Przewodnictwo

elektryczne
 Pojęcie prądu i napięcia
• Prąd- wyraża szybkość przepływu ładunku elektrycznego
obok pewnego punktu, jednostką miary jest
amper;umownie przyjmuje się, że prąd w układzie płynie
od punktu bardziej dodatniego do punktu bardziej
ujemnego
• Napięcie- napięcie między dwoma punktami jest to
wydatek energii konieczny do przeniesienia
jednostkowego ładunku dodatniego z punktu o niższym
potencjale do punktu o wyższym potencjale, jednostką
miary jest wolt
 Pomiar oporu- Mostek
Wheatstone'a
• Metoda polega na porównaniu nieznanego
oporu z oporem znanym.

• Pomiar oporu nieznanego, np.R3, sprowadza

się do doprowadzenia mostka do stanu
równowagi za pomocą zmiany wartości
oporów znanych

• Mostek jest w równowadze, kiedy między

punktami C i D różnica potencjałów jest
równa zeru,czyli przez galwanometr nie
płynie prąd
 Pomiar oporu- Mostek
Wheatstone'a

• Ponieważ napięcie między punktami C i

D jest równe zeru, więc spadki napięć na
odcinkach AC i AD oraz CB i DB są
między sobą odpowiednio
równe:VACVAD,= VCBVDB
 Wyznaczanie oporu
• Wprowadzając oznaczenia natężeń prądu płynącego w rozgałęzieniach i stosując prawo
Ohma,otrzymamy równania wyrażające równość wymienionych spadków napięć
I1R1 = I xRx , I2R2 = I3R3

Ponieważ przez mostek CD prąd nie płynie, więc dla węzłów rozgałęzienia C i D możemy
zastosować I prawo Kirchhoffa i otrzymamy równania
I1= I 2 ; Ix = I3

Z tych czterech równań eliminujemy natężenie prądu i dzieląc równania stronami

otrzymamy warunek równowagi mostka R1/R2 = Rx/R3

• Z powyższego wzoru możemy obliczyć nieznany opór

 Pomiar oporu metodą
dwuprzewodową

Pomiar rezystancji z użyciem dwóch przewodów jest łatwy do przeprowadzenia, ale w przypadku małych
mierzonych oporności nie zawsze jest dokładny,ponieważ oporność przewodów doprowadzających
sumuje się z rezystancją czujnika.

Metoda dwuprzewodowa obarczone jest błędem, zależnym od długości

linii pomiarowej i wartości rezystancji kabla. Silny wpływ błędu widoczny jest podczas pomiaru
rezystancji na długim kablu łączącym, gdzie do mierzonej wartości rezystancji dodana jest
rezystancja własna kabla.
 Pomiar oporu metodą
trójprzewodową

•Metody trójprzewodowe pozwalają na uwzględnienie skończonej rezystancji przewodów

doprowadzających przy złożeniu, że wszystkie przewody mają taką samą rezystancję.

•Metoda trójprzewodowa jest metodą zalecaną przez normę i najbardziej rozpowszechnioną.

 Pomiar oporu metodą
czteroprzewodową

•Czteroprzewodowa metoda pomiaru rezystancji daje najbardziej wiarygodne wyniki pozwalając

stosować dość długie przewody doprowadzające Jedna para przewodów służy wyłącznie do
przesyłania prądu pobudzenia, a druga do praktycznie bezprądowego pomiaru spadku napięcia
 I Prawo Ohma

Natężenie prądu stałego I jest proporcjonalne do całkowitej siły

elektromotorycznej w obwodzie zamkniętym lub do różnicy potencjałów
(napięcia elektrycznego U) między końcami części obwodu nie
zawierającej źródeł siły elektromotorycznej.

Prawo Ohma określa opór elektryczny przewodnika:

R= U/I
 II Prawo Ohma

• Opór odcinka przewodnika o stałym przekroju poprzecznym jest

proporcjonalny do długości tego odcinka i odwrotnie proporcjonalny
do pola powierzchni przekroju

R= ρ* l/s
 Dzielniki napięcia
• Dzielnik napięcia jest układem, który jak sama nazwa już sugeruje dzieli
napięcie doprowadzone do jego wejścia, czyli jest to układ, którego napięcie
wyjściowe jest częścią napięcia wejściowego.

• Dzięki szeregowemu połączeniu dwóch impedancji (np. rezystorów) możliwe

jest uzyskanie układu tzw. dzielnika napięcia, którego zadaniem jest podanie
na wyjście pewnej części napięcia wejściowego. Napięcie na rezystorze R2
dane jest wzorem:
U2= IR2

• Oczywiście dzielnik napięcia może być złożony z większej liczby rezystorów,

i wówczas dostępna jest większa liczba napięć wyjściowych. Ogólnie napięcie
na k-tym z n rezystorów dane jest wzorem:
Ui= U∑i=1k Ri/ ∑i=1nRi
 Rezystancyjny dzielnik
napięciowy

• Dzielnik napięciowy jest często

wykorzystywany jako moduł
dopasowujący. Ma on za zadanie
dzielić lub zmniejszać napięcie
wejściowe (U) zgodnie z zadanym
stosunkiem rezystancji.
• Układ złożony z dwu
rezystorów można zastąpić
jednym potencjometrem.
Uzyskujemy w ten sposób
regulowany dzielnik napięcia.
Dzielnik taki można
zastosować jako
najprymitywniejszy rodzaj
zasilacza regulowanego (silnie
uzależnionego od przepływu

prądu).
Rezystancyjny dzielnik prądowy

• Podobnym układem do
dzielnika napięciowego
jest dzielnik prądowy.
Różnica jest taka, że
rezystory są tu połączone
równolegle.
• Dzielniki takie znalazły
zastosowanie jako mostki
rozszerzające zakres
pomiarowy amperomierzy.
 Dzielniki napięcia
• Wartość napięcia wyjściowego układu jest zawsze mniejsza(lub równa)od
wartości napięcia wejściowego
• W układzie tym można uzyskać wzmocnienie( większą wartość napięcia
wyjściowego niż wejściowego),jeśli rezystancja jednego z rezystorów
będzie ujemna
• Dzielniki napięcia są często używane w układach do otrzymywania
określonego napięcia z większego, ustalonego (lub zmieniającego się)
napięcia
 Zastosowanie dzielników
napięcia
• Najczęściej używanym typem dzielnika napięcia jest potencjometr, będący dzielnikiem
rezystancyjnym. Jest to specyficzna odmiana dzielnika w której wartości R1 i R2 mogą
być płynnie regulowane, co można wykorzystać do regulacji napięcia wyjściowego w
zależności od prądu obciążenia.
 Pomiar przy użyciu bocznika
• Bocznik służy do przetwarzania prądu I na napięcie UB według
zależności: UB= RBI,
gdzie RB jest precyzyjnym rezystorem o mocy PRB=IN2RB.
Wykonanym np.z manganianu.
 Charakterystyka

Podstawowe dane znamionowe bocznika to:

• prąd znamionowy(15, ... 100, ... 2000, ... A)
• znamionowy spadek napięcia (najczęściej 60 mV, rzadko 30, 45, 100 mV)
• klasa dokładności (od 0,02 do 1; najczęściej 0,5)

Ich poważną wadą jest powstająca w nich duża moc, równa np.
I2R=(1000A)2×104W=100W. Stąd konstrukcja boczników powinna umożliwiać

skuteczny odpływ wydzielającego się w nich ciepła.

Schemat bocznika
 Multimetry
• Dobrze nadają się do pomiaru spadku napięcia, natężenia prądu lub rezystancji z
wystarczająco dużą dokładnością
• Istnieją 2 rodzaje multimetrów:
• Tradycyjne- ze wskaźnikiem wskazówkowym
• Nowoczesne- z wyświetlaczem cyfrowym
 multimetry
• W standardowym multimetrze uniwersalnym stosuje się ustrój pomiarowy reagujący
na natężenie prądu (o typowej czułości 50 µA dla wychylenia wskazówki do końca
skali)

• Obecnie spotyka się wiele mierników w których zastosowano wzmacniacze

elektroniczne o rezystancji wejściowej osiągającej wartość 109 Ω.

• Pomiar rezystancji w kilku podzakresach obejmujących wartości od 1Ω

(lub mniej) do 10 MΩ (lub więcej), odbywa się na zasadzie pomiaru spadku napięcia
wywołanego przepływem prądu o niewielkim natężeniu
 Źródła błędów pomiaru
• Napięcie termoelektryczne
• Obciążenie
• Zakłócenia szeregowe
• Zakłócenia równoległe
• Pętla prądowa
• Kształt sygnału
• Pasmo przenoszenia
 Parametry mierników
Funkcja: M-3890D
Pomiar napięcia 400mV ±0.5% +2dgts
stałego DC 4V do 1000V ±0.8% +2dgts
Pomiar napięcia 4V do 750V ±1.5%+3dgts (40Hz~500Hz)
zmiennego AC
Pomiar prądu stałego 400µA do 400mA ±1.0%+2dgts
DC 20A ±2.5% +3dgts
400µA do 4mA ±1.0% + 5dgts (40Hz~500Hz)
40mA do 400mA ±1.5% +5dgts (40Hz~500Hz)
Pomiar prądu 20A ±3.0% +4dgts (40Hz~500Hz)
zmiennego AC

400Ω do 400kΩ, ±0.8% +2dgts

Pomiar rezystancji
4MΩ ±1.0% +4dgts
4nF do 400nF ±2.0% + 5dgts
4µF do 40µF ±3.0% + 5dgts
200µF ±5.0% + 5dgts
Pomiar pojemności

4kHz do 4MHz ±0.1% + 1dgts

Pomiar częstotliwości:

-40°C ~ 20°C ±3.0% + 5dgts

Pomiar temperatury:
200°C ~ 1200°C ±3.0% + 2dgts
Stany logiczne trzy poziomy logiczne (Low,---, Hi)
Test ciągłości Buzer przy rezystancji mniejszej niż 80Ω
Test diod: TAK
hFE tranzystorów: TAK
Sygnał wyjściowy: 1Hz ~ 10kHz (13 kroków)
 MIERNIK / MULTIMETR DT9205A

Napięcie stałe DC 200m/2/20/200[V] +/-

(0,5%+1)
1000V +/-(0,8%+2)
0,1mV-1000V

Napięcie zmienne AC 200mV +/-(1,2%+3)

2/20/200[V] +/-(0,5%+1)
750V +/-(1,2%+3)
0,1mV-750V

Prąd stały DC 2m/20m[A] +/-(0,8%+1)

200mA +/-(1,2%+1)
20A +/-(2%+5)
1uA-20A

Prąd zmienny AC 20mA +/-(1%+3)

200mA +/-(1,8%+3)
20A +/-(2%+5)
10uA-20A

rezystancja 200Ω +/-(0,8%+3)

2k/20k/200k/2M[Ω] +/-
(0,8%+1)
20MΩ +/-(1%+2)
200MΩ +/-(5%+10)
0,1Ω-200MΩ

pojemność 2n/20n/200n/2u/20u/200u[F]
+/-(2.5%+3)
1pF-200uF