Wykonali:

Łapczyński Bartłomiej, Matys Rafał, Mozgawa Julian, Naglik Zenon, Olszewski Szymon

Wydział:
IMiR

Kierunek:
Automatyka i Robotyka

Grupa laboratoryjna:
IV

Zespół:
V
Data wykonania ćwiczenia:
27.05.2019

Sprawozdanie z ćwiczenia
„Zastosowanie elektrycznych mierników analogowych ”
 1. Wyznaczenie stałej podziałki dla kilku zakresów woltomierza,
amperomierza i watomierza
Stałe podziałki wyznaczono każdorazowo korzystając ze wzoru:

𝑋𝑚
𝐶𝑝 =
𝑛
gdzie:

𝑋𝑚 – maksymalna wartość zakresu pomiarowego,

𝑛 - liczba działek na skali miernika.

Wyniki pokazano w tabeli poniżej.

Zakres[A] 75 150 300 -

Amperomierz
Cp[A/dz] 1 2 4 -
Zakres[V] 75 30 15 -
Woltomierz
Cp[V/dz] 1 0,4 0,2 -
Cewka 100 200 400 800
Watomierz
Cp[W/dz] 1 2 4 8

2. Wyznaczanie czułości omomierza magnetoelektrycznego

Sposób pomiaru czułości wynika ze wzoru, który ją opisuje:

∆α
S=
∆X
gdzie:

∆α - przyrost kąta odpowiadający ∆X,

∆X – przyrost oporności na skali omomierza między opisaną działką omomierza, a najbliższą

poprzednią działką nieopisaną.

Bazując na tym, regulowana oporność (u nas była opornica dekadowa), była ustawiana tak,
aby wskazówka miernika pokazywała działkę opisaną i najbliżej jej położoną nieopisaną.
Odczytywano poszczególne kąty wychylenia wskazówki α oraz wartości oporności mierzonej
X. Na podstawie pomiarów utworzono tabelę oraz wykresy pokazane poniżej. W tabeli ujęto
dodatkowo rezystancję ustawioną na opornicy dekadowej (𝑋𝑜 ), co wykorzystano przy
formułowaniu wniosków płynących z doświadczenia.
 𝑋𝑜 [Ω] X [Ω] α [°] ∆X [Ω] ∆α [°] S [°/Ω]
83 100 7,5
20 1,5 0,075
101 120 9
175 200 15
20 1,5 0,075
193 220 16,5
426 500 30
50 1,5 0,030
456 550 31,5
761 1000 45
100 1,5 0,015
820 1100 46,5
1300 2000 60
200 1,5 0,0075
1455 2200 61,5
1830 3000 67,5
500 1,5 0,003
2000 3500 69
2499 5000 73,5
1000 1,5 0,0015
2709 6000 75
3510 10000 81
5000 1,5 0,0003
3994 15000 82,5

90

80

70

60

50
α [°]

40

30

20

10

0
0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 14000 16000
X [Ω]

Wykres α = f(X)
 0.09
0.08
0.07
0.06
S [°/Ω]

0.05
0.04
0.03
0.02
0.01
0
0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 14000 16000
X [Ω]

Wykres S = f(X)

Schemat układu pomiarowego.

3. Pomiar napięcia stałego woltomierzem magnetoelektrycznym

Woltomierz jest przyrządem do pomiaru napięcia elektrycznego. Idealny woltomierz

posiada nieskończenie dużą rezystancję wewnętrzną, ponieważ wtedy wartość prądu
przepływającego przez miernik dąży do 0 (na skutek relacji wynikającej z prawa Ohma – 𝐼 =
𝑈
); tym samym, jak można wywnioskować z równania 𝑃 = 𝑈𝐼 = 𝑅𝐼 ∙ 𝐼 = 𝑅𝐼 2 , pobierana
𝑅
moc również dąży do 0.

Jednak żaden woltomierz nie jest idealny i dlatego każdy pomiar obciążony jest błędem
systematycznym.

Wartość największego błędu bezwzględnego ∆Upmax liczymy za pomocą wzoru:

𝑘𝑙𝑎𝑠𝑎
∆U𝑝𝑚𝑎𝑥 = ∗ 𝑧𝑎𝑘𝑟𝑒𝑠
100
Dokładność pomiaru natomiast korzystając z wzoru:

𝑧𝑎𝑘𝑟𝑒𝑠
δ𝑝 = 𝑘𝑙𝑎𝑠𝑎 ∗
𝑈

Schemat układu pomiarowego

Wyniki pomiarów wykonanych według schematu pokazanego powyżej znajdują się w

poniższej tabeli.

Klasa [-] Zakres [V] ∆Up max [V] U [V] δ𝑝 [%]

0,5 15 0,075 3,5 2,14
0,5 30 0,15 3 5
0,5 75 0,375 3 12,5
0,5 15 0,075 6 1,25
0,5 30 0,15 6 2,5
0,5 75 0,375 6 6,25
0,5 15 0,075 9,25 0,81
0,5 30 0,15 9 1,67
0,5 75 0,375 9 4,17
0,5 15 0,075 12,25 0,61
0,5 30 0,15 12 1,25
0,5 75 0,375 12 3,13

4. Pomiar pośredni rezystancji metodą techniczną

Sposób pomiaru wynika bezpośrednio z prawa Ohma (warto jednak zaznaczyć, że metoda jest
obarczona błędem systematycznym).
Rzeczywista wartość rezystancji 𝑅𝑥 badanego opornika wynosi:

𝑈 𝑈
𝑅𝑥 = =
𝐼𝑥 𝐼 − 𝑈
𝑅 𝑣

Gdzie 𝑅𝑣 to wartość rezystancji wewnętrznej omomierza i wynosi 5000 Ω.

Błąd bezwzględny pomiaru obliczamy ze wzoru:
 𝜕𝑅𝑥 𝜕𝑅𝑥
|∆𝑅𝑥 | = (| × ∆𝑈| + | × ∆𝐼|)
𝜕𝑈 𝜕𝐼
𝜗𝑅𝑥 𝐼 ∗ 𝑅𝑣 2
= 2
𝜗𝑈 𝐼 ∗ 𝑅𝑣 2 − 2 ∗ 𝑅𝑣 ∗ 𝑈 ∗ 𝐼 + 𝑈 2

𝜗𝑅𝑥 𝑈 𝑈
= =−
𝜗𝐼 𝑈 𝑈 2
(− 𝑅 + 𝐼) (− 𝑅 + 𝐼)
𝑣 𝑣

gdzie:

∆𝑈- błąd bezwzględny pomiaru napięcia

∆𝐼- błąd bezwzględny pomiaru natężenia prądu.

Obie wartości wyznaczamy ze znanego wzoru:

𝑘𝑙𝑎𝑠𝑎
∆x = ∗ 𝑧𝑎𝑘𝑟𝑒𝑠
100

Schemat układu pomiarowego

Wyniki pomiarów przedstawiono w tabeli poniżej.

Uz[V] U[V] I [mA] R=U/I [Ω] 𝑅𝑥 [Ω] |∆𝑅𝑥 |[%]

1,9 2 18 111,11 113,64 9,20
3,9 4 38 105,26 107,53 4,23
6 6 58 103,45 105,63 2,74
8 8 78 102,56 104,71 2,03
10 10,1 98 103,06 105,23 1,62
12 12 116 103,45 105,63 1,37
14 14 135 103,70 105,90 1,18
 5. Poszerzenie zakresu pomiarowego woltomierza magnetoelektrycznego

W celu rozszerzenia zakresu pomiarowego stosuje się dodatkowo rezystory wpięte szeregowe
z woltomierzem.

Schemat połączenia wygląda następująco:

Gdzie 𝑅𝑝 to dodatkowy rezystor, 𝑉𝑏 to woltomierz, któremu zwiększamy zakres pomiarowy,

𝑉𝑤 to woltomierz wzorcowy.

Naszym celem było zbudowanie układu umożliwiającego zwiększenie trzykrotne zakresu

pomiarowego woltomierza 𝑉𝑏 , którego rezystancja wewnętrzna wynosi 𝑅𝑣 = 50000 Ω.

Aby wyznaczyć wartość 𝑅𝑝 korzystamy z równania:

𝑅𝑝
𝑛= +1
𝑅𝑣

gdzie n to wartość o jaką poszerzamy zakres.

Po przekształceniu i podstawieniu danych otrzymujemy 𝑅𝑝 = 100 000 Ω.

Wyniki pomiarów znajdują się w tabeli poniżej.

𝑈𝑧 [V] 𝑈𝑉𝑏 [V] 𝑈𝑉𝑤 [V] ∆U = 𝑈𝑉𝑏 – 𝑈𝑉𝑤 [V]

1 1,05 1,05 0

2 2,1 2,1 0

3 3,1 3,15 -0,05

4 4,05 4,05 0

5 5,1 5,18 -0,08

6 6,15 6,3 -0,15

7 7,2 7,35 -0,15

 6. Wnioski
Ad. 1

Wraz ze wzrostem zakresu pomiarowego miernika, następuje wzrost stałej podziałki, co z

kolei powoduje spadek czułości.

Ad. 2

Czułość omomierza magnetoelektrycznego maleje wraz ze wzrostem rezystancji

mierzonej – rosną błędy. Podziałka omomierza ma postać logarytmiczną, w związku z czym
wykresy kąta wychylenia i czułości w funkcji rezystancji również powinny mieć taki
charakter, co możemy potwierdzić na podstawie wykresów.

Ad. 3

Wraz ze wzrostem zakresu pomiarowego rośnie też wartość błędu bezwzględnego

∆Upmax. Największą dokładność pomiaru uzyskujemy, gdy zakres pomiarowy jest zbliżony do
wartości mierzonego napięcia, dlatego w praktyce pomiarowej należy najpierw ustawić
maksymalny zakres pomiarowy, a potem, w razie potrzeby, zmniejszać go.

Ad. 4

W metodzie pośredniej należy brać pod uwagę, że jesteśmy w stanie dokładnie zmierzyć
albo natężenie prądu, albo napięcie, dlatego bierzemy poprawkę na opór wewnętrzny
woltomierza (met. z dokładnym napięciem) lub amperomierza (met. z dokładnym prądem).

Ad. 5

Poszerzenie zakresu pomiarowego ma minimalny wpływ na dokładność pomiaru.

7. Załącznik – wybrane symbole używane na miernikach analogowych

Symbol graficzny Znaczenie

Miernik magnetoelektryczny o ruchomej cewce

Miernik magnetoelektryczny
z przetwornikiem prostownikowym

Miernik ferrodynamiczy

Pionowe położenie pracy

Poziome położenie pracy

Miernik prądu stałego

Miernik prądu przemiennego

Napięcie probiercze izolacji, np. 2 kV

Symbol klasy dokładności (np. 0,5), gdy błąd

dopuszczalny miernika wyraża się w % końcowej
wartości zakresu pomiarowego
Symbol klasy dokładności (np. 0,5), gdy błąd
dopuszczalny miernika wyraża się w % wartości
wielkości mierzonej