Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
sf7df8f}+ pkTosfdf a9\bf] zx/Ls/0f / hg;+Vofsf] rfknfO{ dWogh/df /fVb} æsf7df8f}+, nlntk'/ gu/kflnsf If]q
tyf sf7df8f}+ pkTosfsf] zx/ lj:tf/ If]q leq ul/g] lgdf{0f ;DaGwL dfkb08, @)%)Æ nfO{ ;do ;fk]If ?kdf
kl/dfh{g tyf ;+zf]wg ub{} nUg' kg]{ ePsf]n] o; If]q leqsf lhNnf ljsf; ;ldltx?, gu/kflnsfx?, cGo ;DalGwt
lgsfox? / lj1x? ;d]t;+u ljleGg r/0fx?df cGt/lqmof, 5nkmn Pj+ ljrf/ ljdz{ u/L k|fKt /fo ;'emfjx?sf]
cfwf/df sf7df8f}+ pkTosf leqsf gu/kflnsfx? tyf gu/f]Gd'v ufFp ljsf; ;ldltx?sf] nflu of] lgdf{0f ;DaGwL
dfkb08 tof/ ul/Psf] xf] . of] dfkb08 sf7df8f}+ pkTosf gu/ ljsf; ;ldltsf] !!$ cf}+ a}7ssf] l;kmfl/zdf g]kfn
;/sf/ dlGqkl/ifb\sf] @)^$.!.!* sf] lg0f{oaf6 @)^$.@.! b]lv nfu" x'g] u/L :jLs[t ePsf] 5 .
of] dfkb08 tof/ ubf{ ;fljsdf lgwf{l/t dfkb08x?df b]lvPsf sdL sdhf]/L / cefjx?nfO{ ;do;fk]If ?kdf ;'wf/
ub}{ hUufsf] e"–pkof]u, ;j{;fwf/0f hgtfsf] :jf:Yo ;fy} cGo cTofjZos ;'ljwfx?nfO{ ;d]t Wofg lbOPsf]5 . o;
dfkb08df ejg dfkb08;+u ;DalGwt cGo dfkb08x?nfO{ klg ;d]l6Psf]5 .
of] dfkb08sf] ;xL sfof{Gjogaf6 g} cJojl:yt zx/Ls/0f Pj+ c;'/lIft lgdf{0f sfo{x?af6 pTkGg x'g] ;d:ofx?
lg/fs/0f ug{ ;xof]u k'Ug] tYonfO{ x[bo+ud u/L o;;+u ;DalGwt ;Dk"0f{ kIfx?n] of] dfkb08nfO{ k|efjsf/L ?kdf
Jojxf/df nfu" ug]{ u/fpg] sfo{df cf–cfˆgf] tkm{af6 ;xof]u k'/\ofpg' ;a}sf] st{Jo x'g]5 .
!= >L k'?iff]Qd 8+uf]n, ;b:o ;lrj – sf7df8f}+ pkTosf gu/ ljsf; ;ldlt
@= >L bLks vgfn, sfg"g clws[t – sf7df8f}+ pkTosf gu/ ljsf; ;ldlt
#= >L hLjg k|;fb b'nfn, zfvf clws[t – sf7df8f}+ pkTosf gu/ ljsf; ;ldlt
$= >L ldlynf >]i7, O{l~hlgo/ – sf7df8f}+ pkTosf gu/ ljsf; ;ldlt
%= >L /fd k|;fb >]i7, O{l~hlgo/ – sf=p=g=lj=of]=sf=;=, sf7df8f}+
^= >L s?0ff /Tg zfSo, O{l~hlgo/ – sf=p=g=lj=of]=sf=;=, nlntk'/
&= >L /fh]z >]i7, O{l~hlgo/ – sf=p=g=lj=of]=sf=;=, eQmk'/
*= >L >[hgf dNn, sDKo'6/ ck/]6/ – sf=p=g=lj=;=, sf7df8f}+
ljifo;"rL
kl/R5]b – !
kl/efiff / ;fdfGo Joj:yf
!= kl/efiff !
@= ;fdfGo Joj:yf &
kl/R5]b – @
sf7df8f}+ dxfgu/kflnsf, nlntk'/ pkdxfgu/kflnsf, lslt{k'/ gu/kflnsf / gu/f]Gd'v uf=lj=;=x?df ul/g] lgdf{0f
;DaGwL dfkb08
!= k'/fgf] zx/L If]q @
@= cfjfl;o If]q &
#= ;+:Yffut If]q !&
$= cf}Bf]lus If]q !(
%= ;+/If0f If]q !(
^= zx/ lj:tf/ If]q @!
&= ;tx ;jf/L If]q @#
*= ljdfg:yn If]q @#
(= v]ns'b If]q @#
!)= gf/fo0flx6L b/jf/ Pl/ofsf] dfkb08 @#
!!= vf]nf lsgf/fdf lgdf{0f ug]{ ;DaGwdf @$
!@= ;+o'Qm cfjf; (Apartment) ejg ;DaGwdf @$
!#= ljljw @$
kl/R5]b – #
dWok'/ lydL gu/kflnsf If]q leq ul/g] lgdf{0f ;DaGwL dfkb08
-s_ k/Dk/fut cfjf;Lo If]q (Traditional Residential Zone ) @
-v_ ;+:yfut If]q (Institutional Zone) $
-u_ ljsf;l;n If]q (Developing Zone) %
-3_ ;'/lIft If]q (Reserved Zone) !)
-ª_ xl/t If]q (Green Zone) !)
kl/R5]b – $
eQmk'/ gu/kflnsf If]q leq ul/g] lgdf{0f ;DaGwL dfkb08
kl/R5]b – ^
cg';"lrx?
kl/R5]b – &
gS;fx?
kl/R5]b !
!= kl/efiff
æleqL rf]sÆ eGgfn] rf/}lt/af6 lgdf{0f eO{ 3]l/Psf] rf]s ;+emg' k5{ .
æaflx/L rf]sÆ eGgfn] slDtdf Ps tkm{ lgdf{0f geO{ v'nf /x]sf] jf Ps tkm{ g3]l/Psf] rf]s ;+emg' k5{ .
æljsf;Æ eGgfn] hldgsf] s'g} klg ;tx jf efudf ul/g] lgdf{0f jf eO{/x]sf] lgdf{0f sfo{nfO{ kl/jt{g u/L
gofF ?k lbg] jf lgdf{0f ug]{ k|lqmof ;+emg' k5{ .
ælgsf;Æ eGgfn] jiff{sf] kfgL, 9n jf k|of]u ul/Psf] kfgLsf] lgsf;sf] nflu agfOPsf gfnL (Conduit jf
Channel _ ;+emg' k5{ .
æ3/ jf ejgÆ eGgfn] a:g], vfgf ksfpg] / ;/;kmfO{ ;DaGwL cfjZos ;'ljwfx? ePsf] cfjf;sf] lgldQ
lgdf{0f ePsf] ejg ;+emg' k5{ / ;f] zAbn] sfof{no ejg, xf]6]n, sf/vfgf jf o:t} k|sf/n] dflg;x? a:g] jf
s]xL ;dosf] lgldQ hDdf x'g] dgf]/~hgsf :yfgx?nfO{ ;d]t hgfpg]5 .
æ9flsPsf] If]qkmnÆ (Covered Area) eGgfn] tkl;ndf pNn]v ePsf efu afx]ssf] s'g} klg k|sf/sf]
lgdf{0fåf/f rlr{Psf] lKnGy (Plinth) ;tx eGbf nut} dflysf] k'/f efunfO{ 9flsPsf] If]qkmn ;+emg' k5{ .
s_ au}+rf, Ogf/ / o; ;DaGwL lgdf{0f, lj?jfx?sf] g;{/L, kfgL kf]v/L / kmf]xf]/f, kf}8L v]Ng] v'nf kf]v/L,
rf}tf/f, 6+sL, a}Gr, lrKn]6L, em'nf, h:tf aflx/L a:t' cflb .
v_ lgsf;sf] nflu agfOPsf] sNe6{, kfgL hfgsf] nflu agfOPsf ;fgf gfnLx?, Sofrlk6 (Catch pit),
uNnL lk6 (Gully Pit), OG;k]S;g r]Da/ (Inspection Chamber), 8'+8 (Gutter) cflb .
u_ sDkfp08 3]g{ nufOPsf] kvf{n, 9f]sf (Gate), tnf gp7fOPsf] 8]p8L (Porch / Portico), v'nf
e/\ofË, /\ofDk (Ramp) aflx/ k6\6L em'l08Psf] (Over hang) em\ofn / uf/f] eGbf aflx/ k6\6L k/]sf]
Awning 5ftfn] 9fs]sf] efu cflb .
3_ uf8{ a:g] sf]7f, kDk xfp;, kmf]xf]/ kmfNg] 7fFp, ljB't\ sIf, ;j :6]zg cflb h:tf ;]jf k'/\ofpg
cfjZos x'g] lgdf{0f (Structure) cflb .
ª_ 3/sf] s'g} efudf SoflG6n]e/ (Cantilever) lgsfnL ;f] efunfO{ sf]7fsf] ?kdf k|of]u gul/Psf]
efu .
æcfjfl;o 3gTjÆ (Residential Density) eGgfn] s'g} lglZrt If]qdf ePsf] 3/sf] ;+Vof ;+emg' k5{ .
æaflx/ lg:sg] af6f]Æ (Exit) eGgfn] s'g} klg ejg jf lgdf{0faf6 aflx/ lg:sg] dfWodsf] ?kdf k|of]u x'g]
:yfg ;+emg' k5{ .
ækmfo/ ;]k/]zgÆ (Fire Separation) eGgfn] cfuf] km}ngaf6 /f]Sgsf] lgldQ ul/Psf] ejg jf lgdf{0fx?sf]
ljefhg ;+emg' k5{ .
æe'O{Æ (Floor) eGgfn] ;fdfGotof dflg;x? lx+8\g] ejg jf lgdf{0fsf] s'g} klg tnfsf] tNnf] ;tx ;+emg' k5{.
æe'O{ If]qsf] cg'kftÆ (Floor Area Ratio, (FAR) ) eGgfn] ejgsf ;Dk"0f{ tNnfx?sf] If]qkmn (Built up
area) nfO{ Kn6 (Plot) sf] ;Dk"0f{ If]qkmnn] efu u/]/ cfPsf] efu kmn ;+emg' k5{ .
æ;8sÆ eGgfn] uf8L ;d]t u'8\g ;Sg]] ;a} lsl;dsf] af6f] ;+emg' k5{ .
æ;8s–/]vfÆ (Road Line) eGgfn] af6f]sf] s'g} ;fO8x?sf] aflx/L l;df lgwf{/0f ug]{ /]vf ;+emg' k5{ .
æsf]7fsf] prfO{Æ eGgfn] tof/L e'O{sf] ;txb]lv dfly tof/L l;lnËsf] ;tx;Ddsf] b"/L ;+emg' k5{.
æk+lQma4 cfjf;Æ (Row Housing) eGgfn] cuf8L / k5f8L k6\6L jf ljrdf v'nf efu /flv hf]l8P/ ag]sf]
ejgx?sf] k+lQm ;+emg' k5{ .
æPs cfk;df ;Da4 ejgÆ eGgfn] tLg ;fO8x? v'nf eO{ Ps ;fO8df s'g} csf]{ ejg jf lgdf{0f;+u hf]l8Psf]
ejg ;+emg' k5{ .
æ;]jf dfu{Æ{ eGgfn] ;'ljwf jf ;]jf k'/\ofpg] p2]Zon] ejg jf Kn6sf] k5f8L k6\6L /x]sf] af6f] ;+emg' k5{ .
æ;]6Jofs nfO{gÆ (Set back line) eGgfn] ;DalGwt clwsf/Ln] s'g} klg k|sf/sf] lgdf{0f ug{ gkfpg] u/L Kn6
leq} Kn6sf] ;Ldfgfsf] ;dfgfGt/ x'g] u/L sf]l/lbPsf] /]vf ;+emg'k5{ .
æKn6Æ eGgfn] aflx/L l;dfgfx? :ki6 x'g] u/L v'n]sf] hldgsf] 6'qmf jf efu ;+emg' k5{ .
æsg{/ Kn6Æ (Corner Plot) eGgfn] b'O{ jf ;f] eGbf w]/} af6f]x? Ps cfk;df sfl6Psf] hS;gdf k/]sf] / To:tf
af6fx? k6\6L df]x8f ePsf] Kn6 ;+emg' k5{ .
æKn6sf] ulx/fO{Æ (Depth) eGgfn] Kn6sf] cuf8L / k5f8Lsf] ;Ldfgf aLrsf] b"/L (Horizontal Distance )
;+emg' k5{ .
æ8jn k|mG6]h Kn6Æ (Double Frontage) eGgfn] sg{/ Kn6 afx]s b'O{j6f af6f]x? tkm{ df]x8f ePsf] Kn6 ;+emg'
k5{ .
æe/\ofËsf] 9sgÆ (Stair Cover) eGgfn] e/\ofªnfO{ 9fSg] jf 5f]Kg] p2]Zon] agfOPsf] 5fgf ;lxtsf] s'g} efu
jf lgdf{0f ;+emg' k5{ .
ætnfÆ (Storey) eGgfn] ejg jf lgdf{0fsf] b'O{ e'O{x? (Floor) jf 5fgf aLrsf] efu ;+emg' k5{.
ædflyNnf] tnfÆ eGgfn]] k'/f jf cf+lzs ?kdf lgdf{0f ul/Psf] ejg jf lgdf{0fsf] e'O{sf] tnf dflysf]] tnf ;+emg'
k5{ .
æaf6f]Æ (Street) eGgfn] s'g} klg k|sf/n] ;j{;fwf/0f hgtfn] lx+8\g] u/]sf] jf s'g} lglZrt ;do ;Ddsf] nflu
lgjf{w ?kdf lx+8]sf] ;fljssf] jf s'g} of]hgf cGtu{t k|:tfljt ePsf] cfjt hfjtsf] lgldQ k|of]u ePsf] efu
(Means of Access) ;+emg' k5{ . ;f] zAbn] ;8ssf] k]6L, 6«flkms cfONof08, ;8ssf ?vx?, /]lnË h:tf af6f]sf]
/]vfleq kg]{ ;Dk"0f{ efu ;d]tnfO{ hgfpFb5 .
æaf6f]sf] prfO{ jf u|]8Æ (Street level or grade) eGgfn] Kn6sf] cuf8L k6\6L cf}krfl/s ?kdf lgwf{/0f ul/Psf]
af6f]sf] s]Gb|Lo /]vfsf] prfO{ (Elevation) ;+emg' k5{ .
æaf6f]sf] /]vfÆ (Street Line) eGgfn] af6f]sf] b'j} ;fO{8x?sf] aflx/L l;df lgwf{/0f ug]{ /]vf ;+emg' k5{ .
æ6'–Pj'6Æ (To Abut) eGgfn] ;8ssf] ;Ldf;Dd lj:tf/ ul/Psf] ejg lgdf{0fsf] s'g} klg efu ;+emg' k5{ .
æj/08fÆ (Verandah) eGgfn] slDtdf klg Ps ;fO{8 jflx/ tkm{ v'nf /fvL 9flsPsf] If]q (Covered area)
;+emg' k5{ . o:tf] j/08f dflyNnf] tnfdf ePsf] v08df v'nf efudf nufOP{sf] ! ld6/sf] prfO{ ;Ddsf] Kof/flk6
(Parapets) nfO{ ;d]t ;dfj]z ePsf] dflgg]5 .
æcfotg / Kn6sf] If]qkmn cg'kftÆ (Volume to plot area ratio) eGgfn] le=lk=cf/= ejg jf lgdf{0fsf] 3g
ld6/ lgsflnPsf] ;Dk"0f{ cfotg (Volume) nfO{ Kn6sf] ju{ ld6/df lgsflnPsf] ;Dk"0f{ If]qkmnn] efu u/]/
cfPsf] efukmn ;+emg'k5{ . o;/L cfPsf] Value nfO{ ld6/df pNn]v ul/g]5 .
æzf}rfnoÆ eGgfn] dflg;x?nfO{ lb;flk;fj ug{ lgldQ agfOPsf] kfgL ˆn; ug]{ jf kfgL xfNg x'g] Joj:yf
;lxtsf] sf]7f jf o:t} k|sf/sf] s'g} klg efu ;+emg' k5{ .
æem\ofnÆ eGgfn] s'g} klg ejg jf lgdf{0fsf] leqL efunfO{ cfjZos kg]{ k|fs[lts pHofnf] / e]lG6n]zgsf] nflu
agfOPsf] 9f]sf afx]ssf] v'nf efu ;+emg' k5{ .
@= ;fdfGo Joj:yf
o; kl/R5]bsf] ;fdfGo Joj:yf o; dfkb08n] ;d]6]sf ;a} If]qx?df nfu" x'g]5 . t/ o; kl/R5]bdf plNnlvt
;fdfGo Joj:yfsf] k|fjwfg kl/R5]b – # / $ sf k|fjwfg;+u aflemPdf aflemPsf] xb;Dd kl/R5]b – # / $ sf
k|fjwfg nfu" x'g]5 .
@=) cfjthfjtsf] lgldQ cfjZos kg]{ k|a]zsf] dfWod (Means of Access)
@=! s'g} klg ejg jf Kn6df cfjthfjtsf] lgldQ cfjZos kg{] -lghL jf ;fj{hlgs_ af6f] hf]l8Psf] x'g' kg]{5 .
@=@ s'g} klg ejg agfpFbf jf lgdf{0f ubf{ cfjthfjtsf] lgldQ cfjZos kg]{ af6f] jf k|j]zsf] dfWodsf] lgldQ
5'6\ofOPsf] If]q dfly cltqmd0f x'g] u/L jf ;f] sf] If]qkmn 36\g] u/L agfpg kfOg] 5}g . s'g} klg k|sf/sf] lgdf{0f
ubf{ csf]{ ejg jf lgdf{0fnfO{ o:tf] k|j]zsf] dfWodaf6 jlGrt x'g] u/L ug{ kfOg] 5}g .
@=# ;a} cfjfl;o Kn6x? ;fj{hlgs af6f] jf o:tf af6f];Dd k'Ug] cGo s'g} dfWod;+u hf]l8Psf] x'g'kb{5 .
k|j]zsf] dfWodsf] rf}8fO{ -dL=_ k|j]zsf] dfWodsf] nDafO{ -dL=_
!=@ #)=)
@=) %)=)
$=) @))=)
^=) !)))=)
*=) @)))=)
!! / ;f] eGbf dfly @))) eGbf dfly .
@=$= cf}Bf]lus, z}lIfs, l;g]df 3/, gfr 3/, ;ef xn, /+uzfnf, ahf/ h:tf dflg;x? hDdf x'g] vfnsf ejg jf
$=! lgdf{0f ul/g] s'g} klg Kn6df kmf]xf]/ jf cGo cfklQhgs j:t'x?af6 d'Qm ePsf] x'g' kb{5 . s'g} Kn6 jf Kn6sf]
s'g} efudf To:tf j:t'x? eP To:tf a:t'x? ToxfFaf6 gx6fP;Dd s'g} klg k|sf/sf] lgdf{0f ug{' x'Fb}g .
$=@ Kn6 cf]l;nf] (Damp) ePsf] v08df jf Kn6sf] df6f]sf] k|s[ltn] ubf{ cf]l;nf]kgfnfO{ /f]Sg' h?/L ePdf
cfjZostf cg'?ksf] cf]l;nf]kgf /f]Sg] (Damp Proofing) sfo{ ug{' kg]{5 .
$=# s'g} klg hldgdf v'Nnf efu, k];]h cflb ;lxt plrt k|sf/n] kfgL lgsfz x'g] Joj:yf x'g' kg]{5 .
$=$= 9n (Sewer) df s'g} klg k|sf/sf] lgsfz (Sub soil or surface water drain) hf]8\g' k/]df ;DalGwt
clwsf/Lsf] lnlvt :jLs[lt lng' kg]{5 .
$=%= ljB't lgodfjnLn] tf]s]sf] ljB't nfOgsf] bfFof afFofsf] b"/L leq s'g} klg k|sf/sf] lgdf{0f ug{ jf ejgsf] s'g} klg
efu p7fpg jf km]/abn ug{ ;d]t kfOg] 5}g . ljB't lgodfjnLsf] k|fjwfg kl/R5]b – % df /flvPsf] 5 .
$=^ af9Lsf] k|s[lt / gbLsf] lsgf/f x]/]/ ejg lgdf{0f jf cGo lgdf{0f ug{ gkfpg] k|of]hgsf] nflu ;DalGwt clwsf/Ln]
hndfu{ jf hnIf]q b]lv Kn6;Ddsf] b"/L tf]Sg ;Sg]5 .
$=& k'/fgf] zx/L If]q afx]ssf] cGo If]qdf cfjfl;o Kn6sf] If]qkmn slDtdf klg b'O{ cfgf b'O{ k};f -*) ju{ dL= _ x'g'
kg]{5 / lgdf{0fsf] k|s[lt cg';f/ cufl8sf] efu slDtdf klg lgDgfg';f/ x'g' kg]{5 M–
lgdf{0fsf] k|s[lt cufl8sf] efu (Frontage )
c;Dj4 (Detached) ejg jf lgdf{0f – !) dL= eGbf dfly
Ps cfk;df ;Dj4 (Semi-detached)
ejg jf lgdf{0f – – * – !) dL=
k+lQma4 (Row type) ejg jf lgdf{0f – $ – * dL=
t/ Kn6sf] cuf8Lsf] efu (Frontage) / Kn6sf] ulx/fO{ (Depth) sf] cg'kft !=% eGbf a9L x'g' x'Fb}g .
$=*= ;fd'lxs cfjf; (Group housing) sf] lgldQ cfjZos x'g] Kn6sf] Go"gtd ;fOh u'? of]hgf / :yfgLo lgdf{0f
;DaGwL lgoddf pNn]v eP cg';f/ x'g]5 .
$=(= cf}Bf]lus If]qsf] Kn6sf] If]qkmn slDtdf @)) ju{ dL= / o;sf] rf}8fO{ !) dL= eGbf sd x'g' x'Fb}g .
$=!)= cGo lsl;dsf] pkof]u h:t} z}lIfs, ;ef, l;g]df, k]6«f]n kDk h:tf pkof]usf lgldQ cfjZos x'g] Kn6sf] ;fOh
a'Fbf g+= $=!!, $=!@ / $=!# sf] cfwf/df clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] tf]lslbP cg';f/ x'g]5 .
$=!! ;fj{hlgs ?kdf k|of]u x'g] ;L6 ;+Vof lglZrt ePsf] dflg;x? hDdf x'g] vfnsf] l;g]df 3/, gfr3/, h:tfsf]
nflu Kn6sf] ;fOh 5'6\ofpFbf k|lt ;L6 # ju{ dL6/sf] b/n] 5'6\ofpg' kg]{5 .
$=!@ ;fd'bflos xn (Community hall) x?sf] nflu Kn6sf] ;fOh slDtdf klg *)) ju{ dL= x'g' kg]{5 .
%=$=@= af6f]sf] /]vf (Street Line) jf Kn6sf] cuf8L k6\6Lsf] l;dfgfaf6 % dL= sf] b"/Ldf /x]sf] # dL= ;Dd
prfO{ ePsf] kfls{Ësf] lgldQ k|of]u x'g] Uof/]hsf] nflu a'Fbf g+= %=$=!=@ / %=$=!=# sf] Joj:yf nfu"
x'g] 5}g .
%=$=#= a'Fbf g+= %=$=!=! b]lv %=$=!=# ;Dd pNn]v ePsf] v'nf efu ;DaGwL Joj:yf & dL= ;Dd prfO{
ePsf] cfjfl;o ejg lgdf{0fsf] nflu nfu" x'g]5 .
%=$=$= prfO{ & dL= eGbf a9L ePsf] ejg jf lgdf{0fsf] nflu ;fO8 k5f8L k6\6L v'nf efu Go'gtd !=% dL=
- % lkm6 _ x'g' kg]{5 .
%=$=%= -s_ leqL rf]s – s'g} klg sf]7fsf] s'g} Pp6f ;fO8sf] em\ofn - afy?d, zf}rfno, :6f]/ afx]s _ s'g}
klg v'nf efu tkm{ gePsf] v08df To:tf] em\ofn slDtdf klg # dL= rf}8fO{ ePsf] leqL rf]s tkm{
hf]l8Psf] x'g' kg]{5 . leqL rf]ssf] If]qkmn, -k'/} prfO{;Dd_ rf]s glhssf] ufx|f]sf] prfO{sf] kfFr
efusf] Ps efu -!÷%_ sf] ju{ (Square) eGbf sd x'g' x'Fb}g . s'g} klg sf]7f - jfy?d, Zff}rfno,
e/\ofËsf] lgldQ 5'6\ofOPsf] 7fFp afx]s _ k|sfz / e]lG6n]zgsf] lgldQ leqL rf]s dfly lge{/ /x]sf]
cj:yfdf To:tf] rf]ssf] gfk e'hf (Wing) ePsf] ejg jf lgdf{0fsf] lgldQ cfjZos eP cg';f/ g}
x'g]5 . afy?d zf}rfno dfq leqL rf]s;+u hf]l8Psf] cj:yfdf leqL rf]ssf] ;fOh Go"gtd @ ju{
dL6/ x'g' kg]{5 .
-v_ e]lG6n]zg zfˆ6 jfy?d, zf}rfnox?sf] lgldQ s'g} v'nf efu gePsf] v08df To:tf jfy?d,
zf}rfnox?sf] e]lG6n]zgsf] lgldQ cfjZos x'g] v'nf efu e]lG6n]zg zfˆ6 lt/ v'n]sf] x'g'
k5{ .
Gff]6 M–
Po/ slG8;g (Air-condition) ;DaGwL plrt Joj:yf ePsf] / ;f] sf] lgldQ cfjZos phf{
(Power) sf] j}slNks >f]t ;d]t ePsf] cfjfl;o ejg jf lgdf{0fsf] nflu e]lG6n]zg zfˆ6 /fVg
h?/L kg]{ 5}g .
-u_ jflx/L rf]s – jflx/L rf]ssf] rf}8fO{ slDtdf klg @=$ dL x'g' kg]{5 . @=$ dL= eGbf sd
rf}8fO{ ePsf] jflx/L rf]snfO{ s'gf (Notch) sf] ?kdf lnOg]5 / aflx/L rf]s ;DaGwL
Joj:yf nfu" x'g] 5}g .
t/ aflx/L rf]ssf] rf}8fO{ eGbf ulx/fO{ (Depth) a9L ePsf] v08df a'Fbf g+= %=# sf] Joj:yf
nfu" x'g]5 .
%=$=^= ;+o'Qm v'nf efu – ;+o'Qm ?kdf /flvPsf] leqL jf jflx/L -jflx/L v'nf efu af6f] k/]sf]df afx]s_ v'nf
efu To:tf ejg jf lgdf{0fx?sf] kmfObf jf ;'ljwfsf] lgldQ x'g' kb{5 / o:tf] efu k"0f{tM ;DalGwt
wgL (Owner) x?s} xftf (Premises) leq /xg' kb{5 .
%=$=&= Afflx/L jf leqL v'nf efux? Ps} JolQm (Owner) sf Ps eGbf a9L ejg jf lgdf{0fx?sf] kmfObf jf
;'ljwfsf] lgldQ k|of]u ug]{ ePdf v'nf efusf] rf}8fO{ a'Fbf g+= %=$=# df pNn]v ul/Psf] ;aeGbf
cUnf] ejg jf lgdf{0fsf] lgldQ eP ;/xsf] x'g]5 .
%=$=*= o:tf leqL jf aflx/L v'nf efux? Ps eGbf a9L JolQmx?sf] :jfldTjdf /x]sf] ePdf o:tf v'nf
efudf k/]sf] cfˆgf] c+z -efu_ ;DalGwt ejg jf lgdf{0fx?sf] kmfObf jf ;'ljwfsf] lgldQ k|of]u ug{
lbg] lnlvt dGh'/L ;DalGwt wgL (Owner) x?n] lbg' kg]{5 . o:tf] v'nf efu :yfoL v'nf efusf]
?kdf /xg]5 / o:tf] v'nf efusf] aLrdf !=% dL= eGbf a9L x'g] u/L s'g} klg k|sf/sf] ;Ldf kvf{n
nufpg' x'Fb}g .
cGo k|sf/sf pkof]ux?sf] lgldQ lgDg cg';f/sf] v'nf efu /xg' kg]{5 M–
-s_ z}lIfs ejg jf lgdf{0fx? – g;{/L :s"n afx]s cGosf] nflu ejg jf lgdf{0f jl/k/Lsf] v'nf efu
slDtdf klg #=) dL= x'g' kg]{5 .
-v_ ;+:yfut (Institutional) ejg jf lgdf{0fx? – o:tf ejg jf lgdf{0f jl/k/Lsf] v'nf efu slDtdf
klg #=) dL= x'g' kg]{5 .
-u_ ;ef ;Dd]ng jf eL8 hDdf x'g] (Assembly) ejg jf lgdf{0fx?sf] lgldQ cuf8Lsf] v'nf efu
slDtdf !@ dL= / c? v'nf efu slDtdf ^ dL= sf] x'g' kg]{5 .
-3_ Jofkfl/s (Business) Joj;flos (Mercantile) / :6f]/ ;DaGwL ejg jf lgdf{0fsf] lgldQ j/Lk/Lsf]
v'nf efu @ dL= eGbf sd x'g' x'Fb}g . o:tf lgdf{0fx? cfjfl;o If]q jf cfjfl;o ldl>t If]q leq
k/]sf] v08df o:tf lgdf{0fx? / cfjfl;o ldl>t lsl;dsf ejg jf lgdf{0fx?sf] nflu pNn]lvt v'nf
efu ;DalGwt Joj:yfdf sd ug{ ;lsg] 5 .
-ª_ cf}Bf]lus ejg jf lgdf{0fsf] nflu jl/kl/sf] v'nf efu !^ dL= ;Dd prfO{sf] nflu $=% dL= eGbf
sd x'g' x'Fb}g / !^ dL= eGbf dfly k|To]s yk ! dL= sf] nflu )=@% dL= sf b/n] v'nf efu a9fpg'
kg]{5 .
Gff]6 M–
Kn6sf] rf}8fO{ !% dL= eGbf sd ePsf zx/ leqsf ;fF3'/f cf}Bf]lus Kn6x? / vf; af6f] / /fhdfu{
b]lv pko'Qm ?kdf k5fl8 /x]sf] (Set back) Kn6x?sf] nflu eg] ljz]if Joj:yf nfu" x'g]5 .
-r_ ljklQhgs (Hazardous) k|sf/sf pkof]u ;DaGwL lgdf{0fx?sf] nflu jl/k/Lsf] v'nf efu cf}Bf]lus
;DaGwL ejg jf lgdf{0fx?sf] lgldQ eP ;/xs} Joj:yf nfu" x'g]5 .
%=^= v'nf efudf 5'6 lbg ;lsg]
%=^=!= s'g} klg leqL jf aflx/L v'nf efux? k"0f{?kn] v'nf (Free) /flvg' kb{5 . t/ lgDg sfo{x?nfO{ v'nf
efu dfly kg]{ u/L 5'6 lbg ;lsg]5 .
-s_ rf}8fO{ )=^) dL= eGbf a9L gx'g] u/L slg{; (Cornice) 5fgf jf j]b/ ;]8 (Weather
shade) /fVg kfOg]5 .
-v_ rf}8fO{ )=^) dL= eGbf a9L gx'g] u/L em\ofn, 9f]sf cflbdf ;g ;]8 (Sun shade) /fVg
kfOg]5 .
-u_ a:g] sfddf gcfpg] vfnsf] 5xf/L (Canopy) nfO{ To:sf] 5xf/L / Kn6sf] ;Ldfgf aLrsf]
efu (Clearance) ! dL= x'g] u/L klxnf] tnfsf] e'Osf] ;txdf /fVg kfOg]5.
%=^=!=! ;xfos ejg jf lgdf{0f
v'nf efudf lgDg cg';f/sf] ;xfos ejg jf lgdf{0fnfO{ cg'dlt lbOg]5M
-s_ eO/fv]sf] ejg jf lgdf{0fsf] k5f8L k6\6Lsf] v'nf efudf @=$ dL= prfO{ / $ ju{ dL=
If]qkmn ePsf] ;]lg6/L (Sanitory) ;DaGwL lgdf{0f ug{ lbOg]5 . o:tf] lgdf{0f k5f8L k6\6Lsf]
Kn6sf] ;Ldfgfaf6 ! dL= sf] b"/Ldf x'g' kg]{5 .
-v_ s'g} ;8ssf] /]vf (Road line) jf Kn6sf] cufl8 k6\6Lsf] ;Ldfgfaf6 % dL= k/ @=$ dL=
prfO{ ePsf] kfls{Ësf] lgldQ agfOg] Uof/]hnfO{ ;fO8 jf k5fl8sf] v'nf efudf agfpg
cg'dlt lbOg]5 .
-u_ @=% ju{ dL= ;Ddsf] kDk xfp;nfO{ cg'dlt lbOg]5 .
%=^=@= af6f] dfly kg]{ u/L agfpg jf lgdf{0f ug{ kfOg] cj:yf M–
%=^=@=!= a'Fbf g+= %=^=@=@ df pNn]v eP cg';f/sf] ;g ;]8 (Sunshade) eGbf afx]s alg;s]sf]
(Built-up) jf ;fF3'/f] If]qx?df s'g} klg k|sf/n] af6f] dfly kg]{ u/L jf ;fO8sf] ;Ldfgfsf]
aflx/ kg]{ u/L s]xL klg agfpg jf lgdf{0f ug{ kfOg] 5}g.
t/ cfsfz] kfgLsf] lgsf;sf] lgldQ cfjZos kg]{ kfOk jf gfnf (Rain water spout) sf]
nflu eg] clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] To:tf] :jLs[lt lbg ;Sg]5 .
%=^=@=@= em\ofn / e]lG6n]zg dflysf] ;g;]8 (Sun shade)
alg;s]sf] (Built-up) If]q jf ;fF3'/f If]qx?df clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] lgDg zt{x? k'/f ug]{
u/L em\ofn / e]lG6n]zg dfly ;g;]8 agfpg] :jLs[lt lbg ;Sg]5 M
-s_ ;8ssf] ;tx (Road level) af6 @=&% dL= sf] prfO{ eGbf tn s'g} klg k|sf/sf]
;g;]8nfO{ af6f] dfly kg]{ u/L jf ;fO6sf] ;Ldfgfsf] aflx/ kg]{ u/L agfpg lbOg] 5}g .
-v_ ;8ssf] rf}8fO{ * dL= eGbf a9L ePsf] v08df To:tf] ;8s dfly kg]{ u/L hldgsf] ;tx
eGbf @=&% dL= eGbf dfly /flvg] a9Ldf )=#) dL= ;Ddsf] ;g;]8 agfpg cg'dlt lbOg]5 .
-u_ *=) dL= eGbf sd rf}8fO{ ePsf] ;8s dfly kg]{ u/L s'g} klg ;g;]8 agfpg lbOg] 5}g .
%=&= v'nf efusf] ;+/If0f
%=&=!= k"j{ cg'dlt lnO{ ejg lgdf{0f ubf{ 5f]8\g'kg]{ vfnL 7fFp 5f]8\g] u/L / yk gofF lgdf{0f ug{sf lgldQ
lgodfg';f/ 5f]8\g'kg]{ vfnL hUuf ;d]t vfnL /fVg] u/L Pp6} hUufwgLnfO{ Pp6} Kn6df yk lgdf{0f
ug{ :jLs[t lbOg]5 .
%=&=@= s'g} ejg jf lgdf{0fdf ul/g] yk (Addition) jf lj:tf/ (Extension) nfO{ v'nf efu ;DaGwL a'Fbf
g+= %=$ sf] Joj:yf cg'?k x'g] eP dfq cg'dlt lbOg]5 .
^= If]qkmn / prfO{ ;DaGwL ;Ldf
^=! ljleGg k|sf/sf juL{s/0f cGtu{t kg]{ ejg jf lgdf{0fx?sf] If]qkmn / prfO{ ;DaGwL ;Ldf lgwf{/0f ubf{ e'O{
If]qsf] cg'kftsf] cfwf/df ul/g]5 . o; ;DaGwL sfo{ ubf{ lgDg s'/fx? dfly Wofg lbg' kg]{5 M–
-s_ pkof]usf] k|sf/ (Occupancy class)
-v_ lgdf{0fsf] k|sf/
-u_ ejg jf lgdf{0fsf] df]x8f k6\6Lsf] af6f] / 6«flkmssf] l:ylt
-3_ hg3gTj / Onfsf (Locality)
-ª_ kfls{Ë ;DaGwL Joj:yf
-r_ cfuf] lgoGq0f ;DaGwL :yflgo Joj:yf /
-5_ vfg]kfgL tyf 9n lgsf; ;DaGwL Joj:yf
^=@ ljleGg pkIf]q (Sub-zones) sf] Kn6sf ;fOh, pkof]u / lgdf{0fsf] lsl;dsf] nflu t'ngfTds e'O{ If]qsf] cg'kft
(Floor area ratio) ljleGg If]q pkIf]qsf] nflu pNn]lvt tflnsfdf pNn]v eP cg';f/ x'g]5 . clwsf/ k|fKt
clwsf/Ln] Ps k|sf/sf] pkof]u / lgdf{0fsf] k|sf/ cg';f/ / cfwf/e"t e'O{ If]qsf] cg'kft lgwf{/0f ug]{ 5g\ . o;f]
ubf{ cGo :yflgo j:t' l:yltnfO{ ;d]t Wofgdf /fv]/ ug]{ 5g\ . - a'Fbf g+= ^=! _
^=#= prfO{ ;DaGwL 5'6x? .
^=#=!= 5fgfdf /x]sf] lgDg cg';f/sf efu jf lgdf{0f sfo{nfO{ ejg jf lgdf{0fsf] prfO{df ;dfj]z ul/g] 5}g .
-s_ 5fgf dfly /x]sf] e/\ofË 5f]Kg] efu, kf/fk]6, 6\ofFsL / ltgLx?nfO{ c8\ofpg] ufx|f] jf 6]jf .
-v_ e]lG6n]zg, Po/ slG8;g, lnˆ6sf] sf]7f cflb;+u ;DaGwL oGq jf lgdf{0fx? .
^=$= Po/kf]6{ jl/kl/sf] If]qdf nfu" x'g] ljz]if Joj:yf M–
^=$=!= Po/kf]6{ jl/kl/sf] If]qdf x'g] lgdf{0fsf] prfO{ g]kfn gful/s p8\og k|flws/0f (Civil Aviation
Authority of Nepal) sf] lgodåf/f lgb]{lzt x'g]5 / o:tf] If]qdf x'g] lgdf{0f ;DaGwL s'g} klg
ljifodf g]kfn gful/s p8\og k|flws/0fåf/f hf/L ul/Psf] ;aeGbf kl5Nnf] lgoddf pNn]v eP
cg';f/ x'g]5 .
^=$=@= Po/kf]6{ jl/kl/sf] If]qdf ljz]if u/L gofF lgdf{0f, xfO6]G;g / nf] 6]G;gsf tf/x?, 6]lnkmf]gsf
nfOgx?, sf/vfgfsf lrlDgx?, tf/, l6=eL= PG6]gfx? /fVg]sf xsdf a'Fbf g+= ^=$=!= sf] Joj:yf nfu"
x'g]5 .
^=%= ;fd'lxs cfjf;
^=%=!= ;fd'lxs cfjf; ;DaGwL lgdf{0f sfo{ ;fdfGotof / ck]lIft ?kdf w]/} tnfx? ePsf Ans g} x'g' kg]{5
. o:tf] ;fd'lxs cfjf; rng rNtL (Customary) sf] lx;fan] hldgnfO{ Kn6 / af6f]x?sf] ljefhg
ug]{ vfnsf] x'g' x'Fb}g .
^=%=@= tnfx? / prfO{ ;DaGwL ;Ldfgf ljleGg If]q, pkIf]qsf] nflu ljleGg kl/R5]bdf tf]lsP cg';f/ x'g]5
;fy} o;n] ;d]6\g] If]qkmn (Area Coverage) / e'O{+ If]qsf] cg'kft ;f]xL kl/R5]b cg';f/ x'g' kg]{5 .
&= af6f] eGbf aflx/ k6\6Lsf] kfls{Ë:yn
Kn6df Joj:yf ul/g' kg]{ af6f]eGbf aflx/ k6\6Lsf] kfls{Ë (On site parking) :yn ljleGg If]q, pkIf]qsf] nflu
;DalGwt kl/R5]bdf tf]s] adf]lhd x'g' kg]{5 .
*= xl/t If]q / k|fs[lts ;f}Gbo{
*=! ?v lj?jf nufpg / xl/t If]q tyf k|fs[lts ;f}Gbo{sf] ;+/If0f ;DaGwL sfo{ jftfj/0f /fd|f] /fVgsf] lgldQ
ul/g]5.
*=@ af6f] / v'nf 7fFpx?df ?vx? nufpFbf xfjfsf] k|fs[lts jxfjnfO{ c;/ gkg]{ u/L / 3fd / 5fof b'j}sf] kmfObf lng
;lsg] ul/ nufOg' kg]{5 .
*=#= cfjfhnfO{ /f]Sgsf] lgldQ xl/t If]qnfO{ pkof]u ug{ ;lsg]5 / o;sf] nflu nfdf–nfdf kftx? x'g] ?v, emf8L jf
nx/] lj?jfx? nufpg ;lsg]5 .
*=$= ejg jf lgdf{0fsf] lgdf{0f ;DaGwL ;'/Iff (Safety) / ;f}Gbo{ (Aesthetic) ;DaGwL cfjZostf dfly Wofg lbP/
?v lj?jfx? nufOg' kg]{5 .
*=%= ?v lj?jf nufpg] sfo{df ;DalGwt gu/kflnsf jf ufpF ljsf; ;ldltn] k|f]T;flxt u/fpg' kg]{5.
(= ejgsf ljleGg efux?sf] lgldQ cfjZos Joj:yfx?
(=! lKnGy
(=!=! d'Vo ejg - k'/fgf] zx/L If]qdf aGg] ejgx? afx]s _ ;fO8df kof{Kt dfqfdf 9n lgsf;sf] ;'ljwf
x'g] u/L hldgsf] ;tx eGbf ejgsf] lKnGysf] ;tx slDtdf $% ;]=dL= / a9Ldf () ;]=dL= x'g' kg]{5.
(=!=@ leqL rf]s – s'g} klg leqL rf]sx? To:tf] rf]ssf] glhs}sf] af6f]sf] s]Gb|Lo /]vfsf] ;tx b]lv slDtdf
!% ;]=dL= dfly p7fOPsf] x'g' kg]{5 .
(=!$= Ogf/ (Well) – dflg;sf] pkof]usf] lgldQ jf 3/]n' pkof]usf] lgldQ cfjZos kfgLsf] cfk"lt{ ug]{ p2]Zon]
/flvg] Ogf/ ;DaGwL Joj:yf lgDg cg';f/ x'g]5 M–
-s_ s'g} klg k|sf/sf] kmf]xf]/x? kmfNg] jf hDdf ug]{ vfN8f] jf 7fFp - l/ˆo'h lk6, lk|ld, ;s lk6, ;f]Sj],
jf]/xf]n n]l6«g cflb _ af6 slDtdf klg !^ dL= 6f9f /xg] u/L / o:tf] 7fFpdf eGbf dfly kg]{ u/L
Ogf/ /flvg' kg]{5 .
-v_ aflx/af6 hfg] kfgLn] Ogf/sf] kfgLnfO{ b'lift kfg{ gkfpg] u/L Ogf/sf] :yfg to ug{' kg]{5 .
-u_ Ogf/sf] leqL Jof; (Diameter) slDtdf ! dL= sf] x'g' kg]{5 .
-3_ ?v d'lg kg]{ eP Ogf/ dfly 9sg jf 5xf/L /fVg' kg]{5 .
-ª_ hldgsf] ;txaf6 slDtdf klg ! dL= sf] prfO{;Dd ufx|f] nufOPsf] x'g'kg]{5 / Ogf/sf] jl/kl/
slDtdf klg !=* dL= k/;Dd kfgL gl5g]{ ;fdfu|Lsf] k|of]u u/L To;dfly kg]{ kfgL Ogf/eGbf aflx/
axg] Joj:yf ldnfOPsf] x'g' kg]{5 .
-r_ Ogf/sf] ;a} efux? :yfoL lsl;dn] lgdf{0f ul/g' kg]{5 .
-5_ hldgaf6 slDtdf klg !=* dL= sf] ulx/fO{;Dd Ogf/sf] leqL ;txnfO{ kfgL gl5g]{ agfOg' kg]{5 .
(=!% ;]lK6s 6\ofFs (Septic Tank) – ejg lgdf{0f ubf{ ;]lK6s 6\ofFs clgjfo{ ?kdf /fVg' kg]{5 .
(=!%=! :yfg (Location) – ;]lK6s 6\of+s - hldg d'lg agfOg] kmf]xf]/ kfgL hDdf x'g] jf ;f]:g] lsl;dsf]
cGo s'g} Joj:yf _ vfg]kfgLsf] >f]t eGbf slDtdf klg !^ dL= 6f9f /xg' kg]{5 . dflg;x? a:g] 3/
jf cfjf;eGbf ;+ej eP;Dd k/ /fVg' kg]{5 .
(=!%=@ cGo Joj:yfx?M
-s_ ;]lK6 6\of+ssf] rf}8fO{ slDtdf &% ;]=dL= / o;sf] Ifdtf (Liquid Capacity) slDtdf ! 3g
dL6/ x'g' kg]{5 . o;sf] nDafO{ rf}8fO{ eGbf b'O{ u'gf b]lv $ u'gf ;Ddsf] x'g' kg]{5 .
-v_ O6f, 9'+uf jf s+lqm6åf/f lgdf{0f ug{ ;lsg]5 / o;nfO{ kfgL gl5g]{ (Water-tight) agfpg'
kg]{5 .
-u_ ;]K6L 6\of+saf6 lg:sg] kmf]xf]/ jf kmf]xf]/ kfgLnfO{ -kof{Kt dfqfdf ;'wf/ gul/P ;Dd _ s'g}
klg v'nf 9n jf gfnfx? jf kfgLdf ld;fpg' x'Fb}g .
-3_ kfOksf] Go"gtd Jof; !)) dL=dL= x'g' kg]{5 . d]g xf]n (mainhole) sf] kfOkx? ePsf]
hS;g (Junction) df d'Vo kfOk;+u zfvf kfOkx?sf] sf]0f $% l8u|L eGbf a9L gx'g]
lsl;daf6 /fVg' kg]{5 .
-ª_ k|To]s ;]K6L 6\of+ssf] kfgL l;k]h lk6 (Seepage pit) df hfg] ePsf] e]lG6n]zg kfOk h8fg
ul/Psf] x'g' kg]{5 . o:tf] kfOksf] dflyNnf] efu hflnx?åf/f plrt tj/n] 9flsPsf] x'g' kg]{5
. e]lG6n]zg kfOk ejgsf] 6k (Top) eGbf @ dL= dfly;Dd n}hfg' kg]{5 .
-r_ ;]K6L 6\of+ssf] kfgL æl;k]h lk6Æ (Seepage pit) df hfg] ePdf o:tf] l;k]h lk6sf] gfk
slDtdf () ;]=dL= x'g' kg]{5 / o;sf] ulx/fO{ æOgn]6 kfOkÆ eGbf slDtdf !)) ;]=dL= x'g'
kg]{5 . o:tf] l;k]h lk6 9'+uf, O6f jf s+lqm6sf] Jnsaf6 km'sf (Dry) ufx|f] nufP/ agfpg'
kg]{5 / o:sf] k5fl8 slDtdf &=% ;]=dL= afSnf] v;|f] lu6\6L (Coarse aggregate) eg{' kg]{5
. Ogn]6 kfOk eGbf dflysf] ufx|f] d;nf (Mortar) åf/f agfOPsf] x'g' kg]{5 . Ogn]6 kfOk
dflysf] efu (Top) af6 () ;]=dL= tn x'g] u/L /fVg' kg]{5 .
(=!^ e/\ofË (Staircase)
(=!^=!= e/\ofËsf] Go"gtd rf}8fO{ lgDg cg';f/ x'g' kg]{5 M
sf7df8f}+ pkTosfdf eO{/x]sf] zx/Ls/0fnfO{ Jojl:yt ug{ xfn eO{/x]sf] / kl5 x'g] lgdf{0f sfo{x? ;'lgof]lht
tyf of]hgfa4 tl/sfn] ;DkGg ug{] u/fpg] qmddf sf7df8f}+ dxfgu/kflnsf, nlntk'/ pkdxfgu/kflnsf, sLlt{k'/
gu/kflnsf tyf gu/f]Gd'v uf=lj=;= If]qnfO{ tn pNn]lvt If]qx?df ljefhg u/L lgdf{0f ;DaGwL dfkb08 ;d]t
lgwf{/0f ul/Psf] 5 .
!= k'/fgf] zx/L If]q (Cultural Herigage Conservation Zone )
@= cfjfl;o If]q (Residential Zone )
#= ;+:yfut If]q (Institutional Zone)
$= cf}Bf]lus If]q (Industrial Zone)
%= ;+/If0f If]q (Preserved Zone) -kfs{, jg, xl/ofnL, v'Nnf If]q, P]ltxfl;s, ;f+:s[lts tyf wfld{s If]q
cflb_ .
^= zx/ lj:tf/ If]q (Urban Expansion Zone)
&= ;tx ;jf/L If]q (Surface Vehicle Zone)
*= ljdfg:yn If]q (Airport Zone)
(= v]ns'b If]q (Sport Zone)
!= k'/fgf] zx/L If]q M– o; If]qnfO{ :yfgsf] k|s[lt x]/L lgDg adf]lhd # pkIf]qdf ljeflht ul/Psf] 5M–
-s_ ;+/lIft :df/s pkIf]q (Preserved Monument Sub-Zone)
-v_ ;+/lIft pkIf]q (Preserved Cultural Heritage Sub-Zone)
-u_ ldl>t k'/fgf] j;f]jf; pkIf]q (Mixed old Residential Sub-Zone)
!@= cfˆgf] hUufdf l5d]sLsf] 3/;Fu ldNg] ul/ !–! ! km'6 prfO{ / @ lkm6;Ddsf] rf}8fO{sf] k]6L agfpg ;lsg]5.
@
!#= lsQf gfkL gS;fdf b]vfOPsf] xfn e}/fv]sf] rf]snfO{ oyfjt /fVg' kg]{5 / ;fljs rf]ssf] ;Da4{g / ;+/If0f ug]{
sfo{ rf]s pkef]ustf{sf] x'g]5 / rf]sdf cGo s'g} k|sf/sf] lgdf{0f sfo{ ug{ kfOg] 5}g ;fy} rf]sdf SofG6Ln]e/,
sf]7f, jfb{nL lgsfNg kfOg] 5}g .
!$= 3/sf] kmf]x/ d}nf / lgdf{0f kl5sf lgdf{0fsf kmf]x/ d}nf :yfgLo lgsfo jf kmf]x/ d}nf Joj:yfkg ug]{ lgsfon]
tf]s]sf] 7fpFdf dfq ˆofSg' kg]{5 . ;fj{hlgs af6f], k]6L, uNnL, rf]sdf l5d]sL / ;j{;fwf/0fnfO{ jfwf kg]{ ul/
lgdf{0f ;fdu|Lx? y'kfg{ kfOg] 5}g .
!%= o; pkIf]q leq ;/sf/L, cw{ ;/sf/L jf u}/ ;/sf/L ;+:yfgx?af6 ul/g] s'g} klg s[ofsnfk -af6f], 9n,
lah'nL, 6]lnkmf]g cflb_ ;DalGwt lgsfox? sfof{Gjog ;ldlt, :yfgLo lgsfo / k'/ftTj ljefuaf6 :jLs[t lng'
kg]{5 .
!^= klxn] g} lgdf{0f eO;s]sf] cfw'lgs cfsf/ k|sf/sf 3/ tyf ejgx?sf] tnf yKg] tyf dd{t ug]{ ;DaGwdf dfly
pNn]lvt dfkb08 adf]lhd tof/ x'g] ul/ k'gM yk lgdf{0f ul/ dfq :jLs[tL lbOg] 5 .
!&= k/Dk/fut g]kfnL z}nLsf / /f0ffsflng z}nLsf ;fljssf 3/ ejgx? ;f]xL cg'?k ;fljs z}nLnfO{ sfod /fvL
dd{t / k'gM lgdf{0f ug'{ kg]{5 .
!*= o; If]qdf s'g} k|sf/sf krf{, kf]i6/, Aofg/ cflb 6fF:g jf /fVg kfOg] 5}g .
!(= o; pkIf]q leqsf ejgx? eTsfpg' kbf{ k'/ftTj ljefusf] :jLs[tL lng' kg]{5 .
@)= o; pkIf]qdf lgDg pkof]u lgif]w ul/Psf] 5 M–
• wfld{s, ;f+:s[lts tyf ef}lts jftfj/0fnfO{ k|lts'n jf b"lift kfg]{ cGo s[ofsnfkx? ug{,
• cUgL, k|Hjnglzn kbfy{ h:t} M Uof;, k]6«f]n, bfp/f, sf]Onf, dl§t]n / lj:kmf]6s tyf /f;folgs
kbfy{ Jofkfl/s b[li6sf]0faf6 ;+ro / ljqmL ljt/0f ug{,
• Jofkfl/s b[li6sf]0faf6 lel8of] k|bz{g ug{,
• lgdf{0f ;fdu|Lx? h:t} M l;d]G6, OF6f, 58, h:tf–kftf cflbsf] k;n /fVg,
• tf]lsPsf] 7fpF afx]s cGo 7fpFdf 3'DtL jf :yfoL t/sf/L k;n /fVg,
• sf+rf] df5f, df;' a]Rg] k;n tyf ;fOsn, df]6/;fOsn, df]6/, 7]nf cflb dd{t ug]{ k;n /fVg,
• lu|n jf j]lN8+u ;DaGwL pBf]u jf js{zk ;~rfng ug{,
• s'v'/f, xfF; jf rf}kfof -ufO{, e};L, j+u'/ cflb_ kfng pBf]u ;~rfng ug{
@!= o; pkIf]qdf c?sf] 3/nfO{ c;/ gkg]{ tyf jl/kl/sf :df/s, wf/fsf] d'xfg cflbnfO{ k|lts'n c;/ gkg]{ ul/
j];d]06, ;]ldj];d]06 jgfpg :jLs[tL lbg ;lsg]5 .
@@= o; pkIf]qsf] ljz]iftfdf k|lts'n c;/ gkg]{ lsl;dsf cfjf;Lo / cfjf;Lo ;DalGwt Jofkfl/s, lzNksnf,
wfld{s / ;f+:s[lts pkof]ux?sf] nflu cg'dtL lbg ;Sg]5 .
-v_ ;+/lIft pkIf]q M–
o; pkIf]q leq gS;fdf b]vfP adf]lhd k/Dk/fb]lv P]ltxfl;s ljsf; qmddf ljsf; x'Fb} cfPsf] k'/fgf z}nLsf
zx/ -cj{g Sof/]S6/_ emNsfpg] vfnsf af6f]x?, rf]sx? / To:tf af6f], rf]s;Fu hf]l8Psf lsQfdf ag]sf ejgx? /
k/Dk/fut z}nLsf 3/, ejgx?, dlGb/x? cflb kb{5g\ .
oL af6f]x? / rf]sx?sf] 7fpF 7fpFdf ;f+:s[lts tyf wfld{s :ynx? k/Dk/fut z}nLsf s]xL g]kfnL 3/x? cem}+
afFsL /x]sf x'Fbf o; pkIf]q leqsf oL k'/fgf cj{g Sof/]S6/ emNsfpg] jf:t'snf / ;f+:s[lts tyf wfld{s :ynx?sf]
;fy} k/Dk/fut z}nLsf egf{ s'n/ jf:t'snfnfO{ ;+/If0f ;Dj4{gdf k|lts'n c;/ gkg]{ ul/ ;DalGwt lgsfon] lgDg
adf]lhd :jLs[t lbg ;Sg]5 M–
!= o; pkIf]qdf vfnL hUUff;d]tdf agfOg] ejgsf] clwstd u|fp08 se/]h *) k|ltzt, Ps cfgf;Ddsf] vfnL
hUufdf ;tk|ltzt / k'/fgf] ejg eTsfO{ agfpg]sf] xsdf k'/fgf] ejgn] rr]{sf ;Dk"0f{ If]]qkmn a/fj/ x'g]5 .
k'/fgf] 3/ jf ejg eTsfO{ gofF 3/ agfpg gofF dd{t ug{ rfxg]n] k'/fgf] 3/sf] lj:t[t gS;f / 3/sf]
df]x8fx?sf] kmf]6f] ;d]t clgjfo{ ?kdf k]z ug'{ kg]{5 .
@= 3/sf] clwstd tnf kf+r tyf clwstd prfO{ $% lkm6 -!#=& ld= e¥ofª 5f]Kg] ;lxt_ ug{ ;lsg] 5 .
clwstd ˆnf]/ xfO6 @=$) ld= - * lkm6 _ x'g' kg]{5 . o; pkIf]qdf agfpg kfOg] clwstd FAR #=&% x'g]5
. k'/fgf] 3/n] rr]{sf] 7fpFdf agfpg]sf] xsdf k'/fgf] 3/n] rr]{sf] If]qkmnnfO{ hUufsf] If]qkmn dfgL FAR $=%
sfod ul/g]5 .
#= 3/sf] prfO{n] jl/kl/sf] jftfj/0fnfO{ c;/ kg]{ ePdf ;8s tkm{sf] df]x8fsf] prfO{ nfOgdf c? k/Dk/fut
g]kfnL z}nLsf 3/x?sf nfOg;Fu ldNg] ul/ :jLs[t lbg ;lsg]5 . t/ o;f] ubf{ clwstd prfO{ $% lkm6 -
!#=& ld6/_ eGbf a9L x'g] 5}g . snf, jf:t'snf Pj+ wfld{s b[li6sf]0faf6 dxTjk"0f{ /x]sf] 7fpFdf eg] :df/s jf
:df/ssf] sDkfp08sf] jl/kl/sf klxnf] k+lQmsf 3/x? :df/seGbf xf]rf] x'g] u/L lgdf{0f ug'{ kg]{5 .
$= aflx/L uf–xf]df l;d]G6 Knfi6/ gu/L ;8s tkm{sf] df]x8fsf] lkmlgl;+usf] xsdf -Fair Face Brickwork_
k|i6;Fu OF6f b]vfpg] vfnsf] uf–xf] nufpg' kg]{5 . t/ :t'k jl/kl/sf 3/x?df eg] ;'Vvf r'gf, Knfi6/ ug{ klg
;lsg]5 .
%= lsQf gfkL gS;fdf b]vfOPsf] / xfn eO{/x]sf] rf]snfO{ oyfjt /fVg' kg]{5 . ;fljs rf]ssf] ;+/If0f / ;Da4{g
x'g] sfo{ afx]s cGo s'g} klg k|sf/sf] 6x/f, kvf{n cflb lgdf{0f ug{ kfOg] 5}g . rf]s dfly kg]{ ul/
SofG6Ln]e/, jfb{nL, sf]7f, cflb lgsfNg kfOg] 5}g . rf]ssf] k]6LnfO{ rf]ss} lx:;f dflgg]5 .
^= af6f] jf rf]s k§L b]lvg] efudf :nf]k 5fgf g} x'g' kg]{5 .
&= clwstd prfO{;DDf lgdf{0f ug]{ ePdf clGtd tnfdf 5fgfsf] ## k|ltzt If]qkmn j/fj/;DDfsf] sf};L agfpg
;lsg]5 / b'O{ jf Ps kfv] 5fgf x'g' kg]{5 .
*= cfˆg} hUuf dfly ;fdfGotof t];|f] tnfdf sf7sf] jfb{nL agfpg ;lsg]5 .
(= k/Dk/fut g]kfnL z}nL Pj+ cfsf/ k|sf/sf sf7sf ‰ofnx? /fVg' kg]{5 .
!)= k/Dk/fut g]kfnL z}nL Pj+ cfsf/ k|sf/sf sf7sf vfkf ePsf] 9f]sf jf k;nsf sjndf sf7df vfkf /fvL
agfpg' kg]{5 . k;nsf sjnx?df /f]ln+u ;6/ /fVg rfxg]n] uf/f]sf] aflx/ k6L /f]ln+u ;6/sf] s'g} klg efu
gb]Vg] ul/ /fVg' kg]{5 jf /f]ln+u ;6/nfO{ 5f]lkg] ul/ sf7sf vfkfx? klg /fVg ;lsg]5 . o; pkIf]qdf klg
;+/lIft :df/s pkIf]qdf lgif]w ul/Psf s[ofsnfkx? ug{ kfOg] 5}g .
!!= o; pkIf]qdf c?sf] 3/nfO{ c;/ gkg]{ tyf jl/kl/sf] :df/s, 9'+u]wf/fsf] d'xfg cflbnfO{ k|lts'n c;/ gkg]{
ul/ j];d]G6, ;]ldj];d]G6 agfpg :jLs[lt lbg ;lsg]5 .
!@= o; pkIf]qdf ePsf k'/fgf 3/x? eTsfpg :yfgLo lgsfosf] :jLs[t lng' kg]{5 .
-u_ ldl>t k'/fgf] j;f]jf; pkIf]q M–
k'/fgf] zx/L If]qdf kg]{ ;+/lIft :df/s pkIf]q, ;+/If0f pkIf]qeGbf aflx/sf] ;a} efu o;} cGt{ut kb{5g\ .
j;f]jf; tyf ;f];Fu ;DalGwt s[ofsnfksf] nflu pknAw ;]jf ;'ljwfsf] cfwf/df hg3gTj lgoGq0f ug{ o; pkIf]qdf
lgDg cg';f/ x'g] ul/ 3/ jf ejg agfpg :jLs[lt lbg ;lsg]5 .
!= o; pkIf]qdf kg]{ vfnL hUuf ;d]tdf aGg] ejgsf] clwstd u|fp08 se/]h *) k|ltzt, Ps cfgf;Ddsf]
vfnL hUufdf ;tk|ltzt / k'/fgf] ejg eTsfO{ agfpg]sf] xsdf k'/fgf] ejgn] rr]{sf] If]qkmn a/fj/ kfOg]5 .
@= o; pkIf]qdf aGg] ejgsf] clwstd tnf % -kfFr_ tyf prfO{ $% lkm6 -!#=& ld=_ agfpg ;lsg]5 . ;a}
eGbf dflyNnf] tnfsf] 5fgfdf hfg] e¥ofª 5f]Kg] efu a9Ldf & lkm6 ^ OGr cUnf] efu / To; dfly kf/fk]6 #
lkm6 5'6 lbg ;lsg]5 . o; pkIf]qsf] vfnL 7fpF ;d]tdf agfpg]sf] xsdf FAR $ / k'/fgf] 3/n] rr]{sf]
7fpFdf agfpg kfpg] clwstd FAR $=% x'g]5 .
#= o; pkIf]qdf lgdf{0f ul/g] l;g]df xn, lyP6/, ;'k/dfs]{6, Jofkfl/s sDKn]S; cflbsf] clwstd u|fp08 se/]h
%) k|ltzt;DDf x'g ;Sg]5 . kfls{Ësf] nflu Go"gtd Kn6sf] !% k|ltzt ;DDf hUuf /fVg' kg]{5 . prfO{sf]
xsdf clwstd !#=& ld6/ eGbf a9L x'g] 5}g / FAR @=% x'g] 5 .
$= 3/af6 lg:sg] kmf]x/ d}nf :yfgLo lgsfo jf kmf]x/ d}nf Joj:yfkg ug]{ ;DaGwL ;+:yfn] tf]s] adf]lhdsf]
7fpFdf ˆofSg' kg]{5 . lgdf{0f ;fdu|L ;fj{hlgs af6f], k]6L, rf]s, uNNfL cflbdf /fVg kfOg] 5}g .
%= o; pkIf]qdf aGg] ejgsf] 5fgf dfly kg]{ jiff{t\sf] kfgL kfOkåf/f hldg tNnf ;DDf Nofpg' kg]{5.
^= o; pkIf]qdf kg]{ lsQf gfkL gS;fdf b]vfOPsf ;fljs rf]sx? oyfjt /fVg' kg]{5 . ;fljssf ;fj{hlgs tyf
lghL rf]ssf] ;Da4{g / ;+/If0f x'g] s[ofsnfk afx]s cGo s'g} lsl;dsf] lgdf{0f rf]s leq ug{ kfOg] 5}g .
;fj{hlgs ;8s -af6f]_ jf rf]s dfly kg]{ ul/ SofG6Ln]e/, jfNsf]gL, sf]7f / 3/ cuf8Lsf] l;9L cflb agfpg
kfOg] 5}g . rf]ssf] k]6LnfO{ rf]ss} lx:;f dflgg]5 .
&= o; pkIf]qdf snfTds jf:t'snfsf] b[li6n] clt dxTj /fVg] vfnsf] df]x8f ePsf] s'g} ejg ePdf / ;DalGWft
j8f sfof{noaf6 ;+/If0f ug'{ kg]{ egL n]lv cfPdf To:tf ejgsf] ;fljs df]x8fnfO{ eTsfpg / ljuf/L efu
j08f, j]r ljvg ul/ gofF ejg agfpg kfOg] 5}g . ;fljs df]x8f oyfjt sfod /xg] ul/ dd{t ;'wf/ / k'gM
lgdf{0f ug{ lbOg]5 . j8faf6 To:tf ejgx?sf] nut tof/ kf/L /fVGf' kg]{ / To:tf ejgsf] 3/ wgLsf]
j]jf:tfaf6 Iflt x'g] cfz+sf ePdf plrt Ifltk"lt{ lbO{ gu/kflnsfn] vl/b ug{ ;Sg]5 .
*= o; pkIf]qdf lgDg pBf]ux? lgif]w ul/Psf] 5 M–
• s'v'/f tyf rf}kfof kfng ug{,
• 3/ agfpFbf l8:sjfnf sf7lrg]{ d]l;g afx]s ;–ldn tyf sf6 lrg]{ d]l;g k|of]u ug{,
• jftfj/0f b"lift jf k|lts'n c;/ kg]{ s[ofsnfkx? ;~rfng ug{,
• cToflws Hjngl;n kbfy{ h:t} – Uof;, k]6«f]n / cGo /f;folgs kbfy{sf] e08f/ ug{ .
@= cfjf;Lo If]q M– cfjf;Lo If]q eGgfn] d'VotM cfjf;sf] lgldQ k|of]u ePsf] If]qnfO{ hgfpFb5 . Jojl:yt ?kdf
hg3gTj a9fpb} hfg] o; cfjf;Lo If]qsf] p2]Zo /x]sf] 5 . o; If]qnfO{ :yfgsf] k|s[lt x]/L lgDg adf]lhd $
pkIf]qx?df ljeflht ul/Psf] 5 . o; If]q jf cGt{utsf pkIf]qx?nfO{ gS;fdf b]vfOPsf] 5 .
-s_ Jofkfl/s pkIf]q (Commercial Sub- Zone)
-v_ jfSnf] ldl>t a;f]jf; pkIf]q (Densed Mixed Residential Sub-Zone)
-u_ cGo cfjf;Lo pkIf]q (Other Residential Sub-Zone)
-3_ of]hgfj4 cfjf;Lo pkIf]q (Planned Residential Sub-Zone)
-s_ Jofkfl/s pkIf]q M–
cfjf; If]q cGt{ut k|d'v v'b|f tyf yf]s Jofkf/ x'g] !$ ld6/ jf ;f] eGbf a9L rf}8fO{ ePsf km'6kfysf]
Joj:yf ePsf ;j} ;8s, /fhdfu{, ljz]if ;8s, rqmky cflb ;8s dfu{;+u hf]l8Psf lsQfx? / tL ;8s 5]paf6
@% dL6/ ulx/fO{ ;Ddsf bfFof afFofsf lsQfx?sf If]qx? kb{5g\ . lgDg lnlvt If]qx? o; pkIf]q leq kg]{ 5g\ M
! dxf/fhu+h rqmkysf] qml;+usf] s]Gb| /]vfaf6 k"j{ !#% ld6/ / klZrd !)( ld6/ leqsf] /fO6 ckm j] ;8s
s]Gb| /]vf b]lv b'j} tkm{ !% ld6/ sfod ePsf] If]q .
! rqmkysf] rfjlxn rf]saf6 uf}zfnf rf]s;DDfsf] If]qdf ;8s s]Gb|b]lv /fO6 ckm j] !! ld6/ sfod ePsf] If]q.
! rqmky sf]6]Zj/ qml;+usf] s]Gb|af6 pQ/ tkm{ rqmkysf] klZrd #)# ld6/ leqs} /]vf b]lv /fO6 ckm j] !%
ld6/ sfod ePsf] If]q .
! rqmky sn+sL:yfg, rf/ bf]af6f], sfnLdf6L, lji0f'dtL k'n x'Fb} lqk'/]Zj/ yfkfynL, s'k08f]n, k'Nrf]s, hfjnfv]n,
nugv]n b]lv rqmky ;ftbf]af6f];DDf .
! uf}zfnf rf]saf6 k'/fgf] afg]Zj/ rf]s;DDf .
! /Tgkfs{ / jfujhf/sf] rf}af6f] b]lv jfujhf/, l8NnL ahf/, wf]jL vf]nfsf] k"n, k'/fgf] afg]Zj/ afudtLsf] k"n
x'Fb} l;gfd+un;DDf .
! rfjlxn rf]s b]lv jf}4 x'Fb} uf]s0f{ kfs{sf] u]6;Dd .
! cd[t ;fOG; SofDk; cufl8sf] af6f] b]lv ;f]/v'§] x'Fb} gofF ahf/af6 l/+u/f]8 x'Fb} afnfh'sf] dflyNnf] ahf/ ;Dd
-jfOkf; /f]8sf] qml;+u;DDf_ .
! l8NnL jhf/ -k|x/L kf]i6sf] ltg rf}af6f]_ af6 rf/vfn c8\8f, 1fg]Zj/ rf]s x'Fb} gS;fn eujtL jxfn;DDf .
! nflhDkf6, lztn lgjf; x'Fb} rqmky qml;+u;Dd .
! rqmky;+u hf]l8Psf lsQfx? .
! c/lgsf] /fhdfu{ yfkfynL dfOtL3/ b]lv tLgs'g];Dd .
! dfOtL3/ b]lv /fdzfx ky, k'tnL;8s, sdnfbL x'Fb} hog]kfn l;g]df3/;Dd .
! b/jf/dfu{ tLgwf/f kf7zfnf, sdnfbL, s[i0f kfp/f]6L, 1fg]Zj/, /ftf]k'n x'Fb} uf}zfnf rf]s;Dd .
! z+vd"n, gofF afg]Zj/ rf]s, k'/fgf] afg]Zj/ x'Fb} uf}zfnf;Dd .
! lqk'/]Zj/, ;'Gwf/f, /Tgkfs{, sflGtky, n}grf}/, dxf/fhu+h rqmky x'Fb} af;jf/L;Dd .
! sfnLdf6L, s'n]Zj/, aNv' x'Fb} lq=lj= u]6;Dd .
! lj/]Gb| cGt/f{li6«o ;Dd]ng s]Gb|sf] jl/kl/sf] ;8s .
! l;+xb/jf/ kvf{n jl/kl/sf] ;8s .
! cgfdgu/, xg'dfg:yfg, lah'nLahf/ x'Fb} gofF afg]Zj/;Dd .
! ef6e6]gL, afn'jf6f/ x'Fb} dxf/fhu+h;Dd .
! ef6e6]gL, ljzfngu/ x'Fb} rqmky;Dd .
! 1fg]Zj/ rf]sb]lv e}/j:yfg dlGb/ x'Fb} ;fgf] uf}r/0fsf] ltg bf]af6f];Dd .
! 1fg]Zj/, d}tLb]lj, tLg bf]af6f] b]lv d}tLb]jL dlGb/ x'Fb} l8NnLahf/ ;8s rf]s;Dd .
! gf/fo0flx6L b/af/sf] pQ/ k"jL{ kvf{nsf] #))Ú–)æ k"j{ b]lv u}x|L wf/f x'Fb} k'ln; Sjf6/ 5]psf] pQ/ k"jL{
s'gf;Dd .
!= dfyL pNn]lvt ;8sx?sf] bfofF jfofFsf] hUUffx?sf] ;8s l;dfgfaf6 ;8sx?sf] @% ld6/;Dd of] pkIf]q leq
k/]sf] dflgg]5 . o; pkIf]qdf ejgsf] clwstdf u|fp08 se/]h, clwstd FAR / clwstd prfO{ lgDg
adf]lhd x'g]5 M–
l;= ejgsf] lsl;d hUUffsf] If]qkmn clwstd clwstd clwstd prfO{
g+= u|fp08 Pkm=P=cf/
-FAR_
!= Jofkfl/s sd b'O cfgf b'Ok};f &) k|ltzt #=) tnlrqdf b]vfP
cfjf;Lo ejg b]lv * cfgf;DDf adf]lhd Light
Plane nfO{
g5]Sg]ul/sg
agfpg kfpg]5 .
@= Æ * cfgfeGbf a9L %) k|ltzt #=)
#= ;8s 5]psf] hUufdf Go"gtd ! ld6/ ;]6Jofs 5f8L dfq lgdf{0f ug{ kfOg]5 . o;/L Go"gtd ;]6Jofs 5f8L
3/ agfpg]n] Light Plane nfO{ g5]Sg] ul/sg agfpg kfpg]5 . Light Plane nfO{ g5]Sg] ul/ agfpgnfO{
Go"gtd ;]6Jofs 5f8L agfOg] 3/sf] prfO{ b'O{ u'0ff -;8ssf] rf}8fnfO{ + @ ld=_ a/fa/ x'g]5 . 3/x?sf]
nfOgdf /x]sf] ljrsf] vfnL hUufdf agfpbf ;]6Jofs gk'u]klg R.O.W. k'Ug] ePdf c? 3/sf] nfOg;Fu ldNg]
ul/ agfpg lbg ;lsg]5 .
$= :s"n, SofDk;, l;g]df xn, lyP6/, ;ef u[x, xf]6]n tyf ;'k/dfs]{6 h:tf Aofkfl/s sDKn]S; agfpgsf] nflu
Go"gtd hUufsf] If]qkmn # - ltg _ /f]kgL x'g' kg]{5 .
Light Plane
Height of the
Building (H)
Light Plane
63.5°
H = 2(a + 2b)
%= o; pkIf]qdf ejg agfpgsf] nflu hUufsf] Go"gtd If]qkmn @ cfgf @ k};f / af6f];Fu hf]l8Psf] hUufsf]
Go"gtd k|mG6]h !# lkm6 x'g' kg]{5 .
^= o; pkIf]qdf lgDg pBf]ux? lgif]w ul/Psf] 5 M–
• s'v'/f tyf j+u'/ / rf}kfof kfng ug{,
• ;8s 5]pdf lu|n tyf df]6/;fOsn dd{t js{zk ;~rfng ug{,
• 7"nf tyf demf}nf pBf]u jftfj/0f -kfgL, xfjf / ;tx_ nfO{ k|lts"n c;/ kfg]{ vfnsf] pBf]ux?
;~rfng ug{ .
&= 3/ cufl8sf] l;9L ;8ssf] /fO6 ckm j] df kg]{ ul/ lgdf{0f ug{ kfOg] 5}g . o; pkIf]qdf jGg] ejgx?sf]
Go"gtd l;ln+u xfO6 & lkm6 ^ OGr -@=#) dL=_ x'g' kg]{5 .
*= of] dfkb08 nfu" x'g'eGbf klxn] g} sfod ePsf df]x8f / hUufsf] If]qkmn o; dfkb08n] tfs]sf] Go"gtd
If]qkmn / df]x8f eGbf sd eP tfklg To:tf hUufdf dfkb08n] tf]s]sf] cGo kl/lw leq /xL lgdf{0f ug{
kfOg]5 .
-v_ afSnf] ldl>t a;f]jf; pkIf]q M–
o; pkIf]q cGtu{t Aofkfl/s pkIf]qdf kg]{ If]q afx]ssf b]xfosf If]q kb{5g\ M–
! k'tnL ;8s, afuahf/, sdnfbL, l8NnL ahf/, sfnLsf:yfg, d}tLb]jL, 1fg]Zj/, sdnkf]v/L, u}x|Lwf/f,
3§]s'nf], xf8LufpFsf] k'/fgf] j:tL .
! gfukf]v/Lb]lv gS;fn eujlt jxfn hfg] af6f]sf] pQ/ tkm{ ;8ssf] 5]paf6 !% ld= ulx/fO{;Dd .
! g/b]jL, lji0f'dlt k'n, 8Nn' x'Fb} :joDe' e'Ov]nhfg] af6f]sf] bfofF÷jfofF ;8ssf] 5]paf6 b'j} tkm{ !% dL
ulx/fO{;Dd, s'k08f]n, cgfdgu/, k'Nrf]s, hfjnfv]n, nugv]n, cflb .
!= o; pkIf]qdf ejgsf] clwstd u|fp08 se/]h clwstd Pkm= P= cf/=, clwstd agfpg kfpg] If]qkmn /
clwstd prfO{ lgDg adf]lhd x'g]5 .
l;= eagsf] lsl;d hUufsf] clwstd clwstd ejg clwstd prfO{
g+= If]qkmn u|fp08 ˆnf]/ agfpg kfpg]
se/]h Pl/of If]qkmn
/]l;of]
(FAR)
!= cfjf;Lo @ cfgf *) Ü @=%) Kn6sf] If]= X @=%) tnlrqdf
@ k};fb]lv b]vfP adf]lhd
* cfgf;Dd nfO6 Kn]gnfO{
g5]Sg] ul/
@= cfjf;Lo * cfgf ^) Ü @=%) hUufsf] If]= X @=%) agfpg kfpg]5.
eGbf a9L
Light Plane
Height of the
Building (H)
Light Plane
63.5°
H = 2(a + 2b)
c08/ u|fp08df kfls{+Ë agfpg]sf] xsdf c08/ u|fp08df kfls{Ësf] nflu ag]sf] hltsf] ˆnf]/ Pl/of FAR df
u0fgf ul/g] 5}g . o; pkIf]qdf 3/ agfpgsf] nflu Go"gtd hUufsf] If]qkmn b'O{ cfgf b'O{ k};f / af6f];Fu hf]l8Psf]
hUufsf] Go"gtd df]x8f $ ld6/ -!# lkm6_ x'g' kg]{5 .
@= o; pkIf]qdf ;fljssf] 3/ eTsfO{ k"g M lgdf{0f ubf{ ;fljssf] 3/ adf]lhd lgdf{0f ug{ lbOg]5 . t/ ;8s
tkm{sf] df]x8fnfO{ ;8ssf] lsgf/faf6 sDtLdf Ps ld6/ ;]6Aofs 5f8L dfq lgdf{0f ug{ lbOg] 5 . nfO6 Kn]g -
Light Plane_ nfO{ g5]Sg] ul/sg dfq 3/sf] prfO{ lgwf{/0f ul/ lgdf{0f ug{ :jLs[lt lbOg] 5 .
#= o; pkIf]qdf lgDg lsl;dsf] ejg lgdf{0f u/]df lgDg adf]lhd kfls{Ësf] Joj:yf x'g'kg]{ 5 .
• tf/] xf]6n – hDdf hUUffsf] @) k|ltzt
• l;g]df 3/, ;efu[x, lyP6/ cflb – hDdf hUufsf] @) k|ltzt
• Jofkfl/s, sDKn]S; h:t} – ;'k/ dfs]{6 – hDdf hUufsf] @) k|ltzt
• :s"n SofDk; – hDdf hUufsf] !% k|ltzt
• kf]lnlSnlgs, gl;{Ëxf]d cflb – hDdf hUufsf] @) k|ltzt
• ;/sf/L, cw{ ;/sf/L sfof{no – hDdf hUufsf] !% k|ltzt
$= o; pkIf]qdf lgDg pBf]ux? lgif]w ul/Psf] 5 M–
• 7"nf tyf demf}nf pBf]u jftfj/0f -xfjf, kfgL, ;tx_ nfO{ k|lts"n c;/ kfg]{ vfnsf] pBf]ux?
:yfkgf / ;~rfng ug{,
• eO/x]sf] ejgnfO{ nh jf xf]6]nsf] ?kdf k|of]u ug{ k/]df cfjZos kfls{Ësf] Joj:yf ul/ ;DalGwt
lgsfosf] k"j{ :jLs[lt glnO{ ;~rfng ug{,
• s]lGb|o txsf] ;/sf/L tyf cw{ ;/sf/L sfof{nox?sf] ejg lgdf{0f ug{ .
-u_ cGo cfjfl;o pkIf]q M–
o; pkIf]qdf cfjf;Lo If]q cGtu{t kg]{ Jofkfl/s pkIf]q, afSnf] ldl>t a;f]af; pkIf]q / of]hgfa4
cfjfl;o pkIf]q leq kg]{ pkIf]q afx]ssf If]q kb{5g\ .
!= o; pkIf]qdf ejgsf] clwstd u|fp08 se/]h, clwstd agfpg kfpg] If]qkmn, FAR / clwstd prfO{
lgDg cg';f/ x'g]5 M–
l;= ejgsf] lsl;d hUufsf] If]qkmn clwstd u|fp08 ˆnf]/ clwstd ejg clwstd
g+= -If]_ se/]h Pl/of agfpg kfpg] prfO{
-GCR_ /]l;of] If]qkmn
FAR
!= cfjf;Lo @ cfgf *) Ü !=&% hUufsf] If]= X !=&% tnlrqdf
@ k};f eGbf a9L b]vfP
* cfgf;Dd adf]lhd
nfO6
@= cfjf;Lo * cfgf eGbf a9L ^) Ü !=&% hUufsf] If]= X !=&% Kn]gnfO{
g5]Sg]
ul/
#= :s"n SofDk; – $) Ü !=% hUufsf] If]= X !=% agfpg
;Sg]5 .
$= ;/sf/L, cw{;/sf/L – $) Ü !=% hUufsf] If]= X !=%
sfof{no, kf]lnlSnlgs,
gl;{Ëxf]d cflb
–
%= ko{6g dGqfnon] tf]s]sf $) Ü #=)) hUufsf] If]= X #=)
tf/] xf]6]n –
$) Ü @=)) hUufsf] If]= X @=)
^= l;g]df xn, lyP6/,
;efu[x
–
&= ;fgf tyf 3/]n' pBf]u $) Ü !=% hUufsf] If]= X !=%
;DaGwL ejg
–
*= ;'k/dfs]{6 h:tf %) Ü @=)) hUufsf] If]= X @=)
Jofkfl/s sDKn]S;
Light Plane
Height of the
Building (H)
Light Plane
63.5°
H = 2(a + 2b)
gf]6 M– c08/ u|fp08df ljleGg ;le{;]h / kfls{u+sf] Joj:yf ul/ agfpg] 3/sf] xsdf ;le{;]h / kfls{u+sf] nflu
agfOg] ˆnf]/ Pl/of hlt FAR df u0fg ul/g] 5}g . To:t} jfb{nL -uf/f] aflx/ lgsnL agfPsf] jf 3/ leq
3';fP/ agfPsf]_ nfO{ FAR df u0fgf ul/g] 5}g .
@= o; pkIf]qdf lgDg lsl;dsf ejg lgdf{0f u/]sf lgDg adf]lhd kfls{Ësf] Joj:yf x'g' kg]{5 M–
• tf/] xf]6]n – hUufsf] If]qkmnsf] – @) k|ltzt
• l;g]df xn, ;efu[x, lyP6/ cflb hUusf] If]qkmn – @) k|ltzt
• Aofkfl/s sDKn]S; h:t} – ;'k/dfs]{6 cflb hUufsf] If]qkmnsf] – @) k|ltzt
• gl;{Ëxf]d, kf]lnlSnlgs cflb – hUufsf] If]qkmnsf] @) k|ltzt
• ;/sf/L, cw{ ;/sf/L sfof{no hUufsf] If]qkmnsf] @) k|ltzt
• :s"n, SofDk;, hUufsf] If]qkmnsf] – !% k|ltzt
#= lnˆ6 /fvL ejg lgdf{0f u/sf] v08df / j];d]G6, ;]ldj];d]G6 cfjf;Lo k|of]hgsf] nflu ge} :6f]/]h tyf cGo
;le{;]hsf] nflu agfPsf] v08df / 5fgf dfly aGg] lnˆ6sf] d]l;g ?dsf] If]qkmn / ;]dL j];d]G6 jf j];d]G6sf]
If]qkmnnfO{ clwstd agfpg kfpg] If]qkmnsf] nflu u0fgf ul/g] 5}g . To:t} jfb{nL -3/sf] uf/f] aflx/
lgsfnLPsf] jf 3/ leq 3';fP/ agfPsf]_ nfO{ FAR df u0fgf ul/g] 5}g .
$= o; pkIf]qdf lgDg pBf]ux? lgif]w ul/Psf] 5 M–
• 7"nf] tyf demf}nf pBf]u :yfkgf / ;~rfng ug{,
• jf?b vfgf agfpg,
• cs;Lb];g kf}08 lgdf{0f ug{,
• 3'DtL ;s{; tyf ;s{; b]vfpg,
• s]lGb|o jf If]lqo :t/sf] ;/sf/L sfof{no / cw{ ;/sf/L sfof{no ejgx? lgdf{0f ug{ .
-3_ of]hgfj4 cfjf;Lo pkIf]q M–
o; lsl;dsf] cfjf;Lo If]qx? ;/sf/L jf u}/ ;/sf/L :t/jf6 ljsl;t ul/bf sf7df8f}+ pkTosf gu/ ljsf;
;ldltjf6 lgDg adf]lhdsf cfwf/e"t ;'ljwfx? - af6f], 9n, vfg]kfgL, ljh'nLsf] :t/ _ ;d]t v'n]sf] of]hgf agfO{
:jLs[t u/fpg' kg]{5 .
!= af6f]sf] rf}8fO{ cg';/0f ug'{ kg]{ dfkb08
s_ d"n ;8s hf]8g] af6f]sf] -rf}8fO{_ & -;ft_ ld6/ Go"gtd
v_ Jns Ansdf hfg]af6f] % -kf+r_ ld6/ Go"gtd
u_ Kn6 Kn6df hfg]af6f] $ -rf/_ ld6/ Go"gtd
3_ sn 8 :ofs -Cul De SAC_ af6f] ^) -;f¶L_ ld6/ eGbf a9L x'g' gx'g]
@= Kn6 ;fOh
s_ 38]/Lsf] rf}8fO{ ^ -5_ ld6/ Go"gtd
v_ 38]/Lsf] If]qkmn @ -b'O_{ cfgf @ k};f Go"gtd
#= Kn6sf] -Depth_ 8]Ky
s_+ @ cfgf @ k};f – $ cfgf ;DDf !=% x rf}8fO{
v_ $ cfgf eGbf a9L – * cfgf ;DDf !=&% x rf}8fO{
u_ * cfgf eGbf a9L – !@ cfgf ;DDf @ x rf}8fO{
%= ljljw M–
s_ vfg]kfgL, 9n lgsf;, ljB't, 6]lnkmf]g cflb lj:tf/ ug{ / cfunfuLsf] ;dodf af?0foGq ;d]t n}hfg
;/n tyf ;'ud x'g] u/L :ygLo 6f]kf]u|fkmLdf plrt Wofg lbO{ af6f]sf] /]vf+sg ug{' kg]{5 .
v_ of]hgfa4 cfjfl;o pk–If]qdf v'Nnf efu (Set Back) !=% dL= 5f8L dfq lgdf{0f ug{ kfOg]5 / FAR
sf] xsdf cfjfl;o ejgsf] nflu @ / Jofkfl/s ejgsf] nflu clwstd FAR #=)) lbOg]5 . 3/n]
cf]u6\g kfpg] efu (Ground Coverage) cGo cfjfl;o pk–If]qsf] cg';f/ x'g]5 .
-u_ b]xfosf of]hgfa4 cfjfl;o If]qdf b]xfo adf]lhd x'g]5 M–
!_ 3/n] cf]u6\g ;Sg] hUuf (Ground Coverage) ;fljsdf *) k|ltzt eP tfklg ^) k|ltzt
sfod ug]{ .
@_ $ cfgfsf] hUufdf rf/ tNnf / e–ofª v08 dfqsf] kfFrf}+ tNnfsf] nflu clwstd prfO{ $!Ú sfod
ug]{ .
#_ ;]6 Jofssf] xsdf ;8ssf] lsgf/faf6 slDtdf @ ld6/ 5f]8\g kg]{, hUufsf] rf}8fO{ tkm{ bfFof afFof
5f]8\g gkg]{ . pNn]lvt ;]6 Jofs lgoddf Irregular Plot sf] xsdf cfjZostfg';f/ sfof{Gjog
;ldltn] 5'6 lbg ;Sg] .
$_ 3/ agfpg sf=p=g=lj=of]=sfof{Gjog ;ldltn] gS;f l;kmfl/; ug]{ / uf=lj=;=n] ljlwjt\ gS;f kf;
ug]{ .
%_ 3/ agfpFbf Ps Kn6df Pp6f 3/ agfpg kg]{ @ Kn6 ldnfP/ Pp6f 3/ agfpg lgif]w ug]{ .
!_ ;8ssf] l;dfgfb]lv @ dL6/ 5f8L dfq 3/ tyf 6x/f lgdf{0f ug{ lbg] . - kvf{nsf] xsdf ;8ssf]
l;dfgfdf g} ^ kmL6 prfO{df ga9fO{ agfpg lbg] . _
@_ k5fl8 tkm{ cfˆg} hUuf slDtdf ! dL6/ 5f8L dfq 3/ agfpg lbg] .
#_ hdLgsf] bfFof afFof tkm{ em\ofn, sf};L /fVg k/]df cfˆg} hdLg slDtdf @ dL6/ 5f8L dfq 3/
agfpg lbg] .
$_ afb{nL, sf};L, 5t, kfvf OTofbL aflx/ lg:sg] efux? pNn]lvt Go"gtd 5f8\g kg]{ hdLgdf lgsfNg
lbOg] 5}g .
%_ ;8ssf] ;txaf6 38]/Lsf] ;tx w]/} dfly kf/L df]6/ leq;Dd nfg ;Dej gePsf] v08df Uof/]h
;8ssf] l;dfgf b]lv g} agfpg ;lsg]5 .
^_ 5fgfsf] kfgL af6f] / l5d]sLsf] hdLgdf v:g] u/L 5fgf 5fpg lbOg] 5}g .
&_ 3/sf] tNnf clwstd $ tNnf / clwstd prfO{ $) kmL6 dfq lbOg]5 / pNn]lvt prfO{ cfjf; -
lKnGy_ ;tx b]lv 5fgfsf] ;tx;Dd gflkg]5 .
*_ ;fljs 3/sf] yk / ;'wf/ sfo{ ubf{ bkmf -!_ nfu" x'g] 5}g t/ cGo ;a} bkmfsf] kfngf x'g' kg]{5 .
!_ Kn6 g+= ! sf] nflu d"n ;8s k§L @ dL, cufl8 ! dL, bfFof k§L ! dL 5f]8]/ dfq / agfpg kfOg]5 .
@ j6f k;n sjn /fVg' kg]{ tyf 3/ leq k:g 9f]sf d"n ;8s k§L x'g' kg]{ .
@_ Kn6 g++= @ sf] nflu cufl8 ! dL6/ (Slide Lane) k§L @ dL=, afFof k§L ! dL= 5f]8\g'kg]{5 . cufl8 @
j6f k;n sjn /fVg' kg]{ / 3/ leq k:g 9f]sf (Slide Lane) k§L x'g' kg]{5 .
#_ Kn6 g+= #, (, !), !$, !% sf] / !( sf] nflu cufl8 ! dL= / k5fl8 @ dL= 5f8\g' kg]{5 . bfFof cyjf
afFofk§L #) ;]=dL= 5f8\g' kg]{5 . cufl8 @ j6f k;n sjn / k5fl8k§L 3/ leq k:g] ;fO8 tkm{
k;n sjn vf]Ng ;lsg] t/ l;+8L agfpg kfOg] 5}g .
$_ Kn6 g+= $, %, ^, &, *, !!, !@, !#, !^, !& / !* sf] nflu cufl8 ! dL= k5f8L @ dL= 5f8\g' kg]{ /
bfFof afFof 5f8\g' gkg]{ . cufl8 @ k;n sjn / k5fl8af6 3/ leq k:g] .
%_ Kn6 g+= @) sf] nflu cufl8 ! dL= k5fl8 @ dL / bfFof af6f]df ! dL= 5f8\g' kg]{5 . cufl8 @ j6f
k;n sjn / k5fl8 3/af6 leq k:g] .
^_ Kn6 g+= @! / @@ sf] nflu cufl8 ! dL=, k5fl8 @ dL= bfFof afFof 5f8\g' gkg]{ tyf cufl8af6 3/
leq k:g] .
&_ Kn6 g+= ! b]lv @@ ;Dd tnsf] xsdf e–ofª ;d]t u/]/ hDdf # tnf;Dd dfq ug{ ;lsg]5 . tLg
tNnfb]lv dfq cufl8 k§L a9Ldf ^) ;]=dL= ;Dd dfq SofG6Ln]e/ -:Nofj_ lgsfNg ;lsg]5 .
3fdkfgL 5]Sgsf] nflu ;f] SofG6Ln]e/df sf]7f agfpg kfOg] 5}g .
Open Space sf] Level af6 a9Ldf #) ;]=dL= ;Dd dfq D.P.C. sf] n]en ug{ ;lsg]5 .
SoflG6n]e/sf] xsdf klxnf] tNnfdf cufl8 a9Ldf #* ;]=dL= ;Dd dfq lgsfNg kfOg]5 .
;fy} oL ;a} lgodx?nfO{ cfwf/ dfgL Pp6f gd"gfsf] ?kdf gS;fx? tof/ kfl/Psf 5g\ . ;f]
gS;f cg';f/ g} x'g' kg]{5 .
*_ oL dfyL pnn]lvt ;a} Kn6x?sf] cufl8sf] df]x8f Open Space tkm{ /flvPsf] 5 .
(_ pQm If]qdf lgdf{0f x'g] 3/ ;s];Dd g]kfnL z}nLdf ldNbf] h'Nbf] x'g' kg]{5 .
#= ;+:yfut If]q M– ;/sf/L, cw{ ;/sf/L tyf cGo ;fj{hlgs sfo{sf lgldQ k|of]udf cfPsf tyf cfpg] gS;fdf
b]vfOPsf If]q o; If]q cGtu{t kb{5g\ . o; If]qnfO{ lgDGf pkIf]qx?df ljefhg ul/Psf] 5 M–
-s_ ;/sf/L tyf cw{ ;/sf/L sfof{no pkIf]q (Government & Semi Government Sub-Zone)
-v_ :jf:Yo ;]jf pkIf]q (Health Services Sub-Zone)
-u_ z}lIfs pkIf]q / (Educational Sub-Zone)
-3_ k|x/L tyf ;}lgs pkIf]q (Police & Army Sub-Zone)
;/sf/L tyf cw{ ;/sf/L pkIf]qdf ejgsf clwstd u|fp08 se/]h, FAR tyf kfls{Ë :ynsf] Joj:yf lgDg
adf]lhd x'g]5 M–
o; pkIf]qdf ejgsf] clwstd u|fp08 se/]h, FAR tyf kfls{Ë :ynsf] Joj:yf lgDg adf]lhd x'g]5 M–
o; pkIf]qdf ejgsf] clwstd u|fp08 se/]h, FAR tyf kfls{Ë :ynsf] Joj:yfdf lgDGf adf]lhd x'g]5 M–
• clwstd u|fp08 se/]h – $) k|ltzt
• FAR – @=%)
• Go"gtd kfls{Ë :yn – hDdf hUufsf] !% k|ltzt
o; pkIf]qdf lgdf{0f ubf{ ;DalGwt ;+:yfn] ;DalGwt sfof{Gjog ;ldlt ;+u ;dGjo /fvL lgdf{0f sfo{ ug'{
kg]{5 .
-ª_ cGo Joj:yf
! ;/sf/L tyf cw{ ;/sf/L sfof{nox?, z}lIfs ;+:yfx? - :s"n, sn]h, ljZjljBfno_ :jf:Yo
;]jf;+u ;DalGwt :jf:Yo s]Gb|, c:ktfn, gl;{Ë xf]d, kf]lnlSnlgs / ;/sf/L tyf lghL a}+sx?
cfbL lgdf{0f ug{sf] nflu ejgsf] jl/kl/ To"gtd # ld6/ v'Nnf /fVg' kg{]5 .
! :jf:Yo ;]jf;+u ;DalGwt :jf:Yo s]Gb|, c:ktfn, gl;{Ë xf]d, kf]lnlSnlgs cflbdf pkrf/sf]
qmddf lgl:sg] kmf]xf]/ d}nfx? cfˆg} sDkfp08 leq cfkm} Joj:yfkg ug]{ Joj:yf ug{' kg]{5 .
! Ps k6sdf !) hgf eGbf a9L dflg; Ps} k6s hDdf gx'g] vfnsf ;+:yfut ejgx?nfO{ e"–
pkof]u If]qdf kg]{ dfkb08 cg';f/ g} ejg lgdf{0f ug{ lbg ;lsg]5.
! ejg lgdf{0f ubf{ s'g k|of]hgsf] nflu lgdf{0f x'g] xf] ;f]xL k|of]hgsf] dfkb08sf] cfwf/df :jLs[lt
lbg ;Sg]5 .
! s'g} klg pkIf]qdf Jofkfl/s k|of]hgsf] nflu lgdf{0f :jLs[lt ubf{ pQm lgdf{0f x'g] ejgsf] nflu
slDtdf @ /f]kgL hUuf x'g' kg]{5 .
! ;+:yfut k|of]hgsf] lgldQ lgdf{0f x'g] ejgsf] s"n If]qkmn % -kfFr_ xhf/ :Sjfo/ lkm6 eGbf
a9L ePdf ;f] ejgsf] :jLs[lt lbFbf ;+:yfut If]qsf] dfkb08 nfu" x'g]5 .
$= cf}Bf]lus If]q M– cf}Bf]lus If]q cGtu{t xfn sfod afnfh', kf6g tyf eQmk'/ cf}Bf]lus If]qx? kb{5g\ .
sf7df8f}+ pkTosfdf ljleGg k|fljlws sf/0fx?n] ubf{ ;]jf ;DjGwL pBf]u afx]s cGo pBf]ux?nfO{ lg?T;flxt
ug]{ . kfgL / xfjf b'lift x'g] vfgsf] pBf]ux? ;j{;fwf/0f hgtfsf] cfjf; b]lv %)) ld6/ leq /fVg glbg] .
%= ;+/If0f If]q M– ;+/If0f If]q cGtu{t P]ltxfl;s, wfld{s, k'/ftflTjs tyf jftfj/0f ;+/If0fsf] lgldQ cfjZos
v'Nnf xl/ofnL If]q gbLsf] bfofF jfofFsf 3f6x? kb{5g\ . o; If]qdf ;Da4{g / ;+/If0f ug]{ sfo{ afx]s cGo sfo{
ug{ kfOg] 5}g . o; If]q cGtu{t lgDg pkIf]qx?nfO{ tf]lsPsf 5g\ M–
!= bz/y /+uzfnf
@= 6'Fl8v]n
#= ;}lgs d~r
$= /Tgkfs{
%= /fgLkf]v/L
^= e[s'6L d08k
o; pkIf]q cGtu{t /fgLjg, xfQLjg, :joDe', jfF;jf/L, lrl8ofvfgf cflb :yfgx? kb{5g\ .
g]kfn ;/sf/n] /fhkqdf ;"rgf k|sflzt ul/ ;+/lIft :df/s If]q 3f]lift u/]sf If]q, k'/fgf zx/ If]qsf] ;+/If0f
If]q afx]ssf cGo ;f+:s[lts, P]ltxfl;s, k'/fgf k'/ftflTjs tyf wfld{s If]qx?nfO{ hgfpFb5. o; cGt{ut lgDg If]q
kb{5g\ . h'g lsQf gfkL gS;fdf b]vfOPsf] 5 .
tkl;n
!= :df/ssf If]q tyf :df/sn] rr]{sf] If]q tyf sDkfp08;Fu hf]l8Psf lsQfx?df $% lkm6 -!#=&) ld6/_ sf]
prfO{ ;DDfsf] 3/ lgdf{0f ug{ ;lsg]5 .
@= o; If]qsf :df/sx? k§Lsf] df]x8fx? k/Dk/fut g]kfnL z}nLdf lgdf{0f ug'{ kg]{5 .
#= ;+/If0f If]q leqsf tf]lsPsf :df/ssf j/Lkl/ ;GwL ;k{g kg]{ lsQfx?df 3/, ejg, lgdf{0f ubf{ :df/d k§L
sDtLdf !) lkm6 5f8]/ dfq lgdf{0f ug{ kfOg]5 .
^= zx/ lj:tf/ If]q M– sf7df8f}+ pkTosf leqsf gu/ pGd'v $% j6f uf=lj=;= x?nfO{ o; If]q cGtu{t /flvPsf]
5.
^=! o; If]q ejg lgdf{0f k|of]hgsf] nflu hUufsf] Go"gtd If]qkmn b'O{ cfgf b'O{ k};f x'g' kg]{5 / af6f];Fu hfl8Psf]
hUufsf] Go"gtd df]x8f ^ ld6/ x'g' kg]{5 .
^=@ o; If]q leq ejg lgdf{0fsf] nflu lgDg cg';f/ :jLs[t lbg ;lsg]5 M–
l;= ejgsf] lsl;d hUufsf] clwstd ˆnf]/ clwstd ejg clwstd prfO{
g+= If]qkmn -If]_ u|fp08 Pl/of agfpg kfpg]
se/]h /]l;of] If]qkmn
-GCR_ (FAR)
!= cfjf;Lo @ cfgf &) Ü !=@% If]= X !=@% tnlrqdf b]vfP
@ k};fb]lv h:t} nfO6
! /f]kgL;Dd Kn]gnfO{ g5]Sg]
ul/ agfpg
@= cfjf;Lo ! /f]kgL %) Ü !=@% If]= X !=@% kfOg]5 .
eGbf a9L
Light Plane
Height of the
Building (H)
Light Plane
63.5°
H = 2(a + 2b)
^=# bfofF jfofF / k5f8L k6L ljleGg lsl;dsf] 3/sf] nflu lgDg cg';f/ vfnL hUuf 5f]8\g' kg]{5 .
^=#=! c;+jGw -Detached_ 3/ agfpgsf] nflu bfofF jfofF / k5f8L k6L Go"gtd !=% ld= -% lkm6_ v'nf efu 5f8\g'
kg]{5 / af6f] k6L af6f]sf] rf}8fO{ kl5 Go"gtd ! ld6/ 5f]8\g' kg]{5 .
^=#=@ ;DaGw -Semidetached_ 3/ agfpgsf] nflu k5f8L / Ps ;fO8tkm{ sDtLdf !=% ld= -% lkm6_ 5f]8\g' kg]{5 .
^=#=# af6f];Fu hf]l8Psf] Kn6df af6f] lt/ -cufl8 kl6_ sDtLdf af6f]sf] rf}8fO{ -R.O.W._ kl5 Ps ld6/ 5f8L
k+lQmj4 -ROW_ bfofF jfofF ;6fP/ 3/ agfpg]n] bfofF jfofF v'nf efu 5f]8\g' gkg]{, k5f8L k6L Go"gtd !=% ld=
-% lkm6_ v'nf efu 5f8g' kg]{5 .
^=$ cfjf;Lo k|of]hgsf] nflu ge} :6f]/]h / cGo ;le{;]hsf] nflu k|of]u ug]{ xf] eg] j];d]G6n] cf]u6]sf] If]qkmn
clwstd agfpg kfpg If]qkmn -FAR_ df u0fgf ul/g] 5}g . To:t} 5fgf dflysf] lnˆ6 d]lzg 3/ / kfgL
6+sLsf] If]qkmn klg FAR sf] nflu u0fgf ul/g] 5}g .
^=% o; If]qdf lgDg lsl;dsf ejg lgdf{0f u/]df lgDg adf]lhdsf] kfls{Ësf] Joj:yf x'g' kg]{5 .
&= ;tx ;jf/L If]q M– o; If]q cGtu{t j;kfs{, 6«s kfs{, sf/ kfs{ tyf ;8s cflb kb{5g\ . o; If]qdf s'g}
lgdf{0f sfo{ ubf{ ;DalGwt lgsfo;+u :jLs[lt lng' kg]{5 .
*= ljdfg :yn If]q M– of] If]qdf lqe'jg cGt/f{li6«o ljdfg :yn If]q / ;f] af6 k|dfl0ft If]qnfO{ hgfpFb5 . o;
If]qdf ljdfg :ynsf] ljsf; ;DaGwL sfo{ ug{ kfOg]5 .
(= v]ns'b If]q M– o; If]qdf v]ns'b ljsf;sf nflu tof/ ul/Psf] bz/y /+uzfnf ;fgf] uf}r/ cflb kb{5g\ .
v]ns'b ;DaGwL lgdf{0f sfo{sf] :jLs[lt ;DalGwt lgsfoaf6 lng' kg]{5 .
!)=! gf/fo0flx6L b/jf/ sDkfp08b]lv #)) lkm6 ;Ddsf] b"/Lleq ul/g] lgdf{0f ;DaGwL dfkb08 b]xfo adf]lhd x'g]5
/ ;f] afx]ssf] If]qsf] xsdf h'g pkIf]q leq kb{5 ;f] pkIf]qsf] dfkb08 nfu" x'g]5.
!= eO{/x]sf] ejg eTsfO{ gofF ejg agfpFbf eO{/x]sf] ejg dd{t u/L tNnf yk ubf{ jf vfnL /x]sf]
hUufdf gofF ejg lgdf{0f ubf{ clwstd tNnf # tyf clwstd prfO{ #) lkm6;Dd /fVg ;lsg]5 .
@= o; If]qsf] FAR @=$ sfod ul/Psf] 5 .
#= gf/fo0flx6L b/af/sf] sDkfp08sf] jl/kl/sf] ;8sdf cfˆgf] hUufsf] 5]paf6 @ ld6/ ;]6Jofs 5f]8L
lgdf{0f ug'{ kg]{5 .
$= gofF ejg lgdf{0f ubf{ clwstd u|fp08 se/]h *) k|ltzt sfod ul/Psf] 5 .
%= gf/fo0flx6L b/jf/ sDkfp08 b]lv ^)) lkm6;Ddsf] b"l/leqsf] snsf/vfgf, js{;k - u|Ln lgdf{0f
df]6/ tyf df]6/;fOsn dd{t cflb sfo{sf] nflu _, v'Nnf df5f df;' k;n tyf kz'jwzfnf, k]6«f]n
kDk tyf UofF;, d§Lt]n h:tf k|HjngzLn kbfy{x?sf] e08f/ tyf WjgL / jfo' k|b'if0f x'g] vfnsf]
k|of]u lgif]w ul/Psf] 5 .
jfUdtL, lji0f'dtL / dgf]x/fsf] bfofF jfofF vf]nf 5]paf6 @) ld6/ 5f8L dfq lgdf0f{ ug{ kfOg]5 .
wf]jLvf]nfsf] xsdf wf]ljvf]nf cfof]hgf ePsf] :yfgdf Project sf] Planning cg';f/ x'g]5 .
tn pNn]lvt vf]nfsf] xsdf ;f] ;DaGwL cWoog k|ltj]bg k|fKt eO{;s]kl5 tf]lsg]5 .
• aNv' vf]nf
• gVv' vf]nf
• 6's'rf vf]nf
• ;fdfv'l;
• sf]8s' vf]nf
• dxfb]j vf]nf
• sd{gfzf vf]nf
• s/v';L
!= FAR – #=%
@= cufl8 k§L ;]6Jofs – Go"gtd * dL6/
#= bfFof afFof / k5fl8 k§L ;]6Jofs – Go"gtd ^ dL6/
$= ;+o'Qm cfjf; :yn;+u hf]l8g] k|j]zdfu{ tyf ;f] k|j]zdfu{;+u hf]l8g] ;8ssf] Go"gtd rf}8fO{ * dL6/
lkmN8df g} x'g' kg]{5 .
%= cGo k|fjwfgsf] xsdf ;+o'Qm cfjf; ejg (Appartment Housing) lgdf{0f ;DaGwL dfkb08, @)^@
cg';f/ g} x'g]5 .
rqmky leq ;+o'Qm cfjf; ejg lgdf{0f ubf{ ;+o'Qm cfjf; ejg (Appartment Housing) lgdf{0f
;DaGwL dfkb08, @)^@ cg';f/ g} x'g]5 .
!#= ljljw M–
• gu/ of]hgf nfu" ePsf] If]qdf lgdf{0f -;'wf/ jf gofF lgdf{0f_ ug{sf] nflu ;DalGwt gu/kflnsf jf
sfof{Gjog ;ldltsf] lnlvt :JfLs[t lng clgjfo{ x'g]5 .
• s'g} JolQm jf ;+:yfn] k|:tfljt ljsf; sfo{sf] nflu cfjZos k/]df ;DalGwt sfof{Gjog ;ldltaf6 s]
s:tf] lgoGq0f, lgb]{zg OTofbL x'g ;Sg]5 eGg] jf/] hfgsf/L lng ;lsg]5 .
• xfn ePsf] 3/, af6f,] 9n OTofbL b]vfOPsf] ;fO6 Knfg ;lxt gS;fdf k|:tfljt 3/ /xg] hUuf / d"n
af6f];Fu s:tf] ;DaGWf /xg] 5 ;f] ;d]t b]vfpg' kg]{5 . pbfx/0fsf] lgldQ af6f]sf] nfOg, rf}8fO{ bfofF
jfofF ?v /f]Kg] xf] eg] o:tf ?vx? ;fy} 9n gfnL OTofbL eP ;f] ;d]t b]vfpg' kg]{5 .
• k|:tfljt 3/sf] ;fO6 Knfg, KNffg, Olne];g tyf ;]S;g cflb v'nfOPsf] gS;f b/vf:t kq;fy k]z
ug'{ kg]{5 .
• gS;f k]z ubf{ ;fO6 Kn6df Septic Tank clgjfo{ ?kdf b]vfpg' kg]{5 . ;f] k|:tfljt Septic Tank
D.P.C. r]s ug]{ ;do ;Dddf lgdf{0f e};s]sf] x'g' kg]{5 .
• lgdf{0f :yndf :jLs[t ;fO6 Knfg ;lxtsf] gS;f clgjfo{ ?kn] /xg' kg]{ 5 .
• :s]n M
! df]x8f Knfg / ;]S;g !M!)) jf !M%) df .
! ;fO6 Knfg ! – /f]kgL ;DDf !M!)) / ! b]lv # /f]kgL ;DDf !M@)) o; eGbf a9L !M$))
df .
• b/vf:t kq $ k|lt / gS;f ;]6 % k|lt :jLs[ltsf] nflu k]z ug'{ kg]{5 .
• cfˆgf] 3/ hUufsf] lg:;fsf] @–@ yfg k|dfl0ft hUufwgL k|df0f k'hf{ dfnkf]t, lt/]sf] /l;b / gfkL
gS;fsf] k|ltlnkLx? ;fydf x'g' kg]{5 .
• ejgsf] lgdf{0f ;DkGGf eP kl5 3/ wlgn] ;DalGWft gu/kflnsfaf6 sfo{ ;DkGGf ePsf] hf+r u/fO{
:jLs[lt lng' kg]{5 .
• lgdf{0f cjlwdf ;8sdf lx8\g uf¥xf] x'g] ul/ lgdf{0f ;fdfu|L ;8ssf] 5]pdf /fVg kfOg] 5}g .
• nx/} 3/x? ePdf ljrdf 3/ agfpFbf bfofF jfofF 3/sf] ;'/Iffsf] Joj:yf ug'{ kg]{5 .
• s'g} klg lsl;dsf] e"–pkof]u ubf{ jf kl/jt{g ubf{ ;DalGwt lhNnfsf gu/ ljsf; ;ldltsf]
sfof{Gjog ;ldltaf6 k"j{ :jLs[lt lng' kg]{5 .
• o; dfkb08sf k|fjwfgx? cg';f/ s'g} lsQfdf ;f] lsQfsf] If]qkmn cg';f/ tf]lsPsf] clwstd u|fp08
se/]h / FAR eGbf a9L ejgnfO{ lj:tf/ ug{ lbOg] 5}g .
• sf7df8f}+ pkTosf gu/ ljsf; of]hgf If]q leq 3/ agfpFbf ;DalGwt gu/kflnsfdf jf uf=lj=;=
x?df btf{ ePsf l8hfOg/x?af6 dfq 3/sf] gS;f u/fO{ gS;f btf{ u/fpg' kg]{5 .
• btf{ x'g rfxg] l8hfOg/sf] Go"gtd z}lIfs of]Uotf dfGotf k|fKt ;+:yfaf6 cfls{6]S6 jf l;len
OGhLlgol/+u ljifodf l8u|L jf l8Knf]df k|fKt ePsf] x'g' kg]{5 .
• # -ltg_ tnf jf !))) ju{ lkm6 ;Dd lKnGyPl/of ePsf] 3/sf] gS;f kf; ubf{ ;fljs cg';f/ Knfg,
On]e];g, ;]S;g, ;fO6 Knfg, nf]s];g Knfg cflb gu/kflnsfdf btf{ ePsf] l8hfOg/x?af6 u/]sf] eP
klg x'g] t/ # tnf eGbf cUnf] jf !))) j=lkm=eGbf a9L lKnGy Pl/of ePsf] 3/x?sf] l8hfOg
gu/kflnsfaf6 Ohfht k|fKt cfls{6]S6 jf OGhLlgo/af6 tof/ ul/Psf] x'g' kg]{ / Architectural
Drawing sf] ;fy} Structural / Sanitary drawing klg ;dfj]; ul/ k]z ug'{ kg]{5 . ^ tnf eGbf
cUnf] algg] ejgx?sf] nflu clgjfo{ ?kdf lnˆ6 (Lift) , kmfP/ O:s]k ( Fire Escape) / kmfP/
;]ˆ6L (Fire Safety) sf] Joj:yf u/]s} x'g' kg]{5 / cfls{6]Sr/n l8hfOgsf] gS;fx?sf] ;fy ;fy}
:6«Sr/n / :ofg]6/L l8hfOgsf] gS;fx? ;d]t ;fydf k]z ug'{ kg]{5 .
• ;fj{hlgs, jf6f] 3f6f], k]6L, rf]s cflb / ;fj{hlgs rf}/x?df s'g} klg ;fdfgx? vf; ul/ lgdf{0f
;fdu|Lx? ;+ro / a]r ljvgsf] nflu y'kfg{ ;d]t kfOg] 5}g . ;j{;fwf/0fsf] cfjfudgnfO{ jfwf x'g]
ul/ l5d]sLx?nfO{ ;d]t k|lts"n c;/ kg]{ ul/ s'g} klg ;fdfg ;fj{hlgs :yndf /fVg lbOg] 5}g .
To:tf] /fVg gkfOg] 7fpFdf ;fdfg y'kf/]sf] v08df ;DalGwt gu/ kflnsfn] b08 ug{ ;SGf]5 .
• pk/f]Qm cg';f/ ejg ;DkGgsf] l;kml/; kq lbOPsf]df ejg :jLs[t gS;f cg';f/ gePdf lgh
l8hfOgstf{sf] btf{ vf/]h ul/ lgh dfly P]g sfg"g adf]lhd sfo{jfxL ul/g]5 .
• lgdf{0f sfo{ ;DkGGf x'g g;s]df lgdf{0f sfo{ ug{ tf]lsPsf] cjlwdf ejgsf] hlt efu ;DkGg ePsf] 5
;f] sf] ;DkGgtfsf] k|df0f kq lng' kg]{5 .
• ejg lgdf{0f e};s]sf] lsQfdf lsQfsf6 ug'{ k/]df ;DalGwt dfnkf]t sfof{no / gfkL zfvfn] ;DalGwt
:yfgLo lgsfo jf sf=p=g=lj=of]=sf=;=af6 l;kmfl/; lnO{ dfq lsQf sf6 ul/ lbg' kg]{5 . To:tf]
l;kmfl/; lbFbf dfkb08n] pknAw u/fPsf] u|fp08 se/]h / FAR nfO{ Wofgdf /fVg' kg]{5 .
b]xfosf] ;8s If]qdf s]Gb| /]vfb]lv b'j} tkm{ !! ld6/ ;Dd :yfoL vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{ lbOg] 5}g M–
b]xfosf ;8s If]qdf s]Gb| /]vfb]lv b'j} tkm{ & ld6/ ;Dd :yfoL vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{ lbOg] 5}g M–
! lq=la= u]6 gofFahf/ kf+uf bf]af6f] gufFp bf]af6f] eTs]kf6L k'iknfn k|lt:yfg;Dd
! sLlt{k/' l/Ë/f]8 - o; rqmky leq xfn 3/x? lgdf{0f eO;s]sf kSsL 3/x?sf] xsdf xfn /x]sf
Building Line oyfjt sfod x'g] . _
! vf;L ahf/ ;funlxl6kmn ltg yfgf lji0f'b]jL;Dd
! vf;L ahf/ j8f g+= % ejg sfof{no 9Nkf ;8s 5'ufFp eTs]kf6L hfg] af6f];Dd
! ;fun lkknaf]6 lrxfg af6f] ltgyfgf;Dd
! lq=la= Nofaf]/]6/L :s"n gofFahf/;Dd
#= lkm8/ ;8s - ;xfos ;8s_
b]xfosf ;8s If]qdf s]Gb| /]vfb]lv b'j} tkm{ %=% ld6/ ;Dd :yfoL vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{ lbOg] 5}g M–
! sLlt{k'/ l/Ë/f]8 d+un :s"n 6\ofFunf rf}af6f] rfFbgL rf]s sf7df8f}+ l/Ë/f]8;Dd .
! sLlt{k'/ l/Ë/f]8 g]kfn efiff Ps]8]dL rf/bf]af6f] x'Fb} ldt]/L k'n lqe'jg /fhky;Dd .
! ljZj /fli6«o df=lj= 9Nkf–;Nofg:yfg bfxfn ufFp–lji0f'b]jL tLgyfgf;Dd
! sLlt{k'/ gofFahf/ kfFuf 9f]s;L – ;flns – efh+un – rf]ef/ u]6;Dd .
! efh+un–;d'rf kf+uf – blIf0f - sdn kf]v/L _ rf/3/];Dd .
! bxg -sdnkf]v/L_ – - tn kf]v/L _ z]8f – nug6f]n – 6f}bx blIf0fsfnL r'g sf/vfgf – avDa' –
nug6f]n;Dd .
! rf]ef/ /fd axfb'/ s6'jfnsf] lrof k;n –u'?8 :yfg – blIf0fsfnL ;8s;Dd .
! blIf0fsfnL ;8s rf]ef/ g]kfn kw]/f cflbgfy :s"n s6'jfnsf] 3/ lkknaf]6 b]lv rf]ef/ u]6 hfg]
af6f];Dd .
! ufDrf – em'n kf]v/L af6f] – O§f e§f – lji0f'b]jL ltgyfgf 6kVof] hfg] af6f];Dd - dR5]ufFp _ .
! sLlt{k'/ l/Ë/f]8 lx/f1fgsf] 3/ x'Fb} clhdfVof];Dd .
! cd[t gu/ cf]/fnf] af6f] j8f !$ sf=g=kf= l;dfgf – l/Ë/f]8 k'n ;Dd lg:sg] af6f];Dd .
! eTs]kf6L k'iknfn hfg] bf]af6f] – l;tf/fd uf]s'n ldNs hfg] af6f] – b'w kf]v/L ;fOafaf :s"n
rf}/ – af3e}/j :s"n – k'iknfn hfg] af6f];Dd .
b]xfosf ;8s If]qdf s]Gb| /]vfb]lv b'j} tkm{ $ ld6/ ;Dd :yfoL vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{ lbOg] 5}g M–
b]xfosf ;8s If]qdf s]Gb| /]vfb]lv b'j} tkm{ # ld6/ ;Dd :yfoL vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{ lbOg] 5}g M–
! 6\ofªnf rf}af6f] – lq=la= h+un hfg] af6f] – lq=la=la= af6f];Dd .
! e}/j ckm;]6 k|]; – k"j{ x'Fb} lq=la=la= af6f];Dd .
! /fhkmlg{r/ – k"j{ pQ/ – lzjfno – l;tf cfkn kDk hfg] af6f];Dd .
! lji0f' b]lj x]Ny kf]i6 – blIf0f klZrd x'Fb} clhdfVof] hfg] af6f];Dd .
! cflhdfVof] j/kn xfn uf]/]6f] af6f] x'Fb} – ldt]/L k'n lg:sg] af6f];Dd .
! cflhdfVof] – klZrd x'Fb} /f]kj] 6fj/ ;+u}sf] af6f] x'Fb} g]kfn efiff Ps]8]dL -ldt]/L k'n hfg] af6f] _.
! gfulxl6sf] af6f] – ;Nofg:yfg hfg] bf]af6f];Dd .
! lxl6kmn klZrd blIf0f – sf/w ;Ddsf] uf]/]6f] af6f] – ;Nofg:yfg hfg] 7f8f] af6f] .
! t/Vof] 9Nkf – sf/9rf ;Ddsf] 7f8f] af6f] .
! t/Vof] 9Nkf – pQ/ efn'rf ;foldsf] 3/ – sLlt{k'/ l/Ë/f]8 v;L ahf/;Dd .
! t/Vof] 9Nkf – pQ/ k"j{ – ;femf ejg v;L ahf/;Dd .
! t/Vof] 9Nkf – k"j{ x'Fb} – sL=df=lj=:s"n – aflx/L ufFp cf]/fnf];Dd .
! t/Vof] 9Nkf – gufFp s[lif dfly eTs]kf6L af6f];Dd .
! t/Vof] 9Nkf – gufFp rfOlghsf] 3/ k5fl8 x'Fb} – z]ifgf/fo0fsf] 3/ – gufFp eTs]kf6L ;8s;Dd.
! ;Nofg:yfg dflyNnf] ufFp – tn vgfn ufFp x'Fb} – lji0f' b]jL ltgyfgf hfg] bf]af6f];Dd .
! rDkfb]jL ;femf k;n tn – klZrd – dR5]gf/fo0f hfg] af6f] .
! rDkf b]jL j8f g+= * sfof{no hfg] – l/;f]6{+ hfg] af6f] – k'iknfn k|lt:yfg;Dd .
! eTs]kf6L – lji6 ufFp – l;d vfkf d'xfg;Dd .
! gufFp bf]af6f] – l;s'5]F lkknaf]6 af]6;Dd
! gufFp :s"n – l;s'5]F hfg] af6f];Dd .
! l;s'5]F hfg] af6f] – Zofd dxh{gsf] _ 3/ – blIf0fsf] hfvf vfkf 6\ofFsL hfg] uf]/]6f] af6f] . -
5'ufFp vf=kf= wf/f;Dd _
! 5'ufFp – gufFp – a'l4sf] 3/ –gufFp lraf;Dd .
! kfFuf l;g]df xn – klZrd – lrv' –l;s'5]F hfg] af6f];Dd .
! gufFp l/e/EofnL – lrv' -pQ/ – k"j{_ kfFuf hfg] d"n af6f];Dd .
! gofF ahf/ – efh+un x'Fb} – kfFuf rf]ef/ u]6 hfg] af6f];Dd .
! g]kfn kw]/faf6 blIf0f klZrd x'Fb} gj lgld{t df]6/ af6f] – pQ/ k"j{ cflbgfy hgf] v'8\lsnf;Dd.
! gofF ahf/ – efh+un lrxfg – efh+un 6\ofFsL;Dd .
! lxdfn l;d]G6 sDkgL b]lv klZrd dflyNnf] u]6;Dd .
^= PS;]; ;8s -u_
b]xfosf ;8s If]qdf s]Gb| /]vfb]lv b'j} tkm{ @=@% ld6/ ;Dd :yfoL vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{ lbOg] 5}g M–
! gu/kflnsf If]q leqsf @)) ld= ;Dd nDafO{ ePsf xfnsf uf]/]6f] af6f]x? .
! lxl6kmn ;fun – ;Nofg:yfg hfg] af6f] - blIf0f _ ;Dd .
! lxl6kmn ;fun sfG5f dxh{gsf] hUufaf6 klZrd – ;Nofg:yfg hfg]af6f] .
! gufFp z]ifgf/fo0fsf] 3/sf] blIf0fdf kg]{ af6f] af6 pQ/df – k'ik ;bg :s"nsf] hUUffsf] k"j{ x'Fb}
sL=df=lj= hfg] af6f];Dd .
! efh+un lrxfg – :g]nfkg sfk]{6 ˆofS6/L – kfFuf af6f];Dd .
! efh+un lrxfg – kfFuf df=lj= :s"n blIf0f – rf]ef/ u]6 hfg] af6f];Dd .
! efh+un kfFuf – rf]ef/ u]6 af6f]sf aLr lt/sf uf]/]6f] af6f]x? dh]{dfg k;n – O6fuf]n hfg]
af6f].
! efh+un lrxfg – kfFuf df=lj=:s"n – l;wf blIf0f rf]ef/ u]6 hfg] af6f];Dd .
b]xfosf] ;8s If]qdf s]Gb| /]vfb]lv b'j} tkm{ !=@% ld6/ ;Dd :yfoL vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{ lbOg] 5}g M–
! gu/kflnsf If]q leqsf !)) ld= ;Dd nDafO{ ePsf xfnsf uf]/]6f] af6f]x? .
ljljw M
• o; dfkb08df plNnlvt ljifodf Joj:yf u/L lg0f{o ug{' kbf{ jf g;d]l6Psf ljifo / a'Fbfx?df
;DalGwt lgsfosf] k|ltlglwTj /x]sf] k|fljlws ;ldltsf] l;kmfl/zdf sf7df8f}+ pkTosf gu/ ljsf;
;ldltn] lg0f{o lbg]5 .
• of] dfkb08 nfu' x'g'eGbf klxn]g} sfod ePsf] hUufsf] If]qkmn / df]x8f o; dfkb08n] lgwf{/0f
ul/Psf] Go"gtd If]qkmn / df]x8f eGbf sd eP tfklg To:tf hUufdf dfkb08n] ljleGg If]q
pkIf]qsf] nflu tf]lsPsf FAR, u|fp08 se/]h, ;]6 Aofs h:tf kl/lw leq /lx lgdf{0f ug{ kfOg]5 .
kl/R5]b #
o; gu/ leqsf] afns'df/L , rkfrf] , gub]z , af]8]sf] k/Dk/fut df}lns snf / ;+:s[ltn] k"0f{ ljsl;t 3gf
cfjf;Lo ejg tyf d7 dlGb/ cflb ePsf] -@)@! ;fndf gfkL gePsf]_ e"–efunfO{ k/Dk/fut cfjf;Lo If]q
elg tf]lsPsf]5 . o; If]qsf] k/Dk/fut ejgsf] ;+/If0f ;DaGwL Joj:yf / ejg lgdf{0fsf] ;+/rgf / dfkb08
lgDg cg';f/ lgwf{/0f ul/Psf]5 M–
!= o; If]qdf k/Dk/fut df}lns g]jf/L z}nLsf] ejg ;+/rgfdf km/s x'g] u/L s'g} klg ejg k'gM lgdf{0f,
dd{t, ;'wf/ cflb ug{ kfOg] 5}g . k'/fgf] ejg eTsfO{ k'gM lgdf{0f ug{' k/]df k'/fgf] ejg eTsfpg k"j{
:jLs[lt lng' kg]{5 .
@= k/Dk/fut ejg eTsfO{ k'gM lgdf{0f ubf{ ;fljs k'/fgf] ejgdf ePsf] ;a} k/Dk/fut snfk"0f{ sf7sf
j:t'x? klxn] h:t} gof+ lgdf{0f x'g] ejgdf k'gM k|of]udf Nofpg' kg{]5 .
#= o; If]qdf jf:t'snfsf j:t'x? oyfjt k|of]u u/L k'gM lgdf{0f ul/g] gof+ ejgsf] gSzf kf; b:t'/df
&% k|ltzt;Dd 5'6 lbg / df]x8f lgdf{0fsf] nflu cfjZos t]nL of O{6f dWo] @% k|ltzt O{6f
j:t'ut cg'bfg lbg / snfTds j:t'sf] dd{t ;+ef/df cfjZos k|fljlws tyf cfly{s ;xof]u ;d]t
pknAw u/fOg ;lsg]5 .
$= o; If]qsf] nflu clwstd u|fp08 se/]h, clwstd tnf / prfO{ lgDgfg';f/ tf]lsPsf] 5 M–
%= gofF ejgsf] lKnGy prfO{ af6f]sf] s]Gb| laGb'sf] prfO{af6 )=#) dL6/df ga9fO{ lgdf{0f ug{ kfpg]5 .
^= e–ofªsf] :nf]k a9Ldf $% l8u|L tyf e–ofªsf] rf}8fO{ slDtdf )=() dL6/ x'g] u/L agfpg' kg]{5 .
&= ejgsf] ;Dk"0f{ aflx/L cfj/0fsf] efudf Plnj]zg cf/= ;L=;L= efux? ;d]tnfO{ O{6fsf] uf–xf]af6
5f]kL agfpg' kg{]5 . aflx/L efudf Knfi6/ sfo{ ug{ kfOg] 5}g .
*= ejgsf] ;Dk"0f{ aflx/L cfj/0fdf cg';"rL ^ df b]vfOP cg';f/ k/Dk/fut g]jf/L z}ln Pj+ cfsf/
k|sf/sf] sf7sf Eofn 9f]sfx? /fVg' kg{]5 .
(= jfb{nL ;fljs adf]lhd jf cfkmg} hUufdf kg{] u/L agfpg' kg{]5 . ejgsf] bf]>f] tnfdf clwstd
)= () ld6/sf] afb{nL / 9Ns]sf] 5fgf afx]s cf/= ;L= ;L= 6k -5Hhf_ lgdf{0f ug{ kfOg] 5}g .
!)= ejgsf] jn];L 5fgfsf ;fy} e¥of+Ë 5f]lkPsf] efu ;d]t @% l8u|L b]lv #) l8u|L;Ddsf] 9NsfOdf
cyjf Flat 5fgf agfpg ;lsg]5 . ejgsf] 5fgf df6f], lem+u6L jf 6fonn] 5f]lk ;fljs adf]lhd jf
cfkmg} hldgdf kg{] u/L dfq agfpg' kg{]5 .
!!= ;fljs adf]lhd k'gM lgdf{0f x'g]df afx]s gof+ lgdf{0f x'g] ejgdf em\ofn tyf e]06Ln]zg /fVg lgdf{0f
x'g] ejgaf6 slDtdf !=% ld6/ hUuf v'[Nnf 5f]8]sf] x'g' kg{]5 .
!@= gofF lgdf{0f x'g] ejgsf] s'g} klg efun] l5d]sLsf] hUuf, ;fj{hlgs af6f] cflb v'Nnf efunfO{
dflylt/af6 5f]Kg kfOg] 5}g . t/ bfof+ afofsf 3/x?;+u df]x8f ldnfg x'g] u/L :jLs[lt lbg ;lsg]5.
ljleGg ;/sf/L tyf cw{;/sf/L ;+3 ;+:yf cflb sfof{nox? /x]sf] e"–efunfO{ ;+:yfut If]q elg tf]lsPsf] 5. o;
If]qdf lgdf{0f x'g] ;+:yfut sfof{no ejgnfO{ ;'–Jojl:yt u/fpg lgdf{0f x'g] ejg cflbsf] dfkb08 lgDg cg';f/
lgwf{/0f ul/Psf] 5 M–
!= o; If]qsf] nflu clwstd u|fp08 se/]h, clwstd tnf / prfO{ lgDgfg';f/ tf]lsPsf] 5 M–
k"gZrM e–ofËsf] se/, kfgL 6\ofFsL tyf :nf]lkË 5fgf ;lxtsf] nflu yk @=$) ld6/ prfO{df
lgdf{0f ug{ ;Sg]5 .
@= ;8ssf] dflysf] dWo /]vfsf] clwstd prfOaf6 sfnf]kq] ;8sdf )=$% ld6/, u|fe]n ;8sdf
)=^) ld6/, sRrL ;8sdf )=&% ld6/;Dd prfO{df ejgsf] lKnGy agfpg ;lsg]5 . lgdf{0f:yn
;8seGbf xf]rf] jf prfO{df ePdf 9n lgsf; ;'rf? ?kn] ;+rfng x'g] lsl;dn] ejgsf] lKnGy
agfpg' kg{]5 .
#= ejgsf] Go"gtd rf}8fO{ @=$) ld6/ x'g' kg{]5 . t/ ejgsf] nDafO{ / rf}8fO{ sf] cg'kft %M! eGbf
a9L x'g' x'+b}g . olb rf}8fOsf] cg'kftdf nDafO{ % u'0ff a9L ePdf clwstd %) ld=ld=sf]
expantion joint /fVg' kg{]5 .
$= ejgsf] k|To]s sf]7fx?df /flvg] v'Nnf em\ofn 9f]]sfx? tyf e]lG6n]zgsf] efu ;f] sf]7fsf] e"O{+n]
9fs]sf] If]qkmnsf] Go"gtd !% k|ltzt jf Go"gtd If]qkmn )= # ju{ ld6/ x'g' kg{]5 . o;df vf]Ng
gldNg] l:y/ em\ofn tyf e]lG6n]zgsf] efu ;dfj]z ul/g] 5}g .
%= ejg aLrsf] 6k clwstd )= ^) ld6/ tyf 5fgfsf] nflusf] clwstd )=() ld6/ ;Ddsf] x'g'
kg{]5 .
^= lgdf{0f ug{] ejgaf6 Kn6df lgDg cg';f/ v'Nnf hUuf -;]6Jofs_ 5f]l8Psf] x'g' kg{]5 . ;]6Jofs
lgwf{/0f ubf{ 5Hhf tyf 5fgfsf] aflx/ lgsflnPsf] efu afx]s ejgsf] ;a} k|sf/sf] aflx/ lgl:sg]
efux? h:t} afb{nL, SoflG6lne/df agfOPsf] sf]7f ;d]t ;dfj]z x'g]5 .
&= af6f]sf] s]Gb| /]vfaf6 5f]8\g' kg]{ e"efu (ROW) / ! ld6/ ;]6Jofs 5f8\g' kg{]5 . t/ bf]af6f]df kg{]
:yfgsf] xsdf cltl/Qm rf}8fO{sf] nflu ;8s ljefun] tf]lsPsf] dfkb08 nfu" x'g]5 .
*= ejgsf] bfFof afFoftkm{ Kn6 hUufsf] l;dfgfaf6 #=)) ld6/ hUuf 5f]8g' kg{]5 / ejgsf] k5f8L tkm{
Kn6 hUufsf] l;dfgfaf6 #=)) ld6/ hUuf 5f]8\g' kg{]5 .
(= Kn6 hUufsf] l;dfgfaf6 Go"gtd # dL= hUuf ;]6Jofs 5f]8L dfq ejgdf em\ofn 9f]sf tyf
e]lG6n]zg /fVg kfpg]5 . k|To]s ejgsf] ;]6Jofs 5'§f5'§} x'g' kg{]5 .
!)= ;jf/L kfls{Ësf] lgldQ Kn6 hUufdf Go"gtd @) k|ltzt hUUff 5f]8]sf] x'g' kg{]5 .
l;=g+= ejgsf] lsl;d hUufsf] If]qkmn clwstd clwstd prfO{ clwstd tnf
u|fp08
se/]h
!= cfjf;Lo $ cfgf;Dd &)% !!=$ dL6/ $
#= 5fgf;Dd hfg] e–ofË 5f]lkg] cltl/Qm efu afx]s hDdf $ tNnf ;DDf lgdf{0f ug{ kfOg]5.
$= cfjf;Lo k|of]hgsf] nflu ejgsf] Go"gtd l;lnËsf] prfO{ @=# ld6/ / cGo k|of]hgsf] nflu lgdf{0f
x'g] ejgsf] nflu @=& ld6/ prfO{ x'g' kg]{5 .
%= ;8ssf] dWo /]vfsf] prfO{jf6 clwstd sfnf]kq] ;8sdf )=$% ld6/, u|fj]n ;8sdf )=^) ld6/,
slRr ;8sdf )=&% ;Dd prfO{df ejgsf] lKngy agfpg ;lsg]5 . lgdf{0f:yn ;8s eGbf xf]rf] jf
prfO{df eP 9n lgsf; ;'rf? ?kn] ;+rfng x'g] lsl;dsf] ejgsf] lKnGy agfpg' kg{{]5 .
^= ejgsf] Go"gtd rf}8fO{ @=$) ld6/ x'g' kg{]5 . t/ ejgsf] nDafO{ / rf}8fO{sf] cg'kft #=! eGbf a9L
x'g' xF'b}g . olb rf}8fO{sf] cg'kftdf nDafO{ # u'0ff a9L ePdf %) ld=ld= sf] lgdf{0f hf]8fO{ /fVg' kg{]5
.
&= ejgsf] k|To]s sf]7fx?df /flvg] v'NNff Eofn, 9f]sf tyf e]lG6n]zgsf] efu ;f] sf]7fsf] e"O{n] 9flsPsf]
If]qkmnsf] Go"gtd !% k|ltzt jf Go"gtd If]qkmn )=#) ju{ ld6/ x'g' kg{]5 . o;df l:y/ Eofn
e]lG6n]zgsf] efu ;dfj]z ul/g] 5}g .
*= ejg aLrsf] 5Hhf clwstd )=^) ld6/ tyf 5gfsf] nflu clwstd )=() ld6/ ;Ddsf] x'g' kg{]5 .
ejgsf] cGo aflx/ lgsflng] efux?sf xsdf u|fp08 se/]h / ;]6 Aofs ;DaGwdf tf]lsPsf]
dfkb08 nfu" x'g]5 .
(= ;]6Jofs lgwf{/0f ubf{ 6k tyf 5fgfsf] aflx/ lgsflnPsf] efu afx]s ejgsf] ;a} k|sf/sf] aflx/
lgl:sg] efux? h:t} afb{nL, SoflG6lne/df agfOPsf] sf]7f ;d]t ;dfj]z x'g]5 .
!)= cfjf;Lo ejgsf] lgdf{0fsf] nflu af6f]sf] s]Gb| /]vfaf6 5f]8\g' kg]{ e"efu (ROW) / ! ld6/ ;]6Jofs
5f8\g' kg{]5 . t/ ;+:yfut ejg, ;ef ejg, ljleGg k|sf/sf xn, 3/]n' pBf]u, Aofkf/Ls ejgsf]
lgldQ sfod ePsf] af6f]sf] rf}8fOsf] /]vfaf6 #=) ld6/ ;]6Jofs 5f8g' kg{]5 . bf]af6f]df kg{]
:yfgsf] xsdf cltl/Qm rf}8fO{sf] nflu ;8s ljefun] tf]s]sf] dfkb08 nfu" x'g]5 .
!!= cfjf;Lo ejgsf] nflu ejgsf] bfof+ af+oftkm{ Eofn 9f]sf /fVg Kn6 hUufsf] l;dfgfaf6 !=% le6/
hUuf v'Nnf 5f]8g' kg{]5 . Eofn 9f]sf g/flvg] eP Kn6 hUufsf] l;dfgf;Dd lgdf{0f ug{ kfO+g]5 . t/
;+:yfut ejg , ;efejg, xn, 3/]n' pBf]u, Aofkfl/s ejg cflbsf] xsdf eg] Kn6 hUufsf]
l;dfgfaf6 Go"gtd #=) ld6/ hUuf v'Nnf 5f]8\g' kg{]5 .
!@= cfjf;Lo ejgsf] lgldQ Kn6 hUufsf] l;dfgfaf6 Go"gtd !=% ld6/ hUuf v'Nnf 5f]8L dfq ejgdf
Eofn, 9f]sf tyf e]lG6n]zg /fvg kfpg]5 . t/ ;+:yfut ejg, ;ef ejg, xn, 3/]n' pBf]u,
Aofkfl/s ejg cflbsf] xsdf Kn6 hUufsf] l;dfgfaf6 Go"gtd #=) ld6/ hUuf v'Nnf 5f]8\g' kg{]5 .
t/ Pp6} Kn6 hUufdf PseGbf a9L ejgx? lgdf{0f ePsf] jf ul/g] eP k|To]s ejgx?df v'Nnf
Eofn, 9f]sf, e]lG6n]zg /fVg 5'§f5'§} ;]6Jofs 5fl8Psf] x'g' kb{5 .
!#= ;+:yfut ejg, ;ef ejg, xn, 3/]n' pBf]u, Aofkf/Ls ejg cflbsf] ;jf/L kfls{Ësf] lgldQ Kn6
hUufdf Go"gtd If]qkmn @) k|ltzt hUuf 5f]8]sf] x'g' kg{]5 .
Aofkf/ Joj;fo clws x'g] ;'ljwfo'Qm c/lgsf] /fhdfu{ bfofF jfofFsf] s]xL e"–efunfO{ Aofkfl/s pkIf]q egL
tf]lsPsf]5 .
!= o; pkIf]qdf lgdf{0f x'g] ejgsf] If]qkmn tyf prfO{ lgDg adf]lhd x'g' kg{]5 M–
ejgsf] hUufsf] If]qkmn clwstd clwstd clwstd tnf
l;=g+= lsl;d u|fp08 se/]h prfO{
!= cfjf;Lo $ cfgf;Dd &)% !% dL6/ %
@= ejgsf] lKnGy prfO{ eGbf d'gL kflsË k|of]hgsf] nflu Pp6f cltl/Qm j];d]06 lgdf{0f ug{ ;lsg]5 .
To:tf] tNnfsf] prfO{ Go"gtd @=&) / k|j]z ¥ofk 4f/ cfkm\g} hUufdf x'g' kg]{5.
#= cfjf;Lo k|of]hgsf] ejgsf] nflu @=#) ld6/ / cGo ejgsf] nflu @=&) ld6/sf] Go"gtd l;lnËsf]
prfO{ x'g' kg{]5 .
$= af6f]sf] dWo /]vfdfly ejgsf] lKnGysf] prfO{ )=$% ld6/sf] x'g' kg{]5 . t/ lgdf{0f:yn ;8s eGbf
xf]rf] jf prfO{df eP 9n lgsf; ;'rf? ?kn] ;+rfng x'g] lsl;dn] ejgsf] lKnGy agfpg' kg{]5 .
ejgsf] tNnf u0fgf ubf{ lKnGyb]lv dflysf] efusf] dfq ul/g]5, lKnGy eGbf tnsf] efu gk/]df
To;nfO{ hdLg tNnf dflgg]5 . t/ bfFof afFofsf ejgx?;+u Ps?ktfdf km/s cfpg] u/L lgdf{0f ug{
:jLs[lt lbO{g] 5}g .
%= ejgsf] Go"gtd rf}8fO{ @=$) ld6/ x'g' kg{]5 . t/ nDafO{ / rf}8fO[sf] cg'kft #=! eGbf a9L x'g'
x'Fb}g . olb rf}8fO{sf] cg'kftdf nDafO{ # u'0ff a9L ePdf %) ld= ld=sf] lgdf{0f hf]8fO{ /fVg'kg{] x'G5 .
o;df l:y/ (fixed) Efm\ofn tyf e]lG6n]zgsf] efux? ;dfj]z ul/g] 5}g .
^= ejgsf] k|To]s sf]7fx?df 5f]l8Psf] Eofn 9f]sf tyf e]lG6n]zgsf] efu Go"gtd ;f] sf]7fsf] e'O{+n]
9flsPsf] If]qkmnsf] Go"gtd !% k|ltzt jf Go"gtd If]qkmn )=# ju{ ld6/ x'g' kg{]5 . o;df l:y/
eofn tyf e]lG6n]zgsf efux? ;dfj]z ul/g] 5}g .
&= af6f]sf] s]Gb| /]vfaf6 5f]8\g' kg]{ e"–efu (ROW) / ! dL6/ ;]6Jofs 5f8\g' kg{]5 . bf]af6f] hf]l8g]
:yfgsf] xsdf eg] ;8s ljefuaf6 tf]lsP jdf]lhdsf] yk e"–efu af6f]tkm{ ;]6Jofs 5f]8g'
kg{]5 .
*= ejgsf] bfFof afFoftkm{ Efm\ofn 9f]sf g/flvsg Kn6 hUufsf] l;dfgf;Dd ejg lgdf{0f ug{ kfOg]5 .
(= ejgsf] k5fl8 tkm{ Kn6 hUufsf] l;dfgfaf6 !=%) ld6/ hUuf 5f]8\g' kg]{5 .
!)= Kn6 hUufsf] l;dfgfaf6 Go"gtd !=% ld6/ hUuf 5f]8L dfq ejgdf Eofn, 9f]sf tyf e]lG6n]zg /fVg
kfOg]5 .
!!= ejgsf] hldg tNnf kfls{Ësf] nflu k|of]u ug{ ;lsg]5 / o;sf] k|j]z –ofDk åf/ ejgsf]
lelqefuaf6 jf kl5lNt/af6 x'g' kg{]5 .
gu/ l;dfgf leq clws dfqfdf cf}Bf]lus k|lti7fgx? /x]sf] If]qnfO{ cf}Bf]lus pkIf]q egL
tf]lsPsf] 5 . o; If]qdf lgdf{0f x'g] cf}Bf]lus ejg cflbsf] dfkb08 lgDg cg';f/ tf]lsPsf]5 M–
o; If]qdf lgdf{0f x'g] ejgsf] If]qkmn tyf prfO lgDg adf]lhd x'g' kg{]5 .
!= Kn6 hUufsf] $) k|ltzt e"–efudfq se/]h u/L ejg lgdf{0f ug{ kfOg]5 .
@= Kof/flk6;\ kvf{n ;lxt ejgsf] prfO{ ( ld6/ eGbf a9L lgdf{0f ug{ kfOg] 5}g . t/ e–ofË 5f]Kg] efu, kfgL
6}+sL tyf :nf]lkË 5fgf ;lxtsf] nflu yk @=$) ld6/ prfO{ lgdf{0f ug{ kfOg]5 . lgdf{0f x'g] ejgsf] ;Dk"0f{
:6«sr/n l8hfOg k]z ug'{ kg{]5 .
#= 5fgf;Dd hfg] e–ofË 5f]lkg] efu afx]s hDdf # tNnf;Ddsf] ejg lgdf{0f ug{ kfOg]5 .
%= af6f]sf] dWo] /]vfb]lv sfnf]kq] ;8sdf )=$) ld6/, u|fj]n ;8sdf )=^) le6/, slRr ;8sdf )=&% ld6/
prfOdf ejgsf] lKnGy agfpg ;lsg]5 . lgdf{0f :yn ;8s eGbf xf]rf] jf prfO{df eP 9n lgsf; ;'rf? ?kn]
;+rfng x'g] lsl;dn] ejgsf] lKnGy agfpg' kg{]5 .
^= ejgsf] Gogtd rf}8fO{ @=$) ld6/ x'g' kg{]5 . t/ ejgsf] nDjfO{ / rf}8fOsf] cg'kft % M! eGbf a9L x'g' xF'b}g
. olb rf}8fOsf] cg'kftdf nDafO % u'0ff a9L ePdf %) ld=ld sf] lgdf{0f hf]8fO{ /fVg' kg{]5 .
&= ejgsf] k|To]s sf]7fx?df /flvg] v'Nnf Eofn, 9f]sf tyf e]lG6n]zgsf] efu ;f] sf]7fsf] e"O{+n] 9flsPsf] If]qkmnsf]
Go"gtd If]qkmn )=# ju{ ld6/ x'g' kg{]5 . o;df l:y/ Efmofn tyf e]lG6n]zgsf] efux? ;dfj]z ul/g] 5}g .
*= ejg aLrsf] 6k clwstd )=^) ld6/ tyf 5fgfsf] nflu clwstd )=() ld6/ ;Ddsf] x'g' kg{]5 .
(= cfjf;Lo k|of]hgsf] ejg lgdf{0f ug{ af6f]sf] s]Gb| /]vfaf6 5f]8\g' kg]{ e"efu (ROW) / ! ld6/ ;]6Jofs 5f8\g'
kg{]5 . bf]af6f] hf]l8g] :yfgsf] xsdf ;8s ljefuaf6 tf]lsPsf] dfkb08 nfu" x'g]5 .
!)= cfjf;Lo ejgsf] bfof+ af+oftkm{ eofn 9f]sf g/flvsg Kn6 hUufsf] l;dfgf;Dd ejgsf] lgdf{0f ug{ kfOg]5 .
t/ cGo ejgsf nflu Kn6 hUufsf] l;dfgfaf6 #=) ld6/ hUuf 5f8\g' kg{]5 / cfjf;Lo ejgsf] k5fl8 tkm{
hUufsf] l;dfgfaf6 !=%) ld6/ hUu 5f]8\g' kg{]5 . t/ ;+:yfut ejg, ;ef ejg, xn, cf}Bf]lus , Aofkfl/s
ejgsf] k5fl8tkm{ Kn6 hUufsf] l;dfgfaf6 Go"gtd #=) ld6/ hUuf 5f]8\g' kg{]5 .
!!= Kn6 hUUffsf] l;dfgfaf6 Go"gtd !=% ld6/ hUuf 5f]8L dfq ejgdf Eofn, 9f]sf tyf e]lG6n]zg /fvg
kfpg]5 . t/ ;+:yfut ejg, ;ef ejg, xn, cf}Bf]lus, Aofkfl/s ejg cflbsf] xsdf Kn6 hUufsf]
l;dfgfaf6 Go"gtd #=) ld6/ hUuf 5]f8\g' kg{]5 . k|To]s ejgsf nflu ;]6Aofs 5'§f5'§} x'g' kg{]5 .
!@= ;+:yfut ejg, ;ef ejg, xn, cf}Bf]lus, Aofkfl/s ejgx?sf] nflu ;jf/L kfls{Ësf] lgldQ Kn6 hUufdf
Go"gtd If]qkmn @) k|ltzt hUuf 5f]8g' kg{]5 .
-O{_ ljz]if of]hgfut pkIf]q M (Special Planning Zone)
:yfgLo lgsfojf6 ljz]if of]hgf jgfO{ lgDg cg';f/ Jojl:yt ef}lts k"jf{wf/ ljsf; ul/g] e"efunfO{ ljz]if
of]hgfut pkIf]q elg tf]lsPsf]5 .
-!_ gu/ s]Gb| M– o; g=kf= cGtu{t kg]{ jxfvfjhf/ j/Lk/Lsf] s]xL e"efunfO{ gu/s]Gb| elg tf]lsPsf]5 . o;
gu/s]Gb|sf] e"efudf :yfgLo lgsfojf6 cGoyf of]hgfsf] Joj:yf geP;Dd ;fljs jdf]lhdsf] 3/ dd{t ug{
c:yfoL 6x/f kvf{n cflb lgdf{0f ug{ cg'dtL lbg ;lsg]5 .
-@_ ljif]z cfjf;Lo ljsf; s]Gb| M– o; cGtu{t sd]/f]6f/sf] s]xL e"–efunfO{ ljif]z cfjf;Lo ljsf; s]Gb|
tf]lsPsf]5 . o; s]Gb| cfjf;Lo pkIf]qsf] dfkb08 nfu" x'g]5 .
-#_ PsLs[t cfjf; ljsf; s]Gb| M– o; cGtu{t l;lG66f/, sd]/f]6f/ / dgf]x/f kmfF6sf] s]xL e"–efudf xfn PsLs[t
cfjf; ljsf; cfof]hgf ;+rfng e} /x]sf] e"efunfO{ Plss[t cfjf; s]Gb| elg tf]lsPsf]5 . o; s]Gb| cfjf;Lo
pkIf]qsf] dfkb08 nfu" x'g]5 .
-$_ ko{6s k|j]z tyf jhf/ s]Gb| M– o; cGtu{t z+vw/ rf]sjf6 pQ/ tkm{sf] s]xL e"–efunfO{ ko{6s k|j]z tyf
jhf/ s]Gb|sf] ?kdf tf]lsPsf]5 . o; s]Gb|df lgdf{0f x'g] ejgsf] jflx/L cfj/0f k/Dk/fut g]jf/L z}nL b]lvg]
ul/ ejg lgdf{0f ug{ l:js[lt lbg ;lsg]5 .
o; gu/kflnsfsf] l;dfgfleqsf] tNnf] tl6o v]tLof]Uo e"efunfO{ ;'/lIft If]q elg tf]lsPsf]5 . o; If]qdf ejg
lgdf{0f ug{sf nflu lgdf{0f :yndf lgDg ef}lts k"jf{wf/ e} ;s]sf] cj:yfdf dfq :yfoL ejg lgdf{0fsf] nflu
cfjf;Lo pkIf]qsf] dfkb08 nfu" x'g] u/L ejg lgdf{0f ug{ l:js[lt lbg ;lsg]5.
o; gu/ ;Ldfsf] gbL lsgf/ / jgsf] e"–efunfO{ xl/t If]q tf]ls lgDg cg'';f/ pkIf]qdf ljefhg ul/Psf]5 .
-!_ gbL lsgf/ pkIf]q M ejg lgdf{0f ug{ hf]lvd k"0f{ glb lsgf/ v]tLof]Uo e"efunfO{ gbL lsgf/ pkIf]q elg
tf]lsPsf] 5 . gu/kflnsf If]q leqsf] gbL axfjsf] lsgf/f b]lv @) ld6/ ;Ddsf] gbL lsgf/ - xl/t k]6L _
leq s'g} klg lsl;dsf] ejg lgdf{0f ug{ kfOg] 5}g . gbLaf6 vt/f pTkGg x'g] ePdf gu/kflnsfsf] :jLs[t
lnO{ af+w lgdf{0f ug{ ;lsg]5 .
-@_ jg pkIf]q M lgnjf/fxL h+unnfO{ h+un kfs{ s} ?kdf Jojl:yt ljsf; ug]{ e"efunfO{ jg pkIf]q elg
tf]lsPsf]5 . gu/kflnsfsf] :jLs[lt j]u/ jg pkIf]qdf s'g} klg lsl;dsf] ejg tyf ;+/rgfx? lgdf{0f ug{
kfOg] 5}g . t/ v]ns"b;+u ;DalGwt jf cfd hgtfsf] ;'ljwfsf] nflu / kfs{ Joj:yfsf] nflu cfjZos
;+/rgfx? lgdf{0f ug'{ kg]{ ePdf % ld6/ prfO{ ;Ddsf] ;+/rgfx? lgdf{0f ug{ :jfLs[lt lbg ;lsg]5 .
;fj{hlgs kfs{ tyf v'Nnf e"–efu -olb Water Body eP ;f] afx]s_ df s'g} klg ;fj{hlgs ;+/rgfsf]
lgdf{0f lgDg cg';f/sf] e"–efudf dfq x'g' kg{]5 .
-!_ !%)) ju{ld6/ ;Ddsf] ;fgf] ;fj{hlgs kfs{ jf v'Nnf efudf s"n efusf] !) k|ltzt;Dd .
-@_ !%)) b]lv &))) ju{ ld6/;Ddsf] dWod ;fj{hlgs kfs{ jf v'Nnf e"–efudf s"n efusf] %
k|ltzt;Dd .
-#_ &))) ju{ld6/ eGbf 7'nf] ;fj{hlgs kfs{ jf v'Nnf efudf s"n efusf] # k|ltzt;Dd.
;a} lsl;dsf] ;fj{hlgs kfs{ tyf v'Nnf e"–efudf jftfj/0fdf k|lts'n c;/ gkfg{] u/L ;j{;fwf/0fsf] ;'ljwfsf]
nflu e"ldut ;+/rgf lgdf{0f ug{ ;lsg]5 .
;+/rgfTds l8hfOg / e"sDk k|lt/f]w Ifdtf M ejgsf] hdLg, hu sf7 , 9'Ëf , cf/= ;L=;L= / kL=P;=kL= - pre–
stressed concrete _, /rgfTds tyf tof/L (Prefabricated _ ;fdu|Lx?sf] /rgfTds l8hfOgsf] e"sDk
k|lt/f]w Ifdtf /fli6«o ejg lgdf{0f ;+lxtf adf]lhd x'g' kg{]5 .
ejgsf] cfsf/ M lgdf{0f ul/g] ejgsf] nDjfO{ jf prfO{ To;sf] ;f+u'/f] efusf] rf}8fO eGbf tLg u'0ffn] a9L x'g]
5}g .
9n lgsf; M– zf}rfnosf] kfgL tyf kmf]xf]/ kfgLsf] nflu 5'§f5'§} lgsf; u/L zf}rfnoaf6 cfpg] kmfxf]/nfO{ ;]ˆ6L
6\offs / afy?d tyf efG5faf6 cfpg] kfgL jf ;]ˆ6L 6\ofFs dfly af6 cfPsf] kfgLnfO{ ;f]skL6df v;fNg' kg]{5 .
;fj{hlgs 9n pknAw ePsf] :yfgdf eg] :yfgLo lgsfosf] k"j{ :jLs[ltn] To:tf] kfgLnfO{ 9ndf v;fNg' kg]{5 .
l;df kvf{n M– ;Ldf kvf{n tyf o;sf] hu cfˆg} :jfldTjsf] hUufdf lgdf{0f x'g' kg]{5 . ;fj{hlgs tyf af6f]
tkm{sf] ;Ldf kvf{nsf] prfO{ !=^) dL6/ eGbf cUnf] lgdf{0f ug{ kfOg] 5}g . ;f] eGbf dfly )=^) dL6/ cUnf] yk
v'Nnf lsl;dsf] af/ lgdf{0f ug{ ;lsg]5 .
9n lgsf; M– zf}rfno kfgL tyf kmf]x/ kfgL -l;Gsafy, af; j]l;g, ;fj/, jfy?d, eO[{ aUg]_ sf] nflu 5'§f5'§}
lgsf; u/L jfy?d, efG;f / zf}rfnoaf6 cfpg] kfgLsf] kfOk lg/LIf0f d+ufn eP/ :yfgLo lgsfosf] k"j{ :jLs[lt
lnO{ ;fj{hlgs 9ndf v;fNg' kg{]5 .
;Ldf kvf{n M ;Ldf kvf{n tyf ejgsf] hu cfkmg} :jfldTjsf] hUufdf lgdf{0f x'g' kg{]5 / ;fj{hlgs hUuf tyf
af6f] tkm{ !=^) ld6/ eGbf prfO{sf] kvf{n lgdf{0f ug{ kfOg] 5}g . ;f] dflyaf6 )=^) ld6/ cUnf] yk v'Nnf
lsl;dsf] af/ lgdf{0f ug{ eg] ;lsg]5 .
æsÆ M dgf]x/f k'n -nf}xlsNynL_ b]lv xg'dGt] k'n;Ddsf] c/lgsf] /fhdfu{df s]Gb| /]vfb]lv b'j}tkm{ @% ld6/;Dd
:yfO{ vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{ lbOg] 5}g .
ævÆ M dgf]x/f k'nb]lv afxfvf ahf/ x'Fb} lgsf];]/f v:ofË v';'Ë vf]nfsf] k'n;Ddsf] -l;gfd+un gu/sf]6_ k'/fgf]
af6f] ;8s v08df s]Gb| /]vfb]lv b'j}tkm{ !) ld6/;Dd :yfO{ vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{ lbOg] 5}g .
æuÆ M b]xfosf ;8sdf s]Gb| /]vfb]lv b'j}tkm{ %=% ld6/;Dd :yfO{ vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{ glbg] .
!_ Ifo/f]u c:ktfnsf] klZrdkl§ c/lgsf] /fhdfu{ -;'Gb/ gu/ rf]saf6 afnsf]6 hfg] xg'dGt] vf]nfsf] k'n;DDf .
@_ c/lgsf] /fhdfu{ u¶f3/ rf]saf6 ;fgf] l7dL SofDk; k'/fgf] af6f];Dd hf]8\g] -sf]nf]gL ;8s_ .
#_ c/lgsf] /fhdfu{ -Ifo/f]u c:ktfnsf] klZrdkl§_ af6 lji0f's'08n l;l4sfnL rf]s x'+b} k'/fgf] af6f];Dd .
$_ xg'dGt] vf]nfb]lv c/lgsf] /fhdfu{ aKkf, hnv' , kf]a' , kf6L laxf/ x'+b} x'nfs rf]s afxfvf ahf/ k'/fgf]
af6f];Dd .
%_ c/lgsf] /fhdfu{ k"j{ -kz'klt l:klgË ldN;sf] pQ/tkm{_ af6 aKkf u]6;Dd .
^_ e'nfFv]n,hnv' nfjf8f]n,sd]/f]6f/, /fhs'nf] x'b} xg'dGt] k'n;Dd .
&_ xg'dGt] vf]nfb]lv c/lgsf] /fudfu{, /fhs'nf] ;+udsf]nf]gL x'+b} k'/fgf]af6f] nf]uf] sf/vfgf;Dd .
*_ ;fgf] l7dL -P;=cf]=P;= _ af6 vknf ldn/f]8 rf]s;Dd .
(_ vknf b]lv d"n ;8s;Dd hf]8g] jf6f] .
!)_ !@ g+ sf] ;fg'6f/ rf]s b]lv af]8] hfg] d'n af6f];Dd .
!!_ afxfvf ahf/ led;]g :yfgb]lv af]8] ;fg'6f/ rf]s;Dd .
!@_ g=kf=sf] pQ/ tkm{sf] af6f]b]lv l;G6L6f/;Dd hf]8g] jf6f] .
!#_ af]8] ;fg'6f/ rf]sb]lv b'jfsf]6 uf=lj=;= l;dfgf;Dd .
!$_ k'/fgf]af6f] kbd O08li6«h /fhs'nf] x'+b} l;lG66f/ k"j{kl§ ;8s;Dd .
!%_ lxdfno k|f= ln= lgsf];]/faf6 l;G6L6f/ k"j{kl§ ;8s;Dd .
!^_ af]8] ;fg'6f/ rf]saf6 l6ugL x'+b} b'jfsf]6 uf=lj=;= l;dfgf;Dd .
!&_ af]8] ;fg'6f/ rf]saf6 d"nkfgL uf=lj=;= hf]8\g] dgf]x/f k'n;Dd .
!*_ gub]z w'Grf]rf]sjf6 dgf]x/f uf]7f6f/;Dd .
!(_ jxfvf jhf/ k'/fgf]af6f] x'nfs /f]8af6 g=kf= ejg x'+b} ldn/f]8;Dd hf]8\g] .
@)_ ldn/f]8 sfdL6f]naf6 lyldnf af6f] af]8] l/Ë/f]8;Dd hf]8\g] .
æ3Æ M s]Gb|sf] ;8sdf s]Gb| /]vfb]lv b'j}tkm{ $ ld6/;Dd :yfO{ vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{ lbOg] 5}g M–
æªÆ M b]xfosf] xsdf s]Gb| /]vfb]lv b'j}tkm{ # ld6/;Dd :yfO{ vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{ lbOg] 5}g .
ærÆM b]xfosf] xsdf s]Gb| /]vfb]lv b'j}tkm{ @ ld6/;Dd :yfO{ vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{ lbOg] 5}g M–
gf]6 M -s_ ju{ æsÆb]lv æªÆ ;Dd pNn]lvt af6f]x?afx]s gu/ If]q leqsf @=$) ld6/b]lv $=) ld6/;Dd rf}8fO{
ePsf cGo af6f]x?nfO{ df]6/af6f] dfgL o:tf af6f]x?sf] rf}8fO{ @ ±@ Ö $ ld6/ sfod ul/Psf] 5 .
$=) ld6/ eGbf a9L rf}8fO{ ePsf] pk/f]Qm ju{x?df gk/]sf] af6f] ePdf sfod /x]sf] rf}8fO{sf
cfwf/df pQm ju{df ;dfj]z eP ;/x dflgg]5 .
-v_ o; ljlgoddf pNn]v gePsf gu/ ljsf; ;ldltjf6 k|:tfljt tyf lj:tfl/t jf6f] gu/ ljsf;
;ldltjf6 tf]s] jdf]lhd sfod ul/g]5 .
kl/R5]b $
P]ltxfl;s / ;fF:s[lts k[i7e"ld af]s]sf] / k/Dk/fut g]jf/L jf:t'snf / ljleGg ;+:s[ltn] el/k"0f{ 3gf
a:tLnfO{ k/Dk/fut ;fF:s[lts cfjf;Lo If]q egL tf]lsPsf] 5 . k'/ftflTjs, ;fF:s[lts / jf:t'snfTds
b[li6sf]0fn] o; If]qnfO{ lgDg pkIf]qdf ljefhg ul/Psf] 5–
-s_ ;+/lIft :df/s pkIF]q
-v_ ;fF:s[lts ;Dkbf pkIf]q
-u_ ;lGgs6 pkIf]q
o; pkIf]q leq k'/ftflTjs, P]ltxfl;s dxTjsf b/jf/, dlGb/, axfn, jxL cflb k/]sf] x'Fbf o; If]qsf]
P]ltxfl;s, ;fF:s[lts Pj+ jf:t'snfTds jftfj/0fdf k|lts"n c;/ gkf/L k/Dk/fut jf:t'snfsf] ;+/If0f x'g]
u/L lgdf{0f / ;'wf/ ug{ :jLs[lt lbg ;lsg] 5 . o; If]qsf] k/Dk/fut ejgsf] ;+/If0f Joj:yf / lgdf{0f
;DaGwL dfkb08 lgDg adf]lhd x'g]5 M–
!= o; pkIf]qdf dNnsfnLg, zfxsfnLg / /f0ffsfnLg jf:t'snfsf] zx/L :j?k;+u jftfg's'lnt x'g] u/L
k'gM lgdf{0f, dd{t ;'wf/ / gofF lgdf{0f ug{ lbOg]5 . k/Dk/fut 3/x?nfO{ ltgLx?sf] df}lns :j?kd}
sfod /fVg k|f]T;flxt ul/g]5 . :jLs[ltsf nflu k]z x'g cfpg] gSzfdf z}nLut ?kdf cfjZos
b]lvPdf :yfLo lgsfon] cfjZos ;+zf]wg ;d]t u/fpg ;Sg]5 .
@= o; pkIf]qdf ejgsf] dd{t, k'gM lgdf{0f / gofF lgdf{0f ug{ k]z x'g cfpg] gSzfdf k'/ftTj ljefusf]
k"j{ :jLs[lt / l;kmfl/; cfjZos kb{5 . k'/ftTj ljefuaf6 l;kmfl/; eO{ cfPsf] gSzfdf
gu/kflnsfn] cGo gSzf ;/x cfjZos hfFra'em ug{ ;Sg]5 / ljefunfO{ hfgsf/L lbP/ k|frLg
:df/s ;+/If0f P]g / ;f]af6 lgb]{lzt lgdf{0f ;DaGwL dfkb08leq /x]/ cfjZos ;+zf]wg ;d]t ug{
u/fpg ;Sg]5 .
#= ;fljs ejgnfO{ v08Ls/0f ubf{ ljz]if snfTds ‰ofn, 9f]sfx? OToflb ;fljs adf]lhd /fVg kg]{5 .
s'g} klg efusf] df]x8f @=$ ld6/ eGbf sd x'g' x'Fb}g .
$= ;fljs 3/ dd{t ug]{ jf k'gM lgdf{0f ubf{ sfi7snfsf pTs[i6 ;+/rgfx? h:t} l6sL ‰ofn, ;+‰ofM,
9f]sf, yfd cflb / 6]/fsf]6fx? ;d]t ;fdfGo ;/;kmfO{ / dd{taf6 k'gMk|of]u ug{ ;lsg] b]lvPdf
To:tf j:t'x? k'g{k|of]u ug]{ u/L :jLs[lt lbg ;lsg]5 .
%= df}lns jf:t'snf cg'?ksf] ejgx?sf] lgdf{0fnfO{ k|f]T;flxt ug{sf] nflu 3/ lgdf{0f ubf{ k|bfg ug]{
;'ljwf / ;x'lnot :yfgLo lgsfon] lgwf{/0f ug{ ;Sg]5 . snfTds j:t'x?sf] dd{t ;+ef/df :yfgLo
lgsfon] cfjZos k|fljlws / cfly{s ;xof]u ;d]t k|bfg ug{ ;Sg]5 .
^= lsQf gfkL gSzfdf b]vfOPsf] / xfn e}/fv]sf] ;fj{hlgs tyf lghL rf]snfO{ oyfjt sfod /fVg'
kg]{5 . ;fljs rf]ssf] ;+/If0f / ;Dj4{g ug]{ sfo{ rf]s pkef]ustf{sf] x'g]5 / rf]sdf cGo s'g}
k|sf/sf] lgdf{0f sfo{ ug{ kfOg] 5}g . rf]sdfly ;fljs ePsf] afx]s SofG6Ln]e/, sf]7f, afb{nL lgsfNg
kfOg] 5}g . rf]ssf] k]6LnfO{ rf]ss} lx:;f dflgg]5 .
&= k'/ftflTjs / ;fF:s[lts dxTjsf ;Dkbf h:t} kf6L, kf}jf, ;tn, dlGb/, r}To, jxf, Bf]5]+, 9'+u]wf/f,
kf]v/L cflbnfO{ k|lts"n c;/ gkg{] u/L dfq lgdf{0f ug{ cg'dlt lbOg]5 . jf:t'snfut ?kn] ljz]if
dxTj af]s]sf k'/fgf 3/x/nfO{ ;+ej eP;Dd dd{tsf] nflu dfq cg'dlt lbg ;lsg]5 . k'/ftflTjs /
;f+:s[lts b[li6n] ljz]if dxTj af]s]sf lghL :jfldTjsf 3/x? ;dodf plrt ;+ef/ geO{ jf cGo
sf/0faf6 dfl;g nfu]sf] 7x/ ePdf :yfgLo lgsfon] lgodfg';f/ ;f] 3/x? v/Lb jf clwu|x0f ;d]t
ug{ ;Sg]5 .
*= o; pkIf]qdf lgdf{0f x'g] ejgsf] If]qkmn tyf prfO{ lgDg adf]lhd x'g]5 M–
l;=g+= ejgsf] lsl;d hUufsf] If]qkmn clwstd clwstd prfO{ clwstd ˆnf]/
u|fp08 tnf xfO6
!= vfnL hUufdf @ cfgf @ k};f ;Dd ()% Go"gt &
3/ lgdf{0f ubf{ kmL6 ^
@= ejg agfpg @ cfgf @ k};f eGbf *)% OGr
a9L &&) ju{ lkm6
dWo] h'g a9L #% lkm6 - !)=& $
x'G5 dL=_
#= ;fljs !))%
k'gMlgdf{0f
–
( cfkm\gf] hUufdf l5d]sLsf] 3/;+u ldNg] u/L )=#–)=$% ld6/ -!–!=% kmL6_ prfO / )=^ ld6/ -@
lkm6_ ;Ddsf] rf}8fOsf] k]6L agfpg kfOg]5 . le/fnf] af6f]df k]6Lsf] prfO{ ln+bf dWo ljGb'af6 gflkg]
5 . pk/f]Qm prfO{ / rf}8fO{ eGbf a9L ;fljs k]6L eP ;f]sf] prfO{eGbf ga9\g] u/L dfq lgdf{0f
ug'{kg]{ x'G5 .
!)= gofF ejgsf] ;a} tNnfx?nfO{ e¥ofªx?sf] :nf]k a9Ldf $% l8u|L tyf e¥ofªsf] rf}8fO slDtdf )=*
ld6/ -@ lkm6 &=% OGr_ x'g] u/L agfpg' kg]{5 . 5fgf]eGbf aflx/ b]lvg] u/L !)=& ld6/ -#% lkm6_
prfO{eGbf dfly nu]/ e¥ofª v08 agfpg / 5f]Kg kfOg] 5}g .
!@= 3/sf] aflx/L efusf] uf/f]df k|:6;+u b]lvg] u/L O{6fsf] uf/f] (Brick exposed wall) x'g' kg]{5 .
em\ofn 9f]sfsf lsgf/f, sfg]{; / jfn lkn/df r'gf, ;'vL{ Knf:6/ ug{ ;lsg] 5 . uf/f]df ;fdfGotof
l;d]G6, r'gf cflb /fvL Knfi6/ ug{ kfOg] 5}g . t/ /f0ffsfnLg z}nLsf 3/x?sf] dd{t / k'g{lgdf{0fdf
r'gf, ;'vL{sf] Knfi6/ ug{ ;lsg] 5 .
!#= ‰ofn 9f]sfx? sf7sf] x'g'kg]{ / pQm ‰ofn 9f]sfsf] rf}8fO{, prfO{ dNnsfnLg, zfxsflng /
/f0ffsflng z}nL cg';f/sf] cfsf/ k|sf/sf] x'g' kg]{5 . a'Oundf k/Dk/fut ‰ofnx? /fVg ;lsg] 5 .
9f]sfdf vfkfx? sf7sf x'g'kg]{ / kmnfd] /f]lnª ;6/, lu|n / r]g u]6 cflb /fVg kfOg] 5}g . ‰ofnx?
lahf]/ d'v] x'g' kg]{5 . e'O{ tNnfdf Psd'v] ‰ofn dfq /fVg kfOg] 5 . cGo ljhf]/d'vL ‰ofnsf]
xsdf k|lt sjn )=&% ld6/ -@Ú ^Æ_ sf] b/n] Go"gQd rf}8fO{ sfod ug'{ kg]{5 . nfDrf] ‰ofn
9f]sfsf] prfO{ / rf}8fO{sf] cg'kft !M!=% b]lv !M@ ;Dd x'g' kg]{ 5 . juf{sf/ em\ofnx? )=() ld6/
X )=() ld6/ eGbf 7"nf] x'g' x'Fb}g . ;fljs em\ofn 9f]sf / ;f]xL z}nLdf agfOPsf gofF em\ofn
9f]sfsf] k|of]unfO{ cfjZostf cg';f/ k|f]T;flxt ug{ ;lsg]5 .
!$= 3/sf] k|To]s tNnf 5'l6g] u/L a9Ldf !%) ld=ld= -^ OGrL_ ;Dd uf/f]sf] ;txeGbf aflx/ lgsfnL
sfg]{; /fVg ;lsg]5 . sfg{]; ;se/ bfFof afFofsf] 3/;+u ldNg] u/L agfpg' kg]{5 .
!%= ;8stkm{sf] df]x8fdf cfkm\gf] hUufdfly kg]{ u/L a9Ldf )=* ld6/;Ddsf] afb{nL /fVg] ;'ljwf lbg
;lsg] 5 . t/ # ld6/eGbf sd rf}8fO{sf] af6f]df pk/f]Qm ;'ljwf lbOg] 5}g . k5fl8sf] gLlh hUuftkm{
@ ld6/sf] ;]6Aofs /fvL ! ld6/;Ddsf] afb{nL klxnf] tNnfb]lv /fVg ;lsg] 5 . ! ld6/eGbf a9L
rf}8fO{ cfjZos ePdf ;f]xL adf]lhd yk ;]6Aofs 5f]8\g' kg]{5 .
!^= clGtd tNnfeGbf d'lg dfq )=( ld6/ -# lkm6_ rf}8fO{;Ddsf] an]gL kfvf rf]s / af6f] tkm{ afx]s
cfkm\g} hUufdf kg]{ u/L lgsfNg kfOg] 5 . af6f] / rf]stkm{ cfkm\gf] hUuf x'g'kg]{ jfWo ul/g] 5}g .
kfvf ;se/ bfFof afFofsf] 3/sf] kfvf / an]gL;+u ;6fP/ ldNg] u/L xfNg' kg{] 5 . ejgsf] an]gL
kfvf, d"n 5fgf / e¥ofª 5f]Kg] efu ;d]t @% l8u|Lb]lv #) l8u|L;Ddsf] 9NsfOdf agfpg' kg]{5 .
5fgfdf clgjfo{ ?kdf lem+u6L÷6fonn] 5fpg' kg]{5 .
rf}+yf] tNnfsf] d"n 5fgf k/Dk/fut g]jf/L z}nLsf] b'O{ kfv] 5fgf x'g' kg]{5 . t/ lgdf{0f x'g] ejgsf]
ltg}lt/ c?sf] 3/n] 3]/]sf] ePdf ;8skl§ Ps kfv] 5fgf /fVg ;lsg]5 . 5fgfsf] jgfj6n] l5d]sLnfO{ afwf
kg]{÷lgsf;sf] ;d:of kg]{ u/L agfpg kfOg] 5}g . 5fgf / aflx/L efudf kfgL 6\of+sL, l8:s PG6]gf,
Po/slG8zg ;]6, s'n/ ;]6, Solar Equipment cflb ;8s tyf rf]saf6 b]lvg] u/L /fVg kfOg] 5}g . To:tf
cfw'lgs ;]jfx? ;8s tyf rf]saf6 gb]lvg] u/L jf ejgsf] jf:t'snfdf k|lts"n c;/ gkg]{ u/L /fVg
:yfglo lgsfon] lgb]{zg lbg ;Sg]5 . lgodfg';f/ kfpg] clGtd tNnf;Dd gagfpg] ePdf cj:yf x]/L
k'/ftTj ljefu jf g=kf=n] ljz]if lgb]{zg lbPsf] cj:yfdf afx]s e¥ofªsf] efu le/fnf] 5fgf /fvL cGo efu
sf}zLsf] ?kdf v'Nnf /fVg ;lsg]5 .
!&= clwsQd prfO{ lgdf{0f ug]{ ePdf clGtd -rf}yf]_ tNnfdf 5fgfsf] ## k|ltzt;Ddsf] sf}zL agfpg
;lsg]5 . ljz]if kl/l:yltdf ;DalGwt ljz]if1 ;lxtsf] ;ldltsf] /fo lnO{ :yfgLo lgsfon] sf}zLsf]
If]qkmndf yk36 x'g] u/L sf}zL /fVg lbg jf glbg klg ;Sg]5 .
!*= ;fljs adf]lhd dd{t, tNnf yk / k'glgdf{0fdf afx]s ;fdfGotof lgdf{0f ug]{ ejgaf6 Kn6df lgDg
cg';f/ ;]6\Aofs 5f]l8Psf] x'g' kb{5 . ;]6 Aofs b"/Ldf ROW lgwf{/0f ePsf ;8sx?sf] xsdf
a9Ldf )=() ld6/;Dd / cGo af6f]df )=^ ld6/;Dd v'8\lsnf jf k]6L /fVg ;lsg] 5 . pQm
;]6Aofs b"/Ldf dflyNnf] tNnfdf an]gL, 5fgf k|of]hgsf] nflu afx]s SofG6Ln]e/, sf]7f cflb kg]{ u/L
lgsfNg kfOg] 5}g .
!(= ;fljs adf]lhd dd{t / k'glgdf{0fdf afx]s ;fdfGotof vfnL hUufdf gofF 3/ lgdf{0f ubf{ af6f]tkm{
;8s dfkb08 lgwf{/0f ePsf] 7fpFdf ;8s dfkb08 cg';f/ jf ;8s dfkb08 lgwf{/0f gePsf]
cj:yfdf Go"gtd ! ld6/ cfkm\gf] hUuf 5f8L lgdf{0f ug'{kg]{ 5 . t/ k/Dk/fut :j?knfO{ sfod /fVg]
b[li6sf]0fn] lgdf{0f :ynsf] bfFof afFoftkm{ ;fljs 3/ jf 3/x? ePsf] cj:yfdf bfof+ afof+tkm{sf]
3/nfOg ldNg] u/L agfpg :jLs[lt lbg ;lsg] 5 . Psftkm{ dfq} 3/x? ePsf] cj:yfdf pk/f]Qm 3/
nfOgsf] ;'ljwf lbg jfWo x'g] 5}g .
@)= ;fdfGotof cfjf;Lo ejgsf] bfFof afFof / k5fl8tkm{ ‰ofn 9f]sf, cfFvL ‰ofn / e]lG6n]zg
g/flvsg Kn6 hUufsf] l;dfgf;Dd agfpg ;lsg]5 .
@!= ;fljs 3/sf] dd{t tNnf yk / k'glg{df{0fsf] cj:yfdf afx]s gofF lgdf{0f / k'g{lgdf{0fdf bfFof afFof /
k5fl8tkm{ ‰ofn 9f]sf tyf e]lG6n];g /fVg Kn6sf] l;dfgfaf6 slDtdf !=% ld6/ 5f8]/ dfq lgdf{0f
ug{ kfOg]5 . olb cfjf;Lo k|of]hgsf] ejgsf] lKnGy Pl/of !%)) ju{ kmL6eGbf a9L x'g uPsf]
cj:yfdf Kn6 l;dfgfaf6 @=% ld6/ 5f8L dfq lgdf{0f ug{ lbOg]5 .
‰ofn 9f]sfsf] nflu 5fl8g] ;]6Aofs k|To]s Kn6sf] nflu 5'§f5'§} x'g' kg]{5 . olb Pp6} Kn6df klg
PseGbf a9L ejg aGg] ePdf k|To]s ejgsf] 5'§f5'§} ;]6Aofs sfod /fVg' kg]{5 . bfFof afFoftkm{ !=%
ld6/ g5f8\g] xf] eg] ;+lwof/sf] lnlvt dGh'/L ljgf ‰ofn 9f]sf / e]lG6n]zg /fVg kfOg] 5}g .
@$= o; If]qdf s'g} lsl;dsf] krf{, kf]i6/ 6fF:g kfOg] 5}g . cj;/ ljz]ifdf /flvg] t'n, Aofg/ afx]s
Jofkfl/s k|of]hgsf] nflu /flvg] ljleGg k|sf/sf] lj1fkg kf6Lsf] nflu gu/kflnsfsf] k"j{ :jLs[lt
lng' kg]{5 . b[Zo k|b'if0f ug]{ / ;fF:s[lts / wfld{s b[li6sf]0fn] cfklQhgs b]lvPdf To:tf lj1fkg
kf6L t'?Gt x6fpg nufpg ;lsg] 5 .
o; pkIf]q leq e"–pkof]usf] gS;fdf b]vfOP adf]lhd k/Dk/fut P]ltxfl;s ljsf; qmddf ljsf; x'Fb}
cfPsf] k'/fgf] z}nLsf zx/ -cj{g Sof/]S6/_ emNsfpg] vfnsf af6f]x?, rf]sx? / To; jl/kl/sf af6f]
jf rf]]s;+u hf]l8Psf lsQfdf ag]sf ejgx? / k/Dk/fut z}nLsf 3/ ejgx? / dlGb/x? cflb
kb{5g\ . oL af6f] / rf]sx?sf] 7fFp 7fFpdf ;fF:s[lts tyf wfld{s :ynx? / k/Dk/fut z}nLsf s]xL
g]kfnL 3/x? cem} afFsL /x]sf 5g\ . t;y{ o; If]qleqsf oL k'/fgf cj{g Sof/]S6/ emNsfpg] jf:t'snf,
;fF:s[lts tyf wfld{s :ynx?sf] ;fy} k/Dk/fut z}nLsf jf:t'snfnfO{ ;+/If0f ;Djw{gdf k|lts'n c;/
gkg]{ u/L gofF lgdf{0f jf dd{t sfo{sf] nflu g=kf=n] lgDg adf]lhd :jLs[lt lbg ;Sg] 5 .
!= o; pkIf]qdf k/Dk/fut df}lns g]jf/L jf:t'snfsf] zx/L :j?k;+u jftfg's'lnt x'g] u/L k'gM lgdf{0f,
dd{t ;'wf/ / gofF lgdf{0f ug{ lbOg]5 . k/Dk/fut 3/x?nfO{ ltgLx?sf] df}lns :j?kd} sfod /fVg
k|f]T;flxt ul/g]5 . :jLs[ltsf nflu k]z x'g cfpg] gSzfdf z}nLut ?kdf cfjZos b]lvPdf g=kf= n]
;+zf]wg;d]t u/fpg ;Sg]5 .
@= ;fljs ejgnfO{ :yfgLo lgsfosf] k"j{ :jLs[lt ljgf v08Ls/0f ug{ kfOg] 5}g . v08Ls/0f ubf{ ljz]if
snfTds ‰ofn, 9f]sfx? lj?k x'g] u/L sf6\g kfOg] 5}g . v08Ls/0f eO{ aGg] s'g} klg efusf] df]x8f
@=$ ld6/eGbf sd ePdf gu/kflnsf :jLs[lt lbg jfWo x'g] 5}g .
#= ;fljs 3/ dd{t ug]{ jf k'gM lgdf{0f ubf{ olb sfi7snfsf pTs[i6 ;+/rgfx? h:t} l6sL ‰ofn, ;+‰of,
9f]sf, yfd cflb / 6]/fsf]6fx? ;d]t ;fdfGo ;/;kmfO{ / dd{taf6 k'gM k|of]u ug{ ;lsg] b]lvPdf To:tf
j:t'x? k'gM k|of]u ug]{ u/L dfq gSzf :jLs[lt lbOg]5 .
$= df}lns jf:t'snf cg'?ksf] ejgx?sf] lgdf{0fnfO{ k|f]T;flxt ug{sf] nflu 3/ lgdf{0f ubf{ k|bfg ul/g]
;'ljwf / ;x'lnot :yfgLo lgsfon] lgwf{/0f ug{ ;Sg]5 . snfTds j:t'x?sf] dd{t ;+ef/df :yfgLo
lgsfon] cfjZos k|fljlws / cfly{s ;xof]u ;d]t k|bfg ug{ ;Sg]5 .
%= lsQf gfkL gSzfdf b]vfOPsf] / xfn e}/fv]sf] rf]snfO{ oyfjt sfod /fVg' kg]{5 . ;fljs rf]ssf]
;+/If0f / ;Dj4{g ug]{ sfo{ rf]s pkef]ustf{sf] x'g]5 / rf]sdf cGo s'g} k|sf/sf] lgdf{0f sfo{ ug{
kfOg] 5}g . ;fy} rf]sdfly ;fljs ePsf] afx]s SofG6Ln]e/, sf]7f, afb{nL lgsfNg kfOg] 5}g . rf]ssf]
k]6LnfO{ rf]ss} lx:;f dflgg]5 .
^= k'/ftflTjs / ;fF:s[lts dxTjsf ;Dkbf h:t} kf6L, kf}jf, ;tn, dlGb/, r}To, jxf, Bf]5]+, 9'+u]wf/f, kf]v/L
cflbnfO{ k|lts"n c;/ gkg{] u/L dfq lgdf{0f ug{ cg'dlt lbOg]5
&= o; pkIf]qdf ;fljs adf]lhd dd{t / k'glgdf{0fdf afx]s vfnL hUufdf 3/ lgdf{0f ubf{ ejgsf]
clwsQd u|fp08 se/]h lgDg adf]lhd x'g]5 M–
*= cfkm\gf] hUufdf l5d]sLsf] 3/;+u ldNg] u/L )=$% b]lv )=^ ld6/ prfO{ / )=^ ld6/;Ddsf] rf}8fOsf]
k]6L agfpg' kg]{5 . le/fnf] af6f]df k]6Lsf] prfO{ ln+bf aLraf6 gflkg] 5 . pk/f]Qm prfO{ / rf}8fO{
eGbf a9L ;fljs k]6L eP ;f]sf] prfO{eGbf ga9\g] u/L dfq lgdf{0f ug'{kg]{ x'G5 .
(= gofF ejgsf] ;a} tNnfx?nfO{ e¥ofªx?sf] :nf]k a9Ldf $% l8u|L tyf e¥ofªsf] rf}8fO slDtdf )=&%
ld6/ x'g] u/L agfpg' kg]{5 . 5fgf]eGbf dfly nu]/ e¥ofª v08 agfpg / 5f]Kg kfOg] 5}g .
!)= o; If]qdf k|fs[lts :nf]ksf] sf/0faf6 n]an l8k|m]G;sf] xb;Dd ;]ldj];d]G6 agfpg ;lsg] 5 .
j];d]G6 agfpg] u/L cg'dlt lbOg] 5}g . Ps tNnf;Ddsf] ;]ldj];d]G6nfO{ s"n prfO{df u0fgf ul/g]
5}g .
!!= 3/sf] aflx/L efusf] uf/f]df k|:6;+u b]lvg] u/L O{6fsf] uf/f] (Brick exposed wall) x'g' kg]{5 .
em\ofn 9f]sfsf] lsgf/f, sfg]{; / jfn lkn/df r'gf ;'vL{sf] Knf:6/ ug{ ;lsg] 5 . uf/f]df l;d]G6,
r'gf cflb /fvL Knfi6/ ug{ kfOg] 5}g . t/ /f0ffsfnLg z}nLsf 3/x?sf] dd{t / k'g{lgdf{0fdf ;fljs
adf]lhd r'gf ;'vL{sf] Knfi6/ ug{ ;lsg] 5 . aflx/af6 b]lvg] u/L RCC / l:6n Frame Structure
/fVg kfOg] 5}g . cf/=l;=l;= / :6Ln Frame structure gb]lvg] u/L O{6f jf sf7n] 5f]kL RCC /
:6Ln Frame structure df ejg agfpg ;lsg] 5 . RCC / :6Ln Frame structure dfq agfO{
cw'/f] u/L 5f8\g kfOg] 5}g .
!@= ‰ofn 9f]sfx? sf7sf] x'g'kg]{ / pQm ‰ofn 9f]sfsf] rf}8fO{, prfO{ dNnsfnLg, zfxsflng /
/f0ffsflng z}nL cg';f/sf] cfsf/ k|sf/sf] x'g' kg]{5 . a'Oundf k/Dk/fut ‰ofnx? /fVg ;lsg] 5 .
9f]sfdf vfkfx? sf7sf x'g'kg]{ / kmnfd] /f]lnª ;6/, lu|n / r]g u]6 cflb aflx/af6 b]lvg] u/L /fVg
kfOg] 5}g . ‰ofnx? lahf]/ d'v] x'g'kg]{5 . e'O{ tNnfdf Psd'v] ‰ofn dfq /fVg kfOg] 5 . cGo
ljhf]/d'vL ‰ofnsf] xsdf k|lt sjn )=&% ld6/ -@Ú ^Æ_ sf] b/n] Go"gQd rf}8fO{ sfod ug'{ kg]{5 .
nfDrf] ‰ofn 9f]sfsf] prfO{ / rf}8fO{sf] cg'kft !M!=% b]lv !M@ ;Dd x'g' kg]{ 5 . juf{sf/ em\ofnx?
)=() ld6/ X )=() ld6/ eGbf 7"nf] x'g' x'Fb}g . ;fljs em\ofn 9f]sf / ;f]xL z}nLdf agfOPsf gofF
em\ofn 9f]sfsf] k|of]unfO{ cfjZostf cg';f/ k|f]T;flxt ug{ ;lsg] 5 .
!#= 3/sf] k|To]s tNnf 5'l6g] u/L a9Ldf !%) ld=ld= -^ OGrL_ ;Dd uf/f]sf] ;txeGbf aflx/ lgsfnL
sfg]{; /fVg ;lsg] 5 . sfg{]; ;se/ bfFof afFofsf] 3/;+u ldNg] u/L agfpg' kg]{5 .
!$= ;8stkm{sf] df]x8fdf cfkm\gf] hUuf dfly kg]{ u/L a9Ldf )=* ld6/;Ddsf] afb{nL /fVg] ;'ljwf lbg
;lsg] 5 . t/ # ld6/eGbf sd rf}8fO{sf] af6f]df pk/f]Qm ;'ljwf lbOg] 5}g . rf]s / k5fl8sf] gLlh
hUuftkm{ @ ld6/sf] ;]6Aofs /fvL ! ld6/;Ddsf] afb{nL klxnf] tNnfb]lv /fVg ;lsg] 5 . !
ld6/eGbf a9L rf}8fO{ cfjZos ePdf ;f]xL adf]lhd yk ;]6Aofs 5f]8\g' kg]{5 .
!%= lgodfg';f/ agfpg kfpg] clGtd tNnfeGbf d'lg dfq )=( ld6/ -# lkm6_ rf}8fO{;Ddsf] an]gL kfvf
cfkm\g} hUufdf kg]{ u/L lgsfNg kfOg] 5 . af6f] / rf]stkm{ cfkm\gf] hUuf x'g'kg]{ jfWo ul/g] 5}g .
kfvf ;se/ bfFof afFofsf] 3/sf] kfvf / an]gL;+u ;6fP/ ldNg] u/L xfNg' kg{]5 . ejgsf] an]gL
kfvf, d"n 5fgf / e¥ofª 5f]Kg] efu ;d]t @% l8u|Lb]lv #) l8u|L;Ddsf] 9NsfOdf agfpg' kg]{5 .
5fgfdf clgjfo{ ?kdf lem+u6L÷6fonn] 5fpg' kg]{5 .
rf}+yf] tNnfsf] d"n 5fgf k/Dk/fut g]jf/L z}nLsf] b'O{ kfv] 5fgf x'g' kg]{5 . t/ lgdf{0f x'g]
ejgsf] ltg}lt/ c?sf] 3/n] 3]/]sf] ePdf ;8skl§ Ps kfv] 5fgf /fVg cg'dlt lbg ;lsg] 5 .
5fgfsf] jgfj6n] l5d]sLnfO{ afwf kg]{÷lgsf;sf] ;d:of kg]{ u/L agfpg kfOg] 5}g . 5fgf / aflx/L
efudf kfgL 6\of+sL, l8:s PG6]gf, Po/slG8zg ;]6, s'n/ ;]6, Solar Equipment cflb ;8s tyf
rf]saf6 b]lvg] u/L /fVg kfOg] 5}g . To:tf cfw'lgs ;]jfx? ;8s tyf rf]saf6 gb]lvg] u/L jf
ejgsf] jf:t'snfdf k|lts"n c;/ gkg]{ u/L /fVg g=kf=n] lgb]{zg lbg ;Sg]5 . lgodfg';f/ kfpg]
clGtd tNnf;Dd gagfpg] ePdf cj:yf x]/L g=kf=n] ljz]if lgb]{zg lbPsf] cj:yfdf afx]s e¥ofªsf]
efu le/fnf] 5fgf /fvL cGo efu sf}zLsf] ?kdf v'Nnf /fVg ;lsg]5 .
!^= clwsQd prfO{ lgdf{0f ug]{ ePdf clGtd -rf}yf]_ tNnfdf 5fgfsf] %) k|ltzt;Ddsf] sf}zL agfpg
;lsg]5 . ljz]if kl/l:yltdf ;DalGwt ljz]if1;lxtsf] ;ldltsf] /fo lnO{ gu/kflnsfn] sf}zLsf]
If]qkmndf yk36 x'g] u/L sf}zL /fVg lbg jf glbg klg ;Sg]5 .
!&= ;fdfGotof cfjf;Lo ejgsf] bfFof afFof / k5fl8tkm{ ‰ofn 9f]sf, cfFvL ‰ofn / e]lG6n]zg
g/flvsg Kn6 hUufsf] l;dfgf;Dd agfpg ;lsg]5 .
!*= ;fljs 3/sf] dd{t / tNnf yk Pj+ k'gMlgdf{0fsf] cj:yfdf afx]s gofF lgdf{0fdf ‰ofn 9f]sf tyf
e]lG6n];g /fVg Kn6sf] l;dfgfaf6 slDtdf !=% ld6/ 5f8]/ dfq lgdf{0f ug{ kfOg]5 . olb cfjf;Lo
k|of]hgsf] ejgsf] lKnGy Pl/of !%)) ju{ kmL6eGbf a9L x'g uPsf] cj:yfdf Kn6 l;dfgfaf6 @=%
ld6/ 5f8L dfq lgdf{0f ug{ lbOg]5 .
‰ofn 9f]sfsf] nflu 5fl8g] ;]6Aofs k|To]s Kn6sf] nflu 5'§f5'§} x'g' kg]{5 . olb Pp6} Kn6df
klg PseGbf a9L ejg aGg] ePdf k|To]s ejgsf] 5'§f5'§} ;]6Aofs sfod /fVg' kg]{5 . bfFof afFoftkm{
!=% ld6/ g5f8\g] xf] eg] ;+lwof/sf] lnlvt dGh'/L ljgf ‰ofn 9f]sf / e]lG6n]zg /fVg kfOg] 5}g .
k'/fgf] zx/L efusf] ;fldKodf /x]sf] e"–efunfO{ ;lGgs6 pkIf]q (Buffer Sub Zone) sf] ?kdf If]q ljefhg
u/L gS;fdf b]vfOPsf] 5 . ljz]iftM gu/sf]6 ;8s -Aof;L, d"n9f]sf, RofDxfl;+x v08_ sf] pQ/tkm{ /
d"n9f]sf, RofDxfl;+x / kl;v]n xg'dGt] k'n;Ddsf] ;8ssf] k"j{tkm{ R.O.W. b]lv !) ld6/ ulx/fO{;Ddsf]
If]qnfO{ ;d]t o;} pkIf]qdf uflePsf] 5 . o; pkIf]qdf k/Dk/fut z}nLsf 3/x? ce}m klg l56km'6 ?kdf
b]lvG5 . ;fy} gofF 3/x? klg aGb} u/]sf] b]lvG5 . o;/L k'/fgf] zx/L If]q / gofF ljsf;zLn If]qaLrsf]
;dGjo :yn (Bridge) ?kdf o; pkIf]qsf] ;+/If0f / ljsf; x'g' kg]{ vfFrf] dx;'; u/L o; pkIf]qdf x'g]
lgdf{0f ;DaGwL dfkb08 lgDg adf]lhd tf]lsPsf] 5 .
!= o; pkIf]qdf lgdf{0f x'g] ejgsf] If]qkmn tyf prfO{ lgDg adf]lhd x'g' kg]{5 M–
^)% jf !(!&
ju{ lkm6 dWo]
%= ! /f]kgL eGbf a9L h'g a9L x'G5 .
$
%)% jf
#@*% ju{ lkm6
^= ;fljs
k"gMlgdf{0f dWo] h'g a9L
x'G5 .
!))%
@= gofF ejgsf] ;a} tNnfx?nfO{ e¥ofªx?sf] :nf]k a9Ldf $% l8u|L tyf e¥ofªsf] rf}8fO slDtdf )=*
ld6/ x'g] u/L agfpg' kg]{5 .
o; pkIf]qdf k|fs[lts :nf]ksf] sf/0faf6 n]an l8k|m]G;sf] xb;Dd ;]ldj];d]G6 agfpg ;lsg]
5 . j];d]G6 agfpg] u/L cg'dlt lbOg] 5}g . Ps tNnf;Ddsf] ;]ldj];d]G6nfO{ s"n prfO{df u0fgf
ul/g] 5}g .
#= 3/sf] aflx/L efusf] uf/f]df k|:6;+u b]lvg] u/L O{6fsf] uf/f] (Brick exposed wall) x'g' kg]{5 .
em\ofn 9f]sfsf] lsgf/f, sfg]{; / jfn lkn/df r'gf ;'vL{sf] Knf:6/ ug{ ;lsg] 5 . uf/f]df l;d]G6,
r'gf cflb /fvL Knfi6/ ug{ kfOg] 5}g . t/ /f0ffsfnLg z}nLsf 3/x?sf] dd{t / k'g{lgdf{0fdf ;fljs
adf]lhd r'gf ;'vL{sf] Knfi6/ ug{ ;lsg] 5 . aflx/af6 b]lvg] u/L RCC / l:6n Frame Structure
/fVg kfOg] 5}g . aflx/af6 cf/=l;=l;= / :6Ln Frame structure gb]lvg] u/L g]kfnL snfTds
9+uaf6 O{6f jf sf7n] 5f]kL RCC / :6Ln Frame structure df ejg agfpg ;lsg] 5 . RCC /
:6Ln Frame structure dfq agfO{ cw'/f] u/L 5f8\g kfOg] 5}g .
$= ‰ofn 9f]sfx? sf7sf] x'g'kg]{ 5 / pQm ‰ofn 9f]sfsf] rf}8fO{, prfO{sf] cg'kft !M!=% b]lv !M@ ;Dd
x'g' kg]{5 . em\ofnx? ljhf]/d'vL x''g' kg]{5 . / kTo]s Ps sjnsf] Go"gtd rf}8fO{ @ lkm6 ^ OGrLsf]
b/n] rf}8fO{ sfod x'g' kg]{5 . - k/Dk/fut z}nLsf em\ofn 9f]sfsf] ;fy;fy} dfly e]lG6n]zgo'Qm
em\ofn 9f]sf ;d]t /fVg ;lsg]5 . _
%= 3/sf] k|To]s tNnf 5'l6g] u/L a9Ldf %Æ ;Dd uf/f]sf] ;txeGbf aflx/ lgsfnL sfg]{; /fVg ;lsg]5 .
sfg]{; /fv]sf] cj:yfdf ;se/ bfFof afFofsf] 3/;+u ldNg] u/L /fVg' kg]{5 .
^= lgodfg';f/ agfpg kfpg] clGtd tNnfeGbf d'lg dfq )=( ld6/ -# lkm6_ rf}8fO;Ddsf] an]gL kfvf
cfkm\g} hUufdf kg]{ u/L lgsfNg kfOg] 5 . kfvf ;se/ bfFof afFofsf] 3/sf] kfvf / an]gL;+u ;6fP/
ldNg] u/L xfNg' kg{] 5 . ejgsf] an]gL kfvf, d"n 5fgf / e¥ofª 5f]Kg] efu ;d]t @% l8u|Lb]lv #)
l8u|L;Ddsf] 9NsfOdf agfpg' kg]{5 . 5fgfdf clgjfo{ ?kdf lem+u6L÷6fonn] 5fpg' kg]{5 .
rf}+yf] tNnfsf] d"n 5fgf k/Dk/fut g]jf/L z}nLsf] b'O{ kfv] 5fgf x'g' kg]{5 . t/ lgdf{0f x'g]
ejgsf] ltg}lt/ c?sf] 3/n] 3]/]sf] ePdf ;8skl§ Ps kfv] 5fgf /fVg cg'dlt lbg ;lsg] 5 .
5fgfsf] jgfj6n] l5d]sLnfO{ afwf kg]{ / lgsf;sf] ;d:of kg]{ u/L agfpg kfOg] 5}g . 5fgf / aflx/L
efudf kfgL 6\of+sL, l8:s PG6]gf, Po/slG8zg ;]6, s'n/ ;]6, Solar Equipment cflb ;8s tyf
rf]saf6 b]lvg] u/L /fVg kfOg] 5}g . To:tf cfw'lgs ;]jfx? ;8s tyf rf]saf6 gb]lvg] u/L jf
ejgsf] jf:t'snfdf k|lts"n c;/ gkg]{ u/L /fVg g=kf=n] lgb]{zg lbg ;Sg] 5 . lgodfg';f/ kfpg]
clGtd tNnf;Dd gagfpg] ePdf e¥ofªsf] efu le/fnf] 5fgf /fvL cGo efu sf}zLsf] ?kdf v'Nnf
/fVg ;lsg] 5 .
&= ;8s tkm{sf] df]xbfdf cfkm\gf] hUufdfly kg]{ u/L a9Ldf ! ld6/;Ddsf] afb{nL /fVg] ;'ljwf lbg
;lsg] 5 . t/ # ld6/eGbf sd rf}8fO{sf] af6f]df pk/f]Qm ;'ljwf lbOg] 5}g . rf]s / k5fl8sf] lghL
hUuf tkm{ @ ld6/sf] ;]6|Aofs /fvL ! ld6/;Ddsf] afb{nL klxnf] tNnf]b]lv /fVg ;lsg]5 . !
ld6/eGbf a9L rf}8fO{ cfjZos ePdf ;f]xL adf]lhd yk ;]6Aofs 5f]8\g' kg]{5 .
*= clwsQd prfO{ lgdf{0f ug]{ ePdf clGtd -rf}yf]_ tNnfdf 5fgfsf] &% k|ltzt;Ddsf] sf}zL agfpg
;lsg]5 .
(= o; pkIf]qdf ;fljs adf]lhd dd{t, tNnf yk / k'glgdf{0fdf afx]s gofF lgdf{0f x'g] s'g} klg 3/ jf
ejgdf af6f]tkm{ slDtdf ! ld6/ 5f8]/ dfq lgdf{0f ug{ ;lsg]5 .
k/Dk/fut ;f+:s[lts cfjf;Lo If]qdf lgdf{0f x'g] ;fj{hlgs ejg ;DaGwL ljz]if Joj:yf
o; pkIf]qdf ;/sf/L, cw{ ;/sf/L, u}/;/sf/L / ;fdflhs ;+3, ;+:yfsf ejg, k|fylds ljBfno, tflnd
s]Gb|, k|lti7fg cflb ;d]t agfpg kfOg] 5 . ‘sÚ ju{sf] ejg agfpg kfOg] 5}g . ‘vÚ ju{sf] ejgsf] xsdf
Ps}rf]l6 w]/} dfG5]x?sf] eL8 x'g] rnlrq ejg, c:ktfn, ;efu[x, wfld{s tyf g}lts k|jrg lbg] s]Gb|x?,
sn]hx?sf] nflu cg'dlt lbOg] 5}g . cGo ;fj{hlgs ejgx?sf] nflu ljz]if Joj:yf lgDg adf]lhd x'g' kg]{5
M–
!= …vÚ ju{sf] ejgsf] nflu hUufsf] Go"gtd Ps /f]kgLeGbf sd x'g' x'Fb}g .
@= u|fp08 se/]hsf] xsdf ljleGg ju{sf] ;fj{hlgs ejgsf] nflu lgDgfg';f/ Joj:yf ul/Psf]5 .
…vÚ ju{sf]] ejgsf] nflu clwstd u|fp08 se/]h $) k|ltzt;Dd lbg ;lsg]5 / …uÚ ju{sf] ejgsf]
nflu b]xfo adf]lhd clwstd u|fp08 se/]h lbg ;lsg]5 M–
hUufsf] If]qkmn clwsQd kfpg] u|fp08 se/]h
)–@–@–) ;Dd *) k|ltzt
)–@–@–) eGbf a9L $–)–) ;Dd &) k|ltzt
)–$–)–) eGbf a9L )–*–)–) ;Dd ^) k|ltzt jf (%* ju{ lkm6dWo] h'g a9L x'G5
)–*–)–) eGbf a9L !–)–)–) ;Dd %) k|ltzt jf !^$# ju{ lkm6dWo] h'g a9L x'G5
!–)–)–) eGbf a9L $) k|ltzt jf @&#* ju{ lkm6dWo] h'g a9L x'G5
;fljs k'gM lgdf{0f !)) k|ltzt
#= clwsQd prfO M– ejgsf] clwsQd prfO{ ;+/lIft :df/s pkIf]q / ;f+:s[lts ;Dkbf pkIf]qdf
!)=& ld6/ -#%Ú)Æ_ / ;GgLs6 pkIf]qdf !#=& ld6/ -$%Ú–)æ_ ;Dd cg'dlt lbg ;lsg]5 .
$= ejgsf] clwsQd tNnf ;+/lIft :df/s pkIf]q / ;f+:s[lts ;Dkbf pkIf]qdf # tNnf / ;GgLs6
pkIf]qdf $ tNnf;Dd cg'dlt lbOg] 5 .
%= tNnfsf] prfO{ ;+/lIft :df/s pkIf]q / ;f+:s[lts ;Dkbf pkIf]qdf @=&$ ld6/ -( lkm6_ ;Dd /
;GgLs6 pkIf]qdf cfjZostf cg';f/ /fVg ;lsg]5 .
^= ;8s dfkb08 lgwf{/0f ePsf]df ;8s dfkb08df yk @ ld6/ 5f]8]/ agfpg' kg]{5 . ;8s dfkb08
lgwf{/0f gePsf]df …vÚ ju{sf] ejgsf] nflu tLg ld6/ ‘uÚ ju{sf] ejgsf] nflu ! ld6/ 5f8\g' kg]{5 .
&= …vÚ ju{sf] ejgsf] nflu # ld6/ /fVg' kg]{5 . t/ …vÚ ju{sf] ejgsf] ;'ljwf / Joj:yfkgsf] nflu
agfOg] uf8{ xfp;, ;e]{G6 Sjf6/, ljB't ;a :6]zg, kDk xfp; cflb Ps tNn] kfFr ld6/eGbf xf]rf] /
@)) ju{ lkm6eGbf sd lKnGy Pl/of ePsf 6x/fx? / …uÚ ju{sf] cGo ;fj{hlgs ejgsf] nflu
hUufsf] l;dfgf;Dd agfpg ;lsg]5 .
*= …vÚ ju{sf] ;fj{hlgs ejgsf] nflu # ld6/ /fVg' kg]{ . t/ …vÚ ju{sf] ejgsf] ;'ljwf / Joj:yfkgsf]
nflu agfOg] uf8{ xfp; ;e]{G6 Sjf6/, ljB't ;a :6]zg, kDk xfp; cflb Ps tNn] kf"r ld6/eGbf
xf]rf] / @)) ju{ lkm6eGbf sd lKnGy Pl/of ePsf 6x/fx? / ‘uÚ ju{sf] cGo ;fj{hlgs ejgsf] nflu
hUufsf] l;dfgfaf6 @ ld6/ 5f8L agfpg ;lsg]5 .
(= d"n e¥ofª tyf s/L8f]/ Go"gtd rf}8fO{ !=% ld6/ -% lkm6_ x'g' kb{5 . e¥ofªsf] Tread sf] Go"gtd
rf}8fO{ !! OGrL / Riser sf] clwsQd prfO{ & OlGr x'g' kg]{5 . olb k|To]s tNnfdf Floor Area
@%)) ju{ lkm6eGbf a9L x'g] / Travel Distance @% ld6/ eGbf a9\g uPsf] cj:yfdf cGo
;fj{hlgs ejgsf] xsdf klg Go"gtd ! j6f yk ;xfos e¥ofª x'g' kg]{5 . To:tf ;xfos e¥ofªsf]
rf}8fO{ Go"gtd ! ld6/ x'g' kg]{ 5 . %)) ju{ lkm6eGbf a9L lKnGy Pl/of ePsf ejgx?df ckf+u
tyf c;Qm JolQmx?;d]t e"O{+ tNnf / zf}rfno;Dd k'Ug ;Sg] u/L Ramp sf] Joj:yf ug'{ kg]{5 .
;f]sf] rf}8fO Go"gtd ! ld6/ /fVg' kb{5 / Ramp agfpFbf !M!) eGbf a9L :nf]k /fVg' x'Fb}g .
!)= ejgsf] ;+/rgfut ;'/Iffsf] ;fy;fy} cfsl:ds cj:yfdf k|of]ustf{x?sf] ;'/Iffdf ;d]t k|lts'n
c;/ gkg{] u/L lgdf{0f ug'{ kg]{5 . k|of]ustf{x?sf] cfsl:ds ;'/IffnfO{ b[li6ut u/L e"sDk lg/f]ws
;+/rgf l8hfOgsf] ;fy;fy} Emergency Exit / Fire escape sf] ;d]t Joj:yf ug'[{kg]{ 5 . o:tf
ejgx?df cfktsfnLg dfu{ ;+s]tx? k|i6 ?kdf b]lvg] u/L /fVg' kg]{5 .
!!= …vÚ ju{sf ;fj{hlgs ejgx?sf] nflu s"n Build up Area sf] @) k|ltzt;Dd kfls{Ësf] Joj:yf
ug'{ kg]{5 .
!@= /fli6«o ejg ;+lxtf (National Building code) df cfwfl/t eO{ :yfgLo lgsfoaf6 tof/ ul/g]
lgb]{lzsfdf tf]lsPsf] k|fjwfgx? ;d]t kfngf ug'{kg]{ 5 .
k'gZr M dfly pNn]lvt afx]s cGo k|fjwfgx? cfjf;Lo ejgs} dfkb08 nfu" x'g]5 .
gf]6 M …sÚ ju{ M cl86f]l/od, l;g]dfxn, ckf6{d]G6 ;efu[x h:tf ejg h:sf] s"n prfO{ !^ ld6/ jf % tNnf
eGbf a9L x'G5 .
…vÚ ju{ M s"n prfO{ !)=&– !^ ld6/ jf $ jf % tNnf;Dd ePsf jf xhf/ ju{ lkm6 eGbf a9L lKnGy
Pl/of ePsf ;fj{Hlgs ejg hgfpg]5 .
…uÚ ju{ M x'nfs, :yfgLo Snj, j8f sfof{no / ;+3 ;+:yfsf ejgx? h;sf] s"n prfO{ !)=& ld6/ -#%
lkm6_ eGbf a9L gePsf] /lKnGy Pl/of !))) ju{ lkm6eGbf sd / tLg tNnf ebf sd ePsf] ejgx?
hgfpg]5 .
@= ljsf;zLn If]q M
k/Dk/fut zx/L If]q (core Area) sf] l;dfgfb]lv gu/ l;dfgf;Ddsf] e"–efudf tf]lsPsf xl/t If]q
afx]ssf] efunfO{ ljsf;zLn If]q egL tf]lsPsf] 5 .
o; If]qdf t'ngfTds ?kdf a9L vfnL hUuf /x]sf] / cfjf;Lo / cGo k|of]hgsf] 3/x? aGg] qmd
cem} a9\b} hfg] l:yltdf ePsf]n] plrt of]hgf / Joj:yfkg ;d]tsf] cfjZostf dx;'; ul/Psf] 5 . o;
If]qnfO{ jt{dfg pkof]u / ;+efJotfnfO{ dWogh/ u/L of]hgfj4 ljsf;sf] nflu e"–pkof]u gSzfdf b]vfP
h:t} lgDg lnlvt $ pkIf]qdf ljefhg ul/Psf] 5 .
s= cfjf;Lo pkIf]q
v= ljz]if of]hgfut pkIf]q
u= cf}Bf]lus pkIf]q
3= Jofkfl/s pkIf]q .
s= cfjf;Lo pkIf]q M–
k/Dk/fut cfjf;Lo pkIf]q, ljz]if of]hgfut pkIf]q, cf}Bf]lus pkIf]q / Jofkfl/s pkIf]q afx]ssf] o;
dfkb08n] lgif]w gul/Psf cfjf; agfpg of]Uo e"–efunfO{ cfjf;Lo pkIf]q egL tf]lsPsf] 5 . j8f g+= $
l:yt lgb]{lzt hUuf ljsf; G.L.D. 3f]lift If]qsf] e"–efudf eljiodf PsLs[t cfjf; cfof]hgf ;+rfng ug{
pko'Qm b]lvG5 . t/ cfof]hgf ;+rfng eO{ k"/f geP;Dd o;} pkIf]q cGtu{tsf] lgod nfu" ul/g] 5 . o;
pkIf]qdf lgdf{0f ul/g] ejg cflbsf] lgdf{0f ;DaGwL dfkb08 lgDg adf]lhd lgwf{/0f ul/Psf] 5 M–
!= o; pkIf]qdf ;fljs adf]lhd dd{t / k'glgdf{0fdf afx]s vfnL hUufdf gofF 3/ lgdf{0f ubf{ ejgsf]
clwsQd u|fp08 se/]h lgDg adf]lhd sfod ul/Psf] 5 M–
l;= ejgsf] lsl;d hUufsf] If]qkmn clwstd clwstd clwst tnfsf]
g+= u|fp08 se/]h prfO{ d tnf prfO{
!= vfnL hUufdf $ cfgf;Dd &)% $% lkm6 % ( lkm6
-@=&$
@= $ cfgf b]lv * ^)% dL= _
cfgf;Dd jf (%* ju{ $% lkm6 % ( lkm6
lkm6 dWo] h'g
a9L x'G5 .
$)% jf
@&#* ju{ lkm6
dWo] h'g a9L
x'G5 .
@= R.O.W lgwf{/0f ePsf af6f]x?df a9Ldf )=() ld6/;Dd k]6L÷v'8\lsnf /fVg ;lsg] 5 . o;/L
k]6L÷v'8\lsnf /fVbf ;se/ bfFof–afFofsf] 3/;+u ldNg] u/L /fVg' kg]{5 . $ ld6/eGbf sd rf}8fO{
ePsf] af6f]sf] xsdf )=% ld6/;Ddsf] dfq k]6L÷v'8\lsnf /fVg kfOg]5 .
#= e¥ofËsf] Go"gtd rf}8fO )=() ld6/ -#Ú–)Æ_ x'g' kg]{5 / :nf]k a9Ldf $% l8u|L x'g' kg]{5 . v'8\lsnf]
prfO{ clwsQd *Æ / v'8\lsnfsf] 6]Sg] efu Go"gtd (Æ x'g' kg]{5 .
$= hUufsf] k|fs[lts :nf]ksf] sf/0faf6 n]jn l8km/]G;sf] xb;Dd ;]dLj];d]G6 agfO{ 3/ lgdf{0f ug{
kfOg]5 . Ps tNnf;Ddsf] ;]dL j];d]G6nfO{ prfO{df u0fgf ul/g] 5}g . t/ ;]dL j];d]G6 PseGbf a9L
aGg] cj:yf ePdf tNnf] ;]dL j];d]G6eGbf dflysf] tNnfsf] e"O{+b]lv ;f] v08 jf gfnsf] s"n prfO{
gflkg]5 . j];d]G6 hUufsf] tNnf] u|fp08 n]enb]lv a9Ldf $ ld6/ ulx/f];Dd agfpg ;lsg]5 .
j];d]G6nfO{ s"n prfO{df u0fgf ul/g] 5}g . j];d]G6 agfpFbf ;fFwsf cGo 3/ tyf ;+/rgfnfO{ jfwf
gkg]{ u/L pko'Qm k|ljlw ckgfO{ ;'/lIft 9+un] agfpg' kg]{5 . j];d]G6 lgdf{0fsf] qmddf ;f+wsf 3/
tyf ;+/rgfnfO{ c;/ k/]df jf cGo lsl;dsf] Iflt ePdf ;f] sf] lhDd]jf/L lgdf{0fstf{ cfkm}n] jxg
ug'{ kg]{5 .
%= ;8ssf] dWo /]vfsf] prfO{af6 /fVg kfOg] clwsQd lKnGy prfO{sf] ;DaGwdf sfnf]kq] ;8ssf]
nflu )=^) ld6/, u|f]an ;8ssf] nflu )=&% ld6/, slRr ;8ssf] nflu )=() ;Dd agfpg
;lsg]5 . lkmN8df af6f] galg;s]sf] cj:yfdf cfjZostf cg';f/ /fVg ;lsg]5 . lgdf{0f:yn
;8seGbf xf]rf] jf prfO{df eP 9n lgsf; ;'rf? ?kn] ;+rfng x'g] lsl;dsf] ejgsf] lKnGy
agfpg' kg]{5 . lKnGysf] prfO{ ;se/ bfFof afFof 3/;+u ldNg] u/L /fVg' kg]{5 .
&= ejgsf] k|To]s sf]7fx?df /flvg] v'Nnf em\ofn, 9f]sf tyf e]lG6n]zgsf] efu ;f] sf]7fsf] e"O{+n]
9flsPsf] If]qkmnsf] Go"gtd !) k|ltzt x'g' kg]{5 . :6f]/ / k"hf sf]7f afx]s cGo sf]7fx?df kof{Kt
k|sfz / qm; e]lG6n]zgsf] Joj:yf x'g' kg]{5 . ;fdfGotof Built up Area sf] @% k|ltzt;Dd dfq
:6f]/ / k"hf sf]7fsf] ?kdf /fVg kfOg]5 .
*= ejgaLrsf] 6k÷5Hhf clwsQd )=^) ld6/ tyf 5fgfsf] nflu clwsQd )=() ld6/;Ddsf] x'g'
kg]{5 . em\ofn, 9f]sf dfly 5Hhfsf] ?kdf )=^) ld6/;Dd /fVg ;lsg]5 .
(= >[+vnfj4 3/x?sf] xsdf O{6f b]vfpg' -Brick Expose) kg]{5 . t/ em\ofn 9f]sfsf] lsgf/f, sfg]{; /
jfn lkn/df Knf:6/ ug{ ;lsg]5 . c;+j4 3/x?sf] xsdf cfjZostf cg';f/ lkmlgl;ª ug{
;lsg]5 .
!)= >[+vnfj4 3/x?sf] xsdf uf/f]sf] ;tx aflx/ cfpg] (Projected) em\ofn 9f]sf /fVg kfOg] 5}g .
k/Dk/fut z}nLsf em\ofnx?sf] ;fy;fy} dfly e]lG6n]zgo'Qm em\ofnx? ;d]t /fVg ;lsg]5 . c;+j4
3/x?sf] xsdf cfjZostf cg';f/sf] cfsf/ k|sf/ / :j?ksf] em\ofn 9f]sf /fVg ;lsg]5 . Uof/]h /
k;n k|of]hgsf] nflu kmnfdsf] /f]lnË ;6/, r]g u]6 ;d]t /fVg ;lsg]5 .
!!= k|To]s tNnf 5'l6g] u/L a9Ldf !%) ld=ld=;Ddsf] sfg]{; /fVg ;lsg]5 . sfg]{; ;se/ bfFof afFofsf]
3/;+u ldNg] u/L /fVg' kg]{5 .
!@= t];|f] tNnfdf )=() ld6/;Ddsf] 5fgf / kfvf /fVg ;lsg] 5 . 5fgf cfjZostf cg';f/ km\Nof6 jf
:nf]k ug{ ;lsg]5 .
!#= km\Nof6 5fgf ePsf] xsdf lgodfg';f/ kfpg] clGtd tNnfdf Go"gtd ## k|ltzt sf}zL /fVg' kg]{5 .
!$= lgdf{0f ug]{ ejgaf6 Kn6df lgDg cg';f/ ;]6\Aofs 5f]l8Psf] x'g' kb{5 . ;]6 Aofs b"/Ldf ROW
lgwf{/0f ePsf] ;8sdf a9Ldf )=() ld6/;Dd v'8\lsnf jf k]6L /fVg ;lsg] 5 . @Ú–)Æ ;Ddsf] 6k
jf kfvf afx]s afb{nL SofG6Ln]e/, sf]7f cflb pQm ;]6Aofs b'/Ldf kg]{ u/L dflyNnf] tNnfdf lgsfNg
kfOg] 5}g . olb afb{nL SofG6Ln]e/ cflb lgsfNg] xf] eg] ;f] tkm{ e"O{+tNnfsf] aflx/L leQfsf] ;txb]lv
Projection ePsf] rf}8fO a/fa/sf] yk ;]6Aofs 5f8\g' kg]{5 .
o; If]qdf ;fljs adf]lhd dd{t / k'glgdf{0fdf afx]s vfnL hUufdf gofF 3/ lgdf{0f ubf{ ejgsf] clwsQd
u|fp08 se/]h lgDg adf]lhd sfod ul/Psf]5 M–
l;= ejgsf] lsl;d hUufsf] If]qkmn clwstd clwstd prfO{ tnfsf] clwstd
g+= u|fp08 se/]h prfO{ tnf
!= vfnL hUufdf $ cfgf;Dd &)% $% lkm6 *Ú )Ú –(Ú %
gofF 3/ lgdf{0f -!#=& dL=_ )æ -e–ofË
ubf{ -@=$% – 5f]Kg]
@=&$ dL=_ ;lxt_
@= $ cfgf b]lv * ^)% $% lkm6
cfgf;Dd jf (%* ju{ -e"FO{ tNnfdf
# ld6/;Dd
lkm6 dWo] h'g
/fVg ;Sg]5_
a9L x'G5 .
#= * cfgf b]lv !
/f]kgL;Dd
%)% jf
!^$# ju{ lkm6
dWo] h'g a9L
$= ! /f]kgL eGbf a9L
x'G5 .
$)% jf
@&#* ju{ lkm6
dWo] h'g a9L
x'G5 .
#= ljz]if k|fjwfg M–
ljsl;t Kn6af6 k"0f{ ?kdf l;+u} Kn6afx]s ;f] sf] s'g} 6'qmf lemsL laqmL ug'{ k/]df jf cGo s'g} k|sf/sf]
gfd;f/L ug'{ k/]df o; ljlgodfjnL -dfkb08_ sf] u|fp08 se/]h / lgdf{0f:yn ;DaGwL cfwf/e"t Joj:yfx?
k"0f{tof kfng u/L alg;s]sf] ejgsf] jl/kl/ 5f]8\g' kg]{ hUuf hlt xf] ;f] 5f8L afFsL hUuf dfq gfd;f/L
a]rljvg ug{ kfOg]5 . ;f] k|of]hgsf] nflu To:tf Kn6x? 6'qm\ofO{ gfd;f/L ug{ ;DalGwt cfof]hgf
gu/kflnsf jf gu/ ljsf;sf] l;kmfl/; lng' kg]{5 . ;f] l;kmfl/;sf] cfwf/df dfnkf]t sfof{non] Kn6x?
6'qmfO lbg ;Sg]5 . lsQfsf6af6 aGg] gofF Kn6x?sf] Go"gtd If]qkmn )–@–@–) / df]x8f ^ ld6/ x'g' kg]{5 .
o; If]qdf lgdf{0f x'g] ejgsf] If]qkmn / prfO{ lgDg adf]lhd x'g' kg]{5 M–
s= Kn6 hUufsf] $) k|ltzt;Dd dfq 9fsL ejg agfpg kfOg]5 . sn sf/vfgf;+u ;DalGwt sfof{no
ejgsf] xsdf sf/vfgf ejgsf] Built up Area sf] @) k|ltzt;Dd dfq cg'dlt lbOg]5 .
v= ejgsf] clwsQd prfO{ ejgsf] k|s[lt x]/L lgDg adf]lhd x'g] 5 . prfO{ rf}8fO{sf] # u'0ffeGbf a9L
x'g' x'Fb}g . sn, sf/vfgfsf] xsdf ;fdfGotof !^ ld6/ / ;f] ;DaGwL sfof{no ejg, uf]bfdsf]
clwsQd prfO{ !)=& ld6/;Dd x'g' kg]{5 . s'n prfO{ ln+bf lKnGw n]jnb]lv ejgsf] ;jf]{Rr
ljGb';Ddsf] b"/LnfO{ lnOg]5 . prfO{ a9L rflxg] k|s[ltsf ljz]if sn sf/vfgf ejg tyf cGo
;+/rgfsf] nflu cf}lrTo x]/L g=kf=n] prfO{df yk ;x'lnot lbg ;lsg]5 .
u= sf/vfgf / uf]bfd ;fdfGotof ! tNnfsf] dfq x'g] 5 / ;f];+u ;DalGwt sfof{no tLg tNnf;Ddsf]
x'g ;Sg] 5 . ljz]if kl/l:yltdf sf/vfgfsf] k|s[lt / cfjZostf x]/L ;f]eGbf a9L klg cf}lrTo x]/L
lbg ;lsg]5 .
3= sn sf/vfgf ejgsf] nflu tNnfsf] prfO{ cfjZostf cg';f/ /fVg ;lsg]5 . t/ ;f] ;+u ;DalGwt
sfof{no ejgsf] xsdf k|To]s tNnf !) lkm6;Ddsf] prfO{df agfpg ;lsg]5 .
ª= ROW lgwf{/0f ePsf af6f]x?df a9Ldf )=() ld6/ ;Dd k]6L÷v'8\lsnf /fVg ;lsg]5 .
r= e¥ofËsf] Go"gtd rf}8fO ! ld6/ -#Ú–#Æ_ x'g' kg]{5 / :nf]k a9Ldf $% l8u|L x'g'kg]{5 . v'8\lsnf]
prfO{ clwsQd *Æ / v'8\lsnfsf] 6]Sg] efu Go"gtd (Æ x'g' kg]{5 .
5= hUufsf] k|fs[lts :nf]ksf] sf/0faf6 n]jn l8km/]G;sf] xb;Dd ;]dLj];d]G6 agfO{ 3/ lgdf{0f ug{
kfOg]5 . Ps tNnf;Ddsf] ;]dL j];d]G6nfO{ prfO{df u0fgf ul/g] 5}g . t/ ;]dL j];d]G6 PseGbf a9L
aGg] cj:yf ePdf tNnf] ;]dL j];d]G6eGbf dflysf] tNnfsf] e"O{+b]lv ;f] v08 jf gfnsf] s"n prfO{
gflkg]5 . j];d]g6 rflx+ hUufsf] tNnf] u|fp08 n]enb]lv a9Ldf $ ld6/ ulx/f];Dd agfpg ;lsg]5 .
j];d]G6nfO{ s"n prfO{df u0fgf ul/g] 5}g . j];d]G6 agfpFbf ;fFwsf cGo 3/ tyf ;+/rgfnfO{ jfwf
gkg]{ u/L pko'Qm k|ljlw ckgfO{ ;'/lIft 9+un] agfpg' kg]{5 . j];d]G6 lgdf{0fsf] qmddf ;f+wsf 3/
tyf ;+/rgfnfO{ c;/ k/]df jf cGo lsl;dsf] Iflt ePdf ;f] sf] lhDd]jf/L lgdf{0fstf{ cfkm}n] jxg
ug'{ kg]{5 .
@= sf/vfgf / uf]bfd ejgsf] xsdf ;8ssf] dWo /]vfsf] prfO{af6 /fVg kfOg] clwsQd lKnGy prfO{sf]
;DaGwdf sfnf]kq] ;8ssf] nflu )=^) ld6/, u|f]an ;8ssf] nflu )=&% ld6/, slRr ;8ssf] nflu )=()
;Dd agfpg ;lsg]5 . sf/vfgf ejgsf] xsdf cfjZostf cg';f/ /fVg ;lsg] 5 . lgdf{0f:yn ;8seGbf
xf]rf] jf prfO{df eP 9n lgsf; ;'rf? ?kn] ;+rfng x'g] lsl;dsf] ejgsf] lKnGy agfpg' kg]{5 . af6f]
galg;s]sf] cj:yfdf e"–agf]6 cg';f/ lKnGysf] prfO{ cfjZostf cg';f/ /fVg ;lsG5 . lKnGysf] prfO{
;se/ bfFof afFof 3/;+u ldNg] u/L /fVg' kg]{5 .
#= ejgsf] Go"gtd rf}8fO{ @=$) ld6/ x'g' kg]{5 . ejgsf] prfO{ / rf}8fO{sf] cg'kftdf ;se/ #M! eGbf a9L x'g'
x'Fb}g .
$= ejgsf] k|To]s sf]7fx?df /flvg] v'Nnf em\ofn, 9f]sf tyf e]lG6n]zgsf] efu ;f] sf]7fsf] e"+O{+n] 9flsPsf]
If]qkmnsf] Go"gtd !) k|ltzt x'g' kg]{ 5 . :6f]/ / k"hf sf]7f afx]s cGo sf]7fx?df kof{Kt k|sfz / qm;
e]lG6n]zgsf] Joj:yf x'g' kg]{5 .
%= cfjZostf cg';f/sf] em\ofn 9f]sfsf] cfsf/ k|sf/ /fVg ;lsg] 5 / kmnfdsf] /f]lnË ;6/, r]g u]6 ;d]t
/fVg ;lsg]5 .
^= af6f]tkm{ lgwf{l/t ;8s dfkb08 cg'?k ;]6Aofs 5f8\g' kg]{5 . ;8s dfkb08 lgwf{l/t geP slDtdf # ld6/
5f8]/ dfq lgdf{0f ug{ kfOg]5 . bf]af6f] hf]l8g] :yfgsf] xsdf ;8s ljefuaf6 tf]lsPsf] dfkb08 nfu" x'g]5 .
t/ pBf]u ejgsf] nflu cfjZos uf8{ xfp;, kDk xfp;, ljB't ;j :6]zg, ;e]{G6 Sjf6/ h:tf Ps
tNn] % ld6/eGbf sd prfO{sf b'O{ ;o ju{ lkm6eGbf sd se/]h ePsf 6x/fx? ;8s dfkb08 lgwf{l/t
geP ! ld6/ 5f8]/ lgdf{0f ug{ kfOg]5 .
&= ;fdfGotof ejgsf] bfFof afFof / k5fl8tkm{ ‰ofn 9f]sf g/flvsg Kn6 hUufsf] l;dfgfaf6 # ld6/ -!)Ú–)Æ_
;]6Aofs sfod /fVg' kg]{5 . t/ pBf]u ejgsf] nflu cfjZos uf8{ xfp;, kDk xfp;, ljB't ;j :6]zg,
;e]{G6 Sjf6/ h:tf Ps tNn] % ld6/eGbf sd prfO{sf b'O{ ;o ju{ lkm6eGbf sd se/]h ePsf 6x/fx?
l;dfgf;Dd agfpg ;lsg]5 .
*= Kn6sf] l;dfgfaf6 slDtdf # ld6/ -!)Ú )Æ_ 5f8]/ dfq lgdf{0f ug{ kfOg]5 . ‰ofn 9f]sfsf] nflu 5fl8g] ;]6
Aofs k|To]s Kn6sf] nflu 5'§f5'§} x'g' kg]{5 . olb Pp6} Kn6df klg PseGbf a9L ejg aGg] ePdf k|To]s
ejgsf] 5'§f5'§} ;]6Aofs sfod /fVg' kg]{5 . t/ pBf]u ejgsf] nflu cfjZos uf8{ xfp;, kDk xfp;, ljB't
;j :6]zg, ;e]{G6 Sjf6/ h:tf Ps tNn] % ld6/eGbf sd prfO{sf b'O{ ;o ju{ lkm6eGbf sd se/]h ePsf
6x/fx?df l;dfgfaf6 @ ld6/ 5f8L em\ofn 9f]sf /fVg ;lsg]5 .
(= pBf]uaf6 pTkfbg x'g] kmf]xf]/d}nf jftfj/0fLo k|b"if0f gx'g] u/L Joj:yfkg ug'{ kg]{5 . /;fogo'Qm t/n
kbfy{x? cfjZos treatment -pkrf/_ kl5 dfq 9n lgsf; jf gbLdf hfg] u/L plrt Joj:yf ug'{ kg]{5 .
pBf]usf] u}/ lhDd]jf/Laf6 jftfj/0f tyf vf]nf k|lts'n c;/ k/]sf] a'lemg cfPdf g=kf=n] cfjZos sf/jfxL
ug{ ;Sg]5 .
!)= dhb'/, sd{rf/L, pTkfbg k|lqmof / dhb'/x?sf] :jf:Yo, ;kmfO{ / ;'/Iffsf] k|rlnt >d P]g adf]lhd Joj:yf
u/]sf] x'g' kg]{5 . k|of]ustf{x?sf] cfsl:ds ;'/IffnfO{ b[li6ut u/L e"sDk lg/f]ws ;+/rgf l8hfOgsf] ;fy;fy}
Odh]{G;L PlSh8 (emergency Exit) / Firescape sf] Joj:yf ;d]t ug'{ kg]{5 . w]/} dflg;x? sfd ug]}
pBf]u ejgx?df cfktsfnLg l:yltsf] ;+s]t ug]{ oGqx? / clUglg/f]ws oGqx?sf] ;d"lrt Joj:yf x'g'
kg]{5 . o:tf ejgx?df cfktsfnLg dfu{ ;+s]tx? k|i6 ?kdf b]lvg] u/L /fVg' kg]{5 .
!!= /fli6«o ejg ;+lxtf (National Building code) df cfwfl/t eO{ g=kf=af6 tof/ ul/g] lgb]{lzsfdf tf]lsPsf]
k|fjwfgx? ;d]t kfngf ug'{ kg]{5 .
c/lgsf] /fhdfu{sf] pQ/tkm{ / xg'dGt] vf]nfsf] blIf0ftkm{sf] xl/t If]q afx]ssf] gu/sf] e"–efunfO{
Jofkfl/s pkIf]q egL tf]lsPsf] 5 . oftfoftsf] /fd|f] ;'ljwf / l5d]sL a:tLx?;+u lgs6tfn] ubf{ o;
If]qdf Jofkfl/s ultljlw al9/x]sf] / /fhwfgLnfO{ k"j{ g]kfn;+u hf]8\g] ag]kf alb{jf;sf] af6f]
lgdf{0ffwLg cj:yfdf /x]sf] / ;f] sf] lgdf{0f ;DkGg ePkl5 oL ultljlwx? cem} a9\b} hfg] k|z:t
;+efjgf ePsf]n] o; If]qsf] ;'lglZrt ljsf; cfjZos b]lvG5 . Jofkfl/s k|of]hgsf] nflu Jojxfl/s
x'g] lsl;dn] s]xL ;'ljwfx? ;d]t lb+b} o; pkIf]qsf] nflu lgdf{0f ;DaGwL dfkb08 lgDg adf]lhd
lgwf{/0f ul/Psf]5 –
!=
l;= ejgsf] lsl;d hUufsf] If]qkmn clwstd clwstd tnfsf] clws
g+= u|fp08 se/]h prfO{ prfO{ td
tnf
!= vfnL hUufdf $ cfgf;Dd &)% !^ dL= -
gofF 3/ lgdf{0f 3/sf] prfO{ !)Ú - # %
ubf{ rf}8fO{sf] # dL=_ !)Ú
u'0ff eGbf a9L -#
@= $ cfgf b]lv * ^)% x'g' x'Fb}g ._ dL=_
cfgf;Dd jf (%* ju{ -
e"O{sf]
lkm6 dWo] h'g tnf
a9L x'G5 . !@Ú
;Dd
#= * cfgf b]lv ! /fVg
/f]kgL;Dd ;Sg]
%)% jf 5_
!^$# ju{ lkm6
$= ! /f]kgL eGbf a9L dWo] h'g a9L
x'G5 .
$)% jf
@&#* ju{ lkm6
dWo] h'g a9L
x'G5 .
k"gZr M c/lgsf] /fhdfu{;+u hf]l8Psf] lsQfsf] xsdf af6f]tkm{ lgodfg';f/ hUuf 5f8\bf k5fl8 afFsL x'g]
hUufsf] rf}8fO{ * dL6/;Dd ePsf] cj:yfdf afFsL hUuf k"/f se/]h agfpg ;lsg]5 .
@= ;8ssf] dWo /]vfsf] prfO{af6 /fVg kfOg] clwsQd lKnGy prfO{sf] ;DaGwdf sfnf]kq] ;8ssf]
nflu !=@ ld6/, u|fa]n ;8ssf] nflu !=% ld6/, slRr ;8ssf] nflu !=* ;Dd agfpg ;lsg]5 .
lgdf{0f:yn ;8seGbf xf]rf] jf prfO{df eP 9n lgsf; ;'rf? ?kn] ;+rfng x'g] lsl;dsf] ejgsf]
lKnGy agfpg' kg]{5 .
#= !))) ju{ lkm6;Ddsf] ejgdf e¥ofËsf] Go"gtd rf}8fO !=) ld6/ -#Ú #æ_ x'g' kg]{5 ;f] If]qkmneGbf
a9L ePdf e¥ofËsf Go"gtd rf}8fO{ !=@) ld6/ -$Ú )æ_ x'g'kg]{5* / :nf]k a9Ldf $% l8u|L x'g'
kg]{5 . v'8\lsnf] prfO{ clwsQd *Æ / v'8\lsnfsf] 6]Sg] efu Go"gtd (Æ x'g' kg]{5 . olb km\nf]/
Pl/of @%)) ju{ lkm6eGbf a9L ePdf yk Pp6f ;xfos e¥ofªsf] Joj:yf ug'{ kg]{5 . To:tf ;xfos
e¥ofªsf] Go"gtd rf}8fO{ ! ld6/ x'g' kg]{5 .
$= ;8ssf] 5'§} gfd / dfkb08 lgwf{/0f ePsf c/lgsf] /fhdfu{ afx]s cGo af6f]df R.O.W. kl5 @
ld6/ ;]6Aofs 5f8\g' kg]{5 . o;/L 5fl8Psf] b"/L - R.O.W. kl5 @ ld6/_ leq dflyNnf] tNnfdf !
ld6/;Ddsf] SoflG6n]en projection ug{ ;lsg]5 . cGo uf]/]6f], rng rNtLsf] af6f] / lghL af6f]df
cGo If]qdf h:t} tf]lsPsf] dfkb08 5f]8L lgdf{0f ug'{ kg]{5 . bf]af6f] hf]l8g] :yfgsf] xsdf ;8s
ljefuaf6 tf]lsPsf] dfkb08 nfu" x'g]5 .
k"j{ lgwf{l/t ;8s dfkb08 cg'?k lgdf{0f ul/Psf] ejgdf rfn" dfkb08 adf]lhd ;]6Aofs
gk'u b]lvPdf klg tNnf yk / dd{t ug{ lbg ;lsg]5 . t/ hu;Dd eTsfP/ k'gM lgdf{0f ug]{ xsdf
eg] rfn" ;8s dfkb08 cg'?kg} ;]6Aofs /fVg' kg]{5 .
%= s]Gb|Lo tyf cGo ahf/ -ljzfn ahf/, l8kf6{d]G6n :6f]/, ;'k/ dfs]{6 M ax'pkof]uL Jofkfl/s sDKn]S;
cflb h:tf Jofkfl/s k|of]hgsf] nflu aGg] ejgdf s"n Built Up Area sf] @) k|ltzt kfls{Ësf]
Joj:yf ug'{ kg]{5 .
o; pkIf]qdf ;/sf/L, cw{ ;/sf/L, u}/;/sf/L / ;fdflhs ;+3, ;+:yfsf ejg, ljBfno, c:ktfn, gl;{Ë xf]d,
:jf:Yo s]Gb,| tflnd s]Gb|, cGo xf]6n, Jofkfl/s k|lti7fg cflb agfpg kfOg]5 .
!= …sÚ ju{sf] ;fj{hlgs ejgsf] nflu Go"gtd @ /f]kgL / df]x8f @) ld6/ x'g' kg]{ 5 . ‘vÚ ju{sf]
;fj{hlgs ejgsf] nflu Go"gtd ! /f]kgL eGbf sd x'g' x'Fb}g .
@= u|fp08 se/]hsf] xsdf ljleGg ju{sf] ;fj{hlgs ejgsf] nflu lgDgfg';f/ Joj:yf ul/Psf]5M–
– …sÚ / …vÚ ju{sf]] ejgsf] nflu clwstd u|fp08 se/]h $) k|ltzt;Dd lbg ;lsg]5 .
– …uÚ ju{sf] nflu
hUufsf] If]qkmn clwsQd kfpg] u|fp08 se/]h
$–)–) ;Dd &) k|ltzt
)–$–)–) eGbf a9L )–*–)–) ;Dd ^) k|ltzt jf (%* ju{ lkm6dWo] h'g a9L x'G5
)–*–)–) eGbf a9L !–)–)–) ;Dd %) k|ltzt jf !^$# ju{ lkm6dWo] h'g a9L x'G5
!–)–)–) eGbf a9L $) k|ltzt jf @&#* ju{ lkm6dWo] h'g a9L x'G5
#= …sÚ ju{sf] ejgsf] nflu cfjZostf cg';f/ /fVg ;lsg]5 . …vÚ ju{sf] ejgsf] nflu clwsQd prfO{
!^ ld6/;Dd cg'dlt lbOg]5 / …uÚ ju{sf] nflu !)=& ld6/;Dd agfpg lbOg]5 .
$= …sÚ ju{sf] ejgsf] nflu cfjZostf cg';f/ tNnfx? /fVg ;lsg]5 . …vÚ ju{sf] ejgsf] nflu
clwsQd % tNnf;Dd cg'dlt lbOg]5 …uÚ ju{sf] nflu clwsQd # tNnf;Dd agfpg lbOg]5 .
%= …sÚ ju{sf ejgsf] nflu dfq FAR sf] lgod nfu" x'g]5 . h; cg';f/ FAR clwsQd @ ;Dd
lbOg]5 .
^= …sÚ ju{sf ejgsf] nflu dfq af6f] tkm{ nfO{6 Kn]gsf] lgod nfu" x'g]5 . af6f] tkm{ afx]s cGo
df]x8fdf !^ ld6/sf] prfO{nfO{ a]; nfOg dfgL nfO{6 Kn]gsf] lgod nfu' x'g]5 .
&= ejgsf] tNnfsf] prfO{ cfjZostf cg';f/ /fVg ;lsg]5 . ;fj{hlgs ejgx? lgdf{0f ubf{ lgDgfg';f/
;]6Jofs /fVg' kg]{5 .
*= ;8s dfkb08 lgwf{/0f ePsf]df ;8s dfkb08df yk @ ld6/ 5f]8]/ agfpg' kg]{5 . ;8s dfkb08
lgwf{/0f gePsf]df …sÚ …vÚ ju{sf] ejgsf] nflu tLg ld6/ …uÚ ju{sf] ejgsf] nflu ! ld6/ 5f8\g'
kg]{5 .
(= …sÚ / …vÚ ju{sf] ejgsf] nflu # ld6/ /fVg' kg]{5 . t/ …sÚ / …vÚ ju{sf] ejgsf] ;'ljwf /
Joj:yfkgsf] nflu agfOg] uf8{ xfp;, ;e]{G6 Sjf6/, ljB't ;a :6]zg, kDk xfp; cflb Ps tNn]
kfFr ld6/eGbf xf]rf] / @)) ju{ lkm6eGbf sd lKnGy Pl/of ePsf 6x/fx? / …uÚ ju{sf] cGo
;fj{hlgs ejgsf] nflu hUufsf] l;dfgf;Dd agfpg ;lsg]5 .
!)= …sÚ / …vÚ ju{sf] ;fj{hlgs ejgsf] nflu # ld6/ /fVg' kg]{ . t/ …sÚ / …vÚ ju{sf] ejgsf] ;'ljwf /
Joj:yfkgsf] nflu agfOg] uf8{ xfp; ;e]{G6 Sjf6/, ljB't ;a :6]zg, kDk xfp; cflb Ps tNn]
kfFr ld6/eGbf xf]rf] / @)) ju{ lkm6eGbf sd lKnGy Pl/of ePsf 6x/fx? / …uÚ ju{sf] cGo
;fj{hlgs ejgsf] nflu hUufsf] l;dfgfaf6 @ ld6/ 5f8L agfpg ;lsg]5 .
!!= d"n e¥ofª tyf s/L8f]/ Go"gtd rf}8fO{ !=% ld6/ -% lkm6_ x'g' kb{5 . e¥ofªsf] Tread sf] Go"gtd
rf}8fO{ !! OGrL / Riser sf] clwsQd prfO{ & OlGr x'g' kg]{5 . …sÚ / …vÚ ju{sf] ;ffj{hlgs
ejgsf] nflu Go"gtd Ps j6f yk ;xfos e¥ofª x'g' kg]{5 . olb k|To]s tNnfdf Floor Area @%))
ju{ lkm6eGbf a9L x'g] / Travel Distance @% ld6/ eGbf a9\g uPsf] cj:yfdf cGo ;fj{hlgs
ejgsf] xsdf klg Go"gtd ! j6f yk ;xfos e¥ofª x'g' kg]{5 . To:tf ;xfos e¥ofªsf] rf}8fO{
Go"gtd ! ld6/ x'g' kg]{ 5 . %)) ju{ lkm6eGbf a9L lKnGy Pl/of ePsf ejgx?df ckf+u tyf c;Qm
JolQmx?;d]t e"O{+ tNnf / zf}rfnodf k'Ug ;Sg] u/L Ramp sf] Joj:yf ug'{ kg]{5 . ;f]sf] rf}8fO{
Go"gtd ! ld6/ x'g' kg]{ 5 . Ramp agfpFbf !M!) eGbf a9L :nf]k /fVg' x'Fb}g .
!@= kfFr tNnf eGbf a9L jf !^ ld6/eGbf a9L prfO{ x'g] …sÚ ju{sf ejgx?sf] nflu pko'Qm l8hfOg /
:k]l;lkms]zgsf] lnkm\6sf] ;d]t Joj:yf ug'{ kg]{5 .
!#= ejgsf] ;+/rgfut ;'/Iffsf] ;fy;fy} cfsl:ds cj:yfdf k|of]ustf{x?sf] ;'/Iffdf ;d]t k|lts'n
c;/ gkg{] u/L lgdf{0f ug'{ kg]{5 . k|of]ustf{x?sf] cfsl:ds ;'/IffnfO{ b[li6ut u/L e"sDk lg/f]ws
;+/rgf l8hfOgsf] ;fy;fy} Emergency Exit / Fire escape sf] ;d]t Joj:yf ug'[{ kg]{5 . rnlrq,
;efejg h:tf dflg;x? hd36 x'g] ejgx?df cfktsfnLg l:yltsf] ;+s]t ug]{ oGqx? /
clGulg/f]ws oGqx?sf] ;d"lrt Joj:yf x'g' kg]{5 . o:tf ejgx?df cfktsfnLg dfu{ ;+s]tx? k|i6
?kdf b]lvg] u/L /fVg' kg]{5 .
!$= …sÚ / …vÚ ju{sf ;fj{hlgs ejgx?sf] nflu kfls{Ë lgDgfg';f/ x'g' kg]{5 .
l;g]df, cl86f]l/od tyf To; k|sf/sf] cGo ejg – %) l;6sf] nflu !) ju{ ld= gl;{Ëxf]d /
c:ktfn– % j]8sf] nflu !) ju{ ld= ;/sf/L sfof{no / cGo ;+3;+:yf ejg– !)) ju{ ld= Built
up Area sf] nflu !) ju{ ld= dfnkf]t, gfkL, a}+s, 6«flkms sfof{nosf] nflu – !)) ju{ ld= Built
up Area sf] nflu !% ju{ ld= x'g' kg]{5 .
cGo k|fjwfgx? M– /fli6«o ejg ;+lxtf (National Building code) df cfwfl/t eO{ g=kf=af6 tof/ ul/g]
lgb]{lzsfdf tf]lsPsf] k|fjwfgx? ;d]t kfngf ug'{ kg]{5 .
k'gZr M dfly pNn]lvt afx]s cGo k|fjwfgx? cfjf;Lo ejgs} dfkb08 nfu" x'g]5 .
#= xl/t If]q M–
o; If]qdf ;Nnf3f/Lsf] jg If]q xg'dGt] vf]nf, rv' vf]nf / v:ofªv';'ª vf]nfsf] dfkb08leqsf] If]qnfO{ xl/t
If]q egL tf]lsPsf] 5 .
s= gbL lsgf/ pkIf]q M– xg'dGt] vf]nf, rv' vf]nf / v:ofª v';'ª vf]nfsf] dfkb08leqsf] gbL lsgf/sf]
rf}8fOnfO{ gbL lsgf/ pkIf]q egL tf]lsPsf]5 . o; pkIf]qdf s[lif k|of]hgsf] lqmofsnfk dfq ug{ kfOg]5 /
;fdfGotf s'g} lsl;dsf] lgdf{0f ug{ kfOg] 5}g . s[lif k|of]hgsf] nflu c:yfoL k|s[ltsf] 6x/f -ksf]rf_ agfpg
eg] cg'dlt lbg ;lsg]5 . gbLaf6 vt/f pTkGg x'g] ePdf gu/kflnsfsf] :jLs[lt lnO{ afFw lgdf{0f ug{ lbg
;lsG5 .
v= jg pkIf]q M– o; pkIf]q cGtu{t ;Nnf3f/L jg If]q kb{5 . o; pkIf]qdf lglh k|of]hgsf] nflu s'g} lsl;dsf]
lgdf{0f ug{ lbOg] 5}g . ;fj{hlgs ;'ljwf / kfs{ Joj:yf cflbsf] nflu cfjZos ;+/rgfx? lgdf{0f ug'{ k/]df
g=kf=sf] k"j{ :jLs[lt lnO{ a9Ldf % ld6/ prfO{;Ddsf] ;+/rgf lgdf{0f ug{ ;lsg]5 .
em\ofn 9f]sf jf e]lG6n]6/ /fVg M– cfˆgf] hUufsf] ;fy l;dfgfdf 3/ agfpFbf ;Flwof/sf] :jLs[lt afx]s cGo
cj:yfdf em\ofn jf e]lG6n]6/ jf s'g} lsl;dsf] lgsf;sf] Joj:yf ug{ kfOg] 5}g .
SoflG6n]e/ jf jfb{nL M– 3/ agfpFbf ;fj{hlgs ;8s tyf ;8saf6 tf]lsPsf] ;]6Jofs;Dd SoflG6n]e/, jfb{nL,
sf]7f, ;]ˆ6Ls kfgL 6+sL tyf e–ofË agfpg kfOg] 5}g .
9n tyf kfgLsf] lgsf; M– kmf]xf]/ kfgL lgl/If0f d+ufn eP/ ;fj{hlgs 9n jf ;]ˆ6L 6\ofFsdf hf]8\g' kg]{5 .
;Ldf kvf{n M– ;Ldf kvf{n tyf ejgsf] hu cfkm\g} :jfldTjsf] hUufdf lgdf{0f x'g' kg]{5 . ;8stkm{
cfjZos dfkb08 5f]8L dfq ;Ldf kvf{n agfpg lbOg]5 . ;fdfGotof # ld6/eGbf cUnf] kvf{n lgdf{0f ug{
lbOg] 5}g . ;f]eGbf cUnf] kvf{n cfjZos ePdf cf}lrTo x]/L g=kf=n] ljz]if :jLs[lt lbg ;Sg]5 .
-s_ /fhdfu{ M– o; ;8sdf s]Gb| /]vfb]lv b'j} tkm{ @% ld6/ ;Dd :yfoL jf c:yfoL lgdf{0f sfo{ ug{ glbg] .
!= c/lgsf] /fhdfu{
-v_ ;xfos dfu{ M– s]Gb| /]vfb]lv b'j} tkm{ !% ld6/;Dd :yfoL vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{ glbg] .
!= gu/sf] ;8s
@= u'Xo kf]v/L lnÍ/f]8
-u_ lhNnf dfu{ M– s]Gb| /]vfb]lv b'j} tkm{ !! ld6/;Dd :yfoL vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{ glbg] .
!= eQmk'/ k'/fgf] af6f]sf] ltg s'g] x'Fb} ;fgf] l7dL x'Fb} l;gfd+unsf] qml;+u -h8La'6L sfof{no ePsf] 7fpF_
;Dd .
@= eQmk'/ -k'/fgf] af6f]sf] ltgs'g]_ eQmk'/ x'Fb} gu/sf]6 ;Dd .
#= eQmk'/ dxfnIdL :yfg b]lv rfFu' gf/fo0fsf] kfls{Ë ;Dd .
$= kl;v]n ;8s
%= RofDxf l;+x tfynL
^= ;Nnf3f/L -- k'/fgf] l7dL hfg]
-3_ sg]S6 ;8s - k|zfvf ;8s _ M– s]Gb| /]vfb]lv b'j} tkm{ & ld6/;Dd :yfoL vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{
glbg].
-ª_ lkm8/ - ;xfos ;8s _ M– s]Gb| /]vfb]lv b'j} tkm{ % ld6/;Dd :yfoL vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{ glbg] .
!= a|Dxfo0f –– s'Dkfs
@= xg'dfg 3f6 –– gfnf
#= sdn ljgfos kfOk nfOg
$= d"n9f]sf –– 5flnª
%= a]vfn –– sf708f}
^= sdn ljgfos ––hUuf PsLs/0f cfof]hgf blIf0fkl§sf] af6f]
&= rfFu' hfg] af6f] hf]8]sf]
*= dxfsfnL lk7 af6f]
(= oftf / vrf] af6f]
!)= jfl;srf af6f]
!!= sfNxfrf af6f]
!@= /fd3f6 af6f] –– s
/fd3f6 af6f] –– v
!#= af/fxL af6f] –– u
!$= xfs'kmf]lxtL af6f]
!%= ;Nnf3f/L k'/fgf] af6f]
!^= Aof;L af6f] -xfn dfnkf]t sfof{no cufl8_
!&= huftL k'/fgf] af6f]
!*= O{rfbf]n af6f]
-r_ uf]/]6f] af6f]
!= uf]/]6f]x? / s'nf] -@)) dL6/ ;Dd nfdf]sf] xsdf_ #
@= uf]/]6f]x? / s'nf] -@)) dL6/eGbf nfdf]sf] xsdf_ %
;fj{hlgs ;8s P]g, @)#! adf]lhd tf]lsPsf] ;8s ;Ldf
;fj{hlgs ;8s P]g, @)#! sf] bkmf # n] lbPsf] clwsf/ k|of]u u/L >L g]kfn ;/sf/n] b]xfosf] ;fj{hlgs
;8sx?nfO{ b]xfoadf]lhd alu{s/0f u/L ;8ssf] s]Gb| /]vfb]lv bfofF afofF b]xfo adf]lhdsf] ;8s ;Ldf
tf]lsPsf] 5 .
-s_ /fhdfu{x? M
-!_ c/lgsf] /fhdfu{ -sf7df08f}−sf]bf/L_
lqe'jg /fhky
-v_ ;xfos dfu{
g]kfn clw/fHosf gu/kflnsf If]qleqsf ;a} ;8sx? -/fhdfu{, ;xfos dfu{ / lhNnf dfu{ jfx]s_ .
-!_ k|s/0f -s_ df n]lvPsf /fhdfu{ / pkTosfsf] rqmkysf] s]Gb| /]vfb]lv bfofF afofF b'j}lt/ kRrL;
kRrL; ld6/ ;8s ;Ldf tf]lsPsf]5 .
-@_ k|s/0f -v_ df n]lvPsf ;xfos /fhdfu{sf] s]Gb| /]vfb]lv bfofF afofF b'j}lt/ kGw|--kGw| ld6/ ;8s
;Ldf tf]lsPsf]5 .
-#_ k|s/0f -u_ df n]lvPsf lhNnf dfu{sf] s]Gb| /]vfb]lv bfofF afofF b'j}lt/ bz bz ld6/ ;8s ;Ldf
tf]lsPsf]5 .
-$_ k|s/0f -3_ df n]lvP adf]lhd ;fj{hlgs ;8ssf] Go"gtd ! ld6/ / clwstd % ld6/ ;Ddsf]
k'm6kfy ;d]tnfO{ ;8s ;Ldf tf]lsPsf]5 .
;fj{hlgs ;8s P]g, @)#! sf] bkmf # s n] lbPsf] clwsf/ k|of]u u/L g]kfn ;/sf/n] ;8s ;Ldf
tf]lsPsf]df ;8s ;Ldf / ;8s ;Ldf gtf]lsPsf] ;fj{hlgs ;8sdf ;f] ;8ssf] lsgf/faf6 ^−^
ld6/;Dd kvf{n afx]s cGo s'g} lsl;dsf] :yfoL agf]6 -:6«Sr/_ jf ejg s;}n] lgdf{0f ug{ gkfpg]
u/L lgif]w u/]sf] 5 .
kl/R5]b %
kl/R5]b %
!= kz'klt If]qsf] dfkb08
kz'klt If]q ljsf; sf]if P]g, @)$$ sf] bkmf !) sf] pkbkmf !)=!=!) / !)=!=!% lbPsf]
clwsf/ k|of]u u/L kz'klt If]q ljsf; sf]if ;+rfns kl/ifb\n] agfPsf] b]xfo adf]lhdsf]
dfkb08nfO{ g]kfn ;/sf/af6 :jLs[lt k|fKt ePsf] 5 . kz'klt If]qnfO{ ;+/lIft :df/s If]q
elg k|frLg :df/s ;+/If0f P]g, @)!# cGtu{t 3f]lift ePdf o;/L 3f]lift ePsf] ldlt b]lv
;+/lIft :df/s If]qsf] nflu tf]lsPsf] dfkb08 / kz'klt ljsf; sf]if P]g @)$$ cGtu{t
ag]sf] dfkb08 nfu" x'g]5 .
!=! dfkb08 nfu" x'g] If]qM of] dfkb08 kz'klt Ifq
] cGtut
{ sf] bx] fosf] 7fpxF ?df nfu"
xg
' 5
] M
-s_ >L kz'kltgfy dlGb/ jl/kl/sf] b]xfosf] If]q
-!_ k"j{ − lqe'jg ljdfg:yn
-@_ klZrd − uf}zfnf rf]sb]lv ldqkfs{ ;Ddsf] rqmky
-#_ pQ/ − ldqkfs{af6 uf}/L3f6 hfg] af6f] x'Fb} afudtL gbL;Dd
-$_ blIf0f − uf}zfnf rf]sb]lv rqmky x'Fb} lqe'jg ljdfg:ynsf] df]6/ kfs{;Dd
!=@ kz'klt If]qdf lgdf{0f tyf cGo s[ofsnfk ug{ gkfOg]M kzk ' lt Ifq
] sf] wflds{ , ;f:+ sl[ ts
Pj+ k/Dk/fsf] ;/+ If0f u/L ;f] Ifq
] df :jR5 jftfj/0f sfod /fVg cfjZos ePsfn ] ] kzk' lt Ifq ] sf]
dfkb08 nfu" ePsf] Ifq ] df s;n } ] klg bx] fodf nl] vPsf] dfkb08 ljkl/t sg ' } sfd sf/jfxL ug{
u/fpg kfpg] 5g } M
-s_ ejg lgdf{0f ;DaGwL dfkb08M of] dfkb08 nfu" ePsf] If]qdf ejg agfpFbf b]xfo
adf]lhd ug'{ kg]{5M
-!_ ejg k/Dk/fut g]kfnL z}nLdf agfpg' kg]{5 .
-@_ gofF ejg agfp+bf s"n hUufsf] *) k|ltzt efu u|fp08 se/]h lng ;lsg]5 . t/ k'/fgf]
ejg eTsfO ;f] 7fp+sf] k'/} efudf gofF ejg agfpg ;lsg]5 . o;/L k'/fgf] ejg eTsfO{
gofF ejg agfpFbf jf ;f]xL ejg dd{t ubf{ ;fljssf] ejgsf] gS;f clgjfo{ ?kn] kl/ifb\
;dIf k]z ug'{ kg]{5 .
-#_ ejgsf] prfOn] kz'klt If]qsf] jftfj/0f, dlGb/, r}To, :t'k jf laxf/nfO{
k|lts"n c;/ gkg]{ ePdf a'O{un tnf ;lxt $ tnf u/L a9Ldf #% kmL6;Dd
prfO{sf] ejg agfpg :jLs[lt lbg ;lsg]5 .
t/ ejgsf] prfO{n] kz'klt If]qdf /x]sf dlGb/, :t'k cflb
jl/kl/sf] jftfj/0fnfO{ k|lts"n c;/ gkg]{ ePdf ;8s tk{m k'/fgf k/Dk/fut
g]kfnL z}nLsf ejg;+u ldNg] u/L ejg agfpg :jLs[lt lbg ;lsg]5 .
-$_ ejgsf] l;lnªsf] Go'gtd prfO{| & kmL6 ^ OGr / clwstd prfO{ * kmL6
x'g'kg]{5 .
-%_ snf tyf jf:t'snfsf b[li6n] ;+/If0f ug'{kg]{ k/Dk/fut g]kfnL z}nLsf /
/f0ffsfnLg ejgnfO{ eTsfO{ k'gM lgdf{0f ug'{ k/]df jf ;f] ejg dd{t ug'{
k/]df k'/fgf] ejg cg';f/ x'g] u/L gofF ejg agfpg jf dd{t ug{ ;lsg]5 .
To:tf] ejgdf ;8s tyf ;fj{hlgs :yn tk{m kfnL jf afb{nL lgsfn]sf] eP
gof+ ejg lgdf{0f ubf{ v08 -^_ sf] clwgdf /xL kfnL jf afb{nL lgsfNg
;lsg]5 .
-^_ ;fj{hlgs :yn, af6f], gfkL gS;fdf b]lvPsf] rf]s cflb dfly kg]{ u/L SoflG6n]e/, afb{nL
cflb lgsfNg kfOg] 5}g . bf]>f] tnf b]lv dfly uf/f]sf] ;tx eGbf jflx/ 3fd kfgL 5]Sg]
k|of]hgsf] nflu a9Ldf @ kmL6 6k lgsfNg :jLs[lt lbg ;lsg]5 .
-&_ cf/=;L=;L= / :6Ln k|]md :6«Sr/nfO{ leq kl§ kg]{ / O{6n] uf/f] 5f]Kg] u/L ejg
agfpg :jLs[lt lbg ;lsg]5 . ;f] afx]s cf/=;L=;L= / :6Ln k|]md :6«Sr/
b]lvg] / ejgsf] uf/f]df l;d]06, r'g cflb nufpg kfOg] 5}g .
-*_ e\mofn / 9f]sf tyf ltgsf vfkfx? k/Dk/fut g]kfnL z}nLdf sf7sf] agfpg'
kg]{5 . e\mofnsf] rf}8fO{ / prfO{sf] cg'kft !M!!÷@ eO{ Ps, ltg jf kfFr d'v]
/ rf}8fO{ @ b]lv # kmL6 ;Ddsf] agfpg" kg]{5 . 5fgfdf k/Dk/fut e\mofn
/fVg ;lsg]5.
t/ ejgdf kmnfd] /f]lnË ;6/ tyf sf]nfK;]an u]6 /fVg kfOg] 5}g .
-(_ ejgdf le+mu6L, 6fon jf h:tf k|of]u ubf{ jf 9nfg ubf{ k/Dk/fut g]kfnL
z}nLdf b'O{ jf rf/ kfv] agfpg' kg]{5 . ;f] 5fgf @% l8u|L b]lv #% l8u|Lsf]
:nf]kdf x'g'kg]{5 . 5fgfdf ;fwf jf snfTds 6+8fn /fVg ;lsg]5.
t/ lgdf{0f x'g] ejgsf] tLglt/ c?sf] ejgn] 3]l/Psf] eP ;f] ejgsf]
;8s kl§ Pskfv] 5fgf agfpg :jLs[lt lbg ;lsg]5 .
-!)_ ejgsf] clGtd tnfdf @% k|ltzt ;Dd If]qkmn a/fa/sf] sf}zL agfpg
;lsg]5 .
-!!_ cfk\mgf] hUuf dfyL kg]{ u/L ;fdfGotof t]>f] tnfb]lv sf7sf] afb{nL agfpg
:jLs[lt lbg ;lsg]5 .
-!@_ ejgsf] k|To]s tnf 5"l§g] u/L uf/f]sf] ;tx eGbf jflx/ a9Ldf ( OGrsf]
sfg]{; lgsfNg ;lsg]5 .
-!#_ cfk\mgf] hUufdf ejg;+u ldNg] u/L Ps kmL6 prfO{ / b'O{ kmL6 rf8fO{sf] k]6L
agfpg ;lsg]5 .
-!$_ o; If]qdf a];d]G6 tyf ;]dLa];d]G6 agfpg kfOg] 5}g .
-!%_ ;8s tyf ;fj{hlgs :yn kl§ 5f]l8g] hUufdf kfgL 6\of°L, ;]K6Ls 6\of°,
SoflG6n]e/, jflx/L v'8\sLnf cflb agfpg kfOg] 5}g .
-!^_ ;fj{hlgs 9nsf] ;'ljwf gx'g] k|To]s ejgdf ;]K6Ls 6\of° tyf ;f]skL6sf]
Joj:yf clgjfo{ ?kn] ug'{ kg5 . ;]K6Ls 6\of° tyf ;f]skL6 agfpFbf cfk\mgf]
hUufsf] ;Ldfgfsf] sDtLdf Ps dL6/ leq kfg'{ kg]{5 .
-!&_ ;k]{m; 9n gePsf] 7fp+df cfk\mgf] hUuf jflx/ kmf]x/ kfgL 5f]8\g, cw'/f] 9ndf
xfp; sg]Szg ug{ tyf gbLdf 9n ld;fpg kfOg] 5}g . 9n lgsf;sf] kfOk
;d]t jflx/ gb]lvg] u/L /fVg' kg]{5 .
-!*_ ;fj{hlgs af6f]df s'g} lsl;dsf] afwf x'g] u/L ejg agfpg kfOg] 5}g . ;fy}
wfld{s tyf ;f+:s[lts ;Dkbf, zLnfkq Pj+ kf6L kf}jfsf] df]x8f g5]lsg] /
zf]ef glau|g] u/L ejg agfpg' kg]{5 .
-!(_ ejg agfpFbf ejgsf] u|fp08 se/]hsf] sDtLdf @% k|ltzt efudf xl/ofnL
agfpg ?v lj?jf nufpg' kg]{5 .
-@)_ k'/fgf ejgx? eTsfp+bf kl/ifb\sf] :jLs[lt lng' kg]{5 .
-@!_ o; If]qdf gofF ejg agfpFbf jf k'/fgf] ejg dd{t ubf{ gS;f :jLs[t u/fpg'
kg]{5 . gS;f :jLs[t gu/fO{ jf gS;f a]u/ dfkb08 ljkl/t agfOPsf
ejgx? eTsfOg]5 .
-@@_ ejg lgdf{0f ug]{n] ejg agfpg :jLs[lt lbg] ;+:yfaf6 ejg lgdf{0f sfo{ k"/f
e};s]sf] k|df0fkq lng' kg]{5 .
-v_ cGo s[ofsnfk ug{ gkfOg]M kz'klt If]qdf :jR5 jftfj/0f sfod ug{ ;d]t
cfjZos ePsf]n] of] dfkb08 nfu" ePsf] If]qdf s;}n] klg b]xfo adf]lhdsf] s'g}
sfd sf/jfO{ ug{ u/fpg kfpg] 5}g .
-!_ wfld{s, ;f+:s[lts, ef}lts tyf cGo s'g} lsl;dn] o; If]qsf] jftfj/0fnfO{
k|b'lift x'g] s'g} sfd ug{ .
-@_ kl/ifb\sf] :jLs[lt lnO{ ;fgf−ltgf Joj;fo ug{ jfx]s jftfj/0fnfO{ k|b'lift
x'g] lsl;dsf] s'g} sf/vfgf jf pBf]usf] :yfkgf tyf ;~rfng ug{ .
-#_ k/Dk/fut ?kdf rlncfPsf] k'hfsf] nflu jfx]s dfbs kbfy{sf] pTkfbg tyf
ljqmL ljt/0f ug{ .
-$_ gzfn' kbfy{ ;]jg u/L jf gu/L 5f8f ?kn] ;fj{hlgs :yndf 3'dlkm/ ug{,
czf]egLo sfo{ ug{ jf clzi6tf k|bz{g ug{ .
-%_ JolQmut 3/, dlGb/, ;Qn, kf6L Pj+ ;fj{hlgs :ynsf] kvf{n cflbdf
Jofj;flos tyf /fhgLlts nufot s'g} klg ljifosf] krf{, kDKn]6, t"n cflb
6f+:g jf 6f+Ug, gf/f n]Vg jf lrq0f ug{ .
-^_ ;8s tyf k]6Ldf gfªn] k;n nufot s'g} klg Jofj;flos sfo{ ug{ / ;8s
5]psf k;naf6 sjn jflx/ lgsfnL ;8s 3]/L kfnL lgsfnL k;n yfKg .
-&_ kf6L, kf}jf, ;Qn cflbdf leq jf jflx/ kl/ifb\sf] :jLs[lt a]u/ s'g} klg k|sf/sf]
k;n yfKg jf Jofj;flos sfd ug{ .
-*_ ;8s, k]6L, af6f], dlGb/ k|fË0f tyf ;fj{hlgs :ynx?df lgdf{0f ;fdu|L jf
cGo j:t'x? y'kfg{ / la:s'g tyf nQfsk8f ;'sfpg.
-(_ kl/ifb\n] tf]s]sf] 7fpFdf afx]s cGo ;8s, k]6L, dlGb/ k|fË0f, af6f] cflbdf
a;L leIff dfUg .
-!)_ ;fj{hlgs af6f], gbL, s'08, 3f6, jg, pkjg cflbdf lbzf lk;fa u/L kmf]xf]/
d}nf ug{ jf b'lift agfpg .
-!!_ ;fj{hlgs hUuf, rf}/ cflbdf kl/ifb\sf] :jLs[lt glnO{ kfn 6f+uL a:g tyf
hfqf−kj{sf ;dodf ofqLx?nfO{ c;'ljwf x'g] u/L lghL hUufdf klg s'g}
cj/f]w v8f ug{ .
-!@_ sfg'gåf/f ul7t s'g} ;fj{hlgs sfo{ ug]{ ;+:yfn] kl/ifb\sf] :jLs[lt lnO{ s'g}
wd{zfnf, kf6L, kf}jf cflb agfO{ jf dd{t u/L ;fj{hlgs sfdsf] nflu k|of]u
u/]sf]df / kl/ifb\n] k|lz4 ;fw", ;Gt, dxGtx?nfO{ a:g Joj:yf ldnfO{
lbPsf]df jfx]s s'g} klg wd{zfnf, kf6L, kf}jf, ;Qn cflbdf kl/ifb\sf] :jls[lt
a]u/ ;ft lbg eGbf a9L a:g .
-!#_ d;fg 3f6sf nflu kl/ifb\n] tf]s]sf] 7fp+df bfp/fsf] Joj:yf ug{ / OGwgsf
k|of]hgsf nflu yf]/} kl/df0fdf laqmL ug{ jfx]s Jofkfl/s b[li6sf]0fn] clUg
pQ]hs kbfy{, UofF;, k]6«f]n cflbsf] ;+ro / ljqmL ljt/0f ug{ .
-!$_ kl/ifb\sf] :jLs[lt glnO{ Jofkfl/s b[li6sf]0faf6 lel8of] jf rnlrq k|bz{g ug{
tyf 5fof+sg ug{ .
-!%_ l;d]06, 58, O{6, h:tfkftf cflb lgdf{0f ;fdu|Lsf] k;n /fVg .
-!^_ kl/ifb\n] tf]s]sf] 7fp+df jfx]s cGo 7fp+df 3'DtL jf :yfoL t/sf/L k;n /fVg
.
-!&_ df]6/, df]6/;fO{sn cflbsf] dd{t ug]{, Hof;n, u|Ln jf a]N8LË ;DaGwL pBf]u
/ ;MdLn jf sf7 lrg]{ d]zLg k|of]u u/L kmlg{r/ agfpg] pBf]u ;+rfng ug{ .
-!*_ s'v'/f, xf+;, afv|f, e}+;L, a+u"/ cflb kfNg] pBf]u ;+rfng ug{ .
-!(_ s'g} Jofj;flos k|of]hgsf] nflu ! kmL6 eGbf a9Lsf] ;+s]t kf6L /fVg' .
-@)_ wfld{s sfo{sf] nflu kl/ifb\n] :jLs[lt lbPsf]df jfx]s JolQmut k|of]hgsf
nflu gbL, 3f6, jg jf pkjgaf6 afn'jf, df6f], 9"Ëf cflb lemSg .
-@!_ gbL, 3f6, s"08 cflbdf ;fa'gn] g'xfpg, n'uf w'g, efF8f dfe\mg, pmg w'g,
lgsf; hf]8\g jf kmfNg, kfNt' kz'kG5LnfO{ cfxfn a;fpg jf g'xfpg, kmf]xf]/
ug{, gbL 3f6 jf s"08sf] lsgf/fsf] df6f] vGg, sf]tg{, zj jf l;gf] k\mof+Sg,
df5f dfg{, kfgL tfGg] kDk nufpg, gbL psf;df v]tL ug{ jf :yfoL jf
c:yfoL lgdf{0f sfo{ ug{ / gbL, 3f6 jf s"08sf] lsgf/fdf hyfefjL cfuf]
afNg .
-@@_ jg jf pkjgdf ?v lj?jf pv]Ng, sf6\g, 9fNg, xf+uf l5dNg, ef+Rg,
kft−kltË/ lgsfNg, h8La"6L ;+sng ug{, kmnk"mn l6Kg, kfNt' kz' r/fpg
tyf 5f8f 5f]8\g, vfN8f] vGg, k;n yfKg, ;ef ;Dd]ng jf gfrufg ug{ /
7"nf] :j/df /]l8of], 6]kl/s8{/ ahfpg, v]tL ug{, :yfoL jf c:yfoL lgdf{0f sfo{
ug{, wfld{s, ;f+:s[lts k/Dk/fdf jfx]s kl/ifb\sf] :jLs[lt a]u/ ef]h et]/ vfg,
of]uf;g afx]ssf Jofofd ug{, kl/ifb\n] tf]lslbPsf] 7fp+ jfx]s cGoq zj uf8\g
tyf zj uf8]sf 7fp+df ;dflw agfpg .
-@#_ d7, dlGb/, kf6L, kf}jf, ;Qn cflb laufg{, eTsfpg / hyfefjL cfuf] afNg,
lsnf 7f]Sg, u'O{7f agfpg .
-@$_ ;fj{hlgs pkof]usf wf/f, Ogf/, zf}rfno, 9n aQL cflbnfO{ laufg{, b"?kof]u
ug{, k|b"lift ug{, aQLsf] ckJoo ug{, hyfefjL lgsf; 5f]8\g / 9n lgsf;
aGb ug{ .
-@%_ k/Dk/f cg';f/ k"hf u/L ef]u lbO{ cfPsf]df jfx]s s'g} klg kz'k+IfLsf] aw
ug{ tyf df5f−df;' cflbsf] ljqmL ljt/0f ug{ .
-@^_ kfNt' kz'k+IfLnfO{ ;fj{hlgs ?kdf 5f8f 5f8\g .
-@&_ jGo kz'k+IfLnfO{ dfg{ jf dfg]{ r]i6f ug{ .
-@*_ tf;, h'jf cflb v]Ng tyf v]nfpg .
-@(_ kz'klt If]qleq ;gftgb]lv dflg cfPsf wd{ ljkl/tsf s'g} lqmofsnfkx?
ug{ .
!=#= ;/sf/L, cw{;/sf/L tyf u}/ ;/sf/L ;+3 ;+:yfx?n] of] dfkb08 nfu" ePsf] If]qdf
af6f], 9n, lah'nL, 6]lnkmf]g cflb h:tf] lgdf{0fsf sfo{qmd ;~rfng ug'{ cl3
kl/ifb\sf] :jLs[lt lng' kg]{5 .
!=$= v08 @ sf] pkv08 -s_ / -v_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg kz'klt If]qsf]
;+j]bgzLntf Pj+ k'/ftflTjs, wfld{s tyf ;f+:s[lts dxTjnfO{ ;+/If0f Pj+ ;Da4{g
ug{ kl/ifb\n] s'g} If]qdf lgdf{0f sfo{ nufot cGo s'g} lqmofsnfkx? ug{ lgif]w ug{
;Sg]5 . s;}n] dfkb08 ljkl/t tyf kl/ifb\sf] :jLs[lt a]u/ s'g} sfd u/]df To:tf]
JolQm jf ;+:yfnfO{ kl/ifb\n] kz'klt If]q ljsf; sf]if P]g, @)$$ adf]lhd ;hfo ug{
tyf k|rlnt sfg"g adf]lhd ;hfo ug{sf] nflu ;DalGwt lgsfodf n]vL k7fpg
;Sg]5 .
!=%= of] dfkb08df n]lvP hlt s'/fdf o;} dfkb08 adf]lhd / of] dfkb08 nfu" gePsf]
kz'klt If]qsf] cGo 7fpFdf / of] dfkb08df pNn]v gePsf cGo s'/fx?df sf7df08f}
gu/ ljsf; ;ldltsf] ejg lgdf{0f ;DaGwL dfkb08 adf]lhd x'g] u/L kl/ifb\n] ejg
lgdf{0f ug{ :jLs[lt lbg ;Sg]5 .
@=@= @%)÷$$) ef]N6]h b]lv !! xhf/ ljB"t ef]N6 ;Ddsf] gfËf]tf/sf] 5]paf6
slDtdf !=@% dL= / !! xhf/ eGbfdfyL b]lv ##,))) ljB"t ef]N6sf] tf/
5]paf6 slDtdf @ ld6/ 5fl8 dfq lgdf{0f ug{ kfOg]5 .
ljB't\ P]g @)$( sf] bkmf @) n] lbPsf] clwsf/ k|of]u u/L
tof/ kfl/Psf] ljB't lgodfjnL @)%)
!= eO" b{ l] v lahn
' Lsf] tf/;Dd xg
' k
' g{] Gog
" td b/" L M
-!_ ljB't ljt/0f tyf k|;f/0f k|0ffnLsf] ljleGg ef]N6sf] ljB't tf/ tyf e'O{sf] aLrdf /xg]
b"/L cg";'rL !@ df n]lvPsf] eGbf sd x'g'x'Fb}g .
-@_ ;8s dfly tyf ;8ssf] 5]pdf ljB't nfOg n}hfg' k/]df pko'Qm k|fljlws b[li6sf]0f
ckgfO{ n}hfg' kg]{5 .
-#_ ##,))) ef]N6 eGbf a9L ef]N6sf] nfOg n}hfg' cfjZos ePdf cg";'rL !@ df pNn]lvt ##,))) ef]N6sf]
nflu tf]lsPsf] Go"gtd b"/Ldf k|To]s ##,))) ef]N6sf] nflu yk )=#)% ld6/sf] b"/Ldf n}hfg' k5{ .
@= ;8ssf] jf/kf/ ljBt
' nfOg nh
} fg] ;DaGwdfM 3gfj:tL ePsf] 7fpFdf !!,))) ef]N6
eGbf a9L Ifdtfsf] ljB't nfOg ;8ssf] jf/kf/ ug'{kbf{ 8jn OG;'n6/ k|0ffnLsf] k|of]u ug'{
kg]{5 .
#= ljBt
" nfOgsf] bfof+ afof+ xg
' ' kg{] km/sM
-!_ ljB't k|;f/0f tyf ljt/0fsf] nfOg n}hfg' kbf{ 3/ jf ?vaf6 cg";'rL !# df pNn]lvt
b'/LeGbf sd b'/Ldf n}hfg' x'+b}g .
-@_ ##,))) ef]N6 eGbf a9L ef]N6sf] nfO{g n}hfg' cfjZos ePdf cg";'rL !# df pNn]lvt
##,))) ef]N6sf] nflu tf]lsPsf] Go"gtd b'/Ldf k|To]s ##,))) ef]N6sf] nflu )=#)% ld6/
yk u/L n}hfg' kg]{5 .
$= ljBt
' n67
\ fx?sf] aLrdf xg
' k
' g{] km/sM -!_ ljB"t n6\7fx?sf] Ps csf]{ aLrsf] b"/L
sfod ubf{ lah'nLsf] tf/sf] clGtd 6]g;fOn :6«]Gy, k\mofS6/ ckm ;]k\m6L tyf e"O{af6 tf/;Dd
x'g] b'/L ;d]t larf/ u/L n6\7f uf8\g' kg]{5 .
%= 3/ dflyaf6 lahn
" L nfOg
{ nh
} fg gxg
' M] 3/ dflyaf6 s'g} lsl;dsf] ljB"t nfOg n}hfg'
x'+b}g .
t/ Uof/]h, 6x/f jf kvf{n dflyaf6 ljB't nfOg n}hfg cfjZos k/]df $))−@#)
ef]N6 ;Ddsf] nfOg n}hfg ;lsg]5 . o;/L nluPsf] ljB't nfOg Uof/]h, 6x/f jf kvf{nsf]
;a}eGbf cUnf] 7fp+af6 slDtdf # ld6/sf] b"/Ldf kg]{ u/L n}hfg' kg]{5.
^= Pp6} n67
\ faf6 ljleGg efN] 6h
] sf] nfOg nh
} fg] ;DaGwdfM
-!_ Pp6} n6\7faf6 ljleGg ef]N6]hsf] nfOgx? n}hfbf xfO{ ef]N6]hsf] nfOg dflyaf6 / nf]
ef]N6]hsf] nfOg tnaf6 h8fg u/L n}hfg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd nfOg h8fg ePsf]df nf] ef]N6]hsf] tf/df xfO{ ef]N6]hsf] tf/af6
s'g} k|sf/sf] ln+s]h jf cGo s'g} lsl;daf6 vt/f jf rfh{ x'g gkfpg] u/L h8fg ug'{
kg]{5 .
-#_ xfO{ ef]N6]h tyf nf] ef]N6]hsf] tf/sf] aLrdf k|fljlws b[li6sf]0fn] /xg' kg]{ km/s sfod
ug'{ kg]{5 .
&= ljBt
' nfOg
{ / 6l] nkmfg
] nfOg glhsaf6 nh
} fg] ;DaGwdfM ljB't nfOgsf] ghLsaf6
6]lnkmf]g nfOg jf 6]lnkmf]g nfOgsf] ghLsaf6 ljB't nfOg n}hfg' k/]df cg'dltkq k|fKt
JolQm tyf ;DalGwt b'/;+rf/ lgsfo aLr cfk;df 5nkmn u/L ljB't jf 6]lnkmf]g nfOgnfO{
k|fljlws b[li6sf]0faf6 afwf jf rfh{ gx'g] u/L n}hfg" kg]{5 .
*= cfsfz lahn
' Laf6 arfj6M cg'dltkq k|fKt JolQmn] ;"xfp+bf] 7fpFx?df cfsfz lah"nLaf6
x'g] gf]S;fgL / ljB't zlQmsf] 36a9 x'g glbgsf] nflu cfsfz lah'nL /Ifs oGq jf c?
;'xfp+bf] ;fwgsf] Joj:yf u/L pQm ;fwgx?af6 cfsfz lah'nLsf] k|of]hg x'g] Joj:yf ;d]t
ug'{ kg]{5 .
(= ljBt' pTkfbg, k;| f/0f tyf ljt/0f ;DaGwL lgdf0{ f :ynsf] j/Lkl/ 3/hUuf ko
| fu
]
ug{ lgifw
] ug{ ;Sg] M
-!_ P]gsf] bkmf ## sf] pkbkmf -#_ sf] k|of]hgsf] nflu ljB'tsf] pTkfbg, k|;f/0f jf ljt/0f
;DaGwL s'g} lgdf{0f sfo{ ePsf]df To:tf] lgdf{0f sfo{ ePsf] 7fp+ jf ;f] 7fp+sf] j/Lk/Lsf]
lglZrt b'/L leq kg]{ 3/ hUuf c? s;}n] s'g} vf; sfdsf] lgldQ k|of]u ug{ gkfpg] u/L
g]kfn ;/sf/n] ;do ;dodf g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sflzt u/L lgif]w ug{ ;Sg5 .
-@_ ljB't k|;f/0f jf ljt/0f ug{sf] nflu h8fg u/]sf] ljB't nfOg d'gL tyf To:tf] nfOgsf]
bfFof jfFof cg";'rL !@ / !# df pNn]lvt b'/L leq 3/ agfpg jf ?v /f]Kg x'Fb}g .
cg';"rL – !@
-lgod $* ;+u ;DalGwt _
tf/ b]lv e'O{;Dd x'g' kg]{ Go"gtd b'/L
qm=;+= ljB't ef]N6]hsf] :t/ ;8s jf/ ;8ssf] 5]p - cGo :yfgdf -
ld6/ _ ld6/ _
kf/ ubf{
- ld6/ _
!= @#).$)) eGbf dfly !!,))) %=* %=% $=^
eGbf sd
@= !!,))) / ;f] eGbf dfly ^=! %=* %=@
##,))) ;Dd
cg';"lr – !#
- lgod %) ;+u ;DalGwt _
tf/ b]lv 3/ jf ?v;Dd x'g' kg]{ Go"gtd b'/L
qm=;+= ljB't ef]N6sf] :t/ 3/ tyf ?vaf6 x'g] Go"gtd
b"/L
!= @#)÷$)) b]lv !!,))) ;Dd !=@% ld6/
@= !!,))) eGbf dfly b]lv ##,))) ;Dd @=)) ld6/
b|i6Jo M pk/f]Qm Go"gtd b"/L sfod ubf{ xfjfsf] rfkn] pTkGg x'g] tf/sf] pRrtd dRofO{ - DoflS;dd l8ˆn]S;g_
;d]tsf] lx;fa ug{' kg]{5 .
#= k]6«f]n kDk ;DalGw g]kfn cfon lgudsf] dfkb08
-s_ ;fwf/0f ljq]mtf, KofS8 ljq]mtf / dl§t]n ljt/s eO{ k]6«f]lnod kbfy{ ljqmL ljt/0f
ug{ cfjZos Go"gtd hUufsf] If]qkmn
-s_ k|:tfljt ljqmL :yn /fVg] hUufsf] ;8s tk{msf] df]x8f 36Ldf !* ld6/ eO{
s"n hUufsf] If]qkmn 3l6df !@ cfgf x'g' kg]{5 .
-v_ k|:tfljt ljqmL :yn /fVg] hUufsf] b'j} tk{m -d'Vo ;8ssf] ;+u} csf]{ ;xfos
;8s -hf]l8Psf]_ ;8s ePsf] cj:yfdf d'Vo ;8s tk{msf] df]x8f 36Ldf !$
ld6/ eO{ s"n hUufsf] If]qkmn 36Ldf * cfgf x'g' kg]{5 .
$=%= s'g} klg /fli6«o /fhdfu{df -dfyL pNn]lvt jlu{s/0f leq gkg]{ If]q_ k|:tfljt
ljqmL:yn /fVg] hUufsf] /fhdfu{ tk{msf] df]x8f $) ld6/ eO{ s"n hUufsf] If]qkmn
36Ldf c9fO{ /f]kgL -kf}g]rf/ sÝf_ x'g' kg]{5 . /fli6«o /fhdfu{df kg]{
dxfgu/kflnsf÷pk dxfgu/kflnsf÷gu/kflnsfdf k|:tfljt ljqmL:ynsf] nflu
qmdzM dfly bkmf !, @ / # df pNn]v eP adf]lhdsf] hUufsf] If]qkmn / df]x8f x'g'
kg]{5 .
$=^= olb ;fwf/0f ljq]mtf, KofS8 ljq]mtf / dl§t]n ljt/ssf] ljqmL:yn d"n ;8s;+u
ghf]l8Psf] ePdf d"n ;8s;+u ljqmL:yn /xg] hUuf hf]8\g] k|j]z dfu{ bf]x/f] ;jf/L
rNg ;Sg] e} hldgsf] If]qkmnsf] xsdf pk/f]Qm cg';f/ x'g'kg]{5 .
$=&= gofF lgo'lQm x'g] KofS8 ljq]mtf, dl§t]n ljt/ssf] xsdf ljqmL:ynsf] hldgsf]
If]qkmn / df]x8f ;fwf/0f ljq]mtf adf]lhd g} x'g'kg]{5 .
$=*= dl§t]n ljq]mtfsf] xsdf cfk\mgf] ljqmL:yn ;8s l;dfgf s6fO{ kof{Kt ;+Vofdf 8«d
jf sG6]g/ /fVg ;lsg] sf]7f jf 5'§} hldg x'g' kg]{5 .
$=(= b'u{d If]qsf] xsdf To; If]qdf cfjZos k]6«f]lnod kbfy{sf] cfk"lt{ Pj+ ljq]mtf lgo'lQm
;DaGwdf lgudsf] Joj:yfkgn] tf]s] adf]lhd x'g]5 .
gf]^M ;fwf/0f tyf KofS8 ljq]mtfsf] k|:tfljt ljqmL:ynsf] If]qkmn g]kfn ;/sf/sf]
;DalGwt lgsfon] tf]s]sf] ;8s ;Ldfgfaf6 5f]8\g' kg]{ b"/L s6fO{ v'b ljq]mtfn]
lglj{jfb k|of]u ug{ ;Sg] If]qkmn x'g' kg]{5 .
gf]6M k|:tfljt ;a} If]qsf ljqmL:ynsf] Go"gtd x'g'kg]{ ef}lts k"jf{wf/ x?sf]
hldgsf] cufl8 -;8s tk{m_ sf] df]x8f Pj+ If]qkmn tf]lsP adf]lhds} x'g'kg]{ /
cGo ef}lts ;+/rgf hUufsf] cfsf/ k|sf/ cg';f/ ldnfO{ lgdf{0f ug{ ;lsg]5 .
of] dfkb08sf] d"ne"t p2]Zo k]6«f]n kDk k|of]u ug]{ uf8Lx?af6 d"n ;8sdf rNg]
oftfoftnfO{ x'g ;Sg] x:tIf]k (Interference) nfO{ oyf;Dej Go"g ug]{ / ;8s
;'/IffnfO{ clwstd Wofg lbO{ ;Defljt ;jf/L b'3{6gfnfO{ Go"g ug]{ /x]sf] 5 . ctM
dfkb08sf] ;kmn sfof{Gjogsf] nflu g]kfn cfon lgudn] s'g} JolQm jf ;+:yfnfO{
x/]s k|sf/sf ;8s 5]pdf k]6«f]n kDk h8fg ug{ cg'dlt kq (License) k|bfg ug'{
cl3 k|:tfljt :yn k|fljlws b[li6sf]0faf6 pko'Qm 5 jf 5}g ;f] af/] ;8s ljefu jf
cGtu{tsf sfof{noaf6 lnlvt ;xdtL lng' kg]{5 .
dfkb08sf zt{x?M
!= ;fdfGotM ;8ssf] Ps lsgf/f tk{m b'Oj6f k]6«f]n kDkx?sf] b'/L slDtdf #)) dL= x'g'
kg]{5 .
@= ;fdfGotM Ps :yndf Pp6f eGbf a9L k]6«f]n kDk /fVg glbg], tfklg olb s'g}
sf/0fj; b'O{ jf b'O{eGbf a9L k]6«f]n kDkx? glhs glhs Ps} :yndf :yfkgf ug'{
k/]df ltgLx?nfO{ 5'§f5'§} k|j]z dfu{ pknAw gu/fO{ pko'Qm rf}8fO{sf] Ps ;dfgfGt/
;]jf dfu{ (Service Road) sf] lgdf{0f u/L P]Soj4 ?kdf /fVg' kg]{5 / o:tf] ;]jf
dfu{ lgdf{0f ubf{ nfUg] vr{ ;DalGwt k]6«f]n kDk wgLx?n] Joxf]g'{ kg]{5.
#= k]6«f]lnod kbfy{ eg{ hfg] jf lg:sg] uf8Lx?n] d"n ;8sdf rln/x]sf cGo uf8Lx?sf]
;fdfGo axfjnfO{ x:tIf]k gu/f];\ eGg] p2]ZonfO{ Wofgdf /fvL s'g} Ps ;8ssf] b'j}
lsgf/f tk{m Staggered ?kdf k]6«f]n kDk :yfkgf x'g] u/L dfq ;xdtL lbOg] 5 .
$= ;8s 5]p k]6«f]n kDk :yfkgf ug{ cfjZos kg]{ k"jf{wf/ ljsf; ug{ ;DalGwt
lgsfonfO{ ;xof]u k'¥ofpg] p2]Zon] gofF lgdf{0f x'g] ;8ssf] xsdf lj:t[t
OlGhlgol/ª l8hfOg ug]{ avtdf g} sxfF / s;/L k]6«f]n kDk nufot cGo ;]jfx?
cfj4 u/L :yfkgf ug{ ;lsG5, osLg u/L /fVg ;DalGwt ;8s of]hgfn] Wofg lbg'
kg]{5 .
%= s'g} klg ;8s rf]s (Junction) df k]6«f]n kDk /fVg lbOg] 5}g . d'Vo d'Vo
;8sx?sf] rf]s k/]df j:tL rf]s b]lv k]6«f]n kDk /xg] :ynsf] b'/L slDtdf klg !))
dL= /xg' kg]{5 t/ d'Vo ;8s / ;fgf] zfvf ;8s;+u -;fgf] zfvf ;8s eGgfn]
h;sf] rf}8fO{ % dL= eGbf sd 5 To:tf] ;8snfO{ hgfpg] 5_ rf]s k/]df k]6«f]n kDk
/xg] b'/L o:tf] rf]s b]lv slDtdf $) dL= ;Dd x'g ;Sg]5 .
^= cfjf;Lo If]q, k'/ftflTjs If]q, :df/s :yndf k]6«f]n kDk /fVg lbOg] 5}g / k]6«f]n
kDk /xg] :yn;Dd hfg] ;8ssf] rf}8fO{ slDtdf %=% dL= x'g' kg]{5 . dxfgu/kflnsf,
gu/kflnsf, gu/ ljsf; ;ldltx?n] cfjf;Lo If]qsf] JofVof ug]{5 .
&= ;8ssf] Longitudinal Gradient oyfzSo ;dtn ePsf] :yfgdf dfq k]6«f]n kDk
/fVg lbOg] 5 tfklg kxf8L If]qdf o:tf] ;8ssf] Gradient % k|ltzt eGbf dfly
ePdf To:tf] :yfgdf k]6«f]n kDk /xg] hUuf ;dtn ?kdf ljsf; ug'{ kg]{ / k]6«f]n
eg]{ :yfgdf kfgL hDg glbg ! k|ltzt ;Dd Crossfall k|bfg u/L ;f] hUufaf6
glhssf] gfnLdf kfgL v:g] Joj:yf ldnfpg' kg]{5 . k]6«f]n kDksf] cfjt hfjt x'g]
If]q d"n ;8ssf] ;tx cg';f/ g} x'g' kg]{5 .
*= k]6«f]lnod kbfy{ eg{ k]6«f]n kDk k|of]u ug]{ uf8Lx?sf] cfjfudg ;'/lIft Pj+ ;'ud
/fVg d"n ;8saf6 leq k:g jf lg:sg ;xh agfj6sf] k|j]z tyf jflx/ cfpg]
df]8x? (Curves) x'g' kg]{5 . o:tf] x'gsf] nflu k]6«f]n kDk /xg] hUufsf] df]x8f
/fhdfu{sf] xsdf slDtdf $) dL6/ x'g' kg]{ / d'Vo d'Vo zx/L ;8sdf slDtdf #)
dL6/ /xg' kg]{5 . dfly h];'s} elgPtfklg s'g} zx/L ;8s hxfF cToflws ;jf/L
rfksf] sf/0fn] 7"nf vfnsf 6«sx? k|j]z ug{ /f]s nufOPsf] 5 To:tf] :yfgdf k]6«f]n
kDk /fVg dfu u/]df hUufsf] df]x8f slDtdf @@ dL6/ ;Dd x'g' kg]{5 .
(= k]6«f]n kDk If]q leq kfn}kfnf] k]6«f]lnod kbfy{ eg{ cfpg] jf hfg] uf8Lx?nfO{
cfjZos :yfg (Space) k|bfg ug{ k]6«f]n kDk /xg] -cGo ;]jf ;'ljwf h:t} uf8L
;le{l;ª, xfjf eg]{ cflb ;dfj]z gePsf]_ hUufsf] ;fOh /fhdfu{sf] xsdf slDtdf
$) dL6/ x !% dL6/ / d"Vo zx/L ;8ssf] xsdf slDtdf #) dL6/ x !% dL6/
x'g' kg]{5 . s]xL zx/L ;8s hxfF 7"nf 6«s jf a;x?sf] k|j]z lgif]w ul/Psf] 5 To:tf]
:yfgdf hUufsf] ;fOh slDtdf klg @@ dL6/ x !% dL6/ x'g' kg]{5 .
!)= k]6«f]n kDk If]qnfO{ d"n ;8saf6 cnUu} /fVg Pp6f slDtdf !@ dL6/ nfdf] / @
dL6/ rf}8f Buffer Strip lgdf{0f ug'{ kg]{5 / Buffer Strip dfyL slDtdf # dL6/
prfO{sf] k]6«f]n kDk lg;fgL lrGx -hf] Pp6f vDafdf /xg]5_ jfx]s cGo s'g} k|sf/sf
:6«Sr/x? tyf lj1fkg kf6Lx? /fVg kfOg] 5}g . Buffer Strip sf] jflx/L lsgf/f
;8s ;Ldfgf tf]lsPsf] ;8s eP ;8s ;Ldfgfdf / To:tf] l;dfgf gtf]lsPsf] zx/L
;8s jf cGo s'g} k|sf/sf] ;8s eP k'm6kfy jflx/ gfnLsf] jflx/L nfOg kl5 ;+u}
/xg' kg]{5 . Buffer Strip sf] jl/k/L !%) dL=dL= sf] High Kerbs agfpg' kg]{5
h;n] ubf{ uf8Lx? Buffer Strip df hfg g kfcf];\ . ^) ;]=dL= eGbf cUnf] s'g} klg
la?jf, k"mnx? Buffer Strip jl/k/L nufpg kfOg] 5}g .
!!= k]6«f]n kDk k|of]u ug{ cfpg] jf aflx/ lg:sg] uf8Lx? d"n ;8sdf cfjfudg
ul//x]sf ;jf/Lx?n] k|ToIf b]lvg] x'g' kg]{5 . tuf/f] (Check Barrier) tyf ;jf/L
cfP uPsf] k|i6 gb]lvg] 7'nf df]8x? -Sharp Bends_ glhs} k]6«f]n kDk /fVg lbOg]
5}g .
!@= d"n ;8saf6 k]6«f]n kDk cfpg hfgsf] nflu lgdf{0f ul/Psf k|j]z af6f]sf] df]8x?
;'udtfsf] b[li6sf]0fn] #) dL6/ cw{Jof;sf] x'g' kg]{ ePtf klg oL df]8x? -Curves_
sf] !# dL6/ eGbf sd cw{Aof;df 36fO{ agfpg s'g} xfntdf cg'dlt lbOg] 5}g .
!#= k]6«f]n kDksf] sof{no tyf df]lan cflb e08f/ ug{ lgdf{0f ul/g] 3/ / Toilet cflb
kDk b]lv slDtdf $ dL6/ b'/Ldf x'g' kg]{5 .
!$= k]6«f]n eg]{ kDk ;8s l;dfgf tf]lsPsf] ;8s eP ;8s l;dfgf b]lv jf ;8s
l;dfgf gtf]lsPsf] ;8s eP gfnLsf] aflx/L lsgf/f b]lv slDtdf ^ dL6/ b'/Ldf /fVg'
kg]{5 .
!%= k]6«f]n kDk k|of]u ug{ cfpg] hfg] uf8Lx?nfO{ lgb]{zg ug{ Entry / Exit lrGx kf6Lx?
/fVg' kg]{5 .
!^= jiff{ofddf k]6«f]n kDk leqsf] kfgL l;w} ;8sdf aUg lbOg] 5}g . o:tf] x'g glbg
k]6«f]n kDk leq pko'Qm gfnL k|0ffnLsf] lgdf{0f u/L ;8s 5]p /x]sf] gfnLdf ld;fpg'
kg]{5 . o:sf ;fy} d"n ;8ssf] 5]pdf lgdf{0f ul/Psf] gfnL k'/L k]6«f]n kDknfO{ k|j]z
dfu{ vf]Ng lbOg] 5}g / o:tf] /f]Sg kDkjfnfn] cfˆgf] vr{af6 To:tf] gfnL dfly
pko'Qm ;fOhsf] sNe6{ lgdf{0f ug'{ kg]{ 5 .
!&= obL k]6«f]n kDkjfnfn] xNsf ;jf/L ;fwgsf] nflu dfq k]6«f]n kDk h8fg ug]{ xf] eg]
l;ldt hUufdf klg k]6«f]n kDksf] cuf8Lsf] df]x8f slDtdf klg !% dL6/ x'g' kg]{5 /
Buffer Strip -!) dL= x # dL=_ sf] tyf Entry / Exit af6f] slDtdf klg ^ dL=
rf}8fO{ x'g' kg]{5 / df]8x? #) dL6/ cw{Aof;sf] x'g' kg]{ ePtf klg slDtdf !#
dL6/sf] x'g' kg]{5.
!*= dfkb08sf zt{x? lak/Lt /fhdfu{, ;xfos /fhdfu{, zx/L dfu{ jf cGo ;8s 5]pdf
s'g} klg k]6«f]n kDk :yfkgf ePdf h'g;'s} avtdf klg lagf ;"rgf ;8s ljefu4f/f
eTsfOg] jf x6fOg] 5 / To;/L eTsfpg jf x6fpg nfUg] vr{sf] ;Dk"0f{ /sd
;/f]sf/jfnf JolQm jf ;+:yfaf6 e/fO{ lng ;lsg] 5 .
!(= lgDg sfof{nox?sf] k|ltlglwTj x'g] u/L Ps cg'udg ;ldlt u7g ul/g]5 h;n] pQm
sfo{sf] sfof{Gjogdf ;do ;dodf cg'udg, d"NofFsg / gofF k]6«f]n kDk rfn" ug]{
;DaGwL -Commission_ l;kmfl/; ug]{5 .
k|ltlglwM
g]kfn cfon lgudsf] sfof{no ;+of]hs
;8s ljefusf] sfof{no ;b:o
dxfgu/kflnsf÷gu/kflnsf÷
gu/ ljsf; ;ldltsf] sfof{no ;b:o
rnlrq k|bz{g ug]{ Ohfhtkq k|fKt JolQmn] b]xfosf zt{x? kfng ug'{ kg]{5M
$=!=!= rnlrq k|bz{g ug{nfO{ rnlrq hfFr ;ldltaf6 hfFr u/fO{ :jLs[lt lnP/ dfq
k|bz{g ug]{ .
$=!=@= rnlrq 3/df lgwf{l/t ul/Psf] l;6eGbf a9L l;6 /fvL rnlrq gb]vfpg].
$=!=#= Ohfhtkqdf lgwf{/0f ul/Psf] :yfg jfx]s cGo :yfgdf rnlrq k|bz{g gug]{ .
$=!=$= cfjf;Lo ejgdf ;fj{hlgs k|bz{g gug]{ .
$=!=%= ljt/s jf lgdf{tfaf6 dfq rnlrq lnP/ k|bz{g ug]{ .
$=!=^= Ps rnlrq ejgsf] nflu a's ePsf] rnlrq csf]{ rnlrq ejgdf k|bz{g
ubf{ ;DalGwt ljt/s jf lgdf{tfsf] :jLs[lt glnO{ k|bz{g gug]{ .
$=!=&= lel8of] rnlrq k|bz{sn] lgdf{tfaf6 skL/fO6 u/]sf] g]kfnL rnlrq dfq
k|bz{g ug]{ .
$=!=*= rnlrq k|bz{g, lgdf{0f / ljt/0f ;DaGwdf g]kfn ;/sf/, ;~rf/ dGqfnoåf/f
a]nf−a]nfdf lbPsf] lgb]{zgsf] kfngf ug]{ .
pNn]lvt adf]lhd l;kmfl/; k|fKt ePkl5 ;~rf/ dGqfnon] To:tf] rnlrq 3/sf] :t/
tf]sL rnlrq k|bz{g ug{ :jLs[lt lbg' kg]{5 .
@= ;+o'Qm cfjf; (Apartment Housing), ;fd'lxs cfjf; (Group Housing) / cfjf; of]Uo
38]/Lsf] ljsf; (Residential Plot Development) ug{ of]hgf cg'dlt (Planning
Permit) lbFbf ;DalGwt lgsfon] e"–pkof]u / k"jf{wf/ Ifdtfsf] cfwf/df ;/n / ;'ud k|lqmof
ckgfpg],
#= ;+o'Qm cfjf;, ;fd'lxs cfjf; tyf of]hgf4 cfjf;Lo If]q;Dd ef}lts k"jf{wf/ ljsf; ug{ ;DalGwt
lgsfox? -;8s, vfg]kfgL, b"/;~rf/, ljB't, :yfgLo lgsfo cflb_ n] k|fyldstf lbg],
$= ;a} gu/kflnsf tyf …sÚ ju{sf ufFp ljsf; ;ldltx?n] zx/L If]qnfO{ sDtLdf j:tL ljsf; If]q /
j:tL ljsf; lgif]lwt If]q df juL{s/0f u/L tLg jif{ leq e"–pkof]u gS;f tof/ ug]{,
%= j:tL ljsf; lgif]lwt If]qdf s[lifhGo, jGohGo, dgf]/GhghGo cflb sfo{x? ug{ dfq cg'dlt lbg] /
;f] If]qdf ;/sf/L / cw{;/sf/L ;+:yfaf6 zx/L k"jf{wf/df nufgL ug{ k|fyldstf glbg],
^= ;+o'Qm cfjf;, ;fd'lxs cfjf; / of]hgfa4 cfjf;Lo If]qdf lsQf PsLs/0f ug{ / ljsl;t 38]/L
cg';f/ lsQf ldnfg ug]{ sfo{df dfnkf]t sfof{no / gfkL zfvfn] cfjZos sfo{ ug]{.
@= v08 ! adf]lhd ljj/0f k]z ul/Psf] #% lbgleq of]hgf cg'dlt lbg' kg]{5 . ;f] cjlwleq cg'dlt lbg g;lsg]
cj:yf eP ;f]sf] sf/0f ;lxtsf] hfgsf/L lgj]bsnfO{ lbg' kg]{5 . of]hgf cg'dlt cjlw @ jif{sf] x'g]5 . @ jif{
leq cg'dlt kfP adf]lhd ljsf; lgdf{0f z'? gu/]df cg'dlt gjLs/0f u/fpg' kg]{5 .
#= v08 ! adf]lhd k/]sf] lgj]bg ;DaGwdf dfu adf]lhd of]hgf cg'dlt lbFbf hUufsf] :jfldTjsf] af/]df s}lkmotdf
v'nfO{ cg'dlt lbg ;lsg]5 . t/ lgdf{0f ug{' cl3 of]hgf :ynsf ;Dk"0f{ hUufx? ;/sf/L, P]nfgL, klt{ hUuf ePdf
;fljssf] If]qkmndf g36\g] u/L To:tf hUufx? Plss/0f u/L lsQf ldnfg ug{ ;lsg]5 .
$= of]hgf:yn leq ;/sf/L, P]nfgL, klt{ hUuf ePdf ;fljssf] If]qkmndf g36\g] u/L To:tf hUufx? Plss/0f u/L
lsQf ldnfg ug{ ;lsg]5 .
%= of]hgf cg'dlt cg'?k lgdf{0f jf ljsf; ug{sf] nflu lgdf{0f :jLs[lt ;DalGwt :yfgLo lgsfoaf6 lng'kg]{5 /
lgdf{0fstf{n] /fli6«o ejg ;+lxtf k"0f{ ?kn] kfng ug{' kg]5
{ .
#= clwstd ˆnf]/ Pl/of cg'kft (Floor Area Ratio - FAR) k'/fgf] zx/L If]q afx]ssf] cGo If]qdf # x'g' kg]{5
. k'/fgf] zx/L If]qdf k/Dk/fut jf:t'snf sfod /fVg] u/L ;DalGwt gu/ ljsf; ;ldlt jf gu/kflnsfn]
tf]lslbP adf]lhd FAR x'g]5 .
$= Go'gtd v'Nnf If]q cGtu{t e"–;tx v'nf /fVg]sf] xsdf @) k|ltzt x'g' kg]{5 / cGo v'nf efusf] xsdf #)
k|ltzt x'g' kg]{5 . e"–;tx v'Nnf /fVg] If]qdf xl/ofnL au}+rfsf] ?kdf k|of]u ug{ ;lsg]5 . t/ hldg d'gL
kfgL hfg] dfu{ 9fSg kfOg] 5}g .
%= Go"gtd ;]6 Jofs cfˆgf] :jfldTjsf] hldgsf] ;Ldfgfaf6 5f8\g'kg]{ b'/L b]xfo adf]lhd x'g' kg]{5 M–
sf7df8f}+ pkTosfdf cuf8L ^ ld6/, k5f8L $ ld6/ / bfFof afFof $ ld6/ .
cfˆgf] tkm{sf] ;]6 Jofs -s_, csf]{ tkm{sf] ;]6 Jofs -s'_ / ejg;+u hf]l8Psf] ;8ssf] rf}8fO{ -v_ sf]
of]ukmnnfO{ b'O{ u'0ff ubf{ k|fKt x'g] c+s eGbf a9L prfO{ -u_ sf] ejg lgdf{0f ug{ kfOg] 5}g . h:t} M u = @
x -s+ v+ s'_
&= Go"gtd kfls{ª :ynsf] xsdf *) ju{ ld6/ jf ;f] eGbf 7"nf] If]qkmn ePsf] cfjf; OsfO{sf] nflu ! sf/, @
df]6/;fOsn / @ ;fOsnsf] kfls{ª ug]{ ;'ljwf / *) ju{ ld6/ eGbf ;fgf] If]qkmn ePsf] k|To]s $ -rf/_
cfjf; OsfO{sf] nflu ! sf/, $ df]6/;fOsn / $ ;fOsnsf] kfls{ª ug]{ ;'ljwf x'g' kg]{5 .
gf]6 M
-s_ ;Dk"0f{ l8hfOg tyf cGo ;'ljwfsf] Joj:yf /fli6«o ejg ;+lxtf cg'?k x'g' kg]{5 .
-v_ e'O{tNnf, j];d]G6, ;]ldj];d]G6 cfjfl;o k|of]hgsf] nflu geO{ :6f]/, Jofofdzfnf, kfls{ª tyf cGo ;'ljwfx?
h:t} lnˆ6 j]n, On]lS6«sn ?d, kfgL 6\ofFsL cflbsf] k|of]hgsf] nflu ePdf To:tf] k|of]hgsf] nflu pkof]u
ul/Psf] e'O{ tNnf, j];d]G6, ;]ldj];d]G6 tyf 5fgf dfly lgdf{0f x'g] lnˆ6sf] d]lzg sf]7f, kfgL 6\ofFsL
cflbn] cf]u6]sf] If]qkmn FAR df u0fgf ul/g] 5}g .
-u_ ;+o'Qm cfjf;sf] dfkb08 nfu" x'g' eGbf cufl8 alg;s]sf ejgx?sf] pkof]u kl/jt{g ug{ rfxg]sf] k|:tfj
dfly pNn]v ePsf] dfkb08;+u ldNg] ePdf ;+o'Qm cfjf; ;~rfng ug{ cg'dlt lbg ;lsg]5.
cg';'lrx?
tNnfsf] prfO{
lgodfjnL
;fj{hlgs ejgsf] tNnfsf] clwstd prfO{ @=&) ld6/ -( kmL6_ x'G5 .
AofVofM
ejgsf] tNnf;+Vof
lgodfjnLM
;+/lIft :df/s pkIf]qdf ;fwf/0ftof $ tNnf / 5fgf ;d]t
u/L #% lkm6 prfO{;Dd agfpg cg'dlt lbOg] 5 t/ bfof+ jfof+
:df/sx? ePdf ;f] :df/sx?nfO{ k|lts'n c;/ kg]{ u/L 3/ agfpg
cg'dlt lbOg] 5}g . ;f] :df/snfO{ k|lts'n c;/ gkg]{ u/L :df/ssf]
prfO{ eGbf sd cUnf] u/L 3/ jf ejg agfpg cg'dlt lbO{g] 5 . #
tyf $ tNn] 3/x?sf] nfO{gdf /x]sf] vfnL hUufdf agfOg] gof+ 3/sf]
nflu clwstd $ tNn] / a9Ldf #% lkm6 ;Ddsf] prfO{sf] 3/ agfpg
lbOg] 5 .
JofVof
pbfx/0f−!M
#Ú tyf $Æ tNn] 3/x?sf] nfO{gdf /x]sf vfnL hUufdf
agfOg] gofF 3/sf] nflu cg'dlt lbOg] clwstd tNnf $Ú x'g]5 .
;d'rf jftfj/0fsf] ;+/If0fsf] nflu gofF+ 3/ agfpFbf ljBdfg 3/x?sf]
tNnf ;+Vof / 5fgfsf] cfsf/ tyf z}nL;+u ldn]sf] x'g'k5{ .
lrq g+=6=2
ejgsf] tNnf ;+Vof
pbfx/0f− @
;+nUg /]vflrq cg";f/M
#, #!÷@ @ tyf $ tNn] 3/x?sf aLrdf vfnL hUuf k/]sf]
5 . vfnL hUufsf] nx/df ljBdfg ePsf 3/x?sf] k/Dk/fut
cfsf/nfO{ ;+/If0f ug{ /]vf lrqdf b]vfOP em}+ gofF+ ejg j9Ldf $ tNn]
x'g ;S5 .
lrq g+=6=3
prfO{ e'O{ tNnfsf] (f]sf cufl*sf] hUufsf] tof/ ePsf] ;tx b]lv
gflkg]% . le/fnf] hUufdf lgdf+{)f u/]sf #/x?sf xsdf prfO{ ;jeGbf
tNnf] tNnfsf] (f]sf cufl*sf] hUufsf] tof/L ePsf] ;tx b]lv gflkg] %
.
le/fnf]sf] #/
-v_ sfg]{;M
sfg]{; tnsf] lrqdf b]vfPem} ;Dej eP ;Dd x/]s tNnf 5"l§g] u/L
/fd|/L b]lvg] x'g'k5{ .
lrq g+= !)
3/sf] k]6L
lgodfjnLM
ejgsf] d'Vo df]x8fdf bfFof jfFofsf] k]6L;+u ldNg] u/L cfkm\gf] hUufdf
k]6L /fVg' kg]{5 .
AofVofM
-s_ ;fF3'/f] uNnLdf tyf bfFof jfFofsf 3/x? k]6L gePsf ePdf
gofF ejg k]6L g/fvL agfpg ;lsg] 5 .
-v_ k]6L bfFof jfFofsf 3/x?sf k]6Lsf] nx/;+u ldn]sf] x'g'k5{ .
-u_ gofF a;f]jf; If]qdf k]6Lsf] prfO{ sd;]sd ! lkm6 - )=#)
dL=_ / rf}8fO{ @ lkm6 -)=^) dL_ x'g'k5{ .
-3_ 3/df hfg] v'8\lsnfx? k]6L leq lghL hUufdf agfpg' k5{ .
lghL v'8\lsnfxsf nflu ;fj{hlgs hUuf k|of]u ug{ lbOg]
5}g .
5fgf
lgodfjnLM
@=! 5fgfsf] cfsf/M
5fgf ;a} b'O{ kfv] x'g'kg]{5 . ljz]if kl/l:yltdf dfq Pskfv] 5fgf /fVg
cg'dlt lbOg] 5 .
AofVof
5fgfsf] le/fnf] -:nf]k_ @%) eGbf sd x'g'xF'b}g . ljBdfg k/Dk/fut
z}nLsf] kfvfsf] cfwf/df / ejgnfO{ kfgLaf6 arfj6 ug{ cfjZostf
x]/L 5fgfsf] kfvfsf] le/fnf] lgwf{/0f ul/Psf] 5 .
5fgf
AofVofM
Pskfv] 5fgfnfO{ lgDg cj:yfdf cg'dlt lbOg] 5 .
-s_ b'O{kfv] 5fgf agfpg ;Dej gePdf .
-v_ vfnL hUufsf] tLg} lt/ ljleGg 3/ wgLsf ejgx?n] 3]/]sf] ePdf tnsf] lrqdf
b]vfP em}+ Pskfv] 5fgf agfpg cg'dlt lbO{g] 5 .
5fgfsf] kfvf
lgodfjnLM
5fgfsf] kfvf sDtLdf )=() dL6/ -# lkm6_ sf] x'g'kg]{5 . ;f] 5fgfsf]
kfvf cfkm\gf] hUufdf x'g'kg]{5 . bfFof jfFofsf] kfvf;+u ldNg] u/L
agfpg' kg]{5 .
AofVofM
5fgfsf] kfvf d'Vo 5fgfsf] kfvf jf an]gL kfvf dfq x'g]5 . an]gL
kfvf t]>f] tNnf dfly l;lnË dfly x'g]5 . kfvf ;w} l;lnË ;txaf6
z'? x'G5 . of] lgodfjnL tn lbOPsf lrqdf b]vfOPsf em}+ $ tNn]
ejgx? ;j}sf] nflu nfu" x'G5 .
AofVof
-s_ k/Dk/fut z}nLsf ;a} lsl;dsf s'+lbPsf em\ofnx? agfpg
lbOg]5 .
-v_ k/Dk/fut cfsf/sf em\ofnx? juf{sf/ cyjf cfotsf/ x'G5g\ .
juf{sf/ em\ofnx? #Ú±#Ú eGbf a9L x'g' x'Fb}g . cfotfsf/
em\ofnx? nueu #Ú=) rf}8fO{ / %Ú=) prfO{sf] x'g'kg]{5 . rf}8fO{ /
prfO{ cg'kft !M@ eGbf a9L x'g 'x'Fb}g .
-u_ cg'dlt lbOg] em\ofnsf ;fOhx?
lrq g+ ^= !^
AofVofM
tnsf, lrqdf b]vfPem}+ em\ofnx? tLg -#_, kfFr -%_ jf ;ft -&_ sf
;d'xdf ldnfP/ klg /fVg ;lsg] 5 .
lrq g+= ^= !*
lgodfjnLM
jfb{nLsf] nDafO{M
jfb{nLsf] nDafO{ df]x8fsf] k'/f nDafO{ ;x/ ug{' k/]df l5d]sL 3/ 3gLsf] d+h'/L lng' kg]{5 .
afb{nLdf k|of]u x'g] ;fdfu|LM
jfb{nL agfpFbf sf7sf] agfpFg' kg]{5 / a'6\6fx? /fVg k/]df :yflgo z}nL;+u ldNbf] lsl;dsf]
x'g' kg]{5 . jfb{nL k'/f v'Nnf x'g' kg]{5 .
AofVofM
-s_ jfb{nL sf7sf] x'g'kg]{5 .
-v_ jfb{nLdf k|of]u ul/g] ;fdu|Lx? ;a} sf7sf] x'g'kg]{5 . h:t}M vDaf,
blng, kmn]s, 6+'8fn tyf /]lnË OToflb .
-u_ jfb{nL dfly 5fgfn] 5fOPsf] x'g'kg]{5 t/ s'g} xfntdf klg
jfb{nLnfO{ em\ofn /fvL aGb ug{ cg'dlt lbOg] 5}g .
lrq g+= ^= !(
rkL{, efG5f
lgodfjnLM
-%_ rkL{
gofF 3/ agfpFbf rkL{sf] nflu Joj:yf ug'{ cfjZos 5 .
-v_ efG5f
gofF 3/ agfpFbf cyjf k'/fgf] 3/df x]/km]/ ubf{ efG5fsf] lgsf; /
w"jfF lg:sg] Joj:yf x'g'kg]{5 .
AofVofM
rkL{sf] Joj:yf eGgfn] 9n lgsf; gePsf If]qdf 3/ wgLn] cfkm\g}
;]km\6L 6\of+s / ;f]slk6 agfpg' kg]{5 . 9n lgsf; gePsf] :yfgdf
efG5fsf] lgsf;sf] nflu klg ;fj{hlgs rf}ssf] ;§f cfkm\g} hUufdf
lgsf;sf] Joj:yf ldnfpg' kg]{5 .
l;kmfl/;x?
-!_ 8\ofDk k|'km -lr;f]af6 arfj6_M
lr;f] cfpg]af6 arfpg 3/sf] xjf;sf] ;txdf 8\ofDk k|'km ug'{ kg]{5 .
ljleGg ;Defljt 8\ofDk k|'kmsf lsl;dx?M
-s_ kf]lnlyg ;L6 /fVg]
-v_ l;d]06 afn'jfsf] 8L=kL=;L=
-u_ l;d]06 s+lqm6 8L=kL=;L
-3_ 6f/ km]N6 lj5\ofpg]
-ª_ la6'ldg kf]Ng]
-@_ e'O{rfnf]af6 x'g] Ifltaf6 arfpg M
x/]s tNnfsf] e'O{df ljz]if u/L hu tyf 5fgf d'gL cf/=l;=l;= ljdsf]
3]/f /fVg' kg]{5 .
-#_ 5fgfaf6 kfgL r'lxg'af6 arfpg M
5fgfaf6 kfgL r'lxg'af6 arfpg] clt k|efjsf/L tyf ;fwf/0f pkfo
x'g\M−
-s_ 5fgf 5fpg] ;fdu|L d'gL kf]lnlyg ;L6 /fVg] .
-v_ 6f/ km]N6 /fVg] .
-$_ k/Dk/fut d;nfsf] k|of]uaf6 MejgnfO{ w]/} sfn;Dd /fd|f] cj:yfdf
l6sfpg ;lsG5 .
l;kmfl/;x?
a'O{unnfO{ ;'ljwfhgs tyf a9L pkof]uL agfpg tnsf lrqdf
b]vfPem} k/Dk/fut em\ofnx? /fVg] l;kmfl/; ul/G5 .
lrq g+= ^= @)