Specyfika dysfunkcji

Autyzm u większości dzieci może być zdiagnozowany już w pierwszym roku życia. Autyzm w swoim typowym
przebiegu obajwia się przed ukończeniem trzeciego roku życia. Do typowych objawów należą: brak rozwoju mowy,
stereotypowe zabawy, stereotypie ruchowe, czyli samoczynnie powtarzające się, bezużyteczne i często rytmiczne
ruchy takie, jak kołysanie całego ciała, kręcenie i kiwanie głową, zwijanie włosów, uderzanie w dłonie, brak reakcji na
swoje imię. Bardzo często rodzice, w wyniku wyparcia, błędnych sygnałów z otoczenia lub braku właściwego wzorca
zachowań u dzieci, ignorują problem i pierwszą osobą, która zauważa problem jest wychowawca szkolny. W okresie
przedszkolnym dziecko z autyzmem: nie nawiązuje kontaktu z rówieśnikami, nie wykazuje zainteresowania
otoczeniem, wchodzi w interakcje w sposób nieadekwatny, oczekuje zachowań rutynowych, stereotypowych, nie
zachowuje właściwego dystansu, sztywność ruchów, wzorców, zainteresowań, nie uwzględnia norm i zasad
współżycia, źle reaguje na zmiany rutyn, często prowadzi monologi i zanudza innych, nie potrafi podtrzymywać
rozmów i kontaktów społecznych, nie jest zainteresowane innymi dziećmi, a jego schematyczne zabawy nie
interesują z kolei innych, nie potrafi budować zabawy funkcjonalnej opartej na pozorowniu. Może występować
nadmierna aktywność ruchowa, problemy z koncentracją, napady złości, agresji i autoagresji, zabawy z wymyślonymi
postaciami. Dzieci z Aspergerem cechują podobne zaburzenia, jednak o znacznie niższym nasileniu. Bardzo często u
osób z normalną lub ponadprzeciętną inteligencją problemy w kontaktach społecznych mogą zostać dostrzeżone
dopiero w okresie dojrzewania, gdy pojawiają się coraz bardziej wymagające sytuacje społeczne. Dziecko z
Aspergerem może nie sprawiać wrażenia dziecka chorego. Dzieci z Aspergerem: rozwój poznawczy w granicach
normy, w zasadzie prawidłowy rozwój mowy, przywiązanie rutyny, planów, przewidywalnych czynności,
zainteresowania i aktywność niż niż u rówieśników, niezgrabność ruchowa, zabrzony rozwój umiejętności
społecznych, lecz w mniejszym stopniu niż dzieci z autyzmem. W spektrum autyzmu często występuje nieporadność
ruchowa, obniżone zdolności manualne, zaburzona równowaga, sztywny sposób poruszania się, współruchy, niechęć
do gier zespołowych.

W okresie szkolnym u dzieci autystycznych zauważalny jest postęp w rozwoju. Mimo tego, nadal widoczne są
zaburzenia w sferze kontaktów społecznych, komunikacji, stereotypowe zabawy i wąskie zachowania, oprócz przed
zmianami w rutynach. Występuje u nich dobra, lub ponadprzeciętna pamięć mechaniczna oraz wysokie umiejętności
wzrokowo-przestrzenne. Mogą występować wybiórcze talenty muzyczne i plastyczne, matematyczne, szybko uczą
się czytać. Zaniżona jest jednak zdolność myślenia abstrakcyjnego oraz rozumienia słów i wypowiedzi w zależności
od kontekstu lub intonacji. W okresie dorastania autystycy nawiązaują kontakty z ludźmi na zasadzie podzielania
wspólnych zainteresowań, jednak nie potrafi w pełni dostosować się do zasad panujących w grupie. Część z nich
może zaniedbywać sprawy higieny oraz wyglądu.

Do najczęstszych problemów występujących w przypadku dzieci dotkniętych autyzmem należą: nadmierna

aktywność ruchowa, która może być mylona z nadpobudliwością, problemy z koncentracją, zaburzenia sensoryczne,
odrzucenie przez grupę rówieśniczą ze względu na trudności w dostosowaniu się do niej, agresja, zaczepianie oraz
wyśmiewanie dzieci z autyzmem, sztywność myślenia i nieumiejętność współpracy w grupie, wymaganie od grupy,
aby przestrzegali bardzo sztywnych wzorców zachowań, rutyn, rytuałów w trakcie dnia.

Rozwiązania

Nauczyciel powinien przede wszystkim starać się indywidualizować metody pracy z uczniem z autyzmem przy
jednoczesnym zachęcaniu do wchodzenia w interakcje z rówieśnikami, umożliwianie współpracy i uczenia się
budowania właściwych kontaktów społecznych. Nauczyciel, w przypadku, gdy rodzice nie są świadomi, poiwnien
powiadomić rodziców o zauważonych zaburzeniach. Zalecane są zajęcia wyrównawcze, częste konkretyzowanie
pojęć abstrakcyjnych, dokładne objaśnienie zasad panujących w szkole, klasie, praca oparta na pochwałach i
budowaniu więzi z dzieckiem, pomoc w radzeniu sobie ze stresem związanym z niedostosowaniem, dostosowanie
oceny, wyrozumiałość dla objawów choroby, dodatkowa ochrona przed agresją i wyśmiewaniem. Nauczyciel
powinien również odpowiednio dostosować wymagania do zdolności fizycznych osoby ze spektrum autyzmu. Tzn.
umożliwić mu nie branie udziału w ćwiczeniach sprawiających mu trudność, czy zwolnienie z gier zespołowych.