Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
Mayab’ ajilab’al
Numeración
maya
A continuacioó n se le presenta informacioó n relacionada a la numeracioó n maya. Asimismo, los
niveles de numeracioó n maya. Ademaó s, el significado de los síómbolos para la numeracioó n
maya y nuó meros mayas hasta lajk’al equivalente a 200 (síómbolo y nombre en k’iche’).
13/09/2012
Escritor: Miguel Marcelino Cabrera Vicente
UPAM CHAK
Ri juwinäq ajilab’al
Rech utz’ib’axik ketal ri mayab’ ajilab’äl, rajawaxik kkoj oxib’ etal: ri t’ot’, ri nak’ xuquje’ ri
juch’. Wa’ we oxib’ etal sib’alaj nïm kkib’ij pa ri qak’aslemal.
T’ot’
We jun etal ri’, are ut’ot’ ri plow xuquje’ kuk’utwachij umajb’äl ajilab’äl. Kab’ix, majb’äl, maj
xuquje’ majun chech.
Ukojik pa ri ajilab’äl. Kkoj pa ri nab’e ja are chi ketz’aqat ri jalajöj täq winäq wene k’al ajilab’äl
(juk’al, kak’al, oxk’al…); pa ri ukab’ ja are chi ketz’aqat ri jalajöj täq q’o’ ajilab’äl (juq’o’, kaq’o’,
oxq’o’…); kkoj pa urox ja, are chi’ ketz’aqat ri chuy täq ajilab’äl (juchuy, kachuy, oxchuy…); pa ri
ukaj ja, are chi’ ketz’aqat ri jalajöj täq k’ala’ ajilab’äl; jeri’ ukojik pa ri nik’aj täq ja chik.
Nak’
Jun rajïl xuquje’ xa kajmul kkoj wa’ we nak’ pa xäq jachïn chi kech ri ja ajilab’äl (jujunal, k’al,
q’o’, chuy, k’ala’). Ri nak’ kuk’ex rajil pa ri jalajöj täq ja ajilab’äl pa nu qariqatäj wi. Rech kiwokik
tz’aqat täq k’al, q’o’, chuy, k’ala’ täq ajilab’äl ruk’ wa’ we nak’, rajawaxik kkoji’ ri majb’äl pa täq ri
ja keriqataj ikim.
Juch’
Job’ rajïl xuquje’ xa oxmul ukojik kb’an chech pa jachïn täq chi kech ri ja ajilab’äl. Ri juch’
kk’extaj rajil pa ri jalajöj täq ja ajilab’äl pa nu qariqataj wi. Rech kiwokik tz’aqat täq k’al, q’o’, chuy,
k’ala’ täq ajilab’äl ruk’ wa’ we juch’, rajawaxik kkoji’ ri majb’äl pa täq ri ja keriqataj ikim.
Pa cha xqil ajsïk, ri mayab’ ajilab’äl kuköj oxib’ etal (t’ot’, nak’ xuquje’ juch’). Chaqila’ ampe
we nab’e juwinäq ajilab’äl. Xuquje’ ri mayab’ ajilab’äl xa kk’iyik, rumal k’uri’ ikïm kmajtäj uloq
utz’ib’axik.
Majb’äl
Pa le kajxuküt k’o ikïm kqil b’a’ chi ri nak’ xuquje’ ri juch’ jalajöj kajïl pa jujunal chi kech le ja
(jujunal, k’al, q’o’. chuy, k’ala’) pa keraqataj wi.
MAYAB’ AJILAB’AL