Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
IMPRESYWNA
Jej cel: wpłynąć na odbiorcę!
Burzo, nie szalej!
Chodźmy!
EKSPRESYWNA
Jej cel: wyrazić uczucia!
Och, jak się boję burzy!
Uwielbiam francuskie filmy
POETYCKA
Jej cel: pokazać piękno samego tekstu!
Zdarto żagle, ster prysnął, ryk wód, szum zawiei.
Adam Mickiewicz Burza
FUNKCJA INFORMATYWNA
Tu króluje informacja!
Z tego tekstu odbiorca dowiaduje się faktów. Z tekstami czysto informatywnymi
macie do czynienia:
w programach informacyjnych („Wiadomości”, „Fakty”),
w podręcznikach, encyklopediach, słownikach,
w notatkach gromadzących wiedzę.
A zatem wiesz już, jakie to teksty: nafaszerowane faktami do zapamiętania i
pozbawione emocji.
Informacje nieść może zwykła rozmowa, na przykład telefoniczna. Zrozumiałe, gdy
ktoś dzwoni i mówi sucho: Dziś o 17.00 spotkanie komitetu blokowego! Ale gdy ktoś
wypełniony emocją krzyczy w słuchawkę, płacze z radości, informując zarazem, że
nareszcie, nareszcie dostał od rodziców wymarzonego psa rasy pinczerek? Wtedy
tekst spełnia dwie funkcje: informatywną (wiadomość o psie) i ekspresywną (wyraz
uczuć szalonej radości).
Przykład:
„Wiosną 1849 roku Mickiewicz rozpoczął nowy okres działalności politycznej. Założył
francuskie pismo Tribune des Peuples, Trybunę Ludów.”
Tekst ekspresywny:
ma zdania wykrzyknikowe,
gromadzi słowa nacechowane emocjonalnie (nieobojętne): idiota,
fenomenalnie, szałowo,
często przybiera formę 2. osoby liczby pojedynczej.
Przykład:
Smutno mi, Boże! – Dla mnie na zachodzie
Rozlałeś tęczę blasków promienistą;
Przede mną gasisz w lazurowej wodzie
Gwiazdę ognistą. Juliusz Słowacki Hymn
Jak zbadać ten tekścik?
Pierwsze wyznanie wystarczy, by wskazać ekspresywną funkcję tekstu: poeta ujawnia
swój smutek, mimo piękna pejzażu, na który patrzy. Jasne, że ten tekst ma również
funkcję poetycką.
Ekspresywne wykrzyknienia
Pełno ich w naszym języku. Oto kilka przykładów:
FUNKCJA POETYCKA
Kiedy mamy do czynienia z „gwiazdą ognistą” zamiast ze słońcem, „tęczą blasków
promienistą” zamiast z zachodem słońca, z „lazurową wodą” zamiast z akwenem
zwanym oceanem, mamy pełne prawo podejrzewać tekst o funkcję poetycką.
Jego autor nie chciał odbiorcy informować i już. Dobrał odpowiednią formę języka,
wykazał się poetyckim kunsztem – to przede wszystkim chce pokazać odbiorcy.
Tekst poetycki:
ma zbiór środków stylistycznych – typowe dla niego są metafory, epitety,
porównania,
poddany jest różnym zabiegom niespotykanym w normalnym języku – np. w
warstwie brzmieniowej (zgromadzone są onomatopeje),
dopuszcza przekroczenie norm językowych – odbieganie od wzorca językowego,
od mowy ogólnej, a nawet łamanie norm poprawnościowych.
Funkcja poetycka dotyczy nie tylko wierszy!
Łatwo zauważysz ją w prozie poetyckiej i w epice.
Może być w liście, a nawet w przemówieniu, jeśli autor upiększył język, tak
konstruował wypowiedź, by była oryginalna i piękna.