I 39.

Karta praw podstawowych Unii Europejskiej – zakres regulacji i ratyfikacji

- zbiór fundamentalnych praw człowieka i obowiązków obywatelskich;

- uchwalony i podpisany 7 grudnia 2000 r. podczas szczytu Rady Europejskiej w Nicei w imieniu trzech
organów Unii Europejskiej: Parlamentu, Rady UE oraz Komisji,

- powtórnie, z pewnymi poprawkami, podpisany przez przewodniczących tych organów podczas

szczytu w Lizbonie 12 grudnia 2007 r.

- Moc wiążąca dokumentu została mu nadana przez traktat lizboński podpisany 13 grudnia 2007
roku, który wszedł w życie 1 grudnia 2009.

- Nazwanie owego aktu „kartą” ma charakter tradycyjny. W ten sposób podkreśla się związek z
aktami historycznymi, np. angielską Magna Carta Libertatum z 1215 roku

- Karta praw podstawowych składa się z preambuły oraz 54 artykułów rozdzielonych między 7
rozdziałów. Pierwsze artykuły dotyczą godności ludzkiej, prawa do życia, do integralności osoby, do
wolności wypowiedzi i wolności sumienia. W rozdziale pt. „Solidarność” zebrano w innowacyjny
sposób rozmaite prawa społeczne i gospodarcze, takie jak:

 prawo do strajku,
 prawo pracowników do informacji i konsultacji,
 prawo do pogodzenia obowiązków zawodowych z życiem rodzinnym,
 prawo do opieki zdrowotnej, zabezpieczenia społecznego i pomocy społecznej w całej Unii
Europejskiej.

- Karta promuje także równość mężczyzn i kobiet oraz wprowadza takie prawa, jak: ochrona danych,
zakaz praktyk eugenicznych i klonowania istot ludzkich, prawo do wysokiego poziomu ochrony
środowiska naturalnego, prawa dzieci i osób w podeszłym wieku oraz prawo dobrej administracji.

- W traktacie lizbońskim, który wszedł w życie 1 grudnia 2009 r., nadano Karcie taką samą moc
prawną, jaką mają traktaty, a zatem łamanie zawartych w niej praw może stanowić podstawę do
wytoczenia sprawy przed Trybunałem Sprawiedliwości. Jej postanowienia są skierowane przede
wszystkim do instytucji UE, natomiast do organów krajowych wyłącznie wówczas, gdy organy te
wdrażają prawo UE.

- Rządy Wielkiej Brytanii, Polski i Czech ograniczyły dla swoich obywateli ochronę prawną Karty praw
podstawowych poprzez przyjęcie dodatkowego protokołu, będącego częścią traktatu lizbońskiego
(rząd Jarosława Kaczyńskiego obawiał się, że Karta zmusi wprowadzenie w Polsce małżeństw
homoseksualnych oraz bał się roszczenia co do mienia poniemieckiego - Ziem Odzyskanych.