Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
Life
Nothing is known of his early life, and even the details of the years of his artistic maturity are sketchy. He
may have been born in Zeeland, though the evidence is contradictory; certainly he was from somewhere
in modern Belgium or the Netherlands. Around 1544 he worked at the Bruges cathedral, and shortly
thereafter he began a business relationship with Tielman Susato, the publisher in Antwerp, which was to
last for the rest of his life. From 1545 until 1549 he was probably choirmaster at the court of Charles V,
where he preceded Nicolas Gombert. In 1550 he was employed by the Marian Brotherhood in 's
Hertogenbosch. Other towns in which he may have lived and worked include Ieper and Leiden.
His nickname non Papa was jokingly added to distinguish him from the contemporaneous Pope Clement
VII—"Jacob Clemens—but not the Pope."
Unlike many of his contemporaries, Clemens seems never to have travelled to Italy, with the result that
Italian influence is absent in his music; he represents the northern European dialect of the Franco-
Flemish style.
Clemens was one of the chief representatives of the generation between Josquin and Palestrina and
Orlandus Lassus. He was a prolific composer, writing:
Of all these works, the Souterliedekens were perhaps the most widely known and influential. They were
the first complete polyphonic settings of all 150 psalms in Dutch. They are generally simple, and designed
to be sung by people at home; they use well-known secular tunes, including drinking songs, love songs,
ballads, and other popular songs of the time; and most are for three parts. Some are frankly homophonic
and homorhythmic, while others use imitation. All parts are texted, usually with one syllable per note.
The influence of Clemens was especially prominent in Germany; Lassus in particular knew his music well
and incorporated elements of his style.
1
Ego flos campi
q = 93 Jacobus Clemens non Papa (c.1510 - c.1555)
b C Ó œ
» œ
» ˙
» » œ»» œ»»
Soprano 1 b ˙
« »
ß “===========================
& » » » »
» ˆ
« »
» » » » » » =
“
Í “ bb b C «
E - go flos cam - pi et li - li - um con - val -
b b C «« «« ««˙« « « ˆ
« . ««j
ˆ «« ««
Alto
& «
˙« ˆ
« ˆ
«
“=========================== « «
ˆ« ˆ« ˆ
« « ˆ« ˆ« =
“
b
b bb C
E - go flos cam - pi et li - li - um con - val - li -
Tenor 1 ß “ ∑ ∑ ∑ ∑
===========================
&
“ • =
Í “ bb b C ∑ ∑ ∑ «« ««ˆ« ««ˆ«
Tenor 2 b
“===========================
& ˙
« =
“ • E - go flos
Bass 1 ß “ bbbb C ∑
===========================
? ∑ ∑ ∑ =
“
Í“ b
Bass 2
? b bb C ∑
“L=========================== ∑ ∑ ∑ =
b b » » »
ß “==============================
& ˆ
« ∑ Ó
“
Í “ b b b Œ œ»» œ»» œ»» « « « « « «
- - li - um, e
b » » » »œ»» «˙« «ˆ« «ˆ« ««ˆ« ««ˆ« «« «ˆ« «ˆ« ««ˆ« «˙«
“ ==============================
& «
ˆ =
“ b b « « «« «
et li - li - um con - val - - - li - um,
b »
» » » » ˆ
« ˆ
« ˆ
« «
«
ˆ
« ˆ
« ˆ«
j
“==============================
& =
“ •
« œ»»
cam - pi et li - li - um con - val - - -
2
¬ b b œ» ˙»» œ»» ˙»» ˙
» ««ˆ« «« ««
9
b b »
» »
ß “==============================
& » » »
» ∑ Œ ˆ« ˆ« =
“ - go flos cam - pi et li - li -
Í “ bb b « « « Ó Œ œ
»
» œ»» œ»» œ
» ˆ
« «
ˆ ««
b « «
ˆ« ˆ« ˙« «
“==============================
& » » » »
» «
ˆ ˙
« ˆ« =
“ •
œ
“ b b »»» œ»»» »»» œ . Jœ»» œ»» œ»» œ
»»» œ»
»œ»» œ»»» œ»»» œ»» œ»»» œ»» ˙»»
- li - um, et li - li - um con - val - li -
b b »
» ˆ
« .
ß “==============================
& ˆ
« » » » ˙« Ó »
» ˙« =
“
«« ««
um con - val - li - um, e - go
ˆ« ˆ« ˙« ∑ ∑
“ ==============================
& _«
ˆ
« ˆ
« =
“ b ««ˆ« œ»» œ»»» ««ˆ« «««ˆ «««ˆ
um con - val - li - um,
Í “ b b b «« Ó Ó ˙
»
» œ
»
» œ
» ˙
»
» œ
»
» » » »»
b ˙
«
“==============================
& » » »
» » » =
“ •
_»œ»
um, e - go flos cam - pi et
“ b b ˙»» ˙
» . œ
» ˙
» ˙»» œ
» œ
» œ»» »
?bb » Ó
ß “============================== »
» »
» »
» » »
» » » » =
“ um, et li - li - um con - val -
3
¬ b b «« ««˙« «« «« œ»» . Jœ»» œ»» œ»»
17
b b ˙
«
ß “==============================
& ˙
« Ó Ó Œ ˆ« » » » » =
“
«« «« œ» . Jœ»
flos cam - pi et li - li - um con -
b œ» Jœ»» œ» œ» œ»»» œ»»» »»» »»»œ œ»»» »»œ »»œ »œ œ»» œ»» ˙»» ˙»»
& b b »»
ß “==============================
» »» »» » » »» »» »» » » » » Ó =
“ •
“ ˙
» « « ««ˆ« ««˙« «« «« œ»»
li - li - um con - val - - - - - - - - - li - um,
“ b b »» œ
» œ
» œ»» Jœ»» œ» œ»» œ»» œ» ˙» ˙»» Ó
b
? b
ß “============================== »
» » » » » »
» » » »» »» » =
“ li - um, et li - li - um con - val - li - um,
Í“ bbb ∑ «« œ
» œ»» ˙»» «« «« Ó
b
L“==============================
? ˙
« »
» » » ˙
« ˙« =
con - val - li - um,
¬ b b œ» œ
» œ
» «« œ «« « ««ˆ ««ˆ« «« «« «« «
21
b b » œ
»
» »» »»» » œ »
ß “==============================
& ˙
»
»» Œ »
» ˆ
« »
»» «
ˆ «
ˆ« « «
ˆ ˆ
« ˆ« «ˆ« =
“
« « «« «« « «« «
val - li - um, et li - li - um con - val - li -
“ b b ∑ ˙ »
» œ»» . Jœ»» œ»» œ
»
» œ»» œ
»
» ˆ« » » »
ß ==============================
& » » » » » » » =
“ •
««
et li - li - um con - val - li - um, et li - li -
4
¬ b b «« «« œ
» . œ
J
» œ
» «« « «« «« «
«
ˆ« ˆ« ˆ« «ˆ« =
25
b
& b ˙«
ß “============================== Ó Ó Œ ˆ« »» »» »» ˆ
«
“ um, et li - li - um con - val - li -
“ bbbb Œ « « « « « « «
« «« ««ˆ « «« ««ˆ ««ˆ«
«
ˆ« . « «
ˆ« ˆ« «ˆ« _««ˆ _««ˆ « « «
__«««ˆ ˆ« ˆ« ˆ« « « «
ˆ« ˆ« «
“==============================
& _«««ˆ
_ j =
“ b œ» et « « « « œ
» . œ
J
» œ
» œ
»
b » œ» «ˆ« «ˆ« »» »» œ»»» »» œ»»»
li - li - um con - val - li - um, con - - - val - - - li -
b ∑ ˙ œ»» . Jœ»» » «
“==============================
& « » » » »
» « » ˆ« ˆ««j
=
“ •
œ»» .
et li - li - um con - val - -
“ b b «« Ó Ó Œ œ
» Jœ»» œ»» œ»» œ»» œ» ˙»
b b ˙
«
ß “==============================
? »
» » » » » » »» »» =
“ .
œ
» œ
J
» œ
» œ
» «« ««ˆ« ««ˆ« . ««j
et li - li - um con - val - li - um,
Í“
b b b b »» »» »» œ»»» »» œ»» ˙»» «« «« œ»» ˆ«
L“==============================
? » » ˙« ˆ« » ˆ« =
li - li - um con - val - li - um, et li - li - um con - val -
¬ b b «« ««ˆ« ««ˆ« œ»» œ»» œ»» œ»» . Jœ»» œ»» œ»»» œ»» œ»» w
29
b b ˆ
«
ß “==============================
& » » » » » » » =
»
“
«
- um, si - cut li - li - um in - ter spi - nas,
Í “ b b b «« «« ∑ ∑ Œ ˙»» œ»»
& b ˙
«
“============================== ˙« » » =
“ •
˙»» œ»»
li - um, si - cut
“ bb w ∑ ∑ Œ » » =
b
? b
ß “==============================
“ si - cut
5
¬ bb œ»» œ»» œ»» ˙»» œ»» œ»» ˙»»
33
b b ∑
ß “==============================
& Ó Œ » » » » » » » =
“ si - cut li - li - um
“ bbbb ∑ Ó Œ «« «« «« «« «« «« «
==============================
& ˆ
« ˆ
« ˆ
« ˙
« ˆ« ˆ« «˙« =
“
“ b ««
si - cut li - li - um
b b œ
» . œ
J
» œ
» œ
»
» œ
» ˆ
« œ»» œ»» œ»» œ»» ˙»» œ»» œ»» ˙»»
“ b »
» »
»
ß ==============================
& »
» » »
» » » » » » » » » =
“ • li - li - um in - ter spi - nas, si - cut li - li - um
Jœ»» œ»» œ»» œ»» œ»» œ»» œ»» œ»» œ»» ˙»» œ»» œ»» ˙»»
b b » »
ß “==============================
? » » » » » » » » » » » =
“
Í“ « «
li - li - um in - ter spi - nas, si - cut li - li - um
¬ b b œ»» œ»» œ»» œ» ˙»» «« œ»» œ»»» œ»»» œ»» »»»œ »»œ »»œ œ»» ««˙«
37
b b » » »
ß “==============================
& »
» » Œ ˆ
« » » » »» » » =
“
« «
in - ter spi - nas. Sic a - mi - ca me - - a,
Í “ b b b œ» »œ» œ»» ««ˆ« «ˆ« . «ˆ« ««ˆ« «««˙ Ó Œ ««ˆ« œ»» œ»» »œ» œ»
b » » » » » » »» =
“==============================
& »
“ in - ter spi - nas, sic a - mi - ca me
“ b b b b ««˙« ««ˆ ««
« ˆ« «
« «
«
«« ««ˆ«
ˆ«
«« «« « « « «
ˆ« ˆ« «ˆ« «ˆ« «ˆ «˙« ««« =
“ ==============================
& ˆ
« ˆ
« « _
_«˙
“ b œ»
b »» œ»» œ»»» œ»»» ˙»» œ»» »œ» ««˙« ««ˆ«
in - ter spi - nas, sic a - mi - ca me - - a,
“ b b œ»» » œ»» Ó Œ
»
ß ==============================
& » » » » =
“ •
“ « « « « « « « œ
» _»œ»
in - ter spi - - nas, sic
Í bb b b «ˆ« «ˆ« « «ˆ «
«
ˆ «
ˆ
« ˙
» «
«
ˆ «
«
ˆ ˙
»
» Ó Œ œ
»
» »
» »
«
“==============================
& ˆ« « »
» » » =
“ •
“ b b œ»»» »œ» _»œ»» »œ» œ»» .
in - ter spi - - nas, sic a - mi
6
¬ bb « œ œ»» œ»» œ» »
œ œ « ««
« » » «
41
& bb Ó
ß “============================== Œ ˆ« »» » » »» »» »» »» ˙«»
œ Ó Œ ˆ« =
“
«
sic a - mi - ca me - a in -
Í “ b b b œ» œ» œ» «« Ó Œ «« œ
» œ»» œ»» . «j ˆ
« ««ˆ« «« ««
b »
» » œ
»
» » ˙
« ˆ
« »
» » » ˙
« ˆ« =
“==============================
& » »» » »
“ - a, sic a - mi - ca me - a in - ter
b b œ»» œ»» œ»» œ» œ»»» œ»» œ»» œ»» ««ˆ« ««ˆ «« «« ««˙« ∑
“ b » »
ß ==============================
& » »
» » »» » » « ˆ« ˆ« =
“ •
Í “ b b b _»œ»» œ»» œ»» œ» œ» ˙» «« ««ˆ« ««ˆ«
a - mi - ca me - a in - ter fi - li - as,
b » » »» »» »» ˙
« Œ »œ» ˙»»» ˙»»
»
“==============================
& » =
“ • - ca me - - a, in - ter fi - li -
“ bb Œ
b b »œ»» œ»»» œ»»» œ»»
» œ»» ˙»»
» » »œ»» ˙»»
» œ»»
»
œ»» œ»»
» »
œ»» .
» œ»»» œ»»
»
ß “==============================
? =
“
« « «
sic a - mi - ca me - a, in - ter fi - li - as
& b b »» »
ß “============================== » » » » =
“ ter fi - li - as fons hor - to - rum
“ b b b b « «˙« ««ˆ
«
««
˙
« «
« Œ «˙« ««ˆ
«
««
˙
« ««˙
“ ==============================
& «
_«ˆ ˙
« « =
“ b a, fons œ
» « « œ
» « « œ
» « _ ˙
»
» œ»»
b œ
J
» « œ
» « œ
» »
hor - to - rum, fons hor - to - rum
b b Œ œ
»
»» . »
» » » «
ˆ
« . ˆ
j
« »
œ
»
» » »» » «
ˆ
« . ˆ
j
« »
œ
»
» » » » » «
ˆ
« »
ß “==============================
& =
“ •
_»˙» œ»»
fons hor - - to - - - - - - - - - rum, fons hor -
Í “ b b b «« Ó Œ » » ˙»»
» ˙»» Œ »œ» . Jœ»» œ»»»
b ˙
«
“==============================
& » » » =
“ • as, fons hor - to - rum, fons hor - -
“ b b »œ» ˙»»» œ
»
» ˙»» ««
˙
« Œ
˙»»
» œ
»
» ˙»» ««
˙«
b
? b »
ß “============================== » » » » =
“ fons hor - to - rum, fons hor - to - rum,
7
¬ bb œ»» œ»» . Jœ»» œ»»» ««ˆ« «« ««ˆ« ««ˆ« «« ««˙«
49
b b Ó Œ
ß “==============================
& » » » œ
»
» ˙
« ˆ« =
»
“ et pu - te - us a - qua - rum vi - ven - ti - um,
“ b b b b Œ ««ˆ« ««ˆ« ««
ˆ
«
««˙« . ««
ˆ
« «« «« «« ««ˆ« «« « ««ˆ«
“==============================
& ˙« ˆ« ˆ« ˆ« _««ˆ =
“ b ˙» «
et pu - te - us a - qua - rum vi - ven - ti - um, et
Í “ b b b «« «
ˆ
j
« œ
» œ»» œ»» . Jœ»» œ»»» œ»» œ
» «
ˆ
« ˙
» «
ˆ
« «
ˆ
« «
« ˆ«
j
& b ˆ« .
“============================== »» » » » » »» »» ˆ« . =
“ •
œ»» .
to - rum ___ et pu - te - us a - qua - rum vi - ven - ti - um _________
“ bb Ó Œ œ
» Jœ»» œ» œ»» œ»» »˙»» ««ˆ« œ»» »œ»» ««ˆ« ««ˆ« =
?bb
ß “============================== »
» » » »
» » » »
“
«« ««ˆ« œ» œ»» œ»» œ»»» œ»» œ»»»
et pu - te - us a - qua - rum vi - ven - ti - um, et
Í“ b b b ˙»»» Œ «« «« Ó »
b
L“==============================
? ˙
« ˆ« »
» ˆ« » » =
to - rum, et pu - te - us, et pu - te - us, et
¬ bb œ»» œ»» . Jœ»» ˙»» œ»» œ»» . Jœ»» œ»»» ««ˆ« ˙»» ««ˆ« ««
53
b b Ó Œ »
ß “==============================
& » » » Ó Œ » » » » ˆ« =
“
Í “ b b b œ» . Jœ» œ»» ««ˆ« ˙» «« ««
vi - ven - ti - um, et pu - te- us a - qua - rum vi -
b ˆ
« ˆ ««ˆ« «« ««˙« Ó Œ œ»» œ»» . Jœ»» ˙»»
»
» »
» » »
» « ˆ
« » » » »
“==============================
& =
“ pu - te -us a - qua - rum vi - ven - ti- um, et pu - te - us
“ b b b b ««ˆ« . ««j
ˆ
«
«« «« « « Œ
ˆ
« ˆ
« « « « « « «
« «
«
««
ˆ
« .
«« «« «« « «
ˆ« ˆ« ˆ« «ˆ« «˙«
j
“==============================
& ˆ« ˆ« _««ˆ «ˆ« _««ˆ ˆ« ˆ« _«««ˆ =
“ b puœ» . - teJœ» -usœ» aœ» - qua - rum,
œ
» »
œ
quae
« « «
flu - unt im - pe - tu
« «
de Li - ba - no, de
œ
» œ
» .
Li -
Jœ»»
“ b b b »» »» »» »» œ»» »» »» »»»œ œ»» «ˆ« «ˆ« «ˆ« . «j ˆ
« ˙»» «˙« Œ »» »» »
ß ==============================
& » » » =
“ •
Í “ b b b »˙ œ
» œ
» «
pu - te -us a - qua - rum vi- ven - ti - um, et pu - te-
˙»» Œ œ»»» œ»» . Jœ»» »» œ»» »œ œ»» œ»» œ»» »» œ»»» ««ˆ œ»»» . Jœ»» »œ»
& b »»
“==============================
» » » » »» » » » » »=
“ •
«
_________ et pu - te - us a- qua - rum vi - ven - - ti- um,
“ b b «« «« œ» »œ» ««« «« ˆ««« ««ˆ »œ» œ»»» œ»» œ»»» »œ» œ»»» œ»» œ»» »»œ œ» œ»» œ»» »˙
» » » »» » » »» ««ˆ
b b ˆ
« . ˆ
j
« » »
ß “==============================
? » «
ˆ ˆ
« » » » «=
“ .
œ
» œ
J
» œ
» « « «
«« «ˆ« »œ» ««« ˆ«««« ˆ«« ˆ«« »œ» œ»»»
«
pu - te -us a - qua - rum vi - ven - ti- um, et pu - te- us a - qua - rum vi -
Í“
b b b b »» »» œ»»» œ»»» »» »˙» ««
ˆ«
«ˆ« »œ» «« «« ««
L“==============================
? » » ˆ« ˆ« ˆ« . j ˆ« » ˆ« » =
pu - te -us a- qua - rum vi - ven - ti- um, et pu - te- us a- qua - rum vi -
8
¬ b b «« « «« «« œ»» . Jœ»» ««ˆ« ««ˆ« ««ˆ« ««ˆ ««˙« Œ œ»»»
58
b b ˆ
« «
ˆ
« ˆ
« ˆ
« œ
»
» œ
»
» Ó Ó
ß “==============================
& » » » » « =
“ ven- ti -um, quae flu - unt im - pe - tu de Li - ba - no, quae
Í “ bb b Ó
b Œ œ»» œ»» . Jœ»»» œ»»» œ»»» œ»» œ»» œ»» œ» œ»» . Jœ»» ««ˆ« ««ˆ« ««˙ Ó =
“==============================
& » » » » » »
» » » «
“
«
et pu - te -us quae flu - unt im - pe - tu de Li - ba - no,
“ b b œ» œ»» «« ∑ ∑ Œ » » » » » » =
? b b »» » ˙«
ß “============================== »
“ ven - ti - um, quae flu - unt im - pe - tu de
b b ˆ
« ˆ
« »
»
ß “==============================
& »
» » » ˙
« Œ ˆ « » » » Œ »
» » =
“
«« œ» œ» . «« ««
flu - unt im - - pe -tu de Li - ba - no quae flu - unt im - pe -
Í “ bb b Ó Œ «
« ˆ
« » œ
J
»
» œ
» ˙
« «
« «
« «
« «
« «
« «
« œ
» œ
» . ˆ«
j
& b ˆ«
“==============================
»» » » »» ˆ« ˆ« ˆ« ˆ« ˆ« ˆ« »» »» =
“ quae flu- unt im - pe- tu de Li - ba - no, quae flu - unt im - pe -
Í“
b b b ˆ«« ««ˆ« ««ˆ ««ˆ œ»» ««ˆ œ»» . Jœ»» ««ˆ« œ»»» œ»»» œ»» ˙»» ««˙« ∑ =
? b « « » « »
L“============================== » » »
Li - ba - no, quae flu- unt im - pe- tu de Li - ba - no,
9
¬ b b œ» œ» œ» «« œ» . «« «« « « «
«
«« œ» œ» . Jœ»»
68
b
& b » »» »»» ˆ
«
ß “============================== »» ˆ
j
« «
ˆ« ˆ« «˙« Ó Ó Œ ˆ« ˆ« »» »» = »
“ tu de Li - - ba - no, quae flu - unt im - pe -
Í “ b b b «« «« «« « «« Ó Ó Œ œ
» «« œ» œ» . Jœ» œ»» œ»» ««
b ˆ
« ˆ« ˆ
« «
ˆ« ˙
« »
» ˆ« »» »» »» » » ˙«
“==============================
& =
“ tu de Li - ba - no, quae flu - unt im
- - pe - tu
&bb ∑
ß “============================== » » » »» « =
“ •
Í “ bb b Ó œ»» œ»» œ»»» œ»» «« «« œ» œ»» «« « «« «« ««ˆ«
quae flu - unt im - pe - tu de Li - ba- no, quae flu - unt im - pe -
b Œ œ
» ˆ ˆ » ˙»» Œ œ»» œ
»
»
“==============================
& » » » » « « » » » » » ˆ« «ˆ« «ˆ ˆ« =
»
“ •
œ»» . Jœ»» œ» ««ˆ« œ» ««ˆ «« œ»»»
quae flu- unt im - pe - tu de Li - ba - no, quae flu - unt im - pe -tu de
Í“ b
? b bb ∑ Œ »» œ»»» œ»»»
L“==============================
»» Jœ»» œ»» «ˆ« œ»» œ» œ» «
» » » »» »» «ˆ« »œ»» ««ˆ« œ»» .
= Jœ»»
» »
quae flu - unt im - pe -tu de Li - ba- no, quae flu - unt im - pe -
¬ b b œ»
73
««˙« «« «« « «« U
b
& b »»
ß “============================== ˆ« ˆ« ˆ« ˙« « w w w =”
“
« œ»» œ»»» œ»»» . Jœ»»» œ»»» œ»»» ˙»» œ»» œ»» U˙»»
tu de Li - ba - no.
“ b b b b ««ˆ« ««« ««ˆ« ««ˆ« ««ˆ« ««ˆ« «««ˆ ««ˆ« ˆ««« «« «« « « ««ˆ« «« «« «
« «
« «« ««
ˆ
« ˆ
« «
« «
« ««˙ =”
“ ==============================
& ˆ« «
ˆ «
ˆ «
_«ˆ _«ˆ « ˆ
« ˙
« ˆ
« ˆ
« ˆ
« ˆ
« «
“ b œ»
pe - tu de Li
- - ba - no, de Li - ba - no, de Li - ba - no.
b b b »» œ»» œ» œ»» ˙
» ««˙« w w U
w
“ »
ß ==============================
& »
» » »
» =”
“ •
«« ««ˆ« U»˙
tu de Li - ba - no.
»» ˙
» » œ
»
» » «
ˆ
« œ
»
» » » » » »»»
?bb »
ß “============================== » »» » » » » »» » =”
“ Li - ba - no, quae flu - unt im - pe - tu
«« «« . «« ««
de Li
««
- ba -
«« «« U
no.
10