GASTCOLUMN MARTIJN ASLANDER
We weten eigenlijk niet wat kenniswerk is
EN DAT KON WEL EENS EEN PROBLEEM ZIJN
Grote kans dat de meeste lezers van dit stukje
kenniswerkers zijn; mensen die geen beroep
hebben waarbij je met je handen werkt, zoals een
bakker of fietsenmaker. Het zijn mensen die
pakweg zo’n 4 uur per dag voor hun werk gebruik
maken van een combinatie van een computer,
tablet en smartphone. En van wie, volgens
managementgoeroe Peter Drucker, de uitkomst
van hun werkzaamheden niet vast staat en dus
ongewis of ondefinieerbaar. Bij de bakker en de
fietsenmaker is dat wel duidelijk en definieerbaar.
Afhankelijk van het beroep en de variatie in
werkzaamheden, leveren de juiste handelingen
een stokbrood, een croissant of een fiets op die
weer prima rijdt. Lekker duidelijk.
 Daniel Maissan
Als je er wat dieper op inzoomt is het allemaal vrij wonderlijk wat er
gebeurt in het domein van de kenniswerkers.
Het zijn er ongeveer vijf miljoen in Nederland. Kenniswerk gebeurt
voornamelijk met het hoofd, en met het hart. En dat werk bestaat uit
voortdurend beslissingen nemen. Van microbeslissingen tot grote. En die
worden genomen vanuit een combinatie van informatie, kennis, ervaring,
intuïtie en gut feeling. Dat laatste komt overigens bij best veel mensen
gewoon neer op gokken, wat de slimmeriken dan een educated guess
noemen. Maar wat nou, als we bij de transitie van ambachtelijk werk naar
kenniswerk een paar stappen hebben overgeslagen? En managementteams,
raden van bestuur, ondernemingsraden en HR-afdelingen eigenlijk geen
idee hebben wat kenniswerk eigenlijk is? En als dat waar is - en ik vrees dat
ik gelijk heb - hoe moeten we dat dan oplossen? Hoe moet kenniswerk? En
met welk gereedschap?
En de belangrijkste vraag, hoe organiseer je dat kenniswerk? Vragen
waarmee een kleine voorhoede van met name kleine zelfstandigen al een
tijdlang bezig is, maar waar in grote organisaties niet of nauwelijks over wordt
nagedacht of naar wordt gehandeld. Wonderlijk, in tijden waarin woorden
als arbeidsproductiviteit, stress en burn-out je om de oren vliegen. Ik
vermoed dat de crux ligt op het gebied van informatie vastleggen,
doorzoekbaar maken, filteren, herordenen en delen. Als Philips, of bijvoor-
beeld de gemeente Haarlem zou weten wat alle mensen weten die er werken,
konden ze met de helft van de mensen toe. En dat ene vraagstuk los je niet
op met inmiddels gefaalde kennismanagementsystemen. En al helemaal
niet in het smartphone tijdperk (heb je wel eens geprobeerd een spreadsheet
te bekijken op een smartphone?). De kansen liggen bij het opnieuw kijken
en nadenken over het vastleggen, doorzoekbaar maken, filteren, herordenen
en delen van informatie. Maar daartoe moeten we het paradigma van
documenten en mappen gaan loslaten.
Bij het ontwerpen van computersystemen hebben we voor een destijds
logische oplossing gekozen. Met een typemachine typ je op een velletje
papier, en als je eenmaal een stapel hebt maak je er twee gaatjes in, zodat
alles in een ordner past. Die zet je vervolgens in een kast in een kamer in
een vleugel van een gebouw. En dat is nog steeds precies de manier waarop
we onze informatie opslaan in computers. Met het gevolg dat als je een
gemiddelde kenniswerker om informatie vraagt, de zoekresultaten eigenlijk
bestaan uit mappen en documenten. Als dat je meer dan vijftig keer per dag
overkomt word je vanzelf chagrijnig en krijg je een burn-out. Terug naar de
tekentafel dus. Sinek leerde ons over de Why van organisaties. Nu is het tijd
dat we de How van kenniswerk serieus gaan nemen.
Martijn Aslander is stand-up filosoof, boardroom sparring
partner en mede-auteur van de bestseller Nooit Af. Hij bouwde
handmatig het grootste hunebed ter wereld, stond aan de wieg
van lifehacking.nl en is mede-oprichter van Permanent Bèta.
Zowel op het podium als in zijn publicaties brengt hij met
hartstocht en humor de complexe impact van technologie op
de samenleving in kaart.
LEVEN! 125