Vous êtes sur la page 1sur 499

I

HISTORIA DEL CONDADO DE CASTILLA


FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

HISTORIA
DEL

CONDADO DE CASTILLA
PREMIO FRANCISCO FRANCO
1944

TOMO III

í i
•III
III tu

CONSEJO SUPERIOR DE I N V E S T I G A C I O N E S CIENTÍFICAS

E S C U E L A DE E S T U D I O S M E D I E V A L E S

MADRID
1 9 4 5
D I A N A . Artes Gráficas.—Larra, 12. Madrid.
APÉNDICES
APÉNDICE I

COLECCIÓN D E D O C U M E N T O S C A S T E L L A N O S

E n las páginas que siguen encontrará el lector un catálogo de


los documentos castellanos en la época condal. E s una lista que
intenta ser completa. N o digo que lo sea, y por eso quedaré
agradecido a cualquiera que me indique algún dato con que se la
pueda enriquecer. He querido meter en ella todos los documentos
expedidos en la Castilla de los condes, y algunos de fuera de ella
que interesan para su historia. Si el documento ha sido publicado
en una obra fácil de hallar, me ha parecido suficiente dar la re-
ferencia y la bibliografía. Con frecuencia el texto ha desaparecido,
y he tenido que contentarme con reproducir las alusiones de los
historiadores dignos de crédito, que lograron examinarlo. Sólo
transcribo íntegramente las cartas, bastante numerosas por cier-
to, que son inéditas o como inéditas. E s t a colección o regesta, or-
denada y extractada en las cláusulas m á s interesantes, es l a me-
jor comprobación de las afirmaciones que hago a t r a v é s de la
obra.

759-24-abril.

Pacto celebrado entre las monjas de San Miguel del Pedroso y su


abadesa Nonna Bella, y constitución del monasterio, "quem iusta Tiri
abtavi... coram predictis patribus, id est, gloriosi Froilani regis et Va-
1 0 3 6 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

ientini pontificia... die octavo kalendas madias era septingentésima no-


n a g é s i m a séptima".

L. Serrano O. S. B., Cart. S. Millón Cogollo, pág. 1.


Algunos críticos se han sorprendido de encontrar esta escritura en
la región de Belorado, al sur de la corriente del Ebro, a mediados del
siglo VIH, y sólo por esta razón, porque en el texto no se encuentra
nada anormal, se sienten inclinados a considerarla de una época pos-
terior. E l mismo P. Serrano, que la publicó como del año 759 en su
cartulario de San Millán (1930), la traslada a los tiempos de Fruela II
(924-925), al escribir su Obispaah de Burgos y Castillo primitiva (1935).
E n realidad no hay motivo ninguno para cambiar la fecha del Car-
tulario. E l nombre de Froila nos lleva a l a época de Fruela I (758-769).
E l del obispo Valentín se explica mejor en este momento que en el
siglo x, cuando la documentación recoge ya los nombres de la mayor
parte de los obispos, entre los cuales no aparece ninguno así llamado.
Por lo demás, esa presencia de los colonizadores en las orillas del
Tirón corresponde a los años de optimismo que provocaron las cam-
pañas de Alfonso el Católico y las guerras civiles entr los árabes.
e

779-13-diciembre.

Valeriano y su padre Teodosio, con sus gasalianes, hacen donación


a l monasterio de San Salvador de Flevenia de diversos bienes, algunos
de ellos situados i n loco Osina... "Idus decembris E r a 817 regnante
donno Adefonso".

Cart. de Liebana, I V ; A . H N . , Códices y Cartularios, 990-B.

Esta escritura no tiene relación ninguna con Castilla, pero la re-


cojo aquí porque es una de las primeras en que encontramos la voz
germánica Gasalkmes, que reaparece luego en las cartas castellanas.
Flevenia es Lebeña, el lugar de la región de Potes, provincia de San-
tander, en que se alza todavía una interesante iglesia del siglo x, estu-
diada por Gómez Moreno en sus Iglesias Mozárabes.

790-1-enero.

Carta de renunciación que hicieron los hermanos de Aguas Cálidas


en manos de su abad Alvaro. "Ego Alvaro una cum fratribus raéis, i d
COLECCIÓN DE DÍV'JMENTÜS CASTELLANOS 1037

•est, habitantes i n Aguas Calidas locum, facimus abrenuntiationem, qui


sumus prenominati, i d est, Plainus, Petronius presbiter, Simpronius pres-
biter, Egliga, Fioncius, i t a et muñeres, i d est, Recesinda, Roilo, Severa,
Clarisima, Clarisima, Lavinia, Pompedia, Flavia, Andeleo, Vasca, A u -
lia, Flaina, sic abrenunciamus abbati nostro domino Albaroni... ut po-
testatem non habeat unus ex is quod supernominavit aliut nisi quod a
maiore accepit ipsut... E t qui voluerit ingredere i n monasterio per hanc
poctum ingrediatur, et qui voluerit egredere de monasterio tan pro
culpa quam eciam et pro melioratione anime et corporis, non abeat
aliut potestatem, nisi quod illi comunis collatio dederit. Factus pactus
sub die Calendas Januarias, E r a D C C C X X V I I I , et rege domno Vermu-
do i n Asturias.

Eduardo Jusué: El libr cartulario del monasterio de Santo Toribio de


0

Ltiébana, que se conserva en el Archivo Nacional, Códices y Cartu-


larios 990-B., en Bol. Acad. Hist., t. X L V (1904), págs. 411-412.

790-31-diciembre.

a
" E l abad Alexandro Quelino, en reverencia de S. Juan, de la S. Cruz,
de S. Pedro y S. Pablo y S. Martin, hace donación al monasterio de C i -
llaperlata, para limosnas, "vel ipsis fratribus ibidem habitantibus Deo-
que servientibus", de toda su heredad en los Montes de Retuerta hasta
Cabadillo; tres molinos en Touera; en Valle, l a iglesia de S. Salvador;
la de S. Millán, que nombra sobre Roxas; la iglesia de Santa María y
Santa Águeda y S. Quirce, y otras cosas. "Factum testamentum et
traditum vel confirmatum sub die II kalendas Jannuarias, discurrente
era D C C C X X V I I I , Deo fauente et gloriossissimo principe domino Ade-
fonso i n sede regis constituto/'

Nota del índice mss. de San Salvador de Oña, A . H . N . , Códices, 583,


folio 1; Argaiz, Soledad Laureada, VI, 398.

Me remito, por lo que a esta carta se refiere, a lo que digo en el


texto. Argaiz la cita y extracta, según la referencia que allí hago. No
hay motivo para dudar de su autenticidad, pero la fecha está segu-
ramente errada. E l rey Alfonso de la calendación no es Alfonso II,
sino Alfonso III el Magno (866-910).
F R A Y
1038 JUSTO PÉREZ DE URBEL

800-15-septiembre.
E l abad Vítulo y su hermano Ervigio fundan San Emeterio y San
Celedonio de Taranco, in territorio Maineme, así como "S. Martini, quem
sub subdicionem Mene manibus nostris fundavimus, ipsam baselicam i n
civitate de A r e Patriniani, i n territorio Castella", y San Esteban de
Burceña, in territorio Mainense. Los fundadores, "quem sub Dei tuicio-
nem sub presentibus parentes nostri Lebatus et Momadonna i n religio-
ne reliquerunt Dei, comunes et leti et de nostra infancia nihil formidan-
te»", señalan los límites de las presuras de cada iglesia, advirtiendo de
Área Patriniani: invenimus ipsa civitate ex ruina desolata. U n a vez se-
ñalados dichos iímites, sujetan las dos últimas iglesias a la de San Eme-
terio y San Celedonio de Taranco. "Facta... era octingentesima trigési-
ma octava, die décimo séptimo kalendas Octobris, regnante principe
Adefonso i n Obeto."

L . Serrano, O. S. B . : Cart. S. Millán Gogolla, págs. 2 a 4.

804-21-diciembre.

E l obispo Juan funda, con la aprobación del rey Alfonso II, l a dió-
cesis de Valpuesta y un monasterio anejo a la misma. E l fundador ad-
vierte que al llegar al territorio de Valpuesta hizo presuras en "termi-
num de Meuma", en el "collatu de Pineto" y en otros varios lugares,
así como que las mismas las había ampliado posteriormente a otras
partes, entre las que son de notar "Valle de Gaubea", "molinos i n i l u -
mine Flumenzello" y varios lugares del Valle de Losa. "Facta... X I I k a -
lendas ianuarias era D C C C X I I , regnante rex Adefonsus in Obetau."

Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, d.° I, págs. 282 a 288, siguiendo al


ü
Códice 1166 B. de la B. N . de Madrid, fols. 11 v -12 v°.

En una redacción de hacia mediados del siglo XI, entre las presu-
ras, se lee que los fundadores, después de hacer las del valle de Losa,
"exibimus ad Potancre et in Potangre composuimos presuras". E n la
copia más antigua se lee "exibimus ad populatione ad Adtonne et pre-
simus itai presuaras". L a corrección de la fecha viene propuesta y acep-
tada desde los tiempos de Flórez (E. S. XXVII, pág. 85). No se con-
COLECCIÓN PF, DOCUMENTOS CASTELLANOS 1039

serva el original de este documento, sino una copia de fines del siglo X.
Hablando de esta documentación de Valpuesta, dice el P. G. Villada:
"Se trata en general de copias, pero de copias antiguas, algunas con-
temporáneas, como lo prueba el trazado de su escritura." Valpuesta:
una diócesis desaparecida, separata de Spanischen Forschungen der
Gorresgesellschaft t. V, págs. 190-218.
f

804-21-diciembre.
Alfonso II confirma la fundación de la sede episcopal de Valpuesta,
así como los términos y presuras que la misma recibe en el acto funda-
cional del obispo Juan. Se admite en l a relación de presuras la del lu-
gar de Potancre. (Entre los confirmantes) Comes Fredinandus ts., co-
mes Didaco Didaz ts., comes Pruela ts., comes Mitro ts., comes Nunno
Munniz ts., comes Ricamundo...
Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, d.° II, págs. 289 a 293, siguiendo al
Códice 1166-B. del A . H . N . , de Madrid, fols. 70 r-72 r.

Está demostrado que esta carta, si bien es preciso admitir >en ella
un fondo auténtico (la confirmación de la fundación de Juan y gran
número de confirmantes), en el modo en que hoy la conocemos refle-
ja una redacción muy posterior, de fines del siglo x i o principios
del xii. L a corrección de la data, que como en el documento primero es
DCCCXII, fué también propuesta por Flórez, y es generalmente ad-
mitida. L a paleografía nos muestra un tipo de letra redonda visigoda,
influida ya por la Carolina o francesa, es decir, que nos lleva tam-
bién a los últimos años del siglo XI o primeros del x n ; y otro tanto
hay que decir del fondo mismo del documento. "No creo aventurado,
dice Villada, afirmar que este documento fué redactado en el escrito-
rio de la iglesia de Valpuesta hacia mediados del siglo x i , y con más
precisión aún en tiempo del abad Oveco (1035-1055), cuando la sede
valpostana comenzó a darse cuenta del peligro que corría de ser ab-
sorbida por Nájera, Calahorra y Burgos." (L. c, págs 198-200.)

807-11-de noviembre.

E l presbítero Eugenio, juntamente con sus compañeros Belastar y


Gersio, y una mujer llamada Nonna, se entregan a San Emeterio de
1 0 40 FRAY JUSTO PÉREZ DE UBBEL

Taranco y al abad Vítulo con sus iglesias de San Andrés y San Félix,,
que habían levantado " i n territorio de Área Patriniani, in loco qui dici-
tur inter Pando et Nozeto sicco, cum illo termino de roigo ad roio et
de via de radice usque ad summa serra... Facta traditionis scriptura i n
era octogentessima quadragessima quinta, secundo (bertio) idus no-
vembris".

Luciano Serrano: Cart. de San Millán de la Cogolla, pág. 4. No dice el.


porqué de la doble fechación de los idus.

811-1-julio.

L a Deo vota Guduigia y el abad Sisnando "cura fratres et sórores"


hacen donación al monasterio de San Vicente de Fistoles del propio mo-
nasterio y de todo lo demás que de sus propias manos habían construí-
do. "Facta... ipsas kalendas Julias era D C C C X L V I I I I regnante Católico
rege Adefonso i n Oueto vel in caeteras Prouintias... Quintila eps. ibi.
praesens fuit, signun fecit."
Sota: Príncipes de Asturias, pág. 450, con referencia al A. de Oña y a
un pergamino suelto "en el caxon de Liencres".

En dicho pergamino estaban también los traslados de nuestro do-


cumento núm. 10. Hoy, entre los documentos de Oña, sólo existe la no-
ticia de. esta carta en el índice manuscrito de Ofiía, el pergamino suel-
to está perdido. También Argáiz alude a este documento por haberlo
visto en el Archivo de Oña, que era su casa. Aunque considero como
una añadidura la frase vel in caeteras provincias, no veo el motivo que
puede haber inducido a fabricar este documento y el siguiente, en que
se alude también al conde Gundesindo. Soledad Laureada, VI, 576. Véa-
se el número siguiente, donde damos esta carta, según una copia hecha,
en el siglo XVIII.

10
816-30-noviembre.

"Gundesindus Comité" hace una extensa donación a l monasterio de


San Vicente de Fistoles. E n t r e lo donado, "foras montium, in Castella,
villa... Sautus Coba, et Cornexo, et Pozares... villa inter Hormaza, et
Spinosa". Todo queda donado al monasterio y a Sisenando abad y a G u -
COLECCIÓN ÜE DOCUMENTOS CASTELLANOS 104t

duixia Deo debota. "Facta... pridie kalendas Decembris, E r a DCCCLIIII,


regnante Dominisimo Principe Adefonso i n Asturias vel caeteras prouin-
tias. (Entre los confirmantes) : Osorius eps., Auriulphus eps Rani-
mirus princeps hic ts... Gutinus eps. scripsit."
Sota: Príncipes de Asturias, pág. 434, con referencia al A . de Oña y
a un pergamino suelto "en el caxon de Liencres".

E n dicho pergamino estaban también los traslados de nuestro do-


cumento núm. 9. Véase también Argáiz, Soledad Laureada, to-
mo VI, pág. 576. Según Argáiz, el conde da a San Vicente de
Fistoles, escogiendo allí su sepultura, los ocho monasterios si-
guientes: Santa María de Pas, en Puente de Arce; San Pedro,,
en el valle de Piélagos; San Julián de Bello, cerca de Arce; Santa
Eulalia de Oruña, en Piélagos; San Julián de Mortera, en el actual
pueblo de Mortera; San Martín de Cabargo, en Penagos; Santa Eula-
lia, en el valle y concejo de Miera, y San Martín de Liérganes, tam-
bién en Miera. Concédele además posesiones en Caión, Penagos, Ru-
candio y Transmiera y en tierras de Espinosa de los Monteros los.
lugares de Sotoscuevas, Cornejo, Botares y Pládano, entre Hormaza y
Espinosa. Tal vez haya que confundir con esta escritura una, a que
alude Sota (Chronica de los principes de Asturias, pág. 434) al decir-
nos que un conde, Gonzalo Muñoz, dio a San Vicente de Estaños o
Fistoles diversos bienes. Hemos tenido la suerte de encontrar una c o -
pia de este privilegio, hecha por el P. Liciniano Sáiz, y conservada en.
el Archivo de Silos. Con sumo gusto la damos a continuación:

817-22-abril.

"In Dei nomine, Patris et F i l i i et Spiritus Sancti, regnantes i n sécu-


l a seculorum, amen. Ego Gundesindus comitis, qui signa facturus vel
roboratus sum, sicut docet doctrina Salvatoris, qui cum Deo Patre et
cum Spiritu Santo unus est Deus, credimus cum ipsis Apostólas una f i -
dem abere, quod est: Credo i n Deum Patrem omnipotentem. Ego quidem
iam supradictus Gundesindus Comiti fació testamentum vel traditionem
i n onore Dei et sanctorum martirum, sancti Vincenti levite, et sancti
Christofori, mrs. X t i . , cuius baselicas fundata sunt in villa, que dicunt
Fistoles; trado ad ipsas ecclesias et ad ipsos monasterios sancti Vin-
centi et sancti Christofori et ad Sesinando Abbate et ad Guduigia Deo
vota, trado meas villas et meos monasterios, quem abeo de pa^entum
vel abeorum nieorum, i d est, villa que dicunt EQe cum suos monasterios,,
sánete Marie et sancti Petri et Pauli, que est juxta flumen que dicunt
Pas, et sancti Juliani i n villa, que dicunt Belo, ipsa villa et ipsos mo-
1042 FRAX JUSTO PÉREZ DE URBEL

nasterios cum omni suos términos et suas adiacentias et suos molinos,


montibus et fontibus vel omnia prestationibus suis, ab omni integritate,
et villa que dicunt Erunia cum suo monasterio sánete Eulalie, et villa
que dicunt Bao et Tuler, et villa que dicunt Ienores, ab omni in-
tegritate, cum sue ecclesie sánete Eulalie et monasterio sancti Iu-
liani in Mortaria; et in valle Baione, villa que dicunt Pangorres
cum sue ecclesie sánete Marie, ipsa villa per omnes suos términos et
suas adiacentias, ab omni integritate, et villa que dicunt Letezana et
villa que dicunt Sobarzo, cum suo monasterio sancti Martini, per suos
términos et suas adiacentias, ab omni integritate; et villa que dicunt
Auteris, et villa que dicunt Babargino et sue ecclesie sancti Vincentii
per suos términos et suas adiacentias, ab omni integritate; et villa que
dicunt Paniacos cum suo monasterio sante Eulalie, per omnes suos tér-
minos et suas adiacentias, gresum et regresum, montibus et fontibus,
ab omni integritate et ecclesie sancti Georgi, que est in ipsa villa Pania-
cos, et villa que dicunt Lerganes et suo monasterio sancti Martini, que
est iuxta rio Mera, ipsa villa per omnes suos términos et suas adiacen-
tias, montibus et fontibus, ab omni integritate; et villa que vocintant
Rio Kandio cum sue ecclesie sánete Marie, et in Trasmera villa que di-
cunt Saucum ab omni integritate et allia villa que dicunt Paites que est
in Trasmera et Toraia; et foras monte, in Castella, villa vocabulo Sauc-
tus coba, et Cornelio, et Botares, et Plátanos; villa qui est inter Ormaza
et Spinosella: sic dono vel concedo ego Gundesindus comité ipsas iam su-
perius resonant cum suos monasterios et omnia sua ereditatem, quantum
pertinet ad ipsas villas que deserviant ad ipsa monasteria sancti Chris-
fori vel sancti Vincenti, pro remedio anime mee, ubi corpus meum tu-
mulare desidero, ut qui ibi fuerint, in ipsa monasteria pro Dei servitio
et in agone Dei certaverint, et domum Domini frequentaverint, abeant
exinde gubernium, et ego vite eterne remedium; et confirmo ego Gun-
desindus comité ipsos testamentos, que avi meis (?) et gens mea tradide-
runt post morte, ecclesie sancti Vincenü et sancti Christofori, et ad
Sesinando Abbate et ad Guduigia Deo vota, tradiderunt pro remedio
animas suas. Si quis tamen contra hanc testamentum traditionis ecclesie
venerit ad inrumpendum an ego an quislibet de propinquis vel consa-
guinibus meis vel quislibet homo generis, per potentiam tulerit, des-
cendat super illum repentínus Dei iuditius, sicut descendit super Datam
et Abiron, viros sceleratissimos, quos vivos térra absorbuit, et cum Juda
traditore abeat portione in inferno inferiori, et pro damna secularia in-
ferat huic testamento ecclesie auri libras L X , et rex vero, comes vel quis-
libet regia potestas, hic adiutorium non dederit sciat se ante divina ma-
gestate culpam abere. Facta scriptura testamentum ecclesie, pridie kalen-
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1043

das decembris, era dcccLIIII, regnante dominissimo principe Adefonso


in Asturias vel in ceteras provintias. Ego Gundesindus comes, qui hac
scriptura testamentum ecclesie, que fieri voluit et relegentem audivit
manu mea signum feci + et rovoravi, et testibus tradidi ad roborandum.
Filo cognomento Breto, ubi preses fuerunt suscripserunt. Hossorius pbr.
hic testes, Aulfus presbiter hic testes, Adekca hic testes, Ermegildus hic
testes, Gildefredus hic testes, Renumirus presbiter hic testes, Esaeas
testes, Felis ts., Leonas ts., Aurdius ts., Stefanus ts., Paternus ts., A l -
bura hic ts., Gutinus presbiter scripsit, signum feci +. Aurelius hic ts.,
Johannis hic ts., + feci, Quinderedus presbiter confirmans términos
quis pontitos et per ripa alta, et per illas petras fictas ad Fastie-
11o, et per illa Formaza de rio Castanios, et per rio de Incirana adiuso,
et plecat ad rio de Sancti Tirsi, et per arroyo um, ad illo mira-
torio, et per serra longa quomodo invertit aqua ad villa de Festoles, et
per illu pendium, qui descendit ad rio Pisonna, ad illo molino de regula
sancti Vincenti de Festoles. Martinus exaravit.
In Dei nomine, ego Guduigia, Deo vota, et una pariter cum fratres et
sórores facimus testamentum de nostras villas et de nostros mo... ad re-
gula de sancti Vincenti et Santi Christofori, que scalidamus de nostris
manibus et tradimus ipsa... us Festoles et Paniacos et Kabarzeno, ad re-
gulam sancti Vicenti et Sancti Christofori, et tradimus ipsos testamentos
ad ipsa regula, pro remedio anime nostre. Facta traditione ipsas kalendas
iulias, era dcccxLIIII, regnante católico regem Adefonso in Obieto vel in
ceteras provintias. Ego Sesinando abba et Guduiguia Deo vota in hanc
traditionem que fecimus ad regulam sancti Vincenti et sci Christofori
manus nostras roboravimus, signum fecimus +, Kintila eps. ibi preses
fui signum fecimus. Subildi Confirmans +.
In Dei nomine ego Quintila eps. una pariter cum sorore mea Subildi
facimus traditionem et testamento de nostras villas et nostros monas-
terios, id est, sancti Petri et sánete Marie Virginis et sánete Eulalie
vel sancti Iuliani; item sancti Iuliani in Mortaria seu sánete Eulalie in
Iencres, et ipsas villas Arce et Crunia, Iencres et Tulex et Bo; tradimus
ipsos monasterios et ipsas villas ad sancti Vincenti et sancti Christofori,
ad Festoles, et ad suprina nostra domna Gogina Deo vota; tradimus illo
ad omni integritatem. Facta traditione vel testamento sub die XIIII. Ka-
lendas mres., era DCCCLVIII, annos XII Domno Adefonso principe."
(Esta letra gótica tiene algunos diptongos; el domno adefonso con
unos puntos encarnados entre las letras negras. Las dos donaciones de
Guduiguia y de Quintila al pie de la principal, las que no pasan todo
el renglón.)
Mns. de Silos, núro. 10, fols. 23 y 24.
1 0 4 4 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

11

817-22-abril.

"Ego Ramilus rex facimus cartulam testamenta de monasterio nos-


tro S. Martini de Thovia quod fundavimus in Asturias, i n territorio Ca-
o
bezón." D a sernas de sal en varios pozos reales. "Facta... die X kalen-
a a
das Mai, E r a D C C C L . V . "
Escagedo: Colección de privilegios... de Santularia, t. I, pág. 5.

Por su redacción, mitad latina mitad castellana, este documento,


en la forma que hoy tiene, no puede ser anterior al siglo xin. Aunque
pueda corresponder a una carta auténtica primitiva, la fecha está ne-
cesariamente errada, pues en 817 gobernaba en Asturias Alfonso II,
y no Ramiro I (842-850), el único de los Ramiros que puede haber he-
cho una donación en tierra de Cabezón de la Sal.

12

818.

"(Chrismon). In Christi nomine; ecce nos omnes qui subter notati su-
mus, pactum facimus domino et tibi patri nostro Argilego ut secundum
editum apostolorum et regula monasterii sicuti sancta patrum preceden-
tium sunxit autoritas, uno in cenobio habitemus et quicquid pro salute
animarum nostrarum adnuntiaberis vel imperaberis, humili corde, pros-
trata mente, omnia adimplebimus. Quod si aliquis ex nobis contra regulam
vel tuum preceptum murmurans, susurrans, cont'umax, contentor, inobe-
diens vel calumniator extiterit, aut certe cum propinquis, amicis vel con-
saguineis, more seculare dilapsus a regula reprocaciter vindicare uoluerit,
i t a ut ad exemplum Judae cum gladiis et fustibus monasterio infestus
accerserit, tune abeas potestatem eum per regulam conprendere et pro-
pia veste exuere, et centum ictibus flagerum, extensus publice verbere-
tur. Quod si emendare per hoc nequiberit, deposita veste monasterii,
teemen raso indutus aut cilicio, missusque i n celia obscura, discalbatus
et discalciatus i n solo pane et aque sex mensibus sedendo opus monas-
terii exerceat excomunicatus. Quod si nec per hoc emendaberit, deposita,
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1045

ut diximus, veste monasterii, indutus secularibus vestibus, per densísimas


tenebras cum confusione et nota a monasterio abellatur, ut qui tenebras
sequitur, congruum est ut per tenebras gradiatur, et dum unum forte
corripitur plurimi emendentur. De lebioribus tamen delictis, qui blandís
verbis non corripiuntur, necesse est ut et ipsi agrius arguantur. Si certe,
tu, sanctissime pater, qui huius congregationi caput esse dignosceris,
si aliquem ex nobis injuste, aut superbe, aut superflue, aut iracunde, aut
certe unum odire et alium diligere, unum imperare et alium excusare,
unum increpare et alium blandiré, tune et nos abeamus protestatem non
superbe, non iracunde tibi pede obsculare, et nostram umiliter causam
sugerere; in tantum ut emenderis, et corrigaris. Quod si non emenda-
beris, arcesito abbate de alio monasterio, et coram eo causa discernatur
et iudicetur, et coram illo te corripias et tu nobis cepta regula pérfidas,
et nos tibi discípulos subditos seu adoptibos filios, umiles et obedientes
in ómnibus recognoscas. Facta scriptura pacti sub die pridie kalendas
marcias, discurrente era DCCCLVI. Regnante domino nostro Jbesu
Christo, et insistente in populo domno Adefonso in Asturias.
(Chrismon). Ego Argilegus, leto animo et in Christi ammore, fació
confirmation3 vel conpromissione de térras, de vincas, de pomifera, de
omnia quicquid ganabi vel ganare protuero, etiam de rem vibentem tam
mobilem quam etiam et inmobilem vel omnia quecunque profligauero, id
est, in territorio Libanensem, ubicumque inventum fuerit; et in Asturias
in Colunga omnia mea pertinentia, et in Varnelio, et in Perieto, in illo mo-
nasterio quod est sancti Juliani, omnia mea erentia. Ut concessum vel tra-
ditum sit ad heclesiam sanctorum apostolorum, patronorum nostrorum,
Petri et Pauli, quod est sita in loco Nazaoba. Ut abeant illud concessum
vel adfirmatum, qui ibi abitatores fuerint usque in perpetuum, et institu-
ía ista firmis permaneat. Ego Argilegus presbiter qui hanc scriptura tes-
tamenti fieri voluit et relegente cognobi manu mea (signum) et coram
testibos roborabi.
(Chrismon). In dei nomine ego Sisuertus fació concessione vel tradi-
tione de térras, de vineas, et pomifera vel iumenta et pécora, vel in ómni-
bus tectis meis, et in vasilia vel vestimenta, vel de hec omnia quod supe-
rius nominabi, ubi ubi inventum fuerit, quartam portíonem concedo in
onore sanctorum apostolorum Petri et Pauli et ipsius eclesie vel tibi cog-
nato meo Argilego presbítero, vel ceteris fratribus, qui ab odie ibi abi-
tantes fuerint, hec omnia abeant et possideant atque iuri suo defendant.
Et ego Sisuertus in hunc pacto vel traditione quem fieri volui manu mea
(signum) feci, et coram testibus rouorabi.
(Chrismon). Gomesindus in oc pacto manu mea + feci. Mauricellus in
hoc pacto manu mea + feci. Azenaru in oc pacto manu mea coram testi-
1 0 4 6 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

bus + feci. Felmirus in hoc pacto manu mea + feci. Scs (Sancius) in hoc
pacto manu mea +feci. Gundibadus in hoc pacto manu mea + feci Flaci-
nus in oc pacto manu mea + feci. Ego Egeria, et me sibe et mea eredi-
tate quem trado et concedo et manu mea + feci, et coram testibus
confirmo. Ego Liliola in oc pacto manu mea + feci. Ego Ermoygia m
oc pacto manu mea + feci. Argilo in oc pacto manu mea + feci. Ego
Antonia in oc pacto manu mea + feci et coram testibus roborabi.
(Chrismon). Sub xpi nomine ego Arias, spontanea mea volúntate et
pronto animo, fació traditione vel confirmatio'ne ad eclesia santorum
apostolorum Petri et Pauli cum fratribus qui mecum comorantur vel qui
subter notati sunt, trado me et omnia mea ereditate quicquid visus sum
abere et ganare vel prcligare potui.vel potuero, tam in terris quam et in
vineis vel pomiferis, mobilem et inmobilem, tectis, vasilia et vestimenta,
omnia mea tradita sint ad ipsos sanctos et patronos nostros apostólos et
ómnibus hominibus ibidem semper seruientibus, ut iam de ipso quem su-
pra nominabimus, de terris, vineis et pomiferis vel omnia quod in-
tra Libana est etiam et foris monte. In primis cognomino locum
in Zerbaria; trado térras et pratis ad eclesia, et in Erbeliare, té-
rras et pratos, et in Rosauba térras et pratis, pascuis vel padulibus,
exitum et regressum, et traditio ista plenam abeat firmitatem; ego Arias
qui hanc scriptura testamenti vel traditionis fieri volui et relegente
cognobi, manu mea + feci, et coram testibus roborabi.
(Chrismon). Faenti in hoc pacto manu mea + feci. Karitus in hoc
pacto manu mea + feci. Audibertus in hac pacto manu mea + feci.
Froyla in oc pacto + +. Flabius de Cerbaria in hoc pacto manu
mea -\- feci. Trasicus de Cerbaria in oc pacto manu mea + feci. Leci-
nius in hoc pacto manu + feci.
(Chrismon). Joannes in hoc pacto manu mea + feci. Monnio in hoc
pacto manu mea + feci. Froyla in hoc pacto manu mea + feci. Vincen-
cius in hoc pacto manu mea + feci. Floresindus in hoc pacto manu
mea + feci. Vincencius subrescripsi et manu mea + feci. (Esta línea
está escrita con el mismo tipo de letra, pero con tinta diferente.)
(Chrismon). Ego Adefonsus trado memedipsum et omnia mea faculta-
te quidquid visus sum abere vel ganare tam mobile (Otra vez letra de co-
lor diferente hasta el fin) quam et inmobile, omnem mea ereditate tam
infra Libana quam etiam in foris monte, in quacumque loco inuenta fue-
nt ereditas mea, concessa sit ab omni integritate ad sanctorum Petri et
Pauli et ípsa ereditas mea et ego Adefonsus et tibi tio et abbati meo
Anan m hoc pacto manu mea + feci, et coram testibus roborabi. Cog-
nencus m hoc pacto manu mea + feci. Teodemirus in hoc pacto manu
mea + feci. Ego Asur in hoc pacto manu mea + feci. Ego Egila qui
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1047

in hoc testamento eglesie sancti Petri et Pauli manu mea + feci et coram
testibus robórala.
A . H . N . , Leg. 794. Copia del siglo x i en letra minúscula visigótica y
algunos elementos de la cursiva.

Copio aquí esta carta por ser un pacto inédito, y por tratarse en él
de los progresos de la repoblación en el norte de Palencia.

13
820-16-febrero.
E l obispo Quintila, "cum sorore mea Sabildi", hacen donación de sus
villas y monasterios al monasterio de San Vicente de Fistoles, con mo-
tivo de la profesión de una sobrina suya. "Facta... XIIII kalendas Mar-
tias, era D C C C L V I I I , regnante Adefonso principe."
Sota: Príncipes de Asturias, pág. 451, con referencia al A. de Ofia y
a un pergamino suelto "en el caxon de Liencres".

En dicho pergamino estaba también el traslado de nuestros docu-


mentos números 9 y 10. Hoy, entre loe documentos de Oña, sólo
existe la noticia de esta carta en el índice manuscrito de Oña;
el pergamino original está perdido. Véase también Argáiz: Sole-
dad Laureada, t. VI, pág. 576. Quintila y Sabildi debían per-
tenecer a la misma familia que el conde Gundesindo, pues dan a
Fistoles la parte que les correspondía en varias iglesias que antes ha-
bía donado el conde, en San Pedro y Santa María de Pas, en las igle-
sias de Arce, en San Julián de Mortera, en San Julián de Iruña y en
otras de las cuales eran patronos con el conde Gundesindo. Véase el
número 10 de este índice, donde hemos dado este documento, según
una copia del siglo XVIII.

14
822-25-febrero.

In nomine Patri et F i l i i et Spiritus Sancti. Quod corde credimus


ore proferimus et credimus. Credimus Patrem ingenitum Filium unigeni-
tum et Spiritum Sanctum nec genitum nec ingenitum, sed ex Patre et
F i l i o procedente, has tres personas naturaliter unum Deum esse confí-
teor et ex his tribus personis sola F i l i i persona factus homo, ipse qui
ante sécula sine inicio genitus est de Patre sine matre, ipse in finem
FRAY JUSTO PÉREZ DE U R B E L
1048

scilicet certo tempore natus est de matre sine patre, et in hoc ex utraque
natura propius Filius Dei non adoptiuus non ali Deus alius homo sed
ipse est verus Deus et verus homo in unam persona hanc fidem Domini
nostri Ihesu Christi veram credendo et rectam predicando extremum ul-
timum diem iudicii pauendo et paradisi Dei gratia conquirendo de ipso
quod nobis dominus tributi in thesauro ecclesia sua concedimus. In nomi-
ne Domine Ego Opila abba, qui simul cum frater meo Alpidio eramus in
partibus orientis de castella ueggia, provincia loricana, uilla prenominata
Tabulata, in partibus Iberus fiuminis, in ipsis partibus ambo fratres
oriundi fuimus. Erat nampe frater meus Alpidio miles, qui militabat in
hoc seculo; quodam vero die aduenit illi volumtas ut egredetur ad vena-
tum et inueni vestigia aper magnus; et cum suos homines et suos ca-
nes sequendo ipsa vestigia deuenit usque in monten qui erat super ripam
fiuminis Pisorga. Et conculcantem ipsa vestigia, illuc atque illuc per
ipsum montem inuenit unam porcam cum suos filies latantem super
unam ecclesiam subtus unum arborem sabuci erat ipsa ecclesia fundata
latus unam penne (sic). Et subtus ipsa penna inuenit aliam ecclesia cum
tres títulos vidente vero ipsum lo cum dimisit venatum et cum suos
homines cucurrit et retuilit in omnia quecumque vidit. Ego Opila abba
audiente miratus sum et profectus sum ad videmdum ipsum locum et
inueni ipsas ecclesias sicut frater meos mei retulerat. E t ingresus in
ipsa eclesia prima, inueni in ipsa ara altaris reliquie sanctorum apos-
tolorum Petri et Pauli et in alia ecclesia subtus ipsa penna in medio
titulo inueni reliquie Sánete Marie semper Virginis et in titulo de dextra
parte inueni reliquie santi Pelagii martiris et sánete Engracia, et in
tercio titulo de sinistra parte inueni reliquie sancti Iohanis Baptiste et
sancti Martini confessoris. Et iterum regressus fuit in patria mea, in mea
patri cellula ubi natus fui et nutritus in ecclesia santi Michaelis de Ta-
bulata. Et cum consilio et absolucione de frater meo Alpidio de ipsas
res temporales, que mei Dominus dedit tuli inde XII libros Ínter maiores
et minores et quinqué vestimenta ecclesiasticos et sex frontales illos
dúos creciscos et illos alios bracillis et ciclatones et una corona argéntea
et duas alfagaras et uno cálice de argento et una crux de allatone et
¿7 ciriales de allatone dúos aquamaniles et uno incensario et duas cam-
panas et uno candelabro et una lucerna et XII ledos cum sua lictaria
íllo uno ledo ornato de pallio, et VI parelios de manteles illos dos
letratos et / / / parelios de fazalelias letratas et dúos vasos argénteos
et / / / culiares argénteas et uasilia multa ex lignis fada et fres cal-
deras et XXX vacas et X equas et / / / / cauallos et dúos asinos et
IIII iugos de boues et Ínter capras et oues LXX et XX porcos. E l cum
tota isto habere quod nunc superius resonat, et cum meos clericos et
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1049

meos homines profectus sum ad ipsum locum heremum ubi ipsas eccle-
sias iam prefactas inueni et quia preoeupatum erat locum ipsius mon-
tis concidi- omnes arbores de ipsa penna, ubi ipsa ecclesia prima fun-
data est a parte orientis usque in illum collatum de Penna Longa, et
subtus ipsum collatum per ipsa itine, que discurrit usque ad Congosto,
et per sumitatem montis ad illa ripa de Celia et usque in valle de sancta
Maria de inde per sumis montibus usque in val de Ferreros sicut aqua
diuertit per cacumen ipsius montis usque in ilumine Pisorga. Et Ego
Opila abba una cum colegio clericorum et fratrum meorum exercentem
et mandantem ipsum locum ecclesias restaurantem et domos construcn-
tem et ampliora hereditatem multiplicamtem in sernas in pratis in pu-
mares, in molinos in piscaria in ipso flumine Pisorga, de sumo vado ca-
rrero usque in fundus cálice antiquo et itineres discopantes et fontes
aperientes, ortos edificantes, lignos fructiferos et infructuosos plan-
tantes, et omnia edificia ipsius monasterii construentem, et die noctu
que in die laudibus permanente, et tam pro viuis quam pro defuntis
orantes, et hospitibus suscipientes et elemosinas pauperibus erogantes,
jam nos ab ómnibus opsribus fatigatione requiescentes, ut vidimus om-
nia loca bona ecclesia ad habitandum tradimus ad hunc locum ipsum
manasterium sancti Michaeli, quem reliquimus in patria nostra, unde
venimus in hunc locum cum tota sua hereditate, id est, térras capientes
semina LX modios de cibaria et multan vineas et multo ganato et lic-
taria et omnia tota beneficia ipsius monasterii et eligimus abbatem in
ipsum monasterium, nomen Soberino similis nominis mei Opila, que ser-
uiat cum ipso monasterio et fiat decania de sancti Petri et Pauli et
sante Marie quem nos populare venimus vel qui post nos ibidem habi-
tare voluerint, ut ex inde habeant seruis Dei temporale subsidium et nos
comuniter remissionem omnium peccaturum Amen.

Post triginta annos venit quidam comes Osorius et vidit omnia cune-
ta monasterii que fecimus, et gauisus est gaudio magno valde et dedit
laudem Deo. E t post inde tradidit semetipsum tam corpus quam anime
ad atrium sanctorum apostolorum Petri et Pauli et de sua hereditate de-
dit a parte huius regule, id est, in Penna de Aranda una porcione, que
illi quadrauit inter suos germanos et inter tota sua gente de ter-
minu usque in terminu de illa Penella usque ad sumo cerro et
usque in casa de Tedueca; et inde per casa de Sesmiro de ter-
mino in termino, sicut habuit illud confirmato cum illos senec-
tutos homines de Penna Aranda et roborauit cum manibus suis in
hanc regulam de sanctorum apostolorum Petri et Pauli et sánete Marie
semper virgines, et ad ipsas reliquias de ipsos sanctos qui in ipsos al-
tares recondite sunt, et confirmauit omnia hereditate quod nos primus
JQ5Q FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

consignauimus. E t posuit cautum firmissimum, quod si intra ipsos tér-


minos, quo superius resonat, aliquis homo, aut comes, aut potestas, aut
mairinus, vel saiones, vel qualibet homo, aliqua inquietudine voluerit fa-
ceré tan in orüs quam etiam et in pratis, tan in piscando quam in ta-
llendo, siue arbores fructuosos quam etiam et infructuosos, siue
de equis, siues de boues, siue de asinus, qui intro isto termino
intrauerit, pro unusquisque suus dominus pariet II modios de trigo< et
pro ouibus et capris et porcis quod melior Ínter eos inuenerit occidatur,
et inter ipsos vigiles qui vigilauerint dispensetur. E t tam pro ipsum
monasterium quam ego Opila abba cum meos fratres populaui, et pro
ipsum monasterium que ad regulam tredidi, et pro illa hereditate que
ille comité domno. Osorio tradidit. Posuit ille comes tale cautum quod si
aliquis homo, aut filiis, aut neptis vel proneptis, aut de analogía sua
hunc testamentum quem fecimus temptare voluerit, aut dissipare vo-
luerit per semetipsum, aut per aliqua persona vel per aliqua causa; homo
qui talia comiserit in primis descendat huper illum ira Dei et rufea ce-
lestis, et a corpore et sanguine Domini nostri Ihesu Christi fíat segre-
gatus, et veniat super illum ira Dei, sicut descendit super Sodoma et
Gomorra, et sicut descendit super Datam et Abiron viros sceleratissimos
quos viuos térra absorbuit, et non habeat parte cum Christo, sed cum
Antichristo, et cum luda proditoris Domini lugeat penas in eterna dam-
natione; et super ipso damna secularia inferat ille homo a parte huius
regule auri libres quinqué, et ipsum monasterium cum totas suas de-
canias duplatum in simile tale loco et hanc scripturam testamenti firmis
permaneat.

Facta scriptura huius testamenti notum diem III feria, V kalendas


marcias, Sub E R A DCCCLX, Regnante domno Ihesu Cristo et principe
nostro domino Ordonius rex et in Legione et in Gallicia et in Asturias
et in cunctis provincis Castella. Et ego Opila abba una cum colegio
manachorum meorum in hunc series testamenti quen faceré malui et
domino meo comité domno Osorio audiente manu meam Signum inje-
ci (signo) et testibus tradidit ad roborandum. Lagonius, ts. et cf.—Flai-
nus ts. et cf.—Stephanus ts. et cf.—Iohannes ts. et cf.—Adefonsus ts.
et cf.—Atila ts. et cf.—Guntericus ts. et cf.—Leobigildus ts. et cf.—
Floridius, presbiter, manum meam roborabui +. Claudius pbr. manum
mea roboravi +. Vicenius presbiter manum meam roborai.
A. H. N . : Cartulario de Santa María de Agwlar de Campóo, Cod nú-
mero 1243, d.° 1, folios 1 y 2. Copia del siglo xm.

Reconociendo en este documento una burda fabricación—basta re-


cordar la fábula del caballero Alpidio, la localización de Aguilar de Cam-
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1051

póo en el territorio de Castella Ve gia la mención de la provincia lo-


g >

ricama y la fórmula de la calendación—, tal vez habría que admitir


la existencia de un documento primitivo, que sirvió de base a los fa-
bricadores, y al cual podría pertenecer la enumeración del ajuar en-
tregado a la iglesia, y acaso la demarcación del coto conventual, ¿ Será
el abad Opila un personaje histórico? Lo es, desde luego, ese miste-
rioso conde Osorio, que fué el fundador del monasterio de San Mar-
tín de Aguilar según lo declara Fernán González en el documento de
confirmación, que lleva la fecha de 968: "Secundum est edificatum mo-
nasterium quod edificavit Osorio Ermigildiz una pariter cum uxor sua
Goto vel filiis suis Petrus et Fredinandus et Ermegildus et Didacus et
Justa et Teresa et Mamadomna". {Becerro gótico de Car&eña, pág. 258.)
En ese año 968 el abad se llamaba Revelio, pero tal vez había existido
antes un Opila, que vendría de San Miguel de Tabulata o de Tablada.
Observaremos que, según el relato de la escritura, el caballero cazador
se encontró allí un altar con reliquias de San Pelayo, el niño mártir
que no sufrió el martirio antes del año 924, y cuyas reliquias se exten-
dieron por Castilla y León a mediados del siglo. E n fin, que podría
haber aquí un residuo de la primitiva carta de fundación enormemente
interpolada y deformada.

15
822-18-noviembre.

Domnis inuictissimis ac triunfatoribus sanctorum patronorum nos-


trorum sanctorum Romani et Teodoli. Ego Abitus abba, comorante in
loco quod vocitant Touiellas, dono atque concedo ad ipsum atrio, quod
nuper manibus meis edificaui, sanctorum Romani et sancti Aciscli et
sancti Cipriani episcopi et sancti Clementis, concedo omnia mea here-
didate, quem habeo vel habere consto uel deinceps stare potuero, id est;
terris, quod ego scalidaui uel a me aplicaui en Touiellas, de valle Pla-
cini usqua ad fonte Sabanaira, cum ómnibus fontibus et silbas et post
inde presuras, que prisi sancti Michael in riuo de Tirón, in Ossemella,
térras, molinos et suas ferragines, et térras et alias multas in
alios locos et casas et ecclesia super puras Sánete Crucis et térras, et
prisi sánete Marie in Lara, cum suos aditos et suo prato, et prisi eccle-
sia Sánete Crucis in Paretes abias cum suo adito uel térras, et prisi
señeras in comunione ante villa, de termino ad termino, a XXIII modios
seminatura, et alia sinera ad fonte rege et tercia sinera subtus sánete
Marie, et alia circa, prato et sinera iter Porciles et Petra longa, et
feci casas in valle de Horca et prisi térras ibi et media ecclesia sane-
¡052 F R A Y JUSTO PÉEEZ DE URBEL

torum Cosmas et Damiani, id est, sinera super villa, et alias térras


ante villa, et sinera in valle, et suo orto et suo molino et cum vicinos,
hereditate in fontes et in montes, et sinera ad pruno ad dorso, III sine-
ras in villa Horca et alia sinera in riuo de Quintaniella et alia presura
que prisi in Villa Manca, ecclesia sanctorum Petri et Pauli, et III fe-
rrannes in villa, et alia ferranne super illa fonte et alia subtus via, et
agro subtus villa et cum vicinos, hereditate in fontes et in montes, et
sinera in Castella, in valle Donniea de limite ad limite, et sinera in Lau-
sa, al illas fontes iusta via, et prisi bustos, de fonte Azebeta usque
ad fonte Martini, et ad foze de villa Lumenusi, bustos in ipsa presura
ad illa bustella et alio in Valle cauato et busto in Bustantigo, et media
ecclesia sancti Mames et media de Comunione, et in fontes et in mon-
tes, et X X et III airas in Salinas, et suo puteo et ratione in illas fontes,
et libros XXIIII, iugum bouum C, bakas equas L X X X , caballos et mu-
los X X , peccora D, mobile vel inmobile, sic illa concedo ad ipsos sanctos,
pro remedio anime mee vel de meos gasalianes, pro luminaribus patro-
rum nostrorum vel per victo fratrum quia ad ipso altario vel ad ipsa
regula deseruiencium. Et nullus inquietare presumat infere nisi qui in
regula colla sua humiliauerit et quicquid subtracere voluerit excomuni-
catus permanent a corporis Domini nostri Ihesu Xpi nec in fine comuni-
catio accipiat et pariet a parte regule C solidos et a parte comitis alios C
et istum meum factum stabilitatem habeat vel permaneat. Ego
Abitus abba qui hanc scriptura testamentu feci manu mea roboraui
et +., Epaulus pbr et Sancio abba r., Uerulfus abba r. Sindurtus abba r.,
Felices abba r., Laucellus abba r., Sancius ts., Lucanus ts. +., Arbori-
cus ts. +., Seuero +., Facta scriptura donationis XIIII kalendas Decem-
bris, era DCCCLX. Regnante principe Adefonso in Obetao. Iohannes
scripsit.

A. H. N., Clero, San Salvador de Oña, Perg. Leg. 166, d.° núm. 1. Vid
la carta núm. 21 de esta Colección.

824-13-octubre.

Monnio Nunniz y su mujer Argilo repueblan el lugar d Brañosera e


a
dando fueros para sus pobladores. "Pacta... V feria, III Idus Octobris'
Era discurrente DCCCLXIP, regnante principe Adefonso rex et comité
Momo Nunniz."
L. Serrano, O. S. B.: Caí.» S. Pedro de Arlanza, pág . 1 3, con referen-
s a

cia al A. de Silos, Ms. 10, fol. 41.


COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1053

17
836-18-enero.
In nomine Patris et Filii et Spiritus Sanctí. Ego Kardellus, presbi-
ter, qui suum filius cuodam patris mei Valeri, uobis ómnibus christianis,
episcopis, abbatibus, presbiteris, diaconibus, clero vel omni populo Dei.
Deum timentibus, ecclesie orantibus notesco et ut pro me orare iu-
beatis supplex expostulo. Is expktis, ego et patri meus nostre Vale-
rius, in Christi nomine edificabimus in propietate nostram monaste-
ria cum regula sancta in aletese, in locum quod dicitur Asia; consti-
tuimus ecclesias, domos et ortos, vineas et pomares, térras de iscalta
factum est calidum, et de monte fecimus campum in honore Dei omni-
potens et sanctorum apostolorum Petri et Pauli et sancti Andree, quos
patronos elegimus in ipsa loca; iam illi diu transierint, et omnia michi
sub uno relinquerunt in unionem regule, et ego cum iam in extremis
dies deuenio, et timens et tremens ero de die et ora illa quando ac luce
migrauero, set quod hic in pauperibus dipensaui et pro illis et me do-
mino conmendaui, et quod est iugo seruitutis liberaui mercedem quod
iam illic sustinent, et ego ab eri de misericordia Dei non confido, set
quod longa est ut per ordinem prosequamur, nunc vero de presentí na-
rremus; sit omnie concessum ad ecclesia domini et patroni mei sancti
Andree apostoli, in loco quod dicitur Asia quiquid obtienere ualuit,
secundum quod superius memini, et ipsa villa Asia, et summo linuinsia
uba et alia loca alletes leorga, et in Castella quod nominatur villa Kar-
delli, et nominis mei, et uillella; libros, vestitum, pomares, vineas, res
mobilem et inmobilem, térras, exitus cum omni ingressum et regresUm
suo. E t si quis aliquis venerit de quocumque partem aut regionis, Ín-
cola, vicini, vel propinqui veniet aud pupilli cuiusque regionis filii qui
in uniones regule voluerit et in agone Domini nostri Ihesu Christi per-
sistere sic ei concessa potestas et firma possesio et qui contra hunc fac-
tum meum venerit ad inrumpendam, germani, sobrini, vicini aud etiam
de alia partem descendat super eum ignis eternus et cum luda traditore
sit in infenum dimersurus ubi misericordia querita et non inueniat.
Facta scriptura sub die et tempore X V kalendas februarias. In era
DCCCLXXIIII, regnante dompno Aldefonso. Ego Kardellus presbiter,
qui hanc scriptura fieri volui manus meas (Signo) et testibus tradidi
roborandas. Ego Zezius abbas de Por et presbiter ts (Signo). Seruan-
dus pbr. hac si indignus rogitus pro inscribere manus meas (Signo).
A. H. N., Oña, Perg. Leg. 166, d.° 2. Argáiz: Sal. Laur,, VI, 587.
1 0 54 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

18

844-1-enero.
E l obispo Fredulfo hace una extensa donación de bienes en Elzeto,
Santa María de Uallelio y Pobalias a l a sede de Valpuesta y a su obis-
po Juan... "Regnante principe Ranemiro i n Legione, sub era D C C C X X V ,
die III feria, kalendas Ianuarias."
Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. III. L a data la corrigió
Flórez, y la admite Barrau-Dihigo, aun cuando en el cartulario no
se lee otra que la copiada.

19

850.
Vistrili, hija de Munio y Gulatruda dan a Liébana y al abad Opila
unos bienes. "Ego Vestili scelera meorum adepta et honera pregravata,
quia abundaverunt iniquitates mee super numerum multitudinis aque
maris et pre ingenua peccata iniquitatis mee nec sursum que aspicere
et ñeque luminibus meis ad olimpum adtollere, et qui per me non valeo
nec celos aspicere nec Deum flagitare, sanctarum ecclesiarum et servo-
rum ejus me conmendo serviré et abbati meo Hopita..." E n vista de esto,
Vestrilia, "filia Munionis et Gulatrudis", concede a San Martín de Lié-
bana muchas tierras, "que ñeque ex fraude, nec ingeir'o, sed ex proprio
sudore... E r a D C C C L X X X V I I I , regnante domino Ordonio in Legione.
Teodarius scripsit".

Cartulario de Liébana, núm. 10. A . H . N . , 990. B.

La familia a quien se alude en esta carta, así como al abad Opila,


viven en Liébana durante el siglo x, lo cual nos obliga a retrasar la
fecha de -esta escritura a los años de Ordoño II o tal vez de Ordoño III.

20
852-4- julio.

E l abad Pablo, el presbítero Juan y el clérigo Ñuño fundan l a igle-


sia monasterial da San Martín "in territorio Castellense, in loco que
dicitur Pontecerci, subtus Castro illum", señalando los lugares donde
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1055

hicieron presuras y casas, y reseñando el ajuar que recibe el monaste-


rio. "Facta... era octogésima nongesima, tertia feria, quarto nonas Ju-
lias, regnante Rodericus comité i n Castella (Confirman los abades): V i -
gila, Arislus, Gaton y Todericus: Felmirus eps sacravit et + fecit."

L. Serrano, O. S. B . : Cl.° S. Millan Cogolla, pág. 5.

Hay error en la fecha, bien sea que aceptemos la del Cartulario im-
preso, bien sea que sigamos la del Becerro. Uno y otro indican la
era 890 y el 4 de julio; pero mientras uno añade que era feria III, el
otro pone feria VI. E l 4 de julio no fué ni martes ni viernes, sino lunes.
Habrá que aceptar la era, suponiendo un descuido en el copista al se-
ñalar el número de la feria o el de los idus.

21

852-18-noviembre.

Domnis invictissimis hac triunfatoribus santorum patronorum nos-


trorum sancti Romani et Teodoli, et sancti Aciscli, et sancti Ciernenti,
et sancti Cipriani. E g o Abitus abba, comorante en loco quod vocant
Tobellas, dono atque concedo ad ipsum atrio quod nuper manibus meis
edificavi, si concedo homnia mea facúltate, quem habeo vel habere
consto vel inopes stare potuero, id est, in terris, quod ego scalidavi vel
aplicavi i n Tobellas, de valle Placini usque ad fonte Sabaneira, cum óm-
nibus fontibus et silbis, et post inde presuras que presimus sineras i n
comunine, dañante villa, de termino ad termino, et alia sinera circa prato,
et sinera inter Porciles et Puralonga; et presimus t é r r a s i n valle Horcas,
et fecimus ibi casas et media eglesia, sanctorum Cosmas et Damiani, et
sunt ipsas t é r r a s super villa et alia so villa, et sinera i n valle, et orto,
et molino cum vicinos, ersditate in éxitos et fontes et i n montes, et tres
sineras traidoso et alia sinera subtus villa que dicunt Quintanella, et
media eglesia sancti Juliani, et ferranes i n Villamanca, vicinos, fontes
et montes; et ipsos vicinos tradiderant mici eglesia sanctorum Petri et
Pauli. E t presimus in Castella, in valle Donnica, sinera de limite; et
presimus i n Lausa sinera ad juxta calQata, et presimus bustos, de fonte
Azebera usque ad fonte Martini et foze de villa Mininusi, sive montes
sive fontes vel pascuis, et presimus i n Bustantigo presura pro busto,
una pariter cum celia de comunione, sive fontes sive montes vel silbas,
medio de Tobellas, medio de comunibus... et fecimus i b i eglesiam sancti
Mametis ad medias, et presimus i n Salinas ayras, cum suo puteo et ratio-
ne i n illas fontes. E t concedo isto iam dicto, ad istos sanctos, pro remedio
1056 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

anime me vel de meos gasalianes, pro luminaribus patronorum vestrorum


vel pro victo monacorum, elemosinis pauperum quia ad ipso altario vel
ad ipsa regula dcservientium; et nullus injuste presumat inferre, nisi qui
in ipsa regula colla sua humiliaverit, et quidquid subtraxerit voluerit,
excomuaicatus permaneat, ac corporis Domini me i Jesu Christi nec i n
finem accipiat communione, et pariet a parte regule L solidos et a parte
comitis alios L , et istum meum factus stabilitatem abeat vel per-
maneat. Ego Abitus abba qui hunc scriptu testamento feci, manu mea
robora vi. Paulus pbr. hic rob. Sanctus abba hic rob. Ifus hic rob.
Sinduitus abba hic rob. Felices abba rob. Saucellus abba hic rob. Luca-
mus ts. Arborius ts. et Severas ts, Facta scripta donationis vel testa-
mento regule, X I I I I Kalendas decembris, in era D C C C L X L " , regnante
principe Adefonso i n Obetao. Iohannes scripsit.

Silos, ms. 10, fols. 31 y 32.

Esta carta es sustancialmente la misma que otra que lleva la fe-


cha del 8 de noviembre de 822. L a diferencia de la fecha depende, sin
duda, de que uno de los copistas se olvidó de poner la virgula indica-
dora del número cuarenta en la X final, leyendo DCCCLX en vez de
DCCCLXv. Se da el caso, sin embargo, de que la carta de 822 supone
añadiduras y contaminaciones de época posterior por sus alusiones al
río Tirón, a Osmilla, y a Santa María d-e Lara. Y , no obstante, como
la calendación habla del rey Alfonso, habría que admitir una redac-
ción, primera del tiempo de Alfonso el Casto, a la cual se acercaría
más esta carta fechada en 852 que la de 822.

22

853-22-abril.

E l obispo Severo y Ariulphus hacen una donación extensísima al mo-


nasterio de Santa María de Yermo... en el territorio "de Campo, branias,
pascua, quas vulgus dicit Seles..." "Foris Pirineos montes, i n Castella'
in territorio de Amaia... in Ponte divissa" junto al campo de Asur F a -
nez... Facta... X kalendas Maii, E r a D C C C L X L I " .

Plórez, E . S. X X X V I I , ap. 9 . - ; Mateo Escogedor Costumbres páste-


nles, publicó esta carta en la pág. 14 y sigs.; pero con la fecha
errada año 817.

Este documento puede considerarse como una noticia redactada


tardíamente para perpetuar un acto real. Desde luego hay que renun-
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1057

ciar a la fecha del 817. L a del 853 podría indicar el momento en que
los dos obispos, Severo y Ariulfo, hacen a Serrano, obispo de Oviedo,
la donación de su monasterio. Esto, dando al documento una interpre-
tación benévola, pues la alusión al derecho de montático, la mención
de los reyes Ramiro y Ordoño, cuyos nombres se leen en el documen-
to, la firma del obispo de León Cixila, que vive hasta después de 930
y a quien se hace contemporáneo del obispo de Oviedo Serrano, que
empezó a gobernar su diócesis en 892, y, finalmente, el aparecer
Amaya, que no fué repoblada hasta 860; todo esto nos hace pensar
que nos hallamos aquí con un engendro del taller de falsificaciones
que hubo en Oviedo durante el siglo x n para defender supuestos lími-
tes jurisdiccionales.

23

853-4-julio.

E l abad Pablo, el presbítero Juan y el clérigo Ñuño fundan la igle-


sia monasterial de San Martín, " i n Foce de Flanio, iuxta Serea aqua,
i n loco que dicitur Lausa", y señalan las presuras que hicieron en fuen-
tes y montes; "sernas i n Lausa, et vineas in Castella". Todo esto y
algunas propiedades m á s que se especifican queda sujeto, a t r a v é s de
San Martín de Foce de Flanio o de Losa, a la iglesia matriz de San
Martín de F e r r á n . "Factum... tertia feria, quarto nonas Julias, in era
octingentesima nonagésima prima, regnante Rudericus comité i n Cas-
tella."

L. Serrano, O. S. B . : Gl.° 8. Millón Cogollo,, pág. 7.

Los fundadores y donantes son los mismos que un año antes, el


mdsmo día 4 de julio, habían levantado el monasterio de San Martín
de Ferrán. E l Becerro de San Millán trae la era DCCCXI, pero se ve
un raspado entre la última C y el XI. L a era 891, año 853, es correcta,
y la confirma el hecho de que en ese año el 4 de julio fué martes.

24

855-5-julio.

E l abad Pablo, el presbítero Juan y el clérigo Ñuño fundan la igle-


sia monasterial de San R o m á n y San Pedro, " i n loco que dicitur Valle
1 0 5 g FKAY JUSTO PÉBEZ DE URBEL

de Dondisle". L o s fundadores señalan los límites propios de la funda-


ción y lo anexionan todo a la iglesia matriz de San Martín de F e r r á n .
"Pacta... sexta feria, quarto nonas Julias, sub era octingentisima
nonagésima tertia, regnante comité Ruderico in Castella." (Los mismos
confirmantes y obispos que en la fundación de San Martín de Losa.)
L. Serrano, O. S. B . : Cl.° 8. Millón Cogollo,, pág. 9.

La fecha es correcta, según el cartulario, que señala el tercero de


las nonas de julio, feria VI, de 855, pues el 5 de julio de ese año fué
viernes. Yerra el becerro que señala la feria cuarta y era DCCXIII,
suprimiendo una L y la virgula de la X ; descuidos como éste fueron
los que motivaron que los historiadores antiguos introdujesen a un
conde Rodrigo en el siglo VIII.

25

857-20-abril.

Donación de Ordoño I y de l a reina N u ñ a a la iglesia de Oviedo... "In


rivulo qui dicitur Mera" varias iglesias... "In territorio Lebana monaste-
rio de sánete Leocadia, i n villa Oebbes, in territorio Trasmera, in villa
qui dicitur Mengor, unum puteum in Salinis, in territorio Castelle v i -
llana Tome cum ecclesiis S. Martini et Felicis, in Toranzo, villas... fonte,
montes..." (firman) Atanus, Theudericus, Didacus, Sindinis.
E. S. X X X V I I , pág. 323-325.

Es un documento que debe leerse con precaución, pues manifiesta


indicios de haber sido retocado por los falsarios ovetenses del siglo XII.
Se conserva en copia de este siglo. Cf. Barrau-Dihigo: Acts roy. astur.

26

PACTO D E T E J A D A

In nomine sánete Trinitatis, Patrem, F i l i u m et Spiritus Sanctum,


quod corde credimus et ore profetemus, credimus. (Es la profesión de
fe que se encuentra en otras cartas de Cárdena.) Proinde melius multus
et melius est mundum calcare, Christum audire, Evangelium complere,
vita beata cum angelis sentís et per omnia sécula posidere. Pro hac di-
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1059

vino amore accensi, ecoe nos omnes qni subter notati sumus, pactum
fecimus Deo et tibi pater nostro Rodanio abbate, et fiüum, et secun-
dum edictum Apostolorum et regula monasterio sicut sancta patrum
precedentium sanxit auctoritas uno in cenobio, Christo nos precedente,
habitemus, et quid pro salute animarum nostrarum abluere docere, ar-
guere, increpare, imperare, excomunicare vel emendare volueris humili
corde, intenta mente, desiderio ardente, divina gratia opitulante, inex-
cusabiliter, Domino favente, omnia adimpleamus Quod si aliquis ex
nobis contra singula et tuo precepto murmurans, sussurrans contumax,
inobediens vel calumniatus fuerit, tune habeas potestatem omnes in unum
congregare, et lectam coram ómnibus regulam, culpa propia publicam
probare et flagella vel excomunicationem secundum meritum aut culpe
unusquisque nostrum reatum suo convictui suscipiat. Si quis sana ex
nobis quod valde execratur regula vel omnes scripturam, aut aliquis
oculte consilium cum parentibus, germanis filiis, cognatis vel propin-
quis adprehenderit, sine consilio abbatis vel sancta conmunis regula, ha-
beas potestatem in nos unoquaque, qui hoc tentaverit, per sex menses
indutum tegimen rasum, aut consilio discintus et discalceatus, in solo
pane et aqua, in celia obscura, opus exerceat excomunicatus. Quod si
aliquis ex nobis, prona sua volúntate, voluerit agere penitentiam, exten-
sus nudo corpore, 70 flagellas coram ómnibus suscipiat et dopositus
veste monasterii, indutus aliquid sissum laicale, captas densissimas te-
nebras, nocte cum confussione et nocturna cenobio excomunicatus evel-
latur. Promitimus etiam Deo et tibi patri nostro Rodanio abbas, ut si
ex nobis aliquis sine benedictione de fratres aut tuo imperio provectus
et, ad alia loca habitando transiré voluerit, abeas potestate qui hoc
temptaverit, et cum prensus ad regule censum reducere et si quis eum
defenderé voluerit aut presbiter aut monachus aut quislibet persona,
ex vestra monitione audita, ulterius eam apud se remanere voluerit, co-
municatio illius ins,ita sit, et diabolo et participatio illius cum luda sca-
rioth sit in infernum et in presentí seculum excomunicatus permaneat
et ab omni cetu chritianorum, qui hoc fecerit. Certe si quod credere fas
est, tu dompnus noster, si aUquem ex nobis injuste, aut superbe, aut
iracunde, aut certe unum diligere et alterum livoris adolantibus blandí
excussare, tune habeamus et nos potestatem non iracunde, per unum quem
decania prepósito nostro querimonia inferre, et prepossitus tibi domno
nostro inferet, pedes deosculare, et nostra humiliter querela surgere; et
tu nos patienter jubeas abscultare, et comunis regule cervices humiliare,
corripere, et emendare. Quod si te corripere nolueris tune habeamus et
nos potestatem de altera monasteria abbates de collationem nostram
invitare, et coram eos et corripere, et tu nos cepta regula proficias, et
J060 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

nos tibi filii humiles, obedientes in ómnibus, quid sequamur Christi


sine macula nos offeras, Amen. Hec sunt nomina monachorum, qui se
Deo vivo et regula sancta et suo abbati Rodanio abbas ista sua pres-
criptione aceptí istius pacti remissione diabolo habente nunciabunt ab
Deo vel suo abbati se tradiderunt. Sub era DCCCXI, Rex Ordonio et
comité Rudericus.
Sub Christi nomine conjuncti sunt abbatis, sacerdotis, atque catolici
laici advocationem fratribus de Teliata, de reliquiis apostólos Petri et
Pauli ecce nos notati sunt pro nomine, sed in futuro vita eterna. Amen.
Argáiz: Sol Lawr., VI. Sobre la fecha de este diploma, veas-e lo que
decimos en el texto.

27

860 (?)-l-agosto.

'•En el nomine del Padre, e Fixo, e Espiritu Santo, e creyendo verda-


deramente esta fe de nuestro Señor Jesucristo, e predicándola claramen-
te. Yo Don Fernando Negro en uno con mi muger Doña Godina, temien-
do el postrimero dia del juicio e el infierno, e queriendo ganar el Pa-
rayso, ofrecemos e otorgamos a Dios poderoso, en todas cosas de aque-
llos que nos el dio e otorgó, de las cosas temporales de lo que tenemos a
mano, e dárnoslo por nuestras almas para el tesoro de la iglesia de San
Martin en nombre de nuestro Señor Jesucristo. Yo abad Don Roldan,
en uno con nuestros compañeros Don Guntado preste (e don Cen-
tronio comfessor e con los otros monjes), e con los otros Confe-
sores, e la voz del Señor e por la salud de las almas de todos los
fieles... Don Fernando, cuyo es Castrosiero, tomamos los lugares a do
sea sentada la yglesia de S. Martin obispo e de todos los santos, cuyas
reliquias son y contesadas, aquellos que llaman Escalada e los de Cas-
trosiero, otorgándolo e mandándolo nuestro señor don Fernando assi
como diciemos e poblamos aquellos lugares o vivieron los sirvientes, e
possimos términos de Sant Martin, so los términos de Escalada, desde
la yglesia de Sant YUam fasta en Pontil de Gascones, por el sendero que
se sigue e va por campo de Cisneros (oresos) fasta el campo de Rio Liuro,
e dende el mojón fasta Mata marfoso, e dende a Sima fuesa, dende Aba-
e

llejo de Ferrus, e dende a Soyos calientes fasta el abellanar, dende a tie-


e

rra de cosello (Tovollo) e al forno e al texudo e a la viña de doña Justa e a


la fuente Tobara e al pliego de Nami e faz de Montenegro; así como para
la otra parte, en este rio e términos fasta el cuerno de Castro, todo
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1061

quanto entre estos términos yace en eredades, como en su termino como


en berterias (pm. berterias y pone térras) de pastos e empojulares e en
montes, en todos sus pastos enteramente, o aquella tierra de cerca
Ebro, de parte Escalada a fuente Judía, que el del arroyo fasta la Re-
villa e del rio fasta de la linde mediana enteramente. Otrosí tenemos por
mandado al sobredicho e muy glorioso señor, en los lugares por ensan-
chamiento e hayan donde vivan los que sirvieren a Dios e Sant Martin,
esto es, en la villa que dicen Ayluengo, la tierra de la fuente de peña
(a peña) enteramente. E otra tierra e la yglesia fasta Nava, de ca-
rrera a carrera, de la villaj fasta Bustiello, e de valde Posudo
fasta Portillo de (om. fuera Dios y pone padres) fuera Dios; e de la otra
parte en fuente del monte del Ahedo e otros herencias en la villa qu
llaman Guermeéis, que son de Sant Martin, e una serna en Sotiello de
faraye, cerca el arroyo, e toda la heredad de Sant Pedro en Sanmuel,
que es sembradura de diez y ocho modios sembradura; e otra serna en
la villa de Oso de treinte modios sembradura a la yglesia de Sant Mar-
tin. Ende nos don Román abad e con don Gundaco preste e don Centronio
confesor e los otros fraires, cuyos nombres seria luengo de contar, los to-
mamos estos lugares sobredichos so la opera e so el mando de Nuestro Se-
ñor don Fernando, e confirmamos todas estas cosas a esa casa e a la
clausttra de Sant Martin obispo, e de los santos en cuya honra esa yglesia
es alli consagrada. E otrosí de las cosas temporales que pudimos ganar
y acrescer nos sobredichos abad don Roldan y don Gutrico preste e
don Centronio confesor e los otros fraires ponemos estos santos e cobdi-
ciamos perseverar e damos nuestra cabeza a la claustra de Sant Martin
con todas nuestras cosas; conbiene a saber: Bacas, bueyes, caballos, ye-
guas, ganados menudos, ropa de lechos, entradas de casas, oraos, la-
gares, pumares, que fundamos de nuestras manos propias, molinos que
dispusimos de nuevo e fecimos, en el so Ebro y en otros lugares; tesoro
de la yglesia, libros, casullas, cálices, coronas e otros ornamentos de
yglesia, que de todo en todo sean confirmados a la claustra de Sant Mar-
tin obispo en verdat e igualdat por siempre jamas: E la escritura de
esta regla e el testamento de la yglesia haya firmedumbre. Fecha la
escritura de esta regla en día conocido lunes segunda feria de las calen-
das del mes de agosto, era setecientos sesenta y tres años (ochocientos
e vn año) sennorreante el principe don Alfonso en Oviedo e el conde
don Rodrigo en Castilla. Yo don Roldan, abad de el Monzón en uno con
nuestros compañeros don Gumaco preste e don Centronio confesor, en
este pleito de esta regla, que fecimos, oímos leer, con nuestras manos
propias la robramos, e dimos testimonio para robrarlo.

Don Fuerres (Fuerte), Don Vicente, Don Gupranno, Don Viatero de


1 0 62 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Nuceda, Don E g i l a del Cuerno, Don Audas (Andrés) de Escalada, Don


Albaro de Escalada, Don Opilano abad, Don Arcadio abad, Don Luca-
cio abad de Siero, Don Ñ u ñ o abad, Don Cot fraire escribano lo escribió.

Archivo de Silos, Ms. 4., fols. 7-9. Entre paréntesis colocamos las lec-
ciones más notables de la copia -existente en la B. N , ms. 841, fo-
lio 421 y siguientes.
No solamente no existe escritura original, pero ni siquiera se con-
serva el texto latino primitivo, que se descubre claramente en estas
fórmulas. No obstante, en esta traducción, del siglo x n i al parecer, se
transparenta un formulismo que no tiene nada de anormal. Choca a
primera vista el nombre de Fernando Niger o Negro; pero ese califi-
cativo puede corresponder a una mala traducción del patronímico
Nunniz. Argáiz conoció también esta carta en una traducción distinta,
pues reproduce las frases siguientes: "Yo el abad don Roldan, en uno
con nuestros compañeros don Gustaco, preste e don Centurio con-
fesor e con los otros monjes e con los confesores por el amor de Dios
e por el alma de don Fernando, cuya es Castro Siero, tomamos los
lugares antiguos, do está asentada la iglesia de San Martín, obispo, e
de otros santos, cuyas reliquias hi son condesadas, entre los términos
aquellos, que llaman Escalada e los de Castro Siero, otorgándolo e
mandándolo nuestro señor don Fernando; Regnante Adefonso, era
DCOCI. Firman el documento los abades Roldan, Lucasio, abad de
Siero, Repano abad, Upiano abad, Arcadio abad, Ñuño Abad." (Argáiz:
Sol. LaMinmáa, VI, 422. Seguramente es la que nosotros hemos
encontrado en el ms. de la B. N., aunque ésta tiene los cf. de
Silos. También Sandoval alude a esta escritura, y lo mismo él que
Argáiz creen que el Adefonso de la fecha es Alfonso el Casto. Pero
es evidente que tanto la fecha de Silos, era 766, como la de A r -
gáiz y la B. N . era 801, están equivocadas. L a unión de los dos nombres
Alfonso y Rodrigo nos indica que se trata de Alfonso III, y que la
carta se escribió después de 866, Las suscripciones de la redacción de
Silos "... don Viatero de Nuceda, don Egila del Cuerno, don Audas de
Escalada, don Albaro de Escalada..." podrían dejarnos mal sabor de
boca, pero a l no encontrarlas en la copia de Argáiz nos indica que se
trata de firmas posteriormente añadidas. L a presencia de doña Godina
en esta carta nos confirma que es a este magnate a quien s refiere
e

la inscripción de Santa Centola de Siero.

28
862.

Rodrigo, por remedio de su alma y de las de sus padres Vermudo


Alvarez y Guntroda, hace donación de sus bienes patrimoniales en V i -
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1063

Ilota, Villateca, San Esteban y Baro a la iglesia monasterial de San


Martín de Losa y a su abad Ñuño... "Facta era nongentésima, regnante
Roderico comité i n Castella."

Li. Serrano, O. S. B . : OZ.° S. Millón Cocolía, pág. 10.

29

863-15-marzo.

E l abad Severo hace donación de unos libros y otros bienes "ad re-
gulam S. Felices" Didaco comité dona varias decanias, una super villa
de Asur, al monasterio de "S. Felicis et S. Johannis et S. Micaeli et
Sancta M a r i a i n manus Monnioni abbatis i n regula sancta (Poco des-
pués resume todo este título en 8. Felices Aulcensis) Facta... idus mar-
tias, era nongentésima prima, regnante principe rege nostro Adefonso in
Oveto. Ego igitur Didaco comité... manu mea signum + feci".

L Serrano, O. S. B . : Cl.° 8. Millón Cogollo,, pág. 10.

Hay error en la fecha. E n el año 863 no reinaba todavía Alfonso III,


que subió al trono en 866. Por razones que aducimos en el texto hay
que colocar esta carta lo más pronto en 873.

30

863-13-diciembre.

"In iudicio Antoni episcopi, F l a v i abbati, Ceci presbiteri, Gun-


terici presbiteri vel aliorum multorum iudicum", Rebelio reconoce que
ciertos bienes, entre los que cuenta la iglesia de San Juan, que él po-
seía indebidamente, eran en realidad de la pertenencia del monasterio
de Santa María del Puerto, a quien se los resituye. "Facta... idus Decem-
bris i n E r a DCCCCI, regnante domino nostro Ihu Xpo, et imperante
principe nostro domno Ordonio residente i n Asturias.

Serrano Sanz, M . : Ct.° Santa María del Puerto (Santoña), in B. R. A . H .


tomo LiXXIII, pág. 421, con referencia al Becerro de Santa María,
folio L V (Argáiz: Soledad Laureada, VI, 578).
1 0 6 4 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

31

864-2-mayo.

Didaco Comité dona a 8. Felicis et S. Micael et Sánete Marie et


SS. Petri et PauU et S. Johannis de Awkensis y al abad Severo, varios
monasterios sitos en sub Ángulo y Barcena. E l propio conde confirma en
esta escritura ciertos derechos sobre un monte al abad Uquella. del
monasterio de San Juan de Barcena, uno de los donados, y detalla más
adelante las donaciones a San Felices de Oca de los monasterio de San
Vicente de Anni y de Santiago y San Juan de Huzuza, con sus respecti-
vos abades Valero y Fenestero, así como la del monasterio de San Mar-
tín de Ferrán (el fundado por Pablo in loco Ponteoerci) y los a él de-
pendientes. Concluye esta amplia donación con la de varias villas y fue-
ros buenos.
"Facta... era nongentésima secunda, die sexto nonas maias, regnante
principe nostro Adefonso in Oveto Ego Didado comité... in mánu de Se-
vero abbati, munu mea signum + feci."
L. Serrano, O. S. B.: Cl.» 8. Millón Cogollo,, pág. 12.

Hay error en la fecha, pues en 864 no reinaba aún Alfonso n i .


Habrá que poner esta carta después de 873.

32

864-17-septiembre.

Ilduara, con sus hijos Fredenando, Godesteo, Gisclaura, Hanni, Soa-


rio y Justa, dona varias heredades, en Scalido y S. Saturnini, al monas-
terio de Santa María de Tudela. "Factus... X V Kalendas octubres, era
DCCCII, regnante principe Domno Hordonio, anno regni eius XIIII... Ro-
dericus rogitus a filiis nostris..., Fredenandus confirmans..., Lusidius
abba..., Albura pbr.... Hanni pbr.

Barrau-Dibigo: Gh. la Valpuesta, carta núm. IV.


COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1065

33

865-22-octubre.

Carta de propia oblación y donación de bienes hecha en favor de


San Cosme y San Damián, de Valderrama, monasterio situado poco más
de media legua de Frías. "Facimus traditionem ad Sancta Ecclesia sanc-
torum Cosme et Damiani, pactum fecimus ut secundum meritum apos-
tolorum in uno cenobio habitemus."
"Facta... X I kalendas nobembres, era DCCCCIIP, regnante Domino
Ordonio rex in Asturias."
Barrau-Dihigo: Ch. Valpu^sta, carta núm. V; Argáiz: Soledad Lau-
reada, VI, 403.

34

867-20-enero.

Don Alfonso III restituye a Santiago de Compostela la villa de Car-


eada, que la había usurpado "ille infelix Froila". "Notum die XIII kal.
februarii, era DCCCCV. Adefonsus rex cf.—Petras Theon ts.—Attha-
nus ts.—Fernandus ts.—Rudericus comes ts.—Benignus diaconus ts.—
Félix ts."
A. López Perreiro, H.° de la 8. A. M. I. de Santiago, n , Apéndice VI,
página 12; E. S., XIX, Apéndice pág. 336, sin la lista de los confir-
mantes. Los doa lo han tomado del Tumbo A de Santiago, fol. 2.

35

867-1-mayo.

E l abad Guisandus junto con sus sociis y bajo la bendición del obispo
Elmiro fabricó y fundó el monasterio de San Juan de Orbañanos, "in
era nongentésima quinta, notum die incotum est fundamentum kalendas
madias". E l fundador hizo presuras, que ahora agrega al monasterio,
"in Castella, in etiam in Ovarenes et in Roruevam".
L. Serrano, O. S. B.: Gl.° S. Millón Cogolla, pág. 14.
1 0 6 6 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

36

869.

Ego comité Didaco... dona a San Felices de Oca, aprovechamiento de


leña y pastos en los montes de Oca, así como fija los lugares donde pue-
de establecer el monasterio las "bacarizas" del ganado, que ha de pastar
en dichos montes. "Facta... in era nongentésima séptima, regnante Ade-
fonso in Oveto et Didaco comité in Castella. Severus abba cf. San-
cio epo, cf."
L. Serrano, O. S. B.: Cl.° 8. Millán Cogollo,, pág. 16.

Fecha poco segura que hay que retrasar, por razones que doy en
el texto, hasta después de 873.

37

870-28-mayo.

Donación en favcy de la iglesia de San Salvador de Suances de todo


el haber propiedad de Jaime hijo de Quiriaci y Carterie. "Factum... quin-
to ¡calendas junias era D C C C C octava."
Josué, E . : Libro de Regla, pág. 3, con referencia al códice de igual
nombre del A. de Santillana del Mar, fol. 2.

38
871.

E l noble Arroncius, su hijo Tello, el obispo Bivere, el abad de Ocoiz-


ta Pedro y Obtavia "mater de domino Bivere epo", donan al monaste-
rio de San Vicente de Ocoizta y a su abad varios bienes con la adver-
tencia de que "istas evrentias de nostris avus habemus, de Legione ve-
nerunt ibi". A renglón seguido se asegura que los donantes hicieron
también donación de buen número de iglesias al monasterio de San V i -
cente, al que declaran ingenuo de toda potestad, sin que a nadie tenga
que pagar tributo, "solummodo ad regem et ad comitis terre... Era non-
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1067

gentesima nona Aldefonso rex in Oveto, Didaco comité i n Castella."


E n el a ñ o 984, queriente el obispo Munio demandar las tercias episco-
pales, se promovió pleito, siendo Alvaro abad del monasterio, ante el
rey Sancho y l a reina Urraca. E l pleito lo ganó e l monasterio "regnante
Sancio rex i n Pampilona, comité Lupe Sarrazinez in Divina, A u r i v i t a
Didacoz i n Estivaliz, Albaro Sarracinez i n Murielles... Garcia Fredinan-
diz in Castella". (Todo en nota marginal al B . Galicano.)

L . Serrano, O. S. B . : Cl.° S. Millán Cogollo,, pág. 17.

39

873-18-abril.

Agregación de varias iglesias al monasterio de San Millán y San E s -


teban de Salcedo. " E r a nongentésima undécima, quarto décimo kalen-
das Maias, regnante rex Adefonso in Oveto, et comité Ruderico et sé-
nior Sarrazini Munnioz ts."

L . Serrano, O. S. B . : Cl.° 8. Millán Cogollo,, pág. 19.

Hablan de este documento: Sandoval, Fundaciones, San Millán,


folio 44; Coronica, IV, 179, y Berganza, Antigüedades, I, pág. 184.
Todos señalan como fecha el año 873.

40

875-17-agos.

Donación de v a r í a s heredades y libros en favor del monasterio de


San Cosme y San Damián de Valderrama. "Facta... dia X V I Kalendas
sebtembres, era D C C C C X I I T , regnante domino Adefonso principe in A s -
turias."

Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. VI.

Es interesante observar que el donante Emeritus presbiter <es lla-


mado en la firma, sin duda por una distracción, Meritus episaopus, y
lapsus como éste deben indicarnos con qué precaución hemos de leer
los documentos antiguos.
1068 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

41

877-10-febrero.

Alfonso III, estando en Oviedo, da una villa a la iglesia de Mondo-


ñedo y a su obispo Rosendo. Confirman después del rey los obispos A l -
varo (de Valpuesta), Felmiro (de Osma), Nausto (de Coimbra), Bran-
den co (de Lamego), otro obispo llamado Frelasio, y luego los infantes
Ramiro, Ñuño, Fruela, el abad Hermenegildo, los caballerizos Ciríaco,
Arias y Cavino, el notario Argimiro, el escriba Félix y otros eclesiás-
ticos.
E. S., XVIII, pág. 313; Cotarelo y Valledor: Vida de Alfonso III, pa-
gino 258.

Si se tratase de un documento auténtico, sería el único de L/eón


en que confirman los obispos de Castilla; pero es evidentemente una
falsificación. Cf. Barrau-Dihigo: Actes roy. astur., pág. 112.

42

878-25-mayo.

De este año queda una memoria en una inscripción de la montaña


de Burgos, iglesia de Viveda, que dice así: "Sacre templi Oveco epis-
copus octavo calendas januarias DCCCCXVI."
Josué, B. A. H., t. 45, pág. 545, y Escagedo: Estudios de H. Montañe-
sa, III, pág. 13.

43

883.

"Donación que esta en S. Millan suelta, que tiene la data mendosísi-


ma... y me he resuelto a ponerla por este tiempo:
"Didaco comité Castelle una cum uxore mea domna Sancia" se ofre-
cen "ad atrium Beatissim Felicia... situs in suburbio de Auca... et Re-
chmimiro abb... concedimus... monasterium situm in valle de Assur re-
hquns ferente Sánete Marie Virginis et SS. A A . Petri et Pauli et Sti
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1069

Pelagii... aliud monasterio S. Ioannis Evangelista... situm... riuulum A r -


lanzonem..." También le da la iglesia de San Quirce, Santo Tomás y
San Cipriano, y varios bienes muebles... " V I I kalendas Augustias, sub
era D C C C X , Regnante glorioso domino nostro Adefonso la Oveto et
Garseaniz Enneconis in Suprarbi Ego Didaco... Ego Munio Beliquidez,
corum gener. Ego Sulla Didaz illorum filia, Ego Garsias Enneconis rex,
auunculus comitis Roderici... Ego Ferdinandus Didaz, illorum filius, Dida-
cus Didaz illorum filius. Ego Yldericus, auunculus comitis Didaci Rode-
rici. Ego Tarasia mater comitis, Ego Munia Dona, sóror comitis... Veía
Valériz, Annaia Rodriz, Didaco prbr... sénior Gundisalvo cónsul, sénior
Sancio Enneconis, Armiger regis, sénior Sancio Garceaniz offertor re-
gis, Julianus presbiter exarator."

Axgáis, S. L., II, 40719.


E l pseudo Hauberto habló de Munio Belquides, diciendo que casó con
Sulla, y que procedía de la familia de Carlomagno. Todo el documento
está delatando la mano inhábil del falsificador. Berganza habla de él
dos veces en sus Antigüedades, una vez considerándole como autén-
tico, otra reconociendo algo raro que despertaba sus sospechas. Para
muestra basta un botón: la alusión a las reliquias de San Pelayo, que
no había nacido todavía en 883, y cuyo culto no se extendió por León
y Castilla hasta la segunda mitad del siglo x.

44

885.

Rodrigo de Bustamante confirma el privilegio concedido por el con-


de de Castilla Ñuño Belchides a San Salvador de Benaver.
M . de Asúa y Campos: El Valle de Ruiseñada, 1509, pág. 159
Se trata, evidentemente, de una escritura a todas luces aprócrifa.

45

888.

Obiit Albaro episcopus X I I I kalendas Nbris, era D C C C C X X V I .


Inscripción hallada en Bolívar, pueblo alavés de la hermandad de V i -
toria. Llórente: Noticias de las tres provincias Vascongadas, TU
(1807), págs. 177-183.
1070 FRAY JUSTO PERES DE URBEL

46
894-19-noviembre.
E l obispo Fredulfo hace una donación al monasterio de San
o
R o m á n de V i l l a Merosa. "Facta... X I I I kalendas decembres, sub
era D C C C C X X X I I , regnante domino Adefonso".
Barrau-Dihigo: Ch. de Val'puesta, carta núm- VII,

47

897-30-junio.

Donación de Alfonso III y sus hijos a la iglesia de Lugo.


Risco, E. S., XL., 384; Barrau-Dihigo: Revue Hispwiisque,, VII, 1900,
página 307.

Entre los confirmantes figura Ñuño Núñez, "comes Castelle", el


personaje que por esta época era conde de Castilla; pero esta escritu-
ra tiene todo el aspecto de una falsificación.

48
897-18-noviembre.

Juliano abad, que el año antes había construido el monasterio de San


Saturnino de Unceca, en Mena, le une a San Román de Tovillas en V a l -
degobia y al abad Tello, "rege Adefonso i n Oveto, et comité Gundi-
salvo Telliz i n Lantaron E r a D C C C C X X X V . " F i r m a el ob. Fredulfo.
Argáiz, S. L., VI, 561.

49
898 (?)

Donación de Ordoño II a San Pedro de Montes, "IIII K a l Maii E r a


D C C C C X X X V ! , Luna XIIII». Confirman los príncipes Sancho, Alfonso!
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1071

Scemena, García y Ranemiro; los obispos Recaredo de Lugo, Sabarico


de Dumio, Natalez de Oca, Frunimio de León, Ermoigio de Tuy, Fredo-
sindo de Salamanca, Jimeno de Astorga, y los magnates Gutier Osoriz,
Gutier Menéndez, Flagino Díaz, Fernando Díaz, Ñ u ñ o Alvarez, Alvarus
Pepi.

Yepes: Coronica, t. II, ap., escrit. X I V .

Si algo auténtico hay en esta escritura, como parece, hay que fe-
charla después de 914.

50

899-1-marzo.

E n el lugar de Kavia se realiza una venta de dos tierras entre par-


ticulares. "Facta... Kalendas Marcias, E r a D C C C C X X X V I I , rex Ade-
f onso i n Obieto et comité Munnio Nuniz in Castella, et comité Gundissal-
vo Fernandiz i n Vurgos."
L. Serrano, O, S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 117; Berganza: Antigüeda-
des, t. II, pág. 371. Los dos con relación al Becerro Gótico fo- >

lio 28, col. 4.

51

899-6-mayo.

Diploma otorgado por don Alfonso III el día de la consagración de


la iglesia de Santiago de Compostela. "Facta donationis carta anno
X X X I I I I regni gloriosi principis Adefonsi, presentibus Episcopus et
comitibus in medio ecclesie Dei, die consecrationis templi, II nonas maii,
E r a D C C C C X X X V I I . " (Conf. = Familia real, 8 obispos, 3 condes y gran-
des personajes). Munio Muniz comes conf.
B
A. López Ferreiro: 2T. de la 8. A. M. I. de Santiago, II, Apéndice,
páginas 46 a 50; E . S. XIX, Apéndice, págs. 340 a 344. Los dos con
referencia al Tumbo A . de la iglesia de Santiago, fols. 4 v y 5 v.
Escritura más que sospechosa. Cf. Barrau-Dihigo: Hecherchc rs S M

Vhist. politique du rogowme astwien, en Rev. Hisp., VII, 1900,


308-309.
1 Q 7 2 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

52

Sin fecha.

"Se halla en el archivo de Castrogeriz una donación en que un ca-


ballero llamado Augur Augure* da ciertos bienes a Santa M a n a y ha-
bla con el obispo don Domingo diciendo: " E t tibi Dominico €astellensi
epo et Suintilla (o Quintilla) abbati..." Le sucedió Mumo. Dice o otra
donación del mismo archivo de Castro en la cual una señora llamada
Urraca le da cierta hacienda diciendo que le da las heredades que tema
entre las que llaman del Coto, restituyéndole las que fueron de sus an-
tecesores.
Noticia de Argáiz, S. L., VI, pág. 260, sin fechar.

Referencia tan vaga, que conviene no utilizarla. E n toda la época


condal no encontramos ninguna otra alusión a este obispo Domingo,
ni a ningún otro de los personajes aquí aludidos; ni se ha podido tam-
poco encontrar las cartas que cita Argáiz.

53

900 (?)

Pacto que los monjes de San Andrés de Orbañanos hacen con su


abad Guisando... "Kalendas maias era D C C C VIII, regnante rege Ade-
fonso i n Obeto."
Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. VIII.

E l editor de las cartas de Valpuesta coloca ésta en el año 900, por


darle una fecha, pero si pensamos que este Guisando abad es el fun-
dador del monasterio de Orbañanos, de quien se ríos habla en cartas
de mediados del siglo ix, veremos la necesidad de darle una fecha an-
terior. Argáiz debió leer la era DCCCCVIII, puesto que señala el año
870, y esto parece razonable. E l erudito benedictino traduce este pacto
interesantísimo, y ponemos aquí el final de su traducción: "Pero si tú,
padre santísimo, lo que Dios no permita, quieres amar a uno y abo-
rrecer a otro, a uno mandarle y a otro excusarle, nos ha de ser lícito
querellarnos y pedir que te enmiendes. Y si no lo quisieres hacer po-
damos llamar a otro abad, de otro convento nuestro y presentar ante
él nuestras quejas y pedirte, besándote los pies, que te corrijas; pero
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1073

que nosotros nos amemos mutuamente, aborrezcamos todas las cosas


del siglo y queramos las de Cristo y la conversión de nuestras costum-
bres, para que podamos reinar con El." Firman Wisando, Ailano, Mau-
relo abad. Luciano presbítero, Alarico presbítero, Flaino Munnio, Ade-
fonso presbítero, Adica abad, Era DCCCCVIII, reinando don Alonso
en Oviedo. Soledad Laureada, VI, 410.

54

900 (?)
Gugina hace una donación a Valpuesta y a su obispo Diego. Care-
ce de fecha. E n las propuestas por Barrau-Dihigo (900; 929-57; 975) se
cumple que fuera obispo de Valpuesta un Diego.
Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. IX.

Es una carta sin fecha. Se habla en ella de Diego, obispo de Val-


puesta, pero no sabemos si se trata de Diego I, que vivía en el año 900;
de Diego II, que gobernada la diócesis en 957, o de Diego III, cuyo
nombre aparece en cartas de 975.

55

902-24-septiembre.
Gonzalo Téllez y su mujer Flámula al abad Damián de San Pedro
de Cárdena donan una serna en Petemales. "Facta... VIII kalendas oc-
tobris, sub E r a DCCCCXL, regnante Domino nostro Jesu Christo et
principe Adefonso in Legione." Entre los confirmantes, Beila Nuniz,
Gutterre y Assuri.
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 120 y 121; Berganza: An-
tigüedades, II, pág. 372.Los dos con relación al Becerro Gótico, fo-
lio 29, col. 3.

56

903-29-mayo.
Diego Obecoz y su mujer Guntroda donan al monasterio de San
Mames de Molino de Obarenes y al abad Guisando varias iglesias. "Fac-
1 0 ? 4 F R A Y J U S T O PÉREZ DE URBEL

ta... era nongentésima quadragesima prima, sub die notum quarto ka-
lendas Jimias, regnante Domino nostro Jhesu Christo, sub eius p r e s t o
principe glorioso Adefonso in Obeto et comité Roderico in Castella. (En-
tre los confirmantes) Vincius eps cf., Gundisalvus abba cf., Sarrazini
Alvariz cf., Gondissalvo Beilaz cf."
L. Serrano, O. S. B.: Cl.° S. Millán Cogollo,, pág. 19. La fecha es du-
dosa. Barrau-Dihigo propone el año 873: Rechertes suT le roy. as-
tur., pág. 341, y Argáiz leyó también este año.

Por lo demás, el contexto impone también esa lectura, pues las no-
ticias que tenemos del abad Wisando o Guisando, a quien se hace esta
donación, son de hacia 865, y, por otra parte, sabemos por otras car-
tas que en 903 el conde de Castilla era Gonzalo Téllez y no Rodrigo.
Berganza comenta también este documento, y señala como fecha el
año 873; Antigüedades, I, pág. 128.

57

903-1-septiembre.

Carta de venta de una tierra, "in loco que dicitur Gottel"; realiza-
da la venta entre particulares. "Facta... Kalendas sebtembres, era
DCCCCLI, regnante Domni Adefonsi rex in Obeto, et comité Gonde-
salbo Telluz in Castella... Gemelle Uictoriz, qui fui fideiussor, manu mea
signum ¡+ feci."
Barrau-Dihigo: Gh. de Valpuesta, carta X, siguiendo al Códice 1166 B
del A. H. N., fol. 8r y v.

Admitimos la corrección de la fecha propuesta por el propio Barrau-


Dihigo, teniendo, como él, en cuenta que en 913 era rey en Oviedo
García I.

58
906.

C UI a d t e C Í t a P r M a n S C a s t e l a e n l a H d e
LL. IV,
i ? CCp.
o 220,
0 y
v Tfirmada
^ por ^Fredulfo
° ° Auca.
de - a™**o,
E.S., XXVI, pág. 95.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1075

59

909-1-febrero.

Venta entre particulares de varias tierras sitas "ab occidente via


que discurret ad Obirna. Facta... kalendas Februarias, sub Era
DOCCCXLVII, regnante rex Adefonso in Obieto, et comité Munnioni in
Castella."

L. Serrano, O. S. B.: B.° G<.> Cárdena, págis. 75 y 76, con referencia al


Becerro Gótico, fol. 19, col. 1. Berganza: Antigüedades, II, 372.

60

909-23-julio.

Venta entre particulares de unas tierras "iusta rivulo de Obirna.


Facta... X kalendas, Era DCCCCXLVIT, regnante principe Adefonso in
Obieto, et comité Nunu Nuniz in Castella".

L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 74 y 75, con referencia al


Becerro Gótico, fol. 19, col. 1.

61

911-19-febrero.

En la carta de fundación de San Isidoro de Dueñas dada por el rey


García en " X V kalendas, Martii, Era DCCCCXL VIIII", confirman Gar-
cía Didaci y Munnio Vela... Maurellus además del rey y regina Muma-
donna, "anno feliciter regni nostri primo".

Yepes: Coromca, IV, fol. 445, escritura XXIII.


1 0 ? 6 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

61 bis
911-12-abril (?)

Ordeño da la villa de Sollanzo al monasterio de San Cosme de Abe-


llar... "Giloira regina, Gundisaluus prolis regis, Ranimirus films regís,
Ferdinando Ansuris comes, Osorio Gunterriz..."
Arch. Cat. de León. Hay error en la fecha, pues Ordeño II no tomó p o
sesión del reino de León hasta 914.

62

911-13-mayo.

"Conditionis sacramentorum atque exordinatione", que ante Gon-


zalo Téllez juran los representantes del abad Tello de Santa María de
Valpuesta contra "Analso pbr et Siberius". Los defensores del derecho
del abad juran, puestas las manos sobre el altar de San Millán de Ga-
binea, que Analso donó todos sus bienes y derechos a Valpuesta, en
manos del obispo Felmiro de dicha sede. "Factum... III idus malas, dis-
curriente era DCCCCXLVIIfí, regnante Domno Garsea in Leione et co-
mité Gundesalbo Telluz i n Lantarone."
Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta XI, siguiendo al Códice 1166 B,
folio l l l r , y supliendo las deficiencias por el 1167 B, fol. 7r y v.
Los dos códices en el A. H . N . de Madrid,

63
912-12-enero (?)

Gonzalo Téllez, su mujer Flámula, Muma Donna y el hijo de é s t a


Ramiro, fundadores del monasterio de San Pedro de Arlanza, le eman-
cipan de su. patronato, enriqueciéndolo con algunas donaciones. "Fac-
tum.., II Idus Januarii, sub E r a D C C C C L . Garsea principe in Legione
regnans (Después de la fórmula de confirmación de Gonzalo Téllez);
Flámula cf.—Munna Donna cf.—Ranimirus cf.—Fredinandus cf —Gun-
disalbus cf.—Sancius cf.—Maurellus Diaz cf.—Fredinandus Sarracini cf
Assur Gundisalviz cf.—Nunnu Albariz cf.—Bela Nunnez c f . - R o d e r i c u s
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1077

Gusteuz cf.—Rodericus Didaz cf.—Furtun cf.—Albaro Zisla cf.—Ga-


liso cf.—Tellus Sarracini cf.—Flagini Falconiz cf.—Damianus abba cf.
Silvanus abba cf.—Ferruzus cf.—Obeco Telliz cf.—Bela Ovechez cf.—
Fredinando Ovechez cf.—Licini pbr cf.—Sisebutus pbr cf.—Aper pbr cf.
Gillelmus pbr.—Lupe Martini.—Albaro Martini cf.—Abenti cf.—San-
cio Ferrario cf.—Munio Gastalio cf.—Sisebutus notuit."
L. Serrano, O. S. B.: Cat.° S. Pedro de Arlanza, págs. 10 y sigs. Con
relación al Becerro de Arlanza, d.° núm 2. Acerca de esta carta
véase lo que decimos en el texto, cap. XI

64

912-12-enero (?)

Fernán González, con su mujer Sancha, fundadores del monasterio


de San Pedro de Arlanza, le emancipan de su patronato, enriquecién-
dole con algunas donaciones. "Factum... II Idus Jannuarii. Era DCCCCL,
regnante Domino nostro Ihesu Christo iure perheni; Garsea princeps reg-
num Legionis regente (Confirman después de los donantes) Momadonna
cometissima filiorum meorum cf.—Ego Ranemiro Gunsalviz donatio-
nem fratum meorum cf.—Sabastianus cf.—Damianus abba.cf.—Sisebu-
tus abba cf.—Aper abba cf.—Morellus Díaz cf.—Fredinando Sarraci-
nez cf.—Assur Gunsalviz cf.—Nunno Alvariz cf.—Vela Nunniz cf.—
Roderico Gudistioz cf.—Roderico Díaz cf.—Fortune Díaz cf.—Albaro
Zisda cf.—Falcone Falconez cf.—Obecco Telliz cf.—Vela Ovequez cf.—
Fredinado Ovequez cf.—Didaco Ovequez."
L. Serrano, O. S. B.: Cat:° de Arlanza, págs. 5 y sigs. Con referencia
al Becerro de Arlanza, d.° núm. 1, y corrigiendo algunas palabras
sobre «1 calco preparado para la Diplomática Española. Sobre esta
carta véase el texto, cap. XI.

65

912-1-septiembre.

Venta entre particulares de un huerto que lindaba, por uno de sus


límites, con la ciudad de Burgos. "Facta... kalendas Septembris, Era
1 0 7 8 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

D C C C C L , Garsea principe b Legión*, et Gundissalbo Fernandiz in Cas-


tella."
L Serrano O S. B . : B.' C» Cárdena, págs. 73 y 74; Berganza:An-
Urales, II, p a . 373.
g Wdo. con referencia al Becerro GoUco,
folio 18, col. 4.

66

912-20-septiembre.

Donaciones de diversos bienes y por distintas personas hechas en


favor de San Emeterio y San Celedonio de Taranco... U n a de las últi-
mas lleva la fecha, "era nongentésima quinquagesima, die duodécimo
kalendas Octobris".
L. Serrano, O. S. B . : Cl.° S. Millán Cogulla, págs. 4 y 5,

67
912.

Gonzalo Fernández, llamando avii mei, a los repobladores de Brañose-


ra confirma sus fueros a continuación de la copia conocida de los mis-
0
mos " i n E r a D C C C C L " .

L.. Serrano, O. S. B . : Caí." S. Pedro de Afianza, pág. 3, con referen-


cia al A . de Silos M a , 10, fol, 41.

67 bis.
912.

Alfonso III confirma a Fernando Ansúrez el condado de su padre


don Gutierre.

Salazar de Mendoza: Orígenes de las dignidades, fol. 15 Escritura a


todas luces apócrifa.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1079

68

913-1-marzo.

De esta fecha es la primera noticia del m.° de Loberuela, hoy L a


Veruela, en una donación hecha al mismo siendo su abad "Guido M a r -
t i n i " y remando Ordoño en León. E l segundo abad, Silvano, aparece en
donaciones de 928, 931 y 941; tercero, don Sabarico, como consta por
un trueque de hacienda, fecha 943 con doña Sendina Díaz; V i m a -
rano en 944; Roderico en 945; Martín desde 945. Según Argáiz, Conan-
cio, haciéndose monje en Loberuela, da su hacienda al abad Guido
Martini.

Argáiz, S. I., V I , págs. 428 y 633.

No sabemos qué valor dar a esta noticia de Argáiz. E n primer lu-


gar, debe haber un error en la fecha, pues Ordoño II no empezó a rei-
nar en León hasta 914. Por otra parte, ese nombre Guido Martini parece
extraño a las cartas castellanas del siglo x. T a l vez "él autor de la
Soledad Laureada leyó equivocadamente el pergamino de que se sir-
vió, pues es-e Conancio, que ahora se hace monje, vuelve a aparecer en
la historia del monasterio años adelante.

69

913-28-marzo.

E l v i r a y su hijo Alvaro, "qui es contracto", por las almas de sus


padres, de Flain Rodriz et domina Flamol^, donan varias villas y pro-
piedades al monasterio de Santa María de Quijera, cercano a Orba-
ñanos, y a su abad Assur. "Facta... quinto kalendas Aprilis i n era non-
gentésima quiquagesima prima, regnante rege Bermudo i n Legione et
comité Fernando Didaz i n Lantarone."

L . Serrano, O. S. B . : Cl° S. Millán Cogvlla, pág. 21.

También esta carta tiene un error en la calendación. Aceptando la


fecha, que coincide con el gobierno de Fernando Díaz en Lantarón, hay
que suponer un descuido del copista en la transcripción del nombre
del rey a quien llama Vermudo en vez de García. ¿ O habría un conato
1080 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

de
de reconocer
reconocer como rey en León al hermano de Alfonso ni, Vermudo el
Ciego,
Ciego, que por esta época vivía con el título de rey en la Extremadura
que jx
portuguesa ?

70

913-25-octubre.

Gonzalo Téllez y su mujer F l á m u l a ingenuan de su patronato al


monasterio de San Jorge de Cerezo siendo su abad don Velasco. "Factum...
octabo kalendas Nobembris, E r a D C C C C L I , regnante principe Garseani
i n Legione, et comité Gundisalbo Telliz i n Cerasio (Confirman). Gudes-
teus gratia Dei eps cf.—Fronismus preceptum Dei eps cf.—Los abades
Sonna, Damianus y Donninus.—Assur Gundesalbo ts.—Munnio Assu-
riz ts.—Garsea rex manu propria rbi G A R S E A . "
L . Serrano, Q. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 327 y 328; Berganza: An-
tigüedades, II, pág. 373. Los dos con referencia al Becerro Gótico,
folio 85, col 4.

71

913.

Fundación del monasterio de San Cipriano de Tovalina "Reinando


Alfonso en Oviedo y Gonzalo Téllez, Conde en Castilla".
Documentación de Valpuesta, Argáiz: 8. L., VI, 633.

72

914 (?)-18-junio.

"Silo, qui sum filius Froilani et matris me Gotine*', dona a Muño y


a su mujer Gulatruda, "mancipella mea Faquina", hija de Monderici...
XIV kalendas Julias, era 952, regnante principe D . Froline."
Cart.° Liébana, núm. X X I V .
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1081

73

914-1-agosto.

Venta entre particulares de unas posesiones en Burgos. "Facta...


die notum kalendas Augustas, E r a DCCCCLIP, regnante rex Ordonio
in Legione, et comité Gundisaltao Fernandiz in Vurgoc."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 82.

74

914.

Fernán González y su madre dan hacienda a San Pedro de Arlanza


en Covarruvias.
Fry Juan de Arévalo: Crónica de los primeros condes de Castilla; ms.
(s. xvm) B. N . 1282, fol. 91. Noticia que es necesario recibir con
gran desconfianza.
*

75

915-29-enero.

Ordoño y su mujer Elvira hacen una donación a Santiago. (Entre los


confirmantes) Nunnus, Gutter.
Tumbo A de Santiago, fol. núm. 5.

75 bis.

915-29-enero.

Reunión en Zamora para examinar ciertas reclamaciones de los obis-


pos de Tuy y Lamego.

Lia trae López Ferreiro en la H. de la I. de Santiago, t. II, apéndice,


página 82; pero sin reproducir las subscripciones, que son las si-
1082 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

guientes: Ordonius rex, Gelvira regina, Sancius, Adefonsus, Ra-


minirus, Lucidius, Nwanis, Didacus, Gutierre, seis abades y lue-
go: Gundisaluus, Gundisaluus Fernandez, Federnandus Ansurez.
(Twribo A. de Swvtiago, fol. 17).

76

915-30-enero.

Ordoño da a Santiago la villa de Corneliano, "anno primo regni mei'


(Entre los confirmantes) Fredenandus y Nunnius.
E. S. XIX, 352.

76 bis

915-25-febrero.

"Gundisalbo Telliz et uxor Flambla" hacen a San Pedro de Cárdena


donación de una serna y de otras heredades que delimitan. "Facta... sub
Era DCCCCLIII die notum V Kalendas Marcias."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 34 y 35, con referencia al
Becerro Gótico,-fol. 9, col. 2.

77
915-1-mayo.

Donación en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad


Damián de unas heredades en Petemales. "Facta... kalendas Maias, Era
DCCCCLID?, regnante principe Ordonio en Legione, et comité Gundis-
salbo Fernández in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G:° Cárdena, págs. 116 y 117; Berganza: An-
tigüedades, II, pág. 375. Los dos con referencia al Becerro Gótico
folio 28, col. 3.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1083

18
916-27-agosto.

Donación de Ordoño II a San Cosme y San Damián de Abellar y a


su abad Cixilano. "Adefonsus rex, Fernandus Ansurez comes, Osorius
Guterriz comes, Guttier Meneáis comes, Sarracenus judex..."
B. N., ms. 773, fol, 73 r.

79

917-13-noviembre.

Carta de propia oblación y de donación de bienes hecha por varias


personas en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Damián.
"Facta... Idus Nobembris, Era DCCCCLV, regnante rex Ordonio in
Legione et Fredinando comité in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 309 y 310; Berganza: An-
tigüedades, II, pág. 375. Los dos con relación al Becerro Gótico,
folio 81, col. 1.

80

918-6-enero.

Donación de Ordoño II a Balderedo y al monasterio de Santiago de


León. Entre los confirmantes: Fredinandus Didaci comes, Conancius
Abderiti ibem Dencember, Adosindus, Gebuldus, Sisebutus, Ricimirus.
Docwms. Gat. de León, núrxa. 833.

... Donación de Ordoño II y su mujer Elvira a San Cosme de Abellar.


"Facta series testamenti II idus aprilis, era DCCCC..." (Año 911 lee V i -
llada; pero debe ser era 954 o bien 959.) Confirman: Ordonius sere-
nissimus princeps, Gundisaluus prolis regis, Ranimirus filio regis, Oue-
cus episcopus ovetensis sedis, Frunimius episcopus, Gratus episcopus,
1084 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Leander episcopus auciense, Sarracinus judex, Fernando Ansuris co-


mes, Ossorio Guttier comes...

Docwnus. Cat. de León, núm. 808. E l nú. 832, que es un traslado al cas-
tellano antiguo de esta carta, la da como del año 920.

81
918.
Ordoño II funda el monasterio de San Félix de Amaya.
Argáiz: Corona Real (1668), pág. 262; población eclesiástica de Es-
paña (1667), primera parte, I, pág. 121. Reproducimos aquí la no-
ticia, sin saber el fundamento en que se apoya la afirmación de
Argáiz.

82
919 (?)-8-mayo.
Donación de Ordoño a San Cosme de Abellar. (Entre los confirman-
tes) Sarracinus judex, Fernando Ansuriz comes, Ossorio Gutterriz comes,
Gutter Menendiz comes.
Tumbo de León, fol. 468.

83
919-18-mayo.

J u r a celebrada ante el juez Uigilani por motivo de un pleito entre


Valpuesta y Santa María del Puerto de Santoña, redactada en " X V ka-
lendas iunias, discurrente era D C C C C L V I I , regnante Domno Ordonio i n
Legione et comité Monnio Uigilazi i n Alaba".
Barrau-Dihigo: Oh. de Valpuesta, carta XII, siguiendo al Códice del
A. H . N . , 1166 B, fol. 111 v y supliendo las malas lecturas con la
copia del folio 2 v.

84
920.

Alfonso y Justa, a l a iglesia monasterial de Flebenia, hacen una am-


plia donación de heredades y otros bienes.
A . H . N . , Cart:° Liébana, d.° X X X I I I . Escritura apócrifa. Cf. Gómez
Moreno: Iglesias Mozárabes, pág. 269.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1085

85
920-12-abril.

Donación al monasterio leonés de Abellar por el príncipe Ordeño II.


Confirman. Gundisalvus prolis regis, Ranimirus filius regis, Sarracino
judex, Fredenandus Assuriz comes, Ossorio Gutiérrez, Guttier Menendez.
Aróh. Cat. de León, núm. 810.

86
921-3-febrero.

"Gundessabus, Didaci comité filius" y su mujer María donan al mo-


nasterio de San Pedro de Cárdena unos molinos, sitos en los ríos Ibea
y Arlanzón. "Facta carta... die III. Nonas Februarias, Era DCCCGLVIIIP,
regnum frúen te glorioso principe Ordonius rex in Obieto, et comité
Nunu Fernandiz in Castella, et Petras abba agmina monacorum regen-
te in Caradigna.—Et ego accepi ex volis in signum pensum libras centum
viginti, et panno in sexaginta solidos, et manto feruzi in viginti solidos
Ego Gundesalbus Didaz manu propria rbi.—Domna María rob.—(Entre
otros confirmantes), Gundisalbo Gudistioz rb.—Didaco Gudistioz rb.—
Ruderico Didaz ts.—Didaco Nepzan ts.— Albaro Obecoz ts...—Feles pbr.
in honore pelle dedit."
L. Serrano, O. S. B.: B.° (?.° Cárdena, pág, 40 a 42; Berganza: Anti-
güedades, II, pág. 375. Los dos con referencia al Becerro Gótico,
folio 10, col 3 y 4.

87

921-4-marzo.

"Fredinando Assuriz et uxor Momadonna et filio Assur Fernandiz"


hacen donación de una serna a San Pedro de Cárdena. "Facta carta scrip-
tura ista... IIII Nonas Marcias, sub Era DCCCCLVIIIP.—Ego Fredinando
et uxor... Momaduenna... roburavimus." (Entre los confirmantes), Obeco
Nuniz ts. E l que con el simple Assur ts robora la escritura parece ser
1086 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

el magnate Assur Fernández y no un Assur que confirma por esta épo-


ca varias cartas de donacines a Cárdena y que, en 31 de mayo de y&U,
se hace familiar del monasterio.
L. Serrano, O. S. B.: B° G.° Cárdena, págs. 23 y 24; Derganza: !A«-
tigwedades, I, pág. 193 #

88

921-8-agosto.

Ordoño II confirma sus bienes a la iglesia de Oviedo. Confirman:


Froila frater ejus, Garsea, Ranimirus, Sancio, Adefonsus, Scemena...
Nunnus Gutteriz, Gundesaluus Betotiz, Tetón Lucidi, Guttier Menendiz,
Fredenandus Didaci...

L. de los Testamentos, fols. 25-27.

89

921-18-agosto.

Velasco y su mujer Vita, junto con sus hijos, venden al monasterio


de San Pedro de Cárdena unas tierras de su propiedad, sitas "in villa
Ebeia". "Si quis sciretis huius die scripture X V kalendas septembris,
a
sub Era DCCCCLVIIII " (sin rey ni conde).
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 81, con relación al Becerro
Gótico, fol, 20, ool. 2.

89 bis.

921-1-diciembre.

Sub nomine Christi et individué Trinitatis. Hoc est pactum quod


peragimus nos omnes quorum subter annotatis nomina tibi priori nos-
tro Petrus abbas. Cum nos regularis antiquitas doceat monasticam non
sine abbate ducere vitam, nec providum est ahcui monachorum juxta
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1087

suum prejudicium secum agere, elegimus te i n privilegio abbatis, cui


contradimus animas nostras, simulque et corpora, ut puxta spiritualem
concessuram vobis eam que Dei imperio, animasque nostras Deo alli-
batas castificatasque offeros. Nostrum, ergo, ab hodierno die et tem-
pore tuis monitis obbedire, praecepta servare; actus et conscientias nos-
tras revelare; tuum vero i d quod a majoribus legendo vel audiendo di-
dicisti, nobis sine cunctatione imperare. S i quis sane hoc pactum nos-
trum verum, quorum subter annotata sunt nomina, violare temptaverit,
quia hoc non sine inimici suasione acturus est, sit tandiu reus i n coetu
fratrum anathemate perculsus quandiu predictis ómnibus satisfaciat
fratribus. Facta cartula pacti i n arcisterio quod cpnstructum est i n
valle qui vocatur Azadina, i n memoria sanctorum Apostolorum P e t r i
et Pauli, sub die Kalendas decembris era D C C C C L I X , anno feliciter
regni gloriosi Ordonii principis V I I . Nos omnes qui subter nominati
nomina nostra per ordines et gradus in hoc pacto describere disposui-
mus: Lazarus, Ambrosius, Vahabul... (hasta 210 nombres).

Tomás González: Colección de privilegios... copiados de los registros


del Real Archivo de Simancas, t. VI, 1833, págs. 7-9.

Reproduzco íntegro este pacto, no sólo porque es difícil hallar la


colección en que encuentra, sino también porque, dado su origen, tiene
especial interés. E l editor desorientó a los investigadores suponiendo
que procedía de la región del monasterio de Albelda, al cual pertenecen
los documentos entre los cuales se encuentra éste. Es posible que se le
utilizase en algún monasterio riojano, pero el hecho de que en la fecha
lleve el nombre del rey Ordofio, indica que no fué escrito en el reino de
Navarra. Tenemos, por tanto, que buscar ese valle de Azadina en al-
guna de las provincias gobernadas por Ordoño II. Para mí Azadina no
es más que una corrupción o una mala lectura de Caradigna. L a se-
mejanza del nombre se confirma con la identidad de los patronos: San
Pedro y San Pablo. Observemos además que el abad a quien prometen
obediencia los monjes que firman este pacto se llamaba Pedro, que
era también el nombre del abad de Cárdena por estos años: "Petrus
abba agmina monacorum regente in Caradigna", dice una carta de
este mismo año (B. de Cárdena, pág. 40). U n nuevo indicio: el prime-
ro que firma, y no olvidemos que firman per ordines et gradus, se lla-
ma Lázaro. Es el nombre del sucesor de Pedro en la abadía. E l nombre
del abad Pedro aparece en las cartas hasta el año 927; idos después la
condesa Flámula entregaba su villa de Pedernales a Cárdena y "al
abad Lázaro cum omnium fratrum katerva" (Ibid., 114). Tenemos, pues,
aquí la carta de obediencia que los monjes de Cárdena hicieron a su
abad en 921 con los nombres de cada uno de ellos. Conocemos, además,
por los documentos de la abadía los nombres de otros de sus monjes
1088 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

por esta época. Vemos entre ellos a Rapinato, mencionado repetidas


veces en el cartulario de Cárdena, el mismo, sin duda, que firma va-
rias cartas de Fernán González entre 929 y 942, con el aditamento
de "presbiter de Caradigna" (Cart. de Arlanza, págs. 20, 24 y 47). En-
tre otros monjes, de cuya existencia da fe el Becerro del monasterio,
como Argimiro, Abarico y Artulfo, figuran en la lista los de cuatro
copistas famosos de la abadía: Endura, Diego, Sebastián y Gomes, a
los cuales debemos entre otros códices conocidos las Etimologías, que
se conservan en la Academia de la Historia, y el Santoral, que se en-
cuentra en el British Museum.

90
922 (?)-21-fébrero.
Convenio entre don Recaredo, obispo de Lugo, y don Gundesindo,
obispo de Santiago, sobre los commissos de Pruzos y Besoucos. Con-
firman: Familia real; (6 obispos), Nunus Guter ts.; Ducídus Vimarani,
Didacus Fernandici, Gundisaluus Betonici; (2 obispos; 7 abades; un
magnate), Guincaluus Ferdinandiz ts.—Ferdernandus Ansuriz ts (3 con-
firmas m á s ) .
&
A. López Ferreiro: H. de la S. A. M. I. de Santiago, II, Apéndice X L V ,
página 101, con la fecha 922 (?) y la nota "Este documento se halla
a continuación del 29 de enero de 915. E l original en el Tumbo A
de la iglesia de Santiago, fol. 8 v. De él hablamos en el texto.

91
922-13-septiembre.

Venta de un campo celebrada entre particulares. "Facta... Idibus


Septembris, E r a D C C C C L X " , rex Ordonio i n Legione, et comité domno
Nunu i n Vurgos."
L. Serrano, O. S. B . : BJ" G.° Cárdena, pág. 152, en relación con el Be-
cerro Gótico, fol. 37, col. 2; Berganza: Antigüedades, II, pág. 377.

92
922-1-octubre.

Pleito entre el monasterio de Santa Lucidla y el abad Pompeyano, por


una parte y por otra, el obispo Gonzalo, "in Legione, in presentía' Do-
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1089

mini princeps et in faciem Ossorio Guterriz... secundum i n concilio re-


gis et episcoporum et magnatorum palatii regis per judicium et magnam
altereationem plenissime fuit deliberatum et in sinodo majori robora-
tum post parte Sánete Marie a principe et omnium episcoporum, abbato-
rum siue cunctorum religiosorum... Ordonius princeps, Gundisaluus epis-
copus, Lucidius episcopus, Fronimius episcopus, Odoarius episcopus,
Vimara episcopus, Guter Suaris, A i t e Guter, Gundisaluus Ferdinandiz.

(Tumbo de León.)

93
922.

Carta de propia oblación y de donación de bienes hecha por Urraca


y su hija Munnoza a San Pedro de Cárdena y de su abad Sisebuto (?).
"Facta... die dominico... rex Ramiro i n Legione, E r a D C C C C L X . "
L. Serrano, O. S. G.: B.° G.° Cárdena, pág. 359, con relación al Bece-
rro Gótico, fol. 93, col. 3.

En la fecha de la carta ni era abad de Cárdena Sisebuto ni gober-


naba en León ningún Ramiro. Esta escritura es posterior a 930, tal vez
de 932, en cuyo caso faltaría una X en la era.

94

923-20-octubre.

Ordoño II funda el monasterio de Santa Coloma, dotándole con di-


versos bienes. Uno de los límites señalados a cierta heredad es "ecclesia
sancti Sebastiani, de parte Castelli... X I I kalendas Novembris, E r a
D C C C C L X I . . . Confirman: Alfonso, hijo del rey; Albaro ob., Teodori-
co ob., Vitiga ob., Fernando Diaz, Alvaro Ferrameliz, Aloitus Lucidi,
Aloitus Nuniz..., Didago Nepzi, Didacus Díaz, Gutier Ermsndez, Fer-
nando Diaz, Nunio Alvarez, Gutier Assuriz."
Yepes: Coránica, IV, fol. 443 v.; Flórez: E. S., t. XXXIII, apénd. X I I ,
página 466.

Este documento ha despertado la suspicacia de los críticos, y con


razón. En primer lugar, está calendado, no sólo por la era, sino por el
1090 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

año de la Encarnación de Cristo, cosa extraña en nuestra documenta-


ción de aquel tiempo; además, el notario muestra un empeño descon-
certante en afirmar que Nájera se llamó antiguamente Tncio, y en
época anterior Senonas. Esto nos hace pensar en un grupo de códices
de la Hitación de Vamba, que introducen en esta región al antiguo
obispado de Senonas, para justificar la creación de la diócesis de Ná-
jera por el rey García, hijo de Sancho el Mayor, hacia el año 1050. E l
nombre del abad que en Yepes es Senoniano, en los perg, del A . H . N .
(Leg. 689) es Sonas. Debo algunas de estas observaciones a don Pío Bel-
trán, apasionado investigador de nuestra Edad Media, el cual cree que la
Hitación de Vamba fué forjada, con ayuda de un mapa antiguo, en la
ciudad de Nájera, para legitimar el nacimiento de la diócesis naje-
rense y su extensión por los territorios de Auca. Creo, sin embargo, que
este documento, cuyas subscripciones son irreprochables, corresponde
a un original auténtico, retocado por los monjes de Santa María la
Real, a cuyas manos fué a parar desde mediados del siglo x i el monas-
terio de Santa Coloma. De todas maneras, la confusión a que, por ig-
norancia o por mala fe dio lugar el nombre de Senonas, es una prueba
de que l a Columba, que se veneraba en esta región, no era la de Cór-
doba, sino la senonense o de Sans. L a data en el perg. a que me referí
antes es: "die X I I Kls. novembris Era DCCCCLXI anno incarnationis
Domini nostri Ihesu Christi DCOCCXXIII. Ordonius serenissimus prin-
ceps hunc testamentum manu propria efe. Anno feliciter regni nos-
tri VIII...".

95

924-29-diciembre.

Rodrigo Díaz y su mujer Justa, fundadores del monasterio de San


Juan de Tabladillo, le emancipan de su patronato, haciéndole a l a par
varias donaciones. "Factum... IIII. kalendas Januarii, E r a DCCCCLXíI,
regnante Domino nostro Ihesu Christo et principe glorioso Ordonio Le-
giene Sedis... Flagino Sarracinez cf.—Sonna Daildiz cf.—Garcia Alba-
riz cf.—Gaündo Sendiniz cf—Dida-o Roderiz cf.—Munio Roderiz cf.
Feles Roderiz cf.—Donna Gotina cf.—Falcon Pinnuelez cf.—Didaco M u -
tara cf.—Gundestioz Gudesalviz cf.—Enneco Roderiz cf.—Meme Te-
ces cf.—Gundesalvus pbr. scripsit.

L. Serrano, O. S. B . : Cat. San Pedro de Arlanza, págs. 14 y sigs. Con


referencia al d.° núm. 46 del Becerro de Arlanza.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1091

96

925-20-abril.

Los hermanos de San Martín de Liébana venden a Munio y a Gu-


latruda una tierra, "latus vinea Assuri", por una "scala argéntea et
octo solidos... in duplo secundum lex gótica continet et canon vim
docet. X I I kalendas mayas era DCC... regnante doña Froila in Asturias."
Sota: Principes de Asturias, pág. 624.

97
925-10-dicierribre.

"Die IV nonas decembris, era DCCCCLXI", el conde Alfonso, con


su mujer, la condesa Justa, dan noticias de haber fundado el monaste-
rio de Santa María de Flebenia para en él sepultar el cuerpo de Santo
Toribio. Ahora todo cuanto tienen en Flebenia y otras posesiones lo donan
al abad Opila de Santo Toribio... "principe Ordonio in Legione et comité
Fredenando Gundisalviz in Castella".
Cartulario de Liébana, núm. XLI. ,

98
926-25-febrero.

Donación de varias iglesias situadas en el río Arlanzón, hecha en


favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Pedro. "Facta... V kalen-
das Marcias, sub Era DCCCCLXIIIP, regnante glorioso principe Ade-
fonso in Legione, et comité Nunu Fredinandiz in Castella." (Confirman)
Roderico Fredinandiz comité rb.—Nunu Fredinandiz comité rb...—Dida-
co Nebzan.—Ruderico Munnioz hic rb.—(Siguen abades y hermanos de
las iglesias donadas.)
L. Serrano, O. S. B.: B." G.° Cárdena, págs. 210 y 211; Berganza: An-
tigüedades, II, pág. 377. Loa dos con referencia al Becerro Gótico,
folio 54, col. 1.
1092 FRAY JUSTO PÉEEZ DE URBEL

98 bis.

926-2-diciembre.

Galindo da V i l l a Pun a San Martín de Albelda y al abad Salvo, "reg-


nante princepe García, i n Pampilona et Sancio rex in Legione et comité
domno Fredenante i n Castella".
Tomás González: Colección de privilegios, t. VI (1833), pág. 11. E l co-
pista leyó era D O C C C L X m i , en vez de DCOCCLXLHII, por no co-
nocer la sigla del número X L . Es indudablemente un documento de
966, mes de diciembre, unas semanas después de haber sido pro-
clamado rey en León Sancho el Craso.

99
926.

" E n (926) Ñ u ñ o presbytero hizo donación de ciertas heredades al


abad Don Tello, del monasterio de S. Juan Evangelista, que estaba en el
arrabal de Burgos, cerca de donde esta oy el Convento de San A n d r é s ,
de la Orden de E r m i t a ñ o s de San Agustín."
Berganza: Ant., I, pág. 194.

100

927-26-marzo.

"Conditiones sacramentorum adque ex ordinationes Gomici iudicum


et Dulcidi presbiteri iudicum, Penoi iudicum et domno Nuno comité",
celebrada por porte de los representantes del abad Montano de Santa
María del Puerto contra Cissilani, sobre la posesión de la villa de Ca-
rriazo, que por este acto se declara que legítimamente pertencía al mo-
nasterio... " V I I kalendas Aprilis, in E r a D C C C C L X V regnante rex A n -
fuso Froilaci... Ego Rodanius, qui saion fuit mandatus iudicis per man-
datus iudicis pro ipsa uilla absolbere..."

Serrano Sanz, M . : Gat. de Santa María del Puerto (Santoña), in


B. R. A . H., LXXIII, pág. 423, con referencia al Becerro de Santa
María, folio 18.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1093

101
927-19-julio.

Noticia de cómo el sayón Rodanius cumplió lo dispuesto por la


escritura de 26 de marzo del mismo año entregando al monasterio la
villa de Carriazo... "Factum... XIIII kalendas agustas, E r a D C C C C L X V
tempore domni Adefonsi regis."
Serrano Sanz, M . : Cart, de Santa María del Puerto (Santoña), in
B. R. A . H., LXXIII, pág. 424, con referencia al Becerro de Santa
María, fol. 18.

102

927.

"Año 927, por una escritura de Munio Nequites y su muger doña


Lopa, en que dan a l Monasterio de San Miguel de Salzedo y a su abad
Ñuño muchas cosas, parece como el Rey don Ramiro y a r e y n a v á en
León y F e r n á n González en Castilla y Álava porque dize assi en l a
dada "Reynante Regimiro i n Legione et Comité Fredinando Gundisalviz
in Castella et i n Álava."
Sandoval: Cinco obispos, pág. 318. Sandoval leyó mal la fecha. Esta
escritura es la que el Cartulario de San Millán coloca en 956, su
verdadero año. Cart. de San Millán, pág. 61.

103
927.

U n a carta-—falsa o adulterada—de Santa María del Puerto dice que


García Sánchez de Navarra hace en este año una donación a Santa
María, reinando en León Sancho Ordóñez y conde de Castilla F e r n á n
González.
Martín Mínguez: De la Cantabria,, pág. 204.

Se trata seguramente de una carta falsa, o de una confusión con


intervenciones del rey García, hijo de Sancho l Mayor, en este mo-
e
1094 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

nasterio, hacia el año 1040 N i en 927, ni en 960, cuando reinaba San-


cho Ordóñez, tenía nada que ver el rey de Pamplona en la Cantabria.

104

927.

"Términos de Santa Cecilia de Garfilios et de Santa E u l a l i a del


P e ñ e r o et Sancti Stephani de las Cropias et Sancti Cipriani, que dedit
García regis ad abbas nomine Paternus, de Sancta María de Portu...
In E r a D C O C C L X V V ' (Sin rey n i conde.)
Serrano Sanz, M . : Gol. ée Samta MaTía del Puerto (Santoña), i»
B. R. A . H . , L X X I I I , pág. 425, con referencia al Becerro de Santa
María, fol. 9_

Véase la nota a l a escritura del número anterior. Esta escritura


viene a confirmar lo que decíamos allí, pues este abad Paterno aparece
en las cartas de Santa María del Puerto a mediados del siglo XI.

105

929-28-enero.

"Moma Donna cometessa una pariter cum filiis meis, corum nomina
subtus exarata fiunt", emancipan de su patronato al monasterio de
Santa María de Lara—siendo su abadesa d o ñ a Acisclo—, y le enrique-
cen con varias donaciones. "Facta... V kalendas Frebruarias, E r a
D C C C C L X V I I , regnante principe Adefonso i n Legione, et comité Fredi-
nando Gundisalviz i n Lfara.—Ego Mama dona cometissa... testibus tra-
didi ad roborandum. Fredinando Gundesalviz cf.—Ramiro Gundisal-
viz cf.—Silvanus abba cf.—Julianus a^ba cf.—Aper abba cf.—Sesualdus
abba cf.—Gaudencius abba cf.—Sesegutus cf.—Munio Belasco cf.—San-
cio Ferrario cf.—Aper Gaubiano cf.—Johannes de Arreba cf...—Garsea
Fredinandiz cf.—Gomeci Didaci cf.—Nunnio Ovecoz cf.—Nepocianus D i -
daci cf.—Lope Sarracinez cf.—Ansuri Fredinandiz cf.—Gundesalvus
Vermudiz cf.—Régela Garciaz cf.—Nunno Nunniz cf...—^Gasseza Telliz cf.
Vermudus abba cf.—Stephanus abba cf.—Rapinatus pbr de Caradig-
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1095

na cf...—Hurraca regina cf.—Mama Donna cf.—Fronildi cf.—Eldon-


cia cf.—Feliz pbr. exarabit."
L. Serrano, O. S. B.: Cat. San Pedro de Arlanza, págs. 18 y sigs., con
relación al documento 15 del Becerro de Arlanza.

106
929-1-febrero.
"Moma Donna cometissa una pariter cum filiis meis, quorum nomi-
na subter exarata fiunt", emancipan de su patronato al monasterio de
San Miguel de Belbimbre, siendo su abad Esteban, enriqueciéndole a la
par con algunas donaciones. "Facta... ipsas Kalendas Frebruarias, no-
tum die V I feria, Era DCCCCLXVLT, regnante principe Adefonso in Le-
gione, et comité Fredinando Gundesalviz in Castella.—Ego Moma Donna
cometissima... testibus tradidi ad roborandum.
Fredinando Gundesalviz cf.—Ramiro Gundesalviz cf.—Garsea Frede-
nandiz cf.—Gomizi Diazi cf.—Osorius Diazi cf.—Nunno Ovechez cf.—Ne-
pocianus Didaci cf.—Lope* Sarracinez cf.—Ansuri Frédinandiz cf.—
Gundesalvus Vermudiz cf.—Bela Garciaz cf.—Nunno Nunnez cf.—Gar-
sea Telliz cf.—Silvanus abba cf.—Julianus abba cf.—Aper abba cf.—•
Sesualdus abba cf.—Gaudencius abba cf.—Sesegutus abba cf.—Vermu-
dus abba cf.—Stephanus abba cf.—Rapinatus pbr. cf.—Munio Belasco cf.
Sanzo Ferrario hic roboro.—Aper Gaubiano hic robora.—Joannes de
Arreba hic.—Urracha regi cf.—Moma Donna cf.—Fronilde cf.—Eidon-
cia cf.—Félix pbr. titulabit.
L. Serrano, O. S. B.: Cat. San Pedno de Arlanza, págs. 21 y sigs., con
relación al d.° 5 del Becerro de Arlanza. E l primero de febrero del
929 fué domingo. Sonre los problemas que presenta este documento
véase el texto capítulo XI.

107
929-3-febrero.
E l presbítero Arianus hace donación al monasterio de San Pedro
de Arlanza y a su abad Julián de todo su haber, en iglesias y bienes
raíces, sito en Tardajos. "Facta... III Nonas Febroarii, E r a DCCCCLXVII,
regnante! domno et principe nostro Adefonso in Legione." Entre los
confirmantes: Ferruzus abba cf.—Sebastianus eps. cf.—Fredinando
Gundisalviz cf.—Sancia cf.—Didaco Nebociani cf.—Flámula cf.—Enne-
1096 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

co Didaz cf.—Sarracino Ennezez cf.—Munnio Faniz cf.—Ruderico Gus-


tioz cf.—Bellitus abba cf.—Quintila abba cf.

L. Serrano, O. S. B . : Cat. San Pedro de Arlanza, págs. 24 y 25, con


con relación al Becerro de Arlanza, d.° 8.

Las firmas de Fernán González y Sancha han de ser posteriores a


la data, pues en 28 de agosto de este año vivía aún Alvaro Herrameliz,
siendo esposo de la princesa Nlavarra. Cf. Barrau-Dihigo: Ch. Val-
puesta, Rev. Hisp. 1900, pág. 316, y tamhién nuestro documento nú-
mero 111.

108

929-30-abril.

" E l Conde F e r n á n González, y la condesa Doña Sancha, dieron al


Monasterio de San Quirce, que está cerca de los Ausines, y a su abad
Assurio, el sitio en que e s t á fundado el Monasterio, y le señalaron gran-
des términos con notables franquezas de jurisdicción. "Facta... feria IIII,
pridis kalendas Maii, era D C C C C L X V T I , regnante rege gloriosísimo Ade-
fonso i n Legione, me vero Comité Fredinando Gundisalviz, Castelle Co-
mitatum ministrante."

Ferotin: Hist. del abbaye de Silos, pág. 14; Berganza: Antigüedades,


I, pág. 192, con fecha 928. E n la B. N . núm. 9.197, fol. 146 v°, exis-
te una copia incompleta de esta carta, con fecha 927-30-abril.

109

929-4-julio.

E l obispo Diego hace carta de donación a la sede de Valpuesta. "Fac-


ta... IIII nonas iulias, era D C C C C L X V I I . "

Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. XIII siguiendo al Códice


del A . H . N . de Madrid 1166 B, fols. 109 v-10 r
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1097

110

929-19-julio.

"Montanus abba et Cissela pbr prometen al sayón Rodanio que al


llegar la "feria III, quod est in S. Bartolomei", se presentaran ante sus
jueces los presbíteros Gómez y Dulcidlo... Montano confirma cómo la
villa de Carriazo... "fuifde D.° Eliate pbro. de Portu... Die XIIII Kalendas
Augusti, E r a DCCCCLXVII."

Martín Mínguez :De la Cantabria, pág. 205. E l 24 de agosto, día de San


Bartolomé, fué efectivamente martes el año 929.

111
929-28-agosto.

Venta, realizada entre particulares, de una heredad, "Facta... V ka-


lendas septembres, era DCCCCLXVII, regñante Domini Adefonsi in
Liegione et comité Albaro Harramelliz in Lantarone..."

Barrau-Düiigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. XIV, siguiendo al Códice


del A. H. N . de Madrid 1166 B, fols. 7 r-8 r.

112
929-1-octubre.

Venta de una viña realizada entre particulares. "Facta... Kalendas


Octobris, Era DCCCCLXVIP, regñante principe Adefonso in Legione, et
comité Fredinando Assuriz in Castella."

h. Serrano, O. S. B.: B.° C° Cárdena, pág. 149 y 150, con relación al


Becerro Gótico, fol. 36, col. 3.
1098 FRAY JUSTO PÉREZ DE UKBEL

113

929-24-noviembre.
Doña Flámula, mujer de Gonzalo Téllez, dona a San Pedro de Cár-
dena, por el alma de su esposo, la villa de Peternáles, que en nombre del
monasterio recibe su abad Lázaro, "Facta... VIII kalendas Decembris,
a
Era D C C C C L X V n , regnante rex Adefonso in Legione, et comité Fredi-
nando Assuriz in Castella. Entre los confirmantes: Obeco, gratia Dei
pg. ts.—Munnio Obecoz ts.—Sancio Ennecoz ts.—Didaco Obecoz ts...
e

L. Serrano, O. S. B.: B.*> G.° Cárdena, págs. 114 y 115; Berganza: An-
tigüedades, II, pág. 378. Los dos con referencia la Becerro Gótico,
folio 28, col. 2.

114

929-931.

Silo vende a Gulatrudia y a sus hijos Retefreda, Dedegonia, Vistrili,


Baudili et Didaco la porción que en Liébana y en Asturias le habían dado
in Era... "sub principe domino Allefonso".
Sota: Príncipes de Asturias, pág. 625. El rey Alfonso de quien se ha-
bla en la fecha es a todas luces Alfonso IV.

115
930-27-enero.

Pacto de obediencia a la regla y a la abadesa Eufrasia, prestado por


las religiosas del monasterio de San Mames de Ura. Aceptación del pac-
to por la abadesa y confirmación del mismo por Fernán González y su
mujer Sancha, que enriquecen al monasterio con donaciones.
"Facta carta testamenti vel pacti... V I Kalendas Februarias. Era
DCCCCLXVIII regnante serenissimo principe Adefonso in principio tes-
tamento huic—Modo vice alia recuperatam et confirmatam est, San-
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1099

cius princeps i n Legione, consulque eius Fredinandus Gundesalbiz in


Castella.—Maria abbatissima cf.—Auria i n hoc pacto cf.—Nobilia cf.—•
Munnio pbr. titulabit."

Li. Serrano, O. S. B . : Cat. San Pedro de Arlanza, pág. 26, con relación
al Becerro de Arlanza, d.° núm. 20. Según Argáiz, S. L . VI, pág. 282,
este pacto estaba firmado por 32 religiosas.

116
931-1-enero.

F e r n á n González y Mamaduenna donan al monaserio de San Pe-


dro de Arlanza y a su abad Pedro "nostrum monasterium et nostram
villam Covasuar, fundatam esse dinoscitur i n locum quem vocitant
Mezelbardon, ubi dicitur Covasuar... Factum... sabbatum Kalendas janua-
r i i E r a D C C C C L I I , regnante rex Ramiro i n Legione et Mamadonna et
Ferrande Gonsalvez i n Castella... Oveco Nuñez ts.—Lup Scemenez ts.—
Albaro Velascez ts.—Didaco Belascez ts.—Rodanius Frinandez ts.—^Tel
Nunnec ts...—^Albaro Ovecez ts.—Didaco Nunec ts.—Damianus abba ts.
Sonna abba ts.—Petras abba ts.—Victica abba ts.—Servo Dei pbr. ts.—
Seemeno abba pbr. ts.^Trebalcus pbr. scripsit."
r
L. Serrano, O. S. B . : Cat. San Pedro de A lanza, pág. 34, con relación
al Becerro de Arlanza, d.° núm. 73.

L a data ya fué corregida por el P. Serrano. E n 931, efectivamente,


•era ya rey de León Ramiro II, y además ese año cayó en sábado el
primero de enero. Por otra parte, tuvo que ser antes de 935, puesto
que aún vivía la madre de Fernán González. Todo esto nos mueve a
considerar como segura la fecha corregida de este documento.

117

931-1-enero.

"Munia Donna et filius meus Ferrandus proles Gundesalvi" deter-


minan el territorio y los fueros del señorío de Lara... "Factum... sabbato
Kalendas Januarii, era D C C C C L X , serenissimo principe Ramiro reg-
nante i n Legione. Confirman: Aurellus Didaz, Ferrandus Sarraciniz,
Assur Gundessalvus, Vegilla Munit, Ruderico Gundisalvus, Rodericus D i -
1100 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBBL

daci, Oveco Muniz, Fernando Ovechoz, Oveco Telüz... Damianus abbas...


Sancio Berrario... Aper pbr. Secutus exaravit et confirmavit."
L. Serrano, O. S. B.: Cat. San Pedro de Arlanza, pág. 31, siguiendo el
texto inserto en una confirmación de Juan I existente en el A. Mu-
nicipal de Burgos, núm. 95.
La data ya fué corregida por el P. Serrano, y podernos dar como
segura la que él propone, pues entre el advenimiento de Ramiro II y
la muerte de Muniadona, sólo en 931 fué sábado el primero' de enero.

118
931-11-enero.
Venta de tierras, que hacen varios vecinos de Viguera al abad A u -
riolo, por cahíz y medio de seminatura. "Era DCCCCLXIX regnante Do-
mino nostro Ihesu Christo et principe Semeno Garseaniz in Pampilona,
comité Alvaro Herraméliz in Álava, Eximino Rex cof... Semenus Rex
serenisimus ts; Garsia Rex, filius Sancionis, ts., Fortuni Enneconis ts...
Benedictus Vivas,"

Tomás González: Col. de Privilegios, VI, pág. 19.

119
931-1-marzo.
Venta de una tierra en Peternales, hecha en favor de San Pe-
dro de Cárdena y de su abad Lázaro. "Facta... kalendas Martias, Era
DCCCCLXVIIII, rex Adefonso in Legione, et comité Guttier Nunniz in
Vurgos."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 119; Berganza: Antigüe-
dades, II, pág. 378. Los dos con relación al Becerro Gótico, fol. 29,
coi. 2.

120
931-24-junio.
Pacto celebrado entre los monjes de San Juan de Tabladillo y su
abad Esteban. "Facta... in asciterio, iuxta ribulo Ura, quod vocitant
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1101

Tablatello, die V m kalendas Julias, sub E r a D C C C C L X V I I I I , regnante


Domino nostro Ihesu Christo et principe Adefonso i n Legione" (Carece
de suscripciones).

L\. Serrano, O. S. B . : Cat. San Pedro de Arlanza, pág. 29, siguiendo,


según parece, a Merino: Escuela paleo gráfica, pág. 76; Herwegn:
Das Pactum des hl. Fruktuosus pon Braga, pág. 19; Cisneros: Anti-
ferreras. Obsérvese que la escritura está fechada él 24 de junio, día
de San Juan, patrono del monasterio.

121

931-27-junio.

"Adefonsus rex... do et concedo ad vobis fratribus SS. A A . Petri et


Pauli, quorum regimine tenet Lazarus abba, locum vocitatum Karadig-
na... villa-Frida per omnis terminis... de Ecclesia-Alba... ad Orbanelia
et de V i l l a - A i u t a usque continet i n Castaniares... usque continet i n V i l l a
de Vascones... sicuti et obtinuistis de populatione primeva in diebus prin-
cipum. priorum, nostrorum avorum et parentum, et sicuti pueros nos-
tros Zuleiman et Aiub determinaverunt... Notum die quod erit V kalen-
das Julias, E r a D C C C C L X V I I i r . — I n quo loco plurimis episcopis, abba-
tibus et comitibus fuerunt coniuncti et confirmati; et i n ipsos términos,
que posuit rex Adefonsus, Gundesalbo Fernandez et nos adunati omnes
ipsos conffirmamus A D E F O N S U S . Adefonsus rex cf: Frunimius eps
hic. — Obecus eps hic. — Bellitus, Julianus, Ovidius, Aspidus y
Recesvindus (abades), Gundesalbo Munioz rb ts.—Fredinando Nuniz
rb ts.—Munnio Ziniz rb ts.—Ziniz Rodriz rb ts.—Assur Munnioz rb ts.—•
Gundessalbo Ennecoz rb cf. — Rodrico A l b a r i rb cf. — Guttier Fernan-
dez rb cf.—

L. Serrano, O. S. B . : B.° G."> Cárdena, págs. 209 y 210; Berganza: An-


tigüedades, I, pág. 197. Los dos con referencia al Becerro Gótico,
folio 53, col. 4.

122

931-26-julio.
V i g i l a hace profesión en el monasterio de San Pedro y San Pa-
blo, bajo el abad Juliano, dando l a iglesia de San Román de Tobillas en
1102 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Valdegovia. Firman Ramiro rey, Gonzalo y Fernando condes, Frunimio,


Juliano, Obeco, Salomón, Basilio, Rosendo y Gonzado obispos... Munio
Ansúrez abad... "Factum... sub die quod erit séptimo kalendas Augus-
tas dicurrente era D C C C C L X V I I I I , primo anno Ranimiri regís i n L e -
gione et comité Fredenando Gundesalviz i n Castella et Alaba."

Argáiz, S. L,, II, pág. 290, y VI, pág. 635.

Parece que vio el original en el A . de Oña. Hoy sólo conocemos, entre


los documentos de Oña, la noticia que de éste, sin confirmantes y con la
fecha del año 932, s-e conserva en el índice ms. del A. de Oña. Vid. Archi-
vo Histórico Nacional, Cód. 583, fols. 1 y 2. E n el ms. 10 de Silos hay
una reproducción de este documento, cuya última frase dice así: "Die
quod erit VII ¡Kal. Agustas, discurrentes era DCCCCLXX, a primo anno
regni sui Ranimiri principis in Legione et comité Fredenando Gundisal-
viz in Castella et in Alapa", fols. 22.23. No obstante, el P. Sota leyó tam-
bién la -era 970, aunque parece menos conforme con el comienzo del rei-
nado de Ramiro. E n julio de 931, expulsado su hermano de León y ven-
cido en Burgos, podía ya decir Ramiro que corría el primer año de su
reinado. Príncipes de Asturias y Cantabria, pág. 483, y esto se confirma
con la carta por la cual Benedicto Pascual el 10.° de las kalendas de
mayo de 932 hace una donación al monasterio de Santos Justo y Pastor
de Mahamute, entre el Esla y el Bernesga. " X kalendas Maias, regnante
domino Ranimiro principis, secundo anno regni suis". Cat. C. León nú-
mero 850. Reproducimos la copia de este documento, según un manus-
crito del Archivo de Silos.

"Sub Sánete et individué Trinitatis, Pater et Filius et Spiritus Sans-


tus, quod corde credo et ore profero, ego V i g i l a presbiter tibí domno et
patri nostro Juliano abbati vel omni colkgium fratrum sanctorum Apos-
tolorum Petri et P a u l i ; placuit mici adque conuenit, promto animo pro-
naque volúntate, nulliusque coegentis imperio nec suadente artis inge-
nio, set propriam et spntanea mici accésit voluntas ut traderem me tibí
jam dicto abbati Juliani patri meo, sicut et tradidi, i d est, ecclesiam
Sancti Romani in loco que vocitant Tobellas, territorio Flumencello et
celia ipsa in ipsum locum cum editu suo vel suas decanias, terris, vineis,
molinos, libros, tam mobile quam etiam immobile, á r e a s prenotates X X . . .
et una cum suo puteo in Salinas, quod vocant Aniana, vel aucmento
• quod adplicatum fuit ad maioribus nostris, i n ipsa casa sit vobis con-
cessum jurique uestro traditum uel confirmatum in testimonio Dei et
testamento ueterno, perpetim abiturus. Sane ergo, quod fieri minime
credo ego V i g i l a presbiter vel aliquis ex aliqua parte contra hunc fac-
tum ausus proferre tentaverit, vel traditione hac disrrumpere voluerit,
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1103

in primis confussus et condennatus de judicio discedat, et cum Juda tra-


ditore sit participio ejus in infermo inferiori, et excomunicatus perma-
neat ad corporis Domini nostri Jhesu Christi, et segregatus sit ab omni
cetu Christianorum, et insuper traditio ista a me facta vel confirmata
peimaneat. Factum testamentum vel traditionem sub die quod erit VII
kalendas augustas, discurrent et era dccccLXX, primo annio (?) regni
sui, Ranemiri principis in Legione et comité Fredinando Gundesaliz in
Castella et in Alapa. Ego Vigila presbiter in hac traditione quam feci et
me divina inspiratione preelegi manu mea + roborabi. Ego Vigila dia-
conus, in hac traditione ad me venit voluntas ut me traderem, hic 4
roborabi et testes qui ibidem fuerunt. Ego Munio ubi presens fui manu
mea roborabi. Vigila presbiter eonfirmans. Garsea pbr. cf. Silvanus
abba Oveco cf. Nunnu eonfirmans Vermudus presbiter et confes-
sor eonfirmans. Tellu presbiter eonfirmans. Saluator Garsea hic
testes mea, hic ts. (sic) Nunnu hic te. Tullus (sic) confessor,
hic ts. Sarracenus confessor hic ts. Recesvindus abba... nomine... Rude-
sindus episcopus conf.—Gundesaluus episcopus conf.—Vigila Garsea
hic testis. Tellus presbiter hic ts. Felicis presbiter confirmat. Viulcus
abba confirmat. Ouecco episcopus confirmat. Salomón episcopus confir-
mat. Basilius episcopus confirmat. Petrui abba cf. Sebastianus abba cf.
Gustemirus abba cf. Aduibade abba confirmat. Stephanus abba confir-
mat. Munius Assuri abba cf. Didacius episcopus confirmat. Ranemirus ep.
et eonfirmans. Gundesaluo comité eonfirmans. Fredinando comité eon-
firmans. Monsaluus eonfirmans. Salienus episcopus confirmant."

Silos, ms. 10, fols. 22-23. Copia del P. Liciniano Sáiz, que la sacó de
un pergamino gótico de Oña, reproduciendo en calco parte del ori-
ginal.

123
>
S. X .

"In nomine... "Ego domna Velasquita" da al monasterio de San


Acisclo "illas duas meas partes: Una pars que fuit de patre meo Fer-
nando Moriellez et ipsa alia pars pro qui dedit patre meus illa que ha-
buit in illo monasterio S. Juliani... et illo monasterio de S. Fructuoso de
Pangussión...

Argáiz, S. L., VI, pág. 412, sin fecha,


1104 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

124

932-18-marzo.

Velasco González y Fernando Gustios donan a "Gomize et Sanzone


confesor et Albaro pbr. et fratribus vestris, Santuarium Dei" de S. Cris-
tóbal de Vallegimeno, Facta... X V kalendas Kalendas Aprilis, Era
DCCCCLXII, regnante rex Ranemiro et comité Fredenando in Castella...
Belasco Aprice hic ts.—Flagino Perro hic ts —Monnio Obecus hic ts.—
Scemeno Ossote hic ts—Santio Monniuz hic ts...—Milianus pbr.
scripsit".
L Serrano, O. S. B.: Cat. San Pedro de Arlanza, pág. 37, con relación
al A. de Silos, ms. 10, fol. 39.

La data ya fué corregida por el P. Serrano, aunque siendo bajo el


reinado de Ramiro II, puede fecharse entre 931 y 951.

125

932-1-mayo.

"In presentía'de illo comité Fredinando Gundissalbiz et suo alfiereg


Gomiz Didaz et de Nunu Fernandez et Munio Gundissalbiz et de Fre-
dinando Didaz et de Albaro Munnioz", se celebró un juicio entre el abad
Esteban y sus "heredes qui sunt heretarios in illos molinos, in illo cá-
lice, qui venit de Castaniares usque ad Burgos, pro illa aqua de illo cá-
lice per mola forannata manu clausa, quomodo erat foro unde discu-
rrissét ad Sancti Torquati". Presentes el abad y multitud de vecinos
de las villas por donde discurría el cauce, "abuimos indicium levatum",
y como quiera que antes de que jurase un hermano de San Torcat por
el derecho del monasterio, reconociese la otra parte que a ellos no les
asistía el derecho, el conde renovó el "cautum ínter fratres et laicos.
Facta... kalendas Maias, sub Era DCCCCLXX, regnante' principe Ra-
nimiro in Obieto, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella".
L. Serrano, O. S. B.: B.» G.° Cárdena, pág. 213; Berganza: Antigüeda-
des, II, pág. 379. Los dos con referencia al Becerro Gótico, fol. 54,
col. 4.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1105

126
932-23-mayo.
"Assuri Gundissalbiz, una cum filiis meis Gundissalbo et Munnio",
dona a San Pedro de Cárdena y a su abad Lázaro la iglesia que delimita
en sus posesiones de San Miguel. Los donantes reciben, en honor, "spo-
las heitas cum artarfes et VIIII pannos tirancures romesinos, invalen-
a
te quigentos solidos. Facta... X kalendas Junias, Era DCCCCLXX ,
regnante rex Ranimiro in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in
Castella. Confirman Ranemirus gratia Dei rex cf.—Comité Fredinan-
do cf.—Didaco Rodriz cf...-—Flaginus Zitiz cf...—Gustremidus eps cf. y
los abades Martinus, Ordonius y Meme".
L. Serrano, O, S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 333 y 334; Berganza: An-
tigüedades, II, pág. 379. Los dos relación al Becerro Gótico, fol. 87,
col. 1.

127
932-28-mayo.
Carta de propia oblación y donación de bienes, hecha en favor del
monasterio de Sancti Martini epi; por "Enneco Sangoz et uxor mea
Scemena... Factum V . kalendas Junias, Era DCCCCLXX", regnante rex
Ranimirus in Obieto, et comité Fredinando in Castella".
L. Serrano, O. S. B.: J5.° G.° Cárdena, pág. 49, con referencia al Bece-
rro Gótico, fol. 12, col. 4.

128

932-22-junio.

Donación, de diez eras de sal y dos pozos en Salinas de Anana, he-


cha en favor de San Pedro de Arlanza y de su abad Maurello. "Facta...
X kalendas Julii Era DCCCCLXI, regnante principe Ramiro in Legione
et in Oveto; et in Alaba et in Castella Fredinando Gundesalviz comitatu
gerente... Petrus titulabit".
L. Serrano, O. S. B.: Cat. San Pedro de Arlanza, pág. 39, con relación
al Becerro de Arlanza, d.° núm. 63. La data ya fué corregida por
1106 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

el P. Serrano. Véase Sota: Príncipes de Asturias, pág. 472, y F Fita:


Bol. Acad. Hist., t. V, pág. 362.

129

932-26-julio.

Vigila presbítero da al abad Juliano y a su convento la iglesia de


San Román de Tobillas con sus decanias, muebles y raíces con 32 eras
y pozo de sal en Anana. "Factum testamentum, vel traditionem sub die
quod erit séptimo kalendas Aguatas, discurrente era DCCCCLXX, pri-
mo anno regni sui Ranemiro principis in Legione, et comité Fredenan-
do Gundesalviz in Castella et Alapa."
A. H . N., índice manuscrito de Oña, Códice 582, fols. 1 y 2.
/
Argáiz (8. L., II pág. 270) vio el original y nos da el nombre del
monasterio que recibe la donación—el de San Pedro y San Pablo—y los
siguientes (confirmantes): Ramiro rey, Gonzalo y Fernando, condes,
Frunimio, Juliano, Obeco, Salomón, Basilio, Rosendo y Gonzalo, obis-
pos. Véase nuestro núm. 122.

129 bis.
932-25-agosto.

In nomine sánete et individué trinitatis tibi domine sante glorióse


genitrieis et patrona sánete marie virginis [et sanctorum] quorum re-
liquie in hac venerabile ecclesie recondite sunt reliquie in suburbio cas-
tello quod vocitant petras nigras locum pernominatum nebantia terri-
torium cirbariense. Ego Adefonsus una cum uxore mea iusta et filáis
meis vel conaanguinibus damus vobis Abbati nostro gundissalvo vel
ceteri fratres qui ibidem advenerint, vel qui in agoné domini certaverint
atque concedimus propter misericordie animarum nostrarum, quod ante
dominum invenire mereamur. In primis ipsa ecclesia quod superius di-
ximus eum terminis suis idest per médium illius lumbe de truncos et va-
dit ad illam pennam de concos. E x alia parte per illam aerram de pando
et deacendit usque ad raso et ad pratum de staermir. E x a l l i parte per
a
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1107

illam pennam de cimbrio, et per illam lumban que vadit ad espinar de


can, sicuti deseendit ad illan carreram de tebro [ ?] et afftigit se cum illa
penna de concos. E x alia parte per serram acutam ita ut desoendit ad
illam soernam et vadit ad illam serram de truncos cum exitibus et re-
gressibus. Addimus ibidem vobis serna in locum statinina [?] cum
suis terminis et die portatico de cerbaria et concedimus vobis in villa
sarracena u n serna de carrera a carrera usque ad carraera tabessanam.
a

Et damus vobis duas ecclesias sanctum vincencium et sanctum iohan-


nem locum predictum in cerbaria inter ilumine rosga episorga, ipsas ec-
clesias cum omni suo exitum vel cum suis adiacentiis terris pumiferis
molinis cum suis prestantiis. E t in territorium casaría. In primis ipsa
ecclesia que dieitur sancti aciscli cum suis terminis idest del vado de
lacoviella adarriba et aogabia et vadit al collado de carrezedo e de la
tabariega en asuso e con valde la costa; et insuper damus vobis la tierra
de la pedreda al val de la vinta e la serna del vadala vinta cabo la villa
arriba e la serna de petra lada partes de la coviella. E t in callas aquas
ipsas ecclesias quorum reliquie qui sunt in eodem loco recondite sancto-
rum petri et pauli et sancti stephani juliam et sancti pelagii cum suis
terminis, id est de loma petra sita, et per illa linde de cortinas et per
suma verzelia et per illa serra del castro et per illo rio de pules, et illas
covas de carcalosa et per illo coto quebrantado et per illa cova franzua,
et per illa canal neria et per illo coto de la vinta [?] et illa cova de
stona et per illo coto del millar, et illo valle de panes Ecclesiam sancti
petri de rué cum suas hereditates et cum adiacenciis et cum suis pes-
caminis et cum quarta parte de la vega de rué circa flumen deva, et
Sancti martini de ridio cum suis terminis et cum suis pescaminis. Et
sancti romani de camiianes cum suis terminis et sum suis pescaminis.
, E t sancti iohannis de priu cum suis pescaminis et cum suas heredita-
tes. E t sancti petri de ardunza cum suis hereditates. Et sancta eulalia
de caranzo cum suis terminis et cum suas hereditates. Et sancta ma-
ria de tina cum suas hereditates et cum suis pescaminis et cum suis
abiacenciis. Et in illa villa deflevenia eclesia sancti iuliani locum pre-
dicto argovias terris vineis pumferis et cum suo exitu. Et in naroba
addimus vobis ipsas ecclesias de sancto iusto et sancti ivinani terris,
vineis pumiferis et omnia sua prestancia.

Et in valle quod vocitant cambarco beta ipsa ecclesia que vocitant et


sánete cosmas et damiani cum suis terris et cum suis abiacenciis et cum
suis terminis. E t in ceto ecolesie sánete marie cum suis hereditates. E t
in cabezón ecclesia sancti michaelis de celia nova et sancti emeteri et
celedón! cum suas hereditates, et cum suas prestantias terris vineis
pumiferis. E t in tabarnego ecclesia sancti clementis cum suas heredi-
6
1108 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

tates et cum suis terminis. Et in lerones ecclesia in illa villa cum suas
hereditates. E t in navargo ecclesie sánete- cecilie cum suas hereditates
et cum suas abiacenciis. E t in valde prado ecclesia sánete marie cum suas
hereditates et cum suas prestantias. E t in territorium petras nigras.
In carrazedo ecclesia sánete leocadie cum suas hereditates. E t in alfoz
de sancti iohannis in loco que dicitur vidrieros ecclesia sánete marie
cum suas hereditates. Et in alv acelesia sancti iusti cum suas heredi-
a

tates. Et in cardaño ecclesia beate marie et sancti iohannis cum suas


hereditates et cum, suis terminis sicut resonat in cartelario que iusit
faceré pater meus didacus monnioz, et mater mea domna tigridia. E t in
territorio saldanie damus vobis atque concedimus la maiada de pinar
cum exitibus et regressibus et in bodo la maiada vieia co el valleio de
petro vinbere cum exitibus et regressibus. Et in pineda la maiada de
fontaniellas cum suis pascuis et cum exitibus et regressibus. Et la maia-
da de cortes... e la serra piucorviello usque in rivulo que discurrit del
cadañar et ex alia parte del pinar usque a la calar de pumar cum exi-
tibus et regressibus et cum suis paschuis. Ab hodierno die et tempore
omnia que supra diximus concedimus vobis ut habeatis illud de dato
nos tro sic vos quam ecclesiam et qui post vos hii monasterio suces-
serint habeant et possideant ut vos exinde tolleratione et nos exigui
ante dominum remuneratione quod de iuraeione confirmamus per do-
minum et divina omnia que sunt sancta; quod si aliquis filiis germa-
nis subrinis neptis heredes vel consanguinibus nostris aut aliqua sub
rogatu persona hunc tectamentum infringere voluerit a deo maledictus
sit et inferno cum iuda traditore et datan, at abiron semper dampnetur
nisi resipuerit. E t insuper pariat ctum. ctum. et aliter ctum. ctum. quan-
tum auferre conaverit et hec serie testamenti scripture indisrupta per-
maneat in sécula seculorum amen. Facta scriptura concessionis testa-
menti VIII Klds. septembris E r a d. c. c. c. c. L . X X .

Sub principe domno adefonso. Ego Adefonsus et uxor mea Justa in


hac scriptura testamenti quem fieri volumus et relegendo audivimus
manus nostras roboravimus.
Munnio gonzalvez de bimbimbre cof.
Odarius adefonsus cof. Farcea [ ?] adefonsus cf. Ordonius adefon-
sus cf: Guter adefonsus cof. cof. Abatella vermudez cf. Fernandus mo-
nioz cof. Rodericus phanniz cf. Assur fanniz cof. Telia manreliz cof.
Suanus todilas cof. Sebastianus abbas cof. Petrus cof. Silinandus cof.
Valerius cof. Odarius presbiter cof. Johannes presbiter de sánete eula-
lie ecclesie. Siguioius presbiter... Senericus presbiter cof.
A. P. Episcopal de Palencia. Leg. 1, perg. de 34 X 51 ms, escrito en
c

letra del siglo xn.


COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1109

130

932-10-diciembre.

Belasco Quarta y su mujer Nderquina, juntamente con sus hijos,


venden a San Pedro de Cárdena y a su abad Lázaro una tierra en Pe-
ternales. "Facta... IIII idus Decembris, Era DCCCCLXX*, regnante Ra-
nimiro rex in Legione, et comité Fernando Gundissalbiz in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 115 y 116, con relación
al Becerro Gótico,'fol. 28, col. 3.

131

932.

"Era 970, año 932, Vigila, presbytero, se mete Monge en S. Pedro


de Texada dándole mucha hazienda mueble y raiz... Reynando Don
Ramiro y siendo Fernán Goncalez Conde de Castilla, advierte ser este
año el primero del reynado de Don Ramiro... Firman la escritura Ovi-
dio ob, Salomón ob, Basilio ob, Gonzalo ob... Vigila Sonna, Alvaro Sonna,
Gonzalo conde... Fernando conde... Diego ob... Ramiro rey cf."
Sota: Príncipes de Asturias, pág. 482, quien asegura: "el original de
esta escritura se guarda en el Archivo de Oña y está copiada en su
libro becerro, fol. 95, pág. 1 y fol. 73, pág. 2. Véase la nota al nú-
mero 122 de este índice.

132

932.

Sarrazin Gutierez, en unión de sus hermanos "Oveco, Morelliz, Aper,


Bela y Gutier" venden a un abad Gomessano una tierra en Salinas de
Anana, "iuxta possidente commes nostrum domno Fredelando. In era
nongentésima septuagésima, Ranimiro rex in Legione et comité Fredi-
nando in Castella".
L. Serrano, O. S. B.: Cl. S. Millán Gogolla, pág. 35.
1110 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL • > j •• '

133
933-1-marzo.
Hermilda vende a N i m i a los bienes que tenía en Evas, Lores, "vel
i n alios locares", por "II ceramenes kabrane, sirgu acata, quartario de
cebaría, emina de bino, i n sub unum i n sette modios. Regnante domino
Rademiro in Legione, Fredenando Gontesalbes in Kastelee".
Vignau: índice de documentos de Sdhagún, núm. 474. Cart. de Piasca
número 7.

Aunque puede admitirse la fecha que se indica-, tal vez habría que
retrasar esta carta a los últimos años de Fernán González, es decir, a
la época de Ramiro III, que empezó a reinar en 966. Es por esta épo-
ca cuando observamos la tendencia a mencionar el nombre de Fernán
González en los documentos de Piasca y de Liébana.

134
933-7-julio.

E l abad Ermegildo agrega al monasterio de Santillana, siendo A l -


varo abad del mismo, el suyo de San Pedro del Valle con sus dependen-
cias. "Facta... dominicum, nonas j u l i i , era D C C C X X I , regnante Rade-
mirus Rex in Legione, et i n Castella comité Guntsalvo Fernández... D i -
daco Rodriz cf.—Martino Didaz cf, Roderico Feles cf.—Feles Menen cf.
Meniz Berielliz cf."

Josué, E . : Libro de Regla, pág. 16, con referencia al códice del mismo
nombre, fol. 8.

E l 7 de julio fué, efectivamente, domingo en el año 933, y, por tan-


to, hay que suponer una distracción del copista en el nombre del con-
de, que había de ser Fernán González en vez de Gonzalo Fernández.
Como puede ver el lector, se trata de una copia tardía, en que los
nombres ofrecen cambios evidentes.

135
933.

Carta de propia oblación y de donación de bienes hecha por Blas


Braca en favor de San Millán de la Cogolla y de su abad Gómez, con-
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1111

firmada por el rey García Sánchez de Navarra. "Facta... nongentésima


septuagésima prima, Didaco comes et Ranimirus comes ts."
L. Serrano, O. S. B.: VI. S. Millón CogolU, pág. 35.

136

934-17-enero.
Fernán González da fueros a Canales de la Sierra, legislando prin-
cipalmente sobre los derechos del yantar y sobre causas criminales.
"Era DCCCCLXXII, X V I kalendas fegruarias." Confirman Pero obis-
po, Baguisi, Gonzalo Fernández, Sancho Fernández, Gonzalo Ruiz, Ral-
bo Gagagel, Oveco Osoriz, Diego Fernández, Alvaro Surra, Ñuño Lá-
quez... Gutier Gomiz, Boixo Beraldo, Ñuño Gudistioz...
F. Fita: B. A. H.. LIV, págs. 194-199.

137
934-21-febrero,

Ramiro II confirma sus posesiones a Santiago. Entre los confirman-


tes: Garsea frater regis, Rudericus... Didacus... Honoricus, Ferdinandus,
Menendus, Munnius.
Ferreiro: H, Santiago, II, ap. 55, pág. 120.

138

934-28 de junio.

Ramiro II da a Cixila y a San Cosme de Abellar el lugar de Auel-


gas. Firman: "Ranimirus, Urracha, Frunimius episcopus, Advitus, Ove-
coni Legionensis sedis ep., varios presbíteros y diáconos, y luego, en
segunda columna, Fredenandus ts., Vistremirus ts., Veremudus ts., Ade-
fonsus serenissimus princeps ts.)
Tumbo de León, fol. 469.
1112 F R A Y JUSTO PÉREZ DE U R B E L

139

935-18-febrero.

Venta, en favor de Diego obispo de Valpuesta y de sus "gasalianes",


de una viña. "Facta... XII kalendas martias, era DCCCCLXXIII, reg-
nante Domino Ranemiri et comité Fredenando Gundesalbiz in Lan-
tarone."
Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. XV con relación al Có-
;

dice del A. H . N . de Madrid 1166 B, fol. 110.

140

935-13-abril.

Conmutación de una tierra en Peternales por otra en OMrna reali-


zada entre unos particulares y el monasterio de San Pedro de Cárdena
por mano de su abad Alfonso. "Facta... Idus Aprilis, rex Ranimiro in
Legione, et comité domno Fredinando in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 118, con relación al Bece-
rro Gótico, fol. 29, col. 1, con nota de que el año debió ser entre
935 y 939, en que fué abad el primero, que con el nombre de A l -
fonso rigió Cárdena.

141

935-5-agosto.

"Mumadonna cometissa, una pariter cum filio meo Fredinando Gun-


dissalbiz, Dei gratia comes, et uxor sua domna Sancia, seu neptis meis
Gundissalbo Fernandiz et Sanzio Fernandiz", dona a San Pedro de Cár-
dena y a su abad Alfonso el lugar de Balzamncio. Dicho lugar, perfec-
tamente Umitado, es entregado al monasterio "per manu sayone Apre
de Lara". "Facta... Nonas Augustas, E r a DCCCCLXXIII, regnante glo-
riosissimo rex Ranimiro in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz
in Castella. Entre los confirmantes distintos a la familia donante, los
obispos Basilius, Sabastianus y los abades Silbanus, Julianus, Rellitus,
Gomiz e Ysidorus; AbOlmondar Sarraziniz rb.—Munnio Belliliz rb.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1113

Muza Iben Galeph rb.—Beila Telliz rb.—Munnio Hanniz hic.—Ñepzane


Dulquitiz hic. Petro hic,"
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 227 a 229, con referencia
A l Becerro Gótico, fol. 58, col. 3. E l Becerro tiene la fecha de la era
DCCCCLiXXVI, pero según una nota, la verdadera fecha es la que
doy en el documento.

142

936-12-febrero.

Venta en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Alfonso de


los derechos, consistentes en su uso durante doce días, sobre un molino
en Rivúlo de Kavia. "Facta... II Idus Februarias, Era DCCCCLXXIIII,
regnante rex Ranimiro in Obeto, et comité Fredinando Gundissalbiz in
Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G-.° Cárdena, pág. 133, con referencia al Be-
cerro Gótico, fol. 32, col, 4.

143

936-1 de noviembre.

Donación de Ramiro II a San Isidro de Dueñas. Confirman: "Urraca


regina, Ranimirus ep. et confessor, Gundisaluus legionensis eps., Frede-
nandus Gundissalviz, Osorius Munniz, Gómez Gundisalviz, Assur Fre-
denandiz, Hermigildus Munnioz, Didacus Munnioz, Mirellus Munnioz."
B. A. Hist., Colee. Velázqwez, t. IV, San Iisidro de Dueñas.

144

936.

Noticia de que ante el juez Dolquiti Beilaz de Cerezo se formó


juicio por la posesión de unas tierras que resultaron ser poseídas por
los que se presentaban como propietarios, desde "quando Abelmundar
Telluz ista térra populavit. Era nongentésima septuagésima quarta, reg-
1114 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

nante Regimiro In Legione et comité Ferdinando in Cereso et Granio-


ne". Entre los testigos, Beila Dolquiti ts., et Beila Monnio ts.
L. Serrano, O. S. B.: Cl. S. Millón Cogollo,, pág. 36.

145

937-15-enero.

Donación, en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Alfonso,


de una parte en el pozo de sal, "quod vocitant de domno Fofino. Facta...
XVIII kalendas Februarias, Era DCCCCLXXV, rex Ranimiro in Obeto, et
Fredinando comité in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G:° Cárdena, págs. 310 y 311, con relación al
Becerro Gótico, fol. 81, col. 2,

146

937-9-febrero.

Constitución del monasterio de Santiago de Peñalba por el obispo


Salomón. Confirman después de los obispos. "Ranimirus princeps, Teo-
doricus Lucidi, Ferdinandus Gundisalviz... Assudi Fredinandiz... Ordo-
nius, regis filius, Sancius, regis filius".
E. S., XVII, 436.

147

937-1-marzo.

Diego Rodaniz y su mujer Teresa restauran el monasterio de San


Andrés de Boada, en territorio de Roa, entregándosele, junto con va-
rios bienes, a "Gaudio abba vel omnium sodalium tuorum. Facta... ip-
sas kalendas Martias Era DCCCCLXXV, regnante Domino nostro Ihesu
Christo et principe gloriosissimo Ranimiro in Obeto, Fredinando Gun-
disalviz comité in Castella... Sebastianus abba cf.—Petras, Dei gratia
eps cf...—Silvanus abba cf.—Julianus abba cf.—Velitus abba cf.—Ariol-
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1115

fus abba cf.—Gaudencius abba cf.—Potencius abba cf.—Florencius scri-


ba depinxit."
L. Serrano, O. S. B.: Cat. S. Pedro de Arlanza, pág. 40, siguiendo el
documento núm. 36 del Becerro de Arlanza.

148
937-1-marzo.

Fernán González y su mujer Sancha donan al monasterio de San


Pedro de Arlanza el de "Sánete Marie quod est situm in Cardaba. Fac-
ta... ipsas kalendas Marcias, era DCCCCLXXV, regnante Domino nos-
tro Ihesu Christo et principe gloriosissimo Ramiro in Obeto.—Ego Fre-
dinando Gundisalviz comité in Castella, et uxor mea Sánela... teste ad
roborandum tradimus.—Sebastianus Dei gratia eps cf.—Petrus Dei gra-
tia eps cf.—Didacus Dei gratia eps. cf.—Silvanus abba cf.—Julianus
abba cf.—^Velitus abba cf.—Ariolfus abba cf .—Gaudencius abba cf.—
Potencius abba cf.—Florencius scriba depinxit."
L. Serrano, O. S. B.: Cat. S. Pedro de Arlanza, pág. 43, con relación
al Becerro de Arlanza, documento núm. 37. Argáiz: S. L., II, 290,
cita esta carta asignándola como fecha el 10 de marzo de 942, y se-
gún una copia moderna se expresaba la fecha en la forma siguien-
a
te: "Pacta... ipsis sexto kalendas Marcias, Era DCCCCL»XXVIIII .

149
937-1-agosto.
Ramiro II da al monasterio de San Andrés la villa de Ornilla. Con-
firman: Veremudus Nunniz... Albaro Veremudiz, Assuri dominans Men-
dunie.

B. N. ms. 712, fol. 92, con referencia al Archivo de San Isidoro de León.

150

937-30-noviembre.

E l abad Lifuarre se entrega, junto con sus monjes y monasterios,


al de San Esteban de Salcedo y a su abad Ñuño. "Facta... era nongente-
1116 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

sima septuagésima quinta, secundo kalendas Decembris, regnante Re-


gimiro in Legione et comité Fredinando Gondissalbiz in Castella et i»
Álava. Hec scripti Monnio epo primitus legit et cfit."

L. Serrano, O. S B.: Cl. S. Millán Cogollo, pág. 36.

151

937.

Donación de Rodiselo "vobis fratres de Santi Cosme et Damiani de


Covarrubias."'
Argáiz: S. L., VI, 314, con referencia al Archivo de Arlanza.

152

937.

Venta realizada entre particulares de una viña. "Facta... die notum


D C C C C L X X V , regnante rex Ranimiro in Legione, et in Castella comité
Fredinando Gundissalbiz."

L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 300 y 301, con relación
al Becerro, fol. 78, col. 3.

153

938-30-mayo.

Abohamor, su mujer Speciosa y su hermano Zalama prbr., donan


sus bienes a Santa María de Husillos y a su abad Fernando. "Facta
o
karta... III kalendas junii in era DCCCCLXXVI, regnante rex Ranemi-
ro in Legione et in Obedo, Sarracino iudice et confirma..."

Menéndez Pidal: Orígenes, pág. 32, con relación a un pergamino del


A. C Palencia.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1117

154

938.

Fernán González, "totius Castelle comes", dona—declarándole inge-


nuo—al monasterio de San Millán de la Cogolla, el de Sietefenestras con
sus dependencias. "Facta... era nongentésima septuagésima sexta, Ego
Fredinando nutu Dei comes, tenentem Castellam et Cereso et Granionem...
testes convocavi: Gondissalvo Fredinandez cf. Sancio Fredinandez cf.
Gundissalvo Arderiz cf... Vicentio epo cf. Belasio epo. cf. Oriolus epo cf.
Benedictus eps. cf., Oveco Assurez cf., Didaco Fredinandez cf., Oveco
Nunnez cf."

L. Serrano, O. S. B.: Cl. S. Millán Cogolla, pág. 37.

155

939-1-mayo.

''Feles Sarraciniz cum coniuge mea Elduara et filiis nostris Ruderi-


co cognomento Abolmondar, et Cristilio" venden una viña, una serna
y "fontes óptimas" a un abad Quintila y a sus compañeros. "Facta... ka-
lendas Maias, Era DCCCCLXXVII, rex Ranimirus in Obieto, et comité
Fredinando Gundissalbiz in Castella.
L. Serrano, O S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 139 y 140, con referencia
al Becerro Gótico, fol. 34, col. 2.

156

939-1-mayo.

Venta de unas heredades, por Feles, su mujer Elduara y sus


hijos "Roderico, Abolmondar et Cristilio", en favor del abad
Quintila y de sus compañeros Crescentius ybr., Elares y Vincentius.
"Facta... kalendas Maias, Era DCCCCLXXVLT, regnante rex Ranimiro
1118 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

in Obeto, et comité, Fredinando Gundissalbiz i n Castella." Entre los


confirmantes, Obeco Lifar.

L. Serrano, O. S. B . : B.° G:° Cárdena, págs. 347 y 348, con relación


al Becerro Gótico, fol. 90, col. 3.

En la escritura anterior, que es una redacción algo distinta de la


presente, Abolmondar no aparece como hijo de Feles, sino como el cog-
nomento de Roderico.

157

939-5-mayo.

Donación de una viña en favor de San Pedro de Cárdena y de su


abad Alfonso. "Factum... III Nonas Maias, regnante rex Ranimiro i n
O veto, et comité Fredinando Gundissalbiz i n Castella."

L a escritura siguiente resulta una redacción distinta de ésta, tal


vez primera redacción, y tiene la fecha "III Nonas malas, E r a
DCCCCLfXXVII", que nosotros asignamos a esta redacción. L . Se-
rrano, O. S. B . : B.° (?.° Cárdena,, págs. 70 y 71, que la copia con
relación al Becerro Gótico, fol. 17, col. 4, deja la fecha indecisa en-
tre el 935 y el 939 por no haber observado la identidad entre esta
escritura y la CCCXL del mismo Becerro que nosotros señalamos.

158

939-5-mayo.

Donación de una viña en el lugar de Revendica, hecha en favor de


San Pedro de Cárdena y de su abad Alfonso. "Factum... III Nonas Maias,
E r a D C C C C L X X V i r , rex Ranimiro i n Obeto, et comité Fredinando Gun-
dissalbiz i n Castella."

L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 348 y 349, con relación al


Becerro Gótico, fol. 90, col. 4.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1119

159
939-28-julio.
Venta de una viña en favor del obispo Diego de Valpuesta y de sus
"Gasalianes". "Facta... V kalendas augustas, era DCCCCLXXVII, reg-
nante Domno Ranemiri et comité Fredenando Gundesalbiz in Castella."

Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. XVI, con relación al Co-


tice del A. H. N . de Madrid 1166 B, fol. 110 v.

160

939-1-septiembre.

Severo y sus compañeros del monasterio de San Cipriano dan cuen-


ta de que habiendo muerto uno de ellos, de nombre Liciniano, y no. te-
niendo con qué amortajarle, suplieron dicha falta "suis uicinis uel gen-
te", dando lo suficiente para adquirir la mortaja, "linteo, orare, femo-
ralia". "Facta... kalendas septembres, era DCCCCLXXVII, regnante Ra-
nimiri rex in Leione, Fredenando Gondesalbiz in Castella."
Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. XVII, con relación al
Códice del A. H. N . 1166 B fol. 9 r.

161

939,
Di. 939 son los fabulosos votos hechos por el conde Fernán Gonzá-
lez a San Millán de la Cogolla con motivo, según se dice, de la batalla
de Simancas. Escritos dichos votos hacia 1200, el objeto que se persi-
guió no fué otro que el sancionar documentalmente la costumbre, de los
pueblos castellanos y riojanos, de ofrendar a su patrono San Millán por
cada año una parte de sus cosechas o del trabajo de sus industrias,
como reconocimiento de filial devoción, costumbre que, por otra parte,
parece que por esa época comienza a perder gran parte' de su primitivo
fervor.
La edición de estos votos puede verse en Yepes: Coronica, I, escritu-
ra XX.
1 1 2 () FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

162

939.

Donación de Julián y su mujer a Aballar, "VIII kalendas decembris,


regnante principe nostro Radimirus rex, imperatori in sedis ovetensi...
Muza, Vermudus, Julián, Rúbeo, Assure, Fredenando, Vellide."
García Villada: Cat. C. León, núm. 818.

163

940-1-septiembre.

Donación de diversos bienes en favor de San Pedro de Cárdena y de


su abad Gaudesteus. Entre estos bienes 13 eras de sal, "cum suo puteo
erga áreas de Fredinando Gundissalboz comité". "Facta... kalendas Sep-
tembris, E r a D C C C C L X X V I i r , regnante rex Ranimiro in Legione, et
comité Fredinando Gundissalbiz in Castella."
L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 326 y 327; Berganza: An-
tigüedades, II, pág. 381. Los dos con relación al Becerro Gótico,
folio 85, col. 3.

164

940.

Diego obispo da noticia de que había edificado unas casas, roturado


el campo y construido iglesias en San Román da Merosa, y que después
todo esto, junto con su propia persona, lo había sujetado a Santa Ma-
ría de Valpuesta. Sigue diciendo que dichas casas se reconstruyeron con
materiales sacados de Valpuesta, y que los campos se pob aron con ga-
nados de la misma procedencia, así como que habían adquirido una
serna en Valle Sorrozana, por u n "equa cum suo potro et boue", entre*-
a

gadas al dueño de la misma Diego Fernández. Termina el obispo asegu-


rando que él, con sus hermanos Fredenando Blascoz, Didaco Fredenan-
doz y los vecinos de villa Merosa, habían hecho y donado a Valpuesta.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1121

varias sernas. "Ego Didacus eps... signum + feci. Fredenando Be-


lascoz + Didaco Fredenandoz 4- Didacus abba -f- Severus abba + E r a
DCCCCLXXVIII, regnante Domino Ranimiro in Obieto, et comité Frede-
nando Gondesalbiz in Castella."
Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. XVIII, con relación al
Códice del A. H. N . de Madrid 1166 B, fols. 21 y 22.

165

940.

"In era nongentésima septuagésima octava, regnante principe Ra-


nimiro et comité Fredinando in Álava et in Castella", hubo un juicio
entre Sancho Gómez y Ñuño Gómez con Donno, sobre el agua de un
molino. E l juicio, teniendo en cuenta que "mandavit legem et libro
Iudicum ad S. G. et ad N . G. firmare ex contra D.", se sustanció des-
pués de presentarse los conjuradores y fiadores y habiendo cumplido
todos su oficio.
L. Serrano, O. S. B.: Cl. S. Millán Cogolla, pág. 38.

166

941-15-febrero.

"In presentía... comitis nostri Fredinando Gundisalbiz vel aliorum


multorum", el presbítero Gonzalo, a petición del abad Lázaro de San
Pedro de Cárdena, reconoce que la casa sita "iusta Ibero, in... Piscaría",
y que él posee desde hace tres años, fué donada al monasterio por su
tío Alaricus. E l , ahora, la devuelve al monasterio, "per manus sayones
Tellu Offilo". "Facta... X V kalendas Marcias, Era DCCCCLXXVII1T."
"Ranimirus rex principe in Legione rb.—Fredinandus comes rb.—As-
sur Fernandez rb."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 292 y 293; Berganza: An-
tigüedades, II, pág. 382. Los dos con referencia al Becerro Gótico,
folio 76, col. 3.
1122 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

167
941 -23-diciembrev
Juan, su mujer Cixilo y varios hijos que se nombran, "ut i n provi-
dencia domni Fredinandi comitis et omnium iudicum et seniorum tur-
bam ex concilio de Vurgos", ceden a San Pedro de Cárdena y a su abad
Cipriano varias posesiones que tenían en derredor de San Torcat, re-
cibiendo ellos, por su parte, algunos bienes en compensación. "Facta
cartula vanditionis vel conmutationis... X kalendas Januarii, sub E r a
D C C C C L X X V I I I I , regnante principe Ranimiro i n Legione, et sub eius i m -
perio comité Fredinando i n Castella, Confirman Fredinandus comes rob.
Santia comitisa rob—Gundisalbus, filius eius, rob.—Santius, ypsius su-
bolis, rob.—Munnio eiusdem prilis (sic), rob.—Basilius, Dei nutu episci-
pus, ts...—Gundisalbo de A z a hic.—Bermudo Fannez hic..."
L. Serrano, O. S. B . : B.° G." Cárdena, págs. 62 a 64; Berganza: Anti-
gibedades, II, pág. 382. Los dos con referencia al Becerro Gótico,
folio 16, col. 1.

168
941.

"Sarracín Fernández, y su muger Aufressia, meten un hijo monje


en San Salvador de Loveruela, dándole mucha hazienda. Concluyen su
escritura de esta manera: Regnante Rege Ranimiro in Legione et sub
eius iure Fredinando Gundisalbiz comité i n Castella."
Noticia de Sota: Chronica de los principes de Asturias, pág. 472, quien
dice que lo tomó del libro de l a regla del monasterio de San Sal-
vador de Oña, fol. 37, pág. 2. Yepes conoce esta escritura y la cita
en el T. I., fol. 378-9 de su Coronica de San Benito. Hoy no está ni
entre los documentos sueltos del A . H . N . , ni en el índice ms. que del
Archivo de Oña conserva el mismo

169
941.

" E l Conde F e r n á n Goncalez con la Condesa Doña Sancha y sus hi-


jos García, Goncalo y Sancho y su hija Doña Fronilde vnió al Monas-
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1123

terio de Cárdena el de San Miguel de Xavilla. Estaba este monasterio en


desierto y el conde dio facultad al abad Cypriano para que le pudiese
poblar con condición que no sacasse de sus propias Villas los pobla-
dores: Da/mus vobis licentiam populcmdi; tomen non de meas homines,
et de meas Villas; sed de homines excusos, & de alias Villas. Et sint libe-
ri, & ingenui, ab omni foro malo, & non intret ibi Sayonem, ñeque per fon-
satum, ñeque per awnubdam, ñeque per homicidio, ñeque per f omitió, ñe-
que per aliquam calumniam. Es la fecha del año de novecientos y quaren-
ta y uno y dize que reynaban Don Ramiro en León y baxo de su imperio
Fernán Gongales era Conde en Castilla. Firman el Conde, la Condesa
Doña Sancha y los hijos García, Gongalo y Sancho. E l obispo Basilio y los
tres abades Gaudencio, Silvano y Juliano y Gongalo de Aza y Bermudo
Fannez."

Berganza: Antigüedades de España, I, págs. 209 y 210, extracta esta


escritura y la reproduce íntegra en el t. II, pág. 381, con referen-
cia al Libro de Tabla, fol. 16, col. 1, añadiendo a los hijos de Fer-
nán González que la confirman el de Munio, que aquí falta quizá por
una distración.

170

942-22-enero.

E l presbítero Braulio se entrega a San Pedro de Cárdena, donán-


dole diversos bienes, entre los que notamos varios libros e iglesias "in
Castella". "Facta... X I Kal. Febr Era DCCCCLXXX, regnante Rex Ra-
nimirus in Obeto et in Castella comité Fredinando."
Berganza: Antigüedades, II, pág. 384, con referencia al Libro de Ta-
bla, fol. 132, col. 3.

171

942-15-marzo.

Fernán González y su mujer Sancha donan, el uso a tercer día, de


sesenta eras de sal en Salinas de Anana, en favor del monasterio de
San Pedro de Berlanga y de su abad Silvano. "Factum... ipsius Idus Mar-
cialis. Era DCCCCLXXX, regnante rex Ramirus in Legione, et comité
Fredenandus in Castella. Confirman... Tellu Munioz, Munnio Gudesteiz,
1124 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Fredinandus Munnioz, Gundesalvus Fredenandiz, Munnio Anniz, A b o l -


mundar Hannaniz, Armentai Hannaniz, Rudericus Gundesalviz, F r e d i -
nando Didaz, Munnio Didaz,' Sarracino Velascoz, Mutarraf Caziato, Gu-
tibere Cubilarlo, Gomiz Cubilario, Rapinato... Gundesalvo Adilliz, V e r -
mudo Garciaz, Gutier Godestiez, Albaro Belaz, Didaco Sarracinez, Re-
caredo Recarediz, Munnio Telliz, Albaro Telliz, Bela Albarez.—Didaco
Adefonso, Didaco Sarracinez, Sarracin Sarracinez, Bella Sarracinez,
Hamusco."

L. Serrano, O. S. B . : Cat. S. Pedro de Arlanza, pág. 45, con relación


al Becerro de Arlanza, documento núm. 62.

172
942-17-noviembre.
Donación de una tierra en favor del abad Recesvinto y de su igle-
sia monasterial de Santa Eulalia de Tobilla. "Facta... X V Katendas De-
cembris, E r a D C C C C L X X X , regnante rex Ranimiro in Legione, et co-
mité Fredinando Gundissalbiz in Castella."
L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 227, en relación con el Be-
cerro Gótico, fol. 58, col. 3.

173
942-27-diciembre.

Donación por doña E i l o a San Pedro de Cárdena, de varios bienes


muebles e inmuebles. "Facta carta... V I Kalendas Januarias, E r a
8
D C C C C L X X X , regnum fruente Ranimiro in Obeto, et comité Fredinan-
do Gundisalbiz i n Castella." Entre los confirmantes: Domno Didaco rb.
Domna Fronilde, uxor sua rb.—Munnio, suo filio, rb...
L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 26; Berganza: Antigüeda-
des, II, pág. 384. Los dos con relación al Becerro Gótico fol. 7, col. 2.

174
942 (?)

In nomine Domini opificis creantis et regnantis, transcendentis, cir-


eumplectentis, mcircunscripti atque invisibilis Dei Patris et F i l i i et
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1125

Spiritus Sancti, regnantis i n eternum et ultra, cujus regnun sempiter-


num, quod non corrumpetur ñeque auferetur, cujus nutu principes reg-
nant et témpora mutantur temporibus, per quena cuneta subsistunt ele-
menta, cui famulantur universa, oelestia pariter et terrestria, ac mari
coherentia ipsius jubente elementia. E g o Sancius comes placuit mihi
faceré, transacto Duero, primam populationem prenominatam Pennafi-
delem, ut esset mater et exaltatio i n Extrematuram et gandium chris-
tianorum et confussio paganorum..., et dono i n illa fuero et tale adju-
torium hominibus... Pacta carta sub die que erit X V I Kalendas septem-
bris, hora sexta, i n era D C C C C L X X X , regnante rex Ranimiro in Le-
gione, consulque ejus Fredinando Gundisalviz i n Castella necnon et
contestis Basilio.

A. Andrés: Bol. A. H., t. L X V I , págs. 371-374.

Este fuero nos presenta varios problemas de crítica histórica, que


no quiero discutir aquí. Admito un fondo primitivo del siglo x, con
múltiples añadiduras y transformaciones posteriones. L a mención del
conde Fernán González, del rey Ramiro y del obispo Basilio indicaría
que hubo un primer fuero anterior al año 970, renovado por Sancho
García, cuyo nombre aparece al frente del documento, cuyas fórmulas
y disposiciones nos hacen pensar que queda muy poco de la primera
redacción.

175

942.

Según Argáiz, "en este año, viendo F e r n á n González que el monas-


terio de San Felices de Oca, entierro de sus progenitores, brillaba por
su gran observancia, le dio los montes de San Vicente de Burceña, San
Juan y Santa Eugenia de Barcena, Santiago de Azuza, San Martín de
Perrán, San Julián y Santa Basilisa, San Vicente, San Justo y San R u -
fbo y todas las iglesias fundadas en Pontecerci".
Argáiz: 8. L., II, 411.

Hoy sólo se conoce una escritura del 864, 2 de mayo, dada por el
conde Diego a San Felices de Oca, por la que se entrega al monasterio
todo lo contenido en la nota anterior. En esta escritura del conde
Diego (Bec. Galicano, fol. 108), y según testimonio del P. Serrano,
O. S. B : Cart. 8. Millán de la Gogolla, pág. 12, "el nombre del conde
está siempre escrito sobre raido". Sandoval: Cinco Obispos, pág. 326,
1126 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

muestra conocer la escritura señalada por Argáiz, por lo que tenemos


que admitir que, bien escrito el nombre de Fernán González -en el raido
de Diodo, o bien como confirmación de la donación de éste, la carta de
que da noticia Argáiz ha tenido que existir. Por otra parte, Argáiz in-
siste sobre lo mismo en el t. V I de la S. L., pág. 326, diciendo: "Es muy
10
notable una escritura del B. de San Millán, fol 176, con la data: "era
' 980, feria VI, nonas Marcii". Fernán González, conde por la gracia de
Dios da al monasterio de S. Félix de Oca los monasterios que tenía
en el ángulo de Barcena, "regnante principe rege nostro Adefonso in
Oveto, Fredenando comité Gormace." Se ve por estas cláusulas en que
ni siquiera se molesta el notario en cambiar los nombres del abad y
del rey, que se trata sencillamente de una confirmación que hace Fer-
nán González de la carta que Diego Porcelos dio en favor del abad
Severo, siendo Alfonso n i rey de León.

176

942.

" E r a 980, año 942. Iohan con sus hijos Elias, Quintiliano y Sarracino
venden vna heredad a Gayna en presencia de Sigerico y Guimara gran-
de. E l comprador dio después esta hacienda al Monasterio de San Sal-
vador de Lorebuela, en el Valle de Oña, el cual mudó e l conde Don
Sancho de Castilla, media legua dentro del mismo Valle, a cuya causa
esta escritura se guarda en su Archivo y está copiada en su libro de la
Regla al fol. 34, p á g . 2."
Sota: Príncipes de Asturias, pág. 485.

177

943-1-enero.

Donación de unas heredades en favor de San Andrés de Pedernales.


"Facta... kalendas Januarias, sub E r a D C C C C L X X X F , rex Ranimiro
in Obieto, et comité Fernando in Castella."

L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 135, con relación al Becerro


Gótico, fol. 33, col. 1.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1127

178

943-14-marzo.

"Placenti Didaz et uxor Scemena et filia Maria seu cognato Froyla,


una pariter cun filiis" suyos hacen con San Pedro de Cárdena la permuta
de unas sernas en Orbanelia. Los primeros reciben la serna de su "tioni
dom.no Hanni" y la mitad de una tierra de domno Flayno, y dan, por
su parte, "serna qui fuit de nostro abo nomine Munnio Vermudez. "Fac-
ta carta... die II. Idus Marcias, Era DCCCCLXXXI, regnum tenente Ra-
nimiro in Obieto, et in Castella comité Fredinando.—Ego Placenti Di-
dacoz... Entre los confirmantes... Didaco Adefonso..."
L. Serrano, O. S. B.: B:° G.° Cárdena, págs. 22 y 23, con relación al
Becerro Gótico, fol. 6, col. 3.

179

943 (?)-16-mayo.

E l presbítero Recemirus y otro de nombre Betelus recibieron del


rey Alfonso unos bienes. Vueltos "in patria Cabezone, fundavimus base-
lica S. Petri et S. Romani en Toporias, et fecimus presuras pro jussione
Adefonsi regis... Et ego Osonius presbiter qui fuit advena Levanensis et
veni ad tibi abbate Domno Recemiro... dedisti mihi licentia ad populan-
dum devitos tuos coutos et tuas appresuras..." Este Osonio construyó
una iglesia, que poco después, dice, "trado eum una pariter cum tibi
abba Recmirus ad regula Sancta Juliana... Facta... XVII" kalendas iu-
nias in era DC.LXXXI, regnante Principe nostro Domno Rademirus in
Legione."
Josué: Libro de Regla, pág. 69, con referencia al Códice de igual títu-
lo, fol. 37. La primera parte de la caita pertenece a una noticia sin
fecha—fol. 37 v—en que se explica la fundación del monasterio.

Este Ramiro que reina en León sólo puede ser Ramiro II, puesto que
sus contemporáneos Recamiro y Bátelo reciben tierras de un rey A l -
fonso, que debe ser Alfonso IV (926-931). Creemos, por tanto, debe
leerse "in era DCCCCLXXXI".
1128 FRAY JUSTO PÉREZ DE UKBEL

180
943-26-diciembre.

"Assur Fredinandiz comes et uxor mea Guntroda cum filiis nostris


corum nomina subter exarata fiunt", donan a S. Pedro de Cárdena y a
su abad Cipriano el lugar de "fontem quem nuncupant Aderata, i n
termino de Sacramenia... enim vero ipsum locum iam supradictum sit a
parte de meo comdato vei in iure de ipsis castellis qui i n circuitu eius
sunt, id est, unum Penna fidele et alterum Sacramenia." Los donantes
reciben en honor "dúos kaballos cum sella, quattuor centas obelias seu
et panno de algupa, et alium caballum colore morcello ad sayone per-
nominato Hanne Obecoz", que intervino en la fijación de los límites de
lo donado.
"Notum die V I I kalendas Januarias, in die Sancti Stefani levite et
martyris... Factum... sub E r a D C C C C L X X X I , regnante rex Ranimiro in
Obeto et Legione, et comité Assur Fredinandiz i n Montson... Fredinan-
do Assuriz ts.—^Obeco Assuriz ts.—Munnio Assuriz ts.—Osorio Mun-
nioz ts.—Obecus, Dulcidius, Salomoni (Obispos).—Guttier Assuriz rb.— ;

Gundisalbo Assuriz rb."


L. Serrano, 0 S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 363 a 365. Con relación al
#

Becerro Gótico, fol. 94, col. 2.

Berganza tiene una redacción algo distinta de la que a continuación


damos nota, señalando las discrepancias con la presente.

181

943-26-diciembre.

Assur Fernández, comes, con su mujer Guntroda y sus hijos, "cum


consilio regis Ranimiri", hace donación a San Pedro de Cárdena de
todo lo contenido en la escritura anterior y además la iglesia de Santa
María entre "covas de Provanca, & Castriello de Alazar". Recibe en
honor por la donación los mismos bienes que en la escritura del Becerro,
y confirman, tras de idéntica data: "Ramirus rex, Domna Tota Fer-
nandus Assuriz filius comitis, Oveco Assuriz, Munio Assuriz Nuno
Assuriz, Gutter Assuriz, Gonzalvo Assuriz, Domna Taresa filia comitis
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1129

Oveco eps. Legión, Dulcidius eps, Ornatus eps, Ossorio Nunnez. Ossorio
Brmegildez..."
Berganza: Antigüedades, II, pág. 385, con referencia "Caxon" 10, fo-
lio 18.

182
944-1-febrero.
Didaco Gudesteuz, Assuri Bermudiz y Fredinando Gudesteuz, con
sus mujeres e hijos, y en unión de doña Flámula y sus hijos, emancipan
de su patronato al monasterio de "sancto Martynum in suburbio Agusi-
ni", haciéndole a la par una amplia donación por la que reciben, en ho-
nor, Didaco Gudestioz "mobatana cum duas faces", Assuri Vermudiz
"pelle", Fredinando Gudistioz "uno broco" y doña Flámula "manto
azul..." "Facta... Kalendas Februarias, Era D C C C C L X X X i r , regnante
principe Ranimiro in Legione, et comité Fredinando Gundisalbiz in Cas-
tella. Entre los confirmantes: Gudestio Didaz hic.—Didaco Ruderiz hic.
Obeco Roderiz...—Fredinando Gundisalbiz rob.—Gundisalbo Fernandiz
rob.—Sancio Fernandiz rob.—Garsea Fernandiz rob." .
L. Serrano, O. S. B.: B.° G." Cárdena, págs. 54 a 57; Berganza: Anti-
güedades, II, pág. 386. Los dos con referencia al Becerro Gótico,
folio 14, col. 1.

183
944-8-mayo.
Donación en favor del monasterio de San Justo y San Vicente de
Pesquera de una tierra "iuxta térra de Galindo Gasfan". "Facta... VIII
Idus Maias. Era D C C C C L X X X i r , regnante principe Ranimiro in Obeto,
et prolis eius Sancioni in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G-:° Cárdena, pág. 294, con relación al Bece-
rro Gótico, fol. 77, col. 7.

184
944-23-agosto.
E l rey Ramiro al abad Cipriano de San Pedro de Cárdena dona
"ypsa térra qui cuondam extitit pumare de Comité".
1 1 3 0 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

"Etenim vero nos omnis populus coabitantes in Vurgentium civita-


te sic nobis bene placuit ut dedissetis nobis in honore, propter quod in
nostro concilio fuit facta hanc donationem; et tu abba C. cum ómni-
bus fratribus tuis dedistis... X X X solidos... et nos confirmamus ypsa
térra per manus de Mazarefe sayone. Facta carta.. X kalendas Sep-
tembris, sub Era DCCCCLXXXII, regnante rex Ranimiro in Legione,
et sub eius ymperio comité Assur Fernandiz in Castella. Entre los con-
firmantes: Munnio sayone."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 66, con referencia al Bece-
rro Gótico, fol. 17, col. 1. Según Berganza: Antigüedades, II, pági-
na 387, que copia sobre el original, la escritura tenía la fórmula de
confirmación del rey y de Asur Fernández.

185

944-22-noviembre.

(Christus) In era D C C C C L X X X i r , orta fuit intentio inter fratres de


regula sancti Salbatoris et Conantius frater, qui fuit in ipsa regula sub
regimine Uuimarani abbati et sub manus Silbani ababa XXII anuos, et
post hec venit illi spiritus deceptionis, quum alus gasalianes qui sunt
suasores ecclesie, quum artes falsarias et extranearunt nobis de nos-
tra casa, et fuimus ex illa minus dies triginta, et rapinaberunt ex illa
quantum in notitia resonat et effugauerunt fratres de ipsa kasa, et
post hec divina misericordia inspirabit Deus comité Assuri Fredenan-
diz, et exquisibit ex inde ueritate, et mandabit ad tius suus Rodanius
abba et Belasconi abba et magnati palatii, ut fecissent ueritate inter
ipsos insidiatores et fratres, ita et factum est; et inuenerunt mendacium
in ipso Conantio quod iam deguerat pactum vel regula per annos XXII,
et sub abbatis iam supradictis Uuimarani et Silbani abbatis quum so-
cis fratrum suorum, et iam contestauerat per testamentum qui ante
presentía vestra resonat, et iusit domnus noster comité Assuri Frede-
nandiz ut redderent omnia sua causa ad fratres, et donabimus nobis et
confirbimus ecclesia quorum reliquias scitas sunt sánete Eulalie, et
senra determinata per terminis suis ex una parte rio de Vena et de alia
parte aroio de Baile, et de termino in termino Et accepimus de vobis
in offertíone kaballos dúos, scalas duas et equas X . Ita ut ex odierno
die vel tempore abeatis, teneatis et possideatis iurique vuestro in per-
petuo vindicetis ac defendatis. Siquis tamen vos inquietare voluerit
an ego, an filiis meis, an neptis, an nepotis, an aliquis subrogata persona
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1131

sit extraneatus a corpus Domini et quum luda qui domino traditus sit
con demnatus in inferno et in super pariet a parte de comité auri libras
decen et factus histe firmis permaneat. Facta cartula donationes notum
o
die et tempore et quod erit X kalendas decembres, Regnante principe
Ranemiro in Leione et comité Assuri Fredenandiz in Castella. Ego Assu-
ri Fredenandiz qui hanc cartula donationis fieri uolui et relegendum au-
diui manu mea signum feci et testibus tradidi ad roburandum (Signo)
a
(1. col.) Sub Christi nomine Iulianus episeopus Palentia sedes cf.—Be-
lasconi abba (Signo) cf.—Apper Menendizi.—Salbatus (Signo); Moniu
a
(Signo) cf.—Abolmondar Sendiniz Gomma (Signo) cf.—(2. col) Didacus
Munnioz cf.—Godesteu Telluz cf.—Garcia Munnioz cf.—Munnio Mun-
a
nioz cf.—(3. col.) Assur Hanniz cf.—Assur Monioz cf.—Gundesalbo Ru-
a
derici cf.—Gundesalbo Sonna cf.—(4. col.) Ibara.—Bermudus Gassega.—
Assur Gasseca.—Fredenandus Gassega.—Falconi Sesnandiz.—Paterno
Sesnandiz.—Munio Fortuniz.—Obeco + Albaro.—Garcia Laquenti.—
Rapinato Belasco +.—Ariolfus, + Didacus.—Rapinatiz Scemeno -J-.—
a
Arquisso + (5. col.) Garcia + Lecinio.—Emato + Nunnu pbr +.—
Mandolfo Felex.—Silbaniz, Uinquenti.—Sancio +, Gomiz Ecequara
a
(6. col.) Lucino +.—Dulquito fr.—Ennecoz fr, Edemiro + (fuera
ds col.) Albaro Obecoz (signo).

A. H. N., Clero: San Salvador de Oña, perg. Leg. 166, d.° núm. 3. Es-
critura minúscula visigoda con elementos cursivos.

186
944-22-noviembre.

(Cristus) In Dei nomine. Ego Assuri Fredenandiz una cum uxore


mea (blanco) placuit nobis acque conuenit nullum que cogentis imperio
ñeque suadentis articulo, set propria et spontanea accésit nobis uolumtas
ut vinderemus tibí emtori meo Silbano abbati vel ad fratribus tuis eclesia
propria nostra que abuit abus vester scalidata, id est, sánete Eulalie
quorum reliquias scitas sunt in ripa fluminis que vocitant rio de Bena,
Uendimus vobis ipsa eclesia cum ómnibus aditibus • suis, tam ingre-
sum quam et regresum, per hanc firmitate scripture in aderato et diffinito
precio, quantum ínter nos pacifice conuenit arbitrioque accepimus de
vos precio, id est, dúos kaballos, una per colore bario et alio baio in C
solidos, et x equas in c solidos et duas scalas in XII solidos, et nicil
aput vos remansit deuitus probatus, que est manifestus qua ipsa ecle-
sia cum sua hereditate superius nominata de iuri nostro sit abrasa et
1132 FEAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

in vestro dominio translata vel confirmata Ideo abeatis, teneatis et pos-


sideatis, iurique vestro in perpetuo vindicetis ac defendatis, et quicquid
ex inde faceré volueritis, in Dei nomine liberam abeatis potestatem. Si-
quis tamen quid fieri minime credimus, si aliquis vos inquietare voluerit
pro ipsa kereditate an nos, an filios nostros, an neptis an aliquis qua-
libet subrogata persona que nos nos non potuerimus vindicare in
concidio tune abeatis ad nos ipsa kasa quum ipso precio in duplo.
Et negotius histe firmis permaneat. Facta cartula vendictionis notum
die et tempore quo erit X kalendas decembris, era D C C C C L X X X i r . Reg-
nante Domino. nostro Ihesu Christo, et imperante principe Ranemiro in
Leione, et comité Assuri Fredinandiz in Castella. Et ego Assuri Fre-
denandiz cum uxor mea. (Siguen dos líneas ilegibles.)
A. H. N., Clero: San Salvador de Oña, perg. L^eg. 166, d.° núm. 3. Al res-
paldo del pergamino del documento anterior, y en letra minúscula
visigoda, con elementos más modernos.

187
944.

E l conde Fernán González y su mujer, la condesa Sancha, hacen do-


nación de una iglesia monasterial a San Millán de la Cogolla y decla-
ran esta posesión y todas las que en adelante reciba el monasterio por
ingenuas. "Facta... era octugies dena ac dua et ter terna centena."
Después de los condes confirman Vicentius eps. Aukensis; Munio Assu-
riz abba..., Gundissalvo Fernández, Sancio Fernández, García Fernández,
Didaco Sarraziniz, Alvaro Sarraziniz, Didaco Scemenoz, Gutier Gomiz,
armiger comitis, Gonzalvo Arderiz, Beila Dolquitiz, Sarrazini Alvarez,
Munio Gudestioz."
L. Serrano, O. S. B.: Cart. S. Millán Cogolla, pág. 40.

188
945-28-enero.

E l conde Fernán González y su mujer, la condesa Sancha, hacen do-


nación al monasterio de San Millán de la Cogolla y a su abad Fortunio
de unos derechos en las salinas de Salinas de Anana, declarando está
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS . 1133

donación y las demás que reciba el monasterio por ingenuas. "Facta...


era nongentésima octogésima tertia, quinto kalendas Februarii. Después
de los condes confirman Vicencius eps., Oriolus eps., Renedictus eps.,
Gondissalvo Fredinandez, Sancio Fredinandez, Gondissalvo Arderice,
Oroivo Zahagelli, Oveco Assuriz, Didaco Fredinandez, Alvaro Sarraci-
nez, Monnio Licini. Gonzalvo Telliz, Gotier Gomiz, Oveco Nunnez, Hanne
Godesteoz.
L. Serrano, O. S. E.: Cart. 8. Millón Cogolla, pág. 42.

189

945-13-febrero.
Carta de propia oblación y de donación de bienes en favor de San
Pedro de Cárdena y de su abad Esteban. "Facta... Idus Februarias, Era
D C C C C L X X X I i r . Entre los confirmantes, Munnio Hanniz hic.—Munnio
Dannaz hic.—Didaco Munioz hic.—Feles Ermauz hic."
10
L. Serrano, O. S. B.: B.° G-. Cárdena, pág. 295, con relación al Be-
cerro Gótico, fol. 77, col. 2.

190

94.5-30-marzo.
Carta de propia oblación, con donación de bienes muebles e inmue-
bles, hecha en favor de San Pedro de Cárdena. "Factum est testamen-
tum... die III. kalendas Aprilis, Era DCCCCLXXXI1T, regnante domno
principe Ranimiro in Obieto, et in Vurgus floris (sic) Ranimiri domno
Sancio." Entre los confirmantes, Munnio Hanniz rb.—Munio saione...
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 30, con relación al Becerro
Gótico, fol. 8, col. 2.

191

945-3-abril.
Gran reunión en Oviedo. Ramiro II hace una donación a Sahagún.
Firman el rey, sus hijos Ordoño y Sancho, los obispos Oveco de Oviedo,
U34 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Oveco de León, Dulcidlo de Viseo, Gonzalo de Lugo, cinco aba .les, los
obispos Frunimio y Salomón y los nobles "Osorius Munioz, Assun Fre-
denandiz, Lup Scemeniz, Sebastianus, ab. Fredenandus Gundisalviz, D i -
dacus Nunniz, Pelagio Gundesalviz, Rudericus Guterriz, Aurehus Baron-
celi, Suarius Nuniz, Nunnus Nunniz..." Luego otros ocho, y "Gundisaluus.
Fredenandiz, Sancius frater ejus" y otros más... "Hec namque testamen-
tum confirmatum est die III feria, in Octava Pasee, residente rex in
pretorium suum ad mensa super illum balneum Oveto tronum degens."
Escalona: H. de Sahagún, Es. XXI, págs. 391-3.

192

945-3 de abril.

Nueva donación de Ramiro II a Sahagún, el mismo día que la anterior,


martes de la semana de Pascua. Firman gran parte de los que habían
firmado la carta anterior. Después de los obispos y abades: "Osorius Mu-
nioni, Assuri Fredenandiz, Lup Scemeniz, Fredenandus Gundesalviz,
Gundisalvo Fredenandiz, Didacus Nuniz". Siguen otros muchos, pero no
aparece entre ellos Sancho Fernández. "Die III nonas aprilis, era
DCCCCLXXXIII."
Escalona: Historia de Sahagún, Escrituras XXII, págs. 391-993.

193
945-22-abril.

Armentario Didaz, junto con su mujer Tegridia y sus hijos Rodrico


y Munnio, por el alma del padre del primero, Didaco Didaci, "qui iam
obiit e seculo", donan a San Pedro de Cárdena y a su abad Esteban un
pozo de sal que había sido de Didaco Didaci. "Facta... X ka^endas Maias,
Era DCCCCLXXXIII, regnante rex Ranimiro in Obeto, et comité Fre-
dinando Gundissalbiz in Castella." Entre los confirmantes, Nunnu Ru-
derici cf.—Fredinando Ruderici cf.—Gundissalbo Rudericí cf.—Fredi-
nando Sarraciniz cf.—Tellu Ruderici cf...
L. Serrano, O. S. B.: B° G.« Cárdena, págs. 301 y 302; Berganza: An-
tigüedades, II, pág. 385. Los dos con relación al Becerro Gótico fo-
lio 78, col. 4.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1135

194
945-1-junio.

Carta de propia oblación y donación de una iglesia en Cárdenla de


Atilo, en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Esteban. "Fac-
ta... kalendas Junias, sub E r a D C C C C L X X X I I P , regnante principe R a -
nimiro i n Obieto, et floris Ranimiro domno Sancio i n Burgos."
L . Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 138.

196

945-1-junio.

Carta de propia oblación y de donación del monasterio de San Jus-


to y San Vicente de Pesquera, hecha en favor de San Pedro de Cárdena
y de su abad Esteban. "Facta... kalendas Junias, E r a D C C C C L X X X I I P ,
regnum tenente domno principe Ranimiro i n Obeto, et filius eius domno
Sancio in Castella." Confirman Munnio Hanniz ts.—Assur Didaz ts.—
Didaco Munnioz ts.—Gundissalbo Monnioz ts.—Assur Vermudez ts.—
Munnio Malleliz rb.—Bermudo Malleliz rb.—Mirelli Melleliz rb.
10
L. Serrano, O. S. B . : B. G.° Cárdena, pág. 293, con relación al Becerro
Gótico, fol. 77, col. 1.

196

945-950-20 julio.

L o s hombres, "una pariter cum uxores et filiis", de V i l l a Vascones ha-


cen al monasterio de "Sancti M a r t y n i " y a su abad Enneco una amplia do-
nación, "Facta... X I I I kalendas Agusti, E r a D C C C C X X , regnante do-
mino nostro Jhesu Christo, et principe Ranimiro i n Legione, et filio suo
domno Sancio in Vurgos."
L. Serrano, O. S. B . : B? G." Cárdena, págs. 50 y 51, con referencia al
Becerro Gótico; fol. 13, col. 1. L a fecha 882 está indudablemente
errada, puesto que se alude al rey Ramiro y a su hijo Sancho, conde
en Burgos.
n 3 6 F B A y JUSTO PÉREZ DE URBEL

197

945-3-septiembre.

Carta de propia oblación y de donación de bienes en "CaatreUo, i * al-


foce de Siero", hecha en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad
Esteban, por Munio, hijo de Fernán González. "Facta... III Nonas Sep-
tembris, Era DCCCCLXXXIIP, regnante rex Ranimiro in Legione, et
comité Fredinando Gundissalbiz in Castella. Confirman Fredinando co-
mité cf.— Sancia comitissa cf.—Gundissalbo filio eius cf.—Guttier Di-
daz cf.—Didaco Sarraziniz cf.—Ordonio Nunniz cf.—Munnio Fannez cf.
Fanne Munnioz cf."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 288 y 289; Berganza: An-
tigüedades, II, pág. 389. Los dos con relación al Becerro Gótico,
folio 75, col. 3.

198
945-1-octubre.

"Gundissalbo Addilio, Didaco, Arias, Falconius Belastar, Severo, E n -


dura, Didaco, domno Patre, Munnio, Severo Senleci et alus heredes",
donan a San Pedro de Cárdena y a su abad Esteban una iglesia. "Facta...
kalendas Octobris, Era DCCCCLXXXIII, regnante Ranimiro principe in
Obieto, et filio eius domno Sancio in Burgos."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 146; Berganza: Antigüe-
dades, II, pág. 390. Los dos con referencia al Becerro Gótico, fo-
lio 35, col. 1.

199
945-1-diciembre.

Armentario Didaz dona a Cárdena su porción, heredada de su pa-


dre, en un pozo de sal. E l abad que recibe la donación es Esteban, "Fac-
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1137

ta... kalendas Decembris, E r a D C C C C L X X X I I P , regnante rex Ranimi-


ro in regnis suis, et comité Assur Fredinandiz i n Castella."
L. Serrano, O. S. B . : J5.° G¿° Cárdena, pág. 313, con relación al Bece-
rro Gótico, fol. 82, col. 1.

200
945-30 de diciembre.

"In anno presentí, diem sancti Andre A p o s t o l i , i n era


D C C C C L X X X I I I , sic abuerunt quaestionem et querelam frater Stepha-
nus de Valeriánicas et domno Ariolfo presbiter pro erentia de Scemeno
presbiter." Los pleiteantes se presentaron ante una reunión de abades
y se reconoció que eran falsos los derechos de Esteban.
Berganza: Antigüedades, II, pág. 374; L . Serrano, O. S. B.; B.° G.° duo-
dena, pág. 83, con referencia, los dos, al Becerro Gótico, folio
20, col. 3.

201

945.

Carta de propia oblación y de donación de bienes hecha en


favor de la sede de Valpuesta y de su obispo Diego. "Facta... i n era
D C C C C L X X X I i r , regnante rex Ranimiro i n Leione et comité Frede-
r:ando Gondesalbiz i n Castella."
Barrau-Dihigo: Gh. de Valpuesta, carta núim XIX, según el Códice del
A. H . N . de Madrid 1166 B, fol. 17.

202

945.

E l conde F e r n á n González y su mujer Sancha donan a San Miguel


del Pedroso y a su abadesa Trocia el monasterio de San Lorenzo, cer-
cano a Espinosa del Monte. "Facta... era nongentésima octogésima ter-
tia." Confirman Dompnus Vicencius eps cf.—Gundissalvus Fredinan-
F B A Y
1138 JUSTO PÉREZ DE URBEL

dez cf.—Sancio Fredinandez cf.-Garsea Fredinandez cf.—Munnio As-


suriz abba cf.-Gundissalvo Arderice cf.-Oroibo Zahagelli cf.-Fredi-
nando Blaskez cf.-Oveco prbr. de Karadigna cf.-Sisebuto, prbr de
Munnio cf.'
L. Serrano, O. S. B.: Cart. 8. MiUán Cogollo,, pág. 45.

203
945
E l conde Fernán González y su mujer doña Sancha donan a San Mi-
guel de Pedroso y a su abadesa Trocia el monasterio de San Pablo,
cercano a Espinosa del Monte, "Facta... era nongentésima octogésima
tertia. Ego F... testes ad roborandum tradimus. Dompnus Vicencuis
eps, cf.—Gomessamus eps cf.—Eximinus eps cf.—sénior Sancio Ferran-
dez,' sénior Munio Assuriz cf.—sénior Fredinando Blaskez cf.—Oveco
prbr. de Karadigna cf.
L. Serrano, O. S. B.: Cart. 8. MüJán Cogollo*, pág. 44.

204
945.
E l conde Fernán González y su mujer doña Sancha donan a San Mi-
guel de Pedroso y a su abadesa Trocia tres monasterios cercanos al
mismo. "Facta... era nongentésima octogésima tertia..." Confirman Do-
mino Vicentio epo cf.—Gundessalvo Fredinandez cf.—Garsea Fredenan-
dez cf.—Sancio Fredenandez cf.—Monnio Assurit abba cf.—Gondessal-
vo Arderize cf.—Fredenando Blascoz cf,—Oveco prbr. de Caradigna cf.
L. Serrano, O. S. B.: Cart. 8. Millán Cogollo, pág. 43.

205
945 (?)

Dos caballeros hermanos, Fernando Rodríguez y Falcón Rodríguez,


hijos de Rodrigo Díaz, fundan el monasterio de San Miguel de Tamayo!
a menos de media legua de Oña.—Sin fecha.
Argáiz: 8. L., VI-432. Tal vez este F. R. sea el mismo que firmó una
carta que el afio 945 dio Armentario Díaz y su mujer Tigridia a Car-
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1139

deña. Ver nuestro número 193. De todas maneras, este monasterio


de San Miguel es uno de los que Sancho García dio a Oña.

206
945.
Suero Muñoz da al monasterio de Loveruela, "iuxta fratres de Ar-
lanza", un pozo de sal en Poza "comité Fredenandus Gundisalviz".
Argáiz: 8. L., II, 288.

207
945.
In nomine Sce. et individué Trinitatis. Ego Didaco Monniz una pariter
cum conjuge mea Tegridia, inspirante divina misericordia in cordibus
nostris, hac premeditantes futuram et debitam condicione martis huma-
ne, studuimus has baselicas restaurare, ampliare et dotare, pro remedio
animarum nostrarum, qualiter in judici diem Chritus venturus exerceue-
rit nos pro hoc licet indigni ab auditu malo liberemini. In Dei nomine et
in Christi amore et ste. Ecclesie perpetuali honore offerimus tibi, Lece-
nio (?) abba, hac loco Sancti Romani, videlicet et S. Salvotoris et Ste Ma-
rie Virginis et S. Felicis Nolensis, Sti Johannis Apostoli et Evangeliste,
Ste Líeocadie, Sti. Tome Apli., Ste. Eolalie, Sti. Johanis Batista, quorum
reliquie humata ex istunt in rivulo, que vocitant Berbecario. Licet primor-
dia bonorum operum, que Deo inspirante in mente gignitur... ideo litamus
sanctis sacris altaribus vestris, pro sustentatione monocorum in domo
vestra degentium, vel cunctorum ibidem advenientium, in primis ipsum
locum, in quo baselica sita est cum ómnibus adjacentiis suis,... et de parte
occidentis strata que discurrit ad castellum cuneta delimitata jure perhen-
ni...; ecclesiam Sti. Quirici cum domibus, pumariis, pratis, ortis, palacis
et defesis... alia ecclesia... sita suburbio Domnas, que vocitant Sti. Jacobi
per via que discurrit a val de Dominas cum suo monte, et de alia parte
de lacuna de Rodrigo... Concedimus alia... vinea de illa comitissa... alia
ecclesia vocabulo Sti. Johannis... et alia ecclesia in locum predictum Ar-
eonata, Ste. Marie... perhenniter manere precepimus, et ut vires eis mi-
nistraverint edificare, plantare, procurare non desinant. Tamen mone-
mus ut tam ipse supranominatus abba seu futurus qui post eum in loco
ejus succeserit, votum hoc nostrum qualibet tepida conversatione au-
deat debitare... qui post felicissimis temporibus nostris succeserint su-
1140 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

bolis regnum dabitur... í t e m obsecraimis tam abbates quam ceteris q u i


ibidem advenerint fratres ut pro sospitate nostra vel incolumitate regni
orare non desinant. E r a D C C C C L X X X I I I , reinante Domno Ranimiro
principe i n Degione. Ego Didaco Monniz, hoc testamentum a me factum et
confirmatum testibus tradidi a roborandum. Tegridia cf.—Recesvin-
dus ab.—Petrus ab.—Sebastianus ab.—Sperancius ab.—Rudeannus ab.—
Monio, Gomiz, Jelvira, Osorio.—Sub X t i nomine Ovecus, Dei gratia, eps.,
Silo Froilani, Rodrigo, Petrus ab.—Gomiz Gundisalviz, Gotina, Enneco,
Predemudo, Gontroda, Rodericus notarius.

Clero: Falencia, A . H . N . , San Román de Entrepefias, publicado por


Yepes: Coronica..., L V I , Escrit. 15, el cual leyó erróneamente
era 978.

208

946-28-abril.

Donación a Cárdena y a l abad Esteban de la quinta parte de la ha-


cienda de los donantes y unas tierras que habían comprado a doña Alva.
de Burgos y a Hamet Munio. "Regnante. Ranemiro en Oveto et comité
Fredenando Gundissalviz i n Castella... Julianus episcopus."
Bergunza: Antigüedades, I, 217.

209

946-19-agosto.

"Beremundus, Passarea sóror ejus et Montanus frater" entregan


a Cárdena con las iglesias de Santa María, San Martín y San Juan de
Burgos, que estaban junto al Arlanzón y junto al Urbel, "Ranimirus in.
Oveto Fredenandus Gundesalviz in Castella".
Bergunza: Antigüedades, II, 390.

210

946-13-no viembre.

Donación en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Esteban,


de l a iglesia de "Sancti Romani i n locum Peternales, iuxta villam P l a n -
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1141

tata". Uno de los donantes, de nombre Lázaro, se hace además fami-


liar del monasterio. "Facta... Idus Novembris, E r a DOCCCLXXXIIir,
regnante domno Ranimiro rex in Obieto, et in Burgos domno Sancio,
filio eius."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 122; Berganza: Antigüeda-
des, II, pág. 391. Los dos con relación al Becerro Gótico, fol. 30, col. 1.

211
946-13-diciembre.

In Dei nomine ego Maria vobis fratribus sunctorum Cosme et Domia-


ni vel abbati vestro Egregio...; eo quia veni ego Maria in extremun vite
mee, et circunderunt me dolores mortis et cep... et de mea subtantia quem
visa sum habere, trado ex parte ad sancti Petri unam vineam que...
rabi de Dadila et uxorem sua Liliola iuxta vineam sánete Leoeadie et
iuxta strata qui du... per suos términos; trado ad Eglesiam Sanctam
vel ad servorum Dei ut conmenditam habeant animam; sit tradita ad
insam eclesiam sanctorum Petri et sanctorum Cosme, et Damiani in
perpetuum, et ut de odie si aliquis... illam auffere temtaberit Dominum
meum, Redentorem mundi, prepono vicarium, ut iussu suo qui hec
temta..., dit super Datam et Avirom viros sceleratissimos, quos pro
suo scelere vivos térra obsorbuit, et cum juda traditore... Iesu Christi
extraneus permaneat, et nec in isto seculo vivat, nec ad morte commu-
nionem accipiat; et inssuper par... obtineat firmitatem. Facta karta tra-
ditionis ipsos idus decembrios, sub era dccccLxxxIIII inp... Sendinus
qui sum filius eius in hanc karta traditionis manu mea + feci et coram
testibus roborabi. Fradenandus Monnioz in hanc karta traditionis vel
testamenti nanu mea (Signo) Frolla Presbitir (Signo).
B. N., ms. 13065, fol. 208; copia del siglo xvn con referencia a un
pergamino deteriorado en las márgenes. E l monasterio es el de
San Cosme y San Damián de Cozuelos, Palencia.

212

946-23-diciembre.
Carta de propia oblación y de donación de bienes en favor de Sar^
Pedro de Cárdena y de su abad Esteban. "Facta... X kalendas Janus-
1 1 4 2 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

rias, era T, rex Ranimiro i n Obieto et prólis eius Sancioni i n Castellaa


Didaco Gomiz h i c "
L Serrano O. S. B . : B° G° Cárdena, pág. 296, fol. 77, col. 3. Corregi-
mos la fecha, errada, de la carta, en vist?. de oue por el 946 abun-
dan las datas en que se da a Sancho por eobernador de Castilla.
Desde luego, hay que rechazar la era mil e» decir, el año 962, en
r

que ni Ramiro era rey de León, ni Sancho conde de Castilla. E l


P. Serrano coloca esta escritura en 949. ñero en esta fecha no
hay ninguna escritura auténtica en aue anarezca Sancho gober-
nando en Burgos.

213
946.

E l rey Ramiro, con su mujer U r r a c a y su hijo Ordoño. dan al mo-


nasterio de Vega las villas de Perales "et Volpeliare (Goljejar) et V i l l a
Bezmiro, secundum obtinuit illas Gundisalbo Moniz... Facta... actabo K a -
lendarum octobrium, novies centena quarta et octogessima era". Con-
firman el rey Ramiro, su mujer Urraca, sus hijos Ordoño y Sancho, su
hija Gelvira, deo vota, los obispos Oveco de Oviedo, Frunimio, dimisiona-
rio de León, Dulcidio de Zamora, Oveco obispo de León, Hermenegildo
de Iria, Salomón de Astorga, los abades Bonelo, Valtario, Esteban, Se-
vero, Vicente, Andrés, Filón, Juan, Domingo, Fortis y Julián, y los mag-
nates Ansur Fredenandiz, Fredenando Gontesalviz, Didago Moniz, Ver-
mudo Moniz, Gómez Moniz, Gontesalbo Telliz, Froila Menendiz, Froila
Pinioliz.

Serrano, Cartulario de Vega (1927), págs. 3-5.

214
947-1-febrero.

Carta "profüiationis" dada a la iglesia monasterial de San A n d r é s


de Villalbilla y al presbítero Félix. "Facta... kalendas Februarias, E r a
a
D C C C C L X X X V , regnante rex Ranimirus in Legione, et filio eius in
Castella."

. L . Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, g . 353; Berganza: Antigüe-


p á

dades, II, pág. 391. Los dos con relación al Becerro Gótico' fo-
lio 92, col. 1.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1143

215
947-27-abril.
Vermwdo Oodestioz se hace familiar de San Pedro de Cárdena bajo
si gobierno del abad Esteban, y dona al monasterio la villa de Lacio,
que había rescatado en un juicio ante Fernán González. Este hace in-
genua dicha villa. "Facta... V . kalendas Malas, Era D C C C C L X X X V ,
rex Ranimiro in Legione et comité Fredinando Gundissalbiz in Caste-
11a." Entre los confirmantes, "Munnio Telüz fui fidiator pro ipsa villa
rb.—Didaco Galindiz rb.—Fredinando comité condonavit et confirma-
vit rb."
L. Serrano, O. S. B.: B° G.° Cárdena, págs. 285 a 287; Berganza: An-
tigüedades, II, pág. 392. Los dos con relación al Becerro Gótico, fo-
lio 74, col. 4. Por descuido, el P Serrano asigna a esta carta la
fecha de 25 de febrero.

£lí>

947-26-abril.
Christus. In nomine Domine nostri Jhesu Christi. Ego Gundisaluis
Ansurez, Comité in Montesson, pro redemptione anime mee et paren-
tum meorum, fació cartulam siue testamentum donationis ecclesie sane-
te Maríe de Fusellis, quam guuernat et regit domnus Raymundus
abbas, de villa Sancti Facundi circa Pauetes de Ñaua cum suos térmi-
nos et cum domibus, soliis, vineis, terris, pratris, pastis; istam aute dig-
tam villam cum ómnibus supra nominatis dono dicte ecclesie sánete
Marie et bouis Raimundo abbati et sucesoribus vestris ut habeatis per-
petuo... "Facta carta donationis noto die sexto Chalendas Maii, in era
DCCCCLXXXV. Ego Gunsaluus Ansurez qui hanc cartam fieri iussi cf.
Bellid Nuñez et Ansur Nuñez et Ñuño Gar(cia), Pelagius de Lara, Glo-
riossissima regina, Gunsaluus Sánchez, comes Gunsaluus Diaz, Petrus
Garsia de Fita ts, comittisa domn Vrraca cf., Domna Ximena, San-
a

tia Bermudez, Frola Diez de Auila ts. Joannes de Auila notarius re-
gís, quod scripsit, signauit.
Noticia del ms. de la B. N., 705, fol. 7 v.

Hay, indudablemente, un error en la fecha. Gonzalo Ansurez pudo


ser conde de Monzón a la muerte de su hermano mayor, Fernando An-
1144 FRAY JUSTO KáiREZ DE UííBSXti

súrez, es decir, hacia 980, juntamente con su madre, doña Toda. Hay
además aquí otras cosas que sorprenden, como las suscripciones de "Pe-
lagius de Lara, Frola Diez de Avila, Joannes de Avila, notanus re-
gis". Tal vez se trata de una noticia auténtica redactada o resumida en
época posterior, hacia el 980, y esto mas explicaría la presencia de la
reina Jimena y la condesa Urraca, como en otros documentos de los
condes de Monzón, y corroborada en época posterior, ya en el siglo xn.

217 .
947-15-ma.yo.
In Dei nomine. Ego Suarius presbiter, vobis fratribus de Rozólos et
abbati Egregio, placuit nobis adaue convenit pronto animo et soontanea
^ona accessit vomitas, una Dariter cum filiis meis Belasco et Gundisal-
vo, ut traderemus animas nostras et nostram hereditatem, ad ipsum
monasterium prenominatum et eglesia sanctorum Cosme et Damiani,
ígi.ve vineas, sive térras, ad Lxxx modios seminatura: In Vaycas, in
Quintanas, in Molares, iuxta sancto Obio, in ferragines, in civitate
orto» dúos, vineas XII. In illa una abet mea filia Egilo octaba parte, et
in alia abet medietate de sua matre. Kassas, vineas, lacares cu-
pas quatuor, illas tres de duci palmos, et illa una de octo palmos. In
tres pescarlas vices de molinos, in Pisorga, in regó de Astutello. Libros
Íntegros, et cum tota sua ordine mea eglesia prqpria sancti Vicenti. Et
omnia nostra paupertate, ab omni integritate, post partem eclesie sanc-
ti Cosme et Damiani tradimus et abbati nostro Agrario, et tota colla-
íione ipsius monasterii commorante. Ego Suario et filii mei Bellasco et
Gundisalvo, qui hanc carta traditionis, quem spontanea nostra volún-
tate fieri voluimus, manus nostras roborabimus et coram testibus + + +
a
facimus. Facta carta traditionis ipsos idus magios, Era dccccLxxxv , reg-
nante Principe nostro Domino Ranemiro in Legione et comité Asur
Ferdenandiz in Monteson. Frater Flainus confessor hic ts—Vincimalus
confessor hic ts. sunt.—Arcadius confessor hic ts. sunt.—Addaulfus con-,
fessor hic testimonium fecit et tota collatio signa facturi + + +.
B. N., mss., 13065, fol. 206, copia del siglo xvn.

218
947 (?)-(950 ?)-17-junio.
Ramiro II da a Sahagún el monasterio de San Lorenzo de Queza y
un busto en Torre de Palla, "quod est fundatum Ínter rivo Aratoi et
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1145

castrum Saldanie. Feria V, X V kalendas Julii, era DCCCCLXXXVIII."


a
.Confirman: Ramiro, sus hijos Ordoño y Sancho (1. col.), los obispos
Oveco de León, Dulcidlo de Viseo, Oveco de Oviedo y Gonzalo de Lugo
a
(2. col.), Fredenandus Gundisalviz comes Castelle, Didacus Monnioz co-
mes Saldanie, Veremudus Nunniz comes Ceie, Pelagio Gundisalviz, Osorio
a
Gutierriz, Roderico Guterriz, Piloti Gebuldez (3. col.), Fredenandus As-
suriz comes, Froila Velaz, Garseza Didaz, Veremundus Ansuriz, Fortun
Garcia y Pepi Zitiz.
A. H. N., Sahagún, Reales, 17. E l 17 de junio de 950 no fué jueves, sino
lunes. Jueves fué en 947. Vignau aceptó la fecha de 947.

219

947-1-agosto.

E l abad Crescenüus del monasterio de Sancti Petri et Sancti Cle-


menti epi., se entrega, junto con el monasterio que rige, sus monjes y
bienes, al de San Pedro de Cárdena y a su abad Esteban, rogando a los
hermanos de Cárdena que pidan por el alma del abad, que fué de San
a
Clemente, Quintiliano. "Facta... kalendas Augustas, Era D C C C C L X X X V
regnante serenissimo domino et principe Ranimiro in Obeto, et in Cas-
tella comité Fredinando Gundissalbiz."
L Serrano, O. S. B.: B.° G:° Cárdena, págs. 186 y 187; Berganza: An-
tigüedades, II, pág. 391. Los dos trascribiendo del Becerro Gótico,
folio 47, col. 1. Por una distracción, el P. Serrano asigna a esí;^,
carta la fecha 949.

220

947-4-agcsto.

Agregación por Fernán González y la condesa Sancha al monaste-


rio de San Millán de la Cogolla del de Salcedo con sus derechos y de-
pendencias. "Facta... quarta feria, secundo nonas Augustias, era non-
gentésima octogésima quinta." Después de la confirmación del conde
viene ¿a de la condesa, llamándose Sancia Santionis. Gundessalvo Fre-
denandois e¿, -Sancio Fredenandoz cf.—Garsea Fredenandoz cf.—Gon»
dessalvo Arderice cf.—Oroivo Zahaggelli cf.—Fredenando Belascoz cf.—
1146 FRAY JUSTO PÉEEZ DE XJRBEL

Vincencio eps cf., iseiásco eps cf., Benedictus eps cf., Oriolus eps, cf. r

Maurellus ab. cf., Jonti BÜ. cf., Bivas ab. cf... Munnio Assuriz ab. cf.,
Oveco Assuriz cf., Didaco Sarraniz ts..., Bervodo García ts., Hanne Go-
desteoz ts., Munnio Nunnuz ts., Didaco Fredenandoz ts..., Alvaro Sarra-,
ziniz ts., Munnio Gudesteos ts., Didaco Scencenoz ts., Sarrazini Alva-
roz ts., Vegela Dolquitiz ts., Gutier Gómez ts., Vegela Alvaroz ts., Ove-
co Munnioz ts., Munnio Munnioz testis.
L.. Serrano, O. S. B.: Cartulario de San Millón Gogolla, pág. 51. E l
cómputo está de acuerdo con la calendación, pues el 4 de t>$mto
fv'4 miércoles en el 947.

221

947-4-agosto.

Agregación por Fernán González y la condesa Sancia Sancionis al


monasterio de San Millán de la Cogolla del de San Juan, cercano a
Cihuri.
"Facta... era nongentésima octagesima quinta, feria quarta, nonas
augustias, regnante Domino nostro Ihesu Christo, et sub eius imperio
ego Fredinando, Dei nutu comes, in Castella et in Álava..." Confirman:
Gundissalvo Fredinandiz Sancio Fredinandoz, Garcia Fredinandoz, Gun-
dissalvo Arderice, Oroivo Zahaggelli, Fredinando Blascoz, Vincencius
eps., Belasius eps., Benedictus eps. (dos abades), Oriolus y Maurellus;
Oveco Asuriz, Didaco Sarrazinez, Bermudo Garceiz, Hanne Gudestioz,
Munnio Nunoz, Didaco Fredinandoz, Albaro Sarracinez, Munnio Gudes-
tioz, Bella Dolquitez, Gutier Gómez, Beila Alvaroz, Oveco Munioz, Mun-
nio Munioz. Gomessanus scriba et ts.
L. Serrano, O. S. B.: Cartulario San Millán Cogolla, pág. 52, Fecha
irreprochable, como observamos en la nota a la carta que precede.

222

947.

E l abad Salito funda y consagra el monasterio de San Juan de Bo-

nelli in Fenestra, in territorio Auca, y el conde Fernán González con-

firma la fundación señalando a la par los límites de la misma. "Facta


COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1147

era nongentésima octogésima quinta, Ranimiro rex in Legione. Ego


Fredinando Gondissalvez comité in Castella, qui hec scriptura iussi,
testes tradidi. Gondissalvo Fredinandiz cf., Sancio Fredinandez cf., Vin-
sencius eps. cf., Vigila abba cf., Apre abba cf., Stephanus abba cf.,
Sendinus abba cf., Altemiro abba cf.
L. Serrano, O. S, B.: Cartulario San Millán Cogolla, pág. 48; Sanclo-
val: Fundaciones (San Millán), fol. 39; Argáiz: fif %*., VI, 636.

223

947.
E l abad Salito funda la iglesia de San Víctor y San Facundo en la
vina de Arlanzón, y la somete al monasterio de San Juan de Bonelli en
Henestra.
"Facta carta in era nongentésima octogésima quinta, Ranimiro rex in
"Legione et comité Fredinando Gondissalvez in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: Cartulario San Millón Cogolla, pág. 49.

224

948-1-agosto.
Carta de propia oblación y de donación de unos bienes en Torre-
sandino, hecha en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Este-
ban. "Facta... kalendas Agustas, Era DCCCCLXXXVP, regnante rex
Ranimiro in Obeto, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella."
Confirman los abades "Belasco, Enneco y Rapinatus".
L. Serrano, O. S. B.: B." G-.° Cárdena, págs. 229 y 230; Berganza: An~
tigüedades, II, pág. 393. Los dos con referencia al Becerro Gótico,
folio 59, col. 2.

225

948-1-agosto.
E l abad Folio funda el monasterio de San Andrés de Villa de Pun,
en Valdegovia, donándole diversos límites y la mitad de una iglesia
F R A Y
1148 JUSTO PÉREZ DE URBEL

en Villanueva. "Hec termino supradicto vel hereditate ego comité Fre-


dinando Gondissalbiz per linguam dominus meus Didacus eps. agnovi,
sensum dedi et confirmavi... Facta... tertia feria, kalendas Augustias,
aub era nongentésima octogésima sexta, regnante glorioso principe Ra-
iemiro in Legione et comité Fredinando Gondissalbiz in Castella. et
tonino Didaco epo in Valleconposita,"
3U Serrano, O. S. B.: Cartulario San Millán Cogolla, pág. 55.

226

948.
"Tempore Fredinando Gondissalvez comité", cuando se dieron a San
Millán de la Cogolla unas eras de sal en Salinas, hubo pleito entre "Sé-
niores S. Emiliani pernominatos Mer Nunno et Mer Galindo cum homi-
nibus de Salinas cum fratribus de Salceto et cum senioribus de Ca-
radigna". Se sentenció de modo que los de San Millán tomasen la sal
"dominico die in aurora usque ad vesperum. Et firmavit hoc
pactum... Garsea Ove coz de Fontes, Ozea Telluz de Fontes, Vigila Lupi
de Fontes, Flazino de Fontes, Domno Orovi de Salinas, Nunnu Maliz de
Villacones Scemeno, filio de iudice qui fuit in Valle. Era nongentésima
octogésima sexta".
L. Serrano, O. S. B.: Cartulario San Millán Cogolla, pág. 43.

227

948.
Fernán González, tocius Castelle comes, dona al monasterio de San
Millán de la Cogolla el de San Martín de Grañón, declarando a éste, y
a todo lo que pueda adquirir aquél, libre de toda potestad real o de se-
ñor. "Facta... era nongentésima octogésima sexta." Confirman, con los
hijos del conde Gonzalo y Sancho, Gundisalvo Arderice, Oroibo Zaha-
gelli, Vicenti eps., Belasco eps., Oriolus ep., Benedictus eps., Oveco Assu-
riz, Didaco Fredinando, Alvaro Sarrazinez, Gutier Gomiz, Oveco Nunnez,
Beila Alvaroz, Hane Godesteoz, Gomessano scriptor cf. (No figura la
condesa).
L. Serrano, O. S. B.: Cartulario San Millán Cogolla, pág. 54.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1149

228
949-1-enero.
Venta de una tierra 'entre particulares. "Facta... kalendas Januarias,
sub Era DCCCCLXXXVII, regnante rex Ranimiro in Legione, et co-
mité Fredinando Gundissalbiz in Castella."
L Serrano, O. S. B.: B.'° G.° Cárdena, págs. 230 y 231, con relación
al Becerro Gótico, fol. 59, col. 3.

229
949-18-enero.
Carta de propia oblación y donación de bienes en favor del monas-
terio de "Sancta Eugenia et Sánete Marine" y de su abad Severo, "cuius
ecclesia fundata est in ripa que dicitur Manmellare. Facta... die V feria,
XV, kalendas Februarias, E r a DCCCCLXXXVII, rex Ranimiro in Le-
gione, et comité Fernando Gundisalbiz in Castella".

L. Serrano, O. S. B.: B.° G-." Cárdena, págs. 37 y 38, con referencia al


Becerro Gótico, fol. 9, col. 4.

230

949-1-febrero.
Venta de una viña realizada entre particulares. "Facta... kalendas
Februarias, Era DCCCCLXXXVIP, regnante principe Ranimiro in Le-
gione et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella."

L Serrano, O. S. B.: B:° G.° Cárdena, pág. 300, con relación al Bece-
rro Gótico, fol. 78, col. 3.

231

949-3-febrero.
"Mantelle et uxor mea Leocadia, cum filiis atque filiabus nostris, vi-
delicet, id est, Gundissalbo pbr., Regina, Eugenia, Proba, Justa, Ybe-
F K A Y
1150 JUSTO PÉREZ DE UKBEL

ra" donan al abad Iñigo la iglesia de Sancta Maña in ripa fluminis


Rabia. "Facta... n i Nonas Februarias, Era DCCCCLXXXVIP, regnan-
te serenissimi regia Ranimiri in Legione, et comité Fredinando Gun-
dissalbiz in Castella."
L. Serrano, O. B. S.: B* G.° Cárdena, págs. 182 y 183, con relación al
Becerro Gótico, fol. 46, col. 1.

232
949-15-agosto.
Vermudo, su mujer Passarella y su hermano el presbítero Montano
agregan a San Pedro de Cárdena, siendo abad de este monasterio Es-
teban, la iglesia monasterial de Santa María de Robe. "Factum... XVIII
kalendas Septembris, Era DCCCCLXXXVIP, regnante principe domno
Ranimiro in Obeto, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella."
Entre los confirmantes, Fredinandus comes rb.—Domna Sancia comi-
tissa rb.—Sancius prolis ipsorum rb.—Munnio Hanniz ts.—Didaco Mun-
nioz ts.—Munnio Didaz ts.—Hanni Munnioz ts... Cisla Munnioz cf.
L Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 365 y 366, con relación al
Becerro Gótico, fol. 94, col. 4.

233
949.
Cuatro donaciones de bienes hechas en favor del monasterio de Mar-
dones. Los bienes raíces radican en Valpuesta y Pancorbo. En una de
las donaciones, la tercera, se dice: "era nongentésima octogésima sépti-
ma, Regnante rex Rademiro in Legione, comité Fredinando Gondissal-
vez in Castella, Didacus eps. in Valeposita." En las demás no se hace
mención ni de rey, ni de conde, ni de obispo.
L. Serrano, O. S. B.: Cartulario San Millán Cogolla, pág 56.

234
950-1-enero.
Venta de una heredad en favor de San Pedro de Cárdena y de su
abad Esteban. "Facta... kalendas Jannuarias, in Era DCCCCLXXXVIIP,
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1151

regnante rex Ranimiro in Obeto, et comité Fredinando Gundissalbiz in


Castella." Confirman: Mirel Fredenando ts.—Didaco Fredinandiz ts.—
Munnio Ruderici ts...
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 298, con relación al Bece-
rro Gótico, fol. 78, col. 1

235
950-22-enero.

Carta de propia oblación y donación de una iglesia en Marmellar,


hecha a favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Esteban por Se-
vero, "simulque socio meo Stefano. Facta... X I Kalendas Februarias,
sub Era DCCCCLXXXVHP, regnante serenissimo rex Ranimiro in Obie-
to, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella,"
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 155; Berganza: Antigüeda-
des, II, pág. 393. Los dos transcribiendo del Becerro Gótico, fo-
lio 38, col. 2.

236

950-23-enero.

Venta entre particulares de una viña en "Kanalelia". "Facta... die


X kalendas Februarias, Era DCCCCLXXXVIII, regnante rex Ranimiro
in Obieto, et comité Fredinando in Castella regnum per sécula."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G:° Cárdena, págs. 80 y 81, con relación al
Becerro Gótico, fol 20, col. 2.

237

950-1-febrero.

Carta de "profiliatione", que hace "Ositia cum tibi Maria sororem",


en honor de San Andrés de Villalbilla y de su abadesa María.
Los bienes que entran en la "profiliatio" recaerán en el monaste-
rio "post obitum" de la donante. "Facta... kalendas Februarias,
1152 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Era DCCCCLXXXVIIP, regnante rex Ranimiro in Legione, et comité


Fredinando Gundissalbiz in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G." Cárdena, pág. 357, con relación al Bece-
rro Gótico, fol. 93, col. 1. Con referencia al mismo Becerro Gótico
la transcribe Berganza: Antigüedades, II, pág. 394.

238

950 (?)-13-febrero.

Venta de una viña realizada entre particulares, "Facta... Idus Fe-


bruarias, E r a T, regnante rex Ranimiro in Legione, et comité Fredi-
nando Gundissalbiz in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G:° Cárdena, págs. 298 y 299, con referencia
al Becerro Gótico, fol. 78, col. 1.

239

950-25-febrero.

Tellu Munnioz y su mujer Uandilo, "intellectu vigenti et toto' vi-


gore mentís", donan para después de su muerte todo su haber a Santa
María de Buezo de Bureba y a su abad Nunnu Albarez. "Facta... V ka-
lendas marcias, era DCCCCLXXXVIII, regnante glorioso principe Ra-
nemiro in Legione et comité Fredenando Gundesalbiz in Castella." En-
tre los confirmantes, Fredenando Feles cf.„ Vermudo Fredenandez cf...
Mumuo Mannario ts... Begela Telliz ts. Munio Belaza ts. Munnio Sanzo-
nez ts.
Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. XX, con relación al Có-
dice del A. H. N . de Madrid 1166 B, fols. 88 v y 89 r:

240
950-1-marzo.

Rapinato, por remedio de su alma y las de sus padres y de


la de su hermana Eugenia, hace una donación a Cárdena, a la
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1153

par que se hace familiar del monasterio. "Pacta... kalendas Marti as,
Era DCCCCLXXXVIIP, regnante principe Ranimiro in Obieto, et comité
Fredinando Gundissalbiz in Castella."
D. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 147 y 148; Berganza: An-
tigüedades, II, pág. 394. Los dos en relación con el Becerro Gótico,
folio 36, col. 2.

241
950-18-marzo.
Faternus y su mujer Anderazu, "intellectu vigenti et toto vigore
mentís", donan para después de su muerte todo su haber a Santa Ma-
ría de Buezo de Bureba y a su abad Nunnu Albarez. "Facta... X V ka-
lendas aprilis, era DCCCCLXXXVIII, regnante glorioso principe Ra-
nemiro in Legione sibe in O veto sedis, comité vero Fredenandus Gun-
desalbiz ¿n Castella.." Entre los confirmantes, Munnio Nunnez hic ts.,
Tellu Munnioz hic ts., Munnio Belaza hic ts., Munnio Sanzone-ts., Begela
Telliz hic ts.
Barrau-Dihigo: Gh. de Válpuesta, carta núm. XXI, siguiendo al Códice
del A . H. N . de Madrid 1166 B, foís, 85 y 86 r.

242
950-21-marzo.
Donación de diversos bienes, hecha en favor de Santa María de Buezo
de Bureva y de su abad Nunnu Albarez. "Facta... XII kalendas aprilis,
era DCCCCLXXXVIII, regnante glorioso principe Ranemiro in Legione
sedis, et comité Fredenando Gundesalbiz in Castella." Entre los confir-
mantes, Fredenando Feles cf., Vermudo Fredenandez cf., Tellu Nunnioz
hic ts., Belasco Galindoz hic ts..., Munio Placenti hic ts.
Barrau-Dihigo: Oh. de Válpuesta, carta núm. XXII, con referencia al
Códice del A. H. N . de Madrid 1166 B, foí. 87 r.

243
950-25-marzo.
Placenti y su mujer Munnata, "intellectu vigenti et toto vigore
mentis", donan para después de su muerte todo su haber a Santa Ma-
1 1 5 4 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

ría de Buezo de Bureva y a su abad Nunnu Albarez, "Pacta... VIII kalen-


das aprilis, sub era DCCCCLXXXVIII, regnante principe Ranemiro m
Legione, et comité Fredenando Gundesalbiz in Castella." Entre los con-
firmantes, Begela Paternez hic ts., Munnio Belaza ts., Munnio Sanzo-
ne hic ts., Munnio Manno hic ts., Begela Telliz ts., Tello Munnioz tes.
Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. X X n i , siguiendo al Có-
dice del A. H. N . de Madrid 1166 B, fol. 84.

244
950-29-marzo.
Venta celebrada entre particulares de una viña, uno de cuyos lími-
tes se halla junto a la heredad de Munnio Sanzonez. "Facta... IIII kalen-
3
das aprilis, era DCCCCLXXXVIII , regnante glorioso principe Ranemi-
ri in Legione sedis, comitem vero Fredenandus prolis Gundesalbi in Cas-
tella." Entre los testigos, Munnio Belaza hic ts., Ihoannes de Solaco
hic ts., Munnio Quentulle hic ts., Munnio Sanzone hic ts.
Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. XXIV, siguiendo al Có-
dice del A. H . N . de Madrid 1166 B, fols. 89 v y 90 r.

245
950-4-abril.
Donación de varios bienes en favor del monasterio de Santa María
de Buezo de Bureba y de su abad Nunnu Albarez, "Facta... II nonas
aprilis, era DCCCCLXXXVIII, regnante glorioso principe Ranemiri in
Legione, et comité Fredenando Gundesalbiz in Castella." Entre los con-
firmantes, Fredenando Félix cf., Munnio Belaza cf., Ihoannes de Sola-
go ts., Munnio Sanzone ts., Munnio Mannairo ts., Begela Telliz ts.,
Munnio Quentullez ts.
Barrau-Dihigo: Ch, de Valpuesta, carta núm. XXV, con relación al Có-
dice del A. H . N. de Madrid 1166 B, fols. 87 r y 88 r.

246
950-12-abril.
Carta de propia oblación y donación de una serna en favor del mo-
nasterio de San Pedro de Cárdena y de su abad Esteban. "Facta car-
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1155

ta... II Idus Aprilis, sub Era DCCCCLXXXVIII, regnante rex Ranimiro


in Legione, et comité Fernando in Castella."
0
L. Serrano, O. S. B.; B." G? Cárdena, pags. 60 y 61, con referencia al
Becerro Gótico, fol. 15, col. 4.

247
950-17-abril.

Donación de varios bienes en favor del monasterio de Santa María


de Buezo de Bureba y de su abad Nunnu Albarez. "Facta... X V kalendas
maias, era DCCCCLXXXVIII, regnante glorioso principe Ranemiri in
Legione isedis, comitem vero Fredenandus prolis Gundesalbi in Castella
et Alaba."
Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. XXVI, siguiendo al Có-
dice del A. H. N . de Madrid 1166 B, fóls. 90 r y 91 r.

248

950-28-abril.
Carta de propia oblación y de donación de bienes hecha en favor de
Cárdena. "Facta... IIII kalendas Maias, Era DCCCCLXXXVIIP, regnan-
te principe Ranimiro in Obeto, et comité Fredinando Gundissalbo in
Castella."
L. Serrano, O, S. B.: B.° G." Cárdena, pág. 362, con relación al Be-
cerro Gótico, fol. 94, col 1.

249
950-abril o mayo.
Venta de unos bienes en favor de Santa María de Buezo de Bureba y
de su abad Munnio. "Facta... in era DCCCCLXXXVIII, notum die (fal-
ta) kalendas maias, regnante principe Ranemiro in Legione, et comité
Fredenando in Castella."
Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. XXVII, con referencia
al Códice del A. H. N . de Madrid 1166 B, fol. 82 r.
n 5 6 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

250

950-1-mayo.

Adefonso Sendmi y su mujer Eilo donan a San Pedro de Cárdena


y a su abad Esteban la iglesia de San Pedro de Tobilla. "Faota... kalen-
das Maias, Era DCCCCLXXXVIIP, regnante gloriosísimo principe Ra-
nimiro in Obeto, et in Castella comité Fredinando Gundissalbiz." Con-
firman Fredinando ts... Tellu Ermegildiz ts... Munnio Ulioz ts.
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 222 y 223, en relación con.
el Becerro Gótico, fol. 57, col. 3.

251

950-7-mayo.
Carta de propia oblación y de donación de bienes en favor de San
Pedro de Cárdena y de su abad Esteban. "Facta... Nonas Maii, E r a
D C C C C L X X X V I i r , regnante prinicipe Ranimiro in Obieto, et filio eius
Sancio in Burgos."
L¡. Serrano, O. S. B.: B." G.° Cárdena, pág\ 139, con referencia al Be-
cerro Gótico, fol. 34, col. 1.

252

950-26-abril.
"In Dei nomini nostri Jhesu Christi. Ego Fernandez Ansures, co-
mité in Montesson, pro redemptione anime me et parentum meorum,
fació cartulam siue testamentuz donationis ecclesie sánete Marie de
Fusellis, quam guuernat et regit dominus Raymundus abbas, de villa
Gutiérrez Aluarez, que est sita inter Montem del Rey et villa Ximenaz,
cum suos términos et cum domos, solios et vineas, térras, pratros, pas-
tos et cum sua deffesa; istam antea dictam villam cum omnia supra
nominata dono dicte ecclesie sánete Marie et vobis Raimundo abbati et
sucesoribus vestris, ut habeatis perpetuo cum introitus et exitus et cum
omnes términos suos, tam populato quem heremo, et cum ómnibus per-
tinentiis et directuris suis cuius terminus vadit de Bal de Pela!
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1157

supra Colina... Facta carta donationis noto die sexto Calendas


Mari, i n era D C C C C L X X X V I I I . Ego Fernandus Ansurez qui hanc cartam
ficeri (fieri) iussi cf. Gloriosísima regina cf. Comes Gonsaluus Sánchez cf.
Gonsaluus Diaz cf.—Petras Garsias de F i t a ts, comitissa dompna V r r a -
ca cf.—Dompna Ximena cf.—Sancia Bermudez.—Froilad de A u i l a ts.—
Belid Nuñez cf.—Ansur Nuñez cf.—Ñuño Garsia cf.—Pelagius Garsia de
L a r a ts.—Ego López de Manquillos notarius regis quod scripsit sig-
nauit."

Noticia en la B. N . , ms. 705, íol. 8 r.


Hay una relación evidente entre esta carta y la del 26 de abril
de 947. E n las dos son loe mismos los destinarlos y los testigos; ese
abad Raimundo, de nombre exótico en la Castilla del siglo X; esa
gloriosísima regina, que es, sin duda, la reina Teresa, mujer de San-
cho el Craso y hermana de los Ansúrez; ese conde Gonzalo Sánchez,
y esa condesa Urraca, ets. Los donantes son dos hijos de Assur Fer-
nández: Fernando*, que le sucedió en el condado de Monzón, y Gon-
zalo, que pudo heredar el título a la muerte de su hermano, aunque
no existe ninguna otra carta que nos lo diga. Fernando da la villa de
Gutierre Alvarez; Gonzalo la de San Facundo. Se trata, por tanto, de
dos cartas distintas. Esta de 950 puede estar bien fechada, pues por
este tiempo muere Asur Fernández, el rival de Fernán González. Tam-
bién aquí encontramos confirmaciones posteriores.

253
950-31-mayo.

Assur se entrega a San Pedro de Cárdena y a su abad Esteban,


donando en e l mismo acto a l monasterio algunas heredades, y
"post obitum meum quintam partem. Facta... II kalendas Junias,
E r a D C C C C L X X X V I I P , regnante principe Ranimiro i n Ohieto, et co-
mité Fredinando Gundissalbiz i n Castella."
L. Serrano, O. S. B . : B. G." Cárdena, págs. 148 y 149, con relación al
Becerro Gótico, fol. 36, col. 3.

254

950-31-mayo o mejor 1 de junio.


E l presbítero Velasco dona al monasterio de San Cosme y San Da-
mián de Congosto, cerca de Covarrubias, una granja, " i n villa que di-
jj58 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

citur Fumata. Facta... pridie notum dominicum, kalendas Junias, Era


D C C C C L X X X V I i r , regnante rex Ranimirus in Legione et comité Fre-
denandum Gundisalbizi in Oastella."

L. Serrano: Cartulario de Covarrubias, págs. 1 a 3, con relación a un


original del A. Colegial de Covarrubias, leg. 1, núm. 1.

En la fecha el P. Serrano lee "pridie notum Domini cum kalendas


junias"; pero habría que leer "pridie notum dominicum, kalendas ju-
nias"; es decir, el primero de junio, un día antes del domingo, lo cual
resulta verdadero, pues el primero de junio de 950 fué sábado. Se trata
de un documento original escrito en letra cursiva visigoda.

255

950-1-junio.

Carta de propia oblación y de donación de bienes en favor de San


Pedro de Cárdena y de su abad Esteban, "Facta... kalendas Junias, Era
D C C C C L X X X V I i r , ¡regnante principe Ranimiro in Obieto, et comité
Fredinando Gundissalbiz in Castella."

L. Serrano, O. S. B.: B.° G° Cárdena, pág. 143, con relación al Becerro


Gótico, fol. 35, col. 1.

256

950-1-junio.

Donación en favor del presbítero Munnio y de los monjes, "qui co-


moratis sub nianu abbatis Nunnu Albarez", de varios bienes como re-
conocimiento a los beneficias que desde el "die kalendas iunias usque
in diem Sancti Christofori", habían recibido para su manutención el
donante y su hija, llenos de necesidad a causa de "isto anno pessimo".
Roboran: Munnio Sanzone, TeUu Munniz, Munnio Belaza, Munnio Quen-
tullez, Munnio Mannairo, Begela Telliz, Facta... ipsas kalendas iunias,
era DCCCCLXXXVIII, regnante Domino Nostro Ihesu Christo, et prin-
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1159

cipe Ranemiri in Legión© sive in Oveto sedis, comité vero Fredenandus


prolis Gundesalbi in Alaba et Castella."
Barrau-Dihigo: Oh. de Valpuesta, carta núm XXVIII, siguiendo al
Códice del A. H. N. de Madrid 1166 B, fols. 82 v y 32 r.

257
950-10-junio.

Venta de varios bienes en favor del presbítero Munnio. Testifican,


entre otros, Tellu Munnioz, Munnio Belaza y Munnio Sanzone. "Facta...
era DCCCCLXXXVIII..., IIII idus iunius, regnante glorioso principe Ra-
nemiri in Legión© sedis, comitem Fredenandus i n Alaba et Castella."
Barrau-Dihigo: Ch. de Vculpuesta, carta núm. XXIX, con relación al
Códice del A. H. N . de Madrid 1166 B, fol. 33 v.

258

950-27-junio.

Carta de "profiliatione", hecha a Feles Velendez y a la' iglesia mo-


nasterial de San Andrés de Villalbilla. "Facta... V kalendas Julias, Era
DCCCCLXXXVIII*, rex Ranimirus in Obeto, et Sancio prolis in Vurgos."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 356, con relación al Bece-
rro Gótico, fol. 92, col 4.

259

950-18-agosto.

Ihoannes y su mujer Kara, "intellectu vigenti et toto vigore men-


tís", donan a Santa María de Buezo de Bureba y a su abad Nunnu A l -
barez, para después de la muerte de los mismos, sus heredades y de-
rechos. "Facta... X V kalendas septembres, era DCCCCLXXXVIII, reg-
nante glorioso principe Ranemiri in Legione sedis, comitem vero Fre-
denandus prolis Gundesalbi in Alaba et Castella." Entre los estigos,
n 6 0 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Munnio Manairo hic ts., Begela Telliz hic ts., Tellu Munnioz ts., Tellu
Sanzonez ts., Munnio Sanzonez hic ts., Munnio Belaza hic ts.
Barrau-DiMgo: Oh. de Valpuesta, carta núm. XXX, siguiendo al Códice
del A. H. N. de Madrid 1166 B, fols. 91 f y 82 r.

260

950-16-septiembre.

Venta entre particulares de una "medietatem in ferragine", situada


en Varrio de Eras, "Pacta... die notum X V I kalendas octobris, sub Era
D C C C C L X X X V I i r , regnante rex Ranimiro in Obieto, et Sancio in Cas-
tella."
L. Serrano, O. S. B.: B.f G," Cárdena, págs. 78 y 79. con referencia al
Becerro Gótico, fol. 19, col. 4.

261

950-17-septiembre.

"In nomine omnium opificiis rerum creatis et regem cendentis et cir-


cumpletentis et cirmumscripti adque inuisibilis Dei Patris et Filii et
Spiritus Santi in eternum et vltra cuius regnum in sempiternum non
corrumpetur ñeque auferetur, cuius nutu principes regnat et témpora
mutantur temporibus, per quem cum ita subsistunt elementa, cui fa-
mulantur vniversa celestia pariter et terrestria, adque mare continentia;
illius jubante clementia, igitur in nomine Dómini nostri Jhesu Christi.
Hec est cartula testamenti atque memoria de illos comités qui edifica-
runt monasterium in dehesa Braua pro suas animas in honore sánete
Marie Virginis et Matris Domini nostri Jhesu Christi et sancti M i -
caelis Archangeli et sanctorum apostolorum Petri et Pauli et sancti Joan-
nes apostoli & , hoc est, Ferdinandus et Gundisaluus Ansurez comités
et vadit terminus eius ex vna parte de illa carrera que venit de Mon-
con ad Donnas contra fontes, &. Facta cartula donationis et confirmatio-
nis, décimo quinto Chalendas octobris, in era D C C C C L X X X V n i ; et quis-
quís hane cortulam rumperit vel contra venerit sexaginta denarios auri
componat. Gloriossima regina domna Ximena confirmat.—Comitissima
domna Vrraca.—Comes Garsias Sánchez.—Bellit ts.—Gonsalus Diaz.—
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1161

Bellid Nuñez.—Ñuño Garsia.—Rodericus Gundisalui.—Ansur Nuñez.—


Pelagius.—Cyd ts.—Licinio preste scripsit et signauit, Licinio."
Noticia en el mis. 705 de la B. N., f.° 70.

Es una noticia de la fundación de Santa María de Husillos, redac-


tada en época posterior, aunque la fundación pudo hacerse este año.
Podría sospecharse que la gloriossissima regina, úotoina Ximena es la
madre de Sancho el Mayor, que como leonesa vivió con frecuencia en
esta tierra, y que la ctomitissima domna Urraca es Urraca de Cova-
rrubias, la hermana de Sancho García el de los buenos fueros, y tu-
tora de su sobrino el conde García Sánchez, cuyo nombre figura tam-
bién en este documento. Según esto, las tres notas relativas a Husi-
llos que llevan la fecha de 950 y 947 fueron redactadas alrededor de
1020, aunque se refieran al siglo anterior. Todo esto se ve claro por la
nota que lleva la carta del 17 de septiembre de 950, que es el docu-
mento siguiente.

262

950-17-septiembre.

In nomine Domine nostri Jhesu Christo. Hec est memoria de illos co-
mités qui dederunt por suas animas a sánete Marie matris Domini nos-
tri Jhesu Christi et sancti Michael Archangeli et sanctorum apostolo-
rum Petri et Pauli..., Anrrieus et Munio Anzurez dedit suo germano Fer-
dinando Anxurez, qui erat comité in Monteson, villa de Pajares con
suas hereditates et suos términos, et por sua anima dedit villa
de Guterre Aluarez, dedit Ferdinando Anxurez con sua dehessa et
con suas hereditates. Transitus est Gundisaluo Ansurez dedit villa de
Pajare jos cum sua dehesa et suas hereditates. Transitus est illo co-
mité Ferdinando Anxurez; venit sua germana domina Tarassia regina
«t rex Ramiro, qui erat i n Legione, venit a Monteson dederunt por sua
anima villa de sancti Juliani et villa de Abandella cum suas hereditates
et suos términos; pro illo comitte Ferdinando Anxurez, posedit comité
Santio Gartianez Castella et Manteson; transitus est. Venit rex Santius
de Pampilona cum sua matre illa regina domna Ximena et i l l comitti-
a

sa domna Vrraea et comité Garsia Sánchez; confirmaverunt illas vi-


llas por sua anima de illo comitte Santius Garcianez a sante Marie. E t
fuerunt ibi rex testes et fabulatores, qui dixerunt veritatem: Gonsaluz
Didaz, Bellit Muñoz, Munius Guterriz, Roderico Gonsaluez, Ansur Muñoz.
1152 F R A Y JUSTO PÉREZ DE' URBEL

Confirmarunt ipsas villas et ipsas hereditates pro anima de illo comité


Santio Garcianez pro remedio animas suas a sánete Marie. Facta carta
donationis décimo quinto calendas Octobris, in era dcccc lxxx viii, Reg-
nante Rex Santius in Oastella et in Pampilona et in Monteson. Licinio
presbítero scripsit (Sigue confirmación de Alfonso VII).
Noticia contenida en el ms. 705, fols. 13 y 14 de la B. N . En los folios
15 r a 16 r del mismo ms. hay otra redacción de esta escritura que
fundamentalmente coincide con la que aquí damos. Es una nueva
noticia redactada entre 1029 y 1035, pero relativa a hechos ante-
riores.

263

950-1-noviembre.

Amplia donación hecha en favor de San Andrés de Villalbilla y de


su abad Félix, "Facta... kalendas Nobembris, Era D C C C C L X X X V I i r ,
rex Ranimirus in Obeto, et Sancio prolis in Vurgos."
L Serrano, O. S. B.: BJ° G.° Cárdena, pág. 355, con relación al Becerro
Gótico, fol. 92, col. 3.

264

950.

Sarracino Obécoz, con su hermano Alvaro y su madre Goto, donan


unos bienes al monasterio de San Esteban de Salcedo y a su abad Eu-
genio, "Redemiro rex in Legione et comité Fredinando Gonzalvez in
Castella. Facta carta era nongentésima octogésima octava."
L. Serrano, O. S. B.: Cartulario San Millón Cogollo,, pág 57.

265
950 (?)

Testamento que en favor del monasterio de Santa María de Buezo


de Bureba hacen de sus bienes el matrimonio Fruela y María (Fáltale la
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1163 2 Á
•-•''

data, que Barrau-Dihigo suple teniendo en cuenta que su formulismo


es de l a serie de los documentos núms. 244, 245, 247, 249 de esta ca-
lección).
Barrau-Dihigo i Ch. de Valpuesta, carta núm. X X X I , con relación al
Códice del A . H . N . de Madrid 1166 B, fol. 92.

266
950 (?)

Alvaro Velaz da a Sahagún la villa de Juara "cuam aveo de avio-


rum et parentum meorum". Ranemirus rex confirma, y después sus h i -
jos Sancho y Ordoño, los obispos Oveco, Dulcidio y Gonzalo, el abad L u -
minoso, "Didacus Munniz, Pelagius Gundisalviz, Fredenandus Gundi-
salviz, Ossorius Gutierriz, Suarios Nunniz..."
Escalona: H. de Sahagún, Esc. X X V I I , pág. 398.

Parece que Escalona utilizó una escritura original. No obstante, la


a
fecha estaba equivocada, pues dice: "feria V , nono kalendas Aprilis,
era DCCCCLXL VIII". Como es sabido, en 960 no reinama ningún
Ramiro

267

950-951.
Carta de propia oblación y de donación de toda l a "medietate" de
los bienes del donante, el presbítero Teño, hecha en favor de Santa M a -
ría de Valpuesta y de su obispo Diego. "In era D C C C C L X X X V , regnan-
te principe domino Ordonio i n Obeto, et comité Fredenando Gondesal-
biz i n Alaba et i n Castella." Entre los confirmantes, Tellu Bei-
laz (signum).
Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. X X X I I , siguiendo al
Códice del A . H . N . de Madrid 1166 B, fols. 16 v y 17 r.

Discute la discordancia que observa entre la data y el rey "reg-


nante", y propone la fecha 950-951, por admitir con Risco, H, de León,
página 198, que si bien Ramiro II murió en 951, en las cartas del 950
se ponía unas veces por rey a Ordoño III y otras a Ramiro II. Véase
lo que decimos en el texto.
F R A Y
1164 JUSTO PÉEEZ DES U E B E L

268

951-1-enero.

Donación en favor de la iglesia de Santa Eugenia de Marmellar y de


su abad Severo. "Facta... kalendas Januarias sub Era DCCCCLXXVIIII,
regnante rex Ordonio in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in
Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B.°GJ° Cárdena, págs. 156 y 157, con relación al
- Becerro Gótico, fol. 38, col. 3.

El propio editor propone añadir a la data una X, ya que entonces


reinaba Ordoño III, lo que no ocurre en 941.

269

951-19-febrero.

Ordoño III y su mujer Urraca hacen donación a Celanova y a San


Rosendo de "azenia nostra propria, qui est sita sub balneos nostros in
ilumine Durio, in Zamora, pro abolenda delictorum nostrorum cirogra-
fa." Confirman: Fredenandus Gundisalviz comes, Nunnus Osoriz, Pela-
gius Tetoniz, Veremudus Magnitiz et majordomus, Menendus Ruderici,
Fredinandus Gundesindi, Guttier Nunniz... Ordonius prolis domni Ade-
fonsi regis.
Barrau-Dihig-o: Charte royales león., Rev. Hisp. 1910, X, pág. 383.
s

270
951-24-abril.

"Sub Christi nomine Ego Fernandus Ansurez et ego Gonsalvus An-


surez et ego Nunnus Ansurez comités de Monson, dicen que hacen por
redención de sus ánimas y de sus padres (donación) de su lugar de Pa-
jarejos, cerca de Becerril, a la iglesia de Santa María de Usillos, y a don
Raymundo abbad de la dicha yglesia y a sus sucesores, y confiesan re-
ciuir L X marchas argenti purisimi. Facta cartula donationes noto die
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1165

o
VIII kalendas Maii, era 989 et nos ante dicti comités hanc cartam fieri
jussimus tota mentís intentione. Fuerunt visores. Albar Pérez mayordo-
mo regis, Petrus Nuñez alférez regis, Garcia Ruiz, merino maiori. Tello
Tellez electus, in Patencia, Petrus Martinez capiscol de Fusellos, Don
Horente el abbad, et ego Dominico Moro, quod scripsi signaui como
scriba rebis de nuestro signo."
Extracto del ms. 705 de la B. N., fols. 16 y 17.

Dos visores que vienen a confirmar el contenido de esta noticia, son


de época posterior, del tiempo de Alfonso VI, como se ve por una es-
critura de 1107 (en este ms. fol 18 v), en la que los visores son los
#

de esta carCa, así como algunas dignidades.

271

951-15 de mayo.
a
Ordoño III da a Sahagún la villa de Matilla. Confirman (1. colum-
na) : Oveco Ovetensis episcopus, Gundisalvus Lucense, Luminosus abbas
Boetense, Severinus abbas Sancti Cosme et Damiani, Tibandus abbas
Sancti Petri de Eslonza, Gomis abbas Sancti Felicis de Bobatella, Nu-
a
nus abbas Sánete Marie de Bamba. (2. columna): Fredenandus Gundi-
salviz, Didaco Munioz, Pelagio Gundisalviz, Roderico' Guterrez, Osorius
Guterrez, Aurelius Baroncelli, Suarius Nuniz, Monio Nuniz, Monio Gu-
desteos, Oveco Monioz, Roderico Fredenandez, Uzua Ennequiz, Atan
Felicis.
A. H. N., Reales doos. de Sahagún, I, doc. 18. E l documento trae
la era 1008, pero es un error evidente.

272

952-9-junio.

Eusytia dona a San Pedro de Cárdena y a su abad Esteban "quin-


tam partem" de todos sus bienes "mobile quam et inmobile" y
además la serna de Castrillo del Val, "Facta... VII Idus Junias.
F R A Y
1166 JUSTO PÉREZ DE URBEL

E r a D C C C C L X X X * , regnante serenissimo principe Ordonio i n Obeto,


et comité Fredinando Gundisalbiz in Castella." Confirman: Domno Fre~
diñando comes cf.—Domna Sancia comitissa cf.—Armentero Nuniz cf.—
Los abbades Sarracenus y Vicentius, y Rodrigo Nuniz.

L . Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 341 y 342; Berganza: An-


tigüedades, II, pág. 383. Los dos con referencia al Becerro Gótico,
folio 89, col. 1. D. L , Serrano propone la corrección de la fecha en
vista de la imposibilidad de que en 942 reinase Ordoña III. A pesar
de que Berganza había aceptado la cronología del documento, sin
darse cuenta del anacronismo.

273
. 952-l-julio.

Diego Beilaz elige sepultura en San Millán de la Cogolla, haciendo-


donación a l monasterio de lo que le correspondía en Rivo de Francos,
heredado de su párente Veüla Alvarez; también incorpora al monas-
terio bienes y vasallos en diferentes pueblos que nombra, "Facta... ka-
lendas Julias, era nongentésima nonagésima, regnante rex Ordonio in.
Legione, et comité Fredinando in Castella. (Entre los confirmantes),
Munnio Alvarez cf., Gondisalvo Didaz cf., Didaco Telluz cf., Belasco-
ne pbr. scripsit.

L . Serrano, O. S. B . : Cmt. San Millán Cogolla, pág. 58.

274

953-1-agosto.

Carta de propia oblación y donación de varias sernas en Orbanelia


con fijación de los términos de las mismas, hecha en honor de
0 C d F a C t a C a r t a d Í e k a l , e n d a S a g u s t i E r a
Dc"cCcÍx
D C C C C L X X XXxti n f^ "principe
X I , Ordonio
a -
i n Legione, et in Castella' comité
Fernando Gundisalbiz."

L. Serrano O. S. B . : B, G, Cárdena, págs. 27 y 28; Berganza: An-


396 L S d SC nr e l a C Í Ó n al B e c e r r o G ó t Í C O
¡Z 7"coi 3 ^ ^ ' ° ° ° »
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS H67

275
954-1-enero.

Munnio prbr. y Pecenina, "utrique i n cordibus ruminantes quali-


ter milite Prolix Regis inmensi Ínfulas mundi vicerunt", donan unas
heredades a San Julián de Villagonzalo de Pedernales y a su abad
Tello, "Facta... kalendas Jannuarias, E r a D C C C C L X X X X I P , regnante
rex Ordonio i n Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz i n Vurgos."
L. Serrano, O. S. B . : B.° G° Cárdena, pág. 125. Con relación al Bece-
rro Gótico, fol. 30, col. 4.

276

954-3-junio.

Tras de invocar a los santos Sebastián, Pedro, Pablo y Emiliano,


«n cuyo honor e s t á fundada una iglesia en los suburbios de Tabladillo,
a l margen del río U r a , F e r n á n González y su mujer Sancha, movidos
por razones espirituales, hacen varias donaciones a l a iglesia monaste-
rial de San Sebastián de Silos. Donan, en primer lugar, l a propia ba-
sílica, con sus términos y pertenencias, para que en ella se viva según
l a regla de San Benito... "Factum... sabbato, III nonas jimias, era
D C C C C L V I I , segnante Domino nostro Ihesu Christo in celis, et princeps
terre hujus Ordonio in Legione, comité vero Fredenando Gundisalviz in
Castella." Confirman: Munio Didace, Sarracín© Scemenoz, Garcie Ben-
cemaloce, Frande Arguisso, Garcie Alvarez, Didaco Simplicio, Alfon-
sso, Munini Alvarez, Beilla Rebellez, Teillu Marellez, Johannes titulavit.

Perotin, D. M . : Recueil... l'abbaye de Silos, documento primero, pá-


gina 1 y sigs.

L a data de la carta, 919, está, necesariamente errada, pues no po-


día haberse aún celebrado el matrimonio de Fernán González y San-
cha. E n 954 (error de grafía fácil de explicar) no sólo era sábado el 3
junio (lo que no ocurre en 919), sino que vivía aún Sancha, la mujer
de Fernán González, y éste, contra lo que ocurre en el año de la data
de la carta, se titula conde de Castilla. Véase lo que sobre esta carta
decimos en el texto, cap. XII. L a fecha de 954 puede considerarse
como segura.
n 6 8 FRAY JUSTO PÉEEZ DE URBEL

276 bis.
954 (?)-22-julio.

V Kalendas Augusti era M X I I , regnante rege Ordonio i n Legione et


comité Fredenando Gunsalvi i n Castella. Ego Oveco Munmoz et uxor
mea E y l o " da a San Isidro y a su abad Oveco sus casas de San Salva-
dor, San Juan, San Facundo y P r i m i t i v o y San Pelago m á r t i r , en el l u -
gar de Tobella, "de termino de fonte mediana usque i n valle de F r a n -
cos", et accepimus in roboratione electum pallium et cavallum rosellum
in C solidos et una muía cum sella et freno. Munius Sarcila ts., Stra-
tia ts., Fernandus Gonsalvis ts., Guter Gonsalvez ts., Radmon ts., Ber-
mudus tes., Bassaliet ts., Menen Rodríguez ts., Sarracinus, Bagoda,
Christoforus presbiter qui exaravit.
Arch. de Silos, Ms. 8, fol. 7, sacado del archivo de San Isidro de Due-
ñas. Hay que colocar esta carta entre el 951 y 960, puesto que eL
rey Ordoño áe quien se trata en ella debe ser Ordoño III u Ordoño I V .

277

955-24-abril.

"In nomine Domine nostri Jesu Christi. Ego Fernandus Ansurez^


conde i n Montesón, pro redemptione: anime meae et parentum meorum,
fació cartulan sibe testamentum donationis ecclesie sanctae Mariae de
Fuselis, quam guuernat et regit dominus Ferdinandus abbas, de i l l a
mea villa de; Pajares, quae est sita inter Grijota et Riuum de Carrione
cum suos términos et cum domos, solos, vines, heras, pratos, pastos
et cum suas hemagerias qui sunt i n suo termino, et cum illas aceñas,
quae sunt i n dicto termino, i n rio de Carrione; in stante dictam villam
Dono Raymundo abbati et sucessoribus", y hace mención de la puente
de don Guarino y de los molinos de Viruicar y de Sancta Gadea y de
Grijota y de otros muchos t é r m i n o s de San Román, y dice que lo hace
por redemption de sus pecados y para que el dicho abbad y sus suceso-
res sirvan a Dio» y a Sancta M a r í a . Pone muchas penas y maldiciones
a los que contrauinieren. Facta carta donationis Noto die V I I I kalendas
Maii, E r a D C C C C X C I I I . Ego Fernandus Ansurez, comité, qui hanc car-
tam fieri jussi toto mentís intento confirmo. Gloriosissima regina cf.,
Gunsalbus Diaz cf., Vellit Nuñez cf., A n x u r Nuñez cf., Petrus Cidiz de
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1169

Faunas ts., Ñuño Garsia cf., Rodericus Gonsalvus cf., Pelagius García, cf.,
Frola Diez cf., Guter Pérez de Auia ts., Comes Gunsalus Sánchez cf.,
Comitissa Donna Urraca cf., Donna Gimena cf., Sanctius Vermudez cf.,
Fernán Garsias de Fita ts., Petro López de Manquillos notarius regis,
quod scripsit signauit; Petro."
Extracto del ms. 705 de la B. N., fol. 17.

Véase lo que decimos comentando las notas semejantes de estos se-


ñores de Monzón, reproducidas en los años 947, 950 y 951.

278
955-23-agosto.

Didaco Obecoz vende al abad Enneco de "Sancti Martini, in Villa


Vascones", un cauce de agua, sito en el río Arlanzón, "Facta... X ka-
lendas septembris, Era DCCCCLXXXXIIT, regnante rex Ordonio in
Legione, et comité Fernando Gundissalbiz in Castella." Sigue una pri-
mera fórmula de confirmación con sus testigos, y después "Et ad
roborandum carta de ipsa aqua in presentía domna Sancia, filia San-
cio Sarraciniz", y en presencia también, entre otros, de Sevuldus iudex,
Oveco Munnioz et Vermudo Gudistioz, sic auctorifico ego D. O... Se-
cunda rovoratione... VI idus augustas, regnante Ordonio rex in Legione,
«t comité Fernando in Castella. Era quod supra scripta est confirmata".
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 44 y 45, con referencia al
Becerro Gótico, fol. 11, col, 3 y 4.

279

955.

Donación de Enneco presbítero a Albelda y al abad Salvo, "principe


Ordonio in Legione et Garseane rege in Pampilona et comité Fredenando
in Álava et in Castella".
Tomás González: Colección de Privilegios, t. VI (1833), págs. 10-11.

Se ha aducido este documento para probar que Fernán González era


ya conde de Castilla en 925, pues esta es la fecha que leyó su editor,
pero en 925 no había en León ningún rey llamado Ordoño. El Ordoño
1 1 7 () FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

a quien aquí se alude es indudablemente Ordoño III, es decir, que en


vez de 925 hay que leer 955. Hubo seguramente un error del copista,
que no supo leer la abreviatura del número X L

280

955 (?)-26 de noviembre.


"In presentiam de comité Fredinando Gondesalvez et de Cometissa
domina U r r a c a " y del obispo Diego de Valpuesta, se presentaron los
concejos de Berbeia, Barrio y S. Saturnini, y con ellos por estar allí
afincados, "domna Justa de Maturana, Alvaro Sarraciniz, Oveco Didaz
y García Alvarez de Ravanos". U n a vez en presencia del conde, soli-
citaron y consiguieron que les fuera reconocido su antiguo fuero-. "Fac-
tum... i n die S. Cipriani, die secunda feria, sexto kalendas decembris,
sub era nongentésima nonagésima tertia."
L . Serrano, O. S. B . : Cart. San Millón Cogollo,, pág\ 59.

Hay a todas luces un error en la fecha. N i el 26 de noviembre es el


día de San Cipriano, que se celebraba el 14 de septiembre, ni el día
de San Cipriano fué lunes en 955. Por otra parte, según una carta de
San Millán de 956 (Vide Cart. de S. M., pág. 61; nuestro d.° núm. 290),
el obispo de Valpuesta hasta esta fecha era Munio y no Diego, que em-
pieza a figurar en las cartas desde 957. Hay, pues, que retrasar la fecha
de esta carta y desistir de emplearla como argumento del segundo matri-
monio de Fernán González antes de 960. Yo colocaría esta carta -en el
año 963 ó 968, dos años en los cuales el día de San Cipriano cayó en lu-
nes, y prefiriría el segundo, porque a principios del siglo XI vemos toda-
vía actuando en esta región a esa señora llamada Justa de Maturana,
que aparece en este documento.

281

955 (?)

Oveco Díaz y Meló venden a San Isidro de Dueñas su casa de San


Salvador. de Tovella, San Juan, San Facundo y Primitivo y San Pe-
layo, por un manto y u n caballo rucio, que valía C sueldos. "Ordonio
i n Legione, Ferdinando Gundisalviz i n Castella."
A . H . N . , índice mss. del A. de 8. Isidoro de Dueñas, Códices 41
folio 10.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1171

282

956-1-abril.

Ante los jueces Lope Scemenoz y Furtunio Scemenoz el presbítero


Severo reconoce que la casa de San Cipriano obispo, "in loco Pando",
pertenece a la sede de Valpuesta. Entre los roborantes, los sayones
Nequeti, Paternus, Simpronius y Lope. "Faeta... era DCCCCLXLIIII,
kalendas aprilis, regnante rege Ordonio et comité Fredenando Gonde-
salbiz."
Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, núm. XXXIII, con relación al Códice
del A. H. N. de Madrid, 1166 B, fols. 6 v-7 r.

283

956-5 de mayo.

Ordoño III hace una donación a Julián Foracasas y monjes de San


Martín. Firman: Ordoño, Urraca regina, Fredenandus Gundisalbiz co-
mes, Ordonius Adefonsi, Fortis Justiz, Belasco Fartuniz.

Documentos de la Catedral de León, Cat. núm. 908.

284

956-15 de mayo.

Donación de Ordoño III y su mujer Urraca al monasterio de Santa


María de Fontebre. Firman: Ordonius rex, Urracha regina, Fredenan-
dus Gundisalviz, comes Hordonius Adefonsi, Nunnuz Gundisalviz, For-
tis Justiz, Rebelio Zoniz, Belasco Fortuniones.

Risco, E. S., t. XXXTV, Documentos de la Catedral de León, Cat. nú-


mero 956.
10
1172 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

285
956-20 de mayo.

Entregoto vende a Mirelliz y su mujer Adosinda unas tierras en.


Busto de Dulcidlo, "per I mulo, I boue, et I pelle. Regnante rege Or-
donio in Legione, Fernando Gundesalbiz comes in Castella".
Vignau: índice de documentos de Sahagún, núm. 581.

286

956-7-agosto.'

"En el Monasterio de Dueñas hay una Escritura de el año nove-


cientos y cinquenta y seis, á siete de agosto, en que diez diversos die-
ron a San Isidro unas heredades, reynando en León Don Sancho."
Diego Martínez de Cisheros: Anti-Ferreras, pág. 82. Vid nuestro docu-
mento núm. 291.

287

956-10 de agosto.

Carta de Ordoño III en favor de San Justo y San Pastor de Cela-


nova, en el valle de Ardón, y del abad Bernulfo. Confirman: Urraka re-
gina, Froila episcopus, Gundisalvus episcopus, seis presbíteros y aba-
des, y luego Sancio Fernandiz, Menendo Ruderici, Gutierre Nunniz, Je-
mías.
Documentos de la Catedral de León, Cat. núm. 907.

288
956-23-agosto.

E l abad Enneco y el presbítero Mancius, del monasterio de San


Martín del Río, establecen con varios vecinos de Villa Vascones (entre
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1173

los que se nombran a Galindo Soliz, Gazo Laztago, Ferro Sangiz, Ga-
lindo García, Fortuni García, Ferro Azenariz), el uso y derechos que
se han de observar sobre cierto cauce de agua, que regaba po>-
sesiones de los segundos. "Facta... die X kalendas septembris, Era
DCCCCLXXXXIIir, rex Ordonio in Legione, et comité Fredinando Gun-
disalbiz in Castella."

L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 67 y 68; Berganza: An-


tigüedades, II, pág. 396. Los dos con relación al Becerro Gótico,
fol. 17, col. 2.

289

956-13 de noviembre.

Sancho el Craso da al obispo de Santiago don Sisnando el commiso de


Bavegio. Confirman: Rudesindus ep., Gundisalvus ep., Justus, Dida-
cus, Julianus, Federnandus, Pelagius, Sancio, Nunnus, Rudericus, Sa-
rracenus, Fáfila, Ennecus.

L.ópez Ferreiro: Hist. de la Igl. de Santiago, t. II, apénd., escrit. nú-


mero 68, pág. 160.

290

956.

Monnio Nequetiz y su mujer Lopa donan a San Esteban de Salce-


do y a su abad Ñuño todas sus pertenencias. Estas son, entre otros
bienes, libros... una iglesia dedicada a San Miguel en el río de Bayas...,
una tierra al lado de otra de Monnio Belascoz (este límite se repite va-
rias veces), un campo en común con Tellu Monnioz..., una villa, que l i -
mita con otra de Sarracino Ovecoz... "Facta... era nongentésima nona-
gésima quarta, rex Ordonio in Legione et comité Fredinando Gondissal-
biz in Castella et Álava. Monnio eps. rb., Alvaro Telliz et suos filios
testes, et aliorum."

L,. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millón Cogolla, pág. 61.


1174 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

291

956.

" U n a venta fecha en l a era de 994, regnando el rey D . Sancho en


la silla de su padre y el conde Fernando Asurez en su tierra. Consta
por ella que los herederos de la presa y molino de Caldeque vendieron
y trocaron con este monasterio—el de San Isidro de Dueñas—siendo
A a r ó n abad, dicha pesquera y molino. Cada heredero la parte que
aura.
A . H . N . , índice del A. de San Isidro de Dueñas, Códice 41, fol. 13,
refiriéndose al Becerro del monasterio.

292

956.

" E n e l monasterio de Arlanza ay una donación de Sarracino Diaz,


e n que haze entrega de su persona, y bienes. Su data en el mismo dia
de l a Prefixión de Sancta Maria Virgen, año de Christo novecientos
cinquenta y seis, reynando en León Don Sancho."
Diego Martínez de Cisneros: Anti-Ferreras, pág. 82.

En vez de Prefixión habría que leer Expectación, la gran fiesta de


la Virgen en la España de aquel tiempo, que se celebraba el 18 de
diciembre.

293

956.

"Ego humillivus Galendo traditi vinea i n Villa de Pun, juxta mercato,


A. H . D. E , V i n (1931), pág, 229. Vid nuestro documento núme-
ro 98 bis.

González: Col. Privilegios, VI, 11; Valdeavellano: El mercado,


A. H . D. E., VIII (1931), pág. 229. Vid. nuestro doc. núm. 98 bis,
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1175

294

957-1 de enero.

Carta de propia oblación y de donación de una viña en favor del


monasterio de San Julián de Pedernales y de su abad Tello. "Facta... ka-
a
lendas Januarias, sub era DCCCCLXXXXV , regnante rex Ordonio in
Legione, et comité Fernando Gundissalbiz in Castella."

L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° de Cárdena, pág. 134, con referencia al


Becerro Gótico, fol. 33, col. 1.

295

957-14-enero.

Ante Fernán González, "vel aliorum multorum", se presenta Garsea


Refugano, a petición de don Auriolfo, que lleva la representación del
abad de Cárdena, Recesvindus. G. R. reconoce que la casa de San Pe-
dro y San Pablo de Tóbilla fué donada por su hermano Obeco al mo-
nasterio, "et post inde sic iactabi vestros f ratres, id est, Fortuni conf essor
et Garsea et Gemellus, pbros." de dicha casa; después vinieron los pres-
bíteros Dominico y Rapinato con el sayón del conde, Sarracino Obecoz,
conminándole a Garcia Refugano a que dejase la casa, "et facimus
exinde placitum quarto die post Natale Domini, si non venissem ante
comité cum meas cartas, que ipso meo germano mici tradiderat ypsa
casa coram multis testibus et ante Adefonso Sendiniz, que pariassem
CCC solidos a parte comité per manu Berrende fide iussore". Por su
soberbia G. R. sostuvo el pleito ante el conde, pero no pudo presentar
las cartas demandadas ni demostrar su derecho, por lo que hubo de pro-
nunciar el "cognosco me in veritate", terminándose con ello el juicio, en
"XVIIII kalendas februarias, Era D C C C C L X X X X V , regnante rex San-
cio in Legione, et comité Fredinando Gundisalbiz in Castella." Confir-
man: Munnio Didaz hic.—Beila Didaz hic.—Sarracino hic...

L.. Serrano, O. S. B.: B.° G.° de Cárdena, pág. 224; Berganza: Anti-
güedades, II, pág. 397, los dos refiriéndose al Becerro Gótico, fo-
lio 57, col. 3.
1176 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

296

957-13 de febrero.

Donación de ocho monjes a Piasca y a la abadesa Eilo "sub Sanzoni


rex in Legione et comité Fredenando in Castella".
Vignan: Induce de documentos de Saihagún, núm. 983. Vid una refe-
rencia más extensa en nuestro Ap. II.

297

957-23-marzo.

Carta de propia oblación y de donación de la iglesia de "Sancti Sa-


bastiani hecha en favor de Cárdena y del abad Recesvinto. "Facta...
a
X kalendas Aprilis, Era DCCCCLXXXXV , regnante rex Sancio in Le-
gione, et comité Fernando Gundissalbiz in Castella et in Alaba." Entre
los confirmantes: Didaco Oggandiz rb.—Sancio Amatiz rb.—Tellu Lo-
poniz rb.—Didaco Morelliz rb.—Munnio Genluliz ts.—Zorrakin ts.—Obe-
co Amatiz ts.
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 102; Berganza: Antigüeda-
des, II, pág. 397. Los dos con relación al Becerro Gótico, fo-
lio 25, col. 2.

298
957-1-junio.
Carta de propia oblación y de donación de bienes, hecha en favor
de San Pedro de Cárdena y de su abad Recesvinto. "Facta... kalendas
a
Junias, E r a D C C C C L X X X X V , regnante rex Ordonio in Legione, et in
Castella comité Fredinando Gundissalbiz." Entre los confirmantes: Fre-
dinandus comes rb.
10
L. Serrano, O. S. B.: B.° G. Cárdena, pág. 351, con relación al Be-
cerro Gótico, íol. 91, col. 3.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1177

299

957-1-julio.

"Belasco Telliz et uxor Momadonna", se hacen familiares de San


Pedro de Cárdena y de su abad Recesvinto, donando además, de "nos-
tra substantie quintana parbem". De entre lo donado se destaca: "de-
fesa lignarum in PalatioLos... in Arcos una vinea... Facta... die notum
kalendarum, primo Julio, E r a DCCCCLXXXXIP, regnante principe dom-
no Sancio in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella."
Entre los confirmantes: Gundissalbo Telliz hic.—Gubferico Munnioz hic.
Luppe Hamuzoz hic.—Assur Gundissalbiz hic.—Tello Bellascoz hic.—•
Sarracinoi Belascoz ts.—Didaco Oggandiz ts.—Peles Menendiz rb.—Ber-
mudus abba rb...
L. Serrano, O. S. B.: B.'° G-.° Cárdena, págs. 88 a 90, con relación
al Becerro Gótico, fol. 22, col. 1.

El propio P. Serrano corrige la fecha, dando la que nosotros


admitimos, y argumentando que hasta 957 no reinaba Sancho I.

300

957-1-julio.

Carta de propia oblación y de donación de bienes sitos en la Bureba,


Tobalina y demás regiones vecinas, hecha en favor de la iglesia mo-
nasterial de San Mames. "Facta... era nongentésima nonagésima quin-
ta, kalendas Julias, regnante rege Ordonio in Legione, et comité. Fredi-
nando Gundisalvez in Castella, Didaco epo. in Valleposita."
L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán Cogolla, pág. 62.

301

957-18-septiembre.

"In nomine omnium opificis, rerum creantis et regentis. Ego Nunnus


Ansurez, pro redemptione anime mee et parentum meorum fació cartu-
H78 FRAY JUSTO PÉEEZ DE URBEL

lam siue testamentum donatíonis ecclesie sánete Marie de deesa B r a v a et


vobis Raymundo, cardinal! Sánete Crucis, abbati dicte ecclesie et vestris
sucessoribus et fratribus tan presentibus quam futuris de illa mea Sánete
Juliana, que est Ínter Vilumbrales et Fuent Quinana debeatis perpe-
0
tuo cum domibus, solis... Facta carta donatíonis noto die X I I I I Kalen-
das octobris. E r a 995, et ego Nunnus Ansurez que hanc cartam fieri
jussi cf., comes Gunsalus Sánchez cf., Comitisisa Donna Urraca cf., Gu-
tierre Pérez cf., Ansur Nuñez cf., Domina Donna Gimena cf., Rodericus
Gunsalui cf., Pelagius Vermudez cf., Guter García cf., Santíus Pérez cf.,
Nuñez cf., García Nuñez quod scripsi signaui."

Extracto del ms. 705 de la B. N . , fol. 18.

Noticia redactada mucho después de la fecha en que se hizo la do-


nación a que se alude. Ñuño Ansurez fué otro de los siete hijos de Assur
Fernández, que quiso contribuir también a enriquecer la fundación
familiar de Santa María de Husillos.

302

957-958-17-noviembre.

Carta de propia oblación y de donación de bienes hecha en favor de


Valpuesta y de su abad Diego por un presbítero llamado Tello. "Facta...
X V kalendas decembres, era D C C C C L X L V , regnante Domino Ordonio
rex in Legione et comité Fredenando Gondesalbiz i n Castella."

Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, núm. XXXIV, siguiendo el Códice del


A . H . N . de Madrid, 1166 B, fol. 111. Admitimos las consideracio-
nes que sobre la data de la carta propone su editor.

303
957-12-diciembre.

C h r Í S t n 0 m Í n e 6 t i n d i v i d u e
IL J ^ i í Trinitates hec est cartula testa-
mentí vel regula, quam perlegere fació ego Rodericus Verbaldez cum
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1179

uxore mea Gogina: Deum timendo tradimus nobis ad aula sánete Eulalie
virginis." Hacen donación, a la iglesia de San Isidro de Dueñas, de la
iglesia y monasterio de Santa Eulalia, siendo abad Remigio. Pone mal-
diciones y anathemas. "Ego Rodericus Verbaldez cum uxore mea
Godina. Facta carta, die III feria, pridie Idus Decembris, era
DCCCCLXXXXV, Regnante rege Ordonio in Legione, et comité Ferdi-
nando Gonsalvez in Castella, Aldasindus Abbas cf.—Dolchitus prbr., Ra-
silius prbr., Munio Justes te., Ferdinandus Abba exerevit.

Silos, xas. 8, fol. 8. Hay un error en la fecha, pues el 12 de diciembre


del 957 no fué martes, sino sábado. Un Fernando Verbaldez con-
firma (en 968 los fueros de Brañosera con Fernán González. Véase
la noticia siguiente.

304

957.

"Una donación de Rodrigo Valbardez y su mujer Goina. Su fecha


era 995, Reinando Ordoño en León y el conde Fernán González en Cas-
tilla. Dona a S. Isidro y a S. Martin y a Remigio abad el monasterio y
iglesia de Santa Eulalia con lo que le pertenece."

A. H. N., índice del A. de San Isidro de Dueñas, Códice 41, fol. 11,
con referencia al Becerro del monasterio, y fol. 43. Véase la noti-
cia anterior.

305

957-958-19-diciembre.

Donación de bienes en favor de Valpuesta, de su obispo Diego y del


Abad Alvaro. "Facta... XIIII kalendas ianuarias, era DCCCCLXLV, reg-
nante rex Ordonio, et comité Fredenando Gondesalbiz in Castella."

Barrau-Dihigo: Cfo. de Valpuesta, núm. XXXV, siguiendo al Códice del


A. H. N . de Madrid, 1166 B, fol. 11 Admitimos las consideraciones
que sobre la data propone el editor de las cartas.
1180 F R A Y JUSTO PÉREZ DE XJRBEL

306
958-2-marzo.

Donación de Ordoño I V a Sisnando de Compostela. Confirman: Ru-


desindus ep., Viliulfus ep., Hermegildüs ep., Federnandus, Pelagius, Lu-
cidius, Sancius Enneconis.
López Ferreiro: W.st. de la Igl. de Santiago, t. H, Apénd., Escrit. nú-
mero 70.

307

958-1-niayo.

Adefonsus Sendiniz y su mujer Eilo venden a San Pedro de Carde-


ña y a su abad Recesvindus una propiedad, junto al monasterio de To-
ballas. Entre los límites de la misma encontramos el campo de Beila
Bascone y la tierra de Munnio Gattoniz. "Facta... kalendas maias, sub
era DCCCCLXXXXVI, regnante principe domno Sancio in Legione, et
comité Fredinando Gundissalbiz in Oastella." Entre los confirmantes:
Beila Sendiniz.—Munnio Holiuz te.—Beila Scemenoz...

L. Serrano, O. S. B . : B.» G.° Cárdena, pág. 225, conrelación al Be-


cerro Gótico, fol. 58, col. 1.

308
958-22-julio.

Venta de un lugar llamado de "Kapanna cun suis terminis", hecha


en favor del presbítero Domingo y del monje Lisaldus de San Pedro de
Cárdena. "Facta... "XI Kalendas agusti, Era DCCCCLXXXXVI, rex Or-
donio in Obieto, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella."

L. Serrano, O. S. B.: B.° G° Cárdena, pág. 314, con relación al Be-


cerro Gótico, fol. 82, col. 2.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1181

309
958-13-noviembre.

Ordeño IV da a su tío Osorio Gutiérrez el monasterio de Sabrado.


Confirman: Urracha regina, Froila confesor et filius Adefonsi regis,
Piloti confesor, Olemundus confesor, Fredenandus.
Flórez: E. 8., t. XVILT, ap. III.

310

959-23 de enero.

Fórmula simple de pacto que las religiosas de San Julián de Villa


Gonzalo de Pedernales hacen a la abadesa Urraka. "Facta cartula pacti
constructum est in Peternales, villa vocitata de Gundissalbo Telliz...
V kalendas februarias, Era DCCCCLXXXXVII, regnante rex Ordonius
in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella." Firman 13
religiosas, entre ellas una de nombre Tellu, y, por último, Belasco, Dei
gratia eps. cf.
c
L. Serrano, O. S. B.: B. G.° Cárdena, págs. 129-130; Berganza: An-
tigüedades, I, 240, da el pacto y su traducción castellana. Los dos
con relación al Becerro Gótico, fol. 31, col. 4.

311

959-29-junio.

Gundissalbo Fredinandiz y su mujer Fronildi, por el remedio de sus


almas, "seu pro anima de domna Aldoara, qui iam exolvit debitum car-
nis", donan a San Pedro de Cárdena y a su abad Cipriano la parte que
les correspondía del pozo llamado de doña Gutina, que "abemos illa ex
profiliatione mater nostra domna Eldoara. Factum... diem sanctorum
apostolotum, Petri et Pauli martirum, Era DCCCCLXXXXVII, regnan-
te rex Ordonio in Obieto, et comité Fredinando Gundissalbiz in Caste-
lla. Ego G. et uxor mea... sygnum impressimus." Confirman: Fredinan-
dus comes hic.—Fronildi hic, Domna Sanctia hic.—Garsea Fredinandi
F R A Y
j 2
1 8 JUSTO PÉREZ DE URBEL

hic—Beremudo, Stefano, Gundissalbo, y Munnius abades.—Guttier D i -


daz ts.—Nunnu Nunniz ts.—Falcon Munnioz ts... Roderico Petnz ts.—
Fanni Rodriz ts.

L. Serrano, O. S. B.: B.° ff.° Cárdena, págs. 302 y 303, con relación
al Becerro Gótico, fol. 79, col. 2.

312

959-3-agosto.

Carta de propia oblación y de donación de bienes hecha en favor de


San Millán y de su abad Gomesano. "Facta... era nongentésima nona-
gésima séptima, tertio nonas Augustas, regnante Ordoño rex in Oveto
et comité Fredinandus in Castella... sénior Assuri Fredinandiz cf. Te-
11o Monnioz cf. Veila Monioz cf. Sancius abba cf... Garsea Gomiz et
Gomiz Garceiz ts., Oxando Ennecoz et Enneco Harraz ts., Belasco Di-
daci et Abe Muza ts., Garsea Furtunez et Bellito de Basconiana et Blas-
co Gomiz et Blasco Azinariz ts. Gomiz pbr. scripsit."

L«. Serrano, O. S. B . : Cart. San Millán Cogollo,, pág. 62.

313

959-4-septiembre.

Carta de propia oblación y de donación de bienes en Villa de Teudela,


hecha en favor del monasterio de San Pedro de Cárdena y de su abad
Cipriano. "Facta... II Nonas septembris, Era DCCCCLXXXX, regnante
rex Ordonio in Legione, et comité Fernando Gundissa-lbiz in Castella."
Entre los confirmantes: Fredinando comité ts.—Sancia comitisa ts.—
Gundissalbo filio eius ts.

L. Serrano, O. S. B.: £.° G.« Cárdena, págs. 104 y 105, con relación al
Becerro Gótico, fol. 25, col. 4.

El propio P. Serrano corrige la fecha en vista de ciertas coneidera-


ciones sobre el abad de Cárdena y principalmente porque la escritu-
ra CLXXVI del Becerro, redacción diferente de esta misma escritura,
trae la fecha correcta.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1183

314

959-4-septiembre.

Carta de propia oblación y de donación de bienes en V i l l a de Teudela,


hecha en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Cipriano. "Facta...
I I Nonas septembris, E r a D C C C C L X X X X V I P , regnante rex Ordonio i n
Obieto, et comité Fredinando Gundissalbiz i n Castella." Entre los con-
firmantes: Didaco Sarraciniz rb. ts.—Sarracino Didaz rb. ts.
L . Serrano, O. S. B . : B.° (?.° Cárdena, págs. 187 y 188, con relación al
Becerro Gótico, fol. 47, col. 3.

315
959-10-diciembre.

a
" L a condesa D . Fronilde hace donación a su hermana Auro, y her-
manas de Santa Dorothea de Cigüenza de su heredad en Pasares, l a
iglesia de S. J u ' i a n en Villares, l a de S. Juan en Fonte Arcuya, l a de
S. Juan en Soba, l a de S. Andrés de A s i a ; bienes en Castilla, Torme,
Villaescusa, Gagangos y P a r a : "pro victu atque vestitu de sororibus",
libros, limosnas y otras cosas. "Facta cartula... sub die quod erit quarto
idus decembris, era nongentésima nonagessima séptima, regnante Rex
Ordonio i n Legione, et comité Fredinando Gundisalviz i n Castella."

Noticia del índice manuscrito de Oña. A . H . N., Códice núm. 41, fol. 2.

Aludiendo a esta carta dice Argáiz: " L a condesa y monja doña


Fronilde Gómez hace a Santa Dorotea de Cigüenza una gran dona-
ción de su legítima y de lo que había heredado de su hermano Fer-
nando Gómez. Habla con doña Oro la abadesa y con las demás her-
manas y les da el monasterio de San Andrés de Aja, en el valle de
Soba." Añade Argáiz que vio allí el sepulcro de esta dama con esta
inscripción: "Obitum famule Dei Fronilde, die II Fabruarii, era
M X L V I I . Ornata moribus jacet hic". (S. L.. V I . 929) Damos a conocer
aquí esta donación de doña Fronilde, según una copia del Archivo
de Silos.

Sub x r i nomine; ego Fronilde vobis sororibus nostris Auro vel so-
roribus tuis perpetua vobis oramus i n domino eternam salutem; amen.
1 1 8 4 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

Domnas invictissimas in atrium triumphus sancti martiribus glorioso,


quorum baselica in Castella territorio de Gigonza, iuxta flumims Na-
gela: sancta Dorotea et comitum eius martirum, ecclesia fundata esse
cernitur, ego Fronilde humillima vestra, cum peccatorum meorum lio-
nera depressa, in spe fiducia sanctorum respuamus, non usque quaque
desperatione deicimur, etiam testem consciencie reatus nostri crimi-
ne, sepe pabescimus; ut ergo per vos, sancti martiris, tándem reconcilia-
re mercar dominum nostrum, ad sanctorum omnium fidutia supplica-
tione votis hominibus imploro, et ideo devotionis mee extitit ut de pau-
pertatula mea vel parte de meo germano Ferdinando Gómez addrata,
quanta ratione quantum illi quadraverat Ínter nos, suas germanas, sua
portione ab omni integritate tam mobile quam etiam immovile eccle-
sie vestre aliquantulum ex voto propie conferre deverem; et quia scrip-
tum est: Vobete et redite domino deo vestro, ideo omnia affecti operis ea-
dem ipsa mea devotione implere; procuro, ac ista me concedo et offero
eccesie veste, in loco supra dicto fundata concedo, ut dixi ipsa sua heredi-
tate, que est in Paliares,.celia sancti Juliani, et in villa Vecella, sancti
Joannis, et in Sova, celia sancti Andre, que vocitatur Asia, et in Caste-
lla, in villas, in nomines, in vineis, in sernas, in pumares, in ortis, at-
que vestimentis de sororibus vel qui ibi sunt abitaturi, in ipsa sancta
ecclesia deservientium, sibe pro volumina vel reliqua que opus sancto al-
tano vel elemonio pauperum locum illum situm in territorio de Tor-
me; in villa Ascusa et in Gaianicos et in Pasa cum edificiis cunctis,
aque fluminis, terris, pascuis, pratis, padulibus, aquis aquarum, vel duc-
tibus, cum omni prestatione loci ipsius ad omni integritate, et sicut in
juri meo de vita mansit, vel de patre meo manere potuit, omnia cum
voce et prosecutione mea, ecclesie offero perpetualiter abitura amen.
Que tamen scriptura partí ecclesie veste offero, tradictum in arcis glo-
rie vestre, confirmata reponimus; qualiter supra memorata omnia, tam
dicte ecclesie vestre, ex presentí et tempore perpetualiter iure pateant
posidenda; amen. Quo et iuramento confirmo per Deum et divini no-
minis trinitatem et regnum catholicorum dominorum nostrorum. Quia
contra hac mea volúntate numquam ero ventura, ñeque per me ñeque
per subposita quemquam mea vice persona. Quod si quisquam pontificum
aut eredum vel propinquum eorum vel cuiuspia asertione aut generis
homo hanc mea voluerit conveliere in aliqua devotione, aut huius mei
decreti vel testamento confregerit, honore sit anathematus in cons-
pectu dei patris omnipotentis et sanctorum eius, sit condemnatus et
perpetua ulcera percussus, et sit separatas a fide sancta catholica, et a
communione xri et cum iuda traditore abeat portione; et ibi sit ubi ver-
mis budgent et mugitus dant impii, amen; et insuper pro tempérale iu-
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS ; ÍÍÓ5

ditium pariet principis aut comitis terre vel ad partem ipsam eccle-
siam auri libras numero X ; et ista cartula vel donationis ecclesie abeat
perpetua firmitate. Facta cartula scriptionis testamenti sub die quod
erit IIH idus decembris era D C C C C L X L V n regnante rex Ordonio in
Legione et comité Fredinando Gundisalvez in Castella. Ego Fronilde,
qui hanc cartulam traditioni vel donationis fieri volui et relegente au-
divi, manu mea signum feci (Signo) et testibus tradidii ad roborandum.
Ego Ostrocca eonfirmans signum feci (Signo) Gundisalvus prolis Fredi-
nando confirmans (Signo) Sarracino Munnioz confirmans (Signo) Nun-
nii Nunniz confirmans (Signo) Gundisalbo Gundisalbiz (Signo) Belasco
Nebozani confirmans (Signo) Ferdinando Gaseza confirmans + Asuri
Gaseza confirmans (Signo) Munnio Gómez confirmans + Sonna Gómez
confirmans (Signo) Osoricus Sonnat confirmans (Signo).
Principius scripsit et roboravit: (Signo).

Arch. de Silos mns. 10, págs. 30-31.

316

950.

Carta de propia oblación del presbítero y abad Iñigo, hecha junto


con la donación de la iglesia de San Tirso de Briviesea, en favor del
monasterio de San Juan y San Millán de Henestra. "Facta... era nongen-
tésima nonagésima séptima, Sancio rex in Legione et Fredinando Gun-
dissalviz in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán Cogoila, pág. 63.

317

951-959.

"Vna venta que higo a esta casa—de San Isidro de Dueñas—Oueco


Muñoz y su mujer Helos, era 1012, en honor del glorioso S. Ysidro y el
glorioso S. Martín, siendo Oveco abad, reinando en León D. Ordoño y en
Castilla el conde Fernán Goncález. Tiene una firma que dice: Fernandus
Rex conf. Vendiónos, en el termino de Touella, la su cassa propia de
S. Salvador y S. loan, S. Facundo y Primitiuo y S. Pelayo con sus tér-
minos y todo lo que les pertenece; lo qual señala por sus hitos. Y se-
1186 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

ñala el precio que dio (el) Monasterio por ello, que fue: un muy her-
moso manto y un cauallo rucio en cien sueldos con su silla y freno."
A. H. N., índice del A. de San Isidro de Dueñas, Códice 41, fol. 10 v,
con referencia al Becerro del monasterio, fol. 42.

318

960 (?)

Breve rememoratorio de "ipso auere de Ouarra quod recepit Regi-


mundus comes, filius Bernardi et donauit illi Lequila abba et ceteri mo-
nachi qui fuerunt in ipso monasterio"; es el recuento de las joyas que
el conde Raimundo dio a su hija Ava, "in alleva", cuando la casó con
García Fernández.
Serrano y Sanz: Noticias y documentos...Ribagorza, págs. 334-336, con
referencia a una copia del siglo xii del A. H. N .

319

960 (?)

Gogina se entrega al obispo Diego y a Santa María de Valpuesta


con una viña en Vallejo.

Argáiz: 8. L., VI, 637.


t

320

961-3-febrero.

áe 0 b l a d Ó , 1 d O T a d 6 n d e b t e n e s h e c h a £
sJp^L
San PedroJr^ - y sn abad
de Cárdena l *» a ™
Esteban. "Pacta... m Nonas r de
Febrna-
nas, snb Era DCCCCLXXXXVIIII-, regnante rex Ordon" n ObTto
et comité Fernando Gundissalbiz in CasteUa."

L 0 - B : B a c a r d e m 77
' Si. * a L " ' *-• *™¡ *"*-***•• *•*
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1187

321
961-1-noviembre.
Vermudo Ruderici vende a San Pedro de Cárdena y a su abad Ve-
lasco la mitad de "quintam rationem in pozo de domno Fonfino". "Fac-
ía... kalendas Nobembris, E r a DCCCCLXXXXVIHP, regnante rex San-
cio in Legione, et Fredinando Gundisalbiz in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 304 y 305, con relación al
Becerro Gótico, fol. 79, col. 3.

322

961.
Egar y su mujer Julia hacen una amplia donación a San Esteban
del Val, en Valdivielso, y al presbítero Fruela. "Era DCCCCLXLVHH,
regnante rex Ordonio in Oveto et comité F. G. en Castella."
Argáiz: 8. L., VI, 429.

323

961 al 966-28-febrero.
Carta de venta celebrada entre particulares. "Facta... III kalendas
marcias, in era DCCCCI, regnante, rex Sanctio et comité Fredenando Gon-
desalbiz."
Barrau-Dihigo: Gh. de Valpuesta, núm. XXXVT, siguiendo al Códice del
A. H. N . de Madrid, 1166 B, fol. 16.
Admitimos las consideraciones que sobre la data propone Barrau-
Dihigo. Se trata efectivamente de una carta -escrita durante el reina-
do de Sancho el Craso.

324

962-1-febrero.
Nebzano Dulquitiz vende a San Pedro de Cárdena y a su abad Es-
teban unas heredades. "Facta... kalendas Februarias, sub Era T, reg-
l l g g F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

nante rex Sanzio i n Legione." Confirman: Munnio Hanniz cf.—Didaco


Obecoz.—Nunnu Beilaz cf.—Hanni Fredinandiz ts —Hanni Munnioz ts.
y los abades Fredinandus, Silbanus, Gisla. Gudesteus, Fortunius y
Amatus.

L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 221 y 222, en relación con


el Becerro Gótico, fol. 57, col. 1.

325

962-1-febrero.

Munnio Didaz vende dos porciones en el pozo llamado de Doña Go-


tina al monasterio de San Pedro de Cárdena, al abad Esteban y al fra-
ter Velasco. "Facta... kalendas Februarias, E r a millesima, rex Sancio
in Legione, et comité Fredinando in Castella."
í l Serrano, O. S. B . : B.° G." Cárdena, pág. 311, con relación al Becerro
Gótico, fol, 81, col. 3.

326

962-11-febrero.

Confirmación de unas donaciones hechas a Valpuesta " i n manus de


Albaro Abba. E r a milésima, III idus Februarias..."
Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, núm. X X X V I I , con relación al Códi-
ce del A . H . N . de Madrid 1166 B, fol. 109 r.

327
962-25-febrero.

^ Trecio y su hermana dan a l iglesia de Santa Todesia, San Sebas-


a

t i á n y Santa Juliana sus heredades, reinando Sancho en León y F e r n á n


González en Castilla.

Escagedo: Colección diplomática de la Coleg. de SaMtillana, I, pág. 19,


advirtiendo que l a fecha era ilegible. L a carta siguiente, perfecta-
mente idatada, y que no es sino una redacción algo distinta de ésta,
suple la fecha que aquí falta.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1189

328

962-25-febrero.

Trecio a la iglesia "de Sta. Todesia et Sancti Sabastiani et Sta. Ju-


liana" enriquece con copiosa donación. "Facta... die quod erit V kalen-
das martias, era M, Rege Sanzo in Legione, et Comité Fredenando Gun-
desalvez in Kastella."
Mateo Escagedo Salmón: Col. Diplomática... de Santulona, I, pági-
nas 16 a 18.

S529

962-1 -marzo.

Carta de propia oblación y de donación de bienes en favor de un


monasterio titulado de San Pedro y de su abad Sebastián. "Facta... ka-
lendas Marcias, era T, rex Sancio in regnis suis." Entre los confirman-
tes: Gundissalbo Nuniz hic.—Sancio Munnioz hic.—Munnio Sarraci-
niz hic.—Gomiz Nuniz hic...
L. Serrano, O. >S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 332 y 333, con referencia
al Becerro Gótico, fol. 87. col. 1.

330
982-18-marzo.

"In Era millesima, X V kalendas Aprilis, rex Sancio et comité Fre-


dinando Gundissalbiz", ante el abad Sarracino y el merino de Poza,
ATbaro Zianiz y otros muchos; el presbítero Juan fué recibido como fia-
dor por un tal Daniel para que respondiese por él en el pleito que le
seguía el monasterio de Cárdena y su abad Esteban.
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 314, con relación al Bece-
rro Gótico, fol. 82, col. 2. También lo transcribe Berganza: Antigüe-
dades, II, pág. 399, tomándolo del mismo Becerro.
H90 FRAY JUSTO PÉEEZ DE URBEL

331

962-23-julio.

Venta de una porción en el pozo de sal de don Fonfino, realizada en


favor de San Pedro de Cárdena, de su abad Esteban y del religioso Ve-
lasco. "Facta... X kalendas Agustas, Era T, regnante rex Sancio in Le-
gione, et comité Fredinando in Castella." Entre los confirmantes: Mun-
nio Fanniz hic.—Didaco filio eius hic.—Ezi de Ripa hic...

L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 317 y 318, con referencia al
Becerro Gótico, fol. 83, col. 1.

332

962-24-septiembre.

Donación al- monasterio de San Julián de Villa Gonzalo de Pederna-


les de varias heredades. "Facta... VIII kalendas Octobris, sub era T,
regnante rex Sancio in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in
Castella."

L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 125 y 126, con relación al
Becerro Gótico, fol. 30, col. 4.

333
962-12-diciembre.

Didaco Obecoz vende dos porciones en el pozo de sal llamado de Don


Fonfino al monasterio de San Pedro de Cárdena, a su abad Esteban y
al religioso Velasco. "Facta... Idus Decembris, era millesima, rex San-
cio in Legione et comité Fredinando Gundisalbiz in Castella."

L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 317, con relación al Becerro
Gótico, fol. 83, col. 1.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1191

334
962-25-diciembre.
Donación, en favor de Santa Eugenia de Marmellar, de una viña
que se delimita. "Facta... die VIII kalendas Januarias, E r a T, regnante
rex Sancio in Legione, et comité Fernando in Castilla."
I¿. Serrano, O. S. B.: B.* G." Cárdena, pág. 39, con relación al Becerro
Gótico, fol. 10, col. 2.

335

962-27 de diciembre.
Carta dé Arras otorgada por Gonzalo, hijo de Placencio, en favor
de Elvira, "regnante rege Sancio in Legione et comité Fredinando Gon-
desalbez in Kastella".
Vignau: índice de Documentos de Sahagún, núm. 634.

336
962 (?)
'Edificóse San Andrés de Población, por los años novecientos y se-
senta y dos. E l primer abad que se conoce se llamó Armentario. Reina-
ba D. Ordoño el quarto. A este nombra la carta de donación de el Ar-
chivo de Oña, dándole este título de Rey los notarios en Castilla. Duróle
poco el ser Abadia. E l año de novecientos y setenta y nueve ya estaua
hecha heremitorio. Deste modo' le trata Doña Ilduara", al entrar en el
monasterio de Cilla Perlata.
Argáiz. 8. L., VI, pág. 430. No hay cartas castellanas de 962 con el
nombre de Ordoño IV. Desde fines de 961 vuelve a mencionarse a
Sancho; lo cual nos mueve a suponer en Argáiz una distracción al
proponer la fecha, que debe ser más bien el año 961.

337
962.
"Ego Senioldus qui sum filius Todemiri et matris Ermofare vidi tes-
tamentum conscriptum in manibre Albari abati... regula vel testamentum
H92 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

traditionis quod feoerunt Didacus et Argilo" y lo confirma, "per suos


términos, sicut ibi resonat. Die dominico, nonas Jannuarias, era M, im-
perante Ranemiro".

Escagedo: Col. privilegios Santulona, I, págs. 9-10.

La fecha está .evidentemente errada; pero hablando del documen-


to dice su editor que es copia de un precioso pergamino gótico del fin
del siglo X o principios del XI.

338

963-23-enero.

E l abad Mancius hace depender del monasterio de San Pedro de Cár-


dena el de "Sancti Martini in Villa Vascones". Juntamente con esta
sujeción recibe Cárdena varios bienes. "Facta... X kalendas Februarias,
a
era TI , regnante rex Sanctio in Legione et comité Fredinando Gundi-
salbiz in Castella." (Los hermanos que se entregan con su abad son en
número de 10, y uno< de ellos de nombre Abolmondar.) Entre los testi-
gos: Belasio eps.—Sarrazino eps.—Guidessalbo Gudistioz hic.—Didaco
Gundissalbiz hic—Beila Beilaz hic.—Didaco Scemenoz hic.—Gundessal-
bus Garseaz ts...

L. Serrano, O. S. B.: B.° <?.° Gaxrdeña, págs. 46 y 47; Berganza: Anti-


güedades, II, pág. 399. Los idos referencia al Becerro Gótico, fo-
lio 12, cois. 1 y 2.

339

963-5-julio.

Doña Fronilde se hace familiar de San Pedro de Cárdena, donando


al monasterio varias villas y posesiones, junto con la concesión de al-
gunas prerrogativas de tipo foral. "Facta- carta... die III nonas Julias,
a
Era TI , regnante rex Sancio in Legione, et comité Fredinando Gundis-
a
salbiz in Castella.—Ego Fronilde... manu propria sygnum + (1. col.)
Comité Fredinando rb.—Martinus eps. rb.—Fronimius eps.—Rodrico
Nuniz rb.—Gundisalbo Monnioz rb.—Yonti Rodriz rb.—Gundisalvo Be;-
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1193

lascoz rb.—Petru Munnioz sf.—Bermudo Rodriz cf.—Petro Rodriz cf.—


a
Sonna Gudesteoz cf.—(2. col.) 5 abades."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 20 y 22; Berganza: Anti-
güedades, II, 399. Los dos con relación al Becerro Gótico, fol. 6,
col. 1.

340
963-5-julio.
Doña Fronilde, con. sus hijos Obeco Didaz y Albaro Didaz y sus so-
brinos Romano Munioz y Vermudo Munioz y con Ñuño Beilaz, donan a
San Pedro de Cárdena una suerte de monte. "Facta carta donationis
III Nonas Julias, Era TP, regnante rex Sancio in Legione, et Fredi-
nando Gundisalbiz in Castella comité." Son confirmantes: Hanni Hanniz...
Hanni Didaz, Gundisalbo Albariz..., Munio Ratoriz, Munio Franko, Nun-
nu Refuga..., Nunnu Folieta..., Belasco Gomiz..., Didaco Gudistioz, Assur
Assuriz, Munnio Gudistioz, Beila Galindo, Nunnu Ruderi, Fredenan-
dus comes, Urraka regina, Garsea Fredinandiz, Didaco Soemenoz..., Ber-
mudo Garseza, Fernando Albaroz..., Gomiz Belliza..., Munnio Fernan-
diz... y los merinos Nunnu y Garbisso.
tí. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 11 a 13; Berganza: Anti-
güedades, H, 400, con fecha errada. Los dos con referencia al Be-
cerro Gótico, fol. 4, cois. 1 y 2.

341

963-13-julio.
E l presbítero Beila, con sus hermanos Tello, Belasco, Gudmero,
Garcea y Munnina, venden a San Pedro de Cárdena un agro que, por
cierta parte, está "iuxta termino de Didaco Godestioz". L a pena pecu-
niaria de los que contravengan a lo dispuesto en la escritura: "ad do-
a
minus terre in cauto C solidos. Facta carta... III Idus Julias, sub Era TI ,
regnante rex Sancio in Legione, et comité Fernando Gundisalbiz in
Castella". Entre los testigos aducidos: Didaco Gudestioz ts... Munio Gu-
destioz ts...

L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 8 y 9, con referencia


al Becerro Gótico, fol. 3, col. 2.
J194 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

342
963-31-octubre.
Venta de una viña en favor del abad Severo y de los monjes del
monasterio de Marmellar. "Facta carta... die sabbato, II kalendas No-
vembris, E r a TI, regnante rex Sancio in Legione, et comité Fernando
Gundisalbiz in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 39 y 40, con referencia al
Becerro Gótico, fol. 10, col. 2. La fecha parece exacta, pues el
año 963 fué sábado el último día de octubre.

343
964-1-enero.

Fernán González dona al monasterio de San Julián de Bezares y


a su abad Lope una dehesa, señalando los fueros que en la misma han
a
de gozar los destinatarios. "Facta... kalendas Januarias, E r a TII , reg-
nante rex Sancius (sic) in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz
in Castella..." Gundissalbo Telliz hic rb.—Fredinando Munnioz hic rb.—
Gaudesteus Rodriz hic rb.—Orbitta Didaz hic rb.—Anaya Godestioz
hic rb.—Gomiz Didaz hic rb.
L. Serrano, O. S. B.: B." G.° Cárdena, págs. 366 y 367, con. relación al
Becerro Gótico, fol. 95, col. 2. Berganza lo publicó con relación al
mismo Becerro en el tomo II, pág. 401 de sus Antigüedades.

344

964-30-marzo.
Ferro Falconiz, con su mujer Gontroda e hijos, venden al monjtí
Velasco de Cárdena "quinta ratione de meo ipso pozo de domno Fan-
fino", es decir, en el pozo de sal llamado de Don Fonfino. "Facta... III ka-
lendas Aprilis, E r a TIP, rex Sancio in Legione, et Fredinando Gundissal-
biz in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B° (?.<> Cárdena, pág. 315, con relación al Bece-
rro Gótico, fol. 82, col. 3.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1195

345

964-5-mayo.

Donación de los monasterios de San Víctor y Santiago de Gardea,


hecha en favor del de San Esteban de Salcedo, "Alvaro Mutarra ts.
Tellu Monnio ts. Beila Monnioz ts; in iudicato Didaco Scemenoz et do-
mina Argilo; comité Fredinando et uxor eius domina Urraca in Cas-
tella et in Buradon. Facta... in era millesima secunda, tertio nonas Maias".

L. Serrano, O. S. B.: Cart, San Millón Cogolla, pág. 64.

346
964-23-mayo.

Didaco Gustioz se hace familiar de San Pedro de Cárdena, donando


al monasterio una suerte de monte en cuyo deslinde se dice que uno de
los límites es "agro de Munnio Telliz". E l que fuese contra la escritura
pagará "a parte regia DC. solidos de argento in cauto. Facta carta no-
tum die X kalendas junias, Era TIP, regnante Sancio principe in Le-
gione, et comité Fernando Gundisalbiz in Castella".
Fredenandus comes cf.—Garsea Fernandiz, Assur Assuriz, Nunnu
Assuriz, Nunnu Ruderiz, Tello Feles, Beila Galindez..., Gomiz Gundi-
salbo, Tellu Munnioz.

L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 13 y 14, con referencia al


Becerro Gótico, fol. 4, cois. 3 y 4.

347

964-3-junio (954).

Venta de unas eras de sal en Salinas de Anana, realizada en favor del


monasterio de San Andrés de Boada, en territorio de Roa, y de su abad
Gonzalo. "Facta... sabbato, III Nonas Junias, E r M U , regnante rex
a

Ordonio in Oveto.—Munio de Villacones ts.—Nunno de Olresares ts.—


1196 FRAY JUSTO PÉREZ DK URBEL

Munio Sarracinez ts.—Bela Sarracinez ts.—Munio saione de Valle ts.—


Didaco Flacinez ts.—Vela pbr. scripsi.

L. Serrano, O. S. B . : Cart. San Pedro de Arlcmza, pág. 47, con rela-


ción al Becerro de Arlanza, doc. núm. 70.

Está mal la fecha. E l tercero de los nonas de junio no fué sábado,


sino viernes en 964; pero además se dice que gobernaba en Oviedo el
rey Ordoño, lo cual debe entenderse de Ordoño III u Ordoño IV, pues
algunos de los confirmantes, como Ñuño de Villacones, aparecen en
otras -escrituras por esta época. E l único año en que fué sábado du-
rante el reinado de estos dos Ordoños (951-961), fué el 954, y en él se
debió escribir esta carta.

348
964-22-julio.

Carta de propia oblación y donación de bienes dada por "Belliti et


uxor mea Momadonna et filios nostros García et Flagino", en favor del
monasterio de "Sancta Eugenia et Sancti Adriani et Sánete Marine,
cuius ecclesias fundatas sunt i n ripa de Manmellare. Facta... die quod
est X I kalendas Agustas, E r a T I F , regnante rex Sancio in Legione, et
comité Fredinando i n Castella".

L . Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 38, con relación al Becerro


Gótico, fol. 10, col. 1.

349

964-4-agosto.

Venta, en favor de San Pedro de Cárdena, de un agro, entre cuyos


límites está "agro de Gomiz Relaza y agro de Tellu Feles. Facta carta...
II Nonas Augusti, E r a T I F , regnante rex Sancio i n Legione, et i n Cas-
tella Fredinando Gundisalbiz". Son testigos: Romani Munnioz, Bermu-
do Munnioz, Munnio Franko, Munnio Ratariz... Tellu Feles...

L. Serrano, O. S. B . : B.° (?.« Candeña M ¡ « -ten• *«. i a * • i


,_, ' *»•«-. ijwnavna, pags. 15 y 16, con referencia al
Becerro Gótico, fol. 5 col. 1.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1197

350

965-12 de febrero.

Venta de un agro a San Pedro de Cárdena, "Facta carta... II Idus


Februarias, sub Era TIIP, regnante rex Sancio in Legione, et comité
Fredinando Gundisalbiz in Castella".

L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 18, con relación al Becerro
Gótico, fol. 5, col. 3.

351

965-11-mayo.

Carta de propia oblación y donación de bienes en favor de la iglesia


de "S. Teodosie et Sancti Sebastiani et Sta. Juliana... Facta... die no-
tum quod crit V Idus Magias, Era M.III, sub Rege Sanzo in Legione et
comité Fredenando in Kastella".

Mateo Escagedo Salmón: Col. Diplomática...de Sawtillana, I, pági-


nas 12 y 13. En las dos páginas siguientes, otra copia de la misma
escritura. Las dos con referencia a copias de Francisco Xavier de
Santiago Palomares.

352

965-3-junio.

Venta de una propiedad entre particulares. "Facta carta... die III No-
nas Junias, E r a TTIP, regnante rex Sancio in Legione et comité Fredi-
nando in Castella."

L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 45 y 46, con referencia al


Becerro Gótico, fol. 12, col. 1.
R A Y
1198 P JUSTO PÉREZ DE URBEL

353

965-22-junio.
Venta entre particulares de una viña situada a la entrada de Relio-
sello. "Facta... X kalendas Julias, E r a TIIP, rex Sancius in Legione, et
comité Fredinando Gundissalbiz in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G," Cwdeñu, pág. 147, con referencia al Be-
cerro Gótico, fol. 36, col. 1.

354

965-30-junio.
Venta entre particulares de una tierra que se deslinda junto a otra
a
de Munnio Mutarrafe. "Facta... II kalendas Julias, Era TIII , regnante
rex Sancio in Legione, et comité Fernando Gundissalbiz in Castella."
v
L. Serrano, O. S. B.: B.° G. Cárdena, págs. 183 y 184, con referencia
al Becerro Gótico, fol. 46, col. 2.

355

. 965-1-julio.
Venta de un agro, "iuxta agro de Tello Feles", hecha en favor de
S. Pedro de Cárdena, Facta carta... kalendas Julias, E r a TIIP, Rex
Sancio in Legione, et comité Fredinando Gundisalbiz in Castella".
Confirmantes: Romani, Bermudo Munnioz, Munnio Ratariz... Gun-
disalbo Albariz...
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 16, con relación al fol. 5,
col. 2 del Becerro Gótico.

356
965-23-julio.
Venta de un agro en favor de San Pedro de Cárdena, agro que tiene
por uno de sus límites otro agro de Nunno Refugano. "Pacta carta
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1199

X kalendas Augusti, E r a T l i r , regnante Sancio rex i n Legione, et i n


Castella et (sic) comité Fernando Gundisalbiz." Entre los confirmantes,
Romano Munnioz rb.—Vermudo Munioz rb.—Munnio Ratari hic... Tellu
Leciniani hic.

L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 17, con relación al Becerro


Gótico, fol. 5, col. 2.

357
965-23-julio.

Venta de un agro en San Pedro de Cárdena. "Facta carta notum


die X . kalendas Agustas, E r a TIIP, regnante rex Sancio i n Legione, et
i n Castella comité Fredinando Gundisalbiz." Entre los confirmantes: Ro-
mano Munnioz ts.—Bermudo Munnioz ts.—Munnio Ratari... Tellu Le-
ciniani cf.
L. Serrano, O. S. B . : B." Gf.° Cárdena, pág. 17, con relación al Becerro
Gótico, fol. 5, col. 3.

358
965-1-diciembre.
Carta de propia oblación y de donación de bienes, uno de ellos " i n
locum... Trascastellum Poza", en favor de San Pedro de Cárdena y de su
abad Esteban. "Facta... Kalendas Decembris, E r a T I I P , regnante rex
Sancio i n Legione, et Fredinando comité i n Castella."
L. Serrano, O. S. B. B.° G." Cárdena, pág. 309, con relación al Becerro
Gótico, fol. 80, col. 4.

359
965-1-diciembre.

Venta realizada entre particulares de una viña. "Facta... kalendas


Decembris, E r a TIIP, rex Sancius in Legione, et comité Fredinando
Gundissalbiz i n Castella."

L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 350, con relación al Becerro


Gótico, fol. 91, col. 1.
1200 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

360
965-7-diciembre.

"Die V feria, VII Idus Decembris, era TIII", ciertos hombres de


Villanova reconocen, ante el juez Nunum Sonnac y ante doña Fronilde
y su representante Cisila, que unas tierras, que ellos cultibaban en Cam-
porredondo, eran de doña Fronilde, por haber sido de "Nunnum Fredi-
nandec tuo avo... In tempere illu regnante reie Sancio in Leone et co-
mité Fredinando Gundesalbiz in Kastella... Nunnum Kasciaz ic ts... Di-
dacu Nunnic, qui ipsas térras pro sua ánima consignavit + fecit.—Ci-
silapus scripsi".
L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Pedro de Afianza, pág. 48, con rela-
ción al A. de Silos, ms. 10, fol. 37. La fecha es irreprochable, pues
el 7 de diciembre de 963 fué V feria, es decir, jueves.

ótil

966-1-abril.

Carta de venta, que Alvaro hace a Muño Ansúrez, de la parte que a


él le pertenecía de una viña que poseían en común. "Facta... kalendas
apriles, in era millésima IIII, rex Santio in Legione, et comité Fredenan-
do Gundesalbiz in Castella, Didaco Munnioz scripsit."
Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, núm. XXXVIII, siguiendo un origi-
nal del Códice del A. H. N . de Madrid 1166 B, al fol. 77.

362
966-30-junio.
"In Era TIIIP, notum die II kalendas Julias, ort est intentio" entre
a

las religiosas de San Julián de Villa Gonzalo de Pedernales, presididas por


su abadesa Ositia, contra la religiosa Mennosa. Esta se salió varias ve-
ces del monasterio hasta que al fin la expulsaron las hermanas, dán-
dole en ese momento, y haciéndose constar en esta acta, "duas genapes
et dúos plumazos, duas vineas, saiale, VIIII almutelios de cibera, VII
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1201

arenzatas de vino, quantum ad illa pacifice convenit. Rex Sancio in Le-


gione, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 131 y 132, con referencia
al Becerro Gótico, fol. 32, col. 2.

363
966-1-noviembre.

Carta de propia oblación y de donación de bienes, hecha en favor


de Santa Eugenia de Marmellar y de su abad Severo. "Facta... kalendas
Nobembris, Era TIIIP, regnante rex Sancio in Legione et comité Fre-
dinando Gundisalbiz in Castella."

L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 155 y 156, con relación al
Becerro Gótico, fol. 38 y col. 3.

363 bis.
966.

Pepi Adefonsi con su mujer Tarosia y Pepi Froilani con su mujer


Argilo dan a Santillana su monasterio de Villafranca in Lebana "pridie
Kalendas decempris, era MIV, Fredenandus Roderici comité, Dicacus
Pepici, Nunnu Pepici, Gundisaluo Roderici".

Sota: Príncipes de Asturias y Cantabria, pág. 334.

364
966-984-21 de diciembre.

Vermudo pone por "fidiatores" a Abayza y a Masoecone contra A l -


baro abad, de que no será negligente en sus obligaciones... "Facta fidia-
tura XII kalendas ja(nuarias)..., rex Ranemiro et comité... in Castella."

Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, pág. 349, carta XXXIX.


1202 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

365

967 (?)-6-junio.

Nunnu Sarraziniz se encomienda "in manus Enneco presbyter, ut


in senectute et fragilitate", le soporte asi como "in salute et vaiules i n in-
firmitate, usque ad obitum et sepelías me cum ordine". Por todo esto
Ñ u ñ o dona una serna al presbítero Iñigo, señalando, entre otros límites,
"serna de Munnio de Olquitiz... serna de L a r r i t i Nuniz... "Facta carta...
die VIII. Idus Junias, sub era T V . , regnante rex Sancio i n Legione, et
comité Fredinando Gundisalbiz i n Castella".
L . Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 28 y 29; Berganza: Anti-
güedades, II, pág. 402, los dos con relación al Becerro Gótico, fo-
lio 7, col. 4.

Sospecho que en la era debía decir TIV, pues en TV es decir, en


967, había muerto ya el rey Sancho.

366

967 (?)-6-junio.

Donación a San Pedro de Cárdena de "quintam, tam i n terris quam


et i n vineis... i n valle de Orbanelia, Facta carta... VIII Idus Junias,
E r a TV, rex Sancio i n Legione, et comité Fredinando Gundisalbiz i n
Castella". ,
L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 29 y 30, con relación al
Becerro Gótico, fol. 8, col. 1.

Véase lo dicho en el documento anterior. Sampiro parece indicar


que Sancho murió en 967: " E n el nrnsmo camino al tercer día acabó
su vida. Reinó doce años. Año 967." (Sampiro en el Silense, Traducción
de Gómez Moreno, pág. CVII.) E l Silense, en cambio, después de co-
piar a Sampiro, añade: "Pues en el año 966, muerto el rey Sancho, A l -
manzor, el mayor de todos los bárbaros, audazmente agredió las fron-
teras del reino" (Ibid, pág. C X ) . Los documentos leoneses parecen dar
la razón a este último, y en Castilla nos encontramos ya con el nombre
de Ramiro III en diciembre de 966.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1203

367

967-1-agosto.

Anni Telluz vende su ración en el pozo llamado de Doña Gutina al


monje Velasco de San Pedro de Cárdena. "Facta... Kalendas Agustas,
Era TV*, regnante rex Ranimiro in Legione, et comité Fredinando in
Castella."

L. Serrano, O. S. B.: B,° G:° Cárdena, págs. 312 y 313, con relación al
Becerro Gótico, fol. 81, col. 4.

368

967-14-septiembre.

Carta de propia oblación y de donación de bienes muebles en favor


de Santa María de Valpuesta y de su abad Alvaro, "Facta... die Sancti
Cipriani, era millésima V , rex Ranemiro et comité Fredenando Gunde-
salbiz in Castella."

Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, núm. XL, con relación al Códice del


A. H. N . de Madrid 1166 B, fol. 109 r, corregido y añadido por la
copia del fol. 4 v.

369

967-1-noviembre.

Donación de varias heredades en favor del monasterio de San Juan


de Canales y de su abad Vermudo. "Facta... kalendas Novembris,
Era MV, regnante rex Ranemiro in Legione, comité vero Fredinandus in
Castella." Entre los confirmantes: Munnio Johannes hic. ts.

L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Pedro de Arlwnza, pág. 49, con rela-
ción al Becerro de Arlanza, doc. núm. 49.
12
F R A Y
1204 JUSTO PÉEEZ DE URBEL

370

967-30-diciembre.

Sub Christi nomine, et individua Trini tati, clementia Dei procu-


rante et Iesus Christus Deus noster, qui inluminat corda hominum, qui
non vult peccatores ut pereant sed ut convetantur et vivant, ipse misit
spiritum pietatis et intellegentie in nos misérrimos et umillimos Dei
servas, yd est, de sóror Flayna et germano meo fratre Ioanne, et veni
ego Flaina, de recluso de sórores de Montesón, et exibit germanus meus
frater Ioannes, de Monasterio de Kaozolos et eglesia sanctorum Cosme et
Damiani et Sante Eufemie virginis, et habuimus Ínter nos unum ade-
ratum consilium, et post inde dimisimus vitam et actos et coniungios
seculares; et sicut vidimus et considsramus inter nos quid est vitam de
omines, qui in seculum vivent, cum filios et actibus seculares, et sus-
pirarnos et desideramus adprendere vitam monasticam et vitam reli-
giosam, in qua ancillas Dei pervigilant ut vitam eternam percipiant; et
timendo peccatum de nostro parenteli pernominato Juliano, et sine
tota consolatione et contubernio seculare, congregabimus ncs, cum ipso
nostro párente, in loco illo pernominato, qui visus est et sapius sub cas-
bellum Eburi, et cum nostra parbitate de abentia seculare fecimus mo-
nasterium in onorem Sancti Iusti et Pastoris et sancti Pelagii; et per
homines bonos et potestates bonas et timentibus Deum et monasteriales
servorum Dei adgregabimus térras, adgregabimus iumenta et armenta,
etiam et pécora promiscua, lectaria et vestimenta corporale, ferramen-
ta et vasilia et omnia unde homines possunt consolare corpus in isto
seculo; et post isto facta comorantes in ipso loco cum nostro párente et
nos germani frater Ioannes et ego sóror Flayna et ego Armentarius pres-
biter et ego Gontina, cum timore Dei et suo ausilio, aderato consilio nu-
11o que cogentis imperio, ñeque suadentis articulo, tradimus et concedi-
mus nos medipsos et omnia nostra facúltate, quidquid visi sumus abe-
re:, simul etiam et animas nostras et corpora nostra ad eglesiam nos-
tram qui est fundata, quod, per manus nostras propias fabricabimus in
honorem sanctorum Iusti et Pastoris et sancti Pelagii, in loco perno-
minato subtus kastellum Eburi, fuimus in ipso loco contolerando cor-
pora nostra et animas nostras; et post inde venit nobis spiritus bonus,.
et administratio Dei, et habuimus Ínter nos consilium, cum bono animo
et spontania nostra volúntate, et tradimus et concedimus et contestamus
nostrum monasterium et ipsam ecclesiam iam nominatam, sancti Iusti
et Pastoris et sancti Pelagii, cum omnia nostr aumentatione, quidquid
a
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1205

visi sumus abe re, visque ad minimam gallinam, vel quicquid ubi aliquit
de nostra radice, vel de nostra parbitate, usque ad magnam summitate
inventum fuerit, sit traditum vel contestatum vel paetuitum per istum
pactum vel regule scriptum ad atrium sanctorum Cosmee et Damiani
et sánete Eufimie virginis, qui sunt ipse ecclesie fúndate in locum quod
vocitant Kaozolos et abbate Taurino vel alus abbatibus qui post illum
successerint in ipso monasterio, vel ad omni collationem eorum si
traditum et concessum in perpetua eternitate, amen.
Et si aliquid ausus fuerit et istum pactum dirrupue voluerit aut
excinde aliquis per superbia aut per contentione/ aut per alicum iudi-
cium secularem sive aliquis de extrañéis/ aut per aliqua potestas su-
perba aut aliquis homo qui istum pactum disrumpere voluerit, qualis
ira descendit super Datam el Abiron viros malignos et abominatos, qui
pro suas facinores turpes, et malas vivos illos absorbuit térra et
cteglutibit et alia talis ira, qui venit super Ananias et Saffira qui ad Deum
mentierunt et ante S. S. P. A. viventes arderunt, et dimergat illum dum
Deus in profundum inferni sicut dimensit civitates illas duas Sodoma et
Gomorra et cum luda traditore participium habeaut et nec in isto secu-
lo vivi, nec ad morte comunionem non accipiat, ad comitem terre nostre
pariet III libras áureas sed istam regula pacti pienam habeat firmitatem.
Facta regula testamenti notum sub die quod erit III kalendas Ianuarias,
in era millesima V, aderescente rege Ranimiro et comité Fredenando
Gundisalvez. Ecce nos Flayna, sóror, et frater Ioannes et Armentarius,
presbiter et Gontina, et ego Yelvira et Didaco, in hoc pacto, qui fieri
una pariter voluimus manibus nostris coram testibus roborabimus et
-L- + - j - +. - j - + .+ fecimus; Christiforrus abba de Bezerrile + fecit;
Tinnus abba de Sancta Maria + fecit; Tellu frater Sancti Emilia-
ni + ; Petrus presbiter + ; Vegila presbiter + ; et tota collatio de
sanctorum Cosme et Domiani et sancto Eufimie hic signe facturi
-j- .+ ~j- + - | - _ j _ + _-j_ Frater Seniuldus qui exscripsi et manu
)

mea. (Signo.) i

B. N., mss. 13065, fol. 218, copia del siglo xvn.

371

967 (?)

Sub nomine Patris et filii gratiaque Spiritus Sancti. Ego Heldoara,


licet indigna, (nu)lliusque persuasus ingenio sed divino ardore accesa,
1206 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

non quoacte sed spontanee, non imbitus sed uoluntarie, pro remedium
anime mee, mortem timendo infernumque pauendo, placuit animo meo,
sic trado meos monesterios et meos solares et meas diuisas et meas he-
reditates, quam habeo de parentum meorum ad atrium sancti Iohannis
Babtiste et sancti Petri Apostoli uel sánete Crucis seu sancti Martini,
cujus uasilica sita est in loco predicto Celia Prelata necnon et tibi abbati
meo Ouidio uel ómnibus domnis sub tuo conmorantibus dominio,. In
primis trado memet ipsa, cum corpus simul et anima; deinde in alfoce
de Onie, villa que oucitant Arroio de sancti Fructuosi cum integritate;
in ual de ripa Hibre celia sancta Cecilia cum integritate, in alfoce de
Hipia (?) celia sancti Vincenti de la Mata cum integritate; in valle de
Vielso celia sancti Andre cum integritate; in Castella Vetula, in alfoce
de Tobalina, in uilla que uocitant sancta Maria, mea diuisa et .meos
solares populatos et oella sancta María, super albeum, que uocitant Hi-
bero, cum illa peskera de remolino et illa media peskera de sancti Cle-
menti, et illos medios kannares del vado de Garonna; et cum suas de-
canias, id est, sancti Juliani de Tovalina, cum sancta Eulalia de uilla
Semprun et sancti Johannis de ualle Horcha. Hec omnia cum omni in-
tegritate, hec omnia superius prescribta seu roborata concedo Deo et
tibi abbati meo Ouidio, tam monasterios quam diuisas, tam solares quam
hereditates; terris, uineis, molinis, kannares, tam in Hibero, quam in
Vesice uel in alus fluminibus, defesas, pratis pascibilis, libris, uasilia,
exitus et introytus, in montibus uel fontibus, quantum ad ipsis locis
uel monasteriis pertinet ad omni integritate. Quod si ego Heldoara uel
quispiam hominis, parua uel magna persona hunc meum prescribtum
minuere, tollere uel disrum (sic) ausus fuerit nullatemus hoc audeat
uindicare. Sed si uaná presumptione arreptus ad alica injuria tibi pre-
fato domno uoluerit inferre, desdendat super cum ira Dei, atque ab omni
cetu cristianorum exclusus sit et a sancta mater ecclesia anathematicatus
et disc-omunicatus et cum Juda traditore deputatus, et super pariet a
a
parte regís auri libre V , et hoc scribtum firmum et stabilis sit per
a a
omnia sécula seculorum. Amen. Facta carta traditiones in era T : U : .
regnante rex Adefonso in Legione et comité García Fredinandee, in Cas-
tella. Ego Heldoara, que hoc pactum feci et legente audiui, manum mea
roboraui et signum.—Rodanius scribsit.

Clero, A. H. N., Leg. 166, docum. 4, Oña.

Aunque en letra visigoda, es una copia, como lo prueba la distrac-


ción sufrida en la calendaeión. Ni Alfonso gobernaba en León en el
año 967, ni Garci Fernández era conde de Castilla. Además, cuando
Alfonso V sucedió a su padre, 999, hacía cuatro años que había muer-
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1207

to Garci Fernández. En el Archivo de Silos, ms. X, fol. 25, existe una


copia de este documento debida a los cuidados del P. Liciniano Sáiz, que
coincide plenamente con la del A. H. N .

372

968-31-enero.

Sub Christi nomine et individué Trinitates, quod est Patris et Filii


et Spiritus Sancti. Ecce nos Hanni Obecoz et uxor moa Fronildi inspi-
rante super nos clementia Domini nostri Jesu Christi, qui non volet
peccatores ut pereant, sed ut convertant homines ad Deum et in sem-
piternum vivant, evenit super nos inluminatio, et gratia Dei, et con-
fabilabimus Ínter nos, sicut in regionem istam notum est, ad nostram
gentem et in tota vicinitate nostram, et dum venit advocatio Dei su-
per nos, divertimus ad confessionem et advocabimus fratres et amatores
nostros de ¡Kaozolos, et abbatem nostrum, dominum Taurinum cum
suis monachis, et prendimus ambo confessionem et tradimus animas
nostras ad Deum, et cum timerem ego Hanni mortis periculum et penas
inferna, veni ad Monasterium sanctorum Cosme et Damiani et ad tota
collationem fratrum illorum, et tradidi corpus meum et anima mea ibi
Deo viverem, et concedí et tradidi pro remedio anime mee ad ipsum mo-
nasterium supra nominatum, quod est in cimiterio, subtus Castellum
quod vocitant Eburi, tradidi et concedí illa senrra media de raneare, ad
illa fonte, et in Collazos alia senrra, qui est subtus illa vestra senrra de
Sancti Micaeli, ipsa tota per suos términos ad omni integritate et qua-
tuor kaballos cum suas sellas et duas allupas palleas, omnia ex mea
causa propria, absque aliqua comunitate de germanis vel de eredibus
!
aut consanguinibus meis, excepto iure et potestate de nullo omine meo
cogente aut ab aliquo imperante. E t si aliquis orno de meis propinquis
aut de extrañéis vel consanguinibus, qui me in vita ista pro ipsa causa
quam ad Monasterium tradidi vel contestabi, quod in isto pacto resonat
non inquietabit, ñeque me adpetere tentabit, ñeque ad judicium com-
pulsabit, et si post morte vel sepulture corporis mei vos fratres meos de
Sanctorum Cosmee et Damiani et sánete Eufimie Virginis vel aliorum
Martyrun beatorum aliquid vobis exinde de vestro jure vel potestate
auferre vel tollere voluerit ante iudicem Dominum nostrum Jesum
Christum mecum contendat et in ista vita oculos suos, et tota subsantia
sua carescat, et perdat et descendat super illum ira domini et cel ostia
et dimergat illum Deus in profundum inferni sicut dimersit i:as civi-
1208 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

tates malignas Sodomaet Gohorra et fíat super illum anathema-renata,


et cum Judas traditor participium in inferno inferiore abeat et de cor-
pus et sanguinem Domini nostri Iesu Christi extraneatus permaneat
et nec in isto seculo toene vivat, nec ad mortem comunionum non acci-
piat et super inde ad comitem terre nostre, in cuius conspectum
iste pactos pro ipsa contentatione legitur fuerit, pariet illi CCCC so-
lidos pro quod talia comisit sed melius est ut iste testamentum ple-
nam abeat firmitatem. Factus titulus testamenti pridie kalendas fe-
a
bruarias, era mil.VI , adcrescente infante Rege Ranimiro in Legio-
ne, et.comités domnos Fredenandos regnantes unusquisque in sua re-
gione. Ego Hanni Obecoz in hoc testamento, quem fieri volui, et rele-
gente audibi manu mea + subscripsi et coram testibus roborabi; Ade-
fonsus presbiter hic testamento + subcripsi.—Didacos Eriquez hi +
subscripsi.—Martinus Monniz testamento + subcripsi.—Kalallarius tes-
tamento subscripsi.—Flainus hic testamente + subscripsi.—Vegila Pres-
biter et frater +.—Frater Seniuldus subscripsit et (Signo) Forte sub-
cripserunt.

B . N . ms. 13065, fol. 222.

373
968-1-febrero.
Donación en favor de Valpuesta de varias heredades, hecha por el
presbítero Tello, "sicut fecit tie nostro Domno Didaco eps., cum suos
a
eredes. "Facta... kalendas februarias, in era millésima VI , regnante rex
Ranemiro et comité Fredenando Gundesalbizi in Castella, Didaco Mo-
ni oz iseripsit."
Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, núm. XLI, siguiendo al Códice del
A. H. N . de Madrid 1166 B, fol. 78 v.

374
968-1-febrero.
Carta de propia oblación y de donación del monasterio de San M i -
guel de Castro-Támara, hecha en favor del monasterio de Santa María
a
de Rezmondo. "Facta... kalendas Februarias, in Era TVI , rex Ranimiro
in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 257, con relación al Becerro
Gótico, fol. 67 col. 1.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1209

375
968-16-febrero.
Donación de una viña en favor de Valpuesta y de su abad Alvaro.
"Facta... X V kalendas marcias, era TVI... Regnante Ranimiro rex in
Legíbne, et comité Fredenando Gondessalbiz in Castella."
Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, núm. XL.II, siguiendo al Códice del
A. H. N . de Madrid 1166 B, fol. 9.

376
968-1-abril.
"Fernando Gundisalviz comité et uxor mea Urracha" confirman, a
continuación de Gonzalo Fernández en la copia conocida, los fueros de
Brañosera, dados por "avi mei Monnio Nunniz et Argilo. Era TVP, die V
feria, ipsas kalendas Aprilis", Monnio Assuriz, Petro Garcia, Fernan-
do Varbaldiz, Gutierre Rodriz, Didaco Rodriz cfms et roboramus.
L». Serrano, O. S. B.: Cart. San Pedro de Arlanza, pág. 3, con refe-
rencia al A. de Silos, Ms. 10 fol. 41.
;

Hay un error en la fecha: en 968 no fué feria V el 1 de abril,


sino feria IV, es decir, miércoles. La causa podría ser que el copista
suprimió por descuido una I en el número de la feria.

377
968-8-abril.
Fernán González, "Kastellensis et Asturiensis comité", hace ingenuo
y delimita el monasterio de San Martín de Aguilar, regido por el
abad Revelio, y fundado por Osorio Ermegildiz, juntamente con su mu-
jer Goto y sus hijos Petrus, Fredinandus, Ermegildus, Didacus, Iusta,
Teresa et Momadonna. "Facta... VII Idus aprilis, sub Era TVP, regnante
infantem Ranimiro in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in
Castella." Confirman: Belasius eps. cf., rb.—Nunu pbr. cf. rb.—Mun-
ido Danlucio cf. rb.—Didaco Soemenoz cf. rb.—Scemeno Mauro cf. rb.—
Feles Didaz cf. rb.—Petro Sanies...
L. Serrano, O. S. B.: B.° G-.° Cárdena, págs. 258 y 259; Berganza: An-
tigüedades, II, pág. 403. Con relación al Becerro Gótico, fol. 67,
col. 2.
1210 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

378

968-1-mayo.

Donación de una tierra a Santa María de Rezmondo. "Facta... ca-


lendas Maias, Era TVI, regnante rex Ranimiro in Legione, et comité
Fredinando Gundissalbiz in Castella."
L. Serrano O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 254, con relación al Bece-
rro Gótico, fol. 66, col. 3.

379

968-6-mayo.

"Gomiz abba, Fredinando Gundissalbiz" y el hijo de éste, "Munnio


Fredinandiz", deslindan la iglesia monasterial de "Sancti Adriani et
a
Sancti Mikaeli de Monte-aurio. Facta... II Nonas Maias, E r a T V I , reg-
nante rex Ranimiro in Obeto. Ego F. G. rb.—Eps. Petrus rb.—Eps. Fro-
nimius rb.—Fredinando Nuniz rb.—Bermudo Fanniz rb.—Gudestio Mu-
nioz rb.—Albaro Rodriz rb.—Keiya Sonnaz rb.—Sonna Florez rb."

L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 279 y 280; Berganza: An-
tigüedades II, pág. 404, con relación los dos al Becerro Gótico,,
f

folio 73, col. 1.

380
968-6-agosto.

Carta de propia oblación y de donación de bienes hecha en favor


de "sancti Juliani" de Villagonzalo de Pedernales y de su abadesa "Osi-
tia". "Facta... VIII Idus Augusti, E r a TVP, regnante rex Ranimirus in
Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella."

L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 123, con referencia al Be-
cerro Gótico, fol. 30, col. 2.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1211

381

968.
Donación de una viña en favor de Santa María de Rezmondo y de
su abad Recimondo. "In era TVI, regnante Ranimiro in Legione, et
comité Fredinando Gundissalbiz in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 255, con relación al Be-
cerro Gótico, fol. 6$ col. 3.

382

969-19-febrero.
Carta de propia oblación y de donación de bienes en favor de San
Pedro de Cárdena y de su abad Endura. En la misma carta: Donación en
favor del citado monasterio de la mitad de una viña. "Facta... X I ka-
lendas Marcias, Era TVII, regnante rex Ranimiro in Legione, et comité
Fredinando Gundisalbiz in Castella."
LÍ. Serrano, O. S. B.: B:° G.° Cárdena, pág. 141, con relación al Becerro
Gótico, fol. 34, col. 3.

383

969-22-febrero.
Donación de una viña en favor de San Pedro de Cárdena y de su
abad Endura. "Facta... VIII kalendas Marcias, Era TVIP, regnante rex
Ranimiro in Legione, et comité Fernando Gundissalbiz in Castella."
v
L. Serrano, O. S. B.: B. G.° Cárdena, págs. 109 y 110, con relación al
Becerro Gótico fol. 27, col. 1.

384

969-11-marzo.
E l conde Fernán González señala términos y fueros al monasterio de
Santa María de Rezmondo, siendo Galindo abad del mismo. "Facta...
1212 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

V Idus Marcii, E r a T V I P , regnante rex Ranimiro i n Legione, et comité


Fredinando Gundissalbiz i n Castella." Después de l a última fórmula de
confirmación, suscrita por el conde, confirman: Roderico Germegildiz
Me ts.—Gundissalbo Gudistioz hic ts.—Romano Monnioz hic ts.—Ve-
remundo Munnioz hic ts.—Nunnus (sic) Nunniz hic ts...

L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 245 y 250; Berganza: An-


tigüedades, II, 404. Los dos con referencia al Becerro Gótico,
folio 63, col. 4; Muñoz, en l a Colección de Fueros, t. I, pág. 33, lo
reimprime de Berganza.

385
969-10-abril.
E l presbítero Munio dona al monasterio de San Pedro de Arlanza y
a su abad Gatón todo ¡su haber en diversos pueblos. "Facta... sabbato,
III Idus Aprilis, E r a M V I I , Ramiro rex et comité Fredinando i n regnis
suis... Félix notarius cf.—Munnio notuit cf..."
L. Serrano, O. S. B . : Cart. San Pedro de Arlansa, pág. 51, con rela-
ción al Becerro Gótico de Arlanza, núm, 43.

E l primero de abril de 969 fué jueves, y el 10 por tanto, fué sá-


bado, y por lo mismo ha de decir IV Idus.

386
969-1 de agosto.

Fundación por el abad Meterius y la abadesa Abadimia del monaste-


a a
rio de Santa P í a . "Pacta... era M V rex, Ordonio i n Legione, Fredinando
comes i n Castella." E l Becerro Gótico parece que daba la fecha 969-1-
agosto con los confirmantes As-sur Nunnez, Obeko Urcegui y Vincen-
tius eps,, entre otros.

L . Serrano, O. S. B . : Cart. San Millón Cogolla, pág. 65.

E n realidad aquí hay dos cartas unidas; la primera da cuenta de


la fundación del monasterio de Santa Pía, reinando el rey Ordoño y
Fernán Gonzál-ez, es decir, entre 951 y 961; y la segunda atestigua la
confirmación de la misma por doña Iusta y sus hijos Assuri y Enneco,
,¡ que, sin iduda, tenían derechos en la hacienda donada al monasterio,
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

"die dominica, Kalendas agusti, discurriente era milésima séptima reg-


nante rege Ranimiro in Legion-e et comité Ferrando Gonzalviz in Cas-
tella". E l primero de agosto de 969 fué domingo. Por este y por los
demás conceptos, la calendación es irreprochable.

387
969-10-agosto.

Carta de propia oblación y de donación de una iglesia de San Vicen-


te cercana a Tobillas, hecha en favor de San Pedro d© Cárdena y de su
abad Endura. "Facta... IIII Idus Agustas, E r a T V I P , regnante rex Ra-
nimiro i n Legione et comité Fredinando Gundissalbiz i n Castella vel
in Alaba." ?.
L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 226, en relación con el Be-
cerro Gótico, fol. 58, col. 2.

388

969-15-agosto.

Ferro Cinto dona "de ereditatem de meos parentes, quintam partem",


en honor de San Pedro de Cárdena y de su abad Endura. "Facta... X V I I I
kalendas Septembris, E r a T V I P , regnante rex Ranimiro i n Legione, et
comité Fredinando Gundissalbiz in Castella."
L. Serrano, O. S. B . : B.° o.- Cárdena, págs. 108 y 109, con relación al
Becerro Gótico, fol. 26 col. 4.

389

969-19-agosto.

"Ferro Cinto..., de hereditate de meos parentes", dona a San Pedro de


Cárdena y a su abad Endura, "quinta pro sua anima. Facta... X I I I I ka-
lendas Septembris. E r a T V I P , regnante rex Ranimiro in Legione, et
comité Fredinando Gundissalbiz i n Castella".
L . Serrano, O. S. B . : B.° G.° Condena, pág. 193, con relación al Becerro
Gótico, fol. 49, col. 2.
1214 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

390

969-21-agosto.

Carta de venta en favor de San Pedro de Cárdena de una serna, una


de cuyos límites era el agro de Fortunio Beilaz. "Facta carta... die XII ca-
lendas Septembris, Era TVIP, regnante rex Ranimirus in Legione, et
comité Fredinando Gundisalbiz in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.<° Cárdena, pág. 25, con relación al Bece-
rro Gótico, fol. 7, col. 1.

391

969.

Donación a Santa María de Rezmondo de la iglesia monasterial de


Santa Coloma de Sarzosa. "Facta... E r a TVIP, rex Ranimiro in Legione,
et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 255, con relación al Bece-
rro Gótico, fol. 66, col. 3.

392

970-1-marzo.
Obeco y Gacría, "una pariter cum filia-mea Urraca", venden al mo-
nasterio de San Adrián de Juarros y a su abad Obeco ciertos derechos
sobre un molino, "que dicitur Fonte de Nafarra, quod est in ribo de
Ebeia. Facta... III feria, ipsas kalendas marcias, erat MVIII, rex Ra-
demiro in Legione et comité Garzia Fredenandez in Castella... Ystas
sunt bezes de fratres Sancti Adriani".
L. Serrano, O. S. B.: El obispado de Burgos, III, pág. 15, con relación
al Becerro de Ibeas, fol. 3.

Esta carta nos propone un problema. La calendación parece irre-


prochable, puesto que las calendas de marzo en 970 cayeron -en mar-
tes. Por otra parte, en ella encontramos ya el nombre de Garci Fer-
nández, que según los Anales no tomó posesión del condado hasta des-
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1215

pues de la rmuerte de su padre, en el mes de junio de este año. Cierto


que la coincidencia del día de la semana con el del mes no implica
necesariamente que no pueda haber un error en la calendación, pero
cabe también suponer una distracción en el copista al transcribir el
nombre del conde, o bien que Fernán González, como gran político
que era, hubiera hecho reconocer a su hijo, dándole una participación en
el poder antes de su muerte, lo cual no impediría la toma solemne de
posesión como soberano único, a la qu<e aluden los analistas. Creo muy
probable esta última explicación.

393
970-12- julio.

E l conde García Fernández y su mujer A v a ofrécense como familia-


res al monasterio de San Pedro de Arlanza, donándole en este acto e l
pueblo de Osmilla con la iglesia de San Román de Tirón y sus dependen-
cias. "Factum... III Idus Julii, era M U , regnante serenissimo principe
Ramiro i n Legione et Oveto. Son testigos: Sub Christi nomine Belas-
coni epc. cf.—Gomici Diaz cf.—Osorius Diaz cf.—Assuri Fredenandiz cf.
Nepocianus Diaz cf.—Gundesalvus Vermudez cf.—Nunnu Velaz cf.—
Nunnu Garseaz cf.—Fredinandus Vermudez cf.—Vela Garciaz cf.—Nun-
no Nuñez cf.—Oveco Fredinandiz cf.—Galindo Fredinandiz cf.—Albaro
Gundisalviz cf."
L. Serrano, O. S. B . : Cart. de San Pedro de Arlanza, pág. 53, con re-
lación al Becerro de Arlanza, doc. núm. 61.
L a fecha ya fué corregida por el editor ide la carta. También Ber-
ganza señaló el año 970 como fecha de este documento, Antigüedades,
tormo I, pág. 284, fundándose en originales que tuvo a la mano. "En 964,
es decir, en la era 1002, ni Ramiro reinaba en León, ni Garci Fernán-
dez gobernaba en Castilla."

394
970 (?)
Privilegio de Garci Fernández a los de Villagrán o Brañosera. E n -
tre otros doce abades firma "Petrus abbas Sánete Marie Oxomensis".
Argáiz: S. L., II, 291, Población Eclesiástica de España, pág. 497.

Noticia que podría confundirse con la referente a los fueros de Bra-


ñosera, y que en todo caso habrá que recoger con reserva.
1216 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

394 a

970 (?)
Ego Adefonsus, totius Hispaniae imperator, fació vobis, varones
civitatis Larensis cartam de vestros foros, quos habuistis ex parte avio-
rum meorum, et ego do vobis de illos melioranza.
Son los fueros que la ciudad de Lara había tenido desde la época con-
dal, confirmados y ampliados por Alfonso VII en 1131. (Cart. de
Afianza, 176-180.)

394 b
970 (?)

Damus ad Septempublica suo foro quod habuit in tempore antiquo


de avolo meo (Sancho el Mayor), et in tempore comitis Ferrando Gon-
zalvez, et comitis Garcia Ferdinandiz et comitis donno Sancio, de suos
términos et de suos plácitos... quod fuerunt ante in tempore avoli mei
et comitum. E g o Adefonsus... sicut fuit ante...
Muñoz y Romero: Fueras Municipales, 282-286. Es la confirmación y
ampliación por Alfonso V I de los fueros que había tenido Sepúlve-
da desde el tiempo de Fernán González, y que ya anteriormente ha-
bían sido confirmados por Garci Fernández y renovados por San-
cho García.

395

971-20-febrero.

Belendo Gomiz se entrega a San Pedro de Cárdena y a su abad E n -


dura, donando a la par al monasterio varias tierras, huertos y molinos.
"Facta... X kalendas Marcias, E r a T V I I I P , regnante rex Ranimiro i n
Legione, et comité Garsea Fredinandez i n Castella." Entre los confir-
mantes: Domno Roderico Telliz h i c — N u n n u Sarraciniz h i c — N u n u Go-
miz hic.

L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 323, con relación al Becerro


Gótico, fol. 84, col. 4.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1217

396
971-14-marzo.

Carta de propia oblación y de donación de bienes en favor de San


Pedro de Cárdena y de su abad Endura. "Facta... II Idus Marcias, E r a
TVIIIP, regnante rex Ranimiro in Legione, et comité Garsea Fredinan-
diz in Castella." Confirman los abades Morellus y Gudesteus.
L . Serrano, O. S. B . : JB.° G.° Cárdena, pág. 352, con relación al Becerro
Gótico, fol. 91, col. 4.

397

971-26-abril.

Garci Fernández y su mujer A v a donan al monasterio de San Pedro


de Cárdena y a su abad Endura "meam domum propriam, quod est
hcspitale in camino publico, que venit de Naxera, cerca de V i l l a Vas-
cones". L a donación se hace incluyendo todas las pertenencias del con-
de, próximas a l a villa, y la comunidad de pastos entre los ganados del
monasterio y los pueblos de V i l l a Vascones, Villafrigida de Orbanelia,
Castaniares y Cardegna Ximeno. A estas donaciones se a ñ a d e : "pala-
tium in Castrello de Muño Romaniz... hereditates... in Celladiella... meam
propriam hereditatem... in Castello de la Vega". Todo lo donado se da
para que los monjes puedan mejor servir a Dios y a los pobres "in dicta
domo et hospitale". "Facta... V I kal. Mai, E r a M I X , regnante Ranimiro
rex in Legione et comité Garsea Ferrandiz in Castella. E g o G. F.... Gun-
disalbo Gunsaloz ts., Sarracino Hanniz ts., Assur Fernandiz ts., Munio
Telliz ts., Nunio Guttierez ts., Peles Didaz ts., Roderico Alvariz ts., A l -
varo Lopiz ts., Sarra Garciaz ts., Nunno Froileta ts., Froyla presbiter ts.,
loannes prbr. ts., Nunno Franco ts., Beila Galindo ts., Lupus prbr. ts.,
Belasco Gómez ts., Ego Garsea prbr. et Notarius domini Comitis..."

Berganza: Antigüedades, II, pág. 406, con referencia al Lib. de Tabla,


folio 15, col. 2; Yepes, I, Escrit. VIII, publicó esta carta, añadien-
do las firmas de doña Fronilde, Martinus eps., Hieronimus eps'.,
Gonzalo Muñoz, Vermudo Núñez, Alvaro Vela, Gustios Muñoz, Ro-
drigo Telliz y Munio Gustios, entre otros. Obsérvese que Berganza
T
sacó esta escritura del Hb o ée Tabla, y que Yepes aprovechó un
original distinto. No hay nada en ella que pueda despertar sospe-
2218 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

chas de falsedad, como algunos han pensado. (Serrano: El Obispado


de Burgos, I, 181, nota 3; I M . Dacarra: Textos navarros del có-
dice de Roda, 1945, pág. 57.)

398

971-19-junio.
E l presbítero Muño confirma l a donación que otro presbítero lla-
mado Tello había hecho a Valpuesta. "Facta... X I I I kalendas iulias, in
era T V I I I P , regnante rex Ranimiro i n Leione, et comité Garsea Fre-
denandiz i n Castella." Entre los confirmantes: Belasco Sarraciniz ts.
Barrau-Dihigo: Ch. .de Valpuesta, núm. XLII, con relación al Códice del
A . H . N . de Madrid 1166 B, fols. 17 v-18 r.

399

971-14-septiembre.

Donación en favor de San J u l i á n de V i l l a Gonzalo de Pedernales y


de su abadesa Osicia de varias heredades. "Facta... X V I I I kalendas Oc-
tobris, E r a TVIIIP, regnante Ranimirus principem i n Legione et glorio-
so comité Garsea Fernandiz i n Castella."
L. Serrano, O. S. B . : B.° G:° Cárdena, págs. 127 y 128, con relación al
Becerro Gótico, fol. 31 col. 2.

400

971-24-septiembre.

"Gondesalbo Gundestioz et uxor mea Prollina" venden al monaste-


rio de San A d r i á n de Juarros y a su abad Obeco "tertia parte de molino
qui est a l a fonte de Nafarruri. Facta... die quod erit notum V I I I k a -
lendas Octobris, in era millésima V I I I P , rege Radimiro i n Legione, et
comité Garcie Fredenandiz i n Castella... Veila Beilaz hic testis, et Obeco
Albarez i c ts., Belasquo Telliz ic ts."

L . Serrano, O. S. B . : El obispado de Burgos, p á g . 16, con relación al


Becerro áe Ibeas, fol. 3.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1219

401

971.
a
"Una donación del conde Fernando Assurez y la condesa D. Tota.
Su fecha era 1009, reynando Ramiro en León. Habla con el glorioso San
Ysidro y San Martín y con Luminoso, abad de él. Dónale la su iglesia
de Sta. Coloma con toda su hacienda a ella perteneciente, según se la
dio el rey. La qual está sita junto a Tariego."
A. H. N., índice del A. de San Isidro de Dueñas, Códice 41, fol. 10 v,
con referencia al Becerro del monasterio, fol. 38. Argáiz: S. Z/.,
II, 341. En el ms. 720 de la B. N. hay otra nota sobre esta carta.

402

971.

"Domna Maior, filia de sénior Albaro Garceiz" se entrega al monas-


terio de San Miguel de Pedroso y a su abadesa Munnata, haciendo do-
nación de varios bienes, y entre ellos unos collazos por nombre Vincenti
Ovecoz, Ulaquide Nuniz, Alvaro Garceiz, Gutier Alvarez, Eita Nunno,
Nunno Gutiérrez y Fortún Nunnez. "Facta... era millesima nona, reg-
nante principe Ranimiro in Leone, comité Fredinando Gundisálvez in
Castella. Entre los confirmantes: Vicencio epo, Nunnio Asuriz abba...
Oveco Assuriz, Didaco Assuriz, Alvaro Sarraciniz.
L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millón Cogolla, pág. 67.

403

972-26-febrero.

En presencia del concilio de Burgos, presidido por el conde García


Fernández, se reconocen culpables Iñigo y Galindo de haber negado
que habían recibido cierta cantidad de vino, propiedad de Argemiro,
a
y de haber jurado en falso sobre el negocio. "In era T X factum sacra-
mentum... IIII kalendas Marcias." Los interesados, en pena, dan al conde
una viña en Villa "Gundissalbo Telliz". "Tempore Ranimirus rex in Le-
1220 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

gione, et comité Garsea Fredinandiz i n Castella". Entre los confirman-


tes : Garviso Amandiz rb.—Nunu Beilaz rb.—Nunu Fanniz te.
L . Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 113 y 114; Berganza; An-
tigüedades, II, pág\ 411. Los dos siguiendo al Becerro Gótico, fo-
lio 27, col. 4.

404

972-11-abril.

Tellu Gutiérrez y su hermano Beila donan una serna al monasterio


de San Miguel de Pedroso y a su abadesa Munnata. "Facta... feria
quinta, tercio idus Aprilis, discurrente era millesima decima, regnante
principe Ranimiro i n Legione et comité Garsia Fredinandez i n Castella."
L . Serrano, O. S. B . : Cari. San Millán Cogolla, pág. 68. Bien fecha-
da, según las normas del cómputo, pues el 11 de abril fué jueves
el año 972.

405
972-1-mayo.

Carta de propia oblación y de donación de la iglesia de Santa Euge-


nia de Ages, hecha en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad
a
Esteban... "Facta... kalendas Maias, E r a T X , regnante rex Ranimiro i n
Legione, et comité Garsea Fredinandiz in Castella." Entre los confir-
mantes: Didaco Scemenoz cf.—Los abades Alarico, Vincente y Comeso.
L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 331, con relación al Becerro
Gótico, fol. 86, col. 3.

406

972-28-mayo.

"Omnes concilio pleno A g u s y n " al conde Garci Fernández le donan


un monte, que delimitan, llamado Lomba, "pro eo quod ingenuasti nos
de illo labore de illos castellos per sécula seculorum". L a pena pecunia-
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1221

ria de los que contra l a escritura fuesen: "ad domnus terre pariet in
cauto X libras ex purissimum auro. Pacta carta donationis notum die,
II feria, V kalendas Junias, E r a T X , regnante rex Ranimiro in Legione,
et comité Garcia Fernandiz in Castella.—Nos homines vero Agusyn..."—
Cuarenta y un confirmantes, y entre ellos, Bermudo L a i n .
a
(1. col.) Assur Fernandiz cf.—Didaco Fernandiz cf.—Beila Gar-
ciaz cf.—ArmeUtero Sarracinizí-cf...
a
(2. col.) Gundesalbo Gudestioz cf.—Sarracino Munioz cf.—Sceme-
no Sarraciniz cf.—Annaya Gudemeri cf...—Ziti Rege titulauit.

L. Serrano, O. S. B . : B.° G." Carreña, págs. 7 y 8, con referencia al


Becerro Gótico, fol. 3, col. 1.

Hay un pequeño descuido en la fecha, pues el 28 de mayo no fué


lunes, sino martes, a no ser que admitamos que en ocasiones el día
de más de los años bisiestos, como fué el 972, se añadía al fin de di-
ciembre y no al fin de febrero.

407

972-28-mayo.

Los condes Garci Fernández y A v a donan al monasterio de San


Pedro de Cárdena varios montes señalando las leyes forestales corres-
pondientes. E n estas leyes se pena pecuniariamente en favor del conde.
"Pacta carta... die II feria, V kalendas Junias, E r a T X . , regnante R a -
nimiro rex in Legione, et comité Garsea Fernandiz in Castella."
a
(1. col.) Gundisalbo Gudistioz ts.—Sarracino Munioz ts.—Nunno
Telliz ts.—Nunnu Gutterriz ts.—Feles Didaz hic.
a
(2. col.) Assur Fernandiz ts.'—Fernando Didaz ts.—-Albaro L u -
piz ts.—Rudrico Albariz ts.—Garcia Gutterriz hic.—Garsea pbr. scripsit.

L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 9 a 11, con relación al Be-


cerro Gótico, fol. 3, cois. 3 y 4.

Berganza: Antigüedades, II, pág. 408, publicó esta escritura se-


gún un original del Caxon 10 B 5. "Prácticamente es igual a la del
B. G. con mínimas diferencias en el deslinde del monte" y añadiendo:
"Nunno Franco ts" en la segunda col. de confirmantes, así como una
tercera col. con Ñuño Frcileta cf.—Froila prbr. cf.—Joannes prbr. cf.—
Lupus prbr. cf.—Bela Galvido cf.—Belasco Gomiz, cf
1 2 22 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

408
972-l-julio.
Los condes G a r c í a Fernández y su mujer A v a donan varias baqueri-
zas en honor de San Pedro de Cárdena y de su abad Recesvinto, ad-
virtiendo los lugares que dentro del monte de Pineda ocupa cada tinada.
"Facta... kalendas Julias, E r a TX*, regnante rex Ordonio i n Legione."
Confirman: Gundisalbo Telliz h i c — L u p e Acenareg h i c — A s s u r Gun-
dissalbiz hic—Sancio Gomiz h i c — T e l l u Belascoz ts.—Didaco Osandoz ts.
Nuno Gomiz ts.
L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 334 y 335, con relación
al Becerro Gótico, fol. 87, col. 2.

409
972-l-julio.
García F e r n á n d e z y su mujer doña A v a donan a Cárdena y a su
abad Recesvinto varias baquerizas en el monte de Pineda. "Facta... T X . . .
kalendarum Julio primo, regnante Garsea comes et A v a comitissa, nos
iam dictos, i n Castellam, et rex Ordonio i n Legione... Gonsalbo Tellic cf.
Gulferico Munnioz cf.—Luppe Amuzcoz cf.—Assur Gundisalbiz cf.—
Sancio Gomiz, ts.—Nunno Gomiz ts.—Velasco Gomiz ts.—Nunnio N u -
niz ts.—Gusteus gratia Dei eps. ts.—Fronismus preceptum Dei eps. ts.—
Sonna, Damianus, Donninus y Obecus, abades.—Garsea comes manu pro-
pia rbt.—Tello velascoz cf.—Sarracino Velascoz cf.—Didaco Ozandoz cf.
Beremudus abba cf."

L . Serrano, O. S. B . : B.*> G.° Cárdena, págs. 380 y 381, con relación


al Becerro Gótico, fol. 99, col. 1.

Como puede ver el lector, hay una distracción en la fecha, que nos
habla de un rey Ordoño, debiendo decir Ramiro.

410
972-11-julio.

L o s condes de Castilla Garci F e r n á n d e z y A v a señalan al monaste-


rio de San Pedro de Cárdena sus t é r m i n o s propios y comunes, así como
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1223

varias leyes ferales sobre pastos, leñas, pesca, etc. Por pena, a los que
nieguen el valor de esta escritura: "a parte regís X X X libras ex purí-
simo auro. Facta carta donationis vel confirmationis die notum V . Idus
a
Julias, Era TX , regnante rex Ranimiro in Legione.—Ego García Fre-
dinandiz... signum feci...—Ava comitissa confirmans... sygnum + im-
pressi.—Sancio prolis eorum cf.—Gundesalbo similiter cf.
a
(1. col.) Domna Fronilde cf.—Martinus eps.—Fronimius eps. cf...
a
2. col.) Gundesalbo Munioz ts.—Vermudo cf.—Munioz ts.—Albaro
Keiaz ts.—Albaro Abduz ts.—Gundesteu Nuñiz ts.—Ruderico Telliz ts.—
Munio Gudesteuz ts.-—Abduz Nuñiz te.
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cardona, págs. 1 a 5; Berganza: Anti-
güedades, II, 409; Yepes: Crónica, I, Apéndice VIII. Todos con
referencia al Becerro Gótico, fols. 1 y 2, cois. 1 y 2.

411

972-11-julio.

Los condes de Castilla Garci Fernández y Ava donan al monaste-


rio de San Pedro de Cárdena un monte, que delimitan, "in locum que
dicitur Elcineto", así como todos los derechos anejos a la donación.
Por pena, a los que nieguen el valor de la escritura: " X libras áureas
a parte regis. Facta donationis carta vel confirmationis die notum V Idus
Julii, Era TX, regnante rex Ranimiro in Legione.—Ego Garcia Fredi-
nandiz comes... sygnum impressi + ... Sancius prolis illorum cf.—Gundi-
salbo similiter fecit.—Domna Fronilde cf.—Ruderico Germegeldyz cf.—
Nunnu Nuniz cf.—Munnio Gudestioz cf.—Romane Munioz cf.
Gundesalbo Gudestiuz cf.^—Didaco Scemenez cf.—Fredenando Belas-
coz cf.—Ruderico Telliz cf.—Nunnu cf..."
L. Serrano, O. S. B.: B:° G.° Cárdena, págs. 5 y 6, con referencia al
Becerro Gótico, fol. 2, cois. 3 y 4.

412

972-11-julio.

Los condes García Fernández y su mujer Ava donan a San Pedro


de Cárdena un pozo de sal én Granatera, territorio de Oca, señalando
J224 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

al propio tiempo el fuero de que ha de gozar el monasterio en relación


a
con el mismo. "Facta... V . Idus Julias, Era T X , rex Ranimiro in Le-
gione et comité Garsea Fredinandiz in Castella. Ego G. F. et uxor
mea A... Sancio prolix cf.—Gundissalbo similiter cf.—Domna Fronil-
de cf.—Rodrico Ermigildiz cf.—Munnio Godestioz cf.—Fredinando Ve-
lascoz cf.—Bermudo Munioz cf.—Gondisalbo Godestioz ts.—Didaco Sce-
menoz ts.—Nunu Nuniz cf.—Rodrico Telliz ts..."
L. Serrano, O. S. B.: J5.° G.° Oardeña, págs. 337 y 338; Berganza: A<n¿-
tigü&dades, II, pág. 412. Los dos con relación al Becerro Gótico,
folio 88. col. 1.

413

972-11-julio.

Garci Fernández aneja a Cárdena el monasterio de San Miguel de


Valbuena de Río Pisuerga, cerca de Castrojeriz, junto a Hinestrosa...
"Facta... V Idus Julii, E r a MX." Firman, dice Berganza, los mismos
que se leen en das escrituras antecedentes, "es decir, los de las cartas
del mismo año, mes y día".
Berganza: Antigüedades, II, pág. 410, con referencia al Libro de Ta-
bla, foJ. 9, col. 3.

414

972-7-septiembre.

E l abad Velasco y sus monjes del monasterio de San Cosme y San


Damián de Covarrubias permutan su monasterio por las villas de Sanc-
ti Romani, Licinio y Cornelianos, que reciben de los condes de Casti-
lla García Fernández y Ava, los cuales desde este momento entran en
posesión del monasterio y de sus dependencias. "Facta... VII Idus sep-
a
tember, era milésima X , regnante serenissimo regis puero Ranemiro
in Legione atque comité Garsea, Fredenandi filium, in Castella."
a
(1. col.) Belasco eps. cf.—Anni Obecoz cf.—Nunnu Obecoz cf.—An-
suri Fredenandiz cf.—Obeco Munioz cf.—Obeco Fredenandiz cf.—Armen-
tero Sarraciniz cf.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1225

a
(2. col.) Sarracino Belaseoz cf.—Didaco Armentarez cf.—Nunnu
Munnioz cf.—Begila Didaz cf.—García Lupiz cf.—Annaia Gudemeriz cf.
Gundesalvo Telliz cf.
a
(3. col.) Gundesalbo Ansuriz cf.—Fredenando Munnioz cf.—Frede-
nando Sonnaz cf.—Munnio Sonnaz cf.—Fredenando Telliz cf.—Nunnu
Didaci cf.—Albaro Lupiz cf.—Obeco Albarez cf.
a
(4. col.) Sonna Feles cf.—Donno Bendenti cf.—Munnio Ruderici cf.
Fredenando Armentarez cf.—Munnio Didaci cf.—Nunnu Didaci cf.
a
(5. col.) Obeco Maurellez cf.—Ermigildo Fredenandiz cf.—Tellu
Didaz cf.—Armentero Flaginiz cf.—Gelca Abol Gamarez cf.
L. Serrano, O. S. B.: Cart. C'ovarrubias, págs. 4 a 7, con referencia al
A. C. Burgos, vol. 69, I. Parte, fol. 87.

415

972-30-septiembre.

Feles y Goina venden a Alfonso Muñoz y a su mujer Juliana un


a
campo "in villa de Arnorio. Facta... V I feria, II kalendas octobris,
Era TX".
Serrano y Sanz, M . : Cart. Santa María del Puerto (Santoña), en
B. R. A. H., LXXIII, pág. 426, con referencia al Becerro de Santa
María, fol. 19 v.

Esta fecha tiene un error, pues el 30 de septiembre de 972 no fué


viernes, sino lunes.

416

972 (?)

Ego Martino et uxor mea Eilo sic pectauimus ad vo Anfuso Moniuz et


uxor tua Juliana agro de térra qui est in villa de Arnorio, loco nomí-
nate Pumarelio... pro neclegencia mala et supervia que fecimus; intra-
uimus in vestra domo vel dentro palacio, et plosiemus portas et omves
vestros de vos, Anfoso Monniuz, de domo Arnorio; proinde venimus
nos, Anfoso et Martino in judicio, in coro concilio et placitu ortatu;
nos Martino et Eilo cognovimus per nostras culpas et non potuimus
|226 F R A Y JUSTO PÉREZ DE U R B E L

indicio complire, et rogamus et pectamus ipso agro iam dicto ad vos A n -


fuso... (sin fecha, pero en el mismo fol. 19 v. en que está la carta, por
la que Alfonso y Juliana compran una heredad, en 30 septiembre
de 972).
Serrano y Sauz, M . : Cart. Santa María del Puerto (Santoña), en
A. R. A . H., L X X m , pag. 347.

417

972-1-octubre.

Venta, en favor de Munnio Obecoz y de su mujer Gontroda, de una


viña, uno de cuyos linderos es "vinea de Belasco Jontiz. Facta... ka-
lendas Octobris, era T, regnante rex Ranimiro in Legione, et comité
Garsea Fredinandiz in Castella."
10
L. Serrano, O. S. B.: B.° G. Cárdena, pág. 103, con relación al Bece-
rro Gótico, fol. 25, col. 3.

E l propio editor propone la corrección de la fecha. Hay que su-


poner que falta una X en la era, pues en 962 no reinaba aún Ramiro III,
ni era García conde Castilla.

418

972-17-noviembre.

La "humilisima Comitissa", por remedio de su alma, y "pro cunctis


conlubionibus meis delendis", dona al monasterio de San Pedro de Cár-
dena, en manos de su abad Sebastián, toda su herencia. "Facta carta...
die X V kalendas Decembris, regnante rex Ranimirus in Legione et
comité Garseani in Castella."

L. Serrano, O. S. B.: B.° G:° Cárdena, pág. 32, con referencia al Be-
cerro Gótico, fol. 8, col. 3.

El abad Sebastián, que recibe la donación, aparece en escrituras


de los años 972 y 974
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1227

419

972 (?)

A l pie del documento por el que Fernán González hace una donación
en 1 de enero de 964 a San Julián de Be zares se hace constar que el
presbítero Órbita se entregó al monasterio con varias haciendas.
"Era T X L Garsea Fredinando in Castella."

L. Serrano, O. S. B.: B? G.° de Cárdena,, pág. 369, con relación al fo-


lio 95 y 96 del Becerro.

La fecha año 1002 es imposible. Creo que sobra la L, si no es que


fué primeramente un I.

420

972.

"Sancius rex et Ranimirus rex cum... Urraca regina vobis fratribus


Cironie et Santioni abbati"; dan los fueros de Cirueña en la era
o
"MX, anno regni nostri III , principe puero párvulo in Legione, Santius
cum Urraca in Nagera, et Pampilona, Ranemiro in Vekaria, seu comité
Garsea Fredenandiz in Castilla".

B. A. H., XXLX, págs. 345-355.

421

972 (?)

Munio Félix y su mujer doña Teresa hacen una donación al monas-


terio de San Justo de Rojas, tres leguas al norte de Bribiesca, siendo
rey en León Ramiro y conde en Castilla Garci Fernández.

Argáiz: 8. L. VI, 390, con referencia al Archivo de Oña.


}
2228 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

973-22-enero.
Carta de propia oblación y de donación de bienes en V i l l a Auta,
hecha en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Sebastián. "Fac-
ta... X I kalendas Februarias. E r a T X I , regnante rex Ranimiro i n Le-
gione, et i n Castella comité Garsea Fredinandiz."
L . Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 192, con relación al Becerro
Gótico, fol. 49, col. 1.

423
973-13-febrero.
Carta de propia oblación del presbítero Galindo y de donación de
bienes, hecha en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Sebas-
tián. "Facta... Idus Februarias, E r a T X P , regnante rex Ranemiro i n
Legione, et comité Garsea Fredinandi in Castella." Entre los confir-
mantes: Didaco Scemenoz hic.—Scemeno Sarraciniz hic...
L. Serrano, O. S. B . : B.° G." Cárdena, pág. 325, con relación al Be-
cerro Gótico, fol. 85 col. 2.

424
973-1-mayo.

Carta de propia oblación y donación de bienes de una familia en


favor de San Jedro de Cárdena y de su abad Sebastián. "Facta... ka-
lendas Maias, E r a T X P , regnante principe Ranimiro i n Legione, et
comité Garsea Fernandiz i n Castella."
L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 121, con relación aJ Be-
cerro Gótico, fol. 29, col. 4.

425
973-15-mayo.

Donación que un tal Alfonso hace de todos sus bienes, "usque ad


módica gallina", a la iglesia de Valpuesta y a su abad Alvaro. "Facta...
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1229

a
idus magias, in era millésima X I , rex Ranemiro in Legione et comité
Garsea Fredenandiz in Castella."
Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, núm. XLIV, siguiendo el Códice del
A. H. N . de Madrid 1166 B fol. 79 r

426
973-30-junio.
Donación en favor de San Julián de Villagonzalo de Pedernales y
de su abadesa Osicia. "Facta... II kalendas Julias, Era TXI, regnante rex
Ranimirus in Legione, et comité Garsea Fernandiz in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 124, con relación al Bece-
rro Gótico, fol. 30, col. 3.

427
974-6-enero.
Carta de propia oblación y de donación de bienes, hecha en favor
de San Cosme y San Damián de Covarrubias y de su abadesa Justa y
a
abad Lucio. "Facta... die Apparitionis Domini, era Millésima XII , reg-
nante rex Ranimiro in Legione et comité Garsea Fredenandiz in Cas-
tella." Garsea Fredenandiz cf.—Et Ava comitissa cf.—Assur Fredenan-
diz cf.—Obeco Munnioz cf.—Garsea Munnioz cf.—Munnu Gartiaz cf.—
Gutier Ruderiz cf.—Bermudu Fredenandi cf.
L. Serrano, O. S. B.: Cart. Covarrubias, pág. 7, con relación a un ori-
ginal del A. Catedral de Burgos, vol. 69, primera parte, col. 88.

428
974-3-mayo.
Carta de propia oblación y de donación de bienes en favor de San
Cosme y San Damián de Covarrubias, de su abadesa Justa y su abad
o
Lucio. "Facta... III Nonas maias, in die Sánete Crucis, era MXIP, reg-
nante rex Ranimiro in Legione et comité Garsea Fredenandiz in Cas-
tella."

L Serrano, O. S. B.: Cart. Covarrubias, pág. 8, con relación a un ori-


#

ginal de A. Colegial Covarrubias, leg. I, núm. 3.


1230 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

428 bis.
974-8-marzo.
Sub sánete et individué Trinitatis Patris et Filii et Spiritus Sancti...
Ego García Fredenandez gratia Dei comes et imperator Castella una
cuna uxore mea Aba comitissa, propter remedium anime mee et anima-
rum parentum meorum et omnium fidelium defunctorum facimus scrip-
turam libertatis sive ingenuitatis ad vos meos fidelissimos varones de
Castro Xeriz. Damus foros bonos ad illas caballeros, ut sint infanzones...
Facta carta notum diem VIII idus martii, era MXII, imperante comes
García in Castella et Abba comitissa uxor ejus; de nostras aures audi-
vimus et de manu nostra roboravimus. Sancio filio nostro. Urraca filia
nostra, Annaia Sonnaz, Pelagius episcopus, Didaco Puello.
Muñoz y Romero: Fueros Municipales, 37-39. Cf. V. Castañeda: Liber-
tades medievales, en Revista de Ciencias jurídicas y sociales, 1919,
II, págs. 527-532.

429
974-2-junio.
Carta de propia oblación y de donación de bienes. "Facta carta tra-
ditionis notum die V I kalendas Julias. Era TXIP, regnante rex Rani-
miro in Legione, et comité Garseano in Castella."
L.. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 68 y 69, con referencia al
Becerro Gótico, fol. 17, col. 3.

430
974-7-julio.

Carta de propia oblación y de donación de bienes en Quintana Seca,


hecha en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Sebastián. "Fac-
ta... Nonas Julias, Era TXIP, regnante Ranimiro rex in Legione et
comité Garsea Fredinandiz in Castella." Entre los confirmantes: Dida-
co Soemenoz rb. ts.
L. Serrano, O. S, B.: B, G.» Cárdena, pág. 194, con relación al Be-
cerro Gótico, fol. 49, col. 3.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1231

430 bis.
974.
Sub imperio Sánete Trinitatis Patris, Filü et Spiritus Saneti... Ego
Gundisaivo Gudistios cum jussione et consilio domini ruei Garsie Fer-
nandi populavi Salas et dedi foros et términos, et dominus meus supra-
dictus comes confirma vit... Ego comes Garsia qui hanc cartam meo
fideli Gundisaivo Gudinos (?) exarare jussi, Belasconi episcopo, Nunno
Didacus, Lupiel diaconus, Silvanus frater, Poncius Didaci... de Salas, Ve-
remus, Fernandus Verdoundez, Blascus Garcie, Nuno Nunes, Ordon Fe-
rrandes, Galindo Ferrandes, Alvar Gonzale, Nnno Gustios, Alvaro Gus-
taos, Lop...
Cartul. de Afianza, 181-185. Estos fueros de Salas de los Infantes se
encuentran en una carta confirmatoria de Pedro I. Hay en ellos
un fondo primitivo, muy contaminado con añadiduras posteriores.
Da fecha nos da el año 964, pero la mención de Garci Fernández
indica que hay que colocarlos después de 970. Puede sospecharse
que el copista omitió una X.

431

975-6-enero.
García Fernández y su mujer Ava donan al monasterio de BerKn-
o
gas el de Santa María de Ormaza. "Facta... IIP feria, VIII , idus junnua-
tt a o
rii, era M X III , regnante rege Ranimiro in Legione... Rudericus Gon-
salvig cf., Hanne Obecoz cf., Fernando Armentaleg cf., Munio Muta-
ric, cf., Nunno Ovecog cf., Garsia Lupi cf., Bela Didaz cf., Munio Ru-
derici cf., Bravolius exaravit, Belasco epo. cf.
L. Serrano, O. S. B.: El obispado de Burgos, III, pág. 17, con relación al
A. C. Burgos, Vol. 71, núm. 160. Cartulario de Afianza, pág. 85,
nota 1. Falta una I en el número de la feria o sobra en el de los
idus, pues el 6 de enero no fué martes, sino miércoles.

432
975-6-enero.

Pacto de obediencia entre los 34 monjes de San Martín de Modu-


bar y su abad Acenari. "Facta cartula pacti... VII Idus Januari, Era
1232 F E A Y JUSTO PÉREZ DE UBBEL

T X I I P , regnante principe Ranimiro i n Legione, et comité Garaeáoi i n


Cas te lia."
Ha sido repetidas veces publicado -este pacto, que tuvo por primer edi-
tor a Yepes: Coronica de San Benito, I, fol. 93. Véase Serrano,
O. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 59 y 60, que lo copia del Becerro
Gótico, fol. 45, col. 3.

433

975-1-junio.
Venta, en favor de Valpuesta y de su abad Alvaro, de unas casas
que lindan por uno de sus límites con una de Munnio Amuscoz. "Facta...
a
III feria, kalendas junias, era I X I I I , Ranimiro rex et comité Garsea Fre-
denandiz in Castella."
Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, núm. X L V , siguiendo al Códice del
A . H . N . de Madrid 1166 B, fols. 183-193. E l primero de junio de
975 era, efectivamente, martes, de suerte que l a fecha no delata
error alguno.

434
976-18-marzo.

Munnio Donlaz vende a Santa Eugenia de Marmellar y a su abad


Severo una viña. "Facta... X V kalendas Aprilis, sub E r a T X I I I P , reg-
nante rex Ranimiro i n Legione, et comité Garsea Fredinandiz i n Cas-
tella."
L. Serrano, O. S. B . : 2?.;° G* Cárdena, pág. 158.

435
976-22-abril.

Venta de unas eras de sal, realizada en favor de San Pedro de Cár-


dena. "Facta... X kalendas Maias, E r a T X I I I P , rex Ranimiro in Legione,
et comité Garsea Fredinandiz i n Castella."
L. Serrano, O. S. B . : S> G-.° Cárdena, pág. 326, con relación al Becerro
Gótico, fol. 85, col. 2.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1233

436
976-25-agosto.

Ego Fernando Ansurez una cuna conjuge mea... Nempe plures ma-
net notum eo quod dive memorie genitore meo Assuri comité satis f i -
delissimum fuisse Domno Ranimiro principe, et post obitum genitoris
mei ego vicem ipsius obtempera vi. Ego vero tempere ut ille fine vite
excepit et prolis ipsius Domno Ordonio regalia vice acquisivit, ego, ut
mihi mee suppetierunt vires, adjutor et fidelissimum i l l i extiti, et con-
tra resistentes i l l i atquievi, attencius dimiciavi. Qua propter de regali
sceptra, que i l l i Dominus jussit condonari, nos illi servientes inmunes
nullatenus fecit permanere, sed pro ipsius... multorum nobis onorum di-
tavit, tan mandaciones quam etiam hereditates, sibi quoque pertinen-
tes." Ahora los donantes dedican " i n honorem ad Domno nostro Ordo-
nium" varios bienes muebles. Firman Fernando Ansurez, su mujer Tota,
Veremundo Ovequiz, Nuni Gundisalviz, Obeco Fernandiz, A l v a r Ver-
a
mudez... V feria.

Escalona: Historia de Sahagún, pág. 419.

437

976-1-diciembre.
Argáiz vio una escritura de donación a San Miguel de Pedroso y a
su abadesa doña Munia, dada en esta fecha y confirmada por el obispo
don Pedro.
Argáiz: S. L., VI, pág. 372. E l obispo don Pedro aparece m á s tarde en
las cartas castellanas, por lo cual habría que tomar con reserva
esta noticia.

438

976.

Garci Fernández da el monasterio de San Miguel de T á m a r a a San


Pedro de Cárdena.
Argáiz: S. L., I, 341.
J231 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

439

977.
E l monasterio de San Millán devuelve al de San Miguel de Pedroso
la villa de Redecilla del Campo.
R. A . B. M . , X I X (1908), pág. 406.

440

978.
"Escritura de venta en pergamino de letra gótica signada en lengua
latina corrupta, de compras que hizo l a ynfanta doña Hurraca de mu-
chas heredades, caballos, yeguas, bobes, buras, oves, porcos, molinos.
E n l a hera de mili y catorce. Juliano Tellez, & ego Rodrigo Alvarez, et
ego Joanis abbas, et ego Señor abas, et ego Sona abas, et ego Abban et
A t i l a judes, et ego Lupica Soni i n nostris manibus roboratum; ego aut
eo Belasco escripsi.
Privilegio de Serrato y otros, B . N . , ms. 712, fol. 321 v.

441
978-9-enero.

Varios particulares venden al monje Velasco de Cárdena un pozo


de sal, " i n loco que dicitur subkastello. Facta... V Idus Januaris, E r a
T X V F , rex Ranimiro i n Legione, et comité García Fredinandiz i n aula
Castélla".

L . Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 308, con relación al Becerro


Gótico, fol. 80, col. 3.

442
978-23-abril.

Ramiro III, "cum consensu de ienitrix mea Cristi servarum et an-


cillarum ancilla Tarasia", confirma a Sahagún una donación que le
COLKCCIÜN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1235

había hecho Forakasas iben Taion. Confirman cinco obispos, "Froila pbr.,
qui et doctissimus Ibarii pignus, Froila Vigilani et majordomus, Garsea
Ferdinandiz comes et dux eminentior. Fredenandus Veremudiz, Frede-
nandus Flaniz, Osorius Didaci..."
A. H. N., Sahagún, Reales, I, doc. 29.

443
978-24-abril.
E l presbítero Sarracenus dona a San Julián de Villa Gonzalo de
Pedernales y a su abadesa Ositia su "quinta" de bienes muebles e in-
muebles. "Facta... VIII kalendas Maias, Era TXVP, regnante rex Rani-
mirus in Legione, et comité Garsea Fredinandiz in Castella."
10
L. Serrano, O. S. B.: J5.° Q, Cárdena, págis. 136 y 137, con referencia
al Becerro Gótico, fol 33. col. 3.

444
978-24-abril.
Venta de derechos de sal en el pozo de Doña Gutina, realizada en
favor del monasterio de San Pedro de Cárdena y de su abad Velasco.
"Facta... VIII kalendas Maias, E r a T X V P , regnante rex Ranimiro in
Legione, et comité Garsea in Castella." Entre los confirmantes: Albaro
Zitiz hic.—Garsea abba ts.
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 307, con relación al Becerro
Gótico, fol. 80, col. 2

445
978-25-abril.
Venta del derecho a sacar sal del pozo de Doña Gutina "de septem
in septem diebus", en los meses de marzo y agosto, realizada en favor
de Velasco de Cárdena. "Facta... VII kalendas Maias, Era T X V P , rex
Ranemiro in Legione, et comité Garsea Fredinandiz in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B.° £?.° Cárdena, pág. 322, con relación al Bece-
rro Gótico, fol. 94, col. 2.
14
1 2 36 F E A Y JUSTO PÉKEZ DE URBEL

446

978-2-julio.

E l abad Apaz y el religioso Velasco hacen una extensa donación a l


monasterio de San Clemente de Modubar, siendo abad el propio Apaz.
"Pacta... III feria, V I nonas, II kalendas Julias, E r a M X V I , regnante
Ranimi.ro rex in Legione et comité García Fredinandiz in Castella."
Confirman, Lucidius Dei Gratia ep. rb—Sebastianus abba cf.—Nunnus
Munnioz cf.—Velasconis seriba scripsit.

L . Serrano, O. S. B . : Cart. GovarruUas, págs. 10 a 12, con relación al


original del A . Catedral de Burgos, vol. 69, primera parte, fol. 89.
E l 2 de julio era, efectivamente, martes en 978.

447

978-24-noviembre.

Carta de fundación del infantado de Covarrubias y delimitación y


dotación del mismo, dada por los condes Garci Fernández y A v a en
favor de su hija Urraca. "Facta... V I I I kalendas decembris, E r a discu-
rrente T X V I , , regnante serenissimo regi Ranimiro in Legione et co-
mité Garsea Fredinandez filium i n Castella..." Confirman: Lucidius
eps. cf.—Sancio rex cf.—Urraka regina cf.—rege Scemeno cf.—Fortu-
ni Garsea cf.—Didago Aznariz cf.—Tellu Gundissalbiz cf.—Sancio E n -
negonis cf.—Tota comitissa cf.—Fronilde comitissa c f . ^ M u n n i o n i s
eps. cf.—Auriolo Auriolez cf.—Mancio Aznariz cf.—Fanni Obecoz cf.—
Nunni Obecoz cf.—Assur Fredinandiz cf.—Albaro Ovecoz cf.—Lope Gar-
sea cf.—Nunno Munnioz cf.—Fredenando Armentaliz cf.—Munnio M u -
tarra cf.—Munnio Roderiz cf.—Munnio Didaz cf.—Scemeno Sancio cf.—
Garsea Sancio cf. — Fanne Fanniz cf. — Alvaro Lopiz cf. — L u p e
Sarracinez cf. — Gundisalbo Munnioz cf. — Didago Seemenez cf.
Garsea Lopiz cf. — Fortuni Sancio cf. — Guterre Roderiz cf.—
Nunno Nunnez cf.—Garsea Telliz cf.—Gundesalbo Didaz cf.—Lope San-
cio cf.—Garsea Munnioz cf.—Transmirus, Garseanus, Menendus, Iohan-
nes, Sebastianus, Iulianus, Maurellus, Belasius, Stefanus, Félix Petrus
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1237

(abades), Siguen, cinco presbíteros y veintiún heremitas. Florentius scri-


ba, licet indignus, exarabit.—Potentius abba confirmabit et fecit +.
L. Serrano, O. S. B.: Cart. Covarrubias, págs. 13 a 25, según un origi-
nal del A. Colegial de Covarrubias, leg. 1, núm. 4. En el A, Muni-
a
cipal de Burgos, vol. 69, 1. parte; existe en original otra redacción de
esta misma escritura, cuyas variantes carecen de interés a nuestro
propósito.

En el mismo día, y con motivo de la fundación, los condes hacen una


segunda donación, a su hija y a Covarrubias, consistente en eras de
sal en Anana y otras heredades. Confirman solamente Sancio Garziaz.,
Gundesalvo Garseaz, Garsea Frenandez, Lucidius eps., Sancio rex, Urraka
regina, rege Scemeno, Fortum Garciez, Didaco Azenarez,- "Florencius scrL
ba indignus exarabit.—Potencius abba cf."
L. Serrano, 1. c, pág. 34.

448

978.

"Oveco Ovecoz et uxor mea Cometissa sic nos tradimus ad regula


de S. Martini et S. Juliani, qui sunt fundati in Fózecerci, in loco qut
dicitur Ferrane, et abba nostro Monnioni." Junto con su oblación los do-
nantes hacen entrega al monasterio de varios pueblos sitos en el valle
de Tobalina. "Facta... era millésima decima sexta, regnante rex Rani-
miro in Legione, et comité García Fredinandiz in Castella." Entre los
confirmantes: sénior Didaco Vermudez ts., sénior Monnio Didaz ts.
L. Serrano, O. S. B.: Cart. de San Millán Cogulla, pág. 70.

449

978.

Hacia el 978 debió de dar Fernán Amiéntales el fuero de Melgar


de Yuso, de que todas las copias dicen fué confirmado por Garci Fer-
nández en 950. L a actual redacción de dicho fuero es indudablemente
muy posterior a cualquiera de estas dos fechas, pero refleja sin gé-
1238 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL t

ñero de duda el fuero que seguramente recibió la villa de Melgar hacia


el citado año 978.
Vide la copia hoy conocida del fuero de Melgar de Yuso en las pá-
ginas 27 y sigs. de la Col. de Fueros Municipales, de Muñiz y Ro-
mero. También Sánchez Albornoz, A . H . D. E., t. V, pág. 313. Las
observaciones aunadas de este último prueban, no la falsedad, sino
la contaminación que han sufrido casi todos los documentos de
esta clase.

450
979-6-abril.
E l abad Severo y su madre Paterna donan a San Sebastián de Si-
los y a su abad Velasco el monasterio de San Bartolomé de Villanueva
de Carazo con todos sus t é r m i n o s y derechos. "Factum... III feria,
a
V I I I Idus aprilis, sub era M X V I I , regnante rex Ordonio in Legione,
comité vero Garci Fernández i n Gastella."
Ferrotin: Recuil des chanr. de... Silos, págs. 6 y 7. L a fecha está equi-
vocada. E n 979 el 6 de abril fué domingo y no miércoles, y, por
otra parte, mientras gobernaba Castilla Garci Fernández no reinó
en León ningún Ordoño.

451
979-24-abriL

Donación en favor de San J u l i á n de V i l l a Gonzalo de Pedernales y


de su abadesa Ositia. "Facta... V I I I kalendas Maias, E r a T X V I I , rex
Ranimiro i n Legione, et comité Garsea Fernandiz in Castella."
L . Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 128 y 129, con relación al
Becerro Gótico, fol. 31, col. 3.

452
979-7-mayo.

"Die sabbato, nonas maias, era T X V I I . — I n presentía Juliano Oreliz


et de Rodrico Albarez et de Joannis abbati et de Sénior abbati et de
Sonna abbati et de Albaro Sindlaz et ante judice Tellu et saioni Luppi",
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1239

reconoce Zite Pinniolez haber cometido varios adulterios. Por estos crí-
menes, Zite Pinniolez da a doña Urraca, señora de Covarrubias, "meo
capo recollendum", toda la heredad que el mismo poseía.
Li. Serrano, O. S. B.: Cart. Covarrubias, págs. 35 y 36, con relación
a un original del A. Colegial de Covarrubias, leg. 1, nüm. 9. Otra
carta con descuidos en la fecha, pues el 7 de mayo no fué sábado,
sino miércoles

453
979-23-julio.
Donación en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Sebastián
de un "magguelo" en Balde Albura. "Facta... die Sancti Iusti, X . kalen-
das Augustas, E r a TXVIP, rex Ranimiro Legione, et comité Garsea in
Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena,, pág. 305, con relación al Bece-
rro Gótico, fol. 79, col. 4.
Es sorprendente que el notario nos diga que el 23 de julio era la
fiesta de San Justo. Se trata evidentemente de una de tantas distrac-
ciones y lapsus como encontramos en nuestras cartas medievales.

454
979-25-noviembre.
Carta de propia oblación y de donación de bienes hecha en favor de
o
doña Urraca, señora del infantado de Covarrubias. "Facta... VIII ka-
lendas Decembris, E r a TXVIP, regnante rex Ranimiro in Legione, et
in Castella comité Garsea Fredenandiz." Entre los confirmantes: (En
a a
la 1. col.), Agotini Ballestario hic ts. (2. col), ízamete Rubio hic ts.
L. Serrano, O. S. B.: Cart. Covarrubias, pág. 36, según un original
del A. Colegial de Covarrubias, leg. I, núm. 10.

455
979.
E l conde de Castilla Garci Fernández dona a San Miguel de Pedroso
la villa de Ezquerra, así como varias casas, con sus vecinos, en diver-
1 2 40 FRAY JUSTO PÉREZ DE U R B E L

sos lugares. "Facta... era millesima decima séptima, feria sexta. Ego
vero Garsea... Oriolus eps. cf.—Vincentius eps. cf.—Maurellus abba cf.—
Poncius abba cf.—Bivas abba cf.—Gundesalvo Fredenandez cf.—Gon-
desalvo Arderiz cf.—Orivo Zahagelli cf.—Hani Godestioz cf.—Didaco
Fredinandiz cf.—Albaro Sarrazinez cf.—Didaco Scemenoz cf.—Gotier
Gomiz cf.—In manus domine Munnate abbatisse est confirmatum."

L. Serrano, O. S. B . : Cart. San Millán Cogollo,, pág. 71.

Una anormalidad más en la calendación E l copista del documento


reproduce el día de la semana, olvidándose de señalar el día del mes.
E n el mismo año dice Argáiz: 8. Lt., II, 411, hay otra donación del
conde a San Miguel de Pedroso, firmada por los obispos Oriolo y
Vincentio y los abades Maurellus y Poncio.

456
980-1-enero.

Rodrigo, Diego, Teresa y Argilo dan hacienda a V i t a Zitiz en el lu-


gar del Moral, en el territorio de Palencia del Conde.

Berganza: Antigüedades, II, 412.

Aunque Berganza pone esta fecha, los nombres de Vermudo y J i -


meno, dos obispos de la segunda mitad del siglo XI, podrían inducirnos
a considerar la escritura de una fecha posterior;

457

980-4-enero.

Carta de propia oblación y donación de bienes en favor de San Julián


de V i l l a Gonzalo de Pedernales y de su abadesa Ositia. "Facta... II No-
nas Januarias, E r a T X V I I P , rex Ranimirus i n Legione, et comité Gar-
sea Fredinandiz i n Castella."

L. Serrano, O. S. B . : B.° Q? Cárdena, págs. 132, con relación al Be-


cerro Gótico, fol. 32, col. 3.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1241

458
980-29-mayo.

Donación de varios bienes en favor de Santillana, hecha por el abad


a
Indulfus... "Factus... V I feria, IIII kalendas iunias, era M.XVIII, Rex
Ranemiro in Legione et comité Garsea Fredenandiz in Castella..." Con-
firman: Munio Rodrici... Vermudo Rodrici...
Josué, E.: Libro de Regla, pág. 31, con referencia Códice del mismo
nombre, fol. 15 v. E l 29 de mayo fué viernes, si el día de más se
añadía a fin de año; sábado siguiendo el cómputo normal.

459

980-29-mayo.

Pacto de obediencia de los monjes al abad electo de Santillana... "Fac-


a
ta... V I feria, 1111° kalendas iunias, era MXVIII, sub Rege Ranemiro, co-
mité Garcia Fredenandez in Castella."
Josué, E.: Libro de Regla, pág. 33, con referencia al Códice del mismo
nombre, fol. 16.

460

980-11-julio.

García Fernández y su mujer A Va donan a San Pedro de Cárdena


y a su abad Sebastián un monasterio, "quod est situm subtus Castro-
xerit, territorio pro nomine S. Michaeli, locum super Pisorica". Señalan
los límites de lo donado y ios derechos que ha de gozar en aquellos luga-
res Cárdena... " V . idus julii, Era MXVIII, regnante rex Ramiro in Le-
gione..." Firman, después del conde y de sus hijos Sancho y Gonzalo:
doña Fronilde, Martinus ep., Hieronimus ep., Gudesteos abbas..., Gon-
zalo Muñoz, Alvaro Abaduz, Alvaro Velaz, Rodrigo Tellez, Monio Gu-
desteoz, Abduz Nunuz, Fernando Nuniz, Didaco Moniz, Ñuño Diaz.

Yepes: Goronica, I, Escrit. IX, pág. 22.


1242 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

461

980-14-noviembre.

Carta de propia oblación y donación, hecha en favor de Cárdena.


Algunos de los bienes donados se deslindan, "iuxta vinea de Nunu Ga-
lindez contra fonte de Ecta Nunu". También se donan un "Antifona-
rio" y un "Ordinum". "Facta carta... XVIII kalendas Decembris, E r a
TXVIII., regnante rex Ranimiro in Legione, et

462

981-lmarzo.

Venta celebrada, entre particulares, de un molino, sito "in loco qui


dicitur Foio". Facta... kalendas Maias, Era TXVIIIP, rex Sancio in reg-
nis suis, et comité Garsea Fredinandiz in Castella.

L. Serrano, O. S. B.: B." G.° Cárdena, pág. 324, con relación al Be-
cerro Gótico, fol. 85, col. 1.

Hay aquí de anormal la fórmula "rex Sancio in regnis suis". Nin-


gún Sancho reinó en León mientras Garci Fernández gobernaba el con-
dado de Castilla. Acaso este Sancho sea Sancho el Mayor, en cuyo
caso habría que leer "comité Garsea Sánchez in Castella".

463
981-15-marzo.

Venta, en favor de Velasco, "Merino Karadigna", de una viña en la


villa de Poza. "Facta... Idus Marcias, Era TXVIIII, regnante rex Rane-
miro in Legione, et comité Garsea Fredinandiz in Castella."

L. Serrano, O. S. B.: B.° &.« Cárdena, pág. 320, con referencia la Be-
cerro Gótico, fol. 83, col. 4.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1243

464

981-1-junio.

Venta de una viña en favor de Velasco de Cárdena. "Facta... ¡calen-


a
das Junias, Era TXVIIII , regnante rex Ranemiro in Legione, et comité
Garsea Fredinandiz in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 319, con relación al Be-
cerro Gótico, fol. 83, col. 3.

465

981-16-julio.

E l presbítero Izan y su madre Basilia donan, "in vita et post obi-


tum", toda su hacienda al monasterio de San Juan de Tabladillo y a su
abad Sisebuto. "Facta... XVIIII kalendas Augustas, Era MXVIIII, reg-
nante rex Ramiro in Legione, comité vero Garcia Ferranez in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Pedro de Arlanza, pág. 55, con rela-
ción al Becerro de Arlanza, doc. núm. 35.

La fecha tiene que estar errada en las kalendas, pues las 19 de


agosto son los pridie idus de julio; las últimas calendas de agosto
son las 17, y esa es la lectura que adoptamos.

466
981-1-octubre.

Venta en favor de Munnio Obecoz, de una viña en Kabia, viña que


tiene por uno de sus límites otra de Belasco Iontiz. "Facta... kalendas
Üctobris, Era TXVIIII, regnante rex Ranimirus in Legione, et Garsea
Fredinandiz in Castella."
n
L. Serrano, O, S. B.: B.° G. Cárdena, pág. 221, con relación al Be-
cerro Gótico, fol. 56, col. 4.
1244 FRAY J U S T O PÉKEZ DE URBEL

467

981-18-octubre.

Venta de una tierra en favor de Santa Eugenia de Marmellar y de


su abad Sisebuto. "Facta... X V kalendas Novembris, sub Era TXVIIII,
regnante rex Ranimirum in Legione, et comité Garcia Fredinandiz in
Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G."> Cárdena, pág. 157, con referencia al Be-
cerro Gótico, fol. 38, col. 4. .

»
468

981-28-octubre.

Venta, sin declaración de comprador, del derecho de hacer uso del


pozo de Doña Gutina, "de septem in septem diebus", durante los meses
de diciembre, enero y febrero. "Facta... V kalendas Novembris, Era
T X V I I i r , regnante rex Ranemiro in Legione, et comité Garcia Fredi-
nandiz in Castella."
L. Serrano, O, S. B.: B* G:° Cárdena, págs. 320 y 321, con relación
al Becerro Gótico, fol. 84, col. 1.

469

981-1-diciembre.

Didaco Scemenoz hace una amplia donación a San Pedro de Carde-


ña y a su abad Felices, destacando en ella, "in Poza X V nomines ka-
satos. Facta... kalendas Decembris, E r a TXVIIIP, regnante rex Ranimiro
in Legione, et comité Garsea Fredinandiz in Castella." Entre los con-
firmantes: Petrus eps. cf.—Martinus eps. cf.—Gundissalbo Rodriz cf.—
Munnio Rodriz cf.—Godesti Munnioz cf.—Scemeno Fortunioniz cf. y
0

los abades Pascasius y Meme.


D. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 316; Berganza: Antigüe-
dades, II, pág. 413. Los dos con relación al Becerro Gótico, fo-
lio 82, col. 4.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1245

470

981-1-diciembre.

La abadesa Angelo y sus hermanos Valero, Onneca y Totildi donan


a San Pedro de Cárdena y a su abad Félix una iglesia, después de ha-
cerse familiares del monasterio. "Facta... kalendas decembris, Era
TXVIIir, rex Ranimiro in Legione, et comité Garsea Fredinandiz in
Castella."
L, Serrano, O. S. B.: B.° &/> Cárdena, págs. 144 y 145, con referencia
al Becerro Gótico, fol. 35, col. 1.

471

982-24-febrero.

Los condes García Fernández y Ava donan al monasterio de San


Pedro de Cárdena, "in nostra villa propria quem nuncupant Vurgos,
duas tiendas in media villa. Facta carta... V I kalendas Marcias, Era
a
T X X , regnante rex Ranimiro in Legione, et comité García Fredinandiz
in Castella.—Ego denique comité..." Entre les testigos: Nunu Telliz ts.—
Alvaro Lupiz ts.—Nunu Gutterriz rb.—Rodrico Alvariz ts.—Feles Di-
daz rb.—Fredinando Didaz rob.—Sarracino Munnioz rb.—Assur Fer-
nandiz rob...
L. Serrano, O. S. B.: B." G.° Cárdena, págs 72 y 73; Berganza: An-
#

tigüedades, II, pág. 414. Los dos con referencia al Becerro Gótico,
folio 18, col. 2,

472
982-1-agosto.

Obeco Ennecoz vende una tierra al monje Gómez y al monasterio de


a
Cárdena. "Facta... kalendas Agustas, Era T X X , rex Ranimiro in Le-
gione, et Garsea comité in Castella."

L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 312, con relación al Be-
cerro Gótico, fol. 81, col. 3.
1246 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

473
982-16-diciembre.

Carta de propia oblación y de donación de bienes en favor de San


Pedro de Arlanza y de su abad Maurello. "Facta... sabbato, XVII kalen-
das Januarias, Era TXX, regnante rex Ranemiro in Leyone, et comité
Garcia in regni sui."
L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Pedro de Arlanza, pág\ 56, con rela-
ción al A. de Silos, ms. 10, fol. 42.

474

982-16-diciembre.

Carta de propia oblación y de donación de bienes en favor de San


Pedro de Arlanza y de su abad Maurello. "Facta... sabbato kalendas
a a
Januarias, E r a T X X , regnante rex Ranemiro et comité Garseani in
regni sui."
L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Pedro de Arlanza, pág\ 57, con refe-
rencia al A. de Silos, ms 10, fol. 45.

475
982.

Donación de Odoino, hijo de Vermudo, a Celanova y a su abad


Diego: "Ule episcopus (Ermenegildo) in ipso concilio, ante et episco-
pus Ovecco Nunniz de Legione, et alio Oveco de Oueto, et domno Dul-
cidio de Zamora, el Salomón Astoricensis, et Alderedus de Septimanca,
et Dulcidius Visensis, Hornatus Lamezensis, Guidesindus Conimbricen-
sis, Baltarius Tudensis, Ermegildus Lucensis, et Arias Minduniensis,
necnon et comités Fredenandus Gundisalviz, Asur Fredenandiz, Osorio
Monnioz, Didaco Monnioz, Pelagius Gundisalviz, Sceamenus Didaz et om-
nes magnati palatii cum galléeos et omne ehristianitate inibi collecta.
In quorum presentía auctorigauit mihi ipsa casa cum omnia sua, sicut
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1247

ueritas erat. Et ordinavit ipse rex et omne ipse sanctum concilium ad


ipso meo domno et pontífice domno Rudesindo episcopo ut assignasset
mihi meam casam et ueni inde cum eo et mandauit me intrare in ea ad
perhabendum et in mea uita, et post hec et post obitum meum cui ego
illam relurquero firmiter eam possideat jure porhenni."
Ferreiro: H. I. de Santiago, t. II, ap. LXXV, págs. 176 y sigs.

476

983-1-mayo.

Doña Fronilde dona a Santillana y a su abad Indulfo la iglesia de


Santa María de Ranedo, en el valle de "Pelacus". "Facta... V feria, ka-
lendas maias, era MXXI, imperante comité nostro García Fernandiz in
Castella."

Josué E.: Libro de Regla, pág. 44, con referencia al Códice del mismo
título, fol. 23.

477
984-6-febrero.

La noble dama Fronilde compró de San Pedro de Cárdena y de su


abad Félix una viña en las proximidades de Kavia "in locum Valleiun-
kera, ad latus de Sancti Sebastiani". Por esta presente carta doña Fro-
nilde dona al monasterio la referida viña con el fin de que rueguen a
Dios "pro domino meo Gundissalbo Fernandiz, sámulque comes seu et
Sancio filio meo, qui iam seculo obierunt. Facta... VIII Idus Februa-
rias, Era TXXIP, regnante serenissimo domino et principe Ranimiro in
Legione, et in Castella comité Garsea Fernandiz". Entre los confirman-
tea: Nunu Telliz ts.—Albaro Lupiz ts.—Nunu Gutterriz ts.—Rodrico
Albariz ts.—Garsea Gutterriz ts.—Rodrico Albariz ts.—Garsea Gutte-
rriz rb.—Feles Didaz rb.—Assur Fernandiz rb.

L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 100 a 102, con relación
al Becerro Gótico, fol. 24, col. 4
1 2 4 8 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

478

984-7-febrero.

"In presentía de concilio de Villafrida et maiorino Christoforus", Fro-


nilde establece un pacto con su hija Natalia. "Facta carta... die V I I Idus
Februarias, E r a T X X I F , regnante rex Ranimiro in Legione, et comité
Garsea Fernandiz i n Castella."
L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 33 y 34, con relación al
Becerro Gótico, fol. 9, col. 1.

479
984 (?)-2-abril.

Venta al abad Félix y a su monasterio de San Pedro de Cárdena de


un campo, "Facta... IIII Nonas Aprilis, era T X X I I I I , regnante rex R a -
nemiro in Obeto et comité Garcia Fredinandiz i n Castella."
L . Serrano, O. S. B . : B:° G.° Cárdena, pág. 219, con referencia al Be-
cerro Gótico, fol. 56, col. 2 #

E l editor corrige l a fecha. Desde luego, no puede ser el año 986;


pero podría ser el 985, pues en los primeros meses de este año todavía
calendaban los notarios de León y Castilla sus cartas con el nombre
de Ramiro, y, por otra parte, es más fácil explicar en el copista una
distracción, que consistiese en añadir una I.

480
984-24-abril.

Vermudo da varias villas a l a iglesia de León y al obispo Savarico.


Vermudo rey, Gundisalvo Vermudiz, E c t a Sarracinez, Garsea Fernan-
diz, Harramelle Alvariz, Roderico Diaz, Lope Telliz, Pelagius Menen-
dez, Gundisalvo Ovetensi ep., F r o i l a Vimarediz, armiger regís, Munio
Fernandez, E c t a Trastemiriz, Pelagius Rudericiz, Flaginus Munioniz,
Ovecu Vimarediz, Rudericus Romaniz, Gundisalvus Menendiz, Pelagius
Erotiz.

E. S., X X X I V , ap. X X I I .
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1249

481

984-13-junio.

Venta, en favor del monasterio de San Julián de Villa Gonzalo de


Pedernales, de una tierra que está a la entrada de la población. "Facta...
Idus junias, Era TXXII (sic), et comité Garsea Fredinandiz in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G:° Cárdena, pág. 136, con referencia al Be-
cerro Gótico, fol. 33, col. 2.

El notario de este documento suprime, sin duda, el nombre del


rey de León por no saber a qué atenerse en la contienda que entonces
dividía el reino.

482

984-1-noviembre.

Venta de los derechos en varias porciones del pozo de sal llamado


de Doña Gutina, realizada en favor del monje Jimeno. "Facta... kalen-
das Nobembris, E r a TXXII", rex Ranemiro in Legione, et comité Gar-
cía Fredinandiz in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 318, con relación al Be-
cerro Gótico, fol. 83, col. 2.
V

483

984 (?)-l-diciembre.

" E l conde Garci Fernandez y la condesa Doña Ava, haziendo men-


ción de Ley de los godos, sobre que ninguno pueda anular las dona-
ciones hechas a las iglesias: "Magnus est titulus donationis, in qua nemo
potest actum largitatis inrumpere, ñeque foris legem projicere, sicut
lex canit Gothorum", ofrecieron, al abad Cypriano y al colegio de Mon-
jes de Cárdena, el Monasterio de San Justo, y Pastor de la Villa de
Poza, con un Mauretano (esto es, vn Moro Esclavo) y juntamente la A l -
dea del Castillo de Poza con quince vassallos, con quantas heredades y
Villas allí tenían. L a fecha está de calidad, que no se puede hazer
F R A Y
1250 JUSTO PÉREZ DE U E B E L

juizio de ella." (Berganza: Antigüedades, I, pág. 278 y 279.) En el t. II,


página 414, transcribe Ja escritura, que no tiene otra particularidad
sobre lo notado que la data en forma "die kal. Decembr. era^M... reg-
nante rege Ranimiro in Legione et Comité Garsea i n Castella.".
Berganza cogió la carta del Libro de Tabla, fol. 143, col. 1.

484

984-16-diciembre.

Varios particulares venden sus diversos derechos en el pozo de sal


llamado de Doña Gutina en favor del monje Jimeno de Cárdena. "Fac-
ta... XVII kalendas Januarias, E r a TXXII, rex Ranimiro in Legione, et
comité Garsea i n Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, páge. 318 y 319, con relación al
Becerro Gótico, fol 83, col. 3.

485

984.

De este año es una de las adiciones que trae el documento de agre-


gación de varias iglesias en Estabulo al monasterio de Acosta; por ella
conocemos que, en tiempos del abad Alvaro de Acosta y del obispo
Ñuño, se promovió ante el rey Sancho y la reina Urraca un pleito, que
ganó el monasterio, a causa de las tercias episcopales, que pedía el obis-
po contra el fuero de Acosta.
Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán Cogollo,, pág. 18.

486

984.

Donación en que doña Elvira de Espejo. Da muchos bienes a Val-


puesta y a su Capítulo, "et Episcopo Marino" la data el año de nove-
cientos ochenta y cuatro.
Noticia de Argáiz, 3. L., VI, pág. 638
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1251

487
985-1-mayo.
Carta de propia oblación y donación de un campo de Spinosa, hecha
en favor de San Pedro de Cárdena. "Facta... kalendas Maias, Era
T X X I i r , comité Garsea Fernandiz in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 88, con relación al Be-
cerro Gótico, fot. 22, col. 1.

Obsérvese en esta carta que se silencia el nombre del rey de León,


donde seguían disputándose el trono Ramiro y Vermudo,

488
985-29-septiembre.
"Ruderico Ermegeldo, qui sum in voce de uxor mea Elbira", por re-
medio de sus almas y de las de sus hijos Diego, Gonzalo y Hermenegildo,
dona a San Pedro de Cárdena y a su abad Félix, "in valle de Poza, in
pozo quem. vocitant de Comité, tertia portione inter filies de Didaco
Morelliz, de una sexta feria ad séptima sexta feria. Facta... III kalendas
Octobris, in die Sancti Mikaelis arcangeli, in Era TXXIIP, regnante rex
Vermudo in Legione, et comité Garsea Fredinandiz in Castella". Entre
los confirmantes: Gundisalvo Munioz hic.—Ruderico Haniz hic—Mun-
nio Petriz hic.—Petro Gundisalbiz hic.—Garsea Tegiz hic.
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 306 y 307, con relación
al Becerro Gótico, fol. 80, col. 1.

489
985-16-noviembre.
Carta de propia oblación y donación de bienes en favor de San
Pedro de Cárdena. "Facta... die X V I kalendas Decembris, Era TXXIIP,
regnante rex Vermudo in Legione, et comité Garsea Fernandez in Cas-
tella."
L. Serrano, O. S. B.: B:° G.° Cárdena, págs. 36 y 37, con referencia
al Becerro Gótico, fol 9, col. 3.
#
1252 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

490
985 (?)

Varias donaciones de viñas hechas por diversas personas a Val-


puesta. L a última se dona "in manus Obieco ab", y "regnante rex Ver-
mudo in Legione et comité Garsea Fredenandiz in Castella".
Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, escritura XLVI.
El nombre del rey Vermudo no aparece en ninguna carta castella-
na anterior a 985.

491

986-2-abril.

Venta de un campo, hecha a San Pedro de Cárdena y a su abad Fé-


lix. "Facta... IIH Nonas aprilis, Era T X X I I i r , regnante rex Ranemiro in
Obeto, et comité García Fredinandiz in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B." G-.° Cárdena, pág. 219, con relación al Be-
cerro Gótico, fol. 56, col. 2. Véase en el índice núm. 882.

492

987-20-febrero.

Versendo vende al abad Alvaro y sus monjes una heredad en Villa-


verde (León), " X kalendas marcias, era M X X V , Veremute regnante in
Gallecia".
Documentos de la Catedral de León, Cat. núm. 915.

493

987-1-mayo.

Doña Fronilde dona a Santillana y a su abad Indulto la iglesia de


San Juan "in villa Ubiarco. Facta... feria VI, kalendas maias, era M X X V ,
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1253

imperante comité nostro Garsea Fredenandiz in Castella". Confirman:


"Roderico Feiliz, in mea presentía + Nuno Belasquiz, in mea presen-
tía + •••"

Josué, E.: Libro de Regla, pág. 48, con referencia al Códice del mis-
mo título, fol. 25 r.

494

987-5-m¡ayo.

García Fernández y su mujer Ava hacen donación de varios bienes


sitos en Golbardo, Carancejo y Fuentecha, así como determinados dere-
a
chos en pozos de sal, a Santillana. "Facta... V feria, III nonas maias,
era M X X V , regnante Domino nostro Ihesu Christo, et imperante comité
García Fernandez in Castella." Confirman: Rodanio Romaiz, Didaco
Asuriz, Domna Fronildi... Osoyro Ermegildiz... Didaco Albariz... Frede-
nando Armentariz... Teillu Rodriz, Froilla Assuriz, Munio Didaz, Teillu
Veilaz, Gomiz Gotiniz.

Josué, E.: Libro de Regla, pág, 40, con relación al Códice de igual
nombre, fol. 21.

495

987-10-mayo.

Doña Fronilde hace una donación—desconocida en su contenido por


estar rota la carta—a la iglesia monasterial de Santillana. "Facta...
a
die I1T feria, V I idus madii, era M.XXV, imperante comité nostro Gar-
cía Fernandez... Roderico Telliz in mea presentía + ... Gundesalvo Aci-
sonex in mea presentía... García Fredenandez Comes cf... et Ava co-
metissa cf..."

Josué, E.: Libro de Regla, pág. 15, con referencia al Códice del mis-
mo nombre.
2254 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

496
988-1-enero.

Venta de una tierra "in adito de villa que vocitant Sotiello", reali-
zada en favor de un abad Feliz. «Facta... kalendas Januarias, Era
a
T X X V I , comité Garsea Fredinandiz in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: Bl° G.° Cárdena, pág. 353, con relación al Be-
cerro Gótico, fol. 92, col. 1.

497

988-29-marzo.

Venta entre particulares de un agro, a la entrada de la villa de


Quintana. "Facta... IIII kalendas Aprilis, Era T X X V P , regnante rex
Vermudo in Legione, et comité Garsea Fredinandiz in Castella."
v
L. Serrano, O. S. B.: B. G.° Cárdena, pág. 145, con referencia al Be-
cerro Gótico, fol. 35, col. 3.

498

988-19-agosto.

Carta de propia oblación, donación a la par de "portione que me conti-


git de parentibus meis inter meos heredes". E l monasterio es el de San
Pedro de Cárdena, regido por el abad Félix. "Facta... XIIII kalendas sep-
tembris, E r a T X X V P , comité Garsea Fredinandiz in Castella."
L Serrano, O. S. B.: B:° G.° Cárdena, pág. 142, con relación al Becerro
Gótico, fol. 34, col. 4.

499

988-25-noviembre.

Ordoño, abad de San Pedro de Eslonza, para remediar las necesi-


dades de su monasterio, destruido por los soldados de Almanzor, vende
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1255

a Oveco Téllez, hijo de Tello Mirélliz, y a su mujer Urraca, la heredad


de Santa Eugenia de Melgar, junto al Cea, recibiendo "in precio unum
kavallum et VIII boves et CC° oves et I galnape". Pascualis abbas de Do-
minus sanctos cf.—Dicenzus cf.—Argimirus cf.—Placenzu cf.—Vellit
Monniz cf.—Sancio Bello cf.—Velasco Vigilaz cf.—Fernando Albeniz cf.
Arias Dauid cf.—Rapseani procónsul dux eminentior cf.—Lucentio Gun-
disalviz cf.—Hanni cf.—Rodrico cf.—Sisuertus diaconus, qui et notuit.
Fidel Fita: San Miguel de Escalada. Inscripciones y documentos, en
B. R. A. H., XXXI (1897), págs. 473-476.

500
988-1-diciembre.

Stefano dona a sus sobrinos Vermudo et Gundisalbo una viña in


territorio Canalelia, advirtiendo que "omnia voló esse donata et tam
ratione serbata, ut quosque vixero abeaní, post obitu vero nieum ipsa
vinea supra nominata iure vestro adsociare faciatis". Toda esta dona-
ción y las penas contra los que se atrevan a oponerse a ella, queda con-
firmada por "Stefano, per Domini et comitatum gloriosi domini mei
comité Garsea Fernandec, Castellanensis defensor. Facta scriptura... die
sabbato, kalendas Decembris, Era TXXVT.—Ego Stefano... sygnum +
feci..."
L. Serrano, O. S. B.: B:° G:° Cárdena, pág. 31, con relación al Becerro
Gótico, fol 8, col. 2.

501

988.

Oveco Ferruci y Munnio Ferruci de Salinas de Anana se entregan


a Santa María de Arce, junto con sus pertenencias. Algunas de: éstas
se deslindan "iuxta aeras de Munnio Scemenoz, ex alia parte Eita Di-
daco. Facta... era millésima vigésima sexta, regnante rex Vermudus in
Legione, et comité Garsia Fredinandiz et cometissa domina Ava in
Castella; Alvaro Sarraziniz in Álava". Entre los confirmantes: Munnio
epo. cf., abbas Martinus cf., Placentius abba cf... Didaco Ovecoz ts.,
1256 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Ovecoz Dida ts., Oveco Assurez ts., Alvaro Diaz Artazo rbt., Gonzalvo
Beilaz, saion de Salina rbt.

L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millón Oogolla, pág. 74.

502

989.

"Los golpes que llevaron los Principes Christianos de el Capitán A l -


manzor, les obligó a que se uniesen y coneordassen, según consta de
un instrumento, que alega el Abad de San Juan de la Peña (Briz), cuya
fecha es del año de novecientos y ochenta y nueve. Alvierte e»l mismo
abad que en dicho pergamino se hace muchas veces mención de nuestro
conde Garci Fernández."
Berganza: Antigüedades, t. 1, pág. 290.

503

990-23-marzo.

Donación de una viña en favor de San Juan de Tabladillo y de su


abad Sisevuto. "Facta... X kalendas Aprilis, adveniente die dominico,
Era MXXVIII, rex Vermudus et comité Garcianum in regnis suis."

L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Pedro de Arlanza, pág. 58, siguiendo


al doc. núm, 68 del Becerro de Arlanza.

504
991-27-abril.

Donación de varias heredades en favor de San Millán de la Cogolla,


"Facta... era millessima vigésima nona, quinto kalendas Maias, rex
Veremudo in Legione, comité Garsea Fredinandiz in Castella." Entre
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1257

otros, confirman: Monnio Telliz de Basconiana cf., Nunnu Telliz cf., Di-
daco Bascoz cf., Oveco Gutier cf.

L. Serrano, O. S. B.: Gart. de San Millán Cogolla, pág. 74.

505
991-24-junio.

Doña Fronilde "una cuna sobrinis meis Munniu Gutierriz et Nunnu


Gutierriz... qui sumus neptis Domno Rodani comité", hacen donación a
Santillana y a su abad Indulfo del monasterio de San Julián, "in te-
a
rritorio de villa Arce", con sus términos y pertenencias. "Facta... III
feria, VIII kalendas iulias, era MXXVIIII, Rex Adefonso in sedis Le-
gione et comité Garsea Fredenandez in Castella..." Confirman: Alvaro
Ailvariz, Annaya Adefonsiz, Citi Suarez, Roderico Gundesalviz.

Josué, E.: IÁWO de Regla, pág 50, con referencia al Códice del mis-
#

mo título, fol. 26.

506
991-26-noviembre.

Vermudo II da a la sede leonesa y al obispo Savarico las villas de


Páratela y Tóldanos, "ut in diem examinis hanc sanctam ac. bea-
tissimam alme virginis semper luminis Marie propiciam avea-
mus, et ab auditu malo non timeamus et mereamus audire illam
vocem magnam dicentem: Venite, benedicti Patris mei, percipite
regnum, quod vobis paratum est ab origine mundi". Confirman: Vere-
mudus rex, Gundisalvus Veremudiz, Aita Sarraciniz, Garsea Fredenan-
diz, Harramel Alvariz, Rudericus Didaci, Lup Telliz... Nunniz, Pelagius
Menendez, Froila Vimaraz qui et armiger regis... Munneonis, Ovecus V i -
mara, Gundisalvus Menendez, Rudericus Romaniz, Pelagius Erotiz, Ru-
dericus Didaci, Aloitus Fredenandiz, Fafila Eoláliz, diaconus, Dominicus
presbiter, Sampirus presbiter.
e
Documentos de la Catedral de L, ón, Cat. núm. 987.
1258 FRAY J U S T O PÉREZ DE URBEL

507

992-9-abríl.

Doña Juliana se ofrece al monasterio de San Torcat y dona a San


Pedro de Cárdena y a su abad Félix la mitad de sus bienes en Taima-
fl
ron "et in Castella. Facta... V idus Aprilis, Era TXXX , regnante rex
Bermudo in Legione, et comité Garsea Fernandez in Castella." Entre
los confirmantes: Garsea Fredinandiz comité lúe'rb.—Gudesteus eps.
hic rb—Martinus eps. hic rb.—Nunnus eps. hic rb.—Nunu Fernandiz
hic ts—Gundissalbo Godistioz hic ts —Munnio Sonnaz hic ts.—Izani
alfierez rex hic ts.—Gomiz Didaz hic ts.—Stefanus, Ariolfus y Marti-
nus (abades).
L Serrano, O. S. B.: B.° G.*> Cárdena, págs. 211 y 212; Berganza: An-
tigüedades, II, pág. 415, con relación al Becerro Gótico, fol. 54, col. 3.

508

992-29-agosto.

Vermudo II dona a la sede Ovetense el castillo de Miranda. "Ego


Veremudus com conjuge mea Gelvira regina Chrasti ancilla." Firman los
obispos de Oviedo y de León y después: "Gundisalvuz Veremudiz; Fre-
denandus Didaci, Gudesteos Menendiz, García Fredenandiz, Munio Fre-
denandiz, Vegila Ennecoz... Sampirus prbr., Frinimio judex scripsit."
A. H. N., Cod. 971, Privilgs Oviedo, fol. 406.

509
992.

E n la carta por la que Fernán González hizo una donación en 1 de


enero de 964 a San Julián de Bezares se consigna la donación que Gar-
cía Ovequez y su mujer Onneca hicieron al monasterio.
"Comité Garsea in Castella, era T X X X . "
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.* de Cárdena, pág. 369, con relación a los
folios 95 y 96 del Becerro.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1259

510

992 (?)

A l pie del documento por el que Fernán González hace u n donación


a

el 1 de enero de 964 a San Julián de Bezares se hace constar la entrega


que de sí y de su hacienda hace al monasterio Gonzalo Feles.
"Comité Garsea in Castella, era T L X X X . "
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° de Cárdena, pág. 369, con relación a los
folios 95 y 96 del Becerro.

La fecha 1942 es inaceptable, aunque supusiésemos que el conde era


el infante García. Lo más probable es que sobre la L. Desde lue-
go, hay que colocarla -en los últimos años de Garci Fernández.

511
993-7-marzo.

In Dei nomine Ego Obieco et ego Oddesenda et ego Fredenando pla-


cuit nobis, espontaneas nostras boluntates, una pariter bendibimus a
tibe, Didaco et ad uxor tua Prollina, nostra ereditatem que abuimos de
nostros parentes in territorio de Tamaio, in térras, in binias, in pu-
mares, in ortales, in kasas, in omnia nostra ereditatem, ubi potueris tu,
Didaco et Prollina, inbenire, et accepimos precio pro ipsa ereditate ego
Obieco et Oddesenda et Fredenando de tibe, Didaco et de uxor tua
Prollina, quanto nobis bene complacuit, id est, X solidos de ariencos,
que nobis conplacuit; et precio contra tibi Didaco et uxor tua Prollina
non remansit debitu pro daré, nec nobis iures nostros de me, Obieco et
Oddesenda et Fredenando, in ipsa ereditatem abeas tu Didaco et Pro-
llina bel filiis uestris ipsa ereditate confirmata in bieva abitaturi, et
in seculum seculi. E t sic aliquis orno de post odie die bel tempore, boce
bos sublebaberit pro ipsa ereditate, ego io Obieco aut Odde X senda aut
Fredenando, aut filiis nostris, aut neptis nostris aut aliquis de aperti-
nentibus nostris, bel de gens nostra, aut aliqua subrogata persona boce
bos aduxerit pro ipsa ereditate quomodo bos pariet ipsa ereditatem du-
plicata et bel meliorata in ipsos limites, con quales fruges et de precio
abuerit, ad tibi Didaco et ad uxor tua Prollina, bel ad filiis uestris, et
scriptura ista plena abeat firmitate. Facta hujus benedicio dis notu III
1260 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

feria, ipsas nonas marcias, era T X X X I , rex Bermudo in Legión et co-


mité Sango Garcianig in Kastella. Ego Obieco et Oddesenda et Frede-
nando merkato que fecimos et precio accepimus et scriptura ista legente
audibimos et de manos nostras + + + roborabimus et presentes testes
roboraberunt. Falcone hic testes, Gelga hic testes. Monniu hic testes,
manos nostras + + + roborabimus in mano de Ferrogo, sumus robo-
ratus inscriptura ista. Didaco iscripsit. (Signo.)
A. H. N., Documento® de Oña, perg., Leg. 166, doc. 5. Sobre esta escri-
tura véase lo que decimos en el texto.

512
993-9-abril.
Munnio Romaniz y su mujer Fronilde donan a San Pedro de Cárdena
y a su abad "Gomeseani" "illa quinta de nostra hereditate", tanto de
los bienes muebles cuanto de las villas de su pertenencia. "Facta...
V Idus Aprilis, sub E r a T X X X P , regnante rex Vermudo in Legione, et
comité Garsea Fredinandi in Castella." Entre los confirmantes: Ennecus
y Gudesteus (Abades), Munnio Sarraciniz hic ts.—Gundissalbo Mun-
nioz hic rb.
L. Serrano, O. S B.: B.° G:° Cárdena, págs. 214 y 215, con relación al
#

Becerro Gótico, fol. 55, col. 1.

513
993-19-abril.
Donación de Vermudo II a Santiago. Habla de la rebelión de Gon-
zalo Menéndez, que se apoderó de unos siervos del rey. Este coge preso
al hijo del rebelde, Rosendo, el cual sale de la cárcel con el compromiso
de volver a ella o convencer a su padre que devuelva los presos. Como
no cumple su palabra, los fiadores, Diego Romaniz, Pelagio Menéndez y
Cidi Díaz dan a Vermudo 600 sueldos en vasos de plata, en frenos y en
caballos, recuperando luego esto a cambio de una villa, que el rey en-
trega a Santiago, "per comités, per potestates et milites". Confirman:
Viliulfus ep., Scemenus ep., Froila ep„ Eneco, Armentarius ep., Pela-
gius ep., Gutherre, Garsia, Sancius.
Flórez: E. S., XIX, págs. 182 y 382.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1261

514
993-26-noviembre.
Venta, en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Velasco, de
una viña in Rama. "Facta... V I kalendas Decembris, E r a T X X X r , rex
Vermudo in Legione, et comité Garcia Fredinandiz in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G:° Cárdena, pág. 297, con relación al Bece-
rro Gótico, fol. 77.

515
993-23-diciembre.
Venta de dos tierras, realizada en favor de San Pedro de Cárdena y
de su abad Velasco. "Facta... X kalendas Januarias, sub Era T X X X I ,
rex Vermudus in Legione, et comité Garcia Fredinandiz in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.'° Cárdena, pág. 299, con relación al,Becerro
Gótico, fol. 78, col. 2.

516
994-13-mayo.
"Didaco Fredinandiz et Flagino Fernandiz de Villa-luenga, una pa-
riter cum nostros cogermanos de Albiellos; Ermegeldo Lelec. et sua ger-
mana Goto", venden al abad Falcón, a su madre Kara y a su hermana
Gogina un campo, que delimitan. "Facta... III idus Maias, Era T X X X I P ,
regnante comité Garcia Fredinandiz in Castella." Entre los confirman-
tes: Didaco Feles ts., Munnio Bergez ts.—Obeco Ennecoz ts rbit.
L». Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 282 y 283, con relación al
Becerro Gótico, fol. 73, col. 4

517
994-29-septiembre.
Munio Recharediz y su mujer Osizia se hacen familiares de San Pe-
dro de Cárdena, donando a la par unas heredades al monasterio. "Fac-
ta... III kalendas octobris, Era TXXXIP, rex Vermudo in Legione, et co-
1262 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

mite Garsea Fredinandiz i n Castella." E n t r e los confirmantes: Belasius,


gratia Dei sps. rb.—Roderico Ermegeldez rb.—Munio Ermegeldez rb.—
a a
era M X X X I I I I , sub Rex Adefonso."

L . Serrano, O. S. B . : B:° &."> Cárdena, pág. 291, con relación al Be-


cerro Gótico, fol, 76, col. 3.

518
9...
"García Fernandez comes" da a S a n Isidro de Dueñas varias villas,
entre ellas, Santiago del V a l .
A . H . N . , índice de documentos de Dueñas, Códices 41, fol. 121.

519
995 (?)
Sancho, conde de Castilla, y su mujer Urraca, dan a San Isidro de
Dueñas, "cujus baselica fundata est i n suburbio atque regimine legio-
nense", y a su abad Durando l a iglesia de San Isidro, cerca del castillo
de Muñó, "in loco predicto Bembribe".
A . H . N . , índice de Docum. de San Isidro de Dueñas, Códice 41, fol. 11;
Tumbo, fol. 44. Este índice, hecho en 1683, da a la presente carta el
año 1033, lo cual habría de entenderse de la era. Otro extracto de
esta carta, del mss. 720 de la B . N . , da la era M L X X I , que es pre-
cisamente el año señalado por el índice.

520
996-23-marzo.

Sanzo y su mujer Tota Duenna hacen una donación al abad


Félix de San Andrés de Villalbilla. "Facta... X kalendas Aprilis, E r a
T X X X I I i r , rex Sancio i n Legione, et comité Garsea i n Castella." '
L . Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 354, con relación al Be-
cerro Gótico, fol. 92, col. 2.

Es difícil coordinar los tres datos de la fecha de esta carta. E n 996


ni gobernada l rey Sancho en Deón ni el conde García en Castilla.
e
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1263

521
996-1-diciembre.

"Sancio comité", a Santillana y a su abad Indulfo, hace donación de


a
unos bienes en Barcena... "Facta... II feria, ipsas kalendas decembris,
a a
era M XXX IIII; sub Rex Adefonso."

Josué, E.: Libro de Regla, pág. 105, con referencia al Códice del mis-
mo título, fol. 58. Sobre este documento véase lo que decimos en
el texto.

522

997-23-abril.

Unos particulares celebran una venta entre sí de una tierra sita en


Quintana sancti Pantaleonis. "Facta... VIIII kalendas Maias, Era T X X X V ,
regnante rex Vermudo in Legione, et comité Sancio in Castella."
u
Li. Serrano, O. S. B.: B. G.° Cárdena, pág. 151, con relación al Be-
cerro Gótico, fol. 37, col. 2.

523
998-24-mayo.

"Ego Sanzio Garcianiz comes vidi karta scripture de meos visabios,


de Monnio Munniz et Argilo, et de meos avos Gundisalvo Fernandez et
de Fernando Gundisalviz." E l conde Sancho confirma a continuación el
a
fuero que los primeros dieron a Brañosera, "in Era T X X X V P , die III fe-
ria, nono kalendas Junias." Confirman con el conde: Ossorio Ermegil-
diz, Gundisalvo Sarraziniz, Ovieco Armentarez, Vellite Monniz, Garcia
Fernandiz..., Albaro Sonnaz, Petro Fernandiz...

Li. Serrano, O. S. B.: Cart. de Arkmza,, pág. 4.


1264 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

524
998-10-diciembre.

Venta de una hacienda hecha en favor de Santillana y su abad In-


duljo... "Facta... Sabbato, l i l i idus decembris, era MXXXVI, Rex Ver-
mudo in Legione et comité Sancio Garsianis in Castella."
Josué, E.: IAbro de Regla, pág. 45, con referencia al Códice del mis-
mo título, fol. 230.

525
998.

B e l a G n z á l e z d o n a
, .
y r 1 1 , ° ^1 monasterio de San Felices de Oca el de San
d e P
ír , °™*™> junto con varias posesiones en Asperillas y Losa
m a t r Í g e S Í m a s e x t a
A
A ssss n N
r^Z T > <*»*»
„ Sancius in Castella, et sénior
Ur u n m z d o m i n a n t e P o n t i c u r v o C o n f i r m a n : F e l P a s c u a l e z

Alvar Gonuz ts, Tellu Didaz t , , abbate Vita ef., Bella Gutier Ü
diñando Sarracinez cf., Gonzalvo Munnioz cf. ts.

L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millón Cogolla, pág. 79.

526
998.

"San Fructuoso de Míenos T\;AI • • •


10 A u f m 5 Í 0 C o n e l
presbítero Liberto. D e d h c ^ , V™^ * ^ '
P e d r o a
drés, dando para é U o ^ T t , ^ ~Í°L* *** * San An- .
C l a 1 & C n d e s a D o ñ a F
presente. ° ^ i l d e , que se hallaba
Otorgóse la carta de dotación *i »x A
Anexóse dentro de poco al " 1 novecientos noventa y ocho.
y d U r ó
muchos a ñ o s con l
m t n " ^ * * f* * * ? ? * ^ í
ionges sugetos a los prelados onnienses."
Noticia de Arsráiz: í? r TTT
a
fi. : **> VI» Pag. 580.

527
998.

"El monasterio de San Julián d^ O -n


Romano, junto con sus padre* l , índole un presbítero, llamado n

res, que ayudaron con su hazienda, que te-


COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1265

rúan en el lugar de Ouilla, el año de novecientos noventa y ocho, siendo


Rey de León don Bermudo el Segundo, y conde de Castilla don Sancho
Garcia."
Noticia de Argáiz: S. L., VI, pág. 561, quien añade que la escritura
estaba "en el libro tercero de las donaciones da Oria".

528
999-2-marzo.

Sub Christi nomine, et Divino Imperio Patris, ejusque Filii, atque


Spiritus Sancti, unus essentialiter, et trinus personaliter regnantis in
saecula saecuiorum, amen. Tam unitatem credendo, et recte sermones
praedicando, et diem judicii pavendo, et penas inferni vicendi metuendo,
et gratiam Dei conquirendo. Ego Santius Garcia, Comes Castellanensis,
una cum uxore mea Urraca, pro animabus nostris et parentum nostro-
rum, seu de filio nostro Fernando, quem atumulavimus in aula Sancto-
rum Apostolorum Petri et Pauli, cujas Ecclesia sita est in urbe Cam-
podii, in loco praedicto quem vocitant Cervatos, concedimus ad ipsos
Sanctos Dei praedictos, et tibi Johanni Abbati dictae Ecclesiae et suc-
cessoribus tuis, atque confirmamus, et ad locum illum illud forum del al-
bedrio, quod habetis, videlicet; de Doyro flumine usque ad ripam maris
et de Carrione usque ad Grannionem et de collado de Doruo et de Pam-
porquero et deinde ad Comarres usque ad sumum de Penna de Labra
et usque ad Pennas de Munione et usque ad Castellum de Pinam,
et totum quomodo descendit usque ad ripam de Deua et usque
ad mare, et juxta litus maris et usque ad Sanctam Mariam de Pórtico
et usque ad Pennas de Flauato et usque ad castrum de Castella Vetera
et usque ad portellum de Salazar, et usque ad cortu de Vezana et ad
Sanctam Gadeam et per totam siluam de Isedo et usque ad rio Concho,
et deinde ad Polla et usque ad Morosum, et deinde ad Cueuam usque ad
Mercadiello. Infra istos términos supradictos et ultra, sicut habetis de
consuetudine antiqua, concedimus ad sanctos Dei predictos et dicte sue
ecclesie et ad locum illum de Ceruatis et tibi Johanni abbati et sucoesso-
ribus tuis dictum forum cum mero mixto imperio et cum justitia civili
et criminali, ut de illa hora a nullo homine disrrumpatur usque in per-
petuum, tam pro animabus nostris, quam de dicto filio nostro Fernan-
do, qui atumulatus est in ipso cenobio jam dicto. Insuper volumus et con-
cedimus tibi jam dicto Johanni abbati et successoribus tuis, que possitis
1266 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

creare in perpetuum notarios públicos et acribas infra dictes términos


et in tota nostra jurisdictione supradicta. Et que possitis eos tu et
succesores tui amouere et alios de nouo creare quotiens tibi et succeso-
ribus tuis uidebitur expediré. Volumus insuper que pascant peccora
et animalia tua et succesorum tuorum ac cononicorum et seruitorum ac
vassallorum dicte ecclesie infra dictes términos libere, et que non solua-
tis montaticum nec portaticum et habeatis tu et succesores tui ac ca-
nonici et servitores necnon uasalli dicte ecclesie liberam facultatem ad
scindendum et laborandum ligna in dicto dominio nostro de arboribus
et de montibus, sicut nos. infra dictes términos pro igne uel quacumque
causa uel opere uolueritis, et concedimus etiam dicte ecclesie et tibi
Johanni abbati et succesoribus; tuis ac canonicis et seruitoribus dicte
ecclesie dictam urbem seu locum de Oeruatos cum teto honore suo, vi-
delicet: Fuent Uellida, Barrio, Quintaniella, Villascusa, Isara, Quinta-
na, Someto, Suario, cum ómnibus suis ecclesiis oratorüs, uasallicis, de-
canis, oblacionibus, defesis ,montibus, fontibus, riuis, terminis, terris,
pratis, exitibus, egressibus et regressibus, cultis et incultis ac aJiis juri-
bus et pertinentis suis, et cum teto dominio quem in ejus habemus et
habere debemus ac etiam concedimus dicte ecclesie et tibi Johanni ab-
bati et succesoribus tuis ac canonicis et servitoribus dicte ecclesie in
Uilla Cannis monasterium Sacti Petri cum suis ecclesiis, decimis et
oblacionibus et pertinenciis suis, et cum uno solare et cum suis terris,
pratis, diuisis, juribus et pertinentiis suis ubicumque fuerint; item Sanc-
tam Oeciliam prope Salces cum ómnibus solaribus, et terminis et per-
tinenciis suis; in Celada de Campo de Suso tres solares; in Amada unum
solare cum una serna; in Proanna dúos solares; in Paracuellos dúos
solares; in Fuente Ibein dúos solares; in Camino unum solare; in Ciella
unum solare; in Nestares quinqué solares; in Canneda ecclesiam Sancti
Pantaleonis cum decimis oblationibus et cum septem solaribus; in Po-
zacos unum solare; in Renosa quotuor solares; in Requexo quantuor so-
lares; in Duesso unum solare; in Aguayo unum solare; in Rioseco tres
solares; in Sant Vide unum solare; in Santueyo nouem solares; in A l -
guera unum solare; in Barzenas Pie de Concha dúos solares; in Selio
ecclesiam Sancti Jacobi cum decimis et oblationibus et cum suis sola-
ribus; in Buelna ecclesiam Sancti Mathei cum decimis et oblationibus
et cum ipsam villam ubi sita est ipsa ecclesia et cum ómnibus solaribus
suis; in ecclesia sancti Martini de Barros unam itegram portiorens;
villam de Periedo- cum ómnibus solaribus suis; in Ascio ecclesiam sanc-
ti Romani cum ómnibus decimis, oblationibus et pertinentiis suis;
in Matamorosa, tres solares; in Celada de Marlantes unum so-
lare; in Carauzo quatuor solares; in Rioconcho dúos solares; in
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1267

Arzera unum solare; in Varcena de Riofocim tres solares; in Sant Sa-


dornim dúos solares; villana de Cornenes et locum de Uendrigo; villana
de Rebolledillo cuna ecclesia sancti Andree ipsius loci et cum ómnibus
decinois et oblacionibus suis; in Mata de Repudio unum solare; in Cueua
unum solare; in Caduela domum de Arrozal; in Fenestrosas unum so-
lare; in Rebilla de Ualdeolca unum solare; in Labranam unum solare;
in Salzedillo undecim solares; in Brañosera sextana partem omnium de-
cimarum ecclesie ipsius loci, que sita est in territorio dictorum aposto-
lorum et dicte sue ecclesie et ideo inmunis est; Atazmia et cum tribus
solaribus; in Serna tres solares; quicquid habetis in Uilla Rega; in Re-
bolledo de la Torre; in Puentes de Amara tres solares; in Bouadilla de
Uillamar; in Padiella de Suso; in Grijalua ecclesiam sancti Johannis
cum palaciis, molendinis, decimis et oblacionibus terris, uineis, pratis,
fontibus, solaribus, juribus, diuisis et pertinenciis suis; in Uillasendino
solares cum decena et octo morabitinis de infurcionibus; in Rebilla Ua-
llejera térras, uineas; in Bouadiella del Camino térras, uineas; in Torre
de Astudiello térras et uineas; predictas urbem et villas et solares et
quiquid habet ultra dicta ecclesia dictorum apostolorum, et habere po-
terit in futurum, et omnes consuetudines rationabiles concedimus at-
que confirmamus ex nostra certa scientia in perpetuum cidem dicte
ecclesie et tibi Johanni abbati et succesoribus tuis et ad regulantes uel
cultores ipsius ecclesia, una cum dicta uxore mea Urraca, cum ómnibus
suis terminis, montibus, dehesis, arboribus, riuis et fontibus, terris, pra-
tis, sernas, infurcionibus, divisis, muneribus, et cum ómnibus uassallis
et ibi habitantibus tam nibilibus quam innobilibus; in dictis urbe ac
villis et solaribus conmorantibus nunc et in futurum et cum ómnibus
nunciis et manneriis ac seruitiis et prestacionibus anno (?) de monte in
Asturiis, eciam si in Compo non habeatur necnom possessionibus et ju-
ribus quibuscumque, et cum toto dominio et jure quod in eis habemus
et habere debemus, et cum ómnibus behetriis, si que in dictis urbe: et
locis et villis ac solaribus sunt. Ut dicta ecclesia dictorum apostolorum
et tu et succesores tui et seruitores dicte ecclesie ea integre possideatis
in perpetuum jure hereditario sine cujusque euisque inquietatione et
vexatione. Homines autem qui in predictis urbe et villis et solaribus mo-
rantur vel in posterum morabuntur voló ut perpetuo sint vasalli dicte
ecclesie et tui et successorum tuorum, et serviant vobis sicut vero do-
mino suo. E t absoluimus te et successores tuos et personas ac canónicos
et porcionarios, cappellanos ac alumpnos et servitores necnon vassallos
quoscumque dicte ecclesie dictorum apostolorum in quocumque loco
in dominio nostro fuerint ab omni fonsadera et monetis quibuscumque
et ab omini pecto et exaccione nostra et succesorum nostrorum et ab om-

16
1 2 68 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

ni omicidio et servicio et ab omni portatico et prandio et tributo maiori-


ni et sayonis vel alterius cujuscumque; et ab omni montatico et peage; et
uolo que nullam potestatem nec dominium habeant super predictas nec
reges nec comités nec dominus terre nec iudices nec maiorinus nec sa-
yón nec ullus alius homo vel persona quicumque, cuiuscumque condieio-
nis existat, nec dictus maiorinus vel sayón nec judices quicumque vel
alia persona audeant intrare temerarie uel habitare seu hospicium re-
cipere contra uoluntatem tuam et successorum tuoruni i n dicta urbe vel
i n dictis villas et locis ac solaribus vel domibus vestris tam i n Campo
quam i n Castella sique i n Asturiis nec i n tota iurisdiccione vestra nec pig-
norare nec occidere nec inquietare ñeque pro quacumque causa uel occa-
sione iniuriam faceré i n perpetuum. í t e m concedimus tibi Johanni abbati
et successoribus tuis que possitis i n perpetuum colligere omnes behetrias
ubi potueritis sicut infanzones. Si aliquis homo ex genere nostro aut alie-
no rex aut comes aut quicumque alius hoc quod dictum est voluerit a dicta
ecclesia auferre aut ea uel aliquid eorum infringere, descendat super
eum, yra Dei et gladius celestis et separatur a corpore Christi et cum
Judas Domini traditore infernales lugeat penas et solvat dicte ecclesie
o
et abbati ipsius auri libras centum. Facta carta V I nonas marcii, era
a a
millessima X X X V I I , regnante rege Bermudo in Legione et Sancius co-
mes i n Castella. Ego Sancius comes castellanensis et uxor mea Urraca
predicta omnia et singula concedimus ad honorem apostolorum Petri et
Pauli et tibi Johanni abbati et successoribus tuis et ad cu tores illius
ecclesie legere audivimus et manibus nostras roborauimus, et signum
fieri jussimus. Huius rei sunt testes et confirmatores Garcia Fernandi,
Cisla abbas, Gonzalo Dias, Uellid Cardel, Martinus abba, Munio Guterriz.
Signum mandato rex summus Fernandus... di testes et confirmatores.
Johanns presbiter scripsit.

Antes de la transcripción del documento se insertan las confirma-


ciones hechas por Juan II, Enrique III, Alfonso X y Fernando IV, que
certifica haber tenido delante la carta original del conde don Sancho.
Sabiendo que existían en Cervatos restos de la antigua documentación
de la Colegiata, escribí a don Joaquín Pérez Villanueva, catedrático
de la Universidad de Valladolid, el cual, en su contestación, me habla
de un libro en el cual se hallan reunidos unos cuantos documentos. " E l
libro en cuestión, me dice, es una copia hecha en 15 de diciembre de
1778 por el notario Fernando Fernández de Andrade, en Madrid, quien
hace constar al final de ella: "Corresponde este traslado con el cobdice
o imbentario de papeles y documentos tocantes a la iglesia colegial de
San Pedro de Cervatos, de donde se sacó, a que me refiero: cuyo ori-
ginal se halla encuadernado en tablas, cubiertas de vadana negra no-
novada, y escrito en pergamino de folio mayor, que, por haber estado
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1269

mal conservado y custodiado, se halla en varias partes consumida su


letra, por cuya causa no se puede leer todo lo que se ha omitido y se-
ñalado con puntos en la presente copia; que en lo demás concuerda en
un todo con dicho cóbdice antiguo, que me fué exivido por parte de
dicha Iglesia Colegial, a la que se lo devolví. Y en fe de todo, y~á su
instancia..." Se trata, continúa el Sr. Villanueva, del extracto de todas
las donaciones reales, cesiones de tierras, privilegios de que disfruta,
rentas que le pertenecen. Hay copiado un documento de Alfonso V i l ,
de 28 de agosto de 1135; otro de doña Urraca de 1 de febrero de 1111,
y sobre todo, lo único que me parece interesarle directamente, por re-
lacionarse de modo muy estrecho con la cuestión que planteaba en su
carta, un documento de donación a Cervatos suscrito por el conde
Sancho García."
Reproduzco una copia, que existe en el archivo de la Catedral de
Burgos (vol. 28), y que está tan corrompida, adulterada y transfor-
mada por añadiduras de las diferentes épocas, que es imposible distin-
guir en ella las fórmulas del documento primitivo, que existió induda-
blemente.
Véase otra copia en Escogedo: Costumbres pastoriles..., págs. 41-44.

529

999-22-noviembre.

Carta por la que presbítero Mikael se hace familiar de San Pedro de


Cárdena y dona al monasterio y a su abad Félix varias posesiones. "Fac-
ía... die IIII feria, X kalendas Decembris, E r a T X X X V I P , regnante rex
Adefonso i n Legione, et comité domno Sánelo i n Castella."
IÍ. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 54 y 55, con referencia al
Becerro Gótico, fol. 16, col. 3.

530

1000 (?)

..."Adefonsus rex, "dirigiéndose a "baronibus de Palenciola comitis,


tam presentibus quam futuris" les confirma "bonos foros... quos ha-
buerunt i n diebus comitis Sanctii". A continuación sigue la amplia lista de
leyes forales. Confirma en primer lugar la reina doña Urraca, y lleva
1 2 70 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

por última confirmación la de Alfonso X , en "Burgos, IIII Cal. Februa-


ri, E r a M C C L V m í " .

Muñoz y Romero: Fueros Municipales, págs. 273-278. Son fueros que


dio a Falenzuela el conde don Sancho, ampliados con tantas adi-
ciones de época posterior, que es difícil conocer su forma original.

530 bis.

Siglo x.

E g o Gondesalbo qui sum filius quodam patris mei Placenzo et ma-


tris mea Ispantica t i b i domna mea a que amatissima esponsa mea Gel-
bira i n Domino Deo eterna salute, amen. Dum i n principio Deus cuneta
fidelie... ordinasse fecit orno ad imagihem et similitudinem sue et vidi
Deus quo orno solis non poterat tempore producere... soporem i n A d a m ;
cumpe abdormui tullit una de costis ejus et replevit custre pro ea; edi-
ficavit in ea mulierem, nomine Eba, et dedit ea ad Adam et d i x i : Gres-
cite et multiplicabimini et reprere t é r r a . E t Apostolus: U t voló Do-
mino jungere et mullere et filios procreare. E t ego lo Gondesalbo dono
a tibi, sponsa mea Gelbire, i n dotis titulo tres pueros et puelas proprias
— v i r g i — , kaballos eum freno et siellas, bobes et bacias, omnia jumenta
aque armenta promiscua, t é r r a s sacionaliles ac molos seminac... terre-
dorio vel i n loco pernominato, id est, i n Fenestrosa cassos et orreos et
t é r r a s et pomares et molinos et omnia cum suis prestantiis et i n ripo
E b r o et omnia in suis prestantiis et in Lebana, i n Perrocio Kasa, et
orreos et cellarios et t é r r a s et vinias et pumares et molinos et omnia cum
suis prestantiis; et i n Saldania, in Kornon Kaesas, et cellarios... et om-
nia cum suis prestanciis; et i n Osornu de Mazariefes Kasas et t é r r a s
et omnia cum suis prestantiis; et in Bocos térras...; et i n Pradilla...

Cartas de Piasca, núm. III. Recojo aquí «esta carta de arras, tan inte-
resante por varios aspectos, porque en ella se alude a la geogra-
fía castellana del siglo x. Desgraciadamente no es posible leerla en
su integridad. E l Bocos de que aquí se habla puede ser una aldea de
este nombre, que hay cerca de Peñafiel, o más probablemente otra
situada en los alrededores de Villarcayo, que conserva todavía una
iglesia interesante de la época condal con una portada de dos archi-
v ó l a s sin columnas ni capiteles y una ornamentación puramente geo-
métrica, que l a enlaza con el estilo asturiano.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1271

531
1000-28-agosto.

Carta de propia oblación y donación de bienes en favor de San Pe-


dro de Cárdena, en da que entre estos últimos se encuentra, como lí-
mite, una "vinea de sórores de Sancti Pructuosi. Facta... V kalendas Sep-
tembris, Era TXXXVIIT, regnante rex Adefonso in Legione, et comité
Sancio Garciez in Castella".
L. Serrano, O. S. B.: B? G:° Cárdena, págs. 79 y 80, con relación al
Becerro Gótico, fol. 20, col. 1.

532

Siglo x.

In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti. Ego domna Velas-quita"


da al monasterio de San Acisclo o Santocildes, en el valle de Tobalina,
"illas meas duas partes, una pars que fuit de Patre meo Fernando Mo-
riellez, et ipsa alia pars pro qui dedit pater meus, illa qui habuit in illo
monasterio Sancti Juliani cum meas divisas et cum meas hereditates...
et in illo monasterio de Sant Fructuoso de Paugusión, de ipsa tertia par-
te illas duas rationes et illud totum quod ibi ad me pertinet.
Argáiz: Soledad Laureada, VI, 412.

533
1001-24-junio.

"Munnium Gutiérrez et Domina Fronildi" donan a Santillana y a su


abad Indulfo el monasterio de S. Julián, "in territorio de Mortera", con
todas sus pertenencias. "Facta... III feria, VIII kalendas iulias, era
MXXX.VIIII, sub rex Adefonso in sedis Legione, et comité in Cas-
tella."
Josué, E.: Libro de Regla, pág. 52, con referencia al Códice del mis-
mo título, fol. 280.
1272 • FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

534

1002-29-junio.

Oneca, hermana del conde Sancho García, era abadesa de San Juan
de Cillaperlata, pero dejó su monasterio un tiempo para i r a Oña y ser
maestra de su sobrina Tigridia. Díosüo esto una escritura que el año
1002 hizo a sus vasallos de Cobos, que está en la regla de D. Domingo,
M i ó 90, digna de leerse por nombrar allí a Munio Velasco, merino del
conde. Otra escritura de la misma Regla dice que Diego Fernández y
Diego Fuertes se metieron monjes en Cillaperlata, bajo la obediencia
de la abadesa Oñeca, dando l a hacienda que tenían en la comarca, 13
de mayo, reinando Alonso en León y Sancho en Castilla.
Argáiz: 8. L., VT, pág. 399.

L a referencia que aquí da Argáiz es digna de crédito, pues hay al-


guna carta que nos revela su presencia en el monasterio de Oña, gober-
nando el monasterio al lado de su sobrina. Hay que admitir, sin em-
bargo, con reserva, la fecha que señala Argáiz.

535
1002.

Endiselo presbítero vende a d o ñ a Fronilde una viña en término de


Rebilla, "Reynando D . Alonso en León y siendo conde de Castilla
D. Sancho", que era sobrino de esta señora. Confirman Munio Munioz,
daña Ostrocia, Oveco Núñez y Munio Sueriz. E s t á al fol. 24 del libro
Becerro de Oña.

Sota: Chronica de los principes de Asturias, pág. 494 a.

536
1003-5-de febrero.

Donación que Leandro con su hermana Vitisinda y Velo hacen a


S a h a g ú n de la villa de Santa Eufemia: "Regnante rege Adefonso una
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1273

cum Gelvira regina in Legione. Sancio Garceaniz, Fernando Díaz, Gar-


cía Gomiz, Sancio Gomiz, Gonsalvo Diaz, García Fernandiz, Albar A l -
bariz, Vela presbiter notuit et confirmat. In presentía qui ibi fuit Zac-
bascorta Ebembacri, quando venit de Cordoua, pro pace confirmare ad
romanos in Domnos Sanctos."
Escalona: Historia de Sahagún, Apénd., Escrit. LiXXIII, pág. 442.

537

1003.
"Sancio comité et Urraca cometissa sóror mea" dan al monasterio
de San Millán de la Cogolla y a su abad Ferrucio, la villa de Quintani-
11a y la comunidad -de aprovechamientos de pastos y leñas con las de
Sotoluengo, Navas, Videvallejo, así como la inmunidad para lo donado.
"Facta carta in era millessima quadragesima prima. Ego igitur Sancius
comes et Urraca cometissa... rbmus. Petras eps. ts., Fernando Beilaz, ts.,
Oveco Alvares ts., Beila Alvaroz ts., sennor Assur Nunniz dominante
Ponticurbo ts., Alvaro Gomiz ts., Tellu Didaz ts., Beila Gutier ts."
Li. Serrano, O. S. B : Cart. San Millán Cogolla, pág. 80.
#

538

1005-30-diciembre.
Venta, en favor de un abad Falcón, de un campo poseído por varios
copartícipes. "Facta... IIII kalendas Januarias, Era TXLIIP, regnante
rex Adefonso in Legione, et in Castella comité domno Sanzio."
0
L. Serrano, O. S. B.: JB: G.° Cárdena, pág. 283, con relación al Be-
cerro Gótico, fol. 74, col. 1.

539

1006-24-abril.
Carta de propia oblación y de donación de bienes, hecha en favor
de San Pedro de Cárdena y de su abad Diego. "Facta... VIII kalendas
1274 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL
8
Maias, Era TXXXXIIII , rex Adefonso iñ Legione, et comité Sancio íñ
Castella."

Li. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 357, con relación al Be-
cerro Gótico, fol. 92, col. 4
#

540

1006-7-noviembre.

Momadona, religiosa de San Miguel del Pedroso, ratifica, "in angus-


tie mortis hora", todo lo que en vida donó al monasterio. "Facta... era
milléssima quadragesima quarta, die quinta feria, secundo idus Novem-
bris, regnantibus rege Aldefonso in Legione, et comité Sancio in Cas-
tella in regnis suis..." Confirman... Petras eps., Ferrando Eilaz, Oveco
Alvarez Rodrico Gutiérrez. Beila Alvarez, don Lezeno, merino de Cere-
zo, Blasco Ovecoz y Munnio Ferrandez de Tolsanctos.

L. Serrano, O. S. B.: Cart. de San Millán Cogolla, pág. 81; Argáizr


S. I¿., VI, 372, habla de una doña Munia o Munnata, que n ele

año 1005 hace una donación a San Miguel de Pedroso, de donde


era abadesa. No da más pormenores, por lo cual sospechamos que
se trata de esta carta de 1006.

541

1007-4-enero.

Godina, mujer de Bela González, se entrega al monasterio de San


Felices de Oca, donándole, a da par, varias posesiones, algunas de las
cuales fueron de sus "parentes Gutier Rodriz et Guntrueda", mientras
otras tienen por límites: "terram de Sarrazin Didaz de Villa Domno
Assur... térra de Armenter Didaz. Facta... die secundo nonas Janúarii,
era milléssima quadragesima quinta, rex Alfonso in Legione et comité
Sancio in CasteUa..." Confirman: Munnio Obecoz, Gutier Rodriz... In
manu de Munnione abbate sumus omnes roborati, et scripsit.

L. Serrano, O. S. B.: Cart. de San Millán Cogolla, pág. 82.


COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1275

542
1007-1-de febrero.

Alfonso V confirma a Menendo González la posesión de unos bienes


que Alfonso 111 había dado a su antepasado el conde Hermenegildo,
vencedor del rebelde "Utiza". Dícese cómo Alfonso, al suceder a su pa-
dre Vermulo II, reunió "concilio Castellense, terre Forinsese, Galliciense,
et Asturiense, et levaverunt eum regem super cathedram avorum suorum
in sede regia legionense..."
B. N. Mas., 712, fols. 399 a 401.

543
1007-28-abril.

"Didaco Fernandiz et uxor mea Urraka, et Flagino Fernandiz et


uxor mea Tegridia", venden a un abad Falconio una viña en Obierna,
colocada junto a otra de Gundissalbo Vermudiz. "Facta... IIII kalendas
Maias, sub Era TXLV, regnante rex Adefonso in Legione, et comité
domno Sancio in Castella."
Lr. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 130 y 131, con referencia
al Becerro Gótico, fol. 32, col. 1.

544
1008-7-mayo.

Carta de propia oblación y de donación de varios bienes al monas-


terio de San Mames, "in loco qui dicitur Ovarenes et Ponticurvo. Facta...
era milléssima quadragesima sexta, regnante rex Adefonso in Legione,
et comité Sancio Garciane in Castella".
Siguen, como adiciones a esta escritura, varias donaciones más de
de diversas personas. Una tan sólo está fechada; "in era milléssima
quadragesima séptima, secunda feria, nonas Madias, rex Adefonso in
Legione et comité Sancio Garcianiz in Castella".
L Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán Cogolla, pág. 83.
F R A Y
2276 JUSTO PÉREZ DE UEBEL -

545
1008.

"Sancius totius Castelle regente", dona al abad Martín un monaste-


rio en ruinas y varias iglesias en el territorio de Losa. "Facta... era mi-
llessima quadragesima sexta." Confirman: Relasius eps., Garsea eps.,
Cigga Arias ts.
L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán Cogolla, pág. 86.

546

1008.

E l presbítero Tello, hijo de Mutero y Sengore, y nieto de Nunnu


Telliz, se entrega, junto con su mjonasterio de San Cosme y San Da-
mián de Marcelo y otras propiedades, al de San Felices de Oca y a su
abad Munnio... "in era millésima quadragesima sexta".
L. Serrano, O. S B.: Cart. San Millán Cogolla, pág. 86.

547

1009-25-julio.

Fernando Ermegieldez y Monnio Ermeldez donan al monasterio de


San Millán de la Cogolla y a su abad Ferrucio varias propiedades, entre
las que se encuentran el monasterio de San Emeterio y San Celedonio,
"in territorio Mene, in Taranco. Facta... era millessima quadragesima
séptima, secunda feria, octavo kalendas Augustias, Ego comité Fer-
nando Ermeldez et frater meus Monnio Ermeldez... Signus + + inieci-
mus... Imperante Sancio rex in Pampilona et Naiera. Comité Sancio in
Castella, Benedictus eps. cf., Sancius eps. cf., sennor Lope Sanchiz, cf.,
sennor Lope Ennecones botellarius cf., sennor Enneco Sanchiz cf., sen-
nor Fortum Belasquez cf."

L. Serrano, O. S. B.: Omt. de San Millán de la Cogolla, pág. 88. En


1009 fué efectivamente lunes el 25 de julio.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1277

548
Principio siglo x i .

Hacia el año 1009 el conde Sancho confirmó, s i damos crédito al ar-


zobispo don Rodrigo, a Sepúlveda su primer fuero, a no ser que sea él
su torgante, como afirma el Toledano: "Antiguos foros Septempublicae
iste (comes Sancius) dedit".
De rebus Hispaniae, edic. Hispánica Illustrata, t. IV, pág. 83.

Es un hecho que por esta época el conde Sancho vuelve a entrar en


posesión de Sepúlveda, perdida en los comienzos de las luchas con
Almanzor.

549

Siglo x i .

"Sub X t i nomine; ego Garcia Fortuniones de spontanea mea uolun-


tate", hace una donación a Santa María del Puerto (Santoña) "vel ad
tibi abbati Mames... (sin fecha) coram testes Gutierre et Didaco".
Serrano y Sanz, M . : Cart. Santa María del Puerto (Santoña), en
B. R. A.' H., L X X V , pág. 348, con referencia al Becerro de Santa
María, fol. 27 v.

García Fortunionés es un vasallo de Sancho el Mayor y luego de


su hijo García, cuyo nombre encontramos en las cartas de San Millán
entre 1020 y 1050.

550

1010.

Donación de varios bienes sitos en Boadilla, hecha por el presbítero


Sancho. "Facta... era millésima quadragésima octava." Confirman Gar-
sea eps., sénior Garcia Fortunionis.
L. Serrano, O. S. B . : Cart. San Millán Cogolla, pág. 89.
1278 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

551
1011 (?)
"Don Diego Fuertes, para bien de su alma, da al monasterio de C i -
a
llaperlata y a la infanta D . Onneca, las villas de H e r r á n y Herrera y
otras muchas posesiones. Facta carta scriptura ista traditionis vel rouora-
tionis die noto V feria, III idus Mayus, era Txix. Regnante rege Alfon-
sus in Legione et comité D . Sancho i n Castella. Ego yo, Didaco Fortes,
qui hanc scripturam ista legente audiuit et manum meam roborauit; in
manu Donna Onnecha roborauit scriptura ista; Sepronius scripsit"
índice manuscritos de Oña, A . H . N . , Códice 583, fol. 2. Con referencia
a la Regla del abad D. Domingo, fol. 75. Sabemos que esta dona-
ción se hizo un jueves 15 de mayo, pero es imposible precisar el
año, pues, como se puede observar, hay error en la era.

552
1011-12-febrero.
E l conde Sancho y su mujer U r r a c a fundan para su hija Tigridia,
dotándole con amplios bienes y derechos, el monasterio de San Salva-
a
dor de Oña. "Facta... II feria dominica i n X L prima, In era T X L V I I I I .
Ego Belascus eps. cf. et signum facio-Ego Petrus eps. cf° et signum
a
facio-Ego Sancius eps. cf° et signum fació (2. col.) Guttier Diag,
a
Nunnu Diag ts.—Didaco Telleg ts.—(3. col.) Goncaluo Garcies ts.—
a
Roig Goncalues ts.—Gomes Didag ts.—(4. col.) Fanne Uermuez ts.—
Munnio Velaskes ts.—Salitu ts."

A. H . N., Documentos de Oña, Leg. 160, doc. 1. Fué publicado por Yepes.
E l 12 de febrero de 1011 fué efectivamente el lunes después del pri-
mer domingo de Cuaresma.

553
1011-15-febrero.

In nomine sánete et indiuidue Trinitatis Patris et F i l i i et Spiritus


Sancti, amen. Ego Sancius comes una cum coniuge mea Vrracha come-
tissa, pro remedio animarum nostrarum, damus monasterio sancti Sa-
luatoris de Onia, quem nos construximos, nostram villam de Sotolongo
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1279

cura terris, vineis, pratis, defesis, fructiferis et infructiferis, arboribus,


pascuis, aquis et cum nostro palacio et cum suo exido, et cura nostris
ecclesiis, que sunt nostre capelle: in uno barrio, capellam sancti Quirici,
et in alio barrio, ecclesiam sánete Marie, que est capella nostra. Et isti
sunt termini de Sotolongo, diuisi et limitati cura villis de infangonibus:
inter Vesgan et Sotholongo et Quintana Marzam, et la Vithe et Quin-
tana, felic et inter Sctholongum et Nonas et via uallegio et Quintana
ceth et Cascaihares. Isti sunt termini et hec sunt nomina terminorum
et disuisiones, sicut vadant homines de Vesga ad defensam regis, et per
viam rectam de Lebrana et a la Monecco, deinde a la carrera de la loma,
per quam veniunt homines de Quintana de los albos de mercado; deinde
ad fontem de encarrera, ad ribiellam de Carcedo; E t de barrio de celia
sancti Salvatori, sicut vadit via publica ad Sotholongum, et unum colla-
cium, quod est in Cascaihares, vadat ad ecclesiam sánete Marie, que est
nostra capella in Sotholongo, eo quod non habeat propriam ecclesiam.
Omnes términos pernotatos et limitatos, et omnes hereditates, infra
predictos términos inclusas monasterio sancti Saluatoris, iure he-
reditario damus in perpetuum pessidendus, et ómnibus ibi habitan-
tibus irreuocabiliter concedimus permanendus. Ergo ego Sancius comes
una cum coniuge mea Vrracha cometissa hoc priuilegium legentem au-
diuimus, et cum manibus nostris roborauimus, et omnia suprascripta
com collacios et ecclesias et hereditates sine aliqua iniuria vel contra-
dictione offerimus monasterio sancti Saluatoris ad seruitium omnium ibi
viuentium. Et super hoc si quis hanc nostram donationem diminuere,
conturbare voluerit vel inquietare seu in iudicium deducere presumpse-
rit, iram omnipotentis Dei plenarie incurrat, et pro quo vocem leuauerit,
melioratum in consimili loco restutuat, et ad regulam hanc mille libras
auro componat, et nostrum decretum omni tempore firmum et incomuta-
bile permaneat. Facta carta donationis et cenfirmationis noto die quinta
a
feria dominica prima in quadragesima, in era TXLVIIII (I col.) Ego Be-
lascus eps. confirmo et signum fació.—Ego Petrus eps. confirmo et sig-
num fació.—Ego Sancius eps. confirmo et signum fació.—Guterrus Diag
tes.—Nunnu Diac, ts. Didaco Telleg ts.—Garci Diag,—(Signum/ comitis/
a
Sancii).—(3 col.) Gonzaluo Gutier ts.—Roic, Gongalueg ts,—Gómez Diac
ts.—Farine Vermueg ts.—Munio Celaskeg ts,—Salitu ts.—Munio GUSÜOQ
a
ts.—(4 col.) Martin Bellidez ts.—Sancius Telleg ts.—Vermudo Pedreg
ts.—Iohan Sancheg ts.—Diag Nunneg ts.—Velasco Munnioc ts, Don Gus-
tio ts.

Ego Isidorus scriba domino meo comité Sancio obediens hunc priui-
legium scripsi et manu mea hunc signum (signo) fecit.
A. H. N., perg., Leg. 160, doc. 6 bis.
F R A Y J
1280 USTO PÉREZ DE URBEL

554
1011-27-febrero.
Gómez Díaz y su mujer Ostrozia cambian con el conde de Castilla
Sancho, la villa de Oña por la de Tovera y otras heredades. "Facta...
III feria, III kalendas marcias, era TXLVIIII, rex Adefonso in Legione
regnante." Confirman entre otros: Gargia Didaz... Fanne Vermudez...
Gundessalbo Roderic... Monnio Godestiug, Gondesalbo Garciae... Roderi-
go Gondessalbec... Monnio Velascog... Petrum epo... Salitu... Monnio...
In mano de Velasco epo. sumus rouorotus iscriptura ista. Martino pbr.
excripsit.
Menéndez Pidal: Orígenes..., págs. 36 a 38; Yepes: Coronica, ap. 43,
folio 456, que leyó año 1002. E l 27 de febrero de 1011 fué, en efec-
to, martes. A. H. N., perg., Leg. 166, docs. 6 y 7.

555

1011-27-febrero.
In nomine Domini nostri Ihesu Christi. Ego comes Sancius fació et
pono cotum coram stantibus iudice Fanne Uermudez et saion Salito, cum
istos infanzones prenominatos, id est, Gutier Diez, et Fernandus Diez,
et Munnio Gustioz, et Rodrico Tellez, et Gonzaluo Garciez, et Gonzaluo
Tellez, et Didaco' Tellez et Rodrig... et Roderico Rodriz et Donna Go-
lafara, et cum ómnibus alus qui sunt in eius uicinitate (1), propter tér-
minos et defesas et exitus de ipsa Onia. Et illi sunt termini, quos ego
comes Sancius comparaui de Gómez Diaz et de uxore eius Ostrozia,
scilicet, per illo sendario de sancto Romani, et per illa defesa de donna
Eilo, et per illa ecclesia de Sancti Michael de Pando, et per illo lombo
de Petra finca et descendet ad sancti Andree a Villa sancti et per illo lom-
ob de Cereseda, et per illo portiello de Abienzo, et per illo lombo de Canta-
brana, et per illa uinea de Aboriela, et per ualle Uiadero, et per illo
collato de Oréales, et ad lombo que dicunt Galliello, et per summa serra,
ad illa mesa de petra Pidonia, et depranat ad illa Foz, et por ipsum
directum ad summa penna, et exit ad illo semdario de sancti Romani
de Quinta Cert, et exit per summa serra et deprunat ad Fontem Frida,
et deinde ad sumo sancti Michael. Sic pono cotum, quod si aliquis

(1) De Onia tacrado.


COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1281

homo, potens aut impotens, diues aut pauper, intra istos términos perno-
minatos pignorauerit aut homines ceperit uel interfecerit, aut inde
per uim aliquid extraxerit, aut aliquam uiolentiam intulerit, ei qui Oniam
mandauerit, aut uocem pro ipsis defesis uel montibus uel exitibus su-
pradictis de Onia et de terminis cius subleuauerit; tale decretum sit
ut pro sola inquitudine, id ipsum pro quo uocem subleuaverit uel dapm-
num fecerit, duplatum et melioratum restituat. Insuper, ad istam regu-
lam, pectet mille quingentas libras auri cocti, et hoc nostrum decretum
firmum permaneat in pérpetuum. Nos uero infanzones omnes qui su-
mus in circuitu Onie, concedimus istud decretum et cotum. E t taggamus
cum ti Sancio comité et /cum/ uxore tua Urracha comitissa, ut intra
istos /términos/ prencminatos nullus nostrorum sit ausus pignorare,
aut hominem capere uel interficere, aut expoliare, aut ligna scindere,
aut taggare arbores, aut exidos capere, aut aliquam iniuriam faceré,
ñeque nostri filii, ñeque nepti vel consanginei. ñeque aliquis ex nostra
proienie, ñeque ex alia parte; quicumque hoc fecerit pariat supradic-
tum cotum. Pretérea, ego comes Sancius statuo, ut montanero de Onia
quoscumque invenerit, intra términos supradictos, ligna scindentes usl
aliquid de his que prohibita sunt facientes, accipiat spolia eorum, et
omnia que ibi inuenerit, boues, carros, serures, falces, bestias, et pertran-
seat ad partes de Onia. Decretum uero istud semper permaneat. Facta
carta cautionis et decreti notu die III feria, III kalendas Marcias, era
a a
M XL VIIII; Regnante rege Addefonso in Legione et comité Sancio
in Castella. Nos uero infanzones supranominatos qui hanc scriptum cum
domino nostro comité Sancio fieri decreuim(us), legentem audiuimus
et manibus nostris roborabimus coram testibus. Nunno hic ts., Munio
hic ts., Annaia hic ts.

A. H. N., Clero: Burgos, San Salvador de Ona, Leg. 160, doc. núm. 3.

556

1011-28-febrero.

"Copia de el coto que el señor Conde Don Sancho puso a las Navas,
entre Oña y Tamayo, para que ninguno p'ante, ni labre sin su licencia
en ellas, sino que se quede para pastos entre Oña y Tamayo, reservan-
do para siempre la propiedad para el señor de Oña. Factum pactum in
Era MXLVIIII, pride kalendas Martii, rege Aldefonso regnante in Le-
F R A Y
12 82 JUSTO PÉREZ DE UBBEL

gione. Ego comes Sancius in Castella. Es un traslado auténtico puesto


al pié de un real privilegio de el señor Rey don Alonso, de el año 1176."
Noticia del índice manuscrito del Archivo de Oña. Códice 583, fol. 4,
del A. H . N .

557
1011-14 de mayo.
¡
Sub Christi nomine et eius imperio et eius gracia. Ego Santius co-
mes cum coniuge mea Urraca cometissa, ob remedium animarum nos-
trarum,. damus, monasterio sancti Salvatoris de Onnia, illam nostram
villa, que dicitur Salas, in alfós de Posa, cum collaciis, terris, et vineis,
pratis, pascuis, solaribus populatis et non populatis, et cum illa. Ñaua de
Marmellar, et cum Quintanilla, et cum nostra cabanna, et cum suo foro
electo, et cum meo prato in Marmellar, defesado, et cum palatio
et cum ecclesia beati Martini, que est mea capella, et ecclesia
sancti Johannis; et do, ad opus sancti Martini, aliuz in illa mea caban-
na: D oues, et X X X et V bacas, et decem porcos, et cum ómnibus suis ter-
minis átque defesis cum calumniis, homicidiis, décimis, primiciis, et cum
ómnibus directuris ad dominium meum pertinentibus; isti sunt termini
istius ville de Salas, quos ego terminavi cum infangonibus atque cum
alus hominibus de adiacentibus villis, sicuti vadit de las conegeras de
cántalos; et vadit a la media gomell, et vadit ad fontem de messegal, et
de inde uadit ad couam, et deinde vadit ad sanctam Eulaliam de Pe-
dragas, et de parte de muuilla, quomodo uadit ad fontem sancti Petri,
et quomodo vadit ad Quintanilla, ad meam cabannam que dicitur Herma,
et exinde vadit moggon de Carcedo, et exinde ad Ribellam de Cucume-
ris, et exinde ad defesam de Arconada, que est mea de alfós de Posa,
et exinde ad sanctam Christinam, et ad sanctum Vincentium de Castriello
de Lenses, et exinde vadit ad sanctam Iulianam ubi est fixum moiun de
subtus. Et isti sunt nobiles cum quibus ego comes Santius diuisi tér-
minos supra scriptos: Guterrus Dias ts. cf., Munnus Dias ts., cf., Di-
dacus Telles ts. cf., Goncaluo Guties ts. cf., Rudericus Gongalues ts. cf.,
Fane Vermues ts. cf., Munno Uelastes ts. cf., Salitus ts. cf. Facta carta
era M.XLVIIII, Noto die pridie idus madii; ego comes Santius cum co-
niuge mea Urraca cometissa hanc regulam legentem audiuimus et pro-
priis manibus roborauimus et confirmauimus et signum faceré pre-
cipimus.
A. H. N., Documentos de Oña, perg., Leg. 160, doc. núm. 5. Es un tras-
lado hecho en el siglo xv y al parecer de una copia contenida en un
Becerro, del documento del conde Sancho.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1283

558

1011.

E l conde Sancho García, con su mujer Urraca, hacen merced al mo-


nasterio de San Salvador de Oña de varias propiedades, principalmente
en Espinosa, y de diversas leyes forales. "Facta carta... in era MXLVIIII.
Ego Guterrus ts., Ego Fernando Diez ts., Ego Munno Gustioz ts., Ego
Kuderico Tellec ts., Ego Gundissalvo Telliz ts., Ego Munno Belasco ts.,
Ego Didaco Telliz ts., Ego Ruderico Ruderiz ts., Ego Gongaluo Gar-
ciez ts., Ego Petrus eps. confirmo Ego Belasco eps., confirmo, Ego
Gomec Diaz ts., Ego Fanni Bermuez ts., Ego Ruderico Goncaluet ts.,
Ego Munno ts., Ego Saliti ts... Munnio Belaschez... erat vicario comitis
Sancii."
A H. N., Documentos de Oña, perg., Leg. 160, doc. núm. 6. Fué publica-
do por Sota: Chronica..., escrit. 24.

559

1012-30-abril.

Varios copartícipes de un molino, "ín adito de Vallafrida, in Rigo


de Vena", entre los que destacan: Munnio Beilaz, María de Belasca,
García de Beila, Nunu Sangoz, María de Fetta, Munnio Fannanez, Ec-
tavita de Orbanelia y García Maiorino, venden dicho molino a San Pe-
dro de Cárdena. "Facta carta... die V feria, pridie kalendas Maias, Era
a
TL , regnante rex Adefonso in Legione, et comité Sancio in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 32 y 33, con referencia
al Becerro Gótico, fol. 8, col. 4.

560

1012-1 de noviembre.

Alfonso V entrega al obispo de León Froilán el Castillo de San Sal-


vador. Dice cómo al sentarse en el reino de sus padres, "in etate par-
17
1284 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

vula, i n sedis Legione, ubi constituti fuerunt omnem togam palacii,


episcopi et comités Castelle seu Galletie necnon et Asturiense, Menendus
dux Galletie, qui vigarius et autrix meus erat, etiam tius et adjutor
meus Santius comes, et genitrix mea domna Geluira regina, et dum me
perduxerunt ad ordine regali hic i n sedem Legione et vocitata ecclesie
Sánete Marie semper Virginis..."

Tumbo de León, fol. 44; E . S., t. X X X V I , apénd. IX.

561

1012.

Sancho, conde de Castilla, a petición de los vecinos de Nave de A l -


bura, les confirma sus fueros. "Oveco Didaz hic ts., Alvaro Sarraziniz
ic ts., Fredinandus Pelaioz hic. ts., Assur Nunnez hic ts., Johannes
Flaginez saion i n Tremino, ts., Johannes Flaginez de Quintana de Fe-
rreros, iudice in Termino ts... i n era millessima quinquagesima."

L . Serrano, O. S. B . : Cart. de San Millán Cogollo,, pág. 91.

562

1013-1 de abril (1023).

García Fortuniones y su mujer Tota donan a San Millán de l a Cogolla


el monasterio de Santa María, cercano a V i l l a r de Torre. "Facta... in
a a a a
era M L I , die kalendas A p r i l i s , feria II , regnante rege Santio i n A l a -
va et i n Pampilona et i n Castella, rege Addefonso i n Legione." Entre
los confirmantes: sennor Blasco Fortuniones (hermano de García), E x i -
mio Garceiz (hijo de G a r c í a ) , sennor Lope Garceiz (hijo también de
García), Fortum Ozoiz dominans Vicarie, sennor Fortun Sanchiz, do-
minans Caparroso, sennor F o r t u n López dominans Ocon, comes Monio
Gonzalvez Alavensis, Bueno Patre dominas Naiera.

L . Serrano, O. S. B . : Cart. San Millón Cogolla, pág. 92; R. A . B. M . ,


1904, pág. 130. Véase sobre esta carta lo q u decimos en el texto.
e
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1285

563
1013.

Donación de una iglesia, en Briviesca, hecha en favor de San Juan


de Henestra y de su abad Muño. "Facta... milléssima quincuagésima
prima, Sancio comité i n Castella."
L. Serrano, O. S. B . : Caxt. San Millón Cogollo,, pág, 93.

564

1013.

Donación de varios presbíteros al monasterio de Belver. "Facta car-


ta era milléssima quinquedecime prima, regnante rex Adefonso in sede
sua Legione, et comité Sancio i n Castella."
Escalona: H. de Sahagún, pág. 435.

565

1013.

" E n otra escritura del año 1013, que es donación de García Nuñez
al monasterio de Valdepueblo, cuyo abad era Aragino, se expresa en l a
data que García Gómez gobernaba a Saldaña, y que Don Sancho era
conde de Castilla."
Risco: H. de la ciudad de León, I, pág. 242. Parece seguro que Risco
erró al leer la fecha de este documento, pues García Gómez había
muerto en el año 1009. Valdepueblo, hoy Valdepolo, es un lugar
perteneciente al partido judicial de Sahagún.

566

1014-25-enero.
Venta, por parte de Jhoanes Melquiz y su mujer Aquilo, y en fa-
vor de San Pedro de Cárdena y de su abad Esteban, de un campo en
1 2 86 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

Kastrillo de Poza. "Facta... VIII kalendas februarias. Era TLIT, rex


Adefonso in Legione, et comité Sancio Garciez iü Castella."
L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 290, con referencia al Be-
cerro Gótico, fol. 76, col. 1.

567

1014,-1-octubre.
Doña Eldoara... se entrega al monasterio de San Salvador de Oña
y a su abad Juan, "cum meas térras" y otras posesiones... " V feria, ip-
sas kalendas octobris. E r a MLII, regnante rex Aldefonso in Legione, et
comité domno Sancio i n Castella."
Argáiz: 8. L., VI, pág. 439. Debe haber una distracción en la fecha,
pues el 1 de octubre de 1014 fué viernes.

568

1014.
(Christus.) Sub Christi nomine eiusque ineffabile sacramentum. Ego
quidem Sanctius comes, simul cum coniuge mea Urraka, cometissa,
conuenit adque conplacuit inter nos, propter metum gehenne et propter
gloriam vite eterne, ac fugiendum infernum, ut peruenire possimus ad
premium ísempiternum, atque intenta aure vel necessitate firmiter, ein
gloria de Saluatore, predictum qui amat patrem, aut matrem, aut sóro-
res, aut agros, aut filaos aut filias plusquam me, non est me dignus. Proin-
de namque, nos supradicti ac renunciantes huyus seculi omnia ac deside-
rantes sequi quam uestigia et uolentes adimplere et custodire eius manda-
ta; donamus adque concedimus tibi, filia nostra duleissima, cognominata
Tegridia, et ad domnos qui seruiunt die noctuque in domo Sancti Sa-
luatoris Honie, ipsa villa, que vocitant illa Nuec ab omni integritate,
et in alio vario VII casatos, et in Cómele nostra porcione com omni suos
términos, que resonant in ista karta, ex quo prende ad illo molino de
Mingon, et exit ad illa via que vadit ad Sancta María, et descendit us-
que ad illo molino de Cómele, et vadit per medio corral de Rodrico As-
surig, et per medio corrale de Lagienco, et exit ad illo sendario de sancti
angeli Michaeli, et vadit per illa carrera de Auellanosa, et pergit per illa
carrera a suma celata, et deprunat ad illa mameca, et lunctansse ad su-
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1287

pra dicto molino de Mingon; et que omnes istos términos, quos supra
diximus intercludunt, ab omni integritate condonamus adque confirma-
nius, sine ullo imperio ad partes commitis terre absque saione et absque
anubtua, cum tale fuero electo. Si quis tamen de filáis, neptis, vel ere-
dibus, seu aliqua subrogata persona, vocem adduxerit vel in aliquo con-
pulsauerit et hunc nostrum testamentum disrumpere conatus fuerit, pa-
riet ad ipsum domum sánete ecclesie quantum patres statuerunt, in
super et a partes commitis ecc libras auri, pro eo quod ausus fuerit uo-
cem adduecere ac compulsare, sit ad sancta ecelesia extraneus adque con-
fusus, et abeat porcione cum luda traditione, que Christum tradidit, et
cum Sodoma et Gomorra, quos ignis de celo consumpsit, et cum Datam
et Abiron, quos viuos térra absorbuit, et in presentí seculo careat lu-
cernas, postque auerni non euadat pennas, et hunc testamentum inuio-
labilem teneat firmitatem. Facta karta testamenti notum die V feria, era
T(L)II. Ego quidem Sancius comes in Castella, et rex Adefonsus in
Legione, et rex Sancius in Pampilona. Ego quoque Sancius comes, qui
hanc carta fieri iussit, relagente audiui, manibus meis (signo) signu feci.
Et testibus ad roborandum tradidi Munio DidaQ hic. ts., Gonsaluo Didag
hic ts., Alvaro Radimiric hic ts., Munio GodestioQ hic testas.

A. H. N., Documentos de Oña, Leg. 160, doc. núm. 7.

569

1014.

(Christus.) Ego Sancius Comes et uxor Urraca cometissa donamus


atque concedimus tibi filia nostra Tigridia et monasterio sancti Sal-
uatoris Onie, ipsam villam, que vocitant la Nueg." Sigue la parte dis-
positiva y las maldiciones como en la carta anterior, con escasas va-
riantes gramaticales, y termina: "Facta carta testamenti notum diem,
V feria, Era T... Ego quidem Sancius comes in Castella, et rex Alde-
fonsus in Legione, et rex Sancius in Pampilona. Igitur Ego Sancius co-
mes et uxor mea Vrraca cometissa hoc testamentum fieri iussimus, re-
legentem audiuimus et manibus nostris roborauimus et testibus tradi-
dimus ad roborandum. Munnio Didac, hic testas, Goncaluo Didac hic ts.,
Alvaro Radimiric hic ts., Munio Godestioc, hic ts."
A. H. N., Documentos de Oña, Leg. 160, doc. núm. 8. E l doc. núm. 9 es
una copia de este documento, hecha en el siglo XV, en la que se
sustituye el chrismón por la invocación In Del nomine.
1288 FRAY JUSTO PÉREZ DE TJRBEL

570
1014.

In coro, in concilio de homes de Verezosa et de Alfania, id est Mi-


guel Tellet et Juan Sonnaz, Armentero Monnioz de Alfania, D. Sanzo,
et Antoniano, et Monino Munniz de Verezosa, estos homines de conci-
lio: ego comes Sanci, et condesa domna Fronilde facimus scripturam ro-
boracione vel canucione de illos términos de Rio de Moscatorio naque
Allomanum et Assoma rota, et a la Torrecelia de Alboro, et. a Sancta
Lucia, et a la Molina, et ad illa carrera de Lione, et a Portiello de San-
ta Cruz et de Verezosa, et de Alfania, et ad illa Spina de Monteculo, et
Abatielo, et a Rio Docedio, de termino ad terminum. Si aliquis homo de
nobis sine mandato de concilio in nostras defesas tajaret quomodolibet
pariet 1 arectem, et si minua fecerit a suos numus, simile tale pariet,
et si ad rogo venerit, 1 sto de tritico, aut pózale de vino; et si aliquis
homo de alias villas infra ipsos términos tagante sine grato de concilio,
denudemus usque a panno, per foro que habernos de comité Sanzo et
condesa Domna Fronilde, si nobis ad illos flagarent, ibi luceant, et si
illos ad nos pectare illas, et nos firmare super nostros foro firmant.
Scriptura ista firmus faciat, scriptura vel caucione. E r a MLII. Comité
Sancio in Castella. Ego Petro Rodrico qui sum villicus de comité, cum
Sanzo de Verezosa roboravimus et confirmauimus coram testes, Conies
et Vita hic testes sunt, et de manus nostras roboravimus. Félix feci.
A. de Silos, ms. 4, fol. 17.

570 bis.
1014.

In era MLII Ego comes Sancius et mea tia dña Fronilde conveni-
mus Ínter nos et destinauinus cum nostros saptores et nostros homi-
nes et fecimus scriptum de éxitos et términos et presuras de Pareres
Rubias et suas villas et de Villa Noua et Alfarna et Villa Gro et de suas
villas, id est, imprimis ad illo arroyo de Don cid cum suas hereditates
arroyo de Castro ayuso = van señalando los términos y concluye, istos
términos jan supradictos ego comes Sancius et mea tia Froille sic illos
determinauimus et confirmauimus.
R. A. H., Col. Salazar, 0-7, fol. 35 v.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1289

571

1016.

"De división© regno inter Pampilona et Castella", según lo ordena-


do por Sancho de Castilla y Sancho de Pamplona "de summa Cuculla ad
rivo Vallevenarie, ad Gramneto..., a collato Monnio, et a Biciercas, et
a Pennanigra; deinde ad flumen Razón ubi nascit... per médium monte
de Calcanio per sumo lumbo et media gazala... usque ad flumen Tera,
ibi est Garrahe... et ad flumen Duero. Duemo Nunno Alvaro de Cas-
tella et sennor Furtun Oggoiz de Pampilona testes, et confirmantes, era
milléssima quinquagesima quarta".

L Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán Cogollo,, pág. 99.

572

1016.

In Dei nomine.
Ego Gelvira trado corpus et animam meam ad atrium Sancti Saluato-
ris Onniae, et tibi Domina Tigridia, omnem meam facultatem, quam ha-
beo in Mena; in Foz una diuissa et dúos solares populatos, dúos puma-
res. In Vergonda nostro Palatio de meos solares papulatos et non popu-
latos, et ecclesia sancti Sebastiani, et illa serna, in qua situm est pala-
tium, et ecclesia quomodo currit aqua per media villa usque in Flumen-
ciello; ex alia parte via publica, que exit de Vergonda et currit a Flu-
menciello et multis locis. E t in Lantaron vineas, in loco qui dicitur Noua-
le, circa viam, que venit de Lantaron ad Vergonda, et mea diuisa, et
hereditates in Vergonda, et molinos in Flumenciello, et una serna, que
dicitur Antecella. In Vergondilla mea diuisa et meos solares et quantum
ibi ad me pertinet ab omni integritate. Facta carta era MLIV, comité
Sancio in Castella.

Axgáiz: 8, L., VI, pág. 440.


R A Y
1290 F JUSTO PÉREZ DE URBEL

573
1017-1-enero.

Venta de un huerto situado en Villalbilla. "Facta... kalendas Janua-


rias, Era TLV, regnante Adefonso rex in Legione, et comité Sancio in
Castella."
L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 355, con relación al Bece-
rro Gótico, fol. 92, col. 3.

574
1017-18-enero.

Monia Donna, hija "de Monnio Didaz et de Donna Gelvira", dona


a Santillana, por el alma de su esposo Nunno Gutiérrez, la iglesia de'
a
Santiago de Valdeguña con sus términos y pertenencias. "Facta... V I
a a a
feria, X V kalendas februarias, cúrrente era M L V , regnante Rex A l -
fonso, Rex in Legione, et imperante comité Sancio Garciani in Castella
et in Asturias." Entre los confirmantes: Godestio Munniuz cf., Didaco
Beilaz cf., Nunno Rodriz cf., Citi Petriz cf., Munnio Johannes cf.
Josué, B;: IÁbro de Regla, pág, 56, con referencia al Códice del mis-
mo título, fol. 30 v.

575
1017-14-marzo.

Alfonso V, en una donación que hace a Pedro Fernández, dice que


la da "propter quam permanes fidelis in servitio nostro; et abstulimus
eas de jure infidelissimo et adversario nostro Santioni, tio nostro, qui
die nocteque malum perpetrabat apud nos". Una de estas heredades
está "in territorius Barrio de Fontem, quantun ibidem obtinuit Frede-
nandus Flaginiz cum conjuge ejus Gunterode". "Facta... II idus Martii,
et Era deciescentena, quinta decies quinta..." Confirman: Vegila En-
neconi, Vermudus Vegilani, Munnio Munneoni... Alvaro Arramelliz... Ru-
derico Vegilaz.
Risco: E. 8., XXXVT, apénd. 12.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1291

576

1018-1-septiembre.

Carta de propia oblación y de donación de bienes en favor de San-


tillana y de su abad Juan. Gran parte de las heredades donadas se si-
a
túan "in valle Taranco. Facta...-V feria, kalendas septembris... era
a
M LVI, regnante Domino nostro Ihesu Christo, et imperante Adfonsus
Rex in Degione, et in comité Garsea Sanci in Castella".

Josué, B.: LÁbro de Regla, pág. 64, con referencia al Códice de igual
título, fol. 34 v.

577

1019-22-febrero.

Donación de unas haciendas, que se limitan, hecha en favor de San-


tillana y de su abad Juan. "Facta... V feria, VIII kalendas martius, era
a
MLVII , et regnum et Rex Adefonso in Legione, et comité Garsea in
Castella et in Asturias."

Josué, E.: IAbro de Regla, pág. 55, con referencia al Códice del mis-
mo título, fol. 29 v.

1019.

Don Muño de Duennos Santos, abad de Silos, cede a este monasterio,


al principio de su gobierno, una rica propiedad consistente en viñas y
huertos que tenía en el lugar de Paules.

F-erotin: Hist. de VAbbaye de Silos, pág. 9; Ruiz: Historia milagrosa


de Santo Domingo de Silos, ms. Aren, de Silos, fols. 15-16.

Recojo en este número y *en este año la* noticia de un documento


perdido, cuya referencia hallo en los papeles del Archivo de Silos.
1292 FKAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

578
• ' i .' .
1019-3-marzo.
"Iacobi, quod nomen apellatur A n n a y a " se entrega con su hermana
Maria a Santillana y a su abad Juan, donando a la par diversos bienes
al monasterio. "Facta... die III et feria, V nonas marcias, i n era M L V I I ,
et regna rex Adfonso i n Legione, et comité Garsea Sanges i n Castella et
i n Asturias." Confirman: Z i t i Suarig et Annaya Citig et Didaco Ro-
daniz.
Josué, E : Libro de Regla, pág. 49, con referencia al Códice del mismo
título, fol. 26.

579
1019-27-junio.

"Petrus episcopus" hace donación a San Pedro de Cárdena de una casa


de su propiedad, existente en Burgos. "Facta carta... V kalendas Julias,
E r a T L V I I , regnante rex Adefonso i n Legione et comité Garseani i n
Castella." Entre los confirmantes: Garsea comité cf.—Munnio Gutte-
rriz cf.—Gundissalbo Didaz cf.—Didaco Didaz cf.—Vellite Munnioz cf.—
Assur Nunniz cf.—Gutter Gundissalbiz hic.—Gudestio Didaz hic.—Or-
donio Nuniz hic.—Belasco Munioz hic.—Belasco Fernandiz hic.—Nunu
Telliz hic...

L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 76 y 77, con referencia al


Becerro Gótico, fol. 19, col, 2.

580

1019-8-septiembre.

Donación de bienes muebles hecha a Valpuesta y a su abad Nuno.


"Facta... III feria, V I idus septembres, era millésima LVII, rex Adefonso
in Leone, et comité Garcia Sancio i n Castella."
B-arrau-Dlhigo: Ch. de Valpuesta, núm. XLVII, siguiendo al Códice del
A. H . N . núm». 1166 B, fol. 13 r, completado con la copia del Có-
dice 1167, fol. 78 r, del mismo archivo.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1293

581
1020^15 de enero.
Donación de la condesa Sancha a Sahagún, "XVIII kalendas februa-
rii, era MLVIII, regnante Adefonso in Legione et Nunno episcopo et in
Castella Sancio comité in presentia comité Monio Gomiz, Didaco Nunniz,
Oveco Gómez."
Escalona: Hist. de Sahagún, pág. 446.

582
1020-31-enero.
In Dei Nomine. Ego domna Comitessa per expontanea mea volúntate
sic fació carta vel scriptura firmitatis de mea ereditate propria quam
habeo de meo comparato ad regula de sánete Marie Virginis et Sancto-
rum Apostolorum Petri et Pauli et Sancti Iohanis et sancti Pelagii et
sancti Andree et Santorum Emeteri et Celedoni, id est, uno monasterio
Sancti Michael de Amellas, qui est fundato iuxta términos de Pisorga.
Ipso moanasterio cum suas sernas et suas vineas et com totos suos
términos ab omni integritate. E t in villa Flaine, de Vetula Castella, una
vinea. Sic illo trado vel concedo pro remedio anime mee, tan in vita
quam post morte, ad integro. Et vos, fratres et sórores, qui in sánete
Marie fueritis habitatores, que faciatis a mi, Comitessa, memoria pro
remedio anime mee, ab anno in anno; quia qui pro alio orat semedipsum
comendat. E t si quis tamen aliquis homo abba vel potestas aut quilibet
homo pro isto meo facto, pro mi, Comitessa, aliquo contumaze fecerit
ad fratre aut contrarios me fuerit, in primis ira Dei descendat super
illum, et rufea celestis sicut descendit super Datam et Abiron, viros
sceleratissimos que pro sua peccata viuos térra obsorbuit, et ibi inue-
niat infirmitas ubi nullus visitetur, et ibi inueniat mors ubi nullus se-
pehatur, nisi cum ludas traditore habeat parte in inferno, et super inde
pareat a parte imperatoris terre- CCC solidos in coto, et ad regule sáne-
te Marie, V libras aurias; et scriptura ista plena habeat firmitatis. Fac-
a a
ta cartula ista notu die, V I feria, II kalendas februarias, era M LVIII,
regnante Aldefonsus rex in Legione, et comité Garcia Sanzonize in Cas-
tella. Et ego Comitessa qui hanc cartam, que fieri volui, et legentem
audiui, et de manu mea roboraui coram testes Cite et Vellite.
A,. H. N., B:° de Santa María de Aguüar Campóo, Códice 1243, fo-
lio 8 col. a, b. Como la donación se hace a un monasterio situado
1294 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

cerca del Pisuerga, donde estaba situado un pueblo llamado Villalain


(Villa de Flusino Carrario. Cf Serrano: B.° de Cárdena, pág. 259),
especifica la donante que la "villa Fíame", a que alude el diploma,
era la "de Vetula Castella". Se trata, efectivamente, de Villalain,
el pueblo cercano a Visjueces y a Villarcayo, en que según la tra-
dición estaba la sepultura de Lain Calvo. E l nombre del pueblo, que
encuentro ahora por vez primera en la documentación castellana,
sería una reminiscencia del juez famoso. Muy cerca, en el término
de Redondo, se encuentra la ermita de Nuesta Señora del Rebollar,
y en ella un sepulcro muy antiguo y curioso, cuya fecha es difícil
de precisar; y en los alrededores está también la iglesia de Torren-
tero, donde se lee esta inscripción: "Hoc opus fecit fieri Gundisal-
bus Fernandez Illencio, dominus dornus et termini i n oppido, qui
nocatur Villalain, in anno millesimo centesimo tridecimo".

583

1020-1-diciembre.

Roderico Munioz y su mujer Justa hacen una donación a Santillana


a a a
y a su abad. "Facta... V I feria, ipsas kalendas decembris, era M L V I I I %
Rex Adefonsus et comité Garsea i n Castella et i n Asturias."

Josué, E . : Libro de Regla, pág. 61, con referencia al Códice de igual


título, fol. 33.

584

1020.

"De 1020 ay escritura en Oña, en que dice era conde D . G a r d a Sán-


chez. E s de Braulio y su mujer Mationa, vezinos de Ventretea, que h i -
zieron una carta de donación a la Infanta y abadesa Santa Tigridia,
haciéndola heredera de sus bienes porque no tenían hijos."

Noticia de Argáiz: S. L., VI, pág. 325, quien asegura que la carta "está
en la Regla del abad D. Domingo". Noticia de esta escritura y sin
nuevos datos en la A . H . Col. Sal., 0-7, con la fecha era 1067-sep-
tiembre-15.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1295

585

1021-16-noviembre.

"Adefonsus Didacus", con su mujer María, donan a Santillana y a su


a
abad Juan una viña "in territorio levanense". "Facta... V feria, X V I ka-
a a
lendas decembris, era M L VIIII, Rex Adefonsus in Legione, comité
Garsea Sancii in Castella..." Confirman: Veila Munioz, Vermudus Brao-
liz, Fredinandus Vermudiz, Velliti Martiniz, Ordudus Frenandez, Gar-
cia Valeriz.

Josué, E.: Libro de Regla, pág. 58, con referencia al Códice del mismo
título, fol. 31 v.

586

1021-16-noviembre.

Donación de una viña en favor de Santillana y de su abad Juan.


a o a a
"Facta... V feria, X V I kalendas decembris, era M L VIIIP, Rex Adefonso
in Legione, et comité Garsea Sanciz in Castella."

Josué, E.: Libro de Regla, pág. 59, con referencia al Códice del mis-
mo título, fol. 32.

587

1021-1-diciembre.

Rodrigo Muñoz y su mujer Justa hacen donación a Santillana y a


su abad Juan de una heredad in Barreda... "Facta... V I feria, ipsas ka-
a a
lendas decembris, era M L VIIII, Rex Adefonsus in Legione, et comité
Garsea in Castella."

Josué, E.: Libro de Regla, pág. 62, con referencia al Códice de igual
título, fol. 33 v.
1296 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

588
1021-29-diciembre.

Carta de propia oblación y donación de bienes en favor de Santula-


ria y de su abad Juan. "Facta... V I feria, IIII kalendas ianuarias, era
a
M L V I I I I , Rex Adefonsus, Comité Garsea Sanciz i n Castella."
Josué, E . : Libro de Regla, pág. 60, con referencia al Códice del mismo
título, fol. 32 r.

589

1022-28-julio.

Venta entre particulares de una viña en Castrillo de Poza. "Facta...


a
kalendas Marcias, E r a T L X , regnante rex Adefonso i n Legione, et co-
mité García in Castella."
L. Serrano, O. S. B . : B.° Gj° Cárdena, págs. 289 y 290, con referencia
al Becerro Gótico, fol. 75, col. 4.

590
1022-12-marzo.

Bermudo vende a doña Tigridia, abadesa de Oña, siendo conde su


hermano García.
Fray Iñigo d<e Barredo: Oña y su real monasterio, pág. 30.

591
1022-27-marzo.

"De el a ñ o m i l y veinte y dos, h a y dos cartas de venta, hecha a Doña


Tigridia Abadesa. L a vna de Congalo Velaz, de vna tierra en Quintana
Margan. L a data en Martes, a veinte y siete de Margo, que e s t á en la
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1297

Regla y dice que era conde Don Garda Sánchez. L a otra de Tello Ber-
mudez, que está en el «Libro Viejo de las donaciones."
Noticia de Argáiz: S. L., VI, pág. 441.

Argáiz añade esta frase alusiva a una tercera escritura: "Hay ade-
más de Santa Tigridia un acto de jurisdicción, sin fecha, por el cual
condena en cierta pena a un adúltero", y confiesa que él mismo vio
el documento.

592

1022-28-juiio.

Unos particulares hacen donación de bienes a Santillana y a su


o
abad Juan. "Factum... sabbato, V kalendas augustas, era M L X , reg-
nante Rex Adfonso in Legione, et comité Garsea in Castella et in As-
turias."
Josué, E . : Libro de Regla, pág. 37, con referencia al Códice del mismo
nombre, fol. 19.

593

1022-15-agosto.

"In presentia id est Roderico Munni... Citi Petriz, Anaya Savari-


quiz..., in concilio Camesa Castro... Munio Leceniz" y su mujer "Gotiniz"
reconocen que ciertas posesiones eran de pertenencia del monasterio
a
de muchos años atrás... 1111 feria, XVTJI kalendas setembris, era MLX..."
Josué, E.: Libro de Regla, pág. 42, con referencia al libro del mismo
título, fol. 22 v.

594

1022-21-agosto.

Donación que hace Petrus Escupariz de varios bienes a Santillana


y a su abad Juan. "Factum... IIP feria, XII kalendas septembris, era
1298 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

MLX, regnante Rex Adefonso in Legione, et comité García in Castella


et in Asturias."

Josué, E.: Libro de Regla, pág. 38.

595

1022-8-noviembre.

E l conde Fredelando Pelaioz con su mujer Elvira y su madre Go-


dina, "cum consensu neptus mei Fernando Fredinandiz", hacen una do-
nación a San Milán de la Cogolla y a su abad Sancho. "Facta... era
millessima sexagésima, sexto idus Novembris... Sancius rex interfui
et cf.—Mumadonna cf.—Eximina regina cf."
L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán Cogolla, pág. 88.

596

1022.

Muño Sancho y Anderazo Muñoz hacen una extensa donación a San


Miguel de Pedroso y a su abadesa Goto. "Facta... era millessima sexagé-
sima, regnante Sancio rege in Castella et in Pampilona, in regnis suis...
Sancius eps. cf.—Johannes Munnioz ts.—Garcia Gomiz ts.—Arendari
Tellez ts.—Oveco Garcia ts."

L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán Cogolla, pág. 102.

597
1022.

Carta de propia oblación y de donación de bienes en favor de San


Martín de Marmellar. "Facta... era millessima sexagésima."

L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán Cogolla, pág. 103.


COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1299

598
1023-31-enero.
t
Zite Femóles vende una viña a la entrada de la villa de Scopiella.
•"Facta... kalendas Februarias, sub Era T L X P , rex Adefonsus in Legio-
ne et comité Garsea Fredinandiz (sic) in Castella, et Sancio rex in
Pampilonia."

L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 150, con referencia al Be-
cerro Gótico, fol. 37, col. 1. E l "Garsea Fredenandiz" es, sin duda, un
descuido del copista.

599

1023-31-enero.

Zite Ferriolo vende una viña en Scopella. "Facta... II kalendas Fe-


bruarias, Era T L X P , rex Adefonsus in Legione, et comité Garsea Fre-
dinandiz in Castella."

L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 358, con relación al Becerro
Gótico. Debería decir conde García Sánchez, en vez de García Fer-
nández. Es la carta anterior repetida.

600

1023-15-febrero.

Carta de propia oblación y de donación de bienes en favor de San-


tillana y de su abad Juan. "Factus... TV feria, X V kalendas martii,
era MLXI, regnante Rex Adefonso in Legione et comité Garsea Sancis
in Castella et in Asturias... Johannes et scripsit."

Josué, E.: Libro de Regla, pág. 99, con referencia al Códice del rcásmo
título, fol. 54 v.
18
2300 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

601
1023-30-noviembre.

"Guntesalvo, qui su filio quod est parentibus ... Nebzano et


Otrocia" se ofrecen personalmente a Santularia y a su abad Juan, ha-
ciendo al mismo tiempo una amplia donación al monasterio. "Facta...
a a a
sabbato, II kalendas decembris, era M L X I , Rex Aldefonsus i n Legio-
ne, et comité Garciani."

Josué, E . : Libro de Regla, pág. 66.

602

1023.

Contrato entre don Ñ u ñ o de Gete, abad de San Miguel de Silos, y


don Vela Falcóniz, caballero de Silos.

Texto perdido; pero se conserva la noticia; Ferotin: Receutt des char-


tes de Silos, pág. 8, con referencia al Archivo de Silos, 78, fol. 46.
De este año eran también los siguientes documentos silenees, de los
cuales sólo tenemos la referencia.

1023.

Diego Alvarez dona por l a remisión de sus pecados a don Ñuño, abad
de Silos, un dominio que t e n í a junto a las posesiones del monasterio.

Ferotin, o. c, pág. 9; Aren, de Silos, Ms. 78, fol. 46.

1023.

Doña Dolquita cede una tierra al abad don Ñuño y a San Miguel
de Silos por el alma de su hermano Pedro.

Ferotin, o. c, pág. 9; Arehico de Silos, Ms. 78, fol. 46.


COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1301

1023.

Cierto Armentario da al abad don Ñuño por el alma de su madre


un dominio, cuya situación no se indica.

Ferotin, o. c, pág. 10; Ruiz, o. c, Arch. de Silos, ms. 78, fol. 46.

603

1024-4-abril.

E l conde García devuelve al presbítero Julián unas heredades que


los antecesores del mismo habían tenido en Villa Gonzalo de Pederna-
les, y que habían sido agregadas al condado. "Facta... II Nonas Aprilis,
Era TLXIP, regnante rex Adefonso in Legione, et Sancius rex in Pam-
pilonia, et comité glorioso Garseani in Castella." Entre los confirman-
tes: Tellu abba Karadignensi.—Saturninus abba de S. Quirici ts.—Pe-
tras eps. ts.—Urraka Christi ancilla ts.—Gundissalbo Didaz ts.—As-
sur Nuniz ts.—Annaia Sonnaz ts.—Nunu Gundissalbiz ts.—Fredinando
Godestioz ts.—Sarracino Fernandiz hic.

L. Serrano, O. S. B.: B.° <?.° Cárdena, págs. 126 y 127, con referencia
al Becerro Gótico, fol. 31, col. 1.

604

1024-5-abril.

E l conde García Sánchez, "cum consensum pontifex Petras eps. seu


et omni collegio obtimatibus kastellanensis", estando celebrando las
fiestas de Pascua en el monasterio de San Cosme y San Damián de Co-
varrubias, concede a su tía Urraca, abadesa del mismo, todos los privi-
legios y heredades que la misma había recibido de sus padres Garci
Fernández y doña Ava. "Facta... die notum dominico, festum Pasee,
nonas aprilis, era TLXII, Regnantem Dominio nostro Ibesu Christo in
térra et in séptimo trono, et subtus eo in Legione Alfonso principe et
in Kastella comité Garsea. Et ego Garseani... manum mea + feci... Johan-
nes pbr. et Julianus fratrer... Confirmaverunt.—Urraka confirmans in
1302 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

hunc pactum manum propria + inpresi.—Garsea comité cf.— Gundis-


salvus Didaz cf.—Assur Nunniz cf.—Vermudo Faniz cf.—Munio Ermel-
¿e z f.—Rudiricus Guddisteus cf.—Gustio Didaz cf.—Gutier Gundissal-
c

vus f —Fredinandus Armentarius cf.—Albania Vegilanius.—Petrus


c #

eps. cf.—Bela Falconez cf.—Rapíñate Ruderiz cf.—Nunno Gundisalviz cf.


Didaco Fanez cf.—Assur Frenandez cf.—Tellu Didaz cf.—Tellus ab-
bas cf—Auriolus abbas cf.—Nunno Munioz cf.—Gundisalbo Munioz cf.
Fredinando Gustios cf.—Didaco Telliz cf.—Belasco Fredinandiz cf.-—
Oveco Assur cf.—Sarracín Fredinandez cf.—Nunno Assur cf.—Annaya
Sonnaz cf.—Guter Gundissalvez cf.—Munio Ruderiz cf."
L. Serrano, O. S. B.: Cart. Covarrubias, pág. 38, con relación al A. Ca-
tedral de Burgos, vol. 69, primera parte, fol. 110.

605

1024-23-octubre.

E l conde García devuelve al presbítero Julián unas heredades que


los antecesores del mismo habían tenido en Villa Gonzalo de Pederna-
les, y que habían sido agregadas al condado. "Facta... X kalendas No-
bembris, E r a TLXII, rex Adefonsus in Legione, et Garsea comité in
Gastella..." Confirman: Nunnu Gundissalbiz hic.—Sarracino Fredinan-
diz hic.—Belasco Fredinandiz hic.—Annaya Sonnaz hic.
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 350 y 351; Berganza: Aw-
tigüedades, II, pág. 416. Los dos con relación al Becerro Gótico,
folio 91, col. 3. Cf. con la carta 603.

606
1025-23-enero.

Venta de un prado en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad


Tello. "Facta carta notum die X kalendas Februarias. E r a TLXIIP, reg-
nante rex Adefonso in Legione, et comité García Sangez in Castella."

L. Serrano, O. S. B . B° (?.- Cárdena, pág. 218, con relación al Bece-


:

rro Gótico, fol. 56, col. 1.


COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1303

607

1025-25-enero.

Zite Morielez y su mujer María, junto con otros copartícipes, venden


a San Pedro de Cárdena y a su abad Tello una viña.
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 220, con relación al Bece-
rro Gótico, fol. 56, col. 3.

608
1025-9-febrero.

Donación de bienes en favor de Santillana y de su abad Juan. "Fac-


a o
tus... V feria, V idus februarius, era MLXIII, et regnante Rex Adfon-
so in Leone, et comité Garsea in Castella et in Asturias."
Josué, E.: Libro de Regla, pág. 98, con referencia al Códice del mismo
nombre, fol. 54.

609

1025-9-septiembre.

Donación de doña Eylo por sí y su marido Vellidi Monioz de varios


bienes en Camargo, hecha en favor de Santillana y de su aban Juan.
a
"Facta... V feria, V idus septembris, era MLXIII, regnante Anfonsus in
Legione et comité Garsea in Castella et in Asturias."
Josué, E.: Libro de Regla, pág. 83, con referencia al Códice de igual
título, fol. 46.

610

1025-9-septiembre.

Donación a Santillana y a su abad Juan de unas heredades y unos


a a a
esclavos. "Factum... V I feria, V idus septembris, era M LX III , regnan-
1304 F E A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

te Rex Adefonsus in Legione et comité Garseani in Castella et in As-


turias." Confirman: Roderico Munniz et Annaya Lobatonis, et Anaya
Sauariquiz, et Nunno Albariz.

Josué, E.: Libro de Regla, pág. 97, con referencia al Códice del mismo
título, fol. 53.

611

1025.

E n San Miguel de Pedroso, "por muerte de doña Munia, eligieron por


abadesa a doña Helduara. Con tal título es nombrada en una donación
que le hizo Oveco Assurez, á ella y a sus monjas, donde dize que da
mucha hazienda a S. Miguel de Pedroso: et ad tibi Domina Sanctisima
Helduara Abbatisa, ceterasque benignissimas sanctimoniales. L a data
es de mil y veinte y cinco".

Noticia de Argáiz: 8. L., VI, pág. 373, quien refiere en el margen al


folio 222, posiblemente del perdido Becerro Gótico de San Millán.

612
1026-1-enero.

Donación de varias heredades en favor del monasterio de San Pe-


dro de Arlanza y de su abad Auriolo. "Facta... II feria, ipsas kalendas
Januarias. Era MLXIIII, rex Adefonso et comité Garcia in regnis suis."

L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Pedro de Arlanza, pág. 59, con rela-
ción al Becerro de Arlanza, doc. núm. 60.

613
1026-26-febrero.

Donación de una serna y una tierra, "in Castello qui dicunt Misileo",
hacha en favor de Santillana y de su abad Juan. "Sabbato, IIII kalendas
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1305

martius, era M ' L X I I I P , regnante Rex Adfonso i n Legione, et comité


Garciani in Castella et i n Asturias..."

Josué, E . : IÁbro de Regla, pág. 67, con referencia al Códice del mis-
mo título, fol. 36.

614
1026-26-febrero.

Citi Petriz y su mujer Arvidio hacen una extensa donación a San-


tillana y a su abad Juan. "Facta... sabbato, IIII, kalendas marcias era
M L X I I I I , regnante Adefonsus Rex i n Legione, comité Garseani i n Cas-
tella."
Josué, E . : Libro de Regla, pág. 101, con referencia al Códice del mis-
mo título, fol. 55.

615

1026-28-febrero.

Venta de una tierra en favor de Santillana y de su abad Juan. "Fac-


o a a
ta... II feria, I I kalendas marcias, era M L X I I I P , Rex Adefonsus i n
Legione, et comité Garseani i n Castella."
Josué, E . : Libro de Regla, pág. 96, con referencia al Códice del msmo
título, fol. 52 v.

616

1027-7-abril.
E l conde García Sánchez dona a Santillana y a su abad Juan el mo-
nasterio de San Felices, situado en "Campo iuxta ilumine Porio", "Fac-
a
ta... feria V I , V I I idus aprilis, et comité Garseani i n Castella et i n
Asturias..." Confirman: Gutierre Gutiérrez y Annaia Didaz... Alvaro
Veilas, Gonzalo Munnioz, Munnio Godestioz, Fernando Petriz.
Josué, E . : Libro de Regla, pág. 25, con referencia al Códice del mismo
nombre, fol. 13. Entre 1017 y 1029, fechas del gobierno del conde
García Sánchez, fué viernes solamente en los años 1021 y 1027.
Véase sobre esta carta lo que decimos en el texto, cap. X X I X .
R A Y
1306 F JUSTO PÉREZ DE URBEL

617

1027-7-mayo.

Doña Urraca compra una porción de la villa de Barbadillo. "Facta...


sabbato, i m . nonas martias, era T L X V rex Adefonso et comité García in
regáis". Entre los confirmantes: Belasco Sceme hic ts.; Veila As-
surez hic ts.; Sarracine Orusco hic ts.; Frenando Obecoz hic ts.
L. Serrano, O. S. B.: Cart, Covarrubias, pág. 41, con relación al A. Ca-
tedral de Burgos, vol. 69, primera parte, original.

618

1027-16-mayo.

"Die III feria, XVII kalendas Junias, era TLXV.


In presentía de Ectabita et de abbate domino Auriolo de Sancti Pe-
tri et de domino Joannes, merino de Domina Urraca, et de Zite Bita et
domino Joannes de Asturias et de domino Abolbalite de Arcos, ante
iudice Munnio Gartia et saione Vermudo", Eita y Cara ceden a la con-
desa Urraca todas sus pertenencias en Cogollos y Madrigal.
L. Serrano, O. S. B.: Cart. Covarrubias, pág. 42, con relación al A. Ca-
tedral de Burgos, vol. 69, primera parte, original. La fotocopia que
tenemos a la vista y que publicamos en láminas añade entre Arcos
y ante índice "et de Frenando Obecoz et de Alios omnes plures
concilio de Cocollos et de Matricale et de Arcos".

619
1027-14-octubre.

"Venta que cierto cavallero, llamado Ñuño Félix, hizo al Rey Don
Sancho, el año de mil veinte y siete, dándole el Castillo de Cuevarana,
a media legua de Oña, en cuyo Archivo he visto la escritura dada en
14 de Octubre." Firma Julianus eps Castellensis.
Argáiz: 8. L., II, pág. 413.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1307

620

1027.

Donación en favor de San Millán de la Cogolla de varios bienes si-


tos en Villanueva y sus términos. "Ego Sancius rex agnovi et confir-
mavi, in era millesima sexagésima quinta."
L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán Cogolla, pág. 106.

621

1028-19-febrero.

Die tertia feria, X I kalendas Martii, era MLXVT. Ego Ienego a par
cum meos fratres, qui sunt in collegio de sancti Vincenti, sic facimus
inter nos et nomines de villa de Roderico cautum per ipsos nostros pra-
tos, qui sunt in S, Torneiro, et ponimus cautionem de die notum de ka-
lendas Martias, vsque ad tertio die Annuntiatione de Sancta Maria, quod
si aliquis homo d>e Villa Roderico in ipsos pratos ante diem placiti ali-
qua disruptione fecerit aut aliqua querimonia, quod pariet home qui
talia commisserit, por die, quartario de cibaria de trico, et por nocte
modio de trico, a parte de fratres de Sancti Vincenti, et ad parte de Po-
testas, qui in voce Regis andauerit X X X solidos, E t sic scriptura et
cautum istius maneat. Ego Eneco a par con meos fratres de Sancti Vin-
centi et omnes de Villa Roderico in hoc cautum, vel scriptura, qua fieri
volumus,, et legente audivimus de manus nostras roborauimus: coram
testes tradimus ad roborandum. Ego Sona ftr et ego Aureolo fr. hic ts.,
et manus nostras roborabimus. Munio scripsit.
Argáiz: S. L., VI, pág. 239.

622

1028-1-marzo.

Doña Teresa, hija de Rermudo II, dona a la iglesia de Santiago "cor-


te mea propria quam habeo intus murum ciuitatis Legionis. Facta scrip-
tura... die Kls. marcii. E r a sexies dena discurrente. VI. post millesimam.
1308 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

Tarasia Christi ancilla cf.—(3 obispos; el rey), Federnandus Flainiz co-


mes cf.—Munio Munionis comes cf.—Rudericus Velaz comes cf. (2 conf.),
Didacus Gudesteiz ts. (2 conf.).
A. López Ferreiro: H. de la 8. A. M. I. de Santiago, II Apéndice
LXXXVIII, con relación al Tumbo A de la Iglesia de Santiago, fo-
lio 38.

623

1028-29-septiembre.

Carta de propia oblación y donación, "propter anima de meo filio


Albaro Didaz", de una divisa en Riocerezo que pertenecía a Rexenda.
a
"Facta... III kalendas Octobris, Era T L X V I , regnante rex Sancio in
Castella." Confirman: Didaco Munnioz rb.—Rodrico Gundissalbiz rb. ts.
Nunno Assuriz rb. ts.—Rodrico Munioz rb. ts.
n
L. S-errano, O. S. B.: B.° G. Cárdena, pág. 285, con relación al Becerro
Gótico, fol. 74, col. 3.

624

1028-15-noviembre.

Bermudo III dona a la iglesia de Santiago varias villas. "Facta... die


XVIII Kls decembris, E r a sexies dena peragens VI post millena. Entre
los últimos cf Muninus Muniz cf.—Fernandus Flainiz cf.
A. López Ferreiro :H. de la 8. A. M. I. de Santiago, II, Apéndice XC,
página 221.

625
1028-6-diciembre.

La reina doña Jimena y su hijo Sancho deslindan los términos de


Bailaría, y determinan las leyes f orales que en los mismos han de regir.
"Facta... era millessima sexagésima sexta, octavo Idus Decembris, feria
sexta. Ego Sancius rex... signum feci... Eximina regina similiter feci...
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1309

Garsias rex, ipsius regis filius, cf.—Fredinandus rex, frater eius, cf.—
Ranimirus rex, frater istorum, cf.—Gundisalbus, frater illorum cf.—
Sancius eps cf.—Julianus eps cf.—Munus eps cf.—Mancius eps cf.—Sé-
nior Fortuna Sánchez cf sénior Munio Albarez cf."

L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millón Cogolla, pág. 112.

626

1028-6-diciembre.

L a reina doña Jimena cede a San Millán unas villas que compró a
su hijo el rey de Navarra, Sancho; éste, a su vez, dona al monasterio
unas villas que habían sido de Oveco Díaz. "Facta... era mili essima se-
xagésima sexta, notum die sexta feria, Octavo Idus Decembris. Ego
Sancio rex... signum feci cf confirmavi. Garsea rex, ipsius regis filius cf.
Fredinandus rex, frater eius, cf.—Ranimirus rex frater eorum, cf.—Gun-
dissalvo, frater eorum, cf.—Sancius eps. cf.—Julianus eps, cf.—Munnius
eps cf.—Sancius eps cf.—sennor Fortum Sanchiz cf.—sennor Aznari San-
chiz cf.—sennor Nunnu Alvariz cf.—sennor Sancio Furtunionis cf."

L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán Cogolla, pág. 108.

627

1028.

Sancho, rey de Navarra, cede a San Millán de la Cogolla casas


en el barrio de Sopeña, ciudad de Nájera, que fueron de su caballerizo
García Moza, otorgando el señorío alto y bajo de las mismas. "Facta...
era millessima sexagésima sexta. Sennor Fortum Sanchiz, cf.—Garsia,
filius regis, cf.—Fredinandus, frater eius, cf.—Ranimirus, fratrer eo-
rum cf.—Gundissalvus, frater eorum, cf.—Sancius eps cf.—Julianus
eps cf.—Munnio eps cf.—Sancius eps. cf.—sennor Azenari Sanchiz cf.—
sennor Nunno Albarez cf.—sennor Sancio Furtunionis cf."

L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán Cogolla, pág. 106.


1310 FRAY JUSTO PÉKEZ DE URBEL

627 bis.

1028.

Casas cum divisas et hereditates i n Montana de Suso \ esta en el


Libro de San Millan, fol. 159, cap. 237/ . m

In Dei nomine. Hec est cartula de Comparatione quam comparavi


ego Domina Scemena Regina, i n Montanna de Sussun de Oveco Didaz;
casas populatas et ermas, decem casas et uno monasterio, i d est, sancti
Juliani, cum sua hereditate et casas I de Dolquiti, II de Monio Garcia,
IIII de Blaquide, IIII de Sarracin Beilaz, V de Annaya Terrero, V I de
Monio Iuhanez, V I I de Monio Izam, V I I I Blaquide lhs, VIIII de Donna
Buena, X de Seler Monnioz. E r a M L X V I . — S a n c i o Rex i n Pampilona,
et comité Sancio i n Castella.—Alfonsus Rex in Legione —Merino i n
Termino Garcia Rama.—Iudex Ioannes Flaginez.

Madrid, B, N . , ms. 897. Hay error en la fecha, que no podría ser la


de 1028, si Sancho era conde en Castilla. De todas suertes, Oveco
Díaz era uno de los vasallos del condado en las primeras décadas
del sisflo XI.

628

1028.

"Domina Eximina, qui fui de Saucto et sóror S. Quirici... ad hono-


rem et atrium S. Michaelis archangelis et tibi cometissa domina Maiore,
cum ceteris mulieribus ibi Deo servientibus, trado me cum corpore et
anima mea et cum omni hereditate..." para que sirvan a San Miguel del
Pedroso, "et post obitum meum meos collaceog et meas divisas". Sigue la
determinación de los bienes, unos de los cuales—linares—están, "tras
palatium de sennior Gundissalvo Fredinandez... Facta... era millessima
sexagésima sexta, regnante Sancio rege i n Castella et in Pampilona et
in Aragona... Gundissalvo Fredinandez ts.—Gundissalvo Monnioz ts —
Johannes Paterne ts.—Tellu Blascoz ts.—Don Dolquite Annaia de V a -
leria ts."

L. Serrano, O. S. B . : Cart. San Millán Cogolla, pág. 108.


COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1311

629
1028.

"Eximina de Saueto, qui fui sóror de S. Quirici", se entrega a San


Miguel del Pedroso y a su abadesa doña Mayor. "Gundissalvus Fernan-
dez ts.—Gundissalvo Monnioz ts.—Johannes Patiernez ts.—Sancio rex
a a a
in Legione, in Castella, in Nagera et Pampilona. Facta... era M . L X V . "
L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán Cogollo,, pág. 108.

630

1029-7-julio.

"Doña Iñiga hace herederos a Sancho el Mayor y doña Munia, su


mujer, de sus señoríos y heredamientos en Castilla y la Rioja, donán-
doles: Madrigal, su parte en Filiosa y Frascinosa en territorio de Mu-
nio; su parte en Fuente áurea de Agusin, Quintanilla seca, los dos Cu-
piellos, Triviño, Ruire de Ayas... En el territorio de Clunia a Fuente
áurea,., villa de Torrecilla, Celleruelo de Pineda... Y otras propiedades en
el territorio de Cerezo... en Espinosa, en el castillo de Maza y Judaico...
Pero después de la muerte de mi, Doña Iñiga, lo que eligiereis hacer
o juzgar de estas cosas, quede á vuestra consideración... hecha la carta
día lunes, en las nonas de Julio, en la era 1067, Reinando por la gracia
de Dios el principe D. Sancho, nuestro señor, y su hijo D. Fernando
Conde. Y está autorizada... con el signo de D. Julián Obispo de Oca."
Moret, S. J.: Anales, II, lib. XII, cap. IV, núm. 44, quien asegura que
el original estaba en el Archivo de San Juan de la Peña.

631
1029-8-diciembre.

Didaco Alvares de Asturias dona a San Millán de la Cogolla "pala-


tios mees populatos cum collazos et pertenentias in Asturias, in litore
maris, in loco Somo". Confirman los hijos del donante Alvaro Didaco y
Vela Didaco, y además sennor Fortum Sanchiz ts.—sennor Acenari San-
chiz ts.—-sennor Nunno Alvarez ts.—Regnante Sancius rex in Pampi-
1312 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

lona et Castella. Facta... sub era millessima sexagésima séptima, sexto


Idus Decembris.
L.. Serrano, O. S. B . : Cart. San Millón Cogolla, p á g . 112.

632
1030-1-enero.
Carta de propia oblación y de donación de varios bienes en favor
de San Pedro de Cárdena. "Facta... kalendas Januarias. Era TLXVIII,
regnante rex Sancio in Legione, et comité Fernando in Castella."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 69 y 70, con referencia al
Becerro Gótico, fol. 17, col. 4.

633
1030-12-febrero.
Carta de propia oblación y de donación de bienes dada en favor de
San Pedro de Cárdena y de su abad García. "Facta... II Idus Februarias,
Era TLXVIII", regnante rex Sancio in regnis suis." Entre los confirman-
tes: Julianus eps cf.—y los abades Saturninus y Sancio.
L. Serrano, O. S. B.: B.° G:° Cárdena, pág. 332, con relación al Bece-
rro Gótico, fol. 86, col. 4.

634
1030-12-febrero.
Donación de este día a Valpuesta y a su abad Gondesalbo; "rex San-
tio in Legione et in Castella."
Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, núm. XLVIII, con relación al Códice
del A. H . N . de Madrid 1166 B, fol. 81 r.

635
1030-13-abril.
Sancho, rey de Navarra, concede a San Millán, con motivo de la
.aslación de las reliquias del Santo, la villa Matricem y sus términos.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1313

"Facta... era millessima sexagésima octava, notum die Idus Aprilis. Ego
Sancius rex... signum hoc superscripsi, Sancius Pampilonenses eps. cf.—
Julianus Auchensis eps. cf.—Munnius Alavensis eps. cf.—Mancius Os-
censis eps. cf.—Munnio Gondisalviz comité cf.—sennor Furtunio San-
chiz cf.—sennor Azenari Sanchiz cf.—sénior Azenari Furtunionis cf.—
sénior Fortum Oggobiz cf.—sénior Symeon Ennecones cf.—sénior Si-
meón Sánchez cf.—sénior Bonipatri cf.—senir Galindo Ennecones cf.—
sénior García Furtuniones cf.—sénior Galindo Ennecones monacus cf."

L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán Cogollo,, pág. 113.

636
1030-14-mayo.

Sancho, rey de Navarra, traslada el cuerpo de San Millán de la Co-


golla a una arca o sepulcro nuevo, reforma el monasterio, ajusfando más
su vida a la regla de San Benito, le exime de toda jurisdicción o seño-
río que no sea el del rey; sus iglesias no satisfarán tercias ni primicias
al obispo diocesano; reconoce la exención eclesiástica del monasterio; los
obispos declaran no tener derecho alguno en la abadía y sus iglesias y
propiedades, salvo el de visita, según lo® cánones. "Facta... era milles-
sima sexagésima octava, secundo Idus Maii, regnante Sancio rege in Na-
gera et in Castella et in Legione. Sancius eps cf.—Munnio eps cf.—Julia-
nus eps cf.—Mancius cf.—cónsul Munnio Gondisalbiz cf.—princeps Fur-
tunius Sancii ts.—Azenarius Sancii ts."
L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán Cogolla, pág. 115.

637

1030-27-junio.

In presentía de Citi Guntizalvez et de Petro Guntsalvez et de Ecta


Rodriz et de Guntsalvo Citiz et de Guntsalvo Petriz et de Iusta Citiz et
de Annaya Citiz et de Didaco Citiz et de Guntsalvo Monnioz et de Go-
destio Monnioz et de Alfonso Monnioz... infaneones de Asturias et de
concilio de Sta. Juliana...", el obispo de Burgos, Monni Lerdo, declara
0

libres las iglesias propias del monasterio de Santillana. "Facta... domi-


1314 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

o a a
nico, V kalendas i u l i i , era M L X VIII, Sancius Rex regnante in Casti-
lla. Filius Fredinandus Rex et Regina Sancia."

Josué, E . : Libro de Regla, pág. 110, con referencia al Códice del mis-
mo título, fol. 60.

638
1030-27 de junio.
Sancho el Mayor dona a San Salvador de Oña y a la abadesa T r i -
gidia el monasterio de Santa María de las Muelas, cerca de Villadiego...
"Ego Santius rex Déi gratia Hispaniarum coram ómnibus episcopis,
ducibus, coanitibus, optimatibus regni nostri..." Confirman luego: Julia-
nus burgensis episeopus, Poncius palentinus ep., Johannes alavensis eps.,
Ranimirus factum patris mei, Garssias factum patris mei, Ferrandus
factum patris mei, ego ancilla X t i licet indigna regina Maior factum do-
mini mei et filiorum meorum; comes Enneco López Alavensis, comes
Munnio Gonzalviz, F o r t u n Oysgaiz, Domnus Nuno Alvarez, Didago A l -
varez, Fortunio Alvarez, Gundisalvus Alvarez, Lope Osgandaris, comes
Gonsalvo Munioz asturiensis, Lope Velaskes, Galindo Vellakes, Gonzal-
vo^ Roiz, Salvator Gonsalvez, Didago Munioz, Gonsalvo Pedrez, Gonsalvo
Alvarez, Ruderico Vermuez, Alvaro Vermuez, Gómez Diaz, Facfca carta
privilegii. E r a T L V , noto die sabato, V kalendas julii. Gratia Dei ego
Garsia domino mei regi obediens hunc privilegium scripsi."
A. H . N . , Oña, cuaderno I, núm. 10; Moret: Anuales, pág. 509; Yepes
V Apéndices; Balparda, Greg. de: Historia crítica de Vizcaya, t. II,
página 108.
Probablemente hay alguna interpolación, como el título de Hispa-
niarum rex, que se da a Sancho el Mayor. De todas maneras, hay
error en la fecha. Yepes «eñala el año 1027. Es de la última época de
Sancho el Mayor, posterior a la reorganización, que al morir el in-
fante García hizo del condado de Castilla, pero anterior a la reorga-
nización del monasterio de Oña con la venida de los monjes de San
Juan de la Peña.

680
1030.

García Fortuniones vende a San Millán de la Cogolla y a su abad


Sancho unas heredades en Sopeña, barrio de Nájera, que fueron de su
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1315

padre. "Facta... era millessima sexagésima octava. Me Sancius rex no-


tum fuit, assensum prebui et confirmavi. Sennor Lope Furtuniones i n
Naiera et Furtum Citiz iudex... (Confirman): Sénior dompno Furtunio
de Subpenna ts.—Sancio Salvatoriz de Subpenna, ts. et fidia.tor."

L. Serrano, O. S. B . : Cart. San Millón Cogollo,, pág. 116.

640

1030 (?)

García Fortuniones da "ad regulam sánete Marie Semper Virginia vel


ad tibi abbati Mames uno agro qui est i n valle de Lareto... coram testes
Gutierre et Didaco".

Serrano y Sanz: Cart. de Santa María del Puerto, en B. A . H . , tomo


LXXIII, pág. 430. Sin fecha.

Conocemos al donante por el cartulario de San Millán. E r a un va-


sallo de Sancho el Mayor, a quien vemos por vez primera en 1010 (pá-
gina 89) confirmando una carta, por la cual cierto presbítero llamado
Sancho da a San Millán varios bienes sitos en términos de Boadilla
"subtus palatio de Sénior Garcia Fortuniones"; en 1013, o mejor en
1023, García Fortuniones dona a San Millán el monasterio de Santa
María, cerca de Villar de Torre (Ibidem, págs. 91-92); m á s tarde, ha-
cia 1030, le vemos confirmando documentos de Sancho el Mayor (Ibi-
dem, págs. 114 y 116), el cual, por lo visto, le dio posesiones y acaso
miandaciones en la parte oriental de Santander.

641

1030.

Documento acerca de los infanzones de Espeja.

Menéndez Pidal: Orígenes del Español, págs. 39-40; Serrano y Sanz:


Documentos para la Hist. de Ribagorm, págs. 336-342; Sánchez
Albornoz: Anuario de Historia del Derecho Español, t. IV, 1927,
páginas 74-75.
19
1 3 1 6 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

642

1030 (?)
Sancho el Mayor y su mujer Mayor dan a San Isidro de Dueños la
iglesia de San Pedro de Avellano.
A. H. N., índice de los Docum. de San Isidro de Dueñas, fol. 11;
Tumbo, fol, 42. E l índice pone erróneamente el año 1011.

643

1030 (?)
Sancho el Mayor da a San Isidro de Dueñas "cujus baselica fundata
est in suburbio atque regimine Legionense", la iglesia de San Miguel de
Valle Atanasio (Baltanás).
A. H. N., índice de las Docum. de San Isidro de Dueñas, fol. 7.

644
1031-28-a.bril.
Doña Tota cometissa, hija de Garci Fernández y Ava. hace una do-
nación a Sahagún y a su abad Cipriano, "in primis corpus meus et ani-
ma mea", y después da varias heredades por el alma de sus padres y
hermano Sancho y "Soberinus meus Domnus Garseas quem occiderunt
in Legione... Die IIII feria, V I kalendas magias, era MLVIIII, regnante
rex Sancius in Castella..." Gundisalvo Petriz y Gundisalvo Munioz entre
los confirmantes.
Escalona: H. de Sahagún, escrit. 81, pág. 450.

645
1031.

E l rey Sancho, de Navarra, permuta, con San Millán de la Cogolla,


por el valor de quinientos sueldos, el monasterio de San Julián, limí-
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1317

trofe con el de San Pedro del Monte. "Facta... era millessima sexagessim a

nona. Ego igitur Sancius rex et Mumadonna regina... confirmamus...


Garsea, filio nostro, cf.—Ranemiro, frater eius, cf.—Fredinando, illo-
rum frater, cf.—Sancius... eps. cf.—Munnioni eps cf.—Julianus eps cf.—
Julianus eps cf.—sénior Munnio Albarez cf.—sénior Axenari Sanchiz cf.
sennor Sancio Fortunionis cf.
L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millún Cogolla, pág. 117.

646

1032-29-abril.

"Didaco Munnioz una cum uxor mea Taresa" donan a San Pedro de
Cárdena y a su abad García el monasterio de San Miguel "in villa Spi-
nosa..." "Et ego D. M . cum uxore mea T. sic dedimus per ystum mo-
nasterium S. M. ad domna Munnia et ad Alvaro Munnioz illa kasa de
Matarusci si per sorte villa... Vasticure, Facta... III kalendas Maias, era
a
T L X X , regnante rex Sancio in Pampilona vel in Castella." Entre los
confirmantes: Ruderico Gundissalbiz rb.—Ruderico Gudistioz rb.—Nunu
Assuriz rb.—Salbator Gundissalbiz rb.—Gundissalbo Petriz ts.—Loppe
Ogganderiz ts.—Nuno Albariz ts.—Gundissalbo Albariz ts.—Fortuni A l -
bariz ts.—Didaco Albariz ts.—Santius eps. cf.—Julianus eps. cf.
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Oardeña, págs. 84 y 85, con relación al
Becerro Gótico, fol. 21, col. 1.

647
1032-7-marzo.

Oveco Beilaz con su mujer Urraca venden una viña, que delimitan, a
los hermanos Oveco Belascoz y Citi Bélascoz. "Facta... prima feria, nonas
Marci, era millessima septuagésima, regnante Sancius rex in Legione
et in Castella; maiorino Oveco Monnioz in Grannione, saione Fortum
Fortum..." Entre los confirmantes: Belasco Sancio et Alvaro Narrietez
fidiatores, Gomiz Acinariz cf.—Mer Johannes cf.—^Azenare cf.—Mer Ja-
cobi cf.
L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán CogoUa, pág. 118.
1318 F E A Y JUSTO PÉREZ DE U R B E L

648

1032-24-octubre.

Doña Gunterode vende a doña Urraca la villa de Fontioso. "Facta...


die III feria, VIIII kalendas Nobembris, era T L X X , rex Sanctius gratia
Dei Regnans."
Julianus eps cf.—Sanctius rex cf, et prolis eis Frenando cf.—Re-
gina domina Maiore cf.—Comitissa domina Maiore cf.
Fortune Sanctio cf.—Lope Ossannaz cf.—Ruderico Gudistioz cf.—
Gutir Gundisalbiz cf.—Vegia Falconiz cf.—Didaco Orbittaz cf.—Nunnum
Assuriz cf.—Nunnum Gundisalbiz cf.—Velasco Frenandez cf.
Garcia Nunniz cf.—Frenando Sonnaz et Sonna Sonnaz cf.—Tellu
Munnioz et Ruderico cf.—Didaco Froillaz et Munnio Froillaz cf.—Di-
daco Ruderiz et Gundisalvo Ruderiz cf.—Armentero Munniz cf.—Scape-
levi ebreo et Bueno ebreo et Jacob ebreo cf.—Tellu Munniz hic ts... A l -
baro Virimudez et Ruderico Virimudez cf... Albaro Munnioz cf.
L. Serrano, O. S. B.: Cart. Covarrubkts, pág. 43, con relación al A. Co-
legial de Covarrubias, leg. I, núm. 11.

649

1032-1-noviembre.

Carta de familiarización y de donación de bienes hecha en favor de


San Martín de Villaquirán y de su abad Juan. "Factum... ipsas kalen-
das Novembrii. Era M L X X cúrrente, Fredinando Sanzii Comitatum ge-
rente."
L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Pedro de Arlanza, pág. 60, con relación
al Bederro de Arlanza, doc. núm. 95.

650
1033-5-enero.

Carta de propia oblación y de donación de varios bienes. Algunos de


éstos se deslindan entre una viña de "abba de Vurgos" y otra de
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1319

"frater Adriano de Valle-Guimera", y una tercera de Sarracino, del


mismo valle. "Facta... Nonas Januarias. Era T L X X P , regnante rex San-
cio in Castella et in Pampilona."
L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, páge. 71 y 72, con relación al
Becerro Gótico, fol. 18, col. 2.

651
1033-7-mayo.

Juan cede a doña Oneca cuanto le pertenece en Grisaleña en compen-


sación de las multas, en que él ha incurrido por diversos delitos. Confir-
man: "Obeco et Bellite et Johannes et Tellu fideiiussores... Facta... era
millessima septuagésima prima, nonas magias, regnante rege domno Sán-
elo de Ripacurza usque in Astorica."
L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millón Co<golla, pág. 119.

652

1033.

La abadesa Ilduara da a San Miguel de Pedroso una viña sita en


Sabugo, cuyos límites señala. "Facta... quinta feria, in era millessima
septuagésima prima, regnante Sancio rege in Naiara et in Alaba et in
Kastella."
L. Serrano, O. S. B.: Cwt. San Millón Gogolla, pág. 120.

653

Primer tercio del siglo x i .

Alfonso V I confirma en 1076 los fueros que Nájera tenía "in diebus
avi mei regis Sancii Maioris et avunculi mei Garsie regis".
L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millón Cogolla, pág. 233; Muñoz y Ro-
mero: Fueros Municipales, pág. 287, da una edición del fuero na-
jerense, según una copia al parecer de tiempos de Fernando IV.
F R A Y J
1320 USTO PÉREZ DE UEBEL j "• j

654
1034-30-enero.

Gonzalo "Sarracinez" hace donación de una tierra a Santillana y a


a
su abad Juan. "Facta... II feria kalendas februarias, era ML XXII, im-
perante Rex Sancio i n Castella et in Asturias vel in cunctis provintie
sue, (sic)." Confirman: Citi Patiernez et Gundisalvo Randolfeci et An-
naya Montanezi.
Josué, E.: Libro de Regla, pág. 103, con referencia al Códice del mis-
mo título, fol. 56 v.

655

1035-4-marzo.

Donación de bienes hecha en favor de Valpuesta y de su abad Obecco.


"Regnante Garceahi rex in Papilona et in Nagera sedis Garseani epo.
in Valle Conpossita; era T L X X V I , die III feria, IIII nonas marcias."
Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, núm XLIX, con relación al Códice del
A. H. N. de Madrid 1166 B, fol. 23.

656

1035.

Oveco Assuriz y ¡sus hermanos Umaduenna y Progina donan a San


Miguel de Pedroso toda su herencia y vasallos en Montañana, Loranco,
Redecilla y Ventosa. "Facta... quarta feria, qui est octavo idus angus-
tias, era millessima septuagésima tertia." Confirman. Sancius rex... Gar-
sea, meus filius, cf. Ranemirus, frater eius, cf. Fredinandus, istorum
frater, cf. Sancius eps cf. Garsea eps cf. Munnius eps cf. comes Munnio
Gonsalvez cf. sénior Fortun Sánchez cf. sénior Azenar Sánchez cf. sénior
Fortun Oggoez cf. sénior Eximino Ennekones cf. sénior Eximino San-
giz cf. Garcia Fortunionis cf. Ximino exarator cf.
L . Serrano, O. S. B . : Cart. San Millón Cogoila, p á g . 120.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1321

657
1036.

"Surrexit comes Fredenandus Gundisalviz, Dux Kastelle, venit ad


Ospicium ad ipsum arcisterium SS. Facundi et Primitivus, fecit sugestio-
nem abbati Domno Sigericus vel omni collegium fratrum eorum ut de-
dissent illi dúos omines qui abuissent comendita panem et vinum, unde
abuisset ipse comes tolerantia in via sua; aquieverunt ei fratres; sic
erat ille comes benefactor ipsius monasterii, et ejus fratrum, et ad ipsam
petitionem suam dederunt ei ipsos omines et tenuit ipsos omines dúo
usque ad obitum suum per jussionem fratrum et amplius malum non fe-
cit in eadem villa nec in suos omines. Post mortem vero ejus surrexit
filia sua nomine Mumadona comitissa; abuit virum nomine comité Gó-
mez Diaz, et fecit superbia ad ipsius monasterii ver ad fratrum eorum
et non fecit obedientian sicut genitor suus fecerat, et per potentiam et
cupidines disrupit testamentum ipsum priorem, et omines multi ad par-
te sua fecit, et magis peccatum fecit quam mercis."
Fué después el abad de Sahagún Vicente a quejarse al conde Gar.cía
Gómez y a su madre, pero no le escucharon... "ipse comes Garsea Gomiz
simul cum mater sua in superbia eorum, et non cogitaverunt de male-
dictione ipsius testamenti, et fecerunt sicut erant docti: scripserunt inde
cartula donationis vel dotis ad uxore sua domna Mumadona et alia do-
natione fecerunt" a su monasterio de San Juan de Saldaña.
Esdalona: Hist. de Sahagún, pág. 452.

658

1036.

El presbítero Justo hace un contrato con Juan, abad de San Martín


de Liébana, y sus monjes. E l da sus bienes al monasterio, y ellos le dan
la celia de San Facundo y Primitivo para restaurarla, "et facías mihi
in illa servitio vel ad cultores, qui in Sancti Martini fuerint... ipso meo
peculiari, que in diem Sancti Martini et Sancti Michaelis archangeli, que
osculetis manus ad sacerdotes", qui pro anima mea sacrificium offerant,
et faciatis memoriale pro anima mea... Facta... IV feria, era MLXXIV,
regnante rex Veremudo in Legione et comitissa domna Toda in Le-
1322 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

baña". Confirman el abad Juan "cum fratribus", y don Gonzalo, abad


de Valcavado.
Cartulario de Santo Toribio de Uébana, núm. 85.

659

1036.

Záfale vende a San Millán una coba por cincuenta sueldo® "et alboroc
duas aranzadas de vino, sex almudes de trigo, unum arietum. Rex Gar-
cía in Pampilona et Naiera, Galindo Scemenonis in Naiera, amirante,
Bonopater ts., Fortun Ote alcalde, Domno Lupe decano".
Serrano, O. S. B . : Cart. de San Millán, pág. 125.

660

1036-1-enero,

"Domna Urraca, Deo vota", ratifica a Arlanza y al abad Aureolo el


monasterio de Santa María de las Viñas. "Fredenando gratia Dei rex ob-
tinente Castella et Legión©. Ego Urraca Christi aucilla, Julianus epis-
copus, Fredinando rex, Nunno Alvarez, Didaco Munnioz, Fortun Alvariz,
Fernando Ruderiz, Gudesteo Ruderiz, Didaco Orbitaz, Didaco Froilaz^
Munio Froilaz, Munio Velaz, Johannes exaravit."
Serrano, O. S. B.: Cart. de Arlanza, pág. 67.

660 bis.

1036-12-agosto.

En la data de la carta de arras que Ramiro de Aragón hace a su


esposa Gilverta leemos "Regnante imperatores Veremudo in Leione et
comité Fredinando in Castella et rex Garsea in Pampilona et rex Rani-
mirus in Aragone et rex Gundesalbus in Ripacorga.
A. H. N., Docums de S. Juan de la Peña, perg., leg. 442. doc. núm. 39.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1323

661
1037-1-enero.
Ruderico Telliz se hace familiar de San Pedro de Arlanza, entregan-
do al monasterio su divisa de "Exaramello, que mi profiliavit Domna
Guntroda... Rex Vermudo et Ferdinando comes in regnis sms". Confir-
man: "Julianus episcopus, Urracha Dei ancilla, Gundisalvus presbiter,
Fredenando Gundissalviz, Vela Didaz, Assur Nunniz."
Serrano, O. S. B.: Cart. de Skm Pedro de Arlanza, pág. 61.

662
1037-1-enero.
Diego Orbitaz hace una venta a don García por un caballo negro,
"valente C solidos argénteos, Rex Virimudo et Fernando comes in reg-
nis suis".
Serrano, O. S. B.: Cart. de Covarrubias, pág. 46.

663
1037-1 de julio.
Fernando I da el monasterio de Santa Marina, San Miguel y San
Pelayo de Valdehande a San Pedro de Arlanza y a su abad Vicente,
"regnante serenissimo principe Fredenando in Legione et Castella et in
omni regni sui." Confirman: Didaco Munnioz, Nunno Alvarez, Fortuni
Alvarez, Alvaro Fernandez, Roderico Vermudez, Alvaro Rodriz, Nunno
Fredinandiz, Armentero Nunniz, Joannes exaravit.
Serrano, O. S. B.: Cart. de San Pedro de Arlanza, pág. 65.

1039-17-agosto. •

(Cristus.) Fredenandus rex et Santia regina. Patri domno Cipriano


aepiscopo per huius nostre preceptionis serenissimam lussionem ordi-
namus atque concedimus vobis señera quos nocitant POQOIO que du-
dum fuerat ex testamentum sánete Marie et post ea cultauerat ca ad-
1324 F K A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

que popularet auio nostro comité domno Santio per scurrone suo Mun-
nio Gudestediz. Concedimus uobis ea ab integro per suis terminis ut
obtineatis ex nostro concesso sicut eam obtinuerant antecesores vestri
de dato auio nostro rege domno Ordonio cui memoria sit in benedictione
ut habeant inde clerici subtrotiam temporalem et nos ante Deum copio-
san mercedem. Neminem uero pretermittimus qui uobis ibidem dis-
turbationem faciat nec in modice; si qui tamen quod fieri minime cre-
dimus aliquis homo hanc factum nostrum infringere temptauerit cum-
Iuda Domini proditore lugeat penas in eterna damnatione et hanc scrip-
turam in cunctis habeat firmitatis rouorem et ad partem (aqui notum
etc mas un bl. de [ + 31 — ] y después) Ipsius ecclesie libras auri v° per-
a
soluat (lo que sigue en principio de esta línea 8. ) Notum die X V I ka-
lendas agustas era L X X V I I post I.
Fredenandus rex in hanc scripturum quam fieri elegi signum inie-
ci (Signo).
Sancia regina cf. (Signo).
Froila ouetense sedis eps cf.
Petrus astoricensis eps cf.
2
A. Cat. León, núm. 1264 .

664
1042.
920.
In tempore illo, cum. regnaret Garsías rex in Pampilona et in Caste-
11a, fraterque ejus Ferdinandus rex in Legione vel in Gallecia, erat eccle-
sia hec Sánete Marie, quod vocitatur de Portu, deserta, absque abbate
vel habitatore. Advenerat itaque, aspirante Christo, causa orationis et
ex orientis partibus, quidam presbiter vel peregrinus nomine Paternus;
atque cepit manibus i n ipso loco laborare..., ipsius monasterii causas
inquirere, sicut fuerunt in antiquis temporibus vel in tempore Antonii
episcopi, ut eas cum justitia ad illud reduceret." Entonces, hombres mal-
vados quisieron echar del monasterio al abad Paterno y sus compañe-
a

ros, pero ellos acudieron al rey, el cual "confirmavit illum atque cons-
tituit in suo ordine, et jussit eum possesiones et res monasterii exqui-
reret..."
Serrano y Sauz: Cart. de Santa María del Puerto, B. A. A., t. LXXIII,
páginas 420 y siga; Muñoz y Romero: Fueros Municipales, pági-
nas 189-190.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1325

665

1044.

X V I Kalendas Julias, era M L X X X I I . In nomine Domini nostri Jesu


Christi; Sánete Trinitatis Patris et F i l i i et Spiritus Sancti. Amen. Nos
qui i n Christi nomen aduocati sumus atque conuenti, sic nos expandi-
mus ad tibí P a t r i nostro Arciseli abbas, ut sis custos ducator anime
nostre i n Christi sequenda uestigia et Sánctorum Patrum exempla, he-
reditatem possideamus eternam. Nos uero quod audiuimus et corde
credimus..., Domino fauente omnia adimpleamus. Tan mobile quam in-
movile, et quidquid exinde faceré uel judicare uolueris nullus ex nobis
ausus sit proprium uindicare nec ad prepositum contradicere et maiori
jussioni non sit ausus ex nobis inobediens esse. Quod si quis (sigue
como en el pacto de Tejada) ... a presentí seculo excomunicatus perma-
neat ab omni celu ehristianorum, qui hoc fecerit, et abbas qui pactum
uel regule monasterii continuerit. Audite quid scriptura dicit: N o n est
dubio martyr in celo, qui fuit confessor i n seculum. E t eterum: Qui
perseuerauerit usque i n finem, hic saluus erit. Certe quod, tu dominus
noster, et si aliquem ex nobis injuste...

Archivo de Silos, ms. 29, a fol. 1. .

No reproduzco íntegramente este pacto, porque lo que sigue es


idéntico textualmente al pacto de Tejada. Me ha parecido, sin embar-
go, conveniente dar aquí noticia de él para que se vea con qué tena-
cidad se conservaba la tradición monástica española cuando los clu-
niacenses empezaban a irrumpir en nuestras monasterios. E l monas-
terio de Santa María, Santa Juliana y San Miguel de Sotoavellanos,
al cual se refiere este pacto, estaba situado cerca de Amaya. Fun-
dóle en 1036 Arciselo con otro abad llamado Valerio, y Domingo,
sobrino de este último, y varias personas más, hombres y mujeres.
A continuación del pacto encontramos la donación de Arciselo: "duas
casullas séricas, una planeta lanea cum suo complemento, calicem de
argento, crucem de allatone", una alfagara, un antifonario, un himnario,
dos-orationales, un libro de misas, un "dominico", dos horarios, dos
salterios, un ordinum, tres campanas, un "signum baselice". Todo des-
tinado al abad Domingo y al monasterio de Santa María, "edificatum
propriis manibus nostris". Y manda que cada año se le haga el ani-
versario.
1326 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

666

Era 1045.

Sub Xrti nomine et eius imperio. Ego denique donna Onnecha licet
indigna, pro remedio anime mee et remissione peccatorum parentum
meorum, timendo penas infierna et Dei misericordiam adquirendo, con-
cedo Sancto Salvatori et Sánete Marie semper virginis Sanctique M i -
chaelis archangeli et Sancti Augustini et Sánete Columbe et Sancti Pe-
lagii oeterorumque reliquiarum, qui ibi requiescunt necnon et tibi donno
Enneconi abbati et ómnibus tecum ibi deo servientibus, in monasterio
Honiensi, in territorio de Barova, in villa pernominata Busto, in illa lom-
ba, ecclesiam sancti Martini, quam abeo de avis meis et parentibus
meis, integram, et ut miteatis ibi clericum qui serviat Deo pro anima
mea et animabus parentum meorum; et insuper deo vobis circa ipsam
ecclesiam dúos solares cum sua divisa et cum suas hereditates, térras,
vineas, ortos, áreas, exitus et introitus, in montibus, in fontibus atque
cum suis abiacentiis, que ad ipsos solares pertinet, ad integritatem, ut
serviat sancto Salvatori pro remedio anime mee et parentum meorum
jure perpetuo. Si quis tamen, ex meis propinquis vel de alia qualincum-
que sit persone, qui contra hoc meum datum insurgere voluerit aut violari
presumsecrit, ex virtute Christi et omnium sanctorum auctoritate, sit
excomunieatus et maldictus maledictione perpetua descendat super eum
ira Dei omniponentis et nullus sit qui misereatur ei; pauci tamen sint
dies vite eius et post obitum suum sit manso eius cum luda Domini tra-
ditore et Zabulo in averni báratro; insuper hoc quod retentare voluerü
in ipsa villa et in ipsis suis territoriis redat duplatum et a parte regule
sancti Salvatoris C. libras auri puri exsolvat; hanc vero cartam fir-
mam et stabilem permaneat. Facta carta donaüonis VIII Kalendas apri-
bis era M X L V secunda regnante domino meo Jesu Xto et sub eius im-
perio Rex Garsea in Pampilona, in Álava et in Castella, fraterque eius
Fredinandus rex in Legione et in Burgos, Ranemirus rex in Aragona et
in Suparui et in Rippacurcia. Ego denique donna Onnecha qui hanc car-
tam fieri iussi legente audivi et manu mea hoc signum + impressi et
testibus ad roborandum dedi. Citti hic testes. Belliti hic ts. Santius eps
nagarensis ecclesie sedis audivit et confirmat. Gomessanus burgensis
ecclesie eps conf, Nunno Albarez de Aza ts. sennor Azenar, Didacus Ru-
deriquiz ts., Sancius de Petralata ts., Domno Nunalveriz de Carazo ts.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1327

eximinus exarevit hanc cartam donationem datam et conf irmatam i n con-


ceyo bonorum virorum et mulierum de Busto.
Al margen: Sancius fortuniones de Ponticurbo.
Mns. núm. X del Archivo de Silo, fols. 33-34. Después de impresa esta
copia encontramos en -el A . H . N . , Leg. 166, doc. 9, el original (?)
de la misma, sin notar diferencias notables si no es en la fecha,
que es MXLII.

667

1047.
920.

Términos Sánete Cecilie de Garfilios et de Sancta E u l a l i a de Peñe-


ro et Sti. Stephani de Cropias et Sti Cipriani, que dedit García regió ad
abbas nme. Paternus de Sancta M a r i a de Portu... Omnia que sunt Ínter
istos términos nominatos debent serviré ad Sancta Cecilia de Garfi-
lios et desuper i n sub uno ad Sancta M a r i a de Porto, jure perpetuo,
sicut servierunt i n antiquo tempore sub jure de domno Antonio epis-
copo et de domno Montano abbate, i n era D C C C C L X V .
Serrano y Sanz: Cart. de Santa María del Puerto, en B. A. H., t. LXXIII,
páginas 420 y sigs.

668
1047-5 de marzo.
927.

"In era T L X X X V , notum die V feria, VIII kalendas aprilis", vino el


abad Paterno a l a villa de Escalante por mandado del rey don García,
para reclamar las posesiones que allí tenía e l monasterio de Santa M a -
r í a del Puerto, "quos tenebant E i t a V i t t a Citiz et domna Goto, impar-
tita inter suos germanos, et sakavit illos de jure de ipsos infanzones, et
fecit eos de post parte de Sancta Maria de Portum, cómodo fuerunt i n
antiquis temporibus sub jure vel potestate de illo episcopo domno A n -
tonio et domno Montano abbate in era D C C C C L X V , regnante domino
nostro et principe Ordonio i n Leone et in Gallecia."
Serrano y Sanz: Can. de Santa Maria del Puerto, en B. A . H., to-
mo LXXIII, pág. 431.
1328 FRAY JUSTO PÉEEZ DE URBEL

669
1066-13 de junio.
"Ego Maior, Christi ancilla, Sancii comitis filia... innotesoere voló
qualiter divido meum habere, que Dominus dedit mihi. In primis dimitto
illis ómnibus, qui equos habent a me in prestando, ut sint illorum et
faciant ex eis quod voluerint. Deinde dimitto omnes illos et illas qui
sarraceni fuerint et christiani sunt, quos ego nutrivi pro remedio ani-
me me, liberos et absolutos et ingenuos..." Deja luego, "de meas here-
ditates" al monasterio de San Martín, "quem pro amore Dei et Sancti
Spiritus ejus et purificatione peccatorum meorum edificare cepi in Fro-
mesta". Le da en primer lugar la villa de Fromista, "quam ego popu-
lavi", con otras haciendas y exenciones: "non enim decet ut tale ho-
minum genus sicut monachorum ulli homini subjaceat nisi soli Deo". Da
también a San Martín las vacas qué tiene en Fromista, y las de Astu-
rias las reparte entre el obispo Jimeno de Burgos, el de Palencia, Ber-
nardo y el abad Mirón: "Istis tribus monachis, ut orationes et vigilia
et obsequia defunctorum faciant pro mea anima, et missas canant, et
illud bonum quod scierint pro me hagant... Ego Mayor regina Christi
ancilla; idus junii, era MCIIII, Egiga notuit."
Yepes: Corowca..., t. VT, Escrit. XVI, fol. 405.

Impresas ya las páginas anteriores, he tenido la satisfacción


de conseguir fotografías de dos documentos existentes en el ar-
chivo catedralicio de Falencia y relacionados con la época y los
personajes que estudio en esta obra. A ellos aludo en los núme-
ros 270 y 277 de este catálogo documental, que reproducen ex-
tractos existentes en el Archivo Histórico Nacional; creo, sin em-
bargo, útil ofrecer al lector el texto íntegro, todavía inédito, ya
que son tan pocas las escrituras que he podido insertar de esa re-
gión del Pisuerga. Quiero hacer constar aquí el testimonio de
mi gratitud al inteligente archivero de la catedral palentina, don
J e s ú s Sanma rtín Payo, que ha puesto a mi disposición toda clase
de facilidades, y al fotógrafo de la misma ciudad Florencio Do-
mínguez, autor de las fotografías que me han servido para la trans-
cripción.
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1329

670
951-24-IV.
Sepan quantos este publico instrumento vieren commo, a siete dias
del mes de mayo, era de mili e trezientos e noventa e un annos, dentro
de la eglesia catredal de sant Antolin de Palencia, estando asentado en
el consistorio, donde se acostumbran librar los pleitos, el honrrado dis-
creto e sabio varón don Domingo Ferrandez deán de Palencia, provisor
e vicario general en lo spiritual e temporal en todo el obispado de Pa-
lencia por el honrrado in Christó Padre e sennor don Vasco, por la gra-
cia de Dios e de la santa iglesia de Roma obispo de Palencia, e notario
mayor del Reyno de León e chanceller mayor de la reigna, en presen-
cia de mi Francisco Ferrandez de Palencia notario publico, en la dicha
dibdat, e de los testigos de yuso scriptos, páreselo Juan Pérez de Aceus
prior de la iglesia de Fusillos e procurador que se mostró ser del cabilldo
de la dicha iglesia de Fusillos, estando presente Juan Sánchez de Sajo (?),
procurador del dicho sennor obispo, e otros vezinos de la dicha cibdat
e de otros logares del dicho obispado; e luego el dicho prior presento
e fizo leer por mi el dicho notario antel dicho sennor provisor una car-
ta de donación que don Femand Anxurez e Gonzalo Anxurez e Nunno
Anxurez condes de Moncon fizieron a la iglesia de Fusillcs, del su logar
de Pajarejos, cerca de Bezerril de Campos, escripta en pergamino, de'
letra antigua, signada de escribano publico; el tenor de la qual de
verbo ad verbum es este que se sigue: Sub Christi nomine. Ego Fer-
nandus Auxurez et ego Gonsaluus Anxurez et ego Nuniuz Anxurez co-
mides de Monteson, pro redempcione animarum nostrarum et parentum
nostrorum, facimus cartulan sine testamentum donacionis ecclesie sáne-
te Marie de Fusillos et vobis donus Raymundus abbas dicte ecclesie
et onmes sucessores vestros de loco nostro de Paliarejos, cerca Bezerril
cum monte et efesa et cum domus et solos, vineis, terris, pratis, eccle-
sias et introytus et exitus et cum omnes términos suos, tam populato
quam et heremo, tali conuencione ut habeatis ómnibus diebus, videlicet
vos et sucessores vestros, ad serviendum Dominum nostrum Salvatorem
mundi et beate Marie mater eius. Ho'c facimus pro remissione peccato-
rum nostrorum et parentum meorum et ad confirmandam hanc cartu-
lam dedistis novis X L marchas argenti purissimi. Quod si aliquis ad-
versus hanc legitima cartam ad infringendum insurgere tentaverit, in
primis iram Dei et indinacionem habeat, et cum luda traditore Domini
pares penas in eterna dapnacione lugeat, atque cum Datan et Abiron
quos térra absorboit sit dimersus in profundum inferni, et pro ausu
1330 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

temerario duplicatum restauret quantum infringen; volueret ©celeste


vestre et vobis vel sucesoribus vestris et petet libras X X purissimi auri,
et insuper hac escriptura plenum obtineat firmitatis roborem euo peren-
ni et sécula cuneta. Facta cartula donacionis noto die VIII kalendas
may, era DCCLXXXVIIII. E t ¡nos auan diti comides hanc cartam fieri
iusimus tota mentís intencione. Fueron visores Aiuar Pérez mayordomo
regis, Petrus Nunez alférez regis, Garsia Royz merino mayore, Tello
Tellez electus in Palencia, Petrus Martínez capistol de Fusellos, don
Florente el abbad. Et ego Dominico Moro quod escrepsit signauit com-
ino escriba regis de meo signo. Domino Moro.
Archivo de la Catedral de Palencia. Cajón de los documentos de Husi-
llos. Copia sacada en 1391.
Al respaldo se alude a un original que no me ha sido posible en-
contrar. Véase el número 270 d-e este Catálogo documental, donde
aparece la fecha sin el error evidente que aquí encontramos: Era
DCCCCLXXXVIIII.

671

955-24-IV.
In nomine Domini nostri Jhesu Christi. Ego Fernandus Ausurez, co-
mité in Monteson, pro redemptione anime mee et parentum meorum,
fació cartulam sine testamentum donationis eglessie sánete Marie de
Fusellos, quam gubernat et regit donus Raimundus abbas, de illa mea
villa de Pallares, que est sita ínter Griiota et rium de Carrione, cum
suos términos et cum domos, sollos, vincas, térras, pratos, pastos et
cum suas albergueras, que sunt in suo termino, et cum illas acennas,
que sunt in dicto termino, in rio de Carrione; istam jam dictam villam
cum omnia supranominata dono dicte eglesie sánete Marie et uobis
Raimundo abate et sucesoribus uestris ut habeatis perpetuo cum in-
troitus et exitus et cum omnes términos suos, tam populato quam et
heremo, et cum ómnibus pertinenciis et directuris suis; qui quidem ter-
minus uadit de illo ponte de dono Guarino per caminum, que uadit con-
tra Carrionem usque ad caminum, qui uenit de sancta Gadea ad moli-
nos de Uirulescas, et per ipsum caminum usque ad sanctam Gadeam,
et de sancta Gadea contra Griiota per caminum qui uadit de ponte
de dono Guarino ad Griiotam, usque ad alium caminum, qui uenit
de Griiota ad portam antiquam de Pallares, et per ipsum cami-
num contra Palares usque ad caminum, qui uenit de Pontone de
Griiota ad Palentiam, et per ipsum caminum contra el dictum pon-
COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS 1331

tonem usque ad caminum qui uenit de uilla Martin ad uillam de


Pallares et per ipsum caminum contra uillam Martin usque ad arroium
qui uenit de la Ñaua, et per ipsum arroium contra Palencia usque ad
alium caminum que uenit de uilla Martin ad acennas "de Paliares, et
per ipsum caminum usque ad helbegueram de Pallares, et de ipsa hel-
beguera per caminum qui uadit ad sanctum Romanum usque ad egle-
siam de sancto Romano, et de ipsa eglesia ad r r i u m de Carrione, et per
ipsum r r i u m usque ad acennas de Pallares, et de ipsas acennas per
ipsum rrium usque ad pontem de dono Guarino. Hoc fació pro rremi-
sione meorum pecatorum et ut uos jam dictus Raimundus abas et su-
cesores uestros seruiatis Domino Jhesu Christo redemtore nostro et
Beate Marie matre ejus. Quod si aliquis aduersus hanc legitimam car-
tam ad infringendum iusurgere tentauerit, i n primis iram Dei et indig-
nationem habeat et cum Juda traditore Domini pares penas in eterna
dapnatione lugeat atque cum Datam et Abiron, quos t é r r a absorbit sit
demersus i n profundum inferni, et pro ausu temeritatis quantum in-
fringere uoluerit duplicatum rrestauret eglesie uestre et uobis jam dicto
Raimundo et sucesoribus uestris, et insuper pectet centum libras pu-
rissimi auri, et semper hec scriptura plenum obtineas firmitatis robo-
rem euo perenni i n sécula seculorum. Facta cartula donationis nocto
die VIII kalendas may, in era D C C C C L X X X X I I I .

Ego Pernandus Ansurez comide, qui hanc cartam fieri jussi tota
mentis intentione confirmo.—Gloriosissima regina confirmat.—Gonsaluus
Dias confirmat.—Bellidus Nunez confirmat.—Ansus Nunez confirmat.—
Petro Cidez de Facinas testis.—Nunno Garsia confirmat.—Rodericus
Gunsalui confirmat.—Pelagius Garsia confirmat.—Froia Diez confir-
mat.—Guter Pérez de A v i l a testis.—Comes Gunsaluus confirmat.^—Co-
mitissa domina Uraca confirmat.—Domina Ximena confirmat.—Sancius
Uermudez confirmat.—Fernán Garsias de F i t a testis.—Petro López de
Manquillos notarius regis quod scripsit signauit.

Archivo de la Catedral de Palencia, copia del siglo xn. Cajón de los


papeles de Husillos.

Tal vez algunas de las signaturas puedan pertenecer a la época en


que fué transcrito el documento, como las de los testigos Pedro Cidez
de Hacinas, Gutier Pérez de Avila y Fernán García de Hita, y ia del
notario real, pero no hay motivo para poner en duda la autenticidad
del texto mismo.
En el mismo Archivo de Palencia, cajón de los documentos de Hu-
sillos existe una confirmación de esta escritura, hecha en 1391 por el
"honrrado -e discreto e sabio varón don Domingo Ferrandez, deán de
20
1332 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Palencia, prouisor e uicario general en lo espiritual e temporal en todo


el obispado de Palencia, por el honrado in Christo padre e sennor don
Vasco por la gracia de Dios e de la santa Eglesia de Roma obispo de
Palencia e chanceller mayor de la rreina, en presencia de Francisco
Ferrandez, notario publico de la cibdad de Palencia a petición de Juan
Pérez de Haceues, prior de la Iglesia de Fusillos e procurador que se
mostró ser del prior e cabilldo de la dicha iglesia de Fusillos... el cual
leyó una carta de donación, que don Ferrand Ansurez, conde de Mon-
zón fizo en la iglesia de Fusillos de la villa de Pajares escripia en
pergamino et signada de escriuano público." No reproduzco el texto,
que es el que acabo de transcribir, bastante viciado, incluso en la
o
fecha reproducida de la manera siguiente: "noto die VIII kalendas.
may in era DCC..."; pero encuentro algunas diferencias en los nom-
bres de los confirmantes, y me parece útil transcribirlas: "Ego Fer-
nandus Anxurez comide, qui hanc cartam fieri jussi tota mentís inten
tione confirmo.—Gloriosissima regina confirmat.—Nunno Garsia con
firmat.—Comes Gonsalus Sánchez confirmat.—Gonsaluus Diaz confir
mat.—Rodericus Gunsaluiz confirmat.—Gomitissa Domna Urraca con'
firmat.—Belit Nunnez confirmat.—Pelagius Garsia confirmat.—Dom-
na Ximena confirmat.—Anxur Nunnez confirmat.-—Frola Didaz con-
firmat.—... confirmat.—Pe tro de Facino testis.—Guter Pérez de Avia
testis.—Ferran Garsias de Fita testis.—Pedro López de ManqueHos*
notarius regis quod testis signauit."

672
1033-27-VI.
Sancho el Mayor introduce l a observancia cluniaeense en San Sal-
vador de Oña.
Yepes, Coroniaa general, V , fol. 467.
En el Archivo Histórico Nacional existen dos copias posteriores
que vio Magallón {Colección diplomática de San Juan de la Peña, pá-
gina 113). E n las dos se nombra a un papa llamado Gregorio. L a fe-
cha, según el original de Yepes, hoy perdido, iba señalada en esta
forma: "Era M L X X I , noto die sabato, V kal. julii." Esas dos copias
posteriores señalan el año 1020, y otros fijan para esta carta famosa
la fecha de 1024 y 1030. Ahora bien, en ninguno de estos años fué
sábado el 27 de junio, ni había en Roma un papa llamado Gregorio-
Parece clara aquí una fuerte interpolación, y esta impresión se con-
firma al observar que, como dice Kher, la parte constitutiva del final
está tomada del privilegio dado por Alejandro II a San Juan de la
Peña el 18 de octubre de 1071. (Das Papsttum und die Konigreich&
Navarra..., Berlín, 1928, pág. 7.)
APÉNDICE II

DOCUMENTOS D E SANTO TORIBIO D E L I E B A N A

Aunque no son propiamente castellanos, creo que deben figu-


rar aquí los documentos de la región de Liébana y Potes, que han
podido llegar a mi conocimiento. Es ésta una región íntimamente
relacionada con las Asturias de Castilla, y que en algún momento,
cuando la audacia de Fernán González presionaba por todas las
fronteras, llegó a formar parte del condado más o menos oficial-
mente. Por otra parte, muchos personajes de la repoblación fora-
montana descienden de aquellos valles, situados en torno a los
Picos de Europa, y allí tenían especialmente su cuna y un núcleo
importante de su poderío los condes de Saldaña, que se llamaron
también condes de Liébana. Como podrá observar el lector, la
onomástica y la toponimia lebanenses se repiten con frecuencia
más acá de los montes.
Algunas cartas de Piasca habían sido ya publicadas por el Pa-
dre Fidel Fita en su'estudio intitulado El Monasterio dúplice de
Piasen y la regla de San Fructuoso de Braga, publicado en el
Boletín de la Real Academia de la Historia, t. X X X I X , pág. 448
(1899); a otras se hacía alusión en el catálogo de documentos
de Sahagún, de Vignau. Aquí doy por primera vez relación de
todas ellas hasta 1040, deteniéndome particularmente en aque-
llas que son todavía desconocidas. Otro tanto hago con las del
cartulario de Santo Toribio de Liébana, que aguarda todavía el
1334 F R A Y JUSTO PÉREZ DE TJRBEL

esfuerzo de un investigador que transcriba sus riquísimos tex-


tos y ordene su revuelta cronología. M i propósito no ha sido dar
una transcripción íntegra, sino recoger únicamente los datos cro-
nológicos, las alusiones históricas y las fórmulas jurídicas, que
se repetirán luego en los documentos de la repoblación castellana.
Basta una somera comparación con la documentación de Valpuesta
y los demás santuarios de la Castilla primitiva para percatarse
de la influencia que ejercieron estos monasterios de la Montaña.
Los extractos que aquí presento los hice hace bastantes años,
gracias a la amabilidad de mi buen amigo don Fernando Gonzá-
lez Camino, en cuya rica biblioteca existían copias de las escritu-
ras de ambos monasterios. Quiero recordar aquí su nombre y ha-
cer constar mi agradecimiento. Las escrituras de Liébana las he
completado y corregido con ayuda del Cartulario del monasterio,
que se conserva en el Archivo Histórico Nacional, Códices, 1274.
Aunque sus caracteres revelan varias manos distintas, parece ser
una recopilación del siglo xm, en la cual no hay ningún orden
cronológico. No ha sido mi propósito hacer una edición crítica de
esta colección documental, que ha merecido ya la atención de otros
investigadores, ni tampoco estudiarla minuciosamente, pero me
ha parecido conveniente poner un poco de luz en su revuelta cro-
nología. Hubiera creído también muy útil comparar de nuevo mis
notas sobre Piasea con el cartulario del cual las saqué, pero des-
conozco su actual paradero, y por esto debo contentarme con dár-
selas al lector como las he encontrado en mis papeles.

763 (?)-29-XII.
Carta de donación. Alisóme con su mujer Launa, y Domingo, "cog-
nomento Azo", con su mujer Alio hacen una cuantiosa donación a San
Salvador de Belenia. "Placuit nobis ut faceremus pactum Domino Salva-
tori in loco Vélenle sive fratribus qui ibidum habitant, id est, Oessaus,
Agapius, Exila presbiter sive allí gassalianes". Entre otras cosas dan
DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA 1335

"vaca vitutata, obe, cabra, cuppe de X V miedros, gaunape... Factus


pactus sub die quod est IV Kalendas Januarias, era DCCC()I, regnan-
te domino Adefonso in Asturias."
Cartulario de Stmto Torhbio de LAébama, fol. 14. Fecha seguramente
equivocada, pues en 763 no gobernaba en Asturias ningún rey lla-
mado Alfonso. Es una carta del tiempo de Alfonso II (793-842), o
de Alfonso III (866-910).

II

790 (?)-2-I.

E l presbítero Cristóbal, "non per metum ñeque per ullum suppli-


cium sed timendo Deum et die judicio", da una iglesia en Liébana a San
Martín dé Torenao "et abbati Domino Petro Mendici et ad fratres vel
Gassalianes, qui in uno collegio in regula de Sancti Martini episcopi ibi
sumt habitantes. Pacta carta vel pacto donationis die IV nonas januarii,
era DCCCII, regnante domino Vermudo rex in Legione. Petrus scripsit".
Cartulario de Santo Toribio de LAébcma, fol. 13 v. También esta fecha
es difícil de armonizar con el contexto. E l rey Vermudo de quien
se habla parece ser Vermudo I (790-793); aunque el hecho de que se
mencione a León podría hacernos pensar en Vermulo II (985-999).

ni
790-793.

Pacto de Alvaro "una cum fratribus meis, id est, habitantes in Aguas


Calidas locum, facimus abrenuntiationem qui sumus prenominati, id est
Flainus, Flanius, Petronius presbiter, Simpronius presbiter, Egila, Fion-
cius, ita et mulieres, id est, Recesvinda, Rollo, Seuera, Clarissima, La-
binia, Pompedia, Flabia, Adeleo, Uasca, Aurelia, Flaina, sic abrenun-
tiamus tam abbati nostro domno Albaroni quam etiam et Saluatori
nostro". Entregan toda su hacienda "in monasterium semper ut potes-
tatem non habeant unus ex hiis aliud nisi quod a majore accipit ipsut.
Quod factus et pactus firmiter teneatur et qui uoluerit ingredere m
monasterio per hanc pactum ingrediatur, et qui uoluerit egredere de
monasterio tam pro culpa quam etiam et pro melioratione anime et cor.
1336 F R A Y JUSTO PÉREZ DE U R B E L

poris non habeat aliud n i s i quod communis collatio dederit. Factus pac-
tus sub die Kalendas januarias era D C C C X X V I I I , et rege domino Ber-
mudo i n Asturias. A l b a n i a q u i hane renuntionem fieri voluit". Siguen
42 firmas.

Cartulario de Uébana, fol. 46. E . Josué, en B . R A . H., t. X L V , p. 412.

IV

726-1-IV.

Ego Froila qui sum filius quondam patris mei Gallemel et matris
mee Rubine, i n Domino salutem". Hablando de lo que heredó de sus
padres y lo que tiene "de donatione dominorum meorum", dice: "Concedo
illud ecclesie sánete et abbati meo domino Lavissio et suos gasalianes
qui ibidem habitant... Kalendis junii, era D C C C L X I I I I . "

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 8.

828.

Popendio presbítero et Nonita "Deo vocata", fundan la iglesia de


San Pedro de Viñón, y se l a dan a San Martín de Torenao "uel reli-
gioso fratri domno Eterio v e l qui post odie i b i fuerint habitantes et in
agone Domini certantes... Siquis... pariet regi, episcopo vel comité terre
ejusdem tres libras auri... III idus novembris, E r a D C C C L X V I , domino
Adefonso rege in Asturias".

Cartulario de Liéboyna, fol. 1 v. Hay otra escritura idéntica en el fol. 8.


Da data de la copia primera está viciada

VI
827.

" E r a D C C C L X V , sedente principe Adefonso in Asturias..." Los her-


manos de Santa María de Cosgaia, entre los cuales se nombran siete,
DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA 1337

añadiendo "siue omnis congregatio", hacen una escritura de venta con


los de San Salvador de Belenia, con su abad Moisés: "Fradilani cabra-
rio vel ceteri congregationi; accepimus pro illo alio cepito bobe eolio
renigro in solido et tremisse, et pro illo quarto ad deuana caviculatus
et cabra et masa feri et dedisti nobis flascas et gánalas et alia uasa que
nobis placitum fuit."

Cartulario de Liébána. fol. 40.

vn
828-15-octubre.

Anexión del monasterio de Osina al de Belenia: "Ego Valerianus


una cum patre meo Teodorium et meos gasalianes placuit nobis bono
animo ad tibi patri nostro domino Moysi et Gogerico Fradiloni vel ce-
teros gasalianes, qui habitatis in loco Belenie, Domino Saluatori et Jo-
hannis Apostoli siue fratres qui ibidem habitant, abrenuntiamus nos et
omnes facultates nostras secundum regulam apostolicam, qui es preno-
minatum causam monasterium in loco Osina", tierras, viñas, pomares,
libros, molinos, solares, "facimus traditionem ut aute Deum fidutiam
habeamus... Et per singulo-s annos rationem faciatis ad summa parte
de Belenia de quid quid abueritis. Si quis tamen quod fieri minime cre-
do, aliquis homo per subrogata persona pactum istum disrumpere que-
sierit... et non abeat anime sue veniam ante Deum. Idus decembris,
Era DCCCLXVII, regnante domino Adefonso".

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, núm. IV, fol. 39 v. Aunque


la L de la era está dispuesta de modo forzado, es letra de la misma
época y seguramente de igual mano.

VIII

831-25-1.

Ordoño y Proflinia entregan sus almas y sus haciendas a Santa Ma-


ría y San Martín: "Notum est Christo, notum sit ecclesie, id est, Do-
mini et patroni nostre glorióse Sánete Marie, cujus baseüca sita est in
loco que dicitur Baro, quod nos servi uestri Ordonius et Profluina, su-
permo timore compulsi, spontanea uoluntate...; et quia non est Deus
1338 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

sicut homo ut mentiatur, quidquid uisi sumus habere siue de donatione


regis siue etiam de collato amicorum siue quod comparaui...; et simi-
liter ego Proflaina concedo Christo et ecclesie Sánete Marie omnia
quidquid mihi donünus et maritus meus donauit in dotis titulum uel
donationis...; antequam nos finis perueniat aut mors os nostrum si-
gillet, quia incertis uite nostre tenemus et quod die uel hora de hoc
mundo ad eterna patria transeamus nescimus; quia, secundum Scrip-
turam, qui dicit: redime te homo, redime te dum uiuis et dum pretium.
in manibus tuis hahes et inoertum est ut post mortem nostram aliquis
nos fideliter redimat..." Entregan a Santa María una docena de igle-
sias y todas sus posesiones, "ut sacerdotes uel monachi qui ipsas eccle-
sias tenuerint firmiter illud obtineant; térras uero, jumenta, boyes, va-
cas sine et peccora, dum uixerimus habeamus exinde tollerationem...
De nomines uero nostros, siue quos liberauimus, siue etiam quodquod
in seruitio habemus, sint liberi post obitum nostrum atque ingenui atque
adherentes patrocinio. Solum in festiuitate Sancti Thome et Sancti Fruc-
tuosi ocurrent cum sua oblatione et sua elecmosina ad sacerdotes uel
pauperes pro animabus nostris, et si se uoluerint applicare liberam in Dei
nomine habeant potestatem... VIII kalendas februarias, era DCCCLXIX".

Cartulario de IÁébana, núm. IX, fols. 8 v-9 v.

IX

847-29-IIL

Ego Simpronius filius patria mei Seueri et matris mee Seuere, pla-
cuit mihi atque conuenit uoluntas ut facerem pactum Sancto Saluatori
et Sancto Johanni, in locum Belenie, siue fratribus qui ibidem habitant,
Teuderico, Egilani presbiter, Rapreri uel ceteris gasalianes, qui ibidem
habitant uel habitauerint; trado me et omnia mea hereditate, que habeo
inter meos germanos uel heredes, iu uilla Causecadia, iu Frasino, in
Pembes, id est, térras, pomares, uineas in mus, et térra uacabile usque
illa strata publica, que discurrit ad Pautes, uaca, bobe, res pumiferas,
uasa, ferramenta, prata, montes et fontes. Hec omnia trado pro. reme-
dio anime mee ut aute Deum inueniam exinde aliquam particulam...
Factum pactum uel testamentum V kalendas aprilis era DCCCLXXCX3V
sedente principe Ranimiro in Asturias.

Cartulario de Santo Tofibio de IÁébana, núm. XVIII, fol. 25 v.


DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA 1339

852-15-V.

Aurelio concede a los hermanos de San Salvador de Lebeña la quin-


ta parte de sus heredades en Besares y en Caraucmno... "idus magi,
era D C C C L X X X X " .

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 41 v.

XI
868-25-111.

Petro y Leudesinda, con sus hijos Erugio, Emiliana y Egeredo, ven-


den a los hermanos de Belenia una viña: " E l accepi carne, vino, et ce-
baria in tremisse; Laudesinda dedi ipsa vinea preciata in tremisse, et
uos mihi dedistis pretium carnarium et ceuaria in tremisse, et ego Ege-
redo sic uendo ipsa uinia preciata in quatuor modios. VII kalendas ma-
jas, era DCCCCVI, sedente principe Adefonso in Asturias."

Cartulario de Santo Toribio de IÁébama, fol. 26.

xn
875-l-V.

"Pepinus et Petronius" dan a Fraterno y Vistregotoni un pomar en


Arguenales, "kalendas aprilis era DCCCCXIII, anno feliciter regni prin-
cipis nostri Adefonsi".

Cartulario de Santo Toribio de IÁébana, fol. 48 v y 49.

XIII
875-25-VIIL

Ego Licerius et uxor mea Faquilo uobis Adeit nostro in Domino sa-
lutem. Placuit nobis ut profiliaremus te, sicut lex docet, in loco filio
1 3 40 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

constitutum, i n nostram hereditatem, in villa Cassana..., sicut urius de


filios nostros..., quod de juratione confirmamus per Deum. V m ka-
lendas septembris, e r D C C C C X I I I , regnante domino Adefonso i n A s -
a

turias.

Cartulario de Santo Toribio de IAébana, fol. 40 v.

XIV

884.

Valencio y su mujer Alione Gutiérrez cambian una tierra a Cessao,


Agapio y demás hermanos de Bellenia, en la era 922, "et rege domno
Adefonso". Confirma un tal Nepociani.

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 268.

XV

885 (?)-8-XII.

Pleito acerca de l iglesia de San A d r i á n : "In judicio Zacini, Suitini,


a

abbti, Baroaldi, Adefonsi, Santini et Froriani, dicunt a petitione Salamini


Diaconus, qui intende i n uoce sancti Martini et pontificis sui Sisacan-
di (?) episcopi. Manifesti siamus nos Lellitus et Lellus uerum esse quod
negare non ualemus, quia accepimus ecclesiam sancti Adriani, que est
in uilla Sionda i n Libana de isto pontífice Sisperando episcopo, cujus
iste Salamirus uocem asserens, que erat tradita post partem Sancti
M a r t i n i episcopi, testamentos quem fundatores ipsius loco superius dicto
site ecclesie concesserunt; et accepimus eam sub tali pretextu ut fecis-
semus et inquiramus, sicut et fecimus sancti Martini et Domini epis-
copi, et hodie sex annos subtraximus ipsam ecclesiam sancti Adriani
superius nominata ad sancti Martini et potestate ipsius episcopi, et
nihil habemus quod pro i d i n judicio aponemus; et oc quod fecimus uera
esse fatemur. Factus manifestus die sexto idus decembris i n era
D C C C C X X I I I . Senodinus abba quod judicauimus. Zecinus meo dato ju-
dicio, Adefonsus judicaui. Salaminus ubi mandato fui. Organicus quod
judicaui."

Cartulario de Santo Toribio de hiébama, fol. 11 v.


DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA 1341

XVI
Principios del x.
Emiliano vende a Bagaudano y Faquilona, su mujer, una tierra por
seis cuartarios de cebaría. Sin fecha, aunque el nombre de Bagaudano
nos lleva a los primeros años del siglo x.
Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 42 v.

XVII

914-20-111.

Pacencio e Hicila venden a Bagaudano una viña (de abba nostro Fa-
nilone) por una "nouella et manzanal". Entre los confirmanteis aparece
un presbítero llamado Abrila "techarais... XIII kalendas aprilis era
DCCCCLII".
Cartulario \de Santa Toribio de Liébana, fol. 47.

XVIII

915 (?)-13-IX.
Liberio vende a Bacaudano y su mujer Faquilona u n tierra apre-
a

ciada "in III solidos et tremisse; et dedistis mihi pretium uaca et uinum
in sollo et tremisse... Idus septembris, era DCCCCLXXIIII, regnante
domino Ordonio in urbe Legione".

Cartulario de Santo Toribio de LAébana, fol. 42 v. Fecha errada, pues-


to que en 936 no reinaba ningún Ordoño. Se trata, al parecer, de
Ordeño II (914-925), en cuyo tiempo vivía Bacaudano.

XIX

915-13-XII.
Holalio hace carta de profiliación a Vicente y su mujer Bronildi,
dándoles tierras, "et ego dum uixero facías mihi bonum et uestitum,
A Y
j342 F« JUSTO PÉREZ DE URBEL

pridie die Idus decembris, era DCCCCLIII, regnante domino Ordonio i n


Legione, primo anno regni sui. Veremundus scripsit".

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 47 v.

XX

918-26-VIII.

Flacencio, Severo y Matrona, hijos de Sechernizo, venden a Bacau-


dano y Faquilona una tierra por un tapete, dos vacas y seis modios,
" V I I kalendas septembris, era D C C C C L V I , principe domino Ordonio".

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 43.

XXI

920-24-IV.
I

Hobelio y su mujer Baquina venden a Bagaudano> y su mujer F a -


quilona una viña por un "corio, vinum et cibaria sub unum in dúos mo-
dios... VIII kalendas magii, era D C C C [ C ] L V I I I " . Confirman Pepi y
Gulatrudis.

Cartulario de Santo Toribio de Liébana,, fol. 43 v. y 44. L a última C


está escrita con letra posterior.

XXII

921-8-V.

Begita "et uirus meus Flaucellus" venden una viña a Badaucano y


Faquilona, su mujer, por una vaca "cum suo vimo in sulco et tremisse...
V I I I kalendas magias, era D C C C C L I X , regnante domno Hordonio i n
urbe Legione".

Cartulario de Santo Toribio de IAébana, fol. 41.


DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA 1343

XXIII

921-28-IX.

Donación y entrega al monasterio de San Adrián y Santa Natalia de


Sionda: "Ego Ancilla uestra Monetia, flagitiorum cooperta et peccato-
rum meorum innumeris pregrauata... Ideo pro luminaria ecclesie, sti-
pendia altaris deseruire Domino, in stipendia et religione fratrum qui
ibidem sunt uel fuerint sub regula uestra perenniter...; sed uobis sacer-
dotes et fratribus subjaceat... III kalendas octobris, era DCCCCLVIIII."

Cartulario de Santo Tofibio de Liébana, fol. 24 v y 25.

XXIV

921 (?)-17-XII.

Fefella a Bagaudani y a su mujer Faquilone vende una tierra en


Coscaya, " X V I kalendas ianuari, era DCCCCLIX, regnante principe nos-
tro Allefonsus sub urbe Legionensis".

CartulaHo de Santo Toribio de Ldébana, fol. 45 v. Cualquiera que sea


el Alfonso a quien se alude en la fecha, hay que reconocer que está
mal copiada. Es necesario colocar esta carta entre 926 y 930.

XXV

921.

Vincibilis y Saballit hacen carta de profiliación a Bacaudano y Fa-


quilona y a sus hijos Opilano y Sabarico, "de omni nostra hereditate...
VIII kalendas Octobris, er DCCCCLIX, rege domino nostro Ordonio.
a

Adleobus presbiter et notarius scripsit".

Ca<rtulario de Samto Toribio de Llábana, fol. 42.


1344 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

XXVI

922-13-XII.

"In iudicio Fredinandi, Ranosindi ab., E x t r u l p h i pbr. vel aliorum


multorum"... Hopila, E g i l a , Scarirus y Sarracinus reconocen que una
tierra que había sido de su t í o E g i l a , presbítero, era ahora del monas-
terio de San Salvador de L e b e ñ a . . . "idus decembris era D C C C C L X reg-
nante domno Ordonio i n urbe Legione".

Cartulario de Santo Toribio de Ldéhana, fol. 35.

XXVII

924.

"Ecce nos cultores qui sumus habitantes i n ecclesia Sancti Christo-


phori, locum uocabulo Cesera, i d est, Sona et Citi, uobis comiti nostro
domino Adefonso et uxori tue Juste salutem". E s un cambio de tierras
hecho "VIII kalendas..., era D C C C C L X I I , regnante principe Froila. E m i -
lianus uicarius de comité".

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 40 v.

xxvin
925-13-1.

Borenta y su hermano Ginés, Pepi y su hermano Aurelio venden una


tierra a Bacaudano y Faquilona por "uinum metros tres, obem, carna-
rium et pannum, sub uno i n solido apreciatum... idus januarii, era
D C C C C L X I I I , regnante principe nostro Froilani i n Asturias".

Cartulario de Santo Toribio ¡de Liébana, fol. 47.


DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA 1345

XXIX

925-20-V.

Averio y Arunito, hermanos, venden tierras Bacaudano y su mu-


a

jer Faquilona por un buey "colore rubeum. XIII kalendas junias, era
DCCCCLIII, regnante principe domno Froilane in Toleto (Oveto). Pepi
roborat. Didaco seripsit".

Cartulario de Santo Toribio de Llábana, fol. 33.

XXX

925-18-VI.

"Ego Silo, qui sum filius Froilani et matris mee Gotine uobis Mu-
nioni et uxori tue Gulatrudi in Domino salutem. Magnum est titulum
donationis, in qua nemo potest actum largitatis irrumpere. Ideo placuit
mihi et anuit uoluntas sana mente el propria mea uoluntate ut dona-
rsm uobis mancipella nomine Faquina, qui est filia Monderici, et dono
uobis perpetuum habituram ita ut ab hodierna die jure quieto possidea-
tis, tam nos quam etiam filii uestri uel cui uos relinquere uolueritis...
XIII kalendas Julias, era DCCCCLII, regnante principe domino Froilany."

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 49. Hay error en la era,


que debería leerse en esta forma: DCCCCLXIII.

XXXI

925.

"Notum sit cunctis ac manifestum quod ego Alfonsus comes et mea


uxor Justa comitissa..." Cuenta que levantó la iglesia de Santa María
de Lebeña para trasladar a ella el cuerpo de Santo Toribio, y que man-
dó cavar a sus criados, y que tanto él como sus "milites" se quedaron
ciegos... "Tune obtuli corpus meum et quantum habui in Lebana Sancto
Turibio et tibi Opila abbati et clericis in Deo seruientibus et collaciis et
1346 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

iilain uillam que est i n Cereceda, que comparaui de domino meo rege
Ordonio... Hoc totum offero et corpus meum Sancto Turibio et Sancto
Mar tino pro anima mea et parentibus meis, eo quod interuentu clerico-
rum recepi lumen quam perdideram a Domino Jesu Christo, et famuli
receperunt lumen... E r a D C C C C L X I I I , die III nouas decembris, sub
principe Ordonio i n Legione et comité Fredenando Gundisaluiz in Cas-

tella."

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 3. Hay otra copia al fo-


lio 8 v. Es una escritura apócrifa o muy adulterada, en la cual se
puede encontrar muy poco aprovechable. E n 925 ni Ordoño era rey
de León, ni Fernán González conde de Castilla, ni Santo Toribio
de Liébana se llamaba todavía Santo Toribio, pues la primera car-
ta en que encontramos esta advocación es de 1090.

XXXII

925 (?).

"Notum est Christo, notum sit ecclesie, id est, dominis et patronis


meis gloriosas, Sancti Salbatoris, Sánete Marie, Sancti Romani, Sánete
Prisce, Sanctarum Juste et Rufine, cujus baselica sita- est i n locum qui
dicitur Flebenia, quod nos servi uestri Allefonsus et Justa superno
timore pulsi..."

Es la carta de fundación de Santa María de Lebaña, que reproduce Gó-


mez Moreno en sus Iglesias Mozárabes, págs. 269-270, sacándola
del Becerro de Santo Toribio de Liébana, fol. 2.

XXXIII

925.

"Ecce nos fratres qui sumus habitantes i n regula sancti Martini lo-
cum qui nominatur S e l l a . . . " E s una escritura de venta por la cual los
monjes de San Martín, en n ú m e r o de diecisiete, cuyos nombres se po-
nen, venden a Munio y su mujer Gulatrudia una tierra por "una scala
argéntea, hocto sollos, i n duplo precio, secundum L e x g o t i c continet
a
DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA 1347

et Canonum docent. E r a D C C C L I I I , regnante domino Froilano i n A s -


turias".

Cartulario de Santo Toribio de Liébama, fol. 46. Hay error en la fecha.


Por otras cartas sabemos que Murrio y Gulatruda vivían en las
primeras décadas del siglo X, y, por tanto, el rey a quien aquí se
alude es Fruela II (925).

XXXIV

925 (?).

"Arecius fació Deo et domino meo Sancto Martino et abbate Hopila,


eujus baselica scita est i n locum Torenao, territorio Libanense... lectum
de litaría. Scriptura abrenuntiationis", hecho " V I kalendas februarias,
era D C C C C L X I I I , regnante domno Ranemiro rex i n Legione. Teuderi-
cus presbiter scripsit".

Cartulario' de Santo Toribio de Liébana, fol. 34 v. Hay error evidente


en la fecha de esta escritura, que pertenece, sin duda, a la época
de Ramiro H.

XXXV

927-11-VI.

León vende tierras a Bagaudano y Faquilona por "caballum


colore bagium et assinum et boue colore uarium; III nonas junii, era
D C C C C L X V , regnante domno Allefonso in Legione. Marinus scripsit".

Cartulario de Santo Toribio de IAébana, fol.. 44.

XXXVI

927 (?).

"Ego Pruellus una cum fratribus meis, i d est, Presentius monachus,


Obitus monachus, Sali, Lorentius, similiter et sórores Terasia, Morenia,
Teninus, Paula, Emilia, uobis religiosa Dei Episcopario, Fradilani, Non-
21
1348 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

no, Johamir, Dacoberto, Fradulus uel quicumque se ad uos adsunserit


uel habitatores qui fuerunt i n loco Bellenia..." Es una escritura de
venta en la cual "Episcoparius una cum gasalianes meos dedimus uobis
pretium fratri Purello uel congregationi Sánete Marie boue i n solido
et tremisse, libros tres, antifonarium in tres solidos, comicum i n dúos
solidos... sub uno i n decem solidos et linteum similiter. Faeta carta ven-
ditionis X V kalendas novembris era D C C C C X X X I V , regnante domno
Alefonso".

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 39. Fecha equivocada, pues


el rey de quien aquí s>e habla parece ser Alfonso IV.

XXXVII

928 (?)-2-IV.
Rodanio, hijo de Natalis, da unas viñas a Bacaudano y Faquilona,
" V I nonas apriles era D C C C C L V , sub rege domino Adefonso Ordoino i n
Legione. Turibius presbiter scripsit".
Cartulario de Santo Toribio de lÁébama, fol. 42_ L a era 956 no correspon-
de al reinado de Alfonso Ordóñez o Alfonso IV, por eso sospecho que
debe leerse era 966.

xxxvni
928-13-X.

Adorarius vende a Seila y los demás hermanos o gasalianes de San


Salvador de Belenia una viña "pro sella argéntea, III idus octobris
era D C C C C L X V I , regnante domno Allefonso in urbe Legione, filio dom-
no Ordonio".
Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 35.

XXXIX

928 (?)-26-X.

"Sub Christi nomine ecce nos omnes qui propriam volumtatem nos
ad baselica sancti Petri adiutum congregamus pactum facimus coram
DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA 1349

deo hominibus tibi patrono mostró sancti Petri et tibi Patri nostro Osanio
abba abrenunciante nosmedipsos et omnia que posidemus vel que diuisi
sumus habere et tradimus vobis omnia que Apostolus et Euangelius
sanctos admonet nos ut abrenunciemus nos med ipsos et omnia que
diuisa sumus abere et tradimus vobis omnia secundum que ob Apostolus
ait secundum precepta/Domini/abrenunciationem mueniamus nosmedip-
sos a remisionem peccatorum nostrorum/absolutos/nos von (?) tamen;
pro inde concedo vobis patrono nostro sancto Petro et abatí nostro Osa-
nio omne hereditate nostram quod abemus in hoc mundo tam térras
quam ecciam et vinias et pomífera ecciam mobile et inmobi/le/ et abne-
gantes impietates et secula/ria/ desidia iusta Apostoli iuste et pie viua-
mus in hoc seculo permanentes in caritatem et castitatem et quidquid
D.ostrum pro salutem animarum nostrarum ad te nostrum predictó patre
inperatum habuerimus omnia inescusabiliter ad impleamus si certe quod
ab sit ambus ut aliquis ex nobis transgresor vel vindicator aut contra-
dictor fuerit congregatis ómnibus in collacio sit tibi patri nostro Hosa-
nio abba licencia secundum canonicam stitutam sentenciam sicuti sen-
serunt sancti patres excomunicatione flagella et / i n / crepationes in eum
qui necligens fuerit exerceat. Pbro inde nos homnes qui subter scripturi
vel signa facturi sumus concedimus tibi omnia qui in hoc seculo posi-
demus ut quodquod exinde faceré vel iudicare volueris sit tibi danda
potestas et si aliquis ex nobis ex volúntate tua vel ex fiatum collacione
voluerit /faceré/ absque aliqua opresione sit ex hereditata ab omni iure
monasterii quod tibi tradimus vel ecclesie sánete. Pacta plectus vel
pactus VIII kls novembris era DCCCCLXVI regnante domino nostro
Jhesu Christo et sedente principe domno Hordonio in Asturias. Suede-
mirus abrenuncio me ipsum et omnia quod uisus abere + signum feci.
(Siguen once confirmantes y renunciantes.) "Ego Potammia tibi Godes-
teo" hace pacto y donación "ipsas kls setembris era M " . Confirmación
de Potamia. Siguen varios firmantes del pacto, algunos con donaciones.
Entre los primeros firmantes, antes de Potamia, está Gudina, y en los
que firman después, la mayoría son mujeres.

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 25. La fecha está mal co-
piada, pues en el año 929 no reinaba ningún rey Ordoño.

XL
929-11-111.
"Silo uobis cognata mea Gulatrudia et filiis tuis Retefredo, Junilli,
Teodogonia, Baudili et Didaco" les vende por "mulam, gausnapem, plu-
1350 F R A Y JUSTO PÉREZ DE U R B E L

matium et camescam" la porción de tierra que en Liébana y en Astu-


rias le había dado su "junctus et sobrinus, qui fecit mihi cartam profi-
liatonis ut talem rationem accepisse que in easdem uillas qualem unum
de filiis suis... Vidus martias, era D C C C C L X V I I , sub principe Alle-
fonso".

Cartulario de Santo ToriUa de Liébana, fol. 41 v. Escritura publicada por


Sota (Príncipes de Asturias y Cantabria, pág. 625), el cual lee los
nombre en esta forma: Retefreda, Dedegoncia, Vistrili; Baudoli -et Di-
daco.

XLI

930 (?)-25-I.
"Riecariedus et Scemena" hacen donación a San Martín de varias he-
redades... "VIII kalendas februarii era D C C C C et L X V I I I sub Ra-
nemiro viro inlustisimo principe in Legione".
Cartulario de Santo ToHbio de IÁébana, fols. 18 v y 19. Debe haber error
en la fecha, pues en enero de 930 y un año después gobernaba toda-
vía en León Alfonso IV.

XLII
930-26-11.
Cessoaldo y su mujer F l a i n a venden a Bacaudoni y su mujer F a -
quilona un pomar, recibiendo en precio "cevaria et unum bove, quarto
Kalendas marcias, era D O C C C X V I I I , regnante principe nostro Adefonso
sub urbe Legionensi.. Adeleoba scripsit".
Cartulario de Santo Toribio de IÁébana, fol. 44 v. L a alusión a la ciudad
de León indica que se trata de Alfonso IV (927-931), en cuyo tiempo
debieron vivir los personajes que hacen esta venta y que aparecen
también en otros documentos.

931 (?)-13-X.

Froila Lainez y su mujer Eldoraz dan a la iglesia de San Martín de


Liébana "et abbati nostro Opila" varias tierras, entre ellas una "que
DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA 1351

abeo de avia mea domna Tigridia... III idus octobris era DCCCCLXVIIII,
sub principe... Sancio in urbe Legione". Hay error en la fecha; podría
ser el año 959, pues reinaba Sancho el Gordo (956-966).
Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 7 v.

XLIV

931-951.

"Ego Sabarigo..." Donación de tierras a San Martín de Liébana y


al abad "Opila et fratribus subditis, id est, Johannes presbiter, Monino
presbiter, Piniolus presbiter, Vicenti presbiter et ceteris communiter in
ipso loco...; era DCCCCXXXV annos sub principe Ranimiro Legionen-
sis. Fredenandus presbiter scripsit".

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 29. Fecha errada; se trata


de Ramiro II (931-951), a quien se llama legionensis, tal vez para dis-
tinguirle del príncipe Ramiro, que pretendió imponer su candidatura
en Asturias.

XLV

932-15-111.

Juan y Paterna venden a Bacaudoni y su mujer Fraquilone una


a

viña en Torenao, "idus marcias era DCCCCLXX sub rege domno Ra-
demiro in Legione".

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 43 v. Es ésta una de las pri-


meras cartas en que se reconoce como rey a Ramiro II.

XLVI

933-19-IV.

"Ego Sempronius vobis fratres ecclesie sanctorum Facundi et Pri-


mitiui" vende una viña y recibe en pago "cera quid mei bene placuit...
1352 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

X m kalendas magia in era D C C C C L X X I regnante domno Ranimiro in


Legione".

Cartulario de Santo Toribio de IÁébana, fol. 13.

xLvn
940-10-XII.

Vermudo Hañiz dona a San M a r t í n de Torenao y al abad Opila toda


su quinta de quantum visus sumus abere... IIII idus decembris discu-
rrente era D C C C C L X X V I I I sub principe Ranemiro urbe Legionis".

Cartulario de Santo Toribio de Rebana, fol. 16 v

xLVín
941-23-1.

"Gloriossisimis ac triunphatoribus et post Deum mihi in eternum


protectorem et defensorem, Domine mee Sánete Marie semper virginis
genitricis Det et Domini nostri Jesu Christi. Ego Sendinus uobis fra-
tribus regule ipsius Sánete Marie patrone nostre uel abbati nostro
Gundisaluo uel collationi Christi perpetuum quem ibi semper esse con-
fíteor, fació vegulam uel testamentum uobis fratribus, qui estis degen-,
tes sub jugo abbatis dulcissime confessione uel milicia Christi. Hec fuit
conuentio in presentia comitis Adefonsi, Domino Flacentoi, filio domini
Pepi, uel abbatis et fratribus deo seruieutibus ecclesiam Sancti Facundi
et Primitiui cum omni sua prestantia, t é r r a s . . . jugum bobum, tres uacas
uitulatas, dúos caballos, hircula et cebaría, frenum, sellam et uinum et
tapete et feltrum, et de uestitu V sagias et auitas zuranias et tres pelles
anninas et X sabanas et meum calceamentum... X kalendas februarias,
era D C C C C L X X I X , Ranimiro rex in Legione, Adefonso comes ubi pre-
sens."

Cartulario de Santo Toribio de Liébama, fol. 307. E l Becerro de la B. N.,


folio 38, termina asi: "Allefonsus comes ubi preses fui in ipsa colla-
tione et ex manu mea roboraui".
DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA 1353

XLIX

941-31-V.

Dato vende una tierra Gonzalo y hermanos, de San Martín de Lié-


a

tana, "pridie kalendas Julias in era DCCCCLXXIX, sub principe Ra-


nemiro rex et comité Allefonso".
Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 34 v.

942-3-V.
Petro y Honestus venden a Gonzalo abad, Martín, Juan, Opila y los
demás hermanos una tierra situada en la villa lebanense de Armanio...
" V nouas magias era DCCCCLXXX sub principe Ranemiro in Legione".

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 33 v y 34.

LI
942.

Donación de Severa a los hermanos de San Salvador de Belenia, Moi-


sés, Gomericio, Fradilano y otros, "era DCCCCLXXX, rege domno Ra-
nemiro".

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 44.

LII
942 (?).
Venta de Pepi y Honesto a los hermanos de San Martín de Liébana,
Gonzalo, Juan, Sendino, Opila.
Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 41. No trae fecha, pero por
otra carta del año 942 en que intervienen los mismos, tenemos la "era
DCCCCLXXX, sub principe Ranemiro in Legione", fol. 33 v.
1354 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Lin
946-13-L
Donación de Guestrilli a San M a r t í n y al abad Opila, "idus januarias
era D C C C C L X X X X V I I I , sub principe Ranemiro in urbe legionense".
Cartulario de Santo Toribio de IÁébana, fol. 13 v. Sota, en Príncipes de
Asturias y Cantabria, trae otra carta del mismo año, por la cual Vis-
trili, hija de Munio y Gulatruda, hace también una donación a San
Martín. Confirman Citi, Fidila, Didaci Muniz. Se hizo esta donación
"regnante domno Ordonio in Legione". Esto último indicaría que no
puede confundirse con la anterior.

LIV
946.
Donación de Vermudo Hanniz a San Martín y Santa María de Lié-
bana y al abad Opila "uel omni collegio fratrum. In primis offero me et
ecllesiam Sancti P e t r i . . . et omnia quantum comparaui de Sancto M i -
chaelo, quem uendidit mihi Sarracinus frater et Sabbatus presbiter et
confessor per mandatum de abba Stephano et collegio fratrum Sancti
Micbaelis". Entrega varias iglesias "ad riuum Quibuena", junto al Deva,
en Mansiella, en Rabé y en Guérmeces, y además "freno, sella, lectaria.
IIII iduss decembris era D C C C C L X X X I V , sub principe domno Ranemiro.
Seruus Dei abba, Donadeus, Gundisaluus, Adefonsus Fredinandi, Murie-
lus Beremudiz. Alfonsus comité presens... Catilotodarius scripsit".
Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol 9 v.

951-1-III.

V i s t i l l i concede a San Martín de Torenao diversos bienes en Vendeio,


Valmeo, Varago, Congarna y San Julián, "ipsos kalendas marcias i n era
D C C C C L X X X V I I I regnante domno Hordonio i n legione".
Cartulario de Santo Toribio de L,\ébama, fol. 28. L a última C de la data
está retintada al parecer sobre otra anterior. De todas maneras, hay
un error en la fecha, pues Ordoño III no empezó a reinar hasta los
primeros meses del año 951.
DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA 1355

LVI

951-960.

"Pepi Adefonsez", con su mujer Teresa, venden al presbítero Adica


una viña "juxta vineam de sórores de Santa María de Piasca, et ego
Teresia ipsa uinea fuit comparata de ganato de matre mea domna Te-
ressia, quam comparauit mater illa de domna Gontroda, que fuit uxor
de Nunio Diaz, et tu dedisti mihi manzanares et muía per colore... et
sella et scalla argéntea. III nonas junias era DCCCCLVII. Sub Ordonio
nostro ilustrissimo principe, et comité Fredenando Gondisaluiz. Ego Pepi
et comité, Didacus Onici, Rodericus Froilaz, Vela Fieres de Burgos,
Nunno presbiter".

Cartulario de Santo Toribio de Liébama, fols. 47 v y 48. Fecha, sin duda,


mal leída; el rey Ordoño es, sin duda, Ordoño III, o bien Ordo^ío IV,
que gobernaron siendo Fernán González conde de Castilla.

LVII

952-15-5.

Cesabo, hijo de Froilán y de Flámula, da San Martín de Torenao


a

sus heredades en Liébana y en Asturias. "Idus magias, era DCCCCLX


regnante domno Oidonio in Legione. Ego Cesabus cognomento Citi...
Regnante domino Ordonio in Legione... Beremudus Adefonsiz. Didacus
Muniz.

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fols. 10 y 2. Se repite esta carta


en el fol. 5.

Lvni
955.

Munio y Paterna dan a San Martín y al abad Romano una viña, "die
IIII feria ipsos idest (sic) novembris era D LXVI?, regnante rex
R A Y
i356 F JUSTO PÉREZ DE URBEL

Sancio in Castella et comité nostro Munione i n Sallania et i n Lebanes.


Christophorus scripsit".

Cartulario de Santo Toribio de IÁébana, fol. 27. L a fecha resulta ilegible,


pero podemos reconstituirla aproximadamente si tenemos en cuen-
ta que el rey Sancho no subió al trono hasta fines de 956.

LIX

956-966.

Domina vende una serna a Nullano y su mujer E m é r i t a , "idus de-


cembris, era D C C C C L X V I I I I , regnante Sancio i n Legione".

Cartulario de IÁébana, fol. 47 v. También esta escritura tiene error en la


fecha, a juzgar por el nombre del rey a quien se alude.

LX

956-966.

Vermudo Adefonsici da villas "abbati meo Opila uel ceteris fratribus,


id est Ansedeus presbiter, Johannes frater, Dominicus frater, Sinaidus
frater, Félix frater, Aldocicus frater, Santius prbr. uel aliorum mul-
torum fratrum, qui i b i sunt habitantes... E r a D C C C C L X I X , sub prin-
cipe domno Sancio i n Legione".

Cartulario de Santo Toribio de Liébama, fol. 2 v. E n la era 969, año 931,


no reinaba ningún príncipe Sancho, y, por tanto, es preciso retrasar
esta carta hasta después de 956.

LXI
959.

Donación de Flacino a San Martín y a Santa María " i n t é r r a Leba-


nensi, in loco Torenao, et d religioso abbati meo dignissimo Hopila uel
a

ceteris fratribus, qui ibidem estis habitantes et i n agne Domini certan-


tes, ut me i n uia ueritatis t confessionis dirigatis et ante Deum mer-
e
DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA 1357

eedem prehendatis; et ueruntamen, quod absit, si ego Flacinus contumax


aut iuobediens esto, lectam regulam coram ómnibus, emendatis me, et
emendato rae in uestrum monasterium faciatis rediré. Si quis tamen
contra hoc meum pactum aliquis uenturus aut istam cartam testamenti
disrrumpere uoluerit in primis sit segregatus a cetu christianorum et
a communione permaneat, et super pro temporale judicia existente regi,
episcopo, presbítero, comité territorio ejusdem tres libras auri coactus
exolvat. Factacarta testamenti V idus marcias, era DCCCCXCVII. Fla-
cinus in hoc testamento quem fieri uolui in legendo audiui manu mea +
feci et roboratus. Testamentum ante Domino. Hopila abba."

Cartulario de Santo ToriUo de Liébana, fol. 32 v.

XLII

960 (?).

"Ego Seuera, qui sum filia de Gombrico merino et de Señora uobis


Sabarico et uxori tue Justilli in Domino Deo salutem. Ideo placuit mihi
eo quod deuenit annus malus et deuenit mihi famis..." Entrega su ha-
cienda, villas, tierras, almendrales, perales, manzanares, nogales, "me-
dietatem in uita et post obitum ex integro per quod sagastis me de
anno malo, et fecistis mihi multa bona, que merecistis ante Domino, et
curratis pro anima mea ad ecclesiam cum cera et eleemosina. Era
DLXXVIII, regnante Sancio rex in Legione et Gundisaluo episcopo".

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 43. Pecha mal transcrita,


pero el nombre del rey nos indica uno de los años que hay en-
tre 956 y 966.

Lxra
962-29-IIL

"Ego Nuno trado me et meam hereditatem ad Sancti Martini et ab-


bati meo Opila...; etiam in Baraco meos liberos, id est: Bacanda cum
suos, Aercisso cum suos filios, Gocina cum suos filios... IV kalendas
aprilis, era M. Rex Sancio in Legione... Ansedeus presbiter scripsit."

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 12.


J358 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

LXIV

962 (?).

Donación de Didacus Munizi San Martín y a l abad Opila. Les da


a

una viña y una cuba, "que sedeat memoriales pro anima mea... X kals.
aprilis, era M L , rex Sancio i n Legione".

Cartulario de Santo Toribio de Mébama, íol. 29 v y 30. L a fecha es


inaceptable. Tanto el abad Opila como el monje Ansedeus, a quien
se nombra entre los hermanos de San Martín, pertenecen a la épo-
ca de Sancho el Craso.

LXV
962.

"In judicio Opila abbas, Beremudi Allefonsit, Gotini et Martinus,-


puerus regis, uel aliorum multorum judicum et i n conuentum ecclesie
Sancti Martini, manifestus sum ego Sosecutus ad petitionem Fredenan-
di, qui asserit i n sua uoce. Verum est quod ego negare non ualeo qui fui
ad 'cassa de Fredenando cum Froila, et rogauimus illum per cartam
translatare de uinea..., et translatauit novis Fredinandus ipsam cartam,
et prodiuit illum Tellu de Mauit ad judicem, et licauit ipsa carta placi-
tum pro autore, et recessamus nos de otorgatione, et pariauit Fredi-
nandus L sollos, et ipsum ego manifestó uerum esse pactum et in judi-
cio nihil habeo quod oponam. Feria II, ipsas nonas magii, era M , prin-
cipe sedente Sancio i n Legione."

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 44 v.

LXVI
962.

Metecia y su sobrino Vicente venden a Sabarico y su mujer Justili


una tierra por "uno cabrone et narruna, VIII casseos et cibaria. E r a M„
rex /Sancio/ Gundesaluo episcopo in Legione".
Cartulario de Santo Toribio de IAébana, fol. 45.
DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA 1359

xLvn
962.

"Ego Dentrius uobis abbati meo Opila, concedo me et mea quinta


ad ecclesiam Sancti Martini et ad Sancto Petro... V idus januarii, era M,
regnante Sancio principe in Legione".

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 41.

Lxvra
962.

Vsrmudi Adefonsi da a Justili y Sabárico su marido una viña por


pan, vino "et mutalina, optimum vestimentum, sicera... IIII kls. iulia,
•era M, sub domno Sancio rex in Legione".

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 34.

LXIX

962.

"Lemecius in uoce de Opila", abad de la iglesia de San Salvador de


Belenia, y Popinus, con otros varios, "in nostra uoce prout uestrum
Ameillo hodie die, II feria, III nonas februarias, era M , sic presenta»
mus personam nostram aute Meme, qui est judex de Pepi Adefonsus.
Ego Lemetius quiesit stare montes et defesas et pratos de Sancto Sal-
uatore et de Opila abbate sic destrumpictis illa absque suo mandato uel
de suos fratres et nos dicti Perpinus... nostras personas ad responden-
dum et quorum nobis ómnibus fecerit et plácitos non compleuerit, paríet
judici V solidos. Lemecius meo plácito".

Cartulario de Santo Toribio de lAébana, fol. 29 v.


1360 F R A Y JUSTO PÉEEZ DE URBEL

LXX

963.

Gonzalo Rodríguez y doña Guntroda hace escritura de cambio al


abad Opila y sus monjes: "Et accepimus de uos térra in Lerones, in
illa sennera, ad illa orta, quam prendidistis de quinta de domno Ade-
fonson comité... Idus aprilis era MI*, sub Sancio principe in Legione."

A. H. N., Becerro de Santo Toribio de Liébana, fol. 34.

LXXI

964.

Didacus Munici y doña Aldena dan el quinto de sus bienes al abad


Opila y hermanos de San Martín, "era MU, annosango in urbe Legione".

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 17.

LXXII

967-20-11.

"Noti die quod erit X kalendas martias era M V " . Egico y Severo
donan una viña al presbítero Vermudo.

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 26.

Lxxin
977 (?)-22-11.

"Noti die quod erit VIII kalendas Martias era M V X , regnante domno
Ranemiro rex." Gótico hace donación de una viña al presbítero Vermudo.

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 26.


DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA 1361

LXXIV

975.6-V.

"Noti die quod erit pridie e nonas magias era MXII regnante Ra-
nemiro in Legione rex. Ego Martino cognomento Dono patre et germa-
na tua sendina tibi Vermudo pbr." Dan una viña, recibiendo "in hono-
re" vino y cebaria.

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 26.

LXXV

984 (?).

"Nos fratres de Belenia, id est, Agapius presbiter, Cessarius uel ce-


teris gasalianes, et nos germani qui sumus Gratus et Egila una cum
uxores et filios nostros in Domino Deo eternam salutem." Cambio de
una viña. Escritura sin fecha, aunque los nombres de los monjes que
intervienen nos orientan hacia el mismo tiempo que la anterior.

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 26 v.

LXXVI
vi.
990.

"Bermudo presbítero domino et patrono meo Sancto Vincencio leuite,


cujus baselica sita est in territorio Libana et sub abbate et párente
nostro domino Flaino presbítero una cum tota collatione, qui sunt con-
morantes in Sancti Martini, concedo me in tota deuotione, animam
meam spiritus et corpus meum, et dictas ecclesias cum mea hereditate...
usque minima gallina. IV idus Julias, era MXXVIII, sub rege Bermudo
et comité Gardas Gómez in Lebana."

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 10.


1362 FKAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

LXXVII

1000 (?).

"Ego domno Fredinando Didaci una cum uxore meo domna Mansura
uobis fratribus, qui sodes reunentes in uno collegio de regula Sancti
M a r t i n i episcopi, idest, Sabarigo abba et frater Antedeus confesor..."
Donación a San Martín del monasterio de Messaina. "Et" nos dedistis i n
confirmatione una muía alba ualente L solidos, et dúos eguas palacibi-
les cum suos pulos... era [ M j X V I I I , regnante Ranemiro rez i n Legio-
ne. Emilianus scripsit."

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 3 v. al fol. 11. H a y otra


copia con la data consignada en el texto. Fecha errada. Se redactó
•esta escritura hacia el año 965, en que vivían el rey Ramiro III, el
monje Amideo y don Fernando, hijo de Diego Muñoz.

Lxxvin
1001.

Flaino y su mujer Ostrogoto venden a Gotino y su mujer Mossia una


tierra por una cabra "cum suo filio et cuartario de tritico..., V I feria,
V / i d u s / augustius, era de Mille, regnante Adefonsiz i n Legione, comité
Garcia Gomizi in Sallania. Didaco scripsit".

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 5. Señalo el año 1001 por-


que todo parece indicar que esta escritura está cronológicamente
relacionada con las dos siguientes.

LXXIX

1001.

Gilsenda y su marido Falcón venden al presbítero Juan una casa,


"feria II, n i nonas januarii, era M X X X I X , sub principe Allefonsit et
comité Garcia Gomiz i n Lebana".
Cartulario de Sanio Toribio de Liébana, fol. 45 v.
DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA 1363

LXXX

1001.

María vende una viña al presbítero Juan, "era M X X X I X , rex Alle-


fonsi et comité García Gomiz in Leuana".

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 43.

LXXXI

1015.

Donación que Munio Gómez y su mujer Elvira hacen de una iglesia


"qui fuit de matre mea domna Mamadona" a San Martín de Liébana;
era MLIII.
Cartulario de Santo Toribio de Liébana,, fol. 12.

Lxxxn
1025 (?)-31-IH.

"Die II feria kalendas Aprilis era TLXIII rex Fredenando in urbe


terre et comité Gomici Didaci in Salíanla et in Leuana possidente."
Gotina vende unas tierras a Flaino y a su mujer Vicalia, recibiendo en
precio "lengo de lino albo et eeuaria, et vino et cabra con*suo filio".
"Muniony pbrs. scripsit".
Cartulario de Stinto Toribio de Liébana, fol. 52. La fecha, como puede
observarse, no corresponde al reinado de Fernando I.

Lxxxra
1025 (?).
Feria II, III kalendas aprilis, era TLXIII". Gonzalo Ansúrez vende
a Flayano varias tierras por "una cupa et uno porco et sicera et alios et
22
1364 F R A Y JUSTO PÉREZ DE TJRBEL

embolias... Munioni presbítero scripsit, regnante rex Ferdinandus in urbe


terre, comité nostro domno Gomiz Didaz in Sallania et Lebana".
Cartulario de Santo Toribio de lAébtíma, fol. 53. Hay error en la era,
pues, reinando ya Fernando I, no puede haber sido redactada esta
carta antes de 1038.

LXXXIV

1036-10-1.
Dabi y su mujer Gogina hacen donación San Martín y a su abad
a

Esteban de la quinta de sus heredades. Ponen la condición de que "pro


die sancti Petri et Pauli que curratis cum pane et vino ad ecclesie sánete
et salutetis manus ad sacerdotes que abeant animas nostras in mente
in sacrificio et faciatis per nobis memoriales usque ad perfinitum <se-
culum... II feria IIII idus ienuarios, discurren te era TLXXIIII, regnan-
te rex Vermudo in Legione et comitesa domna Tota in Leuana".
Cartulario de Santo Toribio de LAébana, fols. 13 v. y 14.

l^XXXV

1036-11-24.

"Nonito frater, cognomento Citi", concede su quinta a San Martín


y a su abad Juan... "et hórreo cum pane et cupa cum vino de ipso pane
et de ipso vino que espendant illos fratres et monachis et pauperibus in.
memorias pro remedio anime mee". La mitad del pan y el vino lo han
de distribuir en los días de San Miguel y de la Cátedra de San Pedro.
"IIII feria, V I kls. marcius, era TLXXIIII, rex Vermudo in Legione et
comitessa domna Toda in Lebanes".

Cartulario de Santo Toribio de Liébana fol. 15.


}

LXXXV1
1036-24-11.

E l presbítero Justo dona a San Martín y al abad Juan "omnia mea


rem". E l abad y los monjes dan de por vida a Justo la casa de San
DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA . 1365

Facundo y Primitivo para que con ella sirva al monasterio... "Quarta


feria, sesto kls. matias, era TLXXIII, regnante rex Vermudo in Legione
et comitesa domna Tota in Lebana".
Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fols. 27 v. y 28.

fcxxxvn
1038 (?)-ll-V.

Diego, presbítero, dona a San Martín la mitad de unas heredades,


"IIII feria, V idus may, in era M X X X V I , regnante rex Fredinando in
suo regno et abbate Opila in Sancti Martini".
Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 58. Hay que suponer la
omisión de una L en la era, ya que en 998 no reinaba Fernando I,
y por otra parte, sabemos que Fernando I se titulaba ya rey de León
desde los últimos meses del año 1037.

Lxxxvra
1048 (?)-ll-V.

Diego Peláez dona a San Martín y a su abad Pedro varias tierras y


viñas, "IIII feria v° idus may, era M[L] X X X V I , regnante rege Fre-
dinando in regno suo".

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 12 v. La L de la data, de


mano posterior.

ISKXXDÍ
1051-22-11.

E l presbítero Munio hace una donación de viñas y tierras a San


Martín y al abad Pedro, ordenando que por remedio de sus almas se
distribuya pan y vino entre los pobres todos los años en determinados
días, "VIII kls. marcias, era T L X X X I X , rex Fredinando in suo regno
et comité Gomici Didaci in Leuanes".
Cartuktrio de Santo Toribio de Liébana, fol. 19.
1366 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

XC
1059-10-IX.

"III feria, IHI idus Setembris, e r de L X X X X V I I , sub principe Fre-


a

dinando et comité Gomiz Didaci in Leuanenses et comitesa domna (re-


pite desde Fredinando a Leuanenses)". Pedro, abad de San Martín, y
Gonzalo, abad de Santa Catalina, señalan los términos de un monte.

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 32 v.

XCI

1060 (?)-29-V.

Salvador hace a San Martín de Toreano "pactum de omnia mea he-


reditate vel mea quinta de mea ereditate..." y da, además, "una vaca
con sua prestancia et tapete cum suo flumaco". Todo se lo concede a
San Martín y al abad Pedro y a sus "moñacos et fratres vel ceteri gal-
salianes; sexta feria, I i n kls. maius, era M X X X X et VIII annos, sub
rex Fredinando in suo regno".

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 11 v. Una mano posterior


añadió una L entre la M y la primera X de la data. Esta fecha:
era 1098, año 1060, <es la única aceptable.

xcn
1064-18-IH.

Salvador y su mujer María conceden "nostras quintas" a San Mar-


tín y a su abad Béliti, a quien donan además "uno lecto de litera et dos
bacas et una egua... II feria, X V kls. aprilis, era MCII. Regnante rex
Fredinando in Legione et Petrus Gongalbi in Leuana".

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 13 v. Hay otra copia de


esta carta en el fol. 58 v.
DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA 1367

xcm
1065-29-IX.

Citi Jolianes hace donación al monasterio de San Martín de Torenao


y a su abad Beliti de una viña en Vallino, "III feria, II kls. octobris,
era MCIII, rex Fredinando in suo regno et comité Pedro Goutesalbeze
mandante leuanensis".

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 33 v.

DOCUMENTACIÓN P E R D I D A D E L A C A S T I L L A C O N D A L

E n nuestra colección de documentos hemos recogido numero-


sas noticias, sacadas principalmente de Argáiz, acerca de escri-
turas castellanas, que existieron en nuestros archivos, y que hoy
no es fácil encontrar. A ellos habría que añadir algunos m á s re-
lativos a varios monasterios sujetos a Oña, cuya documentación
pudo consultar F r a y Antonio de Yepes, Este diligente investiga-
dor, hablando de San Salvador de Loberuela, nos dice que sus pri-
vilegios iban desde l a era 827 a la de 1012, es decir, que su cartu-
lario empezaba en el año 989. V i o además una carta de la era 1000,
en la cual se hablaba del monasterio de San Andrés de Vielso,
fundado por el abad Armentero, reinando Don Ordoño, y otra por
la cual el presbítero Romano, juntamente con sus padres, levan-
taba en el territorio "Mámense" el monasterio de San Julián de
Abo villa, en el año 998, reinando en León Vermudo y siendo conde
en Castilla Sancho García. Otras dos hablaban del monasterio de
Santa Eulalia de Barcena, recordando a su primer abad Flacino,
año 971, reinando Ramiro en León, y del de San Justo de Rojas,
que Ñuño Félix y su mujer Urraca favorecieron, siendo Benedicto
abad y F e r n á n González conde de Castilla. E s curiosa, finalmente,
la escritura, por la cual, en el a ñ o 1005, unos caballeros hacen una
donación a Santa María de la Cueva con la condición de que la
comunidad rece por ellos ciento cincuenta salmos y cinco misas.

(Coronica General..., t. V, fols. 332-334.)


APÉNDICE III

DOCUMENTOS D E SANTA MARÍA D E PIASCA

857-13-septiembre.

Carta "vendicionis" de Nunnila a Recoire y su marido Argemundo


de una viña en Piasca "juxta Rio, apreciata in dúos modios cevaria sex-
tana... precio oben, et porcum et sublotares et zibbaria... Principe Or-
donio sedente en Asturias".

Vignau, Cat. de Sahagún, pág. 356.

n
861-6-abril.

Daildi y su marido Deodavit venden a Argemundo y Recoire...


"térra in Piasca" y un solar... "in aderato precio ipsas térras in dúos
modios et semodio et sextario et tu dedisti nobis precium, id est,
zebaria et karmen et kapra aderatum...; die VIII idus aprilis in era
DCCCLXLVIIII et principe Ordonio sedente in Asturias. Moigius
scripsit" .

Vignau, o. c, pág. 357. ;.. •


1 3 70 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

ni
863-19-junio.

Otra venta entre los mismos de una viña y la mitad de una tierra,
"adpreciatum in solido et quatuor modios et tu dedisti nobis pro ipsa
térra bove colore nigrum i n solido et dúos modios et karnarium et tria
quartaria et zibaria tria quartaria et oralem in semodio...; XIII kal Ju-
lias in era DCCCC... et principe Ordonio sedente in Asturias. Deodavit
cognomento Amorellus. Moigius scripsit".

Vignau, o. c, pág. 358.

IV

904.

Simpronius y su mujer Gepina venden a Félix y su mujer Coresapia


un pomar y una tierra " i n precio cibaria II modios et semodio, ipsas
nonas magii", era 942, "regnante domno Adefonso".

Vignau, o. c, pág. 360.

930-25-julio.
"Domine glorióse ac post Deum nobis fortissimae patrone nostre
sánete Marie virgine regine celesti necnon et sancto apostólo Jacobo
fratrem S. Ioannis sive sanctorum martyrum Iuliani et Baselise quo-
rum baselica...; nos muí ac famuli vestri Theoda et Argouti in Deo
Patre et Domino Jhesu Christi simulque cum Spiritus sancto eternam
salutem. Licet omnia, que i n une mundum ad usum hominis conferun-
tur a Deo qui creavit omnia, ordinantur, tamen valde Deo dignum est
ut de hoc quod accipit unusquisque in mundo, ei a quo accipit ex hoc
complacet puré oblatiouis instintu, per hoc etenim sibi quisque futura
cumulat premia per quod presentiam coram Deo digne dispensat. Unde
et prefacta talibus satagem operibus dum vota atque donaría ma po-
puli israhelitici Domino dedicarent dicebant: Tua enim omnia Domine
DOCUMENTOS DE SANTA MARÍA DE PIASCA 1371

et quae de manu tua accepimus dedimus tibi. A Deo his et talibus pre-
ventis oraculis pro id ut mereamur sancto vestro suffragio apud Deum
e cunctorum nostrorum nexibus absolui pecaminum et desiderante eter-
ne vite stadum placido percurrere passu, offerimus sacris altaribus pro
substentatione religiosarum in eodem loco degentium atque cunctorum
fidelium ibidem concurrentium, villana quam dicunt Piasca, ubi ipsa ba-
selica fundata est cum omni accesu vel recesu suo, quidquid nos com-
petet inter heredes nostros vel quod ibidem donavit sánete ecclesie pa-
ter meus Dominus Aldroitus... si ve et mancipia Anastasium cum filiis
suis et Hildosindum; eguas numero septem cum suo emisario, vacca
numero X cum suo tauro, oves vigintim, kapras vigintim, porcos tri-
ginta, libros tamen etiam ecclesiasticos, passionum I, Antiphonario II,
Orationum I, ordinem I, Comicum I, Rationale I, Precum I, Livellum de
e
Virginitate St Marie I, Bibliotecam ibidem pater domnus Aldroitus
dedit, ego tamen confirmo; ornatus ecclesie, frontales IIII, vela prin-
cipalia VII, superevangeliares mayores IIII, minores IIII, coronas ar-
gentas III, vitreas, ereas, crucem precesoria argéntea, lucerna erea,
signum ereum valde mirabile, misteria argéntea par II... Die VIII ka-
lendas augustas era DCCCCLXVIH. Recaredus eps. ecclesia kuam ego
consacravi, Teodulfus ep., Ataulfus ep., Argemundus eps."

Vignau, o. c, pág. 366.

VI

933-1-marzo.

Ermilde vende a Nina y su mujer Juliana una heredad por "II ce-
ramenes kaprane, sirgu, ágata, quartaria de cebaría emina de bino...
Kalendas marcias era DCCCCLXXI, regnante Domino Rademiro in Le-
gione Fredenando Gundesaluus comité in Castella. Est fue in Ebas, in
Lores bel in alios locares".
Vignau, o. c, pág. 367.

VII
940.
"... Ego Nonitus piaculorum... in locum Piasca territorio Levanense
necnen et apatissa Domna Hailo cum omni colegio sororum et moñaco-
1372 FRAY J U S T O PÉREZ DE URBEL

rum qui ibidem peragentibus vitam monasticam... Quam ob rem ego


Nonitus do una vinea... pro remedio anime mee et de uxore mea et re-
misionem peccatorum nostrorum... V kal. aprilis, era DCCCCLXXVIII
sub Ranemiro."

vra
941-11-junio.

"Pacto.—Sub X t i nomine, Hecce nos nomines qui subter nótate su-


mus et signa facture, cuneta que posidemus vel jure nostro habere dig-
noscimus abrenuntiante, pactum facimus Deo et tibi matri nostra Ailo-
ni, qualiter secundum editum apostolorum et regula monasterii sicuti
sancta precedentium Patrum sanxit autoritas, qui omnia sua dividebant
et ante pedes apostolorum ponebant ad instar illorum uno in cenobio
avitemus, et quidquid nobis pro salute animarum nostrarum imperaue-
ris umili cordé, placida mente, desiderio ardente, Christo presule, spon-
dimus nos cuneta implere. Nec ad alia loca evagando, per propriam bo-
lumtate transiré, sed tecum perpetim eousque vixeris abitare; certe si,
cod absit, aliquis ex nobis agere tentaverit, tua sanctitas vel comunis
tua fraternitas in cautam ejus persequi boluntate, ubi ubi enim eam
inueneris comprenensam, reduci facias ad ejus censure decus. Quod si
aliquis ex nobis inobediens, murmurans, importune stiterit, vel aliquid
propriam vindicans aut calumniator extiterit, illico dato signo, collectis
in unum sororibus, lecta coram ómnibus regula, flagella vel excomuni-
catione secundum intuitu culpe convicta reatu proprio suscipiat-Igitur
tu, santissima mater, si, cod absit, unam preelegeris peculiariter, dili-.
gere amore vel quasi carnaliter, forere aliam, odire vel absque culpas
superflue flagellare vel increpare, nos e contrario communiter ipsam
querimoniam preposita nostra intimare et preposita tibi umüiter su-
gerere ute emendes et corripias; alioquim arcessitos ex alus monasteriis
abbates in corum presentia te corripias et emendes. Et demum tu nobis
cepta pérfidas regula et nos i n homnibus dissipulas seu filias humiles
et obedientes, Christo aminiculante, abere cognoceas.
Factum pactum sub die III idus junias, era DCCCCLXXVIIIT reg-
nante principe Ranemiro. Ailo qui hanc pactum fieri volui manu mea
signum feci. Seniora, Rasvinda, Sabegoto, Egilo, Fronildi, Teudesinda,
Teudildi, Auria, Quilio, Remuldi, Ponia, Gontrodo, Todildi, Arbidio, Mu-
nata, Fronildi, Gueba, Argilo, Eldoara, Triecia, Baquina, Fronüdi, Gou-
DOCUMENTOS DE SANTA M A R l A DE PIASCA 1373

to, Velasquita, Iunilo, Extregoto, Sen'dina, Todilde, Todesinda, Belas-


quita, Tegridia, Tarasia, Marina, Justa, Semena, Justa, Serga."

IX
943-18-diciembre.
"Domnis S. S... Ego Aylo piaculorum meorum... cumulavit. Ergo
pro luminaria ecclesie vestre atque extipendia illarum aut pauperum
vel qui altare vestre beatitudinis quotidianis diebus deserviré videntur
donamus glorie vestre in Hinestrosa...; quod de juratione confirmo
per Deum et divina omnia que sunt sancta quia contra hunc factum
nunquam ero ventura... Facta series testementi sub die quod erit X V
kal. januarias, era DCCCCLXXXI, rcgnante domino Ranemiro principe
in Legione... Didacus scripsi manu mea."

951.
Donación de "Simplicius cognomento Karapele" al monasterio de
Piasca.
A. H. N., fondo d-e Sahagún, pág. 379.

XI
951.
Habolus vende "tibi Domna Ail© apatisa vel aliorum fratres et só-
rores vinea... et vos dedistis mici cebaría et binum sub uno VII, quod
mici bene placuit; III nonas Julias, era DCCCCLXXXVIIII". (No pone
rey ninguno.)

xn
952.
Donnu y su mujer Godegeba venden a "Domna Ailo apatisa cun fra-
tres et sórores" una viña "ut vindemient nobe sextarios, et vobis de-
1374 FRAY JUSTO PÉREZ DE U R B E L

distis mici in precio bobe bracato in XII modios; IIII idus aprilis era
DCCCCLXL, regnante princeps nostro Ordonio in Legione et comité
nostro Adefonso in Lebanense... Carapellus testis".

xm
955.

"Dominis sanctis... Ego Materno ex magno et nobilissimo genere


trado filiam mean Todilli ad abbatissam Domna Ailoni et ecclesie et
fratribus vel sororibus qui ibidem vitam monasticam duxerint... cum
omni sua ereditate. Ecclesia S. Eulalia, et cum solaribus tam populatis
quam per populare in illo Pando... a frontibus suis careat lucernis,
postque piscea non evadat baratri pena. Facta series testamenti die V
feria idus may, era DCCCCLXLIII. Regnante Ranemiro Rege in Legio-
ne... Hanni Moniz cf. Johanne pbr. titulabit."

XIV

957.
Eldura da tres viñas a Santa María y a la "appatissa nostra Aylo".
Siguen varias donaciones más, a que nos hemos referido en su lugar, y
cuyo resumen se habrá podido ver en nuestra colección de documentos
castellanos.

XV
966.

Donación de Guifredus a Santa María de Piasca, que ha quedado


transcrita en su lugar.

XVI
974-26-abril.
Froila García y su hermano Alfonso venden a la "apatissa domna
Fronildi sive fratres vel sórores que sunt cultores de S" Marie de Pias-
DOCUMENTOS DE SANTA MARÍA DE PIASCA 1875

ca" su herencia, tierras, sernas, "arboles castaniáres ad illa nobella",


por cuatro bueyes; "VI kal. magias, Era TXII, regnante Ranimiro in
Legione et comité Gomici Didaz in Libana".

xvn
979.

Aylo vende a Alvaro Munniz y a su mujer Enderquina, "in Liorci-


a
31a", su herencia, " V feria, III kal. novembris, era MXVII, regnante
rege Ramiro in Legione, comité Gomici Díaz in Rivum de Carrione et
in Lebanense".

xvni
980-19-abril.
"In era TXVTII, XIII kal. magias. Ego Ugenio..." da a la abadesa
Fronilde, "sive fratres vel sórores", su parte de ganato "tam mobite
•quam etiam inmobile".

XIX

981-22-junio.
Froila, presbítero, da a Piasca casas, viñas, "pomares in Oessura,
X X X V I mazanares, que plantavi ego, et VIII mazanares que habui de
patre meo, et in bacas, capras et obvíenlas L, porcos VIII, litarios III,
tinas I, plumazo unu salades, uno farreno (freno) férreo, dos aratas,
falces, falacelio I, secure I, relias II, parrelio de róceos j yugos ibetos II,
t

intremisios II, et vassilia de vasa. Abatisa Fronildi. Ranemiro in Legio-


ne et comité Gómez Didaz térra Lebanense; X . kal Julias, era MXVIIII".

XX
983.
"Xtus. In presentia Gundisalbi epc, Sebastiani abs., Petri ab„ Spe-
ranti ab., Vincenti ab., Grezii ab., Vigibrani ab., et in presentia aliorum
1376 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

religiosorum virorum i n capituli conventus domnis Sanctus fuit inten-


tio inter domnum Placentium et domnum de illa serna... de Sancta
Leocadia que est in Lobana... Unus eorum tenebat rationem comitis
Adefonsi et alius de comité Assur Fernandez... Factum testamentum in
era MXXI. Nos comités ambo hoc testamentum quod in presentía tan-
torum uirorum faceré decreuimus propriis manibus roboramus. Marti-
nus notuit."
Véase reproducción entera en mi colección de documentos castellanos.

XXI
997-6-marzo.
a
"Ego D Justa una cum sociis meis cambio vobis domino et amantis-
simo domino Adefonso Didaz" unas tierras por una viña y siete solidos
de ariento. "Domna Justa aut collegium fratrum. Facta carta conmu-
tacionis sabato nonas martias, era MXXXV, rex Bermudo in Legione,
García Gomiz in Liebanense".

XXII
S. X .
Teodosinda y su abuelo Toderico y su tío Golderico dan una viña
a la apatissa Aillo y Congregación de Piasca por el alma de su padre.
(Sin fecha.)

XXIII
S. X .
Carta de arras de Gonzalo a su mujer Elvira. Véase la transcripción
en mi colección de documentos castellanos.

XXIV
1030-14-abril.

Don Munio Alfonso a Santa María, San Pelayo y San Juan Bautista
de Piasca "locum predictum dedicatum mire mignitudinis ornatum cena-
DOCUMENTOS DE SANTA MARÍA DE PIASCA 1377

gulum que factum ibidem vobis Fronildi abbatissa quum gregenque


tota ipsium monasterii, quos edifigaverunt abios et parentes nostros
adque patronos pro ad abbates et collegium fratrum vel sororum, ser-
vórum et ancillarum Christi, qui quotidie Deum militant et depregant,
vel advenerint de pregare. Ecce mici humile vero Munio Adefonsus
prolix tímente Deum et Dominum nostrum, ut gracia nobilissima et
cupiens perpetua bona vita, criminum pregravatus et copia pecaminum
opressus, pabemus presen tía Domini nostri adstare,. et bonis operibus
mutatus, nicil confidimus ex proprius meritis nisi intercesionibus tuis...
quam obrem offerimus ad altario tuo, Domna mea Sánete Marie Virgi-
ne et Sancti Pelagii omna paupercula mea vel hereditas, quam avere
dignosci de parentibus meis cujus anime sit in benedictione et reme-
dium anime mee, set in diem judicii tremenda inde ante Deum accipio
copiosa mercede... careat lucernis, postque piceat non euadat baratri
pena, et post dicessum vite hujus cadavera sua non sepeliatur cum cete-
ris ñeque cum electis, sed in die judicii tremenda cum reprobis et sce-
leratis pars sua, sedeat ad sinistra et descendat super eum et cum Juda
traditore et diabolo lugeat penas in eterna damnatione. XVIII kalds.
a
Julias era LXVIII post M , regnante Veremudus principe prolis Ade-
fonsus; Seruandus Legionense sede eps.; Gutier Adefonsus, Adefonsus
Munniz, Gutier Telliz, Scemena Veremudiz, Nunno Menediz, Johannes
pernotavit, Mirelle pbr. exaravit".

XXV

1030.
"Sub imperio omnipotentis que omnia ex nichilo creavit visibilia et
invisibilia in domo Sánete Marie de Piasca. Ego Munio Adefonsus pro-
les in presencia Fronille abbatisse...", da "meam quinta. Facta carta
era MLVTII, regnante Veremudus princeps, Servandus Legionensis ep...
Martinus exaravit". (Empieza a aparecer el patronato de San Juan Bau-
tista y San Pelayo con los anteriores patronos.)

XXVI

1039.
De Marina a "Ayla apatissi cum gregem tot monasterii edifica-
0

verunt abeos et parentes meos..." (Está copiada de la anterior.) " X V


1378 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

kal. junias, era MLXXVII, regnante rex Fredenando principe in Legione


a
et comitissa D Mer Tota Lebana".

XXVII

1039.

"In nomine Ste. et individué trinitatis. P. et F. et S. S." a Santa


María y San Pelayo de Piasca, "qui est super riuulum qui discurrit de
Sarra de Arbas usque ad mare juxta castellum kapezone. Ego Marina
munuscula propie obligationis; sepe namque de penarum baratri timen-
da sed nunquam de Domini misericordia defida, quanquam de cons-
cientia provida. Magna sunt de X t i misericordia circunfulta et certis-
sima quoque sciens mullatemus a cena nuptiarum agni exortem existe-
re, quia mente et corde in eum credidi recte mente mecum magna con-
solatione vel electionis, quia ita quia si credimus quod Jesús mortuus
est et resurrexit ita et Deus eos qui dormierunt per Jesum adduci cum
eo; propter hoc fidei statuta erit mihi propriis anima, ut de magna
quam a Deo accepi impenderé ei parva; inquit profeta: tua sunt Domi-
ne et que de manu tua accepimus tibi dedimus et per quandam didici sa-
biente dum dicis: Filii, honore de substantia tua Deum et in omni dato
illa rem (ilarem) fac vultum tuum, non quod aliquid exeat de rebus
caduciis quorum cunctis celestibus terre sedibus famulautur creaturis;
sed de mihi met non merente tanta fecit afflure bonis, he vellis ni viri
retulere gratis; sed tu Dne, rememoratur istirum etiam in nomine tuo
cálice atque frigide porrigentium, jube munusculum de manu propria
accipere ancille, et taliter post corpórea humatione facile consolare, ut
in id quod ubi in temporalia fui in gandia eterna frui sanctis merear
fruere vita... Et yo, Marina... Era MLXXVII, X I kal. junias, rex Fre-
denando in Legione, comitissa domna Tota in Lebana. Bernaldus Pa-
lentinus ep., Servandus Legione ep., Froila Ovetensi ep., Meme abba in
Lebanza."

XXVHI
1039.

a
"In tempore ejusdem loci (de Piasca) abbatissa D Elo, ego Mari-
na X t i ancilla, secundum hujus seculi honorem ex magna progenie
DOCUMENTOS DE SANTA MARÍA DE PIASCA 1379

<exorta" da toda su hacienda, que tuvo "ex patre meo domno Didaco et
a
matre mea D Tarasia... ut ubicumque ille prior vel dominus qui eccle-
siam Sánete Marie de Piasca recerit".

XXIX

1041.

"Nos Goto et María offerimus omnia paupercula nostra altario Sáne-


te Marie de Piasca... Era MLXXVIIII, regnante rege Fredenando in
Castella."

XXX

1045.

"Ego Rapterus..." da a Santa María de Piasca el monasterio de San


Julián. "Era MLXXXIII. Martinus notuit".

XXXI

1048.

"Ego exiguus famulus vester Moniu Alfonso una cum uxori mee
Monadomina simul etiam et filiis meis Adefonsus, Johannes et Petrus,
quia post morte corpórea de hoc seculo ad alium humana transfertur
anima, qualis namque se illa peruenire considera^ que hic ad bona pe-
ragenda corde et corpore pigritat; monet enim Dominus dicens: Date et
dabitur vobis. Licet omnia que in hunc mundum sunt ad usum homi-
nis confertur, Deo qui creauit omnia ordinantur; tamen ualde Deo dig-
num est ut de hoc quod accipit unusquisque in mundo ei a quo accipit
ex hoc complaceat puré oblationis instintu; per hoc sibi unusquisque
futura cumulat premia, per quod presentía coram Deo digne dispen-
sat... His et talibus... offero et dono sacrosancto uestro monasterio siue
etiam et tibi sororem mee Urraka, Deo digata cum sociis christicolis,
quem huic loco tutorem esse constituendum religiositas ornat, dúos mo-
nasterios, Sancta María de Perrozo et Sancto^ Jacobo... IIII idus magias
era L X X X V I post T. Monio Alfonso, Momadomina cum filiis meis, Ade-
23
1380 FRAY J U S T O PÉREZ DE URBEL

fonso Munioz, Gutier Adefonso. Obsecro itaque uos cultores eglessie


sánete Marie ut pro nobis indignis commemorationem faciatis in die de
Lázaro. Aprianus ep. legionensis, Petras ep. asturicensis, Mirus palen-
tine sedis ep., Hecta abbas de Dormios Sanctos. Ferro notuit."

XXXII

1050.

"In era TLXXXVIII, XIIII kalendas octobris orta fuit intentio Ínter
abbas domno Rodrico de Sancta María de Piasca cum ominibus de Bem-
bibre pro illo monte quod est super Ebas sum suos términos. Dicebant
nomines de Bembibre quod suo erat ipso monte ab integro; dicebat vero
abbas domno Rodrico in uoce de Piasca quia in commune habebant ipso
monte. Deuenerunt in judicio aute comitem domnum Gómez, et judicauit
ut dedisset ille abbas domno Rodrico jura et Kalda, et si exxissent sa-
nos de illa pena, habuissent ipsum montem in commune. Deinde jurauit
Uermudo et intrauit in kaldam exibit que inde sanum. Obinde nos omi-
nes de Bambibre, majores et minores una cum omines de Piasca robo-
ramus placitum et facimus scripturam ligabile firmitatis, ut si aliquis
homo hanc uocem retentare uoluerit, quomodo pariat CCC solidos ar-
genti ad partem potestatis, que terram judicauerit. Albaro presbiter
scripsit."

XXXIII

1051.

"Ego exigua peccatorum mole opressa Christi et illorum sanctorum


ancilla Urraka, nutu diuino ad D-eum confessa..." da a Santa María,,
al abad Rodrigo y a las vírgenes y monjes que moran en Piasca su
cuerpo, su alma y toda su hacienda, "tam in Lebána quam et in térra
de foras; necnon et de rebus nostris equas VIII, uakas XIII, III kaba-
a o
llos, II mulos et III jugum bobes. V feria, XII idus junias, era
L X X X V I I I post M . Hurraka Christi confessa, que hunc scriptum fieri
decreui et relegendo agnoui corana multitudine manu mea signum in-
jeci". Confirman Cipriano, obispo de León; Diego, obispo de Astorgaj
Mirón, obispo de Palencia; Gutier Alfonso, hermano de la donante, y
sus sobrinos Alfonso, Juan y Pedro Muñoz.
DOCUMENTOS DE SANTA MARÍA DE PIASCA 1381

XXXIV

1052.
a o
"Die¡ II feria, II idus augustus, era M L X X X X , ego Gonzaluo Citiz,
sub jure de comité domno Gomiz, marino in Capezone, una cum omines
de Tolio et de Tudes et de Proceta facimus ad uobis abbas domno Ro-
drigo de Piasca et ad regulantibus suis sub jussione de domna Urraca,
et facimus dimissione de ipsas térras... et cognosoimus ueritatem."

XXXV

1052.

"Ego exiguo peccator atque indignus abbas Rodericus trado corpus


ad hoc locum sanctum sánete Marie Virginis de Piasca...", entrega las.
tierras que tiene de sus padres en Carbin y Oria, seis yeguas, diez ca-
ballos, veinticinco vacas, dos lechones y cien cabezas de ganado menor.
"Offerimus monachis siue religiosis feminis in predicto loco morantibus,
ut inde subsidium temporalem habere possim. X I kal. mayas, era
M L X X X X . Gutier Adefonso comes confirmat".

XXXVI

1055. '

"Orta fuit intentio inter illos comités Guterium uidelicet et domnum


Gómez ante presentía regis Fredinandi in juncta de Monzón por illis
hereditates de Dobres et de Oria et de Brannias. Hac de causa ueuerunt
in conspectu predicti principas, et secundum eius judicium fecerunt pla.
citum ut se junctarent in Lebana pridie nonas autobris, et fecerunt
inquisitionem de supradictis diuisis. E l facta fuit juncta de illis comi-
tibus in Pamanes ubi magna fuit deséense-. Sed postea uoluit comes Gu-
terius jurare cum tribus de suis militibus, quod illas diuissas ille deberet
habere uel cui ille dedisset, quas postea ab integro concessit ecclesie
Sánete Marie de Piasca", y con esto se conformó el conde don Gómez.
Era M L X X X X I U .
J382 FRAY JUSTO PÉREZ DE TJRBEL

xxxvn
1058.
"Plerisque cognitum patet hujus colome ambitu necnon et umuersis
huic prouincie scitum eo quod fuit uir magnus comes nomine Mumo Ade-
fonso, et habuit sortita in conjugio cometissa domna Momadomma. Dum
in unum ambo ducerent uitam, progenitu fuerunt ex lilis JMii: unus
Joanes, alius uero Petras. Post discessum uero comitis remansit ipsa
cometissa cum ipsi dúo filii. Ipse autem Joanes in radis infanti-e parau-
lus migrauit ad etermlm regnum. Reliquit quoque omnem hereditatem
ad suam matrem, sicut lex canónica dbcet." La condesa entrega cuanto
había heredado de su hijo a Piasca, Confirman "Fredenandus rex, Sán-
ela regina, Aluitus legionensis ep., Miras palentius ep., Gutier Adefonsi
comes, Flagino Fernandez comes, Adefonso Muniz comes. Romanus dia-
. conus notuit. Kalendis septembris, era M L r X X X X V L "
APÉNDICE IV

NOMBRES D E NOTARIOS D E CASTILLA

Doy aquí una lista de los scribas o notarios, cuyos nombres en-
cuentro en los documentos de Castilla durante la época que estu-
dio en esta obra. Se verá por ella que la mayor parte de los docu-
mentos aparecen sin esta indicación. Entre 700, sólo unos 150 la
traen. Los notarios de Cárdena no firman nunca indicando su
personalidad, si bien pudiéramos sospechar que con frecuencia
el último que firma la carta es el que la escribe. L a media docena
de nombres de notarios que encontramos en el becerro de este mo-
nasterio deben proceder de fuera de él. Así Flagino, que debe ser
el Placino de dos cartas de San Pedro de Arlanza, Citi Rege, que
podría confundirse con el Citi de una carta de Santa María del
Puerto de 972; y García, el que escribe dos donaciones de Garci
Fernández, y que debía ser un clérigo del séquito del conde. Son
numerosos relativamente los notarios que nos descubren la docu-
mentación de San Millán, de Covarrubias y de San Pedro de A r -
lanza, y más todavía los de Santillana y Liébana. He querido in-
cluir estos últimos, porque aunque caen fuera de la región que
estudiamos, están estrechamente relacionados con ella.

Luponi presbiter hii omnes roboravit in Christo, 759. (C. de S. Millán, 1.)
Petras scripsit, Liébana, 790. (?)
Loepinus presbiter scripsit. (C. de S. Millán, 2-4.)
Altemirus pinxit, 804. (E. S., t. XXVI, pág. 444, Valpuesta.)
Johann.es scripsit, 822, Oña. (A. H. N., leg. núm. 166, núm. 1.)
1384 FRAY J U S T O PÉREZ DE URBEL

Fehuirus episcopus confirmavit notavitque. (E. S., X X V I , 446.)


Rodericus presbiter, scripsit, 853. (C. de S. Millán, 7.)
Sisnandus diaconus scripsit, 853 (?) (Escagedo: Costumbres..., pág. 14,
E. S., X X X V I I , apénd., 9.)
Didaco presbiter scripsit, 853. (C. de 8. Millón, 8.)
Sancius presbiter scripsit, 855. (C. de 8. Mülán, 10.)
Moigius scripsit, 861. (Cart. de fifia. María de Piasca, núms. 2 y 3.)
Don Cot fraire escribió, 860 (?) (Arch. de Silos, Ms. 4, fol. 9.)
Don Lucasio abad de Siero escribano la escribió, 860 (?) (B. N.; Ms. 841.)
Tamarun presbiter seriptor, 863 (?) {C. de S. Millán, 11 y 14.) •
Ego James... libros quos habeo et quod aduc conscribere potuero... San-
tillana, 865. {Libro de Regla, 3.)
Adeleoba scripsit, 880 (?) {Cart. de Liébana, núm. XVII.)
Iulianus presbiter exarator, 883. (Argáiz: S. L., II, 407.) Carta apó-
crifa.
Sisebutus notuit, 912 (?) (C. de Arlanca, 14.)
Peles presbiter scripsit, 913. ( C de S. Millón, pág. 21.) '
Abrila presbiter techarius, 914 (?) {Cart. de Liébana, núm. XXVII.)
Didaco scripsit, 915. {Cart. de Liébana, núm. XXVIII.)
Veremudus scripsit, 915 (?" {Cart. de Liébana, núm. XXVI.)
Teodorius presbiter scripsit, 915 (?) {Cart. de Liébana, núm. X.)
Turibius presbiter scripsit, 917 (?) {Cart. de Liébana, núm. X X X . )
Sisebuto presbiter scripsit, 925. (C. de S. Millán, pág. 24.)
Adleobus presbiter et notarius scripsit, 921. (C. de Liébana, núm. X X X V . )
Endura ts., Zuleman scripsit, 922. (B. de Cárdena, 359.)
Gundisalvus presbiter scripsit, 924. (C. de Arlanza, 17.)
Marinus scripsit, 927. {Cart. de Liébana, núm. XLIV.)
Gomesanus exarator, 927. {C. de S. Millán, 27.)
Feles presbiter exaravit, 929. (C. de Arlanza, 27, 28 y 29.)
Oriolus scriba et testis una cum magistro meo Veremundus presbiter,
929. (C. de 8. Millán, 31.)
Félix presbiter exaravit, 929. {C. de Arlanza, 20.)
Félix presbiter titulavit, 929. (C. de Arlanza, 24.)
Munio presbiter titulavit, 930, Pacto de San Mames. (C. de Arlanza, 29.)
Teudericus presbiter scripsit, 931 (?) (C. de Liébana, núm. XLIII).
Trebulcus presbiter scripsit, 931. {Cart. de Arlanza, 36.)
Secutus exaravit et confirmavit, 931. {Cart. de Arlanza, 34.)
Milianus presbiter scripsit, 932. {Cart. de Arlanza, 38.)
Petras titulavit, 932. iCart. de Arlanza, 40.)
Iohanne presbiter titulavit, 934. {Cart. de Piasca, núm. 9.)
Petro hic, 935. {B. de Cárdena, 229.)
NOTARIOS DE CASTILLA 1385

Munio scripsit, 935. (Chart. de Valpuesta, núm. XV.)


Fredenandus presbiter scripsit, 935. (Cart. de Liébana, XXIII.)
Florentius scriba depinxit, 937. (Cart. de Arlanza, 43.)
Florentius scriba depinxit, 937. (Cart. de Arlanza, 45.)
Munio scriba, 940. Valpuesta. (Argáiz: S. L., 635.)
Eximinus sacerdos et scriba regis, 943. (Cart. de S. Millón, pág. 40.)
Didacus scripsi manu mea, 943. (Cart. de Piasca, núm. 11.)
Raimundus notarius regis scripsi, 944, Burgos. (B. de Cárdena, 67.)
Sisebuto presbiter de Munnio, 945. (Cart. de Millón, 45.)
Oveco presbiter de Laradigna, 945. (Cart. de S. Millón, 45 y 46.)
Roderigus notarius, 946. (Yepes: Core-nica, VI, fol. 460.)
Catilatodarius scripsit, 946. (Cart. de Liébana, núm. LXII.)
Christopharus presbiter scripsit, 958 (?) "regnante rex Sancio in Cas-
tella et comité nostro Munione in Sallania et in Lebana. (Cart. de
Liébana, núm. LXIV.)
Gomesani exaravit, 947. (Cart. de S. Millón, 51.)
Gomesanus iscriba et testis, 947. (Cart. de S. Millón, 52.)
Gomesanus scriptor confirmans, 948. (C^rt. de S. Millón, 54.)
Belascone presbiter scripsit, 952. (Cart. de S. Millón, 59.)
Tellus scriptor, 949. (Cart. de S. Millón, 57.)
Vigila scriba manu mea, 950. Albelda. (Yepes: Coronica, V, escrit., X.)
Johannes scripsit, 954. Silos, (Recueil..., pág. 4.)
Belascone presbiter scripsit, 952. (Cart. de S. Millón, 59.)
Fredenandus abbas exaravit, 957. Dueñas. (Silos, Ms. 8, fol. 8.)
Christophorus presbiter qui exaravit, 954. Donación de Oveco Muñoz
a San Isidro de Dueñas. (Arch. de Silos, ms. 8, fol. 7.)
Gómez presbiter scripsit, 959. (Cart. de S. Millón, 63.)
Ansedeus presbiter scripsit, 962. (Cart. de Liébana, núm. 77.)
Vela presbiter scripsi, 964. (Cart. de Arkmza, pág. 48.)
Sonna presbiter scripsit, 965. Santillana. (Escagedo: Colección..., 13.)
Cisilapus scripsi, 965. (Cart. de Arlanza, pág. 48.)
Johannes titulavi, 966. (Cart. de Piasca, núm. 5.)
Munio notuit, 969. (Cart. de Arlanza, 52.)
Cite Rege scripsit, 970. S. Adrián de Juarros. (Obispado de Burgos, 1.1.)
Munio presbiter scripsit, 971. S. Adrián de Juarros. (Serrano: Obispado
de Burgos, t. I.)
Tellu presbiter scripsit, 971. (Cart. de S. Millón, pág. 67.)
Tellu presbiter scripsit, 972. (Cart. de S. Millón, pág. 67.)
Enneco scriba regis, Albelda, 971.
Garsea presbiter scripsit, 991. Cárdena. (Berganza: Antigüed., I, 266;
Yepes, I, Apénd., Escrit. VIII.)
1386 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

Garsea (notario), 972. (B. de Cárdena, 5.)


Garsea presbiter scripsit, 972. (B. de Cárdena, 11.)
Ziti Rege titulavit, Burgos, 972. (B. de Cárdena, pág. 8.)
Florentius scripsit, 972. (Cart. de Covarrubias, 6.)
Citi notuit, 972. (Cart. de Sta. María del Puerto, en B. R. A. H., LXXIII,
427.)
Bravolius exaravit, 957. Don. de García Fernández a Valeranica. (Car-
tulario de Arlamza, 54.)
Flagino roboravit et notuit, 976. (B. de Cárdena, 158.)
Belasconius scriba scripsit, 978. (Cart. de Covarrubias, 12.)
Anteo Belasco scripsi, 978. (Cart. de Covarrubias, 12, nota 10.)
Florentius scriba licet indignus exaravit, 978. Fundación del infantado
de Covarrubias. (Cart. de Covarrubias, 24.)
Potentius abba confirmavit et fecit, 978. (Cart. de Covarrubias, 24.)
Florentius scriba indignus exaravit, 978. (Cart. de Covarrubias, 34.)
In manu de Beila presbiter roboravinus, 978. (B. de Cárdena, 309.)
Monnio presbiter scripsit, 978. (Cart. de S. Millán, 70.)
Belasconius scriba scripsit, 978. (Cart. de Covarrubias, 12.)
Tellus presbiter scripsit, 979. (Cart. de S. Millán, 72.)
Nunnu moñaco ¡scripsit, 979. (Cart. de Covarrubias, 35.)
Ego Enneco Belascoz scripsi, 977. (Cart. de Covarrubias, 36.)
Lazaras roboravit et notuit, 979. (B. de Cárdena, pág. 129.)
Eronimus notavit, 980. Don. de García Fernández a Cárdena. (Yepesr
Coránica, I, Escrit. 9.)
Cisilani notavit, 980. (Libro de Regla de Santillana, 32.)
Flacino presbiter titulavit, 982. (Cart. de Afianza, 95.)
Flacino presbiter titulavit, 982. (Cart. de Afianza, 98.)
Sisebutus abbas Sancti Emiliani exaravit, 984. (Cart. de S. Millán,
73 y 74.)
Martinus notuit, 983. (Cart. de Sta. María de Piasca, núm. 21.)
Cissilano exaravit, 986. Santillana. (Libro de Regla, 49.)
Cissilani notuit. Don. de Garci Fernández a Santillana, 987. (Libro de
Regla, 42.)
Guillen capellán de Ferrant Amiéntales me scripsit. Fueros de Mel-
gar, 988, (Muñoz y Romero: Fueros Municipales, 30.)
Eximino exaravit, 990. (Cart. de Arlanza, 59.)
Cissilani scripsit, 991. Donación de Fronilde a Santillana. (Libro de
Regla, 52.
Didaco scripsit, 993. (A. H . N . , Oña, leg. 166, doc. 3.)
Sisebutus presbiter per jussione regis Garsie, 996. (Cart. de 8. Millán, 77.)
NOTARIOS DE CASTILLA 1387

Petras scripsit, 996. Don. del conde Sancho a Compostela. (Libro de


Regla, 106.)
Sisebutus presbiter exaravit, 997. (Cart de 8. Millán, 79.)
Cisiliani scripsit, 998. Santillana. (Libro de Regla, 45.)
Sisebutus presbiter per jussione regis hanc schedulam exaravi, 996.
(Cart. de S. Millán ...)
Garcia presbiter aragonensis scripsit, 1000 (?) Donación del conde San-
cho a Dueñas. (B. N . ms. 705, fol. 307.)
Emilianus scripsit. Fernando Díaz y su mujer Mansura a San Martín
de Liébana, 1000 (?) (Cart. de Liébana, núm. 74.)
Cissilani scripsit, 1001. Don. de Fronilde a Santillana. (Libro de Re-
gla, 54.) >
Didaco scripsit, 101. (Cart. de Liébana, núm. 80.)
In manu de Munnione abbate sumus omnes roborati et scripsit,' 1007.
(Cart. de S. Millán, 83.)
Fortunius sxarator, 1011. (Cart. de S. Millán, 90.)
Martino presbiter scripsit, Oña, 1011. (M. Pidal: Origs. del español, 38.)
Fortunius exaravit, 1014. (Cari, de S. Millán, 95.)
Fortunius exarator testis, 1014. (Cart. de 8. Millán, 97.)
Fortunius exaravit, 1014. (Cart. de S. Millán, 95.)
Félix feci, 1014. Fueros de Alfania. (Arch. de Silos, Ms. 4, fol. 17.)
Hermegildo scripsit, 1014. Donación de Alduara a Oña. (B. A. H., Co-
lección Salazar, 0-7, fol. 26.)
Ermegildo scripsit, 1017. Santillana. (Libro de Regla, 57.)
Ermegildo scripsit, 1018. Santillana. (Libro de Regla, 65.)
Johannes scripsit, 1019. Santillana. (Libro de Regla.)
Ego Eximeno jubente Sancioni principe interfui scriptor, 1020. (Car-
tulario de S. Millán, 100.)
Johannes scripsit, 1020. Santillana. (Libro de Regla, 61.)
Ermegildo scripsit. Santillana, 1021. (Libro de Regla, 58, 60 y 63.)
Johannes scripsit, 1022, Santillana. (Libro de Regla, 38.)
Ego Eximenus, jubente comité Fernandus et frater ejus Munio Ermel-
der conscriptor, 1022 (?) (Cart. de S. Millán, 89.)
Ermegildo scripsit, 1023. Santillana. (Libro de Regla, 66.)
Johannes scripsit, 1023. Santillana. (Libro de Regla, 100.)
Johannes presbiter et Julianus frater exaraberunt et confirmaverunt.
(Cart. de Covarrubias, pág. 40.)
Johannes scripsit, 1025. Santillana. (Libro de Regla, 93 y 98.)
Didacus exaravit, 1026. (Cart. de Arlanza, 59.)
Johannes scripsit. Santillana, 1026. (Libro de Regla, 67.)
Ermegildo scripsit, 1026. Santillana.
iggg F R A Y JUSTO PÉREZ DE U E B E L

Johannes scripsit, 1027. (Cart. de Covarrubias, 42.)


Johannes titulavit, 1027. (Cart. de Covarrubias, 43.)
Petras scripsit, 1027. D e l conde García a Santillana. (Libro de Re-
gla, 25.)
Sénior Galindo Ennecones monacus confirmat, 1030. (Cart. de S. Mi-
llón, 114.)
Munio scripsit, 1028. Villadrigo. (Argáiz: S. I., VI, 239.)
García scripsi, 1031. De Sancho el Mayor a Oña. (A. H . N . , Oña, cua-
derno primero, núm. 10.)
Johannes scriba, 1037. (Escalona: Hist. de Sahagún, 450.)
Martino scripsit, 1032. (Cart. de Arlamza, 61.)
Johannes pernotavit, Mirelle presbiter exaravit, 432. (Cart, de Piasca,
número 25.)
Johannes exaravit, 1032. (Cart. de Arlonza, 62.)
Johannes exaravit, 1032. (Cart. de Covarrubias, 45.)
In manu de Jacenti, moñaco roborarunt. Año 1032. (Cart. de S. Mi-
llón, 119.)
Adef onsus notavit, 1033. (Cart. de S. Millón...)
Imino exorator confirmat, 1035. (Cart. de S. Millón, 122.)
Fortunius exaravit, 1035. (Chart. de Valpwesta, núm. XLIX.)
Johannes exaravit, 1037. (Cart. de Arlanza, 65.)
In manu de Iohanne fuit ista charta roborata, 1037. (Cart. de S. Mi-
llón, pág. 125.)
Johannes exaravit et confirmavit, fecit, 1037. (Cart. de Covarrubias, 46.)
Johannes exaravit, 1038. (Cart. de Arlanza, 67.)
Santius presbiter scripsit, 1038. (Cart. de Arlanea, 69.)
Johannes presbiter dictavit, dusur Fanniz exaravit et confirmavit, 1039.
(Cartulario de Arlanza, 71.)
Johannes exaravit, 1041. Don. de Fernando I a San Pedro de Arlanzo.
(Recueü... Silos, pág. 11.)
APÉNDICE V

PERSONAJES MAS IMPORTANTES D E L A CASTILLA


CONDAL

Me ha parecido útil poner aquí una lista de los personajes más


significados cuyos nombres aparecen en las cartas castellanas du-
rante la época que se estudia en esta obra: infanzones, obispos,
abades y abadesas, representantes de las más ilustres familias
que trabajan y luchan alrededor de los condes. No recojo aque-
llos que sólo se nos presentan con el nombre personal que, aisla-
do del potronímico o de otra circunstancia cualquiera, nos diría
muy poca cosa. L a cita de los documentos en que aparecen podrá
servir al lector para localizarlos en el espacio, y la indicación de
la fecha para orientarle en el tiempo. He creído que un orden cro-
nológico habría de ser más interesante para el investigador, per-
mitiéndole apreciar más fácilmente las relaciones de parentesco,
y para mayor claridad, he dividido la lista en tres partes: prime-
ra, personajes anteriores a Fernán González; segunda, persona-
jes del tiempo de Fernán González y Garci Fernández; tercera,
personajes contemporáneos de los dos últimos condes; poniendo
aparte en la segunda, por ser más numerosa, los personajes ecle-
siásticos y los civiles.

PERSONAJES ANTERIORES A FERNÁN GONZÁLEZ

Nonnabella, (759-931), abadesa de San Miguel de Pedroso, 759. (Cartu-


lario' de S. Millán de la Cogolla, pág. 1.)
1390 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Valentín, obispo de Auca, 759. (Cart. de S. Millán de la Cogolla, pág. 1.)


Fruela I, 759. {Cart. de 8. Miguel de Pedroso, pág, 1.)
Vítulo, abad de San Emeterio de Taranco, 800. (Cmt. de 8. Millán, pá-
ginas 2 y 3.)
Lebato, padre del abad Vítulo, colonizador de Mena, 800. (Cart. de 8an
Millán, págs. 2 y 3.)
Mumadona, madre de Vítulo, Mena, 800. (Cart. de 8. Millán, págs. 2 y 3.)
Juan, ob. de Valpuesta, 804.
Oveco Velaz, Valpuesta, 804. (Barrau-Dihig: Ch. de Valpuesta, núme-
ro I, págs. 282-288.)
Sisnando, abad en San Vicente de Fistoles, 811. (Sota: Príncipes de As-
turias ¿ pág. 450.)
Gundesindo, conde, en el interior de la Montaña, 816. (Sota: Príncipes
de Asturias, pág. 434.)
Argilego, abad en Liébana, 818. (Cf. nuestro documento núm. 12.)
Quintila, obispo en la Montaña de Santander. (Sota: Príncipes de As-
turias y Cantabria, p á g - 451.)
Avito, abad de San Pedro de Tobilla, 822. (Cf. nuestro documento nú-
mero 15.)
Cárdelo, presbítero, fundador y repoblador. (Véase nuestro documen-
to núm. 17.)
Fredulfo, obispo en Valpuesta, 844. (Chart. de Valpuesta, núm. III.)
Ñuño Núnez, repoblador de Brañosera. (Cart. de Arlanza, pág. 1.)
Valerio, fundador de Axa, 836. (Argáiz: 8. L., VI, pág. 577.)
Argilo, mujer de Ñuño Núñez de Brañosera. (Cart. de Arlanza, pág. 1.)
Pablo, abad, repoblador en Tovalina, 852. (Cart. de 8. Millán, pág. 15.)
Rodrigo, conde de Castilla, 852, 853, 855, 858 (?), 860 (?), 873.
Rodanio, abad de Tejada, 860. (Véase nuestro documento núm. 26.)
Fernando, fundador de Castrosiero, 860. (Véase nuestro documento nú-
mero 27.)
Godina, mujer de Fernando de Castrosiero, 860.
Tello abad, Valpuesta, 844. (E. S., XXVI, 446.)
Gonzalo abad, Valpuesta, 844. (E. S., XXVI, 446.)
Vigila abad, 852. Tovalina. (Cart. de 8. Millán, págs. 6-7.)
Arislo abad, 852. Tovalina. (Cart. de 8. Millán, págs. 6-7.)
Gatón abad, 852. Tovalina. (Cart. de 8. Millán, págs. 6-7.)
Toderico abad, 852. Tovalina. (Cart. de 8. Millán, págs. 6-7.)
Sarracino, 863. Oca. (Cart. de S. Millán, pág. 10.) Sarracino Alvarez, 873.
Sancho obispo, 863 y 869. Oca. (Cart. de 8. Millán, pág. 10.)
Rodrigo Vermúdez, infanzón alavés, 862. (Cart. de 8. Millán, pág. 10.)
Vermudo Alvarez. Valdegoloia, 862. (Cart. de 8. Millán, pág. 10.)
PERSONAJES DE L A CASTILLA CONDAL 1391

Severo abad. San Félix de Oca, 863 y 869. (Cart. de S. Millán, pág. 10.)
Antonio, obispo en la Montaña de Santander, 862. (Serrano y Sanz:
Cart. de Sta. María del Puerto, B. R. A. H., t. LXXIII, pág. 421.)
Flavio, abad de Santa María del Puerto, 863. (Cart. de Sta. María del
Puerto, B. R. A. H., t. LXXLII, pág. 421.)
Diego, conde de Castilla (873-895).
llduara y sus hijos Fernando, Gustios, Gisclaura, Hanni, Soario y Justa,
en A. Álava, 864. (Chart. de Valpuesta, núm. IV.)
Lucidio abad. Valpuesta, 864. (Chart. de Valpuesta, núm. IV.)
Sonna. Valpuesta, 865. (Chart. de Valpuesta, núm. V.)
Guisando abad, fundador de Orbañancs, 867. (Cari, de S. Millán, pág. 14)
y 873 (Ibid., pág. 19).
Arroncio, Álava, 871. (Cart. de S. Millán, pág. 17.)
Tello, Álava, 871. (Cart. de S. Millán,, pág. 17.)
Bivere obispo, Álava, 871. (Cart. de 8. Millán, pág. 17.)
Lupo Sarracinez, señor en Divina, 990. (Cart. de S. Millán, pág. 17.)
Aurivita Didacoz, señor en Estiualiz, 990. (Cart. de S. Millán, pág. 17.)
Obeco obispo, Santander, 878. (B. R. A . H., t. X L V , pág. 545.)
Sarracini Muñoz, sénior, Álava, 873. (Cart. de S. Millán, pág. 19.)
Diego Obecoz, 873. Tobalina. (Cart. de S. Millán, pág. 19.)
Guntroda, 873. Tobalina. (Cart. de S. Millán, pág. 19.)
Alvaro obispo, Álava, 888. (Llórente: Noticias de las tres Provincias
Vascongadas, III, pág. 177.)
Fredulfo obispo, Valpuesta, 894. (Chart. de Valpuesta, núm,. 7.)
Elmiro o Felmiro, obispo, Tobalina, 86, 911. (Chart. de Valpuesta, nú-
mero XI.)
Diego obispo, Valpuesta. (Chart. de. Valpuesta, núm. IX.)
Flámula, 902, Burgos. (B. de Cárdena, pág. 120.)
Vela Núñez, Burgos, 902. (JB. de Cárdena, pág. 120.)
Gutier Ansúrez, Burgos, 902. (B. de Cárdena, pág. 120.)
Vincio obispo, Obarenes, 873. (Cart. de S. Millán, pág. 19.)
Gonzalo Vela, Obarenes, 873. (Cart. de S. Millán, pág. 19.)
Alejandro Quilino, abad, al N . de Burgos, 890. (Argáiz: S. L., VI, pá-
gina 398.)
Mauselo, 911, fundación de Dueñas. (Yepes: Coronica, IV, fol. 445.)
García Díaz, 911, fundación de Dueñas. (Yepes: Coronica, fol. 445.)
Munio Vela, 911, fundación de Dueñas. (Yepes: Coronica, IV, fol. 445.)
Tello, abad de Valpuesta, 911. (Chart. de Valpuesta, núm. XI.)
Munnadonna, madre de Fernán González, Arlanza, 912 (?) (Cart. de
Arlanza, págs. 5, 10 )
1392 F R A Y J U S T O PÉREZ DE URBEL

Ramiro, hermano de F e r n á n González, Arlanza, 912 (?) (Cart. de Ar-


lanza, p á g s . 5 y 10.)
Maurelo Díaz, Arlanza, 912 (?) {Cart. de Arlanza, págs. 5 y 10.)
Fernando Sarracínez, A r l a n z a , 912. {Cart. de Arlanza, págs. 5 y 10.)
L a i n Rodríguez, 913, O r b a ñ a n o s . {Cart. de 8. Millán, pág. 21.)
Osacio abad, 894, Valpuesta. (Chart. de Valpuesta, núm. VII.)
Julián, abad de Unoeca, Á l a v a , 897. (Argáiz: 8. L., V I , 561.)
Gemelle Victoriz, 903. {Chart. de Valpuesta, 308.)

Gonzalo Téllez, conde en L a n t a r ó n (Argáiz: 8. L.. V I , 561); 902, Bur-


gos (Ibid., pág. 120); conde en Castilla, 903 {Chart de Valpuesta, nú-
mero X ) ; 911, Valpuesta {Chart. de Valpuesta, núm. X I ) ; conde
en Cerezo, 913 {B. de Cárdena, pág. 327); su donación a Arlanza,
912 (?) {Cart. de Arlanza, pág. 10), 913, conde en Castilla {Chart. de
Valpuesta, núm. X X I V ) .
Ñuño Núñez, conde en Castilla, 899 {B. de Cárdena, pág. 117), 909,
comité Munioni i n Castella (Ibid., pág. 75); comité Nunu Nuniz &
Castella (Ibid., pág. 74).
Sancho Iñiguez, 929, Burgos. (B. de Cárdena, pág. 115.)
Gonzalo Fernández, conde e n Burgos, 899 (B. de Cárdena, pág. 117) ;
912, conde en Castilla (Ibid., pág. 73); 912, confirma los fueros de
B r a ñ o s e r a ; conde en Burgos, 714 {B. de Cárdena, pág. 82); 915,
conde en Castilla (Ibid., p á g . 116).
Fernando Díaz, conde en L a n t a r ó n , 913. {Cart. de 8. Millán, pág. 21.)
Fronismus, obispo, 913 (segurame'nte Frunimio, obispo de León). Ce-
rezo. {B. de Cárdena, p á g . 327.)
Gudesteos, obispo, Cerezo, 913. {B. de Cárdena, pág. 327.)
Sonna, abad, Cerezo. 913. {B. de Cárdena, pág. 327.)
Damián, abad, Cerezo, 913. {B. de Cárdena, pág. 328.)
Donnino, abad, Cerezo, 913 (B. de Cárdena, pág. 328); Burgos, 915
(Ibid., 34.)
As-sur González, Cerezo, 913. (B. de Cárdena, pág.328.)
Munio Assuriz, Cerezo, 913. {B. de Cárdena, pág. 328.)
Obeco, abad, 915. {B. de Cárdena, pág. 34.)
Lázaro, abad, 914. {B. de Cárdena, pág. 82.)
Diego, obispo de Valpuesta, 929. {Chart. de Valpuesta, núm. XIII.)
Cipriano, abad, 914. {B. de Cárdena, pág, 85.)
Obeco, obispo, donación de F l á m u l a , 914. {B. de Cárdena, pág. 115.)
Dolquito, abad, 914. {B. de Cárdena, pág. 82.)
García Didaci, 916. (Yepes: Coránica, IV, fol. 445.)
Pedro, abad, 921. De él se h a b l a en un pacto que trae Tomás González,
Colección de privilegios, t. V I , 1833, pág. 7-9. E l trata de un mo-
PERSONAJES DE L A CASTILLA CONDAL 1393

nasterio levantado en el valle de Aradina con el título de San Pe-


dro. ¿Será San Pedro de Caradigna o Cárdena?
Zorraquin, 915, cerca de Burgos. (B. de Cárdena, pág. 34.)
Fredenando, conde en Castilla, cerca de Burgos, 917. (B. de Cárdena,
página 309.) ¿Fernando Ansúrez? ¿Fernando Díaz?
Vigilano, juez, 919, Álava, (Chart. de Valpuesta, núm. XII.)
Valerio, abad, 919, Álava. {Chart. de Valpuesta, núm. XII.)
Maurelo, abad, 919, Álava. (Chart. de Valpuesta, núm. XII.)
As-sur, abad, 919, Álava. (Chart. de Valpuesta, núm. XII.)
Munio Vela, conde en Álava, 919. (Chart. de Valpuesta, núm. XII.)
Gonzalo Díaz, 921, Burgos. (B. de Cárdena, pág. 41.) Hace una donación
a Cárdena con su mujer María y sus hijos Ñuño, Fernando, Tello y
Sarracino.
Obeco Núñez, 921, Burgos, (B. de Cárdena, pág. 24.)
Belasco, 921, Burgos. (B. de Cárdena, pág. 81.) Vende una hacienda a
Cárdena con su mujer Vita y sus hijos Munio, Jimeno, Iñigo, Gar-
cía y Fortún.
Abdelmondar, 923, fundación de Santa Coloma. (Yepes: Coronica,
tomo IV, escrit. 20, fol. 443.)
Fernando Díaz, 923, fundación de Santa Coloma. (Yepes: Coronica,
tomo IV, escrit. 20, fol. 443.)
Alvaro Herrameliz, 923, fundación de Santa Coloma. (Yepes: Coronica,
tomo* IV, escrit. 20, fol. 443,) Conde en Lantarón, 929. (Valpuesta,
documento núm. X V . )
Gustios, 923, fundación de Santa Coloma. (Yepes: Coronica, t. IV, es-
critura 20, fol. 443.)
Diego Nepocioniz, 923, fundación de Santa Coloma. (Yepes: Coronica,
tomo IV, escrit. 20, fol. 443.)
Ñuño Alvarez, 923, fundación de Santa Coloma. (Yepes: Coronica, t. IV,
escritura 20, fol. 443.)
Guttier Assuriz, 923, fundación de Santa Coloma. (Yepes: Coronica,
tomo IV, escrit. 20, fol. 443.)
Lain Sarracinez, 924. (Cart. de Afianza, pág. 17.)
Domna Gotina, 924. (Cart. de Arlanza, pág. 14.)
Sonna Daildiz, 924. (Cari, de Arlanza, pág. 17.)
García Alvarez, 924. (Cart. de Arlanza, pág. 17.)
Galindo Sandiniz, 924. (Cart. de Arlanza, pág. 17.)
Diego Rodríguez, 924. (Cart. de Arlanza, pág. 17.)
Munio Rodríguez, 924. (Cart. de Arlanza, pág. 17.)
Feleis Rodríguez, 924. (Cari, de Arlanza, pág. 17.)
Gonzalo Gustios, 921, Burgos. (B. de Cárdena, pág. 42.)
1394 FRAY J U S T O PÉREZ DE URBEL

Rodrigo Díaz, 921, Burgos (B. de Cárdena, pág. 42); 924, su donación
a Tabladillo (Cart. de Arlanza, pág. 14.)
Diego Nepocianiz, 921, Burgos (B. de Cárdena, pág. 42); 926 (Ibidem,
página 211).
Alvaro Ovecoz, 921, Burgos. (B. de Cárdena, pág. 42.)
Ñuño Fernández, conde de Castilla, 921 (B. de Cárdena, pág. 42); 922,
comité Domno Nunu in Virgos (Ibid., pág. 152); Ñuño Fernández,
conde, 926 (Ibid.,-pág. 210) ; 929, Nuno comité (Cartulario de Santa
María del Puerto, pág. 423).
Fernando Ansúrez, 921, Burgos (B. de Cárdena, pág. 23); .929 (Ibidem,
114 y 150).
Momadonna, mujer de Fernando Ansúrez, 921. (B. de Cárdena, pág. 23.)
Asur Fernández, 921. (B. de Cárdena, pág. 23.) 922-950. Cárdena, Oña,
Vega, Sahagún, Husillos, etc.
Gotina (Domna), 924. (Cart. de Arlanza, pág. 17.)
Falcón Pinnuelez, 924. (Cart. de Arlanza, pág. 17.)
Diego Mudarra, 924. (Cart. de Arlanza, pág. 17.)
Gustios González, 924. (Cart. de Arlanza, pág. 17.)
Iñigo Rodríguez, 924. (Cart. de Arlan...a, pág. 17.)
Meme Teces, 924. (Cart. de Arlanza, pág. 17.)
Rodrigo Muñoz, 926. (B. de Cárdena, pág. 211.)
Rodrigo Fernández, 926. (B. de Cárdena, pág. 210.)
Fernando Ansúrez, conde en Castilla, 929. (B. de Cárdena, págs. 114
y 150.)
Abeáza, abad, 926, Burgos. (B. de Cárdena, pág. 211.)
Abomaraán de Santa María, 926, Burgos. (B. de Cárdena, pág. 211.)
Abuhab de Santa María, 926, Burgos. (B. de Cárdena, pág. 211.)
Antemán de Santa María, 926. (B. de Cárdena, pág. 211.)
Flagino de Santa María, 926. (B. de Cárdena, pág. 211.)
Gimara, abad, 926. (B. de Cárdena, pág. 211.)
Iñigo, abad, 926. (B. de Cárdena, pág. 211.)
Mendar de Santa María, 926. (B. de Cárdena, pág. 211.)
Nemar de Santa María, 926. (B. de Cárdena, pág. 211.)
Obeco de Santa María, 926. (B. de Cárdena, pág. 211.)
Rapinato, abad, 926. (B. de Cárdena, pág. 211.)
Ñuño, conde, 927. (Cart. de Santa María del Puerto, B. R. A. H., LXXIII,
página 423.)
Montano, abad, 927. (Cart. de Santa María del Puerto, B. R. A. H.,
LXXIII, pág. 423.)
Rodamio, sayón, 927. (Cart. de Santa María del Puerto B R A H ,
LXXIII, pág. 424.)
PERSONAJES DE L A CASTILLA CONDAL 1395

Esteban, abad de Cárdena, 929. (JB. de Cárdena, pág. 82.)


Moma Donna, cometissa, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.)
Diego Obecoz, 929. (B. de Cárdena, pág. 82.)
Ramiro Gundisalviz, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.)
Silvanus, abba, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.)
Munnio Obecoz, 929. (B. de Cárdena, pág. 82.)
Julianus, abba, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 18.)
Aper, abba, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.)
Sesualdus, abba, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.)
Gondesscius, abba,, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.)
Munio Belasco, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.)
Sancio Ferrarlo, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.)
Aper Gaubiano, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.)
Johannes de Arreba, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.)
Garsea Fredinandiz, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.)
Gomeci Didaci, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 18.)
Nunnio Ovecez, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 18.)
Nepocianus Didaci, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 26.)
Lope Sarracínez, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.)
Ansuri Fredinandiz, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 18.)
Gundesalvus Vermudiz, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.)
Régela Garciaz, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 18.)
Nunno Nunniz, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.)
Gasseza Telliz, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 18.)
Vermudus, abba, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.)
Stephanus, abba, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.)
Rapinatus, presbiter de Caradigna, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18

y 21.)
Hurraca, regina, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.)
Mama Donna, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.)
Fronildi, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.)
Eldoncia, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.)
Félix, presbiter, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.)
Ariano, presbítero, 929. (Cart. de Arkmza, pág. 24.)
Sebastián, obispo, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 26.)
Didaco Nepociani, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 26.)
Flámula, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 26.)
Enneco Didaz, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 26.)
Sarracino Ennezez, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 26.)
Munio' Faniz, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 26.)
Roderico Gustioz, 929 (Cart. de Arlanza, pág. 26), 930 (íbid., págs. 6
24
J396 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

y 10); 934, Ruy Gustios el Mejorado (Fueros de Canales); 944 (Be-


cerro de Cárdena, pág. 57).
Rellitus, abba, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 26.)
G-andius, abba, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 26.)
Quintila, abba, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 26.)
Assur, abad de San Quirce, 929. (Ferotin: Hist. de Vaho, de Silos, pá-
gina 14.)
Alvaro Harrameliz, 929. (Chart. de Valpwesta, pág. 315.)
Flámula, 929. (B. de Cárdena, págs. 114 y 115.)
Obeco, obispo, 929. (JB. de Cárdena, pág. 115.)
Munnio Obecoz, 929. (B. de Cárdena, pág. 115.)"
Sancio Ennecoz, 929. {B. de Cárdena, pág. 115.)
Didaco Obecoz, 929. (B. de Cárdena, pág. 115.)
Abdelmedre, 929. (B. de Cárdena, pág. 115.)
Silo, su mujer Gulatruda y sus hijos Diego, Retefreda, Dedegoncia, Vic-
trüi y Baudili, 929. (Sota: Príncipes de Asturias, pág. 625.)
Gudesteos Gundisalviz, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 14.)
María, abatissa, 930. (Cart. de Arlanza, pág. 26.)
Munio, presbiter, 930. (Cart. de Arlanza, pág. 26.)
Eufrasia, abadesa, 930. (Cart. de Arlanza, pág. 26.)

PERSONAJES D E L A ÉPOCA DE FERNÁN GONZÁLEZ


Y GARCI FERNANDEZ

I.—PERSONAJES CIVILES.

Muma Donna, 931. (Cart. de Arlanza, pág. 36.)


Ovecus Nunnez, 931. (Ibidem y 34.)
Lup Soemenoz, 931. (Ibidem.) :
Alvaro Velascez, 931. (Ibidem.)
Didaco Velascez, 931. (Ibidem.)
Rodanius Fraudes, 931. (Ibidem.)
Tel Nunnez, 931. (Ibidem.)
Alvaro Ovecoz, 931. (Ibidem.)
Didaco Nunnez, 931. (Ibidem.)
Didaco Jemellus, 931. (Ibidem.)
Cardellus, 931. (Ibidem.)
Nunnus, 931. (Ibidem.)
PERSONAJES DE L A CASTILLA CONDAL 1397

Assur Munnicoz, 931. {B. de Cárdena, pág. 210.)


Froila y su mujer Eldora, 931. (Cart. de Liébana, núm. IV.)
Maurello Díaz, 931. {Cart. de Arlanza, pág. 34.)
Ferrandus Sarracínez, 931. {Cart. de Arlanza, pág. 34.)
Assur Gundessalviz, 931. {Cart. de Arlanza, pág. 34.)
Vegila Munniuz, 931. (Cari, de Arlanza., pág. 34.)
Roderico Didaci, 931. {Cart. de Arlanza, pág. 34.)
Guttier Fernandiz, 931. {B. de Cárdena, pág. 210.)
Ferdinandus Ovecoz, 931. {Cart. de Arlanza, pág. 34.)
Oveco Telliz, 931. {Cart. de Arlanza, pág. 34.)
Rodrigo Albariz, 931. (B. de Cárdena, pág. 210.)
Sancio Berrario, 931. {Cart. de Arlanza, pág. 34.)
Gundesalbo Ennecoz, 931. {B. de Cárdena, pág. 210.)
1
Guttier Nunniz, conde en Burgos, 931. {B. de Cárdena, pág. 119.)
Gundesalbo Nunniz, 931. {B. de Cárdena, pág. 210.)
Fredenando Nunniz, 931. {B. de Cárdena, pág. 210.)
Munnio Ziniz, 931. {B. de Cárdena, pág. 210.)
Ziniz Rodriz, 931. {B. de Cárdena, pág. 210.)
Alvaro Muñoz, 932 y 968. {B. de Cárdena, pág. 213.)
Gómez Didaz, 932. {B. de Cárdena, pág. 213.)
Nunnu Fernández, 932. {B. de Cárdena, pág. 213.)
Fredenando Didaz, 932. {B. de Cárdena, pág. 213.)
Amusco Munioz, 932. {Cart. de S. Millán, pág. 35.)
Aper Gutiérrez, 932. {Cart. de S. Millán, pág. 35.)
Asur González, 932 (B. de Cárdena, pág. 333), 913 (Ibid., pág. 328),
957, (Ibid., pág. 88), 930 (Cari, de Arlanza, págs. 9, 13, 33).
Bela Gutiérrez, 932. {Cart. de S. Millán, pág. 35.)
Gonzalo Ansúrez, 932. {B. de Cárdena, pág. 333.)
Munio Ansúrez, 932. {B. de Cárdena, pág. 333.)
Salvator Garsea, 932. {Silos, ms. 10, fol. 23.)
Belasco Quarta, 932, Pedernales. {B. de Cárdena, pág. 115.)
Didaco Rodriz, 932 {B. de Cárdena, pág. 333); 968, F. de Brañosera
(Cari, de Arlanza, pág. 4); 944 {B. de Cárdena, Modúbar {B. de Cár-
dena, pág. 54).
Vigila Garsea, 932. {Silos, ras. X, fol. 23.)
Enneco Sangoz y su mujer Jimena, 932. {B. de Cárdena, pág. 49.)
Fernando Díaz, 932 {B. de Cárdena, pág. 213); 942 {Cart. de Aralanza,
página 46.)
Flaginus Zitiz, 932. {B. de Cárdena, pág. 333.)
Fredenando Gudestioz, 932, Vallejimeno {Cart. de Arlanza, pág. 37);
944, S. Martín de Modríbar. {B. de Cárdena, pág. 54.) ,
1398 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Gómez Díaz, 932, alférez del conde (B. de Cárdena, pág. 213); 964, Ber-
zares. (Ibid., pág. 366.)
Gonzalo Ansúrez, 932 (B. de Cárdena, pág. 333); 943, firma con dona-
. ción de A s u r Fernández a Cárdena. (Ibid., pág. 363.)
Gutáer Gutiérrez, 932. (Ca,rt. de S. Mülán, pág. 35.)
Morelliz Gutiérrez, 932. (Cart. de S. Mülán, pág. 35.)
Munnio González, 932, Burgos (B. de Cárdena, pág. 213); 932. (Ibid., pá-
tina 333.)
Munnio Ovécoz, 932 (Cart. de S. Mülán, pág. 35); 932. (Cari, de Arlan-
za, pág. 38.)
Munio Scemeno, 932. (Cart. de Arlanza, pág. 37.) V i l l a de Munio Sce-
meno. Vallegimeno.
Nepzane Dolquitiz, 935, Balzalamio (B. de Cárdena, pág. 229); 962.
(Ibid., pág. 221.)
Ñ u ñ o Fernández, 932. (B. de Cárdena, pág. 213.)
Oveco Didaz, 932 (Cart. de B. Mülán, pág. 35); 955. (Ibide., pág. 59.)
Oveco Gutiérrez, 932. (Cart. de B. Mülán, pág. 35.)
Oveco Hazan, 932. (Cart. de 8. Mülán, pág. 35.)
Sarracín Gutiérrez, 932. (Cart. de S. Mülán, pág. 35.)
Scemeno Ossote, 932-950. (Cart. de Arlanza, pág. 38.)
Tellu Ovecoz, 932. (C^rt. de S. Mülán, pág. 35.)
Velasco Apriz, 932. (Cart. de Arlanza, pág. 37.)
Velasco Gondisalvuee, 932-950. (Cart. de Arlanza, pág. 37.)
Fredenando Gudesteos, 932-950. Cart. de Arlanza, pág. 32.)
Abolmondar Sarracíniz, 935. (B. de Cárdena, pág. 229.)
Apre de Lara, 935. (B. de Cárdena, pág. 228.)
Beila Telliz, 935. (B. de Cárdena, pág. 229.)
Begela Telliz, 950. (Ch. de Valpuesta, págs. 323, 325, 328, 331, 335 y 336.)
Muza iben Galeph, 935, Balzalamio. (B. de Cárdena, pág. 229.)
Munio Bellidiz, 935, Burgos. (B. de Cárdena, pág. 229.)
Munnio Hanniz, 935, Balzalamio (B. de Cárdena, pág. 229); 962 (Ibid.,
página 221); 942 (Cart. de Arlanza, pág. 46); 945 (B. de Cárdena,
página 295); 945 (Ibid., pág. 30); 945 (Ibid., pág. 293); 949 (Ibid.,
p á g i n a 365); 962 (Ibid., pág. 317); 972 (Ibid., pág. 113).
Beila Monnio, 936. (Cart. de S. Mülán, pág. 36.)
Dolquiti Beilaz, 936, juez en Cerezo. (Cart. de S. Mülán, pág. 36.)
Didaco Rodania y su mujer Tarasia, 937, Boada. (Cart. de Arlanza, pá-
ginas 40-43.)
Munnio Núñez, comité, 937. (Cart. de Arlanza, pág. 43.)
Diego Fernández, 938, Sietefenestras (Cart. de S. Mülán, pág. 38); 945
(Ibid., pág. 43); 947, Salcedo (Ibid., pág. 52); 947, Cihuri (Ibid., pá-
PERSONAJES DE, LA CASTILLA CONDAL 1399

gina 53); 948, Grañón (Ibid., ,pág. 54); 940 (Cart. de Valpuesta, pá-
gina 321). Cuñado de Diego, ob. de Valpuesta, 950 (B. de Cárdena,
página 298).
Obeco Assuriz, 938, Sietefenestras (Cart. de 8. Millón, pág. 38); 945,
Anana (Ibid., pág. 43); 947, Salcedo (Ibid., pág. 52); 947, Cihuri,
(Ibid., pág. 53); 948, Grañón (Ibid., pág. 54); 943 (B. de Cárdena,
página 363). Carta de su padre Asur Fernández.
Gundisabo Arderiz, 938, Sietefenestras (Cart. de S. Millón, pág. 38);
944, Pazuengois (Ibid., pág. 41); 945 (Ibid., págs. 43, 44 y 46); 947,
Salcedo, Cihuri (Ibid., págs. 51 y 53); 948, Grañón (Ibid., pág. 54.)
Feles Sarracínez y su mujer Eldvara, 939. (B. de Cárdena, pág. 139.)
Rodrigo (Feles), cognomento Abolmondar, 939. (B. de Cárdena, pág. 139.)
Ruderico Abolmondar, 939. (B. de Cárdena, pág. 139.)
Fredenando Blascoz, 940, hermano de Diego, ob. de Valpuesta (Chart. de
Valpwesta, pág. 321); 945, Pedroso (Cart. de S. Millón, págs. 44,
45 y 46); 947, Salcedo (Ibid., pág. 51); 947, Cihuri, pág. 53.
Ñuño Gómez, 940. (Cart. de S. Millón, pág. 38.)
Sancho Gómez, 940. (Cart. de S. Millón, pág. 38.)
Bermudo Fannez, 941 (B. de Cárdena, pág. 64); 968, Montorio (Ibid.,

página 280).
Gonzalo de Aza, 941. (B. de Cárdena.)
Tello Offilo, 941. (B. de Cárdena, pág. 292.)
Abolmondar Hannaniz, 942. (Cart. de Afianza, pág. 46.)
Alvaro Belaz, 942. (C. de Arlanza, pág. 46.)
Armentag Hannaniz, 942. (C. de Arlanza, pág. 46.)
Bela Alvarez, 942, Berlangas. (C. de Arlanza, pág. 46); 947, Salcedo
(C. de S. Millón, pág. 63); 948, Grañón. (Ibid., pág. 54).
Beila Sarracínez, 942, Berlangas. (C. de Arlanza, pág. 47); 964, Boada.
(Ibid., pág. 48.); 958 (B. de Cárdena, pág. 225.)
Didaco Adefonso, 942, Berlangas. (C. de Arlanza, pág. 48.); 943 (B. de
Cárdena, pág. 22.)
Didaco Sarracínez, 942, Berlangas (C. de Arlanza, pág. 46); 945 (B. de
Cárdena, pág. 288); 959 (Ibid., pág. 187); 944, Pazuéngos (C. de San
Millón, pág. 41); 947, Salcedo y Cihuri (Ibid., págs. 51 y 53).
Fernando Muñoz, 942, Berlangas (C. de Arlanza, pág. 46); 964, Beza-
res (B. de Cárdena, pág. 366); 968 (Ibid., pág. 280).
Fronilde, mujer de Domno Didaco, 942 (B. de Cárdena, pág. 26). En
Cárdena, con sus hijos Oveco Díaz y Alvaro Díaz y sus sobrinos Ro-
mane Muñoz y Vermudo Muñoz, 963 (11).
1400 F K A Y JUSTO PÉREZ DE UEBEL

Gondesalvo F r e d e n á n d i z , 942 (C. de Arlanza, pág. 46); 959 y su mujer


Fronilde (B. de Cárdena, pág. 302).
Munnio Téllez, 942 (C. de Arlanza, pág. 46); 947 (B. de Cárdena, pági-
na 285).
Mutarraf Caziato, 942 ( C de Arlanza, pág. 46).
Recaredo Recarediz, 942 (C. de Arlanza, pág. 46).
Rodericus Gundesálviz, 942, Berlangas (C. de Arlanza, pág. 46).
Sarracín Sarracínez, 942 (C. de Arlanza, pág. 47).
Vermudo Garcíaz, 942, Berlangas (C. de Arlanza, pág. 46); 963 (£. de
Cárdena, pág. 11).
Fredenando Assuriz, 943, hijo de Asur Fernández (B. de Cárdena, pá-
gina 363).
Guttier Assuriz, 943, hijo de Assur Fernández (B. de Cárdena, pág. 363).
Munnio Assuriz, 943 (B. de Cárdena, pág. 363); 966 (C. de Valpues-
ta, pág. 347); 945 (JO. de S. Millán, pág. 45); 968 (C. de Arlan-
za, pág. 41).
Osorio Munnioz, 943, Sacramenia (B. de Cárdenla, pág. 363).
Placenti Didaz, 943 (B. de Cárdena, pág. 22).
Assuri Bermúdez, 944, L o s Ausines (B. de Cárdena, pág. 54); 945 (Ibi-
dem, pág. 293).
Beila Dolquitiz, 944, Pazuengos (C. de S. Millán, pág. 41); 947, Salce-
do (Ibid., pág. 5 3 ) ; 936 (Ibid., pág. 36).
Didaco Gudesteuz, 944 (B. de Cárdena, pág. 54), S. Martín de Modu-
har; 963 (Ibid., p á g . 11); 963 (Ibid., pág. 8 ) ; 964 (Ibid., pág. 13).
Gudestios Didaz, 944, S. Martín de Modubar (B. de Cárdena, pág. 54).
Fredenando Gudistios, 944 (Ibid.).
Guttier Gomiz, 944 (C. de S. Millán, pág. 41), armiger comitis; 945 (Ibi-
dem, pág. 43); 947 (Ibid., págs. 52 y 53) ; 948 (Ibid., pág. 54).
Munio, saione de V a l l e (C. de Arlanza, pág. 48); 944 (B. de Cárdena,
página 66); 945 (Ibid., pág. 30).
Munnio Gudestioz, 944 (C. de 8. Millán, pág. 41); 947, Salcedo (Ibid., pá-
gina 52); Cihuri (Ibid., pág. 53); 942 i C . de Arlanza, pág. 46); 963
(B. de Cárdena, p á g . 11); 963 (Ibid., pág. 8 ) ; 934, Fuero de Cana-
les; 963 (B. de Cárdena, pág. 13).
Oveco Roderiz, 944, M o d u b a r (B. de Cárdena, pág. 54).
Sarracini Alvarez, 944, Pazuengos (C. de S. Millán, pág. 41); 947, Sal-
cedo (Ibid., pág. 5 3 ) .
Armentario Díaz, 945 (B. de Cárdena, pág. 301).
Assur Didaz, 945 (B. de Cárdena, pág. 293).
Didaco Arias, 945 (B. de Cárdena, pág. 146).
PERSONAJES DE L A CASTILLA CONDAL 1401

Didaco Munioz, 945 (295); 945 (Ibid., pág. 29); 949 (Ibid., pág. 365) ;
962, hijo de Murrio Fanniz (Ibid., pág. 317).
Falconio Relaster, 945 (B. de Cárdena, pág. 146).
Farm© Muñoz, 945 (B. de Cárdena, pág. 288).
Feles Ermauz, 945 (B. de Cárdena, pág. 295).
Fredenando Ruderici, 945 (B. de Cárdena, pág. 302).
Fredinando Sarracíniz, 945 (B. de Cárdena, pág. 302).
Gundesalbo Addilio, 945 (B. de Cárdena, pág. 246); G. Adiliiz, 942, Ber-
langas (C. de Arlanza, pág. 46).
Gundissalvo Munnioz, 945 (B. de Cárdena, pág. 293); 963 (Ibid., pági-
na 20).
Gundisalbo Ruderici, 945 (B. de Cárdena, pág. 302).
Guttier Didaz, 945 (B. de Cárdena, pág. 288); 959 (Ibid., pág. 302).
Guttier Godestiez, 945 (C! de Arlanza, pág. 46).
Hanne Godestioz, 945 (C. de S. Millán, pág. 43); 947 (Ibid., págs. 52
y 53); 948 (Ibid., pág. 54).
Mirelli Molleliz, 945 (B. de Cárdena, pág. 293).
Munio Armentari, 945 (B. de Cárdena, pág. 301).
Munnio Dannaz, 945 (B. de Cárdena, pág. 295).
Munnio Fannez, 945 (B. de Cárdena, pág. 288); 962 (Ibid., pág. 317).
Munnio Licini, 945 (C. de 8. Millán, pág. 43).
Munnio Morellez, 945 (B. de Cárdena, pág. 293).
Nunnu Ruderici, 945 (B. de Cárdena, pág. 302); 963 (Ibid., pág. 11);
964 (Ibid., pág. 13).
Ordonio Nunniz, 945 (B. de Cárdena, pág. 288).
Oro vio Zohagelli, 945 (C. de 8. Millán, págs. 43 y 46); 947 (Ibid., pá-
ginas 51 y 53); 948 (Ibid., pág. 54).
Rodrigo Armentari, 945 (B. de Cárdena, pág. 30).
Tellu Ruderici, 945 (B. de Cárdena, pág. 302).
Bervodo García, 947, Salcedo (C. de S. Millán, pág. 52); Bermudo Gar-
ceiz, 947, Cihuri (Ibid., pág. 55).
Munnio Munnioz, 947 (C. de 8. Millán, págs. 52 y 53).
Munnio Núñez, 947, Salcedo (C. de S. Millán, pág. 52); Cihuri (Ibid., pá-
gina 53); 950, Bureva (C. de Valpuesta, pág. 325).
Didaco Galindiz, 947 (B. de Cárdena, pág. 285).
Vegila Alvarez, 947, Salcedo (C. de S. Millán, pág. 52).
Cisla Munioz, 949 (B. de Cárdena, pág. 365).
Hanni Munnioz, 949 (B. de Cárdena, pág. 365); 962 (Ibid., pág. 221).
Alfonso Sendini, 950 (B. de Cárdena, pág. 222); 958 (Ibid., pág. 225).
Alvaro Obecoz, 950, Salcedo (C. de 8. Millán, pág. 57).
Fredenando Feles, 950, Bureva (C. de Valpuesta, págs. 323, 327 y 331).
1402 F K A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

Begela Patérnez, 950 (C. de Valpuesta, pág. 328).


Belasco Galíndez, 950 (C. de Valpuesta, pág. 327).
Jhoannes de Solaco, 950 (C. de Valpuesta, pág. 331).
Mirel Fredenando, 950 (B. de Cárdena, pág. 298).
Munio Belaza, 950, B u r e v a (C. de Valpuesta, págs. 323, 325, 328, 330,
331, 335 y 338).
Munnio Mannario, 950 (C. de Valpuesta, págs. 323, 328, 331, 335 y 338).
Munnio Placenti, 950, Bureva (C. de Valpuesta, pág. 327).
Munnio Ruderici, 950 (B. de Cárdena, pág. 298).
Munnio Sanzonez, 950, Bureva (C. de Valpuesta, págs. 323, 325, 328,
335, 337, 338 y 331).
Munnio Ulioz, 950 (B. de Cárdena, pág. 222).
Nunnu Albaroz, 950, Bureva (C. de Valpuesta, págs. 323, 325, 327, 328,
331, 333,-335 y 338).
Sarracino Obecoz, 950, Salcedo (C, de S. Mülán, pág. 57).
Tellu Sanzones, 950 ( C de Vákpuesta, pág. 338).
Vermudo F r e d e n á n d e z , 950 (C. de Valpuesta, 323); 950 (Ibid., pág. 327).
Armentero Núñez, 952 (B. de Cárdena, pág. 341).
Didaco Téllez, 952 (C. de S. Mülán, pág. 58).
Diego Beilaz, 952 (C. de S. Mülán, pág. 58).
Gondisalvo Didaz, 952 (C. de 8. Mülán, pág. 58).
Munnio Alvariz, 952 (C. de 8. Mülán, pág. 58).
Rodrigo Nuniz, 952 (B. de Cárdena, pág. 341); 963 (Ibid., pág. 20).
Beila Rebéllez, 954, Silos (Recueü..., pág. 4).
Didaco Simplicio, 954, Silos (Recueil..., pág. 4).
Fraude Arguiso, 954, Silos (Recueü..., pág. 4).
Frande Arguiso, 954 (Ferotin, G. de Silos, pág. 4).
García Alvarez, 954 (Ferotin, C. de Silos, pág. 4).
García Alvarez, 954, Silos (Recueü..., pág. 4 ) ; 955, S. Zadornil (O. de
San Mülán, pág. 59).
García Bencenialoce, 954 (Ferotin, C. de Silos, pág. 4).
Garcie Bencemaloce, 954, Silos (Recueü..., pág. 4).
Munini Alvarez, 954, Silos (Recueü..., pág. 4).
Munio Alvarez, 954 (Ferotin, C. de Silos, pág. 4.)
Munio Díaz, 954 (Ferotin, C. de Silos, pág. 4).
Sarracino Jiménez, 954 (Ferotin, C. de Silos, pág. 4).
Sarracine Scemenoz, Silos, 954 (Recueil..., pág. 4).
Teillu Marellez, 954, Silos (Recueil..., pág. 4).
Tello Maurelez, 954 (Ferotin, C. de Silos, pág. 4.)
Vela Rebéllez, 954 (Ferotin, C. de Silos, pág. 4).
PERSONAJES DE LA CASTILLA CONDAL 1403

Alvaro Sarraciniz, 955, Álava (C. de S. Mülán, pág. 59); 944 (Ibid., pá-
gina 41); 945 (Ibid., pág. 43) ; 947 (Ibid., pág. 52); 948 (Ibid., pá-
gina 54).
Justa de Maturana, 955, S. Zadornil (C. de S. Mülán, pág. 59).
Sancio Sarracinez, 955 {B. de Cárdena, pág. 44).
Oveco Munnioz, 955 (B. de Cárdena, pág. 44); 947, Salcedo {C. de San
Mülán, pág. 52); Cihuri (Ibid., pág. 53); 938, Sietefonestras (Ibi-
dem, pág. 38); 945, Salinas de Anana (Ibid., pág. 43) ; Grañón, 948
(Ibid., pág. 54).
Diego Obecoz, 955 (B. de Cárdena, pág. 44).
Sevuldo juez, 955 {B. de Cárdena, pág. 44).
Sancha Sánchez, 955 (B. de Cárdena, pág. 44).
Vermudo Gudistioz, 955 (B. de Cárdena, pág. 44); 947 (Ibid., pág. 285).
Alvaro Téllez, 956, Salcedo (C. de S. Mülán, pág. 61); 942, (C. de ArUn-
za, pág. 46).
Ferro Acenarez, 956, Vascones (B. de Cárdena, pág. 67).
Ferro Sangiz, 956, Vascones [B. de Cárdena, pág. 67).
Fortuni García, 956, Vascones (B. de Cárdena, pág. 67).
Fortunio Scemenoz, 956 (O. de Valpuesta, pág. 341).
Galindo García, 956, Vascones (B. de Cárdena, pág. 67).
Galindo Soliz, 956, Vascones (B. de Cárdena, pág. 67).
Gazo Laztago, 956, Vascones (B. de Cárdena, pág. 67).
Lope Scemenoz, 956 (C. de Valpuesta, pág. 341).
Monnio Nequétiz, 956 (C. de S. Mülán, pág. 61).
Beila Didaz, 957, Burgos (B. de Cárdena, pág. 224).
Belasco Téllez, 957 (B. de Cárdena, pág. 88).
Didaco Morelliz, 957 (B. de Cárdena, pág. 102).
Didaco Oggandiz, 957 (B. de Cárdena, pág. 102); 957 (Ibid., pág. 88).
Feles Menéndez, 957 (B. de Cárdena, pág. 88); Feles Velendez, Villal-
billa (Ibid., pág. 356), abad del monasterio de San Andrés de V i -
llal villa.
Gubferico Munnioz, 957 (B. de Cárdena, pág. 88).
Gundissalvo Telliz, 957 (B. de Cárdena, pág. 88); 945 (C. de San Mi*
llán, pág. 43); 964, Bezares (B. de Cárdena, pág. 366).
Munnio Gendúlez, 957 (B. de Cárdena, pág. 102); M . Quentule, Bure-
va, 950 (C. de Valpuesta, págs. 330, 331 y 333).
Munio Justes, 957 (Arch. de Silos, ms. 8, fol. 8).
Obeco Amatiz, 957 ,(B. de Cárdena, pág. 102).
Rarsea Refugano, 957, Burgos (B. de Cárdena, pág. 224).
Rodrigo Berbaldez, 957, Dueñas (A. H. N., c. 41, fol. 11).
Sancio Amatiz, 957 (B. de Cárdena, pág. 102).
1404 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Tello Rellascoz, 957 (B. de Cárdena, pág. 88).


Tellu Loponiz, 957 (B. de Cárdena, pág. 102).
Beila Sendínez, 958 (B. de Cárdena, pág. 225).
Munnio Holiuz, 958 (B. de Cárdena, pág. 225).
Abo Muza, pág. 759 (C. de S. Millán, pág. 63).
A sur Fernández, 959 (C. de S. Millán, pág. 63).

Belasco Didaci, 959 (C. de 8. Millán, pág. 63).


Blasco Azinariz, 959 (C. de S. Millán, pág. 65).
Blasco Gomiz, 959 (C. de S. Millán, pág. 65).
Enneco Harraz, 959 (C. de S. Millán, pág. 63).
Fauni Rodriz, 959 (B. de Cárdena, p á g . 302).
Falcón Muñoz, 959 (B. de Cárdena, pág. 302).
Fronilde, mujer de Gonzalo F e r n á n d e z , 959 (B. de Cárdena, pág. 302);
Condesa, 959, dona a las hermanas de Santa Dorotea en Ciguonza su
heredad en Pareres (A. H . N . , Oña, c. 41, fol. 2 ) ; 963 (B. de Carde-
ña, pág. 20).
Garsea Fortunez, 959 (C. de 8. Millán, pág. 65).
Garsea Gómez, 959 (C. de S. Millán, pág. 65).
Gómez Garceiz, 959 ( C de S. Millán, pág. 69).
Oxando Ennecoz, 959 (C. de S. Millán, pág. 63).
Eoderico Petriz, 959 (B. de Cárdena, pág. 302).
Sarracino Didaz, 959 (B. de Cárdena, pág. 187).*
Tello Monnioz, 959 (C. de S. Millán, pág. 63); 943, Berlangas (C. de
Arlanza, pág. 46); 964 (B. de Cárdena, pág. 13); 950 (C. de Val-
puesta, págs. 323, 325, 327, 328 y 335).
Veila Monioz, 959 (C. de S. Millán, pág. 63).
Vermudo Roderici, 961 (B. de Cárdena, pág. 304).
Didaco Obecoz, 962 (B. de Cárdena, pág. 221); 962 (Ibid., pág. 317).
Gómez Núñez, 962 (B. de Cárdena, pág. 332).
Gonzalo Núñez, 962 (B. de Cárdena, pág. 312).
Hanni Didaz, 962 (B. de Cárdena, pág. 11).
Hanni Fredinándiz, 962 (B. de Cárdena, pág. 221).
Munio Didaz, 962 (B. de Cárdena, p á g . 311); 942, Berlangas (C. de Ar-
lanza, pág. 46); 954, Silos (Recueil..., pág. 4 ) ; 957 (B. de Carde-
ña, pág. 224), Burgos; 949 (Ibid., pág. 365).
Nunu Beilaz, 962 {B. de Cárdena, pág. 22); 963 (Ibid., pág. 11).
Sancio Munnioz, 962 (B. de Cárdena, pág. 332); 932-950, Vallejimeno
(C. de Arlanza, pág. 38).
Alvaro Díaz, 963 (B. de Cárdena, p á g . 11).
Assur Assuriz, 963 (B. de Cárdena, p á g .11); 964 (Ibid., pág. 13).
Beila Beilaz, 963 (B. de Cárdena, pág. 46).
PERSONAJES DE LA CASTILLA CONDAL 1405

Beila Galindo, 963 (B. de Cárdena, pág. 11); 964 (Ibid., pág. 13).
Belasco Gomiz, 963 (B. de Cárdena, pág. 11).
Diego González, 963 (B. de Cárdena, pág. 46).
Fernando Albaroz, 963 (B. de Cárdena, pág. 11).
Gómiz Belliza, 963 (B. de Cárdena, pág. 11).
Gondesalbo Garseaz 963 (B. de Cárdena, pág. 46).
Gonzalo Belascoz, 963 (B. de Cárdena, pág. 20).
Gundesalbo Albariz, 963 (B. de Cárdena, pág. 11); 965 (Ibid., pág. 16).
Hanni Hanniz, 963 (B. de Cárdena, pág. 11).
Jouti Rodriz, 963, Fronilde (B. de Cárdena, pág. 20).
Martinus, episcopus, 963 (£>. de Cárdena, pág. 20).
Munnio Fernández, 963 (B. de Cárdena, pág. 11).
Munio Franko, 963 (B. de Cárdena, pág. 11); 964 (Ibid., pág. 15).
Munnio Ratoriz, 963 (B. de Cárdena, pág. 11); 964 (Ibid., pág. 15);
965 (Ibid., págs. 16 y 17).
Nunnu Refuga, 963 (B. de Cárdena, pág. 11).
Oveco Didaz, hijo de Doña Fronila, 963 (B. de Cárdena, pág. 11).
Petru Munnioz, 963 (B. de Cárdena, pág. 20).
Anaya Godestioz, 964 (B. de Cárdena, pág. 366).
Didaco Flacinez, 964, Boada (C. de Arlanza, pág.. 48).
Ferro Falconiz, 964 (B. de Cárdena, pág. 315).
Gaudesteus Rodriz, 964 (B. de Cárdena, pág. 366).
Gomiz Gundisalbo, 964 (B. de Cárdena, pág. 13).
Órbita Didaz, 964 (B. de Cárdena,, pág. 366).
Nunnu Assuriz, 964 (JS. de Cárdena, pág. 13).
Fronilde, nieta de Ñuño Fernández, 965 (C. de Arlanza, pág. 48).
Tello Feles, 965 (Bec. de Cárdena, pág. 13); 964 (Ibid., pág. 15).
Tellu Leciniani, 965 (¿>. de Cárdena, pág. 17).
Anni Telliz, 967, Burgos (B. de Cárdena, pág. 312).
Asur Núñez, 967 (C. de S. Millán, pág. 65).
Luppe Hamuzoz, 967 (JS. de Cárdena, pág. 88).
Munnio Johannes, 967 (C. de Arlanza, pág. 49).
Obeko Urcegui, 967 (C. de S. Millán, pág. 67).
Sarracino Belascoz, 967 (B. de Cárdena, pág. 88); 942 (C. de Arlanza,
página 46).
Alvaro Rodriz, 968, Montorio (B. de Cárdena, pág. 282).
Didaco Scemenoz, 968, Aguilar (B. de Cárdena, pág. 259); 963 (Ibid., 11) ;
963 (Ibid., pág. 46) ; 944, Pazuengos (C. de 8. Millán, pág. 41); Cihu-
ri, 947 (Ibid., pág. 52).
Feles Didaz, 968, Aguilar (B. de Cárdena, pág. 259).
1406 F R A Y J U S T O PÉREZ DE URBEL

Fernando Varbáldiz, 968, B r a ñ o s e r a (C. de Arlanza, pág. 4).


Gudesteus Munioz, 968, Montorio (B. de Cárdena, pág. 280).
Gutierre Rodriz, 968, B r a ñ o s e r a (C. de Arlanza, pág. 4).
Keiya Sonnaz, 968, Montorio (B. de Cárdena, pág. 280).
Munio Danlucio, 968, A g u i l a r (B. de Cárdena, pág. 259).
Petro García, 968, B r a ñ o s e r a (C. de Arlanza, pág. 4).
Pedro Sanlez, 968, Aguilar (B. de Cárdena, pág. 259).
Scemeno Mauro, 968, A g u i l a r (B. de Cárdena, pág. 257).
Sonna Florez, 968, Montorio (B. de Cárdena, pág. 280).
Ferro Cinto, 969 (B. de Cárdena, pág. 108).
Gundisalvo Godistioz, 969, Rezmondo (B. de Cárdena, pág. 250); 963
(Ibid., pág. 46).
Munnio Sarraciniz, 969 (S. de Cárdena, pág. 332); 964 (C. de Arlan-
za, pág. 48); 971, N u n n u Sarraciniz (B. de Cárdena, pág. 324);
967 (Ibid., pág. 28).
Nunnu Nuniz, 969, Rezmondo (B. de Cárdena, pág. 250); 959, Burgos
(Ibid., pág. 302).
Roderico Germegildez, 969, Rezmondo (B. de Cárdena, pág. 250).
Romano Monnioz, 969, Rezmondo (B. de Cárdena, p á g " 250); 963 (Ibi-
dem, pág. 11); 964 (Ibid., p á g . 15).
Vermudo Monnioz, 969, Rezmondo (B. de Cárdena, pág. 250); 963 (Ibi-
dem, pág. 11); 964 (Ibid., p á g . 15); 965 (Ibid., pág. 16).
Osorius Díaz, 970 (C. de Arlanza, pág. 54).
Asur Fernández, 970, Arlanza (C. de Arlanza, págs. 52-55); 972 (B. de
Cárdena, 7-9 y 9-9); 972, Berlangas (C. de Covarrubias, págs. 4-8);
978 (Ibid., pág. 23); 974 (Ibid., pág. 7 ) ; 982 (B. de Cárdena, pági-
nas 72-73); 984 (Ibid., p á g . 102).
Fredenando Vermúdez, 970 (C. de Arlanza, pág. 54).
Galindo Fernández, 970 (C. de Arlanza, pág. 54).
Gomici Díaz, 970 (C. de Arlanza, pág. 54).
Gundisalbo Vermúdez, pág. 970 (C. de Arlanza, pág. 54).
Nepocianus Díaz, 970 (C. de Arlanza, pág. 54).
Nunno Velaz, 970 (Ó. de Arlanza, pág. 54).
Oveco Fredinándiz, 970 (C. de Arlanza, pág. 54); 972 (C. de Covarru-
bias, pág. 5).
Vela Garcíaz, 970 (C. de Arlanza, pág. 54).
Belendo Gómez, 971 (B. de Cárdena, pág. 323).
PERSONAJES DE LA CASTILLA CONDAL 1407

Nunu Gomiz, 971 (B. de Cárdena, pág. 324) ; 972 (Ibid., pág. 335); 972
(Ibid., pág. 380).
Roderico Téllez, 971 (B. de Cárdena, pág. 324); 972 (Ibid., pág. 6);
972 (Ibid., pág. 5).
Albaro Keiaz, 972 (B. de Cárdena, pág. 5).
Albaro Lupiz, 972 (B. de Cárdena, pág. 11); 982 (Ibid., pág. 73); 972,
Covarrubias (C. de Covarrubias, pág. 6); 978 (Ibid., pág. 23); 984
(B. de Cárdena, pág. 102).
Annaya Gudemeri, 972 (B. de Cárdena, pág. 8); 972, Berlangas (C. de
Covarrubias, pág. 6).
Armentero Sarraciniz, 972, Berlangas (C. de Covarrubias, pág. 6); 972
(B. de Cárdena, pág. 8).
Anni Obecoz, 972, Berlangas (C. de Covarrubias, pág. 6).
Albaro Gundisalviz, 970 (C. de Arlanza, pág. 54).
Armenbero Flaginiz, 972 (C. de Covarrubias, pág. 6).
Asur González, 972 (B. de Cárdena, pág. 335); 972 (Ibid., pág. 380),
Albaro Abduz, 972 (B. de Cárdena, pág. 5).
Abolmondar, 972 (B. de Cárdena, pág. 114).
Abduz Nunniz, 972 (B. de Cárdena, pág. 5).
Beila Garcíaz, 972. Los Ausines (B. de Cárdena, pág. 8).
Belliti, Burgos, 972 (B. de Cárdena, pág. 114).
Bermudo Monioz, 972 (B. de Cárdena, pág. 339); 972 (Ibid., pág. 5).
Begila Didaz, 972 (C. de Covarrubias, pág. 6).
Didaco Osandcz, 972 (B. de Cárdena, págs. 335 y 380).
Didaco Fernandiz, 972 (B. de Cárdena, pág. 8); 979 (C de S. Millán, pá-
gina 72).
Didaco Armentarez, 972 (C. de Covarrubias, pág. 6).
Ermegildo Fredenandiz, 972 (C. de Covarrubias, pág. 5).
Feles Didaz, 972 (B. de Cárdena, pág. 11); 982 (Ibid., pág. 73).; 984 (Ibi-
dem, pág. 102).
Fredenando Armentarez, 972 (C. de Covarrubias, pág. 6); 978 (Ibid., pá-
gina 23); 987, Santillana (Libro de Regla, pág. 42).
Fernando Didaz, 972 (B. de Cárdena, pág. 11); 982 (Ibid., pág. 73).
Fernando Munnioz, pág. 972 (C. de Covarrubias, pág. 6).
Fredenando Sonnaz, 972 (C. de Covarrubias, pág. 6).
Fredenando Telliz, 972 (C. de Covarrubias, pág. 6).
Fredenando Velascoz, 972 (B. de Cárdena, 339, 6).
1408 F E A Y JUSTO PÉREZ DE U E B E L

Fronismus episcopus, 972 (B. de Cárdena, pág. 380); 972 (Ibid., pág. 5 ) ;
Fronimius.
Garsea Gutiérrez, 972 iB. de Cárdena, pág. 11); 984 (Ibid., pág. 102).
Galea abol G a m á r e z , 972 (C. de Covarrubias, pág. 6).
Garsea, 972 (B. de Cárdena, pág. 114); 982 (Ibid., pág. 73).
Garsea Lupiz, 972 (C. de Covarrubias, pág. 6 ) ; 978 (Ibid., pág. 23).
Garvisso Amandiz, 972 (B. de Cárdena, pág. 114).
Gotier Roderiz, 974 (C. de Covarrubias, pág. 8 ) ; 978 (Ibid., pág. 23).
Gudesteo Nuniz, 972 (B. de Cárdena, pág. 5).
Gundesalvo A u s ú r e z , 972 (C. de Covarrubias, pág. 6 ) ; 979, Pedros o (C. de
San Millán, p á g . 7 2 ) .
Gusteus episcopus, 972 (B. de Cárdena, pág. 380).
Gulferico Munnioz, 972 (B. de Cárdena, págs. 335 y 381).
Gundissabo Telliz, 972 ( £ . de Cárdena, págs. 335 y 380); 972 (C. de Co-
varrubias, p á g . 6 ) .
Gundesalvo Gudestioz, 972 (B. de Cárdena, pág. 8 ) ; 972 (Ibid., pág. 1 1 ) ;
972 (Ibid., p á g . 339) ; 992 (Ibid., pág. 212).
Luppe Acenareg, 972 (B. de Cárdena, págs. 335 y 380).
Luppe Amuscoz, 972 (B. de Cárdena, pág. 380).
Munnio Rudsrici, 972 (C. de Covarrubias, pág. 6 ) ; 978 (Ibid., pág. 23).
Munnio Obecoz y su mujer Gontroda, 972 (B. de Cárdena, pág. 103) ;
974 (Ibid., p á g . 194).
Munio Didaci, 972 (C, de Covarrubias, pág. 6 ) ; 978 (Ibid., pág. 2 3 ) ;
987, Santillana (Libro de Regla, pág. 42).
Munnio Sonnaz, 972 (C. de Covarrubias, pág. 6).
Martnus episcopus, 972 (B. de Cárdena, pág. 5).
Munnio Gudestioz, 972 (B. de Cárdena, pág. 339); 972 (Ibid., pág. 5) ;
972 (Ibid., p á g . 6 ) .
Nunnu Obecoz, 972 (C. de Covarrubias, pág. 6 ) ; 978 (Ibid., pág. 23).
Nunnu Munnioz, 972 ( C de Covarrubias, pág. 6 ) ; 978 (Ibid., pág. 23),-
N . Nunnez, 970 (C. de Arlanza, pág. 54); 972 (B. de Cárdena, pá-
gina 380); 972 (B. de Cárdena, pág. 6 ) ; 978 (C. de Covarrubias, pá-
gina 23).
Nunu Beilaz, 972 (B. de Cárdena, pág. 114).
Nunnu Didaci, 972 (C. de Covarrubias, pág. 6).
Nuno Fanniz, 972 (B. de Cárdena, pág. 114).
Obeco Maurellez, 972 (C. de Covarrubias, pág. 6).
Obeco Albarez, 972 (C. de Covarrubias, pág. 6).
PERSONAJES DE LA CASTILLA CONDAL 1409

Obeco Munnioz, 972 (C. de Covarrubias, pág. 6); 974 (Ibid., pág. 8).
Romane Munioz, 972 (B. de Cárdena, pág. 6).
Sancio Gomiz, 972 (£. de Cárdena, pág. 335); 972 (Ibid., pág. 380).
Sarracino, 972, Burgos (£. de Cárdena, pág. 114); 972 (Ibid., pág. 335);
S. Velascoz, 972 (Ibid., pág. 380); 975 (C. de Covarrubias, pág. 6).
Seemeno Sarraciniz, 972 (B. de Cárdena, pág. 8).
Sarracino Munnioz, 972 (B. de Cárdena, pág. 8); 972 (Ibid., pág. 11);
982 (Ibid., pág. 73).
Sonna Feles, 972 (B. de Cárdena, pág. 8).
Tellu Belascoz, 972 (B. de Cárdena, págs. 335 y 380).
Tellu Didaz, 972 (C. de Covarrubias, pág. 6).
Velasco Gomiz, 972 (B. de Cárdena, pág. 38).
Bermudu Fredenández, 974 (C. de Covarrubias, pág. 8).
Garsea Munnioz, 974 (C. de Covarrubias, pág. 8).
Albaro Obecoz, 978 (C. de Covarrubias, pág. 23).
Albaro Zitiz, 978 (B. de Cárdena, pág. 307).
Auriolo Auriolez, 978 (C. de Covarrubias, pág. 23).
Didago Azuariz, 978 (C de Covarrubias, págs. 27 y 34).
Didaco Scemenoz, 978 (B. de Cárdena, pág. 331); 972 (Ibid., pág. 6);
974 (Ibid., pág. 794); 981 (Ibid., pág. 316); 978 (Ó. de Covarrubias,
página 23); 979 (C. de S. Millán, pág. 72).
Fanne Fanniz, 978 (C. de Covarrubias, pág .23).
Fanne Fanniz, 978 (C. de Covarrubias, pág. 23).
Fanni Obecoz, 978 (£?. de Covarrubias, pág. 23).
Fortuni Garsea, 978 (C. de Covarrubias, págs. 23 y 24).
Fortuni Sancio, 978 (C. de Covarrubias, pág. 23).
Garsea Munnioz, 978 (6. de Covarrubias, pág. 23).
Garsea Sancio, 978 (C. de .Covarrubias, pág. 23).
Gundesalvo Didáz, 978 (C. de Covarrubias, pág. 23).
Lope Garsea, 978 (C. de Covarrubias, pág. 23).
Lope Sancio, 978 (C. de Covarrubias, pág. 23).
Lope Sarracinez, 978 (C. de Covarrubias, pág. 23).
Manoio Aznariz, 978 (C. de Covarrubias, pág. 23).
Munnio Mutarra, 978 (C. de Covarrubias, pág. 23).
Nunu Gartiaz, 974 (C. de Covarrubias, pág. 8) ; 970 (Ó.' de Arlanza, pá-
gina 54).
Sancio Enneconis, 978 (C. de Covarrubias, pág. 23).
Seemeno regó, 978 (C. de Covarrubias, págs. 23 y 34).
1410 FRAY J U S T O PÉREZ DE URBEL

Scemeno Sancio, 978 (C. de Cmarrubias, pág. 23).


Tellu Gundisalbiz, 978 (C. de Covarrubias, pág. 23).'
Tota comitissa, 978 (C. de Covarrubias, pág. 23).
Urraca reina, 978 (C. de Covarrubias, págs. 23 y 34).
Alvaro Sarracínez, 979 (C. de 8. Millán, pág. 72).
Gótica: Gomiz, 979, Pedroso (C. de 8. Millán, pág. 72).
Gúndesalvo Fredenández, 979, Pedroso (C. de 8, Millán, pág. 74).
Hani Godestioz, 979, Pedroso (C. de S. Millán, pág. 72).
Orovio Zahagelli, 979 (C. de S. Millán, pág. 72).
Nunu Galíndiz, 980 (B. de Cárdena, pág. 48).
Gudesteo Munnioz, 981 (B. de Cárdena, pág. 316).
Munnio Rodriz, 981 (B. de Cárdena, pág. 316).
Scemeno Fortunioniz, 981 (B. de Cárdena, pág .316); 978, Scemeno For-
tuni eremita (C. de Covarrubias, pág. 23).
Obeco Ennecoz, 982 (B. de Cárdena., pág. 312).
Fronilde, 984 {B. de Cardona, pág. 100); 978 (C. de Covarrubias, pági-
na 23); 987, Santillana (L. de Regla, pág. 42); 972 (B. de Carde-
ña, pág. 339); 972 (Ibid., pág. 333); 972 (Ibid., pág. 6).
Gundisalbo Rodriz, 981 (B. de Cárdena, pág. 316).
Nunnu Telliz, 984 (B. de Cárdena, pág. 102); 972 (Ibid., pág. 11); 982
(Ibid., pág. 73).
Nunnu Guterrez, 984 (B. de Cárdena,.pág. 102); 972 (Ibid., pág. 11);
982 (Ibid., pág. 73); (L. de Regla de Santillana, pág. 52).
Petro Gundisalviz, 984 (B. de Cárdena, pág. 307).
Rodrico Albarez, 984 (B. de Cárdena, pág. 102); 992 (Ibid., pág. 11) ;
982 (Ibid., pág. 73).
Didaco Morellez, 985 (B. de Cárdena, pág. 306).
Garsea Tegiz, 985 (B. de Cárdena, pág. 307); G. Telliz, 978 (C. de Co-
varrubias, pág. 23).
Gundisalvo Munnioz, 985 (B. de Cárdena, pág. 307); 972 (Ibid., pág. 5);
978 (C. de Covarrubias, pág. 23).
Jhoannes Munnioz, 985 (B. de Cárdena, pág. 88).
Munnio Gomiz, 985 (B. de Cárdena, pág. 88).
Munnio Petriz, 985 (B. de Cárdena, pág. 307).
Ruderico Haniz, 985 (B. de Cárdena, pág. 307).
Ruderico Ermegildo, 985 (B. de Cárdena, pág. 306); 972 (Ibid., pági-
na 389); 972 (Ibid., pág. 6).
Albaro Albarez, 987, Santillana (L. de Regla, pág. 42).
PERSONAJES DE LA CASTILLA CONDAL 1411

Bermudo Rodric, 987, Santularia (L. de Regla, pág. 42).


Didoco Asuriz, 987, Santillana (L. de Regla, pág. 42).
Froila Assuriz, 987, Santillana (L. de Regla, pág. 42).
Gomiz Gotiniz, 987, Santillana (L. de Regla, pág. 42).
Osoyro Ermegidiz, 987, Santillana (X. de Regía, pág. 42).
Otrocia, 987, Santillana (L. de Regla, pág. 42).
Rodanio Romaniz, 987, Santillana (L. de Regla, pág. 42).
Teillu Rodric, 987, Santillana (L. de Regla, pág. 42).
Teilli Veiliz, 987, Santillana (L. de Regla, pág. 42).
Munnio Gutiérrez, Santillana (L. de Regla, pág. 52).
Alvaro Alvariz y su mujer Fronilde, Santillana, 991 (L. de Regla, pági-
na 52).
Annaia Adfonsiz, 991 (Ibid., pág. 52).
Citi Suariz, 991 (Ibid., pág. 52).
Roderico Gundesalviz, 991 (Ibid., pág. 52).
Frila Alvariz, 991 (Ibid., pág. 52).
Nunni Fernandiz, 992 (Z>. de Cárdena, pág. 212).

Gundisalvo Godistios, 992 (Ibid., pág. 212).


Munnio Somaz, 992 (Ibid.).
Izani Alfierez rex, 992 (Ibid.).
Gomiz Didaz, 992 (Ibid.).
Munio Romaniz y su mujer Fronilde, 993 (B. de Cárdena, pág. 214).
Gudesteos Albo, 993 (Ibid.).
Munio Sarracinez, 993 (Ibid.).
Gundisalvo Munioz, 993 (Ibid.).
Sarracino Sonnaz, 993 (Ibid.).
Garsea Sonnaz, 993 (Ibid.).
Sonna Kiriz, 993 (Ibid.).

II.—PERSONAJES ECLESIÁSTICOS.

Adyuvando, abad, 931 (Argáiz, S. L., II, pág. 290),


Arnulfo, abad, 931 (Argáiz, S. L., II, pág. 290).
Aspidio, abad, 931 (B. de Cárdena, pág. 209).
Basilio, obispo, 931 (Argáiz, S. L., II, pág. 290).
Bellito, abad, 931 (B. de Cárdena, pág. 209).
25
1412 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

Damián, abad, 931 (C, de Arlanza, pág. 35).


Esteban, aban, 931 (C. de Arlanza, pág. 27).
Frunimio, obispo, 931 (Argáiz, 8. L., II, pág. 290).
Gonzalo, obispo, 931 (Argáiz, 8. L., II, pág. 290).
Julián, obispo, 931 (Argáiz, 8. L„ II, pág. 290).
Munio Ansúrez, abad, 931 (Argáiz, S. L., II, pág. 290).
Obeco, obispo, 931 (Argáiz, 8. L\, II, pág. 290).
Ovidio, abad, 931 (B. de Cárdena, pág. 209).
Pedro, abad, 931 (C. de Arlanza, pág. 34; B. de Cárdena, pág. 119).
Recesvindo, abad, 931 (Argáiz, 8. L., II, pág. 290).
Rosendo, obispo, Burgos, 931 (Argáiz, 8. B., II, pág. 290).
Scemeno, abad, 931 (C. de Arlanza, pág. 34).
Sebastián, abad, 931 (Argáiz, 8. L., II, pág. 290).
Silvano, abad, 931 (Argáiz, 8. L., II, pág. 290).
Salomón, obispo, 931 (Argáiz, S. L., II, pág. 290).
Sonna, abad, 931 (C. de Arlanza, pág. 34).
Salto, abad, 931 (Argáiz, 8. L., II, pág. 290).
Victica, abad, 931 (C. de Arlanza, pág. 34).
Vistremiro, abad, 931 (Argáiz, S. L., II, pág. 290).
Munio Jimeno, 932 (C. de Arlanza, pág. 37).
Gustremiro, obispo, Burgos, 932 (B. de Cárdena, pág. 333).
Martín, abad, Burgos, 932 (B. de Cárdena, pág. 333).
Ordoño, abad, 932 (B. de Cárdena, pág. 333).
Meme, abad, 932, Burgos (B. de Cárdena, pág. 333).
Fortunio, abad, Burgos, 932 (f>. de Cárdena, pág. 49).
Belasco Rubio, Burgos, 932 (B. de Cárdena, pág. 115).
Maurelo, abad de Arlanza, 932 (C de Arlanza, pág. 39).
Basilio, obispo, 935 (B. de Cárdena, pág. 229); 941 (Ibid., pág. 382).
Basilio, abad, 935 (B. de Cárdena, pág. 118).
Alfonso, abad de Cárdena, 935 hasta 939 (B. de Cárdena, pág. 118).
Basilio, obispo, 935 (B. de Cárdena, pág. 227).
Sebastián, abad, 935 (B. de Cárdena, pág. 227).
Julián, abad, 935 (B. de Cárdena, pág. 227).
Bellito, abad, 935 (B. de Cárdena, pág. 227).
Gómez,( abad, 935 (B. de Cárdena, pág. 227).
Isidoro, abad, 935 (B. de Cárdena, pág. 227).
Diego, obispo de Valpuesta, 935 (C. de Valpuesta, pág. 317); 939 (Ibi-
dem, pág. 318); 940 (Ibid., pág. 321); 937 (C. de Arlanza, pág. 44);
PERSONAJES DE LA CASTILLA CONDAL 1415

945 y 949 (Cari, de 8. Muían, págs. 55 y 56); 955 (Ibid., pág. 59);
957 (Ibid., pág. 62).
Fortunio, abad de San Millán, 938 (C. de S. Millón, pág. 38).
Julián, obispo, 938, Arlanza (Argáiz, S. L., II, pág. 412).
Vicencio, obispo, 938 (C. de 8. Millán, pág. 33).
Belasio, obispo, 938 (C, de S. Millán, pág. 38).
Oriolo, obispo, 938 (C. de S. Millán, pág. 38).
Benedicto, obispo, 938 (C. de 8. Millán, pág. 38).
Ñuño, abad de Salcedo, 937 (C. de 8. Millán, pág. 000).
Munio ,obispo, 937 (C. de S. Millán, pág. 36); 956 (Ibid., pág. 61).
Gaudio, abad, 937 (C. de Arlanza, pág. 40).
Pedro, obispo iC. de Arlanza, págs. 40 y 44); 968, Monto rio (B. de Cár-
dena, pág. 280).
Sebastián, abad, 937 (C. de Arlanza, pág. 40).
Sebastián, obispo, 937 (C. de Arlanza, pág. 44); 935 (B. de Cárdena, pá-
gina 223).
Pedro, obispo, 937 (C. de Arlanza, pág. 40).
Silvano, abad, 937 (C. de Arlanza, pág. 40).
Julián, abad, 937 (C. de Arlanza, pág. 40).
Bellito, abad, 937 (C de Arlanza, pág. 40).
Ariolfo, abad, 937 (C de Arlanza, pág. 40).
Gaudencio, abad, 937 (C. de Arlanza, pág. 40).
Potencio, abad, 937 (C. de Arlanza, pág. 40).
Sebastián, obispo, 937 (C. de Arlanza, pág. 43).
Diego, obispo, 937 (C. de Arlanza, pág. 43).
Pedro, obispo, 937 (C. de Arlanza, pág. 43).
Oriolo, obispo, 938 (C. de 8. Millán, pág. 38); 945 (Ibid., pág. 42); 947
(Ibid., págs. 52 y 53); 948 (Ibid., pág. 54).
Vicencio, obispo, 938 (C. de S. Millán, pág. 38); 944 (Ibid., pág. 41);
945 (Ibid., págs. 42, 45 y 46); 947 (Ibid., págs. 49 y 53); 948 (Ibi-
dem, pág. 54); 967 (Ibid., pág. 65).
Sebastián, obispo, 937 (C. de Arlanza, pág. 43).
Diego, obispo, 937 (C. de Arlanza, pág. 43).
Pedro, obispo, 937 (C. de Arlanza, pág .43).
Benedicto, obispo, 938 (C. de S. Millán, pág. 38); 945 (Ibid., pág. 42);
947 (Ibid., pág. 51); 948 (Ibid., pág. 54).
Belasio o Velasco, obispo, 938 (C. de 8. Millán, pág. 38); 947 (Ibid., pá-
1414 F K A Y J U S T O PÉREZ DE URBEL .

ginas 51 y 53); 948 (IbicL, pág. 54); 968, San Martín de Aguilar
(B. de Cárdena, pág. 259).
Quintüa, abad, 939 (2?. de Cárdena, I, págs. 209 y 347).
Gudesteo, abad de Cárdena, 940 (B. de Cárdena, pág. 326).
Diego, abad de Valpuesta, 939 (C. de Valpuesta, núm. X V I I ) ; 940 (Ar-
gáiz, S. L.,VI, pág. 633).
Diego, obispo de Valpuesta, 940 (Argáiz, 8. L., VI, pág. 633).
Munio, scriba, Valpuesta, 940 (Argáiz, 8. L., VI, pág. 633).
Severo, abad, Valpuesta, 940 (Argáiz, S. L., VI, pág. 633).
Vicente, abad, 940 (Ó. de S. Millán, pág. 38).
Vermudo Hanniz, Liébana, 940 (Cart. de Liébana, núm. L V I ) .
Fernando, abad de Santa María de Husillos, 940 (M. Pidal, Orígenes del
español, pág. 33).
Opila, abad de Liébana, 940 (C. de Liébana, núm. L V I ) .
Basilio, obispo, Burgos, 941 (B. de Cárdena, págs. 292 y 63).
Silvano, abad, Burgos, 941 (B. de Cárdena, pág. 63).
Julián, abad, Burgos, 941 (B. de Cárdena, pág. 63).
Gaudencio, abad, Burgos, 941 (2?. de Cárdena, pág. 64).
Gonzalo, abad de Liébana, 941 (C. de Liébana, núm. LVII).
Silvano, abad de Valeránica, 942 (C. de Arlanza, pág. 45).
Cipriano, abad de Cárdena, 942 (C. de Arlanza, pág. 45).
Sarracino, abad, 942 (C. de Arlanza, pág. 45).
Recesvinto, abad de Tovilla (23. de Cárdena, pág. 221).
Vincenio, abad, 942 (Berganza, Antig., I, pág. 212).
Ciprino, abad de Cárdena, 943 (B. de Cárdena, pág. 135).
Jimeno, abad, 943 (B. de Cárdena, pág. 135).
Silvano, abad, 943 (B. de Cárdena, pág. 135).
Esteban, abad, 943 (B. de Cárdena, pág. 135).
Oveco, obispo, Burgos (i?, de Cárdena, págs. 363 y 943).
Dulcidlo, obispo, Burgos, 943 (B. de Cárdena, pág. 363).
Salomón, obispo, Burgos, 943 (B. de Cárdena, pág. 363).
Fortunio, abad de San Millán, 943 (C. de 8. Millán, pág. 40).
Vicencio, aukensis episcopus, 943 (C. de S. Millán, pág. 40).
Munio Assuriz, abad, 943 (C. de 8. Millán, pág. 40).
Oveconi, presbítero de Caradigna, 943 y 945 (C. de S. Millán, pág. 40).
Vimarano, abad de San Salvador de Loberuela, 944 (Oña, leg. 166, nú-
mero 3, A . H . N.).
PERSONAJES DE LA CASTILLA CONDAL 1415

Rodonio, abad, tío de Asur Fernández, 944 (A. H . N . , Oña, leg. 166, nú-
mero 3).
Blaconi, abad, Loberuela, 944 (A. H . N . , Oña, leg. 166, núm. 3).
Silbano, abad, Loberuela, 944 (A. H . N., Oña, leg. 166, núm. 3).
Julián, obispo de Falencia, 944 (A. H . N . , Oña, leg. 166, núm. 3).
Esteban, abad de Cárdena, 944 (B. de Cárdena, pág. 296).
Sancho Aznar, abad de Modubar, 944 (B. de Cárdena, pág. 55).
Sarracino, abad, 944 (B. de Cárdena, pág. 57).
Recesindo, abad, 944 (B. de Cárdena, pág. 57).
Mantelo, abad, 944 (B. de Cárdena, pág. 57).
Diego, obispo de Valpuesta, 945 (C. de Valpuesta, núm. X I X ) .
Basilio, obispo, 945 (B. de Cárdena, pág. 288).
Trocia, abadesa de San Miguel de Pedroso {C. de 8. Millán, <phg. 43).
Vicencio, obispo, 945 (C. de 8. Millán, pág. 44).
Gomesano, obispo, 945 (C. de 8. Millán, pág. 44).
Jimeno, obispo, 945 (C. de S. Millán, pág. 44).
Recesvindo, abad, Pisuerga, 945 (Yepes, Caronica, VI, fol. 460).
Pedro, abad, Pisuerga, 945 (Yepes, Coránica, VI, fol. 460).
Sebastián, abad, Pisuerga, 945 (Yepes, Caronica, VI, fol, 460).
Esperancio, abad, Pisuerga, 945 (Yepes, Coronica, VI, fol. 460).
Rudeamno, abad, Pisuerga, 945 (Yepes, Coronica, VI, fol. 460).
Licinio, abad d<* Entrepeñas, Pisuerga, 945 (Yepes, Coronica, VI, fo-
lio 460).
Egregio, abad, Pisuerga, 946 (B. N . , ms. 13.065, fol. 208).
Salitu, abad de San Juan de Bonelli, 947 (C. de 8. Millán, pág. 49).
Vicencio, obispo, 945 (C. de 8. Millán, pág. 49).
Vigila, abad, 945 (C. de 8. Millán, pág. 49).
Apre, abad, 945 (C. de 8. Millán, pág. 49).
Esteban, abad, 945 (C. de 8. Millán, pág. 49).
Sandino, abad, 945 (C. de 8. Millán, pág. 49).
Altemiro, abad, 945 (C. de 8. Millán, pág. 49).
Oveco, presbiter de Caradigna, 947 (C. de 8. Millán, pág. 51).
Sisebuto, presbítero de Munio, 947 (C. de 8. Millán, pág. 51).
Vicencio, obispo, 947 (C. de S. Millán, pág. 51).
Belasco, obispo, 947 (C. de 8. Millán, pág. 51).
Benedicto, obispo, 947 (C. de 8. Millán, pág. 51).
Oriolo, obispo, 947 (C. de S. Millán, pág. 51).
Maurelo, abad, 947 (C. de 8. Millán, pág. 51).
1416 FRAY J U S T O PÉREZ DE URBEL {

Jonti, abad, 947 (C. de 8. Millán, pág. 51).


Bivas, abad, 947 (C. de 8. Millán, pág. 51).
Bassal, presbítero, 947 (C. de S. Millán, pág. 51).
Munio Assuriz, abad, 947 (C. de 8. Millán, pág. 51).
Folio, abad de Villa de Pun, 948 (C. de S. Millán, pág. 55).
Severo, abad de Santiago de Mabordones, 948 (C. de S. Millán, pág. 55).
Diego, obispo, Valpuesta; 949 (O. de S. Millán, pág. 56).
Eugenio, abad de Salcedo, 950 (C. de S. Millán, pág. 57).
Obeco, abad, 948 (23. de Cárdena, pág. 230).
Belasco, abad, 948 (23. de Cárdena, pág. 230).
Iñigo, abad, 948 (B. de Cárdena, pág. 230).
Severo, abad de Marmellar, 949 (B. de Cárdena, pág. 37).
Iñigo, abad de Santa María de Riocavia, 949 (B. de Cárdena, pág. 186).
Crescendo, abad de S. Pedro de Riocavia, 949 (23. de Cárdena, pág. 230).
Quintiliano, abad de S. Pedro de Riocavia, 949 (23. de Cárdena, pág. 230).
Cipriano, abad, 949 (B. de Cárdena, pág. 186).
Esteban, abad, 949 (23. de Cárdena, pág. 186).
Galindo, abad, 949 (23. de Cárdena, pág. 186).
Munio Alvarez, abad de Valpuesta, 950 (C. de Valpuesta, núm. XXVIII).
Diego, obispo y abad de Valpuesta, 951 (C de Valpuesta, núm. XXXII).
Potemio, abad, 950 (B. de Cárdena, pág. 154).
Iñigo, abad, 950 (B. de Cárdena, pág. 154).
Vermudo, abad, 950 (B. de Cárdena, pág. 154).
María, abadesa de Villalvilla (B. de Cárdena, pág. 357).
Belasco, abad de Covarrubias, 950 (C. de Covarrubias, págs. 1 y 3).
Sarraceno, abad, 952 (B. de Cárdena, pág. 341).
Vicencio, abad, 952 (B. de Cárdena, pág. 341).
Raimundo, abad de Husillos, 951 (B. N . , iris., fol 16, sig. 705).
Tello, abad de San Julián de Pedernales, 954 (23. de Cárdena, pág. 125).
Iñigo, abad de San Martín del Río, 955 (23. de Cárdena, pág. 44).
Remigio, abad de San Isidro de Dueñas, 955 (A. H. N., Ind. del Arch. de
San Isidro de Dueñas, códice 41, fol. 11).
Ñuño, abad de Salcedo, 956 (C. de S. Millán, pág. 61).
Diego, obispo de Valpuesta, 956 (O. de Valpuesta, núm. XXXIII).
Munio, obispo de Valpuesta, 956 (C. de 8. Millán, pág. 61).
Albaroni, abad de Valpuesta, 956 (C. de Valpuesta, núm. XXXIII).
Adolfo, abad, 957 (S. de 8. Millán, pág. 62).
Diego, obispo de Valpuesta, 957 (C. de S. Millán, pág. 62).
PERSONAJES DE L A CASTILLA CONDAL 1417

Kecesvinto, abad de Cárdena, 957 (C. de Cárdena, pág. 352).


Vermudo, abad, 957 (B. de Cárdena, pág. 89).
Tello, abad de San Julián de Pedernales (B. de Cárdena, pág. 134).
Vermudo, abad, 959 (B. de Cárdena, pág. 302).
Esteban, abad, 959 (B. de Cárdena, pág. 302).
Gonzalo, abad, 595 (B. de Cárdena, pág. 302).
Velasco, obispo, 9*59 (B. de Cárdena, pág. 129); 963 (Ibid., pág. 46).
Munio, abad, 959 (B. de Cárdena, pág. 302).
Cipriano, abad de Cárdena, 959 (B. de Cárdena, pág. 104).
Eneco, "pbr. et abatte", 959 (C. de S. Millán, pág. 63).
Urraca, abadesa, S. Julián de Pedernales, 959 (B. de Cárdena, pág. 129).
Alvaro, abad de Santillana (L. de Regla, págs. 9 y 10).
Esteban, abad de Cárdena, 961 (B. de Cárdena, pág. 78).
Sebastián, abad del Cárdena, 962 (B de Cárdena, pág. 332).
Severo, abad de Sta. Eugenia de Marmellar, 962 (B. de Cárdena, pág. 39).
Armentario, abad de San Andrés de Población, 962 (Argáiz, S. L., VI,
página 430).
Mancio, abad de San Martín del Río, 963 (B. de Cárdena, pág. 47).
Sarracino, obispo, 963 (B. de Cárdena, pág. 46).
Belasio, obispo, Burgos, 963 (B. de Cárdena, pág. 47).
Sarracino, obispo, Burgos, 963 (B. de Cárdena, pág. 47).
Munio, abad, Burgos, 963 (B. de Cárdena, pág. 47).
Diego, abad, Burgos, 963 (B. de Cárdena, pág. 47).
Munio, abad de Salcedo, 964 (C. de S. Millán, pág. 64).
Trecio, abad de Santillana, 965 (Escagedo, Colee, de privilegios de Saw-
tillana, pág. 12).
Esteban, abad de Cárdena, 964 (B. de Cárdena, pág. 8).
Alvaro, abad de Valpuesta, 968 (C. de Valpuesta, núm. X L I ) .
Lope, abad de San Julián de Bezares, 964 (B. de Cárdena, pág. 367).
Iñigo, abad de San Julián de Bezares, 990 (B. de Cárdena, pág. 368).
Jimeno, abad de San Julián de Bezares, 1000 (?) (B. de Cárdena, pá-
gina 367).
Gonzalo, abad de Boada, 964 (C. de Arlanza, pág. 48).
Osicia, abadesa de San Julián de Pedernales, 966 (B. de Cárdena, pá-
gina 131).
Alvaro, abad de Valpuesta, 966 (C. de Valpuesta, núm. X X X I X ) .
Cristóbal, abad de Becerril, Pisuerga, 967 (B. N„ ms. 13.065, fol. 218).
Taurino, abad de Cozuelos, 967 (B. N . , ms. 13.065, fol. 218).
1418 F R A Y J U S T O PÉREZ DE TJRBEL

Galindo, abad, Rezmondo, 968 (B. de Cárdena, pág. 257).


Rebelio, abad de San Martín de Aguilar, 968 (B. de Cárdena, pág. 258).
Recimundo, abad.de S. Martín de Aguilar, 968 (B. de Cárdena, pág. 254).
Gómez, abad de Montorio, 968 (B. de Cárdena, pág. 280).
Endura, abad de Cárdena, 969 (B. de Cárdena, pág. 141).
Fronimio, obispo, 968 (B. de Cárdena, pág. 73); 963 (Ibid., pág. 20).
Galindo, abad de Rezmondo, 969 (B. de Cárdena, pág. 245).
Meterio, abad de Santa Cristina, San Miguel de Pedroso, 969 (C. de San
Millán, pág. 64).
Vicencio, obispo, San Miguel de Pedroso, 969 (JO. de 8. Millán, pág .000;
971, pág. 64).
Gatón, abad de Arlanza, 969 (JO. de Arlanza, pág. 52).
Aaron, abad de San Isidro de Dueñas, 956 (A. H . N., Ind. de documen-
tos de Dueñas, pág. 13, tumbo 53).
Martín, obispo, 972, Burgos (B. de Cárdena, pág. 5).
Froninio, obispo, Burgos, 972 (B .de Cárdena, pág. 5).
Gudesteo, abad, Burgos, 972 (B. de Cárdena, pág. 5).
Sancho, abad, Burgos, 972 (B. de Cárdena, pág. 5).
Sebastián, abad, Burgos, 972 (B. de Cárdena, pág. 5).
Alberto, abad, Burgos, 972 (B. de Cárdena, pág. 5).
Gusteus, obispo, 972 (B. de Cárdena, pág. 38).
Fronismus, obispo, 972 (B. de Cárdena, pág. 38).
Sonna, abad, 972 (B. de Cárdena, pág. 38).
Damián, abad, 972 (B. de Cárdena, pág. 38).
Donnino, abad, 972 (B. de Cárdena, pág. 38).
Obeco, abad, 972 (B. de Cárdena, pág. 38).
Esteban, abad de Cárdena, pág. 972 (B. de Cárdena, pág. 337).
Sebastián, abad de Cárdena, 972 (B. de Cárdena, pág. 32).
Vicencio (Domno), 972 (B. de Cárdena, pág. 331).
Nunu (Domno), 972 (B. de Cárdena, pág. 331).
Belasco (Domno), 972 (B. de Cárdena, pág. 331).
Alarico, abad, 972 (B. de Cárdena, pág. 331).
Morello, abad, 972 (B. de Cárdena, pág. 352).
Gudesteo, abad, 972 (B. de Cárdena, pág. 352).
Sancio, abad, 972 (B. de Cárdena,, págs. 5 y 6).
Belasco, abad de Valeránica, 972 (C. de Covarrubias, pág. 4).
Belasco, obispo, 972 (C. de Covarrubias, págs. 4 y 6).
Sebastián, abad de Cárdena, 973-974 (B. de Cárdena, pág. 192).
PERSONAJES DE LA CASTILLA CONDAL 1419

Alvaro, abad de Valpuesta (C de Valpuesta, núm. X L I V ) .


Justa, abadesa de Covarrubias, 974 (C. de Covarrubias, págs. 7 y 8).
Lucio, abad de Covarrubias, 974 (G. de Covarrubias, págs. 7 y 8).
Gentulo, abad de Arcifoncea, 971 (C. de Valpuesta, XLIII).
Aznar, abad de Moduvar, 975 (C. de Cárdena, pág. 60).
Belasconi, obispo, Valeránica, 975 (C. de Arlanza, pág. 54).
Bravolius, abad, Valeránica, 975 (C. de Arlanza, pág. 54).
Damián, abad, Valeránica, 975 (C. de Arlanza, pág. 54).
Sendino, abad, Valeránica, 975 (C. de Arlanza, pág. 54).
Ordoño, abad, Valeránica, 975 (C. de Arlanza, pág. 54).
Severo, abad de Marmellaz, 975 (JS. de Cárdena, pág. 158).
Diego, obispo, Valpuesta, 975 (C. de Valpuesta, núm. X L V ) .
Trasmiro, abad, 978 (C. de Covarrubias, pág. 24).
García, abad, 978 (C. de Covarrubias, pág. 24).
Menendo, abad, 978 (C. de Covarrubias, pág. 24).
Juan, abad, 978 (C. de Covarrubias, pág. 24).
Sebastián, abad, 978 (C. de Covarrubias, pág. 24).
Julián, abad, 978 {C. de Covarrubias, pág. 24).
Maurelo, abad, 978 (C. de Covarrubias, pág. 24).
Belasio, abad, 978 (C. de Covarrubias, pág. 24).
Esteban, abad, 978 (•(?. de Covarrubias, pág. 24).
Félix, abad, 978 (C. de Covarrubias, pág. 24).
Pedro, abad, 978 (C. de Covarrubias, pág. 24).
Potencio, abad, 978 (C. de Covarrubias, pág. 24).
Munionis, episcopus, 978 (¡O. de Covarrubias, pág. 23).
Munio, abad de San Martín de Ferrán, 978 (O. de 8 .Millón, pág. 50).
Hapoz, abad de San Clemente de Modular, 978 (C. de Covarrubias, pá-
gina 12).
Lupi Sarracinez, eremita, 978 (C- de Covarrubias, pág. 23).
Lucidio, obispo, 978 (C. de Covarrubias, págs. 11 y 23).
Mannate, abad de San Miguel de Pedroso, 979 (C. de S. Millán, pág. 71).
Vicemio, obispo, 979 (C. de S. Millán, pág. 72).
Oriolo, obispo, 979 (C. de 8. Millán, pág. 72).
Maurelo, abad, 979 (C. de S. Millán, pág. 71).
Poncio, abad, 979 (C. de S. Millán, pág. 71).
Bivas, abad, 979 (C. de 8. Millán, pág. 71).
Martín, abad de San Isidoro de Dueñas, 979 (A. H . N., Ind. de Arch. de
Dueñas, códice 41, fol. 11).
1420 F R A Y J U S T O PÉREZ DE URBEL

Sebastián, abad de Cerdeña, 980 (Yepes, Coronica, I, escrit. IX, pág. 22).
Indulfo, abad de Santillana, 980 (L. de Regla, pág. 31).
Julián, abad de San Julián de Pedernales, 980 (B. de Cárdena, pág. 132).
Osicia, abadesa de S. I. de Pedernales, 980 (B. de Cárdena,, pág. 132).
Félix, abad de Cárdena, 980 (B. de Cárdena, pág. 48).
Belasco, merino de Cárdena, 981 (B. de Cárdena, pág. 320).
Sisebutó, abad de Santa Eugenia de Marmellar, 981 (B. de Cárdena, pá-
gina 157).
Sisebutó, abad de San Juan de Tabladillo, 981 (C. de Arlanza, pág. 56).
Angelo, abadesa, 981 (B. de Cárdena, pág. 316).
Pedro, obispo, 981 (B. de Cárdena, pág. 316).
Martín, obispo, 981 (B. de Cárdena, pág. 316).
Pascasio, abad, 981 (B. de Cárdena, pág. 316).
Menie, abad, 981 (B. de Cárdena, pág. 316).
Urraca, abadesa de Covarrubias e infanta, 978-1039.
Maurelo, abad de Arlanza, 982 (C. de Arlanza, pág. 56).'
Obeco, abad de San Adrián de Juarros, 971 (Serrano, El obispado de
Burgos..., t. III, pág. 16).
Froila, abad de San Esteban de Valdivielso, 961 (Argáiz, 8. L., VI, pá-
gina 429).
Armentario, abad de San Esteban de Valdivielso, 969 (Argáiz, S. L. VI,
página 432).
Marino (Munio?), obispo de Valpuesta, 984 (Argáiz, 8. L., VI, pág. 638).
Munio, obispo de Valpuesta, 984 (C. de S. Millán, pág. 18),
Alvaro, abad de Acosta, 984 (C. de 8. Millán, pág. 18).
Cipriano, abad de S. Justo de Poza, 984 (Berganza, Antig., II, pág. 474).
Indulfo, abad, Santillana, 987; 991, pág. 51 (L. de Regla, pág. 48).
Fronilde, hermana de Garci Fernández, 980-1024.
Yacenti, abad de Santa M a r í a de Arce, 988 (C. de 8. Millán, pág. 74).
Munio, obispo de Valpuesta, 988 (C. de S. Millán, pág. 74).
Placencio, abad, 988 (C. de S. Millán, pág. 74).
García, obispo de Burgos ( ? ) , 988 (Muñoz y Romero, Fueros Municipa-
les, págs. 27-30).
Munio-, obispo, 990 (Berganza, Antig., I, pág. 344).
Siguto, abad de Tabladillo, 990 (C. de Arlanza, pág. 58).
Martín, obispo, 990 (Berganza, Antig., I, pág. 344).
Gudesteo, obispo, 990 (Berganza, Antig., I, pág. 344).
Félix, abad de Cárdena, 992 (B. de Cárdena, pág. 212).
t

PERSONAJES DE LA CASTILLA CONDAL 1421

Esteban, abad, 992 (B. de Cárdena, pág. 212).


Auriolfo, abad, 992 (B. de Cárdena, pág. 212).
Martín, abad, 992 (B. de Cárdena, pág. 212).
Gomesano, abad de Cárdena, 993 (B. de Cárdena, pág. 214).
Iñigo, abad, 993 (B. de Cárdena, pág. 214).
Gudesteo, abad, 993 (B. de Cárdena, pág. 214).
Belasio, abad de Cárdena, 993 (B. de Cárdena, págs. 297 y 299).
Belasio, obispo, 994 (Berganza, Antig., I, pág. 281).
Obieco, Odisenda y Fernando, 993 (A. H. N . , Oña).
Munio Recarediz y su mujer Osicia, 994 (Berganza, Antig., I, pág. 281;
Becerro de Cárdena, pág. 291).
Didaco Fredinandiz, 994 (Bec. de Cárdena, pág. 282).
Flagino Fredinandiz, 994 (B. de Cárdena, pág. 282).
Roderico Hermegildez, 994 (Bec. de Cárdena, pág. 291).
Munio Hermegildez, 994 (Bec. de Cárdena, pág. 291).
Salvator Petriz, 994 (Bec. de Cárdena, pág. 291).
Sancius Muniz, 994 (B. de Cárdena, pág. 291).

PERSONAJES DE L A ULTIMA ÉPOCA CONDAL (996-1038)

García Martínez, Santillana, 996 (L. de Regla, pág. 106).


Obeco y Odesenda, Juarros, 998 (A. H . N . , Oña).
Diego y Prollina, Juarros, 998 (A. H . N . , Oña, leg. 166, doc. 3).
Indulfo, abad de Santillana, 998 (L. de Regla de Santa Juliana, pág. 45).
García Martínez, Santillana, 996 (L. de Regla de Santa Juliana, pág. 106).
Gonzalo Sarracinez, 998 (C. de Arlanza, pág. 4).
Obeco Armentariz, 998 (C. de Arlanza, pág. 4).
Vellite Moniz, 998 (C. de Arlanza, pág. 4).
García Fernández, 998 (C. de Arlanza, pág. 4).
Alvaro Somaz, 998 (C. de Arlanza, pág. 4).
Pedro Fernández, 998 (C. de Arlanza, pág. 4).
Vela González, Losa, 998 (C. de S. Millán, pág. 80).
Asur Núñez, señor de Pancorvo, 998 (C. de S. Millán, pág. 81).
Vita, abad, Losa, 998 (C. de S. Millán, pág. 81).
Vela Gutiérrez Oca, 998 (C. de S. Millán, pág. 81).
Fernando Sarracinez, Oca, 998 (C. de S. Millán, pág. 81).
Gonzalo Muñoz, Oca, 998 (C. de 8. Millán, pág. 81).
142Z F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

Aufresio, abad, Santander, 998 (Argáiz, S. L., VI, pág. 580).


Fronilde, Santander, 998 (Argáiz, 8. L., pág. 580); 1000, Santillana
(Sota, Princ. de Ast., pág. 640). Hija del conde García.
Sancia (domna), Santillana, 998 (L. de Regla de Santa Juliana, pág. 45).
Ostrocia (domna), Santillana, 998 (L. de Regla de Santillana, pág. 45).
Diego Alvarez y Sendina, Santillana, 950, carta de 998 (L. de Regla de
Santa Juliana, pág. 45).
Munio Rodríguez, Santillana, 998 (L. de Regla de Sta. Juliana, pág. 45).
Munio Gutiérrez, Santillana, 1001 (L. de Regla de Sta. Juliana, pág. 54).
Oneca, hermana de Sancho García, Oña, 1002 (Argáiz, S. L., VI, pá-
gina 399).
Diego Fernández, Oña, 1002 (Argáiz, 8. L., VI, pág. 399).
Diego Fuertes, 1002, Oña (Argáiz, S. L., VI, pág. 399).
Pedro, obispo, Auca, 1003 (C. de S. Millán, pág. 81); 1005, San Miguel
de Pedroso (Argáiz, S. L., VI, pág. 372). Sigue firmando hasta 1024.
Fernando Vela, 1003 (C. de S. Millán, pág. 81).
Oveco Alvarez, 1003 (C. de S. Millán, pág. 81).
Vela Alvarez, 1003 (C. de S. Millán, pág..81).
Assur Núñez, señor de Pancorvo, 1003 (Cart. de S. Millán, pág .81).
Alvaro Gómez, 1003 (C. de S. Millán, pág. 81).
Tello Díaz, 1003 (C. de S. Millán, pág. 81).
Vela Gutiérrez, 1003 (C. de S. Millán, pág. 81).
Falcón, abad, 1005 (C. de Cárdena, pág. 283). De San Julián de Peder-
nales) .
Apalla de Villalonga, 1005 (C. de Sardeña, pág. 283).
Zite de Castrillo, 1005 (C. de Cárdena, pág. 283).
Diego, abad de Cárdena, 1006 (B. de Cárdena, pág. 357).
Diego Fernández y su mujer Urraca, Burgos, 1007 (£. de Cárdena, pá-
gina 130).
Flagino Fernández y su mujer Tigridia, 1007 (B. de Cárdena, pág. 130).
Gutierre Rodríguez de Toledo, Oña, 1020 (Morales, Coronica General,
tomo XVII, c. 40.)
Geloira, abadesa de San Miguel de Pedroso, 1006 (C. de S. Millán, pá-
gina 82).
Monadonna, abadesa, San Miguel de Pedroso, 1006 (C. de S. Millán, pá-
gina 82).
PERSONAJES DE L A CASTILLA CONDAL 1423

Ferrando Eilaz (Vela), San Miguel de Pedroso, 1006 (C. de 8. Mülán,


página 82).
Oveco Alvarez, San Miguel de Pedroso, 1006 (C. de S. Mülán, pág. 82).
Rodrigo Gutiérrez, San Miguel de Pedroso, 1006 (0. de S. Mülán, pá-
gina 82).
Vela Alvarez, San Miguel de Pedroso, 1006 (O. de S. Mülán, pág. 82).
Deceno (don), merino de Cerezo, 1006 (C. de S. Mülán, pág. 82).
Blasco Ovecoz, San Miguel de Pedroso, 1006 (C. de San Millán, pág. 82).
Munio Fernández de Tolsanctos, San Miguel de Pedroso, 1006 (C. de
San Mülán, pág. 82).
Gotina Gutiérrez, Oca, 1007 (O. de S. Millán, pág. 83).
Munio Aznarez, abad de San Félix de Oca, 1007 (C. de S. Millán, pá-
gina 83).
Vela Gómez, Oca, 1007 (C. de S. Millán, pág. 83).
Sarracin Díaz, Oca, 1007 (C. de S. Mülán, pág. 83).
Vela González, Oca, 1007 (C. de S. Millán, pág. 83).
Munio Ovecoz, Oca, 1007 (C. de S. Millán, pág. 83).
Gutierre Rodríguez, Oca, 1007 (C. de S. Mülán, pág. 83).
Juan, abad de Obarenes, 1008 (C. de S. Millán, pág. 84).
García Calvo, Obarenes, 1008 (C. de S. Millán, pág. 85).
Munio Gustios, , Oña, 1011 (Yepes, Coronica, V , fol, 466).
Roderico Téllez, Oña, 1011 (Yepes, Coronica, V , fol. 46).
Gundesalvo Téllez, Oña, 1011 (Yepes, Coronica, V, fol. 466).
Munio Belásques, Oña, 1011 (Yepes,' Coronica, V, fol. 466).
Diego Téllez, Oña, 1011 (Yepes, Coronica, V, fol. 466).
Rodrigo Rodríguez, Oña, 1011 (Yepes, Coronica, V, fol. 466).
Gonsalvo Garcíez, Oña, 1011 (Yepes, Coronica, V, fol. 466).
Munio Gómez, Oña, 1011 (Yepes, Coronica, V, fol. 466).
Hanne Rermúdez, Oña, 1011 (Yepes, Coronica, V, fol. 466).
Roderico Gonsálvez, Oña, 1011 (Yepes, Coronica, V, fol. 466).
Salitu, Oña, 1011 (Yepes, Coronica, V, fol. 466).
Martín, abad de San Millán de Revenga, Rioja, 1008 (C. de S. Millán,
página 87).
Sisebuto, obispo, San Millán, 1008 (C. de S. Millán, pág. 87).
García, obispo, San Millán, 1008 (C. de S. Millán, pág. 87).
Belasio, obispo, San Millán, 1008 (C. de S. Millán, pág. 87).
Fernando Hermenegildez, Mena, 1007 (C de S. Millán, pág. 89).
Munio Hermenegildez, Mena, 1007 (C. de S. Millán, pág. 89).
1424 F R A Y JUSTO PÉREZ DE XJRBEL

Tigridia, hija del conde Sancho, Oña (Yepes, Coronica, V , fol. 466).
Sancho, obispo, Oña, 1011 (Yepes, Coronica, V , fol. 466).
Gutierre Díaz, Oña, 1011 (Yepes, Coronica, V , fol. 466).
Fernando Díaz, Oña, 1011 (Yepes, Coronica,, V , fol. 466).
Gómez Díaz y su mujer Ostrocia, Oña, 1011 (M. Pidal, Orígenes del es-
pañol, pág. 37).
García Díaz, Oña, 1011 ( M . Pidal, Orígenes del español, pág. 37).
Gonzalvo Roderiz, Oña, 1011 (M. Pidal, Orígenes del español, pág. 37).
Roderigo Gundesalviz, O ñ a , 1011- (M. Pidal, Orígenes del español, pági-
na 37).
Munio Velascoz, Oña, 1011 ( M . Pidal, Orígenes del español, pág. 37)
Velasco o Delasio, obispo de Valpuesta (M. Pidal, Orígenes del español,
página 37).
Munio Velascoz, vicario y merino del conde Sancho, Oña, 1011. Firma en
la donación de Espinosa con casi todos los confirmantes de la fun-
dación (Arch. de Silos, ms. 8, fol. 11).
Munio Salitu, Oña, 1011 ( A r c h . de Silos, ms. 8, fol. 11).
Gonzalvo Gutiérrez, Oña, 1011 (Arch. de Silos, ms. 8, fol. 11).
Reila Ovecoz de Palencia, alcaide de Término, 1012 (C. de S. Millán,
página 88).
Bravolio de Portiella, M i r a n d a , 1012 (C. de S. Millán, pág. 88).
Gutierre de Valliocabo, M i r a n d a , 1012 ( C de S. Millán, pág. 88).
Ñuño Alvarez de Mellietes, Miranda, 1012 (C. de 8. Millán, pág. 88).
Justa de Maturana, Miranda, 1012 ( C de 8. Millán, pág. 88).
Oveco Díaz, Miranda, 1012 ( C de 8. Millán, pág. 88).
Alvaro Sarracinez, Miranda, 1012 ( C de 8. Millán, pág. 88).
Fernando Palaioz Miranda, 1012 (C. de S. Millán, pág. 88).
Assur Núñez, Miranda, 1012 (C. de 8. Millán, pág. 88).
Juan Flaginez, saión de T é r m i n o , 1012 (C. de 8. Millán, pág. 88).
Juan Flaginez de Quintana Ferreros, juez en Término, 1012 (C. de San
Millán, pág. 88).
Fernando, hijo del conde Sancho, 1000 (Escagedo, Costumbres..., 1921,
páginas 41-44).
Eldoaro (domna), Oña, 1014 (Argáiz, S. L., V I , pág. 439).
Munio, abad de S. Millán de Finestra, 1013 (C. de S. Millán, pág. 91).
Fronilde, condesa, mujer de Sancho García, 1014 (Arch. de Silos, ma-
nuscrito 4, fol. 17).
Juan Sonnaz, Duero, 1014 ( A r c h . de Silos, ms. 4, fol. 17).
PERSONAJES DE LA CASTILLA CONDAL 1425

Armentero Monnioz de Alfaina, Duero, 1014 (Aren, de Silos, ms. 4,


folio 17).
Monnio Munniz de Verezosa, Duero, 1014 (Aren, de Silos, ms. 4, fol. 17).
Sanzo de Verezosa, Duero, 1014 (Aren, de Silos, ms. 4, fol. 17).
Pedro Rodriz, Duero, 1014 (Aren, de Silos, ms. 4, fol. 17).
Gelvira, Oña, 1016 (Argáriz, S. L., VI, pág. 440).
Ñuño Alvarez, límites de Castilla y Navarra, 1016 (C .de S. Mülán, pá-
gina 99).
Juan, abad de Santillana, 1017 (L. de Regla de Santa Juliana, pág. 56).
Munia Donna (donna), hija de Munio Díaz y de doña Elvira y mujer
de Nunno Gutiérrez, sobrino de la condesa Fronilde, 1017 (L. de Re-
gla de Santa Juliana, pág. 56).
Gudesteo Munioz, Santillana, 1017 (L. de Regla de Santa Juliana», pá-
gina 56).
Diego Beilaz, Santillana, 1017 (L. de Regla de Santa Juliana, pág. 56).
Munio Rodric, Santillana, 1017 (L. de Regla de Santa Juliana» pág. 56),
Citi Petriz, Santillana, 1017 (L. de Regla de Santa Juliana, pág. 56).
Ñuño, abad de Valpuesta, 1019 (C. de Valpuesta, núrn. XLVII).
Severo Afonsiz, Santillana, 1019 (L. de Regla, pág. 64).
Diego Rodoniz, Santillana, 1019 (L. de Regla, pág. 64).
Munio Guterriz, Burgos, 1019 {B. de Cárdena, pág. 76).
Gonzalo Díaz, Burgos, 1019 (£. de Cárdena, pág. 76).
Diego Díaz, Burgos, 1019 (B. de Cárdena, pág. 76).
Vellite Munnioz, Burgos, 1019 (B. de Cárdena, pág. 76).
Assur Núñez, Burgos, 1019 (B. de Cárdena, pág. 76).
Guttier González, Burgos, 1019 (B. de Cárdena, pág. 76).
Gudestio Díaz, Burgos, 1019 (J5. de Cárdena, pág. 76).
Ordoño Núñez, Burgos, 1019 (B. de Cárdena, pág. 76).
Belasco Munnioz, Burgos, 1019 (B. de Cardería,, pág. 76).
Belasco Fernández, Burgos, 1019 (B. de Cárdena, pág. 76).
Ñuño Téllez, Burgos, 1019 (£. de Cárdena, pág. 76).
Gonzalo, abad de Valpuesta, 1030 (C de Calpuesta, núm. XLVIII).
Oveco, abad de Valpuesta, 1035 (C. de Valpuesta, núm. X L I X ) .
Rodrigo Muñoz, Santillana, 1020 (L. de Regla de Santa Juliana, pági-
na 61); 1022 (Ibid., pág. 42).
Alfonso Díaz, Liébana y Santillana, 1021 (L. de Regla, pág. 58).
Vela Muñoz, Santillana, 1021 (L. de Regla, pág. 58).
Vermudo Braoliz, Santillana, 1021 (L. de Regla, pág. 58).
1426 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

Fernando Vermúdez, Santillana, 1021 (L. de Regla, pág. 58).


Velliti Martínez, Santillana, 1021 (L. de Regla, pág. 58).
Velliti Martínez, Santillana, 1021 (L. de Regla, pág. 58).
García Valeriz, Santillana, 1021 (L. de Regla, pág. 58).
Munio Sancho, San Miguel de Pedroso, 1022 (C. de S. Millán, pág. 102).
Goto Rodaniz, Santillana, 1022 (L, de Regla, pág. 42).
Ródano, conde, ¿marido de Fronilde?, Santillana, 1022 (L. de Regla,
página 42).
Munio Leceniz y su mujer Gotina, Santillana, 1022 (L. de Regla, pá-
gina 42).
Gonzalo Velaz, Oña, 1022 (Argáiz, S. L., VI, pág. 441).
Tello Vermúdez, Oña, 1022 (Argáiz, S. L., VI, pág. 441).
Goto, abadesa de San Miguel de Pedroso, 1022 (?) (C. de S. Millán, pá-
gina 102).
Mor Beila, San Miguel de Pedroso, 1022 (C. de S. Millán, pág. 102).
Munio de«Lizárraga, San Miguel de Pedroso, 1022 (C. de S. Millán, pá-
gina 102).
García Gómez, San Miguel de Pedroso, 1022 (C. de S. Millán, pág, 102).
Obeco García, San Miguel de Pedroso, 1022 (C. de S. Millán, pág. 102).
Fernando Pelaioz, conde Mena, 1022 (C. de S. Millán, pág. 89).
Fernando Fernández, nieto del conde Fernando Pelaoiz, 1022 (C. de San
Millán, pág. 89).
Ñuño Alvarez, sénior, Rio ja, 1022 {Cart. de S. Millán, pág. 89).
Vermudo Ziellamoz, merino, Rio ja, 1022 (C. ele S. Millán, pág. 89).
Vela Falconiz, Silos, 1023 (C. de Silos, pág. 8).
Gonzalo Nepocianiz, Santillana, 1023 (L. de Regla, pág. 66).
Ñuño de Gete, abad de Silos, 102,3 (C. de Silos, pág. 8).
Diego Alvarez, Silos, 1023 (C. de Silos, pág. 8).
Julián, presbítero, Burgos, 1024 (B. de Cárdena, pág. 351).
Tello, abad de Cárdena, 1024 (B. de Cárdena, pág. 128).
Saturnino, abad de San Quirce, 1024 (B. de Cárdena, pág. 128).
Pedro, obispo, 1024 (B. de Cárdena, pág. 128).
Gonzal Díaz, Burgos, 1024 (B. de Cárdena, pág. 128).
Assur Núñez, Burgos, 1024 (B. de Cárdena, pág. 128).
Annaya Somaz, Burgos, 1024 (B. de Cárdena, pág. 128).
Nunnu Gundisalviz, Burgos, 1024 (B. de Cárdena, pág. 128).
Fernando Gustios, Burg-os, 1024 (B. de Cárdena, pág. 128).
Sarracino Fernández, Burgos, 1024 (B. de Cárdena, pág. 128).
PERSONAJES DE LA CASTILLA CONDAL 1427

Belasco Fernández, Burgos, 1024 (B. de Cárdena, pág. 128).


Oneca (domna), perteneciente a la casa condal, 1024 (B. de Cárdena, pá-
gina 128).
Gontroda, perteneciente a la casa condal, 1024 (B. de Cárdena, pág. 128).
Vermudo Fanniz, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Munio Ermeldez 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Rodrigo Gustios, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Gustios Díaz, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Gutier González, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Fernando Armentariz, 1024 (O. de Covarrubias, pág. 40).
Alvaro Vela, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Vela Falconiz, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Rapinato Ruderiz, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Ñuño González, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Gonzalo Díaz, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Assur Núñez, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Diego Fánnez, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Asur Fernández, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Tello Díaz, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Auriolo, abad de Arlanza, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Ñuño Núñez, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Gonzalo Muñoz, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Fernando Gustios, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Diego Téllez, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Belasco Fernández, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Obeco Assur, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Sarracín Fernández, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Ñuño Assur, 1024 (C de Covarrubias, pág. 40).
Annaia Sonnaz, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Gutier González, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Munio Rodríguez, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Fronilde (domna), 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Onneca (domna), 1024 (C de Covarrubias, pág. 40).
Eilo (domna), 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Fronilde (domna), 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Argelo (domna), 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Teresa (domna), 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Godo (domna), 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Gontroda (domna), 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Elvira (domna), 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40).
Zite Morielez, Burgos, 1025 (B. de Cárdena, pág. 218).
1428 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Eylo (domna), mujer de Velliti Munioz, 1025 (L. de Regla de Sta. Julia-
na, págs. 83 y 98).
Roderico Nunniz, Santillana, 1025 (L. de Regla, pág. 98).
Annaia- Sabariquiz, Santillana, 1025 (L. de Regla, pág. 98).
Ñuño Alvarez, Santillana, 1025 (L. de Regla, pág. 98).
Obeco Assuriz, Oña, 1025 (Argáiz, 8. L., VI, pág. 373).
Ilduara, abadesa de Oña, 1025 (Argáiz, 8. L., VI, pág. 373).
Cidde Vellidiz, 1026 (C. de Arlanza, pág. 59).
Vellite Galidez, 1026 (C. de Arlanza, pág. 59).
Sandina, Juliana y Jimena, hijas de Romano y Argilo y nietas del con-
de Rodanio, 1026 (L. de Regla de Santillana, pág. 67).
Annaia Díaz, 1026 (L.'de Regla de Sta. Juliana, pág. 67).
Citi Petriz, Santillana, 1026 (L. de Regla, pág. 101).
Belasco Jiménez, 1027 (C. de Covarrubias, pág. 41).
Vela Assuriz, 1027 (C. de Covarrubias, pág. 41).
Fortunio Alvarez, 1027 (O. de Covarrubias, pág. 41).
Sarracín Orusco, 1027 (C. de Covarrubias, pág. 41).
E'ernando Obecoz, 1027 (C. de Covarrubias, pág. 41).
Abolvalite de Arcos (don), 1027 (C. de Covarrubias, pág. 42).
Juan de Asturias, 1027 (C de Covarrubias, pág. 42).
Fernando Obecoz, 1027 (C. de Covarrubias, pág. 42).
Munio Díaz, 1027 (C. de Covarrubias, pág. 42).
Juan (domno), merino de doña Urraca, 1027 (C. de Covarrubias, pág. 42),.
Gonzalo, abad de Valeránica, 1027 (C. de Covarrubias, pág. 42).
Ñuño Félix, Oña, 1027 (Argáiz, S. L., II, pág. 413).
Julián, obispo, 1027 (Argáiz, S. L., pág. 413).
Gutierre Gutiérrez, Santillana, 1027 (L. de Regla, pág. 25).
Annaia Díaz, Santillana, 1027 (L. de Regla, pág. 25).
Alvaro Veilaz, Santillana, 1027 (L. de Regla,, pág. 25).
Gonzalo Muñoz, Santillana, 1027 (L. de Regla, pág. 25).
Munio Gudestios, Santillana, 1027 (L. de Regla, pág. 25).
Fernando Petriz, Santillana, 1027 (L. d,e Regla, pág. 25).
Jimena de Sancto, San Miguel de Pedroso, 1028 (C. de S. Millán, pági-
na 107).
Mayor (domna), condesa y abadesa de San Miguel de Pedroso, 1028
(C. de S. Millán, pág. 107).
Gonzalo Fernández, sénior, San Miguel de Pedroso, 1028 (C. de S. Mi-
llán, pág. 107).
Gonzalo Muñoz, San Miguel de Pedroso, 1028 (C. de S. Millán, pág. 107).
Tello Blascoz, San Miguel de Pedroso, 1028 (C. de S. Millán, pág. 107).
Alvaro Díaz, Burgos, 1028 (£. de Cárdena, pág. 108).
PERSONAJES DE L A CASTILLA CONDAL 1429

Oneca (domna), 1029 (Moret, Anales, 1. XII, cap. IV, núm. 44).
Monio Gondesalviz, comité, 1030 (C.de 8. Millán, pág. 114).
Munio, obispo de Álava, 1030 (C. de 8. Millón, pág. 116).
Diego Muñoz, 1028 (B. de Cárdena, pág. 285).
Rodrigo González, 1028 (B. de Cárdena, pág. 285).
Ñuño Assuriz, 1028 (B. de Cárdena, pág. 285).
Rodrigo Muñoz, 1028 (B. de Cárdena, pág. 285).
Ñuño Alvarez, 1028 (C. de 8. Millán, págs. 111, 112 y 113).
Abolmondar Obekuz, Clunia, 1030 (A. H. D. E., IV, 1927, págs. 74-78).
Abolmondar Flahiniz, Clunia, 1030 (A. H . D. E., IV, págs. 74-78).
Annaia Díaz, Clunia, 1030 (A. H. D. E., IV, págs. 74-78).
Tellu Barrakaniz, Clunia, 1030 (A. H. D. E., IV, págs, 74-78).
Roderico Gustios, 1030, Clunia (A. H. D. E., IV, págs. 74-78).
Guisando (don), Kintila (don), Gutierre (don), Munio (don), muertos en
la acción de Oervera (A. H. D. E., IV, págs. 74-78).
Tota, hija de Garci Fernández, Sahagún, 1031 (Escalona, Hist. de Sa-
hagún, pág. 450).
Gonzalo Petriz, Sahagún, 1031 (Escalona, Hist. de Sahagún, pág. 450);
Gonzalo Muñoz, Sahagún, 1031 (Escalona, Hist. de Sahagún, pági-
na 450); 1033, Oña, comes G. M. Asturicensis; comes G. Muñoz, 1031
(Yepes, Coronica, V, apéndices).
Pedro González, "infanzón de Asturias", 1030 (L. de Regla de Sta. Ju-
liana, pág. 110).
Monio Lerdo, obispo de Burgos, 1030 (L. de Regla de Santillaná, pági-
na 110).
Michael, "magistro", 1030 (L. de Regla de Sta. Juliana, pág. 110).
Gontroda, Fontioso, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45).
Majori, condesa, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45).
Ruderico Gudistios, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45).
Gutier González, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45).
Vela Falcónez, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45).
Diego Orbitaz, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45).
Ñuño Assuriz, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45).
Ñuño González, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45).
Velasco Fernández, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45).
Monio Alvarez (domus), Oña, 1031 (Yepes, Coronica, V, apéndices).
Didaco Alvarez, Oña, 1031 (Yepes, Coronica, V, apéndices).
Gonzalo Alvarez, Oña, 1031 (Yepes, Coronicd, V, apéndices).
Salvator González, Oña, 1031 (Yepes, Coronica, V, apéndices).
Poncio, obispo de Palencia, Oña, 1031 (Yepes, Coronica, V, apéndices).
García, abad de Cárdena, 1032 (B. de Cárdena, pág. 84).
1430 F R A Y JUSTO PÉREZ DE U R B E L

Diego Muñoz y su mujer Teresa, 1032 (B. de Cárdena, pág. 84).


Alvaro Muñoz, 1032 (B. de Cárdena, pág. 84).
Ruderico González, Burgos, 1032 (B. de Cárdena, pág. 84).
Roderico Gudistios, Burgos, 1032 (B. de Cárdena, pág. 84).
Ñuño Assuriz, Burgos, 1032 (B. de Cárdena, pág. 84).
Salvador González, Burgos, 1032 (B. de Cárdena, pág. 84).
Gonzalo Petriz, Burgos, 1032 (B. de Cárdena, pág. 84).
Lope Ogganderiz, Burgos, 1032 (B. de Cárdena, pág. 84); mayordomo
del rey Sancho, Oña, 1031.
Ñuño Alvarez, Burgos, 1032 (B. de Cárdena, pág. 84).
Gonzalo Alvarez, Burgos, 1032 (B. de Cárdena, pág. 84).
Fortún Alvarez, Burgos, 1032 (B. de Cárdena, pág. 84J.
Diego Alvarez, Burgos, 1032 (B. de Cárdena, pág. 84).
Sancho, obispo, Burgos, 1032 (B. de Cárdena, pág. 84).
Juliana (domna), 1032 (C. de Arlanza, pág. 60).
Citi González, "infanzón de Asturias", 1030 (L. de Regla de Sta. Julia-
na, pág. 110).
García Núñez, 1032 (O. de Covarrubias, pág. 45).
Fernando Sonnaz, 1032 (C de Covarrubias, pág. 45).
Sonna Sonnaz, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45).
Tello Muñoz, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45).
Ruderico Muñoz, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45).
Diego Froilaz, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45).
Munio Froilaz, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45).
Diego Rodríguez, 1032 (O. de Covarrubias, pág. 45).
Gonzalo Anderiz, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45).
Armentero Núñez, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45).
Scape Levi, hebreo, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45). '
Bueno, hebreo, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45).
Jacob, hebreo, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45).
Tello Muñoz, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45).
Alvaro Vermúdez, 1032 (Cart. de Covarrubias, pág. 45).
Rodrigo Vermúdez, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45).
Alvaro Muñoz, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45).
Oveco Vela y su mujer Urraca, Grañón, 1032 (C. de 8. Millán, pág. 119).
Oveco Velázquez, Grañón, 1032 (C. de S. Millán, pág. 118).
Citi Velázquez, Grañón, 1032 (C. de S. Millán, pág. 118).
Oveco Muñoz, merino en Grañón, 1032 tC. de 8. Millán, pág. 118).
Fortún Fortún, sayón en Grañón, 1032 (C. de S. Millán, pág. 119).
Alvaro Narriates, Grañón, 1032 (C. de S. Millán, pág. 119).
Mer Johannes, Grañón, 1032 (C. de 8. Millán, pág. 119).
PERSONAJES DE LA CASTILLA CONDAL 1431

Mer Jacobi, Grañón, 1032 (C. de S. Millán, pág. 119).


Alduara, abadesa, San Miguel de Pedroso, 1033 (C. de 8. Millán, pági-
na 120).
Assur Gómez, hijo de Gómez Muñoz, 1034 (Escalona, Hist. de Sahagún,
página 451).
Gveco Téllez, 1034 (Escalona, Hist. de Sahagún, pág. 451)
Munio Rodríguez, 1034 (Escalona, Hist. de Sahagún, pág. 451).
Munio y Velasco González, 1034 (Escalona, Hist. de Sahagún, pág. 451).
Rodrigo Téllez, 1037 (C. de Arlanza, pág. 61).
Julián, obispo, con Fernando Sánchez, en Arlanza, 1037 (C. de Arlan-
za, pág. 61).
Urraca, de Covarrubias, Arlanza, 1037 (C. de Arlanza, pág. 61).
Fredenando Gundisalviz, Arlanza, 1037 (C. de Arlanza, pág. 61).
Vela Díaz, Arlanza, 1037 (C. de Arlanza, pág. 61).
Assur Núñez, Arlanza, 1037 (C. de Arlanzd, pág. 61).
Vicente, abad de Santa Marina de Valdehaude, 1037 iC. de Arlanza, pá-
gina 65).
Diego Muñoz, uno de los principales magnates de Castilla, 1037 (O. de
Arlanza, pág. 65).
Ñuño Alvarez, 1037 (C. de Arlanza, pág. 65).
Fortún Alvarez, 1037 (C. de Arlanza, pág. 65).
Alvaro Vermúdez, 1037 (C. de Arlanza, pág. 65).
Rodrigo Vermúdez, 1037 (C de Arlanza, pág. 65).
Diego Alvarez, 1037 (C. de Arlanza, pág. 65).
Gonzalo Alvarez, 1037 (C. de Arlanza, pág. 65).
B'ernando Rodríguez, 1037 (C. de Arlanza, pág. 65).
Alvaro Rodríguez, 1037 (C. de Arlanza, pág. 65).
Ñuño Fernández, 1037 (C. de Arlanza, pág. 65).
Armentero Núñez, 1037 (C. de Arlanza, pág. 65).
Gómez, abad de Cárdena, 1039 (B. de Cárdena, pág. 344).
Pelagio Fernández, armiger, Burgos,, 1039 (B. de Cárdena, pág. 344).
Munio Adefonso, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 344).
Gutier Adefonso, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 344).
Gómez Díaz, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 344).
Fiagino Fernández, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 344).
Munio Fernández, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 344).
Gómez Gutiérrez, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 344).
Ñuño Alvarez, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 344).
Belasco Petriz, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 344).
Fafila Petriz, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 378).
Diego Muñoz, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 378).
1432 F R A Y J U S T O PÉREZ DE URBEL

Gonzalo Petriz, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 57).


Belasco Fernández, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 57).
Alvaro Vermúdez, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 57).
Rodrigo Vermúdez, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 57).
Fortún Alvarez, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 57).
Lope Fortunionis, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 57).
Gonzalo Alvarez, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 57).
Diego Alvarez, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 57).
Gutier González, Burgos, 1039 (£. de Cárdena, pág. 57).
Gonzalo Muñoz, Burgos, 1039 (B.de Cárdena, pág. 57).
Vela Muñoz, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 57).
Rodrigo Alvarez, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 57).
Munio Fañez, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 57).
Sarracino Alvarez, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 57).
Fernando Rodríguez, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág- 57).
Fortunio Obecoz, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 57).
Sonna Sonnaz, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 57).
APÉNDICE VI

LOS DESCENDIENTES D E ÑUÑO RASURA Y L A I N CALVO

E l Poema de Fernán González, que citamos en el texto, dice


sencillamente que de Ñuño Rasura descendía el conde Fernán Gon-
zález, y de Laín Calvo, el Cid Campeador. Otros documentos de
aquella época, y aun anteriores, entran en más minuciosos por-
mnores genealógicos, y entre ellos las Historias de don Lucas de
Túy y don Rodrigo, la Primera Crónica General, el Líber Regwm,
quej como ya sabemos, fué escrito hacia el año 1200 (véase su tex-
to, publicado por don Manuel Serrano y Sanz en B. R. A . E., VI,
páginas 192-220); la Crónica Nafórense, de hacia 1160; el Fuero
dado a Burgos por San Fernando, y la Historia Ruderici Compi-
áocti, cuya redacción, según demuestra Menéndez Pidal, hay que
colocar hacia el año 1110 {La España del Cid, primera ed., pági-
na 901). Es éste el texto más antiguo en que encontramos el nom-
bre de Laín Calvo, aunque no aluda a él como uno de los dos jue-
ces de la revolución castellana, sino como tronco del linaje del
Campeador, que era lo que le importaba principalmente al bió-
grafo. Reproducimos esta genealogía, que no deja de tener un
gran interés:
"Stirpis ergo ejus origo hec esse videtur: Flaynus auten Cal-
vus multos genuit f ilios: de eorum numero fuit Fredinandus Elay-
net et Bermudus Flaynet: Fredinandus autem Flainet genuit
Flaynus Fredenandez: Bermudus autem Flaynet genuit Roderi-
cum Bermudez: Flaymus autem Fernandez genuit Nunnum Flay-
net: Rodericus autem Vermudez genuit Fredinandum Roderici:
1434 F R A Y J U S T O PÉREZ DE URBEL

Fredinandum autem Roderici genuit Petrum Fredinandiz et unam


filiam nomine Eylo: Nunnus autem Flaynet accepit istam Eylo
in uxorem, et genuit ex ea Flaynum Nunnez: Flaynus autem ge-
nuit Didacum Flaynez: Didacus autem Flainez genuit Rodericum
Didaci Campidoctum ex f i l i a Roderici Alvari, qui fuit frater Nun-
ni Albari, qui tenuit castrum Amaye."
Es fácil observar en este entronque cierta seriedad, que pue-
de servir de apoyo al investigador. E l biógrafo escribía poco más
de quince años después de la muerte del Cid. Es un narrador fide-
digno, como se comprueba por otras partes de su Historia, y aun-
que se ha esforzado por averiguar este difícil problema genealó-
gico, no afirma rotundamente sus averiguaciones. De aquí esta
expresión con que empieza la cadena de los nombres: " E l origen
de su linaje parece ser'el siguiente." No guardaron la misma pru-
dencia los historiadores de los siglos siguientes, y especialmente
la Primera Crónica General, la de 1344, la Tercera Crónica Ge-
neral, la de Veinte Reyes y la Particular del Cid. De la Crónica,
de 1344 son los párrafos siguientes:
"Después qel rey don Ordoño fué muerto, regnó en pos de su
hermano don Fruela el segund, un año y dos meses... E dise el
arzobispo don Rodrigo de Toledo que non cataron a los más po-
derosos nin de más alto linaje (en la elección que hicieron los cas-
tellanos de sus jueces); mas cataron por los más sesudos te más
cuerdos, para se poder por ellos meior según la tierra, y dieronles
poder para oyr los pleitos y dar sentencias sobre ellos, y para las
facer cumplir e para faser justicia por toda la tierra. Y estos al-
caydes uno de ellos ovo nombre Munno Rasuera et el otro Layn
Calvo; e como quier que non fuesen más altos eran ricos ornes e
bien fidalgos asaz; et este Ñuño Rasuera fué fijo de Ñuño Belche-
des; dis don Lucas de Tuy que este Ñuño Belchedez fuera natural
de Colonia; y el otro jues Lain Calvo era natural de Burgos, se-
gún dise don Lucas de Tuy. E t este Layn Calvo non quería ser
jues nin quería oyr pleito nin judgar más; porque los ornes buenos
de la tierra lo tuvieron por bien ovólo de facer por fuerzas; mas
que fué jues non osava oyr pleitos nin dar sentencias, e usava más
LA DESCENDENCIA DE LOS JUECES DE CASTILLA 1435

en armas et en cavallería, y esto era porque asañava muchos tos-


te (?), e non era paciente para oyr los pleitos de los que venían
ante él, lo que no conviene a ningunt jues que ha de judgar los
pleitos. Del linaje de este Layn Calvo et de Ñuño Rasuera vinie-
ron después los reyes en Castilla y otros muchos ornes buenos, ansy
como nos lo devisaremos adelante.
Don Ñuño Rasuera ovo una fija que ovo nombre Teresa Nuñez
e un fijo que ovo nombre Gonzalo Nuñez, et deste Gonzalo Nuñez
salió el conde don Fernando Gonzales, onde vinieron los reyes de
Castilla, ansi como vos lo la estoria devisará adelante. Cuenta la
estoria que este Layn Calvo casó con doña Teresa Nuñez, fija de
don Nunno Rasuera e fiso en ella quatro hijos. E l primero ovo
nombre Fernando Laynez. E l segundo ovo nombre Vermun Lay-
nez. E l tercero oro nombre Layn Laynes. E l quarto Diego Laynes.
De Fernant Laynes vienen los de Mendoza, et de Vermun Laynes
vienen los de Viscaya, y de Layn Laynez vienen los de Castro. Et
de este Fernat Laynes et desi Vermun Laynes descendió el Cid
Ruy Dias, ansi como veredes.
Fernant Laynes ovo un fijo que ovo nombre Layn Ferrandes,
e de Layn Ferrandes salió Ñuño Layndes; este Ñuño Layndes
casó con una dueña que ovo nombre Donello. Agora tomaremos a
Bermun Layndes. E t deste Bermun Layndes salió Rodrigo Ber-
mudes, et de Rodrigo Bermudez salió Fernant Ruys, et de Fer-
nant Ruys salió Pedro Ferrandes et esta fija que ovo nombre Do-
nello; et esta Donello fué la que casó con Ñuño Layndes como ya
deximos. Et este Ñuño Layndes ovo desta Donella un fijo que ovo
nombre Lain Nunes. De Layn Nunes salió Diego Laynes, que fué
padre del Cid Ruy Diaz, el bienaventurado. E t este Diego Laynes
casó con dona Teresa Nuñes, fija del Conde don Ñuño Alvares de
Amaya, et nieta del rey de León de ganancia e fiso en ella un
fijo que ovo nombre Ruy Diaz mió Cid... E t esto como fallamos
en la corónica de Sant Pedro de Cárdena, onde y ase enterrado el
cuerpo del Cid."
Se ve en estas genealogías el deseo de afirmar el entronque de
las grandes familias de los Haro, los Mendoza y los Castro con los
1436 FRAY JUSTO PÉREZ DE U R B E L

dos jueces famosos, y es posible que haya en esas afirmaciones


algunas reminiscencias aprovechables. Hay que destacar la coin-
cidencia de la Coránica de Sant Pedro de Cárdena con la Historia
Roderici, nuevo indicio en favor de esa genealogía, que se remon-
ta a la época del Cid, y que podría resumirse en el cuadro siguiente:

L A I N CALVO

Fernando Laínez. Vermudo Laínez.

Laín Fernández. Rodrigo Vermúdez.

Ñuño Laínez = Eilo Fernández. Fernando Rodríguez.

Laín Núñez.
Pedro Fernández, Eilo Fernández.
Diego Laínez == Teresa Rodríguez.

Rodrigo Díaz de Vivar.

Son, como se ve, siete generaciones, lo cual hace pensar que


hacia 1100 se consideraba que la historia de los jueces debía si-
tuarse cronológicamente, no en el siglo x, sino a mediados del ix.
Compárese esta serie con la de los condes de Castilla, que forma
cuatro generaciones desde el 900, fecha aproximada del nacimien-
to de Fernán González, hasta 1029, año en que muere, adolescen-
te todavía, su biznieto García, y fecha también muy cercana al
nacimiento del Campeador. Los datos genealógicos del Cid, lo mis-
mo que los de Fernán González, que desde la Crónica de Nájera y
el Líber Rerum hacen al héroe nieto de Ñuño Rasura, están de
acuerdo para colocar la institución de los jueces en el siglo ix.
Sería interesante poder confirmar esa descendencia tradicional
ele Laín Calvo con ayuda de la documentación castellana de la
época condal. L a tarea, sin embargo, es sumamente difícil. En
primer lugar, la documentación que ha llegado hasta nosotros es
muy fragmentaria; por otra parte, la antigua observación de que
los jueces no fueron escogidos entre la alta nobleza se aplica -más
LA DESCENDENCIA DE LOS JUECES DE CASTILLA 1437

a Laín Calvo que a Ñuño Rasura, y ya sabemos que los nombres


de los testigos y donantes de nuestras escrituras se refieren, sobre
todo, a personas de la más alta clase social: reyes, condes, aba-
des, obispos, ricoshombres e infanzones; en tercer lugar, los nom-
bres de esos antecesores de Mió Cid son tan frecuentes, que aun-
que los encontremos en las confirmaciones no sería fácil identifi-
carlos. No obstante, podemos hacer una observación que no ca-
rece de interés para quien conozca las normas casi de rito con
que se imponían los nombres en aquellos siglos. Si abrimos algu-
nos de nuestros cartularios y leemos las firmas de las cartas, nos
sorprendería ver que en el siglo XI encontramos los mismos nom-
bres unidos a los mismos patronímicos que en el x : Gonzalo Fer-
nández, Diego Muñoz, García Ovecoz, Rodrigo Vela, etc. L a ra-
zón es bien sencilla: era costumbre que los hijos llevasen los nom-
bres de los abuelos y de los tíos abuelos. Por eso, cuando todo se
desarrolla normalmente, los nombres se perpetúan en la misma
familia: el primogénito de Menendo González se llamará Gonzalo
Menéndez, y el primer hijo de éste tendrá a su vez el nombre y el
patronímico del abuelo, llamándose Menendo González. Ahora bien:
es un hecho que los nombres de Laín Núñez, Rodrigo Vermúdez,
Diego Laínez, Laín Muñoz, Pedro Fernández y Fernando Rodrí-
guez se leen con bastante frecuencia en las cartas del siglo xi,
cuando éstas son más frecuentes y la familia había adquirido ma-
yor relieve. Esto nos permite suponer que, lejos de ser nuevos
esos nombres, iban ya juntos en la región castellana durante el si-
glo x. Y si no nos es dable seguir la serie completa, podemos, por
lo menos, encontrar alguna muestra de ella. E n torno a Cárdena
vemos hacia 950 un Fernando Rodríguez que podría ser el biz-
nieto de Laín Calvo y el tatarabuelo del Cid (Bec. de Cárdena, pá-
ginas 301-302). Por el mismo tiempo aparece en la Bureva un
personaje bastante importante llamado Vermudo Fernández, que
podría ser hijo de Fernando Laínez y nieto, por tanto, del juez
famoso (Barrau-Dihigo, Chartes de VAhb. de Válpuesto!, págs. 323
y 329). Conocemos también a un Laín Fernández que con Diego
Fernández, su hermano, otro nombre de la familia, hace una do-
1438 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

nación a Cárdena en 994 (Bec. de Cárdena, pág. 282). La crono-


logía no permite identificarle con Laín Fernández, el nieto de Laín
Calvo, pero por el tiempo en que vivía podría ser un nieto de éste,
primo de Ñuño Laínez, el bisabuelo del Cid. Citaremos, finalmen-
te, a un personaje más conocido que los .anteriores, el influyente
Laín Vermúdez, que mandó en Viguera hasta el año 947, y que
probablemente fué colocado al frente de aquella plaza desde que
la reconquistaron los reyes Ordoño II y Sancho Garcés, en 923.
Las cartas de Albelda hablan de él el año 931. Su nombre nos dice
que aunque sirvió al rey de Pamplona, no era navarro; pero de-
bió distinguirse tanto en la anexión de la Rioja, que mereció ser
premiado con aquel puesto de confianza. Su patronímico nos orien-
ta a la región de Oca y la Bureva, y lo mismo su patronímico que
su nombre encajan dentro del linaje del Cid Campeador. Pudo muy
bien ser hijo de Vermudo Laínez y nieto, por tanto, de Laín Cal-
vo, en cuyo caso veríamos confirmada la antigua tradición del en-
tronque de los condes de Haro y señores de Vizcaya con el juez
famoso.

Tengo verdadero miedo a las tablas genealógicas, formadas


con frecuencia por la vanidad nobiliaria, a base del error, pero
quería consignar aquí estas sugerencias, en las cuales es fácil
distinguir la pura hipótesis de la verdad histórica.
APÉNDICE VII

L A P E R S O N A L I D A D D E ORDOÑO I V

Como h a b r á podido ver el lector, en el capítulo X V I I se habla


de un príncipe Ordoño, "hijo del rey Alfonso", que fué instalado
en el trono a mediados del 957 y conservó alguna sombra de po-
der hasta 961. N o dudo en identificar a este rey efímero con el
príncipe del mismo nombre que encontramos durante los años an-
teriores en la corte de Ramiro II y de Ordoño III. Descubro su
nombre en los siguientes documentos:

937-19-XII—Donación de Ramiro II (Tumbo de León, fol. 211): "Hor.


donius prolis regis Adefonsi".
941.—Confirmación de la fundación de Celanova por San Rosendo,
hecha por Ramiro II (A. H. N . , Tumbo de Celanova, fol. 173): "Ordo-
nius prolis domni Adefonsi regis. E n un diploma de Sahagún del 29 de
marzo de 945 confirma un "Veremudus rex prolis Adefonsi" que podría
ser hermano de Ordoño si no tuviésemos que ver en él a Vermudo III
(A. H . N., Bec. de Sahagún, fol. 9).
951-19-11.—Carta de Ordoño II (Barrau-Dihigo, Chartes royales león.,
en R. H., 1910, X, pág. 383): "Ordonius prolis domni Adefonsi regis."
954-12-XI.—Donación de Ordoño III a Parameño (Arch. Cat. de León,
catálogo núm. 976): "Ordonius rex filius -Adefonsi."

956-V-5.—Donación de Ordoño III a Foracasas (Arch. de la Cat. de


León, catál. núm. 908). No es posible leer el nombre de Ordoño, pero se
le adivina en el patronímico Adefonsi, claramente escrito.
1440 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

Vemos, pues, que este desgraciado príncipe vivió sumiso y si-


lencioso al lado de Ramiro II y de su hijo Ordoño III, cuya causa
debió apoyar en la guerra civil promovida por los partidarios de
Sancho el Gordo. Cabe, sin embargo, sobre su origen, una duda
que no es fácil solucionar: ¿Quién era ese rey Alfonso a quien él
llama su padre? Los antiguos cronistas, empezando por la Cróni-
ca Najerense, y los historiadores modernos, de acuerdo con la his-
toriografía musulmana, afirman unánimemente que el padre de
Ordoño el Malo fué Alfonso IV el Monje, y es natural que así
piensen, pues a partir de Alfonso III no conocen en León otro rey
que llevase este nombre. Ahora bien: ya sabemos que antes de
Alfonso IV se sentó un año, por lo menos, en el trono de León su
primo Alfonso, hijo de Fruela II, del cual dice el SÜense que "scep-
tra paterna regere videbatur" (Hist. Silenss, ed. Santos Coco, pá-
gina 50). En la misma Crónica encontramos una frase que parece
dar a la cuestión la solución definitiva: "Todos los magnates del
reino—se nos dice allí—, con consejo de Fernando, conde de .los
burgaleses, eligieron por rey a Ordoño, hijo del rey Alfonso, el
que había sido cegado con sus hermanos" (Ibid., pág. 55). Si he-
mos de entender literalmente estas palabras, el Alfonso de quien
aquí se trata no puede ser otro que Alfonso Froilaz, a quien el
cronista había aludido más arriba con esta frase: "Habiendo pe-
netrado en Asturias, Ramiro II cogió a todos los hijos de Frue-
la; a Alfonso, que pretendía empuñar el cetro paterno, a Ordoño
y a Ramiro; los hizo traer adonde estaba, los unió con su propio
hermano Alfonso, que estaba ya en la cárcel, y a todos hizo que
les sacasen los ojos en un solo día." Es claro en este texto que el
privado de los ojos con sus hermanos fué Alfonso Froilaz, pues
Alfonso IV el Monje, es decir, Alfonso Ordóñez, que sufrió, junta-
mente con ellos, aquella terrible pena, como hermano que era de
Fraila, fué cegado con sus sobrinos. Creo, sin embargo, que hay
aquí una de las muchas distracciones del Silense o> de Sampiro y
prefiero seguir la interpretación general de la historiografía árabe
y cristiana. A ello me mueve, en primer lugar, el nombre de Ordo-
ño, que nos hace pensar en Ordoño II, su abuelo, según la costum-
LA PERSONALIDAD DE ORDOÑO IV 1441

bre general en aquel tiempo, que hizo que Alfonso Froilaz se llama-
se Alfonso en recuerdo de su abuelo, Alfonso III. Ordoño IV, a su
vez, recibió este nombre por el conquistador de la Rioja, padre de
Alfonso el Monje, de quien sería hijo Ordoño IV. Por otra parte,
esta filiación explicaría mejor la frase que leemos en algunos do-
cumentos de Ordoño: "Yo, Ordoño, a quien en derecho correspon-
de reinar", y que puede considerarse como un manifiesto de legi-
timidad. Y esto podía decirlo mejor un hijo de Alfonso IV, el he-
redero de Ordoño II, que un nieto de Fruela, el rey de infausta
memoria, cuyo primogénito, Alfonso, no logró consolidar su po-
der en León.

E l primogénito de Alfonso, el hijo de Fruela II, el único que


en último caso hubiera podido decir las palabras que acabo de ci-
tar con la pretensión consiguiente al trono leonés, hubiera debido
llamarse Froila, si es que Alfonso dejó algún hijo. Y parece ser
que lo dejó, a jusgar por una escritura del Cartulario de Sarrios
que lleva la fecha del 29 de agosto de 975. En ella se habla de un
pleito que se suscitó entre el abad Filiencio y el monasterio de
Samos, por un lado, y por otro, "illo infantem Domno Froilani pro-
lix Adefonsi principis dive memorie", acerca de la iglesia de San-
ta María y San Félix de Laurario: "Et propter hac causa—dicen
los interesados—, pervenimus in presentía domni Ranimiri et dom-
na Gelvira regina per manu Sagioni, nomine Ordonio, Dominico
hostiario." Hubo un convenio, en el cual los monjes se comprome-
tieron a dar al príncipe Froilá 68 sueldos y cuatro arienzos. Todas
estas consideraciones me mueven a seguir sobre el origen de Or-
doño IV la opinión tradicional que le hace hijo de Alfonso el Mon-
je. A pesar de su distracción, parece ser también la opinión del
monje de Silos en la frase misma que ha dado lugar a esta dis-
cusión. Nos dice en ella que los magnates, de acuerdo con Fernán
González, eligieron por rey a Ordoño, "hijo del rey Alfonso". Aho-
ra bien: aunque hablando de Alfonso Froilaz afirma que preten-
día recoger el cetro de su padre, el Silense no sólo no le considera
como rey de León, sino que ignora que durante algún tiempo llegó
a asentar su dominio en la urbe regia. Según su relato, a Ordo-
1442 F R A Y JUSTO PÉKEZ DE URBEL

ño II le sucede su hermano Fruela; a Fruela, Alfonso el Monje,


hijo de Ordoño II, y al rey Monje, su hermano, Ramiro II. Pare-
ce, por tanto, que cuando llama a Ordoño el Malo hijo del rey A l -
fonso, quiere decir hijo de Alfonso IV el Monje, y no hijo de Alfon-
so Froilaz, que no entra, según él, en la nómina de los reyes leo-
neses.
Resumiendo, creo que Ordoño IV el Malo era hijo de Alfonso IV
el Monje, y no de Alfonso Froilaz:
1.° Porque así nos lo dicen las crónicas y las historias más
antiguas, si exceptuamos la frase citada del Süense.
2.° Porque, prescindiendo de esta frase, el mismo: Silense
parece inclinarse a esta opinión.
3.° Porque el nombre de Ordoño conviene más al primogénito
de Alfonso IV, hijo de Ordoño II, que al de Alfonso, hijo de Fruela.
4.° Porque, muerto- ya Ordoño IV, encontramos en el reino de
León un Fruela, "hijo del príncipe Alfonso", que debía ser, lógi-
camente, el primogénito de Alfonso Froilaz.
ÍNDICE ALFABÉTICO D E PERSONAS Y L U G A R E S

Abderrahmen III, págs. 293, 294, 295,


301,. 302, 403, 419, 420, 421, 423,
Aba de Burgos, condesa de Castilla, 424, 428, 430, 431, 432, 433, 488,
págs. 11, 609, 488. Véase Ava. 525, 545, 549, 551, 552, 553, 557,
Abaiub, pág. 336. 577, 598, 605.
Abalud, pág. 268. Abderahmen, hijo de Almanzor, pá-
Abavita, pág. 268. ginas 799, 817.
Abdalá, hijo de Almanzor, conquis- Abderramen ben Meruan, págs. 244,
ta Zamora, 678; 712, 713; rompe 245.
con su padre y se pasa al lado del
Abderraman el Gafequi, págs. 81, 82.
conde de Castilla, 714; 718.
Abderraman Sanchol, hijo del rey de
Abdalá, emir de Córdoba, págs. 292,
Navarra, pág. 754.
293, 298, 405.
Abecza, pág. 326.
Abdalá, alcaide de Castrogeriz, pá- Abellar, pág. 309.
gina 419. Aben Adhari, págs. 36, 75, 76, 83, 97,
Abdalá Piedra Seca se pasa al lado 102, 105, 106, 128, 131, 142, 148,
de Vernuudo, pág. 780. 182, 209, 210, 212, 215, 220, 231,
Abdelkerim, págs. 105, 108, 128, 129, 249, 252, 257, 290, 294, 297, 298,
Abdelmelik, págs. 82, 104, 209, 210. 302, 304, 420, 524, 525, 552, 584,
Abdelmelik, hijo de Almanzor, pá- 599, 601, 602, 647.
ginas 714, 719; sucede a su pa-
Aben Alatir, págs. 35, 141, 214, 215.
dre, 803; arbitro en la tutela de
Alfonso V, 805; realiza algunas Aben Aljatib, págs. 37, 97, 98.
conquistas en Cataluña, 808; pene- Aben Al-íKatani, médico musulmán,
tra hasta el corazón de Aragón y págs. 911, 912.
Navarra, 810; últimas campañas, Aben Axxur, pág. 644.
812. Aben Bacri, jefe de Policía maisulmán,
Abdelaziz, pág. 76. pág. 804.
Abdelmondo, págs. 309, 336. Aben Ganihm, pág. 246.
Abdelwahid ben Zerid, pág. 142. Aben Hafsún, pág. 262.
Abderrahmen ben Moavia, págs. 96, Aben Hayan, págs. 34, 386, 599, 641,
97, 98, 141, 142. 642, 644, 647, 653, 654, 655, 656,
Abderrahmen II, págs. 148, 209, 210, 657, 662, 668, 750, 752, 906, 912.
211, 212, 214, 215, 216. Aben Jaldún, págs. 37, 259, 525, 530,
27
1444 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

531, 570, 577, 585, 600, 601, 602, Adefonso Gudesteos, p á g . 544.
687, 712. Adefonso Sendiniz, p á g s . 475, 539.
Aben Lope, p á g . 257. Adelfonsus Legione, p á g s . 366, 368.
Aben Meruan, p á g s . 182, 215. Aderata, p á g . 459.
Abenxiheb, p á g . 83. Adica, presbítero, p á g . 521.
A b e n Yapan, p á g . 643. Adolfo, abad, p á g . 564.
Abimelec, p á g . 400. Adosinda, madre de Ordoño III, p á -
Abocelim, p á g . 336. gina 393.
A b o Galeb, abad, p á g s . 337, 479. Adosinda, hija de Ildoncia y Gutier
Abolayan Hanniz, p á g . 563. Osórez, p á g s . 394, 522, 793.
Abolcacem Gebuldi, p á g . 563. Aflah, p á g . 648.
Abolmaluc, p á g . 268. Aglabies, pág. 293.
Abolmondar, p á g s . 284, 318, 455, 546. Agmete, p á g s . 268, 336.
Abolmondar Albéniz, emparentado Agadin, esposo de Bonilde, p á g . 515.
con Abolmondar A l b u s , p á g . 546. Agube, p á g . 515.
Abolmondar Albus, p á g . 546. Aguilar, p á g s . 620, 954.
Abolmondar Obekoz, p á g . 764. A g u i l a r de Campóo, p á g s . 66, 672.
1
Abolmondar Flahiniz, pág . 764. A g u i l a r de Campos, p á g . 967.
Abolmondar Téllez, p á g s . 332, 336. Ahardia, p á g . 328.
Abolmondar Sarraciniz, p á g s . 336, Ahmed ben A r u x , jurisconsulto de
385, 402, 414. Morón, pág. 645.
Abomaroan de S a n t a M a r í a , p á g i - Ahmet ben Yela, k a i d de Toledo, p á -
na 337. gina 524.
Aboyahia de Zaragoza, p á g . 432. A i l a , p á g . 275.
Abozelim, p á g . 268. Aiub, p á g s . 638, 395.
A b u - A m i r , p á g . 659. Ajbar M a c h m ú a , p á g s . 34, 86.
Abuhab de Santa M a r í a , p á g . 337. Alaon (Crónica de), p á g . 609.
Abuhalit, p á g . 257.
Alarcia, pág. 330.
Abujalid Haxiira, p á g . 245.
Alarico, pág. 515.
Abuljatar, p á g . 86.
Álava (Conde de), p á g s . 237, 443, 470,
Abulmaluk, p á g . 336.
Abu-Omeya, p á g s . 906 y 907. 546, 570, 585, 611.
Abu-Otman, p á g s . 102, 104, 105, 106. Alaquide, p á g . 238.
A b u Teman Galib, p á g . 653. A l b a , p á g . 208.
Acefali (muere a manos de F e r n á n A l b a de Vardulia, p á g . 142.
González), p á g . 405. Albaro Harrameliz, p á g . 578.
Acenar Fortunionis de H u a r t e , p á g i - Albandegua, pág. 433.
na 926. Albarus, magnate de F e r n á n G o n z á -
Acenari Sanchiz, p á g . 927. lez, p á g . 445.
Aciseba (lugar de), p á g . 963. A l b a y a n A l Mugrib, p á g . 525.
Aciselo, abadesa ( d o ñ a ) , p á g s . 366, Albelda, p á g s . 183, 186, 232, 319, 495,
369. 577; fundación, 388; Crónica, 147,.
Aconio, pág. 570. 242.
Acosta, p á g s . 272, 332. Albeldense (Crónica), p á g s . 16, 78,
Adán, p á g . 624. 80, 85, 87, 99, 104, 209, 216, 217,
ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES 1445

219, 220, 227, 228, 244, 246, 255, 388, 389, 391, 392, 394, 395, 397,
257, 259, 275, 507. 402, 449, 450, 476, 487, 517, 531,
Albendiago (pueblo de), pág. 434. 660.
Albéniz (Alba), pág®. 66, 94. Alfonso V, págs. 517, 541, 544, 545,
Albensi, pág. 142. 631, 723, 731, 732, 792, 793, 794,
Albi (Francia), pág. 142. 805, 811, 822, 923, 925, 927, 928,
Albomondar, págs. 304, 305, 307, 310. 929, 930, 932, 934, 935, 936, 945,
Alboreca, págs. 647, 649. 946, 961, 962, 965, 968, 969, 971,
Albur ano, pág. 615. 972, 1027.
Albutaimn, pág. 102, 106. Alfonso VI, págs. 406, 611, 612, 973,
Alcoba (fortaleza), págs. 256, 333, 1001.
714, 717. Alfonso VII, pág. 998.
Alcozar, págs. 284, 767. Alfonso, conde de Liébane, págs. 450,
Aldemiro, profesa en San Pedro de 521.
Cárdena, pág. 775. Alfonso, hijo de Elvira y Ordoño II,
Alcedo, págs. 143, 144, 177, 187, 487. pág. 354.
Alcocero (Alkusiar), pág. 233. Alfonso, hijo tercero de Luis VIII de
Alcova, pág. 754. Francia, pág. 557.
Alcubilla, págs. 702, 703. Alfonso Froilaz, págs. 322, 324.
Alderedus, obispo de Salamanca, pá- Alfonso Maurelles, pág. 363.
gina 493. Alfonso Sandiniz, págs. 505, 541, 565.
Aldonza, págs. 684, 701. Algarbe (conde de), pág. 693.
Aldonza, dama de doña Fronilde, pá- Alguarraz ben Melic, pág. 246.
gina 371. Alhance de Salamantice, pág. 519.
Aldonza, mujer de Gonzalo Vermú- Alhandega, págs. 433, 434, 436, 443,
dez, pág. 731. 458, 465.
Aldroito, pág. 147. Alhaquem II, págs. 105, 106, 214, 597,
Alduara, pág. 325. 599, 600, 601, 645, 653, 743.
Alegría, págs. 66, 130. Al-Himyari, págs. 278, 281, 290.
Alejandro Quilino, págs. 264, 267. Aliemo, pág. 312.
Alenje, págs. 294, 245. Elkoeero, pág. 338.
Alesanco, págs. 85, 92. A l Mahdi, págs. 817, 823, 824, 825,
Alfonso I, págs. 80, 84, 92, 93, 100, 827, 828, 830.
104, 109, 185, 341. Almakkaii, págs. 38, 76, 219, 420,
Alfonso II págs. 91, 103, 108, 109, 123, 424, 426, 532, 649, 651.
124, 125, 130, 133, 137, 138, 145, Almanzor págs. 400, 428, 440, 601,
149, 158', 162, 165, 241, 368. 605, 640; inaugura su carrera mi-
Alfonso III, págs. 158, 174, 202, 204, litar, 667 su figura, 677; vencedor
215, 224, 226, 227, 238, 242, 243, en el campo de Rueda, 678, 679,
244, 245, 246, 247, 251, 253, 254, 680; alianza con Vermudo, 688; re-
290, 291, 300, 310, 313, 321, 331, conquista Coimbra, Montemayor y
334, 394, 401, 403, 407, 440, 444, la región marítima hasta el Due-
476, 522, 551, 610, 760. ro, 700, 703; invade el reino de
Alfonso IV, págs. 316, 319, 322, 364, León, 703, 706; conspiraciones en
368, 372, 373, 374, 382, 384, 386, Córdoba contra Almanzor, 708, 712,
FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL
1446

713; rechazado e n San Esteban de Alvar Sánchez, pág. 736.


Gormaz, pasa el Duero y ataca a Alvarez, pág. 461.
Osma, 714, 716; fuerte reacción en Alvarez Vicenzio, pág. 368.
contra de' Almanzor, 719; rasgos Alvaro, abad, págs. 565, 691
heroicos, 727; astucia por crearse Alvaro, págs. 227, 341.
partidarios en campo enemigo, 734, Alvaro, hijo de Diego y Fronilde, pá-
735; Almanzor, e n la gesta de los gina 448.
Siete Infantes d e Salas, 736, 737, Alvaro, hijo de Juan y Cixilo, pági-
738, 739, 751; su política en el Can- na 446.
tar, 752, 753; maquinaciones con- Alvaro Arrameliz, alférez de Vermu-
tra García, 754, 757; Garci Fernán-
dez, prisionero d e Almanzor, 767, do, pág. 782.
768, 769; penetra hacia el interior Alvaro Cisda, pág. 362.
de Castilla, 771, 773; conquista Ar- Alvaro Díaz, págs. 607, 613, 634, 942,
torga y venga l a traición de Pie- 943.
draseca, 780; intrigas contra A l - Alvaro Herrameliz, págs. 308, 309,
manzor, 780, 7 8 1 ; resonante triun- 314, 318, 322, 332, 378, 383, 384,
fo contra Vermndo, 782; llega a 385, 397, 402, 420, 474, 531, 546,
Compostela, que destruye, 783; re- 548, 549, 570, 877.
tirada de Almanzor, 785; nueva ex-
Alvaro Lupiz, pág. 681.
pedición por Castilla, 795, 796; en-
Alvaro Muñoz, supuesto hijo de Mu-
fermedad, 798; s u muerte, 799.
nio Vigilani, págs. 407, 409.
Almazán, pág. 284=. Alvaro Oidóñez, págs. 963, 1020.
Almazore (batalla de), pág. 556. Alvaro Ovecer, pág. 382.
Almedina, pág. 77. Alvaro Sarracinez, señor de Álava,
Almeleha, pág. 130. magnate a las órdenes de Sancho
Almenar (castillo de), págs. 645, 647. García, págs. 470, 471, 888, 932.
Almenar (campo de), págs. 737, 738, Alvaro Sonna, pág. 398. |
741, 750, 751, 757. Alvaro Telliz, pág. 455.
Almiñé, pág. 77. Alvaio Vela, págs. 550, 939.
Almiro, obispo, p á g . 401. Alvaro Velascec, pág. 382.
Almogrib (el B a y a n o ) , pág. 127. Alvaro- Velaz, magnate emparenta-
Almondir, p á g s . 152, 228, 245, 246, do con los antiguos condes de Ala-
255, 260, 292, 305, 336. va, págs. 455, 513, 556.
Almudaffar. V é a s e Abdelmelik.
Alrrjumenin, p á g 599. Alvaro Velázquez, pág. 743.
Almunin, g e ó g r a f o , págs. 421, 433. Alvaro de Velegia, pág. 242.
Almushafi, visir, págs. 649, 659, 677. Alvaro Veremudiz, pág. 438.
Aloito, pág. 641. Amasa, pág. 78.
Aloito Lucidii, pág\s. 643, 866. Amaya, págs. 9, 63, 64, 66, 70, 75, 79,
Al-Quile, págs. 97, 102, 110. 85, 92, 185, 202, 203, 204, 206, 233,
Alsasua, págs. 70, 94. 234, 247, 253, 273, 275,'285, 307,
Altamira, pág. 51. 310, 312, 326, 341, 401, 444, 488,
Alvar Alvarez, p á g . 804. 618.
Alvar Fañez, p á g s . 484, 836.
Amet Muño, pág. 488.
ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES 1447

Ameyugo, pág\ 66. 444, 529, 543, 559, 569, 633, 969,
Amunartie, pág. 330. 1017; condado de los, 441.
Amunna, pág. 326. Antolín (Guillermo), pág. 503.
Amusco, pág. 326. ' Antonio, obispo, págs. 146, 205.
Anales Castellanos Primeros, pági-
Antonio (Nicolás), pág. 157.
nas 15, 106, 127, 128, 141, 204, 209,
Antozanos, pág. 588.
216, 231, 251, 279.
Antuzanos, pág. 587.
Anales Castellanos Segundos, pági- Anana, págs. 66, 117, 264, 270, 272,
nas 166, 441, 761, 762, 795, 811, 455, 672.
815. Aostar, pág. 326.
Anales Compostelanos, págs. 15,. 91, Aper, pág. 401.
217, 338, 440, 441, 761, 762,' 795, Apocalipsis, pág. 507.
811, 815, Apre, pág. 117.
Anales Compostelanon, págs. 15, 91, Aprioniano, "colega" de Fernán Gon-
107, 204, 251, 277, 759, 761, 768, zález, pág. 375.
895, 959. Aqiiitania, págs. 70, 71, 214, 231.
Anales Toledanos, págs. 15, 251, 441, Arabiana, págs. 647, 751.
762, 795, 811, 815. Aradillos, pág. 67.
Analso, pág. 326. Araduey, pág. 970.
Anastasio Rodrigo Yusto, arzobispo Aragón, régulo de, pág. 586; conde
de Burgos, pág. 624. de, 586, 612.
Anaya Bermúdez, pág. 1020. Aragonta, págs. 319, 320, 383, 522.
Anceo, pág. 108. Aranda, págs. 280, 282.
Andalus, págs. 131, 204. Arandilla, pág. 280.
Andalus (Serna del), pág. 237. Araspiz, pág. 323.
Anderazo, pág. 95. Aratoy, río, págs. 491, 550.
Anderquina, págs. 95, 326. Arauzo, págs. 71, 427.
Andragoto, pág. 326. Arcaya, pág. 330.
Andrés Schotti, pág. 159. Arcello, villa, pág. 702.
Andrés (Alfonso), pág. 456. Arcila, región de, pág. 645.
Andrés de Berrón, pág. 67. Arciniega, págs. 203, 327.
Andújar, pág. 255. Arconada, pág. 970.
Anguiano, Mateo, págs. 489, 577. Arcos, valle de, pág. 964.
Anguitá, pág. 330. Archidona, pág. 293.
Ángulo (Peña de), págs. 192, 237, Ardon, monasterio, págs. 520, 530.
328. Área Patriniani, págs. 114, 115, 177.
Annaia Díaz, pág. 764. Arevacos, págs. 53, 59, 61.
Annaia Tanoiz, pág. 962. Arévalo, Juan de, pág. 28.
Annaia Velidiz, págs. 969, 1016. Argáiz, fray Gregoiio, págs. 125, 138,
An Nasir, págs. 420, 424. 139, 146, 175, 193, 195, 199, 204,
Annis (San Vicente de)', pág. 237. 225, 226, 260, 264, 272, 287, 288,
Ansur, págs. 531, 545, 546, 562. 441, 455, 456, 478, 481, 489, 497,
Ansur Didaz, pág. 1029. 501, 564, 566, 575, 575.
Ansúrez, págs. 66, 697; familia, 311, Arganza, pág. 92.
1448 FRAY J U S T O PÉREZ DE URBEL

A r g e l , p á g . 419. A r r a m e l Alvarez, p á g . 550.


Argelo, doña, p á g . 935. A r r a s i o Moro Ras:"s, p á g s . 97, 98.
A r g i l o , mujer de Diego Giménez, p á - Arredondo, p á g s . 25, 415; Crónica
gina 582. de, 419.
A r g i l o , mujer de Gisando, p á g . 515. A r r i g o r r i a g a , p á g . 327.
A r g i l o , mujer de Muño Núñez, p á - Arroncio, p á g s . 227, 238, 240, 270,
ginas 287, 618. 271.
Argilo, mujer de Pepi Froilaz, p á - Arrosta, p á g . 927.
gina 450. Anteman de Ste. Marie, p á g . 337.
A r g i m i r o , p á g . 635. Asbaj ben Abdalá, cadí de Córdoba,
Argomedo, p á g . 66. p á g s . 644, 805.
Arguineta, p á g . 162. Ascario, presbítero, p á g . 852.
Arguijos, p á g . 130. Asiclo, p á g . 227.
Ariano, presbítero, p á g s . 370, 373. A s m a , hija de Galib, mujer de A l -
A r i a s don, p á g . 465; Juan, 962; es-
) manzor, p á g . 678.
poso de Ermesinda, 394. Asón, río, p á g s . 70, 141, 178, 884.
Arias, obispo de Mondoñedo, p á g i - Assur, alfoz, pág. 374; condado, 456;
nas 493, 494. valle de, 923; villa de, 470.
A r i a s F e r n á n d e z , p á g . 1031. A s s u r Ansúrez, p á g . 613.
Ariolfo, p á g s . 477, 478, 479. A s s u r Didaz, p á g s . 449, 452, 1027.
Aristóteles, Alexandro, p á g . 507. A s s u r Fañiz, p á g . 195.
A r l a n z a Cartulario, 364, 371, 373, A n s u r F e r n á n d e z , p á g s . 305, 311, 432
377, 378, 379, 380, 385, 391, 399, 436, 437, 438, 444, 445, 452, 458,
412, 427, 449, 455, 471, 509, 548, 459, 460, 463, 464, 471, 476, 477,
583, 595, 618; conde de, 642; e p i t a - 478, 481, 484, 485, 488, 489, 490,
fios, 400; monasterio, 135, 162, 307, 491, 493, 494, 509, 560, 562, 611,
323, 325, 329, 337, 936, 1030, 1031; 613, 633, 660, 662^ 663, 681, 800,
río, 72, 260, 273, 278, 279, 313, 315, 920, 967, 1017.
341, 417, 428, 470, 566, 621, 737, Assur Gómez, p á g . 1016.
745, 765.
Assur González, p á g s . 290, 361, 379,
Arlanzón, río, p á g s . 69, 70, 81, 92, 97, 414, 475, 643.
106, 128, 206, 231, 233, 236, 243, A s s u r Hanniz, p á g s . 449, 490.
247, 349, 251, 252, 264, 282, 284, Assur Muñoz, p á g s . 395, 396, 449,
286, 310, 318, 325, 328, 341, 372, 460, 943.
477, 488, 597, 745, 746, 765' 953, A n s u r Núñez, p á g s . 613, 878, 879,
1033. 919, 920, 932, 934, 945, 984, 989.
Armentario, p á g s . 117, 180. Astonec, capitán fabuloso, p á g . 400.
Armentario, obispo, p á g . 732. Astorga, págs. 61, 75, 83, 185, 186,
Armentario Díaz, p á g n . 378, 477, 478. 246, 275, 308, 425, 435, 438, 353,
Armentario Hannis, p á g . 455. 522, 1021.
Armentario, familia de los, p á g . 435. Astures, p á g s . 61, 73.
Armiger, p á g . 485. Astrulfo Par'entis, p á g . 962.
Armentia, p á g s . 66, 130. Atanazor, p á g . 400.
Arnaldus, p á g . 609. Atapuerca, p á g . 376; batalla de, 1033.
Arnedo, p á g s . 290, 300. A t a h u i l . V i d . Atavel.
ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES 1449

Atavel, rey de Huesca, pág. 609. Aznar Fortunioniz, prefecto de Huar-


Atece, castillo, pág. 746. te, pág. 925.
Atienza, págs. 244, 255, 294, 317, 433, Aznar Galíndez III, conde aragonés,
434, 568, 602, 674, 678, 693, 750, págs. 479, 760.
752, 753, 754; fortaleza, 648, 656. Arnaz Oriolez, pág. 925.
Atlas, págs. 419, 601. Aznar Puricellez, págs. 587, 640.
Auca, págs. 64, 67, 76, 122, 124, 240, Aznar Sánchez, págs. 941, 1010.
244; Halfoz de, 596. Azofra, pág. 221.
Aufresia, mujer de Sarracino, pági- Azoza, pág. 336.
na 447.
Augreva, pág. 541.
Augusto, págs. 59, 66, 67.
Augustóbriga, pág. 70. B
Áurea, mujer de Nepociano Díaz, pá-
gina 547. Bacaudani, pág. 326.
Áurea, hermana de Ramiro II, pági- Ba-eza, pág. 293.
Bahabón, págs. 262, 937.
na 370.
Balensi, pág. 140.
Aurelio, pág. 99.
Balkaira, pág. 209.
Aurellus Díaz, pág. 377.
Balparda, págs. 40, 68, 118, 219, 248.
Aureolo, obispo, págs. 481, 508.
Baltarius, obispo de Túy, págs. 493,
Aurora, sultana, págs. 659, 677, 719,
494.
781.
Bamba, villa de la provincia de Va-
Auseva, pág. 540.
lladolid, pág. 395.
Ausines, Concejo de les, págs. 249,
Bambilonah, campo de,-pág. 420.
633, 641.
Banu Amril ben Timlet, pág. 647.
Auteñe, págs. 119, 120.
Banu Gómez, pág. 655.
Autrigones, págs. 59, 61, 62, 63, 64. Baños, palacio de los, pág. 476.
Autrigonia, pág. 56. Baños de Ledesma, págs. 436, 667.
Ava, condesa de Castilla, págs. 582, Baradón, pág. 297.
608, 609, 632, 636, 669, 670, 673, Barahona, págs. 653, 654.
681, 755, 758, 760, 770, 934, 999. Baraibar, pág. 69.
Véase Aba. Barbadillo, págs. 71, 737, 739, 741,
Avellanosa, pág. 71. 936.
Avila, págs. 85, 275, 769. Barbadillo de Herreros, págs. 329,
Aviles, pág. 273. 331, 428.
Avito, pág. 131, 139, 140. Barbelas, signo de, pág. 475.
Ayabarrena, pág. 330. Barcena, pág. 237.
Ayala, págs. 63, 65, 66, 82, 85, • 89, Barcelona, págs. 105, 106, 162, 693,
92, 93, 94, 237, 240, 241, 328, 1007. 714, 927, 949.
Aza, págs. 277, 282, 285, 400. Barcelona, condesa de, pág. 609.
Azaceta, pág. 130. Bardesi, págs. 118, 119.
Azanus, pág. 326. Bardulia, págs. 87, 98, 106, 110, 130,
Azdega, pág. 326. 145.
Azenariz, pág. 328. Barduri, pág. 91.
Azevedo, pág. 523. Baregio, condado de, pág. 530.
1450 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Barrau-Dihigo, págs. 40, 78, 80, 118, Belasco Sánchez, 1009.


119, 121, 131, 135, 142, 144, 172, Belasconi, obispo, pág. 632.
176, 177, 196, 201, 202, 214, 226, Belasio, obispo, págs. 431, 508, 765.
231, 255, 257, 264, 268, 272, 287, Belasquita, hija de Sancho Garcés I,
288, 294, 297, 308, 321, 323, 39b, pág. 611.
470, 495, 514, 515, 517, 532, 547, Belastar, págs. 180, 326.
559, 560, 562, 563, 564, 586, 587, Belazo, pág. 328.
638. Belbimbre, págs. 373, 394, 449.
Barriales, villa, pág. 921. Belén, iglesia de (Carrión de los Con-
Barrio, villa alavesa de, págs. 526, des), págs. 482, 561.
528, 537. Belito, abad, pág. 414.
Barrio de Fuentes, pág. 920. Belmonte, págs. 67, 104.
Barrón, pág. 673. Belorado, págs. 70, 208, 233, 331, 427,.
Barruelo, pág. 133. 444.
Basa!, págs. 639, 641, 643.
Belquidez, Ñuño, págs. 348, 349.
Bascuñana, pág. 330.
Bellido Muñoz, pág. 943.
Basilio, obispo, págs. 385, 414, 446,
Benavente, pág. 437.
479, 484, 506, 509.
Benedicto Najerense, obispo, pági-
Baudili, hijo de Gulatruda, pág. 450.
nas 431, 481, 508, 872, 873, 923, 924.
Bayan, libro del historiador Aben
Beni Ansúrez, pág. 444.
Adhari, pág. 808.
Beni Casi, familia de los,' págs. 259,
Bayas, págs. 248, 297.
429.
Bayech, pág. 297.
Beareca, pág. 404. Beni Gómez, págs. 444, 639, 643, 655,
Beato de Liébana, pág. 201. 697, 711, 823, 969, 970, 1016, 1027.
Beato de San Severo: mapa, pági- Beni Hasin, págs. 429, 430.
na 496; códice, 500. Beni Lope, págs. 297, 298.
Becerril, pág. 339. Beni Muza, pág. 215.
Becerro de Cárdena, págs. 197, 268, Benito de Montejo, fray, págs. 98,
269, 272, 286, 288, 290, 292, 307, 359, 612.
310, 311, 322, 324, 329, 336, 338, Berbera, villa de, págs. 526, 528, 537,
339. 584.
Becerro de Liébana, pág. 339. Berberana, pág. 120.
Bedr, pág. 97. Berceo, págs. 331, 554.
Begila Enneconi, pág. 962. Berdhich, pág. 211.
Beila Dolquitiz, pág. 462. Beremudus, pág. 488.
Beila Nuniz, pág. 378. Berenguer, conde de Barcelona, pá-
Beila Rebellez, págs. 329, 363. ginas 926, 927.
Beila Telliz, pág. 414. Berganza, Francisco de, págs. 31, 125,
Bela Sarracinez, pág. 455. 157, 231, 275, 311, 323, 338, 374,
Bella Téllez, pág. 385. 423, 464, 478, 488, 489, 490, 506,
Belasco, págs. 328, 445. 635, 760; cronista, 740; Francisco
Belasco, abad, pág. 641. de, 29, 364.
Belasco, presbítero, págs. 565, 583. Beribraces, pág. 53.
Belasco Fernández, pág. 920. Berlanga de Duero, págs. 284, 342,.
Belasco Muñoz, pág. 920. 654.
ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES 1451

Bermudo. V é a s e Vermudo. Bohada, p á g . 339.


Bermudo I el Diácono, p á g s . 101, 102, B o l , p á g . 146.
145. ' Bolduedo, p á g . 435.
B-ermudo, hijo de Alfonso I V p á g i -
)
Boltana, p á g . 927.
n a 476. Bomet Gundisalviz, p á g . 452.
Bermudo, hijo de J u a n y Cixilo, p á - Bonilde, p á g . 515.
gina 446. Boñar, monasterio, p á g . 467.
Bermudo Alvarez, p á g . 193. Borbones, p á g . 155.
Bermudo F á ñ e z , p á g s . 446, 447. Bordjia, p á g s . 212, 215.
Bermudo García, p á g . 455. Borges, p á g . 274.
Bermudo Hananiz, p á g . 455. Boro, p á g s . 192, 193.
Bernardo, conde de Ribagorza, pagi- Borrell, conde de Barcelona, p á g i n a s
nan 415, 608, 609. 601, 640.
Bernardo del Carpió, p á g . 105. Boyano A l m o g r i b , p á g . 128.
Berones, p á g s . 64, 425. Boyl, supuesto hijo de F e r n á n Gon-
Berosia, p á g . 63. zález, p á g . 400.
B r a g a , p r á g s . 244, 320.
Berrende, p á g . 539.
B r a n i a Ossaria, p á g s . 133, 618.
Berrueza, p á g . 92.
B r a ñ o s e r a , p á g s . 133, 163, 165, 166,
Berzcsa, fuero, p á g . 896.
171, 172, 180, 199, 247, 268, 285,
Betanzos, p á g . 720. • •
287, 316, 326, 392, 451, 470, 538,
Bética, p á g . 62.
582'; Fueros de, 583, 618, 775.
Bezares, p á g . 596.
Braulio, San, p á g . 64.
Bielarense, p á g . 63.
Braulio, p á g s . 916, 919.
Bilbao, p á g . 70.
Bravum, p á g . 66.
Bildur, p á g . 331.
B r i c i a , p á g s . 199, 214.
Bilibio, p á g s . 206, 288, 297. Brihuega, p á g . 127.
Bisjuezes, p á g . 163. Briones, p á g . 555.
Bisoces, p á g . 163. Briviesca, p á g s . 67, 70, 231, 236, 251,
Bivere, obispo, p á g s . 238, 239.
305, 330, 341, 470.
Bivrienca, p á g . 141.
Bronilda, mujer de Pedro Lainez, p á -
Bizancio, p á g s . 638. gina 963.
B i z c a y a o Bachcunsa, aldea de N a - Budiel, castillo de, p á g . 647.
varra, p á g . 420. Bueno Patre, dominans Najere, p á g i -
Blas, obispo, p á g . 481. nas 924, 1010.
Blasco Fortunionis, p á g . 924. Bugedo, p á g s . 119, 120, 121, 248.
Blasco Ovecoz, p á g . 936. B u r a d ó n , p á g s . 221, 288, 863.
Blasco Téllez, p á g . 746. B u r c e ñ a , p á g s . 113, 114, 115.
Blasio, obispo, p á g s . 872, 873, 874, Bureba, p á g s . 75, 192, 222, 233, 236,
902. 901, 904, 989.
Blázquez, historiador, p á g s . 69, 71, Bureva, p á g s . 102, 103, 128, 741, 765,
730. 940, 1008, 1033.
Bobastro, p á g s . 255, 258, 293, 403. Burgo de Osma, beato, p á g . 622.
Bobadilla, p á g . 264. Burgos, p á g s . 9, 61, 65, 79, 97, 112,
Bocos, p á g s . 339, 587, 588. 117, 133, 141, 143, 170, 204, 208,
Bofil, p á g . 640. 212, 231, 233, 243, 248, 251, 270 ;
1452 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

274, 283, 285, 307, 309, 311, 312, Carazo, p á g s . 66, 71, 262, 278, 280
313, 318, 324, 328, 3 3 1 , 332, 334, 425, 427, 428, 737, 764.
336, 338, 339, 441, 444, 469, 681 Cardaba, p á g s . 459, 509.
737, 739, 770. Cárdelo, p á g s . 178, 179.
Cárdena, p á g s . 260, 267, 268, 272, 2<?5,
286, 291, 293, 297, 310, 311, 312,
313, 323, 324, 336, 337, 338, 395,
446, 448, 458, 483, 517, 596, 613,
c 615, 633, 641, 642, 726, 745, 747
Caada, p á g . 643. 765, 769, 770, 775, 928, 930, 932,
Cabrio, monte, p á g . 114. 936, 942, 943, 945, 1018; abad de.
Cabriasso, p á g . 66. 541.
C a b u é r n i g a , p á g s . 92, 133, 672. Cardeñadijo, p á g . 477.
Cala, p á g . 146. Cardeñuela, p á g s . 385, 413, 414.
Calahorra, p á g s , 162, 227, 290, 298- Caristia, pág. 62.
300, 601. Carintios, p á g s . 56, 62, 63, 64.
C a l a t a ñ a z o r , p á g s . 67, 799. Carlomagno, p á g . 454.
Calatayud, p á g . 430. Carlos e l Calvo, pág. 415.
Calatrava, p á g . 624. Carnatum, p á g . 519.
C á l l e l a s , p á g . 404. Caro Baroja, pág. 334.
Caleruega, p á g s . 71, 284, 427. Carranza, p á g s . 88, 89, 118, 610.
Calvo, p á g . 68. Carrión, p á g s . 304, 307, 318, 339, 438,
Calzada, p á g s . 179, 192. 471, 482, 486, 487, 534, 543, 561,
Camala, p á g . 66. 639, 655, 969; conde de, 632; infan-
Camar, hijo de J u a n y Cixilo, p á g i - tes, 711; riberas del, 451.
na 446. Carrol Marden, p á g . 345.
Cameros, p á g . 328. Carsiae, p á g . 578.
Camesa, Concejo, p á g . 931. Cascajar, p á g . 742.
Campoo, p á g s . 195, 199, 618. Carcajares, batalla de, p á g . 419.
Campos, p á g s . 180, 206, 405, 419, 444. Casiodoro, p á g . 504.
532, 588. Caslilla, río, pág. 440.
Campos góticos, p á g . 232. C a s t a ñ a r e s , pueblo, p á g s . 407, 409.
C a n de Muño, p á g . 66. Gastejón, p á g s . 647, 923.
Canalegga, p á g . 190. Castejón de Henares, p á g . 317.
Canales, p á g s . 329, 427, 428, 577, 579, Castella Vetula, p á g . 199.
588, 797; Fuero de, 428, 429. Castellón, fortaleza, p á g s . 317, 438.
Canales de l a Sierra, p á g . 71. Castil de Carrias, p á g . 208.
Candeda, p á g . 977. Castil Delgado, p á g . 208.
Cangas, p á g s . 80, 89, 99, 104, 145 Castil de Peones, p á g . 206.
Canicosa, p á g s . 376, 738, 741, 743, 751. Castiltierra, pág. 65.
Cañal-es, p á g . 264. Castillo, río, pág. 440.
Cantabria, p á g s . 55, 62, 63, 74, 77, Castillejo de Robledo, p á g . 352.
79, 84, 87, 89, 92, 98, 105, 108, 146, Castrillo, monasterio, p á g . 394; villa,
153, 200, 316, 339, 606, 1010. 483, 938.
Caradigna, p á g s . 509, 635. Castrillo de Arlanzón, p á g . 243.
Caraza, p á g . 419. Castrillo de Don Juan, p á g . 262.
ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES 1453

Castrillo de Dónelo, pág. 262. Cea, ciudad, págs. 954, 969, 1015,
Castrillo. de Mata judíos, pág. 243. 1016, 1027; condado, 1027; monas-
Castrillo de Mercadillo, pág. 262. terio del, 389.
Castrillo de Muño, pág. 243. Celtas, págs. 52, 53, 54.
Castrillo de Murcia, pág. 243. Celtíberos, págs. 53, 59, 60, 61.
Castrillo de la Reina, pág. 262. Cellorigo, págs. 206, 221, 223, 231,
Castrillo del Río Pisuerga, pág. 243. 248, 256, 285, 288, 297, 314, 332,
Castrillo Solarana, pág. 260. 401, 488, 548, 962, 1033.
Castrillo de Tardajos, pág. 243. Cenic¡é:o, págs. 85, 92.
Cantrillo del Val, págs. 6, 243, 635. Centola, Santa, pág. 214.
Castrillo de la Vega, págs. 243, 284, Centurio, monje, pág. 137.
310. Cerdaña, pág. 82.
Castrillo de Verrocue, pág. 243. Cendejas, pág. 317.
Castro, pág. 938. Cerezo de Río Tirón, págs. 67, 70,
Castro de Munio Romaniz, pág. 635. 272, 274, 277, 280, 287, 288, 289,
Castro Moros, pág. 295. 293, 307, 314' 326, 331, 332, 378,
Castro Siero, págs. 137, 173, 187, 195, 401, 443, 444, 488, 632, 1033.
214, 249, 285, 339. Cervatos, Fueros de, pág. 775.
Castro Solanzo, pág. 969. Cervera, págs. 125, 166, 376, 619.
Castro Urdíales, págs. 70, 166. Cervello, págs. 180, 326.
Castrobarto, pág. 77. Cid Campeador, págs. 71, 149, 160,
Cantroceniza, pág. 260. 165, 448, 569.
Castrogeriz, págs. 9, 135, 243, 246, Cihuri, monanterio, pág. 489; villa,
249, 256, 268, 272, 282, 287, 338, 495.
405, 410, 469, 471, 488, 675, 676, Cillaperlata, págs. 138, 139, 763, 1014.
681, 938. Cipriano, pág. 459.
Castrogoda, pág. 440. Cipiiano, obispo de León, pág. 983.
Castrogonzalo, págs. 920, 963. Cipriano, abad, págs. 446, 448, 458,
Castrovido, pág. 262. 464.
Castrovfeja, págs. 469, 578, 579, 581; Cirot, G, págs. 158, 441, 493, 619, 623.
torre, 577, 602. Cirueña, págs. 554, 555, 569, 570, 573,
Casuera, págs. 391, 437. 583.
Cataluña, condes, págs. 108, 415. Cirueña, Fueros, págs. 641, 642.
Cauvet, pág. 171. Cita, mujer de Homobono, pág. 514.
Cavia, pág. 370. Citi Díaz, pág. 854.
Celancva, págs. 393, 493, 550, 562, Citi Petriz, pág. 961.
638, 689,.697, 699, 701, 1031; abad, Cixila, obispo, págs. 309, 388, 389,
641; Tumbo, 393, 532, 562, 586. 390, 435.
Celada de la Torre, pág. 243. Cixilo, mujer de Juan, pág. 446.
Coa, río, págs. 218, 232, 234, 437, 438, Clavijo, págs. 148, 431, 570, 577, 581.
491, 532, 564, .588, 611, 616, 701, Clunia, págs. 54, 61, 67, 70, 71, 74,
706, 707, 708, 923, 924, 946, 967, 75, 85, 92, 277, 280, 301, 302, 338,
968, 969, 972, 994, 995, 1014, 1015, 341, 376, 419, 425, 427, 593, 811,
1018, 1026, 1029; conde, 491, 514, 935, 937, 1013.
544, 1016. Cluny, influencia de, pág. 981.
1454 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Codera, P., págs. 40, 249, 257, 643, Cristóbal Vela, arzobispo de Burgos,
645, 647. pág. 956.
Coello, F., pág. 72. Cristuébalo, pág. 180.
Cogollas, pág. 577. Crónica de Alfonso III, págs. 19, 78,
Coimbra, págs. 62, 246; obispo de, 79, 84, 108, 182, 185, 204, 209, 217,
493, 522, 523, 700, 703. 232, 244, 263.
Comes, título de, pág. 550. Crónica de Fernán González, pág. 26.
Cómodo, pág. 428. Crónica General, págs. 24, 74, 160,
Compostela, pág. 218; obispo de, 493, 734, 735, 952, 953, 955, 958, 960,
743, 964; iglesia, 965, 973. 961, 997.
Conancio, págs. 459, 460, 711, 720, Crónica de los Godos, pág. 807.
722. Crónica Profética, págs. 16, 232.
Conchas de Haro, pág. 488. Cuartango, valle alavés, págs. 202,
Congosto, pág. 314. 221, 226, 240, 328.
Conques, pág. 167. Cuéllar, págs. 412, 458, 610.
Contreras, pág. 428. Cueva Porrera, pág. 192.
Contrebia Leuca, pág. 428. Cuevarana, castillo de, págs. 188, 929,.
Coraiza, pág. 547. 940.
Corales, págs. 587, 588. Curiel, págs. 70, 284.
Córdoba; págs. 78, 96, 97, 99, 100, Chaves, págs. 246, 253.
131, 142, 152, 182, 184, 211, 214, Chafar, primer ministro de Alhaquen,
256, 258, 259, 262, 292' 293, 294, pág. 599.
301, 317, 337, 403, 700, 702, 708, Chindasvinto, ley de, pág. 468;
714, 716, 738, 750, 75l| 752, 753,
768, 770, 771; califa, 420; guerra
civil, 823.
Cordobilla, pág. 342.
Coria, págs. 84, 208. D
Cormenzana, pág. 192.
Cornellana,, págs. 145, 146. Damasco, pág. 96.
Coruña, pág. 147. Damián de Cárdena, pág. 290.
Coruña del Conde, págs. 280, 284, 427. Daniel, pág. 565.
Costa, pág. 69. David, rey de Israel, pág. 569.
Cotarelo Valledor, págs. 40, 229, 230, Décadas de los Salmos, libro de las,,
268, 275. pág. 506.
Cotina Fernández, pág. 973. Decereio, pág. 288.
Covadonga, págn. 79, 80, 81. Dedegoncia, hija de Gulatruda, pá-
Covarrubias, págs. 279, 307, 323, 326, gina 450.
338, 339, 364, 621, 633, 642, 669, Deio, pág. 108.
670, 671, 674, 680, 691, 747, 801, Demanda, sierra de págs. 272, 277,
930, 932, 933, 934, 935, 936, 937, 328, 376, 460.
984, 985, 999, 1000, 1011, 1012. Deobriga, págn. 67 70.
Covasuar, hoy Casuar, granja de, p á - Deobriguela, pág. 771.
gina 380. Deobrigula (Rabés de las Calzadas),
Cozuelos, pág. 612. págs. 55, 67, 71, 75.
Crescencio, abad, pág. 489. Dessobriga, Osorno, págs. 67, 71, 75.
ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES 1455

Deva, río, p á g s . 65, 89, 166, 455, 552, Diego N ú ñ e z , magnate castellano, p á -
610, 611. ginas 382, 491, 921, 963, 970.
Deza, río, p á g s . 65, 213, 255, 645, 647, Diego Ovecoz, p á g s . 204, 362, 379,
723, 750, 751, 752. 471, 550.
D í a z J u m é n e z , p á g . 335. Diego Onici, p á g . 571.
Didaco, monje, p á g s . 448, 543. Diego Osorio, p á g . 964.
Didacus, p á g . 328. Diego Pepiz, p á g . 450.
Didacus A l b a n i , p á g . 546. Diego Porcelos, conde de Castilla y
Diego, p á g s . 341, 477, 961. fundador de Burgos, p á g s . 220, 245,
Diego, clérigo, p á g . 530. 307, 370, 407, 426, 427, 428, 522,
Diego, notario, p á g . 191. 744.
Diego, obispo, p á g s . 470, 478, 497,
Diego Rodaniz, p á g s . 405, 509.
508, 564, 565, 584, 587, 932.
Diego R o d r í g u e z , hijo de Rodrigo
Diego, p r e s b í t e r o , p á g . 1009.
Díaz, p á g s . 307, 377, 462, 544.
Diego Adefonsi, p á g s . 455, 640.
Diego Romaniz, p á g . 388.
Diego Albclmondar, p á g s . 304, 305,
Diego Sarracinez, p á g s . 455, 462, 480,
546.
484.
Diego Alvarez, p á g s . 526, 550.
Diego A l v a r e z de Asturias, p á g . 1010. Diego Téllez, p á g s . 563, 903.
Diego Tidenandiz, p á g . 1020.
Diego A z n a r , p á g . 673.
Diego Vela, p á g s . 867, 954, 957, 958.
Diego Beilaz, p á g . 961.
Diego Velázquez, p á g . 743.
Diego Belascoz, p á g . 382.
D i v i n a (Mendoza), p á g s . 240, 370.
Diego ben Cebrit, p á g . 644.
Djernik, p á g . 215.
Diego Díaz, magnate castellano, p á -
Dolquita A n n a i a de Valeria, p á g . 927.
ginas 877, 920.
Domingo, obispo, p á g . 560.
Diego F e r n á n d e z , p á g s . 405, 470, 471,
Domno Sendino, torre de, p á g . 540.
•"522, 773, 776, 963, 964, 969, 970,
1017, 1021. Domnos Sanctos, monasterio, p á g i -
na 707.
Diego Galendiz, p á g . 490.
Diego Gustios, p á g s . 462, 612, 745. D o r d o ñ a , p á g . 51.
Diego Gutiérrez, p á g . 160. Dozy, R., p á g s . 32, 98, 245, 259, 293,
Diego H a n n i , p á g . 544. 301, 305, 322, 386, 420, 423, 425,
Diego J i m é n e z , p á g s . 470, 480, 482. 426, 430, 433, 487, 494, 525, 530,
Diego L ó p e z de Villacanes, p á g . 915. 531, 552, 553, 559, 570, 577, 585,
Diego Morelliz, p á g . 377. 599, 602, 649.
Diego Muñoz, conde de S a l d a ñ a , p á - D u e ñ a s , p á g s . 186, 260, 326, 564.
ginas 435, 436, 446, 450, 451, 452, Duero, p á g s . 66, 68, 70, 71, 74, 84, 85,
455, 460, 462, 467, 475, 476, 481, 94, 152, 167, 211, 229, 232, 243, 245,
487, 491, 493, 513', 519, 563, 586, 246, 249, 253, 255, 259, 277, 280,
608, 631, 632, 633, 639, 642, 666, 281, 282, 283', 284, 294, 298, 301,
699, 711, 773, 844, 853, 942, 970, 303, 304, 317, 320, 325, 328, 334,
1000, 1010, 1027. 341, 700, 716, 937, 951, 962; infan-
Diego Muñoz, magnate castellano, p á - zones del, 996. •''.'•'
ginas 447, 448, 449, 607. Dulcidio, obispo de León, p á g . 458.
•Diego Nebociani o Nebzan, p á g s . 145, Dulcidlo, obispo de Salamanca, p á g i -
312, 318, 370. nas 256, 257, 301.
1456 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

Dulcidio, obispo de Viseo, paga. 491, E l Bayano al Mogrib, pág. 141.


493. E l Caraba, pág. 140.
Dulcidio, obispo de Zamora, pág. 493. E l Cuervo, pág. 140.
Duleio, pág. 316. Eldonza, mujer de Fernando Munniz,
Dulquiti Vela, pág. 378. pág. 1015.
Dumio, obispado de, pág. 467. Elduara, señora castellana, pág. 607.
Durabilé Bermúdez, p á g . 463. Elduara, señora alavesa, págs. 201,
Duraton, río, págs.- 65, 439, 440, 459, 204.
834. Elduara, mujer de Felex Rodríguez,
Duruelo, montes de, p á g . 376. pág. 313.
Dzu-aggeifain, pág. 653. Eleca, pág. 312.
E l Garat, pág. 140.
Elgas, págs. 641, 642, 644.
E E l Himyani, pág. 242.
E l Mellaha, pág. 212.
E l Tiemblo, pág. 272.
Eboamar, pág. 336. Elvira, ciudad del Andalus, pág. 98.
Ebrahem, pág. 467. Elvira, mujer de Ordoño II, págs. 319,
Ebro, págs. 63, 64, 65, 75, 77, 85, 92, 320, 393.
95 97, 102, 104, 105, 106, 109, 128, Elvira, hija de Arias y Ermesinda,
135, 139, 141, 149, 152, 164, 166, pág. 354.
182, 183, 187, 188, 189, 192, 193,
Elvira, hija de Hermenegildo y E r -
195, 196, 199, 200, 202, 204, 206,
mesinda, pág. "594.
208, 210, 211, 212, 222, 224, 230,
Elvira, hija de Gutierre e Ilduaria,
231, 232, 243, 246, 260, 272, 288,
pág. 394.
290, 292, 295, 296, 325, 341, 738,
Elvira, mujer de Silo Froilani, pá-
741,' 751, 939, 942.
gina 451.
Eburi, pág. 612.
Ecija, pág. 393. Elvira, hija de Ramiro II, págs. 457,
Edrisi, págs. 242, 487. 483, 486, 546, 560, 587, 637, 639,
Egas, marido de Juliana, pág. 565. 342, 643, 644, 660, 663, 689.
Egica, pág. 78. Elvira, hija de Bermudo II, pág. 946.
Egica Vermudiz, pág. 587. Elvira, mujer de Ramiro III, pági-
Egilona, mujer de Gatón, pág. 394. nas 640, 641.
Eguilaz, autor del Glosario etimoló- Elvira, hija de Arias Menéndez, pá-
gico, pág. 377. gina 393.
Eilo, págs. 95, 325, 448. Elvira, esposa de Bermudo II, pági-
Eilo, mujer de Alfonso Sandiniz, pá- nas 731, 773, 784, 850, 851, 948,
gina 541. 962.
Eilo, mujer de Velíiti Muñoz, pág. 945. Elvira, hija de Sancho García, pági-
Eita, pág. 326. na 895.
Eita Citiz, pág. 1020. Elvira, mujer de Fernando Peláez,
Eita Fortuniz, págs. 964, 1020. pág. 941.
Eita Sarracinez, pág. 728. Elvira, mujer de Alfonso V, pági-
Eita Vitta Citiz, pág. 938. nas 928, 929, 962, 963,
E l Ahzona, pág. 212. Elvira, dama castellana, pág. 935.
ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES 14

Elvira, mujer de Fernando Vermú- Ermesinda, madre de Berenguer, pá-


dez, págs. 946, 947. gina 905.
Elvira, mujer de Diego Núñez, pá- Ervigio, págs. 112, 113, 114, 180.
gina 963. Ervigius, pág. 326.
Elvira Lainez, hermana de Fernán Eseagedo, pág. 201.
Lainez, pág. 973. Escalada, pág. 137, 166, 173, 174, 179,
Elvira Jimena, hija de Sancho Gar- 204.
cía, pág. 1000. Escalante, villa de, pág. 938.
Elvira, nombre erróneo dado por el Escalona, pág. 44.
arzobispo don Rodrigo a la esposa Escalona, "Historia de Sahagún", pá-
de Sancho el Mayor, pág. 1005. ginas 468, 476, 513, 519, 531, 546,
Elvira Fagilaz, pág. 1015. 549, 550, 559, 562, 563, 586, 616,
Elvora, nombre antiguo de Talave- 633.
ra, pág. 513. Escipión, pág. 145.
E l Welid ben Ganhim, pág. 245. Escopella, pág. 373.
Eminio, pág. 244. Esgueva, págs. 262, 268, 273, 341, 427,
Endure, págs. 506, 615. 538, 610, 937.
Endure, monje de Cárdena, calígra- Esla, río, págs. 147, 148, 186, 246,
fo, págs. 504, 509. 256, 969, 973.
Eneco Lupiz, conde de Vizcaya, pá- Esles, pág. 166.
gina 988. Eslonza, monasterio, pág. 801.
Eneco, pág. 121. Esmarazgo de Silos, pág. 503.
En-Nazir, pág. 302. Especiosa, pág. 336.
Enneco, pág. 924. Espeja, infanzones de, 734, 764, 937.
Enneco, hijo de Diego Muñoz, pági- Espinosa, págs. 758, 923, 1007.
na 451. Espinosa de Oervera, págs. 427, 798.
Enneco Munioz, pág. 550. Espinosa de los Monteros, págs. 70,
Enneco Sancii, pág. 924. 77, 112, 141, 166, 187, 214, 341, 901.
Enneco Sánchez pág. 924.
)
Estabulo, págs. 239, 240.
Enneco Veilaz, pág. 963.
Esteban, abad, págs. 391, 407, 478,
Enneco Velaz, pág. 963.
479, 483, 484, 504, 506,' 540.
Enneco Vigilaniz, supuesto hermano
de Froila Vela, pág. 587. Esteban ben Inik, pág. 644.
Ennecus, pág. 326. Estibaliz, monasterio, pág. 886.
Ennecus Garseani, págs. 587, 637. Estollo, pág. 577.
Ennecus Munniz, pág. 530. Estrabón, págs. 59, 60, 61, 89.
Ennecus Vigilaz, pág. 587. Eterio, pág. 201.
En-Nuguairi, pág. 140. Eterrena, pág. 330.
Erelio Dextro, pág. 192. Eufemia, Santa, pág. 504.
Ermesinda, págs. 80, 84, 85, 86. Eufrasia, abadesa de San Mames de
Ermesinda, mujer de Hermenegildo, Ura, pág. 385.
pág. 394. Eugenio, págs. 176, 179.
Ermesinda, hija de Hermenegildo, pá- Euraca, pág. 706.
gina 394. Eusica, dama burgalesa, pág. 543.
Era Degollada, pág. 554.
Ermesinda, hija de Gutierre e Ildua-
Ewald, pág. 301.
ra Eriz, pág. 394.
1458 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Excemen Garceiz, señor de Sos y Bol- Fí-lmiro de Valpuesta, pág. 242.


taña, pág. 927. Fenestrosa, pág. 587.
Eximiría, reina, pág. 924. Fermín, pág. 138.
Eximino, abad, pág. 925. Fernamental, Melgar de, pág. 642
Eximino, obispo, pág. 924. Fernán González, conde de Castilla:
Eximino, Fortunionis, pág. 924. sus comienzos, pág. 345; fuentes
Eximino Garceis, pág. 924. para su estudio, 345-347; su sig-
Eximinus, scriptor, pág. 927. no, 347; linaje, 347-356; primeros
Eximio Garceiz, pág. 924. años, 356-358; cronología del con-
Extremadura de Campos, pág. 437. de, 364; la madre de Fernán Gon-
Eylo, doña, pág. 935. zález, 367-369; restaura Santa Ma-
Eylón, págs. 218, 219, 220, 240, 218. ría de Lara, 369-371; su donación
Ezcaray, pág. 328. a San Millán de Belbimbre, 371;
Ezquerre, pág. 330; villa de, 681. su rivalidad con los Ansúrez, 372;
da fueros al alfoz de Lara, 375;
otras donaciones, 379; su boda con
Sancha de Navarra, 382; intervie-
F ne en la guerra civil de León de
parte de Ramiro, 386 y sigs.; con-
Fafila, pág. 530. de de Castilla, 400; preside un jui-
Fagnan, págs. 76, 97, 140, 290, 295, cio en Burgos, 406; sus hijos, 413;
297, 525, 552, 602. el Poema y el conde Fernán Gon-
Fagnan, traducción de, pág. 487. zález, 418; hazañas fabulosas, 419;
Falcan Amatiz, págs. 632, 962. victorias sobre los moros, 420; in-
Falcón Rodríguez, hijo de Rodrigo terviene en la batalla de Siman-
Díaz, pág. 478. cas, 430; sus relaciones con el rey
Falconio, pág. 475. Ramiro de León, 434; se disgusta
Fafila Olaliz, págs. 544, 563. por la creación del condado de Mon-
Fanne, pág. 484. zón, 436; repuebla Sepúlveda, 440;
Fanni, don, supuesto hijo de Placen- se alia con Diego Muñoz, conde de
ti, pág. 448. Saldaña, 447; sumisión pasajera,
Fañez, Los, págs. 452, 455, 461. 452; rompe con la corte de León,
Faro de Coronelles, pág. 237. 456; es reemplazado por Assur en
Farum Brigantinum, pág. 147. el condado de Castilla, 459; cae
Faustina, mujer de Marco Aurelio, prisionero de Ramiro II, 462; sale
página 428. de la cárcel, 466; cómo cuentan los
Favila, pág. 78. juglares su liberación, 468; reapa-
Feddi el-Markewir, pág. 212. rece en la corte, 474; vuelve a Cas-
Feles, pág. 547. tilla, 480; se reconcilia con el rey
Feles, presbítero, pág. 457. Ramiro, 483; le reclaman los cas-
Feles Didaz, pág. 681. tellanos, 487; se instala de nuevo
Feles Roderic, pág. 307. en el condado, desalojando a los
Félix, págs. 180, 336. Ansúrez, 490; su agradecimiento a
Félix, presbítero, págs. 371, 509. San Millán, 494; favorece las fun-
Félix, San pág. 196. daciones monásticas, 500; venera-
Felmiro, obispo, págs. 144, 191. ción con que le recuerdan los mon-
ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES 1459

jes, 503; casa a su hija Urraca con Fernando, hermano de Munio Ermel-
el príncipe Ordeño, 510; su actitud dez, pág. 934.
en la guerra entre Ordoño III y Fernando, hijo de Ansur, págs. 304,
Sancho I, 515; defiende infatiga- 305, 306.
ble la frontera del Duero, 524; su Fernando, quizá el cuarto hijo de
popularidad, 526; impone la can- Fernán González, 476.
didatura de Ordoño IV contra la de Fernando Sánchez, conde de Castilla,
Sancho el Craso, 529; su lucha de- págs. 923, 924, 925, 926, 927, 941,
finitiva con León 535; asegura la 948, 972, 973, 982, 986, 987, 990,
paz y la justicia en el condado, 538; 993, 996, 997, 999, 1003, 1007, 1009,
hace coronar a Ordoño en Santia- 1010, 1011, 1012, 1013, 1021, 1024,
go de Compostela, 543; le instala 1026.
en León, 544; su rompimiento con Fernando III el Santo, pág. 330.
Navarra, 551; sus combates en la Fernando Ansúrez, págs. 158, 308,
frontera riojana, 553; resiste a la 309, 322, 323, 324, 368, 371, 372,
coalición leonesa, navarra y anda- 373, 374, 379,' 395, 402, 438, 491,
luza, 564; cae prisionero en Cirue- 520, 529, 546, 560, 562, 563, 586,
ña, 569; vence desde su torre y sale 612, 633, 639, 641, 643, 660, 662,
de la prisión, 576; se casa segun- 711, 943, 967 968.
da vez y une en matrimonio a su
Fernando Arias, pág. 1031.
hija Urraca con el rey navarro, 581;
Fernando Armentalei, pág. 767.
se entiende definitivamente con los
Fernando Armentariz, págs. 642, 733.
navarros y leoneses, 584; consigue
Fernando ben Axxur, págs. 643, 644,
finalmente la realización de sus as-
655.
piraciones, 588; sus últimas luchas
con los moros, 592; tregua pasaje- Fernando Beilza, pág. 936.
ra que hace con ellos, 599; sigue lu- Fernando Bermúdez, pág. 642.
chando hasta el último momento Fernando Díaz, magnate leonés, pá-
de su vida, 601; su grandeza he- ginas 707, 804, 853, 877.
roica, 603; su figura humana, 606; Fernando Díaz, magnate castellano,
su influencia en la formación de págs. 292, 295, 308, 310, 318, 399,
Castilla, 610; su preocupación cul- 409, 455, 563, 631, 633, 640, 642,
tural, 613; la sinceridad de su fe, 731, 877, 903, 970.
615; sus últimas donaciones y fun- Fernando Díaz, conde de Burgos, pá-
daciones monásticas, 618; su muer- gina 322.
te y su obra, 621; es enterrado en Fernando Díaz, hijo de Diego Porce-
el monasterio de San Pedro de A r - les, pág. 407.
lanza, 632. Fernando Díaz, hijo de García Gó-
Fernando Armentalez, págs. 696, 935. mez, págs. 1011, 1017, 1027.
Gernández, Gonzalo, págs. 391, 392, Fernando Ermegildez, magnate cas-
393. tellano, pág. 882.
Fernández Guerra, pág. 69. Fernando ben Filin, págs. 643, 644.
Fernández del Pulgar, pág. 398. Fernando Fernández, págs. 637, 941.
Fernando I, beato de, pág. 542. Fernando Gustios, pág. 462.
Fernando, hijo de Gontroda y Assur Fernando Gutiérrez, conde de Mon-
Fernández, págs. 439, 458. zón, págs. 563, 920, 921, 953, 961,
28
F K A Y J U S T O PÉREZ DE URBEL
1460

966, 967, S39, 1014, 1015, 1016, 1020, Flanio, lugar, pág. 191.
1024. Flavias, pág. 125.
Fernando Lainez, conde leonés, p á - Flavio, págs. 146, 638.
ginas 563, 586, 633, 644, 657, 665, Flaviobriga (Poitugalete), pág. 70.
956, 962, 963, 970, 971, 972, 973, Flaynus, pág. 160.
975, 996, 998, 1011, 1020, 1024, 1026, Florencio, monje y calígrafo, pági-
1029. nas 337, 478, 499, 506, 509, 566,
Fernando Munniz, págs. 455, 1011, 615, 670, 673, 674, 1022.
1015, 1019. Flórez, págs. 158, 160, 249, 370, 489.
Fernando el Negro, págs. 135, 137, Floro, pág. 62.
173, 174, 179, 187, 249, 355. Flumencillo, págs. 117, 121.
Fernando Núñez, págs. 396, 720, 762. Foc-e, San Adrián de, pág. 190.
Fernando Peláez, conde, p á g s . 941, Foncea, págs. 248, 342.
963, 989, 990. Fontal), pág. 215.
Fernando Pelaioz, pág. 941. Fonte Aderata o Adrada, pág. 459.
Fernando Petriz, pág. 939. Fontes Tamaricae, pág. 67.
Fernando Rodríguez, págs. 450, 478, Fontfrida, Monasterio, págs. 873, 874,
563, 586, 587, 588, 637, 666. 926.
Fernando Ruderiz, conde de L l á b a n a , Formarigo Sendiniz, págs. 857, 962.
Foronda, pág. 239.
págs. 563, 588.
Fortis, pág. 519.
Fernando Sarracinez, págs. 329, 377.
Fortis, diácono, hijo de Alfonso, pá-
Fernando Sonnaz, pág. 642.
gina 665.
Fernando Téllez, pág. 642.
Fortis Justiz, magnate, pág. 438.
Fernando, principe de Toca, p á g . 212.
Fortún, pág. 329.
Fernando Velascoz, pág. 642.
Fortún Garcés, conde de Aragón, pá-
Fernando Velázquez, págs. 470, 480,
gina 612.
743, 932.
Fortún García, págs. 491, 563, 586,
Fernando Vermúdez, págs. 563, 634,
673.
640, 665, 946, 947, 1019. Fortún Galíndez, pág. 877.
Ferotin, dom, págs. 43, 323, 361, 363, Fortún Jiménez, págs. 562, 585, 586.
364, 374, 399, 503, 596, 624. Fortún López, pág. 924.
Ferrán, San Martín d-e, p á g s . 190, Fortún ben Muza, pág. 256.
192, 204. Fortún Ochoiz, gobernador del rey de
Ferreras, Juan de, pág. 30. Navarra, pág. 883.
Ferro, pág. 328. Fortún Oggériz, pág. 884.
Fez, pág. 403. Fortún Ozoiz, págs. 923, 924.
Fisa, págs. 68, 69, 577. Fortún Sánchez, señor de Caparroso,
Flaecino, pág. 186. págs. 550, 894, 924, 925, 926, 927,
Flagina, pág. 95. 941.
Flaginez, personaje leonés, p á g s . 160, Fortún Sánchez, señor de Uncasti-
961. 11o, pág. 926.
Flagino, págs. 160, 515. Fortún Velázquez, pág. 924.
Flagino Fernández, págs. 776, 973. Fortunio García, págs. 586, 866.
Flámula, págs. 272, 274, 287, 323, 326, Fortunio Jiménez, pág. 562.
329, 354, 359, 365, 366, 368, 369, Fortunio Sánchez, pág. 926.
ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES 1461

Fortunio Scemenonis de Altafayla, Fronilde, hija de F e r n á n González


p á g . 926. p á g s . 449, 620, 673.
F o r t u n á i s , p á g . 519. Fronilde, mujer de Gonzalo F e r n á n -
Fortunius Gars-eani, p á g s . 587, 637. dez, p á g s . 565, 583, 607, 641.
Foze de Arganzone, p á g s . 239, 240. Fronilde, mujer de H a n n i Obecoz, p á -
Frande Anguiso, personaje que firma gina 617.
l a donación de F e r n á n González a Fronilde, madre de Oveco Díaz, p á g i -
Silos, p á g s . 329, 363. na 988.
Frecenda, p á g . 963. Fronilde, nieta de Ñ u ñ o F e r n á n d e z ,
Fredelando Pelaioz, conde, hace una p á g s . 369, 371, 449.
donación a San Millán, p á g . 924. Fronilde, mujer de Ñ u ñ o Vela, p á g i -
Fredulfo, p á g s , 143, 166, 177, 179, nas 633, 634.
187, 272. Fronilde, hermana de G a r c í a F e r n á n -
Fredulfo, abad, p á g . 775. dez, p á g s . 608, 613, 695, 744, 896,
Fredulfo de Alcedo, p á g . 201. 897, 935.
Fredulfo de Valpuesta, p á g s . 264, 267. Fronilde, mujer de "domno Didaco",
Fresno, lugar, p á g s . 67, 120. p á g . 448.
Fresno, río, p á g . ' 620. Fronilde, dama asturiana, p á g s . 896,
F r í a s , villa, p á g s . 189, 195, 212, 222, 919.
243, 264, 266, 901.
Fronosilde, nodriza de l a princesa
F i o i l a , rey de Asturias, hijo de A l - doña Sancha, p á g s . 947, 948.
fonso I, p á g s . 94, 95, 99, 100, 101, Fruela, hermano de Alfonso I, p á g i -
103. nas 84, 85, 92, 101.
F r o i l a , padre de Cesáreo, p á g . 450. Fruela, hermano de Alfonso III, p á -
Froila, esposo de Sarracina, p á g s . 394, ginas 266, 522.
404. Fruela, rey de León, hijo de A Alon-
F r o i l a González, hijo de Gonzalo N ú - so III, p á g s . 150, 274, 316, 321 «71,
ñez, p á g . 700. 386, 397, 449, 450.
F r o i l a Gutiérrez, conde, 699. Fruela, obispo de N á j e r a , p á g 925,
F r o i l a Menéndes, p á g s . 486, 686, 722, 926.
962. Fruminio, obispo, p á g s . 280, 395.
F r o i l a Pinioliz, p á g . 486. Fuentelcésped, lugar, p á g . 380.
F r o i l a Vela, p á g s . 491, 545, 546, 549, Fuenteurbel, p á g . -243.
550, 551, 559, 562, 563> 586, 587, Fuentezapata, p á g . 163.
633, 637, 664, 665. Fuero Juzgo, p á g s . 151, 155, 157, 172,
F r o i l á n II, obispo de León, p á g s . 732, 176, 177, 209, 403, 526.
792, 795, 821, 973.
Fuero Real, p á g . 736.
F r o l á n , obispo de Oviedo, p á g s . 969.
Fueros de B r a ñ o s e r a , p á g . 775; de
963, 1024.
Castrogeriz, 775, 787; de Cervatos,
F r o i l á n B e r m ú d e z , p á g s . 215, 216,
775; de Cirueña, 673; de E x t r e m a -
217.
dura, 789; de Palenzuela y de Se-
F r o i l á n Muñoz, p á g s . 1019, 1020.
púlveda, 788.
Froilo, p á g . 1016.
F r o l a , esposa de J u a n Veilae, p á g i - Fueros Municipales, p á g . 135.
F u l á n , p á g . 548.
na 969.
F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL
1462
García Bencemaloce, pág. 363.
García Díaz, págs. 562, 563.
G
García Enneconis, págs. 550, 637, 640.
Gala, págs. 146, 200. Gaicía Eulaliz, pág. 963.
Galarde, pág. 330. García ben Ferdinando, págs. 643,
Galbarra, pág. 334. 654, 655. Véase García Fernández.
Galbarros, pág. 330. García Fernández, hijo de Fernán
Galbarruri, pág. 384. González, pág. 594; su casamiento
Galharraga, río, pág. 611. con Aba, hija de los condes de R i -
Galia Commata, pág. 142. bagorza, 608; sucede a su padre en
Galib, págs. 487, 488, 593, 597, 599. el condado de Castilla y toma po-
600, 601, 602, 645, 647, 649, 651, sesión del condado, 629; da sepul-
655 656, 659, 667, 677, 678, 741. tura a su padre en San Pedro de
Galib ben Amril, págs. 741, 742, 743, Arlanza, 632; prodiga sus predi-
744. lecciones a la abadía de Cárdena,
Galieno, pág. 60. 635; reconoce a Ramiro III y man-
Galindo, caballero de Burgos, pági- tiene cordiales relaciones con la
nas 635, 636. corte de León, 638; envía embaja-
Galindo, conde, págs. 723, 724. dores a Córdoba, 641; ataca a los
Galindo Belascot, pág. 219'. musulmanes aliado con León, 643;
Galindo el Gallego, magnate, pág. 748. realiza una audaz expedición al in-
Galindo de Villavascones, pág. 328. terior del califato, 645; organiza
Galisso, pág. 329. una coalición cristiana para la re-
Galvarra, pág. 328. conquista de Gormaz, 649; fraca-
Galve, capitán, págs. 738, 741, 751 so de esta campaña, 653; estrecha
Gallego, E l (Abenmeruán), págs. 215, unión con León, 664, 667; conquis-
339. ta Gormaz y Atienza, 669, 669; fun-
Gallopenzar, pág. 328. da el infantado de Covarrubias,
Gamiz abad, pág. 414.
;
670-672; relaciones cordiales con
Garantes, pág. 428. Navarra y León, 674, 686, 690, 694,
Garat, pág. 153. 708, 725, 727, 728, 731; ajuar do-
García, supuesto nieto de F e r n á n Gon- méstico a su hija Urraca, 672, 673;
zález, pág. 400. confirma los fueros de Castroge-
García, obispo, págs. 872, 873, 874, riz, 675, 676; nuevas donaciones,
1009. 680, 681, 685; conjura la amenaza
García, notario, pág. 923. de los ejércitos musulmanes, 693;
García, hijo de Ordofio I V , pág, 599 el condado de Castilla, considerado
García, magnate castellano, pág. 681. como reino, 694; suscribe una ven-
García el Malo, págs. 183, 219, 248. ta en tierras de León, 708; Abdalá,
García I de León, págs. 268, 273, 274, hijo de Almanzor, se pasa al cam-
275, 276, 277, 288, 289, 290, 292, po del conde de Castilla, 714; re-
293, 297, 310, 345, 371. siste los ataques de Almanzor, 714,
García Alfonso, pág. 964. 716, 717, 718; Almanzor ofrece las
García Alvarez, pág. 363. paces a García si le entrega su hijo,
García Ben Aton, págs. 641 643. j
718; la documentación castella es-
García Aznar, págs. 562, 585, 586. casea en los a. 990-994, 725; docu-
ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES 1463

mentos firmados por Vermudo y 945; se trata su boda con doña San-
García, 726; matrimonio de su hija cha, infanta leonesa, 947; es ase-
Elvira con Vermudo, 731; se eclip- sinado en León, 950; sus asesinos,
sa su figura, 733; en la gesta de 560; su sepulcro en León, 977; su
los Siete Infantes de Salas, 786, epitafio en Oña, 980.
750, 753; sólo García resiste al in- García Sánchez I de Navarra, pági-
vasor, 753, 754; su hijo Sancho con- nas 319, 320, 321, 328, 329, 341,
jura, haciendo causa común la con- 383, 384, 430, 433, 434, 474, 495,
desa Aba, 755; gesta de Garci Fer- 509, 518, 545, 553, 557, 570, 572,
nández, 756; herido y preso, 756, 573, 577, 586, 607, 608, 612.
757, 758; abandonado por sus caba- García Sánchez II, rey de Navarra,
lleros, 763; donaciones, 765; muer- págs. 578, 583, 601, 641, 655, 923,
te heroica, 766, 767, 768; es ente- 927.
rrado en San Pedro de Cárdena, García Sánchez III de Navarra, pá-
770. ginas 123, 260, 924, 926, 986, 990,
García Fortún, magnate riojano, pá- 993, 999, 1005, 1009, 1018, 1024.
gina 889. García Téllez, pág. 641.
García Foitunionis de Funes, pági- Garibay, Esteban de, págs. 362, 364.
na 926. Garsea López, prior, pág. 924.
García Fredenandiz, pás. 462, 684. Garsea Osoriz, pág. 1031.
García Gómez, conde de Saldaña, pá- Garsendis, pág. 609.
ginas 633, 689, 702, 704, 710, 712, Garsea Didaz, pág. 491.
724, 731, 782, 804, 821, 822, 969, Garsiano, pág. 517.
970, 990, 1016, 1027. Garviso Gisoado, págs. 551, 563, 586.
García Gutiérrez, pág. 641. Gascuña, págs. 927, 1021.
García López, pág. 641. Gatón, págs. 186, 196, 202, 210, 216,
García Moza, pág. 942. 320.
García Muñoz, pág. 641. Gauna págs, 239, 240.
García Nuguez, pág. 585. Gayangos, Pascual de, pág. 649.
García Refugano, págs. 539, 540, 541, G'elvira, esposa de Gonzalo Placen-
542, 543, 565. tiz, págs. 587, 588.
García Sánchez, magnate vascón, pá- Gelvira, hija de Vermudo II, pági-
ginas 867, 877. nas 961, 962.
García Sánchez, conde de Castilla, Genealogías de Meya, pág. 183; na-
llamado el infante. Sucede a su pa- varras, 15; de Roda, 219, 248.
dre don Sancho, pág. 917; la do- Gerench, pág. 130.
cumentación que alude a él -en sus Gernich, pág. 130.
primeros años, 919, 931; busca la Gernik, págs. 130, 215.
protección de Sancho el Mayor para Gerona, beato de, pág. 644.
defenderse de la ofensiva leonesa, Gersio, pág. 180.
921; su presencia en Covarrubias, Gezo, pág. 328.
933; debilidad de su gobierno, 936; Gibraltar, estrecho, pág. 645.
se encarga personalmente del con- Gijón, pág. 147.
dado, 939; sus relaciones con el rey Giliuza, pág. 520.
navarro, 941; acercamiento a León, Gimena, pág. 942.
1464 F R A Y J U S T O PÉREZ DE UREEL

Gimeno, presbítero, pág\ 613. Gómez Muñoz, hermano de Diego


Ginta, p á g s . 95, 514. Muñoz, págs. 451, 563, 586, 632,
Gisando, esposo de A r g i l o , p á g . 515. 639, 657.
Gislawara, p á g . 201. Gómez de San Millán, abad, p á g . 369.
Goda, doña, p á g . 935. Gontroda, doña, p á g s . 437, 439, 458,
Godescalco, obispo de P u y , p á g . 472. 459, 493, 932, 935.
Godesteo, magnate alavés, p á g . 201. González, Diego, p á g . 349.
Godesteo Muñoz, p á g . 961. González Satuno, p á g . 69.
Godos, N t r a . Sra. de los, p á g s . 157, González, Tomás, p á g s . 319, 384.
339. González, 374.
Godranes, v i l l a de, p á g . 936. Gonzalo, conde p o r t u g u é s , p á g . 639.
Golpejar, v i l l a de, p á g . 486. Gonzalo, abad, p á g . 144.
Goma, v i l l a de, p á g . 587. Gonzalo, presbítero, 445.
Gomarra, p á g . 528. Gonzalo, obispo, p á g . 435.
Gomesano, p á g s . 401, 509, 615. Gonzalo, obispo de Astorga, p á g s . 551,
Gometiza, p á g . 325. 633.
Gómez, abad, p á g . 618. Gonzalo, obispo de León, p á g s . 519,
Gómez, marido de Elduara, p á g . 607. 563.
Gómez, cubiculario, p á g . 455. Gonzalo, obispo de Lugo, p á g s . 491,
Gómez, caballero de Burgos, p á g i - 494.
na 373. Gonzalo, hijo de Diego Muñoz, p á g i -
Gómez, conde de Mijangos, p á g . 483. na 475.
Gómez, esposo de Tuna, p á g . 4 8 5 . Gonzalo, hijo de F e r n á n González,
Gómez, hijo de Salido, p á g . 642. p á g s , 446, 480, 572.
Gómez Díaz, alférez de F ' e r n á n G o n - Gonzalo, hijo de García, pág. 673.
zález, p á g s . 369, 407, 409. Gonzalo, hijo de Ñ u ñ o Gutiérrez, p á -
Gómez Díaz, ricohombre c a s t e l l a n o , gina 523.
p á g s . 690, 726, 901, 903.
Gonzalo, hijo de Placencio, p á g s . 587,
Gómez Díaz, conde de S a l d a ñ a , p á - 588.
ginas 560, 563, 586, 594, 608, 616,
Gonzalo, hijo de Sancho el Mayor,
632, 633, 637, 639, 640, 643, 655,
págs. 924, 925, 926, 927.
666, 711, 969. .
Gonzalo, hijo de Suario, pág. 490.
Gómez Díaz II, conde de S a l d a ñ a ,
Gonzalo Ansúrez, hijo de A s u r Gon-
p á g s . 969, 970, 1017, 1024, 1026,
zález, págs. 379, 395, 439, 459, 643,
1027.
968.
Gómez Díaz de l a P e ñ a , a l c a l d e de
Gonzalo Arderiz, p á g s . 462, 470, 480,
las Torres de Carazo, p á g . 4 2 7 .
681.
Gómez Gutiérrez, 563.
Gómez M i r e l l i , p á g . 563. Gonzalo Arredondo, p á g s . 346, 357,
Gómez Moreno, p á g s . 40, 78, 8 0 , 85, 405, 419.
128, 141, 147, 180, 209, 217, 218, Gonzalo de A z a , p á g s . 446, 447.
232, 259, 275, 276, 277, 294, 301, Gonzalo de Berceo, p á g s . 262, 554,
317, 338, 389, 391, 426, 431, 433, 555.
441, 453, 474, 487, 560, 584, 593, Gonzalo Betotez, p á g s . 320, 522.
629. Gonzalo Díaz, hijo de Diego Porce-
ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES 1465

los, p á g s . 312, 426, 428, 470, 483, 444, 568, 592, 593, 610, 649, 650,
744. 651, 652, 653, 654, 655, 659, 660,
Gonzalo Díaz, magnate castellano, 662, 674, 714, 753, 754, 764.
p á g s . 920, 932, 934, 939, 943, 945. Gotina, doña, p á g s . 313, 326.
Gonzalo F e r n á n d e z , hijo de F e r n á n Gotina, hija de Diego Muñoz, pági-
González, p á g s . 201, 205, 207, 243, n a 451.
270, 272, 308, 309, 316, 336, 341, Gotina, madre de E l v i r a , p á g . 941.
343, 357, 361, 379, 396, 398, 399, Goto, abadesa de S a n M i g u e l de Pe-
400, 413, 414, 461, 470, 484, 496, droso, p á g . 921.
497, 538, 565, 583, 606, 607, 618, Goto, mujer de Sancho Ordóñez, p á -
681, 903, 942, 1009. ginas 393, 394.
Gonzalo González, infante de Salas, Goto, hija de J u a n y Cixilo, p á g . 446.
p á g . 736. Goto Núñez, hermana de Alfonso, p á -
Gonzalo Gustios, p á g s . 349, 470. gina 393.
Gonzalo de León, p á g . 308. Gotón, repoblador del Vierzo, p á g i -
Gonzalo Menéndez, p á g s . 523, 638, na 394.
639, 682, 683, 689, 698, 700, 724, Govantes, Casimiro, p á g s . 86, 649.
743, 779. Govia, p á g s . 117, 128.
Gonzalo Muñoz, magnate, p á g s . 396, Goyna, p á g . 521.
486, 487, 866, 869, 934, 939, 942, Gozón, p á g . 273. *
981, 982, 984, 985, 986, 988, 989,' G r a c i a Modet, J . p á g . 68.
998, 1027. Grajal de Campos, p á g s . 967, 1022.
Gonzalo N ú ñ e z , p á g s . 158, 347, 349, Grajar, p á g . 954.
400, 401, 563, 637, 638, 700, 932, Gramedo, montes de, p á g . 376.
99o', 1033. Granada, p á g . 98.
Gonzalo Porcelos, hijo de Diego, pá- Grañón, p á g s . 70, 208, 233, 243, 277,
gina 370. 285, 288, 314, 443, 444, 488, 495,
Gonzalo Rodríguez, p á g . 450. 998.
Gonzalo Sánchez, p á g . 630. Gredos, p á g . 84.
Gonzalo Suleimán, p á g . 644. Gregorio Magno, San, Códice de los
Gonzalo Téllez, p á g s . 270, 271, 272, Morales de, p á g . 423.
274, 277, 284, 288, 291, 307, 323, Grisaleña, lugar de, p á g . 1014.
332, 334, 359, 381, 368, 373, 378, Guadaira, río, p á g . 829.
379, 401, 402, 4Ü7, 546, 547, 747, Guadalajara, p á g s . 127, 210, 245, 317.
903. Guadalbollón, p á g . 293.
Gonzalo Vela, p á g . 940. Guadalete, p á g s . 77, 78, 79.
Gonzalo Velázquez, p á g . 744. Guadalquivir, río, p á g s . 245, 829. .
Gonzalo V e r m ú d e z , p á g s , 270, 546, Guadarrama, desfiladeros de, p á g i -
547, 634, 637, 865, 684, 704, 706, nas 421, 610.
709, 720, 721, 724, 728, 731, 779. Guadiana, p á g s . 255, 293.
Gorbea, p á g s . 240, 248, 270, 328, 332, Gudesteo, obispo, p á g . 727.
334, 610. Gudesteo, obispo de Sede desconoci-
da, p á g . 290.
G o r d ó n , castillo de, p á g s . 436, 457,
Gudesteo Didaz, p á g . 462.
467, 468.
Gudesteo Suarici, p á g . 929.
Gormaz, p á g s . 9, 284, 317, 338, 440,
1466 F R A Y J X J S T O PÉREZ DE TJRBEL

Gudilona, sobrina de San Rosendo, Gundesindo, obispo, págs. 530, 544,


pág. 722. 560.
Guernica, págs. 130, 131, 610. Gundesindo, obispo de Compostela,
Gugina, mujer de Munio Hannez:, pá- pág. 393.
gina 504. Gundesindus, magnate, pág. 435.
Guiduigia, pág. 127. Gundetsindus, obispo de Coimbra, pá-
Guifredo, caballero asturiano, Imagi- gina 493.
na 588. Gundesteus, pág. 326.
Guillen, conde de Ribagorza, p á g i - Gunteroda, pág. 967.
nas 690, 778. Gunterode, hermana de Osorio Díaz,
Guillermo, conde de Gascuña, p á g i - pág. 702.
na 926. Guntroda, págs. 193, 325.
Guillermo García, pág. 609. Guntroda, pág. 95.
Guisandio, pág. 175. Gustios, familia,, págs. 307, 313, 318,
Guislavaza, esposa de Froila V e l a z , 426, 455, 489.
pág. 88. Gustios Díaz, infanzón castellano, pá-
Guisvado Braulionez, pág. 467. gina 920.
Gulatruda, mujer de Munio, p á g s . 449, Gustios González, el de Salas, pági-
450. nas 428, 476.
Gumiel de Izan, pág. 284. Gustios Menéndez, pág. 731.
Gunzina, pág. 722. Gutaco, pág. 137.
Gundemaro, pág. 948. Gutibere, cubiculario, pág. 455.
Gundemaro Pinioliz, conde, 732. Gutier Ansúrez, págs. 439, 459, 877,
Gunderedo, pág. 630. 920, 968.
Gunderio, pág. 146. - Gutier Díaz, págs. 455, 489.
Gunderieus Justiz, pág. 633. Gutier Peles, pág. 1020.
Gundesalvul, págs. 159, 212, 249, 326, Gutier Fernández, magnate, pág. 395.
328, 484, 640. Gutier Froilaz, pág. 962.
Gundesalvus Adilliz o Arderiiz, pá- Gutier Gómez, alférez de Fernán Gon-
gina 455. zález, págs. 461, 462, 470, 471, 480,
Gundesalvus de Burchia, pág. 2 5 2 . 594.
Gundesalvus, hijo de Diego M u ñ o z , Gutier González, infanzón castellano,
pág. 451. pág. 920.
Gundesalvus Ennecoz, magnate, pá- Gutier Gustios, pág. 455.
gina 396. Gutier Menénd-ez, págs. 383, 386, 388,
Gundesalvus Eroni, pág. 388. 404, 523.
Gundesalvus Fradiuldiz, pág. 1031. Gutier Munnioz, págs. 519, 544.
Gundesalvus Predenandi, hijo de Fer- Gutier Núñez, págs. 324, 392, 393,
nán González, págs. 476, 927. 394, 397, 435, 517.
Gundesalvus Muñoz, págs. 396, 449, Gutierre, magnate burgalés, pág. 312.
486, 927. Gutierre Alfonso, pág. 969.
Gundesalvus Nunni, págs. 159, 544. Gutierre Díaz, magnate, pág. 903.
Gundesalvus Telliz, pág. 332. Gutierre Osóriz, esposo de Ildoncia
Gundesalvus Veremundiz, pág. 587. Gutiérrez, págs. 393, 394, 493, 494.
Gundesalvus Xemeni, pág. 544. Gutierre Rodríguez, págs. 544, 915.
ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES 1467

Gutiérrez Coronel, Diego, pág. 31. Herramel Alvarez, págs. 231, 546,
Gutina, págs. 135, 180, 355, 356. 547, 637.
Herrameluri, págs. 67, 318, 334, 383.
Herrán, págs. 190, 193.
H Herrenchun, pág. 214.
Habeb ben Thawila, pág. 643. Herrera del río Pisuerga, págs. 65,
Hacam, hermano de Mutarris, pági- 66.
na 430. Hérulos, pág. 62.
Hacam Mostansin, pág. 585. Hiarte, lugar, pág. 925.
Hacinas, batalla de, págs. 419, 426, Hinestrosa, pág. 588.
427; campo de, 429; población, 743; Hiniestra, pág. 495.
victoria de, 641. Hinojosa, pág. 40.
Hakam, hijo del emir Mohamed, pá- Hitero del Castillo, págs. 208, 767.
gina 647. Hixem I, págs. 101, 104, 105.
Hamusco, pág. 455. Hixem II, pág. 830.
Hanne Obecoz, sayón, págs. 458, 612. Hodoarius, obispo, pág. 544.
Hanni, familia de los, págs. 201, 448. Homobono, pág. 514.
Hanni, tío de Placenti Díaz, pág. 448. Hontoria de la Cantera, págs. 342,
Hanni Munioz, págs. 449, 452. 376.
Hanni Silonis, pág. 544. Horadada, pág. 138.
Hanno, pág. 228. Horcajo, pág. 440.
Harix, obispo, pág. 644. Hornatus de Lamego, pág. 493.
Haro, págs. 65, 66., 92, 109, 152, 206, Hoz, 'pág. 117.
288, 328, 554, 1014. Hozalla, pág. 120.
Hasam Ibn Gannum, pág. 645. Hübner, págs. 68, 71.
Hasdai ben Sabruk, págs. 525, 552, Huercano, ville de, pág. 583.
553, 557. Huerta de Rey, pág. 262.
Haza, fortaleza, pág. 380. Huerto Quemado, pág. 465.
Haxim ben Abdelaziz, págs. 255, 256. Huesca, págs. 182, 714.
Helo, mujer de Obeco Díaz, pág. 521. Huici, Crónicas latinas de la Recon-
Helo, mujer de Obeco Muñoz pág. 612. quista, pág. 441.
Henares, río, pág. 647. Huidobro, Luciano, pág. 368, 400.
Herculano, pág. 167. Huidobro Serna, págs. 68, 69.
Herencho, pág. 130. Humeya ben Ishak, pág. 434.
Hergueta, Fueros inéditos, págs. 72, Hurraca, pág. 326.
641. Husillos, págs. 66, 326, 336,
Hermenegildo, obispo de Lugo, pá- Huzuza, pí.g. 237.
ginas 493, 494, 530.
Hermenegildo, hijo de Gatón y Egi-
lona, pág. 394.
Hermenegildo Pérez, págs. 229, 230.
Hermenegildo Muñoz, págs. 436, 452. Ibeas de Juarros, págs. 310, 630; Be-
Hermesinda, pág. 393. cerro de, 630.
Hermoigio, obispo de Túy, pág. 303. Iberia, pág. 163.
Herramel, págs. 318, 326, 330, 332, Iberos, págs. 51, 52, 59, 60, 61.
341, 383. Ibn Alathir, pág. 76.
1468 F R A Y J U S T O PÉREZ DE URBEL

Ibn A b d al Munin, p á g . 421. Iñiguez, Francisco, p á g . 137.


Ibn-Abi-Randuca, escritor, pág-. 727. Iría, p á g . 308.
Ibn A b u Abda, p á g . 295. I r u ñ a , p á g . 66.
Ibn Alathir, p á g s . 76, 140. Iruzáiz, pág. 240.
Ibn-al-Moshafi, general, p á g s . 727, Isarno, p á g 609.
728. Isaino, hermano de A b a , pág. 690.
Ibn Masoud, p á g . 487. Isidoro, abad, p á g . 414.
Ibn Tomlus, general de A l h a q u e n , p á - Isidoro, San, p á g s . 64, 178.
ginas 599, 645. Isis, p á g . 60.
Ibrillos, p á g s . 153, 206, 208, 232, 233, Ismael ben Muza, p á g s 255, 256.
243, 263, 285. Issa ben Mansur, obispo de Córdoba,
p á g . 644.
Idacio, p á g . 62.
Izani, hijo de J u a n y Cixilo, p á g . 446.
Idanha, p á g . 246.
Izanuri, p á g . 334.
Iestave, p á g s . 239, 240.
Izan, alférez del conde García, p á g i -
Iglesia-Pinta, p á g . 66.
na 726.
Ilderedo, obispo de Segovia, p á g . 563.
Ildoncia, p á g . 699.
Ildoncia, hija de R a m i r l o II, p á g . 547.
Ildoncia, hija de Hermenegildo y E r -
m-esinda, 394. J a é n , p á g . 293.
Ildoncia Gutiérrez, madre de A d o s i n - Jalaf ben Caad, p á g . 644.
da, p á g . 395. Jamis ben A b u Oelith, p á g . 644.
Ilduara, abadesa, p á g s . 722, 934. Jarama, pág. 209.
Ilduara E r i z , hfjá de H e r m e n e g i l d o y Jaunti, p á g . 326.
Hermesinda, p á g . 394. Jaurgain, pág. 220.
Ilduaria, p á g . 546. Jenneco, presbítero, p á g 370.
Infante, doña, p á g . 1015. Jimena, mujer de Alfonso III, p á g i -
Infantes de Salas, Los siete, p á g . 726; nas 219, 232, 248, 273, 275.
gesta, 735 y sigs.; diversas r a m a s Jimena, hija de Ordoño II, p á g . 321.
de este linaje, 744 y sigs., 750; su Jimena, madre de Sancho el Mayor,
historicidad, 750, 751. p á g s . 873, 874, 926, 927, 943, 946,
I ñ i g a , p á g . 1013. 947, 972, 990, 1019, 1024.
Iñigo, p á g s . 180, 635, 636. Jimena, esposa de Bermudo III, pá-
Iñigo, abad, p á g s . 328, 773. ginas 924, 925, 1026, 1029.
Iñigo, presbítero, p á g s . 117, 495, 505. Jimena, esposa de Belasco Sánchez,
Iñigo, hijo del conde V e l a , p á g . 961. p á g . 1009.
Iñigo Aznar, p á g . 637. Jimena de León, princesa, p á g . 760.
I ñ i g o García, p á g s . 319, 563, 866. Jimena de Sauto, p á g s . 927, 986.
Iñigo López, conde, p á g . 923. Jiménez, Los, p á g . 461.
I ñ i g o López de Velasco, p á g . 364. Jimeno Jiménez, p á g . 962.
I ñ i g o Muñoz, p á g . 563. J i m é n e z de Rada, Rodrigo, p á g . 33.
Iüigo Sánchez, 414; prefecto de N a - Jim-eno, obispo, pág. 873.
jara, 891 n. 31. Jimeno, p á g . 1009.
Iñigo Vela, p á g s . 637, 954, 955, 958, Jimeno, obispo de Astorga, p á g . 962.
963, 986, 998. Jimeno, obispo de León, pág. 963.
ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES 1469

Jimeno, obispo de Pamplona, pág. 925. Justa, mujer de Rodrigo Muñoz, pá-
Jimeno, presbítero, pág. 479. ginas 931, 935.
Jimeno Aznar, magnate navarro, pá- Justa, madre de Fernán Lainez, pá-
gina 835. ginas 972, 973.
Jimeno Díaz, cuñado de San Rosen- Justa Fernández, pág. 971.
do, págs. 493, 522, 523, 563, 586. Justiniano, pág. 178.
Jimeno Fortunionis, pág. 641. Justo, clérigo, pág. 530.
Jimeno Fortunis, pág. 962. Justo, presbítero, pág. 732.
Jimeno Froilaz, pág. 1019. Justo, San, pág. 118.
Jimeno García, pág. 219. Justus, pág 124.
Jimeno Iñiguez, pág. 867. Jusue, Eduardo, pág. 40.
Johannes Pateine, pág. 927. Juswado, pág. 519.
Jomis ben Abu Celeth, pág. 642.
Juan, jefe de familia burgalesa, pá-
gina 446. K
Juan, personaje leonés, pág. 515.
Juan, notario, pág. 503. Kand, gobernador de Toledo, pági-
Juan, obispo de Valpuesta, págs. 143, nas 488, 494.
144, 165, 166, 171, 172, 173, 177, Karadigna, pág. 373.
178, 179, 187. Kastil, pág. 97.
Juan, obispo de Zamora, pág. 633. Kitab-ar-Raw al Míttar, págs. 97, 421,
Juan, clérigo, pág. 939. 433.
Juan, presbítero, págs. 615, 934. Kornon, págs. 587, 588.
Juan Peláez, pág. 969.
Juan V-eilaz, pág. 969.
Juan Vela, pág. 1016.
Juara, villa de, pág. 550.
Judas Macabeo, hijo de Matatías, pá- L a Encarnación, Madrid, pág. 179.
gina 569. Labietas, lugar de, pág. 190.
Julián, abad, pág. 328. Lacarra, págs. 298, 420.
Julián, clérigo, págs. 530, 939, 941. Lacio, villa de, pág. 490.
Julián, presbítero, págs. 930, 931, 933, Lacóbriga, págs. 66, 70, 75
934. Ladrón, conde, hijo de Iñigo Vela, pá-
Julián, obispo, págs. 823, 927, 940, gina 998.
1000. Lafuente y Alcántara, págs. 76, 78,
Julián, San, pág. 65. 83, 86.
Julián Foracasas, pág. 520. Lagumilla, pág. 66.
Julián de Oca, pág. 942. Lahamuti, pág. 336.
Juliana, pág. 565. Lahorra, pág. 336.
Juliano, abad, págs. 272, 414. Lain, págs. 160, 165.
Julióbriga, págs. 64, 66, 67. Lain Bermúdez, gobernador en V i -
Junio, pág. 60. guera, pág. 877.
Junquera, pág. 301. Lain Calvo, págs. 158, 159, 160, 162,
Justa, pág. 201. 163, 164, 187.
Justa, condesa de Liébana, pág 450. Lain Muñiz, pág. 971.
1470 F R A Y J U S T O PÉREZ DE URBEL

Lain Sarxacinez, pág. 313. León, catedral de, págs. 393, 519, 545,
Lainez, familia leonesa, pág. 9-72. 568.
Lambra, doña, supuesta m u j e r de León, ciudad y reino, págs. 84, 85,
Asur Vermúdez, págs. 462, 736, 737, 102, 149, 150, 151, 156, 159, 166,
739, 743, 745, 752. 185, 186, 202, 239, 245, 246, 256,
272, 274, 291, 294, 302, 304, 308,
Lamego, pág. 244; obispo de, 493.
309, 310, 312, 314, 319, 335, 337,
Lampreona, pág. 586.
341^ 342, 403, 923.
Landazuri, pág. 611.
León, obispo de, págs. 467, 485, 493.
Lancia, pág. 246.
Langa, págs. 67, 68, 284, 610, 655, León, Tumbo de, págs. 515, 520, 560,
767. 640.
Lantarón, págs. 189, 190, 201, 272, Lerma, villa de, págs. 71, 328, 377,-
274, 285, 287, 292, 295, 297, 308, 413, 503, 672.
310, 314, 332, 384, 401, 444, 487, Leserin, pág. 926.
610, 758, 765, 774, 863, 962, 1033. Letonnu, págs. 239, 240.
Levi-Provengal, págs. 36, 37, 242, 290,
Lara, Alfoz, págs. 323, 329, 374, 375,
305.
380, 391, 470, 489, 509, 672, 743,
Lex Recesvindiana Wirigotorum, pá-
744, 1014; castillo, 285, 286, 373,
gina 403.
425, 444, 458; conde de, 274, 278,
365, 373, 392, 399, 401, 438, 486, Liber Regum, pág. 158.
610, 993; fundación de, 243, 244, Licinio, abad, pág. 451.
245; infantes de, 643, 984; t o m a de, Liciniano Sáez, pág. 135.
405, 419; villa de, 9, 66, 71, 92, 270, Liébana, págs. 80, 88, 89, 105, 125,
307, 308, 461, 738. 153, 157, 166, 244, 326,' 339, 587,
588, 619, 655, 711, 1027; Cartula-
Laredo, ciudad de, págs. 66, 70, 141,
rio de, 521, 565, 587; conde de, 450,
1007.
521, 563, 586, 587, 637, 999.
Las Celadas, pág. 618.
Laturce, pág. 183. Ligures, págs. 56, 57, 58.
Lavasal, pág. 612. Limia, conde de, pág. 961.
Lazagurria, villa, pág. 926. Loberuela, villa, pág. 447; monas-
Lázaro, abad, pág. 414, 445. terio, pág. 478.
Lázaro, presbítero, pág. 488. Logroño, págs. 63, 64, 68, 70, 79, 95,
Laztago, pág. 328. 152, 183, 208, 231, 248, 260, 271,
Lebanense, sierra de, pág. 639. 272, 318, 331, 332, 334.
Lebato, pág. 112. Loira, pág. 82.
Ledesma, pág. 436. Lomana, pág. 192.
a
Legio I V Gemina, pág. 70. Lombardía, conde de, pág. 580.
Leher, pág. 268. Lopa, doña, pág 348.
Leire, cartas de, págs. 891, 893, 1015. Lope, pág. 183.
Leire, monasterio, pág. 1021. Lope, abad de Bezáres, pág. 596.
Leira, págs. 67, 70. Lope el Vizcaíno, pág. 611.
Lences, castillo de, pág. 206. Lope García, págs. 586, 924.
Leoario, abad, pág. 925. Lope Iñiguez, págs. 873, 924, 925, 926,
Leocaput, lugar de, pág. 432. 927.
León, antifonario de, pág. 530. Lope Jiménez, pág. 476.
ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES 1471

Lope ben Mohamed, p á g . 297.


Lope Sánchez, magnate, p á g s . 873,
874, 924. IX
Lope Sarracinez, p á g s . 370, 378, 427,
Llórente, p á g s . 44, 135, 402.
611 .
L ó p e z Ferreiro, p á g s . 44, 160, 162,
218, 254, 268, 290, 294, 324, 393,
M
394, 428, 435, 493, 519, 530, 630,
639. Machado, A . , p á g . 585.
L o r b á , 637. Macho y Ortega, p á g . 121.
L o r b á n , monasterio, p á g . 547. Madinaveitia, p á g . 71.
Lorenzana, monasterio, p á g s . 491, Madje, p á g . 647
544. Madoz, p á g . 248.
Losa, p á g s . 112, 117, 118, 120, 121, Madrid, p á g s . 131, 151, 157, 160; for-
128, 139, 175, 179, 180, 187^ 191, taleza de, 421.
192, 199, 204, 272, 314, 326, 335, M a d r i g a l , p á g . 341.
337, 456, 672, 941,' 989, 1008. Magallón, p á g s . 44, 301, 612.
Laurhos, territorio, p á g . 586. Magno, p á g . 138.
Lozoya, p á g . 69. Mahamuz, p á g . 342.
L a y Calvo, p á g . 151. Mahoma, p á g . 653.
Lube, p á g . 515. M a h o m a t Atavel, p á g . 612.
L u c a s de Túy, p á g s . 150, 158, 305, Mahomat Ebenlupe, p á g . 612.
916, 960, 961, 979. Mahomet, p á g . 219.
L ú c e t e , p á g . 514. Mainensi, p á g . 112.
Lucidio, obispo leonés, p á g . 673. Malacoria, p á g s . 127, 128, 129, 166.
Lucidio Vimaxani, conde de l a r e g i ó n M a l a c u e í a . V é a s e Malacoria.
Malaquias de l a Vega, F r a y , p á g . 180.
portuguesa, p á g . 544.
Maleh, abad, p á g s . 642, 644.
L u c i o Mumnio, p á g . 162.
M a l i k , presbítero, p á g s . 559, 563, 586.
Ludovico Pío, p á g . 108.
Mamolar, monte de, p á g . 377.
Lugo, p á g s . 75, 145, 228, 709, 964,
Mancio, abad, p á g s . 470, 745.
1019; obispo de, 493. Mancio, obispo de A r a g ó n , p á g s . 872,
L u i s V I I I de F r a n c i a , p á g . 557. 873, 924, 925, 926, 927.
L u i s de Salazar, p á g . 612. Mancio Aznar, p á g . 585.
Luitprando, autor de l a Antapodcsis, Mancio Aznares, p á g . 562.
p á g . 433. Manchester, p á g . 506.
Lunada, p á g s . 70, 141. Mano, ciudad, p á g s . 214, 216.
Lupercio, p á g . 520. Mansilla, p á g s . 428, 577, 969.
Lupo, p á g . 375. Manzaneda, p á g . 389.
Lupo Scemenez, p á g 382. M a r c a , P . de, p á g . 609.
Lupón, p á g . 94. M a r c a Hispánica, p á g s 105, 106, 198.
Luque, p á g . 293. M a r c i a , p á g . 145.
Lusitania, p á g s , 62, 181, 244, 246, 258, Marco Aurelio, p á g . 428.
403. Marden, Cario!, p á g s . 404, 417, 418,
Lutos, Lodos, p á g . 104. 555, 557, 569, 572, 602, 614.
1472 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

Marguam, 336. Medina Soria, pág. 645.


María, mujer de Ansur, pag. 545. Medinaceli, págs. 68,' 1, 284, 294, 301,
María, hija de Velasco, pág. 1016. 317, 403, 487, 488, 597, 600, 647,
Markwia, desfiladero de Navarra, pá- 741; camino de, 421; gobernador
gina 420. de, 593.
Marmellar, pág. 339. Medor de Sta. María, pág. 337.
Marquina, territorio, pág. 610. Melgar, págs. 342, 647, 733; villa de,
Martín, pág. 545. 698; Fueros de, 642.
Martín, colega de Fernán González, M«leki, pág. 550.
pág. 375. Mena, págs. 67, 70, 112, 114, 115, 117,
Martín, abad, pág. 669. 124, 139, 141, 165, 166, 174, 179,
Martín, obispo, pág. 727. 187, 192, 199, 210, 271, 272, 314,
Martín, presbítero, pág. 202. 328, 470, 934, 941, 989, 1008, 1033;
Martín, sacerdote, pág. 226. conde de, 993.
Méndez, José, abad, pág. 364.
Martín de Flanio, San, págs. 193, 199. Mendaroyqueta, pág. 131.
Martín González, supuesto ayo de
Mendoza, págs. 328, 487; castillo de,
Fernán González, pág. 397.
1033.
Martín Mínguez, pág. 40.
Mendunie, pág. 438.
Martínez de Cisneros, Diego, pági-
Menéndez Pidal, Ramón, págs. 40, 41,
nas 31, 361.
42, 71, 157, 160, 175, 329, 336, 346,
Martínez Santa Olalla, págs, 68, 69. 382, 457, 507, 533, 535, 555, 591,
Maskira, pág. 300. 639, 643, 739, 749.
Matatías, pág. 569. Menendo, abuelo de Vermudo III, pá-
Mateo de Anguiano, pág. 495. gina 965.
Mateo Etscagedo, pág. 195. Menendo, hijo de Gonzalo Betotez,
Mauregato, págs. 99, 101, 156. pág. 522.
Maurelo, págs. 361, 401.
Menendo, magnate gallego, pág. 435.
Maurelo Díaz, magnate, pág. 377
Menendo, personaje burgalés, pági-
Mave, págs. 75, 85, 92. nas 489, 490.
Mayor, abadesa, pág. 927.
Menendo González, conde gallego, pá-
Mayor, condesa, pág. 942.
ginas 721, 793, 794, 805, 846, 868,
Mayor, esposa de Sancho el Mayor, 869, 928.
págs. 923, 925, 926, 927, 999, 1005,
1007. Menendo Tetoniz, armiger, pág. 689.
Mera, condado de, pág. 954.
Mayor, hermana del infante García,
Mercadillo, pág. 938.
• págs. 999, 1011.
Mercados, pág. 440.
Mayor, Ladrón, esposa de Iñigo Ve- Mérida, págs, 84, 182, 215, 244, 255,
laz, pág. 998. 293.
Mazarefe, sayón, pág. 464. Merindad de Castilla la Vieja, pági-
Mazurentius, pág. 326. na 173.
Mecelbardón, lugar de, pág. 380. Merino Urrutia, J. B., pág. 334.
Medina Azahara, págs. 552, 558, 6Ü0, Meruán, pág. 215.
644, 653. Mesánica, Véase Mijangos.
Medina de Pomar, págs. 163, 187. Meya, Códice de, págs. 600, 611.
ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES 1473

Migne, Patrología Latina, pág. 185. Mondego, riberas del, pág. 548.
Miguel Alcángel, San, pág. 513. Mondofiedo, lugar, págs. 294, 493.
Mijala, págs. 119, 120. Mondzir, emir, pág. 907.
Mijangos, págs. 188, 212. Monidius, pág. 124.
Millán, San, pág. 64. Monio Rodríguez, pág. 963.
Millares Cario, Agustín. Estudios pa- Monite, conde, pág. 1027.
leográficos, pág. 479. Monnia, pág. 95.
Mió Cid, Cantar de, pág. 602. Monnio, padre de Diego Muñoz, pá-
Mioma, pág. 117. gina 45.1.
Miño, río, págs. 108, 202, 228, 234, Monnio Didaz, pág. 961.
244, 246, 253, 320, 322, 522, 548, Monnio Gonzalvez de Álava, pág. 924, •
633, 639. Monnito, pág. 326.
Mirabel, lugar, pág. 288. Montanus, pág. 488.
Mirabilis, pág. 124. Monte Tesla, pág. 188.
Miranda, págs. 9, 70, 85, 91, 92, 105, Montecillo, pág. 282.
120, 121, 187, 209, 231, 233, 248, Montejo, lugar de la provincia de
288, 292, 297, 328, 332, 331.
Burgos, págs. 380, 610.
Mirellus Muñoz, pág. 452.
Mirón, conde catalán, págs. 601, 609. Montejo, Benito de, págs. 32, 406,
Moawia ben Lupo, pág. 644. 591.
Modubar, monte de, pág. 635. Montejo de Liceras, pág. 68.
Moctabis, pág. 34. Montejo de la Vega, pág. 459.
Mogreb, pág. 83. Monte-lio, pág. 459.
Mohamed I, emir de Córdoba, pági- Montemayor, castillo de, págs. 700,
nas» 148, 204, 208, 211, 214, 231, 725.
245, 421, 647. Montes de Oca, págs. 272, 305, 331,
Mohamed ben Hasin, pág. 430. 337, 988, 989, 1033.
Mohamed ben Husain, pág. 525. Montesón, págs. 489, 491. •
Mohamed ben Lope, págs. 255, 257, Monteverde, Luis, pág. 368.
258, 259. Montorio o Montero, págs. 255, 618,
Mohamed Tochibi, gobernador de Za- 619.
ragoza, bate a García de Navarra, Montserrate, monasterio de, pág. 612.
pág. 601. Monzón, condes de, y condado, pá-
Momadonna, monja, pág. 776, ginas 436, 438, 435, 441, 444, 452,
Momadonna, hija de Fernán Gonzá- 458 459, 460, 476, 477, 490, 559,
lez, pág. 616. 611, 613, 633, 644, 650, 689. 712,
Momadonna, esposa de Fernando An- 1014.
súrez, pág. 311. Monzón, villa y castillo de, págs. 438,
Momadonna, esposa de Sancho el Ma- 471, 504, 532, 639, 643, 943, 945,
yor, págs. 924, 961. 953', 967, 971, 1015, 1016.
Mome de Atares, pág. 926. Monzón de Campos, págs. 438, 616.
Momo o Monto conde vizcaíno, pá-
Moradillo, castillo de, pág. 206.
gina 611.
Morales, Ambrosio de, págs. 275, 500,
Monasterio de Rodilla, lugar en la
501, 515, 523, 620, 979.
provincia de Burgos, págs. 67, 70.
1474 F R A Y JUSTO PÉREZ DE TJRBEL

Moxcuera, montes de, págs. 128, 133, Munio, hijo de Fernán González, pá-
gina 509.
166.
Munio, hijo de Gontroda y Asur Fer-
Morelle, magnate de F e r n á n Gonzá-
nández, pág. 439.
lez, pág. 445.
Munio, magnate burgalés, pág. 477.
Moret, José, págs. 44, 639. Munio, magnate castellano, pág. 506.
Mormojón, torre de, pág. 535. Munio, magnate de la Montaña, pá-
Morón, pág. 645. gina 440.
Motarril, pág. 142.
Mudarra, hijo de Gonzalo Gustios, pá- Munio, sayón, pág. 465.
ginas 739, 748. Munio, signo de, pág. 475.
Munio Alvarez, págs. 362, 363, 883,
Muez, pág. 301.
927, 989, 990.
Munia, esposa de Sancho el Mayor,
Munio Ansúrez, págs. 290, 379, 461,
págs. 872, 875, 924, 925, 929, 993,
462, 480, 613, 968.
1005.
Munio Bellitiz, pág. 414.
Munia, hermana de Flámula, pág. 401. Munio Díaz, págs. 363, 364, 449, 452,
Muniadona, dama portuguesa, pági- 455, 485. *
na 522.
Munio Enneconiz, pág. 550.
Muniadona, mujer de Velasco Téllez,
Munio Ermegildez, magnate caste-
pág. 747.
llano, pág. 882.
Muniadona, madre de F e r n á n Gon- Munio Ermeldez, pág. 934.
zález, págs. 323, 324, 351, 353, 359, Munio Fafilaniz, pág. 964.
361, 364, 366, 369, 372, 374, 380, Munio Pannez, pág. 684.
382, 385, 392, 400, 412, 413, 414, Munio Fernández, págs. 231, 445, 446,
415. 478, 483, 508, 509, 563, 607, 618,
Muniadona, mujer de Fernando A n - 632, 853, 854, 855, 865, 962, 1027.
súrez, págs. 370, 372, 379.
Munio Franco, pág. 339.
Muniadona, mujer de García I de Munio García, pág. 964.
León, págs. 273, 371. Munio Gaseó, pág. 865.
Muniadonna, mujer de Sancho el Ma- Munio Gastalio, pág. 362.
yor, págs. 984, 986. Munio Godestioz, pág. 986.
Muniadona Díaz, mujer de Menendo Munio Gómez, conde, págs. 921, 970.
González, págs. 793, 867. Munio González, conde de Álava, pá-
Muniadona Ordoniz, mujer de Fer- ginas 409, 923, 988, 989, 990.
nán Gundemáriz, pág. 520. Munio Gudesteos, pág. 462.
Muniadona Ovequiz, pág. 1016. Munio Gustios, págs. 455, 462, 481,
Munina, pág. 201. 519, 903, 939, 981, 982, 983, 986,
Munio, caballero castellano, pág. 565. 989, 997.
Munio, diácono, 476. Munio Gutiériez, magnate castella-
Munio, esposo de Flores, pág. 489. no, pág. 920.
Munio, obispo de Valpuesta, páginas Munio Gutiérrez, magnate gallego,
691, 893, 925, 927, 928, 930, 942, hijo de Gutierre Menéndez, pági-
967. na 393.
M>unio, hijo de Domno Didaco, pági- Munio Gutiérrez señor de la Monta-
na 448. ña, págs. 919, 943.
ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES 1475

Munio Hanniz, págs. 414, 448, 449, Muñoz y Romero, pág. 44.
455, 504. Murbogos, pág. 61.
Munio Hañez, pág. 873. Murzuk, pág. 209.
Munio Juan, pág. 961. Mutarra, caziato del conde, pág. 455.
Muño Lainez, pág. 973. Mutarris, pág. 430.
Munio Muñoz, conde de Cea, pági- Muza, caballero leonés, pág. 1015.
nas 962, 964, 970, 1016, 1027. Muza ben Galesh, págs. 336, 414.
Munio Núñez, págs. 544, 969. Muza ben Muza, págs. 148, 182, 183,
Munio de Ocat, pág. 236. 184, 195, 215, 319.
Munio Rodríguez, págs. 931, 934, 943, Muza ben Nozair, pág. 75.
962, 981, 982, 984, 986, 989, 997. Muzuriafes, págs. 587, 588.
Munio Sancho, infanzón burevano,
págs. 921, 923.
Munio Telliz, págs. 455, 490. N
Munio Vázquez, pág. 903.
Munio Vela, conde de Álava, pági- Nahron, pág. 108.
nas 297, 308, 402, 471, 546, 548, Najda, general de Abdehhaman III,
613, 767, 928. págs. 430, 433.
Nájera, págs. 68, 70, 95, 206, 208,
Munio Vela, magnate castellano, pá-
221, 231, 233, 263, 277, 288, 300,
gina 613.
317, 320, 420, 425, 488, 489, 495,
Munio Vela, obispo de Álava. Véase
554, 555, 577, 610, 612, 635, 641,
Munio, obispo de Valpuesta. 927, 942, 1018; toma de, 384; ciu-
Munio Velascoz, pág. 962. dad de, 123, 1009; conde de, 495.
Munio Ve'laz, conde de Vizcaya, pá- Najerense, Crónica, págs. 22, 157, 158,
ginas 313, 314, 876. 224, 227, 230, 233, 253, 254, 260,
Munio Velázquez, pág. 903. 277, 305, 474, 512, 570, 576, 578,
Munio Vermúdez, pág. 448. 583, 623, 735, 757, 758, 759, 913,
Munio Vigilani, págs. 398, 407, 611. 948, 959, 960, 975, 993, 996, 997.
Munio Ziniz, pág. 396. Najerilla, págs. 71, 298, 329, 425, 429,
Munnata, pág. 95. 577.
Munno Laynez, supuesto bisabuelo del Narcea, pág. 145.
Cid, pág. 569. Navarra, págs. 89, 106, 157, 182, 218,
Munuza, pág. 148. 219, 271, 297, 298, 301, 302, 304,
Muña, esposa de Salvador González, 309, 319', 322, 334, 424, 753.
pág. 990. Navas, pág. 341.
Muñó, castillo, págs. 71, 282, 419, Nave de Albura, Fueros de, págs. 988,
426, 488, 506, 953; conquista, 405; 989.
obispado, 593, 595, 632. Nazaoba, San Pedro de, pág. 125.
Muño Aiub, pág. 587. Nazir, pág. 585.
Muño Alfonso, pág. 969. Neila, sierra de, límite del alfoz de
Muño Alvarez, pág. 941. Lara, pág. 376.
Muño Garseani, págs. 544, 637. Nela, pág. 341.
Muño Sancho, págs. 923, 924. Nemar de Sta. María, págs. 337, 446.
Muño Vela, págs. 378, 384. Nepociano, magnate castellano, pá,-
Muñoz, págs. 135, 338. gina 312.
29
1476 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

Nepociano, pretendiente a l trono de Ñ u ñ o Feles, p á g . 940.


Asturias, p á g s . 145, 1 4 6 , 147, 152, Ñ u ñ o ben Gundisalvo, p á g . 644.
200. Ñ u ñ o Fernández, conde de C a r r i ó n ,
Nepociano Díaz, p á g s . 1 4 5 , 370, 546, p á g . 358.
547, 587, 637. Ñ u ñ o F e r n á n d e z , hijo de F e r n á n Gon-
Nepociano Osoriz, p á g s . 1019, 1020, zález, págs. 544, 606.
1027, 1031. Ñuño Fernández, magnate castellano,
Nepzano, supuesto hijo d e Ñ u ñ o F e r - p á g s . 158,' 159, 160, 273, 274, 287,
nández, p á g . 370. 291, 304, 310, 312, 313, 315, 318,
Nepzane Dulquitez, p á g . 414. - 322, 352, 353, 370, 371, 407, 409,
Nervión, río, p á g s . 89, 2 7 2 , 990, 1033. 449, 601, 613, 726.
Nienzaba, p á g . 166. Ñ u ñ o González, p á g s . 407, 643, 644,
Nihayat, p á g . 36. 645, 648, 682, 934, 990.
Nocijo, San J u a n de, p á g . 190. Ñuño Gutiérrez, p á g s . 393, 394, 523,.
Noceto, p á g . 114. 637, 681, 945.
Nona, p á g . 180. Ñ u ñ o Lain, p á g s . 471, 568, 576.
Nonna Bella, p á g s . 94, 9 5 , 100. Ñ u ñ o Mirelle, p á g s . 544, 637, 640.
Novidius, obispo, p á g . 5 8 7 . Ñ u ñ o Núñez, p á g s . 133, 135, 163, 164,
Noviercas, p á g s . 645, 6 4 6 , 647, 741, 171, 172, 174, 179, 199, 247, 256,
751. 268, 270, 272, 273, 277, 282, 285,
287^ 348, 349, 371, 391, 392, 435,
Nuestra Sra. de C o v a d o n g a , p á g . 624.
538, 546, 563, 618.
Nuestra Sra. de l a V e g a , monaste-
Ñ u ñ o Pepiz, p á g . 450.
rio, p á g s . 486, 547.
Ñ u ñ o Pérez, p á g . 938.
Nuez de Abajo, p á g s . 6 5 , 66.
Ñ u ñ o Rasura, p á g s . 9, 135, 149, 158,
Numancia, p á g s . 62, 6 8 , 70, 71, 280,
159, 160, 162, 163, 164, 187, 400.
428, 751.
Ñ u ñ o Salido, p á g s . 738, 903.
Nunius o Muñios, p á g . 123. Ñ u ñ o Sarracinez, magnate, p á g s . 544-
N u ñ a , hija de F e r n á n G o n z á l e z , p á - 563, 866.
ginas 485, 606, 608, 6 3 9 , 643, 1027. Ñ u ñ o Téllez, p á g s . 681, 920.
N u ñ a , madre de A l f o n s o II, p á g . 101. Ñuño Vela, p á g s . 318, 448, 607, 634,.
N u ñ a , madre del a b a d V í t u l o , p á g i - 1033.
na 112.
Ñ u ñ o Velasco, p á g . 400.
N u ñ a , mujer de O r d o ñ ü I, p á g . 216.
Ñ u ñ o Vigilaz, p á g . 714.
Ñuño, hermano de A l f o n s o III, p á -
gina 522.
Ñuño, nombre de m a g i i a t e castella-
no, p á g . 341. O
Ñuño, obispo de León, p á g s . 673, 727,
918, 962, 964, 969. Obaidalá, p á g s . 140, 141, 645.
Ñuño, presbítero, p á g . 193. Obarenes, monasterio, p á g s . 140, 200,
Ñuño A l o i t i z , conde, p á g . 869. 212, 220, 224, 231, 248.
Ñuño Alvarez, p á g s . 318, 877, 883, Obarra, pág. 609.
884, 927, 941, 942, 9 8 8 , 1000, 1033. Obeco, págs. 201, 465.
Ñuño A s s ú r e z , p á g s . 934, 942, 984. Obeco, abad, p á g s . 230, 540, 541, 630,
Ñuño Belchidiz, p á g . 1 5 8 . Obeco, hermano de G a r c í a Refugano,
ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES 1477

entrega, por mandato de éste, l a Oneca, p á g s . 319, 322.


casa de San Pedro de T o v i l l a a San Oneca Adosinda, p á g . 743.
Pedro y San Pablo de C á r d e n a , p á - Oneca, hermana de Fernando F l a i -
gina 541. niz, p á g . 974.
Obeco, obispo de León, p á g . 549. Oneca, hija de Sancho Garcés y es-
Obeco A n s ú r e z , p á g s . 934, 968. posa de Alfonso I V , p á g s . 386, 388,
Obeco Díaz, hijo de Fronilde, p á g i - 389, 392.
nas 607, 613, 634. Oneca o Iñiga, p á g . 1013.
Obeco Rudériz, p á g . 462. Oneca, religiosa y hermana de San-
Obeouri, p á g . 334. cho García, p á g s . 904, 1014.
Oca, p á g s . 70, 85, 92, 94, 206, 208, Oneca, supuesta mujer de Diego F e r -
221, 227; su r e s t a u r a c i ó n , 234 y s i - nández, p á g . 522.
guientes; San M i g u e l y Sta. M a r í a Oneca, t í a del conde García, p á g i -
de Oca, 237; 238, 243, 285, 326, 330, nas 932, 935, 939.
341; montes de Oca, 376; 4.44, 480, Oña, A r c h i v o de, p á g . 398.
495, 614; obispado, 672, 765; río de Oña, B i b l i a de, p á g . 503.
Oca, 901, región, 936, 941, lOO?, Oña, cartas, p á g . 480.
1009; castillo, 1033. Oña, monasterio, p á g s . 70, 141, 179,
Oohanduri, p á g . 334. 447, 459, 478, 500, 501, 923, 937,
Ocherio M i t i z , conde, p á g . 1031. 940, 956, 977, 981, 982, 987, 989,
Ocoizta, p á g . 238. 990, 995, 997, 999, 1007, 1014, 1031.
Octavia, p á g s . 239, 270. Opilano, abad de L i é b a n a , p á g . 450.
Octavida, p á g s . 66, 70. Oporto, p á g s . 221, 244, 320.
Odoario, hermano de Alfonso III, p á - Oran, p á g . 419.
gina 522. Orbaneja, v i l l a de, p á g . 448.
Odoario, p á g s . 253, 254; obispo, 560. O r b a ñ a n o s , iglesia de, p á g s . 401; 175.
Odoino, documento de, p á g . 492. Orbigo, río, p á g s . 246, 256.
Odra, p á g . 247. Ó r b i t a F e r n á n d e z , alférez, p á g . 405;
Ocilis, p á g . 68. abanderado en l a batalla de H a c i -
Oggoiz, p á g . 326. nas, 427.
Oja, río, p á g s . 153, 210, 221, 232, 238, Orbitta Díaz, p á g . 427.
288, 326, 383, 546. Ordelione, p á g . 114.
Ojacastro, población, p á g . .330. Ordiales, p á g . 459.
Okba, p á g . 82. Ordonio V e r m ú d e z , p á g . 964.
Olalio Albéniz, p á g . 640. Ordonio Munniz, p á g . 480.
Oliva, obispo de V i c h y Ripoll, p á g i - Ordonius R a n i m i r i z , supuesto Ordo-
nas 928, 929. ño III, p á g s . 520, 521.
Olleros, p á g . 239. Ordoño, hijo del rey Alfonso I V , p á -
Omahia, signo de, p á g . 475. gina 517.
Omaia, p á g . 336. Ordoño I, rey de León, p á g s . 181, 215,
Ornar, p á g . 74. 216, 218, 219, 232.
Ordoño II, rey de León, pásrs. 160,
Ornar ben Hafsún, p á g s . 243, 255,
257, 273, 274, 288 y sigs, 294 y si-
258, 259, 292, 293.
guientes, 301 y sigs., 312 y siguien-
Omecillo, p á g s . 71, 139, 143, 149.
Omeyas, p á g s . 96, 598. tes, 319 y sigs., 354, 364, 373, 383,
1478 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

384, 386, 392, 393, 401, 407, 420, Osorio, hijo de Ildoncia y Gutier Osó-
438, 522, 523, 532, 570. niz, p á g . 394.
Ordoño III, rey de León, p á g s . 364, Osorio, p á g . 483.
393, 404, 450, 476, 486, 491. 495, Osorio Díaz, pág. 633.
499, 503, 504, 511, 512; extiende Osorio Díaz, hijo -de Diego Muñoz,
una c a r t a en favor de S a n Rosen- p á g s . 451, 632.
do, 515, 517 y sigs., 523 y sigs., 529, Osorio Díaz, magnate, pág. 698; su
530, 532, 543, 545, 560, 564, 585, alianza con los musulmanes, 699,
586, 607, 644, 682, 731. 701, 724.
Ordoño I V , rey de León, p á g s . 364, Osorio Gutiérrez, p á g . 308.
529, 531, 533, 543 y sigs., 549, 550, Osorio Muniz, pág. 439.
551, 557, 562 y sigs., 568, 575, 578, Osorio Muñoz, págs. 439, 452, 467.
584, 585, 587; 597, 599 y sigs., 607, Osorio Muñoz, de l a familia de Sal-
612, 623. daña, p á g s . 468, 476, 491, 493.
O r d o ñ o Adefonsiz, hijo de A l f o n s o I V Osorius Gutiérrez, fundador del mo-
el Monje, p á g . 531. nasterio de Lorenzana, p á g . 491.
Ordoño Núñez, infanzón castellano, Osorius Gutiérrez, p á g . 544.
p á g . 920. Osorius Nuniz, pág. 435.
Ordunte, p á g s . 112, 113, 328. Osorno, p á g s . 587, 588.
O r d u ñ a , p á g s . 71, 77, 94, 109, 240, Ossorius Munioni, p á g . 436.
443, 610. Otón, p á g . 644.
Órete, p á g . 186. Otón el Grande, p á g s . 552, 553.
Otón, obispo de Gerona, p á g . 829.
Oria, probablemente Á u r e a , herma-
Otón, presbítero, pág. 926.
n a de Ramiro II, p á g . 370.
Ovarra, p á g . 609.
Oria, mujer de Nepzano, supuesto
Oveco, p á g . 225.
hijo de Ñ u ñ o F e r n á n d e z , p á g 370.
Oveco, abad, pág. 1009.
Ornilla, villa, p á g . 438.
Oveco Garseani, conde, pág. 867.
Oriolo, obispo, p á g . 431.
Oveco, hermano de Gutierre, p á g . 401.
Orobi, villa, p á g . 470.
Oveco, hijo de Fronilde y Diego, pá-
Orobio, p á g . 414.
gina 448.
Orobio Zahaguelli, p á g s . 287, 337, 470,
Oveco, obispo, p á g s . 390, 395, 398,
480.
Orón, p á g s . 118, 119, 120, 248. 458, 483, 491, 493, 519.
Oroncillo, p á g s . 181, 222. Oveco, presbítero, confirma con Sise-
Orovio Hanniz, p á g . 385. buto, p á g . 509.
Orovio, población, p á g . 470. Oveco, hijo de Gontroda y A s s u r Fer-
Orueta, Ricardo, p á g . 368. nández, p á g s . 439, 458.
Osea, p á g . 612. Oveco, monje de Card-eña; p á g . 461.
Osieia, p á g . 312. Oveco Alvarez, magnate de l a corte
Osma, población, p á g s . 85, 92, 242, de Sancho García, p á g . 879.
277 y sigs., 284, 301 y sigs., 341. Oveco Alvarez, p á g . 936.
419; plaza, 421; muros, 423 y si- Oveco Assiurez, p á g . 934.
guientes, 443, 592, 593, 597, 714, Oveco Assuriz, donación a San M i -
717, ?54, 767. guel de Pedroso, p á g . 1011.
Osmella, p á g . 632. Oveco Díaz, pág. 988.
ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES 1479

Oveco Díaz vende a Dueñas una casa Palencia, iglesia de, págs. 1011, 1027.
por un manto y un caballo, pág. 521, Palencia la Mayor, pág. 535.
Oveco Gómez, pág. 970. Palencia, obispo de, pág. 467.
Oveco Gutiérrez, pág. 563. Palencia, población, págs. 66, 125,
Oveco Muñoz, págs. 378, 382. 260, 672, 681.
Oveco Muñoz, pariente de los primi- Palencia, tierras de, pág. 532.
tivos condes de Álava y Castilla. Palenzuela, págs. 260, 535.
pág. 470. Palmacio, pág. 317.
Oveco Muñoz, pág. 471. Pallas, conde de, pág. 609.
Oveco Muñoz, pág. 519. Pampliega, págs. 71, 243.
Oveco Muñoz, pág. 549. Pamplona, ciudad, 81, 83, 105, 108,
Oveco Muñoz, pág. 550. 219, 231, 298, 319, 322, 927, 936,.
Oveco Muñoz, pág. 612. 1009; destruida por los musulma-
Oveco Nunez, obispo de León, pági- nes 777.
nas 485, 493. Pamplona, diócesis, págs. 923, 924.
Oveco Nunniz, pág. 000. Pancorvo, castillo, pág. 1033; pobla-
Oveco Rudesindiz, pág. 523. ción, 66, 70, 76, 97, 140, 141, 179,
Oveco Téllez, supuesto hermano de 206, 208, 221, 231, 263, 285, 307,
Gonzalo Téllez, págs, 378, 379. 784', 1033.
Oveco Téllez, pág. 706. Pantaleón, San, págs. 179, 192.
Oveco Vela, págs. 948, 988. Paracuellos, pág. 294.
Oveco Velasco, pág. 998. Páramo de Ciudad, pág. 66.
Oveco Vigilani, magnate, pág. 863. P a n ocio, pág. 587.
Oveconi, presbítero, pág. 462. Pas, pág. 185.
Ovetoni Rudesindiz, pág. 947. Pasarea se entrega a Cárdena, pági-
Oviedo, diócesis, pág. 731. na 488.
Oviedo, iglesia de, pág. 393. Pasarela agrega a Cárdena el monas-
Oviedo, testamentos de, pág. 485. terio de Sta. María de Rabé, pá-
Oviedo, págs. 76, 100, 105, 123, 131, gina 452.
137, 145, 146, 150, 151, 152', 153 Pascual, obispo de León, págs. 954,
156, 158, 181, 195, 199, 200, 201,
977.
215 y sigs., 229, 230, 238, 245 257,
¿
Paterna, págs. 196, 216.
296, 318, 322, 325, 341, 342, 972.
Oyarzum, pág. 89. Paterno, abad de la Peña, págs. 926,
Oxifer, pág. 255. 938.
Patruina, hija de Gotón y Egilona,
pág. 394.
Paulo, pág. 81.
Paulo Orosio, pág. 61.
Pazuengos, villa, págs. 243, 461.
Pablo, abad, págs. 176, 189 y siguien- Pecenina y su marido se entregan al
tes, 237. monasterio de San Julián de Peder-
Pacense, E l , pág. 81. nales, pág. 565.
Palencia, Catálogo de, pág. 483. Pedernales, tierra de, págs. 391, 565.
Palencia, conde de, nieto de Gonzalo Pedro, págs. 238, 239.
Fernández, pág. 400. Pedro, abad, pág. 270.
1480 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Pedro de Tejada, San, págs. 193, 195, Vermudo III, pág. 1033.
199. Pelagio Froilaz, págs. 963, 1019.
Pedro, duque, págs. 78, 79, 80, 145. Pelagio Froilaz, magnate, pág. 869.
Pedro, obispo, págs. 934, 939, 941. Pelagio González, págs. 491, 562, 563.
945. Pelagio Múniz, pág. 1031.
Pelagio Tetoni, pág. 388.
Pedro, obispo de Astorga, págs. 969,
Pelagius, pág. 163.
1024.
Pelagius Veremundiz, hijo bastardo
Pedro, obispo de Burgos y conseje-
ro del infante García, pág. 918; dor de Vermudo, pág. 730.
nación a Cárdena, págs. 918 n., 919. Pelayo, págs. 77 y sigs., 145, 146, 156,
Pedro, obispo de Burgos-Oca, pági- 215, 309, 474, 512, 639.
nas 932, 933. Pelayo (don), obispo, pág. 441.
Pedro de Oca, obispo, pág. 902. Pelayo, esposo de Ermesinda, pági-
Pedro, notario, pág. 939. na 394.
Pedro, sobrino del abad Oveco, pá- Pelayo, obispo, págs. 730 n., 4, 731,
gina 540. 732 n. 8.
Pedro Theón, págs. 218, 230. Pelayo, obispo e interpolador de Sam-
Pedro Aloitiz, pág. 869. piro, pág. 666.
Pedro Alvar ez, magnate castellano, Pelayo Díaz, pág. 962.
pág. 855. Pelayo González, págs. 493, 522, 530,
Pedro Alvariz, pág. 1031. 543, 544.
Pedro Ansúrez, fundador de Vallado- Pelendones, págs. 53, 59.
lid, pág. 444. Penagos, pág. 125.
Pedro Euláliz, pág. 963. Pendo, pág. 114.
Pedro Fernández, págs. 962, 963, 971, Penei, pág. 316.
972. Penitencial de Silos, pág. 338.
PedTo Fernández, hijo de Fernando Pensun, villa, pág. 560.
Flaginiz, pág. 665. Peña, pág. 436.
Pedro Fernández, magnate, págs. 854, Peña Roya, castillo, pág. 647.
855. Peñas Rubias, pág. 647.
Pedro Fernández, magnate de la cor- Peñafiel, págs. 280, 284, 437, 439, 456,
te de Alfonso V, pág. 920. 458, 551, 639, 655, 764, 844; Fue-
Pedro Flaginiz, págs. 962, 963. ros, 456.
Pedro Froilaz, págs. 962, 1019. Peñahorada, pág. 188.
Pedro Lainez, págs. 963, 1020. Peñalba de Castro, pág. 427.
Pedro Lainez, hermano de Fernán Peñalén, pág. 1033.
Lainez, pág. 973. Peñamenga, pág. 248.
Pedro Oláliz, pág. 964. Peñaranda, págs. 280, 282, 284.
Pedrosa, pág. 341. Peña Sacra, pág. 208.
Pedroso, pág. 71; cuenca del, 425; Peña Salvada, pág. 335.
monasterio, 985; río, 428. Pepe Citi, pág. 563.
Peláez ben Cuith, pág. 644. Pepi Adefonsi, pág. 450.
Pelagio, supuesto Pelayo González, Pepi Adefonsiz vende una viña al
pág. 573. presbítero Adica, pág. 521.
Pelagio Fernández, armiger del rey Pepi Citiz, pág. 491.
ÍNDICE D E PERSONAS Y LUGARES 1481

P e p i Froilaz, p á g . 450. P l á d a n o s , p á g . 125.


Perales, v i l l a de l a provincia de P a - P o e m a de F e r n á n González, p á g . 109.
tencia, p á g s . 280, 486, 487. Poitiers, p á g . 81.
Pereda, P., Compendio historial de Poitou, conde de, p á g s . 553, 557.
San Pedro de A r l a n z a , p á g . 400. P o l a de Gordón, p á g . 467.
Pereta, lugar de, p á g . 973. Poley, p á g . 292.
P é r e z de Arrilucea, p á g s . 76, 83. Polvoraria, p á g s . 246, 247.
P é r e z de U r b e l , F r a y Justo, E l Claus- Pontacre, p á g s . 118, 119.
tro de Silos, p á g . 399; los manus- Pontecerci, p á g s . 119, 190 y siguien-
critos de Silos, 503; historia y le- tes, 238, 456.
yenda en e l P o e m a de F e r n á n Gon- Pontumio, p á g . 95.
zález, 418. Porter, Kingsley, estudio en su "Spa-
P é r e z Villanueva, Joaquín, p á g s . 69, nich Romanesque Architecture" so-
841. bre l a iglesia de Quintanilla, p á g i -
Perrocio, p á g . 588. n a 368.
Pesquera, monasterio de, p á g . 477. Pontevedra, p á g . 218.
Petralata, p á g . 192. Portila, p á g . 942.
Piasca, documentos de, p á g s . 52, 587; P o r t i l l a de Arenas, p á g . 684.
monasterio de, p á g s . 532, 588, 633, Porto, p á g . 246.
639. Portugal, p á g s . 307, 321, 961.
P i a s c a - S a h a g ú n , documento, p á g . 587. Portus Blendus (Santander), p á g . 67.
P i c ó n de L a r a , p á g . 460. Potes, región, p á g s . 449, 450.
Picos de Europa, p á g s . 62, 77. P o z a de l a Sal, p á g s . 67, 206, 212,
Piedra, p á g . 647. 478, 940, 1033.
P i e d r a Salada-, p á g . 767. Pradanos, p á g . 236.
P i g ü e ñ a , p á g . 104. Presares, condado, p á g . 720.
Pijoán, i n t e r p r e t a c i ó n de anagramas, P r i m e r a C r ó n i c a General, p á g s . 977,
p á g . 368. 980.
Pilote Gebúldez, p á g . 491. Primo, abad, p á g . 587.
Pimiquedar, p á g . 400. P r o b a hace una donación a C á r d e n a ,
F i n i l l a p á g . 71. p á g . 565.
Piniolo, p á g . 147. Prollina, mujer de Gonzalo Gustios,
Finiólo Jiménez, p á g s . 963, 1019. p á g s . 746, 747.
P i n t i a , p á g . 70. Puebla de A r g a n z ó n , p á g . 240.
Pirineos, p á g s . 80, 162, 195, 228, 339. P u e n t e l a r r á , p á g s . 67, 70, 143, 179,
Pisuerga, río, p á g s . 75 y sigs., 91, 94, 199, 264.
106, 135, 208, 243, 247, 260, 268, P u i g de Flores, p á g . 169.
273, 341, 431, 437, 438, 439, 458, Purello, p á g . 186.
546, 548, 564, 568, 610, 611, 612, P u r ó n , p á g s . 190, 191, 193.
620, 639, 681, 696, 946, 967, 968, P r a v i a , p á g . 145.
994, 1015, 1026, 1029, 1030. Primorias, p á g . 88.
P í t e o s , conde de, p á g . 557.
Placencio, p á g s . 587, 588.
Placenti Díaz, infanzón b u r g a l é s , p á - Q
gina 448. Quincoces, pueblo a l a v é s , p á g . 192.
Plació, padre de Mendo, p á g . 489. Quintana, lugar, p á g . 963.
1482 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

Quintanaopio, villa, pág. 901. Ramiro González, hermano de Fer-


Quintanilla, pueblo, págs. 407, 409; nán González, pág. 353; confirma
de las Viñas, págs. 66, 368, 373, una. donación a San Pedro de A r -
381, 387. lanza, págs. 359, 361, 364, 365, 369.
Quintila, pág. 127. Ramiro Menéndez, magnate, pág. 868.
Quintila Didaz, pág. 1031. Ramiro Ovéquiz, pág. 962.
Quintilani hace una donación a Cár- Ramón Berenguer, conde, págs. 169,
dena, pág. 477. 609, 905.
Quintiliano, presbítero, hace una do- Ramón de Ribagorza, conde, pág. 582.
nación en favor de San Esteban Ranemirus, pág. 924.
-en 945, pág. 452. Rapinato García, presbítero, pág. 455;
firma la caita de Santa María de
Lara, págs. 509, 539, 540.
Rapinato, signo de, pág. 475.
R Rasoira, pág. 159.
Rasuella, pág. 151.
Rabé, págs. 67, 70, 71, 339.
Rasura, Ñuño, juez de Castilla, pá-
Raimundo, págs. 608, 609.
Raimundo, notario, pág. 464. gina 348.
Ralister, pág. 326. Rauda, págs. 75, 282.
Ramiro I, rey de León, p á g s . 91, 135, Rebelio, págs. 146, 152, 200.
143, 145-148, 152, 181, 216, 322, 370. Rebebo, abad, pág. 619.
Ramiro II, rey de León, págs. 370, Rebolledo, iglesia, pág. 604.
379, 382, 386, 388, 389, 390, 392- Recaredo, pág. 455.
394, 397, 398, 401, 402, 404, 410, Recaredo, obispo de Lugo, pág. 393.
414, 420, 421, 423, 425, 426, 429, Recaredo y Recesvinto, pág. 156.
431, 433-435; donación a l monaste- Recemiro, pág. 467.
rio de San Andrés, 438, 441, 443, Reconquista, 73 y sigs.
446, 447, 450, 451, 454, 457, 458, Reinosa, población, págs. 9, 64, 66,
460, 462-464; confirma a Sahagún 67, 109, 199, 341, 672, 939.
la posesión de una villa, 467, 468, Revenga, págs. 92, 208.
469. Revilla del Campo, págs. 67, 68, 376.
Ramiro III, rey de León, págs. 370, Rexcenda burgalesa, págs. 942, 943.
393, 435, 486, 506, 510, 512, 513; su Rey, Peña del, pág. 551.
muerte, 514, 515, 517, 540, 545, 546, Reyes Católicos, pág. 9.
547, 549, 550, 560, 563, 571, 583, Rezmondo, pueblo de, pág. 620; mo-
612, 633, 637, 638; donación a Sa- nasterio, pág. 746.
hagún, 640, 641, 655, 660; donacio- Rezmundo, pág. 470.
nes, 663-665; su casamiento con Riaño, lugar, pág. 973.
Sancha, 666; derrota en Rueda, 668; Riaza, pág. 71.
declina su prestigio, 682-684; do- Ribagorza, condado de, págs. 609, 690.
cumentos firmados, 686; pide pro- Ribagorza, conde de, pág. 608; su
tección a Almanzor, 687; su muer- muerte, pág. 801; 927, 1021.
te, 687; 704, 710, 730, 893, 924, 925, Ribas, ciudad próxima a Salamanca,,
926, 927, 943, 968, 986, 993, 999, pág. 436.
1005, 1026. Ribera, La, pág. 240.
ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES 1483

Riguilo, doña, pág. 963. Rodrigo Alvarez, personaje de relie-


Rioja, región, págs. 65, 189, 221, 223, ve al lado de Garci Fernández, pá-
230, 231, 233, 243, 257, 277,' 288, ginas 395, 396.
297 y sigs., 304, 309, 312; su re- Rodrigo Alvariz, caballero, pág. 681.
conquista, págs. 317-319; 330, 425, Rodrigo Abolmondar, pág. 866.
428, 470, 577, 611; 935. Rodrigo Beatiz, pág. 969.
Rioseras, pág. 342. Rodrigo Díaz, magnate castellano,
Riparrubia, villa de, pág. 560. pág. 362; supuesto hijo de Diego
Ripoll, págs. 928, 929. Porcelos, 377; 426, 478, 745, 822.
Riquinimiro, supuesto abad de San Rodrigo Ermegildes, pág. 765.
Félix de Oca, pág. 349. Rodrigo Feles, pág. 307.
Risco, Manuel, págs. 40, 388; histo- Rodrigo Fernández, págs. 312, 316,
ria de la ciudad y corte de León, 353.
pág. 441; 520; Aren., de la Cat. de Rodrigo Galíndez dona a San Millán
León, 545; iglesia de León, 568; la la cuarta parte de la villa de A r -
Castilla y el más famoso castella- ciledo, pág. 1009.
no, 569. Rodrigo González, magnate, págs. 903,
Rizi, Juan Andrés, pág. 469. 942, 943, 945.
Roa, villa, págs. 419, 434, 444, 459. Rodrigo Gustios, magnate, págs. 934,
Roblacedo, pág. 264.
935, 937.
Roboreta, pág. 404.
Roda, genealogías de, pág. 884. Rodrigo Hermegíldez, pág. 105.
Rodanio, abad, págs. 138, 173, 175, Rodrigo Menéndez pariente de San
179, 193 y sigs., 227, 382, 460. Rosendo, pág. 544.
Roderico Abolmondar, págs. 305, 307. Rodrigo Muñoz magnate, págs. 931,
Rodericus Froilaz, pág. 521. 934, 935, 942, 943, 944.
Roderico Gutiérrez, pág. 491. Rodrigo Rodríguez, magnate, pági-
Roderico Osóriz, pág. 1031. na 903.
Roderigo, hijo de Diego Muñoz, pá- Rodrigo Romániz, alférez, págs. 965,
gina 451. 1019.
Roderico Ordóniz, pág. 1031. Rodrigo Téllez, magnate, pág. 903.
Roderiz, Diego, Munfo y Feles, pá- Rodrigo Vegilani, pág. 984.
gina 313. Rodrigo Veilaz, pág. 963.
Rodilla, Monasterio, págs. 67, 1007. Rodrigo Vela, magnate, págs. 860,
Rodrido Díaz, pág. 313. 861, 868, 869, 880, 948, 963, 965,
Rodrigo, págs. 191, 228 y sigs., 268, 966, 969, 972, 986, 997.
312, 341, 402, 403, 483, 639. Rodrigo Velaz, pág. 963.
Rodrigo de Toledo, págs. 150, 254, Rodrigo Velázquez, magnate, pági-
271, 727. nas 530, 543, 562, 563, 586, 602,
Rodrigo, conde de Castilla, págs. 181 633, 636, 637, 639, 643, 742.
y sigs., 212, 214, 225, 227, 310, 327, Rodrigo Verbáldez dona a San Isi-
415, 420, 443. dro de Dueñas la iglesia de Santa
Rodrigo, hijo del conde Vela, pági- Eulalia, pág. 521; 612, 664.
nas 961, 962. Rodrigo Vermúdez, 1019.
Rodrigo, rey, págs. 73, 77, 79. Rojas, 264.
1484 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Roldan, 137. Said ben Almondir, p á g . 303.


Roma, 59 y sigs., 162. Said de Bagdad, poeta, p á g . 766.
R o m á n , San R o m á n de Dondisle, p á - Sáiz, Liciniano, p á g . 398.
gina 193. Salamanca, provincia, p á g s . 75, 434;
Romano Muñiz, p á g s . 607, 613, 620, obispado, 493.
634. Salas de Bureba, p á g . 212.
Romanz del Infant García, p á g . 960. Salas de los Infantes, reglón, p á g i -
Roncesvalles, p á g . 231. nas 70, 279, 342, 428; villa, 470,
Ronda, p á g s . 243, 255, 259. 737, 739, 741, 743, 744, 746, 747,
Rosendo, obsipo, p á g . 530. 749; conquistada por Almanzor, p á -
Rosendo Ruderici, p á g . 562. gina 797; 982.
Rosuella, p á g s . 154, 164. Salazar, p á g s . 68, 160; su linaje, 357.
Rotense, p á g s . 20, 78, 99, 185, 609. Salcedo, San Millán y San Esteban,
R o y Vela, p á g s . 954, 955, 958. p á g s . 66, 202, 204, 221, 226, 240,
Rubiales, San M a r t í n de, p á g . 459. 328; monasterio alavés, 348, 378,
Rucandió, p á g . 342. 379, 495, 614, 689.
Rciconia, p á g . 270. S a l d a ñ a , población de, p á g s . 85, 339;
Ruderico Abolmondar, hijo de Feles 451, 456 485, 491, 655, 712; con-
y Elduara, p á g . 547. dado, 438, 608, 969.
Rudericus, p á g . 326. S a l d a ñ a , condes de, p á g s . 447, 468,
Rudmir, rey de los gallegos, p á g . 433. 476, 588, 631, 639, 643, 650, 689,
Rueda, campo de, p á g . 678. 970, 1014, 1016.
Ruiforco, monasterio leonés, p á g . 397. Sales, p á g . 75.
R u y Velázquez en l a gesta óTe los Sie- Salguero, p á g . 342.
te Infantes de Salas, p á g s . 736-739, Salido, abad. F«unda con F e r n á n Gon-
742, 743, 751; su conducta, 752. zález el monasterio de San J u a n
R u y Velázquez, p á g . 405. de Bonelli, p á g s . 489, 495, 642.
Rylands L i b r a r y , Jhon, p á g . 506. Salinas de Anana, territorio y pobla-
ción, p á g s . 140, 212, 220, 328, 378,
379, 402, 478, 480, 607, 673, 755.
Salinas de Oro, p á g . 301.
s Salionca, p á g . 67.
S a a d ú n el Sorambaki, p á g . 244. ñ a s 438,s. gs4 s. ,3sus8;pá sh ss
Saavedra, p á g . 71. Salomón, obispo de Astorga, p á g i -
Sabarico, diácono, p á g . 663; obispo nas 438, 458, 493.
de Mondoñedo, 394, 687, 689, 722. Salvador González, p á g . 990.
SabildT p á g s . 127, 326. Salvadores, familia, p á g s . 765, 766.
Sacramenia, territorio de, p á g s . 437, Salvantón, p á g . 237.
439, 441, 458, 459. Salvatierra, población, p á g . 66.
Safar, p á g . 97. Salvator Petriz, p á g . 765.
S a h a g ú n , monasterio de, p á g s . 256, S á m a n o , 1008.
260, 388, 389, 437, 513, 514, 543, Sanaos, monasterio, p á g . 389; pleito
546, 551, 563, 616, 638, 712, 801, con el infante Fruela 660; Sampi-
804, 954, 973, 999,'l015, 1031; B e - ro, cronista y obispo, 20, 21, 158,
cerro, 544, 547, 632, 633. 216, 232, 242, 246, 260, 275, 290,
ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES 1485

294, 300, 301, 304, 305, 319, 321, San Cristóbal de Villanasur (Villa-
374, 389, 421, 423, 433, 436, 441, sur), pág. 236.
452, 453, 467, 469, 474, 511, 513, San Cugat del Valles, monasterio, pá-
514, 517, 518, 530, 545, 584, 592, gina 829; destruido por Almanzor,
600, 601, 623, 630, 637, 682, 683, 800.
689, 730, 746, 757 n. 25, 801;' obis- San Emeterio, págs. 166, 172.
po de Astorga, 1029. San Emeteiio y Celedonio, págs. 116-
San Acisclo, pág. 192. 116.
San Adrián, pág. 618. San Emiliano, pág. 481.
San Adrián de Juarros, págs. 230, 334. San Esteban, abad de Cárdena, pá-
San Andrés, monasterio, págs. 438, gina 432.
480, 573, 577, 611, 930; iglesia, 476, San Esteban, región, págs. 113, 115,
570, 572. 116, 118-121, 382, 419, 421, 440, 524,
San Andrés de Axa, págs. 178, 179. 525, 565, 592, 601, 602, 655, 656;
San Andrés de Boada, págs. 405, 509. población, 742, 764.
San Andrés de Pedernales, pág. 457. San Esteban de Deyo, pág. 257.
San Andrés de VTflalvilla, monaste- San Esteban de Gormaz, págs. 281,
rio, pág. 489.
284, 294, 295, 298, 302, 303.
San Antonio, pág. 418.
San Esteban de Piadela, monasterio,
San Asensio, pág. 555.
págs. 947, 963.
San Benito, Orden de, págs. 519, 573;
San Eulogio, págs. 142, 148, 183, 257,
Regla de, 501, 503.
507.
San Benito de Anseain, monasterio,
San Facundo y San Primitivo, mo-
pág. 925.
nasterio, pág. 701.
San Cebrián de Mazóte, monasterio,
San Felices, eremitorio e iglesia, pá-
pág. 519.
ginas 555, 939.
San Caprasio, págs. 118, 120.
San Félix de Ñola, pág. 238.
San Cipriano, págs. 118, 120, 121, 236,
San Félix de Oca, págs. 234 y sigs.,
528, 584.
San Claudio, villa, pág. 563. 237, 307, 455, 456.
San Claudio de León, donación de Or- San Fermín, pág. 139.
doño y Urraca, pág. 520. San Fernando, pág. 1034.
San Clemente de Rivarredonda, mo- San Fructuoso de Mingo, monaste-
nasterio en la Bureva, pág. 1010. rio, pág. 896.
San Clemente de Valcepollera, mo- San Genadio, págs. 275, 290.
nasterio, pág. 926. San Gregorio Magno, págs. 478, 479,
San Cornelio y San Cipriano, pági- 507.
nas 118, 120, 121. San Ildefonso, pág. 503.
San Cosme de Abellar, monasterio, San Isidoro, págs. 162, 271; etimolo-
págs. 386, 435. gías, pág. 501.
San Cosme de Cozuelos, monasterio, San Isidoro de Clunia, monasterio,
págs. 455, 489, 612. pág. 937.
San Cosme y San Damián de Valde- San Isidoro de Dueñas, págs. 451, 452.
rrama, 195. San Isidoro de León, colegiata, pá-
San Cristóbal de Tobía, monasterio, gina 566.
pág. 929. San Isidro de Dueñas, monasterio,
1486 F E A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

to de las monjas, 373, 374, 385.


págs. 435, 521, 612.
San Mames de Lorbán, monasterio,
San Iñigo de Oña, págs. 987, 988.
San Jerónimo, pág. 138. pág. 587.
San Jorge, pág. 289. San Mames de Tabladillo, pág. 383.
San Juan, págs. 120, 121, 146, 289; San Martín, págs. 114, 115, 137, 138,
monasterio, pág. 456. 190, 196, 328, 495, 520, 619.
San Juan Bautista, monasterio, pá- San Martín, arco mudejar (Burgos),
ginas 375, 495, 732 n. 8., 781, 957. pág. 453; iglesia, 488; monasterio,
San Juan de Bonelli, monasterio, pá- 681.
ginas 489, 495. San Martín dé Aguilar, monasterio,
San Juan de Burgos, pág. 488. págs. 595, 618, 619, 765.
San Juan de Cillaperlata, monaste- San Martín de Escabada, pág. 199.
rio, pág®. 264, 904. San Martín de Perrán, págs. 238, 456.
San Juan de Gorce, embajador, pá- San Martín de Frómista, pág. 875.
gina 552. San Martín de Grañón, monasterio,
San Juan de la Peña, págs. 301, 611, pág. 378.
612, 892, 925, 926, 1021. San Martín de Herrán, pág. 197.
San Juan del Castillo, págs. 146, 152, San Martín de Liébana, Cartulario,
200. pág. 449; monasterio, 450, 455,'565.
San Juan de Hiniestra, págs. 565, 891. San M\irtín de Losa, pág. 199.
San Juan de Orbañamos, pág". 138. San Martín de Modubar, monasterio.
San Juan de Pravia, pág. 101. al norte de Lara, pág. 462; funda-
San Juan de Tabladillo, monasterio, do por Diego y Vermudo Gustios,
págs. 307, 313, 373, 377, 426, 672; 745.
población, 745, 748. San Martín de Rubiales, pág. 459.
San Juan de Vega, pág. 435. San Martín de Villavascones, pági-
San Julián, pág. 389; heredad de V i - nas 379, 471.
llagonzalo, pág. 931. San Martín del Río, monasterio, pá-
San Julián de Abandella, villa, pá- ginas 414, 477.
gina 943, San Mateo, lugar de la Montaña, pá-
San Julián de Bezares, págs. 596, 632. gina 357.
San Julián de Pedernales monasterio, San Medel de Toranco, pág. 285.
>

págs. 565, 776. San Miguel, págs. 95, 418, 573, 618.
San Julián y Santa Basilisa, pág. 238. San Miguel de Goxmaz, pág. 652.
San Justo de Pesquera, monasterio, San Miguel de Pardomino, pág. 687.
pág. 452. San Miguel de Pedroso, págs. 94, 95,
San Justo de Rozóla, pág. 640. 100, 109, 231, 234, 325, 480, 509,
San Justo y Pastor, págs. 193, 425, 630, 680, 776, 879, 924, 927^ 934,
432; monasterio, pág. 612. 936, 940, 942, 943, 1011.
San Justo y Pastor de Ordón, pági- San Miguel de Tamago, monasterio
na 564. próximo a Oña, pág. 478.
San Leonardo, págs. 278, 645. San Miguel de Valbuena, monaste-
San Lorenzo de Queza, monasterio, rio, pág. 681.
pág. 491. San Millán, págs. 157, 270, 288, 326,
San Mames, pág. 564. 328, 330, 332, 928,' 934, 941, 942,
San Mames de Ura, monasterio. Pac- 945, 990, 1018.
ÍNDICE D E PERSONAS Y LUGARES 1487

S a n Millán de l a Cogolla, Cartulario 418, 601, 732, 733, 775, 781.


y monasterio, p á g s , 369, 370, 378, San Pelayo de Oraleda, monasterio,
379, 401, 412, 415, 426, 427, 440, p á g . 999.
443, Su2, 470, 471, 478, 481, 489, San Pelayo del Monte, p á g . 941.
94, 495, 497, 507-509, 528, 549, 554, San Prudencio, p á g . 95.
555, 562, 564, 565, 571, 576, 577, San Quirce, monasterio, p á g s . 323,
582, 583, 588, 606, 607, 61l', 613, 373, 616, 932; batalla, 405; funda-
630, 639, 641-643, 673, 740 n. 11, ción, 385; iglesia, 422.
767, 872, 874, 881, 882 n. 18, 883,
San R o m á n , p á g s . 94, 131, 954.
884, 1009, 1010, 1021; saqueado e
San R o m á n de E n t r e p e ñ a s , monaste-
incendiado, 797; dotado espléndida-
rio, p á g s . 451, 481, 483.
mente, 839.
San R o m á n de Flanio, p á g . 237.
San Millán de Belbimbre, monaste- San R o m á n de Hormija, p á g . 967.
rio, p á g s . 358, 364, 370, 371. San R o m á n de Pedernales, iglesia,
San Millán de Pedroso, p á g . 614. p á g . 488.
S a n Millán de Porceloe, monasterio, San R o m á n de Tovillas, monasterio
p á g . 775. alavés, p á g s . 139, 272, 398, 541.
S a n Pablo, p á g . 490, 504. San R o m á n de Villamerosa (Villam-
S a n Pablo de C á r d e n a , p á g s . 483, 540, brosa), p á g s . 264, 267.
541. San Rosendo, obispo, p á g s . 388, 391,
S a n Pedro, monasterio, p á g s . 95, 1024. 393, 394, 404, 486, 493, 510, 515,
S a n Pedro de A r l a n z a , monasterio, 517, 518, 520, 522, 523, 544, 559,
p á g s . 279, 346, 358, 373, 374, 396, 560, 562, 563, 586, 587, 630, 637,
380, 399-401, 405, 412, 414, 417, 418, 722.
437, 439, 455, 509, 614, 621 624, San Sadornil, v i l l a alavesa, p á g s . 526,
632, 634, 669, 936. 628, 537.
S a n Pedro de C á r d e n a , p á g s . 413, 415, San Salvador, iglesia de Sepúlveda,
425, 439, 443, 456, 504, 539, 540, p á g . 442;
607, 635, 681. San Salvador, p á g . 158.
S a n Pedro de Eslonza, monasterio, San Salvador de Oelanova, monaste-
p á g s . 276, 706, 707. rio gallego, p á g . 510.
S a n Pedro de Montes, p á g . 295. San Salvador de Leire, celebración de
S a n Pedro de Orbaneja, monasterio, Concilio, p á g . 923.
p á g . 489. San Salvador de Loberuela, p á g s . 447,
S a n Pedro de Rocas, monasterio, p á - 459.
. gina 807. San Salvador de Oña, monasterio, p á -
San Pedro de Tejada, p á g s . 138, 398, ginas 460, 501, 503, 758, 762, 765,
541. 766, 773; es dotado espléndidamen-
S a n Pedro de Tovilla, abadía, p á g i - te, 839, 885; donaciones de Sancho
nas 496, 541. García, 901-905, 910; es enterrado
San Pedro de Valeránica, monasterio, Sancho García, 914, 915.
p á g s . 455, 669. San Salvador de Oviedo, monasterio,
S a n Pedro y San Pablo, monasterio, p á g s . 368, 664, 773.
p á g s . 118-121, 311, 446. San Salvador de Puyo, p á g . 927.
S a n Pelayo, monasterio, p á g s . 337, San Saturnino, p á g . 192.
V F R A Y JUSTO PÉREZ DE UKBEL

San Saturnino de Unceca, pág. 272. tián de Silos, 362; 412, 446, 455;
San Sebastián de Hernani, pág. 611. donación a Santa María de Carda-
San Sebastián de Silos, monasterio. ba, 456; 480, 583, 934.
Donación de Fernán González y su Sancha, supuesta mujer de Garci Fer-
mujer doña Sancha, págs. 362; 501, nández, págs. 756, 758.
935. Sancha, mujer de Osorio Díaz, pá-
San Torcaz, págs. 407, 446. gina 699.
San Torcuato, pág. 925. Sancha, supuesta mujer de Diego Ro-
San Vicente, pág. 504. dríguez, pág. 350.
San Vicente, diácono, pág. 375. Sancha, tía de Vermudo III, pág. 965.
San Vicente de Acosta, monasterio, Sancha, viuda de Paterno Velázquez,
págs. 227, 239, 240, 270, 610, 691, pág. 1016.
714. Sánchez, pág. 135.
San Vicente de Barcena, monasterio, Sánchez Albornoz, págs. 40 76, 85,
;

pág. 456, 98, 131, 186, 246, 258, 410, 457, 595,
San Vicente y Leto, pág. 238. 596.
San Víctor, iglesia, pág. 489. Sánchez Galo. E l Fuero de Madrid,
San Victoriano, monasterio, pág. 801. págs. 157, 347; Fuero de Alcalá de
San Victoriano de Asan, monasterio, Henares, 371.
pág. 778. Sanchidrián, pág. 440.
San Virila, abad de Leire, pág. 893. Sancho I el Craso, rey de León, pá-
San Zadornil, Fueros, pág. 584. ginas 417, 462, 477, 478, 486, 488,
Sanabria, región, pág. 657. 491, 511, 513, 514,' 515, 518, 519,
Sancia, pág. 489. 529, 530, 531, 533, 535, 542-546, 550-
Sancio Fortunioniz, pág. 927. 552, 554, 555, 557, 559, 560, 562-
Sancha, págs. 321, 461, 472, 474, 484, 564, 566^ 573, 581, 583, 584, 586-
606, 607. 592, 599,601, 607, 615, 633, 636, 644,
Sancha, condesa, págs. 578, 608, 621, 705, 968.
918, 921 n., 970. Sancho II de Castilla, pág. 1001.
Sancha, esposa de Fernando I, pági- Sancho, abad, págs. 462, 481.
nas 571, 948, 949, 959, 960, 965, Sancho, abad-obispo ás San Millán,
966, 974, 981, 996, 1021, 1027, 1030. pág. 902.
Sancha, hija de Vermudo II, pág. 962. Sancho, hijo de Diego Muñoz, pági-
Sancha, hermana del rey García y na 475.
esposa de Ordoño II, págs. 383, 570. Sancho, notario, págs. 506, 566, 568.
Sancha, hermana de Ruy Velázquez, Sancho, obispo de Pamplona, pági-
pág. 746. nas 874, 892, 924, 926, 927. '
Sancha, hija de Sancho García, pá- Sancho, rey de Galicia, págs. 388, 394.
gina 895; su matrimonio con Be- Sancho Abarca. V. Sancho Garcés II.
renguer, 905. Sancho Oidóñez, rey de Galicia, pá-
Sancha, infanta, págs. 947, 953-956, ginas 321, 322, 324, 393, 469, 533.
958, 972, 1026. Sancho de Galicia, esposo de Goto
Sancha, muj-ar de Fernán Gíonzález, Nüñez, págs. 393, 394.
págs. 359 y sigs.; favorece con su Sancho de Oca, pág. 242.
esposo el monasterio de S a n Sebas- Sancho de Valeránica, discípulo del
ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES 1489
gran calígrafo Florencio, pág. 566. sulmana, 910, 911, 912; su muer-
Sancho Fernández, págs. 520, 521, 607. te, 914.
Sancho Fernández, hijo de Fernán Sancho García, supuesto hijo del rey
González, pág. 520. de Pamplona, 530.
Sancho Ferrario, infanzón castellano Sancho García, infanzón, pág. 867.
del siglo x, pág. 362. Sancho Garcés, magnate, págs. 297,
Sancho Fortunio, pág. 941. 298, 300, 302, 753.
Sancho García, conde de Castilla e Sancho Garcés I, rey de Navarra, pá-
hijo de García Fernández: levanta ginas 313, 317, 337, 355, 383, 386,
el monasterio de Ofia, págs. 758; 420, 611.
759; hace las paces con Almanzor, Sancho Garcés II, rey de Navarra: es
771; entrega su hermana a Alman- vencido por Fernán González, 417;
zor, 773; donaciones, 775, 776; re- 517, 552, 538, 571, 577, 583; here-
organiza el territorio, 777, 786, 787; dero de la corona de Navarra, 585;
forma un poderoso ejército, 788; 589, 608, 637, 640, 644, 654, 673,
su labor legislativa, 789; se presen- 777, 874, 934.
ta en León a la muerte de Vermu- Sancho Garcés III el Mayor, rey de
do II, 792; incursión de los moros Navarra: su figura, págs. 811, 872;
en Castilla, 795, 796; persigue las donaciones, 872, 873; su matrimo-
huestes de Almanzor, 799; alianza nio, 875; se anexiona la Rioja in-
con León, 804, 805; se enfrenta con terior, 786-788; redondea su reino
el sucesor de Almanzor, 810; in- en la zona oriental, 895, 928; cu-
vade el territorio moro y ocupa So- ñado del infante García, pág. 921;
ria, Almenar y desciende hasta Mo- su política con respecto a Castilla,
lina, 814; Suleimán le propone una 921, 924; cronología de su docu-
alianza, 823; llega a la capital de mentación, 925; sus relaciones con
los califas, 825; recobra pacífica- el abad Oliva, 928; extiende su in-
mente muchas poblaciones, 831, 832, fluencia por Castilla, 940; su pro-
833; lleva los límites del condado tección se hace molesta al conde
más allá que su abuelo Fernán García, 944; aprueba la boda del
González, 837, 843, 844, 845; tiran- infante con Sancha de León, 949;
tez entre Castilla y León, 845, 848, le acompaña a León, 953; se es-
850; Alfonso V y Sancho rompen fuerza por conquistar a la noble-
sus relaciones, 853; admite a los za castellana, 989; su actitud con
Velas en su condado, 878; litigios respecto al asesinato del infante,
de fronteras con el rey de Nava- 993; deja sin castigo a los asesi-
rra, 882, 883; conde de Álava y A s - nos; entra en posesión del conda-
turias, 884; límites de Castilla en do de Castilla, 1003; representa-
Vizcaya y Álava, 885-889; sus hi- ción de los castellanos al rey, 1005;
jos, 895; su política en sus últimos modifica los límites antiguos, 1007;
años, 899; fundación de Oña y do- adjudica al primogénito tierras cas-
tación, 901, 902; infantado de Oña, tellanas, 1009; hace reconocer a su
904; casa a su hija Sancha con Be- hijo Femando, 1010; restaura la
reguer, conde de Barcelona, 905, iglesia de Palencia, 1011; confirma
906; admirador de la cultura mu- una donación, 1012; recibe de Iñi-
F R A Y JUSTO PÉREZ DE U R B E L
1490

ga u Oneca sus posesiones, 1013; Santa Ciuz de Salcedo, pág. 380.


aparece como rey de Castilla, 1013; Santa Dorotea, monasterio, págs. 565,
arrebata a Vermudo III la región 607.
del Cea, 1014, 1015; modifica por Santa Engracia, pág. 222.
Occidente la frontera castellana, Santa Eugenia de Barcena, monaste-
1016; se proclama rey de León, rio, pág. 456.
1017; despoja a Vermudo III, 1021; Santa Eugenia de Marmellar, monas-
su muerte, 1024. terio, pág. 515.
Sancho Gómiz, pág. 157. Santa Eulalia, iglesia, págs. 521, 612;
Sancho Guillermo, conde de Gascu- villa, 723.
ña, págs. 906, 926, 927. Santa Gadea, fortaleza, pág. 888; mo-
Sancho Iñiguez, pág. 673. nasterio, 938.
Sancho Jiménez, págs. 964, Í019. Santa Gracia y San Martín, pág. 239.
Sancho Mitarra, pág. 220. Santa Isabel, iglesia, pág. 561.
Sancho Muñoz, pág. 765. Santa Juliana, monasterio, págs. 217,
Sanchol. Véase Abderramán. 561, 939.
Sanchuelo, pág. 1027. Santa Justa y Rufina, pág. 238.
Sancio Ferdinándiz, pág. 462. Santa Lucía, iglesia, pág. 635.
Sancio Garseani, pág. 530.
Santa María, págs. 556, 580; iglesia,
Sancio Martyre, pág. 142.
488, 594, 963; monasterio, 573, 924;
Sancio Puricellis, pág. 640. reliquia, 375.
Sancio Ranimiri, pág. 562.
Santa María de Alaón, monasterio,
Sancius, págs. 326, 549.
pág. 778.
Sancius Blázquez, magnate, pág. 873.
Sancius Enneconis, pág. 637. Santa María de Araduey, villa, pági-
Sancius Garseani, hijo de García, pá- na 921.
ginas 543, 544. / Santa María de Bamba, pág. 167.
Sancius, hijo de Fernán González, pá- Santa María de Belbimbre, pág. 509.
gina 476. Santa María de Cardaba, iglesia, pá-
Sandoval, Prudencio, págs. 28, 91, 135, gina 360.
138, 160, 231, 401, 404, 405, 414, Santa María de Cartavio, monasterio,
418, 419, 428, 497, 603, 621, 623, pág. 666.
624. Santa María de Husillos, pág. 943.
Santa Basilisa de Ruiforco, pág. 389. Santa María de Lara, monasterio, pá-
Santa Centola y Helena, pág. 249. ginas 364, 369, 370, 372; sepulcro
Santa Coloma, monasterio riojano, de Muniadona, 401; 509, 519, 520,
pág. 384. 1000.
Santa Centola de Siero, pág. 135. Santa María de Maxensio, pág. 925.
Santa Coloma, monasterio', págs. 297, Santa María de las Muelas, monas-
305, 308, 309, 317, 318, 319, 1009. terio, págs. 923, 986, 999.
Santa Comba de Bande, iglesia, pá- Santa María de Piasca, pág. 521.
gina 493. Santa María del Puerto, región, pá-
Santa Cristina, monasterio, pág. 801. ginas 146, 152, 200, 314, 316, 318,
Santa Cruz, monasterio, pág. 938. 397, 938, 409, 488.
ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES 1491

Santa M a r í a de Regla p á g . 973. S a r r a c i n Munioz, p á g s . 221, 326.


Santa M a r í a de Rezmondo, p á g s . 618, Sarracin Sarracinez, p á g . 455.
620. Sarracina, hija de Gutierre e Ilduara,
Santa M a r í a de Rocamador, p á g . 756. p á g . 394.
Santa M a r í a de Termo, p á g . 195. Sarracinez, f a m i l i a procedente de
Santa M a r í a de las Viñas, monaste- Vasconia, p á g s . 461, 887 n. 25.
rio, p á g . 358; Becerro, 400, 401, 412, Sarracini A l v a r i z , p á g . 462.
416. Sarracino, p á g . 341.
Santa M a r t a , p á g . 222. Sarracino, juez, p á g . 925.
Santa Paula, p á g . 138. Sarracino Alvarez, p á g . 480.
Santander, p á g s . 70, 111, 112, 117, Sairacino F e r n á n d e z , p á g s . 446, 447,
133, 141, 164 199, 316, 672.
;
932.
Santiago, p á g s . 160, 162, 971, 972. Sarracino Munioz, magnate, p á g . 681.
Santiago de A z u z a , monasterio, p á - Sarracino Muñoz, p á g . 226.
g i n a 456.
Sarracino Obécoz, s a y ó n de F e r n á n
Santiago, iglesia, p á g . 530; monaste- González, p á g s . 539, 541.
rio, 295, 390, 391; voto, 431; T u m - Sarracino Rodríguez, p á g . 563.
bo, 519. Sarracino Sceménez, personaje que
Santiago de Peñaltaa, monasterio, p á - confirma l a donación de F e r n á n
gina 435.
González a Silos, p á g . 363.
S a n t i b á ñ e z , p á g . 342. Sarracino Siliz, p á g . 962.
S antillana, monasterio, p á g s . 342, 614, Sarracino Velasco, p á g . 455.
642, 643, 695, 774,' 884, 983, 985; Sarracino Velázquez, infanzón, p á g i -
donaciones, 919; Libro de l a Re- nas 743, 747 n. 25.
gla, 642; región, 449, 450, 930, 935, Sarracinus Nuñiz, p á g . 388.
936, 939, 961. Schott, A n d r é s , p á g s . 507, 525.
Santo Domingo de l a Calzada, p á g i - Schulten, p á g s . 68, 71.
na 288. Scemeno, rey, p á g s . 328, 329, 673.
Santo Toribio, monasterio, p á g . 449. Scemeno Garceiz, p á g . 926.
Santos, iglesia de los tres, p á g . 768. Scemeno Sancionis, p á g . 642.
Santos Coco, p á g s . 91, 182, 242, 276, Scemenus, p á g . 99.
317, 321; H i s t o r i a Silense, 512, 516. S e b a s t i á n , p á g . 99; calígrafo, 504.
Santovenia, p á g . 1010. Sebastián, abad de C á r d e n a , p á g . 681.
Santullano, Luis, Romancero Español, S e b a s t i á n , obispo, p á g s . 405, 414, 633.
p á g s . 473, 535, 578. Sebastiano, notario, p á g . 560.
Santurce, p á g . 342. Sebuldo, abad, p á g . 541.
Sanz, p á g . 146. Sedaño, p á g . 243.
Sanz, García, p á g . 139. Segeda, p á g s . 67, 428.
Sancio F e r n á n d e z , p á g . 414. Segisamon ( S a s a m ó n ) , p á g s . 54, 55,
Sanzone, supuesto hijo de F e r n á n 60, 67, 70, 75.
• González, 445. Segissamunclum (Cerezo), p á g . 70.
Sarracenus N ú ñ e z , p á g . 530. Segoncia p á g s . 67, 68, 70, 77.
Sarracin, p á g . 342. Segovia, p á g s . 85, 242, 254.
S a r r a c í n Gutiérrez, p á g s . 369, 401. Seles, p á g . 195.
30
1492 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Semena, pág. 160. ocupado por Almanzor, 801; Archi-


Semenuri, pág. 334. vo, 327, 428, '501; Beato de, 582;
Sendericas, pág. 326. claustro, 502.
Sendino, pág. 341. Silos, Esmaragdó de, pág. 503.
Sénior, presbítero, pág. 657. Silvestre, hijo del conde Vela (?), pá-
Septimancas, pág. 70. gina 961.
Septimania, pág. 167. Silvestre Vela, conde, pág. 958.
Sepúlveda, págs. 67, 85, 438, 439, 440; Simancas, págs. 85, 260, 284, 388, 394,
repoblación, 439; 441, 442, 593, 601, 432, 433, 438, 443, 458, 461, 522,
610, 754, 832; sus Fueros, 834. 557, 601; victoria de, 430, 431, 436,
532, 657, 668, 678, 680 n. 13, 682,
Serea, pág. 191.
Serrano, P. Luciano, págs. 40 y si- 716.
guientes, 135, 146, 334, 338, 342, Simón Pérez, pág. 504.
345, 380, 425, 426, 448, 630. Simón y Nieto, pág. 68.
Simonet, pág. 97.
Serrano y Sanz, págs. 44, 146, 152,
Sinderedo, pág. 640.
201, 348, 409, 609.
Sindulfus, pág. 326.
Servando, obispo de León, págs. 969, Sisebuto, págs. 64, 461; copista, 380.
1020, 1024. Sisebuto, notario, págs. 360, 362.
Sesuldus, pág. 543. Sisebuto, obispo, pág. 872.
Severino y Ariolfo, pág. 195. Sisebuto, presbítero, pág. 509.
Severo, pág. 323. Sisenando, pág. 117.
Severo de Oca, págs. 236, 238, 242. Sisnando, obispo de Santiago, pági-
Sevilla, págs. 83, 293, 403. nas 530, 544, 547, 630, 639, 865,
Siero, alfoz, págs. 166, 326, 483, 484. 967.
Sierra Morena, págs. 243, 255. Sisnando Galiariz, pág. 1020.
Sierra Salvada, págs. 192, 237. Sisnando Menéndez, prepósito ie l a
Sietefenestras, monasterio, pág. 431. Casa Real, 493.
Sigerico, abad, pág. 616. Sisnando Menéndez, obispo de Com-
Sigericus, pág. 326. postela, pág. 494.
Sigüenza, págs. 317, 341, 647. Siti, hija de Gundemaro, pág. 948.
Silvano, abad de Valerámica, pági- Soario, pág. 201.
nas 414, 446, 455, 459. Sobrado, monasterio, págs. 547, 550,
Sile, mercado de, pág. 544. 638; documento de, 393.
Silense, Crónica, págs. 21, 22, 77, 91, Sobrarbe, invadida por los musulma-
92, 182, 217-220, 231-233, 245, 246, nes, pág. 778; 927, 936.
260, 274, 276, 301, 304, 305, 321, SobrÓn, págs. 190, 328.
512, 623, 997. Sodoma, pág. 528.
Silo, págs. 99, 101. Solalinde, pág. 331.
Silo, cuñado de Gulatruda, pág. 450. Soledad Laureada, págs. 29, 146.
Silo Proilani, pág. 451. Soleyman, pág. 647.
Silo Froilaz, pág. 483. S o l i z , p á g . 328.
Silos, Santo Domingo de, monasterio, Sollanzo, lugar, pág. 969.
págs. 65, 71, 199, 307, 313, 328, 5*1, Somosierra, págs. 74, 208, 403, 439.
555, 564, 565, 578, 614, 615, 796; Somozas, págs. 965, ~966, 971.
ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES 1493

Sona, págs. 145, 201, 326. Tarik, págs. 73-75.


Sonna de Arlanza, pág. 290. Tartalés de.Cilla, págs. 138, 139.
Sona Sonaz, pág. 1033. Tebular, págs. 304, 317, 322.
Sona y Munia, pág. 195. Tedeja, pág. 188.
Sopueita, págs. 88, 89, 610. Tejada, San Pedro de, págs. 202, 227,
Soria, págs. 67, 260, 278, 280; pene- 326, 377.
tra la Reconquista, 282 y sigs.; pi- Tela (Tudela), pág. 70.
nares, 424; 741. Teliare, pág. 546.
Sorio, pág. 328. Teliata, pág. 195.
Sos, pág. 927. Téllez, Gonzalo, conde de Castilla,
Sota, Fray Francisco, págs. 29, 125, págs. 351, 354.
315.
Tello, págs. 144, 238, 270, 271; sig-
Sota, príncipes de Asturias y Canta- no de, 437.
bria, págs. 398, 447, 450. Tello, abad, pág. 942.
Soto, lugar, págs. 942, 1009. Tello, hijo de Didaco, da sus beines
Sotoscueva, págs. 141, 187, 199. a Valpuesta y al obispo Diego, pá-
Suario, presbítero, págs. 489, 490. gina 478; se entrega a Cárdena,
Sublancia, págs. 218, 232, 24S, 256. 488, 543.
Suellacabras, pág. 65.
Tello, presbítero, se entrega a Val-
Suero Muñoz, magnate, pág. 478.
puesta, pág. 564; 775.
Suero Gundemáriz, magnate, pági-
Tello González, pSg: "573.
nas 698, 700-702,' 724, 1019.
Tello Maurellez confirma la dona-
Suessatio, págs. 66, 70.
ción de Fernán González a Silos,
Suleimán, págs. 105, 823, 825, 830.
pág. 363.
Sulla Bella, pág. 348.
Sulla Didaz, supuesta hija de Diego Tello Mirelle, pág. 637.
Rodríguez, pág. 351. Tello Muñoz, pág. 455.
Supiot, pág. 69. Tello Nunniz, pág. 382.
Tello Velázquez, infanzón, pág. 744.
Tellu, pág.-326.
Tellu Blascoz, pág. 927.
T Tellu Ovecoz, supuesto hijo de Oveco
Tábanos, pág. 203. Telliz, pág. 379.
Tabladillo, págs. 70, 391. Teodorico, hijo de Ducedio, primer
Tajo, río, págs. 95, 105, 140, 255, 293. personaje de la corte, pág. 436.
Talamanca, págs. 221, 245. Teresa, pág. 935.
Talavera, ciudad, págs. 75, 513. Teresa, hermana de Alfonso V, pá-
Tamaria, pág. 67. gina 964.
Tamarón, batalla, págs. 972, 1010, Teresa, hermana de Fernando Ansú-
1029, 1030. rez, págs. 560, 945.
Taracena, Blas, págs. 68, 69, 71. Teresa, hermana del infante García,
Taranco, págs. 114-117; 172; 179, 210; pág. 954.
San Emeterio de, págs. 174 y sigs. Teresa, hija de Vermudo II, pág. 973.
Tarasia, págs. 326, 450, 1029. Teresa, infanta, pág. 971.
Tarazona, pág. 300. Teresa, madre de Ramiro III, pági-
Tarec, págs. 268, 336. nas 662, 663, 665, 687, 732.
1494 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

Teresa, tía de Vermudo III, 965. 254, 256-258, 276; Concilio, 468;
Teresa, reina de León, pág. 569. gobernador de, 488; iglesia, 423.
Teresa Ansúrez, págs. 567, 581, 638, Toledo, Rodrigo de, págs. 430, 546,
968. 581, 591, 623.
Término, plaza fuerte, págs. 221, 863, Tolomeo, pág. 439.
962, 1033. Tolosa, conde, págs. 553, 557.
Tomás González, Colección de docu-
Tetelia, pág. 188.
Tetoni, pág. 163. mentos, pág. 495.
Tiermes, pág. 434. Tordable, pág. 260.
Tierra de Campos, pág. 284. Tordesillas, pág. 612.
Tigridia, pág. 701. Tordomar, población, págs. 70, 74,
Tigridia, abadesa de óña, págs. 895, 260, 566.
900, 902, 904, 905, 918, 919, 923, Torduelas, pág. 260.
950, 973, 986, 987, 997, 999. Tormes, págs. 433, 436, 437.
Tigridia, mujer de Diego Muñoz, pá- Toro, págs. 260, 437, 612, 954, 967.
ginas 451, 477, 481, 970. Torquemada, págs. 260, 284, 535, 610.
Tigridia, sobrina de Oneca, la her- Torrambril, págs. 647, 751.
mana, de Sancho García, p á g . 1014. Torre de doña Imblo, pág. 243.
Tineo, pág. 145, Torre de Hércules, pág. 147.
Tirón, rio, págs. 76, 95, 318, 341, 376, Torre de Salcedo, pág. 284.
378, 431, 495, 546, 632. Torreadrada, pág. 459.
Tobalina, págs. 188, 190, 192, 199, Torrecilla del Agua, pág. 260.
202, 208, 222, 238, 241, 272, 328. Torremoronta, pág. 260.
Tobera, villa, pág. 901. Torremormojón, iglesia de, pág. 567.
Tobía, págs. 577, 581. Torrepaderrié, pág. 243.
Tobillas, pág. 131. Torrepadre, pág. 260.
Toca (Oca), pág. 212. Torres de Guisando, pág. 284.
Tochibíes, pág. 297. Torres de Hornillos, pág. 243.
Toda, pág. 319. Torres de Villasandino, pág. 243.
Toda, abuela de Vermudo III, pági- Torresandino, págs. 262, 538, 541.
na 965. Tortoles, pág. 262.
Toda, abuela del príncipe Sancho, pá- Totadomna, sobrina del magnate Gon-
gina 514. zalo Muñoz, pág. 793.
Toda, hermana del conde Sancho Gar- Tovalina, págs. 128, 314.
cía, págs. 673, 773, 986, 987, 999, Tovar, págs. 69, 538.
1011, 1015. Tovilla, pág. 326.
Toda, esposa de Fernando Ansúrez, Trabaio, barrio de León, pág. 959.
págs. 383, 385, 424, 434, 529, 538 Trana, Castro, pág. 723.
y sigs., 711, 967. Transmiera, págs. 88, • 1008.
Toda Galíndez, pág. 609. Trasicus de Cerbaria, pág. 125.
Toledano, E l , págs. 160, 163, 429, 524, Trastemiro Trastemíriz, magnate, pá-
525, 549, 600, 601, 958. gina 821.
Toledo, ciudad, págs. 73, 79, 131, 140, Trebalcus, presbítero, pág. 380.
148, 156, 162, 183, 186, 215, 245, Trescinio Vimaraz, pág. 1020.
ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES 1495

Trespaderne, p á g s . 139, 141, 188. Urcey, A . , p á g . 504.


Treviño, p á g s . 240, 341, 1014. Urifredus, p á g . 609.
Tricio, monasterio de Rodilla, p á g i - U r r a c a , doña, p á g s . 279, 518, 581, 582,
nas 54, 67, 75, 320. 585, 606, 607, 608, 618, 641.
Trifinium, p á g . 55. Urraca, abadesa y hermana de San-
Trujillo, p á g . 255. cho García, p á g s . 565, 670, 671, 673,
Tseguer, p á g s . 82, 97. 918, 932 y s i g a , 943, 999, 1000,
Tubía, p a g a 474, 570. 1011 y sigs.
T u b i l l a del A g u a , p á g . 516. Urraca, esposa de F e r n á n González,
Tuda Vegillaz, condesa, p á g . 869.
p á g s . 474, 582, 583, 584, 613.
Tudela, p á g s . 158, 179, 182, 187, 202,
U r r a c a , esposa de Ordoño III, p á g i -
204, 255, 257, 298, 300 y s i g a ; po-
nas 515, 517 y sigs., 529, 530, 544.
blación, 487, 906, 907, 911, 913.
U r r a c a esposa de Oveco Vela, p á -
;
Tudense, Cronicón, p á g s . 158, 160,
gina 998.
165, 429, 956-961, 965, 966, 997.
U r r a c a , supuesta esposa de Sancho
Tullonium, A l e g r í a de Álava, p á g . 66.
el Mayor, p á g s . 930, 934, 981, 1005.
Tumbo de Santiago, p á g . 162.
U r r a c a , esposa de Sancho García, 673;
Turiso, p á g . 66.
fecha de su muerte, 895, 901; 934,
T u r m ó d i g o s , p á g s . 58, 59, 61, 67.
939.
T u t a Domna, madre de la reina E l -
vira, p á g . 869. U r r a c a , hermana de Sancho el M a -
Tutah, p á g . 424. yor, p á g s . 583, 928, 929, 946, 947,
Túy, población, p á g s . 78, 185, 202. 1019, 1024.
T ú y , Lucas de, Chronicón mundi, p á - U r r a c a , hija de F e r n á n González, rei-
ginas 345, 348, 423, 430, 493, 546, na de León y de N a v a r r a , pgs. 511,
549, 575, 581, 591, 623. 512, 731, 874, 928.
U r r a c a , mujer de Alfonso V , p á g . 964.
U r r a c a , mujer de "Ramiro II, p á g i -
nas 382, 392, 435, 486, 515.
U r r a c a P é r e z esposa del conde San-
cho, p á g . 765.
IJ U r r a c a , reina, p á g s . 1021, 1024.
U r r a c a , signo de, p á g s . 512, 533.
U r r a c a , supuesta viuda del rey F r u e -
U b a i d a l á ben iKasin, metropolitano
la II, p á g . 371.
de Toledo, p á g s . 293, 599.
U r r a c a , t í a del infante García, p á -
Ubierna, p á g s . 250 y siga, 285, 336,
gina 939.
672.
Urrez, p á g . 330.
Ucero, comarca, p á g s . 277, 716.
Urzannico, p á g . 237.
Ulaquides, p á g . 326.
U r a , valle, p á g . 377. U x a m a , p á g . 54, 434.
Urbel, J . P . de., p á g s . 335, 337. U x a m a Argaele, Osma, p a g a 66, 70,
Urbel, río, p á g s . 160, 341, 455, 488, 71.
U x a m a Barca, p á g . 66.
618.
Urbel del Castillo, p á g . 206. Uzanco, p á g . 326.
Urbión, río, p á g s . 260, 460. Uzquiza, p á g s . 236, 330.
F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL
1496
526, 584; monjes, 514; 714, 932,
1009, 1018.
Valterra, pág. 612.
Vacariza, monasterio, p á g . 700. Valtierra, págs. 257, 300.
Vacos, págs. 53 y sigs., 59, 67, 81. Valvanera, historia de, págs. 504, 577;
Vadocondes, pág. 284. límite de Castilla, 884.
Val de Lorma, lugar, pág". 963. Vállejimeno, población, págs. 743.
V a l de Salce, villa, pág. 921. Vardulia, pág. 216.
Valberzoso, pág. 619. Várdulos, págs. 56, 63, 64, 89, 91.
Valdeande, pág. 427. Varcia, págs. 68, 70.
Valdegovia, pág®. 66, 117, 119, 137, Vasconcillos, pág. 328.
139, 140, 175, ISO, 187, 190, 192, Vascones, págs. 56, 59, 63, 73, 75, 76,
201, 271, 272, 398, 526, 541, 747 146, 182, 218 y sigs., 328, 342.
n. 16, 988. Vasconia, págs. 65, 100, 103, 104, 200,
Valdejunqwera, págs. 300 y sigs., 317, 339.
319; derrota, 383, 419. Vasquevanas, monte, pág. 417.
Valdelateja, pág. 135. Vecilla, La, pág. 467.
Valdelucio, pág. 70. Vega, pág. 104; Cartulario, 487.
Valdemora, págs. 246, 247. Veila Ennego, pág. 962.
Valdenoceda, pág. 187. Vegila Ovecón, págs. 961, 962.
Valdepueblo, monasterio, pág. 969. Vega, monasterio, pág. 1000.
Valderrama, pág. 201; San Cosme de, Vela, págs. 496, 545, 546, 551; alfé-
202. . rez de Burgos, 521; donación a San
Valdesar, lugar, pág. 964. Pedro de Tejada, 541; hermano de
Valdevacas, aldea, pág. 382. Diego y Fanni, 448.
Valdivielso, págs. 13S, 188, 193, 199, Vela, conde, págs. 954, 955, 957, 958,
272, 672. 963, 996.
Valentín, obispo, pág. 100. Vela'Alvarez, págs. 455, 470, 480; su-
puesto hijo de Alvaro Herrameliz,
Valeránica, monasterio, págs. 337,
548.
412, 449, 499, 501, 504, 506, 509,
614, 615. Vela Alvarez, al lado de Sancho Gar-
cía, 879. •
Valero, pág. 180.
Valladolid, págs. 167, 284; luchas en Vela Alvarez, págs. 935, 936.
las llanuras, págs. 405, 419, 456. Vela Enneziz, pág. 964.
Valmaseda, págs. 166, 714. Vela Falcóniz, pág. 935.
Valnera, pág. 141. Vela García; págs. 634, 640.
Valpirri, valle, págs. 554, 555. Vela González da a San Félix de Oca
Válpuesta, población, p á g s . 118 y si- el monasterio de San Millán de
guientes, 143, 144, 148, 166, 172, Porcelos, pág. 879 n. 13.
175, 179, 189, 191; Santa María, Vela González, pág. 986.
117; 201, 220, 240 y sigs., 270, 272, Vela Gutiérrez con el conde Sancho
285, 287, 314, 323, 326, 478, 497, García, pág. 879.
526, 564, 565, 611, 614, 637; Car- Vela Iñigoez, magnate, págs. 868,
tulario, 370, 384, 415, 470, 480; igle- 880, 961, 962, 963.
sia, 617; obispado, 122 y sigs., 471, Vela Jiménez, págs. 219, 247 y si-
ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES 1497

guientes, 256, 259, 297, 332, 334, adhesión y fidelidad al conde F e r -


341, 384, 401, 402, 548. n á n González, 455.
V e l a Múniz, p á g . 329. Velasquita, p á g . 319; esposa de V e r -
V e l a Muñoz, magnate castellano del mudo, p á g s . 684, 687, 689, 730 y s i -
siglo x, p á g . 362; supuesto hijo de guientes, 929.
M u ñ o Vela, 378; 384, 398, 549. Velázquez (Academia de l a Histo-
V e l a N ú ñ e z , supuesto hijo de Munio ria. Col.), p á g . 520.
Vela, p á g s . 548, 549. Velegia, p á g s . 63, 85, 94, 227.
V e l a Otaecoz, magnate, p á g s . 863, 879, Vélica de Guardo, p á g . 67.
880, 888, 961. "Velingerus", conde de Barcelona, p á -
V e l a Pelagi, p á g . 563. gina 926.
Velas, familia de los, p á g . 407; go- Vellica, p á g s . 66, 67, 70, 71.
biernan el condado alavés desde V e l l i t i Muñoz, infanzón santanderino
Alfonso III, 444; su adhesión a F e r - en tiempos del infante García, p á -
n á n González, 455; 461, 613, 765, ginas 919, 920, 945.
858, 860, 878 n. 12, 935, 959 y si- Venancio Fortunato, p á g . 63.
guientes, 971, 989, 995, 997. Ventosa, p á g . 522; villa, 923.
Velasco, p á g s . 326, 641, 643, 926. Ventrosa, conmiso de, dado por Or-
Velasco, abad, p á g s . 460, 669. doño III y su mujer U r r a c a , p á g i -
Velasco, héroe de l a batalla de H a c i - na 519.
nas, p á g . 743. Ventrosa, p á g . 577.
Velasco, hijo de Suario, se entrega Verbera, río, p á g . 432.
al monasterio de San Cosme de Cc~ Vermudo II, rey de Asturias y León,
zuelo, p á g . 490. derrota a s u primo Ramiro III, p á -
Velasco, noble afincado de l a región gina 393; hijo de Ó r d o ñ o III, 666;
de A r l a n z a , p á g . 428. 682, 684; atrae a s u partido al con-
Velasco, obispo, p á g s . 587, 595, 596. de de Castilla, 684; se apodera de
Velasco Almunio, p á g . 964. l a capital, 686, 687; consolida su
Velasco Díaz, infanzón, p á g . 744. poder, 688; donaciones, 688, 689,
Velasco Ermegildi, p á g . 544. 690; desarticula toda oposición i n -
Velasco F e r n á n d e z , p á g . 932. terior, 697; a r r o j a de su reino a los
Velasco F o r t ú n i z , p á g . 586. musulmanes, 698; aniquila l a re-
Velasco González, p á g . 427. belión de los magnates, 698, 699,
Velasco Gundesalviz, p á g . 640. 702, 706; se refugia en Galicia, 706;
Velasco Jiménez, vasco, p á g . 867. captura a l conde de L u n a , 709; fal-
Velasco S a r r a c í n e z , infanzón, p á g i - sa noticia de su muerte, 711; i m -
na 743. pone su autoridad, 720; indulgen-
Velasco Téllez, p á g s . 379, 427. cia con los conspiradores, 721, 722;
Velasco Telliz, infanzón, p á g . 743. cartas firmadas por Veremundo y
Velasco Velázquez, vasco, p á g . 867. García, 726; pleito matrimonial,
Velasco Velisquiz, de Pamplona, p á - 730, 732; donaciones a los monas-
gina 586. terios de San J u a n B a u t i s t a y San
Velascone, infanzón, p á g . 743. Felayo, 732; entrega su hija a A l -
Vélaseos, familia de los, p á g . 426; su manzor, 773; reconstruye León,
Velascus Furtmnionis, p á g . 637. 778; otorga donaciones, 779 n. 11;
1498 FRAY J U S T O PÉREZ DE URBEL

Vermudo Núñez, conde de Cea, pá-


se afianza en el Poder 781; niégase
ginas 433, 468, 544.
a pagar tributo a Almanzor, 782;
Vermudo Ordoniz, conde, pág. 1031.
consecuencias de esta actitud, 782,
Vermudo Vela, págs. 549, 550.
783; nuevas traiciones de sus con-
Vermudo Vigilano, pág. 964.
des, 784, 785; alianza con el conde
Vermudus Ordoniz, pág. 514.
de Saldaña y el conde de Castilla,
Veremudus Magniti, pág. 544.
792; su muerte, 792, 794.
Veremudus Nuniz, magnate, pág. 438.
Vermudo III, rey de León, págs. 698,
Veremundus Nuniz, págs. 518, 519.
968, 973, 972, 1000; queda dueño de
Vermuduri, pág. 334.
su reino, 1026; repara el monaste-
Verulfus, pág. 341.
rio de Sahagún; agravios de los
Verga, págs. 188, 341.
Beni-Gómez, 1027; matrimonio con
Vibere de Acosta, págs. 201, 270.
Jimena, 1029; su ejército se en-
Vicencio, obispo de Oca, págs. 461,
cuentra con los de Fernando y Gar-
Vicente, abad de Sahagún, pág. 438.
cía, 1030; enriquece el monasterio
Vicente, obispo de Oca, págs. 462,
de Celanova, 1031; siendo niño, San-
cho el Mayor ocupa la tierra entre 480.
Písuerga y Cea, 1015; actúa con- Vicente, padre de Munio, se entrega
tra los rebeldes, 1016; 1018, 1021, a Cárdena, pág. 477.
1022, 1026, 1027. Vicente Fistoles, pág. 125.
Vermudo, hermano de Froilán y A l - Vicenti, eclesiástico, pág. 445.
fonso III, pág. 522. Victorico, pág. 520.
Vermudo, hijo de Alfonso V , ocupa Vich, pág. 928.
,el trono de León, pág. 945; acude al Vierzo, págs. 186, 196, 216.
.matrimonio de su hermana San- Vigila, págs. 183, 326, 496, 550.
cha con el infante García con tí- Vigila Alvarez, pág. 470.
tulo de rey de Castilla, 949, 953, Vigila Enneconiz, pág. 962.
957; lucha con Sancho de Navarra, Vigila Munniz, pág. 549.
956. Vigila Sonna, pág. 398.
Vermudo, hijo de Gotón y Egilona, Vigilano, pág. 314; Código de, 571.
pág. 394. Vignau, págs. 276, 277; documentos
Vermudo, hijo de Ñuño Gutiérrez, pá- de Sahagún, págs. 514, 521, 545.
gina 523. 551, 559, 568, 587, 639.
Vermudo Adefonsiz, supuesto hijo de Vignau y Ballest-er, pág. 44.
los condes de Liébano, pág. 450. Viguera, págs. 95, 153, 300, 317, 320,
Vermudo Gatoniz, pág. 438. 384, 420, 571.
Vermudo Gustios entrega Villalaco a Vilviestre, población, págs. 736, 737,.
Ordoño, págs. 488, 489, 490. 741, 751.
1
Vermudo Gustios, infante, pág . 745. Villa Ramiel, pág. 546.
Vermudo Gustios, signo de, pág. 475. Villa Vascones, págs. 477, 635.
Vermudo Muñoz, págs. 607, 613, 620, Villa de Mezerese, pág. 336.
634. Villa de Zafalones, pág. 336.
Vermudo Muñoz, conde d-e Cea, her- Villacarriedo, pág. 125.
mano de Diego Muñoz, págs. 491, Villada (P. Z. G.), págs. 78, 85, 86,
F.i'4 145, 182, 209; Cartulario del'Ar-
ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES 1499
chivo de la Cat. de León, págs. 390, fundado por Muniadona, 793; 838,
515. 961, 962.
Villadiego, págs. 247, 251, 334, 672, Vimarano, abad, págs. 99, 221, 459.
923, 999. Vimaredus Munioni, pág. 544.
Villafalé, pág. 969. Vimarhaes, monasterio, pág. 522.
Villafranca del Bierzo, pág. 102. Vimarini, pág. 948.
Villafranca Montes de Oca, págs. 67, Vinuesa, pág. 67; límite de la alfoz
334. de Lara, pág. 376; 610.
Villagallegos, pág. 587. Vindelaya (Pancorvo), págs. 66, 70.
Villagonzalo, págs. 334, 636, 931. Visandus, pág. 326.
Villahizán, pág. 342. Viseo, págs. 244, 246; obispo de, 493.
Villalaco, pág. 488. Visigodo, pág. 64.
Villalba, págs. 120, 187. Visontium, págs. 67, 75.
Villalmóndar, pág. 305. Vistrarius, obispo, pág. 732 n. 8.
Villalpando, pág. 710. Vistrili, hija de Gulatruda, pág. 450.
Villamar, pág. 341. Vita, mujer de Donnaia Belidia, pági-
Villanasur, pág. 305. nas 969, 1016.
Villanubla o Anubda, pág. 167. Vitiza, págs. 73, 78, 79.
Villano, pág. 119. Vitoria, págs. 66, 131, 240, 270, 443.
Villaorovio, pág. 236. Vítulo, abad, págs. 112, 165, 172, 238,
Villar, iglesia de, pág. 613. 270, 285.
Villar de Torre, pág. 924. Vitulus, pág. 326.
Villarcayo, págs. 70, 141, 163, 187, Vizcaya, págs. 92, 94, 112, 162, 164,
199, 672, 1033. 240, 327; forma parte del reino de
Villarodrigo, pág. 334. León, 876; pasa al condado de Cas-
Villasabariego, población, pág. 969. tilla, 876; 1007.
Villarreal de Álava, pág. 240. Voluce, págs. 67, 70.
Villasana, pág. 117.
Villasandino, pág. 67. w
Villáseca, población en la desembo-
cadura del Cea, págs. 920, 963. Wadih, lugarteniente de Hixem, pá-
Villasilos, pág. 938. ginas 823, 831, 832, 836.
Villasur, pág. 334; familia de, pági- Walid, págs. 76, 599.
na 379. Wamba, págs. 65, 81.
Whitehill and Chaphmann. Iglesia de
Villasur de Herrero, pág. 305.
Quintanilla, pág. 368; los Manus-
Villateca o Villota, pág. 193.
critos de Santo Domingo, 503.
Villatomás, pág. 196.
Villavascones, pág. 170, 328. Véase Wifredo el Velloso, pág. 415.
Wisandro, abad, pág. 225.
Villa Vascones.
Witiza, págs. 73, 78, 79.
Villavelayo, pág. 577.
Villaverde, pág. 577.
Villayuda, pueblo, págs. 407, 409. X
Villota o Villateca, pág. 193.
Villuvio, págs. 554, 555. Xemeno Vigilaniz, pág. 313.
Vimahares, monasterio, pág. 700; es Ximeno, págs. 641 y sigs.
1500 F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

Ximeno Díaz, hijo de Oneca, pági- Zajara, fortaleza, pág. 647.


nas 436, 522, 523, 637. Zalduendo, villa de Álava, pág. 330.
Ximeno, esposo de Adosinda, pág: 394. Zamna, pág. 326.
Ximeno, mujer de Froila Vela; am- Zamora, ciudad, págs. 246, 260, 275,
bos hacen una donación a Saha- 276, 317, 335, 703.
gún, pág. 587. Zamora, obispo de, págs, 467, 493.
Zaragoza, ciudad, págs. 67, 75, 83, 97,
102, 105, 148, 182 y sigs., 231, 255,
257.
Zaragoza, gobernador y virrey, pági-
nas 433, 601.
Yacub, pág. 98.
Yepes, Fray Antonio de, págs. 44, Zarwel, gobernador, pág. 647.
277 362; Crónica de la Orden de Zática (Zartegui), págs. 239, 240.
San Benito, págs. 399, 414, 431, Za/wi, jefe de los berberiscos, pági-
483, 519, 573, 642. nas 823, 827, 830.
Yusuf ben Both, pág. 102. Zea, conde, pág. 468.
Yusuf el Fihri, págs. 83, 98. Zecio, pág. 146.
Zeher, pág. 336.
Zeid, pág. 208.
Zeifa, rey, pág. 426.
Zeiss (Mans), pág. 68.
Zeumer, pág. 196.
Zabael, pág. 337. Zinis Rodriz, magnate, pág. 396.
Zaballa, págs. 119, 120, 330. Ziti Donelliz, pág. 762.
Zabarula, pág. 330. Zonio, págs. 180, 326.
Zadorra, río, págs. 240, 248. Zorita, pág. 133.
Záfale, pág. 1009. Zorraquin, págs. 330, 332, 334.
Zaguel, personaje al lado de Gonza- Zuazo, pueblo alavés, pág. 70.
lo Fernández en la confirmación de Zulema, pág. 336.
los Fueros de Brañosera, pág. 470. Zujad, pág. 645.
Zahagemi, pág. 336. Zuleimán, pág. 395.
Zahale, villa, pág. 495. Zuñeda, pág. 330.
Zaid, págs. 336, 373. Zuria, pág. 327.
ÍNDICE D E L A M I N A S Y G R A B A D O S

Pág-s.

TOMO I
Mapa de la región castellana en la época romana 64
Mapa (beato de San Severo) 90
Jinetes según el beato de Silos 93
Un alcaide moro 96
Guerreros a caballo 102
Soldado de infantería 103
Templo 110
Rutas de los primeros pobladores 111
Castrobarto: Torre de Velasco 112
San Pantaleón de Losa 112
Sotoscueva: Cueva de la Merindad 112
Val puesta 112
Castrobarto: Vista general 113
Templo y altar 122
San Martín de Elines: Restos prerrománicos 126
Puerta de la iglesia de Brañosera 132
Entrada de la iglesia de Brañosera 134
Brañosera: L a iglesia 136
E l rey en su solio, según la Biblia de Farfá 144
Frías: Restos del castillo : 144
Cillaperlata: Iglesia 144
Villalaín 144
Bomba: Iglesia 144
Una visión divina, según el beato de Silos 154
Torre de Valdenoceda 161
Castrobarto, visto por el S. E 164
E n rey en su trono 168
Buradón: Puerta occidental 178
Toledo: Puerta de Visagra 181
1502 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Págrs.

Inscripción de Fernando y G u t i n a en l a ermita de Santa Centola


1 8 8
de Siero
8 9
F r í a s : L a ciudad y el castillo ^
1 9 2
E r m i t a de Santa Centola de Siero
1 9 2
Castillo de U r b e l
1 9 2
P o z a de l a S a l : Castillo de Rojas
PaxLcorvo: A l t u r a en que se alzaba el castillo de Santa Catalina... 192
1 9 2
Castillo de Santa Gadea del C i d
1 9 2
T a r t a l é s de C i l l a
9 2
Hitero del Castillo I
9 2
San F é l i x de Oca I
Tejada: Capitel de l a iglesia 194
F a c h a d a de l a iglesia de Tejada 198
F r í a s : Torre del puente 203
Garganta de Pancorvo 207
Castella V é t u l a : M a p a 208
Inscripción de los primeros tiempos de l a Reconquista en Á l a v a . . . 211
Cristo cabalgando- con l a ballesta en l a mano 222
Hitero del Castillo: Otra vista de l a fortaleza 223
E l condado de C a s t i l l a en 1884 224
E l castillo de Burgos s e g ú n un dibujo del siglo XVIII 226
E r m i t a de San F é l i x de O c a 235
Epitafio de Momo en A r g u i n e t a 237
U n epitafio de A r g u i n e t a 239
Templo y altar 241
E l castillo de Burgos como lo vio. J . A . R i z i en 1661 244
Burgos: Trazado de l a antigua m u r a l l a sobre el plano actual de l a
ciudad 251
Castillo de Sotopalacios 252
Molinos sobre el río U b i e r n a 253
E l picón de L a r a , visto desde el aire 256
Castrovido 261
P e ñ a de Carazo 262
E3 rey y el vasallo 268
Cellórigo: Iglesia dentro de los muros del castillo 271
Torrepadierne 272
Torregalindo 272
Pueblo y castillo de A z a 272
Castillo de A z a 272
P e ñ a r a n d a de Duero 272
L a n g a de Duero 272
Torre del palacio de A r e n i l l a s de M u ñ ó 272
Villavieja de Muño-: Cerro del castillo 272
ÍNDICE DE LÁMINAS Y GRABADOS 1503

Pág-s.

Ermita contigua al castillo de Muñó 276


Restos del castillo de Muñó 279
Covarrubias: Torre del puente sobre el Arlanza 281
Atalaya del Montéenlo, cerca de Aranda 283
Lantarón, y al fondo la sierra de Arcena 286
Bilibio, el Ebro y Buradón 289
Ordoño II 291
Castillo y pueblo de Guevara 296
Nájera 299
Burgos: Reconstrucción del Arco de San Gil 302
Sobrón: Pico en que se alzaba el castillo de Lantarón 304
Sobrón: Ermita en el emplazamiento del castillo 304
Cerezo del Río Tirón: Restos del castillo 304
Conchas de Haro: Bilibio' y Buradón 304
Carrión de los Condes: Muralla antigua 306
Signos de personajes castellanos del siglo x 311
Cellórigo: Picos en que se alzaba el castillo 314
Buradón: Puerta oriental 315
Fruela II 320
Jinete. (Pe un códice del siglo x.) 324
Restos del castillo de Término 325
La cosecha. (Beato de la B. N.) 327
L a recolección. (De un códice del siglo x.) 329
E l lagar. (Beato de la B. N.) 330
Restos condales en Tejada 333
Grañón: Cerro en que se alzaba el castillo 336
Rio ja, la Bureva y Montes de Oca 336
Lápida de los mártires de Cárdena 336
Barbadillo del Mercado: Ermita de la época condal 336
Escultura de Quintana del Pino 340
Fachada de un palacio. (Beato de San Severo.) 342
Fortaleza de Hitero del Castillo 343
Signos de personajes castellanos del siglo x 347
Cruz de alabastro en la iglesia parroquial de Quintanilla de las
Viñas • 350
Torreón de Covarrubias • 353
Soldado, según un manuscrito 355
Copista o notario. (Códice de Albelda.) 359
E l río Arlanza 360
Altar mozárabe 362
Documento de la colegiata de Covarrubias 365
Dibujo arquitectónico. (Manuscrito del siglo x.) 367
Iglesia de Quintanilla de las Viñas 368
1504 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Pá<rs.

E s c u l t u r a de Quintanilla de las V i ñ a s
Monasterio de A r l a n z a : E r m i t a de San Pelayo
Ccvarrubias: Supuesta casa de F e r n á n González
: 3 6 8
Restos del castillo de L a r a .
3 6 8
San Millán de L a r a
Ruinas en C o r u ñ a del Conde
3 6 &
E l alfoz de L a r a •
Signos de F e r n á n González y s u madre 376
3 8 1
Adornos de Quintanilla de las V i ñ a s
3 8 7
Relieve de Quintanilla'de las V i ñ a s
3 9 0
R a m i r o II
E l castillo de Burgos: Grabado del siglo x v i 395
L a r a : Restos de l a iglesia 400
Inscripción fundacional dé L a r a 400
Iglesia de San Millán de L a r a 400
Iglesia de Casuar 400
F a c s í m i l de l a carta de p r o f e s i ó n de V i g i l a 400
Cardaba 400
Detalle de l a ermita de Santa M a r í a de Cardaba 400
Cascajares de l a Sierra 400
L a pena de ceguera. (Manuscrito del siglo X.) 407
Jueces examinando u n a causa,. (Manuscrito del siglo X.) .. 408
Iglesia r o m á n i c a de San Quirce 422
Burgos: P u e r t a de Santa Gadea 424
Hueste mora. (Manuscrito del siglo XIII.) 432
Signos de personajes castellanos del siglo X 437
V i s t a de S e p ú l v e d a 442
C á r d e n a : Restos de l a é p o c a condal 445
Cascajares de l a Sierra 448
Hacinas: Restos de una torre 448
Simancas: Pueblo y castillo 448
Monzón de Campos: Castillo 448
Sacramenia . 44g
G r a ñ ó n : V i s t a general 448
Restos del castillo de S a l d a ñ a 448
C a r t a de A s s u r F e r n á n d e z 448
Burgos: A r c o mudejar de S a n M a r t í n 453
Prisioneros ante u n rey. (Biblia de Farga.) 463
E l castillo de Burgos ... 469
U n guerrero y un obispo. (Códice Emilianense.) 473
Signos de personajes castellanos 475
Cihuri 480
San Vicente jo: Capitel p r e r r o m á n i c o 4gQ,
ÍNDICE DE LÁMINAS Y GRABADOS 1505

Pás-s.

San Vicente del Valle 480


San Vicente del Valle: Restos de época condal 480
Coruña del Conde: Recinto de la ciudad romana de Clunia 480
Iglesia de Belén, Carrión de los Condes 482
Armiger o alférez. (Libro de los Testamentos.) 485
Relicario del siglo xiv 492
Mapa. (Beato de San Severo.) . 496

TOMO II

Un copista. (Beato de San Severo.) 500


F l claustro de Silos 502
Escultura del claustro de Silos 505
Pancorbo: Restos del castillo de Santa Catalina 512
Salinas de Anana 512
Castrogeriz: Meseta del castillo 512
Página de los Morales de San Gregorio 512
Miniatura de los Morales de San Gregorio ., 512
Página de los Morales de San Gregorio 512
Tordomar: Restos de la época condal 512
Valdeante: Pila bautismal de la época de los condes 512
Restos antiguos en Jubilla del Agua 516
Moros en retirada, según un manuscrito del siglo XIII 524
E l árbol de la vida. (De un códice del siglo x.) 527
L a consagración del rey. (Antifonario de León, siglo XI.) 530
Signos de Ordoño IV y Urraca. (Tumbo A de Santiago.) 533
Jinetes y peones. (Beato de Fernando I.) •. 542
Covarrubias: Sepulcro de doña Sancha, mujer de Fernán González. 544
Montorio: Restos de-la época condal 544
Montorio: Iglesia de San Miguel 544
Montorio: Restos de la época condal 544
Valpierre: Monumento en el lugar de la batalla 544
San Pedro de Arlanza: Ventana y pinturas románicas 544
Castro-Urdiales o Sámano: Restos del castillo 544
Albulos: Pila de la época condal 544
Los jinetes del Apocalipsis. (De un códice del siglo x.) 558
Carrión de los Condes: E l vado frente a las iglesias de Belén y
Santa Isabel 561
Iglesia de Torremormojón 567
E l rey Ramiro (d-e Viguera), según el códice Vigilano 571
Fernán González y Sancho el Craso, según una crónica de la
B. Real del siglo xiv 573
1506 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Pág-s.

5 7 6
A g u i l a r de Campeo: V i s t a posterior del castillo
5 í 6
A g u i l a r de C a m p ó o : U n a vista del castillo
Santa Gadea del C i d : Reproducción de un grabado antiguo 576
5 7 6
Covarrubias: Sepulcro de F e r n á n González
5 8 2
U n juglar, s e g ú n el beato de Silos
5 8 8
Duelo. (Manuscrito de San Millán.) •
5 9 2
B i b l i a de C á r d e n a , siglo X
E l caballero luchando contra el d r a g ó n 598
L u c h a de jinetes. (Iglesia de Rebolledo.) 604
Iglesia de Valpuesta 617
Escena de duelo. (Beato del B u r g o de Osma, siglo XI.) 622
Capitel p r e r r o m á n i c o de San Pedro de C á r d e n a 640
Castillo de Caracena (Soria) 640
Gorniaz: V i s t a p a n o r á m i c a • 640
San Esteban de Gormaz: Sepulcro del héroe legendario Vivas Pérez. 640
P u e r t a de l a torre de Noviercas 646
E s p o l ó n de l a fortaleza de A t i e n z a 648
Gormaz: P u e r t a principal y saliente del Sudeste 649
G o r m a z : V i s t a sudeste del castillo 650
Gormaz: P l a n t a del castillo 652
Castillo de Gormaz (detalle) 654
Fortaleza de A t i e n z a 656
Avance de Castilla entre 884 y 980 656
L a reina Teresa. (Libro de los Testamentos de Oviedo.) 661
E l ave y l a serpiente. (Beato de Gerona.) 667
Zite Piniolez cede su herencia a d o ñ a U r r a c a de Covarrubias en
pena de sus crímenes 671
Signo de G a r c í a F e r n á n d e z . (Libro de los Testamentos.) 672
M a g a ñ a : Castillo moruno 672
Donación de Juan y otros a San Cosme de Covarrubias 672
Covarrubias: L a s Mamblas 672
Covarrubias: Torre y colegiata 672
E l abad Velasco vende al conde G a r c i F e r n á n d e z sus posesiones
en Covarrubias 672
L a s almas de los muertos por C r i s t o 679
Donación del abad A p a z al monasterio de San Clemente de M o n -
dabar, a ñ o 978. (Burgos A . C.) 680
Signos del rey Vermudo y su mujer E l v i r a . (Libro de los Testa-
mentos, fol. 88.) : 683
Signos de l a R e i n a Velasquita, el obispo Gudesteo y l a condesa
Mummadona. (Libro de los Testamentos, fol. 88.) 688
C a r t a fundacional del infantado de Covarrubias, a ñ o 978. (Bur-
A c
gos - -> 688
ÍNDICE DE LÁMINAS Y GRABADOS 1507

Págs.

Iglesia de Melgar de Fernamental 692


Signos de castellanos del siglo x 698
Rendición de un castillo. (Manuscrito de San Galo del siglo x.)... 703
Melgar de Fernamental: Vista general 704
San Esteban de Gormaz: Capitel de la Iglesia románica de S. Miguel. 704
Osma 704
Castillo de Peñafiel 704
Guerreros a caballo. (De un códice del siglo x.) 707
E l hombre y el dragón. (De un códice del siglo x.) 713
Sancho y Florencio. (Colofón de la Biblia de León.) 715
Asalto de una fortaleza. (De un códico del siglo x.) 717
Planta general del castillo de Burgos y sus alrededores 720
Vermudo II. (Tumbo A de Santiago.) „. 723
Vermudo II y su mujer Elvira. (L. de los Testamentos de Oviedo.) 729
Después de la batalla. (De un códice del siglo x.) 736
Castillo de Galve 742
Defensa de un castillo. (De un códice del siglo x.) 7,49
San Pedro de Cárdena 752
Coruña del Conde 752
Castrogeriz: Restos del castillo 752
Najera: Eminencia fortificada en tiempos antiguos 752
San Leonardo: Ruinas del castillo 752
Barbadillo del Mercado: Restos condales 752
Castillejo de Robledo, cinco kilómetros al sur de Langa 752
Castillo de Bérlartga de Duero 752
Torreón de Doña Lambra (Burgos) 753
Saeteros y jinetes moros asaltando una ciudad cristiana. (Manus-
crito del siglo xin.) 76,3
a
Burgos: Una vista de la torre de D. Lambra, avanzada del castillo. 772
Un abad. (Antifonario de León, fol. 241, siglo Xi.) ; 778,
De un códice del siglo x 782
Almenar: Restos dé antiguas fortificaciones 784
Curielr Castillo 784
Venta de Ovecó, año 993. (Oña, A. H . N.) 784
Ruinas militares en Calatañazor 784
E l rey en su lecho y la guardia. (Beato de Silos, fol. 239.) 7§5
Naves musulmanas. (Manuscrito de} siglo xm.) .... 790
El gallo y la raposa. (De un códice del siglo x.) 798
Campos de Hitero, vistos desde el interior del castillo. (Foto Do-
mínguez) •-. 801
Detalle del castillo de Clunia 806
Reyes concediendo un castillo a uno de sus vasallos. (A. H . N.)... 809
Asalto a una fortaleza. (Manuscrito de San Galo de| siglo x.) 813
31
1508 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Páe's.

8 1 6
Berlanga ,.
Escenas de l a vida musulmana, s e g ú n l a arqueta de marfil conser-
vada en P a m p l o n a
8 1 6
San Millán de l a Cogolla: I n t e r i o r de l a iglesia ;••••
Carrión de los Condes: V i s t a del puente sobre el C a r r i ó n 818
Asalto de una ciudad. (Leovigildo en Cantabria. Arqueta de San
8 2 6
Millán.) •
8 3 3
Castillo de C l u n i a
8 3
Gormaz: Lienzo de m u r a l l a ^
E l castillo de Gormaz visto desde el Norte •••• 835
E l castillo de Burgos a fines del siglo xrx 837
8 3 8
Inscripción de Cervatos '•
Piedra del castillo de S a l d a ñ a , con dibujos de l a é p o c a condal—una
palmeta y una estrella—y el comienzo de una inscripción á r a -
be. (Foto D o m í n g u e z , Palencia.) 841
P l a n t a de l a torre de Noviercas 847
E l castillo de P e ñ a r a n d a del D u e r o 855
Ventana de l a torre-atalaya de Noviercas 864
Castillo de P e ñ a c e r r a d a 883
Mendoza: Restos del castillo 890
U n banquete de damas. ( B i b l i a de Rodas, siglo XI.) 900
Músicos. (Beato del siglo X, de l a B . N . , fol. 127.) 908
Escena de l a vida m u s u l m a n a en una cajita h i s p a n o - á r a b e de mar-
fil. (Louvre.) 909
U n juglar. (Beato de Silos.) 911
San Salvador de O ñ a 912
Donación de Sancho G a r c í a a Oña, a ñ o 1011. (A. H . N . ) 912
Sancho G a r c í a da a O ñ a l a v i l l a de L a Nuez, añ o 1014 (A. H . N . ) . 912
Caminos y castillos del avance de Sancho el M a y o r 912
Inscripciones en e l P r i o r a t o de San Frutos. (Arch. de Silos.) 922
Signos de personajes castellanos de los siglos X y XI 931
Prelados discutiendo ante u n a t r i l . (Códice Emilianense.) ............ 933
Torre de l a a b a d í a de H u s i l l o s 944
U n banquete de caballeros. ( B i b l i a de Rodas.) 948
E l infante García. (Landa de s u sepulcro en León.) 952
Epitafio del infante G a r c í a e n L e ó n 974
Pancorvo: Castillo de S a n t a M a r t a 978
P a v é s — e s c u d o — d e u n caballero de l a f a m i l i a de los Salvadores,
procedente de O ñ a , conservado hoy en l a A r m e r í a Real 985
Portada de l a iglesia de V a l p u e s t a 991
Restos del castillo de P o r t i l l a 992
C a r t a de "caución" a d o ñ a U r r a c a de Covarrubias. (Burgos, A r c h i -
vo de l a Catedral, V , 69, n ú m . 90.) 992
ÍNDICE DE LÁMINAS Y GRABADOS 1509

Pásrs.

Guevara: Ruinas del castillo 994


E l rey Pedro I de Aragón concediendo un privilegio a un obispo.
(Lee. de Jaca, siglo XI.) 995
E l águila y el ciervo. (De un códice del siglo X.) 998
Castillo de Urbel 1004
Coruña del Conde: Ermita románica 1006
Pila prerrománica de Garray 1008
Iglesia de San Millán de la Cogolla 1008
Fernando I y Sancha, su esposa. (L. de los Testamentos de Oviedo.). 1008
Un jinete. (Beato de Gerona, siglo x.) ¡ 1012
Los obispos del Concilio de Jaca (1063) 1018
Iglesia de Cervatos 1023
Cervatos: Ábside de la iglesia 1025
San Martín de Prómista 1028
Seemena Regina. (Tumbo de Santiago.) 1032
ÍNDICE D E MATERIAS

TOMO I
Págs.

PRÓLOGO

CAPITULO I.—Las Fuentes

Los cantares de gesta.—Las Crónicas y los Anales.—La Crónica


Albeldense.—La Crónica Profética.—Crónica de Alfonso III.—
Sampiro.—Crónicas m á s recientes.—La Crónica General.—Inves-
tigaciones eruditas.—Las historias árabes. —Las fuentes docu-
cumentales.—Valor de estos materiales.

CAPITULO II.—Antecedentes históricos y geográficos 51

Prehistoria.—Divisiones tribales.—Filiación racial.—Celtismo e


iberismo.—En l a época romana.—La invasión germánica.—Anti-
guos restos en tierra castellana.—Las calzadas.

CAPÍTULO III (711-757).-—Los comienzos de la Reconquista en As-


turias y Cantabria 73

L a conquista musulmana.—Los dos focos de rebeldía.—Los cau-


dillos.—Cristianos y musulmanes.—La táctica de Alfonso I.

CAPITULO I V (757-792).—Las luchas durante el siglo VIH 87

Cantabria y Bardulia.—La primera carta castellana.—Reacción


islámica.—Nuevos rumbos en l a política asturiana.—Vecilaciones
en Oviedo.—Advenimiento de Alfonso II.

CAPITULO V (793-842, ,—Los primeros repobladores 106

Cansancio en Córdoba.-—La corriente foramontana.— E l nombre


de Castilla.—El abad Vítulo.—El monasterio, órgano de restau-
ración.—El obispo Juan de Valpuesta.—La sede valpos-tana.—
Otras corrientes de repoblad.ón.—Luchas violentas.—Brañose-
ra.—En la orilla del Ebro.—El abad Avito.—Las racias musul-
manas.
1512 FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Págs.

143
C A P Í T U L O V I (842-850).—Los jueces

P a u s a en l a a c t i v i d a d r e p o b l a d o r a . — E l rey R a m i r o I.—Desor-
denes p a l a c i e g o s . — R e p o b l a c i ó n en el E s l a s o f o c a d a . — D e c i s i ó n
de los castellanos.—Significado de l a i n s t i t u c i ó n de los jue-
c e s . — M o t i v o s . — C a r á c t e r de los j u e c e s . — M é t o d o s j u r í d i c o s . — L o s
n o m b r e s : L a í n C a l v o . — Ñ u ñ o R a s u r a . — P r e s t i g i o de los j u e c e s -
Origen de los r e p o b l a d o r e s . — L a p r e s u r a . — P r o c e d i m i e n t o . — E l ins-
tituto monacal.—Propiedades m o n á s t i c a s . — L a r a z a de los p r i -
meros repobladores.

1 8 1
CAPITULO VII (850-873).—Él conde Rodrigo
Divisiones en el Islam.—Desconcierto entre los musulmanes.—-
A v a n c e de l a r e p o b l a c i ó n . — F i s o n o m í a de l a p r i m i t i v a C a s t i -
,,, ; l i a . — U n caudillo e c l e s i á s t i c o . — E l a b a d R o d a n i o . — E l p r i m e r con-
', de.—Castalia. V e t u l a , — L o s colaboradores de R o d r i g o . — L a n u e v a
l í n e a f r o n t e r i z a . — E l conde, frente a los m o r o s . — P r í n c i p e de los
g castillos.—Rodrigo q u e b r a n t a las A s t u r i a s . — L a c a m p a ñ a alave-
v

sa y sus consecuencias.—El d o m i n i o de P a n c o r v o .

CAPITULO VIII (873-89).—Diego Rodríguez Porcelos 224


C r o n o l o g í a . — T e n d e n c i a s c e n t r a l i z a d o r a s de A l f o n s o I I I . — E l po-
der condal, d i s m i n u i d o . — A c t u a c i ó n del conde R o d r i g o . — R e s t a u -
r a c i ó n de O c a , — I n t e r v e n c i ó n en Á l a v a . — V a l p u e s t a y A u c a , — V i c -
torias y p r o g r e s o s . — C a s t r o g e r i z . — A c t i v i d a d de V e l a J i m é n e z . —
F u n d a c i ó n de L a r a . — B u r g o s y U b i e r n a . — C a m p a ñ a s de A l m o n -
dir.—Alfonso I I I y el e m i r de C ó r d o b a . ......

CAPITULO I X (890-910).—Alfonso III y él particularismo castellano. 259


P a z con los m o r o s . — L a l í n e a del A r l a n z a . — P a u s a en l a repobla-
c i ó n . — L a a c t i t u d de A l f o n s o I I I a l fin de su reinado.—Castilla,
d i v i d i d a . — C a s t i l l a , c o n t r a A l f o n s o I I I . — E l rey G a r c í a y l a ex- :>-\
p a n s i ó n castellana.—Osnia, r e p o b l a d a . — E l s e ñ o r de Lara.—Des-
Bí de C a s t r o g e r i z a R o a . — L a l í n e a del D u e r o .

CAPITULO X (910-924).—Condes que pasan 289


Gonzalo Téllez y Gonzalo F e r n á n d e z . — L a frontera riojana.—Or-
d o ñ o I I . — L a s i t u a c i ó n en C ó r d o b a . — L a l u c h a en el Duero.—Ha-
cia l a R i o j a . — V a l d e j u n q u e r a . — C o n d u c t a de los castellanos.—El
episodio de T e b u l a r . — L o s condes, c a s t i g a d o s . — E l misterio de Gon-
zalo F e r n á n d e z . — Ñ u ñ o F e r n á n d e z . — U n descendiente del conde
R o d r i g o . — L a s tres C a s t i l l a s : C a s t i l l a l a V i e j a , B u r g o s y L a r a . —
L a R i o j a , definitivamente conquistada.

CAPITULO X I (925-930).—Sangre y espíritu 319


R e v u e l t a s en L e ó n . — I n c e r t i d u m b r e en C a s t i l l a . — C r i s o l de r a -
z a s . — L a sangre v a s c o n a . — V a s c o n i z a c i ó n de l a zona oriental.
L o s vascos, en l a R i o j a . — L o s c a u d i l l o s . — L a corriente m o z á r a -
b e . — E l í m p e t u de C a n t a b r i a . — N o v e d a d y originalidad.
ÍNDICE; DE MATERIAS I 51 §

Págs.

CAPITULO X I I (900-930) .—Comienzos de Fernán González 345 n

Las fuentes.—El linaje.—Primeros años. —Cuestión cronológica,— , .


:

L a "comitissima".—Restauración de Santa María de Lára,—Sari


Millán de Belbimbre.—Dos familias rivales,

CAPITULO X I I I (931-932).—De Lora, a Burgos ,...v-;^...-....^...!....;v " '375

E l alfoz de Laxa,-—Donaciones piadosas.—La boda del conde.—


Guerra civil en León.—Triunfo de Ramiro.—Fernando, en l a con-
tienda.—Conde de Castilla.—La fazaña.—Un pleito en Burgos.—
,,., Optimismo castellano.—Fervor religioso. r• O
i '..' . . v, . - • ' . .'..•.'..-•..-- . ' " '• , •• • AJÍ V

CAPÍTULO X I V (932-944).—Él campeón déla Cruz'.'.,....v,..,....'.'...,...•.,,. ,416

Hazañas fabulosas.—Victorias sobre los moros.—El día de SivD :


mancas.—Indicios de malestar.—El condado de Monzón.—Repo-
blación de Sepúlveda,—Assur Fernández.—Acatamiento provisio-
nal.—Diego Muñoz, el enemigo.—Diego Muñoz, el aliado.—Sumi-
sión pasajera,—Preparativos.—La ruptura.—Assur, en Castilla.—
L a prisión del conde.

CAPÍTULO X V (945-951).—Triunfo de Fernán González 467

Diego Muñoz sale de l a cárcel.—Relato de los juglares sobre l a


liberación del conde..—El conde, libertado.—Reaparición en la cor-
te.—En l a comitiva regia.—Desconcierto en Castilla.—La actitud
del conde.—Mejoran las relaciones entre el conde y el rey.—De
nuevo en la corte.—El conde, reclamado.—Victoria sobre sus ene-
migos.—Ofrenda de agradecimiento.

TOMO II

CAPÍTULO XVT (951-956).—Ordoño III y Fernán González 499

Los monjes y el conde.—ímpetu y cansancio.—El clero y l a causa


de Castilla.—Combinaciones políticas.—El plan de Ramiro.—Muer-
te de Ramiro, y sus consecuencias.—Guerra dinástica.—Lo que
nos dicen los documentos.—Partidarios de Sancho en Portugal.—
Nuevos choques con los moros.—El conde y el pueblo.

CAPÍTULO X V I I (955-962).—La lucha definitiva 529

Sancho, rey.—Rebelión de Ordoño Adefonsiz.—Fernán González,


contra Sancho.—Personalidad de Castilla..—Seguridad en su te-
rritorio.—Castilla, contra Sancho.—Ordoño, . reconocido en Gali-
cia.—Sancho sale de León.—El conde don Vela, en l a contien-
da.—La familia real de Navarra, en Córdoba.—La guerra con
Navarra.—Humillación en Córdoba.—Los moros, en León.—Re-
sistencia de Fernán González.—La sorpresa de Cirueña,
1514 FRAY J U S T O PÉREZ DE URBEL

Págs.

CAPÍTULO X V I I I (962-970) .—Últimos años del Buen Conde 575

Lealtad castellana.—Vencedor desde su torre.—La infanta de Na-


varra.—Historicidad de l a gesta.—Los navarros, en León.—Vic-
toria del conde.—La leyenda del azor y el caballo.—Nuevas lu-
chas con los moros.—La diplomacia musulmana.—El hombre que
no se rinde.—La aureola del héroe.—El padre y el hombre.—
Transformación en Castilla.—Preocupación cultural.—Sentimien-
to religioso.—Ofrenda propiciatoria.—Acto de acción de gracias.—
L a muerte.—El señorío familiar.—La casa de L a r a y la de Sal-
daña.

CAPÍTULO X L X (970-975).—Comienzos de Garci Fernández 629

Toma de posesión.—Ultimo homenaje a l héroe.—Candeña, nuevo


centro religioso de Castilla.—La política leonesa.—Córdoba y las
cortes cristianas.—Reacción castellanoleonesa.—Expedición audaz
de García.—La coalición cristiana.—La fortaleza de Gormaz.—
Fracaso de l a expedición.

CAPÍTULO X X (976-988).—Castilla,, al frente de la ofensiva anti-


islámica 659
Situación en Córdoba.—Cambio político en León.—León y Casti-
lla.—Primeras campañas de Almanzor.—Expedición victoriosa de
García.—Fundación del infantado de Covarrubias.—Optimismo y
esperanza.—Los Fueros de Castrogeriz.—La figura de Alman-
zor.—Derrota de Rueda.—Garci Fernández y los monasterios.—
Ramiro y Vermudo.—El tesón del conde García.

CAPÍTULO X X I (987-992).—Las devastaciones de Almanzor 697

E l rey de León y sus condes.—Los musulmanes, en León.—Los


aliados de Almanzor.—El conde García, en tierra leonesa.—El
conde de Saldaña.—Conjuración en Córdoba.—Campaña sobre
Castilla.—Nuevo ataque a l a frontera del Duero.—Tregua.—El
retorno de Vermudo.

CAPÍTULO X X I I (992-995).—Últimos años de Garci Fernández 725

E l luchador infatigable.—García, en León.—La reina Velasqui-


ta.—El conde se eclipsa.—Probables manejos de Almanzor.—Los
cantares de gesta.—La muerte de los siete infantes.—Poesía e
Historia.—Galib ben Amril.—Ruy Velázquez.—El linaje de Gon-
zalo Gustios.—Señores fronterizos.—Cronología de la gesta.—La
política de Almanzor en el Cantar.—Trama urdida contra el con-
de.—La gesta de Garci Fernández.—El Cantar primitivo.—El hijo
del conde.—La condesa ribagorzana.—Se hace pública l a rebe-
lión.—Almanzor, en l a frontera del Duero.—Confusión y anar-
quía.—Muerte heroica del conde.—Su sepultura en Cárdena.

CAPÍTULO XXIII (995-1002).—Sancho García y Almanzor 771


L a paz y sus condiciones.—La situación en Castilla.—Reorgani-
zación.—Los enemigos interiores del hagib, aniquilados.—La cam-
paña de Compostela.—Los condes traidores.—Política interior del
ÍNDICE DE MATERIAS 1515

Págs.

conde Sancho.—Un rival de Almanzor en África.—Unión de los


caudillos cristianos.—La arrancada de Cervera.—Sancho, contra
Almanzor.—El último encuentro.

CAPITULO X X I V (1002-1010).—Sancho García, arbitro del Califato. 803

Abdelmélik.—Alianza castellanoleonesa.—Intervención del hagib


en los Estados cristianos.—Sancho, frente a Abdelmélik.—Las úl-
timas campañas del hijo de Almanzor.—Sancho, vencedor.-—San-
cho! y su amigo el Beni-Gómez.—García Gómez.—Guerra civil
en Córdoba.—Sancho, en l a capital de los califas.—Los catalanes,
con A l Mahdi—.Sancho recobra sus plazas.—Nueva ocupación de
Sepúlveda.—La habilidad del conde.

CAPITULO X X V (1000-1017).—Sancho García y Alfonso V 843

Expansión por el Pisuerga y el Cea.—Relaciones con León.—Al-


fonso V , contra Castilla.—Alfonso y Sancho, frente a frente.—
Los Velas.—Rodrigo Vela, en León.—Otros fugitivos de Casti-
lla.—Vascones en Portugal.

CAPITULO X X V I (1005-1017).—Sancho García y Sancho Garcés 843

Cuestión cronológica.—Sancho Garcés y Munia de Castilla.—Las


miras de Navarra sobre l a Rioja y Álava.—Sancho y los V e -
las.—Fijación de l a frontera riojana.—Sancho, conde asturien-
se.—Castilla, en Álava.—Averiguaciones cronológicas.—La amis-
tad de los dos Sanchos.

CAPITULO X X V I I (1011-1017).—Últimos años de Sancho García 899


L a infanta Tigridia.—Fundación de Oña.—Un nuevo infantado.—
Sancho de Castilla y Ramón Berenguer de Barcelona.—Juicio de
un autor árabe.—Paralelo entre los dos Sanchos.—El conde San-
cho y l a cultura musulmana.—La obra de Sancho García.—Su
muerte y su grandeza.

CAPÍTULO XXVIII (1017-1028).—Minoría turbulenta del infante


García 917
Reconocimiento del infante.—Ofensiva leonesa.—La protección de
Sancho el Mayor.—El infante, en l a documentación.—Una fiesta
en Covarrubias.—Anarquía interior.—Fin de l a menor edad.—El
partido navarro.—Acercamiento a León.—La boda del infante.

CAPITULO X X I X (1029).—El infante García y la, aristocracia leonesa. 951


Los cantares de gesta.—Relato de l a Crónica General.—El T u -
dense y el Toledano.—La Najerense.—Los Velas, en l a corte
de León.—Rodrigo Vela desaparece.—Fernán Gutiérrez.—Fernán
Láinez.—Aportaciones de l a epopeya.
1516 FRAY JUSTO PÉREZ DE tJRBEL

Págs.

C A P Í T U L O X X X (1029).—El infante y sus infanzones 977


E l sepulcro de León.—El epitafio de Oña.—Munio Gustios.—Mu-
nio Rodriz.—Gonzalo Muñoz.—Significado del monasterio de
Oña.—La influencia del rey navarro.—El verdadero enemigo.—
N i justicia ni venganza.

C A P I T U L O X X X I (1029-1038).—Fernando Sánchez, conde de Castilla, 1003


Sancho se apodera del condado.—Modificación de fronteras.—Fer-
nando, reconocido.—L,a conquista del Cea.—Sancho se proclama
rey de León.—Vermudo, despojado.—El conde Fernando y el rey
Vermudo.—Moderación del hijo de Sancho el Mayor.—"Vermudo,
frente a Fernando.—Pervivencia del alma de Castilla.

T O M O III

APÉNDICES
I.—DOCUMENTOS CASTELLANOS 1035
I I . — D O C U M E N T O S DE S A N T O TORIBIO DE L I É B A N A 1333
III.—DOCUMENTOS DE S A N T A M A R I A DE PIASCA ;...... 1369
IV.—NOMBRES DE NOTARIOS DE CASTILLA 1383
V«—-PERSONAS M Á S I M P O R T A N T E S DE L A C A S T I L L A CONDAL ....;.. 1389
VI.—Los DESCENDIENTES D E Ñ U Ñ O R A S U R A Y L A Í N CALVO , 1433
V I I . — L A PERSONALIDAD DE ORDOÑO I V 1439
ÍNDICE ALFABÉTICO DE PERSONAS Y LUGARES 1443
ÍNDICE DE LÁMINAS Y GRABADOS :........ .....;. 1501
ÍNDICE DE MATERIAS 1511
LICENCIA D E L A ORDEN

IMPRIMÍ POTEST:
a
FR. ISAAC M. TORIBIOS,
Abbas Silensis.

NIHIL OBSTAT:
FR. AUGUSTINUS R. D E L POZO, O. S. B.
Censor de la Orden.

LICENCIA D E L ORDINARIO

NIHIL OBSTAT:
DK. ANDRÉS LUCAS,
Censor,

1." de diciembre de 19^5.

IMPRIMASE:
CASIMIRO, Obispo Auxiliar.
Vic. Gen.
m
DEL

DE

^ i V L O 111"

CNJ
00
r—
00

13

Vous aimerez peut-être aussi