oparte na Programie nauczania geografii w szkole podstawowej – Planeta Nowa autorstwa Ewy Marii Tuz i Barbary Dziedzic
Wymagania na poszczególne oceny1
konieczne podstawowe rozszerzające dopełniające wykraczające (ocena dopuszczająca) (ocena dostateczna) (ocena dobra) (ocena bardzo dobra) (ocena celująca) 1. Podstawy geografii. Rozdział dodatkowy2 Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: wyjaśnia znaczenie terminu geografia przedstawia różnicę między geografią wyjaśnia, czym się zajmują podaje przykłady praktycznego określa przedmiot badań przedstawia podział nauk fizyczną a geografią społeczno- poszczególne nauki geograficzne zastosowania geografii poszczególnych nauk geograficznych geograficznych ekonomiczną przedstawia poglądy na kształt Ziemi • wyjaśnia różnicę między elipsoidą a • ocenia znaczenie umiejętności podaje wymiary Ziemi • wymienia źródła informacji wymienia dowody na kulistość Ziemi geoidą określania współrzędnych wyjaśnia znaczenie terminów: siatka geograficznej wymienia cechy południków • wyjaśnia znaczenie układu geograficznych w życiu człowieka geograficzna, południk, równoleżnik, • podaje cechy kształtu Ziemi i równoleżników współrzędnych geograficznych • oblicza skalę mapy na podstawie zwrotnik, długość geograficzna, • odczytuje wartości szerokości odczytuje długość i szerokość • oblicza na podstawie współrzędnych odległości rzeczywistej między szerokość geograficzna geograficznej zwrotników, kół geograficzną na globusie i na mapie geograficznych rozciągłość obiektami przedstawionymi na mapie wskazuje na globusie i na mapie podbiegunowych oraz biegunów odszukuje obiekty na mapie na równoleżnikową i rozciągłość • wskazuje możliwość praktycznego południk: 0° i 180° oraz półkulę • podaje cechy siatki geograficznej podstawie podanych współrzędnych południkową wykorzystania map w różnych skalach wschodnią i półkulę zachodnią • określa położenie geograficzne geograficznych • analizuje treści map wykonanych w • interpretuje treści różnego rodzaju wskazuje na globusie i na mapie równik punktów i obszarów na mapie przedstawia skalę w postaci różnych skalach map i przedstawia ich zastosowanie oraz półkule: północną i południową • wyjaśnia różnicę między siatką mianowanej i podziałki liniowej • posługuje się skalą mapy do obliczania wyjaśnia znaczenie terminów: mapa, kartograficzną a siatką geograficzną wymienia metody prezentacji zjawisk odległości w terenie i na mapie skala, siatka kartograficzna, legenda • szereguje skale od największej do na mapach • omawia metody prezentacji zjawisk na mapy najmniejszej omawia sposoby przedstawiania rzeźby mapach wymienia elementy mapy • podaje różnicę między wysokością terenu na mapie • charakteryzuje rzeźbę terenu na wymienia rodzaje skal względną i wysokością bezwzględną oblicza wysokości względne podstawie rysunku poziomicowego i wyjaśnia znaczenie terminów: • określa na podstawie rysunku omawia podział map ze względu mapy ogólnogeograficznej wysokość względna, wysokość poziomicowego cechy ukształtowania na treść, skalę i przeznaczenie • odszukuje w atlasie mapy i określa ich bezwzględna, poziomica powierzchni terenu przynależność do poszczególnych odczytuje z mapy wysokość • charakteryzuje mapy ze względu na ich rodzajów bezwzględną przeznaczenie podaje na podstawie atlasu nazwy map ogólnogeograficznych i tematycznych 2. Środowisko przyrodnicze Polski Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: podaje cechy położenia Polski w Europie omawia cechy położenia Europy i oblicza rozciągłość południkową i rozróżnia konsekwencje położenia wykazuje konsekwencje rozciągłości na podstawie mapy ogólnogeograficznej Polskina podstawie mapy rozciągłość równoleżnikową Europy i matematycznego, południkowej i rozciągłości podaje całkowitą i administracyjną ogólnogeograficznej Polski fizycznogeograficznego oraz równoleżnikowej Polski i Europy powierzchnię Polski opisuje granicę między Europą a Azją na charakteryzuje na podstawie map geopolitycznego Polski wykazuje zależność między • wskazuje na mapie geometryczny podstawie mapy ogólnogeograficznej geologicznych obszar Polski na tle opisuje jednostki geologiczne Polski i występowaniem ruchów górotwórczych środek Polski Europy struktur geologicznych Europy podaje ich charakterystyczne cechy w Europie a współczesnym • wymienia kraje sąsiadujące z Polską i odczytuje szerokość i długość opisuje cechy różnych typów • określa na podstawie mapy geologicznej ukształtowaniem powierzchni Polski wskazuje je na mapie geograficzną wybranych punktów na genetycznych gór obszary poszczególnych fałdowań na • wykazuje zależność między • podaje długość granic z sąsiadującymi mapie Polski i Europy przedstawia współczesne obszary terenie Europy i Polski występowaniem zlodowaceń w Europie
1Szarym kolorem oznaczono dodatkowe wymagania edukacyjnych.
2Rozdział dodatkowy Podstawy geografii w okresie przejściowym ułatwi uczniom po kursie przyrody zrozumienie treści dotyczących współrzędnych geograficznych oraz przećwiczenie najważniejszych umiejętności wykorzystywanych podczas pracy z mapą. państwami • wskazuje na mapie przebieg granic występowania lodowców na Ziemi i • opisuje mechanizm powstawania a współczesnym ukształtowaniem • wyjaśnia znaczenie terminu geologia Polski wskazuje je na mapie lodowców powierzchni Polski • wymienia najważniejsze wydarzenia • omawia na podstawie mapy płytową ogólnogeograficznej świata • wykazuje pasowość rzeźby terenu Polski • opisuje wpływ wydobycia surowców geologiczne na obszarze Polski budowę litosfery charakteryzuje działalność • przedstawia czynniki kształtujące rzeźbę mineralnych na środowisko • wyjaśnia znaczenie terminów • omawia proces powstawania gór rzeźbotwórczą lądolodu i lodowców powierzchni Polski przyrodnicze plejstocen i holocen • wymienia na podstawie mapy górskich na obszarze Polski • rozpoznaje główne skały występujące na • wykazuje wpływ zmienności pogody w • wyjaśnia znaczenie terminów krajobraz geologicznej ruchy górotwórcze w omawia na podstawie mapy terenie Polski Polsce na rolnictwo, transport i polodowcowy i rzeźba glacjalna Europie i w Polsce ogólnogeograficznej cechy • podaje przykłady gospodarczego turystykę • wymienia formy terenu utworzone na • wymienia i wskazuje na mapie ukształtowania powierzchni Europy i wykorzystania surowców mineralnych w • ocenia znaczenie gospodarcze rzek obszarze Polski przez lądolód ogólnogeograficznej góry fałdowe, Polski Polsce Polski skandynawski zrębowe oraz wulkaniczne w Europie i w opisuje rozmieszczenie surowców • opisuje pogodę kształtowaną przez • analizuje główne źródła zanieczyszczeń • wymienia pasy rzeźby terenu Polski i Polsce mineralnych w Polsce na podstawie główne masy powietrza napływające Morza Bałtyckiego wskazuje je na mapie • omawia zlodowacenia na obszarze mapy tematycznej nad teren Polski • ocenia przydatność przyrodniczą i • wymienia główne rodzaje skał Polski omawia warunki klimatyczne w Europie • opisuje na podstawie map gospodarczą lasów w Polsce • wyjaśnia znaczenie terminów: pogoda, • opisuje nizinne i górskie formy charakteryzuje czynniki kształtujące tematycznych rozkład temperatury • podaje argumenty przemawiające za klimat, ciśnienie atmosferyczne, niż polodowcowe klimat w Polsce powietrza oraz opadów koniecznością zachowania walorów baryczny, wyż baryczny • porównuje krzywą hipsograficzną Polski odczytuje wartości temperatury atmosferycznych w Polsce dziedzictwa przyrodniczego • wymienia cechy klimatu morskiego i i Europy powietrza i wielkości opadów • omawia niszczącą i budującą działalność planuje wycieczkę do parku klimatu kontynentalnego • dokonuje podziału surowców atmosferycznych z klimatogramów Bałtyku narodowego lub rezerwatu przyrody • wymienia elementy klimatu mineralnych wyjaśnia, na czym polega asymetria • omawia procesy i czynniki glebotwórcze • wyjaśnia znaczenie terminu średnia • wymienia strefy klimatyczne świata na dorzeczy Wisły i Odry • opisuje typy zbiorowisk leśnych w dobowa wartość temperatury powietrza podstawie mapy tematycznej opisuje na podstawie mapy cechy oraz Polsce • wymienia czynniki, które warunkują • podaje cechy przejściowości klimatu walory Wisły i Odry • opisuje unikalne na skalę światową zróżnicowanie temperatury powietrza i Polski charakteryzuje i rozpoznaje typy obiekty przyrodnicze objęte ochroną na wielkość opadów w Polsce • podaje zróżnicowanie długości okresu wybrzeży Bałtyku terenie Polski • wymienia rodzaje wiatrów wegetacyjnego w Polsce na podstawie wyróżnia najważniejsze cechy ocenia najważniejsze działania w wyjaśnia znaczenie terminu przepływ mapy tematycznej wybranych typów gleb na podstawie zakresie ochrony środowiska wyjaśnia znaczenie terminów system • opisuje wody Europy na podstawie profili glebowych rzeczny, dorzecze, zlewisko mapy ogólnogeograficznej omawia funkcje lasów • wskazuje na mapie główne rzeki Europy • rozpoznaje typy ujść rzecznych omawia na podstawie mapy Polski i Polski • charakteryzuje temperaturę wód oraz przestrzenne zróżnicowanie lesistości w określa na podstawie mapy zasolenie Bałtyku na tle innych mórz Polsce ogólnogeograficznej położenie Morza świata ocenia rolę parków narodowych i innych Bałtyckiego • opisuje świat roślin i zwierząt Bałtyku form ochrony przyrody w zachowaniu • podaje główne cechy fizyczne Bałtyku opisuje charakterystyczne typy gleb w naturalnych walorów środowiska • wyjaśnia znaczenie terminów: gleba, Polsce przyrodniczego czynniki glebotwórcze, proces • przedstawia na podstawie mapy glebotwórczy, profil glebowy, poziomy tematycznej rozmieszczenie gleb na glebowe obszarze Polski • wymienia typy gleb w Polsce • omawia na podstawie danych • wyjaśnia znaczenie terminu lesistość statystycznych wskaźnik lesistości Polski • wymienia różne rodzaje lasów w Polsce • omawia strukturę gatunkową lasów w • wymienia formy ochrony przyrody w Polsce Polsce • podaje przykłady rezerwatów przyrody, • wskazuje na mapie Polski parki parków krajobrazowych i pomników narodowe przyrody na obszarze wybranego regionu charakteryzuje wybrane parki narodowe w Polsce 3. Ludność i urbanizacja w Polsce Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: wskazuje na mapie politycznej Europy szereguje województwa pod względem omawia zmiany na mapie politycznej omawia zmiany, które zaszły w podziale analizuje na podstawie dostępnych największe i najmniejsze państwa powierzchni od największego do Europy w drugiej połowie XX w. administracyjnym Polski po 1 stycznia źródeł ekonomiczne skutki Europy najmniejszego • oblicza współczynnik przyrostu 1999 r. utrzymywania się niskich lub ujemnych wskazuje na mapie administracyjnej • prezentuje na podstawie danych naturalnego • omawia na podstawie danych wartości współczynnika przyrostu Polski poszczególne województwa i ich statystycznych zmiany liczby ludności • podaje przyczyny zróżnicowania statystycznych uwarunkowania naturalnego w krajach Europy i Polski stolice Polski po II wojnie światowej przyrostu naturalnego w Europie i w przyrostu naturalnego w Polsce na tle • analizuje konsekwencje starzenia się wyjaśnia znaczenie terminów: • omawia na podstawie wykresu przyrost Polsce Europy społeczeństwa europejskiego demografia, przyrost naturalny, naturalny w Polsce w latach 1946–2016 • omawia czynniki wpływające na liczbę • omawia strukturę płci i wiekuludności • analizuje skutki nierównomiernego współczynnik przyrostu naturalnego, • omawia przestrzenne zróżnicowanie urodzeń w Polsce Polski na tle struktur wybranych państw rozmieszczenia ludności w Europie i w współczynnik urodzeń, współczynnik współczynnika przyrostu naturalnego w • porównuje udział poszczególnych grup europejskich na podstawie piramidy płci Polsce zgonów Polsce wiekowych ludności w Polski na i wieku • ocenia skutki migracji zagranicznych w wymienia na podstawie danych • omawia na podstawie danych podstawie danych statystycznych • omawia czynniki przyrodnicze i Polsce i w Europie statystycznych państwa o różnym statystycznych średnią długość trwania • oblicza wskaźnik gęstości zaludnienia pozaprzyrodnicze wpływające na • omawia na podstawie dostępnych współczynniku przyrostu naturalnego w życia Polaków na tle europejskich Polski rozmieszczenie ludności w wybranych źródeł problemy mniejszości Europie społeczeństw • opisuje na podstawie mapy cechy państwach Europy i Polski narodowych w Europie i w Polsce wyjaśnia znaczenie terminów: piramida wyjaśnia przyczyny zróżnicowania rozmieszczenia ludności w Polsce oblicza przyrost rzeczywisty i analizuje na podstawie dostępnych płci i wieku, średnia długość trwania gęstości zaludnienia w Europie i w opisuje skutki migracji zagranicznych w współczynnik przyrostu rzeczywistego źródeł skutki bezrobocia w Polsce życia Polsce Polsce Polsce • omawia na podstawie dostępnych odczytuje dane dotyczące struktury płci omawia na podstawie mapy • porównuje przyrost rzeczywisty ludności • charakteryzuje skutki migracji źródeł zmiany zachodzące w procesie i wieku oraz średniej długości trwania tematycznej przestrzenne w Polsce i w wybranych państwach wewnętrznych w Polsce urbanizacji w Polsce po II wojnie życia w Polsce na podstawie danych zróżnicowanie gęstości zaludnienia w Europy • omawia przyczyny rozmieszczenia światowej statystycznych Polsce • omawia przyczyny migracji mniejszości narodowych w Polsce • wyjaśnia znaczenie terminu wskaźnik wymienia główne przyczyny migracji wewnętrznych w Polsce • przedstawia strukturę wyznaniową gęstości zaludnienia zagranicznych w Polsce • porównuje strukturę narodowościową Polaków na tle innych państw Europy • wymienia czynniki wpływające na określa kierunki napływu imigrantów do ludności Polski z analogicznymi • omawia strukturę zatrudnienia wg rozmieszczenie ludności w Polsce Polski strukturami ludności w wybranych działów gospodarki w poszczególnych • wyjaśnia znaczenie terminów: migracja, podaje najważniejsze cechy migracji państwach europejskich województwach emigracja, imigracja, saldo migracji, wewnętrznych w Polsce • określa na podstawie danych • omawia pozytywne i negatywne skutki przyrost rzeczywisty, współczynnik charakteryzuje mniejszości statystycznych różnicę w strukturze urbanizacji przyrostu rzeczywistego narodowe,mniejszości etniczne i zatrudnienia ludności w poszczególnych • charakteryzuje przemiany • wyjaśnia różnicę między emigracją a społeczności etniczne w Polsce województwach współczesnych miast imigracją podaje przyczyny bezrobocia w Polsce • porównuje stopę bezrobocia w • omawia problemy mieszkańców dużych • odczytuje dane dotyczące wielkości i porównuje wielkość bezrobocia w wybranych krajach europejskich miast kierunków emigracji z Polski Polsce i innych krajach europejskich na • analizuje wskaźnik urbanizacji w Polsce i • analizuje wielkość miast w Polsce i ich • wymienia główne skupiska Polonii podstawie danych statystycznych wybranych krajach Europy rozmieszczenie wg grup wielkościowych • wyjaśnia znaczenie terminu migracje wymienia typy zespołów miejskich w • analizuje rozmieszczenie oraz wielkość • omawia przemiany współczesnych miast wewnętrzne Polsce i podaje ich przykłady miast w Polsce • wymienia przyczyny migracji podaje różnicę między aglomeracją • charakteryzuje funkcje wybranych miast wewnętrznych monocentryczną a policentryczną w Polsce • wymienia mniejszości narodowe w podaje przyczyny rozwoju największych • omawia przyczyny rozwoju miast w Polsce miast w Polsce Polsce • wskazuje na mapie Polski regiony podaje przykłady miast o różnych zamieszkałe przez mniejszości funkcjach w Polsce narodowe • wyjaśnia znaczenie terminów: struktura zatrudnienia, struktura wykształcenia, bezrobocie, stopa bezrobocia, ludność aktywna zawodowo • odczytuje z danych statystycznych wielkość zatrudnienia w poszczególnych sektorach gospodarki • odczytuje z mapy zróżnicowanie przestrzenne bezrobocia w Polsce i w Europie • wyjaśnia znaczenie terminów: urbanizacja, wskaźnik urbanizacji • odczytuje z danych statystycznych wskaźnik urbanizacji w Polsce i w wybranych krajach Europy wyjaśnia znaczenie terminu miasto wymienia największe miasta i wskazuje je na mapie Polski wymienia funkcje miast
4. Rolnictwo i przemysł Polski
Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: wymienia funkcje rolnictwa opisuje warunki przyrodnicze i przedstawia rolnictwo jako sektor omawia poziom mechanizacji i przedstawia korzyści dla polskiego • wymienia warunki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa w gospodarki oraz jego rolę w rozwoju chemizacji rolnictwa w Polsce rolnictwa wynikające z członkostwa pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa w Polsce społeczno- -gospodarczym kraju • charakteryzuje czynniki wpływające na naszego kraju w Unii Europejskiej Polsce prezentuje na podstawie danych • omawia regiony rolnicze o rozmieszczenie upraw w Polsce • dokonuje na podstawie danych • wymienia na podstawie map statystycznych strukturę wielkościową najkorzystniejszych warunkach do • porównuje produkcję roślinną w Polsce statystycznych analizy zmian pogłowia tematycznych regiony rolnicze w Polsce gospodarstw rolnych w Polsce produkcji rolnej w Polsce na tle produkcji w innych krajach Europy wybranych zwierząt gospodarskich w • wyjaśnia znaczenie terminów: plon, przedstawia znaczenie gospodarcze • przedstawia strukturę użytkowania • porównuje produkcję zwierzęcą w Polsce po 2000 r. i wyjaśnia ich zbiór głównych upraw w Polsce ziemi w Polsce na tle innych krajów Polsce na tle produkcji w innych krajach przyczyny • wymienia główne uprawy w Polsce prezentuje na podstawie danych Europy Europy • przedstawia perspektywy rozwoju • wskazuje na mapie główne obszary statystycznych strukturę upraw • prezentuje na podstawie danych • omawia rozwój przemysłu w Polsce po II gospodarki morskiej w Polsce upraw w Polsce wskazuje rejony warzywnictwa i statystycznych strukturę hodowli w wojnie światowej • wyjaśnia znaczenie terminów: hodowla, sadownictwa w Polsce Polsce • analizuje przyczyny i skutki pogłowie przedstawia znaczenie gospodarcze • przedstawia przemysł jako sektor restrukturyzacji polskiego przemysłu • wymienia główne zwierzęta produkcji zwierzęcej w Polsce gospodarki i jego rolę w rozwoju • omawia na podstawie dostępnych gospodarskie w Polsce wymienia czynniki lokalizacji hodowli społeczno-gospodarczym kraju źródeł zmiany zachodzące współcześnie • wskazuje na mapie obszary hodowli bydła, trzody chlewnej i drobiu w Polsce • omawia przyczyny nierównomiernego w polskiej energetyce zwierząt gospodarskich omawia cechy polskiego przemysłu rozmieszczenia przemysłu w Polsce • określa na podstawie dostępnych źródeł • dokonuje podziału przemysłu na sekcje i wymienia przyczyny zmian w strukturze • prezentuje na podstawie danych uwarunkowania rozwoju gospodarki działy przemysłu Polski statystycznych strukturę produkcji morskiej w Polsce • wymienia funkcje przemysłu lokalizuje na mapie Polski elektrownie energii elektrycznej w Polsce na tle • omawia problemy przemysłu • wymienia źródła energii cieplne, wodne i niekonwencjonalne wybranych krajów Europy stoczniowego w Polsce • wymienia typy elektrowni opisuje wielkość produkcji energii • opisuje na podstawie danych • wskazuje na mapie największe elektrycznej ze źródeł odnawialnych statystycznych strukturę przeładunków elektrownie w Polsce opisuje na podstawie danych w polskich portach morskich • wymienia największe porty morskie w statystycznych wielkość przeładunków • opisuje strukturę połowów ryb w Polsce Polsce i wskazuje je na mapie w portach morskich Polski 5. Usługi w Polsce Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: podaje przykłady różnych rodzajów omawia zróżnicowanie usług w Polsce przedstawia usługi jako sektor wyjaśnia przyczyny zróżnicowania sieci ocenia na podstawie dostępnych źródeł usług w Polsce • omawia rodzaje transportu lądowego w gospodarki oraz ich rolę w rozwoju transportowej w Polsce poziom rozwoju turystyki zagranicznej w wyjaśnia znaczenie terminu Polsce społeczno-gospodarczym kraju • określa znaczenie transportu w rozwoju Polsce na tle innych krajów Europy komunikacja • omawia na podstawie map • charakteryzuje udział poszczególnych gospodarczym Polski • omawia na podstawie dostępnych wyróżnia rodzaje transportu w Polsce tematycznych gęstość dróg kołowych i rodzajów transportu w przewozach • prezentuje na podstawie dostępnych źródeł zmiany, które zaszły w wskazuje na mapie Polski porty autostrad w Polsce pasażerów i ładunków źródeł problemy polskiego transportu geograficznych kierunkach wymiany handlowe, śródlądowe oraz lotnicze • omawia na podstawie mapy • omawia ruch pasażerski w portach wodnego i lotniczego międzynarodowej Polski wyróżnia rodzaje łączności tematycznej gęstość sieci kolejowej w lotniczych Polski • określa znaczenie łączności w rozwoju • podaje przykłady sukcesów polskich wyjaśnia znaczenie terminów: turystyka, Polsce • podaje przyczyny nierównomiernego gospodarczym Polski firm na arenie międzynarodowej walory turystyczne, infrastruktura • omawia na podstawie danych dostępu do środków łączności na • analizuje na podstawie dostępnych turystyczna statystycznych morską flotę terenie Polski źródeł wpływy z turystyki w Polsce i w dokonuje podziału turystyki transportową w Polsce • charakteryzuje obiekty znajdujące się na wybranych krajach Europy wymienia i wskazuje na mapie regiony • omawia czynniki rozwoju turystyki Liście światowego dziedzictwa UNESCO • ocenia na podstawie dostępnych źródeł turystyczne Polski • wymienia i wskazuje na mapie polskie • charakteryzuje na przykładach walory atrakcyjność turystyczną wybranego wyjaśnia znaczenie terminów: eksport, obiekty, znajdujące się na Liście turystyczne Polski regionu Polski import, bilans handlu zagranicznego światowego dziedzictwa UNESCO • przedstawia przyczyny niskiego salda • ocenia znaczenie handlu zagranicznego wymienia państwa będące głównymi • omawia strukturę towarową handlu bilansu handlu zagranicznego w Polsce dla polskiej gospodarki partnerami handlowymi Polski międzynarodowego
6. Zanieczyszczenie środowiska przyrodniczego Polski
Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: wymienia źródła zanieczyszczeń omawia rodzaje zanieczyszczeń i ich charakteryzuje wpływ poszczególnych analizuje na podstawie mapy ustala na podstawie dostępnych źródeł, środowiska przyrodniczego źródła sektorów gospodarki na stan tematycznej stan zanieczyszczeń wód jakie regiony w Polsce cechują się podaje przyczyny kwaśnych opadów środowiska śródlądowych największym zanieczyszczeniem wymieniaźródła zanieczyszczeń omawia skutki zanieczyszczeń środowiska przyrodniczego komunalnych środowiska naturalnego 7. Relacje między elementami środowiska geograficznego Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: • wyjaśnia znaczenie terminów: powódź, • opisuje zjawisko powodzi • wymienia czynniki sprzyjające • analizuje konsekwencje stosowania • określa na wybranych przykładach dolina rzeczna, koryto rzeczne, terasa wskazuje na mapie ogólnogeograficznej powodziom w Polsce różnych metod ochrony wpływ wylesiania dorzeczy, regulacji zalewowa, sztuczny zbiornik wodny Polski obszary zagrożone powodzią określa rolę przeciwpowodziową przeciwpowodziowej koryt rzecznych, stanu wałów • wymienia przyczyny powodzi w Polsce wskazuje na mapie Polski sztucznych zbiorników omawia największe powodzie w Polsce i przeciwpowodziowych, zabudowy teras wymienia główne źródła energii w rozmieszczenie największych sztucznych wyjaśnia wpływ warunków ich skutki zalewowych i sztucznych zbiorników województwach pomorskim i łódzkim zbiorników wodnych pozaprzyrodniczych na wykorzystanie wymienia korzyści płynące z wodnych na wezbrania oraz wymienia przyczyny migracji do stref podaje przyczyny rozwoju energetyki OZE w województwach pomorskim i wykorzystania źródeł odnawialnych do występowanie i skutki powodzi w Polsce podmiejskich wiatrowej i słonecznej w łódzkim produkcji energii analizuje na wybranych przykładach wymienia przyczyny wyludniania się wsi województwach pomorskim i łódzkim omawia na podstawie map analizuje dane statystyczne dotyczące warunki przyrodnicze i oddalonych od dużych miast omawia przyczyny migracji do stref tematycznych zmiany liczby ludności w liczby farm wiatrowych w Łódzkiem i pozaprzyrodnicze sprzyjające produkcji wymienia podstawowe cechy podmiejskich strefach podmiejskich Krakowa i Pomorskiem energii ze źródeł odnawialnych i gospodarki centralnie sterowanej i wskazuje na mapie województw Warszawy omawia wpływ migracji do stref nieodnawialnych lub ograniczające tę gospodarki rynkowej podlaskiego i zachodniopomorskiego wskazuje na mapie województw podmiejskich na przekształcenie produkcję oraz określa ich wpływ na wyjaśnia znaczenie terminów: centra obszary o dużym wzroście liczby podlaskiego i zachodniopomorskiego struktury demograficznej okolic rozwój energetyki logistyczne, spedycja ludności gminy o dużym spadku liczby ludności Krakowa i Warszawy identyfikuje na wybranych przykładach • wymienia główne atrakcje turystyczne omawia cechy gospodarki Polski przed analizuje współczynnik salda migracji na określa zmiany w użytkowaniu i związki między rozwojem dużych miast wybrzeża Bałtyku i Małopolski 1989 r. i po nim przykładzie województw zagospodarowaniu stref podmiejskich a zmianami w użytkowaniu i omawia na podstawie mapy sieć zachodniopomorskiego i podlaskiego na przykładzie Krakowa i Warszawy zagospodarowaniu terenu, stylu autostrad i dróg ekspresowych omawia strukturę zatrudnienia w wyjaśnia wpływ migracji na strukturę zabudowy oraz strukturze wymienia rodzaje usług, które rozwijają konurbacji katowickiej i aglomeracji wieku ludności obszarów wiejskich demograficznej w strefach podmiejskich się dzięki wzrostowi ruchu łódzkiej przed 1989 r. opisuje zmiany, jakie zaszły w strukturze ukazuje na wybranych przykładach turystycznego wymienia główne inwestycje produkcji po 1989 r. w konurbacji wpływ procesów migracyjnych na przemysłowe we Wrocławiu i w jego katowickiej i aglomeracji łódzkiej strukturę wieku i zmiany zaludnienia okolicach omawia rolę transportu morskiego w obszarów wiejskich wskazuje na mapie tematycznej rozwoju innych działów gospodarki wykazuje na podstawie dostępnych przykłady miejsc, w których przebieg analizuje dane statystyczne dotyczące źródeł wpływ przemian politycznych i autostrad i dróg ekspresowych sprzyja ruchu turystycznego nad Morzem gospodarczych w Polsce po 1998 r. na powstawaniu centrów logistycznych Bałtyckim i w Krakowie zmiany struktury zatrudnienia w wskazuje na mapie położenie głównych określa wpływ walorów przyrodniczych wybranych regionach kraju atrakcji wybrzeża Bałtyku i Małopolski wybrzeża Bałtyku oraz dziedzictwa identyfikuje związki między przebiegiem kulturowego Małopolski na rozwój autostrad a lokalizacją przedsiębiorstw turystyki na tych obszarach przemysłowych oraz centrów logistycznych i handlowych na wybranym obszarze kraju identyfikuje związki między transportem morskim a lokalizacją inwestycji przemysłowych i usługowych na przykładzie Trójmiasta 8. Mój region i moja mała ojczyzna Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: wyjaśnia znaczenie terminu region charakteryzuje środowisko przyrodnicze wyjaśnia uwarunkowania zróżnicowania przedstawia w dowolnej formie (np. podaje przykłady osiągnięć Polaków w • wskazuje położenie swojego regionu na regionu oraz określa jego główne cechy środowiska przyrodniczego w swoim prezentacji multimedialnej, plakatu, różnych dziedzinach życia społeczno- mapie ogólnogeograficznej Polski na podstawie map tematycznych regionie wystawy fotograficznej) przyrodnicze i gospodarczego na arenie • wymienia i wskazuje na mapie • rozpoznaje skały występujące w • analizuje genezę rzeźby powierzchni kulturowe walory swojego regionu międzynarodowej ogólnogeograficznej sąsiednie regiony regionie miejsca zamieszkania swojego regionu • analizuje formy współpracy między • projektuje na podstawie wyszukanych • wymienia najważniejsze walory • wyróżnia najważniejsze cechy • prezentuje główne cechy struktury własnym regionem a partnerskimi informacji trasę wycieczki krajoznawczej przyrodnicze regionu gospodarki regionu na podstawie demograficznej ludności regionu regionami zagranicznymi po własnym regionie • wyjaśnia znaczenie terminu mała danych statystycznych i map • prezentuje główne cechy gospodarki • prezentuje na podstawie informacji • wykazuje na podstawie obserwacji ojczyzna tematycznych regionu wyszukanych w różnych źródłach i w terenowych przeprowadzonych w • wskazuje na mapie ogólnogeograficznej • określa obszar utożsamiany z własną • opisuje walory środowiska dowolnej formie (np. prezentacji wybranym miejscu własnego regionu Polski, topograficznej lub na planie małą ojczyzną jako symboliczną geograficznego małej ojczyzny multimedialnej, plakatu, wystawy zależności między elementami miasta obszar małej ojczyzny przestrzenią w wymiarze lokalnym • omawia historię małej ojczyzny na fotograficznej) atrakcyjność osadniczą środowiska geograficznego • przedstawia źródła informacji o małej • rozpoznaje w terenie obiekty podstawie dostępnych źródeł oraz gospodarczą małej ojczyzny jako • planuje wycieczkę po swojej małej ojczyźnie charakterystyczne dla małej ojczyzny i miejsca zamieszkania i rozwoju ojczyźnie • wymienia walory środowiska decydujące o jej atrakcyjności określonej działalności gospodarczej • projektuje na podstawie własnych geograficznego małej ojczyzny obserwacji terenowych działania służące zachowaniu walorów środowiska geograficznego (przyrodniczego i kulturowego) oraz poprawie warunków życia lokalnej społeczności