Verdiepingsweek 24 tot en met 28 september 2018 ~ Lisa en Adriënne

Van 24 tot en met 28 september hebben wij, Lisa en Adriënne, als leerkrachten in opleiding, een
leerzaam bezoek mogen brengen aan de Neveninstroom (NT2) op Het Palet te Hapert. Wat ons de
eerste dag al meteen duidelijk werd, was het feit dat alle kinderen op een eigen niveau te werk gaan
(persoonsgericht onderwijs). Wel is het zo dat alle kinderen op hetzelfde niveau beginnen, omdat ze
geen van allen de Nederlandse taal beheersen. Alle kinderen spreken zoveel mogelijk Nederlands,
zodat de kinderen sneller tot taalontwikkeling komen, waardoor de ontwikkeling van de Nederlandse
taal sneller op gang komt. Echter, het tempo waarin een kind zich ontwikkelt, verschilt mede door
intrinsieke motivatie, maar ook de klank/teken-koppeling, de schrijfrichting, het alfabet, de intelligentie
van het kind en de thuissituatie. Ook de opgelopen trauma’s spelen hierin een rol.

De kinderen hebben allemaal een eigen stamgroep, gebaseerd op hun leeftijd (onderbouw,
middenbouw en bovenbouw). Hierin werken zij wanneer ze met de zaakvakken aan de slag gaan. In
de bovenbouw werken de kinderen aan contractwerk. Dit houdt in dat de kinderen taken krijgen die zij
over de week moeten verspreiden, waardoor zij leren plannen.

Iedere ochtend werken ze verder in groepsoverstijgende niveaugroepen op aan de vakken rekenen en

taal. Woordenschat heeft in al deze lessen een bijzondere rol, omdat men er niet vanuit kan gaan alle
kinderen de Nederlandse taal begrijpen en toe kunnen passen. Alle nieuwe woorden worden met
behulp van platen en afbeeldingen aan de kinderen gepresenteerd en mondeling toegelicht.
Daarnaast geeft de leerkracht van de laagste niveaugroep de woorden ook nog weer door gebruik te
maken van gebaren en voorbeelden uit het dagelijks leven. Doordat de kinderen op deze manier een
beeld krijgen bij het, voor hen onbekende, Nederlandse woord, is het makkelijker de woorden te
begrijpen en te gebruiken (semantiseren). Ook hier geldt dat het aanbieden van een nieuw woord
wordt zeven keer aangeboden zodat de kinderen het kunnen inprenten.
Bijzonder is hierbij dat alle leeftijden bij elkaar kunnen zitten om te werken aan eenzelfde doel. De
toetsen worden individueel, op verschillende momenten afgenomen door de twee aanwezige
onderwijsassistentes.

We zijn erachter gekomen dat de taalbarrière bij ieder vak een probleem is. Vaak is het zo dat de
kinderen de opdracht pas kunnen doen of maken, wanneer zij de Nederlandse uitleg begrijpen of
kunnen lezen. Het vragen van hulp is daardoor een grote stap voor veel kinderen, omdat zij zich
regelmatig niet competent voelen in de Nederlandse taal en zich hier dan wel in moeten uiten.

Ook de sociaal-emotionele ontwikkeling speelt in deze groepen een grote rol. De taalbarrière is bij
veel van deze kinderen niet het enige waar de leerkrachten rekening mee moeten houden. Wanneer
een kind aangemeld wordt bij de Neveninstroom, ligt bij de leerkracht de taak om uit te zoeken wat
het kind heeft meegemaakt vóórdat het in Nederland kwam. Hierdoor kunnen allerlei onderliggende
problematieken aan het daglicht komen. Dit verschilt van het hebben van dyscalculie tot trauma’s die
ontstaan kunnen zijn door het meemaken van oorlogstaferelen etc. Ouders delen niet graag (in hun
ogen) negatieve kwesties die van belang kunnen zijn voor de leerkracht, omdat ze het kind een nieuwe
kans willen bieden. Zo hebben we te horen gekregen dat ouders niet altijd de juiste geboortedag van
een kind doorgeven en verschillende aandoeningen niet worden gemeld (epilepsie). Dit komt mede
door het cultuurverschil.

Daarnaast zijn kinderen nieuw in de Nederlandse samenleving en moeten ze hierbij rekening houden
met de regels en afspraken die bij onze cultuur horen. Voor veel kinderen levert dit frustratie op en is
het onbekend om overal regels en afspraken voor te hebben. Vaak hoor je dan ook in de klas ‘Jullie
hebben overal regels voor!’ Wij hebben hier nog nooit op die manier over nagedacht, omdat dit voor
ons vanzelfsprekend is. Zo hebben wij ook een aantal gymlessen bijgewoond. Hierbij viel ons op dat
sommige kinderen specifiek gedrag laten zien. Hiermee bedoelen wij dat deze kinderen zich in vrijere
situaties onveilig voelen. Een voorbeeld hiervan is dat de groep de opdracht kreeg om op de grond te
gaan liggen als het woord ‘zand’ werd geroepen. Eén van de meisjes durfde niet te gaan liggen. Pas
toen een van de leerkrachten erbij kwam staan en haar uitdrukkelijk verzocht om dit toch te doen, ging
ze aan de rand van de groep liggen. Dit herhaalde zich een aantal keer, waarbij de leerkracht steeds
bij dit meisje bleef staan. Toen wij later om uitleg vroegen aan deze leerkracht, zei ze dat kinderen
zich in deze situatie kwetsbaar op moeten stellen en dat dit in de ogen van de kinderen gelijk staat
aan gevaar lopen. Wij vonden dit vrij heftig, omdat je hierdoor de impact van de trauma’s letterlijk te
zien krijgt.

Aangezien Het Palet de enige school met een taalklas is die zich bevindt in de Kempen en omgeving,
komen kinderen uit verschillende dorpen naar deze Neveninstroom. Er moet ook goed gekeken worden
naar de juiste uitstroom van de kinderen. Qua uitstroom zijn er verschillende mogelijkheden voor deze
kinderen. Ze krijgen de kans om zich binnen een schooljaar tijd zo veel mogelijk te ontwikkelen. Er zijn
kinderen die uitstromen in het regulier onderwijs. Hierbij wordt er niet specifiek naar de leeftijden van
de kinderen gekeken, maar naar het niveau waarop ze werken. Wanneer een leerling 14 is, moeten
het kind doorstromen naar de middelbare school. Op het Pius-X College in Bladel is een Wereldklas
aanwezig. De kinderen die het juiste niveau nog niet beheersen, worden daar verder opgeleid in de
Nederlandse taal. Hierna gaan ze het reguliere schoolsysteem in.

Als laatste zijn wij zeer onder de indruk van de wijze waarop de leerkrachten en onderwijsassistenten
met deze geweldige kinderen omgaan. Het wederzijdse respect is bewonderingswaardig. Wij hebben
tot nu toe weinig leerkrachten gezien die zoveel affiniteit hebben met het vak, maar ook met de
kinderen zelf. De rol die zij in het leven van de kinderen innemen, zal nooit vergeten worden.