FISIKA OROKORRA. ZTF – EHU.

Ariketak 1. gaia

HU
1. Abiaduraren dimentsio-ekuazioa [v]=LT−1 dela jakinik (L: luzera, T: denbora), kalkulatu:

(a) Azelerazioa ([a]=[v]/[t]) eta indarraren ([F]= [m][a]) dimentsio-ekuazioa (t: denbora, m:
masa)
(b) G konstante unibertsalaren dimentsioak. F=G M1r2M2 .
(M1 , M2 : masak, F: indarra, r: distantzia)
(c) π zenbakiaren dimentsio-ekuazioa. (Pista: zirkunferentzia baten luzeraren formula erabi-
li).

AE
(d) Sin, cos eta tg funtzioen dimentsio-ekuazioak.
(e) Energiaren (W) dimentsio-ekuazioa: [W]=[F][r].
(f) Gainazaleko tentsioaren konstantearena (σ), non [σ]= [W] / [A] den. (A: azalera)
(g) Biskositate koefizientearen (η) dimentsio-ekuazioa: [η]=[F][r] / [A][v].
(h) Reynolds zenbakiaren (R) dimentsio-ekuazioa: [v]=[R][η] / [ρ][r]. (ρ: dentsitatea).

Zeintzuk dira adimentsionalak?

2. Frogatu hurrengo formulen homogeneitatea (=ekuazioaren bi aldeek dimentsio berdinak dituz-

te).
IK
(a) Bulkada=momentu linealaren aldakuntza: F~ t = ∆(M ~v ).
(F: indarra, t: denbora, M: masa, v: abiadura)
(b) Lana=Energia zinetikoaren aldakuntza. F s cosφ = ∆(M v 2 /2).
(s: espazioa, φ: F (indarra) eta s (espazioa)-k osatutako angelua.)

3. Frogatu Bernoulli-ren trinomioan, batugaiek ekuazio dimentsional berdina daukatela:

1
FIS

p + ρv 2 + hρg = ktea.
2
(p: presioa=indarra/azalera, ρ: dentsitatea=masa/bolumena, v: abiadura, h: altuera, g: gra-
bitatearen azelerazioa.)
~ bektorearen modulua 3 izan dadin. A
4. Kalkulatu m-ren balioa A ~ = ı̂ + m̂ + 2k̂.

~ eta B
5. A ~ bektoreak erabiliz, aurki bedi m, C
~ = 2A−2
~ B ~ bektorea unitarioa izan dadin. A
~ = ı̂+̂,
~
B = mı̂ + 3/2̂.
~ = 4ı̂ + 8̂ − 2k̂ eta B
6. Aurkitu A ~ = 6ı̂ − 2̂ + 4k̂ bektoreen biderkaketa eskalarra. Nolakoak dira
bektoreak? Zergatik?
~ = 3ı̂ + 5̂ − k̂ eta B
7. Izan bedi A ~ = ı̂ + 4̂ − 2k̂. Kalkulatu (A
~ − 5B)
~ · (2A
~ + 6B).
~

~ = ı̂ + 2̂ + 2k̂ eta B

8. Aurkitu A ~ = 3ı̂ + 4̂ bektoreen arteko angelua.
 ~ = 3ı̂ − 4̂. Kalkulatu:
9. Izan bedi A

HU
~
(a) A-ren perpendikularra den bektore bat, lehenengo osagaia 8 duena.
~
(b) A-ren perpendikularra den bektore unitarioa eta frogatu bi baldintzak betetzen dituela.
~ = 3ı̂ + 2̂ + k̂ eta B
10. A ~ = 2ı̂ − 5̂ + ak̂ harturik aurki bedi a, A
~ eta B
~ perpendikularrak izan
daitezen.
~ = ı̂ + m̂ + 2k̂ bektoreak 60o -tako angelua osatzen du OZ ardatzarekin?
11. m-ren zein baliorako A
~ = 2ı̂ + ̂ + 2k̂ eta B
12. Izan bedi A ~ = ı̂ + n̂ + k̂. Kalkulatu n, C
~ =A
~ −B
~ bektorea OXZ planoan
egon dadin.

14. Izan bedi A(t)

AE
13. Izan bedi ~r(t) = 5t2 ı̂ + 8̂ − tk̂. Kalkulatu

(a) Moduluaren deribatua

(b) Deribatuaren modulua
d
dt
~r(t).

~ = 5t2 ı̂ + 15̂ funtzio bektoriala. Kalkulatu t=2 denean:

15. Adieraz bedi ~a = αı̂ + β̂ + γ k̂ bektorearen norabidea duen eta P0 (x0 , y0 , z0 ) puntutik pasatuko
den zuzenaren ekuazioa.

16. Adieraz bedi ~a = αı̂ + β̂ + γ k̂ bektorearekiko perpendikularra den eta P0 (x0 , y0 , z0 ) puntutik
pasatuko den planoaren ekuazioa.
IK
17. Bi bektoreren arteko baturaren eta kenduraren moduluak berdinak baldin badira, froga bedi
bektoreak perpendikularrak direla.

18. Paralelepipedo baten ertzak ~a = ı̂ + 2̂, ~b = 4̂ eta ~c = ̂ + 3k̂ bektoreen bidez adierazita daude.
Kalkula bedi paralelepipedo honen bolumena.

19. ~a = ı̂ + ̂ + k̂, ~b = 2ı̂ + k̂, ~c = 3̂ eta d~ = 4ı̂ + 5̂ + 3k̂ bektoreak emanik, aurki bitez α, β eta γ
FIS

direlako eskalareen balioak, d~ = α~a + β~b + γ~c izan dadin.

20. Puntu berean aplikaturiko ~a = ı̂ + k̂ eta ~b = ı̂ + ̂ bektoreek plano bat osatzen dute.

(a) Kalkula bedi plano honekiko perpendikularra den û bektore unitarioa

(b) Kalkula bedi ~a + ~b bektorearen norabidea duen v̂ bektore unitarioa
(c) Aurki bedi û eta v̂ bektoreekiko perpendikularra den bektore unitarioa.

21. Froga bedi honako erlazio hau: ~a × (~b × ~c) = (~a · ~c)~b − (~a · ~b)~c.

22. Froga bedi ~a = ı̂ − 2̂ + 3k̂, ~b = 2ı̂ + ̂ − 2k̂ eta ~c = ı̂ + 3̂ − 5k̂ bektoreak triangelu baten aldeak
izan daitezkeela.

23. Aurki bedi Q = (−3, 6, 12) puntutik pasatzen den eta ~v = 4ı̂ − ̂ + 3k̂ bektorearen paraleloa den
zuzenaren eta P (4, 5, −7) puntuaren arteko distantzia (posizio guztiak m-tan daude adierazita).
Kalkula bedi ere Q puntutik pasatzen den eta ~v bektorearekiko perpendikularra den planoaren
eta P puntuaren arteko distantzia.
24. Azter bedi ekuazio bektorialtzat ~r = a cos t ı̂ + a sin t ̂ + b t k̂ duen kurbaren geometria. Zein
kurba-mota da? Azter bedi b = 0 deneko kasu berezia.

HU
Emaitzak:
1. a. LT−2
b. L3 M−1 T−2
c. adim
d. adim
e. M L2 T−2
f. M T−2
g. M L
h. adim

4. m = ±2
−1
AE
T−1

5. m = 1

6. 0

7. -660

8. 42,83◦
IK
10. a = 4
√
11. m = ± 11

12. n = 1

14. (a) 16, (b) 20

FIS

18. 12

19. α=2, β=1, γ=1