FIT-onderzoek: maakt social mediagebruik ons eenzamer en ongelukkiger?
FIT.nl onderzoek:
Maakt social mediagebruik ons
eenzamer en ongelukkiger?
Onderzoekers: Marten Houkes, MSc., Jeroen van der Mark, MSc.,
Erik Huizenga, BSc., Laura Louwes, MSc.
Datum: 2 mei 2019
SAMENVATTING
FIT.nl onderzocht het social me-
dia-gebruik onder de FIT.nl-lezers
in Nederland en België.
Eerder onderzoek laat zien dat so-
cial media-gebruik een negatieve
invloed kan hebben op het men-
taal welbevinden [1,2]. In ons
onderzoek werd gevraagd naar
hoe vaak iemand social media
gebruikt en is gekeken of er een
verschil bestaat tussen mannen en
vrouwen in het gebruik ervan. Ver-
der is onderzocht of het gebruik
van social media invloed heeft op
het zelfvertrouwen en welbevin-
den.
Aan het onderzoek deden 355 res-
pondenten mee met een gemiddel-
de leeftijd van 41 jaar. 62 procent
van de deelnemers was vrouw en
38 procent man. De respondenten
zijn afkomstig van het e-mailbe-
stand van FIT.nl in het Nederlandse
taalgebied. De respondenten kre-
gen 23 vragen voorgelegd.
Uit de antwoorden op de vragen
komen een aantal zaken naar vo-
ren. Ten eerste bleek dat ongeveer
de helft van de mensen nooit een
foto of story plaatst, of dit minder
vaak dan 1 keer per maand doet.
Het overgrote deel (87 procent) van
de respondenten geeft aan dat de
voornaamste reden hiervoor is dat ze
social media gebruiken om in con-
tact blijven met met vrienden, fami-
lie en kennissen. Daarnaast laten de
resultaten zien dat mensen die vaker
social media gebruiken zich vaker
eenzaam of ongelukkig voelen.
Verder blijkt dat wanneer respo-
denten aangeven dat ze meer
social media gebruiken dan ze
willen, ze vervolgens hoger sco-
ren op het gevoel dat ze altijd
bereikbaar moeten zijn. Ook laten
de resultaten zien dat hoe hoger
iemand scoort op het vergelijken
met anderen op Instagram, hoe
ontevredener diegene is over zijn/
haar lichaam en hoe lager het zelf-
vertrouwen is.
Dit onderzoek bevestigt eveneens
de theorie dat mensen die vaker
afgeleid zijn door social media,
slechter slapen en zich eenzamer
voelen.
 FIT-onderzoek: maakt social mediagebruik ons eenzamer en ongelukkiger?
AANLEIDING
Het gebruik van social media zoals
Instagram en Facebook is de afgelopen
jaren enorm toegenomen. De gedachte
is dat dit relatief nieuwe fenomeen zowel
voor- als nadelen met zich meebrengt.
Social media kan je helpen om bijvoor-
beeld met nieuwe mensen in contact
te komen en wellicht de partner van je
leven te ontmoeten. Maar aan de andere
kant lijken er ook nadelen te kleven aan
het gebruik van social media. Zo wijzen
verschillende onderzoeken in de richting
dat social media-gebruik samenhangt
met een vermindering van mentaal wel-
bevinden onder jongeren tussen de 19
en 29 jaar [1,2].
Om een beter beeld te krijgen van de
effecten van social media op het mentaal
welbevinden heeft FIT.nl een onderzoek
gedaan onder onze lezers in Nederland
en België.
METHODE
In de vragenlijst is gevraagd naar de leef-
tijd van de respondent. De leeftijd vari-
eerde tussen de 13 en de 76 jaar. Binnen
dit onderzoek werden geen leeftijdsca-
tegorieën uitgesloten. 62 procent van de
respondenten is vrouw en 38 procent is
man. De deelnemers zijn geworven via
de FIT.nl website, de nieuwsbrief, de FIT
Methode-app en in de FIT.nl community.
Voor het onderzoek is een vragenlijst
opgesteld, die online is afgenomen via
het programma Typeform. Er werd ge-
vraagd naar demografische variabelen
(leeftijd, geslacht), social media-gebruik,
de kwaliteit van slaap en het mentaal
welbevinden.
De steekproef bestond uit 355 responden-
ten. In totaal werden er 23 vragen gesteld.
De vraag “hoe actief gebruik je social
media?” is opgesplitst in twee vragen; “hoe
vaak plaats je een story?” en “hoe vaak
plaats je een foto?”.
Voor het beantwoorden van deze vragen
kon men kiezen uit 6 antwoordcategorie-
ën.
1: ik plaats nooit een foto of story
2: minder vaak dan 1 keer per maand
3: 1-2 keer per maand
4: 1 keer per week
5: 2-3 keer per week
6: meerdere foto’s per dag.
De respondenten hebben op een schaal
van 1 tot 10 aangegeven wat de kwaliteit
van hun slaap is, hoe eenzaam men zich
voelt, hoe zelfverzekerd men zich voelt,
de mate waarin social media hen afleidt,
hoe sterk men het gevoel heeft dat je al-
tijd bereikbaar moet zijn en hoe tevreden
men zich voelt over zijn of haar lichaam.
 FIT-onderzoek: maakt social mediagebruik ons eenzamer en ongelukkiger?
ANALYSE
De voor het onderzoek opgestelde hypo-
thesen zijn getoetst met behulp van een
regressieanalyse, waarbij zelfvertrouwen,
eenzaamheid, kwaliteit van slaap en de
mate waarin iemand afgeleid wordt door
social media als afhankelijke variabelen
zijn geselecteerd.
RESULTATEN
WAAR WORDT SOCIAL MEDIA VOOR
GEBRUIKT?
Het overgrote deel (87 procent) van
de respondenten geeft aan dat zij
voornamelijk social media gebruiken
om in contact blijven met met vrienden,
familie en kennissen.
Meer dan de helft van de respondenten
geeft aan social media te gebruiken voor
het doden van de tijd wanneer ze zich
vervelen. Verder valt op dat 40 procent
aangeeft social media te gebruiken
voor het bekijken van prestaties van
anderen. Ongeveer 33 procent van de
respondenten gebruikt social media voor
het werk.
HOE ACTIEF WORDT INSTAGRAM
GEBRUIKT?
Ongeveer de helft van de mensen post
nooit of minder vaak dan 1 keer per
maand een foto of een story.
WAT VOOR FOTO’S PLAATSEN
MENSEN OP INSTAGRAM?
Op Instagram plaatsen mensen het
vaakst reisfoto’s of foto’s van leuke
gebeurtenissen (72 procent). Ongeveer
25 procent van de respondenten post
foto’s van zichzelf, van sportprestaties of
van voeding.
MEER SOCIAL MEDIAGEBRUIK
HANGT SAMEN MET VERHOOGDE
GEVOELENS VAN EENZAAMHEID
De gegevens laten zien dat mensen die
meer social media gebruiken zich vaker
eenzaam of ongelukkig voelen (β = - 0,173,
p = 0.001).
MEER AFGELEID WORDEN DOOR
SOCIAL MEDIA HANGT SAMEN MET
EEN LAGER ZELFVERTROUWEN
De resultaten laten een samenhang zien
tussen de mate van afgeleid worden
door social media en de score op
zelfvertrouwen (β = - 0,308, p = 0.001).
MEER AFGELEID WORDEN DOOR
SOCIAL MEDIA HANGT SAMEN MET
EEN VERLAAGDE SLAAPKWALITEIT
Ook lijkt de kwaliteit van slaap te kunnen
lijden onder het gebruik van social
media. De gegevens laten namelijk een
samenhang zien tussen de mate van
afgeleid worden door social media en de
slaapkwaliteit (β = - 0,590, p = 0.001).
MEER VERGELIJKEN MET
ANDEREN OP SOCIAL MEDIA
HANGT SAMEN MET EEN LAGER
ZELFVERTROUWEN EN MEER
LICHAAMSONTEVREDENHEID
De gegevens laten zien dat er een
samenhang bestaat tussen de
mate waarin men zichzelf vergelijkt
met anderen op Instagram en de
ontevredenheid over zijn/haar
lichaam (β = -0,368, p = 0.001) en het
zelfvertrouwen (β = -0,360, p = 0.001).
 FIT-onderzoek: maakt social mediagebruik ons eenzamer en ongelukkiger?
MENSEN DIE HET GEVOEL HEBBEN
ALTIJD BEREIKBAAR TE MOETEN ZIJN,
ZIJN ACTIEVER OP SOCIAL MEDIA
Ten slotte komt naar voren dat hoe
meer iemand social media gebruikt dan
diegene eigenlijk wil, hoe hoger iemand
scoort op het gevoel dat diegene altijd
bereikbaar moet zijn (β = 0,293, p =
0.001).
Daarnaast geeft de data een indicatie
dat vrouwen (gemiddelde score 5.14, op
een schaal van 1-10) vaker het gevoel
hebben bereikbaar te moeten zijn op
social media dan mannen (gemiddelde
score 4.13, op een schaal van 1-10).
CONCLUSIE & DISCUSSIE
In dit onderzoek stond de vraag centraal
of het gebruik van social media (en dan
met name Instagram) samenhangt met
een lager mentaal welbevinden.
De resultaten bieden ondersteuning
voor de hypothese dat een verhoogde
noodzaak van het social mediagebruik
leidt tot een lagere kwaliteit van slaap,
meer gevoelens van eenzaamheid,
een lager zelfvertrouwen en meer
lichaamsontevredenheid.
De huidige bevindingen komen overeen
met eerder onderzoek waarbij de
negatieve relaties tussen social media-
gebruik en mentaal welbevinden
beschreven worden [1,2].
Er zijn wel een aantal kanttekeningen te
plaatsen bij het huidige onderzoek.
Ten eerste: het gaat hier om een
surveyonderzoek zonder interventie. Het
nadeel hiervan is dat er niet uit opgemaakt
kan worden hoe de richting van de
aangetoonde verbanden loopt. Het kan
bijvoorbeeld ook zo zijn dat onzekere en
eenzame mensen geneigd zijn om zich
meer te vergelijken met anderen en social
media vaker gebruiken.
Daarnaast zijn er geen gevalideerde
schalen gebruikt om eenzaamheid,
slaapkwaliteit, zelfvertrouwen en
lichaamsontevredenheid te meten. Dit
kan de validiteit in gevaar brengen. Het
begrip eenzaamheid is bijvoorbeeld met
maar met één vraag gemeten. Het is
de vraag of je daarmee het hele begrip
eenzaamheid goed in kaart brengt. Ten
tweede kunnen mensen de vraag niet
goed hebben begrepen. Toekomstig
onderzoek dient hier rekening mee te
houden om een beter beeld te krijgen.
Ten derde zijn vrouwen
oververtegenwoordigd in dit onderzoek.
Dit kan voor een vertekend beeld zorgen.
Het is belangrijk hier in de toekomst
rekening mee te houden en uit te zoeken
of mannen en vrouwen verschillen in de
onderzochte variabelen.
Ondanks deze beperkingen is onze
verwachting dat social media een
negatieve invloed kunnen hebben op je
zelfvertrouwen, kwaliteit van slaap en
mentaal welbevinden. Dit geldt met name
wanneer iemand haar of zijn eigenwaarde
laat afhangen van het aantal likes dat
diegene krijgt op foto’s.
 FIT-onderzoek: maakt social mediagebruik ons eenzamer en ongelukkiger?

Om een beter beeld te krijgen zal in MEER INFORMATIE

de toekomst meer onderzoek gedaan
moeten worden naar effecten van social Voor meer informatie over het onderzoek
mediagebruik, en de manier waarop social kunt u contact opnemen met de redactie
media gebruikt wordt. Zo blijkt uit eerder van FIT.nl:
onderzoek dat social media een verhoogde
negatieve invloed kunnen hebben op het redactie@fit.nl
welzijn als iemand geneigd is zich sterk te 0502111871
vergelijken met anderen [3]. Europaweg 8
9723AS Groningen
Verder is het interessant voor toekomstig
onderzoek om te kijken naar de voordelen
van social mediagebruik. Bijvoorbeeld door
in contact te komen met nieuwe mensen.

REFERENTIES
[1] Primack, B. A., Shensa, A., Escobar-
Viera, C. G., Barrett, E. L., Sidani, J. E.,
Colditz, J. B., & James, A. E. (2017). Use
of multiple social media platforms and
symptoms of depression and anxiety: A
nationally-representative study among
US young adults. Computers in human
behavior, 69, 1-9.
[2] Woods, H. C., & Scott, H. (2016).
Sleepyteens: social media use in
adolescence is associated with poor
sleep quality, anxiety, depression and
low self-esteem. Journal of Adolescence,
51, 41-49.
[3] Yang, C. C. (2016). Instagram use,
loneliness, and social comparison
orientation: interact and browse on
social media, but don’t compare.
Cyberpsychology, Behavior, and Social
Networking, 19(12), 703-708.