Eliza Sarnacka-Mahoney

ZBĘDNIK INTELIGENTA
Ilustracje: GOSIA KOSIEC
Wydawnictwo Nowy Świat Warszawa 2008
© Copyright by Eliza Sarnacka-Mahoney, 2008
© Copyright by Wydawnictwo Nowy Świat, 2008
Ilustracje w tekście i na okładce: Gosia Kosiec
Projekt okładki: Piotr Perzyna
Redakcja: Anna Czubska
Korekta: Ewa Chmielewska
ISBN 978-83-7386-306-4
Wydanie I
Warszawa 2008
Wydawnictwo Nowy Świat
ul. Kopernika 30, 00-336 Warszawa
tel. (22) 826-25-43
faks (22) 826-25-47
Internet: www.nowy-swiat.pl
e-mail: wydawnictwo@nowy-swiat.pl
Konwersja do formatu MOBI: Virtualo Sp. z o.o.
virtualo.eu
 Spis treści

ZBĘDNIK FAKTÓW I CIEKAWOSTEK

ZBĘDNIK WIEDZY O WYNALAZKACH
ZBĘDNIK WIEDZY O ZWIERZĘTACH
ZBĘDNIK WIEDZY O CIELE I ZDROWIU
ZBĘDNIK OBYCZAJÓW
ZBĘDNIK FOBII I MANII
ZBĘDNIK WIEDZY O CELEBRYTACH
ZBĘDNIK LITERATURY I SZTUKI
ZBĘDNIK HISTORYCZNY
ZBĘDNIK GEOGRAFICZNY
ZBĘDNIK ETYMOLOGICZNY
ZBĘDNIK WSZYSTKICH ŚWIĘTYCH
ZBĘDNIK CYTATÓW
BIBLIOGRAFIA
 ZBĘDNIK FAKTÓW I CIEKAWOSTEK
WIERNY WATYKAN
Strażnicy Watykanu po dziś dzień noszą mundury zaprojektowane dla nich w XVI wieku
przez Michała Anioła.
URODZINOWY TŁUM
Wiadomo, każde urodziny są wyjątkowe. Żeby ich sobie nie popsuć, nie myślmy więc
o tym, że w tym wyjątkowym dla nas dniu swój „wyjątkowy dzień” celebruje prócz nas mniej
więcej 9 milionów innych ludzi na świecie.
NIEWIERNYCH LOS MIERNY
Ateizm był w dawnej Polsce przestępstwem i podlegał karze.
Jak wieść niesie, na karę śmierci (poprzez ścięcie) polscy sędziowie skazali jednak tylko
jedną osobę. Był nią Kazimierz Łyszczyński, autor „Traktatu o nieistnieniu Boga”. Egzekucja
miała miejsce 30 marca 1689 roku.
Z PŁUC SOKRATESA DO TWOICH…
Uwaga, fani Sokratesa!
Jeżeli wierzyć magazynowi „Scientific American”, mieszkańcy półkuli północnej z każdym
wdechem wciągają w płuca przynajmniej jedną cząsteczkę powietrza, która onegdaj przeszła
również przez płuca wielkiego filozofia.
Niestety, dokładnie to samo można powiedzieć o naszych związkach ze Stalinem i Hitlerem.
Czy to powód do radości, czy smutku, każdy niech zadecyduje sam.
EKSPRESIK, CZ. I
Najwięcej zawałów serca ma miejsce w poniedziałek.
Najwięcej samochodów psuje się również w poniedziałek.
Najwięcej napadów na banki odbywa się w piątki.
W ciągu życia człowiek „wyhodowuje” na swojej głowie około 820 km włosów…
Największym pracodawcą na świecie są hinduskie linie kolejowe – zatrudniają ponad
milion ludzi.
Jeżeli podarujesz komuś nowy długopis i poprosisz, by napisał nim coś na próbę, 97% z nas
najprawdopodobniej napisze własne imię.
WYSZPERANE ZE SZKOLNYCH ZESZYTÓW
Pytanie: Jakie znasz plemiona słowiańskie mieszkające na ziemiach polskich w X wieku?
Odpowiedź: Persjanie, Słowianie i Hobbici.
Pytanie: Jakich znasz bohaterów walk o niepodległość Stanów Zjednoczonych?
Odpowiedź 1: Tadeusza Kolonko.
Odpowiedź 2: Waszyngtona i Clintona.
ZABAWA Z LITERKAMI
Popatrzcie na klawiaturę i używając klawiszy z jednego, wybranego rzędu, spróbujcie
ułożyć jak najdłuższy wyraz po angielsku.
Wyrazem tym okaże się TYPEWRITER (pol.: maszyna do pisania) – z górnego rzędu.
MIŁOŚĆ CZY MAKABRA?
Japoński doktor nauk medycznych Katsuabruo Miyamoto czuł się tak bardzo związany
z żoną Carmeliną, że gdy w 1959 roku ukochana zmarła, zabalsamował jej ciało i spał obok
niego w ich małżeńskim łóżku przez kolejnych 10 lat.
Policja nie miała nic przeciwko temu niecodziennemu wyznaniu miłości, nie spodobało jej
się tylko to, iż Miyamoto tak długo ukrywał przed władzą akt zgonu. Karą za to przestępstwo
było 3000 dolarów, które Miyamoto uiścił, sprzedając dom.
EKSPRESIK, CZ. II
Mózg ludzki składa się w 85% z wody. (To teraz już wiemy, skąd wzięło się powiedzenie:
ktoś ci robi wodę z mózgu.)
Szekspir i Cervantes zmarli tego samego dnia: 23 kwietnia 1616 roku.
Największy napotkany (znaleziony?) płatek śniegu miał średnicę prawie 30 cm.
Zmysł smaku motyla znajduje się w jego… stopach.
Antarktyda jest jedynym kontynentem, gdzie wysokość lądu nigdy nie schodzi poniżej
poziomu morza.
Krokodyl nie jest w stanie wystawić swego języka na zewnątrz (czyli pożreć pożre, ale
wcześniej nie poliże).
W czasie obiadu człowiek przełyka średnio 295 razy.
Tygrysy mają nie tylko pręgowane futro, ale również pręgowaną skórę.
Wielbłądy wyposażone są aż w trzy pary powiek, by lepiej chronić oczy przez burzami
piaskowymi.
MAŁEMU ŹLE, WYSOKIEMU GORZEJ!
Jak podaje rosyjska „Prawda”, najwyższy żyjący człowiek na świecie to Ukrainiec Leonid
Stadnik. Ma 35 lat i mierzy 2 metry 55 centymetrów. Podobno nadal rośnie!
„Prawda” donosi dalej, że wielki Leonid nie cierpi swej przypadłości, gdyż nie ma z niej
absolutnie żadnego pożytku. Nie interesują się nim media, bo do jego maleńkiej wioski wciąż
można dojechać jedynie konnymi wozami. We wzniesionej jeszcze za komunizmu chacie, gdzie
mieszka, wysokość sufitu waha się od 2 metrów 20 cm do 2 metrów 60 cm. I wreszcie, nie
bardzo ma się w co ubierać i obuwać. Oprócz największych na świecie dłoni Stadnik ma też
najdłuższe na świecie stopy, mierzące 41 cm!
 ***
Ta sama „Prawda” donosi w oddzielnym artykule, że także na Ukrainie jeszcze do niedawna
żył człowiek poczytywany za największego grubasa. Wasyl Janow osiągnął wagę 450
kilogramów i zmarł na zawał serca w 1999 r.
***
Rodzinne miejscowości obu panów rekordzistów znajdują się w bliskiej odległości od
Czarnobyla. Nasuwają się komuś jakieś skojarzenia…?
SPÓR O WZROST
Nasi religijni praprzodkowie byli (ponoć) nie tylko długowieczni, ale i bardzo wysocy.
W 1663 roku dzięki publikacji Akademii Francuskiej, powołującej się na badania pewnego
znakomitego uczonego w materii Bliskiego Wschodu, świat poznał nawet szczegółowe
wymiary biblijnych gigantów: Adam miał 40 metrów wzrostu, Noe – 17 m, Abraham – 13 m,
Mojżesz zaś 8 m. Przyczyny stopniowego kurczenia się biblijnych gigantówjuż jednak nie
zajmowały naszychznamienitych uczonych z przeszłości.
***
Rekord wzrostu odnotowany w „Księdze rekordów Guinnessa” należy do Roberta Wadlowa
z USA (1918-1940), który w chwili śmierci, spowodowanej zwykłą infekcją palca u nogi, nie
nadmiarem wysokości, mierzył 3 metry 15 cm.
PAPIEROWYMI MI NIE PŁAĆ!
Większość banknotów, których używamy, zrobiona jest nie z papieru, lecz z… lnu!
NIE MA JAK ZŁOTO
Czyste złoto jest tak miękkie, że można by z niego bez problemu lepić w rękach jak
z plasteliny.
Jest też bardzo wydajne. Kostkę wielkości pudełka od zapałek dałoby się „rozwałkować”
na chustkę wielkości boiska do tenisa. Natomiast uncja złota mogłaby być rozciągnięta na
drucik o długości 75 km!
ŁAN ZIEMI…
…to inaczej 16,8 hektara.
KRÓTKIE SZCZĘŚCIE W MAŁŻEŃSTWIE
Na pokładzie Titanica znajdowało się trzynaście par nowożeńców, którzy niezatapialnym
liniowcem wybrali się w podróż poślubną.
Katastrofę przeżyły trzy pary oraz dziesięć wdów.
OSTATNIE BLASKI…
…słonecznego światła można znaleźć na głębokości około 900 metrów pod wodą. Dalej,
jeżeli się komuś poszczęści, ciemności rozjaśnią mu już tylko fluorescencyjne zielonookie
ryby.
MOUNT EVEREST W PIGUŁCE
Uformował się ok. 60 milionów lat temu.
Wysokość: 8850 m n.p.m.
Nepalczycy nazywają go Boginią Niebios.
Tybetańczycy nazywają go Boginią – Matką Wszechświata.
Współczesną nazwę otrzymał w 1865 r., nazwany tak na cześć brytyjskiego generała z Indii
Sir George'a Everesta. Do tego czasu znany był w Europie i Ameryce Północnej jako „Szczyt
nr 15”.
10 maja 1993 r. na szczyt weszła rekordowa liczba alpinistów w ciągu jednego dnia: 40!
DO CZŁOWIEKA PRZEZ MAŁPIĄ KUCHNIĘ
Nie wszyscy są zdania, że ewolucja odbyła się tak, jak opisał ją Darwin. Niektórzy (patrz:
kreacjoniści) w ogóle w nią nie wierzą, inni dokonują w niej modyfikacji. Do takich właśnie
przepisywaczy historii ludzkości należy m.in. Węgier Oscar Kiss Maerth, ojciec tezy, iż homo
sapiens pochodzą od małp uprawiających kanibalizm i lubujących się w daniach z własnych
mózgów (traktat pt. „Początek był końcem: jak człowiek narodził się z kanibalizmu –
inteligencję da się spożyć”, rok 1971). Zdaniem Maertha dieta z tkanki mózgowej
spowodowała rozrost małpich mózgów i czaszek i… w ten właśnie sposób narodził się
człowiek!
LUDZKIE CIAŁO…
…zawiera wystarczająco dużo tłuszczu, by wyprodukować z niego 7 kostek mydła, i tyle
żelaza, że można by z niego zrobić 18-centymetrowy gwóźdź.
K JAK KOT W KOSMOSIE
W 1970 roku radzieccy uczeni usiłowali przyuczyć koty do sterowania robotami,
z zamysłem, by wyszkolić kadrę miauczących kosmonautów. Doświadczenie, cóż, się nie
udało, wobec czego inteligencja kotów wciąż pozostaje terenem intensywnych badań i wciąż
nic z nimi nie wiadomo…
GDYBY ZIEMIA BYŁA PŁASKA…
…i idealnie gładka (!), byłaby jeziorem o głębokości prawie 200 metrów.
Przykro nam, panowie z Towarzystwa Płaskiej Ziemi, ale zdaje się, że ostatecznie obalamy
tutaj wasze postulaty.
***
Towarzystwo Płaskiej Ziemi istnieje od połowy XIX w. Założone zostało w Anglii przez
ekscentrycznego astrofizyka Samuela Rowbothama.
Rowbotham jest twórcą systemu astronomii zetetycznej, wedle której Ziemia jest dyskiem
ze środkiem w postaci bieguna północnego, okolonym wysoką ścianą lodu. Księżyc, Słońce
i gwiazdy zawieszone są w odległości zaledwie kilkuset kilometrów nad ziemskim dyskiem.
Uniwersalne Stowarzyszenie Zetetystów, które powstało po śmierci Rowbothama w 1884
r., wydawało popularny przegląd pt. „Ziemia nie jest globem” i angażowało się w publiczne
dyskursa z wiodącymi ówczesnymi naukowcami przez kolejnych kilkadziesiąt lat. Ruch stracił
na świetności dopiero w połowie ub. wieku, gdy w obieg weszły fotografie Ziemi widzianej
z kosmosu.
POD KOPYTAMI OSŁÓW…
…ginie co roku więcej ludzi (dosłownie, nie w przenośni) niż w katastrofach lotniczych.
 BIAŁA PLAMKA..
…u nasady paznokcia, przypominająca wyglądem połówkę księżyca, to kieszonka
wypełniona powietrzem.
PÓŁ MILIONA INSEKTÓW…
…tyle przypada na każdego z nas, mieszkańców planety Ziemi, w dowolnym momencie
naszego życia.
STRUSIE JAJO…
…należy trzymać w gotującej się wodzie przez około 40 minut, żeby było na twardo. Danie
to może i smaczne, ale na pewno nie szybkie.
PUCHATEK EDWARD
Jeden z najsłynniejszych pluszowych misiów świata Kubuś Puchatek (ang. Winnie-the-
Pooh), został zakupiony w domu towarowym Harrods w Londynie 21 sierpnia 1921 r. jako
prezent na pierwsze urodziny Krzysia Milne, syna autora opowiastek o Stumilowym Lesie.
Początkowo miś nosił imię Edward. Zmiana na Winnie nastąpiła po odwiedzinach Krzysia
w londyńskim zoo, gdzie rezydował wyjątkowo grzeczny (i żywy) niedźwiadek z Kanady
o tym właśnie imieniu.
***
Oryginalne pluszaki Krzysia, choć już dobrze nadgryzione zębem czasu, do dziś można
oglądać w muzealnej gablotce na pierwszym piętrze oddziału nowojorskiej biblioteki
publicznej na Manhattanie.
LUDZKIE STOSUKI Z GORYLEM
Biorąc pod uwagę geny, człowiek jest bliżej spokrewniony z gorylem niż goryl z małpą.
RANKING NAJBARDZIEJ INTELIGENTNYCH STWORZEŃ NA ŚWIECIE
1. Człowiek
2. Szympans
3. Goryl
4. Orangutan
5. Pawian
6. Gibon (rodzaj małpy)
7. Małpa
8. Wieloryb
9. Delfin
10. Słoń
DWADZIEŚCIA JEDEN GRAMÓW ŻYWEJ WAGI….
…tak opisał ludzką duszę szwedzki lekarz Nils-Olof Jacobson, który w latach 70. XX
wieku jako pierwszy praktykował ważenie łóżek z umierającymi tuż przed i tuż po wyzionięciu
ducha.
SEN O KUBIE
Do jednego z najbardziej… osobliwych kidnapingów ze środkami transportu w roli głównej
doszło w latach siedemdziesiątych w mieście Santa Fe w Argentynie. Uzbrojony porywacz
zażądał od kierowcy, by go zawiózł na Kubę.
NAJWIĘKSZY SMRÓD
Choć wrażliwość na zapachy jest sprawą genetyczną, ponoć spotkania z merkaptanem
etylowym (lotnym związkiem siarki) nikt by na dłuższą metę nie wytrzymał. Zapachoznawcy
uważają go za najgorszy smród na świecie, będący krzyżówką gnijącej kapusty i miejskich
ścieków, z tym że w dużo intensywniejszej, „czystej” formie.
JAK CZERWONA PŁACHTA NA BYKA…
…mówimy, bo byki ponoć wpadają na jej widok we wściekłość.
Tymczasem byki nie rozróżniają kolorów. Bykowi w zupełności wystarczy widok toreadora
machającego mu przed oczami… czymkolwiek.
Jest za to udowodnione, że kolor czerwony działa pobudzająco na ludzi – przyspiesza nam
bicie serca i podnosi ciśnienie. Przyczyna tego jest prosta – wszak to kolor naszej krwi,
życiodajnego płynu.
EUROPA…
…to jedyny kontynent, którego angielską nazwę (Europe) można napisać na klawiaturze,
używając liter tylko z jednego rzędu.
ILE GWIAZD NA NIEBIE…
…tyle mamy komórek nerwowych pod czaszką. Jest to około 100 milionów, akurat tyle, co
świetlistych punkcików w Drodze Mlecznej.
Więc jeśli komuś zależy na wizualnej projekcji, zapraszamy nocą do okna.
HOMOMYSZY
W 1981 roku rząd Turcji zlecił badania nad tym, czy muzyka disco zmienia orientację
seksualną myszy z hetero na homo. Otóż podobno zmienia.
WIELKI MUR KOSMICZNY?
Nie, nie chodzi tutaj o obiekt budowlany z Chin, ale ścianę galaktyk zaobserwowaną przez
teleskop Hubble'a 10 lat temu. Jest to jak do tej pory największa znana człowiekowi struktura
we wszechświecie, galaktyczny konglomerat oddalony od nas o około 200 milionów lat
świetlnych. Kosmiczny mur ma 500 milionów lat świetlnych długości, 300 milionów lat
świetlnych wysokości i 15 milionów lat świetlnych szerokości.
TREFNA PIĄTKA
Najsłynniejsze perfumy świata mają w nazwie cyferkę „5”, bo Coco Chanel uważała tę
cyfrę za szczęśliwą. Chanel 5 pojawiły się w perfumeriach 5.05. Tylko na piątkę w roczniku
biznesmenka nie chciała czekać i debiut odbył się w r. 1921.
Ciekawe, dlaczego?
CENNIEJSZE OD DIAMENTÓW
Jeżeli współczesna kobieta zażąda od mężczyzny dowodu miłości w postaci prezentu
z najdroższego materiału na świecie, czy wciąż będzie miała na myśli diamenty?
Wątpliwe.
Diamenty nadal co prawda sprzedają się w cenie ok. 30 milionów dolarów za kilogram,
lecz Saddam Husajn ustanowił swego czasu nowy rekord, oferując przemytnikom 200
milionów dolarów za kilogram przemysłowego uranu (dla niewtajemniczonych: piasek
z Księżyca przywieziony przez radzieckiego robota poszedł na czarnym rynku za jedyne 5
milionów dolarów).
Najdroższym „materiałem” świata jest dzisiaj ultrawysoka próżnia, dzięki której naukowcy
mogą uzyskać ekstremalne warunki pomiarowe. Jej manufaktura to wydatek rzędu 4 (w tym
miejscu 21 zer) dolarów. Do czasu, aż ktoś nie wpadnie na pomysł, jak ściągać ją taniej
z kosmosu, gdzie występuje w obfitych ilościach, będzie, niestety, tylko drożej.
FORTUNA W BUTELCE
Opłaca się wyławiać z morza butelki.
 W 1949 roku Jack Wrum, pracujący w San Francisco na restauracyjnym zmywaku, wyłowił
butelkę i został milionerem. W butelce znajdował się bowiem dokument stwierdzający, że jego
posiadacz jest upoważniony do 8 milionów spadku po Daisy Singer Alexander, ostatniej
dziedziczce fortuny rodu Singerów, którzy dorobili się na maszynach do szycia. Ekscentryczna
Daisy, która miała dość spekulacji rodzinnych na temat jej pieniędzy, w 1937 roku spisała
testament, zalakowała go w butelce i wrzuciła do Tamizy.
MARSZ PO ZIEMI
Przeciętny człowiek przemaszerowuje w swoim życiu dystans równy dwukrotnej długości
równika.
ROK KOSMICZNY…
…to okres potrzebny Słońcu na przejażdżkę po orbicie wzdłuż środka Mlecznej Drogi.
Mówiąc po ludzku, jest to około 225 milionów lat.
MUR CHIŃSKI W PIGUŁCE:
zbudowany w III wieku p.n.e.,
długość 2414 km,
jedyny wytwór ludzki widoczny na Ziemi z kosmosu.
VENA AMORIS…
…czyli żyła miłości (wierzyli w nią już starożytni!), odpowiedzialna j est za to, że nosimy
obrączki na palcu serdecznym. Przechodząc przez ten palec, biegnie prosto do serca.
Naszym zdaniem bardzo udany pomysł na deklarację, że wybraną osobę będziemy nosić
w sercu do końca życia.
JĄDRO ATOMOWE…
…tak się ma do pozostałych składników atomu, jak komar do stadionu piłkarskiego.
GDY PATRZYSZ NA SŁOŃCE…
…widzisz je takim, jakie było 8 minut temu. Tyle czasu potrzebuje słoneczne światło, by
przebyć dystans 149 600 000 km.
KAMIEŃ PŁYWACKI
Co sprawia, że pumeks jest jedynym kamieniem, który nie tonie? Odpowiedzialne za to są
uwięzione w nim gazy. Pumeks powstaje z silnie pienistej i równie silnie gazującej lawy.
ŚMIERĆ Z POWIETRZA
Jedyną znaną do tej pory śmiertelną ofiarą spadającego na Ziemię meteorytu był piesek
o imieniu Nakhla. Pechowe zwierzę zginęło w Egipcie w 1911 r.
 ***
Prawdopodobieństwo zgonu w wyniku porażenia piorunem – 1:6 milionów.
***
Prawdopodobieństwo zgonu w wyniku katastrofy lotniczej -1: 2 milionów.
KRZYWA WIEŻA W PIZIE…
…ma wysokość około 55 m i odchylona jest od pionu o 5 m. Ponieważ co roku odchyla się
średnio o milimetr, naukowcy dają jej jeszcze około stu lat stania, zanim runie ostatecznie.
20 PIĘTER…
…to wysokość, na jaką podniósłby się poziom wód w oceanach, gdyby lodowce
pokrywające Antarktydę całkowicie się stopiły.
RAFLEZJA…
…ten kwiat, odkryty w Malezji przez botanika Sir Stamforda Rafflesa, uważany jest za
największy na świecie. Średnica jego kielicha dochodzi do pół metra.
Zapach również raflezja ma wyjątkowy. Śmierdzi jak rozkładająca się ryba.
PIESZO PRZEZ BAŁTYK
Kiedy z duńskiej Kopenhagi można przejść pieszo do szwedzkiego Helsingborgu? Gdy
zamarznie Bałtyk. Ostatni raz wydarzyło się to w 1924 r.
Krewni i znajomi królika donoszą, że pieszy oraz kołowy ruch po morzu byłby hitem roku
wśród stęsknionych krewnych, gdyby tylko nie ten mróz!
SZANSE NA DŁUGOWIECZNOŚĆ…
…dokładnie zaś na przeżycie więcej niż 116 lat, kształtują się dla gatunku homo sapiens na
poziomie 1:2 miliardów.
Ale i tak człowiek jest ssakiem, który żyje najdłużej. Słonie i wieloryby zajmują pozycję
drugą, potem są żółwie, papugi i tak dalejaż do brzuchorzęstka, który żyje najkrócej, bo tylko
trzy dni.
***
W życiu świetnie jednak działa zasada wyjątków i wiadomo, że żółwica Harriet
z Galapagos, przywieziona do Europy jeszcze przez Karola Darwina, przeżyła w niewoli 177
lat. Zmarła 26 czerwca 2006 roku.
Człowiekowi w niewoli życie raczej się skraca, więc ta opcja na dłuższą wieczność
odpada.
Czekamy na inne propozycje.
KREW…
…potrzebuje zaledwie minuty, by okrążyć całe ludzkie ciało.
LECIWY BEZWĘCH
Babcia narzeka, że kawa nie pachnie dzisiaj tak, jak za jej młodości? Otóż pewnie pachnie
całkiem tak samo, tylko babcia nie potrafi tego wywąchać. Zmysł węchu jest pierwszym, który
wraz z wiekiem ulega przytępieniu.
PŁCI DOBOWE PREFERENCJE
Dziewczynki o wiele częściej rodzą się w nocy. Chłopcy odwrotnie. Co na to Księżyc?
ŻOŁĄDEK…
…musi produkować nową warstwę śluzu ochronnego mniej więcej co dwa tygodnie.
Inaczej nastąpiłaby jego samokonsumpcja.
 WYKICHNIĘTE POWIETRZE…
…porusza się z prędkością 1000 km na godzinę!
BÓL…
…jest jeźdźcem dużo wolniejszym. Zalicza zaledwie 0,1 km na godzinę.
NOWINA DLA ZNIECHĘCONYCH ŻYCIEM…
Otóż nie można się zabić, wstrzymując oddech. Albo inaczej – nikomu do tej pory jeszcze
się to nie udało.
CZŁOWIEK…
…jest jedynym wśród rzędu naczelnych, który nie posiada pigmentu na wewnętrznej stronie
dłoni.
Wyrażenie „człowiek o białych dłoniach” nabiera w związku z tym nowego znaczenia?
DZIECIĘCE KAPRYSY…
…w czasie posiłku można wytłumaczyć w sposób naukowy. Dzieci posiadają na językach
więcej kubków smakowych niż dorośli.
Ale bez przesady. Na hasło „przypalony jogurt” nie będziemy jednak reagować.
MRUGANIE…
…niczym diamenty, jest zdecydowanie domeną kobiet. Kobiety mrugają dwa razy tyle co
mężczyźni i czynią to szybciej.
NA PLECACH…
…śpi jedynie człowiek. Żaden inny ssak, ptak ani gad nie ryzykuje tak bezbronnej pozycji
w czasie odpoczynku.
MÓZG…
…waży zaledwie półtora kilograma, lecz zużywa aż po 20% z krążących po naszym ciele
krwi i tlenu.
TECHNOLOGIA ŁĄCZY!
Co mają ze sobą wspólnego: Anna Kurnikowa, Avril Lavigne, Osama bin Laden oraz
Michał Anioł?
Wszyscy użyczyli imienia słynnym wirusom komputerowym.
 TĘCZA…
…może się pojawić na niebie tylko wtedy, gdy nachylenie Słońca względem Ziemi wynosi
40 stopni.
Stąd apel do dzieci i poetów: nie wypatrujcie tęczy w letnie południe, choćby właśnie
przetoczyła się nad wami burza stulecia.
PRAWDZIWE PERŁY…
…roztapiają się w occie.
Niezła metoda na weryfikację autentyczności, szkoda tylko, że biżuteria po niej znika.
DISNEYWORLD…
…na Florydzie zajmuje obszar większy niż łączna powierzchnia pięciu najmniejszych
państw na świecie.
POMOCNIK KARCIARZA
Każdy król z talii kart posiada pierwowzór w historii: Pik – król Dawid, Trefl –
Aleksander Wielki, Kier – Karol Wielki, Karo – Juliusz Cezar.
PIĄTEK TRZYNASTEGO…
..wypada w miesiącach, które zaczynają się od niedzieli.
WAGA JEST (JEDNAK) RELATYWNA
Człowiek o masie ciała 65 kg ważyłby:
3 kg na Plutonie,
24 kg na Merkurym i Marsie,
11 kg na Księżycu,
70 kg na Saturnie,
75 kg na Neptunie,
160 kg na Jowiszu,
na Uranie i na Wenus mniej więcej tyle samo co na Ziemi.
PUSZYSTYM POLECAMY RÓWNIK…
…gdzie każde ciało waży o 1% mniej niż na północy lub południu globu. Poprawa humoru
w czasie urlopu gwarantowana.
RUDOWŁOSI…
…ponoć najlepiej czują się w Szkocji, gdzie rodzi się największy odsetek osób o tym
właśnie kolorze włosów.
 ZBĘDNIK WIEDZY O WYNALAZKACH
ZEGAR KONTRA ŚWIECZKA
Wynalazek zegara mechanicznego w Europie (circa 1283 r.) najbardziej przypadł do gustu
mnichom zakonnym.
Do tego czasu dyżurny mnich, odpowiedzialny za pobudkę reszty braci na modlitwy
o brzasku, musiał spać z zapaloną świeczką włożoną między palce u nogi. Wrażliwi budzili
się o czasie, czując przykre gorąco koło stopy, bardziej gruboskórni na zapach swądu palonej
skóry lub zwęglającego się paznokcia.
Czy kogoś zdziwi informacja, że wynalazcą tego zegara byli… mnisi? Historia podaje, iż
wynalazku dokonano w klasztorze Augustianów w Dunstable, hrabstwo Bedfordshire
w Anglii.
***
Pierwszy zegar posiadał tylko jedną wskazówkę, służącą do wskazywania godziny.
Wskazówki minutowa i sekundowa zaczęły się pojawiać na cyferblatach dopiero w XVI
i XVII wieku.
***
Jak zapewniają nas konstruktorzy zegara w Greenwich, sterujący nim mechanizm
komputerowy jest tak precyzyjny, że na opóźnienie o 1 sekundę trzeba poczekać około 4000
lat.
Ciekawe tylko, czy naszym następcom będzie się to chciało sprawdzać…
***
Godzinna wskazówka na tarczy londyńskiego Big Bena mierzy 2 metry 70 cm, a minutowa 4
metry 30 cm. I oczywiście każda ma trzy duplikaty, ponieważ Big Ben, niczym Światowid,
posiada aż cztery oblicza!
STARUSZKA WINDA
Tak, tak…. Winda jest rzeczywiście staruszką, chociaż nadal zaliczana jest w poczet tzw.
„wynalazków współczesności”.
Pierwszą windę skonstruował Amerykanin Elisha Graves Otis i zaprezentował na Wystawie
światowej w Nowym Jorku w 1853 roku. Założona przez Otisa firma Otis Elevator Company
(dzisiaj funkcjonująca pod nazwą United Technologies Corporation) jest do dziś największym
producentem wind na świecie.
BRAKTEAT TO…
a) rodzaj tańca, podobny do breakdance'a,
b) odmiana traktatu,
c) rodzaj monety.
Odpowiedź prawidłowa to oczywiście c.
Brakteat to cienka blaszana moneta wybijana jednostronnie. W powszechnym użyciu
w średniowieczu. Brakteatami były np. denary.
400 REWOLUCJI W JEDNYM ŻYCIU
Za najbardziej płodnego wynalazcę uważa się George'a Westinghouse'a, Amerykanina, który
był pomysłodawcą m.in. hamulców kolejowych oraz sygnalizacji kolejowej.
Opublikował w swym życiu ponad 400 patentów.
GILOTYNA NIE OD GUILLOTINA
 Gilotyna nie była skonstruowana przez dr. Józefa Ignacego Guillotina (1738-1814), choć
prawdą jest, że jako członek francuskiego rządu rewolucyjnego doktor popierał ustawę o karze
śmierci dla arystokracji i to on poddał myśl, że narzędziem uśmiercającym mogłoby być coś,
co by szybko odcinało winowajcom głowy.
Prokurator generalny Pierre-Louis Roederer poprosił o projekt takiego urządzenia innego
lekarza, Antoine'a Louisa, zaś pierwszy działający model gilotyny zbudowany został
w Niemczech. Do dziś nie jest jasne, dlaczego urządzenie nazwano na cześć dr. Guillotina.
We francuskim „e” zostało dodane do nazwy po to, by łatwiej można było rymować ten
wyraz z innymi, układając rewolucyjne pieśni.
LEPSZE ZAKUPY
Pierwszy dom towarowy na świecie otworzono w Paryżu (gdzieżby indziej?).
Był to Bon Marche, a wielka inauguracja tego nowego typu sprzedaży odbyła się w roku
1838.
 Po upływie około trzydziestu lat wyglądem i organizacją Bon Marche nie odbiegał wiele od
współczesnych przybytków tego rodzaju.
Budynek, do którego w 1876 roku przeniesiono Bon Marche, został zaprojektowany przez
Gustawa Eiffela, pana, który wsławił się inną, kultową paryską budowlą.
HISTORIA Z GAZETĄ
Pierwsza gazeta pojawiła się na świecie 400 lat temu w Belgii, w Antwerpii. Jej
pomysłodawcą był drukarz Abraham Verkoeven, znany w mieście kompan niestroniący od
kieliszka.
Musiało jednak upłynąć kilkanaście lat, zanim pomysł został podchwycony przez resztę
świata.
Pierwsi byli tutaj Brytyjczycy. 24 września 1621 roku puścili w obieg gazetę zatytułowaną
„Corante albo wieści z Włoch, Niemiec, Węgier, Hiszpanii oraz Francji” (tytuł oryginału:
„Corante, or Newes from Italy, Germany, Hungarie, Spaine and France”).
Złoty wiek gazety rozpoczął się jednak dopiero w drugiej połowie wieku XIX, kiedy
wynaleziono technologie umożliwiające produkcję papieru o dowolnym kształcie i rozmiarze.
ZANIM BYŁO ZDJĘCIE
Zanim pojawiły się na świecie zdjęcia, te charakterystyczne, kojarzone z odcieniami sepii,
był dagerotyp, pierwowzór fotografii.
Materiałem światłoczułym przy wywoływaniu była tu warstewka jodku srebra na
powierzchni posrebrzonej płytki miedzianej. Obraz utrwalano następnie w roztworze soli
kuchennej. W ten sposób uzyskiwano negatyw.
Nazwa „dagerotyp” pochodzi zaś od nazwiska francuskiego wynalazcy Louisa Jacques'a
Daguerre'a, współpracownika Josepha-Nicephore'a Niepce'a, którego uważa się za
faktycznego ojca fotografii. W 1826 r. otrzymał on pierwszy trwały obraz fotograficzny na
specjalnym asfalcie. Jednocześnie datę tę uznaje się za początek fotografii.
FAKSU DŁUGA DROGA DO POPULARNOŚCI
Choć maszyny do faksowania używamy na dobre właściwie dopiero od lat 80. ubiegłego
wieku, jest ona dużo bardziej leciwa. Wszystko dlatego, że nie zrobiła błyskawicznej kariery
i musiało upłynąć ponad sto lat, zanim weszła do powszechnego użytku.
Techniki faksowania zaczęto używać około roku 1924, a pionierami w tej dziedzinie były
redakcje prasowe, które w ten sposób „transmitowały” między sobą zdjęcia.
Sam pomysł „faksowania” i prototyp urządzenia faksującego (w bardzo uproszczonej
formie) wyszedł natomiast już w roku 1842 od szkockiego filozofa i psychologa Aleksandra
Baina (1818-1903).
KOMPUTEROWE DZIEWCZYNY (GÓRĄ)
Autorką pierwszego, choć nigdy nie wykorzystanego programu komputerowego była hrabina
Augusta Ada King, znana również jako Ada Lovelace – nie kto inny, a sama córka Lorda
Byrona, urodzona w 1815 roku. Angielska szlachcianka napisała go dla Charlesa Babbage'a,
twórcy tzw. maszyny analitycznej, uważanej dzisiaj za prototyp komputera.
Pierwszy komputerowy program funkcj onalny również stworzyła kobieta, amerykańska
pani admirał floty wojennej Grace Murray Hopper (1906-1992). Umożliwił on działanie
urządzenia zwanego Mark I Computer, czyli pierwszego kalkulatora.
MORDERSTWO NA CZAS
Wytrącający nas z błogiego snu, terkoczący, piszczący, pikający, a nawet podskakujący na
stoliku budzik wcale nie jest wynalazkiem markiza de Sade (wieść niesie, że miał mu
przypominać o randkach, na jakie sławetny markiz wiecznie był poumawiany). Prawdziwym
wynalazcą budzika jest Amerykanin Levi Hutchins z miasta Concord w stanie New Hampshire,
a wynalazek został opatentowany w roku 1787.
Pomysłowy Hutchins drogo jednak zapłacił za swoją inwencję. Na początku jego wynalazek
był w stanie dzwonić tylko o jednej porze – o 4 nad ranem. Jeśli wierzyć historyjce
opowiadanej w Concord do dzisiaj, Hutchins został zamordowany przez swoją żonę pewnego
ciemnego, zimowego poranka o godzinie 4.05…
Oficjalnie Levi Hutchins zmarł na zawał serca.
DLA KOGO… NAUKA?
Koncept, iż wykształcenie powinno być powszechnie dostępne dla wszystkich, bez względu
na pochodzenie, klasę społeczną i majątek, po raz pierwszy pojawił się w starożytnych
Chinach. Wielkim jego orędownikiem był najsłynniejszy chiński filozof Konfucjusz (551-479
p.n.e.).
***
Pierwsze historycznie udokumentowane publiczne szkoły zakładano w starożytnej Sparcie.
Przeznaczone były one jednak tylko dla chłopców, których szkolono tam przede wszystkim
w sztuce wojennej. W drugiej połowie V wieku p.n.e., głównie pod wpływem sofistów
dążących do stworzenia idealnego państwa idealnych obywateli, szkolne programy
wzbogacono o filozofię oraz nauki społeczne i polityczne.
***
W Europie koncept darmowej szkoły publicznej upowszechnił się ponad dwa tysiące lat po
wynalazku, w okresie oświecenia.
***
Zaś pierwsze na świecie przedszkole (płatne) zostało otwarte w 1837 roku w Blankenburgu
(ówczesne Prusy). Otrzymało nazwę kindergarten („ogród dzieci” lub „ogród dla dzieci”),
a jego założycielem był wybitny pedagog i teoretyk wychowania małych dzieci Friedrich
Froebel (1782-1852).
TENIS ZIEMNY…
…to wynalazek Francuzów z XII wieku. Zamiast rakiet do odbijania piłki używano
wówczas dłoni, stąd francuska nazwa gry: jeu de paume (gra w dłonie).
W PIŁKĘ NOŻNĄ…
…pierwsi grali Chińczycy już 400 lat p.n.e.
***
W Europie na pomysł kopania piłki nogą wpadły angielskie dzieci w XI wieku i stamtąd gra
rozprzestrzeniła się na resztę kontynentu.
KOSZYKÓWKĘ…
…znali już ponoć Majowie, ale współczesnemu światu podarował ją Kanadyjczyk James
Naismith w 1891 r. Rolę pierwszych koszy spełniały skrzynki po brzoskwiniach
przymocowane do balustrad na sali gimnastycznej.
NA POMYSŁ GRY W SIATKóWKĘ…
…wpadł w 1895 r. William Morgan z Massachusetts. Zrobił to z myślą o starszawych
biznesmenach prowadzących siedzący tryb życia, dla których wynaleziona cztery lata
wcześniej koszykówka okazała się sportem nazbyt forsownym.
 EKSPRESIK POMYSŁÓW
Spinacz biurowy to wynalazek norweskiego urzędnika Johanna Vaalera, opatentowany
w 1899 r.
Za najstarszą monetę świata uważa się electrum stater, wybitą za króla Gygesa z Lydii (teren
obecnej Turcji) w 670 r. p.n.e.
Najstarszy zachowany banknot został wypuszczony przez Bank of England w 1699 r.
i posiada nominał 555 funtów. Jednocześnie jest jednym z największych na świecie – mierzy
11,4 cm x 19,1 cm.
Ojcem wieżowca jest Amerykanin William Le Baron Jenney, architekt z Chicago, który
w 1885 r. zaprojektował 10-piętrowy budynek na siedzibę firmy ubezpieczeniowej Home
Insurance.
Pierwszą kamerę filmową wykorzystującą technikę celuloidową opatentował w 1888 r.
William Friese-Greene.
Pierwszą kliszę 35 mm opatentował Tomasz Edison w 1889 r., zaś w latach 1890-1894
przedstawił światu pierwszy kinetograf oraz kinetoskop.
Wynalazek wagi przypisuje się rozkochanym w handlu i targach Egipcjanom. Pierwowzór
sprzed 5 tysięcy lat miał drewniane ramiona i talerze do ważenia zawieszone na sznurkach.
Pierwsze lokówki weszły w użycie 1500 lat p.n.e. w Syrii. Były to metalowe pręty, które
rozgrzewano w ognisku.
Plastyk został wymyślony przez Leo Baekelanda w 1907 r. pod nazwą „bakelite”. Obecnie
co roku produkowane jest na świecie ponad 50 milionów ton tego cudownego materiału.
Pierwsze na świecie biuro podróży założył Thomas Cook z Leicester w Anglii w 1845 r.
Drugie powstało we Wrocławiu w r. 1863.
MEDYCZNA COLA
Pierwotnym przeznaczeniem coca-coli, najsłynniejszego napoju gazowanego świata, było
leczenie bólu głowy oraz kaca. Odnotujmy jednak, że w 1886 r. receptura opatentowana przez
Johna Pembertona, ojca coli, znacznie różniła się od jej nowoczesnej wersji. Zawierała
wyciąg z owoców koli (rodzaj wiecznie zielonego drzewa), znanego stymulatora oraz z liści
koki (krasnodrzewu pospolitego), z którego całkiem inna gałąź przemysłu używkowego po dziś
dzień wytwarza kokainę.
SZACHY…
…może nie są stare jak świat, ale na pewno jak ludzie.
Polscy notable przyswoili sobie grę w szachy około 900 lat temu – przywędrowała ona do
nich z zachodu Europy, dokładnie zaś z Hiszpanii, gdzie gra rozpowszechniła się dzięki
Arabom. Nie Arabowie jednak byli ich wynalazcami, a Hindusi (V wiek), chociaż na terenach
starożytnej Mezopotamii odkryto terakotowe, liczące sobie 8 tysięcy lat figurki, które można
uznać za prototyp szachowych pionków.
OKULARY PRZECIWSŁONECZNE…
…to wynalazek Eskimosów, choć Anglik James Ayscough do dzisiaj zachowuje na nie
patent, otrzymany w 1742 r. Okulary Eskimosów miały chronić oczy przed śnieżycami i były
robione z drewna oraz kości zwierząt. W okrągłych, drewnianych lub kościanych „szkłach”
wycinane były wąskie, poprzeczne dziurki.
 HISTORIA W CIAPKI
ALBO BIAŁO-CZARNE FORTEPIANU PRZYPADKI
Klasyczna klawiatura prezentuje się nam w tonacji czarno-białej podobno nie tylko dlatego,
by ją było dobrze widać. W trosce o jak najdłuższe życie klawiszy wynalazca fortepianu,
Włoch Bartolomeo Cristofori zadecydował, by były one wytwarzane z najtrwalszych
materiałów, stąd użył kości słoniowej i hebanu. Koszt nie był dla Cristofori problemem. Swój
pierwszy instrument skonstruował bowiem na zamówienie opływającej we wszelkie dostatki
rodziny Medici z Florencji.
KTO UBIEGŁ GUTENBERGA
Zanim Gutenberg wynalazł druk (potocznie mówiąc, w rzeczywistości sprawa jest bardziej
skomplikowana), starożytni Chińczycy rozpowszechnili metodę tzw. odbitki drzeworytniczej.
Najstarsza zachowana książka, w formie zwoju, wykonana tą metodą, to zbiór buddyjskich
mądrości i aforyzmów o nazwie „Diamentowa Sutra” z 868 roku, odkryta w jaskini w Chinach
w 1906 r.
Z CZEGO ODWTARZAĆ
Przechodzący właśnie do historii odtwarzacz VCR został wyprodukowany przez japońską
firmę SONY w 1975 r.
 Płyta kompaktowa, która jeszcze nie przechodzi do historii, ale pewnie niedługo zacznie
znikać, pojawiła się na rynku w r. 1982 jako wspólne dziecko koncernów SONY i Philips.
iPody, cudowna progenitura amerykańskiej firmy komputerowej Apple, „wykluły się” pod
koniec r. 2001 i wciąż zachowują popularność.
TWAIN RACJONALIZATOR
Ojcem elastycznej szelki był sam Mark Twain. We wniosku patentowym, który złożył
w 1871 roku jeszcze pod swoim oryginalnym imieniem Samuela Clemensa, tak wyjaśnił
działanie wynalazku: „udoskonalenie tradycyjnej szelki przypinanej na guziki do
podtrzymywania kamizelek, pantalonów i innych części garderoby”. Twain-Clemens dokonał
swego wynalazku w okresie, gdy wciąż sądził, że jego przeznaczeniem jest kariera ruchliwego
pilota parostatku kursującego po Mississippi.
Ciekawe, czy gdyby od początku był mało ruchliwym pisarzem, świat znałby dziś
wynalazek praktycznej, rozciągliwej szelki?
JAK DRZEWIEJ W UBIKACJI BYWAŁO
Papier toaletowy (nazwiemy go w skrócie PT) w formie, jaką znamy obecnie, został
wyprodukowany w 1890 roku przez firmę Scott Paper Co.
Do tego czasu ludzie radzili sobie, jak mogli, i w roli PT występowały:
Starożytny Rzym – gąbka na patyku namoczona w słonej wodzie,
Anglia w czasach wikingów – niewykorzystane kłaki wełny, Średniowiecze – płaski patyk
trzymany w oddzielnym wiaderku koło wychodka,
Francja, wiek XVIII – koronka,
Eskimosi – śnieg i mech,
Hawajczycy – orzech kokosu,
Indie – woda i lewa ręka,
Kultury nadmorskie – muszle małż,
Wszystkie kultury po trochu – kartki z książek oraz siano.
***
PT-ową technologię jako pierwsi opracowali jednak Chińczycy, gdzie Biuro Artykułów
Imperialnych już w roku 1391 produkowało rocznie 720 tysięcy arkuszy PT (w wymiarach 70
cm x 100 cm), które przeznaczone były do użytku przez rodzinę cesarską.
PIŁECZKA PINGPONGOWA…
…jest, zdaniem badaczy (ba-da-czy?), artykułem, który najtrudniej spuścić w klozecie.
SPRAWA GRUPOWA
Jeżeli kogoś (mężczyznę!) jeszcze raz weźmie na drwiny, że kobiety lubią chadzać do
toalety grupowo, niechaj wie, że to obyczaj, który przejęły w spadku po starożytnych
Rzymianach.
Dwa tysiące lat temu zwyczaj grupowego załatwiania osobistych potrzeb był powszechny.
Publiczne ubikacj e w Rzymie były zbiorem dziur w posadzce, nad którymi siadało się
wspólnie. Pomysł na oddzielne kabiny pojawił się dopiero w renesansie.
SZYK PD SCHICKA
Nie ma jak desperacja. Mając dość golenia się w lodowatej wodzie na Alasce, Jakub
Schick wymyślił w 1923 roku maszynkę do golenia.
Pierwsze modele wymagały od użytkowników wyjątkowej sprawności manualnej. Gdy
jedna ręka jeździła po buzi żyletką, druga przytrzymywała kilkukilogramowy silnik. Ale i tak
wynalazek powitano na rynku owacyjnie.
SZTUCZNE ZĘBY…
…istniały już w wieku XV, choć na większą skalę zaczęto ich używać dopiero w latach 20.
XIX wieku we Francji.
O popularności zadecydowała cena – protezy zrobiły się wówczas dość tanie, bo do ich
produkcji używano zębów wyrywanych żołnierzom poległym w czasie wojen napoleońskich.
A tych w owym czasie było naprawdę pod dostatkiem.
SZORUJ ZĘBY OD RANA!
Pierwszą szczoteczkę do zębów wymyślono w Chinach w czasie, gdy Krzysztof Kolumb
odkrywał dla świata nowe kontynenty – dokładnie w 1498 r. Najpierw używano do jej
wytwarzania włosów z wieprza, potem z końskich ogonów i grzyw. Włoski nylonowe zostały
wynalezione przez DuPonta w 1938 roku.
ZAMEK (NIE)BŁYSKAWICZNY
W ciągu zaledwie 10 lat od inicjacji programu podróży kosmicznych naukowcy byli
w stanie wysłać człowieka na orbitę okołoziemską. Jednak naukowcy pracujący nad
technologią zamka błyskawicznego potrzebowali na realizację swojego zamierzenia aż 23 lat!
Funkcjonalna wersja „suwaka” pojawiła się w roku 1914 i była efektem pracy Amerykanina
Gideona Sundbacka.
LOT NAD LA MANCHE
Pierwszym odważnym, który na skrzydłach przefrunął nad kanałem La Manche, był Louis
Bleriot w 1909 r., oczywiście na jednopłatowcu własnego projektu i manufaktury.
Juliusz Verne tak opisałby ten rekord: trzydzieści siedem kilometrów w trzydzieści pięć
minut podróży.
 DWA KÓŁKA
Pierwszym odważnym, którzy wsiadł na dwa kółka, był niemiecki baron Karl von Drais,
lecz, że uczynił to w Paryżu, spory o „narodowość” roweru trwają do dziś. Pojazd Draisa
składał się z dwóch kół i poręczy i był napędzany siłą ludzkich nóg, odpychających się od
ziemi (stąd niektórzy do dziś preferują nazwę „maszyna biegowa”).
Również do dziś trwają spory o to, dlaczego nazwano go wówczas rowerem, a nie, dajmy
na to, odmianą hulajnogi.
***
Rekord świata w wielkości roweru pobił Dave Moore, architekt tzw. frankencykla
o średnicy kół 3,05 metra.
***
Zaś za ojca współczesnego roweru uważa się Szkota Kirkpatricka McMillana, który w 1840
r. wzbogacił francuski prototyp o kierownicę oraz pedały z przerzutką.
PRZODKIEM SAMOCHODU…
…była cynosfera – trójkołowiec z 1875 r. napędzany przez dwa psy biegnące po kołach.
Konstruktorem pojazdu był Francuz M. Huret.
 Ówczesna prasa doniosła, że najwięcej emocji wynalazek wzbudził wśród członków
towarzystwa ochrony zwierząt. Były to emocje skrajnie negatywne.
BRACIA LUMIERE..
…wpisali się co prawda w historię cywilizacji jako ojcowie kinematografii, lecz ich
wybór scenariusza dla pierwszego ruchomego obrazu był mało fortunny. Na widok pędzącego
po ekranie czoła pociągu większość widzów uciekła w popłochu z kina.
SFERA ARMILARNA…
…inaczej sferyczne astrolabium, to najstarszy zachowany przyrząd astronomiczny,
wynaleziony w 255 r. p.n.e. przez greckiego uczonego Eratostenesa, a udoskonalony w I w.
p.n.e. przez starożytnych Chińczyków. Był to model sfery niebieskiej, który służył do
określania położenia ciała niebieskiego w astronomicznym układzie współrzędnych.
W renesansie stał się symbolem wiedzy i wykształcenia.
***
Podczas gdy europejscy notable pozowali do portretów z astrolabium, Chińczycy nie
marnowali czasu i wymyślili, jak wykorzystać urządzenie do budowy pierwszych na świecie
mechanicznych zegarów.
HELIKOPTER
…to jeszcze jeden wynalazek genialnego Leonarda da Vinci (naszkicowany około r. 1483),
na którym współczesny geniuszowi świat nie mógł się poznać nie tyle z braku wyobraźni, co
braku technologii.
Czy zaskoczymy kogoś, podając, że przed Leonardem na pomysł budowy helikoptera wpadli
Chińczycy i uczynili to już w IV w. p.n.e…? Nie?
Tak myśleliśmy.
CAMERA OBSCURA…
…zwana także kamerą otworkową, to prototyp aparatu fotograficznego. Jako pierwszy
zastanawiał się nad jej działaniem już Arystoteles w IV wieku p.n.e., zaś w 1505 r. Leonardo
da Vinci opisał jej działanie w połączeniu z pracą ludzkiego oka.
NAJSTARSZE DROGI…
…były budowane wzdłuż szlaków wędrówek starożytnych narodów około 3000 lat p.n.e. na
terenach między Kaukazem a Zatoką Perską. Nieprzypadkowo był to także okres intensywnego
rozwoju ruchu kołowego.
PIERWSZA AUTOSTRADA…
…powstała na trasie między Kolonią a Bonn w latach 1929-1932. Wielkim fanem autostrad
był Adolf Hitler, który w r. 1933 zainicjował konstrukcję sieci szybkich tras samochodowych
zwanych Reichautobahnen, zaczynając od sławnego odcinka Frankfurt-Darmstadt-Mannheim-
Heidelberg.
ZAPALNICZKA…
…istniała, zanim wymyślono współczesne zapałki, czyli takie, które zapalają się poprzez
tarcie.
Skonstruował ją w 1823 roku Niemiec Johann Wolfgang Dobereiner; początkowo znana
była jako lampa Dobereinera, a opierała swoje działanie na szybkim spalaniu wodoru
w obecności platyny.
Zapałkę wymyślił trzy lata później aptekarz angielski J. Walker. Składała się z chloranu
potasowego, siarczku antymonu i krochmalu i zapalała się przez potarcie o szklisty papier.
 POCAŁUJ MNIE
Mistrzostwo świata w długości pocałunku należy do amerykańskiej pary Levin-Crha, którzy
24 września 1984 r. zakończyli pocałunek trwający bez przerw przez 17 dni i 10,5 godziny.
PIERWSZEŃSTWO DLA CHIŃCZYKA
Chińczycy, co jeszcze mamy wam zawdzięczać?
Gdy 2500 lat przed narodzeniem Chrystusa mieszkańcy Europy zajęci byli ciosaniem dzid,
Chińczycy budowali pierwsze fabryki jedwabiu.
Gdy starożytni Rzymianie podbijali Europę mieczem, Chińczycy podbijali Daleki Wschód
za pomocą handlu. Wymyślili eksport i sprzedawali jedwab na tereny Indii, Turcji oraz Persji.
„Jedwabny szlak” dróg i osad, który zachował się do dziś, miał ponad 6000 km długości.
Jedyna jego wada – nie widać go z kosmosu.
MITOLOGIA CZARNEJ DZIURY
Do wszystkich fanów czarnych dziur i serialu „Star Trek”: czarne dziury „wsysają” materię
do środka tylko wtedy, gdy materia znajdzie się w bardzo bliskiej odległości od nich. Stąd
gdyby Słońce zastąpione zostało czarną dziurą, orbita Ziemi pozostałaby bez zmian.
Zainteresowanym podajemy również pełną nazwę „błękitnego olbrzyma”, czyli czarnej
dziury odkrytej w lutym 2005 r. w naszej galaktyce: SDSS J090745.0+24507.
KOŚCIÓŁ MARIACKI…
…w Gdańsku, wybitne osiągnięcie gotyckiej architektury ceglanej, jest największym tego
typu w Europie. Również jednym z najdłużej budowanych. Wznoszono go nieprzerwanie od
1343 do 1502 roku.
***
A do tego mają gdańszczanie swój Jarmark Dominikański, który odbywa się tam od ponad
750 lat i jest najstarszą tego typu imprezą na świecie!
PAŁAC KULTURY I NAUKI…
…pochłonął 34 miliony cegieł.
PTASI KOMBINEZON
Kostiumy w kształcie ptaków, które w czasie pandemii „czarnej śmierci” nosili stróże
porządku oczyszczający ulice średniowiecznej Europy z ciał umarłych, były nie tyle symbolem
czasów, co prototypem kombinezonu ochronnego.
Dziób ptaka w takim kostiumie wypełniony był octem oraz silnymi substancjami
zapachowymi, które miały za zadanie blokować trupi smród, a jednocześnie zmniejszać ryzyko
styczności ze śmiertelnymi zarazkami.
 RZEDNIE MINA NA TAKĄ MINĘ
Jedną z najstarszych jednostek wagi była tzw. mina babilońska, jednak trudno określić, ile
właściwie wynosiła. Dwie zachowane do naszych czasów jednostki tej wagi znacznie się
między sobą różnią. Jedna wynosi 640 gramów, druga – 978 gramów.
Postulat, że może mamy do czynienia z miną królewską i miną pospolitą, jest politycznie
niepoprawny…?
MIKROFALÓWKĘ…
…wynalazł Amerykanin Percy Spencer w połowie lat 40. ubiegłego wieku.
Wynalazek był całkowicie przypadkowy. Stojąc nieopodal radaru, Percy poczuł, że jest
mokry. Brązowa plama na spodniach okazała się być kawałkiem roztopionej czekolady z jego
kieszeni.
KARCZMA POLSKA…
…spowita jest w mroki niedopowiedzeń, ale wiadomo, że karczmy istniały na terenie
Polski już w wieku XI. Wspomina o nich w swoich kronikach już Gall Anonim. Nazywano je
tabernami i z początku funkcjonowały jedynie w okolicach miejskich targów i punktów
celnych przy mostach. Od XIII wieku zaczęły się upowszechniać na wsiach i przy głównych
drogach.
 ZBĘDNIK WIEDZY O ZWIERZĘTACH
SCHABOWE A WIEPRZOWY POT
„I spocił się, jak, nie przymierzając, prosię!” Taka wstawka konwersacyjna pewnie wpadła
w ucho niejednemu z nas. Tymczasem, gdyby świnie umiały mówić (a przynajmniej gdybyśmy
je umieli zrozumieć), bylibyśmy w nie lada tarapatach. Świnie bowiem się nie pocą!
Zaś ich ulubiona forma spędzania wolnego czasu, czyli zabawy w błocie, to właśnie efekt
tego fizjologicznego mankamentu. Świniom chodzi po prostu o chłodzenie ciała.
***
Ci sami naukowcy twierdzą, że gdyby świnia się pociła, byłaby zwierzęciem tak samo
czystym jak koń.
***
Uprzedzamy pytanie smakoszy i odpowiadamy: trudno przewidzieć, jaki wpływ miałaby
potliwość świń na smak schabowych…
BEZPRAWNE KACZKI
Każdy dźwięk może być powtórzony przez echo. Tak działają prawa fizyki, potrzebne są
tylko odpowiednie do wytworzenia tego echa warunki, prawda?
Nieprawda.
Dźwięki produkowane przez kaczki, czyli „kwakanie”, opierają się echu.
Nie ma oficjalnej odpowiedzi dlaczego.
PSIE HISTORIE
Ludzie hodują psy już od co najmniej 10 tysięcy lat. Najstarszy gatunkiem hodowlanym
uwiecznionym przez człowieka w sztuce jest chart perski (saluki). Jego podobizna ozdabia
przedmioty pochodzące sprzed 9 tysięcy lat z terytorium południowej Arabii.
***
Malutkie pieski rasy chihuahua były darzone specjalnymi względami przez Azteków.
Członkowie rodziny królewskiej używali ich jako ogrzewaczy rękawów, gdyż pieseczki
z powodzeniem chowały się wewnątrz rękawów. Z kolei kapłani poświęcali chihuahua
w trakcie obrządków pogrzebowych jako amulety dla zmarłych, mające chronić przez złymi
duchami.
Jakby na to nie patrzeć, chihuahua miały wśród Azteków wyjątkowo pieskie życie.
***
Poniżej lektura obowiązkowa dla amatorów posiadania czworonożnego, szczekającego
przyjaciela.
Piątka psów najinteligentniejszych:
border collie
owczarek niemiecki
golden retriever
doberman
pinczer
Piątka psów najmniej rozgarniętych:
shih tzu
basset hound
mastif
beagle
 chow-chow
KOCIE FANABERIE
Chociaż krowy, owce, kozy i inni czworonożni przyj aciele ludzkiego obejścia pojawiają
się w Biblii w ilościach hurtowych, kot nie pojawia się tam ani razu. Jedynie Talmud
(żydowski katechizm) zaleca ludziomhodowanie kotów, bo pomagają utrzymać obejście
w czystości.
***
Praprzodkiem kota (również psa, niedźwiedzia i szopa pracza) było niewielkie stworzenie
sprzed 50 milionów lat, przypominające wyglądem łasicę, o nazwie Miacis. Genezę
miauczenia mamy wyjaśnioną, ale co z pozostałymi członkami rodziny, gdy się dowiedzą,że
ich pra– ….-pradziadek był miauczkiem?
***
Przeciętny kot ma po 12 wąsików po każdej stronie pyszczka.
ŻYRAFIE OSOBLIWOŚCI
Tak jak wszystkie ssaki żyrafa posiada jedynie siedem kręgów szyjnych. A mimo to jej szyja
i tak może dochodzić do trzech metrów długości.
***
Oprócz niecodziennej szyi żyrafa może się również pochwalić niecodziennym językiem. Jest
on czarny, ma ponad pół metra długości i służy swej właścicielce między innymi do mycia
uszu!
***
Żyrafa cieszy się także najdłuższym ogonem wśród ssaków lądowych. Te najbardziej
okazałe mają do 2,5 metra długości.
***
Jak głosi legenda (raczej makabryczna), pierwsza żyrafa, która zawitała do Europy, oddała
życie na arenie starożytnych rozrywek olimpijskich, w Koloseum. Uważając, iż dziwaczne,
długoszyje stworzenie jest krzyżówką lamparta i wielbłąda, Rzymianie czuli się ponoć
ogromnie zawiedzeni, gdy zamiast wściekłej obrony żyrafa dała się niemal dobrowolnie
uśmiercić.
NAJWIĘKSZA MRÓWKA…
…na świecie to mieszkanka Brazylii Dinoponera quadriceps, która może osiągać nawet 4
cm długości. Najmniejsza – to rezydentka Tajlandii Leptanneila thai o długości pół milimetra.
W Polsce rej wśród mrówek wodzi gmachówka drzewotoczna, szczycąca się całymi 15
milimetrami ciała.
W JAK WIELBŁĄD
Wielu zoologów uważa, że wielbłądy pochodzą z Ameryki Północnej i jako gatunek mają 40
milionów lat. Ponoć powędrowały do Azji przez Alaskę przed ostatnim zlodowaceniem.
 ***
Spragniony wielbłąd może jednorazowo wypić do 200 litrów wody.
 ***
Dłużej od wielbłąda bez wody mogą wytrzymać szczur oraz żyrafa.
***
Mama wielbłądzica jest doskonale przygotowana na największe upały. Jej mleko nigdy się
nie zsiada. (Uwaga do miłośników jogurtów: wasze marzenie o skosztowaniu wielbłądziego
jogurtu raczej się zatem nie spełni.)
NAJMNIEJSZĄ MAŁPKĄ…
…świata jest marmozeta pigmejka z amazońskiej puszczy. Ma ok. 15 cm wzrostu i waży ok.
14 dekagramów.
NIEMUZYKALNA KOBRA
W błędzie jest ten, kto wierzy, że to muzyka fakira wprawia drapieżną kobrę w stan
odurzenia i powstrzymuje od ataku na otoczenie. Kobry są głuche jak pień, choć dzięki
specjalnemu nerwowi potrafią wyczuwać wibracje powietrza.
Dlaczego więc nie atakują?
Po pierwsze mądrzy fleciści wykorzystują w swoich przedstawieniach nie kobry
królewskie, najbardziej jadowite na świecie, lecz kobry indyjskie, dużo mniej agresywne
i śmiercionośne. Po drugie bardziej niż o muzykę fakir dba o nieustanny ruch swoich rąk.
W oczekiwaniu na idealny moment, gdy cel ataku w końcu znieruchomieje, kobra czeka bez
końca, a flecista zachowuje życie.
***
Jeden gram jadu kobry królewskiej może uśmiercić 150 osób. W śpiączkę można zapaść już
od samego jego zapachu.
AMERYKAŃSKIE ŁOSIE…
…posiadają cztery żołądki.
KR0WIE…
…odbija się co 40 sekund.
WIELORYBY…
…śpiewają rymowane piosenki.
***
…słyszą się nawzajem z odległości 800 kilometrów.
***
…mają język, który waży więcej niż słoń, i serce wielkości samochodu.
***
…a nade wszystko posiadają szybko rosnące potomstwo. Dzidziul płetwala błękitnego ma
siedem metrów długości w momencie narodzin i przybiera na wadze z prędkością 5
kilogramów na godzinę.
OŚMIORNICA…
…posiada serce główne i dwa serca pomocnicze ulokowane w skrzelach.
NIEDŹWIEDZIE POLARNE…
…są leworęczne. Podobno wszystkie bez wyjątku.
TWOJA ULUBIENICA – ZŁOTA RYBKA
Pamięć akwariowej rybki ulega wymianie co trzy sekundy. Oznacza to, że widząc cię, twoja
wodna ulubienica nie tylko nie pamięta, kim jesteś, lecz generalnie nie ma bladego pojęcia,
gdziejest, kim jest ani po co to wszystko.
 ***
Gdybyś trzymał kolorową rybkę w ciemnym pokoju, stopniowo straciłaby całe swoje
ubarwienie.
PIJANA MRÓWKA…
…zawsze przewraca się na prawą stronę.
Pytamy: kto i po co dokładnie robił takie badania?
WYŚCIGOWIEC
Z jaką szybkością porusza się ślimak winniczek, jeden z najszybszych zawodników
w swoim gatunku? Czapki z głów – prawie pół kilometra na godzinę!
Z tym, że znowu czujemy się w obowiązku zapytać: kto i gdzie czekał na niego ze stoperem?
SŁONIOWE DANE
Słonie żyją mniej więcej tyle, ile człowiek. Z tą jednak zasadniczą różnicą, że ostatni stały
ząb wyrasta im w wieku 40 lat.
***
W epoce lodowcowej słonie można było spotkać na każdym kontynencie oprócz Australii
i Antarktydy.
***
Słoń indyjski jest, oprócz człowieka, jedynym ssakiem, który potrafi stanąć na głowie.
Oczywiście – gdyby mu się chciało. O co raczej trudno.
***
Słoń jest jedynym ssakiem lądowym, który nie potrafi skakać.
ŻABA JAKA JEST, NIE KAŻDY WIDZI
Przeciętna żaba jest w stanie upolować i zjeść 10 tysięcy insektów w ciągu jednego lata.
Żaby są dla Japończyków tym, czym jest dla nas czterolistna koniczyna.
***
Żaba Conraua goliath jest największa na świecie. Występuje w Kamerunie (zachodnia
Afryka), dorasta do 30 cm długości i waży tyle, co domowy kot. A w dodatku jest
długowieczna. Rekordzistkiwśród Conraua goliath dożywają pięćdziesiątki!
***
Żaby są praktyczne i czasooszczędne. Zamiast pić ustami, wchłaniają wodę przez skórę.
Niektóre gatunki posiadają na brzuchu specjalne „woreczki”, które potrafią wchłaniać wodę
nawet z wilgotnej gleby.
PANCERNY RYWAL KOTA
Narzekasz na lenistwo swojego kota?
Pancerniki, ssaki paleoceńskie, które po dziś dzień chodzą po świecie, przesypiają średnio
18 i pół godziny na dobę.
Inne charakterystyczne cechy pancerników:
Ciąża kończy się u nich narodzinami jednojajowych czworaczków.
Mogą być nosicielami trądu (oprócz nich trędowaci wśród ssaków bywają tylko ludzie).
Posiadają zęby w kolorze czarnym.
Ich przodkowie z epoki lodowcowej dorastali do rozmiarów samochodu osobowego.
OGLĄD ŚWIATA
Wielbłądy posiadają aż trzy pary powiek, by chronić swoje oczy przed piaskiem pustyni.
***
 Wiele chomików mruga tylko jednym okiem.
***
Delfiny zamykają podczas snu tylko jedno oko.
***
Oczy osła są tak ustawione, by zwierzę było w stanie lustrować stan oraz ruch wszystkich
swoich kopyt naraz.
***
Oko strusia ma rozmiar piłeczki pingpongowej i jest większe od jego mózgu. Ale to akurat
chyba nie nowina?
PTAKI…
…to stworzenia o zawsze zimnych nogach.
RÓG NOSOROŻCA…
…zrobiony jest ze skompresowanych włosów.
SERCE KREWETKI…
…ulokowane jest w jej głowie.
ADWOKAT DLA STRUSIA?
Gdyby struś umiał sobie załatwić adwokata, byłby bardzo bogaty.
W badaniach przeprowadzonych na 200 tysiącach tych ptaków na przełomie lat 80. w USA
nie odnotowano ani jednego przypadku chowania przez nie głowy w piasek.
 TOP DEGUSTATORZY
Ludzie to wyjątkowi smakosze w porównaniu z czworonożnymi mieszkańcami Ziemi.
Tezy tej broni fakt, iż człowiek posiada w jamie ustnej aż 10 tysięcy kubków smakowych.
Tezę tę obala fakt, iż świnia posiada przeciętnie 15 tysięcy kubków smakowych.
Pytanie nie brzmi jednak, po co świni tyle kubków smakowych, ale po co to sprawdzać,
skoro na szaszłyki czy gulasz segedyński przeciętna świnia i tak liczyć nie powinna. Raczej –
zostanie z nich rozliczona.
***
Najwięcej kubków smakowych ze wszystkich stworzeń zamieszkujących Ziemię posiada
sum – około 27 tysięcy!
PRACOWITA, ALE CZY WYDAJNA?
Pszczoła, jak powszechnie wiadomo, jest stworzeniem nad wyraz pracowitym. Ale czy
rzeczywiście produktywnym? W ciągu swego życia robotnica wytwarza niecałą… 1/10
łyżeczki miodu.
SEKS W ŻYCIU ZWIERZĄT
Ze wszystkich ssaków (oprócz ludzi) tylko delfiny uprawiają seks dla przyjemności.
Niektóre gatunki płacą za brak seksu w życiu naprawdę wysoką cenę. Samica łasiczka,
która poczuje ochotę, lecz nie znajdzie w odpowiednim czasie kandydata, umiera.
***
Inne z kolei stworzenia potrzebują przed seksem porządnie się wyspać. Cykada śpi przez lat
siedemnaście, budzi się, angażuje w akt płciowy z partnerem, po czym… też umiera.
WAŻKA…
…żyje przeciętnie 24 godziny.
WIELONOŻNI CZEMPIONI
Po wnikliwym rozpatrzeniu wniosków komisja ds. ssaków uznała, że nagrody otrzymują:
W kategorii największy – płetwal błękitny Balaenoptera musculus za ekstremalne
osiągnięcia wagowe, dochodzące do 150 ton na egzemplarzu. Specjalną nagrodę w kategorii
największy ssak lądowy otrzymuje słoń afrykański Loxodonta africana, zdolny utyć do 12 ton.
W kategorii najmniejszy – nietoperz Craseonycteris thonglongyai z Tajlandii, który waży 2 g
i posiada 3-centymetrową rozpiętość skrzydeł. Specjalną nagrodę w kategorii najmniejszy
ssak lądowy otrzymuje 1,5-gramowa ryjówka etruska Suncus etruscus, żyjąca w południowej
Europie.
W kategorii najszybszy – gepard Acinonyx jubatus (drapieżnik z rodziny kotowatych) zdolny
rozwinąć prędkość do 120 km/h na krótkich dystansach. Specjalne nagrody otrzymują orka
miecznik Orcinus orca (drapieżnik z rodziny delfinowatych) w kategorii naj – szybszy ssak
morski za prędkość do 50 km/h oraz wielki mroczek brunatny Eptesicus fuscus (nietoperz)
w kategorii najszybszy ssak lotny za prędkość do 23 km/h.
W kategorii najwolniejszy – leniwiec pstry Bradypus variegatus za maksymalny posuw 22
metrów na godzinę.
W kategorii gruboskórny – nosorożec Diceros bicornis michgeli, który pokryty jest skórą
o grubości 3 cm!
PCHŁY…
…nie tylko skaczą na wysokość 200 razy przekraczającą ich wzrost, lecz również umieją
przyspieszyć 50 razy szybciej niż rakieta kosmiczna.
REKIN…
…pożre człowieka i wcale nie dostanie z tego powodu skrętu kiszek.
Rekiny to jedyne dotąd poznane stworzenia na świecie, które są odporne na każdą chorobę,
łącznie z nowotworami. Są też jedyne wśród ryb, które potrafią mrugać obojgiem oczu
jednocześnie.
DLACZEGO PIES WACHLUJE JĘZYKIEM?
Z gorąca psu pocą się poduszeczki na stopach. Wystawianie przy tej okazji ociekającego
śliną języka nie ma nic wspólnego z metodami chłodzącymi.
Z czym więc ma?
Proszę się nie niepokoić. Armie naukowców od tysiącleci intensywnie pracują nad
rozwiązaniem tej najważniejszej zagadki w dziejach życia na Ziemi. Może kiedyś się
dowiemy.
MAŁPIE HOŁDY
Oprócz świętych krów Hindusi mają święte małpy. Langur Semnopithecus entellus
zamieszkuje hinduskie świątynie, w których odbiera cześć oraz darmowe pożywienie.
TARANTULA…
…czyli Lycosa tarantula, drapieżny pająk występujący na południu Europy (m.in. we
Włoszech), nie traci czasu na tkanie pajęczyny. Poluje z zasadzki lub goni swoje ofiary.
 ***
…jest wyjątkowo cierpliwym łowcą. W oczekiwaniu na sprzyjające okoliczności może się
obyć bez pożywienia do dwóch lat. Samica tarantuli może przeżyć wyłącznie o wodzie do 2,5
roku.
***
…jest kanibalem. Wychów tarantuli w grupach polecany jest tylko doświadczonym
hodowcom.
…ma ciało pokryte m.in. włoskami oskórkowymi, pełniącymi funkcje obronne,
o zagęszczeniu 10 tysięcy włosków na mm2.
***
…osiąga dojrzałość płciową po upływie 2 do 10 lat, w zależności od rodzaju.
***
…w wydaniu żeńskim może dożywać nawet do 40 lat.
***
…w wydaniu macierzyńskim, gdy zgłodnieje, może uśmiercić nawet do 99% procent swojej
progenitury.
***
Wskazane jest, by pan tarantula posiadł sztukę bardzo ostrożnego zbliżania się do wybranki
serca. Ars amandi z marszu może się dla niego zakończyć śmiercią z pokąszenia.
BRODAWKI PIERSIOWE…
…to normalna sprawa u ssaków, w tym u samców. Nie posiadają ich jednak ogiery ani byki.
UCHO KOCIE KONTRA UCHO LUDZKIE
Kot posiada 32 mięśnie w każdym uchu.
Człowiek posiada 6 mięśni w każdym uchu. A i to jest przedmiotem sporu, gdyż na zewnątrz
posiadamy właściwie tylko skórę i chrząstki.
***
Koty słyszą wysokie dźwięki, niewychwytywalne dla ludzkiego ucha – do 64 kHz, a więc
o 1,6 oktawy wyżej niż człowiek i o oktawę wyżej niż pies.
Nie słyszą natomiast najniższego dźwięku na fortepianie.
MISIUNIE KOALA…
…to wcale nie misiunie. Zoologicznie przynależą do gatunku torbaczy, tak samo jak kangury
i oposy.
***
…żyją od 15 do 20 lat.
***
…dziennie zjadają około kilograma liści z drzewa eukaliptusowego, jedynego pożywienia,
które ich żołądek jest w stanie trawić.
***
Noworodek koala waży 0,3 grama. Żyje w torbie matki przez 6 miesięcy.
PIESEK PRERIOWY…
…również nie jest psem, lecz gryzoniem z rodziny wiewiórkowatych.
PRZODOWNICY PRACY WŚRÓD BOBRÓW…
..potrafią wyrabiać normę nawet do 200 drzew rocznie!
 KRÓLIKI JAK KOTY
Króliki też uwielbiają spać.
Drzemki królika są co prawda krótsze niż kota i łatwiej go z nich wybudzić, ale przeciętny
królik zasypia w ciągu dnia 18 razy!
JELEŃ…
…jest z kolei przeciwieństwem kota i śpi tylko przez 5 minut w ciągu doby!
ROGATA PANI
Pani reniferowa lub, jak kto woli, reniferzyca jest jedyną samicą wśród rogatych gatunków
ssaków szczycącą się porożem.
Jest ono mniejsze niż u jej partnera, ale za to dłużej pozostaje na głowie, co potwierdzałoby
teorię, że natura się stara, by żadna samica nie błyszczała łysą czaszką. Reniferzyce zrzucają
swoje rogi dopiero późną zimą lub wczesną wiosną (ich partnerzy już późną jesienią), by
niemal natychmiast doczekać się nowych.
MIŚ POLARNY…
…potrafi wywąchać człowieka już z odległości 40 kilometrów.
NiETOPERZ PRAWIE JAK… PERZ!
Jeżeli chodzi o zagęszczanie gatunkowe planety, wśród zwierząt królują nietoperze.
Stanowią prawie 40% wszystkich znanych gatunków ssaków.
OBŁE MIĘŚNIAKI
Pewnie dobrze, że dżdżownice nie znają sterydów. Dżdżownice posiadają 2000 mięśni
i gdyby zaczęły je pompować… Strach pomyśleć. Dla porównania: człowiek posiada 656
mięśni.
MRÓWKOJADY…
…wysuwają język w czasie posiłku 160 razy na minutę.
Podobno też przedkładają termity nad mrówki, lecz że nie wpływa to na efektywność pracy
ich żuchw, nie rozwijamy tematu.
SPOSÓB NA KARALUCHY?
Ci, którzy przeprowadzili kompleksowe badania, twierdzą, że karaluchy nie tykają ponoć
ogórków.
Panie, panowie! Oto w końcu skuteczna metoda walki z zarobaczeniem obejścia. Wystarczy
wyeliminować z jadłospisu wszystko prócz ogórków.
***
W błędzie są ci, którzy zakładają, że karaluch z oderwaną głową umiera. Po dekapitacji
karaluch może żyć nawet przez kilka tygodni.
MRÓWKA…
…może nas zadziwić tym, że potrafi przeżyć do dwóch tygodni pod wodą. Powtarzamy
pytanie: kto prowadzi takie badania i ile mu za to płacą?
KURA…
…raczej nas nie oszołomi talentami lotniczymi. Najdłuższy odnotowany w księdze
rekordów lot kury trwał 13 sekund.
Nie będziemy powtarzać pytania, za to dodamy, że populacja kur na świecie odpowiada
mniej więcej populacji ludzkiej.
ZNA SIŁĘ MODLITWY!
Bóg docenił umiejętność przybierania świątobliwej pozycji przez modliszkę i sprawił, że
jest ona jedynym owadem potrafiącym obrócić głowę bez poruszenia jakiejkolwiek innej
części ciała.
9 NA 10…
…stworzeń ziemskich to mieszkańcy oceanów.
PTASIE PLOTKI
Najbardziej rozpowszechnionym ptakiem na świecie jest wróbel.
***
Koliber to jedyny ptak, który potrafi latać do tyłu.
***
Papuga żyje przeciętnie 120 lat.
***
Orzeł potrafi wypatrzyć królika z odległości ponad trzech kilometrów. W dodatku w locie.
***
Flamingi mogą biesiadować tylko w pozycji do góry nogami. Po ptasiemu do góry dziobem.
***
Jedynym ptakiem, który rozróżnia kolor niebieski jest sowa.
Kondor może przelecieć ponad dziesięć kilometrów na zaledwie jednym machnięciu
skrzydeł.
***
Dzięcioł potrafi uderzać w drzewo z prędkością 20 razy na sekundę.
CAŁUŚNE ZWIERZAKI
Nie tylko ludzie całują się w usta! W usta całują się zakochane kangury oraz misie polarne.
 Szympansy posiadły sztukę pocałunku francuskiego. Lwy morskie manifestują afekt poprzez
pocieranie ust. Pan mysz liże usta pani myszy.
Słonia zaś można przyłapać na tym, jak głaszcze końcem trąby usta partnera lub partnerki.
 ZBĘDNIK WIEDZY O CIELE I ZDROWIU
SPOSÓB NA BRODAWKĘ
W ciągu wieków ludzie usiłowali pozbyć się nieestetycznych brodawek na rozmaite
sposoby.
Mongołowie pocierali brodawkę czerwoną nitką, po czym wieszali nitkę nad drzwiami.
Słowianie nacierali brodawkę sadłem niedźwiedzia lub bobra. Indianie przywiązywali do
brodawki paprykę. W Anglii znachorzy zalecali smarowanie brodawki jabłkiem, po czym
karmienie tym jabłkiem prosięcia.
We Francji rządził wszechstronny ślimak. Najpierw posypywano go solą i czekano, aż puści
soki, po czym smarowano nimi brodawkę.
CEBULA DOBRA NA WSZYSTKO
Tradycyjne zastosowanie cebuli w medycynie ludowej: herbata z cebuli na zbicie gorączki,
nacieranie czoła cebulą w przypadku bólu głowy, okładanie klatki piersiowej smażoną cebulą
w celu wyleczenia kaszlu.
PIERWSZĄ TRANSFUZJĘ KRWI…
…przeprowadzono w Rzymie na papieżu Innocentym VIII w 1492 r. Dawcami krwi byli
trzej 10-letni chłopcy, którzy zaraz po zabiegu zmarli z wykrwawienia. Niestety, Innocenty VIII
rychło poszedł w ich ślady.
OPANOWAĆ WARIATA
Za dobry lek na chorobę umysłową uważano w średniowiecznej i renesansowej Europie
sakiewkę z polnymi kwiatkami noszoną na sznurku wokół szyi. Bogatsi dodatkowo
przyozdabiali szyje lub głowy sznurami pereł, które ponoć posiadały moc odpędzania
szaleństwa.
Czy pozując do portretu w czarnych perłach, Dama z łasiczką czegoś się obawiała?
Przyjmujemy zakłady.
UPIĘKSZANIE SKALPELEM
Pierwsze poważne eksperymenty na niwie chirurgii plastycznej miały miejsce na Sycylii już
kilkanaście wieków temu. Podejmowane były przez lekarzy i znachorów, którzy szukali metod
skutecznej reperacji odgryzionych nosów.
Zgodnie z sycylijską tradycją mąż lub żona mieli prawo odgryźć swojej drugiej połowie
nos, jeżeli odkryli jej małżeńską niewierność…
Pierwszego przeszczepu nosa dokonano w Indiach około 750 lat p.n.e. Jak podaje historia,
dawcą nosa była niewierna żona.
JESZCZE O PRZESZCZEPACH
Pierwszy przeszczep nerki miał miejsce w roku 1954 w szpitalu klinicznym przy
Uniwersytecie Harvarda w USA. Wydłużył pacjentowi życie o 7 lat.
***
Pierwszy przeszczep serca odbył się w Cape Town w południowej Afryce i przedłużył
pacjentowi życie tylko o osiemnaście dni.
TAKIE SERCE, JAKIE ŻYCIE
W ciągu naszego życia nasze serce uderzy około trzech miliardów razy. Więcej, jeżeli
jesteśmy optymistami i mamy skłonności do zakochiwania się, mniej, jeżeli mamy tendencje,
by codziennie wstawać z łóżka lewą nogą.
Czyli co, kochliwi są szczęśliwsi, lecz żyją krócej, bo szybciej się zużywają? A niech to!
 NERKA GÓRĄ!
Od strony hydrauliki nic nie wygra z ludzką nerką. Każda nerka składa się z rurek o łącznej
długości ok. 35 km i przefiltrowuje dziennie blisko 1000 litrów krwi!
CZŁOWIEK TEŻ KAMELEON
Jeśli zmiana skóry to specjalność szpiegów w opowieściach detektywistycznych, każdy
z nas ma w sobie coś z tej profesji. Skóra odnawia się na ludzkim ciele co 27 dni, co znaczy,
że w ciągu życia zrzucamy starą powłokę około 1000 razy!
BEZBARWNE WIDZENIE
Dlaczego widząc w ciemności, nie potrafimy rozróżnić kolorów?
To wina czopków i pręcików, elementów światłoczułych w naszym oku ulokowanych z tyłu
siatkówki, w tzw. plamce żółtej (część siatkówki). Przy zbyt niskim natężeniu światła nie są
w stanie rozpoznawać kolorów.
ZIEWANIE…
…brane powszechnie za sygnał zmęczenia i ochoty na drzemkę, jest dla naszego organizmu
czymś dokładnie odwrotnym.
Ziewając, gimnastykujemy mięśnie twarzy oraz wypełniamy płuca większą niż normalnie
ilością powietrza, co teoretycznie powinno pobudzić nam krążenie i odgonić sen.
Ale z praktyką, jak wiadomo, bywa różnie.
CEROWANIE CERY
Kremu na trądzik używał już król Tutanchamon. Wskazują na to badania jego mumii, gdzie
na skórze znaleziono pozostałości po miksturze spreparowanej ze strusich jaj, moczu byka,
mleka oraz soli.
Prawa do trądziku nikt królowi nie odmawia, w chwili śmierci miał przecież nie więcej niż
22 lata. Tylko skąd wiadomo, że leczył trądzik, a nie, dajmy na to, odpędzał złe duchy,
czarował lub po prostu folgował sobie w starożytnym spa, gdzie nakładano mu na twarz
zwykłą maseczkę, kierując się najnowszymi osiągnięciami w ówczesnej kosmetyce?
I co na to hieroglify?
GĘSIA SKÓRKA…
…której dostajemy ze strachu lub z zimna, to pozostałość z czasów, gdy ludzkie ciało wciąż
pokrywała (przepraszamy wrażliwych) sierść.
Pojawia się na skutek skurczu maleńkich mięśni wokół mieszka włosowego, które
sprawiają, że włos staje na baczność.
Dziś całkowicie bezużyteczna, gęsia skórka oddawała naszym owłosionym przodkom dwie
cenne usługi. W czasie mrozu pomagała utrzymać wokół skóry warstwę izolującą od zimnego
powietrza. W obliczu zagrożenia przydawała „napuszonemu” małpoludowi groźnego wyglądu.
Jeżeli o nas chodzi, nie widzimy przeszkód, dlaczego gęsiej skórki nie można by umieścić
w muzeum historii ludzkiego oręża.
POTLIWOŚĆ DŁONI…
…ma podobne pochodzenie co gęsia skórka.
Nasi przodkowie w sytuacjach zagrożenia zazwyczaj rejterowali na drzewo, a mokra dłoń
zapewniała im lepszą przyczepność do gałęzi.
KLOZETOWA STATYSTYKA
Przeciętny człowiek spędza w toalecie 3 lata swego życia. Przeciętny człowiek odwiedza
toaletę przeciętnie 2500 razy w roku.
Przeciętna matka przewinie przeciętne niemowlę 10 tysięcy razy, zanim wyrośnie ono
z pieluch.

NERWOWY NOS
Jedyne w ludzkim ciele komórki nerwowe, które się stale regenerują, znajdują się w nosie.
Są to nerwy węchowe, które odbudowują się co 30-40 dni.
BARANY KONTRA DNA
Jeżeli liczenie baranów na suficie zawodzi, można spróbować z DNA.
 Gdybyśmy rozciągnęli nici DNA znajdujące się naszym ciele, miałyby one łączną długość
1250 milionów kilometrów i grubość dziesięciu atomów. A teraz maszerujemy wzdłuż tych
nitek od początku do końca i z powrotem, i jeszcze raz, i… spaaaać.
***
DNA człowieka i banana pokrywa się w 60%.
DNA człowieka i myszy pokrywa się w 97%.
DNA człowieka i szympansa, naszego „najbliższego krewnego” z dżungli, pokrywa się
w 98%.
KOBIETY…
…mrugają oczami dwa razy częściej niż mężczyźni.
Voila! Ktoś się dalej dziwi, dlaczego kobiety są lepsze w rejestracji szczegółów
otaczającego świata?
PIERWSZY SZPITAL…
…opisany dla potomnych istniał w Indiach w III wieku p.n.e. i prowadzony był przez
buddyjskich mnichów.
***
Najstarszy szpital, który nadal funkcjonuje, to Paris l'Hotel Dieu, założony w VII wieku.
W LUDZKICH STOPACH…
…znajduje się aż ćwierć z ogólnej puli 206 kości, które występują w naszym szkielecie.
LUDZKIE OKO…
…to część ciała najmniej podatna na wzrost. Podczas gdy każdy inny organ powiększy się
od urodzenia około 20 razy, oko dorosłego człowieka będzie tylko 3,25 razy większe niż oko
noworodka.
 ZBĘDNIK OBYCZAJÓW
OSTRA CZEKOLADKA
Jeśli wierzyć legendzie, wielki wódz Azteków Montezuma wypij ał 50 złotych pucharów
gorącej czekolady dziennie. Napój był gęsty, barwiony na czerwono i doprawiany czerwonymi
papryczkami z gatunku hot chilli.
Legenda i historia milczą jednak na temat kondycji żołądkowej wielkiego wodza
Montezumy.
GIŃ, JENO SWOJĄ KREW NAM ZAPISZ
Kto chciałby sprawdzić na własnej skórze, jak to jest pojedynkować się na rewolwery
w stylu Oniegina, może zrealizować swoje marzenie w Paragwaju. Przepisy państwowe w tym
kraju wymagają jedynie, by obie przystępujące do pojedynku strony były zarejestrowane jako
honorowi dawcy krwi.
BIAŁEGO SŁONIA MI NIE DARUJ
Jaki jest pożytek z białego słonia? Ano, żaden.
I nigdy go, prawdę mówiąc, nie było.
W dawnym Syjamie (obecnie tereny Tajlandii), gdzie można było spotkać białego słonia,
panowało prawo, że wszystkie te niezwykłe zwierzęta należą do cesarza i są nietykalne. Gdy
cesarz chciał kogoś ukarać, obdarowywał go białym słoniem. Nic ze zwierzęciem nie można
było zrobić – ani na nim jeździć, ani używać go do pracy, a dbać o niego trzeba było, bo
cesarz od czasu do czasu przysyłał zwiady. W ten sposób człowiek szybko dochodził do
bankructwa.
FORTUGAŁ…
…to suknia ułożona na obręczach, popularna pod koniec renesansu i w baroku.
W wieku XVIII fortugały powróciły do łask, ale w zmienionej formie. Rozchodziły się na
boki, tak że suknia przybierała kształt dzwonu. Dużo mniejsze obręcze i inne formy usztywnień
montowano także na głowach, by uzyskać efekt „wieży z włosów”. Im wyższa była fryzura,
tym była bardziej trendy!
POLKA NIE JEST POLKĄ?
Polka nie jest tańcem polskim, lecz czeskim, upowszechnionym w XIX wieku przez
czeskiego kompozytora okresu romantyzmu Bedrzicha Smetanę.
TO BLOND OR NOT TO BLOND?
Miła nowina dla blondynek.
W renesansie, szczególnie w Wenecji, blond włosy były uważane za jeszcze jeden znak
rozpoznawczy kobiet z wyższych sfer. Włosy więc farbowano i godzinami wyczesywano, by
osiągnęły metaliczny blask, również obowiązkowy atrybut modnej arystokratki. Jeżeli kobieta
pozostawała brunetką, oznaczało to, że najprawdopodobniej przynależy do klasy pracującej.
Czyli w końcu mamy odpowiedź na pytanie, skąd wzięła się opinia, że brunetki są
mądrzejsze i bardziej pracowite…?
CO WY NA TO, KAWOSZKI?
Życie kobiet w Arabii Saudyjskiej może nie jest idealne. Ale istnieje tam pewne ciekawe
prawo na temat zapasów kawy w domu. Arabska żona może wnieść do sądu pozew o rozwód,
jeżeli jej mąż nie będzie dbał, by miała w domu wystarczające ilości tej używki…
KALORYCZNE ZNACZKI POCZTOWE
Uwaga osoby na diecie. Proszę ograniczyć korespondencję listową. Poślinienie znaczka
pocztowego to 1/10 zbędnej kalorii, którą sobie fundujecie.
Przy okazji informacja dla osób podróżujących do Izraela. Klej na znaczkach jest tam
w 100% koszerny.
PO TRUPACHDO… BiAŁEJ CERY!
Niektórzy lekarze przechodzą do historii nie dlatego, że pomogli, ale że zaszkodzili
ludzkiemu zdrowiu.
Zalicza się do nich francuski dr Bourdon, który na przełomie XVIII i XIX wieku podjął się
próby zrewolucjonizowania dziedziny ówczesnej kosmetyki.
 Dr Bourdon produkował i sprzedawał specjalne jadalne wafelki, które (jak głosił napis na
opakowaniu) miały zapewnić kobietom wybielenie karnacji oraz generalną poprawę kondycji
skóry. W czasach dr. Bourdona efekt pergaminowej skóry był bardzo modny i żeby go
osiągnąć, panie regularnie przypudrowywały oblicza mąką.
Cudotwórcze wafelki dr. Bourdona zawierały arszenik. Ingredient to i owszem,
o właściwościach wybielających, lecz także silnie trujących…
KOLORY PŁCI
Dlaczego małych chłopców matki ubierają na niebiesko, zwłaszcza w krajach anglosaskich?
(Moda ta powoli dociera i do Polski, gdzie jeszcze do niedawna było akurat odwrotnie…)
Obyczaj nie ma nic wspólnego z modą, ani nawet z faktem, jakoby mężczyźnie w błękitach
zawsze było do twarzy. Jego źródło tkwi w pradawnych, pogańskich czasach.
Wierzono wówczas, że okutany niebieskościami, symbolem i zarazem kolorem nieba,
chłopiec nie będzie prześladowany przez złe siły. Niebo od zarania dziej ów koj arzyło się
ludziom z siedzibą bóstw i dobrych duchów, które mogły zapewnić należną protekcję.
Ponoć dziewczynek złe nie atakowało, więc nie trzeba było się o nie martwić, stąd przez
długi czas nie miały one „swojego” koloru. Może z zazdrości, a może dla zabawy, w końcu
jednak i dziewczynkom przypisano „kolor płci”. Wybrano różowy, na cześć jednej
z anglosaskich legend, gdzie dziewczynki rodzą się między płatkami róży.
Pozostaje pytanie: czy w pradawnej Polsce złe duchy polowały na dziewczynki, a nie na
chłopców, a jeżeli tak było, to jakie kierowały nimi pobudki?
Wie ktoś?
CZYM SIĘ UMYĆ?
Już starożytni Egipcjanie rozumieli potrzebę dbania o zęby. Czyścili je specjalną mieszanką
ze sproszkowanego pumeksu i mocnego wina.
Rzymianie czyścili zęby własnym moczem, co było o tyle wygodne, że działało
jednocześnie jak płyn dezynfekujący do płukania jamy ustnej. Podobnie czynili starożytni
Chińczycy oraz plemiona germańskie.
***
Przekonanie o niezastąpionych dla higieny osobistej właściwościach ludzkiego moczu miało
się zresztą bardzo dobrze aż do połowy XVIII wieku. Wszystko przez to, że mocz zawiera duże
dawki amoniaku (obecnego w moczniku, produkcie przemiany materii w nerkach), faktycznie
posiadającego właściwości czyszczące.
SZCZUPŁOŚĆ DLA LENIWYCH
Oglądanie telewizji też może być odchudzające. Tempo spalania wynosi tutaj dwie kalorie
na minutę. Podobny efekt uzyskujemy:
stojąc,
siedząc,
czytając,
leżąc.
Dłubiąc w nosie, bądź kiwając palcem u nogi, zwiększamy nasze szanse na szczupłość…
podwójnie!
***
Podczas snu spalamy o połowę mniej kalorii niż w trakcie nasiadówki przed TV.
DOBRE WYCHOWANIE
Wbrew pozorom w średniowieczu również obowiązywała etykieta i dobre maniery.
W księdze pt. „50 rad jak zachować się przy stole” autorstwa Bonvicino da Riva, circa 1290
r., czytamy m.in.:
Po obgryzieniu mięsa z kości nie należy jej z powrotem kłaść na talerz.
Podczas jedzenia należy się powstrzymywać od rzucania na półmiski jak świnia, głośnego
chrząkania oraz mlaskania.
Nie należy pluć na stół ani na talerz jak podrzędny myśliwy.
W czasie kaszlu lub czyszczenia nosa należy się odwrócić, aby wydzieliny nie spadały na
stół.
Rady Bonvicino da Riva bez wątpienia były bardzo cenne, lecz należy wątpić, że docierały
do szerokiej publiki. 98% europejskiej populacji było w średniowieczu analfabetami.
PIJ NA WŁASNĄ ODPOWIEDZIALNOŚĆ
Ślepo ci wierzę, że nie chcesz mnie otruć! – tak w skrócie można by opisać rodowód
tradycji stukania się kieliszkami.
Metoda likwidacji wroga (lub przyjaciela) za pomocą zatrutego napoju znana jest ludzkości
od zarania dziejów. Stąd w dawnych czasach obyczaj rozpoczynania uczty od przelania
odrobiny trunku ze szklanicy gospodarza do szklanicy gościa – najlepszy ponoć gwarant, że
gość nie padnie w czasie posiłku trupem. Jeżeli gość ufał gospodarzowi, uprzedzał ten gest
i tylko stukał własnym kielichem w kielich gospodarza.
Ale to chyba wiadomo, że od zarania dziejów picie odbywa się wyłącznie na własną
odpowiedzialność.
DZIEJOWA ROLA GUZIKA
Czy istnieje praktyczne zastosowanie guzików na rękawie marynarki?
Król Prus Fryderyk Wielki (1712-1786) był o tym przekonany. To on jako pierwszy kazał
naszywać guziki na rękawach mundurów swej armii, by zlikwidować u żołnierzy rażący jego
poczucie estetyki obyczaj… wycierania nosa w rękaw!
WŁOSKIE OBCASY…
…zostały wymyślone oczywiście nie przez kobiety, ale przez mężczyzn i oczywiście miało
to miejsce w modnej Francji około roku 1590.
Pierwsze „koturny” były noszone przez francuskich arystokratów, którzy w ten sposób
chcieli podkreślić, w przenośni i dosłownie, swoją wyższą pozycję w społeczeństwie.
POZNAJ PANA PO SMARKACH
„Co oni mieli z tym kichaniem” – denerwujemy się czasami, oglądając epokowe seriale.
Nic ponad to, iż kichanie było w barokowej Europie uważane za oznakę dobrego urodzenia
i wychowania. Jeżeli nie przychodziło w sposób naturalny (co raczej mało komu przychodzi),
należało sięgać po stymulatory. Damy nosiły więc substancje do wąchania w pierścieniach
i malutkich torebeczkach, mężczyźni zaś w tabakierkach oraz za obfitymi mankietami swoich
tużur i kaftanów.
KRÓTKA HISTORIA TĘPIENIA NOŻA
Dlaczego noże stołowe mają dzisiaj zaokrąglone czubki?
Podziękujmy kardynałowi Richelieu.
W czasie swych licznych podróży kardynał miał okazję podpatrzeć, iż w niższych sferach
ostre czubki noży rutynowo używane były w zastępstwie wykałaczek do zębów. Kardynał,
wyjątkowy esteta, wydał rozkaz produkowania „tępych” noży. Nie znając pobudek kardynała,
reszta Europy podchwyciła nowy kształt sztućców jako ostatni krzyk mody.
GWOLI OSTATNIEJ WOLI
 Heinrich Heine (1797-1856), autor osobliwej liryki, do której Schumann i Schubert układali
muzykę, był także autorem osobliwego testamentu. Pozostawiał w nim cały majątek swej żonie
Eugenii pod warunkiem, że ponownie wyjdzie za mąż. Heine nie odnalazł w małżeństwie
z Eugenią szczęścia, podobno na skutek jej wrodzonej zrzędliwości. „Niech będzie na ziemi
choć jeden człowiek, który szczerze pożałuje mojej śmierci” – miał wyjaśnić swemu
adwokatowi.
***
Madame de la Bresse, francuska notablka z XIX wieku, zapisała całe swoje życiowe
oszczędności na niebagatelną sumę 125 tysięcy franków… paryskim bałwanom. Znaczy się
śniegowym, by ukryć ich goliznę. W 1876 r. sąd przychylił się do ostatniej woli pani de la
Bresse i francuskie bałwany stały się w nadchodzącym zimowym sezonie najlepiej ubranymi
bałwanami na świecie.
Moda de Paris zazwyczaj jest szybko kopiowana przez resztę globu. Ciekawe, dlaczego tym
razem się nie przyjęło…
 Inna europejska ekscentryczka sprzed lat, Francesca Nortyega, postawiła w testamencie
warunek, że jej siostrzenica będzie miała prawo do majątku tylko wtedy, jeśli będzie dbała
o przyzwoite prowadzenie się akwariowych rybek z rodzinnego akwenu, czyli będzie je
ubierać w spodenki.
***
Szekspir zapisał swojej żonie Annie ich „drugie łóżko”. Pierwsze, bardziej eleganckie
i kosztowne, przypadło w udziale wnukom jego najstarszej córki.
***
Autorką najdłuższego testamentu świata jest Amerykanka Frederica Cook, która w 1925
roku, nie pozostawiając po sobie znacznego spadku, zostawiła ostatnią wolę w postaci 4
tomów oprawionych w koźlą skórę i wypełnionych 96 tysiącami słów.
NAJSTARSZA AKCJA PROPAGANDOWA…
…oparta na kłamstwie została przeprowadzona przed ponad 3300 laty w Egipcie przez
Ramzesa II. Wielki władca kazał wznieść pomnik uwieczniający jego tryumfalne zwycięstwo
nad Hetytami w 1275 r. p.n.e. (bitwa o Kadesz). Dopiero odkrycia archeologiczne w XX w.
wykazały, że Ramzes tę bitwę przegrał. Cóż, nie po raz pierwszy w historii zwyciężyło prawo
kamienia. Hetyci wymarli, a pomnik Ramzesa trwa do dzisiaj.
MYLĄCE KIWANIE
Według Darwina odpowiedzi na pytanie, dlaczego kiwanie głową interpretujemy jako „tak”,
a kręcenie nią jako „nie”, należy szukać u noworodków. Ponoć nawet ślepe i głuche ludzkie
dzieci instynktownie kiwają głową, poszukując piersi, a kręcą nią, jeżeli są najedzone.
Czy to znaczy, że naród Bułgarów, którzy kiwają głową na „nie”, a kręcą na „tak”,
podrzucili nam kosmici?
A NIE MOŻNA BY MNIEJ?
Dlaczego po zbiciu lustra czeka nas akurat siedem lat złej passy, a nie np. dwa? I dlaczego
w ogóle szczęście ma się od nas wtedy odwrócić?
Przede wszystkim dlatego, że nasi przodkowie byli przekonani, iż wizerunek w lustrze to
odbicie ludzkiej duszy, która, gdy się od lustra odwracamy, z powrotem się z nami łączy.
Jeżeli lustro się tłucze, zostajemy bez duszy, lub przynajmniej bez jakiejś jej części, co nie
może wróżyć inaczej niż źle.
Z kolei siódemkę otrzymaliśmy w spadku od starożytnych Rzymian, którzy wierzyli, że
charakter, zdrowie i passa zmieniają się w człowieku co siedem lat.
IDEALNA PASTA DO ZĘBÓW…
…według Hipokratesa powinna być zrobiona z proszku, który zawiera: zmieloną mysz,
zmieloną czaszkę królika, biały kamień.
MNIEJ ZNANE ZASTOSOWANIE NITKI DENTYSTYCZNEJ
W 1994 roku więzień odsiadujący wyrok w więzieniu w Zachodniej Wirginii w USA
wyplótł z nitki dentystycznej linę, spuścił się po niej z okna i uciekł.
PRERIOWA KOSMETYKA
Co robić, gdy żyje się na dalekiej amerykańskiej prerii w ubiegłym wieku, a ma się ambicje
być piękną i nowoczesną? Sporządza się maseczkę z drobiowych jaj i aplikuje ją na twarz
przy użyciu łopatki z zajęczej łapy.
FIDEL CASTRO…
…przestał się golić, bo chciał poświęcić więcej czasu rewolucji. Twierdzi, że ponieważ
się nie goli, zaoszczędza rocznie całe 10 dni. To jakby rokrocznie rewolucja i pół, skoro
Castro potrzebował zaledwie tygodnia na przejęcie władzy w styczniu 1959 r.
STAROŻYTNI URZĘDNICY RZYMSCY…
…zniechęcali amatorów zdobnictwa łaźni publicznych obrazkami graffiti, pokrywając
ściany tychże łaźni wizerunkami ówczesnych świętych. Jak widać po wykopaliskach – była to
skuteczna metoda na wandali.
PARTIĘ SZACHÓW…
…można rozegrać na tyle sposobów, ile istnieje cząstek w kosmosie (w przybliżeniu jest
ich 1073). Nie na darmo nazywane są grą bogów…
TATUAŻ PRZEZ WIEKI
3300 p.n.e. – Otzi, którego mumię odkryto w Alpach w Austrii w 1991 roku, oprawia
mamuty rękami ozdobionymi dziesiątkami tatuaży, głównie w kształcie krzyżyków i linii.
Podobno miały mieć działanie terapeutyczne.
My się pytamy: co leczyły i kto wpadł na ten pomysł, że właśnie leczyły?
2800 p.n.e. – Egipcjanie popularyzują sztukę tatuażu od Grecji po Chiny.
Świetnie, ale dlaczego popularyzacja spłuczki toaletowej, też wynalezionej w Egipcie,
trwała… prawie pięć tysięcy lat? Jest mniej pożyteczna niż tatuaże?
921 r. n.e. – Muzułmański kronikarz Ibn Fadlan spotyka i opisuje wikinga: brudny,
niesympatyczny i obtatuowany od czubka głowy po palec u nogi.
Co jest, warto zauważyć, nad wyraz delikatnym potraktowaniem wikinga. Sławetny
francuski kronikarz Abbo z Fleury (X wiek) nigdy nie wyrażał się o wikingach inaczej niż
„te dzikie bestie i zakazane, wymalowane mordy…”
Przełom wieków XVI i XVII – Japończycy rzucają się na tatuaże, jak na odkrytą Amerykę,
odkąd dekret cesarski zawyrokował, że tylko arystokracja ma prawo przywdziewać kolorowe,
odświętne szaty.
Ale czy oprócz tego nosili wtedy coś jeszcze, czy tylko te tatuaże? Bo to trochę niejasne.
1770 r. – Dzielny kapitan Cook powraca z wyprawy na Polinezję z wytatuowanym
młodzieńcem o imieniu Omai. Bogaci londyńczycy, którzy „też chcą wyglądać jak zwierzęta”,
podchwytują modę. Do użytku wchodzi też słowo „tatuaż”, które wywodzi się od
polinezyjskiego „tatau”, czyli „znakować”!
1891 r. – Amerykanin O'Reilly konstruuje nowoczesną (używaną do dzisiaj) maszynkę do
tatuażu, opierając się na patencie Edisona na elektryczny długopis.
A niby co, stare to… nie jare?
1961 r. – Rozpoczynają się chude lata dla miłośników tatuażu. Burmistrz Nowego Jorku
zamyka w mieście wszystkie salony tatuażu w związku z epidemią WZW (wirusowego
zapalenia wątroby). Pozostaną nieczynne aż do 1997 r.
Innymi słowy, burmistrz otworzył nowe miejsca pracy w innych rejonach USA.
Początek XXI wieku – Wiele firm nabiałowych wypuszcza na rynek produkty, zwłaszcza dla
dzieci, do których dołączane są tatuaże-naklejki.
Pewnie, niech dzieciarnia też będzie COOL!
TOP POLIGAMISTA
Nuruddin Dżahangir, czwarty szach hinduski z dynastii Mogołów (1605-1627), był
człowiekiem niewybrednym i krewkim. W swoim nie tak znowu długim życiu (zmarł jako 58-
latek) pojął za żony 300 kobiet, o 296 więcej, niż dopuszczał wyznawany przez niego islam.
A i tak miał kłopoty z dochowaniem im wierności. Utrzymywał dodatkowo 5000 kochanek
i 1000 kochanków.
 Z CYKLU: OBYCZAJE WIKINGÓW
Do chrztu statku zamiast eleganckiej butelki z szampanem używali żywego człowieka.
Wierzyli, że dusza zamordowanego świetnie sprawdza się w roli opiekuna i nawigatora
fregaty.
AZTEKÓW…
…fanatyków piktografii, uważa się za ojców kalendarza. Starożytne kalendarze znacznie się
jednak różniły od naszych. Rok podzielony był na 18 miesięcy, miesiąc miał 20 dni, a każdy
dzień dodatkowo posiadał własnego patrona-bożka.
NIE MIELI ŁATWO ŁYSI…
…w XVIII wieku. Frontman ówczesnej krytyki społeczno-literackiej, Samuel Johnson,
ogłosił, iż łysienie jest oznaką dehydracji i kurczenia się mózgu.
Dlatego panowie: zamiast drwić z mody uprawianej przez waszych przodków pomyślcie, że
w XVIII w. też z ulgą nosilibyście peruki i kucyk przewiązany aksamitką. Bo albo cudze
włosy, albo opinia idioty…
ŚWINIA DO ŁÓŻKA
Pytanie: Gdzie, kiedy i dlaczego golono wieprze?
Odpowiedź: W dawnych Chinach w celach grzewczych.
Rozwinięcie tematu: Chińscy wieśniacy używali prosiąt jako termoforów na chłodne
zimowe noce. Pozbawione twardej szczeciny zwierzęta były dużo przyjemniejszym kompanem
do łóżka.
 PALUCHY POD LUPĄ
Po czym rozpoznawano w starożytnej Grecji arystokratę?
Po tym, że drugi palec u nogi miał dłuższy od pierwszego.
PRACOWNIK IDEALNY?
Japończycy znani są ze swej gorliwości i pracowitości. Czy można się więc dziwić, że
Yosjiyuki Yonei, zobligowany przez firmę do uregulowania z klientem niezapłaconego
rachunku, zadzwonił do tego klienta 4190 razy, w tym 340 razy w ciągu jednego dnia? Klient
rachunku nie zapłacił, za to Yosjiyuki Yonei dostał się do aresztu za nieumyślne
spowodowanie rozstroju nerwowego u żony klienta.
ZAWÓD DLA PCHŁY
Średniowieczni mieszkańcy Hurdenberga w Szwecji nie wymagali, by pchła była podkuta,
ale by mądrze wybierała im burmistrza. W tym celu sadzali kandydatów przy okrągłym stole,
kładli ich (obowiązkowo) długie brody na blacie, po czym obserwowali, do której brody
wskoczy wypuszczona na środek tegoż stołu pchła.
Widać, zanim pchła dorobiła się renomy szachrajki, cieszyła się całkiem dobrą sławą
arbitra.
500-LETNIMONOPOL NA ŚWIETNOŚĆ
Do chwili obecnej na tronie w Stolicy Piotrowej zasiadło 265 papieży. Większość papieży
była narodowości włoskiej. Jan Paweł II i obecny papież Benedykt XVI to pierwsi niewłoscy
papieże od 1523 r.
CZARNI SĘDZIOWIE
Do śmierci słynnej angielskiej królowej Mary II (1694 r.) sędziowskie togi były
wielokolorowe. Na znak żałoby po królowej przedstawiciele prawa chwilowo zamienili je na
czarne, lecz przez zapomnienie, roztargnienie, a może ze zwykłej oszczędności (wśród
żałobników była w końcu skąpa Szkocja, która w 1689 r. uznała nad sobą zwierzchnictwo
Anglii) nigdy nie powrócili do kolorowych.
POLSKIE CZARY
Jeżeli chodzi o czary, Polska zawsze była do tyłu.
Pierwszy polski stos inkwizycyjny, na którym spłonęła czarownica, wzniesiono w 1511 r.
w Waliszewie koło Poznania (w Europie prawie dwa wieki wcześniej), zaś ostatni – w r.
1775 w Doruchowie koło Ostrowa Wielkopolskiego (w Europie kilkanaście lat wcześniej).
Proces w Doruchowie, w czasie którego skazano 14 czarownic (trzy nie doczekały stosu,
zmarły w trakcie tortur), był jednocześnie ostatnim tego typu w Europie. Również werdykt
znoszący karę śmierci za czary zapadł w Polsce najpóźniej w Europie, bo dopiero w r. 1776.
Nie przeszkodziło to jednak, by 21 września 1811 r. w miejscowości Reszel na Warmii
spaliła się de facto ostatnia polska czarownica, Barbara Zdunk.
I to również był ostatni tego typu przypadek w Europie.
ZANIM BYŁ ZŁOTY…
…płaciliśmy:
denarami – do połowy XVII wieku,
kwartnikami – od XIII wieku do śmierci Kazimierza Wielkiego, półtorakami – za czasów
Zygmunta III i Jana Kazimierza, trojakami – bitymi w 1528 r. przez Zygmunta Starego, ćwierć-
i półkopkami – bitymi w 1564 r. przez Zygmunta Augusta,
tymfami – od 1663 r. do 1667 r., boratynkami – od 1659 r. do 1668 r., szóstakami – od 1528
do 1765 r., ortami – od XVII do XVIII wieku talarami – od końca XV do drugiej połowy XIX
wieku, groszami – od połowy XIV wieku do 1918 r., dukatami powstańczymi – w okresie
powstania listopadowego, 1831 r.,
marką polską – od 1917 r. do 1924 r.
***
Tzw. złoty polski wszedł w obieg pod koniec XV wieku, ale przez dłuższy czas był jedynie
monetą obrachunkową. Faktyczne panowanie rozpoczął na rynku monetarnym dopiero po
reformie walutowej Władysława Grabskiego z 29 kwietnia 1924 r.
EKSPRESIK OBYCZAJOWY
Wąskie uliczki to specjalność Włochów. Niektóre mają mniej niż półtora metra szerokości.
Najmłodsi rodzice mieli 9 i 10 lat i żyli w 1910 r. w Chinach
Najmłodszy papież miał w chwili rozpoczęcia pontyfikatu 18 lat. Był to Jan XII, rządzący
Stolicą Piotrową od 955 r. do 963 r.
Dążąc do bliskości z bogami, kapłani egipscy usuwali ze swego ciała wszystkie włosy,
łącznie z brwiami i rzęsami. Auć!
Najwięcej autobusów wypuszcza na ulice Rio de Janeiro. Pasażerów wozi po mieście
ponad 6500 pojazdów.
Do kanonu dziewięciu tańców, które stanowią konkurencje podczas mistrzostw tańca
towarzyskiego, należą: walc, fokstrot, tango, quickstep, samba, rumba, cza-cza, paso doble
i walc wiedeński.
 KARTKI WALENTYNKOWE…
…to domena Brytyjczyków. Żaden inny naród na świecie nie wysyła ich tyle, co oni.
Nie ma się jednak co dziwić, bowiem są narodem zakochanym w każdym rodzaju kartek.
Jak donosi BBC, brytyjskie drukarnie wypuszczają rocznie 2,6 miliarda kartek
okolicznościowych, co daje około 55 kartek rocznie na głowę każdego obywatela, w tym
staruszków z alzheimerem oraz niemowląt.
O POCAŁUNKU!
W wersji teologicznej pierwszy pocałunek na świecie wyszedł od Boga i był to pocałunek
życiodajny.
W wersji antropologicznej pocałunek pojawił się w wyniku ewolucji obyczaju
obwąchiwania się! Praludzie mieli w zwyczaju wdychać wonie płynące z twarzy kompana
w celu ustalenia jego nastroju lub w celu okazania miłości i bliskości.
 ***
Kanadyjczycy, którzy są wiodącymi na świecie ekspertami w dziedzinie pocałunków,
twierdzą, że 97% kobiet całuje z zamkniętymi oczami, podczas gdy wśród mężczyzn czyni tak
tylko 37%.
Indagowani na tę okoliczność mężczyźni wyjaśniają, że to w ramach asekuracji. że niby
należy czuwać, czy w pobliżu nie ma przypadkiem żony lub narzeczonej…
Pierwszy opisany dla potomności pocałunek odnajdujemy w hinduskich księgach Wedy
sprzed circa 3500 lat.
***
Pocałunek w usta to wynalazek starożytnych Rzymian. Wracający po dniu pracy do domu
mąż sprawdzał w ten sposób, czy podczas jego nieobecności żona nie oddawała się uciechom
picia wina. Zwróćmy przy tym uwagę na fakt, że starożytny savoir-vivredopuszczał picie wina
tylko w wesołej gromadzie…
***
Rzymianie uwielbiali pocałunki i rozróżniali ich aż trzy rodzaje, każdy o osobnej nazwie:
basium – w usta, osculum – po przyjacielsku w policzek, suavium – po francusku.
***
Rzymianie tak bardzo uwielbiali pocałunki, że za panowania cesarza Tyberiusza Cezara
Augusta (14-37 r. n.e.) obyczaj ten został zakazany na skutek epidemii opryszczki.
***
W czasie pocałunku wymieniamy z partnerem lub partnerką średnio 278 różnego rodzaju
bakterii. Milimetr kwadratowy śliny zawiera przeciętnie 40 milionów komórek bakterii.
Epidemiolodzy proponowali niedawno, żeby się całować przez… folię, lecz na razie się
nie przyjęło.
A teraz zadanie specjalne dla pań. Amerykańscy naukowcy odkryli, że
prawdopodobieństwo udziału w wypadku samochodowym jest mniejsze u mężczyzn, którzy
przed wyjściem z domu dostali buziaka!
W ŚREDNIOWIECZU…
…obowiązywały 192 dni postu. W 51 z tych dni obowiązywał zakaz nie tylko spożywania
mięsa, ale również mleka, masła i jajek. Tylko ryby można było od zawsze jeść bez
ograniczeń.
KAFEHAUZY, KOFISZOPY I KAWIARNIE
Pierwsze kawiarnie na świecie powstały najprawdopodobniej w Kairze w XVI wieku.
W Europie pionierami publicznych pijalni kawy byli Anglicy, którzy otworzyli pierwszy
Coffee House w Oksfordzie circa 1650 r. Pierwsza polska kawiarnia pojawiła się
w okolicach Ogrodu Saskiego w Warszawie w roku 1724, za panowania Augusta II Mocnego.
***
Pierwsza kawiarnia w Wiedniu, mieście słynącym dzisiaj z tego typu lokali (i jedna
z pierwszych w Europie), powstała dzięki Polakowi! Był nim Jerzy Kulczycki, żołnierz Jana
III Sobieskiego. Kawiarnia nosiła nazwę „Dom pod Błękitną Flaszką” (Hof zur Blauen
Flasche) i funkcjonowała od 1683 do 1694 roku.
ŁYŻKI PODRÓŻNE
Do czasów oświecenia panował obyczaj przybywania w gości z własną łyżką,
przechowywaną w specjalnym, ozdobionym monogramem pokrowcu lub futerale. Wszystko
dlatego, że mosiężna lub srebrna łyżka była towarem wartościowym i deficytowym i zwyczaj
przechowywania w domu większej ilości sztućców był dla przeciętnie zamożnych nazbyt
kosztowny!
 ZBĘDNIK FOBII I MANII
ZNASZLI SWOJE FOBIE?
agorafobia – lęk przed przebywaniem na otwartej przestrzeni
gynefobia – lęk przed kobietami
kaligynefobia – lęk przed pięknymi kobietami
ksenofobia – lęk przed obcymi ludźmi
gerontofobia – lęk przed starością
androfobia – lęk przed mężczyznami
penterofobia – lęk przed teściową
nekrofobia – lęk przed umarłymi
triskaidekafobia – lęk przed liczbą 13 (i innymi liczbami feralnymi)
magejrokofobia – lęk przed gotowaniem
kleptofobia – lęk przed kradzieżą
dromofobia – lęk przed podróżowaniem
mizofobia – lęk przed brudem
onomatofobia – lęk przed pewnymi, posiadającymi dla ciebie znaczenie, słowami
filemafobia – lęk przed całowaniem
hydrofobia – lęk przed wodą
urofobia – lęk przed moczem
uranofobia – lęk przed pójściem do nieba
ablutofobia – lęk przed kąpielą
ZNASZLI SWOJE OBSESJE?
kleptomania – na punkcie kradzieży
Ablutomania – na punkcie kąpieli
oniomania – na punkcie zakupów
filopatridomania – na punkcie rodzinnego domu
klazomania – na punkcie wydawania okrzyków
onichotilomania – na punkcie obgryzania paznokci
krezomania – na punkcie bogactwa
titilomania – na punkcie drapania się
dromomania – na punkcie podróży
ZBĘDNIK WIEDZY O CELEBRYTACH
 METODY NA SEKSBOMBĘ
Prawdziwe imię i nazwisko słynnej blondynki Marylin Monroe brzmiało Norma Jeane
Mortenson. Do innych ciekawych faktów z jej życiorysu zaliczamy:
włosy naturalnie ciemne,
operację usunięcia brodawki z czubka nosa,
silikonowy implant w brodzie,
ortodontyczną naprawę krzywego zgryzu oraz kilkakrotne wybielanie zębów,
podnoszenie ciężarów dla zachowania ładnej linii biustu, codzienny forsowny jogging.
Oba sporty uprawiane przez pannę Monroe były w jej czasach zaliczane do wyjątkowo
niekobiecych oraz nieprzystojących seksbombie i ulubienicy mediów.
PAN SIĘ POŁOŻY, BO NIE MOGĘ NA PANA PATRZEĆ
Zygmunt Freud wymyślił psychoanalizę, w czasie której pacjent leży na kozetce,
a uzdrowiciel duszy wysłuchuje potoku jego zwierzeń. Przez lata środowisko psychiatryczne
udokumentowało, że pozycja leżąca jest dla pacjenta optymalna i najbardziej „skuteczna”
z punktu widzenia terapii.
Co na to sam Freud? Twierdził swego czasu, że uhoryzontalnił pacjentów, bo tak już miał,
że nie był w stanie wpatrywać się w ludzkie twarze non stop przez osiem godzin dziennie.
Ciekawe, czy gdy doniesiono mu w zaświatach o fachowej interpretacji jego taktyki, to nie
usiadł z wrażenia…
DZIĘKUJEMY, PANIE HALLEY!
Edmund Halley, który użyczył imienia słynnej komecie, był przyjacielem Izaaka Newtona
i to on zachęcił Newtona do spisania teorii grawitacji. Newton, nieśmiały introwertyk,
posłuchał rady i posłusznie opisał swoje odkrycia, a Halley wydał je za własne pieniądze
w 1687 roku pod tytułem „Principia Mathematica”. Z jakim skutkiem dla cywilizacji –
wiadomo.
Many thanks, Mr. Halley!
CICHA TAJEMNICA EDISONA
Thomas Edison, ojciec żarówki i mnóstwa innych przydatnych wynalazków, był…
samoukiem.
Jako siedmiolatek przez kilka miesięcy chodził do szkoły, lecz był dzieckiem wyjątkowo
nerwowym, co nauczyciele brali za upośledzenie umysłowe. Rodzice wypisali go więc ze
szkoły.
Edison w bardzo młodym wieku ogłuchł i było to wydarzenie, które miało przełomowe
znaczenie w jego życiu. Od tej pory uczył się na potęgę, by w ten sposób wypełniać „puste,
ciche godziny”, jak to potem opisywał, w swoim introwertycznym świecie.
ODWROTNIE DO CELSJUSZA
Niewykluczone, że Anders Celsius, szwedzki astronom, któremu zawdzięczamy powszechną
skalę pomiaru temperatury, do dziś dnia przewraca się w grobie z gniewu.
Gdy w 1742 roku patentował swój wynalazek, w jego dokumentach stało czarno na białym:
a) za temperaturę topnienia lodu przyjmujemy 100 stopni,
b) za temperaturę wrzenia wody przyjmujemy zero stopni.
MADONNA OD KUCHNI I NIE TYLKO
Garść ciekawostek dla fanów Madonny wg amerykańskiego wydania magazynu „Harper's
Bazaar”, marzec 2006 r.:
Kulinarnym przysmakiem Madonny jest fois gras (gęsie wątróbki), które piosenkarka
sprowadza wprost z Paryża.
Jeżeli chodzi o bieliznę, na co dzień Madonna, jak większość obywatelek kraju, w którym
teraz mieszka, kupuje proste, białe majtki z DH Marks & Spencer (ponoć takie właśnie
najbardziej lubi jej mąż, Guy Ritchie).
Madonna nauczyła się jeździć na łyżworolkach dopiero na początku 2006 r., przy kręceniu
klipu do piosenki ze swojej ostatniej płyty.
Pod koniec 2005 roku Madonna, do tego czasu fanka jogi, przerzuciła się na inną jej
odmianę – pilates.
Gdy w wieku 19 lat przyjechała do Nowego Jorku z Michigan, miała w kieszeni równo 30
dolarów.
Królowa popu uważa, że ludzie (i menedżerowie) najbardziej boją się artystów, którzy
posiadają życie duchowe.
Madonna od wielu lat jest kabalistką.
Gdyby miała napisać list do siebie samej z początku swej kariery, ponoć brzmiałby on tak:
Nie uwierzysz w to, co ci się przytrafi. Jeżeli rzeczywiście pragniesz być rewolucjonistką,
musisz być przygotowana na to, że nie będziesz lubiana, i musisz wiedzieć, że naprawdę tego
chcesz. Pamiętaj, żeby nie brać niczego do siebie. To tylko gra. Nic z tego nie jest prawdziwe.
UMRZEĆ INACZEJ
Sir Francis Bacon, angielski filozof, zmarł na zapalenie płuc, którego nabawił się podczas
eksperymentów z zamrażaniem. Usiłował zamrozić kurczaka, wypychając go śniegiem.
Hun Atylla, legendarny wódz barbarzyńskiego plemienia, które plądrowało Europę w V
wieku n.e., zmarł z powodu wykrwawienia we własną noc poślubną. Krwotok był z nosa.
Al Capone, najsłynniejszy gangster świata, zmarł z powodu choroby wenerycznej.
Elvis Presley, ikona amerykańskiego popu, zmarł w wyniku przedawkowania narkotyków.
W momencie śmierci siedział na klozecie.
KOMPOZYTORSKA PÓŁBRÓDKA
Fryderyk Szopen nie był znany ze zbytniego roztargnienia, ale też nie przywiązywał
nadmiernej wagi do swego wyglądu. Trudno to wywnioskować, oglądając jego oficjalne
portrety, lecz ponoć bywały w życiu kompozytora okresy, że nosił ładnie „utrzymaną” bródkę
tylko po jednej stronie twarzy. Na pielęgnację całej brody szkoda mu było czasu.
Publiczność i tak ogląda mnie tylko z jednej, prawej strony – zwykł był tłumaczyć swój
osobliwy wygląd.
W JAKIM TO SOBIE ŻYCZYCIE JĘZYKU?
Najbardziej znanym (uzdolnionym?) lingwistą i poliglotą na świecie był kardynał Giuseppe
Mezzofanti (1774-1849), który uczył Lorda Byrona, jak posługiwać się londyńskim slangiem
cockney. Kardynał rozumiał i umiał się porozumieć w około 100 językach, z czego 50 (wedle
niektórych źródeł 39) władał biegle i „bez akcentu”. Najtrudniejszym do opanowania okazał
się chiński. Kardynał spędził nad nim aż 4 długie miesiące! Należy przy tym zaznaczyć, że
Mezzofanti nigdy nie opuścił swojej rodzinnej Bolonii we Włoszech.
***
Inni słynni poligloci to:
Emil Krebs (1867-1930, polski znawca języków azjatyckich): około 90 języków,
Andrzej Gawroński (1885-1927, językoznawca): ponad 60 języków, w tym narzecza
indiańskie,
Robert Stiller (ur. 1928 r., polski pisarz i publicysta): 30 języków czynnie, 30 biernie,
 Alfred Majewicz (ur. 1949 r., profesor antropologii): 10 języków czynnie, 40 biernie,
Rasmus Christian Rask (1787-1832, duński pionier językoznawstwa historyczno-
porównawczego): 35 języków,
Mitrydates VI (zwany też Eupatorem albo Dionizosem, 132-63 p.n.e.): 25 języków,
Lomb Kato (1909-2003, węgierska tłumaczka): 16 języków,
Antoni Lange (1861-1929, poeta i tłumacz): 15 języków,
Jean-Franęois Champollion (1790-1832, francuski lingwista i egiptolog): 13 języków,
Starożytna królowa Kleopatra (69-30 p.n.e., ostatni faraon Egiptu): 13 języków,
Ludwik Zamenhof (1859-1917, twórca języka esperanto): 13 języków,
Heinrich Schliemann (1822-1890, niemiecki archeolog amator, odkrywca Troi): 12
języków,
Papież Jan Paweł II (1920-2005): 11 języków,
Biskup Stanisław Gądecki (ur. 1949 r.): 8 języków.
***
Wśród polskich królów z poliglotyzmu słynął Zygmunt III Waza, miłościwie panujący nad
polskim narodem w latach 1587-1632 r. Biegle władał pięcioma językami: polskim,
szwedzkim, włoskim, niemieckim i łaciną.
KRÓLOWA KLEOPATRA…
…prócz języków znała się również na urodzie. Była autorką pierwszego na świecie
podręcznika kosmetyki. Karierę zrobiła zwłaszcza opisana tam maść na łysienie, którą sama
Kleopatra regularnie stosowała na swym kochanku Juliuszu Cezarze. Sporządzało się ją ze
spalonej myszy, szpiku kostnego jelenia i zębów konia.
Nie wiadomo jednak, jaka była skuteczność specyfiku, bo Cezar miał w zwyczaju nie
rozstawać się ze swym laurowym nakryciem głowy.
ALBERTA EINSTEINA OSOBLIWE PRZYPADKI
Albert Einstein znany jest przede wszystkim jako twórca słynnego, rewolucjonizującego
nasz pogląd na naturę wszechświata równania E=mc2. Wiadomo też, że w czasie II wojny
światowej był jednym z inicjatorów programu nuklearnego w USA, argumentując w liście do
prezydenta Roosevelta, iż w ten sposób naukowcy amerykańscy odpowiedzą na wyzwanie
naukowców III Rzeszy, którzy prace nad budową bomby nuklearnej podjęli już dawno.
Po wojnie Einstein angażował się w akcje humanitarne i działania na rzecz pokoju na
świecie. Złośliwi twierdzą, że chciał w ten sposób uspokoić sumienie po tym, w co
amerykański atak nuklearny obrócił Hiroszimę i Nagasaki.
Mniej znany szczegół z jego biografii to fakt, iż w roku 1948 omal nie został pierwszym
prezydentem nowo utworzonego państwa izraelskiego. Biały Dom argumentował, że Einstein
świetnie nadawałby się na to stanowisko również dlatego, że był żydem orientacji
zionistycznej (sekta oparta na chrześcijaństwie). Einstein odmówił, nie podając konkretnych
przyczyn, choć twierdził, że czuł się tą propozycją bardzo zaszczycony.
Do końca życia mieszkał w USA, zmarł w New Jersey w roku 1955.
***
Nie odmawiając Einsteinowi nic z jego geniuszu, napiszemy tutaj bardzo małymi literkami,
że jednak nawet on popełnił kilka omyłek:
1. Bóg nie gra w kości – twierdził Einstein, bo nie wierzył, że ta sama cząstka może się
znajdować w dwóch różnych miejscach w tym samym czasie.
Współcześni mają dziś w tej materii zgoła odmienne zdanie. Nie dość, że gra, to jeszcze
rzuca je tam, gdzie ich nikt nie widzi – brzmi nie mniej sławna odpowiedź udzielona
Einsteinowi pośmiertnie przez Stephena Hawkinga, odkrywcę czarnych dziur.
2. Formułując teorię względności, Einstein upierał się, że wszechświat jest statyczny, i choć
przeczyły temu jego wstępne wyliczenia, tak bardzo w to wierzył, że pozmieniał nawet swoje
równania, wprowadzając do nich tzw. stałą kosmologiczną.
Dopiero gdy Edwin Hubble udowodnił, że wszechświat się rozszerza, Einstein zrewidował
swój stosunek do statyki i nazwał stałą kosmologiczną „największą pomyłką mojego życia”.
3. Ogłoszenie stałej kosmologicznej „największą pomyłką mojego życia” okazało się dla
Einsteina… jeszcze większą pomyłką jego życia!
W latach 90. ub. wieku uczeni potwierdzili, że stała kosmologiczna mimo wszystko istnieje,
a ponieważ nie jest równa zeru (choć mu bliska), odpowiada za rozszerzanie się
wszechświata. W ten sposób Einstein zaprzepaścił szansę na prawo do podpisywania swym
nazwiskiem jeszcze jednego przełomowego odkrycia w nowoczesnej kosmologii.
4. Jako czterdziestolatek (lata 20. XX w.) Einstein poświęcił się pracy nad uniwersalną
teorią oddziaływań grawitacyjnych i elektromagnetycznych.
Niestety, w tym momencie tak bardzo wyprzedził swoje czasy, że spotkał się z kompletnym
brakiem zrozumienia wśród odbiorców i jego wysiłki musiały zakończyć się niepowodzeniem.
Na przełomie lat 60. i 70. XX w. fizycy znaleźli jednak to, czego poszukiwał. Udowodniona
została teoria wzajemnego słabego i elektromagnetycznego oddziaływania cząstek
elementarnych. Okazało się tylko, że Einstein szukał nie tam, gdzie powinien, bo teoria
o radioaktywności odgrywająca tutaj ważną rolę jeszcze wtedy nie istniała.
***
Niedowiarki, które nie są przekonane, że mózg Einsteina faktycznie różnił się od
przeciętnego ludzkiego mózgu, mogą go sobie obejrzeć w postaci zamarynowanej w muzeum
przy szpitalu klinicznym Uniwersytetu Princeton. Genialny mózg jest MNIEJSZY od
przeciętnego, ale bardziej pofałdowany w rejonach odpowiedzialnych za zdolności
matematyczne.
ŻYCIORYS NIE Z BAJKI
Ezop, najznamienitszy z bajkopisarzy, wciąż pozostaje dla świata tajemnicą. Nie tylko nie
wiadomo, ile dokładnie napisał bajek, ale nawet kim był.
Jedna z ciekawszych teorii głosi, że był niewolnikiem, żył w Grecji w latach 620-565 p.n.e.
i nauczony przez swego właściciela pisać i czytać spisywał historie zasłyszane
w towarzystwie. Ponoć właściciel, doceniwszy jego literacki talent, w końcu go uwolnił
i Ezop zmarł jako grecki obywatel w Delfach. I ponoć na wolności nie napisał już żadnej
bajki.
ASY INTELIGENCJI…
…to w kolejności (według rankingu Uniwersytetu Stanforda w Kalifornii):
John Stuart Mill, IQ 210 – XIX-wieczny brytyjski filozof. W wieku lat trzech czytał po
grecku, jako ośmiolatek miał już za sobą lekturę całego Platona, Herodota oraz znał zasady
arytmetyki.
Wolfgan Amadeusz Mozart, IQ 210 – zaczął grać jako trzylatek, a komponować trzy lata
później.
Izaak Newton, IQ 190 – Anglik, właściciel najsłynniejszego guza na świecie (spadające
z drzewa jabłko) oraz twórca zasad mechaniki klasycznej.
Wolter, czyli Franęois-Marie Arouet, IQ 190 – francuski twórca epoki oświecenia, znany
w świecie (a znany był swego czasu ho-ho!) również jako Apostoł Rozumu.
Galileusz, IQ 185 – włoski uczony z XVII w., twórca podstaw nowożytnej fizyki.
Leonardo da Vinci, IQ 180 – renesansowy malarz i filozof, autor najbardziej zagadkowego
uśmiechu na świecie (patrz: Mona Lisa, Luwr).
Kartezjusz, IQ 180 – wybitny uczony XVII w., uważany za prekursora nowożytnej filozofii.
Abraham Lincoln, IQ 150 – 16. prezydent USA. Znany z tego, że zniósł niewolnictwo oraz
że został zastrzelony.
Napoleon Bonaparte, IQ 145 – wódz Francji, przekonał się na własnej skórze, że rosyjska
zima to nie przelewki.
SPOSÓB NA SIEBIE
Co ma zrobić artysta, który czuje niedosyt adoracji i pochlebnej krytyki swych dzieł? Może
pójść w ślady Paula Cezanne'a i sprawić sobie papugę. Skrzydlata wielbicielka Cezanne'a
miała zielone upierzenie, wyjątkowo nieskrzeczący głos i nauczyła się od swego właściciela
powtarzać na zawołanie tylko jedno zdanie: Cezanne jest wielkim malarzem!
PABLO PICASSO…
…bardziej niż na brak pochlebstw był z kolei wrażliwy na zimno. Tak bardzo, że gdy
w młodości wynajmował skromny pokoik, nie wahał się palić w piecu swoimi obrazami.
WALT DISNEY…
…cierpiał na myszofobię…
ALFRED HITCHCOCK…
…podobno nie posiadał pępka.
ADOLF HITLER…
…urodził się w Austrii i przeprowadził się do Niemiec, żeby uniknąć powołania do służby
wojskowej.
***
Matka Adolfa, z domu Klara Polzl, podobno rozważała aborcję, gdy była w ciąży
z Adolfem. W dwóch latach poprzedzających narodziny Adolfa straciła trójkę starszych dzieci.
***
Najmłodsza siostra Adolfa, Paula Wolf, zmarła w 1960 roku.
POSTRACH ZWIERZĄT
Jak donoszą kronikarze, przed Iwanem Groźnym drżeli nie tylko ludzie, lecz i zwierzęta. Za
panowania tego władcy populacja słoni zmniejszyła się w pewnym momencie o jeden
egzemplarz, gdyż zwierzę nie zrozumiało, co władca miał na myśli, krzycząc: „Na kolana,
słoniu”!
PO JAKIEMU NA MARSIE?
Potentat medialny Józef Pulitzer wpadł onegdaj na pomysł kosmicznej reklamy swej gazety
New York World. Planował wybudować tak wielki billboard, by był widoczny na Marsie.
Projekt nie doszedł jednak do skutku, gdyż pan Pulitzer nie mógł się zdecydować na wybór
języka reklamy. Nikt z doradców nie był mu w stanie powiedzieć, po jakiemu czytają na tym
Marsie…
 JAK KULĄ W PCHŁĘ
Szwedzka królowa Krystyna (1626-1689) uwielbiała niekonwencjonalne rozwiązania.
Koronowała się jako „król”, a nie „królowa” swego kraju, lekcje filozofii pobierała
u Kartezjusza tak wcześnie rano, że biedny filozof nabawił się w końcu zapalenia płuc i zmarł,
a populację pcheł w swojej komnacie wybijała za pomocą miniaturowej armatki, którą kazała
specjalnie na tę okoliczność skonstruować.
PANI OD RĘKAWICZEK
Angielska królowa Elżbieta nie oszczędza na służbie. Posiada pokojówkę, której
wyłącznym zadaniem jest opieka nad kolekcją królewskich… rękawiczek. Praca, wbrew
pozorom, jest na cały etat, bo królowa posiada ich tysiące par.
SŁABA WIARA EDISONA
Gdy w 1877 r. Edison wymyślił fonograf, nie był przekonany, że wynalazek jest do
wykorzystania w przemyśle muzycznym. Odkrywca widział jego przyszłość raczej
w kategoriach telegrafu i uważał, że będzie przydatny do przesyłania nagranych wiadomości.
Do unii fonografu z muzyką dał się przekonać dopiero po 16 latach.
POTĘGA PRZEWIDYWANIA
Rogerowi Baconowi (circa 1214-1294), angielskiemu filozofowi z okresu średniowiecza,
oficjalnie przyznaje się tylko skromny tytuł wynalazcy okularów (a i to, jak twierdzą niektórzy,
niekoniecznie jest prawdą).
Nieoficjalnie był on jednak także wynalazcą:
teleskopu,
mikroskopu,
samochodu,
parowca,
samolotu,
pianki dla płetwonurków.
Chodzi o to, że Bacon przewidział, iż wraz z rozwojem możliwości technologicznych ludzie
posiądą instrumenty zdolne wyprodukować tego typu „urządzenia”. Uznany za heretyka
i czarnoksiężnika, Bacon spędził wiele lat na wygnaniu. A i tak miał szczęście, że tylko na
wygnaniu się skończyło.
BUTY DLA PCHŁY
Nikolaj Sjadristij z Ukrainy (ur. 1937 r.) kuje złote podkowy dla pcheł. Jest ponadto
konstruktorem m.in. najmniejszego na świecie działającego silnika (wielkości 0,05 mm2)
i pionków szachowych, które można rozpoznać dopiero po powiększeniu ich 2000 razy pod
mikroskopem.
O swej mikrosztuce, znanej na świecie także jako mikrominiatury, Sjadristij mówi krótko:
pasja mojego życia!
KOBIETA Z MARZENIAMI
Bare – pod takim przydomkiem przeszła do historii pierwsza kobieta, która opłynęła kulę
ziemską w 1769 r.
Podróż odbyła na statku francuskiego kapitana Louisa Antoine'a Bougainville'a. Nic jednak
byśmy o tym nie wiedzieli, gdyby nie spostrzegawczy mieszkańcy Tahiti, którzy w czasie
odpoczynku załogi na wyspie donieśli kapitanowi o „odmienności” jednego z jego majtków…
Bare przyznała wówczas, że użyła kamuflażu, bo tylko w ten sposób mogła spełnić największe
marzenie swojego życia. Francuska załoga, jak wynika z oficjalnego opisu wyprawy, była
w głębokim szoku. Nie dlatego, że Bare była kobietą, lecz że miała tego typu marzenia.
MOUNT EVEREST…
…jako pierwszy zdobył alpinista nowozelandzki Sir Edmund Hillary 29 maja 1953 r.
***
Spośród Polaków na najwyższej górze świata jako pierwsza stanęła Wanda Rutkiewicz 16
października 1978 roku.
***
Wanda Rutkiewicz była jednocześnie pierwszą Europejką i trzecią kobietą na świecie,
której udało się poskromić Mount Everest.
***
Pierwszą kobietą na Mount Evereście była Japonka Junko Tabei, 16 maja 1975 r.
W FILOZOFICZNYM SKRÓCIE
Błyskawiczny kurs Arystotelesa dla potrzebujących:
Filozof najpierw był uczniem Platona (IV wiek p.n.e.), a od XIII wieku został mentorem
chrześcijańskich filozofów Starego Kontynentu, wytyczając kierunki rozwoju nowożytnej
europejskiej myśli, nauce i literaturze.
Arystoteles odrzucał platońską teorię o ukrytej pamięci idealnego świata, uważając, że
wiedza człowieka o świecie pochodzi z jego doczesnego doświadczenia. To on twierdził, że
umysł nowonarodzonego człowieka jest jak biała kartka papieru czekająca na zapisanie.
***
Z kolei za ojca nowoczesnej filozofii uważa się Kartezjusza (1596- 1650), który poddał
w wątpliwość wszystko oprócz jednego: ludzkiej świadomości istnienia. W skrócie: Cogito
ergo sum.
BOSKI LEKARZ
Pierwszym znanym z imienia lekarzem w historii cywilizacji był Egipcjanin Imhotep, żyjący
ok. 2600 lat p.n.e., autor podręczników na temat leczenia ran, połamanych kości, a nawet
wewnętrznych guzów. Wdzięczni Egipcjanie zaraz po jego śmierci zaczęli go czcić jako boga.
DRAKOŃSKI KONIEC DRAKONA
Drakon, grecki administrator Aten z VII wieku p.n.e. i autor jednego z najbardziej okrutnych
kodeksów prawnych w historii cywilizacji, zmarł w sposób nie mniej okrutny niż winowajcy
karani zgodnie z jego pomysłami. W czasie bankietu wydanego na jego cześć goście obrzucili
go swymi płaszczami w geście symbolizującym szacunek. Drakon zmarł z uduszenia.
KŁOPOT Z MAGELLANEM
Ferdynand Magellan znany jest jako pierwszy żeglarz, który opłynął świat, potwierdzając
jednocześnie odszczepieńcze tezy, że świat jest kulą.
Czy jednak słusznie należy się mu tytuł?
Magellan zmarł przecież w czasie swej historycznej podróży, wdając się nierozważnie
w bójkę z tubylcami z Filipin… Misję zakończył tylko jeden z jego pięciu okrętów pod
dowództwem Juana Sebastiana de Elcano, który to przy okazji nazwał wody między Azją
a Ameryką Południową Oceanem Spokojnym, gdyż wydały mu się „nadzwyczaj
spacyfikowane”.
Do dziś trwają dyskusje, czy zmysł obserwacji de Elcano nie był modyfikowany nazbyt
dużą dawką rumu.
PRZYTULIĆ KSIĘŻYC
 Używki być może i sprzyjają wielkiej sztuce, ale niekoniecznie artyście. Chińczyk Li Po
(701-762), który nie siadał do komponowania poezji bez kieliszka, utopił się w czasie
kontemplacji nad nowym wierszem, gdy usiłował przytulić się do odbicia Księżyca
w jeziorze.
NICCOLO PAGANINI JAK TWARDOWSKI?
Czy słynny skrzypek (1782-1840) naprawdę sprzedał duszę diabłu za lepszy warsztat
muzyczny? Spory trwają do dziś, prawdą jest jednak, że publiczność Paganiniego wykazywała
niezwykle mało odporności na pokazy jego wirtuozerii, dokonywane na jego własne życzenie
przy zgaszonych świecach. Po zapaleniu świec okazywało się, że część widzów pomdlała
z wrażenia lub strachu, co polującym na sensację reporterom nieodmiennie jawiło się jako
„sala pełna trupów”.

ŚMIERCIONOŚNA BATUTA
Pierwszy dyrygent świata, Jean-Baptiste Lully (1632-1687) zmarł od własnej batuty,
również pierwszej na świecie, która zasłynęła z tego, iż miała dwa metry długości i służyła
właścicielowi do uderzania w podłogę. W czasie koncertu na cześć powrotu do zdrowia króla
Ludwika XIV Lully uderzył się batutą w nogę, wywiązała się gangrena i dyrygent zmarł.
Ludwik XIV żył przez następnych 28 lat.
KLĄTWA OŁOWIANEGO ŻOŁNIERZYKA
Piotr Czajkowski (1840-1893) miał dużo wspólnego z ołowianymi żołnierzykami, które
przewijają się przez jego twórczość. Też bowiem wiecznie „chronił” swoją głowę w obawie,
że mu odpadnie…
Dyrygując orkiestrą w czasie otwarcia słynnego Carnegie Hall w Nowym Jorku w 1891 r.,
Czajkowski używał tylko jednej ręki. Drugą przez cały czas przytrzymywał swoją głowę.
KOMPOZYTORSKA POTENCJA
Do najbardziej „płodnych” kompozytorów należeli:
Jan Sebastian Bach (1685-1750): m.in. 250 kantat kościelnych, 371 chorałów i 20 dzieci.
Antonio Vivaldi (1678-1741): prawie 500 koncertów, 40 utworów na chór i orkiestrę, 100
utworów na orkiestrę i 50 oper. Nie najgorzej jak na księdza.
Franciszek Józef Haydn (1732-1809): twórca symfonii, skomponował ich 104.
Franciszek Schubert (1797-1828): 600 pieśni. I żadnej głównej nagrody!
Ryszard Wagner (1813-1883): kompozytor najdłuższej opery świata, „Die Meistersinger
von Nurnberg”, która trwa (dla tych, oczywiście, co doczekają jej końca) ponad 5 godzin.
PIRAT ULISSES
Wychodząc na spacery, James Joyce miał w zwyczaju charakteryzować się na pirata –
nakładał na jedno oko czarną przepaskę.
Jeszcze jeden ekscentryzm zdziwaczałego Irlandczyka? Niekoniecznie.
Joyce od młodości cierpiał na glaukomę, która w końcu całkowicie odebrała mu wzrok.
Większą część swego monumentalnego dzieła „Finnegan's Wake” podyktował swemu
asystentowi, w którego roli występował wówczas młody Samuel Beckett.
Tak, tak, nie nudźcie. Ten od Godota.
DO KOŃCA ESTETA
Zdarzyło się, że zawsze dowcipny i zawsze wojujący z tandetą Oskar Wilde umierał
w hotelowym pokoju o wyjątkowo pstrokatych ścianach. Ostatkiem sił na moment przed
śmiercią odwrócił się w stronę czuwającego przy jego łóżku przyjaciela i rzekł: Albo wyniosą
stąd tę tapetę, albo mnie.
NAPOLEN NISKI CZY WYŻSZY?
Niski wzrost Napoleona, który, wedle powszechnego mniemania, przysparzał mu wielu
kompleksów, to historyczna bujda. Napoleon miał około 168 cm wzrostu, co nawet dzisiaj
stanowi o 2 cm więcej niż przeciętny wzrost współczesnego Europejczyka!
Wszystkiemu zaś winny jest system ówczesnych miar. Wedle miary używanej w Anglii
Napoleon miał 5 stóp i 6 cali wzrostu, co odpowiadało 168 cm. W systemie francuskim
mierzył 5 stóp i 2 cale, co dla Anglików oznaczało całe 10 cm mniej.
OD WATERLOO DO SMYCZY
Ostatni potomek Napoleona noszący jego nazwisko, Jeremi Napoleon Bonaparte, zmarł
w 1945 roku na skutek obrażeń po upadku. Przewrócił się, potykając o smycz swego psa
w czasie spaceru.
HAYDN – BELFER PIŁA?
Józef Haydn (1732-1809) znanyjest głównie jako ojciec sonaty i kwartetu smyczkowego,
zaś dużo mniej jako nauczyciel Mozarta oraz Beethovena. Czy dlatego, że żaden z jego
słynnych uczniów nie wyrażał się zbyt pochlebnie o jego zdolnościach belferskich?
MARC CHAGALL…
…potrafił zadbać o swoje interesy. Za każdy, nawet najmniejszy sprawunek czy usługę
płacił czekiem. Dobrze wiedział, że każdy kawałek papieru z jego podpisem staje się cennym
okazem kolekcjonerskim i czek najprawdopodobniej nie zostanie zrealizowany.
JULIUSZ CEZAR…
…miał szczęście urodzić się przed problematycznym XVIII wiekiem (patrz wpis: Nie mieli
łatwo łysi), lecz on z kolei był na punkcie swej łysiny bardzo przewrażliwiony.
Armia zgryźliwych historyków twierdzi wręcz, że wieniec laurowy Cezara był nie tyle
symbolem jego władzy, co praktycznym nakryciem gołej czaszki.
OJCOWIE WYNALAZCÓW TEŻ BYWALI WYNALAZCAMI
Szukając pomysłu na trwalszy kawałek drewna, Immanuel Nobel, ojciec Alfreda Nobla,
skleił ze sobą kilka cienkich drewnianych płyt i tak rozpoczęła się kariera sklejki, znanej
również jako dykta.
ERATOSTENES…
…był greckim matematykiem i myślicielem żyjącym w III i w II wieku p.n.e. Posługując się
kijkiem, linijką i sznurkiem, jako pierwszy oszacował średnicę Ziemi.
A teraz zrobi się nam wszystkim bardzo głupio. Błąd wjego obliczeniach wyniósł zaledwie
1% w stosunku do wyniku otrzymanego przez współczesnych badaczy, posługujących się
technologami najnowszej generacji.
 ZBĘDNIK LITERATURY I SZTUKI
PO KSIĄŻKĘ PÓJDŹ
Biblioteka jest wynalazkiem Sumerów, którzy 4000 lat p.n.e. stworzyli wysoko rozwiniętą
cywilizację w dolnej Mezopotamii, w dorzeczach rzek Tygrys i Eufrat (tereny dzisiejszego
Iraku, Syrii, Kuwejtu, Iranu oraz Turcji). W siedzibach władców przechowywane były tysiące
glinianych tabliczek pokrytych pismem klinowym. Język sumeryjski uważany jest przy tym za
lingwistyczne kuriozum. Do dzisiaj nie udało się ustalić jego pokrewieństwa z żadną inną
rodziną językową.
***
Biblioteka w Aleksandrii, największy starożytny dom książki (założony w III w. p.n.e),
zawierała, wedle przekazów, około 700 tysięcy papirusowych zwojów.
***
Po spaleniu Aleksandrii w IV w. n.e. głodni wiedzy wciąż mogli korzystać z biblioteki
w hiszpańskiej Kordowie, o której mówi się, że jeszcze w X wieku posiadała ok. 400 tysięcy
zwojów.
 ***
Na niskiej popularności Kordowy wśród średniowiecznych czytelników zaważył jednak
fakt, iż na początku drugiego millenium Europę ogarnął wtórny analfabetyzm. Czytać i pisać
potrafiło wówczas zaledwie 1–2% mieszkańców Starego Kontynentu.
***
Za najstarszą bibliotekę w Polsce uchodzi Biblioteka Kapitulna w Gnieźnie, gdzie istniała
pierwsza szkoła tumska, znana już w XI w., odwiedzana przez arcybiskupów i kanoników oraz
otaczana troskliwą opieką. Nie zwracając na czas książki, spóźnialski ryzykował ściągnięcie
na siebie nie tylko gniewu, ale i klątwy skrupulatnych tumskich bibliotekarzy…
***
Do innych znanych bibliotek należą:
Biblioteka faraonów w starożytnym Egipcie. Zawierała szacunkowo 20 tysięcy
papirusowych zwojów.
Londyńska THE BRITISH LIBRARY, ustanowiona w 1753 roku, dom dla 18 milionów
książek, 33 milionów patentów, 2 milionów map, 8 milionów znaczków pocztowych, 600
tysięcy egzemplarzy gazet, miliona płyt oraz milionów manuskryptów.
BIBLIOTEKA KONGRESU w USA ustanowiona w 1800 roku. Przeżyła dwa wielkie
pożary, ale i tak mieści się w niej 28 milionów książek w 470 językach.
DANTE I BEATRYCZE
No i kimże była owa dorodna Beatrycze Dantego Alighieri (1265-1321), uwieczniona
w „Boskiej komedii”?
Dante poznał swoją przyszłą muzę we Florencji (gdzie urodził się i wychował) jako
dziewięciolatek. Dziewczyna nazywała się Beatrycze Portinari, była od niego o rok młodsza
i ponoć od pierwszego wejrzenia stała się dla Dantego ideałem. Miłość przyszła jednak
dopiero osiem lat później, gdy Dante ponownie ujrzał Beatrycze spacerującą w towarzystwie
nieodłącznych przyzwoitek po florenckiej ulicy. Spotkanie przedstawiało się ponoć tak, że
Dante nieśmiało się do dziewczyny uśmiechnął, a ona odpowiedziała mu na ten gest
skinieniem głowy. To jednak w zupełności wystarczyło, by boska Beatrycze na zawsze wzięła
w posiadanie serce, umysł i pióro przyszłego mistrza. Beatrycze przez twórczość Dantego
przewija sięnieustannie i jest adresatką większości jego wierszy.
***
W „Boskiej komedii” Beatrycze przeprowadza Dantego przez Niebo. Jako że prawdziwa
Beatrycze zmarła bardzo młodo (w wieku 25 lat w 1290 roku, w dodatku jako żona innego
mężczyzny), oznacza to, że Dante opisał w swym wiekopomnym dziele kobietę, która od 17 lat
nie żyła.
***
I wszystko pięknie, tylko określenie „wierny swej miłości” nie bardzo do Dantego pasuje.
Jako dwudziestolatek Dante ożenił się z Gemmą di Manetto Donati, miał z nią troje lub
czworo dzieci i żył długo i (podobno) całkiem szczęśliwie.
ANEGDOTY PEŁNE PSOTY
Przebywając w Brukseli i rezydując w hotelowym pokoju, francuski poeta Charles
Baudelaire (1821-1867) wypuszczał się na spacery w okolice pobliskiego cmentarza. Którejś
nocy udało mu się złapać nietoperza. Zwierzę zamieszkało z Baudelaire'em w pokoju i ponoć
wcale nie protestując, zamieniło się w udomowionego przyjaciela, a wymyślona dla niego
przez Baudelaire'a dieta z mleka i chleba też mu służyła. Historia milczy na temat reakcji
hotelowej recepcji.
Z kolei żyjący w tych samych czasach współziomek Baudelaire'a i również poeta, Gerard
de Nerval (1808-1855), był dumnym posiadaczem udomowionego homara. Nerval uwielbiał
zabierać swego opancerzonego kompana na spacerki po parku Palais Royal,prowadzając go
tam na niebieskiej wstążeczce.
***
Fakt noszenia przez irlandzkiego geniusza modernizmu Jamesa Joyce'a (1882-1941) pięciu
zegarków na tym samym przegubie (przy czym każdy wskazywał inną godzinę) jest w tym
zbiorku anegdot chyba najsłabiej oddziałujący na wyobraźnię…
SKĄD SIĘ WZIĄŁEŚ, POLAKU MAŁY?
Kto ty jesteś? Polak mały…
Znamy to? Znamy! Lecz kto to napisał i gdzie? Mickiewicz? Konopnicka? Prus może?
Tymczasem autorem słynnego wiersza jest Władysław Bełza. Utwór zatytułowany
„Wyznanie wiary dziecięcia polskiego” otwiera książkę pt. „Katechizm polskiego dziecka”,
wyd. w 1900 r.
KONIA MI OPISZ
Kto pierwszy powiedział: Koń jaki jest, każdy widzi? Tak opisał konia w swoim słynnym
XVIII-wiecznym dziele pt. „Nowe Ateny, albo Akademija wszelakich scyjencyj pełna…”
ksiądz Benedykt Chmielowski.
I supertrafnie, bo jaki koń jest, każdy widzi.
„WIERSZE O OBYCZAJACH CHŁOPCÓW"
Po pierwsze, bez żadnych domysłów proszę! Po drugie, dzieło o tym tytule nie wyszło spod
pióra Oscara Wilde'a, lecz było pierwszym polskim poradnikiem dobrych obyczajów
opublikowanym w XVI w.
Źródła nie podają jednak, czy poradnik podpowiadał, jak się obyczajnie prowadzić tylko
chłopcom, czy również i dziewczętom.
PANIE-PANOWIE BRONTE
Currer Bell to pseudonim pisarski Charlotte Bronte, autorki wichrowo-wzgórzowej,
wielokrotnie adaptowanej na srebrny ekran powieści „Dziwne losy Jane Eyre”.
Co jednak ciekawe, zbiorek wierszy trzech zdolnych sióstr Bronte, opublikowany w 1846
roku jako dzieło wspólne trzech panów o imionach: Currer, Ellis oraz Acton Bell, nie cieszył
się przesadną popularnością. Sprzedano tylko dwa egzemplarze…
Morał z tej historii jest więc chyba taki, że nieważne jaka płeć, ważne jaka treść.
NAJSTARSZE OBRAZKI NA PAPIERZE
Najstarszy ilustrowany manuskrypt pochodzi z V wieku n.e. i nosi tytuł „Vatican Vergil”.
Jego zawartość nie ma jednak nic wspólnego ze świętym miastem. Jest to jedna ze scen
„Georgików” Wergiliusza, opiewająca uroki wiejskiego życia i obcowania z naturą.
PRAWDA O MONA LISIE
Leonardo da Vinci wydał swoją Monę Lisę na pastwę przyszłych pokoleń być może i z
intrygującym uśmiechem, ale również… z brwiami!
Dzisiejsza wersja obrazu przedstawia tajemniczą niewiastę bez tej naturalnej ozdoby.
Wieść niesie, że brwi Mona Lisy zostały usunięte kilkaset lat temu, gdy roztargniony
restaurator użył za dużo rozpuszczalnika i brwi bezpowrotnie… wsiąkły w pędzel.
 MESJASZ W TŁOKU
„Mesjasz”, największe dzieło angielskiego muzyka George'a F. Handla powstało
w zaledwie dwa tygodnie, między 29 VIII a 14 IX 1741 roku. Załamany intrygami wokół
swojej osoby muzyk właśnie wyemigrował do Dublina, a ponieważ przyjęto go tam
z otwartymi ramionami, w podzięce skomponował słynne oratorium.
Prawykonanie „Mesjasza” odbyło się w niewielkim pomieszczeniu, tzw. Pokojach
Muzycznych przy Fishamble Street, w związku z czym poproszono gości o dwie grzeczności.
Panów – by z racji ciasnoty nie zabierali ze sobą swych mieczy, a panie, by z tych samych
powodów zostawiły w domu suknie na halkach z drutów.
PRZEPOWIEDNIA DLA TITANICA
Dramat Titanica został opisany czternaście lat przed faktyczną katastrofą.
W 1898 roku Amerykanin Morgan Robertson opublikował powieść pt. „Na daremno, czyli
jak zginął Titan” (ang.: „Futility, or The Wreck of the Titan"), która opowiada o liniowym
transatlantyku zderzającym się w środku kwietniowej nocy z górą lodową i idącym w wyniku
tej kolizji na dno. I nawet nazwa statku – „The Titan”niedaleko odbiega od pechowego
autentyku.
 ***
Robert Morgan w ogóle był pisarzem raczej niesamowitym. W roku 1903 wydał książkę pt.
„Podwodny postrach” (ang.: „The Submarine Destroyer”), gdzie opisał działanie urządzenia
zwanego peryskopem. Przyrząd tak bardzo zainteresował producenta, Holland Submarine
Company, że dowiedziawszy się, iż Morgan opisany przez siebie wynalazek opatentował,
firma odkupiła go odMorgana za 50 tysięcy dolarów.
***
Z kolei w wydanej w 1914 roku książce pt. „Poza polem widzenia” (ang.: „Beyond the
Spectrum”) Morgan opisał rozwój konfliktu między USA a Japonią, kończący się wojną.
***
W wieku 65 lat, w 1915 roku Morgan popełnił samobójstwo. Znaleziono go w hotelu
z pustą fiolką po truciźnie zawierającej rtęć. Jego znajomi zwierzyli się później
dziennikarzom, że nie miał siły zmierzać się dłużej ze swą rolą współczesnego Nostradamusa.
SMRODEK OD CEZANNE'A
Podoba się wam malarstwo Paula Cezanne'a, jego martwe natury? Ciekawe, czy podobałby
się wam zapach w pracowni mistrza, jaki towarzyszył ich powstawaniu…
Cezanne był malarzem tak dokładnym i powolnym jednocześnie, że owoce, które malował,
zazwyczaj zdążyły zgnić i spleśnieć, zanim artysta przeniósł ich wizerunek na płótno. Dopiero
po kilku latach, za radą przyjaciela, Cezanne zaczął używać atrap (wówczas robionych
z drewna) jako modeli dla swej sztuki…
NARODZINY GWIAZDY
Najznamienitsza literacka kryminalistka świata Agata Christie zaczęła pisać, by udowodnić
starszej siostrze Madge, że… potrafi!
Siostra Madge była z gatunku nieżyczliwych sceptyków i uwielbiała wmawiać Agatce, że
się, biedna Agatka, do niczego dobrego nie nadaje, a już na pewno nie do literatury.
NAJSTARSZĄ LITERĄ…
…alfabetu łacińskiego jest „o”, używane przez starożytnych Egipcjan już 3000 lat p.n.e.
SZTUKA UNIWERSALNA
W 1961 r. dzieło pt. „Le Bateau” Henri Matisse'a przez 47 dni wisiało na ścianie
nowojorskiego Muzeum Sztuki Współczesnej do góry nogami. Obraz obejrzało ponad 100
tysięcy ludzi i nikt niczego nie zauważył.
Bo wielka sztuka jest uniwersalna.
OSKAROWE EFEKTY
Słynne oskarowe statuetki tradycyjnie produkuje się z żelaza i miedzi. W czasie wojny
tradycja została zagrożona, bo rząd wymagał, by każdy skrawek metalu przeznaczać na broń
i naboje.
Wojna wojną, panie, ale Hollywood bez Oskarów? Bing Crosby i Ingrid Bergman dostali
więc w 1944 r. Oskary z gipsu, który dla efektu równo pociągnięto złotą farbą.
„FOLWARK ZWIERZĘCY"…
…nie od razu stał się bestsellerem.
Zanim George'owi Orwellowi udało się zainteresować powieścią wydawcę (był nim
Martin Secker & Warburg Ltd, wydanie I z 17 sierpnia 1945 r.), kilka znacznie większych
domów wydawniczych odrzuciło ją, argumentując, iż „historie o zwierzętach bardzo słabo się
w USA sprzedają”.
Niewykluczone, że dzisiaj opłacają adwokatów, by nikt, w związku z tą sprawą, nie
sprzedał światu ich nazwy.
SZTUKA KONDENSACJI
Nie chcąc dalej dręczyć widowni niekończącym się oczekiwaniem na Godota, Samuel
Beckett jest także autorem sztuki, która rozgrywa się błyskawicznie. Dzieło nosi tytuł
„Oddech”, powstało w 1970 r. i trwa równo trzydzieści sekund. Nie biorą w nim udziału żadni
aktorzy i nie pada ani jedno słowo.
ANIOŁY CUDNE JAK POGANIE
Aureola nad głową anioła to jego spuścizna po… pogańskich przodkach. Większość pogan
czciła rozmaitych bogów Słońca, których piktograficznie wyróżniał z tłumu innych bogów
obecny przy nich promień światła, zazwyczaj nad głową.
Chrześcijańscy artyści pomysł kupili i w ten sposób święci dostali aureolę.
Ponieważ nikt nie wie dokładnie, kto pierwszy, dlaczego ani któremu królowi włożył na
głowę koronę, historycy skłonni są wierzyć, że także korona ma swój pierwowzór
w pogańskiej symbolice.
TROSKA O MONĘ
Wewnątrz gabloty, w której wisi najsłynniejsze dzieło Leonarda da Vinci Mona Lisa
(Luwr), panuje stała temperatura 6 stopni Celsjusza, zaś powietrze ma 50 % wilgotności.
Szyba gabloty ma 3 cm grubości, zaś złożoność system alarmowego to historia sama w sobie.
Strażnicy światowego dziedzictwa sztuki wolą nie ryzykować kolejnego 21 sierpnia 1911,
kiedy to na 27 miesięcy Mona Lisa bez wieści zniknęła ze swej muzealnej ściany.
***
Złodziejem Mony Lisy był Włoch Vincenzo Perugia, który twierdził potem, że ukradł obraz
z pobudek wyższych i za równowartość 100 tysięcy dolarów usiłował go sprzedać Galerii
Uffizi we Florencji, gdzie, jego zdaniem, obraz przynależał. Perugia poczytywał to za
narodową hańbę, iż dzieło najwybitniejszego włoskiego artysty poniewiera się za granicą.
Złodziej-patriota nic nie wiedział o tym, że chociaż Mona Lisa powstała we Włoszech, da
Vinci zabrał ją ze sobą do Francji na dwór Franciszka I i sprzedał królowi za 4000 dukatów.
***
W kronikach śledztwa związanego z kradzieżą Mony Lisy figuruj e nazwisko Pablo Picasso.
Malarz był wówczas w posiadaniu dwóch rzeźb, które kupił od dilera sztuki, niejakiego
Piereta, a które, jak się okazało, były nielegalnie wyniesione z Luwru. Bojąc się o reputację,
Picasso zwrócił rzeźby do muzeum i pomógł policji namierzyć Piereta, wstępnie podejrzanego
o kradzież Mony Lisy. Po odzyskaniu obrazu wszystkie arcydzieła w Luwrze trafiły do
grubościennych gablot.
KUKURYDZIANY PRACZŁOWIEK
W mitologii Majów bogowie stworzyli człowieka z kukurydzy. Zasiali, zebrali,
przetworzyli na mąkę, zagnietli ciasto i ulepili z niego czterech pierwszych mężczyzn i cztery
pierwsze kobiety. Po czym wypuścili na świat w stanie surowym, bez zapiekania.
 OSKAR I NOBEL RAZEM?
Rzadka kombinacj a, ale możliwa, a przypadła w udziale ekscentrycznemu ojcu Elizy
Doolittle, czyli irlandzkiemu dramaturgowi Bernardowi Shaw.
W 1925 roku Shaw otrzymał Nobla za zasługi dla literatury.
W roku 1938 r. dostał Oskara za najlepszy scenariusz filmowy (oparty zresztą na jego
własnej sztuce) pt. „Pigmalion”.
NAJDŁUŻSZE ZDANIE…
…w „Ulissesie” Jamesa Joyce'a składa się z 4391 słów.
PIERWSZĄ POWIEŚCIĄ…
…która wylądowała na biurku wydawcy w postaci maszynopisu, były „Przygody Tomka
Sawyera” pióra Marka Twaina. Przepraszamy – czcionki z maszyny Marka Twaina.
NAJSTARSZA BIBLIA…
…świata w języku łacińskim, która zachowała się do naszych czasów, to „Codex
Amiatinus”, manuskrypt zamówiony w 692 r. przez Ceolfritha (angielskiego prałata klasztorów
w Wearmouth oraz Jarrow) i ofiarowany ówczesnemu papieżowi w prezencie. Obecnie
manuskrypt przechowywany jest we florenckiej bibliotece Medicea Laurenziana.
 ZBĘDNIK HISTORYCZNY
PIERWSZE POŁĄCZENIE NA LINII 911
Historyczne zdanie wypowiedziane przez Grahama Bella do pierwszej na świecie
działającej tubki telefonicznej brzmiało: Watson, chodźże no tu natychmiast, jesteś mi
potrzebny!
Czy Bell tak się niecierpliwił, by wypić z asystentem za sukces? Hm, w czasie
eksperymentu Bell rozlał kwas… na rozporek i musiał jak najszybciej zmienić ubranie.
Potrzeba jest matką wynalazków i coś w tym jest.
NIETOPERZE NIE NA WOJNĘ
CIA, wiadomo, przyciąga nie tylko nieustraszonych, ale i najbardziej pomysłowych.
W czasie II wojny światowej (ok. 1943 r.) CIA wpadło na pomysł eksperymentu
z uzbrojonymi nietoperzami. Hordy nietoperzy przywiązane do niewielkich bomb miały
spadać nocą na niemieckie miasta i siać grozę oraz spustoszenie. Wedle odtajnionych po
wojnie dokumentów amerykańska armia weszła w posiadanie tysięcy gotowych do akcji
zwierzaków.
Niestety, nikt nie zapytał o zdanie nietoperzy, a te zdecydowanie nie miały ochoty brać
udziału w wojnie. CIA zaniechało eksperymentu, gdy największa kolonia nietoperzy uciekła
z wojskowej placówki, pozostawiając po sobie kompletnie zdemolowany hangar. Nietoperze
– od pokoleń urodzeni pacyfiści.
NASI (PRAWIE) GÓRĄ
W 1771 roku Królestwo Polskie było terytorialnie największym państwem w Europie
(oprócz Rosji), zaś pod względem liczebności ustępowało tylko ówczesnej Francji.
PARLEZ-VOUS ENGLISH?
Oficjalnym językiem w Anglii przez około 300 lat (okres 1066-1362) był… francuski!
DAMASZKU SIŁA PRZEBICIA
Damaszek jest najstarszym nieprzerwanie zamieszkanym miastem świata. Archeolodzy
wciąż poznają jego historię, sięgającą w tym momencie już 3000 lat p.n.e. Pierwsze opisy
miasta pochodzą z egipskich inskrypcji sporządzonych 1500 lat p.n.e.
Tak więc, niestety, choć dzisiaj wszystkie drogi prowadzą do Rzymu, kiedyś pewnie
prowadziły do Damaszku.
JAKI (NIE) BYŁ POŻYTEK Z UPADKU BASTYLII
Ile lat trwała rewolucja francuska? Dziesięć. W znaczeniu: dziesięć straconych lat.
Rozpoczęła się w 1789 roku (w tym roku m.in. francuski patrycjat zdobył Bastylię),
a skończyła się w 1799 r., gdy do władzy doszedł Napoleon Bonaparte.
Demokracja, o którą chodziło rewolucjonistom, nigdy nie została we Francji (w tym czasie)
wprowadzona.
CHUDE POCZĄTKiI
Jak liczne było państwo Mieszka I? Trudno oszacować to z całą pewnością, ale historycy
uważają, że w całym królestwie nie mogło żyć więcej niż milion ludzi. A więc mniej niż
mieszka obecnie w polskiej stolicy…
ZALUDNIONY KRAKÓW
XIV-wieczny Kraków, najludniejsze wówczas miasto Polski, liczył sobie 15 tysięcy stałych
mieszkańców.
O KRÓLEWSKICH KONIUGACJACH
 Polscy królowie w różnych występowali koniugacjach:
W koniugacji z Rosją i caratem wystąpił Władysław IV Waza. Ogłoszono go carem Rosji
w 1610 roku i choć do koronacji nigdy nie doszło, król używał carskiego tytułu do r. 1635.
W koniugacji z gwiazdami wystąpił Jan III Sobieski. W Drodze Mlecznej jest układ gwiazd
o nazwie Tarcza Sobieskiego.
W koniugacji sakralnej wystąpił Jan Kazimierz. Powołany na tron po śmierci przyrodniego
brata w 1648 roku, zwolniony został ze ślubów zakonnych i odwołany z godności
kardynalskiej.
W koniugacji z żoną poprzednika wystąpił ponownie Jan Kazimierz. Po śmierci
Władysława Jan Kazimierz poślubił owdowiałą Marię Ludwikę Gonzaga de Nevers.
W koniugacji bezżennej wystąpił zaś Stanisław August Poniatowski, który do końca życia
był kawalerem.
JAGIEŁŁY DŁUGIE PANOWANIE
Królem polskim, który najdłużej zasiadał na tronie, był Władysław Jagiełło. Jego
panowanie trwało 48 lat.
KTÓRZY NAPRAWDĘ PIERWSZYMI BYLI…
…w odkrywaniu nowych lądów i podbijaniu innych cywilizacji:
326 r. p.n.e. – Aleksander Wielki dociera do Indii.
300 r. p.n.e. – grecki żeglarz Pytheas opływa Europę od zachodu i ląduje w dzisiejszej
Norwegii.
55 r. p.n.e. – Juliusz Cezar napada na Anglię.
Początek XI wieku – żeglarze Norse pod wodzą Leifa Erikssona wypływają z Grenlandii
i docierają do wybrzeży Ameryki Północnej.
1616 r. – Dirk Hartog z Holandii wyprawia się do Indonezji i odkrywa Australię. Nie
znajduje tam niczego wartego uwagi, więc odpływa.
1642 r. – duński nawigator Abel Janszoon Tasman dopływa do wybrzeży Nowej Zelandii.
Tubylcy atakują jego załogę i zmuszają do odwrotu.
1980 r. – Harrison Ford, vel Indiana Jones, wyprowadza się z Hollywoodu i osiada
w stanie Wyoming. Tym samym inicjuje modę na podbój innych cywilizacji przez Wielkie
Gwiazdorstwo.
TO TEŻ JUŻ ECHA HISTORII…
W słynnych wyborach do Senatu w roku 1989 roku NSZZ Solidarność zdobyła… 99 na 100
możliwych mandatów. Wstyd nie być dumnym z takiej historii.
 KOLUMBOWA PORAŻKA
Gdybyśmy cofnęli się nieco ponad pięćset lat w czasie i znaleźli na portugalskim dworze,
dostrzeglibyśmy Krzysztofa Kolumba, na którego nikt nie zwracał specjalnej uwagi, oraz
Vasco da Gamę otoczonego czcią i uwielbieniem wszystkich wokół.
W powszechnej opinii da Gama wypełnił powierzone mu zadanie i odkrył drogę morską do
Indii (20 maja 1498 r.), podczas gdy Kolumb odkrył Amerykę, dziwaczny ląd, o którym nikt
wcześniej nie słyszał i po którym nie wiadomo było, czego można się spodziewać (12
października 1492 r.).
Vasco da Gama był mężem danego słowa. Krzysztof Kolumb zawiódł pod każdym
względem.
GDZIE PIERWSI ŻACY STUDIA POBIERALI
Za pierwszy uniwersytet w Europie uważa się szkołę medyczną z Salerno (Włochy) w IX
wieku.
Do 1158 roku (gdy sporządzono oficjalny spis istniejących uniwersytetów) istniały już także
ośrodki akademickie w Padwie, Rawennie i Bolonii. Około 1100 roku założono paryską
Sorbonę, zaś słynny brytyjski Oksford rozpoczął działalność kilkadziesiąt lat później.
***
Pierwszy uniwersytet w Polsce to Uniwersytet Jagielloński założony (pod nazwą Akademia
Krakowska) z inicjatywy króla Kazimierza III Wielkiego w 1364 r.
PIERWSZY ZAWODOWY POLICJANT
Gdzie jest wola, tam są wyniki. Takim mottem można opatrzyć życie i pracę Sir Johna
Fieldinga (1721-1780), twórcę pierwszej na świecie zawodowej policji.
John Fielding był młodszym bratem znanego pisarza angielskiego Henry'ego Fieldinga
(autora m.in. „Toma Jonesa”). W wieku 19 lat w wyniku wypadku na statku stracił wzrok.
Osiadł więc w Londynie i, tak jak brat, rozpoczął pracę w magistracie.
Interesował go zwłaszcza sektor publicznego bezpieczeństwa i prawa. Aby zachęcić
obywateli do współpracy z miejską administracją w ściganiu przestępców, Fielding
zainicjował publikację specjalnej gazetki, gdzie podawał profil przestępców i opisywał ich
czyny. Nieco później stworzył pierwszy na świecie wydział kryminalistyki, gdzie w sposób
usystematyzowany gromadzono i katalogowano dane o przestępcach.
 Jak wieść niesie, Sir John Fielding potrafił rozpoznać po głosie 3000 przestępców,
w związku z czym przylgnęło do niego przezwisko Ślepy Dziób.
PODATEK OD WŁOSÓW
Wkład cara Piotra Wielkiego (1672-1725) w ustawodawstwo rosyjskie to m.in.
wprowadzenie specjalnego podatku od bród. Piotr Wielki miał ambicje unowocześnić
rosyjską obyczajowość, a podróżując (dodajmy, że jako pierwszy w historii Rosji władca)
poza granice kraju, przekonał się, że na Zachodzie same zmiany, czyli brody są definitywnie
passe.
Ponadto postępowy car nakazał bojarom (szlachcie feudalnej) skrócić suknie, uczęszczać na
kursy tańca towarzyskiego i palić tytoń. I jak na postępowca przystało, na swoją następczynię
mianował kobietę, swą własną żonę Katarzynę I.
DŁUGOWIECZNY REKORD
Do momentu wybudowania wieży Eiffla w Paryżu najwyższym „budynkiem” świata była
Piramida Cheopsa w Egipcie. Tytuł ten z dumą dźwigała przez ponad 4 tysiące lat.
PRAWO WYBORU
Niektórzy władcy posiadali poczucie humoru. Anna Iwanowna, caryca Rosji w latach 1730-
1740, ofiarowała przestępcom wybór: śmierć przez powieszenie lub publiczne siedzenie na
grzędzie z jajkami i gdakanie jak kura.
PRAWDZIWE PRZYCZYNY WYBUCHU II WOJNY ŚWIATOWEJ?
Niszowa, lecz nadal obecna w kuluarach historycznych jest teza, że drugą wojnę światową
spowodował nieprzyjemny oddech Adolfa Hitlera. Wychodzi ona od szwedzkiego
przedsiębiorcy Johana Birgera Dahlerusa, który różnymi kanałami amatorskiej dyplomacji,
w tym poprzez przyjaźń z Hermannem Goringiem, starał się w latach trzydziestych ub. wieku
odwieść nazistowskie Niemcy od ambicji wojennych. Dahlerus przybył na spotkanie
z Furherem jeszcze w przededniu wybuchu wojny, lecz do rozmowy nie doszło (historia
nazwała to Misją Dahlerusa). „Oddech Hitlera był tak przykry, że nie miałem wyjścia,
musiałem się od niego odsunąć” – do końca swego życia miał tłumaczyć się z niepowodzenia
Dahlerus.
Kto by pomyślał, że losy świata też mogą zależeć od szczoteczki do zębów!
OBLICZA RZYMU
Mają rację ci, którzy uważają, że nauka historii to wyjątkowo złożona sprawa. Kto to
widział, żeby w ciągu zaledwie kilkuset lat na mniej więcej tych samych terytoriach istniała
Republika Rzymska,
Cesarstwo Rzymskie oraz święte Cesarstwo Rzymskie! I w dodatku nie miały ze sobą wiele
wspólnego!
Dwa pierwsze były tworami państwowymi starożytnych Rzymian, ostatnie – chrześcijańską
wspólnotą państw niemieckich zapoczątkowaną przez cesarza Ottona I w 962 r.
Żeby zaś kompletnie pogrążyć studentów historii, od XV wieku Europejczycy powszechnie
zaczęli stosować nazwę Rzesza Niemiecka. Faktyczny koniec świętego Cesarstwa Rzymskiego
nastąpił w 1809 r., kiedy to ostatni cesarz rzymsko-niemiecki Franciszek II Habsburg zrzekł
się tytułu.
RZĄDOWA HISTORIA
Architektami pierwszego rządu byli oczywiście Egipcjanie, a dokładnie król Menes (imię
tronowe: Horus Narmer), który w około 3110 r. p.n.e. zjednoczył Dolne i Górne Królestwa
i utworzył w swojej ówczesnej stolicy, Memfis (obecny Kair), centralny aparat państwowy,
funkcjonujący bez większych wpadek przez prawie trzy tysiąclecia.
Czy współcześni zwierzchnicy państw nie mogliby wyciągnąć z tej lekcji jakichś
wniosków? Raczej nie. Na stabilność egipskiego aparatu władzy niebywale wpływał fakt, że
faraonowie postrzegani byli przez społeczeństwo jako nietykalni półbogowie.
KRÓTKA HISTORIA WIAR Z KOMENTARZEM
125 000 – 30 000 lat p.n.e. neandertalczycy zaczynają stosować obrządek rytualnego
pochówku bliskich. W grobie obok ciała składają narzędzia, kwiaty, jajka i mięso.
Wszak śmierć, jak wiadomo, tak wyczerpuje, że człowiek od razu głodnieje.
30 000 lat p.n.e. kromaniończycy (praprzodkowie Europejczyków, ludzie z jaskini w Cro-
Magnon we Francji) sporządzają malowidła naścienne, by zamanifestować, że
neandertalczycy to małpy. W sensie, że może i wierzyli w wędrówkę dusz, lecz nie umieli jej
przekazać za pomocą sztuki, prymitywy jedne.
 3000 – 1500 lat p.n.e. hinduscy bardowie wędrują po kraju, rozpowszechniając opowieści
o bogach, spisane potem sanskrytem w świętych księgach Wedy i Szastry.
Po kilkunastu stuleciach słowo „weda” zadebiutuje w języku polskim jako „wiedza”,
przypieczętowując praindoeuropejskie pochodzenie tak sanskrytu, jak i polskiego.
1900 – 1700 lat p.n.e. na scenę wkracza Abraham i kształtuje się wiara w jednego Boga. No
i proszę, jeden skromny kupiec aramejski, a sprzedał światu nie tylko pierwotny judaizm
(jahwizm), ale trzy największe religie monoteistyczne! Łyso wam teraz, spece od marketingu?
4000 – 400 lat p.n.e. w antycznej Japonii pojawia się religia szinto czyli „droga bóstw”.
Japońskie bóstwa przechadzały się po gorejących kraterach wulkanów i rozmawiały
o rozpalaniu ducha wiary w narodzie?
1300 lat p.n.e. pojawia się Mojżesz, supergwiazda judaizmu.
Straż pustynna sporządza raport, że nie wie, kogo ukarać za podpalenie krzaka.
1500 – 1000 lat p.n.e. ambitni władcy znad Nilu i Gangesu angażują kronikarski kwiat
narodu, by spisał obowiązujące wierzenia. Egipcjanie wychodzą ze swoją „Księgą zmarłych”,
zaś Hindusi z pierwszymi Wedami.
Kronikarze myślą jednocześnie o zawiązaniu pierwszych pracowniczych unii, ale pomysł
szybko upada, bo antyczni królowie nie są znani z chęci do negocjacji.
1000 – 500 lat p.n.e. to okres należący do wielkich religijnych przywódców.
Na terenie obecnego Iranu oraz Turkmenii działa Zaratustra, przywódca jednej
z największych monoteistycznych religii w historii świata, zaratusztrianizmu.
W Izraelu rządzi hebrajski „mędrzec mędrców”, król Dawid (1040-970 p.n.e.), ojciec
Salomona.
W Chinach nauczają Laozi (600-500 p.n.e), twórca taoizmu, oraz Konfucjusz (551-479
p.n.e.), twórca konfucjanizmu.
W Indiach rodzi się Budda Siakjamuni (563-483 p.n.e.), założyciel buddyzmu, oraz
Mahawira (599-527 p.n.e.), reformator religii dżinizmu.
Ale podobno od nadmiaru nie powinna boleć głowa.
1 r. n.e. – rodzi się Jezus Chrystus, powstaje chrześcijaństwo.
I cała reszta to już historia, chciałoby się powiedzieć. Niestety, nie tak szybko…
Do ok. V wieku n.e.
Apostoł Narodów, czyli święty Paweł z Tarsu (od 8 do 64-67 n.e.), rozwija działalność
misyjną stanowiącą podstawę formowania powszechnego Kościoła Chrystusowego.
Zredagowane zostają Ewangelie wchodzące w skład Nowego Testamentu (70-95 n.e.),
a chrześcijaństwo staje się obowiązującą religią w Rzymie (rok 313).
W hinduskim buddyzmie wyodrębnia się kierunek mahajana.
Czy to dlatego, że Pachomiusz miał awersję do ryb, na symbol chrześcijaństwa postanowił
wypromować krzyż?
V – X wiek n.e.
Prorok Mahomet (570-632 n.e.) zakłada religię islamu, pierwszą wspólnotę muzułmanów.
W połowie XIII wieku islam staje się dominującą religią na świecie. Buddyzm proklamowany
jest oficjalną religią Tybetańczyków (VIII w. n.e.).
Mieszko I nic o tym nie wie i żeni się z Dąbrówką.
X – XV wiek n.e.
W imperium Azteków oraz Inków wierni oddają się w opiekę licznych bogów, którzy znani
są z wyjątkowego okrucieństwa (i braku urody).
 Bóg mierzy się z Allachem w serii wypraw krzyżowych na Bliski Wschód między XI a XIII
wiekiem
Japończycy zapadają na gorączkę zen (nurt buddyzmu z rodziny mahajany), wiek XIII.
Hinduski reformator religijny Guru Nanak Czand (1469-1539) zakłada sikhizm.
W Europie rozpoczyna działalność święta inkwizycja (XII w.), która w samej Hiszpanii
między 1404 a 1560 r. pośle na stos 30 tysięcy czarownic (dane sycylijskiego inkwizytora
Lodovico Paramo).
Chyba że jesteśmy za Rafałem Ziemkiewiczem, który ustala liczbę ofiar w Hiszpanii na
mierne 2500 spalonych czarownic.
XV w. – XX w.
W 1537 r. Niemiec Marcin Luter (1483-1546) inicjuje falę reformacji w Kościele
rzymskokatolickim.
W 1827 r. Józef Smith junior z Pensylwanii dostaje od anioła Moroni złote tablice
i ustanawia religię mormońską.
W 1863 r. Ali Husajn Nuri osiada w Bagdadzie i ustanawia bahaizm, religię, która łączy
w sobie elementy judaizmu, chrześcijaństwa i islamu.
Dla zainteresowanych: liczba ateistów na świecie to szacunkowe 12-15% ogólnej
populacji. Ludzkiej. Bo o zwierzętach wciąż nic nie wiadomo. Zwierzęta od tysiącleci robią
ankieterów w głupa i do niczego się nie przyznają.
NAJWIĘKSZE WYZNANIA (DLA MIŁOŚNIKÓW STATYSTYK)
chrześcijaństwo – 2 miliardy
islam – 1,3 miliarda
hinduizm – 900 milionów
ateiści/agnostycy/niewierzący – 850 milionów
buddyzm – 360 milionów
tradycyjne religie chińskie – 225 milionów
religie szczepowe – 150 milionów
tradycyjne religie afrykańskie i diasporyczne – 95 milionów
sikhizm – 23 miliony
juche (kult Kim Ir Sena w Korei Płn.) – 19 milionów
spirytyzm – 14 milionów
judaizm – 14 milionów
bahaizm – 6 milionów
dżinizm – 4 miliony
szintoizm – 4 miliony
kaodaizm (Wietnam) – 3 miliony
tenrikyo (Japonia) – 2,4 miliona
neopogaństwo – 1 milion
unitarianizm/uniwersalizm – 800 tysięcy
rastafarianizm – 700 tysięcy
scjentologia – 600 tysięcy
zoroastryzm – 150 tysięcy
NAJSTARSZYM POLSKIM KRÓLEM…
…był Stanisław Leszczyński, który zmarł jako 89-latek w 1766 r. we francuskiej
miejscowości Luneville. Możliwe jednak, że mógłby pożyć nawet dłużej, gdyż nie odszedł
w sposób naturalny. Cieszący się skądinąd dobrym zdrowiem polski ekskról zmarł na skutek
powikłań po oparzeniach, których w tajemniczy sposób nabawił się w czasie odpoczynku przy
kominku.
PIERWSZY PŁOMIEŃ
Najstarsze przypuszczalne ślady używania ognia przez człowieka pierwotnego pochodzą
z terenu Kenii (wykopaliska z 1981 r.) i południowej Afryki (wykopaliska z 1988 r.).
Ognia z całą pewnością używał jednak człowiek pekiński już 500 tysięcy lat p.n.e., więc
można dopuścić tezę, że jednak Chińczycy górą.
SŁÓW KILKA O FLAGACH
Najstarszą flagą świata, która pozostaje w stanie niezmienionym, jest flaga Danii. Jest to
najprawdopodobniej również jedyna flaga na świecie, która powstała w cudowny sposób.
Zdaniem Duńczykówflaga spadła im z nieba 15 czerwca 1219 r. w czasie wyprawy króla
Waldemara II do Estonii.
***
Flaga Włoch została zaprojektowana przez Napoleona.
***
Flaga Polski wystąpiła oficjalnie w kolorystyce biało-czerwonej dopiero 3 maja 1792 r.
Przedtem kolorem Polski był karmazyn.
 ZBĘDNIK GEOGRAFICZNY
ACH, TE GADY! I TE WĘŻE!
Antarktyda jest jedynym kontynentem, na którym nie występują gady ani węże. Ale czy to
takie dziwne? Wiadomo, ekhm, że wszelakie gady i węże lubią ciepełko i wygodę. Kto by tam
dobrowolnie odmrażał sobie ogony…
GDY TRZĘSIE SIĘ ZIEMIA
Najsilniejsze odnotowane trzęsienie ziemi miało miejsce w Chile 22 maja 1960 roku – 9,6
w skali Richtera.
Najbardziej tragicznym odnotowanym trzęsieniem ziemi w czasach współczesnych były
wstrząsy z 28 lipca 1976 roku, które nawiedziły miasto Tangshan w Chinach. Wystarczyła
minuta, by obrócić w ruinę 90% domów mieszkalnych i prawie 80% innych budynków.
Zginęło 3/4 lokalnej ludności, około 750 tysięcy osób.
HURAGANOWA ENERGIA
W ciągu dziesięciu minut huragan wyzwala więcej energii niż wszystkie fabryki atomowe
na całym świecie razem wzięte.
No, panowie inżynierowie. Do pracy! Kryzys energetyczny ma na nas ponoć spaść lada
dzień…
 BADEN A BADEN
Baden to nazwa dwóch miast, z których jedno leży w Austrii, drugie w Szwajcarii.
Baden-Baden to nazwa słynnego kurortu w południowych Niemczech.
WYSOKI POZIOM MARMOLADY
…ale nie w spiżarni, lecz we włoskich Dolomitach.
Marmolada to najwyższy szczyt tego pasma, górujący nad światem na wysokości 3342 m
n.p.m.
NA WYSPACH BERGAMUTACH…
…czy naprawdę jest kot w butach? Nie wiadomo, bo wysp tych nie ma.
Za to wśród tych, które są, największą powierzchnię (pomijając kontynent australijski)
posiada Grenlandia. Rozciąga się na obszarze 2 175 000 kilometrów kwadratowych.
***
Największym archipelagiem na świecie jest Indonezja. Składa się z 18 tysięcy wysp
rozciągających się na długości 5 tysięcy km.
***
Najmłodszą wyspą świata jest Tonga na Pacyfiku. Wynurzyła się z oceanicznego dna 10 lat
temu i wciąż powiększa swój obszar.
Najgęściej zaludnioną wyspą świata jest Jawa, gdzie na powierzchni stanowiącej niecałe
40% obszaru Polski żyją 124 miliony mieszkańców. Nizinne obszary wyspy zamieszkuje
nawet do 2000 osób na kilometr kwadratowy.
POLSKI NIL
W wierszu o Słoniu Trąbalskim poczciwy słoń zapomniał wpaść do krokodyla na filiżankę
wody z Nilu.
Obstawiamy, że Tuwim wcale nie miał na myśli wód zagranicznych. Przez Polskę też płynie
Nil. Jest dopływem Przywry i wije się przez miasteczko Kolbuszowa w woj. podkarpackim.
KTO TAK DOSOLIŁ?
Podobno woda w Atlantyku jest bardziej słona niż w Pacyfiku.
Jeśli ktoś weryfikował to samodzielnie, to może również wie, dlaczego jest bardziej słona?
Chętnie się dowiemy.
REGULARNIE POD WODĄ
Państwem, które najbardziej cierpi z powodu powodzi, są Chiny. Naczelna rzeka kraju –
Rzeka Żółta wylewa średnio raz na dwa-trzy lata. Najtragiczniejszą powodzią w historii kraju
pozostaje wylew z 1887 r., który pozbawił życia prawie milion osób.
KSIĘSTWO LIECHTENSTEINU…
…liczące zaledwie 33 i 1/2 tysiąca mieszkańców, jest największym na świecie
producentem i eksporterem sztucznych szczęk w liczbie 60 milionów rocznie. Poza tym jest
jedyną, oprócz Watykanu, prawdziwą monarchią w Europie, gdzie ostatnie słowo we
wszystkim należy do władcy, obecnie miłościwie panującego księcia Hansa Adama II,
a ponieważ jest Hans Adam już dość leciwy, to ewentualnie do jego następcy, księcia Aloisa.
NAJSŁABIEJ ZALUDNIONYM KRAJEM…
…świata jest Mongolia. Na powierzchni pięć razy większej niż Polska żyje 2,8 miliona
mieszkańców, co daje w porywach do czterech osób na kilometr kwadratowy.
NAJLUDNIEJ…
…jest zaś w Monako. Na kilometr kwadratowy przypada tam prawie 16 tysięcy ludzi.
Drugie miejsce zajmuje Singapur z wynikiem 4500 osób na kilometr kwadratowy.
ZIEMIA-ŚNIEŻKA…
…to nazwa hipotetycznej epoki lodowcowej, w czasie której cała Ziemia wraz z oceanami
skuta była lodem. Pierwsza epoka „Ziemi-śnieżki” miała miejsce 2,3 miliarda lat temu,
ostatnia – w prekambrze (przed 542 ±1,0 do 488,3 ±1,7 mln lat temu) i to ona, zdaniem
zwolenników tej teorii, przyspieszyła procesy ewolucyjne na Ziemi.
EKSPRESIKGEOGRAFICZNY CZ. I
Najdłuższą rzeką świata jest Nil o długości 6695 kilometrów.
Najbardziej mokrym zakątkiem na ziemi jest Lloro w Kolumbii. Rocznie spada tam 13
metrów deszczu.
Największe opady zanotowano w hinduskim mieście Cherrapunji w okręgu Meghalaya.
Między sierpniem 1860 a lipcem 1861 roku spadły tam prawie 23 metry deszczu!
Najzimniej było 31 lipca 1983 r. w Wostoku na Antarktydzie. Termometry pokazały wtedy –
89 stopni Celsjusza.
Z kolei najgoręcej było 13 września 1922 roku w Al Aziziyah w Libii, bo aż +57,7 stopni
Celsjusza.
Tysiąc ton to waga pyłu kosmicznego, który co roku spada na Ziemię.
Lodowiec na równiku to nie oksymoron, choć na pewno osobliwość jedyna w swoim
rodzaju. Zalega na szczycie wulkanu Cotopaxi w Ekwadorze.
Najdłuższym tunelem na świecie jest kolejowy tunel Seikan, łączący japońskie wyspy
Honsiu i Hokkaido. Ma 54 km długości, z czego 23,3 km znajduje się pod wodą.
W ZAWODY Z MOUNT EVERESTEM
Według coraz większej liczby ekspertów najwyższą górą świata jest nie Mount Everest
w Himalajach, lecz Mauna Loa na wyspie Hawaii w archipelagu Hawajów. Mauna Loa strzela
na wysokość 4169 m ponad lustro wody, zaś pod wodą znajduje się pozostałe 4975 m góry.
Póki co, na pewno zachowuje tytuł najwyższego wulkanu świata.
Za najwyższą górę w Układzie Słonecznym uważa się Olympus Mons na Marsie. Ma ponad
27 kilometrów wysokości i krater o wymiarach 85 x 60 km, głęboki na 3 km.
GDZIE TA WODA?
Około 97% wody na Ziemi znajduje się w oceanach, które jednocześnie pokrywają około
70% całkowitej powierzchni naszego globu.
70% wody słodkiej (pitnej) uwięzione jest pod lodowcami Antarktydy oraz Grenlandii.
Pozostała część wodnych zapasów, stanowiąca około 1% wszystkich ziemskich zasobów,
szumi w rzekach, jeziorach, podziemnych kanałach oraz przybiera formy gazowe i stałe
w atmosferze.
***
Człowiek może przeżyć bez wody około trzech dni.
***
Dziennie na świecie zużywa się 1,2 biliona litrów wody.
TO DOPIERO JEST SUSZA!
Nie Sahara, lecz wioska Arica w Chile na terenie Pustyni Patagońskiej dzierży tytuł
najbardziej wyschniętego zakątka Ziemi. Rocznie spada tam zaledwie 0,76 milimetra deszczu.
GÓRY ATLANTYCKIE..
…to najdłuższe pasmo gór na świecie.
Nie słyszeliście o takich? Pewnie dlatego, że są to góry podwodne.
 Pasmo to dzieli akwen Atlantyku na pół, zaś Islandia jest jedynym punktem, w którym góry
te wynurzają się ponad powierzchnię wody.

EKSTREMALNE ZANURZENIE
 Za najgłębsze miejsce na świecie uważa się Rów Mariański, położony w zachodniej części
Pacyfiku, na zachód od archipelagu Marianów. Rów ciągnie się łukiem na długości około
2000 km i ma 10 911 metrów głębokości.
OCEANICZNE ZAWODY
Ocean Spokojny jest ponad dwa razy większy niż Ocean Atlantycki i adekwatnie głębszy.
Zajmuje 165 milionów kilometrów kwadratowych, a jego średnia głębokość to 3,9 kilometra.
MORZE MARTWE…
…jest najniżej położonym punktem na Ziemi. Tafla wody znajduje się ponad 400 metrów
poniżej poziomu morza.
A przy tym wcale nie jest morzem, lecz jeziorem, z tym że wyjątkowo słonym. Jego średnie
zasolenie to 26% – aż dziewięć razy więcej niż średnie zasolenie oceanu.
***
Zdaniem archeologów to właśnie w okolicach Morza Martwego znajdowały się biblijne
miasta Sodoma i Gomora.
NAJDŁUŻSZA EUROPA
Nie mogąc poszczycić się największym rozmiarem lądu, Europa zwycięża jednak
w konkurencji na najdłuższe wybrzeże. Zawdzięcza to swym licznym zatokom, półwyspom,
wyspom, cieśninom i innym krętactwom linii brzegowej.
NAJWIĘKSZĄ ŚRÓDLĄDOWĄ WYSPĄ…
…świata jest Wyspa Bananowa w Brazylii, położona w ramionach rzeki Araguaia. Ma
powierzchnię 20 tysięcy kilometrów kwadratowych, czyli dwukrotnie więcej niż
powierzchnia Jamajki.
Bardziej niż z bananów wyspa znana jest jednak z osobliwej populacji, którą tworzą
wyłącznie tubylcze szczepy Indian rozlokowane w szesnastu wioskach. Wieść niesie, że
bananowi Indianie żyją ze sobą w wyjątkowo wielkiej przyjaźni.
NAJWIĘKSZYM PODZIEMNYM JEZIOREM…
…świata jest akwen wodny odkryty w jaskini zwanej Oddech Smoka w 1986 r. w Namibii.
Położony jest 66 m pod ziemią i ma powierzchnię 2,6 hektara.
Ekipa płetwonurków, która w 1987 r. eksplorowała jezioro, ze smutkiem doniosła, że nie
widziała w nim żadnego smoka. Fani na całym świecie nie tracą jednak nadziei. W końcu
szkockiej Nessie też nikt nie widział, a nie jest to żaden koronny argument na jej nieistnienie.
***
Również w Namibii, niedaleko „Oddechu Smoka” leży największy przedstawiciel ciał
kosmicznych, jakie spadły na Ziemię. Meteoryt jest mieszanką żelaza i niklu i waży 60 ton.
BAJKAŁ…
…prócz tego, że jest najstarszym i najgłębszym jeziorem świata, jest domem dla jedynej
w swoim rodzaju foki słodkowodnej, nazywanej foką bajkalską (przy tym jedynego ssaka,
który żyje w jeziorze!). Foki najprawdopodobniej przywędrowały do Bajkału na lodowych
krach w czasie ostatniego zlodowacenia, poruszając się wzdłuż rzek od strony Oceanu
Arktycznego.
EKSPRESIK GEOGRAFICZNY CZ. II
Istambuł jest jedyną miejscowością na świecie, która leży jednocześnie na dwóch
kontynentach (w Europie i Azji).
Wszystkie kontynenty są szersze u góry i zwężają się ku dołowi.
1800 to liczba burz z piorunami, które szaleją nad naszą planetą w dowolnie wybranym
momencie.
Najczystsze powietrze ze wszystkich zamieszkałych rejonów świata posiada Tasmania.
Miejsce najbardziej oddalone od jakiegokolwiek oceanu lub morza znajduje się w Chinach.
 ZBĘDNIK ETYMOLOGICZNY
I MILION XXX…
…podpisujemy nasze listy.
Diachroniczny pocałunek na użytek korespondencyjny zawdzięczamy analfabetom. Proszeni
o podpis mieli oni zwyczaj (mają do dzisiaj?) stawiania krzyżyka, po czym składania na nim
pocałunku jako gwarancji autentyczności.
Pewnie myśleliście, że to symbol skrzyżowanych na sobie ust lub coś w tych okolicach?
Ech, ludzka wyobraźnia…
ZNASZLI SWOJĄ MITOLOGIĘ?
Mamuna, majmuna, dziewanna i dziwożona – pod takimi nazwami występuje w podaniach
słowiańskich rusałka, której pierwotną rolą była opieka nad dziećmi, leśnymi zwierzętami
i ludźmi przy pracy.
Po wprowadzeniu między lud chrześcijaństwa postacie „dziwożon” zostały zdegradowane
do demonek i złych duchów i rozprzestrzeniła się z kolei wiara, że to one przeszkadzały
kobietom w porodach oraz zamieniały w kołyskach noworodki. Zabierały prawdziwe,
a zamiast niego zostawiały matce dziecko spłodzone przez czarownicę i diabła.
SILVA RERUM…
…tak w zamierzchłych czasach polskie panie domu i gospodynie nazywały księgi domowe,
w których notowały przepisy, wydatki, listy zakupów, własne złote myśli, a nawet używały ich
jako pamiętników.
Każda waszmości silva rerum posiadała i w zasięgu ręki w domu trzymała.
POTRET TRUMIENNY…
…był podobizną malowaną na blaszce, a często rzeźbioną w drewnie, którą się umieszczało
na trumnie… szlachcica.
Chłopi portretów nie posiadali. Chłopi do portretów się nie nadawali.
W odniesieniu do chłopa wyrażenie „portret trumienny” byłoby w Polsce szlacheckiej
uznane za oksymoron.
MASZ DLA MNIE NEWS?
Skąd wzięło się słowo NEWS?
North…
East…
West…
South…
Bo wiadomości nie są kompletne, jeżeli nie pochodzą ze wszystkich stron świata…
ODCISKI PO MISIACH
Daktyloskopia to nie nauka o jedzeniu daktyli, lecz technika śledcza polegająca na badaniu
linii papilarnych w celu ustalenia sprawcy przestępstwa.
Ze wszystkich stworzeń zamieszkujących naszą planetę tylko dwa rodzaje posiadają
indywidualne, charakterystyczne wyłącznie dla danego osobnika linie papilarne: człowiek
i niedźwiadek koala. Do tego specjaliści od daktyloskopii twierdzą, że linie papilarne
ulubieńca z Australii trudno odróżnić od ludzkich.
Dziwne, że do tej pory w kryminalistyce tak cicho o misiach…
 CO Z TYM PAXEM?
Mianem Pax Romana nazwano okres względnej stabilizacji i pokoju, jaki trwał w Rzymie
między rokiem 27 p.n.e. a 180 n.e. W tym czasie Rzym wyrósł na światową potęgę militarną
i polityczną i żadne inne państwo nie było w stanie mu zagrozić. Określenie pojawiło się
u schyłku I wieku p.n.e., pod koniec wojen domowych,jakie toczyły się wtedy w Rzymie
o władzę.
***
Współcześnie Pax Romana to także nazwa międzynarodowej federacji katolickiej
zrzeszającej intelektualistów z całego świata.
***
Do innych związków słownych z „paxem” w nazwie należą:
Pax Britannica – okres brytyjskiego imperializmu i kolonializmu rozpoczęty po bitwie pod
Waterloo (18 czerwca 1815 r.). Wielka Brytania wyrosła wówczas na największą potęgę
morską i nastąpił okres ekspansji jej kultury, języka, wzorców politycznych oraz kulturowych
na resztę świata.
Pax Americana – okres amerykańskiej dominacji na Zachodzie rozpoczęty po zakończeniu II
wojny światowej. Termin używany zarówno przez zwolenników, jak i przeciwników
amerykańskiej polityki zagranicznej.
Pax Sinica – okres dominacji chińskiej w Azji od ok. 206 r. p.n.e. do 220 r. n.e., w czasie
której w Chinach panowały dynastie Han i Qin.
 Pax Mongolica – termin używany przez historyków dla określenia skutków, jakie wywarł na
mieszkańców środkowo-zachodniej Azji podbój tych terytoriów przez Mongołów pod
dowództwem Dżyngis-chana. Podbita ludność została tak sterroryzowana, że mówiło się, iż
Dżyngis-chan mógł wypuścić nagą dziewicę i przebiegłaby ona przez całe imperium,
nietknięta przez nikogo palcem.
NAZWISKO DLA CHIŃCZYKA
Choć w Chinach mieszkają miliardy Chińczyków, funkcjonuje tam tylko około… 200
rodowych nazwisk. Oraz miliardy przydomków.
ZMIEŃMY SOBIE NAZWISKO
Rodzina Windsorów, miłościwie naszym europejskim braciom i siostrom znad Tamizy
obecnie panująca, to wcale nie Windsorzy. Jeszcze przed I wojną światową rodowe nazwisko
angielskich królów brzmiało: Sachsen-Coburg-Gotha. W 1917 roku, z racji nazbyt
niemieckiego brzmienia, król Jerzy V zmienił je na Windsor. Pomysłodawcą tej zmiany był
ponoć służący.
HALLEY W KOSMOSIE
Słynna kometa Halleya, która co 76 lat pokazuje się Ziemianom na dostępnym ich oczom
nieboskłonie, pierwszy raz została zauważona i odnotowana w księgach już w 236 r. p.n.e., ale
dopiero angielski astronom Edmund Halley wystąpił z tezą, że kometa, którą obserwował
w 1682 r., jest tym samym ciałem niebieskim, które przetoczyło się nad Ziemią w latach 1531
i 1607. Jego założenie, że kometa wróci w roku 1758, sprawdziło się i kometa oficjalnie
otrzymała imię trafnego obserwatora.
Kometa wróci do nas w roku 2061.
NUMERY FELLINIEGO
Najhojniej nagrodzony (podwójny Oskar: za najlepszy film zagraniczny i najlepsze
kostiumy) film wybitnego włoskiego reżysera Federico Felliniego pt. „Osiem i pół” (wł.: Otto
e mezzo, 1963) otrzymał swój tytuł w nawiązaniu do dorobku artystycznego twórcy. W czasie
kręcenia filmu reżyser miał na swoim koncie osiem obrazów: sześć filmów, dwa obrazy
krótkometrażowe i jeden film, którego był współreżyserem.
***
Fellini otrzymał w swojej karierze jeszcze pięć statuetek oskarowych: za film „La Strada”
z 1954 roku, za film „Noce Cabirii” z 1957 roku (wł.: Le Notti di Cabiria), za film „Słodkie
życie” z 1960 roku (wł.: La Dolce Vita), za film „Amarcord” z roku 1973 oraz w roku 1993
Oskara za całokształt twórczości, który Amerykańska Akademia Filmowa co roku przyznaje
jednemu wybranemu artyście w uznaniu jego zasług i wkładu w rozwój światowej
kinematografii.
***
Federico Fellini zmarł w Rzymie wkrótce po odebraniu ostatniego Oskara. Miał 73 lata.
SKĄD TA ZUPA?
Zupa, spożywana już przez praczłowieka, cały czas udoskonalana, danie wykwintne lub
danie „naprędce” – mówmy, co chcemy, ale skąd wzięło się samo słowo?
Wjęzyku polskim zupa pojawiła się jako zapożyczenie z języków germańskich, zaś tam
wywiodło się ze słowa sop, którym to w średniowiecznej Anglii nazwano kawałek chleba
polany… tłuszczem. Był to tłuszcz z mięsa, który wytopił się w czasie jego smażenia lub
pieczenia.
***
 Archeolodzy podają, że zupy spożywano już 6000 lat p.n.e. Nasi przodkowie warzyli je na
kościach z hipopotama.
DLACZEGO SARDYNKI…
…nazywają się tak, jak się nazywają?
Otóż proces pakowania w puszki tych małych rybek spokrewnionych ze śledziem został
wynaleziony i po raz pierwszy zastosowany na włoskiej wyspie Sardynia!
Europejskie sardynki do dzisiaj najobficiej występują właśnie w Morzu Śródziemnym i na
atlantyckim wybrzeżu Hiszpanii.
KLOCKI LEGO…
…wzięły swoją nazwę z duńskiej frazy „leg godt”, czyli „baw się dobrze”. Tak w 1932 r.
nazwał swoją nową firmę produkującą drewniane zabawki Ole Kirk Christiansen, ubogi
stolarz z duńskiego miasteczka Billlund.
***
Najsłynniejsze klocki świata, które Christiansen zaczął produkować w 1949 roku,
opatentowane jednak zostały nie przez niego, a przez Hilary'ego Page'a, brytyjskiego
właściciela firmy Kiddicraft, i zarazem psychologa dziecięcego. Hillary Page nazywał je
„samołączące się cegiełki do budowania”.
SZKOŁA DLA MŁODZIEŻY
Nazwa liceum pochodzi od Arystotelesa (384 – 322 p.n.e.). Tak filozof nazwał szkołę dla
młodzieży (gr. Lykeion, łac. Lyceum), którąotworzył nieopodal świątyni Apollina Lykejosa.
***
Pierwsze polskie liceum otwarto na mocy uchwały senatu Uniwersytetu Jagiellońskiego
w 1586 roku jako Kolegium Nowodworskie, znane też jako Nowodworek. Ta najstarsza
w kraju publiczna szkoła średnia o charakterze świeckim nosi dzisiaj nazwę I Liceum
Ogólnokształcące im. Bartłomieja Nowodworskiego i ma wśród absolwentów m.in. króla
Jana III Sobieskiego, Jana Matejkę, Józefa Konrada oraz Sławomira Mrożka.
POGODA NIE NA METEORYTY
Dlaczego meteorologia to nauka badająca pogodę, a nie… meteoryty? Znów winnyjest
Arystoteles! Meteora oznacza w greckim: „coś w powietrzu”. Śnieg był więc dla starożytnego
mędrca „meteorem wodnopochodnym”, tęcza – „meteorem świetlnym”, wiatr – „meteorem
powietrznym”, a błyskawica – „meteorem płonącym”.
HABEAS CORPUS…
…to ustawa zakazująca organom państwa aresztowania obywatela bez zezwolenia sądu.
Jako pierwsi wprowadzili ją Anglicy, najpierwjako rozporządzenie figurujące w Wielkiej
Karcie Swobód autorstwa króla Jana bez Ziemi w 1215 r., a następnie jako akt prawny
w 1679 r.
KHMER ROUGE…
…czyli Czerwoni Khmerzy, to partia komunistyczna, która w latach 1975-79 rządziła
Kambodżą i jest odpowiedzialna za śmierć ok. 20% populacji kraju. W utopijnym państwie
bezklasowym, które było zamierzeniem Czerwonych Khmerów, zamknięto szkoły, szpitale,
fabryki, banki oraz kościoły, a większość mieszkańców wywieziono do obozów przymusowej
pracy w kolektywnych gospodarstwach wiejskich. Ludzie umierali w drodze egzekucji,
z przepracowania lub zagłodzenia.
ŻELAZNA KURTYNA…
…wyrażenia tego jako pierwszy użył premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill 5 marca
1946 r. podczas przemówienia w USA.
STARY TESTAMENT KONTRA BIBLIA
Stary Testament nie do końca pokrywa się z Biblią Hebrajską.
Biblia Hebraj ska zawiera 39 ksiąg, Stary Testament w katolickiej wersji Biblii ma ich 46.
Choć meritum treści pozostaje to samo, w katolickiej Biblii niektóre księgi są podzielone
i inaczej ułożone. Protestanci powrócili do wersji hebrajskiej, natomiast Kościół
prawosławny zdecydował się na aż 53 księgi Starego Testamentu, polegając na kanonie
Septuaginty (pierwszym tłumaczeniu Biblii Hebrajskiej na grekę) oraz tekstach
apokryficznych.
HOMER Z CZARNEGO LĄDU?
Słowo Homer być może wywodzi się z archaicznego greckiego i oznacza „czarny”, przez co
wielu badaczy skłonnych jest wierzyć, że największy bard zachodniej cywilizacji był
uzdolnionym murzyńskim biznesmenem, który dla zabicia czasu w porcie w trakcie
oczekiwania na statek najpierw nauczył się greckiego, a potem spisał opowieści zasłyszane
wśród śródziemnomorskich żeglarzy.
GLOSARIUSZ GEODETY
Te dziwaczne urządzenia, z którymi ekipy geodetów ustawiają się niekiedy przy drogach, to:
dalmierz – do pomiarów odległości poprzez pomiar czasu, w jakim podróżuje fala radiowa,
niwelator – do pomiarów różnicy wysokości (niwelacji) pomiędzy punktami terenowymi,
planimetr – do pomiaru pola powierzchni figur płaskich,
teodolit – do pomiaru kątów poziomych i pionowych.
***
Przyrządem już nie dziwacznym, acz z tradycjami, jest zaś węgielnica, która służy do
sprawdzania kątów prostych. Jej nazwa pochodzi od „węgła”, czyli narożnika budynku. Inne
tradycyjne zastosowanie węgielnicy to kanon symboliki wolnomularskiej. Węgielnica
występuje tam wespół z cyrklem i pionem i symbolizuje mądrość.
FARMAZON…
…to niepochlebne określenie wzięło się w języku polskim z połączenia angielskich
wyrazów free oraz mason, co potwierdza, że masoni nie byli w Polsce grupą zbyt lubianą.
***
Nie było to jednak żadną przeszkodą dla zwolenników ruchu. Pierwsza polska loża
masońska powstała w 1721 r. w Warszawie pod nazwą Czerwone Bractwo.
ELEKTRONY CZYLI BURSZTYN
Elektryczność spokrewniona jest z bursztynem. Przynajmniej etymologicznie. Statyczną
elektryczność odkryli Grecy, obserwując, iż potarty o ubranie bursztyn przyciąga niektóre
lekkie przedmioty. Słowo „elektron” w języku greckim oznacza właśnie „bursztyn”.
PARYŻ CZYLI LUTECJA
Najsłynniejsza stolica świata (przynajmniej wśród zakochanych) przyjęła swoją obecną
nazwę na początku VI wieku, za czasów panowania króla Chlodwiga I. Tak się też składa, że
Chlodwig był jednocześnie najsłynniejszym władcą z rodu Merowingów pośród germańskiego
plemienia Franków.
BIG BANG…
…inaczej kosmogeniczna teoria o początku wszechświata w wyniku wielkiego wybuchu, to
prezent od George'a Gamowa, ukraińskiego fizyka pracującego w USA. Gamow wyszedł ze
swoją hipotezą w r. 1947.
 LAURAZJA…
…to nazwa prakontynentu, obejmującego obecne terytorium Ameryki Północnej, Europy
i północnej Azji. Morze Śródziemne, Kaspij skie oraz Aralskie to pozostałości po praoceanie
Tetyda, który oblewał Laurazję od północy, oddzielając ją od prakontynentu Gondwana.
BUSY KONTRA CHODY
Etymologia słowa autobus ma korzenie w… omnibusie! Z łacińskiego omnibus oznacza dla
każdego. Uwielbiający monosylaby nowojorczycy i Anglicy, którzy wyszli ze „współczesną”
wersją poj azdu w 1819 r., skrócili słowo do „bus”. Polacy w monosylabach się nie kochają,
ale dlaczego autobus wygrał z samobusem (zaś samochód z autochodem), pozostaje wciąż do
wyjaśnienia.
ORANGUTAN…
…nie ma nic wspólnego z kolorem pomarańczowym. Wywodzi się z wyrażenia w języku
malajskim orang hutan, co oznacza leśny człowiek.
WALIJCZYCY…
…mogą się pochwalić nazwą miasteczka, która oficjalnie uznawana jest za najdłuższą na
świecie.
Walijczycy mówią: Llanfairpwllgwyngyllgogerychwyrndrobwyllllantysiliogogogoch.
Reszta świata rozumie to jako: Kościół świętej Marii w wydrążeniu białej leszczyny
nieopodal ostrego zakrętu rzeki świętego Tysilio z czerwonej groty.
SZEKSPIR…
…dał światu Hamleta i Lady Makbet, a językowi angielskiemu ponad 1700 nowych słów.
HAWAJCZYCY…
…posługują się alfabetem, który składa się tylko z 12 liter. Jest on najkrótszy na świecie.
HISTERYCZNE…
…bywały według starożytnych Greków tylko… kobiety! Greckie słowo hustera oznacza
„macica”, stąd zachowania histeryczne było domeną tych, które ową posiadały! Do około
XVII wieku określenie „histeryczny” oznaczało neurotyczne zachowania wśród kobiet
spowodowane zaburzeniami w pracy macicy.
No, ale na szczęście nadszedł barok i histerykami stali się również mężczyźni.
MIODOSYTNIA…
…to wczesnopolska pijalnia, która funkcjonowała do około XVII wieku, kiedy to
popularność miodu pitnego zaczęła spadać na rzecz wina i wódki.
 Najdłużej działającą miodosytnią w Polsce była miodosytnia na krakowskim Kazimierzu
przy ulicy Krakowskiej 9. Otwarta w XIV wieku, zamknęła swoje podwoje dopiero po
wybuchu II wojny światowej!
PIECE CHLEBOWE…
…czyszczono drewnianym przyrządem zwanym kociubą. Składał się on z długiego drąga
rozwidlonego na końcu, do którego przymocowana była pod kątem prostym owalna kamienna
tacka.
KRĘPULEC…
…czyli przyrząd do rozbierania (ścinania i przetwarzania) mięsa z zabitego zwierzęcia, to
drążek przywiązany po obu stronach do sznurka i wieszany nad kuchnią. Używany na wsi do
dzisiaj.
 ZBĘDNIK WSZYSTKICH ŚWIĘTYCH
WSZYSCY ŚWIĘCI NA POMOC!
A dokładnie wzywamy:
Świętego Amanda, jeżeli chcemy podkręcić naszą karierę barmana lub didżeja,
Świętego Ambrożego z Mediolanu, jeżeli jesteśmy uczuleni na jad osy lub pszczoły
i idziemy zwiedzać pasiekę,
Świętego Antoniego, jeżeli uczymy się jeździć na motorze,
Świętego Antoniego z Padwy, jeżeli coś nam zginie,
Świętą Apolonię, jeżeli męczy nas ból zębów,
Świętą Barbarę, jeżeli pracujemy na wysokościach,
Świętego Bartłomieja, jeżeli nasze życie zawodowe zależy od tego, by przesyłka kurierska
dotarła na czas,
Świętego Benedykta, jeżeli mamy ambicję wyplenić z charakteru męża lub żony złe nawyki,
Świętą Brygidę Szwedzką, jeżeli zawodowo wróżymy ludziom z kart i ze szklanej kuli (by
nasze wróżby choć w skromnej części się spełniły),
Świętą Cecylię, by w czasie występu przy ognisku dla ukochanej (ukochanego) nie pękła
nam struna w gitarze,
Świętą Dympnę, jeżeli czeka nas wizyta u psychiatry,
Świętego Elmo, jeżeli wybieramy się w podróż morską,
Świętego Eustachego, jeżeli jedziemy na safari,
Świętą Gemmę, jeżeli postanowiliśmy leczyć się na własną rękę ziołami i nalewkami
babuni,
Świętego Izydora z Sewilli, jeżeli zepsuł się nam komputer lub nie działa Internet,
Świętego Jana Bosko, jeżeli zarabiamy na życie pisaniem lub wydawaniem pisaniny innych,
by nie zawiedli nas czytelnicy,
Świętego Jana Chrzciciela, jeżeli mieszkamy we Wrocławiu (we Wrocławiu Jan Chrzciciel
jest dobry na wszystko),
Świętego Januarego, jeżeli idziemy na pobranie krwi,
Świętą Jeanne de Chantal, jeżeli jesteśmy wdową lub wdowcem, a chcielibyśmy powtórnie
być czyimś mężem lub żoną,
Świętego Hieronima, jeżeli jedziemy na zagraniczną wycieczkę bez znajomości obcego
języka,
Świętą Joannę d'Arc, jeżeli jesteśmy wojującymi feministkami,
Świętego Józefa z Cupertino, jeżeli wybieramy się w podróż samolotem,
Świętego Judę, jeżeli musimy rozwiązać wyjątkowo trudny problem,
Świętą Klarę z Asyżu, jeżeli zepsuje się nam telewizor,
Świętego Kosmę, jeżeli idziemy na operację wyrostka robaczkowego,
Świętego Krzysztofa, jeżeli wybieramy się w podróż pociągiem,
Świętą Martę, jeżeli się odchudzamy,
Świętego Michała Archanioła, jeżeli mamy na pieńku z policją
Świętego Patryka, jeżeli musimy coś naprawić,
Świętego Piotra, jeżeli (między innymi, gdyż jest to święty dobry właściwie na wszystko)
ukąsiła nas żmija lub ugryzł wściekły pies,
Świętego Rafała Archanioła, jeżeli się skaleczyliśmy lub musimy opatrzyć ranę komuś
innemu,
Świętego Rene, jeżeli przed operacją czeka nas głupi Jaś,
Świętego Tomasza z Akwinu, jeżeli mamy na głowie kolokwium lub zaliczenie semestralne,
Świętego Tomasza More'a, jeżeli żyjemy z polityki (sprawiedliwie wspiera tak wójtów, jak
i prezydentów),
Świętego Walentego, jeżeli obiekt naszych miłosnych westchnień nie zwraca na nas uwagi,
Świętego Wawrzyńca, jeżeli zginęła nam książka z biblioteki,
Świętą Wilgefortis, jeżeli chcemy się pozbyć niechcianego amanta lub niechcianej amantki.
PS, czyli Historia Świętej Wilgefortis…
…znanej także jako Dzielna Dziewica, wyróżnia się na tle życiorysów innych świętych
w sposób szczególny.
Wilgefortis, która żyła w dawnej Grecji, tak długo modliła się do Boga, by ojciec nie
wydawał jej za mąż, lecz pozwolił iść za klasztorne bramy, aż wyrosły jej wąsy i broda.
Przeznaczony jej przez ojca kawaler rzeczywiście uciekł, ale wściekły ojciec kazał ją za to
ukrzyżować.
ZBĘDNIK CYTATÓW
 ALBERT EINSTEIN
Przykro mi, ale grawitacja nie jest odpowiedzialna za skłonności do zapadania na
chorobę zwaną miłością.
Gdybyśmy wiedzieli, czego szukamy, nie nazywalibyśmy tego poszukiwaniem.
Potrzymaj rękę przez minutę na gorącym piecu. Wyda ci się, że trwało to godzinę. Posiedź
przez godzinę na ławce z piękną dziewczyną. Wyda ci się, że trwało to minutę. Oto
relatywizm w całej swej krasie.
Nie posiadam żadnego konkretnego talentu. Jestem po prostu ciekawski.
Nie chodzi o to, że jestem wyjątkowo mądry, ale że głowię się nad problemem dłużej niż
inni.
Gdybym mógł jeszcze raz przeżyć moje życie, zostałbym hydraulikiem.
Jeżeli o mnie chodzi, wolę ukryte wady od ostentacyjnie obnoszonych cnót.
Kluczem do sukcesu jest skuteczne ukrywanie źródeł informacji.
Im szybciej się poruszasz, tym jesteś niższy.
Jedyne zastosowanie czasu polega na tym, że nie wszystko wydarza się naraz.
Mniemam, że są dwie rzeczy charakteryzujące się współczynnikiem nieskończoności:
wszechświat oraz ludzka głupota. Przy czym nie mam pewności co do tego pierwszego.
ERYKA JONG
(FEMINISTKA, AUTORKA KULTOWEJ POWIEŚCI „LĘK PRZED LATANIEM”)
Istnieje wiele związków mądrych facetów i głupich kobiet, ale prawie nie spotyka się
odwrotności. Hmmm…
IMMANUEL KANT
(FILOZOF NIEMIECKI, 1724-1804)
Los człowiek zrobionyjest z tak pokręconego kawałka drewna, że nic prostego z niego
wystrugać po prostu się nie da.
CHARLES DUELL
(KOMISARZ AMERYKAŃSKI Z BIURA PATENTOWEGO, ROK 1899)
Wszystko, co miało być wynalezione, zostało już wynalezione.
OBSERWACJA URZĘDNIKA FIRMY WESTERN UNION, USA, 1876 R.
Ten „ telefon” ma za dużo wad, by można go było potraktować jako poważny środek
komunikacyjny.
HARRY WARNER
(dyrektor studia filmowego wARNER Bros, rok 1927)
Kto, do diabła, chce słuchać, jak aktorzy mówią?
JOHN ERICKSEN
(nadworny chirurg królowej wiktorii, Anglia 1873)
Brzuch, klatka piersiowa i mózg na zawsze pozostaną rejonami, w które rozważny i mądry
chirurg nigdy nie będzie ingerował.
PIERRE PACHET
(FRANCUSKI PROFESOR FIZJOLOGII, ROK 1872)
Teoria o zarazkach Ludwika Pasteura to niepoprawna fikcja literacka!
ORVILLE WRIGHT
(amerykański pionier lotnictwa)
Żadna maszyna latająca nie pokona dystansu z Paryża do Nowego Jorku.
 DECCA RECORDING CO.
(argumentując, dlaczego nie będą współpracować z beatlesami, ROK 1962)
Nie podoba nam się ich brzmienie, a poza tym muzyka gitarowa się kończy.
ROBIN WILLIAMS
(amerykański aktor, komentując aferę rozporkową clinton-LEWINSKY, ROK 1998)
Bóg dał mężczyźnie penisa i mózg, ale niestety także wadliwy system ukrwienia, który nie
jest w stanie podtrzymać pracy obu jednocześnie.
NAPOLEON BONAPARTE
(CESARZ FRANCJI, 1769-1821)
Przenigdy nie przerywaj wrogowi w momencie, gdy popełnia błąd.
HENRY KISSINGER
(AMERYKAŃSKI POLITYK)
Korzyść z bycia celebrytem jest taka, że jeżeli zanudzasz towarzystwo, ono i tak myśli, że
to jego wina.
KSIĘŻNA DIANA
(1961-1997, PYTANA O RECEPTĘ NA DŁUGIE I SZCZĘŚLIWE ŻYCIE)
Napełniaj to, co jest puste, opróżniaj, co jest pełne i drap tam, gdzie swędzi.
GEORGE BERNARD SHAW
(DRAMATURG IRLANDZKI, 1856-1950)
Być szczerym to bardzo niebezpieczne, chyba że jest się jednocześnie głupim.
Nie ma bardziej szczerego uczucia od uczucia do jedzenia.
JEAN-PAUL SARTRE
(FRANCUSKI PISARZ I FILOZOF, 1905-1980)
Wszystko na tym świecie zostało już wyjaśnione oprócz tego, jak żyć.
HONORE DE BALZAC
(FRANCUSKI POWIESCIOPISARZ, 1799-1850)
Za każdą wielką fortuną stoi wielkie przestępstwo.
OSCAR WILDE
(ANGIELSKI PISARZ, DRAMATURG I FILOZOF 1854-1900)
Nie jestem wystarczająco młody, by wszystko wiedzieć.
Bigamia to posiadanie o jedną żonę za dużo. Monogamia to samo.
Dużo bardziej opłaca się posiadać stały dochód, niż podziw w towarzystwie
fascynującym.
INGRID BERGMAN
(SZWEDZKA AKTORKA, 1915-1982)
Za szczęście uważam posiadanie dobrego zdrowia i szwankującej pamięci.
AL CAPONE
(AMERYKAŃSKI MAFIOZO, 1899-1947)
Odkryłem, że za pomocą miłego słowa w kombinacji z pistoletem da się osiągnąć
znacznie więcej, niż za pomocą samego miłego słowa.
 BIBLIOGRAFIA
BIBLIOGRAFIA OBCOJĘZYCZNA:
The World's Best Bathroom Book: An Inspirational Collection Of Wit, Wisdom, Humor,
and Fascinating Facts, wyd. Honor Books, 2005 r.
Trivia for the Toilet, Gavin Webster, wyd. Barnes & Noble, 2006 r.
The Best, Worst, & Most Unusual: Noteworthy Achievements, Events, Feats & Blunders of
Every Conceivable Kind, Bruce Felton i Mark Fowler, wyd. Galahad, 1994 r.
Costume Through the Ages, Erhard Klepper, wyd. Dover Publications, 1999 r.
World Facts (Micropedia), wyd. Parragon Plus, 1999 r.
Ever Wonder Why?, Douglas B. Smith, wyd. Mass Market Paperback, 1991 r.
Mental Floss Presents Condensed Knowledge: A Deliciously Irreverent Guide to Feeling
Smart Again, Will Pearson, Mangesh Hattikudur i Elizabeth Hunt, wyd. Collins, 2004 r.
BLA BLA 600 Incredibly Useless Facts: Something to Talk About When You Have Nothing
Else To Say, wyd. Nicotext, 2005 r.
Duh! The Stupid History Of The Human Race, Bob Fenster, wyd. Andrews McMeel
Publishing, 2000 r.
World Trivia, Michael Smith, wyd. East West Discovery Press, 2007 r.
The Handy History Answer Book, Rebecca Nelson, wyd. Barnes & Noble Books, 2003 r.
365 Amazing Trivia Facts Page-A-Day 2007 Desk Calendar, wyd. Workman Publishing,
2007 r.
Everything Trivia Book, From the Fascinating to the Frivolous, Nat Segaloff, wyd. Adams
Publishing, 1999 r.
BIBLIOTEKA POLSKOJĘZYCZNA
Krystyna Bockenheim, Przy polskim stole, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1998 r.
Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie,
Kraków 2005 r.
Julia Didier i Krzysztof Jarosz, Słownik filozofii, wyd. Książnica, Katowice 2006 r.
Jarosław Kamiński, Geografia w pigułce, wyd. Benkowski, Białystok 1999 r.
Władysław Kopaliński, Słownik symboli, wyd. Rytm, Warszawa 2007 r.
Nowa encyklopedia podręczna PWN, wyd. PWN, Warszawa 2006 r.
Piotr Pieśniarczyk, Historia Polski w pigułce, wyd. Benkowski, Białystok 1998 r.
Jerzy Strzelczyk, Mity, podania i wierzenia dawnych Słowian, wyd. Rebis, Poznań 2007 r.
BIBLIOTEKA ELEKTRONICZNA
Wikipedia.org oraz mnóstwo innych, przypadkowych i nie usystematyzowanych zasobów
ukrytych w sieci