Vous êtes sur la page 1sur 53

MASTER EN PROFESORADO DE EDUCACIÓN SECUNDARIA OBRIGATORIA E BACHARELATO, FORMACIÓN

PROFESIONAL E ENSINANZA DE IDIOMAS POLA UNIVERSIDADE DE SANTIAGO DE COMPOSTELA


ORIENTACIÓN EDUCATIVA

Educación, familias, sociedade e política educativa

Bloque I Cambio social e política educativa


Tema 1 Procesos, teorías, axentes e institucións
educativas nas sociedades educadoras

M. Carmen Morán de Castro


Dpto. Pedagoxía e Didáctica
Contido
1. Teoría da educación

o Fundamentos, conceptos e procesos educativos

o As definicións da educación

2. Saberes e competencias para a educación no s. XXI

o Os pilares da educación

o As competencias clave da Unión Europea

o As competencias na lexislación española

3. O pensamento pedagóxico

o Perspectivas críticas na renovación educativa

2
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
tema 1
Documentos de traballo
Punto 1

• Vila, E. S. (2019) Repensar la relación educativa desde la pedagogía de la alteridad. TERI (Teoría de la
Educación. Revista Interuniversitaria) 31, 2, jul-dic, pp. 177-196

• Romero, C. e Núñez, L. (2017) Reformular la práctica a través de las filosofías educativas. En Teoría de la
Educación. Capacitar par la práctica (pp. 38-55). Madrid: Pirámide (puntos 1 e 3)

Opcional: Colom, A. e Cubero, L. (2001). La educación y el conocimiento educativo. (e) Características


de la acción educativa. En Teoría de la Educación (pp. 15-43, 121-136). Madrid: Síntesis.

Punto 2

• Comisión Europea (2004). Competencias clave para un aprendizaje a lo largo de la vida. Un marco de referencia
europeo (resumo) http://lascompetenciasbasicas.files.wordpress.com/2008/01/competenciasclave.pdf

• MEFP (2013) Competencias clave. http://www.educacionyfp.gob.es/contenidos/estudiantes/educacion-


secundaria/informacion-general/competencias-basicas.html

Punto3

• Ayuste, A. et al. (2005): Educación y enfoques críticos [e] Un nuevo enfoque crítico: la pedagogía comunicativa.
En Ayuste, A. et al: Planteamientos de la Pedagogía Crítica: comunicar y transformar (pp. 35-52).Barcelona,
Graó

Colofón do tema

• Díez, E.J. (2018). Otra educación es posible. En Neoliberalismo educativo. Educando al nuevo sujeto neoliberal
(pp. 83-103). Madrid: Octaedro editorial.

3
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
Práctica 1 (bloque 1)Concepto de educación

1. Descrición

Elaborar unha presentación argumentada (soporte a elixir) do concepto de educación que integre:
definición, finalidade/s, orientación pedagóxica e política, características…

Subtarefas
1. Philips 66 concepto de educación /
2. Competencias básicas na educación secundaria
3. Política educativa e educación secundaria

2. Obxectivos
- Afondar no concepto de educación, as súas funcións sociais e significado no ámbito académico –
escolar e social.
- Reflexionar desde unha perspectiva crítica sobre a educación no contexto actual.
- Situarse no concepto que fundamentará a acción pedagóxica como orientadoras e orientadores.

3. Presentación
- O traballo presentarase ao final do bloque 1
- O formato será opción da creatividade del grupo (mural, diapositivas de PPT, etc.)
- O valor máximo asignado á práctica é 2,5 puntos

4
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
Philips 66: educación é…
1
• 6 persoas
• 6 minutos Secretaria/o
• 1 secretaria/o
6 2
• Promover expresión de ideas e
opinións
• Estimular a comunicación
• Respectar os tempos
• Escoita activa
• Capacidade de síntese

• Debater e consensuar 5
• Capacidade de argumentación 3

5
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
Rita Pierson

Todo niño necesita un campeón

https://www.ted.com/talks/rita_pierson_every_kid_needs_a_champion?language=es

6
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
1. Teoría da educación
fundamentos, conceptos e procesos educativos

7 7
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
8
1 educación …
Proceso inherente ao ser humano,

unha especificidade humana

Conscientes de ser
incompletos, inacabados Mundo “non
Posibilidade de
terminado” en
perfeccionamento ao movemento, en
longo do ciclo vital permanente evolución

Intento de comprender o mundo e a nosa


posición nel
“lectura do mundo”

Programa moral, concepto de muller/home


9
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
Educación, especificidade humana …

Seres Seres en busca Curiosos


inacabados
educables permanente Esperanzados

Capacidade Capacidade
comprensión Capacidade intervención
comunicación
Opción ética

Freire, P. (2006). El grito manso. Madrid: Siglo XXI

10
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
Características dos procesos educativos

5
de aprendizaxe
4
6 intelixente
optimizador
3
7 intencional
orientado
axioloxicamente
1
proceso 2 comunicativo
8
crítico

9 Complexo
integral

10
innovador 11
funcional
11 Colom, J.A., Núñez, L. (2001)
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
Dimisión educativa...

“O principio de educabilidade desmorónase se cada educador non está


convencido, non só de que cada suxeito pode conseguir o que se lle
propón, senón que el mesmo é capaz, el e só el, de contribuír a que o
consiga”

Enfermar de educabilidade...
“Se o axente educativo non ten conciencia de que o educando ten un espazo
propio de decisión e que, ao mesmo tempo, ten outras vivencias diferentes
a aquelas que se lle propoñen dende un contexto educativo, pódese
enfermar de educabilidade”

Meirieu, P. (2001). La opción de educar. Ética y pedagogía. Barcelona: Octaedro

12
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
Perspectiva etimolóxica

• Educo-educare • Educo-educere
Alimentar Extraer

• “Achegar algo a alguén”, alimentalo • “Extraer do suxeito todas as súas


de aspectos, posibilidades, capacidades de maduración”, de
funcións, etc., das que carece.
perfeccionamento...
• Heteroeducación: require da acción • Autoeducación: depende máis da
da/o educador sobre o educando. O natureza do suxeito que dos fluxos
concurso doutra persoa.
de incidencia externa.
• Posición central: mestre/a. • Posición central alumno/a.
• Postura realista e empírica • Postulados idealistas
(Dewey, Herbart) (Rousseau, Pestalozzi)

Educar é crer nas nas capacidades do educando/a e confiar na bondade dos


instrumentos e métodos didácticos que, en mans do educador/a, poden
lograr/facilitar a tarefa educativa
(Colom e Núñez, 2001)

13
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
1 Definicións de educación F. Tonucci

14
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
1 Definicións de educación
… é desenvolver, mediante a aprendizaxe, un proceso permanente de formación
persoal, social e cultural, orientado por un sistema axiolóxico e moral que propicie a
capacidade crítica e de adaptación innovadora na persoa.

Colom, J.A., Núñez, L. (2001): Teoría de la educación. Madrid: Síntesis.

… é proporcionar os elementos básicos ás persoas para que podan ser actores


da súa propia vida, para que sexan capaces de construír unha concepción propia e
crítica da realidade dentro dun marco de convivencia social, onde existen certos
acordos baseados na democracia, na xustiza social, nos dereitos e as
responsabilidades. Ao mesmo tempo, trátase de axudar ao suxeito para que
desenvolva a súa capacidade de acción e de transformación de maneira responsable.
(p.44)

Llena, A e Parcerisa, A (2008): La acción socioeducativa en medio abierto. Barcelona: Graó.

15
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
1 Definicións de educación

... é proporcionar as cartas náuticas dun mundo complexo e en perpetua axitación e ao


mesmo tempo o compás para poder navegar por el”

Delors, J. et al. (1999). La educación encierra un tesoro. Informe a la UNESCO de la comisión


internacional de educación para el siglo XXI. Madrid: Santillana

…Tarea compleja y difícil por la cual un hombre introduce a otro en el mundo y lo ayuda
a construir su diferencia. (65) (70)
Meirieu, P. (2007). Frankenstein educador. Barcelona: Laertes

16
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
Revolución Copernicana en Pedagoxía

1
renunciar á causalidade
ou posesión do alumnado

7
Insostible lixeireza da 2
Pedagoxía renunciar a moldear

esixencias
6
3
Autonomía como
proceso O saber como
proxecto persoal

5 4
Creación de “espazos Aprendizaxe: decisión
de seguridade” para persoal de quen
aprender aprende

Meirieu (2007) Frankenstein educador. Barcelona: Laertes.


17
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
1 Teoría da complexidade
Edgar Morin (1981, 1983)

• a complexidade é a integración da incerteza no coñecemento... o


saber complexo é froito dunha tarefa informacional na que saber e
aprender están integrados e implicados, ou sexa, tal como se da na
educación.

Morin, Edgar (1981). El Método. La naturaleza de la naturaleza. Madrid: Cátedra


(1983). El Método II. La vida de la vida. Madrid: Cátedra

A práctica complexa obriga a manexar a incerteza, a asumir a aleatoriedade inherente


a toda acción humana.

Enfoque deliberativo e reflexivo //toma de decisións e de conciencia dos efectos//


Innovación // colaboración, …

18
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
• Desenvólvese ao longo de todo o ciclo da VIDA
Educación. unha necesidade VITAL
• En todos os ámbitos de VIDA: integral

• VITAL para a supervivencia como ser individual e social.

sistema escolar

Sistema educativo / Sistema escolar 19


Disxuntivas e tensións na relación educativa
Vila, E. S. (2019) Repensar la relación educativa desde la pedagogía de la alteridad. TERI (Teoría de la
Educación. Revista Interuniversitaria) 31, 2, jul-dic, pp. 177-196

Obxecto
Colectividade Intencionalidade

Respecto Influencia

Disciplina Responsabilidade

Liberdade Autoridade

Autonomía Confianza

Funcionalidade Singularidade
Suxeito
1 Pero…un proceso complexo

 Fundaméntase en procesos tan complicados como:


o A aprendizaxe
o As relacións humanas e a comunicación interpersoal

 Aséntase no axiolóxico
o E, polo tanto, cuestionable en sociedades abertas e plurais.

 Promove permanencia (tradición) e cambio (innovación)


o Asimilación de saberes e normas/liberdade, cambio e crítica

 Dáse na sociedade
o Multiplicidade de contextos e axentes

 Pretende ser integral


o Comprende á persoa como individuo, como ser social e como ser cultural.

 Susténtase no coñecemento pedagóxico


o pero precisa tamén filosóficos, biolóxicos, sociolóxicos, psicolóxicos,
antropolóxicos...

21
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
Puzle de Aronson
Vila (2019) Repensar la relación educativa desde la
pedagogía de la alteridad.

1. Analizar individualmente os contidos


1
indicados

• O que resulte persoalmente máis


relevante

2. Debater en grupo de expertas/os a análise e


interpretación

3. Elaborar individualmente un resume


explicativo para o grupo de referencia
(entregar fotocopiado ou virtualmente) 2

4. No grupo de referencia, explicar cada


experta/o o apartado correspondente e
elaborar conxuntamente un documento-
resumo final, incorporando como anexos os
traballos de cada membro

• Subtarefa Práctica 1 3
22
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
2. Saberes e competencias para a educación
no s. XXI

23 23
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
2 Los cuatro pilares de la educación
Delors, J. (1999) La educación encierra un tesoro. UNESCO

Instrumentos da
comprensión
aprender a
coñecer
Aplicación
de todos os
saberes
Influir sobre
o contorno
aprender a aprender a

ser facer

Educación encerra un tesouro


Transcender a visión aprender a Participar e
convivir
puramente instrumental da
cooperar
educación e achegarse á
realización persoal:
aprender a ser
24
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
Competencia-clave Comisión Europea 2004

“Paquete multifuncional e transferible de


claves para
coñecementos, destreza e actitudes que todos os
individuos precisan para a súa realización e
Capital
desenvolvemento persoal, inclusión e emprego.
cultural
Realización
persoal
Deberían ter sido desenvolvidas para o final da Capital
ensinanza ou formación obrigatoria e deberían actuar social
como a base para un posterior aprendizaxe, como
cidadanía
Inclusión Capital
parte dunha aprendizaxe ao longo da vida” (7) social
humano
emprego

Transferibles
o Aplicable a moitas situacións e contextos
Competencia
Multifuncionais Combinación de
o Útiles para diversos obxectivos e actividades destrezas, actitudes,
aptitudes e
coñecementos
25
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
Competencias-clave: oito dominios
Comisión Europea (2004 )
1
• Reflexión crítica Comunicación
lingua materna
• Creatividade 8 2
Conciencia e Comunicación
expresión lingua
• Iniciativa estranxeira
cultural
• Resolución de
problemas

7 3
Espírito Matemática,
emprendedor ciencia e tecnoloxía

• Avaliación de riscos
6
4
• Toma de decisións Interpersoais Dixital
e cívicas
• Xestión sentimentos
5
Aprender a “solapamento”
aprender nos dominios
26
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
MEyFP España: Competencias básicas
Condición indispensable para lograr que los individuos alcancen un pleno desarrollo personal,
social y profesional que se ajuste a las demandas de un mundo globalizado y haga posible el
desarrollo económico, vinculado al conocimiento.

• La capacidad de responder a demandas complejas y llevar a cabo tareas diversas de forma


adecuada...

• Supone una combinación de habilidades prácticas, conocimientos, motivación, valores


éticos, actitudes, emociones, y otros componentes sociales y de comportamiento que se
movilizan conjuntamente para lograr una acción eficaz...

• Es un conocimiento en la práctica, es decir, un conocimiento adquirido a través de la


participación activa en prácticas sociales ... un “saber hacer” que se aplica a una
diversidad de contextos académicos, sociales y profesionales...

• Dinamismo: No se adquieren en un determinado momento y permanecen inalterables...

• Al finalizar la etapa académica, deben ser capaces de transferir aquellos conocimientos


adquiridos a las nuevas instancias que aparezcan en la opción de vida que elijan...

27
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
MEyFP España: Competencias básicas
http://www.educacionyfp.gob.es/contenidos/estudiantes/educacion-secundaria/informacion-
general/competencias-basicas.html

Las competencias del currículo serán las siguientes:

• a) Comunicación lingüística

• b) Competencia matemática y competencias básicas en ciencia y tecnología

• c) Competencia digital

• d) Aprender a aprender

• e) Competencias sociales y cívicas.

• f) Sentido de iniciativa y espíritu emprendedor.

• g) Conciencia y expresiones culturales

• Orden ECD/65/2015, de 21 de enero, por la que se describen las relaciones entre las
competencias, los contenidos y los criterios de evaluación de la educación primaria, la
educación secundaria obligatoria y el bachillerato.

https://www.boe.es/eli/es/o/2015/01/21/ecd65
28
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
Competencias, criterios de avaliación e
estándares de aprendizaxe
Orden ECD/65/2015, de 21 de enero, por la que se describen las relaciones entre las
competencias, los contenidos y los criterios de evaluación de la educación primaria, la educación
secundaria obligatoria y el bachillerato. https://www.boe.es/eli/es/o/2015/01/21/ecd65

Artículo 5. Las competencias clave en el currículo.

• 5. Los criterios de evaluación deben servir de referencia para valorar lo que el alumnado sabe
y sabe hacer en cada área o materia. Estos criterios de evaluación se desglosan en estándares
de aprendizaje evaluables. Para valorar el desarrollo competencial del alumnado, serán estos
estándares de aprendizaje evaluables, como elementos de mayor concreción, observables y
medibles, los que, al ponerse en relación con las competencias clave, permitirán graduar el
rendimiento o desempeño alcanzado en cada una de ellas.

• 7. Todas las áreas y materias deben contribuir al desarrollo competencial. El conjunto de


estándares de aprendizaje evaluables de las diferentes áreas o materias que se relacionan con
una misma competencia da lugar al perfil de esa competencia (perfil de competencia). La
elaboración de este perfil facilitará la evaluación competencial del alumnado

29
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
España: Competencias básicas

30
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
3. O pensamento pedagóxico. Perspectivas
críticas na renovación educativa

31 31
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
Filosofías educativas
Romero, C. e Núñez, L. (2017) Reformular la práctica a través de las
filosofías educativas. En Teoría de la Educación. Capacitar para la
práctica (pp. 38-55). Madrid: Pirámide

Condicións de partida dos e


das profesionais da educación

Tener un fin es actuar con sentido, no como una máquina automática; es tener el propósito de
hacer algo y percibir el sentido de las cosas a la luz de aquel intento. Dewey, 1995
32
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
Filosofías educativas
Romero, C. e Núñez, L. (2017) Reformular la práctica a través de las
filosofías educativas. En Teoría de la Educación. Capacitar para la
práctica (pp. 38-55). Madrid: Pirámide

Ecosociales
Académicas
Sociocríticas
Humanistas “educar para a democracia e a
“Formar mentes ben feitas” xustiza social”
o o
Funcionais-instrumentais Ecológicas
“Formar mans expertas” “educar para a sostenibilidade”

Individualistas
Hedónicas
“Promover benestar emocional”
o
Eudemónicas
“Cultivar a persoalidade moral”

33 33
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
Filosofías

ACADÉMICAS

Humanistas

Funcionais-
instrumentais

34
Filosofías

INDIVIDUALISTAS

Hedónicas

Eudemónicas

35
Filosofías

ECOSOCIALES
Sociocríticas

Ecológicas

36
Perspectivas pedagóxicas.
Palacios, J. (1978) La cuestión escolar. Barcelona, Paidós

Tradicional

P. Reformadora P. Antiautoritaria

Escola Nova

P. Sociopolítica

Enfoque comunicativo
37
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
P. Reformadora “Escola Nova”
• Rousseau (XVIII)
• Etapa individualista
 Pestalozzi (XVIII)
Dewey  Fröbel (XIX) Rousseau
1712-1778

• Etapa dos grandes sistemas


 Dewey 1852-1952 Luzuriaga
 Ferrière 1879-1960
 Montessori 1870-1952
 Decroly 1871-1932
 L. Luzuriaga 1889-1959
 R. Sensat 1873-1961

• Novas orientacións
Freinet
 Freinet 1896-1966

Montessori

38
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
P. antiautoritaria
• A.S. Neill: Summerhill

• C. Rogers: non directividade

• C. Freinet Neill

Rogers • Ferrer i Guardia: Escuela Moderna

Na actualidade
• Summerhill http://www.summerhillschool.co.uk/
Ferrer
• http://www.airesdecambio.com/summerhill-una-escuela-donde-lo-mas-importante-son-los-ninos/
• http://vimeo.com/22205368 0:28:35

• O Pelouro (Caldelas de Tui; Pontevedra)


http://www.opelouro.com/es/index.html
• http://www.youtube.com/watch?v=RaX7P7m7WK8 0:03:48

• Escuela Libre Paideia (Mérida) http://www.paideiaescuelalibre.org/


• http://vimeo.com/42050667 0:15:36
• Escola da Ponte ( São Tomé de Negrelos -Santo Tirso-. Portugal) http://www.escoladaponte.pt/
• https://www.youtube.com/watch?v=-eqrfvGcshc 0:11:01
39
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
Perspectiva socio-política

• Makarenko 1888-1939

Gramsci • Blonskij 1884-1941


Makarenko
• Gramsci 1891-1937

• Baudelot 1938

Passeron • Passeron 1933

Baudelot Blonskij

40
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
Enfoque comunicativo (Ayuste et al. 2005)
Escola de Frankfurt. Adorno, Horkheimer, Fromm, Marcuse

Habermas: Teoría da acción comunicativa

Competencia comunicativa:
• pregunta + reflexión + crítica + disenso + consenso

Acción comunicativa:
• posibilidade de cambio social (emancipación) a partir do acto comunicativo

 Educación:
proceso dialóxico intersubxectivo en condicións de democracia e igualdade, que
pode -e debe- superar o espazo aula favorecendo accións de
cambio/transformación social

• Todas as persoas, todos os grupos sociais, todas as culturas: horizontalidade


Comunidades educativas de aprendizaxe

• Proceso de transmisión ideolóxica (reprodución), pero con posibilidade de presentar


resistencias e participar no cambio social e creación cultural.

Estudos de transmisión e transformación do poder dentro da escola

Explicitación do curriculum oculto

41 Carr W. e Kemmis S. (1988) Teoría crítica de la enseñanza. La investigación-acción en la formación del profesorado Barcelona: Martínez Roca

U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
Enfoque comunicativo (Ayuste et al. 2005)
Escola de Frankfurt. Adorno, Horkheimer, Fromm, Marcuse

Habermas: Teoría da acción comunicativa

 A aprendizaxe como resultado da interacción comunicativa entre os


participantes

• Reflexión sobre as propias ideas e prexuízos (tamén o profesorado)

 O contexto como referencia:

• Cuestionamento crítico sobre os feitos sociais, sobre a comunidade

 As profesoras e profesores como facilitadores do diálogo creando espazos e


condicións efectivas.

• Aceptación da crítica e argumentacións sólidas, condicións democráticas e


igualdade de oportunidades

42 Carr W. e Kemmis S. (1988) Teoría crítica de la enseñanza. La investigación-acción en la formación del profesorado Barcelona: Martínez Roca

U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
Enfoque comunicativo (Ayuste et al. 2005)
Características

• Interacción entre iguais

• Énfase no proceso de construción e adquisición do coñecemento

• Diálogo igualitario entre todos/as os participantes (profesorado-alumnado-familias):


consensos
o disensos – conflito - - - consensos

• Non existen saberes “mellores” senón diferentes

• Escola como esfera pública democrática debate temas de interese e actualidade social.
Incorpora diversos puntos de vista.

• Valor da diferenza: importancia da presenza e inter-relación de diversos grupos da


comunidade.

• Acción educativa:
o establecer as condicións e habilidades ideais para o diálogo

o asegurarse que todas/os participan: todos aprendemos, todos temos algo que ensinar

o favorecer autoestima e consideración das achegas subxectivas

• Integral: Aspectos emocionais, empáticos, comunicativos imprescindibles

43
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
Representantes
• FREIRE 1921-1997
 Educación como acción política de toma de conciencia e acción
o http://www.youtube.com/watch?v=Ul90heSRYfE&feature=related (1 Freire, 9:32)

o http://www.youtube.com/watch?v=fBXFV4Jx6Y8&feature=related (2 Freire, 8:46)

• GIROUX 1943
 Educación: afondamento nos valores e no proceso democrático

 Escola: esfera pública democrática

 Educadoras/es, profesoras/es: intelectuais transformativos

• APPLE 1942
 Curriculum oculto e poder na institución escolar

• WILLIS 1933
 Escola: espazo creador de cultura e ideoloxía

 Mecanismos de resistencia e supervivencia cultural

• BERNSTEIN 1924
 Procesos de transmisión e de interacción na aula e outros espazos educativos

 Pedagoxía local (rúa, familia, comunidade) / Pedagoxía oficial

44 44
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
Achegas por vir
• Enfoque comunicativo
 Reivindicación
o do papel da persoa
o do diálogo intersubxectivo
o Atención ao estudo de transmisión transformación
do poder na escola

 Educación
o instrumento de transmisión ideolóxica, pero…
o con posibilidade de resistencia e cambio da realidade

 Escola:
o Aparato de reprodución da orde social dominante, pero…
o Espazo para a creación cultural

 Aprendizaxe:
o Proceso de interación comunicativa

 Educador/a
o Facilitador/a do diálogo

45
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
Meirieu (2006: 95)
“Quizá otra escuela es posible. Una especie de escuela
con una especie de gente que no hace nunca lo que se
espera de ella. Una especie de escuela que existe con
tal de que en ella se aprenda a acoger lo imprevisto, no
para erradicarlo, sino para observarlo con curiosidad”

Frankenstein educador. Barcelona: Laertes.

46
Arredor do tema 1

47 47
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
“O muro” Pink Floyd 1980

Non precisamos educación


Non precisamos que nos
controledes o pensamento
Nin escuros sarcasmos na clase
Profesores, deixade os alumnos en paz
Eh profesor, deixa os alumnos en paz
Despois de todo, non sodes máis
ca outro ladrillo no muro

http://www.tu.tv/videos/pink-floyd-the-wall
http://www.dailymotion.com/video/xatipn_pink-floyd-another-brick-in-the-wal_music

Corea do Sur: prohibido fracasar


http://www.rtve.es/alacarta/videos/informe-semanal/informe-semanal-corea-del-sur-prohibido-
fracasar/1487175/
http://www.aulaplaneta.com/2015/02/17/noticias-sobre-educacion/las-diez-claves-de-la-educacion-en-
corea-del-sur-infografia/

48
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
La educación prohibida
http://educacionprohibida.com/pelicula/que/
http://www.youtube.com/watch?v=8GcxTsTxnoY

http://www.youtube.com/watch?v=-1Y9OqSJKCc

(2:25:18 completa)

• Sinopsis

La escuela ha cumplido ya más de 200 años de existencia y es aun considerada la principal forma de acceso a la educación. Hoy en día, la
escuela y la educación son conceptos ampliamente discutidos en foros académicos, políticas públicas, instituciones educativas, medios de
comunicación y espacios de la sociedad civil.

Desde su origen, la institución escolar ha estado caracterizada por estructuras y prácticas que hoy se consideran mayormente obsoletas y
anacrónicas. Decimos que no acompañan las necesidades del Siglo XXI. Su principal falencia se encuentra en un diseño que no considera la
naturaleza del aprendizaje, la libertad de elección o la importancia que tienen el amor y los vínculos humanos en el desarrollo individual y
colectivo.

A partir de estas reflexiones críticas han surgido, a lo largo de los años, propuestas y prácticas que pensaron y piensan la educación de una
forma diferente.

“La Educación Prohibida” es una película documental que propone recuperar muchas de ellas, explorar sus ideas y visibilizar aquellas
experiencias que se han atrevido a cambiar las estructuras del modelo educativo de la escuela tradicional.

Más de 90 entrevistas a educadores, académicos, profesionales, autores, madres y padres; un recorrido por 8 países de Iberoamérica pasando
por 45 experiencias educativas no convencionales; más de 25.000 seguidores en las redes sociales antes de su estreno y un total de 704
coproductores que participaron en su financiación colectiva, convirtieron a “La Educación Prohibida” en un fenómeno único. Un proyecto
totalmente independiente de una magnitud inédita, que da cuenta de la necesidad latente del crecimiento y surgimiento de nuevas formas de

49 educación. 49
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
• Escola da Ponte: Especial José Pacheco

https://www.youtube.com/watch?v=53bNtzTVix4 0:22:57

• Paulo Freire

Perspectivas Criticas en Educacion en Barcelona 0:56:25

https://www.youtube.com/watch?v=Uixem8Hah6U

Pedagogía de la esperanza

http://www.youtube.com/watch?v=GjKWoP6uV2o 0:11:48

• Philippe Meirieu

https://www.youtube.com/watch?v=UHhKjKYGfhw 0:23:01

• Escuela tradicional frente a escuela nueva

http://www.youtube.com/watch?v=b9_nuLWlms4

• Ken Robinson: Changing Paradigms.

http://www.youtube.com/watch?v=Z78aaeJR8no 0:11:40

http://elpaissemanal.elpais.com/documentos/ken-robinson/ 0:13:41

El sistema educativo es anacrónico. Ken robinson CON Punset en REDES 0:28:48

http://www.rtve.es/alacarta/videos/redes/redes-sistema-educativo-anacronico/1044110/

• Las mejores películas sobre educación

http://www.youtube.com/watch?v=MyjUyzTOX5s 0:12:42

50 50
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
“O MURO” COMENTADO

http://www.youtube.com/watch?v=MmEFefoe-9U&feature=player_embedded#at=73

COMUNIDADES DE APRENDIZAXE. IES Gregorio Salvador. Cúllar (Granada)

http://www.youtube.com/watch?v=IvZgJnxiwJs&feature=related

LA ESCUELA EXPANDIDA IES Antonio Domínguez Ortiz. Barrio de las Tres Mil Viviendas (Sevilla)

HTTP://WWW.ZEMOS98.ORG/EDUEX/SPIP.PHP?ARTICLE133

Carbonell, J. (2015). Pedagogías del siglo XXI. Barcelona: Octaedro

Pozo, M.M. del (Ed.) (2004) Teorías e instituciones contemporáneas de educación. Madrid:
Biblioteca Nueva.

51 51
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a
http://www.edu.xunta.es/web/diversidadeorientacion/411

52
Práctica 1

Elaborar unha presentación argumentada (soporte a elixir) do concepto de educación que


defenda o equipo que integre: definición, finalidade/s, orientación pedagóxica e política,
características…
Subtarefa 1 Definición inicial
Subtarefa 2 Análise das disxuntivas (Vila, 2019)
Subtarefa 3 Competencias clave. Identificación nos obxectivos da ESO
Subtarefa 4 Filosofías da educación e enfoque comunicativo. Posicionamento
persoal
Data de entrega (presentación en aula) 7 de outubro

53 53
U n i v e r s i d a d e d e S a n t i a g o d e C o m p o s t e l a

Vous aimerez peut-être aussi