AnthroMed Profile PDF

www.anthroposophicmedicine.
gr
ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ
ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ | ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ
ΧΡΗΣΗ • ΠΡΟΛΗΨΗ • ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑ • ΑΣΦΑΛΕΙΑ &

& ΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΕΥΡΟΣ ΤΩΝ ΙΑΤΡΙΚΗΣ • ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΩΝ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ
σημείωμα
Η ανθρωποσοφική ιατρική αναπτύχθηκε το 1920 από τον Rudolf
Steiner και την ιατρό Ita Wegman, και είναι πλέον ευρέως αποδεκτή
στην ευρωπαϊκή κοινωνία. Χρησιμοποιείται εξίσου στην πρωτοβάθ-
μια και την κλινική φροντίδα σε περισσότερα από είκοσι κράτη μέλη
της ΕΕ και προσφέρει υψηλό βαθμό ικανοποίησης των ασθενών.
Η ανθρωποσοφική ιατρική ενσωματώνει τη συμβατική ιατρική σε μια ανθρωπο-

σοφική αντίληψη του ανθρώπινου όντος. Ξεκινά με μια συμβατική διάγνωση, αλλά
στην εκτίμηση του ασθενούς περιλαμβάνει τόσο τις ανισορροπίες του σώματος όσο
και τις ψυχικές και πνευματικές διαστάσεις. Έχει μια ολιστική προσέγγιση για την
υγεία και προσφέρει ειδικές θεραπείες ενισχυμένες σύμφωνα με τις ανθρωποσοφι-
κές αρχές. Χρησιμοποιεί συμβατικά και ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά προϊόντα.
Τόσο η θεραπευτική προσέγγιση όσο και η χρήση και επιλογή των φαρμάκων και
των άλλων θεραπειών είναι ιδιαίτερα εξατομικευμένες, με την πρόθεση να προκα-
λέσει μια «διαδικασία ανάπτυξης» εντός του ασθενούς, ενισχύοντας τη φυσική ικα-
νότητα αυτοΐασής του.
Η έρευνα δείχνει ότι η ανθρωποσοφική ιατρική προσέγγιση είναι ασφαλής και απο-
τελεσματική και προχωρά μόνο σε φειδωλή χρήση αντιβιοτικών· τα συμβόλαια
ιατρικής ασφάλισης δείχνουν ελάχιστο κόστος φαρμακευτικής αγωγής. Η ανθρω-
ποσοφική ιατρική, ως ένα ολοκληρωμένο συμπληρωματικό ιατρικό σύστημα, έχει
αποδειχθεί ότι είναι ασφαλής και αποτελεσματική και προσφέρει σημαντική προστι-
θέμενη αξία στα συστήματα υγείας στην ΕΕ.
Τα ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά προϊόντα επινοούνται, αναπτύσσονται και πα-

ράγονται σύμφωνα με την ανθρωποσοφική κατανόηση του ανθρώπου, τη φύση,
την ουσία και τη φαρμακευτική επεξεργασία. Παράγονται σύμφωνα με μια ομοιο-
παθητική μέθοδο παρασκευής που περιγράφεται στην Ευρωπαϊκή Φαρμακοποιία ή,
ελλείψει αυτής, στην επίσημη φαρμακοποιία. Μπορούν επίσης να παραχθούν σύμ-
φωνα με μία ειδική μέθοδο ανθρωποσοφικής παρασκευής. Κατασκευάζονται σύμ-
φωνα με τα πρότυπα της Ορθής Βιομηχανικής Πρακτικής (GMP) και η ποιότητά τους
ελέγχεται από τα κριτήρια και τις παραμέτρους των επίσημων φαρμακοποιιών.
Παρόλο που τα ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά προϊόντα ρυθμίζονται απευθείας

στα Εθνικά Συστήματα Υγείας στη Γερμανία και την Ελβετία, το ρυθμιστικό πλαίσιο
της ΕΕ για τα φαρμακευτικά προϊόντα περιλαμβάνει μόνο εκείνα τα προϊόντα που
παράγονται σύμφωνα με μια ομοιοπαθητική μέθοδο παρασκευής. Αυτό δημιουργεί
μια σειρά από δυσκολίες όσον αφορά την εγγραφή τους ως φαρμακευτικά προϊόντα
στις χώρες σε ολόκληρη την Ευρώπη.
- Ως «ολοκληρωμένη ιατρική», η ανθρωποσοφική ιατρική συνδυάζει, σε μια πολυεπιστημονική προ-

σέγγιση, συμβατικές παρεμβάσεις με μια σειρά από ειδικές θεραπευτικές αγωγές και την ανθρωπο-
σοφική φαρμακευτική αγωγή.
© ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ | 3

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ περιεχόμενα ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ
Ειδική έκδοση :
Φίλοι της Ανθρωποσοφικής Ιατρικής
anthroposophicmedicine.gr
anthroposophicalm@gmail.com
Έκδοση:
Etra Publishing © 2016
για την ελληνική γλώσσα
Δημιουργικό:
Φίλοι της ανθρωποσοφικής ιατρικής
Μετάφραση:
Γεράσιμος Κατραμάδος
Οι πληροφορίες στο τεύχος αυτό

συλλέχθηκαν από τους ακόλουθους
οργανισμούς:
International Federation of
Anthroposophic Medical Associations
(IVAA) - www.ivaa.info
European Federation of Patients´

Associations for Anthroposophic
05 Η έννοια της ανθρωποσοφικής ιατρικής
Medicine (EFPAM) - www.efpam.eu
09 Θεραπευτικές προσεγγίσεις
International Association of
Anthroposophic Pharmacists 12 Ανθρωποσοφική φαρμακευτική
(IAAP) - www.iaap.org.uk
14 Το ανθρώπινο ον σύμφωνα με την Ανθρ. ιατρική
17 Ανθρωποσοφική ιατρική στη πράξη
18 Ασθενείς Ανθρωποσοφικής ιατρικής
19 Νομικές απαιτήσεις
22 Παράρτημα 1: Ειδικές θεραπείες
26 Παράρτημα 2: Ανθρωποσοφική φαρμακευτική
28 Παράρτημα 3: Οργανώσεις ασθενών
29 Παράρτημα 4: Ευρωπαϊκή οργανισμοί
30 Παράρτημα 5: Επιστημονική υπόσταση
31 Παράρτημα 6: Ερευνητική βιβλιογραφία
32 Γλωσσάριο
© Kateřina Machytková
Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ
Μια ολοκληρωμένη εκπαίδευσης και τρόπου ζωής, αξιολόγηση των ανισορροπιών
καθώς και την ανάπτυξη της του συγκεκριμένου ασθενούς·
ιατρική μέθοδος αυτοδιαχείρισης στην πρόληψη η θεραπεία για αυτή τη θερα-
Η ανθρωποσοφική ιατρική ενσω- και την αντιμετώπιση της νό- πευτική προσέγγιση θεωρείται
ματώνει τη συμβατική ιατρική σε σου. ως μια διαδικασία παρά ως μια
μια ανθρωποσοφική αντίληψη • Θεωρεί μια παθολογική κατά- μετάβαση από μια κατάσταση
του ανθρώπινου όντος. Οι κύριες σταση ως το αποκορύφωμα ασθένειας σε μια κατάσταση
πτυχές μιας ανθρωποσοφικής ια- μιας πιο μακρόχρονης διαδικα- υγείας.
τρικής προσέγγισης για την προα- σίας· η ανάλυση της διαδικασί- • Η θεραπευτική προσέγγιση εί-
γωγή της υγείας και την πρόληψη ας που οδηγεί σε μια παθολο- ναι ιδιαίτερα εξατομικευμένη,
και θεραπεία της ασθένειας είναι: γική κατάσταση είναι μείζονος με εκτενή και επιμέρους ανά-
• Πρόκειται για μια ολοκληρωμέ- σημασίας για την αξιολόγηση λυση· αυτό αντιστοιχεί στην
νη ιατρική που βασίζεται στα της ειδικής κατάστασης του εξατομικευμένη χρήση και
εδραιωμένα γεγονότα και στις κάθε ασθενούς στη βιογραφία εφαρμογή τόσο των ανθρωπο-
μεθόδους διάγνωσης και θερα- του/της και για τη μετέπειτα δι- σοφικών όσο και των συμβατι-
πείας της συμβατικής ιατρικής, άγνωση και θεραπευτική διαδι- κών φαρμακευτικών προϊόντων
την οποία όμως επεκτείνει με κασία. και άλλων θεραπειών.
μια ολιστική προσέγγιση. • Αξιολογεί την κατάσταση της • Όλες οι θεραπευτικές αγωγές
• Βασίζεται σε μια ολιστική έν- πάθησης του ασθενούς και αποσκοπούν στην τόνωση της
νοια της υγείας και στη λεγόμε- λαμβάνει υπόψη τη σχέση του ικανότητας του ασθενούς να
νη υγειογένεση· αυτό οδηγεί σε ασθενούς με το κοινωνικό και αυτοϊαθεί, η λεγόμενη υγειογε-
αποτελεσματικές στρατηγικές φυσικό περιβάλλον του. νετική αρχή.
για την πρόληψη των ασθενει- • Περιλαμβάνει μια ψυχική και • Δίνεται έμφαση στη βέλτιστη
ών μέσω των προγραμμάτων πνευματική διάσταση κατά την πολυεπιστημονική προσέγγιση,
© ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ |

Η σχέση μεταξύ ασθενούς

και ιατρού είναι
ουσιαστική στην
ανθρωποσοφική ιατρική.
προσαρμόζοντας την εφαρμο- ματώνει ειδικές ανθρωποσοφι- νοσοκομεία·

γή των ανθρωποσοφικών φαρ- κές διαγνωστικές δεξιότητες και • οι ανθρωποσοφικές θεραπείες
μακευτικών προϊόντων και των ειδικότητες σε μια συμβατική ια- για εξωτερική χρήση περιλαμ-
διαφορετικών ανθρωποσοφι- τρική διάγνωση, για μια ολιστική βάνουν επιθέματα, υδροθερα-
κών θεραπειών σύμφωνα με αντιμετώπιση του συγκεκριμένου πεία, ιατρικές πλύσεις, ιαματικά
την πραγματική κατάσταση του ασθενούς. Δίνει ιδιαίτερη προ- λουτρά, θεραπεία ρυθμικού μα-
ασθενούς. σοχή στις υγειογενετικές πτυχές, σάζ και εισπνοές που πραγμα-
• Δίνει έμφαση στην αυτο-ευθύ- στην ψυχική και πνευματική διά- τοποιούνται με ειδικές τεχνικές
νη, στην επιλογή του ασθενούς σταση του ασθενούς και στην αλ- ανθρωποσοφικής ιατρικής·
και στην ενεργό συμμετοχή στη ληλεπίδρασή του με τις φυσιολο- • νοσηλευτική, φυσιοθεραπεία
θεραπευτική διαδικασία. Η αυ- γικές πτυχές του σώματος. και θεραπεία ρυθμικού μασάζ,
τονομία του ασθενούς είναι κε- Θεραπεία: Τόσο οι ανθρωποσο- διαιτολογία, θεραπεία ευρυθμί-
ντρικής σημασίας στην ανθρω- φικές όσο και οι συμβατικές πα- ας, θεραπευτικές τέχνες (μουσι-
ποσοφική ιατρική. ράμετροι παρέχουν στην ανθρω- κή, σχέδιο και ζωγραφική, γλυ-
Η ανθρωποσοφική ιατρική ασκεί- ποσοφική ιατρική τη βάση για μια πτική, λόγος), ψυχοθεραπεία και
ται από ιατρούς με διπλή κατάρτι- πολυεπιστημονική θεραπευτική περαιτέρω ανθρωποσοφικές
ση· πρέπει να είναι πλήρως ανα- προσέγγιση. Ως μια ολοκληρω- και προσεγγίσεις τρόπου ζωής
γνωρισμένοι πρώτα ως ιατροί και μένη ιατρική, η ανθρωποσοφική • συμβατική ιατρική παρέμβαση
στη συνέχεια να ολοκληρώσουν ιατρική συνδυάζει ενδεδειγμένες στη διάγνωση και, όπου ενδεί-
με επιτυχία τρία επιπλέον χρό- συμβατικές και ανθρωποσοφικές κνυται, αντιμετώπιση οξείων και
νια ως ανθρωποσοφικοί ιατροί. ιατρικές παρεμβάσεις. Η ανθρω- χρόνιων νόσων, για παράδειγμα
Ασκείται σε πολυεπιστημονικά ποσοφική ιατρική προσέγγιση στη διάγνωση και θεραπεία σο-
θεραπευτικά περιβάλλοντα ή κλι- περιλαμβάνει τα ακόλουθα χαρα- βαρών παθήσεων, στην εντατι-
νικές και οι ανθρωποσοφικοί ια- κτηριστικά: κή φροντίδα, στη χειρουργική,
τροί δραστηριοποιούνται στη γε- • εξατομικευμένη φαρμακευτι- στις ενδοσκοπήσεις, στον αγγει-
νική ιατρική, καθώς και σε όλους κή αγωγή με ανθρωποσοφικά ακό καθετηριασμό, κ.λπ.
τους ειδικούς τομείς της ιατρικής. φαρμακευτικά προϊόντα που • συμβολή και συμβουλή εξειδι-
Η ανθρωποσοφική ιατρική είναι σχεδιάζονται και παράγονται κευμένων ανθρωποσοφικών
ένα ιατρικό σύστημα που προ- σύμφωνα με τα πρότυπα της θεραπευτών σε επιστημονικά
σφέρει βιώσιμες και οικονομικά φαρμακοποιίας· ειδικότερα, το περιβάλλοντα υγειονομικής
αποδοτικές λύσεις για τη δημόσια 25% του συνόλου των συνταγών περίθαλψης, προκειμένου να
υγεία. ανθρωποσοφικής ιατρικής είναι επιλεγεί η πλέον κατάλληλη θε-
Η διαγνωστική διαδικασία: ενέσεις· αυτές έχουν ιδιαίτερη ραπεία· η θεραπευτική προσέγ-
Στην ανθρωποσοφική ιατρική, η σημασία σε οξείες και σοβαρές γιση συμφωνείται σε στενή δια-
διαγνωστική διαδικασία ενσω- ιατρικές καταστάσεις όπως στα βούλευση με τον/την ασθενή.
| ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

Πρόληψη ασθενειών και του σώματος και των εσωτερικών πτρίζεται στη δια βίου ικανότητα
τρόπος ζωής ψυχικών και θεραπευτικών δυ- του ανθρώπου να μαθαίνει και
νάμεων του ανθρώπινου οργανι- στον τρόπο με τον οποίο ένα άτο-
Μια ολιστική προσέγγιση ανθρω-
σμού. μο προσπαθεί να κατανοήσει τη
ποσοφικής ιατρικής βασίζεται σε
Εκπαίδευση: Η εκπαιδευτική βιογραφία του/της. Η απώλεια
μια συγκεκριμένη έννοια της υγεί-
προσέγγιση των ανθρωποσοφι- του ενδιαφέροντος για εξέλιξη ή
ας και της ασθένειας Η υγεία θε-
κών παιδικών σταθμών και των της ελπίδας για το μέλλον οδηγεί
ωρείται ως η διαδικασία ολοκλή-
σχολείων Waldorf υποστηρίζει σε απώλεια της ταυτότητας. Η αν-
ρωσης της φυσιολογικής, ψυχικής
την ανάπτυξη του «εσωτερικού θρωποσοφική ιατρική προσφέρει
και πνευματικής δραστηριότητας,
ρολογιού» των φυσικών ρυθ- στρατηγικές και κατευθυντήριες
η οποία μπορεί να επηρεαστεί σε
μών του ανθρώπινου σώματος. οδηγίες για τον χειρισμό των ψυ-
μεγάλο βαθμό από την εκπαίδευ-
Τα παιδιά ενθαρρύνονται να χικών δυσκολιών και την πρόσβα-
ση, τον τρόπο ζωής και την αυτο-
αναπτύξουν τη δημιουργικότη- ση σε εσωτερικές πνευματικές
διαχείριση. Η ανθρωποσοφική ια-
τά τους, πριν υποβληθούν στην δυνάμεις για την αποτροπή τους.
τρική επικεντρώνεται στον τρόπο
επιρροή των πολυμέσων. Η τεχνι- Αυτό είναι σημαντικό για την πρό-
που οι άνθρωποι θα παραμείνουν
κή υποστήριξη, η τηλεόραση και ληψη της κατάθλιψης, της επιθε-
υγιείς και όχι στο γιατί αρρωσταί-
τα ηλεκτρονικά παιχνίδια έχουν τικότητας και του άγχους.
νουν. Οι ιατροί και οι θεραπευτές
ενσωματωθεί προσεκτικά και με
προτρέπουν τους ασθενείς τους
ηλικιακά κατάλληλο τρόπο. Έρευνα
να αναλάβουν την ευθύνη για την Η ανθρωποσοφική ιατρική είναι
Αντιβιοτικά και φαρμακευτική
προσωπική τους υγεία και ευε- ένα ιατρικό σύστημα που βασίζε-
αγωγή: Η ανθρωποσοφική ιατρι-
ξία. Η ανθρωποσοφική ιατρική ται στην επιστήμη. Τόσο η βασική
κή προσπαθεί, στο μέτρο του δυ-
προάγει τις ατομικές αναπτυξια- περιγραφική όσο και η κλινική
νατού, να στηρίξει τις ικανότητες
κές διεργασίες του ανθρώπου. Η έρευνα αποτελούν πυλώνες στοι-
αυτοΐασης του ίδιου του ασθε-
ανάπτυξη της αυτοδιαχείρισης χείων για την ανθρωποσοφική
νούς, χρησιμοποιώντας φάρμα-
- βιολογικής, ψυχικής, γνωστικής ιατρική θεραπεία. Όπως ισχύει
κα μόνο όταν είναι απαραίτητο
και πνευματικής - θεωρείται κλει- για κάθε ιατρική, η μεθοδολογική
και ενδείκνυται. Για παράδειγμα,
δί προκειμένου να γίνει κάποιος προσέγγιση έχει εξελιχθεί με την
η χρήση αντιβιοτικών ήταν πά-
δυνατός και υγιής. πάροδο του χρόνου από ανέκδο-
ντοτε περιορισμένη, ειδικά στην
Διατροφή: Εκτός από τη γενική τες αναφορές περιστατικών και
παιδική ηλικία, ακόμη και πριν
προώθηση της καλής διατροφής, απλά σχεδιασμένη αναδρομική
οι κατευθυντήριες οδηγίες των
τα προγράμματα του τρόπου τεκμηρίωση και μελέτες κοόρτης
επαγγελματικών προτύπων συ-
ζωής της ανθρωποσοφικής ια- στους πλέον εξελιγμένους σχεδι-
στήσουν τέτοιους περιορισμούς.
τρικής ενθαρρύνουν τα τρόφιμα ασμούς προοπτικά ελεγχόμενων
Πρόσφατα στοιχεία ενισχύουν τη
βιολογικής παραγωγής (βιοδυνα- μελετών, καθώς και σε τυχαιοποι-
γνώση ότι οι θεραπείες που κατα-
μικά). ημένες ελεγχόμενες δοκιμές. Η
στέλλουν τον πυρετό στα παιδιά
Κάπνισμα και ναρκωτικά: Η αν- ανθρωποσοφική ιατρική σήμερα
απορρυθμίζουν το ανοσοποιητι-
θρωποσοφική ιατρική αποθαρ- χρησιμοποιεί το πλήρες φάσμα
κό σύστημα. Στην ανθρωποσοφι-
ρύνει τη χρήση καπνού ή υπερ- των σχεδιασμών μελέτης.
κή ιατρική, οι παρεμβάσεις αυτές
βολικού αλκοόλ και αποδοκιμάζει Η ανθρωποσοφική ιατρική είναι
χρησιμοποιούνται μόνο εάν οι
τη χρήση ναρκωτικών. Υπάρχουν ένα συνεκτικό και συνεχώς ανα-
διαδικασίες αυτοΐασης είναι πολύ
ορισμένα πολύ αποτελεσματικά πτυσσόμενο επιστημονικό ια-
αδύναμες. Όπου είναι δυνατόν, ο
προγράμματα ανθρωποσοφικής τρικό σύστημα και χρησιμοποιεί
πυρετός δεν καταστέλλεται αλλά
ιατρικής αποκατάστασης της το- σύγχρονους σχεδιασμούς μελε-
υποστηρίζεται με ανθρωποσο-
ξικομανίας. τών, όχι μόνο για τη συλλογή και
φικά φάρμακα και επιθέματα. Η
Σωματική άσκηση: Όπως και τη απόδειξη των εμπειρικών δεδο-
έρευνα δείχνει ότι η ανθρωπο-
γενική προώθηση της σωματι- μένων, αλλά και για την επαλήθευ-
σοφική προσέγγιση της ιατρικής
κής άσκησης, ανθρωποσοφική ση νέων θεραπευτικών εννοιών
οδηγεί σε φειδωλή μόνο χρήση
ιατρική έχει αναπτύξει μια ειδική στην κλινική πρακτική. Η έννοια
αντιβιοτικών.
θεραπεία ευρυθμικής κίνησης, η της βασιζόμενης στη γνώση ια-
Πρόληψη ψυχικών διαταρα-
οποία δημιουργεί μια σύνδεση τρικής (CBM), μια επιστημονική
χών: Η αυτοδιαχείριση συμβάλλει
μεταξύ των εξωτερικών κινήσεων προσέγγιση για την αξιολόγηση
στην αυτοΐαση. Αυτό αντικατο-

της αποτελεσματικότητας των λεσμάτων στην ανθρωποσοφική Προστιθέμενη αξία και σχέση
θεραπευτικών διαδικασιών σε πε- ιατρική μπορείτε να βρείτε στις κόστους-αποτελεσματικότη-
ριβάλλοντα μεμονωμένων περι- κριτικές των Kienle et al 200618 τας: Μια λεπτομερής ανάλυση
πτώσεων, έχει αναπτυχθεί εντός και Kienle et al 201119. του κόστους της ανθρωποσοφι-
της ανθρωποσοφικής ιατρικής. Ασφάλεια: Η ασφάλεια των θερα- κής ιατρικής προσέγγισης στη θε-
Σήμερα υπάρχουν αρκετά ερευ- πειών ανθρωποσοφικής ιατρικής, ραπεία θα πρέπει να συγκρίνει το
νητικά ινστιτούτα και πολλά έργα της ανθρωποσοφικής φαρμακο- κόστος των συμβατικών και των
συνεργασίας μεταξύ ερευνητικών λογίας και των ανθρωποσοφικών ανθρωποσοφικών ιατρικών θε-
ινστιτούτων και πανεπιστημίων φαρμακευτικών προϊόντων τεκ- ραπειών, της ενδονοσοκομειακής
σε διάφορα κράτη μέλη της ΕΕ μηριώνεται από τα ευρήματα των θεραπείας και αποκατάστασης,
που ασχολούνται με τη βασική ερευνητικών μελετών που απο- και τις οικονομικές επιπτώσεις
έρευνα στη μεθοδολογία και με δεικνύουν ότι γενικά είναι καλά των ημερών απουσίας από την
πειραματικές μελέτες παρατήρη- ανεκτά. Οι ανεπιθύμητες ενέργει- εργασία. Μια σειρά από μελέτες
σης στον τομέα της ανθρωποσο- ες τεκμηριώνονται από τους πα- δείχνουν μείωση του κόστους σε
φικής ιατρικής. Επίσης διδάσκεται ραγωγούς τους, όπως απαιτείται σχέση με τη διάρκεια της θερα-
σε πανεπιστήμια στην Αυστρία, από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό πείας και την εξοικονόμηση κό-
τη Γερμανία, την Ολλανδία, την Φαρμάκων. Όλα τα ανθρωποσο- στους, εν μέρει λόγω των χαμη-
Ιταλία, τη Λετονία, την Ισπανία και φικά φαρμακευτικά προϊόντα πα- λότερων δαπανών για φάρμακα,
την Ελβετία. ράγονται σύμφωνα με την Ορθή των λιγότερων παραπομπών σε
Ένας μεγάλος αριθμός ερευνη- Βιομηχανική Πρακτική (GMP). Τα ειδικούς, καθώς και των λιγότε-
τικών μελετών εδραιώνουν και τελευταία χρόνια έχει δημιουργη- ρων εισαγωγών και ημερών νοση-
αναλύουν τη χρήση και την απο- θεί ένα πρωτοποριακό ηλεκτρο- λείας στο νοσοκομείο. Αυτό είναι
τελεσματικότητα των ανθρωπο- νικό σύστημα φαρμακοεπαγρύ- ιδιαίτερα σημαντικό όσον αφορά
σοφικών φαρμακευτικών προϊό- πνησης από ένα δίκτυο γενικών τη θεραπεία χρόνιας νόσου. Τα
ντων και των ανθρωποσοφικών ιατρών της ανθρωποσοφικής ιατρικά ασφαλιστήρια συμβόλαια
θεραπειών. Μια επισκόπηση των ιατρικής ως μοντέλο βέλτιστης δείχνουν ελάχιστο κόστος.
πρόσφατων ερευνητικών αποτε- πρακτικής.
| ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ
Η ανθρωποσοφική ιατρική ιατρικής περιλαμβάνουν φαρμα- από τα φυσικά χαρακτηριστικά
ως ολοκληρωμένη ιατρική κευτική αγωγή, τη βιογραφική των ουσιών και λαμβάνει υπόψη
προσέγγιση, περίθαλψη, φυσι- συμβατικά φαρμακευτικά, φυτο-
Η ανθρωποσοφική ιατρική ασκεί-
οθεραπεία, θεραπεία ρυθμικού θεραπευτικά και ομοιοπαθητικά
ται από το 1920 και επιδεικνύει
μασάζ, θεραπεία ευρυθμίας, θε- κριτήρια. Πιο συγκεκριμένα, τα
σταθερές επιδόσεις όσον αφορά
ραπευτικές τέχνες και ψυχοθερα- ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά
την εμπειρία στη γενική και εξει-
πεία. προϊόντα χαρακτηρίζονται από
δικευμένη πρακτική.
Φαρμακευτική αγωγή: Οι αν- τις μεθόδους παρασκευής τους,
Η πολυεπιστημονική προσέγγι-
θρωποσοφικοί ιατροί χρησιμο- οι οποίες περιλαμβάνουν ειδικές
σή της συνδυάζει τη συμβατική
ποιούν και εφαρμόζουν ανθρωπο- ανθρωποσοφικές ή/και τυπικές
παρέμβαση, ορισμένα ομοιο-
σοφικά φαρμακευτικά προϊόντα, ομοιοπαθητικές φαρμακευτικές
παθητικά και φυτοθεραπευτικά
ομοιοπαθητικά, φυτοθεραπευτι- διαδικασίες. Παρασκευάζονται
φαρμακευτικά προϊόντα, την
κά και, όπου είναι αναγκαίο, συμ- σύμφωνα με τα πρότυπα φαρμα-
ανθρωποσοφική φαρμακευτική
βατικά φαρμακευτικά προϊόντα. κοποιίας.
αγωγή και μια σειρά από ειδικές
Τα ανθρωποσοφικά φαρμακευτι- Η βιογραφική προσέγγιση:
θεραπευτικές αγωγές. Αυτές οι
κά προϊόντα εφαρμόζονται εσω- Υπάρχουν τρία στοιχεία της θερα-
προσεγγίσεις μπορούν να εφαρ-
τερικά, εξωτερικά και με ένεση. πευτικής σημασίας που αποδίδε-
μοστούν σε όλα τα περιβάλλοντα
Επινοούνται, αναπτύσσονται και ται στη βιογραφία ενός ασθενούς
και καταστάσεις υγειονομικής πε-
παράγονται σύμφωνα με την αν- στην ανθρωποσοφική ιατρική.
ρίθαλψης, συμπεριλαμβανομένης
θρωποσοφική κατανόηση του αν- Πρώτον, η ανάπτυξη ενός ανθρώ-
της επείγουσας και της έκτακτης
θρώπου, τη φύση, τις ουσίες και πινου όντος αλλάζει σε διαφορε-
εντατικής θεραπείας, καθώς και
τη φαρμακευτική επεξεργασία. τικές χρονικές στιγμές της ζωής
στη θεραπεία της χρόνιας νόσου.
Το φάσμα των ανθρωποσοφικών του, με διαφορετικές τάσεις για
Οι θεραπευτικές ιατρικές προ-
φαρμάκων καθορίζεται εν μέρει δυσαρμονία και ασθένεια σε κάθε
σεγγίσεις της ανθρωποσοφικής

περίοδο, για παράδειγμα ασθένει- η προσήλωση προς τον ασθενή ηθά τις ικανότητες αυτοΐασης του
ες όπως η ανεμοβλογιά στην παι- δεν είναι απλά «πρόσθετα»· αντί- σώματος. Προσφέρει στον ασθε-
δική ηλικία, γαστρικά έλκη στην θετα, εφαρμόζονται με μεθοδικό νή καλύτερο έλεγχο του σώματός
ωριμότητα ή εγκεφαλικά επεισό- τρόπο και γίνονται ουσιαστικό του, διορθώνοντας τις ανισορρο-
δια σε ηλικιωμένους. Δεύτερον, η μέρος της θεραπευτικής διαδι- πίες που προέρχονται από άγχος
ψυχική και πνευματική ανάπτυξη κασίας. Οι ασθενείς παρακολου- ή/και ασθένεια και υποστηρίζο-
του ανθρώπου συντελείται σε θούνται διαρκώς, φροντίζονται ντας και αποκαθιστώντας την αρ-
συγκεκριμένες βιογραφικές περι- και καθοδηγούνται με στόχο να μονία και τη διαδικασία ίασης του
όδους στην παιδική ηλικία, στην βοηθηθούν ώστε να επανακτή- ίδιου του σώματος.
ενηλικίωση και στο γήρας. Τρί- σουν μια προσωπική και αυτόνο- Έχουν επίσης αναπτυχθεί διάφο-
τον, οι τρόποι με τους οποίους οι μη ύπαρξη. ρες μορφές υδροθεραπείας, οι
ασθενείς ξεπερνούν την ασθένειά Η ανθρωποσοφική περίθαλψη οποίες συμπληρώνουν αυτή τη
τους διαφέρει επίσης ανάλογα λειτουργεί με μια επαυξημένη κα- μορφή θεραπείας. Δύο πρόσφα-
με την περίοδο της ζωής τους: τα τανόηση της φροντίδας. Αυτό ση- τες μελέτες αναφέρουν τη θετική
παιδιά έχουν την τάση να βιώ- μαίνει όχι μόνο πλύσιμο, ζέσταμα εμπειρία των εξωτερικών εφαρ-
νουν σύντομη εξέλιξη της ασθέ- ή μετακίνηση του ασθενούς, αλλά μογών και της θεραπείας ρυθμι-
νειας με υψηλούς πυρετούς, ενώ και δημιουργία ενός ψυχικού και κού μασάζ.
οι άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας συναισθηματικού «καταφυγίου» Θεραπευτική ευρυθμία: Ο όρος
βιώνουν μεγαλύτερης διάρκειας γύρω του/της. Η ανθρωποσοφι- «ευρυθμία» προέρχεται από τα
ή χρόνιες ασθένειες. Οι διαφορές κή περίθαλψη επιδιώκει τον σε- Ελληνικά (‘ευ’ που σημαίνει όμορ-
αυτές απαιτούν διαφοροποιήσεις βασμό της ανθρώπινης ύπαρξης φο και αρμονικό) και σημαίνει
στη θεραπεία. του ασθενούς σε κάθε κατάστα- «αρμονικός, όμορφος ρυθμός».
Επιπλέον, κάθε ανθρώπινο ον ση της ασθένειας ή νόσου του και Οι κινήσεις ευρυθμίας δημιουρ-
έχει μια ξεχωριστή ατομική βιο- την παροχή μιας πραγματικής συ- γούν μια σύνδεση μεταξύ των
γραφία, σύμφωνα με τη δική του ντροφιάς κατά τη διάρκεια αυτής εξωτερικών κινήσεων του σώμα-
εμπειρία ζωής. Η ανθρωποσοφι- της περιόδου και κατά τη διαδικα- τος και των εσωτερικών ψυχικών
κή ιατρική προσφέρει ένα λεπτό σία αποκατάστασης. και θεραπευτικών δυνάμεων του
πλαίσιο για τη συσχέτιση μεταξύ Είναι ιδιαίτερα γνωστή για την ανθρώπινου οργανισμού. Η αν-
της σωματικής εμπειρίας και της υποστήριξή της σε στιγμές μετά- θρωποσοφική ιατρική έχει εφαρ-
εμπειρίας σε ψυχικό και πνευ- βασης και κατά τη διάρκεια της μόσει με επιτυχία τη θεραπεία ευ-
ματικό επίπεδο, προκειμένου να εμπειρίας γεγονότων της ζωής, ρυθμίας ως ειδική μορφή κίνησης
κατανοηθούν η δυσαρμονία και όπως γέννηση, ασθένεια βαριάς από το 1920.
η ασθένεια. Κάθε ιατρός ή θερα- μορφής και θάνατος. Κινήσεις που ασκούνται συνει-
πευτής αυτό το λαμβάνει υπόψη Η ανθρωποσοφική περίθαλψη δητά χρησιμοποιούνται για την
του όταν επιλέγει την καλύτερη παρέχεται σε όλες τις ανθρωπο- υποστήριξη των δυνάμεων ίασης.
θεραπεία. σοφικές κλινικές και νοσοκομεία, Διαφορετικές ασκήσεις απευθύ-
Η βιογραφική θεραπεία από τους καθώς και σε οίκους ευγηρίας, νονται στην κυκλοφορία και την
ιατρούς, φυσιοθεραπευτές ή άλ- υπηρεσίες κατ’ οίκον φροντίδας, αναπνοή, στον μεταβολισμό, τη
λους εκπαιδευμένους ανθρωπο- στην κοινωνική μέριμνα, σε περι- γενική κινητικότητα και ισορρο-
σοφικούς συμβούλους ζωής βοη- βάλλοντα θεραπευτικής αγωγής πία, καθώς και στη συναισθηματι-
θά τους ασθενείς να αναπτύξουν και στην πρωτοβάθμια φροντίδα. κή και διανοητική ικανότητα του
μια επισκόπηση του τρόπου που Ανθρωποσοφική φυσιοθερα- ατόμου, έτσι ώστε ο ασθενής να
έχει εξελιχθεί η ζωή τους, του πού πεία και θεραπεία ρυθμικού μπορεί να βιώσει και να εκφράσει
βρίσκονται σε σχέση με την ασθέ- μασάζ: Εκτός από τις συμβατι- αισθήματα και συναισθήματα. Ο
νεια ή τη νόσο τους και του τρό- κές κινητικές ασκήσεις, οι αν- στόχος είναι να ρυθμιστούν οι εκ-
που που θέλουν να ζήσουν και να θρωποσοφικοί φυσιοθεραπευτές φράσεις του σώματος που έχουν
αντιμετωπίσουν τη συγκεκριμένη προσφέρουν ένα ιδιαίτερο είδος διαταραχθεί ως αποτέλεσμα των
κατάστασή τους. μασάζ που ονομάζεται θεραπεία ανισορροπιών.
Η περίθαλψη ως μέρος της θε- ρυθμικού μασάζ. Η θεραπεία ευρυθμίας περιλαμ-
ραπείας: Η περίθαλψη διαδραμα- Η θεραπεία ρυθμικού μασάζ επι- βάνει λόγο, χειρονομίες και μου-
τίζει κεντρικό ρόλο στην ανθρω- διώκει να επηρεάσει όλα τα υγρά σική, τις οποίες μεταφράζει σε μια
ποσοφική ιατρική. Η προσοχή και του ανθρώπινου σώματος και βο- μοναδική μορφή κίνησης. Κάθε
10 | ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

Η θεραπεία ευρυθμίας συνδυάζει ομιλία,

χειρονομίες και μουσική, μεταφράζοντάς
τα σε μια μοναδική μορφή κίνησης.
σύμφωνο και φωνήεν συνδέεται Ανθρωποσοφική εικαστική θε- διανοητικά ή αναπτυξιακά προ-
με μια συγκεκριμένη κίνηση. Αυ- ραπεία: Η θεραπευτική τέχνη, βλήματα. Υπάρχει μια αυξανόμε-
τές οι ασκήσεις έχουν σχεδιαστεί όπως το σχέδιο, η μουσική, η ζω- νη βάση στοιχείων για τα οφέλη
ειδικά για να τονώνουν, να ενι- γραφική, η γλυπτική, το τραγού- της ανθρωποσοφικής εικαστικής
σχύουν και να ρυθμίζουν κάθε δι και ο λόγος, μπορεί επίσης να θεραπείας.
λειτουργία και διαδικασία του αν- αποτελέσει μέρος της ανθρωπο- Ανθρωποσοφική ψυχοθερα-
θρώπινου σώματος. σοφικής φροντίδας υγείας. Μπο- πεία: Κατά τον περασμένο αιώ-
Η θεραπεία ευρυθμίας μπορεί ρεί να βοηθήσει την εναρμόνιση να υπήρξε μια σταθερή αύξηση
να χρησιμοποιηθεί ως μια επι- της ανισορροπίας μεταξύ των των ψυχικών νοσημάτων και η
πλέον θεραπεία σε μια σειρά φυσιολογικών, ψυχικών και πνευ- ζήτηση για ψυχολογική και ψυ-
από ενδείξεις, για παράδειγμα ματικών διαστάσεων του ανθρώ- χιατρική περίθαλψη αυξάνεται,
οξείες, χρόνιες ή εκφυλιστικές που. κυρίως για διαταραχές της προ-
νόσοι του νευρικού, καρδιακού Η ανθρωποσοφική εικαστική θε- σωπικότητας και διαταραχές της
ή κυκλοφορικού συστήματος για ραπεία βοηθά τους ασθενείς να διαμόρφωσης της ταυτότητας.
προβλήματα του μεταβολικού ή κινητοποιήσουν τα εσωτερικά Η ανθρωποσοφική ψυχοθεραπεία
μυοσκελετικού συστήματος, για τους αποθέματα και να τονώ- είναι σε θέση να προσφέρει ένα
αναπτυξιακά προβλήματα ή ανα- σουν την ενεργό συμβολή τους συγκεκριμένο σύνολο θεραπευτι-
πηρίες σε παιδιά, καθώς και στον στη δική τους διαδικασία ανά- κών μέσων για αυτές τις ανάγκες.
τομέα της ψυχοσωματικής και κτησης. Χρησιμοποιώντας χρώ- Η ανθρωποσοφική ψυχοθερα-
ψυχιατρικής ιατρικής. ματα, τόνους, ρυθμούς, μορφές, πεία δίνει ιδιαίτερη προσοχή στις
Αυτή η κινητική θεραπεία μπορεί την ανάσα ή τον ήχο, ο ασθενής περιόδους ψυχικής και πνευματι-
επίσης να εφαρμοστεί για πρόλη- μαθαίνει να αντιμετωπίζει τις ανι- κής ανάπτυξης.
ψη και μεταθεραπεία, και χρησι- σορροπίες του και να επιφέρει Οι συμβατικές ψυχοθεραπευτικές
μοποιείται ως συμπληρωματική αλλαγές που είναι ευεργετικές για μέθοδοι ενισχύονται με μια σειρά
θεραπεία στην αντιμετώπιση του τη διαδικασία ίασης. Οι ασθενείς μέσων, συμπεριλαμβανομένης
καρκίνου. της θεραπευτικής τέχνης αισθά- της προσέγγισης βιογραφικής
Η θεραπεία ευρυθμίας πραγματο- νονται λιγότερο καταβεβλημένοι ανάπτυξης.
ποιείται σε νοσοκομεία, κλινικές από την ασθένειά τους, ιδίως σε Η απόδοση της ανθρωποσοφικής
και κέντρα φροντίδας, θεραπευ- περιπτώσεις χρόνιας νόσου. ψυχοθεραπείας βασίζεται στη δι-
τικά κέντρα, κέντρα πρωτοβάθ- Η ανθρωποσοφική εικαστική θε- επιστημονική συνεργασία μεταξύ
μιας περίθαλψης, σχολεία και ραπεία μπορεί να εφαρμοστεί σε της ιατρικής, της θεραπευτικής
παιδικούς σταθμούς. Υπάρχουν πολλές διαφορετικές παθήσεις, και της ψυχοθεραπευτικής ομά-
αυξανόμενα ερευνητικά στοιχεία μεταξύ άλλων σε οξείες και χρόνι- δας. Στόχος της είναι να μπορέσει
σχετικά με τα οφέλη της θεραπεί- ες νόσους, σε εκφυλιστικές, φλεγ- το άτομο να επανακτήσει την αυ-
ας ευρυθμίας (βλ. Παραρτήματα μονώδεις ή αρτηριοσκληρωτικές τονομία του και να ενδυναμώσει
1 και 5). νόσους, σε ψυχοσωματικά και την αυτοδιάθεσή του.

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ
Γενικές πτυχές ποσοφικής ιατρικής στην αντιμε- ανθρωποσοφική ιατρική είναι το
Τα ανθρωποσοφικά φαρμακευ- τώπιση ασθενειών και νόσων. αποτέλεσμα αυτής της γνώσης.
τικά προϊόντα διατίθενται στην Τα ανθρωποσοφικά φαρμα- Ως εκ τούτου, η γόνιμη συνεργα-
αγορά στην Ευρώπη από το 1920 κευτικά προϊόντα επινοούνται, σία μεταξύ ιατρών και φαρμακο-
και σε όλο τον κόσμο από το 1960. αναπτύσσονται και παράγονται ποιών είναι υποχρεωτική για την
Υπάρχουν περίπου 1700 διαφο- σύμφωνα με την ανθρωποσοφι- επινόηση νέων φαρμακευτικών
ρετικά προϊόντα στην αγορά της κή κατανόηση του ανθρώπου, τη προϊόντων.
Ευρωπαϊκής Ένωσης και συνεχώς φύση, την ουσία και τη φαρμακευ- Χαρακτηριστικά των ανθρωπο-
εξελίσσονται νέα. Συνταγογρα- τική επεξεργασία. Οι πρώτες ύλες σοφικών φαρμακευτικών προ-
φούνται από ανθρωποσοφικούς προέρχονται από ορυκτά, φυτά ϊόντων: Σύμφωνα με τις ανθρω-
ιατρούς και από ένα ευρύ φάσμα και ζωικές ουσίες. Η διαδικασία ποσοφικές αρχές, οι δραστικές
συμβατικών και ιατρών συμπλη- με την οποία αναπτύσσονται και ουσίες μπορεί να είναι πρώτες
ρωματικής και εναλλακτικής ια- παράγονται αντανακλά τη σχέση ύλες οι οποίες χρησιμοποιούνται
τρικής. Σε ορισμένα κράτη μέλη μεταξύ των ανθρώπινων όντων ως τέτοιες ή πρώτες ύλες οι οποί-
της ΕΕ διατίθεται επίσης μια γκά- και του κόσμου των ορυκτών, ες έχουν μετατραπεί σε δραστικές
μα προϊόντων αυτοΐασης. Σύμφω- των φυτών και των ζώων. Για να ουσίες με μια διαδικασία ανθρω-
να με τους εθνικούς κανονισμούς, κατανοήσουμε αυτή την αλληλε- ποσοφικής φαρμακευτικής, συ-
για παράδειγμα στη Γερμανία, ξάρτηση και τις επιπτώσεις της μπεριλαμβανομένων των συνθέ-
οι αναγνωρισμένο επαγγελματί- στην υγεία και την ευημερία, την σεων.
ες υγείας (Heilpraktiker) νομικά ανισορροπία ή την ασθένεια, εί- Ένα ανθρωποσοφικό φαρμακευ-
επιτρέπεται να συνταγογραφούν ναι σημαντική η βαθιά κατανόη- τικό προϊόν μπορεί να περιέχει
συγκεκριμένα ανθρωποσοφικά ση και γνώση της ανατομίας, της μία ή περισσότερες δραστικές
φαρμακευτικά προϊόντα. βιολογίας, της βιοχημείας, της ουσίες. Μπορεί να χρησιμοποιη-
Η διέγερση της αυτοΐασης (υγει- φυσιολογίας και της παθολογί- θεί σε οποιαδήποτε μορφή δοσο-
ογένεση) σε ένα ανθρώπινο ον ας, καθώς και της βοτανικής, της λογίας, συμπεριλαμβανομένων
μέσω ανθρωποσοφικών φαρμα- ορυκτολογίας και των φαρμακευ- των εξωτερικών (τοπικές), εσωτε-
κευτικών προϊόντων αποτελεί τικών μεθόδων. Η εφαρμογή των ρικών και παρεντερικών μορφών
κατευθυντήρια αρχή της ανθρω- φαρμακευτικών προϊόντων στην δοσολογίας. Οι πρώτες ύλες για

Η ανθρωποσοφική ιατρική χρησιμοποιεί μια

ευρεία ποικιλία ανθρωποσοφικών φαρμακευτικών
προϊόντων από ορυκτά, ζώα και διάφορα μέρη
φυτών με ποικίλους τρόπους εφαρμογής και διά-
φορες συγκεντρώσεις ή δραστικότητες, ανάλογα
με την ασθένεια, το μέρος του σώματος και τη
σωματική λειτουργία που προσβάλλεται, καθώς
και την ηλικία και κατάσταση του ασθενούς.
τα ανθρωποσοφικά φαρμακευ- πρώτες ύλες και ουσίες για τα (GHP/HAB), Γαλλική Φαρμακοποι-
τικά προϊόντα σχηματίζονται με ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά ία (Ph.F.), Ελβετική Φαρμακοποιία
ιδιαίτερο τρόπο με διαφορετικές προϊόντα· αυτό εξασφαλίζει στην (Ph. Helv.) και ο Ανθρωποσοφικός
διαδικασίες διαμόρφωσης, για ανθρωποσοφική φαρμακευτική Φαρμακευτικός Κώδικας (APC)).
παράδειγμα με τις εσωτερικές την ξεχωριστή και λεπτή φαρμα- Λεπτομερείς πληροφορίες για τον
δομές ενός ορυκτού ή τη μορφο- κευτική επεξεργασία της. φαρμακευτικό έλεγχο ποιότητας
λογία και την ουσία των φυτών, οι Παραγωγή και ποιοτικός έλεγ- και τις ρυθμιστικές ανάγκες παρέ-
οποίες είναι αποτέλεσμα διαφο- χος: Τα ανθρωποσοφικά φαρ- χονται στις διάφορες φαρμακο-
ρετικής επεξεργασίας σε χρόνο μακευτικά προϊόντα παράγονται ποιίες και στον APC, καθώς και σε
και χώρο. σύμφωνα με τα σύγχρονα πρότυ- επιμέρους εταιρικές μονογραφίες.
Η ορθή χρήση αυτών των δι- πα της Ορθής Βιομηχανικής Πρα- Η επαγγελματική επάρκεια στην
αμορφωτικών διαδικασιών, οι κτικής (GMP). Η ποιότητά τους ανθρωποσοφική φαρμακευτική
οποίες αποτελούν μέρος της βιο- ελέγχεται από τα κριτήρια και τις παρέχεται από τις ενώσεις αν-
γραφίας της ουσίας, είναι βασική παραμέτρους της επίσημης φαρ- θρωποσοφικών φαρμακοποιών
αρχή της ανθρωποσοφικής φαρ- μακοποιίας (π.χ. Ευρωπαϊκή Φαρ- που είναι επίσης υπεύθυνες για
μακευτικής. Βάσει αυτής της αντί- μακοποιία (Ph.Eur.), Γερμανική την εκπαίδευση, την έρευνα και
ληψης επιλέγονται οι κατάλληλες Ομοιοπαθητική Φαρμακοποιία την ανάπτυξη.

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

Η ολιστική αντίληψη του «ζωτική δύναμη» και την ικανό- και τη σχέση τους με το κοινωνι-
ανθρώπινου όντος τητά του για συνεχή ανάπτυξη. κό και φυσικό περιβάλλον. Δίνουν
Τα άτομα χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερη έμφαση στο γεγονός ότι
Στην ανθρωποσοφική ιατρική, τη δική τους βιογραφία και τον τα ανθρώπινα όντα φέρουν μέσα
όπως στη συμβατική ιατρική, οι ξεχωριστό χαρακτήρα τους ως τους στοιχεία όλων των τμημάτων
φυσιολογικές και βιοχημικές πτυ- κοινωνικά όντα. Αυτό οδηγεί σε του κόσμου των ορυκτών, των
χές του ανθρώπινου σώματος πα- ένα σύνολο αναλυτικών καθορι- φυτών και των ζώων στη φύση.
ρέχουν τη βάση για διάγνωση και στικών παραγόντων που χρησι- Η προσέγγιση αυτή καθιστά δυ-
θεραπεία. Στην ανθρωποσοφική μοποιούνται για την ενσωμάτωση νατή μια εκλεπτυσμένη και δια-
ιατρική, μια ολιστική αντίληψη αυτής της ολιστικής αντίληψης φοροποιημένη αντιμετώπιση της
του ανθρώπινου όντος περιλαμ- του ανθρώπου τόσο στη διάγνω- ανισορροπίας, της διαταραχής ή
βάνει, εκτός από το φυσικό σώμα, ση όσο και στη θεραπεία. Αυτοί της ασθένειας, σύμφωνα με την
τις ψυχικές και πνευματικές δια- οι καθοριστικοί παράγοντες αντι- οποία εφαρμόζονται τα κατάλλη-
στάσεις και την ικανότητα για αυ- λαμβάνονται τα ανθρώπινα όντα λα ανθρωποσοφικά φάρμακα και
τοΐαση και αποκατάσταση- που σύμφωνα με την ανάπτυξή τους θεραπείες.
συνοψίζεται καλύτερα με τον όρο
ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΦΥΣΗ
Φυσική διάσταση του σώματος Ορυκτά

Ορατό & μετρήσιμο
Διάσταση ζωτικών διεργασιών Φυτά

Ζωντανός οργανισμός
Βιολογική ταυτότητα
Αποκατάσταση
Φυσιολογικές διεργασίες
Ψυχική διάσταση Ζώα

Επίγνωση , αντίληψη
Πάθος
Συναίσθημα
Ψυχική οργάνωση
Πνευματική διάσταση Ανθρωπότητα

Βιογραφία
Αυτογνωσία
Δημιουργικότητα
Ατομικότητα
Η σχέση μεταξύ των ανθρώπινων όντων και του κόσμου της φύσης αντικατοπτρίζεται στο γεγονός ότι τα ανθρώπινα
όντα μοιράζονται τα ανόργανα στοιχεία του σώματός τους με τον κόσμο των ορυκτών, την ύπαρξή τους ως ζωντανοί
οργανισμοί με τον κόσμο των φυτών και την επίγνωση, την κινητικότητα και την ικανότητά τους να νιώθουν συμπάθεια και
αντιπάθεια με τον κόσμο των ζώων.

Τέσσερις διαφορετικές διαστά- αναγνωρίζουμε κάτι συνειδητά, παρατηρηθεί στη λειτουργία του
σεις: Λαμβάνοντας υπόψη την να επιθυμούμε ή να απεχθανό- ανοσοποιητικού συστήματος.
ανθρωποσοφική κατανόηση των μαστε. Η σύγχρονη ιατρική, όπως Μια ισχυρή αυτοδιαχείριση και
ανθρώπινων όντων και της ιδιαί- και η ανθρωποσοφική ιατρική, αίσθηση συνοχής θα επιφέρει μια
τερης σχέσης τους με το κοινωνι- αναγνωρίζει τη σημασία της ψυ- πιο θετική έκβαση της θεραπείας.
κό και φυσικό τους περιβάλλον, η χικής διάθεσης ενός ανθρώπινου Τριπλή συστηματική των συ-
ανθρωποσοφική ιατρική παρα- όντος και την άμεση επιρροή της στημάτων των οργάνων: Ως
τηρεί και λειτουργεί σε τέσσερις στην ανάκαμψη από την ασθένεια δεύτερο αναλυτικό εργαλείο, η
διαφορετικές διαστάσεις για να και την ικανότητά της να επιτύχει ανθρωποσοφική ιατρική κάνει δι-
τονώσει και να επηρεάσει τη θε- υγεία και ευεξία. Η ανθρωποσοφι- άκριση μεταξύ των λειτουργικών
ραπεία και την ίαση: κή ιατρική λαμβάνει υπόψη αυτές και ρυθμικών πτυχών στη μορφή
• Φυσική διάσταση του σώματος τις διαθέσεις και ικανότητες στη και τη δομή (μορφολογία) ενός
Η ανθρωποσοφική ιατρική διέ- διάγνωση και τη θεραπεία. ανθρώπινου σώματος και των
πεται από τις φυσικές και χημικές Για παράδειγμα, το στρες, ο πόνος φυσιολογικών ή βιοχημικών συ-
αρχές και τους νόμους της φύσης ή η θλίψη οδηγούν σε αυξημένες στημάτων. Αξιολογεί, για παρά-
για κάθε πτυχή του φυσικού σώ- ποσότητες κορτιζόλης, της ορμό- δειγμα, το καταβολικό,το μεταβο-
ματος που σχετίζεται με τη μορ- νης του στρες· αυτό καταστέλλει λικό και το ρυθμικό σύστημα.
φή ή τη δομή του. τη δραστηριότητα του ανοσοποι- Εδώ, η ανθρωποσοφική ιατρική
Για παράδειγμα, ένα σπασμένο ητικού συστήματος, οδηγώντας κάνει διάκριση μεταξύ των οργά-
χέρι θα πρέπει να μπει σε νάρθη- σε καθυστερημένη ανάκαμψη και νων ή συστημάτων οργάνων που
κα προκειμένου να επιδιορθωθεί. μείωση της ικανότητας του σώ- σχετίζονται με το νευροαισθητικό
• Διάσταση ζωτικών διεργασιών ματος να αντιδρά στην εισβολή σύστημα (καταβολική λειτουρ-
Επιπλέον, η ανθρωποσοφική ια- των ιών, των βακτηρίων και στους γία) και των οργάνων ή συστη-
τρική εξετάζει τις δυνάμεις που εί- τραυματισμούς. μάτων οργάνων που συνδέονται
ναι υπεύθυνες για τη δημιουργία • Ατομική/πνευματική διάσταση με το αναγεννητικό σύστημα (με-
της ζωής και τη δυνατότητα των Ένα τέταρτο συστατικό, χαρακτη- ταβολική λειτουργία). Ένα τρίτο
ανθρώπων να αναπτυχθούν και ριστικό των ανθρώπινων όντων, διακριτό σύστημα, οι ρυθμικές
να συνέλθουν από την ασθένεια. και ένα ισχυρό στοιχείο που επη- λειτουργίες στο σώμα ή το καρ-
Αυτές οι «ζωτικές διεργασίες» ρεάζει την ύπαρξή τους, είναι η διαγγειακό/αναπνευστικό σύστη-
θεωρούνται απαραίτητες για την αυτογνωσία. Μόνο τα ανθρώπινα μα, είναι προσανατολισμένο στην
αναζωογόνηση ή ενεργοποίηση όντα μπορούν να αναγνωρίσουν εξισορρόπηση των ποικίλων δρα-
της αυτοΐασης στο ανθρώπινο τον Εαυτό ως άτομο. Η ικανότη- στηριοτήτων και λειτουργιών (πο-
σώμα προκειμένου να ξεπεράσει τα να διακρίνουν τον εαυτό τους λικότητες) του νευροαισθητικού
τα παθολογικά συμπτώματα ή και τους άλλους, η ικανότητα να (καταβολικό) και του αναγεννητι-
την ασθένεια. επικοινωνούν με τον λόγο και η κού (μεταβολικό) συστήματος και
Για παράδειγμα, η ανάπαυση, ο ικανότητα να λαμβάνουν αποφά- στη διευκόλυνση της αρμονικής
ύπνος και ο ρυθμός παίζουν ση- σεις με ελεύθερη βούληση και όχι λειτουργίας των τριών συστημά-
μαντικό ρόλο σε οποιαδήποτε απλώς να ακολουθούν τις αρχές των στο ανθρώπινο σώμα.
ανάκαμψη από ατύχημα ή ασθέ- και τους νόμους της φύσης, είναι Με αυτή την έννοια, η ασθένεια
νεια. Η θεραπεία με ανθρωποσο- όλα μέρος της μοναδικής θέσης δεν θεωρείται απλώς μια δυσλει-
φικά φαρμακευτικά προϊόντα και των ανθρώπινων όντων σε σχέση τουργία ενός μόνο οργάνου, αλλά
οι ανθρωποσοφικές θεραπείες με τον κόσμο της φύσης. εκλαμβάνεται ως μια ανισορρο-
διεγείρουν αυτές τις δυνάμεις ία- Αυτή η αυτογνωσία δείχνει μια πία μεταξύ και εντός των διαφο-
σης. επιπλέον πνευματική διάσταση ρετικών συστημάτων οργάνων,
• Ψυχική διάσταση των ανθρώπινων όντων και εί- συμπεριλαμβανομένου του ζη-
Οι ψυχικές και συναισθηματικές ναι επίσης καίριας σημασίας για τήματος κατά πόσον το ρυθμικό
διαστάσεις ενός ανθρώπινου τη θεραπεία και την ίαση, επειδή σύστημα επιτελεί το έργο του για
όντος έχουν επίσης επίδραση αυτό το επίπεδο συμβάλλει στην σωστή εξισορρόπηση και εναρ-
στην υγεία. Αυτό αντικατοπτρί- αναδιάρθρωση των λειτουργιών μόνιση.
ζεται στην ικανότητα να αισθα- του ανθρώπινου σώματος και των Η λειτουργία αυτών των τριών
νόμαστε χαρά ή λύπη, συμπάθεια συστημάτων των οργάνων του. συστημάτων ή επιπέδων μπορεί
ή αντιπάθεια, στην ικανότητα να Για παράδειγμα, αυτό μπορεί να να απεικονιστεί ως εξής:

ΝΕΥΡΑΑΙΣΘΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
(Καταβολικό)
Υψηλό επίπεδο επίγνωσης
Εγρήγορση
Πληροφορίες
ΡΙΖΕΣ
ΡΥΘΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Ισορροπία
Εναλλαγή
Συναισθηματικό στρώμα επίγνωσης
Όνειρο
ΦΥΛΛΑ
ΚΙΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
(Μεταβολικό)
Παραγωγή
Ενέργεια
Χαμηλό επίπεδο επίγνωσης
Ύπνος
ΑΝΘΟΣ
Αυτά τα τρία συστήματα αποτυπώνονται επίσης στην παρασκευή των ανθρωποσοφικών φαρμακευτικών
προϊόντων και στην εφαρμογή τους στην ιατρική θεραπεία. Τα ακόλουθα στοιχεία λαμβάνονται υπόψη
κατά την επιλογή του κατάλληλου ανθρωποσοφικού φαρμακευτικού προϊόντος:
• Πρώτη ύλη
- νευροαισθητικό επίπεδο· οργάνωση του εγώ: Ορυκτά
- ρυθμικό επίπεδο· επίπεδο συναισθημάτων: Φυτά
- μεταβολικό επίπεδο· επίπεδο ζωτικών δυνάμεων: Ζώα
• Φυτικές πρώτες ύλες
- νευροαισθητικό επίπεδο: Ρίζες
- ρυθμικό επίπεδο: Φύλλα
- μεταβολικό επίπεδο: Άνθη
• Δραστικότητα
- μεταβολικό επίπεδο: Μητρικό βάμμα < D10
- ρυθμικό επίπεδο: D11 - D20
- νευροαισθητικό επίπεδο: > D20
• Route of application
- νευροαισθητικό επίπεδο: Εξωτερικό
- ρυθμικό επίπεδο: Ένεση (παρεντερικό)
- μεταβολικό επίπεδο: Από του στόματος

Η ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ

Ιστορία: Τα θεμέλια της ανθρω- Διαθεσιμότητα: Η ανθρωπο- μένων των πανεπιστημιακών νο-
ποσοφικής ιατρικής τέθηκαν από σοφική ιατρική ασκείται από το σοκομείων), σε ανθρωποσοφικά
τον Αυστριακό φιλόσοφο και 1920 και σήμερα είναι διαθέσιμη ιατρικά τμήματα στα συμβατικά
επιστήμονα Rudolf Steiner (1861 σε 20 ευρωπαϊκές και περισσότε- νοσοκομεία και στα ψυχιατρεία.
-1925) μαζί με Ολλανδή ιατρό Ita ρες από 60 άλλες χώρες σε όλο Ανθρωποσοφικά νοσοκομεία και
Wegman (1876 -1943). Το πρώ- τον κόσμο. Η ανθρωποσοφική ια- νοσοκομειακά τμήματα υπάρχουν
το ανθρωποσοφικό νοσοκομείο τρική ασκείται σε πολλά μέρη σε στην Ιταλία, τη Βραζιλία, τη Γερ-
ιδρύθηκε στην πόλη Arlesheim πολυεπιστημονικά περιβάλλοντα μανία, την Ολλανδία, τη Σουηδία
της Ελβετίας το 1921. σε θεραπευτικά κέντρα ή κλινικές, και την Ελβετία. Η διαθεσιμότητα
Μια νέα ανθρωποσοφική φαρμα- όπου συνεργάζονται ιατροί και της ανθρωποσοφικής ιατρικής
κευτική προσέγγιση αναπτύχθηκε ανθρωποσοφικά εκπαιδευμένοι πρακτικής στην Ευρώπη ποικίλ-
από τον Rudolf Steiner και τον Αυ- επαγγελματίες υγείας. Υπάρχουν λει ανάλογα με τις διαφορετικές
στριακό χημικό Oskar Schmiedel επίσης ανεξάρτητοι επαγγελμα- νομικές απαιτήσεις στα διάφορα
(1887 -1959), σε συνεργασία με τίες. Οι ανθρωποσοφικοί ιατροί κράτη μέλη της ΕΕ για την άσκηση
μια σειρά από άλλους γιατρούς. δραστηριοποιούνται στη γενική της ανθρωποσοφικής ιατρικής.
Στόχος τους ήταν να συμπληρώ- ιατρική και σε όλα τα γνωστικά Όσον αφορά τη διαθεσιμότητα
σουν τα αποτελέσματα των φαρ- πεδία, μεταξύ άλλων στην παθο- των ανθρωποσοφικών φαρμακευ-
μακευτικών και ιατρικών ερευνών λογία, εντατική θεραπεία και χει- τικών προϊόντων, μια μελέτη30
με τα ευρήματα της ανθρωποσο- ρουργική, καρδιολογία, δερματο- από την ECHAMP, την Ευρωπαϊκή
φικής έρευνας στον άνθρωπο και λογία, νευρολογία, μαιευτική και Συμμαχία για τα Ομοιοπαθητικά
τη φύση. Ως απάντηση σε αιτή- γυναικολογία, ογκολογία, ορθο- και Ανθρωποσοφικά Φαρμακευ-
ματα ιατρών για τα σωστά φάρ- παιδική, παιδιατρική, ψυχιατρική τικά Προϊόντα, διαπίστωσε ότι η
μακα για τη φαρμακευτική αγωγή και ρευματολογία. διαθεσιμότητα των ομοιοπαθητι-
και θεραπεία των ασθενών τους, Η ανθρωποσοφική ιατρική έχει κών και ανθρωποσοφικών φαρ-
στην ανθρωποσοφική κλινική στο επίσης ενσωματωθεί στην πρω- μακευτικών προϊόντων σε διάφο-
Arlesheim της Ελβετίας προστέ- τοβάθμια φροντίδα υγείας, στην ρα κράτη μέλη της ΕΕ απειλείται
θηκε ένα φαρμακευτικό εργαστή- εντατική θεραπεία και στην ια- από την έλλειψη της καταχώρι-
ριο επαγγελματικής παρασκευής τρική πρώτων βοηθειών, στα σης ή από μια ελλιπή ή εκκρεμή
ανθρωποσοφικών προϊόντων. νοσοκομεία (συμπεριλαμβανο- διαδικασία καταχώρισης εκ νέου.

Ειδικότερα, η διαθεσιμότητα των ποσοφική ιατρική είναι απαραί- ματική κατάρτιση και η πιστοποί-
ανθρωποσοφικών φαρμακευτι- τητη για την απόκτηση ενός διε- ηση για άλλους επαγγελματίες
κών προϊόντων που δεν καλύ- θνώς αποδεκτού πιστοποιητικού στην ανθρωποσοφική ιατρική
πτονται από τους κανόνες για τα ως ανθρωποσοφικού ιατρού σε παρέχονται από τα κριτήρια εκ-
ομοιοπαθητικά φαρμακευτικά ένα Ίδρυμα με άδεια από τους παιδευτικών προγραμμάτων και
προϊόντα περιορίζεται από την εθνικούς ανθρωποσοφικούς ια- ποιοτικού ελέγχου των εθνικών
έλλειψη νομικών διατάξεων για τρικούς συλλόγους. Μεταπτυχι- επαγγελματικών φορέων των
τα εν λόγω προϊόντα στην ΕΕ. Η ακά προγράμματα εκπαίδευσης συγκεκριμένων επαγγελμάτων
παρουσία των ανθρωποσοφικών είναι επίσης διαθέσιμα για όλους ανθρωποσοφικών θεραπειών. Τα
φαρμακευτικών προϊόντων στην τους ειδικούς. Την ευθύνη για την εκπαιδευτικά ιδρύματα πρέπει να
αγορά και η εθνική αδειοδότηση εκπαίδευση των ιατρών έχουν οι είναι διαπιστευμένα από τη διε-
ή καταχώρισή τους σε ορισμένα εν λόγω εθνικοί ανθρωποσοφικοί θνή ανθρωποσοφική ιατρική κοι-
κράτη μέλη σχετίζονται με την ιατρικοί σύλλογοι και η διεθνής νότητα, εκπροσωπούμενη από το
εθνική πολιτική που είναι ήδη σε κοινότητα ανθρωποσοφικών ια- Ιατρικό Τμήμα στο Goetheanum
ισχύ πριν από τη δημοσίευση της τρών. Οι ανθρωποσοφικοί ιατροί στο Dornach της Ελβετίας και
συγκεκριμένης ομοιοπαθητικής ακολουθούν ένα υψηλό επίπεδο τον Διεθνή Συντονισμό Ανθρω-
Οδηγίας το 1992. ιατρικών υπηρεσιών που περιγρά- ποσοφικής Ιατρικής (ICAM). Το
Εκπαίδευση και ποιοτικός φονται στις κατευθυντήριες οδη- επίσημο επαγγελματικό πτυχίο
έλεγχος: γίες για την Ορθή Επαγγελματική αποτελεί προϋπόθεση για όλα
Τα υψηλά επαγγελματικά πρότυ- Πρακτική στην Ανθρωποσοφική τα επαγγέλματα, φυσιοθεραπεία,
πα μεταξύ των ανθρωποσοφικών Ιατρική. Επιπλέον, οι ανθρωποσο- ψυχοθεραπεία, διατροφολογία,
επαγγελματιών υγείας επιτυγ- φικοί ιατροί τηρούν τις «Πρότυ- νοσηλευτική, κ.λπ.
χάνονται με την εκπαίδευση σε πες Κατευθυντήριες Οδηγίες για Νοσοκομεία, ανθρωποσοφικό ια-
βάθος και ένα σύνολο κατευθυ- την Άσκηση Συμπληρωματικών τρικά τμήματα σε νοσοκομεία και
ντήριων οδηγιών πρακτικής για Θεραπειών από Ιατρούς στην Ευ- άλλα ιατρικά κέντρα που ασκούν
ανθρωποσοφικούς ιατρούς. ρωπαϊκή Ένωση, μια κοινή σύμ- ανθρωποσοφική ιατρική ακο-
Κάθε ανθρωποσοφικός ιατρός βαση των Ευρωπαϊκών συλλόγων λουθούν τα συνήθη συστήματα
έχει πρώτα χαρακτηριστεί ως για- των ιατρών συμπληρωματικής ελέγχου της ποιότητας των νοσο-
τρός με μια εθνική ιατρική άδεια, και εναλλακτικής ιατρικής. Η δια- κομείων και των ιδρυμάτων και
είτε ως γενικός ιατρός ή ως ειδι- θεσιμότητα της ανθρωποσοφικής μπορούν επίσης να εφαρμόζουν
κός σε οποιονδήποτε κλάδο της ιατρικής εκπαίδευσης ποικίλλει το συγκεκριμένο ανθρωποσοφι-
ιατρικής. Στη συνέχεια, μια επι- ανάλογα με τις διαφορετικές νο- κό σύστημα ποιοτικού ελέγχου:
πλέον εξειδικευμένη εκπαίδευση μικές απαιτήσεις στα κράτη μέλη AnthroMed®.
δύο έως τριών ετών στην ανθρω- της ΕΕ. Η εκπαίδευση, η επαγγελ-
ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ

Οι ασθενείς αναφέρουν υψηλή ικανοποίηση με την κής περίθαλψης ποικίλλουν όσο και οι ασθενείς που
ανθρωποσοφική υγειονομική περίθαλψη. Η έρευνα χρησιμοποιούν άλλες μορφές ιατρικής. Η ανθρωπο-
δείχνει ότι η ικανοποίηση των ασθενών είναι γενικά σοφική ιατρική χρησιμοποιείται από οποιονδήποτε
υψηλή και οι θεραπευτικές προσδοκίες εκπληρώνο- επιθυμεί να αναζητήσει αυτοδιαχείριση και ενεργό
νται. Σε μια ολλανδική έρευνα που ολοκληρώθηκε συμμετοχή στη θεραπεία και τη διαδικασία ίασης.
πρόσφατα, 2099 ασθενείς ανέφεραν πολύ υψηλή Κάποιοι ασθενείς ζητούν να χρησιμοποιήσουν όλο
ικανοποίηση με τις ανθρωποσοφικές πρακτικές το φάσμα των διαθέσιμων ανθρωποσοφικών ια-
πρωτοβάθμιας φροντίδας. τρικών υπηρεσιών, ενώ άλλοι χρησιμοποιούν μόνο
Το 2007, δύο ανθρωποσοφικές κλινικές βαθμολογή- συγκεκριμένες υπηρεσίες ή τα φαρμακευτικά προϊ-
θηκαν με τη δεύτερη και τρίτη καλύτερη θέση στη όντα που θεωρούν χρήσιμα για τις ειδικές περιστά-
Γερμανία. Το Κοινοτικό Νοσοκομείο Havelhohe στο σεις τους. Παρ’ όλα αυτά, οι μελέτες δείχνουν ότι οι
Βερολίνο της Γερμανίας έχει αναγνωριστεί ως ένα ασθενείς που λαμβάνουν θεραπεία ανθρωποσοφι-
νοσοκομείο με καθορισμένη έμφαση στην ογκολο- κής ιατρικής προσβάλλονταν πιο βαριά ή νοσούσαν
γία στον κρατικό νοσοκομειακό σχεδιασμό από το για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα πριν από την
2011. Οι ασθενείς της ανθρωποσοφικής υγειονομι- έναρξη της θεραπείας.

ΝΟΜΙΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

Το ρυθμιστικό πλαίσιο της ΕΕ: οι υπηρεσίες υγείας ανθρωποσο- ρά, τα κράτη μέλη της ΕΕ εξακο-
Οι διάφορες παραδόσεις συμπλη- φικής ιατρικής αποζημιώνονται λουθούν να είναι υπεύθυνα για
ρωματικής και εναλλακτικής ια- από τη δημόσια ασφάλιση υγείας τα εθνικά συστήματα υγείας τους
τρικής (CAM) στην Ευρώπη και σε σε λίγα μόνο ασφαλιστικά συστή- - και συνεπώς τη ρύθμιση της αν-
όλο τον κόσμο έχουν οδηγήσει σε ματα. Οι ιατροί ανθρωποσοφικής θρωποσοφικής ιατρικής. Από την
μια πολύπλοκη νομική κατάστα- ιατρικής αποζημιώνονται στη άλλη, οι αρμόδιες εθνικές αρχές
ση για την ανθρωποσοφική ιατρι- Γαλλία, τη Φινλανδία, τη Γερμανία, πρέπει να ακολουθούν τους κα-
κή τα τελευταία πενήντα χρόνια. την Ολλανδία, τη Σουηδία, την Ελ- νονισμούς της ΕΕ για τη θέσπιση
Αν και ασκείται σε όλα σχεδόν τα βετία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Η προτύπων για την αδειοδότηση,
κράτη μέλη της ΕΕ, η ανθρωποσο- ιδιωτική ασφάλιση υγείας για αν- την παραγωγή και την εμπορία
φική ιατρική αναγνωρίζεται νομι- θρωποσοφική ιατρική είναι δυνα- των φαρμάκων για ανθρώπινη
κά ιατρική σε διάφορους βαθμούς τή μόνο στην Αυστρία, το Βέλγιο, χρήση στις αντίστοιχες εθνικές
μόνο στην Αυστρία, τη Δανία, τη τη Δανία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, αγορές. Οι κανονισμοί της ΕΕ
Φινλανδία, τη Γερμανία, την Ιτα- την Ιταλία και την Ολλανδία και, εξακολουθούν να μην αναγνωρί-
λία, τη Λετονία, τη Ρουμανία, την για ορισμένες υπηρεσίες, στην ζουν την ανθρωποσοφική ιατρική
Ελβετία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Ελβετία. όπως θα έπρεπε. Αυτό έχει εκτε-
Η σουηδική νομοθεσία αποκλείει Όσον αφορά την ΕΕ, η νομική κα- ταμένες συνέπειες για τη διαθε-
την άσκηση θεραπειών συμπλη- τάσταση της ανθρωποσοφικής σιμότητα των ανθρωποσοφικών
ρωματικής και εναλλακτικής ια- ιατρικής περιπλέκεται από τις δι- φαρμακευτικών προϊόντων και,
τρικής (CAM) από ιατρούς· μόνο αιρεμένες αρμοδιότητες της δη- επομένως, για την ανθρωποσοφι-
μία κλινική, η Vidar Clinic, διαθέτει μόσιας υγείας μεταξύ των κρατών κή ιατρική στην ΕΕ.
ειδική νομική άδεια να εφαρμόζει μελών της ΕΕ και των θεσμικών Ο Κοινοτικός Κώδικας της ΕΕ
ανθρωποσοφική ιατρική. Γενικώς, οργάνων της ΕΕ. Από τη μία πλευ- αναφορικά με τα φαρμακευτι-

κά προϊόντα που προορίζονται • ορίσει επαρκείς διαδικασίες για κατάλληλων κατηγοριών και κρι-
για ανθρώπινη χρήση (κυρίως η την αδειοδότηση ή καταχώρισή τηρίων για ένα μελλοντικό ρυθ-
Οδηγία 2001/83/ΕΚ και η Οδη- τους· μιστικό πλαίσιο για τα ανθρωπο-
γία 2004/24/ΕΚ) κάνει διάκριση • αναγνωρίσει επαρκώς τις ειδικές σοφικά φαρμακευτικά προϊόντα
μεταξύ μιας γενικής διαδικασίας μεθόδους παρασκευής τους· στην ΕΕ·
χορήγησης άδειας για φαρμακευ- • αποδεχθεί το μακρόχρονο ιστο- iii. Εφαρμογή αυτών των μεθό-
τικά προϊόντα και ειδικών απλο- ρικό ασφάλειάς τους· δων και των ρυθμιστικών κριτη-
ποιημένων καταχωρίσεων για • λάβει υπόψη το γεγονός ότι πρό- ρίων σε έγγραφα αναφοράς και
ομοιοπαθητικά και παραδοσιακά κειται για προϊόντα χαμηλού κέρ- μονογραφίες προϊόντων.
φυτικά φαρμακευτικά προϊόντα. δους με περιορισμένους οικονο- Η στρατηγική του ESCAMP για
Οι συγκεκριμένες προσεγγίσεις μικούς πόρους. επιστημονική αξιολόγηση των αν-
που χρησιμοποιούνται για την Ένα κατάλληλο ρυθμιστικό θρωποσοφικών φαρμακευτικών
παρασκευή των ανθρωποσοφι- πλαίσιο - το έργο του ESCAMP: προϊόντων ακολουθεί μια συνο-
κών φαρμακευτικών προϊόντων Ένα τέτοιο πλαίσιο είναι απαραί- λική προσέγγιση του συστήματος
δεν αναγνωρίζονται σε αυτόν τον τητο για να διασφαλιστεί η μελ- με τρία στάδια αξιολόγησης:
κώδικα, γεγονός που σημαίνει ότι λοντική διαθεσιμότητα αυτών i. Περιγραφή της ανθρωποσοφι-
μόνο τα ανθρωποσοφικά φαρμα- των φαρμακευτικών προϊόντων κής ιατρικής και ανθρωποσοφι-
κευτικά προϊόντα που εμπίπτουν για ασθενείς και ιατρούς. Κατάλ- κών φαρμακευτικών προϊόντων·
στις ειδικές κατηγορίες για τα ληλα ρυθμιστικά πλαίσια για τα ii. Αξιολόγηση της θεραπείας με
ομοιοπαθητικά ή τα παραδοσι- ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά
ακά φυτικά φαρμακευτικά προϊ- προϊόντα υπάρχουν μόνο σε ένα προϊόντα ως ένα συνολικό σύ-
όντα πληρούν τις προϋποθέσεις κράτος της ΕΕ (Γερμανία), αν και στημα·
για απλοποιημένη καταχώριση. υπάρχουν και στην Ελβετία. Η Ευ- iii. Αξιολόγηση των επιμέρους αν-
Η πλειονότητα των συνταγογρα- ρωπαϊκή Επιτροπή έχει αναγνω- θρωποσοφικών φαρμακευτικών
φούμενων ανθρωποσοφικών ρίσει την ύπαρξη συστημάτων προϊόντων και των ομάδων αν-
φαρμακευτικών προϊόντων πρέ- θεραπείας των οποίων τα φαρμα- θρωποσοφικών φαρμακευτικών
πει να έχει εγκριθεί σύμφωνα κευτικά προϊόντα δε διαθέτουν προϊόντων.
με τη διαδικασία αδειοδότησης επαρκές ρυθμιστικό πλαίσιο και Ήδη ο ESCAMP επεξεργάζεται μια
για όλα τα φαρμακευτικά προ- το 2008 πρότεινε ότι θα πρέπει λεπτομερή, τεκμηριωμένη πρό-
ϊόντα που ορίζεται στο πλαίσιο να αξιολογηθεί η καταλληλότητα ταση για ένα ρυθμιστικό πλαίσιο
κανονισμών της ΕΕ. Οι αρμόδιες ενός χωριστού νομικού πλαισίου αναφορικά με τα ανθρωποσο-
εθνικές αρχές υποχρεούνται να για τα φαρμακευτικά προϊόντα φικά φαρμακευτικά προϊόντα. Η
εφαρμόζουν τους κανονισμούς ορισμένων παραδόσεων όπως η πρόταση έχει αναπτυχθεί σύμφω-
αυτούς, ιδίως μετά την απόφαση ανθρωποσοφική ιατρική. Σε αυτό να με δύο βασικές αρχές:
του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου το το πλαίσιο, το 2010 ιδρύθηκε ο • Πρέπει να καλύπτεται όλο το φά-
2007. Οι κανονισμοί αυτοί δε λαμ- ESCAMP (Ευρωπαϊκός Επιστη- σμα των ανθρωποσοφικών φαρ-
βάνουν υπόψη τα ιδιαίτερα χαρα- μονικός Συνεταιρισμός για τα μακευτικών προϊόντων·
κτηριστικά και τις μεθόδους πα- Ανθρωποσοφικά Φαρμακευτικά • Τροποποιήσεις και προσθήκες
ρασκευής και την ατομοκεντρική Προϊόντα) για να διευκολύνει την στον Κοινοτικό Κώδικα της ΕΕ που
πρακτική των ανθρωποσοφικών ανάπτυξη ενός κατάλληλου ρυθ- αφορούν φαρμακευτικά προϊό-
φαρμακευτικών προϊόντων και, μιστικού πλαισίου για τα ανθρω- ντα για ανθρώπινη χρήση πρέπει
ως εκ τούτου, δεν είναι κατάλλη- ποσοφικά φαρμακευτικά προϊό- να είναι όσο το δυνατόν πιο περι-
λοι. ντα στην ΕΕ. Το έργο του ESCAMP ορισμένες.
Ο μόνος τρόπος να αποδοθεί δι- περιλαμβάνει τρία καθήκοντα: Εθνικά ρυθμιστικά
καιοσύνη για την ανθρωποσοφι- i. Ανάπτυξη μεθόδων και προτύ-
κή ιατρική είναι αν το ρυθμιστικό πων για την επιστημονική αξιο-
παραδείγματα
Ελβετία: Η ανθρωποσοφική ια-
πλαίσιο της ΕΕ αναφορικά με τα λόγηση της δραστικότητας/απο-
τρική αναγνωρίζεται στο ελβετικό
φαρμακευτικά προϊόντα για αν- τελεσματικότητας, της ασφάλειας
σύστημα υγείας από το γεγονός
θρώπινη χρήση: και της σχέσης κόστους-αποτελε-
ότι το πιστοποιητικό καταλληλό-
• αναγνωρίσει τα ανθρωποσοφι- σματικότητας των ανθρωποσοφι-
τητας ενός ιατρού ανθρωποσο-
κά φαρμακευτικά προϊόντα ως κών φαρμακευτικών προϊόντων
φικής ιατρικής το εκδίδει ο επίση-
ειδική κατηγορία· ii. (Με βάση το i), επεξεργασία

μος ελβετικός Ιατρικός Σύλλογος. από την ομάδα-ομπρέλα όλων θεραπείας και, κατ’ επέκταση
Ως αποτέλεσμα της απόφασης των επαγγελματικών οργανώσε- του νομικού πλαισίου της ΕΕ, πε-
του ελβετικού δημοψηφίσματος ων στη συμπληρωματική ιατρική, ριλαμβάνει την ανθρωποσοφι-
τον Μάιο του 2009 να συμπερι- συμπεριλαμβανομένου του Ελβε- κή ιατρική και τη φυτοθεραπεία
ληφθεί η συμπληρωματική και τικού Ανθρωποσοφικού Ιατρικού στην εν λόγω ρύθμιση, η οποία
εναλλακτική ιατρική στο ελβετι- Συλλόγου, είναι μέλη των συμ- παρέχει έναν νομικό ορισμό των
κό σύνταγμα, η ανθρωποσοφική βουλευτικών επιτροπών της Ελ- ανθρωποσοφικών φαρμακευτι-
ιατρική αναγνωρίζεται στο ελβε- βετικής ρυθμιστικής αρχής (EAK). κών προϊόντων. Αυτή η πλουρα-
τικό νομικό σύστημα υγείας ως ει- Γερμανία: Η νομοθετική ρύθμιση λιστική προσέγγιση του γερμανι-
δική ιατρική και γίνεται αποδεκτή του γερμανικού συστήματος υγεί- κού συστήματος υγείας επιτρέπει
ως πάροχος δημόσιων βασικών ας (Deutsches Sozialge- setzbuch) στην ανθρωποσοφική ιατρική να
υπηρεσιών υγείας. αναγνωρίζει την ανθρωποσο- είναι παρούσα στη νοσοκομειακή
Το ελβετικό νομικό σύστημα για φική ιατρική, μαζί με την ομοιο- και εξωνοσοκομειακή περίθαλψη
την εμπορία φαρμακευτικών παθητική και τη φυτοθεραπεία, υγείας στη Γερμανία. Στη Γερμανία
προϊόντων παρέχει μια απλοποι- ως «ειδική μέθοδο θεραπείας» 2000 ιατροί δραστηριοποιούνται
ημένη διαδικασία καταχώρισης (Besondere Therapie- richtung). στην ανθρωποσοφική ιατρική και
των φαρμακευτικών προϊόντων Αυτό σημαίνει ότι η θεραπεία η εφαρμογή της έχει καθιερωθεί
συμπληρωματικής και εναλλα- και τα φαρμακευτικά προϊόντα στη γενική ιατρική περίθαλψη.
κτικής ιατρικής (CAM) λόγω του των ειδικών μεθόδων θεραπείας Το ασφαλιστικό σύστημα υγείας
χαμηλού συντελεστή κινδύνου διατίθενται στην υπηρεσία της στη Γερμανία είναι ανοικτό σε ει-
τους. Αυτή η απλοποιημένη δια- υγείας και αποζημιώνονται από δικά και ατομικά προγράμματα
δικασία καταχώρισης βασίζεται τους ασφαλιστικούς φορείς. Αυτό ασφάλισης για ανθρωποσοφι-
σε επικαιροποιημένα επιστημο- ισχύει και για τα ανθρωποσοφικά κή ιατρική και επιτρέπει στους
νικά και τεχνικά πρότυπα καθώς φαρμακευτικά προϊόντα που δεν ασφαλιστικούς φορείς να τα συ-
και στην εξέταση του χαρακτήρα απαιτούν ιατρική συνταγή. μπεριλαμβάνουν στα ολοκλη-
της συγκεκριμένης θεραπείας. Τα Επιπλέον, η γερμανική νομοθεσία ρωμένα συστήματα φροντίδας
ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά για τα φαρμακευτικά προϊόντα υγείας, καθιστώντας έτσι δυνατή
προϊόντα καταχωρίζονται σύμ- που ορίζει μια ξεχωριστή ρύθμι- την αποζημίωση της ανθρωπο-
φωνα με αυτή την απλοποιημέ- ση για τα φαρμακευτικά προϊό- σοφικής ιατρικής θεραπείας από
νη διαδικασία και αντιπρόσωποι ντα αυτών των ειδικών μεθόδων τα ασφαλιστικά ταμεία.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
01
ΕΙΔΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ
Όλα τα ιατρικά επαγγέλματα μπο- δραστηριότητα της τέχνης. Οι τηση. Η αρτηριακή πίεση ομαλο-
ρούν να ενισχυθούν με περαιτέρω γνωστικές λειτουργίες, τα συναι- ποιείται και το στρες χαλαρώνει.
εκπαίδευση στην ανθρωποσοφι- σθήματα και οι ψυχοσωματικές Γλυπτική
κή αντίληψη για τον άνθρωπο και παθήσεις επηρεάζονται ιδιαίτερα Η γλυπτική χρησιμοποιείται για
την ανάπτυξή του ως προσωπικό- από το σχέδιο. να προσφέρει στους ασθενείς μια
τητα. Επιπλέον, η ανθρωποσοφική Μουσικοθεραπεία σωματική εμπειρία με την άμεση
ιατρική έχει διευρύνει την ιατρική Η μουσική, είτε μέσω της φωνής, ενασχόλησή τους με το εκάστοτε
με ένα σύνολο ειδικών θεραπειών της μελωδίας, της αρμονίας, του υλικό. Ο σφυγμός και η αναπνοή
που αναπτύσσονται με αυτή την ήχου ή του ρυθμού, απευθύνε- μεταβάλλονται και δημιουργείται
αντίληψη για τον άνθρωπο. ται στα συναισθήματα παρά στη θερμότητα. Τα υλικά που χρη-
Στη συνέχεια παρουσιάζονται νοημοσύνη. Ούτε προηγούμε- σιμοποιούνται περιλαμβάνουν
περαιτέρω πληροφορίες και κά- νη γνώση ούτε μουσικό ταλέντο πέτρα, σαπωνόλιθο, ξύλο, πηλό,
ποιες αναφορές για τις πιο κοινές απαιτείται για τη συμμετοχή στη κερί, πλαστελίνη και άμμο. Αυτά
από αυτές τις θεραπείες: ανθρω- μουσικοθεραπεία. Υπάρχει μεγά- βοηθούν τον ασθενή να κατανο-
λη γκάμα οργάνων τα οποία είναι ήσει καλύτερα τη νόσο, να την
ποσοφική εικαστική θεραπεία,
εύκολο να παίξει κάποιος. Μαζί με αποδεχθεί και να την ξεπεράσει,
θεραπεία ευρυθμίας, ανθρωπο-
τον θεραπευτή, ο ασθενής αυτο- και να προσεγγίσει τη ζωή με ανα-
σοφική φυσιοθεραπεία και θερα-
σχεδιάζει ή απλά ακούει μελωδί- νεωμένο κουράγιο. Η κατασκευή
πεία ρυθμικού μασάζ. ες, ήχους και ρυθμούς. Η επιλογή ομοιωμάτων από πηλό για παρά-
Ανθρωποσοφική οργάνου εξαρτάται από την ατο- δειγμα μπορεί να είναι πολύ ωφέ-
εικαστική θεραπεία μική κατάσταση του ασθενούς, λιμη στην ανορεξία. Η καλλιτεχνι-
τον βαθμό σοβαρότητας και το κή ενασχόληση με διαφορετικά
Θεραπευτικό σχέδιο στάδιο της νόσου. υλικά λειτουργεί θετικά τόσο στις
& ζωγραφική Ο στόχος της μουσικοθεραπεί- σωματικές όσο και στις νοητικές
Με στόχο την επίτευξη εσωτερι- ας είναι να αφεθεί κάποιος στην αισθήσεις των ασθενών.
κής ισορροπίας, το θεραπευτικό ησυχία ή στον ήχο. Κάθε ρυθμική
σχέδιο και η ζωγραφική αποσκο- Θεραπευτικός λόγος
διαδικασία βοηθά στην τόνωση, Ο λόγος είναι μία από τις πιο ση-
πούν στην προώθηση μιας εντα- στην ενίσχυση και διατήρηση αυ-
τική διαδικασίας αυτο-εξέτασης μαντικές μορφές της ανθρώπινης
τού του δυναμισμού. επικοινωνίας Είναι κάτι περισσό-
από την πλευρά του ασθενούς. Η μουσικοθεραπεία είναι ένα
Ταυτόχρονα, η εσωτερική εμπλο- τερο από ένα όχημα πληροφορι-
στοιχείο ζωτικής σημασίας τόσο ών· είναι μια έκφραση ολόκληρης
κή του ασθενούς με σχήματα στην παιδιατρική όσο και στη
και χρώματα του παρέχει μια της προσωπικότητας. Η φωνή του
θεραπεία των ενηλίκων με εσω- κάθε ατόμου, ο λόγος και η έκ-
ευκαιρία να επηρεάσει ζωτικές τερικές σωματικές και ψυχικές
λειτουργίες του σώματος. Το σχέ- φρασή του είναι μοναδικά. Η υπε-
διαταραχές. Μπορεί να είναι ιδι- ρώα, η γλώσσα, τα χείλη και τα
διο και η ζωγραφική μπορούν να αίτερα χρήσιμη για τη θεραπεία
απελευθερώσουν δημιουργικές δόντια δημιουργούν ήχους που
νόσων του αναπνευστικού, του διατυπώνουν τη ροή του αέρα σε
δυνάμεις σε κάθε ανθρώπινο ον, καρδιακού και του κυκλοφορικού
αποδεσμεύοντάς τις από τους πε- λέξεις. Όλο αυτό συμβαίνει καθώς
συστήματος. Στην εντατική φρο- εισπνέουμε και εκπνέουμε - στην
ριορισμούς προηγούμενων εμπει- ντίδα, η μουσικοθεραπεία μπορεί
ριών και δρώντας ως καταλύτες πραγματικότητα ο λόγος είναι
να έχει άμεση σωματική επίδρα- αρθρωμένη εκπνοή. Η αναπνοή,
για πράγματα που πρόκειται να ση. Η αναπνοή των ασθενών γίνε-
υλοποιηθούν, που στη συνέχεια επομένως, παίζει έναν ιδιαίτερα
ται βαθύτερη και πιο κανονική με σημαντικό ρόλο στον λόγο.
εισέρχονται στη συνείδηση και λιγότερη τεχνητή μηχανική εξάρ-
τίθενται σε ισχύ με την ίδια τη Ο ρυθμός και το μέτρο ενός κει-

μένου έχουν αντίκτυπο στην ετής προοπτική μελέτη κοόρτης. σεις. Τα γεωμετρικά σχήματα απο-
αναπνοή. Ένα ποίημα γραμμέ- Explore 2007· 3(4):365-71 δίδονται σε φωνήεντα: για παρά-
νο σε εξάμετρο, για παράδειγ- •Cysarz D., von Bonin D., Lackner H., δειγμα, στην περίπτωση του A, τα
μα, ενισχύει την αρμονία μεταξύ Heusser P., Moser M., Bettermann χέρια εκτείνονται και τεντώνονται
σφυγμού και αναπνοής σε μια H.: Ταλαντώσεις καρδιακού ρυθ- προς τα επάνω, προς τα εμπρός,
ιδανική, φυσική αναλογία 1:4 (18 μού και συγχρονισμός αναπνοής προς τα πίσω ή διαγώνια προς τα
αναπνοές προς 72 παλμούς ενός κατά την απαγγελία ποίησης. Am κάτω· για το O, τα χέρια σχημα-
φυσιολογικού σφυγμού) και ως εκ J Physiol Heart Circ Physiol 2004· τίζουν έναν μεγάλο κύκλο με τα
τούτου έχει μια μετρήσιμη σταθε- 287:H579-H587 ακροδάχτυλα απλώς να αγγίζο-
ροποιητική και αναγεννητική επί- Θεραπευτική ευρυθμία νται· για το E, τα χέρια απλώνο-
δραση στον καρδιακό και κυκλο- Ο όρος ευρυθμία προέρχεται από νται και οι καρποί σταυρώνονται.
φορικό ρυθμό. Η έρευνα έδειξε τα Ελληνικά (ευ=όμορφος) και Τα σύμφωνα γενικώς εκφράζο-
ότι στη θεραπευτική απαγγελία σημαίνει «όμορφος ρυθμός». Η νται μέσω της κίνησης: το Δ, για
εξαμέτρου, η ανισότητα στον «ομορφιά» είναι η αρμονία εσω- παράδειγμα, παριστάνεται με μία
ρυθμό αναπνοής εναρμονίστηκε τερικού και εξωτερικού, της πνευ- χειρονομία προς τα εμπρός, το Ρ
και έγινε πολύ πιο συγχρονική με ματικής εμπειρίας και της έκφρα- με τα χέρια σε κύκλους που περι-
τον καρδιακό ρυθμό. Αυτό σημαί- σής της στη σωματική κίνηση. Η στρέφονται κάθετα προς τα κάτω
νει ότι η θεραπευτική απαγγελία ευρυθμία αναπτύχθηκε ως χορός και το Ζ με τα χέρια σε έκταση και
εξαμέτρου έχει θετική επίδραση για το θέατρο, που στη συνέχεια σπρώχνοντας προς τα έξω.
στη ρύθμιση της αρτηριακής πί- επεκτάθηκε για εκπαιδευτικούς Βάσει της ιατρικής διάγνωσης
εσης. και θεραπευτικούς σκοπούς. που παρέχεται από τον ιατρό και
Ερευνητικές μελέτες στην ανθρω- Η θεραπευτική ευρυθμία χρησι- τη διάγνωση του ατόμου, ο θερα-
ποσοφική εικαστική θεραπεία: μοποιεί τον λόγο, τις χειρονομίες πευτής ευρυθμίας επιλέγει κάποι-
• Hamre H.J., Witt C.M., Glockmann και τη μουσική και τα μεταφράζει ους από αυτούς τους ήχους και τις
A., Ziegler R., Willich S.N., Kiene H.: σε μια μοναδική μορφή κίνησης. χειρονομίες και τα εξασκεί μαζί
Ανθρωποσοφικές θεραπευτικές Σε κάθε σύμφωνο και φωνήεν με τον ασθενή για να επιτύχει το
τέχνες σε χρόνια νόσο: μια τετρα- αποδίδονται συγκεκριμένες κινή- επιθυμητό θεραπευτικό αποτέ-

λεσμα. Ο στόχος είναι να ρυθμι- A., Ziegler R., Willich S.N., Kiene λαμβάνει πολλούς από όρους και
στούν οι δυνάμεις έκφρασης του H.: Η θεραπεία ευρυθμίας σε κινήσεις του βασικού μασάζ όπως
σώματος που έχουν διαταραχθεί χρόνια νόσο: μια τετραετής προ- η θωπεία, το ζύμωμα (τεχνική μά-
λόγω της ασθένειας. Οι ευρυθ- οπτική μελέτη κοόρτης. BMC λαξης) ή η μάλαξη και η τριβή, με
μικές κινήσεις δημιουργούν μια Δημόσια Υγεία 2007; 7(61):DOI τη γενική εξαίρεση της κρούσης
σύνδεση μεταξύ των εξωτερικών 10.1186/1471-2458-7-61 και των ελαφρών κτυπημάτων
κινήσεων του σώματος και των • Majorek M., Tuchelmann T., (αλλεπάλληλα κτυπήματα και
εσωτερικών ζωτικών λειτουργιών Heusser P.: Θεραπευτική Ευρυθ- ελαφρά χαστούκια). Οι παραπάνω
του οργανισμού. Οι θεραπευτι- μία - κινησιοθεραπεία για παι- όροι έχουν διευρυνθεί σημαντικά
κές ευρυθμικές ασκήσεις μπορεί διά με διαταραχή ελλειμματικής και παράλληλα έχουν συντονιστεί
να περιλαμβάνουν ολόκληρο το προσοχής και υπερκινητικότη- εξαιρετικά σε μια πολύ ακριβή και
σώμα ή συνδυασμούς όπως βρα- τας (ADHD): μια πιλοτική μελέτη. δημιουργική τεχνική. Για παρά-
χίονες και χέρια, πόδια και πέλμα- Complement Ther Nurs Midwifery δειγμα, η θωπεία περιλαμβάνει
τα, δάκτυλα χεριών και ποδιών· 2004 10(1):46-53 όχι μόνο συνεχή κτυπήματα μα-
μπορεί επίσης να προστεθούν Ανθρωποσοφική λακών μορίων αλλά και ποικίλες
βήματα και άλματα. Κατά τη δι- φυσιοθεραπεία και και καθορισμένες κινήσεις των τύ-
αδικασία αυτή, η ακολουθία των θεραπεία ρυθμικού μασάζ πων του σχήματος οκτώ, γνωστές
κινήσεων είναι προσαρμοσμένη Εκτός από τις συμβατικές κινητι- ως lemniscates (∞), που εκτελού-
στην κατάστασή του ασθενούς: κές ασκήσεις, οι ανθρωποσοφικοί νται χρησιμοποιώντας ένα ή δύο
η θεραπεία ευρυθμίας μπορεί φυσιοθεραπευτές παρέχουν και χέρια. Τις τριβές μπορούμε να τις
επίσης να πραγματοποιηθεί σε θεραπεία ρυθμικού μασάζ. καταλάβουμε σαν να σχηματίζο-
καθιστή ή ύπτια θέση, ακόμη και Ο ρυθμός κατέχει κεντρική θέση νται από τις δυναμικές κινήσεις
με σοβαρά άρρωστους ασθενείς στις διαδικασίες υγιούς ζωής. μιας δίνης. Αυτό δημιουργεί μια
ή με αυτούς που βρίσκονται στη Κάθε κύτταρο και όργανο έχει ποιότητα αναρρόφησης από τους
μονάδα εντατικής θεραπείας. τους δικούς του φυσιολογικούς ιστούς.
Οι ασκήσεις είναι ειδικά σχεδια- ρυθμούς· ολόκληρος ο οργα- Όλα αυτά περιλαμβάνουν και
σμένες για την τόνωση, ενίσχυση νισμός χρειάζεται τον ρυθμό αφορούν τις ιδιότητες της δια-
και ρύθμιση κάθε σωματικής λει- ύπνου/εγρήγορσης. Οι διαταρα- κοπτόμενης δέσμευσης και χα-
τουργίας και διαδικασίας. Ανά- χές αυτών των ρυθμικών λειτουρ- λάρωσης. Η θεραπεία ρυθμικού
λογα με το πρόγραμμα άσκησης γιών μπορεί να υποδηλώνουν πι- μασάζ λειτουργεί αντίθετα προς
που επιλέγεται, μπορεί να αντιμε- θανή ή πραγματική ασθένεια. τις δυνάμεις της βαρύτητας με
τωπιστούν το κυκλοφορικό και το Ο θεραπευτής μπορεί να ενισχύ- της «δυνάμεις της ελαφρότητας».
αναπνευστικό, ο μεταβολισμός, σει ή να ηρεμήσει οποιαδήποτε Αυτό ενισχύει και στηρίζει τις ζω-
η γενική κινητικότητα και η ισορ- από τις δύο κύριες λειτουργικές τικές διεργασίες στο σώμα. Πα-
ροπία. Καθώς όλα τα όργανα και δραστηριότητες του σώματος· ρόλο που θυμίζει λεμφικό μασάζ,
τα συστήματά τους διεγείρονται αυτές που συνδέονται με το νευ- τα οφέλη της θεραπείας ρυθμι-
από την ενεργό κίνηση, τα μοτίβα ρικό σύστημα ή αυτές που είναι κού μασάζ δεν περιορίζονται στη
ευρυθμικής κίνησης επηρεάζουν ενεργές στον μεταβολισμό. Μία λεμφική κυκλοφορία, αλλά μάλ-
τις λειτουργίες συγκεκριμένων από τις πιο σημαντικές τεχνικές λον στοχεύουν στον επηρεασμό
οργάνων, καθώς και τη συναισθη- είναι η εναλλαγή ενίσχυσης και όλων των υγρών του ανθρώπινου
ματική και διανοητική ικανότητα χαλάρωσης με έναν ρυθμικό τρό- οργανισμού. Επιπλέον, τα έλαια
του ατόμου να εκφράζει και να πο, όπως ο ρυθμός αναπνοής ή ο για μασάζ της ανθρωποσοφικής
βιώνει. καρδιακός παλμός. Αυτό διεγείρει ιατρικής δεν προσφέρουν μόνο
Ερευνητικές μελέτες στη θερα- τις βιολογικές διεργασίες μέσα λίπανση, αλλά δρουν και ως φο-
πεία ευρυθμίας: στους ιστούς. ρείς των ουσιών ίασης. Επίσης,
• Seifert et al: Επιπτώσεις της συ- Αυτή η θεραπεία ρυθμικού μασάζ έχουν αναπτυχθεί διάφορες μορ-
μπληρωματικής θεραπείας ευ- εξελίχθηκε από το κλασικό σου- φές υδροθεραπείας, οι οποίες
ρυθμίας στη μεταβλητότητα του ηδικό μασάζ σε μια ειδική τεχνι- συμπληρώνουν αυτή τη μορφή
καρδιακού ρυθμού, Complement κή μασάζ από την Ita Wegman, θεραπευτικού μασάζ.
Ther Med (2008), doi:10.1016/j. MD, ιατρό που εκπαιδεύτηκε στη Η θεραπεία ρυθμικού μασάζ βο-
ctim.2008.09.005) φυσιοθεραπεία στο Σουηδικό ηθά τις ικανότητες αυτοΐασης του
• Hamre H.J., Witt C.M., Glockmann Μασάζ και τη Γυμναστική. Περι- σώματος. Παρέχει στο άτομο κα-

λύτερο έλεγχο του σώματός του, αίματος, πονοκεφάλων διαφόρων οι τεχνικές. Ο επαγγελματίας πρέ-
διορθώνοντας τις ανισορροπίες τύπων, προβλημάτων της σπον- πει να μάθει να καθοδηγείται από
που προέρχονται από το στρες δυλικής στήλης και άλλων μυο- τη γνώση και τις αρχές της ευαι-
ή/και την ασθένεια, υποστηρίζο- σκελετικών προβλημάτων, αυτο- σθησίας, της ευαισθητοποίησης,
ντας έτσι και αποκαθιστώντας την άνοσων νοσημάτων, ρευματικών από τη ζεστασιά και τον επαγγελ-
αρμονία και τη διαδικασία αυτοΐ- παθήσεων, κ.λπ. Το μασάζ μπορεί ματισμό.
ασης του ίδιου του σώματος. Είναι επίσης να παίξει ρόλο στην περί- Ερευνητικές μελέτες στην ανθρω-
γνωστή για τα αποτελέσματά της θαλψη των ασθενών με καρκίνο ποσοφική φυσιοθεραπεία και στη
εναρμόνισης και ολοκλήρωσης, και μπορεί να χρησιμοποιηθεί θεραπεία ρυθμικού μασάζ:
καθώς και για τη βελτίωση του στην αντιμετώπιση ορισμένων • Hamre H.J., Witt C.M., Glockmann
κυκλοφορικού και την αποστράγ- ψυχιατρικών παθήσεων, για πα- A., Ziegler R., Willich S.N., Kiene
γιση της λέμφου, την αποβολή ράδειγμα της κατάθλιψης και του H.: Θεραπεία ρυθμικού μασάζ
των τοξινών και την επαγωγή μιας εθισμού. Ο θεραπευτής πρέπει σε χρόνια νόσο: μια τετραετής
ευχάριστης κατάστασης χαλάρω- να συμμετέχει σε μια βαθιά κα- προοπτική μελέτη κοόρτης. J
σης και μιας ανανεωμένης αίσθη- τανόηση του ανθρώπινου όντος Altern Complement Med 2007;
σης ευεξίας. τόσο από μια συμβατική, φυσική 13 (6):635-42
Μπορεί να αποτελέσει ζωτικό επιστημονική άποψη όσο και από •Therkleson T., Sherwood P.:
στοιχείο για την αντιμετώπιση και μια ανθρωποσοφική, πνευματι- Εμπειρία ασθενούς της εξωτερι-
διαχείριση των πλέον χρόνιων δι- κή επιστημονική άποψη εμφανή κής θεραπευτικής εφαρμογής της
αταραχών και των περιπτώσεων στην υγεία και την ασθένεια. πιπερόριζας από ανθρωποσοφι-
άσθματος, στηθάγχης, διαταρα- Ο τρόπος με τον οποίο προσεγγί- κά εκπαιδευμένους νοσηλευτές.
χών του ύπνου, διαταραχών αρ- ζεται και παρέχεται το μασάζ είναι Ινδο-Ειρηνική Εφημερίδα της
τηριακής και φλεβικής παροχής τόσο σημαντικός όσο και οι ίδιες Φαινομενολογίας 2005; 4:1-11

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
02
ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ
Ο Ανθρωποσοφικός Φαρμακευτικός Κώδικας (APC) ορίζει: • τα ανθρωποσοφικά σκευάσματα • τις πρώ-
εκδίδεται από τη Διεθνή Ένωση Ανθρωποσοφικών τες ύλες • τις μεθόδους παρασκευής • τη μορφή δο-
Φαρμακοποιών (IAAP),τον οργανισμό-ομπρέλα για σολογίας, ως εξής:
τις εθνικές ενώσεις επαγγελματιών ανθρωποσοφι- (Πρόκειται για ανεπίσημη μετάφραση της μονογραφί-
κών φαρμακοποιών στην Ευρώπη. Η Γενική Μο- ας “Anthroposophische Zubereitungen”, Ανθρωποσο-
νογραφία περί Ανθρωποσοφικών Παρασκευα- φικά Παρασκευάσματα, στην Ελβετική Φαρμακοποιία,
σμάτων στην Ελβετική Φαρμακοποιία (Ph.Helv.) που δημοσιεύθηκε στο Συμπλήρωμα 10.2.)
Ανθρωποσοφικά σης, και ειδικότερα: κές (π.χ. Cuprum metallicum,

Παρασκευάσματα • Ορυκτά, πετρώματα, μέταλλα, Aesculinum).
Τα ανθρωποσοφικά παρασκευ- φυσικά ύδατα (π.χ. θαλασσινό Οι πρώτες ύλες που χρησιμοποι-
άσματα αναπτύσσονται, συνθέ- νερό)· ούνται για την παραγωγή ανθρω-
τονται και παράγονται σύμφωνα • Οι πρώτες ύλες βοτανικής προ- ποσοφικών παρασκευασμάτων
με τις αρχές της ανθρωποσοφι- έλευσης είναι συνήθως από πι- πρέπει να συμμορφώνονται με
κής νόησης των ανθρώπων, των στοποιημένες βιοδυναμικές ή τις ακόλουθες απαιτήσεις, ανάλο-
ζώων, των ουσιών και της φύσης οργανικές καλλιέργειες ή από συ- γα με την περίπτωση:
και είναι κατάλληλα για χρήση γκομιδή βιώσιμων άγριων φυτών: •τις γενικές απαιτήσεις για πρώτες
σύμφωνα με αυτές τις αρχές. αποξηραμένα ή φρέσκα φυτά ή ύλες Φαρμακοποιίας (Ph.Eur. και
Ένα ανθρωποσοφικό παρασκεύ- μέρη φυτών, μεταξύ άλλων φύ- Ph.Helv.), της Γερμανικής Ομοιο-
ασμα μπορεί να περιέχει μία ή κια, μύκητες και λειχήνες· εκκρί- παθητικής Φαρμακοποιίας (GHP/
περισσότερες δραστικές ουσίες, σεις φυτών, χυμοί, εκχυλίσματα HAB), της Γαλλικής Φαρμακοποιί-
μέσα και άλλα έκδοχα. (κλάσματα), ελαιορητίνες, αιθέρια ας (Ph.F.)·
Σύμφωνα με τις ανθρωποσοφι- έλαια ή προϊόντα απόσταξης. Τα •τις γενικές απαιτήσεις για ομοι-
κές αρχές, οι δραστικές ουσίες φυτά μπορεί να προ-επεξεργα- οπαθητικά παρασκευάσματα
μπορεί να είναι πρώτες ύλες που στούν με ειδικές διαδικασίες· Φαρμακοποιίας, ειδικότερα τις
χρησιμοποιούνται ως τέτοιες ή •Πρώτες ύλες ζωολογικής προ- απαιτήσεις της γενικής μονογρα-
πρώτες ύλες που έχουν μετατρα- έλευσης: ολόκληρα ζώα, μέρη φίας Ομοιοπαθητικών παρασκευ-
πεί σε δραστικές ουσίες με μια ζώων (π.χ. οργανικά παρασκευ- ασμάτων της Ph.Eur·
επεξεργασία ανθρωποσοφικής άσματα), εκκρίσεις αδένων από •τις ειδικές απαιτήσεις συγκεκρι-
ιατρικής. ζώα, εκχυλίσματα (π.χ. Iecoris μένων μονογραφιών της Φαρμα-
Τα μέσα είναι έκδοχα που χρη- oleum), ασβεστολιθικές αποθέ- κοποιίας, της GHP/HAB, της Ph.F.
σιμοποιούνται για την παραγω- σεις (π.χ. Conchae)· τα οργανικά ή μιας κατάλληλης μονογραφίας
γή δραστικών ουσιών (π.χ. στη παρασκευάσματα είναι πρώτες ποιότητας του παρασκευαστή,
διαδικασία της δυναμοποίησης ύλες που λαμβάνονται από υγιή όταν δεν υπάρχει συγκεκριμένη
χρησιμοποιούνται ουσίες όπως θερμόαιμα ζώα που εκτρέφονται μονογραφία σε μια φαρμακοποι-
νερό, αλκοόλη, ορός γάλακτος, με επαρκή και κατάλληλα, συνή- ία. Αυτή η μονογραφία ποιότητας
λακτόζη, άμυλο ρυζιού ή γλυκερί- θως βιοδυναμικά πρότυπα: νωπά πρέπει να συμμορφώνεται με τις
νη). Περαιτέρω έκδοχα χρησιμο- ή αποξηραμένα όργανα ή μέρη απαιτήσεις που απαριθμούνται
ποιούνται στην παρασκευή των οργάνων (μεταξύ άλλων οστά, στο Παράρτημα 1 Μέρος ΙΙ Γ 2
μορφών δοσολογίας. αδένες), εκχυλίσματα οργάνων, του Διατάγματος περί συμπλη-
Πρώτες Ύλες: Οι πρώτες ύλες για ιστών ή τμημάτων ιστού, παρα- ρωματικών και φυτοχημικών
την παραγωγή ανθρωποσοφικών σκευάσματα από φρέσκο αίμα· Φαρμάκων (Komplementar und
παρασκευασμάτων είναι ουσίες •Πρώτες ύλες, που μπορούν Phytoarzneimittelverordnung,
φυσικής ή συνθετικής προέλευ- να χαρακτηριστούν χημι- KPAV), SR 812.212.24. Όσον αφο-

ρά τις πρώτες ύλες ζωικής προέ- κατανάλωση από τον άνθρωπο. παρασκευής ανθρωποσοφικών
λευσης, πρέπει να λαμβάνονται Επιπλέον, όσον αφορά τα κύττα- παρασκευασμάτων της Ph. Helv.
τα κατάλληλα μέτρα για την ελα- ρα, τους ιστούς και τα όργανα, παρέχουν μια επισκόπηση των
χιστοποίηση του κινδύνου από πρέπει να αποδεικνύεται ότι οι μεθόδων παρασκευής που χρησι-
την παρουσία φορέων λοίμωξης, χρησιμοποιούμενες μέθοδοι πα- μοποιούνται στην ανθρωποσοφι-
συμπεριλαμβανομένων των ιών, ραγωγής απονεκρώνουν την ύλη κή φαρμακευτική και τις περιγρά-
στο ανθρωποσοφικό παρασκεύ- (απονέκρωση με την έννοια σύμ- φουν λεπτομερώς. Εκδόθηκαν
ασμα (βλ. Ph.Eur. Ασφάλεια από φωνα με το άρθρο 2, παράγρα- στο Supplementum 11.1 της Ph.
ιούς (5.1.)). φος 2, γράμμα α του νόμου περί Helv. το 2013 και περιέχουν όλες
Για τον σκοπό αυτό, πρέπει να μεταμόσχευσης, SR 10.21). τις ειδικές ανθρωποσοφικές με-
αποδεικνύεται ότι: Οι πρώτες ύλες βοτανικής προέ- θόδους παρασκευής, όπως η γο-
•η μέθοδος παραγωγής περιλαμ- λευσης πρέπει να συμμορφώνο- νιμοποίηση των φυτών με μέταλ-
βάνει ένα στάδιο ή στάδια που νται με τη μονογραφία της Ph.Eur. λα, μεταλλικά κάτοπτρα, ειδικές
έχει αποδειχθεί ότι αφαιρούν ή Φυτικά φάρμακα για ομοιοπαθη- θερμικές επεξεργασίες, όπως μέ-
απενεργοποιούν φορείς λοίμω- τικά παρασκευάσματα (Plantae θοδοι πέψης, ρυθμικές μέθοδοι,
ξης· medicinales ad praeparationes καθώς και μεθόδους παρασκευής
• ανάλογα με την περίπτωση, οι homoeopathicas). διαφορετικής σύνθεσης.
πρώτες ύλες ζωολογικής προέ- Μέθοδοι Παρασκευής: Για αν- Μορφές δοσολογίας: Ένα αν-
λευσης συμμορφώνονται με τη θρωποσοφικά παρασκευάσματα, θρωποσοφικό παρασκεύασμα
μονογραφία της Ph.Eur, Προ- οι ομοιοπαθητικές και ανθρω- μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όλες
ϊόντα με κίνδυνο μετάδοσης ποσοφικές μέθοδοι παρασκευής τις μορφές δοσολογίας που περι-
φορέων ζωικών σπογγωδών μπορούν να χρησιμοποιούνται γράφονται στην Φαρμακοποιία
εγκεφαλοπαθειών (Producta όπως περιγράφεται στα: ή στην GHP/HAB, οι οποίες αντι-
cum posibili transmissione • οι ομοιοπαθητικές μέθοδοι πα- στοιχούν στην αντίληψη των αν-
vectorium enkephalopathiarum ρασκευής που περιγράφονται θρωποσοφικών φαρμακευτικών
spongiformium animalium)· στη GHP/HAB ή στη Ph.F. προϊόντων. Όλες οι μορφές δο-
• ανάλογα με την περίπτωση, τα • οι ανθρωποσοφικές μέθοδοι σολογίας ανθρωποσοφικών πα-
ζώα και οι ιστοί που χρησιμο- παρασκευής που περιγράφονται ρασκευασμάτων πρέπει να συμ-
ποιούνται για την απόκτηση των στα Ph. Helv, GPH και B. Hom. Ph. μορφώνονται με τη μονογραφία
πρώτων υλών συμμορφώνονται • Ειδικές ανθρωποσοφικές δια- της σχετικής μορφής δοσολογίας
με τις απαιτήσεις της νομοθεσίας δικασίες παραγωγής οι οποίες της Ευρωπαϊκής Φαρμακοποιίας,
τροφίμων από τις αρμόδιες αρχές έχουν αναγνωριστεί από τις αρχές: εκτός εάν υπάρχει αιτιολόγηση.
για τα ζώα που προορίζονται για (APC) κεφάλαιο 1. Οι μέθοδοι
Υφιστάμενοι νομικοί ορισμοί ανθρωποσοφι- του Ελβετικού Ινστιτούτου Φαρμακευτικών Προϊ-

κών φαρμακευτικών προϊόντων : Μέχρι σήμερα, όντων περί της απλοποιημένης έγκρισης συμπλη-
μόνο το γερμανικό και το ελβετικό ιατρικό δίκαιο ρωματικών και φυτικών φαρμάκων (Verordnung
παρέχουν τον ορισμό ενός ανθρωποσοφικού φαρ- des Schweizerischen Heilmittelinstituts fiber die
μακευτικού προϊόντος. Γερμανία: Νόμος περί της vereinfachte Zulassung von Komplementar und
κυκλοφορίας φαρμακευτικών προϊόντων (Gesetz Phytoarzneimitteln). Άρθρο.4,2f: Ανθρωποσοφικό
fiber den Verkehr mit Arzneimitteln). Άρθρο 4, (33) φαρμακευτικό προϊόν: Φαρμακευτικό προϊόν οι δρα-
Ένα ανθρωποσοφικό φαρμακευτικό προϊόν είναι ένα στικές ουσίες του οποίου παρασκευάζονται με μία
φαρμακευτικό προϊόν που έχει αναπτυχθεί σύμφωνα ομοιοπαθητική διαδικασία παρασκευής ή σύμφωνα με
με την ανθρωποσοφική γνώση του ανθρώπου και της μία ανθρωποσοφική διαδικασία επεξεργασίας που πε-
φύσης και που παράγεται σύμφωνα με την ομοιοπα- ριγράφεται στη Γερμανική Ομοιοπαθητική Φαρμακο-
θητική διαδικασία επεξεργασίας που περιγράφεται ποιία ή στη Βρετανική Ομοιοπαθητική Φαρμακοποιία
στην Ευρωπαϊκή Φαρμακοποιία ή, ελλείψει αυτής, σε ή σύμφωνα με μία ειδική ανθρωποσοφική διαδικασία
μία φαρμακοποιία που χρησιμοποιείται επίσημα στα επεξεργασίας και το οποίο συντίθεται και αναπτύσσε-
κράτη Μέλη ή σύμφωνα με μία ειδική ανθρωποσοφι- ται σύμφωνα με την ανθρωποσοφική γνώση του αν-
κή διαδικασία επεξεργασίας και που προορίζεται για θρώπου, του ζώου, της ουσίας και της φύσης και προ-
χρήση σύμφωνα με τις ανθρωποσοφικές αρχές ανα- ορίζεται για χρήση σύμφωνα με αυτές τις αρχές.
φορικά με τον άνθρωπο και τη φύση. Ελβετία: Νόμος

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
03
ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ ΑΣΘΕΝΩΝ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ
Οι ρίζες του κινήματος των ανθρωποσοφικών θρωποσοφικής Ιατρικής (EFPAM) ιδρύθηκε το 2000
ασθενών κατά το μεγαλύτερο μέρος προέρχονται ως μια οργάνωση ομπρέλα για όλες τις υπάρχουσες
από επαγγελματίες ή ομάδες υποστήριξης τοπικών εθνικές ομοσπονδίες. Έχει μέλη σε 15 χώρες και μία
επαγγελματιών. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στη Γερμανία, εκτός Ευρώπης. Η συνδυασμένη συμμετοχή αυτών
την Ελβετία, την Αυστρία και την Ολλανδία, όπου των εθνικών οργανώσεων είναι περίπου 50.000.
όλα αυτά τα χρόνια, οι ομάδες υποστήριξης ενώθη- Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι
καν για να δημιουργήσουν εθνικές ενώσεις-ομπρέ- υποστηρίζουν την ανθρωποσοφική ιατρική και
λες. Σε άλλες χώρες ιδρύθηκαν ενώσεις κατευθείαν χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες και τα προϊόντα της,
σε εθνικό επίπεδο. Με την πάροδο του χρόνου, η περιστασιακά ή σε τακτική βάση, όπως δείχνει η
εστίαση των οργανώσεων αυτών έχει αλλάξει από πρόσφατη έρευνα. Τα περισσότερα μέλη των επιμέ-
ομάδες υποστήριξης ιατρών σε ενώσεις που εκπρο- ρους οργανώσεων ανθρωποσοφικών ασθενών:
σωπούν τις απαιτήσεις και τις επιθυμίες των μελών • υποστηρίζουν το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης
τους σε εθνικό επίπεδο. στην ιατρική, δηλαδή να είναι σε θέση να χρησι-
Οι ενώσεις ανθρωποσοφικών ασθενών διαφέρουν μοποιούν το είδος της ιατρικής που εμπιστεύονται
από τα περισσότερα άλλα είδη οργανώσεων ασθε- περισσότερο, είτε σε μια συγκεκριμένη κατάστα-
νών σε μία σημαντική πτυχή: ενώ οι οργανώσεις ση ή γενικότερα·
ασθενών συνήθως επικεντρώνονται σε μία συγκε- • παίρνουν την υγεία τους και τη διατήρηση της
κριμένη ασθένεια ή ομάδα ασθενειών, το κίνημα υγείας πολύ σοβαρά·
των ανθρωποσοφικών ασθενών ασχολείται με τη • επιλέγουν, στο μέτρο του δυνατού, πιο ήπιες πα-
διατήρηση και την προαγωγή της καλής υγείας γενι- ρεμβάσεις, όπως η ανθρωποσοφική ιατρική, ένα-
κώς και την προώθηση του δικαιώματος να επιλέγει ντι πιο επεμβατικών μορφών ιατρικής παρέμβα-
κάποιος τη θεραπεία που προτιμά. σης.
Η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Ενώσεων Ασθενών Αν-

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
04
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ
Ιατροί
IVAA
Internationale Vereinigung Antroposophischer Arztegesellschaften
Διεθνής Ένωση Ανθρωποσοφικών Ιατρικών Εταιρειών
Federation Internationale des Associations Medicales
Anthroposophiques
http://www.ivaa.info
Φαρμακοποιοί
IAAP
Διεθνής Ένωση Ανθρωποσοφικών Φαρμακοποιών
http://www.iaap.org.uk
Ασθενείς
EFPAM
Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Ενώσεων Ασθενών Ανθρωποσοφικής Ιατρικής
http://www.efpam.eu
Ανθρωποσοφική ιατρική και επαγγελματικές οργανώσεις

Ιατρικό Τμήμα της Σχολής Πνευματικών Επιστημών στο Goetheanum
http://www.medsektion-goetheanum.ch
Οι ανθρωποσοφικοί παραγωγοί είναι μέλη της ECHAMP, της

Ευρωπαϊκής Συμμαχίας για τα Ομοιοπαθητικά και Ανθρωποσοφικά
Φαρμακευτικά Προϊόντα
http://www.echamp.eu
Ευρωπαϊκός Επιστημονικός Συνεταιρισμός για τα

Ανθρωποσοφικά Φαρμακευτικά Προϊόντα (ESCAMP)
http://www.escamp.org

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
05
Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΑΣΗ ΤΗΣ
ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ
Ο τομέας επιστημονικής έρευνας ο επειγοντισμός και η συστημι- καθόλου κίνδυνοι και παρενέρ-
της ανθρωποσοφικής ιατρικής κή βιολογία. Η μεθοδολογική γειες· αν υπάρχουν, είναι ήπιες
αντικαθιστά αρκετές επιστημονι- της προσέγγιση συνάδει επίσης έως μέτριες. Οι συγγραφείς αυτής
κές παραδόσεις. Πρώτα απ’ όλα, η εννοιολογικά με τις πρόσφατα της συστηματικής επισκόπησης
ανθρωποσοφική ιατρική βασίζε- ανεπτυγμένες μεθοδολογίες του κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι
ται στην παράδοση των φυσικών προσανατολισμού στη συστημι- η θεραπεία ανθρωποσοφικής ια-
επιστημών και της συμβατικής κή βιολογία και της αναγνώρισης τρικής για ένα ευρύ φάσμα διατα-
ιατρικής. Αυτές αποτελούν τη γε- μοτίβων, καθώς και με το ανανε- ραχών έδειξε κυρίως καλά αποτε-
νική βάση και αφετηρία για (την ωμένο ενδιαφέρον για τον ρόλο λέσματα, με λίγες παρενέργειες,
έρευνα στην) την ανθρωποσο- των ειδικών γνώσεων στην κλινι- υψηλό βαθμό ικανοποίησης των
φική ιατρική. Η ανθρωποσοφική κή λογική και επιστήμη. πελατών και ένα ευνοϊκό προφίλ
ιατρική είναι πλήρως συμβατή με Η πιο πρόσφατη ολοκληρωμένη κόστους-αποτελεσματικότητας
τα επιστημονικά δεδομένα που συστηματική ανασκόπηση κλινι- σε σύγκριση με τη συμβατική θε-
προέρχονται από αυτή την πα- κών μελετών θεραπείας ανθρω- ραπεία.
ράδοση και, σε μεγάλο βαθμό, ποσοφικής ιατρικής περιελάμ- Στην ανθρωποσοφική ιατρική
με τις έννοιες που αναπτύχθηκαν βανε συνολικά 256 μελέτες που έχει αναπτυχθεί ένας αριθμός
σε αυτή την παράδοση (έννοιες είχαν δημοσιευθεί μέχρι το τέλος πολυεπιστημονικών προγραμ-
και θέσεις που αποκλείουν κα- του 2010. Από τις 256 μελέτες, μάτων υγειονομικής περίθαλ-
τηγορηματικά όλες τις πνευματι- 74 ήταν προοπτικά συγκριτικές ψης, τα οποία περιγράφουν συ-
κές εξηγήσεις δεν είναι, φυσικά, μελέτες (συμπεριλαμβανομένων γκεκριμένες διαγνωστικές και
συμβατές με τις έννοιες της αν- 38 τυχαιοποιημένων κλινικών δο- θεραπευτικές προσεγγίσεις για
θρωποσοφικής ιατρικής). Είναι κιμών· RCTs), 90 προοπτικές και συγκεκριμένες ενδείξεις, όπως
επίσης μέρος άλλων παραδόσε- 52 αναδρομικές μελέτες χωρίς για παράδειγμα η κατάθλιψη, ο
ων, όπως η ολιστική προσέγγιση ομάδες σύγκρισης και 49 ανα- καρκίνος, ο πυρετός αλλεργικής
στην επιστήμη, η προληπτική και δρομικές συγκριτικές μελέτες με αιτιολογίας και οι διαταραχές
θεραπευτική προαγωγή της υγεί- μία συγκριτική ομάδα. Σε 38 από της προσκόλλησης. Έχουν επί-
ας, καθώς και ο διαγνωστικός και αυτές τις 256 μελέτες, η ανθρω- σης αναπτυχθεί διαγνωστικές και
θεραπευτικός προσανατολισμός ποσοφική ιατρική αξιολογήθηκε θεραπευτικές μέθοδοι ανθρω-
στον επιμέρους ασθενή. ως ένα ενιαίο θεραπευτικό σύ- ποσοφικής ιατρικής για χρήση
Η έννοια της ανθρωποσοφικής στημα (συμπεριλαμβανομένων στην υγειονομική περίθαλψη και
ιατρικής, βασιζόμενη στην ενσω- των θεραπειών ανθρωποσοφι- κάποιες από αυτές τις μεθόδους
μάτωση της γνώσης από τη συμ- κής ιατρικής με και χωρίς φαρ- έχουν επικυρωθεί. Νέες μεθοδο-
βατική επιστήμη και την ιατρική μακευτική αγωγή). Όσον αφορά λογίες έρευνας ή καινοτομίες υφι-
με τη γνώση από την πνευματι- τις υπόλοιπες, υπήρχαν 10 μελέ- στάμενων μεθοδολογιών έχουν
κή επιστήμη (ανθρωποσοφία) τες χωρίς φαρμακευτική αγωγή, αναπτυχθεί. Την τελευταία δεκα-
έχει περιγραφεί σε αρκετά συγ- 133 μελέτες θεραπείας ιξού για ετία έχουν κατασκευαστεί αρκε-
γράμματα ανθρωποσοφικής ια- καρκίνο και 84 μελέτες άλλων αν- τές ερευνητικές υποδομές για την
τρικής. Εννοιολογικά συνάδει με θρωποσοφικών φαρμακευτικών υλοποίηση έργων επιστημονικής
νεότερες σχετικές θεωρίες που προϊόντων. Τα αποτελέσματα των έρευνας διαρθρωτική βάση.
αφορούν πολύπλοκα βιολογικά μελετών είναι κατά κύριο λόγο
συστήματα, όπως η επιγενετική, θετικά και δεν υπάρχουν σχεδόν

- Βιβλιογραφία Forschende Komplementarme- dizin, 1(5):4-4.

• Baars E.W., Kienle G.S., Kiene H., Heusser P., Hamre H.J. (υπο- • Kienle G.S., Glockmann A., Grugel R., Hamre H.J., Keine
βλήθηκε το 2014). Μια φιλοσοφική ανάλυση της οριοθέτησης H. Klinische Forschung zur Anthroposophischen Medizin
μεταξύ επιστήμης και ψευδοεπιστήμης και η επιστημονική υπό- - Update eines «Health Technology Assessment»-Berichts
σταση της ανθρωποσοφικής ιατρικής. und Status Quo.: Forsch Komple- mentmed 2011;1:4-4 (DOI:
•Heusser P. (2011). Anthroposophische Medizin und 10.1159/00033112).
Wissenschaft. Beitrage zu einer integrativen medizinischen • Kienle G.S., Albonico H.U., Hamre H.J., et al: Ανθρωποσοφική
Anthropologie. Stuttgart: Schattauer Verlag. Ιατρική - ένα σύστημα Ολοκληρωμένης Ιατρικής που ξεκίνη-
• Kienle G.S., Kiene H., Albonico H.U. (2006). Ανθρωποσοφική σε από την Ευρώπη. Παγκόσμιες Εξελίξεις σε Υγεία και Ιατρική
Ιατρική: Αποτελεσματικότητα, χρησιμότητα, κόστος, ασφάλεια. 2013, 2(6).
Στουτγάρδη, Νέα Υόρκη: Schattauer Verlag. • Steiner R., Wegman I. (2000). Grundlegendes fur eine
• Kienle G.S., Glockmann A., Grugel R., et al. (2011). Klinische Erweiterung der Heilkunst nach geisteswissenschaftlichen
Forschung zur Anthroposophischen Medizin - Update eines Erkenntnissen. Basel: Rudolf Steiner Verlag.
Health Technology Assessment-Berichts und Status Quo. Για περαιτέρω βιβλιογραφία βλ. Παράρτημα 6.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
06
ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
-Baars E.W.: Τεκμηριωμένη προώθηση θεραπευτικής υγείας. τον καρκίνο. Παγκόσμιες Εξελίξεις σε Υγεία και Ιατρική 2012,
Μια προσανατολισμένη στη συστημική βιολογία θεραπεία της 1(5):6-.
εποχιακής αλλεργικής ρινίτιδας με Citrus/Cydonia comp. Διδα- - Kienle G.S., Albonico H.-U., Fischer L., Frei-Erb M., Hamre H.J.,
κτορική Διατριβή. Πανεπιστήμιο Wageningen: 2011. Heusser P., Matthiessen P.F., Renfer A., Kiene H.: Συμπληρω-
- Baars E.W., Van der Meij A., et al: Imaginatie, Inspiratie, IntuTtie. ματικά συστήματα θεραπείας και ολιστική αξιολόγησή τους.
Hand- boek onderzoeksmethoden. Amsterdam: Uitgeverij SWP; Explore: Εφημερίδα Επιστήμης και Ίασης 2011, (3):15-.
2011. - Kooreman P., Baars E.W.: Ασθενείς των οποίων ο Γενικός Ιατρός
- Bussing A., Balzat H.J., Heusser P.: Πνευματικές ανάγκες των γνωρίζει ότι η συμπληρωματική ιατρική τείνει να έχει χαμηλό-
ασθενών με χρόνιες επίπονες παθήσεις και καρκίνο πόνου - τερο κόστος και ζουν περισσότερο. Ευρωπαϊκή Εφημερίδα των
επικύρωση του ερωτηματολογίου πνευματικών αναγκών. Eur J Οικονομικών της Υγείας 2012, 13(6): 69-6.
Med Res 2010, 15(6):266-23. - Kooreman P., Baars E.W.: Complementair werkende huisartsen
- Bussing A., Ostermann T., Matthiessen P.F.: Ο ρόλος της θρη- en de kosten van zorg. Gezondheidszorg ESB 99 (46):90-92.
σκείας και της πνευματικότητας σε νοσηλευόμενους ασθενείς: - Koster E.B., Ong R.R.S., Heybroek R., Delnoij D.M.J., Baars E.W.: Ο
Επιβεβαιωτικά αποτελέσματα με το ερωτηματολόγιο SpREUK. δείκτης ποιότητας καταναλωτών ανθρωποσοφικής υγειονομι-
BMC Υγείας και Ποιότητας Ζωής 2005,3:10. κής περίθαλψης: μια μελέτη κατασκευής και επικύρωσης. BMC
- Girke M.: Innere Medizin: Grundlagen und therapeutische Έρευνα Υπηρεσιών Υγείας 2014,14:14.
Konzepte der Anthroposophischen Medizin. Berlin: Salumed- - Kroz M., Schad F., Reif M., von Laue H., Feder G., Zerm R., Willich
Verlag; 2010. S., Girke M., Brinkhaus B.: Επικύρωση της Κρατικής Έκδοσης
- Jeschke E., Ostermann T., Tabali M., Bockelbrink A., Witt M.C., Ερωτηματολογίου σχετικά με την Αυτόνομη Ρύθμιση (State-aR)
Willich S.N., Matthes H.: Δημιουργία Προφίλ της Ανθρωποσο- για ασθενείς με καρκίνο. Eur J Med Res 2011, 16:45-46.
φικής Ιατρικής στην Καθημερινή Πρακτική - Μια Βασισμένη -Matthes H.: Integrative Behandlungskonzepte,
στο Δίκτυο, Προοπτική Πολυκεντρική Μελέτη Study. Forsch Arzneimittelsicherheit und Behandlungserfolge in der
Komplementmed 2009, 16:325-333. Komplementarmedizin. Habilitations- schrift. Berlin: Charite -
- Kiene H.: Komplementare Methodenlehre der klinischen Universitatsmedizin Berlin; 2010.
Forschung. Cog-nition-based Medicine. Berlin Heidelberg - - Netzwerk Onkologie
New York: Springer Verlag; 2001. http://www.fih-berlin.de/netzwerk-onkologie.html
- Kienle G.S., Kiene H.: Die Mistel in der Onkologie - Fakten und Soldner G., Stellmann H.: Individuelle Padiatrie: Leibliche,
konzeptionelle Grundlagen. Stuttgart: Schattauer Verlag; 2003. seelische und geistige Aspekte in Diagnostik und Beratung.
- Kienle G.S., Kiene H.: Από τον Αναγωγισμό στον Ολισμό: Συ- Anthroposophisch-homoo- pathische Therapie. Stuttgart:
στημικά προσανατολισμένες προσεγγίσεις στην έρευνα για Wissenschaftliche Verlagsgesellschaft; 2011.

- Steiner R.: Grundlinien einer Erkenntnistheorie der για την αναγνώριση προτύπων και την κλινική διαίσθηση.
Goetheschen Wel¬tanschauung mit besonderer RGcksicht auf Driebergen: Louis Bolk Institute; 2012.
Schiller. Dornach: Rudolf Steiner Verlag; 190. - Van der Bie G., Huber M.: Θεμέλια της ανθρωποσοφικής ια-
- Steiner R.: Die Philosophie der Freiheit: GrundzQge einer τρικής: Ένα εγχειρίδιο εκπαίδευσης. Εδιμβούργο: Floris Books;
modernen Wel-tanschauung. Seelische Beobachtungsresultate 2003.
nach naturwissenschaft- licher Methode. Dornach: Rudolf - Zajonc A.: Ο διαλογισμός ως στοχαστική αναζήτηση: Όταν η
Steiner Verlag; 2011. επίγνωση γίνεται αγάπη. Aurora: Lindisfarne Press; 200.
- Steiner R.: Die Geheimwissenschaft im Umriss. Dornach: Rudolf - Μια σύντομη επισκόπηση της έρευνας για την ανθρωποσοφι-
Steiner Verlag; 2012. κή ιατρική υπάρχει στο: Kienle G.S., Albonico H.U., Hamre H.J.,
Van der Bie G.: Ανοσολογία - εαυτός και μη-εαυτός από μια φαι- et al: Ανθρωποσοφική Ιατρική - ένα σύστημα Ολοκληρωμένης
νομενολογική άποψη.. Driebergen: Louis Bolk Instituut; 2006. Ιατρικής που ξεκίνησε από την Ευρώπη. Παγκόσμιες Εξελίξεις
- Van der Bie G.: Ολότητα στην επιστήμη - Μια μεθοδολογία σε Υγεία και Ιατρική 2013, 2(6).
ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ
AnthroMed® Το σήμα κατατεθέν ται στη διδασκαλία του Rudolf και στοχεύουν να προκαλέσουν
των ανθρωποσοφικών νοσοκο- Steiner (161 -1925), η οποία και να υποστηρίξουν τη διαδι-
μείων, τα οποία είναι εγγυημένα maintains υποστηρίζει ότι η γνω- κασία αυτο-ίασης του ατόμου.
από το σύστημα ποιοτικού ελέγ- στική εμπειρία του πνευματικού Περιλαμβάνουν μεταβολή του
χου για ανθρωποσοφικής κλινι- κόσμου μπορεί να επιτευχθεί δυ- τρόπου ζωής, διατροφικές αλλα-
κές. Βλ. http://www.anthromed. νάμει μιας προβλεπόμενης μεθό- γές, σωματικές θεραπείες, ψυχο-
de . δου αυτοπειθαρχίας. λογικές προσεγγίσεις της υγείας
και χρήση φυσικής προέλευσης,
Ανθρωποσοφικός Φαρμακευτι- Βιογραφία: Η εξέλιξη του ατό- χαμηλού κινδύνου φαρμακευτι-
κός Κώδικας (APC). Ο APC συγκε- μου στη διάρκεια της ζωής από κών προϊόντων. Μπορούν συχνά
ντρώνει σχετικές φαρμακευτικές την παιδική ηλικία στην ωριμότη- να χρησιμοποιηθούν ως πρώτη
πληροφορίες για τα ανθρωποσο- τα και στη συνέχεια στη φυσική επιλογή για άτομα που πάσχουν
φικά φαρμακευτικά προϊόντα σε «φθορά» μέχρι τον θάνατο· κατά από ένα ευρύ φάσμα προβλημά-
φαρμακευτική σύνταξη και γλώσ- τη διάρκεια της ζωής, κάθε περί- των υγείας ή ως συμπλήρωμα στη
σα. Η τρίτη έκδοση εκδόθηκε το οδος εξέλιξης έχει έναν συγκεκρι- συμβατική θεραπεία. Η ανθρω-
2013. Λήψη στο http://www.iaap. μένο σωματικό, ψυχικό και πνευ- ποσοφική ιατρική θεωρείται ένας
org.uk/quality/index.html . ματικό αστερισμό που οδηγεί σε από τους τρόπους CAM.
μια διαφοροποιημένη αντίληψη
Ανθρωποσοφική φαρμακευ- π.χ. του νοήματος και συνεπώς Καταβολικό σύστημα: (βλ. νευ-
τική: Η επιστήμη που σχετίζε- της θεραπείας μιας νόσου στη μία ροαισθητικό σύστημα)
ται με την επινόηση, ανάπτυξη ηλικία ή την άλλη. Σε ολόκληρη
και παραγωγή φαρμακευτικών τη ζωή, το άτομο σταδιακά εδραι- Βασιζόμενη στη γνώση ιατρική
προϊόντων σύμφωνα με την αν- ώνει τον εσωτερικό του εαυτό σε (CBM): Ένα πρόσφατα αναπτυγ-
θρωποσοφική αντίληψη του αν- βάρος της σωματικής ζωτικότη- μένο μεθοδολογικό σύστημα επι-
θρώπου, της φύσης, της ουσίας τας. Αυτή η διαδικασία μπορεί να στημονικής ιατρικής· το πρωτεύον
και της φαρμακευτικής επεξερ- χρειάζεται επαγγελματική παρο- στοιχείο της είναι η βάσει κριτη-
γασίας. Βλ. http://www.iaap.org. χή συμβουλών. ρίων αξιολόγηση της θεραπευτι-
uk/pharmacy/index.html . κής αιτιότητας στο επίπεδο του
Συμπληρωματική και εναλλα- μεμονωμένου ασθενούς. Αφού
Ανθρωποσοφία: Από τις λέξεις κτική ιατρική (CAM): Η CAM αναλυθούν και επεξηγηθούν οι
«άνθρωπος» και «σοφία». Η ετυ- προσφέρει μια σειρά συμπλη- αρχές και τα κριτήρια αξιολόγη-
μολογική έννοια του όρου «αν- ρωματικών ή/και εναλλακτικών σης της αιτιότητας μιας μεμονω-
θρωποσοφία» είναι «η σοφία του προσεγγίσεων για τη διατήρηση μένης περίπτωσης, η CBM δίνει τη
ανθρώπου». της υγείας και την πρόληψη και δυνατότητα ενός μεθοδολογικού
Η Ανθρωποσοφία στο Πλήρες θεραπεία ασθενειών. Οι επιστή- επαγγελματισμού της κλινικής
Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό της Αγ- μες της CAM έχουν μια εξατομι- κρίσης, καθώς και της εξήγησης
γλικής Γλώσσας Webster ορίζεται κευμένη και ολιστική προσέγγι- της εμπειρίας και τεχνογνωσίας
ως «Μια φιλοσοφία που βασίζε- ση της υγειονομικής περίθαλψης των ιατρών. Τα σχέδια μελέτης

της CBM επεκτείνουν το υπάρ- ανθρωποσοφικής φαρμακευτι- της σωματικής λειτουργίας στο
χον εύρος της κλινικής έρευνας, κής οποίο οφείλεται η αναγέννηση,
εκτεινόμενα από τα κριτήρια που η ανάπτυξη των κυττάρων και η
βασίζονται στην αξιολόγηση αιτι- Ολιστική προσέγγιση: Μια προ- ίαση.
ότητας σε μεμονωμένες περιπτώ- σέγγιση του ανθρώπινου όντος
σεις σε νέες μορφές αξιολογήσε- που ενσωματώνει όλες τις δια- Μεταβολικές διαταραχές: Ασθέ-
ων κοόρτης. στάσεις - βιολογική, ψυχική, πνευ- νειες του εσωτερικού μεταβολι-
ματική και κοινωνική. σμού όπως, σακχαρώδης διαβή-
Demeter: Το σήμα κατατεθέν της της, υψηλή χοληστερόλη, κ.λπ.
οργανικής δυναμικής γεωργίας. Ομοιοπαθητική: Ένα ιατρικό
Λαμβάνει υπόψη τη λειτουργία σύστημα που δημιουργήθη- Νευροαισθητικό ή καταβολικό
των πλανητών του σύμπαντος και κε στη Γερμανία· η θεμελιώδης σύστημα: Το τμήμα του συστή-
αναπτύχθηκε από την ανθρωπο- ιδέα της ομοιοπαθητικής είναι η ματος του σώματος όπου κατα-
σοφία. http://www.demeter.net Αρχή της Ομοιότητας, ότι οι ου- στρέφονται τα κύτταρα και οι ου-
σίες που είναι ικανές να προκα- σίες του σώματος.
ESCAMP: Ο Ευρωπαϊκός Επιστη- λέσουν διαταραχή σε υγιή άτομα
μονικός Συνεταιρισμός για τα χρησιμοποιούνται ως φάρμακα Φυτοθεραπεία: Θεραπεία με φυ-
Ανθρωποσοφικά Φαρμακευτικά για τη θεραπεία παρόμοιων μο- τικά φαρμακευτικά προϊόντα.
Προϊόντα· η πρωτοβουλία αυτή τίβων διαταραχής που βιώνουν
αποσκοπεί στην ανάπτυξη της οι άρρωστοι άνθρωποι. Τα ομοι- Δραστικότητα: Στην ανθρωπο-
επιστημονικής βάσης για ένα οπαθητικά φάρμακα στοχεύουν σοφική ιατρική οι ουσίες γίνονται
ρυθμιστικό πλαίσιο για τα ανθρω- στην κατεύθυνση και τόνωση των πιο ισχυρές ως φαρμακευτικό
ποσοφικά φαρμακευτικά προϊό- αυτό-ρυθμιστικών μηχανισμών προϊόν με μια διαδικασία αραί-
ντα στην ΕΕ. του σώματος. Η ομοιοπαθητική ωσης και ανακίνηση με ρυθμικό
είναι ιδιαίτερα εξατομικευμένη τρόπο,, η οποία απαλλάσσει την
Θεραπευτική ευρυθμία: Ασκή- και λαμβάνει υπόψη τα συμπτώ- αρχική ουσία της φυσικής βαρύ-
σεις που χρησιμοποιούν λόγο, ματα και τις ενδείξεις της νόσου, τητας και την καθιστά πιο δεκτική
χειρονομίες και μουσική, μετα- τη σωματική διάπλαση του ασθε- στη ζωτικής σημασίας διαδικασία
φράζοντάς τα σε μια μοναδική νούς, την προσωπικότητα, την της αυτό-ίασης. Οι ουσίες συνή-
μορφή κίνησης· ειδικά σχεδια- ιδιοσυγκρασία και τη γενετική θως αραιώνονται σε αναλογία
σμένες να διεγείρουν, ενισχύουν, προδιάθεση. 1:10 και ονομάζονται δραστικό-
ακόμη και να ρυθμίζουν κάθε τητες D1, D2, D3 έως D30. Τα δι-
λειτουργία και διαδικασία του Ολοκληρωμένη ιατρική: Μια αλύματα πάνω από D23, δηλ. μια
ανθρώπινου σώματος. Για πε- ιατρική προσέγγιση που συνδυ- ουσία που έχει αραιωθεί 23 φορές
ρισσότερες πληροφορίες βλ. άζει θεραπείες που βασίζονται με αναλογία 1 ml προς 10 ml, δεν
http://www.hermeshealth.co.uk/ στην παθο σωματολογική κατα- περιέχουν πλέον μόρια της αρχι-
euryth.htm#therapy νόηση της νόσου με θεραπείες κής ουσίας. Η φυσική επιστήμη
που αξιοποιούν την υγειογενετι- δεν έχει, μέχρι στιγμής, καμία
Διαδικασίες διαμόρφωσης: Δο- κή δυναμική του ασθενούς, π.χ. εξήγηση για την αποτελεσματι-
μικές δυνάμεις που δίνουν σχήμα με ανθρωποσοφικά φάρμακα και κότητα των εν λόγω υψηλότερων
και μορφή σε ανόργανες ουσίες. θεραπείες. αραιώσεων. Όμως 150 χρόνια
Στην ανθρωποσοφική φαρμα- εμπειρίας της ομοιοπαθητικής
κευτική οι πρώτες ύλες θεωρού- Ζωτικές δυνάμεις: Οι δυνάμεις καταδεικνύουν ότι αυτή η ειδική
νται αποτέλεσμα των δυνάμεων ζωτικότητας που κάνουν τα αν- διαδικασία διάλυσης με υψηλότε-
διαμόρφωσης του ορυκτού, του θρώπινα όντα να μεγαλώνουν, να ρες αραιώσεις έχει επίδραση στις
φυτικού και του ζωικού κόσμου. αισθάνονται υγιή και να αναγεν- ζωτικές δυνάμεις.
Αυτές οι δυνάμεις είναι παρόμοι- νιούνται μετά από καταπόνηση,
ες με τις διαμορφωτικές δυνάμεις τραυματισμούς και ασθένειες. Ρυθμικό σύστημα
που επιδρούν στον ανθρώπινο Παρέχουν τη δυνατότητα αυτό- Οι ισορροπητικές ρυθμικές δρα-
οργανισμό, υγιή ή ασθενή. Η με- ίασης και αποκατάστασης. στηριότητες στην ανθρώπινη φυ-
λέτη των δυνάμεων διαμόρφω- σιολογία μεταξύ της συνειδητο-
σης είναι ένας ειδικός κλάδος της Μεταβολικό σύστημα: Το τμήμα ποίησης των αισθήσεων και των

© Kateřina Machytková
νεύρων και του μεταβολικού συ- Υγειογένεση : Η αρχή της επι- Πνευματικό: Η ανθρωποσοφική
στήματος. Το ρυθμικό σύστημα κέντρωσης σε παράγοντες που αντίληψη της πνευματικής διά-
Το ρυθμικό σύστημα λειτουργεί υποστηρίζουν την ανθρώπινη στασης είναι ότι κάθε ανθρώπινο
σε οποιοδήποτε όργανο και λει- υγεία και ευημερία, σε αντίθεση ον είναι ένα μοναδικό αθάνατο
τουργία, αν και κυρίως βρίσκεται με τους παράγοντες που προκα- άτομο. Αυτό το άτομο υποβάλ-
στο καρδιοαναπνευστικό σύστη- λούν ασθένειες. Ο όρος επινοή- λεται σε μια δια βίου διαδικασία
μα. θηκε από τον Aaron Antonovsky, ανάπτυξης σε ασθένεια και υγεία.
Καθηγητή Ιατρικής Κοινωνιολογί- Στο πλαίσιο της ανθρωποσοφι-
Θεραπεία ρυθμικού μασάζ: ας (βλ. Aron Antonovsky, Διαλεύ- κής ιατρικής, ο όρος «πνευματι-
Ήπια, βαθιά απαλή τεχνική μα- κανση του μυστηρίου της υγείας. κό» συνδέεται κυρίως με τις πηγές
σάζ με ρυθμικές κινήσεις, εναλ- Πώς οι άνθρωποι διαχειρίζονται της ανάπτυξης της προσωπικότη-
λάσσοντας τις αρχές ενίσχυσης το στρες και παραμένουν υγιείς. τας του ατόμου, π.χ. σε μία κρίση,
και χαλάρωσης, όπως ο ρυθμός Ann Arbor 1987). Το «υγειογενε- οδηγώντας σε μεγάλο αίσθημα
αναπνοής ή ο καρδιακός παλμός. τικό μοντέλο» ασχολείται με τη ευθύνης, καλοσύνη, κοινωνική
Η θεραπεία ρυθμικού μασάζ βο- σχέση μεταξύ της υγείας, του άγ- ευαισθητοποίηση, αυτογνωσία
ηθά τις ικανότητες αυτοΐασης του χους και της αντιμετώπισης. και αυτοπεποίθηση για την προέ-
σώματος. λευση και το μέλλον κάποιου.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ
Σειρά διαλέξεων του Rudolf Steiner σχετικά με την ανθρωποσοφική προσέγγιση της ιατρικής
Σε αυτή τη σειρά διαλέξεων, ο Rudolf Steiner, παρουσιάζει μια νέα προ-

σέγγιση στην τέχνη της θεραπείας, βασιζόμενος στη γνώση της ανθρω-
ποσοφικής πνευματικής επιστήμης. Λαμβάνοντας υπόψη τη σύγχρονη
ιατρική γνώση και πρακτική, και έχοντας βαθειά γνώση και εμπειρία στην
προσέγγιση της αλχημείας, της ιατρικής του Παράκελσου, της φυσικοπα-
θητικής, της ομοιοπαθητικής, της αρωματοθεραπείας και άλλων «εναλ-
λακτικών» μεθόδων θεραπείας, ο Steiner αποδεικνύει βασιζόμενος στις
δικές του έρευνες, πως ένα πραγματικά ολιστικό μοντέλο ιατρικής προ-
σέγγισης είναι εφικτό, προσεγγίζοντας τον άνθρωπο ως σώμα, ψυχή και
πνεύμα, ως έναν μικρόκοσμο μέσα στο μακρόκοσμο, ως έναν καθρέφτη
της γης και του ουρανού. Ο πλούτος των ενοράσεων και το εύρος των θε-
μάτων που καλύπτει είναι συγκλονιστικά, ξεκινώντας από την έννοια της
ασθένειας, συνεχίζοντας στις πολικότητες του ανθρώπινου οργανισμού
και φτάνοντας στη σχέση της θεραπείας και της παθολογίας με τη φύση
των φυτών, των ορυκτών, των μετάλλων και των ματική, ψυχολογική και εντελώς ανθρώπινη. Εδώ
ζώων σε σχέση με τον άνθρωπο. Συγκεκριμένα όρ- δεν αναλύεται μια αφηρημένη έννοια της ιατρικής.
γανα (καρδιά, πνεύμονες, συκώτι, νευρικό σύστημα Πολλές από τις διαλέξεις αυτές προέκυψαν ως απα-
κ.λ.π) και συγκεκριμένες ασθένειες (καρκίνος, φυ- ντήσεις στις ερωτήσεις ιατρών. Αυτό το βιβλίο πρέ-
ματίωση, διαβήτης κ.λ.π) συνδέονται με έναν νέο πει να το διαβάσει ο ιατρός, ο ομοιοπαθητικός, ο
διαφορετικό τρόπο. Το ζήτημα της διάγνωσης, της εναλλακτικός θεραπευτής, ο ειδικός της υγείας και
υγείας και της θεραπευτικής αγωγής προσεγγίζε- οποιοσδήποτε πιστεύει στην ολιστική ιατρική και
ται κατ’ επανάληψη από διαφορετικές προοπτικές. όχι στο μηχανιστικό μοντέλο. Αυτός είναι ο πρώτος
Το αποτέλεσμα είναι μια εκπληκτική νέα αντίληψη τόμος στη σειρά «Τα θεμέλια της ανθρωποσοφικής
της ιατρικής που είναι παράλληλα πρακτική, πνευ- ιατρικής»
- (Προσεχώς σε περιορισμένα αντίτυπα-Etra Publishing)
ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Rudolf Steiner & Ita Wegman

Επεκτείνοντας την τέχνη της θεραπείας μέσω της πνευματικής επιστήμης
Σε αυτό το βιβλίο ο Ρούντολφ Στάϊνερ και η Ίτα Βεγκμαν βάζουν τα θε-
μέλια της ιατρικής του μέλλοντος που μπορεί δίκαια να διακρίνει τον άν-
θρωπο σαν ένα ον του πνεύματος και της ψυχής και όχι απλά ως ένα φυ-
σικό αντικείμενο. Αν και η σύγχρονη ιατρική επιστήμη έχει εμβαθύνει σε
μεγάλο βαθμό στην κατανόηση των λειτουργιών του ανθρώπινου σώμα-
τος και μας δίνει πολλές δυναμικές και σωτήριες τεχνικές, οι μέθοδοι που
ακολουθεί για να μελετά και να ερευνά, δεν διαφέρουν ουσιαστικά από
τις μεθόδους για τη μελέτη ενός ακόμη φυσικού αντικειμένου στο κόσμο.
Σ’ αυτό το βιβλίο ο Ρούντολφ Στάϊνερ και η Ίτα Βεγκμαν παρουσιάζουν
ένα τρόπο εξάσκησης και μια μέθοδο έρευνας όχι λιγότερο απαιτητική
από εκείνη της επιστημονικής μεθόδου, που μπορεί να αποδώσει γνώση
μιας εντελώς διαφορετικής φύσης για το φαινόμενο της ζωής, της ψυχής
και του πνεύματος.
- (Προσεχώς σε περιορισμένα αντίτυπα-Etra Publishing)
ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ
www.anthroposophicmedicine.gr
email: anthroposophicalm@gmail.com

AnthroMed Profile PDF

Transféré par

Informations du document

Titre original

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

AnthroMed Profile PDF

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

www.anthroposophicmedicine.

ΧΡΗΣΗ • ΠΡΟΛΗΨΗ • ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑ • ΑΣΦΑΛΕΙΑ &

Η ανθρωποσοφική ιατρική ενσωματώνει τη συμβατική ιατρική σε μια ανθρωπο-

Τα ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά προϊόντα επινοούνται, αναπτύσσονται και πα-

Παρόλο που τα ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά προϊόντα ρυθμίζονται απευθείας

- Ως «ολοκληρωμένη ιατρική», η ανθρωποσοφική ιατρική συνδυάζει, σε μια πολυεπιστημονική προ-

© ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ | 3

Οι πληροφορίες στο τεύχος αυτό

European Federation of Patients´

17 Ανθρωποσοφική ιατρική στη πράξη

18 Ασθενείς Ανθρωποσοφικής ιατρικής

22 Παράρτημα 1: Ειδικές θεραπείες

26 Παράρτημα 2: Ανθρωποσοφική φαρμακευτική

28 Παράρτημα 3: Οργανώσεις ασθενών

29 Παράρτημα 4: Ευρωπαϊκή οργανισμοί

30 Παράρτημα 5: Επιστημονική υπόσταση

31 Παράρτημα 6: Ερευνητική βιβλιογραφία

© ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ | 

Η σχέση μεταξύ ασθενούς

προσαρμόζοντας την εφαρμο- ματώνει ειδικές ανθρωποσοφι- νοσοκομεία·

 | ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

© ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ | 

 | ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

© ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ | 

10 | ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

Η θεραπεία ευρυθμίας συνδυάζει ομιλία,

© ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ | 11

12 | ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

Η ανθρωποσοφική ιατρική χρησιμοποιεί μια

© ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ | 13

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

Φυσική διάσταση του σώματος Ορυκτά

Διάσταση ζωτικών διεργασιών Φυτά

Ψυχική διάσταση Ζώα

Πνευματική διάσταση Ανθρωπότητα

14 | ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

© ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ | 15

16 | ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

Η ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ

© ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ | 17

ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ

18 | ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

ΝΟΜΙΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

© ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ | 19

20 | ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

© ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ | 21

22 | ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

© ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ | 23

24 | ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

© ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ | 25

Ανθρωποσοφικά σης, και ειδικότερα: κές (π.χ. Cuprum metallicum,

26 | ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

Υφιστάμενοι νομικοί ορισμοί ανθρωποσοφι- του Ελβετικού Ινστιτούτου Φαρμακευτικών Προϊ-

© ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ | 2

28 | ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

Ανθρωποσοφική ιατρική και επαγγελματικές οργανώσεις

Οι ανθρωποσοφικοί παραγωγοί είναι μέλη της ECHAMP, της

Ευρωπαϊκός Επιστημονικός Συνεταιρισμός για τα

© ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ | 29

30 | ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

- Βιβλιογραφία Forschende Komplementarme- dizin, 1(5):4-4.

© ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ | 31

32 | ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

© ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ |

| ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

© ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ |

| ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

© ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ |

© ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ | 2

- Βιβλιογραφία Forschende Komplementarme- dizin, 1(5):4-4.