cºrnam, moriemur sine ultione; sta
timque petit scyphos capaciores. Tunc pallor coepit immutare vultum dantis epulas, nihil tam
formidantis quam validos potores: sive quod dicaciores fiunt, sive quia vini calor habetat
tum acutionem. Jam Wibidius et Balatro, cunctidue pariter urnas integras exhauriunt poeulis
Allifanis;
.A.N.YOTATIO.N.E.S.

medius erat Fundanius,Wiscum Thurimum su coenabamus exquisita omnia, et succum ha

periorem inter et Varium inferiorem. In me bentia longe dissimilem ei, quem gustare con
dio lecto medius Maecenas Balatronem inter suetum est.
et Vibidium, quos adduceral umbras. In imo 29. Utrel continuopatuit.JPergit ironiceloqui
Nasidienus cum suis convivis, Nomentano sci Passeris.] Passer piscis planus. Gall. Gar
licet et Porcio. relet Angl. A plaice. A rhombo differt situ
Viscus Thurinus.] Thurio Calabriae oppido corporis duntaxat. Nam dexter resupinatus
oriumdus. Lib. i. Sat. 10. v. 83. rhombo passeri laevus. Plin. lib. vi. cap. 20.
21. Varius.] Deeo celebri poetà lib. i. Od. 31. .Melimela.] Gall. Pommes de Paradis.
6. init. lib. i. Sat. 5. v. 40. et alibi. Angl. Apples of PARADIs E. Plin. Jib. xv.
22. Umbras.] Scurras, parasitos, homines cap. 14. Mala musten a celeritate milescendi
non invitatos a convivatore, sed ab invitatis seu maturescendi, quae nunc melinela dicunthºr
addictos velut comites. Sic emin pridem ad a sapore melleo.
coenam vocatus, de hospitis conſisus benevo ..Minorem ad lunam.] Alii crescentem, alii
lentiá, quosdam deducebat asseclas secum ; decrescentem interpretantur. Ego certé ſu
quibus momen datum exeo quod invitatum se nam minorem dixerim potis quando minui
querentur, velut umbra corpus. Plutarch. tur, quam cum augetur et crescit: astipulatur
Sympos. lib. vii. cap. 6. et alibi. Plinius, quiimminui lunam ait, pro, decrescere.
23. Nomentanus.] Deeo luxurioso nepote 32. Quid hoc inlersit.] Quantireferat, ut hoc
lib. i. Sat. 8. v. 11. et alibi. vel illo statu luna: melimela colligantur, ab ip
Porcius.] Famosus nepos. so Nasidiemo didiceris meliùs. Nempe ille
24. Placentas :] Hae censebantur inter prae magma verborum pompa de refutili qualibet
cipuas veterum cupedias et delicias. Casau usque ad mauseam disserebat.
bon. in Athen. lib. iii. cap. 29. Perditissimi ca 34. Nos, nisi damnose bibimus, &c.] Nasi
tillonis sit, inquit, non alimentis vesci, sed gulae diemi ejūsque convivii insulsitatem ulcisci ali
irritamentis. Epicureus quidam pro mortuo ter non possumus, quam vinum ejus affatim bi
diciturelatus, placentā fervente devorată. Hie bendo, cum dammo ipsius et dolore.
ronym. ad Marcellam: Suares non sunl epula, 35. Vertere pallor.] Avarum subit indigma
quae non placentas redolent. tio, ubi anophora sua inverti conspicit.
25. Si quid forte lateret, &c.], Ad hoc prae 36. Parochi.] Ragºza, pracbeo.
sertim vocatus ille, ut cibos quosque indica 38. Ferrida quod subtile &c.] Fºx persona
ret, et eorem saporem velut exquisitum ven avari honestam dolendi rationem praetexit qua
ditaret. Sciliceterat insignis obsoniorum ar si palatum immodici potēs calore obtusum jam
tifex, seu gulae antistes et mysta. vini bonitatem sapere nequeat.
28. Longe dissimilem &c.] Ironia. Sensus 39. Allifanis.] Majoribus et capacioribus
est: Si illi vano ostentatori et garrulo ſides, poculis, ex Allifis urbe Sammii, ad amnem
 * .
SATIRARUM LIBER II. 8. 441

Vibidius Balatroque, secutis omnibus: imi 40 infimiver) torihomines mi

Convivae lectinihilum nocuere lagenis. nimè laserunt lagenas. Mor
apponitur murena in catinâ
Affertur squillas inter muraena natantes extenså inter squillas juscu
In patinâ porrecta. Sub hoc herus, Haec gravidā, Io immersas. 'Tum domi
inquit [718]
nus ait; Ista praegnans cap
talest, qua, minus bonā car
Capta est, deterior post partum carne futura. ne ſuisset, postguam pepe
His mistum jus est oleo, quod prima Venaſri 45 risset. His affusumest jus,
oleo expresso ê praecipua
Presssit cella, garo de succis piscis Iberi; Venafri cella, garo è succo
Vino quinquenni, verüm citrä mare nato, piscium Hispanorum, vino
quinque annorum, at cis
Dum coquitur, (cocto Chium sic convenit, ut non marino, dum coquitur: coc
Hoc magis ullum aliud), pipere albo, non sine aceto, ...
Quod Methymnaeam vitio mutaverit uvam. 50 ut nullum aliud aptius sit,
non sine pipere albo, et ace
Erucas virides, inulas ego primus amaras to, quod vinum Lesbium
corruperit. Primus ego erucas virides et inulas acerbas;

.A.N.NOTATIONES.

Vulturnum, in planitie sità non longè ab A sicco eliam repentes. Plin. lib. ix. cap. 20. et
pennino: quae nunc in ruderibusjacet. Alli 23. Idem ibid. cap. 55. celebrat muraenarum
fani agri meminit Tullius 2. contra Rullum: vivaria, et earum sex millia in coenis triumpha
et Plancio. libus Caesaris dictatoris.
40. Imi Convivac lecti, &c.] Nasidiemus, ejus 43. Porrecta.] Ergo magna et procera. Sat.
que assecla duo, Nomentanus et Porcius, in 2. v. 39. hujus libri.
imo lecto discumbentes, partim aut nihil bibe
runt; quia nos majoribus scyphis brevi lage Porrectum magno magnum spectare ca
mas exhausimus, et vimaria tota invertimus, ut tino
pauld ante dictum, sive quod illi attoniti spec Vellem, &c.
tarent alios tam acriter et strenue potamtes;
seu quod Nomentanus et Porcius Nasidieno Gravida capta est.] Quod hoc ad rem 2 et
familiari suo jam pallenti ex avaritia novum quae ratio fulciatea, quae mox adduntur? Pro
dolorem creare formidarent, si saltem ipsi vi fect) insulsi convivatoris vana somnia.
no ejus haud perpercissent. Horatii locum 45. Venafri.] De priestantia olei Venaſrani
hunc alii aliter interpungunt, seculus omnibus Plin. lib. xv. cap. 2. In hoc quoque bono prin
imis. Convivac lecti, &c, atque interpretantur cipalum obtinuit toto orbe Italia, marimè agro
ut libuerit; judicabit acquus lector sensum fore Venafrano. De eo jam supra Sat. 4. v. 69.
confusum et ineptiorem. Apage qui convivas De urbe Venafro lib. ii. Od. 6. in fine.
lectos comminiscitur, id est, selectos, honora 46. Garo de succis piscis Iberi.] Garum mu
tos. Certe unus Maecenas ibi primarius vir. riae genus laudatissimum escombris piscibus,
Porro quae interpretatio, nihilum nocuere la qui frequentes sunt ad Iberia seu Hispaniae
genis, a potu sibi temperarunt, seu temperan littora, praesertim ad Carthaginem movam.
Žiam servarunt? Neque vero aptius huc intru Plin. lib. xxxi. cap. 8. Wide suprā Sat. 4. v.
duntur imi subselli homines, parasiti, scurrae : 65. . Nec praetermittendum, adjacere parvam
quorum nulla est ibi mentio. insulam Scombriariam et promontorium ejus
42. Squillas.] Squilla pisciculus est & can dem nominis, sic appellata a frequenti pisca
crorum genere, de quo jam antè Sat. 4. v. 58. tione scombrorum. Strabo.
Cic. De nat. Deor. Pinna (quae est e conchis Iberi..] Iberus fluvius Hispania praecipuus,
marinis) cum parvá squilld coil societatem com camgue dividens olim in citeriorem et ulteri
parandi cibi. Plinius lib. ix. cap. 42. rem fes orem, ei quoque saepius apud poétas appellati
tive explicat; nec pigebit transcribere: Con onem tribuit. -

charum generis pinna est. Nascitur in limosis, 47. Citrú mare nato..] Vernaculo, Italico.
subtecta semper, nec unquam sine comite, quem 49 Aceto, Quod Methymnaram, &c.] Aceto
pinnotheram, vocant alii pinnophylacem. Is est optimo ex optimo vino Lesbi insulae. Wide
squilla parva, alibi cancer, dapis assectator. lib. i. Od. 17. v. 21. Methymna ibi civitas
Pandit se pinna, luminibus orbum corpus intus post Mytilenen praeclara, vino generoso cele
minutis piscibus praebens. Assultant illi proli bris: Silius. Ital. lib. vii.
nus: et ubi licenlid audacia crevil, implent Tholus, et ambrosiis Arvisa pocula succis,
eam. Hoc tempus speculatus inder morsu levi .4c Methymna ferar Latiis cessere Falernis.
significat. Illa, ore compresso, quicquid inclu
sit, eranimat; partemque socio tribuit. 51. Erucas.] Gall. de la roquette. Ang. The
JMuraºna.] Piscis carens pinnis et bronchiis, HERB RockFT. Haec herba urinam ciet, coc
de genere eorum, qui flectuoso corporum im tionem juvat, alvum laxat. Casaub. in Athen.
pulsu, ita mari utantur, ut serpentes terrá: in lib. iii. cap. 2. Erucae, inquit, in tenuiorum
442 Q. HORATII FLACCI
curtillus autem herinaceos Monstravi incoquere; illutos Curtillus echinos,
non lotºvº ºn. Ut melius muria quam testa marina remittit.
tius, coquenda instituimus
[719]
muria, quam testa marina Interea suspensa graves aulaea ruinas
reddn interim appensaau. In patinam fecere, trahentia pulveris atri, 55
***catinum,
in *.*.*.*.*
tantumque ni Quantum non Aquilo Campanis excitat agris.
gri pulveris exiſterº, Nos majus veriti, postguam nihil esse pericli
quantum non movet Aquilo Sensimus, eriginur. Rufus, posito capite, ut si
in agris Campanis. Nosti Filiusimmaturus obisset, flere. Quis esset
mentes aliquid gravius, ubi
comperim’s nihil mali im. Finis, ni sapiens sic Nomentanus amicum 60
pendere, bonº animo ſui-Tolleret? Heu fortuna, quis est crudelior in nos
mus. Rufus.Wasidienus con
tra demisso capite lacry Te Deus: ut semper gaudes illudere rebus
matus est, quasi filius in-Humanis! Varius mappä compescere risum
ºnpºsti....”. Vix poterat. Balatro suspendens omnia naso,
Ecquis modus adfuisset, ni
j ñ, Haec est conditio vivendi, aiebat; eoque 65
familiaremsolatus esset? E. Responsura tuo nunquam est par fama labori.
heu fortuna, quod numen
est inclementius erga nos Tene, ut ego accipiar laute, torquerier omni
quam tº quantum semper Sollicitudine districtum : ne panis adustus,
gaudium capta; res huma-Ne male conditum jus apponatur; utomnes
mas ludendo! Varius cachi
nos mappacoercere vix po Praecincti recte pueri comptique ministrent? [720)
terat. Balatrocuncta in jo. Adde hos praeterea casus: aulaea ruant si, 71
cum trahens, dicebat. * Ut modó ; si patinam pede lapsus frangat agaso.
sors est hujus vitae, ideoque
nunquam ſama aequa res Sed convivatoris, uti ducis, ingenium res
pondebit labori tuo, Itane Adversae nudare solent, celare secundae.
ter?...oportel .te... solicitari Nasidienus ad haec: Tibi dii,
quaecund; preceris 75
multiplici cură discerptum,
º, autº minº'capi. Commoda dent; ita vir bonuses, convivaq; comis.
am; ne, adustus panis, ne Et soleas poscit. Tum lecto quoque videres
jus male conditum infe
ratur; ut bene expediti ministri omnes nitidique famulenturº His adjunge infortunia,
utú, si tentoria collabantur, ut modó contigil; si offenso pede servus catinum disrumpat.
erum sicut imperatoris, ita convivium pracbentis animum res contrariae ostendere prospera:
occultare consueverunt. Nasidienus ad ista respondit; Quaecumque bona postulabis, Di largi
antur tibi; adeo vir probus es, et facetus conviva. Tumque petit crepidas. Mox in singulis
thoris aspexisses
A.N.YOTATIO.YES.
lautiliis, aliquando etiam in beatorum mensam 64. Suspendensomnia maso.] Lib.i.Sat 6.v.5.
admissar, ut in coena.Nasidieni. 65. Hec est conditio rivendi.] Ut nullum sit
Inulas.] Gall. de l'aunée. Ang. Elic AMPANE. bonum purum, et stabile; sed extrema gaudii
Tristes vocat Collumella: Horat, supra Sat. 2. luctus occupet.
v. 44. acidas. -

66. Responsura tuo nunquam, &c.] Fama

52. Illutos Curtillus echinos, &c.] Curtillus nunquam satis praedicare poterit tuum hunc
Epicureus docuit non faciendam é inaceratis laborem in parandis ac reparandis epulis, qua
echinis muriam, sed integros potius coquendos rum hilaritas gravi aulaeorum casu intertur
esse illutos, id est, non ablutos, et sua salsu bata est.
gine non purgatos, sed quales depromunture 70. Comptique ministrent 2) Hoc maxime
vasis, in quibus saliti ſuerunt. ad convivil lautitiam pertimere credebant,
Echinos.] De his Sat. 4. hujus, libri, v. 33. oliin, ut formosi et nitidi essent ministri, quo
53. Ut melius.] Asserens nihil esse melius, rum aspectu conviva oblectarentur.
quam ita illos incoquere in muria sive succo 72. .12aso.] Proprie qui jumenta curat.
illo salso, qui reperitur in murinae testà. Gall. Palfremier. Ang...in HostLER or groom.
54. Suspensa graves aulaca ruinas, &c.] Non caret sarcasmo dictio illa; qualis enim
Grande certe infortunium. Olim triclinii ca erat agaso, ut ministraret convivis:
mera velo seu tabernaculo obtendebatur ad 77. El solens poscil.] Veteres priusquam ac
accipiendum pulverem. Varro. Servius ad cumberent, togas mutabant vestibus, quas a
Æneid, i. 698. re coenatorić dixerunt. Petron. Coenatoria re
56. Campanis excitat agris.] Campania quëd petimus, et in proarimam cellan ducti surnus,
sit planaet campestris regio, plushabetpulveris. in qud tres lecti strali crant. Tum etiam sole
57 Wos majus veriti.] Scilicet ruinam et as pedibus demebant, ne lectum lectiºue stra
casum tecti ac domâs. gula et toralia conspurcarent. Martial lib. iii.
63. Mappá compescere risum.] Apposità ori Epig. 50.
mappā. Deposui soleas, affertur protinus ingens
 - SATIRARUM LIBER II. 8. 443

Stridere secretà divisos aure susurros. clam ad anrem fieri susur

rationes diversas. Certé
Nullos his mallem ludos spectasse. Sedilla nullos, velim ludos spectas
Redde, age, quae deinceps risisti. Wibidius dum 80 se potius quam istos. HO
Quaerit de pueris, num sit quoque fracta lagena, R.H.T. At refer ea, qute
postea jocum tibi dedere.
Quod sibi poscentimon dentur pocula; dumque FU.Y.D.1.WIU.S. Risinus
Ridetur fictis rerum, Balatrone secundo; [72]] dum famulos interrogavit
Nasidiene, redis mutatae frontis, ut arte Vibidius, an fractaetiam la
Emendaturus fortunam. Deinde secuti gºa sit, quod
85 bipocula postulantisi
non praeberentur.
Mazonomo pueri magno discerpta ſerentes Dum rero conflatur risuse
simulatis rebus, Balatrone
Membra gruis sparsi sale multo, non sine farre : obsecundante;cm revertitur
Pinguibus et ficis pastumjecur anseris albi, Nasidiemus inutata fronte,
Et leporum avulsos, ut multö suavius, armos, quasi ingenio reparaturus
Quâm sicum lumbis quis edat: tum pectore adus-º .º.º.
tur famuli in pragrandilan.
to ce gestantes membra gru
Vidimus et merulas poni, et sine clume palumbes: is divisa, plurimo sale item
que farre conspersa; necnon
Suaves res, si non causas narraret earum, et [722] jecur albianserispinguibus
ficis saginatum; humeros etiam leporinos abstractos, tanquam longe melius quid, quam si
cum lumbis edantur. Jam aspeximus aſſerri merulas adusto pectore, et palumbes sine nati
bus: quae quidem, jucunda extilissent, si causas earum et
.A.W.N.O.T.ATIO.N.E.S.

Inter lactucas ozygorumque liber. scriberet turdos paulo ante captos saginari; ad
Quo very pergit Nasidienus soleis resumptis? didil, ciconias magis placere quam grues; cum
Convivium aulatorum casu et multo pulvere haic nunc ales inter primas expetalur, illam
inquinatum vult reparare, Balatronis sermone memo relit tetigisse.
scilicet erectus et ipse reparatus. Wide J. 88. Pinguibus et ficis pastum jerur anseris
Lips. Antiq. lect. lib. iii. albi.] Hoc in praecipuis deliciis erat. Plin lib.
Soleas.] Calceamenti genus plantas tegens z. cap. 22. Nostri sapientiores, qui eos (anse
pedum, annexum teretibus habenis caetera res) jecoris bonilate morerunt. Fartilibus in
propé, nuda vincientibus. Factum momen, magnam amplitudinem crescit, ... eremptum
§. soleam duntaxat seu plantam obtegerent. quoque lacte mulso augetur. Juvenal. Sat. v.
orrö calceis veteres foris utebantur, at domi ..inseris ante ipsum magni.jecur.
soleis. Has etiam appellabant crepidas et Pers. Sat. vi.
crepidulas, a Graeca voce agn:riáez. Gell. lib. Saturamseris eactis.
xiii. cap. 20. - Martial. lib. xiii. Epigr. 38.
78. Stridere secretá, &c.] Alter alteri insu
surrat; Ecquo pergit ille: quid molitur? Obser Aspice quam tumeat magno jeeur ansere
va, lector, in hoc versu frequentiorem literam majus. -

S, belle susurros exprimentem. Wide Athem. lib. ix. cap. 8.

83. Fictis rerum.] Ridendi, praetextus finge ./lnseris albi.] Talem in primis commendant
batur, ne se erideri Nasidienus adverterit, Varro De re rust. lib. iii. cap. 10.
cum maxime rideretur. Sat. ii. v. 25. hujus li 89. Et leporum avulsos, &c.] Wide bujus
bri. Vanis rerum corruptus. lib. Sat. 4. v. 44.
Balatrone secundo.] Secundaspartes agente, —Leporis sapiens sectabilur armos.
Wibidium adjuvante, ad movendum risum. Martial. de anate; lib. xiii. epig. 52.
84. Mutalac frontis.] Hilaris & mapsto factus, Tola tibi pomelur amas, sed pectore tantúm
lacto animo lactitiam instauraturus. El cervice sapit. Caetera redde coquo.
86. Mazonomo.] Genus est lancis magnæ: 91. Merulas.] Gall. Des merles. Angl
dicitur 'awa row véauv waſ ºzº, a distribuendo BLAckBirds.
mazas, id est, edulia quaedame farina et lacte, Palumbes.] Silvestres columbas. Gall. Ra
ut vult Suid. e farina, aquà, et oleo, ut placet miers. Angl. Ring-Doves.
Hesychio. Varro usus est ea voce lib. iii. cap. Sine clune.] Quae tamen pars optima est, et
4. De re rust Lucullus, inquit, & turdis palato suavissima. Wide Gell. lib. xv. cap. 8.
aviarium fecit in Tusculano; ut alios rideret Megant ullam arem practer ficedulam totam
positos in mazonomo coctos, alios circum fenes comesse oportere; caterarum arium atque alti
tras volitantes. lium nisi tantum apponatur ut a caluniculis in
Discerpta ferentes Membra gruis.] Quale feriori parte saturi fiant, convivium putant in
hoc eduliume recisis gruis membris multo sale opid sordere; superiorem partem arium atque
farrato conspersis? Alli intelligunt Teazhaia altilium qui edunt, eospalatum non habere, &c.
seu edulia è partibus avium extremis maxime 92. Suaves res, si mon, &c.] Quae quidem
cervicibus. Plin. lib. x. cap. 23. Cornelius obsonia nobis fortasse jucunda extitissent, si
Nepos, qui D. Augusti principalu obiit, cium non importuna garrulitate ea Nasidiemus
z
444 Q. HORATII FLACCI
naturas importune herus Naturas dominus; quem nos sic fugimus ulti,
non commemorasset. Ergo, Ut nihil omninó gustaremus, velut illis
hunc nos ulti sumus ita fu
gientes, nihilaue prorsus Canidia afflässet pejor serpentibus Afris. 95
delibantes perinde acsi Ca
midia Africanis anguibus pestilentior illa aspirando inſecisset.
ANNOTATIONES.

nimium venditasset; ac velut optimacollauda si afflatu suo venenum lethiferum affodisset

ret, quae sunt deteriora, adductis perperam a Canidia, venefica celebris, de quâ in Epod.
rerum naturâ causis et rationibus. ult. Columel. Cavendum me a serpentibus ºf:
93. Fugimus ulti, Ut nihil, &c.] Ulti su flentur, quarum odor tam pestilens, utinian
mus, nihil gustando exiis quae sic ineptè ven mat universos.
ditärat. 95. Serpentibas Afris.] Africa monstrorum
94. Vehut illis Canidia afflásset, &c.] Ut omnis generis ferax. Alii leg. atris.
 Q. HORATII FLACCI

E PIST OLA R UM

L I B E R I.

HÆC pars Horatii Sermonum alter dici potest, continens epistolas, in

quibus eleganter et ornatè quidem ad amicos scribit, non tam de rebus
domesticis et futilibus, quàm de gravissimis quibusque, putà de moribus
verâ virtute informandis. Meritò igitur Sapientes Epistolas nuncupat
Scaliger. Quod si novum, at certè pulchrüm est, versibus et strictâ
oratione scribere ejusmodi epistolas. Hinc etenim et major familiaritas
in suos elucet, et nonnullam scribenti libertatem et amoenitatem tribuunt
Musæ. Ita sanè quædam faciliùs enarrantur, et quæ per se austera, ju
cundiùs excipiuntur.
Prima hæc epistola Mæcenatis hortatu scripta satis apparet, et quidem
aetate jam provecto poëtâ nostro. In eâ reprehenduntur homines virtu
tem honoribus ac divitiis posthabere soliti et quæ ad corpus, quàm quæ
ad animum spectant, multò studiosiùs inquirentes. Jul. Scaliger Poët.
lib. vi. quanquam durus aliàs castigator, nitidioris styli fatetur esse Epis
tolas. Prima, inquit, quovis melle dulcior est : sententiæ appositæ, dictio
casta, rotunda, suavis. 'Quapropter arbitror postremam omnium factam,
gig positam ob luculentam raritatem. Quare etiam Epistolarum li
rum Satiris postponendum censeo. Id quod cùm in vetustis exemplaribus
videamus, nescio quid consilii in mentem venerit iis, qui intentum ordinem
subverterunt. Grammatico nihil infelicius. Credo quòd viderent versum
illum, summâ dicende camoenâ: quasi verò non hanc ipsam intelligeret.
446 Q. HORATII FLACCI
EPISTOLA I. Ad MAECENATEM.

Inconstantiam hominum redarguit, et pravum judicium de opibus et

honoribus.

INTERPRETATIO.
O Maecenas, a me cele PRIMA dicte mihi, summâ dicende Camoenā, [724]
brate primis carminibus, et Spectatum satis, et donatum jam rude quaeris,
celebrande postremis, me M accenas, iterum antiquo me includere ludo.
sat probatum,jamgue liber
tate, fruentem, vis rursum Non eadem est aetas, non mens. Weianius, armis
obstringere veteri exercita Herculis ad postem fixis, Hatet abditus agro, 5
tione. Atqui mom eaclem Ne populum extremä toties exoret arenå.
actas adest, non idem inge
mium. En Veianius, armis Est mihi purgatam crebrö qui persomet aurem: [-º]
in Herculis a de suspensis, Solve senescentem mature sanus equum, ne
delitescit quietus ruri, ne Peccet ad extremum ridendus, et ilia ducat.
amplius populum deprece
tur in ultima arena. carie Nunc itaque et versus, et caetera ludicra pono: 10
adest, qui sepius insusurret Quid verum atque decens curo et rogo, et omnis in
adaurem mean sapientem: hoc sum :
Dimitte prudens tempestive
equum ad senium vergentem, ne sub finem deficiat, atque acgrè amhelitum trahens derideatur.
Ergo jam carminibus, aliisque jocis nuncium remitto. Satago deinceps et quaero, quid bonum,
quid honestum sit; atque in id incumbo totus.

.4.Y.Y.O.T.1TIO.NES.

1. Primă dicte mihi, &c.] Similem dictio candus: vel, extremä amphitheatri margine,
nem legas apud Graecos poetas, Hesiod. Ho ubi certabatur.
mer. Theocrit. Theogn. praesertim erga Deos: 7. Est mihi purgatam, &c.] Prima ratio seu
unde Horatius Maecenatem, quasi numen ve excusatio non scribendi fuit Weianii rudiarii
nerari se ostendit. Sic Ecloga viii. 11. Vir exemplum; altera est rationis monitum recte
gilius sive Pollionem sive Augustum alloqui et sapienter suggerentis, mature cessandum,
tur, º ne prior gloria posterioribus scriptis et animo
.1 te principium, tibi desinel: accipe jussis
jam marcescente obscuretur.
Carmina cºrpta tuis. Purgatam.] Philosophiæ documentis excul
2. Donatum rute.] Acceptă missione jam tam, et sanam mentem. Pers. Sat. v.
liberum. Rudis virga erat (palmea si quibus purgatas inseris aures
dam fides) qua domabantur gladiatores, in sig Fruge Cleanthed—
mum exauctorationis: ut deinceps cessarent à 8. Solre semescentem.] Sicut prudentis es:
gladiatură, et alimenta ex publico caperent. incitatoris, equum aetate fatiscentem jamgue
Hinc dicti rudiarii. Priscian. Sueton. Tiber. minus alacrem solvere à curru, et mature à
cap. vii. Munus gladiatorium dedit dirersis circo removere, me iliosus ac suspiriosus in
temporibus ac locis. Primum in for), secundum curruli certamine deficiat, prioresque victories
in amphitheatro, rudiariis quoque quibusdam dehomestet: ita debet scriptor ingeniosus tem
revocalis auctoramento centenum millium. pestive se quieti dare, et a scribendo cessare,
3, .ºlmliquo ludo.] Scribendis etiammum cum senio fatiscens eximia, ut ante, depre
lyricis et amatoriis carminibus, velut olim in mere non valet. Ennius,
juvenili flore et facultate. Atqui minus aptus Sicut fortis equus, spatio qui sãºpé supreme
nunc sum istis rebus: imo seria, homesta, phi Vicit Olympia, nunc senio confeciu' ſuiescil
losophica dein consector. De circensibus Roman translatis, de posits
4. Vcianius.] Illustris gladiator. metis, de solemnibus curriculis, deque septers
.ºrmis Herculis ad postcan firis.] Armis post aurigarum ad metam circuitu, ac caeterisk
emerita stipendia suspensis ex more in Her dorum ritibus, vide Alex. ab Alex. lib. v. cap.
culis sacello, quoderat ad amphitheatrum: ut 8. &c.
notat Theod. Marcilius. Cujus certe magis ar 9. Ilia ducat..] Spiritús ducendi laborans
ridet sententia, quam opinantium idcirco prae difficultate, circi decurrere spatia pari utolin
cacteris diis Herculem nominari, quod ille cum velocitate et ardore, adeoque alios secum cer.
monstris luctatus toties victor fuerit. tantes praevertere et superare nequeat. Plin.
5. Latet abdilus agro..] Apud villulam suam lib. xxvi. cap. 6. Tanta ris, inquit, rerbascoes
rusticam otio fruitur. ut jumentis non modø tussientibus, sedilia gue
6. Ye populum eactremá, &c.] Ne ultrà coga que trahentibus auxilieur potu.
tur supplicare populo in theatro sedenti; seu 10. Catera ludicra.] Nugas, jocos, lyrica,
ad petendam vacationem, seu ad deprecan satirica.
dam mortem: eactremd arend, in ultimo vita: 11. Quid verum atque decens, &c.) Philoso.
discrimine, et jamjam a pari suo victore ne phia, morali operam do sedulam.
 - º - =

* EPISTOLARUM LIBER I. 1. 447

Condo, et compono, quae mox depromere possim. Colligo et contexo, que

Ac ne fortè roges, quo me duce, quo lare tuter; statim adhibere queam ad
usum. Ac me forté scisci
Nullius addictus jurare in verba magistri, teris, quem ego magistrum,
-

S. me cunque rapit tempestas, deſeror hospes.[726] quam disciplinam sequar;

nullius videlicet praeceptoris
unc agilis fio, et mersor civilibus undis, opinionibus me addico; sed
Virtutis verae custos, rigidusque satelles; velut hospes feror, quocun
Nunc in Aristippi furtim praecepta relabor; que me impetus agit. Mo
do sum actuosus et reip.ne
Et mihires, non me rebus, subjungere conor. gotiis occupor, acer virtutis
Ut nox longa quibus mentitur amica, diesq; 20 sincere defensorſet obser
vans; modó clam redeo ad
Longa videtur opus debentibus; ut piger annus Aristippi documenta; mihi
Pupillis, quos dura premit custodia matrum; queres, non me rebus velim
Sic mihi tarda fluunt ingrataq; tempora, quae spem subjici. Sicut autem longa
Consiliumque morantur agendignaviter id, quod box iis, quos meretrix ſal
lit, et dies longa operi debi
AF4Uè pauperibus prodest, locupletibus aeque; 25. Adjiej
AEque neglectum pueris senibusque nocebit. vero tardus pupillis severae
Restat, ut his ego me ipse regam solerq; elementis. disciplinae novercarum ob
noxiis; ita mihi lentum et
Non possis oculo quantum contendere Lynceus, molestum tempus labitur,
Non tamen idcirco contemmas lippus inungi; [727] quod spem differt ac deside
30 rium exeguendi strenue il
Nec, quia desperes invicti membra Glyconis, lud, quod inopibus pariter
Nodosā corpus nolis prohibere chiragrã. ac divitibus utile sit; spre
tum vero pueris ac senibus
similiter nocebit.Superest ut me ipse his pracceptionibus regam et tuear. Enimrero quamvis
nequeas tam acute videre quam Lynceus, non ideo tamen desinas ungere oculos lippientes; ac
licet non speres robur fortis Glyconis, non proptered negligas a corpore arcere chiragram in
modantem.

.A.N.YOTATIO.NES.

12. Condo, et compono.] Moralia documen 19. Et mihires, non me rebus, &c.] Quid
ta in mente meå recondo et rumino, ac post in hoc sibi velit, Aristippus ipse dicat et expli
ordinem digesta scribo, tum ad mean, tum cet. Nimirum cum objiceretur; Habere eum
ad aliorum ultilitatem. Laida; minime erubescens, Habeo Laida, in
13. Quº duce, quo lare, &c.] Quam sectam quit, non habeor & Laide. Cicer. lib. ix.
amplectar. Lib. i. Od. 9. Sorraticam domum. Epist. 26.
Plures nempe philosophorum familiae celebres 24. .4gendi gnariter id, quod.] Scribendi
suum quaeque ducem ac principem colebant; vulgandique libellum moralia praecepta conti
Academici Platonem, Peripatetici Aristotelem, nentenn.
Stoici Zenonem, Cyrenaici Aristippum, Epi 26. Pueris senibusq.] Pers Sat. v. 65.
curei Epicurum, &c. Wide Diogen. Laërt. Petite hinc, juvenesque senesque,
14. Nullius addictus jurare, &c.] Wullis Finem animo certum, miserisque viatica ca
unius disciplinae legibus adstricti, quibus in 7tts.

philosophid necessari0 paremus, quid sil in qud 27. Elementis.] Primis philosophiae docu
quere marime probabile semper requiremus. mentis, mornm regulis.
icer. Tuscul. 4. 29. Won tamen idcirco, &c.] Etsi nequeas
Jurare in verba.] Metaphora est a re mili tam acres habere oculos, quâm Lynceus; non
tari, apud quam milites in verba ducis jurant, ideo tamen negligas collyrium oculis adhibere,
eique se obstring unt sacramento. ad arcendam vel sanandam lippitudinem. De
16. Nunc agilis fio, &c.] Interdum Stoicus, Lynceis oculis, lib. i. Sat. 2.
proscriptis voluptatibus, summum bonum in 30. Glyconis.] Is ſuisse robustus pugil dici.
virtute repono, et sapientem a capessenda re tur. Quidein legumt, Milonis; nempe Croto
publ. non removeo. niatae mentiomem hic esse volunt, qui taurum
18. Nunc in Aristippi, &c.] Alias volupta vivum humeris tulit, manu mactavit, ac devo
tes corporis consector, atque in his summum ravit, in Olympicis victor. Heinsius ingeni
bonum statuo: rei veró publicae administrati ose et erudite contendit intelligendum esse hic
one sapienti interdico; pariter sentiens cum Glyconen philosophum, quem Laërtius scri
Cyrenaicis et Epicureis, cumque horum du bit, firmo corpore et habitu prorsus athlelico
cibus Aristippo et Epicuro. Cic. 4. Acad. extitisse.
.Alii voluptaten finem esse rolverunt, quorum 31. Nodosá chiragrá.] De chiragrá lib. ii.
princeps Aristippus, qui Socratem audierat; Sat. 7. v. 15. Wodosa, quia modis quasi prae
unde Cyrentici—Aristippus, quasi pedit motum et usum manuum. Seu quod hu
animum nullum habeamus, ita corpus solum mor crassus digitorum internodia occupans,
fuefur turgescere faciat velut nodos et lapillos quos
448 Q. HORATII FLACCI
Lice aliquatemus progredi, Est quðdam prodire tenus, si non datur ultrã. f
tametsi non liceat alterius. Fervet avaritiã, miseroque cupidine pectus?
Verum enim si animus aes
tuat avaritia, et cupiditateSunt verba et voces, quibus hunclenire dolorem
miseros faciente; in promp. Possis, et magnam morbi depomere partem. 35
tu adsunt sermones, quibus
mitigare queas hoc malum Laudis amore tumes? sunt certa piacula, quae te
...A. iii. Ter pure lecto poterunt recreare libello.
nis partem depellere. , Si Invidus, iracundus, iners, vinosus, amator,
gloria studioinardesces, ha
bes quaedam remedia, qui Nemo adeo ferus est, ut non mitescere possit,
bus curari possis, libro'er Si modó culturae patientem commodet aurem. 40
sance perlecto, Penique, Virtus est vitium fugere, et sapientia prima . . [2s)
invidus, iracundus, piger *- -

ebriosus, perdite amans et

Stultitiã caruisse. Wides, quae maxima credis
quantumvisinhumanusquis-Esse mala, exiguum censum, turpengue repulsam,
*"...º.º.º.º.
siquidem animum docilem Quanto devites animi capitisque labore.
prºjvij Impiger extremos curris mercator ad Indos, 45
fugere vitium, et prima sa-Per mare pauperiem fugiens, per saxa, per ignes:
pientia liberum esse a fatui
tate. Cernis, quanto animi Ne cures ea, quae Stulté miraris et optas,
corporiºnisudºcine, mala, Discere et audire, et meliori credere non vis:
*P*.*.*.simºv. Quis circum pagos et circum compita pugnax,
delicet, paupertatem, ac re
pulsam ignominiosam. Sic tu megotiator ad ultimos Indos contendis, inopiam strenue devitans
per mare, per scopulos, per flammas: at rero detrectas auscultare sapientiori, ac erudiri, ut
scias ea contemmere, quae fatue aestimas magni, et concupiscis? Ecquis peritus certandi in pa
gis et compitis,
.A.N.N.O.T.ATIO.NES.

dam. Unde Persius lapidosam dicit chiragram niam timet et infamiam.

Sat. v. 58. 44. Capitisque labore.] Synecd. pars pro
32. Est qugdam prodire tenus, &c.] Al qué toto.
dam. Sensus est; Quanquam non licet recom 45. ..]d Indos.] Ad remotissimas orbis regi
ditissima philosophiae arcana scrutari, at pro ones. Wide lib. i. Od. 12. v. 56.
dest tamen plurimum vel primis clement is im 46. Per mare pauperiem fugiens.] Juvenal
bui, et saltem delibare nonnihil existis medi Sat. xiv. 273.
camentis vitiorum.Expugnat Horatius eos, qui —lspice portus
sapientiae studium hinc dissuadebant, quod El plenum magnis trabibus mare. Plushe
eam assequi perfecte memo possit. minum est jam
34. Sunt rerba et roces, &c.] Doctrina mo In pelago. Veniet classis quorunque vocarit
rum habet remedia adversus quemlibet animi Spes lucri; mec Carpathium, Gaetulaque tan
morbum. tum
36. Piacula, qua te Ter pure lecto, &c.] JEquora transiliet, &c.
Adverte tria verba a rebus sacris et religione 46. Per sara.] Per scopulos marinos, per
translata ad sapientiae studium Piacula: lib. i. quaelibet vitae discrimina.
Od. 2. v. 29. et Epod. 5. v. 90. Ter: de terma Per ignes.] Wel per gravissima pericula,
rio mumero in sacris solemni dixi alibi. Ju vel per mundi partes Zona torridae subjectas.
venal Sat. vi. 522. Pers. Sat. ii. 16. Pure: pu Lib. iii. Od. 3. v. 55. Virgil. Georg. i. 234.
rà mente. Tibull. 47. We cures ca, &c.] Ut minora mala de
Casta placent superis: purá cum teste re clines; v. g. paupertatem, mullum non labo
nite : rem subeundum ultro credis; curigitur detrec
El manibus puris sumite fontis aquam. tas facile doceri, quo pacto fugias multö gra
40. Si modó cultural patientem, &c.] Cic. vius malum ? Scilicet audire piget ac discere
Tusc. 2. Cultura animi philosophia est, qua: et credere non vis asserenti philosopho, Stul
vitia radicities extrahit, ac praeparat animum tum esse mirari et optare, seu avide consec
ad satus excipiendos; eague mandal et seril, tari opes et honores tantis curis atque labo
qua, adulta fructus uberrimos ferant. ribus.
42. Stullilid caruisse.] Carere vitiis. Is 48. Discere et audire.]. “rs gay ºrgârger.
enim vitiosus, qui falsis ac stultis vulgi opi Prius enim audire quâm discere.
nionibus velut norma vivendi abutitur. Con 49. Quis circum pagos, &c.] Majorem glo
tra qui rectae rationis lumen sequitur, bonus et riam minori praefert vel rusticus et hebes qui
sapiens est. vis. Quare ergo tu virtutis decus, et gloriosum
43. Turpemque repulsam.] In petendo ma pecuniae contemptum non anteponis ipsis opi
gistratu. Cic. pro Plancio; C. Marius duas bus; praesertim cum hac non nisi argré et vix
AEdilitias accepit repulsas. Offic. 1. Cum of haberi queant, illa vero facilè possint compa
ſensiones tum repulsas quasi quandam ignomi rari per studium sapientiac’
 EPISTOLARUM LIBER I. 1. 449

Magná coronari contemnat Olympia, cuispes, 50 non malit victor esse in ce.
Cuisit conditio dulcis sine pulvere palmae : [729] º ºr. si .
acilis adsit adipiscendae
Villus argentum estauro, virtutibus aurum. victoriae sine nº. 2
--- - - -

0, clves, clves, quaerenda pecunia primum, Enimver) ut argentum au

Virtus post nummos : haec Janus summus ab imo ſº... ºn jºintibº
Perdocet; haec recinuntiuvenes
-- - - J dictata senesq.
- q; 55%".”.”.”
endus qui sic moneat: O,
Laevo suspensi loculos tabulamgue lacerto. cives, cives, opes primö sunt
Si quadringentis sex septem millia desint, comparande : virtus autem
- - -- - - post pecuniam. Illud qui
Est animus tibi, sunt mores, et lingua, fidesque; in monºra, Jaji.
Plebs eris. At pueriludentes, Rex eris, aiunt, mus atque º: Haec prae
- - - - cepta recolunt tam pueri
Sirecte facies (Hic murus aheneus esto, ºil.
.Nil conscire sibi, nullā pallescere culpá.,' appensa gestantes loculos et
Roscia, dic sodes, melior lex, an puerorum est [730]...”. Addiquºisex
Naenia,.."
quae regnum
g recte facientibus offert, aul septem
antur
c millia desider
ad quadringenta,
---- li
Et maribus Curiis, et decantata Camillis get habuerisingenium, pro
Isne tibi melius suadet, qui ut rem facias; rem, 65 ...;
Si possis recte; sinon, quocunque modo rem; tºvº,
Ut propius spectes lacrymosa poèmata Puppi; pueri inter ludendum edi
cunt, Rex eris, sirecteagas?
Ita sane. , Hic tibi murus sit ex ære; nullius peccati conscium esse, nullius flagitii probrum
timere. Age, responde, an Roscia lex praestantior, an puerorum edictum, quo bene agenti
bus regnum deſertur, fortibus Curiis et Camillis celebratum: An ille tibi meliora suggerit,
qui admonet, ut opes acquiras juste quidem, #.
potest; sine autem, quacunque ratione opes
congeras, ut propius spectes flebilia carmina Puppi;.
.ANN’OTATIO.N.E.S.

50. Olympiá.] Olympicis in ludis. Vide dent principatum ei, qui rectiès egerit, nonei,
lib. i. Od. 1. v. 3. j. sit pulchrior, opulentior, nobilior. Wide
51. Sine pulvere.] 'Azovit), Thucyd. et He ul. Poll, lib. ix. cap. 7. ubi de basilinda, ali
rodian. Metaph, citra laborem, nullo certa isque ludis puerorum.
mine et periculo. Itaetiam 'avuditi et ayud gari, 60. Hic murus aheneus esto..] Proverbialis,
sine sudore 'ayataati vizzy, sine sanguine, seu dictio. Sensus est: nihil firmius tene quam
incruentam victorian referre. doctrinam hanc: vel, ut explicat Erasmus, hoc
52. Vilius argentum estauro, &c.] Cassian. certum sit tibi et immutabile animi decretum.
Collat. xxiii. cap. 3. praeclaram similiter grada Item muro quolibet aheneo fortioret inexpug
tionem instituit: Slannum vilius argento, ar nabilior est innocentia et integritas. Hacc
gentum auro, aurum gemmis, gemma margari tibi sit velut propugnaculum aere validius.
tis, margaritae sanctitute. 62. Roscia lear.J Lex theatralis lata à Roscio
53. O, cives, cives, &c.] Prosopopoeia, qua Othone trib. pleb. qua vetuit equitem Rom.
stulté loguens inducitur quispiam e vulgo. fieri, nisi qui possideret quadringenta millia
54. Haec Janus summus, &c.] Id norunt et sestertium. Wide Epod. 4. v. 16, ibique Annot.
docent foeneratores ac trapezitae in foro consi 63. Warnia.] Proprié lugubris cantio, sed
dentes duas inter Jani statuas. De his lib. ii. ad alia quoque transfertur. Hic significat so
Sat. 3. v. 18. , lemme dictum puerorum, de quo mox.
56. Laevo suspensi, &c.] Hunceundem ver 64. Maribus Curiis et Camillis.] Fortissi
sum antea jam positum explanavi, lib. i. Sat. mis Romanorum mascula virtute praeditis. lib.
6. v. 24. Loculos, ad foenus reponendum, vel i. Od. 12. v. 41. et v. 42.
in quibus calculi ad numerandum: tabulam, 65. Isne tibi melius.] Roscius ille theatralis
vel in quâ debitorum nomina descripta sunt, legis auctor, tibi suadens ut studeas lucro per
vel super quam positis calculis aut numeris fas et meſas.
supputatur. 67. Utpropills spectes, &c.] Equestribus in
57. Quadringentis.] Supple millibus sester gradibus sedens. Nempe ludos spectabant se
tiãm: qui sensus equestris est, ut alibi anno natores ex orchestra, qui proximus erat pro
tavi. Quidam legunt, Sed quadringentis, &c. scenio locus; equites Romani deinde é qua
ut sic loguatur avarus idem et ambitiosus: tuordecim theatri gradibus ex Othonis lege;
Quidni opes congeram, ut a plebe me segre denique plebs e cavea.
gem, et ad equestrem censum, ordinem, dig Lacrymosa poemata Puppi.] Ironicë, Tra
mitatem, assurgamº. At prior lectio et inter goedias Puppii tragici poetre, quem vetus in
pretatio praeferenda. terpres narrat ita movisse affectus spectan
-

59. At pueri ludentes.] Confutatio est stul tium, ut etiam lacrymari cogeret; ac proinde
torum praeceptorum Jani, ex naturale lumine de seipso fecisse hoc distichon iambicum.
et recto puerorum judicio. Hinimirum vere, Flehunt amici et bené noti mortem mean:
sanctæ, justè sentientes, inter Iudendum spon .Nam populus in me vito it suits.
450 Q. HORATII FLACCI
anqui presens suadetae de- An qui fortunae te responsare superbae
siderat, utºpeditº. Liberum et erectum praesens hortatur, et optat f
tis arroganti fortunae obsis
... . . Qubd si me populus Romanus forte roget, cur 70
A me forte percunctetur, Non ut porticibus, sic judiciis fruar isdem,
*...
judicia habeam, sicut porti Nec sequar, aut fugiam quae diligitipse velodit; [731)
... ºr Olim quod vulpes aegroto cauta leoni
non amem vel oderim qua Respondit, referam: Quia me vestigia terrent
ipse amat aut aversatur;
respondebo idem, quod Omnia te adversum spectantia, nulla retrorsum. 75
oliº stuta vulpes aiºbat Bellua multorum escapitum : nam quid sequar, aut
leoniaegrotanti: Quiamede quem
terrent vestigia ad te com
versa omnia, mulla autem Pars.hominum gestit conducere publica: sunt qui
retro. To populus, belua.es Crustis etepomis viduas venentur avaras, [73:
plurium ºp.º.º. Excipiantgue
aut quem sequar? Pars ho- Multi l
senes, quos fin vivaria mittant:
- - - -

minum gaudet conducere MultiS Occulto CreSC1t res foenore : Verum 80

vectigalia publica; sunt quividuas avaras captent crustulis et pomis; atque circumveniunt se
mes, quos mittunt in vivaria. Multi opes augent occulto faenore. At

.A.N.YOTATIO.NES.

68. An qui fortuna..] An vero melius tibi 74. Referam.] Sic ego, inquit Horatius,
non suadet morum praeceptor, vel animus tuus populo querenti cur non amem et sequar ea
philosophia imputus, cum docet calcandam dem, quae ipse diligit, nec fugiºn quod ips:
fortunae adversantis superbiam ; cumque hor odit; respondebo; quoniam multos equidein
tatur, ut a vitiis liber ad virtutes erigaris? cermo vitiorum inire viam, at paucos inde en
70. Curnon at porticibus, sic, &c.] Cur mon ergere; imõ fere omnes avaritia et ambitione.
cum ipso pariter sentiam de honoribus et di inveterată misere absumptos.
vitiis, sicut promiscue cum illo rebus commu 76. Bellua multorum es capitum.] Weiut
nibus utor; v. g. publicis ambulationibus, con Hydra. Egregia populi descriptio.
gressibus, colloquis. 77. Conducere publica.] Hinc dicti publica
71. Porticibus.] Deporticibus Roma variis ni, qui vectigalia populi Romani redimunt, ex
atdue insignioribus fuse Alex. ab Alex. lib. iii. ercent, exigunt. Notandum verb ex Caio Ju
cap. 23. Nos etiam aliquid lib. ii. Od. 15. Ce risc. mullam civitatem praeter Romam habere
lebris in primis erat porticus Augusti in pa publicanos; quoniam aliae urbes membra ren
latio cum bibliotheca Graeca Latinâque, Nu seantur reip. Rom. Eura, inquit, qui reefigul
midico marmore eleganter extructa, nec mon populi Rom. conductum habet, publicanum tº
eximiis imaginibus, tum laureatis et magnifi camus. Nam publica appellatio in compluri
cis operibus exculta. Erat praeterea porticus bus causis ad pop. Rom. respicit; cititate:
Catuli de manubiis Cimbricis facta; porticus enrim loco privatorum habentur. Porro triplex
Pompeii ante ipsius curiam; porticus Octaviae olim vectigal exigebatur; primum ex impor
juxta aedem Jumonis, in qua Augustus collo tatione rerum et exportatione, dicebaturque
cavit sigma militaria olim Domitio a Dalmatis portorium, exactoresautemportitores: alterum
erepta; Philippi porticus, in qua effigies Her ex agris, mimirüm decima pars frumenti ex
culis, et Helenae imago, Zeuxidis manu ela cipiebatur; quod qui redimebant, decumani
borata; porticus duplex ad circum Flaminium, appellabantur, quod decumas exigerent; ter
opere Corinthio insignis, ubi matronae vectari tium & silvis, seu e pastione pccorum, et scrip
et spatiari solebant; porticus Quirini antiquo tura vocabatur; qui very pascua publica con
opere spectanda; porticus Claudia', ubi ambu ducebant, magistri scripturæ, seu scripturarii,
lationes subdiales, miro ingenio constructae et dicebantur, a describendis ejusmodi vectiga
ormatae, &c. libus. Quartum e salinis instituit Ancus Mar
73. Olim quod rulpes, &c.] Apologus est tius. Cic. pro lege Manilia, ita scribit; Cum
AEsopi, celebratus etiam a Platone in Alcibiade hostium copia non longe absumt, etiansi ir
primo. Leo rex animalium aegrotabat; feras ruptio nulla facta est; tamen pecora relinquin
jam plures officii causa adeuntes devoraverat. tur, agricultura descritur, mercatorum mariga
Accedit et vulpes ad ostium cavernae; at cum tio conquiescit, Ita neque exportu, neque ex
ingredi renueret, quid ita officiúm sola detrec decumis, neque ex scripturá vectigal conser
taret? leoni interroganti, respondit: Quia me vari potest.
deterrentbelluarum vestigia, quibus ad te spec 78. Crustis.]Quidam leg. frustis, minus bene.
tantibus universis, cognosco multas adiisse, Alii fructis, pro fructibus; quod usurpas it
rediisse nullas. Apud Non. Lucil, lib. xxx. Cato, Terentius, &c. At crustula jam habemus
Quid sibi vult, quare sit ut introversus ct ad le lib. i. Sat. 1. v. 25. Posita pro mumeribus ac
Sperº, alque ferant vestigiase omnia pror donis vilioribus et parvis.
sits 3
79. Eccipiantgue scnes, &c.] Senum ac vi
 -

EPISTOLARUM LIBER I. 1. 451

Esto, aliis alios rebus studiisque teneri; licet diversi diversa consec
Iidem eadem possunt horam durare probantes? tentur negotia et proposita,
numquid ipsi eadem con
Nullus in orbe sinus Baiis praelucet amoenis, stanter prosequivalent per
Si dixit dives; lacus et mare sentit amorem unam horam? Si locuples
dicat, Nullus sinus in mun
Festinantis heri; cui si vitiosa libido do praestat jucundis Balis;
Fecerit auspicium, cras ferramenta Teanum statim lacus marinus expe
Tolletis fabri. Lectus genialis in aula est? ritur cupiditatem domini
properantis. Quod si per
Nilait esse prius, melius nil coelibe vità: versum studium acdificandi
Sinon est, jurat bene solis esse maritis. augurium ei dederit, cras
Quo teneam vultus mutantem Protea nodo?
- -
[733] º ºº::
eanuin 0 artifices. orró
Quid pauper ? ride. Mutat coenacula, lectos, 91: ..."...",".
Balnea, tonsores: conducto navigio aequé ejus sit; affirmat nihil prae
stabilius esse, nihil optabi
Nauseat ac locuples, quem ducit priva triremis. lius vita coelibe. Si non
Si curtatus inaequali tonsore capillos adest, asseverat solos con
Occurri, rides: si forte subucula pexae 95 juges beatos esse. Quomi
am laqueo stringam Prote
Trita subest tunicae, vel si toga dissidet impar, um vultus variantem? Inops
Rides : quid, mea cüm pugmat sententia secum; aulem quid agit 9 ride; mu
Quod petiit, spernit; repetit quod nuper omisit; tat domicilium, thoros, bal
nea, tonsores; conductae
AEstuat, et vitae disconvenit ordine toto: cymbae fastidio pariter af.
Diruit, aedificat, mutat quadrata rotundis? 100 ficitur, ut dives qui proprio
Insamire putas solemnia me, neque rides, lº dº
aequaliter recisos a tonsore, cachinnos tollis: si subucula detrita supposita fuerit tunica mun
da, vel si toga intequalis disconvenit; in risum solveris. Quid veró, cum mea mens secum luc
tatur? contemnit quod cupivit, requirit quod modo abjecit; agitatur ac discordat toto vitae or
dine: destruit, extruit, quadrata mutat rotundis? tum certe existimas me communi insaniã
laborare, neque derides,
.AN.YOTATIO.YES.

duarum opibus et haereditatibus insidiantur Genialis.] In nuptiis sternebatar lectus ad

nonnulli. honorem Genii: cui nomen ab antiquo geno,
Quos in vivaria millant.] Devorandos à se, i. e. gigno. Festus. Wide Catull. de nuptiis
quasi pisces in vivariis educatos. Pelei ac Thetidis.
83. Nullus in orbe, &c.] Jam levitatem ho 90. Proteo.] Lib. ii. Sat. 3. v. 71.
minum et inconstantiam in proposito repre 91. Quid pauper ?] Neque dives modó, sed
hendit. et pauper inconstantiae vitio laborat.
Baiis.] Dehāc urbe deliciis tantis affluente, Carnaculo.] Ita vocabatur superior aedium
ut mores integerrimos depravaret, dixi jam contignatio, ad quam scalis ascenditur: quod
lib. ii. Od. 18. v. 20, quidem tenuiores domicilium mercede condu
84. Lacus et mare.] Lucrinus lacus in sinu cebant. Fest. Meminit Juvenalis Sat. x. 18.
Baiano situs. De eo lib. ii. Od. 15. v. 3. et Plautus Amphitr. Apuleius Metamorphos.
lib. ii. Sat. 4. v. 32. Prudentius;
85. Festinantſ; heri..] Cupidê properant in Omnis quac celsa scandit coenacula vulgus.
locum amoenum, ad ibi struendas acdes deliciis Porrö coenatio divitum erat, coenaculum verb
destinatas. Juvenal. Sat. iii. 4. pauperum; quod quidem non unum cubiculum
Janua Baiarum est, et gratum littus amoeni continebat aut significabat, imó quasdam ha
Secessils. bebat appendices. Gall. Un appartement.
Cui si vitiosa libido Fecerit auspicium, &c.] 94. Si curtalus inaequali, &c.j Senec. De
Silibido suo instinctu, vel pruritu incitarit, ac brev. vitae. Quis istorum non malit remp. tur
velut avis cantu aut volatu auspicium ſecerit; bari quâm comam? quis now solicilior de capi
statim Baiis relictis, Teanum aliève festinabit; tis decore, quam de salute 2 &c.
eóque caementa, ligma, serramenta, catteraque 95. Si forte subucula pera.] (Si vestium in
instrumenta ad acdificandum necessaria trans aequalitatem, discrepantiam, inconcinnam po
ferri jubebit. sitionem videris, rides; quid veró si mentem
86. Teanum.] Cognomento Sidicinum, urbs mean a seipsa dissentientem animadvertas?
Campanie in colle extructa inter Cales et 100. Mutat quadrata rotundis.J. Quadratam
Suessam, non longe habet acidulas aquas cal aedificationem rotunda mutat. Illa nimirum
culosis valdé salubres. Plin. lib. xxxi. cap. 2. paulo ante placuerat hec vero jam magis
87. Lectus genialis in auld est?] Si uxorem placet.
habet,coelibes laudat; sinon habet, felices prae 101. Insanire putas solemnia me..] Communi
dicat matrimonio junctos; adeo levis est animi omnibus errore me duci putas, ideoque me
et propositi, diversaque semper expetit. non derides.
*
452 Q. HORATIL FLACCI
mec putas indigere medico Nec medici credis, mec curatoris egere
vel curatore a praetore as
signato; cum sis columen
A praetore dati; rerum tutela mearum [734]
...M. Cum sis, et prave sectum stomacheris ob unguem
et indigueris propter male De te pendentis, te respicientis amici. I05
recisum unguem amici a te
pendentis, teque relul uni Ad summum sapiens uno minor est Jove, dives,
... ºn innuenus. Liber, honoratus, pulcher, rex denique regum;
Denique sapiens Jove solº Praecipue sanus, nisi cum pituita molesta est.
est inferior, opulentus, li
ber, insignis, formosus, imo rex regum; sanus praesertim, nisi quando pituita aegritudinem
procreat.

EPISTOLA II. Ad LOLLIUM.

Reprimenda cupiditates. Virtus mature excolenda.

Dum tu, Lolli, summe

vir, Romae recitas ...TROJANI belli scriptorem, maxime Lolli, [735]
rem belli Trojani, ego Pra:- Dum tu declamas Romae, Praeneste relegi :
neste hunc rovolvi; qui per
fectius et uberius, quam Qui, quid sit pulchrum, quid turpe, quid utile, quid.
Chrysippus et Crantor, do- non,
cet guid honestºn sit, quid Plenius ac melius Chrysippo et Crantore dicit.
malum. Si millil te prohi
bet, accipe quamobrem id Curita crediderim, nisi quid te detinet, audi. 5
sic statuerim. Carmen, quo Fabula, quá Paridis propter narratur amorem [736]
Graecia referturlongo Phry Graecia Barbariae lento collisa duello,
giae contrita bello ob cupi
dinem Paridis, -

.A.N.Y.O.T.1TIO.YES.

102. Nec medici credis, &c.] Non me credis inter et Tiberim ; hod. Palestrina dicitur. Eam
insanum, qui helleboro sanandus sim; et cui commendat Gell, lib. xvi. cap. 13. ubi reſert
practor curatorem dare debeat, ut dictum est, Prænastinos a Tiberio imper. municipes factos,
lib. ii. Sat. 3. v. 208. pro referenda gratia, quod sub eorum oppido
104. Prare seclum ob unguem.] Ob lavissi ex capitali morbo revaluisset.
ma quaevis errata, vitia, incommoda. 4. Chrysippo.] Stoicus ille philosophus, imo
105. De te pendentis.] Clientis te velut pa Stoicorum coryphaeus et columen. De eolib.
tronum et praesidium unicum respicientis. i. Sat. 3. v. 127. nec non lib. ii. Sat. 3. v. 44.
108. Nisi cum pituita molesla est.] Irridere Crantore.] Academicus iste, Platonis audi
videtur Stoicos, asseverantes, sapientem etsi tor Xenocratis condiscipulus, mire laudatur à
aegrotet, nihilominus samum esse; item, sapi Cicerone, tum alibi, tum Academ. qu. 4. ubi
entem non dolere. Pituita, quod petat vitam, sic habet. Leginus omnes Crantoris veteris
dicta creditur nonnullis. Haec acida et salsa ..]cademici de luctu. Est enim mon magnus, re
morborum fons est, quaecundue à distillatione rum aureolus—et ad verbum ediscendus
flunt, teste Platone in Timaeo. libellus.
1. Trojani belli.] Eximia est hic laudatio 6. Fabula, quá Paridis, &c.] Ilias viginti
poematum Homeri; qui sane velut optimus quatuor libris º omni laude
scriptor epicus exemplis ostendit luculentis, majus, a summo poètarum antistite conscrip
quid fugere, quid sectari debeas; ita virtutis turn de bello Graecorum adversus Trojanos ad
bona, vitii autem mala exprimens, ut studio vindicandam injuriam Helenae Menelai regis
sus quisque lector afficiatur. Wide Plutarch. Spartie uxoris, ob singularem pulchritudinem
lib. de Homero. Plin. lib. vii. cap. 29, &c. per Paridem rapta.
.Marime Lolli.] Huic nobili adolescenti in Fabula.j Sic vocatur epicum carmen, item
scripta est Od. 9. lib. iv. item seq. Epist. 18. dramaticum ; quia in his conficta multa inse
Ejus meminit Wel. Paterc. lib. ii. Sueton. Ti runtur: differuntºlue ab historia, quae nihil nisi
ber. cap. 12, et 13. Dio. lib. liv. Ex quibus vere gestum debet complecti. Wide Epist. ad
apparet cur' marimus dicatur. Nempe is su Pisones, v. 111, 151, 338.
binde militum tribunus Caio Caesari in Arme Paridis.] Hic erat Priami et Hecubae filius,
niam pergentirector datus estab Augusto pa frater Hectoris regis Trojae, alio nomine Alex
tre. Quo magni ingenii summarque integrita ander vocatus; quem utero mater gestans,
tis indicio non potest afferri aliud clarius. vere somniavit facem seardentem parere; nam
2. Dun in declamas.] Dum tu exercitii cau Trojani excidii incendiique causa fuit. Deeo
så ex Homeri scriptis recitas aliquid, ac prae jam. lib. i. Od. 15. -

clare disseris de virtute. Hoc faciebant Ro 7. Barbariae..] Cur sic appelletur Phrygia,
mae praestantes quique viri. repete ex annotatis lib. ii. Od. 4. v. 9. Item
... Praeneste.]. Secesserat Horatius in eam La Epod. 9. v. 6.
tii urbem edito colli imaedificatam Tusculum Lento.] Quod annis decem continuum fuit.
 EPISTOLARUM LIBER 1. 2. 453

Stultorum regum et populorum continet aestus. complectitur motus fatuo

Antenor censet belli praecidere causam : rum principum atque popu
- - - l - -

Quid Paris? ut salvus regnet, vivatgue beatus, 10...". "...". dicit esse resecandam: ad
Cogi posse negat. Nestor componere lites quod Paris affirmat se im
Inter Peleiden festinat et inter, Atreiden: * pelli
tut non posse; etiam ut
us regnet ac felix vivat.
Hunc amor, ira quidem communiter urit utrumque. N.stor Achillem inter et A
Quicquid delirant reges, plectuntur Achivi, , , 14 gamemnonem dissensiones
- a comatur dirimere. Hunc
Seditione, dolis, scelere, atque libidine, et irá, [737] amor,ambosautem indigna
Iliacos intra muros peccatur, et extra. tio pariter accendit. Quod
Rursum quid virtus, et quid sapientia possit, cunque peccant magnates,
luunt Graeci. Tam intra
Utile proposuit nobis exemplar Ulyssem; quam extra muros Trojae
Qui domitor Trojae, multorum providus urbes, grassantur seditiones, frau
Etmores hominum inspexit; latumq; per aequor, 20...g". "Pilº,
cundia. Jam vero quid ira
vir
Dum sibi, dum sociis reditum parat, aspera multa tus quid prudentia valeat,
Pertulit, adversis rerum immersabilis undis. idem Homerus exhibet no
bis utili exemplo Ulyssis;
Sirenum voces et Circes pocula nósti: qui post expugnatam Tro
jam perlustravit diversos populos, eorumque mores callidus observavit; et dum sibi sociisque
reditum procurat, gravia plurima, subiit immenso mari, contrariis negotiorum fluctibus nus
quam submersus. Scis cantus Sirenum, atque Circes pharmaca:
.A.N.N’OTATIONES.

8. Regum et populorum.] Tam Graecorum chimantur. Ex his tamen omnibus evadens,

quam Phrygum. dudum vagabundus, post annos viginti in pa
9. Antenor censet, &c.] Unus ille ex Troja triam tandem redit. Quàm multa passus est
morum principibus, qui auctor fuerat Helenae Ulysses in illo errore diuturmo " Cic. Offic. i.
reddendae Graecorum legatis eam reposcenti 19. Dormitor Troja..] Sic et Homerus roxi
bus. Iliad. 7. Paris autem negavit. Ibid. zragºzy, urbis eversorem, Ulyssein vocat dun
11. Nestor.] Graecus princeps, de quo plura taxat, nec tribuit id nominis Achilli, Agamem
lib. i. Od. 15. et lib. ii. Od. 9. -
noni, Ajaci, Diomedi; ita prudentia magis,
12. Peleiden.] Pelei filium, de quo lib. i. quam robore, maxima quaeque peragi signifi
Od. 6.. 9. 15. lib. ii. Od. 4. 16. lib. iv. Od. 6. cans.

Epod. 13, et 17. 23. Sirenum roces.] Ampla haec seges, fabu
.Atreiden.] Atrei filium, de quo lib. ii. Od. 4. latoribus. Sirenibus nomen a a suga catena.
lib. iv. Od. 9. lib. iii. Sat. 3. v. 187. Alii aliter. Quidem originem Hebraicam ex
13. Hunc amor, ira quidem, &c.] Incitatio piscantur. Tres fuerunt, Parthenope, Leuco
fuit amoris, iraeque, Briseis sive Hippodamia, sia, Ligca; superiore corporis specie mulieres,
quam adamans Agamemnon, Achilli eam sor inferiore pisces autaves. Umatibiis, altera ly
tito eripuit, quae causa implacabilis odii inter rā, tertia voce concinebat. His fata vivere
utrumque fomitem praebuit. concesserant, quamdiu pertranseuntes cantu
14. Quicquid delirant reges, &c.] Peccatamorarentur et captarent. , Itaque praeternavi
regum luunt plebeii. gantes suavi symphonia allicere studebant,
Delirant.] Lira est sulcus; lirare, aramdo
devorabantaue. At Ulysses à Circe edoctus
sulcos ducere. Hinc delirare significat, a rec
naturam, et comitum auribus cera obduratis,
tà via declinare, aberrare, desipere. Non. ipse ver) malo navis alligatus, audivit quidem,
Mar. Fest. Isid. et practervectus est incolumis. Unde illae se in
.Achivi.] Ita vocantur ab Achaiã Graecia re mare praecipitärunt. Sedem habebant ad
gione, vel ab Achaeo rege. Siculum littus; vel, ut alii scribunt, in Sirenu
15. Seditione..] Achillis a reliquo exercitu sis scopulis, et in Capreis insulā, atque ad
secedentis. De quo lib. i. Od. 15. in fine. Surrentinum Italiae promontorium Tyrrheno
Dolis.] Ulyssis Palamedem circumvenientis. imminens mari, inter simum Puteolanum v. Gol
Scelere, libidine, ird..] Passim exemplaria fo di Napoli, et Præstanum, v. Golfo di Saler
legas in Iliade. De Agamemnone Ajacis ca no. Homer. Odyss. 12. Ovid, Met, 5. cap. 9.
daver humari vetante, item Iphigeniam mac Sirenes revera crant meretriculae tum forma
tante, dictum estlib. ii. Sat. 3. De Ajace ſu insigni, tum veneficiis animos homimum tra
rioso ibid, &c. hentes ac depravantes. Indicatur autem Ulys.
18. Proposuit nobis eremplar Ulyssem.] In ses voluptatum illecebras ac lenocinia pruden
Odysseå, ubi Ulysses infinita mari terrāque ter devitasse. Plutarch. Symp. ix. cap. 14.
pericula modo virtute, modo arte vicisse osten Homeri Sirenes, inquit, nobis immerito famulo
ditur; non solum contra homines et monstra, sum injiciunt melum. Innuit vero ille arolan
sed et contra deos luctatus. Jupiter et Neptu tes ac divagantes animos per musicam demul
nus concutiunt et frangunt aliquando maves: ceri, et ad carlestia dirinaque pellici.
Lotophagi, Cyclopes, Laestrygonii, Circe, Si 23. Circes pacula.] Deilla famosá veneficio
renes, Scylla, Charybdis, proci exitium ma rum antistite et antesignaná fuse dicturu est
454 Q. HORATII FLACCI
que a ſatue et avide po-Quaesi cum sociis stultus cupidusque bibisset, [738]
tasset, utsui comites, sub-Sub dominá meretrice ſuisset turpis et excors; 25
dominatu meretricis vixis- ur. . - - -
s
set infamis et demens, ac Wixisset canis immundus, vel amica luto sus.
- - - -

velut fedus canis, aut por. Nos numerus sumus, et ſruges consumere nati,
cus coeno gaudens.
quidem nu- Spon si Penelopes,
sumus duniaratNos nebulones, Alcinoigue
pes, neb q »

}..."...". In cute curandā plus aequo operata juventus;

adabsumendaalimenta: su Cui pulchrum fuit in medios dormire dies, et 30
mus quasi proci Penelopes Ad strepitum citharae cessantem ducere curam.
ignavi, atque Alcino juve
... cºrando corpori mimi-Utiugulent homines, surgunt de nocte latrones:[3]
ann .dº quibus Ut teipsum serves, non expergisceris? Atqui
optimum vldebatur sterterc - * - -

usque ad meridiem, atque Sinoles sanus, curres hydropicus: et, ni

citharacantu lenire solici-Posces ante diem librum cum lumine; si non 35
tudines. At quantum estik Intendes animum studiis et rebus honestis
Jud dedecus? Ecce "...! >
i.....". Invidia vel amore vigil torquebere. Nam cur,
nestrucidandos; turero non Quae lacdunt oculum, festinas demere; si quid
.*.*.*.*...
dum? Werum si valens de Est animum, differs curandi tempus in annum ?
jas ire, hydropics res. Dimidium facti, qui coepit, habet. Sapere aude: 40
tinabis; ac nisi ante lucem petas librum cum lucernã; nisi mentem applices studio rerum ho
nestarum, vigilans cruciaberis invidia vel amore, altove affectu. Age rerò, quare tam diligen
ter tollis quicquid oculos offendit; differs autem integro anno sanare quod animum corrumpit?
Heus, facti dimidium tenet, quisquis incipit. Sapientia studium audacter amplectere;

ANNOTATIONES

in Epod. 17. Plin. lib. xxv. cap. 2. Homerus sive gulae; ut alibi est annotatum. Wide lib.
guidem primus doctrinarum et antiquitatis pa ii. Sat. 5.
rens, multus alids in admiratione Circes, glo .Alcinotgue In cute curandá, &c.] Similes su
riam herbarum JEgypto tribuit. Wide Odyss. mus Alcinoo Phaeacum regi apud Corcyram
xiii. insulam, ejusque familiaribus et populis; qui
26. Amica luto sus.] Socii quidem Ulyssis mollitie et voluptatibus perditi, in ignavia,
in porcos mutari à Circe venefica dicuntur, socordiáque consenescebant. Proverb. Alci
quia foedis voluptatibus ita corrupti sunt, ut not mensa, id est, luxuriosa.
rationis usum amisisse viderentur. Ita S. Chry 32. Ut jugulent homines, &c.] Torrentius
sost. et alii. Wide Epod. 17. v. 15. At Jo. Bo ubique sagax errorem hic subodoratus, libra
dinus Andegavensis Demagorum daemonoma rii incuria paginas confusas asserit. Istani
niä, lib. ii cap. 3. de ejusmodi hominum in mirum a v. 32. ad 64. pertinere contendit ad
belluis per artem magicam transformationibus priorem Epistolam, atque reponi debere illic
fuse disputans, multis et gravibus exemplis ac post v. 51. cuisit conditio. Materiae quidem et
testimoniis eas revera fieri asserit, additgue; argumentiratio ad hancemendationem ducit.
Neque fabulosum est, quod Homerus narrat. Judicabit aequus lector de conjectură hac sat
Ulyssis comites per Circen maleficam in por audaci.
cos ſuisse transformatos, cum Augustin. ipse 34. Sinoles sanus, &c.] Si dum sanus es,
lib. De civ. historiam eandem adducat, quam ire nolis ad medicum; curres proſectº, cum
vis opinione ipsius miram, et illam de Arca aegrotabis. Quidam leg. Simon is sanus, &c.
dibus. In Alpibus quoque memoria sua fre Id est, si segnises, etire piget, dum sanus es,
quens fuisse dicat, ut stabularie mulieres im si torpes ignavia; deinde cogeris ire, imo cur
buta malis artibus in caseo darent viatoribus, rere, cum hydropisi cruciaberis; cursu enim,
unde in jumenta illico verterentur, ut neces et corporis agitatione ac labore morbus iste
saria quædue portarent, postgue perfuncta minuitur. Sensus est; nisi vitia unature cor
opera iterum ad se redirent. Videatur S. Au rigas, frustra deinde comaberis ea depellere
f. De civ. Dei, lib. xviii. cap. 17. et 18. inveterata; quin ab his opprimere. Vulgare
tem Daniel. cap. iv. ubi Nabuchodomosor ab est;
hominibus dicitur ejectus, ac per annos septem Venienti occurrite morbo.
inter bestias foenum quasi bos comedisse: pos 34. Ni Posces ante diem librum, &c.] Si vi
tea vero figură ejus reversâ ad ipsum, recupe gilare nolueris discendae causá virtutis ac sa
rasse pristinum sensum, ac decorem honorem pientiae, fiet, ut dormire aliquando nequeas ob
que regni. invidiam, amorem, aut aliud vitium, quo soli
27. Nos numerus sumus.] Turba sumus sine citabere.
virtute, exercitās numerum explentes duntax 40. Dimidium facti, &c J Hesiodica sen
at, velut Thersites ille iners etinglorius; vide tentia est; Principium est dimidium totius.
mur tantum vivere, utedamus.
28. Sponsi Penelopes.j Sive luxuriae dediti,
Auson.
Incipe, dimidium facti est capisse. Supersit |
 EPISTOLARUM LIBER I. 2. 455

Incipe. Vivendi recte qui prorogat horam, incipe. Qui differt tempus
Rusticus expectat dum defluat amnis; at ille benevivendi, est quasi rus
ticus expectans donec am
Labitur et labetur in omne volubilis aevum. nis defluxerit; atqui fluitil
Quaeritur argentum, puerisque beata creandis le semperdue fluens volve
tur. Quorsum veró tam so
Uxor, et incultae pacantur vomere silvae. licitè comparanturopes, er
Quod satis est, cui contingit, nihil amplius optet. [740] petiturconjux foecunda gig.
Non domus et fundus, non aeris acervus et auri mendae proli, nec monsteri
lia memora aratro doman
AEgroto domini deduxit corpore febres, tur? Verum enim quinac
Non animo curas. Valeat possessor oportet, tus est quantum sufficit, ni
Si comportatis rebus bene cogitat uti. 50 hil ultra cupiat. Quippe nec
aedes, nec praedia, nec auri
Qui cupit aut metuit, juvat illum sic domus et res, especuniae cumulus possunt
Ut lippum pictae tabulae, fomenta podagram, arcere morbos & corpore,
vel curas ab animo domini
Auriculas citharae collectà sorde dolentes.
laborantis. Oportet bene
Sincerum est nisi vas, quodcunque infundis, acescit • valere possessorem, ut fru
Sperne voluptates. Nocet empta dolore voluptas.56 atur congestis facultatibus.
Porró quisquis vel cupidi
Semper avarus eget. Certum voto pete finem. tate vel timore conflictatur,
Invidus alterius rebus macrescit opimis: non magis prodest illi do
Invidiá Siculi non invenère tyranni mus et pecunia, quâm lippo
tabellae pictae, podagraefo
Majus tormentum. Quinon moderabitur irae, menta, atque auribus ob
Infectum volet esse, dolor quod suaserit et mens, sordes contractas male af

Dum poenas odio per vim festinat inulto. 61 ſectis cithara suaviter reso
; nantes. Malure forma tuos
Ira furor brevis est. Animum rege, qui nis "mores. Nam si was non est
paret, [741] purum, quicquid immittes,
vitiabitur. Contemne vo
Imperat; hunc fraenis, hunc tu compesce catenå. luptates. Dolorem creat
Fingit equum tenerá docilem cervice magister voluptas a grè quaesita. A
varus semperestinops. Mo
dum pone definitum cupiditati. Invidus torquetur rebus prosperis alterius. Sicilia tyranni
nullum habuerunt cruciatum invidia graviorem. Quisquis iram non compresserit, posted cu
piet non factum ſuisse, quod jusscrit animus incitatus, dum vehementius dare vindictam pro
perat indigmationi mon satiatae. Ira est brevis insania. Fraena appetitum, qui dominatur
quando non est subactus. Hunc fracnis, hunc vinculis stringe. JNam certé magister equum
flexibilem molli cervice format
.A.N.N.O.T.ATIO.N.E.S.
Dimidium: rursilm hoc incipe, et efficies. 58. Sicula ..". Dionysius et Agathocles
42. Rusticus expectat, &c.] Similis estrusti Syracusanorum, Phalaris Agrigentinorum ty
co illi, qui cum ad amnem pervenisset, stolidè ranni, &c. Justin. lib. iv. Singula civitates in
expectabat, dum afflueret omnis aqua, ut ad tyrannorum imperium concesserunt, quorum
alternam ripam transire posset. nulla terra feracior fuit.
44. Quaeritur argentum, &c.] Curamus om 60. Infectum volet esse.] Factisubinde poe
nia, quae ad corpus spectant; quae animisunt, mitebit.
cur negligimus? 61. Dum pacmas odio.] Est enim odium irae
49. Valeat possessor oportet, &c.] Quid pro impatientia ultionem appetentis.
sunt opes diviti, si acger sit animo, vel corpore? 62. Animum rege, &c.] Appetitum vehe
si febri, si metu, vel cupiditate torqueatur, an mentem compesce, qui misia ratione prematur,
divitia sublevabunt? hanc ipse opprimit, et in præceps rapit. Pers.
62. Ut lippum picta, &c.] Similitudo con Sat. v. 38.
globata hic, anté, et postea. —Intortos extendit regula mores:
53. Auriculas cilharac, &c.] Ista quidem Et premitur ratione animus, vincique laborat.
leviter oblectant, et paulisper fallunt dolorem; Cic. Offic. 1. Duplea est vis animorum ac
nequaquam sanant. natura. Una pars in appetitu posita, hominem
55. Nocet empta dolore voluptas.] Menan huc et illuc rapit; altera in ratione, docet et
der; Quam saºpe ob voluptates macrore affici explanat, quid faciendum fugiendumve sit.
mur' S. Hieronym. contra Jovinian. Irridet Ila sit, ut ratio prasil; appelitus veró oblem
Horatius appetitium ciborum, qui sumpti relin peret.
quunt poenitentiam; dicens, Efficiendum autem est, ul appe
Sperne voluptates; nocet empta, &c.] titus obediant rationi; eamque nec praecurrant
56. Semper ararus eget.] Avaro deest tam ob temeritatem, nec propter pigritiam aut igna
quod habet, quam quod non habet. viam deserant, &c.
Certum voto pete finem.] Modum et finem 64. Fingit equum.] Equus tenerá cervice
statue cupiditatiet desideriis.Widelib. iii.Od.16. domatur, et ad arbitrium fingitur: catulus ad
456 Q. HORATII FLACCI
ad currendum quacunque Ireviam, quam monstrat eques. Venaticus, ex quo
sessor voluerit.
‘. . Tempore cervinam pellem latravit in aulā,
naticus postguam cervi co
66
rium domi allatravit, conti Militat in silvis catulus. Nunc adbibe puro
nuo venatur in silvis. Jam-Pectore verba, puer: nunc te melioribus offer.
jam sincerá mente docu uo semel est imbuta recens, servabit odorem
menta, excipe, 6 juvenis: 70
jam optima inquire Enim. Testa diu. Quod si cessas, aut strenuus anteis,
rero testa custodiet semper Nectardum opperior, nec praecedentibus insto.
odorem, quo primum infec
ta fuerit. Quod si deses maneas, vel fortiter praecurris, ego neque desidem expecto, ne
que praeeuntes antevertere contendo

EPISTOLA III. Ad JULIU.M FLORU.M.

De Tiberio Claudio Nerone, deque literatis quibusdam eum interrogat:

deinde hortatur ad studium sapientiae, et ad fraternam concordiam.
O Juli Flore, mosse desi
dero in quâ orbis regione JULI Flore, quibus terrarum militet oris [742]
bellum gerat Claudius Au-Claudius Augusti privignus, scire laboro.
E.P. ººr...”.
memoremini in Thracià ad Thracane vos, Hebrusq; nivali compede vinctus,
Hebrum hiemali glacie con An freta vicinas inter currentia turres, _*
4
strictum, an apud mare defluens inter terras proximas;
.A.N.YOTATION ES.

venationem facilè eruditur: sic puer bonos Horatii familiarissimum inscripta est etiam
mores sponte imbibit. Od. 2. lib. iv. item 2. Epist. lib. ii. Porro in
65. Ez quo Tempore cerrinam pellem la hâc eo collimare videtur poeta, ut ad benefa
travit.] Quando pellis, cervo interfecto de ciendam charitatem fraternam exhortetur; ad
tracta, ejus intestinis et sanguine cum pane quod artificiosa insinuatione utitur, et per
impletur, et insuitur, tunc venaticis canibus quasdam ambages sensim procedit, ut melius
objicitur eosque ad venationem acuit. Gall. propositum exeguatur.
Faire la curée. Juli.] Theod. Marcilius non abs re, Luci
67. Militat in silvis.] Postguam domi catu reponendum contendit; quod Julius musquam
lus odore cervi aut alterius ferae imbutus est, sit praenomen: nomen auten Floro nequeat
ratione modo allatā; exinde in silvis feras ul statui; siquidem Florimon Juliae, sed Aquiliae
trö venatur. gentis sint.
JNunc adbibe puro.] Praecepta morun ac 2. Claudius Augusti privignus.] Claud. Ti
cipe, dum animus adhuc purus tibi manet, berius Nero, Drusi frater natu major, filius
necdum ullis occupatus aut corruptus est pra autem Liviae Drusillae. Hanc enim Augustus,
vis opinionibus vel affectibus. Quidam leg. repudiata Scribonia, marito suo et quidem
adhibe; ut sit anapoestus pro dactylo. pragnantem abdurit, dileritgue et probarit
68. Nunc te melioribus offer.] Wel praebe te unice ac perseveranter. Sueton. Octav, cap. 63.
imbuendum optimis documentis; vel ad me Quimetiam erga ejus pueros .Nerones, hoc et, in
liorem et sapientorem virum, a quo fingaris utrumque illum privignum, animi paterni fuit.
ad virtutem et rectum. Nam et hos adoptavit, ac Drusum quidem
69. Quo semel est imbuta, &c.] Praeclara praecipuis honoribus decoravit; Tiberio vero
sententia, quam hinc mutuatus est S. Hierony Tulliam suam ex Scribonia filiam dedit uxo
mus scribens ad Laetam. rem, denique imperium tradidit. Wide lib.
70. Quod si cessas, &c.] Sipiger es in phi iv. Od. et 14, ibique Annot.
losophiae studio, non expectabo te minimè 3. Thraca.] Gr. egºn, Thrace vel Thraca
valentem subsequi me acriorem. Quod si me pro Thracià.
studiosior aut ingeniosior fueris, quem assequi Hebrus.] Thracia mons et fluvius. Porrè.
nom possum, nequaquam invidebo tibi aut in ibi vehemens rigere frigus dixi lib. i. Od. 25.
stabo; nec ultra vires meas enitar. Aristoteles 4. Freta vicinas inter, &c.] Hellespontus
interrogatus, quo pacto discipuli egregie pro in angustiis illis fremens scil. inter Sestum
ficerent, respondet; Si cursu praestantes pro Thraciae et Abydum Asiae arces, vel oppida.
sequi studeant, tardiores autem minime expec Gall. Les Dardanelles. Item, Le detroit de
tent. Dio. Laert. Gallipoli. Ovid. Trist. 1.
Epistola III.-1.Juli Flore.] Totabellaesthac Seston .4bydená separat urbe fretum.
epistola inquit belle Parthenius:pura admodum
minimeque ambitiosa, teste Scaligero. Scripta Turres.] Quid leg. terras, i. e. Europam et
Julio Floro Claud. Neronem comitanti, seu ad Asiam angusto illo mari seu freto divisas. Lu
Pannonicum bellum, seu apud Armeniam, cum can. lib. ii., Europamque Asiae, Sestonque ad
Tigranem in regnum restitueret. Ad illum movit Abydo.
 EPISTOLARUM LIBER I. 3. 457

An pingues Asiae campi collesque morantur? [743] an in agris et collibus Asia.

Quid studiosa cohors operum struit? Hoc quoque opimis? Quid operismolitur
Quis, sibires gestas Augusti scribere sumit? [curo .‘etiam
. turmaliteratorum Istascire
velim; quis suscepit
Bella quis, et paces longum diſfundit in aevum ? scribenda Augustifacinora?
Quid Titius, Romana brevi venturus in ora, quis bello et pace gesta
posteritati mandabit? quid
Pindarici fontis quinon expalluit haustus, 10 agit Titius, paulo post ser
mone Romanorum cele
Fastidire lacus et rivos ausus apertos ? brandus; quinon timuit ea:
Utivalet? ut meminit nostrif fidibusine Latinis
ipso fonte Pindari haurire,
Thebanos aptare modos studet auspice Musā; lacus et rivulos patentes
An tragică desaevit, et ampullatur in arte? 14 aspernatus? quomodo valet?
mostrine recordatur? an mu
Quid mihi Celsus agit? monitus multúmque momen sarum auspicio Pindaricos
dus, numeros accommodare La
tinis chordis laborat; an
Privatas ut quaerat opes, et tangere vitet graviter agit, assurgitate
Scripta Palatinus quaecunque recepit Apollo : [74] scribendo tragodias? Quid
Ne, si fortè suas repetitum venerit olim Celsus facit? admonitus ite
rumque admonendus, ut
Grex avium plumas, moveat cornicula risum proprias sibi divitias com
Furtivis nudata coloribus. Ipse quid audes? 20 paret; caveat autem desu
Quae circumvolitas agilis thyma Non tibi parvum Apollo
meree Palatimus:
libellis, quos servat
me si avi
Ingenium, non incultum est, nec turpiter hirtum. um turba suas aliquando
Seu linguam causis acuis, seu civica jura veniat plumas resumere,
Respondere paras, seu condis amabile carmen; 25 risum excitet cornix spolia
ta surreptis coloribus. Tu
Prima feres hederae victricis praemia. Quod si rerº quid agis? quae thyma.
circumvolitas sedulus? Enimper) non exiguum, non rude, non asperum ingenium habes: atque
aded sive ad causas orandas facundiam adhibes; sive te accing is ad interpretandum jus civile:
sive amatorios versus conscribis; praecipua tolles munera hederae victricis. Porrö si

.A.N.YOTATIO.NES.

5. Pingues Asiae campi.] Cic. pro lege Ma
mil. Asia tam opima est et fertilis, ut et uber
tate agrorum, et varietale fructuum, et magni
tudine pastionis, et multiludine earum rerum
qua, exportantur, facile omnibus terris ante
cellat.
15. Celsus.] Pedo Albinovanus ipse est, cul
est scripta sequens Epist. 8. Hunc monet, ut
plagium evitet, neve aliena scripta usurpet,
venditetdue quasi sua. Quo iratum sibi pos
teå redarguit Horatius oblique, velut moro
surn.

6. Studiosa cohors.] Praetoriani milites lite 16. Privatas ut quarat opes.] Ut proprið,
rati, vel potius docti comites Tiberii, Ut enim quod aiunt, Marte aliquid inveniat et compo
ipse studiosus et literarum amans, ita secum nat; quae vero sunt aliorum, ne compilet, si
habebat literatos quosdam et imprimis studio bique attribuat.
sos, quorum praecipui nominantur hic; Titius, 17. Palalinus. Apollo.] Augustus bibliothe
et Celsus poètae; Florus autem orator, poèta, cam in monte Palatino construxit, adjunxit
et jurisperitus. Wide infra Epist. 8. que Apollinis templo. Ibi deponebantur asser
9. Titius.] Septimus ille cognominatur qui vabanturque scripta quaecumque judicata fue
busdam, diciturque lyrica et tragica scripsisse; rant cedro et immortalitate digna.
ë quibus nihil extat. - 19. Moreat cornicula risum.] Nota AEsopi
10. Pindarici fontis qui, &c.] Qui vulgares fabula, motum adagium Erasmi, JEsopicus
et vulgaria contempsit, quasi lacus et ritos; graculus. Cornix (vel graculus, ut alii volunt)
ipsum Pindarum lyricorum principem atque plumarum suarum pertaesa, alias undequaque
fontem addit: Latinisque versibus ausus est mutuata est. At clim se alienis coloribus orna
emulari styli ejus sublimitatem et sensus pro tum et fulgentem admiraretur, ecce aves, quae
funditatem. Allegoria. sua erant singula repetentes, nudamhaud sine
13. Thebanos.) Pindarus Thebis oriundus. ludibrio reliquerunt.
Lib. iv. Od. 2. 20. Ipse quid audes?] Tu quidem ipse, Juli
14. Desaevit.] Saevientes reges et principes Flore, nihilne operum moliris? quae scripta,
repraesentans, gravesque rerum et animorum quos auctores imitaris aut evolvis? unde ex
exprimens conversiones et motus, ut vulgo in its a quaeque decerpas, velut apes succum &
tragoediis. thymo et floribus optimis.
Ampullatur..] Debet magnus et splendidus 25. Prima feres hedera.] Sive in foro cau
esse tragedie stylus. Unde et swpe significa sas orare, sive consultoribus jura explicare,
tur cothurno'sublimitragicorum calceamento. sive carmina condere volueris, ubique victor
Wid. Epist. ad Pis. v. 80. et insignis habebere.
458 Q. HORATII FLACCI
abjiceres ſomitem solici-Frigida curarum fomenta relinquere posses,
tudimum frigidos ºfficien
tem, certé pervenires, quo Quote coelestis sapientia duceret, ires.
te summa eveheret sa Hocopus, hoc studium parvi properemus et ampli, o
pientia. Id curemus, ad Si patriae volumus, si nobis vivere cari.
si incumbamus tam parvi
29
quam magni, si º Debes hoc etiam rescribere, si tibi curae est,
-

[745]
esse patriae nobisque utiles. Quantae conveniat, Munatius: an malê sarta
Illud insuper mihi signifi Gratia nequicquam coit, et rescinditur? At vos
care te rogo; nunquid tam
carus, quam decet, tibi sit Seu calidus sanguis, seu
rerum inscitia vexat
Munatiºs; an concordia Indomitā cervice feros, ubicumque locorum
haud bene reconciliata di
35
rinnatur? Verum sive fer Vivitis, indigni fraternum rumpere foedus:
vidus sanguis, sive rerum Pascitur in vestrum reditum votiva juvenca.
imperitia vos exagitat animo non erudito immites; profect3 non debetis amicitiam fraternam
violare; at quacunque in regione versamini, ego vestrum in reditum vitulam pasco, diis ex
voto sacrificandam.

EPISTOLA IV. Ad ALBIUM TIBULLUM.

.Ad laborem honestum, morque ad voluptatem hortatur.

Tibulle, bone censor nos
trorum sermonum, quid pu ALBI,
nostrorum sermonum candide judex,
tem agere te nunc in regi Quidnunc te dicam facere in regione Pedanäf
one Pedana 2 Credamme te
componere, quod superet Scribere quod Cassi Parmensis opuscula vincat?
opera Cassii Parmensis;
.A.N.N.O.T.1TIO.NES.

Hederaº victricis.] In commissionibus et cer Epistola IV-1. Albi.] Albius ille Tibullus
taminibus ingeniosis victores hederā corona equestri familia Roma natus, eodem tempore
bantur. Wide lib. i. Od. i. v. 29. Dicta est he quo Ovidius. Ingenii solertia et suavitate, nec
dera, quod haereat; vel quod edita petat; vel mon praestanticorporis forma insigmis, nobilibus
quia id, cui adha serit, edat. In tutela Liberi charus extitit. Elegiarum quatuor librosperele
putabatur esse, quia ut ille semperjuvenis, ita gantes scripsit. Horatio quam familiaris fu
haec viret: vel quod illa omnia, sicut ille men erit, patet ex Od. 33. lib. i. et ex hac Epistolà.
tes hominum, illigat. Festus. Sermonum.] Satirarum pariter et epistola
Quod si Frigida, &c.] Amice castigat Flori run.

vitia. Candide judex.] Sine invidentia et adul

26. Frigida curarum fomenta.] Ambitio et atione. Fortasse alludit ad momen.ilbii. Epist.
avaritia curas pariunt infinitas, nutriunt ac ad Pison. v. 445.
fovent, hominemgue reddunt frigidum et seg Vir bonus et prudens versus reprehendet
nem ad virtutes et studium sapientiae. inertes,
29. Si patriae volumus, &c.] Wide Cic. de Culpabit duros, &c.
officiis. 2. Pedaná9] Pedum Latii oppidum fuit,
-

31. Munatius.] Non is est Plancus ille Mu non longe ab urbe Româ. Pedanos simul et
natius, ad quem est Od. 7. lib. i. Sumt quinon Aricinos, Lavimienses ac Veliternos civitate
fratrem Julii Flori, sed familiarem dumtaxat donatos scribit T. Liv. In ea porrö regione
fuisse arbitrentur; foºdus vero fraternum dici Tibullus praedium habebat amoenum et locu
posse de amicitia. ples. Quo clim secessisset adeniendas quas
33. Calidus sanguis.] Fervens in juventute, dam curas, ad eum scripsit Horatius, osten
saºpe et facile cbulliens circa cor, iramgue fa ditolue multis donatum muneribus à natură, a
tiens et offensionem. Est in quibus. codd. diis, a fortuna etiam, frui debere illis, dum li
Heu calidus sanguis! heu rerum inscilia ceret per usuram vitae sensin defluentis; ne
te.catſ que solicitum esse oportere.
Rerum inscitia recal.] Contra rerum usus 3. Cassi Parmensis.] Idem is creditur, de
et experientia, pariter et doctrinamorum, ejus quo lib. i. Sat. 13. quique Etruscus dicitur.
modijuveniles motus placat, et cohibere docet Scripsit tragoedias, elegias, epigrammata. De
animum temere effervescentem. * eosic vet, comm. Cassius Parmensis, tribunus
36. Votiva juvenca..] Diis vota et promissa militum in partibus Cassii et Bruti fuit. Quibus
pro felici reditu vestro et incolumitate. Huc victis, Athenas se contulit. Quintus autem
ſortasse pertinet, quod, ut tragici hircum, ita Varus eo missus ab Augusto, ut eum interime
lyrici vitulum seu juvencum solebant mac ret, studentem reperit; illoque perempto, scri
tare. nium cum libris abstulit. Unde multi credi
 EPISTOLARUM LIBER I. 5. 459

An tacitum silvas inter reptare salubres an otiosum ambulare in ne

Curantem quicquid dignum sapiente bonoque est? 5 nihil
moribus amoenis caterium
praetermittentem eo
Non tu corpus eras sine pectore. Di tibi formam, rum, quae decent virum pro
Di tibi divitias dederant, artemque fruendi. [747] bum ac prudentem? Alqui
tu non corpuses sine mente.
Quid voveat dulci nutricula majus alumno, Dii elegantem tibi speciem
Quâm sapere, et ſari ut possit quae sentiat, et cui opesque, et his bene utendi
Gratia, ſama, valetudo contingat abundé, 10 facultatem largiti sunt.
Quid vero nutrix alumnoca
Et mundus victus, non deficiente crumenäf rissimo exoptet melius,
Inter spem curamgue, timores inter et iras, quam sapere et ut quae sen
Omnem crede diem tibi diluxisse supremum. tit possit eloqui, et qui fa - - -

Grata superveniet, quae non sperabitur hora. ... "...":

Me pinguem et mitidum bene curată cute vises, 15 victum lautum, et marsupi.
Cüm ridere voles, Epicuri degrege porcum. um nunquamvacuum Quo
nam autem trivinus inter
spen et solicitudines, inter timores atque indignationes auctor tibi sum, ut unumquemgue di
em ultimum tibi lucere existimes. Sic enim jucundum tempus accedet minime speratum.
Certë me succi plenum et corpore egregie culto fulgentem videbis, imó, si jocari velis, suem ex
hara Epicuri.

EPISTOLA W. Ad TORQUATUM.
.Ad Caenam frugalem invitat, et hilaritatem. Ebrietatis commoda re
censet.
Si conviva potes accum
SI potes Archiacis conviva recumbere lectis, [748] bere in thoris brevibus, nec
Nec modica coenare times olus omne patellà, abhorres edere quodvisolus
ê tenuipatinâ, 6 Torquate,
Supremote sole domi, Torquate, manebo. expectabo te domi occi
dente sole.
.A.N.YOTATIONES.

dere Thyesten tragoediam esse opus Cassii 14. Grata superveniet.] Gratiora sunt, qual
Parmensis. non expectata superveniunt bona, accedunt
6. Sine pectore, Sine corde, excors, sine que insperata.
animo et ingenio. 15. Me pinguem.] Se, qualis reipsa erat,
Formam..] Egregiā corporis famá praesti pingit Horatius, obesulum, et cultús corporis
tisse dicitur Tibullus. studiosum.
7. Dederant..] Hoc eo referunt aliqui, cum 16. Epicuri de grege porcum.] Abdomini
pauperior jam factus esset Albius: alii explo et voluptatibus ultrö indulgentem. Cic. in Pi
dunt, constanterque legunt, dederunt; penulti son. Epicure noster ea hard producte, non è.
må licenter correptă. Ut et apud ipsum Ti scholá. Apud Athem. lib. vii. cap. 5. non ob
bull. lib. ii. Eleg. 5. Haec fuerunt olim, &c. scure dicit, sed altà voce clamat Epicurus:
pro fuerant. Apud Lucret. lib. v. et AEneid. Quod bonum sit nullum agnosco, praeter co
iii. constiterunt, ubi vulgo constiterant. Certé. luptalem er gustu et venere. Contra tamen
consentiunt de Ecl. iv. Virgil. sensisse Epicurum, vide in Annot. lib. ii. Sat.
.Matri longa decem tulerunt fastidia menses. 4. init.
.Artemque fruendi..] Oeconomiae scientiam Epistola V-1. Sipoles.] Si frugalis et te
et peritiam. nuis coenae apparatus tibi placere potest.
8. Quid woreat dulci nutricula, &c.] Persius .Archiacis.] Sicut à Pausia pictore Pausiaca
de his ſusē, Sat. ii. tabella, Sat.1.ii.7.95. ita ab Archid fabro Ar
9. Et cui.] Leg. al. utgue. chiaci lecti.
10. Gratia.] Apud magnates. Messala Cor Conviva recumbere lectis.] Ad mensam ac
vinus miré Tibullum ſovit: pariter Messalam cumbere tricliniaribus in lectis antiquo modo
Tibullus celebravit. Ipse testis eo disticho: fabricatise rudiori materia.
Hic jacet immiti consumptus morte Tibullus, 2. Olus omne ) Durum olus, belam plebeiam,
.Messalam terra dum sequilurque mari. Pers. Sat. iii. 112.
Fama.] Apud omnes. Ovid. 3. Supremo sole..] Sub vesperam. Perpe
Donec erunt ignes arcusque Cupidinis arma, ram aliqui altissimum solem accipiunt, affer
Dicentur numeri, culte Tibulle, tui. untgue illud ex. lib. ii. Sat. 8. Dimidio polare
11. Mundus victus.] Lib. ii. Sat. 2. v. 65. die: mec enim hora ista convenit frugali coenae:
JMundus erit, quinon offendit sordibus, atque adde quod sequitur de a slivae noctis benigno
In neutram partem cultiis miser. sermone.
12. Inter spem, curamque, &c.] His enim Torquate.] Estne is L. Manlius ipse Torqua
vita mortalium perpetuo conflictatur. tus, causarum patronus; ad quem est Od. 7.
 460 Q. HORATII FLACCI
Potabis vinum, Tauro ite-Vina bibes iterum Tauro diffusa palustres 4
* *...*.*.*
inter Minturnas paludosas Inter Minturnas, Sinuessanumque Petrinum. [49]
et Petrinum Sinnessanum. Sin melius quid habes, arcesse; vel imperium fer.
Quod si habes aliquid meli-Jamdudum splendet focus, et tibi munda supellex.
us, affer; vel jussa exegue
re. Jam pridem accensus Mitte leves spes, et certamina divitiarum,
... n.... Et Moschi causam. Cras nato Caesare festus
pellex tui gratianitéscit. In-Dat veniam somnumque dies. Impune licebit 10
termitte curam rerum futi
lium, ac labores, pro opibus, AEstivam sermone benigno tendere noctem.
atgue Moschi defensionem. Quo mihi fortunas, si non conceditur utif
Dies crastinaçºsariºnatali-Parcus ob haeredis curam, nimiumque severus
bus sacra, indulget licentia
dormiendi, fasque erit noc Assidet insano. Potare et spargere flores
tem asstivam gratis collo Incipiam, patiarque vel inconsultus haberi. [15]
quiis traducere. Quid opes Quid nonebrietas designat? operta recludit; 16
jurant si non licet his fruit
Si quis parce rictitat, mimis Spes jubet esse ratas; in praelia trudit inermem;
que tristis, hatredum causa ille stulto proximus est. Ego veró contrô, hoc magis bibam, et spar
gam flores; mec verebor etiam temerarius vocari. Ecguid vinolentia non efficit? detegit oc
-

culta; firmam dat fiduciam; inermem impellit ad certamina;

- .A.N.YOT.1TIO.NES.

lib iv. Theod. Marcilius, Euge, inquit: Sic 7. Splendet focus, &c.] Ad convivium pa
mortuum rocat Quintus scilicet. Intelligit vero randum, coquendasque dapes.
Q. Nonium Asprenatem, qui et Torquatus sit 8. Mitte leves spes.] Omitte paululum so
appellatus, Augustoque junctus arctias dicitur. litas occupationes molestas, sive pro divitiis,
Sueton. Octav. cap. 56. Wide ibid. cap. 43. sive pro ſama et honoribus, sive pro defensione
ubi sic habetur: In hoc ludicro C. .Yomium .4s clientum tuorum.
prematem lapsu debilitatum aureo torque dona 9. Moschi.] Js ſuisse rhetor Graecus refer
tit; passusque est ipsum posterosque Torquati tur origine Pergamenus, qui veneficii reus à
ferre cognomen. Torquato defendebatur.
4. Vina bibes.] Nec generosa, quippe é Cras nato Caesare festus.] Cras justitium est,
palustribus Minturnis, nec vetustate insignia; ob matalem Caesaris; ac proinde silentibus ju
nam annis superioribus fusa in amphoras. diciis, ac strepitu forensi, dormire in multan
Iterum Tauro.] Consulum nominibus solita lucem, et epulari, et hilaritati vacare licebit.
notari vina alibi dictum est. Wide lib. i. Od. .Nato Caesare.] Accipiunt vulgo de natali
20. et lib. iii. Od. 5. Porrö T. Statilius Tau Augusti, qui cum in Septembri sit circa finem,
rus, homo novus, ut et Agrippa, sed Augusti ex Suetonio, ad rem praesentern non facit ad
, amicitia, victoque in Sicilia Lepido, rebusque modum. Malim igitur cum quibusdam intelli
mox in Africa gestis (unde et triumphum me gere natalem Jul. Caes, qui Julio mense habet
ruit) amphitheatro etiam extructo ſuit clarissi noctes a sticas. Wide Mac. Sat. i. cap. 12. Dion.
mus. Consul primo fuisse dicitur anno U. C. lib. xliv.
717. secundo vero 728. cum Horatius annum 11. JEstiram sermone benigno tendere nor
actatis ageret 40, aut circiter. Neroni nup tem.] Noctem a state breviorem extendere seu
sit ejus abneptis Statilia Messalina. protrahere sermonibus prolixis, familiaribus,
5. Minturnas.] Haec olim ſuit urbs Latii jucundis.
satis culta, prope ostia Liris fluvii, planitie, 12. Quo mihi fortunas.] Ita Muretus, alii
ubi amphitheatrum et aquaeductus. Horum que deinceps, Habent tamen codices plerique"
reliquiae adhuc visuntur, de urbe vero superest Qud mihi fortuna.
parva turris cum taberna duntaxat. Non 13. Parcus ob haredis curam.] Quisquis
longe aberat ingens palus, in qua latuit Ma sumptui parcit, geniumque defraudat, utma
rius a Sylla profligatus. De quo Juvenal. Sat. jores haredibus opes relinquat, insanit prope.
x. 276. 14. Spargere flores incipiam.]. Splendide
Exilium et carcer, Minturnarumque pa coenam apparabo, atque in secundá mensã de
ludes. -
more flores inspergam.
Sinuessanumque Petrinum.] Montem aiunt 16. Designal.] Non. Marcell. designare, est
esse urbi Sinuessa imminentem, ubi nunc op cum nota et ignominia aliquid facere. Donat.
pidum cum arce apud Sinuessam excisam, V. in Terent. Adelph. ad eas voces: Modo quid
Rocca di monte Dragone. Alii dicunt fuisse designaril? est, inquit, novum quid moliri seu
vicum agri Sinuessani, qui celebris erat, vini malum seu bonum.
mon quidem bomitate, sed copia. Sinuessa 17. Spes jubet esse ratas.] Lib. iii. Od. 21.
vero Sinope, in ora ubi Massicus mons desinit, Tu spen reducis mentibus an riis.
inter ostia Liris et Vulturni fluminum. Wide ibi, item lib. iv. Od. 12.
6. Imperium fer.] Quidam interpretantur, Inermem.] Al, inertem. Locomox citato.
Tuºme fac regem convivii: quod mihi quidem Piresque et addis cornua pauperi,
absurdum videtur. Post te nec iratos trement:
 EPISTOLARUM LIBER I. 5, 461

Solicitis animis onus eximit; addocet artes. anxiaº mentis aegritudinem

Foecundi calices quem non fecere disertum ? discutit; artes docet. Scy
20 phi abundantes quem non
Contractà quem non in paupertate solutum ? reddiderunt eloquentem 2
Haec ego procurare etidoneus imperor, et non quem non liberalem cel in
Invitus; me turpe toral; ne sordida mappa angustainopia? Certé aptus
et non repugmans ego ista
Corruget nares; me non et cantharus et lanx jubeor curare; ne toral im
Ostendat tibi te; me fidos inter amicos mundum, ne mappa illota
Sit, qui dicta foras eliminet; ut coèat par [751] mares facial contrahi; utva
sa et patinae te tibi reprae
Jungaturque pari. Butram tibi Septimiumque 26 sentent; me inter familiares
Et, nisi coena prior potiorque puella, Sabinum reperiatur, qui dicta expor
Detinet, assumam. tet extra; ut pares congre
ocus est et pluribus umbris: gentur. Porró convivastlbi
Sed nimis arcta premunt olidae conviva caprae. dabo Butram et Septimium,
Sabinum quoque dummodo
Tu quotus esse velis, rescribe; et, rebus omissis 31 non detineat eum coena pri
Atria servantem postico falle clientem. or et amica potior. Est
etiam locus multis comitibus: at in convivio mimis constipato caprinus factor molestus est.
Tu rescribe quotus esse cupias. Mor autem negotiis abjectis, per fores posteriores fuge cli
entem in atrio stantem.

.1.N.YOTATIO.NES.

Regum apices, neque militum arma. El gravis attrità pendebat cantharus ansd.
18. Solicitis animus onus eximit.] Hinc 25. Sil, qui dicta foras eliminet.] Ne quis
Liber dictus Bacchus. extra limen domus efferat, effutiat, evulget,
.Addocet artes.] Seu quia vimum moderate quae inter potamdum dicta liberius fuerint; ex
sumptum acuit ingenium, sive quodebrii plus quibus temere invidia confletur. Apud Lace
culum sunt jactabundi, seque omnia scire prae daemonios, inquiunt, publica intrantibus con
dicant inepte quidem. vivia aliquis senior ostendiens fores ita mone
20. Solulum.] Wel ab omni solicitudine bat; Per has me verbum ullum egrediatur.
paupertatis liberum, vel prodigum in ipsa 25. Ul corat par..] Hinc enim jucundior sit
paupertate. sermoclinatio.
21. Idoneus, et non Inritus.] Erat enim 26. Butram tibi, &c.] Non unus est qui
Horatius agilis, hilaris, necnon munditiei per legat Brulum.
quam studiosus. 28. Umbris.] De his conviviorum sectatori
22. Ne turpe toral.] Ne thoriseu lecti tri bus lib. ii. Sat. 8.
climiares offendant convivis sordibus. Wide 29. Sed nimis arcta premunt.] Ubi plures
lib. ii. Sat. 4. sub. finem. sunt convivae, axillarum gravis odor creat
JWe sordida mappa.] Nedum manus abster nauscam. Wide Epod. 12.
gant conviva inter edendum, mappa: immun 30. Tu quotus esse velis, rescribe.] Dic quot
ditia fastidium pariat et nauseam, quod mari velis tibi sodales convivas. Varro dicebat
bus corrugatis significatur. Wide loc. mox cit. convivarum numerum incipere oportere a
Sat. iv. lib. 2. Gratiarum numero, et progredi ad Musarum;
23. Cantharus et lanz Ostendat tibi te] id est, proficisci a tribus, et consistere in no
Wasatam sint nitida, ut quasi speculum imagi vem, &c. quae lege apud Gell. lib. xiii. cap. 11.
nem tuam reddant exhibeamtgue. 31. Postico.] Plautus posticulam, dicit, sub
Cantharus.] Was vimarium speciem refe ostium. Petronius posticulam, sub jamuam
rens scarabaei, qui zay? agº: Graece dicitur: Gall. Porte de derriere. Angl. The BAck Door.
tali poculo usus Bacchus, ipsi proinde sacro. Virgil. AEm. ii. 453. ita rem explicat;
Meminit Macrob. pariterque Athenaeus. Item Limen eral, calcargue fores, et pervius usus
Plin. lib. xxxiii. cap. 11. C. Marius post vic Tectorum inter se Priami, poslesque relicti
toriam Cumbricam cantharis potasse Liberipa ..? tergo. -

tris exemplo traditur. Arnob. sub finem lib. Clientem.] Moschum vel alium, qui in atrio
vi. Quid in Liberi deſclera pendens potorius te observet alloquendi cupidus. Hunc autem
cantharus? Magnum, ansatumque indicat Vir falle, egrediens per janualm posteriorem, et
gil. Ecl. 6. v. 17. veni ad me.
462 Q. HORATII FLACCI
EPISTOLA WI. Ad NUMICIUM.

Felir est, qui nihil timet, nihil cupit.

O Numici, nihil mirari,
est unica ſere et sola res, NIL admirari prope res est una, Numici, [75]
. . . .aim ºr Solaque quae possit facere et servare beatum.
et servare. Reperianturho-Hunc solem, et stellas, et decedentia certis
mines, qui nulla trepidati
one affecti contemplantur Tempora momentis, sunt qui formidine nullā
solemnunrestellaset ten. Inbuti spectent. Quid censes munera terrae? 5
for certº hº_* Quid maris extremos Arabas ditantis et Indos ?
Quid pºtas de terrae donis:
quid de mºneribus maris ul- Ludicra
quid, plausus, et amici dona Quiritis?
imos Aralas Indosque lo-Quo spectanda modo, quo sensu credis et ore : [73]
cuplentatis? quid de ludis, Qui timet his adversa, ſere miratur eodem
et applausu, ac numeribus
.."... ... Quo cupiens pacto; pavorest utrobique molestus;
Qio animo, quojudicio vul-Improvisa simul species exterret utrumque; 11
tuque aspecienda hac pu
tas: Certe qui formidat is Gaudeat, an doleat, cupiat, metuatne. Quid ad rem?
iſ contrari, cºmmodo Si quicquid videt melius pejusve suá spe,
afficitºr, quo is, qui ea de-Defixis oculis, animoque et corpore torpet?
siderat: atque in utroque
trepidatio est aequé molesta, Insani sapiens nomen ferat, aequus iniqui, 15
cum insperata' species u. Ultra quam satis est, virtutem sipetatipsam.
ºrumque perturbat: "... I nunc, argentum, et marmor vetus, aeraque et artes
tetur, set mºrat, seu cupi
...'...H. Suspice; cum gemmis Tyrios mirare colores;
latur. Quid auten ad pro-Gaude, quod spectant oculi te mille loquentem;
positam, si cum aliquid as
pexerit fortunatius aut infelicias quam speravit, oculos tenet immotos, atque mente simul et
corpore obstupescit? Virtutem ipsam si quis minium expetat; sapiens desipere justus in
justus esse existimabatur. I modø; admirare argentum et vetus marmor, et ſabrefacta ex
acre; purpuram et gemmas concupisce; lactare quod te dicentem mille oculi attendunt:
.A.N.Y.O.T.1TIO.YES.

Epistola VI.-1. Nil admirari.] Admirabilis Dona Quiritis?] Honores et magistratus

epistola inquit Parthenius; erudita Torrentius: delatos per suffragia populi Rom. Qui dabat
aurea, Lambinus. Sane admirabilis, qual nihil olim Imperium, fasces, legiones, omnia. Juve
stulte mirari, luculentermire docet; erudita, Jua: mal. Sat. x. 78.
philosophia: moralis et Stoa mysteria recondi 8. Quo sensu.] Stoici dicebant perturbati
tissima clare exhibet, atque solerter insinuat; ones omnes opinione constare.
aurea, quae aurea mcdiocritatis, ac verae vir O, e2.j Fronte: oculis effectus demonstran
tutis imaginem eleganter adumbrat. tur ut plurimum.
JN'il admirari, &c.] Non percelli admira 9. His adversa.] Inopiam, contemptum, ig
tione illa fatua e quâ nascitur cupiditas vel nomininm, sibilos, explosiones.
timor, animum perinde torquentes. De ea 10. Paror.] .Metus est mentem loco morens.
Epist. i. 47. Stultae illi admirationi virtutem Cic. Tuscul. 4.
contrariam Democritus vocabat 'affavº, a ziav. Utrobique molestus] Al. utrigue, cupienti
: "...] Numicia gens Roma patricia. ac timenti; timens emim vexatur dolore mali
3. Decedentia certis Tempora momentis.] futuri, cupiens autem desiderio boni absentis.
Conversiones astrorum, indeque natas muta 11. Improvisa simul species erterret drum
tiones, temporum vices, ac tempestatum va que.] Seu species boni praesentis insperata,
rietates, &c. quae nimio gaudio examimatetiam interdun,
4. Formidine nullá Imbuti.] Quod si intre seu species mali praesentis tristiam creans eo
pidi spectant coelesti, certe multo magister graviorem, quo minus expectabatur. Unde
rena. exoritur stupor, torpor, agritudo, mentis alie
5. Munera terra, *] Aurum, argentum, &c. natio, &c.
6. Munera maris?] Margaritas, gemmas, &c. 12. Quid adrem.] Quidad felicitatem, quam
..Arabas.] De his lib. i. Od. 29. lib. xii. Od. 12. muncrem investigamus.
Ir:dos?] Lib. i. Od. 12. 17. I nunc, &c.] Sires bonas, si virtutem
7. Ludicra.] Victoriam in ludis, qual mag ipsam ultra quam satis est, expetere stultum
ni olim habita. est; an licebit cupide scrutari metalla, vasa,
Plausus.] Benevolentiam populi significa lapillos, purpuram: imó famam, celebritatem
tam publice, vel assurgendo, vel consalutando nominis, opes, honores, &c.
vel acclamando, vel applaudendo. Wide lib. 18. Tyrios colores.] Wide lib. ii. Od. 18. v.
i. Od. 20. 8, ibique Annot. Item lib. iii. Od. 20. in fine.
 EPISTOLARUM LIBER I. 6. 463

Gnavus manè forum, et vespertinus pete tectum, 20 manè forum frequenta se

Ne plus frumenti dotalibus emetat agris
- - - - - -
[754] ..", º º redi,
cius u

Mucius, et (indignum quod sil) pejoribus ortus ..."...'.

Hic tibi sit potius, quâm tu mirabilis illi. bus, et me ille (quod indig
Quicquid
D fodi subd terrá est, in apricum
- - C proſeret taetas;25 genitus
bent-
"...º.º.º.º.
a te suspiciatur ma

efodiet condetgue nitentia. Uum bene notum gis, quam tu abillo Quod
Porticus Agrippae, et via te conspexerit Appi; º: abditum in terra de
Ire tamen restat Numa quo deveit et Ancus.
- ...","... >

Si latus aut renes morbo tentantur acuto, et occultabit conspicua. Sic

Quaere ſugam morbi. Wis recte vivere? Quis non tºº. º
Si virtus hoc una potest dare, fortis omissis
- -
30 et via Appia te spectaverit
-
valde - -
illustrem, attamen su
Hoc age deliciis. Virtutem verba putas, ut perest ut pergas ed, quo Nu
Lucum ligna? cave ne portus occupet alter,
- - - -
[755]." ..
runt. Age rer),"...i.
si latus aut
Ne Cibyratica, ne Bithyna negotia perdas: renes graviter dolent, ex
Mille talenta rotundentur, totidem altera; porró et quiro º
- - * - -

...At
visme recte vivere? Ecquis
non vult? inquies. Ergö, si sola virtus hoc conferre valet, ad hoc labora strenue, abjectis vo
luptatibus. "Quod si contra virtutem censes mera esse verba, sicut lucum arbores, tantium, cura
diligenterne alter portus occupet, neve dimittas negotiationem apud Cibyrates et Bithynos:
cura ul mille talenta compleantur, totgue altera adjiciantur, itemque
ANYOTATIONES.

20. Gnavus manè forum, &c.] Wel primo ..?ncus.] Martius, rex quartus Rom. Numae
manè forum negotiantium pete ibique exerce, ex filia nepos, bellica gloria eſſulsit.Tit.Liv. cit.
quod Janus summus ab imo perdocet; hoc est; 28. Silatus aut renes, &c.] Si labores pleu
faenore divitias accumula; Epist i. 54. item ritide, vel nephritide. Wide lib. ii. Sat. 3. v. 29.
lib. ii. Sat. 3. vel forum judiciarium frequenta, 29, Quatre fugam morbi.] Ut corporis, sic
et causis agendis quaestum fac. Martial. et animi debes morbos fugere, pari saltem
Dires cris Roma, si causas egeris. diligentia." -

Vespertinus pete tectum.] Diem totam lucro 31. Virtutem verba putas.] Si inane quid
faciendo consume; mec domum redi, nisi sero esse virtutem putas. ercules apud tragicum
et sub vesperam. quendam, et eximde Brutus (ex Dione lib. lxvii.)
21. Dotalibus agris.] Ab uxore acceptis deploratis rebus exclamasse fertur; O misera
dotis nomine. virtus, eras igitur nugae tantummodo; ast ego
22. Mucius.] Plebeius et ignobilis. te velul rem solidum sectabor, verum fortuna:
23. Quam tu mirabilis illi.] Quod tu patri servicbas; tumdue voca vit unum e familiari
cius illi obscuro et abjecto non sis mirabilis bus, ut se interficeret.
per majores divitias. Prolepsis. Ut Lucum Ligna.] Weruntamen non arbores
24. Quicquid sub terrá est.] Quicquid nunc faciunt lucum, sed religio et consecratio alicui
stulté miraris et optas, peribit; et tu pariter numini.
cum istis; quaere potius virtutem, quae sola 32. Care ne portus occupet alter.] Ante alios
bonum stabile est et solidum. Epist. i. 47. mari te committe: naviga ad Cibyrates et
26. Porticus Agrippa..] M. Agrippa tertiàm Bithynos; occasiones occupa negotiandi, et ex
consul Pantheon fecit; addidit vero porticum negotiatione ditescendi. Pers. Sat. 6. v. 75.
columnisingentibus, trabibus etiam aeneis auro ..Mercare, alque excute solers Omne latus mun
superfusis superbam. Synedoc. pro quavis di, ne sit praistantior aller, &c.
porticu, quae quidem Roma: ſuit multiplex. 33. Cibyratica.] Cibyra urbs Phrygia mag
Epist. i. v. 71. In his ambulare, seque osten mae in confinio Lycia, cognomento magna,
tare insignes quique consueverant. aequitatis fama celebris; ex Strabone. Eove
Via Appi.] Appius Claudius censor viam ro mitti solebant lucriones, et quotguot valdé
Româ per portam Capenam Brundusium us qua-stum odorari et sectari cognoscebantur.
que constravit adeo latam, ut plaustra duo sibi Altera ſuit Cibyra minor dicta, apud Ciliciam,
occurruntia facile pertransirent. Haec à Tro abora maris distans decem prope milliaribus.
jano instaurata Statius 2. Sylv.carm. 2. Bithyna.] Bithynia Asiae regio, hime Euxino
Appia longarum terilur regina viarum. mari, illinc Propontidi vicina Thracia Asiatica
27. Ire tamen restat..] Postguam te omnibus Xenophonti, nuncupata. Urbes habuit prae
ostentāris, diuque splendide egeris, tandem claras Chalcedonem, Nicomediam, Apamiam,
moriendum est; perinde ac ipsi Rom. reges Nicaeam, Heracleam, Prusam.
mortui sunt. Wide lib. i. Od. 28. et lib. iv. Od. 34. Mille talenta rotundentur..] Rotundum
7. v. 15. dicitur omni ex parte perfectum. Gal. Faire
Wuma.], Pompilius, secundus à Romulo; le comple rond; et Angl. To MAKE UP A Round
ex, justitia clarus et religione. T. Liv. lib. i. SU M.
Plutarch. &c. -

Talenda.]Talentum, raxarlow, slatera, lanz,

464, Q. HORATII FLACCI.
tertia, ims et quarta, ut Tertia succedant, et quae pars quadret acervum. 35
cumulus reddatur quadra Scilicet uxorem cum dote, fidemque, et amicos,
tus. Nempe dominatrix pe
cunia tribuit opulentam con Det genus, et formam, regina pecunia donat;
jugem, et fidem, et amicos, Ac bene mummatum decorat Suadela Venusque.
ºlitº Pºlº.
linem: atque divitem sti Mancipiis locuples eget aeris Cappadocum rex :
i.",..., V. P. Ne fuerishic tu. Chlamydes Lucullus, ut aiunt,[755)
run enim Cappadºciº rex Si posset centum scenae praebere rogatus; 41
abundans servis indiget pe
cunia. Netu fueris ejusmo Qui possum tot? ait: tamen et quaeram, et quot
di, sed potius Lucullo simi habebo,
lis. Luculius, inquinº in-Mittam. Post paulē scribit, sibi millia quinque
terrogatus mum posset cen
tenas chlamydes ad specta Esse domi chlamydum : partem vel tolleret omnes.
culum commodare respon-Exilis domus est, ubimon et multa supersunt, 45
* : * *.*.*.* Et dominum fallunt, et prosunt furibus. Ergo
tot prabere? attamen quae
... ... Sires sola potest facere et servare beatum;
bebo. Paulo rero postea Hoc primus repetas opus, hoc postremus omittas.
significat, se domi habere
quinque millia chlamydum: Si fortunatum species et gratia praestat;
50
...'...iniºi Mercemur servum qui dictet nomina, laevum
cuuctas. Hoc est lorupletem esse. ..lt contra angusta est res familiaris, in quâ non plurima
superfluunt, ignoranturque à domino et juvant ſures. Quae cum ila sint, sique opes solae va
lent reddere felicem et conservare; hunc laborem primun assume, et ultimum dimitte. Si
beatum facit decus eaternum et favor; emamus servum, qui nomina civium suggerat, qui latus
sinistrum
.A.N.YOTATIONES.

pondus: aliquando ponitur pro quovisingenti dere poeta sapientiae studendum imprimis,
pondere auri vel argenti, alias significat cer quam habenti omnia praesto adsunt.
tum pondus, quod tamen varium variis genti Chlamydes Lucullus, &c.] Lucullus Roma,
bus. Celebratur in primis talentum Atticum, insignis vir mobilitate, facundia, opibus, Afri
quod drachmas sexies mille continebat. Porro cam praetor justissime administravit; Mithri
drachma Attica respondet grosso Francico, datem non semel profligavit, &c. Isrogatas
quivalet octo solidos cum sex demariolis, aut a praetore urbano, ut celebrandi causa specta
circiter: siquidem marca argenti grossos ha culi commodaret chlamydes multas, longe
bet sexaginta quatuor, illaque ut plurimum plures etiam obtulit.
valet viginti sex aut septem libellas sive Fran 43. Millia quinque Esse domi chlamydum.]
cicos, ut vocamus. Quae cum ita sint; grossi Plutarch. in Luculli vita, cap. 39. Ininorem
illi sexies millies multiplicati, conficiunt mo numerum designat; centum nempe ait ab eo
metae nostrae libellas 2550. Quanto vero ta petitas, ducentas autem ſuisse missas: quod
lentum auri majus sit argento, et auri supra certe proprius ad verum accedit.
argentum valore facile aestimaveris. 46. Dominum fallunt.] Nescientem esse
35. Qua pars quadret acerrum.] Ut quatuor tantas sibi divitias.
mille talenta inveniantur integra, completa, Prosunt furibus.] Scilicet e magno numero
et perfecta. Pers. cit. facile detrahitur ac surripitur aliquid, domino
Rem duplica: feci: jam tripler, jam mihi vix advertente. Plaut. Nihil est hic quaiti
quart), furibus; ita inaniis sunt oppleta atque arancis.
Jam decies redit in rugam. 47. Sires sola potest, &c.] Si opibus fieri
38. Suadela.] Sive Suada, Gr. IIºw83, per beatum credamus, iis maxime congerendis
suasionis dea. Widetur Horatius indicare fa operam demus. -

cilitatem conciliandi nuptias, tum quod addit, 49. Si fortunatum.] Simominis splendore et
ºote.
; tum quod ante dixit, uzorem cum gratia apud populum constare felicitatem ex
istimamus, captandis civium animis incumba
39. Mancipiis locuples, &c.] Cappadocia mus magistratns et dignitates ambiamus: ade:
minoris Asiae perampla regio, cujus populiad oque mercemur servum nomenclatorem, qui
servitutem adeo nati, ut offerentibus liberta nobis praceat ut fit, deducatºue ad prensan
tem Romanis, maluerunt regem eligere Ario dum unumquemgue et verbis officiosis deme
barzanem. Alex. ab. Alex. lib. ii. cap. 27. rendum.
Cic. post redit, in sematum. Cappadocem mo 50. Qui dictet nomina, &c.J Qui candida
do abrºplum degrege renalium diceres. Pers. tum momeat, quo quisque civium appellandus
Jam. cit. - nomine, quo officii genere obtinendum sit
Cappadocas rigida pingues plausisse calastá. ejus suffragium. Cic. pro Muraena : Quid
40. We fueris hic tu.] Nesis qualis rex ille, quod habes nomenclatorem 2 . . . . si nominº
ună re abundans, caeterarum inops. Quin po appellari abste cives tuos honesium est; tıſº
tius sicut Lucullus adeo locuples rebus omni est eos notiores esse servo tuo quâm tibi. Widº
bus, ut plus possideret quam sciret. Wult sua Signon. 3. De judic. cap. 30.
 EPISTOLARUM LIBER I. 6. 485

Qui fodiatlatus, et cogat transpondera dextramſ/S7) pungat, moneatgue mas

Porrigere: Hic multum in Fabiá valet, ille Velina; ******
ue insusurret indigitetgue.
Cuilibet hic fasces dabit, eripietdue curule, ste plurimum potest in Fa
Cui volet, importunus ebur: frater, pater, adde, bià tribu, hic in Velină: ille,
Ut cuique est aetas, ita quemgue facetus adopta. 55...".
cuilibuerit ebur curule de
Si bené qui coenat, bene vivit; lucet, earnus [758] trahet molestus: voca fra
Quo ducit gula: piscemur, venemur; ut olim trem vel patrem secundum
aetatem cujusque; sicumum
Gargilius, qui manè plagas, venabula, servos, quemdue urbane tibi conci
Differtum transire forum populumque jubebat; lia. Quod sibeate vivit, qui
Unus ute multis populo spectante referret 60 laute vescitur; dies est, per
gamus quo gula trahit; pis
Emptum mulus aprum. Cruditumidique lavemur2 cemur, venemur; sicut pri
Quid deceat, quid non, obliti; Caerite cerå dem Gargilius, qui mane
per forum populo frequens
ire imperabat famulos cum retibus ac venabulis, ut coram plebe mulus unus é pluribus reve
heret aprum pretio comparatum. Epulemur etiam, et balnea subeamus cibis noncoctis pleni:
.4.YNOTATIONES.

Lacrum Qui ſodial latus.] Servus nomen Fasces.] Nemo nescit pro magistratu poni
clator incedens ad latus heri laevum honoris hiec magistratuum insignia. Synecd. Nimi
causã, quoties obvius repente fielyat quispiam rum dictatori apparebant lictores 24. cum fas
salutandus, domimilatus cubito pulsabat fodie cibus; consuli duodecim; proconsuli, et praeto
batgue atque insusurrabat, quis et qualis esset risex. Fasces autemerant virga, plures secu
ille civis, utrité et homeste appellaretur. ri circumligatae, ita ut extaret ferrum, quibus
51. Transpondera dertram Porrigere.] Wa significabatur potestas castigandi quae corri
ria hic varii effutiunt. Sunt qui notari velint genda erant, praccidendi vero quae non possent
ambitiosos petitores publica pondera in largi emendari. Plutarch. Problem.
tionibus excedentes, et olei, vini, cºeterorum Curule ebur.] Synecd. magistratum, cuijus
que plusculum donantes. Alii sic explicant. est sellae curulis eburnea', et in ea sedendi, seu
Moneat brachium excrere extra togam collec cum judicia exercet, seu cum in curiam vehi
tam et complicatam, dextramgue porrigere ad tur. Gell. lib. iii, cap. 18. Tull. Catil. 4. Non
prensandum occurrentem forte civem. Haec hatc sedes honoris, sella curulis, unquam vacua
sane longe quaesita videantur. Verő propius mortis periculo atque insidiis fuit. Juvenal.
est: Admoneat candidatum occurrenti civi ob Sat 10. v. 91.
viam ire, et manum vel prensando vel adju illi sellas donare curules;
vando porrigere, superatis etiam impedimen Illum exercitibus prºponere, &c.
tfs, si quae interveniant; v. g. sive turba obsti 56. Si bene qui co-nat, bene wivit.] Pers.
-terit, sive moles aut trabes in via saxaque pom Sat. 4. v. 17.
derosa fuerint intermedia, ea transiliendo, et
salutandum civem diligenter et officiose ade Qua, tibi summa boni est? unctá vizisse pa
telld
undo. -

52. Hic multilm in Fabiá, &c.] Sic nomen Semper, et assiduo curata culirula sole.
clator hero candidato suggerit. En ille civis 58. Gargilius.] Is inanis et stultà gloriae
in tribu Fabia multum valet; eum proinde cupiditate ductus, videri cupiebat venando
multis officiis et blandimentis capta. cepisse feram, quam pretio mercatus erat ab
Fabiá, Velind.] Pop. Rom. in 35 tribus seu aliis captam.
classes aut familias divisum, nérunt omnes; et 61: Crudi tunidique laremur.] Lavabant
suffragia ferri solita modo viritium, seu per vir prisci helluones ad accelerandam ciborum
os singulos; modu tributim aut centuriatim, id coctionem, excitato calore naturali pe frigo
est, per tribus aut centurias. Wide Alex. ab ris antiperistasin, ut citius et nová faula ad
Alex. lib. iv. cap. 3. ubi de comitiis curiatis, epulas redirent.
centuriatis, tributis, deque varia subinde rati Cºrite cerd Digni.] Digni inferrisin tabulas
one suffragrandi. Caeritum, id est, a censore infami㺠labe no
Fabiá.] A gente Fabiorum nominatissimä tari, non secus ac urbis Caere populi, quibus
dicta est. ob flagitiosam defectionem jus suffragii ad
Velind.] Scu a Velina, edità urbis regione; emptum est. Wide Gell. lib. x. cap. 13. Item
seu a Velino lacu cujus incolae in civitatem Petrum Crimit. De hon. disc. lib. vii. cap. 6.
asciti. Caetera tribuum nomina, numerum ubi sic habet. Primi omnium municipes facti
que quandoque diversum lege apud cit. Alex. Cerites sine ullo juris suffragio . . . . unde
ab Alex. lib. i. cap. 17, &c. tabulae Caerites dictae, in quas censor eos refe
53. Cuilibet hic fasces dabit.] Imperium, con rebat, qui notă vel ignominia quñpiam forent
sulatum, summum magistratum hic habet, et insignes. Ex quo erudite Flaccus in Episto
afferet cuicunque ille suffragari voluerit; adeo lâ ad Numicium, digros Caerite cerå appel
valet apud tribules, totgue suffragatores se lat Romanos, qui luxu et voluptatibus turpis
cum trahit. Ete contrario, simis tenebantur; quem locum Horatiani in
* 31
466 Q. HORATII FLACCI
nec curemus quid honestum Digni: remigium vitiosum Ithacensis Ulyssel,
site audiº. Cui potior patria ſuit interdicta voluptas.
stemus nos licet censura dig
64
nos; imitemurluxuriosos co Si, Mimnermus uti censet, sine amore jocisque
mites Ulyssis Ithace regis, Nil est jucundum; vivas in amore jocisque. [759]
3. Pat.P.” Vive, vale. Si quid novisti rectius istis,
vetitae voluptati. Si autem,
* Mimºus arbitratºr, Candidus imperti : sinon, his utere mecum.
nihil dulce est sine amore
et jocis; in amore et jocis vive. Age, vale. Si quidpiam scis his melius, benigne commu
nica nobiscum; simon autem, illis mecum utere.

EPISTOLA VII. Ad MAECENATEM.

JMaccenatis in se liberalitatem laudat, at libertatem et otium opibus prºfºrt.

... QUINQUE dies tibi pollicitus me rure futurum,
nas, rurime commoraturum
mon plus quinque diebus; Sextilem totum mendax desideror: atqui
*.*.*.*.*
Augusto absum fallax. Ve
Si me vivere vis sanum rectegue valentem, [76]]
...m. Quam mihi das a gro, dabis a grotare timenti,
vere, et bene valere, quod Maecenas, veniam ; dum ficus prima, calorque 5
...
indulge aegrotare metuenti; Designatorem decorat lictoribus atris;
dum prima ficus, ct astus libitinarium exormat atratis ministris; dum parentes filiis ti
--
ment;

.A.N.N.O.T.4TIONES.

terpretes ineptissime, ut alia permulta, expo numero dictus, secundum Romuli ordinatio
suerunt. Hactenus ille. * nem, Martio anni temente principium; nihil
63. Remigium vitiosum Ithacensis Ulyssei.] ominus tamen etiam post praepositos a Numa
Ulysses a Tiresia vate monitus edixerat sociis, Januarium ac Februarium, vetus nomen ret
neboves solis violarent. At illi Ulysse dormi nuerunt Quinctilis et Sextilis, quamvis nonjum
ente, exiis mactatis epulas sibipararunt. Qua quintus et sextus, sed septimus et octavus es
propter irae numinum obuoxii poenas dede sent. Postea vero in honorem Julii Caesaris
runt, naufragioque absumpti patriaul mon re Dictatoris, legem ſerent M. Antonio Marci
viserunt. Wide lib. ii. Sat. 5. filio consule, Quintilis appellatus est Julius,
65. Mimnermus.] Hic poeta Epicureus, Co quodeo mense ad 4, id. Quintil. Julius Cæsar
lophonius, vel Smyrnaeus, septem sapientibusin lucem editus sit. Augustus deinde est qui
Sextilis antea vecabatur, donec honori Augus
antiquior vel acqualis; pleraque seripsit amato
ria elegiaco versu, tam suaviter et argute, ut
ti daretur ex seeatüs consulto cujus harc suut
Ligyostades appellaretur. Suidas. Mimnermus verba. Cum imperator Casar. Hugustus mense
dulces reperit sonos, et mollis pentametrican Serlili et primum consulatum inierit, et tri
tum. Athaen, lib. xiii. cap. 8. Propert. lib. i. umphos tres in urben intulerit; eter Janirulo
Eleg. 9. -
legiones deductae seculaegue sint jusauspicia c.
Plus in amore valet Mimnermi versus Ho fidem; et. Egyptus hoc mense in potestatempº.
frtero.
puli Rom, redacta sit; finisque hoc mense beiii,
Carmina mansuetus lenia quarit amor. civilibus impositus sit; alque ou has causas hic
Apud Plutarch. lib. De virtute morali, hoc mensis huic imperio felicissimus sit ac fuerit;
Mimnermi distichon reſertur: placere senatui ut mensis Augustus appelletuſ.
Ti; 3, 22 gº, Gi tº a grºw, ºvºv x8wasn; Macrob. lib. i. cap. 12.
'Aq d'od irº; ; 4. Dabis agrotare timenti, Marcenas, remi
Ts692 iny, ºn act ºx{rt, raûra ºasi. am.] I ſcratium nempe habere comitem assi
Quid gratum, quid jucundum aurea si Pe duum Maecenas cupiebat. At ille amantior
nus absil. suſc libertatis, hoc servitii genus vix ferebat.
Emoriar, me horum cura relinquet ubi. Adde quod poetae et carmina secessum atque
67. Istis.J. Quae de summo bono disscrui. otium requirunt. Wide posteº. v. 34.
Epistola VII.-1. Quinque dics. De hac 5. Dumficus prima, calorque..] Dum ſervet
epistolà recte quidem Scaliger. Sepſima, in canicula, quo tempore naturescunt ficus.
quit, adeo elegans est, adeo urbana, ut ad eas Porró gravis a state est Roma habitationisi
virtutes nihil addi posse rideatur. divitibus domicilia qua dam et viridaria, sa
Rure.] In villa mea Sabiná. Wide infra viente etiam aestu, frigida habentibus.
Epist. 16. De illä jarn anteå lib. i. Od. 7. lib. 6. Designatorem.] Sic dicitur, qui pompam
ii. Od. 18. lib. iii. Od. 15. Epod. 1. funebrem, vel ludos scenicos constituit, ordi
2. Sertilem.] Hic mensis, ut et Quintilis, a mat, compouit; quique locum et tempus ad
 EPISTOLARUM LIBER I. 7. 46

Dum pueris omnis pater et matercula pallet; dum sedulus et officiosus in

Officiosaque sedulitas, et opella forensis foro labor gignit febres, at
que aperit testamenta. Cum
Adducit febres, et testamenta resignat. vero hyems nivibus operiet
Quod si bruma nives Albanis illinet agris, 10 agros Albanos, statim ad
Ad mare descendet vates tuus, et sibi parcet, [761] suiclue
mare decurret tuus poeta,
solicitus rarius leget.
Contractusque leget. Te, dulcis amice, reviset Demum ad te revertetur
Cum Zephyris, si concedes, ethirundine primă. cum Favoniis, et prima hi
rundine, siquidem ita volu
Non, quo more pyris vesci Calaber jubet hospes, eris, 6 suavis amice. Enim
Tu me fecisti locupletem Vescere sodes. rero neguaquam mihi opes
Jam satis est. At tu quantum vis tolle. Benignè. largitus es, qua ratione hos
pes Calaber vialoren cogit
Non invisa ſeres pueris munuscula parvis. pyra comedere. C.A.L. Co
Tam teneor dono, quam si dimittar onustus. mede, quaeso, ait. VI.1.T.
Abunde est. C.1L. Auſer
'Ut libet: haec porcis hodie comedenda relinques. quantum placuerit. VI.1.T.
Prodigus et stultus donat, quae spermit et odit. 20 liberalists admodum ºil.
Haec seges ingratos tulit, et ſeret omnibus annis. Aufer, inquam, donapueru
lis grata. WIAT. Tantum
Vir bonus et sapiens dignisait esse paratum; debeo tibi ob mumera, quan
Nectamen ignorat, quid distent aera lupinis. [762] tum si discedam is onera
Dignum praestabo me etiam pro laude merentis. tus... ºil. Peº ºn!
omnia ista, qual dimittes ho
die suibus devoranda. Profusus et ſatuus elargitur, quae contemnit et aversatur; ethaec messis
ingratos procreat, semperdue procreabit. Probus autem vir et prudens profitetur separatum
esse largiri dignis; neque tamen nescit, quod discrimen sit inter nummos et lupinos. Ego
quidem me praestabo dignum laude promerentis.
.1.N.YOTATIO.N.E.S.

agendum personis designat. Gall. Juré crieur: 47. Faronii hybernum molliunt coelum. . . .
Item, Maistre de ceremonies. . . . . Favonium statuunt quidam ad 7. Ca
Decorat lictoribus astris.] Lepide, quasima lend. Mart. Chelidoniam vocat ab hirundinis
gistratum lictoribus, sic designatorem exhibet visu. Id. lib. x. cap. 24. et lib. 18, cap. 16.
poeta moster stipatum et decoratum suis mini Cic. ad Heren. lib. iv. Hirundines arstivo
stris libitinariis, vespillonibus, ustoribus, pol tempore prºst) sunt, frigore pulsae recedunt.
linctoribus, sandapilariis, qui omnes pulla veste Wide Plutarch. Sympos. lib. viii. cap. 7. et
induti adsunt. Coel. Rhodig. lib. xvi. cap. 10. ubi de proverbio,
7. Dum pueris omnis pater, &c.] Ob fre Una hirundo non facit rer: item de Aristopha
quentes et periculosas ea tempestate aegritu nis dicto. Hirundinibus plurimis indigere:
dines. quo deridebat hominem hyeme attritas vestes
8. Opella forensis.] Nimia quidem opera habentem; et significabat opus esse illi, ut
clientibus praestita mimia sedulitas in actione ver aestasque quamprimum adessent. Id. Rho
forensi. -
dig. lib. xxi. cap. ult, asserit hirundinem al
9. Testamenta resignat..] Scilicet aperium bam perdice haud minorem apparuisse in
tur testamenta duntaxat post mortem. Samo.
10. Albanis.], Circumjectos Roma agros in 14. Calaber.] De Calabrià Italiae regione
dicat. Alba Latii urbs, Rona antiquior in lib. i. Od. 3.
de distans 14 millia pass. Ascanio condita 21. Haec seges ingratos tulit.] Donatio re
paulo post excidium Trojanum: nunc jacet in rum nempe vilissimarum gratum animum
ruderibus. Ex his autem surrexit crevitgue haud merctur. Hinc non abludit quod ait
Albanum, v. Albano, principatus titulo gau Isocrates, Tax zapura: 'azz pira's zapić ia &al.
dens. Gall. Donner de si mauvaise grace, qu'on
11. Ad mare descendet.] Ad urbem aliquam n’en a point d'obligation.
mari proximam, ubi per hyemem aer tepescit, 22. Vir bonus, et sapiens, &c.] At vir pru
aestate vero friget. De Tarentinâ temperie dens in dando, personam, locum, tempus con
lib. ii. Od. 6. -

siderat; cum delectu agit; dignos cum indig

Verubi longum tepidasque pracbet nis non confundit.
Jupiter brumas. 23. Nec tamen ignora!, muid distcht arra lu
12. Contractusque legel.] Legendis libris pinis.] Novit distinguere pretiosum a vili, ye
** minus incumbet. Metaph. a navigantibus, qui rum a falso, dignum ab indigno, nummos bo
º
** vela contrahunt, et littus legunt, tempestate nos a malis ludicris, scenicis: Lupinus est
ingruente vel imminente. legumen, quod aliqui dictum putant, quod lupi
13. Cum Zephyris.] Verno tempore, quo ma quadam indole terram voret; alii tamen
incipiunt flare Zephyri. Wide lib. iii. Od. i. melius 'a ºr tº: avºrn:, quod vultum gustantis

º
| 8º
Hirundine primá.] Hirundines abeunt hy amaritudine contristet. Isidor. Hinc Virgil.
bernis mensibus, apricos secuta montium re Georg. 1. irislein lupinum dicit. Ejus legumi
cessus; redeunt vere primo. Plin, lib. ii. cap. º semina orbiculata sunt et compresea; hine
468 - Q. HORATII FLACCI
Quod si menusquam abire Quod si menoles usquam discedere; reddes 25
permiseris; restºſirºu." Forte latus, nigros angustá fronte capillos:
robur, et nigros crimes fron
te arctioni; restitue lepidum Reddes dulce loqui: reddes ridere decorum, et
sermonem, jocos facetos, et Inter vina fugam Cymarae moerere protervae.
lolº.º.º.º. Forté per angustam tenuis mitedula rimam
cessum inter epulas. Olim
mus agrestis macer per fis Repserat in cumeram frumenti, pastaque rursus 30
º º alve-Ire foras pleno tendebat corpore frustra.
exire obeso corpore frustrà Cui mustella procul, Si vis, ait, effugere istinc,
...
nitebatur. Haie musicia & Macra cavum repetes arctum, quem macra subisti.
longinquo dixit. Si cupis Hāc ego si compellar imagine, cuncta resigno. 34
illinc evadere, per augus
tam rimam exhibis gracilis, Nec somnum plebis laudo satur altilium, nec [763;
per quam gracilis intrasti. Otia divitiis Arabum liberrima muto.
I."...".
gear, omnia libens restituo.
Saepe verecundum laudāsti: rexque paterque
Neque plenus dapibus ex Audisti coram, nec verbo parcius absens.
quisitis lando plebis quie. Inspice, si possum donata reponere laetus.
tem, nec libertatem opibus
Arabum permutare relim. Haud male Telemachus proles patientis Ulyssei; 40
sºme lºst pauci. Non estaptus equis Ithacae locus, ut neque planis
... a merex Porrectus spatiis, neque multae prodigus herbae :
sens, pariteratie absens. Ex Atride, magis apta tibi tua dona relinquam.
...'.
perire, num sponte queam restituere quae dedisti. Bene quidem Telemachus, patientis Ulys
sis filius, aiebat: Ithaca regio non est equis idonea, quippe mec campis operta, nec graminis
ferax. Non accipiam tua munera, 6 Menelae, tibi magis idonea.
-

.A.N.N.O.T.A.TIO.NES.

olim iis utebantur in comoediis ad imitandos corum; nunc occupatissimus et infirmus Hora
mummos, quo alludit Horatius hoc loco. Plaut. tium nostrum & te cupio adducere. Veniet igi
Poenul. Act. 3. Sc. 2. tur ab isld parasilica mensã ad hane regiºn,
Ag. Agite, inspirite, aurum est. et nos in epistolis scribendis adjurabit. Quid
Col. Profecto, spectatores, comicum. vero ad hec Horatus? Praeclarum nihilominus
.Macerato hoc pingues fivant auro in Barba officium deprecatus est, detractavit, recusavit.
ria bores. Patet ex Augusti ad ipsum epistolà, in quasic
Verum ad hanc rem agendam Philippeum erat: Tui qualem habeo memoriam, poteris ºr
est. Septimio quoque nostro audire—neque enim a
25. Reddes Forte latus, &c.] Opportet ut tu superbus amicilium nortram spreristi, ideo
mihi reddas priores ac meliores annos apud mos quoque 'ayburgºgºvºy. Quaeso, lector,
te consumptos. #y ragºja adverte Imperatoris benignitatem
26. Nigros capillos.] Nigros olim in juven. et clementiam: quam virtutem principibus
tute, jam vero canos. idoneam ut magis admirere, non pigebit in
Angustá fronte..] Dum erant capilli densio super referre quod idem ad eundem scribebat:
res, angustâ; at cis decidentibus, jamgue ra Sume tibi aliquid juris apud me tantum siron
rioribus, lata. victor mihi fieris. Rectº enim et non termere
27. Ridere decorum, et Inter rina ſugain, feceris: quomiamid usus mihi tecum estrołuit,
&c.] Levitates amatorias et juveniles. siper raleludinem tuam fieri possit.
29. Forté per angusiam, &c.] Apologus et 35. Wec summum plebis laido satur..] Neque
similitudo maxime ad rem, quibus solerter et ver) plebeiorum quietam frugalitatem nunc
ingeniose mentem suam declarat Horatius. laudo, cum sumptuosis epulis abundo et satur
30. Cumeram.] Was sparteum, palmeum, sum, aliam sententian aliumque sermonem
vimineum, quo plebeii condebant frumenta. habitorus, si egestatis incommoda sentiam.
Ejus mentio jam libi. Sat.1. v. 53. facta. Imo libertatem praefero quibuslibet divitiis.
32. Mustella.] Sive mustela. Gall, une belette, ..ſiltilium.] Avium quae domi aluntur sagi
Ang. A weasel. nanturque ad epulas sumptuosiores ac lau
34. Cuncta resigno.] Non temere aut ficte, tiores. .
*ed consult, et ex animi sententia loquitur 36. Diritiis."rabum.] Vid. lib. i. od. 29.
ºut.
Illud :
Ejus certe mentipenitus insidebat 37. Rerque patcrque.]udisli.] Ellipsis, deest
dici; hoc sensu: audisti dici te a me regem ob
-Yon bene pro told libertas renditur auro. munificentiam, patrem ob amorem. Sic vulge
Quºd quidem ostendit luculenter, cum mec aiunt: bene re! male audire.
Psi Augusto suam inancipare libertatem vo 40. Haud male Telemachus...] Manelao sci
lºit: śic enim Mºecºnati Imperator scripserat: licet equos dare vo!erti respondit Telemachus,
4nie ipse sufficioban acritendi. epistolic ami haud sibiaptos esse, &c. Homer. Odyss.
 EPISTOLARUM LIBER I. 7. 469
Parvum parva decent. Mihi jam Inon regia Roma, Exiguo exigua conveniunt.
Sed vacuum Tibur placet, autimbelle Tarentum....,
45 Roma pºpulºsa, nuncºme
non juvat, scd Tibur minus
Strenuus et fortis,causisque Philippus agendis [ 704] frequens, vel Tarentum
Clarus, ab officiis octavam circiter horam haud bellicosum. Philippus
Dum redit, atque ford mimium distare Carinas causarum actor sedulus,
acer, insignis, ab occupati
Jam grandis natu queritur; conspexit, ut aiunt, onibus consuelis revertaba
Adrasum quendam vacuá tonsoris in umbră, 50 tur circa horam diei octa
Cultello proprios purgantem leniter ungues. vam: et jam senior conque
rebatur Carinas foro longi
Demetri (puer hic non laeve jussa Philippi us abesse, Tum, inquiunt,
Accipiebat) abi; quaere, et reſer, unde domo, quis, sum
in talernºonsºrton
quendam widit ultro un
Cujus fortunae, quo sit patre, quove Patrono. gues otiose resecantem...Mor
It, redit, et narrat, Vultejum nomine Menam, 55 servo mandata sua strenue
Praeconem, tenui censu, sine crimine motum, capessenti imperarit: De
metri, vade, percumctare,
Et properare loco, et cessare, et quaerere, et uti, et narra, quis iste, qua con
Gaudentem parvisque sodalibus, et lare certo, ditione et familia,Quo patre
Et ludis, et, post decisa negotia, campo. 59 sit, et quo patrono. Ille va
dit, revertitur, ac reſert,
Scitari libet ex ipso quodcumque refers: dic [765) Vultejum Menam vocari,
Ad coenam veniat. Non sane credere Mena: praecomem esse, re familiari
exiguà, probum existimari,
Mirari secum tacitus. Quid multa? Benignè, discurrere, et interquiesce
Respondet. Negat ille mihi; Negat improbus, et tere, comparare, et uti; par.
Negligit, authorret. Vultejum manè Philippus 65 vis sociis fixoque domicilio
frui, necnon spectaculis et
Wilia vendentem tunicato scruta popello campo Martio post negotia
peracta. Tum Philippus; Ab ipso velim quaerere ca, quae narras: ad coenam voca. Wix fidem
habet Mena; apud se attonitus cogitat. Quid plura 2 Nimis liberaliter, inquit. PHILIP.
Itane resusatiste? D.E.M.E.T. Recusat pertinax, teque curat parum, vel formidat. Postri
die Philippus improvisus adoritur, salutataue prior Vultejum exiguas merces venumdantem
plebeculae tunica indutaº.
.A.N.YOTATIO.N.E.S. -

Ulysse, lib. ii. Sat. 5. De Ithaca, ibid. v. 4. 52. Demetri (puer hic, &c.] Adverte narra
44. Regia Roma.] Urbium principem dicit, tionem et hypotyposin eximiam: rem oculis
Lib. iv. Od. 3. -
observari credas, adeo vivida sunt omnia.
45. Vacuum Tibur.] Minus populosum, lib. 56. Pracconem.] Buccinatorem publicum,
i. Od. et 18, qui venalia proclamabat, aliaque denuncia
Imbelle Tarentum.] Voluptatibus magis bat.
quam bello aptum. Lib. i. Od. 28. lib. ii. Od. 57. Properare loco.] Tanquam viatorem,
vi. lib. iii. Od. 5. - aut mercatorem.
46. Strenuus et fortis, &c.] Egregio lepido 58. Gauden!em partis sodalibus.] AEquali
que exemplo demonstrat, opibus longe prae bus sibi conditione hominibus consuescentem,
stare quietum vitae genus, quamvis mediocre et cum is exigua sed pacata vitae gaudia de
et angustum. libantem.
Philippus.] L. Marcius Philippus, consula 59. Campo.] De Martio campo, et frequen
ris vir ac censorius, gravitate, ingenio, facun tibus illic exercitationibus dixi lib. i. Od. 8.
diá, divitiis etiam praeclarus. Eum laudat 62. Benigné.] Responsio blandè recusantis.
Cicero in Bruto. Item in orat. pro Quinctio. Gall. C'est trop d'honneur qu'il me fait. Je
47. Ab officiis.] Forensibus fatigatus offi lui suis fort obligé. Je le remercie.
ciis, quibus tum acriter incumbebat, ut elo 63. Negat ille mihi;] Philippus excandes
quenlid florenlissimus civitalis diceretur. Cic. cit. t

cit. 65. Scruta.] Gr. et Tºrn, yºutagua, fli

Octavam circiler horam.] Hora post meri vola.
diem ſere secunda: quod alibi explanavi fuse. Hinc scrutariam facere, i.e. vilia quaedam vasa
48. Carinas.] Vicus erat Romae curvus, et vendere, apud Apuleium lib. iv. Quod tamen
oblongus instar carinae: unde momen. In eo alii aliter exponunt. Hincet scrularium, locus
sitaerat Philippi domus. Erant et plures aliae in quo venduntur scruta; et scrutarius, qui
aedes superbae, atque inter illas Pompeianae: vendit. Lucil.
quapropter laulas Carinas vocal Maro, AEm.
viii. 361. Quidnig et scruta guidem ut vendat scruta
rius laudat,
49. Grandis natu queritur..] Iter quippe Pra fractam strigilem, soleam improbus dimi
senibus molestum est.
diatom.
51. Purgantem leniter ungues.] Quod animi
tranquillitatem denotabat. * Wide Geh, lib. cap. 14. …
470 Q. HORATII FLACCI
vultejus Philippo obtendit Occupat, et salvere jubet prior. Ille Philippo
curas et occupationes nego: Excusare laborem et mercenaria vincla,
tiationis, propter quas - - ir. - - - -

eum mane non ivisset; re- Quod non manè domum venisset; deniq; quðd non
niammue petit, quod cum Providisset eum. Sic ignovisse putato
non, priºr salºtasset. I'll Me tibi, si coenas hodie mecum. Ut libet. Ergo 70
demum condo-
ſº. º -

si
-

Post nonam venues: nunc 1, rem Strenuus auge.

-

mecum hodie cenaveris. Ut ventum ad coenam est, dicenda, tacenda locutus,

ºlº,";"|
bes. "...".
PHILIP. Ergo venies Tandem dormitum dimittitur. Hic, ubi saepe
- - -

74
... '... ... in Qccultum visus decurrere piscis ad harnum;
abi, %. º conge. Manè cliens, et jam certus conviva, jubetur 766]
re. ostguam ad coenam - - - - - -

... ." Rura suburbana indictis comes ire Latinis.

renda quam reticonda effu. Impositus mannis, arvum coelumque Sabinum
it, taºlen mitºr dorºi. Non cessat laudare. Videt, ridetºue Philippus;
tum. Mena jam frequenter -- - - - - -

º ... ..". ... Et sibi dum requiem, dum risus undique quaerit,
cum obtectum, cliens mane, Dum septem donat sestertia, mutua septem 80
* ad.
jubetur . Promittit; persuadet uti mercetur agellum.
villum suburba
num comitari perferias La- Mercatur: me te longis ambagibus ultra
tinas imperatas. Is equo Quâm satis est, morer, ex mitido si rusticus; atque
i..."...". Sulcos et vineta crepat mera; preparat ulmos;
lippus videt, acride; dum. Immoritur studiis; et amore senescit habendi. 85
Tuesibºjocaetobiectaneº-Verum ubi oves ſurto, morbo periere capellae; [767]
ta undequaque perquirit, - -

sestertia septem largitur, Spem mentita seges, bos est enectus arando;
aliaque septemcommodare Offensus damnis, media de nocte caballu
spondet; suadetdue utemat -

pradiolum. Vultejus emit. ..?c me te prolixo sermone plusculum detineam, de homine po

lito fit agrestis; et dein loquitur solum de sulcis ac vinetis; arbores dispomit; macerat securis;
et in cupiditate possidendi inveterascit. At cum capit oves furto, et capras morbo perdere;
cum messis spem feſellit, boves aulem arando confecti sunt; tum jacturis perculsis nocte me
dià inscendit equum,
.4.N.N.O.T.ATIO.NES.

Tunicato popello.] Infimae sortis Plebi, non Conceptiva": ut Latinae, Sementinae, Pagana
toga, sed tunică simplice vestitae. lia, Compitalia: Imperativae, quas consul, prae
69. Proridisset.] Al, leg. provisisset. torve, aut pontifex maximus pro arbitrio im
71. Post nonam.] Ad canam venies horå perabat; Nundinae, quae feriae paganorum ne
solità, nempe tertia post meridiem; de qua fastae erant. Caetera ad ſerias pertinentia lege
nos alibi, et Alex. ab Alex. lib. v. cap. 21. apud Alex. ab Alex. lib. v. cap. 7.
quem adi, multa ibi disquirentem scitu digma. Lalinis.]. Varro 5. de L. L. Latinae feria,
72. Dicenda, tacenda locutus.] Egregie vi dies conceptirus dictus à Latinis populis, quibus
delicet potus et coenatus, atque hilarise Bac pariter cum Romanis jus fuit carmen petere er
cho factus quaevis libere effutiebat; ut ſere sacris; scil. ex tauro in Albano monte sacrifica
ri solito, ad honorem Jovis Latialis. Latinas
74. Piscis ad hamum.] Mena rerum imperi ſerias Tarquinius à principio in unum diem
tus ad oblatum Philippi patrocinium decurrit, indixit. Post reges autem exactos, altera dies
velut piscis ad hamum, ignorans quid inde adjecta populijussu. Demum restitută plebe,
sibi impenderet et conflaretur mali. Nempe quae ad sacrum montem secesserat, a consule
ipsius libertas et animi quies in discrimen ad vel praefecto Latinarum indictæ sunt in tres
ducebatur. aut quatuor dies. Interjecto deinde tempore
75. Manè cliens.) Patronum clientes quoti dilatas servatasque invenimus in dies decem;
die mane salutabant, officiumque suum ei de ultra quos duo etiam post Latinas religiosi ha
serebant. biti quibus solemme ludicrum in Capitolio ex
Cerfus conviva.] Sic Mente libertati insidia hibebatur quadrigis concito cursu decertanti
batur Philippus, sibique mimum parabat. bus. Haec Alex. ab Alex. modø cit.
76. Indictis Latinis.] Feriis, quibus erat li 77. Sabinum.] In Sabinis agris sita erat Phi
beris litium et jurgiorum quies, servis autem lippi villa. Wide Epod. 2.
operum et laborum, inquit Cicero 2. De leg. 80. Septem sestertia.] Poeticë, pro septem
Indictis.] Has enim tempore incertas magi millia sestertiàm. Nec enim agellus septem
stratus vel pontifex maximus in diem certam aut etiam quatuordecim nummissestertiis emi
concipiebat indicebataue. Quatuor ſeriarum poterat; ut bene statuunt Budaeus et alii. Wide
erant genera: Stativa, statis mensibus ac die postea lib ii. Epist. 2 v. 33.
bus observatae; ut Saturnalia, Lupercalia, &c. 84. Praeparat ulmos 2 Ad vites sustentandas.
 EPISTOLARUM LIBER I. 8. 471

Arripit, iratusque Philippi tendit ad acdes. iratusque ad Philippi do

Humc Phi
Quem simul adspexit scabrum intonsumque Phi-lº".
lippus squalidum cernens
lippus: 90 atgue horridum, dixit; Vul
Durus, ait, Vultei nimis attentusque videris tei, nimis te laboriosum et
anxium video. Vultejus res
Esse mihi. Pol me miserum, patrone, vocares, pondit; Certé miserum ap
Si velles, inquit, verum mihi ponere nomen. pellabis, 6 patrone, si veré
Quod te per genium, dextramgue, deosque Penates, ...”.9.
95 circa enixe terogo per ge
Obsecro et obtestor, vitae me redde priori. mium, el dextram, Penates
Qui semel aspexit,4uantum dimissa petitis que deos, ut restituas me
Praestent, mature redeat, repetatque relicta. priscae conditioni. Itaque
uicumque semel agnovit
Metiri se quemgue suo modulo, ac pede, Verum eSt. . relicta jº
concupitis, statim reverta
tur, ac resumat dimissa. AEquum est enim, ut se quisque suá mensura et pede metiatur.
EPISTOLA VIII. Ad CELSUM ALBINOVANUM.

Quaedam ejus vitia obliqué wellicat.

CELSO gaudere et bene rem gerere Albinova mo,O,comiti
Musa, Celso Albinova
et scribae Neronis
no, [768 renuncia, quaeso, salutem et
prosperitatem. Si interro
Musa rogata refer, comiti scribaeque Neronis. get, quid agam; responde,
Siquaeret, quid agam; dic multa et pulchraminantem me plurima et preclara
Vivere nec recte, mec suaviter; haud quia grando 5 spondere, at vitam ducere
neº bonam mec jucundam;
Contuderit vites, oleamve momorderit aestus; non quod grandofregerit vi
Nec quia longinquis armentum aegrotet in arvis; tes, aut mimius calor olivas
Sed quia mente minus validus, quam corpore toto, malé
"...º.º.
se habeant in agris re
Nil audire velim, nil discere, quod levet aegrum : motis; sed quoniam pejus
animo valens quam toto corpore nihil ausculiare, nihil discere velim, quod agrotum
.A.N.YOTATIO.YES.

89. Iratusque Philippi tendit ad a des.] Ergo sum itahic poeta reprehendit, ut Celsum insuá
jam Vultejus hamo captus ejus aculeum sentit; persona videatur arguere levitatis et arrogan
Philippus autem parato inde sibi ludibrio gau tiae; quem supra (si quidem is idem est) jam
detet oblectatur. monnihil vellicavit, Epist. iii. 15. et seq.
92. Pol.] Idest per Pollucem. Celso..] Corneliorum et Papiorum cogomen
94. Genium.] Praesidens natalibus numen. fuit Celsus. Posthumiorum autem Albinova
Ib. Penales.] Deos patrios ac domesticos, nus, ut notat Torr. ex Appiano.
quorum erat religio sanctissima. Quivero illi Gaudere et bene rem gerere.] Sic amicos sa
fuerint haud constat. Alii statuunt, Jovem, lutabant Graeci. Xaigºw was ºrga'a'law quibus
Junonen, et Minervam; alii Neptunum , et exoptabant prospera omnia. #. sanitatem
Apollinem; alii Coelum et Terram, &c. mentis potius optandam aiebat, atque ita salu
Dertramque.] Plin. lib. xi. cap. 45. Inest, tandos familiares. Xazgays, vel», «9, a savºre,
inquit, hominis deactra quardam religio, obser- . 2. Comiti scribaeque Neronis.] Ex is qui
ratione gentium. Sic Virgil. AEneid. iv. 314. magistratus in provincias sectabantur, alii of
Per ego has lacrymas, dertramgue tuam; ficii gratia, ut scriba, medici, accensi, &c. alii
et AEmeid. vii. 234. honoris et amicitiae causa duntaxat. Sic Jul.
Fata per JEnea juro dertramºue potentem; Florus Neronem comitabatur, de quo supra
96. Qui semel asperit, . Haec aliqui Epist. 3. Wide Cic. Wer.4.
dicta volunt a Philippo Vulteii Menae votis res Scribe.] Librario, scribendis literis praepo
pondente; ego vero, ab Horatio apud Maece sito Gall. Secretaire des commandemens.
natem perorante. - 4. Nec recte.] Non satis secundum virtu
98. Metirise quemgue suo modulo, &c.] De tem.
bet unusquisque seispum nosse, ac pervidere, JNec suaviter.] Epicurus ipse statuebat,
quaemam sibi conditio potissimum conveniat absºlue virtute neminem posse suaviter vi
ad beate vivendum. Sic fermè Persius Sat. were.
4. v. 52. 8. Wil audire relim, &c.] Malis meis reme
Tecum habita et nóris, quâm sit tibi curta dium petere nolim e philosophia. ut mens sana
suppeller. mihi sit in corpore sano. Juven. Sat.10. v.
Epistoia VIII.—1. Celso gaudere, &c.] Seip 356,
472 Q. HORATII FLACCI
mecuret. Porrofidelibus me. Fidis offendar medicis, irascar amicis, 9.
dicisoffendarietamiº.
car, eo, quod lethargiam fa
Cur me funesto properent arcere veterno: [769]
talem à me depellere stude Quae nocuere, sequar; fugiam quae profore credam :
ant, imo rero consector Romae Tibur amem ventosus, Tibure Romam.
**, *.*.*.*.
Roma inconstans deside Post haec, ut valeat; quo pacto rem gerat, et se;
rem Tibur, Tiri. Ut placeat juveni, percontare, atque cohorti.
Romam. Posteaguere, guo-Si dicet, Recte, primúm gaudere: subinde 15
modo se habeat, et quan
tum negotia promoveat; Praeceptum auriculis hoc instillare memento:
quamºus gratiosus adoles. Uttu fortunam, sic noste, Celse, ſeremus.
centi sit, atque ejus famili
aribus. Si respondet, bene omne procedere; primo salvere jube; tum ad aurem insusurra mo
nitum istud. Nos tecum agemus, 6 Celse quemadmodum tu fortuna uteris.

EPISTOLA IX. Ad CLAUDIUM NERONEM.

Septimium illi commendat.

O, Claudi Nero, solus nem
pe Septimius novit, quanti SEPTIMIUS, Claudi, nimirum intelligit unus,[ſo]
me aestimes. Etenim quan- Quanti me facias. Nam cum rogat, et prece cogit,
ão me orat instalgue preci. Scilicet ut tibi se laudare et tradere coner,
bus, ut ipsum ad te perdu
cam, et commendam, tan Dignum mente domoque legentis honesta Neronis,
quam non indignum amici-Munere cum fungi proprioris censet amici; 5
... .. Quid possim videt ac novit me valdius ipso,
pis, non nisi probos eligen
tº quando pºint me cºnse. Multa quidem dixi, cur excusatus abirem:
ri inter amicos interiores tuos, animadvertit scitaue magis quâm ego ipse, quantum apud te
valeam. Plurima certe causatus sum, ut me excusarem. º
-

.A.N.N’OTATIO.NES.

9. Fidis offendar, &c.] Recta momentibus lutamicitia nostrá indigmum. Lib. iii. Od. 27.
minime obtemperans amicis, qui mederi co v. 74.
mantur argritudini meas. —bene ferre magnam
10. Veterno.] Morbo pertinaci, metaph. in Disce fortunam.
constantiac animae superbac, &c. De vetermo Epistola IX—1. Septimius.] Adverte, lector,
seu lethargo, lib. ii. Sat. 3. v. 30. quàm poèta solers pariter ac modestus; qui
12. Roma, Tibur amem, &c.] Dum Roma: quanto suam apud Claud. Neronem gratiam
sum, populares strepitus abhorreo, et rusticum extenuat, tanto illam auget ostenditgue,tenere
otium expeto; cum vero sum ruri solitudinis se artem placendi principibus viris.
impatiens urbanam vitam desidero. lib. ii. Sat. Septimius.] Is est de quo lib. ii. Od. vi.
7. v. 28. Claudi J Deeo Tib. Claud. Nerone Augusti
Roma rus optas, absentem rusticus urbem privigno, supra Epist. iii. initio.
Tollis ad astra levis. 3. Tradere coner.] Cic. lib. vii. Epist. ad
Trebat. Sic cite commendari et tradidi, ut
Tibur.] Lib. i. Od. 7 et 8, lib. ii. Od. 6. gravissimè diligenlissimèque potum.
Ventosus.] Wellevis instar venti, vel infla 4. Legentis homesta Neronis.] Haeclaus gra
tus vento, et superbiens rebus secundis. vissima est in magnate, tum vero praesertim in
14. Juveni.] Tiberio Claudio Neroni; de juvene. Epist. praeced. v. 14. Wide Psaltis
quo Epist. seq. Item supra Epist. 3. regii Psal. 101. Non adhatsit mihi cor pra
Cohorti.] Praecipuis amicis et familiaribus. vum, cum superbo non cdebam
Wide modó cit. Epist. 3. Sueton. Galb. cap. 7. non habitabil in mea domo, qui loquitur ini
Per hoc gratisssimus Claudio, receptusque in quê, &c. -

cohortem amicorum, tanta: dignationis est habi 5. Proprioris amici.] Apud Senec. De be
tus, &c. Senec. De clement, lib. i. cap. 10. co nef lib. vii. cap. 33. Non isti sunt amici, qui
hors prima interioris admissionis. agmine magno januarn pulsant, qui in primas
17. Ut tu fortunam, &c.] Si ex amicitiã et secundas admissiones digeruntur.
Claudii Neronis prosperaque fortuna non ex 7. Cur excusalus abirem.] Ne commenda
tollaris, te semper amicum habebimus. Sin titiam hanc epistolam ad te scriberein, tibique
autem tui oblitus superbias, te negligemus ve molestus viderer.
 EPISTOLARUM LIBER I. 10. 473

Sed timui, meane finixisse minora putarer, At veritus sum, me viderer

minorem exhibuisse mean
Dissimulator opis propriae mihi commodus uni. auctoritatem, eamque vo
Sic ego majoris fugiens opprobria culpae, [77]] luisse occultare, ut mihi soli
Frontis ad urbanae descendi praemia. Quod si 11 utilis forem. Itaque ego de
vitans gravioris peccati no
Depositum laudas ob amici jussa pudorem ; tam, deveni ad speciem ur
Scribe tui gregis hunc, et ſortem crede bonumque. bani vuitus. Ego si pro
bas, quod verecundiam abjeci amici gratia; hunc tuis aggrega, et existima probum et con
stantem.

EPISTOLA X. Ad FUSCUM ARISTIUM.

Vitam rusticam pra, urbaná laudat.

JNos ruris amantes saluta
URBIS amatorem Fuscum salvere jubemus mus Fuscum urbis aman
Ruris amatores: hāc in rescilicet unā tem; in hoctantum dispares
valde, in reliquis autem pro
Multúm dissimiles, at caetera penê gemelli, pe gemini, mente fraternã;
Fraternis animis; quidquid negat alter, et alter quodcumque alter respuit,
Annuimus pariter, vetuli notiq; columbi. [72] alter quoque recusat; una
veró consentimus, ut vetuli,
Tu nidum servas: ego laudo ruris amoeni. et noti columbi. Tunidum
Rivos, et musco circumlita saxa, nemusque. custodis: ego villae jucundae
rivulos, et saxa musco ob
Quid quaeris? vivo et regno, simul ista reliqui, ducta, atque silvam praeſero,
Quae vos ad coelum effertis rumore secundo : Quid plura: vivo etrex sum,
Utgue sacerdotis fugitivus, liba recuso; statim ut discessi ab his,
Pane egeo jam mellitis potiore placentis. quae vos laudatis admodum,
vulgo approbante. Placem
Vivere naturae si convenienter oportet, tas autem repudio, velut
servus sacerdotis; panem veró libis melle conditis suaviorem requiro. Quod si expedit vivere
congruenter maturae,
.A.N.NOTATIO.N.E.S.

8. Mea finrisse minora.] Exhibuisse minus mella vitam rusticam dicit esse proximamsa
posse me, quam possim. pientiae et quasi consanguineam. Wide Epod.
9. Opis.] ACneid. i. 600. 2. Seneca Hippolyt. Act. 2. vitae rusticae com
Grates persolvere dignas moda sic describit:
JNon opis est mostra, Dido. -
JNon alia magis est libera et rilio carens,
JMihi commodus uni.] Quod sané invidiosum. Ritusque melius vita quæ priscos colat,
Nam ex Platone, homo non sibi soli, sed aliis Quàm qua, relictis mornibus sylvas amat.
quoque natus. .Non illum avara, mentis inflammat furor,
10. Majoris opprobria culpa..] Dissimulatio Qui se dicarit montium insontem jugis;
mem, invidiam, solius mei studium et amo JYon aura populi, et vulgus infidum bonis:
rem.
JVon pestilens invidia, non fragilis faror.
11. Frontis ad urbanae.] Solet, qui in urbe JNon ille regno servit; aut regno imminens
degit, esse humanior atque officiosior, contra Vanos honores sequilur, aul fluzas opes;
rusticus et agrestis fronte et verbis asperior. Spei metúsque liber, &c.
Alii frontem urbanam interpretantur perfric JNec scelera populos inter atque urbes sila
tiorem audaciorem, minus pudentem. Favet JNovit, &c.
quod mox sequitur : Depositum pudorem. Et teste coelo vivit, &c.
Qudd si deposilum laudas, &c.] Si laudas 9. Quae vos ad colum effertis.] Scil. honores,
quod malui apud te esse confidentior, quam opes, favorem populi, pompan urbanaro, &c.
videriparum sincerus ac fidelis amicus.
Epistola X-1. Fuscum.] Aristio Fusco et 10. Sacerdotis fugitivus.]... Is fastidiens liba
placentas, quae sacerdoti e sacrificiis obve
comoediarum scriptori inscriptam vidimus jam
niunt, simplicem panem appetit et praefert,
Oden?2.lib.i.ejus quoque mentio fuit in Satiris. herumque fugit prae illorum tedio. Ovid.
3. Gemelli..] Perquam similes ut solent esse Fast. 3.
gemini.
5. Columbi.] Inter hos plurimus, et mutuus Liba deis funt, succis quia dulcibus idem
planè amor esse consuevit. Gaudel, et à Baccho mella reperta ferunt.
6. Nidum servas.] Resides in urbe Romã, 12. Virere natura si convenienter.] Natura.
quà mirum in modum delectaris. impertiriduntaxatidonea et necessaria, negare
. . Laudo ruris amani Rivos, &c.] Colu autem, quae vitiosa expetit libido.
 474 Q. HORATII FLACCI
atgue area primo diligenda Ponendaeque domo quaerenda est area primūm;
******
an scis locum aptiorem tran
Novistine locum potiorem rure beatof
quillo rure? Estne locus, in Est ubi plus tepeant hyemes: ubi gratior aura 15
quotepidiores sint hyemes? Leniat et rabiem Camis, et momenta Leonis, [73]
... "...". Cum semel accepit solem furibundus acutum?
furorem Caniculae, et tem
i. i. i. i., v. Est ubi divellat somnos minus invida cura:
suscipit ardentem solem? Deterius Libycis olet autºnitet herba lapillis’
*"..." ...". Purior in vicis aqua tendit rumpere plumbum, 20
tae solicitudines minus per
turbent somuum ? An her. Quam quae per pronum trepidat cum murmure
ba pejusolet aut fulget quam rivum ?
marinor Numidiae? An aqua
in vicis contendens frangere Nempe inter varias nutritur silva columnas;
tubulos plumbeos, limpidi- Laudaturque domus, longos quae prospicit agros.
*...* ...".
labitur alveo decliviº Scili Naturam expelles furca, tamen usque recurret,
cet nemus fovetur inter co Et mala perrumpet furtim fastidia victrix. 25
lumnas versicolores, et lau. Non qui Sidonio contendere callidus ostro
datur domus habens pros-Nescit Aquinatem potantia vellera fucum,
pectum ad campos remotos.
yº. ..."ºn. Certius accipiet damnum, propiusve medullis, [m]
ram abigas, nihilominus
-- -
re
nus re-Quam quinon poterit vero distinguere falsum.
.." ...”. Quem res plus mimio delectavere secunda, 30
trix perfringet improbam
libidinem. Enimpero qui Mutatae quatient. Siquid mirabere, pones
discrimen ignorarit purpu-Invitus. Fuge magna: licet sub paupere tecto
ram Sidoniam inter et la
nam Aquinate succo imbu Reges, et regum vita praecurrere amicos.
tam, detrimentum hand ca. Cervus equum pugnâ melior communibus herbis
piet majus, et medullis per
miscosius, quam qui nesciet discernere falsum a vero. Qui rebus prosperis laetatur plusculum,
adversis perturbabitur. Si aliquid nimium aestimes, invitus relinques. Devita grandia. In
tugurio inope beatior vita duci potest, quam ducunt principes et principum familiares. Cer
vus pugnacior equum arcebat pascuis communibus,
.A.N.YOTATIO.NES.

13. Ponendrque domo, &c.] Si vitae beatae aliter. Aristophanes de Pac. simili dictione
et tranquillae fundamenta jacienda sint.
16. Rabiem Canis.] Camiculae ardores mo
lestos. lib. i. Od. 17. v. 17. lib. iii. Od. 13.
.Momenta Leonis, &c.] AEstum ferventem,
dum sol obit signum Leonis, mense Julio.
Wide lib. v. Od. 29. v. 19.
18. Invida cura.] Invidens homini, et cri
piens quietem.
19. Libycis lapillis.] Lybia pro Numidia,
utitur, diagº is rºy eig, sa'947.
Tamen ad mores natura recurrit
Damnatos, fica et mularinescia.
25. Et mala perrumpet furtim fastidia] Sa
pienter natura, quae paucis contenta esse solet,
vincet et damnabit fastidiosam luxuriem divi.
tum pleraque malê expetentium, præter, aut
etiam contra instinctum naturae. -

quae utraque est regio Africae. Porro Numi 26. Sidonio.] Sidon et Tyrus urbes Phºeni
dicum marmor in pretio erat. Lib. ii. Od. 18. cia, optima purpura mobiles. Wide lib. iii. Od
v. 4. 29. et Epod. 16. sub finem.
20. Purior in vicis aqua, &c.] Per tubos et Contendere callidus ostro Nesrit.ºuinalem,
canales plumbeos deducta. Aquaeductus mag &c.] Apud Aquinum Latii urbem fiebat pur:
no sumptu extructos Romae passim vide apud pura, sed quam periti facile dignoscebant longe
Alex. ab Alex. &c. viliorem genuina et pretiosá á Tyro vel Si.
22. Nempe inter varias, &c.] Satis patet, done. Alii param callidi in Aquinate, quºd
inquit Horatius, quanti rura aestimantur; cum Sidoniam imitaretur, decipiebantur. Aqui
in media urbe, et in aedibus magnificentissimis num, ignobile oppidum, angelici doctoris
memora construantur, &c. Thomas illinc oriundi fama submde illustra"
24. Naturam erpelles furcá, &c.] Erasmus, vit.
Sensus est, inquit, haul facile dedisci, quae no Ostro.] Colorest subrubens aut violaceus,
bis natura penitus indidit el inseril. Ductame sanie confectus ostreorum, maxime verb muri
taphora dramis, qui apposilá furca torquentur cis cujus frequens piscatus estad urbes modº
io quam natura positeral, qud sublata, rur dictas. -

sum rergunt eodem quo prius. Alii, furcá er 28. Propiusve medullis.] Metaph. A venenis
pellere interpretantur, per vim aspere, et ig aut morbis; quibus cum medullae ac recondi.
nominiose, expellere. Quod magis arridet tiores partes corporis attinguntur, de salute
Cic. ad Attic. lib. xvi. Epist. 2. Sed quoniam conclamatum est.
furcilld extrudimur; quanquam ibi alii leg. 34. Cervus equum, &c.J Stesichoro ſabu
 EPISTOLARUM LIBER I. 11. 475

Pellebat, donec minor in certamine longo 35 donec in diutumā

inferior auxilium petitabho
Imploravit opes hominis, fraenumque recepit: mine, ac franum admisit.
Sed postguam victor violens discessitab hoste, At posteaguam vi hostem
Non equitem dorso, non fraenum depulit ore. devicit, mec tergo equitem,
mec ore franum excussit. Ita
Sic qui pauperiem veritus, potiore metallis qui timens inopiam spoliat
Libertate caret, dominum vehet improbus, atq; 40 liberate metallis pretio
Serviet aeternum, quia parvo nesciet uti. siore, infelix dominum fe
ret, semperque servus erit,
Cui non conveniet sua res, ut calceus olim quia parvo contentus non
Si pede major erit, subvertet; si minor, uret. est. Cui suae non congruent
facultates, ut clim calceus,
Laetus sorte tuá vives sapienter, Aristi; sipede sit amplior, destruet,
Necme dimittes incastigatum, ubi plura [75] si angustior, taedet. O A
Cogere
g quâm satis est,y ac non cessare videbor. 46 risti, Vives sapienter
Q p condi.
tione tua contentus; megue
Imperat aut servit collecta pecunia cuique, redargues, quando widebis
Tortum digma sequi potius, quâm ducere funem. accumulare plus, quam
sufficit et non desimere. O
Haec tibi dictabam post fanum putre Vacunae,
Excepto, quod non simul esses, caetera laetus. 50 minantur
pes congestie unicuique do
vel serviunt, at,
debent magis fune trahi, quam trahere. Ego tibi scribebam ista poné vetus Vacunae templum,
hilaris sane per omnia, nisi quod mecum non sis.

EPISTOLA XI. Ad BULLATIUM.

.4d felicitatem param facit locus.

O, Bullati, quid censes de
QUID tibi visa Chios, Bullati, notaque Les- Chio, et de }}. celebra
bos ? 776] tissima º quid de Samo niti
tida? quid de Sardi Craesi
Quid concinna Samos ? quid Croesi regia Sardis? regia? quid de Smyrna et
Colophone?
.A.N.YOTATIO.NES.

lam istam attribuit Aristoteles, narrataue ad Vacumam, dum vacuus et otiosus scribit
Rhetor. 2. ad occupatissimum Fuscum Aristium. -

40. Dominum rehet improbus, &c.] Sicut Vacunae.] Vetustissima haec Sabinorum dea,
victor cervi equus in servitute hominis mansit; in agro Reatino, sacra etiam habens memora,
sic homo paupertate excussa mancipium fit ex Plin. lib. iii. cap. 12. aliis dicitur Minerva,
cupiditatis et pecunia sibi dominantis. aliis Diana, Venus, Cercs. Varro Rer. Di
42. Cui non conveniet sua res.] Qui opes vin. lib. i. ait esse Victoriam, quae facit vacare
habebit mimias, ideoque sibi non convenientes, à curis. Wet. Schol. Porro Vacunalia Decem
tam ab is ladetur, quam pes à calceo parum bri mense celebrantur à rusticis jam vacuis
apto. operum, post collectos fructus. Ovid. Fast. 6.
Ut calceus.] Proverbium est à Graecis deri .Nunc quoque cum funt antiqua sacra Wa
vatum: Ne supra pedem calceus. cunae,
47. Imperal aut servit.] Senec. De vità Ante Vacunales stantique sedentgue focos.
beatá: Diviliac apud sapientem virum in ser Epistola XI.-1. Quid tibi visa, &c.] Bullati
rilio sunt, apud stullum in imperio. um clarissimas Asiae minores urbes pervagatum
48. Tortum digna sequi, &c.] Dicito vide compellat poéta: et quod mosset hanc ejus
tur ducta a sacris illis saltationibus Roma: mentem, ut extra Roman vix se beate vivere
fieri consuetis ad restim, cujus principium existimaret; occasionem sumit asserendi, feli
tenens praesultor funem ducere, alii vero fune citatem mimime à loco pendere: ac sapientem
duci, aut ductum funem sequi dicebantur. virum ubique locorum esse beatum posse.
Tit. Liv. lib. xxvii. Per manus reste data vir Chios.] Insula maris Ionii: de qualib. iii.
gines sonum rocis pulsu pedum modulantes Od. 19.
tncesserunt. Lesbos.] AFgaei maris insula mola cüm vino
49. Harc tibi dictabam.] Puero vel librario generoso, tum praesertim matalibus Alcaei et
dictabam Epistolam hanc tibi mittendam. Sapphonis, de quibus lib. i. Od. 17. et 32. item
Post fanum putre Vacuna..] Harc vacationis lib. ii. Od. 13.
dea, Sabinis pridem culta ſuit: unde fanum 2. Samos.] Insula maris Icarii contra ur
ejus vetustate et carie detritum, putre dicitur. bem Ephesum: concinna, vel aedificiis elegan
Ingeniosé verb et lepide se ipsa poéta collocat tissimis, vel coelo temperato, vel cultu praeci
476 Q. HORATIl FLACCI
inhabent aliquid majus aut Smyrna quid, et Colophon? majora minorane famā:
minus fama. An omni.” Cunctane prae campo et Tiberino flumine sordent?
dentur spermenda prae.Mar
jº.'ſ. An venit in votum Attalicisex urbibus una?
An optères aliquam e civi. An Lebedum laudas odio maris atque viarum : 6
****".
cupias, maris pertarsus at
Scis, Lebedus quid sit; Gabis desertior atque
.."..."htii.jr Fidenis vicus: tamen illic vivere vellem,
Nosti, qualis sit Lebedus; Oblitusque meorum, obliviscendus et illis,
desertum magis oppidum 10
Gabiis et Fidemis: attamen Neptunum procule terra spectare ſurentem.
...ii., iii.e. Sed neque qui Capuá Romam petit, imbre lutoque
immemor, propinquorum, Adspersus, volet in cauponá vivere: nec qui
iisque contemptus, e terra
mare tumidum eminus con Frigus collegit, furnos et balnea laudat,
templari. HoRat. At nec Ut fortunatam plene praestantia vitam :
qui Capua Roman pergiº Nec site validus jactaverit Auster in alto, 15
pluvià et coeno conspurca
:..."...". Idcirco navem trans Egeum mare vendas.
ponavelit; nec quicontrax. Incolumi Rhodos et Mitylenepulchrafacit, quodºs,
it frigus, laudat furnos et
balnea, tanquam praebentia vitam omnino felicem. Neque si et vehemens Auster exagitave."
rit in aperto mari, ideo vendas navim ultra mare AEgaeum. Certe hominem sanaº mentis men
plus juvat Rhodus et clara Mitylene, quam

.4.Y.YOTATIO.YES.

puo Junonis. Adde celebritatem & vasis fic Lebedum.] Oppidum Asiae minoris, adoram
tilibus, quae Samia dicuntur; necnon ob Py sinus Ionici; ubi quotannis scenici Judi cele
thagoram illinc oriundum, &c. brabantur in honorem Liberi. Strabo. Non
Craesi regia Sardis.] Haec urbs Lydiae, regia desunt, qui vicum esse in Italia unaritimum
quondam Croesi, hodie jacet. Craesus immen dicant.
sis divitiis inclytus, a Cyro subinde victus sen 7. Scis, Lebedus, &c.] Responsio est Bullati,
sit quod ante Solon monuerat, rebus huma taedium suum maris et riarum exhibens. Hec
nis haud esse fidendum. Nempe fortuna vit tamen caster aque omnia ipsi Horatio tribui
rea est: cum splendet, frangitur. possunt. -

3. Smyrna.] Urbs Ioniae maritima, hodie Gabiis, Fidenis.] Duo harc oppida Latii in
regionis primaria. Sabinis posita.
Colophon.] Haec civitas Smyrmam inter et 10. Neptunum procul, &c.] Deum maris.
Ephesum, mari pariter imminet: auro proba Meton. pro ipso mari. Lucret. lib. ii.
tissimo celebrata est: dedit etiam locum dic Suare, mari magno motantibus ºf quora ren
tioni isti, Colophonem imponere, id est, ulti tis,
mam operi manum adhibere. Inde fluxit, E terrá magnum alterius spectare laborem.
quod cūm exardesceret bellum inter populos 11. Sed neque qui Capud, &c.] Welse ipse
quospiam, illud statim conficeretur, ubi pri poeta corrigit, vel Bullatium refellit similitu
müm alteros equitatu suo juvissent Colophonii. dine conglobatā. Quasi viator in camponi
Strabo. semper diversari velit, qui lutum itinere col
Majora minorone famá.] Suntne urbes ista, lectum illic absterserit, madidasque imbre
superiores an inferiores laudibus, quas illis vestes exsiccaverit; atque imbrium lutique
ſama tribuit? odio viam ac patriam nolit repetere.
4. Campo.] Amoenissimo illo ad Tiberim, Capua.] De hac urbe Campania præcipuš,
exercitationibus Rom. juventutis celeberrimo. Epod. 16, et. lib. i. Sat. 5.
Metonym. pro urbe Româ, lib. i. Od. 8. Romam petit.] Longo itinere.
Tiberino flumine.] Albula pridem dictus is 13. Furnos et balnea laudat.] Calida nempe
fluvius Roman interluens, Tiberino Albaº re loca.
submerso, novam estappellationem sortitus. 15. Auster.] Ventus meridionalis, pluvius
ib. i. Od. 2. Ovid. Fast. 2. admodum et procellosus. Lib. ii. Od. 4.
.Albula, quem Tiberim mersus Tiberinus in 16. Idcirco marem trans JEg. &c.] Velut
;..." nunquam rediturus in patriam satius ducens
Reddidit. in regione transmarina vitam finire, quâm na
5. Attalicis ex urbibus una.] Quaedam cr vigationis incommoda et pericula itcrum ex
urbibus Asiaticis, quas tenuit rex Attalus. Lib. periri.
i. Od. i. lib. ii. Od. 18. JEgaum mare.] Lib. ii. Od. 6.
6. An Lebedumlaudas odio maris, &c.] Adeo 17. Incolumni Rhodos, &c.] Wir sapiens ad
me pertaedet navigationis et peregrinationis, ut beatam vitam non magis expetit Rhodum, all
in quovis ignobili et deserto vico malis subsis asve urbes florentissimas, quam penulam ars
tere ac residere, quam mare aut quodvis iter tate, &c. Wel sensus est: Quamvis jactatus
amplius inire? sis Austro et tempestatibus, attamen salvus
 EPISTOLARUM LIBER I. 12. 477

Penula solstitio, campestre nivalibus auris, lacerma in solstitio estivo,

Per brumam Tiberis, Sextili mense caminus. campestre tempestatenivali
Tyberishyeme,focus mense
Dum licet, ac vultum servat fortuna benignum, 20 Augusto. Dum potes, et sors
Romae laudetur Samos, et Chios, et Rhodos absens. propitiam exhibet faciem,
omae lauda Samum, et
Tu, quamcumque Deus tibi fortunaverit horam, Chium, et Rhodum procul
Grată sume manu, nec dulcia differ in annum : positas. Quodcumque veró
Ut, quocumque loco fueris, vixisse libenter tempus felix tibi Deus con
cesserit, grată manu acci
Te dicas. Nam si ratio et prudentia curas, pe, nec in annum differ lac
Non locus effusi late maris arbiter, aufert; [779] titiam: ut quâcunque in re
Coelum, non animum mutant, qui trans mare currunt, commorari
gºne lºgº, declares.
º Ponte #E
Strenua nos exercet inertia: navibus atque mimvero si ratio et sapien
Quadrigis petimus benevivere. Quod petis, hic est, tia, non aulem situs arcens
Est Ulubris, animus site non deficit aequus. 30 mare exundans, abigit soli
citudines; qui ultra mare
navigant, calum quidem mutant, mon animum. Gravis nos tenet socordia; navibus et
rer)
equis vitam beatam quarimus. Witgui hic est illud, quod quaeris; est Ulubris modo tibipacata
mens adfuerit.

EPISTOLA XII. Ad ICCIUM.

Tantum dives quisque, quantum rebus utitur.

- - 0, Icci, si vere potiaris
FRUCTIBUS Agrippae Siculis, quos colligis, proºemius Agrippae, quos
Icci, [780) in Sicilia percipis, majores
.A.N.N'OTATIONES.

evasisti: nec te morari debet incolumem Rho ratio dicta, quemadmodum explicavi paulo
dus, &c. Ergo Roman redi quamprimum, ante.
dum vales; ubi apud nos jactes et extollas 22. Tu, quamcumque Deus, &c.] Reponit
Rhodi pulchritudinem ac Mitylenae, Sammum Horatius; imo quacunque horá et quocunque
etiam et Chium, &c. loco laetus ac beatus esse potes, si ratio et pru
Rhodos Milylene.] Insulae rebus omnibus dentia duces tibi sunt. Wel, interim, dum ad
felices. Wide lib. i. Od. 7. mos redeas, horis felicibus fruere, ubique lactus
18. Penula solstilio.] Pallium densum adver esto, et aequð animo quaevis accipe.
sūs imbres et frigus, fervente aestu, Junio 23. Mec dulcia ºLib. iii. Od. 8. v. 27.
mense in solstitio asstivo, clim sol ultrà mon Dona praesentis rape lactus horac.
progeditur. Macrob. Somn. Scip. lib. iii, cap. 26. Locus effusi late maris arbiter.] Urbe
7. Conslat solem neque sursum ultrà Can quaevis ad mare pulcherrima et potentissima,
crum, neque ultrà Capricornum deorsum meare; portu commoda, navigatione celebris, egregie
sed cum ad tropicorum confinia pervenerit, mor munita aggeribus, quibus velut ad arbitrium
reverti : unde cl solstitia vocantur. Et quia fluctus maris assilientes frangit ac domat.
aestivus tropicus temperatae nostra conde termi 27. Calum, non animum mutant, &c.] Py
nus est, ided cum sol ad ipsum finem venerit, thagoras dicebat, non mutatione locorum pru
facil nobis a sticos calores, de vicino urens sensu dentiam doceri, aut imprudentiam tolli.
majore subjecta. 28. Strenua inertia.] Oxymoron.
Campestre.] Subligaculum aliqui interpre .Navibus alque Quadrigis.] Gall. Parmer el
tantur: alii tenuiorem vestem, qua indúti ju par terre; Item, A pied et à cheval.
venes sese in campo Martio exercebant. 29. Quod petis hic est.] Ne longe quaras
19. Per brunnam Tyberis.] Quasi vero quis quod in promptu est. Si sapis, ubicumque sis,
quam hyeme cupiat flumen subire, seque in eo felicitatem praesto habes, vel in quovis angulo
lavare autmatare. et oppidulo maxime obscuro et ignobili; v. g.
Sertili mense..] Ardente coelo et caniculā. Ulubris in Italia; vel Lebedi in Asia.
Wide supra Epist. 7. 30. Ulubris.] Ulubrae oppidum Latii in
Caminus.] Vox Graeca est formacem signifi Campania prope Velitras, desertum ac vile,
cans, 270 tº x•ºwa?9 a calore. Isidor. hoc unum habens memorabile,Quod Augustus
21. Roma, laudelur Samos, &c.] Haec Bul Caesar in eo sit educatus.
latius; Roma sim modó, laudabo sponte Sa Animus site non deficitaquus.JPlaut. Aulul,
num, Rhodum, &c. at ad eas urbes et insulas Pol, si est animus acquus tibi, salis habes qui
navigare ne mihi contingat in posterum. Wel bene vitam colas.
htec pariter, ctouae sequuntur, intellige ao Ho Epistola XII−1. Fructibus Agrippa.] Ad
478 Q. HORATII FLACCI
tibi opes dare requit Jupi-Sirecte frueris, non est ut copia major
ter; desinº conqueri. Nº Ab Jove donari possit tibi: tolle querelas:
-

enim est inops, qui rerum

habet usuum. §,"...". Pauper enim non est, cui rerum suppetit usus.
iatus a pedes commode se Si ventri bene, si lateriest, pedibusque tuis, nil 5
hallent nihil amplius regum Divitiae poterunt regales addere majus.
divitiae conferre valent. Si
... in..."...iii., i.ess, Si forte in medio positarum abstemius herbis
sobrius vescers oleribus et Vivis, et urtică ; sic vives protinus, utte
leguminbus, ita porro victi Confestim liquidus fortunae rivus inauret: [781)
tabis, ut sors te statiºn aureo
minºlognpleteºsen quo. Vel quia naturam mutare pecunia nescit, 10
nian pecunia nequit indo-Wel quia cuncta putas ună virtute minora.
lem mutare; sive quod om
nia infra solam virtutempo- Miramur, S1 Democriti pecus edit agellos,
mis. Non est quod demire. Cultaque, dum peregreest animus sine corpore ve
mur, si Democriti agros et- lox:
sata depascatur grex alie
... ... Cum tu inter scabiem tantam et contagia lucri,
extra corpus peregrinatur: quandoquidem tu in tantã prurigine et lue quaestus,

.A.N.YOTATIO.NES.

Iccium hunc est Od. 29. lib. i. ubi sicut ethic, batium scribit. Malle tepulo à Caesare consu
ejus cupiditas notatur, non sine multo satirico li, quam inaurari.
sale. 10. Vel quia naturam.] Liberalior non fit
Agrippa..] Is Augusti gener, de quo lib. i. avarus, etsi opibus affluat; nec abundante pe
Od. 5 cunia cupiditas imminuitur.
Siculis.] Sicilia insula Italiae adjacens, et ab 11. Vel quia cuncta putas, &c.] Satirice vel
ea angusto satis freto divisa, triangularis for licat ejus parsimoniam; quasi oleribus vesca
mae est. Habet in circuitu plus quam sexcen tur prae amore virtutis, et contempu dapura
ta passuum milia; omnium maris Mediterra exquisitarum; cum sordida parcitate et avari
mei amplissima censetur; frumenti adeo ferax, tia potius ducatur.
ut horreum populi Romani diceretur. Cic. 12. Miramur, si Democriti, &c.] Adeo mi
Wer. 5. cap. 2. Sapiens ille M. Cato penarian rari non debemus, quod Democritus ita neg
cellam reip. nostrac, nutriccm plebis Rom. Si lexerit patrimonium, unis rebus philosophicis
lician nominavit. intentus, ut etiam agros et fruges suas permit
Quos colligis.] Velut procurator aut coac teret a vicinorum pecoribus devorari. Tucerte,
tor ab Agrippa constitutus, ad colligendos lcci, mirabilior es, qui quidem augendis opi
fructus ex agris fructuariis, pascuis, vectigali bus sedulo vacas, simul et studio rerum max
bus. Sunt qui Iccio donatos ab Agrippa asse ime sublimium. Irrisio salsissima.
rant agros. Verium quod ait poèta, fuerts, in Democriti.] Abderites iste philosophus ex
dicat magis usum fructuum ſuisse concessum, atomis constare omnia statuebat. Naturalia,
idest, jug utendi fruendique iis, quae Agrippae moralia, mathematica, omnesque disciplinas
erant. liberales callebat. Wixit cum Socrate, circa
5. Si rentri bene, &c.] Si cibus potusque Olympiadem 80. consenuit vero ad annum
suppetit, si stratum et cubile, si equus, vel po aetatis 109. Plinius eum vocat, Sagacissinuin
tims calcei ac indumenta. Hinc volunt qui ac vila, utilissimum. Cicero passim laudat.
dam Iccium perstringi velut Epicureum. Quin De nat. D. lib. i. Democritus tir magnus in
imo paulo post Stoicus ſuisse ostenditur, ac primis cujus fontinibus hortulos suos Epicurus
rerum sublimium studiosus. irrigarit. 69. Et, Esse corpuscula quædam leria,
8. Urtică.] Plin, lib. xxi. cap. 15. Urtica in alia aspera rotunda, alia, partin angulata,
cipiens masci rere, non ingrala, multis elium curvala quardam et velut adunca; et er his af.
religioso in cibo est, ad pellendos tolius anni fectum esse coelum atque terras, nullā cogenie
morbos. Wide et Discorid. lib. iv. cap. 94. Ni naturd, sed concursu quodan fortuito. Acad.
hil ad rem. Urtica pisciculus carnis tenerri Q. lib. iv. Et individuis omnia gigniaſirmat;
mae, coctu facilis, in mari Siculo frequens: de et.'lsperisel leribus, hamatis, uncinatisque cor
quo Athen. lib. v. poribus concreta hac esse, &c.
9. Rirus inaurel.] Allusio est ad fabulam 13. Dum peregrè est animus.] Dum mens
Midae Phrygia: regis, qui cum stolide optasset extra corpus veluti peregrinata naturae arcana
in aurum converti quidquid correctasset, jam scrutatur; adeoque non advertit, quae circase
gerantur. Cic. pro Milone. An verº tu solus
que cibis pariter immutatis ſame periret; tan
dem Bacchi, vel Apollinis consilio se abluit in
ignoras? tu hospes in håc urbe versaris? tuæ
Pactolo flumine, quod exinde inauratum pre peregrinantur aures?
tiosas coepit arenas volvere. Cicero ad Tre 14. Scabiem.] Avaritiam instar scabiei
 EPISTOLARUM LIBER I. 12. 479

Nil parvum sapias, et adhuc sublimia cures: 15 nihil abjectum cogites, at

que excelsa mediteris: putd.
Quae mare compescant causae; quid temperet an quae causae cohibeantmare:
num; quid tempora componat; an
Stellae sponte suá, jussaene vagentur et errent: [782] sidera per se, an imperata
Quid premat obscurum lunae, quid praeferatorbem;;errent ac discurrant; quid
unam faciat sine lumine,
Quid velit et possit rerum concordia discors: quid lumen ejus producat;
Empedocles, an Stertinii deliret acumen. 20 quid valeat efficiatgue dis
sentiens rerum consensio;
Verüm seu pisces, seu porrum aut caepe trucidas, utrum Empedocles, an Ster
Utere Pompejo Grospho; et si quid petet, ultrö tinii subtilitas aberret. At
Deſer: nil Grosphus nisi verum orabitetaequum. [783) sive pisces, sive porrum aut
cºpe occidis, familiariter
Wilis amicorum est annona, bonis ubiquid deest. adhibe Pompeium Gros
Ne tamen ignores, quo sit Romana loco res; 25 phum ; acsi aliquid rogarit,
sponte dona. Nihil Gros
Cantaber Agrippae, Claudi virtute Neronis phus petet misi rectum et
justum. Wilis est amicorum proventus, quando bonis quidpiam deest. Ne autem mescias, quo
statuse respublica habet; Cantabri ab Agrippa, Armenii a Claudio Nerone
.A.N.NOTATIO.N.E.S.

adhaerescentem, serpentem, mordentem. randus praeterquam quod (ut est in Epist, ad

16. Qaa, mare compescant cause.] Neter Pisones, v.464.
ram obruat, cum ea sit altius. Propert, lib. iii.
Eleg. 4. —Deus immortalis haberi
Dum cupil Empedocles, ardentem frigidus
Cúrve suos fines allum non creat acquor? JEtnam
Quid temperet annum.] Quid varias tempo Insiluit.
rum faciat commutationes ac vices, quatuor
anni tempestates; ver, aestatem, autumnum, Quà certè una vesania acquavit aut superavit
hyemem. stultitiam multiplicem Stertinii abunde venti
17. Stellae sponte suá, jussane wagentur, &c.] latam. lib. ii. Sat. iii. Praeterea vero id haben
An motu proprio, an jussu et impulsu externo. tes, simile quod, ut Stertinius ducentos ac vi
Virgil. ABn. ix. 21. Palantes coelo stellas dicit. ginti libros Stoicorum versibus Latimis descrip
Plin. lib. ii. de his multa. Cap. 6. Septem sit, ita Empedocles Pythagorea acuto magis
sidera ab incessu rocamus errantia, inquit, cum quam utili carmine complexus est: acsic nimi
errant nulla minus illis, &c. rum utergue philosophiam obscuriorem reddi
18. Quid premat obscurum luna, &c.] Quid dit, fatuoque se labore pariter maceravit. De
lunam crescere ac decrescere mensibus singu Empedocle iterum dicemus ad locum modó
lis efficiat. Plin. modo cit. lib. cap. 9. Onni cit. Epist. ad Pisones.
um admirationem rincit lunar sidus terris fumi 21. Seu pisces, sew porrum, &c.] Seu laute,
liarissimum. Multiformi hatc ambage torsit seu frugaliter victitas. Wel, seu Pythagoreus
ingenia contemplantium, et proximum ignorari es sobriusque, et ab omni animalium carne
marime sidus indignantium; crescens semper abstines, leguminibus autem vesci amas; seu
aut senescens: et modø currata in cornua, mo more Epicureorum pisces ac dapes exquisitas
do aequa portione divisa, modø sinuata; sectaris. In deliciis pisces habitos patet ex
Immensa orbe pleno, ac repenle nulla; dictis lib. ii. Sat. 4.
alids pernor, alias sera, &c. 22. Utere Pompeio Grospho.] In contuber
19. Quid velit et possit rerum concordia dis mium tuum ac familiaritatem adhibe Pompeium
cors:] Quomodo elementa quatuor inter se Grosphum, equitem Rom. e Scilia oriumdum.
pugmantia concinnam tamen mundi compagem Humc Horatii fuisse amicum, cum ex hoc
resque omnes constituant, perinde ac si vir loco innotescit, tum ex Ode 16, lib. ii.
tutes non contrarias haberent. Lactant. lib. ii. 24. Vil's amicorum est annona, &c.] Parvi
cap. 10. Discordi concordid mundum constare constant amici, cum boni viri non omnino sunt
dicit. Ovid. Metamorph. lib. i. v. 430. divites; hoc enim vili pretio comparabis, tibi
que adjunges, videlicet haud ita difficiles, sed
Quippe ubi temperiem sumpsére humorque officiosos; haud in petendo importunos, sed
calorque, verecundos. At contra opulentos, quippe ut
cº ; et ab his oriuntur cuncla duo
tls.
plurimum arrogantes ac superbos, demereri,
sibique conciliare non ita facile est. Passe
Cumque sit ignis aqua pugnaar, vapor hu rarius legit: Bonis ubi quid des; sensu non
midus omnes valdé absinnili. Plaut. Trinumm. Carissimam
Res creat; et discors concordia factibus apta proborum esse annonam, improborum veró pro
est. ventum multö wberrimum.
20. Empedocles, an Stertinii delire, acumen.] 26. Canlaber.Agrippa, &c.] Ex his innuitur
Empedocles, sane haud cum Stertinio compa. scripta haec Epistola, Augusto sextum consule,
º
 480 Q. HORATII FLACCI'
subacti sunt. Phraates sup-Armenius cecidit : jus, imperiumque Phraates
plex subdidit se legibus ac Cae saris accepit genibus minor. Aurea fruges *
potestati Caesaris. Abun
Tantia pleno coran fºugº, Italiae pleno diffundit copia cornu. .
Italia, profundit.

EPISTOLA XIII. Ad VINNIUM ASELLAM.

Docet, quá ratione libros .1ugusto decenter offerat.
Quemadmodum non se
mel mec paucis admonui te UT proficiscentem docui te saºpe diuque [784:
discedentem, 6 Winni, of Augusto reddes signata volumina, Vinni;
feres Caesari libros meos Si va
sigillo clausos, si quidem lidus, si laetus erit, si denique poscet:
jaijhilariº. Ne studio nostri pecces, odiumque libellis
mo, tandem si petat. Cure Sedulus importes, opera vehemente minister:
me erres per mimium erga
5
mos affectum, atque invi Site forte meae gravis uret sarcina chartae,
am scriptis nostris confles mimiä sedulitate et officiosiore studio. Quod si librorum meorum
onus tibi molestiam facessat,
.A.N.YOTATIO.NES.

anno imperii ejus decimo sexto qui fuit insig ii. Epist. 16, scribit Cicero, Permagni interest,
nitus triplici ejus victoria, Cantabrica, Arme quo tempore epistola reddatur. Yan quemad
nică, Parthica. Georg, Fabric. Anno U. C. modum qui ad nos intempestive adeunt, molesti
circiter 773. Cantabros à L. A milio jam sape sunt; sic epistolæ offendunt non loco red
ante debilitatos victosque, at rursum bellum dilac.
moventes, Agrippa subegit. Eodem tempore 2. Signata rolumina.] AEquum est enim, ut
Tiberius in Armeniam profectus regnum Ti primo rei missae aspectu fruatur ille, ad quem
grani restituit. Parthi demum his perculsi mittitur, praesertim si vir sit primarius. Quod
amicitiam Augusti petiverunt, Phraatesque si quis praeriperit, aut per incuriam improbita
regnum suum recuperavit. temve librarii vel tabellarii interciperet, mu
Cantaber.] De Cantabris lib. ii. Od. 6. lib. nus vile et pessum ire censendum.
iii. Od. 8. lib. iv. Od. 14. Wolumina.] Gall. Un rouleau de papier.
...Agrippati.] Wide citat, modo lib, ii. Od. 6. Ang. A Roll of PAPER or PARCHMENT.
Claudi rirtute Yeronis Armenius ceculit.] Winni.] Is C. Vinnius Fronto dicitur. Vet.
Sueton. Tiber. cap. 6. Stipendia primá crpe comment. -

ditione Cantabricſ tribunus militum fecit. De 3. Si ralidus, si laetus erit..] Cicer. modó
inde ducto ad orientem erereitu, regnum ..?r- cit. Prerepiei, quem ad te misi, ut tempus ob
menia, Tigrani restiuit, ac pro tribunali dia serraret epistole tibi reddendae utritm
dema imposuit. Recepit el signa, quae .M. Cras cium-solicitudinis aliquid haberes, an clim ab
, so ademerant Parthi. De Claud. Nerone su omni moleslid vacuus esses. Noster lib. ii. Sat.
pra Epist. iii. et ix. De Armenia lib. ii. Od. 9. 1. v. 18.
27. Phraates.JPersarum rex et Parthorum. —Nisi dertro tempore Flacci
Wide lib. ii. Od. 2. v. 17.
Verba per attentam non ibunt Caesaris au
28. Genibus minor.] Supplicans apud Au rean.
gustum Caesarem. Plin. 1 1. cap. 25. ita scri
bit; Hominis genibus qua dam inest religio, Si denique poscet.] Hinc apparet expetita
obserratione genlium. Hac supplices allin ab Augusto ſuisse carmina, quae Horatius per
gunt; ad hatc manus tendunt ; hatcut aras ado Winnium mittebat. Itaque mandat Vinnio, ut
rant; fortasse quia inest is vitalitas. Virg. sistat se decenter coram principe, expectetGue
AEn. iii. 607. paulüm, dum suo nomine salutatus Caesar ul
Genua amplexus, genibusque volutans tro quaerat, mum ab eo sint delata, quae pro
Hatrebat. poscerat.
Quem in locum Servius, Genua, inquit, miseri 4. We studio nostri pecces, &c.] Quisquis vel
cordiae consecrata, ut aures memoria, frons ge non opportune, vel ineptèrem molitur, peccat.
nio, dextra fidei. Pindarus egregie & J. Kalgº; raytº ºxes x*gw
.Aurea fruges, &c.] Abundams est frugum qºy' opportunitas omnis rei summam, caput,
annona, et proventus in totă Italia. perfectionem continet. Pyth. Od, 9.
29. Plemo copia cornu.] Wide lib. i. Od. 17. 6. Site fortè graris, &c.] Nihil age omnino
Epistola XIII.-1. Ul proficiscentem.] Scrip potius quam temere, inconsiderate quidquam
to iterat Horatius mandata verbo ante com agas coram augustissimo imperatore. Cave
missa Winnio suo vel ministro vel familiari. me delatum munus parum decore tradas; aut
Ruri tum fuisse illum intelligimus. stolide festinando, aut praepropererê mandatis
Sape, diuque.] Nempe, ut ad Brutum lib. perfungi cupiendo.
*=
 EPISTOLARUM LIBER I. 14. 481

Abjicito potius, quâm quo perferre juberis, [785] projice magis, quâm rustice
protrudas sarcinam illuc.
Clitellas ferus impingas, Asinaeque paternum quo deportare imperavi :
Cognomen vertas in risum, et fabula fias. sicque patris tui Asinae cog
Viribus uteris per clivos, flumina, lamas. 10 momen traducas in ludibri
um, et fabula fias. Contende
Victor propositi simul ac perveneris illuc, per colles, fluvios, lacunas.
Sic positum servabis onus: ne forté sub ală Cüm autem eo deveneris fe
Fasciculum portes librorum, ut rusticus agnum; liciter quo tendis, hunc in
modum fasciculum pones;
Utvinosa glomos furtivae Pyrrhia lanae; ne sub brachiocodices meos
Ut cum pileolo soleas conviva tribulis. 15 deferas, at agrestis agnum;
Ne vulgo narres te sudavisse ſerendo ut bibax Pyrrhia sphaerulas
lanae ſurto ablatas; ut ple
Carmina, quae possint oculos auresque morari beius conviva soleas ac pi
Caesaris. Oratus multà prece, nitere, porró. [786] leum. Praeterea ne obvio
Wade, vale: cave me titubes, mandataque ſrangas. cuique effutias, te magnola
bore portässe carmina ocu
los et aures Augusti oblectare idonea. Etiam atque etiam rogatus, perge ultra. Ito, vale:
cave ne vacilles, aut praeceptorum quidquam praetermittas.

EPISTOLA XIV. Ad VILLICUM SUUM.

Illum reprehendit, quéd habitationem urbis desideret.

O, procurator memorum
WILLICE silvarum et mihi mereddentis agelli, et praedii me mihi restitu
Quem tu fastidis, habitatum quinque focis, et entis, quod tu spernis, quin
quelicół familiis habitatum,
A.N.YOTATIO.N.E.S.

8. Clitellas.] Thecas librorum. Alludit ad rem: qualem etiammum plerique nostrates in

Asimae cognomen, ut et in sequentibus. terdum assumunt inter epulandum, velut apti
Ferus.] Praeceps, inurbanus, stupidus. orem, leviorem, commodiorem. De soleis dixi
Impingas.] Solent Asini grave molestum ad Sat. 8. lib. ii.
que sibi onus excutere, et in terram impingere. 18. Oratus multá prece, milere, porró.] A me
Jlsinaeque paternum, &c.j Pater Winnii.1sina, totics rogatus, Ö Vinni, diligenterac sedulê ex
hinc Asellae cognomen habebat. equere et perfice quod praecepi. Alii sic; Etsi
10. Viribus utéris per clicos.] Wiriliter ac forte curiosus quispiam orette percumctetur
strenue ascendes superabisque ardua loca ur que, quid rei sit, propter quam veneris; ne
bis septem collibus inaedificatae, ut ad a des immorare, me obsequere,imb abi quamprimūm.
Augusti pervenias in monte Palatino consti 19. Cave me titubes, &c.] Constanter age;
tutas. quacunque very docui te sarpe verbo, et nunc
Lamas.] Fluvii fossas, vel majores lacunas scripto hoc, accurate observa.
aquam pluvium continentes, are ra xatacº Epistola XIV-1. Villice silrarum, &c.] Hu
quae vorago viarum est, seu fossa fluviorum. jus epistolic argumentum convenit cum septi
Hinc quoque dictae sunt lamiae puerorum vo mâ et decima, at diverse tractatur.
ratrices. Haec vet. interp. Alii tamen aliter. Willice.] Villae custos, aliisque servis sibi
De istis Ennius: substitutis agrorum colendorum opus dispen
sans. Varro lib. i. De re rust. cap. 11. Vil
Silvarum saltus, latebras, lamasque lulosas. licus agricolendi causá constitulus, appellatus.
11. Victor propositi simulac, &c.] Cúm pro que à villa, quod ab eo in eam contrehuntur
positum finem adeptus eris, ac perveneris ad fructus, et evehuntu, cum reneunt.
Augusti palatium. Mihime reddentis.] Urbance scilicet occupa
12. Sic posilum serval is onus, &c.] Decenti tiones me mihi prairipiunt, inquit poéta; at
aptoque gestu libros defer in manibus, non au mihime reddit ruris solitudo, otium, tranquil.
tem sub brachio. litas; ubi menetipso frui videor, ac meus es
14. Pyrrhia.] Nomen est ancillae in fabula se; nam Romæ sum Maccenatis et amicorum,
quàdam Titinii; qua, ſurata lamae glomos, ita Wide supra Epist. 7.
gestavit, ut deprehensa sit. Ita vet. schol. ..?gelli..] Is situs erat ultra Tibur, ad octa.
15. Utcuin pileolo soleus.] Ut vicinus exeå vum ab urbe lapidem in via Valeria. Posteå
dem tribu ad cºrnam invitatus, pileolum ac so Epist. 16.
leas portat, indeque reportat, nempe tenens 2. Habitatum quinque foci..] Amplum satis
sub axilla. Existo loco patet, pileolum ha et sufficientem ad habitationem quinque fami,
buisse veteres conviviis proprium ac peculia liarum, servilium nempe,
2
482 Q. HORATII FLACCI
etprobos quinque senes Ba-Quinque bonos solitum Bariam dimittere patres;
tº: Qertemus, spinas animone ego fortius, an tu [is?]
... Evellas agro; et melior sit Horatius, an res.
ligentius ex: 5
presevellam, antu et agro; Me quamvis Lamiae pietas et cura moretur
#!...". Fratrem moerentis, rapto de fratre dolentis
A.'...'. Insolabiliter; tamen istüc mens animusque
amor Lamie fratrem desi. Fert, et amat spatiis obstantia rumpere claustra.
lº. "... Rure ego viventem, tu dicis in urbe beatum. 10
#iºn. Cui placet alterius, sua nimirum est odio sors.
eū
mus,meetimpellitºnenset
exoptat frangereºn
re- Stultus uterque locum immeritum causatur iniquè.
a - : .. -

pagula spatiari impedien- In culpå est animus, qui se non effugit unquam.
tia. Ego felicem appello Tu mediastinus tacitā prece rura petebas: [788]
lºgenºm.”º
urbe commorantem. Scili- Nunc urbem, et ludos,
-- -
et balnea
-
villicus optas.
-
15 -

cet qui alienam conditio- Me constare mihi scis, et discedere tristem,

nem cupit, propriam odit. Quandocumque trahunt invisa negotia Roman.
F*.*.*P*Non eadem miramur: ed disconvenit inter
criminatur locum innoxlund.
in accusanause animus, Meque et te: nam quae deserta et inhospita tesqua
".mancipium
Wile
nunquam secretis
desert. vo-
Tu Credis, amoena vocat mecum qui sentit; et odit 20
tis rus exoptabas; jam ve- Quae tu pulchra vocas. Fornix tibi et uncta popina
- -- - -

r) procuransvillan, expe. Incutiunt urbis desiderium, video; et quðd

tis civitatem,Me
et balnea. et constantem
spectacula, Angulus
8 iste ferett piper
pip et thus ocius uvâ:
esse nºsti, ac moºstum abire, quoties molesta megotia. Roman revocant. Haud isdem reºus
delectamur; himc ego tuque dissentimus. Etenim quae deserta, aspera, et inhabitabilia loca
vocas, ea grata putat quisquis mecum sentit: et aversatur quae tu jucunda existimas. Tibi
gamea et laute popinae injiciunt cupiditatem urbis, scio; et quðd hic agellus producet thus et
piper citias quâm uvas;
.A.N.YOTATIO.N.E.S.

3. Quinque bonos solitum, &c.] Bonos impedimenta quaelibet excutio, frango, tran
homines astatis provectac, quinque familiarumsilio; ut libertate, otio, megue ipso fruar apud
capita; servos frugi, qui Bariam mittebantur villam mean; ac spatier tantillum, animumque
ad nundinas, venalesque fructus eo convehe reficiam urbani tumultis pertarsum.
bant. Varro ante cit. Alii interpretantur ho Claustra.] Metaph. a circo, in quo certis
mines grandes matu mitti solitos ad lites in claustris detinebantur equi, donec liceret siguo
Barià dirimendas; imõ et senatores Romam dato apertoque stadio decurrere.
interdum accitos. Verúm auscultandus magis 12. Locum immeritum causatur inique.] Nec
Theod. Marcilius sic scribens in humc Horatii enim locus animi est causa inquieti; sed ipse
locum; Mon injucunda stullitia est narrantium animus partim sanus haud quiescit, ubi maa
htc de quinque senaloribus, et quasi patribus imè quietus esse deberet.
conscriplis, quier Horatii agello Bariam veni * 13. Qui se non effugit.] Adeogue secum de
entes, de summd Sabinorum rep. deliberent. fert semper fomitem perturbationum, quocum
Bariam..] Al. Variam, oppidum Sabinorum que migret, et quamvis loca mutet. Wide lib.
ad fluvium Aniencm. ii. Od. 16. v. 20.
4. Certemus, spinas, &c.] Videmus an tu dili 14. Mediastinus.] Servus in medio stans ad
gentius agrum colas, an ego animum; utrum vilissima quaeque ministeria paratus. , Quèd
ego studiosius curas mentem purgentes rese mox dicitur optare balnea, favet is, qui medi
cem, quâm tu vepres, herbasque inutiles nox astinum appellari volunt, quod mediis in bal
iasque ex agro avellas. neis, seu in medio lavantium stel ad quaeque
5. Melior sit Horatius, an res.] Ego certé servitia promptus; quanquam illud sinus
melior, inquit Horatius, quia memet excolere mera videtur esse productio vocis, ut in clan
studeo; res vero deterior, quia parum curas et deslinus.
colis, 6 villice, quain fastidis. 19. Tesquit.] Loca semota, edita, aspera,
... 6. Me quantis Lamia, &c.] Quanquam ego agrestia, inculta, suo situ ac silentio horrorem
Roma detimeor, et validissimo amoris in La sacrum incutientia; himcdue peragendis mys
miam vinculo consuringor; mens mea taunen teriis vel captandis auguriis apta et consecra
quaerit evadere, perpetuoque tendit rus ct in ta. Proinde quidam scribunt teaca, quasi
villam. tuesca, A tuendis sacris. Varro 6. De ling.
Lamiac pietas.] Wide lib. v. Od. 17. Lat. Fest. loca densam umbram facientia esse
8. Islitc.] In agrum meum Sabinum, unde tesqua, ait Scalig.
tu in urbem redire perperam cupis. 23. Angulus iste.] Exiguus iste meus ager
9. .1mal spatiis obstantia, &c.] Hinc sacpiùs Sabinus.
*
 EPISTOLARUM LIBER I. 14. 483

Nec vicina subest vinum praebere taberna nec prope adest taberna,
Quae possit tibi: nec meretrix tibicina, cujus 25 quae vinum tibi suppeditet;
megue meretrix tibicina, cu
Ad strepitum salias terrae gravis; et tamen urges jus ad cantum saltes terram
Jam pridem non tacta ligonibus arva, bovemque graviter pulsans; ac nihilo
Disjunctum curas, et strictis frondibus exples. minus exercet agros dudum
incultos; etcurosbovemoti
Addit opus pigro rivus, si decidit imber, 29 osum, saturasque soliis de
Multà mole docendus aprico parcere prato. [:89]cussis. Porrº desidis labo
Nunc age, quid nostrum contentum dividat, audi. rem auges rivus, si pluvia
decidat, constipato aggere
Quem tenues decuère togae mitidique capilli, prohibendus, ne expositum
devastat pratum. Disce
Quem scis immunem Cynarae placuisse rapaci, nunc quid consentire nos
Quem bibulum liquidi media de luce Falerni, inpediat. Me quem olim
Coena brevis juvat, et prope rivum somnus in her-subtiles vesteset crimes uncº
ba: - 35 ti delectavere; quem nosti
sine muneribus ſuisse dilec
Neclusisse pudet, sed non incidere ludum. tum Cynarae avarae, et à
Nonistic obliquo oculo mea commoda quisquam meridic Falernum potasse;
Limat; non odio obscuro morsuque venenat: delectat nunc frugalis co
na, et sumnus in gramine
Rident vicini glebas et saxa moventem. juxta rivum. Neque verd
Cum servis urbana diaria rodere mavis : 40jam pudet mugatum ſuisse,
Horum tu in numerum voto ruis. Invidet usum sed nugas non abdicare. Ibi
mea bona invidis oculis ne
Lignorum, et pecoris tibi calo argutus, et horti. [790) mo diminuit, mec secretis
inimicitiis et dicteriis de
Optat ephippia bos piger: optat arare caballus. pravat. Vicini autem ap
probant versantem glebas et lapides. Tucum mancipiis urbana diaria comedere expetis; his
adjungi vehementer expotas. ...Algui versutus calo tibi invidet usum lignorum, et pecudum, et
hortuli. Sic bos iners ephippia: equus aratrum desiderat.
.A.N.YOTATIO.V.E.S.

Feret piper, &c.] Adunaton. mo mihi invidet, aut maledicit, aut nocere
25. Meretric tibicina.] Ut plurimun tibici comatur. Imö vicini gaudent cermentes me
nas fuisse meretrices alibi notavimus. tractantem rustica instrumenta, ligone movem
26. Terra graris.] Saltatione scu tripudia tem cespites, protrudentem saxa, &c.
tione rudi, agresti, rustica, inconcinna. Vide 40. Cum servis urbana, &c.] Tu abundanti
lib. iii. Od. 18. victu dudum potitus, quasi magister in villa
Ettamen urges] Ironice; negligebat enim mca aliis servis imperans, honesta, hujus prae
villicus iste fastidiosus, haec, qua: hic enume fecturae jam pertaesus, optas Romae esse, ibi
rantur, sane ad villae procurationem facienda. que tenuiter victitare ë dimenso in quamgue
28. Disjunctum.] Jugum solutum, ab al diem cibo, qualis in urbe servis attribui solet.
tero bove compare suo dejunctum. Wide J. Lips. Elect. lib. ii. cap. 16. Cael. Rho
29. Addit opus pigro rivus, &c.] Longé dig. lib vii, cap. 31. et lib. 25. cap. 17. et seq.
profecto major est opera laborque in moliendo 41. Invidit usum Lignorum, &c.] Tu ser
novo aggere per torrentem aquah destructo, vis urbanis ascribi et annumerari gestis. Con
quam fuisset in vetere muniendo a consti tra urbanus calo, qui foras it lignatum, &c.
pando. Quod si facere pigeat, rivus imbribus tibi incidet usum et facilitatem habendi ligna,
repentinis auctus eluvione sua et exundatione pecules, olera. Adeoque alienam quisque
proximum pratum devastabit. conditionein diligit, suam odit; quia sute per
32. Tenues toga', &c.] Juvenili aetati con sentit incommoda; non autem alienae.
venientes. 42. Calo.] Graeci lignum waxov dicunt:
33. Cymara...] De ea lib. iii. Od. 13. et lib. hinc servus lignis quarrendis et subministran
iv. Od. 1. dis deputatus, dictus calo, quasi lignarius seu
Rapaci.] Quasi vorago est meretrix, ut dic lignator; quo praecipue vocabulo intelligi solet
tum est in Sat. ii. Lib. 1. militum servus, is praebens et portans ligna
34. Quem bibulum, &c.; Quem optimi vini seu ligneas clavas. Fest. Pomp. Non. Marcell.
appetentern scis intemperanter compotasse à Latinam very assignat originem Servius, in
meridie in multam noctem. Luxuriosi hoc AFneid. 7. ita, scribens; Calos dicelant majores
faciebant, contra sobrii non ante horam ter nostri, fusles, quos portabant sequentes dominos
tiam, ant etiam serius cºnam adibant. ad bellum : unde et calones dicti. Lucil. Scinde
36. Non incidere ludum.] Finis enim ali puer calam, ut caleas; id est. Serve, frange
quando ponendus insania juvenili. Juvenal. fustem, seu lignum, ſac focum, accende ig
Sat. viii. 165. Ilein.

brere sit quod turpiter audes. 43. Opta! ephippia bos.] Proverb. in eos,
37. Won istic obliquo.] Rure in Sabinis ";2ju sui muneris officia et onus impatieuter
-
484 Q. HORATII FLACCI
Ego verb edicam ut quisque Quam scit uterque libens, censebo, exerceat artem.
gaudens colat artem, quam
novit.

EPISTOLA XV. Ad NUMONIUM WALA.M.

Percumctatur de Veliá et Salerno, deque rebus adjucundé wivendum idones.

0, Wala, tuum est nobis
perscribere, nostrum, rer) QUAE sit hiems Velia, quod coelum, Vala, Sa
tibi credere perscribenti,
- - - - - lerni, [791]
qualis sit hiems apud Ve
#...",. Quorum, hominum regio, et qualis via (nam mihi
num, quales homines utri Bajas
* regiºn.****Musa supervacuas Antonius; et tamen illis
(etenim Antonius Musa Ba
}..."..."...". Me facit invisum, gelida cum perluor undā
Sane myrteta relinqui,
dicit; me vero illis efficit Per medium frigus. 5
odiosum, quando frigida
aquà perſundor rigente Dictaque cessantem nervis elidere morbum [792]
fºre." Cº. deseriºr. Sulfura contemni, vicus gemit, invidus aegris,
teta, et posthaberi aqua, Qui caput et stomachum supponere fontibus audent
sulfuratas, existimatas sa
nare morbum nervos prae Clusinis, Gabiosque petunt et frigida rura.
pedientem, dolet oppidum, invidens agrotis, qui non verentur caput et pectus subjicere aquis
Clusinis, perguntoue Gabios et in frigidas regiones.
.A.N.NOTATIO.N.E.S.

ferunt, aliena verb temeré appetunt. ſuit, jussitdue ablutiones quarrere frigidas,
Ephippia] 'Eziº way, stratum sive sella quibus defluens humor retunderetur. Parisci
equi, apud Xenophontem. licet modo Augustum calidis frustrà usum ille
44. Quam scil utergue, &c.] Quæ cum ita frigidis curaverat. Plin. lib. xxix. cap. 1. An
sinit, et cum suo quemgue muneri incumbere tonius Musa.hugustum contrarid medicind grº
expedit; villicus rus colat, calo maneatin urbe, vi periculo exemeral. Sueton. cit. cap. 81.
&c. Tusc. 1. Bene Graecorum proverbio di Octav. Distillationibus jecinore vitiato ca der
citur. perationen redactus, contrariam et ancipien
Quam quisque mérit artem, in håc se ca rationem medendi necessario subiit: quia raida
ercetif. fomenta non proderant, frigidis curari coacºus,
Epistola XV-1, Quac sit hiems, &c.] Con auctore Antonio. Musé.
silio medici profectus Veliam et Salernum Ho ..Myrteta.] Amoena loca myrtis consita apud
ratius, lippitudinis curandae causã, significat Bajas.
quaerere separiter salubritatem cºue delicias. 6. Dictaque cessantein nervis elidere morburn
Veliac.] Lucaniae oppidum est tº....... m, Sulfura.] Sulfuratas aquas ibidem scaturien
olim Helia. Plin, lib. iii. cap. 5. Virg. Æn. 6. tes non longe ab Averno lacu, quibus curari
portusque require Velinos. dicitur morbus articularis, cessare faciens ner
Wide Gell. lib. x. cap. 16. tos, id est, præpediens usum et motum articu
Quod calism..] Interrogat quae sit temperies lorum atque nervorum.
aëris, et quae hiemis asperitas illic, ubi hiema 7. Vicus gemit.]Bajaniindignantur contemni
turus erat. suos fontes toto orbe celebres, suasque Inyrtos
Vala.] Is dicebatur C. Numonius Vala, aut relinqui. Plin, lib. xxxi, cap. 2. Einicant be
Waala. nigné et passim in plurimis terris aquar, alibi
Salermi.] Urbs est Lucania, ad Tyrrheni calidae, alibi frigidae, alibi uncle.—alibi
maris littus, dicta à copia salis: portum satis tºpida, aurilia norborum conferenies—
capacem etiammum ostendit. nunquam tamen largius quêm in Bojano sinu,
2. Bajas.] Wide lib. ii. Od. 18. nec pluribus auxiliandi generibus; aliac sul
3. Musa.] Antonius Musa medica arte cla phuris, alia aluminis, alia: salis, aiia: nitri, alie
rus, ex quo Augustum ancipiti morbo laboran bituminis, nonnulla etiam aciddsalsare misturd
tem sanaverat; ab eo non tantum ingentipe —merris prosuni pedibusque, &c.
cuniã donatus, bed et statuá juxta signum 8, Qui caput et stomachum supportere.] Ex
AEsculapii erectà: nec non ipsi, quamvis li aegris enim alii medicatas illas aquas bibunt;
berto, #". et quibuscumque medendi art.cm alii in is lavantur, alii partes affectas, v. g.
professis concesso jure annuli aurei. Dio. lib. caput, ventriculum, renes, stillicidiis aquam
liii. Sueton. Octav, cap. 59. ct 81. ejusmodi affundentibus suppomunt umā heri
Supervacuas.] Acrioris pituitºe in oculis de per dies aliquot.
fluxu vehementer affectus poeta noster, sole Fontibus Clusinis, &c.] Aquis frigidis ad
bat proficisri Bajas ad lavacra calida; verum Clusium Etruriae oppidum.
Ant. Muea contrariis utendum remediis auctor 9. Gabiosque peiunt.] Urbis ista Latii un
-
 EPISTOLARUM LIBER I. 15. 485

Mutandus locus est, et diversoria nota 10 Itaque losum mutare op

Praeteragendus equus. Quo tendis? non mihi Cu-ºº.º.º.º.
tra diversoria cognita. Quo
in as
pergis? haud Cumas vel Ba
Est iter, aut Bajas, laevā stomachosus habenă jas contendo inquietiracun
dus eques, franum ad la
Dicet eques; sed equis fraenato estauris in ore. vum torquems; (verúm auri
Major utrum populum frumenti copia pascat.: [793] cula estin ore framatis equ
Collectosne bibant imbres, puteosme perennes 15 is) uter populus majore tri
tici abundantiã nutriatur;
Dulcis aquae: (nam vina nihil moror illius orae. an pluvias collectas potent,
Rure meo possum quidvis preferre patique: an aquas dulces é fontibus,
Ad mare cum veni, generosum et lene requiro, perpetuo manantibus. Ete
mim spermo vina istius regio
Quod curas abigat, quod cum spe divite manet mis. In villa quidem meå
In venas animumque meum, quod verba ministret, sustinere,
quodlibet at
valed tolerare ac
cum devemiad
Quod me Lucanae juvenem commendet amicae.) 21 mare, desidero vinum gene
Tractus uter plures lepores, uter educet apros; rosum ac lene quod pellat
Utra magis pisces et echinos aequora celent; solicitudines, quod in venas
Pinguis ut inde domum possim Phaeaxque reverti, ſluens ingentem fiduciam
mea: menti conſerat, quod
Scribere te nobis, tibi nos accredere par est. 25 verba suppeditet, quod me
Maenius, ut rebus maternis atque paternis juvenem gratum reddat Lu
canae meretrici; utra regio
Fortiter absumptis, urbanus coepit haberi: [794] plures lepores, utra apros
Scurra vagus, non qui certum praesepe teneret; alat; utrum mare meliores
pisces et echinos habeat; ut
illinc domum redirequeam obesus et Pharax. Quemadmodum Maenius, patrimonio devorato, fa
cetum se exhibuit; parasitus ille vagabundus cui certa non esset culina;

.A.Y.YOTATIO.YES.

vià Praenestinâ fere media Roman inter et 15. Collectosne imbres.] In cisternis,
Prenaste. Virgil. ACneid. vii. 682. 18. Ad mare clim veni.J. Ad aliquam urbem
—quique arva Gabinae -
maritimam.
Junonis, gº. ..?nienem, et roscida 19. Quod curas abigat, &c.] Wide lib. i. Od.
18. &c.
ritus.
Illic vero salubres aquas fuisse, testatur Stra 20. Animumque.] Vini calor, spiritus vi
bo lib. v. Per hane planitiem ºnio decurrit, et tales excitat accenditºlue, himcque animum
aqua frigida dicta .11bulae multis e. fontibus pariter.
manant varios ad morbos tum bibentibus salu Quod verba ministret.] Epist. 5, v. 19.
tarus, tum sedentibus infusº. Facundi calices quem non fecere diserium?
10. Mutandus locus est.] Jubente medico 21. Commendel amicae.] Hilarem et face
relinquendae sunt Bajanae delicia, pergendum tum praestando. Apage hinc aliam interpre
que Veliam aut Salermum, ut lippientibus ocu tationem.
lis mederi possim. Plin. cit. lib. xxxi. cap. 22. Tractus uter.] Welinus, an Salerninus.
2. Capili, auribusque privalim medentur, ocu 23. Echinos.] De his libro 2. Satira 4.
lis very Ciceronia: aqua, In JEnarić 24. Pinguis ut inde, &c.] Utex istis regio
insuld calculosis—Idem contingit in nibus possim redire non solum oculissanus, sed
Velino lacu potantibus, &c. et toto corpore mitidus, pinguis, et bene curată
11. Quo tendis?] Verba sunt Horatii ad cute. Gall. Gros et gras, dans l' embonpoint. “
equum suum. Phazar.] Instar Phaeacum: de quibus suprā
Cumas.] Urbs est Campaniae maritima, Epist. 2. v. 29. - -

antro Sibyllae celebrata, Bajis proxima. 25. Accredere.] Håc etiam voce utitur Lu
12. Lºrá stomachosus habend..] Neapolim, cretius lib. iii.
indeque Veliam aut Salernum euntibus ad Facile hoc accredere possis. :
dextram sunt Bajae, avertendo igitu" equo flec 36. Maenius ut, &c.] Fab. Maenius Panto
tenda erat ad sinistram habena. labus gurges et vorax; de quo antea non se
13. Equis frenato est auris in ore.] Equus mel, lib. i. Sat. 3. Hinc nomnulli dividunt,
mon verbis sed frano docetur, percipitºue quo alteramgue epistolam faciunt, sed perperam.
sit eundum. Deinceps enim explicat Horatius quod suprā
14. Major utrum populum, &c.] Repeten dixit. v. 17. et seq. -

dus hic et passim versus 25. Scribere te nobis, 27. Urbanus.] Lepidus, festivus, ut ad men
—par est; scilicet, major utrum populum, &c. sas divitum facile admitteretur.
Adverte ergo, lector, hyperbaton longissimum. 28. Scurra vagus.] Modò huc modè illuc
. Utrum populum.] An Veliensem, an Saler coenam mendicans et captains per facetias.
aunuin. Praesepe.] Metaph. Est enim proprièlocus
 486 -
Q. HORATII FLACCI
qui famelicus civemab hos. Impransus, non qui civem dignosceret hoste;
*"...º.º.
libet veró contumelias quas Quelibet in quemvis opprobria fingere stevus;
30
que dirus confingeret; dam Pernicies, et tempestas, barathrumque macelli;
num, procella, et gºrges Quicquid quaesicrat, ventri donabat avaro :
...'...'. Hic ubinequitite fautoribus et timidis nil
tus erat, ventri avido largi
ebarur, porriste, campa. Aut paulum abstulerat, patinas coenabat omasi
ſum aut nihil obtinuºrati Vilis, et agnini, tribus ursis quod satis esset; 35
luxuriae patronis et formi
dolosis, coenabat e lance Scilicet ut ventres lamnă candente nepotum
plena vervecinis extis cras- Diceret urendos, correctus. Maenius idem
.*.*.*.*
tribus ursis; aded mimirim Quicquid erat nactus praedae majoris, ubi omneſis;)
utemendatus, assereret hel Verterat in ſumum et cinerem, Non hercule miror
luonum ventres ardente Aiebat, si qui comedunt bona : căn sit obeso 40
ºl.". P. Nil melius turdo, nil vulvă pulchrius amplă.
Maenius cum in fumum et
favilian redi is..."...ini, Nimirum hic ego sum : nam tuta et parvula laudo
siquid opimum captayºrat, Cúm res deficiunt, satis inter vilia fortis :
"..."... Verim, ubiquid inclius contingit et unctius, idem
equidem miror, si nonnulli
facultates absunam, man. Vos Sapere, et solos aio bene wivere, quorum 45
*ºqvideº, nihil jºdius Conspicitur mitidis fundata pecunia villis.
est pingui turdo, nihil sua
vius praegrandi vulvă. Talis nempe sum ego: quippe laudo secura et exigua, quando opes de
sunt, sat constans inter parva; at quando priestantius aliquid et lautius nactus sum, tum ipse
vos dico sapere, et solos beatos esse qui habetis opes bonis praediis stabilitas,

.A.N.YOTATIO.YES.

pra'septus, in quo pecudes stabulantur; et per correptus Bestius idem Quicquid, &c. hoc sen
symecd. linter, in quo pabulum jumentis appo su; Bestius awarus à Maenio luxurioso sordidae
nitur. parcitatis accusatus et acriter correptus, prae
29. Impransus.] Theod. Marcilius interpre ira et indiguatione dicebat. Urendos nepotum
tatur, bene pransus, satur, temulentus. venures limind candente. Bestii awaritian
30. Quaelibel in quemris, &c.]Qui fame carpit Pers. Sat. 6.
quasi furore quodam percitus, omnes obvios .Macmius idem Quicquid, &c.] Ille qui domi
impetebat, maledico dente carpebat, probris tenui victu contentus erat, quando lautiores
incessebat. nactus dapes deglutierat, exquisito sapore af
31. Pernices et tempestas, &c.] Universa fectus aiebat, Haud miror quod opes absu
macelli edulia abradens, rapiens, vastans qua mant aliqui, ut delicationa comedant obsonia.
si tempestas; et absorbens, quasi vorago et 40. Obeso Nil melius turdo.] Martial lib.
A4826527. xiii. Epigr. 92, inter aves turdo primam sa
33. #; nequitie fautoribus, &c.] Menius poris gioriam adjudicat. Pers. Sat. vi. 24.
iste, cum nihil fuerat venatus apud divites Tenuem solers turdorum nosse saliram.
luxuriam suam fovere et alere solitos, eique Nempe Roma catillones erant subtilis adeo
-ſaventes, utpote similiter luxuriosos. palati, ut gustu dignoscerent turdorum sa
Tinidis.] Avaris sumptum facere timenti pores varios; an silvestres, an ex aviario; an
bus; vel scurrilem nequitiam et maledicentiam mares, an foeminae. Wide supra lib. i. Sat. 5.
reformidantibus, qui cibos interdum offere et lib. ii. Sat. ii.
bant, medicteris ejus lancinarentur. Vulvă.] Jucundam palato et maximè deli
34. Palinas cºenabat omasi..] Vili qualibet catam primiparae suis vulvam, testatur Plin.
escă contentus domi coenabat. Quidam leg. lib. viii. cap. 51. et lib. xi. cap. 37. Martial lib.
tabulas ut sit tabula lancis genus planum. xiii. Epigr. 56.
Omasi..] Crassior ventriculi pars adipata. .Me materna grari de sue rulra capit.
Gall. Des trippes, des fressures. Ang. TRIPE, 42. Hic ego sum.] Maenio similis sum: par
Al. caro bubula pinguior. vo et vili contentus, cum desunt meliora;
35. Agnini.] Al. agninae, sup. carmis. quando very suppetunt lautiona, haec same
Ursis.] Quod animal ingens ct vorax. haud sperno, ino collaudo: et quibus opes
36. Scilicet ut centres, &c.] Maenius vili atgue istae deliciae adsunt, beatos censeo et
cibo expletus domi, correctus, et agnoscens ma pradico.
turam haud egere lautioribus alimentis, luxu 45. Quorum Conspiciºur mitidis fundata pe
riam ipse ultro damnaus aiebat, luxuriosos cunia villis.] Censum habentes fundo certo
esse disperdendos. Wel, correctus, cruditus stabilitum, villam proventus certos referentem:
propriá experientia et egestate, quam sibi per opes fundatus atque optine constitutas; ut ait
luxuriosum victum conflaverat. Cic. pro Rabirio. Idem pro Domo: fit -

37. Correctus. Maenius idem.] Quidam leg. sima familia ruina.

 EPISTOLARUM LIBER I. 16. 487

EPISTOLA XVI. Ad QUINCTIUM.

Descriptio villa Horatiana. Quis dicendus vir bonus.
Ne quadras, 6 bone Quinc
NE percuncteris, fundus meus, optime Quincti, ti, utrum ager meus domi
Arvo pascat herum, an baccis opulentet olivae, [796] num frugibus nutriat, an
Pomisne, an pratis, an amicta vitibus ulmo; baccis oleae ditet, an fructi
bus, an vitibus ulmo cir
Scribetur tibi forma loquaciter, et situs agri. cumdatis; en tibi verbosë
Continui montes, nisi dissocientur opacá describam speciem et situm
Valle: sedut veniens dextrum latus aspiciat sol, praedii mei. Perpetui sunt
colles, nisi quod separentur
Laevum discedens curru fugiente vaporet. valle umbrosa, ita ut sol
Temperiem laudes. Quid, si rubicunda benignè oriens aspiciat latus dex
Corna vepres et pruna ferant? si quercus et ilex trum, abeunte verd, curru
decedens tepefaciat simis
Multä fruge pecus, multà dominum juvet umbräf trum. Temperatum coelum
Dicas adductum proprius frondere Tarentum. 11 laudaveris. Porro sentes
producunt affatim rubra
Fons etiam rivo dare nomen idoneus, ut nec *[797] corna et pruna; quercus et
Frigidior Thracam, nec purior ambiat Hebrus, coribus ilices glandem plurimampe
et densam umbram
Infirmo capiti fluit utilis, utilis alvo. hero suppeditant. Diceres
Hae latebrae dulces, etiam (si credis) amoenae, 15 Tarentum prope advectum
Incolumem tibi me praestat Septembribus horis. florere. Interluit quoque
fons aptus momen rivo tri
Tu recte vives, si curas esse quod audis. buere, quo neque frigidior,
Jactamus jampridem omniste Roma beatum. mec limpidior Hebrus Thra
Sed vereor, me cui de te plus quâm tibi credas; 20 ciam irrigat, capiti male af.
ſecto, pariter et ventri salu
Neve putes alium sapiente bonoque beatum; ber. Grata haec latibula,
Neu, site populus sanum rectegue valentem quin et, sifidem habeas, ju
cunda samum tibi me faci
Dictitet, occultam ſebrem sub tempus edendi unt mense Septembri. Tu
recte vives, si studes esse qualis diceris. Te felicem dudum praedicamus omnes Romani. At
metuo, ne aliis de te plus credas quam tibimet ipsi; neve existimes felicem diversum &
probo et sapiente; ac site sanum et bené valentem
.A.N.N.OTATIO.NES.

Epistola XVI.-1.JYepercuncteris.JPer insi aquas ei rivo praebens, ut inter fluvios Sabino

muationem agrum suum describit poeta: de rum Digentia numeretur et nominetur.
inde quis vere sit bonus explicat: ubi Quinc 13. Thracam.] Wide lib. i. Od. 25.
tium notat velut adulatoribus nimis credulum. Hebrus.] Ingens Thracia fluvius, de quo
Quincti.] Is videtur esse Quinctius Hirpinus, jam supra Epist. 3. et cit. Od. 25. lib. i.
cuiest inscripta Od. 11. lib. ii. 15. Hae latebrae dulces, &c.] Autumno ine
5. Continui montes, &c.] Situs ille saluber unte secedens in hamc villam mean, a morbis
rimus, vallis amoena ventis orientalibus et oc tunc frequentibus me vindico. Juvenalis lethi
cidentalibus exposita, meridie very et septem fºrum autumnum dicit, Sat. iv. 56. ex Hippoc.
triome duobus collibus defensa: quae porro et Galen. Id. Sat. vi. 516. -

temperată fruitur aurá, et fonte irrigetur, cu .Metuique jubet Septembris et Austri

jus aqua infirmo capiti alvoque medeantur. .Adventum.
6. Valle.] Haec Ustica dicebatur, ut volunt 17. Tu reclè rives, &c.] Cic. Offic. 2. Pra:-
quidam. Cruquius vero opinatur nomen hoc claré Socrates hanc riam ad gloriam proximam
fuisse potius propinqui montis, cui ex adverso et quasi compendiariam dicebat esse, si quis id
immineret Lucretilis mons, de quo lib. i. Od. ageret ut qualis haberi vellet, talis esset. *****
17. 19. § rereor, ne cui de te plus quâm libi
11. Tarentum.] Urbem prorsus jucundam credas.] Imitatus Persius Sat. iv. 46. f
- -

et voluptuariam, quam saepius commemorat Egregium clim me vicinia dicat, ,

Horatius. lib. i. Od. 28. lib. ii. Od. 6. lib. iii. JNon credam P tº ..
Od. 5.
21. Neu, site populo, &c.] Pers. modø cit. -

12. Fonsetiam rivo.] Blandusia nempe fons JYequicquam populo bibulas donaveris aures.
in sinibus Sabinorum apud Mandelam pagum. Respue quod nones, tollat sua munera cerdo:
De illo lib. iii. Od. 13. Rivus autem Digentia Tecum habita, et noris quam sit tibi curta
vocabatur, atque in Tiberim defluebat per supeller.
Farfarum fluvium et Vacunae fanum. Wide 22. Occultam febrem Dissinules, &c.] We
postea Epist. 18. v. 104. reor me vitia tibi certe non obscura dissimules
Dare nomen idoneus.] Tam abundantes et tegas, donec ea ipse prodas incautus, nut
 488 Q. HORATII FLACCI
dicat populus, ne secretam Dissimules, donec manibus tremor incidatunctis.
ſehrem celes ºn Stultorum incurata pudor malus ulcera celat. [res;
coenae usquequè tremulae fi
ant manus unctae. Impro Si quis bella tibi terrã pugnata marique 25
baverecundia abscondit ul. Dicat, et his verbis vacuas permulceat aures :
cera fatuorum putrida. Si Tene magis salvum populus vclit,
an popu
aliquis marretcertaminater
rà marique à te conſecta, lum tu,
ºne aires tuns patenº Servet in ambiguo, qui consulit et tibi et urbi,
delimiat isto sermone: Uti
nam Jupiter, quite urbem Jupiter: Augusti laudes agnoscere possis f
*** que diligit, incºrum semper Cüm pateris sapiens emendatusque vocari, 30
teneat, "trum populus tº Respondesme tuo, dic sodes, nomine : Nempe
magis exoptes incolumem,
an tu populum : numquid Vir bonus et prudens dici delector ego, actu
discernere poteris Augusti Qui dedit hoc hodie, cras si volet, auſeret: ut si
*...*.*. Detulerit fasces indigno, detrahet idem.
rð siniste appellari sapien
{j. Pone; meum est, inquit. Pono, tritisq; recedo. 35
an respondes huic tua ap-Idem* clamet furena, neget esse pudicum,
pellationi? Scilicet ego pro- Cont
bus et sapiens vocari gau dat laqueo collum pressisse paternum;
de, etºimilieſ." iºn Mordear opprobriis falsis, mutemque colores? [Igº
qui hodie tribuit isſudºlo: Falsus honor juvat, et mendax infami terret
ium, ipse cras eripiet, silus Wir bonus
t; et quasi immerito ho Quem, nisi mendosum et mendacem?
morem detulerit, adimet. est quis 40
Pºpone, it pºliº.
meum est.
Tºd Qui consulta patrum, qui leges, juraque servat;
Depomo, ac
moestus abeo. Siaulem ip Quo multae magnæque secantur judice lites;
se ſurem me aut impudi Quo responsore, et quo caussae teste tenentur.
cum vocet, vel patrem a . Sed videt hunc omnis domus, et vicinia tota
strangulatum asserat;
percºllar raisis is is crimi. Introrsus turpem, speciosum pelle decora. 45
nationibus, an expallescam? Nec furtum feci, nec ſugi, simihi dicat
inanis gloria delectat, et
falsa contumelia exterret ecºuem, misi vitiosum et ſallacem? .4ge; quis est vir probus? Qui
edicta, qui leges et instituta majorum observat; quo judice dirimuntur plures et graves contro
versia'; quo adstipulatore, quotestimonium perhibemte, causa obtinentur. At istum cuncta
familia omnesque vicini cognoscunt intus flagitiosum, quamris cxterna specie honestum. Pe.
rum enimuerò simihi
.A.N.N.O.T.ATIO.NES.

witioso quopiam impetu abreptus, et patefac Mempe vir bonus, &c.] Responsio est Quin
tus qualis es; sicut aeger edemdi appetens asse tii, quam mox Horatius refellit.
rit se mon tentari febre, mec a cibo temperat, 32. Delector, actu.] Cic. Philip. 1. Leris
donec ipsa se prodat febris edentisque manus est animi lucem splendoremgue fugientis, re
reddat tremulas. Persius Satira 3. v. 100. ram gloriam, qui fructus rera, est rirtutis, re
Sed renor inter vina subit, calidumque tri pudiare.
ental 33. Qui dedit hoc hodiè, cras, &c.) Popu
Erculit & manibus; denies crepuere relecti; lus nempe inconstans et levis. Werum utbo
Uncta cadunt laxis tunc pulmentaria labris. mus et sapiens talis est, quamvis à populo non
24, 3tuliorum incurata pudor, &c.] Stulti dicatur; sic quinon est, talis mon sit, licet di
suavitia mon curant emendare, sed curant ab catur.
scondere, per malum pudorem. 40. Mendacem?] Quise exhibet alium quam
26. Vacuaspermulceataures.] Adulationibus sit, videlicet bonum et sapientem, cum sit tur
gaudentes, et adulatoribus semper apertas. pis et stultus. Sunt qui legunt medicandum,
27. Tene magis salrum, &c.] Hi duo versus idest, egentem medicaminibus philosophir,
vel a Varo aliove poetà in laudem Augusti ad mores formandos aut emendandos.
scripti fuerant, ac velut noti hic referuntur; Vir bonus est quis?] Ex opinione et fatui
vel ab ipso Horatio facti, sub tertià persona vulgi sententia, quisquis videtur esse bonus,
adhibemtur. talis existimatur et praedicatur. Itaque per
29. Augusti laudes agnoseere possis?] An ironiam describitur, qui falso bonus censetur.
tibistulté attributes, quod ad Augustum nosci Plato 2. De rep. Si opinio et faina rim affºrt
fur pertinere? an cognosces nou ad te, sedad rerilali ct penes eam est tita: beate principatut.
ipsum scriptas eas laudes? —ergo umbracula quædam et ficta ririuţis
30. Emendalus.] Vitiis carens. species nobis est quarrenda.
31. Nomine?) I'ro nomini, ut bene obser 46. Nec furtum feci] Rem illustrar simili
wat Marcilius. tudine,
 *

EPISTOLARUM LIBER I. 16. 489

Servus: Habes pretium, loris non ureris, aio. servus dicat. Haud ſura
Non hominem occidi; Non pasces in cruce corvos.”.
- -
ºnºgºre.
pondebo, Mercedem tenes,
Suth bonus et frugi: renuit, negat atque Sabellus : scilicet scuticis minimè cae
Cautus enim metuit foveam lupus, accipiterque 50 deris. Si dical, Neminem
interſecit, respondebo: Be
Suspectos laqueos, et opertum miluus hamum. nº est, haud in patibulo cor
Oderunt peccare boni virtutis amore : vis escam praebebis. Dicat,
Tunihil admittes in te formidine poenae. [800 Probus sum etinnocens; We
musinus refragatur et con
Sit spes fallendi, miscebis sacra profanis. tradicit. Quippe lupus as
Nam de mille fabae modiis cum surripis unum, 55 tutus fovean timet, accipi
Dammum ter autem pedicam invi
Vir
- bonus,est, nonforum
omne facinus mihispectat
quem pacto lenius isto.tri-j
et onine • sam, et milvius uncum ob u

tectum. Probi ſugiunt pec

bunal, -
catum ob studium virtutis.
Tu veró non peccabis metu
Quandocunque deos vel porco vel bove placat, supplicii; quod si latere spe
Jane pater, clare, clare clim dixit, Apollo, res, ſas et meſas attentabis.
Labra movet metuens audiri, Pulchra Laverna, 60 modiis
Enimvere quando e mille
fabarum unum fura
Damahi fallere; da justum sanctumque videri; ris, injuriasic mihiquidem,
Noctem peccatis, et fraudibus objice nubem. at non culpa minor videlur
Qui melior servo, qui liberior sit avarus, JNempe vir ille honestus,
quem forum universum et
In triviis fixum cum se demittet ob assem, ia tribunalia veneran
Non video; nam qui cupiet, metuet, quoque ; tur, quoties diis sacrificat
porro 65 [801] Pºrtum aut bovem, post
quam alia voce pronuncia
Qui metuens vivit, liber mihimon erit unquam. vit Jane pater, vel Phoebe,
labia commovet audiri timens, Praeclara Laverna, tribue mihi.ut latere possim: concede
ut existimer integer et innoxius: crimina caligine, dolos autem nubilo obvela. Certé haud in
telligo, quâ ratione servo praestantior aut liberior sit avarus, quando in compitis se inclinat
propter assem defixum. Etenim quisquis appetet, etiam timebit; qui very inter metum vitam
ducit, hunc liberum nunquam censebo.
.A.W.N’OTATIONES.

48. Non pasces in cruce corvos.] Non affi 57. Vir bonus, omne forum, &c.] Wir iste
geris cruci, quod servile pridem erat suppli bonus falso a te et vulgo existimatus.
cium; nec tuum cadaver ibi pendens corvis 60. Labra movet metuens, &c.] Wideri vult
pabulum erit. r
recta precari et orare ab Apollime vel Jamo,
49. Renuit, negat alque Sabellus.] Ego sed revera improbus improba precatur. Pers.
Horatius contrarium assevero. Sabellis olim Sat. 2.
expulsis invecti sunt coloni Romani, ac Venu Jſens bona, fama, fides; haic clare, et ut
sium occuparunt. Wide lib. ii. Sat. 1. v. 36.
audiat hospes;
50. Caulus enim, &c.] Similitudine conglo Illa sibi introrsum et sub linguá immurmu
batà ostendit servum haud posse dici bonum, rat; -

eó quðd abstinet à peccando metu poenae dun O şi

taxat.
52. Oderunt peccare boni &c.] Bias dicebat; Ebullial patrui praeclarum funus, &c.
Non metu sed decori gratia abstinendum a Laverna.] Dea, sub cujus tutelä erant fu
peccato. Cic. 1. De leg. Simon ipso honesto res, hinclavermiones dicti. Nomen vela xactly
movemur, ut viri boni simus, sed utilitats aliquá capere, quasi Laberna, mutato 3 in v; vel A
aut fructu; callidi suinus, non boni. Nam lavando, si latare profurari, veteres dixére:
quid faciel in tenebris, qui nihil timet, nisi tes nam levare potius dixisse, alii affirmant: quod
tem, vel judicem? si ita est, Laverna dicta est, pro Laverna. Alii
53. Tu nihil admitles in te formidine panac.] deducunt & A4evgº, spolia, ut Laverna dica
Clemens Alexandrinus praeclarescribit,duo esse tur pro Lapharma, quod minus arridet. Alex.
genera timoris: unum, cui pudor junctus; quo ab Alex. lib. iv cap. 16. sic scribit: Laverna
tiumore bonum principem cives metuunt, et mos furum Dea, in cujus luco, ut impunila essent
i)eum timemus, et boni liberi parentes: alte furta; praedam fures sortiri, et rapacissimum
rum, cui comes odium; quali officiuntur servi quemque immolare tradiderunt. Huic erat
erga dominos asperos. aedes sacra Roma, et Lavernalis inde porta.
56. Damnum est, non facinus, &c.] Legunt 64. In triviis firum cilm se demittit ob assem.]
plerigue, Cum ad assem colligendum se inclinat, ac
Est damnum levius, sed non facinus, tamen ludibrium subit puerorum, qui assem humi de
esto, quod nec stylum Horatianum sapit nec figunt ad illudendum practereuntibus. Pers
reperitur in ullā veteri membraná. Sat, 5.111.
490 Q. HORATII FLACCI
Amisit arma, stationemvir-Perdidit arma, locum virtutis deseruit, qui
..".º, Semper in augenda festinat et obruitur re.
onitous annoll - - - - - - *

º atºlue jº. Vendere cum possis captivum, occidere noli:

doquidem servum licet ve-Serviet utiliter. Sine pascat durus, aretgue: 70
*** ***.*.*.*.
utile ministerium
as: exhi- Naviget, ac mediis hiemet mercator in undis; >

tº perjumn. Annonae prosit, portet frumenta penusque.

sus grºges pascat, agros co-Vir bonus et sapiens audebit dicere, Pentheu,
lat, navigationem exerceat,
ac negotiando hiemem in RectorThebarum, quid me preferre patique 74
- -

mediomaritradacaº anno. Indignum coges: Adimam bona. Nempe pecus, rem

nam promoveat, triticum et Lectos, argentum. Tollas licet. In manicis et
bsonia convehat. Tandem -

... *ºn. ... Compedibus, saevote sub custode tenebo. [802]

rebitur its loui o Pen: Ipse Deus, simulatº ; volam, me solvet. Opinor, 78
then, res. Thebaum, quid Hoc sentit, Moriar. JMors ultima linea rerum est.
me adiges innoxium susti
mere ac subire? Bomis spoliabo, Nimirum auferes greges, suppellectilem, pecuniam. Aufer,
potes. Manibus ac pedibus vinctum te retinebo sub custode savissimo. Ipse Deus liberabit
me, ubi primum cupiam. Credo ego illum ita sentire, Moriar. Mors rerum omnium finis est.

EPISTOLA XVII. Ad SCEVAM.

Spermenda non est amicitia principum. Quomodo comparanda.
O Scaeva, quanquam ex
temetipso abunde sapis, et QUAMVIS, Scaeva, satis per te tibi consulis, et
nosti qua demum ratione scis, [803]
oporteat versari cum mag
natibus; adhuc tamen eru Quo tandem pacto deceat majoribus uti;
Jºnius'aº, nº existi. Disce docendus adhuc, que censet amiculus, ut si
mat, parvus amicus tuus; Caecus iter monstrare velit: tamen aspice, si quid
velut si viam caecus indicare
tentet. Itaque adverte, si Et nos, quod cures proprium fecisse, loquamur. 5
nos etiam aliquid dicamus, quod tuum facere studeas.
.A.N.N.O.T.1TIO.YES. -

Inque luto fizum possis transcendere num servum efficere, aut a virtutis gradu valent de
ºn terra. pellere. De Pentheolib. ii. Od. 19. De The
67. Perdidit arma, &c.] Nihil militi est bis lib. iii. Sat. 5.
magis ignominiosum, quam perdere arma aut 75. Aldimam bona.] Cic. Parad. l. Yeceum
stationem deserere. Sensus est: qui lucro avi ego dicam bona perdidisse, si quis pecus autsu
de inhiat, sanam perdidit mentem, quae homi pellectilem amiserit.
mis est armatura adversus errores, quibus, ut 78. Ipse Deus.] Exsolvet me pater meus
hostibus, ratio ejus felicitasque impetuntur ex Jupiter, inquit Bacchus ad Penthea, apud ci
pugnanturque. tat. Euripid. Bacch. Act. i.
69. Vendere cum possis captivum, &c.] Wel Opinor, hoc sentit.] Haec Horatius: Credo
ita ratiocinari avarus est accipiendus, vel sic sapientem ita secum reputare: quid grave tan
interpretari licet; Quemadmodum non expe dem ac durum mihi potest accidere, quod me
dit servum occidere, quem vendere possumus; tuam; quid me subigere et vincere valeat?
magisque sinemdus est vivere, quia utilis ad Enimvero quibuscumque aerumnis me exsolvet
multa errat; sic ille avarus cupiditati servire mors tandem, mors inquam, rebus onnibus
permittendus est. Nec enim inutilis erit pub brevi finem impositura. Adde quod corpus
.icae rei. Quippe si ad rem augendam negoti est animi carcer: ergo velute carcere liberatur
etur, frumenta comportet, &c. annonae prode animus, quando per mortem corpore solvitur.
rit, eam viliorem faciendo; adeoque cives 79. Mors ultima linea rerum est.] Metaph.
juvabit. vel à pictură, vel & geometria. Omnium mors
73. Vir bonus et sapiens, &c.] Vir reapse est eartremum. Demost. Tull.
bonus et sapiens fortiter suam tuetur liberta Epistola XVII.-1. Quamris, Scara.] Est
tem inter ipsa quoque vincula. hac epistola gravis, elegans, erudita, callida
Pentheu, Rector Theb.] Dialogum instituit magmatum affectationibus idonea.
poèta, imitatus Euripidem in Bacchis, ubi in Scaeva.] Eques Romanus.
ducitur Bacchus a Pentheo ligatus, nihilomi Per te tibi consulis.] Alieno consilio nequa
nus audacter loquitur, et constanti animo Pen quam egens. Sic leniter assentatur Horatius,
theiregis mimas et vincula spermit. Hic adum ut animum praeparet ad auscultanda monita.
brat Horatius virum vere sapientem, quem 5. Quod cures proprium feeisse.] Quod in
nec metus, aut minte, nec carcer, aut ulla vis tuam utilitatem vertas.
 EPISTOLARUM LIBER. I. 17. 491

Site grata quies et primam somnus in horam Site juvat tranquillum esse
et dormine ad primum us
Delectat; site pulvis strepitusque rotarum, que diei horam; site offen
Si laedit caupona; Ferentinum ire jubebo. dit pulvis et currum fragor,
et caupona; suadebout per
Nam neque divitibus contingunt gaudia solis; 10 gas Ferentinum. Nec enim
Nec vixit malê, qui natus moriensque fefellit. opulenti soli habent volup
Si prodesse tuis pauloque benigniūsipsum [804) tatem; neque vixit infelix,
qui natus et moriens latuit.
Te tractare voles; accedes siccus ad unctum. At si tuis commodus esse
Si pranderet olus patienter, regibus uti cupias, teque ipsum ali
Nollet Aristippus. Si sciret regibus uti, quantò lautius habere; in
15°Ps ad opulentum conten
Fastidiret olus, qui me notat. Utrius horum des. Siherbis vesci sponte
Verba probes et facta, doce; vel junior audi, vellet Aristippus haud mag
mates sectaretur. Si cum
Cur sit Aristippi potior sententia. Namgue magnatibus vivere mosset is,
Mordacem Cynicum sic eludebat, ut aiunt: qui me carpit, herbas res
Scurror ego ipse mihi, populo tu. Rectius hoc et pueret. Utrius istorum dic
ta factaque praeferas, dic;
Splendidius multö est. Equus ut me portet, alat rex * vel junior ausculta, quamo
Officium ſacio; tu poscis vilia rerum, brem melior videatur Aris
Dante minor, quamvis fers te nullius egentem. [805] tippi
icumsententia.
dicacem Etenim Cy
ita refell
Omnis Aristippum decuit color, et status, et res, ...'. º i
ipse scurram ago, tu ver) plebi. Alqui longe potius illud et homestius est. Ut me vehat equus,
et rex nutriat. Ego obsequium praesto; tu res viles petis, donante inferior; tametsi dicis te
nullā re indigere. Aristippum decuit quilibet habitus, conditio, et fortuna.
.A.N.YOTATIO.NES.

6. Primam in horam.] Usque ad ortum so bat, celebris, victum in singulos dies emendi
lis, quae prima, est, et olim numerabatur ho care solitus, himcque dictus hasg3619". Alex
ra diei, maturalis videlicet. andrum magnum invisentem vix alloqui dig
7. Pulcis.] Ob vehicula in urbe frequentia. natus, eise admirabilem praebuit. Ad annos
8. Caupona.] Ubi rixae, pugnac, contenti prope nonaginta consenuit. Plut. Laert. Wide
ones, vociferationes, aliague mala passim gras Juv. 14. v. 311.
Santur. 19. Scurror ego ipse mihi.] Ego mean ad
Ferentinum.] Parum celebre oppidum Her utilitatem regibus me gratum praesto: tu veró
nicorum. Synec. pro quovis alio ejusmodi, in te populo admirabilem exhibes per victum
quo non sumteaderm incommoda, quae in mag inopem et durum. Atqui quanto rex plebeest
mis urbibus; ubi proinde quietam ducere vitam excellentior, tanto videtur melius regi quam
licet. populo gratiosum esse. Ita censebat Aristip
9. Nam neque divitibus, &c.] Imö tenuiores pus, et cum eo moster poeta. Vox scurrorjam
plerumque facilius vivunt quam divites. Sat. 2. lib. ii.
10. Wec virit male, &c.] Epicurus dixerat 20. Equus ut me portet, alat rer..] Proverb.
xa'0s 31&aac. Vitae privatae bona anteå non Graeca e Tragaedia quadam inquiunt; in qua
semel widimus. Ovid. Trist. juvenis militiae ascriptus, cum ad petendam
Crede mihi, bene qui latuit, bene virit, et in missionem impelleretur, abnuens respondit,
tra in rô as “gº, Aaaaat?, ºrgácsi. equus me
Fortunam debel quisque manere suam. portal, rea: alit: quo scilicet ostendebat bene
12. Accedes siccus ad unctum.] Magnatum sibi esse.
amicitiam, consuetudimen, et familiaritatem 21. Officium facio; tu poscis, &c.] Ego me
requires, quorum ope tibi tuisque utilis fias. officiosum regibus exhibens, honestum victum
13. Sipranderet olus, &c.] Aristippus Alex nanciscor; tu autem nullius egentem jactes li
andri magni sectator, aliquando invenit Dio cet, vilia tamen mendicans, te damti subjicis,
gemen olera lavantem ad cibum capiendum. quod multö est indigmius.
Hic vero indignanti illi dixit; Si Aristippus ole Pilia rerum, Dante minor.] Sic habent op
ribus ad victum, ut ego, contentus esset, pro timi codices; quod elegantius, et magis Hora
ſecto mollet serviliter obsequi regibus. Tum tianum, quam ista,
Diogeni respondit Aristippus: Si Diogenes Tu poscisvilia, vertim et
sciret uti familiaritate regum, certé olera fas Dante minor, &c.
tideret, malletgue, ut ego, principes sectari. 23. Omnis Aristippum decuit color, &c.]
14. Aristip.] De co plura lib. i. Sat. 3. &c. Laertio teste, conformabatse Aristippus aptis
18. Mordacem Cynicum.] Cynici philosophi simè ad omnem vitae humana conditionem, ad
sectatores Antisthenis, a canină mordacitate locum, tempus, et personam sese accommo
sic appellati, quod in mores homimum nullo dans: aiebataue, turpe esse et meſas, non ac
discrimine inveherentur. Quos inter eluxit quiescere praesentibus, et plus semper appe
Diogenes ille Cynicus, dolio suo, in quo dege tere. -
492 Q. HORATII FLACCI
Querebatmeliora, sed pre-Tentantem majora, ſere praesentibus aequum.
*...*.*.*.*.* Contra, quem duplici panno patientia velat,
contrario, quem tolerantia
25
... ... i. Mirabor, vitae via si conversa decebit.
rabor, si vitae genus diver-Alter purpureum non expectabit amictum;
sum deceat. Alter non ex
pectabit vestem purpuream; Quidlibet indutus celeberrima per loca vadet,
-

* Quacunque vesitus ibit Personamque ret non inconcinnus utramgue:

perioca maxime frequen Alter Mileti textam came pejús et angue
tata, mec illepidus sustine
30
bit hunc illumque habitum; Vitabit chlamydem: morietur frigore, si non
after Milesian chlamydem Retuleris pannum. Refer, et sine vivat ineptus. [Sodj
fugit plus * ***** Res gerere, et captos ostendere civibus hostes,
serpentem; alque enecabi
.."... ."...". Attingit solium Jovis, et coelestia tentat.
pannum restituas. Redde, Principibus placuisse viris, non ultima laus est. 35
...P"... ." Non cuivis homini contingit adire Corinthum.
sus, Pracclara facinora ex
equiet squacio, hºstes ci. Sedit, qui timuit ne non succederet. Esto.
vibus exhibere, est aliquid Quid f qui pervenit, fecitne viriliter? atqui
potestati divinae et coelo
proximum. Neque medio Hic est, aut musquam, quod quaerimus. Hic onus
criter laudabile est deme horret,
reri viros primarios. Non
cuilibet datur Corinthium pervenire. Quievit, qui metuit ne successu careret. Esto. At qui
adsit, an strenue se gessit? Werum enimvero quod petimus hic stat, vel musquam eristit
Ille fugit onus
.A.N.N.O.T.ATIO.NES.

25. Contrà, quem duplici, &c.] Aristippus mièm famie servientem, et perperam algere
in omni statu decore se gerit, tam in opibus, malentem, quam conspici in purpurea veste
quam in inopiā; at non ita Diogenes, qui in sibi insolitā.
ops, quidem praeclare agit, at vix inter opes 32. Refer et sine vivat ineptus.] Praeclarum
credam ex decoro et virtute acturum. Plato schema.
quidem ita de Aristippo sentiebat. Ineptus.] Non ut Aristippus, aptus et con
Quem duplici panno patientia relal, &c.] cinnus in quocumque fortunae statu et habitu;
Descriptio est seu periphrasis Diogenis Cyni mec animo aequo omnia suscipiens.
ci, de quo Laert. Pallium, ut volunt quidam, 33. Res gerere, &c.] Hactenus ostendit Ho
primus duplicatum habuit in usu; tum propter ratius, laudabilius videri sectari viros princi
Jrigus tum uteo se dormiens involveret. - pes, quam obscuram et inopem vitam ducere.
27. Alter purpureum non earp. &c.] Aristip Jam dicit arduum esse cum principibus versa
pus sidesit vestis purpurea, quâ uti solet, sine ri, eorumque benevolentiam consequi. De
morã induet quamlibet viliorem, nec verebitur mum ad id quaedam monita haud spermenda
pannosus prodire in publicum. Contra Dio profert.
genes pretiosum amictum omnino recusabit; 35. Non ultima laws est.] Prima sit laus egre
ac sideſuerit vilis sibi consuetus, nudus mallet giam reip. navare operam, et praeclare gestis
consistere, ac frigore confici. rebus principatum assequi; secunda erit, sum
29. Personamque ſeret non inconc..] Plu mis viris, ac reip, clavum, aut primos in efi
tarch. Orat. i. de fortuna et virtute Alexandri; gradus tementibus placuisse, eorumque gratiam
Aristippum mirantur, inquit, quod tam vili pal demereri.
lio quam Milesia chlamyde utens, in utroque 36. Non cuiris homini, &c.] Hujus prover
tuebatur personam suam. bii varia offertur origo. Alind ad magnas
30. Alter.] Diogenes sordidae vestis pluscu Corinthiorum opes et luxum referunt. Strabo.
lum tenax. Alii ad Laidcnn aliasque meretrices nimio
Mileti tertam.] Ex optimã lanfi, e Mileto quaestu famosas. Gell. lib. i. cap. 8. Alii op
urbe Ionia versus Caria, fines, apud Asiam time ad difficultatem adeundi portum Corin
minorem hodiè Melasso, Ubi mollioris con thiacum Isthmi causã geminum; unde bimaris
textus olim chlamydes in matronarum deli Corinthus dicitur. Vide.liberi. Od. 7. -

ciis habitias, testis Virg. Georg. iii. 306. 37. Sedit, qui timuit ne non succederet. &c.]
Quamvis Milesia magno Qui periclitari verctur, quoniam incertum exi
Wellera mutentur, Tyrios incocta colores. tum timet, is abstinet navigatione, vel qualibet
alia re grandi suscipienda; desesque manet.
31. Sinon Retuleris pannum.] Aiunt Dio Et is non reprehensione dignus judicatur. Ve
genen ab Aristippo invitatum ad balneas: ubi rum quinon terretur difficultatibus, et labo
ºum essent soli, prior Aristippus exiluit, ac rem ultrö adit: remdue exeguitur, is sane viri
Diogenis vile pallium induit, suumque purpu fortis elogium meretur, et priore longe estlau
* ei reliquit. Tum vero pertinaciter repe dabilior. Prolepsis est.
* Diogenes quod suum erat, ac nudus re. 39. Hic est, aut musquam, quod quarimus.]
manere."Quem Aristippus increpavit ut ni In agendo viriliter consistit ea veralaus et
 EPISTOLARUM LIBER I. 17. 493

Ut parvis animis et parvo corpore majus: 40 velut superans animum et

Hic subit, et perfert. Aut virtus nomen inane est, corpus imbecille; iste subit
Aut decus et pretium recte petit experiens vir. [807] etmen
sustinet. Profectà vel no
vanum est virtus, vel
Coram rege suo de paupertate tacentes, peritus vir optime quaerit
Plus poscente ferent. Distat, sumasne pudenter, hatc gloriam et praemium. Ergo
animadverte. Non que
An rapias. Atqui rerum caput hoc erat, hic ſons. 45 rentes de inopia coram suo
Indotata mihi sororest, paupercula mater, principe, plus consequentur
quam qui petunt. Interest
Et fundus nec vendibilis, nec pascere firmus, utrum accipias verecunde,
Qui dicit, clamat, Victum date. Succinit alter, an extorqueas. Verúm ta
men haec summa et cardo
Et mihi dividuo findetur munere quadra.
50 reiest. Quisquisita loqui
Sed tacitus pasci si posset corvus, haberet tur; Sororem habeo sine
Plus dapis, et rixae multo minus invidiaeque. dote, matrem inopem, et
Brundusium comes aut Surrentum ductus amoenum, mec
- -
Prºdiºn
-
on facile vendi,
salis alimenti praebens;
-

Qui queritur salebras, et acerbum frigus, et imbres, ...".

Aut cistam effractam, et subductaviatica plorat; Moi alter succlamat, Divi
Nota reſert meretricis acumina, sepe catellam, Isºs, #º W.
Saepe periscelidem raptam sibi ſlentis; uti mox rum si corvus silens ederet,
Nulla fides damnis verisque doloribus adsit. plus ciborum haberet, et
Nec semel irrisus triviis attollere curat longe minus rixarum et in
vidiae. Porró qui Brundu
Fracto crure planum, licet illi plurima manet sium aut Surrentum comes
assumptus conqueritur de
itineris difficultate, de asperitate frigoris, de pluvià; vel deflet arcam ruptam, et viatica sur
repta; ille imitatur solitam meretricum astutiam, quae modó catellam, modó periscelidem
amissam lacrymantur; aded ut posthac non credantur vera, jactura et lacrymae. Et veró
qui semel illusus est, haud satagit erigere fraudulentum ruptă tibia, quamvis abundantes fle
tus emittatx .A.N.Y.O.T.1TIO.N.E.S.

virtus quam quaerere debermus, et de quâ commtºnem avium morem, qual voce strepunt
modo disputamus. cum ad cibum accedumt; quod si tacerent,
Onus horret.] Grave est sane magnatibus plus haberent dapis, non accitis garritu consor
obsequi. tibus.
42. Experiens vir.] Magnum usum habens 52. Brundusium.] Urbs est Salentinorum
rerum maximarum, et de iis recte judicans. maritima, de quajam lib. ii. Sat. 5, in fine.
43. Coram rege suo.] Jam praecipit quac Surrentum.] Haec urbs Picentinorum ad
sunt observanda apud viros primarios, ad gra mare vino generoso celebrata est lib, ii. Sat.
tiam eorum promerendam, obtinendumque 4. Ovid. Metam. 5.
decus et prelium, id est, laudem pariter et
praemia. -
El Surrentinos generoso palmite colles.
De paupertate tacentes, Plus poscente ferent.] 55. Catellam.] Wel parvum canem, quein
Quippe homo querulus sit importunus et odio in deliciis habebat; vel potius, muonile mulie
sus. At qui modesté et tacite ſeret aliqandiu bre, ut si diminutivum a catena.
suam pauperien, patronum movebit ad opem 56. Periscelidem.] Cruris vinculum et orna
sibi largius impertiendam. Porrö si cum pu mentum: regi circum, 72 an ºn cruravel ge
dore sumat, quae dabuntur, nova indies dona muſt. Gall. Jarretiere. Periscelides sunt orna
novamgue simul gratiam manciscetur. menta crurum mulierum, sive armilla pedum,
45. An rapids.] Qui enim avide accipit aut quibus earum gressus ornentur, inquit Isido
postulat, velut insatiabilis habetur; mox gradu rus.
excidit, et arcetur tanquam indecore segerens, 57. Mulla fides damnis.] Sicille querulus
indignusque familiaritate mobilium. exploditur; ejusque dolor et fletus apud pa
Rerum caput hic ſons.] Hinc pendet omnis tronum ficti habentur, nihilque mumeris ob
ratio captandae magnatum benevolentiae et tinent.
gratiae, si studeas et scias cum potentioribus 59. Fracto crure planum.] TIx2',3' fallaz,
decenter versari. impostor, nebulo: quâ etiam voce utitur Cicero
49. Quadra.] Wel panis frustum, vel lanx pro Cluentio, p. 72. Hic ille planus improbis
edulia continens. Juven. Sat. 5. Aliena rivere simus quastu judiciario pastus. Erat nempe
quadra Virg. Æneid. 7. Nec parcere quadris. quidam illusor in triviis lamentari solitus,
Hiec ergo vox significat tum placentam, tum quasi fractum crus esset, ut in vehicula tolle
catinum quadratae figurae. Metonymia est. retur: cui, cum aliquando id malivere conti
50. Sed tacitus pasci, &c..] Wei alludit ad gisset, haud etiam tum fides habita est, et
apologum de corvo praedam nacto quam vul fracto genu debilem nemo sublevabat, quomiain
pes crocitatioue accita dolo intercepit; vel ad antea saepias illuscrat.
 º

494 Q. HORATM FLACCI

at sacrum oirin contesta. Lacryma; per sanctumjuratus dicat Osirim, 60
tus clamet; Fidem habete; Credite: non ludo: crudeles tollite claudum.
minime jocor; 6 inhumani
debilem erigite. Huic enim Quaere peregrinum, vicinia rauca reclamat.
vicini strenue respondent; Heus, peregrinum invoca.

EPUSTOLA XVIII. Ad LOLLIUM.

Que sint amici officia. Quid animo tranquillitatem conferat.

Sibene cognoscote, Lolli
maxime liber, cavebis imi SI bene te novi, metues, liberrime Lolli, [809]
tº curram, te exhibens Scurrantis speciem praebere, professus amicum.
amicum.
Sicut.” Ut matrona meretrici dispar erit atque
-

differt a scorto, ita annicus

"... ." ii. i. Discolor, infido scurrae distabit amicus.
tio est aliud opposituin ſere Esthuic diversum vitio vitium prope majus: 5
Pºiº...". Asperitas agrestis, et inconcinna, gravisque,
dan fera, inurbana, severa,
ºntations, pelle, Quae se commendat tonsâ cute, dentibus atris,
et nigris dentibus, dum vult Dum vult libertas mera dici, veraque virtus.
existimari integra libertas,
et sincera virtus. Virtus Virtus est medium vitiorum, et utrinque reductum.
media est inter vitia, hine Alter in obsequium plus aequo pronus, et imi 10
et illine receden. Alter ºb. Derisor lecti, sic mutum divitis horret,
sequentior, velut scurra in
ſimi thori, ita potentis mu Sic iterat voces, et verba cadentia tollit; [810]
tum religiosº veneratur, ita Ut puerum saevo credas dictata magistro
* *...
dentes attollit, . . dis
utputes . Reddere, vel partes mimum tractare secundas.
cipulum recitare dictata a duro praeceptore, vel histriomem partes secundas agere.

.4 N.YOTATIONES.

60. Osirim.] AC&yptiorum deum; qui hic dure passim castigando: quasi ea sit loquendi
praecipue nominatur, seu quod planus iste in libertas, ac vera virtus.
dicare vellet ab Osiride irato immissum sibi 9. Ulrinque reductum.] Ab utroque extremo
crurifragium; seu potius, quia Osiris, velut remota est virtus.
alter Æsculapius, credebatur agris mederi. 10. Alter in obsequium.] Assentator diviti
Wide Plutarch. de Iside et Osiride. Diodor. bus amicis minis obsequitur.
Sic. &c. Imi Derisor lecti.] Parasitus in infimo lecto
62. Quacre peregrinum.] Quare hominem vel in subsellio aecumbens aut assidens, risum
imperitum, qui mesciat fraudes tuas et illusio diviti propimans inter epulas. Plaut. Stich.
nes, ut ei impomas, nobis enim jam perspecti Scis me dudum esse imi subselli rirum. Vide
sunt doli et joci tui. lib. i. Sat. 4. v. 86, et lib. ii. Sat. 8. v. 41.
Rauca.] Prae alia vociferatione et reclaman 11. Horret.] Admiratione et veneratione
di contentione. Virgil. Almeid. vi. 10.
Epistola XVIII.-1. Sibené tenori, &c.] Idem —Horrenda que procul secreta Sibylle:
fere est argumentum hujus epistolae, quod id est, sacrum horrorem summamque venera
praccedentis. tionem, incutientis.
Lolli..] Ad hunc inscriptam jam widimus su 12. Verba cadentia tollit.] Quicquid loquitur
pra Epistolam 2. item Od. 9. lib. iv. Wide etiam dives ille amicus, scurra velut eximium mira
posteñ Epist. ult.huj. lib. 5. ult. tur ac repetit, mec simit elabi et cadere sine
Scurrantis speciem.] Ut potentiorum ineas admirabundis exclamationibus. Epistola ad
amicitiam, nec adulationibus grassabere, nec Pisones, v. 428.
in contrarium impinges vitium, moribus feris, Clamabit enim, Pulchré! bene! rectº
asperis, agrestibus, nimium severis: vitabis Pallesce!; super his etiam stillabit amicis
scurrilitatem pariter et gravitatem inconcin Ex oculis rorem; saliet, tundet pede terram.
nann.
Derisor rero plus laudalore movetur.
3. Dispar alque Discolor.] Dispar omnino, 13. Ut puerim seco, &c.] Sicut discipulus
tam habitu quam moribus dissimilis. recitare jubetur dicta vel dictata à magistro,
7. Tonsd cute, dentibus atris.] Vel squalore nempe ut memoria inſigantur.
hirsuti corporis (nam qua tondentur, hirsuta 14. Vel partes mimun tractare secundas.]
pilosaque sunt) vel potius agrestimordacitate Mimus nempe secundarius solet vocem et ac
et dicacitate amicum radendo ad cutem, et tionum data opera crtenuare, ut primus actor
 -

EPISTOLARUM LIBER I. 18. 495

Alter rixatur de lanā saepe capriná, 15 Alterjurgatur sarpe de lanā

caprima, armaque sumit pro
Propugnat mugis armatus. Scilicet, ut non mugis. Nempe, inquit, ut
Sit mihi prima fides; et vere quod placet, utmon certa mihi fides non habea
Acriter elatrem, pretium aetas altera sordet. tur; utmon audacter profe
Ambigitur quid enim Castor sciat, an Docilis plus:...
puam ego mercedem secun
Brundusium Numici melius via ducat, an Appi. 20.j Enimvero qua
Quem damnosa Venus, quem praeceps alea S11 nu-dº re questio est: Silicºt,
utrum Castor, an Docilis
dat; [ Jperior existat: Utrum via
Gloria quem supra vires et vestit, et ungit; Numicia, an Appia rec
Quem tenet argenti sitis importuna famesque, tius perducat Brundusium ?
Quem libido perniciosa et
Quem paupertatis pudor et fuga; dives amicus, alea praecipitans despoliat;
Saepe decem vitiis instructior, oditet horret: 25 quem fastus excedens fa
Aut si non odit, regit; ac, velutipia mater, cultates vestit, et laute nu
trit; quem occupat gravis
Plus quâm sesapere, et virtutibus esse priorem pecuniae cupiditas; qui ab
Vult, et ait prope vera: Mea (contendere noli) horret ab inopia; hunc ami
cus opulentus multövitiosior
Stultitiam patiuntur opes: tibi parvula res est. frequenter execratur et a
Arcta decetsanum comitem toga. Desine mecum 30 ºversiºn diºh.
Certare. Eutrapelus cuicumque mocere volebat, [812] bet, moderari vult, atque ut
bona parens, optat sapien
tiorem se esse, et virtutibus superiorem, dicitgue quëd ſere verum est; Ne comere mihi exac
quari; divitia, mea, insanire me permittunt; tu mediocres facultates nactuses. Prudenti asse
cla: convenit toga angustior. Ne contende par esse mihi. Eutrapelus, si quem pessumdare
cupiebat,
.A.N.N'OTATIO.NES.

º clucescat, et quam
ait Cicero Ver. 1.
marimº ercellat; ut
Wide lib. i. Sat. 9. v. 46.
tatione ludere, ita essedo alveoque adaptatis, ne
lusus confunderelur. Alex. ab Alex. lib. iii. cap.
ibique Annot. - 21. Aleå taxillorum nempe jactu delectati
15. Alter ricatur de land, &c.] Agrestis sunt, inquit, Portius Cato, Augustus, Domi
reprehensor, ritio prope majori, altercatur gra tianus, Claudius;–inter reliquos Theodo
vissimé de rebus levioribus : sicut ille quon ricus Gothorum rex, qui clim in aleå vinceret,
dam, utrum lamas an pilos setasve capra ha fertur indulgentissimus fuisse; unde momenta
beat. Proverbium est. -
illa promerendis gratiis captare domestici
16. Scilicet, ut non Sit mihi prima fides; &c.] consueverant. Sidomius de Theodorico sic
Ita ille graviter, sed inconcinue et insulse: Li restatur; Quibus horis tabula cordi est, tesseras
bere inquit, loquar semper, et quodcunque colligit rapide, inspicit solicité, roleil argute,
libuerit: megue hamc libertatem perdere velim millil instanter, joculariter compellal, patienter
quovis pretio, etiamsi vita diuturnior ac nova expectal; in bomis jactibus tacet, in malis ridet.
actas offeratur. in neutris irascitur, in utrisque philosophatur:
19. Castor an Docilis.] Ambo gladiatores, —pules illum et in calculis arma tractare.
vel pantomimi, ut alii dicunt. Sola est illi cura vincendi. Cum ludendum est,
20. Brundusium.] De ea urbe lib. i. Sat. 5. regiam sequestrattantisper severitalem hortalur
et Epist. praeced. ad ludum, libertatemque.communionemque; di
.Numici via, an Appi.] Utra via melits ducat cam quod sentio, timet timeri, &c. Wide et an
Brundusium. Atqui nihili sunt ista lites et ad Od. 24. lib. iii. sub finem.
controversia. Sunt qui corrigant Minuci, me 22. Gloria quem, &c.] Qui superbas vestes
tri gratiâ; sed perperam; de poétică licentiã et lautas mimium epulas amet.
rixari est. 28. Mea Stultitiam patiuntur opes.] Ingen
21. Damnosa Venus.] Wide hib. i. Sat. ii. tes opes possidenti mihi licet, quod minimè
tibi non ita locupleti. Luxuriari possim ego
Praeceps alea.] Brevi aleatorem redigens impune, tu vero neguaquam.
ad inopiam. Pers. Sat. v. 55. Hunc alea deco 29. Stultitian paliuntur opes.] Arist. Rhet.
quit; vel praeceps indicat studium aleae vehe 2. Stullas esse divitias scribit. Isocrates Areo
mens et pertinax, quod summos etiam viros pag. Cum potentibus ambulal amentia, inquit.
tenuit. Sueton. Octav. cap. 71. Alexe rumorem 30. Arcia decet sanum comitem toga..] Wel,
nullo modo expavit; lusitzue simpliciter et pa ut magis splendeat dives ampliori togă vesti
lam obleclamenti causd etiam semer. Ubi et tus, cum tu arctionem habens comitaberis;
Augustus de se sic scribit. Lusimus per omnes yel, quéd sicut iter facienti molesta sit toga
dies, forumque aleatorium calefecimus— laxior, ita virum bonum impediunt opes ma
Ego perdidi riginti millia nummim, &c. Id. jores. Wide Epod. 4.
Claud. 33. Aleam studiosissimé lusit; de cujus 31. Eutrºpelus cuicumque, &c.], , Aristot.
arte librum quoque emisit: solitus cliam in ges JMultis, inquit, Deus largilur felicitatem, non
496 Q: HORATII FLACCI
ei pretiosas vestes tribue- Vestimenta dabat pretiosa. Beatus enim jam
bat. Etenim, inquiebal,
splendidus nova proposita Cum pulchris tunicis sumet nova consilia et spes;
-

... '... Dormiet in lucem; scorto postponet honestum

tibus suscipiet; ad diem us Officium; nummos alienos pascet: ad imum 35
que dormiet, meretriceinde erit, autolitoris aget mercede caballum.
corae occupationi praeferet, Thrax
mummos aliorum nutriet; Arcanum neque tu scrutaberis ullius unquam,
denique gladiator fiet, vel Commissumque teges, et vino tortus et irã.
equum olitoris pacto pretio
circumducet. Tu ne cujus- Nectua laudabis studia, aut aliena repréndes; 40
.."...um..."...p.: Nec, cum venarivolet ille, poémata panges.
velis unquam; creditum ye: Gratia sic fratrum geminorum, Amphionis atque
rone revela, seu vino,seuirá
pertenteris. N. Zethi, dissiluit, donec suspecta severo
dialaudabis, autvituperabis Conticuit lyra. Fraternis cessisse putatur
aliena; et cum ille venatum Moribus Amphion:
irecupiettu versus mon pro tu cede potentis amici [813]
...'...'. Lenibus imperiis; quotiesque educet in agros 45
amicitia duorum fratrum, AEtolis onerata plagis jumenta, canesque,
Amphionis et Zethi, donec
-
.."
cithara aspero invisa . Surge,
siluit. ..., et inhumanae senium depone Camoenae,
- -

*"...'...". Coenes ut pariter pulmenta laboribus empta.

tur cessisse indoli fratris, Romanis solemne viris opus, utile famie,
sic tumorem gere acquis de
sideriis amici opulenti: et Vitaeque, et membris; praesertim cum valeas, et
quotiescumque in agros pro Vel cursu superare canem, vel viribus aprum 51
ſeret canes et jumenta E. Possis. Adde, virilia quod speciosius arma
tolis retibus onusta, exsur
ge, et severioris Musae gra- Non est qui tractet. Scis quo clamore corona.
Vitatem abdica, ut simufco-Praelia sustineas campestria. Denique savam
medas obsonia labore com
parata. Hoc enim solemune Militiam puer, et Cantabrica bella tulisti 55
est Romanis studium, famae utile, et vitae, et corpori, maximè cum sis validus, et queas canem
cursu viribus aprum vincere. Adde, quod memo est, qui decentius tractet arma viris apta.
Nösti quibus circumstantium acclamationibus obeas exercitationes campi Martii. Demum tu
juvenis duram militiam et Cantabrica certamina conſecisti

.4.Y.YOTATIO.NES.

per benevolentiam, sed ut in calamitates inci 43. Conticuit lyra.] Amphion Zetho fratri
dant graviores. Sunt qui velint notari Volum obsequens, lyrae studium et usum sponte ab
nium Eutrapelum Antonii familiarem, cujus jecit, sicque amicitiam resarsit. Sic tu amici
meminit Cic. tum in Epist. tum Philip. 13. potentis voluntati obsequere; et cam venatio
35-Nummos alienos pascet.] Alienam pecu mem molietur, cave ne musarum studia in
niam grandi foenore accipiet, atque ita pascet tempestive obtrudas.
augebitçue.
35. Thrar erit..] Plerique gladiatores & Thra 46, JEtolis onerata plagis.] AEtolia regio
cia erant. Libro 7. Sat. 6. v. 44.
Achaiae in Fpiri confinio. In häc erat Caly
don urbs, cujus regi Oeneo irata Diana immi
Olitoris aget mercede caballum.] Ad vile sit aprum terribilem, non Calydoniae solum,
quodlibet servitium et ministerium adigetur sed
et totius Aetoliae agros devastantem. At
egestate et paupertate. Meleager Oenei filius validisillum plagis irre
37. Arcanum neque tu, &c.] Suspectus enim titum interfecit. Hinc AEtolae plaga velut op
et invisus sit, quisquisita curiose scrutari vult
aliorum reset arcana. tima celebrantur, ponunturque per Synecd.
48. Pulmenta laboribus empta.] E. praeda
38. Vino tortus et ird.] His siquidem homi venando captă. Quid proprie pulmentum,
nes explorantur, quod ut plurimum bene poti dixi libro ii. Satira 2. v. 20.
et irati quidlibet effutiant. 49. Romanis solemne viris opus.) Wenatio
41. Gralia sic fratrum, &c.] Amphionis nempe, ut Graecis trochi et disci ludis. Vide
et Zethi concordia dirempta et dissoluta est lib. iii. Od. $24. libr. ii. Sat 2.
dissimilibus eorum studiis, cum alter philoso
Utile fama, Vitacque et membris.] Agitatio
phiae et musicae totus vacaret, alter ab istis alie corporis
mus agrestes et rusticos mores sequeretur, ct exercitatio valetudini prodest, ro
burque confert, ethinc ſama ſortitudinis.
De Amphione lib. iii. Od. 11. Cic. de Orat.
Speciosius.] Decentius quam tu, Lolli,
.Miror cur philosophiae, sicut Zethus ille Pacu vel52.
quam venator quilibet.
vianus, prope bellum indiceris. Ad Heren.
Uti apud Pacuvium, Zethus cum .4mphione, 54. Pralia campestria.] De his lib. i. Od. 8.
quorum controversia de musicä, &c. 55. Cantabrica bella.] Wide supra Episto
lam 19, item lib. ii. Od. 6. et lib, iii. Od. 8.
 EPISTOLARUM LIBER I. 18. 497

Sub duce, qui templis Parthorum signa refixit; sub imperatore, qui Partho
Et nunc, si quid abest, Italis adjudicat armis. rum templis abstulit vexilla
mostra, et nunc potestati
Ac, ne te retrahas, et inexcusabilis absis, Romanorum adjungit, sia
Quamvis nil extra numerum fecisse modumq; [814] liquid deest. Nevero talia
Curas, interdum nugaris rure paterno. Örelinquas; ethinc recesisse
culperis, quanquam studes
Partitur lintres exercitus: Actia pugna nihilagere indecore et per
Te duce per pueros hostili more reſertur. peram; quippe in villa patris
Adversarius est frater: lacus Adria: donec quaedam Judicra moliris.
Alterutrum velox victoria fronde coronet.
Scilicetpartitisnaviculispug
natur; te auctore certamen
Consentire suis studiis qui crediderit te, 65 Actiacum exhibetur per a
dolescentes hostium ad in
Fautor utroque tuum laudabit pollice ludum. star dimicantes. Frater tu
Protinus ut moneam (si quid monitoris eges tu) usadversariipersonam agit:
lacusest velut mare: donec
Quid de quoque viro, et cui dicas, saepe videto. expedita victoria alteru
Percontatorem fugito, nam garrulus idem est; trum coronet frontibus. Cer
Necretinent patulae commissa fideliter aures; 70té Augustus, qui suis te stu
Et semel emissum volat irrevocabile verbum. diis convenire intelliget, ap
prohabitvehementer ludicra
Non ancilla tuum jecur ulceret ulla, puerve ista. Ut autem admonere te
Intra marmoreum venerandi limen amici; [SIB) pergam (siquidem monitore
opus habes) diligenter ad
Ne dominus pueri pulchri, caraeve puellae verte, quid de unoque viro,
Mumere te parvo beet, aut incommodus angat. 75 et cuiloquaris. Devita per
Qualem commendes, etiam atque etiam aspice, neºntº, i. Prº
est loquax: neque aures
mox
apertae fideliter servant cre
Incutiant aliena tibi peccata pudorem. dita. Atqui vox prolata ce
Fallimur, et quondam non dignum tradimus. Ergo leriter abit, nec potest re
vocari. Nec in aedibus ami
Quem sua culpa premet, deceptus omitte tueri, ci potentis depereas ancil
Ut penitus notum. Si tentent crimina, serves, 80 pulchri
lam aut puerum, ne herus
pueri vel puellae
adamatae remunerette exiguo dono, vel partim benignus cruciet. Sedulo expende, quem com
mendabis; ne paulo post alterius delicta probrum tibi faciant. Decipimur, et nonnunquam in
dignum commendamus. Quem igitur maculabit suum vitium, cave ne illusus defendas velut
plane cognitum. Siveró quispiam calumniis impetatur, propugna

.A.N.YOTATIO.N.E.S.

56. Qui templis Parthorum signa refirit.] mus, instar est Adriatici maris. De hoc lib. i
Sigma Rom. Crasso erepta à Parthis, Augusto Od. 16. et lib. ii. Od. 11.
restituta.Libro iv. Od. 15. 64. Alterutrum.] Te, vel fratrem. "
58. Ne te retrahas.] Ne ab exercitationibus Pelor victoria.j Plutarchus, Florus, aliique
campi Martiite diu removeas. referunt celerrimam ſuisse Actiacam victoriam:
59. Extra numerum.] Metaph. A saltatori vel spectat poèta ad victoriae naturam, quae
bus. Idest, imperite, inepte, inconsiderate, fere velor est.
perperåm. - 66. Fautor utroque tuum laud.] Augustus,
60...N'ugaris rure palermo.] Ludicra praelia in cuisic velificaris; vel, potentioramicus.
stitutis apud villam paternam, in quâ diver Ulroque pollice.] Impensissimè, valde com
saris. probabit. Pollice nimirium compresso favor,
61. Partilur lintres erercitus.] Ut sint dua, inverso condemnatio indicabatur olim. Plin.
velut adversariae classes, quae naumachiam ex lib. ii. cap. 2. Juvenal. Sat. iii. v. 36.
hibeant, maximè vero pugnam illam mava 69. Percontatorem fugito.] Insidiosuminda
lem, quâ Augustus Antonium debellavit pro gatorem rerum et secretorum tuorum. Supra
fligavitaue apud Actium. De his lib. i. Od. monuit, res aliorum non esse indagandas; hic
37. et Epod. i. et 9. -
monet, ab indagatore curioso et subdolo ca
62. Per pueros J Dion. lib. l. narrat pueros vendum.
Roma praesignificăsse Antonii cladem. Ni 75. Angal.] Adamatum puerum aut puel
mirum divisi inter se pugnârunt; cum alii se lam tibi denegando.
Antonianos, alii Caesarianos dicerent. Biduo 80. It peniti's motum.] Hoc aliijungunt cum
conflixerunt. Tandomque victi sunt, qui An praecedentibus hoc sensu: Cave ne quemauam
toniani vocabantur. -
temcre commendes, neve quem vitiis aut cri
63. Lacus Adria.] Lacus ruri paterno vici minibus occultis inquinatum pertinaciter tale
498 Q. HORATII FLACCI
et protege auxilio tuo confi-Tuterisque tuo fidentem praesidio: qui
sum; qui cum impugnatur Dente heonino cum circumroditur, ecduid
morsibus invidiorum, an is P
non sentis imminere tibi si- Ad te post paulē ventura pericula sentis
- - -
-

mile discrimen: Etenim to Nam tua res agitur, paries cum proximus ardet:
periclitaris, Juando flagrant Et neglecta solent incendia sumere vires. 85
vicinae aedes. Neglectave
...ii. Dulcis inexpertis cultura potentis amici;
verunt. Imperito jucunda Expertus metuit. Tu, dum tua navis in alto est,
est observantia divitis anni
ci, ac peritus formidat. Tu, Hoc age, ne mutata retrorsum te ferat aura.
... jin alto ºst, Oderunt hilarem tristes, tristemque jocosi; ($16]
ad hoc labora, ne teventus Sedatum celeres, agilem gnavumque remissi. 90
contrarius retro abripiat.
sº...". Potores bibuli media de luce Falerni
tivitarium citilentipromp. Oderunt porrecta negantem pocula, quamvis
*: alaeºenusqué
Qui Falernum nº,” ad me Nocturnos jures te formidare vapores.
diam noctem compotare so- Deme supercilio nubem : plerumque modestus
lent, odio prosequuntur Occupat obscuri speciem, taciturnus acerbi. 95
eum, qui propinatos calices Inter cuncta leges, et percunctabere doctos,
recusat, etsi affirmes te me
tuere vapores jūrjQuâ ratione queas traducere leniter aevum;
Excute fronte tristițiam; Ne te semper inops agitet vexetaue cupido;
sa'pe moderatus severi spe
ciem habet, et taciturnus in Ne pavor, et rerum mediocriter utilium spes:
humani, in omnibus con. Virtutem doctrina paret, naturane donet: 100
sule perio”, “...perºrº,
quo pacto suaviter possis
Quid minuat curas, quid te tibi reddat amicum,
vivere; me te perturbet aut cruciet cupiditas semper egens; vel metus, vel desiderium rerum
non omnino necessariarum. Utrum eruditio an natura virtutem conferat; quid diminuat soli
citudines; quid to tibi amicum efficiat;

.A.N.YOTATIO.NES.

aris, velut penitus tibi nota et perspecta sit vini caput petentes afficientesque, noctu pre
ejus innocentia. Nam sapius decipimur. sertim, atque sommun, et quietum impedieutes.
Alii sic: Si quem deceptus improbum com 94. Deme supercilio nubem.) Euripid. Hip
memdasti, desere, mec tucaris; at defendas ali polyt. 'orgway viºr. Cic. in Pis. frontis nube
um quempiam tibi penitus motum, si crimina culam, id est, fastum, severitatem, a gritudinema
tionibus incessatur; servesque et tuteris inno mentis, &c. Plin. lib. xi. cap. 37. Frons homi
centem opetua fidentem et mixum. mi tantium inder tristitia, hilaritatis, clementiar,
82. Dente Theonino.] Theon ſuit maledicen sereritatis. In ascensu ejus supercilia pariter
tissimus, ut aiunt, post Acronem. et alterne mobilia; et in is pars animi. Ye
S4. Paries cum procinus ardet.] ACn. ii. gamus, ammuimus. Hacc maxime indicant fas
v. 311. . tum. Superbia alibi conceptaculum, sed hic
- jam proximus ardet sedem habet. In corde nascitur ; hur subit, hic
Usalegon pendet. Mihil altius simul abruptiusque in
86. Dulcis inexpertis, &c.] Quinon exper venit in corpore, ubi solitaria esset.
tus clientelam vel obsequium amici potentis 98. Inops cupido..] Avarus enim semper
credit facilia et dulcia esse omnia; at qui ex eget, dum tain ei deest quod habet,quam quod
pertus est quanta sint in ea re incommoda, non habet.
longe aliter sentit. 100. Virtutem doctrina paret, &e.]_Quaestio
87. Tu, dam tita maris, &c.] Allegoria est est à veteribus agitata plurimum. Tullius in
aptissima. Tu, dum gaudes benevolentia prin Partit. Orat. Quonam pacto rirtus pariatur;
cipis, vide ne ab ea excidas. Nam ob levem naturdine, an ratione, an usu. Pro Archia poe
offensionem hoc sarpe accidit, ct mutabilis, om tà sic conset: Sapius ad virtutem, naturam
nino est potentium favor. Plaut. Poem. Sc. 11. sine doctrind, quam sine naturd taluisse doctri
Verum ita sunt isli nostri diviles: mam. At optime Aristoteles in lib. Ethic. ad
Si quid bend facias, lerior plună est gralia: Nicomach ait, Virtutes morales a natura in
Si quid peccatum est, plumbeas iras gerunt. choatas doctrina et usu perfici.
89. Oderunt hilarem tristes, &c.] Indolis, 101. Quid minuat curas.] Nempe si paucis
morum, et studiorum similitudo parit amiciti contentus vivas, si nihil cupidius appetas, si
am ac necessitudinem; contra dissimilitudo nihil humani a te alienum putes.
alienation cm, et odium. Quid te tibi reddat amicum.] Tibi si vera
93. Nocturnos rapores.] Al. teporcs, id est, boma compares, virtutes scilicet, vere amicus
calores vini, vel febres. Melius alii vapores tibi eris. -
 EPISTOLARUM LIBER I. 19. 499

Quid pure tranquillet; honos, an dulce lucel-quid veram tranquillitatem

lum, [817] tribuat; an dignitates, an
suave lucrum, an vitae genus
An secretum iter, et fallentis semita vitae. et ratio latens et occulta.
Me quoties reficit gelidus Digentia rivus, Quoties rero cunque recreat
Quem Mandela bibit, rugosus frigore pagus; 105 potumme Digentia frigidus rivus,
suppeditans Mande
Quid sentire putas, quid credis, amice, precari? la vico valde algenti; quid
Sit mihi, quod nunc est, etiam minus; et mihi vivam sentire, quid exoptare me
Quod superest aevi, si quid superesse volunt Dii: putas, 6 amice? Nempe
ul maneat mihi quod habeo,
Sit bona librorum, et provisae frugis in annum vel etiam minus; ut mihi
Copia: neu fluitem dubiae spe pendulus horae. 110 impendam quod vitae restat,
siquid amplius Dii largian
Haec satis est orare Jovem, qui donat et aufert; tur; sit librorum copia, et
Det vitam, det opes: aequum mi animum ipse pa- annona ad annum parata;
rabo. neve anceps hatream expec
tatione temporis incerti.
Sufficit ista à Jove postulare, qui dat et adimit; tribuat vitam et facultates; at mihimet ipse
animum tequabilem praestabo.

EPISTOLA XIX. Ad MAECENATEM.

Vitiosam imitandi rationem damnat.

O, Maecenas erudite, si fl
PRISCO si credis, Maecenas docte, Cratino, [818] dem habes veteri Cratino.
Nulla placere diu, nec vivere carmina possunt, nulla poemata diu placere
vel celebrari queunt ab
Quae scribuntur aquae potoribus. Ut malê sanos aquac potoribus condita.
Postquam furentes
A.N.YOTATIO.NES.

102. Quid puré tranquillet.] Non certë ho a negotiis officiisque urbanis. Wide Epist. 7
nosaut lucrum : nam hapc famam importunam, 111. Haec satis, &c.] Bona externa.
et movam indies sitim aſlerunt secum, ut est 112. JEquum mi animum ipse parabo.] Cic.
supra versu 24. Quid ergo 2 horum contemp 3. De mat. Deor. Judicium hoc omnium mor
tus: nil conscire sibi, &c. quae alibi poeta mos talium est, fortunam & Deo petendam, & seip
ter haud semel asseruit. Praeclare Cic. De so sumendan esse sapientiam. Juven. Sat. I0.
finib. lib. i. Sapientiam, temperantiam, fortilu sub finem.
dinem, copulatas esse docui cum roluptale, ut ..Monstro quod ipse tibi possis dare; semita
ab ed mec divelli mec distrahi possin!. Sic de certa
justilid judicandum est quae non mod) nun Tranquilla per virtutem patet unica vitae.
quam mocet cuique, sed contra semper alil ali Epistola XIX. —1. Prisco si credis.] Poetas
quid tum vi sud atque naturd, quod tranquillet tri quidam vino indulgebant plusculum; iddue
animos, tum spe nihil earum rerum defulu jactabant facere se exemplo veterum poeta
rum, quas natura deprarala desiderat; que rum, Cratini, Homeri, Ennii; quasi bonum
madmodum temeritas, libido, ignavia semper carmen pangere nequirent, nisi qui Baccho
animum ercruciant ac solicitant, turbulentæ pleni essent. Adversus hanc sententiam pug
que sunt, &c. nat solerter hic noster vates, et Eubulus apud
103. An secretum iter, &c.] Vita privata. Athen. lib. ii. cap. 6.
Wide Epist. praeced. v. 10. ibique annot. Cratino. Is a Suida valdé bibax et vinosus
Fallentis semita vita...] Allegoriam pete, si extitisse traditur; a veteri autem schol. tantae
vis, lector, cum quibusdam, a viatoribus cal ſuisse ebriositatis, ut solcret immeiere in pel
lidis, qui paucis cognitas incunt semitas, vel les, supra quas recumbebat. Aristophanes
compendiosiores, vel minimè latronibus infes eum pariter deridet velutebriosum et subme
tas. Sic qui vitam agunt privatam, tuti sunt julum, Athen. lib. ii. cap. 3. Vinum kpido
a curis, incommodis, periculis; quibus conflic poeta equus velocissimus. Si potamtur aquae,
tantur quotguot rempub. capessunt. nihil egregium producis. Cratinus hoc dirit,
104. Me quoties reficit, &c.] Cum secessu et cum non utrem unum redoleret, sed polius do
quiete, mcque ipso fruor in villa meå Sabina, lium integrum. Epigramma est Nicerato at
quam rigat Digentia amnis, aquas praebens tributum. Wide annot lib. i. Sat. 4.
oppidanis Mandelae pagi. De his jam 3. Ut male samos .idscripsit Liber Satyris.]
Epist. 16. Haec Cratinus, et quae sequuntur. Ex quo
105. Rugosus frigore pagus.] Ubi pagani Bacchus poetas vini calore concitatos, velut
prae frigorerugis contrahuntur. Wide Epist. 16. suo numine plenos, ascripsit Satyris ac
107. Mihi vivam..] Tandem liber a tumultu, Faunis.
33*
500 Q. HORATII FLACCI
poetas Bacchus annume. Adscripsit Liber Satyris Faunisque poetas,
ravit Satyris et Faunis, Vina ſere dulces oluerunt manè Camoenae. 5
Musae suaves vinum stepius
oluerunt matutino tempore. Laudibus arguitur vini vinosus Homerus:
Homerus vinum laudans e- Ennius ipse pater munquam nisi potus ad arma
hiº.º.º.
Antiquus ipse Ennius nun
Prosiluit dicenda. Forum Putealque Libomis [sis)
...'...'. Mandabo siccis; adimam cantare severis.
rupit ad canenda bella. So-Hoc simul edixit, non cessavére poètae
briis committam forum et
10
Puteal Libonis: abstemiis Nocturno certare mero, putere diurno.
auferamcondendi versus fa- §. si quis vultu torvo ſerus, et pede nudo,
cultatem. Statim ut id pro xiguaeque togae simulet textore atonem ; [820]
nunciavit, caeperunt vates
noctu vinum certatim Virtutemne repraesentet moresque Catonis?
bi
were, diurnofeters. Verum Rupit Hyarbitam Timagenis emula lingua, 15
si quispiam severa fronte
gravis, nudis pedibus, et brevis togae usu Catonem exhibeat, num proinde Catonis referat
mores ac virtutem? Hyarbitam perdidit sua lingua Timagenen aemulata,

. ANNOTATIONES.

4. Satyris Faunisque.] Diis agrestibus, bi Liber edixisse intelligitur, utpote deus poéseos
bacibus, quidem et vinosis. De Satyris, lib. i. et poétarum.
Od. 1. lib. ii. Ode 19. De Faunis, lib. i. Ode 4. JYon cessarére poeta Nocturno, &c.] Diu
lib. ii. Od. 17. lib. iii. Od. 18. noctuque vino se ingurgitärunſ, ut egregia mo
5. Vina ferº dulces olucrunt.] Ipsae Musae liri poèmata viderentur.
sobriae non fuerunt. Wide Plutarch. Sympos. 11. Nocturno certare mero.] Roma frequens
lib. vii. cap. 8, 9, 16. -
hoc erat bibonum certamen vigilem pergrat
6. Laudibus arguitur vini vinosus Homerus.] cando noctem ducentium. Et qui sic pervi
Iliad. 6. &c. gilassent strenue, praemium accipiebant pla
7. Ennius.] Deeo lib. i. Sat.10, pater ob centam. Jul. Pollux, Athen, lib. xiv. schol.
antiquitatem. Æschylus pariter inter Graecos Aristoph. Equit.
nunquam nisi ebrius ad scribendum se accin Putere diurno.] De die crapulam erhalantes
gebat. Alcaeus etiam pixou, or notatur. Athen. utait Tull. Sic quidem luxuriosi quascunque
lib. x. horas compotationibus idoneas habebant. At
8. Forum.] Res forenses. viri graves et occupati non adibant canam,
Puteal Libonis.] Locum seu tribunal, ubi nisi vesperi et ad lucermas. Unde Alcatus ita
jus dicebat praetor in foro. Rom. constitutum queritur, ipse se vinosum arguens in Epigram
à Libone, Wide lib. ii. Sat. 6. v. 35. mate. Iliyaa ºr Ti rºy at xyzw again.at, ;
9. Adimam cantare severis.) Carmina prie Bibamus; quid lychnum erpectaunus?
clare scribere interdictum sit is omnibus, qui 12. Quid? si quis vultu, &c.] Refellit Ho
Bacchi mumere factus non erit entheus et fu ratius opinionem ante allatam. Qui Cratinum
rens. Non videturhic aprosdionyson quod canit imitatur in vitiosa ipsius bibacitate, non pro
Tibullus lib. iii. Eleg. 6. inde poèticam ejus virtutem assequetur, sicut
poscite Bacchi qui habitàs squalorem, aut vultis severitatem
JMunera Catonis initabitur; non continuo mores ejus
optimos habebit, &c. Ergo boni exemplaris
Jam venit iratus nimium miniumque severis. mon vitia, sed virtutes oportet aemulari.
Qui timet irati numina magna, bibat. Pede nudo..] Cato Uticensis sine calceis et
ubi legunt vulgó severus. Attamen credam sime togă prodibat in publicum; imó et praetor
ego reponendum severis, id est, sobriis: multo sic ad rostra veniebat, judicia exercebat, in
sensu meliori. Quo notamtur, non qui convivia terdum etiam bene pransus et potus. Plu
fugerent, sed potius qui aliorum compotati tarch.
ones et crebras invitationes, et ebrietatem as 13. Erigueque toge tertore.] Breviori togă
tute et callide vitarent. Wid. Epist. praeced. vilis texturae, sicut Epist. i. ait, Curtatus inae
v. 91. quali tonsore capillos, pro inaduali tonsura.
Potores bibuli media de nocte Falerni Quod & vili plebeculá quempiam decuisset,
Oderunt porrecta negantem pocula, &c. mon very patricium et nobilem, Lucanus Ca
10. Hoc simul edirit.] Magna controversia, tonem illum Uticensem canit. Hirtam Ro
quis edicit; an Liber, an Ennius, an Crati mani more Quiritis Induisse togam. Sunt qui
mus. Pro Cratino facit quod de eo ante anno legant, tesquore, id est, squalore, inquiunt.
tatum est. Torrentius, ex vet. cod. legit ediri; 15. Rupit Hyarb. &c.] Alii scribunt Iarbi
ut ipsi Horatio tribuatur, velut praetorianum tam, ab Iarba rege Africani litoris. Hyarbita
hoc edictum. Placet quibusdam conjectura ignobilis, ac vix nomine motus quidan, volens
Heinsii transposità ună literula legentis, edia:- initari sales et dicacitatem Tinagenis, semet
ti, pro edixisti; ut ad Maecenaten referatur. perdidit, ut ille, petulantem ejus linguam
Sed optima est lectio, edirit; solusque optime emulatus velut urbanam et disertam.
 EPISTOLARUM LIBER I. 19. 501

Dum studet urbanus tenditaue disertus haberi. cum lepidus et eloquens vi

Decipit exemplar vitiis imitabile. Quod si deri cupit. Fallit exemplar
vitiis imitabile. Enimter)
Pallerem casu, biberent exsangue cuminum. si forte pallidus forem, po
O, imitatores, servum pecus, ut mihi saepe tarent cumini succum pal
Bilem, saepe jocum vestri movére tumultus! 20 lerº facientem. O imitatores
stolidi et serviles, quam
Libera per vacuum posui vestigia princeps: saºpe agitationes vestrae ex
Non aliena meo pressi pede. Qui sibi fidit citàrunt mihiindignationem
et risum! Ego veró primus
Dux, regit examen: Parios ego primus iambos intuli pedem in vacua spa
Ostendi Latio, numeros animosque secutus [821]tia, nec secutus sum vesti
Archilochi, non res, et agentia verba Lycamben. gia alterius. Qui confidit
sibi, turmam ducit et gu
Ac ne me foliis ided brevioribus ornes, bermat. Ego prior iambos
Quod timui mutare modos et carminis artem : protuli apud Latinos, Archi
Temperat Archilochi musam pede mascula Sappho,...'...netrum
tutem imitatus, non et vir.
autem
Temperat Alcaeus: sed rebus et ordine dispar, materiam et dictiones Ly
Nec socerum quaerit, quem versibus oblinat atris, 30 camben adigentes ad sus.
pendium. Neque verö me
Nec sponsae laqueum famoso carmine nectit. propterea minoribus coro
Hunc ego, non alio dictum prius ore, Latinis nes frondibus, quoniam ve
Vulgavi fidicen. Juvat immemorata ferentem ritus sum immutare nume
ros ac metri legem. Nam
Ingenuis oculisque legi, manibusque teneri. Archilochi poésim versu
Scire velis, mea cur ingratus opuscula lector 35 mitigat Sappho virilis, et.
Laudet ametºue domi, premat extra limen iniquus famºus Alceus; at dissimiliº
sententiis et dispositione,
Non ego ventosae plebis suffragia venor nec petit socerum acerbo
carmine proscindendum, nec sponsae restim parat versibus contumeliosis. Hunc à mullo alio
antea celebratum, ego lyra canens Latinis ostendi. Etgaudeo nova proferens oculis ingenu
orum perlegi, et manibus contrectari. Porro si násse cupis, cur lector iniquus mea carmina
collaudet atque in pretio habeat domi, quidam foris autem improbe vituperet; nempe ego levis
plebeculae approbationem non quiero
.A.N.YOTATIONES.

Timagenis.] Hic rhetor ſuit Alexandrinus, Iambos etiam versus Latine scripsi primus,
ex aliis AF.gyptius; sub Pompeio magno Ro ad instar Archilochi Graecorum iamborum in
mam adductus à Gabinio captivus, redemptus ventoris, ex insula Paro oriumdi. De hac.lib.
à Fausto Syllae filio, rhetoricam docuit ad tem 1. Od. 19.
pora Augusti. Demum ob maledicentiam urbe 25. .1rchilochi.], De isto poetà jam antè in
ejectus, in praedio Tusculano diem suum obiit. Epod. 6. et postea in Epist. ad Pison. v. 79.
Suidas. Lºcamben.] Socerum, de quo cit. Epod.6.
17. Decipit exemplar vitiis imitabile.] Prae 28. Temperat Archilochi, &c.] Archilochi
clarum exemplar quodlibet vix omnimo vitiis asperitatem temperavi suavitate Alcaei et Sap
caret; et stultum imitatorem decipit, qui non phonis. Scilicet iambi satis acres Epodarum
quod perfectum, sed quod forte vitiosum inest, temperantur Alcaicis et Sapphicis Odarum.
imitari solet. .Mascula Sappho.] Haec nempe dicitur viri
18. Biberent exsangue cuminum.] Poetastri lem adepta virtutem, quod se praecipitárit ex
nostri, inquit Horatius, si pallido essem vultu, eo saltu, unde viri tantum solebant sejaculari,
pallorem sibi procurarent, ut aemulari me in prae amoris impatientia. Hinc Auson. Idyl,
casteris etiam crederentur, parenque mihi vi. 25.
poéseos facultatem adipisci. Wide Dioscorid. El de nimbosa saltum Leucale minatur
lib. iii. cap. 18. Plin. lib. xx. cap. 14. Cumi
num pallorem bibentibus gignit. Ita certé JMascula Lesbiacis Sappho peritura sagittis.
ferunt Porcii Latronis clari inter magistros di 29. Alcaeus.] Wide lib. i. Od. 32. et lib. ii.
cendi assectatores similitudinem coloris studiis Od. 13. ubi etiam de Sapphone.
contracti imitatos, &c. Pers. Sat. v. 55. 30. Socerum.] Lycamben.
Pallentis grana cumini. 31. Sponsor.] Neobulae Lycambes filia,
21. Libera per vacuum, &c.] Ego lyricam quae se quoque post patrem laqueo peremit.
poésim Latinam primus tentavi, sine ullo ex Epod. 6
emplari mihi proposito. Vacuum, locum A 32. Hunc.] Archilochum, quem ante Ho
nemine occupatum. Wide Od. ult, lib. iii. et ratium, memo Latinorum fuerat imitatus.
lib. iv. Od. 3. 37. Non ego ventosae, &c.] Idcirco mihi in
23. Regiº examen.] Metaph. ab apibus. Ly vidiam creant, quia laudes et approbationem
ricorum ego princeps aliis deinceps exemplum non capto, ut alii plerique, per munera et cue
praebebo. nas assentatoribus datas. Pers. Sat.1.
Parios ego primus iambos Ostendi Latio.] Calidum scis ponere sumen:
º
502 Q. HORATII FLACCI
sumptuosiscenis, etdonan. Impensis coenarum, et tritae munere vestis: (52.2]
do vestes detritas: aucto
rum ego illustrium auditor Non ego
nobilium scriptorum auditor et ultor
et censor non dignor pren Grammaticas ambire tribus, et pulpita dignor. 40
sare grammaticorum fami-Hinc illae lacrymae. Spissis indigna theatris
lias et suggesta. Inde re
miunt iste querimoniae. Si Scripta pudet recitare, et mugis addere pondus,
dicam ; Pudet recitari car Si dixi; Rides, ait, et Jovis auribus ista
minamea frequentibusthea Servas: fidis enim manare poètica mella
tris indigma, et nugas osten
tare; mor aliquis inquiet, Te solum, tibi pulcher. Ad haec ego maribus uti 45
Derisores, et Jovis aurilous Formido; et luctantis acuto ne secer ungui,
haec reservas:
quippe tº Displicetiste locus, clamo, et diludia posco.
unum produceremellita car
mina confidis, tibimet prae Ludus enim genuit trepidum certamen, etiram; [s:
carus. Adista ego timeo Ira truces inimicitias, et funebre bellum.
exhibere sammam ; acne
º: acerbo ungue contendentis, locum istum devito, vociferor, et dilationem postule.
tenim ludus gignit trepidationes, pugnas, indignationes; indignatio tero acerba odia, et
bellum lugubre.

EPISTOLA XX. Ad LIBRUM SUUM.

O, liber, ut video, respi
cis Wertumnum et Janum ; VERTUMNUM Janumque, liber, spectare vide
ris; [824]

.1.N.YOTATIO.N.E.S.

Scis comitem horridulumn trild donarc la- Deus nobis harcotia frit.
cerná. 44. Fidis emin manare &c.] Unum te cre
Martial. dis edere suavia poèmata
Quid tam grande Sophos clamat tibi turba 45. Tiber pulcher.] Ipse tibi videris pries
togata? tare cacteris omnibus: mullumque tibi paren
JNon tu, Pomponi, cana diserta tua est. existimas.
Wide postea Epist. ad Pis. v. 419. .Naritus uti.] Naribus corrugatis indigma
Ut praeco ad merces turban qui cogit emen tionem vel derisionem significare timeo, ne
das; cjusmodi homines iram in me concitem. Pers.
.Assentatores jubet ad lucrum ire poèta, Sat.1.
Dives agris, &c.
39. Auditor.] Juvenal. Sat. i. Rides, ct mimis uncis
Semper ego auditor tantum? .Naribus indulges
Ultor.] Optimorum auctorum errata notan Wide supra libi. Sat. 6. et lib. ii. Sat. S.
do et castigando, nulli per adulationem par 47. Iste locus.] Theatrum, pulpita.
cendo. Quidam interpretantur, mea scripta Diludia J Ludorum dilationem: id est, spa
vicissim recitando. Juvenal. cit. tium intermissionemºue, ad accuratids emen
—Nunquamne reponam 9 danda quae scripsi, antequam vulgentur. Quod
Prior interpretatio magis ad rem. Nam mox laculenter admonet Epistola ad Pisones. Me
ait, Non ambire pulpita dignor. taphora est à gladiatorio ludo. Nam intra dies
40. Grammaticas ambire tribus.] Ut scripta pugmae destimatos, spatium concedebaturgia
mea discipulis suis dictent et proponant edis diatoribus, ut se ad certandum melius compa
cenda. Pers. Sat. i. 29. rarent. Malim ego tamen cum doctissimo
Ten' cirratorum centum dictata fuisse, Salmasio legere, deludia, et ludendi cessati
Pro nihilo pendas? oncum et finem interpretari.
Pulpita.] F quibus recitentur carmina mea 48. Ludus enim, &c.] Climax est. Ludus
a grammaticis, vel à meipso. De hac Roma certamen, certamen iras, irae inimicitias, hæ
norum ambitiosā recitatione Persius cit. et nos
bellum generant aliquando funebre et luctuo
ibidem non pauca. Sunil.

41. Hinc illa lacrymae, &c.] Terentianus
iste locus ex Andria in proverbium abiit; eo sopopaciam librum suum a publico deterret,
que utitur etiam Tullius pro M. Coelio: Hinc
illa, lacrymae; et harc causa est omnium scele
run.
42. Mugis addere pondus.] Velut eximium
quiddam alte et graviter pronunciando res
leviculas.
48. Ait.] Quispiam inviºlus.
Jovi'.1 Augusti; Virgil. Eclog. 2. de codem.
Epistola XX-1. Vertumn.um..] Per pro
ob imminentia pericula.
Vertumnum Janumque.] Hidii praesidere
vendentibus ementibusque credebantur: et ad
eorum statuas ac templa erant tabernae biblio
polarum. De Vertumno lib. ii. Sat. 7. De
"Jano lib. ii. Sat. 3. et 6.
Spectare rideris.] In lucem prodire vis, et
publice vendi.
 EPISTOLARUM LIBER I. 20. 503

Scilicet ut prostes Sosiorum pumice mundus. nempe ut venalis fias Sosi

Odisti claves, et grata sigilla pudico; orum pumice expolitus.
Claves fugis, et sigilla vere
Paucis ostendi gemis, et communia laudas, cundo grata; doles exhiberi
Non ita nutritus. Fuge quo descedere gestis: 5 paucis, et magni pendis di
vulgari, mimime sic educa
Non erit emisso reditus tibi. Quid miser egi? tus. Perge quo ire cupis;
Quid voluif dices, ubiquis te laserit: et scis redire non licebit tibi vul
In breve te cogi, plenus cum languet amator. gato. Tum veró; Quid in
felix egi, quid petii? inquies,
Quod si non odio peccantis desipit augur, [825] quando te non nemo pros
Carus eris Romae, donec te deserat aetas. cindet. Nösti very te in arc
Contrectatus ubi manibus sordescere vulgi tum compingi, cum lector
prim) avidus, moz fastidio
Coeperis; auttineas pasces taciturnus inertes, sus negligit. Quod si non
Aut fugies Uticam, aut vinctus mitteris Ilerdam. insanit augur odio delin
Ridebit monitor non exauditus, utille, quentis, Roma in pretio
eris, usquequo te juventus
Qui malê parentem in rupes protrusit asellum 15 deficiat. Cum autem vulgi
Iratus: quis enim invitum servare laboret? manibus tritus negligi inci
Hoc quoque te manet, ut pueros elementa docentem pies, vel clam nutries blat
tas inutiles, vel ablegaberis
Occupet extremis in vicis balba senectus. Uticam, vel obligatus depor
taberis Ilerdam. Tunc ri
debit castigator non auditus, velutiste, qui asinum non obedientem iratus impulit in praecipi
tium: ecquis enim conetur invitum servare? Illud etiam tibi continget, ut senex balbutiens te
adhibeat docendis pueris primas literas ultimis in vicis.
.ANNOTATIONTES.

2. Sosiorum pumice mundus.) Pellibus in conscivit, et ab efi dictus Uticensis. Wide lib.
tegebantur libri: pelles autem pumice laviga i. Od. 12. et lib. ii. Od. 1.
ri, exacquari, expoliri solebant. Pumer, lapis Vinclus milteris Il.] Veluti captivus. Exte
cavernosus, quo rudia et aspera complanan fient mercium aut literarum involucra Ilerdam
tur. Wide Plin. lib. xxxvi. cap. 21. Sosii fra mittendarum. Olim epistolas chartis intectas
tres erant bibliopolae insignes: unde hic anto obligari obsignarique mos erat. Alii legunt,
nomastice nominantur. unctus, optimo sensu: Nam salsamenta, garum,
3. Odisti claves, &c.] Taedet inclusum resi piper, thus, aliaque ejusmodi bene multa in
dere; amplius in arcă domi contineri non vis. volvi solent chartis inutilibus. Wide lib. ii.
5. Non ita nutritus.] Non eo consilio tamen Ep. i. in fine Catull.
scriptus, ut prodires in publicum. Et laras scombris sape dabunt tunicas.
Discedere.] Al. Oescendere, scil. & collibus Pers. Sat. v. 43.
in Thuscum vicum ad imum Caelii montis, JNec scombros meluentia carmina, mec thus.
apud Velabrum, ubi Vertumnus aedem habe Ilerdam..] Haec urbs v. Lerida, Hispaniae
bat; et plures erant tabernae, librariorum Tarraconensis sive Cataloniae, ad Sicorim
praesertim. fluvium. Ejus ita memimit Lucanus, lib. 4.
6. Non erit emisso reditus.] Cúm semel emis Fundala vetusld
sus et vulgatus fueris, non poteris ad me re Surgit Ilerda manu, placidis praelabitur
dire, ut expurgeris erratis, quae in te fortasse undis.
notabuntur. 15. Qui malêparentem.]Quidam rusticusasi
7. Scis In breve te cogi, &c.] Scis in angus num cernens ad praccipitem rupen obstinaté
tiam et discrimen redigite, cum jam aspermari contendere, retrahebat pro viribus; at perti
incipit, qui prius diligebat. Alii sic; scis te nax bestia renitebatur; tum iratus ille asinum
contrahi et complicari; vel, non integrum te impulit quo tendebat detrusitaue in praecipitium.
legi, sed quaedam pervolvi duntaxat, et plera 17. Ut pueros elementa docentern Occupet,
que praeteriri à lectore defesso et languente. &c.] Ut atteraris vili manu senis cujuspian
9.0uðd sinon odio, &c.] Simon omnino fallor, balbi, et pueros doceas elementa. Juvenalis
si bene auguror, primo quidem movitate cele pariter notat miseram hanc sortem cum Wir
braberis, ac semsim in fastidium incurres. Sic gilii tum nostri Horatii, Sat. 7. v. 226.
enin ferð sit. Cum totus decolor esset
12. Tineas pasces.] Neglectum et projectum Flaccus, et hareret nigro fuligo Maroni.
exedent tineae et blattac. Taciturmus, obscu Rara tamen merces, &c.
rus et despectui habitus; jam tacentibus de Wide, si vacet, quae ibi pridem annotavi.
tot hominibus. 18. Ertremis in vicis.] Ludimagistri scho
13. Fugies Uticam.] Tanquam exilio mulc lam habere amant in triviis, in quae incidunt
tatus, sermone Romanorum haud amplius ce ac desinunt plures vici, loco nempe maximè
lebris. frequentato, Wel Horatius designat vilemma
Uticam.] Urbs est Africa, Catone minori gistrum in remotissima urbis regione habitan
nobilitata; in quâ nimirum sibi mortem ille tem.
504 Q. HORATII FLACCI
cumque sol tepescens plu-Cúm tibi sol tepidus plures admoverit aures; (326.
re, ºuditore...º.º.º. Me libertino natum patre, et in tenuire
rit, dices me libertini patris
filium, quamvis non opulen Majorespennas nido extendisse loqueris;
tum, extendisse alas ultra Ut quantum generi demas, virtutibus addas.
*...*.*.*.*.*
addas virtuti, quantum de Me primis urbis belli placuisse domique;
traxeris origini. Narrabis Corporis exigui, praecanum, solibus aptum,
gratiosum fuisse me Romna, Irasci celerem, tamen ut placabilis essem.
optimabitus tam in , bello
quêm in pace; statură bre Forté
meum si quis te percumctabitur aevum;
Ricanumante tempus, apri-Me quater undenos sciat implevisse Decembres,
cºgnxiºuſ, incundº Collegam Lepidum quo duxit Lollius anno.
mitigari facilem. Quod si
uispiam Ate inquirat mean actatem; discat me quater undecim hyemes decurrisse, quo anno
llius Lepidum collegam sortitus est.
.A.N.Y.O.T.T.TIO.NES.

19. Cum ibit sol tepidus, &c.] Cúm very 25. Irasci celerem, tamen ut, &c.] Cic, ad
non pueritantum, sed et alii plures ad teau Attic. lib. i. Epist. 14, scribit, Irritabiles tsst
diendum confluxerint, ſervente a stu; vel sub animos optimorum sarpe rirorum, cosdemgut
vesperam, et sole jam defervescente, cum dic placabiles; et esse hanc agilitatem mollitiem
tata discipulis traduntur. que natura plerumque bonitati tribuendam.
20. Melibertino natum patre, &c.] Multa de 27. Quater undenos, &c.] Annos attatis qua
me tum narrabis, ex obscurā origine evasisse tuor et quadraginta complevisse, clim consu
in praeclarum nomen ac splendorem, &c. latum inirent Lollius ac Lepidus: anno scil.
Libertino natum patre.] Wide libro i. Sat. vi. U. C. 732. Nam Horatius natus erat L. Ma
21. Majores pennas nido eartendisse.] Natali milio Torquato et L. Aurelio Cotta Coss, an.
um ac generis ignobilitatem illustrasse me no U. C. 688. ut dictum est lib. iii. 0d. 21.
bilibus scriptis. 28. Collegam Lepidum quo, &c.) M. Lolli
23. Primis urbis.] Maecenati, Augusto, Pol us virtute singulari et Caesaris gratia adeptus
lioni, &c. consulatum, gessit laudabiliter cum Q. AEmi
24. Corporis exigui.] Lib. ii. Sat. 3. v. 308. lio Lepido. Dio. lib. 34. Ad eum sunt Epist. 2.
Longos imitaris, ab imo et 18. et lib. iii. Od. 9.
Adsummum totus moduli bipedalis.
 Q. HORATII FLACC
EP Is To LA R UM
LIBER SECUNDUS.

EPISTOLA I. Ad AUGUSTUM.
Optimum maximumque principem mirá solertià collaudat. De poési multa
refert, et vetera duntarat a stimantes redarguit. Demum Casaris in
poétas benevolentiam stimulat. º

INTERPRETATIo.
CUM tot sustineas et tanta negotia solus, [827] Quandoquidem 6 Auguste,
Res Italas armis tuteris, moribus ornes, portas unus molem tot tan
Legibus emendes; in publica commoda peccem,828]armis
arºlian
defendis, institutis ex
Si longo sermone morer tua tempora, Caesar. ornas, legibus corrigis, "go
Romulus, et Liber pater, et cum Castore Pollux, 5 sane peccarem adversus uti.
litatem publicam, si prolixà
Post ingentia facta, deorum in templa recepti, epistolà interpellem occu
Dum terras hominumque colunt genus, aspera bella pationes tuas graviores. Ro
Componunt, agros assignant, oppida condunt; mulus et Bacchus, Castor
atolue Pollux, post magma
Ploravére suis non respondere favorem facinora admissi in deorum
Speratum meritis. Diram qui contudit hydram, 10 fana, dum in terris versan
tur cum hominibus, diffici
lia bella conficiunt, agros distribuunt, urbes a dificant; doluerunt gratum animum non exhiberi
meritis suis paren. Qui saevam occidit Hydram,
.A.N.YOTATIO.NES.

Epistola I.-1. Cum tot.] Epistolamhanc sa tu recepisse morum legumque regimen perpe
ne eximiam expressit Augustus ab Horatio, cum tuum.
ad eum scripsisset his verbis: Iratum me tibi sci 5. Romulus.] Quatuor primi versus instar
to, quod non in plerisque ejusmodi scriptis me prooemii sunt: jam Augustum extollit supra
cum polissimilm loquaris. ..ſln vercris, me apud heroes maximos, per comparationem Wid. lib.
posteros infame tibi sit quod ridearis familiaris i. Od. 1.
nobis esse? Nempe legerat Sermones Horatii Liber pater.] Indorum victor, animum curis
Caesar, suique nullam in eis factam mentionem liberans, &c. De hoc alibi.
aegrè ferebat. Antea vero jam Seculare car Castore Pollux.] De his Od. 3. et 12.
men imperaverit scribere, item Windelicam lib. i.
victoriam privignorum suorum Tiberii ac Dru 6. Deorum in templa recepti.] In deorum nu
si Neronum, Odarumque lib. iv. Suet. in vità merum ads citi.
Horatii. 7. Aspera bella Componunt.] Multa in homi
Sustineas.] Summus princeps alios quidem nes beneficia conferentes.
adhibet in consilium at solus imperii, molem 8. Agros assignant.] Colonias deducendo
Sustinet. -

vel mittendo, agrosq; urbibus adjacentes iis

Solus.] Discussis jam factionibus, victo Le distribuendo.
pido Antonio proſligato. 9. Ploravére suis non respondere, &c.] Questi
2. Res Italas.] Rom. Imperii splendorem. sunt quod param grati populi haud pares suis
JMoribus. Optimis institutis, rectāque disci meritis honores deferrent.
plinä, quibus mores optime formantur. 10. Diram qui contudit hydram.] Hercules
3. Legibus emendes.] Cic. Philip. 1. Lez est duodecim laboribus exantlatis clarus, quos ce
recta, et a numine deorum tracta ratio, impe lebrat Lucret. init. lib. v. Wide lib. i. Od. 3. et
rans homesta, prohibens contraria. Sueton. lib. iv. Od. iv.
Oct. 32. 34. &c. utiliter ab eo sancita pleraque JNon hydra secto corpore
commemorat: et cap. 27. etiam in triumvira #.
Vinci dolentem crevit in Herculem, &c.
506 Q. HORATII FLACCI
et benecognita monstra pe. Notaque fatali portenta labore subegit,
riculºplºlº. Comperit invidiam supremo fine domari.
domuit, cognovit invidiam
sold morte vinci. N. Urit enim fulgore suo, qui praegravat artes
splendore suo accendit, qui Infrase positas: extinctus amabitur idem. 14
.*.*.*...
primit: ipse rero mortuus Praesenti tibi maturos largimur honores, [829]
diligetur. vivºniº, ºut. Jurandasque tuum per nomen ponimus aras,
tum deferimus tempesti: Nil oriturum aliàs, nil ortum tale fatentes.
vum, arasque eriginus, ad
quas jurabitur per nomen Sed tuus hoc populus sapiens et justus in uno,
tum, profitente, nihil par Te nostris ducibus, te Grajis anteferendo ; -

tibi extilise, nº ſº. Caetera nequaquam simili ratione modoque 20

rum unquam. Verum tuus
ille populus in una re justus AEstimat, et misi quae terris semota, suisque
etsapiens, nempequodleim- Temporibus defuncta videt, fastidit et odit:
P.”.” 9. Sic ſautor veterum, ut tabulas peccare vetantes,
cisque praefert, non aeque
judiº jºuas bis quinq; viri sanxerunt, foedera regum (S3)]
acilicet negligit atque asper-Vel Gabis, vel cum rigidis aequata Sabinis, 25
matur omnia, praeterquam
quae terris abstracta dudum Pontificum libros, annosa volumina vatum,
que practerita: adeo vetusta probans tabulas delinquere prohibentes, a decemviris constitutas
foedera regum Romanorum seu apud Gabios, seu cum severis Sabinis composita, jus pontificale,
antiqua vatum praedicta,
.ANNOTATIONES.

11. Fatali.] Erat in fatis, non aliter inseren as olim sibi positas conflawit omnes; et exiisau
dum caelo Herculem, quam debellatis monstris. reas cortinas. Apollini Palatino collocarit. De
12. Invidian supremo fine domari.] Nom privatis aris Augusto erectis intelligendus er
ante mortem; mox rationem ejus rei subdit go hic Horatius, item Ovid. ante cit. et I. de
Quintil. Declam. Res inter initia urunt: at Ponto, Eleg. 5. et 3. Eleg 1. et Virgil Ecl. 1.
livor morte solvilur. —Illius aram
13. Urit enim fulgore, &c.] Quica-teris prac Saepe tener nostris ab orilibus imbuet agnus.
cellit, horum excitat invidiam, quia videntur 18. Sed tuus hoc pop. &c.] Transit ingeni
sibi ab eo deprimi. At cum ſato est functus, osé et solerter ad eos reprehendendos, quive
jam virtus ejus ab invidis etiam colitur, am tera sectantur, et quaevis mova fastidiunt sine
plius mon metuentibus viventis fulgore per discrimine et judicio.
stringi et obrui. 21. Terris semola.] Ex hominum conspectu
15. Praesenti iibi, &c.] Tu, Caesar, vivus ablata, carmina poetarum mortuorum.
etiam in deliciis es, invidiamdue vicisti; quod 23. Tabulas peccare vetantes.] Leges 12.tab.
est prorsus singulare. Nempe tua magnitudo quas decemviri, ad instar legum Solonis, com
cuncta super greditur: invidia vero non repe posuerunt anno U. C. 303. Porro quae in eis
ritur nisi inter acmulos et ſere acquales. Ade continerentur, haud comperta omnino, nisi
oque solus honores divinos adeptus vel dum quðd pauca, quae ad morum disciplinam et ju
hic inter nos degis. dicia spectant, intercise auctores produnt; ut
Praesenti.] Lib. iii. Qd. 5. v. 2. ait Alex...ab Alex. lib. vi. cap. 10. ubi et frag
Praesens dirus habebitur Augustus. menta quaedam earum pervetusta et obsoleta
JMaturos.] Jam viventi debitos. Servius ad refert. In urbe ne urito, mere sepelite—i. quid
Ecl. 1. Augustus templa virus meruit, inquit, º plantaveris, quinque pedes à vicino abesto,
citataue hunc Horatii locum. Propert. lib. iii.
Eleg. 4. - - 24. Faedera regum, &c.] Duplex notat foe
..?rma deus Caesar dites meditatur ad Indos. dus, alterum a Tarquinio Superbo cum captis
*
oilm.
Jurandasque.] Aram tementes jurabant civibus Gabis, in ipsa urbe; alterum a Romulo
cum Tito Tatio Sabinorum rege; ethoc aqua
Tuum per momen.] Theod. Marcilius vult, tum sive aequis factum conditionibus; non au
Tuum per numen. Sed tantundem est. . tem prius illud, quod iniquum potius dicatur:
Ponimus aras.] Wide lib.iv. Od. 5. item Dio, ut bene observat. Theod. Marcil. De priori
lib. xv. ubi reſert edictum senatás de divinis foedere. Dion. Halic. lib. 4. de posteriori lib. ii.
honoribus Augusto tribuendis. Ovid. Fast. 1. ubi scribit constitutum esse, et Roma, reges es
Caesaris arma camant alii, mos Casaris aras. sent aque Romulus, et Tatius, paribus suffra
Tamen constat nullas Romae ſuisse, sed tantum giis, et acqualiter honoribus fruerentur.
in provinciis, nisi forté privatas. Sueton. Oc 25. Gabis.] De his T. Liv. lib. i. Wide an
tav. 52. et Dio. lib. liv. decretas sibi ex sena not. nostras lib. i. Epist. 11. et 15.
tàs consulto haud accepisse, imo prohibuisse Sabinis.] T. Liv. cit. not. ad Epodon 2.
narrant. In urbe quidem pertinacissimé ab 26. Pontificum libros.] Compositos a Nu
stinuit hoc honore, atque argenteas etiam statu mã, continentes ritus sacrificiorum, precati
 EPISTOLARUM LIBER II. 1. 507

Dictitet Albano Musas in monte locutas. [831] a Musis in monte Albano

fuisse dictata asserat. ..ſlt
Si, quia Grajorum sunt antiquissima quaeque quisi, quoniam scripta Grae
Scripta, vel optima, Romani pensantur eadem corum vetustissima etiam
Scriptores trutiná; non est quðd multā loquamur: priestantissima existunt, La
Nil intra est oleam, nil extra est in nuce duri. 31 aestimantur:
tini scriptores simili ratione
pluribus verbis
Venimus ad summum fortunae : pingimus, atque non est opus: nihil in olivá,
Psallimus, et luctamur Achivis doctitis unctis. nihil extra mucem duri est.
34 Fortune apicem attigimus:
Simeliora dies, ut vina poémata reddit, pinginus, et canimus, et
Scire velim, pretium chartis quotus arroget annus. luctamur solcrtius quam
Scriptor abhinc annos centum qui decidit, inter Graeci. Si tempus meliora
i. veteresque referri debet, an inter facit carmina, perinde ac
[832] vina, quaero, quot anni auc
toritatem dent libris? Scriptor ab annis centum mortuus debet me censeri inter veteres et
bonos, an inter
- ANYOTATIO.NES.

ones, &c. Annales etlam signifićari volunt. Latinarum sedem collocat apud Albanos tu
Cic. de orat. In jure civili, et in pontificum mulos, in medio Latii, ubi communia sacra
libris et in duodecim tabulas plurima est anti Larum celebrari solebant. Turneb. Alii mi
quitalis effigies; quod et verborum prisca ve mice in Albano Musas collocari à poetà nostro
tustas cognoscitur, et actionum quadam genera volunt; nempe ob rusticitatem Albani montis,
majorum consuetudinem vitamque declarant. qua tanta quidem, ut Virgilius Albanorum re
Annosa volumina ratum.] Attii Navii, apud gum gesta exorsus scribere, omiserit nomi
Cic. De divin. Servius ad AEm. 5. Macrob. Sat. mum asperitate deterritus; quod testatur Ser
Marcii duo vaticinia satis incondita profert. vius ad Eclog. 6. Alii cum Acrone alludi pu
T. Liv. lib. xxv. cap. 12. alterum Cannensem tant ad colloquia Numae cum Egeria nymphā
cladem praedicens; alterum, jubens institui lu in monte Albano; praesertim cum Egeriam
dos Apollinares. Non pigebit ea describere. unam de Musis ſuisse scribat Dionys. Halic.
Prius sic ferme canebat. lib ii. et Plutarch in Numa: quanquam Tull. 1.
4mnem Trojugena Cunnam Romane feuge. Leg, eos ut imperitos et bardos explodit, qui
JYe te alienigena, in campo cognat Diomedis Numam cum Egeria collocutum credant, item
Conseruisse manus pugnanlem. Sed neque qui apicem Tarquinio ab aquila impositum.
credes -
28. Si, quia Gracorum, &c.] Refellit poéta
..?nte mihi, doneum compleris sanguine cam vulgi opinionem. Apud Graecos, inquit, vetu
um, stissimi quidem pariter etiam optimi sunt. At
Mulhº millia caesa tuorum deferat amnis mon ita se habet descriptoribus Latinis. Imö
In pontum magnum de terra frugiferenle; contrarium omnino fieri judicium debet. At
Piscibu' pennigerisque ferisque colenlibu' que tam falsum est arbitrari Latinorum anti
terras quissimos esse praestantissimos, quam affirmare
Ut fuat esca caro tua. Nam m ita Jupiter olivam nihil intus, nucem extra nihil duri ha
ar
infit. bere; item quâm contendere pictores, cantores,
Posterius carmen obscurius perplexiusque athletas Romanos Graecis antecellere, quae
scriptura genere, ut ait Livius, ita ſere ha quidem apertë a vero, et ab omnium judicio
bebat: abhorrent. -

Romulida, si perduelles expellere voltis, 31. Wil intra est oleam, &c.] Proverbialis
Et vomicam gentum, qua, longé alienigina sermo iste usurpari solet in eos, qui negant
runn, manifeste vera, vel asserunt perspicue falsa.
Venit; Apollineri vovealis censeo ludos, Enimvero quid certius, quam in olivá esse os,
Quideo Apollinerifunto come quotannis, et extra nucem esse putamen durum?
Quom jam poplicitus populos diderit stipi Oleam.] Olea proprie est arbor, oliva fruc
partem: tus; attamen utraque vox in utraque significa
Conferiunlo privatim pro seque suisque. tione ponitur.
El praetor ludis faciundis ollu’ pracesto, 32. Venimus ad summum fortuna..] Uno
Qui summum populo plebique endo urbe da absurdo posito, multa consequuntur absurda.
bit jus, Nempe dicamus deinceps, inquit poèta mos
...At bisºu. viri Gracco sacra rilu obeunto; famá esse celebriores Graecis, et artium peri
Haec si facilis recte, gaudebiti' semper, tiores; quamvis hactenus ii praestare omnibus
Atque aded fiet melior res poplica restra. crediti sint.
JYam is dius vestros perduelle stinguet ad 33. Unctis.] Athletºe ungebantur ante palae
unum, stram, ut olei virtute membra fierent tum ro
Qui vestros compos placidè nunc ruraque bustiora, tum etiam lubrica et teneri difficili
pascunt. ora.

27. Albano Musas in monte loculas.] Quia 34. Si meliora dies.] Aliud argumentum a
monticolae sunt Musae, hinc Horat. Musarum dissimili. -
508 Q. HORATII FLACCI -

-
ignobilesetrecentiores?De-Viles atque novos? Excludat jurgia finis..
finitio temporis decidat con Est vetus atque probus, centum qui perficit annos.
troversiam. * Vetus et per
ÉÉÉ"„£Quid? qui deperiit minor uno mense, vel anno, 4o
centum obiit. Quid vero? Inter quos referendus erit? veteresne poëtas?
qui uno merise vel anno ju An quos et præsens et postera respuet ætas ?
nior interiit, quibus anmu
merabitur ? an âî, Iste quidem veteres inter ponetur honestè,
an iis, quos £tas nostra Qui vel mense brevi, vel toto est junior anno.
et secutura negliget? Ille, 45
inquies, inter veteres rectè Utor permisso, caudæque pilos ut equinæ.
êïíïìùí, qui inense Jun- Paulatim vello ; et demo unum, demo et item unum,
$axat vel, anno posterior Dum cadat elusus ratione ruentis acervi, -

£uerit. Ego concessum as

Ä:;„jî, Qui redit in fastos, et virtutem æstimat annis;
quasi pilos caudæ equinae; Miraturque nihil, nisi quod Libitina sacravit.
atque diminuo unum item Ennius et sapiens, et fortis, et alter Homerus, [s33]
que alterum, donec dilaben
ïéïíïìÜôùí, Ut critici dicunt, leviter curare videtur, 51
vincatur, qui ammos nume Quò promissa cadant, et somnia Pythagoraea.
rat, et ex vetustate bomita
tem colligit; quique ĘNævius in manibus non est, at mentibus hæret
laudat, misi quod mors consecravit. Ennius et sapiens et strenuus, et Homero secundus, ut
aiunt censores, parùm solicitus est, quò deveniant pollicita et somnia Pythagoræ. Nævius
haud legitur, at animo tenetur
.ANN^OTATIOJYES.

39. Est vetus atque, &c.] Responsio est ad criticis agmoscitur pleraque negligenter scrip
versarii, quam mox convellit Horatius. sisse adeoque parùm memor esse promisso
48. Iste quidem veteres.] Ita loquitur ad rum suorum atque somniorum ; quamvis ex
versarius. Pythagoræ opinione et metempsychosi, Ho
45. Utor permisso.] Tuâ responsione utor, meri in se animam transmigrâsse jactàsset, et
ac te expugno, inquit poèta. poëticâ ejus facultate ac spiritu se informatum.
Caudæ pilos ut equinæ, &c.] Ex historiâ De eâ lib. iv. Od. 8. v. 20. et lib. i. Sat. 10.
Sertorii, qui ut barbaros ac ferociores militum Sapiens.] Quia cor triplex se habere dice
suorum animos erudiret, duos equos adduci bat, nempe quòd triplicem linguam calleret,
jussit, alterum imbecillem, alterum validum. Græcam, Oscam, Latinam. Gell. lib. xvii. et
mbecilli apposuit virum fortem, valido infir cap. 17.
mum. Dato signo vir fortis equi imbecillis Fortis.] Quia militavit. Cic. Tusc. i. et pro
caudam ambabus captans mánibus, totam si Licinio Poëtâ. Claudiam.
mul abstrahere et avellere mitebatur frustra; ./lller Homerus.] Homericâ poeseos virtute
contra vir infirmus fortis equi caudam brevi imbutus. -

denudavit, singulos pilos evellens. Tum as 51. Critici. Grammatici, vel critici ab Au
surgens in concione Sertorius ait : Videtis, gusto instituti ad recensendos libros in Pala
commilitones, industriam plus posse quàm tinâ bibliothecâ collocandos. Vide suprà Epis
vires; sic quæ uno impetu superari nequeunt, tolam 19. et postea Epist. seq.
paulatim arte et patientiâ vicuntur. Plutarch. 52. Somnia Pythag.] Ennius ipse de se
46. Demo unum, &c.] Singulos annos de Am. 1.
mendo paulatim, corruet acervus ille tuus an In somnis mihi visus Homerus adesse poeta.
morum eentum: sensimque , deducam te ad De his vide quæ ampliùs annotavi pridem ad
postrema tempora. Porrò licebit mihi semper Pers. Sat. 6. v. 10.
unum amnum detrahere ; siquidem concessisti, Cor jubet hoc Enni, postquam desterfuit esse
inter veteres honeslè poni, qui toto anno junior JMaeonides Quintus pavone ex Pythagoræo.
est. 53. Naevius in manibus non est, &c.] Nævii
47. Dum cadat elusus ratione ruentis acerri.] scripta, quippe quæ memoriâ tenentur, non
Allusio est ad soritem, quæ argumentatio mul leguntur ampliùs nec egent subsidio literarum;
tarum est acervus * propositionum: quia dis tam hærens animis, ut etiamnum recentia vi
solvendo singulas, tota vis argumenti solvitur. deantur. Nævius Ennio antiquior. Cicero
Sicut autem Chrysippus sistendum in unà è in Bruto sic Ennium alloquitur. A Natrio
propositionibus nequaquam dicebat; ita hic sumpsisti multa, si faleris; vel si negas, surri
annos non posse definiri ostendit Horatius. uisti. Campanus fuit; stipendia méruit bellis
Chrysippum sugillat Persius ad calcem Sa unicis, de quibus et carmem condidit; scrip
tyrae ultimæ. sit comoedias et tragœdias stylo in primis eru
Depinge ubi sistam dito et gravi. Romæ primates probris insecta
Inventus, Chrysippe, tui finitor acervi. tus, à triumviris im vincula conjectus; inde
49. Libitina.] De hac vide lib. iii. Od. 30. palinodiâ cantatâ exemptus est. Epigramma
et lib. ii. Sat. 6. v. 19. suberbiæ Campanæ plenum hoc ab eo factum
50. Ennius et sapiens &c.] Ennius ipse à traditur.
 EPISTOLARUM LIBER II. 1. 509

Paene recens: aded sanctum est vetus omne poéma. velut novus; adeb sacratum
Ambigitur quoties, uter utro sit prior; aufert 55 est omne carmen antiquum.
Sed quum expenditur, quis
Pacuvius docti famam senis, Accius alti: , altero sit praestantior; Pa
Dicitur Aſrani toga convenisse Menandro; 834] cuvius docti senis, Accius
excelsi existimationem obti
Plautus ad exemplar Siculi properare Epicharmi; net: Afranii toga Menandro
Vincere Caecilius gravitate, Terentius arte. congruere putatur, Plautus
currere ad instar Epicharmi Siculi, Caelius gravitate, Terentius artificio praestare.

.AN NOTATIONES.

Immortales mortales si foret fas flere, dio et L. Portio Coss. Catone censore; ex Cic.
Flerent dira, Camaena: Naevium poetam. De clar. orat. Hoc sibi epitaphium fecisse
Itaque postquam est Orci traditus thesauro, dicitur.
§: sunt Roma. Latiná loquier lingud. Postguam morte est captus Plaulus,
Naevium laudant Varro, Tullius, Festus, No Comedia luget, scena est deserta,
nius, Gellius, &c. - Deinde risus, ludusque, jocusque, et nu
7nert
55. Aufert Pacuvius docti famam senis.]
Pacuvius Q. Enni nepos, ut aiunt Eusebius et Innumeri simul omnes collacrymárunt.
Plinius, Brundusio oriundus, Roma claruit in Properare.] Haec vox indicat officium gnari
genii et bonarum disciplinarum luminibus; poetae, de quo in Epist. ad Pison. v. 148.
tragaedias bene multas egregièscripsit: Her Semper ad eventum festinat.
mionam, Atalantam, Antiopam, Ilionam, Me Siculi Epicharmi.] Hic Pythagorae auditor,
deam, Teucrum, &c. L. Accio paulo antiquior quaedam de natura rerum et medecina, com
ad annos monaginta consenuit. Hinc semer ab plures autem comoedias praeclaré scripsit;
Horatio dicitur. Tullius eum praeſert omnibus quin et ei'comoediae inventum aliqui tribuunt.
in tragoedia. Omnes apud hunc ornatos elabo Abeo multa certé Plato delibavit. Tull. ad
ratosque esse versus, ait lib. De orat. Attic. lib. i. Ep. 19. Vafer ille Siculus insusur
56. Accius alti.] Quintil.lib.x. cap. 1. Accius ret Epicharmus cantilenam illam suam, Naqs,
atgue Pacuvius clarissimi gravitate sententia xzi atavāzo'azizuy 'agºga Tavra ray ºgºvºy
rum, verborumque pondere, et auctorilate per et De petit. Consul. Quamobrem, inquit,
sonarum. Cacterium nitor et summa in eaccolen ‘Eruzagasio, illud teneto. Nervos atque ar
dis operibus manus magis videri potest tempori tus esse sapientia, non temere credere.
bus, quam ipsis defuisse. Virium tamen plus 59. Caecilius.] Statius Caecilius, Mediola
.Accio tribuitur, Pacuvium ridere doctionem, mensis, ut volunt quidam, scribendis comoediis
qui esse docti affeelant, volunt. Cicero pleris in urbe excelluit. Ennii familiaritate ac Te
que locis Accium laudat, ejusque versus affert, rentii usus, hujus etiam scriptorum censor.
maximè vero De mat. Deor. 1. Wide quae d Fabulae Caecilii plus triginta à veteribus cele
eo jam annotavi lib. i. Sat.10. • brantur: Nauclerus, Plocius, Ephestion, Sy
57. Dicitur Afrant toga convenisse Menan racusae, Pausimachus, Epiclerus, Fallacia,
dro..] Afranius Menandrum prope adacquasse Faenerator, &c. Quintil. Cacilium veteres lau
fertur. Aframius poèta comicus Romae cele dibus ferunt, inquit.
bratus est togatis fabulis, a togă Rom. dictis, Terentius.] P. Terentius poèta comicus Car
quia de rebus Romanis tractant. Menandrum thagine oriumdus, puer adductus Roman, Te
imitatus est praecipue, et ab eo non pauca rentii Lucani patroni diligentiá institutus, ac
sumpsit. Ingenio et salibus excelluit, nec brevi manumissus ob egregiam indolem, inge
non summâ elegantia et venustate dictionum. niique facilitatem et elegantiam. P. Scipione
Eum laudat Tullius in Bruto. Quintil. In to et C. Laelio usus est familiariter, aliisque pri
gatis excellit Afranius, inquit. Gell. lib. xiii. moribus civitatis. Statium Caecilium maximé
cap. 8. Afranii carmen commendat, in quo observavit, eumque censorem adhibebat. Sex
sic loquitur de sapientiá. fabulas scripsit ab Apollodoro et Memandro
Urus me genuit; mater peperit memoria. Graecis poétis translatas, tantã Latini sermor,is
Sophiam vocant me Graii, vos sapientiam. proprietate et venustate, ut ab eruditis quibus
JMenandro..] Deeo poetà comico Atheniensi que mirè laudetur. Cic. ad Attic. Optimum
dictum est lib. ii. Sat. 3. v. 11. Lalimitatis auctorem dicit. Quintil. jam cit.
58. Plaulus ad eremplar, &c.] Egregiè Terentii scripta ad Scipionem Africanum refe
Epicharmum imitari in fabulis constituendis runtur, nempe ob singularem elegantiam.
et ornandis, atque ad exitum scité perducem Ausonius:
dis. Plautus ex Umbria oriundus, ingenio Tu quoque, qui Lalium lecto sermone, Te
fuit perurbano et maximè festivo. In urbe renti,
floruit iisdem temporibus, quibus P. Scipio, et Comis, et abstricto percurris pulpita socco.
M. Cato. Comoedias scripsit viginti quinque, ..Arte.] Terentii solertia praecipua fuit in
ex Lºlio. Latinae parens et princeps elegan exprimendis moribus, quam satis memo lau
tiae, dicitur Gellio; et Musas si Latine loqui dare queat. Wide Donat. in Terent. Julius
vellent, Plautino sermone locuturas, ait Varro Scaliger Poet. lib. iii, cap. 97. Lectissiman
ex Stolone. Quintil, cit. Mortuus est P. Clau oralionem clarlem summam Terentii dicit.
 510 Q. HORATII FLACCI
Hos ediscunt ac venerantur Hos ediscit, et hos arcto stipata theatro [835]
***"...".
coarcti; hos asstimant, ac Spectat Roma potens : habet hos, numerataue
censent poetas ab astate Li- poetas, 61
vii.indrºmici usque ad nos- Ad nostrum tempus, Livi scriptoris ab aevo.
lº"...".
tº judicat; alias aberrat. Si Interdum vulgus rectum videt: est ubi peccat.
vetº, pºets, adºxtolli Si veteres ita miratur laudatºlue poétas,
et amat, ut . mi. Ut nihil anteferat, nihil illis comparet; errat. 65
*"..."...".
Si rero quaedam obsolete, Si quaedam nimis antique, si pleraque dure [S36]
nonnulla incondite,plurima Dicere credit eos, ignave multa, fatetur;
negligenter tº ºpsi. Et sapit, et mecum facit, et Jove judicat aequo.
existimat et agnoscit; recte
censet, mihi adstipulatur, et Non equidem insector, delendave carmina Livi
propitio Jove fert judicium. Esse repr, memini quae plagosum mihi parvo 70
** ***, *.*.*.*.* Orbilium dictare; sed emendata videri,
nec proscribo, poèmata An
dronici, quae recordor mihi Pulchraque, et exactis minimum distantia, miror;
puero dictata ab immiti Qr-Inter quae verbum emicuit si fortè decorum, et
...'....".
et ſere perfecta censeri, in Siversus paulo concinnior unus et alter,
dignor; inter quasi fore Injustè totum ducit venditºlue poèma. 75
dictio quarpiam elegantior sique versiculus unus aut duo venustiores appareant, inique proſecto
carmen integrum ostentat et venditat. *

A.Y.YOTATIONES.

60. Arcto.] Prae multitudine affluentium elegans et temperatum; ritatis sententiarum in

spectatorum. eptiis, atque inconcinnitate, et reconditorum
62. Livi.] Livius Andrenicus poeta epicus verborum, utipse dicit, factoribus.
Roma floruit eo tempore, quo S. P. Q. R. pa 68. Jore judicat a quo.] Recte sentit, et ju
cem ſecit cum Poenis. Utraque linguá appri dicat Jupiter omnis acquitatis fons, ut et scien
me doctus, non sine magna commendatione tia, ac sapientiae. Unde Minervam ex ejus
sui nominis. Epos apud Latinos primus dignè cerebro procreatam dixerunt.
scripsit, gesta populi Rom. duodeviginti com 70. Plagosum Orbilium.] Magistrum meum
plexus libris, qui Annales Liviani dicti sunt. frequentes plagas infligere solitum. Suet. De
Hymnos etiam deorum composuit, inquit Dio illustr. gram. cap. 9, sic habet: Orbilius Pu
medes. Wide T. Liv. init. lib. vii. et Cicer. pillus Beneventanus, anno quinquagesimo Ro
Tusc. 1. initio, &c. - - mam migravit, consule Cicerone; docuit majore
Livi scriptoris ab acro.] Cum Poenis pace famá quñn emolumento. Natura, fuit acerba.
factà, Claudio Centone Appii Cacci filio, et M. non mod) in antisophistas, quos omni sermone
Sempronio Tuditano consulibus, anno post ur lacerarit, sed etian in discipulos. De eo Do
bem conditam 514, primus omnium L. Livius mitius Marsus:
poeta fabulas docere Roma, coepit, post Sopho Siquos Orbilius feruld sculicăque cecidit.
clis et Euripidis mortem annis plus fere 160. Wixit ad annum a-tatis prope centesimum,
post Menandri, annis circiter 52. Anno dehinc amissajam pridem memoria; unde Bibaculi
ab U. C. 519, C. Naevius poeta fabulas apud versiculus.
populum dedit, quem M. Varro ait bello Pu Orbilius ubinam est, literarum oblitio2
nico primo stipendia fecisse, iddue ipsum Nae 71. Wideri eractis minimium distantia, mi
vium dicere in eo carmine, quod de eodem ror.] Pariter de Livii Andronici scriptis cen
bello scripsit. Annis deindefere post 15. M. set Tullius. Quippe ejus fabulas non satis
Cato orator in civitate, et Plautus in scena dignas legi asserit, in Bruto, De senectute, &c.
floruerunt. Neque magno intervallo postea 73. Verbum emicuit si forte decorum, &c.]
Q. Ennius, et juxta Caecilius, et Terentius, ac Atqui assutum crassae ac vili toge frustum
subinde Pacuvius, et Pacuvio jam sene, Accius, panmi fulgentis praeclaram vestem haud facit,
clariorque tunc in poèmatibus eorum obtrec ut est in Ep ad Pis. v. 15, mec laudatur cala
ſtandis Lucilius ſuit. Haec fore ex Gellio. Tib. tor sat felicitor are exprimens quidem ungues
xvii. cap, ult. Quintilianus lib. x. cap. 2, scri ct capillos: at infelix operis summa, quia to
bit, Wil in poetis supra Lirium .4ndronicum, tum bene affingere nescit. Ib. v. 32. Wide ibi
nihil in historiis supra pontificum...innales. Annot. -

66. Wimis antique.] 'Agza ix& Gall. A la 75. Ducit..] Producit in publicum et in sce
vieille mode. Angl. Art ER the old F Asilion. nam, velut opus numeris omnibus absolutum.
Videtur Horatius logui ex Augusti sententia, Metaphoram volunt esse à mangonibus acne
Sueton. Octav. cap. 86. Cacozelos et antiqua gotiatoribus servos venales producentibus.
rios, ut diverso genere viliosos, pari fastidio Quintil Declam. 440. Mango novitium puerum
*Previl. Ipse nimirum genus eloquendi seculus per publica rostra duct practextatum. ".
 EPISTOLARUM LIBER II. 1. 511

Indignor quidquam reprehendi, non quia crase[837] non

Egrºquod
ſero rustice
quidvisvelculpari,
impe
Compositum, illepideveputetur, sed quia nuper; rite scriptum, sed quod re
Nec veniam antiquis, sed honorem et praemia posci. cens: ac veteribus non indul
Recte necne, crocum floresque perambulet Attae gentiam, sed dignitatem, et
palmam exigi. Si expen
Fabula, si dubitem; clament periisse pudorem 80 dam, utrum aptè annon At
Cunctipene patres, ea cum reprehendere coner, tae fabula incedat per cro
Quae gravis AEsopus, quae doctus Roscius egit: ... cum et flores, universi pro
pe seniores exclamabunt
Vel quia nil rectum, nisi quod placuit sibi, ducunt * verecundiam nullam esse,
Vel quia turpe putant parere minoribus, et quae quoniam haud dubitem ea
Imberbes didicere, senes perdenda ſateri. [838] redarguere quae acta sunt
ab AEsopo gravi et à solerte
Jam Saliare Numae carmen qui laudat, et illud, 86 Roscio: seu quod nihil bo
Quod mecum ignorat, solus vult scire videri; num aestimant, nisi quod ip
sis placuit; seu quod indig
num arbitrantur cedere junioribus, et semes confiteri abjicienda, qua pueri didicerunt. Nunc
qui Saliorum carmen a Numa conditum extollit, vultque credi solus intelligere id quod, ut ego,
non capit;
*

º .ANNOTATIO.NES.

Vendit?ue.] ACdiles à poétis emebant poé 80. Clament periisse pudorem.] Pers. Sat.
mata. 5. v. 103. -

76. Crassé.] Crassà et pingui Minervâ, ut Exclamat Melicerta perisse.

aiunt. Frontem de rebus- -

77. Illepide.) Sine lepore. 81. Eacian reprehendere coner, Quae gravis
78. Nec veniam antiquis, &c.] Excusandos JEsopus, &c.] Quasi vero histrionis fama et so
quidem fateor veteres, si rudia, crassa, incon lertia pretium momengue dare fabulae queant.
dita pleraque habeant, mec enim ars ulla sta 82. Gravis JEsopus.] Tragoediarum actor,
tim perfecta fuit; at indignor eos absolute gravitate tragică et actione vehementi cele
laudariet venditari, quasi nihil non accuratum bris. Hunc laudat Cicero pluribus locis; ac
et prorsus elaboratum scripserint. Wide Tull. per ipsum actionem in dicendo emendasse
Orat. ubi de veteribus sentit ac dicet idem fertur. Quintil. lib. xi. cap. 3. Roscius citation,
cum Horatio. JEsopus gravior, inquit, quod ille coma dias,
Honorem et praemia..] Imagines poétis erec hic tragardias egit. Ejus divitias et luxum re
tas in biblioth Palatinâ, de quibus Pers. in pro fert Plinius. lib. x. cap. 51. et lib. liii. cap. 12.
logo, &c. item applausum in theatro. Praemia Wide et Annot. lib. ii. Sat. 3. v. 239,
etiam, quod pretium carminis ad ludos poètae Doctus Roscius.] Hic praesertim comoedia
solveret aedilis vel praetor. Hinc sequitur: rum actor insignis arte agendi excelluit... De
Gestit enim nummum in loculos dimiltere. eo Tullius ad Quinctum fratrem; Videtisme
79. Recte necne, crocum, &c.) Si dubitem, quam nihil ab co histrione nisi perfecte, nihil
an Attae fabula mereatur in scenam produci, nisi cum summd venustate fat; nisi ita ut docet,
floribus conspersam et odoribus perfusam de et utionnes moreal ac delectet; Itaque hoc jam
more. Nam ea ſuit olim consuetudo. Lucret. diu est consecutus, ut in suo quisquis artificio
lib. ii. v. 416. eaccelleret, is in suo genere Roscius diceretur.
Et cum scena croco Cilici perfusa recensest. Et pro Archià poetà, Roscii ercellentem artem
Propert. lib. iv. Eleg. i.v. 16. ac venustatem dicit eam fuisse, ut mori omnino
Pulpita solemnes nom olucre crocos. mom debuisse videretur. Macrob. Sat. lib. iii.
Plin. lib xxi. cap. 6. Crocum vino mirë con cap. 14. Nullus, inquit, ignorat Ciceronem
gruit, praccipue dulci : tritum ad theatra replen Roscio et AEsopo histrionibus tam familiariter
da. Spartianus in Hadriano: In honorem usum, ut res rationesque eorum suá solertià
Trajani balsamum et crocum per gradus thea tueretur, &c. Is est Roscius, qui etiam
trifluere jussit. Wide Senec. Epist. 21. L. Syllae carissimus ſuit, et annuio aureo ab
willa..] T. ille Quinctius togatarum scriptor, eodem dictatore donatus est, &c.
a quibusdam magnopere commendatur: Atta 86. Saliare Numa carmen.] Institutum A
cognominatus ob pedes aut crura vitiosa. Nam Numã rege solemne carmen, quod Salii Martis
atta dicuntur, qui eo pedum vitio laborent, ut sacerdotes ancilia gestantes saliendo canebant,
videantur magis inniti plantis, quâm liberê Dionys. Halic. lib. ii. Wide et Annot. lib. i
ambulare, ut observat Crinitus: atque hoc sa Od. 36.
tyricë alludere poètam nostrum volunt, cum 87. Quod mecum ignoral.] Illud enim obscu
ait, perambulet .Altae Fabula. Illius memine rissimum, atque initium ſuit poétices apud
runt Cic. pro Sextio, Isidorus, &c. Romanos, teste Varrone 6. De L. L. Quintil.
Atta fabula.J Haec inscripta ſuissé dicitur lib. i. cap. 6. Saliorum carmina vic sacerdoti
Matertera: et praeterea citatur Atta in Saty, bus suis satis intellecta dicit; quod vel existo
ris, ab Isidoro, in Conciliatore, in AEdilibus, in versiculo Lucilii patet:
Tirone proficiscente, à Gellio, et aliis, Crinit. Prasulut amptruat inde, et vulgu'redamp
lib. ii. De poet. Lat. trual olli.
 512 Q. HORATII FLACCI
is non ſavet industria, Ingeniis non ille favet, plauditºlue sepultis,
nec mortuos
*... Nostra sed impugnat; nos, nostraque lividus odit.
sed nostra impetit; nos et
nostra in invidiam adducit Quod si tam Graecis novitas invisa ſuisset, S 90
per livorem. Atqui si/Guam nobis; quid nunc esset vetus? aut quid
Graeci tam recentia odis' .
sent, quam nos, quid jam
haberet, - -

... "...ii. Quod legerettereretºlue viritim publicus usus?

esset, quod quisque in ma; Ut primum positis mugari Graecia bellis
nibus haberet et evolveret
quasi omnibus commune? Coepit, et in vitium fortuna labier aequa;
!."rjquam Græci Nunc athletarum studiis, nunc arsit equorum; [839]
finitis bellis mugasamarein. Marmoris, aut eboris fabros, aut aeris amavit; 96
ceperunt, et secundis rebus
vitia sectari; modo pugi Suspendit pictà vultum mentemque tabellá;
lum, modo equorum amore Nunc tibicinibus, nunc est gavisa tragoedis. :
flag runº sº.”. Sub nutrice puella velut si luderet infans,
moris, vel eboris, vel aeris
... ... ºnº. Quod cupide petiit, mature plena reliquit. 100
que tabulis pictis detinue-Quid placet, autodio est, quod non mutabile credas?
*...".
bus, modo tragaedis gavisi Hoc paces habuère bonae, ventique secundi.
... j. j.n. Romae dulce diu ſuit, et solemne, reclusā >,
puella cum sub nutrice lu-Mane domo vigilare, clienti promere jura; )
dit, quod studiose quaesive 105
runt, cito fastidiosi abjece Cautos
nominibus certis expendere nummos,
runt. Enimpero quid pla. Majores audire, minori dicere, per quae
cet, velºpic tº nºn Crescere res posset, minui damnosa libido. … [so]
contra fiat? Ista per pacem
et res prosperas extitere. Mutavit mentem populus levis, et calet uno
Jam rero apud Romanos 'diu ſuit usitatum et gratum, vigilare mane patente domo, ibique jus
interpretari clientibus; certis cautionibus pecuniam locare, seniores consulere, juniores
docere, quibus, modis opes augeri, perniciosa very cupiditas extirpari queat. Subinde plebs
inconstans studia vertit, jamgue versus
.A.N.Y.O.T.4TIO.Y.E.S.

Festus sic rem explicat; In Saliorum exulta 102. Hoc paces habuere.] Ita se Graeci per
tionibus, inquit, quando præsul amptruavit, pacem et res secundas gessère. Vel, has artes
id est, motus edidit, redamptruare dicuntur, produxit varias apud Graecos pax.
quieosdem motus invicem referunt. Deistis 103. Roma dulce dii fuit.] Jam Romano
Dionys. Halic. cit, scribit; Ad tibiam movere rum pariter inconstantiam ostendit, ut antë
numerosë, motu armis accommodato nunc si Graecorum.
mul, nunc vicissim, patrios hymnos cum cho Reclusi Mane domo vigilare, &c.] Patente -

reis camentes. domo salutaturis, deque jure interrogantibus.

93. Nugari.] Levioribus studiis operam Tull. pro Murena: Vigilas tu de nocte, ut tuis
dare, Alibi: -
consultoribus respondeas. Supra lib. i. Sat. i.
JYugari solitos Graece.
94. In vitium fortund labier acqué.] Egre Sub galli cantum consultor ubi ostia pulsat.
gie dixit quidam ; Quem mimium foret fortuna, 105. Cautos nominibus certis.] Pecuniam
stullum facit. Ita mimirum sunt homines com collocare apud locupletes etidomeos debitores.
* parati: inter adversa et dura virtutem colunt, Al. rectis, id est, legitimis usuris, non illicitis
secundis rebus enervantur. Annibal exemp aut immodicis, homestas ob res.
lum est totgue alii; imo integra imperia eam Erpendere.] Occupare, ne steriles maneant,
sortem experta sunt. utgue perpetuos sumptus suppeditent; nummos
97. Suspendit pictá cultum, &c.] Welegre cautos, sponsore dato, datis pignoribus, scrip
gie pictà tabella spectatores detentos indicat, tà symgraphâ.
vel in picturae artificio defixam attentissimè 106. Majores audire.] Plin. lib. viii. Epist.
cogitationem Graecorum, ut quod in ea arte 14. Suus cuique parens pro magistro, autºli
summum-est et perfectum assequerentur. parens non eral, marimus quisque et retustissi
98. Tibicinibus.] His volunt desigmari com mus pro parente—erat enim antiquitiis in
ordias, utpote quae ad tibias agerentur. Dio stitutum, ut à majoribus natu non auribus modø,
med. lib. iii. cap. 4. Domat. Prolegom. Terent. sed ct oculis discremus qual facienda: mor ipsi
Alii non abs re ipsam 'auxntuzhy interpretan per vices quasdam tradenda minoribus habe
tur, seu artem tibiarum sono res et actiones ºremus, &c. Gell. lib. ii. cap. 15. Apud anti
exprimendi. Wide Epist. ad Pisones, v. 202. qwissimos Rom. mec generi, nec pecuniae prae
101. Quod non-mutabile credas?]. Nihil per stantior homos tribui quâm aetati solitus: ma
petuº placet aut displicet. Varietas dumtaxat joresque natu & minoribus colebantur ad deo
reficit ac delectat. -

rum prope et parentum vicem.

 EPISTOLARUM LIBER II. 1. 513

Scribendi studio: pueri patresque severi condere tantùm amat. Ju

Fronde comas vincti caenant, et carmina dictant. 110 dibus
Yºnes coronati
acsenes epulantur,
graves fron:
et
Ipse ego, qui nullos me affirmo scribere versus,’ versus pronunciant. Atque
Invenior Parthis mendacior, et prius orto egomet, qui nulla me con
Sole, vigil calamum, et chartas, et scrinia posco. dere carmina assevero,Par
this mendacior sum, atque
Navem agere ignarus navis timet: abrotonum aegro ante exortum solem vigi
Non audet, nisi qui didicit, dare. Quod medicorum lans peto calamum, parº.
est, 115 rºm capsas. Certé quines
cit gubernare mavim, haud
Promittunt medici: tractant fabrilia fabri; regit; qui medendi artem
Scribimus indocti doctidue poèmata passim. ignorat, nequaquam abro
tonum aegroto tradit. Pol
Hic error tamen, et levis haec insania quantas' licentur medici quod perti
Virtutes habeat, sic collige: vatis avarus [841] net ad medicinam; opifices
Non temere est animus: versus amat, hoc studetopus molluntury, at periti
unuin -
120 aeque et imperiti carmina
condimus. Attamen quan
Detrimenta, fugas servorum, incendia ridet: tas utiliates afferat hoc viti
Non fraudem socio, puerove incogitat ullam um, et levis ista vesania,
sic intellige; Poeta animus
Pupillo: vivit siliquis et pane secundo : haud facile est pecunia cu
Militiae quanquam piger et malus, utilis urbi. pidus: amat versus, hos
Si das hoc, parvis quoque rebus magna juvari: 125 duntaxat meditatur; sper
nit jacturas, fugas servo
Ostenerum pueri balbumque poèta figurat, rum, incendia; non machi
natur fraudem ullam sodali
vel juveni pupillo; victitat leguminibus et pane secundario; quod si ad bellum minime procli
vis et idoneus, at civibus utilis est. Sic hoc concedis, parvis etiam rebus magnas adjuvari
poeta format vocem pueri balbutientem;

.AN NOTATIO.NES.

110. Fronde comas vincti.] Hederā coronati, permulta hominibus aſſert commoda. Nam
. . more illustrium poetarum. Pers. Prolog. . dum animum detimet, a vitiis avertit, &c.
Carmina dictant.] Istum versus fudendi in 119 Vatis avarus Non temere est animus.]
ter epulas morem tangit Persius Sat.1. Wix, ſere nunquam.
112. Parthis mendacior.] Mendacissimos 121. Detrimenta, fugas, &c.] Adeo facien
a naturâ fuisse probat, quod mendacium acriter dis versibus occupatur ac delectatur, ut parum
durisque poemis coercerent, teste Herodoto. aut nihil afficiatur bonorum jactură, fugā ser
Alii volunt alludi ad Parthorum perfidiam, quâ vorum, conflagratione aedium suarum, &c.
Romanos duces mommunquam illuserunt suis 123. Virit siliquis.] Frugali victu conten
fraudibus; praesertim veró cum induciarum tus agit. Siliquae sunt leguminium involucra:
tempore rupto foedere incautum Crassum op Gall, lagousse des legumes. Angl. Husks. Pers.
presserunt. Alii, quod tum maxime pugma Sat. iii. 55. -

rent cum fugere viderentur. Wide lib. i. Od. Pane secundo.] Cibarium ejusmodi panem
12. et 19. lib. Od. 5. Augustus maxime appetebat. Sueton.
113. Scrinia.] Capsas, in quibus scripta re 124. Militia quanquam piger.] Imbellis li
ponentur et chartae. cet, non est imutilis civibus. Seipsum facetë
114. Narim agere ignarus, &c.] Pers. Sat. notat, poèta noster. Wide lib. ii. Od. 7. ubi
5. v. 112. de se ait,
.Navin si poscat sibi peronatus arator, —celerem fugam.
Luciferi rudis, &c. Sensi, relictſ; non bené parmulá.
...Abrotonum agro Won audet, &c.] Synecd. Constat nihilomimus fuisse quosdam acquè
Pers. Sat. v. 100. bonos milites ac poetas. Vel unus id probat
I)iluis helleborum, certo compescere puncto Tyrtaeus, de quo in Arte poetică. Adde Sopho
.Nescius eramen, vetat hoc natura medendi, clem, AEschylum, &c.
Abrotonum. Gall. de l'auronne, ou garderobe. 125. Parvis quoque rebus magna juvari.]
So UTHERN wood, MALE AND FEMALE. Planta Grammatică, poetică, rempub. juvariet pro
in overi.
perpetuo virens, amari valde succi, cujus tum
folia tum semen prorsus utilia sunt nervis, 126. Os tenerum pueri, &c.] Vocem ac
russi, lumbis, urinae angustiis, item contra pronunciationem pueri fingit et componit, ut
venema et veneficia, &c. Plin. lib. xxi. cap. 21. sit distincta, aperta, &c. Quintil lib. xi, cap.
Theophrast. Hist, plant lib. vi. cap. 7. Dios 3. Abhis actatibus exigendum, ut nomina quae
corid. &c. dam versusque affectata: difficultatis ex pluri
118. Hic error lamen.] Hoc tamen versus bus asperrime coeuntibus inter se syllabis ca
faciendi cacoèthes et immoderatum studium tenatos, et velut confragosos, quâm citatissinie
34 - *
514 Q. HORATII FLACCI ~

jam tum detorquet aurem àf Torquet ab obscoenis jam nunc sermonibus aurem:
- - -

sermonibus impudicis: pau. Moxetiam pectus praeceptis format amicis,

lò post animum quoque im
buit optimis institutis; e Asperitatis, et invidiae corrector et irae: ſ842;
mendat rusticitatem, livo Recte facta refert orientia tempora notis 130
rem, iracundian. Praeclare Instruitexemplis: inopem solatur et aegrum.
gesta narrat; aetatem pre
sentem instituit exemplis Castis cum pueris ignara puella mariti
prºteritis; consolaturpau-Disceret unde preces, vatem mi Musa dedisset?
perem et laborantem. Unde Poscit opem chorus, et praesentia numina sentit;
rero innupta adolescentula,
et pueri pudici acciperent Coelestes implorat aquas doctā prece blandus; 135
precationes, nisi Muse po- Avertit morbos, metuenda pericula pellit:
etam donàssent? Chorus
auxilium petit, et faventes Impetrat et pacem, et locupletem frugibus annum.
deos animadvertit; flagitat Carmine Di superi placantur, carmine Manes.
pluvias blandº et rite sup: Agricolae prisci, fortes, parvoque beati,
plicans; avertit morbos, ar Condita post frumenta, levantes tempore festo 140
cetaue mala independentia;
pacºm obtinet, atque an: Corpus, et ipsum animum spe finis dura ferentem,
num frugibus abundantem. Cum sociis operum pueris, et conjuge fidā, [843}
Dii superi carmine placan
tur, nec monet inferi. Tellurem porco, Silvanum lacte piabant,
Antiqui agricolae robusti, Floribus et vino Genium, memorem brevis a vi.
et paucis contenti post col 145
lectas fruges feriis recream Fescennina per hunc invecta licentia morem
tes corpus, ipsamgue mentem spe finis laborum patientem, cum participibus laboris, tam
liberis quam fideli uxore, sacrificabant suem Telluri, lac Silvano, flores et vinum Genio, quija
cit recordari brevitatis vitae. Perhanc consuetudinem inducta cavillatio Fescennina

.A.N. WOTATIO.NES.

volvant, quo sit absolutius os eterpressior sermo, citatem in urbem petraherent, insequebatur
inquit idem Quintil, lib. i. cap. 1. pluvia statim.
iz7. Torquet ab obscuenis.] Praeclara sane 136. Avertit morbos, &c.] Haec et cætera,
cura veteribus fuit conservandae puerilis cas legere est in carmine seculari.
timoniae. Wide quae annotavi pridem in præ 138. Manes.] Hi nocere wiventibus crede
ſatione ad Juvenalem, et qua. Juvenalis scri bantur, nisi placarentur. Wide Epod. 5. v. 49.
bit Sat. iv. 44. 139. Agricolae prisci, &c.] Horatius modë
128. Pectus procceptis format amicis.] Docu explicavit, unde ortum sit carmen sacrum;
mentis homestis e morali philosophia petitis. jam ostendit, quâ ratione profanum habuerit
129. Asperitatis corrector.] Mores inconcin originem atque incrementum.
nos, salvos, duros corrigens, flectens, in meli 142. Cum sociis operum pueris, &c.) Noner
us formans. gastulis tunc et servis colebantur agri.
130. Rectº facta refert.] Majorum virtutes 143. Tellurem porco..] Pro porca. Sic enim
et egregia facinora commemorat, quibus pueri * terrae fertilitas suis foecunditate indicabatur.
ad imitationem accendantur. Cic. 2. de legibus."
Orientia tempora notis Instruit eremplis.] Ex Silramum lacle piabant.] Aptum sacrificium
ante bene factis docet quid nunc sit agendum, deo ruris et pastorum. Wide Epod. 2.
quid deceat, quid laude dignum esse videatur; 144. Floribus et rino Genium.] Natura deo
ex praeteritis presentia moderatur. flores, placentae, vinum offerebantur; nulla
133. Preces.] Hymnos in honorem deorum, vero ca-debatur victima; ut explicavi lib. iii.
maxime verb seculare carmen in ludis secula Od. 17. v. 14. Persius Sat. 2. v. 3.
ribus cantari solitum a pueris ac virginibus.
De quibus suo loco dictum est. Funde merum Genio.—
134. Chorus.j Puerorum et virginium car
men seculare camentium. 145. Fescennina per hunc invecta, &c.) Sic,
135. Coºlesles implorat aquas.] In magmä inquam, poeta describit originem profanae poe
siccitate sacra Roma fiebant Jovi, ad elicien seos. Rusticus jam laborum liber, ut est Epist.
dam pluvian: quae Aquilicia, sacerdotes au ad Pis, feslo tempore corpus animumque rele
tem. Aquilices dicebantur. Tertull. Apologet. rams, rustica opprobria jactavit; id est, alii
cap. 40. Aquilicia Jovi immolalis, nudipedalia alios rudised procaci carmine lacessentes ob
populo denuncialis. Huc etiam pertinet quod lectamentum quaesivere. Et himc nata est su
scribet Varro lib. ii. De vitā pop. Rom. Mana binde comaedia; ut dicetur alibi.
lis lapis in pontificalibus sacris moretur, cum
Fescennina licentia.] Versus petulantes et
pluviae eroptantur. Rein explicat Festus; Ma protervi inter jocosa convivia adversus quem
malem, inquit, lapidem vocabant petram quan libet prolati, locum habuere primo in urbe He
dam quae erat extra portam Capenam juxta truriae Fescenniä. vern. citla Castellana. Hinc
*dem Martis; quam cum propter nimiam sic quoque ortum est carmen nuptiale, inconditos
 EPISTOLARUM LIBER II. 1. 515

Versibus alternis opprobria rustica fudit, jactavit agrestia dicteria

annos carmine amoebaeoiannisque
Libertasque recurrentes accepta per redeuntibus usitata hatc li
Lusit amabiliter; donec jam saevus apertam centia hilariter jocata est;
In rabiem verti coepit jocus, et per honestas 150 usquequo dirum scomma a
biit in publicum maledicen
Ire domos impunè minax. Doluère cruento di furorem, et mobiles fami
Dente lacessiti: ſuit intactis quoque cura
[844] lias temere impetivit. Tum
Conditione super communi: quin etiam lex, mordacibus dicteriis appe
titi gemuerunt: atque etiam
Poenaque lata, malo quae nollet carmine quemguam ii, quinon fuerant lacessiti,
Describi. Vertère modum formidine fustis, condoluerunt de publico dis
Ad bene dicendum delectandumque redacti. 155 crimine. Imo lex et paena
est constituta vetans ullum
Graecia capta ferum victorem cepit et artes maledicis versibus notari.
Tunc fustuari metu carmen
Intulit agresti Latio: sic horridus ille converterunt, ad laudan
Defluxit numerus Saturnius, et grave virus dum et oblectandum revo
cati. Deinde victa Graecia victorem bellicosum devinxit, invexitdue disciplinas in rude Lati
ulum. Sic aspera poésis Saturnia desiit, et cultus abegit putidum foetorem.

.A.N.YOTATIONES.

sales et dicteria monnihil obscoena continens. Si mala condiderit in quem quis carmina,
Porro eximde versus quilibet obscoeni et proca jus est,
ces Fescennini dicti sunt. T. Livius 1.7, initio, Judiciumque.
multa reſert non valde his consona; sed pro 154. Vertère modum.] Desierunt carmina
ſecto magis Horatio credendum. scribere Fescennina, et nominatim vitia no
146. Versibus alternis opprobria rustica fu tare; satiras verö scripserunt non tam aperté
dit.] Augustus ejusmodi versus Fescenninos, vel dicaciter arguentes vitiosos.
nimirum dicaces et mordaces, in Pollionem Formidine fustis.J Poºna fustuarii decreta
aliquando scripsit; quibus quod non responde fuerat in auctorem carminis maledici; qui qui
ret increpantibus, sic locutus fertur Pollio; mec dem ad necem cardi jubebatur fustibus, seu
licet, mec libet in eum scribere, qui potest pro virgis illis, ex quibus simul et securibus con
scribere. Wide Alex. ab Alex. lib. ii. cap. 5. stabant fasces magistratuum. Wide supra
147. Libertasque recurrentes, &c.] Mos iste Cicer. cit. De rep.
mutua probra objectandi impune et liberê, 155. Ad bene dicendum detectandumque re
post messem annis singulis usitatus et confir dacti.] Adha-c certe magis nata poésis videtur.
matus est; donec licentiam mimiam et crimino 156. Gracia capta, &c.] Posteaguam Ro
sam coerceri necesse fuit. Huc pertimet, quod mani Graecorum imperio subverso Graeciam
lib. i. Sat. 7. v. 31. notatur de rusticis desidi in provinciam redegerunt, artes liberales A
am invicem exprobrantibus, Græcis illatte sunt in Italiam, adhuc rudem, et
—Magna compellans voce cucullum. disciplinis nondum excultam; quarum amoe
148. Sarus apertam In rabiem verti capit nitate capti sunt Romani. -

jocus.) Faceta, primo libertas cavillandi fuit 158. Numerus Saturnius.JPrisca barbaries,
tantúm, at subinde erupit in maledicentiam rudis et impolita compositio versuum, quae ſu
publicam; contumeliose notati sunt honesti erat in Italia ab Saturno rege, ac diu etiam
quivis viri, nominatim vitiis objectis. Talis ſuit post eum. Ascom. in 2. Ver. Versus Saturnius,
vetus comoedia cum apud Graecos, tum etiam inquit Festus, appellantur illi antiquissimi,
postea apud Romanos. quibus et à Nario bellum Punicum scriptum
153. Conditione super communi.] Par enim est, et à multis aliis plura composita sunt. En
sors omnibus imminebat, et periculum, ne pro nius de iisdem.
broso carmine proscinderentur. —Scripsere alii rem
Lez, Pacmaque lata.] Lex. 12, tab. erat. Versibw' quos olim Fauni ratesque canebant,
Si quis occentósset malum carmen, sire con Cum neque Musarum scopulos quisquam supe
didisset, quod infamiam fairit flagitiumque al rarat.
teri; capitale esto. Cic. Tusc. 4. Item 4. De Porro ii versus omnes erant iambici hyperca
rep. ejusdem meminit. Nostrap xii. tabulae talecti; qualis iste.
eum perpartas res sanrissent, in his hanc quo .Malum dabant Metelli Nºrrio poeta.
que samciendam pularerunt, si quis actilarisset, 158. Grave rirus Munditia pepulére.] We
sire carmen condidisset, quod infamiam offerret mustas Graccorum cxpulit rusticitatem et in
flagiliumre alteri. Armob. lib. iv. Carmen concinnitatem e sermone et scriptis Romano
malum conscribere, quo fama allerius coinqui • rum. Virus, doctas aures velut enecans; bar
metur et vita, decentriralibus scit is eradere no bara scilicet oratio, atque reconditorum verbo
luislis impune. Wide S. August. De civ. Dei rum factor; ut aieb.at Augustus, teste Suetonio
lib. ii. cap. 9. et supra, lib. ii. Sat.1. v. 82. antea cit. Octav. 86.
34%
516 Q. HORATII FLACCI
Auamen din superſuit, et Munditiae pepulêre. Sed in longum tamen aevumſ
super stººl.".”
rusticitas. Nam tarde Ro Manserunt, hodieque manent vestigia ruris.
160
..m. Serus enim Græcis admovit acumina chartis;
libros Græcorum; postgue Et post Punica bella quietus quaerere coepit,
****.*.*.*
fruentes, investigare coepe Quid Sophocles, et Thespis, et AEschylus utile fer
rent.
runt, quid boni continerent
Thespis, Eschylus, Sopho-Tentavit quoque, rem si dignè vertere posset;
cles. Quin tentarunt, an
scripta illorun, pro digni Et placuit sibi, naturâ sublimis et acer.
165
tº "jit transferrº in Nam spirat tragicum satis, et feliciter audet: [846]
Latinum ºmº Plº. Sed turpem putat in scriptis, metuitgue lituram.
cuerunt sibi animo excelsi
et vehementes. Quippe ha Creditur, ex medio quia res arcessit, habere
bent detragico spiritu non Sudoris minimum; sed habet comoedia tantò 169
P. "...".
quuntur: at emendare quod Plus oneris, quantò veniae minus. Adspice, Plautus
... "...m. Quo pacto partes tutetur amantis ephebi,
sum ducunt et aversantur. Putatur comoedia nequaquam esse difficilis, eo quod materiam
sumit e wild communi. Verum eo magis operosa est, quo minus habet indulgentiae. Animad
verte, qualimodo Plautus sustineat officia adolescentis amatoris,

.A.N.NOTATIONTES.

159. In longum tamen acrum Manserunt, 165. Placuit sibi, naturd sublimis et acer.]
&c.] Diu in Italia, ac Roma etiam mansit in Illi tragicorum Græcorum Latini interpretes
quinatus sermo, permixtus videlicet e pluribus sibi visi sunt non infeliciter rem moliri, et dig
linguis; Itala, Graeca, Oscă, Phrygia. Semi ne satis imitari sublimes illorum dictiones et
graeci erant cum poèta tumoratores. Romani sententias, pro insito nempe Romanis acri et
passim Grail vocabantur: adeo ut indignatus sublini ingenio, ad sustinendam tragici spiri
Cato exclamaverit in senatu, se non posse fer tūs altitudinem valde apto et idoneo.
re amplius Graecanicam urbem. Varro 6. De 167. Sed turpem pºrtat, &c.] Atque utinam
ling. Lat. Dionys. Halic. in fine lib. i. Juvenal. ab incepto nostri poetae non destitissent, seu
Sat. 3. v. 60. viribus suis nimium diffisi, seu quodeos offen
—Non possum ferre, Quiriles, deret lima labor et mora. Quod si jam tunc
illi, aliique deinceps, lituram et censuram mi
Graccam urbem, &c.
nus timuissent, certe nunc, nec virtute forei
163. Sophocles, Thespis, JEschylus.] Hitres clariste potentius armis, Quam linguá. Latium.
apud Graecos tragici poetae insignes fuere. An Ita sentit et loquitur Horatius tumhic, tum in
nis ante Christum plus sexcentis traggediam Epist. ad Pison. v. 289.
Thespis invenit, Æschylus post annos ſere 168. Creditur, er medio, &c.] Comoedia dif
centum explevit, denique Sophocles mire per ficultatem ostendit, quia poetae comico venia
ſecit, Æschylo jam sene. De Thespi et AEs nom datur: quasi facile sit perfecte exprimere
chylo plura in Epist. ad Pisones. res et actiones vulgares. Verum exemplo ce
Sophocles.] Is Atheniensis exercitãs dux for lebrium comicorum probat, arduum opus esse
tissimus cum Pericle, item et accuratissimus coma-diam.
scriptor tragoediarum 120, ut aiunt; quanquam 170...ldspice, Plautus Quo pacto, &c.] Vide
ex is habeamus superstites tantum septem; quam aberret a scopo ipse Plautus alioqui so
coeteras autem nobis invidit injuria temporum. lers, pariter et Dorsennus: quam ille partim
Ammos vixit nonaginta quinque. Eodem tem sibi constet in tuendis partibus juvenis aman
pore floruit, quo Socrates et Aristophanes: tis, &c. quam alter educibus parasitis sit impor
apis dictus ob suavitatem orationis: ter et vi tumus, quos perpetuo ad nauseam usque repre
cies palmam adeptus. Sophocles Homerus sentat. Plerique dubitärunt, utrum ab Hora
tragicus, Homerus autem. Sophocles epicus à tio reprehenderetur hic Plautus, an culpato
Polemone numcupabatur, teste Diogene Laer Dorsenno praeferretur, et velut exemplar op
tio lib. iv. Wid. Val. Max. lib. viii. cap. 7. et lib. timum exhiberetur. At mentem ipse suam.
ix. cap. 12. aperuit Horatius in Epist. ad Pisones, v. 270.
164. Tentarit quoque, &c.] Tragicorum is
torum lectione delectati, quaedam ex illis in .1 nostri proavi Plaulinos et numeros, et
Latinum sermonem vertere aggressi sunt. Laudarèresales, nimium patienterutrumque,
Quin integras etiam trago dias Graccorum La ..We dicum Stulté, mirati.
timitate donatas in scenam dedcre Accius, Cae
cilius, Pacuvius, Navius: quarum supersunt 171. Quo pacto partes tuletur, &c.] Ergo
etiammum aliquot fragmenta. Plautus hic arguitur, quod nesciat, vei non cu
Rem dignº vertere.] Graecorum vim, altosque ret ita personam formare, ut servetur ad imum,
traggediae spiritus asscqui, et Latino sermone qualis all incepto proccsserit, et sibi constet, ut
aemulari. -

est in cit. Epist. ad I'is. v. 136,

 º EPISTOLARUM LIBER II. 1. 317

Ut patris attenti, lenonis ut insidiosi : . - senis avari, lemonis captan

tis, ut nimius sit Dorsennus
Quantus sit Dorsennus edacibus in parasitis; in parasitis gulosis: ut dis
Quâm non adstricto percurrat pulpita socco. soluto socco per theatra va
Gestit enim nummum in loculos dimittere; post dat: enimvero gaudet pecu
hoc 847] niam inferre in marsupium;
deindemon angitur,seu fabu
Securus, cadat, an recto stet fabula talo. 176 la intercidat, seu firmogra
Quem tulit ad scenam ventoso gloria curru, du consistat. Qui ad thea
trum ducitur superbo curru
Examimat lentus spectator, sedulus inflat: gloria', occiditur spectatore
Sic leve, sic parvum est, animum quod laudis ava-ſanguido, ºrigin; anº.
runn º Adeo leve et parvum est,
180 quod contristat yel consola
Subruit, ac reficit. Valeat res ludicra, si me tur animum gloriae cupi
Palma negata macrum, donata reducit opimum. dum. Apage rem sceni
cam, si approbatio denega
Saepe etiam audacem fugat hoc terretque poétam, tame reducit moestum, con
Quðd numero plures, virtute et honore minores, cessa exultanterm. Non ra
Indocti, stolidique, et depugnare parati, 184 ro quoque audacem poetam
Si discordet eques, media inter carmina poscunt deterret, atque alienat, quod
plures numero, iique merito
Aut ursum, aut pugiles: his nam plebecula gau-ºrdignin mºre, i.
det. 848 periti et bardi, promptiºue
[848] ad confligendum, si equites
Verúm equitis quoque jam migravit ab aure vo- dissentiant, mediam inter
luptas fabulam petunt vel ursum,
vel athletas; his enim plebs
delectatur. Sed equites ipsi abjectá aurium voluptate, convertuntur.

.A.N.N’OTATIONES.

172. Patris attenti.] Ad lucrum, ad parsi 177. Quem tulit ad scenam.] Neque felicior
moniam. est poeta fabulas in scenam dandas scribens
Lenomis insidiosi.] Loculis amantium insidi gloriae parandie causa; tam vanus et clamito
antis. sus est hic laudis, quam ille lucri cupidus.
173. Dorsennus.] Wel Dossenus, poeta comi 183. Numero plures.] Plebii nempe adver
cus, Atellanarum fabularum scriptor; cujus sus equestrem ordinem armis contendere pa
mentio est apud Plin. lib. xiv. cap. 13. ubi et rati, si quod stolide poscunt, negetur.
aliquot ejus versiculi referuntur. 185. Si discordet eques.] Si equites aliud ve
174. Quàm non adstricto, &c.] Quâm uter lint quam plebs; si obsistant plebi flagitanti,
que peccet, et à perfecto distet; adeo falluntur ut fabula interrumpatur, aliique ludi produ
qui credunt minimum esse difficultatis in ela cantur, nimirum, ursus, leo, camelus, pugilum
borandã comoedia. Certè in hoc poeta ut certamen, gladiatores, funambulus, &c.
plurimum aut mimius est, aut deficit; quod fa JMedia inter carmina.] In media fabulae acti
cere videtur materiae parvitas. At contra in one post unum aut alterum comaediae seu tra
tragoedia res graves hinc poetae ingenium gaedia actum. Wide Terentii Hecyrae prolog
stimulant, sublevant, erigunt; illinc autem au um, quitotus ea de re est.
ditorum animos dum plus afficiunt, etiam avo Hecyra—haec cum data est nova,
cant à fastidio, et à notandis erroribus. JNovum intervenit vitium et calamitas;
JNon adstricto socco.] Allegoria; soccus comoe Ut neque spectari, neque cognosci potuerit:
dorum calceus, non astrictus, laxus, solutus, Ita populus studio stupidus in funambulo
indicat non accuratum poétam, inconcinné Animum occupdrat
scribentem; seu negligat, seu nequeat deco Cum primum eam agere capi, pugilum glo
rum personarum ubique et semper custodire, ria,
vel descriptas servare vices operumque colores, Funambuli eodem accessit expectatio;
&c. Wid. Epist. ad Pis. Comitum conventus, studium, clamor mulie
175. Gestit enim.] Et hoc unius lucri magis rum

quam laudis studium referri videtur tam ad
¥lautum quam ad Dorsennum.
JNummum.] Pretium pro fabulá datum fi
praetore, vel acdilibus; ut annotavi suprā.
176. Cadat, an recto stet fabula talo..] An
explodatur à populo, an semel approbata sac
pius expetatur. Pers. Sat. 5. v. 104.
Tibºreclo vivere talo
Ars dedit.
Fecere, ut ante tempus erirem foras.
Primo actu place0; cum interea rumor venit,
Datum iri gladiatores; populus conrolat,
Tumuluanlur, clamant, pugnant de loco,
Interea ego meum mon potui tutari locum,
JNunc turba mulla est, otium et silentium est.
..Agendi tempus mihi datum est, &c.
187. Perum equilis quoque, &c.] Sed nunc
518 Q. HORATIl FLACCI - º

ad oculorum oblectationes Omnis ad incertos oculos, et gaudia vana.

instabiles et fluxas; per qua
tuor aut plures horas vela
Quatüor aut plures aulaea premuntur in horas,
complicantur, dum fugiunt Dum fugiunt equitum turmae, peditumque catervae :
equitum turme et peditum Mox trahitur, manibus regum fortuna retortis; 191
cohortes. Mox reges antë
fortunati revinctis, a tergo Esseda festinant, pilenta, petorrita, naves:
manibus trahuntur, prope Captivum portatur ebur, captiva Corinthus. [849]
rant esseda, pilenta, petor-Si foret in terris, rideret Democritus, seu
rita, naves; portatur ebur 195
captivum, et Corinthus cap Diversum confusa genus panthera camelo,
tiva. O si Democritus vi Sive elephas albus vulgi converteret ora:
vºret, guan riderº ºn Spectaret populum ludis attentius ipsis,
plebs attente spectat vel no.
vam bestiam conflatam é Ut sibi praebentem mimo spectacula plura:
pantheraet camelo, velcan-Scriptores autem narrare putaret asello
didum elephantem; Sané Fabellam surdo
plebem magis quâm lindos
: nam quae pervincere voces 200
attenderet, velut sibi dantem spectacula plus quâm histriones; poetas autem diceret con
memorare fabulam surdo asino. Etenim quae vox

.ANNOTATIO.NES.

equester etiam ordo levitatem popularem se tims in amphitheatris, quemadmodum docet

quitur: et spectaculo malunt oculos pascere, Martial. spectac. Epig. 24. ubi de repraesenta
quae voluptas citius evanescit, quam auribus to navali certamine, subitoque immissä in am
excipere, quod animo certam et diuturniorem phitheatrum per tubos tanta aquarum vi, ut
afferat voluptatem. peregrinus esse pontum facile credidisset, nisi
189. .1ula a premuntur..] .1ulara recondita mox emissam ad munus gladiatorium aquan
cessant, ut canit Juvenalis, Sat. 6. ornamenta cerneret.
scenae et vela removentur, adeoque fabula et 193. Captivum portaturebur.] Captarum ur
carmina intermittuntur, dum ad obsequendum bium imagines et simulacra ex ebore Memi
stulto vulgi studio, introducuntur quaepiam nit Quintilianus lib, vi. cap. 3. Chrysippus,
spectacula. Cic. Epist. l. lib. vii. ad Marium cum in triumpho Caesaris eburned oppida es
ita scribit: Nosli reliquos lulos, qui me id qui sent translata, et post dies paucos Fabii Mari
dem leporis hubuerunt, quod solent mediocres mi lignea, theras esse oppidorum Caesaris dirit.
ludi; apparatus enim spectatio tollebat omnem Captiva Corinthus.] Simulacrum urbis Co
hilaritatem; quo quidem apparatu non dubito rinthi a L. Mummio expugmatae et expilatae.
quin animo acquissimo carueris. Quid enim Alii interpretantur, vasa aeris Corinthii a vic
delectationis habent sercenti muli in Clytaem tore direpta et asportata.
nestra, aut in equo Trojano craterarum tria 194. Democritus.] De eolib. i. Epist. 12.
millia? aut armatura varia peditatüs aut equi 195, Dirersum confusa genus.] Cave ne
tallis in aliqud pugnd 2 qua popularem admi accipiès belluam e duabus naturis mixtam:
rationem habuerunt, delectationem tibi nullam imo designatur optime camelo pardalis, vulgo
attulissent une giraffe. Varro 4, de ling. Lat. Camelus
Quae potest esse homini politico delectatio, cum suo nomine Syriaco in Latinum venit; ut.ller
aut homo imbecillus à valentissima beslid lani andria camelopardalis nuper adverta, quéderal
atur, aut pracclara beslia venabulo transverbe figură ut camelus, maculis ut panthera. Vide
ratur? &c. Solin, cap. 33. Dion. Lib. 43. Plin. lib. viii. cap.
190. Dum fugiunt equitum turma, &c.] 18. Camelorum, inquit, aliqua similitudo in
Dum bellorum species repraesentatur, hostium duo transfertur animalia; Nabin. Ethiopes vo
fuga simulatur, ac subinde triumphalis pompa cant, collo similem equo, pedibus et curribus bo
exhibetur. Huc refer quae sunt lib. i. Epist. vi, camelo capite, albis maculis rutilum, colo
6. v. 40. et seq. de magno numero chlamydum rem distinguentibus; unde apellata camelopar
scenae praestitarum. dalis. Dictatoris Casaris Circensibus ludis
192. Esseda.] Currus quibus capti reges tra primium visa Roma. Er to subinde cernitur
ducuntur. Essedum vehiculi gestatorii genus ectu magis quâm feritate conspicua : quare
apud Gallos usitatum. etiam ovis ferae nomen invenit.
Pilenia.] Reginarum matronarumque cap 196. Elephas albus.] Qualis raro invenitur,
tivarum vehicula, quae et carpenta. Wide AElian. lib. iii cap. 46.
Pelorrita.] His captiva regum devictorum 199. Narrare asello Fabellam surdo.] Pro
familia vehebatur: quatuor rotarum erant. verb. Narrare surdo, vel asino: id est, oleum
Wide Gell. lib. xv. cap. 30. et operam perdere: asello, plebeculae stolidae
Maves.] Quibus navali praelio reges victi: et contumaci.
vel exhibità naumachià, vel productis navibus, 200. Qua perrincere roces, &c.] Quis adeo
seu pictis in scená seu veris in Tiberi, qui vocalis histrio, quantumvis contenderet, in
theatro oroximus, ut vult vetus schol. aut po scena posset audiri tantum inter strepitum tu
 EPISTOLARUM LIBER II. 1. 519

Evaluére sonum, reſerunt quem nostra theatra 2 posset superare murmur,

aut mare Thus-quod reddunt theatra nos
Garganum mugire putes nemus, tra: Credas stridere Gar
cum ; [850] gani silvas, vel Hetruscum
Tanto cum strepitu ludi spectantur, et artes, mare; tanto cum strepitu
spectantur ludi, artificium,
Divitiaeque peregrinae, quibus oblitus actor et opes exoticae, quibus cum
Cüm stetit in scená, concurrit dextera laevae. 205 circumdatus histrio prodit
in theatrum, dextra sinistrae
Dixit adhuc aliquid Nil sane. Quid placet ergo? jungitur. An verdjam quid
Lana Tarentino violas imitata veneno. piam locutusest? Nihil pro
Acne fortè putes, me, quae facere ipse recusem, fecto. Quid igitur admi
rantur? Pannum Tarenti
Cüm recte tractent alii, laudare malignè;
210 º'cº violas imitantem.
Ille per extentum funem mihi posse videtur Nevero arbitreriz, me parcé
Ire poéta, meum qui pectus inaniter angit, laudare ea, quae facere de
trectem, quando scite, pe
Irritat, mulcet, falsis terroribus implet, ragunt casteri; is poèta mi
Ut magus; et modó me Thebis, modó ponit Athenis hi videtur posse ambulare
Verum age, et his, qui selectori credere malunt[s;1)
215 per
meum funem extentum,
cor fictis qui
sermonibus
Quàm spectatoris fastidia ferre superbi, torquet, stimulat, placat, fal
Curam impende brevem; simumus Apolline dignum sisterroribus commit, veut
magus; ac modo me Thebis, modó Athenis constituit. Age vero, imminue solicitudines eo
rum etiam, qui malunt, selectori committere, quam tolerare contemptum spectatoris fastidiosi;
siquidem visscriptis, implere locum Apollini rite dicatum,

.ANNOTATIONES.

multuantis populi et vociferantis. Quale per incertam lunam sub luce maligná.
201. Referunt quem nostra theatra?] Ob re 210. Per extentum funem, &c.] Moliri et
flexam echo. Wide lib. i. Od. 20. perficere quod difficillimum est.
202. Garganum.] Apuliae montem, de quo 211. Qui pectus inaniter angit, &c.] Qui
lib. ii. Od. 9. pro arbitrio movet animum, et in quamlibet
.Mugire nemus.] Ventis maritimis percus partem inflectit, seu ad dolendum, seu ad lac
sum ; mare, stridens et resonans, Austro flante, tandum; vel ad iram, vel ad miserationem; ad
fluctibus collisis. metum, spem, &c. Epist. ad Pison.
.Mare Thuscum.] Mare inferum, et Tyrrhe Quocumque volent animum auditoris agunto.
num, de quo lib. i. Od. 11. 213. Magus.] Praestigiator, oculos fascinans.
203. Artes.] Habitus histrionis artificiosus; Wide Coel. Rhodig. lib. ix. cap. 23. Plin. &c.
apparatus vestium peregrinis opibus et artifi ..Modò me Thebis, &c.] Dumita describuntur
cio conspicuus. et narrantur in scená, qua. Thebis vel Athenis
205. Concurret derlera larvae.] Wel mira gcstasunt, utilluc interesse videatur sibi audi
bunda plebs junctas manus tollit, vel appro tor, et rem oculis spectare. Aristot. Poet. tan
bans percutit et complodit. quam intersit rebus ipsis agendis. Porro illae
206. Dirit adhuc aliquid?] Tum vero hos urbes praecipué nominantur, quod inde mate
pes quarrere possit: Unde populi admiratio, riam plerumque tragici desumpserint. De
cum nihiladhuc pronunciárit auctor? O stul Thebis, lib. ii. Sat. 6. de Athenis, lib. ii. Sat. 7.
titiam! ad vestimentorum fulgorem percelli 214. Verium age.] Augustum comoedia in
tur, gestit, exultat insana plebs. primis gaudentem hortatur poeta, ut faveat
207. Lana Tarentino violas imitata reneno.] mon solum dramaticis, sed et epicis; quando
Westis & lanā violacei coloristincta apud Ta quidem his magis quam illis heroum nomen ad
rentum; quae urbs cum lanā, tum purpura, ex posteros transmittitur; atque omnes acque
quisità celebratur. Plin. lib. viii, cap. 48. praemiis stimulet ad recte et gnawiter scriben
Lanae, inquit, circa Tarentum summam mobili dum.
tatem habent. Lib. ix. cap. 39. Violacea pur Qui se lectori, &c.] Quiodas vel epos ma
pura rigebat, cujus libra denariiscentum vene lunt componere à posteris legenda, quam dra
bat; mec mult) post rubra Tarentina. Wide et ma spectandum a populo, sarpe optimum car
lib. xxi. cap. 6. et 8. men fastidiente, at ad ineptiato ursi, funambuli,
208. Acne forté putes, &c.] Removet A se purpureº vestis spectationem gestiente. Vide
Horatius suspicionem invidentiae. Ne putes, supra.
6 Auguste, me derogare laudem poétis drama 216. Curam impende brevem.] Certa advic
ticis, eo quod dramata non scribam; profi tum praebendo subsidia; vel utrosque laudan
teor me illos, si perité rem moliantur, pror do et fovendo.
sús admirari. JMunus Apolline dignum.] Bibliothecamate
209. Laudare maligné.] Exiguë, quasi invi aedi Apollinis adjunctam in monte Palatino,
dendo illis. Virgil. Aeneid. vi. 270. Lib. i. Fpist. 3. v. 17.
520 Q. HORATII FLACCI
ac poetis cupiditatem auge. Wis complere libris, et vatibus addere calcar,
re, at animos.”... Ut studio majore petant Helicona virentem.
liconem praeclarum. Certe
nobis poetae multasarpe ma Multa quidem nobis facimus mala saepe poétae
la creamus (ut mea ipse vi (Utvinela egomet cædam
mea) cum tibilibrum 220
neta incidam) dum tibi oc Sollicito damus, autfesso: cum laedimur, unum
cupato vel fatigato librum
porriginus; dum offendi Si quis amicorum est ausus reprendere versum;
mur, siquis familiarium re-Cum locajam recitata revolvimus irrevocati;
darguerit unum e versiculis
nostris; dum loca jam reci Cüm lamentamur, non apparere labores
tata repetimus mon rogati; Nostros, et tenui deducta poèmata filo ; 225
gum querimur, now adver. Cum speramuseo rem venturam, ut, simulatauerssº)
ti labores nostros, et carmi
na subtili stylo conscripta; Carmina rescieris nos fingere, commodus ultrö
dum speramus fore ut, cum Arcessas, et egere vetes, et scribere cogas.
primum audieris nos versus
condere, sponté et benigme
Sed tamen est operae pretium cognoscere, quales
230
advoces mos, utoue ab eges. AEdituos habeat belli spectata domique
tate vindices, et scribere im- Virtus, indigno non committenda poétae.
peres. Verumtamen opor
tet expendere, quales minisGratus Alexandro regi magno ſuit ille
troºrºus in jo, Choerilus, incultis qui versibus et male natis
st pace conspicua, neºtra. Retulit acceptos, regale numisma, Philippos.
denda infimo poetae. Alex
andro magno placuit ille Sed veluti tractata notam labemdue remittunt 235
Choerilus, qui pro versibus Atramenta, ferð scriptores carmine foedo
inconditiset inconcinnis ob
tinuit Philippos regium nu
Splendida facta linunt. Idem rex ille, poéma
..". Quitam ridiculum tam care prodigus emit,
atramentum contactum, imprimit notam et maculam, sic fere scriptores rudi carmine,
inquinant gesta illustria. Is ipse rex, qui tam indignum carmen tam caro pretio emit pro
fusus,
.A.N.N’OTATIO.N.E.S. º

218. Helicona.] Montem Boeotiae sacrum et Herodoti vivens temporibus; quem Aristo
Musis. Allegoria. teles in Top. notat: Qualia Homerus, non qua
219. Multa quidem nobis, &c.] In se et alios lia Chaerilus, inquit. Wide Ep. ad Pisones, v.357.
poetas epicos culpam derivat ac rejicit Hora 234. Philippos.] Numinos aureos Philippi
tius, quod minus Augusto gratiosi sint. Macedonum regis, patris Alexandri magni,
220. Ui vineta egomet cardam mea.] Proverb. effigie signatos. Duos ſuisse Choerilos con
id est, ut meos ipse errores ſatear etemendem. stat, quicquid nonnulli sentiant. Prior eximi
Cum tibi Sollicito, &c.] Poeta noster, ut us poeta Atheniensium de Xerxe victoriam
alios corripiat, seipsum petit notatoue; quan celebravit; cai pro singulis versibus iotidem
quam ab isto peccandi genere longè alienus; stateres seu mummos aureos contulerunt Athe
ut patet ex datis luculenter Winnio Asellae nienses, facto etiam decreto, ut cum Homero
mandatis et praeceptis, cum eum doceret rati legeretur. Posterior fuit iste Alexandri comes
onem tempestive et commodè porrigendi Au assiduus, testibus Q. Curtio et Plutarcho: de
gusto ipsam hanc Epistolam. Wide lib. i. Ep. 13. quo varie narrant. Quidam scribunt pepigis
224. Yon apparere labores.] Velut aliud a se Alexandrum cum Choerilo, ut pro singulis
gens Horatius expostulat, quod plerumque non bonis versibus singulos acciperet Philippos,
satis advertat lector vel auditor, quae ab auc pro singulis autem malis, totidem colaphos;
toribus summâ cură, arte, ingenio sunt scripta. opere vero confecto, vix septem versus laude
225. Tenui deducta poèmala filo.] Possunt dignos extitisse: denique referunt Chaerilum
haec verti in bonam malumque partem; vel inedia periisse. Wide Suidam, &c. Porrö vi
eximiè et scite composita; vel exili et humili detur Horatius isti Choerilo quapiam tribuere,
stylo; adeoque indigma ea laude, quae deposci quae prioris sint; ut Alexander sit imitatus,
tur ab auctoribus. quod fecerant Athenienses, conditum de se
226. Cum speramus, &c.] Tantum nobis ar carmen pariter remunerans.
rogamus perperam et stulté. 236. Scriptores carmine foedo..] Hinc sapien
229. Quales JEdiluos habeat, &c.] Quales ter Augustus, quamvis ingenia sui seculi omni
praecones deceant virtutem egregiam. AEdem modo ſoverit, ac benigné patienterque audive
virtuti velut numini erigit Horatius, assignat rit recitantes non tantúm carmina et histori
que laudatores et poètas velut a dituos. as, sed et orationes atque dialogos; componi
232. Alexandro magno.] Illi Macedonum tamen aliquid de se, misi et serio et à praestan
regi fama super aethera moto. tissimis, offendebatur; admonebatdue praetores,
233. Charilus.] Insulsus poeta Thucididis ne paterentur nomen suum commissionibus
 EPISTOLARUM LIBER II. 1. º 521

Edicto vetuit, ne quis se, praeter Apellem
Pingeret, aut alius Lysippo duceret aera
Fortis Alexandri vultum simulantia. Quðd si
Judicium subtile videndis artibus illud
Ad libros, et ad haec Musarum dona vocares;
Boeotum in crasso jurares aére natum.
At neque dedecorant tua de se judicia, atque 245 istaMusarum, affirmares or
Munera, quae multà dantis cum laude tulerunt,
Dilecti tibi Virgilius Variusque poétae.
Nec magis expressivultus per ahenea signa,
[853] decreto interdixit, ne pin
240 geret sequisquam nisi Apel
les, neve alius quam Lysip
pus effingeret ex ære ima
gimes strenui Alexandri.
Quod si judicium hoc solers
in aestimandis artibus voca
res ad scripta, et ad mumera
tum in pingui atre Boeotio
rum. Verum selecti a te,
[854].Auguste, poeta. Virgilius et
Varius non turpant tua de
*

se judicia, et dona, quae ac

Quâm per vatis opus mores animique virorum ceperunt plurimâ cum glo
Clarorum apparent. Nec sermones ego mallem 250 riſ, largentis, Virorum au.
Repentes per humum, quâm res componere gestas, tº illustrium yulºus area
effigie expressi mon plus
Terrarumque situs, et flumina dicere, et arces fulgent, quâm mores et in
Montibus impositas, et barbara regna, tuisque genium versibus poetae. Ego
veró non mallem scribere
*

humiles sermones, quâm tua celebrare facinora, et situs regionum, et fluvios, et arces montibus
inaedificatas, et victos reges barbaros, et bella tuis -

.A.N.N'OTATIONES.

obsolefieri. Suet Octav. cap. 89. tur equus tuus in artepingendi esse te intelli
239. Edicto vetuit.] Cic. lib. v. Epist. 12. gentior.
JVec enim Alexander ille gratiae causd ab #. 244. Barotiſm in crasso.j Quanquam saepius,
!e potissimilm pingi, et a Lysippo fingi rolebal; fortes creamlur fortibus, contra tamen evenit
sed quod illorum artem cum ipsis lum etiam interdum. Sic Pindarus crassà licet regione,
sibi gloriaefore putabat. Idem narrat Plutar Boeotiis nempe Thebis, oriumdus, sagacissimi
chus, aitºlue, e duobus Alexandris, alterum in nihilominus ingenii fuit. Verum constat Boeo
victum scilicet Philippo natum; alterum ab tios ut plurimum ſuisse stupidos et hebetes,
Apelle factum, non esse imitabilem. Apuleius aut valde crassos pro coeli et aeris ratione.
Florid. 1.sic habet: Alexander imaginem suam, Unde mata proverbia: Sus Barotica, auris Boeo
tica, Boeoticum ingenium. Cic. 1. De leg.
certior posteris daretur, moluit a multis arti
ibus vulgi) contaminari; sed edirit universo Videmus quâm varia sint terrarum genera
orbi suo, ne quis effigiem regis temere adsimu alia, qua, acuta ingenia gignant, aliae,
laret acre, colore, caelamine; quin solus cum Poqua retusa. Quae omnia fivnt ea cali varietate,
et er disparili aspiratione terrarum. Iden De
!ycletus acre duccret, solus.jpelles coloribus de
linearet, solus Pyrgoteles catlamine eaccuderet.fato num. 7. Inter locorum naturas quantum
Plin. lib. vii. cap. 37. Edirit imperator ille, intersit, videmus; alios esse salubres, alios pes
me quis ipsum alius quâm Apelles pingeret, tilentes Athenis tenue colum; er quo acu
quan Pyrgoteles sculperet, quam Lysippus er tiores etiam putantur Attici; crassum Thebis;
aere duceret. Wide et Valer. Max: lib. 8. ilaque pingues Thebani, &c.
Cap. 11. 247. Varius.] De eo lib. i. Od. 6. et lib. i.
Apellem.] Eximius ille pictor ex insula Co, Sat. ult. sub finem.
toto orbe celebratus pictisingeniose et venustè 248. Nec magis expressi.] Plutarchus reſert
tabellis. Catonem censorium eos deridere solitum, qui
240. ...] Statuarius ille praeclarus ad statuarum cupiditate flagrarent, ignorantesse
veritatem optime accessit. Quintiliano teste. pictorum et fabrorum operibus gloriari; sui
Hinc Propertius lib. iii. El.9. v. 9. vero pulcherrimas imagines extare in civium
animis. Wide lib. iv. Od. 8.
Gloria Lysippo est animosa effingere signa. 250. Nec sermones ego mallem.] Adverte
241. Fortis Alexandri cultum.] Cui mempe prudentiam et modestiam poeta nostri. Ego,
masculus ac leoninus erat obtutus. inquit, si epici carminis scribendi facultate
Quºd si Judicium, &c.] Alexander de pic pollerem, certè mallem res ab Augusto prae
turâ aliisque artibus bene judicans, quam in clare gestas versibus heroicis consignare, quam
eptè censuit de carminibus! Certè Boeotico satiras pedestri musá scribere; verúm illius
fuisse in-genio dixeris. Plinius tamen lib. vii. materia, gravitati vires meas impares sentio;
cap. 29, docet, quanti ab Alexandro aestimati timeremoue splendida facta foºdis scriptis illi
sint Homerus, Pindarus, &c. AElianus autem mere et maculare.
Hist. var. lib. ii. non fuisse picturae aestiman 252. Arces Montibus impositas.] Praesidia
dae peritum ostendit; refert enim, Alexandri et custodias ubique disposuit er Rheni
equo adhinniente ad equum ab Apelle pictum, § ripam quinquaginta amplius castella
quem tamen Alexander haud valdé laudave irearit. Flor. cap. ult. -

rat; dixisse Apellem: Atqui, imperator, vide 253. Tuis Auspiciis conſecta.]Videlib.iv.Od.4.
522 q. HoRATH FLAcci
auspiciis orbetoto finita, et Auspiciis totum confecta duella per orbem,
templum includens Janum Claustraque custodem pacis cohibentia Janum, 255
pacis custodem, et Roman
te regnante Parthis metu Et formidatam Parthis, te principe, Roman;
endam; si quidem, tantum Si, quantum cuperem, possem quoque : sed naque
valerem, quantum exopta
rem. At tua majestas non
parvum
admittit exile carmen; etCarmen majestas recipit tua; nec meus audet
meaverecundia rem aggre. Rem tentare pudor, quam vires ferre recusent.
di veretur, ad quam vices 260
Sedulitas autem stulte, quem diligit, urget;
minime sufficiunt. Porro of.
fija stuitº gravant eum, Praecipue cum se numeris commendat, et arte. [sã]
quem colunt, presertimeum Discet enim citius, meminitgue libentius illud,
se protrudant versibus et
carmine. Enimver) citius Quod quis deridet, quâm quod probat et veneratur.
quisque discit, ac facilius Nil moror officium, quod me gravat; ac neque ficto ---

recordatur, id quod deridet In pejus vultu proponi cereus usquam, 255

quam quod a stimat et mi
ratur. Ego quidem sperno Nec prave factis decorari versibus opto:
sedulitatem, quie milli mo. Ne rubeam pingui donatus mumere, et unā
lestiam creat; et nolim us
quam cera effingi male ex
Cum scriptore meo capsá porrectus apertà,
resso vultu, aut versibus Deſerar in vicum vendentem thus, et odores,
inconditis laudari: me eru Et piper, et quicquid chartis amicitur ineptis. 270
bescam turpi affectus dono,
simulque cum laudatore meo patente cistājacens deporter in vicem, ubi venduntur thus, aro
mata, piper, et quodcunque involvitur insulsis chartis.

EPISTOLA II. Ad JULIUM FLORUM.

Eccusat se, quéd nec literas nec versus petitos misisset.

O, Flore, amice fidelis
probo et illustri Neroni, si FLORE, bono claroque fidelis amice Neroni, [ss6]
forte aliquis vellet tibi ve: Si quis fortè velit puerum tibi vendere natum
nundare servum Tibure aut
Gabis oriumdum, atque tibi
Tibure, vel Gabiis, et tecum sic agat: Hic et
sic loguatur: Iste sincerus,Candidus, et talos à vertice pulcher ad imos,
et integer a capite ad cal-Fiet, eritſue tuus nummorum millibus octo:
cem, tibi vendetur octo mil
libus mummorum; famulus Verna ministeriis ad nutus aptus heriles,
promptus obsequi mutibus heri
.4.Y.YOTATIO.N.E.S.

255. Claustraque custodem, &c.] Portas Epistola II—1. Flore, bono, &c.] Julius Flo
itaque Jani clausas, ut pacis tempore, lib. iv. rus ad bellum Pannonicum proficiscens cum
Od 15. Tiberio Nerone, petieratab Horatiout quarpiam
256. Formidalam Parthis.] Lib. i. Od. 12. adse scriberet: cessantem veró, quanquam nihil
et 19. lib. iii. Od. 5. lib. iv. Od. 15. pollicitum, subinde increpavit. Cuise Hora
260. Sedulitas autem, &c.] Intempestivum tius excusat häc Epistolà: in quâ et eximia
officium mec utile mec gratum videtur, sed po quaedam ad poésim et ad bene beateºue vi
tius grave est. vendum pleraque documenta perscribit. Ad
262. Discet enim citills, &c.] Cic. pro Mu hunc ipsum Florum inscriptam widimus jam
rena, Cui placel, obliviscitur; cui dolet, me Epist. 3. lib. i.
minit. .Amice.Neroni.] Is ipse est Tiberius Claudius
264. Weque ficto In pejus, &c.] Malim mul Nero, qui Augusto in imperium successit. De
lam e cerå imaginem, quam prave fabricatam eo jam ante.
habere: ex more veteri, de quo nos alibi; Ju 2. Si quis forte relit, &c.] Similitado, qua
venalis autem ſusē, Sat. 8. se apud Florum purgat Horatius. -

267. Pingui munere.] Rudi et inepto car 3. Tibure.] Lib. i. Od. 7. et 18. et lib. ii.
mine, inconditis insulsisque versibus. Od. 6.
268. Porrectus.] Quasi cadaver. Gabiis.] Lib. i. Epist. 11. et. 15.
270. Quicquid chartis amicitur ineptis.] De Hic el Candidus.] Verba sunt mangonis us:
** insulsorum librorum infelicised justa sorte que ad versum 17.
dixi alibi. Videlib. i. Epist. ult. v. 12. 6, Verna.] Servus ex ancillā, natus domi.
 EPISTOLARUM LIBER II. 2. 523

Literulis Graecis imbutus, idoneus arti literis Graecis eruditus, om

Cuilibet: argilla quidvis imitaberis uda: nislutdisciplinae
molle l capax: lib
hunc
Quin etiam canet indoctum, sed dulce bibenti. i. º: * †.
Multa fidem promissa levant, ubi plenius aequo 10 sine arte, quod jucundum
Laudat venales, qui vult extrudere, merces. [857]*.*.*.N."ºl.
citationes minuunt fidem, -

Resurget me nulla: meo sum pauper in aere. quando plusculum laudat

Nemo hoc mangonum faceret tibi: non temeré à me merces venales, qui cupit
Quivis ferret idem. Semel hic cessavit, et, ut fit, . necessitas
- -
.”.” premit: in pro
-

In scalis latuit metuens pendentis habenae. 15 priis bonis modicus sum:

Des nummos, excepta nihil te sifuga laedat. nullus negotiator sic tecum
ageret: non alius à te idem
Ille ferat pretium, poenae securus, opinor.
- - - - - - - -- - à me facilé obtineret. Hic
Prudens emisti vitiosum: dicta tibi est lex: semel cessator fuit, atque,
Insequeris tamen hunc, et lite moraris iniquá. ut ltavit
acciditmet
interdum,ti se oc
:--> - - - - -- - - - cu vi inetu scutacaruna
Dixi me pigrum proficiscenti tibi, dixi 20." ... upºn.
Talibus officiis prope mancum; ne mea saevus Trade pecuniam, site non
§º ad . quðd - % la veniret.
ep istola nulla enliet
- - offendit
pio.
- Postfruga, quam man
hatc accipiet
- -
exci
Qui tum protect, mecum lacientia Jura . , , go nummos sine metu pie
Sitamen attentas? Quereris super hoc etiam, quðd na', ut credo: tu sciens e
Expectata tibi non mittam carmina mendax.
- - - - -
25.
bi fuit conditio: hunc nihilo
Luculli miles collecta viatica multis [858] minus insequeris, et injustä
AErumnis, lassus dum noctu stertit, ad assem lite implicas. Te disceden
Perdiderat: post hoc vehemens lupus, et sibi et hosti'...}.
- - - - se, et ad ejusmodiofficiami
-

Iratus pariter, jejunis dentibus acer, mime sedulum; me gravis

Praesidium regale loco dejecit, ut aiunt, 30 irascereris, si nullas ad te
literas mitterem. Quid veró
Summé munito, et multarum divite rerum. profuit, quandoquidem le
ges mihi favontes aggrederis? Expostulas quoque, quonian speratos versus haud misi fallax.
Verum attende paulisper. Luculli miles vie subsidium multis laboribus comparatum amise
rat integrum, dum nocte dormiret fatigatus. Inde lupus violens, tam sibi quam hosti infen
sus, ardens famelicis dentibus, regis praesidium depulit statione probe munità, multisque opi
bus instructa;
.A.N.N.O.T.1TIO.NES.

7. Literulis Graecis imbulus.] Eruidiebant ceret, redhibere acceptum pretium vel servum
servos, ut pluris venderent. Terent. Eunuch. cogeretur legibus aedilitiis.
Fac periculum in literis, fac in palaestra, in 17. Paenae securus.] Non obnoxius legiac
musicis: solertem dabo. poenae: non timens actionem redhibitoriam.
10. Multa fidem promissa levant.] Subdolus Cic. Offic. 1. In mancipio vendendo ea vilia
negotiator vult videri non dare verba, cum dicenda sunt (ut puta, esse mendacem, alea
maxime verba dat. torem, furacem, ebriosum, fugacem) quae nisi
12. Meo sum pauper in acre.] Nullum aes diceris, redhibeatur mancipium jure civili.
alienum habeo, nil debeo cuiquam. Cic. pro Wide lib. Sat. 3. v. 285. annotat.
Roscio comaedo: Locuples eral: nihil debebat: 18. Dicta tibi est lea..] Pronunciata est tibi
in suis nummis versabatur. venditionis conditio.
14. Semel hic cessarit..] Versutus mango fu 21. Talibus officiis prope maneum.] Quasi
gacem servi animum ita declarat metu legis, manibus carentem, ac proinde ineptum ad
ut potius dissimulare et tegere dicendus sit; scribendas epistolas.
adeo rem verbis involvit, extenuat, subormat. 26. Luculli miles.] L. Lucullus Roma cla
Ut fit In scalis, &c.] Quod segnis ſuisset rissimus, Mithridatem Ponti, Tigranemoue
ad mandata peragenda, timuit loris stringiac Armenia reges profligavit, opibus maximis
cardi. Hinc paululum delituit, abſuitgue domo. celebratus.
Sic per ambages mango loguitur, ne uno 30. Praesidiam regale.] A rege Mithridate,
verbo eoque odioso dicat, fugit: vel, semel vel Tigrane collocatum.
fugit. Loco Summé munito.] Tigranocertam qui
15. In scalis.] Ad terrorem servorum ita dam intelligunt, ex Appiano in Mithridat,
pendebant in scalis scutica, quas ob oculos qua urbs capta exercitum ingenti pracdd dila
semper haberent, ut a peccando deterrerentur. wit: seu aliimelius, Nisibim Mesopotamiae ci
16. Excepta nihilte sifuga ladat.] Tandem vitatem, qua bene munita Tigranis opes ser
ſugam dicit breviter, excipitgue; quod nisi fa wabat. Dio.
524 Q. HORATII FLACCI
ob id rerº facinus pulchris Clarus obid factum donis ornatur honestis,
numerºus ºfficiº. Accipit et bis dena super sestertia nummām.
que plus quam viginti millia
..". Forté sub hoc tempus castellum evertere praetor
dem ferme tempore volens Nescio quod cupiens, hortari coepit eundem 35
*Pººr º, ...".
quoddam, capit hunc ip
Verbis, quae timido quoque possent addere mentem:
... ºoº sº. I bone, quo virtus tuate vocat: i pede fausto,
monibus, quivel ignavopos-Grandia laturus meritorum praemia. Quid stas?
sent al...mos
rose, quo te dare. Ito gene
tua virtus vo- Post h aecille catus, quantumvis rusticus, Ibit,
Jºe religibus auspi. Ibited, quo vis, quizonam perdidit, inquit. 40
ciis, magna pro facientis Romae nutriri mihi contigit, atque doceri
munera consecuturus. Cur
moraris? Tum ille astutus, Iratus Grajis quantum nocuisset Achilles,
ºtsi agrestis, ait. Vadat it. Adjecère bonae paulo plus artis Athenae: [859]
luc, Vadat, quº jubº di Scilicet ut possem curvo dignoscere rectum,
loculosamiserit. Ego Roma,
.."..."...". Atque inter silvas Academi quaerere verum. 45
quantum damni Gracis at. Dura sed emovére loco me tempora grato,
tulisset Achilles offensus.
Deinde insignes Athenae ali
Civilisque rudem belli tulit aestus in arma,
quando plus doctrinae con- Caesaris Augusti non responsura lacertis.
tulerunt, nempe ut possem Unde simul primūm me dimisère Philippi,
pravum ab honesto distin
guere, ac veritatem inda Decisis humilem pennis, inopemdue paterni. 150
gar in memore Academi Et laris et fundi: paupertas impulit audax,
Sedinfortunata tempore ab-Ut versus facerem: sed, quod non desit, habentem
straxerunt me loco jucundo,
Quae poterunt unquam satis expurgare cicutae,
et civiles fluctus militiae im
peritum appulerunt ad ex-Nimelius dormire putem, quâm scribere versus?
e.”. Pºrºn Singula de nobis anni praedantur euntes: 55
viribus Augusti Caesaris.
tº...laſſ. Phili. Eripuère jocos, Venerem, convivia, ludum :
exemerunt abjectum amputatis alis, spoliatumque domo et bonis patermis; audax inopia ade
git carmina componere. Nunc autem possidens quantum sufficit quibus pharmacis unquam
curari possim, si satius nonducerem quiescere, quam versus condere? AEtas defluens omnia
paulatim aufert à nobis; jam eripuit jocos, amores, convivia, facetias:

.A.N.N’OTATIONES.

32. Donis homestis.] Qualia sunt phalerae, qui porticum ibi quandarn extruxerit; alii a
torques, coronae. Cadmo.
40. Zonam.] Castrensem crumenam et pe 46. Dura sed emovere loco.] Bello nempe
cuniam, quam milites in zona portare consue civili flagrante, Brutus adversus Augustum
verant. Evangel. Mar. cap. 6. Gel. lib. xv. colligens copias, Athenis iter habuit in Mace
cap. 12. sic loguitur C. Gracchus. Cum Romá doniam : unde Horatium et alios quosdam ju
profectus sum, Quirites, zonas, quas argenli venes Romanos ibi literis incumbentes abdux
plenas ertuli, eas er provincid inanes retuli. it: mostrum very poètam tribunum militum
S 41. Roma, nutriri mihi contigit] Lib. i. constituit, quamvis belli rudem, ut patet.
at. i. 48. Casaris.Augusti. &c.] Commode assen
42. Iratus Grajis quantium, &c.] Idest, didi tatur.
ci Homeri Iliadem, in quâ refertur Achilles ob 49. Me dimisere Philippi.] Ad quam urbem
ereptam sibi Briseidem iratus secessisse à re in Thessalicis campis Augustus Brutum profli
liquo exercitu, itaque ita Graecis plurimum gavit. Wide lib ii. Od. 7.
nocuisse. Wide lib. i. Od. 15. ad finem. Porro 50. Decisis humilem pennis,&c.] Amissis dig
studiorum olim initium ducebant pueriab Ho nitate et patrimonio etiam per proscriptionem.
meri Achille. Unde proverbium de rudi et 53. Cicuta..] Non est quod vox hascadeo
illiterato. Neiralum quidem Achillem novit. torqueat interpretes sane pro elleboro posita.
43. Adjecćre bonae, &c.] Dein apud Athe Nam et Avicenna cicutam vocat nigrum elle
mas philosophiae operam dedi. De Athen. lib. borum. Itaque sensus est; quanta esset insania
ii. Sat. 7. mea, si scribendis versibus etiamnum caput
45. Inter silvas Academi.] Academia locus obtunderem, frangeremve? et quae frigidiores
Athenis suburbanus, arboribus multis amoenus, herbae possent temperare furorem hunc poeti
illustrium etiam virorum monumentis exorna cum?
tus, ubi philosophiam primus docuit Plato. Di 55. Singula de nobis, &c.] Altera non scri
ogen. Laert. Alii momen trahunt ab Academo, bendi excusatio.
 EPISTOLARUM LIBER II. 2. 525

Tendunt extorquere poèmata: quid faciam vis 2 conaturet abstrahere facul

Denique non omnes eadem mirantur amanta: [860]****, quiliubes
ut agam 2 Denique nom om
Carmine tu gaudes; hic delectatur iambis; nibus eadem placent. Tu
Ille Bioneis sermonibus, et sale nigro. 60 versus lyricos amas, ille
Tres mihi convivae propè dissentire videntur, iambicos. Hic gaudet sa
tiris et dicteriis mordacibus.
Poscentes vario multúm diversa palato. El quidem tres conviva ra
Quid dem? quid non dem? Renuis quod tu, jubetro iden appetunt, quin di
alter: versa longe dissimili gustu
volunt. Quid tribuam? quid
Quod petis, id sané est invisum acidumque duobus, negem? Tu recusas quod
Praeter caetera, me Romaene poèmata censes 65 alius petit. Quod cupis, il
lud amarum et grave duo
Scribere posse, inter tot curas, totgue labores? bus videbitur. Praeterea
Hic sponsum vocat, hic auditum scripta, relictis numquid putas me Romae
posse condere carmina tot
Omnibus officiis : cubathic in colle Quirini: inter solicitudimes et moles
Hic extremo in Aventino; visendus uterque: tias? Hic rogat ut pro se
Intervalla vides humanè commoda. Verum 70 spondeam; ille ut audiam
quae composuit, dimissis
Purae sunt plateac, nihilut meditantibus obstet. quibuscumque officiis; alter
Festinat calidus mulis gerulisque redemptor; habitat in colle Quirinali,
Torquet nunc lapidem, nunc ingens machina tig-alter in ultimo Aventino;
ambos adire oportet; cernis
num; [80] loca satis distantia. At va.
Tristia robustis luctantur funera plaustris; cua, sunt via', ut nihil cogi
Håc rabiosa fugit canis; hāc lutulenta ruit sus. 75 tabundum impediat. Imo
occurrit operum conductor
I nunc, et versus tecum meditare canoros. cum mulis et bajulis prope
Scriptorum chorus omnis amat nemus, et fugiturbes, rans; machina ſapidém aut
trabem ingentem attollit;
Rite cliens Bacchi somno gaudentis et umbră. pompa funebris decertat
Tu me inter strepitus nocturnos atque diurnos cum magnis plaustris; illac
Wis camere, et contracta sequi vestigia vatum ? 80 rabiosa canis, istăc porcus
coenosus discurrit. Age mo
Ingenium, sibi quod vacuas desumpsit Athenas, do, versus optimos animo
finge. Verilm scriptor omnis petit solitudinem, urbesque vitat, jure cliens Bacchi quietum et
otium amantis. Tu ver) me jubes mediis in tumultibus noctis ac diei Lyrica scribere, et poé
tarum ardua studia consectari? Ingeniosus quispian Athenis tranquillis addictus,

.A.N.N’OTATIO.NES.

58. Denique non eadem, &c.] Tertia est Verium Pura sunt platea..] Prolepsis. At
haec ratio et excusatio, quare versus nolit vacuaº impedimentis sunt viae, atque inter eun
scribere. dum versus mcditari licet. Imö, inquit Hora
60. Bioneis sermonibus.] Bion sophistes et tius, molestissima est vel ob istam rationem
poèta, dictus Borysthenites, adeo mordax et quaelibet urbs valde frequens et populosa.
dicax ut nemini parceret, sed Homerum ipsum Wide Juv. Sat. 3:
salibus amarissimis prosciderit. Ejus meminit 72. Calidus redemptor.] Ardens et inhians
Plutarchus. ad quaestum. Wide Ode 1. lib. iii.
65. Practer cattera.] Quarta excusatio. 73. Ingens machina.] Wel saxa ad muros,
67. Sponsum.] Wide libro ii. Satirá 6. ubi vel tigma ad contigmationem attollens.
Roma sponsorem me rapis. 77. Scriptorum chorus, &c.] Ovid. Trist. 1.
Auditum.] De recitandi more ct vesaniä Carmina secessum scribenies et olia quaerunt.
jam dixi. Quintil lib. x. cap. 3. Secretum et liberum ar
68. Colle Quirini.] Ad remotissimam urbis bitris locum, et quâm altissimum silentium scri
regionem. bentibus marimè convenire memo dubitaverit,
69. Extremo in Aventino.] Ad oppositam et paulo post: Silentium et secessus et undique
urbis partem versus Tiberim. liber animus marimè optanda sunt. Wide Juv.
70. Intervalla vides, &c.] Inter utramgue Sat 7. v. 53. et seq.
illam regionem sunt nempe forum Romanum, 78. Cliens Bacchi.] In tutela Bacchi esse
templum Jovis Feretrii, Capitolium, Palatium. poetas dictum est alibi non semel.
Humane commoda.] Ironice id est, valdé 80. Contracta vestigia valum?] Angusta,
incommoda ob longinquitatem itineris ac re ardua, difficilia. Wide Juvenal. modó cit. Alii
gionum diversitatem. Perperam istas voces leg. contacla, sed ineptè.
aliqui separant 81. Ingenium, sibi quod, &c.] Si Athenis
526 Q. HORATII FLACCI
ibiqueseptemper annosstu-Et studiis annos septem dedit, insenuitgue
dis operatus, sedulae libro Libris et curis, statuá taciturnius exit .
rum incumbens lectioni,
prodit interdum taciturnior Plerumque, et risu populum quatit: hic ego rerum *

quam statua, et populo lu-Fluctibus in mediis, et tempestatibus urbis,

dibrium exhibet.
85
..".
hic ego inter agitationes ac Verba lyrae motura sonum connectere digner?
jū." ii. animum Frater erat Romae consulti rhetor, ut alter
inducam meum aptare vo-Alterius sermone meros audiret honores: [862]
ces lyrā camendas? Insu Gracchus ut hic illi foret, huicut Mucius ille.
per et alia qua deterreant
ºccipe. Rhetºr quidam era Qui minus argutos vexat furor iste poètas f 90
Rome frater
alter
jurisperiºui Carmina compono, hic elegos: mirabile visu !
alterius perpetuos
laudes audiebant. '... Caelatumque novem Musis opus. Aspice primum
illi quasi Gracchus, ille Quanto cum fastu, quanto molimine circum
huic tanquam Mucius prae-S ectemus vacuam Romanis vatibus aedem.
dicabatur. Nihilo certé mi- N.
nus insania ista oxetiam, si ſorte vacas, sequere; et procul audi 95
detinet
poetas
scribo,
loquaces? Odas ego Quid ferat, et quare sibi nectatuterque coronam.
... ."... Caedimur, et totidem plagis consumimus hostem,
admirandum et à novem
Musiciaboratum. Animad. Lento Samnites ad lumina prima duello.
verte primº quantá cum ar. Discedo Alcaeus puncto illius: ille meo quis? [sº]
rogantifi et anxietate con
templemur Apollinis tem Quis nisi Callimachus? si plus adposcere visus, 100
plum Romanis poetis destitutum. Deinde, si per otium licet, assectare quoque et eminus
ausculta quid quisque asserat, et cur sibi lauream attribuat. Conficimur, totidemgue vulneri
bus afficimus adversarium, lenta pugma usque ad vesperam, quasi Samnites. Illius sententia
sum Alcaeus; ille mea quis erit? quis, nisi Callimachus? Si quid amplius petere videatur,
.A.N.YOTATIO.N.E.S.

ludibrio est homo plusculum meditabundus, et 94. Vacuam Romanis ratibus adem.] Quam
quasi lectioni librorum immersus; quid essem diu sua scripta non replebunt ardem seu bib
ego Roma, si per vias irem profunda cogita liothecam Apollinis, eam Romanis vatibus
tione abstractus, et tam a rebus quae circa me vacuam putant inepti illi; adeo se mirantur.
sunt, quam a me ipso fere alienatus 2 et aliis omnibus præstantiores existimant.
86. Verba lyra motura somum.] Versus Ly 96. Quare sibi nectat uterque coronam.]
ricos. Quam stulte laurea se poètică dignos putent.
87. Frater erat Roma, &c.] Quinta ratio, 97. Caºdimur, et totidem, &c.] Invicem quasi
ineptus et vanus poétarum animus, quem si vulneramur, et confieimur inani gloriae opini
militudine explicat. Profecto jam pudere one decepti, dum mutuis laudibus vanisque ti
debet poètam esse, inquit Horatius; cum in tulis et elogiis alii alios perperam exornamus.
sulsa vatum nostrorum arrogantia passim Alii de recitandi et audiendi vicissim molestà
nauseam et offensionem ingeneret. occupatione intelligunt, afteruntoue illud ex
89. Gracchus.] Tiberius et Caius Sempronii arte Poetica; Recitator acerbus quem arripuit
Gracchi et Corneliae, de Scipionum familia, tenet occidityue legendo, sed minus bene.
filii: ambo eloquentia claruerunt; sed popula 98. Lento Samnites, &c.] Param ad remest
ribus tumultibus mimiun indulgentes miseré Samnitum pertinax adversus Romanos ad fi
et indecore perierunt. Cic. de Arusp respons. nem usque diei pugma, de quâ Tit. Liv. lib. ix.
Tib. Gracchum secutus est Caius Gracchus, quo et Ennius:
ingenioſ quantá riſ quantá graritate dicendi/ Bellum acquis manibus nor intempesta di
ut dolerent boni omnes nom illa tamta ornamenta remit.
ad meliorem mentem voluntatemque esse con Aptius ergo intelligemus illud genus gladia
versa. Item. de clar. orat. Fuit Gracchus dili torum, quos ab armaturâ Samnites ciebant,
gentiá Cornelia matris à puero doctus, et Gra:- quosque inter epulas spectaculum adhibebant,
cis literis eruditus Utinam in Tib. adeoque ad lumina, lento etiam duello: quippe
Gracch. Caioque Carbone talis mens ad Remp. non gladiis sed sudibus decertantes, graves
bene gerendam fuisset, quale ingenium ad bene quidem ictus sed minime plagas aut necem
dicendum fuit. Profect) memo his viris glorid inferebant.
praeslitissel. 99. Alcaeus.] Ab eo dicor alter Alcaeus.
.Mucius.) Pub. Mucius juris cirilis intelligen De hoc Lyricorum coryphaeolib. 1. Od. 32. et
tid, atque omni prudentiac genere pra:stans. lib. ii. Od. 13.
Cic. modó. cit. Puncto.] Examine, suffragio, judicio.
91. Mirabile visu, &c.] Judicio quidem ip 100. Callimachus?] Hic Elegiographorum
sorum auctorum futili et insulso. princeps apud Graecos, Quintiliano etiam teste.
93. Circum-Spectemus.] Se quidem cum Cyrene in Africa oriundus,floruit sub Ptolomeis
istis poetastris jungit Horatius, ut gravius eos Philadelpho et Euergete; plurima certe carni
proscindat et confodiat. na scripsit, sed pervenerunt ad nos pauca dun
 EPISTOLARUM LIBER II. 2. 527

Fit Mimmermus, et optivo cognomine crescit. dicetur Mimnermus, et ex

Multa ſero, ut placem genus irritabile vatum, ormabitur vocabulo quod
optaverit.
Cüm scribo, et supplex populi suffragia capto: Multa quidem perfero, ne
Idem, finitis studiis, et mente receptă, irritem Poetas, ut plurimum
105 iracundos, quando quidpi.
Obturem patulas impune legentibus aures. am compono, et vulgi ap
Ridentur, mala qui componunt carmina: verüm probationem enixis preci
Gaudent scribentes; et se venerantur, et ultro, bus flagito; at post finita
studia cum ad memet redii,
Si taceas, laudant quicquid scripsère, beati. ipse aures occludam anté
At qui legitimum cupiet fecisse poèma, apertas temere recitantibus.
Cum tabulis animum censoris sumet honesti: 110 Deridentur qui scribunt in
concinnos versus, sed auc
Audebit, quaecunque partim splendoris habebunt, tores ipsi sibi placent et ap
Et sine pondere erunt, et honore indigna ferentur, plaudunt, ac felices vindi
cant quod composuerunt, si
Verba movere loco, quamvis invita recedant, A te non laudentur. Verum
Et versentur adhuc intra penetralia Vestae. [864] quisquis carmen exactum
Obscurata diu populo bonus eruet, atque 115 scribere voluerit, is cum
charta accipiet animum bo
Proferet in lucem speciosa vocabula rerum, ni critici: quae dictiones mi
Quae priscis memorata Catonibus atque Cethegis nus aptae et pulchra judi
Nunc situs informis premit, et deserta vetustas. cabantur, ultrö expunget,
etsi reluctantes amovean
Adsciscet nova, quae genitor produxerit usus. tur, et adhuc inclusae sint in
Wehemens, et liquidus, puroq; simillimus amni, 120 Veste sacrario; solers ad
hibebit splendidas rerum
Fundet opes, Latiumque beabit divite linguà: appellationes, ac diu popu
Luxuriantia compescet; nimis aspera sano lo ignotas producet: quas
Laevabit cultu; virtute carentia tollet: olim Catones et Cethegi
usurpărunt, nunc autem de
Ludentis speciem dabit et torquebitur, ut qui format turpis squalor et ob
Nunc Satyrum, nunc agrestem Cyclopa movetur. soleta antiquitas: finget no
was quas auctor usus propagabit; ad instar fluminis rapidi ac nitidi proferet divitias, ac ser
mone opulento ditabit Latium; redundantia coercebit, duriora scite expolict, inertibus vim
addet; quasi ludens circumagetur, velut qui modo Satyrum, modó rudeln Cyclopem motu
simulat.

.A.N.N’OTATIO.NES.

taxat epigrammata, et hymni. Exco quardam Cethegis.] Intelligendus hic M. Cornelius

imitari interdum et praedari studere Catullus Cethegus, quem Cicero in Bruto commendat,
atque Propertius. Quod breves libros amaret ejusque eloquentiae auctorem idoneum dicit Q.
Callimachus insimulantibus aiebat. Ennium; quippe quiet ipse eum audierit, et
Ingens volumen ingens malum. de mortuo scribat; unde memo suspicari possit,
101. Mimmermus.] Deeo Poetà lib. i. Epist. amicitae causa esse mentitum. Is cum Pub.
6. ad finem. Sempronio Tuditano consulatum gessit, bello
105. Obturem patulas, &c.] Interdum inep Punico secundo annis ſere ducentis antequam
tias legentium et recitantium ferre cogor; at haºc scriberet Horatius. Ennius in Annal,
postea indignor, aversor, abhorreo. Additur orator Corneliu' suave loquenti
114. Intra penetralia Weste.) In conclavi, in Ore Cethegus—
scrinio scriptoris, quae nemini praeter ipsum Flos delibatus populi, Suadalque medulla.
scrutari licet; quemadmodum solus olim Pon Wide Quintil. lib. ii. cap. 15. ubi horum facit
tifex maximus adire poterat abditos et pene mentionem.
trales focos apud Weste fanum. Cic. vel sicut 119. Adscisset nova.] Wide Art. Poet. v. 46.
ê templo Vestae tanquam ex asylo quemvis ex et seq.
traxisse nefas est. Vestam hic pro Lare poni 124. Ludentis speciem dabit.] Eä subtilitate
quidam volunt. De Westà lib. i. Od 2. scribet ut ludere videatur; adeo res quaeque
115. Obscurata diu, &c.] Art. Poet. v. 70. luculenter et facile scriptae apparebunt, ut sibi
JMulla renascentur, qual jam cecidére, &c. |. speret idem; at sudet multum frustraque
117. Catonibus atque Cethegis.] Vetustissi aboret ausus idem. Art. Poet. v.240. Wide
mis oratoribus, fere coacvis. Plin. lib. vii. cap. ibi annot.
17. Cato, inquit, primus Porcia gentis tres 125. Ut qui. Yunc Satyrum, nunc, &c.] Velut
summas in homine res prastilisse existimatus eximius pantomimus gestibus exprimens nunc .
est; optimus orator, oplimus imperator, op agilem Satyrum, nunc tardum Cyclopem
timus senator . . . . . . . . . quater et quad tantã quidem arte, ut ipsa Satyri, vel Cyclopis
ragies causam dirit; nec quisquam sapius pos natura et persona agere credatur: quod qui
atus, et semper absolutus. - dem pariter aemularise posse quisque spectan
528 -
Q. HORATIL FLACCI
Ego cere malim haberi Praetulerim scriptor delirus inersque videri, [8551
** ***.*.*.*. Dum mea delectent mala me, vel denique fallant,
dummodo placeant mihi, vel
etian iguota sint vitia mea;Quâm sapere, et ring. Fuit haud ignobilis Argis
quam bene scribere et ani-Qui se credebat miros audire tragoedos,
mo cruciari. Argis fuit qui 130
dam non plebeius, qui cre In vacuolaetus sessor plausorque theatro;
deat sº audire tragedos Caetera qui vitae servaret munia recto
excellentes in vacuo thea-More; bonus sané vicinus, amabilis hospes,
tro sedens et applaudens;
.."...". Comis in uxorem, posset qui ignoscere servis,
canon omittebat, probus Et signo laeso non insanire lagenae:
omnino vicinus, benignus Posset qui rupem et puteum vitare patentem. 135
hospes, bonus erga conju
... Hic, ubi cognatorum opibus curisque refectus,
pra modum excandescens Expulit elleboro morbum bilemgue meraco,
si fractum inveniret lagenae Et redit ad sese: Pol me occidistis, amici,
sigillum: denique rupem vel
... ii. Non servastis, ait; cuisic extorta voluptas,
ie affinium cura et auxilio Et demptus per vim mentis gratissimus error. 140
sanatus, pulso morbo et bile
per elleborum purum, ad Nimirum sapere est abjectis utile nugis, [856]
inent in anam reversus, Ettempestivum pueris concedere ludum;
dixit; Proſecto me occidis. Ac non verba sequi fidibus modulanda Latinis;
tis, 6 amici,sicnon servāstis,
cuigaudia abstulistis, verte numerosque modosque ediscere witate.
et Sed
mentis errorem jucundissi. Quocirca mecum loguor haec, tacitusque recordor:
numeripulatiºnervº 146
Scilicet Si tibi nulla sitim finiret copia lymphae,
medicamentorum.
expedit sapientiae studere, Narrares medicis: quod, quanto plura parasti,
objectis nugis; et pneris re-Tantò plura cupis, nulline faterier audes?
linquere ludum alali con- Sii vv
gruum. Jam non amplius
-
ulnus, tibi monstrată radice vel herbä
jºin ectariº, chºrai, Non fieret levius, fugeres radice vel herbä 150
Latinis canendas, sed rec. Proficiente nihil curarier. Audieras, cui
tae vitae rationes et instituta
scrutari. Quapropter ita mecum reputo, et tacitè statuo; sinulla aquarum abundantia sitim
placaret, medicos adires; cur autem nemini audes fateri, quo plus habes, e) plus tu appetere?
Si agritudo non levaretur plantā vel radice tibi indicatá, sperneres radicem aut plantam nihil
remedii afferentem; auditu acceperas,

.A.N.YOTATIO.YES.

tium facile sibi persuaserit: verúm si rem tem quoniam omnis molestiae expers, et multam
tet jam difficultatem sentiat. Wide lib. i. Sat. voluptatem animo perciperet.
5. v. 63. 134. Signo lacso lagena..] Lagenas vini ob
126. Praetulerim scriptor, &c.] Videtur per signebant olim adversus fraudem servorum.
prosopopoeiam induci Florus vel alius quispi Cic. lib. xvi. Epist. 26. ad Tironem; Olin ma
am, haec dicens et concludens ex rationibus ab trem memini lagenas etiam inanes obsignare,
Horatio prolatis. me diceremtur furtim exsiccatae ſuisse. Pers
128. Ringi.] Stomachari, intimis sensibus Sat. 6. v. 17. ubi.
angi. Cic. ad Attic. lib. iv. Epist. 5. Hisubrin Et signum un vapidd naso tetigisse lagend.
gentur, qui tillam me molestè ferunt habere,
qua, Caluli fueral. Insanire.] Irascinimium, usque ad furorem
Fuit haud ignobilis Argis.] Homo ille voca et insaniam.
batur Lycas, ex vet. Comment. De Argis urbe, 140. Mentis gratissimus error.] Wide Athen.
lib. i. Od. 7. Annot. paulö ante cit, ubiait, jucundissimas esse insa
129. Qui se credebat, &c.] Idem Abydi ges norum delicias.
tum narrat Aristoteles. Wide Athenaeum lib. 141. Nimirum sapere estabjectis, &c.] Tran
xii. in fine, ubi similem refert de insano histo sit ingeniosé Horatius ad aliam materiam,
riam sat lepidam. Thrasylaus nempe quidam mempe, moribus corrigendis potius quam ver
(Thrasyllum vocat Ælianus, War. lib. iv. cap. bis connectendis et numerandis studere jam
25) suas esse putabat naves omnes in Piraeum expedit, ibi Flori vitia solerter potat.
appellentes; has recensebat, excipiebatgue 146. Si tibi nulla sitim, &c.] In morbis cor
tanto gaudio, quâm si dominus ſuisset earum poris, consulitur medicus; in morbis animi,
rerum omnium, qute advenissent salvae. Is ve dissimulatur celaturque malum, mecullum pro
rö Critonis fratris cura sanatus, affirmabat lac inde remedium qua-ritur.
tum se prorsus ac beatum vixisse ea dementia; 151. Audieras.] A Stoicis didiceras.
 EPISTOLARUM LIBER II. 2. 529

Rem Di donarent, illi decedere pravam - , = Diisopes largientibus homi

Stultitiam ; et cum sis nihilo sapientior, ex quo nem insaniá istä liberari;
Plenior es, tamen uteris monitoribus isdem? factus autem locupietior
quanquam nihilo magis sa
At si divitiae prudentem reddere possent, 155 pis, tamen auscultas semper
Si cupidum timidumque minus té; nempe ruberes, opes eosdum monitores? At si
meliorem, si minus a
Viveret in terris te si quis avarior uno. varum et solicitum effice.
Si proprium est, quod quis librá mercatur et aere; rent, jure quidem erubes
est: etmancipat
Quiedam, si credis consultis, usus: [sº]. ceres, si quisquam in orbe
Quite
-
pascit ager, tuus
-
villicus Orbi---- esset te solo cupidio
, - idior. Jam
tero, si proprium est quod
Cum segetes occat, tibi mox frumenta daturas, 161 quisque soluto pretio emit;
si quaedam usus addicit, ut
Te dominum sentit: das mummos, accipis uvam, aiunt jurisperiti, tuus est
Pullos, ova, cadum temeti: nempe modo isto ager qui tealit, et villicus
Paulatim mercaris agrum, fortasse trecentis, Orbii occans segetes, ut tibi
Aut etiam suprā, nummorum millibus emptum. 165 dein triticum vendat, teher
- - ---- r

um sentit: data pecunia mer

Quid refert, vivas numerato nuper, an olim caris uvam, pullos, ova, ca
Emptor Aricini quondam Veientis et arvi, dum vini; itanimirum paula
timemis agrum fortasse mil
Engptum coenatolus, quamvis aliter putat; emptis. libus mummorum trecentis
Sub noctem gelidam lignis caleſactat ahenum. vel amplius comparatum.
Sed vocat usque suum, qua populus adsita certis 170.".”.dudum soluto vivas 2 Pos
Limitibus vicina refugitjurgia: tanquam sessor vetus agri Veientis et
proprium
Situnc prece, nunc pretio, puncto
quidquam, - nunc mobilis
nunc vi,quod -
horae, *. º: i.
sorte supremä.". - s tlanwis ailter existi
x

met; emptis lignis ahenum

Permutet dominos, et cedat in alterajura. 174 calefacit sub noctem frigi
Sic quia perpetuus nulli datur usus, et haeres Scal dam. Atque suum appel
[868] -

lat usque ad populum juxta

Haeredem alterius, velut unda supervenit undam; plantatum, qua, certis fini
Quid vici prosunt, authorreaf quidve Calabris bus dirimit controversias vi
cinorum. Quasi veró pro
prium aliquod sit, quod momento fluxi temporis mutet dominos et in alterius possessionem
transeat, vel precibus, vel emptione, vel per violentiam, aut per mortem. Quoniam igiturnemo
habet usum perpetuum, atque haeres hieredi sicut fluctus fluctui succedit; quid proficiunt vil
g Calabris
quorsum Lucani agri
lar authorrea? q

.A.N.N’OTATIO.W.E.S.

154. Monitoribus isdem?] Wel cupiditatibus, et futuros emit dato semel integro pretio; qui
vel avaris quiut rcm semper augeas, admonent: vero necessarios in diem fructus mercatur,
quasi sapientia et ſelicitas una cum opibus ac agrum emit paulatim numerato pretio et per
crescerent.
partes dato.
158. Si proprium est, quod quis, &c.] Agit 167. Aricini.] Aricia oppidulum Latii. .
adversus eos, quimultos agrosemunt,magmam Veientis.] Veii urbs Hetruriae.
pecuniae vim congerere student. 168. Quamvis aliter putat.] Non est quod
Librá mercatur et atre.] Olim rei pretium inempta dicatolus et ligma. Scilicet eorum
seu pecunia pendebatur: posteanumerari capit. olim pretium numeravit et solvit, quando agros
159. Mancipat.] Jus et possessionem cer solutá pecunia emit.
tam tradit, usu continuato per tempus lege de 170. Sed rocat usque suum, &c.] Prolepsis.
finitum. Wide lib. ii. Sat. 2. sub finem.
160. Quite pascit ager, tuus est.] Tum emp 173. Nunc prece, &c.] Quatuor ista sunt rem
tione tuin usurpatione proprius tibi dicendus capiendigenera; prece, per donationem preci
estager, cujus fructibus uteris licet emptis. Cic. bus, officiis, aut alià ratione captatam; prelio,
lib. vii. Epist. 30. Id cujusque est proprium, emptione, vi, creptă veteri domino possessi
quo quisque fruitur atque utilur. one, seu per win armorum, seu per fraudem et
161. Occat..] Sparsum semen terra operit iniquas lites; sorte suprema, cum hareditario -
glebas versando et frangendo. jure obveniunt bona.
162. Te dominum senlit.] Quamvis Orbii di 177. Quid vici prosunl.] Quidam legunt, vi-"
catur ager et villicus: tu tamen magis dicen tes, id est, vineae.
duses dominus, cui fructus fert ager, ct cuila Calabris Sallibus adjecti Lucaní.] Calabriae
borat villicus.
pariter et Lucanic opima valdº pascua erant.
166. Numerato nuper, an olim?] Qui agrun De contiguis illis ad ultimam Italiam regioni
mercatur, fructus quidem universos praesentes bus jam dictum in Epod. 1.
º
35
530 Q. HORATII FLACC1
adjuncti, si magna parva- Saltibus adjecti Lucani, si metit Orcus
que abripit mººn Grandia cum parvis, non exorabilis auro 2
quam auro placabilis? La
.."...”. E. Gemmas, marmor, ebur, Tyrrhena sigilla, tabellas,
trusca signa, picturas, ar. Argentum, vestes Gaetulo murice tinctas, 181
gentum, vestes Getulică
purpura tinctas multi non
Sunt quinon habeant, est quinon curet habere.
ja...'... Cur alter fratrum cessare, et ludere, et ungi,
piunt possidere. Quarefra-Praeferat Herodis palmetis pinguibus; alter
trum alter otium, nugas, un- D
ives et importunus, ad umbram lucis abortu, 185
guenta habere malit, quam
ºn afterºi. Sylvestrem flammis et ferro mitiget agrum;
ter autém licet opulentus a Scit Genius, natale comes qui temperat astrum, [869]
grum sterilem laboriose do: Naturae Deus humanae, mortalis in unum
metigne et vomere, a primä
incºnsºle ad vesperam; Quodgue caput, vultu mutabilis, albus, et ater.
novit Genius, quicomitatºr Utar, et ex modico, quantum res poscet, acervo 190
sidus ortui praesidens, hu
...'... Tollam; nec metuam, quid de mejudicet haeres,
singulis hominibus interit, Quod non plura datis invenerit: et tamen idem
faciem habens multiplicem,
propitius, et adversus. Qua,
Scire volam, quantum simplex hilarisque nepoti
. . . . .ia. Discrepet, et quantum discordet parcus avaro. -
ex parvo cumulo desumam Distatenim, spargas tua prodigus, an neq; sumptum
quodopus erit; mec curabo Inv 196
quid hares de me censeat, itus facias, neque plura parare labores:
in ºn repreſſ major. Ac potius, puer ut festis Quinquatribus, olim
opes quâm mihi donatae sint.
Ipse tamen cupiam nósse quid bonus lactusque differat a luxurioso, et quantum distet fruga
lis a sordido. Quippe latum discrimen est utrum bona tua male profundas, an sponteinsumas,
dec majora congerere studeas; quin potius raptimutaris deinceps brevi et jucundá etate, si
-
cut puer ſeriis Quinquatribus.
.A.N.Y.O.T.1TIO.YES.
180. Tyrrhena sigilla.] Imagines parvas ex Sire inde occultas rires, et pabula terra:
Hetruria, Gºlam regionein primö incoluerunt Pinguia concipiunt: sireillis omneper ignem
F. à Tyrrheno Atyos (qui unuse posteris Ezcoquitur vilium, atque erudal intitilis hu
erculis) filio nominati, et e Lydia huc de an or :
ducti. Seu plures calor ille rias, et cacca relazat
181. Gaetulo murice.) Purpura florem illum Spiramenta, novas remiat qud succus in her.
lingendis ::::::: restibus murices (pisciculi) ' bas:
in mediis habent faucibus . . . . Praecipuus in Seu durat magis, el tends astringithiantes:
JMoninge.Africa et Gaetulo littore Oceani. Plin. JWe tenues pluriae, rapidire potentia solis
lib. vi. cap. 36. De Gaetulia dixi lib. i. Od. 23..icrior, aut Borea, penetrabile frigus adurat.
et lib. ii. Od. 20. 187. Genius.] Numen quod rebus gignendis
183. Alter fratrum.] Designat Mitionem et prºcest, et simul cum nascente nasci, cum mo
Demean fratres, quorum alter in urbe quietus riente mori credebatur. Ammian. Marcel.
degebat, alter ruri duris se laboribus exerce lib. xxi. Censorin. de die natali. Plutarch. lib.
bat, apud Terent. Adelph. de interit. orac. &c.
184. Herodis palmetis.] Agris Judaete ferti 189. Albus, et ater.] Duplicem cuique geni
lissimis, et Jerichuntinis palmis, é quibus opi rum veteres assignabant, bonumet malum. Bru
mus redit proventus. Illic vero Herodis regia to cubanti narrant observatum olim speciem
erat. Strabo lib. xvi. Hierichus campus & corporis horrifici, et quaerenti, quis Deus welho
montană quádam circumdatus, qua, in anphi. mo esset, quid vellet; respondisse, Malus ego
theatri speciem ad ipsum declinai. Ibi est pal tuus genius sum; hodième ad Philippos vide
metum, habens et alias feraces arbores, sed bis. Cui Brutus intrepide. Widebo. Plutarch.
plures palmas; ad stadia centum extenditur ir 192. Plura datis.] A Maecenate, ab Augusto.
riguum totum ac rillis frequens. Illic etiam 193. Simpler.] Non sumptuosus aut pro
visitur Herodis regia, et balsami viridarium. digus, at hilaris et homestebonis utens,
Inde veró amplus est reditus et ingens vectigal. 197. Puer ut festis Quinquatribus.) Plena et
Wide et Plin. Tib. v. cap. 17. liberà mentis hilaritate, quemadmodum pueri
Herodis.] Herodes apud Judeos regnavit hilariter, on mino transigunt dies ſeriatos sibi
temporibus Augusti in partibus Syriac; inquit concessos in Quinquatribus. -

vet. Schol. ad Persii Sat. v. 180. De eonos Quinquntribus.jQuinquatriavel potius Quin

amplius ibidem.
186, Sylvestrem flammis.J. Rem fuse expli
cat Virgilius Georgic, i. 84, et seq.
Sºpe etian steriles incendere profit agros,
4tattº, leven stipulam crepitantibus urere
Jºammis.
-
quatrus pluralis numeri, dies erant festi in ho
norem Minervae, quibus à studio vacabant
pueri, et minerval suis magistris deferebant.
Nomen vel àdierum numero, quod celebraren
tur quinto die post idus. Varro 5, de Lat.
Ling. Gell, lib. ii. cap, 21, &c. vel quëd ea die
 EPISTOLARUM LIBER II. 2. 531

Exiguo gratoque fruaris tempore raptim. Ne res familiaris inops

Pauperies immunda procul domâs absit: ego, utrum autsordidasit; carterum seu
amplä seu exiguà cymbā
Nave ferar magná an parvā, ferar unus et idem. [870] vehar, ipse idemgue ero.
Non agimur tumidis velis Aquilone secundo; 201 Non inflatisquidem velis fe
Non tamen adversis aetatem ducinus Austris: ror prospero Aquilone; at
mec Austris coutrariis vic
Viribus, ingenio, specie, virtute, loco, re, tito: viribus, ingenio, decore
Extremi primorum, extremis usque priores. ..earterno, virtute, gradu, ſa
Nones avarus; abi. Quid f caetera jam simul isto cultatibus, primorum ulti
mus sum ; at ultimos ante
Cum vitio fugère? caret tibi pectus inani 206 cedo. Non avaruses; euge;
Ambitione? caret mortis formidine, et irá 3 Quid? an caetera quoque vi
tia cum illo absunt? numli
Somnia, terrores magicos, miracula, Sagas, ber est animus ambitione
Nocturnos lemures, portentaque Thessala rides? vanā, timore mortis, et ira
Natales grate numeras? ignoscis amicis? 210 cundia? nunquid spermis in
Lenior et melior fis accedente senectá? somnia, magorum terricu
[871] lamenta, prodigia, venefi
Quid te exempta juvat spinis de pluribus una? cas, umbras nocturnas, et
Thessalorum ostenta? num
Vivere si recte nescis,decede peritis. hilariter annos tuos recen
Lusisti satis, edisti satis, atque bibisti: ses 2 an indulges amicis? an
Tempus abire tibi est; nepotum largius aequo 215 ingravescente etate fis be
nignior ac probior? Enim
Rideat, et pulset lasciva decentius aetas. veró quid tibi prodest unam
de multis spinis avulsisse? Si nescis bené viv ere, da locum melioribus; sat nugatus es, satis
edisti et bibisti: jam tempus est, ul abscedas; me plusculum te lascivientem derideant et ex
agitent juvenes convenientius lascivientes.
A.N.YOTATIO.N.E.S.

Minervae aedes in Aventino consecrata sit. Portentaque Thessala, &c.] Miracula per
Festus. Alii aliter. Ovid. Fast. 3. petrata à Thessalis per artem magicam et ve
Una dies media est, et filint sacra Minerva; meficia, quibus ii maximè pollebant, à Medea
JNominaque à junctis quinque diebus habent, edocti, ut aiunt. Plinius lib. xxx, cap. 1. ma
201. Won agimur tumidis. &c.] Allegoria. giam apud Thessalos propagatam scribit. Hinc
ldest, Ego monopes habeo ingentes, mec sump et mulier Thessala, pro magā et venefica, in
tuosé vivo; at nec paupertate conflictor, nec proverbium abiit.
sordido victu immundam autmiseram actatem Thessala.] Thessalia pars fuit regni Mace
ago. donici perampla, quanquam distincta regio,
208. Somnia, terrores, &c.] An sapienter et inter Peneum fluvium ad Boream, et Therm
fortiter contemmis vana quaeque terriculamen opylas ad Austrum, ab occidente Epirum
habet. Ejus praecipua urbs Larissa ſuit, Achil
ta? Wide Coel. Rhodig. lib. xxvii. cap. 9. et seq.
209. Lemures.] Pers. Sat. v. 185. nigros le lis natalibus inclyta.
mures vocat; id est, unbras seu larvas, quibus 210. Natales grate numeras?] Libenterne
noctu infestantur domus; quas procurandi seu artatis annos recenses? am non horres mortis
expiandi rationem docet Varro lib. i. de vità accedentis mentionem? hoc enim pusilli est
op. Rom. Ovid. Fast. 4. Wide Plin. lib, vii. animi.
pist. 27. in quâ pleraque reſert ejus generis 211. Lenior et meliarfis accedente senectdº
phantasmata tum tuis tum aliorum oculis ob Tunc certè, aut munquam, minui debent animi
servata. Eral Athenis, inquit, spatiosa domus perturbationes, tum defervescente sanguine,
sed infamis et pestilens. Per silentium noctis, tum usu rerum et sapientia crescente.
sonus ferri, et si altenderes acrius, strepitus 212. Quid te exempla juvat, &c.] Quid ju
vinculorum, longiits primo, deinde proximé vat unum vitium expulisse, si alia supersunt
reddebatur: mor apparebal idolon senex macie et torquent? Quid prodest avaritiam expug
et squalore confectus, promissá barbà, horrenti mâsse, si ambitio, si ira, metus, superstitio,
capillo, cruribus compedes, manibus calenas animum adhuc tuum obsident et cruciant”
gerehat quotiebatgue. Inde inhabitantibus tris 214. Lusisti satis, &c.] Ex Homeri Odyss.
tes direque noctes per metum vigilabantur, &c. Affatim edi, bibi, luri.

35*
 Q. HORATII FLACCI

E P. I S T O L A

PIS ONES:
SIVE DE

ARTE POETICA LIBER.

SEU & Demetrio Phalereo, seu JNeoptolemo Pario, seu potiºs ar.dris
totele, seu e proprii ingenii acrisque judicii fecunditate, sagacitate, opiºus,
hauserit potissimim Flaccus noster: certé eminentissima quaque scribendi
carminis praecepta hoc libello complexus est. Attamen Artem Poéticam
vir appellem cum Quintiliano et aliis : malim veró Epistolam nuncupare
eum nonnullis eruditis; tum ob inspersum identidem satiricum salem, tum
ob pracceptiones aut carptim aut saltuatim datas. Hinc enimveró animomeo
consilium pridem subiit, ordine quodam adhibito illustrare hanc Hora
tii partem; si quodest eximium illustrari potest. Liberaliter accipe, Lec
tor, opellam hanc meam; dico libellum quo Epistolam ad Pisones in drtis
Poética formam utcunque redegi, olim jam editum, nunc veró & me recog
nitum rursusque tibi propositum.
 Q. HORATII FLACCI
*

B P I S T O L A
AD

PIS ONES:
SIVE DE

ARTE POETICA LIBER.

InTER PRETATIo.
HUMANO capiti cervicem pictor equinam [873] Si pictor humano capiti
Jungere si velit, et varias inducere plumas addat collum equinum, di
Undique collatis membris, ut turpiter atrum versasque plumas appomat
membris hinc et inde col
Desinat in piscem mulier formosa superné; lectis, aded ut mulier vultu
Spectatum admissi risum teneatis, amici? 5 pulchra deformem piscis
Credite, Pisones, isti tabulae fore 1ibrum caudam habeat; an cachin
nos cohibere possitis, 6 a
Persimilem, cujus, velut aegri somnia, vanae mici, ad spectandum intro
Fingentur species; ut nec pes, nec caput uni ductiº 6 Pisones, credite si
milem huic tabellae fore li
Reddatur formae. Pictoribus atque Poétis brum, cujus sicutaegrotantis
Quidlibet audendi semper fuit aequa potestas. 10 insomnia inanesformaecon
flabuntur;itàutnecſinisnec
Scimus, et hanc veniam petimusque damusque vi principium ad unum quid
cissim : [874] referatur. Atqui pictoribus
Sed non ut placidis coèant immitia ; non ut et poétis quodcumque libuit
Serpentes avibus geminentur, tigribus agni. semper etiam licuit. Fa
teor; atque hanc indulgen
Incoeptis gravibus plerumque et magna professis tiam petimus aequè et lar
ghimur; verúm non aded ut aspera
p angu volucribus, agni
mitibus,, angues tigribus socientur. Initiis
grandibus sarpe et magnificis
.ANNOTATIO.W.E.S.

1. Humano capiti, &c.] Per ridiculae et aliisque muneribus in Rep. egregiè perfunctus
onstrosae picturae similitudinem primo loco est; caeterum literarum ac literatorum im
docet Horatius, uniforme opus, ejusque partes pense amans.
homogeneas esse oportere; tumut cohaereant 7. JEgri somnia.] Corruptis morbo pertur
et conveniant universa et singula, tum ut ad batisque humoribus, cerebroque malê affecto,
quid unum omnia respondeant. Wide Aristot. portentosa gigmuntur insomnia.
Poet. cap. 1. et seq. 12. Sad non ut placidis.] Nec pictor, nec
3. Undique collatis.] Diversorum anima poeta debet fingere unquam natura, repug
lium membris corpus unum monstrosum con nantia.
flantibus. 14. Incaptis gravibus.] Praecipit vitandas
6. Pisones.] Horum familia Roma dudum digressiones futiles et ineptas; atque locos
mobilis ac numerosa. Calpurnii vocati sunt A communes intempestive haud tractandos;
Calpo Numa filio; unde posteå, Vos 6 Pompi quem ad scopulum frequenter impingunt illi
lius sanguis. Porrö scribit Horatius ad patrem dunturque poetastri. Wide quâm apte et quâm
et ad filios Pisones, praesertim verb ad hos: mon prolixe Virgilius describat pestilentiam,
quorum pater L. Piso Consul cum Druso Libo Geor. 3.famam AEn. 4. &c. Lucanus contra
me anno U.C. 738. Augusto gratiosus extitit, more suo omnia ponit in excessu, Scal. lib. 5
534 Q. HORATII FLACCI
subjunguntur unusvel Purpureus late qui splendeat unus et alter 15
duo centones purpurei, qai A ssuitur
pannus; cum lucus et ara Dianae,
longe refulgeant; quando
describitur lucus, ſanum Et properantis aquae per amoenos ambitus agros,
Diane, rivulus per ama-Aut flumen Rhenum, aut pluvius describitur arcus.
nos
cºmpºſ “” Sed nunc non erat his locus: et fortasse cupressum
aut fluvius Rhenus aut iris
A.A.'...nº, º Scis simulare: quid hoc, si fractisenatat exspes 20
locus. Et fortasse nºsti Navibus, aere dato qui pingiturf amphora coepit
pingere cupressum. Quor Institui : currente rotá cur urceus exit?
sum ver) istud, si pacto
pretio pingendus est homo Denique sit quidvis simplex duntaxatet unum. [s;5
fracta nave emergens mu Maxima pars vatum, (pater, et juvenes patre
dus? amphora formari coep
i;
ta est; cur rota revoluta Decipimur specie recti. Brevis esse laboro,
urceus prodit? Deniquesin. Obscurus fio; sectantem laevia, nervi
plex et unum plane Deficiunt animique: professus grandia turget:
quod componis.
**
O pater, et juvenes patre Serpit humi tutus mimium timidusque procellae.
digni, nos poete ut, pluri. Qui variare cupit rem prodigialiter unam,
mum imagine recti falli 30
mur. Siconor esse brevis Delphinum silvis appingit, fluctibus aprum.
obscurus evado. poliº. In vitium ducit culpae fuga, si caret arte.
consectanti spiritus et vires AEmilium circa ludum ſaber imus et ungues
haud suppetunt; qui vult
loqui sublimia, turgidus fit; Exprimet, et molles imitabitur aere capillos,
securus mimise arquame. Infelix operis summâ, quia ponere totum
tuens fit humilis; qui rem Nesciet:
hunc ego me, si quid componere curem, 35
unam plus aequo variare
mititur, delphinum silvis, aprum mari appingit. In vitium impellit vitii fuga non solers.
Ignobilis statuarius ad AEmilianum ludum habitans ungues ac tenues capillos are finget op
time, opus tamen dabit inconcinnum, quia totum perficere nequit. Huic ego similis esse
quidpiam scribens

.A.NNOTATIONES.

. 15. Idem de eod. lib. vi. cap. 3. Lucani . 22. Currente rotá.] In operis progressu.
effracnis mens, sui inops, serra impetus, atque Metaph. a rota figulari.
wdcirco immodica, raptaque calore simul et ca 23. Quidris.] Al. quodris.
lorem ipsum rapiens. 25. Brevis esse laboro, Obscurus fio.] Quintil.
15. Purpureus laté qui, &c.] Non magis lib. iv. cap, 2. Nimium corripientes omnia st
splendet carmen locis communibus perperam quitur obscuritas. Summorum poetarum et
tractatis, quam vestis assuto centone purpu magnum sensum paucis efferre. Virgil. Æneid.
reo. Wide supra lib. ii. Epist. 1.73. iii. 11.
16. Lucus et ara Diana...] Nemus Aricinum, Campos ubi Troja fuit.
ubiara Dianae sacra: quae poetis materia fre Pers. Sat. v. 38.
quens, tumob amoenitatem loci, tum ob Di
ante Tauricae Orestisque miram et fatalem his Wirtutem rideant, intabescantgue religă.
toriam multiplicis argumenti fertilem. 26. Sectantem lacria, merri Deficiunt.] Sen
18. Flumen Rhenum.] Hoc celebrare affec tentiarum majestas, spiritus poetici vis et alti
tabant in gratiam Aug. Caesaris, cujus ibi vic tudo stepe deest; deeratgue versibus Neronis
torine multae et praeclarae, Suet. Octav. cap. 21. à Persio derisis. Sat.1.
et Dio. lib. 34. &c. 27. Professus grandia turget] Magnilo
Plutius arcus.] In eo describendo saepiùs quentia orationi inflatae affinis est.
insulse morabantur imperiti; at raro, et paucis 28. Serpit humi tutus.] Quinon audet as
Virgilius AEmeid. iv. 700. surgere, repat necesse est. Id vitii habent Wa
20. Sifractisenatal erspes.] Moserat nau ler. Flacc. Argon. Silius Italic. &c.
fragorum, pictum in tabella naufragium cir 29. Qui variare cupit.] Warietate carmen
cumferre ad corrogandam stipem. Wide Pers. ludit ac delectat: at si practer modum illa sit,
Sat. i. 89. Juvenal. Sat kiv. 301. et seq. tam prodigiosa videbitur, quam delphinus in
21. Amphora coepit Institui, &c.] Amphora silvis, aper in mari pictus; quique sic vel ta
was grande, urceus vas exiguum, notant prin bellam pictor vel carmen poeta insignire geº
cipium grave paulo post in minuta et levicula tit, ridiculus evadit. Profana figmenta sacris
abiens et evanescens. Isto loco utitur S. Hie rebus ineptè interserit Sannazarius.
ion: ad Lætam, aptius autem Sidonius Apoll. 32. JEmilium ludum.] Ludum g’adiatorium
Fpist. 16. AEmilii.
 DE ARTE POETICA. 535

Non magis esse velim, quâm pravo vivere maso, tam, nolim, quam nigris
Spectandum migris oculis, nigroque capillo. oculis et capillis speciosus,
indecoro esse naso.
Sumite materiam vestris, qui scribitis, aequam Quicunque aliquid com
Viribus: et versate diu, quid ferre recusent, [sió] ponitis, eligite materiam vi
ribus vestris parem; diu
Quid valeant humeri. Cui lecta potenter erit res, que perpendite quid possi
Nec facundia deseret hunc, nec lucidus ordo. 41 tis et quid nequeatisexequi.
Ordinis hac virtus erit et venus, aut ego fallor, Qui rem solerter elegerit,
haud carebit elocutione et
Ut jam nunc dicat, jam nunc debentia dici, pulchra dispositione.
Pleraque differat, et praesens in tempus omittat. Ordinis, ut opinor, haec
In verbis etiam tenuis cautusque serendis; 45 erit vis et perfectio; ut jam
quaedam dicat, plura verd'
Hoc amet, hoc spernat, promissi carminis auctor. quae jam dicenda videan
Dixeris egregiè, notum si callida verbum tur alium in locum reser

Reddiderit junctura novum : si fortè necesse est vet. Porró in vocibus profe
rendis sobrius et prudens;
Indiciis monstrare recentibus abdita rerum, alia assumat, alia relin
Fingere cinctutis non exaudita Cethegis 50 quatscriptor poematis polli
citi 1.
Continget; dabiturque licentia sumpta pudenter; Praeclare dices, si solers
Et nova fictaque nuper habebunt verba fidem, si conjunctio novum fecerit
Graeco fonte cadant, parce detorta. Quid autem (S77] sidictionem, vulgarem: quod
oporteatres abstrusas ex
Caecilio, Plautoque dabit Romanus, ademptum primere signis insolitis, li
Virgilio, Varioque f ego cur acquirere pauca 55 cebit procudere verba suc
Si possum, invideor; cum lingua Catonis et Enni cinctis Cethegis inaudita;
debetque licentia concedive
recunde usurpata. Vocesautem recentes et novae locum obtinebunt, sia Graeca origine deriven
tur paululum deflexa.
Quare verö Caecilio ac Plauto indulgebant Romani quod Virgilio et Vario negaverint?
Quare vetabor ego, si valeo, quapiam propagare; quandoquidem Catonis atque Ennii

.A.M.N’OTATIONES.

37. Nigris oculis, &c.] Hi olim in laude natum sente notá momen: ubi notar voces
erant, ut alibi dictum est. novitatis habent gratiam, et quasi novam
38. Sumile materiam.] Tertium praeceptum dictionem faciunt per juncturam non vulga
quod esse primum debuit, inquit Scaliger rem. Wide Macrob. Saturn. 1. cap. 4. et 5.
Poet. lib. vi. 50. Cinctulis Cethegis.] M. Corn. Cethe
42. Ordinisha:c virtus.] Quartum de ordine, gum Tullius in Bruto inter priscos oratores
quod sand mutile docet. J. Scalig. modó cit. numerat: cinctulis, veteri more succinctis,
43. Jam nunc ducat, &c.] Historia rerum aptatá infra pectus tunicà; Epenthesis. Wel, A
seriem enarrat secundum ordinem temporum: cinctu scilicet Gabino, sit cinctutus.
at contra poésis artificiosam requirit rerum 53. Graeco fonte cadant.] Qualia, ephippi
dispositionem. Patet ex Homeri Odysseå, et um, triclinium, propola, bibliotheca, exant
Iliade. Sic in Virgilii AEneide liber primus lare, &c.
esse debuisset qui secundus est, et tertius esse 54. Cacilio.] Deeo poetà lib. ii. Epist. 1.
qui est primus. Wide postea vers. 146. et seq. v. 59.
46. Promissi carminis.] Dià ante exspectati Plaulo.] Lib. modø cit. Epist. cit. vers. 68.
quod si opinioni non respondet, statim explo et 170.
ditur. 55. Virgilio.] Hic Latinorum poetarum Co
45. In verbis etiam tenuis.] Jam de parti ryphaeus intulit quaedam insolita; lychni, spe
bus elocutionis. Verba licet mova ſacere; sed lara, Thyas, trieterica Bacchi Orgia, &c.
modus servandus. Cic, in Bruto. Quintil lib, i. Pario.] De eolib. i. Od. 6. et lib. i. Sat, 5.
cap.5. Nota verbanon sine quodampericulofin et 8.
gimus, &c. Gell. lib. i. cap. 12. Quod & C. Cae 56. Invideor.] Dum agit de ſingendis novis
sare, ercellentis ingenii ac prudentia viro, lib, i. vocibus, ipse fingit hanc apposite intideor,
de Analogid scriptum est, habe semper in me pro mihi invident.
morid atque in pectore, ut tanquam scopulum Catonis.] Hic tempestivum primus dixisse
sic fugias inauditum atque insolens rerbum: et fertur, Cic. 3, dc fin. Si Zenoni lieuil, cum
paulo ante; Vive moribus practeritis: loquere rem aliquam intenisset inauditam, inusitatum
verbis praesentibus. quoque º nomen imponere, cur non liceat
48. Junctura.] Sive in verbo e duobus com Catoni? Déeo jam ante non semel.
posito, ut, postliminium, relirolum mare, soli Enni.] Lib. i. Sat.13, et lib. ii. Epist. 1
vagus, foºdifragus; sive in oratione, ut arbo Ovid. -

rum come pro foliis, Epod. 2. et hic v. 58, sig Ennius ingenio maximus, arte rudis,
536 Q: HORATII FLACCI
sermo linguam Romanam Sermonem patrium ditaverit, et nova rerum -

locupietawitin auditºre. Nomina protulerit? Licuit, semperque licebit

rum vocabula induxit? Cer
tě licuit semper ac licebit Signatum praesente notá procudere nomen.
proferre dictiones usu com-Ut silvae foliis pronos mutantur in annos, 60
probatas. Prima cadunt : ita verborum vetus interit aetas,
Quemadmodum vertente
an. Et juvenum ritu florent modó nata, vigentgue.
tur, et vetera decidunt; sic Debemur morti fios, nostraque; sive receptus
.*.*.*.*. Terra Neptunus, classes Aquilonibus arcet,
toritas obsolescit: muper au
.."...'... ii. Regis opus; sterilisve diu palus, aptaque remis, 65
nes florescunt ac vigent. Vicinas urbes alit, et grave sentitaratrum : [87s]
Homines humanaque mor
ti obnoxia sunt. Itä mare Seu cursum mutavit iniquum frugibus amnis,
terrá receptum, regaleopus Doctus iter melius: mortalia facta peribunt;
havigia Avenis tutº på Nedum sermonum stet honos, et gratia vivax.
lus autem anted sterilis “M
navigabilis jam propinquas . Multa renascentur, quaejam cecidére; cadentdue 70
nutrit civitates et vomere Quae nunc sunt in honore vocabula, si volet usus,
proscinditur.
*... Quem penès arbitrium est, et jus, et norma loquendi.
cursum fruges devastantem
convertit, aptioni alveo de Res gestae regumque ducumque et tristia bella,
ductus. Mortalium opera Quo scribi possent numero, monstravit Homerus.
interibunt; tantum abest ut
verborum decor et vis per Versibus impariter junctis querimonia primum,
maneat. Plenunque quium Pöst etiam inclusa est voti sententia compos. 76
obsoleta reviviscentet quº Quis tamen exiguos elegos emiserit auctor,
nunc vigent abrogabuntur,
si voluerit usus, a quo pendet sermonum auctoritas et modus. Homerus ostendit quo metro,
describi debeant facta et bella principum et imperatorum. Versibus inaequalibus conjunctis
scriptae primum ſuerunt res luctuosae deinetiam laetae. Quis vero primus ediderit elegias,

A.N.NOTATIO.NES.

57. Nora rerum Nomina protulerit?] Quae 70. Mulla renascentur..] Lib. ii. Epist. 2 v.
quidem eo tempore usu comprobata sunt. 115. Quintil, cit. lib. cap. 6. Perba d refustate
58. Semperque licebit, &c.] Quintil. cit. lib, i.
repetita monsolum magnosassertores habent, sed
cap. 5. ita scribit; Nova inductasi recepta sint
et afferunt orationi majestatem aliquam, non
modicam laudem afferunt, repudiata eliam in
sine delectatione. Nam auctoritutem, antiquita
jocos eaceuntº. audendum tamen; namque, ut
tis habent; at quia intermissa runt, gration no
Cicero ait, etiam quae primo dura visa sunt,
vilali similem parant. Sed opus est modo. . .
usu molliumtur.
mec utique ab ultimis et jam obliteratis repe
59. Signatum presente notá.] Metaph. A tenda temporibus, &c.
re nummarià.
72. Jus, et norma loquendi..] Gell. lib. xii.
Procudere.] Al. Producere. -
cap. 13. Consuetudo omnium domina re
- -

§3. Sive receptus, Terra Neptunus.] Portus rum, lum mazině verborum est. Quintil cit.
quilibet, vel portus Julius apud Bajas, immis lib. i. cap. 6. Ridiculum pene fueril, malle
so in Lucrinum lacum mari effectus. Sueton. sermonem quo loculisint, quêm quo loquantur.
Qctav, cap. 16. Dio lib. xlviii. Virgil. Georg. Sed necessarium est judicium . . . . In loquan
ii. v. 161.
do, non si quid vilios” multis insederit, pro re
4n memorem portus, Lucrinoque addita guld sermonis accipiendum . . . . Ergo usun
claustra, et consuetudinem sermonis vocabo consennum
*::: indignatum, &c. eruditorum : sicut virendi, consensum bonorum.
65. Regis opus.] A Julio Caesare inchoatum, 74. Quo scribi numero.] Carmine scilicethe
ab Augusto perfectum. Sueton.modo cit. Plin. roico.
lib. xxxvi, cap. 15. 75. Versibus impariter junctis.] Elegiacis,
. Sterilisque diu palus, &c.] Pomptina palus quorum alter hexameter, alter pentameter.
in Campania. Tit. Liv. Epit lib. xlvi. Pomp Querimonia.] Apte quidem: mam ut animus
tina paludes à Corn. Ceihego Consule, cui a lugentis fractus et debilis, sic Elegiae numerus
Provincia obrenerat, siccalat;agerqueer is fac. quasi fractus et claudus. Theod. Marcil.
tus, &c.
77. Eriguos elegos.] Quorum stylus magis
66. Pirinas urbes.] Setiam, Privermum, tener et humilis esse debet, quâm altus et mag
Terracinam, &c. *

nus. Patet ex Ovidio, Catullo, Tibullo, Pro

67. Seu cursum mutarit iniquum.] Tiberis
. Per Velabrum fluens, in aiveum aptionem pertio.
Aluctor.] Callinoum Ephesium alii dicunt,
. Augustijussu, me urbi agrisque am alii Naxium, alii Colophonium quendam, seu
* et Permiciem exundans inveheret. Terpsandrum. Wide Isidor. Jib. i. cap. 38.
 DE ARTE POETICA. 537

Grammatici certant, et adhuc subjudice lis est. [879) Grammatici non consenti.
Archilochum proprio rabies armavit iambo: unt; atque integra etiam
num manet controversia.
Hunc socci cepère pedem, grandesque cothurni, 80 Archilocum ira armavit
Alternis aptum sermonibus, et populares iambo suo. Hunc pedem u
surpărunt comoediae et tra
Vincentem strepitus, et natum rebus agendis. goediae, lanquam idoneum
Musa dedit fidibus divos, puerosque deorum, colloquis, ac superantem
Et pugilem victorem, et equum certamine primum, clamores populi, aptumque
85 actioni... Musa jussit lyri
Et juvenum curas, et libera vina referre. cis versibus cantari Deos,
Descriptas servare vices, operumque colores, Heroas, athletam victorem,
Cur ego, si nequeo ignoroque, poéta salutor? equum cursu priorem, ado
lescentum amores et libera
Cur nescire, pudens prave, quâm discere malo 3 convivia. Quod si dictas
Versibus exponi tragicis res comica non vult: carminum varietates et pro
Indignatur item privatis ac prope socco [880] prietates mescio, nec valeo
Dignis carminibus narrari coena Thyestae. 91 observare, quare poeta vo
cor? quare permalam vere
Singula quaeque locum teneant sortita decenter. cundiam ignorare malo
quam discere? Res comica
Interdum tamen et vocem comoedia tollit; non debet afferri versibus
Iratusque Chremes tumido delitigatore; tragicis. Pariter Thyesta
Et tragicus plerumque dolet sermone pedestri. 95 coena recusat exponi dicti
one humili et feré comică.
Telephus et Peleus, cum pauper et exul uterque, Omnia proprium sibilocum
obtineant. Aliquando, tamen comoedia vocem attollit; et Chremes iratus alto sermone alter
catur, et nonnunquam tragicus dolet humili dictione. Telephus et Peleus ambo exules et
egentes
.ANNOTATIONES.

79. Archilochum.] Hic amarulentum car. sis coloribus; sic argumenta varia diverso sty
men Iambicum invenit stimulante irã.
De eo lo, variä dictione, et propriis unaquaeque doti
in Epod. 6. Ovidius in Ibin. bus exornata distinguuntur. Wide Quintil.
lib. xii. cap. 10. -

Tincta Lycambaco sanguine tela feram.
80 Socci, cothurni.] Hitragoedorum, illi co
moe.dorum calcei. Synecd. grandes: tum quod
revera alti; tum quod tragicae res grandes, sub
limisque earum stylus: a Sophocle inductus
primo in scenam cothurnus; teste Servio in
Virgil. Ecl. 8,
81. Alternis aptum.] Quia sæpe Iambicus
versus imprudentibus mobis excidit, et quod tratu fungentes appareant sublimes, privati
orationi simillimus, hinc propter similitudinem
89. Versibus erponi tragicis, &c.] Tragae
diae magmiloquentia rebus comicis humilibus
haud congruit. Sic etian stylum mediocrem
Comoediae idoneum respuit Tragaedia, res ni
mirum magnas tractans. Sua cuique propria
lez, suus decor est; nec Comadia in cothurno,
nec Tragedia socco ingredilur. Quintil.
90. Privatis.] Vulgaribus, plebeiis Magis
contra humiles. -

veritalis in fabulis adhibetur. Cic. de Orat. 91. Cana Thyesta..] Synecd. pro qualibet
3. Aristot. Poet. cap. 4. materia tragaediae aptă. De Thyeste lib. i.
82. Populares vincentem strepitus.] Gravi Od. 6. et 16. item Epod. 5. Wide Senec. Trag.
tate propriável altius sonantem, vel etiam com 93. Interdum tamen, &c.] Siquid infandum
primentem strepitus populi. horrendumve sit describendum, vocem debet
Matum rebus agendis.] Ob naturalem mo attollere comoedia stylumque aptum adhibere.
tum et saltum. Cic, Orat. Quintil. lib. ix. cap. 94. Iratusque Chremes.] Wide Terent. Heau
4. certé alii versus fluere, at Iambicus per sal ton. Act. v. Scen. 5. item Adelph. Act. v.
tus ire videtur. necnon Donat. Ibid. supra lib. i. Sat. 4.
83. Musa dedit.j Pindaro, Alcaeo, Sappho —at pater ardens
ni, Anacreonti, Simonidi, &c. necnon et Ho Saerit.
ratio.
84. Certamine.] Olympico. 95. Tragicus plerumque dolet sermone pedes
85. Libera vina.] Liberas commessationes, tri.] Quis enim vero dolore pressus grandia
convivia in quibus licet cuique quodcunque loqui possit? Itaque meras mugas effutit He
libet logui citra invidiam. cuba apud Senec. Troad. cum tam multa et
86. Vices.] Varias dotes, affectiones, discri tam magma dolens proloquitur. Apage qui
mina: vel etiam, dispositionem materiae ex arte frigidum septena Tanain ora pandentem bibit,
variam, &c. Ergo Claudianus, Ausonius, et &c. Wide quam aptè contra apud Euripidem.
alii, versus magis quam carmen fecere. 96. Telephus.] Hic Mysorum rex ad inopi
Colores.] Warium stylum, modó sublimem, am redactus et memdicitatem, tragoediae mate
modó remissum. Ut in pictura diversa diver riam praebuit. Suidas.
 538 Q. HORATII FLACCI -

respuunt voces tumidas et Projicit ampullas et sesquipedalia verba,

magma.iº.”.
tu commovere animum Sicurat cor spectantistetigisse querelä.
spectatoris. Non satis est pulchra esse poèmata: dulcia sunto,
" Non sufficit ut carmina Et quocunque volent, animum auditoris agunto.
splendida sint; sint etiam Ut ridentibus arrident, ita flentibus adflent I01
suavia, et quo voluerint im
pellant mentem audientis. Humani vultus. Si vis me flere dolendum est [881]
Sicut ridentibus Arridetho. Primum ipsi tibi; tunctua me infortunia laedent,
minis vultus, ita lugentibus
adflet. Si vis me lacryma Telephe, vel Peleu : male si mandata loqueris,
ri, flere temet primum opor- Aut dormitabo, aut ridebo. Tristia maestum 105
tet; tune ºrº tº mº, Vultum verba decent, iratum plena minarum;
vebunt me, O Telephe, vel
H. "...". Ludentem lasciva; severum seria dictu.
praescripta, vei obdormiam Format enim Natura prius nos intus ad omnem
vel deridebo. Tristi vultui Fortunarum habitum ;
moesta verba conveniunt, juvat, aut impellit ad iram;
irato minacia, j Aut ad humum moerore gravi deducit, et angit: 110
procacia, severo seria. Ete-Post effert animi motus interprete linguá.
nim natura primo nostrum
animum componit secum Si dicentis erunt fortunis absona dicta,
quinºrio, ºne status. Romani tollent equites peditesque cachinnum.
movet aut provºcat ad in Intererit multum, Davushe loquatur, an Eros:
dignationem; vel gravitris
titia affligit humi, cruciat Maturusne senex, an adhuc florente juventā [ss2;
Y, que; deinde animi affectus Fervidus; an matrona potens, an sedula nutrix; 116
&
->
depºmit lingua explicanº. Mercatorne vagus, cultorne virentis agelli;
Si conditioni loquentis
ser...n. Colchus, an Assyrius; Thebis nutritus, an Argis.
les, et plebeii ridebunt effuse. Discrimen ergo magnum est; utrum loquatur Davus, an
Eros; utrum senex prudens, an juvenis a tate virens et ardens; utrum faemina insignis, an
studiosa nutrix; utrum negotiator, an agricola; ulrum Colchus, an Assyrius; an Thebis, an
{ Argis educatus.
.A.N.Y.O.T.M1TIO.YES. º

y
§ Peleus.] Tragicum aliud argumentum. 113. Romani equites peditesque.] Quicumque
Achillis pater ille, a civibus vel ab Eaco pul in amphitheatro, spectatores adsunt audiunt
sus et exagitatus. que; sive nobilitas, sive plebs. Illa in equo,
97. Projicit ampulas, &c.] Inflatas dicti hare pedibus militabat.
ones praesentirerum statui minime congruas. 114. Intererit multim.] Praeceptum de de
In hoc decoro servando cespitavit Sophocles coro personarum observando: ubiquatuor dis
nunquam, Euripides interdum, Seneca Tragi tingui debent, fortuna seu conditio, a tas, vitae
cus passim. - institutum, patria. Terentius alioqui solers
99. Pulchra.] Diserta, verbis ac versibus sapientum dicta quaedam profert male per ri
magnificis: diculas personas: ut per Sosiam; Yº quid ni
Dulcia sunto.] Pathetica, affectibus plena; mis. Euripides servis et barbaris mulieribus

. alias non delectabunt, nec proinde movebunt gravcs nimis sententias tribuit perperam.
auditorem.
100..?nimum auditoris agunto.] Lib. ii. Ep. 1.
Irritat, mulcet, falsis terroribus implet,
Ut mogus, &c.
102. Si ris me fiere, &c.] Cic. Ardeat qui
vult incendere. Quintil. Prius afficiamur ipsi
utalios afficiamus.
104. Telephe, vel Peleu.] Poeta, vel Histrio
Telephum vel Pelea exhibens et repraesentans.
Darus.] Servus astutus et versipellis, cui op
ponitur Eros, servus frugi apud Menandrum.
Alii legunt, divesne loqualur an Irus, id est,
pauper. Unde proverb. apud Erasm. Iro
pauperior. Alii, ut videtur, melius: Dirusme
loqualur an heros.
115. Maturus sener.] AEtate et rerum peri
tià adeptus sapientiam.
118. Colchus, an Assyrius.j6ert* diversarum
108. Format enim natura, &c.] Cic. de Orat. nationum longe diversi mores, diversaque stu
Omnes animi motus suum quendam habent à dia. Colchi natura savi, Assyrii callidi et vo
natura vultum, sonum, gestum; totumque corpus, luptuarii,Thebani hebetes,Argivi arrogantes et
omnes vultus, omnesque roces, ul nervi in fidibus, magnanimi, &c. Wide lib. ii. Epist. i. v. 244.
ità sonant ul ă quoque animi motu sunt pulsa. Colchus.] Lib. ii. Od. 13.
Intus ad omnem, &c.) In animo imprimit af. ..?ssyrius.] Lib. ii. Od 11.
fectus praesenti conditioni idoneos, in adversis Thebis.] Lib. ii. Sat.15.
moestitiam, in prosperis gaudium, &c. .ºrgis.] Triplex Argos: Peloponnesiacum,
109. Juval.] Wel, gaudium gignit: vel, ju Argiae caput: Amphilochium in Epiro; Pelas
vat ad irascendum et impellit. Sicque vel gicum in Thessalia, hodie Armiro: de quojam
una, vel dune sunt sententiae. jib. i. Od 7.
- - DE ARTE POETICA 539

Aut famam sequere, aut sibi convenientia finge,

- - - -
Scribens Poèma,
- -
vel se
Scriptor. Honoratum si ſorte reponis Achillen; 120." ...
congruentes. Si repraesen
Impiger, iracundus, inexorabilis, acer, tas clarum Achillem;incitatus
Jura neget sibi nata, nihil non arrogat armis. ad iram pronus, inexpugna
bilis, vehemens, dicat leges
Sit Medea ſerox, invictaque; flebilis Ino, haud sibi positas, omnia ve
Perfidus Ixion, lo vaga, tristis Orestes. ró armis esse obnoxia. Me
125 dea exhibeatur saeva et im
Si quid inexpertum scenae committis, et audes
Personam formare novam ; servetur ad imum [ss3}}lacabilis;
acabilis; Ixi
- fidus;
1xion perhaus;
Io vagabunda; Orestes moe
stus. Si autem novum ali
Qualis ad incoepto processerit, et sibi constet. quid proferre in theatrum,
Difficile est propriè communia dicere; tuque novanque personam finge
Rectius Iliacum carmen deducis in actus, re audes, cura ut qualis ab
Quâm si proferres ignota indictaque primus. 130 initio apparuit, talis ad fi
nem usque perseveret et se
Publica materies privati juris erit, si cum conveniat.
Nec circa vilem patulumque moraberis orbem; Arduum est communia
Nec verbum verbo curabis reddere fidus loqui proprie; proindeque
tu majori cum laude argu
Interpres; mec desilies imitator in arctum, - -
-
mentum de Iliade in tragae
diam rediges, quâm si inaudita et minime cognita primus ederes.
Porró, materia publica reddetur tibi propria, sinec haras circa vilem circulum et omnibus
patentem, nec verbum verbo explicare studeas, ul fidelis interpres;
.A.N.YOTATIO.NES.

119. Aut famam sequere.] Praeceptum de 128. Difficile est.] Praeceptum de scité imi
formanda persona, seu de charactere persona tando, deque notă persona potius denuo exhi
rum servando. - -
benda, quam nová formanda: quonian hoc
Famam..] Communem omnium opinionem. audere et rite exegui sit difficilius et periculo
Convenientiafingel Ex decoro et rectà ra sius, quam illud praestare; modo tamen quae
tione. dam observentur solerter evitanda, quae ab
120. Honoratum si forté rep. &c.] Prima Horatio notamtur.
pars praecepti. Si expressos jam ab Homero Proprie..] Aptă, convenienti, et propriá ra
Achillis mores exponis rursum, vide ut talem tione.
eum exhibeas qualis vulgo existimatur, et fuis Communia.] A nullo ante occupata et trac
tata.
secognoscitur, &c.
122. Jura neget sibi nata.] Jus omne suis in 129. Iliacum carmen.] Materiam seu perso
armis positum asserat. Iliad xxi. et xxii. nam in Iliade ab Homero tractatam. Nempe
123.] Sil Medea feror.] Vide Euripidis Me is multiplicis argumenti fons uberrimus; Il
deam. De ea nosad Epod. 3. et 5. lumque ºrn; ºrgayadia: ºynºyz, rotºlikara!or
Flebilis Ino.] Haec Cadmi filia Athamantem zai ºrgârzy rºw ºrgayadurzuay recte nuncupat
maritum furore percitum fugiens, in mare se Plato de Repub. -

cum filio Melicertà praecipitem dedit. Homer. 131. Publica materies.] Publicata, nota, jam
Odyss. 5. tractata, qualis in Iliade vel Odysseå.
124. Irion.] Issocerum fraude circumven Privati juris erit.] Tua dicetur per novam
tum peremit. Virgil. Æneid. 6. et scitam dispositionem tractationemgue à te
Io.] Haec Inachi filia, a Jove adamata atque inventam. -

in vaccam, ut Junoni lateret, conversa: sed 132. Sinec circa vilem, &c.) Si passim mon
Juno rem cum intellexisset, oestro vexatam, in sequaris auctorem, quem tibi imitandum pro
AEgyptum usque egit ac depulit. AEschyl. Pro posuisti, universa et singula abeo desumendo;
meth. Ovid. Metam. i. quod quidem vile, atque omnibus obvium, pa
Orestes.) Is ob interfectam matrem consci tens, et facile est. At contra maximae artis et
entiae stimulis vexatus musquam quiescebat. laudis est, sic imitari, ut nihil non tuum ac pro
Wide Euripidem. De co nos lib. ii. Sat. 3. prium esse videatur; ratione jam dicta et mox
v. 153. dicenda.
125. Si quid inerpertum.] Alterum priecep Patulum orbem.] Carmen vulgatum: argu
timembrum, de persona nová, et à nullo ante menti dispositionem omnibus expositam et
inducta aut formata: qualis Dido apud Virgi cognitam: materiam continua serie pertex
lium, Octavia apud Senecam, &c. tam, more cyclicorun. Wide postea annot. ad
127. Sibi constet.] A suis moribus nunquam v. 136.
recedat, aut aliena appareat. Quod Homerus 133. Nec rerbum rerbo.] Imo sententias in
semper sedulo custodivit. Euripides autem geniose expiscari oportet; quemadmodum So
meritó arguitur, quod Iphigenia in Aulide pri phocles, Euripides, aliique ex Homero. Quin
mö timida mortem deprecatur, deinde vero, et pleraque in vná linguà nitent, quae in alte
Achille pro ea exorante, animosam exhibeat ra nihil habebunt splendoris.
se repente, dicatgue paratam sponte mactari 134. Ncc desilies imitator in arctum, &c.]
pro salute Grecorum. . …"
Tertius hic est scopulus imitatori cavendus.
540 Q. HORATH FLACCI
preterea nec imitando con- Unde pedem proferre pudor vetet, aut operis
jicias te in angustias, equi- lex. [584]
bus te expedire nequeat,
seu obverecundiam, seu ob Nec sic incipies, ut scriptor cyclicus olim : 136
legem carminis. Fortunam Priami cantabo, et mobile bellum.
Nec incipies sicut olim
poeta cyclicus:
Quid dignum tanto ſerethic promissor hiatu ?
Fortúnam Priami cantabo, Parturiunt montes; nascetur ridiculus mus. 139
et nobile bellum.
Quanto rectius hic, quinil molitur inepte: (SS5)
Ecguid iste promissor dicet
tam alto &gnum exordio? Dic mihi Musa virum, capta post tempora Troja,
Montes edunt partum, ori ui mores hominum multorum ridit, et urbes.
etur mus risun excitans.
Quanto melius is qui mihil
on fumum ex fulgore, sed ex fumo dare lucem
perperam agit: Refer mihi, Cogitat, ut speciosa dehinc miracula promat, 144
A Musa virum, qui post ex: Antiphaten, Scyllamgue et cum Cyclope Charyb
cisam Trojam perlustravit
- - - dim.
mores et civitates plurium
hominum. Is non fumume splendore, sed lumen e fumo educere parat, ut exinde res pracia
ras et mirandas proferat, Antiphaten, Scyllam, Cyclopem, Charybdim.
.A.N.YOTATIO.NES.

Ne Dramatici carminis et Epici diversam le
gem turpiter ignoret aut confundat. Sicut ergo revolvens ita scrinsit Satira 5. init
audeatgue immutare permulta et nova quae
dam inserere et affingere Tragoediae idonea,
mec se coarctet ipse et astring at ad ea duntax
at, quae induxit Epicus, v. g. Homerus, quem
imitatur.
135. Proferre.] Al. melius, referre, licenter
quidem.
135. Wee sic incipies.] Praeceptum de initio
grandiori evitando, quod tam Epicus quâm
138. Hiatu%] Persius Horatii locum hunc
Fabula seu maesto ponaturhianda tragedo,
—aut quantas robusti carminis affa.
Ingeris, &c.
Tu neque anhelanti, coquitur dum massa
cannano
Folle premis ventoºse.
JYec scloppo tumidas intendis rumpere but
cas.
- -

Tragicus cavere debet. Peccavit Statius in 139. Parturiunt montes.]. Ex Mesopi Fab.
Achilleide, et Thebaide; Seneca in Troade, &c. Phaedrus rem explicans sic ait;
Scriptor cyclicus.) Circulator; circumfora —hoc scriptum est tibi,
neus: vagus; trivialis, a yūgºrn; in compitis ho Qui magna cum minaris, extricas nihil.
mines congregans, quibus inconditos versus
occinat. Virgil, Ecl. 3. Usurpatur mempe illa dictio proverbialis in
Montu in tririis indocle solebas eos qui magma ostentant ac pollicentur; mi
mima verb, ut fere sit, præstant. Improbe au
Stridentimiserum stipuld disperdere carmen? tem et in suam permiciem tale dicterium ali
Coel. Rhodig. lib.<xviii, cap. 10. In nova co quando jactarunt AEgyptii cum suo rege Ta
moedia induit, cyclos dici invenio loca ubi ven cha. Lacedæmonios auxiliatores pridem ilii
derentur mancipia; fortasse etiam ubi vena exspectárant; ubi Agesilaum regem demum
lia reliqua. Astipulatur Schol. Aristoph. scri adventare statură pusillum aspexerunt, non
bens wºxxor ſuisse Athenis circum, seu locum, sine ludibrio dixere; parturiebat mons; formi
ubicarnes et pisces vendebantur. Sunt qui Mae-. dabat Jupiter; ille rero murem peperit.
vium hic rotari asserant. Casaubonus in Athen. nóway 532, Zºº: 3' it cºsir2, r3 d'ºrºzºv'uſ'.
lib. vii. cap. 3. multa erudite de cyclo et cycli Quoalienatis Lacedæmoniis Egyptii profligati ar
cis; aitºue cyclicos appellari solitos, quicumque rogantian suam luerunt.
materiam aliquam continua serie pertexuis 141. Dic mihi musa virum.] Exordium est
sent; sicut Antimachus Thebanam historiam. Odyssea, Homeri.
Additgue, quem verb Poètam intelligat Hora "Avºga won ivyers, ºvera, raxºgezar, &c.
tius per scriptorem cyclicum, nominatim indi 143. Non fumum er fulgore, &c.] Non è
care non possumus. Stasimum docti putant splendidis initiis et promissis exigua et ob
qui auctor parvae Iliadis extitit; ..sed repugnat scura, sed potius é tenui modestoque principio
Photius disertè illum separans à cyclicis. Ita res magnas et nitentes profert.
que Cyclicus apud Horatium erit potius alius 144. Miracula.] Res admirationem moven
quispiam & Cyclo Epico, Nam poetae isti non tes. Quanta scilicet pericula incurrit, et quantá
ob præstantiam carminis commendati, sed virtute astuque Ulysses est eluctatus.
tantum propter seriem rerum eo corpore com 145. Antiphaten..] Laestrygonum regeman
prehensarum; quod valdé congruit illi Hora thropophagum. Odyss. lib. x.
tii loco, ubi ineptiarum arcessitar is quem cy Scyllamgue.] Scopulum terribilem in freto
clicum nominat. Haec omnia Casaub. cit. Mamertino, ut fabulantur, Phorci filiam, cujus
137. Fortunam Priami.] Carminis de Pri latera canibus latrantibus succincta. Odyss.
amo deque bello Trojano initium est aimis in 12. Cic. contra Verrem. Hoc infestior nautis
atum.
Porres quâm Scylla, quéd multo se pluribus ef
 DE ARTE POETICA. 541

Necreditum Diomedis ab interitu Meleagri, 146 Nec Diomedis reditum in

Nec gemino bellum Trojanum orditur ab ovo. cipit narrare a Meſeagri
morte, mec Trojae expugna
Semper ad eventum festinat: et in medias res [886] tionem a duplice ovo. Sem
Non secus ac notas, auditorem rapit; et quae per ad finem tendit: et
Desperat tractata mitescere posse relinquit. 150 transfert auditorem in me.
dias res velut cognitas; quae
Atque ita mentitur, sic veris falsa remiscet, ver) tractata non fore pul
Primo ne medium, medio ne discrepet imum. crajudicat, omittat. Porro
sic fingit, sic intermiscet fic
Tu quid ego, et populus mecum desideret, audi.[887] ta veris, ul medium initio,
finis medio non discordet.
Accipe quid ego populusque mecum exoptet.

.4 N.YOTATIO.N.E.S.

majoribus canibus succinzerat. Et de Harusp. non incipit & Trojano litore describere; sed
resp. Quàm Scyllam tam eminentibus canibus facit eum primo navigantem de insuld Calyp
tamgue jejunis poeta fingendo exprimere po sonis; et er persona sud perducit ad Phacacas.
tuerunt? Vide W. Ecl. vi. 74. Illic in convirio Alcinoi regis narratipse quem
Cyclope.]Polyphemo Cyclopum rege. Odyss. admodum de Trojd ad Calypsomem percenerit.
9. nos. lib. i. Sat. 5. -
Post Phaeacas rursus Ulyssis marigationem us
Charybdin.] Voraginem Scyllae adversam ue ad Ithacam ea persond proprid describit
in freto Siculo 12. Odyss, cit. Virgil. Æneid. 3. }. Quem secutus Maro JEneam de Sicilio
nos lib. i. Od. 27. perducit ad Lybiam. Illic in convivio Didonis
146. Nec reditum Diomedis, &c.] Nec in narratipse.'Eneas navigationem suam de Trojá
Odysseålongénimis exordium autaliam quam usque ad Siciliam, &c.
vis narrationem repetit; ut fecit in suo de 150. Quae desperat tractata milescere, &c.]
Diomedis reditu carmine Antimachus, qui et Praeceptum de seligendis præcipuis argu
Thebanam scribens historiam viginti quatuor menti partibus et adjunctis, qua tractata pul
volumina implevit, antequam septem duces critudinem poèmati conferant; deque casteris
usque ad Thebas perduceret. De Diomede relinquendis quae mec oratione splendescere
lib. i. Sat. 5. nec splendorem argumento et proposito facere
147. Nec gemino bellum Trojanum, &c.] possint. Sic pleraque minimum adjuvantia
Nec Iliadem condens à primâ origine res nar Homerus praetermisit in Iliade et Odyssea: in
rat, aut poéma exorditur; ut in parva Iliade hâc Palamedem Ulyssis fraude interfectum:
Stasimus, qui et Ledam a Jove adamatam, in illà, raptum Helenae, Achillis apud Lycome
duo peperisse ova, et ex eorum altero Casto dem regem latebras, &c. Virgilius pari arte et
rem et Clytaemnestram, ex altero vero pro solertia nihil dixit de AEnea in Macedoniam
diisse Pollucem et Helenam, quae a Paride appulsu: nihil de adventuin Laurentum agrum,
rapta excidii causa Trojani fuerit, prolixe et deque comitum ejus Trojanorum certamine
otiosë commemorat. Similiter peccarunt auc adversus Latinum regem et Aborgimes ea loca
tores Heracleidis et Theseidis, quos redarguit tenentes. Tit. Liv. lib. i. init.
Aristoteles in suá Poétică. 151. Atque ita mentilur, &c.] Praeceptum
148. Semper ad eventum festinat.] Egre de affingendis plerisque, ita tamen ut omnia
gium sané praeceptum, ut leviter perstringan cohaereant, utgue a veris falsa vix discerni
tur nonnulla quidem dictu necessaria, graviter queant. Est enim fictio velut anima poèseos
autem et potissimilm tractentur quae propo Arist. Poet. Sic ficta à Virgilio complura,
situm maximè remdue promoveant. Hoc vero totosque AEmeidos libros esse confictos, memo
ut et praecedens etiam perditë violavit Statius literatus ambigit. Certè doctis constat Tro
in Thebaide, ubi et res altius repetit et per jam ab AEnea et Antenore proditam, Africam
multa congerit vel parium couducibilia vel nunquam illum vidisse, nedum Diomedem:
nihil, quae quidem integro carmine rescindi Didonem A Sichaei viri morte castissimam vix
queant. isse, &c. Huc pertinet quod praecipit Scaliger,
In medias res, &c.] Rerum primordia sup lib. iii. cap. 97. Argumentum sumerudum est
mi debent ut nota; auditoris autem animus brevissimum; illudgue maxime rarium, multi
in res medias statim rapiendus: quae very pleague faciendum.
praccesserunt, occasione data, subinde nar 152. Primone medium, &c.] Quintil.lib. iv.
rantur solerter et tempestive. Sic Homerus cap. 2. Prima sit curarum, it id quod fingi
Iliadem ab Achillis irá, qua Trojae excidium mus fieri possil: deinde ut, et persona; et loco
paulo antecessit; et Virgilius AEmeidem a sep et tempori congruat; et credibilem rationent et
timo errorum AEneae anno exorsus est. Ma ordinem habeat; si contingal etiam, ut rera,
crob. Saturnal. lib. v. cap. 2. Homerus, inquit, alicut rei cohaereal, qut argumento quod in
vitans in Poemale historicorum similitudinem causá sit confirmetur. JYam qua tota extra
quibus let est incipere ab initio rerum, et con rem petita sunt mentiendi licentian produnt.
tinuam narrationen ad finem usque perducere: Curandum proccipue, ne qué inter se pugment;
ipse poetică disciplina & rerun medio capit, ad quardan enim partibus blandiuntur; sed in
initium post reversus est. Ergo Ulyssis errorem summum non consentiunt. Pratterca me . .
 * -

542 Q. HORATIl FLACCI

si vis retinere plausorem Si plausoris eges aulaea manentis, et usque
*...*.*.*.*.*.*. Sessuri, donec cantor, Vos plaudite, dicat; I55
spectantemque donec actor
dicat, Vos plaudite; cujus AEtatis cujusque notandi sunt tibi mores
questatis mores a te expri-Mobilibusque decor naturis dandus et annis
meudi sunt et naturis annis
que non mutantibus decor Reddere qui voces jam scit puer, et pede certo
tribuendus est. Signat humum, gestit paribus colludere, et iram
Pueriam loqui sciens, et Colligit ac ponit temeré, et mutatür in horas. 160
‘. . aequalibus,
amat cum .". iras Imberbis juvenis tandem custode remoto,
citur facilee placatur, at-Gaudet equis, canibusque, et aprici gramine campi;
que hºriº ingºli, "ºur. Cereus in vitium flecti, monitoribus asper,
Juvenis sine barba, dimisso
tandem paedagogo, delecta Utilium tardus provisor, prodigus aeris,
tur equiet caniºus et cam-Sublimis, cupidusque, et amata relinquere pernix.
po Martio; ſlexibilis ad vi Conversis studiis, cetas animusque virilis I66
tium, reprehensionis impa
tiens, utilium contemptor, Quaerit
opes et amicitias, inservit homori;
pecunian profundens, su; Commisisse cavet quod mox mutare laboret. [sss]
...” “Multa senem circumveniunt incommoda, vel quod
cupita cito deserens.
'Eta et animºirilisha. Quaerit et inventis miser abstinet, ac timet uti: 170
bet alia jam sºdia; ſudº Vel quod res omnes timide gelidèque ministrat;
comparandis divitiis digni
tatibus, amicis; cavet face Dilator, spe longus, iners, avidusque futuri,
re, id cujus mox peniteat. Difficilis, querulus, laudator temporis acti
Şenºphºribºlestiº Se puero, castigator censorque minorum.
noxius est; seu quia opes ac
cumulat, et quaesitis parcit Multa ferunt anni venientes commoda secum, 175
infelix; seu quia pigre et Multa recedentes adimunt. Ne forté seniles
..". P. Mandentur juveni partes, pueroque viriles;
crastinator, longinqua spe
rams, ºgnis, cºpiº Fiºre Semper in adjunctis, aevoque morabimur aptis.
diutius morosus, queribun Aut agitur res in scenis, aut acta reſertur.
dus, laudator aevi se puero
transacti, juniores autem arguens crebro et objurgans.
Anni accedentes plura bona secum afterunt, plurima abeuntes auferunt. Ne forte adoles
centi committantur officia senis aut puero qua viri sunt, diligenter observabit aetatum differen
tias et proprietates.
Vel res in theatroperagitur, vel facta narratur;
.4.Y.Y.O.T.4TIONES. -

quartera esse constabit, adversa sint, &c. Honori.] Excellentiam expetit aetas florens.
154. Si plausoris eges, &c.) Si vis scribere Aristot. Rhetor.
Tragoediam, quae ita populum delectet, ut ad 170. Inventis miser abstinet, &c.] Sunt ava
usque finem in amphitheatro detineat, et do ri semes, quod usu didicerunt et difficilè esse
nec annoveantur aulaea scenaul exormantia. invenire et facilè amittere. Aristot. cit. Potest
155. Vos plaudite.] Hoc dicebat histrio quicquam esse absurdius, quêm quo minus via
peractam fabulam indicans. Tullius in Ca restat, eo plus viatici quarrere? 3. cit.
tone, cap. 19. Sapienti monest usque ad plau 172. Spe longus.] Nemo tam senex, qui
dite wivendum, id est, usque ad vitae finem, annum vivere non speret. Cicero ibidem.
scilicet ut homeste vixisse intelligatur. 173. Querulus.] Nam senes plerumque con
156, JEtaliscuffusque notamdi sun; libi mores.] temni se putant, despici et illudi. Cic. de Senect.
Praeceptum hoc de moribus bene et luculenter Laudator temporis acti.] Senex res olim
exprimendis non semel inculcat Horatius, vide praeteritas cum gaudio in memoriam revocat,
licet praccipuum. aliisque narrat. Arist. cit.
162. Equis, canibusque, et aprici, &c.] Ve 178. JEro aptis.] Ut juvenilevitas, adole
nationi, item exercitationibus juventuti Roma scenti fervor, viro cura divitiarum, ambitio et
nae consuetis in Martio campo, natatu, cursu, cupiditas honoris; seni maturitas et prudentia
palaestră, lucta, &c. Widelib. i. Od. 8. tribuatur, &c.
163. Cercus in vilium flecti.] Mollis et fa 179. Mut agitur res, &c.] Praeceptum grave
cilis ad suscipiendam quamlibet affectionem me resulla vel atrocior, vel turpior in scenam
perversam, sicut cera ad quamcumque formam proferatur, aut publice fiat, sed narretur dun
et figuram. taxat. Quod si contra fiat, spectator non mo
164. Utilium tardus provisor.] Ut quinon vetur suaviter, sed offensus indignatusque ex
dum egestatis incommoda expertus sit. plodit.
167. Amicilias] Que optima et pulcherrima .dgitur..] Hinc dramatis et dramatics: Poe
vitae supellez. Cic, in Laelio. seos nomen.
 DE ARTE POETICA. - 543

Segniūs irritant animos demissa per aurem, 180 audita minus animum mo
Quâm quae sunt oculis subjecta fidelibus, et quae vent quam qua videntur,
quaeque spectator ipse sibi
Ipse sibi tradit spectator. Non tamen intus tradit. Attamen in theatro
Dignageri promes in scenam; multaque tolles [889) genda;
non exhibebis intus pera.
et pleraque aspectui
-
Ex oculis, quae mox marret facundia praesens. non abjicies sed mox ora
Nec pueros coram populo Medea tracidet; 185tione repraesentabis relu!
modó acta. Nec Medea li
Aut humana palam coquat exta nefarius Atreus; beros occidat ob oculos
Aut in avem Progne vertatur, Cadmus in anguem. spectatorum; vel nequam
Quodcunque ostendis mihi sic, incredulus odi. Atreus palam coquat huma
Neve minor, neu sit quinto productior actu 190 na membra. Nec Progne
transformetur in volucrem,
Fabula, quae posci vult, et spectata reponi. aut Cadmus in serpentem.
Nec Deus intersit, nisi dignus vindice nodus Quicquid mihi sic exhibes,
Inciderit: nec quarta loqui persona laboret. [890] monNeccredo, imó aversor.
brevior, nec longior
Actoris partes chorus officiumque virile. quinque actibus sit fabula,
. Defendat: neu quid medios intercinat actus, ut sarpius spectanda repos
195 catur: Nec Deus adhibea
Quod non proposito conducat, et haereat aptè. tur misi difficultas occurrat
Ille bonis ſaveatque, et concilietur amicis, digma tali vindice: Nec
quarta persona Joquendo
desudet. Chorus sustineat personam unius actoris et viri. Never) in mediis actibus quid
quam dicat, nisi quod ad rem sit et faciat. Ille probis suffragetur, et amicis opituletur:
.A.N.W.O.T.ATIO.N.E.S.

180. Segniūs irritant animos, &c.] Curet dam, varias orbis regiones pervagatus, senio
igitur poeta dramaticus, ut agatur in scena tandem ingruente, in serpentem mutatus est.
quicquid magis afficere potest, ratione tamen, Ovid. Met. 3 -

et modó statin explicandis. 189. Neve minor, &c.] Hec certº justa est
181. Oculis fidelibus.] Plaut. Trucul. fabulae magnitudo. Nam si plures quâm quin
Pluris est oculatus testis unus, quam auriti que actus sint, nimis laxa tractatio et dispersa
decem. vis rem enervabit. Sitres solum fuerint actus,
183. Scenam.] Nomen à cany; umbraculum vel argumentum mimis pressum ac jejunum
quod olim sub arborum umbraculis prima fiet elumbe; vel rebus et adjunctis pluribus
dramata fuerint acta. Postea vero locus tabu nimium coarctaths erit confusum.
latis et contignationibus constructus, aulaeis 191. Nec Deus intersit, &c.] Non enim in
que et picturis rem theatricam adjuvantibus tervenire in machină numen debet, nisi quando
decoratus est. res adeo difficilis continget, ut ope nequeat
185. Nec pueros coram, &c.] Ut ineptè apud humaná extricari: et Deum aliquem subve
Senecam Tragicum; Quinon immerito & pau nire, aequum esse decorumque videatur. Hinc
cis probatur. Scalig. lib. iii. cap. 97. vitiosa catastrophe Medeae Euripidis jure ex
ſedea trucide!.] De Medea in Epodis. ploditur. Wide Arist. Poetic. Sed et culpatur
Quod pertinet ad rem praesentem, notandum idem, quod sarpius Deos é machină producat:
est praeceptum hoc gravissimum a Tragicis Diamam in Hippolyt. Minervam in Iphigen.
Graecis religiosè semper observatum ; et eos Tauric. Thetin in Andromach. Castor et Poll.
allucinari quialiter putant. Apud AEschylum, in Helen. &c.
Agamemnonis in suo palatio trucidati auditur 192. .Yec quarta loqui persona laboret.] Ita
clamor luctuosus; minime verb caedes specta saltem consuetum Dramaticis Graecis. Tres
tur. Apud Sophoclem, Clytaemnestra ab Oreste personae duntaxat agunt simul et colloquun
capsa intus vociferatur, auditurque; at nequa tur; atque muta est, si inducatur, quarta.
quam in scená occiditur. Haec et alia bene, Nihil tamen vetat quartam induci mdn multa
multa sagaciter, strenue gravitergue probat vir
loquentem. Scaliger lib. iii. Quatuor in edden
Dramatical rei peritissimus Hedelinus in Praxi
scend personas loqui, nulla religio est. Profecto
Theatrica; ubi et Sophoclem defendit, quod si param agat loguaturve quarta, haud ullum
Ajax gladio suo palām incumbat. Verúm in afferet perturbationem aut confusionem.
proximo memore id perpetrare Ajax intelligi 193. Actoris partes.] Chorus eos exhibet,
potest. -
qui reiperactae interfuerint; plures sunt ho
186. Atreus.] Supra, v. 91. mines, sed unus loquitur, Coryphaeus dictus.
187. Progne.J Haec ltyn filium Tereo ma Porro Chorum jam pridem obsoletum instau
rito comedendum opposuit, a quo jam ense rari velut maximum Scenae ornamentum non
transfigenda in hirundinem versa est. Philo abs re exoptat Hedelinus ante laudatus; ac
mela ejus soror in avem sui nominis, Itys in de istis egregie disserit. prax. Theatr, lib. iii.
phasianum, Tereus ipse demum in upupam. cap. 4. ubi redarguit Aristotelem et Scalige
Ovid. Met. 6. rum, apud quos perperam Chorus appellatur
Cadmus in anguem.] Agenoris ille filius A oliosus rerum curator.
patre missus ad Europam sororem quarren 196. Ille bonis faveatgue, &c.] Chori
544 * Q. HORATII FLACCI
iratos place, et innocentes Et regatiratos, et amet timentes:
protegat; laudet frigalita Ille dapes laudet mensae brevis; ille salabrem
tem, justiuam salutarein, et
leges, et pacein fores ape Justitiam, legesºue, et apertis otia portis:
restem: arcana in credita Ille tegat commissa; Deosque precetur et oret, 200
ne revelet; e nºmina de Ut redeat miser; s, abeat fortuna superbis.
precetur, utmiserissors me
lior contingat, pejor guiem Tibia non ut nunc orichalco vincta, tubaeque
superbs. AEmula; sed tenuis, simplexq; foramine pauco. -->i;
Tibia quondam non sicut
nunc compacta orichaico, Aspirare et adesse choris erat utilis, atque
et buccinae par; sed exigua, Nondum spissa nimis complere sedilia flatu : 2:35
et simplex, et paucis forami Quo sane populus numerabilis, utpote parvus
nibus, camentem Chorum
adjuvare idonea erat, et so Et frugi, castusque, verecundusque coibat.
no repleſe sedes hand tune Postguam coepit agros extendere victor, et urbers
valde referras. Illuc enim
populus numerari facilis,
Latior amplecti murus, vinoque diurno
quippe non frequens, et fru Placari Genius festis impune diebus; 210
galis, et pudicus, et modes. Accessit numerisque modisque licentia major.
tus conveniebat. Postea re
ro quam victor imperium Indoctus quid enim saperet, liberque laborum,
atgue urbis poinoerium am Rusticus urbano confusus, turpis honesto:
plificavit; ac diurna com Sic priscae motumque et luxuriam addidit arti
potatione genio induiserunt 215.
impune diebus festis, tum Tibicen, traxitºſue vagus per pulpita vestem.
uoque versuum et musicae Sic etiam fidibus voces crevère severis,
uxuria aucta est. Nam
quid melius facerent agres
Et tulit eloquium insolitum facundia praeceps;
tes imperiti et labore soluti Utiliumque sagax rerum, et divina futuri [sº]
cum civibus mixti, et sordiºli cum honoratis? Sic antiquae arti saltationes hixuriosas adjunzit
tibicen; et per theatra amplum syrma traxit. Sic et clim modesti lyrae soni per fuzer inalti
plicati sunt, atque elocutio rapida invexit dictionem anted inauditain: nec non sermo utilia do
cumenta continens et futurum praesagiens

.M.N.Y.O.T.4TIO.V.E.S.

recenset Horatius. Exempla lege passim 208. Agros ertendere ritor, et urbert, &c.]
apud Tragicos Graecos: necte moretur Seneca Iis tautūm licebat urbis mºrnia proferre, qui
ubique ſere vitiosus. imperii fines propagassent. Wopisc. in Aureli
199. Apertis otia portis.] Wel privatarum ano. -

aedium, vel civitatis, vel etiam templi Jani fo 210. Placari Genius.] Videlib. iii. Od. 17. et
res apertae indicant pacem, clausae autem bel lib. ii. Epist. i. v. 144.
lum. Wide lib. iv. Od. 15. -
Impunè.] Sine metu legum et Censorum. De
202. Tibia non ut munic.] Chorus in mediis die epulari vetitum olim; et poenis constitutis
actibus agebat et loguebatur per Coryphaeum, luxuriam et sumptus coèrcuerunt leges Corne
ut antè dictum est. Sed praeterea inter unum lia, Julia, &c.
et alterum Actum camebat saltabatdue. Hinc 211. Accessit numerisque, &c.] Gliscentepo
mentionem facit Horatius de instrumentis mu puli luxu, pariter et theatralis apparatus cre
sicis Chori concentum adjurvantibus. vit et luxuriatus est.
Tibia.] De hac fuse Scaliger, Poet. lib. i. 212. Indoctus quid enim.] Licentiam Lempe
cap.-20. illam majorem in versibus et musicä postula
Orichalcorincia.] Gall.garnie delaiton. Ang. bant spectatores luxuriosi; plebeii rusticis, no
BEGIRT with BRAss. Montanum illud aes biles'plebeiis inquinati et corrupti.
magno quondam in pretio fuit; quod auri 213. Confusus, turpis honesto: Diu qippe
splendorem, et aris duritiam habebat. Isidor. ludos spectarunt confusi mobiles cum populo.
Fest. Servius ad 12. AEneid. orichalcum om Tit. Liv. Valer. Max. lib. ii. cap. 4. Wide Ep.
nibus melallis preliosius fuit, inquit. 4. Annot.
Tubacque amula.] Gall. aussi grande et aus 216. Sic etian fidibus.] Ut in comedia tibie
si éclatante que la trompetle. Angl. As Big sonos et foramina, ita etiam in traguedia lyrie
AND As Ci.e. Art Soun Dr. D. As A trumpet. chordas et modos auxit luxus. In hic tres
203. Foramine pauco.] Quatuor ſuisse pri primum deinde septem, post decem ſuisse
mum foramina scribit Varro; alii tria dun aiunt. -

taxat. Severis.] Cic. 2. leg. antique musica seve

205. Sedilia.] Caveam, in quâ subsellia ad ritas. -

spectandos ludos. Wide cit. Scalig. lib. i. cap. 217. Facundia pracceps.]Versus magniloqui,
21. ubi de theatro, et amphitheatro; deque eo turgidi, rapide fluentes, ut torrens.
rum partibus, incrementis, et ornamentis. 218. Utilium sagax rerum.] Tragodie Cho
 DE ARTE POETICA. 545

Sortilegis non discrepuit sententia Delphis. vix discrimen habuit A Del

phis oracula proferentibus.
Carmine qui tragico vilem certavit ob hircum, Paulo post is qui propter
Mox etiam agrestes Satyros nudavit, et asper 221 vilem hircum contendit car
Incolumi gravitate jocum tentavit; eo quðd mine tragico, nudos intro
duxit Satyros rusticos; et
Illecebriserat et grată novitate morandus acerbus protulit sales, illacsä
Spectator, functusque sacris, et potus, et exlex. severitate tragaediae: prop
Verúm itarisores ita commendare dicaces 225 terea quodoblectamentis et
jucundánovitate detinendus
Conveniet satyros, ita vertere seria ludo; erat spectator sacris per
Ne quicumque Deus, quicunque adhibebitur heros, functus, et ebrius, et sine
lege.
Regali conspectus in auro nuper et ostro, [893]
At sic oportet Satyros ri
Migret in obscuras humili sermone tabernas; sores et dicaces commen
Aut dum vitat humum, nubes et inania captet. 230 dare, sice serissermonibus
Effutire leves indigna tragoedia versus, adjocosas transire, ut quis
quis Deus vel Heros produ
Ut festis matrona moveri jussa diebus, cetur, paulo ante in auro et
Intererit Satyris paulüm pudibunda protervis. purpurá conspectus, non lo
quatur sordide quasi in vili
Non ego inornata et dominantia nomina solum tabernã; neve terram fugi
Verbaque, Pisones, Satyrorum scriptor amabo: 235 ens sectetur nubila et va

Nec sic enitar Tragico differre colori, cua. Tragoedia versus levi
culos respuens, tanquam
matrona diebus festis saltare compulsa, lascivos inter Satyros aliquantò verecunda esse debet.
Ego Satyrica scribens, 6 Pisones, non consectabor dictiones inconditas aut simplices duntax
at: neque sic curabo declinare tragoediae speciem,
..anºn’OTATIONES.

rus sententias protulit affectavitºue nimium Potus et erlez.] Post sacra voluptati dun
acutas, obscurasque, similes oraculis. taxat inhians, suo genio nihil jam negans:
Divina futuri.] Ventura praenuncians ad in quique epulis et vino refertus nullājam lege
state Apºllinis Delphici. regi potest.
219. "Sprlilegis.] Wide infră ad versum 403. 225. Verum itarisores.] Ita plebis fastidio
Delphis.] Apollo colebatur, et responsa da obsequendum, ut decorum non violetur.
bat apud Delphos. Wide lib. i. Od. 7. 227. Deus.] Pan, Bacchus, Silenus, &c.]
220. Carmine qui tragico.] Agit Horatius de Heros.] Semideus; Hercules, &c.
Satyrico Graecorum dramate: cujus aliqui di 228. Regali conspectus in auro, &c.] In tra
cunt inventorem Cratinum in Dionysiis. Sui goedia magnifice locutus ex decoro, idem post
das autem Pratinam Thespi non multis annis in Satyrico dramate abjecta, obscoena, sordida
posteriorem. Unum istius generis drama su ne effutiat, quasi tabernarius.
perest nobis Cyclops Euripidis. Porro ista 229. Tabernas.] Alludit Poeta ad taberna
Graecorum dramata Latini utcunque imitati rias fabulas, in quibus Personae viles et argu
sunt in Athellanis fabulis: quas argumelis dic mentum humile. Festus.
tis que jocularibus similes Diomedes scribit. 230. Mut dum vitat humum.] Ergo adhiben
Wide Tit. Liv. lib. vii. init. dus ubique modus: medium teneat, suamgue
Certavit ob hircum.] Scilicet poetae suum dignitatem servet: mec incidat in comicam
quisque Satyricum poema certatim edebant. parvitatem et humilitatem, nec vanè extollatur
Et qui victor censebatur mercedem accipiebat et inamiter intumescat.
hircum, quem Baccho sacrificabat. Hinc no 231. Effutire leves, &c.] Tragoediae gravitas
men tragaedia, à ºrgay9 hircus et adh cantus. custodiri debet inter protervos Faunorum sales
Alii tamen quasi ºrgvywd ſay dici volunt, a et jocos. Sic matrona in sacris non leviter et
Tºyºt feces, quod histriones primum ore feci lascive, sed modeste et graviter saltans nihil
bus peruncto, in scenam prodirent agerentgue sui decoris amittit.
tragoediam, ante inventum personaeusum. Vide 232. Moveri jussa.] Erant enim chorse sa
postea v. 277. crae modo virginum, modô matronarum, ut in
221. Satyros nudavit] Satyrica dramata edi kudis Megalensibus, et in sacris Cybeles: et
dit, in quibus erat Chorus é Satyris, Coryphae jussu Pontificis agebantur.
usque Silenus. Histriones mimirum perizoma 234. Non ego inornata.] Docet Poeta Saty
tis, villosa tunica, hircinis pellibus, Satyrorum rici carminis dictionem esse debere tragica in
habitum et speciem referentes, inter Actus, et feriorem, at agresti superiorem.
post tragoediam sales et dicteria jactabant: sic Inornata.] Abjecta, vetusta, obsoleta.
que risum movemtes populum delectabant. Dominantia.] Graeciszágua, à translatis suo
224. Functusque sacris.] Quoniam ludi pars jure non expulsa, res proprié et aperté signifi
erat religionis et cultàs Deorum, sic fastidium cantia; qualia'sunt quae res venereas et obscoe
insulsae plebis fallendum ſuit, et gratánovitate mitatem claré et simpliciter demotant.
.jocosis mempe salsisque carminibus detinendi 235. Salyrorum.] Al. salirarum.
spectatores. T. Liv. cit. lib. vii. 236. Nec ric enitar.] Decorum personarum
36
 *

546 Q. HORATII FLACCI

at nihiſ pomain discriminis, Ut nihil intersit Davusne loquatur, et audax
uwun lºgºuºlº. Pythias, emuncto lucrata Simone talentum,
verecunda Pythias deluso
Simoni ... ... An custos famulusque dei Silenus alumni. - -

quens, an Silenus curator et Ex noto fictum carmen sequar, ut sibi quivis 24C
minister dei alumni.
E materia vulgata tirpo Speret idem, sudet multum, frustraque laboret ºf
e......... Ausus idem. Tantum seriesjuncturaque poilet:
riter facere pose confidat, Tantum de medio sumptis accedit honoris.
rem rero tentans desudet
plurimum, et perdat ope
Silvis deducti caveant, me judice, Fauni,
#. Tºrdºe, Ne velut innati triviis, ac pene forenses, 245
connexio: tantum . Aut nimium teneris juvenentur versibus unquam:
* *** ** Aut immunda crepent, ignominiosaque dicta.
satyri e silvis prodeun-Offenduntureñim quibus est equus, et pater, et res:
tes non debent ut opinor, Nec
siquid fricti animis,
ciceris probat et corona.
nucis emptor,<x-
... Equis accipiunt
tanquam in urbibus atque donantve
venilia et nimis polita di Syllaba longa brevi subjecta vocatur Iambus,
cere, net obscana et contu.
meliosa eructare. His enim Pescitus: unde etiam trimetris accrescere jussit
... ... ... Nomen Iambéis, cum senos redderet ictus, I-35)
um, et patrem, et opes, me. Primus ad extremum similis sibi: non ita pridem,
que probant vel laudant - - ----> ºr - -
quicquid placet ementibus Tardiorut paulo graviorque veniret ad aures, 255
frictum cicer et nuces. Spondeos stabiles injura paterna recepit,
Syllaba longa brevi subjuncta appellatur Iambus, pes celer; unde et vocati suit Iambic;
trimetri; quanquam sex edebat sonos, a primo usque ad ultimum aequalis. Is quiem puper, ut
aliquanto lentior et gravior ad aures perveniret, in patriam ditionem ultro admist firiniores
Spondeos,

.4.Y.YOTATIONES. º “

hic etiam, ut et alibi semper observandum est. speluncas, agrestia omnia exhibebat. Witruv.
Tragico colori.] A tragediae magniloquentiã. lib. vii. cap."5.
237. Davus, Pythias, Simo.j Personae Co Fauni.] Dii silvestres, qui et Sylvani et
micæ apud Lucilium, Menandrum, Terentium. Satyri: de his jam. lib. i. 0d. 4. Lib. ii. Od. 17.
238, Emuncto..] Terent. Emunzi argento lib. iii. Od. 18.
series. 246. Teneris jurementur tersibus] Never
239. Silenus.] Gravior quaedam persona, sibus nimium excultis juveniliter et scurriliter
qualis ille Bacchi paedagogus. lasciviant sed ubique simplicitatem rusticanan
240. Ec noto fictum carmen sequar.] Satyri redoleant.
cum ego drama condere volens non confingam 247. Ignominiosa.] Famam alicujus labefac
argumentum, ut solent Comici; sed potius ex tantia.
notă materia et historia desumpto argumento, 248. Quibus est equus, et pater.]. Equites
affictisque ut decet adjunctis, carmen eximie Rom. et Patricii; honesti viri et nobiles.
componain. Sic Euripides Cyclopen finxit, 249. Fricti cicers et nucis emptor.] Homines
ex Homeri Odysseå ix. Wide supra v. 128. et infimae sortise plebe; qui dum spectaculis ade
129. rant, emebant frictum cicer ad levandan fa
241. Sudet mullum.] Cic. orat, perf. Illo Incrim.
modo confidunt se posse dicere. Nam orationis JYucis.] Frictae quoque muces ibi vendeban
subtilitas imitabilis illa quidem ridetur esse ex tur. Plaut. Athen. Jib. ii. Festus nuces ustar
iitimanti, sed nihil experienti minus, Vide dicit.
Quintil, lib. ii. cap. i. et lib. iv. cap. 2. 251. Syllaba longa.] Agit iterum de versibus
242. Series.] Rerum dispositio scita et inge Dramati propriis. Nam de his jam supra
intosa. v. 80.
Junctural Structura verborum artificiosa. 252. Pes citus.] Auson. velociorem Partho
243. Accedit honoris.] Exilla solerti inven rum sagittis dicit.
tione, fictione, connectione, ordine. 253. Clim senos reddereticius] Cºm sex ha
244. Silvis deducti.] Wei agrestes et in sii beret pedes, omnes Iambos; ob celeritatem
vis educati; vel a proscenio silvestri et memo trimetri dicti sunt; quasi tres solim percussi
roso prodeuntes. Nam triplex erat scenae ones atque tria duntaxat intervalla pronunci
forma triplici dramati respondens. Tragica ando faciunt. Quint. lib. ix. cap. 4. supra,
columnis suffulta, suberbisque fastigiis et sig lib. i. Sat. 10. v. 43.
nis oanata Comica aedium privatarum spe 256. Spondeos stabiles, &c.] Inserti sunt
tiem ostendebat. Satyrica arbores, montes, Spondei pedes tardiores in versibus lambicis
 DE ARTE POETICA, 547

Commodus et patiens; non ut de sede secundá nom ita tamen, ut consorti

Cederet aut quartà socialiter. Hic et in Acci locum secundum vel quar
tum concederet. Talis eti
Nobilibus trimetris apparet rarus, et Enni. am infrequens reperitur in
In scenam missus magno cum pondere versus,260 Accii Ennique celebratis I.
ambicis.
Aut operae celeris minium curāque carentis, Certe Iambici Spondeis
Aut ignoratae premit artis crimine turpi. crebris graves in scenam
Non quivis videt immodulata poémata judex : producti, vel properantem
264 nimis operam et negli
Et data Romanis venia est indigna poétis. gentiam arguunt, vel tur
Idcircone vager, scribamgue licenter? an Omnes pem artis inscitiam. At
Visuros peccata putem, mea, tutus, et intra quilibetjudexhaud animad
vertit inconditos versus: et
Spem veniae cautus? Witavi denique culpam, poétis Latinis indulgentia
Non laudem meruri. Vos exemplaria Graeca [896] immerito concessa est.
Nocturnå versate manu, versate diurná. Ergone ideo spatier, et pa
rum accurate scribam 2 an
At vestri proavi Plautinos et numeros et 270 omnes credam errata mea
Laudavére sales: nimium patienter utrumque, cognituros providus et secu
rus citra spem indulgentiae?
Ne dicam stulté, mirati; si modó ego et vos Tum demum culpam effu
Scimus inurbanum lepido seponere dicto, , - gere quidem, sed non lau
Légitimumque somum digitis callemus et aure. dem meruero. Itaque, Pi
sones, die nocteque scripta
Ignotum Tragicae genus invenisse Camoenae 275 Graecorum evolvite. Ve
rüm Majores vestri et numeros et jocos Plauti approbaverunt; certè utrosque faciliūs quâm
parest, medicam stolidè, admirati: si quidem ego et vos movimus infacetum sermonem ve
nusto distinguere, et rectum modulum sentimus digitis atque auribus.
• Thespis reperisse fertur Tragica musae genus incognitum,
A.N.YOTATIONES.

ad dandum is pondus et robur, magisque mo ſon videor meruisse laudem, culpá caruisse
vendos animos audientium. arbitror.
258. Acci.] Accius, sive Actius, aut Attius, Qui erratum vitat, quod debet, non ideo lau
Poeta celebris de quo lib. ii. Sat.10. et lib. ii. dem meretur; sed qui ingeniose, recte, artifi
Epist. 1. ubi et de Ennio. ciosè scribit, is laudatur.
259. Enni.] Deeo lib. iv. Od. 8. v. 20. Item 270. Plautinos et numeros et sales.] Dona
locis mox citatis. tus in Plauto notat et carpit numeros incondi
* 260. In Scenam missus.] Apposité Marcilius tos et peregrinos, item sales frigidulos interdum
corrigit, missos; alias quae syntaxis: atgue etiam scurriles, &c. S. Hieronymus Apo
263. Non quivis videt, &c.] Prolepsis, ad log. in Ruffin. Plautinum salem dicit, proscur
quam mox respondet, idcircone vager, &c. rili. Laudant tamen Cicero Offic. 1. Macrob.
Apage versiculum Saturnal. lib. ii. cap. 1. Gell. lib. iii, cap. 3. Wide
JYectantá in metris venid conceditur uti, lib. ii. Epist. 1. v. 58. Item. v. 170. -

quem velut Horatii affert Servius ad 5. ACneid. 274. Digitis et aure.] Versuum dimensi
et collocant aliqui ante istum, Non quivis vi onem digitis faciunt parum exercitati, aurium
det, &c. verb judicium adhibent peritiores.
264. Et data Romanis, &c.] Widelib. i. Sat. 275. Tragica: genus invenisse.] Libet altius
4. et 10. lib. ii. Epist. i. repetere originem Tragoediae ac Dramatum.
265. Scribamgue licenter.] Nullá habità rati Bacchus Icarium docuerat plantare vites. Hic
one pedum et legis metricae; an Latinorum in Attico agro hircum vineas depopulantem
negligentiam imitabor potius quam exactam Baccho mactavit, convocatis ad sacrificium
rationem Graecorum ? vichnis, qui choreis et cantilenis Dei laetitia:
266. Intra spem tenia..] Precisa spe omni datoris vindictam celebrărunt. Religiosé illud
veniae: quasi mihi blandirer, oscitanter scribe etiam quotannis vendemiarum tempore fieri
rem mec mihi satis caverem. Sunt quiemen placuit tum in pagis, tum subinde in urbibus.
dārint, extra. Sed veteres codices reluctantur. Mox coeperunt scribere certatim poetae ºrgaya
Wide A. Gell. lib. xii. cap. 13. Extra spem ve dizy, id est, carmen hirci, vel de hirco: quod
niae est, qui scit mullam fore veniam. Intra à choro decantatum, Illis carminibus Baccho
spen veniae cautus et tutus est, qui licet veni sacris inserta, addita, substituta quaedam alia
am speret, recti amans sibi cavet tamen, et fuerunt, atque etiam dialogi inter duos aut
peccare non vult. Haec ego. plures. Hinclue matum drama cum Comi
267. Vitari denique culpam, &c.] Quod si cum, tum Tragicum, tum Satyricum. Quod
versus Iambicos diligenter condam, mechoc sa ad inventorem spectat, certé ante Thespim
tis ad laudem. Plaut. Trinum. Scen. ult. fuerunt Dramatici rudiores quidem; at ille
Si quid amicum erga bene feci, aut consului nominatur auctor, quoniam unum actorem
fideliter; induxit; qui dum chorus Bacchi laudes canens
36*
548 Q. HORATII FLACCI
st carpenti, circumtulisse Dicitur, et plaustris vexisse poèmata Thespis,
carmina, quae cantarent a Quae canerent agerentg; peruncti faecibus ora. [=977
gerentgue vultum habentes
faece oblitum. Post eumPost hunc personae pallaeque repertor honestae
Aeschylus inventor larva Hºschylus, et modicis instravit pulpita tignis,
et stolae decorae theatrum
parvo tabulato extruxit,
Et docuit magnumque loqui, nitique cothurno. 280
atolue instituit logui mag Successit vetus his Comoedia, non sine multà
nifice et incedere co- Laude; sed in vitium libertas excidit, et vim
thurno. His successit vetus
Comoedia magna cum lau Dignam lege regi: lex est accepta: chorusque [ss;
de; sedlibertasevasitin cri Turpiter obticuit, sublato jure nocendi.
men et audaciam lege coer il intentatum nostri liquère poétae, 285
cendam; lex data est: et
chorus ignomimiose tacuit, Nec minimum meruére decus, vestigia Graeca.
ademptă potestate maledicendi.
Nostri poetaenihil non tentarunt; meque laudem exiguam abstulerunt, qui relictis Grecorum
argumentis
.ANNOTATIONES. -

paululum interquiesceret, herois aut summi ravendé, iCatars, inquit Aristophanes, taurs
cujuspiam viri insigne aliquod facinus car furenti similen aspectum habebat. Non ergo
mine celebrabat. Alia insuper ornamenta sub sit incredibile quod narrant ejus Eumenidum
junxit, quibus Tragedia illustrata est. terribili spectaculo exanimatos esse pueros
276. Dicitur..] Scilicet res non extra con aliquot, perculsas āutem praegnantes feminas
troversiam est. Scalig. Poet. lib. i. cap. 6. sic ad partum adactas. Ab AEschylo compositos
habet: Qui primus Tragediam dederit, haud nonaginta fabulas tradunt, quarum ad nos
ita pro comperto habetur. Satis constat illam, vix septem pervenerunt. Denique casu tes
& Thespinitidiorem factam, #. pensiles scenas tudinis eliso capite extinctum referunt.
in plaustris circumegit: addiditgue nudis oribus 280. Cothurno.] Eminentiori calceo Tragi
Jaecem pro persona cis proprio.
Plaustris verisse poèmata.] Circa vicos 281. Vetus Comaedia.] Haec à novă differ
Thespis aliique plaustris vectiin obviumquem ebat in omnibus, tempore, argumento, appa
que scommata jactabant et salsa convicia. ratu, metro: ut ait Cruq. Vetus, tempore
Plutarch. in Solone. Hinc Proverb. E plau belli fuit Peloponnesiaci: nova, post extinctam
stro logui. populi libertatem, jam rerum potentibus Phi
Thespis.] Atheniensis ille poeta Solonis lippo et Alexandro. In veteri, Duces, Magis
tempore floruit ante AEschylum plus sexagin tratus, Philosophi, Dii ipsi proscindebantur.
ta, ante Sophoclem octoginta circiter annis. Patet ex Aristophane, item ex Eupolide. In
Thespis Protagonistam seu histrionem in nová, sunt amores adolescentum, servorum
duxit cum Coryphaeo, aut alio quopiam é fraudes, &c. vetus assurgit ad tragicum sty
Choroloquentem. Æschylus deinde alterum lum: nova popularis est. In veteri omnia me
seu Deuteragonistam addidit. Denique So trorum genera admittebantur: in nová solum
phocles tertiosive Tritagonista adjuncto Tra fere Iambicum. In vetere mirus apparatus
goediam perfecit. et luxus: in nová prope nullus, ablato etiam
277. Peruncti fºrcibus oraj Ideo. Thespis Choro. In veteri personae ad vivum effinge
aliique vultu cerusa, vel minio, vel fºcce per bantur, ut agnoscerentur facile; nova nihil
uncto dicteriis obvios quosque incessebant, ut tale habebat.
imitarentur Silenum rubicundum, Satyrosque 282. Wim Dignam lege regi.] Nec enim
dicaces Bacchi socios et ministros. Illos Aris ulli parcebatur; homestique viri, perinde ut
tophanes ºrguyedaiuova, vocabat. Gall. Di alii, dicteriis et convitiis nominatim proscinde
ables barbonilles de lie. Angl. MERRY AN bantur.
Drews BEDAUBED with LEEs. Winian olei —Serus apertain
faecibustingerent se histriones, disceptant fa In rabiem verti carpit jocus, &c.
tali more suo Grammatici, et nugas mugis ad Lerest accepta.] Quae maledicentiam illam
dunt, inquit Scaliger paulo ante citatus. effrenatam poenis propositis vetabat. Widelib
278. Persona..] Ne agnoscerentur histri ii. Epist. 1. v. 150. et seq.
ones. Quin etiam lºr
Pallac.] Quar ad pedes imos usque demissa, Panaque lata, malo que nollet carmine
et Latina dicebatur, ad discrimen pallae Gal quem
lice, quae brevior. Describi.
279. JEschylus.] Domi nobilis Poeta iste Caeterum Comoedia Satyrica multum civitati
non militando magis, quam scribendo acer et profuit, cum caveret unusquisque culpam, me
audax ſuit. In Marathonià pugnâ non ulti spectaculo casteris esset, et domestico probo;
fam laudem tulit: adeo bibar, ut Sophocles utait Donatus.
ei objiceret, non ipsum, sed vinum tragoedi 286. Vestigia Gaeca Ausi deferrere, &c.)
arum ejus esse auctorem. Has dum scriberet Primö quidem Græcas fabulas et historias in
 DE ARTE POETICA. 549

Ausi deserere, et celebrare domestica facta, gesta Romanorum decantá

Vel qui praetextas, vel qui docuère togatas. runt; sive quipraetextatasſa
Nec virtute foret clarisve potentius armis bulas, seu quitogatas scrip
sère. Nec virtute bellicail
Quâm linguà Latium, si nom offenderet unum 290 lustriores ac potentiores
quam facundiá essent Ro
Quemdue poétarum limae labor, et mora. Vos 6 mani, si poetas plerosque
Pompilius sanguis, carmen reprehendite, quod nonj longum
Multa dies et multa litura coércuit, atque tempus expoliendi. At vos,
Perfectum decies non castigavit ad unguem. * Numie proles, redarguite
carmen diu et crebrá recen
Ingenium miserá quia fortunatius arte [899] sione haud castigatum, et
Credit, et excludit sanos Helicone Poétas 296 ad amussim non saepiùs e
mendatum. -

Democritus; bona pars non ungues ponere curat, Quoniam Democritus ex

Non barbam; secreta petit loca; balnea vitat. istimat ingenium plus va
Nanciscetur enim pretium nomengue Poétae, lere quâm artem, et poetas
non insanientes arcetab He
Si tribus Anticyris caput insanabile nunquam 300j plerique negligunt
Tonsori Licino commiserit. Oego laevus, resecare ungues et barbam,
Qui purgo bilem sub verni temporis horam' secedunt in loca remota,fu
giunt balnea. Etenim con
Non alius faceret meliora Poëmata. Verum sequentur, ut putant, præ
Nil tantiest. Ergo fungar vice cotis, acutum mia et laudem poetarum, si
tonsori Licino tondendum
nunquam praebeant caput tribus Anticyris minimè curandum. Quâm ego sum param cautus,
gui bilem expurgo ineunte vere! At memo conderet meliora carmina; sed hoc non tanti puto.
Itaque implebo munus cotis,

.AN NOTATIO.NES.

Latinos versus transtulerunt, ut est in Epist. poetam magnum esse posse. Et. 2. De Orat.
modo cit. v. 164. at postea Marte proprio ar Sine inflammatione animorum, et sine quodam
gumenta ex historiis Romanorum tractärunt afflatu quasi furoris: quod et à Platone scrip
laudabiliter Ennius, Pacuvius, Actius, &c. tis relictum dicunt.
* 288. Praetextas.] Latinas fabulas graviores, Helicone..]. Is mons Boeotia Musis sacer,
ubi praetextafi et mobiles personae locum ha Parnasso vicinus.
bent; quae respondent tragaediis Graecorum. 297. Democritus.] Deeo Philos. lib. i. Epist.
Togalas.] Fabulas tabernarias, in quibus 12.
agunt personae privatae et plebeiae. Et has Bona pars non ungues ponere, &c.] Quasi
Comoediae Graecorum movae, sicut veteri Atel verb cultum exteriorem negligendo et insaniae
lana et Satira Latina, respondebant. Illas speciem praese ferendo, boni poetae habendi
scripserunt AElius Lamia, Anton. Rufus, Cn. sint.
Melissus, Afranius, Pomponius. 298. Non barbam.] Philosophiquidam ale
291. Lima labor, et mora.] De curá et se bant barbam; et gravitati tribuebatur. At in
dulitate diuturnãemendandi jam alibi dictum. catteris insaniae species erat.
Widelib. ii. Epist. 1. &c. Ovid. de Ponto lib. iii. Secreta petit loca.J. Hominum conspectum
Eleg. ult. et consuetudinem fugit.
Saepe piget 300. Tribus Anticyris.] De Anticyrā insula
Corrigere, et longi ferre laboris onus. lib. ii. Sat. 3. v. 83. Ibidem de Elleboro in ea
Corrigere at reset tanto magis ardua, quanto abundanti, quod insaniae remedium. Quod
JMagnus.Aristarcho major Homerus erat. autem Horatius tres Anticyras dicit, cum duas
292. Pompilius sanguis.) Pisones trahentes Strabo ponat, auxesis est.
originem à Numa Pompilio, et à Calpo ejus 301. Licino.] Is Augusti tonsor et libertus,
filio dicti Calphurnii. ab co factus Senator, quod Pompeium odisset.
294. Perfectum.] Al. przfectum. 302. Qui purgo bilem.] Per quam insa
295. Ingenium miserá, &c.] Redarguit Ho niens optimapoèmata conderem. . Ironia est.
ratius eos, quinon virtutempoèseos, sed vanam Alii "; legunt perperam.
opinionem sectabantur. 304. Wil tanti est.] Absit ut insanire velim
Ingenium.] Poéticam facultatem à natură ad eximia facienda carmina. Imo sapere
datam. malim et nulla componere; valeant Democri
JMiserá arte.] Ironicë; exercitatione et arte tus et Democritici.
quae parum valeant ad faciendum bonum pot Ergo fungar vice colis.J Hoc petitum ab
tam, et laudabile carmen scribendum. Isocrate vel ab Aristotele, ut volunt alii; al
296. Ercludit sanos Helic. P.] Cic. 1. de 'akoval abrai why rºusly ºv dºvayrau, row º
Divin. Negatine furore Democritus quinquam wiługèy ºffia kau rantix:y wºvºt,
550 Q. HORATII FLACCI
que secare nonvalens red. Reddere quae ferrum valet, exors ipsa secandi. 305
dit ferrum acºtum et secºn Munus et officium nil scribens ipse docebo;
do aptum. Nihil ego scri
:...ho... Unde parentur opes; quid alat formetg; Poé
cium scribendi; unde facul- tain - [900]
tº pºtatºr; ºilº Quid deceat, quid non; quê virtus, quë ferat error.
perficiat poetam; quid con
veniat, quid non; quo virtus, Scribendi recte sapere est et principium et fons.
quo error deducat. . . Rem tibi Socraticae poterunt ostendere chartae, 310
Sana mens est principium
et origo recte scribenii; Verbaque provisam rem non invita sequentur.
materiam tibi suppedita Qui didicit patriae quid debeat, et quid amicis,
bunt placita Socratis; pre- Quo sit amore parens, quo frater amandus,ethospes;
paratamgue materiam se
quetur ultro facundia. Quod sit conscripti, quod judicis officium, quae
Quiscit quid patriº, quid Partes in bellum missi ducis; ille proſecto 315
amici.” "...P. Reddere personae scit convenientia cuique.
tes qua frates et hospites
-

... Respicere exemplar vitre morumque jubebo

nators, quoa Judicis, quod Doctum imitatorem, et veras hinc ducere voces.
belli Ducis munus sit; is
certë novittribuere decorem Interdum speciosa locis, morataque recte [901]
unicuique personae. Fabula nullius veneris, sine pondere et arte, 320
Solers imitator debet in-Valdius oblectat populum, meliusque moratur,
tueri exemplar vitae et mo
rum, atque hinc proprios Quâm versus inopes rerum, nugaeque canorae.
fingere sermones. Nonnum Grails ingenium, Grails dedit ore rotundo
quam Comaedia locis pul
chra, beneque mores exprimens quamºuam mec elegans nec terbis ornata nec artificiose dispo
sita, populo magis placebit, eum que melius desinebit, quam versus sententiis destituti et so
nantes nugae.
Musa Grecis largita estingenium et politam sermonis facultatem,
.4.Y.YOTATIO.YES.

306. Nil scribens.] Nullum carmen Epicum Deo curae sunt. Nam cam peregrinus amicis
vel Dramaticum. cognatisque careat, majorem aphi Deos et
307. Opes.] Adjumenta ad bene scriben apud homines meretur misericordiam, &c.
dum, dives poèseos facultas et virtus. Plato modo citatus.
-

308. Error.] Ignoratio artis et virtutis po 317. Respicere eremplar, &c.] In animosuo
eticae. eximium et perfectissimum exemplar sibi fin
310. Socratica charlac.] Philosophiae prae gat. Non hominem quempiam privatum, sed
sertim moralis scientia; quam Socratis pro perfectissimi et numeris omnibus absoluti ho
movit, et ab eo hauserunt Plato, Xenophon, minis sibi propomat imaginem, sive ideam, ut
aliique et scriptis illustrarunt. De Socrate, Plato vocat; atque secundum illam scribat et
lib. iii. Od. 21. Item lib. ii. Sat. 4. - dicat.
Rem poterunt ostendere.] Scribendi uberta 318. Imita!orem.] Poêsis est imitatio, ex
tem praebebunt. Cic. in Bruto. Habeat omnes Platone, Aristotele, &c.
Philosophiae notos et tractatos locos; nihil enim Veras roces.] Rei naturam vere exprimen
de religione, nihil de pietate, nihil de charitate tes. Al. viras; sed apage.
patriae, nihil de morte, nihil de bonis rebus aut 319. Speciosa locis, &c.] Locis communi
malis, nihil de virtutibus, aut riliis, nihil de bus et sententiis rerum naturam et mores ap
officio, nihil de dolore et roluptate, nihil de prime exhibentibus, quamvis mullo verborum
perturbationibus animi et erroribus (quaesape ornatu. Al. jocis. Prior lectio praeferenda.
cadunt in causas ut in poèmala sæpissimé) nihil ..Moralaque rect& Fabula.] Lege Quintil.
inquam sine cd conscientiá ample et copiosé lib. vi.
dici et explicari potest; et alibi; Omnis ubertas 322. Nuga canora..] Versus solo verborum
et quasi sylva dicendi & disputationibus philo sonitu inflati, modulati quamvis et numerosi
sophorum ducta est. mon sic aſſiciunt, ut qui verbis inopes quidem,
311. Verbaque provisam rem, &c.] Si rem at rebus divites fuerint. Pers. Sat. 5.
bene tenes, si proparatam habes rerum copi .Non equidem hoc studio bullalis ut mihi
am, non deerit elocutio; verbaque et dictiones nugis
affatim sequentur; et aptè atque accommo Pagina turgescat.
date dices. Cic. de Orat. 3. Rerum copia ver Statius nugas ejusmodi canoras eſſutiit.
borum copiam gignit. 323. Graiis ingenium.] Adverte, Lector,
312. Patria quid debeal, &c.] De variis istis quam saepe Graecos commendet Horatius; et
officiis Plato 5. de legibus, &c. merito; cum scripserint illi sapienter aequè et
313. Hospes.] Contra peregrinos peccata eleganter, ingeniose et accurate. Nempe quod
Prae illis quae in cives committuntur, ultori non quiestuised gloria studebant.
 DE ARTE POETICA. 551

Musa loqui, praeter laudem nullius avaris. quippe nihilappetentibusni

Romani pueri longis rationibus assem 325 si laudem. ...it contrájuve
nes Romani longis numeris
Discunt in partes centum diducere. Dicat discunt assem dividere in
Filius Albini, si de quincunce remota est centum partes. Albini fili
us respondeat; side quin
Uncia, quid superet: poteras dixisse, triens. Eu, que unciis dematur una,
Rem poteris servare tuam. Redit uncia; quid fit? quid restat? poteras dicere
Semis. An, haec animos aerugo et cura peculi [902 riens. Bene; valebis tua
Cüm semel imbuerit, speramus carmina fingi 331 bona conservare. Quod si
uncia addatur, quid erit?
Posse linenda cedro, et laevi servanda cupresso: Semis. Atqui cum ista lues
et studium lucri animos oc
Aut prodesse volunt, aut delectare Poétae; cupārit, an putamus carmi
:Aut simul et jucunda et idonea dicere vitae. na condi posse cedro illi
Quicquid praecipies, esto brevis: ut citó dicta 335 menda, et ſabre factâ cu
presso custodienda?
Percipiant animi dociles, temeant que fideles. Poetae vel cupiunt pro
Omne supervacuum pleno de pectore manat. desse, vel delectare; vel ju
Ficta voluptatis causā sint proxima veris: cunda pariter atque utilia
dicere ad vitam bene insti
Nec quodcunque volet, poscat sibi fabula credi: tuendam. Si quod praecep
Neu pransae Lamiae vivum puerum extrahat alvo. tum das, illud breve sit; ut
Centuriae seniorum agitant expertia frugis: 341 animus paucis verbis com
prehensa suscipiat facilè, et
Celsi praetereunt austera poémata Rhamnes. [998] sedulo retineat. Omne re
dundans effluit ex animo pleno. *

Ficta ad oblectamentum sint vero simillima: nec quidlibet credi petat fabula; neve devora
tum infantem e Lamiae ventre eximat vivum. Porrø quod nihil fructuosum continet, respuitur
a coetu seniorum; elati vero Rhamuenses explodunt carmina severiora.
.A.N.N.O.T.ATIO.NES.

325. Assem Discunt in partes centum didu Levi cupresso?] Cypressina arcă, capsa,
cere.] Arithmeticam sedulo ediscunt augendis scrinio: cypressus cariem et vetustatem nonsen
opibus utilem; longis rationibus; addendo, di tit. Item, adversus cariem tineasque firmissima.
videndo, diminuendo, multiplicando, subtra Plin. lib. xvi. cap. 40. et 42.
hendo. 333. Aut prodesse volunt, &c.] Duae sunt has
326. Dicat Filius Albini.] Prosopopoeia. posseos virtutes, docendi atque delectandi: de
Albinus insignis foenerator filium ad lucri stu quibus praecepta dat Horatiusista duo. Utdo
dium artemque instituens. ceas utiliter, esto brevis. Ut delectes, finge
327. Quincunce, triens, semis.] As duode verisimilia. -

cim habet partes, sive uncias; uncia ab uno 338. Ficta roluptatis causá, &c.] Reprehen
dicta, quod una site duodecim partibus assis. dituſ Virgilius, quod ait, mutatas naves in
nymphas AEn. x. v. 83. item AEm. vi. per ra
Sertans dual sunt unciae, sic dicitur quasi sexta
pars assis. Quadrans, tres unciae; quod sit mum aureum ad inferos AEmeam descendisse;
quarta pars. Triens, quatuor unciae, tertia item Didoni comam ab Iride abscissam, AEn.
pars. Quincuma, quinque uncia. Semis, sex iv. &c.
unciae, sive dimidium assis. Septunz, septem 340. Neu pransa, Lamia, &c.] Nec fingat
unciae. Bes olim Des, quasi dempto triente, id poèta puerum a Lamia devoratum, et mox
est, demptis quatuor unciis de asse, octo con ejus ventre extractum viveutem. Hoc fortasse
tinet uncias. Dodrans, movem uncia, quod. figunentum erat alicujus poetastri illius tempo
demptus sit quadrans. Dextans, quod demptus ris, ridiculum same et a maturâ abhorrens. -

sit sextans, Deunz, quod una desit uncia ad Lamia..] Lamia Philostrato ponitur inter
assem. larvas et lemures; Sexto Pompeio est venefi
328. Poteras dirisse.) Instigatio est, quâ ca; Suida formosa mulier Libyca, Jovi ada
interrogans urget Albini filium, ut respondeat, mata. Alii aliter. Olim vulgº Lamia, putaban
triens. - . .
tur mulieres speciosz; qua blanditiis allectos
Eu.] Approbatio est bonte responsionis juvenes devorabant. Isidorus à lamiando dici
existimat, quod infantes corriperent at lania
pueri. Al. heus, vel hem, &c. sed minus bene.
. 330. JErugo.] AEris vitium est. Metaphor. rent. De Lapiá Libyia regina pulchra sed
Pro avaritia et opum cupiditate; qua bona in crudeli Diod. Sic. lib. xx. Nihil ad rem La
doles corrumpitur, ut metalla rubigine. mus rex Lastrygonum humana carne solitus
332. Linenda Cedro..] Digma immortalitate vesci. -

qua, significatur per cedrum minime putres 341. Centuria seniorum.] Senes amant seria
centem. Hinc olim eximia scripta cedrino et gravia carmina moribus instituendis utilia.
oleo linebantur, ne blattis vel ipsa vetustate Centuriae. Singula tribus olim in centurias
corrosa absumptaque interirent, Piin. lib. xvi. divisae. -

cap. 39. Cedri oleo peruncta materies necti 342, Rhamnes.] Equucs et juvenes jucunda
heam nec cariem sentit. petunt; a Romulo dicti Rhamnes seu Rham
552 Q. HORATII FLACCI
A sue omnium suffragatio. Omne tulit punctum, qui miscuit utile dulci,
nem aufºrt, qui º Lectorem delectando, pariterque monendo.
*"...'...'...". Hic meret aera liber Sosiis, hic et mare transit, 345
torem oblectando simul et
docendo: talis codex so. Et longum noto scriptori prorogataevum.
siis quaestum parat, trans Sunt delicta tamen, quibus ignovisse velimus.
t t
mare portatur, atque Nam neque chorda sonum
aucto-
reddit, quem vult manus
-

ri famam conciliat et in
mortalitatem. et mens;
busSuntº. º.
veniam dari velin. Ete Poscentique gravem persaepe remittit acutum;
mim chorda non semper edit Nec semper ſeriet quodcºnque minabitur arcus. 350
sonum, quem vult mens et Verum ubi plura nitent in carmine, non ego paucis
.*...
aliquando acutum ."
reddit; Offendar
maculis, quas aut incuria fudit,
mºus coincabit quo. Aut humana partim cavit natura. Quid ergo est?
cunque tendet. At cum Ut scriptor si peccat idem librarius usque,
.."...m.
osa fuerit, ego non offendar Quamvis est monitus, veniã caret; et citharoedus
paucis erroribus, quos vel Ridetur, chordā qui semper.oberrat eadem: 356
reliquit indiligentiºxºl hº. Sic mihi qui multum cessat, fit Choerilus ille,
minis ingenium tenue vix
cavere potuerit. Quid igi- Quem bis terve bonum cum risu miror; et idem
tur statuendum” Quemad. Indignor, quandoq; bonus dormitat Homerus. [904]
*... Werum opere in longoſas estobrepere somnum. 360
ri, si idem semper erratum
admittat etian admonitus, Ut pictura poésis erit; quae, si proprius stes,
minime ignoscitur,
rista deridetur,
et citha-Te capiet magis; et quaedam, si longius abstes.
"... Haec amat obscurum : volet haec sub luce wideri,
per ad eandem chordam of.
fendit. in qui srpius in Judicis argutum quae non formidat acumen;
carmine allucinatur, videtur similis isti Chaerilo, quem bis autter elegantem admiror et derideo;
ipsemetautem doleo, quotiescunque labiturexcellens Homerus. Sed in longo opere cespitarelicet.
Poêsis est similis pictural; quaedam tibi magis placebit, si adsis proximus; quaedam vero si
remotior fueris. Altera loco paulum tenebroso, altera ad lucem plenam vult spectari, seilicºt
qua non timet judicis examen severum;
-1.N.N.O.T.1TIO.NE

nenses, ut Tatienses à Tatio, Luceres à Lucu que et vigilantissimum somno oppressum *

mone, vel à Lucero. Warr. 4. de Lat. Ling. navi sublatum a Phaeacibus et in litore Ithacen
Plutarch. in Romulo, &c. si expositum. Tunc certe Homerus ipse plus
343. Omne tulit punctum.] Suffragia quam Ulysses dormitasse videatur. Alia mul
punctis aliquando notabantur. Cic. pro Mu ta in Homero sunt reprehensa, pariter et in
ra-na. Recordor quantum has quarstiones in Se Virgilio pleraque. Wide Macrob. &c.
natu habitat punctorum mobis detrarerint. 360. Verim opere in longo, &c.] Quintil
345. Sosiis.] Hi fratres erant celebres Ro lib. x. cap. 1. Non semper intendunt animum,
me librarii et biliopolae; de his jam lib. i. oncri cedunt, fatigantur nonnunquam; et Ci
Epist. i. ceroni dormilare Demosthenes, et Homerus Ho
.Mare transit..] Expetitur ab exteris natio ratio visi; magni enim sunt, homines tamen.
nibus. 361. Utpictura poésis erit.JPictura est muta
348. Nam neque chorda, &c.] Citharoedus in poesis; poesis loquens pictura. Plato 10...de
terdum aberrat, pariter et sagittarius non sem Rep. Arist. Poet. Plutarchus ex Simonide, &c.
per scopuzn ſerit aut collineat. Cic. Tusc. 5. Tradunt Homerum carcus ſuite;
351, 352. Non ego paucis Offendarmaculis.] at ejus picturam non poesin ridemus Quæ
Wide Longin. cap. 30. regio2 quae ora? qui locus Graecizº gue ºpe
337. Qui multium cessal.] Saepias iners ct cies format 2 qua pugna? que aries” gued re
negligens, et, hinc crebrius peccans, lib. ii. gium? qui motus hominum, quiferºrum, ºwn
Epist. 2. v. 14. semel hic cessarit. ita erpictus est, ut quae ipse non rideril, not ul
Chaerilus.] Deeo lib. ii. Epist. 1. v. 233. videremus effecerit?
358. Bis terre bonum miror.] Demiror quod Quae, si propriis sles, &c.]ita quaedampº
mon semper male quodlue vel bis autter bene sis haud accurata, raptim si legatur, forte pla
scribat. cebit, duobus locis aut tribus sat nitida. At
359. Indigmor, quandoque bonus dormital.] si diligentius consideretur, apparebunt macu
Nam bonum poetam bene semper et concinné la et vitia permulta, quibus offensus lector
dicere velim. At peccare humanum est. Cic. aversabitur. Contra poesis elegans passim et
.Nemo est qui oninibus horis sapiat. Plin. Wi ad amussim facta, ingenioque et arte diu ela.
detur hic #. alludere ad id quod Aristo borata, quo saepius inspicetur, eo plus admir”
teles notat, Homerun contra decorum et ra tionem movebit: quia novae semper veneres"
tionem scribere, Ulyssem prudentissimum ubi. lepores elucescent.
 DE ARTE POETICA. 553

Haec placuit semel: haec decies repetita placebit. 365 altera semel duniarat, alte
ra decies spectata approba
O major juvenum, quamvis et voce paternâ b itur.
Fingeris ad rectum, et per te sapis; hoc tibi dictum O major malu juvenum
Tolle memor: certis medium et tolerabile rebus Pisonum, tametsi patri do
cumentis formaris ad id
Recte concedi. Consultus juris, et actor quod perfectum est, et exte
Causarum mediocris abest virtute diserti 370 sapis; hoc monitum auscul
Messalae, nec scit quantum Cascellius Aulus; [905] ta et retine. In rebus qui
busdam mediocritas tolera
Sed tamen in pretio est: Mediocribus esse poétis tur, et rite admittitur. Ju
Non homines, non dii, non concessère columnae. risperitus et causidicus me
Ut gratas inter mensas symphonia discors, 374 diocris longe distat ab elo
quentia Messalae; nec tan
Et crassum unguentum, et Sardo cum melle papaver...".
Cascellius: attamen lauda
Offendunt; poterat duci quia coena sine istis:
Sic animus natum inventumque poèma juvandis, tur. Verúm poétam medi
ocrem non ferunt Dii, mon
Si paulüm é summo discessit, vergit ad imum. homines, non tabernae. Si
Ludere qui nescit, campestribus abstinet armis: cut lautas inter epulas in
380 condita musica, et vile un
Indoctusque pilae, discive, trochive, quiescit; guentum, et papaver cum
Nespissae risum tollant impunè coronae. [906] melle Sardo mixtum res
puuntur, quoniam transigi coena potest sine illis; sic carmen ad animos recreandos factum si
tantulum abest à supremo, tendit ad infimum.
Qui ludorum est imperitus, fugit exercitationes campi Martii; haud solers pilas wel disci,
vel trochi, harc minimè tractat; ne frequentes circumstantes cachimnos effuse solvant:
.ANNOTATIONES.

365. Haec decies repetita placeoit.] Plato in 879. Ludere quinescit..] Similitudine conglo
Philebo, quae pulchra sunt, bis et ter repeten bata ostendit artem poéseos longā exercita
da, dixit. tione ediscendam et excolendam, nec temeré
371. Messala..] Messala Corvinus orator tentandam esse.
disertissimus; de quo lib. iii. Od. 21. et lib. i. Ludere.] Luctari, jaculari, currere, equitare,
Sat. 10. natare, salire; ad quae se exercebat Romana
Cascellius.]. Aulus, Cascellius Vindex juris juventus in campo Martio. Wide lib. i. Od. 8.
civilis scientia praecipuus: hunc commendat 380. Pila..] Lib. i. Sat. 5. v. 41. et lib. ii.
Valer. Max. Sat. 2. v. 11.
373. Non homines.] Certë mavult eruditus Disci.] De eolib. i. Od. 8. et lib. ii. Sat. 2.
quisque nullos quam mediocres versus audire Trochi.] Duplex erat is ludus, ut jam dixi
et legere. lib. iv. Od. 24. v. 57. Priorem describit Virg.
'Non dii.] Apollo, Bacchus, Musae; vel dii, Æneid vii. 378.
in quorum festis canuntur carmina et aguntur Ceu quondam torto volitans sub verbere turbo,
ludi. Et quidem nihil misi praestantissimum Quem pueri magno in gyro vacua atria cir
diis offerri aut placere fas est. cumn

JNon columnae.] Quia non invenient emp Hintenti ludo exercent. Ille actus, habend
tores; sed in pulvere et oblivione jacebunt. Curvatis fertur spatiis; stupet inscia turba,
Columnae, seu pilae, ad quas libri venales pros Impubesque ranus mirala volubile buzum:
tabant; librariorum tabernae publicis portici Dant animos plaga.
bus contigua et affixae. De his jam lib, i. Alter non ita puerilis exercitationem posce
Sat. 4. v. 71. ubi. bat, a priori longe diversus. Rotula quaedam
JWulla tabernameos habeat neque pila libellos. erat seu circulus ex ære vel ferro, cujus axicu
374. Gralas inter mensas.] Inter unam et lis appensi erant annuli inter currendum tin
alteram mensam; in secundá mensã. nientes: in locis publicis peragebatur; annu
375. Unguentum.] Quo utebantur veteres ad lorum vero somitu monebantur praetereuntes
delicias, lib. i. Od. 36, et 38. -
ut declinarent ab incursu trochi. Sive ut scri
375. Sardo cum melle papaver.] Bellaria è bit Turnebus, Rota erat habens ansam, quo
melle deterrimo, quale est Sardoum; factum facilius mitteretur, axiculisque compacta
scil. ex: amaris herbis crescentibus in Sardi transvectis jaciebatur; quorum claviculae et
mià insulā Italia vicină. Sardum mel ut et commissuras aduncae, dum versabatur missa
Corsicum valdé amarum est ut mullius pretii. rota vel circulus orbiswe missus, tinniebant, et
Plin. lib. xix. cap. 8. Papaveris sativi tria sunt crepabant. Artis quidem erat mittere scien
genera. Candidum, cujus semen toitum in se ter. Propert. lib. iii. Eleg. 14.
cundá mensd cum melle apud antiquosdabalur. Increpat et versi clavis adunca trochi.
Petronius satyricë vanos declamatores ait, Martial. trochi meminit lib. xi. Epig. 22. lib.
mellitos fundere verborum globulos, et omnia xiv. Epig. 168, et 169. -

dicta factaque quasi papavere et sesamo Garrulus in laro cur annulus orbe vagalur?
sparsa. Cedat ut argulis obvia turba trochis. -
554 Q. HORATII FLACCI
.

at carminum rudis ea nihil. Quinescit versus tamen audet fingere. Quidni :

omimus audet moliri. Cur
non: liber est atque ingenu
Liber et ingenuus, praesertim census equestrem
us, imo in censu reperlus Summam nummorum, vitioque remotus ab omni.
possidere opes adequestrem Tu nihil invità dices faciesve Minervâ: 385
dignitalem sufficientes, at
que omnis expers criminis. Id tibi judicium est, ea mens. Si quid tamen olim
Tº miscº, ºut Scripseris, in Mettii descendat judicis aures,
ages, Minerva repugnante. Et patris, et nostras; monumque prematurin annum;
Hoc tibi estingenium et ju
dicium. At si quidpiam ali Membranis intus positis, delere licebit [907)
quando scribas, committe uod non edideris. Nescit vox missa reverti. 390
illud auribus et examini
Tarpae, patrisque tui, et
Silvestres homines sacer interpresque Deorum
...' ... Caedibus et victu ſodo deterruit Orpheus;
annos novem. Dum char. Dictus ob hoc lenire tigres rapidosque leones.
tae scrinio manebunt inclu
ste, poteris emendare quod Dictus et Amphion, Thebanae conditor arcis,
n.'...….." at ver, in Saxa movere sono testudinis, et prece blandā 395
edium
valet.
nequaquam redire Ducere quo vellet. Fuit hac sapientia quondam,
Orpheus divinus et numi Publica privatis secernere; sacra profanis;
num internuncius homines feros avertit a caedibus et turpi vitae ratione; propterea dictus miti.
gare tigres et leones ferocissimos. Amphion quoque Thebanae arcis conditor dicitur lyrae sono
suavique cantu lapides movisse et quocunque libuit impulisse. Ea fuit olim sapientia, distin
guere publica a privatis, et sacra a profanis,

.A.Y.YOTATIONES.

º
382. Quidni PJ Prolepsis. Quasi very illa 391. Sylvestres homines, &c.] Poeseos excel
essent ad poesin adjumenta, probitas, nobili lentiam ostendit et commendat.
tas, opes. Silvestres.] More belluarum in silvis et spe
383. Liber.] Licet ergo facere quodcunque luncis degentes.
libet. Sacer.] Vetes divinus Plato nuncupatur.
Census equestren..] De illo in Epod. 4. Item Cic. pro Archia. Ennius ille noster sanctos ro
lib. i. Epist. 1. cal poetas, quod quasi Deorum munere com
385. Tu nihil invità, &c.] Pisonum juve mendali nobis esse videanlur. Ovid.
num majorem alloquitur. Tu quidem cum .il sacri tales, et diviim cura tocamur.
bona indole, sana mente, acri judicio pollens, Sunt etiam quinas numen habere putant.
nihil aggredieris perperam; intelligesque quid Interp. Deorum.] Poeta nihil sunt aliud misi
possis, ut omnia rite praestes. Deorum interpretes, a quocumque numine cor
..Minerra invitā.] Reluctante et infestā húc ripiantur: inquit Plato in Ione.
Dea artium omnium praeside; sine cujus ope 392. Caedib. et rictu fedo deterruit.] Adhu
nihil feliciter quisquam moliri valet. Unde maniorem vitae rationem et cultum adduxit.
proverb. in eos qui illud tentant ad quod a na Lucret. lib. v. 930.
tură minime comparati sunt; quod propterca Volgi vago vitam tractabant more ferarum.
nunquam recte exeguuntur. Wide supra lib. v. Sat. v. 100. et seq.
387. Metii.] Sp. Metius Tarpa criticus op Orpheus.] Apollinis hic et Calliopes filius,
timus; de quo jam ante lib. i. Sat.10. Moysis tempore floruit. Nullum habemus Or
388. Patris.] Hic enim erat valde sagax, in phei genuinum carmen. Hymni et alia quae
geniosus, eruditusque in primis. dam sub ejus nomine circumferuntur perpe
El nostras.] Amice ac fideliter. ram: sunt enim Onomacriti poetae.
.Nonumque prematur in annum.] Diu ser 394. Amphion.] Jovis ille atque Antiopae
vetur scriptum antequam in lucem edatur, ut filius Thebas a Cadmo conditas muris et arce
limatum otiose, et expolitum non reformidet instruxit. Non quod lyrd sara durerit, sed
acre doctorum judicium, quando vulgabitur. quod suaviter affalus homines ºr.
accolas,
Wide Quint. lib. x. cap. 4. Emendatio pars stu et incultis moribus rudes, ad obsequii civilis
diorum longe utilissina. Nec sine causa credi pellererit disciplinam: inquit Solimus, cap. 13.
tum est, stylum non minus agere cum delet; hu vide lib. iii. Od. 11.
jus aulem operis est, adjicere, detrahere, mutare. 396. Fuit hac sapientia, &c.) Poète quon
Scripta reponantur ad aliquod tempus, dam sapientes erant, et versibus documenta
ut ad ea post intervallum relut nora atque alie dabant.
na redeamus; me nobis scripta nostra quasi re 397. Publica privatis secernere.] Nam com
centes fortus blamdiamtur, &c. Cinna Smyrnammunia et publica tunc erant omnia, et robus
morem annis accipinus scriptam; et panegyri tior quisque per vim quidlibet rapiebat.
cum Isocralis annis decem elaboratum. Wide Sacra prof] Nec religio quemguam reti
Catull. Epig 96 in Smyrn. Cinnae. nebat.
 DE ARTE POETICA. 555

Concubitu prohibere vago; dare jura maritis; [90s, incerta connubia vetare, º
maritis modum praescribe
Oppida moliri; leges incidere ligno. re, urbes extruere, leges ta
Sic honor et nomen divinis vatibus atque 400 bulis inscribere. Sie ſama
Carminibus venit. Post hos insignis Homerus et dignitas sacris poetis de
versibus contigit. Post il
Tyrtaeusque mares animos in Martia bella los inclaruit Homerus, ac
Versibus exacuit: dictae per carmina sortes; Tyrtacus viriles animos ad
certamina carminibus ac
Et vitae monstrata via est; et gratia regum [909] cendit: fata versibus pro
Pieriis tentata modis; ludusque repertus, ... nunciata: et vivendi institu
Et longorum operum finis; ne ſorte pudori 406 ta tradita sunt: mecnon gra
Sit tibi Musa lyrae solers, et cantor Apollo. tia Principum captata; in
venti etiam ludi, atque labo
Natura fieret laudabile carmen, an arte, ris diuturni solatium : ne
Quaesitum est. Ego nec studium sine divite vená, forte verecundian tibi faci
Necrude quid prosit video ingenium; alterius sic ant Musae lyricorum peritas
et Phoebus camens. Discep
Altera poscit opem res et conjurat amice. 411
tatur jamdudum, an bonum
Qui studet opfatam cursu contingere metam, poema sit a natură, an ab
arte. Ego quidem non Wi
deo quid valeat ars sine felici naturā; vel natura, sine eruditione. Ita resuma petit auxilium
alterius, et mutuo juvat. Qui cupit metam exoptatam cursu attingere,
ANNOTATIONES. :

398. Dare jura maritis.] Non modó legitima quam quae solutá oratione scriptasunt. Talia
statuendo conjugia, sed et adulteria prohi sunt apud Hesiodum, Theognidem, Phocyli
bendo. dem, Epimenidem, &c. Alii interpretantur
399. Oppida moliri..] Societatis et opis mu carmina de rebus Physicis, ut ritae sit pro na
tuaº causa. tura, cujus arcana explicantur. Talia scrip
Leges incidere ligno.] Primae leges versibus sere Empedocles, Lucretius, &c.
quidem in ligmeis tabulis scriptae; postea are Gralia regum tentata.J. Poetae regibus gra
incisae, et locis publicis affixae sunt. -
tiosi extiterunt: sic Callimachus Ptolemaeo,
400. Sic honor, &c.] Per eam sapientia: AEschylus et Anacreon Polycrati, Euripides
rationem. Archelao, Simonides Hieroni, Aratus Antigo.
-

401. Post hos.] Post primam illan poèseos no, Alexandro etian Chaerilus, Ennius Sci
aetatem venit altera, qua Homerus aliique pioni, Archias Lucullo, Virgilius et Horatius
recte facta ducum et summorum virorum ce Augusto ac Maecenati, Claudianus Honorio,
lebrarunt. Ausonius Gratiano, &c. Ovid.
402. Tyrtaeus.] Hic post Homerum monita Cura ducum fuerant olim regumque poeta.
longe septingentis prope ante Christum annis 405. Ludusque reperlus.] Fabulae relaxan
vivebat. Athenis oriumdus, ludimagister igno diset oblectandis animis aptae, comaediae, &c.
bilis, luscus, claudus, mutilus: attamen ex certe post longos labores versibus, cantu, dra
Apollinis oraculo profectus belli dux adversus mate, mirum in modum animus recreatur.
Messenios, victoriam Lacedemoniis insignem 406. We fort? pudori, &c.] Haec autem re
peperit, cum militum animos praecedentibus censere volui, Piso, ne te pudeat forté poètam
cladibus fractos, carmine de vera virtute et videri. -

gloria stimulasset, atque ad moriendum pro 407. Cantor Apollo.] Carminum auctor,
patria fortiter incendisset. Carminis istius praeses, deus.
pretiosae aliquot reliquiæ ad nos usque perve 408. Naturd fieret, &c.] Vetus controversia
merunt. Hunc poétam laudant Plato 1. de est; utrum poèta nascatur, an fiat.
Rep. Pausanias in Messenicis, Strabo lib. vi. 409 Ego nec studium sine divite vend.] Cic.
Athenaeus, lib. xiv. Stobaeus multos ejus de pro Archia. Sic & summis hominibus erudi
bellica audacià versus profert: Justinus histo tisque accepimus, caterarum rerum studia et
riam fuse narrat, lib. iii. Plutarch. Suidas, &c. doctrind et praceptis et arte conslare; poétam
403. Dictae per carmina sortes.] Apollo ver naturq ipsi talere, et mentis riribus excitari, et
sibus quidem heroicis ut plurimum responsa quasi divino quodam spiritu afflari.
dabat. Plin. lib. vii. cap. 56. versum heroicum 410. Rude ingenium.] Arte non expolitum:
Pythio oraculo debemus. Virgil. ABn. 4. sortes Bene Plutarchus et alii dixerunt, naturam
hoc sensu non semel usurpat. Cic. de Div. sine disciplina coecam esse.
lib. ii. cap. 56. Cum sors illa edita est opulen 410. Alterius sic Altera poscit opem res.]
tissimo regi. Asia, Craesus Halym penetrans Cic. modø cit. Sapius ad laudem et virtutem
magnam pervertet opum vim, hostium vim sese natura sine doctrind, quâm doctrina sine na
perversurum pularit, percertit autem suam. turn valuit. .1t cum ad naturam erimiam et
Wide Plutarch. in Theseo. illustrem accesserit ratio quardam et confirmatio
-

404. Vitae monstrata via est.] Quidam in doctrinae, tum illud mescio quid pracclarum ac
telligunt praecepta morum: eo quod libentius singulare existit. Wide et Quintil.
audiumtur et facilius retinentur quae strictà 412. Qui studct optalam.] Ostendit Poeticam
556 Q. HORATII FLACCI
siuventute multa pertulite. Multa tulit fecitºue puer, sudavit et alsit;
gitaue, estum et frigus tole-Abstinuit Venere et vino. Qui Pythia cantat
ravit, voluptates abdicavit.
Quitibia canit in Pythiis, an Tibicen,
didicit prius, extimultq; magistrum. 415
te eruditus est et magistro Nunc satis est dixisse; ego mira poémata pan
subditus fuit. .1t nunc suf
ficit dicere; ego perfectissi go ; [910]
ma facio carmina; ultimum Occupet extremum scabies: mihi turpe relinqui est,
invadat scabies; pudet me Et quod non didici, sané nescire fateri.
post alios esse, et ingenue
fateri me ignorare quae t praeco ad merces turbam qui cogit emendas,
mon didici. Assentatores jubet ad lucrum ire poéta,
Sicut praeco plebem con Dives agris, dives positis in foenore nummis.
gregat ad emendas merces,
ita adulatores ad quaestum Si veró est unctum qui recte ponere possit,
vocat poeta, prediis locu. Et spondere levi pro paupere, et eripere atris
ples et pecunia ad foenus
data. Qui si lautum velit Litibus implicitum; mirabor, si sciet inter
praebere conrivium, et seva Noscere mendacem verümque beatus amicum. 425
dem prestare pro egeno, Tu seu donaris, seu quid donare voles cui,
eumque litibus obrutum ex
pedire; mirum erit si opu Nolito ad versus tibi factos ducere plenum
lentus distinguere queat Laetitiae : Clamabit enim, Pulcrè bené ! recte!
amicum fidelem a fallaci. Pallescet super his; etiam stillabit amicis
Tusive largitus sis, seu lar 430
giri quidpiam velis alicut, Ex oculis rorem; saliet, tundet pede terram.
ne hunc gaudio exultantem Ut qui conducti plorant in funere, dicunt
admºeas ad audiºſum Et faciunt prope plura dolentibus ex animo: sictou]
carmen a te compositum.
Is enim (unc exclamabit, Derisor vero plus laudatore movetur.
optime! concinne egregie; Reges dicuntur multis urgere culullis,
ad illud expallescet: atque
etiam lacrymarum stillas Et torquere mero, quem perspexisse laborant, 435
aliquot amicis oculis efºundet; tripudiabit ac saltabit. Non secus, ac conducti ad flendum in
exeguiis, dicunt aguntdue fere plura quam qui ex animo lugent; itaplus adulator afficitur quâm
sincerus approbator.
Aiunt reges scyphis plurimis tentare et vino explorare eum quem probare student,

.A.N.YOTATIONES.

artem perinde ac caeteras artes sub magistro censores, eosque fideles et sinceros.
discendam esse priusquam exerceatur: nemi 420. Assentatores jubet ad lucrum ire.] Pre
memdue esse poetam excellentem, nisi longa miis allicit ad laudanda sua carmina. Wide
eruditione limatum et expolitum. Pers. Sat.1. Martial. -

.Metam.] Locus unde incipiebat cursus, di .Non tu, Pomponi, carna diserta tua est.
cebatur carcer; ubi desinebat, meta. 426. Tu scu donaris, &c.] Cave quibus et
414. Abstinuit Venere et vino.] Abstinentia quando legas tua scripta, ut verum nanciscaris
et temperantia mire juvant; contrå voluptates de iis judicium.
corpus animumque corrumpunt, enervant, 427. Plenum Laetitie.] Seu praemia speran
frangunt, perdunt. D. Paul. ad Cor. I. c. ix. tem, seu paulo ante consecutum.
v. 24. &c. Omnes in stadio currunt, sed unus 429. Pallescet.] Quasi obstupefactus miran
accipit brabium ui in agone dis scriptis.
contendit ab omnibus abstinet ut Stillabit Er oculis, &c.] Prae simulatā lac
coronam accipiat. titia et admiratione.
Qui Pythia cantat Tibiren.] Eximius quis 431. Qui conducti plorant.] Praefica olim
que tibicen vocatus ad canendum in Pythiis mulieres dictae, quasi ancillis ejulantibus et
ludis Apollini sacris ob interfectum Pythonem lamentantibus praefectae, in funeribus adhibe
serpentem. In iis fiebat certamen citharoedo bantur, luctum ciebant, vellebant crines, tun
ruin. debant pectus, &c. Nonnius ex Lucil. Mer
417. Occupet extremum scabies.] Metaph. cede quae conducta, flent alieno in funere Prac
a pueris ludentibus, qui ut se mutub ad cur ficae multo et capillos scinduni et clamant magis.
sum stimulent, postremo scabiem imprecan 433. Derisor.] Fictus laudator.
tur. 434. Reges dicuntur, &c.] Inebriant homi
418. Nescire fateri..] Sic multiplicatur im nem,ut explorent num sit loquax, et an temu
portuna et funesta soboles malorum poètarum. lentus commissa secreta effutiat ac revelet.
419. Ut procco ad merces, &c.] Docet Ho Culullis.J. Poculi genus est. Wide Annot.
ratius adhibendos esse scriptorum arbitros et lib. i. Od. 31. v. 11.
 DE ARTE POETICA. 557

An sit amicitiã dignus: Si carmina condes, utrum dignus sit familiari

tate sud. Tu si facias ver
Nunquam te fallant animi sub vulpe latentes. sus, cave me te decipiat ani
Quintilio si quid recitares, Corrige, sodes, mus versutus adulatoris. *
Hoc, aiebat, et hoc: melius te posse negares, Si quidpiam recitavisses
4409 uintilio Varo, dicebat:
Bis terque expertum frustra; delere jubebat, Age, hoc et illud emenda.
Et malê tornatos incudi reddere versus. Sipostguam bis autter rem
Si defendere delictum, quâm vertere, malles; tentasses, responderes; ne
quaquam te posse melius:
Nullum ultrá verbum, aut operam insumebat ina jubebat expungere, et ver
nem, -
sus inconditos recudere.
Qudd si errata defendere
Quin sine rivali teque et tua solus amares. : malles quâm corrigere;
Vir bonus et prudens versus reprehendet inertes, 445 nullum amplius verbum,
aut curam adhibebat frus
Culpabit duros, incomptis allinet atrum
Transverso calamo signum; ambitiosa recidet [912]...".
solus approbares. Wir pro
Ornamenta; partim claris lucem dare coget; bus et sagax versus lan
Arguet ambiguè dictum; mutanda notabit: guidos redarguet, asperos
0 damnabit,inconditis migram
Fiet Aristarchus; nec dicet, Cur ego amicum 45 notam apponet transverso
calamo; luxuriantes ornatus amputabit; jubebit obscura illuminare; ambigue dicta reprehen
det; mutanda designabit: se velul Aristarchum praebebit; nec dicet, Quare ego amicum

* ANNOTATIONES.

437. Sub vulpe latentes.] Alludit ad Fabu invenienda quae fugerant, &c. Hujus praecepti
lam Vulpis et Corvi. sui Horatius ipse videtur immemor fuisse,
438. Quintilio.] Cremonensis ille poeta, stylum juveniliter exultantem non castigans,
solertissimus et acerrimus erat scriptorum ju nec ambitiosa et luxuriantia recidens, quando
dex. Wide lib. i. Od. 18. et 24. in Ep. 16. v. 28, plura coacervat, ubi unum
441. Malè tornatos incudi reddere versus.] et simplex erat afferendum. Certë mens do
Metalla igne et incude mollita fingi torno con lore pressa haud in multas aut acutas senten
stat; et testatur Strabo de Cibyra ferro. Ergo tias effunditur et spatiatur; nec tot minuta
perperam criminantur quðd Horatius duas variaque concipit, nedum eleganter et copiosë
easque contrarias metaphoras incudis ct tor eloquitur. In quo passim hallucinatus est
ni hic veluti conferciat. Alii rectius leg. for Seneca Tragicus, Lucanus etiam, &c. Wide
matos. Cicer, in Bruto, ubi Gorgiam redarguit.
444. Teque et tua solus amares.] Ea est 448. Param claris lucem dare coget] Et
poetastristultitia. Cic. Tusc. Adhuc neminem memet huic documento fateor obnoxium. Auc
cognovi oetam, quisibi non optimus viderelur." tor. Reip. Literariae 1684. measad Juvenal. an
445. Vir bonus.] Ab adulatione alienus, cae notatiunculas recensens, vir certè bonus et
terúm ingenio et judicio sagax. prudens animadvertit paululum dormitasse
Versus reprehendet inertes.] Arte et virtute me, nec satis exposuisse mentem Satyrici,
carentes. Wide lib. ii. Epist. 2. v. 110. et seq. v. 49. Sat.1. Leviori nimium stylo locum exi
446. Duros.] Inconcinnos, non elaboratos, mium perstrinxeram. Bene Scaliger lib. vi.
male sonantes, crudos Persio: suprā cit. Epist. cap. 7. In Juvenale mguit, sunt quaedam tam
v. 122. acuta dicta, ut ric uni, aut alteri par sit Ho
—nimis aspera sano ralius. Nec crede ominino, Lector, Hypercri
Lactabit cultu tico. In hoc tamen ausculta, quod ita laudat
.illinet atrum signum.] Graeci Cºxiºuſ di istum locum: -

cunt. Expungendi seu delendi, vel mutandi
.." et nota erat, virgula quiedam recta
*Cºxêa dicta, quod tanquam veru corrigenda
transfigerat, versibus et locis reprehensione
dignis apponebatur à critico.
447. Ambitiosa recidet Ornam.] Quintil.
lib. x. cap. 4. Emendatio pars studiorum
longé utilissima, nec sine causá credilum est,
stylum non minus agere cium delet; hujus h;
est, Adjicere, Detrahere, Mutare; simplicius
judicium qua, replenda vel dejicienda sunt,
duplicis autem operis est, premiere tumentia,
humilia extollere, luxuriantia astringere, inor
dinata digerere, soluta componere, exultantia
eversere. Nam et damnata qua placuerant, et
Erul ab octawo Marius bibit, et fruitur Diis
Iratis. **
Quid enim argutius dici queat (pergit ille)
quam nos fructum capere ex irá Deorum; ut
quod obest juvet? vide quae jam de his anno
tavi lib. i. Od. 21. v. 13. ad vocem impune.
450. Fiet Aristarchus.] Sagaciter, acriter,
fideliter sui amici errata notabit, obelo trans
fodiet; ut solebat Aristarchus. Hic Gramma
ticus aetatis suae princeps, idemgue severus
operum censor qui Poetas Graecos accuratis
sime castigavit, atque in Homero versus adul
terinos plerosque à legitimis discrevit. Proh
dolor! proh fata et temporis injuria! Tanti
viri tot voluminum nihil superstes habemus.
558 - Q. HORATII FLACCI
molestia afficiam pro re Offendam in mugis? Hae nugae seria ducent
levi’ Atqui resista levis in
vera mala impellit hominem In mala derisum semel exceptumque sinistrè. [913;
delusum semel et maligne Ut mala quem scabies, ant morbus regius urget,
approbatum. Aut ſamaticus error, etiracunda Diana;
Qui sana mente sunt, ut
quem extiosa scabies vexat, Vesanum tetigisse timent fugiuntdue poétam, 455
Nº furorº, dismissus el Qui sapiunt: agitant pueri, incautique sequuntur.
Diana infesta; sic pºrtan Hic dum sublimes versus ructatur, et errat,
insanum contingere forini
dant, atque ... Si, veluti merulis intentus decidit auceps
puri rero et imprudentes In puteum foveamve; licet, Sucurrite, longum
consectatºtur. 460
lºº.
sus excelsos meditatur et Clamet, Io cives; non sit qui tollere curet:
º, aſ Si quis curet opem ferre, et demittere funem;
merulasciplandas attentus, Qui scis an prudens huc se projecerit, atque
in puteum aut foveam ruat, Servari noli t? dicam ; Siculique poétae
memo reperietur qui extra
... ... ºvi in Narrabo interitum. Deus immortalis haberi
vociferetur, leus gives aux- Dum cupit Empedocles, ardenten frigidus AEt
ilium date. Quod si aliquis
velit subvenire, et funem nann [914]
pºtenière, dicam. Únic Insiluit. Sit jus, liceat que perire poétis. 466
mösti numquid illuc sponte Invitum qui servat, idem facit occidenti.
se praecipita verit, et recu
set servari? mor que com- Nec semel hoc fecit; nec si retractus erit, jam
'memorabo mortem Sical Fiet homo, et ponet ſamosae mortis amorem.
poetae. Empedocles gestiens Nec satis apparet, cur versus factitet; utrum 470
existimari Deus immorta
lis; frigide se dejecit in AFtnam ardentem. Sit fas et licentia poétis interire. Qui invitum
servat, peccat acque ac interficiens. . Neque semel id fecit; sique educatur inde, haud proinde
fiet homo deinceps, nec famosae mortis cupiditatem abjiciet. Certë non liquet quamobrem
.4.Y.YOTATIO.YES.

Tempore Callimachi floruit: A Cicerone mul vanā a-stimatione. Alii leg. sublimis pari
tis locis laudatur, lib. iii. Epist. 11. .irisſarchus senstt.

Homeri versus esse negabal quos non probabat. ºrral.] Animo simul et corpore: adulatori
Ad Attic. lib. xi. Ep. 1. orationes quarum tu bus minium credulus.
..?ristarchus es, &c. Ejus etiam meminit Plu 458. Decidit in foream, &c.] Alludit ad id
tarchus in vita Homeri. quod reſertur Thales Milesius sidera aspec.
.Nec dicel cur, &c.] Harc enim adulatoris tans in puteum decidisse. Laert. in ejus vità.
est improba oratio, et consuetudo. Plato in Theaeto, &c.
452. In mala derisum.j Quod pejms malum, 460. Clamet, Io cives, &c.] Wide Tib. i.
quam se et sua solum amare, casteris irridenti Epist. 17. sub. finem.
bus juste quidem, atque in perpetuo errore 463. Siculi Poeta..] Empedoclis Agrigen
versari: tini, Philosophi et Poétat qui de rerum natură
453. Ut mala quem scabies, &c.] Mali poetre carmen scripsit, ut apud Latinos Lucretius.
Horatius exhibet infortunatam conditionem; Hic illum celebrat. lib. i. floruit ante Chris
ut ab ca deterreat. tum annis fere quingentis. Cic. i. de Orat.
..Morbus Regius.]. Eo croceus fit hominis Empedocles Physicus egregium poèma fecit.
vultus suffuso felle. Arquatus, Ictericus, apud De eo jam lib. i. Epist. 12.
Lucret. lib. iv. Cornel. Cels. lib. iii. cap. 4. Plin. 465. JEinam.] Siciliae montem flammas et
&c. Regius dicttur quod eo affecti sanentur, lapides eructantem.
si regis deliciis impense oblectentur. 466. Insiluit..] Wel, ut famam divinitatis
454. Famaticus error.] Furiis vexati u ayuz caperit; vel. prae dolore, quod AEtna'i incen
x 21, fanatici appellantur; vel quod in sanis dii causas assequinon valeret. Porró, rejec
stipem corradant, vel quod in sacris locis fu tis ab AEtuaso lacu et camino, una cum caeterå
rant et vexentur maxime obversantibus animo materia, crepidis ejus aereis, detectam frau
inanibus phantasmatibus. Talis ſuit Orestes dem, aliqui fabulantur.
ob interfectam matrem Clytemnestrain furiis 468. Nec jam flet homo.) Haud desimet
agitatus. velle immortalis existimari; quicquid humani
Iracunda Diana.] Hiec lymphaticos effi est, alienum a se et indignum se putans, præ
cere credita. Sic Ajax furiosus extitit apud stultitia et superbia. Alii interpretantur: non
Sophoclem. Pan etiam infestus habebatur. magis erit rationis compos: insaniet sem
Unde panici terrores dicti. per.
457. Hic dum sublimes, &c.] Wesanus ille 470. Cur versus factitet.] Ob quod scelus
poetaster. aut flagitium Diis invisus hanc luat poenam,
Sublimes.] Opinione quidem propriá, et ut malos versus faciendo sese maceret
-
 DE ARTE POETICA 559
versibus faciendis incum
Minxerit in patrios cineres, an triste bidental bat; utrum minxerit in pa
Moverit incestus: certë furit, ac velut ursus, tris cineris, an triste biden
Objectos caveae valuit si frangere clathros; tal sceleratus violaverit.
Indgctum doctumque fugat recitator acerbus; Profect) furiosus est; et
tanquam ursus quando op
Quem veró arripuit, tenet occiditaue legendo, posita cavea claustra per
Non missura cutem nisi plena cruoris hirudo. rumpere voluit; imperia
tum atque eruditum in fu
gam vertit recitator importunus; at quem apprehenderit occupatac interimit, velut sanguisuga
non demittens cutem nisi sanguine repleta.
.ANNOTATIONES.

471. Utrum minxerit in patrios cineres.] conscelerato. Pers. Sat 2. Gell. lib. xvi. cap.
Duplex noxa, et sepulchri sanctitatem et pa 26. &c.
termam pietatem violare. Wide Pers. Sat. i. 472. Incestus.] Flagitio quodam infando
ubi, pollutus.
—pueri, sacer est locus: extra 473. Clathros.] Graecis xxºSpa sepimenta,
JMeiite.— cancellos.
471. Bidental Moverit incestus.] Locus ful 474. Recitator acerbus.] Ligurinus ejusmo
mine ictus diis sacer habebatur; bidentes ará di fuit, apud Martialem non uno loco.
ibi erecta immolabantur: sepimentis inclu 476. Hirudo.] Quae corpori tamdiu adhae
sam calcare me fas erat homini praesertim ret donec sanguine saturata excidat.

FINIS.
 INDEX RERUM NOTABILIUM
QUAE REPERIUNTUR TUM IN CARMINIBUS HORATII, TUM IN ANNOTATIONI
BUS NOSTRIS,

Monendus es, amice Lector, ut in usu hujusce Indicis attendas ad numeros

unculis inclusos, et in ord pagina adscriptos, unde et facile
quidvis in Annotationibused spectantibus reperiatur.

Alerander Magnus poetas frvebat. Argonautas 438

Iden vetuit nepingeret sequisquam Argos urbs 30
ABROTONUM planta salubris 840 misi Apelles 852, et seq. arioli, sortilegi, &c. in circo et fore
Accius, vel Actius, cel Attius poeta Alfenuser sutore Jurisconsultus 542 Rom. 578, et seq.
606, 834. ejus opera et versus ali Aliphana vasa 717 Arist archus 911 -

quot, ibid. 807 Allium, de quo multa 438 Aristippus philosophus pecuniam
acºrne mensae laudabantur post cit Allobroges 480 ject 848 s

reas 714 Alpes 377 & 416 Aristophanes poeta 544

acipenser piscis erquisitus 627 Aſpinus poeta insulsus 604 Aristophanem legebat assiduº S. Joan.
Acroceratinii scopuli 18 alºum solvunt conchylia 674 Chrysostomus, ut Plautum S. His
Achaemenes rex Persarum 196, 244, amantium insignia 622, sollicitudines, ronymus, ibid.
473 663, et seq. - arma cuique propria dantur d naturd,
Achilles, 26, 36,66, 163, 386, 473 ambubariat 516 homini ratio est rerum potens 618
Actiaca victoria Lib. 1. Od. 37. Epod. amor fatuus Xerris erga platanum Armenia 185
1, & 9 arborem et Caligular in equum 657 Asia valde fertilis 583,743
ador 701 Amphion. Thebarum conditor 294, et as in duodecim partes divisus 901
Adriacus sinus 17, 67, 126, 191, 207, Art. Poet. v. 394 Assyria nardus 192
Amphion, et Zethus fratres 812 Atabulus pentus idem qui Japyr 566
advente volucres 433 Anacreon poeta 73, 476 Athena 704
adulator posta fugiemdus marime ancilia 268 Athenienses virgines deferebant sacra
910, &c. animus hominis divina particula au Junonis, Pää.º, ereris 531,714
adultera dotem amittebat 529 rap 632 Atrides, sive Agamemnon 164
adulteri deprehensi, carsi et vulnerati Anio fluv. 31 Atta poeta 837
521, &c. annuli qua manu, et quo digito ges attagen Ionicus, perdix Asiana 436
AEacus 200, 319, 337 tarentur 704 Attalus rer 225
edificandi libidine laborat Horatius anseris albi jecur in deliciis 271 Attica virgo sacra portans incessu
t;83 Antenor 736 gravi et lento 531,714
adium olin fumarium crat in tecti antestandi mos et ratio 593 Attius poeta, vide Accius
medio 666 Anticyra insula ellebori ſcracissima avaritia insectatio, Lib. 1. Sat.1
AEgarum mare 214, 353 646. item in Art. Poet.
avarus lethargo ºppressus medici as
2. Palladis clypeus 63, et seq. Antiochus Magnus Assyria rer 279 tutid curatºr. 651
milius Paulus 53 Antium urbs Latii, Fortuna sacra 130 auctoris et libri optimi bona sors 903
AEolia fides, id est, Alcatus et Sa Antonii et Cleopatra fuga 461, et augurum dignitas 420
ho, Lih. 2. Od. 13. Lib. 3. Od. seq.
Aº, Lib. 1. Od. 3 Aºi. Musa Augusti medicus 791 Augusti encomia, Lib. 1. Od. 12. Lib.
3. Od. 4, 5, 14. Lib. 4. Od. 5, 14, 15.
Aeschylus Art. Poet. v. 279 anus quardam testamento ulciscitur Epist. 1. Lib. 2.
.AEsopus histrio arte clarus 837 captatorem 690 Augustus divis annumeratus 267.
AEsopi histrionis luxuries 660 Anaur wrbs, seu Terracina 559 tºr patria dici amabat, Lib. 1.
actatis cujusque mores et proprictates, apellar dicti Judaei 568 2. {..., et adem Apollini
Art. Poet. 837 -
‘..., pictor insignis 853 consecravit 744, molebat laudari ni
rid summis auctoribus 852. annu
AEthiopia 276 apium is?, 179,405
AEtna mons 490,914 apotheca. 683 lum swum Marcenati concredebat
AEtolia, AEtolar plaga, id est, retia Appia wig. 442,557,754 427
813 Aprilis Pencri sacer, unde dictus 406 auguria et auspicia, dextra et lava
Afra avis, seu gallina 435 Apulia 239, 439, 586 245, et seq.
%. cochlea 078 -

war potores an boni poeta sint 7 auguria captandi ratio ct modus, ibid.
4. poeta 884 818, et seq. aula’a ad scenum 849
aula’a ad cameram triclinii 719
Ifrica et Egyptus duo horrea populi aqua varia variis morbis medentes,
Romani 647 -
791, et seq. aurem in ore habet equus 79:
alec 676, 714 aquis ist is utendi ratio, ibid. auspicia contemnºns panas dedit 276
Agamemnon 401, 654, &c. aquila 379, 533 auster ventus obsonia corrumpit 627,
are furiosa discerpsit Pentheum Aquilegia sacra ad eliciendam pul 71.4
filium 668 -
vitam 842 auster morbus creat 207
Agrippa Augusti gener 28,654,754 Aquilo 98,695 Atumnus item lethifer, ibid. & 693
Agyiews Apollo, 389 Arabun gaza, celebres 113, 197
Ajar Oileus 466 aratrum urbi imprimere, id est, eam
23. Telamonius 64, 163,654, et seq. delere 69 BABYLON11 numer 46
ba, urbs Latii 710 arbiter bibendi; seu convivil rer 179 Bacchus poetis prasid. 229
Albanum vinum 405 Arbuscula celebris mima, a paucis "nº Baiae 227
Albius Tibullus poeta 125,746 ° lcbat viris sapientibus, quam a plebe Buiana: aqua variis medentur morbis
Albunea nymphºi Sybilla; ejusque universa approbari #!” 691, 79.2
fons et nemus 30 Arcadia 410 -
Balatrones 517
.Alcarus poeta 122, 123, 201, & 399 archaici lecti 748 barba sapiens, ser inder sapientiº 64
Alcinoilururia 378 Archilochus a 454 Barbaria pro Phrygia. 164,460, 461
alea legibus vºtita S$8 811 Arcturus widus 242 Karrus quare elepša, dicatur? 470
-

37
 2 INDEX
Banerºus Barrkus wºnde diatuſ 77 ceritus selºr-tus, ideº, fºrt per cy--- a--anariº 574
batiown quid 539 titas a Certre tº 5 ** Pºs => Prs - -->
-

Beſteropºn 105, ºf -
retaria tº
- *r-P-a-r -º
belorum image erºsta in *rºni 14. Cetºezi º Cynºs ºf
&rº. C+++ as pºrta 352 cºp-tsºº--ºra de ºf 53, -º
Rene-entum 565 Charºn 151. 2-2 Cº- tº--a 4, 15
Berezyntsia 73 -
chartar intentio et wºut 555 Cyrus rer i37, -35
bibutores totă note certatiºn potamter Charyºdu 104
quid prºmiº fºrehart 219 chamºra 105
bºotkºza in Palatino montº “rtnº charagra 705, 727 DACI pºpuli 131
ta aº Augusta 744 Chium rinum 320 Dardahº, is
bidental 914 - - Chium maris ºper: 71.4
-
Damasirpus rat-i-º-º: = -ie -º-
bionei sermones, id art, satirici et mor chorus in Tragadiis 830 tiator: drºn Pi—-ºf-r-
dazza 360 cibaria 1.78 Lib. 2. Sai. 3.
Bithynia 134, 755 ciºus rimper sanitafi utilis 631
-
Damocles 241
Bazºr aer crassia, populi hºtel 853 Cibyra u-bº 755 Danaus at Denzidea ºf -

Bosphorus 133 cicºnia qui, Primu in cºmpararit? Danubius see Iger fºr. 415
Brizzi, 163 6-2 -
dapes Sirºr, id erº. Izºza -ºil
Britanni 419 rºcuta 4.52 Diºnta 30, 153
bruma 635 cini ſºones 526
debitor mala fºri gºt artiar ºrº
Brundarium 536 Cirºz, mºrnia, id est, Tuscu'rm 429 tortºn eiudit tº4. et seq.-
buccas infare. ident, irasri 507 Circeum oppidum et promontorium decies cente-a- ºr r-- * -- -

Bupalus Pictor Hipponactis Poeta. £75 decorum in seriends -º ar

tis 454, et seq. Circe famosa renefica 489,737, 733 dum 830, &c.
tum 679 cythara et lyra differunt 42 delirart, unde dicta corº 736
*:::::::::s. assicum unde diºatur? 451 - Delos 87
classis Antonii et Cleopatra, item Delphi, Delphicum amºrºs is
C classis Augusti 276 Democritus 781
CADUCEUS Mercurii 44 clatus latus, &c. 560 deorum falso run raritas, 525 etre+
Caecilius porta 834 Cleopatra mori volent 141 et seq. designator, maitre des cereziºs
Caecuba tina 84 Cnidus urbs 115 70s
carria pontificum 203 coactor quis? 576 Deucalion et Pyr-kar, ºrian s
Carite cera dignus: tid 2 753 - Corvetts pºllucida 413,527 dertra et larva cºgºna 345 et seq.
Casar Jul. Mortos ple legavit 533 Cocceius jurisc. 553 per dertram curjurºrs-- 757
Calabria 11 Cocytus 207 Dii mortalia et traferiºrs ºr an a
calcei Senatorii et Patricii 573 cana dubia, quid 632 rent 127 et seq. &
-
Calenum cinum 84 cana lururiºsa magis quim lauta, Dii Patrii 174
callendrum 531 Lib. 2. Sat. 8. Diladia 803
Callimachus poeta 864 canabant clim resperi, reliqua die dimidium facti qui arre islet Tºa
Calliope 253 fºre jejuni manabant 581 Diogenes Cynicus 80+
calo sercus lignator 577 cºrnian invitati, uncti adibant 706 Dionizdes tºrtºs cenºidst in Italia. 567
Caſtus poeta 602 Colchis 199 diotº, was 35
cameloparda'is 135 collyrium 559 discors concordia 75:
camera triclinii aula is obtendebatur Colophon urbs 776 discumbendi ad measam tetus mºsa
719 Colophonem imponere, unde dicatur ! ratio 104, 551, 676
Camillus 54 - ibid. discus, ludºs 33, £22
caminus male usurfaitur pro fumario comardia retus 544, 897 drinatic per torta 564
566 comardia difficultas, 846, &c. divitia quiztem anims ºf rust 245
Campanus Morbus 564 -
Concani pºpuli 261 et seq.
Campus Martius 35 concha 674 Domorºm clim fºrtarian ski Pass
Canºphora pirgo Certris sacra por conchylia 631,674 turn ? 5ss
tans. Wide Attica virgo. concordia discors 782 dormientern rººms histrio terr cº
canicula sidus 73, 302 conopeum, quid proprie 2 462 dormiri: tº £43 et seq.
Cantabri 191 convivar dºmebºint solcas, ne lector Dorsennus pºtaceºus $45
cantare rogati cantores abnuunt 530 Jºrdarent 720 dotem amittebct adultera 3-3
cantharus 83,750 contrivil rer 22, 179 draco, unde dictiuſ &
Camusium urbs º ificat? 271 conviriorum olim reges et ritus 180 Dramata popule tumu.ituate inte
capite minus, quid significat? 27 Coranus Nasicam captatorém cludit rupta 847 et seq.
#: .. ad unguem factus
560
687
Corinthus urbs 29
Drainatici carrini's rintus ºf ercºllem
tia. 850
Capitolium 573 Corinthum adire non cuivis contingit Drawiiticis necessaria documrata $35.
Cappadocia 755 806 883, 899, &c.
cºg” sidus grave et norium cornua Baccho cur? 233 Dramaticorum poetarum calamutatº,
corona e floribus in conviviis 143 Lib. 2. Epist. 1.
caprina de lana certare proverb. 810 Corcinus Messala nobilis orator 603 Dulcia in bilºn verturºtºr $1
Capua Roma amula, 480, 562 Corybantes 68
caput velabant, qui se praecipites da Cos insula; Coum rinum 674
ant 642
E
carceres unde dicti 515 costus Acharmºnius, id est, Syrium un Earl ETATIs laudes 750
guentum 244 ebrius duplicia videt cºnnia 515
cardiacus 641, 652 cotitia sacra 492 Eburned urbium surnt-Jarra &#3
carminis exordium haud longiºs repe Crantor philosophus 735 Echinus herisson 448, 6.75
tendum 885
Crassus prºftigatus 267 Echinus tasis genus 573
Carthago Roma armula 271 Cratinus poeta 544, 818 editio libri nunquam Properands ºf
Cascellius aulus 905
Creta hecatompolis 548, 464 Edoni pop. 130
Cassius Parmensis posta 608, 746. critici fideliº officium 910 Effigies certa et laneae in teneficiis
•jus versus aliquot, ibid. Crasi regia 776 583
Cassius Severus orator maledicus 453
Crustula 508,677 Egnatin urbs, ubi miraculum thºris
Castor et Pollur 15, 51 cubital 662 -
sinc igne ardentis 56s
Catius Philosophus Epicurus 670 curulus probrosa vor 584 Eleusina sacra Cereri, 248
Cato censorius 212, 531, 864 Cumar 792 E!!ºborum insania medctur 646
Cato Uticensis, 52, 151, 326 cuminum paſtorem inducit 820 Empedocles 218, 7.8%
Catullus poeta 707 Cuppi potare nagistri quid? 635 Enjºins 396, 607, 833
Caucasus mons 89,427 Curius Dentatus 53
caudam trahere quid 2 643 Ephesus ºrbs 23 -

censorum dignitus et potestas 572

curris triumphalis qual forma? 463 Epicharmºus poeta 854
cºnstºn equesti, 443, 723
curulis sella 755 et seq. - Epicuri men's ºt ententia alia guan
cyathus quid 579 Epicureorum 670, 747 -
centauri 76, 473
Cerberus 202
Cyclades insular 62,352 Epidaurus serpens 533
cyclus ct cyclicus 834 epitola tempore et loco reddenda 754
Careris sacra silentio insignia 248 Cyclopea icºnicum drama 584 et seq. et seq.
Cºrºris sacra portans virgo Wide At Cyclopes 21 epodos quid * 425
tica virgo -
Cyclops, Polyphemus 564 cquestris census et dignitar 445, 723
 - RERUM NOTABILIUM. 3
wi ungula marime spectanda 525 Gratia urbs. Wide Egnatia inula, rapa, &c. tomacho protunt 627
: º: munera B57 Gracchus orator insignis 862 Io vaga 882
equo franato auris est in ore 792 gradua in Amphitheatro distincti 443 Iones molles, motus Ionici 277
#.uotutiun urbs 567 gracari, quid 3 662 Jovi; die jejunabant olim 666
Fruca herba 718 Graci duces ad expeditionem Troja Iphigenia §56
eroum legumen 702 nam profecti recensentur 657 iracundus Horatius 669
Erycina Venus 12 §. advena: 463 iratus Grails quantum nocuit Achil.
Esquiliar 452
Bthnici libros sacros cognoscebant et
gººd Gyges, gigas centimanus 220, Jes 858 º

Inter sip: Danubius fluº. 419

er iis pleraque sumt mutuali 283, -
*
Isthmii ludi, et in his victores 372
568 Ithaca insula Ulysses patria 865
Evander 538 HæREs, vide ºre, Judai proselytum unum facere satage
Evius Bacchus 77 . Hannibal 190, 380,396, 481 bant 566
Eumenides 203 Harpyia 606 Judai Roma odiosi, ibid. et 568
Eupolis poeta comicus 544 Hebris fluo. 99, 340,742 Jugurtha 152
Europa 347 Hecate 589 Juno, quid apud Physicos 256
Eurus 111, 380, &c. Hector 164, 401, 488, 583 . jurare in verba magistri 725
-

Euterpe 7 Arderā coronati poeta victores 6,744 Juvenalis locus elucidatus 120
exterior comes 683 - Helena a Paride rapta 62 et seq.
helleborum. Wide tºlleborum
F herba Achilica 488 LABERIUS poeta 600
FABA Pythagora cognata 698 heres secundus quid? 687 #.
versus, ibid. -

faha, cicer, lºpini, legumina parge Hercules 19, 439 jus in Ciceronem sales, atque Cice
bamtur in donariis 654 Hermogenes Tigellius cantor, 542, 550 romis in ipsum, ibid.
Fabricius 13. poms Fabricius 642 Herodis palmeta 868 Lacedarmon patientiá insignis 30
Jabula seu Carmen Epicum 736 Hesperia 111 luchanum, iſ: 579
Jacetum quid proprie 2 605 hilla, quid 2 678 lactuca olim, in fine convivii, posted
Falernum 85 Hippolytus, Theseus, Phaedra 393 initio appositar 678
Fanatici unde dicti 913 Hipponar poeta 454 et seq. lagenas vini olim obsignabant adver
fames optimum cibi condimentum 622 Hirundo viris nunţia 761 sus servorum fraudem 865 -

Jasces 3. 577, 757 Histrio dormientem simulans were so

hº
est 643
lagois, avis erquisita 624
fasciola 662 lama quid 2 785 -
*

favere linguis, quid? 239
Faunus 71,223, 313
feminarum Iurus in margaritis 458
Jeriarum genera quatuor 766
Feronia dea 559
omerus 26, 399, 606 lamia 902
Honones immerito defºrt pleruwgue de land caprină certare 810 :
pulus 57.1 lapathum.; Ejus herba virtutes 456
oratii villa, a Marcenate data 226, lapidosus panis Canusi 567
302,312, 429. Ejus descriptio 28, Lapithae, pop. 76, 175 -

Fescennini versus 843 796 et seq. Laribus car sacrificaretur 330,652

_ficus 635 Horatii vitia, iracundia, &c. 699 Larissa, Larissaus Apollo 30
Fidena urbs 777 Horatius swa libertatis amantior 760 lasanum, quid & 578
{...,
filiis
credere 518
hand licebat pecuniam et seq. Latina fºria 766
latro unde dictus 2 540
Hybrida, lege Ibrida 582
..focalia quid 3 tatus clavus 560 -

Janeratores Calendis ponebant ad fa #ſºft.*

ydropis's 156 89,714 Laverna furum Dea 800
nus, Idibus debita colligebant 437 -#. #. mella 623 Laurentinus a r 676
Jaenus et fenerator sunt quid odiosum 3/mettiae trabes 22 Lebedus urbs 777
430, 5ig hyperborei campi 236 lectica domestica, sew conclave quod
Fonteius vir ad unguem factus 559
Jori incommoda 431
ºpsad carcior j dam pro matronis 526
legio quot milites continebat? 570,
Formiae urbs 314 legumina cibus 654
formica 503 JACULA sew tela novi generis a lemures 870
Fortuna ab omnibus colitur 150 Mario inventa 614 leones 90, 93 * -

Fortunam is provocare potest quine Iambici maledicendo apti 70, 895 Leonis signum 354,773 ,
- cessaria tantum petit, #. 2. Sat. 2. Jani templum ter claiisum ab Augus Lesbium vinum 73
ad finem 130 to 412, cur in pace clauderdter, Lºthargicus avarus medici astutia sa
Fortunatae insulae 484 opertum in bello? ibid. natus 651
Jrugalitas priscorum Romanorum, Janus Marutinus dictus cur? 694 lethargus morbus 641
Lib. 2. - 15 Janus medius quid 3.640 ler theatralis Roscii 730
frugalitatis emolumenta, Lib. 2. Sat. Japyr ventus it. Wide Atabulus lez xii. tab. 829
2 Jason 439 liberatis ºut tenar Horatius 760 -

fuga Cleopatra et Antonii 460 et seq. Ibrida 582 -

Iibitina funerum Dea 360
fucus muſicrum & cretá et stercore cro Icarus. Icarium mare 5,236,233 Libra sidus $21
codili 470 Idus unde dictintur 2 406 librum edere ne propera 906
fumarium olium in medio crat adium .jccur anserinum in deliciis 721 Liburna naves i42,426
586 ignem gladio fodere, quid sit 2 664 Liburni piratar, ibid.
Fundanus poeta 605 ignis summar potestatis symbolwm 560 lippi, et tonsoribus notares, unded.
Fundi urbº 560 Ilerda urbs 825 catur? 582
ungi optimi qui 2 672 Ilias Homerica 736 Livius Andronicus, poeta vetustisi
%; 705 Ilione Tragardia 643 mus 835
Furius Bibaculus poeta 685 imagines cerea et lanet in ventficiis loligo piscis, livoris symbolumn 552
444, 539 Lollius 402, 735, 803
º

G imitatores stulti, vitia non virtutes Lucania 42d. agris facunda 669, 714
GAbir urbs 792 armulantur, Lib. 1. Epist. 19 Lavilius poeta, Lib. 1. Sat. 4
Gades 156 imperat aut servit collecta pecunia Lucrinus lacus 210, 437, 674
Galesus fluv. 171 cuique 775 Luculius 75ts .
alli cantus 506 in vitium ducit cuſpa fuga si caret tudendi modus Theodorici Gothorum
anymedes 375 arte 375 regis, 111
Garganui mons 185 Indi 55 ludºre et jocari non dubitarunt graves
usape 714 infantes recems nativel exponebrmtur. rtium iri 619, 661
cloni pop. 137,237 vci sublat e terra alebantur 606 ludi Olympici, Isthmii, Pythii, Nemes
Genquini pop. 416 infºria, 152 2
* 3
quo sacrificio placahatur 316, Ino flebilis 882 luna sidus mirabile 782
-

inops inter inagnas opes est avarus luna calo detracta per magos 448
genua in homine religiosa 783 312 luna crescens implet conchylia 674
Geryon gigas 206 insanorum gaudia sunt jucundissima lupiniº's legumen, pro anero ct nummis
Getae pop. 234, 423 865 in coinaedia ...”
Getuli pop. 236, 323 insitionem docuere aves ct natura 402 Lupus Rutilius a Luri’io proscissus
Gigantes, sew Titants 195, 2 insomnia matutina sunt veriora 604 tº 1.3
gigantes insulis oppressi 262 - insula fortunatae 464 lupus marinus piscis erquisitve (25
gladiatores ibus conditionibus se intonsus cur Apollo 3 36.477 lºcinius ºf orchant luxuriosi tºl
cenderent 711 intra .#. rivere 510 | lºst un, 168, 5.2
37°
 4 -
INDEX
lururierus jurenis oratione Xenocratis Minerva crassa et pinguis, guid? $21
mutatus 662 Minered invità nihil suicipiendum omanin, Trid; 655
lurus Romanorum in conviviis come- 906 ºnyr 411
dendo luscimias, sorbendo mangari- Miaos rer 108 operam Perdere 51s
tas 660 Minturma urbs 542 ºrgº
. 1.
dant animo quietes, Lº-fi
lºrus ardificandis in mari domibus, minut capite, quid sit 3 271 Orbitius Horatii praceptar se
Lib. 2. Od. 15. & 18. Lib. 3. Od. 1. mitºus piscicºſus 675
orca piaris et was 679
& 24 Mity/ene urbs 28 Orcus £37
lurus fºrminari um in margaritis 453 modi musici tres praecipui, Dorius, Orestes 650
Lycambe ad suspendium adacta versi- Phrygius, Lydius 460 Orion sidus, 103, 203
bus Archilochi poetz 454 Marcenas. Wide Marcenas
Orpheus 907
Lyurgus cites aboleri jus;it 231 malossus 454, 702 oryza £52
Lydii voluptuarii 424 morbus locum mutat interdun 461
Qsci pop. infames 565
Lympha, lymphati, scu lymphatici 558 mors parcit nºmini 22, 161,240, 246 Osiris iQ8
Lymphis iratis ºrtracta wbs, quid mors ultima tinza rerum est 862
significet : ibid. Mucius ve! Mutius jurisprudentiá ostrea Lºwerina optima 435, item. Cº
cana 675
Lynce: oculi, unde dicanturº 526 clarus 754 ova initio conti-ii 671. et -
Lynr. 204 mulus piscis erquisitus 626 - ova oblonga optimi swºri, ibiº.
lwra diffºrt d cithard 42, 124 mulsum quid 2 tº 73 out albumen scu cittººs visarm -
?...; poeta Græci novem Latinus munzra stute data equo, et arbori 575
murdena piscis 717 bidum ºfficit purum tº 7
unicus 7
Lysippus insignis statuarius 853 murer piscis 281, 674
-
ab ovo ºf: 530

- M muria quid 2 678 - P

- 1.
MAECENAS, 1, 24, 353, 425
Antºnius Musa Augusti medicus 79t PACTOLUs frtists arriſ- 4-e
mutant calum non animºn qui trans
Manius bel'uo et sºurrs 513, 532 mare currunt 773 Pacuvius poeta 855
Marvius poeta ineptus 456 Mycena urbº opulenta 50 Padus sit. Eridants fºre 423
Magorum disciplina 417 et seq. 586 Myrtoum mare 5 Palla matronariem testis 5-5.
Pallas 27
et seq. myrtus in coronis 143, et seq. panis cum sale, teterººn rººm 5-5
maledicantia poetarum lege repressa mytilus piscis. Wide mitulus panus Canusi lapidesus $37
845, 898
malobathrum Syrium 175 papacrris genera raria 305
Malthinus 519 N.E.N.I.A. 154 Pºrpyrus, quid 555 -

malvar in ciburn 120, 458 marri in re amatā placent amantibus par impºrfratrum
lºdºre 661
Mamurrarum urks 561 $34
par nobile
-
660
Manes, quid 452 Nºrrius poeta 833 parabi's cibºs 523
Mania Žiºn mater 652 Naiades 341 323 ;:
Manlius $24 arrar 161
nardus 192
Paris 62, et seq. 735
manni, equi 514,412 Nasica captator elusus 667 Parium marmor 80 -
mappa diffºrt a mantili 630 maso suspendere adunco, quid sit 7 570
Marcellus 54 mutandi ars laudata 36 parºchus, guid? 562
mare mediterranetºm 351 natura dives opis sua 525, 575 Farrhasius pictor iſºstris st -

margaritar aceto dilute 660

margaritariºn pretium in rotunditate
Naturam º tarntºn rectºr partes primaz, szcuadºs, terties agers,
quid 536
ret 77
partwriunt montes, &c. &4
Antonii
mares agi ingentesvestes
et 426 appende Parthi 55, si
458
Marius 665 mayºf tabellam
marmore parietes quis incrustarit pri- Parthi mendares 688
bºnt in tempts 24
mus? 561 navibus et quadrigis petimus bene pastiºus 520
Marsi pop. peneficiorum periti 450, tiºcre 773 patagium muſicbreer-emºn?-, 555
milites fortistini 263,480 naumachin ludicra 814 puter cºar, guid? 7:4. Pater 3
Marsyar statua in ford Romano 580 701
illa erhibita in scend 849
Martius campus 35 . Neapolis 447 Patris Dii in Tºe rerººne 174
Massicum vinum 5 mºbulo, unde dictus? 514 patriº caritas ts
Matinºts mons 107, 596 necromantia 539 patular aures ºn ratiºt ºn-sissa
marronarum habitus qualis 523, 525 £14
mectar 253 -
Mauri 12 me fastus dies 193 pavones in cibºrn 5:8, 5-4
maronomum lancis genus 721 Neptunus 111 pavonis cauda, ibid.
Medea Jasonem edocens: et post eun- Nereas 63 paupertas reterum Roº. 211, et seq.
demirata perdens 438, 443 Nereides 352 pauperim ciner's re-diales • *-
nºdendi ratio interdºn rarianda 701 Nero auriga et cantor in Olympiciº 575 Pułºńro eruebant renºci 431
Medi imperium Persis reliqucre ; Per- yestor 65. longevus 36 Pausias clan's pictºr 7 it
st vero Parthis 14 Nºus fur. 254, 419 pectine: tet, pectºricidi Pisces 575
mediastinus servus, mid 2 788 Niobe superbia paenas luit 386 pecunia donat et genus ºf fºrman,
medici cujusdam astutia in curando Niphate; fluvius et mons 186 etc. 755
lethargico 651 iº. tera. 569, et seq. Pedana rerio 746
mediocribus esse poetis non licet 905 noctuitra 330 Pegasus, quid proprief 105
mediocritas aurea et laudatissima 189, nomenclator sercus 756 Pºiºni pºp. vºjiais inſanes 4ss
214, et seq. *on cuit is homini conting it adire Co petorispis is £74
metimela 716 rinthum 803 Penates Diº 767
melle, temperabant aucterum Pinum Noricum ferrum exquisitum 68 . Penelºpe 73
623 Numa 754 Penthºus 251. discerptus i matre ses
Melpomene 94 Numantia 194 pº cuique biram ºffinist E-P-
rººmbrana, quid 2 238 Numici tin 752 ---
Memnon 604 , Numidº 135 Pergama 164
Memphis 343 Numidicum marmor 2.5, 775 periscºides 808
Menander poeta 633 -Nºnphº G, 21, 117 permit propric, quidº 635
Menelaus E. Persar 11, 18, etc. -

Mercuriales viri, id est, doct; 223 Perscrun turus in cenririis 143

Mercurius jusque invents 35 ORELUS 23;xes censure nota 912 Petillius fur aurea. Jovis cerexa 552,
meretrirest quasi tirago t-3 Oceanus 18, 134 to3
ºfretricis fictus dolor 803 Octavius º petoritum cºrrus quatuor retarum 57*.
Messala nobilis orator $74,603 Phaeton 407
Metelli Romar illustres 613 odºrºnt Peccare boni virtutis amore Pharacts lururios; 758
799
º:twº nunquam -stºr, so
Mºius malus posta 465
odºriºus clim perfusa scena 837
Oºssed 757
£ºlººs
Phasetºs e 316
-
Midas 781 -
Philippei nºrtnº. 8:2
Elitesia chlamys 305 ºfficia varia 500 Philippi tºrºs, ramp; Philippies 175
Miletum urbs, ibid. olºra in contrivii, etian latti, tºo Philippus orator mobilis 7t
Minnermº poet a 75s oleum Penafranum celebre 673, 713 Philtºn ameris ºf odii potisses 434
*m-u, unie distus 519 Qlympica certamina 2 phinus se’s ryºgºus aleatonºminatrº
**, *d ºst, fabula foo Olympus mons 263 mentum 705
Philosºpherian recte rarie 725
 RERUM NOTABILIUM.
Phocar patriam deserentes 482 putea', quid 2 b86 Scylla et Charybdis, 104
Phºrbus 51 wamides 352 Scythar 80, 131, 288, 354, 501
Phraates 357 ſº Wide phimus
Pyriha et Dewºulion 9
secºndus heres 687
sella curulis 757
Phryges 66
Picna poma laudabantur C64, 679 Pyrrhus rer 279 seniores a juvenibus olim observati 859
#. cum poesi comparatio 904
ierides 396
Pythagoras 108,478, 678,698 septem Graccia sapientes 667
Pythia certamina toº sepulchris divitum custodes adhibiti
Pizrus mons 261 Pythias Apollo 63 contra v.cnºficas 491
Pilar ludis 622 Serts 35
pilat quatuor genera 563 Sertorii ad milites erudiendos tolertia
pila palmaria ludum amabat Marce QUADRA 807 -
£32
mas, ibid. Quadrata rotundis mutare 7S3 servorun qui rendebantur vitia de
pila ludus tippis et crudis norius, ibid. Quinquevir t;87 clarari cautum erat lege 665, 857
Pilam sew pilulum e bonis factre, id Quantilis mensis, deinde Julius 759 servi giuttones quomodo plecterentur
est, patrimonium devorare, 517 Quirinus 13. 251, etc. 794
pileolus eputantibus proprius 735 Quirites 4, 174 servi quidam aliis dominabantures
Pindarus 356 -
consºrt is imperabant 709
Purithous 266,393 servi eruditi carius vendºbantur 856
pisces eliri et assi, 675 REGES Deo subjiciumtur 240 servi agris colendis addicti 713
p/accata in deliciis 715 Regina pecunia 755 servus mediastimus 783
Plancus Munatius 31 Renus a Romulo qui ratione casus servus momenclator 756
planus, id est, fraudulentus 808 447 -
sestertia septem 766
latanus 210 Regulus jus encomia 52,268 strtarius 512
lato 630, 671 repotia tº3 Sertilis deinde Augustus 700
Plautus 834, 848 repulsa in honoribus interdum non Sibyllini tersus 406
Peliades 417 probrosa 247 Sicambri pop. 369
Plotius Varius, et Tucca AE neidem rer convivil 22, 179 Sicilia 780
emendarunt, Augusti jussu 561 Rhenus fluv. 604, 874 Sicula dapes, id est, lauta 241
Pluto 205 Rhodanus fluv. 237 Siculi tyranni 740
pluvia: cwocandar ratio 842 Rhodus insula et urbs 23 Sidonia purpura 733
podagra, 524, 740 rhombus piscis 435, 528,627, &c. Sidonii mercaturd celebres 486
parnas dant improbi series ocyūs 249 rhombus magicus 483 signa Rom, a Parthis remissa 267,421
poeseos comparatio cum pictura 904 ridentem dicºre verum Nil retat 508 silenti laus et religio 239, 248
oetarum maledicentia lege repressa Roma, 253, &c. Simonides poeta 154 -

843, 898 Romuli scrius ſuerunt Romani 457 Simpler cibus utilis, multipler norius
etarum Dramaticorum infortunia Romulus 52,211, etc. 65t
847 et seq. Roscius histrio 635 Sinuessa urbs 561, 749
tae eximii descriptio 548 Rubi urbs 563 Sirenes 640, 737
poeta debent esse philosophiæ pcriti rude donari, quid 2 724 siser olus 714, co delectatus Tiberius,
900 rºwdiarii, ibid. ibid.
poeta insani habiti 669 rumºr scu lapathum, herba 436 Sisyphus 208,493
poetºr divites muncribus datis applau rustica vilar laws, Epod. 2. Lib. 1. Smyrna urbs 776
sum captabant 821, 910 Epist. 10. Socrates, Socratica philosophia 114,
Polemo juvenis lururia perditus Xe Rutilius Lupus & Lucillio proscissus, 325, 900 -

nocratis oratione mutatis tº... et seq. G19 Socratis accusatores, damnatio, mores
police utroque laudare, quid sit # 814 67.1
Tºol/io, 142, 605, etc. Sol unde dirtus 280
Pollur 240, 353 s.App.4TIA tricesima 598 soleas deponebant veteres antequam
Polyhymnia 7 Sabelli sew Summites venºficiorum pe mensar accumberent 720
Polyphemus Cyclops 564 riti 429 solstitium 778
polypus 570, 534 Sabini pop. 33,434, &c. somni porta 348
pomi semina primoribus digitis ejacu sacri libri Ethnicis noti et erpilati Somnia mane veriora to 4
lari, quid ct quorsum 2 tº 4 233, 54. Sophocles 845
Pompilius sanguis Pisones 873, 898 sacrificandi ritus 656 Soracte mons 38
Pontificum (jus 432 sugºm militarc 464 - sorites 832
populi tumulius ad theatrum; ejusque sal cum pane, cibus veterum 623 sors propria odio est cui placet aliena
studium ad spectacula 847 et seq. Salamis Ajaºis patria 32 787
populus arbor Herculi sacra 32, 180 Salernum urbs 791 sortes er urnd educendi, divinandique
orrigo capiti, morbus 650 Salii Martis sacerdotes 137, 139, eo ratio 594
#. sive Stoicorum schola 642 rººm convivia sumptuosa ibid. sortilegi in fore et circo 578
porticus superbº 212 -
Saliare carinen 838 Sosia Rom, bibliopola. 824, 90s
forticus Roma plures 730
osticum 751
salinum 215
Sallustius 522
§: Spartani patientić inclyti 80
partacus belli civilis auctor S06, 480
£.neste 260, 584, 735 salem unde dicatur 492 ectacułis interrupta dramata qua
practerta et bulla 445, 360 Samnites, gladiatorum genus, 865 itla 2 848
#. docilis juventus 623
riamus 44, tº, etc.
Samos 776 spondere, sponsionis incommoda 694
sapientes et philosophi cur barbati º
Priapus 432,596 642 g;
tasimus678,
poeta
717insulsus 884
principibus placuisse latts cut marina sapientia prima est ºu'titié carwiste sterilitat is causa 242
806 726 Stºichorus poeta 89,400
incipium orationis non repetendum Sappho 201, 821 Stoici 459, &c. !
longius 385 Sardinia 118 stola
52s,ut,
526et p
palla matronis p
propria
Proculcius 135 Sardis urbs 776
profani arc, bantur à sacris 233 satira unde dicta ? 505, et seq. strir aris 445
Trometheus 18, 69,203 satirar virtutes 600 et seq. stulti celant male ulcera incurata 798
pºgºn
$36
nihil cuiquan dedit natura Saturma'ia 638, 7.03 stultitian patiuntur opes 412
Satyr 6, 250,633 stylus ad cribendum 610
Proserpina 109,200, 487, 691 Saturnii versus 844
*
Styr 123, 236, &c.
Proteus 9,645 scarus piscis 455, 624 subjudice lis est adhue 879
Proteo similis debitor litigiona et Scaurorum nobilis familia 52 superstitionis etymon, vis, effectus 665
fraudulentus, ibid. scena odoribus perfusa £37. Surrentinum tinum 677
isanarium 652 Scipiadae 615, 519 Surrenturn 807
publicani unde dictiº 731 scobs in triclinio spargebatur 630 Sylla tyrannus 524
pueri concertantes Roma, cladem An scombri pisces 713 Sylvani 855, 432
tonii presignificarunt 814 Scopus statuarius 394 syncope, ut crºpsemus 566, terrere 598
pueri non cogºndi sed invitandi ad Scorpius Zºdiaci sigºum 221 syrtes maritima: 171, 464, mediterra
disciplinas %. near 89
scribarum Roma officium et prºmia
mentaria, quid 2 623 560, 696
uppius Tragicus poeta 750 scruta, scu frivola 765 T
purpura 225 scurra, duo certanter dicteriis, Lib. 1. TABELLARUM picturum studium,
putare vites, cur dicamus' 485 Sat. § clim immedicum 711
6 INDEX.
talentum 658, 755
tall, tesscrat 180
Tanais flººr. 261,291, 355, &c.
Tantalus 228, 433
Tarratina land et purpura 350
Tarentum 111, 273, &c.
Tupajuder critiºus poematum 605
Terracina, sire Anirur 599
Taurus Statilius consul 748
tela mora a Mario inventa 714
Telephus rer 488
Tellus proca placabatur 843
Tempe 29, 87,241
tempestates velut Dear templum Roma. turdorum aviaria; simus optimus 565,
habebant 466
teneras faciendi carnes qua ratio? Tusculum urbs 353, 429
672
Terentius poeta 519,835
teres atque rotundus 7:10
Terminalia 436
tesquia 783
Tºucer Ajacis frater 32,65, 400
Thalia 389
Theatri gradus distincti 443
Thebar 29, 79, 382, etc.
Theon, Theonino delite carpere, quid 3 rades unde dicti 2 507
8:15
Theseus 393
Thespis 296
Thracia regio frigida 98
Thraces bibacts 77,102, in bello fu vatum carmina vetustissima, et rati
riosi 214
Thyrsta erecrationes 451
Thyestes et Atreus 27, 69
Thrysus 230
Tibers fluv. 10, S5, 114, etc.
tibia, qualis olim 2 890
Tibulºus poeta 125, 146
Tibur 75, 171
Tige/lius cantor 516, 530, 542
Tigris flur. 419
tigris, fera 93
Timagenes rhetor 820
Tiresias vates 632
tirones forenses 519
Titants 262
Tithonus 103
Tityus 296
toral, quid 681, 750
Torquatus 333, 478, 748
trabales clavi 132
trabes Hymettia 224
Tragadia origo 836
Tragici carminis virtus et ºfficacia Vestales 11
850. Ejus inventio 892, 898
Trebatius Jurisc. 613, et seq.
Tribuni militares 572
aribus Romanæ 757
Triquctra, Sicilia 692
triclini, camera mulæis obtenta 719 ºctearius aerous 709
tripodes 394 virus Tuscus Roma infamis 638
triumphalis currås forma erut rotun vilis amicorum annona 783
da 463 Pella Horatii 28, 26, 302, 312, 429,
766
triumphus 575, 456
Trivicum oppid. 566 villicus 786
Triumviri capitales 442 vina quardam sub die relinquebantur
- trochus, ludus 338 677
Trojat racilii causa prima 252 rindicta Pratoris virga 709
tropica 186 vini cadis inscriptis appenrhatur 53,
Tucca Ancidos emendator cum aliis 160
551 vini condemdi et condiendi ratio 83
tumultus 69,215 vini moderate sumpti ºffecta; et cem
tra 76
631, 79 vinuin austeruri melle mitigabature:3
vinum Coun larat ºrntrem 674
Tuscus vicus Roma infamis' 659 vinum optimum e vite arbori amnerá
431
Typhis mauclerus 17
turunnis abundams Sicilia 740 Firgilio qua exprobrare-turf 5ss
Tyrrhenum mare 47 Wirgilius 16, 65, 410, &c.
Tyrtºus poeta 308 virtus est ºtium fugere 728
Tyrus urbs 353 virtus repulsar mescia 247
virtus post nummas 729
virtus est medium vºtiorum 809
PACUA dea vacationis 775 virtutis insignia 247
virtutem an doctrina, an natura denºt
Walgius poeta 611 816
tappa wide dicatur? 518 vita brecitas, Lib. 1. Od. 11
Hºus poeta 25, 56.1, &c. ritiis sinc muscitur memo 536, v. 12
Warre Atacinus poeta Co6 in vitium duct culpa fuga, sº caret
-
arte 875
cinia £30 vitis unnera arbori rimum prefert ex
vertigalia Roma diversa. 731 cellens 431
Pelabrum 659 Ułubra opp. 779 -
Pelia urbs 791 Ulysses 682 et seq.
Hºnofanum oleum 679, 718 Ulyssis comites in perces mutati 489,
P'end frºm 172 738 -
venºji. arum crudelitas, Epod. 5. & 17. umbilicus in tibro, qued: 475
l. 1. Sat. 8 ad umbilicum perdürere, it id.
ventrem larant conchylia, vinum Co unbrae in conviriis 715
um, &c. 674 Umbria Italia regio 676
P'entucula ura 679 ungwenta in conviviis 143, &c. -
Venus in talis ac tesseris, quid 180 urbº's maritima Ayeme tepidi --
Venusium Horatii patria il 1, 616 tate frigida 76i
Terbena £1,406 urma judiciaria 617
Perbum semel cmissum volat irrevo usura legibus damnata 450, 518
cabile 814 urtica in ciburn 780
Pergilia seu Pleiades 417 usus in linguis summºn jus Aalet sys
versus inepti destinantur involvendo Utica urbs 825
piper, &c. 855 utroque police laudare, guid? 814
d rertice ad inos talos puicher 856 upa passa 679
Pºrtuninus Deus 704 Pulcanus 21, 264. 556
vcru censura: nota 912 vulva suilla in deliciis 795
testes substrictæ, item fusar 588 Z.
vestiºn differentia, pro matronis, Wi ZEPHITrr unde dicti & 241
bertini, &c. Lib. i. Sat. 2 Zethus et amphºon fratres 813
Pia Appia 442, 557, 75.4
via sacra 456,591
 - -

INDEX vocaBULORUM OMNIUM.

QUAE IN HORATIO LEGUNTUR,
-

Ita ad Editionem Parisiensem conformatus, ut in aliquo Vocabulo rquirendo

Lector non ad numeros in suprema pagina depictos attendat, sedad illos qui
in ejusdem ora adscribuntur.
-

abstulerit 555, 3 acervo 509, 1.510, 8.634, 5. acuit 325, 9

A abstulit 217, 9.450, 2 869, 4 acumen 582, 4, 904, 6
ABACTA 446, 7.627,4 absumet 209, 1 - acervus 158, 6.684, 5 acumina 808, 1.845, S -
abdiderint 590,7 absumptis 794, 1 acervum 649, 6.755, 4 acuta 350, 1.382, 14. 488, 5
abdidit 261, 5 - abunde 523, 8.747,4 acervus 510, 1.740, 2 acuta aera 68, 2
abdita 876, 11 abundes 690, 6' acescit 740, 9 . acuta voce 258, 2
abdite 155, 1.309, 5 ac pro sicut 557, 2 aceti 629, 10 acutas 230, 3
abdito, v, abditæ ac pro quam 705, 5 aceto 585, 1.660,6,718, 7 acutis 533, 5
abditus 724, 5 acsi 604, 4.650, 7.764,3 acetum 649, 12 acuto 38, 4.129, 5.652, 9.
abeant 661, 2 Academi sylvas 859, 3 Achaico 373, 1
abeas 317, 1 accedam 663, 6 Achaicus 66, 5 - º10. ...” 12. 77s,
acutum
2.899, y

abeat 658, 3.890, 10 accedas 689, 5 Achaemenes 196, 9

abeo 575, 7 accedat 651, 15.692, 9 Achaemenia 473, 6 acutum cernis 533, 2
abes 383, 2 accedent 632, 9 Achaemenium 244, 4 ad 4, 1.5, 9 92, 6, 114, 3.
abest 40, 1. 133, 1.313, 1. accedente senecta 871, 1 Acheronta 19, 8.251, 7 265, 7.398, 5. etc.
$39, 4.813, 14.904, 12 accedere 651, 10 Acherontiae 259, 5 ad, i. e. propter 716, 1
abeunte 280, 7 accedes 713, 1.804, 2 Achille 655, 6 ad, i.e. usque ad 442, 6.
abfore 553, 1 accedet 370, 10.632, 10 Achillei66, 4.488, 9 520, 1.522, 1.526, 10
abhinc 831, 10 accedit 894, 2 Achillem 163,3. 217, 9.583, ad usque 513, 12
abi 363, 2, 764, 8, 870, 6 accendis 596, 8 3. 882,6 adamantina 27, 6
abibis 621, 2 accendit 476, 6 Achilles 386, 8 adamantinos 333, 3
abjectis mugis 866, 1 acceperis 644,6 Achilles Graiis iratus 858, adbibe 741, 6
abjecto 542,4 accepisse 700, 7 17 addam 515, 7, 642, 11
abigat 793, 6 accepit 556, 3.658, 11.773, Achivi 736, 9 addant 358, 4
abigunt 537, 1 2. 783, 6 Achivis 338, 5.655, 7, 831, addas 826, 4
abii 514, 6 accepta 843, 6.893, 1 7 adde, 188, 4.512, 4, 633, 7.
abjicito 785, 1 acceptos 852, 9 Achivos 252, 3 645, 1, 2 664, 8, 669, 8.
abire 469, 2.532, 13.871, 5 acceptus 502, 2 acidas 627. 4 his. 681, 8.706, 13.703,9.
abirem 770, 4 accersas, vide arcessas acidum 860, 7 757, 4
abit 558, 2. G43, 6 accerse, r. arcesse acies 250, 5.621,7 adde quod 183, 4.712, 5
ahito 306, 6 accersit, v.arcessit acinaces 102, 5 adde huc quod 525, 7
abludit 669, 7 acinum 700, 11 addens 665, 7
abnegat 133, s accessit $15, 9,891,9. 835,6 addere 69, 3.780, 6. 5.
Acci, v. Atti acipensere 627, 7
abnormis 621, 5 accidit 449, 3 acquirere 877, 3 ji, 4 " 80,6. 822,
abnuere 687, 4 addes 679, 5
abominatus 481,2
accipe 546, 3, 4.543, 1.630, acre 649, 11 addicere 691, 11
7.643, 2, 644, 5.659, 7. carem 113, 2.522, 1
abortivus 535, 2 668, 7.633, 7 acres 433, 9.471, 6. 535, 9. addictum 488, 6
abortanum, vide abortonum accipiar 719, 15 583, 12.710, 11 addictus 725, 8
840, 8 accipias 510, 5 acri 43, 1.245, 2.601, 6.678, addidit 249, i. 891, 12
abrumpere 593, 11 accipies 764, 8 2 addis 327, 6
abscidit 18, 4 accipiet 689, 1.774, 1 acria 699, 6, 714, 2
addit º 1.651, 11.697, 3.
abscindere 484, 1.528, 3 783, 1
accipio 584,3 acrior 126,7. 270, 2.457, 1.
abscissum 668, 3
accipis 867, 3 581, 1 additis indicat 270, 3
abscondere 653, 7
accipit 858, 8. acris 20, 1.536, 4 additum 187, 1.231, 4
absens 349, 13. 689, 5.763, accipiter 140, 8.759, 13 Acrisium 303, 5 additus 266, 1
4. 778, 3 addocet 750, 4
accipiuntº, 10 acriter 810, 7 addubites 554, 13
absentem 532, 8.551, 7,558, accisis tº35, 1 acrium 27, 11
3.611, 1. 706, 2 adducere ad umbilicum
Accius 833, 7 acrius 518, 7, 647, 7 -
475, 3
absentes 428, 4 -
acclinis 622, 1 Acroceraunia 18, 3 -

absentis 669, 1 acta 888, 12 adducit 760, 7

accredere 793, 12 adductum 796, 12
absint 237, 5 accrescere actae 136, 5
absis 813, 15 891, 12 adduxerat 715, 7
accrevit 572,6 acti 888, 6 adduxere 410, 7
absistere 539,7 accubat 411, 4 Acti, v. Atti
absit 869, 13 accurrit 592.2 Actia 314, 3 adduxerit, v. adduxerat
absolves 665, 3 acer 12, 10. 401, 5. 416, 8. actor causarum 904, 12 adempta 490, 15
absona 881, 11 454, 12.470, 6.430, 3.511, Actor 850, 3 ademptum 185,7. 877, 2
absorbere 715, 9 1. 548, 9.550, 5, 605, 6. Actoris 630, 2 ademptus 164, 4
abstemius 780, 7 613, 1.686, 2.882,7 actu 839, 7 aderat, 350, 6.558, 8.576, 9
absterrebitur, 689, 10 actum £50, 11 aderit 327, 9
acerba fata 457, 5 ades 595, 3
absterrent 554, 17 acerbae 693, 10 actus pro appulsus 232, 1.
abstes 904, 4
acerbi 316, 7 461, 1
adesos $56, 6
abstinens 263, 5, 403, 1 acerbum frigus 307, 12 . adesse 891, 2
actus Pro partibus fabula adesses 696, 4
abstinet 888, 3.905, 9 acerbus 537, 12.914, 10 rum 883, 4. 890, 3
abstineto 350, 9 acernam mensam 714, 5 ncuens 163, 2 adest 63, 7.356, 2.625, 1
abstinuit 655, 4.909, 10 acuis 744, 7 693, 4
arerra thuris 235, 2 adeste 443, 9
abstulerat 794, 3 acervi 332, 11 acuisse 11, 1
 8 INDEX
adhaerens 477, 6 aedem 118, 3. 22.3, 4, 862, 7 aerumnis 858, 2 agentia 821, 2 • *---
adhaeret 623, 4 aedes 274, 3, 757, 4 ars 16, 7. 558, 1 ager £37, i. 857, a
adhaesit 630, 7 tedibus 704, 5 AEschylus 845, 5. 897, 3 aggere 588, 1
adhibe 351, 4 aedificante 664, 8 asculo, v. esculo agilem & it, 2
adhibebitur 892, 10 a dificare 661, 3 AEsopi 630, 5 agilis 72R, 2 744, 5
adhibet 335, 6 aedificas 668, 8 AEsopus 837, 7 agimur 370, 2 .
adjecere 859, 1 aedificat 733, 11 AEsquilias, v. Esquilias agis tºo. 1. 532, 14. £35, 5
adjecisse, 276, 1 aedilis 554, 1 aestas 532, 5 agitanus tº 3, 10
adjecti 368, 4 a dituos 852, 5 aestatem. 71, 5 agitant ºf2, 12
adjectis 267, 2 AEgºeo 214, 2 aestates 573, 1 agitantur 33, 5
adjiciant 393, 2 JEgeos 358, G a stimat 823, 7. 832, 12 agitare 2.0 , 1
adimam 301, 11.819, 2 AEgaeum 777, 12 aestiva 30, 6 agitaret 477. 9
adimat 653, 2 aeger €52. 3 aestivain 749, 7 agitata 241, 10
adimis 328, 6.666, 3 AEgeria 523, 3 - a-stuat 171,2. 733, 10 agitato 301. 5
adimunt 97, 3. 888, 9 AEgida 63, 3.264, 1 a stum 167, 7 - agitatur ! CŞ, 5
adire 682, 1.806, 5 argri 873, 7 aestuosa 426, 10 agitatus 51, 11
adite 646, 6 a grimonia 494, 4 aestuosae 118, 5 agitet 815. 10
adito 690, 5 aegrinoniae, 474, 9 aestuosas 89, 1 agito 333, 3
aditure 170, 1 aegris 732, 2 aestuosis 177, 4 agitur res 232, 12
aditus 537, 1 aegro 700, 2, 840, 8 testuosius 433, 3 agitur tua res £15, 12
adytis 67, 5 aegros 554, 14 astus 73, 6, 509, 5. 527, 10. agmen -37, 6
adjudicat 813, 14 aegrotare 638, 7.700, 2 736, 3. 768, 5. 853, 5 agunina 417, 9. 483, 4 flº,
adjunctis 888, 11 aegrotet 573, 3. 768, 6 aetas imbecilia 652, 10.
adjungere 661, S tegroto 731, 2, 740, 3 actas virilis 827, 14 agminum 246, 5
adjutorum 536, 1 aegrum 627, 3.657, 1.768, aetas 43, 2. 134, 7, 160, 8. agna 435, 4. 4tº, 14.471, 5.
adjuvat 683, 6 3. 842, 3 166, 5, 220,9. 400, 2.421, 658, 4
admirari 752, 1 AEli 314, 1 1. 479, 3. 431, 3, 534, 7. Agna: 534, 5.
admiror 552, 13 AEmiliºun 875, 10 678, 7.724, 4.754, 4.7.0, agnam 2, 7. 2-3, 5. 553,
admissi 873, 5 AEmonia: 140, 11 7. 825, 2 832, 6. 377, 9 13. tº 7,
admissus 108,2 wemula 480, 3, 820, S. 891, 1 a tas ferox, i.e. rapida 168,4 agni 874, 3
admittes 300, 1 aemulari 366, 1 aetatem dutimus 370, 3 agnini 794, 9
admittis scelus 657, 5 aemuli 364, 2 aetatis 887, 4 agnis 440, 5
admonuit 581, 2 armulos 310, 6 aeternae 268, 6 agno 405, 2
admoverit 826, 1 AEnea 638, 4 acternet 415, 10 agnos 313, 1.657, 4
admoves $27, 1 AEmea: 338, 10 ++ a termis 19.2, 5 agnoscere 733, tº
admovit 845, 3 AEneas $92, 11. 50), 4 acternum 182, 4.340, 4.410, agnum 785, 7
adoleverit 534, 6 aeneus 634. 4 1. 774, 14 agor 343, 1
adopta 757, 5 AEoliae 400, 4 arthera 235, 2 agrestem 707, ti, ºn 264,12
ador 701, 2 AEolides 208, 2 artheris 19, 1 agrestes 313, 2. 332, 4
adorea 330, 1 Eoliis 200, 3 AEthiops 276, 4 agresti 844, 7
adposcere 863, 2 AEolio 374, 1 AEtna 49), 4 agrestes 303, 6
adrasurn 764, 5 MEolium 361, 1 Aitman, 255, 8.914, 1 agrestium 241, 7. S50, 8
Adria 191,2. 230, 14.814, 5 aequa 223, 7.240, 9.858, 10. AEtolis 813, 3 agri 2.7, 8 tº2, 1-73. 4
Adriae 17, 5, 128, 7. 207, 1. 873, 10
250, 4, 346, 10
a vi.191, 5. 701, 10, 817, 7. agricole tº, 11
aequale 521, 2 943, 3 agricolan 506, 8
Adriano 67, 4 aequales 35, 4.471, 4 aevo 54, 4, 155, 4, 186, 1. agricolis 544, 1
adsciscet 864, 6 aequali 334, 8 216, 3. 835, 3. 888, 11 Agrippa 25, 4. 654, 6
adscribi 253, 6 aequam 153, 1.655, 1. 875, arvum 269, s. 297, 10. 415, Agrippa. 734, 6.75, 1.755,4
adscripsit 818, 4 16 8. 502, 8. 563, 1. 577, 8. agris 417, 8, 4.1, 2. 518, 5.
adsis 693, 6 acquare 167, 3 609, 7.743, 4.816, 9, 826, 334, 3 tº 4.5 tº 3. 71s,
adsit 428, 7.803, 3 acquas 541, 2 R. 905, 5 4. 754, 1. Tº c. 3ro. 5
adsita 867, 11 apquata 830, 2 Afer 380, 2 agro 133, 5. 344, i. 713, 1.
adstat, v. astat aeque ac 643, 3.733, 4 afſatus 32, 5 724, 5.727, 2
adstricto, v. astricto *; 58, 2, 220, 3.284, 2, 3. affer 464, 7 agº s 4, 7, 13
-

adstrictum, v, astrictum 25, 11. bis. 12. 753, 2 afferat 630, 8 -

adstringitur, p. astringitur acqui 539, 1 afferet 205, 2

adsunt 330, 12
advenam 433, 13
adveniens 633, 2
advenit 559, 8
adventum 434, 9
adversa 753, 2
adversac res 720, 5
adversam, c. aversam
adversarius 598, 8. 814, 5
adversis 514, 1.637, 4.737,
8. 870, 3
adverso 656, 7
adversum 453,2. 731,4
advexerit 632, 7
adulta 245, 4, 431, 5
adulter 540, 2
adulterae 252, 6
adulteretur 423, 6
adulteri 400, 5
adulteris 309, 4 aequus 56, 1.317, 2.356, 5. Africus 482, 8
adultero 126, 1.138, 3.535,4
adulteros 65, 1, 278, 6
adulterum 448, 13
adunco 570, 4 aera 68, 5. 394, 2. 753, 10. agaso 720, 3
advoceris 406, 7
adurgens 140, 8 aerata 243, 7
aequis 652, 10 " aſſert 702, 2
acquis animis 894, 10 aſtºrtur, 717, 7
aequo 22, 1. 111, 4. 262, 8. affigit 632, 3 agunt 457, 5
557, 5. 871, 5 affirmo 840, 5 agunto 830, 11
aequo animo 640, 3 affixa 269, 6 Agyieu S23, 4
ſequo Jove 835, 3 affixit 512, 11 ah 104, 5 -20, 1
equºr 33, 4, 60, 8, 120, 1. aſhasset 722, 4 ah, ah, 4-0, 7
273, 4. 420, 7, 6, 8. 1. affluentes 407, 3
737, 6
º 152, 7
affuit 444, 6 Aenea 128, 3. Sºº. 1. *
aequora 28, 7.62, 3. 245, 1. affulfit 323, 7
337, 2 383, 10. 483, 8. Afra avis 435, 7
::::::::::: ****
aheaeus 256, 6, 725, 10
793, 10 Aſra cochlea. 678, 1 . *benum 267, 10
aequore 10, 2.33, S. 466, 1. Afrani .34, 1 Ajacem 65, i. 165, 4.654, s
660, 1 Africa 225, 2, 396, 4.647, 2 Ajacis 486, 4
aequoribus $31, 4, 898, 3 Africae $12, 6 -
Ajax 655, 6, 656, s. 557, 4
*quoris 131, 2, 347, 3 Africano 463, 5 aieb.am 532, 1 i
aequum 783, 1. 805, 3 Africis 357, 15 aieoas 538, 1
acquum est 521, 4. 536, 13.Africo 60, 4 aiebat 554, 5, 714, a T12,
537, 1 Africum 5, 2. 17, 2. 330, 5 13. 735, 3- 91.1. 8
aio 614, 2.795, & 733, 10
502, 5. 619, 5.659, 7.753, Afris 152, 2. 722, 4 ais 700, 3
8 Afro 218, 3. 204, 8 ait, 506. 4. 528, 11. 532, s.
aera 19, 6. 576, 2. 622, 8. Agamemnona 401, 8 626, 8.665, 4. 702, a ros,
11. 756, S. 811, S. 865, 14
762, 1. 853, 2, 903, 4 Agave 608, 3 aiunt 508, 12. 22s, 9
agedum 548, 1.652, 1 ala 785, 6 -

aduri 446, 2 aeratas 217, 1 agelli 786, 3, 882, 3 alas 222, 6

adurit 104, 2 ačre 177, 2. 855, 6" agello 575, 17. 635, 1 alat 804, 10. 900, 1
adusque 513, 12.568, 3 aere 359, 1. 486, 12, 13. 547, agellos 781, 4 alba 51, 9, 160, 2. 529, 1,
adusto 721, 8 6. 641, i. 650, 5, 857, 2, agellum 632, 9, 766, 7 t;72, 1
adustus 719, 16 866, 18. 874, 11. 875, 11 agendae 406, 8 Albanam €78, 7
adytis 67, 5 aerias 107, 5 agendi 7:26, 10 Albanas 501, 6
AEaci 319, 3 teris 538, i. 684, 5, 740, 2. agendis 764, 1. 873, 5 Albani 405, 4
Bacum 200, 6, 397, 5 -
755, 8. 839, 2. 237, 12 agens 280, 7 Albanis 33, 4.766, -
ada toº, 1 aerugo 553, 1. ^02. I agente 217, 3 Albano SS1, 1

Albanos 564, 3
Albanum 715, 1
albatus 623, 9 - alsit 909, 9
albescens 307, 1
albi 521, 6
Albi, propr. 125, 1,553, 9. altie 336, 5
746, 1
albicant 20, 4
Albini 901, 9
Albinovano 768, 1
albis 501, 1. 532, 7. 588, 2.
590, 1
Albius 547, 6
albo Coo 674, 2
albo panno 133, 2
albo humero 168, 8
albo corpore 156, 7
albo pipere 718, 7
album 236, 3. 285, 6
alburn piper 680, 1
Albunr 30, 7
albus 31, 3, 346, 10. 457, 3.
489, G. 579, 3. 869, 3
Alwauci 630, 4
Albuti 617, 10
Alce:e 201, 3
Alcaui 333, 3
Alcºcus 821, 6.863, 1
Alciden 51, 7
Alcinoi 733, 5 t
Alcon 714, 10
alea 538, 7.687, 2, 311, 1
aleae 148, 3
alebat 628, 1
alec 679, 8. 714, 4
ales 13, 2, 238, 9. 266, 1.
300, i. 353, 5, 407, 10
aletur 686, 5
Alexandroa 418, 2
Alexandri 853. 3
Alexandro magno 852, 7
Alfenus 542,
alga 315, 2. 683, 5
Algido 86, 5, 331, 2, 331, 8
Algidum 502, 9
alia 103, 7. 289, 5.408, 7.
5:2, 7, 673, 1
alian 583, 5
alias 657, 1
aliás 272, 2.550, 3. 593, 5.
329, 3
aliema 514, 8, 554, 16. 536,
5. 640, 6. 677, 11. 696, 2.
707, 5, 812, 9. £15, 5.
820, 10
alienas 521, 4
alieni 540, 12
alienis 523, 6. 645, 4.699,
8. 709, 13
alieno 551, 4
alienos 812, 5
alio 479, 1.616, 4.629, 3
alioqui 544, 4.575, 12
Aliphanis 717, 4
aliquid 633, 5, 638, 5.671, 4
aliquis 532, 6, 635, 1.
alis 470, 5, 618, 6
alit 90, 2. 378, 1
alite 26, 1. 256, 2. 388, 11.
439, 4. 465, 1. 482, 10
alitem 236, 3. 375, 4
aliter 76, 1. 273, 1. 867, 9
alites 452, 8
aliti 493, 9
alitibus 488, 7
alium 797, 9
aliunde 139, 11
allabores 144, 3
allapsus 428, 6
allata 673, 5
allimet 911, 15
allium 437, 7
Allobrox 480, 4
alloquiis 474, 10
alma 380. 1. 384,4
alme 13, 2, 252,2,424,2
aime sol 497, 3
almum 392, 3
Alpes 685, 11
Alpibus 437, 1
Alphibus $77, 5, 416, 7
vocaBULORUM oMNIUM. 9
Alpinus 604, 6 Amazonià 378, 2 amo, 528, 9
Alpium 427, 7 ambagibus 683, 6.766, 8 amoena 788, 7
ambas 507, 10
-
amoenae 160, 7.258, 6.797,4
alta 33, 1. 192, 7. 425, 1. ambiat 797, 2 amurnis 732, G
400, 3. 435, 8. 527, 5 ambigitur 810, 8, 833, 6 amoeno 772,
ambiguam 33, I amoenos agros 874, 7 .
altas 431, 6.454, 5 ambigue 912, 3 amoenum Lucretilem 71,3
alte 714, 5 ambiguo 169, 4.798, 5 amor 59, 4. 78, 3. 98, 4.
alter 503, 7. 560, 1. 561, 6. ambire 822, 3 125, 6, 162, 5. 308, S. $22,
577, 16. 632, 4. 714, 6. ambit 131, 1 7. 736, 8, 400, 2.434, 2.
755, 1. 770, 8. bis. 668, ambitio 693, 9 469, 9. 483, 5. 527, 7.
9, 10 ambitione 547, 4. 574, 13. 532, 11
'alterajura 867, 15 581, 5. €11.6. 646, 3.870, 8 amore 104, 4.451, 1.467, 8,
altera tº, 11. 220, 2, 473, 3. ambitiosa 912, 1 4. 553, 11. 646, 3.660, 10.
527, 1. 589, 2. 539, 5. ambitiosior 138, 4 652, 2, 663, 10. 739, 6.
589, 6. 613, 2. 753, 3. ambitiosius 652, 11 900, 7
810, 7 ambitus 874, 7 amorem 476, 3. 477, 10.
alteram 190, 1 ambo cº-ſ, 1: 701, 12. 893, 8 513, 2, 732, 7.736, 1.914,
altercante 703, 2 amhos 708, 7. 5
alteris 325, 5 ambubajarum 516, 1 amores 39, 8, 185, 8, 192, 1.
alter alterius 862, 1 ambulat 450, 7. 518, 9.550, 273, 1. 325, 2. 414, 6.
allerius 335, 6.740, 12. 787, g 479, 1
8. 363, 2 ambules 441, 3 aunori dare ludum 299, 1
alterius sic altera poscit ambulet 458, 3. 549, 2 amoribus 30, 2, 196, 4.547,
open res 903, 7 ambustum 609, 3 5
alterna 59), 4 ambustus 407, 9 amoris poculum 447, 4
alternis 843, 3.879, 4 amem 290, 15. 769, 3 amorum 408, 6
alterno 21, 2 amens 649. 2 amotas 43, 4
altero 270, 11 amentia 661, 5 amoto 508, 7
alterum 404, 6, 502, 7, 643, ames 13, 10 amovere, practer, 859, 4
12 amet 483, 8.608, 6.657, 7. amovit 422, 2 -
alterutrum 814, 6 821, 13. 878, 7. 890, 6 Amphion movit lapides ca
alti 698, 9. 833, 7 amica luto sus 738, 3 mendo 294, 4. 907, 6
altilium 753, 1 amica 71, 1. 295, 2, 454, 4. Amphion cessit fratri 813, 1
altior 27.1.2 548, 12. 643, 13. 726, 6 Amphionis 812, 11
altis 62, 8. 433, 3.465, 7. amica. 534. 4. 733, 8 amphora 312, 9, 874, 11
435, 3. 494, amicam 558, 3 amphorae 137, 1.286, 5.
altius 359, 2. 557, 2 amicas 502, 11 amphoram 352, 4
alto 301, 6, 403, 6. 432, 3. amice 185. 2. 205, 5. anaphoris 432, 5
569, 3.. 614, 4. 6.5, 4. 701, 3, 161, 2, 356 ampla 795, 4
636, 1 amice 909, 7 ampias 634, 1
alto, i. e. mari 777, 11. 815, amici sing. 173, 7. 287, 1, amplecti 891, 7
15
534, 3. 734, 3. 752,7. 813, amplectitur 523, 2
altos 9, 3.368, 10 1. 31.5, 14 ampli 744, 12
altricis 253, 1 amici plur. 133, 8, 245, 1. ampliet 547, 10
altun 161. 4. 261, 4.591, 4 472, 4. 548, 7. 265, 13 amplis 570, 10
altun i. e. mare 138, 1.243, amicior 152, 1 amplias 59, 1. 490, 1.510,
2 w
11. 515, 7. 632, 4
amicis 403, 15. 535, 6, 567,
alveo 234, 4. 356, 4 8, 575, 16. 619, 5, 686, 2. amplum 205, 6
altiere 36ts, 6 763, 7, 870, 11. 890, 5. ampullas 880, 8
alumni 330. 7. 893, 12 900, 6. 310, 14 ampulatur 743, 10
ulumnis 317, 2 amicitia 534, 7. 911, 5 amputans 432, 1
alumno 473, 10. 747, 2 amicitiam 530, 5, 681, 5 Amyntas, Epod. 12
alvo 38%, 7. 797, S. 902, 11 amicitias 700. 1. 887, 15 amystide 137, 4
alvus dura 673, 6 amicitias graves 143, 1 Anacreon 400, 1
Alyphanis, v. Aliphanis amicitur 855, 10 Anacreonta 476, 2
amabam 640, 7 amico 180, 3. 393, 3. 517, 3. anceps 616, 6.685, 4
annabile 303, 1. 744, 3 547, 13. 552, 10. 581, 3 Anchisa, 501, 2
amabilem 24, 2. 136, 1 amico Hercule tº3, 3 Anchisen 424, 2
arnabilis 374, 3 amicorum 469, 10. 533, 2. anciliorum 263, 5
amabiles 258, 4. 865, 7 575, 8, 851, 9 ancilla 523, 12. 814, 14
amabiliter 843, 7 amicos 32, 5. 272, 3, 469, 4. ancillae 162, 5
amabitur 828, 12 513, 4, 530, 1. 535, 10. ancillas 657, 3
amaho 91, 3 559, 6. 612, 1. 750, 10. Ancus $32, 11. 754, 7
amanda 403, 8 - 74, 6 Andromedes 354, 9
amando 34, 2 amicta 489, 8.796, 3 , angat 815, 3
amandus 900, 7 amictum 805, 6 -
angiportu 98, 1
amant 160, 3.459, 2, 260, 1 amictus 12, 2 angit 630, 1.850, 10. 881, 9
amantern 468, 2 - amiculus 803, 3 angue 305, 9
amanti 703, 10 amicum, adject. 703, 2 anguem 889, 5
amantis 435, 2.846, 6 amicum, id est, gratum 219, angues 203, 1. 296, 4
amantium 293, 3 -
4. 230, 6. 391, 1 angui, v. angue
amara 217, 6.411, 5 amicum 228, 4. 260, 4. 465, anguibus 293, 7
amaras 533, 3.718, 9 9. 536, 17. 551, 7. 574, 11. angulo 40, 6
amare 661, 6 593, 5, 685, 3.700, 7.719, angulus 172, 4.692, 8.788,
arnares 911, 13 8. 910, 10 10
amari sermonis 582, 6 amicus 100, 1. 173, 1. 461, angusta 762, 4
amari, tº h. 536, 15 4. 485, 6, 519, 4. 533, 9. angustam 245, 1.762, 7
amaris foliis 649, 9 *
536, 13. 537, 11. 533, 8. angustis 190, s. 536, 6
amas 535, 3. 706, 5 555, 3. 560, 1. 618, 9. augusto 680, 4
amat 79, 3, 310, 2. 321, 2. 803, 4 anhelitu 66, 1
525, 3, 630, 13. 787, 6. amissas 682, 4 aniles 700, 3
841, 2. 361, 5, 904, 5 amissos 270, 4 animae, sing. 18, 6. 2, 8.
amata 489. 6. 387, 13 amite 433, 11 - 220, 1. 290, s
amati 343, 3 amittit 511, 3 animae, nom. plur. 561, 5
amator 316, 4, 523, 4, 663, amne 389, 2 anima: Thracia: 409, 2
2. 727, 10. 824, 8 amnes 232, 1.356, 11 animalis 539, 2
amatorem 266, 2. 534, 4. amnem 261, 3 animantem 617, 2
770, 5 amni 609, 1. 864, 7 animas 44, 4. 589, 1. 701, 7
amatores 770, 6. amnis 10, 10. 119, 5. 366, 5. animi, sing. 155,5, S65, 2.
amavit 889, 2 625, 5. 739, 11. 878, 2 518, 2. , 7.656, 5 ,.
10 INDEX
animi, plur. 875, 5 antiquissima $31, 2 aptarit 634, 11
animis 405,2. 750, 4.770, 8. antiquo tºº, 3. 724, 3 * apté £30, 4
905, 7 Antium 130, 1 aptior 233, 1 arcessit 846, 3
animo 107, 3. 264, 12. 333, Antoni 368, 10. 560, 1 aptis 828, 11 arcessitus 663, 4
4. 553, 2. 557, 5. 740, 4. Antonius Musa 791, 3 aptius 675, 6 arcet 877, 12
787, 1 antris 340, 3 apto 54, 2 archaicis 748, 1
animos 126, 3. 507, 1.554, antro 23, 3. 154, 2.261, 7 aptum S0, 4. 826, 6. 379, 4
16. 588, 6.821, i. 888, 13. antrum 618, 4 aptus 533, 5, 686, 2.763, 7. A. 821,
Archilochurn &: sis, >
902, 1. 908, 5 anus, sing. nom. 97.9. 412,
8. 491, 3. 594, 2. 690, 1
856, 6
apud '35s. 5
Archyta 106,
arcris 907, 6
*
animosum 81, i. 555, 3
animosus 190, 8, 258, 11 anus, plºr. 452, 5. 493, 2. Apulia 566, 5 arcta vite 145, 2
animum 7.1.2. 80, 2. 151, 4. 548, 1 Apuliae 259, 1. 439, 6 arcta convivia 751, 5
19.2, 6, 293.7. 533, 5, 368, anxi is 327, 5 Apulicum 333, 2 arctatoga 811, 10
6. 381, 10. 530, 2. 554, 8. Anxur 559, 3 aqua 119, 3. 447, 1. 567, 4. arctias 477, 5
632, 2, 647, 4.684, 3.700, Anyti 671, 1 773, 5 arcto 835, 1
9. 75.9, 5. 741, 1. 863, 12 apella 568, 7 aquae 5, 9.258, 7.294, 1. Arcto 100, 3
animum aequum 817, 11 Apellem 853, 1 312, 4, 315, 4. 360, 8.37 Arcton 212, 8
animus It?, 5. 217, 5. 378, Apenninus 483, 3 6, 433, 5, 499, 2 567, 6. arctum 700, 8.762, 11 -

10. 335, 4. 402, 9, 524, 6. aper 6, § 446, 6, 227, 2. 793, 3.. 618, 3.874, 7 Arcturi 242, 3
711, 9.726,8. 741, 2.881, tº 45, 5, 676, 3. 714, 1 aquae ſons jugis 692, 2 arcu 88, 6, 114, 5, 228, 5.
14 aperire 497, 7 aquam 320, 2.511, 3.552,2. $50, 8.333, 4, 401, 1.502,
animus equus 779.5 aperit 532, 3 557, 3.. 630, 6 1
animus non se effugit un aperta 855, 8 Aquarius 503, 3 arcum 190, 6.264, 4
quam 787, 10 apertam 843, 7 aquas 241, 6.365, 12.446, 4. arcus 903, 9
animus peregreest, 781, 5 aperte 525.7 642, 7 arcus oppositis ſoribus mi
animus sine corpore velox, apertis 8:0, 8 aquila 533, 3 naces 342, 7
ib. apertos 743, 7 aquilae 379, 3 arcus pluvius gºtá, 8
Anio praeceps 31, 1 apertum 301, 4, 536, 3 Aquilo S59, 3.465,7. 695, 1. ardens 21, 3, 542, 11
annabunt tº86, 3 apes Calabrae 312, 3 719, 4 ardentem 500, S. 914, 1
annellis 704, 3 apicem 1-3, 4 Aquilone 472, 4. 870, 2 ardentes 183, 2
anni, genit, sing. 403, 3 apices 327, 8 Aquilonibus 17, 3, 185, 3. ardentis 133, 3
anni, nom. plur. 205, i. 632, apio 179, 2 2:31, 4, 877. 12 ardeo 430, 1
9. 359, 13. 888, 8 apis 369, 1 Aquinatem 773, 12 ardet 815, 12
Anribal 380, 3, 421, 2 apium 837, 6. 405, 5 aquosa Ida 324, 3 ardor 250, 1, 469, 15
Annibalem direm 194, 2. Apollinari 367, 1 aquosus Eurus 486, 2 ardua cervix 525, 13
279, 6 Apolline 29, 2. 851, 3 aquosus languor 156, 7 artiuae 337, 1
Annibalis 396, 2 Apollinem 118, 1 ara Diana. 874, 6 arduis 114, 5, 159, 1.354,2
annis 506, 3. 577, 8, 761, 11. Apollinis 87, 3, 477, 9 ara vetus 317, 5 arduos 259, 12
832, 12. 887, 5 Apollo 12, 3, 32, 9, 43, 6. ara castis vincta verbenis arduum 13, S. 252, 5
anno 120, 1. 286, 3. 317, 3. 190, 7. 264, 8.439, 5.599, 405, 3 area 510, 2.772, 9
$31, 1. 537, 5. 826, 10. 1. 688, 1. 744, 1. 800, 7. Arabas 135, 3.752, 6 area. 40, 2
832, 4.8 909, 3 Arabum 113, 1. 197, 3.532, areis 4, 5 -

annona amicorum vilis est apotheca 633, 4 b. 7, 3, 2 Arelli 700, 4

783, 2 apparatus 143, 1 aran 332, 1 arena 724, 6
annonae 801, 8 appare 190, 9 arando 767, 2 arenae 106, 1. 110, 2
annorum 330, 2 apparent 465, 9 arare 790, 2 arenas 280, 10
annos 168, 5, 186, 3. 329, 2. apparent 854, 4 aras 656, 2. 829, 2 arente 475, 4
407, 4. 414, 10. 498, 4. apparere 526, 11. 851, 11 arat 312, 1.442, 7.616, 7 arentes 260, id
649, 13. 831, 10. 843, 6. apparct penult. longa 501, arator 20, 8 aret 510, 8. 801, 6
861, 10 11. 195, 7.914, 6 aratra 428, 12 Argaro 171, S
annosa cornix 315, 5 apparet, penult. breve. 435, aratro 210, 1. 508, 8 argentea 709, 4 -
annosa volumina 830, 3 2 aratrum 70. 1. 873, 1. argenti 509, 8.547, 6.
annoso palato 664, 7 appellat 555, 1.583, 15, 16 aravit 793, 3 S. 551, 3, 693, 1. 811, 5
annua cultura 334, 6 appelle 557, 9 arbiter 679, 1 argento 154, 4.405, 8.513, 1
annuerunt 606, 1 apellet 658, 1 arbiter Adria: 17, 5 argentum 723, 2. TSS, 15.
annuimus 772, 1 apello 644, 1 arbiter pugmae 323, 10 5. i. º.º. º.º.
annuisset 388, 9 Appi 556, 5, 754, 6, 810, 9 arbitrar non infideles 443,6 Arseo v.
annum 122, 2. 405, 3. 509, Appia 557, 3 arbitria 393, 6 argilia 856, 8
3. 759, 8. 781, 8. 842, 9. Appiarn 442, 8 arbitrio 247, 4.647, 1.691,7 Argis 650, 8.885, S. 882, 4
906, 8 apping it 875, 8 arbitrium 280, 3, an 8, 7 Argivi 310, 4 -

annuo spatio 333, 11 Appius 572, 1 arbitrum 179, 3 Argivis 257, 1

annulo 707, 12 applicet 295, 4. 502, 12 arbor 54, 4. 90, 6. 260, 6. Argonautas 438,6
annus 392,3. 433,7. 632,7. applorans 468, 7 645, 5 Argoo 486, 5
697, 4. 728, 7. 831, 9 appomatur 719, 7 arbore 242, 6. 673, 2 Argos 30, 4
anormis, T. abnormis appone 39, 8 arborem 75, 1.485, 2 arguens 58, 2
anseris albi 721, 6 apponet 158, 5. arbores 385, 4 arguet 912, 3 -

ante aras 656, 2
ante Larem 699, 3
ante, adverb. 650, 11
antea 467, 1
antecedentem 249, 2
anteferat 835, 6
anteferendo 329, 5
antehac 139, 4
anteis 741, 9 -Appulus 268, 4. 312, 11.
anteit 132, 5
antennae 60, 5
Antenor 738, 4
antequam 345, 1.349, 9
antestati 593, 9
Anticyram 646, 8.652, 12 apricum 35, 1. 754, 4
Anticyris 899, 6
Antiochum 279, 6
Antilochum 186, 2
Antiphatem 885,6
antiqua ilice 433, 1
antiqua templa 634, 4
antiquae 705, 9
antiqué 836, 1
antiqui 632, 13
154, 5, 837, s
apponit 527, 7 arboribus 95, 1.591, 6 arguit 458, 3
appositis 715, 2 arhoris 286, 2 arguitur 818, 6
apposuisse. 69, 6 arborum 208, 4.436, 1 arguta 605, 3
apprecati 4–3, 9 arbos 198, 3 arguta. Soº, S. 388, 1 .
Appula 616, 10 Arbuscula 610, 8 argutos 252, 3
Appuli 417, 6. 434, 7 arbusta 240, 5 argutumn 904, 6
Appulis 125, 7 arbusto 584,4 argutus 730, 1
Appulo 258, 8 arbuto 5, 8 Aricini 867, 8
arbutos 72, 1 - arida 30, 4. 191, 6
616, 6 arca 511, 10.587, 1.649, 14. aridas 93, 3, 413, 7
aprica 316, 5 708, 4 aridum $15, 5.447, S. 700,
aprici campi 887, 10 Arcadia: 410, 6 ii
aprico 588, 1.789, 1 arcana 468, 10. 478, 11. aridus 490, 5
apricos 101, 2 616, 2 Ariminensem 447, 8
arcana sacra 448, 8 aris 135, 1
Aprilem 406, 10 arcana: 243, 5 Aristarchus 912, 4
apris 482, 6 arcani 78, 5 Aristi 774, 17
aprose 433, 10. 793, 9 arcanis 108, 2 Aristippi 726, 4. 804, 7
aprum 301, 6. 732, 13. 659, arcanum 327, 3.812, 7 Aristippum ºº, 2
8. 758, 6. 318, 8.875, 8 ~ arcern 693, 7 Aristippus 648, 6.804,4
apta 218, 3. 753, 9.877, 13 arceo 238, 1 Aristius 597, 6
apta quadrigis equa 218, 3 arcere 769, 1 Aristophanes 544, 1
aptantur 455, 4 arces 173, 5, 251, 1. 416,6. Aritia 556, 3
aptare 743, 9 456, 4, 502, 5. 854.6 arma 123, 1. 152. 3. bas.
aptari 194,4 **
arces sacras 8, 3 148, 1, 209, s. 327, s. 342,

–––
 voCABULORUM OMNIUM. ,11
3, 403, 8, 462, 5, 667, 5. aspicere 683, 2 attenuat 129, 3 aversum 466, 8
711, 6.801, 3 - aspici 80, 6 atterens 234, 1 aversus 649, 2
armatus 310, 5 aspician 698, 11 - Atti 606, 9, 895, 6 avertere 675, 5
armavit 879, 2 aspiciat 796, 6 Attica 714, 8 avertit 842, 8
Armeniis 185, 1 aspicit 221, 3, 462, 6 Atticis 16, 4 avertunt 558, 3
Armenius 783, 5 aspirare 891, 2 - attigit 251, 1 aves, nomen. 375, 5.433, 4.
armenta 119, 1. 18S, 7 Assaraci 474. 2 attineat 624. 7 716, 3
armentum 254, 2.768, 6 assectaretur 592, 5 attinent 81, 2 avet 406, 1.552, 1
armis livida gestat brachia assem 539, 10. 600, 12. 901, attinet 331, 6.443, 3 aufer 660, 2.707, 2.
$6, 2 7 attingit, 806. 3 auſcram 452, 4
armis 255,6. 258, 3. 288, 2. assentatores 910, 5 attollens, v. tollens auſeret 594, 3.651, 12.798,
420, 4. 539, 5. 668, 10. assibus 652, 2 - attollere 808, 4 12 *
724, 4. 813, 14. 827, 2. assideat 512, 12 attonitus 321, 3 aufers 650, 3
882, 8.898, 7. 905, 9 assidens 428, 5. 452, 3 avara: 403, 1 aufert 216, 2. 300, 3. 566,
armos 578, 3.. 678, 6.721, 7 assidet 749, 10 avaras 407, 9.732, 1 11. 779, 1.817, 13. 833, 6
armorum 150, 4 assiduas 473, 3 avarior 866, 17 Aufidio 560, 2 -

arrepe 686, 7 assignant 828, 6 avaris 154, 4.646,7. 901.6 Aufidius 673, 3
arrepta 592, 3 assis 571, 2, 675, 6 avaritia 727, 5 Aufidum 398, 7
Arri 647, 1.669, 9 assis miscueris elixa 631,2 avaritiam 547, 4.575, 14 Aufidus violens 360, 7.417,
arrident 830, 12 assisto 579, 1 avaro 358, 4.794, 6, 869, 8 5. 511. 1
arridere 612, 3 assos 628, 4 avarum 514, 1 auge 705, 12
arripe 658, 9 assuerit 634, 9 avarus 228, 1.429, 5.514, 6. augendare 801, 2
arripit 767, 4 assuetum 622, 652, 4, 5, 740, 11. 800, 11. augur 12, 3, 315, 4.502, 1.
arripuit 619, 4.914, 11 assuitur 874, 6 841, 1. 870, 6 684, 5.825, 1
arrogantem 343, 4 assumam 751, 4 - auceps 659, 1, 918, 7 auguris 310, 3.520, 6
arrogantes 97, 9 assumere 574, 12 auctius, 692, 3 Auguste 415, 8
arrogavit 418, 7 Assyria 192,10 auctor 12, 7. 108, 7.272, 2. Augusti 186,7. 370, 7. 578,
arroget 675, 3. 831,9. 882, 8 Assyrii 260, 11 551.6, 809, 5.628, 3.671, 9. 742, 2.745, 3.798, 6
arserit 590, 8 Assyrius 882, 4 - 9.876, 7, 878, 12 Augusto 784, 2
arsisse 476, 1 ast 479, 2. 531, 1.586, 4 auctoratus 708, 4 Augustus 251, 2.267,2
arsisti 289, 6 astat 579, 4 auctore 258, 7.314, 5
- avi, ablat. 63, 3
arsit 164, i. 400, 5.565, 8. Asterie 281,3 auctorem 554, 10 avi, genit. 517,5
839, 1 astra $28, 3.347, 11. 388, 7. auctos 570, 10 avibus 676, 7.874, 3
arte 50, 5, 250, 8. 502, 3. 490, 12.706, 3 audacem 847, 8 avida 330, 4
721, 2, 743, 10. 834, 3. astri 436, 9
astricto 846, 9 1
**
318, 1.367,2. 508, avidas 393,3
855, 1. 875, 9, 893, 1. avidé 581, 3
909, 4 astrictum 286, 4 audax 18, 8, 10. 51, 3.263, avidi 77.3
artem 684, 9.747, 1. 790, 3 astringitur 477, 5 8. 347, 8.610, 7.652, 11. Avidiensis 629, 3
artem coenarum 675, 3 astrum 222, 3.869, 1 634, 12. 859, 9, 193, 10 avidis 109, 4 -

artem carminis 389, 5.821, astuta 654, 7 - aude 614, 6.739, 9 avidos 554, 14. 566, 5
4 astutum 536, 6 audeat 336, 2.649, 8 avidum 156, 1
artes 598, 8.422, 3. 576, 4. astutus 684, 6 audebit 801, 9.863,13 avidus 264, 2.651, 12.888, 5
750, 4. 753, 10. 828, 11. Atabulus 566, 6 audendi 873, 10 aviis 92, 2
844, 6. 850, 2 Atacino 606,2 audent 792, 3 avis, nominat. 546, 1. 409
arti 856, 7, 891, 12 atavis 1, 1 audes 573, 11. 744, 4.866, 8. 6.428, 5.435, 7.654, 5
Artibus 682, 5. 853, 4 ater 207, 4.346, 9.437, 5. 882, 11 avis pejor parentum aetas
articulus 705, 2 869, 2 audet 392, 1.501, 11. 840, 9. 280, 9
artis 494, 12. 542, 4.671, 5. Athenae 859, 1 846, 1.854, 12. 960, 2 avita 576, 6
859, i. 895, 10 Athenis 816, 9 audi 499, 5, 6. 507, 4.735, avita: 255, 11
artium 363, 10, 394, 5, 414, Athenis 511, 7.704, 7, 850, 5.789, 2 804, 6.862, 8. avitis 139, 5
8 12 887, 1 avitus 54, 2
artibus, p. artubus athletarum £39, 1 audiat 340, 3 avium 241, G. 586, 2. 744,
artubus 277, 6 Atlanteus 129, 1 audias 58, 8 3.
artus 502, 9 Atlanticum 120, 1 audiat 2:36, 11.322, 1 aula 114, 2, 189, 4.228, 6.
arva 254,9. 269, 10. 434, 7, Atlantis 41, 1 audiendum 370, 9 732, 10.741, 5
8. 486. 2. 788, 14. antequam 477, 5. 519, 6. audientern 11, 7 aulae 296, 2
arvi 862, 8 711, 2 audieras 866, 11 aulaca 719, 2.720, 2.848, 4.
arvis 452, 8, 768, 6 atra 214, 2.243, 8: 557, 1. audieris, 691, 5.716, 9 887, 2 -

arundine 661, 4.676, 4 465, 9.683, 4.712, 9 audierit 645, 16 aula is $54,7
arundo 536, 4 atra fila trium sororum 161, audiet 11, 1, 3.667, 6 aulam 388, 3.418, 3
arvo 796, 2 * -
1 audire 151, 1.258, 5. 521, 7. Aule 653, 5
arvum 259,6,358, 7.766, 3 atrae 108, 6.408, 9 646, 2.728, 8.768, 8.839, Aulide 656, 1
as 633, 10 atramenta 852, 11 - 12. 865, 4 Aulon 173, 1 -

Asdrubal 379, 9 atras 202, 5. 305, 5 696, 1 audiret 549, 4.862, 1 Aulus Cascellius 905, 1
Asdrubale 382, 10 Atreidas 43, 7 audiri 800, 8 aura 13, 8.90, 6. 183, 11,
asello 849, 7 Atreiden 736, 7 audis 97, 6, 291, 1. $28, 6. 358, 7.368, 9.477,9. 677,
asellum 513, 5, 827, 7 Atreides 164, 1 '349, 7.694, 1.797, 6 6. 690, 10. 772, 11. 815,
asellus iniquae mentis 593,3 Atreus 889, 4 audis, i.e. vocaris 711, 7 16
Asiae 583, 15. 743, 1 atri 719, 3 audisti 698, 4.763, 4 aurae 24, 3.247, 4.258, 7.
Asiam 583, 10 atria 751, 7 audit 229, 3.283, 9, 573,2. 298, 11.499, 3.632, 3
Asinae 785, 2 Atrida 654, 8 420, 2.538, 4.706, 9 aurarum 92,4
u 588, 12 Atride 763, 9 audita 239, 2 auras 108, 1.546, 8
asper 131, 5.700, 8, 887, 11.Atridis 656, 5 auditam.93, 9.681, 6 aure 3.454, 5.660, 5.
892, 4 atris 259, 8.451, 2, 618, 6. auditis 258, 4 697, 10. 720, 9, 848, 2.
aspera 23, 6, 93, 3.737, 7. 760, 4.809, 7.821, 7.910, 8 auditor 822, 2 896, 7
828, 5.864, 9 atrium 244, 6 auditorem 886, 2 aurea 24, 1.45, t. 528, 4.
asperae 236, 2 atro 455, 1.499, 2 auditoris 600, 6.880, 11 783, 6 :
asperam 125, 6 atrocem 151, 4 auditum 153, 3.860, 10 aureat 374,6
asperas fores 291, 2 atrox 65, 9.302, 9 audivere 412, 7, 8 auream 189, 1
asperas serpentes 141, 6 atrum 142, 1.623, 2.873, 3. audivit 519, 2 aureis 119, 5
aspergere 552, 1 911, 15 avehas 513, 9 aurem 615, 3.633, 5.725, 1.
asperioribus $38, 2 Atta: 837, 4 avellier 527, 4 727, 12.841, 9.888, 15
asperis 446, 5.450, 3 attagen 435, 8 avem 889, 5 aurem votis pracbeat 508,
asperitas 809, 6 Attali 225, 2 - avenae 700, 10 2
asperitatis 842, 1 Attalicis 4, 7.777, 1 aventes 701, 12 aurem substringe loquac
asperrimus 454, 9 attamen 614, 12 aventi 670, 1 690, 12 -

aspersus 777, 8 attentam 615, 3 Aventino 860, 12 aurem culturae patientem

aspersum 246, 6 attentas 857, 14 Aventinum 502, 9 727, 12
aspexit 767, 5, 11 attenti 846, 7 Avernales 446, 4 in aurem dicere 592, 8
aspice 803, 4.815, 4, 846,5. attentius 849, 5 aversam 166, 1 aureo 201,2. 253, 5 ,
862
-- - -
attentus 700, 8.767, 7 aversos 332, 3.559, 6 aureos 368, 7.465, 1
 12 INDEX -

aures 202, 6.250, 2.601, 2. balbum 841,8 benignius 58,6. 804, 1 boves 4S, S.436,8.45s, 2
785, 11. 793, 3. 863, 7. balbutit 555, 4 benigno 733. 382, 12.749, bovis, Epod. 3
695, 3.936, 7 balnea 753, 3.777, 9.788 2. 7 brachia 36, 3. 57, 166, s.
aures applicet 235,4. 502, 893, 4 benignum 778, 4 135, 6. 259, 9 zºs, -.
12 Bantinos saltus 259,6 benignus 517, 2. 522, 10 525, 3. 537, 9
aures dimittit 202, 5 barathro 652, 12 benignus vini somnique brachiis 263. 2. 477,6
aures perstringis murmure barathrum 794, 5 638, 2 Brennos 416, tº
150, 3 barbam 542, 6.590, 6.642, Rerecynthiae 321, 7.364, 6 breve 187, 6.525, 13. 626,
aureum 224, 1.486, 12.490, 4, 893, 4 Berecynthio. 78, 2 5. 624, 3
12 barbara 114, 1.267, 4. 854, bibam 103, 7.460, 4 breven 208, 6.412, 5.851,3
auri 509, 8.651, 3. 740, 2 7 bibant 793, 2 breves 160.6, 414, 9
auribus 104, 5.492, 1.665, barbara: 164, 3.350, 6.449, bibendi 180, 3 brevi, i.e. paulo post 745,5
9, 822, 6 3 bibendem 138, 5 brevi 47, 4. 216, S. 52s, 4.
auriculae 635, 3 barbaras 171, 1.410, 1 bibentem 145, 3 852. 2. 394. 11
auriculan 598, 10 barbare 52.9 bibenti 8.6, 9 brevibus 445. 5
auriculas 593, 3.740, 8 Barbariae 736, 2 bibere 286, 5 brevoribus £21.3
auriculis 769, 7 barbaro 340, 10 biberent $20,6 brevis 22, s. 212,3. 6742.
auriga 65, 8.515, 1 barbarorum 131, 7.417, 9 biberes 291, 1 &c.
auris equi in ore frarnato barbarum 102, 2. 232, 1. biberis tº3, 2 brevis esse laboro 375, 3
79.2, 8 4tº, 6 biles 85, 1.748,4 brevitate ºn, 1
auris nivalibus 778. 2 barbarus 272, 5.431, 5 bibimus 716, 10 Briseis it:3, 2
auritas quercus 50, 7 barbatum 661, 5 bibis 413, 2 Britannis 257.2. 413, 4
auro 215, 3. 228, 11. 270, 2. barbita, 122.4 bibisset 733, 1 Britannos 38, 3. 1542. 260,
624, 5. 723, 2.868, 5.333, barbiton 7, 3.342, 4 bibisti £71, 4 12
1
Bari mornia piscosi 563,4 bibit 202, 3, 251,3. 817, 4 Britannus 456, 5
aurum 119, 1. 255, 1. 310, Bariam 786, 5 bibuli 816, 3 bruma 332, 8. ES5, 1.780, 8
1. 337, 9, 370, 3. 400, 6. Barine 181,2 Bibuli 352, 4.611, 8 bruman 778, 3
648, 6.643, 4.657, 8.729, barris 470, 1 bibulum 789, 5 brumas 173, 1
2 barros 522, 7 bibunt 425, 2 Brundusium 569,4. 207,11.
ausa 141, 5 barrus 553, 10.773, 5 bicornis 499, 6 810, 9
ausculto 703, 1 Bassareu 77, 3 bidental 914, 7 bruta tellus 128,4
ausi 898, 5 Bassurn 137,4 bidentium 531, 7 Brute 585, 2
ausin 606 4 Bathyllo 476, 1 biformis 235, 2 Bruto 174,...º. 553, 8
Ausonias 381, 6 batillum 560,4 bile 57.4 Brutum 523, 14, 15. 751, 2
auspex providus 344, 7 beabit 36, 8 bilem 631, 4.820, 2, 865,22, buccas 50s, 1
auspicatos 275, 6 bearis 159,7 899, 8 13ullati 776, 1
auspice 32, 8.743, 9 beat 337, 9 billbºa, 9 Bupalo 454, 12
auspiciis 212, 2. 415, 11. beata 458, 5.484, 7. 501, 11. bilinguis 603, 10 buffo 254, 1
854, 8 730, 15 bilis 468, 9.597, 11.651, 2 Byzantia 579, 1
auspicium 732, 9 beatae 173, 4, 231, 4, S54, 3. bimhris 29, 1 C
Auster 250, 3, 417, 1. 465, 682, 2 bimestri 316, 2
4, 693, 9, 777, 11 beatam 343, t bini 82, 1 CABALLI 577, 17
austera 903, 1 beate 22, 2.460, 4 isioneis 860, 5 cahallo 575, 5
austerum 622, 7 beati 165, 1.253, 10, &c. bipedalis 668, 9 caballum 767, 3.812,6
Austri 347, 2.627, 1 beatior 289, 4.312, 7 bipennibus 381, 7 caballus 750, 2
Austris 506, 5, 870, 2 beatis 113, 1.507, 9 biremis 355, 5 caraturn 530, 2
Austro 714, 1 beato 772, 10 Birrhi 350, 9 cachinnum tollent 851, 12
Austrum 207, 3 beatorum 157, 2 Bitho 523, 11 cacumina 433, 2
ausus, a, um. 576, 3.. 618, beatum 217, 8, 231, 5, &c. Bithynia 131, 3, 755, 2 calant 833, 3. 877, 1
10.830, 15.743, 7.851, 9. beatum nihil estab omni bitumen 451, 2 cadat 321, 10. 832, 11. 847,
894, 2 217, 8 blanda prece 907, 7 2
autor, v.auctor beatus 103, 5.226, 6, &c. blandae 265, 6 cadaver tºo, 2
autumat 643, 1 beet 815, 3 blandi 508, 5 cadavera 555, 6
autumnos 207, 2 bella 5, 11. 194, 1, &c. blandienti 236, 1 cadent $78, 5.
autumnus 432, 8 hellante 501, 3 blandior 332, 2 cadentia 810, 1
autumnus purpuero varius bellantis 246, 3 blandius 95, 8 cadentis 242, 3
colore 168, 1 belle 555, 7 blandum 50, 7 cadi 308, 8.
autumnus pomiſer 592, 7 Bellerophonte S01, 1 blandus 942, cadis nomen 153, 7. 178,3.
autumnus gravis 693, 10 Bellerophontem 403, 2 Blandusiae 302, 1 649, 11
avulsos, 511, 1.721, 7 Bellorophonti 233, 2 blateras 706, 9 cadit S17, 5 S65, S. 465, 10
avus 570, 3 belli 146, 2. 153, 6, &c. blattarum 649, 14 Cadmo 573, 12
auxili 428, 7 belli civilis a stus 853, 5 bobus 280, 6, 430, 3. 501, 1 Cadmus 889,5
auxillo 555, 12 belli domique 826, 5, 852, 5 Bocotum 853, 6 cado 353.2
bellica res 373, 2 Bollane 5:2, 10 caduco 262, 4
H bellicosis 255, s bona 370, 10. 498, 10. 536, caducum 193,6
BABYLONIoS, 46,2 bellicosus 191, I 14, 15. 540, 10, &c. cadum S0.5, 10. S20, 1.411,
bacca 272, 6.679, 4 bellis 479, 3. tºº, bona pars hominum decep- S. 867,4
baccam 668, 7 bella 54, 1, 123, 1. 214, 5, ta, &c. 511, 4, 899, 3 cadunt 377, 9
bacchabor 180, 2 &c.
bacchante 98, 2 Bellona 652, 8 bona, i.e. facultates 654, 3 cadus 405, 4
Baccharum 341, 4 bona 362,3. 833, 8, 859, 1 Carte, r. Cere
bellua 444, 10. 668,3. 709, 1 bonam 503, 2, 523, 10 casca, 199, 11. 664, 2
Bacche 76, 3.251, 4.339, 5. bellua centiceps 202, 5 bone 383, 5. 335, 11. 701, 8 Carcilio 877, 2
530, 7 bellua multorum capitum boni 370, 2.621, 3. 700, 2, Caecilius $34, 5
Bacchi 250, 5, 861, 6 731, 5 &c. caecior 528, 2
Bacchius 583, 11 belluis 51, 5.547, 7 bonis 95, 4, 153,2. 378, 11. caecos $47.1
Baccho 29, 2. 175, 2 belluosus 419, 3
Bacchum 102, 3.229, 4 bellum 88, 1. 177, 3. 253, 1. 323, 1. 395, 8. 702, 3. Caecuba 209,1: 714, 10 .
Bacchus $12, 9 890, 5 Caecubum 84, 7.159,4. 551,
385, 2. 428, 19. 357, 5, &c.
bono 3.5, 5, 746, 5, 797, 9. S. 460, 1.464, 10
baccis 458, 8.796, 2 bene 175, 5. 190, 1. 196, 3.
Bactra 355, 3 856, 1 carcum 534, 4.642, 15
215,8. 337, 11, &c. bonorum 512, 9 caecus 803, 4
Baiſe 260, 3 bene erat 635, 7 bonos 333, 5. 786, 5 carcus amor sui 78, 5
Baiano 674, 5 bene est cui, &c. 318, 7.692,
Baias 791, 2.792.7 4
bonum 771, 4. 903, 17 caerus furor 457, 1
bonus 403, 4, 522, 10. 533, cardam 851, 7
Baiis 227, 4.732, 6 bene esse 732, 12 3. 541, 9, 671, 3. 904, 1 caedas 541.4
balanus 353, 4 Beneventum 565, 7 Borea, 536, 12 carde 269, 7.351, 7.420, 5
Balatro 717, 5, 719, 12 benigna 226, 2.357, 10.473, bos 384, S. 618, 3. 767, 7. caedebat 540, 5
Balatrone 715, 9.721, 1 4 790, 2 caedes 153, 7.246,8. SS5, 10.
Balatrones 516, 2 benignºe 433, 8
Balatroni 716, 9 Bosphori 256, 7 381, 2
balba 664, 7. benigné 761, 6.765, S.796, 8 Bosphorum 199,9. 260,9 credem 37.2
10 benignis 371, 2
Balbinum ** benignitas 439, 3
bove S17, 10. 800, 6
bovem, 788, 14
cardere 650, 4
candibus 907, 4

eaedimur 862, 10
caelatum 862, 5
carmenta 243, 3
carmentis 333, 1
carpe 782, 5
Caerite cera 758, 7
carrula 474,7
carrulen 431, 1
carsa 436, 4
Caesar 14, 2, 140, 7.304,3.
21, 1.530, 4, &c.
Caesare 55, 6.88, 2. 305,8.
370, 12. 385, 1, &c.
Caesarem 134, 1.261, 4, 369,
8. 394, 2 462, 8
capsariem 64, 3
Caesaris 13, 4, 27, 4. 55, 5.
186, 8, 195, 6. 340, 3.426,
1.464, 11. &c.
Cesaris Augusti 859,6
carsus 522, 1. 524, 3
cattera turba 716, 2
catera 29, 2. 355, 3.371, 10. candentibus 559, 3
473, 4, 507, 3, &c.
cacteris 387, 1
Calaber 761, 4
Calabrae 512, 8.396,6
Calabriae 118, 5
Calabris 428, 15. 868, 3
Calabros 126, 8
Calais 290, 5
calami 64, 6. 639, 1
ralamo 912, 1
calamum 840, 7
calcanda 103, 2
calcar 851, 4
calce 618, 3
calceus 353, 8.774, 15
caldior 535, 9
calebo 408, 7
caleſactat 867, 10
Calena 1 19, 4
Calendae 538, 2
Calendis 235, 1. 437, 4
Caleno. 84, 7
calentem 173, 5
calentes 216, 4
calentis 468, 8
cales 490, 6
calet 22, 7.6.46, 5.840, 2
Calibus 410, 8
calicem 660, 6
calices 699, 5. 716, 11.750, 5 Caniculae 73, 5. 302, 9
calidae 350, 10
calidus 307, 3. 745, 4, 860,
15
caliendrum 591, 4
caliginosa 355, 10
callemus 896, 7
callet 403, 13
callida 294, 6, 876, 9
callidi 337, 1
callidum 43, 1. 228, 10
callidus 641, 3, 711, 7
Callimachus 863, 2
Calliope 258, 1 - canit 367, 5. 605, 6
callosa 672, 2
calo argutus 790, 1
calones 577, 17
calor 700, 3
calores 400, 3
caloribus 336, 15
caluisse 326, 2
Calvum 602, 4
camelo 849, 3
Camena 53, 2. 724, 1
Camenae 218, 6.259, 12.383, cantabitur 617, 8
3. 399, 4. 606, 1. 813, 4. cantabo 834, 3
818, 5. 836, 8
Camenis 502, 2
cameram 664, 6
Camillis 730, 3
Camillum 54, 1
camino 566, 9. G69, 8
caminus 778, 3
Camdena, v. Camena
campana suppellex 579, 5
Campama trulla B51, 5
Campanis 719, 4
Campano 562,
Campanum 564, 7,
WOCABULORUM OMNIUM.
campestre 778, 2
campestres 334, 1
campestria 813, 11
campestribus 905, 9
campi pingues Asiae 743, 1
campi, genit. 365, 12. 887,
10
campis 90, 5. 140, 10. 187,
4. 288, 6. 235, 5. 313, 6.
391, 5, 456, 1
campo 317, 7. 518, 6.643,
11. 697, 13.764, 14.770,4
campos 167, 6. 235, 9
campum 35, 2.240, 6
campus 30, 6. 40, 2. 153, 2
canã nive conspuet Alpes
683, 11
canam 42, 1.370, 11. 671, 9
canas 638, 3
candens 429, 1
candente 734, 10
candentes 12, 2
canderet 701, 16
candidae 289, 2.469, 13
candidam 340, 9
candide 77, 3.475, 5.611,
8. 746, 1
candidi 231, 3
candidiores 561, 5
candidis 307, 10
candido 364, 11
candidos 58,4
candidum 38, 1. 438, 6
candidum ingenium 468, 4
candidus 759, 3.856, 4
cane 433, 9
cane pejus & anguº 805, 9
canebat 123, 5
canem 583, 16. 813, 8
canemus 424, 3
camendo 294, 4.687, 10
canentes 390, 7.462, 8
camere 861. 3
cancrent 897, 1
cameret 63, 2
canes, nomen. 448, 14. 589,
7. 813, 3
canet 856, 9
canibus 433, 7.702, 8. 837,
10
Canicula rubra 685, 9
Canidia 438, 5. 445, 5. 443,
4.483, 1.617, 10. 722, 4
Canidize 531, 4
Canidiam 588, 10
Canis, pro sidere, 773, 1
Canis propr. viri, 453, 1.
C29, 4
canis animal domestic. 544,
1. 446, 1. 470, 6. 529, 5.
630, 1.689, 10.738, 3
canis adject. 20, 4
canistris 701, 18
canitie 192, 2
canities morosa 40, 1
canorae 501, 4
camoris 50, 7
canoros 860, 4
canorus 236, 8
canos capillos 192, 9 .
Cantaber 191, 4.218, 4.413,
8. 783, 4
cantabimus $52, 5
Cantabrica. 818, 12
Cantabrum 170, 2
cantamus 27, 12
cantare 231, 2, 530, 2.602,
. 319, 2
cantat 558, 3. 909, 10
cantemus 186, 7
camtharis {3, 2
cantharus 750, 9
canto 89, 6. 239, 3.593, 8
cantor 542, 2.887, 3. 900, 3
cantoribus 530, 1
cantoris 517, 1
13
cantu 284, 6.415, 3.474, 8 cardiacus 652, 7
cantum galli 506, 9 cardines 97,6
cantus 94, 3, 198, 2.241, 6. care Maecenas 84,3
498, 5 caré emit 852, 13
canum 309, 2 . caream 320, 4
Canusi 507, 6.653,2 cureat 136, 7
Camusini 503, 10 carebimus 206, 6
capacibus 178, 5 carent 402, 3, 481, 7
capaciores 464, 6 carentem
348, 7 121,1 4. S45, 2.
capax 241, 2
cape, v. rape carentes 182, 8
capella 514, 8 carentia virtute 864, 10
capellæ 485, 5, 757, 1 carentibus 335, 1 -
cápellis 71, 5 carentis 108, 1. 895, 9
caper 466, 13 carere 432, 2
capessens 704, 1 caret 153, 8, 189, 2, 3.
capiet 510, 3.657, 2, 904, 4 3. 536, 10.774, 18. 870,
capilli 789, 3 7, 8, 875, 9.303, 14
capillis 53, 4, 114, 2, 202,8. cari 94, 2. 744, 13
324, 2. 353, 4, 446, 5 carina 131, 4 -
capillo 573, 6, 518, 10.875, carinae 60, 6
15 carinam 456, 10
capillos 175, 3. 192, 9.477, carinas 20, 2. 764, 3
9. 733, 5, 762, 4, 875, 11 caris 136, 2.403, i5. 512, 15
capillus 307, 1. 489, 9 carmen 122, 4.361, 1.391,
capit 547, 6, 699, 6.707, 5 3. 460, 5,475, 7, 497, 2.
capitalis 533, 4 -
744, 8, 833, 2. 854, 12.
capite 642, 7.650, 8, 690, 9. 893, 13. 909, 4
719, 6 carmina 11, 8.64, 4, 229,
capiti 110, 3. 606, 5, 615, 9. 4. 239, 1.369, 6. 395, 5.
797, 3. 873, 1 410, 4, 489, 14. 610, 6.
capiti, i.e. summar 518, 6 618, 11. 620, 8. 785, 11.
capitis 94, 2. 413, 10. 641, 9 818, 2. 836, 4. 902, 2
capitis minor 271, 4 carmina mala 689, 7
Capito 559, 9 carmina, id est, odas, 862, 4
Capitolini 552, 3 carmine 30, 1.296, 10. 352,"
Capitolinus 552, 10 9. 374, 1.408, 10. 424,
Capitolio 139, 5. 373, 5 1. 450, 8.633, 5, 842, 10.
Capitolium 254, 3. 337, 6. bis. 844, 3. 852, 11. 860,
360, 5 2. 892, 3
Capitone 561, 2 carminibus 202, 4, 364, 8.
capitum tº15, 11. 731, 5 395, 5. 588, 5. 880, 2.
Cappadocum 755, 8 908, 4
capra. 751, 5 carminis 26, 1. 389, 6.
Caprar insana sidera 282, 2
caprea 377, 1
gºº,
carminum 487, 4 -
caprete 125, 8, 308, 4.471,7 carne 625, 2.718, 2
capreas 676, 5 carnem 676, 3
Capri 550, 10 caro, vel charo 393, 11.625,
Capricornus 222, 1 5
caprificos 445, 7 Carpathii 383, 10
caprina 810, 4 Carpathium 131, 10
capripedum 230, 3 carpe diem 48, 2
Caprius 550, 6 carpe viam 701, 6
caprum 286, 1 carpentes 568, 2
capsa 855, 8 carpentis 369, 3
capsis 546, 11. 609, 2 carpere 220, 8, 348, 12. S50,
-capta 257, 2.655, 4.718, 2. 4. 402, 8
844, 6 carperet 532, 8
captae 835, 2 carpsisse 662, 6
captas 711, 12 Carthagine 619, 1
captat 434, 1.511, 11. 527, Carthaginem 463, 5
7, 8.551, 9 Carthagini 382, 7
captator 687, 9 Carthaginis 396, 3.456, 5
captes 684, 6 Carthago 271, 1’’
captet 893, 3 caruere 655, 9
captis $38,4 caruisse 728, 2
captiva 269, 5. 349, 1 carum caput 690, 11
captivae 163, 5 carus 118, 8.220, 3.575, 15.
captivum 801, 5. 849, 1 527,6. 825, 2
captivus 533, 4 casas 661, 3.. 664, 8
capto 363, 5 Caspium 184, 2
captos 808, 2 cassa 635, 6
captum 365, 10 . Cascellius 905, 1
captus 223, 11.625, 5.714, 2 Cassi 609, 1, 746, 3
Capua 777, 7 casta 384, 7
Capuae 480, 3. 562, 3 casta: 252, 4
caput 5, 9, 21, 4. 109, 6. Castaliae 264, 5
382, 2, 199, 7. 235, 4.333, castellum 858, 9 -
6. 432, 7. 445, 6.450, 10. castigator 888, 7
39, 15. 525, 13. 558, 10. castigavit 898, 12
564, 3, 590, 1. 604, 7. 610, castis 56, 3.405, 8.842, 4
2. 650, 1.656, 2, 639, 7. castitas 335, 7
696, 3. 707, 14. 708, 6 casto 283, 2
caput hocerat, hic ſons 807, Castor 490, 13. 615, 10.810,
4 8
cara 675, 5 Castore 828, 3
carte 634, 4.815, 2 Castoris 335, 9.490, 14
carbo 285, 3 castos 496, 2
carbone 661, 2. 711, 4 castra 5, 16. 32, 1. 44, 3.
carceribus 514, 12 311, 9
14 INDEX
castus 500, 4. 891, 5 cecinit 473, 10. 594,2 Cerite, r. Caerite Charybdi 104.6
casu 189, 6. 574, 14.595, 1. Cecropſ, e 409, G cernere 526, 5 Charybdim $35, 6
598, 7.820, 6 Cecropio 149,3 cernis 533, 2 Cherilus 852, 3.333,15
casus 512, 11. 666, 7. 687, 1 cedat 323, 6, 515, 5 ceritus tº 5, 2 Chia 464, 8
casus plur. 654, 8. 720, 2 cedat in alterajura 867, 15 certa 51, 5. 58, 1. 214, S. Chiae 413, 5
catellan 808, 1 cede 8:13, 1 S12, 5.543, 9, 664, 5.727, Chii. 649, 10
catelle tº 3, 2 cedentem 622, 8 e chimaera 105, 3
catena 288, 4. 741, 2 cedere 26, 5, 288, 6 certabitur 684, 10 Chimaerae 220, 9.367, 8
catena: 266, 3 cederet 618, 13. 895,6 certam 503, 2 Chio toº, 4 -

catenain 565, 1 cedes 161, 2, 4 certamen grande 323, 6 Chios 776, 1.778, 5
catenas 13, 5, 200,2. 645,2 cedet 478, 5. 494, 6 certamen trepidum 823, 1 chiragra 705, 1.727, 3
catematus 456, 6 cedet in usum tº7, 2 certamina 749, 4 Chium 320, 1.714, 10. 718,
cedit 133, 7 certamine 416, 22.774, 8 6
eatenis 140, 11.298, 7.703, 2
caterve 378, 5. 848, 5 cedro 902, 3 certamine primum 873, 7 chlamydem 805, 10
catervas 37, 2 256, 4, 408, cedunt tº9, 5 certans tº4, 2 chlamydes 756, 1 -

7. 604, 5 celabitur 671, 9 certant 873, 1 chlamydum 758, 1

cathedras 612, 5 celantia 716, 4 certantem 432, 10 . Chloe 92, 1.288, S. 230, 10.
Cati tº 1, 5 celare 691,.6. 720, 5 certantia 605, 1 322, 6
Catin 525, 6 celas 497, 4 certare 196, 6. 365, 3.468, Chloen 232, 6.289, 6. 343,
16. 663, 13. 812, 1. 819, 4
Catienis 643, 17 celat 255, 2.419, 1. 798, 1
Ualili 75, 2 celata 402, 5 4 Chlori 307, 12
catillis 630, 2 - celeberrima 803, 7 certas hyemes 66, 5 Chloris 163, 8
catillum 538, 5 celebrare 30, 1. 48,2.898, 5 certat 4, 3, 172, 5 chorda 303, 7, 15
catini 538, 7 celebret 629, 3 certatim 558, 5 chordis S98, 3. 531, 1
catino 626, 7, 680, 4 celebris 196, 9 certavit 892, 3 choreas 33,9
catinum 579, 2 celent 254, 3.793, 10 certe 165, 3. 597, 22.636,9. choreis 233, 1.388, 2 -
Catius 670, 1 celer 177, 1.265, 8.301, 6. 914, 8 chori 6, 6
Catonem 820, 1 651, 8 certemus 787, 1 choris 196, 5.250, 4. 291, 2
Catonibus 864, 4 celerem 64, 7, 175, 4.200, certet 617, 11 choro 160, 1.417, 1
Catonis 52, 6.151, 4.212, 1. 1. 390, 9, 826, 7 certi 514,4 choros 20, 5, S74, 4. 532, 2
326, 1.521, 2.820, 2.877, celeres 50, 6, 63, 1 70, 4. certior 228, 4 chorus 503, 3.342, 6- Gö1, 5.
4. 295, 10. 323, 8. 357, 11. certis rebus 904, 10 830, 2.838, 1
catulis 6, 2 592, 9, 596, 1. 816, 2 certis 577, 8.752, S. 833, 11. Chrémes 423, 5 §30, 5
catulos 254, 2.323, 1 celeri 60, 4 867, 11 Chremeta 605, 3
catulus 741, 6 celeris 352, 8, 895, 9 certius 774, 1 Chrysippi 64-, 13
Catullum 602,4 celet 525, 9 certius 634, 8 Chrysippus 541, 11.665, 2
catus 41, 3. 301, 4, 848, 14 cella 718, 4 certo 335, 7.474, 5,548, 10. Chrysippo 735, 4 -

eava 476, S. 475, 3 cellis 139, 5. 588, 6 643, 5 cibaria 538, 12

Caucasum 89, S. 427, 8 cellae 189, 6. 259, 5 certum finem 740, 11 cibo 447, 5
cauda 624, 6 Celse 769, 8 certum 691, 2.695, 3 , ciboria 178, 5
caudae 832, 9 Celsi 903, 1 certus 478, 6.493, 4 cibum 454, 8,608, 7.623, 1
caudam 234,2 Celso 768, 1 certus Apollo 32, 9 cibus 651, 14
caudam trahit 643, 9 Celsus Appenninus 483, 3 certus conviva 766, 1 Cibyratica 755, 2
cave 61, 7. 283, 11. 454, 9. Celsus 743, 11 cerva 6, 2, 270, 9 cicatricum 134, 5
bis. 642, 7. 633, 11.689, 8. censebo 790, 3 cervi 380, 10 cicatrix 564, 5
755, 1.786, 2 censes 752, 5, 860, 8 cervice 241, 4. 531, 6. 741, cicere 654, 3
caveat 914, 9 censet 736, 4. 758, 10. 770, 5, 745, 5 ciceris 579, 2.700, 10. 894,
caveant 894, 4 5. 803. 3 cervice subactâ ſerre ju 9
caveas 620, 6 censor 571, 9.888, 7 gum 167, 2 ciceri 56s, 5
cavebis 708, 13 Censore 394, 2 cervicem 57, 2. 197, 5.190, Cicerrus 565, 1"
caverat 268, 8 censoris 863, 12 1. 873, 1 cichorea 120,3
cavere 288, 8 censu 653, 3.. 669, 11 cervici 289, 3 cicoria 628, 2
cavet 888, 1 censu tenui 764, 11 cervinam pellem 741, 5 cicuta 618, 4
caveto 551, 11 censunn 6-0, t. 728, 3 cervis 217, 3.483, 5 cicutae 859, 11
cavis 231, 3. 503, 5, 653, 7 census 212, 3, 906, 3 cervis 700, 3 Cicutae propr. 645, 1
cavit 647, 7.903, 12 Centaurea 76, 5 cervix 525, 13 Cicutan propr, viri 655,
caule 672, 3 Ceutauri 367, 7 cervos 301, 5. 390, 4 9
caules 540, 12. 650, 1 Centaurus 473, 10 cervus 65, 11.774, 7 cicutis 437, 7
caulibus 629, 10 centana 532, 2 cespite 285,4 - cimex 610, 9
cavo 700, 7 - centiceps bellua 202, 5 cespitem 31, 3.213, 1 cinctus 714, 5
caupo 508, 9 Centimanus Gyas 220, 10. cessant $21, 8 cincturis 876, 12
caupona 777, 8. 803, 8 265, 1 cessantes 1S2, 3 cinerem 795, 2
caupomas 563, 4 centum 209, 2. 218, 1. 287, cessantem 352, 4.792, 1 cineres 181, 5.415, 5.481,
cauponibus 557, 1 2. 236, 3. 348, 1. 363, 10. cessare 764, 12.775, i. 868, 5. 914, 7
causa 156, 6.540, 4.575, 17. 348, 3. 464, 3. 490, 10. 9 cineri 148, 5
603, 6 510, 2.510, 8.645, 2.646, cessas 349, 14.652, 1. 781, cinge 361,4
causã 902, 9 10. 696, 2. 758, 2. 831, 9 cingentern $41, 9
causā mea 552, 11 10. 832, 3 cessat 103, 7.903, 16 ciniflones 526, 9
causá priorem 684, 13 centum millia 641, 3 non cessat 766, 4 cinis 490, 4
causae 69, 9.507, 10.781, 8. Centuriae 902, 12 cessator 711, 6 cippus 587, 4
799, 6 Centurionibus 375, 19 cessatum 732, 9 Circaea 429, 2
causam 583, 5, 583, 15.736, cepère 879, 3 cessavere 819, 3 Circa is 675, 1
4. 749, 5 cepisset 639, 4 cessavit 857, 4 Circe 489.3
causarum actor 904, 12 cepit 658, 7. 844, 6 cesserat 152, 2. 615, 5 Circen 73, 8 -

causas 146, 2.554, 4.603, 8. cera 687, 6.758, 7 cessisse 812, 13 Circes 757.9 .
685, 4.722, 1 - ceratis 268, 2 cessisset 584, 6 circiter 764, 2
causatur 787, 9 Cerberus 233, 5, 296, 3 cessit 296, 1 circo 654, 4
causis 744, 7.764, 1 cerea 57.2. 589, 1. 530, 7 cetaria €86, 1 circum 575, 4. 576, 9.681,
cauta 731, 2 cereas 494, 7 Cethegis 864, 4.876, 12 l
cautius 36,2 cerebri 532, 10 ceu 390, 3 circumagi 592, 16
cautos 697, 9, 839, 12 cerebro 222, 3 circumdata 526, 7, 10
Chaerilus v. Cherilus
cautum 199,9. 574, 12 cerebrosus 553, 9 chari, r. cari circumgemit 485, 7
cautus 188, 3.690, 5, 600, cerebrum 645, 7 Charta 600, 2 circumlita 772, 3
11.799, 13.876, 8, 895, 15Cererem 334, 5.484, 9.409, Chartae Gen. 569, 4. 784,.6 circumposuisse 680, 2
cavum 762, 11 l chartae Plural. 597, 1. 900, circumroditur 815, 10 *
cavus 702, 9 Cereris 248, 4. 714, 9 4 circumspectemus 862,7
Ceae 154, 1. 399, 3 Ceres 334, 4.636, 1 chartas 840, 7 circumtönuit 658, 8
cecidere 164, 3.367,6.878,5 cereus flecti in vitium 887, chartis 402, 6.547, 14. 535, circumvagus 484, 8
cecidit a caedo 279, 5 11 1. 555, 10. 831, 9,845, 3. circumveniunt 888, 2
cecidit a cadoss?, 7.783, 5 cereus 855, 5 855, 10 circumvolat 12, 5.618, 6
cecinisse 498, 8 -
Cerinthe 525, 5 charus, r. carus circumvolitans 744, 5.

cistam 807, 13
cita 141, 4, 217, 9.506, 7
citaret 530, 7
eithara 64, 4. 94, 4. 121, 4.
160, 5.258, 3
citharac 194, 4. 241, 6. 293,
1. 308, 6.648, 11. 738, 9.
740, 8 - clientem 751, 7
citharas 648, 13
citharoedus 903, 4
citius 59, 4. 593, 7.632, 4.
683, 5, 855, 2
citó 902, 6
citra mare 718, 5
citra 514, 5, 604, 1
chºrea 364, 4
citum 488, 2
citus 140, 9. 284, 3.612, 6.
894, 12
civem 684, 13. 794, 3
cives 11, 1.573, 7. 573, 12.
729, 3. bis. 913, 9
civi 122, 5 - Cnidon 352, 9
civibus 806, 2
civica 744, 7
civicam 835, 10
civicum 145, 1
civiles 287, 5
civilia 595, 4
civilibus 479, 3.726, 2
civilis 422, 9.856, 5
civitas 371, 1.482, 4.484,2
civitatem 355, 5
civium 150, 1.269, 8.4S1, 3
clade 256, 5.417, 12
clades 277, 3
clamabit 910, 13
clamans 655, 11
clamantibus 644, 1
clamas 705, 11
clamat 507, 2.807, 7
clament 650, 6, 837, 5
clamet 529, 7.643, 13.793,
13. 913, 9
clamo 617, 7.822, 10
clamor 12, 9, 237, 4.237, 7.
598, 10
clamore 356,9. 706, 9, 815,
10
clamorem 105, 1.237, 7
clará lucerná 707, 7
clarabit 372, 4 - 450, 15.472, 1.766, 3.791, colendi 495, 2
claram 28, 1
clare 995, 3. 800, 7. bis.
clari 240, 2. 394, 7. 414, 1
clarior 244, 2. 239, 8
claris 390, 1. 898, 7.912, 2
clarius, 396, 5
claro 498, 6. 575, 4.856, 1
clarorum 854, 4
claros 577, 5
clarum, 217, 9, 398, 2.563,
7 coena brevis 789, 6
clarus $36, 4.354, 9, 501, 2.
648, 3.. 655, 7.764, 2.858,
7 coenae 354, 7, 630, 2’
classe 141, 4.276, 5.298, 10.
522, 6
classem 655, 4
classes 877, 12
classico 431, 1
ckassis 66, 4
clathros 914, 9
claude 234, 5
claudens 434, 10
claudere 166, 6.608, 5.615,
12
Claudi 563, 4. 783, 4
Claudi vocat. 770, 1
Claudiae 382, 11
Claudius 417, 9.742, 2
claudo nomen. 249, 3
claudum 808, 7
claves 651, 7.824, 3
clavibus 209, 2
clavos 132, 6.333, 5
clausa 542, 4
clausas 269, 10
clausit 421, 6
claustra 298, 6.787, 6, 854,
9 3.653, 12
VOCABULORUM OMNIUM. 15
clausus 700, 4 coèrcuit 898, 11 colore 163,2. 168, 2
clavum 590, 4.572, 5.573, 1. coetus 248, 1 colores 270, 4.753, 11. 799,
704, 4 cogas 852, 3 1. 879, 9
Clazomenis 582, 4 cogat 757, 1 colori 893, 9
clemens 298, 8 cogemus 556, 2 coloribus 395, 1.744, 4
cliens 411, 1.766, 1.861, 6 cogere 255, 3.530, 4.775, 2 colubrae 590, 8
clientae 225, 5 cogeris 512, 2 colubros 72, 4
coges 801, 11 columba 483, 6
clienti 833, 10 coget 912, 2 columbam 379, 3
clientium 227, 9, 240, 8 cogi 736, 6.824, 8 columbas 140, 9
clientum 273, 4 cogimur 162, 1 columbi 772, 1
Clio 49, 2 cogit 290, 9.308, 3.573, 10. columbino 677, 10
clitellas 562, 3.785, 2 770, 2 columbis 9, 6
clivos 785, 4 cogit, pro colligit 910,4 columen 219, 6
clivum 369, 9 cogitat 740, 5.835, 5 columnae 905, 3
cloacum 660, 8 cogitet 191, 2 columnam 132, 1
clune 721, 9 cogmata 655, 4.693, 14 columnas 225, 1
clunes 525, 13 cognati 593, 10 colunt 828, 5
Clusinis 792, 4 cogmatis 643, 14 coma 86, 4.322, 4
clypeo 108.4 cognatorum 865, 11 comae 373, 7. 391, 6. 404,
Cnidi i 15, 2 cognatos 513, 3.669, 3 3.
Cnidius 168, 10 cognitor 635, 8 comam 23, 4, 193, 8.361, 4,
cognomen 536, 2. 629, 4. 469, 15
Coa 714, 4 t;41, 6, 785, 3 comas 352, 6, 840, 4
coactor 576, 13 cognomine 863, 3 combiberet 142, 1
coactus 69, 4.550, 13 cognoscere 832, 4 comedenda 761, 9
Coat 413, 11 cognor 127, 5 comedunt 735, 3
Cocceii 563, 3 cohaeredum 691, 9 comes 109, 7. 384, 10. 428,
Cocceius 559, 5, 9 cohaeres 687, 6 3. 556, 4. 577, 16. 701,
cocco 71, 15 - cohibebor 2:36, 1 6, 712, 9.807, 11. 869,
cochlea 678, 2 cohitent 108, 2.266, 3.672, 1
cocto 625, 1.718, 6 2 -- comes exterior 683, 14.
Cocytus 207, 5 cohibentia 854, 9 comessabere 383, 6 -
Codrus 319, 2 cohibentis 390, 4 comica res 879, 12
coeant 874, 2 cohibere 308, 4 - comicus 690, 8
coeat 751, 1 cohibet 7, 2 comis 117, 2.552, 4.605, 4.
coelebs 210, 4.285, 1 cohors 19, 3.232, 6.486, 8 606, 9.609, 4.720, 7, 865,
coelestes 363, 2.842, 7 743, 2 8
curlestia 332, 9, 206, 3 cohortes 261, 5 comitem 133, 3. 811, 10
coelestis 294, 2.744, 11 cohortem 583, 14, comites 32, 7. 220, 8, 295, 9.
coeli 495, 2.569, 3. 701, 14 cohorti 769, 5 400, 8.409, 1. 537, 6.585,
Coelum nomen. Propr. 550, cohortis 237,2 16. 639, 6
9 coibat 891, 5 comiti 768, 2
coelibe T32, 11 Cois 527, 1 commendare 892, 8
coelibis 686, 6 coit 754, 3 commendat 809, 7.855, 1
coelitum 486, 4 Colchi 382, 1 commendes 815, 4
caºlo 31, 3, 174, 4, 182, 7. Colchia 199, 3 commendet 793, 8
257, 7.266, 4.330, 1. 397, Colchicis'446, 2.420, 6 comminuas 509, 10
9. 444, 1. 448, 2.447, 1. Colchis 486, 6 . - comminxit 528, 5
487, 5. 557, 7. 577, 5 Colchos v. Iolchos commiserit 899, 7
coelum 13, 5, 19, 10, 247, 6. Colchus 237, 1.822,4 commisisse 888, 1
commisit 17, 1.416, 10
- 1 coli 270, 1 commissa 538, 10. 551, 10.
coelum non animum 779, 2 colis 208, 4 814, 12. 890, 9
coèmens 513, 1 colit 133, 2 - commissi 400, 3 -
coèmpta 661, 1 colla 195, 8.710, 10 commissum 348, 7.812, 8
coèmptis 161, 2 collata 259, 10 commista 603, 4
coémptos 114, 8 collatis 873, 3 commitenda 852, 6
coena 579, 3.700, 12.701, 17. collaudem 575, 16 committere 111,7. 573, 4
713, 2. 751, 3. 830, 2.905, colle 860, 11 committes 708, 12
6 collecta 740, 8.775, 3.858, 1 committis Scenae 882, 11
coena dubia 632, 1 collectos 793, 2 commoda 720, 7, 789, 8.
collectus 547, 10 1. 860, 13.868, 8
canabat 794, 8 collega 574, 1 commodet 727, 12
coenacula 733, 2 collegam 826, 10 commodis 321, 1
collegia 516, 1 commodius 578, 7.633, 2
coenam 406, 4.763, 13 collegisse 3, 1 conmodus 394, 1. 770, 9
coenamus 716, 3 collegit 777, 9 752, 2.895, 5
coenant 565, 6. 566, 3.340, 4 colles 85, 3. 410, 5. 497, 1. commotae mentis 665, 2
coenantes 557, 5. 714, 8 7.43, 1 commorit 617, 7
coenantibus 215, 3 collibmisset 530,6 commotus 657, 2
coenare 551, 12.7 13, 2 collibus 335, 3 commune 212, 4.587, 2
coenarum 975, 3. 822, 1 collige 617, 13. 341, 1 communi 536, 10. 696, 5.
coenas verb. 765, 11 colligis 780, 1 844, 2
-
coenat 753, 1. 867, 9 colligit 677, 10.387, 8 communia 824, 4.888, 3
coenatus 608, 7 collines 65, 2 - communibus 774, 7
cornem 660, 1 collis a 736, 2 communiter 482, 1.736, 8
coenes 313, 5 collo 251, 6.436,9. 662,6 commoedia 544, 2.548, 8.
coenis 208, 4.711, 9 collocare 403, 10 602, 1.846, 4.830, 4.897,
coeno nomen. 706, 1 colludere 637, 7 5
coeperis 650, 2.825, 4 collum 349, 16. 337, 7.793, comparat 453, 8
coºperunt 540, 1.538, 14 11 comparet 514, 10.835,6
corpi 597, 8 collyria 559, 7 comparis 167, 2
coepit 595, 7.697, 5.739, 9. coloni 206, 5 compede 126, 6.407, 8.441,
794, 1. 828, 10. 834, 8. colono i71, 3 2. 742, 3
845, 4. 858, 10. 874, 11. colonum 635, 2 compedibus 802, 1
891, 9 colonus 131.2. 606, 7 compellans 584, 6
coèrceat 464, 9 Colophon 776, 3 compellar 762, 12
coèrces 44, 6.232, 3.543, 1 color 57, 5. 154, 4.404, 4. compellarer 667,5
coercet 229, 1. 537, 6, 586, 414, 4. 470, 10. 489, 7. compenset 536, i4
- 618, 8. 805, 2 comperit 828, 10
 16 INDEX -

compeacant 781, 8 condita 755, 4 consul 403, 3

compesce 70, 2 327, 7.741, conditio 719, 13.729, 1 conventu 525, 14
consularis 215, 4 conversa 483, 1- $35, 3
conditione 844, 2 consule nom. 146, 1.286, 6.
compescere 71°, 11 conditionibus 4, 7.269, 1 conversis 327, 14 -

compºsceret 539, 3 conditio tºº, 4

397, 4.3-4, 5, 473, 3. 524, converso 339, 3
7
compescet Gº, 9 conditor 997, 6 convertere 451, 8
compest it 20, 2 consule verb. 655, 6 converteret 843, 4
conditum penult. longá761, consulenti 149, 5 convicia 534, 4
compilasse 515, 7 17 consulere 655, 5
compilans 512, 8 convictor 574, 3
conditum penukt. brevi 84, consulis nom. 352, 4
compita tº 41, tº. 665, 5.693, 1 convictore 55-, 10
consulis verb. 803, 1 conviva 107, 5-471, 4.5ii,
1. 7-8.9 conditus 567, 7
consulit 634, 2.798, 5
complere £51, 4, 891, 3 coudo. 725, 6 consulta 793, 4 5. 611. 2. & 6. 67t, L
complesti 45.4, 7 condoluit 512, 10 consulti Pºi, 15 633, 5. 7-3, 7.743, 1.7s,
complexus 501, 7 conducat wºu, a 9
complures fl-, 1 consultis fº, 19 convivi ne 717. e. Esa, 4
conducere 731, 6 consulto tºl, 6
compone 316, 1 conducti 910, 15 convivan 702, 4.7%, 3.7is,
componere 556, 5, 514, 1. consultor ºt, 9 s
conductis 518, consultus 1-7, 3. 507, 7
conducto 733, 3
545, 3. 599, tº. tº 3, 11. 646, convivas 525, 5
2. 788, 6.851, 5, 275, 13 consultis juris 904, 11 conviv atoris 720, 4
conductum 705, 4 consumere tºi, 2.738, 4
compono 725, 6, 852, 4 condunt 628, tº convivia ~7, 10. 537, 3.75,
componunt 8.2, 6 &ts, 8 consumeret tºº, 3 5. 853, 14
coner tº 7, S. 770, 5.837, 6 consumet 531, 5
comportatis 740, 5 conſecta 854, 8 convivis tºº. 6
comportet 648, 10 consumimus 363, 10 conviviorum 4tº, 1
conterbuit 524, 8 - contagia 40t, 9.781,6
compos 878, 11 confestim 731, 1 Coo tº 4. 2
composita 40.4 containinato 139, 8
compositis 320, 4.583, 11.
confice 594, 1
confidens 582, 6
contennas º coºperto €1.3, 5
copia 73. 2. 211, 2.50ſ, 12.
649, 5 contem nat 550, 8.723, 10
confunder 74.2
contemmere, infinit. 311, 8. 510, 14. £27, 2 750, 2.
compositum 837, 2 confusa 840, 3 785, 7, 753, 1.317, 3.366,3
compositus 583, 11 710, 3
confusum tº 9, 1 copiam 354, 1
composui. 533, 11. 613, 3 contemmére, futur. 640, 1 copias 417, 13
confusus 588, 14.891, 11 . coniemni 7 a..., 2
compressis 555, 9 congesta 503, 12 copula 58, 2
compti 720, 1 contemplere 526, 2
congestis 511, 13 contempleris 353, 7 coquat $33, 4
comptos 400, 5 conjuge 265, 5.267, 4.843, contemplor. 511, 10 coquite 3-7, 1
compulerit 96, 4 1 coquitur 718, 5
conamur .7, 2 contemptis 610, 8 cort 11, s. 557, 6, 833, 9
conjuribus $32, 6.401, 7 contempto 443, 2
Concanum 261, 1 conjugis 6, 1. 231, 4, 271, contemptum 685, 6 Corado 687, c. 638, 5.
concertas 537, 12 corde 33, 2
3. contendat ~40,8. 798, 14
concedere 555, 11. 556, 2. conjurat 90°, 7 cordiest 75, 2
668, 5.866, 2 contendere 595, 7.726, 14. Corinthi ~3. 1
concedes 761, 3
conjurata tºº. 5 773, 11. 811, 8
conjux sº, 4.685, 1. 707, Corºthun &#, 5
conceali 904, 11 contend it 486, 5
5 contenta 47t, 3 Corinthus $43, 1
concealitur 749, 8 curity tºº. lts
connectere 861, 14 contento 552, 3
concentum 789, 2 conopeum 452, 6 corna 23, 5, 736, 3
concessa 554, 1 contento fune 705, 6
conur 723, 5 cornibus $0.2, 4
concesserat 103, 6 conteno poplite 711, 5 cormicis 415, 2
concessere 905, 3 conscia 5-3, 7.703, 5 contentus ºº, 2.515, 4.553, cornicula 744, 3
concha 532, 1 conscientia 416, 7
conscio -78, 7 8. 577, 10. 603, 10, ti), 5. cornis 315.5. 345, 7
conchae 674, 1 634, 10 cornu, vasculo tºº, 9
conscire 729, 11
conchis 179, 1 conticuit 312, 13 cornu 75, 4. 78, 3. 234, 1.
conscri
conchylia 435, 3.631, 3.674, consecrpti º), 8
at 337, 7
contigit 603, 3.631, 10. 740, 541. 12 547, 12.584, S.
3. 716, 3 1. º. 13, 16 fiº, 14
consentire 814, 7 continente 277, 6
concidit 310, 3 consentit 222, 3 carum, pro copia, pleno 755,
concid unt 52, 1 continet 7:36, 3
consenuit .268, 3
concilietur 850, 5 conting at 747, 4 cornua $27, § 343, 4.550,
conservus 537, 1.703, 11 contingere 643, 5, c. 681, 4.
concilio 340, 5, 383, 4 considere 596, 5 1: 454, tº 48, 7
concines 363, 7.379, 5 904, 8 cornuum 15), .
consill 284, 9 continget 876, 13
concinna 776, 2 consilia 2:1, 9 corona 3-, 4.433.1. $34, 10
concinnior 836, 9 consiliantibus 251, 8
contingis 693, 3 coronae 143.2, 347, 10
concinnus 535, 6.603, 1 couigit 735, 7, 806, 5 coronae, coetus 313, 10.9%,
concipitur 199, 4 cºlº 192, b. 378, 6.412, conting unt 803, 9 1.
concita 308, 2 continuat 702, i
consilio 272, 1 continuem 313, 6 coronam 74, 6, 101, S. 606,
concitet 132, 4
conclave 70.2. 6 consilium 22, 1.327, 4.417, continui montes 796, 4 5. & 2, 3
13. 555, 5, 640, 4.663, 9. continuit 134, 3 coronantem $31,3
concludere 548, 5 723, 10 coronari 723, 10
conclusas 546, 8 continuo 573, 2.577, 14.652, coronas 179,2. 305, 2.563,
conclusus $51,2 consistere 514, 5, 532, 8 6, 716, 5
consistinus 597, 7 6
concordia discors 782, 3 contracta 243, 1.313, 3.750, coronatus 175, 2
concredere 697, 7
consistit tº 30, 9 6. 8 1, 3
consociare 1.0, 3 contractor 635, 2
coronet 814, 6
concubitu 908, 1 coronis 405, 5
consolor 531.6
concupiveris 440, 1 ..contractum 702, 6
concurrant 574.4 consortcm $38, 9 contractus 761, 2 corpora 447.2
conspectus 893, 1 contrahes 130, 10 corpore 142, 2. 156, 3.253,
concurrit 850, 4 8. 381, 11.522, 2553, 10.
concurritur 506, 6 conspexerit 754, 6 contraria 519, 3
concursus 599, 1 conspexit 764, 4 contraxit 472, 1 798, 12.740, 3.752,3,768,
conspiritur 234, 2.795, 9 contrectatus E25, 3 7
concussa 567, 3 conspicuum 311, 5 corpori 536, 5
concute 534, 1 contrennuit 135, 4
conspuet tº 5, 11 contristat 5:19, 3 corporibus 273, 3
concutitur 129, 2 constanter 703, 6 corporis & 4. Sº, 1. 826,
condere 43, 2
constanti 231, 6
conude rit $73, 4, 768, 5 t;
conderet 701, 5
constantia 473, 5
contudit -75, d. 705, 2.828, corpus 130 S. 445, 3, §12,
condes 911, 5 8
constantior 705, 4 contulerin 561, 8 1ū. 614, 5, 632, 1, 8.634,
condet 754, 5
constare 783, 3 contulerit 563, 7 2. 712. 3. 727, 5. 745, 6.
condilerit 620, 8, 10 constat £72, 7 £42, 13
condidit 4, 4.214, 3.463, 6 contumeliae 469, 12 corrector 242, 1
condis 744, 8 constet sibi 333, 2 contundet 452, 6
constiterint 38, 4 correctus 791, 11
condiscat 245, 3 conveniat 745, 2
constitit 445, 1 conveniet 772, 3 correptus 664, 7
condisce 408, 8 corrige 911, 7
condit 432, 5 constrictos 572, convenientia 882, 5, 900, 10 corrige 96,
constructus 510, 1 conven re
ienter 774, 15. 892, 9 corripuit 6
condit quisque diem, &c. constru 19, 5
385, 3 xerit tº 13, 2 convenisse 834, 1
consueris, pro consueveris convenit 583, 1.679, 6,718, corruget 750, 9
Ҽ 414, 2. 552. S. 842
6
corrumpam 597, 2
consuetudo 334,2 conveniunt?57, 5 corrupta 521, 9
c us 568, 2
-
 -
-

º
|
- WOCABULORUM OMNIUM. 17
corruptorem 708, 8 Cressa 138, 7.239,9 culpante 242, 7.551, 8 curandi 789, 8
corruptus 624, 5 - creta 470, 10 , culpantur 639, 1 curantem 746, 5
corruptus judex 622, 4 Creta 661, 2 culpari 384, G. 547, 3 curare pelliculam 685, 8
cortice 290, 13. 554, 8 Cretam 464, 3 culpas 2.97. S. 422, 2 curare 217, 6, 575, 10 ess,
corticem 286, 4 Creten 348, 2 culpatur 518, 3 2
Corvino 325,6 Creticum 100, 2 culta 781, 5 curarier866, 11
Corvinus 603, 9 crevere 422, 5, 891, 14 cultello 764, 6 curarum 411,6. 744, 10
corvorum 590,2 crevit 380, 6.381, 1. 672, 3 culti 495, 3 curas momen. 33, S. 193, 2.
corvos 799, 11 crimina 336, 5. 815, 8 cultis 417, 7 215, 6.287.5.305, 6.527,
corusco 128, 1 crimine 665, 2.895, 10 cuitor 127, 1. 832, 3 3. 434, 2. 527, 10. 740, 4.
corvum 346, 2.687, 8
corvus 807, 9
criminibus 283, 1
criminosis 67, 2
cultro 598, 7
cultu 864, 10
º 9.793, 6.816, 13.87s,
Corybantes 68, 3
Coricio 679, 3
crine 124, 2. 127, 2 -
crimen 306, 4
:ultum 6t 9, 10
cultura 334, 6. 815, 14
curas,
15. 797, 6. º 6.738
terbum, n

costum 244, 4 crines 65, 2. 232, 4.264, 6. culturae 727, 12 curat 179, 3.203, 4, 270, 7.
cote 185, 3 #, 2.400, 6.405, 7.445, cultus 37, 2, 41, 2, 579, 5. 808, 4.880,9. 899, 5
cothurmi 879, 5 400, 7.630, 3. 623, 10 curata 632, 4.747, 9
cothurnis 564, 9 crinibus 74, 7. 169, 4 culullis 119, 6.911, 3 curatoris 733, 13
cothurno 149, 3. 897, 4 Crispe Sallusti 155, 2 Cumas 732,2 curem 875, 13
Cotillus, v. Curtillus Crispini 515, 6.707, 4 cumeram 762, 8
cotis 899, 10 Crispinum 543, 6 cumeris 510, 10 curet 385, 2. 502,
913, 9, 10
º:5 8,
cures 728, 7.781, 7.
Cotisonis 287, 6 Crispinus 546, 3 cuminum 820, 6
Cotyttia 492, 4 critici 833, 2 cuncta 151, 3.240. 3. 393, 3. curia 268, 2
Cragi 87, 1 croco 679, 3 - 403, 2.406, 3.671, 6.681, curiae 149, 5
Crantore 735, 4 crocodili 471, 1 *7.762, 12. 776, 4.731, 3 Curiis 730, 3
crassa 532, 2 crocum 837, 4 cunctantem 383.11 curiosus 494, 8
crassa Minerva 621, 5 Croesi 776, 2 cunctetur 528, 12 curis 89, 7, 861, 11. 868, 11
crassé 837, 1 cruce 537, 9.707, 6.799, 11 cuncti 837, 6 Curium 53, 4
crassi 677,6
Crassi, propr. 267, 4
cruciaverit 519, §
cruciet 610, 9
cunctos 503, 1,552, 1.
cunctum 644, 2
º
curo 145, 1.640,, 6. 6.725, 5.
crasso agre 853, 6 cruda 295, 8 cuneos 132, 6 curras 112,5-

crassum unguentum 905, 5
crastina 333, 1
craterae 317, 5.680, 7
Craterum 652, 7
cratibus 434, 10
Cratino 818, 1 - crudis 343,2
Cratinus 544, 1
creamdis 739, 13
creantur 378, 11
crebria 97, 2
crude bovis, Epod cunque 26, 2.32, 6. 39, 7. currat 601, 1.660, 4
crudeles 808, 7 67, 2, 104, 2. 124,5,687, 8 currebat 331, 3,685, 6
crudelior 719, 9 •unque pro quandocumque. currens 446, 6
crudelis 404, 1 Cupennius, v. Cupiennius, currente 292,4,874, 12
crudi, 758, 6 cuperem 834, 11 currentia 742,4
cupiam 596, 8 currere 513, 6 591, 4.599,
cruentā 183,3 cupiat 573, 4.753, 5 2. 702, 6:
cruenta: 246, 7 cupidé £39, 6 curreret 651, 3.
cruentis G58, 8 cupidine S13, S
-
curres 739, 3
cruento 206, 6, 843, 9 | cupidine falso decepta pars curriculo 2, 2 -

creºbro 725, 1 cruentum 12, 10 511. 4 curris 728, 5

credam 489, 13.769, 2 . cruentus 623, 12 “plaine
misero fervet 727, currit 168, 3
7.
credas 389, 6. 631, 1.634, crumena 747, 5 curru 56, 2.91, 1.
12. 797, 8.810, 2. 859, 7 cruor 438, 3, 457, 7. 588, 14 cupidinem 167, 9 $73, 1.497, 3.572, 3.
credat 568, 7.708, 10 cruore 153, 8, 199,2.490,8. Cupidimen lentum 413, 3 7, 847, 3
crede mihi 701, 6 491, 7 cupidinibus 528, 1. 710, 3 currum 128, 3 -

crede 165, 5. 350, S. 585, 4. cruorem 664, 8 Cupidinis 337, 12. 492, 5 currunt 508, 10.519, 8.779,
2
618, 1.643, 8.645, 7.659, cruoribus 148, 2 cupidinum 79, 1. 362, 5
6, 747, 7.771,4- cruoris 914, 12 cupido, substant. 12, 5. 183, currus 64, 1.463, 2.514, 12
credebat 616, S. 865, 4 crura 234, 3. 441, 2 1. 216, 1. 816, 10 cursitant 406, 4
credere 519, 3.728, 8.765, crure 527, 2, 803, 5 cupido. adject. 617, 8 cursitat 701, 20
2. 851, 1 cruribus 258, 2, 529, 3 533, cupidos 307, 2 cursu 500, 2.689, 11.813, 8
-

crederem 182, 1 3 cupidum 614, 8, 635, 9, 266, 909, 8

crederet 570, 7 crus 525, 5. 526, 3. 572,7 16 - cursum 878, 2
credi 902, 10 crustis 732, 1 cupidus 733, 1.837, 13 cursus 26, 6.127,4
credibile 596, 7 crustula 503,6, 677, 1 cupiens 700, 12 702 1.70s, curtabit 649, 19
crediderim 198, 5. 735, 5 cubans 702, 3 1, 753, 3.858 10 curtae 539, 4
crediderit 814, 7 cubantis 72, 7, 656, 4 Cupiennius 521, 6 curtatus 733, 5
credidimus 266, 4 cubat 593, 1. 860, 11 cupientium. 311, 8 curtilis 718, 10
credidit 270, 10.348,6. 477, cubet 440, 4. 470, 5 cupiat 601, 1. 863,21 curtis 598, 3 .
9. 647, 6 cubili 422, 7 cupinus 535, 12 curtomulo 578, 1
credis 728, 2.733, 13.753, 1 cubilia 484, 4. 539, 3 cupio 592, 4 curva $52,7
788, 7.818, 1.866, 19 cubilibus 450, 5 cupis 592, 13.866, 8 curvae 42, 2
credit 863, 2, 899, 2 cubital 662, 5 cupit 568, 7.740, 6, 875, 7. curvantis 126, 8
credite 230, 1.808, 7.873,6 cubito 103, 2. 686, 1 914, 1 curvat 293, 5 -

creditor 644, 4
creditur 672, 9, 846, 3
cubitum 676, 1
cucullum 584, 6 l
*
potare magistra 655, curvatos 571, 7
curvet 676, 3
-

creditum 16, 3.95, 6
credo 633, 1.647, 3.930, 4.
708, 13
credula 48, 2.565, 2.483.7 cui volet, 757, 4
credulum 282, 9
credulus 24, 1
cremato 381, 3
crematos 494, 10
Creontis 449, 6
crepante 485, 4
crepat 76, 2.642, 2.766, 10
crepent 894, 7
crepidas 541, 11
crepuit 222, 7
crescam 360, 5
cui, id est, alicui 535, 2.910, cupressi 39, 4 curvis 452, 1
11 cupresso 902, 3 *
38S, 14. 466, 11. 859,
cuilibet 757, 3.856, 8 cupressos 208, 5
cupressum 874, 9 curule 757, 3
cuiquam 547, 13. 550, 15. cupressus $37, 6 cuspide 387, 4.614, 10
367, 13 cupressus acc. plur. 445, 8 custode
887, 9 111, 5.422,8.
22, 8.802, 1.
cuique 596, 7.659, 6.799, 4. cur, i. e. ut, vel propter
775, 3, 900, 10 quod WTO, 7 custodem 309. 6.854, 9
cuivis 806, 5 curá carentis 895, 9 custodes, 135, 6.410, 4.526,
cujus 49, 8, 166, 5, 629, 7. cura non. 55, 4. G2, 1. 182, 9.546, 5
764, 9 . 4. 217, 2. 243, 8, 311, 8. custodia 726, 8
cujusque 837, 4 415, 6.681, 10.685, 6.691, custodiet 617, 2
culices 558, 2 - 1. 773, 3.737, 2. 844, 1. custodis, nom. 554,6
culinae 689, 13 992, 1 custodis, verb. 649, 18.651,
culinam 551, 2, 566, 1 cura verb. 677, 2 12 -

crescent 636, 3 culmo 635, 1 - curabis 316, 2.883, 8 custodit 242, 8

crescentem 311, 3 390, 8. culpa 27, 5.856, 2.457 2. , cura erat £71,6 custos 55, S. 223, 3.266, 2.
690, 15 - 692, 7.729, 11, 815, 7 curae 382, 13.403, 10. 518, 7. 328, 4.333,2. 693, 6.726,
crescere 840, 1 culpabit 911, 15 - 582, 4.745, * 3. 893, 12
erescit 54, 4.156, 5, 183, 4, culpa fuga 87-, 9 curam 464, 11.573, 5.677, cute 738, 6.809, 7
5.331, 4. 470, 8.732, s. culpae 277, 1.348, 6. 379, 7. 2. 681, 2, 712, 3, 733, 3. cute bene curata 747, 9
s 771, 1 747, S. 743, c. 851, S. cutem 108, 6.914, 12
ereseunt 312, 11. 839, 3 culpam 584, 10, £95, 15 curandA rute 733 6 cyathis $21, 1
38
 18 INDEX
cyatho 510, 12.579,4 dare eircum 681, 1 12.427, 5.473, 1. 678, 5. defendas 552, 9
cyathos 237, 1.321, 5 dare lintea, 483, 1 811, 10 defendat 890, 3
cyathum 114, § dare lucem 885, 4.912, deciderint 404, 3 - defende 389, 3
Cycladas 62, 3.352, 10 dare ludum amori 293, 1. decidimus 332, 10 defendens 623, 1
cyclicus 884, 2 darem 421, 1 decidit 522, 1.788, 16.831, defendente 601,4
Cyclopa 564, 8.864, 12 daret 140, 11. 523, 1 10. 913, 7 defendere 532, I. 685, 4.
Cyclope 885, 6 “ias 633, 5,666, 3.760,2.841, decidunt 189, 7 911, 11
Cyclopum, 21, 2 7.857, 3 decies 498, 4.552, 1.660, 3, defendis 705, 12
Cydonio 400, 9 dat 513, 4, 571, 5.749, 6 6. 338, 12.904, 7 defendit 71, 5.382, 13.551,
data 55, 5.835, 12 Decio 571, 9 8
cygni 374, 9
cygnum 368, 9 date 457, 2.435, 3. 500, 9. decipimur 875, 3 defensor 634, 13
Cylenea 473, 7 807, 7 decipit 820, 5 defer 783, 1
cymbae 162, 4, " - dati 754, 1 decipitur 203, 3 deferrar 855, 9,
Cymarae 362, 4. 414, 9.762, datis 19, 7.262, 1.869,6 decipiunt $34, 5 deferens 153,4
6. 879, 4 datis vadibus 507, 1 decisa negotia 764, 14 deferor 726, 1
Cymarum 414, 8 dato 262, 1.272,2. 874, 1 decisis pennis 859, 3 deficient 651, 14
Cynicum 804, 8 datum 283, 4.625, 4 declamas 735, 2 deficiente 747, 5
Cynthiae 352, 8 datur 436, 14. 553, 9.727, 4 declinat 125, 7 deficit 773, 5
Cynthium 86, 1 868, 1 declive 353, 7 deficiunt 614,9.735, 6.875,
decolravere 153, 7 5
Cypri 15, 1 daturas 589, 1
Cypria 4, 8.364, 4 daturos 281, 1 dequoqueretur 619, 9 defingit, v. diffingit
Cypriºr $58,3 daturus 366, 3. 500, 5.698, decor 191, 6, 187, 5 defixis oculis 753, 7
Cypron 116, 1 7. 867, 2 decora 525, 11. 799, 3 defluxat 111, 4.343,11.738,
datus 84, 1 decorae 41, 3.304, 7 11
Cyprum 80, 8.343
Cyri, propr. 125, 6 Dauni 417, 6 decoram 116, 2 defluxit 51, 11. 533, 7.84,
Cyri, reg. 355, 7 Daunia 90, 2 * decorare 213,4 8
Cyrum 74, 4 Dauniae 153, 6.389, 5 decorari 855, 6 defodiet 754, 5
Cyrus, propr. 125,6 Daunus 360, 8 decorat 755, 7.760, 4 deformat, v. denormat
Cytherea 20, 5 l'avo to 5, 3 decorent 165,2 deformis 474, 9
Cytherae 300, 1 Davum 707, 5 decori 215, 1 defossa 503, 9
Davus gº. 703,2...bu. 718, decoris, adject. 700, 15 defricuit 600,2
6. 831, 13. 873, 10 decoro 365, 7 defuisse 447, 9
DA 320, 5, 6. bis. 713, 5,800, de die 472, 5 genere hoc decorum 124, 2.234, 1.246, defuncta 823, 3
9. bis 507, 3. luce media 789, 5. 9, 432, 7.588, 7.762, 5. defunctum 334.7. 3.
dabat 289, 3.587, 5. 612, 2 no te media 600, 4.739, 836, 8 defundere º $42,
dabimus 321, 1 1. 767, 3 decorus 550, 9.502, 1 defuso 385, 9
dabis 553, 5, 760, 2 de º
tabula narratur 611. decrescentia 391, 7 degere 121, 41
dabit 11, 9. 39. 7. 637, 3. 1 decreta 493, 1 deget 355, i2
618, 7.757, 3.877,2 de tenero ungui 278.2 decuere 739, 3 dehine 486, 13.533, 7.568,
labitur tº 3, 8, 676, 13 dea 473, 11 decuit 805, 2 - 4, 885, 5
daburnt 370, 3 deae 390, 3.. 640, 3 decurrens 344, 2. 366, 56. Dei 833, 12
Ijaci 287, 6 debacchentur 255, 7 16, 4 dejecerit 815, 11
Dacis 693, 4 debeas 373, 2 decurrere 358, 2.765, 15 dejecit 416, 3.538, 6. 268,
Dacus 131, 5.237, 2.276, 4 debeat ºº, 6 decus 2, 1. 124, 8. 219, 6. 5
Daedalea 366, 2 debehat 595, 2 311, 6.340, 4.389, 8. 418, dejectum 10, 5
Daedaleo 236, 6 debellata 77, 1 7. 444, 7. 495, 2.500, 10. dejicere 573, 12
Dadalus 19, 6 -
debemur 377, 11 648, 1.807, 1. 898, dein 539, 4
Dalmatico 150, 1 debeulus 534, 9 decutit 467,9 deinceps 720, 11
Dama 691, 3,707, 13 debent 562,2 dedat 349, 2 deinde 561, i. 560, 1. 721,
dama: 10, 2 debentia 776, 5 dedecet 145, 2 s
Damae propr. 573, 11 694, debentibus 126,7 dedecorant 379,7. 853, 7 Deiphobus 401, 5
1 dedecori 523, 2 delàbentis 356, 5
-

debes 16, 4.61, 7.745, 1

Damalin 138, 1 debet £32, 1 dedecorum 279, 2 delassare 507,4
Damalis 137, 3. 138, 2 * debctur 577, 2 dedecuit 196, 5 delatis 546, 11
Damasippe B40, 3.669, 11 debilitat 47, 3 dedecus 549, 2.633, 7 delecta 716, 8
Damasippi 644, 4 debita 112, 1.173, 6 dederant 717, 1 delectabere 364,7
Damasippus 644, 3 debita 347, 10 dederim 548, 2.600 delettam 165, 6
damna 381, 9, 332, 9 debito 135, 5 dederint 48, 2 delectando 905, 3
damnabis 665, 3 debitor 533, 1 dederis 333, 4 - delectandum SAA, 5
damnati 647, 1 decantata 750, 3 dederit 506, 1 delectant S50, 2.410, 5.534,
damnatum 252, 4 decantes 125, 3 dederunt 275, 3.414, 10 6
damnatus 208, 1 deceat 355, dedi 489.5 delectare 902, 4
an 2 5. 758, 7.803,
damnis 767, 5.808, 3 dedicatum 118, 1 delectat €15, 12. 712,2.803,
damno 523, i. 633, 7 decebit łia, 8. CO5, 5 dedicet 99, 4 7 -

damnosa 230, 8.811, 1.840, decede 87.1, 3 dedisses 352, 2 delectatur 850, 2
1. decedentia 752, 3 dedisset 842, 5 delectavere 774, S.
damnosë 760, 10 decedere 366, 12 dedit 94, 4. 116, 4, 219, 1. delectent 865, 2
damnum 270, 4.667, 3.774, decedet 677, 7 357, 12. 39, 6. 521, 11. delectet 510, 14. 661, 5
1. 800, 4 decedit 243, 7 522, 2.563, 5, 537, 5, 626, delector 798, 9
damus 536, 2.851, 3, 874,4 decedunt 172, 5.125, 8 5. 700, 12.708, 10.861, 10. delenda $36, 4
Damaen 309, 1 decen 363, i. 371, 3. 531, 879, 6, 901, 5 delenit 244, 3
Danai 207, 5.296, 9 5. 645, 1.811, 5 dedit poenas 524, 2 delere 907, 1,911, 9
danda £46, 7 December 437, 7 deditus tº 3, 11 delevit 276, 4.400, 2
dandus 387, 5 Decembres 317, 8. 826, 2 deducet 158, 2 Deli 159, 4
dant 109, 3.308, 5 decembri 703, 4 deducam 507, 5.537, 4 Deliae 390, 3
dante 805, 1 decenpedis 212, 4. deducere 655, 4 - deliberata 142, 5
dantis 853, 8 decens 78, 3. 363, 8, 414, 4. deduci 142, 5, 613, 4 delibutis 453, 3
Danubium 423, 2 25, 9 deducis in actus 883, 4 delibutus 430, 2
dapem 177, 5 decent 508, 6.763, 10. 881, deducit 368, 7.881, 9 deliciarum 335, 4
dapes 241, 4.435, 2.438, 5. 5 deducta 831, 12 deliciis 754, 11
460, 1.702, i. 836, 7 decenter 380, 5 deducte 174, 2 delicta 274,1. 537,6.543, 8.
dapibus 124, 3. 130, 3.999. decentes 21, 1.549, 9 -
deducti $34, 4 303,6
4 decentius 871, 6 - deductus 378, 1 delictum 911, 11
dapis 376, 1.446, 11. 493, 1. decepta 511, 4 deducunt 472, 2 Deliis 373, 2
701, 2.807, 10 deceptum tº 5, 3 deduxisse 561, 2 delinit. v. delenit
Dardanſet;3, 8 deceptus 524, 2.815, 7 deduxit 740, 3 deliquit 557, 11
Dardanas 337, 3 decerpens 432, 9 deeril 633, 3 delira 667, 1
dare 111, 1. 127, 4. 196, 6. decerpere 5-3, 3 deero 527, 1.515, 1 delirant 738,9
239, 1.313, 2.478, 3. 517, decerptae 30, 2 deest 733, 2 deliret 782, 4
3.532,9. 646, 10. 680, 3. decertantem 17.3 defecere 379, 6 delirum 689,4
784, 10 decet 21, 4, 5, 101, 7, 307, defendam 577, 6 delirus 649, 2.864, 1

*
 - WOCABULORUM OMNIUM. 19
delitigat 830, 5 deprendi, infinit. 529, 11 deterget 31, 3 didici 569, 1.910, 8
Delius 264, 8 deprensa 529, 8 -
deterior 718, 2 didicit 840, 9.900, 6, 909,
deprensi 554, 2 deterioribus 270, 7. 11
Delon 87,3
Delphica 361,5 deprome 38, 7 deterius 565, 3.. 612, 4.775, didit 630, 4
depromere 139, 4.725, 6 4 diducere 600, 3.901, 8
delphinum 875, 8 -

Delphis 892, 2 deproperare 179, 2 deterreret 553, 12 diductos 290, 9

Delphos 23, 2 -
depugnare 847, 10 deterret 68, 5 dies & inde inflera,
delubra 573, 8 depulit 774, 11 deterrima 557, 4 Diespiter 127, 5.248, 7
delubris 269, 6 - depulsum 377, 3 deterruit 907, 4 differ 778, 7
deludet 687, 8 - depygis 526 4 detestata 5, 12 differat 465,6,876, 6
dem 860, 6. bis. derepta 421,4 detestatio 451, 9 different 452,7
demas 826, 4 dereptum 40, 7 detinet 735, 5. 751,4 differre 662, 1.893, 9
deme 816, 6 deridet 643, 9.855, 3 detinuit 126, 6 - differs 739, 8
demens 577, 11.610, 5.650, deripere 352, 3.494, 9 detorquet 197, 4 differt 548, 11.652, 12 |
9.663, 3 deridit 448,2 detorseris 629, 3 differtum 557, 1. 758, 4
dementem $22, 2.650, 11 derisor 698, 5, 893, 11.911, detorta 877, 1 difficile 603, 2.883, 3
o
dementes 139, 6 detractam 660, 5 difficilem 232, 6.690, 7 -

dementia 49, 1 derisum 913, 1 - detrahere 606, 4.618, 12. difficiles 597, 1 - -

demere 5, 7,739, 7 derivata 277, 3 detral et 798, 11 difficili 57, 4

demeret 230, 5 des 548, 7.663, 2.857, 6 detraxerat 461, 3 difficilis 234, 8, 888, 6
dcmersa 310, 5 des veniam 671, 3 detrimenta 841, 3 diffidit 310, 5 -

demeteret 522, 4 desaevit 743, 10 detrusit 825,7 diffindere 620, 5

Demetri 612, 4.764,7 descendat 240, 6. 435, 7. detulerit, 798, 11 diffingas 135,2
Demetrius 611, 1 906, 7 detur 293, 1.546, 4 diffinget 357, 5
demisit 376, 6.573, 1.703,5 descende 257, 7.325, 6 devenit 754, 7 diffingit 604, 7
demissa 315, 3. 526, 6, 10. descendere 521, 4 devexigo3,7 -
diffisa 591, 3
888, 13 descenderet 456, 5 -
deviae 72, 2 - diffuderit 475, 1
demissis 519, 9 descendet 761, 1 devictis 113, 3 diffudit 783, 7
demissum 103, 4, 688, 4 descendi 771, 2 devictus 379, 10 diffugère 391, 5
demittere 569, 3.847, 1.913, describat 614, 11 devinction 561, 6 a diffugiunt 76.1. 138, 7
10 describi 544, S. 844, 4 devio 341, 1 '' “diſundere 557, 7
demittit 202, 5.243, 3. 800, describitur 874, 3 devites 722, 4 diſfundit 743, 4
12 descripsi 642, 3 devium 193, 5 diffusa 748, 4
demitto 593, 3 descripta 616, 5 deum 49, 3.341, 8, 585, diffuso 385, 8
demo 832, 10, bis. descriptas 879, 9 Sºğ, 2.410, 5.516, 2 Digentia 817, 3
Democriti 781, 4 desectam 69, 5 deam, genit, plural. 634,4. digitis $96,7
Democritus 849, 2.899, 3 descrat 825, 2 639, 2 digito 40, 8,375, 1.716,2.
demoveat 509,6 desere 354, 1 devocare".87, 5 digitos 236, 5
demovet 383, 14 deserere 898, 5 devolet 683, 8 digna 297, '8, 325, 5.498, S.
dempserit 168,4 deseret 876, 3 devolvit 367, 3 º 3. 626, 8.775, 4.882,
demptus 865, 15 - deserit 357, 5 devota 260, 6.416, 13
demum 558, 11 deserta 788, 6.864, 5 devoti 481, 3 dignam 893, 1
dena 858, 8 desertior 777, 3 devovet 658, 4 dignatur 374,3
denarrat 669, 2 deseruit 80, 8.249, S. 801, 3 deus 18, 4.75, 3. 105, 1.129, digne, nom. 104, 7.302, 2
rienatat 264, 4 desiderantem quod satisest S. 313, 7. 855, 10.468, 8. digné adverb. 27, 7.845,6
deneges 313, 2 242, 1 473, 4.475, 6. bis. 507, 5." digner 861, 14
denouninatus $14,3 desideret 837, 1 705, 10. 719, 10. 802, 2. digni plur. 758, 8.875,2
denormat 692, 9 desideri 494, 11 869, 2.889, 9.892, 10.913, dignior 209, 1
denos 493, 4 desideriis 384, 1 13 dignis 761, 12. 880,2
dens 458, 3 desiderio 94.1 dexter 642, 7 dignissima 740, 1
densa 32, 1 desiderium 62, 1.788, 9 dextera 8, 3.416, 8.618, 2. digniūs 707,6
densantur 109, 5 desideror 759, 4 850, 4 dignor 822.5
densks 270, 8 desidia 640, 2 dexteras 321, 10 dignos 547, 3. 574, 12
denso 177, 2 designat?50, 2 dexteris 455,3 dignoscere 859, 2
densum 202, 3 designatorem 780, 4 dexterius 595, 10 dignosceret 794, 3
dent 655, 4.720, 7 desiliat 529.7 - dextra 228, 2.255, 4, 506, dignum 397, 8.541, 8.621,
dente 58, 7. 181, 3.374, 5. desilies 883, 9 S 1.638, 3.748, 5.782, 2.
S77.4. 448, 3. 455, 1.573, desilire 494, 1 dextram 757, 1.767,9 770, 4.851, 3.884,4 -

6. 590, 6.617, 14. 613, 3. desiliit 485, 4 dextras 378,3

700, 13.815, 10. 844, 1 desiliunt S03, 7
dentem 610, 5 desinat 873, 4
dentes 328, 9.413, 9.591, 4 desine 93, 5, 186, 5, 257, 4.
dentibus 809, 7.858, 4 807, 8.362, 4, 525, 2.669,
dentur 720, 13 10.811, 10.
deo 24, 8.309, 8 ursine 468, 15
deorum 42, 1.45, 1. desint 137, 5
107, 5, 127, 1. desipere 412, 6
desipiant 643, 3
despit 657, 4.815, 1
desis 690, 6
desistam 597, 3
desistant 530, 3
desit 149, 1.649, 18.859, 10
desperandum 32, 8
desperat 286, 3
despere 727, 2
despice 284, 6
d destinat 302, 5
:::::::. 517,4.689, 11 destimata 223, 5
deperdat 547, 10 destinatis 178, 3
deperdere 523, 10 destinet 646, 3.656,2
deperiit 832,4 destiti 467.7
tlepomas 634, 4 destituit 252,2
depone 104, 5, 178, 2.813,4 destringere, v. distringere
deponent 138,2 desum 555, 5
deponere 509, 9.727, 7 desumsit 861, 9
depomuntur 697, 10 desunt 315, 7, 817, 4.726,7
depositum 572, 5, 771.3 desurgat 632, 1
deposco 524, 7 -
det 529, 1.817. 11. bis.
deproeliantes, 33, 4 deterere 27.5
deprenderis?07,2 detereret 600, 8
agº.
532, 11.544, 3.911,
dextro 615.2
3:...". 643, 6 Dii 46, 2.73, 1.264, 10.275,
3. 393, 2.412, 7, bis.
extrum latus 796, 6
di 640, 3. 698, 5.746,6 7, 8.655, 4.692,4,720, 6.
dia 521, 2 817, 7.866, 12.905, 3
diadema 258, 3 Dii bene fecerunt quod,
- Diana 393, 9, 448, 7.502, &c. 54, 6
10. 913, 3 Dii superi 842, 10
Diana quae silentium regis Diis 6, 5.61, 1.78, 1.119, 8.
435, 1 174, 4.219, 4.253, 11.275,
Diana 196, 8.265, S.487, 3. 1. 311, 8.391, 1. 497, 1.
503, 3.874, 6 649, 18.665, 8
Dianam 85, 4 § udicata 273, 5
diaria 729, 11 dilabentis, v, delabentis
diraces 392, 8 dilapsam 415, 5
dicacis 551, 9 dilapso 566, 1
dico cum vocabulis inde in dilator 883, 5
dilatus 808, 7
fle ris, passim, sed nullo
peculiari sensu. dilecta 168, 7
dictabam 773, 5 dilectam 86, 3. 116, 1
dilecte 235, 7
dictabatº, &
dictæ 909, 6 dilecti 854, 1
dictant 840, 4 diligeret 471, 5
dictantis 646, 1
dictare 836, 3 alſº 129, 2.
1 731, 1.854,
dictari 610, 6 diludia 822, 10
dictata 729, 5. 310, 2 diluit 660, 7
dicte 724, 1 -
diluta 6:23, 2
dictet 756, 11. 831, 1 diluviem 417, 7
dictis 554, 9.709, 9 diluvies 356, 10
dictitet 797, 11 diluxisse 747, 7
didiccre 416, 3.838, 1 dinidio 669, s
33* .
20
dimidium 16, 8
dimidium facti T39, 9
dimisere 859, 7
dimissa 767, 11
dimittar 761, 8
dimittere 786,5
dimittes 775, 1
dimittit 707, 10
dinittitur 765, 14
dimoveas 4, 8
dimoveat, r. demoveal
dimovebit 286, 4
dimovére 93, 1
dimovet 383, 14
dimovit 273, 2
Dindymene 67,5
dio 161, 8
Diomedi 583, 7
Diomedis 885, 7
Dionaro 154, 2
Dionysi 573, 11
diota 33, 1
dira 333, 4. 449, 3.451, 9.
534, 3
dire 8, 1
diram 828, 8
...; 9.
direpta 269,
direpum, v. dereptum
direxit 401, 1
diripere, c. deripere
wiris 451, 9.473, 8
diruere 360, 1
diruit 417, 10. 735, 11
dirum 194, 2.297, 6
dirus 156, 5, 130, 2
dis G39, 2 - distinet $83, 1
disce 350, 15, 808, S
discedat 583, 8
discedere 762,3
discedens 796, 8
a;--re 592, 7.788, 3.824, districtum 719,6
discedit 567, 8
discedite 507, 8
discedo 863, 1
discedunt 705, 11
discentes 230, 2
discere 508,6. 728, 8.763, ditavit 423, 4
8. 879, 11
disceret 842, 5
discernunt 77, 3 *
discerpta 721,4
discessit 774, 10. 905, 8
discet 237, 4.667, 7
disci 905, 10
discincta 523, 9
discincti 610, 8
discinctus 429,6
discipularum 612, 5
discit 855, 2
discite 621, 6
disco nom. 36, S. 622, 8
discolor 809, 4
disconvenit 733, 10. 788, 5 diversis, 540, 10
discordet 847, 11. 869, 8
discordia 440, 6. 549, 11. diversum 809, 5. 343, 3
583, 6
discors $55, 8, 653, 8.782,
S. 905, 4
discrepat 102,6.577, 6.643,
3 11.541, 8. 618, 7.659, 2.doctius 831, 3
discrepet 869,8. 886, 5
discrepuit 892, 2
discretas 200, 7
discrimen 169,3
discunt 901, 1
discus 622, 8
diserti 904, 12
disertum 750, 5
disertus 820, 4
ecta 231, 6
disjecti 550, 2
disjunctum 783, 15
alº 456, 10. 809, S. 626, divinare 683, 1
disparem 428, 5
dispari 74,4 »
disparibus 583, 7
INDEX
displicent 145, 2 divisos 720, 9 dolentem 244, 1.381,13.
displicet 822, 10 divisisse 653, 3 dolentes 740, 8
displosa 5.91, 2 divisus 131,3 dolentibus 911, 1
disquirite 622, 2 divite 524, 5.684, 5. 735, 6. dolentis 787,4
dissentientis 259, 1 858, 6. 264, 8 dolet 265, 5.830,6
dissentire 860, 4 divite vená 903, 5 dolio 435, 1
dissentis C20, 5 divitem 2–8, 6 dolis 737, 1
dissidens 137, 2 divites 434, 8 dolitura 478, 1.528, 2
dissidet 288, 2.737, 7 divitiac 559, 3.720, 6.850, 3. doliturus 612, 3
dissilire 489, 15 865, 15 dolium 237, 1
dissiluit $12, 12 divitiarum 749, 4 do!o 577, 4
dissimile 574, 10 divitias 224, 8. 358, 4.634, dolor 478, 6.584, 4.740, 15
dissimilem CGS, 13. 716, 4 1.684, 5. 715, S. 747, 1 dolore 521, 9, 641, 9.740,
dissimiles 770, 7 divitibus 354, 5. 397, 7.681, 10
dissimilis 553, 12 4. 803, 9 dolorem 727, 6
dissimulare 597, 11 divitiis 161, 5.648, 2.699, dolores 527, 3.6Es, 5, 666,
dissimulat 237, 1 11.763, 2 3.
dissimulator 770, 9 divitis 332, 6.803, 11 doloribus 433, 6.808,s
dissimules 797, 12 divitum 295, 2.311, 9 dolos 433, 12
dissipabit 181, 8 dium, al. divum 73, 2 dolosa 683, 3
dissipare 491, 4 divos 182, 7, 214, 1. 262, 7. dolosi 153, 9
dissipat 193, 1 418, 1. 653, 10. 656, 8. doloso 141, 5, S47, 5.682,
dissociabili 18, 5 631, 5.879, 6 t 5
dissocientur 796, 5 diurna 705, 3.896,2 doluere £19, 2.843, 9
dissolvas 549, 6 diurno 819, 4.891, 7 doium 43, 4
dissolve 33,5 - diurnos 861, 7 domabilis 418, 8
divulsus 59, 3 domando 156, 1
alºu. 629, 1.657, 5.809, Divāin 11, 5.388, 10. 541, domari 828, 10
distantia 836, 7 1 domat 104, 1
distare 764, 3 divus 267, 1 domestica ſecta 898, 5
distat 402, 4.625,2. 663, 3. dixere 575, 1 domesticus 581, 4
807, S. 869, 9 dixeris 542, 4.658, 5.697, domi 511, 10. £58, 6.685, 1.
distent 762, 3. 876, 9 748, 3.755, 5.8:1, 13
distentia 434, 11 dixerit 667, 6.690, 14. 706, domibus 31, 2.633, 1
distentius 514, 8 11 domina 563, 3.733, 2
distet 319, 1 dixero 555, 4 dominae sing. 183, 6.136, 1.
dixi 220, 6.559, 2. 606, 6. S59, 5.41%, 11.565, 3
distinguere 774, 634, 6.770, 7.822, 6.857, dominam 131, 2
distinguet 168, 1 10. bis. dominantia 833, 7
distorquens 597, 10 dixisse 357, 1.652, 7.655, domini 193, 7, 740, 5
distortis 535, 3 4. 901, 10. 910, 1 dominio 211, 4, 6&S, 9.633,
dixit 269, 7. 237, 11. 384, 5. 5. 703, 5. 738, 11
districtus 241, 3 350, 10, S30, 9. 348, 5. dominos 4, 1.887, 15
distringere 617, 5 610, 8.732, 7.800, 7, 850, dominum 163, 5, 208, 6.756
distuli 378, 3 5 7. 774, 19. 736, 10. SS7.
ditantis 752, 6 do manus 487, 1 s
ditasse 433, 2 do 529, 3 dominus 245, 4, 6. S11, 11.
ditaverit 877, 5 doce 804, 6 633. S. 649, 8.668, 1.
doceat 313, 6.578, 4 6. 710, 11. 722, 2.815, 2
ditem 583, 10 docebo 644, 3.889, 12 domita 336, 4
dites Mycenas 30, 4 docendum 576, 3 domitam 84, 7
ditescere 683, 7 docendus 789, 1.803, 3 domitor 737, 5
dithyramboº 567, 2 docentem 230, 1.825, 9 domitos 55, 3. 155, 2
ditior 509, 7.567, 6. 596,6. docentes 283, 6 domitus 235, 4.25°, 4
707, doceo 646, 6 domo 19, 1, 161, 2. 133, 5.
dition pro divitis 456, 10 doceri 277, 5. 848, 18 24, 2. Sts, 4. 385, 12.
diva 15, 1.130, 1.328, 7.343, docilem 741, 3 412, 2, 460, S. 701, 11.
1. 497. 11 dociles animi 302, 7 701, 15. 770, 4.772,9. 833,
I\ive 386, 5 docili 500, 7 10 -
divellere 588, 13 docilis 294, 3, 591, 3.628, 5. domos 68, 6, 107, s. 158, 5.
divellet 221, 1 642, 3 197, 3.227, s. 241, s. 277,
divelletur 138, 3 * Docilis prºpr. 810, 8 2. 308, 1. S34, 2.356, 7.
alºne 508, 2.513, 7, 860,
doctºo, i. 230, i. 842, 7 33a, §.'słi, 3.34s, 3
doctarum hederae praemia domuit 481, i
frontium tº, 4 domum 27, 1.63, 5.114, 9
diversoria 732, 5 doctae 413, 5 284, 5. 320, S. S53, 1.434,
uocte vocat. 385, 5. 620, 4. 5. 456, 7. 446, 3. 469, 2
dives 44, 1. 119, 5, 161, 6. 631, 5, 818, 1 474, 6.483, 1.503, 2.561,
196, 9, 225, 2. 392, 11. docti 5-2, 6, 833, 7. 840, 11 2.659, 4.685, 7
407, 7.412, 2.478, 9.511,doction 398, 5.5°6, 6 doinus 22, 5. Sº, 7, 135, 4.
doctissimus 536, 3
8.513, 10. 518, 5. biº. 524, 208, 3.252, 7. S10, 4.584,
7. 405, 8.403, 6.436, 10.
683, 11. 732, 7, 868, 11. doctor $83, 1 5.9, e. 538, 4.691, 10.
910, 6. bis. doctores 508, 6.576; 9 . 702, 7,740, 2.773, 8
divi S70, 2 doctos 612, 1. t. 16, 8 dona 283, 9.403, 6.752,7.
dividat 468, 9. 729, 2 doctrina 379, 4.816, 12 763, 9.853, 5
dividens 128, 1 doctum 671, 1.900, 12.914, donabat 794, 6 -
divideres 583, 4 10 donaberis 302, 3
divides 64, 4 doctis eris 672, 7 donandi 683, 12
dividit 136, 3. 5*), 10 doctus 114, 4.50S, S. 602, 4, donandus 367, 1
dividuo 807, 8 606, 8, 704, 7, 708, 13. donant 894, 10
divina 358, 1. 594, 2.648, 1. 237, 7.878, 3 domare 595, 6.411, 5.65S,6.
892, 1 - - docuère 376, 4.893, 6 910, 11
divinae tº 2, 3 docui 784, 1 domarent 594, 1, 3
divinior 548, 6.
docuit 628, 5. 707, 4.716, 7. domarent 866, 12
897, 4 donari 780, S
divinis 573, 1.902, 3 documentum 553, 10 donatis 910, 11
divis 53, 2, 251, 9, 304, 6. dolat 558, 10 domasset 565, 1
371, 1. 383, t doleas 125, 1 donant sea, 4.525, 5.685,
divisimus 557, 2 doleat 512, 5. 753, 5 1. 755, 6.761, 10. 766, 6.
divisit 513, 15 dolendum est 831, 1 - 917, 10
 VOCABULORUM OMNIUM. 21
donata 763, 5, 847, 7 duella 854, 8 ecquis 706, 8 elocuta 251, 8
tionatum rude 724, 2 3. 305, 10 edacis 193,2 eloquium 891, 15
donatura $74, 9 uellis 421, 5 edacibus 433, 12. 846, 8 eludebat 804, 8
donatus 855, 7 duello 270, 15. 736, 2.862, edat 437, 7 eludente 605, 4
‘donavere 370, 2 1t edax 359, 3.633, 3 eluere 411, 6
donec 40, 1.272, 1. 274, 2. dulce 2, 1. 124, 5, 171, 8. ede 671, 8.688, 2 elusus 832, 11
229, 1, 5. 490, 4. 539, 6. 180, 3.248, 9.341, 7.412, edemdi 797, 11 elutius 672, 4
558, 9.6.19, 8, 690, 13. 6.427, 4.839, 9.856, 9 edi preterit. 635,3 emancipatus 462,2
774, 8.757, 12. 887, 3 dulce, adv. 91, 3, 4 edicit 653, 1 emat 648, 10
donem $29, 4 dulee loqui 752, 5 edicta 423, 3 ematur 512, 14
donent 640, 4 dulcem 241, 5. 374, 7.656, coiicto 853, 1 emendas 910, 4
dones 121, 2.653, 1 1. edideris 907, 2 emendata 836,6
donet 278, 5. 493, 1. 816, dulces 39, 3. 196, 1.225, 6. ediscere 866, 4 emendaturus 721, 3
12 290, 1.330, 7.434, 5.484, ediscit 835, 1 el:endatus 798, 7
donis 439, 3.858, 7 1.543, 6 - eissere £68,6 emendes 828, i
dono 761, 8 dulci 7), 3.72, 6.136, 4.140, edisti 871, 4 emendo 644, §
Dorium 460, 6 2. 203, 3. 229, 2. 302, 2. edit 721, 8.781, 4 emetat 754, 1
dormiet 812, 3 383, 12. 435, 1. 448, 12. edite 1, 1 emetiris 634, 3
dormire 558, 5.614, S. 738 464. 12.303.2 editor 450, 6 emicuit 836, 8
, 7. 859, 12 dulcia 58, 9.631, 4.633, 9. edixerit 628,4 emirabitur 23,8
dormirem 259, 9 778, 7.880, 10 edixit 819, 3 emiserit 878, 12
... dormis 97, 8.659, 8 dulcia se in bilem vertent edo, priore longá, 707, 4 emisso 824,
dormitabo 881, 4 631, 4 edom.uit 384, 8 emi-sum G14, 13
dormitat 904, 1 dulcibus 474, 10 Edonis 180, 2 emisti 857,8 -

dormitum 563, 1.580, 1.765, dulcior 672, 4 edormit 643, 17 emit 852, 13
14 dulcis 101, 4. 536, 13. 555, educere 639, 6 emovit 641, 3
IDorsennus 846, 8. bis. 6. 729, 1. 761, 2.793, 3. educet penult. brevi 793, 9 Empedocles 782, 4.914. .
dorso 593, 4. 701, 4.774, 11 815, 14 educet penult. longá 815, 2 empta 740, 10.813, 5
dos 335, 5 dulcissime 592, 3 edules 676, 5 empta, 652, 2
dotalibus 754, 1 dulcium 362,4 eſſare 490, 8 emptas 648, 10
dotata 335, 3 dum, id est, donec 328, 3 effert 881, 10 emptis 867, 9
dote 357, 14.549, 1.755, 5 dum, id est, dummodo 70, 6. effertis ad coclum 772, 5 empto 707, 2
doti 529, 1 253, 8.254, 1.510, 9 efficaci 487, 7 emptor 279, 2.691, 11. 867,
dracones 378, 7 dum id est, quamdiu 350, 5 efficacis 439, 7 8. 894,
drachmis 707, 2 dummodo 547, 12 efficax 411, 6 emptorem 525, 12
Drusonem 538, 1 dum licet 192, 10. 412, 4. efficent 382, 11 emptum 758, 6.867, 6, 9
Drusum 377,6 - , 901, 9.778, 4 efficet 357, 4 emunctre 545, 4 *
Drusus 416, 3 dumme 509, 7 effigies 589, 2 emuncto 893, 81
duarum 591, 1 dum potes 315, 5 effractum 807, 13 en 507,5
dubia 632, 1 dumeta 264,7. 355, 3 eſtuderit 892, 7 entat 874, 10
dubiac. 317, 9 duntaxat 697, 6, 875, 1 effugere 381, 2.762, 10 enaviganda 206, 4
dubiis 402, 11 duo 579, 4.533, 6.653, 2 efugerit 452,10 Enceladus 263, 8
clubios 634, 8 duobus 653, S. 860, 7 effugiet 645, 3 enectus 767, 2
dubitem 837, 5 duplice 635, 9 effugit 669, 2.709, 2.787, 10 enervet 458, 2
dubito 52, 6 duplici 805, 4 effundi 651, 10 JEnipeus 283, 10
dubius 451, 5.595, 5 duplicis 28, 6.678, 6 effusi late maris 779, 1 enitar 349, 3.893, 9
ducant 458,6 dura 7.5, 3. 134, 6, 201, 3, 4. eflutire 893, 4 enitescis 182, 2
ducat 344, 1. 725, 3.810, 9 bis. 323, 2.420, 2.438, 1. egens 395,4 Enni 607, 1.877, 4.895, 7
duce 14, 2.26, 3.725, 7, 32, 441, 2.463, 5.521, 10.603, egentem 805, 1 Ennius 818, 7.833, 1
8. 43, 7, 174, 2. 352, 5. 6. 608, S. 672, 6. 726, 8. egenti 633, 9 ense 494, 2
813, 15 842, 13 -
egeo 772, 7 . ensem 141, 3
ducem 373, 3.438, 7.463,4 egere infinit. 733, 13, 852, enses ; 10. 455, 5 s
ducenda 493, 5.578, 1 dºm 284, 8.403, 13. 317, 3 ensis
617, 68,
2 5. 241,, S.
3. 594, -

ducendus 577, 15 durare 60, 6.531, 4.732, 5 egerit, ab, ago 55, 8.687, 1
ducent 912, 5
ducenta 574, 3
durare 336, 14
duraveris 679, 7
eges 554, 6. fl. 9.887, 2. eo verb. 580, 1 s

eget 88, 6.511, 2, 634, S. eois 134, S. 435, 5

ducente 256, 4 duraverit 554,7 740, 11. 755, 8. ephebi 846, 6
ducentia 475, 3 duravit 436, 13 egi 824, 6 phesum 29, 1
ducentis, verb. 403, 2 duré 365, 12. 836, 1 egito, 3, 128, 3. 376, 8, 837, hippia 790, 2
ducentis, nom. 643, 17 duri 831, 5 7 ºpicharmi 834,2
duris 381, 7. 446, 8.469, 1. ego & vos 896, 5 Epicuri 747,10
ºnto, 531, 4.545, 5.608, 519, 5 egomet 529, 8.532, 10.588, Epidaurius $33,3
ducere 50,8. 253, 5.295, 10. durius 641, 2 9.851, 7 epistola 857, 12
392, 2.410, 8.681, 6.698, duro 297, 5. 327, 2.508, 8 egregias 641,4 epos 605, 6 -

13. 738, 9.775,4. 900, 12. duros 911, 15 egregiè691, 8.8:3, 9 epulae 649, 14. 712, 1
907, 8.910, 12 durum 96, 5.363, 2.595, 7 egregii 27, 4.340, 3.698, 9 epulas 285, 6.436,6 º

duceret 744, 11. 853, 2 duras 545, 4, 582, 5, 584, 4.

egregio 575, 13 epulis 137, 4.398, 1.627,4
duceris 709, 13 767, 6.801, 6 egregius 272, 4 epulum 647, 1 -

duces, verb. 74, 1.364, 6 dux 250, 4. 383, 5, 385, 11.egressurn 556,3 equa 218, 3.295, 5
duces, nom. 151, 1.311, 2. 461, 2.820, 11 ejecta 588, 6. eques 84, 5.245, 4. S01, 1.
423, 10 duxit 371,9.619, 1.826, 10 ejulatio 466, 7 443, 1.481, 6.494, 5.528,
ducet 220, 5, 350, 16.373, 1 dyota, v. diota ejus 296, 4. 596, 4 4. 741, 4.792, 8.847, 11
duci, warb. 443, 4. 706, 12. elabi 699, 4 equestrem 906, 8
905, 6 elaborahunt 241, 5 equestri 707, 12
ducibus 396, 1.829, 5 EAMUS 484, 2.758, 1 elaboratum 476, 4 equi 564, 1.762, 8
ducinus aetatem 870, 3 eas, verb. 708, 4 elata 690, 2 equiferi ibid.
ducis, verb. 63, 3.314, 5 eat 232, 5.573, 4.663,3 elatrem 810, 7 equidem 620, 5.684, 6.696,
3.
ucis,
i.e. putas 787, 7 ebibat 649, 17 Elea 368, 1 - 4. 838, 4
909, 9mom. 304, 7. 720, 4.
7.720, eboris 859, 2 Electram 751, 1 equina ubera, Epod. 8
ebria 140, 3 elegos 125, 3, 862, 4.878, 12 equinae 832, 9
ducit 20, 5. 348, 10. 531, 10. ebrietas 750, 2 elementaS38, 1.508,6.825, 9 equinam 873, 1
385, 4.398,5 605, 7.626, ebrius 549, 2.643, 16 elementis 726, 13 equino 261, 1
3.733, 4.758,2 ebur 119, 1.224, 1. 757, 4. elephas albus 849, 4 equis 26, 2.50, 4.51, 8.63,
duco 575, 8.758, 2 849, 1.863, 6 elicerent 589, 1 7.65, 7, 81, 1.251, 7.
ducor 711, 8 eburna 193, 6.348, 9 eliciet 193, 5.411, 3 1. 515, 1.615, 10.763, 7.
ducta 195, 7 eburnos 701, 16 elidere 792, 1 887, 10
ductos 388, 10 echini 675, 1 . eliget 278, 4 equitare 14, 1.187, 4.661,4
ductum 252, 13. 629, 4 echinos 718, 10. 793, 10 eliminet 751, 1 equitat 35, 4
ductus 807, 11 echinus 446, 6.579, 4 eliserit 669,3 equitavit 380, 4 -

ducum 878, 2 Echioneae 382, 2 elixa 631, 5 equitem 24s, 8.40s, 1.610,
ducunt 867, 8 ecquid 615, 10 s
ellebori, v, hellebort 7, 774, 11 -
22
equites 831, 12
equitet, v. equitat
equitis 848.2
equitum 150, 5, 217, 2, 311,
6. 848, 5
equo 338, 3. 587, 9.614, 11.
622, 4 98, 5.839, 1
uorum vº
: 128, 3. 150, 5.462, 7.
525, 10
uum 284, 1.368, 2.417.4.
725, 2.741, 3. 174.7. 579,
7 Euro 217, 4.315, 3.387, 6
us $72, 4.792, 6.804, 10.
*: 8 >
eradenda $37, 12
crectum 730, 8
erepsemus 566, 7
ereptum 397, 5
ereptus 436, 5
eriginur 719, 6
erigit 651, 11
erimus 206, 5
eripe 353, 5. 710,9
eripere 910, 8
eriperem 656, 8
eriperet 597, 10 -
eripi 197.6
eripiam 624, 3
eripias 549, 8
eripiet 685, 5.757, 3
eripiunt 392, 3
eripuére 859, 14
cripuit 222, 5
errans 207, 5
errantes 432, 4
errare 258, 6.589, 7
erraremus 534, 7
errat 318, 1.835, 6.913, 6
errem 349, 7
errent 782, 1
erret 657, 3
erro nom. 712,7
erro verb. 127, 3
error 643, 5, 7, 840, 12.865,
15, 900, 2. 913, 3
errori 534, 8.644, 2
erubescendis 104, 2
erucas 718, 9
erue 547, 3
eruet 864, 2
erutas 445, 7
Erycina 12, 4
Erymanthi 66,6
esca 713, 6
escar 631, 1
esculetis 90,2
esculo 233,6
Esquilias 696, 2
Esquiliis 587,6
Esquilinae 452, 8
Esquilini 492, 6
esseda 848, 7
est, pro comedit 629, 5
est, pro corrodit 733, 8
est, pro expedit 691, 5.727,
4 excubat 413,6
est, pro licet 525, 3. 527, 1
“; propertinet 544, 2.645,
** idest, habeo 405,
Esulae 553. 6
esuriens 528, 5.538, 8. 849,
8 execrata 482, 4.484,2
Etrusca, &c. v. Hetrusca
eu 901, 10
evaluere 849, 8
Evandri 538,6
evasti 708, 13
evehit 4, 1
evellas 787, 2
eveltere 706, 1
evenit 382, 3.533, 4
eventum 886, 1
evertere 858, 9
evhoe, c. evoe
Evias 340, 8
ºvincet 211, 1.661, 6
evitare 523, 10
evitatas, 2
INDEX
Evius 77, 1.158, 1 exiccet, p. exsiccet exstruat, c. extrust.
Eumenidum 203, 1 exicrit 528, 10 exsudet 603, 8
eunt 205, 4 exigit 422, 9 exsurdant 717, 3
euntem 515, 2 exigitur 558, 1 exta 863, 4
euntes anni 858, 13 exigua. 820, 1 extant 447, 1
euntes versus mollius 608, exigui 107, 2.826,6 extat 563, 8
4 exiguis 187, 4.276, 2 extendat 254, 7
euntium 442, 3 exiguo 77, 2.869, 12 extendere $91,6
evoe 230, 4, 6 exiguos 278, 12 extendisse 826, 2
evolvere 540, 8 exiguumn 728, 3 extenta 210,3
Eupolin 639, 6 exilis nomen. 22, 5, 756,6 extento 155, 4
Eupolis 514, 1 exilis verb. 491, 8 extentum 850, 9
exilit 701, 11 extenuantis 601, 6
Europe 347, 5. 349, 15 exilium 162, 4 -
exterior comes 685, 14
Europen 254, 8 eximet 305,6 externi 710, 5
Eurus 111, 1.330, 3.465, 5. eximit 138, 11. 750, 4 exterrettºs, 4
486, 2 exirem 577, 17 extimui 653, 8
Euterpe 7, 2 exiret 521, 1.704, 6
º extimuit 909, 11
Eutrapelus 812, 1 exit 465, 1.361, 11. 874, 12 extinctus $28, 12
evulsis 263, 7 - exitio 69, 7 extinkit 260, 6.
exacta 575, 4 exitio est 109, 4 extorquere 859, 15
exactis $36, 7 exitium 275, 2. 355, 2.494, extorta 855, 14
exacto 515, 4 - 12 extractus 507, 1
exactos 302, 2.323, 1 exitura 162, 3 extrahat 902, 11
exacuit 902, 6 exitus 398, 5.418, 5 extrahe tºo, 11
exagitent tº?, 5 exlex 892, 7 extrema 440, 4.724, 6
examen 134, 3.436, 10. $20, exorabilis 868, 5 extremi 870, 5
11 - exorberet 660, 6 extremis 825, 10.870,5
examinat 622, 3 exolet 724, 6 extremo 880, 12
exangue 820, 6 exors tº. exsors extremos 298, 9.417,11.515,
examimari 269,2 expalluit 7:3, 6 2.728, 5.752,6
- exanimas 219, 3 expavit 141, 3 extremum 291, 1.725, 3.
- examimat 554, 15. 647, 4 expectabit 805,6 835, 2.910, 2
exanimem 512, 6 expectans 557, 6 extricat 538, 3
examimes 702, 7 expectat 618, 6.739, 11 extrica 270, 8
exaret 453.4 expectata 857, 15 extruat 434.8
exaudita 976, 12 expecto 566, 11 extructa 568, 5
exauditus 825, 6 expediat 482, 1 extructis 161,4-701, 18
excantata 448, 1 expedies 335, 6 extrudere 857, 1
excepit 401, 6, 555, 5 expediet 105, 3 extrue 691, 7
excepta 857, 9 expedire 469, 10 extuderit 622, 9
excepto quod 775, 6 expedit 182, 5 extulit 452, 8
excepto 583, 16.323,3 expedita 446, 3 exucta 447,3
exceptum 913, 1 expedito 36, 4 exudet, r.exsudet
excerpam 548, 3 expeditus 89, 7 exuére 489, 1
excerpens 664, 5 expediunt 382, 14 exul 216,3. 272, 4, 618, 7
excidere 591, 5 expellas 773, 9 880, 7
excidi 537, 3 expellet 636, 9 exules 253, 9
excidio 510, 5 expendere 832, 11 exultim 235, 6
excidit 270, 6, 897, 6 expergisceris 739,2
excipere 301, 6 experiar 697,3 F
exciperet 666, 1 experiens 807, 1 FABA 654, 4.69s, 14
excipiant 732.2 expers 264, 9.295, 7 fabæ 800, 5
excipiebat 212,6 expers maris 714, 10 fabellam 843.3
excisus 257, 1 experta. 305, 3 fabellas 700, 4
excitare 434, 10 expertes 416, 2 faber 585, 1.875, 10
excitat 651, 9.719,4 expertia frugis 902, 12 Fabia 757, 2
excitatur 431, 1 experto 606, 2 Fabio 529, 11
exclamat 519, 2.585,2 expertum 911, 9 Fabium 407, 4
excludat 852, 2 fabri 752, 10. 840, 10
excludet 211, 6 1. “rºus
19, 6.375, 6, 815, fabricaverat 539, 5
excludit 899,2 expes, v. exs Fabricio 642, 5
exclusit 663, 7 expetit 467, Fabricium 53, 3
“sun, 524, 4.597, S. 668, expinndi 11, 9 fabrilia 840, 10
expiare 490, 9 fabros 839, 2
excors 644,6,738,2 expiaris 148, 2 fabula 467, 11.511, 1s. 51s,
expiatur 451, 10 10. 519, 5.628, 2.736, 1.
excubiae 309, 3 expiravero 541, 11 785.5. 837, 5.847, 2.889,
excusare 765, 8 exple 178, 5 8.901, 2.902, 10
excusatus 770, 7 exples 788, 15 fabulae 22, 4
excussit 702, 5 explicet 664, 3 fabulosae 258, 8
excussus 640, 7 explicuere 354, 8 fabulosus 89.3
excutiat 547, 14 explicuit 403, 8.636, 2 face 230, 4.297,7.590, 8
excutitur 290, 10 explosa 610, 8
- facem 415.5
exponi 879, 12
facetum 605,7
execto 564, 4 exponimur 558, 11 facetus 520, 1.545, S. 757,
exegi 359, 1 exponit 585, 13 5
exemplar 737, 4.820, 5.834, expressa 584, 4
11
facibus 549, 3
2.900, expressi £54, 2
facie 575,6. 679,6
exemplarin 896, 1 exprimet 875, 11 faciem $13, 14.404, 5, 526,
exemplis 553, 6, 842, 3 expugnabis 596, 10
5. 564, 7.717, 1
exemplo 269.2. 630, 4 expugnare 689, 7 faciendo 695, 4
exemplo est 508, 13 expugnat 308, 1 -
facienda 610, 1
exemplun 407, 10.648,9 expulit 636, 7, 865, 12 -
faciens 555, £. 697, 7 -
exempta 871, 2 expurgare 859, 11 facientia 857, 15
exerceat 790, 3 Exquiline, v. Esquilinae
facientibus 730, 2
exsecat 518, 6
“ge. 4.17, 1. 430, 3, 779, exsiccet 119, 6
facies nom. 414, 9.525, 11.
671, 10
exercitates 464, 5 exsomni 540, 8
facile 665, 8 -
exercitus 70, 1.814,3 exsors 899, 11
facilem 132, 2.325, 5.56°,
exhauriebat 446, 9 exspes 484, S. 874, 10 2.52s, s
 -
faciles 97, 5
facili 197, 5
facilis 689, 9
facimus 851, 6
facinus 800, 4 .
facti 739, 9
factis 855, 6
factitet 914,6
facto 576, 11
factos 608, 4.910, 12
factu 554, 12 - fastidis 528, 5. 786, 4
factum 568, 2.577, 4.690, 7. fastidit 241, 9, 829, 3
691, 8
facturus 89, 2.692, 7 - fastis 414, 2
factus 560, 1
facunda 365, 7
facunde 41, 1
facundia 393, 7.878, 5.889,
2.891, 15
ſece 133, 8.308, 8.677, 9
ſecem 679, 8
fºecibus 897, 1
faecula 714,4
falce 119, 4.432, 1.541, 7
Falerna 244, 3.677, 9
Falernae 85, 1
Falerni 103, 4. 160, 1, 198, fateatur 600, 1
3. 442, 7.603, 4.649, 10. fatebitur 620, 2
816, 3
Falernis 175, 2 -
Falerno 623, 1.672, 7.673,
3 fateri 838, 1.910, 3
Falernum 715, 1
fallacem 578, 10
fallacis 24, 4
* 478, 11. 865, 2.911, fatigaret 416, 14
fallat $38, 9
fallax 283, 7
falle 298, 2.751, 7
fallendi 800, 2
fallente 622, 7
fallentis 435, 1.817, 2
fallere 182, 6.306, 2.381,2. fatum 594, 1
712, 8.800, 9
falleret 169,2. 388, 3
fallimur 815, 6
fallit 312, 7,815, 4.687, 2 faventium 337, 7
fallor 876, 4
fallunt 756, 7
falsa 886, 4
falsis 158, 1.283, 1.799, 1.
850, 11
falso 511, 4
falsum 774, 2
falsus 799, 2
fama 54, 5, 155, 7, 240, 7.
422, 5. 520, 8: 529, 10.
554, 2.648, 1.658, 7.684,
13.747, 4.776, 3
ſama est 609, 2.616, 8
ſamae 571, 5.633, 5.813, 6
famam 518, 4. 523, 10. 551,
9.554, 6.703, 12. 833, 7.
882, 5 ,
famem 88, 1. 517,4
fames 311,4
ſames argenti 811, 5
famosae 914, 5
famosis S07, 7.619, 5
famoso carmine 321, 8
famosum 707, 10
famosus 252, 7.545, 1
famulis 243, 4.316, 3
famulus 893, 12
fana 380, 8.432, 5
ſamaticus error 915, 3
Fannius 546, 10.611, 2
fanum 775, 5
far 578, 9
fari 388, 5.747, 3
farre 332, 4.721, 5
farris 565, 5
fartor 659, 3
fast, 2.356, 2
£as nefasque 451, 7
fas est 230, 8.23i, 4.578, 4. feraci 381, 8.498, 2
904, 2
fasces 52, 6.757, 3.798, 11 ferarum 540, 5
fascibus 577, 11
fasciculum 485, 7
-
WOCABULORUM OMNIUM. 23
fascinum, Epod. 3 fercula 701, 17 fideliter 814, 12
fasciolas 662, 5 Ferenti 259, 7 fidem 23, 5.755, 5.856, 10.
fastidia 622, 9, 680, 5. 700, Ferentinum 803, 8 876, 14
12.773, 10.851, 2 ſeri nom. 564 fidem, i. e. chordam 95, 9
fastidienti 450, 14 ſeriam 7, 5.298, 5 Fidemis"T7, 4
fastidiosa 494, 4 feriant 711,5 fidens 263,2
fastidiosam 354, 1 ferias, nom. 385, 11 fidentem 815, 9,
fastidiosus 243, 5 ſeriat 618, 10 fidentes 255, 11
fastidire 534, 10. 743, 7 feriatus 388, 1 fides 78, 5.95, 2. 133, 2.
fastidiret 804, 5 ſeriemus 223,5 226, 1. S12, 5.538, 8.384,
ferient 250, 7 6. 501, 6, 726, 8.808, 3.
feriunt 189, 7 810, 6
fastidium 442, 6 feroces 245, 3.369, 8.379, fidet 634, 8
.. 2 fidibus 50, 7-101, 5, 135, 4.
fastos 314, 4.515, 9.540, 8. ferocior 142, 3 200, 8.258, 3.400, 6.7
832, 12 Feronia 559, 1 8. 886, 3.879, 6, 891, 1
fastu 862, 6 feros 41.2.260, 12.745,5 fidicem 375, 2 389, 1.321,
fastum 577, 9 ferox 26, 2. 64, 2. 123, 1. 10
fata 63, 3.96, 3, 199, 11.255, 131, 5, 163, 3.254, 5.401, fidis 616, 2.769, 9
9.290, 3, 7. 297, 2.370, 2. 4.882,9 fidis verb. 822, 7
414, 10.457, 5.493, 4.498, ferramenta 752, 9 fidit 61, 6. 335, 4, 820, 10
11 ſerrata 417, 10 fides 750, 10
fatale 141, 1 ferratos 550, 1 fidum 196, 4.883, 8
fatali 828, 9 ferro 297, 6.349, 2.881, 10. fidus 403, 4, 883, 8
fatalis 251, 10 387, 5.444, 10. 486, 13. fige 307, 6
fateare 540, 7 - 524, 3.650, 9, 15. 656, 4. figit $33, 3
708, 3.868, 12 figura 13, 1
ferrum 11, 1.135, 3. 509, 6. figurat 841, 8
fatentes 829, 3 546, 9.650, 12.8%, 12 fila 161, 1 -
fateor 668, 5.671, 2.706, fertile 373, 6.674, 4 filia 61, 3.67, 1. 507, 12.
11 fertill 173, 3 -
688, 6
fertilibus 211,4 filiae 348, 3, -
faterior 886, 8 fertilis 312, 6.498, 12 firiam 449, 6
fatetur 836, 2 ſervens 57, 4 filium 36, 6
fati 222, 5 fervent 678, 5 filius 13, 3.290, 5. 350, s.
ferventius 603, 1 387, 2.512, 14.35,2. 549,
1.649, 17.660, 5, 686, 4.
fatigas 192, 6 fervet 366, 7.727, 5
fatigat 622, 5 fervida 490, 3.717, 3 697 13.719, 7.901, 9
fatigatam 259, 2 fervidi 415, 3 filo 851, 12 -
fatigatis 280, 6 fervidiore 468, 9 findere 4, 6
fatigent 11,6 fervidis 3, 1.336, 10 findet 685, 9
findetur 807, 8
fatis 55, 5 ſervido 39.3
findit 406, ið
ſato 609, 7 fervºdos 211, 5 -
fervidum 428, 13
face 475, 4 - fervidus 116, 4.509, 5.882, ne:flºº, 474,
828,TT,10 3 5. 712,
2. 228, 2, 1
-
fauces 528, 4 2
ſaveat 890, 5 ſerula 541, 4 fines 518, 5.510, 7.514, 4.
ferum 844, 6 570, 1
favet 298, 12. 838, 4 fervor 70, 4.615, 9 finge 882, 5
favere 239, 1 Fescennina 843, 2 fingent 374, 1
favillam 173, 6 ſessas 261, 5 fingentur 873, 8
Faune 316,4 ſessi 568, 1 fingere 551, 10. 794, 4.876,
Fauni 894. 4 ſessis 164, 5.303, 2 12. 906, 12
Faunis 818, 4 fesso 851, 8 fingere carmina 852, 2
Fauno 21,6 fessos 436, 8.502, 3 fingeris 904, 9
Faunus 71, 4.223, 1 ſessum 178, 1.581,2 fingi #02, 2
Favoni 20, 1 ſessus 355, 2.558, 5 fingit 741, 3
Favonii.281,4 festas 391, 2.460, 1 fingitur 277, 6
favor 397, 6 festinant 648, 7 fingo S63, 6
favorem 828, 7 festinanti 514, 11 finibus 16, 4
fausta 524, 1 festinantis 732, 8 finiet 673, 2
faustis 378, 8 festinas 112, 4.739, 7 finire 31, 5, 261, 6. 518, 8.
faustitas 384, 4 festinat 406, 4.756, 7, 740, 683, 6 -
fausto 858, 12 16.801, 4, 850, 15. finiret 866, 6
fautor 599, 8, 814, 8, 839, 9 festis 456, 651, 4, 869, 11. finis 129, 1. 408, 6.490, 7
fautoribus 794, 7 891, 8.895, 5 513,7. 569, 4.719, 8, 852,
faxis 642, 7.592, 5 festo 351, 1.842, 12 2.842, 13.909, 2
febrem 797, 11 festos 159, 7.629, 9 finitimi 430, 1
febres 740, 3.760, 7 festum 632, 7 finitimum 536, 12
febriumque 667, 2 festus 236, 3. 505, 5.317, 9. finitis 20, 2.863, 6
febrium 19, 2 749, 5 finium 432, 12
fefellit 44, 3.438, 4.450, 4.ficis 721, 6 finxerunt 548, 7
803, 10 ficta 876, 14.902, 9 finxisse 770, 8
felicem 574, 13. 592, 11. fictis rerum 721, 1 firmarct 272, 2
706, 5 ficto 855, 4 firmior 331, 11
felices 59, 1.486, 1.507,2 fictum 536, 6. 393, 13 firmo 470, 3
felicior 478, 7 ficu 635, 9 firmus 428, 2.705, 12. 807
feliciores 432, 2 6
ficulnus 585, 5
feliciter 846, 1 fis 412, 1.871, 1
felix 346, 4.370, 12. 414, 8. ficus 485,2.591, 3.760, 5
fida conjuge 843, 1 fistula 72,6. S21, 1.564, 8.
471, 2, 502, 6 410, 4
ſemur 525, 5 fide Tina, i.e. chordà 73, 6. fixa 586, 5’
73,7
ſemestras 97, 1 fide Cyllenea 473, 7 fixae 447,5 -
fern 63, 2. 326, 10. 454, 6. fide 125, 4.281, 5.490, 8 fixis 724, 5
481, 1 fixum 667, 2 800, 12
ferae 194, 1.254, 2. 335, 1. fide,
pro fidei 538, 10
Flacci 615, 2
448, 11. 588, 3 fidelem 165, 6.375, 7.691,4
Flacco 478,2
fideles 902, 7
fideli 243,3 Flagellis 442, 5.521,11
feracis 113, 4
fidelibus 6, 2.584, 1.888, Flagello 543,8.541,s
14 flagitat 672, 4 -
ferax 445, 12 fidells 651, 8.856, 1 flagitio 270, 3 -
-
24 . INDEX
magitium 405, 14.650,9 fºr do 252, 11.907,4 fortis 25, 1. 141, 6. 190,9. fri 282,2
flagito 225, 6 fordum 650, 2 270, 3.370, 7.381, 3.491, frigidior 797, 2
flagrans 98, 4 ſordus 745, 6 -
8. 535, 3. 699, 6. 710, 4. frigido 5, 12
flagrantia, al. fragrantia foemina 4°5, 1.408, 8 754, 10.764, 1.795, 6 frigidum 260,1
flagrantis 302, 9 fºrminat 462, 2 fortissima 513, 15 frigidus 693, 1.914, 1
flagres 451, 1 foeminis 64, 3.438, 1 fortiter t0, 1.642, 11. 794, 1 frigora 552, 5, 697, 9
flagret 354, 13 fernerator 437, 1 ſortium 334, 3 frigore 512, 10.5:3, 11 º'
flamina 521. 8 foenore 430, 4.318, 5.752, 5. fortius C01, 7.787, 1 10
flamma 67, 3. 104, 7.367, 8. 910, 6 fortuitum 213, 1 frigoribus 350, 4
830, 3, 490, 4. 566, 1.563, foenum habet in cornu 547, fortuna 32, 6.119, 5. 128, 5. frigus 38, 5.333, 1.517,4
6 12 140, 2.256, 3. 557, 7.382, 532, 1.777. s. 307, 12
flammar 406, 5 fºeta 344, 3 9, 418, 4. 441, 4.595, 10. fronde 259, S. Sº, 10 si4
flanmis 388, 6.446, 2.863, foetus 385, 1.499, 2 636, 3. 710, 6, 710, 9.778, 6. 840, 4
12 folia 447, 9 4. g33, 10. 848, 6.890, 10 fronties 39, 3. 518, 2
flatuses, 10.891,s foliis 92, 6, 185, 5, 515, 1. fortunae 147, 1.697, 13.730, frondere 735, 1 1
flava 230, 10 373, 3. 566, 9.643, 9. 821, 7, 764, 9.781, 1. 831, 6 frondi 30, 2
flavºr 165, 2 3. 877, 3 fortunam 350, 15. 708, 9. frondibus 78, 1.722, 15
flavam 23, 4 follibus 546.3 721, 3. 769, 8.884, 3 frondis $31, 3
flavi 575, 13 fomenta 468, 14. 512, 12. fortunarum 881, 8 frons Sºz., 4.564,4
favo 375, 7 740. 7. 744, 10 fortunas 745, 8 fronte 1-5.5. 168, 5.571, 1
flavos 483, 7 fons 302, i. 692, 2.797, 1. fortunatam 777, 10 73, 1.587, 4.762, 4
flavum 10, 3.35,6 807, 4. 900, 3 fortunati 506, 3 frontem 554, 8.458, 4.564
flavus 161, 3 fonte 277, 5. 877, 1 fortunatius 899, 1 6
flebili 568, 5 Fonteius 559, 9 fortunatum 756, 10 frontibus 514, 1
flebilibus 185,6 fontem 23:... 1 fortunaverit 778,6 frontis 53,21:1,2441,3
fieliljor 95, 5 fontes 433, 5, 682, 1 fortunis 881, 11 frontiurn 6,4
febilis 95, 4.882, 9 fontibus 101, 1.260, 4.792, forum 370, 7, 431, 3, 556, 5. fruar 730, 10
flebiliter 409, 5 2 579, 1. 753, 13. 758, 4. fruaris $59, 12
flebis 98, 1 fonticulo 510, 13 800, 5.819, 1 - fru-tibus 780, 1
flebit 23, 6,617, 8 fontis 743 6 fossa 643, 15 “ructus 5:5, 3
flebo 455, 2 fontium 303, 4.413, 1 fossam 568, 14 fruendi 747, i
flectere 284, 1.563, 1 foramine pauco 891, 1 fossor 318, 3 - frueris 730, 2
flecti 887, 11 foras 751, 1.762, 9 foveam 709, 13. 913, 3 frugaliter 553, 7
flectis 232, 1 fore, i.e. janua 514,4 fracta 176, 1.614, 10.640, 6. frugegº, 4.736, 10
fientibus 567, 8.880, 12 fore 309, 7.477, 10. 508, 1. 720, 12 fruges $34, 5 & 7.4:1, 2.
flentis 808, 2 573, 8.648, 5. 353, 6 fractis 207, 1.874, 10 • 735, 4. 783, 6
flere 719, 7.881, 1 forenses 894, 5 fracto 803, 5 frugi SS5,5, tºº, 10, 14.703.
fies 231, 3 forensis 760, 6 fractos 465, 6 3.753, 12. $31, 5
feturam 450, 10 fores 291, S. 303, 2 fractus 250, 6. 506, 4 frugibus $42,8. $78.2
fevere 186, 5 foret 259, 4, 397, 2, 471, 4. frana 422, 1 frugis 817, 8.90: 12
flºvit 475, 3 523, 2.524, 4, 514, 4.364, franato 792, 8 frugum 530, 3.438, 12
Flore, propr. 752, 1. 856, 1 4. 609, 7 f, anis 35, 5.513, 6, 739, 5. frui 121, 1
fore 25, 5. 353, 3.404, 4 foribus 342, 8.663, 5, 710, 741, 2 fruitur 24, 1
florent 877, 19 o
fra-num 774, 9, 11 frumenta 301, 8. 842, if
florente juventé 882, 1 foris CO3, 10. 623, 2 fragilem 16, 8.248, 6 857.2
flores 10:, 2. 150, 7, 285, 2. forma 163, 5, 478, :2. 796, fragili 331, 9.620, 3 frumenti 510.2. 647, 2.
348, 12. 749, 10.837, 4 4 fragilis 530, 3 2. 754, 1.762, 8.755, 1
floret 484, 10 formabat 554, 9 fragrantia oscula 797, 4 frusta 700 12
floribus 192, 3.302, 2.365, formae 473, 5. 707, 11. 873, fringas 726, 2 frustis r. crustis
4.843, 3 s frangat 132, 4.720, 3 frutireto 501. 8
florum 347, 9 formam 746, 6.755, 6 frangatur 529, 5 furatus 471, 1
flos 60%, 7 formanda: 333, 3 frangere 93, 4. 349, S. 914, fucis 525, ºf
fluat 478, 10 formare 823, 1 9 fuco -70.5
fluctibus 5, 2. 111, 2.297, 1. formas 126, 3.. 649, 1 frangit 465, 8 fucum 773, it
337, 5.435, 5. 465, 4, 875, formasti 41, 3 frater 103, 5.490, 14. 757, 4. fadit a 15, 5.90s, 11
8 format 8:41, 10. 881, 7 814, 5.851, 15.900, 7 fuerat 3, 6
fluctus 60, 1.848, 10 formet 900, 1 fraterna 37, 5 Fufidius 518, 4
fluentem 464, 9 Formiani 85, 2 fraternae 457, 6 fuga 360.2 485, 14. 701, t
fluenti 534, 3 Formiarum 314,6 fratermis 770, 8.312, 13 811, 4.857, fl. 875, 9
fluere 606, 6 formica 503, 13 fraterno 683, 13 fugacem 246, 10.712, 9
fueret 545, 7 formidare 512, 7.816, 5 fraternum 745, 9 ſugaces 150, 4. 204,2-S30.
fluit 797, 3 Formidat 904, 8 fratre 611, 7.737, 4 s
fluitantia 664, 2 formidatam 854, 14 fratrem 787, 4 ſugar 201, 4.596, 1
fluiten 817, 9 formidatus 276, 5 fratres 15, 2. 155, 5, 263, 5 fugam 175, 4.200, 1. 754, S.
flumen 172, 1.187, 1.423, 6. formidet 708, 10 fratrum 134, t. 660, 9, 812, 762,
584, 2.642, 7.660, 8, 874, formidine 709, 8. 752, 4. 11. 868, 9 ſugas nomen. 841, S
8 800, 1.844, 4, 870, 8 fraudatus 580, 6 fugat S23, 3, 247, 8.914, 10
flumina 38, 4. 128, 4.153, 5. formido, verb. 536, S. 822,9 fraude 18, 11.232, 4.500, 3 fugatis 373, 10
391, 8.474, S. 511, 12.785, formidolosis 448, 11 fraudem 111, 7. G41, 4 fugato 513, 5
4. 854, 6 formidolosus 221, 4 fraudies 347, 7 fugax 16), 5.168, 7
flumine 207, 4.510, 12 formis 625, 3 fraudibus 800, 10 fuge 33,6. 168, 547, 12.
fluminis 84, 4.356, 3 formosa 413, 1. 873, 4 fraudis 403, 1 744, 5.824, 5
fluminum 50, 6 formosus 541, 9.573, 4 fraudulento 252, 5 fuge suspicari 16S,4
fluvii 409, 3 formula tº 13, 1 fraxinos 341, 5 fugère 870, 7
fluviis 86, 4.167, 6 fornice 520, 5. 521, 1 fregerit 487, 6.540, 12 fugere 728, 1
fluvios 643, 11, 13 formix 788, 8 fregi 175, 2 fugerem 555, 6
fluunt 726, 9 foro 551, 1.684, 10. 764, 8 fregisse 193, 1 fugeres 856, 10 -

fluxit 277, 4.457, 4 fors 506, 1. 574, 15. 618, 7. freinentem 417,3 fugeret $2, $
focalia 662, 5 633, 1 frementes 462, 7 fugerit 48, 1.156,7.552, 14.
focis 786, 4 forsan 111,7. 217, 11 fremitumn 347, 3 684, 8, 637, 4
foco 3.3 forsit 574, 10 frenis v. fratnis fugi 799, 9
focum 434, 8 forte 605, 6, 762, 4 frequens 132, 2.222, 6.248, fugiam 731, 1.769, 2
focus 749, 3 fortem 614, 12. 635, 2.634, 2 fugienda 524, 12.540,10
fodiat 757, 1 5.691, 4.771, 4 frequentes 498, 7.659, 4 fugiendam 528, 9
foecunda 277, 1.330, 6,666, fortes 33, 2.216, 3. 378, 11. frequentia 64t, 5 fugiens S48, 9.357, 2.523,
2. 685, 1 - 401, 8.5:3, 2.637, 3 freta 17, 6.62.4. 742, 4 1. 531, S. 728, 6.771, 1
ſoccundi 676, 6.750, 5 forti 427, 10. 567, 7.652, 1. fretis 126, 7.177, 4 fugient S95, 3
foeda 274, 4.564, 5 673, 3.688, 5 freto 461, 1
foedera 830, 1
foedere 335, 7
fortin 637, 4 fricti ciceris 894, 9 ºften, 185, 9.248, 2.796,
fortibus 378, 11 frigida 474, 2.666, 5. 744, fugientes S01. 4.512.8
foediº 262,3 . fortior 255, 2 10. 792,4 - - * -- §:::::::::::. , .
-
 WOCABULORUM OMNIUM. 25

s fugientum 316, 4 -
#: 66,1.323,2.825, 5
ſures 512, 7.586, 3.538, 3
furiae 109, 3
gaudet 20, 3. 129, 6.277, 5. gesserit 28, 3
518, 3. 432.9. 615, 10. gessi 684, 2
fugimus 722, 2 furiale 296, 3 702, 3.703, 6.858, 1.887, gesta 642, 6
fugio 580, 2 furiam 651, 2 10 gestae 878, 8
fugis 471,6. 533, 1 furiare 93, 5 gaudetis 262,2 gestans 132, 6
fugisset 565.4 furiarum 591, 1 gaudia 278, 6.411, 7.561, 7. gestare 657, 7
fugisti 638, 5 furibundus 773, 3 º 691.6, 803, 9.848, 3 gestas res 743. 3
fugit 191, 5, 283, 5, 536,2. furibus 756, 7 gaudiis 406, 8 gestat 36, 2.525, 7
861, 3,5 furiis 630, 11 gavisa 639, 4 gestiens 255, 6
fugit praeterit. 89, 9.109,8. furiosa 214, 5, 668, 4 gausape 714, 6, * gestiet 547, 15
316.8. 251, 4.414, 4.433, furiose 656, 9 gazae 215, 4 - gestio 311, 10
4. 449, 5.489, 7 furiosius 537, 10 gazis 113, 2 gestis 411, 1.824, 5
- fugitivus 693, 12.712, 7.772, furiosus 656, 9.658, 7 gelida 182, 7.667, 2.718, 9. gestit 731, 6.847, 1.887, 7
6 furis, verb. 687, 10. 706, 9 791, 4 ietae 334, 3.423, 3
fugito 814, 11 furit 65,9. 354, 10.914, 8 gelidae 100.4 Getulae 323, 1
fugiunt 52, 1.848, 5.913, 4 Furius 685, 11 gelidam 867, 10 Getulas 236, 8
figens 1354.254,4 furni 611, 3 gelidi 888, 4 Getulo 868, 7
fulgent 214, 3 ſurmo 547, 15 gelido 50, 2.86, 5 Getulus 93, 4
fulgente 502, 1.572, 3 ſurmos 177, 9 gelidos 302, 6 - giganteo 240,2
fulgentem 312,6 furor 422, 8.451, 12.457, 1. gelicium 6, 5. 384, 11 gigantum 232, 6
fulgentes 198, 3.352, 10
-

741, 1.862, 3 {. 817, 3

seloni 237, 3
gigas 220, 10
ſulgentia 31, 7 furore 342, 4 glacies 135, 2
fulges 505, 7 furorem 140, 3 Gelonos 187, S. 261,2 glaciet 293, 2
fulget 247.2 furores 669, 12 - gelu 38, 3 gladiatorum 646, 10
fulgor 150, 4 furta 541, 6, 680, 6 gemant 60, 5 gladio ignem scrutare 644,
fulgore 828, 11. 885, 4 furtim 58, 2.509, 9.590, 7. gemelli 770, 7 9
fulgoribus 621, 7 662, 6.726, 4.773, 10 ºmellum 660, 10 glanda 676,2
fulmina 19, 12.56, 4, 189, 8 furtis 552, 8.652, 3 gemens 409, 5 glandem 539, 3
falminantis 250, 5 furtiva 712,4 gementis 236, 7 glauco 583, 8
fulmine 262, 4, 285,6 furtivae 785, 8 geminant 68, 3 glebas 280,2.789, 10
fulmineo 310, 3 furtivis 744, 4 geminentur 874, 3 glebis 486, 3 -

fulminis 275, 4 - furto 43, 2.767, 1 geminis 392, 1 glomos 785,8

fulta 525, 12 furtum 538, 9.799, 9 gemino 885, 8 gloria 78, 4.342, 2.572, 3.
fultum 535, 4 furvae 200, 5 genuinorum 812, 11 653, 13.811, 2.847,3
fultura nom.subst, 651, 15 furum 586, 2 geminus 35,7 loriantis 469, 7
ſulvae 577, 2 Fusce 88, 8 gemis 024, 4 lycerae 80, 3.116,2.125,2.
Fulvi T11, 2 Fuscum 770, 5 gemit 792, 2 322, 7
fulvus $71, 10.454, 3 Fuscus 597, 6.611, 5. 700, 9 gemmas $37,9. 866,6 Glyconis 727, 2
fumante 711, 8 Fusilius, v. Fudius genmis 215, 2.753, 11 ata 534, 9
fumat 317, 6 Fusius 643, 16 genºe 405,2 natia 568, 4
fumo 274, 4, 566, 8.679, 7. ſuste 543, 1.558, 11.649, 7 #. 58, 1.365,6 gnawiter 726, 10 .
835, 4 ſustes 280,4 Femaunos 416, 5 gnavum 816, 2
fumosae 655, 4 fustibus 539,4 gener 454, 11. 524, 1.688, 7 gnavus 753, 13
ſumum 286, 4.354, 4.406, fustis 844, 4 generat 90, 3 - Gnidi, r, Cnidi
•6. 795, 2.885, 4 fusum 456, 2.641, 2 generatur 50, 13 Gnossii 64, 6
funali 342, 7 genere 507, 3 Gorgonius 520, 2.552,6
functos 423, 10 generi 826, 4 Gracchus 862, 2
ſunctum 229, 1 GABIIS 777, 3, 830, 2.836, generosae G74, 4 gracilis 23, 1
s generosior 240, 5.570, 1
functus 186, 1.892, 7 gradu 130, 2.574, 1
Fundani 605, 5. 715, 4 "Gabios 732, 4 generosis 572, 4 gradum 17, 7.19, 5
fundata 795, 9 Gades 170. 1 generosius 141, 1 graeca. 83, 2.602, 5, 896, 1.
funde 178, 5 Gadibus 156, 3 generosum 733,6 898,4
ſundens 118, 3 Galatea 346, 5 generum 165, 1 graecari 622, 6
fundet 864, 8 Galba 522, 5 genialis lectus 732, 10 Graecia 63, 4.385, 9.736, 2.
fundi 442, 7.691, 10. 239, 9 galeae 12.9 genibus 93.2.783, 6 838, 9.844, 6
fundis 492, 1 galeam tº, 9 genibus minor783, 6 Graecis 609, 5.868, 6.845, 3.
funditus 69, 10 Galesi 171, 8 genis 413,6 856,7
fundo 291, 1 Galli 462, 8 genitalis 497, 10 Graeco 338, 6.877, 1
Fundos 560, 2 alli cantus 506, 9 genitas 336, 4 Graecorum 556, 5, 604, 5.
fundum 522, 5 §. 35, 4 genitor 107, 5.864, 6 831, 2
fundus 54, 3, 242, 6.683, 10. Gallicae 4-0, 1 genitricem 610, 9 Graecos 604, 1
740, 2.796, 1.807, 6 - Gallicis 312, 10 genium 316, 1.767, 9, 845, Graecus 535, 1.648,6
ſune 705, 6 Gallina propr. 697,8 s
Graia 466, 2
ſunebre 823, 2 genius 869, 1.891, 8 Graiae 218, 6
funebres 445, 8 fºllº 524,114.672, 6
Fallis 5'28, gens 381, 3, 430, 2.616, 10 Graiis 164, 6.829, 5.848, 17
funem 775, 4.850, 9.913, 1 Galloni 627, 7 gens humana 18, 9 901, 5. bis.
, funera 37, 1.63, 8.420, 1. Gallos 614, 10 -
gente 161, 8.666, 2 683, 12 Graiorum 394, 4
574, 4, 861, 2 Ganymede 375,7 gentes 9, 1.131,6. 200, 4
funeratus 236, 1 gramina 365, 11.591, 5
Gargani 185, 4 genti 63,9.4%, 11.500, 9 gramine 159, 6.284, 2.410,
• funere 237, 5.910, 16 Gargamum ºo, 1 gentibus 18, 11. 187, 1 3.433, 2.887, 10
funeri 307, 8 Gargilius 758, 3 gentis 55, 3.65, 4.383, 2
funeribus 130, 4 graminists, 12
ro 718, 4 nua 472, 6 grammaticas 822,3
funesto 769, 1
fungar, vice cotis 899, 10
£º LO3, 4 genuit 293, 1.823, 1 grammatici 879, 1
garriret 592, 12 genus i. e. nobilitas 683, 5. granaria 510, 10
fungi munere amici 770, 5 garrit 700, 3 755, 6 grande 149, 10.219, 6.523,
ſurgis 672, 8 garrulus 546, 1.594,5,690, genus 9.5. 12, 6.18, 10.61, 6.617, 11.633, 7
fungitur 702, 2 7. 814, 11 4. 165, 3. 207, 5.229, 1. grandes 633, 6.879,3
ſunitºus 60, 5.441, 1 gaude 475, 7.753, 12 277, 2. 314, 4.319, 3.393, grandi 473, 10.549, 1.651,6
ſunis 292, 5 gaudeat 99, 2, 197, 6.655, 8. 7. 416, 5. 441, 4.444, 2. grandia 27, 2.858, 15. 86°,
funus 133, 7.227, 2.458, 5. 753, 5 516, 2.536, 4.547, 2.550, 5.875, 5
691,7 gaudens 504, 5.658, 8 5. 563, 7. 638, 4
fur 540, 2. 544, 5.554, 14. gaudent tº3, 2 grandine 242, 5
gerat 514, 8 grandinis 8, 2
590, 3.703,3 gaudentem 4, 6.621, 11.764, rentem 377, 6
furca 708, 11.773, 9 grandis natu 764,4
13 gerere 645, 6, 768, 1.806, 2
furcifer 705, 8 grando 768, 4
gaudentes 420,3,606, 1.863, geret 382, 5 granum 643, 8
furem 793, 13 9 ssare 690, 10
furens 58, 6 gaudentis 861, 6 geri 889, 1
furenteni 10, 5.606, 6,777, gaudere 512, 2.768, 1.769, geris 275, 1.325, 1 #: manu 778, 7
6 6 (;ermania 384, 12.431, 1 grata 20, 1.64, 3.80, 5.118,
germinat 485, 1 5. 124, 4. 126, 6.295, 1.
º ſarenti Toº, 11
furore 100, 3,466, 8.642, 10
udes 101, 2.595, 5.551, 4.
*..."; ; ; ;" erulis 360, 15
ryonem 206, 1 $96,5. 394, 1.407, 7.498,
: 6, 747, 8
26 HNDEX . -

grate 554, 5.388, 9 harrere 558,4 hetruscos 589, 5 horse 221, 5. 282, s.50e, s.
gratarum 414, 9 harres, namen. 161, 5.203, 1. Hetruscum 356, 5.499, 9 817, 9, 267, 1s
gratas 905, 4 225, 3.. 639, 9.649, 17.651, hiantem 525, 12.687, 8 horam 637, 11. 712, e.
grate 370, 11 6, 12.67. 1. tºo, 3.. 631, hiatu 884, 4 5. 723, 10.764, 2.773, t.
gratia 321, 5.532, 1.577, 2. 3. 888, 1.869, 5 hiberna v. hyberma, &c. 839, 8 -

745, 3.747, 4.756, 10.812, harres rerº. 705, 12 hiet 625, 5 - horas 139, 9.704, 4- 845,4
11. 878, 4.908, 7 haeret 533, 8.663, 4.333, 4 hilarem 816, 6 Horati, genit. 391, 4
gratia: 21, 1. 117, 1.328, 1. haºsit 9, 5 hiharis 369, 7 Horatius 787, 2
428, 10 Halyattici 313, 5 hillis 678, 3 horis 50, 12.689, 12.797, 5
gration 383, 7.633, 5, 772, hairo 6 34, 8 hinnitum 218, 2 horna S30, 3.435, 1.701, 1
11 hamum 765, 15. 799, 14 himnuleo 92, 1 horrea 888, 5
gratissima 561, 3 name 528, 11. 533, 8: 547, 1 Hippolyten 283, 5 horreis 312, 2.411, 4
gratissimus 865, 15 Hannibal v. Annibal Hippolytum 393, 10 horrenda 254, 6
grato 23, 3.236, 9 - harpy is 626, 8 hireinis 546, 8 horrendam 417, 7.669,10
gratum 130, 1.251, 8.460, harum 208, 4 hircum 520, 2.552, 6.892, 3 horrendas 588, 12
S. 633, 4 has 458, 6 hircus 470, 5.483, 8 horrendus £88, 3
gratus 40, 6.45,2.53, 2.289, hasta 245, 4 Hirpine 191, 2 horrentia 614.9
1.635, 6.852, 7 - bastas 64, 6 hirsutis 470, 5 horreo 4, 4.352, 5
gravat 855, 4 band 429, 4.509, 2, 532, 7. hirtum 744, 6 horres 685, 6
gravatus 408, 1 551, 3. 557, 5, 577, 13. hirudo 914, 12 horrescis 188, 3
grave 9, 1.331, 1. 407, 10. 615, 1.634, 1 -
hirundine primâ 761, 3 horret 451, 2.445, 5, 765, 5.
416, 9.713, 5, 873, 1 haudita pridem 627 6 Hispanã 304, 3 806, 8.809, 11. 311,5
gravem 26, 4, 76, 2. 167, 6. haud º 7.3, 6 Hispanie 279, 1 horribili 115, 4.232, 3, 541,
508, 8.673, 2.903, 8 haud unquam 709, 8 3.
hispidam 404, 5
ves 11, 2.21, 2, 147, 1. haurite 510, 9, 523, 3.682,2 hispidos 184, 1 horrida 96, 2.128, 5.255,3.
253, 1.339, 4.401, 5.468, haurit ºn 1, 3 historias 283, 7.538, 4 $37, 1. S34, 12
12. 527, 10 haustus 743, 6 historiis 195, 6 horridi 355, 2
graves Principum amiciti Hebri, nom. viri, 300, 3 hoc genus, pro hujus gene horridis 465, 3
as 147, 1 Hebro 99, 4 ris 697, 8 horridus $25,9. $44,7
gravi 56,264, 5, 69, 7.230, Hebrum 340, 9 hoc, pro ideo 510, 3.538, 8 horruerim 591, 1
7. 436, 2. 443, 3.467, 3. Hebrus 712, 3.790,2 hodieque 845, 2 hortaretur 555, 7
581, 5.881, 9 Hecaten 589, 5 hodiernae 333, 1 hortari 858, 10
gravibus 267, 3.874, 4 Hector 164, 4.401, 5 hoedi 242, 1.347, 2 hortatur 750, 8
gravida 88, 7.718, 1 Hectora 583, 5 hoedilia 72, 5 borti 540, 12.730, 1
gravior 895, 3 Hectoreis 252, 9 hoedo 302, 3. 635, 8 hortis 586, 5
graviore 139, 6 Hectorem 488, 7 hoedum 21, 7 horto 405, 4.672, 4
gravis 388, 4.427, 2.470, 5. hedera 93, 1. 477, 5 hoedus 317, 3, 436, 5 hortos 533, 1.641,4
508, 3. 557, 3.. 680, 7.784, hederae 6, 4.405, 6.744, 9 Homero tºº, 3 - hortus 692, 2
6. 837, 7 hederis 133, 4 Homerus 393, 2.818, 6.85s, hospes 252, 7.58, 7. €55, 1.
gravitate 607,1. 834, 3.892, Helenae 15, 2.430, 13 1. 878, 9, 904, 1.903, 4 635, 5, 671, 8.552, 5. Too,
5 Helenam 62, 5. 540, 3 homicidam 488, 7 7. 701, 20.728, 1. 761, 4.
gravius 523, 8.593, 4 Helene 400, 8 hominem 335, 2.536, 2.951, 865, 7, 900, 7
grege 139, 8, 301, 5. 355, 1. Helicona 851, 5 11. 665, 3.799, 11 hospita 282, 5
484, 3. 540, 6.747, 10 Helicone 899, 2 homines 541, 8, 694, 2. 699, hospitale 491, 4
gem 486, 10 Heliconis 50, 1 11. 701, 5.739, 1.905, 3. hospitalem 160, S
::::::: 213, 1.238, 4.432, 4 Heliodorus 556, 8
Hellade 665, 1
907, 3 hospiteru SSS, 9
gregi 96, 4 homini 19, 7, 199, 8.531, 2. hospites 163. 2.453, 1
gregis 302, 8,771,4 hellebori 616, 7 631, 1.806, 5 hospitibus 2-0, 12
rex 435, 5.642, 13. 744, 3 helleboro 965, 12 hominis 671, 8.684, 9.774, hospiti 700, 9
rosphe 215, 2 herba 436, 2.450, 3, 674, 2. 9 hospitio 556, 4
Grospho 782, 6 773, 4.789, 6. £66, 10 hominum 41, 2.50, 10. 511, hospitis 133, 3
Grosphus 783, 1 herbae 763, 8 4. 533, 6. 551, 9, 59.5, 9. hoste 774, 10. 794,3
gruem 433, 13 herbas 445, 11.588, 8.591, 706, 6.737, 6.791, 2 828, hostem 12, 11.378, 6.501, 4.
gruis 721, 5 5 5. 835, 3 5$1,3. §52, 10
gula 626, 8.758, 2 herbis 331, 4.371, 5.438, 4. homo 521, 1.536, 1. tºo, 1. hostes 177, 1.306,2
gulae 712, 5 679, 2.774, 7. 760, 7 575,2.582, 5.712, 11.914, hosti 858, 3
gurges 153, 5 herboso 317, 7 5 hostia 82, 2.332, 2
gustaremus 722, 3 Hercule tºs, 4.709, 3.795, honesta 643, 14.770,d 4 hostibus 370, 10
re
gustárit 689, 15 - homesta: 225, 5. 897, 2 hosticis 246, 2
gustet 683, 11 Herculca 195, 2 homestas 843, 8 hosticus 594, 5
guttur 437, 6 Herculem 381. 12 honeste 704, tº 832, 7 ... hostile 70, 1
gutturi 494, 3 Hercules 250, 8.338, 1.490, honestis donis 858, 7 hostiles 448, 9
uttus 479, 3 2 - -
honestis rebus 739, 5 hostili more 814,4
Gyas 220, 10. 265, 1 Herculous habor 19, 8 homesto 891, 11 hostilium 452, 9
Gyen 282, 1 - Herculis 304, 1.385, 10.439, homestos 577, 10, whi alii leg. hostis 288, 3.454,12.464, k
Gyges 168, 10 7. 324, 5 onatstos €16, 9
gyro 635, 2 - here 665, 8 homestum 403, 5,534, 8.575, hostium 25, 1.263, 1. S47, 1..
heri, nom. 732, 3 9.812, 4 4.17, 2
herile 350, 3 honor 489, 4.501, 9.625, 1. humana 512, 5.642, 1.889,
HABENA 792, 7 heriles 856, 6 730, 2.902, 3 4. 903, 12
habenae 857, 5 - herilis 508, 5 honoratum 682,.6 humana gens 18, 9
habilis 322, 3 Hermogenes 542, 2.59, 58. honoratus 734, 5 humante 55, 5, 863.2
habitabilis 415, 10 to2, 3 honore 847, 9.863, 4.878,6 humanam 451, 8.653,6
habitanda 482, 5 honorem 30, 3. 231, 5.467, humane 860, 15
Hermogenis 550, 12.611, 2
habitare 87, 6 heron 49, 1 9: 548, 7. 571, 8. 574, 10. humani vultàs 831, 1
habitatum 786, 4 hero.as tº3, 4 837, 3 humanis rebus 719, 10
habitu 707, 13.708, 9 Herodis 362, 10 honores 51, 2.101. 4. 149, 6. humanos 255, S. 588, 6
habitum 681, 9.881, 8 237, c. 357, 9, 571, 4.7.10, humanum 444, 2
heros 655, 6, 881, 13. 896,
habitus 650, 13 10 3. 829, 1.862, 1 humásze 654, 3
Haemo 50,2 herum 228, 7.655, 6, 796, 2 honores, i. e. fructus 683 humeri 875, 2
Haemoniae, v. Emonie herus 715, 1.788, 1 10 humeris 202, 3.264, 4.404,
harreat 890, 4 Hesperia 136, 1 honori 837, 15 3. 439, 7.434, 5, 567, 5.
haredem 868, 2 Hesperiae 153, 4, 222, 1.275, honoribus 4, 3.247, 2.570, 693, 12
hazredes 587, 5.646, 9.647, 4. 335, 12 10 humero 16s, 3.510, 5
6 Hesperiis 111, 2 honoris 894, 3 humeros 12, 2.58, 5.255, 5.
haeredi 339,2 Hesperio 422, 7 honorum 73, 4.415, 7 301, 3
haeredis 593, 5. 646,9.647,6 hesterna 701, 18 homos 132, 3. 576, 10. 217, humerum 37, 5.324, 2
haerentes 658, 7 hesternis 632, 2 1. 878, 4 humescit 699, 7
hºmem 74, 6, 123,5,606, Hetrusca 430, 2.484, 6 hora 40, 4. 217, 12. 502, 9. humi 271,6. SS2, 3.875, 6
hierentia 537, 4 Hetrusci 608, 7 557, 6. 302, 4.545, 5. 546, humida 470, 10
Hetrusco 10,4 4. 558, 2, 11.747,8 humilem 225, 5.859, 8
-
 WOCABULORUM OMNIUM. e 27
humiles 241, 8 ibrida 532, 1 . iligma 676,2 immensum 509, 8
humili 34t. 6. 360, 9. 893, 2 ibunt 615, 3 Ilio 44, 1.66, S. 319, 4.381, immensus 366, 7
humilis 142, 6.253, 7 Ibyci 307, 5 S. 466, 3 * immerentes 453, 1
humo affigit 632, 3 Icari 233, 8 Ilion 251,9. bis. 253, 8.476, immerentis 199, 7.457.7
humui 51, 11.58, 1 Icariis 5, 2 " 6 immeritam 74, 7
humun 248, 2.864, 12.417, . Icaro 235, 6 Ilionam 643, 17
12. 446, 8, 854, 5, 881, 9. Icci 113, 1.780, 1 Ilios 401, 1 impºral 111,6. 125,2.247,
887, 7.893, 3 icta 384, 1.387, 5 Ilythya 497, 8 immeritos 657, 4
humus 435, 8 ictibus 97, 2 Illabitur 250, 6 immeritum 787, 9
humccine 593, 5 icto 615, 8 illacrymabilem 205, 5 immeritus 274, 1.639, 1
Hyadas 17,4 ictu 286, 2. 310, 3 illacrymabilis 402, immersabilis 737, 8
Hyarbitam 820, 2 ictum 223, 1.329, 3.390, 6 illacrymare 691, 5 immetata 334,4
hyberna 409, 4 ictus 211, 6.401, 6. 895, 1 illapsus 222,8 imminens 329, 1
hybernas 685, 11 id 510, 1.511, 7.909, 6 illaqueant 311,2 imminente 20, 5
hyberno 660, 1 . idque 550, 13 illecebris 892, 6 imminentem $46, 1
hybernum 477, 8.584,2 Ida 324, 4 illepide 837, 2 imminentes 55, 7
hybernus 433, 7.492, 3 Idaeis 62, 5 illeverit 547, 14 imminuet 636,4
hybrida, v.ibrida Idibus 437, 3.576, 2 illidere 620,3 imminuit 280, 8
Hydaspes 89, 4.714, 9 Idomeneus 401, 3 illigata 428, 11 immiscere 524, 13
hydra 381, 11 idonea 634, 11.902, 5 illigatum 105, 2 immiserabilis 269,4
hydram 828, 8 idoneum 363, 7 illigaturum 439, 1 immitia 874, 2
hydropicus 733, 3 idoneus 233, 2.342, 1. 750, illinc 649, 7 immitis 167, 10
hydrops 156, 5 7.797, 1.856, 7 illinere 559, 8 immoderatus 690, 6
hyemat 623, 2 Idus 406, 8 illimet 760, 8 immodice 58, 5
hyemes 47, 2.66, 5, 190 jecur 57, 4. 98, 6. 265, 9. illitum 400,6 immodulata 895, 11
242, 8.772, 11 363, 7. 447, 3. 597, 11. illius media longá 608, 3 immolabitur 466, 13
hyemet 801, 7 721, 6.814, 14 illota 681, 1 immolare 21, 6
hyemis 99, 3 jejunae 446, i illudere 719, 10 immolato 406, 1
hyems 20, 1.435, 7, 509, 6. jejunia 666,6 illudit 643, 7 immolet 652, 10
791, 1 jejunis dentibus acer 858, illudo 555, 10 immoritur 766, 11
Hylaeum 195,2 4 illum ipsum 693, S immortalia 393, 3
Hymettia 623, 1 jejunus 626,6 illusi 712, 2 immortalis 913, 13
Hymettiae 224, 3 igitur 513, 16.651, 13. 710, -illustrat 416, 1 immunda 869, 13.894, 7
Hymetto 172, 4 1. illustrem, verb. immundis 678, 5
Hyperbores 236, 9 ignara 153, 6.509,2. 842,4 illusus 784, 9 immundus 580, 6.738, 3
Hypsaea 526,2 ignarum 675, 6 illutos 718, 10 immunem 412, 1. 789, 4
ignarus 700, 5.840, 8 Illyricis 110, 1 immunis 332, 1
ignavé 835, 2 ima 129, 2.531, 1.677, 11 imo. 130, 2.297, 1.468, 4.
JACENTEM 141, 5. 501,2 igmavi 557, 2 imagine 546, 11.590,7.762, 532, 7, 668, 8
.jacentes 192, 3 ignavus 453, 2 12 imos 241, 1.592,9.856,3
jaceo 580,4 igne 565, 8 imagines 358, 5.494, 7 imparsºn, i. 3., & Cº., 4.
jacere 433, 1.459, 2 ignew 2:9, 9 imagini 96, 1 733, 7 -

.jaceret, penult. longú 714, igneam 71,4 º imaginibus 571, 6 impares 128, 2.321, 2
7 igneas 251, 1 imago 49, 4, 84, 6. 348, 8. imparibus 468, 15.625,3
jaceret, penult.brevi 660, 8 ignem scrutare gladio 664, 669, 7 impariter 678, 10
jacis 551, 6 9
* imbecilla 632, 10 impavidi 65, 5
.jactamus 797, 7 ignem 18, 11.19, 1.345, 10 imbecillius 706, 13 impavidum 250, 7
jactantibus 506, 5 ignes 44,2, 55,1. 148, 4.255, imbelle 763, 11 impediat 601, 2
actantior 535, 6 7. 371, 7. 417, 4.643, 10, imbellem 379, 2 impediit 572, 7
actat 10, 8.525,9.675, 2 12. 722, 6 imbelli 64, 4 impedire 21, 4
actata 331, 4 igni 20, 3.128, 1 imbellis 27, 3.246, 11. 428, impellat 535, 9
actatam 123, 2 ignibus 58, 3.104, 3. 140, 4. 2 impellit 881, 8
actatur 649, 16 282, 7.320, 2.451.2 imber 559, 3.786, 16 impellunt 409, 2
actatus 525, 5 ignis 66, 5, 69, 1. 265, 8.47, imberbes 838, 1 impensis 822, 1
jactaverit 777, 11 6, 5. 509, 6.546, 9, 590, 8 imberbis 237,9 impenso 661, 1
jactes 61, 4 ignium 412, 4 ' imbre 777, 7 - imperas 275, 1
actis 243,2 ignobile 570, 8 imbres 31, 4, 184, 1.366, 5. imperat 741, 2.775, 3
aculamur 218, 3
aculari 301, 5
ignobilis 365, 3 #.
1.
7. 472, 1.793, 2.807, imperet 501, 3.617, 13
-
ignominiosa 894, 7 imperi 11, 6.422, 5
aculator 263, 8 ignoras 532, 9 imbrem 635, 6 imperiis $63,2.418, 7.709,
jaculatus 8,3 ignorat 762, 1.838, 3 imbri 568, 2 6. 813, 2
aculis 88,6 ignoratae 895, 10. imbribus 428, 2 imperio 139, 7.262, 8.267,
#. 38, 4 ignores 783, 3 imbrium 348, 1 3.312, 6
jam id est, deinceps 382, 7. ignoro 879, 10 imbuerit 902, 2 imperiosa 691, 12
408, 5 -
ignoscas 555, 2 imbuit 58, 11 imperiosius 60, 7
Jam, id est, pauld post 168, ignoscat 537, 1 imbuta 741, 8 imperiosus 710, 1
3, 5.210, 1.391, 1 ignoscent 543, 7 imbuti 752, 5 imperitare 65, 7
iambeis 895, 1 ignoscere 865, 8 imbutum 450, 1 imperitárint 570, 2
iambis 67, 3.860, 2 ignosces 598, 5 imbutus 856, 7 imperitas 709, 12
iambo 879, 2 ignoscis 870, 11 imi 717, 5.809, 10 imperito 655, 2
iambos 70, 4.475, 7.820, ignosco 532, 10 imis 45, 2.475, 1.482, 11 imperium 132, 4, 240, 1
1l imitaberis 856, 8
ignota 439, 1.573, 9.885, 5 573, 8.749, 2.785, 5
iambus 894, 11 ignoti 402, 2 imitabile 820, 5 impermissa 278, 5
Jane 694, 1.800, 7 ignotis 540, 4 imitabitur 630, 1.875, 11 imperor 750, 5
anitor 296, 2.707, 4 ignoto 667, 7 imitandi 602, 2 imperti 759, 3
anitorem 306, 5 ignotus 570, 5.572, 4 imitare 546, 10 impetrat 842, 9
janua 97, 4.290, 11. 291, 5. ignotum 532, 9.896, 8 imitaris 13, 2.668, 8 impetrato $70,6 .
529, 5 ignotus 225, 3 imitata 654, 7.850, 6 impetu 417, 16
Janum 421, 6.640, 5.824, 1. ignovisse 765, 10. 903, 6 imitator 883, 9 impetus 242, 4.275, 6, 576,
854, 9 Ilerdam 825, 5. bis. imitatorem 900, 12 6
Janus 729, 4 ilex 381, 7.477, 5.796, 9 imitatores 620, 7 impexa 650, 2
Japeti 18, 10 ilia 438, 1.716, 6.725, 3 imitatus 371, 7 impia 153, 3.232, 6.241, 5.
Iapyga 16, 2 -
Ilia nom. prop. 289, 8. 397, immane 630,3 437, 5.445, 3.481, 3.659,
Iapyx 346, 11 2. 529, 3 immane quantum 102, 6 2
Jasonem 439, 2 Iliacas 66, 6 immanem 262, 3 impiae 18, 6.183, 6.297,4,5,
Iber 237, 4 Iliacos 737, 2 immanes 416, 10 396, 3
Iberi 718, 4 Iliacum carmen 883,4 immanis 296, 1 impiam 466,4
#::::: 11
Ilia 10, 7.488, 6.499, 8 immaturus 719, 7 impias S35, 9.451,4
385, 2.420, 2 ilice 433, 1.485, S immemor 6, 1.65, 12. 227,
Ibericis 441, 1 20, ilicem 303, 5 3 ingº
728, 572,4,
5.882, 7598, 1.417,
Iberis 114, 10 lices 331, 3,485, 8 immemorata 821, 10 impingas 785, 2
28 INDEX
incauti 915, 5 Indiae 552, 6 infesto 552, 5 .-
impio 222, 5.330.6 indicant 396, 5 infestus 288, 1.47,"
impios 262, 2.343, 5 incauto 536, 6
incedas 317, 1 indicat 24, 6 inficies 302.5
impium 102, 6 indice digito 712, 2 inficit 457, 3
implacidum 416, 5 incedis 143, 4.478, 8 indiciis 876, 11 infideles 448,6
implent 674,3 incedo 578, 9 indicis 666, 6 infidelis 480, i.
implere 604,5 . . incendia 396, 3.512, 7.815, indico 557, 5 infidi 423, 4
impléris, i. e. impleveris 13.841, 3
indicta 863, 5 irfido 454, 11.3%, 4
493, 1 incendio 450, 2 indictis 706, 2 infidum 133,6
implet 350,11 incendit 707, 7
implevisse 826, 9 incertam 540, 5 -
indictum 340, 7 infidus 493.7
implicata 445, 5 incerto 464, 6.469,3 Indicum 340, 7 infima 151,7
incertos 357, 9.848, 3 indigna 822, 8.863, 14. 893, infimis 398, 2
implicitum 910, 9 -
4.895, 12 infirmas 432,6
implorat 842,7 incertus 586, 1
incessum 668, 11 indignatio 442, 4 infirmior 598,4
imploravit 774, 5 infirino 737,3
implumibus 428, 5 incesto 249, 1 indignatur 880, 1
indigmi 745, 6 infla 797, 3
impunens tº 5, 4 incestos 278, 1 indignis 571, 5 inflans 669,6
importes 734, 5 incestus 251, 10.914, 8 indigno 333, 1.798, 11.852, inflaret (69,8
importuna 313, 1. 811, 3 inchoare 22, 3 6 inflat 847, 4
importunas 586, 4 incidat 583, 7.797, 12 indignor 837, 1. 904, 1 inflavit 521, 3
importunus 413, 7. 690, 13. incidere 646,9 -

indignum 642, 8.754, 2.801, inflet 508,1

757, 4.868, 11 incidere 789, 7.908, 2 informes 130,2
11
imposita 709, 3 inciderit 632, 12.890, 1 informem 523, 2
impositan 265, 8.303, 5 incidit 533, 2 indignus 654, 5.660, 2 informis 884.5
impositas 416, 7.854,7 incipe 638, 5. 739,10 indocili 251, 5.434, 3
indocilis 5, 5 - infortunia $31,2
impositum 559, 3 incipiam 750, 1 indocti 840, 11. 847, 10 infossus 44t, 10
impositura. 162,4 incipias 513, 9.650, 5 indoctum 170,2. 856,9.914, infregiº,5
impositus 766, 3 incipies 884, 2
imposuere 641, 6 10
incipit 588, 6. 566, 5.593, 4. indoctus infrequens 1:71
imposuisse 263,4 700, 5 891, 10. 905, 10 infundamº is
in potens 140, i. 152,2.559, incisa $95, 7
*
indoles 378, 7 infundis tº
indomita 745, 5 ingemens 446, 9
S incitat, Epod. 8 indomitae 205, 3 ingeni 27.5
impotentia 436, 10 inclamat 598, 9
impränsi 622, 2.662, 7 inclinare 352, 1 indomitam 536, 2 - ingenii 2:6, 1
impransus 794, 3 inclinet 336, 15 indolnitas 416, 15 ingeniis ºf
-
indomito 622, 5, ingenio 327, 1, §§f mº,
impressit 58, 7 includere 724, 3 4
imprimate 97.2 inclusa 336, 11.878, 11 indormis 512, 1 ingenium £3.5.53,3548,
imprimeret 69, 10 inclusam 309, 1 indormit 450, 5 }. 609, 2. tº, 1. 87, 1.
improba 640, 8,690, 1 inclusit 414, 3. Indos 55, 10.728, 5.752, 6 693,6,720.4744 & 81,
improbae 339, 2 inclusus 387, 9 indotata 807, 5 9. 833, 1.3.1, & 38,5
improbaturam 444, 8 inclytun, 655, 10 inducant 530, 3
incoctus 438,4 inducat 525, 12 ingens 33.4.1%; º;
improbe 634, 4.656, 2 301,2 & 3.647, is
improbo 290, 13 incoeptis 874, 4 inducere 557, 5.873, 2 2
improbus 532, 11. 598, 8. incorpto £83,2 induceris 708, 1 ingentem?73.5 ºf
684, 11.695, 5.765, 4.774, incorptos 475, 7 inducit 519, 6 -

. . 13 incogitat 841, 4 indulgens 156, 5 ingentes 153,5 tº

Indus 418, 9 ingentia 828,4
improvisa 200, 3.753,4 incola 68, 1.636, 5 ingenuis 8:1, 12
imprudens 555, 8 incolis 291, 3 indutus 805, 7
inemori 446, 12 ingenuo 1943.57: 1
impube 445, 3 incoluit 570, 1
impubem 186, 3 n inemptas
incolume 16, 5. 556, 5. inemplis 855, 435, 2
10
#:†:
ingenuum."
.
impudens 349, 5, 6.413,2 554, 7.797, 5
incolumes 405,2
.599, 3.885, 1 mussº,457.7.5%
impudica 486, 6
impugnat 838, 5 ineptum 543,
incolumi 268, 7.385, 1.650, ineptis 535, 5 $57,9
impulerit 283, 1 8. 778, 1.892, 5 5. 552, 5.571, ingº º:
impulit 859, 9 incolumis 552, 12 5. 611, 1.805, 1
inerant 701, 18
#ºs
ingratº,
s aſ -
impulsa $87,6 incommoda 888, 2 inermem 83, 8.750,s tº 726, 9 4.
impune 72, i. 120, 2.402, 8. incommodus 813, 3 ingrig. 2.'ºo, is 392,3 ingrato
ingraamž .
483, 1.749, 6, 843, 9.863, incomposito 233,2 63.1
7. 891, 8.906, 1 incomptis 53, 4.911, 15 706, 16. 727, 10. 865, 1.
838, 5 ingratos 761, 11
impunitior 711, 11 incomptum 193, 7.445, 6 -
ingratus $21, 12
imputata 484, io inconcinna 803, 6 inertem 262,5.
i ;3, 6.
676, 5 11, inguen 52.1
imum 883, 1.886, 5, 905, 8
imus 875, 10
inconcinnus 305, 3
inconsultus 750, 1 **, *, *, *, *, *::::::::
in pro ad 125, 6. 371, 6
-

incontinentes 74, 5 inertia 475, 1.779,3 . fºr."

in pro erga S78, 10 incontinentis 265, 9 inertia, º, . " #:sºn
in pro adversus 27, 11. 376, incoquere 718, 10 inertibus 698, 12 #. s
$31, 12.444, 4.448, 9. incorrupta 95, 2 -
inest 548, 10.682, 1 º:
454, 9. 456, 10. 536, 2. incorruptissimus 576, 8 inexcusabi lis 813,715
inexorabilis 882, #.
inhospº 3,147,
620, 8 increbuit tº), 10
Inachia 467, 8 incredibili 222, 2 inexpertis 815, 14 #. 813, 4
1. -

Inacho 161, 6.319, 1 incredulus 889, 6 inexpertum 882, 14 inhumato 110, 5.835
inaequales 184, 3.699, 5 increpare 489, 14 infabre 641,2 injecit 4:3
inaequali 733,5 increpuit 420,6 infame 208, 1
infamem 349, 2 injecta 283,5 &:
inaequalis 704,4 incretum 630, 2 injecto 112.5 5
infames 18, 3
injicial ; ::is k
--------- -
inaestuet 468, 11 incrustare 535, 12 intamia is , ,
#º 712, 1 incubet 649, 12
inſamis 430, 13.628, 1 iº" 1
10 12. 444, 7.528,y 3.
806, 296, incubuit 19, 3 -
infans 259, 11.575, S. 839, , º,
incude 135, 2 5 inimical º 643, it
inanes 454,1.551, 2.657, 5
inanem 91 i, 12
incudi 911, 13 infantes statuas 685, 10 i. º : ºil
incultae 739, 14
inani 237, 5.581, S. 704, 3. incultis 852, 8 infecit 279, 4 , |...tº
870, 7 inculto 533, 10 infectum 357, 5. 740, 15 inimicum
inania 893, 3 incultum 744, 6 infelicis 668,4 inimicus 677,
inanis 622, 9 incurata 798, 1 infelix 409, 6. 518, 5.875,
12
º ºg sº.”
nique º 7.
inaniter 850, 10 incuria 903, 11 iniquel ºšii
inarata 484, 9 inferbuit 679,2
incurrere 616, 9 inferias 152,4 i. s
inarsit 439,8 incuteret 617, 1
inaudax 523, 2 incutiant 815, 5 inferiorem 589, 3 ;:
iniq º
9
inauret 731, 1 incutiat 620, 7 inferius 450, 15
tata 591, 5 incutiunt 788, 9 infernas 589, 7 iniqui 704, 8
infernis 593, 9 iniquis 165,4
indecoro 151,2
Indi 501, a infestis 189, 9.617,4

injuria 695, 4
injuriosis 490, 5
injurioso 132, 1
injussae 485, 5
injussi 530, 3
injusté 836, 10
injusti 540, 7
innantem S14, 7
innascitur 534, 3
innatat 678, 2
innati 894, 5 ..
innectes 494,3
innixus 251, 1
innocens 335, 2
innocentis 73, 9
innumerabilis S61, 1
Ino 882, 9
inominata 484, 4
inopem 651, 14.842, 3.859,
8 insolitos 376, 4
inopes 206, 5.901, 4
inopi 517, 3
inopis 546, 6
inops 312, 3. 553, 10.618, 7.
683, S. 816, 10
inornata 893, 7
inormatum 402, 6
inquam 182, 9.532, 4. 592,
. 598, S. 609, 3. 664, 9.
705, 8.716, 3
inquiet 886, 2
inquieti 250, 4
Fuquietis 452, 3
inquimus 536, 10
inquinavere 277,2
inquinavit 486, 12
inquinet 590, 1
inquiram 642, 10
inquirant 533, 4
inquis 551, 5.614, 1.633, 10
inquit 511, 5. 521, 2, 5.523,
! 532, 10.541, 10. 564, 4.
393,6, is $33,3,333,3
insana 282, 2
insanabile caput 899.6
insane 628, 1. 654, 5, 669,
13. 665, 5. 711, 1 .
insani 69, 5. 560, 3.645, 6.
743, 8
insania 258, 5.658, 6. 840,
12 -
insanientem 260, 9
- insanientis sapientine 127, 2
insanior 537, 9.648, 8
insanire 321, 7.644, 2. 646,
6.658, 10. 664, 4.668, 2.
735, 12. 865, 9
insanis, nom. 621, 7.699, 6.
insanis, verb. 642, 1
insanisse 650, 10
insanit 522, 8.547, 5. 548,
.12.644, 3.812, 11
insanias 604, 5
insano 643, 4.743, 10
insanos 325, 2.642, 9
insanum 528, 3.642, 13.650,
6.667, 6.668, 6
'insanus 573, 7,642, 9.644,
6. 649, 15.652, 5.656, 3
inscitia 620, 7. 636, 8, 642,
12.745, 4
Anscium 576,2
inscius 270, 14
insculpere 647, 5
Insectere 706, 15
insector 836, 4
insecutae 50, S
insedit 439, 5
insenuit 861,10
insepulta452, 7
insequeris 857, 2
inserere 340, 5
insereres 169, 1
inseres 7,4
inseris 557, 9
inserit 432, 2
inservit honori 887, 15
VOCABULORUM OMNIUM.
inseverit 534, 1
insidias 527, 4.340,6
insidiatorem 684, 8
insidiis 702, 10
insidiosi 846, 7
insigne 149, 4.340,6
insignes 29, 3.241, 1
insignem 87, 4. 125, 5.129,
3.323, 5.669, 7
insigni 53, 2
insignia 662, 4
insignibus 445, 2. 707, 12
insignis 617, 8.968,4
insiluit 914, 2
insistet 481, 5
imsitam 379,4
insitiva 432, 9
instabiliter 787, 5
insolens 28, 8.70, 1, 181, 8. interlunia 98,3
575, 15
insolentem 163, 1.357, 8
insolenti 159, 3
insolentiae 494, 6
insolitum 891, 15
insomnis 282, 4
insons 233, 5
insperata 404, 2
inspersos 575, 13
inspexit 737, 6
inspice 763, 5
inspiciunt 525, 11
instanti 205, 2
instantis 250, 2
instar 383,6
instari 466, 5.515, 1.594, 1. intonata 435, 5
697, 5
instillare 769, 7
instillat 629, 10
instita 520, 4
Institerat 690, 5
institor 278, 8
institoribus 459,6
institui 874, 12
instituta: 286, 5
institutum 344, 4
instituunt 604, 3
insto 741, 10
instravit 897, 3
instruction 311, 5
instruit 842, 3
instrumento 542, 4
insuavis 537, 12
insudet 550; 12
insuevit 533, 5
insulas 484, 8
insulis 597, 7
insultet 254, 2
insumebat 911, 12
insumere 634, 2
insuper 679, 3
insurgat 465, 7
intabuissent 447,6
intacta 683, 4
intactae 29,4
intactas 463,2
intacti 603, 5
intactis 332, 5.844, 1
intactum 134, 7
intactus 456, 5, 615, 7
intaminatis 247, 2
integer 166, 4, 220, 4.621, invidae 456, 3
1.
integer animi 653, 5
integer vitae 88, 5
integer mentis 644, 4
integra €0, 8. 121, 2
integrie 285, 2
integris 101, 1.634, 13
integro 385, 12
integrum 249, 1.382, 4.633,
3. 677, 8
intelligit 770, 1
intendes 739, 5
intenta 377,2
intentata 24, 5
intentatum 898, 3
intentus 913, 3
interciderit 671,4
intercinat 890, 3
intercurrentia 742,4
29
interdicta 529, 7.758, 9 inviolatus 261, 5
interdictu 658, 2 invisa 761, 7.788, 4.838, 6
inteream 595, S invisam 318, 5.
interempto 382, 10 mvisas 208, 5
interit 895, 6 invisi 128, 5
intererit multàm 881, 13 invisis 663, 5
interest 161, 7, 337,9 invisum
1. 791,253, 2.786,
4.860,7 6, 5.
5, 548,
interest 523, 11
interfusa 62, 2 invisus 750, 11
interim 323,8.433, 3 invita 620, 2.863, 15.900, 5.
interim dum 323,8. 433, 3 906, 5 -
interimis 650, 7 -invitet 435,6
interiore 160, 1.695, 2 invito 296, 8
interire 226, 8 invitum 78, 1.825, 8.914, 5
interit 877, 9
interitu 885, 7
*
1.
750, 8.774, 5, 869,
-
interitum 913, 13 inulas 627, 4.718, 9
interitura 392, 6. 398, 6 inulta 152, 2
inultae 254, 3
interminato 447, 5 inulti 716, 10
intermiscere 603, 9 inultis 112, 2
intermissa 362, 1 inulto 655, 2.740, 16
internoscere 910, 10 #. 14, 1
interpellandi 593, 9 ultus :*
667, 455, 2.492.4.
492, 4, 590, 8.
interpellatim 671, 3
interpellet 581, 3 inunctis 533, 1
interpies 681, 8.883, 9.907, inungi 727, 1
3 involitant 404,3
interprete 831, 10 involvo 357, 13
intersis 13, 6 * 896, 6
intersit 716, 8.889, 9.863, utile 3.314.7"
3:3, 61, 4.337,9. 554, 12.
10
intervalla 860, 13 inutiles 432, 1
intestabilis 654,2 inutili 315, 2
intimo 40, 5 Io vaga 882, 10 -
*;" 13, 14.483,1,5, 915,
intonsi 212, 1
intonsos 477, 9 in triumphe, ibid.
intonsum 86, i. 767, 3 in Bacchè 530, 7
intorti 302, 6 jocatus 564, 7.
intrárit 478,6 jo is 153, 9.255, 1.758, 10
intorsum 618, 13.799,8 joco 126, 4. 196, 6.591, 6
intueris 444, 9 jocos 325, 1.568, 5.859, 14
intulerat 263, 1 jocosa 49, 3.84,4
intulit 18, 11. 486, 6.844, 7 jocosae 237, 3
intumescit 485, 8 jocose 440, 2 .
invenere 539, 7.740, 18 jocosi 423, 7.816, 1
invenit 869,6 Jocosius 553, 4 -
invenias 550, 2 jocoso 43, 1.527, 3.601, 5
inveniem 95.5 .jocularia 508, 3
inveniet 689, 1 Jocum 820, 8, 892, 5
invenior 680, 1.840, 6 , jocus 12, 5, 685, 7, 843, s.
invenisse 896, 8 Iolchos 445, 11
inventa 540. 7.843, 4 Ionichos 277, 5
inventis 888, 3 Ionicus 435, 8
invento 693, 2 - Ionius 466, 9
inventore 606, 4 Jove 5, 12, 10,9,111, 5.268,
inventum 905, 7 7. 734, 4
inverecundis 468, 8 Jovem 19, 12. 266, 4.444, 5.
inversi 268, 2
inverso 465, 5
; 8. 471,2. 503, 1.817,
inversum 436, 8.509, 3 Jovi 86, S. 177, 5. 1.
invertimus 535, 11 421,3'360's" 563,
invertunt 717, 4 Jovis 42, 1. i08, 2. 124, 4.
invicem 97,9. 352, 5.543, 8 222, 3.240, 1.250, 5.256,
invicta 882, 9 5. 340, 5. 350, 15. S97, 9.
invicte 473, 11
invicti 350, 13. 614, 7.727, jº, 7.493, 11.499, 8.806,
2 Jovis, pro Augusti 822, 6
invictus 584, 5 ita 248, 8. 287, 4 422, 10.
invida 48, 1.397, 4.773, 3 524, 8.583, 4.657, 3.736,
8.737, 1. 812, 8, 823, 2
invideant 526, 11 ira furor brevis est 741, 1
invideat 574, 11.593, 8 iracunda 19, 12. 66, 3.953,
invidenda 189, 3 s
invidendis 244, 5 iracundior 290, 14.533, 5
invidens 142, 4 iracundus 727, 10.882, 7
invideor 877, 4 irae 68, 4.69, 7. 537, 3.740,
invides 113, 1 14.842, 1
invidet 173, S. SG8, 8.789, iram 448, 10.466, 3. 823, 1.
12 881, 8.887, 7
invidi 336, 6 irarum 350, 10
invidia 325, 4.536, 5.572, 6. iras 253,2.747, 6
620, 3.739, 6.740, 13 irascat 768, 9 -
invidia C97, 12.807, 10. 842, irasci 828, 7
1 iratae 849, 2
invidiam 639, 7.828, 10 iratis 568, 5.639, 2.695, 6
invidit 700, 10 irato 663, 1
invido 374, 5.323, 9 iratos 327, 7. *,
invidus $22, 1.727, 10. 740, iratum 431, 2 8. 713,
12. 792, 2 6.881, 5 -
30 INDEX ---
-
-

iratus 478, 4.508, 1, 617,9. jugandis 493, 1 justitiae 95, 1.221, 2 laboriosa 486, 8
638, 2. 823, 3.858, 4.848, jugera 210, i. 334, 4.442,7. justitiam 830, 8 laboriosi 483, 2
17. 830, 1 tº 10, 7 justius 631, 3 laboris 208, 2.568, 13.525,
jugerum 512, 4 justo 55, 8.283, 11. 510, 14. 1
irrepertum 255, 1
irresecturn 448, 3 jugis priore longi 692, 2 504, 9 laboro 715, 4.742, 2.275.5
irretorto 156, 5 jug is priore correpta 232, Justum 249, 4.614, 12.800, 9 laborum 124, 4.203, 5.375,
irrevocahile 814, 13 2. 340, 7 Justum poèma 550, 3 2.614, 7, 831, 10
irrevocati 851, 10 jugo 290, 9, 710, 10 Justus 648, 3.. 655, 2.829, 4 labra movet 200, 8
#. 672, 4 jugulas 385, 4 Juvandis 905, 7 labris 58, 7.511, 11. 555, 9
rriguum 614, 5 jugulat 604, 6 juvans 434,4 labuntur 205, 1.453, 3
irrisus 808, 4 - - ugulent 739, juvant 5, 10 Lacaena 400, 8
irritabile 863, 4 jugulo, non. 538, 4.650, 12 juvare 624, 2 Lacaºnae 193, 7.252,6
irritant $38, 13 Jugum 133, 9, 167, 1.251, juvari 841, 7 Lacedæmon 30, 5
irritat 356, 11. 850, 10 J. juvat 3, 1.12, 9. 135, 4. 521, Lacedæmonium 275, 3
irritum 357, 3 Jugurthe 152, 4 7. 365, 3, 436, 6.464, 11. lacerandatº, 11
irroget 541, 2 Jugurthino 463,3 - 467, 1.473, 7.509, 8.512. lacerant 298, 4
irrupta 39, 2 Jule 38t, 2 8. 547, 2. 551, 3. 693, 4. lacerare 349, 2
Itala tºº, 7 Juli Flore 742, 1 696, 1. 750, 6.789, G. 799, laceraverit 621, 1
Italae 422, 4 Julia 423, 3 2. 881, 8 lacerma 707, 14
Italas 330, 2.827, 2 Julium 55, 1 juvem 428, 1 lacerta: 93, 1
Italia 140, 7 Julius 530, 3 juvenca 745, 7 lacertis 49, 7. 270, 12.591,
Italiae 271, 2, 418, 11. 783, jumenta 813, 3 juvencae 167, 6 5. 858, 6
7 juncta 321, 6 juvencis 183, 8.379, 1. 428, lacerto 576, 1.729,6
Italiam 573, 8 juncte 21, 1 lacessai 246, 6
Italis 813, 14 junctas 97, 1 - juvencos 430, 10 lacessit 131,3
Italo 174, 4.535, 1 Junctis 852, 11. 878, 10 juvencum 349, 1 lacessiti 844, 1
Italos 361, 1 junctos 535, 10 juvenem 13, 1. 281, 6. 368, lacesso 228.4
Italum 290, 2 junctura 876, 10. 894, 2 5. 383,9. 407, 6 Lacham 573, 2
iter 89, 1.220, 8, 247, 6.509, jungas 156, 3 juvenes 271, 1.97, 2.195, 3. Lacon 454, 3
5. 344, 4, 500, 5, 557, 2. jºungatus 751, 2 :* 3. 521, 4.655, 9.723, Laconi 172, 1
568, 2. 592, 15. 701, 12. jungentur 125, 8 Laconicas 225, 4
792, 9.303, 4.878, 3 Jungere 873, 2 juvenes patre digni 875, 2 lacryma 173, 6.865, 6 sos,
iter faciens tº7, 7 jungit 535, 10 juvenescit 371, 5 t;
iterabimus 33, 4 jungite 498, 11 juveni 297, 11. 470, 3.763, lacrymae $22,4
iterabitur 350, 3 junior 125, S. 804, 6, 832, 8 5. 888, 10 lacrymis 232, 4
iterare 127, 4. 231, 3 juniores 278, 3 Juvenis 239, 5. 378, 6.659, lacrymosa $6, 6.730,6
iterat 810, 1 Juno 152, 1.264, 3 7. 688, 3. 837, 9 lacrymoso 566, 8
iteratae 471, 2 Junone 251, 9 Juventa 70, 3, 307, 3.882, 1 lacrymosum £3, 1
Ithacam tº3, 1 Junonis 30, 3. 531, 4 Juventa: 246, 11. 500, 7 lacte 377, 3.843, 2
Ithaca, 763, 7 junxerit 483, 4 juventas 117, 2, 191, 6. S76, lacte depulsum 377, 3
Ithacencis 758, 8 Jupiter 12, 1.47,2.69.2.90, 1. 489, 7 lactis 231, 1 *
Ityn 409, 5 8. 173, 1.190, S. 292, 3. juventus 11, 4. 22, 7.134, 8. lactuca 678, 2
jubae 90, 3 309, 6. 375, 7. 332, 12. 263, 2.279, 3.628, 5.689, lactuca. 714, 5 -
jube 160, 7.685, 8 459, 11. 507, 10. 5:9, 2. 12. 738, 6 lacu 210, 4.547, 15
jubeas $36, 6.511, 6 666, S. 798, 6 Juventum 109,3. 154, 2.182, lacunar 224, 2
jubebat 534, 9.738, 4.911, jura 1 12, 1. 540, 7.595, 4. 3. 305, I. 308, 1. 323, 4. lacus $64, S. 732, 7.743, 7.
9 744, 7.793, 4, 857, 13. 363, 3.411, 1.877, 10.879, 814, 5
jubebo 684, S. 803, 8.900, 867, 15.882, 8.895, 4 g lardat 611, 2 857, 6
11 jura dare 254, 5.998, 1 .juverint 435, 3 kedent 881, 2 -

jubemus 770, 5 - jura promere 839, ić Juveris 466, 12.681, 8 ladentern 53, 10
jubente 325, 6 jurabas 477, 4 juvet 483, 5.530, 5.796, 10 ledere 342, 16.551, 4.615,
jubentes 213, 3 jurandas 829, 2 juvit 713, 2 5
jubentium 250, 1 jurantem 698, 7 Ixion 236, 7.882, 10 lardimur 851, tº
jubeo 514, 2.612, 5.646, 2. jurare 725, 8 laedit 803, 8
689, 3 jurares 853, 6 Jardunt 759, 7
juberet 577, 7 - juratus 732, 12 LABENTES 272, 1 Laeli 619, 7 ... -

.juberis 785, 1 juras 805, 6 labem 852, 10 Lælius 618, 13

jubes 575, 7 jure 574, 11. 583, 1. 898, 2 labes 274, 8 Laërtiade 637, 11
jubet 79, 2.337, 3.445, 7, 8. jure 311, 4.407, 1.522, 5. Lahentis 614, 11 Laërtiadem, 65,3
651, 9.750, 3.761, 4.860, 633, 10 Labeone 537, 9 laesa 125, 4
6. 910, 5 jurejurando 653, 13 Laberi E00, 4 laserit 824, 7
jubetur 766, 1 Juremus in haec 432, 11 labetur 739, 12 la’so 619, 2.865, 9
jucunda 427, 2.434, 1.698, jures 816, 5 labier 818. 10 Laestrigonia 312, 9
13.902, 5 jurgates 857, 12 labitur 10, 9.58, 2.739, 12 latsura 477, 5 -

jucundé 565, 6 jurgatur 633, 11 labor 19, 8.372, 3. 622, 9. lasta 93, 1. 327, 9 s57, 7.
jucundior 435, 9 jurgia. 832, 2.867, 12 898, 9 506, 7
jucundis 701, 9 juris 181, 1.506, 8, 534, 4. laborant 185, 4. 538, 11 lactam 86, 4.338, 2
jucundo 561, 8 6.6, 8, 883, 6 laborantes 38, 5. 73, 7.323, latatur 250, 6
jucundum 753, 1 Juris, i.e. jusculi 678, 6 5. 546, 9 latti 44, 4.377, 1
jucundus 538, 3 Juris, i.e. consultus 537, 8. laborãrunt 449, 2 lactitia 159,4
Judari 556, 2 718, 3.719, 17 laboras 104, 6 lactitiae 102, 1.910, 15
Judaeis 598, 3 Jus anceps 685, 8 laborat 160, 4.547, 4. 639, la-tius 699, 7
Judaeus 568, 7 Jus 565, 3. 533, 11.593, 10. 1. 705, 2 laeto alias lento risu 217,6
Judex 251, 10. 403, 5, 622, 620, 8.645, 4.658, 7.878, labore 428, 1.439, 10.506, 4. lator 552, 12
4.7.11, 7, 746, 1.895, 11 7 518, 3. 597, 5. 828, lactos 370, 5
judicantem 200, 6 Jus sit liceataue 914, 2 labore capitis & animi 72 latum 2:2, 7.261, 1. 434,
..judicat 836, 3 Jussa 278, 7. 509, I. 528, 12. 4 10. 702, 4
judice 108, 7.529, 11. 571, 675, 6.764, 7.771, 3, 893, laborem 369, 3.427, 5.503, lastus 13, 6, 217, 5. 288, 9.
4. 605, 1.617, 11. 620, 10. 5 10. 313, 8, 546, 1 s29, 2.356,Y2.335, 5.460,
629, 2.707, 13.799, 5.894, jusste 722, 1 laborent 521, 8.911, 4 2.651, 7.76s, 5.774, 17.
4 jussas 490, 8 labores, nom. 31, 6. 261, 6. 775, 6, 784, S. 865, 5
judicet 853, 5 jusserit 618, 7.706, 6 402, 7.694,2. 851, 11 lava 304, 3.792, 7
judicia 853, 7 jussi 427, 3 labores, verb. 524, 13. 610, larvabit 864, 10
judicibus 354, 11 jussit 642, 4.648, 7.651, 2. 4. 869. 10 larvae 850, 4
judiciis 730, 10 894, 12 laboret 288, 7.514, 10. 664, lacvé 764,7
judicio 577, 12 Jussus 451, 11. 469, 2.537, 2. 677, S. 825, 8.888, 1. laeve, v, leve
judicis 900, 8.904, 6,906, 7 7 890, 1. 890, 1. 894, 1 lacvi 564, 2
* -ium 552, 13. 620, 9. Jussa 367, 6.705, 1.708, 7 labori 588, 4.519, 14 laevia 72, 8.178, 4.875, 4.
4. 905, 6 justi 539, 1 laboribus 229, 2.307, 7.SS4, Laevino, v. Levino
* 3, 170, 2. 280, 5. justion 708, 8 7. 380, 5. 446, 9.482, 2. Jaevis 191, 6.389, 4.483, 8
427, 7.459, 1 Justis 304, 6 813, 5 - lavo 576, 1.671, 3,739, 6
 WOCABULORUM OMNIUM. 31
lavum 342, 5.758, 11. 796, lassum 714, 3 laudaveram 469, 1 legum 506, 4.620, 7
7 lassus 622, 5.858, 2 laudavere 896, 4 lemures 870, 10
loevus 346, 6.899, 7 lata 844, 3 laude 360, 5, 382, 5. 397, 8. º: $41,8
lagani, v. lachani * late 254, 6, 311, 5, 315, 1.
6
2.633.5.7.
606, 5, 762, 3, 833, 8.897, ene 5" 1. $53,
5, 9.262, 1.327,
lagena 720, 12 563, 11. 378, 5. 337, 7.
lagenae 865, 9 559, 3. 571, 7.874, 5 laudem 418, 6.896, 1.901, 6 lenes 40, 3
lagenis 717, 6 lateat 470, 6 lauderis 689, 5 leni 324, 1.678, 5.714, 1
lagois 624, 2 latebrae 797, 4 . laudes, nam. 27, 4.84, 5.598,leniat 773, 1
Lalage 168, 6 latens 450, 3 . 6. 503, 4.798, 6 lenibus 815, 2
Lalagen 89, 6 91, 3 latent 393, 2, 448, 11.462, 9 laudes, verb. 510, 10.689, 5.lenict 623, 4
lamas 785, 4 latentes 72, 2. 141, 3.388, 6. 796, 8 lenimen 124, 5
lambere 566,2 911, 5 laudet 506, 2.514, 7.611, 5. lenior 82, 2.871, 1
lambet 89, 4 latentis 40, 5 - 691, 8, 821, 13. 890, 7 lenire 451, 4.727,6.307, 5
lamentamur 851, 11 latere nom. 468, 3. 526, 4. laudetur 778, 5 lenis, mom.96, 3.241, 8.317
lamiae 902, 11 539, 8 laudi 848, 5 2.437,8. 501, 4.710, 11
Lamiae propr. 101, 5.136,7. latere, verb. 589, 8 laudibus 50, 0.318, 6 lenit 307, 1
787, 3 lateret 716, 1 laudis amore tumes 727, 3 lenite 103, 1 -

Lamias 314,2 lateri 780, 5 laudis avarum 847, 5 leniter 234, 1.686, 7.764,6.
lamma 794, 10 lateris 641, 9 lauro 166, 4.357, 11.763, 1. 816, 9
lammae 155, 1 laterum 594,4 - 772, 2.795, 5 lenius 800, 4
Lamo 314, 1 latet 36, 5.533, 10. 724, 5 lavemur 758, 6 leno 639, 5 -
lana 270, 5.810, 4.850, 6 Latinae 416, 2 lavere, inſin. 299, 2 lenonis 846, 7
lanae 218, 5. 308, 5.471, 2. Latini 458, 2.603, 7 laverit 483, 2 lenta 631, 5
785, 8 - Latinis to2, 5.743, 8.766,2. Laverna 600, 8 lentis 58, 3.477,6
lances 621, 6.676,3 821, 9.866, 3 lavimus 559, 1 }. 597, 9
languescit 312, 10 Latino 153, 1 lavis 389, 2 nto 218, 6.736, 2. in
languet 824, 8 Lntinum 122, 3.422, 4 lavisset 641, 1 lentum 4 is, 4 36, 2.862,
languidae 448, 12 Latio 53, 7. 379, 11.821, 1. lavit 161, 3.264, 5. 301, 3. lentus 322, 6, 847, 4
languidiora vina 325, 7 844, 7 491, 7 leo 93, 4
languido 207, 4.355, 1. 436, latior 891, 7 laurea 211. 5. 567, 1 leonem 246, 7.377, s. 654,7
9 latis 90, 2.295, 5 laureus 676, 4 leones 203, 4.349, 8.471,7.
languidus 676, 1 latitantem 301, 6 lauro 259, 10.361, 4 483, 7.907, 5
languor 468,2 Latium 131,6. 502, 6, 864,
- lauru 178, 2 leoni 731, 2
languor aquosus 156, 8 8, 898, 8 laurum 153, 4.304, 2 leonibus 456, 9
Lanuvino 344, 2 latius 156, 1. 210, 2. 240, 4. laurus 149, 6 - leºnis 69, 5.232, 7.354, 11.
lanx 750, 9 634, 13 laus 577,2. 806, 4 773, 1 *
Laomedon 252, 3 Latoč 121, 2 laute 719, 5 - leonum 92, 3
lapathi herba 436, 2.674, 2 Latonae 300, 7 lautis 665, 6 lepido 896, 6
lapidem 712, 10. 361, i Latonum 86, 2. 352, 8 laxo 288, 5.655, 6.705, 6 #. 826, 10
eporem 140, 9.
lapides 294, 4, 337, 9.358, latrantem stomachum 623,
6. 414, 1.630, 10 4
laxus $33, 7
Leacmae 298, 3.323, 1 º 13.527 º

lapidosus 567,6 latras 543, 5 Lebedum 777.2 lepores 793, 9

lapillis 773, 4 latravit 741, 5 Lebedus 777, 3 leporis 676,6
lapillos 525, 4 latrent 448, 14 lecta 435, 9,876, 3 º 721, 7
lapis 244, 1.579, 3 latret 529, 5 lectas 496, 2 Lesbia 464, f
epos, nom. propr. 699, 9 ,
opr.699,9
Lapithas 195, 1 latro 540, 2 lecti 717, 6.809, 11
Lapithis 78, 5 latrociniis 541, 6 lectica 526,9. 657, 7 Lesbian 330, 5
lapsa 231, 3 latrones 443, 5, 739, 1 lectis 551, 12. 702, 5. 748, 1 }: 73, 9
lapsus 50, 6 Jatronibus 550, 7.617, 4 lecto 512, 11. 529, 6.720, 8 esbio 101, 6. 122.5
lapsus pede 720, 3 latronum 550, 9 lecto libello 727. 9 Lesbos 77. I 22,
laqueata 215,6 latuit 857, 5 lecto fre quent. 580, 4 Lesboum 7.3
laquei 633, 10 latum 58, 1.737,6 lector 821, 12 - Lestrygonia 312,9
laqueis 333, 6 latum clavum 560, 4.573, 1 lectorem ºx)3. 3 lethaca 393, 11
laqueo 433, 13. 650, 7.798, latura 428, 8.528, 2 Lectori 851, 1 lethaeos 475,3
14 laturi 427, 5 lectoribus 610, 5 lethargicus 641, 10
ueos 799, 14 laturus 614, 8.858, 13 lectos 701, 16. 733, 2.801, º 651, 6
Fº 821, 3
lardi 700, 11
latus lateris 60, 3.90, 7, 178, 12
lectulus 555, 4
lethi 19, 5. 109, 2.
3. s' , 2.200, 3.
. 294, 2. 336, 12. 342, 5.
lardo 699, 1. 847, 6.441, 1.465, 3.469, loctum 538, 5.653, 5 letho 328, 6.350, 1. 14
Lare 683, 11 -
6. 527, 3.536, 3.. 652, 9. lectum, pro. electum 325, 4 lethum 52, 7 350, 1.405,
lare i. e. domo 54, 3.354, tº.
725,7. 764, 13
º, 3.754, 8, 757, 1.762, lectus genialis 732, 10 levant fidem 856, 10
levantes 842, 12
legant 588, 8
lares 530, 4.458, 11.482, 5. latus tegam 684, 1 legat 547, 1.688, 7 levantia 468, 14
500, 1 latus, adj. 654, 4 legati 559,6 levare 229, 1.473, 8.449, 12
Larem 683, 11.699, 3 lavantes 551, 1 legatum 639, 2 levarit 666, 7.691, 1.
larem, i.e. domum 523, 5 lavatum 543, 4. 531, 1 lege, nom. 240, 9, 255, 10. levåsset 223, 2
larga 317, 4 laudabant £32, 13 367, 4.498, 3.536, 16.898, levat 868, 9.502, 3
large 38,6 laudabile 909, 4 1 levata 842, 12 -
largimur 829, 1 laudahis 812, 9 legem 536, 11. §13, 2 levato 474, 8
largior 590, 8 laudabit 814, 8 legendo 614, 11 leve, priore brevi 847, 5
largiora 226, 3 laudabunt 28, 2 legendum 637, 3 leve, priore longa 716, 5
largis 364. 2. 371, 5, 486, 1 laudande 370, 11 leºenterm 536, 8 levem, 44, 5. 706, 12
largiter 555, 3 laudant £63, 10 legentes 608, 2 leves, primálongá 12,9.236,
largius aequo 871, 5 laudantes 384, 11 4
legentibus 863, 7
largo 690, 3 laudantur 334, 9. legentis 770, 8 leves, primd brevi 6, 6.27,
largus 411, 5 laudare 760, 4.770,3.850, 8 legere 577, 9 13. 120, 3, 216, 1. 6.
Laribus 385, 8.365, 2.652, laudaret 592, 12
11
- legeret 838, 8 749, i. 33.3 ° 433,
-
laudari 630, 13 legerit 541, 1.673, 2 level 768, 1
latis 859, 9 laudarier 521, 5 leges, momen. 213, 2.358, 9. levi, primá longá 231, 6.
Larissae 80,6 laudas 57, 3.625, 1.626, 1. 493, 11. 540, 1. 617, 9. 433, 11.902, 3
larva 564,9 705, 8.706, 4.771, 3.777, 793, 4, 818, 6. 390, c. 908, levi, primá brevi 910, 8
lasamum 573, 6 -
2.824, 4 o
levi, i.erb. 84, 1
lasciva 80, 1. 407, 7.871, 6. laudasti 763, 3 leges, rerb. 816, 8 Levino 571, 8
881, 6 laudat 5, 4, 506, 3. 523, 3. legct tºº, 1.761, 2 Levinum 571, 1
lascivae 308, 4 583, 14. bus. 700, 4.777,9. legi, ecrb. 610, 3. 821, 11 levior 290. 13 -
lascivi 802, 8.543, 1 835, 5.838, 2.857, 1 legibus $33, 7.699, 6.821, 1 leviora 164, 5,549, 4 -

lascivis 133,4 laudato 689, 8 legio 574, 9 leviore 154, 3

lascivos 192, 1 laudator 888, 6 legionibus 570, 3 levis 62, 1.77, 1.98, 1.191,
lassas 601, 2 legis, nom.416, 2 6.348, 5.485, 4. 701, 11.
lassi 434, 9.561, 1 udatur Hº
911,
8 3.2600, 2.620,
10. 773,518, 2.6% legit 602, 3 706, 3.840,2
lasso 171, 5.710, 12 legitimum 865, 11. 896 7 leviter 833,2
- -
 - *

32 INDEX
levin 96, 5.866, 10 licentiae 422, 1 litibus STO, 8.910, 9 loquentem 31, 4.753, 12
levius miser 795, 5 licentiam 536, 3 litigiosus 665, 9
- loquentes 530, 4
lex 334, 8.844, 2.857, 8.898, licet, verb. 19.2, 10, 345, 4. litium 307, 2 loquentis 546, 7
1 356, 12.408, 8.412, 4.507, litterulis 856, 7 loquëris 126, 5.821,3
lex operis 884, 1 9. 522, 10. 578, 2.598, 9. littora 227, 5.238, 7.484, 6, loqui 420, 5, 475, 4.597,12.
iex Roscia 730, 1 - 774, 5.801, 12 458, 11 762, 5.890, 1
liba 772, 6 licet, conj. 539, 1. 441, 3. littore 10, 4.123, 3.583, 14. logui magnum 897, 4
libatis 699, 4 525, 5.537, 6.808, 5.913, 466, 11. 656, 7 loqui ore rotundo 901, 6
libeat 374, 9 8 littoribus 314, 8 loquimur 48, 1
libelli 459, 1 Licini 188, 1 littoris 260, 11 loquitur 608, 1
libellis 550, 6.784, 4 Liciniae 136, 1.197, 2 littus 107, 1.188, 4.315, 2. loquor 338, 3.866, 5
libello 512, 6.727, 9 Licino 899, 7 493, 9 lora 270, 12
libellos 550, 11. 605, 4 lictor 215, 5 litui 15), 3 loricis 114, 10
libens 260, 3.290, 15. 790, 3 lictoribus 760, 4 lituo 5, 10 loris 799, 10
libenter 428, 9.511, 6.556. licuisse 571, 3 litura 898, 11 luam 490, 8
7.543, 8.773, 8 licuit 877, 6 lituram 846, 2 lubet 641, 11
libentius 694, 1.855, 2 ligatur 558, 1 Livi 835, 3.836, 4 lubrica 674, 3
liber, subst. 824, 1.993, 4 ligma 33, 5, 562, 2.604, 4. livida 36, 2 lubricus 80, 6.474,4
liber, adject. 535, 8.552, 4. 753, 1 - lividas 402,8 Lucana 428, 14. e53,8
555, 3, 710, 1, 10. bis. lignis 434, 8.867, 10 livido 488, 3 Lucanae 753, 8
734, 5.801, 2, £91, 10.908, ligno 908, 2 lividos 167, 10 Lucani 863,
s lignorum 790, 1 lividus 552, 7.833, 5 Lucania 618, 10
liber, p . 51, 4. 68, 2. ligrum 199, G. 316, 1.535, loca 89, 3.805, 7, 851, 10. Lucanus 616, 6.714, 1
230, 6. 327, 9.398, 5. 552, 5. 703, 23 839, 4 luce 407, S. 635, 3. 504, 5
3.818, 4.828, 3 ligonibus 230, 1.446, 8.783, locabat 587, 1 lucellum 613, 15, 217, 1
libera 468, 12.469, 11. 829, 14 locas 227, 2 lucen 287, 3.333, 5, 364, s
9 liguricrit 537, 8 locavit 701, 19 lucem dare £85, 4.312,2
libera vina 879, 8 Ligurine 365, 5 locis 450, 4.901, 1 Luceriam S02, 6
liberae 416, 13 Ligurinum 404, 5 loc858,412, 6, 468, 10. 708, 9. lucernå subclara Sat 7.lia.
liberas $34,4 ligurit 680, 6 5.870, 4 2
liberat 333, 10 lilium 137, 7 loco grato 859, 4 lucernae 328, 2
Liberi 76, 4.425, 7 lima. 898.9 locorum 144, 1.745, 5 lucernas 227, 2
liberi 492, 5 limat 789, 9 loculis 532, 4 lucernis 102, 5.580, 6. 615.
liberior 800, 11 limatior 609, 4 loculos 576, 1.651, 7, 729, , 9
liberius 553, 3.717, 2 limen 97, 4.253, 1.815, 1. 6. 847, 1 luces 331, 2
libero 138, 5.269, 9 821, 13 locum 588, 4.772, 10. 787, lucet 758, 1
Libero 285, 1 limina 431, 4.469, 5 9. 801, 3.880, 3 lucibus $23,5
liberos 434, 5. 444, 5 limine 568, 6 locuples 227, 6, 647, 8.684, lucida 15.2.342,6
liberrima 442, 4.763, 2 liminis 294, 1 11.733, 4.755, 8 lucidas 253,4
liberrime 309, 1 limis 687.5 locuplete 701, 15 lucidum 196,2,435,2 -

liberta 513, 14 limites 227. 9 locupletem 761, 5.842, 9 lucidus ordo 876, 5
libertas 809, 8. 843, 6. 897, limitibus 867, 12 locupletibus 726, 11 Lacili 599, 3.biº. 60s,2.616,
6 lima 69, 4.511, 2 locupletior 514, 11 1. tºº, 1
libertate 545, 5.703, 4.774, limum 667, 10 locus 173,4, 548, 4. 551, 2. Lucilius 545, 2.549, 8.
13 -
limus 680, 7 587, 7.593, 9.598, 6.627, , 9.608, 3.. 615, 1.618, 10
libertina 126,7. 476, 7 linea 802.3 6. 75r, 4.763, 7.792, 5. Lucina 444, 5.497, 9
libertinarum 522, 7 limenda 902, 8 822, 10.874, 9 lucis, mase. 21,6. 56, 4
libertino 570, 5. 574, 6, 7. lingua 365, 8. Sº?, 6.660. 3. locutas 331, 1 lucis, femin. 888, 11
826, 2 726, 8.820, 3.864, 8.877, locuto 635, 3 lucos 253, 6
libertinus 665, 5. 704, 6 4. 881, 10. £98, 8 locutus 487, 1.575, 2.765, lucrata 893, 1
libertus 649, 17.689, 4 lingua 285, i. 299, S. 336, 13 lucratus $36, 5
Liberum 123, 4.410, 8 4 loliginis 552, 14 Lucreti.em 71, 5
liberum 500, 5. 730, 8 linguam 744, 7 lolium 701, 2 lucri 412,3,781, 6
libet 67, 4. 3:1, 3, 433, 1. linguis 239, 1 Lolli 402, 8.735, 1.809, 1 Lucririn 435, 3.674, 5
578, 2.765, 1 lino 677, 4 Lollius $26, 10 Lucrino 210, 3
libidine 483, 4.737; 1 linquar 112, 2 longa 112, 4. 178, 1. 194, 1. lucro 166, 1.503, d. 641, 5
libidines 410, 2 linque 233, 10 217, 10. 273, 4.402, 2. lucro appone S9, 7
libidinibus 708, 2 linquenda 203, 3 513, 10. 528, 13. 555, 3. lucrum 510, 8.468, 5.910, 5
libidinis 447,6 linquere 311, 10 671, 10.725, 6, 7, 894, 11 luctamur 8si, 7
libidinosus 466, 13 linquimus 560, 3 longae 569, 4.700, 10 luctandum 695, 4
libidinum 77, 2 linquis 133, 5 longam 22, 3.48, 1.469, 15 luctantem 5,2
libido 98, 4.521, 3. 578, 8. linquit 598, 7 Longarenus 524, 4 luctantis 822, 9
698, 4.732, 8, 840, 1 lintea 60 8.409, 2.483, 1 longas 97, 7.385, 11 luctantur 851,2
Libitipa 832, 13 lintrem 558, 8 longé 398, 7.547, 12.558, 5. luctere 332, 4
Libitipae 693, 10 lintres 814, 3 567, 4.571, 7.577, 6.593, luctum 484, 5
Libitinam 360, 4 linunt 852, 12 1.689, 6, 716, 4 luctuosa: 275, 4
libo 711, 3 Liparaei 300, 3 longi 208, 1 luctuosis 228, 1
Libonis 819, 1 Lippi 515, 6 - longinquis 768, 6 luctus 257, 6
libra 565, 5.866, 18 lippis 563, 2.582, 2 longis 366, 8.901, 7 Luculli 853, 1
Libra sidus 221, 3 lippum 740, 7 longo 12, 8.446, ii. 458, 1. Lucullus 756, 1
librarius 903, 13 lippus 533, 1.559, 7.727, 1 526, 4.691, 1.774, 8, 828, lucum 755, 1
libris 603, 2.616, 3.698, 12. liquere, praeter. 898, 3 2.904, 2 Iucus 31, 1.874,6
851, 4.861, 11 - liques 47, 4 longorum 909, 2 Iudas 662, 2
librorum 785, 7, 817, 8 liquescere 508,6 longos 348, 11. 668, 5. 775, ladeniem 1967. 881, 6
libros 114,9. 487, 4.830, 3. liqui 349, 5 8 ludentes 726, 9
853, 5 liquidae 260, 8 longum 172, 7.253, 1.545, ludentis 264,11
hºm 739, 4.851. 7, 87s, liquidam 94, 3 ; 4.568, 1.743, 3.903, 5
longúm 913, 8
ludere 167, 8. S07, 9.
4. S38, 5. S57, 8.66S, 2.
liquidi 510, 11.789, 5
Liburnis 142, 4.425, 1 liquidis 23, 2. 305, 1 longus 253, 8, 297, 12 619, 8, 658, 6.868, 9.905,
Q
Libya 648, 7 liquidum 133, 1.255, 2 longus spe: 88, 5 º

Libyam 156 2 liquidus 781, 1.864, 7 loquacem, 507, 3 ludere par impur 661, 4
Libycis 4, 5.773,4 liquimus 134, 8 loquaces 303,6. 594, 5 Juderet CŞ9, 5
liceat 668, 5.914, 2 liquor 254, 7 loquaci 890, 12 tudi 850, 2
licebit 112, 4.478, 9.655, 5. liquorem 118,3 loquaciter 796, 4 ludibrium 61, 7
698, 11.749, 6, 877, 5.907, Lirim 314, 8 loquaumur 803.5, 851, 4 ludicrum 725, 4.752, 7, 847,
1 Liris 119, 2 loquar 341, 1.370, 9.591, 5 6
vis#.7
licebit, licet, vel q
quam lis 879, 1 loquatur 881, 13. 893, 10 ludis, nomen. 614, 6, 764,
lite 273, 5.648, 9.857, 6 loquax 295, 1 14. 849, 5
licenter 695, 13 litem 595, 2.648, 9 loquenda 382, 5 ludis rerº. 415, 12.687, 10
lites 563, 7.582, 4.736, 6. loquendi 378, 7 ludit 258, 3.295, 6, 317, 7.
*:::::ºise. 876, 13. 799, 5 loquens 581, 6 - sts, 8
 -
33
vocabuloRUM OMNIUM.
Judo, nom. 259, 2. 508, 7. Lydiae 290, 11 - Maia mate 632, 5 malum, neut. substan. 474,
724, 3.892, 6 Lydis 424, 1– Maiae 15, 2 8.523, 8, 11.657, 11.699,
ludo, verb. 12, 8.233,2.604, Lydorum 569, 5 majestas 422, 6.854, 12 10
7, 808, 7 - lympha 160, 5, 193, 4.485, major 17, 6. 235, 4. 240, 9. malum, adject. 468, 14
ludos 498, 5. 597, 12. 720, 4. 559, 1 323, 7.387, 1.416, 9, 428, malum, . 672, 6
10. 788, 2 lymphae 296, 12.303, 7.866, 4. 577, 2, 14. 389, 2. 669, malunt 851, 1
hudum. 299, 1.357, 5,370, 6. 6 -
5, 13.774, 16. 730, 2. 891, malus, substant. 60, 4.358
lymphatam 140, 5 8 - 1
575, 18.789, 7.814, 8,839,
14.866, 2.875, 10 lymphis 433, 5.568, 4 major juvenum 904, 8 malus, adject. 90, 7. 470, 7.
Tudum Fortunae 147, 1 lyncas 204, 1.390, 4 majora 541, 4.684, 4.776, 515, 6.544, 3.676, 4
ludum amori dare 239, 1 lynceis 526, 1 3. 805, 3 malus Jupiter 90,7
Iudus 323, 1.909, 1 Lynceus 726, 14 majore 369, 7.538, 11.608, malus punior 642, 8
Hudus erat 635, 10 lyra 49, 1.87, 5.193,6, 321, 1.851, 5 malus, pro ineptus 841, 6
lues, verb. 274, 1 9. 352, 7,420, & 490, 10. main putres, Epod. 3
lugubre 464, 2 812, 13 myº 626, 5. 668, 10. Mamurarum 561, 1
69, 11.692.6
lugubres 94, 2. 153,5 : lyrae 27, 3.42, 2.257, 3.364, majores 703, 5.716, 11. 826, manabat 73, 3
lugubri 256, 6 6.375,2 460, 5.861, 14. 3. 839, 12 manant 184, 2.485,3
lugubris belli 153,6 909, 3 majori 514, 9 manantibus 433, 5
lumbis 721, 8 Lyricis 7,4 majoribus 563,8.570,9.803, manare 822, 7
2 manaret 592, 10
lumbos 469, 6.558, 10.578,2 Lyrim, v. Lirim
lumina 490, 15. 706, 7 Lycippo 853, 2 majoris 771, 1 manat 365, 6.698, 1.902, 8
lumine 372, 2.739, 4 majorum 274, 1.511, 4.618, manca 710,6
9. mancipat 666, 10
luminibus 278, 6
luna 20, 5. 55, 2. 168, 10. MACEDO 310,6 majus 50, 13.264, 11. 297, mancipiis 755, 3
192, 4.330, 2.477, 1.499, macelli 794, 5 4.370, 1.382, 2.450, 13. mancipium 703,3
7.588, 7 macello 680, 3 bis. 497,6. 537, 11.653, 11. mancum 857, 11
lunae 228, 8.320, 5. 371, 8. macellum 659, 3 719, 5. 740, 14.747,2.806, mandabo 819, 2
392, 9 674, 3.782,2 macerat 476, 9 19 mandare 571, 9
lunam 214, 3.448, 2.494, 9. macerer 58, 3
machina 861, 1
mala, id est, maxilla, 252,8 mandata 786, 2.881, 3
mala consuetudo 534, 2 Mandela 817,4
589, 7.716, 8
lupa $44, 2 machinae 20, 2 mala scabies 913, 2 mandentur 888, 10
lupatis 85, 4 macies 19, 2.349, 9 mala adject. ablat. sing. 18, mane, verb. 284, 8
lupi 452, 7.590, 5 macie 762, 11. bis. 11.63, 3.465, 1.692, 6 mané, adverb. 386, 1. 532,
lupinis 634, 3.762, 1 macrescit 740, 12 mala, plur. 201, 4, 275, 4. 5. 580, z. s?0, 4.665, 5.
macro 575, 17 299, 2.524, 5.528, 3.533, 666, 6.753, 13. 763, 5,9.
lupis 125, 8.440, 5, 456, 9. macros 565, 8
482,6 1.547, 8.575, 14. 620, 8. 818, 5.839, 10
lupo 436, 5 3 macrum 847, 7 656, 5.663, 10.577, 3.728, maneant 112, 2 - -
Lupo, nom. . . 619 mactata 82, 2 3.851, 6.865, 2.913, 1 manebo 748, 3 • *.
fºrum 10 º * macte 521, 1 mala carmina 863, 8 mazemus 561, 1 -
lupos 72, 5.453, 2.471, 7 maculant 566, 13 mala, i. e. poma 530, 7 manent 297, 3.493, 4.845, "
lupos pisces 626, 4 maculis 903, 11 malarum 434, 2 2 -

lupum 65, 12 maculosum 384, 8 malas, id est, maxillas 349, manentem 357, 11
lupus 89, 5. 318, 1.477, 7. madet $25,8 10 - mamentis 887, 2
, 617, 14.618, 3.630, 1.799, Maenius 513, 16. 532, 8, 10. malas, adject. 434,2 Manes 22, 4, 589, 1. 842, 10
* 13.858, 3 793, 13.794, 11 male 40, 8, 190, 4. 410, 1. mamet, a maneo 5, 12.58, 1.
lupus piscis 625, 4 Maconi 26, 1 533, 7.535, 1, 4. 550, 6. 109, 1.228, 6, 470, 10.474,
lurida 489, 8 Maeonius 399, 1 597, 10. 672, 9.691, 9.700, 2. 484, 7.490, 7
luridi 413, 8 Maconium 465, 2 1s manet, subjunct. A mano,
luridum 265, 5 magicos terrores 870, 9 male dispari 74, 4.553, 9 as, 296, 5.793, 6.808, 5
luscinas 661, 1 magis 99, 2. 197, 6. 202, 2. male ſeriatos Troas 388, 1 mangonum #37, 3
Lusco !'...}. 560, 2 289, 5.428, 7.435, 4.471, male natis versibus 852, 8 manibus 341, 1.538, 6.5
luserat 697, 13 4.525, 4. 529, 1.596, 8. male nominatis verbis 305, 8. 865, 6, 680, 6.690, 14.
lusimus 122, 2 608, 4.669, 5, 6.904, 4 3 -
737, 12.821, 11. 825, 3.
lusisse 789, 7 magis ac magis 678, 3 male seu benº cesserat 616, £33, 4.848, 6
lusisti 871, 4 magister 279, 1.741, 3 3 manicis 801, 12
lusit 350, 9.400, 1.843,7 magistra 635, 10 male re gestà 642,6 manifestum 686, 5
lustra 363, 1.575, 14 magistri 662, 7.725, 8 malö rem gerere 645, 6 Manium 552, 2
lustratan $41, 1 magistro 294, 3.810, 2 malé sanos 818, 3 Manlio 324, 5
lustro, nom. 418, 4 magistrum 909, 11 male sarta 745, 2 mannis 442, 8.766, 3
lustrum 166, 6.502, 7 magna 250, 5. 357, 6.271, malé tornatos versus 911, Inannos 344, 6
lusum 563, 1 1. 335, 5.531, 6, 541, 6. 10 manserunt 845, 2
luteum 604, 7 -
548, 7.669, 4.684, 10.774, male tuta: mentis 650, 13 mansuri 567,2
luteus 466, 6 5.841, 7 male validus 686, 4 mantica 578, 3
luto 738, 3.777, 7 magna pars 577, 4 maledicit 651, 1 inanu 132, 6, 195, 2, 198, 2,
lutulenta 680, 10, 860, 3 magma 584, 6.598, 8.696, 5 maledicunt 717, 2 $13,8. 497, 5.592, 3, 587,
lutulentum 606, 6 magmae 52,8. 386, 3.799, 5 mali 337, 10.467, 10.525, 3. 9. 778, 7.896, 2
lutulentus 545, 7 magnam 350, 14.727, 7 • 553,2 manum 440, 3.416, 5
lux 561, 3.698, 10 magnas 312, 3.601, 7.604, maligne 850, 8 manus 250.5. 332, 1.406, 3.
luxuria 646, 4 5 malignis 557, 1 550, 12. 555, 22.903, 7
luxuriam 658, 9.891, 2 Magnessam 283, 1 malignum 219, 1
magni 42, 1.385, 10.499 malignus 110,2 manus, pro robur, vel exer
, luxuriantia 864, 9 -
citus 275, 5.413, 5.468,2.
Lyaeo $2,3. 327, 4.564, 12 6. 490, 14. 503, 15.575, 1 malis 59, 2. 432, 2.569, 5. 420, 2. 501, 5
Lycaeo 71, 4 magni pendis 681, 10 645, 4.650, 11
magnis 559, 5.570, 3.575, malis, propomis 679.8 manus, plural. 74, 5.134, 8,
Lycambae 254, 11 330, 1. 332, 11. 393, 3.
Lycambenn 821, 2 19. 620, 2.704, 5 malis, verb. 338, 7. 603, 10.
marino 510, 8, 12. 524, 7, 9. 449, 2.487, 1.49t, 5. 559,
Lyce 291, 1.412, 7, 8 604, 5, 610, t 1
Lycen 415, 2 542, 11. 529, 5. 576, 6. malit 21,7. 678, 4 mappa 619, 11. 750, 8
Lycia. 264, 6 591. 6.597, 4.606, 8.701, mallem 510, 12. 710, 10. mappis 680, 8
Lycias 37, 2 8. 895, 5 $54, 4 Marcelli 54, 5 -

magnorum 477, S. 543, 3 marcentem 678, 1

Lycidam 227, 7 malles 911, 11
Lycio 533, 8 magnos 13, 9. 151, 1.535, 2 mallet 571, 8.704, 7 mare 5, 1.18, 2.26,6, 47,
Lycisci 469,9 magnum 212, 4.263, 1.337, malo 61, 1. 478, 3. 536, 3. 3.50, 11.59, 5.68, 5.100,
Lyco 322, 3 2.451, 3. 549, 2. 553, 10. 21. 109, 4, 153, 6, 184, 2. “
554, 13. 607, 3.884, 3
Lycorida 125, 5 575, 8.583, 12.596, 1.599. malo crure, id est, non cou 194, 2.232, 1.533, 2.337,
Lycum 124, 1 7.665, 7.889, 12 cimno 527, 2 8, 356, 6. 334, 5.409, 1.
Lycurgi 231, 7 magnum fecit quod, etc. malo, verb. 879, 11 431, 2.435, 6.472, 3.477,
Lycus $22, 2 602, 5 Malobathro 175, 3 8. 483, 3. 508, 10.509, 6.
Lyde 295, 3.298, 11. 351, 3 magnum loqui 897, 4 674, 4.732, 7
Lyden 105,6 magnus 433, 1.550, 7.688, malos 454, 9, 512, 7 marem 672,2
º: 34, 1.57, 1.97, 8.289, 1, 5 Malthinus 519, 9
malvae 120, 3. 436, 3
Mareotico 140, 5
magus 105, 1.850, 12
maluit 586, 2
mares 87, 3.308,5
34 º INDEX
mari 67, 4. 168, 10. 558, 4.
450, 15.464, 1, 6. 465, 5.
501, 5, 688, 4
maribus 730, 3
Maricae 314, 7
marina 719, 1
marinae 36.5, 342, 5.387, 2.
406, 9
marino 331, 3
marinus 446, 5
maris 24, 8, 106, i. 171, 5.
227, 4.383, 10.752, 6.777,
2 Mauri 12, 10. 88, 6
maris expers 714, 10
marita 458, 7.493, 3
maritat 431, 5
mariti 7:, 3.278, 4.842, 4
maritis 732, 12. 908, 1
marito 278, 8. 295, 8, 297,
11.304, 5.658, 1.703,6
maritos 183, 11
maritum 168,6
maritus 268, 1
Marius 665, 1
marmor 753, 10.368, 6
marmora 227, 1.395, 7
marmore 80,4
marmoream 364, 4
marmoreum 815, 1
marmoris 839, 2
Marsa 489, 15
Marsae 237, 2
Marsaeus 523,4
Marsi 305,12.
Marºſ, plural. 430, 1
Mºrsia'580, 2
Marsis 450, 12
Marsus 6,5. 268, 4
Marte 74, 2.206, 6.270, 1,
11. 416, 4
Martem 27, 6
Marti 109, 3.253, 4
Martia bella 908, 5
martiales 72, 5
Martii campi 365, 11
Martiis 285, 1
Martio 234, 2.416, 12
Martis 251, 7
mascula 179, 7.821, 5
masculae 447, 7
Massagetas 135, 3
Massica 677, 5
Massici, 6, 6
Massico 178, 4
Massicum $25,4
mater 79, 1.362, 5. 383, 9.
474, 6, 539, 1.593, 9.643,
14.644, 1. 666, 4.667, 1.
807, 5.811,6
natercula 760, 5
materiam S37, 10.875, 16
materies 883, 6
materna 50, 5
matermis 793, 13
maternus 570,2
Matina 433, 2
Matinae 389, 1
Matinum 107, 1
matre 67, I. 166, 2.335, 1.
571, 5, 573, 9
matrem 92, 5.93, 5.618, 2.
650, 7
matres 93, 5, 131, 7, 183, 8.
305, 1. 488, 6.497.8
matri 669, 2
matribus 5, 11
matris 182, 5.280, 3.377,2.
$88, 7.650, 12
matrona 245, 3.264, 3, 523,
12. 809, S. 832, 2.833, 5
matronae 528, 5. 708, 7
matronam 523, 3
matronas 525, 2
matronis 66, 4.425,6
matrum 726,8
natura 277, 6
maturare 283, 3
-
mºre 725, 2.767 12. 839,
maturet 195, 7
unturior 220, 2
maturo 507, 8 . medius 255, 4.254, 7 mendici 516, 2
maturos 381, 5.437, 7.829, Medo 118, 4.268, 4 mendosa 575, 12
1 -
Medos 14, 1 mendosé 678, 4
maturum 383, 3 medulla 447, 3 mendosum 793,3
naturus senex 882, 1 medullis 774, 1 Menelaum 555, 11
matutina 6,7,9 Medum flumen 187, 1 Meneni 66t, 2
Matutine pater 694, 1 Medus 288, 1. 418, 9.501, 6 mens 57, 5. 23), 4, 268, º.
mavis 12, 4, 258, 2. 345, 4. Medus acinaces 102, 5 378, 7. 405, 1. 450, 11
350, 3.527, 3, 546, 10.789, Megiſla: 103, 5 489, 3. 548, 6.724, 4. 740,
11 mei 101, 4, 300, 3, 390, 5. 15. 903, 7.906, 6
Mavortis 337,3 699, 2 mens animusque 787, 5
Maura 171, 1 meiat 707, 11 mensa 215, 9,531, t. SS8, 5.
meis 71, 6. 256, 7, 312, 2. 627, 7.675, 5
Mauris 293, 7 394, 2.402, 5.411, 8.428, men-ae brevis £90, 7
- mavult tº27, 4 12. 448, 5. 468, 11. 494, 9. mensam 551, 9.714, f
-
maxima 536, 3.. 643, 15.646, 559, 7 mensas tº 1, 6. 635, 3. Pºs, 4
7.728, 2 Meleagri 885, 7 mense oiâ, 7.773, 3 &2, 4,
maxima parshomimum 649, melimela 716, 7 g
16 - melior 32, 6.65, 10. 126, 5. menses 135, 3.330, 10. Gös,
maxima pars vatum 875, 2 240, 7.276, 6.301, 1.482, 4
maxime 416, 1.519, 1.543, 1. 484, 3.533, 6.558, 3. mensem 406, 9
3. 655, 3.735, 1 674, 5, 706, 15.730, 1.774, mensis 235,2. 385,6. 681, 4
Maximi 363, 6 7. 787, 2.871, 1 mensorem 105, 2
maximus 693,6 melior pars 482, 1 mente 121, 3, 250, 3.340, 2.
ruazonomo 721, 4 meliora 115, 1.524, 10. 622, 427, 5.508, 10. 635, 1.535,
me 6, 4, 5, 7, 4. 24, 5.30, 5. 1. 701, 2.831, 8.898, 9 7.768, 7.770, 4. c63, 6
58, 8.120, 2, 3, 237, 1, 44. meliore 104, 7.640, 2.650, ‘mentem 68, 1.70, 2. 140, 5.
256, 5. 322, 7.353, 5,536, 1 159. 2.634, 9.655, a tê7,
7.554, 8 meliorem 684, 12 3. 710, 11. 833, 3, 840, 2
me gessi 684,2 meliori 598, 1.728, 8 mentem addere 853, 11
- mene 610, 9 melioribus tº 4, 2.741, 7 mentes 333, 2.457, 4
ue & te 788, 6 melioris 616, 1. 672, 1.707, mentiar 696, 1
: 73, 1.85, 1.178, 2.224, 11 mentitrus $27,5 & 4
a 2.357, 12. 371, 6.412, 7. melius 11, 2.348, 10. 570, 1, mentio 552, 7
477, 4. 556, 14. 538, 8. 482, 9.502, 7.525, 6.617, mentior ºf
575, 11 7.634, 2.732, 11. 749, 2. mentis 215, 6,583, 3.535,9.
mea: 16, 6. 171, 4. 220, 1. 753, 6.859, 19.878, 3 644, 4.546,5. 850, 15. 365,
312, 5. 522, 7.370,9. 449, melius 195, 7.255, 1.313, 3. 15
2.494, 6 $34, 1. 383, 8, 513, 12. mentita 757, 2
mean 89, 6 555, 6. 563, 11. 601, 7. mentite 683, 2
meari 22, 5 606, 3, 673, 6.692, 4.713, mentito 388, 1
mearum 219, 5.285, 1.734, 5, 716, 9, 735, 4, 810, 9. mentitur 728, 6.885, 4
1 901, 3.911, 8 mento 178, 2.447.2
meas 365. 6.458, 2 mella 172, 5, 231, 4.312, 8. meo 101, 3, 193, 5, 428, 1.
mecum 33, 3. 154, 2. 170, 1. 432, 5.485, 3. 623, 1.073, 451. 1. 473, S. 478, 7.433,
173, 4, 174, 1.248, 6. 260, 3. 822, 7 1. 612, 6- 656, 9
8. 324. 5. 555, 8, 598, 1. melle 618, 4.905, 5 meo sum pauper in arre
655, 11.658, 8.759, 3.738, melle est 696, 1 gºº. 2
---
7.811, 10.887, 1 mellitis placentis 772, 7 meorum 174, 5.40s, 5.615,
mecum facit 836, 3 melos 258, 1 § 777, 5 -
Medea 438, 7.882, 9.889, 3 Melpomene 94, S. 361, 4. meos 316, 5, 550, 11
Medeae 443, 4 372, 1 inera 553, 1.766, 10.809, 3
Medi 215, 1 membra 5.8, 452, 7.489, S. meracoğ, 12
media 457, 3.. 638, 7.660, 4 508, 4.550, 2.554, 8.593, mercantur 525, 10
media de nocte 787, 5.816, 7. 721, 5.727, 2 . mercarier 641, 4
3. membra dedit sopori 632, mercaris 867, 5
media inter carmina 847, 5 mercator 5, 3. 119, 6.506,
11 membranam 638, 1 5. 507, 7.728, 5. 801, 7
mediae 320,6 membranis 907, 1 832, 5
mediam noctem 604, 2 membris 407, 7.813, 7.873, - mercatorem 357, 1
medias 246, 8.347, 7 3 mercatores 506, 3
mediastinus 788, 1 memento 31, 1.159, 1.223, mercatur 766, 8.866, 18
medicata 270, 5 -
4. 356, 2.455, 4.671, 10. mercaturis 649, 2
medice 733, 13.840, 10 681, 6.687, 4.769, 7 mercatus 693, 3
medicis 768, 9.866, 7 memini 598, 1.715, 6.836, 5 merce 113, 7.231, 5.411, 8
medicorum 840, 9 meminisses 697, 1 mercede 104, 1.252, 3.635,
medicum 512, 12.641, 10 * meminit 743, 8.855, 2 2.705, 3.812.6
medicus 651, 8.666, 7 Memnona 604, 6 mercedem S37, 2. 527, 5.
mediis 801, 7 menuor 125, 1. 136,4. $46, 5. 538, 3
medio 164, 1.356, 4.527, 8. 385, 10. 412, 4. 631, 1. mercedes 518, 6.577, 1
550, 14. 886, 5.894, 4 671, 9,701, 10. 904, 10 mercedum 525, 7
medio die 713, 4
---
memorata 864, 4 mercemur 320, 2 756, 1
mediocribus 535, 1, 10. o 19, memoratur 511, 7 mercenaria vinela 765, 8
11. 905, 2 memorem, nons. 58, 7.298, mercenarius 633, 2
mediocris 904, 12 13. 335, 10 merces, edit, 111, 3.248, 4
mediocritatem 189, 1 memorem, verb. 52, 5.”0, merces plural. amers $58,
mediocriter 816, 11 4. 843, 3 3, 547, 7.857, 1.910,4
medios 310, 1. 417, 4.643, memores 314, 4.415, 9, 563, mercetur 766, 7
13.738, 7.890, 5 º 6 Mercuri 41, 1.294,3
Medis 153, 3.254, 5 memori 681, 7. 635, 7 Mercuriale 641, 5
mneditans 340, 4. 592, 1 Memphim $43, 2 Mercurialium 223, 2
meditantibus 860, 14 men" tº 1, 13 Mercurius 36, 4. 117, 5.177,
meditantis 323, 3 Mena 755, 2 . 1. 644, 7
meditant at 288, 5 Menam 764, 10 inerdis 550, 1
meditate 8tº. 4 Menandro 633, 5, 834, 1 mercaris 513, 2
meditatur 278. 2 417, 8.
meñdacºm 56°, 13. 799, 4. merebere 411, 2
mediter titº, 3 -
910, 10 merentern 251, 4
meditor 412, 1 mendaci 430, 10 .
medium 513, 15. 520, 3.572, merdacior 840, 6
merentis 762, 2
meretº, 4
7. 640, G. 701, 14. 803, 9. mendax 219, 1. 242, 6, 257, merctrice 548, 12. 603, 3.
888, 5. 904, 10 -
9. 739, 5. 799, 2 J7, 15 738, :
 *

vocabuloRUM OMNIUM. - 35
meretrici 809, 3 meus, id est, amicus 407,5 minor 56, 1.271, 4. 572, 6. miserum 511, 6.419,5.867,
merctricibus 523,7 mi, pro mihi, 513, 16.523, 608, 4.684, 10.709, 7.734, 7
meretricis 553, 11. 662, 2. 6. 529, 3. 532, 10. 553, 8. 4.774, 8, 16.805, 1. 832, 4. miserum est 529, 11
1 554, 4.817, 11 889, 7
-
misit 8. 2.70, 5,451, 6
meretricula 707, 5 mica 332, 4 minora 177; 2. 532, 7.770, missa vox 907,2
meretrix 133, 6.788, 12 micat 54, 5 8. 778, 3.731, 3 missat 558, 6 w

mergos 466, 12.628, 4 mictuin 590, 2 minore 118, 3 º in bellum ducis 900,
missi
ineri 82, 1.157, 3 migravit #18, 2 . minorem 192, 5.275, 1.608,
meridiem 352, 1 #. 893, 2 13. 681, 2.692, 7.716, 7 missilibus 276, G
Merionem 27, 8.65, 8 mihi 46, 1.57, 5.70, 6.81, 3. minores 55, 2, 187,2.607, 1. missis 583, 9.688, 6 *
merita 352, 12.369, 9 121, 1, 124, 5, 172, 3. 357, 847, 9 * 265, 7.514, 12. 805,
meritis 361, 3.397, 4.828, 3 10. 361, 3. 389, 5. 440, 6. minori 669, 13. 839,-12
merito 507, 10.550, 4.572, 511, 9.532, 6.536, 15. 555, minoribus 637, 9 non missura 914, 12
2. 649, 3 5. 563, 4.577, 14 minoris 58), 3 missus 616, 8.621, 2
meritorum 858, 13 miles 25, 3.200, i. 267, 4. minorum 888, 7 mista 109, 5
meritum, particip. 541, 4. 270, 3. 3. 1, 1.431, 1.462, Minos 108, 2.393, 5 mista 406, 4
619, 1 S. 506, 4. 507. 6. 503, 9. Minturnas 749, 1 mistis 364, 8
mero's, 7.58, 3.78, 5.175, 858, 1 minuas 626, 2.653, 11 misto 672, 7 *.
1. 195, 1. 209, 2. 302, 2. Mileti 805, 9 minuat 816, 13 mistum 460, 5, 718, 5
316, 1.328, 2.365, 3.385, militabitur 428, 9 minuentur 408, 9 mite 75, 2
7. 468, 9. 614, 5, 678, 8. militaria 462, 5 minui 840, 1 mitescere 727, 11
819, 4.911, 4 militaris 35, 3.90, 1 minuit 140, 3, 217, 10 mitescunt 392. 5
meros 862, 1 militat 741, 6 minus, adverb. 11, 7.97, 6. mitibus 70, 5.432,7
mersare 672, 7 militavi 342, 5 374, 5.449, 3.518, 8.533, mitigat 868, 12
merses 332, 3 milite 63, 4, 416, 4 5.538, 8. 711, 2, 846, 5. mitior 293, 7
mersor 726, 2 militet 742, 1 866, 16 mitis 499,4,619,7
meruere 898, 4
merui 896, 1
militia 178, 1.245,2.261, 4. minus illo 668, 11
506, 6.622,6 minxerit 914, 7
* 382, 8, 756, 4.857,
merulas 721, 9 militiae 171, 6. 174, 2. 362, mira 642, 2.910, 1 mittamus 337, 11
merulis 913, 7 11.841, 6 mirabere 22, 8.774, 4 mittant 732, 2
merum 39, 1.353, 2 militiam 76, 2. 113, 2.813, mirabile visu 862, 4 mitte 237, 8, 287, 5,358, 14.
merus 548, 11 12 mirabilis 754, 3 473, 4.749,4
merg 522,6 militibus 269, 7.693,6 mirabimur 486, 1 mitte sectari 144, 1
Messala 574, 3.611,7 militum 270, 7.327, 8. 443, mirabor 805, 5.910, 9 ° mittere 126, 4, 417, 4.575,
Messalae 905, 2 6 miracula 870, 9.885, 5 18.642, 6
Messi 563, 5,7 mille 282, 8.442, 7.462, 7. miramur 788, 5. mitteret 705, 3
Messius 564, 3 510, 3. 587, 4. 613, 4.647, miramnr si 781,4 mitteris 825, 5
messorum 438, 1 17. 645, 2. 649, 11.658, mirantur202, 1.638, 8.860, mittes 56, 3
meta 3, 1 11. 669, 12. bis. 753, 12. 1 mittis 470, 3
metallis 774, 12 755, 3 mirare 753, 11 mittit 445, 12
metam 909, 8 - mille ovium 655, 10 'mirari sãi, 3.354, 3, 765, mitulus 674, 1
metata 212, 5 millia 510, 2, 559, 2.567, 1. 3 Mitylene 778, 1
metato 635, 1 615, 12.726, 7, 756, 4 miraris 285, 3.513, 1.728, Mitylenen 28, 1
Metaurum flumen 379,7 millia centum 641, 3 7 mobile 709, 13
Metello 146,1. 619, 2 millia terna 680, 3 mirata 400, 7.438, 7 mobilia 664, 2
Metellae 660, 5 millibus 649, 11. 867, 6 mirati 896, 5
metendo 417, 11 millibus octo 856, 5 mirator $21, 6 -mºllu. 31, 2.92, 5. 887,
Methymnaeam 718, 8 Milonius 615, 8 miratar 418, 10. 753,2. 832, mobilis horae 867, 13
metiente 442, 1 Milvis 483, 6 13. 835, 5 mobilium 4, 2
Metii 906, 7 Milvius 706, 10.799, 14 mirë 169, 2. 641, 8 moderabitur 740, 14
metire 484, 10 Mimas 263,5 mirer t09, 4 moderare 95, 9
metiretur 513, 11 mimae 516,2. 523, 5 miretur 610, 4 modeste 522, 9
metiri 527, 3.767, 15 mimis 523, 7 miri 569, 2 modestus 816, 6
metit 647, 2.808, 4 Mimncrmus 758, 10.863, 3 miror 641, 7.711, 3, 795, 2. modica 748,2
metu 92, 3, 134, 9. 250, 4. mimo 849,6 836, 7.903, 17 modici 76, 4
S53, 5. 428, 3.512, 6.540, mimos 600, 4 miros 365, 4 modicis 83, 1.699, 7.897, 5
7.554, 15 minum 810, 3 mirum 202, 4.253, 4.603, 2. modico 556, 4.869, 4
metu exanimem.512, 6 minabitur 111, 1.906, 9 618, 2 modiis 800, 3
metuam 290, 2.305, 7.869, mirus 483, 5.671, 5 modis 185, 6, 194, 4.257,6.
5 mºre. 176, 1.342, 8.399, misce 412, 5
jº, 5. 682, 5, 891, 9.909,
metuas 513, 8.550, 10 minaci 150,2 miscebat 673, 3
metuat 529, 8.753,5 mimacis 430, 2 miscebis 800, 2 modis inille 282, 8
metuant 100, 4 minacium 195, 8 miscent 6, 5 modo 222, 2.341, 6. 369, 2.
metuebat 513,4 minae 243, 5, 396, 2 miscentur 321, 1 589, 7, 643, 8.663, 9.664,
metuemus 207, 3 minantem 768, 3 miscere 678, 8 4.753, 1.829, 6
metuenda 643, 10. 842, 8 minantis 639, 3 miscet 335, 9, 677, 9 modo isto 867, 4
mutuende 51, 5. 230, 7 minaruin 881, 5 miscueris 631, 3 modó 304, 1.349, 3.433, 1,
metuendus 245, 4 minas 373, 4.454, 1 miscuisse 493, 3 2.494, 1, 2,507, 6,7. 518,
metuens 5, 3.321, 5. 335, 6. minaci 43, 4, 263, 6 miscuit
o
270, 15.603, 1.505, 8. 580, 7. 531, 1, 5, 6.588,
517, 3. 547, 10. 634, 10. minati 183, 7 1. 532, 8.601, 8, 4.664, 9.
649, 5. 708, 1.800, 8. 801, minatus 461, 3 Miseno 675, 1 701, 1, 3, 877, 10
2. 857 5 minax 52, 2.843, 9 miser 104, 5, 476, 5. 489, modorum 591, 5
metuente 155, 6 mineris 541, 6 13. 524, 1.543, 2. 630, 3. modos 146, 2. 154, 3.230, 1.
metuentes 233, 3 Minerva 621, 5, 906, 5 640, 1.705, 5. 824, 6. 888, 295, 3. 561, 2.408, 8.449,
metuentit;90, 9 Minervae 252, 4.300, 2.387, 3 9.743, 9, 821, 4.866, 4
metuentis 688, 6.717, 1 9 misera 547, 4, 581, 5. 709,8. modulanda 866, 3
metues 74,3. 708, 13. 809, 1 minimè 547, 2.652, 6 699, I modulate 122, 5
metuet 801, 1 minimis 526, 13 miserabilis 125, 2 modulator 542, 3
metuit 189, 9.295, 6.384,6. minimo 546, 3 iniserae 183, 9.587, 2 moduli 668, 9
740, 6. 709, 13. 615, 15. minimum 846, 4, 838, 4 miseram 48, 1.282, 6.523, modulis 537, 5
846, 2 minimum 48, 2, 173, 2.816, 7 modulo 707, 13
metum 337, 1.464, 11 7 nil miserantis 161, 9 modum 67, 2. 307, 6.328, 1.
metuo 618, 9 minister 734, 5 miserarum 299, 1 226, 5.663, 9.844, 4
metuor 100, 1 ministeriis 255, 6 miseras 358, 1.423, 1.715, modus 94.1. 137, 1. 171, 5.
metuunt 72, 4, 131, 8, 185, ministrat 338, 4 3 514, 4.632, 1
8. 547, 11 ministratur 579,3 misers 592, 7, 13 Maccenas 1, 1.84, 3. 195, 7.
Mevium 465, 2 ministrent 720, 1 miseri 24, 4 219, 5. 235, 7. 287, 1. 311,
meum 2, 1, 57, 3. 357, 15. ministret 793, 7 miseris 830, 10 6. 253, 2.407, 3.426, 2.
435, 7.676, 8 miuistrum 145, 1.375, 4 misero 238, 8.493, 5.533, 440, 2, 460, 4.475, 5. 505,
mens 510, 3. 527, 7.574, 2. minitaris 564, 5 2. 698, 10 1. 536, 8,611, s. 668, le.
581, 7 miniţatur 617, 9 miseros 215, 5 697, 2,5. 713, 7
39*
36 INDEX
Mecenatem 695, 7. montibus 92, 2. 114, 4. 465, mortem 270, 13.596, 1.522, multa: 525,8. 785, 8.7%, 5
indechas 554, 1 7. 485, 3, 854,7 1. multarum rerum 6:
morchatur 522, 8 montis 84, tº morti 108, 6.205, 3.416, 16. multi 137, 3.289, 7.402,1.
moechis 521, 8 montium 280, 5.528, 4.356, 665, 7.877, 11 451, 1
moechos 97, 6 8 morti dedit 655, 10 multis 95, 4.252, 5.297,7.
mocchus 544, 4.704, 7.703, monuere 496, 1 mortibus 540,4 sis, 3.37.3. Sº,
3 monumenta 10,5 mortis 17, 7.333, 6.554, 15. 3.758, 5.858, 1. 911, 3
mornia 29, 2.75, 2.314, 6. monumentum 359, 8.587, 5 633, 9.870, 8.914, 5 multo 63, 4. 116, 2. 182, 3.
429, 2. 701, 13 mora 1 12, 4.306, 5. 898, 9 mortua 690, 4 $17, 5, 415, 4.508, 4.521,
moenibus 242, 2.488, 8 moraberis 383, 7 mortuos 494, 13 9. 600, 1
moerebis 479, 1 morabitur 678, 6.888, 11 morum 900, 1 multo 556, 1.561, S. 7
morrentes 272,3 morabor 235, 3 mos 378, 1. 384, 8, 456, 9. º, i. 36.16' 643,
moerentis 787, 4 mora: 353, 5 525, 10.552, 9.575, 6.591, multö minus 807, 10
moerere 762, 6 moram 205, 1 7. 709, 10 multorum 598, 5. 737, 5.
moeret 165, 4.255, 6 moramur 482, 10 Moschi 749, 5 835, 3
moerore 881, 9 morandus 892, 6 mota 594, 2 multos 5, 10. 570, 9
moestis 149, 4 morantem 50, 5.175, 1.275, motum 146,1. 891, 12 multum 97, 5. 343, 3.
moestum 517:1. 831, 4 s motura 891, 14 1. 489, 6.536, 1.584,3
moestus 159, 5.567, 8 morantur 726, 10. 743, 1 motus 277, 5.347, 2 multum 688, 8.690, s.745,
mola 656, 2 morari 295, 10. 710, 5, 785, motus animi 831, 10 11. 757, 2 881, is 894, 1
mole 264, 9.789, 1 -
11 motus, id est, incessus 414, multum celer 651, 8
molem 354, 2 moraris 463, 1.857, 9 5 multúm cessat 903, 16
moles 210, 2 moras 412, 3 motus prece 88, 4 multus 753, 6 -

molesta 734, 6 morata 901, 1 move 473, 2 * Munatius 745, 2

molestas 532, 4 moratur 787, 3.901, 3 moveas $22,8 munda 528, 13.748,3
molesti 583, 1 morbi 156, 6,641, 7.662, 4. moveat 610, 9.636,3,744,3 munda: 354,6
molestum 577, 13 727, 7.751, 9 movebat 97, 5 mundi 90, 7.255,5, SS6, 12.
molestus 536, 9.753, 3 morbo'140, 1.573, 3.646, 5. movemda 487, 3 540. 8
moliar 244, 6 649, 16. 652, 3, 9.754, 8. movemt 680, 5 mundior 704, 6
molibus 243, 2 767, 1 moventum 789, 10 munditiae 845, 1
molimine 862, 6 morbos 842, 8 movemtes 264, 12.711, 5 munditiis 23, 5
molirioppida 908, 2 morbum 564, 7.792, 1.865, move.tis 240, 3 mundum 50, 11
molitur 885, 1 12 -
movere 494, 4. 533, 7.907, mundus 630, 2.747, 5.82ſ,
molle 605, 7.675, 2 morbus regius 915, 13 7 2
molles 140,9.427,6. 685,2. mordacem 804, 8 movere loco verba honore munera 76, 4.107, 2.154, 1.
875, 11 morlaces 76, 1 indigna 863, 11 293,2. 311, 1.423, 7.
molli 31, 7.525, 13 mordaci 387, 5 movere, prater. 820, 7 2. 692, 5.752, 5.853, 8
molliat 546, 9 morelax 552, 7 munere 2.06, 5.568, 4.
mollibit 332, 3 mordear 799, 1 ſº 571,5,9 895, 5
overi 525, 8. 815, 3. $22, 1.355, 7
mollibus 194,3. 363, 1.451, mordent 697, 9 moverit 914, 8 muneretur 432, 11
3.467, 5 mordeor 374, 5 moves 63, 8.362, 2 muneri 595, 6
mollior 233, 6.298, 5 mordet 1 19, 3 movet 241, 2.564, 3.800, 8 muneribus 311, 1.584, 2.
mollire 445, 4 mordicus 588, 13 movetur 864, 12. “11, 2 40S, 12.404, 1.415, 7.583,
mollis 66, 1.476, 1. 484,3 more recto $65, t, movit 163, 3, 4.294, 4.488, 9. 537, 2
molliter austerum 622, 7 more 41, 4, 193, 8.369, 2. 3. muneris 574, 10. S95, 6
mollitia 469, 8 23, 10. 603, 10. 665, 4. mox 5, 4.22, 8, 149, 1.278, munerum 394,4
mollitiem 632, 11 761, 4 3. 281, 1. 350, 9, 376, 5. munia 167, 2-630, 4.652,5.
mollium 186, 5 more ferarum 540, 5 3:2, 7. 518, 9.655, 5. 725, 865, 6
mollius 593, 8.608, 5.632,9 morem 102, 3, 137, 2.364, t; muniant 236, 4
Molossis 702, 7 12. 554, 5.618, 11.843, 4 Mucius, v. Mutius munierant 309, S
Molossus 454,3 morer 507, 4.766, 9, 821, 2 mugiat 357, 15 munificum 522, 10
momenta 733, 1 moreris 161, 8 mugientium 432, 3 munire 540, 1
momentis 752, mores 268, 2. 368, 6.379, 6. mugire 850, 1 munita:351,4
momento 506, 7 500, 7, 532, 12. 705, 9. mugiunt 218, 2 munito 858, 8
momorderet 768, 3 726, 8.737, 6, 820, 2.854, mula 558, 1 munivit 500, 5
Monaeses 275, 5 3.885, 3.887, 4 mulae 558, 6, 10 munus 149, 2.433, 7.450,1.
mone 690, 10 moretur 144, 2 mulces 296, 10 851, 5, 893, 12
moneam 814, 9 mori 246, 9.247, 5.290, 2, mulcet 850, 11 nunuscula 761, 7
monendo 903,3 6. 305, 7.319, 2.335, 8. mulctar 435, 5 muraena 717, 7
monendus 743, 11 349, 14. 507, 8 muli, 562, 3 Murena 561, 2
monet 76, 5.77, 1.283, 7. mori propatria dulce et de muliebrem 484, 5 Murenae $20, 7
392, 3. 524, 10 corum est 246, 9 muliebriter 141,2 murem 700, 6
monimentum, v, monumen moriar 350, 3.802, 3 mulier 142, 6.252, 1.282,9. mures 661, 3
y tum moribus 240, 7.336, 9, 827, 304, 5. 335, 2.434, 4.470, muria 678, 8.719, 1
monitor 825, 6 2 1. 471, 5. 529, 7.629, 3. murice 218, 4.674, 5, 868, 7
monitoribus 866, 14. 887, morjemur 716, 10 708, 10. 710, 8: 873,4 muricibus 471, 2
11 moriens 653, 4.803, 10 mulierculan 469, 7 muris 69, 10
monitoris 814,9 morietur 805, 10 mulis 860, 15 murmure 150, 2.773, 6
monitus 620, 6,743, 11.903, moris 673, 1 mullum 626, 2 muros 388, 11.737, 2
14 moriture 159,4 muko 578, 2 murus 256, 6.891, 7
monstra 9, 2. 18, 1. 433, 4. morituro 107, 4 mulso 673,5 naurus abeneus esto 725, 10
821, 9 -
moror 220, 2.549, 6.793, 5. multa sing. 23, 1.111, 3.331, mus 700, 6.884, 5
monstrare 803, 4, 676, 11 • 855, 4 7. 36%, 3.368, 9.382, 4. musa lyrae solers 309.3
monstraret 716, 2 morosa 40, 2 478, 9.545, 1 musa 27, 5. 73, 2. 148, 6.
monstrat 741, 4 morosum 690, 7 multa dies 393, 11 153, 9, 195, 1. 257, 4. Sº?,
monstrata vitae via est 908, mors 22, 1.217, 9, 346, 10. multa litura, ibid. 8,9. 563, 6.743, 9.768, 2.
7
$48,5. 508, 7.583, 4.618, multa came 433, 9 ał2,5. 879, 6, 885, 2.901,
monstrata 866, 9 6.710, 2. 302, 3 multâ cum laude 606, 5 6
monstratum 618, 1 morsu 789, 9 º multà fruge 798, 10 must €55, 8.
monstravi 718, 10 morsus 678, 4 multà prece 385, 7 Musa, r. viri 791, 5
monstravit 878, 9 mortale 130, 3.341, 7 multà in rosá 23, 1 musir tº 18, 11
monstrei 693, 1 mortalem 698, 9 multa, plural. 136.2. 216,4. musam 190.6. 821, 5
monstris 265, 5 mortales 262, 7.573, 10.707, 275, 3. 313, ti, 7.403, 9. musarum 239, 3.853, 5
monstror 375, 1 7 405, 7, 450, 10. 555, 13. musas 123, 4.321, 2.831, 1
monstrum 141, 1.382, 1 mortalin 878, 3 565, 1.609, 8.656, 5. 737, musco 772, 3
monte 366, 5. 493, 11. 831, mortalibus 19,9. 597, 5 3.756, 6. 831, 4.878, 5. musis 100, 1.401, 4.862, 5
1. 888, 8, 9 mustellae 762, 10
mortalis
o
356, 1.473, 11.869,
montes 9, 4, 189, 8, 566, 5. multafleturum caput 450, muta 658, 4
698, 7.796, 5 -mortalium 343.2 10 mutabile 839, 7
* parturiunt, etc. 884, mortc 142, 5. iº, 8. 304, 2. multa tulit fecitºue puer 1:rutabilis 869, 3
367, 6.917, 4 y mutamus 216, 5 -
 vocabuloRUM oMNIUM. 37
mutanda 912, 3 narrari 820, 2 nauseam 464, 9 neget 114, 5.798, 13. *
-
mutandus 792, 5
mutant 779, 2
narras 319, 3. 596, 7
narrat 283, 4.764, 10
nauseat 733,4
nauta 5, 1.110, 2.558, 4, 7
neglecta 501, 10.815,
neglecti 275, 3
;
ºs mutantem 733, 1
mutantur 877, 8
mutare 70, 6.114, 10. 129,
narrata 682, 3
narratur 325, 1.511, 13.736,
1
nauta 486,7. 508, 9.557, 8.
558, 10
nautica 549, 1
neglectis 534, 5.680, 9
neglectum 12, 6, 726, 12
neglectus 249, 1 -

3.500, 1. 781, 2, 821, 4. marres 785, 10 nautis 51, 9, 109, 4. 214, 4. negligens 288, 7
1. narret 889, 2 477, 7.489,6, 557, 1, 8 negliget 325, 9
mutaret 280, 5, 704,4 marro 575, 6 ne, 9, 1.37, 1. 46, i. 74, 4. negligis 111, 6
*a.
mutat 71, 4. S31, 7.441, 4. nascente 330, 2 #6'4, iid, 2, 35. 1.733, negligit 765, 5
547, 7.606, 9.708, 9.712, nascentem 372,2" 1. 136, 7, 162, 5. 246, 5. negoti 920, 6
4. 733, 2 nascentes 674,3 283, 10. 292, 5. 297, 12. negotia 273, 4.572, 3.. 640,
: --
mutat quadrata rotundis nasceris 497, 5
733, 11 nascetur 834, 5
353, 6. 358, 3.392,3. $98,
6.420, 7.471, 4. 482, 12.
tº. 696, 2.755, 2.764, 14.
788, 4. 827, 1
mutata 13,1. 133, 4.815, 16 nasci 166, 1 508, 3. 512, 8.525, 1, 11. negotiis 430, 1
mutata sorte gaudet 702, 3 nascitur 556, 12 526, 1.527,2, bis. 553, 14. nogotio 357, 7
". mutatae 136, 6.446, 11.721, mascuntur 235, 4 554, 1 memo 505, 1.513, 2.514, 6.
2.774, 4 Nasica 687, 9.688, 8 medicam 896, 5 536, 12. 546, 11. 570, 1.
mutatis particip.507, 8.545, Nasicae 788, 6 me forte 620, 6.725, 7.850, 578, 4. 595, 10. 605, 7.
3 Nasidiene 721, 2 7. 888, 9.903, 2 727, 11. 857, 3
mutato 511, 12 Nasidiemi 713, 2 ne hºm faciam 543, 4. nemon 514,6,706, 8
mutatos 23, 6 Nasidienus 720,6 618, memora 340, 1
mutatum vinum, id est, cor maso 570, 4.719, 12.875, 14 ne non 750, 9.806, 6 nemoris 701, 4
ruptum 629,6 nasum 706, 12 me quid 547, 9.685, 7.710, *mm gé, 4.328, 4.373,
mutatur in horas 387, 8 nasus 682, 13 5
mutatus 404, 5.662,4 nasuta 526,4 ne quis 76, 4.540, 2.618, 9. nempe 471, 3. 599, 2.656,
mutaverat 718,8 nata 324, 5,379, 7. 524, 9. 654, 8.853, 1 9.709, 11. 712, 1.773, 7.
mutavit 464, 2.840, 2.878, 877, 10.882, 9 me te morer 507, 4.766, 8 798, 8.801, 11. 866, 16
2 matae 657, 8 ne, interrog. & dubit.261, 6. nemus 6, 5.72, 1.291, 5.315,
mutem 799, 1 natale 869, 1 348, 10, etc. 1. 341, 2. 369, 4.454, 7.
mutet 428, 14 natalem 87, 3.264,7 Nearra 478, 1 772, 5.861, 5
mutilus 564, 5 natales 629, 8, 870, 11 Neacrae 306, 3 Neobule 306, 3
nuutis 374, 8 natali 407, 2 Neapolis otiosa 447, 9 nepos 41, 1
Mutius 754, 2.862,2
muto 763, 2
natalis 221, 5 Nearchum 323, 5
nebulae 90,7. 255, 8
"tº f!" nequam 429, 6.
matam 656, 1.658,4
mutor 236, 3 natantes 717, 7 nebulam 307, 10 -

mutua 766, 6 natantia 18, 1 nebulonem 514, 2 *Pºem 253,2,488, 3.615,

mutua 290,4
mutui 365, 2
natarunt 10, 1 - nebulones 738, 5
nebulonis 518,4
** 12, 6, 152,3. 658,
natat 474, 1.591.3.692, 5
mutuis 196, 3 nati 668, 4.738, 4 nec 5, 6.7, 2. 17, 2, 4, bis nepot 587, 3.618, 1.869, 7.
mutum 539, 3 natis 512, 13. 635, 2.653, 3. 20, 4.2.2, 6, 7.26,4,6, 121 nepotibus 457, 8
mutuum 477, 10 684, 11 3, 4.439, 5, 7, etc. nepotum 198, 3.314, 3.794,
Mycenas 30,4 natis, º 102, 1.111,7 meene 548, 8.550, 3. 554, 13. 10
Mygdonias 197, 1 male natis 852, 3 699, 9.837, 4 Neptuni 351,2
Mygdoniis 313, 5 mato pro filio 518, 5.656, 5 nec non 702, 1 Neptunius 461, 1
myrrheum 306, 4 nato 718, 5.749, 5 nec nunc cum 663, 5 Neptuno. 111, 5, 456, 1 -
Myrtale 126,6 natos 228, 3.271, 4.381, 5 nec scit 905, 1 Neptunum 352, 6.777, 6
myrteta 791, 5 Nattu 580, 6 nec semel 914, 4 Neptunus 492, 3,877, 12
myrta 21, 4.99, 2. 144, 3. matu grandis 764,4 necabit 667, 1 nequam 711,
179, 3.259, 10.331, 9 natum 163, 4, 570, 5, 574, 6,. necari 708, 3 nequaquam 677, 2.829, 6
myrtorum 5, 1 7. 575, 4. 633, 4, 826, 2. necato 114, 1 neque 7, 1.19, 10.20, 3. 26,
myrtus 145,2. 211, 2 853, 6.856, 2.905, 6 necdum 627,4 4. 31, 4.35, 3.36, 2. 2
2.528,
Mysorum 438, 5 natum rebus agendis 879, 5 necem 283, 3 11, 12, 13. 548, 3, 4. 550,
Mystem 185, 7 natura 512, 5.513, 3. 524, necesse est 540, 7. 626, 2. 11. 555, 4, 561, 5, 6. 575
11. 528, 1.529, 1. 534, 2. 695, 2.876, 10 14. bis. 577, 1, etc.
540, 9.569, 2.577, 7. 608, necessitas 19, 4, 132, 5.240, nequeas 629, 7
NABIS 554, 8 4.626, 5, 636, 6. 653, 12. 9.333, 4 nequeo 614, 3.879, 10
nactae 298, 3 2, 9.676, 7, 700, 2.709, mecis 457, 6
nectar 251, 3 1
** 537, 4.681, 4.711,
nactus 795, 1 5. 816, 12.881, 7. 903, 13
mania 352, 12. 489, 15. 730, * dives opis suae 524, nectaris, 58, 11.253, 5 nequicquam 18, 4. 5.
2 1 nectat 862, 9
necte 101, 2, 3
706, i. 475, º
64, 2, *

maemiae, non-plur. 237, 5 natura potens 617, 13 nequiere 689, 11

naeniae, gen. sing. 154, 1 naturâ sublimis 845, 7 nectendis 405, 5 nequior 647, 9.706, 14
Naevius, posta 833, 4 naturá an arte 909, 4 nectis 113, 5 nequiores 281, 1
Nuevius, heliuo 630, 5 vid. naturae 109, 1.510, 7.671, 5. mectit 821, 8 - - nequit 514, 5, 551, 11
Maevius 772, 8.869,2 nedum 878, 4 nequitia 660, 10
naevos 575, 13 naturam 678, 7.773, 9.781, nefarius 889, 4
Naiadum 341, 3 2 nefas 18, 9.46, 1.77, 2, 96, mºute 266, 1.307, 6, 794,
nam 75, 3,62, 5.288, 6.294, naturas 722, 2 6. 139, 4. 199, 4.264, 12. nequities 636, 8
3. 302, 6. 331, 2, 416, 4. naturis 887, 5 335, 8.338, 4.384, 8.388, Nereidum 352, 6
454, 3.467, 10.491, 1.503, natus 161, 6.593, 7. 563, 6. 4. 408, 4.451, 7.481, 8. Nereum 488, 5
13. 521, 3.521, 7, 526, 7. 570, 7.572, 1. 573, 2, 9. 481, 12 Nereus 63, 3
536, 12, etc. 604, 1. 639, 2. 649, 13. meſas videre 481, 8 Nerio 645, 1
* 89, 5.127, 5, 365, 8. t;85, 1.704, 8.803, 10 nefasti 134, 7
nefasto 198, 1
Nerones 378, 10
.9. 470, 4.528, 9.534, nave 870, 1 Neroni 856, 1
2,561, 3. 569, i. 571, 8. navem777, 12.840, 8 negabat 522, 5 Neronibus $79,8
574, 2.575, 3. 804, 7 naves 217, 1.656, 7.848, 7 negabit 652, 8
nanciscetur 899, 5 naufragium 68,5 negabitis 462, 1 Nºon,768,2. 770, 4.783,
mardi 411, 3 navibus 26, 2.62, 4.461, 2. negantem 710, 12. 816, 4 Neronum 416, 9
nardo 192, 10.411, 2.449, 1. 779, 3.874, 11 negares 911, 8 nervi 875, 4
473, 7 naviget 652, 12. 801,7 * 217, 11.538, 10,508, nervis 294, 6.613, 2.677, 7.
mares 750, 9 navigio 733, 3 709, 13.792, 1
maribus 364, 5.535, 6.822, navim 123, 3. 506, 5 negas 570, 6 - nervos 108, 6
maris 470, 3.545, 4 mavis 16, 3.59, 5.140, 4, 201, negat 197, 5.577, 4.580, 3. nescia 247, 1
marium 211, 2 3.279, 1.465, 1.815, 15. 663, 2.736, 6.765, bis. 770, mescias 165, 1 *
narra 703, 5 840, 8 8, 759, 12 nesciet 774, 14.875, 15
narrabo 913, 13 navita 61, 5.199, 9.260, 9 negata 91, 2.247, 6.647, 7 mescii 26, 5
narrantem 635, 3 navitae $37, 2.384, 5 negatas 688, 8.
narrare 849, 7 navitis 466, 5,491,2 megatis 512, 5
-
nºw 592, 1,9.597, 12.646,
narrares 806, 7 navium 311, 1.425, 1. 443, negatum 489, 13.528,2 mescio quid 339, 4, 597, 12.
narraret 722, 1 3.462, 9 - negaverit 311, 7 nescio quod 868, 10
38 INDEX -

nescios fari res 588, 5
nescire 699, 3.879, 11.910,
3 Nireus 324, 3
nescis 350, 13. 512, 3, 871,
3 º
nescit 503, 1.538, 3.773, 12.
781, 2.905, 9.906, 2
nescit vox missa reverti
907, 2
nest ius 24, 3.. 649, 4
Nessi 430, 3
Nestor 736, 6
Nestora 65, 4
neu, 14, 1. 125, 2. 132, 2.
137, 1, 2, 3, 5, 6, bis. 483,
1. 540, 2 bis. 601, 1.684, nitentia 754, 5
7.685, 7.889, 7
neve is, i. tº c. 797, 9.
889, 7
neutram 650, 8
nexar 143, 2
ni 388, 8.427, 4.510, 1.526,
6.564, 4.646, 10.651, 12.
739, 3.859, 12
nido 376, 2.628, 2.826, 3
nidore 623, 5. 706, 12 t nitidum 21, 4, 322, 4, 747,
nidum 259, 5.409, 5. 772, 2
niger 465, 5
niger, pro malus 551, 11
nigra 559, 7.588, 9
nigra, 381, 8.552, 14
Niphaten 186, 8 nocturnos 816, 5, 861, 7. non sine votis 698, to
Nirea 473, 12 870, 10 non tamen 357, S. 717, 1
nocturnus 451, 12.541, 1 non tangemdavada 18, 7
misi 43, 3.. 61, 6, 155, 2. 156, nocuere 717, 6.769, 2 non unquam 513, 12. 571,
6. 223, 1.315, 4. 330, 3. nocuisset 181, 2.848, 17 -
456, 10. 520, c. 5, 537, 12. modo 232, 3.308, 4.733, 1 non vis 728, 8
543, 1.550, 13.556, 7.665, nodosa 727, 3 non usitata 255, 1
9. 734, 6, 914, 12 nodosi 645, 2 non usitatis 450, 9
nisi quod 548, 10.585, 5 rodum 133, 8.328, 1 non vult 663, 10, 873, 12
nisus $76,4 - nodus vindice dignus, 883, mon vultis 521,8
nitantur #28, 12 9 - mona 713, 1
nitens 16, 8 moles 739, 3.672, 4 Nonae S17, 8
nitent 383, 8.905, 10 noli 801, 5, 811, 8
- nonam 765, 12
nitentes 62, 2. 175, 2.621, nolim 521, 5.577, 11 nondum 148, 2. 167, 1, 2.
g nolint 507, 9.520, 3 891, 3
nolis 194, 1. 555, 11. 727, 3 nonne 60,2. 528, 2.553, 9.
nitere 736, 1 nolit 517, 3.518, 2. 527, 6. 686, 1
nites 24, 5
nitescere 386, 3
913, 12 nono 575, 7
nolito 910, 12 monum 405, 3.906, t
nitet 192, 4.683, 9.773, 4 mollem 577, 13 noram 641, 5
. cothurno 897, 4 nollet 804, 4.844, 3 Norico 494
Noricus s 68,4
nitidam 657, 7 noluit 575, 18
nitidique 789, 3 nolunt, v. nolint noris 406, 7,532, 6
nitidis 190, 7.795, 9 nomen 49, 4. 61, 4.241, 2. norma 212, 2.878, 7
mitido 335, 4.495, 3. 766, 9 254, 6. 348, 3. 389, 6. 396, nos 22, 3.26, 4, 27, 10, biº.
bº
4. 403, 11. 422, 4. 529, 3. 32, 6. 134, 6.162, 3. 223,
9 534, 8.619, 1.643, 3.671, 5.281, 1.597, 6, 8. 352, 5.
nitidus 618, 12 8. 767, 8. 829, 2.877, 7. 392, 10.425, 6.484,7.555,
mititur 366, 3 895, 1. 833, 5.908, 3 11. 548, 4. 557, 2.563, S.
nitor 30, 3.300, 3 noruen dare 797, 1 571, 7.877, 11
nituistis tº 6, 5 nomen serat 753, 8 noscent 237, 3 *

nigri 347, 3.410, 5
nigris 23, 7. 86, 6.124, 1.
470, 1.552, 5.572, 7.627,
6.673, 1.875, 15
nigro 96, 4. 124, 1. 181, 3.
274, 4.368, 7. 630, 1.860,
3. 875, 15
nigrorum 412,4
nigros 762, 4
nigrum 27, 8.508,6
nihil 31, 2, 108, 5, 144, 3.
2.6, 3. 531, 6.347, 11.370,
1. 467, 1. 497, 5. 582, 8.
606, 8.647, 7.69ſ, 8
nihil-amplius 692, 4, 740, 1
nihil estab omni parte bea
tum 217, 7
nihil moror 795, 3
nihil mom 882, 8
nihilo 565, 3.. 643, 8, 12
nihilo plus 510, 5.664, 3
nihilo sapientior ºt, 13
ºum 643, 10.65%, 3.717,
mil 19,9.52, 8.50, 13.61, 5.
101, 4, 165, 7, 9, 311, 8.
341, 6, 7.468, 5, 14. 494,
12. 509, 7. 510, 6, 523, 6.
525, 1.528, 5.527, 1. 531,
2.532, 4, 5.689, 2
nil ego 711, 8
mivalem 533, 1 nomen inane 806, 10 noscere 710, 7.910, 10
nivali 331, 2.742, 3 Nomentano 587, 3 nosces 65, 9
mivalibus 778, 2 Nomentanum 615, 6, 653, nosmet 536, 11.603, 2
nivalis 140, 10 9.658, 9 nosse 715, 4
mive 38, 1. 340, 9, 343, 2. Nomentanus 513, 17, 715, nosset 597, 7
409, 4.527, 6.653, 8. tig5, 8. 716, 1.719, 8 noster 697, 12
11 nomina 350, 16, 366, 4. 539, nosti 494, 8.541, 10.571, 4.
nives 292, 2.336, 15. 391, 5. 7.755, 11.877, 6, 893, 7 640, 5. 737, 9
453, 8.454, 5.472, 2.700, nomina, i. e. credita & de nostra 170.2. 612, 4.833, 5,
8 bita 518, 13 bis. 849,9. 877, 11
mives capitis 413, 10 nominatis 305, 3 nostras, 906, 8
niveo 163, 2 nomine 325, 4. 493, 1. 511, nostri, genit. sing. 382,9
niveos 525, 4 12. 524, 2. 592, 2.637, 1. nostri, it. - 15.
niveum 347, 5 764, 10. 798, 8 $46, § 4 298,
niveus 371, 9 nominibus certis 839, 11 nostri, nom. plur. 896, 3.
nivis 8, 1 nominis 268, 5.289, 7. 332, 898, 3
nobile 52, 7.660, 9.884, 3 10. 548, 7 nostris 13, 7.252, 10.425,8.
nobiles 114,8 non 10, 9, 17, 5. 18, 7.27, 13. 510, 10. 829, 5
mobilem 51, 9.308, 5. 374, 53, 8.66, 2.68, 2. bis. 224, nostro 68, 6. 153, 8.270, 1.
1. 464, 3 * 1, 3. 312, 14, his. 554, 2. 421, 3
nobilibus 895, 7 555, 7.560, 1.575, 10 nostrorum 746, 1
nobilis 3, 2.33, 4.61, 3, 297, nom alius 234, 1. 899, 9 . nostros 275, 1.851, 12
10. 314, 1.363, 8.473, 10 non alio 136, 5 nostrum 19, 11.22, 2.609,
nobilium 303, 4.411, 1.822, non aliae quam 679, 1 7. 835, 3
2 nonaliter 273, 1.476, 1
nobis 464, 10. 510, 9.532, non amplius 515, 7 ºs-
- -- - - 616,
9.546, 4.737, 4.744, 13 non aspicatos impetus 275, nota 9, 6.158, 7.160, 1.414,
nobiscum 536, 1 g 8. 603, 4. 776, 1.792, 5.
noceant tº 1, 1 nonbené 175,5 808, 1
noceat 617, 6 non dignum 815, 6 notá substant.877, 7
nocebit 726, 12 non erat his locus nunc notabant 545, 1 -

nil est 638, 5 nocendi 893, 2 874,9 notabit 912, 3

milextra numerum modum nocent 486, 9 non est meum, &c. 357, 15 notan, substant. 59, 7.371,
que 814, 1 -nocentem 207, 2 non est quod 831, 4 9. 352,10
nil intentarum 893, 3 nocentes 588, 8 non est ut 780, 2 notandi 661,2.887,4
mil medium est 520, 3 mocentium 403, 6 non indecoro pulvere 151, notando 553, 6
nil moror 546, 2.855, 4 nocentius 437, 7 2 notante 571, 3
nil nisi 673, 5 nocere 812, 1 - non ita 211, 6 notarent 539,6
nil non 382, 11 nocet 740, 10 non ita pridem 805, 2 notari 532, 11
nil practer 602,4
nil satis cat 511, 5
mocituram 111, 6
nocte 234, 5. 347, 11. $55,
non ita magnus tº2, 1 notas,
6. 888
* 296, 11.566,
mon levi ruiná 231, 6
nil tanti est 899, 10 10. 402, 3, 465, 9.408, 7. non mediocris G82, 1 notat 304, 5
nil verbi 642, 11 £60, 4.739, 1.707, 3 non minus 522, 8.572, 4 notatus 704, 2
nil ultra 655, 1 noctem 40, 3.439, 11.543, 3. non multum 669, 7 Nothi 308, 3
Nilus 254, 9.419, 2 506, 11. 604, 3.. 614, 5.749, non piger Appulus $12, 1 Noti 17,4
nimbis 376, 3 7. 800, 10 non quis, verb. 710, 10 noti, adject. 512, 15.772, 1
nimbos 217, 3 noctes 97, 7.232, 3.478, 3. non satisest 549, 5, 683, 1. Notis l
ninnio 78, 4, 125, 1 532, 4.639, 2 880, 10 notis, subst. 385,7
nimirum 634, 6. 649, 15. noctesque diesque 512, 6 nor secus 159, 2.340, 7 notis, adject. 414, 2. 842,
770, 1.787, 8.794, 5.866, noctilucanu 390, 8 non secus ac 888, 2 2
1. noctis 132, 6. 320, 6 non sennel 370, 14 Noto 464, 5,466, 10
nimis 12, 8, 283, 1.338, 1. noctu 858, 2 non semper 134, 1.676, 5 noto 716, 4, 895, 15.905,
613, 1.751, 5.891, 3 nocturma 677,6 non si 205, 4 5
nimium 10, 7, 80, 6.91, 1. nocturnå versate manu 896, non sine 278, 7.282, 3. 502, notos 566, 5
160, 6, 195, 1 2 2. 342, 2.856, 8, 674, 2. notum 582,2.592, 16. 754,
nimium 188, S. 190, 10. nocturnac 445, 10 718, 7.721, 5 5. 815, 8.876, 9
235, 10. 288, 8. 383, 2. nocturni 701, 13 non sine Diis 259, 11 notum sine crimine 784,
£60,
4
5.749, 9.764, 3, 896, nocturnis S09, 4.365, 9 non sine multà laude 897, 5 11

Nioboea S36, 3
* 168, 9, 199, 2.319, non sine questu quod, &c. notus S1, 4.110, 1.535, a
98, 7 º, sºon, 3’-

rotus, adject. 155, 5.255, 2. Numa 754,7
489, 4.521, 1
nova 9, 2, 19, 2. 33, 1. 135,
1. 183, 5, 188, 6. 259, 3.
340, 2.367, 2.483, 4, 677,
1.696, 5. 812, 3, 864, 6.
876, 14.877, 5
novae 226, 8, 320, 5.498, 2
novam 430, 1.883, 1
novas 411, 5
movem 32,7. 502, 2
movern Musis 362, 5
movendiales 491, 4
noverca 444, 9 - 1. 891, 9
novi, nom. 59, 5
novi, verb. 346, 10. 533, 5.
595, 4.634, 13.641, 6.685,
4. 809, 1
Noviorum 580, 3
novis 101, 5.565, 4. 480, 4.
493, 6.586, 5, 670, 2
novisti 759, 2.772, 10
novit 770, 6
novitas 833, 6
novitate 892,6
Novium 532, 8
Novius 574, 1 - numina 437, 3.842,6
novo 133, 2. 213, 4.244, 5.
377, 4.571, 9
novos 636, 3.832, 2
novum 118, 2.876, 10
novus 636, 5.641, 8
nox 22, 4. 109, 1.298, 12.
352, 12.448, 7.477, 1.489,
11. 557, 6, 701, 14. 728, 6
nube 12, 2.357, 2
nubem 800, 10.816, 6
nubes 52, 1. 214, 2.417, 2.
893, 3
nubet 683, 5
nubibus 184, 1.354, 2 -
nubila 31, 3.128, 1
nubium 369, 1
nuce 685, 6, 831, 5
muces 653, 6
nucis 894, 9
nuda 95, 2.349, 8.392, 2
nudam 527, 2
mudare 720, 5 - 9.342, 3.34%, 1.357, 10. oblectat 9:01, 3
nudat 811, 1
nudata 744, 4
nudavit 892, 4
nudet 636, 6
nudis 321, 6.432, 2.588, 10.
630, 3
nudo 323, 10, 529, 9.319, 5
nudum 60, 3
nudus 311, 9. 654, 5. bis.
666, 6.683, 3
nugae 901, 4.912,
nugari 619, 8.858, 9
nugaris 814, 2
nugarum 532, 1
nugas 697, 7
nugis abjectis 866, 1
mugis 600, 10.810, 5.822, 5.
912, 5
nulla 90,15. 112, 3, 212, 4.
228, 4. 446, 7, 451, 10.
482, 3.438, 9.532, 7.574,
15.598, 3.729, 11.731, 4.
752, 4.857, 2.866, 6
nullam 75, 1.520, 5.523, 3
nulli 95, 5, 136, 3. 536, 3. nuptiarum 295, 7
º, 2.878, 8.683, 2.861,
nulline 356, 8
nullis 384, 7.570, 9
nullius, penult. longá. 805, nutriant 499, 2
1.901, 2,6
nullius, penult. brevi 486, nutriculā 747, 2
9. 725, 8
nullo 513, 3.583, 6
nullos 720, 10. 840, 5
nullum 103, 5. 489, 10. 911,
12
nullus 154, 4.633, 1.732, 6
num 196, 9, 438, 3.523,
5.534, 1.551, 3, 4.573, 9. mutum 800, 11
608, 3. bis. 669, 4.637, 10. nutus plur. 856, 6
720, 12
WOCABULORUM OMNIUM. 39
nymphae 117, 1.183, 1 obsit 695, 3 -
Numae 838, 2 nympharum 316, 4 obsita 78, 1
Numantiae 194, 1 nympharum cum Satyris obsoleta 491, 2
numen 364, 10. 385,9. 448, chori 6, 6 obsoleti 189,2
10. 477, 3.829, 2 nymphas 230, 2 obsonia 518, 1. 627, 1. 711,
numerabilis 891, 4 nymphis 21, 1.347, 10.392, 12
numerandum 654, 11 obstantes 275,2.323, 4.40s,
numerare 653, 7 7. 433, 10
numeras 870, 11 O obstantia 674, 1.737, 6
numerat 835, 2 O 2, 1.22, 2.32, 7.33, 2.39, obstare 643, 11
numerato 867, 7 - 1.59, 5. 60, 1.67, 1. 101, obstaret 397, 4
numeratur 535, 9 1. 115, 2. 124, 3, 4.174, 1. obstat 514, 11. 527, 1.685,
numeris 367, 3.545, 3.855, 270, 15. 171, 1.293, 2.302, 6
1. 304, 1.334, 9, 341, 8, 8. obstet 509, 7, 860, 14
numero 106, 1.157, 2. 548, 374, 8, 8. 415, 10. 526, 3. obstetrix 491, 7
3.575, 8.697, 6.878, 9 bis, etc. -
obstinatas 295,3
numero plures 847, 9 o bone 641, 11.698, 3 obstipo 690, 9
numeros 47, 1.821, 1.896, o ego larvus 899, 7. obstitit 255, 5
s o si 632, 8.693, 1 obstrepentis 227, 4°
numerosque modosque 866, o mare, et terra, 490, 1 obstrepit 360, 7.419, 4
4 outinam 135, 1.385, 11 - obstrepunt 436, 5
numerum 789, 12 o quando 698, 14 obstrictis 16, 2
numerus 615, 3.738, 4 ob 310, 4. 538, 6. 547, 4, obstringam 654, 1
Numici 752, 1.810, 9 etc. -
obtestor 767, 10
Numica. 135, 6 ob amici jussa 771, 3 obticuit 898, 2
Numidarum 298, 9 ob assem 800, 12 obtigit 440, 5 -
ob hanc rem, quod 547, 1 obtuierim $36,8
numine 292, 3.382, 12 ob hoc 907, 5 obtulit 313, 7.574, 15
numisina 852, 9 ob id factum clarus 858, 7 obturem 863, 7
mummatum 755, 7 obarmet 378, 3 obvius 598, 7.698, 2
mummi 529, 10 ** obdit 536, 3 obvolvas 707, 1
nummis 518, 1, 5.654, 5 obducta 473, 1 occasionem 112,
5
mummis in foenore 910,6 obdura 685, 9 occat 867, 2
nummo 691, 11 obcam 230, 15 occidenti 914, 3
mummorum 651, 10.856, 5. oberrat 903, 15 occidentis 427, 9
867, 6.. 905, 4 obesae 470, 3 occidere 655, ii. 801, 5
nummos 511, 10. 515, 11. obeso 795, 3 - occideris 393, 5
522, 2.538, 3.. 649, 4.812, obeundus 580, 2 occidi 799, 11
5.839, 11.857, 6.867, 3 obibo 235, 7 occidis 475, 5
nummum 847, 1 objecerit 506, 1 occidistis 865, 13
nummām 858, 8 objecto 191, 3 occidit, penult. brevi 95, 4.
nummus 512, 3 objectos 914, 9 107, 5.287, 6.382, 8, bis.
numquid 524, 6, 549, 3.698, objice 800, 10 occidit, penult. longá 650,
4 -
objicere 291, 3 9, 657, 4.914, 11
nunc 5, 8, 9.21, 4, 6.22, 8. objiciebat 554, 11 occisa 650, 10
24, 1.33, 3.40.2, 5.47, 3. objiciet 575, 15.578, 4 occultan 797, 11
138, 5. bis. 139, 1. 167, 6, obire 219, 5 occultare 312, 2
7, 190, 4. 242, 6, 7, 8.289, obisset 719, 5 occulto 54, 4.732, 3
occultum 354, 9.765, 15
bis. 376, 7.395, 2.his. 404, obligåsti 182, 1 occupa 60, 1
3. 448, 9. ter. 469, 7. 472, obligatam 177, 5 occupabitur 481,4
3. his. 574, 6, 8.577, 1. obligatus 493, 9 occupare 482, 10
543, 12.593, 11. 867, 14, oblinare 523, 11 occupat 403, 10.633, 6.765,
quater. oblinat 821, 7 7. 816, 7
nunc age 658, 9 obliquo 160, 4.789, 8 occupatam 276, 5
nunc cum 663, 5 obliquum 329, 3.344, 5 occupato 357, 2
nuncios 332, 7 obliti 758, 7 occupavi 225,3
nuncium 42, 2 oblitum 681, 2 occupavit 51, 1.407,5
nuncius 232, 5 - oblitus 268, 6. 603, 7.777, occupes 533, 1
munquam 4, 8, 199, 3. 264, 5 occupet 197, 7.349, 10.755,
4. 272, 2.485, 1. 530, 2, 3. oblitus, priore brevi 850, 3 1. 825, 10
511, 11.566, 7.644, 5.689, oblivia 638, 13 º extremum scabies
16. 713, 4.899, 6 oblivione 450, 6 910,3 -
nuper 61, 8, 183, 9.305, 1. oblivionem 475, 2 occupo 592.5
342, 1.347, 9.416, 3.461, obliviones 402, 9 occurram 451, 12. 555, 7
1. 501, 8, 637, 1. 733, 9. oblivioso 178, 4 597 1
837, 2. 367, 7.876, 14.893, obliviscendus 777, 5 occurri 735, 6
1 -
ºist, I occurrit 597, 6
nupta 291, 2.391, 1 obnoxia 704, 2 occurrunt 562, 5
nuptac 1.33, 10 obrepere 904, 2 Oceano 18, 5.134, 4.386,2
nuptam 450, 2 obruit 63, 1.110, 1 Oceanus 419, 4. 84, 7
nuptarum 547, 5 obruitur 801, 4 ocior, v. ocyor
nuptiali 2:37, 7 obscoenas 452, 6 ocreatus 659, 8
ocscornis 841, 9 octavam 764, 2
nuptias 63, 5.277, 1 obscoe:mum 520, 1 Octavius 611, 4
octavo 697, 4
nusquam 691, 4.796, 3, 6. obscura 129, 4.687, 10
806, 8 obscurante 707, 13 octavum 166, 5
nutans 397,9 obscuras 893, 2 octavus 667, 4
obscurata 864, 2 octo 652, 2
nutrice 639, 5 obscuri 816, 7 octo millibus nummorum
- obscuro 31, 3.789, 9 856, 5
nutriri 848, 16 obscurum 169, 3.782, 2. octoginta annos natus 649,
nutrit 334, 4 904, 5 1.J.
nutrita 378, 3 obscurus 875, 4 octomis 576,2
* 676, 2.824, 5.882, obsecret 663, 7 oculi 758, 12
oculis 13, 1.124, 1.356, G.
obsecro 767, 10
nutritur 773,7 obscquio 630, 10 526, 2.533, 1.559, 7.665,
nutrix 90, 4.882,2 obsequium 686, 6.711, 10. 9.753, 7, 821, 11.875, 15.
800, 10
- 888, 14.910, 15
obsecratis 492, 1 oculo 158, 5.527, 5.697, 1
nux 635, 9 obsessam 476, 5 726, 14.789, 8
40 INDEX
oculos 138, 2. 196, 3. 597, ollis 679,.6 -
operat 304, 6.738,6 ora 35,5.442.5.445, 3.457,
10.685, 5.739, 7.785, 11. oloribus 582, 11.363, 5 opere 904, 2 3.533, 1.618, 12.74s, 5.
848, 5 oluerunt 818, 5 operis 542, 5. 618, 11. 875, 849, 4.897,2
ocyor 18, 8.217, 3.236,6 olus 512, 4.578, 9, 619, 9. 12.884, 1 ora, orae 153, 8.304,4
ocyor Euro 217, 4 635, 4.70%, 4.748, 2.804, operosa 369, 5 orabant 697, 1
us 162, 2.193, 2. 592, 8. 3, 5, 867, 9 t operosae 300,2 orabat 665, 8.656, 4
709, 8, 112, 11. 788, 10 oluscula 699, 1 operosiores 244, 8 orabit 683, 8.733, 1
odere 264, 11. 547, 11 Olympia 728, 10 operta 750, 2 orae 100, 4.288, S.79s, 3 .
oderit:35, 2.217, 6 Olympicum 2 * 642, orare 817, 10
oderunt 512, 15. 799, 15. Olympo 263, opertos 182, 5.525, 10 oras 141, 4.254, 7.416, 1
816, 1, 4 Olympum 56,2 opertum 795, 14 orat 118,2 -

odi 1.43, 1.238, 1.522, 1. omasi 794, 8 operum colores 879, 9 oratus 653, 10.786, 1
889, 6 omaso 685, 10 operum 585, 4.694, 2.743, orbe 732, 6
odimus $36, 5 omen 343, 5 2. 843, 1.909, 2 Orbem 56, 1.782, 2.88s, 7
odio 582, 5.740, 16. 777, 2. ominatis 305, 3 operum solutis famulis 516, Orbem totam 854, 8
789, 9, 825, 1 omine 298, 13 5 Orbi 867, 1
odioest 787, 8.839, 7 ominibus 383, 13 . operum vacuo 635, 6 3. 836, 6
odisse 626, 4 omisit 735, 9 opes 197, 1. $12, 3. 354, 4. bis, subst. 1
odisti 538, 1.824, 3 omissis 751, 6.754, 10
odit 815, 7. 731, 1.761, 10. omittas 684, 9.756, 9
381, 10. 700, 5. 743, 12. S50, 15.†: 3. 250, 6. -

774, 9, 811, 9, 817, 11. Orbum 370, 8

788, 7. 811, 5, 6.819, 8. omittat 876, 6 864, 8, 887, 15.900, 1 Orca 679, 1
838, 5 omitte 534, 3.815, 7 opiºus 252, 9.865, 11 Orci º: 5, 9
odium 784, 4 omne 9, 3. 241, 2, 255, 4. opibus integris 634, 13 Orco 108, 3.297. 3.
687, 1 8.
, S. 568,
odor 470, 8.677, 7 264, 12.275, 2.297, 9.314,
- opifex S47, 10.542,6
odoraris 454, 8 4.317, 7.333, 2. 378, 1. opima 466, 11 Orcum 265,7. 6
odrati 192, 9 426, 1. 428, 9, 447, 10. opimae 30, 6 º, Orcus 868,4 $49,
odoratis 324, 2 474, 8.500, 10. 516, 2.609, opimas 118, 3 - ordinarat 488, 4
odoratum 707, 14 opimis 711, 9.740, 12 ordinaris 149, 2
odore 317, 6 - omne tulit punctum 903, 2 Opimius 651, 5 : 9. 6.
ordine
407, 4
odorem 211, 3. 629, 7.741, omne quod 702, 2 opinum 847, 7
8 omnem 457, 3.703, 12. 881,
7
opinus 381, 1 º:* * * * *
odores 855, 3 opinor 535, 9.582, 1.802,2. ordinem 421, 6
odoribus 23, 2.489, 9 omnem crede diem, etc. ... 857, 7 ordinet 240, 4
odoror 470, 4 747, 7 opiºi, 11.770, 9 ordinibus 253, 7
Oenophorem 578, 6 omnes 34, 1.54, 5, 103, 1. oportet 571, 6, 698, 3.740, ordinis 875, 4
Oſelli 637, 1 133, 1. 162, 1. 172, 3, 185, 4. 772, 8 orditur 885, 8
Ofello 623, 1 - 3. 402, 1.438, 6. 448, 13. pedere 598, 3 ordo 876, 3
Ofellum 634, 12 467, 4.512, 14.522, 5.536, opperior 741, 10 ore 234, 3, 251, S. 296, 6.
Ofellus 621, 4 2. 547, 11, 14. 566, 4.573, oppida 213,2. 540, 1. 823, $40,7. Sº,8. 445, 1.446,
offendam 912, 5 10. 576, 3. 583, 1.643, 3. 6. 908, 2 1.447, 1.50s, 1.700, 11.
offendar 768, 9.903, 11 756, 5, 895, 12 oppidi 5, 3 issºrii, i.
offendat 536, 17 omni 159, 5. 430, 4.542, 3. oppidis 261,5. S48, 2 ore rotundoloqui 901, 5
offendere 714, 8 576, 10.583, 13.906, 4 oppidius 653, 2 . ore tumido dilitigat 880, 5
offenderet 898, 8 omni parte 521, 8 oppidulo 567, 2 Orestes 650, 9, 13 822, 16
offendet 620, 4.630, 2 omni ex parte beatum ni oppidum 447, 10 oret 830, 9
offendunt 905, 6 hilest 217, 7 opponat 440, 3 orichalco 890, 11
offendumtur 894, 8 omnia 18, 8.75, 3. 378, 4. opponite 637, 4 Oricum 282, 1
offensae 478, 5 - 513, 1.518, 1.528, 5. 551, oppono 598, 10 orientia 842, 2
offensi 619, 2 6. 592, 4.667, 8.678, 4. oppositis 47, 3, 342, 3.690, orientis 55, 3. 242, 4, 557, 2
offensus 490, 13.767, 3 719, 12. 731, 4 12 originem 514, 5
offer 741, 7 omnibus 200, 2.259, 4.323, oppressa 619, 1 origines 419, 1
offert 730, 2 13. 530, 1.582, 2. 717, 5. oppresserit tº 2, 5 Originis, morn. . 52s. 4
officient 526, 8 860. 11 oppressus 651, 6 Orion ºs, 4.35, g S46, 9.
officiis 702, 2, 764, 2.857, omnibus annis 761, 11 opprimeret 513, 14 465, 10.477, 7
11. 860, 11 omnino 614, 2.722, 3 opprobria 554, 16. 771, 1. Orionis 109, 7
officina 490, 6 omnis 22, 8, 183, 4, 211, 2. 791, 4.843, 5 oris abora 50, 1.55.9. 185,
officinas 21, 3 237, 3.360, S. 371, 1.382, opprobris 71,2.621, 1.799,1 1.742, 1
officio 694, 5 9. 484, 2, 542, 5. 545, 2. opprobrio 576, 11 oris, abos 564, 6
officiosa 760.6 640, 5. 760, 5. 797, 7 opprobrium 198, 4. S37, 3. oritur 561.3.693, s
officiosus 686, 7 omnis in hoc sum 725, 5 410, 1 oriturum 829, 3
: 523, 10.596, 5 omnium 162, 1.444, 3.450, optaret 577, 10 oriumtur 675, 1
officium 812,900,
2.899,42, 5. 855,
8 5, 4.
4.890, 5 optarim 512, 9 orizoe, r. oryzae
onerantibus 601, 2 optas 541, 10. 706, 2.722,7. ornabat 635, 9
officium facio 804, 11 onerata 813, 3 788,2 ornamenta 912, 2
ohe 557, 9.690, 13 . onere 578, 3 optat 493, 7, 9, 10.663, 2. ornare 133,2
oleam 768, 5. 831, 5 oneret 298, 7 730, 8, 790, 2, bis. ormat 435, 2
oleas 629, 5 oneris 346, 5 optatam 909, 8 ormatum S73, 3
olei 629, 7 onus 38, 2.577, 14. 593, 4. optatis 398, 1 -
ornatur 858, 7
oleis 627, 6 648, 8.750, 4.785, 6.806, optatum 418, 6 ormatus 393, 4
olenterm 465, 2 8 optet 740 ormes 821, 3, 327,2
olenti 520, 5 onusta 458, 8 optima 526, 1.672, 8.831,5 orni 39, 5, 185, 5 /
olentis 72, 3 onusto 510,4 optine, vocat. 383, 1.614,8. Ornithi 290, 5
oleo 650, 1.690, 5. 718, 3 onustos 577, 10 796, 1 orno S49, 14
olet 520, 2.552, 6.773, 4 onustum tº2, 1 optimum 536, 12. , 542, 3. oro 34, 2.487, 2.585, 3.671
oleum 669, 8.706, 8 onustus 761, 8 553, 5. 559, 4. 574, 15. 3.692, 4.633,4
olidae 751, 5 onyx 411, 3 611, 4, - Orphea 50, 4
olim 43, 3. 190, 4. 295, 1. opaco 796, 5 optio 883,3
376, 1.400, 1.437, 5.475, opacam 212, 5 opto 855, 6 Orpheus 907,4 -

7. 508, 5. 534, 1.535, 2. opaca 263, 3 opulenta 75.4

549,8. 555, 8.567, 7.570, ope 27, 8.366, 2 opulenter 798, 2 orte 55, 4.333, 1
3. 574, 8, 15.576, 12. 585, opella 760, 6 opulentior 332, 5 orti S90, 2.425, 5. 383, e.
5. 640, 7. 662, 3, 700, 5, opem 842, 6.909, 7 Opuntiæ 103,4 575, 19
744, 2, 867, 7.884, 2 opem ferre 913, 10 opus 29, 4.148, 3. 490, 8. orto 840, 6
olitoris 812, 6 opera, nom. sing. 713, 1 334, 9.593, 10. 613, 2.662, ortos 570, 9
oliva 436, 1 - opera, ablat. 784, 5 * 2.726, 7.744, 12.756, 9. ortu 346,3. 068, 1 6
olidae 120, 2.485, 1.679, 4. opera, celeris nimium 895, : 788, 16.818, 6.854, 3.862, ortum 371,28. 422, 6.82s, s
ortus 754, -

796, 2 7 5.877, 13
olivan 30, 2 opera pretium est 521, 9. opus est 65,7. 511,2.592,5. oryzae 652, 1
olivetts 211,3 678, 6.690, 6, 852, 4 601, 1, 3.. 614, 4.702, 9 os oris 548, 6.588, 8.841, a
olivo 580, 5, 677, 4. 678, 7 operaminanem 911, 12 opus sit 510, 11 Osci 563, 7
olivum 35, 6 operan perdas 513,5 opuscula 746, 8, 821, 12 oscinem 346, 2

oscula 88,10.136, 3, 197,4 palumbes 259, 3.721,9
esculum 271, 3 palus 877, 13
Osirim 808, 6 palustres 558, 2.748, 4
ossa 446, 1.481, 7.489, 8.
588, 8, 708, 2 anaeti 114,9
Ossibus 110, 3.588, 2 pandat 624, 6
ostendant 750, 10 pane 772, 7
ostendere 806, 2.900, 4 pane secundo 341, 5
ostendet 373,5,690, 7 panges 812, 10
ostendi 527, 5.821, 1.824, paigo 910, 1
4 panis 510, 4. 512,4, 567, 4.
ostendis 889, 6
ostendit 354, 10.525, 8
ostentare 566,6
ostia 506, 9.626, 1
ostrea 624, 1.675, 1
ostro 354, 7.773, 11. 893, 1
Othone 443,2
oti 555, 9
otia 508, 11.712, 6.763, 2.
890,- 8
otio 68, 1
otior 581,4
otiosa 447, 9
otioso $17,9
otium 5, 3.214, 1, 5.215, 1.
422, 8.427, 3, 489, 10
ova 445, 9.867, 4
ovans 651,7
oves 452, 6.436,6,767, 1
ovibus 171,8
ovile 485, 7
ovilia 376, 5
ovis 627, 5.671, 10
ovium 410, 4.655, 10
ovo 530, 6.615, 10.677, 10.
885, 8
PACANTUR 739, 14
Pacatum 334, 5
pace 356, 5.634, 11
pacem 270, 15. 842, 9
aces 745, 4.839, 8
acori 275, 5
pacis 233, 4.617, 6, 854,9
pacisci 358, 2
pacta 252, 3
pacto 582, 1 590, 4.651, 9.
800, 4
Pactolus 478, 10
Pacuvius 833, 7
Padus 483, 2
i 198,4
łº 728, 9 -
agus 317,10.317, 4,
alaestræ 41,4
palam
89
* 4.469, 1.525, 9.
intes 643, 5
alatinas 502, 5
Palatinus 744, 1
palato 664, 7.672, 6.800.5
palatam 624, 4.679, 8.717,
ea 701, 1
linurus 260, 7
lla 450, 1.528, 10. 588, 9
lladis 27, 8, 29, 4.264, 1
lac 897, 2
allas 51,2. 65,9. 466, 3
pallerem $20.5
pallescere 729, 11
pallescet 910, 14
pallet 645, 3.760,5
pallida 529, 6
pallida mors 22, 1
pallidus 631, 5
pallor 298, 3.457, 3.648, 6.
388, 11. 716, 11
palluit 347, 8
palma
7
368,2. 630, 10. 847,
palmaque nobilis 5,2
palmae 729, 1
palmam 323, 11
palmetis 868, 10
palpere 615, 4.
paludes 345, 1
VOCABULORUM OMNIUM. 41
parere 837, 9 pascat 733, 1.196, 2 801, s
ret 564, 9 pascendi 578, 1
pares, nom. 541, 5
º 341, 9.398,4 paret à paro, as 512, 12.657, pººre 349, 12.642, 4.807,
8. bis. 664, 4.816, 12 pasces 799,11. 825, 4
paret à pareo 709, 10.741.1 pascet 812, 5
pari 751, 2
paria 538, 11.647, 1
ribus colludere 887, 7 pascitur 331, 2.745, 7
ridis 254, 1.736, 1 pasco 699, 4
paries 24, 6.342, 4.639, 2. pascua 428, 14
623, 3.719, 16 815, 12 pascuis 31, 11.377, 1
Pario 80, 4 pascunt 120, 2
passeris 716, 5
passi 33, 2
pariter 133, 9.772, 1.813, passim 643, 4, 840, 11
antolabo 587, 3 5. 858, 4.903, 3 passo 588, 10
Pantolabum 615, 6 Parmensis 746, 3 pasta 762, 8
nthera 849, 3 parmula 175, 5 pastas 436, 6
nthoiden 108, 3 parochi 562, 2.717, 1 pastillos 520, 2.552, 6
Pantilius 610, 9 rrae 343,5 pastor 62, 4.355, 1
º 905, 5 'arrhasius 394, 6 pastorem 564, 8
aphi 115, 2 parricidae 353,8 pastoribus 454,4
Paphon 352, 10 pars 221, 4.360, 3.370, 10. tum 558, 6.72i,6
par 583, 10.669, 7.719, 14. 382, 1.484, 3. 500, 1.577, atareus 264, 8
751, 1 4. 613, 3.755, 4 pateat 616, 5
parest 793, 12 * hominum 708, 6.731, patefecit 418, 5.
impar 661, 4 patella 748, 2
§: nobile fratrum 660,9 pars maxima 646, 7.875, 2 patens 509, 7
É. multa 704, 1
parabat 139, 7.557,7 patentem 865, 10
parabilem 528, 9 napars 511, 4 ----
patenti 214, 1
parabo 450, 13.817, 11 parte 58, 11. 65, 12. 110, 2. pater 8, 2. 13, 10.16, 1.55,
parare 869, 10 217, 8.253, 10.255, 7.521, 3.76, 3.94, 3.251, 4.298,
pararet 273, 1 8.538, 7.594, 7
pararis 650, 5 parte ab omni nihil bea
paras 113,2.639, 7.744, 8 tum 217, 8
parasitae 526, 9 partem 5, 7.103, 4. 220, 1.
parasitis 846, 8 , 4, 7.553, 5, 574, 2.
parasset 556, 8 fº, 4.630, 3.727, 7.756, 575, 17. 581,7.614, 8.653,
es 11,9.311, 10, 810, 3. 12. 757, 4.760, 5.894, 8
parasti 640, 2.866, 7
paret 641, 1.737, 7 :* 6.888, 10.890, 2.900, pater Andromedae 354, 9
parata 454, 10 pater coenae 714, 2
parati 220, 8.847, 10 Parthi 200, 2.614, 11 pater domus 701, 1
paratis 121, 1.653, 1 Parthis 688, 5.840, 6.854, pater & juvenes patre dig
10 ni 875, 2
paratum 648, 4.761, 12 Parthorum 421, 4. 456, 7. patera 82, 1.118, 2.579 5
paratus 426, 1.490, 7
813, 13 pateras 394, 1
paravero 429, 4 Parthos 55, 7.245, 3
rca 318, 8.689, 12 pateris nomen 585, 8
arca 219, 1 Parthum 81, 2.384, 11 pateris 798, 7
Parthus 200, 2
Parcae 171, 7.474, 4.498, 8 partibus 134, 4.507, 8.643, paterna 430, 3.895, 4
parcas 293, 6.669, 13 patermä voce 904, 8
7
rce 110, 2. 178, 3. . . paterni 84, 3, 155, 5. 859,
8
º 288, 8.362, 2. Łº rºleum 69, 4.111, 1.632, pººnis 491, 2.654, 5.793,
parce 553, 7.877, 1 partis, substant.691, 2 1
parcent 290, 3, 7 parita 689, 15 paterno 114, 5, 814, 2
parcentes 321, 10 paritur 814, 3 patermos 228, 1
parceutis 601, 5
parcere 512, 2.554, 15. 789, parto
513, 9
I partubus 444, 5 rºum
1 215,8.785,2798,
parcet 547, 13.761, 1
Flººp. 623, 5
paternus 378, 9.570, 2
partum 718, 2 patet 290, 11.625, 3
F.arcis183,
221,92 partumeius 491, 6 pati 5, 5.47, 1.245, 1.337,
parcis r. 352, 3 parturit 31, 4.384, 12 4. 403, 13.793, 4.801, 10
parcit 246, 11. 629, 6 parturiunt montes 884, 5 patiar 258, 7. 290, 6.402, 7.
parcite 305, 4 partus 265, 6.497, 7 543, e. 750, 1
parciús 97, 1.535, 5.636, 4. parva 107, 1. 218, 5.313, 3. patiens 13, 3. 30, 5. 55, 2.
763, 4 420, 7.541, 6, 870, 1 294, 2.686, 2.895, 5
parco 532, 3 - parvas 576, 13 patientem 701, 4.727, 12
parcus 127, 1.629, 10. 649, parvi 474, 2.518, 2. 744, 12 patienter 804, 3.896, 4 H
9. 749, 9.869, 8 parvis 257, 6.317, 1.761, 7. patientia 96, 5.805, 4
parebit 628, 5 764, 13.806, 9.841, 7.868, patientis 763, 6
m 27, '8, 35, 3.415, 1. 5 patimur 19, 11
462, 3.478, 4 parim 56, 3. 117, 2.227, 6. patina 718, 1
parens203,2. 293, 1.900, 7 365, 7.428, 2.456, 1.697, patinae 633, 6
712, ,”
parens, particip.
p A pareo
pa 9. 863, 13. 903, 12.912, 2
parvo 215, 8.354, 6.510, 9. rººm 537, 7.719, 3.720,
parent à paro 655, 9 621, 3.. 634, 10. 701, 8. patinas 794, 8 *
parent a pareo 643,2 patitur 80, 8
* 1
32, 6. 570, 6.650, ſºlº 806, 9.815, 3.836, patiuntur 161, 1.811, 9
parvo beati 842, 11 patre 65, 10.524, 9, 563, 6.
parentem 42, 2.297, 2 parvo 652, 2.711, 12 570, 5.572, 1. 573, 2, 9.
parentem à pareo 518, 6. parvos 271, 4.331, 2 574, 6, 7.575, 4, 10.764,
825, 7 parvula 508, 13.795, 5.811, 9
parenes 165,2. 136, 3.452, 9 patrem $2, 2
9.577, 5, 9 m $41, 6.744, 5, 847, patres 272, 1.381, 5.586, 5.
parentibus 279, 3.481, 2 5. 854, 11 837, 6.840, 5
parentis 50, 9, 198, 5. 232, rººm parva decent 763, patria 246, 9.319, 2.384, 2.
5.437, 5.517, 5 1 403, 16. 758,9
parentium 335, 5 - parvum nil sapias 781, 7 patriæ 216, 5.388, 5.500,
parentum 11, S.235,6.280,9 parvus369, 5.511, 3.545, 1. 4.603, 7.634, 5, 744, 13.
parentur 900, 1 -- 634, 12. 891, 4 900, 6
42
patriam 27, 4.553, 10
patribus 390, 2.513, 1
patriis 174.4.803, 9
patrimoni 647, 5.658, 11
patrio 4, 6. 635, 9
patrios 349, 5, 683, 1.914,7 peccavero 543, 7
patris 338, 8.523, 11.30, 5. peccem 828,
577, 3, 603, 7, 846,7. 306, pecces. 523, 12.784,4
g peccet 126, 1.34G, 11. 540,
patrium 523, 5.877, 5
patrius 376, 1
patrone 767, 7
patrono 764, 9
patrua: 209, 3
patrum 379, 1.383,5. 415, 6.
423, 10.497, 11.739, 4
patrulum 633, 8
patruus, 581, 7.647, 3
patuit tº 6, 8, 716, 5
patulae aures 814, 12
patulas 863, 7
patulis 675, 2
patulam 883, 7
pauca 191, 5. 210, 1.518, 1.
73, 2, 7.703, 2.877, 3
paucis 532, 3.563, 4.575, 11.
º
1
5.649, 15.824, 4.923,
pauco 891, 1
paucorum 312, 5.535,9
paveas 708, 14
paveat 384, 11
paventem 177,2. 376,5
paventis 420, 1
pavet 471,6
pavidae 10, 1
pavidam 92, 2
pavidi 702, 6
pavidum 309, 6.433, 13
pavidus 5, 1
pavimentum 209, 3
pavit 705, 4
aulatim 832, 10. 867, 5
uli 363, 5
paulo 533, 5.535, 6, 537, 4.'
663, 8.804, 1.836, 9, 895,
s 548, 10.573, 6.593,2. 605, penus 801, 8
º plus 859, 1
aulum 53, 1
paulum 148, 6.296, 8, 402,
4. 537, 11.691, 5, 692, 3.
794, 8, 893, 6.905, a
Paulus 574, 2
pavone 624, 3
pavonem 528,6
pavor 753, 3.816, 11
pavore 452, 4. 708, 2
pauper 131, 1. 161, 7, 860,
8, 575, 17.651, 3, 634, 3.
jºz 780, 4. 857, 2.889,
paupercula 807, 5
paupere 700, 6.774, 5, 910, 8
pauperem 226, 2.229, 2
pauperet 685, 6
pauperi 228, 8.327, 6
pauperibus 726, 11
pauperien 5.5, 76, 2.245,
1. 357, 14.403, 13.513, 8.
647, 7.683, 6.728, 6.774,
• 12
pauperies 313, 1.337, 3.627,
5, 710, 2, 869, 13
pauperiorum 514, 9
pauperis 307, 5.468, G
pauperimus 512, 9
paupertas 54,2. 853, 9
paupertate 750, 6.807, 2
paupertatis 811, 4
pauperum 22, 1.235, 5.354,
6, 491, 3
Pausiaca 711, 11
pax 501, 9.664, 1
peccantis 708, 7.625, 1
peccare 283, 6. 335, 8, 793,
15. 829, 9.890, 6
peccas 104, 4.711, 2
peccat 707, 6.712, 3.835, 4.
903, 13
rººts 538, 11.815, 5, 895,
-
INDEX
peccati 708, 5 pelles 235, 3 - bitur 826, 8
peccatis 537, 2.541, 2 800, pellex S50, 6 percontare 789, 5
10 pelli 527, 10 percontatorem 814, 11
peccatum 537, 11.671, 2 pellibus 489, 1.573, 1 perconteris 517, 5 vide k
peccatur 737, 2 -
Ilice 233, 4 percumcteris
* pellicem 439, 3.449, 5 percontor 603, 5
pelliculam 685, 3 perculsae 457, 4
pellicum 450, 6 perculsum 467, 3
pellit 158, 6.643, 5.842, s' percumctabere 816, 8
11.725, 3 pellite 33, 3 percunctabitur vide per
pecore 478,9. 635,2 pellitis 171, 8 contabitur
pecori 503, 3.477, 7.86, 9 elliter 228, 1 percunctare, vide percon
elopis 27, 1.107, 5. 208, 2. tare
pecoris 493, 12. 790, 1
ctes 64, 3 - 493, 5 percuncteris 796, 1
ecti 467, 1 Peloris 674, 7 percunctor 578, 9
pectinibus 675, 2 Penates 165, S. 304, 3.352, percurram 508, 4
pectora 379, 5.416, 13. 445. 3. 349, 5.653, 10. 683, 1. percurrat 846, 9
4.473, 8, 637, 4 767, 9 percurre 687, 7
pectore 230, 5.427, 10. 527, pendentia 667, 7 percurrisse iO7, 4
10. 573, 1.575, 10. 681, 7. pendentis 734, 3.857, 5 percussa 665, 1
721, 8.741, 7.746, 6.902, pender 241, 4.321,9.545, 2 percussit 30,6
8 pendis non magni 681, ió percusso 605,6
pectoris 70,2 pendulum 349, 15 percusti 864, 6
pectus 16, 8, 190, 2, 196, 4. pendulus 817, 9 perdam 429,6
489, 14. 481, 5. 404, 2. pene 200, 5.278, 3.283, 4. perdas 654, 3.625, 7.755, 2
727, 5, 841, 10. 850, 10. 407, 2. 527, 1.565, 8.770, perdas operam 513, 5
870, 7 7. 833, 5, 837, 6.834, 5
Penelope 689, 14
emus 48.1, 3
perdenda 838, 1
peculi 902, 2
pecunia 441, 3.729, 3.775, Penelopen 73,8.292,6.689,9 perdent 677, 8
3. 781, 2.795, 9 Penelopes 738, 5 perdere 35, 1.297, 6.480, 1.
pecunia donat & genus & penes 664, 6, 878, 7 553, 11.588, 6.585,2
formam, &c. 755, 6 penetralia 199, 1.864, 1 derat 858, 3
pecuniae 403, 2 penetralibus 378, 8 perdidit 801, 3, 24s, 15.
penitus 58, 3.86, 3.537, 5. perdit 693, 9 .
rºman 311, 3.339, 1.437, 815, 8 perditior 518, 7
pecus 9,3:20, 3.317, 7.356, penna 155, 6.235, 2.248,2 perditurg98, 10
7.410, 5. 428, 13. 434, 10. pennas 357, 12.826, 3 723,5
539, 3.. 654, 4.683, 4.693, pennis $57, 12. 828, 3 perduci 689,10
5. 731, 4.796, 10. 801, 11 pennis 19, 7.366, 5, 859, 8 perdunt 677, 8
Pedacta 590, 3 pensantur 831, 3 pereamme 652, 3 -
tana 746, 2 pensilis 635, 8 peream malé, 614,2
§: 21, 2.22, 1.132, 1.138, }. 350, 4
5.249, 3. 301, 2. 318, 4. "enthei 231, 5
pereant 529, 10
pereas 642, 11
323, 11. 340, 10. 384, 11. Pentheu 801, 9 pereat 103, 6.256,7. 617, 5
469, 3, 485, 4.525, 12. 526, penula 778, 2 peredit 265, 7
4. 527, 2.339, 9, 533, 8. penuria 513, 13 peregre 477, 16.781, 5
peregrina 252, 1.624, 2
6. 635, 4.669, 1.774, 16 pepedi 531,2
910, 15
peregrinae 850, 3
peperci 298, 8 peregrinum 806, 8
pede certo 837, 8 pepercit 135, 1
pede fausto 858, 12 peperit 150, 1.253, 3
pedem 196, 5. 390,5.476, 4. pepulere 701, 11.845, 1
486, 6, 879, 3 pepulisse 318, 3
pedem proferre 884, 1 pepulit 416, 11
pedes 234, 8, 298, 11. 482, per 19, 11. 26, 6. 34, 1.43,
7. 483, 9.587, 4. 641, 1. 4. 62, 4, 89, 1, 2. 207, 2.
712, 2 232,5. 258, 6.381, 9. bis.
pedestri musa 633, 8 408, 7.487,2, 3, 4, &c.
pedestri sermone 880,6 per apertum 301, 4
pedestribus 195, 5 per arduum 232, 5
pedibus 545, 3. 588, 10. 608, per carmina 908, 6 #: 629, 7.785, 1.793,
5. 730, 5 per dies festos 159, 6 4. 801, 10
pedibus claude verba 615, per genium dextramdue perfert 806, 10
12 &c. 767, 9 perficit 832, 3
peditesque 881, 12 per hostes 177, 1 perfida 282,9
peditis 12, 10 per imbrem 635, 6 perfidis 270, 10.461, 4
yeditum 848, 5 - per mare, per saxa, per ig perfidum 182,2220, 5.350,
Y. 603, 8 nes 728, tº 7
pedum 137.2 per medias cardes 246, 8 perfidus 62, 5.380,9.50s, 9.
Pegasus 105, 3.408, 1 per medium frigus 791, 5 882, 10
pejerati 181, 1 per te 904, 9 perfluit, al. praefluit
pejor 230, 9.568, 3.722, 4 per totum hoc tempus 697, perfluunt ST3, 6
pejora 33, 2 11 ndat 677, 4
pejoribus ortus 754, 2 per vetitium nefas 18, 9 perfundi 473, 7
peius 753, 6 per vacuum 820, 9 perfundit 710, 9... ."
pejus 403, 14.519, 6.805, 9 per vias 195.7 rfusus º::* 1
pelago 17, 1 per vim 305, 7, 740, 16.8tº, ergama t º
pelagus 131, 4 15 rees 681, 6
Pelea 283, 4 per undas 482, 7 pergis 513, 17
Peleidae 26, 5 peractas 671, 7.
Peleiden 756, 7 peractis 418, 6.498, 10 j. 226, 193,10
perhorrescit 8
Peleus 880, 7 peractum 577, 8 horrui S11, 4
Peleu 881, 3 peragenda 603, 6 peribunt 378,3
Pelignas 493, 2 peraget 673, 1 pericla 521, 10
Pelignis 320, 4 peragunt 701, 12 pericli 718, 5
Pelion 263, 4 perambulabis 490. 12 periclo S22, 8
pelle 489,8. 572, 7.799, 8 perambulat 384, 3 periclum 709, 4' × *
pellebat 774, 8 perambulet 837, 4 pericula 815, 11. 842, 8
pellem 618, 12.741, 5 percipiant 902, 7 periculosae 148, 3
pellent 674, 1 percontabere, v. percuneta periculum 195, S. S41, 2
pellente 192, 1 bere “ 426, 1
*
 WOCABULORUM OMNIUM. 43
periere 767, 1
perierunt 540, 4
pervicaces 250, 8
pervicacis 488, 9
Pieria 293, 4
Pierides 396, 6
Pºº-ºº: A placo
riisse 837, 5 pervicax 257, 4 Pieriis modis 909, 1 lacids. Soo,8
erilli 645, 7 pervideas 533, 1 Pierio 261, 7 º. 711, 5
perire 141, 2. 103, 16.451, pervincere 849, 8 pietas 73, 1.205,1.348, 3. placidis 274, 2
11.708, 14.914, 2 peruncti 897, 1 393, 8.787, 3 placido 372,2
perirent 11, 2.69, 9 perunxit 439, 2 pigeat 483, i placidus 499, 4
periret 269, 4.456, 8.647, 8 pes 873, 8, 894, 12 piger 65, 8. 312, 1. 548, 1.placitum 221, 2.694,3
periscelidem 808, 2 . pessima 394, 4 558, 7.593, 2.726, 7.790, placuere 280, 3.497, 1
peritis 871, 3 pestem 88, 2 2.841, 6 placui 575, 9
peritura 377, 4.589, 5 "pestilentem 330, 5 pignus 40, 7 Pºuis. 789, 4.806, 4. Be3,
peritus 237, 3. 506, 8 petam 172, 1. 452, 1 pigrior 583,3
petendis 524, 12.540, 10 pigris 90, 5 placuit 43, 1.538, 11.837, 8.
rºute 133, 7.252, 8.338, petens 452, 5 pigro 788, 16 845, 7.904. 7
perjuras 650, 3 petentitéz, 3 -pigrum 857, 10 plagas, id est, retia 6,3.433,
perjurum 297, 3 petentibus 313, 6 pii 225, 10 10. 758, 3
perjurus 652, 10.633, 12 peteret 126, 5.530, 5 piis 486, 14 plagis, prima longá 862, 10
perlucidior 78, 5 petes 5-6, 7 pila id est, columna 550, plagis, primá brevi 270, 9.
perluor 791, 4 petet 168, 6.321, 3.617, 1 11 113, 3
permagna 582. 3
Pºniaº Lib. 1. Sat.
petiisse 304, 2
!. 735, 9, 839, 6
#.
ila lusoria
905, 10 563,
3, 2.622.6
2.622, lagosum 836, 5
'lance 31, 7
etilli 552, 8.603, 6 . pilenta 848, 7 Planco SJT, 4
permisit 375, 6 petimus 19, 10. 779, 4.874, pileolo 785, 9 plane 536, 10
permisso 832, 9 1 pilis 614, 9 planis 763, 7
permissum tº 1,7 petis 407, 5.454, 2.779, 4. ilos 832, 9 plantam 706, 1
permisces 657, 2 860, 7 *implea 101, 4 planum 808, 5
permistas 5, 11 petit 226, 3. 32.2, 6, 464, 5.Pindaricle 339,2 platani 192, 7
permittadt 541, 8 618, 3.677, 11.777, 7.807, Pindarici 743, 6 platanus 210,4
permitte 39, 2 1. 899, 4 Pindarum 566, 1
permitto 655, 3 perita 444, 10.603, 9 Pindarus 366, 8 W.
*latona860, 14
5. 671, 1
permolere 521, 5 petitie 712, 1 Pindo 50, 2 plaudere 610, 7 -

permulceat 798, 3 petitis 635,7,767, 11 pingeret 853, 2 plausor 865, 5

permulta 552, 21.564, 7 petitor 240,6 pinginus 831, 6 plaustra 334, 2.574, 3
197, 2 petitu 554, 3 pingitur 874, 11 lausus 84,2. 654, 6.752, 7
permutem 244, 7 "petitum 551, 5 pingue 259, 7.693, 5 lautinos 896, 3
permutet 867, 15 petitus 468, 4.524, 5 pinguem & nitidum 747, 9 Plauto 877, 2 5
perna 678, 3 petiverit 455, 1 Pinguem vitiis 624, 1 - Plautus 834,2.
pernae 635, 4 peto 311, 9 pingues 743, 1 plebe 165, 6 846,
pernicien 198, 4. 259, 3. pingui 536, 2 678, 8.685, plebecula 848, 1
551, 1 F.eirinum 578,
749,1.848,
1 7 10. 539, 1.855, 7 plebeius 655, 1
permicies 794, 5 Petti 467, 1 pinguia 312, 10.486, 3 plebi 157,2.587, 3
perniciosus 711, 10 petunt 501, 7.792,4 pinguibus 721, 6.863, 10 plectantur 111, 3
permicis 434, 7 exac 733, 5 pinguior 153, 1 plector 711, 11
pernix 837, 13 'heax 793, 11 pinguis 197, 1.676, 4.793, plectro 101, 6.15%, 3.20,3.
permoscere 678,6 Phaëton 407, 9 11 369, 7
perpauca 546,7 Phalanto 172, 2 pinguissimis 435, 9 !. 736, 9
'leiadum 417, 1
.
perpeti 18, 8 pharetra 43, 5.87, 4.88, 8. pinguium 410, 3
perpetuo 30, 1 215, 1 pinu 192, 8 plena 285, 3.412, 2.839, 6.
perpetuos 31, 5 pharetratos 261, 2 -
pinus 61, 2, 160, 2, 189, 6. 881, 5.914, 12
perpetuum 58, 9 pharmacopolae 516, 1 329, 1.337, 6.436, 5 plemas 197, 5
perpetuus 94, 5.868, 1 haselun 248, 7 pio 332, 4 plene 777, 10
perprimat 484, 4 hidyle 330, 2 piorum 200, 7 plenior 510, 14.866, 14
perarró G87, 2 ºpi,!.
Philippi propr,859,
riri7 764,y 7 pios 258, 5 plenis 415,7
perrumpere 310, 2 piper 680, 1.788, 10, 855, plenissima 56S, 3
perrumpet 773, 10 Philippis 260,5 10 plenius 201, 2.735,4
rrupit 19, 8 hilyra 143, 2 ''. 718, 7 plenius aequo 856, 10
pleno 230, 5.317, 3.501,11
ersae 11, 2.423, 4 hilodemus 528, 11 'irithoo 333,12
paersarpe 476, 3.525, 6.531, phimum 705, 3 Pirithoum 266,3 762, 9.902, 8
3. 903, 8 Phocaeorum 482, 3 piscatur tºº, 1 pleno copia cornu 783, 7
Persarum 289,4 Phoceu 163, 1 piscem 873, 4 plenum 73, S. 148, 3.340,
1
Persas 88,3 Phoebe 51, 6. 339, 2.495, 1 piscemur 758, 2
perscribere 549, 5 Phoebi 124, 3.258, 3. 503, 3 pisces 243, 1. 537, 8.623, 3. plenum laetitiae 910, 12
persequar 592, 15 Phoebo 256, 7 660, 1.675, 5.677, 4.690, plenus 405, 4.627, 3.824, 8
persequenur 427, Phºebus 324, 3. 389, 5. bis. 4. 717, 3.782, 5.763, 10 pleraque 836, 1.876, 6
persequitur 246, 10 420, 5.502, 2 piscibus 374, 8, 635, 7,676, plerique 570, 4
rsequor 93,4 Pholoe 126, 1.268, 7 7
plerumque 128, 2. 327, 2.
#. 583, 10 Pholoén 125, 7.307, 11
Phraatem 157, 1
piscis 718, 4.765, 15 351, 5.801, 7.687,7. §16,
Persicos 143, 1 piscium 9, 5 6. 161, 12.874, 4.880, 6
ersimilem 873, 7 Phraates 783, 5
Phrygia: 186, 4, 197, 1
}. 568, 4 plorant 910, 16
Persis 257, 3 ºisones 873,6. 893, 8 plorare 612, 5.689, 2
Persius 582,1,3,583, 13.385, I'hrygius 244, 1 Pitholeonti 603, 2 lorares 291, 4
2. Phrygum 66,4 pituita 631, 5. 734, 6 plorat 568, 6.807, 13
persona 890, 1 Phryne 176, 8 pius 95, 6. 392, 11 ploravere 828, 7
personatus 549, 7 Phthius 336, 6 placabilis 628, 7 ploravit 186, 2
personet 725, 1 Phylli 405, 5 placantur 312, 10 plorem 494, 12
personuere 72, 3 Phyllidis 165,2 placare 135, 5.639, 7 plores 662, 3
personuit 702, 8 pia 325, 3.618, 2.811,6 placari 891, 3 ploret 257, 2
perspexisse 911, 4 piahant 843, 2 -
placaris 330, 3 ploro 348, 6 ---
685,* 9 piacula 112, 3.727,8 placat 800, 6 lostello 661, 3
perstringis 150, 3 piae 486, 1 -
placaverit 713,6 *lotius 561, 4.611, 5
persuadere 563, 7 pios 44, 4
ice 286, 4
placavi 656, 8 #.
luma 404,
236, 2.
5 625, 1.
perterruit 714, 6 placeant 612, 3
pertinaci 40, 8 icenis 664, 5,673, 5 placeat 283, ii. 709, 5 plumant 445, 10
pertinax 357, 8 picta 624, S. 711, 4.839, 3 placebit 904, 7 plumas 744, 3.873,2
pertinet 519, 7.699, 10 pictes 740, 7 placem 863, 4 !. Auster 693,9
pertinuit 639, 5 pictis 61, 5.412, 2 placens 208, 3 lumbum 133, 1.773, 5
pertulit 381, 6.737, 8 pictor 873, 1 placent 410, 6 plura 136, 3. 311, 7, 8.313,
porvellunt 714,4 pictoribus 873,9 placentas 715, 9 2.486, 1.500, 6.536, 15.
perveneris 735, 5 pictura 904; 3 placentis 772, 7 575, 3.. 606, 7.775, 1.843,
pervenimus 568, 1 icus 346, 6 placeo 375, 3.bis. 6, 886, 7, 8, 889, 6.90s,
pervenit 996, 7 -
ieri 374, 7 placere 818, 2 10. 911, 1
44 INDEX
plures 47,2, 122, 3, 547, 2. Pontica 61,2 posco 822, 10.840, 7 potentem 226,4.548, F
555, 1.577, 15, bis. 593,6. Ponticum 333,2 poscunt 847, 11 potenter 876, 2
651, 10.685, 3.793,9. 826, pontifex 360, 6.492, 6 posita 527, 8 potentes 133, 4.501,5
.1. 847, 8.848, 4 pontificum 209, 4. 331, 5. positas 292, 2.828, 12 potenti 24, 7.2:21, 1
ibus 428, 11. 536, 14. 830, 3 positi 651, 3 potentior $64, 1
634, 9.751, 4.871, 2 ponto 52, 2.366,4 positis 518, 5. 649, 10. 828, potentiorum 431, 4
plurima 364, 5.528, 11.808, tum 347, 7 9.907, 1 potentis 813, 1.815, 14
5 ;: 253, 9 positis in foenore mummis potentium 337, 6
... 6
plurimum 369, 4 ponunt 562, 3 potentius $10, 2.898, 7
plurimus 30.3. popello 765, 6 to 624, 3 poteras 614, 12- 901, 10
pluris 528, 10.571, 3. 582, popina 788, 8 tº: capite 719,6 poterat 719, 12.905, 6
6.593, 5.667, 8 popinis 678,5 positorum in medio 770, 7 poteris 901, 11
plus 428, 8.510, 10. 513, 7. pino 706, 13 positos 436, 10 rit 105, 1.624, 2.6325.
525, 3. 528, 3.546, 5. 754, F. 603, 8 positum 171, 3. 527, 6.538, 688, 10.774, 2
1. 807, 3.911, 2 poplite 711, 3 7.617, 5. 785, 6 ro 622, 3
* t
535, 8.738, 6.809, poplitibus 246, 12 positurus 264,4 - poterunt 484, 1.727, 9.780,
poposceris 490, 9 positus 285, 3 6.859, 11.900, 4
plus justo 283, 11 populares 879, 4 posse 214, 6, 527, 9.580, 3. potes 235,9. S15, 5. 349, 14.
plus animo 78, 4.125, 1.774, popularibus 201, 1 618, 4.736, 6, 850, 9.860, 454, 1.491, 1.605, S-671,
3 popularis 247, 4 9. 886, 3.902, 3.911, 8 5. B97, S. 712, $.748, 1
plusquam 510, 5.797, 8.811, populata 270, 1 possem 554, 2.608, 3.854, potesne 710, 6
7 populea 32,4 11 potest 111, 4.462, 4.509, 1.
lus vice simplici 416, 8 populi, genit. 511, 8.619, 4. possent 264, 2.415, 3.869, 540, 9, 551, 10. 754, 10.
lutona 205, 6 863, 5 15 756, 8
Plutonis 22, 5 posses 416, 4.744, 10 708, 7.853, 10
pluvii.255, 8 Pºpº 7, 1.13,
5. 383,7. 571,6.88, 2.252,
4, 576, 6. essor 740, 4 potestatem 570, 8
pluvios ventos 71,6 647, 1.758, 5.804, 9.889, 3 posset 378, 9.445,3,446,10. potetº, 12 -
pluvius arcus 874, 8 populorum 360, 9.736, 3 530, 4.596, 1.690, 4.714, poti 308, 8
poculis 412, 1 populos 643, 1 8. 756, 2. 840, 1.865, 8, potietur 161, 5
poculum 447, 4.450, 14.494, populos arbores 434,6 10 poti
11 populus Rom. 730, 9 possideam 660,2
podagra 594,4 rºle. arbor 160, 2.867, possidentem 503, 9
poema 548, 8.550, 3.853, 5. possim 554, 7.725,6
836, 10.852, 12. 863, 11. 350,4 possint 60, 7
905, 7 rcis 761, 9 possis 497, 5.519, 3. 526, 5.
mata lacrymosa 750, 6 orcius 715, 8 527, 3.634, 2.646, 1.650,
poena 801, 2.249, 3.384, 10. porto 316, 2.800, 6.8 14. 709, 1.726, 14. 727,7. poti
844, 3 798, 6.801, 5 351,
poenas dedit 524, 2 F.orphyrion 652, 263,
11.747,
6 10 possit 254, 4.360, 1.517, 4. '
paenas luam 490, 8 porrecta 422, 6.450, 16.466, 533, 6.546, 5.582, 5.593,
iteat 525, 1.577, 3 12.718, 1.816,4
oenus 156, 3. 193, 10 porrecto 538,4 752,2. 780, 3.910, 7
poésis 904, 3 porrectum 291, 3. 626, 7. possum 494, 9, 20. 553, 3. potores, 816, 3
ta 369, 7, 841, 8.850, 10. 701, 19 574, 14. 588, 6. 611, 6. potores acros, 717, 2
879, 10.910, 5 rrectus 649, 7.701, 1.7 620, 5.685, 4.756, 3.763, potoribus 818, 3
tica mella 822, 7 pº º, “. 63, 5. 793, 4.877,4 potuere 237, 4, 5
ol 767, 7.865, 13 porrexere 716, 6 possumus 335, 5 potuisse 166, 1
Polemon 662, 4 porri 579, 2 possunt 732,5.785, 11.818,2 potuit 306, 1 -

pollet 894, 2 porrigam 313, 4 post id est postea 452, 7. potum 871, 5
pollicce 814, 8 porrigere 757, 2 539, 5. 552, 2.878, 11.881, xotuspºrticip. 538, 5. 2.
llicitus 66,2. 115, 1. porriget 217, 12 10 Pºrt #. fº,
832,
rº 759, 4 5, 1. 383, porrigine 650, 2 postem 724, 5 prae 776, 4
Poll 149, 5.605, 5.611, 7 porrigis 663, 1 postera 360, 4.561, 3. 563, pra-beat 50%, 2.512, 13
Iluitur 384,7 º rro 539, 4.755, - 5. 786,
86, 1. 3. 832, 6 praebebit 5S0,6
ollux 250, 3.358, 7.823, 3 * posteri 230, 1.462, 1
lo.494, 8 rrum 782, 5 posterius 549, 10 rººms 320, 3.418, 1.561,
olyhymnia 7,2 orsenae 480,2 ero 48, 2 praebentem 849, 6
polypus 470, 5.534,6 porta 848, 9 postes 469, 4.550, 1
poma 663, 1.633, 9 portanda 587, 1 posthac 408, 7. 508, 1.634, pººre 756, 2.788, 11.809,
pomaria 31, 2 portantes 578, 6 7. 677, 5 beri 576, 7
pomarius 659, 1
$. 322, 7 portare 100, 3.280,4.567, 5. Posthume 204, 2. bis. ja
576, 3.577, 13 postibus 244, 5.421, 5
ompei 174,5 portarit 510, 6 6. postico 751, 7 pº 172, 7.407, 10.552,
Pompeio Grospho 782, 6 portas 269, 10.31 1 o 111, 7.695, 3 praebuit 562, 2
Pompili 52, 5 portat ºcé, 3 0, 6.550, postponas 513, 1 - praecanum $26, 5
Pompilius sanguis 898, 10 portatur 849, 1 postponet 812, 4 recedentibus 741, 10 -
Pomponius 549, 3 portenta 870, 10 postguam 164, 3,488, 8.549, pra-cedere 535, 7
pomas 662, 4 portentum 90, 1 11, 582, 8.585, 1.840, 5. praecedes 220, 7
pondera 756, 1 portes 785, 7 653, 5.662, 7.705, 1.719, praecedet 454,6
portet 801, 8. 804,10 5. 774, 10. 891, 6 praecepit 621,4
pºº, 4. 509,8.626, 5. porticibus 730, 10 5.642, postremè 536, 9 praeceps 31, 1.547, 8, 811,
porticus 212, 6.
pone 90, 5.91, 1.292, 4.41
§ 79.12. " 2, 4.412, 13. 154,º 555, o, tº postremus 756, 9 1. 891, 15
postulat 535, 7, 537, 1. precepta 642, 3,671, 9.682,
pomere 17, 6.19, 12. 374, 4. portis 890, 8 postulet 683, 14 2. 716, 4
437, 4.540, 1.670, 2.672, portu 462, 9 posuere 643, 4 ceptis 670, 2
:} º 910, 7 portum 60, 2 posui 320, 9 j. amicis 841, 10
mere, id est, effingere 395 portus 418, 2.755, 1 posuisse 129, 6.271, 6, 323, praceptum 769, 7
rººmsº poscas 638, 1 10 idere 736, 4 -

pomes 67, 3.774, 4 poscat 21, 7.902, 10 suisset 534, 8 praecinct 720, 1
ponet 364, 4.914, 5
ponetur 538, 6.832, 7
poscente 197, 6, 807, 3
poscentem 537,2
: 198, 1.387,7
413, 3
praecinctis 557,3
praecipe 94, 2 i
poni 65,9. 721, 9
pomimus 829, 2
poscentes 860, 5 potabis 83, 1 praeciplesº
praecipitat t
poscenti 720, 13.903, 8 potamus 133, 1
ponit 247, 3,409, 5.666, 2. poscentis 191, 5 potandum 706, 6 praecipitem, nom. 17,2. 521,
701, 14.850, 12 739, 4 potamtia 773, 12 11
ponitiram 887, 8 poscet 794, 3.869, 4 potare 635, 10.651, 4.713, precipiti 667, 1
ponite 81, 4.342, 6 posci 837, 3.889, 8 4. 749, 10 praecipué 734, 6, 855, 1
pono 725, 4.798, 12 poscimus 122, 1 pote 891, 4 praeclara 636, 5
ponte 642, 5 poscis 95, 7, 804, 11 potens 15, 1. 27, 3.341, 3. praeclara newt. plur. GS8,5
pontes 625, 5 poscit 118, 1.710,8. 716, 11. 356, 11.360, 9.404, 1.495, praeclaram 517, 6
ponti 562, i 720, 8, 842, 6, 909, 7 1. 835, 2.882, 2 *~ praeclare 578, 7
 WOCABULORUM OMNIUM.
preclaroš75,10 - praetorem 578, 5 primâ nocte, id est, nocte os 628,4
tº 375, 13. 310,4 praetorius 628, 3 ineunte 284, 5 processerit 885, 2
praecomem 464, 11 praetulerim 865, 1 prima ficus 760, 3 proci 689, 11 -

praeconis 442, 6.627, 7 tulit 403, 5 primae S60, 1 procidit 387, 7.488, 8
ractum vide Proetum primam horam 803, 6 procis 292, 6.683, 3
prº-
673, 489, 12. 552, 3. praevertamur 564, 4 ;º 174, 5 procudit 422, 10
praecordiis 438, 2.452, 3. praedivisset, wide provisis mis 302, 5. 1. 2. procul 287,8.430, 1.574, 15.
468, 11
urrere 774, 6
set
prandere 661, 1
rº §º
10. 539, 701, 18.762, 10. 777, a
862, 8.869, 13
primo 886, 5
praecurreret 582, 7 pranderet 804, 3 primo vere 281,4 Proculeius 155, 4
323, 6.4330, 10.466, prandia 673, 1 primores 619, 5 procurare 750, 7
primorum 870, 5 procurrerit 483, 3
* 4.17, 11.597, 1.694,
F. 583,
praedam 276, 1 pransus 581, 3
-
rocyon 354, 10 12
praedantur 859, 13 prata 409, 3.436, 2 primum 548,2 prodeat 304, 3
predia653, 2.698, 7.712, 4 pratensibus 672, 8 primūm, adverb. 122, 5, 198, prodentem 691,.6
praedonun. Sz2,2 pratis $17, 9,347, 9.796, 3 2. 277, 2.642, 10. 668, 7. proderit 493, 2
praeferat 868, 10 prato 789, 1 prodesse 804, 1.902,4
praefluit,417, 6 Pº º 1. 574, 12.658, 5.
gºº. 859, 7.878, 10.881, rºles: 107, 2.528, S. 726,
primus 17, 2.380, 1,400, 9. 1
praegestientis 167,9
praegmans canis 344, 1 pravam 868, 12 401, 7. 576, 10. 618, 11. prodiderit 538,10
praegravat 632, 2. 828, 1 prave 647, 2.734, 2.855, 6. 679, 8.718, 9.756, 9, 820, prodiga is sº
praelambens 702, 2 870, 11 11.883, 5.895, 2 prodigaliter 875,7
praelia 27, 10. 74, 3, 153, 2. pravi 338, 1 princeps 13, 10.314, 7.561, prodigum 53, 1
195, 6.302, 5.323, 3. rºl docilis juventus 628, 1. 820,y 9
- prodigus 517, 2. 761, 10.
.6. 401, 4.420,
3. º 11
5. 711, 4. principe 88, 2. 10 - #. 8, 852, 13.869,9.887,
pravis 535, 4.704, 2 principi §§ 3 854, r
iis 51, pravo 875, 14 principibus 806, 4 prodire 727,4
#. 416,9 pravorum 660, 10
pravum 629, 3
principis 374, 2 prodis 182,3. 707, 13
praelo 84, 7 principium 275, 2. 694, 4. proditor 40, 5 -

praelucet 732,6 pravus 551, 5 900,* 3 producas 497, 11

praemia 6, 4, 394, 3.434, 1. precamur 12, 1.495, 3 principum 148, 1.416, 1 producent 328, 2
560, s. 614, 8.744, 9.771, precari 817, 5 prior i06, 4.501, 3. 564, 1. producere 877, 7
2.837, 3.858, 13 precati 706, 10 694, 5. 5. 751, 3.765, production 889, 7
Praeneste 260, 2.735, 2 precatus 656, 5 7. 833, 6 . produxerit 864, 6
Praenestinus 584,3 . prece 11, 6.88, 4.131, 1. priorem 684, 13.811, 7 produximus 565, 6
praeniteat 125, 4 346, 2. 385, 7, 400, 14. priores 183, 5.314, 2.399, uxit 198,3
praenomine 685,2 º, 4. 770, 2.842, 7, 867, 1. 870, 5 - um 282, 9
praeparat 766, 10 priori 211,4,767, 10 profanis 800, 2.907, 9
praeparatum 190, 1 prece blandā 907, 7 prisca 290, 8.430, 2.544, 2. profanum 238, 1
praeponens 549, 10 precepnultà 786, 1 602, 1 proſari 574, 3
praeponere 30, 2. 701, 5 prece tacità 788, 1 priscae 891, 12 profeci 857, 13
praeroso. 684, 8 preceris 720, 6 prisci 842, 11 profecto 900, 9
prairupti 701, 4 preces 233, 2.358, 1.563, 3. prisci Catonis $26, 1 proferat 782, 2
praescribe 614, 1 :; 466, 8. 502, 10. priscis 864, 4 proferet 66, 3.754, 4.864, 3
praescripta 632, 5 prisco 161, 6.818, 1 proferre pedem 884, 1
praescriptum 187, 3.212, 1 preces fundis 492, 1 priscum 370, 4 proferres 883, 5
praesens 130, 2. 217, 5.267, precetur 890, 9 - iscus 501, 10 professis magna 874, 4
1. 418, 10. 644, 7. 730, 8. precibus 96, S. 112, 2. 383, riscus 704, 3 professus 809, 3
832, 6.889,2 13. 695, 6 priva 733, 4 professus grandia turget
. . presens in tempus 876, 6 precor 16, 5, 121, 2.332, 2. privata 142, 5 875, 5 -

presente 877, 7 bis. 440, 2.444,7 privatas 743, 12 - professa 635, 3

praesentes 627, 1 premam 429, 5 privati juris 883, 6 profestis 423, 6.651, 5
praesenti 829, 1 premant 119, 4 proficeret 530,6
praesentia 842, 6 premat 782, 2.821, 13 rºu. 212, 5, 880, 1.907, proficiente 866, 11
praesentibus 428,8. 805, 3 prematur 906, 8 . privato 572,6 proficiscentem 784, 1
praesentis 288, 9 premendo 188, 3 proficiscenti 857, 10
praesepe 794, 2 -
premerer 259, 9 pºu. 212, 3.288, 8.543, proficiunt 336, 10
praesertim 574, 12. 818, 7. premet 22, 4.815,7 privet 709, 8 profore 769, 2
* 906, 3 premit 355, 10. 384, 10.712, privignis $35, 2 profugi 131, 5
9. 726, 8.964, 5, 895, 10 privignus 742, 2 profugit 482, 4
rºuw 64, 2.358, 5.815, premunt 225, 1.751, 5 prius, id est, potius 752, 11 profugus 418, 9
premuntur 848, 4
rºllium 2, 1. 149, 4. ass, prenfare 597, 9 prius 693, 8.821, 9, 840, 6. profundo 366, 7.382, 3
881, 7, 909, 11 profundum 423, 2
priestabo 762,2 prensus 214,2 privum 683. 8 - progenerant 579, 3
praestant 679, 6.797, 5 pressa 61, 1.853, 4.432, 5. pro, i.e. secundum 519,3 progeniem 281, 2.424, 3
praestantia 777, 10 473, 3.679, 4 pro laude merentis 762,2 progenies 353, 1.660,9
praestat 756, 10 pressi 820, 10 proavi 896, 3 prognatos 576, 5
praestent 767, 12 pressis 669, 1 proba 490, 11 progmatum 524, 7
praestes 385, 12 pressisse 798, 14 probant 357, 13 rognatus 615, 20
rº
praestet 513, 2 pressit 718, 4
est, Lib. 1. Sat. 2. v. presso 103, 2
probante 10, 9 º 889, 5
probantes 732, 5 proh 268, 2
1 pressum 410, 8 probas 497, 9 prohibebat 5°5, 3
praesumis 632, 11 pretio 320, 1.528, 12.571, 3. probat 855, 3,894, 9 prohibent 171,2
praeter captera 860, 8 867, 14 probes 804, 6 prohibere 588, 7.727, 8,908,
pretiosa 812, 2 1
jº. terea 792,6 6 15. pretiosus 279, 2
3. probet 514, 7.611, 4 prohibet $21,4
r; 4. 8, 3.. 653, pretium 309, R. 335, R. 395, probos 500, 7.570, 10 prohibete 102, 4
praetereo 612, 2.709, 4 6. 527, 4.633, 10. 799, 10. probosis 271, 1 projectis 707, 12
praetereunt 391, 4.903, 1 * 800, 11. 810, 7.831,9. 857, probus 535, 12. 832, 3 projectum 454, 8
praetereute 193, 4 7.899, 5 procaces 599,3 projicere 648, 6
praetereuntium 375, 1 Priami 63, 6.252, 7.254, 1. procax 153, 9 projicit 880, 8
praeterita 903, 1 $88, 3.655, 8.884, 8 procedere 521, 7.558, 3prole 384, 9.423, 8
practeritum 515, 2 Priamiden 563, 3 procedis 370, 13 prolem 500, 9
praetextam 560, 4 Priamus 44, i. 655, 6 procedit 714, 9 proles 280, 1.386, 8.763, 6
rºwse, sub-fabulas 898, Priape 432, 11 rºle prolis 498, 2
184, 3. 350, 2.875, prolueris 675, 6
Priapum 568, 1
-
prºtor 654, 2.652, 3, 852, pridem 627, 6 procellas 182.2
rima 284, 5.508, 6.658, 4.
prolutus 558, 4
procellis 358, 1 promat 885, 5
prietore 560, 2.588, 9.734, 687.5. 718, 6,724, 1.744, procera 477, 5.683,5 prome 351, 2 -

1
9, 877, 9 - . proceras 341, 5 promens 129,4.435, 1
46 INDEX
premere 325,7,855, 10 prosperes 493, 1 puellarum 169, 1.669, 12
mes in Scenam 889, 1 prospiciens 246, 4.340, 9 puellas 236, 9.328, 5.499.7
romethea 228, 10 prospicit 773, 8 puellis 201, 1.342, 1.467, 6.
Prometheus 69, 3. 203, 2 prostes 824, 2 73. 4
433, 9 prosunt 101, 5, 756, 7, 868, puer 23, 1.39, 9.68, 6.7°, 2.
promineret 447, 1 -
s 104, 7, 114, 2. 116, 4.
proninet 88, 5 Protea 733, 1 143, 1. 193, 2.245, 2. 305,
promis 323,9. 497,4 proteret 270, 11 9.320, 6. 338, 4. S63, 10.
promisit 32, 9 proterit 392,5_ 365, 1.397, S. 445, 2.446,
promissa 698, 6.853, 3.856, proterva 168, 5 10.451,3,455, 2.464,7. &c. 151, 2.357, & 662, 1.723,
10 1
proterva. 307,2.762, 6 puer ales Cythereae 300, 1
promissi 876, 7 protervis?,2 er, id est, servus 680, 5. pulverem 2, 2.252,2
promissis 638, 5 protervis 100, 2.893, 6 714, 5, 764, 7 pulveres 491,4
promissor 884, 4 protervitas 80.5 pueri 469, 14.575, 19. 166, pulveris
s
35, 2.107, 1.713,
promissum 475,7 protervo 295, 7 4.841, 8
promit 677, 1 protervum 74, 3 pueri plur. 81, 4.85, 1.305, pulvillos 458, 2
promittere 553,2 rotervus 432, 8 2. 347. 1. S64, 9, 590, 1. pulvinar 133,2
promittit 573, 7.766, 7 roteºis 9, 3.645, 3 512, 15.543, 1.557, 8.578, pulvis 392, 12.547, 9.803,7
promitto 553, 3 protinus 253, 1.634, 4.780, 6, 650, 6. 726, 9.840, 3. pulviset umbrasumus Sº,
promittunt 840, 10 8. 814, 9 901, 7.913,5 12
promorat 468, 10 protulerit 877,6 pueri, id rst servi 720, 1. pumice £24,2
promovetºſa, 4 protulit 394, 6.588, 8 721, 4.815, 2 pumicibus 47,3
prompta, 137, 1 provehunt 261, 10 puerilius 661, 6 puncto 863, 1.857, 13
promus 623, 2 provida 258, 8 pueris 228, 3. 233, 3.401, 7.
pronos 114, 6,390, a. 377,8 providisset, c. provisisset 406, 4.467, 5. 508, 5. 557, F.
903.2
unica bella845,4
pronum 773, 6 providus 344, 7.737, 3 8. 579, 3.653. 4. 420, 12. Punica. 404, 4 -

pronus 346,9. 809, 10 provisa 817, 8 728, 12. 759, 13. 760, 5. Punicis 263, 5
propagine 431, 5 provisan 900, 5 761, 7.842, 4.866,2 Punico 279, 4.464, 1
properabantur 471, 5 provisisset 765, 10 puero 290, 7.405, 1. 552, 11. pam 658, 1
properabat 566, 2 provisor 887, 12 592, 9.594, 2.663, 1.841, pupillam 553, 1
properantes 436, 7 provocat 546, 3 4. 888, 7, 10 pupillis 726, 8
properantis 874, 5 - provoces, Epod. 8 puerorum 502, 11. 547, 5. pupillo 841, 5
properare 834, 2 prout 639, 4 * 669, 12.730, 1
properare loco 764, 12 proxima 562, 1.902, 9 pueros 51, 7.257.2. 578, 10. §.
452,6 10
uppi 750,
properaret 272, 4 proximos 52, 1.227,7 388, 5.498, 2.499, 5.548, puppibus 61, 5 ,
properas 34, 2.41 1,7 proximum 337, 8 1. 814, 4.625,9. 833, 3 pupular 447, 9 -
properat Epod. 12 proximus 596, 9.692,9.815, pueros deorum £73, 6 pura 168, 9
propere 320, 5 12 puerpera 491, 8 pure 312, 4.431, 5 tº, 14
properemus 744, 12 idens 18, 5. 355, 9.402, puerpera. 384,9 pure 526, 11. 727,9. §17, 1
properent 117, 1.769, 1 10.491, 3, 612, 2.656, 8, pueritiae 136, 5 purgantem 764, 6
properet 306, 3.339, 2 657, 3. 687, 10. 708, 11. puerum 43, 4. 123, 5. 259, purgatam 725, 1
propero 595, 5 857, 8 5. 59), 7. 576, 3.668, 5. purgatum 641, 7
propiaquam 354, 2 prudens pro sciens & vo- 687, 1.810, 2.856, 2.902, purgo wel purgor £38,8
propinqui 91, 1 lens 913, 11 11 -
puri 532, 1
propinquis 512, 13 prudentem 647, 4.866, 15 pugil 941, 10 purior 596, 4.773, 5.737, 2
propinquos 273, 2.658, 3 prudentia 778, 9 pugilem 368, 2.572, 4.879, puris 432, 5. 549, 5. 8.
propior 307, 8.697, 4 pruinis 20, 4 7 680, 2
propiora 318, 5 pruna 795, 9
- pugiles 848, 1 purius 30, 4
propioris 770, 5 pruna: 550, 4 pugna 533, 10. 774, 814, 3
- puro 284, 5.292, S. $22.5.
proponi 855, 5 psallere 413, 5 pugnabant 559, 5 357, 3.575, 10.741, 6.864.
-
7
propositi 249,4. 785, 5 psallimus 831, 7 pugnaces 252, 8
proposito 890, 4 ptisanarium 652, 1 pugna. G5, 7.233, 3.323, 10. purpura 215.2
propositum 701, 12.704, 1 pube 481, 1 379, 3 purpure 415, 11. “Sº, 10.
proposuit 75, 3.737, 4 pubes 99, 1.183, 4. 269, 5. pugnam 563, 5.564, 1 444, 7
propria 572, 2.692,5 380, 6 pugnantia 513, 17. 524, 10 purpuram 244, 2
propriat 636, 6, 770,9 Publi 685, 2 pugnare 102, 2 purpuras 2:5, 5
propriam 158, 4 ~ publica 182, 4.731, 6. 828, pugmas, nomen. 11, 3, 202,2 purpurea 701, 19
proprié 883, 3. 1. 883, 6, 907, 9 pugnat 270, 8,733, 8 purpurei 131, 13
publicas 149, 1 pugmata 819, 4.798, 2 purpureis $53,5
prºpri, 536, 17.609, 3.640, publices 395, 7 pugnavit 401, 2 purpureo 168,2-251,3-714,
6
proprio 4, 4.406, 2.879, 2 bublico 213, 2 pugnax 587, 4.728, 9
pºro. }. 1. Poblicola
239, 4.482, 5, 764, publicum 370, 6
pugnent 711, 5 purpureum 194, S. 805, 6
pugnis 51, 8.524, 3, §15, 11 purpureus 308, 7.874, 5
prium 555, 4, 699, 3. publicus 833, 8 pugnis a pugnus. 539, 4 rum 123, 2.657, 6
710, 7.803, 5, 866, 18. 867, pudenda 166,2 pugno nom. 301. 2
13 pudens prave 878, 11 pulcher 370, 11.379, 10.602,
proprius 637,2 pudenter 807, 3. 876, 13 2. 734, 5, 822, 8.856, 4 a.
propter 539, 3. 557, 4.648, pudet 134, 5, 467, 10. 789, pulcherrimus 507,4 sam, vide pupam
8.736, 1 7, 822, 5 pulchra, 67, 1. 138, 7.292, i. º -

propugnacula 425, 5 pudibunda 893,6 ... 1. 600, 4. 768, 3.778, 1. pusilli 546, 6
propugnat 810, 5 pudica 434, 4. 490, 11. 869, 788, 8. 800, 8.836, 7.880, pusillo 565, 5
propulit 376, 2 10 id puta 865, 2
prorepit 509,4 pudica: 271, S schrae 525, 13 putando 408,4
prorepserunt 539, 2 pudicis 401, 5 pulchre bene rectegi), 13 putant $57,9
proriperct 37, 2 pudico 814, 3 pulchré fuerit tibi 715, 4 putarer 770, 8
prorogat 739, 10.903, 5 pudicum 393,9. 576, 9.798, pulchri 510, 1: 615, 2 putaret $48, 7
proroget 502, 8 13 pulchrior tº, 1, 182, 3.290, putas 525, 1.5S2, 10.523,4-
prorsus 565, 6 pudor 27, 2.94, 1.95, 1:270, 12. 382, 3.476, 5 668, 1. 753, 12. 754, 11.
proruas 132, 1 15.468, 16. 501, 9.575, 3. pulchris 413.6. 648, 1.812,3' 781, 3.817, 5
proruet 382, 4 642, 8, 712, 3.811, 4.854, pulchrius 793, 2 putasne 683, 9
proscripti 581, 8 13. 684, 1 pulchrum 755, 3.738, 7 putat613, 3.65s,12. 845, 2.
pudor malus 798, 1 pulla 99.2.485, 2 867, 8
F. 335, 7 631, 12
roserpina 109,6, pudorem 771, 3.815, 5.837, pullam 588, 13 putato 652, 7.755, 10
Proserpinae 200, 5.487, 2 5 pullis 428, 5.663, 1. putatur 812, 13
prosiliet 709, 5 ne pudori sit 162, 5, 909, 2 pullo tº 5, 8 puteal 696, 4, 819, 1
prosilit 558, 9 puella 407, 6.440, 3. 524, 9, pullos 87.4 putem 859, 12. 895, 14
prosiluit 819, 1 751, 3, 833, 5, 842, 4 pullum 535, 1.538, 7 puteos 783, 2
prosit 801, 8.90s, 6 nuellar 4), 6. 305, 2.400, 4. pulmenta 626, 2.813, 5 putere 319, 4
prospectat 432,4 406, 4, 469, 13. 512, 15 pulmentaria 623, 6 putes 515.7. 548, 5.988, 7.
prospera 418, 4 650, €. 815, 2 pulpita 822, 3, 846, 9 891, 70s, 4.797, 9.850, 1, 7 .
prosperam 390, 9 puclaim 566, 10 13. 899,3 - putetprimá longá 627, 2 .
 -

WOCABULORUM OMNIUM. 47
putetis 603, 2 quali 570, 6.575, 5, 6.677, queis 468, 2.512, 5.538, 11. uin pro neºli, 12
putetur 897, 2 4 550, 12. 715, 3 §: ;"
puteum 865, 10.913,8 qualia 670, 2.714,3 quem 11, 5.12, 9, 17, 7.21, quinetiam 844, 2.856, 9
tida. 705, 7 qualiacunque 612, 2 5. 39, 7. 366, 6. 372, 1. quinas 518, 6
putidam 458, 1 qualibet 253, 9 383,9. 386, 3.407, 5, 416, Quincti, v. Quinti
putidius 645,7 qualis 524, 3.362, 3, 416, 2.471; 4, &c. uincunce 901, 9
putre 775, 5 * 434, 6.455, 3, 11.790, quemeuñque 67, 2 3. virorum 502,10
putres 538, 5 quemgue 757, 5, 767, 13 quingentis 707, 2 .
putrescat 649, 14 qualam 300,1 quemvis 547, 3. 794, 4 quinquatribus 869, 11
putrescit 655,7 quamlibet 469, 7 : quendam 592, 16. 764, 5 quinque 532, 3.578, 5.666,
putruit 679, 1 quamvis 61, 2. 108, 4.284, quenquam, 617, 2. 618, 5. 4. 719,7.759, 4.786, 4, 5
yga 529, 10 1.223, 3. 296, 3. 370, 3. 636, 3.844, 3 quinque millia 756, 4
Y. adem 650, 2 387, 2.532, 2.542, 2.619, queratur 643, 3 quinquennes 629, 5
Pylium 65, 4 9.681, 7.683, 12. 787, 3. querela 180, 9 quinquemni 718, 9
pyra 432, 9 803, 1.863, 15.903, 14 quercus 50, 8.331, 3.413, 8. quinque viri 830, 1
pyramidum 359,2 quando 95, 3.460, 1.483. 1. 796, 9 quinque viro 687, 8
pyrgum, vide phimum 594, 5, 698, 11. bis. 708, querebar 468, 11 quinta 58, 11
ris 761, 4 14 querela 880, 9 Quinte 635, 2.697, 1
quando quandoquidem querelam 298, 14 Quinti 191, 2.660, 6. 796, 1
5
º -
querelarum 186, 6
querelas 325, 1.780, 3
Quintillo 911, 7
Quintilium 94, 5. 95, 7
quandocumque 788, 4. 800, querelis 219, 3 quinto 889, 7
Pyrrhum 279, 5 6 * querentem 200, 8 uippe 119,8.517.2 -
478, 11.698, 14 quandoque 364, 1.369, 8. querenti 10,7. 850, 6 uirini 18, 6.421, 6.481, 7.
Pythagoran 671, 1 904.1. 1 quereris 857, 14 860,» 11
Pythagorea 833, 3 quanquam 112, 4. 233, 1. querimonia 878, 10 Quirinus 251, 6,604,2
Pythia 909, 10 290, 12. 312, 8, 325, 8. querimoniae 237, 6. 336,7 Quiritern 174, 3
Pythias 893, 11 508, 4.615, 7.841,6 querimoniis 59, 3 Quiritibus 255, 9
Pythius 68, 1 quanta 63, 8.104, G. 440, 5. queritur 754, 4,807, 12 Quiritis 752, 7 *
467, 11.561, 7.630, 7 querela: 234, 6 -

Quiritium 4, 2.415, 6 .
quantane 669, 4 querulus 888, 6 quis, id est, aliquis 76, 4.
QUACUNQUE 573,4, 578, quanta, 745, 2 queruntur 433,4
a quantas 840, 12 questae 9, 2 jº, 1.437, 5.482, 9.576,
quadra 807, 8 quanti 578, 9.652, 2, bis. questu 98, 7 -
quis non 153, 1
quadrante 543, 4.647, 8 quanti facias 770, 2 questus 445, 1.577, 1 quis, verb. 710, 10
quadrata rotundis mutat quantis 416, 14 - 3.413, 8, 9.511, quisnam 652, 4.710, 1
733, 11 quanto 311,7. S22, 3.548, 8. 5.538, 7. 569, 5. 574, 8, quisquam 234, 3.289,2.
quadret 755, 4 511, 2.728, 4.862, 6. bis. 10.596, 6.625,
quanto 518, 7.552, 6. 524, , 705, 11, 12.774, 14
4. 681, 10. 9.543, 5, 575, #:
quadrigis 218, 3.779,4 quibus 24, 4. 29, 4. 119, 4. 934, 3. 694, 5.789, a
quadrimum 38, 7 10. 537,
46, 5
10. 681, 2.705, 4.
134, 9.295, 3.834, 4.340,
º: 199, 8.311,7. 585,
quadringentis 726, 7 2. 377, 6. 406, 7-427, 1. 3.518, 7. 570, 6.572, 7
- quaeram 550, 4.597, 3.756, quanto rectius 615, 5.835, 577,
499, 5.469, 5.434, 5. 397, quisquis 152,10. 615, 7.649, 19
s 1
1.533, 6, 548, 2.551, 7. i. 158, 5, 189,
quaeramus 508, 7 quantum plura 866, 7 ------ 583, 2 * 1.335, 9.366, 1.618, 8
quantulum 849, 14 quive i
quaerat 519, 7.743, 12 quibusdam 606, 3
quaere 154, 3.623, 6.754, 9. quantum 102, 6, 168, 7.319, quibuslibet 550, 14 quivis 549, 6, 574, 11. 576,
764, 8.808, 8 1.447, 1. 490, 2, 511, 5. 4.514, 9.675, 3.685, 5.
quaerebat 565, 2 - 523, 1.580, 3. 588, 5.591, quicquain
662, 1
50, 14. 107, 2. 857, 4. 833, 12. 895, 11
quarrenda 577, 14. 729, 3. 2.647, 2.689, 13, 719, 4. quodam, adverb. 727, 4
772,8 726, 14.761, 6.905, 1 quicquid 613, 2.640, 2.687, quodcunque 111, 1.357, 4.
quantum habeas tanti fis quicquid 11.902, 6
quarrendi 513,7. 573, 5 erit 47, 1.96, 6 50%, 1.347, 14.668, 12.
quaerens 141, 2.592, 7.620, 511, 5 714, 7.740.9. 765, 1.889,
quantumvis 848, 14 quicumque 131, 3, 198, 2.
3, 712, 8
quantus 63, 7. bis. 465, 7. 206, 3.255, 5.253, 5, 478, quodlibet10.
6.902. 903, 9
529,3
quarrentem 261, 6 7. 698, 2.892, 10, bis.
quarrentes 551, 3 466, 5.680, 8.846, 8 quomodo 595, 8
-quare 5-5, 1.596, 8.634, 3. quidani 511, 7.513, 10.521, quondam 130, 5.523, 4.
quaerenti 92,2. 713, 3
quarrere 39, 6., 191, 4.378, 643, 2.650, 2.882, 9 1.532, 9.548, 8.555, 7
quiddam 514, 3
6.651, 6. 684, º:
3. 528, 3. 573, 10. 608, 3. quare, id est, quapropter quidem 606, 7.736, 8, 770, 867, 8.307, 8
640, 7.764, 12. 845, 4.859, 653.10 7 quone 667, 3
3. quart,
1
33°, 11.534, 7.890, quoniam ***,
4. 698, 572,2. 1. 673n
quaeres 708, 14 - quidlibet 140, 1. 592, 11.
quarret 336, 1.478, 4.768, quartà ablat. 895, 6 805, 7, 873, 10 quoque adj. 720, 8.814, 10
s quartac partis 691, 2 quidnam 632, 10 quorsum 639, 5.656, 3. Łói,
quarrimus $36,9. 806, 8 quartam 580,4 quid 5, 2 2.705, 7
quaeris 363, 1.528, 4.724, 2. quartana 666, 5 quidººm 107, 2. 550, 6. quorsum est opus : 712, 10
4 quarum 520, 4 635, 4.642, 3.683, 2.698, quorum 51, 9. 2.4
quaerit 278, 3.355, 2.384, 2. quas res agis 695, 5 6. 837, 1 13. 544, 2. *#):
437, 4. 525, 9. 720, 12. quassas 5, 5. 398, 3 quidquid 4, 5, 43, 1.96, 6. quos 2, 2.53, 2.61, 1, 168,
786,5.821, 7.887, 15. 888, quatenus 338, 4.511, 7.537, 104.4.312, 1.444, 1.523, 4, 251, 2.258, 7.340, 1.
s 3. 677, 11 9.659, 5, bis, &c. 367, 6,358, 1.331, 1.38
itis 482, 2 quater 119, 8.637, 5. 709,7. quidquid delirant reges 12.408, 9.513, 4, 514, 5.
quarritur 739, 13 626, 9 plectuntur Achiving, 9 540, 5, &c.
quero, 70, 6.349, 11.357,14. quateret 587, 3 quidve 700, 1 quoscumque 577,9.683, 10
655, 1.662, 3 quaternos 551, 12
quatiam 78, 1
º, * *
guidvis 337, 4. 5, 650r quot 615, 11.758, 3
quota 320, 3
quaerunt 72, 2 -

quaesierat 794,6 quatient 564, 12.744, 4 quies 893,6 quota esthora 697, 8
quaesieris 46, 1 quaties 56, 2 quiescas 614, 1 quotannis 484, 9
quaesita 676, 8 quatit 67, 5.250, 3.357, 11. quiescit 905, 10 quoties 23, 5.363, 10.
quaesitam 361, 3 861, quiessen 572, 2 4.40, 6.813, 2, 817, 3.
quaesitis 509, 5. 700, 8 quatiunt 21, 2.97, 1 quieta 119, 2 833, 6
quaesitum est 909, 5 quatuor 531, 1.567, 1.848, quietem 433, 7.500, 8 quotguot 205, 4
quesivere 548, 9 4 quietiore 466, 1 quotguot sunt 704, 8
quºso 606, 7 quavis 552, 1 quietis, adject. 253,6 quotus 751, 6.831, 9
quaestor 581, 7 que 109, 1.120, 3, 349, 10. quietos 356, 10 quovis 536, 9
quaestu 519,3 350, 10.366, 7.368, 8, bis. quietum 52, 4
quaestus 693, 10 7. 540, 8.554, 5, 6, 8 quietus 845, 4
quaele 90, 1. gº 3. 449, 1. queam 682, 2 quin 43, 7. 203, 2, 208, 7. RABIDOS 907, 5
609, 1. queñºmus 515, 5 451, 11. 507, 10. 547, 8. rabiem 17, 4.64, 1. 335, 10.
qualem 375, 4, 377, 1. 536, queant 469, 10 538, 8.619, 6.642, 11 tºº, 10. 773, i. 848, 8
7.815, 4 queas 683, 7.816, 9 quin pro quinetiau, 678, 4 rabies 873. 2 -

quales 561, 5.352,4 queat 532, 2 quin procur non-454, 1 rabiosa 40, 3
48 INDEX
recidet 312, 1 reddidere 490, 15 regali 359,2-29s,
racemos 168, 1 reciditur 336, 8 reddideret 876, 10 regam 726, 13
radat 486, 2 recinemtis 343, 5 reddidi 390, 3 regat 16, 1. 830, 6
rajere 680, 10 recines 352, 7 reddidisses 43,4
radice 866, 9, 10 recinet 49, 3 reddidit 418, 5 "gº".
2 , 4.486, 136, 5.268,
4.543, 9.3074.
radices 714, 3 recinunt 729, 5 .. reddit 484, 9.700, 2.831, 8.
radit tº5, 1 ricipit 563, 3.854, 12 903, 7 Rege, .582, 4, 583, 16
radix 450, 4 - recisas 225, 1 redditum 157, 1 rege, terb. 741, 1
ramis 160, 4.211, 5.436, 1 recisos 280, 3 redeam 663, 7 Regen 582, 5, 8.585, 4
ramos 432, 1.566, 9 recisurum 541,7 redeam domum nudus, &c. regerit 584,4
ranae 445, 9.558, 2.669, 1 recitare 547, 1.822, 5 683, 9 -
reges 206, 4, 240, 1.311, 1.
rancidum 632, 13 recitares 911, 7 redeant 370, S. 605, 367, 5. 531, 5. 585, 3.
rapaci 789, 4 recitata 851, 10 redeas 13.5 643, 1.738, 9.774, 6.311.
rapacibus 482,6. 626, 8 recitator 914, 10 - redeas 96, 1.767, 12. 890, s -

rapacis 2:8, 5 recitent 551, 1 10 reget 56,1

rapacium 330, 10 recito 550, 13 redegit 140, 6 -
regi, momen, 852, 7
rapax 129, 4 reclamat 808, 8 redemptor 243,3. 860, 15 regi, verb. 898, 1
rape 288, 9 reclimat 489, 10 redeo 514, 6.574, 6.582, 8 regia 776, 2
rapere 197, 7.566,4 reclinatum 159, 7 regia Roma 763, 10
rapiam 78, 2 recludens 247, 5 rºun 317, 8, 391, 5.405, iae 210, 1
rapiamus 472, 4 recludere 96, S. 494, 2 redeunte 226, 3 ſº 141, 5.225, 5
rapias 687, 5.807, 4 recludit 750, 2 redeuntes 547, 15 regibus 1, 1.115, 4.525, 10.
rapido 609, 1 recluditur 228, 8 redi 385,4 634, 1.804,3,4
rapidos 50, 5 reclusa 839, 9 redibit 270, 3.450, 12 regina 115, 2 133, S.255, 1.
rapidum 185,9. 660, 8 recoctus 687, 7 rediens 328, 3.632, 7 343, 3.499, 6.755, 6
rapidus 109, 7.419, 2 recondit 649, 4 redigatur 509, 10 regio 547, 8.791,2
rapiente 255, 4 reconditum 351, 2 rediit 396, 5 regione 746, 2
rapientes 540, 5 recordor 866, 5 redire 482, 12. 501, 10 regis, nom 10.5. 581, 8
rapies 645, 4 recreabis tº 8, 1 rediret 9, 1 is o 877, 13
rapiet 200, 4 recreamtur 203, 1
recreare 324, 1.632, 8.727,
redis 721, 2
redit 290, 8.385, 5. 395, 8.
#. º 1. 448, 7
rapimur 567, 1 regit 262, 8. 239, 3.335, 3.
rapinis 652, 3 9 764, 3.832, 12.921, 11 444, 1.811, 6.820, 11
rapis 339, 5.694, 4.719, 1 recreat $34, 8 redit ad se 865, 13 um 165, 3
rapit 220, 1.246, 8.392, 4. recreatis 261, 7 reditu 370, 7 regius 246, 6.350, 5.915 2
457, 1. 514, 12. 538, 10. recreatur 90, 6 reditum 383, 3.474, 5, 757, regma 200, 5.252, 5.283. 6.
614, 6, 728, 1.886, 2 recta 528, 13. 575, 12.704, 1 7.745, 7, 865, 7 4.17, 6.497,2. 854, 7
rapiunt 298, 11 recta adverb. 565, 7 - rediturus 663, 4 regna vini 22, 6
rapta 446, 1 recte facientibus 730, 2 reditus 273, 3.484, 1.824,6 regnanto 253, 10
raptă 164,2 -
rectº nec ne 837, 4 redonabo 253, 4 regnare 267, 1
raptam 808, 2 recte facta 842, 4
- redonavit 174,3 regnata 172, 1.355, 7 :
raptas 356, 7 recti specie decipimur 875, reducent 241, 7 regnator 360, 9
raptim 278, 5.869, 12 s reducet 473, 5.667, 2 regnavit 360, 9
raptis 445, 2 recti 579, 5 reducis 527, 5 regnes 55, 6.156, 1
rapto 787, 7 * - rectius 525, 6, 555, 5. 615, reducit 190, 2.368, 1.847, 7 regnet 736, 5
raptor 323, 3.386, 4 5. 705, 11. 759, 2 reducta 73, 5, 432, 3 regno, verb. 772, 4
raptum 368, 5 rectius 188, 1.307, 12. reductum 903, 9 regnum 52, 5.65, 6, 158, 3.
raptus $24, 4 10. 619, 7.804, 9.883, 4. refeceris 274. 2 513, 5. S73, 4.575, 5.541,
rapuit 200, 4 885, 1 refectus 365, 11 7. 570, 8.730, 2
rapula 627, 3.714, 3 recto 689, 11. 847, 1 refer 275, 2.764, 8.768, 2. regula 541, 2
rara 11, 4, 133, 2.365, 6. recto more 865, 6 806, 1 Reguli 268, 8
453, 11. 521, 10.584, 2 rector 801, 10 - reſeram 53, 2.731, 3 Regulum 52,8
rara avis 624, 6 rectos 380. 8 - referas 681, 7 Regum 22, 2.131, 7.195, 8.
rectum 422, 1.514, 5.656, 3.
rary 249, 2.515, 3. 546, 7. referat, impers. 510,6 228, 9.239, A. Sri, 8.
626, 6, 637, 5 700, 1.705, 12. 835, 4.837, referat 498, 5 1. 410, 2.543, §.
rarus 895, 7 8. 859, 2 referenda 706, 10 627, 5.555, 3.734,
ratas 750, 3 ad rectum fingeris 904, 9 referendus 832, 5 - 3. 774, 6.830, 1.
råtem 17, 1.468, 4.482, 10rectus 402, 11 referent 59, 5 878, 8.908, 7
rates 5,4. 18, 7.398, 3 recumbens 251, 2. referente 554, 12. 391, 2 rei, drews, 603, 6
recumbere 748, 1
ratio 506, 1.522, 9, 537, 5. referentis 576,2 rei dres, 511, 11.533, 4
recumbit 52, 3
540, 11.577, 7.646, 8.658, referentis 371, 8 rejecit 403, 6
10. 661, 6.778, 9 recurras 695, 7 refero 579,2 rejecta 644,7
recurrat 529, 4
ratione 663, 9.664, 4.675, 4. - referre, prima brevi 257, 5. rejectae 290, 11.396, 2
recurrentes 843, 6
683, 7.692, 6, 829, 6.852, reis 149, 4.365, 9
11 recurres 450, 11 É. pr;má longá 525,
referre, 1
25.1. relabi 114, 6
rationibus 901, 7 recurret 773, 9 º ºr 525, relabor 726, 4
rava 344, 2 recurrit 392, 8 referret 758, 5 relatus 483, 4
rauca 808, 8 recusant 712, 2 referri 852, 1 relegata 611, 6
rauci 207, 1.550, 6 recusat 622, 1.663, 1 releget 298, 10
re male gestá 642, 6 recusem 850, 7
- - -
::::::
refert, 765, 1 al primá bre
personal.
revera 711, 5 recusent 854, 15.876, 1 : tºº. 283, S. 485, 6. relegit 457, 3
* agendis matum 879, recuses 683, 14. 705, 10
re
º ;
1. 842,
imä d 652, 5.
relicta 175, 5.371, 4.639, 7.
-

recuset 549, 1 767, 12

recalcitrat 615, 4
recantatis 71, 1
recedant 508, 11.863, 15
recedentis 234,2
recedentes anni 888, 9
recedo 798, 12
recens 134,2. 340, 6.360, 5.
627, 2.741, 8, 833, 5
recentes 348, 11
recenti 230, 4
recentibus 876, 11
recentum 41, 2
recepisset 566, 8
recipit 744, 1.774, 9, 895, 4
recepta 863, 6
recepti 828,4
recepto 180, 2.570, 11 . redderet 94, 5.895, 1
us 877, 11
recuso 772,6 º:tº: gºns 2, relictis 153, 9.428,7. 488, 8.
redacti 844, 6 reſertur 314, 4, 888, 12 500, 6, 860, 10
reddas 16, 5. 71, 2.408, 9. referunt 413, 11. 849, 9 relicto 45, 1
644, 5 refici 678,4 relictos 127, 5
reddat 512, 18. 816, 13 reficit 5, 4.817, 3, 847,6 relictum 348, 2
reddatur 373, 9 refixa 487, 5 religarat 123,2
redde 177, 5.333, 5, 767, 10. refixit 815, 13 religas 25, 4
851, 3 refixo 108,4 religat 7
redde age 720, 11
reddentis 786, 3
reformidet 708, 10 religata *
405, 7
reformido 703, 2 religio 598,
reddere 30, 2.223, 3.537,2. refracnare 335, 3 relinquam 225, 5.595, 6.
664, 3.688, 6.810, 3.866, refregit 550, 1 7c5, 9
15, 887, 6.899, 11.900, 10. refringit 252, 9 relinquas 510, 9
911, 10 reſugimus 134, 6 relinquendis 806, 7
reddere verbum verbo 883, refugit 7, 3.413, 8,867, 12 relinquens 701, 2
8 refulgens 222,4 relinquent 210, 2
refulsit 51, 10 relinquere 744, 10.887, 13
reddes 762, 3, 5, bis. 784, 2 regale 852,9. 858, 5 ºre relinqueret 273, 5 - -

600, 8 reddet 350,11.357, 5.554,4 regales 400, 7.700,6 + relinques 761, 9

 WOCABULORUM OMNIUM.
relinqui 910, 2 reprendas 575, 13 retinet vide recinet rigidis 860,2 g
relinquit 217, 2.286, 1.866, repsimus, vide repimus retorsisti 232, 7 rigidum 186, 8
5 reprendes 812, 9 retorta 269, 9 rigidus 726, 3
relinquunt 183, 6 reprendis 606, 8 retortis 10, 3.848, 6 rimam 762, 7
reliquerit 666, 5 reprensis 608, 1 retractes 154, 1 rimosa 697, 10
reliqui 772, 4.791, 5 repserat 762, 8 retractus erit 914, 4
reliquit 482, 6.489, 8.839,6
-

reptare 746, 4 retrahas 813, 15 #'ºr.

ripa 10, 9.227, 6. S55, 4.
reluctantes 376, 7 repugnant 538, 12 retrô 133, 6, 191, 5, 200, 5. º 1.667, 2.
rem 26, 2. 500, 9, 502, 6. repulsae 247, 1 292, 5.357, 4.468,2 ripte 84,4 -

517, 6, 523, 11. 526, 11. repulsam 728, 3 retrorsum 127, 3.396, 2.781, ripam 241, 9
538, 6.547, 1, 10. 553, 10. repulsum 710, 8 4.815, 16
retuleris 806, 1
ripas º,
391 1.
4.866, 6.868, 5.
595, 6.645, 6, 655, 2. 692, requiem 766, 5
6. 708, 12. 801, 11. 852, 1. requies 137, 2 revulit 152, 4.421, 2.852, 9 ripis 433, 3
866, 12 requiro 793,5 retusum 135, 2 riseris 492, 4
remamente 103, 2 rere 596, 4 revehet 474,7 riserit 364, 2
remeare 577, 8 reris 650, 10 revehi 683, 1 risero 479,2
Remi 457, 7 rerum 219, 7. 402, 10. 422, revellis 227, 8 risi 552, 5
remige 486, 5 B. 464, 11.498, 9.524, 13. revera 711, 5 risissent 309, 7
remiges 439, 2 567, 3.592, 3, 608, 3.709, reverti 114, 7,642, 5.697, 1. risisti 720, 11
remigio 60,3 6, 721, 1, 734, 1. 737, 8. 793, 11. 907, 2 risit 43, 6.296, 8,380, 1
remigium 758,8 876, 11. 877, 5. 892.1 revixit 228, 11 risores 892, 8
remis 140, 8.877, 13 rerum caput & ſons 807, 8 revictae 378, 6 risu 217, 7. 415, 4.591, 6.
remiscet 886, 4 rerum fluctibus in mediis revisens 120, 1 600, 5.621, 2.90s, 17
remisit 679, 4
remissi 816, 2
861, 13 reviset 761, 2
reum 671, 1
º, 1
quatit populum 861,
res, supple, familiaris 523,
remisso 350, 7 8. G40, 5, 683, 9. 732, 3. revocant 363,3 risum 547, 12.719, 11. 744,
remisto 424, 1 740, 6.774, 15.787,2. 311, revocas 575, 7 3. 785, 3.883, 5, 906, 1
remittas 191, 3 9, 840, 1.894, 8 revocat 663, 7 risus 40, 6. 551, 9.568, 5.
remittit 719, 1.903, 8 res, id est, materia 876, 2 revocavit 422, - 634, 7.687, 9
remittunt 852, 10 res, plural. 149, 2, 160, 8. revolvimus 851, 10 risus,£". 766, 5
remorant, i.e. removerant, 526, 8.541, 5. 601, 7, 630, rex 100, 4. 375, 5.488, 8. rité 124, 6. *...*.*.*.
619,6 8. 834, 8,671, 7, 882, 4. 541, 9, 542, 6, 543, 5. 390, 7, 8, 428, 9, 497, 7.
remorsurum 454, 2 722, 1.726, 5 648, 3.655, 1.726, 9.784, 861, 6
remos 465, 6 res, id est, facinora 614, 7, 5. 755, 8.804, 10.852, 12 ritu 244, 6,304, 1.356, 4,
remota est 901, 9 806, 2 reque patergue 763, 3 616, 1.664, 1,877, 10
remotis 156, 2.229, 4.278, rescieris 852, 2 Rhaeti 377, 5 rivali 911, 13
6. 378, 8.419, s. 709, 5 rescinditur 745, 3 Rhaetos 416, 10 rivis 31,
remoto 159, 6.887, 9 rescribe 751, 6 Rhamnes 903, 1 rivo 160, 5.797, 1
remotos 571, 7.682, 1 rescribere 646, 1.745, 1 rheda 697, 6 rivos 114, 6.231, 2.295, 10.
remotus 108, 1.906, 4 reseces 48, 1 rhedis 567, 1
removere 687,4 residit 253, 1 Rheni 604, 7
removi 693, 7 residunt 238, 2 Rhenum 874, 8 rivus $12, 4.781, 2.788 16.
removisse 271, 5 resignat 760, 7 rhetor 556, 4,861 15 817, 3
remugiat 292, 1 resigno 357, 12.762, 12 rhetoris 601, 4 rixa 76, 5.
remugiens 468, 9 resolvent 112,3 , Rhodani 237, 4 rixa. 58, 6.307,2. 850, 10.
renarint 432, 11 resolvit 643, 9 Rhodio 603, 2 807, 10
renascens 256, 2 resonantis 30, 7 Rhodon 28, 1 rixam 325, 2
renascentur 878, 5 resonare 294, 5 Rhodopen 341, 1 : rixarum 321, 5
remati 478, 11 resonarent 530, 5 Rhodos 778, 1, 5 rixatur 810, 4
renes 652, 9.754, 8 resonat 531, 1.551, 2 Rhoeti, vide Rhaeti, &c. rixis 102,4
renidentes 436, 11 resonet 523, 5 Rhoecum 232, 7 roborant $79,4
renidet 168, 9.224, 2.276,2 resorbens 177, 3 Rhaccus 263, 7 robur 16, %. s
renodantis 469, 15 respicere 667, 7.900, 11 rhombi 633, 6.718, 6 robustae 309, 2
renuis 860, 5 respicientis 734, 3 rhombos 628, 1 robustis 861, 2
renuit 799, 12 respicis 12, 7.65,4 rhombum 528,6 robustus 245, 2 .
reor 836, 5 responde 632, 4 rhombus 435, 7.627, 2.628, rodens 448, 4
reparant 392, 9 respondeat 694,5 2 rodere 78°, 11
reparare 256, 1.682,4 respondebarn 532, 15 rictum 600, 5 roderet 610,2
reparata 119, 7 respondere 595, 1.655, 5. ride 733, 2 rodit 551, 7
reparavit 141, 1 744, 8.828, 7 rideant 448, 13 rodunt 574, 7
repensus 270, 2 - responderet 524, 9 ridcat 871, 6 rogabat 564, 8, 585, s
repentes 854, 5 responderit, 659, 7 ridebit 825, 6 rogando 475, 5
reperire 65, 9, 515, 5 respondes 575, 6.793, 8 ridebo 381, 4 rogare 458, 1.689, 3
repertor 897, 2 respondet 518, 3.597, 8.765, ridemus 564, 2 rogat 214, 1.597, 8.770,2
repertus 909, 1 4 ridendus 725, 3 rogata 768, 2
repetantur 40, 4 respondit 731, 3 ridens 12, 4.350, 7. 508, S. rogati 530, 2
repetas 756, 9 responsa 501, 7. 589, 1 537, 11 rogatus 552, 11.681, 5.756,
repetat 345, 1.767, 12 responsare 710, 3.730, 7 rident 182, 9.789, 10' 2
repetens 323, 5 responsat 711, 9 ridentcm 91, 3. 508, 4.645, roges 428, 1.725, 7 -

repetes 149, 3.. 671, 4.762, responset 672, 4. 508, 4 roget 512, 12.689, 8, 7.30,
11 responsore 799, 6 ridentes 560, 3 s
repetet 63, 4 responsum 457, 2 ridentibus 830, 12 rogo 725, 5
repetit 304, 3.595, 9.735, 9 responsura 719, 14. 859, 6 ridentur 863, 8 Roma 254, 5.268, 7. 579,
repetita 904, 7
repetitum 774, 2
respuet 832, 6
restat 726, 16. 754, 7
ridere 747, 10
ridere decorum 762, 5
479, 4.497, 5.499, 8.
10.797, 7. 2
“. .
repimus 559,2 restinguere 566, 4 s rideret 349, 2 Romá 556, º,
reponens 38,6 restinguet 193,3 rideri 535, 6 Roma: 354, 4.374 2. 418,
reponere 763, 5 restituent 281, 4 rides 511, 12. 668, 10. 682, 11. 556, S. 618, 7.694, 4.
repomet 676, 1 restituet 333, 8 5. 733, 6, 8, 12.822, 6.870, 704, 7.706, 2.735, 2.769,
reponi 270, 7.839, 8 restituit 421, 3 10
reponis 44, 4.882, 6 resto 593, 11 ridet 172, 4, 182, 9.356, 1. 848, 16.860, 8 861, 1 5
reportásti 463, 4 restrictis 270, 12 405, 8.607, 1.841, 3 Roman 253, 9.576, 3.789,
reporto 503, 2 resurgat 220, 10.256,6 ridetur 533, 13. 621, 1 903, 3. 777, 7.788, 4.854, 19
repostum 460, 1 retardet 183, 10 15 Romana 289, 8.380, 6.574,
repotia 629, 8 retegis 327, 4 ridiculum 601, 6.852, 13 9. 622, 5.628, 5.743, 5
representet 820, 2 retexems 638, 1 - ridiculus 668, 11. 715, 9. Romanac 375,2
reprehendere 650, 14.837, retia 433, 11 884, 5 Romanam 502, 6
. 851, 9 reticulum 510, 4 rigat 2:54, 9 Romane 274, 2.551, 11
reprehendet 911, 14 retinacula 558, 6 rigent 409,3 Romani 851, 3
reprehendi 681, S. 837, 1 retinent 814, 12 - rigida 298, 6 Romani equites 881, 12
reprehendite 898, 10 retinere 51s, 4 rigini 334, 3 Romani pueri 901.7
40
 50 INDEX
Romanis 113,6.867, 7, 895," rupem 465,10 sacvos 195, 1.511, 2
12 rupere 474, 6 savus 69, 1.242, 3.630, 5.
Romano. 616, 9.707, 13 ... ruperis 669, 6 794, 4.843, 7.857, 11
Romanos 457, 5 ruperit 466, 10 saga 104, 8
Romanus 456, 4.462, 1.671, rupes 341, 3.350, 1.643, 11. sagaces 169, 2.382, 13 12. 650, 4.652, 4, 6- 665,
3. 877, 2 15. 825, 7 sagacius 470, 4 8. 668, 1.652, 3, bis. 725,
Romanus pop. 730,9 rupibus 229, 4 2.734, 6.759, 3
Romulae 383, 1.500, 5 Rupilli 531, 8.583, 10 sºme 446, 3.588, 11.590, º sanxerunt 830,3
Romuli 211, 6.397, 4 rupitts, 3.820, 3 Saganae 591, 4 sapere 73S,6.747, 3.795,8.
Romulum 52,4 ruptis 709, 1 sagas 870, 9 811, 7.865, 5.865, 1.300,
Romulus 8:23, 3 rura 5,4. 119, 2. 172, 2.213, sagax 892, 1 s
rore 264, 5, 331, 9 5.316, 5, 384, 3, 4.430, 3. sagitta 51,6. 103, 6, 265, 4 saperet 891, 10
rorem 910, 15 575, 5.766, 2.788, 1. 732, sagittae 344, 5 sapias 47, 4.781, 7
rores 255,8 4 sagittas 114, 4, 183, 2.200, sapiat 594, 6
rosa 23, 1.144, 1.19.2, 8 rure 507, 1.529, 4. 606, 1. 1. 323,8. 712, 10 sapiens 31,5.508, 5.541-
rosae 137, 5, 160, 7.308, 7
404, 4
759, 4.772, 10.787, 7.793,
4.814, 2
sagittis 88, 7.276, 6
sagum 464, 2
11. 542, 1, 5.554, 3. 1.
1. 621, 5, 629, 11.634, r
:
rosarum $53, 3
rosas 322, 1
ruris 73, 4. 131, 2, 770, 6.
772, 2.845, 2
salacem l. 1. Sat 2.
jº, 6. º
703, 4. 710, 1.
Salamina 32, 2.33, 1 :
Roscia lex 730, 1 rursum 664, 1 Salaminis 65,5 sapiente 643, 2.746, 5
Roscius 696, 4.837, 7 : rursus 177, 3.362. 2.481, 5. sale 600, 1. 680, 1.721, 5. sapientum barban 642, 4
roseam 57, 2 533, 4. 537, 2.710, 9.737, 860, 6 sapienter 190, 9. 465, 12.
rostrata 443, 4 3. 162, 8 cum sale panis, 623, 3 774, 17 --
rostris 698, 1 rus 577, 16. 698, 11.706, 2 salebras 807, 12 -
sapientia 619, 7.728, 1.357,
rota 232, 5, 274, 12 rustica 330, 2.843, 5 sales 896, 4 3. 744, 11.907, a
rotantes 406, 5 rusticiús 533, 7 salem 562, 2 sapientia prima est stuhi
rotarum 303, 7 rusticorum 279, 7 Salermi 791, 2 tiã caruisse 728, 2.
rotis 5, 2 rusticus 437, 2. 507, 7. 621, Saliare 833, 2 sapientiae 127, 2 S51, 4
rotundas 676, 2 5. 700, 6. 702, 8. 706, 2. Saliaribus 139, 1 sapientioré43, 8.663, 8.866,
rotundentur 755, 3 739, 11.766, 9.785, 7.848, salias 788, 13 13 -

rotundioribus 458, 7 14. 891, 11 salicto 167, 8 sapientium $27, 2

rotundis 672, 1.733, 11 Rutulae 711, 2 saliente 332, 4 sapientius 643, 12
rotundo 901, 5 ruunt 634, 4 saliet 910, 15 sapientum 667, t
rotundum 107, 3 saligno 558, 10 sapis 904, 9
rotundus 710, 4 salinum 215, 9 sapit 836, 5
ruan pro eruan 684, 5 SABEME 113, 12 salis 532, 1 sapiunt 515.5
ruant 720, 2 sabbata 598, 10 salis, verb. 228, 1 saporem 241, 5.677,s
rubeam 855, 7 Sabolla 489, 14.534, 1 salium 137, 2.364, 12 saporumºs, 4
rubens 192,4 Sabellis 280, 1.616, 8 saliunt 696, 3 Sappho.20, 1. 821, 5
-

rubente 8, 2 Sabellus 799, 12 Sallusti 155, 2 sarcina 784, 6

rubentem 589, 7 Sabina 38, 7.89, 5.244, 7. Sallustius 522,7 sarculo 4, 6
ruber palus, Lib. Sat. 5 434, 6 salo 432, 3 Sardinine 118,4
rubere 716, 7 Sabinis 226, 6.850,2 salsa 483, 8.656, 2 Sardis 778, 2
ruberes 866, 16 Sabino 713, 1 salso 584,3 Sardo 905, 5
rubicunda 796, 8 Sabinos 260, 1 salsus 597, 10 Sardus 530, 5
rubigine 617, 5 Sabinum 83, 1.751, 3.766, 3 saltarct 564, 8 Sarmenti 55S, 5, 8
rubignem 330, 7 sacci's 511, 13 saltat 615, 8 Sarmentus 564, 1
* Rubos 568, 1 saccos 651, 10 saltem 574, 5 sarta 745, 2
saltet 639, 2 :
rubra 685, 9 sacer 24, 5.457, 8. 654, 2. sat 253, 2
rubrica 711, 4 907, 3 saltibus 161, 2.868, 4 satelles 228, 9. 726, s
rubro 134, 4.302, 7.701, 15 sacerdos 239, 2.253, 3 saltus 259, 6 satellites 310, 1
rubros 491, 7 sacerdotis 772, 6 salubrem 800, 7 - satiate 12,8
• rubrum 92, 6 sacerdotum 68, 1 salubres 438, 3.499, 2.583, satira 613, \ -

ructatur 913, 6 sacra 75, 1. 259, 9.381, 4. 15. 672, 9.746, 4 satur 515, 5.763,1
rude domatum 724, 2 338, 1. 448, 3. 531, 4.541, salubribus' 587,6 Satureiano 575, 5 " .
rude ingenium 909, 6 1. 800, 2.907, 9 salve 124, 5 Saturnalibus 633,4
rudem belli 859, 5 - sacrae 5, 9 salvere jubet 765, 7 Saturni 195, 5
rudentes 465, 5 sacram 442, 1 salvere jubemus 770, 5 Saturnius numerus $44,8
rudis 246, 5.338, 3.609, 5 sacramentum 220, 6 salvo 593, 10 Saturno 55, 4.222,4
ruebat 534, 1 sacrare 101, 6 salutandi 577, 15 sa , cide satira -

rurens 69, 2 80, 7 sacras 8, 3 salutari nom. 502, 3 Satyris 5, 6.693, 8, 818, 4.
ruent, vide ruant sacravit 832, 13 salutor 879, 10 833, 6
ruentes 264, 2 sacri 111, 5 salvum 512, 14.798,4 satyrorum 250, 3, 833, 8
ruenti 651, 15 sacrilega 198, 2 salvus 736, 5 satyros 892, 4, 9
ruentis 11, 5.167, 3.643, 13sacris 423, 6. 488, 1.512, 1. Samio 476, 1 Satyrum 864, 12
832, 11 714, 9.892, 7 Samnites 862, 11 - saucius 60, 4. 235,4
Rufillus 520, 2.552, 6 sacro 196, 7, 201, 5. 319, 4. Samos 776, 2.778, 5 saxa 72, 8. §10, 2. 350, 2.
Rufus 719, 6 402, S. 495, 4.568, 6 sama 595, 9 482, 11.492, 2.728, 6.772.
rugae 413, 9 sacrum 248, 4.255, 4, 369, sancimus 536, 11 3.789, 10.907,7
rugis 205, 2.438, 3 9.434, 8.492, 5, 649, 5 sanctæ 11, 7 saxis 51, tº. 503, 6.452, 5.
rugosis 462, 4 saeculum, vide seculum sanctarum 620, 7 559, 3.. 650, 4
rugosus 317,4 * sacpe 31, 4. 33, 6.36, 3, 4. sanction 407, 1 saxo 213, 4, 395, 1.558, 7.
ruina 231, 6 71, 3. 174. 1.175, 1. 183, sancto 383, 4 575, 12
ruinae 153, 4.250, 7 7. 248, 7. 284, 7. 325, 2.
ruinam 220, 5 475, 5. 521, 10. 525, 11. ºum 800, 9, 808, 6, 833, saxum 5
493, 11. 645, 5.647,
ruinas 139, 6, 719, 2 531, 2, 4, 5, 536, 7, 554, same 650, 14. 765, 2.791, 5. scaberet 610, 2
ruinis 271, 2, 416, 14 16. 571, 5.579, i. 584, 5. 850, 5, 891, 4.910, 3 scabiem 781, 6
ruis 789, 12 601. 3. 610, 2, 3.704, 2 sanguine 38, 1, 135, 5. 153, scabies 910, 2.913, 2
ruit 18, 9.264,9.366,7.479, sepius 189, 5 1. 194, S. 261, 1.279, 4. scabrum 767, 5
4.7.10, 6.860, 3 surva femin. 52, 2. 79 i. 302, 7, 329, 4.445, 9.656, Scaeva 803, 1
ruitis 455, 3 103, 6. I 32, 5, 352, 5.448, 8.683, 13 Scevar 618, 1
rumor 698, 1 3 . sanguineis 102,4 scalis 857, 5
rumore 554, 13 sava, neutr. 78, 2 - sanguinen 367, 6 scalpere 588, 12 -

rumore secundo 772, 5 savam 27, 1. 389, 5 sanguinis 458, 2.481, 5 scal 649, 1
rumpat 344, 4 sacviat 253, 8.636, 3 sanguis 96, 1. 235, 6.350, 5. sº '474,s
rumpent 423, 3 sacviet 93, 6 501,2. 745, 4, 898, 10 scammum 586, 1 -
rumpere 63, 5. 745, 6.773, sa-vis 51, 4, 142, 4, 298, 7 sani 645, 6, 661,2 scanderet 252, 6
5.787, 6 stevit,417, 7.433, 2, 548, 12 sanies 296, 5 scandet 360, 6
rumperet 451, 5 stryitia 197, 5 sanior 660, 7.664, 8 scandit 217, 1
rumperis 513, 3 savo 126, 4, 231, 2.357, 7. sanius 180, 1 scandunt 243,6 -

runapi, Lib. 1. Sat. 2 802, 1, 810, 2 sano 538, 5.364, 9 scaphae 358, 5 *-**

i
 WOCABULORUM OMNIUM. 51
scari 4. scriptis 846, 2 securum 569, 1.706, 4 sentiat 747,3
scarus $24, 2 scripto pro scriptito 580, 5 securus 101, 1.677, 4, 847, sentiet 330, 5
scatentem 347,6 scriptor 831, 10. 865, 1.882, 2.857, 7 sentimus 558, 9
Scauros 32, 8 6, 884, 2.893, 8.903, 15 sects 159, 2.340, 7 sentire 503, 1.817, 5
scaurun 535,4 scriptore 855, 3 secuta 349, 15 sentis 852, 2.625, 4. 705,
sceleratus 645, 3.658, 6 scriptorem 735, 1 secutis 717, 5 11. 815, 11
scelere 737, 1 scriptores 831, 4. 849, 7, secutus 545, 2.821, 1 sentit 655, 3.732, 7.788. 3.
sceleris 88, 5. 134, 5, 618, 2, 11 sed tamen 552, 13. 620, 6.
2.657, 1.665, 3 scriptori 903, 5 2 *.*.*.*.*.*.*,
scelerum 337, 11 scriptoris 835, 3 sedare, Epod. 12 sentiunt 243, 1
'scelesta 165, 5 scriptorum 658, 1.822, 2, sedatum £16,2 senum 109, 5.684, 7
scelestas 298, 1 1, 5 sede 58, 1.895, 5 separatis 232, 2
scelesti 455, 3 scripturus 610, 4 sedem 473, 5 - seponere 896, 6
scelestum 249,2 scruta 765, 6 sederit 631, 2 seposita 700, 10
scelus 11, 9.19, 11.296, 11. scrutaberis 812,7 sedes 9, 6.129, 1.171, 4.200, septem 294, 5,497, 1.766,
457, 6.657, 5 scrutare gladio ignom 664, 7.253, 5,399, 2 6, bis. 861, 10
scena 619, 6, 850, 4 9 sedet 243, 8.443, 1.573, 1 septem millia 729,7
scenae 756,2, 883, 11 sculpe 298, 14 sedibus 44, 5 Septembribus 797, 5
scenam 847, 3.889, 1. 895, sculptum 641,2 sedilia 891, 3 Septimi 170, 1 -
g scurra 705, 1.794, 2 sedilibus 443, 1 Septimium 751, 2 .
scenis 888, 12 scurræ 563, 5, 587, s. 706, sedit 806, 6 Septimius 770, 1
sciat 810, 8.826, 9 10.809, 4 seditione 737, 1 septimus 697, 4
sciebat:272, 5 scurram 615, 6 seditionibus 252, 10.276, 3 sepulcra 589, 8 -

sciens 65, 6.284, 7.290, 1 - scurrantis 809, 2 sedula 882, 2 sepulcri 227, 2.237, 7
scientiae 487, 1 scurris 3. sedulitas 760, 6.854, 14
scientioris 450, 8 scurror 804, 9 sedulus 145, 1.565, 7, 784, Ҽn. 153,2.445, 7.691,
sciet 910, 9 scutica 541,3 5.847, 4
scilicet 142, 4. 206, 2.270º Scyllam 885, 6 seges 330,6,761, 11. 707, 2 “ºlao 298, 13.646, 9.655,
2. 339, 2. 394,5. 603, 7. scyphus 102, 3 segetes 118, 4.867,2 ::::::::463,6. 587, 2
616, 5, 626, 4, 654, 6. scyphos 464, 7 segetis 312,5 sep 4.691, 6
660, 6.690, 4.698, 9.755, Scythae 131, 5.288, 5. 534, segmes 328, 1.648, 8
5
::::A; ; “.
sequar 533, 2.731, 1, 5.
1. 501, 7 segni 301, 2
scimus 262, 2.874, 1.896,6 Scythas 80, 8 segmis 660, 2 fºr “” 769,
scindat 74, 6 Scythen 384, 11 segniūs 888, 13 sequare 408,3
scindente 417, 2 Scythens 191, 1.418, 9 selectis 554, 11 sequennur 427, 10
Scipiadae 619, 7 Scythicum 261, 3 sellis 577, 11
Scipiadem 615, 1 se 10, 7. 216, 6.270, 10.271, semel 96,2. 109, 2, 270, 6. “ſºme 506,2,514,7.57%
scire 46, 1.378, 4.547, 15. 5. 403, 2. 508, 1.513, 11, 345, 4.357, 6.370, 14.372, sequentur 900, 5
698, 3, 8.742, 2.821, 12. 13. 514,7, 9.521, 11. 529, 1.533, 5, 401, 1. 414, 1. sequere 862, 8,882, 5
831,9. 838, 3.869, 7 6 447,5,478, 1.498, 9.547, sequerer 554, 1.577, 1
sciret ** sese 508, 11. 865, 12 14.615, 8.689, 14. 709, 2. sequerere 653, 9
scis 595, 5. 777, S. 788, 3. seipso 710, 4 902, 2.904, 7.918, 1 sequeretur 587, 5
789, 4. 803, 1.818, 10. secanda 227, 1 Semeleius 74, 1 sequetur 163, 3.203,6
824, 7.874, 10.913, 11 secandi 899,11
1. 790, 3.863, 1. secantur 799, 5
Semeles 79.2 *::: 64, 7, 83, 6, 841, 8.
scit semesa 700, 11 5, 4, 861, 8 866,3
887, 6, 900, 13. 905, 1 secat 601, 7 semesos 537, 3 - sequitur 311, 3.712, 9
scitari 765, 5 secet 822, 9 semct 576, 5 * 365, 10. 595, 8.616,
scobe 680, 8 secernere 540, 9.907, 9 semina 486, 3.664, 5
scopas 394,5 secernis 575, 9 scnnis 902, 1 sequuntur 578,5. 915, 5
scopis 680, 8 secernit 254, 8 semita vitae fallentis 817, 2 sera 144, 2.288, 4.297, 2 .
scopulis 283, 8 secernunt 7, 1 semota 827, 7 Seras 55, 10
scopulos 18, 3 secet 5, 1 semoti 19, 4 serendis 876, 8
Scorpius 221, 3 secreta 619,6,720, 9, 809, 4 senator 576, 4.578, 7 sereno 141, 6,477, 1.677, 5
scortator 689, 8 secreto 597, 12 sene 683,9.889, 15. 690, 1 Seres 355, 7.423, 4
scorto 812,4 secretum iter 817, 3 senecta 871, 1 seri studiorum 60s, 1
scortum 193, 5 secrevit 486, 11 senectae 171, 4.205,5 seria 508, 7. 630, 2.881, 6.
scriba 565, 2.687, 8 sectabitur 543,6,676,6 senectam 121, 3 832, 9.912, 5
scribae 560, 3. 696, 5. 768, 2 sectamur 381, 1 senectus217, 10.458, 4.473, Sericas 114, 4
scribam, verb. 618, 8.895, Sectant 553, 12 1.618, 5.632, 12. 825, 10 sericos 459, 1 s'
1s
scribare 686, 7
sectantein 875, 4
sectari 144, 1
senectuti 500, 8
senem 448, 13. 605, 4.689,
#series 360,
162, 2.
2 894, 2
scribat 548, 4 sectarier 525, 2 4. 888, 2 serito.
º 548, 11. 603, 3. 621r
scribe 645, 1.771, 4 sectatur 518, 8 senes 183,9. 508, 11. 729, 5.
scribendi 546, 1,2. 550, 5. sectatus 622,4 732, 2.838, 1 sermone 536, 9.601, 5.
614,6. 840, 3,900, 3 sectère 541, 3 senescenten 725, 2 3.671, 7.749, 7, 828, 2.
scribens 899, 12 sectis 27, 11.679,2 senescit 766, 11 862, 1.880, 6, 893,2 -

scribentes 863,9 secto $81, 11 senex 186, 2. 649, 18.665, sermonem 877, 5
scribere 467, 2.546, 5.593, sectum 734, 2
6.606, 3.. 614, 12.743, 3. sectus 350, 15.442, 5
6.882, 1 - **, 3.2a5,8.8%,
seni 322, 3
746, 3.793, 12. 840, 5. secula 277, 1.488, 13 senibus 726, 12 sermoni 548, 5, 11
852, 5.860, 9 seculo 391, 2.458, 1 senile 437, 6 -
sermonibus $25,9. 630, 15.
scribere versus 859, 22 seculum 9, 2 seniles 888, 9 . 841, 9 860, 3.879, 4
º sermonis
scriberis 25, 1 * - secum 513, 17. 630, 7.663, senior,691, 5 -
ts
scribet 689, 7 3.738, 8.765, 3.888, 8 seniorum 609, 6.902, 12 sermomum 7 1. 878, 4
sº scribetur 796, 4 senis, id est, sex 608, 5 serpens 344, 4.533, 3.
scribi 678, 9
secunda 432,9. 486, 14.522,
6. 895, 5 senis, genit.d senex,616, 6. serpente 429, 4
scribinus 840, 11 secundi res 720, 5.774, 3 630, 4.853, 7 | -
scribis 637, 5 secundam 696, 3 senium 818, 4 “gene. 142, 1.589,6.874,
scribit 756, 4 secundas 596, 1.635, 8 senos 895, i scrpentibus Afris pejor 722,
- -
scribitis 375, 16 secundas partes 810,3 sensere 378, 7 º' 4
scribo 883,5 secundis 189, 9.830, 5,402, sensi 175,5 serpentium 428,6
scribuntur 818, 5. 10.416, 11 sensibus 475, 2 serpit humi 875, 6 :
scrinia 515, 6.840, 7 secundo 55, 5, 190, 10.298, sensinus 719, 6 serva, won. 163, 2 . .
scripsere 883, 10 12.687, 5.721, 1. 870, 2 sensit 270, 13. 386, 5.647, 5 serva, verb.643, 15.
scripseris 906.7 secumulos 418, 5 sensu 536, 10.551, 5. 753, 1 servabis 785, 6
scripserit 27, 7 secundum prapos. 456, 7 sensus 538, 12.539,6 servabit 741, 8
isse 603, 8 secundustº, B. 686, 7 sententia 432, 3.521, 2.601, servanda 902, 3 -
scripsit 549, 8 secures 247, 3.331, 5.501,6 1. 753, 8,804, 7.878, 11. servantem 751, 7
scripta 547, 1. 551, 1. 602, securi, ablat, d ºccuris 378, 892, 2 servare 159, 2.513, 4.554,
1. 608, 2.774, 1. 822, 5. 2.513, 14 sententiarum 265, 2 5.752, 2.756, 8, 825, s.
881, 3,800, 10 securis 584, 2 sentiant 317,2, 879, 9.901, 11.
52
servaret 865, 6
servari 913, 12
servas 325, 5.656, 3.772, 2. sicut 467, 1.508, 12
822, 7
servastis 865, 14
servat 498, 10. 535, 10. 778,
4.793, 4.914, 3
servata 209, 2
servate 390, 5
servatis 655, 7
servaturn 415, 1
servavit 576, 10.599, 1
serve 16, 6, 134, 1.739, 2.
$15, 8
servet 798, 5
servetur 883, 1
Servi 611, 8
serviat 156,4
serviet 114, 1.774, 14. 801,
t;
servile 712, 5
servilem 443, 5
servilibus 589, 4
Servilio 715, 6
servire 462,
servis 461, 4.630, 3.789, 11.
885, 8
servis, verb. 709, 12
servit 288, 3. 571, 5.775, 3
servitio 691, 1
servitus 133, 5
Servius 617, 9, 653, 2
servor, nom. 513, 12.703, 10.
800, 11
servorum 841, 3
servos 512, 7.531, 5.566, 3.
76, 5, 597, 2.648, 6.650,
5, 758, 3
serum 706, 7
serus 13, 5, 65, I. 345, 8
servum 537, 7.756, 11
servum pecus 820, 7
servus 663, 8.703, 1.709, 1.
793, 10
sesquipedalia verba 880, 8
sessor 865, 5
sessuri 887, 3
sestertia 766, 6. £33, 8
Sesti, vide Sexti.
setosa 489, 1
setosam 564, 6
seu quod 616, 10, bis.
severa 288, 10
severae 148, 6. 230, 2
severi 103, 2.840, 3
severis 819, 2.891, 14
severis, verb. 75, 1
severo 812, 12
severum 881, 8
severus 132, 7.469, 1. 749,
9 simulantia 853, 3
sex 726, 7 º simulare 874, 10
sextarius 512, 4
Sexti 22, 2
Sextilem 759, 5
Sextili 778, 2
sibi 156, 5. 272, 5, 505, 1.
508, 12. 512, 5.519, 4.523,
1. 528, 2.532, 6, 541, 11.
554, 15. 573, 7. 578, 12.
577, 10, &c.
sibilat 511, 9
Sibyllini 495, 1
Sicambri 420, 3
Sicambros 369, 10
Sicana 430, 3
sicarius 544, 4
sicca 296, 9
siccas 20, 2
siccat 699, 5
siccatis 133, 8
siccet 434, 11
sicci 386, 1
siccis 18, 1.75, 3.438, 3.672,
3. 819, 2
siccos 354, 12
siccus 622, 9.665, 5, 804, 2
Sicula 260, 7
Siculae 218, 1.241, 4
sical 380, 4
Siculi 740, 13.824, 2.903, 12
INDEX
Siculis 780, 1 siser 714,4 sollicitat 242, 2.627,4
Siculum mare 194, 2 Sisyphus 208, 2, 493, 10. sollicitis 353, 9.750, 4
535, 3.. 641, 1 sollicito 854, 8
sidera 7, 5, 15, 2. 214, 4. sitae 462, 10 sollicitudine 719, 6
242, 8, 232, 2.448. 1. 477, Sithonia 343, 2 sollicitudines 76, 1
2.487, 5.591, 7 Sithoniis 77, 1 sollicitudinibus 473, 9
sidere 244, 2.290, 12 siticulosae 433,6 solicitum 61, 8.517, 1.70"
siderum 433, 5.499, 6 sitiens 511, 11 10
Sidonii 486, 7 sitim 156, 6.410, 7.866, 6 sollicitus $55, 6.580, 1.682
Sidonio 773, 11 sitis & fames argenti 811, 3 s
sidus 55, 1. 398, 2. 428, 13. sitis 528, 4 solo, subst. 338, 13
465, 9.430, 12.584, 1 situ 359, 2 solo, adject. 98, 1. 11
sigilla $63,6 situm, adject. 255, 1.292, 1 solos : 2.795,.*
sigila grata pudio 824, 3 situs, i, squalor 864, 5 solstitio 778,2
signa pro sigilla 697, 2 situs agri 796, 4 solvas 549, 11
signa 182, 7.296, 5.363, 11. situs, plur. 854, 6 solvat 248.7
421, 3, 462, 5. 557, 7.670, Smyrna 776, 3 solvatur 473, 1
2. 813, 13. 354, 2 sobolem 479, 11
signat humum 887, 7 soboles 302, 2.574, § **.*.*.*.*.*.
signata 784, 2 sobrius 189, 4.638,4 solventur,621, 2
signatum 877, 7 socci 879, 3 solvere 104, 8, 328, 1.465,
signi 581, 2 socco 846, 9.880, t 12
signis 31, 7.368, 3.567, 3 socero tº8, 7 solveret 700, 3
signo 641, 3 socerorum 268, 3 solvet 59, 4.371, 4. :
siguum lagenae larso, 865, socerum 293, 1.514, 3, 821, jºiºs "" 802,
9 7 solvitur 20, 1
signum atrum 912, 1 socialiter 895, 6 solum subst. 75, 2. 178, 2.
sileant 397, 1 socianda 398, 9 - 481, 4
sileas 690, 8 socci 32, 7 solum, adject. 677, S. 822, s
silebo 51, 3, 402, 6 sociis 737, 7.738, 1.843, 1 solum, adv. 576, 11. 895, 7
silenti 698, 9 socio 841, 4 solus 401, 3, 541.9.542, 6.
silentio 201, 5.246, 5. 365, socium 338, 9 577, 16.578, 9.887, 6.827,
8 socius 689, 5 1.858, 1.911, 15
silentium 448, 7.451, 5.468, Socraticae 900, 4 soluta 465, 1 -
2 Socraticam 114, 9 solute 21, 5
Silenus 893, 12 Socraticis 325, 2 solutis 118, 4. 163, S. 367, 4
siliquis 841, 5 sodales 103, 5, 139, 5 solutis operum famulis 516,
silix 534, 3 sodali 99, 3.317,4 3.
silva, vide sylva sodalibus 136, 2.394, 2.616, solutorum 581,5
sim 550. 10. 574, 8 2.764, 13 solutos 264, 6.551, 8
simile 50, 14.555, 3.641, 11. sodalis 691, 3 solutumn 750, 6
648, 5 sodalium 174, 5 - solutus 450, 4.450, 7.699,5
similem 308, 4.322, 5.564, sodes 595, 6.730, 1.761, 5. somni 638, 2
2. 644, 2 798, 8.911, 7 somnia 604, S. 833, S. 870,
similes 615, 3 sol 230, 4. 570, 10.386, 2. 3. 87s, 7
simili 384, 9.541, 7, 829, 6 415, 10.462, 6.497, 3.582, somnis S65, 9
similis 92, 1. 344, 5,527, 7. 1. 826, 1 somnium 548, 10
550, 9,690, 9, 895, 2 sol veniens 796, 6 disce somno 2. 614, 4.638,
simillimus 864, 7 deris, ibid. 12. 712, 8.861, 6
simius 602, 3 sola 400, 5.572,2 somnos 97, S. 215, 1.453,
Simois 474, 4 solares 756, 8 6.452, 4.475, s. 558, 3.
Simone 893, 11 solabitur 702, 10 . 773,S
simplex 23, 5, 535, 7, 630, solantis 167, 7 somnum 192, 2.241, 7.325,
5. 631, 2 678, 7, 869, 7. solatas 642, 4 5.749, 6.763, 1.904,2
891, 1 solatur 842, 3 somnus 241,7. 297, 12.585,
simplex & unum 875, 1 soldo 528, 3 11. 803, 6
simplices 185, 1 soldum 688, 8 somnus prope rivum 783,6
simplici 144, 3.416, 8 sole 216, 5, 354, 12. 357, 3. sonabit 574, 4
simplicior 536, 7 547, 7.748, 3. 840, 7 sonant 472, 4
simulacra 274, 4 soleas, nomen. 542, 1.720, 8. sonante 460, 5.481.1
785, 9 sonantem 201,2. zº, 1. 388,
soleat 567, 1 7
simulas 708, 1 solem 185, 9.598, 5.673, 2. sonari 490, 11
simulet 820, 1 752, s. 773, 2 somat 591,2
sin 749, 2 solenne 813, 6.839, 9 sonaturum 548, 7
sinas 14, 4 solemnia 733, 12 *
sonent 605, 1
sincerum 535, 12.740, 9 solennis 407, 1 sonitum 153,4
sine verb. 801, 6.806, 1 solent 570, 4.720, 5.815, 15 sonitus, 5, 11
sinebant 213, 2 soleo 726, 13 sono.205, 5.907, 7
singula 573, 5, 590, 4.628, solers 395, 2.909, 3 sonum 222, 7.374,9. 848,9.
2. 700, 18. 859, 13. 880, 8 soles, id est, dies 383, 8 861, 14.896, 7.90s, 7
singulos 298, 4 soles, ºxrb. 693, 6 sonus 489,3
singultim 575, 2 solet 98, 5. 641, 8 Sophocles 845, 5
singultus 350, 14 solibus 434.6. 481, 7.828, 6 sopor 94, 5
sinistra 10, 8 solida 250, 3 ...; 448,*
sinistré 913, 1 solido 5, 7, 620, 4 sopori 652,
sinistrorsåm 462, 10. 645, 6 solidum 660, 6 Soracte 38, 2
sint 508, 12. 610, 3.. 612, 2. solio 157, 1 sorde 740, 8
677, 3.693, 11 solis, genit. & sol. 55, 2, 91, sordent 776, 8
sinu 228, 2.653, 6 2. 346, 3.422, 7 sordes 575, 14.598, 4
Sinuessae 561, 4 solis 732, 12. 803, 9 sordescere 825, 3
Sinuessanum 749, 1 soliti 559, 6.619, 9.661, 5 sordet 810, 7
sinum 427, 9 solitis 50,9 serdibus 491, 2.630, 2.691,
sinus 346, 10. 466, 9.732, 6 solitum 21, 13.786, 5 7
sinus, plur. 126, 8 solitus 511, 9, 577, 13.651, 5 sordida 750, 8
Siren 649, 1 solium 806, 3 sordidae 247, 1
Sirenum 737, 9 sollicita 131, 1 sordidos 151, 2.228, 5
sis 348, 4.478, 9.511, 5.550, sollicitºr 282, 5.698, 13 * sordidum 406, 5
9. 553, 12. 618, 8.647, 3. sollicitam 354, 8 sordidus 108, 7, 18s, s. 21s,
685, 7.734, 2 º
sollicitas, nom. 700, 5 2.511, 8, 513, 11, 318, 2.
Sisennas 532, 7 sollicitas, verb. 413, 4 652, 10
 vocaBULORUM OMNIUM. 53
soror 95, 1.504, 7. 645, 14. spen22, 3.48, 1.327,5,428, statuas 644, 5, 985, 10 stultitiam 412, 5.811,9.866
º 807, 5 - 10. 503, 2.634, 9.685, 6. statuetur 114, 3 13
sorore 256, 8 756, 9.747, 6 statuis 656, 1 stultorum 736, 3.798, 1
sororem 650, 15 extra spent veniae cautus statuis, mom. 336, 2 - stultos 658, 10
sorores 101,7. 186, 4.298, 2 895, 15, vide, intra statuit 199, 5. 328, 1.636, stultum 668, 5 . *
sororibus $21, 6.892, 1 speum mentita seges 767, 2 status 355, 5, 805, 2 stultus 532, 11.543, 7.571, 4.
sororum 160, 8 sperabitur 747, 8 stella 51, 10.354, 11 652, 4, 5, 692, 8.738, 1.
sors 39, 7. 162, 8.787, 8 speramus, 852, 1.9022 stellae 782, 1 761, 10. 787, 9
sorte 312, 7. $34, 8.476, 7. sperare, 140, 2.408,4 stellas 583, 15.752, 3 stupens 202, 4
664, 2.702, 3,774, 17 speras, 527, 7 stellis 231, 5.707, 10.340, 5 stupent 457, 4
sorte supremá 877, 14 sperat 24, 3, 189,9 stercore 471, 1 stupet 340, 8.547, 6, 571, 6.
sortem i90, 1.505, 1 speratum 828, 8 sterilem 330, 6 621, 7
sortes dictae 908, Č speravit 648, 5 steriles 877, 13 stupris 384,7
sortiere 22, 6 - speres 58,9. 392, 3 sternet, 315,4 Stygia 236, 1
sortilegis 892, 2 - speret, 894, 1 stertebat 532, 5 Stygiis 397, 5 .
sortis 407, 6 * * spermat, 876, 7 Stertinii 782, 4 stylum, 610,3 .
sortita 701, 7.880, 3 sperme 39, 9, 116, 1.623, 1. Stertinius 642, 2.667, 4 stylus 617, 1
sortito 440, 5 685, 1.740, 10 stertit 558, 7.858, 2 Styx, 128, 5
sortitur 241, 1 spernere 218, 1.219, 2.255, stes 654, 4.690, 9.904, 3 sua 284, 9, 403, 8.458, 7.
sortitus 574, 14 2 , Stesichori 399, 4 471, 5 º
Sosiis 903, 4 spermit5, 8.248, 2.626, 6. stet 38, 1. 254, 3. 352, 2. Suadela 755, 7
- Sosiorum 824, 3 733, 9.761, 10 528, 12. 847, 2.878,4 suadere 482, 9
sospes 136, 1, 140, 4 133, 2. 365, 2.382, 9. stetere 69, 9 suaderet 522, 9
sospite 111, 3, 500,2 407, 10. 728, 10, 800, 2. stetit 264, 2.296, 8, 642, 7. suades 513, 16
sospitis 287,2 816, 11 679, 3.850, 4 - suadet 730, 4
sospitum 305,2 *::::::::::"
s plural, 411, 5, 749,x 4. Sthenelus 65, 6.401, 3
stillabit 910, 14
sua: 524, 11
suam 485,2.530,5
spationibus 462, 3 -

spargas 889, 9... . spicea 499, 1. --stimulosºl0, 12 suas 744, 2

sparge 322, 1.691, 5 spicula, 64, 6.352,8 stipare 639, 5 suaserit 740, 15
spargens 446, 4 spinas 787, 1 stipata 835, 1 suave est 510, 8
spargent 211, 5 spinis 871, 2 stipator 545, 5 suave 551,2
spargere 307, 10,749,10 spirabat 414, 6. stipendium 490, 7 suaves 628, 4.722, 1
spirat 400, 2.846, 1 sti , $56, 7 suavio 440, 3
spiritu 489, 12 Stoice 652, 6.667, 8 suavior 603, 4
spiritum 156, 2.218, 6.389, Stoici 459, 1 suaviter 592, 4.768,4
:
11 stola 524, 8.526, 10 suavius 581, 6.721, 7
iritus 220, 9. 5. 3 stolidi 847, 10 subacta 151, 3, 167, 1 ''
e 199, 2 *: 468, 4.548, * * stomacheris 734, 2 subducta 807, 13
sparsum 324, 2.679, 3 spiro 375, 3 stomachetur 549,6 ° subducts 3%, i.
spissa, 211, 5.422, 4, 891, 3 stomacho 69, 6.651, 4.651, subductum 19, 2
spissae 373, 7.906, 1 15. 678, 3.680, 5 subegit 828, 9
spissis 822, 4 stomachosus 792, 7 -
subest 586, 2.733,7,788, 11
splendeat 155, 3.874,5 stomachum 623, 4, 627, 3. subeunt 258, 7 . .
splendentis 80, 4 714, 4.792, 3 subjecta 888, 14.894, 11
splendet 215, 9.252, 6.749, stomachum, idestiram.26,5 subjectat 710, 12
spatio brevi 47,4 -
3 stomachus 626, 6 subjection 697, 11
spatium 701, 14 splendida 393, 5.651,2.852, Strabonen 534, 10 subjectos 55, 9
spe 612, S. 753, 6.793, 6. 12 stragula 649, 13 subilaus 559, 2
817,9.842, 13. 888, 5 splendide 297,9 stramentistiá9, 12 suhinule 691, 5. 769, 6
specie 870,4 splendidior 30?, 1.311, 11 stratus 5, 9 -
subire 26, 2.541, 4
specie rectidecipimur 975, splendidius 804,10 stravere 39, 3. 69, 8 subisti 762, 11
3 splendor 547, 6 stravit 417, 12.656, 4 subit 50, 4.806,10
specimen 809, 2.816, 7 splendoris 863, 13 strenua 351, 3.779, 3 subito 672,5. 702, 4,704, 5.
-
specimen ludentis dabit sponda 440, 4 strenuus 741, 9, 764, 1.765, 705, 10
864, 11 spondeos 395,4 • 12 sublata, 454, *

species 628, 3.657, 1.753,4, spondere 901, 8 strepitu

756, 10.873, 8
speciosa 349, 11.864, 3.885, sponsi 738, 5
. 5.901, 1
speciosius 813, 9
speciosum 799, 8
spectabant 588, 2
spectacula 109, 3. 624, 6.
849, 6
spectaculo 446, 6
o
291, 5. 529, 6.850, sublatam 836, 6
sponsae 368, 5.821, 8 sublatis 690, 14.714, 5
strepitum 64, 7.322, 2.354, sublatojure nocendi 898, 2
sponso, 114, 1
- 4.374, 7.738, 9.788, 13 sublatus 686, 5
sponsorem 694, 4 strepitus 702,5. 803, 7, 861, sublegit 714, 7
sponsos 297, 5 w 7. 979, 5 sublime 244, 6
sponsum, id est, promissum strepunt 150, 3.409,3 sublimes versus 913, 6
538, 10 strictis 788, 15 sublimi 7, 5.66,1.343, 3
sponsam,
dendum
*
, 10
-

ad spon stridere 720,9

*lum1
452, 10. 583, spo
spectanda 605,2. 753, 1
spectandum 875, 15
spectandus 416, 12
spectant 753, 32
spectante 758, 5
spectantia 731, 4
stridore 129, 5
sublimia 781,7
sublimis 845, 7.887, 13.
246, 6 strigili 712, 4 sublustri 347, 11
spon à 782, 1 * - strigis 445, 10 submittere 726, 5
spretus 454, 11 stringat 517, 6 subrepere 701, 13
spurco 684, 1 struis 227, 3 subruit 510, 6.847,6
squillas, 717, 7 - struit 509, 2.748, 2 subscribe 612, 6
squillis 673, 1 studet 366, 1,743,9. 820, 4. subscribi 336,2'
stahant, 602, 2 841, 2.909, 8 subsequitur 78, 3
stabat 587, 2 studia, 812, 3 subsidere 483, 5 º

spectantis 880, 9 Staberi 646, 9.647,4 studiis $38, 3.732, 4.739, 5. substringe 690, 12
spectantur 850, 2 stabiles 395,4 766, 11. 814, 7.839, 1.861, subsutā. 520, 4 -

spectare 628, 7.777, 6.824, stabilis 493, 9 10. 863, 6.887, 14 subtemine 474, 5
1 stabit 666, 7 studio 551, 5.622, 7.648, 11. subtile 717, 3.853,4
spectaret 849, 5 stabulis 20, 3 784, 4.340, 3.851, 5 , subtilis judex 711, 7
spectasse 720, 10 standa 210, 4 studiorum 603, 1.615, 11 . subucula 733, 6
spectat 158, 6. 5.835, 2 stans pede in uno 545, 6 studiosa 347, 9.689, 13.733, subvertet 774, 16 .
ta 852, 5.889, 8 stante 543,2 2 -
suburbanae 768,2
spectator 847, 4. 888, 15. stantem 132,2.520, 5.686, studium 800, 3. 412,3. 744, suburbano 672, 3
892, 7 * 1 - 12, 909, 5 Suburranae 448, 14
spectatoris 851, 2 stantes 345, 1 stulte 728, 7.854, 14.896, 5 succedant 206, 8
spectatum 724, 2. 373, 5 stare858,
stas 595,134 s
stulti 519, 8.642, 1 successit 897, 5
spectaverat 697, 12 stultior 707, 1 succi 672, 1 -

spectemus 862, 7 stas animo 657, 6 stultis 537, 4 succinctain 588, 9 -

spectent 752, 5 stat 185, 2 stultissimus 566, 10 succinctus 701,20

spectes 526, 3.730,6 -statis 507, 9 stultitia 19, 10. 642, 12.657, succinit 807, 7 -

speeulo 404, 6 statu 263, 6

* 3.658, 6.663, 1.728, 2 succis 718, 4 -

specus 340, 1 statua 861, r1 stultitiae 643, 10.664, 9 succo 679, 5

-
º
 54 INDEX
succos 253, 6 superbi 501, 7.851, 2 sustulerat 223, 1 Tanaim, ****, 514, 2
succum 71*. 4 superinia 404, 2 sustulerit 26.2, 4 Tanais $55, 3
succurrite 913, 8 superbian 2:2, 4.361, 2 sustulit 129, 6.177,2.588, 8 tandem 12, i. 53, 5 tº 5.
succus 34°, 10. 532, 14 superbis 421, 4.830, 10 susurri 40, 3 307, 6.320, s. 488, lia,
sudando 624, 1 superbo 142, 5. 700, 13 susurros. 720, 9 5. tº 3, 4, 13. 387, a
sudavisse 725, 10 superbos 43, 7.52, 5. 130, 5. sutor 541, 9.542, 1, 5. 649, tangas 702, 6
sudavit 903, 9 382, 8 l tangat 255, 5- 4:3, 2
sudet 894, 1 superbum 209, 3. 228, 11. suum 867, 11 tange 543, 4
sudo 63, 8.468, 5. 470, 7. 634, 9 Sybarim 34, 2 tangendae 18, 7
5&2, 9 superbus 441, 3.478, 8.488, sydera vide sidera tangens tºº. 1
sudoris 846, 4 4 571, 1 syllaba 894, 11 tangentis 733, 15
suetae 583.3 supercilio 240, 3.816,6 Syllae 54, 1 tangere 55, 6.305, 1.321,5.
suftigat 537, 9 superesse 817, 7 Sylva 89, 5. 312, 4.318, 2. 527. 6.617, 7.743, 12
suffragin 821, 14.863, 5 superessent 701, 17 702, 9.773, 7 tangi. 235, 6
sui 5, 4.38, 11.73, 3.193, a. superest 817, 7 sylvar, diarres. 92, 4.472, 3 tangº 525, 3
556, 11 superi 333, 2.842, 10 sylvac g4, 3. 50, 4.61, 3.111, ta in 512, 1, 2-tºi, T.
suis 183, 8, 265, 5. 335, 3. superiecto 10, 1 3. 356, 9, 69., 3.733, 14. 867, 12
450, 3, 464, 4.479, 4.686, superis 6, 5, 27, 9.45, 1 77, 8 tanta 524.5, 827, 2
2.814, 7 supermè 2:36, 4, 873, 4 sylvam 264,7. 604,4 tantatin 781, 6
Sulcii 550, 10 superni 429, 1 Sylvane 432. 12 Tantali 228, 12
sulcis 240, 5 superstes 155, 7.220, $ 500, Sylvani 333, 3 Tantalumn 2:5, 12
sulcius 5%), 5 4 Sylvanum 843,2 Tantalus 433, 8.511, 11
sulcos 766, 10 superstite 427, 1 sylvarum 493, 1.786,3 tautam 475, 1
sulfura 7°2, 2 superstites 452, 9 sylvas 295, 9.745, 4.859, 3 tanti 487, 10. 533. 10
Sullie, vide Syllae super-titi 230, 3, 7 sylvestrem 868, 12 tantum quanti habeas sis
Sulpiti is 411, 4 superstitione tie, 4 sylvestres 907, s 511. 5
sum 562, 5, 428, 5. 533, 2. supersunt 756, 5 sylvestria 629, 5 tantis 739, 7
619, 9.655, 1.703, 3. 837, supervacuas 791, 3 sylvis 87, 1. 433, 4.442, 11. tanto 634, 5 & 2. 334,4
2 supervacuo's 237, 8 467, 9.648, 4. 701, 5.741, tanto 518, 7. tº2, 13, bis.
sumas 807, 3 supervacuum 902, 3 6.875, 8.834, 4 681, 5-705, 5.845, 4
sume 287, 1.361, 2, 652, 1. superveniet 747, 8 symphonia 905, 4 tanto plura 865, 8
660, 3, 663, 2.773,7 supervenit 868, 2 syncerum, vide sincerum tantºs fºss, 6
sumebat 911, 12 supinas 330, 1 Syra 119, 7 tantulo 511, 2
sumere 103, 3. 510, 13. 572, supinor 706, 12 Syri 575, 10 tantum 650, 2.633, 13.854
5.577, 11 supinum 260, 2 Syrio 175, 3 2, 3
sumfre vires 815, 13 supinus sterlis 558, 7 Syro 597, 2 tantánu 545, 5.550, 4588, 5.
. 270, 14 suppetas 493, 6 Syrtes 89, 1.171, 1.236, 3. 532, 2 8x8, 6 €31, 1.668,
6. tº 1
sumes.49, 2 suppetit 730, 4 464, 5
sumet 812, 3.863, 12 supplex 418, 2. 487 2. 863, tantunéem 5*, * 15. 540,
sumi 711, 12 5 11. º. 3. SS1.3
sumit 247, 3.743, 3 supplice 304, 8 TABELLA 616, 5. 711, 1. tamturn tºdo 5:45, 9
sumite 875, 16 supplicio 336, 8 839, 3 tantus 439, 5.614, 6
summa, substant. 22, 3.547, suppomas tº 7, 5 tabellas 470, 2, 868, 6 tarda 18, 4.594, 4.725, 9
10.875, 12 suppositos 148, 5 tabellis 512. 2. tº 7, 2 tardavit 2:2, 6
summa, adject. 9, 5.583, 6. suprema 59, 4 taberma 542, 4. 530, 11.787, tardior 335. 3
623, 6.658, 6, 724, 1 supremia sorte 86, 14 11 tardiora 433. 4
summa voce 530, 7 supremi 124, 3 tabernas 22, 1.893, 2 tardis 557, 5, 635, 4
summa 393, 1.648, 19 supremo 86, 2.493, 10.748, tabescat 514, 9 tardius FSS, 2.643. 1
summam 646, 9.647, 5.906, s tabo 447, 5.450, 1 tardo 536, 2
4 supremo sine 828, 10 tabula 24, 5 tarduin 741. 10
sumne 858, 6. supremum 2.0, 7.513, 15. tabulae 621, 2.740, 7.873, 6 tardus ssp. 12
summi 337, 10 747, 7. tabulam 576, 1. 729, 6 Tarenai itt. 5
summis 129, 2.333, 4 sura 573, 6 tabulas 546, 4, 645, 2.687, Tarentino & F
summisère 332, 1 suras 166, 3 4. 638, 7.829, 9 Tarentury tº 7. 57*. 2.
summittit 676, 5 surdior 233, 8 tabulis 863, 12 675.2. 763, 11.7%, 11
summo 352, 9.905, 8 surdiora 492, 2 taceas 863, 10 Tarpeia £95, 1
summos 189, 7 surdo 849, 8 tacenda 765, 13 * Tarquini 52.6
summosses 536, 3 surge 297, 11, 12. 813,4 tacent 457, 3 Tarquinius 571, 2
summotus 468, 16 surgendum 580, 2 tacentem 190, 5 Tartara 108, 3
summovere 227, 5 surgente 185, 8.547, 7 tacentes 807, 2 Tartaro 283, 4
summovet 190, 4.215, 5 surgeret 636, 1 tacere 551, 10 tauri 167, S. 349, 4.571,3
surget 652, 8 taces 320, 4 tauriformis 417. 5
*mum 566, 2.700, 2.831, surgit 278, 8.632, 5 tacet 542,2 tauris 205, 6. Sºs, 2.4S9, 1
summus ab imo. 729, 4 surgunt 739, 1 tacita 521, , 6, 788, 1 tauro 347, 6
summus ego 715, 5 suris tumentibus, Epod. 8 tacitum 536, 9.530, 5, 746 Tauro, propr. 748, 4
sumpta 518, 8.876, 13 surpite tº5, 7 4 taurus 350, 12. 540, 6.517,
sumptis 894, 3 surpuerat 414, 7 taciturmn 182, 6. 4 14
sumptu 213, 3 Surrentina 677, 9 taciturnitas 397, 3 teque et tua 911, 1S
sumptum 519, 3.681, 2.063, Surrentum 807, 11 taciturnius 861, 11 Teanum 732, 9
9 surrepe 593,6 taciturnus 119, 3. 816, 7. Tecmessae 165, 5
sumptuosn 332, 2 surripis 650, 3.800, 3 825, 4 tectn 215, 7.251, 5.356, 1
sumptus 576, 7.630, 9 sus 470, 6.738, 3. 800, 3 tacitus $63, 9.532, 11.689, 232, 1
sumus 3:2, 12. 556, 1. 532, suscitabo 3.16.2 1.765, 3.807, 9.366, 5 tecti 18:3, 3
6, 738, 4 suscitat 190, 6 tacta 788, 14 tecto 521, 11. 553. 3.5SQ, 4.
sunto 830, 10 suscitet 512, 13 tactu 246, 7 692, 2.774.5
suo 807, 2 suspecta 74, 4, 812, 12 tarui 4:18, 5 tectum, suks. 183, S. 562, 1.
suorum 697, 5 suspectos 617, 12.799, 14 taedium 6.1. 8 56ts, 2.755, 15
suos 515, 1 suspectum 550, 5 Taenari 123, 5 tectum particip- 27, 5
supellex 749, 3 suspendens 719, 12 tale 440, 1.829, 5 tectus tº 7, §
superque 429, 3.524, 2 suspendis 570, 4 talenta 658, 11.710,7.755,3 tecuna 116,4. 12tº, 2, 175, 4.
superante 53, 1 *uspendisse 24, 7 talentum 893, 11 290, 15, bis. 247, 4.440, 6.
superantis 405, 3 suspendit 839, 3 tali 604, 2 -
400, 3.595, 8.712, 6
"ºne 51, 8.514, 10.813, suspensa 417, 2.719, 2
suspensi 576, 1. 729 6
Taliarche 39, 1
talibus 857, 11
tedas $30,5. 623, 15
tegum latus tº4, 1
Superat, id est, superfluit suspicari 166,4 talis a talas 22, 6, 535, 4. tegat 5:0, 4.890, 3
º," " ºr suspice 753, 11 talium 395, 3 tegentis 525, 6
** id est, restat 901, suspirare 325, 6 talo recto stes 347, 2 teges 812, 8
suspiret 426, 5 talos 520, 4. 528, 10. 592, 'teia ſide 73, 6
superba 431, 3.449, 5 sustineant 33, 2 10.653, 5. 705, 3.856, 4 Teium 476,2
superba. 112, 1.730, 7 sustineas 313, 11. 827, 1 tarn quam 837, 6 tela orum 400, 3.488, 5
ºperbas 456, 3 sustinet 579, 4 Tannim 291, 1.423,5 Tejanoue 163, 4

telas 500, 2
Telegoni 353, 8
Telemachus 763, 6
Telephe 322, 5.881, 3
Telephi 57, 1, 2
Telephum 407, 5
Telephus 428, 3.850, 7
tellure 33, 1.152, 3, 450, 16.
478, 9.638, 4.698, 7
tellurem 843, 2
telluris 195, 3.636, 6
tellus 90, 3. 128, 4.159, 1.
208, 3.228, 7.420, 2.474,
2.484, 9.498, 12. B33, 4
telo 439, 4
telum 617, 5
temeré 50, 3, 192, 8.536,11.
635, 3.675, 3.841, 2.857,
3. 887, 8
temeti 867, 4
temnens 515, 2
WOCABULORUM OMNIUM. - 55
teneas 660, 11 - terit 442, 3 Thebas 29, 2
teneant 830, 3.902, 7, 7 teritur 479, 3 Thebis 690, 1, 850, 12.882,4
teueatis 873, 5 termes 435, 1 Theonino dente 815, 10
tenebat 701, 13 terminal bus 436,4 thesauris $32, 6
tenebit 701, 1 terminos 227, 8 thesauro 693, 2
tenebo 298, 6. 592, 14. 802, terminum 89, 7 Theseus 393, 11
i terminus 255, 5.498, 10 Thespis 845, 5.896, 9
tenebris 379, 11.593, 9 terma millia 680, 3 Thessala 29, S. 448, 1. 870,
tenent 32, 1.259, 7 ternos 321, 3 10
temente 305, 7.583, 9 terra 91, 2, 255, 2, 265, 5. Thessalis 104, 8
tenentur 799, 6 531, 7.490, 1.494, 6. 561, Thessalo 164,4
teneo, 365, 10 6 Thessalos 44, 2
teneor dono 761, 8 terrá ablat. 429, 5.464, 1. Thetide 474, 1
teneor vide tentor 501, 5.509, 9.777, 6.377, Thetidis 56, 6
tenet 317, 3.371, 4 . 12 Thetidos 387,2
tenera 741, 3 terra marique 798, 2 thima vide thyma
tenera: 6, 1.85, 4.333, 1. terrae 21, 5, 106, i. 208, 3. Thraca 742, 5
349, 10 - 243, 4.752, 5 Thracam 797, 2
teneram 672, 8 terrie gravis salias 738, 13 Thrace 214, 5
tenerem 671, 6 terrain 21, 2.262, 5, 318, 4. Thracen 340, 10
teneret 794, 2 457, 7.508, 8.588, 12.910, Thracia: 409.2 -

temnet 626, 6 teneri 732, 4. 821, 11 15 Thracio 98,2

Tempe 29, 3.87, 2.241, 10 teneris 364, 10. 895, 6 terram vertit aratro 508, 8 Thracis 231, 7
temperant 85, 2.409, 1 tenero 278, 2.410, 3 terrarum 4, 1. 151, 3, 172, Thracum 102, 2.445,4
temperante 486, 4 teneros 540, 12.554, 16 3. 742, 1.854, 6 Thracius 633, 10
temperare 494, 11 tenerum 22, 7.525, 5.841, terras 18, 6. 50, 11. 216, 4. Thrax 697, 8, 812,6
temperas 374, 7 8 305, 8.444, 2.695, 1.328, Threiciá 137, 4
temperat 35, 5.50, 12. 262, tenes 343, 1 5 Threicio 95, 8.472, 4
5.335, 2.821, 5, 6.869, 1 tenet 59, 2.264, 6. 352, 10. terreat 100, 5.617, 12 Thressa, vide Cressa
temperatum 159, 3.264,10 399, 1.407, 7.469, 9.502, terrent 710, 2.731, 3 thunni vide thymni
temperato 155, 2 9. 574, 5, 643, 2. 811, 3. terrenum 408, 1 thura 81,4. 364, 6. 571, 2.
temperet 217, 7.320, 2.689, 914, 11 terrere 707, 3 568, 6
4. 781, 8 teneto 707, 3 terrestria 700, 6 * thure 116, 2.135, 4. 3.
semperiem 796, 8 tento 485, 6,489, 12 terret 43, 5.150, 5. 407, 9. thurini º 330,
..sº 315, S. 568, 5. tentabo 260, 10 536, 5.799, 2.847, 8 thuris 285, 2
726, 1.794, 5 tentantein 805, 3 terris 8, 1.13, 2.19, 3. 155, thus 788, 10.855, 9
tempestas horrida 472, 1 tentantur 754, 8 1.235, 3. 370, 1. 539, 2. Thusco vide Tusco
tempestatibus 566, 14 tentare 331,7,854, 13 557, 6.590, 7.829,7. 849, Thyadas 230, 8
tempestatibus urbis 861, 13 tentaris 47, 1 2.866, 17 Thyas 308, 2
tempestatis 664, 1 tentasse 107, 3 terrorem 263, 1 Thyesta 880, 2 -

tempestativa 93, 6.322, 6 tentat 247, 7.282,8. 806, 3 terrores 370, 9 Thyesteas 451, 6
tempestivius 363, 4 - tentata 90°, 1 terroribus 850, 11 Thyesten 69, 7
tempestivum 866, 2 tentator 265, 3 terruit 8, 4.9, 1.344, 6 thyma 72, 2.369, 3.74, 5
templa 10, 6.213, 4, 274, 2. tentatum 512, 10 tertia 755, 4 thymni 686, 3
634, 4.828, 4 tentavit 70, 3.845, 6.892, 5 tertio 418, 4 - Thyna 281, 5
templis 295, 2.813, 13 tentent 815, 3 -
- tertium 371, 8 Thyoneus 74,2
tempora, id est, caput 341, tententur 652, 9 tertius 467, 7 - Thyrso 230,7
9, 365, 4.398, 4 tentor 555, 2 tesqua 783, 6 Tiberi propr, viri 653, 7
tempora populeå fertur tentus 685, 10 tesquorum 820, 1 Tiberi fluº. 666, 7
vinxisse corona 32,4 tenualitur G77, 6 testa 83, 2.306, 2. 325, 3. Tiberim 10, 3, 35,6, 114, 7
tempora dura 859, 4 tenuare 257, 6 719, 1 593, 1.614,4
tempora 108, 5.370, 4.393, tenuatumn 632, 8 testa recens servabit odo Tiberinis 301, 3
2.440, 7. 414, 7. 540, 8. teuuem 218, 6 rem 741, 9 Tiberino flumine 776, 4
549, 9.531, 2, 537, 3.752, tenuere 499, 9 testa 674, 4 . Tiberinus 525, 4
3. 884, 2 tenues 27, 2.671, 7.739, 5 testamenta 634, 7.760, 7 Tiberis 161, S. 778,3
tempore 159, 5.495, 4, 515, tenui, nom. 125, 15, 215, 9. testamento 690, 2 tibia 49, 2.257, 7.890, 11
4. 562, 3. 598, 2.615, 2. 235, 1.671, 7.675, 4.702, testamentum 687,3 tibiae 284, 6.321, 8.364, 7
642, 3.671, 2.762, 9.741, 10.851, 12 - testatur 153, 3 tibias 7, 1
5. 869, 12 tenui re 826, 1 testatus 108, 5 tibicen 891, 13. 909, 11
tempore alieno 551, 4 tenuis 630, 7.762, 7, 876, 8. teste 739, 6 tibicina 788, 12
tempore festo 842, 12 891, 1 testis 285, 1.379, 9, 589, 8. tibicinibus 839, 4
tempore quo 688, 3 tenuisse 314, 8 590, 8 tibiis 424, 1.460, 5
temporibus 402, 11. 415, 2. tenuit 196, 9 testudine 476, 3 Tibur, vide Tibur, &c.
~~, tenus 308, 8.727, 4 testudinis 374, 6.907, 7 Tiburni 31, 1
temporis 355, 9.888, 6, 899, tepeant 772, 11 testudo 124, 4.234, 5 Tiburtia 679, 5 f
8
tepehunt 22, 3 * teter 296, 5 Tigelli 517, 1.550, 12. 611,
temporum 360, 2 tepescit 650, 12 teterrima 540, 3 2.612,4
tempus 139, 3, 174, 1. 230, tepet 547, 8 tetigere 176, 2 Tigellius 530, 4
7.331, 1.378, 2.486, 12. tepidas 172,7 tetigisse 520, 3,880, 9.913, tigmis 897, 3
513, 13. 670, 1, 697, 11. tepido 639, 4 5 tigmum 861, 1
379, 8.835, 3 tepidum 537, 8 - tetigit 234, 3.332, 1.348, 1 tigres 251, 5, 295, 9, 349,
tempus estabire 871, 5 tepidus 626, 1 tetra 521, 3.549, 11 12. 483, 5.907, 5
ten 630, 10 ter 59, i. 112, 5, 196, 1. 205, Tetrarahas 531.5 tigribus 874, 3
tenacein propositi virum 6. 222, 7.256, 6, 7.257, 1. Teucer 32, 2.65, 6.400, 9 tigris animal. 93,3
249, 4 518, 4.321, 3, 328, 6. 364, Teucro 32, 8, bis. 387, 8 Tigris, fºur. 419, 2
tenaci 433, 3 12,442.2.448, 11.498, 6. Teucrum 656, 6 Timagenis 820, 3
tenºiant 705, 7 605, 6, 737, 9 texere 259,4 timeant 183, 7
tendebat 762, 9 tergue 903, 17 textam 805, 9 timebo 344, 6
tendens 273, 6 ter et quater 119,8 textis 434, 10 timenda 454, 7
tendentes 263. 3 ter quaterque 709, 7 timendorum 239, 4
textore 820, 1
-
tendere 7,3. 114, 4, 613, 2. tercentum 649, 11 . thalamo 64, 5 timendos 323, 9
749, 7 Terenti 519, 4 Thaliae 389, 1 timendum 134, 3
tendimus 565, 7 Terentius 834, 3 Theanum vide Teanum timent 913, 4
tendis 115, 1.228, 7.257, 4. teres 838, 8 theatra 859, 9 timentes 566, 3.890, 6
597,* 9
teres atque rotundus 710, 4 theatris 149, 9, 222, 7.605, timenti 760, 2
tendit 190, 7.368, 10. 433, teretes 6, 3. 16, 1 2.822, 4 timentis 547, 1.643, 10
11. 773, 5, 820, 4 teretis 469, 14 theatro 24, 1. 835, 1.365, 5 times 293, 1. 355, 6.748, 2
tendit 767, 4 tergeminis 4, 3 Theba: 332, 2 timet 35, 6, 199, 11.338, 5.
tendunt 705, 7. 859, 15 tergere 624, 4 Thebanae 79, 2.907, 6 403, 14. 428, 6. 501, 6.
tene 73,2.595, 6 tergo 246, 12.269, 9.667, 7 Thebanos 743, 9 518, 4.615, 7, 753, 2.840,
teneam 733, 1 tergo plector 711, 11 Thebarun 801, 9 3. 888, 3
- -
56 INDEX
---

timidé 888, 4 toralia 681, trahunt 20, 2.225, 5.534,2. trita 755, 7
timidis 794, 7 tormentum 327, 1.740, 14 788, 4 tritae 822, 1
timido 246, 12. 858, 11 tornatos 911, 10 trajecto 641, 9 tritum 538, 6
timidos 204, 1 torpes 711, 1 tranite 643, 5 triverit 510, 2
timidum 509, 9.866, 16 torpet animo & corpore tranquilla 618, 5 Tsivic 566, 7
timidus 61, 5. 319, 2.408, 753, 7 tranquillet 817, 1 triviis 537, 4, 200, 12. 30s,
16 Torquate 393, 7.743, 3 trans 36, 4.383, 10.593, 1. 4. 894, 4. -

timidus ellae 875, 6 Torquato 473, 2 757, i. 777, 12 - trium 161, 1

timor 216, 1.243, 3. 550, 7 torquebere 753, 6 trans mare 779, 2 triumphales 453, 12
timore 667, 3 torquebitur 364, 11 transcurrere 632, 6 triumphatis 254, 4
timores 140, 6, 747, 6 torquere 911, 4 transfer 18, 3 triumphe 370, 13, 14. 465,
timui 770, 8, 821.4 torquerier 719, 15 transfuga 311, 9 1, 3 -

timuit 17, 7.270, 15.576, 12. torquet 841, 3, 361, 1 transiliat 76, 4 triumpho 55, 3. 142, 6, 150,
5, 6
806, torquibus 276, 2 transiliunt 18, 7 1. it;4, 1. 240, 2
tinearum 649, 14 torrentia 242, 7 transite 758, 4 triumphos is, S. 130, 4
tineas 825, 4 torrere 363, 7 transit mare 903,4 triumphus 581,2
tincta 701, 16 torret 125, 6, 230, 4.322, 7. translatos 479, 1 triumviralibus 442, 5
tinctae 218, 4 486, 10. 566, 6 transmutat 357, 9 Troas 358, 2
tinctas 868, 7 torserat 488, 5 transmanto 614, 4 trochi 305, 10
tinctus 293, 3 tors crunt 46t, 7 transverso 912, 1 trocho $38, 6
tingere 412, 1 tortor 273, 1 transvelat 413, 7. 527, 8 Troja tº 5, 4
tinget 209, 3.331,6 tortum funem 775, 4 traxerium 475, 4 - Trºjae Ce, tº 44, 2.256, 1, 2.
Tiresia 682, 3 tortus 212, 3 traxit 891, 13 $89, 5.684, i. 757, 5.835,
Tiridatem 100, 5 torvo 103, 3, 319, 5 Trebati tº 13, 4, 620, 4 2
tironum 519, 1 torvus 271, 6 Treboni 554, 2 Trajam 424, 2.500,3
Tisiphonem 589, 6 tostis 678, 1 trecenis 205, 4 Trojana 103, 4
Titanas 2.62, tot 402, 7. 443, 3.. 655, 9. trecentae 266, 2 Trojani 735, 1
Tithonum 217, 10 709, 7.756, 3 -
trecentis 867. 5 Trºjanum bellum 885, 8
Tithonus 108, 1 tot & tanta 827, 1 trecentos 557,9. 537,4 Troica 253,3
titillet 653, 13 tota 80, 7.458, 2.717, 4 tremenda 387, 3 Troico 27.7
Titius 743, 5
titubes 786,2
totam 446, 3. 532, 5
totas 71.5, 9
tremendae 367, 7
tremendis 416, 7
#. 186, 4
rophoea 186, 7
titulis 571, 6 totidem 87, 2. 371, 3. 608, tremendo 69, 1 truces 444, 4- 825, 2
titulos 415, 9.657, 5 7. 615, 11. 667, 6.755, 3. trementes 347, 3.465, 8 truci 16, 8,431, 1
Tityus 29, 7 862, 10 trementi $27, 7.445, 1 trucidas 782, 5
Titi 265, 9 toties 498, 6.655, 7.709, 1. trenuis 708, 2 trucidet 689, 3
Tityon 206, 1 724, 6 tremit 93, 2 truculentior 555, 7
Tityos 386, 4 toto 132, 6. 637, 5. 733, 10. tremor 797, 12 trudit 433, 3.750, 3
* 442, 2.532, 1.533, 7. 832, 8 tremulo 413, 3 truditur zºº, 7
33, 7.811, 10.834, 1 totum 374, 10. 697, 11. 702, trepidant 406, 5 trulla tä1.5 -

º, 6, 268, 5. 733, 3. 6, 753, 5.336, 10, 875, 12 trepidare 160, 5. 702, 7 truncis 231, 2.263, 7
20, 1 - totum per orben 354, 8 * 230, 4.356, 2.773, truncus 222, 8, 535, 5
togam 646, 2 totus 592, 1.668, 9.710, 4 trutina 535, 16. $31, 4
togata 523, 12 toxicum 493, 3 trepidant 166, 5 tuam ren ºt, 11
togatae 5-5, 6 trabales clavos 132, 6 trepides 191, 4 tuas 27, 4.63, 5, 101, 7.415,
* id est, fabulas 898, trabe 4, 8.364, 4
tratºes 224, 3
trepides 191, 4.346, 8 7
trepidis in rebus 246, 1 tube 5, 10.830, 11
tolerabile 904, 10 trabibus 243, 5 , -
trepidum 823, 1 tubas 574, 5
tolerare 167, 4.684, 3 tractant 840, 10. 850, 8 tres 321, 4, 860, 4 tuberibus 536, 17
tollam 869, 5 tria 559, 2, 574, 4 tuentur 75, 1
tollant 906, 1 tºur 142, 1.804, 2. 310, tribuens tºº, 3 there 497, 8
tollas 801, 12 tractari 632, 9.663, 10 tribuet 47, 2 tueri 554, 6. 31.5, 7
tollat 15, 9 tracias 148, 4 tribulis 785, 8 tui S2, 2.333, 5. S74, 10
tolle 167, a 709, 4.761, 6. tractata 852, 10. 886, 3 tribunal 800, 4 tuis 21°, 3. 22.2. 6. 235, 5.
780,n 3 tractavit 199, 5.458, 5.680, tribuno 443, 6.574, 9 $33, 2- $53,4-S$8,8. 466,
* memor dictum 904, 6
tractent 850, 8
tributnum 572, 5 5. 489, 9
tribui 320, 7.551, 12.579, 3. tuleris 330, 1. $37,2
tollenda 606, 7 tractet 813, 10
tractus, subst. 369, 1.793, 9
*1. 704, 3. 794, 9. 899, tuierunt 853, 8
tollens 78, 4 tuli 684. 4
tollent cachinmum 831, 12 tradam 100, 2 tribus 8:22, 3 tulislet 633, 4
tollere 17, 6. 130, 2, 311, 5. trade 689, 9 tributim 619, 4 tulisti 815, 12
$35, 10. 510, 3. 537, 7. trudere 573, 12. 596, 2.770, trieenis, vide trecenis tulit 54, 1.177,4.280,9.561,
s
tricesima 598, 2 6, 690, 3. 761, 11. 847, 3.
jº, 7.585, 3.697, 6.. 913, tradet 687, 3 triens 901, 10 859, 5, 891, 15.33, 2.90s,
tollere honoribus 4, 5 tradi 350, 5 triformi 105, 2 s
tolleret 705, 2.719, 9, 756, tradidit 164, 5 triformis 328, 7 Tulli 570, 8.572,4, 578, 4
5 tradimus 815, 6 trilibrem EZ8, 1 Tullo 256, 6
tolles ex oculis 889, 1 tradit 888, 15 trilingui 234, 2.296,6 Tullus 332, 11
tollet 618, 4.864, 10 traditum 554, 5 trima 295, 5 tum 211, 1, 5.370,9.525,8.
tolletis 732, 10 traducere 816, 9 trimetris 894, 12. 895, 7 557, 8.f58, 4, 588, 7 -
tolli 164, 5 tragica 743, 10 trimus 662, 1 tumes 727, 8
tollis ad astra 706, 3 tragicæ 836, 8 tripes 531, 6 turnet 57.4
tollit 218, 2.810, 1 tragici 606, 9 triplex 1°, 7.690, 3 turnidas $73,4
tollit vocem 880, 4 tragicis 564, 9, 879, 12 tripodas 334, 3 tumidi 758,6
tollite 87, 2. 102, 2.484, 5. tragico 892, 3, 893, 9 Triquetra €98, 6 tumidis 630, 15 -

808, 7 tragicum 846, 1 triremi 243, 7 tumidis velis 870, 2

-

tollo 454, 10 tragicus 830, 6 triremis 735, 4 tumido 380.5

toilor 260, 1 tragoedia 333, 4 triste 199, 6. 590, 5, 594, 1. tunnidum 657, 6
tomantem 266, 4 tragoediæ 148, 6 914, 7 tunnidus 254, 9, 582, 6
tonantes 128, 2 tragoedis 839, 4 -
tristem 642, 5,653, 7.788, 5. tumultu 69,2,346, 8,380, "
tonantis 433, 7 tragºdos 865, 4 816, 1 657, 1
tondet 432, 6 trahat 543, 9.700, 1 tristes 17, 4, 32, 5, 68, 4. tumultum 505, 6.651, 4
tonsa 381, 7, 809, 7 trahentes 251.6, 430, 9 309, 3.338, 7.538, 2.569, tumultuosum 242.2
tonste 308, 6 trahenti 269, 2 3.588, 1.816, 1 tumultus 215, 5.338,6.444,
tonso 533, 7 trahentia 719, 3 tristi 206, 1. 256, 3. 601, 3. 3. 636, 3.820, 8
tonsore 640, 4.733,5 traheret tº, 615, 5.646, 4 tun' tºo, 4
tonsores 733, 3 traheretur 610, 1 tristia 70, 6, 262, 6, 861, 2. tune 703, 6
tonsor 839, 7 trahet 363, 8 878, 8.331, 4 tunc 57, 5 558, 5. 489,3
tonsoribus 582,2 trahit 503, 1.523, 8.572, 3, tristis 465, 10.494, 4.798, 494, 5.575, 11. 881, 2
tonsoris 784,5 691, 12. 693, 2 . 12. 882, 10 tundet 910, 15
toral 750, 8 trahitur 843,6 tristitiam 31, 6, 100, 1 tundit 492, 3
 WOCABULORUM OMNIUM. 57
** *
**
-
tunica 27, 6.829, 9 Tyburis S2, 2.75, 2.569, 5 valle 73, 5, 244, 7. 3, Veline 791, 1
e.
*-
tunicae 733, 7 ,
765, 6
Tyburte 578, 5 *::: * * * * velin 318, 2.568, 6.612,
* tu Tyburtia 679, 5 vºlles 72, 7 768, 8.851, 9.875, 14
-
-
tumcis 5.9, 3.812, 5 Tydeiden 27, 9 vallis 65, 11 velimus 903, 6
tuo 97, 7.418, 4.426, Tydeides 65, 10 vallo 526, 7 Welina 757, 2
3. 491, 6.494, 3.
-
tympana 78, 3 vallum 462, 3 velint 256, 1.285, 2.508, G
tympano 308, 2 valvarum 702, 5 velis, mom. 870,2
yndari 72, 6 valuerunt 480, 1 velis, verb. 197, 2. 518, 4.
Tyndaridae 398,2 valuit 914, 9 524, 12. 540, 8, 596, 9.
Tyndaridarum 513,15 vana 348, 9.848, 3 724, 3.751, 6, 821, 12
Typhoeus 263, 5 vanae 96, 1.336, 10.878, 7 velit 529, 1. 553, 11. 654, 8.
tyranni 131, 8.246, 3.250, vanis rerum 624, 5 687, 6, 688, 2.798, 4.803,
695, 4.716, 2 2. 740, 15 vano 92, 4.856, 2.873, 2
turba: 514, 10 tyrannos 202,2 vapor 439, 5 velle 568, 4.597, 12
turbam 45, 1.522, 2.556,2. tyrannus 221, 5.315, 1 vapores 816, 5 vellem 534, 7.626, 8.642, 6.
910, 4 Tyriae 358, 3 vaporet 796, 7 777,4
turbaret 477 8 Tyrias 681, 1 vappa 558,4 vellera 312, 11. 471, 2.778,
turbatam 511, 3 Tyriis 471, 2 vappae 518, 4 12
turbidum 230, 5 Tyrios 753, 11 vappam 514, 2.651, 5 vellere 597, 8
turbidus 250, 4 Tyronun, vide tironum Vare 75, 1.450, 9 velles 545, 7, 596, 2.767,
turbine 547, 9 Tyrrhena 353, 1.868,6 varia 700, 12 vellet 522, 10.697, 7.907,
turbinem 488, 2 Tyrrhenum 47, 4.333, 2. varite 590, 6.630, 8 vellicet 611, 1
Turbonis 658, 10 420, 7 variare 875, 7 vello 832, 10
turdis 433, 12.63t 3 Tyrrhenus 293, 1 varias 773, 7.873, 2 wellunt 542, 6
turdo795, 4 Tyrtaeus 908, 5 variis 50, 11.78, 1.643, 7 veloces 416, 6
turdos 565, 8 vario 860, 5 veloci 350, 3.687, 7
turdus 688, 7 Vario 25, 1. 877, 3 velocius 493, 3
turget 875, 5 VACAS 862, 8 varios 680, 10 velox 71, 3.340, 2.411, 8.
turgida 190, 11.502, 4 vacat 317, 9 varium 643, 12 622, 6.814, 6
turgidi 409, 4 vacca. 218, 2.371, 3 Varium 593, 6 velox animus sine corpore
turgidum 18, 2 vacua 764, 5 varius 168,2 781, 5
turgidus 604, 8 vacuam 24, 2.418, 3. 862, Varius 561, 4, 567, 8, 575, veluti 352, 2.556, 1.618, 5.
Turinus 715, 5 7 1. 605, 7, 611, S. 715, 6. 648, 4.701, 20.811, 6.852,
Turius 617, 11 vacuas 798, 3.861,9 719, 11. 854, 1 - 10.913, 7
turmae 164, 3.499, 9.848, 5 vacui 27, 12. 122, 1 Varone 606,2 vena 226, 2
turmam. 262, 3 vacuis 673, 4 varum 535, 3 vená divite 909, 5
* 217, 2.262, 7.417, vacua 775, 5 was 535, 12. 740,9 venabula 758, 3
vente 651, 14
vacuo 635, 6.965, 5 vasa 709, 3
turpant 413, 10 vacuum 19, 6.78, 4. 341, 2. vastata 380,7 Venafranae 679,4
turparunt 58, 5 421, 5.616,9. 639, 4.687, vasto 417, 10 Venefranos 273, 6
turpaverat 564, 6 2.763, 11 vate 402, 3.438, 14.683, 8 Venafri 718, 3
turpe 176, 2. 348, 7.462, 5. vada 18, 7 watem 842, 5 Venafro 172, 6
539, 3.735, 3.750, 8.837, vadato 595, 1 vates 118, 2. 235, 3.321, 4. vemale 215, 3.525, 8
9, 910, 2 vade 726, 2 761, 1 -- venalem 304, 2
turpen_121,3.728, 3.799,8. vadere 588, 9 vati 490, 15 vemales 510, 4.857, 1
846, 2 wadet, 805, 7 vatibus 7, 4.851, 4.862, 7. venari 338, 5.812, 10
turpes 237, 6 valibus 507, 1 908, 3 venas 521, 3.793, 7
turpi 126, 1.527, 2.553, 11. vadis 482, 12 Vaticani 84, 5 venaticus 741,4
;1
11. 708, 4.710,9,895, via 57, 3 vatis 173, 7.391, 4. 941, 1.
854, 3
venator 6, 1. 140, 10. 527, 5
vendas G67, 8, 777, 12
vaser 282, 8, 542, 3.. 641, 1.
turpia 525, 9.534, 5 677, 9.684, 7 vatum 374, 4.397.7. 830, 3. vendentem 765, 6.855, 9
turpior 181, 4 vaſri 636, 8 861, 8.858, 4.875, 2 vendere 801, 5.856, 2
turpis 268, 1.349, 9.445, 9. vaga 128, 4.346, 7.566, 1. uber 514, 8 venderet 666, 1
618, 13. 707, 14. 733, 2. 588, 7.709, 5.882, 10 ubern 434, 11.485, 6 vendibilis 807, 6
891, 11 vagam 110, 2 ubere, 377, 2 vendit 712, 4.836, 10
turpissime 598, 8 vagantem 306, 1 uberes 231, 1.421, 2 veneat 624, 5
turpiter 744, 6, 873, 3.898, vaganti 422, 1 ubi 90, 5, 171, 1. 172, 4, 7. veneficae 450, 7
2 vagas 334, 2.575, 5 470, 6.536, 4, 5. 555, 2. venefici 492, 6
turpium 139, 8 wagentur 782, 1 565, 7 venemur 758, 2
turres 22, 2. 189, 7.387, 3. vagor 895, 13 ubiwis 550, 14 venena 199,3,449, 4.451, 7
742, 4 vagina 617, 3 uda, sing. 856, 8 594, 8
turribus 494, 1 vagis S55, 4 uda, plur. 31, 1. 32, 3 venenat 789, 9
turris 309, 1 vago 303, 3.908, 1 - udam 248, 1 venantis 88, 7
Tusci 626, 1.659, 2 vagor 89.7. 580, 4 udo 123, 2. 167, 7.179, 1. veneni 458, 2
Tuscis 381,4 vagos 620, 4 468, 9 venenis 105, 1. 490, 6.58t
Tusco 284, 4 vagus 10, 8, 250°8. 794, 2. udos 566, 9 5
Tusculi 429, 1 882, 3, 891, 13 udum 353, 6 veneno 650, 7.850, 6
Tuscum mare 850, 1 Vala 791, 1 ve 50, 2.93, 4.368,2, bis, 5. venenorum 445, 12
tussiet 691, 9 valdius 770, 6.901, 3 370, 1. 402, 6.523, 12. vementur 732, 1
tussis 594, 4 . vale 691, 12.759, 2.786, 2 894, 10. 905, 10. bis, &c. venenum 142,2.581, 8.817,
tuta 248, 3. 508, 11.795, 5 valeant 876,2 vecors 689, 7 10 -

tutae 650, 15 valeas 702, 9.813,7 - vectabor 494, 5 venerabilior 633, 11

tutela 222, 4, 590,3,418, 10. valeas bene 630, 8 vectari 575, 5 - venerandi 815, 1
658, 3.734, 1 valeat 512, 3.710, 5.740, 4. vectes 342, 7 veneramtur 420, 4.863, 9
tuter 725, 7 769,4847, 6 vectigalia 318, 4.633, 11 venerat 635. 5
tuteris 815, 9.827, 2 valeat non levius 709, 9 vegetus 632, 5 venerata 636, 1
tutetur 846, 6 valent 449, 4.451, 7.507, 4 vehns 510, 5 veneratur 501.1. 855, 3
tution 522, 6 valentem 760, 1.797, 10 vehemens 858, 3.864, 7 Venere 903, 10
tutis 104, 5 valentium 341, 4.487, 4 vehemente 784, 5 venere 538, 2.554, 1.644, 4.
tuto 259, 8.628, 2 valeo 565.4 vehet 774, 13 659, 4
tutor 432, 12 valere 468, 5 Weia 446, 7 Venerem 123, 4, 167, 4.
tutum 72, 1.158, S. 307, 7. valeret 571, 1 Weianius 724, 4 302, 5.528, 9.540, 5.858,
358, 6 valet 129, 2, 167, 1.396, 11. Veientanum 851, 4 14
tutus 189, 2. 384, 3.. 615, 4. 617, 12.743, 8.757,2.899, Weientis 867, 8 - Veneri 126, 2.292,4
617, 4.628, 2.702, 10.895, 11 vela 190, 11. 649, 1 Veneris 64, 2.317, 4.342, 5.
14 valetudo 632, 12. 747, 4 vela dare 127, 4.421, 1 388, 8.404, 1.406, 9.424,
tutus mimium 875, 6 Valgi 185,2 Velabro 859, 3 3. 501, 2 689, 13.901, 2
Tyberi, vide Tiberi, &c. Valgius 611, 4 velat 805, 4 venerit 744, 2
Tybur 171, 3.260,2. 358, 6. valido 121, i velata 133, 3 veneror 692, 3
373, 6.763, 11.769, 3 validus 263, 5.652, 11. velatum 524, 8 -
veni 348, 5.411, 8.575, 2.
-
Tybure 769,3, 856, 3 4. 768,7777, 11.784,* velet 890, 11 - 796, 5
 58
venia 553, 5, 895, 12
vºnia caret ºg, 14
veniae 846, 5. 395, 15
veniam. nom. 537, 2. 6.
760, 3. 837, 3.874, 1
veniam des 671, 3
veniant 530, 2.659, 4
venins 12, 1.687, 2
veniat 765, 2
veniens 269, 3.796,6
venientes anni 888, 8
venies 765, 12
veniet 82, 2.404,2555, 12
venimus 831, 6
venire 528, 12.706, 7
veniret 857, 12. 895, 3
wenis, nom 156,7. 673, 4
venis, verb. 597, 7
venisse 534, 1
wenisset 765, 9
venit, pras. 506, 7.777, 1
venit, praeter. 598, 7.636, 5.
649, 12.908, 4
veniunt 435, 5
venor 821, 14
venter 491, 6.510, 3
venti 52, 1.376, 5
venti secundi 839, 8
ventis 23, 7. 61, 6. 100, 3.
189, 5.292, 2.355, 4.464,
4.468, 13. 431, 7.490, 5
vento 98, 3. 190, 10.324, 1
ventorum 16, 1
ventos 39, 3. 50, 6.63, 2.71,
6 versa 250, 5
ventosae 821, 14
ventoso 347, 3
ventosum 262, 6
ventosus 769, 3
ventre 581, 4.706, 12
ventrem 435, 7.713,6
ventret 794, 10
ventri 557, 4.780, 5. 794, 6
ventris 711, 10
ventum 32, 6. 594, 7
ventum est 533, 12. 696, 2.
765, 13
ventura 815, 11
venturam 852, 1
venturus 559, 4.743, 5
venucula 679,.6
Venus 20, 5, 58, 10. 76, 3.
80, 7. 104, 1. 115, 2. 126,
5. 179, 3, 182, 9, 290, 8.
298, 12. 309, 6, 323, 9.
350, 7, 362, 1.755, 7.811,
1. 876, 4
venus, id est, pulchritudo
414, 4
Venusimae 111, 2
Venusinus 616, 7
vepres 79.6, 9
ver 172, 7.332, 5
vera 270, 6. 604, 3.809, 8.
811, 8
veraces 498, 8
verte 726, 3.866, 4
veras 900, 12
verax 552, 3
verba 365, 8.367, 3.398, 9.
477, 4.539, 6.603, 10.615,
5. 12.664, 7.725, 8.727,
6. 741, 7.754, 11.804, 6.
810, 1.866, 3.876, 14.881,
5. 900, 5
verba dare 532, 10
verba facit 659, 5
verba movere loco 863, 15
verbenas 81, 4
verhenis 406, 1
verbera 299, 3.541,5
verberabit 481, 6
verberatae 242, 5
verbere 347. 4
verberes º, 5
verbi 642, 11
verbis 305, 4.451, 4.524, 4. vertite 448, 10.856, 4
548, 10. 549, 5.601, 2.602, vertumnis 704, 8
5, 633, 11. 708, 15, 576, 8 vertumnum 824, 1
verbo 763, 4
verborum 877, 9
INDEX
verbum verbo reddere 883, vesanum 913,4 - vias 195, 7.284, 5
g vescatur 649, 9 viatica 807, S. 858, 1 5.
verbum 515, 7. 549, 9.814, vescere 761, 5 viator 260,
5. 584, 5 11.558,* #7 -
13. 836, 8, 876, 9.911, 12 vesceris 624, 7
were primo 281, 4 vesci 761, 4 Vibidius 715, 7.716, 9.717.
were 305, 5. 553, S. 570, 7. vescimur 206, 3 5. 720, 11
575, 15.810, 6 vescor 699, 3 Vicarius 334, 8.709, 10
were are 642, 9 vesica 591, 2 Vicatim 452, 5
verecundum 102, 5, 763, 3 vespero 185, 7.322,5 vice 20, 1. 416, 8.473, 5.
verecundus 489, 7, 891, 5 vespertina 547, 8 490, 13.899, 10
wereor 529, 4.541, 5.797, 8 vespertinum 578, 10 vicem 451, 8.601, 4
w t 905, 8 w nus 485, 7.672, 5. vices 112, 1.354, 5. 391, 7.
veri 109, 1.642, 2, 12 7 13 $79, 9
veris a ver 92, 5.383, 6.409, vesta 10, 6.288, 6. 594, 7. vici 659,2.868, 5.
1. 864, 1 vicinae 356,9
veris, adject. 444, 6.657, 1. vestam 11, 8 vicinia 691, 8.769, 7.80s, 8
668, 5. 808, S. 886, 4.902, veste 133, 5.518, 8.520, 4. vicinos 633, 8
s 528, 6.701, 19 vicinum 447, 10.554,14
veritas 95, 2 vestes 681, 1.868, 7 vicinus 283, 10.635, 7. e52,
veriti 719, 5 vestem 74, 7.578, 5.657, 8. 2.700, 3. 865, 7
veritus 774, 12 891, 15 vicit 773, 5.825, 10
verna 856, 6 -wester 259, 12, bis. 709, 11 vicissim 478, 2.874, 1
vernaliter 702, 1 vestibus 400, 6 vicos 592, 12
vermas, id est, servos 436, vestigia 701, 15. 731, 5. victa 348,4
10.699, 3 ; 9 845, 2.861, 8.898, victos 420, 6
vermist, 3.899, 8 victi 490, 14
vermis 192, 4 vestinenta 24, 8.812,2 victima 161, S. 351, 5.451,
vero 629, 4.774, 2.911, 2 vestiret 513, 12 10, -
veró 910, 7.914, 11 vestis 649, 15. 701, 16.822, victimas 223,3
veros 140, 6 1 victis 187, 2
verris, verb. 660, 1 vestit 811, 2 victor 26, 1.304, 4. 386, 5.
verris, nom. 329, 3 vestiunt 218.5 403, 8.417, 12.481,5.774,
verritur 4, 5 vestra 88, 10. 785, 5, 891, 6
verrucis 537, 1 vestri 820, 8 victore 164, 4. 460, 2. 595,
vestris 260, 4.875, 16 8 -
versant 588, 5 vºnmu 499,8. 654, 2.745, victorem S75, 2.382, 5.844,
versare 280,2 6.879, 7
versat 565, 8.710, 12 vetabar 554, 12 victoria 506, 7.814, 6
versate 876, 1.896,2...bis. vetabo 248, 4 victorum arictor 152,3-465,
versatur 162, 2 vetant 493, 11 2
versentur 864, 1 vetantes 829, 9 victricis 256, 4.578, 5
verset 661, 5 - vetas 654, 8 victrices 744, 9
versetur 536, 4 vetat 22, 3, 27, S. 597, 8. victrix 773, 10
versibus 619, 3.821, 7.843, 475, 6.508, 5.586, 5.608, victu 629, 1, 11.307, 4
5. 852, 8.855, 6, 878, 10. 2 victum 807, 7
79, 12. 894, 6, 908, 6 victurus 581, 6
versiculis 527, 9 wºrm 566, 1.641, 8.700, victus, nom. a tire 515, 13.
* 467,2.604, 2.608, veteres 33, 5,422, 3, 644, S. 630, 7.747, 5
832, 1, 5, 7, 835, 5 victus, particip-drince S01,
versis 81, 1 veteri 680, 7 2.388, 8.464, 1
verso 353, 2 veteris 5, 6, 195, 5.629, 10. wicum 855, 9
versu 567, 2.610, 1.615, 5. 649, 10 vicus 777, 4.752, 2
687, 6 veterno 769, 1 videamus 546, 5
veterum 212, 2.698, 12.711, videar 615, 1
Ҽum 548, 3.549, 5.851, 7. 829, 9 videas 551, 12.635, \
versus, id est, carmina 496, vetes 852, 3 videatur 555, 7.649, 15
1. 515, 4, 6.547, 11. 533, vetet 346, 6, 884, 1 widebor 775, 2
7. 599, 2. 603, 5, 607, 1. vetita 338, 7 videndis 853, 4
608, 7.618, 4.614, 2.725, vetituin 18, 9 videntis 524, 5
4. 836, 9. 840, 5, 841, 2. veto 514,2 videntur 860, 4 v
859, 10.860, 4.893, 4. 895, vetula 604, 2.853, 1 video 592, 4, 626, 3.788, a
8. 910, 12 vetulae 415, 2 801, 1.903,6
versus facit 712, 11 vetulam 308, 8 - videor 151, 1.285, 6.552, 7.
versus fingere 906, 2 vetuli 772, 1 655, 2 668, 2
versus inopes rerum 901, 4 vetus 63, 6.288, S. 317, 5. videre, praeter. 577, 5
versus inertes 911, 14. du 458, 3.. 616, 8.700, 7,832, videre, infinit. 436,7,8.481,
ros ibid. 5.833, 5.838, 7 8. 527.* 1
versus sublimes 913, 6 vetus aetas 877, 9 videres 566, 4. 539, 6.591,
vertas 610, 3 vetus comoedia 897, 5 6.720, 8
vertas in risum 785,3 vetustas 864, 5 videretur 647, 9
vertat 435, 6.442, 3 vetustis 434, 8 videri 571, 9.413, 1.529, 1.
vertatur 889, 5 vetusto 314, 1 800, 9.836, 6.838, S. 865,
vertent 631, 4 vexant 184,3 1.904, 5
verterat 795, 2 vexare 417, 3, 588, 4 videris, funct. a tideo
vertere 130, 4.341, 5, 716, vexas 453, 1
11. 845, 6.911. 11
372, 2. º s -
vexat 710, 8,745, 4.862, 3 videris a ridcor 574, 3.767,
vertere seria ludo 832, 9 vexata 401, 2 6.824, 1
verteret 576, 12 vexere 251, 5 vides 38, 1.60, 2. Sº?, 8.
verterit 404, 5 vexet 245, 4.583, 6, 816, 10 346, 8.442, 1.631, 5.683,
verterºint 462, 7 vexisse 896, 9 2. 686, 1.728, 2.830, 13
s
verti 843, 3 vexit 357, 6 º vides 502.5. 553, 9, 770, 6.
vertice 7, 5.406, 6.586, 4 . vi 867, 14 828, 8.835, 4.835, 11
verticem 7.8, 4.311, 5 via 109, 2.247, 6,568, 3.578, videt ridetºlue 766, 4
verticibus 353, 4 5. 754, 6, 791, 2. 305, 5. videto 814, 10
vertis 451. 1 810, 9.908, 7 widetur 552, 4.668, 4.726,
vertit 252, 1.468, 5.508, 8 via sacra 458, 6.591, 7 7. 853,2. 850, 9
via vitae 908, 7 - vidi 230, 1.269, 8, bis. 588,
viae 569, 4 9. 653, 6
viam 337, 5.442, 1.701, 6, widimus 10, 3, 200, 6, 721
vesani 334, 11 741, 4 - 9
vesania 653, 8 vidisse 681, 9
viarum 171, 5.777,2
 WOCABULORUM oMNIUM. 59
vidisset 6 –- Vimi 784,2 virtus est vitium fugere vitiis 15, 7, 548, 7. 2.
widit 18, 2. 5. 347, 12. vino 33, 3, 102, 5. 299, 2. 728, 1 º, *
14. 554,
11.575, 11. 632, 2.7
$77, 4.753, 6.885, 3 474, 8.636, 2.712, 8.718, virtus repulsae nescia, &c.
viduantur 185, 5 5.812, 8. 843, 3. 891, 7. 247, 1 ####!. 5. #;"
viduas 285, 4.732, 1 10 virtus post nummos 729, 4 vitiis, pinguem albumqu
viduas arbores 285, 4 winosa 785, 8 virtute 357, 13.423, 10.478, 624, 1
viduus 43, 5 vinosus 727, 10.818, 6 1. 521, 2, 639, 7, 648, 4. vitio 11, 3, 524, 13. 578, 12
vinum 629, 6. 678, 3.788, 699, 11. 781, 3. 847, 9. 857, 6.668, 7.692, 7.718,
11 870, 4.898, 7.904, 12 8. 809, 5.870, 7.906, 4
vinxisse 32, 4 virtutem 336, 5, 753, 9.754,
vigil 739, 6. viola 293, 3 11. 816, 12.820, 2.832, 12 ºrum 534, 1.553, 6.809,
vigila 651, 1 violare 650, 15 virtutes 415, 8.535, 11.841, vitiosa 217, 1.732, 8
vigilabat 532, 4 violaria 211, 1 t witiosiorem 281, 2
vigilans 348, 6.691, 2 violas 850, 6 virtuti 619, 5 vitiosum 712, 2.758, 8.857,
vigilare 512, 6, 839, 10 violavit 656, 6 virtutibus 729, 2, 811, 7.
vigiles 287, 2 violens 360,7,774, 10 825, 4 vitiosus 545, 5
vigilet 649, 7 violenta 617, 1 virtutis 337, 5, 576, 10.726, vitis 244, 4.330,6
vigilum 309, 2 violenter 10, 4 3. 801, 3 vitis ubial. veris 92, 5
viginti 567, 1 !. 221,4 virtutis amore 799, 15 vitium, gen, plural. A vitis
vigor $76, 1 viperino 36, 1. 3. virum 49, 1.246, 10.249, 4. 431, 5
vigui 289, 4, 8 :::::::: jº.
438, 257,2. 305 3.335, 3.397, vitium 530, 1.534, 10. 537
3tº a viperis 259, 8.445, 5.485, 8 8.885, 2 * i. sº tºo. 6.
7.rrn892, 3, 1 623, 1. 883, vir 228, 3.240, 4.293, 4.310, virus 844, 8 , 7.707, 1. 5. 83
6. 528, 10. 529, 4.533, 8. vis, momen. 200, 4. 220, 2. º, wº, º sº,
807, 1 , 264, 9, 395, 3.405, 6,422, vitium immane 680, 3
vir bonus 720, 7. 761, 12. 9. 452, 2. 454, 4, 457, 1. vitrea 658, 7
vilia 765, 6.795,6 799, 3. 800, 5.801, 9 548, 9 vitream 73, 8
vilia rerum 804, 11 vir bonus & prudens 798, 9. vis, verb. 413, 1.470, 1.490, vitreo 366, 3
vilibus 610, 6.627, 5.680, 911, 14 1. 524, 6. 546, 3. 592, 4. vitro 78, 5.302, 1
e virent 472, 6 651, 13. 697, 3. 706, 13. vitta 304, 8
vilior 683, 5 virentes 167, 5 754, 9.760, 1.761, 6, 851, vitula 656, 1
vilis 349, 13. 579, 5.783,2. virentem 851, 5 4.881, 1 vituli 135, 5.669, 1
4, 9 virenti 40, 1.99, 1 vis tu ? 701, 5 vitulis 167, 8
vilissima 567,3 virentis 413, 4.882, 3 visa 6, 2.551, 10. 776, 1 witulos 298, 3
vires 264, 11. 327, 6.368, 6. visam 236, 7, 260, 12.261, vitulus 371,4
:*:::::
illa 161, S. 429, 1.563, 3. 422, 5.458, 2.614, 8.811, 2 vivacem 618, 1
§6. " , 1.563, 2. 854, 13 Viscorum 611, 5 vivacior 636, 9
ville'szo, 1 vires sumere 815, 13 viscum 593, 5 vivae S28 2
willice 786, 3 virga 44, 5.96, 2 viscus 715, 5 vivam, nom. 672,7
villicus 788, 2.867, 1 Virgili 95, 5.410, 7 Wiselli 514, 3 vivam, verb. 513, 16.543,9
villis 699, 8.795, 9 Virgilio 606, 1.877, 3 visendus 207, 4.860, 12 555, 6, 817, 6
Villius 524, 1 Virgilium 16, 4 visentur 210, 3 vivaria 732, 2
villula 562, 1.639,4 Virgilius 561, 4.563, 1.575, visere 9, 4. 141, 5. 255, 6. vivas 346, 5, 651,13.759, 1.
vin 69, 6, 264, 10. 305, 7. 1.611, 3.854, 1 415, 3.497, 6.592, 16 867, 7
351, 4.379, 4.656, 4, 740, virgine 164, 2. 360, 6 vises 747, 9 vivat 122, 3. 506, 2.550, 8
16. 897, 6 virginea 265, 4 visit 352, 11 553, 9.736, 5.806, 1
vin' tu 598, 2 virgines 11, 7. 22, 8.85, 4. visu mirabile 862, 4 vivax 137, 6.878, 4
vina 47, 4, 76,2. 119, 7. 160, 183, 10.307, 9, 496, 2 visum 65, 12. 126, 2 vive 691, 12.701,9,10.759,2
6.278, 4.317, 5.385,5.411, virginibus 196, 7. 239, 3. visuros 895, 14 vivendi 719, 13.739, 10
2. 435, 1. 484, 8.473, 2. 364, 10 visus 604, 3.765, 15. 863, 2 wiventem 787, 7
677, 3, 5, 10. 714, 10.748, virginis 309,5 vita 395, 8.427, 1. 493, 5. wiventes 507, 3
4.793, S. 818, virginum 27, 10. 113,5, 296, 575, 10. 581, 5. 597, 5. viventi 510, 7.690, 5
vina languidiora, idest, ma 12. 305,1.348, 6.390, 1 616, 6.640, 2.702, 8.713, bene vivere 779, 4.795, 6
tura 325,7 virgis 708, 3 5. 732, 11.774, 6 vivere 290, 15. 621, 3. 701,
vina servida 717, 3 virgo 51, 4. 246, 4.277, 6. vitabis 64, 7.73, 6 4. 704, 8.744, 13. 754, 9.
winaria 717, 4 297, 9.328, 4.714, 8 vitabit 360, 4.805,10 760, 1.772, 8.777, 4, 8.
wincam 529, 11 viri, sing. 335, 6.434, 9. vitae 22, 3.31, 6.88, 5, 515, 818, 2.875, 14
wincant 670, 2 478,w 2 4. 536, 4. 618, 8.682, 2. vivere nec recte, mec sua
wincas 478, 12 yiri, plur, 33, 3.711,6 894, 2. 698, 13. 733, 10. viter 768, 4
wincat 137, 4.574, 5.746, 3 viribus 479, 4.540, 6.601, 767, 10.805, 5, 813, 7.865, vivere recte 871, 3
vincentem 879, 5 5. 785, 4. 813, 8.870, 4. 6.866, 4, 900, 11.902, 5. viverem 553, 8
vincentibus 515, 1 878, 1 908, 7 vivere 549, 4.866, 17
vincere 469, 8.700, 13. 834, virides 72, 4.92, 6. 352, 6. vitale 703, 4 vives 188, 1.774, 17.730, 8
s 525, 4.718, 9 vitalis 618, 9 vivet 155, 4.684, 11
vincet 540, 11 viridi 5, 8.21, 4.172, 5. 341, vitam 246, 1.270,14.511, 3. vividus 376, 6
winci 381, 12. 596, 10 9, 393, 4
• *******
554, 6, 708, 12. 777, 10. vivimus 596, 3
vincire 565, 4 viridis 87, 1 817, 11 vivis 780, 8.797, 6
vincit 658, 10. 689, 6 virili 890, 2 vitanda 640, 1 wivit 535, 5. 556, 1.552, 12.
vincula 461, 3. 494, 3. 765, virilem 271, 5 vitant 519, 3 758, 1.801, 2.841, 5
8 viriles 888, 10 vivete 637, 3
vitantis 676, 3
wincor 489, 13 virili 518, 8 vitare 865, 10 vivitis 745, 6
vincta 406,1.390, 11 virilia arma 813, 9 vitas 92, 1.712, 7 vivitur 215, 8
vincti 840, 4 virilis 57, 1.466, 7.887, 14 vitat 36, 2.431, 3.893, 3. vivo nom. 285, 4.651, 13
winctum 407, 8

wincula
3. 710,393, 12.591,, 6,645,
vincunt 337, 2
6.
viriliter 806, 7

wiritim 839, 8
899,4
vinctus 706, 5.742, S. 825, viris 63, 7. 602, 1.806, 4. vitatu 554,3
5
*
815, 6 vitaveris 629, 2
vitavi 395, 16
viro 93, 6, 240, 4, 291, 2. vite 75, 1. 145,3
298, 8.814, 10 vitellum 672, 2
vivo verb. 575, 16.578, 8.
772, 4
vivorum 605, 5
vivos 610, 2
vivum 81, 3.902, 11
vivunt 334, 3. 400, 3.. 615,
|e
Vindelicist7, 6.416, 3 virorum 140, 1.228, 3.241, vitellus 677, 11 11.701, 7
vindemiator 584, 5 8.544, 2.854, 3 vitem 119, 5.885, 4 vix (;0, 6, 105, 2.140, 4.519,
vindex 403, 1 viros 427, 6.570, 8 vitent 711, 5 S. 558, 11. 624, 3.704, 6.
windice 889, 9 virtus 158, 1. 176, 1. 247, 1, vites, verb. 62, 3.408, 5 719, 12
vindicem 386, 4 5, 270, 6. 326, 2. 335, 6. vites, mom. 35, 2.768, 5 vixere 401, 8
vindicta 709, 7 379, 2.397, 6.402, 5.463, vitet 199, 8.594, G. 743, 12 vixeris 159, 5
vinea 484, 10.678,5 vixi 342, 1.357, 1.551, 7 º
6. 480, 3.484, 5. 501, 10. vitia 146, 2.519, 8. 532, 7.
wineae 242, 5 534, 8,583, 5. 596, 9.600, 533, 4, 534, 5 vixisse 515, 3.519, 5. 570,
vineta 786, 10.851, 7 6. 619, 7. 621, 3.. 648, 1. vitiata 677, 8 10. 620, 2.778, 8
wini 22, 6. 231, 1, 512, 4. 633, 5.685, 3.711, 9.737, vitiato 618, 4 vixisset 738, 3
638, 2.818, 6 3. 754, 10.806, 10. 809, vitiatum 633, 2 vixit 268, i. 647, 6 704, 4.
Viuidius 513, 10 8, 9.852, 6.876, 4. 900, 2 vitibus 796, 3 803, 10
60 INDEX
ulcera 798, 1 unguenta 160, 6.179, 1 volo 592, 16 urimur 27,12
ulceret 578, 5.814, 14 unguentarius 658, 2 volubiles 365, 12 urit 21, 3- ad, S, 5.53, 4.
ulcerosum 98,6 unguentum 805, 8 905, 5 volubilis 758, 12 736, 8.828, 11
ulla 181, 1.208, 6.701, 7 ungues 875, 10. 899, 3 volucrem 128, 3.365, 10 urma 162, 2.241, 2.296, t.
ullain 841, 4 ungui 181, 4.278, 2.822, 9 volucres 586, 4 510, 11. 567, & 594, 2
util 648, 11 unguibus 27, 11.232, 8.452, volucris 222, 5. 352, 2.414, urname17, 9.693, 1
ullius 812, 7 1. 539, 4, 588, 13 3. uror 58,4
ullum 35, 3.718, 7 ungulae 481, 6, 514, 12 volvens 677, 11 ursis 259, 9.794, s
ulmo 9, 5.796, 3 uni dut. 156, 4, 158, 4. 619, volventis 356, 8 ursum 348, 1
ulmos 211, 1.768, 10 5, 634, 6.770, 9.87s, 8 volvere infin. 52, 2, 187,2. ursus 485, 7,914, 8
ulnarum 442, 2 unice 100, 5 390, 10 urtica. 780, 8
ulta 410, 2.439, 3.449,5 unicis 226, 6 voluerunt 703, 5 usitata 235, 1
ulti 722, 2 unico 504, 5 volui 647, 3.824, 7 usitatis 450, 9 -

ultima 138, 1. 225, 1. 549, unius 403, 3. 571, 2 voluisse 647, 4 usquam 199, 4. 509, 4.616,
10. 583, 4.802, 3.806, 4 uno 75, 7, 181, 3, 192, 4.476,
7. 523, 2.524, 1. 647, 8.
voluit 196, 2.647, 6
volvitur 417, 5
*::::::
usque
855, 5
ultimae 69, 8 593, 520,
2 1. 530, 7.592,
7. 14.
ultimam 47,2 689, 14. 734, 4.829, 4.832, volumina 784, 2.830, 3
ultimas 254, 6 4. 340, 2, 266, 17 volunus 744, 13 usque donec 887, 2
ultimizj7, 2 unquam 131, 2, 221, 1.439, volunt 817, 7,902,4 usque dum. 548, 9
ultimos 134, I 5.440, 1.456, 10.513, 12. voluntas 103, 7 usque, id est, etiam 227, 7.
ultimum 174, 1.427,9 525, 6, 532, 5.565, 4.577, voluptas 521, 9.623, 5, 758, 484, 10. 620, 2.705, 10
ultor 13, 4, 822, 2 13. 596, 5, 602, 3, 787, 10. 9 848, 2.865, 14 usque qua 867, 11
ultorem 10, 8 801, 2.812, 7, 894, 6 voluptas empta dolore 740, usque, id est, semper 71,6.
ultra 29, 6. 108, 5. 199, 10. unum 29, 4.444, 4.554, 11. 10 185, 1. SCO, 4.350, 5.427,
217, 5.227, 8.228, 7.356, 555, 11. 557, 3.. 643, 9.648, voluptates 740, 10 9.483, 6.513, 12.77s, s.
1. 408, 3. 514, 5, 509, 8. 10. 665, 6,7. 668, 1. 832, voluptatis causá 902, 9 903, 15
615, 1.655, 1.727, 4 911, 10, bis. 841, 2 vomere 303, 2.759, 14 usque su quam satis
12 unum & simplex 375, 1 womerem 436, 8 est 524, 2
ultra quam 408,3 unum id est solum b%, 8 Noranus 590, 3 Usticae 73, 7
ultra quam satisest 753, 9. unumquodgue caput 869, 2 vortices 187, 2 ustis 461,2
766, 8 unumquemdue 898, 8 vos 6305, 2.898, 9 usto 466,3
ultrô Sai, 1.546, 10. 567, 4. unus 262, 8.470, 4.552, 1. vos plaudite 887, 3 usu 155, 3
585, 8.617, 1.663, 5, 684, 558, 9. 577, 15. 598, 4. vota 871, 6. 398, 5.412, 7. usum 102, 1.191,4, 512, s.
11.689, 8.690, 7.706, 14. 605, 5, 641, 4.643, 6.689, 456, 7 634, 15.657,2 78s, 12
782, 6.852, 2.863, 9 2. 758, 5.770, 1 voti compos 878, 11 usus nom. subst. 244, 5.255.
ultus 582, 1 unus & alter 684, 7.836, 9. votis 182, 2.358, 2. 383, 13. 3. 539, 5. 700 p. 730, 4.
Ulubris 779, 5 874, 5 - 493, 4.502, 11. 508, 2. S8, 8. §§4, 6.386, 19. sea,
ulvis 676, 4 unus & idem 870, 1 692, 1.698, 10 1. 878, 6
ululantem 588, 11 unxere 488, 6 votiva 24, 6,618, 5.745,7
votivum 223,4
****
l
552, 10. 595,
Ulyssei 26, S. 486, 8.489,2. vocabit 482, 8
758, 8.763, 6 vocabula 665, 4.864, 3.878, voto 565,2740, 11.789, 12 ut pro quando S30, 2, 428,
6 votum 777, 1 7.438, G
vºn 655, 10.656, 6.737, vocalem 50, 3 voveat 747, 2 ut id est, postguam 445, 1.
Ulysses 691, 2 vocamus 536, 6 voveram 285, 6 -
457, 7.486, 12.636, 5.765,
Umber 676, 2 vocando 651, 1 vox 577, 7.907,2 13.838, 9
umbilicum 475, 8 vocanti 124, 6.284, 7 urantur 486, 3 ut, i.e. quomodo 253, 8, 9.
umbra S2, 2.74, 1, 122, 1. vocantis 116, 1 urbana 789, 11 262, 2.232, 2.442, 3, 743,
392, 12. 452, 1.764, 5.796, vocares 767,7. 853, 5 urbanie 771, 2 e
10, 861, 6 vocari 18, 3.437, 9.798, 7 urbani 601, 5 ut, i. e. 5 quam 541, 1. 432,
umbrae 202, 1.590, 5 vocas 235, 6, 788, 8 urbano 891, 11 9. 436, 8
umbram 160, 3.868, 11 vocat 278, 8.337, 7.583, 13. urbanum 700, 6 ut, i.e. scidicet 432, 4. 493,
umbras 280, 5. 355, i. 557, 589, 5, 710, 9.788, 7. 858, urbanus 552, 4.609, 4. 701 1. t.33, 4
7 12 360, 10. 867, 11 3. 794, 1.820, 4 ut, i.e. statin ac 515, 8
umbras in cana 715, 7 vocata 323, 6, 444, 5. 450, urbe 258, 7. 287, 5.437, 5. ut, i.e. tanquam,271, 4.444,
Umbreni 637, 1 11. 6th), 4 ºn, 2. 352, 12.361, 1.617, 9.527, 2.672, 1, bis
umbris 751, 4 vocatis bºº, 4 8, 635, 7.693, 7.737, 7 ut, pro quomodo, tºl
umbrosam 241, 9 vocatur 894, 11 urbem 8, 4.29, 4.278, 4.467, tum 715, 2.769, 4
umbrosis 21, 6.50, 1 vocatus 229, 3. bis. 706, 3 10. 481, 5. 493, 1. 500, 1. ut, i.e. ne non tº 18, 8
Umidius, vide Winidius vocaveris 403, 9 507, 1.573, 7, 591, s. 532, ut aiunt 756, 1.764, 4. 804,
uncia 901, 10, 11 voce 41, 3.43, 5, 258, 2.408, 12, 600, 2. 701, 5. 706, 2, 8.858, 5
uncta 148, 2.445, 9.693, 1. 9. 448, 1. 454, 7, 531, 1. 788, 2.891, 6 ut cuique estastas 757, 5
788, 8 584, G. 538, 9. 604, 2.662, urbes 131, 6, 235, 5.252, 6. ut sit 857, 4
unctam 630, 5 7 380, 2. 381, 6,420, 6.423, ut libet 761, 9.765, 11
uncti 193, 1.614, 3 voce paternå 904, 8 1.737, 5.861, 5, 878, 1. ut lubet 641, 11
unctis 114, 3.450, 5, 680, 5. woruin 94, 4 885, 3 ut magis 560, 1
797, 12. 831, 7 vocem tollit 880, 4 urbi 355, 6, 461, 5.798, 5. ut magnum 545, 6
unctus 795, 7 voces nomen. 283, 9, 511, 8. 841, 6 utmavis 546, 10
uncto 689, 16 539, 5.591, 1.727, 6.737, urbibus 69, 8.464, 5,777, 1 ut melius 47, 1.719, 1
unctos 301. 3 9. 310, 1. 849, 3. 831, 14. urbis 370, 5. 701, 12.770, 5. ut multo suavius 721, 7
unctum 690, S. 804, 2.910,7 900, 12 788, 9, 826, 5 ut multum 546, 2
unctus 825, 5 voces reddere 887, 6 urbium 310, 5, S36, 1.374,2 ut ne 684, 1
uncus 133, 1 voces verb. 61, 1 urbs 456, 8 ut pote 547,2.568, 1.671, 7
unda 52, 3, 171, 2, 177, 4. vocet 11, 5, 665, 5.684, 12 urceus 874, 12 891, 4
206, 2.236, 1.260, 7.791, voci 551, 2 urenda 534,3 ut sarpe 525, 11
4.868, 2 vocibus 158, 3.388, 9.450, urendos 794, 11 ut si 719, 6
undae 222, 1 12. 488, 1.494, 9 urens 490, 4 utar 869, 4
undam 868, 2 vocis 370, 10 urente 588, 9 utere 653, 1
undas 347, 12. 380, 4. 416, volam 302, 2, 869, 7 urere 467, 8.597, 11 utcunque 72, 6.133, 4.220,
15, 482, 7 Volanerius 703, 1 ureret 588, 6.456, 4 7.260, 8.379, 6.491, s
undenos 493, 4.826, 9 volantem 140, 7 ureris 476, 5, 789, 10 uter 546, 5, 648, 8.854, 1.
undeoctoginta 649, 12 volantes 215, 7
undis 10, 4. 110, 1. 501, 3. volat 814, 13
uret 66, 5.774, 16,784, 6 684, !. 707, B. 793, 9, bis.
urge 590, 14. 694, 5
#, 3.726, 2.737, 8.801, volate 484, 6 urgendo 188, 2 uterne 634, 7 -

volebat 812, 1 urgent 65, 5 uteri 703, 5.759, 3.782, 6

ungere 650, 1 volent 351,4 urgentur 402, 2 uteris 785, 4.866, 14
ungi 868, 9 volent 880, 11 urgere 680, 4. 911, 3 utero S28, 5
ungit 811, 2 volente 489, 3 urgeris 543, 2 uterque 156, S. 550, 7.558,
ungor 380. 5 volentem 420, 5 urges 185, 6, 227, 4. 788, 5.563, 6.583, 12. 611, 5.
voles 67, 2.490, 11. 494, 1. 13 653, 10, 701, 14. 787, 9.
747, 10. 804, 2.919, 11 urgetur 536, 13 790, s. 850, 12.882,9.880,
wºrm 559, 9.734, 2.898, volitant 384, 5 uri 282, 7.708, 3 -
7

*
 *

* voCABULORUM OMNIUM. 81
utetiu. 629, 11 utrinque 598, 10 º vulgaria 626,6 Vulture monte 258, 8
uti adverb. 65, 11. 308, 2. utrique 648, 6.651, 1.753, vulgarit 248, 5 vultus 12, 11. 80, 6, 150, 5.
$35, 9.444, 9.451, 1. 547, 3. vulgata 492, 5 250, 2.383, 6.639, 5
9. 548, 4. 709, 10. 758, 10 utrisque 665, 8 vulgatas 598, 8 * 452,
'*:
plur. 444, 4.
uti verb. 158, 2.403, 12.649, , utrius 804, 5 - - vulgavi 821, 10 3. *1. 489
* S3, 1.1. 854,
4. 740, 5, 749, 8. 764, 12. utriusque 285, 5. vulgi 550, 12. 577, 12. 825,
774, 14. 803, 2.804, 3, 4. utro 833, 6 . - 3.849, 4 vulva 795,4
822, 8, 888, 3 utroque 583, 5, 670, 15.814, vulgo, nom. 547, 1.571, 7. uxor. 208, 4.228, 3.257, 1.
8 619, 6, 785, 10
uti conjunct, 447, 3. 564, 8. 307, 5.350, 13.434,7, 512,
577, 16. 583, 10. 659, 1. utroque noström 616, 1 vulgum 644, 1 14.643, 14. 660, 4.739,
690, 11. 808, 2 utrum, nom. 630, 1.793, 1 vulgus 135, 6,203, 3.219,2. 14
Uticam 825, 5 utrum i.e. an 914, 6 238, 1.666, 1.835,4 uxore 5
utile 735, 3.737, 4.815, 6.
845, 5.866, 1.903, 2
utrum i.e. sive 869, 13
utrumne 427, 3.682, 1.699,
vulnera 614, 11
vulnere 103,6
uxorem
2.755,º; 1.650,
8 7. 658,
utilem 54, 1 10 vulnus 468,14.866, 9 uxores 72, 3.347, 1. 5
utili 403, 5 utrumque 201, 5.222, 2.465, sub vulpelatentisanimigli, uxoribus $23,6’ 521,
utilis 797, 3, bis. 841, 6.891, 3. 486, 4. 550, 8.582, 8. 6 , uxorius 10, 10
2 616, 7.702,5. 715, 2.786, velpecula 762, 7
sai utilitas 539, 1 8. 753, 4.896, 4 vulpes 344, 3.. 654, 7.731, 2 X
tº tº a utiliter 801, 6 - uva 788, 10 - vult 17, 6, 512, 14. 809, 8. XANTHLA 16s, 1
- as: utilium 816, 11. 887, 12. uva pensilis 635, 8 811, 8.338, 3.857, 1.889, Xantho 380, 2
*** was 892, 1 uwae 167, 10 8. 903, 7
utinam 135, 1 171,4349, 7, uvam 85, 1.482, 10.679, 7, Vultei 767, 6
º ** 385, 11. 611, 5.633, 3 718, 8. 867, 3 Vulteium 764, 10.765, 5 ZEPHYRIS 241, 10. 592,
*:: * atitur 509, 4. 537,5 uvida 24, 6 Vultis 103, 3. 507, 6.521,
1, 8 5. 761, 3
** * sitor 832, 9 º uvidi 369, 4.386, 1 vultu 141, 6, 169, 4. 192, 5. Zethi 812, 12 .
utra 793, 10 uvidos 232, 2 - 296, 7.403, 7.707, 3.819, zona 349, 15
utramque 220, 4.805, 8 . uvis 173, 3 5. 855, 5.869, 3 * 1
id est, loculos 858,
utraque 603, 3 Volcano 566, 2 vultum 166, 3.271, 6.580,
strasque 588, 11 Vulcanus21, 3.264, 3 3.681, 9.691,.6. 778, 4. zonis 117, 1
utrem 690, 15 vulgares 243, 1 839, 8, 858, 5.881, 5

FINIS. -
=
−∞，∞）：****… … ** ----
 ----
-
--
i.
！
-*
 |-|-
·|- ，---------
|--
*
* -
！
|-
！！
|-·
|-·
*~*=~
，- -
·
* *

•·
|-→
•·*
----
·
|-·
|-|-* -
●
*
*
·
·
-
·
*
|-
-•|--
|-·
！-·
•
*·
·|-
…
·
！|-
|-*