‫آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ‬

‫)آﻣﻮزش و ﺗﺠﻬﯿﺰ ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎﻧﯽ(‬

 ‫آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫ﻧﺎم ﮐﺘﺎب‪:‬‬
‫ﺗﻬﯿﻪ و ﺗﻨﻈﯿﻢ ‪ :‬ﺟﻮاد داﻧﺸﯿﺎر ‪ -‬ﻣﺴﻌﻮد ﺷﻤﺲ‬
‫ﻋﻠﯿﺮﺿﺎ زﻣﺎﻧﯿﺎن ‪ -‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﻫﺪاﯾﺘﯽ‬ ‫وﯾﺮاﺳﺘﺎر ‪:‬‬
‫ﻋﻠﯽ اﻧﺼﺎري‬ ‫ﺻﻔﺤﻪ آراﯾﯽ‪:‬‬
‫آﻣﻮزش ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻠﯽ ﮔﺎز اﯾﺮان ) ﻓﻨﯽ ﺗﺨﺼﺼﯽ (‬ ‫ﻧﺎﺷﺮ‪:‬‬
‫ﺷﻬﺮه ﻗﻨﻮاﺗﯽ‬ ‫ﺣﺮوﻓﭽﯿﻦ‪:‬‬
‫اول‬ ‫ﻧﻮﺑﺖ ﭼﺎپ‪:‬‬
‫ﺑﻬﺎر ‪1390‬‬ ‫اﻧﺘﺸﺎر‪:‬‬
‫ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻠﯽ ﮔﺎز اﯾﺮان‬ ‫ﭼﺎپ از ‪:‬‬

‫ﺣﻖ ﭼﺎپ ﺑﺮاي ﻧﺎﺷﺮ ﻣﺤﻔﻮظ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺪت‪ 24:‬ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫ﮐﺪ دوره‪25017 :‬‬ ‫ﻋﻨﻮان دوره‪ :‬آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﺷﺮاﯾﻂ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪:‬‬
‫ﭘﯿﺶﻧﯿﺎز‪:‬‬ ‫ﺳﻄﺢ‪ :‬ﭘﺎﯾﻪ‬ ‫ﻧﻮع ﭘﻮدﻣﺎن‪:‬‬

‫¨‬ ‫ﻏﯿﺮه‬ ‫ﮐﻼس ‪þ‬‬ ‫ﮐﺎرﮔﺎه¨‬ ‫اﻣﮑﺎﻧﺎت اﺟﺮاﺋﯽ‪ :‬آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ¨‬

‫ﻓﯿﻠﻢ‪þ CD /‬‬ ‫ﺟﺰوه‪þ‬‬ ‫ﮐﺘــﺎب ¨‬

‫اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﯽ‪ :‬ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﭘﺲ از ﭘﺎﯾﺎن دوره ﻗﺎدر ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪:‬‬

‫آﺷﻨﺎﯾﯽ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﺎ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﺛﺎﺑﺖ‬

‫زﻣﺎن‬ ‫ﻣﺤﺘﻮا‬ ‫ﺟﺰء ﭘﻮدﻣﺎن‬

‫‪2‬ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫ﻟﻮﻟﻪ ـ اﻧﻮاع اﺗﺼﺎﻟﻬﺎ ـ ﻧﺤﻮه اﺗﺼﺎل‬ ‫ﻟﻮﻟﻪ و اﺗﺼﺎﻻت‬
‫اﻧﻮاع ﺷﯿﺮﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﯽ ـ ﺷﯿﺮﻫﺎي ﺧﻮدﮐﺎر ـ‬
‫‪2‬ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫ﺷﯿﺮﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﯽ‬
‫ﺟﻨﺲ ﺷﯿﺮﻫﺎ ـ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﯿﺮﻫﺎ‬
‫روﺷﻬﺎي ﺗﺒﺎدل ﺣﺮارت در ﻣﺒﺪﻟﻬﺎ ـ اﺟﺰاي‬
‫‪4‬ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫ﻣﺒﺪﻟﻬﺎي ﺣﺮارﺗﯽ‬
‫ﻣﺒﺪﻟﻬﺎ ـ ﺟﺮﯾﺎن در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ و ﭘﻮﺳﺘﻪ ـ ﮐﺎرﺑﺮد‬
‫اﻧﻮاع ﻣﺨﺎزن ذﺧﯿﺮه ـ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻋﻤﻮﻣﯽ‬
‫‪2‬ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫ﻣﺨﺎزن‬
‫ﻣﺨﺎزن ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ـ اﯾﻤﻨﯽ در ﻣﺨﺰﻧﻬﺎي ذﺧﯿﺮه‬
‫اﻧﻮاع روﺷﻬﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي‪ -‬ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي‬
‫‪4‬ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ‬
‫ﺑﺮﺧﻮردي‪ ،‬ﻋﻤﻮدي و اﻓﻘﯽ‬
‫ﺑﺮﺟﻬﺎي ﺳﯿﻨﯽدار ـ ﺳﯿﻨﯽﻫﺎي ﮐﻼﻫﮏدار ـ‬
‫‪2‬ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫ﺳﯿﻨﯽﻫﺎي ﺳﻮراخدار ﯾﺎ ﻏﺮﺑﺎﻟﯽ ـ اﻧﻮاع ﺳﯿﻨﯽﻫﺎ ـ‬ ‫ﺑﺮﺟﻬﺎ‬

‫ﺑﺮﺟﻬﺎي اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﯾﺎ ﭘﺮﺷﺪه ـ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺮﺟﻬﺎ‬

‫ﺧﺸﮏﮐﻦﻫﺎيﻣﺴﺘﻘﯿﻢوﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢـ‬
‫‪2‬ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫ﺧﺸﮏﮐﻦﻫﺎ‬
‫ﺗﻮﻧﻠﯽـ ﻧﯿﻮﻣﺎﺗﯿﮏ‬
‫ﺗﺌﻮرياﺟﮑﺘﻮرﻫﺎ ـاﻧﻮاع اﺟﮑﺘﻮرﻫﺎ ـ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت‬
‫‪2‬ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫اﺟﮑﺘﻮرﻫﺎ‬
‫اﺟﮑﺘﻮرﻫﺎ ـ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺑﺨﺎر ﻣﺼﺮﻓﯽ‬
‫اﺣﺘﺮاقـﺳﻮﺧﺖـارزشﺣﺮارﺗﯽﺳﻮﺧﺖ ـ‬
‫‪2‬ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫ﮐﻮرهﻫﺎ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارتدرﮐﻮرهﻫﺎـاﻧﻮاعﮐﻮرهﻫﺎ ـ ﻣﺸﻌﻠﻬﺎ ـ‬
‫راﮐﺘﻮرﻫﺎي ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ـ راﮐﺘﻮرﻫﺎي ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ـ‬
‫‪2‬ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫راﮐﺘﻮرﻫﺎ‬
‫راﮐﺘﻮرﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﯽ ـ ﺧﺸﮏﮐﻦﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫‪9‬‬ ‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻟﻮﻟﻪ و اﺗﺼﺎﻻت‬

‫‪١٠‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :1-1‬ﻟﻮﻟﻪ )‪...................................................................................................................(PIPE‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪11‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :2-1‬اﻧﻮاع اﺗﺼﺎﻟﻬﺎ‪...................................................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪20‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :3-1‬ﻧﺤﻮه اﺗﺼﺎل ﻓﯿﺘﯿﻨﮕﻬﺎ‪.....................................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪24‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﺷﯿﺮﻫﺎى ﺻﻨﻌﺘﻰ‬

‫‪25‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :1-2‬ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي اﺻﻠﯽ ﺷﯿﺮﻫﺎ‪...................................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪49‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :2-2‬اﻧﻮاع ﺷﯿﺮﻫﺎ‪....................................................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪51‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :3-2‬ﺗﻠﻪ ﺑﺨﺎر )‪..........................................................................................(STEAM TRAP‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪52‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :4-2‬ﺟﻨﺲ ﺷﯿﺮﻫﺎ‪.................................................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪52‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :5-2‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﯿﺮ‪...................................................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪54‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻣﺒﺪﻟﻬﺎى ﺣﺮارﺗﻰ‬

‫‪54‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :1-3‬روﺷﻬﺎى اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت در ﻣﺒﺪﻟﻬﺎى ﺣﺮارﺗﻰ‪..................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪56‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :2-3‬اﺟﺰاى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺒﺪﻟﻬﺎ‪....................................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪61‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :3-3‬ﺟﺮﯾﺎن در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ و ﭘﻮﺳﺘﻪ‪..............................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪61‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :4-3‬اﻧﻮاع ﻣﺒﺪﻟﻬﺎى ﭘﻮﺳﺘﻪ و ﻟﻮﻟﻪ‪...........................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪63‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :5-3‬ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻧﻮع و اﻧﺪازه ﻣﺒﺪﻟﻬﺎى ﭘﻮﺳﺘﻪ و ﻟﻮﻟﻪ‪.................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪63‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :6-3‬ﻣﺒﺪﻟﻬﺎى دو ﻟﻮﻟﻪاى )‪.....................................(DOUBLE PIPE HEAT EXCHANGER‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪64‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :7-3‬ﮐﻮﻟﺮ ﯾﺎ ﺧﻨﮏ ﮐﻨﻨﺪه ﻫﻮاﯾﻰ )‪..........................................(FINFAN OR AIR COOLER‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪68‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :8-3‬ﮐﺎرﺑﺮد ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻣﺒﺪﻟﻬﺎى ﺣﺮارﺗﻰ‪................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪٧٠‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :9-3‬ﻧﮑﺎﺗﻰ ﭼﻨﺪ در ﻣﻮرد ﻣﺒﺪﻟﻬﺎى ﺣﺮارﺗﻰ‪...........................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

 ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻣﺨﺎزن‬

‫‪72‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :1-4‬ﻣﺨﺎزن‪..........................................................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪72‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :2-4‬اﻧﻮاع ﻣﺨﺎزن ذﺧﯿﺮه‪.......................................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪75‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :3-4‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻣﺨﺎزن ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر‪...........................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪76‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :4-4‬ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻓﻨﻰ ﻣﺨﺎزن ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر‪...............................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪76‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :5-4‬اﯾﻤﻨﻰ در ﻣﺨﺰﻧﻬﺎى ذﺧﯿﺮه‪.............................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪77‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ‬

‫‪78‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :1-5‬اﻧﻮاع روﺷﻬﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي‪..................................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪79‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :2-5‬ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ در ﺟﺪاﺳﺎزي ذرات ﻣﻌﻠﻖ از ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺎز‪........................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪88‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺑﺮﺟﻬﺎ‬

‫‪89‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :1-6‬ﺑﺮﺟﻬﺎ )‪......................................................................................................(TOWERS‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪89‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :2-6‬ﺑﺮﺟﻬﺎى ﺳﯿﻨﻰ دار )‪.......................................................................(TRAY TOWERS‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪93‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :3-6‬ﺳﯿﻨﻰﻫﺎى ﮐﻼﻫﮏ دار )‪......................................................(BUBBLE CAP TRAYS‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪93‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :4-6‬ﺳﯿﻨﻰﻫﺎى از ﻧﻮع ﺳﻮراخ دار ﯾﺎ ﻏﺮﺑﺎﻟﻰ )‪................(PERFORATED , SIEVE TRAYS‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪95‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :5-6‬اﻧﻮاع وﯾﮋه ﺳﯿﻨﻰﻫﺎى ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﻰ‪................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪97‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :6-6‬ﺑﺮﺟﻬﺎى اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﯾﺎ ﭘﺮ ﺷﺪه )‪......................................................(PACKED TOWERS‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪100‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :7-6‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺮﺟﻬﺎى ﺳﯿﻨﻰ دار و ﭘﺮ ﺷﺪه‪............................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪102‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﺧﺸﮏﮐﻦﻫﺎ‬

‫‪103‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :1-7‬ﺧﺸﮏﮐﻦﻫﺎى ﺛﺎﺑﺖ‪......................................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪103‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :2-7‬ﺧﺸﮏﮐﻦﻫﺎى ﻧﺎ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ‪...............................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪103‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :3-7‬ﺧﺸﮏﮐﻦﻫﺎى ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪.................................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪105‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :4-7‬ﺧﺸﮏﮐﻦﻫﺎى ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪..........................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪105‬‬ ‫‪ ü‬ﺑﺨﺶ ‪ :5-7‬ﺧﺸﮏﮐﻦﻫﺎى اﻧﺠﻤﺎدى )‪...............................................................(FREEZE DRIER‬‬

‫‪106‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :6-7‬ﺧﺸﮏﮐﻦﻫﺎى ﻣﺪاوم )‪.......................................................(CONTINUOUS DRIERS‬‬ ‫‪ü‬‬
‫‪107‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :7-7‬ﺧﺸﮏﮐﻦﻫﺎى ﺗﻮﻧﻠﻰ‪.....................................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪107‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :8-7‬ﺧﺸﮏﮐﻦﻫﺎى ﺑﺸﮑﻪاى )‪..................................................................(DRUM DRIERS‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪108‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :9-7‬ﺧﺸﮏﮐﻦﻫﺎى ﭘﺎﺷﺸﻰ )‪....................................................................(SPRAY DRIER‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪109‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :10-7‬ﺧﺸﮏﮐﻦﻫﺎى ﺑﺴﺘﺮ ﺳﯿﺎل )‪....................................................(FLUIDIZED DRIER‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪109‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :11-7‬ﺧﺸﮏﮐﻦﻫﺎى ﻧﯿﻮ ﻣﺎﺗﯿﮏ )‪................................................(PNEUMATIC DRIERS‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪110‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬اﺟﮑﺘﻮر‬

‫‪111‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :1-8‬اﺟﮑﺘﻮر )‪....................................................................................................(EJECTOR‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪111‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :2-8‬ﺗﺌﻮرى ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺟﮑﺘﻮرﻫﺎ‪............................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪112‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :3-8‬ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت اﺟﮑﺘﻮرﻫﺎ‪....................................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪112‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :4-8‬اﻧﻮاع اﺟﮑﺘﻮرﻫﺎ‪..............................................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪115‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :5-8‬ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺑﺨﺎر ﻣﺼﺮﻓﻰ‪...............................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪116‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‪ :‬ﮐﻮرهﻫﺎ و وﺳﺎﯾﻞ اﺣﺘﺮاﻗﯽ )‪( FIRE EQUIPMENT OR FURNACES‬‬

‫‪117‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :1-9‬اﺣﺘﺮاق‪..........................................................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪117‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :2-9‬ﺳﻮﺧﺖ‪.........................................................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪118‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :3-9‬ارزش ﺣﺮارﺗﻰ ﺳﻮﺧﺖ )‪...............................................................(HEATING VALUE‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪118‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :4-9‬اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت در ﮐﻮرهﻫﺎ‪...............................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪119‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :5-9‬ﮐﻮرهﻫﺎى ﺑﺎ ﺷﻌﻠﻪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ )‪...........................................(DIRECT FIRED HEATERS‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪120‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :6-9‬ﮐﻮرهﻫﺎى اﺳﺘﻮاﻧﻪاى‪......................................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪121‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :7-9‬ﮐﻮرهﻫﺎى ﻧﻮع ﮐﺎﺑﯿﻨﻰ‪....................................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪123‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :8-9‬اﯾﺠﺎد اﺷﮑﺎل در ﮐﺎر ﮐﻮره‪..............................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪123‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :9-9‬ﻣﺰاﯾﺎى ﮐﻮرهﻫﺎى اﺳﺘﻮاﻧﻪاى و ﮐﺎﺑﯿﻨﻰ‪............................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪124‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :10-9‬ﻣﺸﻌﻠﻬﺎ‪.......................................................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪125‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :11-9‬اﻓﺰاﯾﺶ راﻧﺪ ﻣﺎن ﺣﺮارﺗﻰ ﮐﻮرهﻫﺎ‪................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪125‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :12-9‬ﮐﻮرهﻫﺎى ﮐﻨﻮﮐﺴﯿﻮﻧﻰ‪................................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪126‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :13-9‬ﮐﻮرهﻫﺎى ﺑﺎ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى آﺗﺸﯿﻦ )‪...............................................(FIRE TUBE HEATER‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪128‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :14-9‬دﯾﮕﻬﺎى ﺑﺨﺎر )‪.........................................................................................(BOILERS‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪128‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :15-9‬آب دﯾﮕﻬﺎى ﺑﺨﺎر‪........................................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪129‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :16-9‬ﺑﺨﺎر اﺷﺒﺎع‪.................................................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪129‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :17-9‬ﺑﺨﺎر داغ‪.....................................................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪129‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :18-9‬اﻧﻮاع دﯾﮕﻬﺎى ﺑﺨﺎر‪......................................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪131‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :19-9‬اﺟﺰاى دﯾﮓ ﺑﺨﺎر‪.......................................................................................................‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪137‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ‪ :‬راﮐﺘﻮرﻫﺎ‬

‫‪138‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :1-10‬راﮐﺘﻮرﻫﺎى ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ )‪..............................................................(BATCH REACTORS‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪139‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :2-10‬راﮐﺘﻮرﻫﺎى ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﯾﺎ ﻣﺪاوم )‪..........................(CONTINUOUS FLOW REACTORS‬‬ ‫‪ü‬‬

‫‪140‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ :3-10‬راﮐﺘﻮرﻫﺎى ﺻﻨﻌﺘﻰ )‪......................................................(INDUSTRIAL REACTORS‬‬ ‫‪ü‬‬

 ‫زﮐﺎت ﻋﻠﻢ ﻧﺸﺮ آن اﺳﺖ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﯽ)ع(‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻠﯽ ﮔﺎز اﯾﺮان‬
‫آﻣﻮزش و ﺗﺠﻬﯿﺰ ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎﻧﯽ‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﯾﮑﯽ از اﻫﺪاف ﺷﺎﯾﺎن ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﺳﻮم رﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪي اﻗﺘﺼﺎدي در ﮐﻮﺗﺎﻫﺘﺮﯾﻦ زﻣﺎن ﻣﻤﮑﻦ و ﺑﺎ ﺣﻔﻆ‬
‫ارزﺷﻬﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ آن ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻘﻖ اﯾﻦ اﻫﺪاف و ﺗﻌﻤﯿﻢ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺟﺪﯾﺪ و ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژﯾﻬﺎي ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ‪،‬‬
‫ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ آﻣﻮزﺷﻬﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ و اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻤﺮ ﺿﺮورت ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﺤﻮل روزاﻓﺰون ﺟﻬﺎن ﻋﻠﻢ و رﺷﺪ داﺋﻢ داﻧﺶ ﺑﺸﺮي دﯾﮕﺮ ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺷﯿﻮهﻫﺎي آﻣﻮزﺷﯽ “ﺑﺎري ﺑﻬﺮ ﺟﻬﺖ”‬
‫ﯾﺎ “آزﻣﻮن و ﺧﻄﺎ” ﺑﺴﻨﺪه ﻧﻤﻮد ﺑﻠﮑﻪ ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ ﺑﻪ آﻣﻮزش ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﺴﺘﻤﺮ ﻧﮕﺮﯾﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي‬
‫آﻣﻮزﺷﯽ ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ ﺿﻤﻦ ﭘﯽرﯾﺰي ﺳﺎﺧﺘﺎر داﻧﺶ ﻻزم و ﺧﻼق‪ ،‬در ﻧﺰد ﮐﺎرﮐﻨﺎن اﻧﮕﯿﺰش و ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻻزم ﺟﻬﺖ‬
‫ﺧﻮدآﻣﻮزي و ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪي داﺋﻤﯽ اﯾﺸﺎن از ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﺮاﺟﻊ ﻋﻠﻤﯽ و اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﺑﻪ روز )اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ و ﻓﺎرﺳﯽ( را اﯾﺠﺎد ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر و ﺑﻪ اﺗﮑﺎء ﺗﺠﺎرب آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬آﻣﻮزش ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻠﯽ ﮔﺎز ﻣﺒﺎدرت ﺑﻪ ﺗﺪارك ﯾﮏ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻓﻨﯽ و‬
‫ﺗﺨﺼﺼﯽ ﭘﯿﺮاﻣﻮن داﻧﺶ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺎز ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﺘﺐ ﯾﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎﯾﯽ ﺑﻪ زﺑﺎن‬
‫اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ و ﻓﺎرﺳﯽ ﺗﺄﻟﯿﻒ و ﺗﺪوﯾﻦ ﺷﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﮐﻪ در ﻗﺎﻟﺐ دورهﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ ﮐﺎرآﻣﻮزي ﺑﺪواﺳﺘﺨﺪام در‬
‫زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻐﻠﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺪرﯾﺲ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ در ﻓﺮآﯾﻨﺪي ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﺿﻤﻦ اراﺋﻪ داﻧﺸﻬﺎي ﻻزم ﮐﺎرﮐﻨﺎن‬
‫ﺟﺪﯾﺪاﻻﺳﺘﺨﺪام‪ ،‬آﻣﺎدﮔﯽ ﮐﺎﻓﯽ از ﻟﺤﺎظ ﺗﺴﻠﻂ ﺑﻪ “زﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ” و آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ “ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻋﻠﻤﯽ ﮐﺎرﺑﺮدي ﺑﻨﯿﺎدي‬
‫ﺻﻨﻌﺖ” را در اﯾﺸﺎن اﯾﺠﺎد ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺘﺎب ﺣﺎﺿﺮ از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﮐﺘﺒﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺪوﯾﻦ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ و در ﺗﺪارك آن ﺗﻼش ﻻزم ﺟﻬﺖ‬
‫اراﺋﻪ ﺗﻔﻬﯿﻤﯽ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﻨﯿﺎدي ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ در ﺟﻨﺐ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺑﻪ درك ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ و واژه ﻫﺎي ﮐﻠﯿﺪي و اﺻﻄﻼﺣﺎت‬
‫ﻓﻨﯽ راﯾﺞ در ﺻﻨﻌﺖ ﯾﺎري رﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺘﺎﺑﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺶ رو دارﯾﺪ ﺗﻮﺳﻂ آﻗﺎﯾﺎن ﻣﻬﻨﺪس ﻣﺴﻌﻮد ﺷﻤﺲ و ﺟﻮاد داﻧﺸﯿﺎر ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه و ﻣﻨﺒﻊ اﺻﻠﯽ ﺗﺪرﯾﺲ‬
‫دوره آﻣﻮزﺷﯽ آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ وﺳﺎﯾﻞ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺿﻤﻦ ﺗﺸﮑﺮ از اﯾﺸﺎن ﻻزم اﺳﺖ ﮐﻠﯿﻪ ادارات‬
‫آﻣﻮزش ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﺗﺎﺑﻌﻪ ﺟﻬﺖ ﺗﺪرﯾﺲ اﯾﻦ دوره‪ ،‬از اﯾﻦ ﻣﻨﺒﻊ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬اﻣﯿﺪ اﺳﺖ ﻫﻤﮑﺎران ﺑﺎ اراﺋﻪي ﻧﻈﺮات‬
‫و ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدات از ﻃﺮﯾﻖ آدرس اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ‪ Info@training.nigc.ir‬ﻣﺎ را در اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﻬﻢ ﭼﻮن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﯾﺎري ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﯾﻨﺠﺎ ﺷﺎﯾﺎن ذﮐﺮ اﺳﺖ از ﮐﻠﯿﻪي ﻋﺰﯾﺰاﻧﯽ ﮐﻪ در ﺗﻬﯿﻪ و ﺗﺪوﯾﻦ اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎي آﻣﻮزﺷﯽ ﻫﻤﮑﺎري‬
‫ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻤﺎل ﺗﺸﮑﺮ و ﻗﺪرداﻧﯽ ﮔﺮدد‪ .‬اﻣﯿﺪ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﺄﯾﯿﺪات اﻟﻬﯽ و ﻫﻤﮑﺎري و ﻣﺴﺎﻋﺪت ﻣﺴﺆوﻻن ذﯾﺮﺑﻂ در ﺟﻬﺖ‬
‫رﺷﺪ ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎﻧﯽ ﮐﺎرآﻣﺪ ﺗﻮﻓﯿﻖ ﯾﺎﺑﯿﻢ‪.‬‬
‫آﻣـﻮزش و ﺗﺠﻬﯿــﺰ ﻧﯿـﺮوي اﻧﺴـﺎﻧﯽ‬
‫آﻣﻮزش ﻓﻨّﯽ و ﺗﺨﺼﺼﯽ‬
‫زﻣﺴﺘﺎن‪1389‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ و اﺗﺼﺎﻻت‬
 ‫‪ :1-1‬ﻟﻮﻟﻪ و اﺗﺼﺎﻻت‬

‫‪ :1-1-1‬ﻟﻮﻟﻪ )‪(pipe‬‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ‪ :‬اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺗﻮ ﺧﺎﻟﻰ ﻓﻠﺰى‪ ،‬ﭘﻼﺳﺘﯿﮑﻰ‪ ،‬ﺳﯿﻤﺎﻧﻰ و‪ ...‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاى اﻧﺘﻘﺎل ﺳﯿﺎل ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﻰرود‪ .‬در ﺻﻨﻌﺖ‬
‫ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﯾﻨﮑﻪ ﺳﯿﺎل ﺗﺤﺖ ﭼﻪ ﺧﻮاﺻﻰ ﺑﺎﺷﺪ از ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﻟﻮﻟﻪ ﻓﻮﻻدى )‪ :(STEEL PIPE‬ﻓﻮﻻد ﯾﮑﻰ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺻﻨﻌﺘﻰ اﺳﺖ‪ .‬در ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺿﺪ ﺧﻮرﻧﺪﮔﻰ ﻋﺎﻟﻰ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬از اﯾﻦ رو ﻫﻤﯿﺸﻪ در ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﺣﺎﻣﻞ اﺳﯿﺪ ﺳﻮﻟﻔﻮرﯾﮏ‬
‫ﺳﺮد و ﻏﻠﯿﻆ ﺑﻪ ﮐﺎرﺑﺮده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ - 2‬ﻟﻮﻟﻪ ﭼﺪﻧﻰ )‪ :(CAST IRON PIPE‬در ﻣﺤﯿﻂ اﺳﯿﺪ ﺳﻮﻟﻔﻮرﯾﮏ و ﻗﻠﯿﺎﻫﺎ ﮐﻤﺘﺮ از ﻓﻮﻻد ﺧﻮرده‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺟﻨﺲ ﭼﺪن ﺳﺨﺖ و ﺷﮑﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ - 3‬ﻟﻮﻟﻪ ﻓﻮﻻدى ﺿﺪ زﻧﮓ )‪ :(STAINLESS STEEL PIPE‬از آﻫﻦ‪ ،‬ﮐﺮم‪ ،‬ﻧﯿﮑﻞ و ﻣﻘﺪار ﮐﻤﻰ ﻓﻠﺰات‬
‫دﯾﮕﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺳﯿﺪﻫﺎى آﻟﻰ و اﺳﯿﺪ ﻧﯿﺘﺮﯾﮏ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺘﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻘﺎوم اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ - 4‬ﻟﻮﻟﻪ ﻣﺴﻰ )‪ :(COPPER PIPE‬ﭼﻮن ﻫﺪاﯾﺖ ﺣﺮارﺗﻰ آن زﯾﺎد اﺳﺖ از ﺧﯿﻠﻰ وﻗﺖ ﭘﯿﺶ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺧﻮرﻧﺪﮔﻰ ﻗﻠﯿﺎﻫﺎ ﺑﺠﺰ آﻣﻮﻧﯿﺎك و اﺳﯿﺪﻫﺎى آﻟﻰ در ﻏﻠﻈﺘﻬﺎى ﭘﺎﯾﯿﻦ از ﺧﻮد ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺰ از ﻟﻮﻟﻪ ﻣﺴﻰ ﺑﺮاى ﺣﻤﻞ ﺟﯿﻮه اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺸﻮد زﯾﺮا ﺑﺎ آن ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺷﺪه ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫ﻣﻠﻘﻤﻪ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ - 5‬ﻟﻮﻟﻪ آﻟﻮﻣﯿﻨﯿﻮﻣﻰ )‪ :(ALUMINUM PIPE‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺳﺒﮑﻰ اﻣﺘﯿﺎز زﯾﺎدى در ﺻﻨﻌﺖ دارد‪ .‬در ﺿﻤﻦ‬
‫ﺗﺸﮑﯿﻞ اﮐﺴﯿﺪ آﻟﻮ ﻣﯿﻨﯿﻮم ﻫﯿﺪراﺗﻪ ﮐﻪ ﺟﺪار ﻟﻮﻟﻪ را ﻣﻰﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺧﻮرﻧﺪﮔﻰ اﺳﯿﺪﻫﺎى آﻟﻰ ﻏﻠﯿﻆ و‬
‫اﺳﯿﺪ ﻧﯿﺘﺮﯾﮏ و ﻧﯿﺘﺮاﺗﻬﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﯿﺪﻫﺪ‪.‬‬

‫‪ - 6‬ﻟﻮﻟﻪ ﻧﯿﮑﻠﻰ )‪ :(NICKEL PIPE‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻤﺎم ﻗﻠﯿﺎﻫﺎ ﺣﺘﻰ آﻣﻮﻧﯿﺎك ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﯿﮑﻞ و‬
‫آﻟﯿﺎژﻫﺎﯾﺶ در ﺻﻨﻌﺖ ارزش زﯾﺎدى دارﻧﺪ‪ .‬از اﯾﻦ رو ﺑﯿﺸﺘﺮ اوﻗﺎت ﺗﺒﺨﯿﺮ ﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ و ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى دروﻧﻰ آﻧﻬﺎ از آﻟﯿﺎژﻫﺎى‬
‫ﻧﯿﮑﻞ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ - 7‬ﻟﻮﻟﻪ ﺳﺮﺑﻰ )‪ :(LEAD PIPE‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﺳﺮﺑﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺧﻮرﻧﺪﮔﻰ اﺳﯿﺪ ﺳﻮﻟﻔﻮرﯾﮏ‬
‫رﻗﯿﻖ زﯾﺎد اﺳﺖ از اﯾﻦ رو ﺑﻌﻀﻰ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ و ﻣﺨﺎزن ﻣﺤﺘﻮى اﺳﯿﺪ ﺳﻮﻟﻔﻮرﯾﮏ رﻗﯿﻖ از ﺳﺮب ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ - 8‬ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎ ﻻﯾﻪ ﻻﺳﺘﯿﮑﻰ )‪ :(RUBBER LINED PIPE‬اﯾﻦ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻓﻘﻂ ﻣﺨﺼﻮص ﺣﻤﻞ ﺳﯿﺎل ﺧﻮرﻧﺪه‬
‫ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺟﺪاره داﺧﻠﻰ آﻧﻬﺎ از ﻣﺨﺎط ﻻﺳﺘﯿﮑﻰ ﭘﻮﺷﯿﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ - 9‬ﻟﻮﻟﻪ ﺳﯿﻤﺎﻧﻰ )‪ :(CEMENTED PIPE‬ﺑﺎ ﻗﯿﻤﺖ ارزاﻧﺘﺮ از ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﻓﻠﺰى ﺗﻤﺎم ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاى ﺣﻤﻞ‬
‫ﺳﯿﺎل ﺧﻮرﻧﺪه ﺑﻪ ﮐﺎر ﻧﻤﻰرود‪.‬‬

‫‪ - 10‬ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎ ﻻﯾﻪ ﺳﯿﻤﺎﻧﻰ )‪ :(CEMENT LINED PIPE‬ﺟﺪار داﺧﻠﻰ ﺑﻌﻀﻰ از ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ را از ﺳﯿﻤﺎن‬
‫ﻣﻰﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاى ﺣﻤﻞ ﺳﯿﺎل ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﻫﺪاﯾﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﻰ زﯾﺎد ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﻰرود ﻣﺜﻞ ﻟﻮﻟﻪ ﺣﺎﻣﻞ آب درﯾﺎ‪.‬‬

‫‪ - 11‬ﻟﻮﻟﻪ ﭘﻼﺳﺘﯿﮑﻰ )‪ :(PLASTIC PIPE‬ﺑﺮاى ﺣﻤﻞ ﺳﯿﺎل ﺧﻮرﻧﺪه ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﻰرود‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ‬
‫درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺳﯿﺎل ﻧﺒﺎﯾﺪ زﯾﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ - 12‬ﻟﻮﻟﻪ ﭘﻰ ‪ -‬وى ‪ -‬ﺳﻰ )‪ :(POLYVINYL CHLORIDE P.V.C‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ از اﺳﻤﺶ ﺑﺮ‬

‫ﻣﻰآﯾﺪ از ﭘﻠﯿﻤﺮ ﺷﺪن ﺗﺮﮐﯿﺐ وﻧﯿﻞﮐﻠﺮاﯾﺪ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻰآﯾﺪ‪ .‬ﺑﺮاى اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮاد ﺧﻮرﻧﺪه ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﻰرود‪ .‬ﻧﺒﺎﯾﺪ در ﻓﺸﺎر و‬
‫درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺑﺎﻻ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ را ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از ﻓﻠﺰاﺗﻰ ﻣﺜﻞ ﻧﻘﺮه و ﺗﯿﺘﺎﻧﯿﻮم ﻫﻢ ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻠﺖ ﮔﺮاﻧﻰ ﮐﻤﺘﺮ در ﺻﻨﻌﺖ از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ :2-1-1‬ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪ )‪(STANDARD DIAMETER‬‬

‫ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎرا ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﻰ از ﻗﻄﺮ ‪ 18‬ﺗﺎ ‪30‬اﯾﻨﭻ ﻣﻰﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬وﻟﻰ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﺣﺘﯿﺎج ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ 30‬اﯾﻨﭻ‬
‫ﻫﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ :2-1‬اﻧﻮاع اﺗﺼﺎﻟﻬﺎ )‪(THE VARIOUS FITTINGS‬‬

‫اﻧﻮاع اﺗﺼﺎﻟﻬﺎ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه از ﻧﻈﺮ ﻧﻮع ﻓﻠﺰ و ﺷﮑﻞ اﺗﺼﺎل ﮔﺴﺘﺮه وﺳﯿﻌﯽ را در ﺑﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎم‬
‫آﻧﻬﺎ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﺎرى ﮐﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﻨﺪ و ﻣﺤﻠﻰ ﮐﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮﻧﺪ ﺑﻪ ‪ 6‬دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ :1-2-1‬اﺗﺼﺎﻟﻬﺎى ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺗﻮﺳﻌﻪ و اﻣﺘﺪاد‬

‫ﻣﻐﺰى )‪ :(NIPPLE‬ﻣﻐﺰى ﻟﻮﻟﻪ ﮐﻮﺗﺎﻫﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ دو ﺳﺮ آن ﭘﯿﭻ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻧﻮاع آن ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از‪:‬‬
‫‪ - 1‬ﻣﻐﺰى ﺗﻤﺎم ﭘﯿﭻ ﮐﻪ ﻃﻮل آن دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻃﻮل ﭘﯿﭻ ﯾﮏ ﺳﺮ ﻟﻮﻟﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﻣﻐﺰى ﮐﻮﺗﺎه ﮐﻪ ﮐﻤﻰ از ﻣﻐﺰى ﻓﻮق ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﻣﻐﺰى ﺑﻠﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاى ﭘﺮ ﮐﺮدن ﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎى ﮐﻢ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﻰرود وﻟﻰ از ‪ 12‬اﯾﻨﭻ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﮔﺎﻫﻰ ﻃﻮل‬
‫ﭘﯿﭻ ﯾﮏ ﻃﺮف ﻣﻐﺰى ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ از ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ آن ﻣﻐﺰي ﭘﯿﭽﯽ ﺑﻠﻨﺪ)‪ (NIPPLELONG SCREW‬ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻬﺮه ﻗﻔﻠﻰ )‪ :(LUCK NUT‬ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از ﻣﻬﺮهاى ﮐﻪ ﯾﮏ ﻃﺮف آن ﺻﺎف ﺷﺪه اﺳﺖ و در ﭘﺸﺖ ﺑﻮﺷﻦ ﺑﻪ‬
‫ﮐﺎر ﺑﺮده ﻣﻰﺷﻮد و در ﻃﺮف دﯾﮕﺮ آن ﺷﯿﺎرى ﺗﺮاﺷﯿﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ در آن از رﯾﺴﻤﺎﻧﻬﺎى ﻧﺴﻮز ﺑﺮاى ﺟﻠﻮﮔﯿﺮى از‬
‫ﻧﺸﺘﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ :2-2-1‬اﺗﺼﺎﻟﻬﺎى ﺗﺒﺪﯾﻠﻰ‬
‫ﺑﻮش )‪ :(BUSHING‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺨﻮاﻫﯿﻢ اﻧﺘﻬﺎى ﻟﻮﻟﻪاى را ﺑﻪ ﯾﮏ اﺗﺼﺎﻟﻰ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻧﻤﺎﯾﯿﻢ‪ ،‬از ﺗﺒﺪﯾﻞ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻧﻤﺎﯾﯿﻢ‪ .‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻮش اﺗﺼﺎﻟﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻃﺮف اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ از داﺧﻞ واز ﻃﺮف ﻗﻄﺮ‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﺑﯿﺮون رزوه دار ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪:1-1‬اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺗﺼﺎﻟﻬﺎى ﺗﺒﺪﯾﻠﻰ ﺑﻮﺷﯽ‬

‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺎﻫﻨﺪه )‪ :(REDUCER‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻋﺒﺎرت از ﺑﻮﺷﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ دو ﺳﺮ آن ﯾﮏ اﻧﺪازه ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﺑﺎ آن دو‬

‫ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎ ﻗﻄﺮﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﻣﺘﺼﻞ ﻣﯿﻨﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺗﻔﺎوﺗﻰ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻮﺷﻰ دارد اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ دو ﻃﺮف آن از داﺧﻞ‬
‫ﭘﯿﭻ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺒﺪﯾﻠﻬﺎ ﺑﻪ اﻧﺪازهﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﻧﺎم ﺑﺮدن ﺑﺎﯾﺪ ﻫﺮ دو اﻧﺪازه آن را ذﮐﺮ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
 ‫ﺷﮑﻞ ‪ :1-2‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻫﻢﻣﺮﮐﺰ و ﻏﯿﺮ ﻫﻢﻣﺮﮐﺰ‬

‫‪ :3-2-1‬اﺗﺼﺎﻟﻬﺎى اﻧﺤﺮاﻓﻰ‬
‫آﻓﺴﺖ )‪ :(OFFSET‬در ﻟﻮﻟﻪﮐﺸﻰ ﮔﺎﻫﻰ ﻻزم ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ ﯾﮏ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ از اﻣﺘﺪاد اﺻﻠﻰ ﺧﻮد ﺧﺎرج ﺷﻮد‬
‫وﻟﻰ ﻣﻮازى ﺑﺎ اﻣﺘﺪاد اوﻟﯿﻪ اداﻣﻪ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻮرد از ﯾﮏ اﺗﺼﺎﻟﻰ ﺑﻪ ﻧﺎم آﻓﺴﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد و در اﯾﻦ ﺻﻮرت‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺤﻮرﻫﺎى دو ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ دو ﻣﺤﻮر آﻓﺴﺖ ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫زاﻧﻮ )‪ :(ELBOW‬ﺑﺮاى ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺟﻬﺖ ﻣﺴﯿﺮ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻪ زواﯾﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬از زاﻧﻮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮔﺮدد در ﻟﻮﻟﻪ‬
‫ﮐﺸﯿﻬﺎى آب زاﻧﻮﻫﺎى ‪ 45‬درﺟﻪ و ‪ 90‬درﺟﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯿﺮود‪ .‬ﻓﻘﻂ در ﻣﻮارد ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺻﻰ از زاﻧﻮﻫﺎى ‪ 60‬درﺟﻪ و‬
‫‪ 22/5‬درﺟﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬
 ‫ﺷﮑﻞ‪ :1-3‬اﻧﻮاع زاﻧﻮﯾﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :1-4‬زاﻧﻮﯾﯽ ‪ 90‬درﺟﻪ‪ -‬ﺳﻪ ﻗﺴﻤﺘﯽ‬

 ‫ﺷﮑﻞ ‪ :1-5‬اﻧﻮاع زاﻧﻮﯾﯽ‬

‫ﺧﻢ )‪ :(BEND‬ﺑﺮاى ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺟﻬﺖ ﻣﺴﯿﺮ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻪ زاوﯾﻪ ‪ 90‬درﺟﻪ ﯾﺎ ﻫﺮ زاوﯾﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪ 90‬درﺟﻪ از ﺧﻢ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯿﮕﺮدد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺴﯿﺮ ﺣﺘﻰ اﻟﻤﻘﺪور ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﺎﯾﻊ در آن رواﻧﺘﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻰﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ اﺻﻄﮑﺎك در ﺧﻢ ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ :4-2-1‬اﺗﺼﺎﻟﻬﺎى اﻧﺸﻌﺎﺑﻰ‬
‫ﺳﻪ راﻫﻰ )‪ :(TEE PIECE‬اﯾﻦ اﺗﺼﺎﻟﻰ ﺑﺮاى ﮔﺮﻓﺘﻦ ﯾﮏ اﻧﺸﻌﺎب از ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ اﺻﻠﻰ ﺑﻪ زاوﯾﻪ ﻗﺎﺋﻤﻪ ﺑﻪ ﮐﺎر‬
‫ﺑﺮده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺳﻪ راﻫﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازهﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ در ﻣﻮرد ﺧﺎﺻﻰ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻧﺎم ﮔﺬارى‬
‫و ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﻰ آن ﺑﺪﯾﻦ ﻗﺮار اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻰ ﮐﻪ ﺳﻪ دﻫﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﯾﮏ اﻧﺪازه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً اﻧﺪازه ﻫﺮ ﺷﺎﺧﻪ ﺳﻪ راﻫﻪ ﻧﯿﻢ‬
‫اﯾﻨﭽﻰ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻧﯿﻢ اﯾﻨﭻ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻧﺪازه ﺷﺎﺧﻪ وﺳﻂ ﻏﯿﺮ از اﻧﺪازه ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻧﺪازه ﻟﻮﻟﻪ‪ ،‬اول داده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼً ﺳﻪ راه ‪.34*1‬‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻰ ﮐﻪ ﻫﺮ ﺳﻪ ﺷﺎﺧﻪ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎز اﻧﺪازه ﺷﺎﺧﻪاى ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ اﺻﻠﻰ وﺻﻞ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬اول داده‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪112 * 1 * 114 :‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :1-6‬ﺳﻪ راه ﺗﺒﺪﯾﻞ و ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‬

‫ﺳﻪ راه زاوﯾﻪ )"‪ "Y‬ﺷﮑﻞ(‪ :‬زاوﯾﻪ ﺑﯿﻦ اﻧﺸﻌﺎب و ﺧﻂ اﺻﻠﻰ ‪ 30 ،45 ،60‬درﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎﻫﻰ ﻧﯿﺰ ﭼﻬﺎر‬
‫اﻧﺸﻌﺎب ﺑﺮاى ﻣﻮارد ﺧﺎﺻﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت دو ﺷﺎﺧﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ و ﺑﺎ زاوﯾﻪ ‪ 45‬درﺟﻪ ﻗﺮار‬
‫ﻣﻰﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :1-7‬اﺗﺼﺎل ﺟﺎﻧﺒﯽ ‪ 45‬درﺟﻪ‪ -‬دو ﻗﺴﻤﺘﯽ‬

‫ﭼﻬﺎر راﻫﻪ )‪ :(CROSS‬ﻋﺒﺎرت از ﺳﻪ راﻫﻪاى اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﺧﻪ ﭼﻬﺎرﻣﻰ ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺎﺧﻪ ﺳﻮم ﺑﻪ آن اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻬﺎر راﻫﻪ ﺑﺮاى ﺗﻘﺴﯿﻢ ﯾﮏ ﻟﻮﻟﻪ ﺳﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﺴﺎوى ﺑﺎ زاوﯾﻪ ﻗﺎﺋﻢ ﺑﮑﺎر ﺑﺮده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :1-8‬ﺑﺮش ﭼﻬﺎر راﻫﻪ‬

‫‪ :5-2-1‬اﺗﺼﺎﻟﻬﺎى ﻣﺴﺪود ﮐﻨﻨﺪه‬

‫ﺗﻮﭘﻰ )‪ :(PLUG‬ﺑﺮاى ﺑﺴﺘﻦ دﻫﺎﻧﻪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ و اﺗﺼﺎﻟﻬﺎ ﮐﻪ از داﺧﻞ ﭘﯿﭻ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﭘﻰ ﺑﮑﺎر ﺑﺮده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﻨﺲ آن از ﭼﺪن‪ ،‬آﻫﻦ ﯾﺎ ﺑﺮﻧﺞ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮﭘﯿﻬﺎ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ ﺑﺮاى ﮐﺎر ﺑﺨﺼﻮﺻﻰ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻧﺪازهﻫﺎى ﮐﻮﭼﮏ آن داراى ﯾﮏ ﺳﺮ ﭼﻬﺎر ﮔﻮش اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاى ﺑﺎز ﮐﺮدن و ﺑﺴﺘﻦ ﺗﻮﭘﻰ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻮﭘﯿﻬﺎى ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ را از ‪12‬ﺗﺎ ‪ 18‬اﯾﻨﭻ ﻣﻰﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬

‫درﭘﻮش )‪ :(cap‬ﻋﺒﺎرت از ﯾﮏ ﺻﻔﺤﻪ ﭼﺪﻧﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاى ﺑﺴﺘﻦ دﻫﺎﻧﻪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﺳﺮ ﻟﻮﻟﻪ دار ﯾﺎ اﺗﺼﺎﻟﻬﺎى‬
‫ﺳﺮ ﻟﻮﻟﻪدار ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺿﺨﺎﻣﺖ آن ﺑﺴﺘﮕﻰ ﺑﻪ ﻓﺸﺎرى ﮐﻪ در ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ ،‬دارد‪.‬‬
 ‫ﺷﮑﻞ ‪ :1-9‬درﭘﻮش‬

‫‪ :6-2-1‬ﻣﻬﺮه ﻣﺎﺳﻮره )‪(UNION‬‬

‫ﺑﺮاى اﺗﺼﺎل دادن دو ﻟﻮﻟﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ رﺳﯿﺪه و دو ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ آزادى ﺣﺮﮐﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﻣﻬﺮه‬
‫ﻣﺎﺳﻮره اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬اﯾﻦ اﺗﺼﺎل از ﺳﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ )‪ (2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ اول‬
‫را ﺑﻪ اﻧﺘﻬﺎى ﯾﮑﻰ از دو ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻰﭘﯿﭽﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻗﺴﻤﺖ دوم را ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘﯿﭽﺎﻧﺪه‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺳﻮم ﺑﻪ‬
‫ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻬﺮه ﻣﺎﺳﻮره ﻫﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﻣﻮاﻗﻊ ﺗﻌﻤﯿﺮ ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻰ اﺗﻔﺎق‬
‫ﻣﻰاﻓﺘﺪ ﮐﻪ ﺧﺮاﺑﻰ از ﺳﻪ راه ﯾﺎ زاﻧﻮ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت اﺗﺼﺎﻟﻬﺎى ﻓﺮﺳﻮده را از وﺳﻂ ﺑﺮﯾﺪه از روى دو ﺳﺮ ﻟﻮﻟﻪ‬
‫ﺑﺎز ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ و و ﺑﻪ ﺟﺎى آن از ﺳﻪ راه ﻣﻬﺮه ﻣﺎﺳﻮرهاى ﯾﺎ زاﻧﻮى ﻣﻬﺮه ﻣﺎﺳﻮرهاى اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ :7-2-1‬ﻓﻠﻨﺞ )‪(FLANGE‬‬
‫اﯾﻦ اﺗﺼﺎل را در دو ﻃﺮف اﺗﺼﺎﻟﻬﺎ و ﻟﻮﻟﻪﻫﺎﯾﻰ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﭘﯿﭻ و ﻣﻬﺮه ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻮار ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﻠﻨﺞ ﻫﺎ‬
‫دو ﻧﻮع ﻫﺴﺘﻨﺪ ﭘﯿﭻ دار ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﭘﯿﭽﺎﻧﺪن روى ﻟﻮﻟﻪ ﺳﻮار ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و ﺳﺎده ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ آن را ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﺟﻮش داد‪ .‬در‬
‫اﺗﺼﺎل ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﻓﻠﻨﺞ دار ﺑﺮاى ﺟﻠﻮﮔﯿﺮى از ﻧﺸﺖ ﮐﺮدن ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺎﯾﺪ ﺻﻔﺤﺎﺗﻰ ﻣﯿﺎن دو ﻓﻠﻨﺞ ﻗﺮار داده‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﭘﯿﭻ و ﻣﻬﺮه‬
‫را ﻣﺤﮑﻢ ﮐﺮد‪ .‬اﺗﺼﺎل دادن ﺑﺎ ﻓﻠﻨﺞ ﻫﺎ اﯾﻦ اﻣﺘﯿﺎز را دارد ﮐﻪ ﻣﻰﺗﻮان ﻫﺮ ﺗﻌﺪاد از ﻟﻮﻟﻪ ﯾﺎ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن را ﺑﺎز‬
‫ﮐﺮده‪ ،‬ﺗﻌﻤﯿﺮ ﯾﺎ ﺗﻌﻮﯾﺾ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻓﻠﻨﺠﻬﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﮑﻞ ﺳﻄﺢ ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻠﻨﺞ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﺻﺎف )‪ :(FLAT FACE‬در اﯾﻦ ﻧﻮع از ﻓﻠﻨﺞ ﻫﺎ ﺳﻄﺢ ﯾﮏ ﻓﻠﻨﺞ ﮐﻪ ﺑﺎﯾـﺪ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﺳـﻄﺢ‬
‫ﻓﻠﻨﺞ دﯾﮕﺮ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد ﺻﺎف ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻓﻠﻨﺞ ﻫﺎي ﭼﺪﻧﯽ و ﯾﺎ ﻓﻮﻻدي ﮐﻪ در ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﮐﻢ ﮐﺎرﺑﺮد دارﻧـﺪاز اﯾـﻦ‬
‫ﻧﻮع ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ : 1-10‬ﻓﻠﻨﺞ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﺻﺎف‬

‫ﻓﻠﻨﺞ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ )‪ :(Raised face‬در اﯾﻦ ﻧﻮع ﻓﻠﻨﺞ ﻫﺎ ﺳﻄﺢ ﻓﻠﻨﺞ ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﻓﻠـﻨﺞ دﯾﮕـﺮ ﻗـﺮار‬
 ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺮ روي آن ﻻﯾﯽ ﻗﺮار داده ﻣﯽ ﺷﻮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﮐﻠﯽ ﻓﻠﻨﺞ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺗﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :1-11‬ﻓﻠﻨﺞ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ‬

‫ﻓﻠﻨﺞ ﻧﺮ و ﻣﺎده )‪ :(Male & Female‬ﺻﻔﺤﻪ اﯾﻦ ﻧﻮع ﻓﻠﻨﺞ ﻫﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﻔﺖ وﺟﻮد دارد ﯾﮑـﯽ داراي‬
‫ﺑﺮآﻣﺪﮔﯽ )ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع ‪ 6/4‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ( و دﯾﮕﺮي ﺗﻮ رﻓﺘﮕﯽ )ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ‪ 5‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ( ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻠﻨﺞ ﺑﺎ ﺻﻔﺤﻪ داراي زﺑﺎﻧﻪ و ﺷﯿﺎردار )‪ :(Tongue & Groove facing‬اﯾﻦ ﻧـﻮع ﻓﻠـﻨﺞ ﻧﯿـﺰ ﺑﺼـﻮرت‬
‫ﺟﻔﺖ وﺟﻮد دارد و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻠﻨﺞ ﻧﺮ و ﻣﺎده ﺑﻮده ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ ﻗﻄﺮ داﺧﻠـﯽ زﺑﺎﻧـﻪ و ﺷـﯿﺎر ﺗـﺎ ﺳـﻮراخ ﻓﻠـﻨﺞ )ﻣﺴـﯿﺮ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن( اداﻣﻪ ﻧﺪارد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻻﯾﯽ )‪ (gasket‬را روي ﻗﻄﺮ داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ ﺧﻮد ﻧﮕﻪ ﻣﯽ دارد و ﻫﻤـﯿﻦ ﺑﺎﻋـﺚ ﻣـﯽ‬
‫ﺷﻮد ﻻﯾﯽ )‪ (gasket‬از ﺧﻮردﮔﯽ و ﻓﺮﺳﻮدﮔﯽ ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻠﻨﺞ ﺑﺎ ﺻﻔﺤﻪ اﺗﺼﺎل رﯾﻨﮕﯽ )‪ :(Ring type joint facing‬ﻧﺤﻮه اﺗﺼﺎل اﯾﻦ ﻓﻠﻨﺞ ﻫـﺎ ﺑـﻪ اﯾـﻦ ﺻـﻮرت‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ روي ﺻﻔﺤﻪ ﻫﺮ ﻓﻠﻨﺞ ﯾﮏ ﻣﺤﻞ رﯾﻨﮓ ﺗﻌﺒﯿﻪ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ ﺑﻄﻮري ﮐﻪ وﻗﺘﯽ دو ﻓﻠﻨﺞ روﺑﺮوي ﻫﻢ ﻗﺮار ﻣﯽ‬
‫ﮔﯿﺮﻧﺪ ﯾﮏ رﯾﻨﮓ ﺑﯿﻦ آﻧﻬﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﭘﺲ از ﻣﺤﮑﻢ ﮐﺮدن ﻓﻠﻨﺞ ﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﯿﭻ و ﻣﻬﺮه اﯾﻦ رﯾﻨﮓ ﺗﺤﺖ ﻓﺸـﺎر ﻗـﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺎﻋﺚ آب ﺑﻨﺪي ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺎزدﻫﯽ اﯾﻦ ﻓﻠﻨﺞ ﻫﺎ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ زﯾﺮا ﻓﺸﺎر داﺧﻠﯽ ﺳﯿﺎل روي رﯾﻨﮓ ﻫـﺎ‬
‫اﺛﺮ ﮐﺮده و ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻧﯿﺮوي ﺣﺎﯾﻠﯽ و ﺿﺪ ﻧﺸﺖ را زﯾﺎد ﮐﻨـﺪ و ﭼـﻮن دو ﻓﻠـﻨﺞ ﻣﻘﺎﺑـﻞ‪ ،‬ﺷـﺒﯿﻪ ﻫـﻢ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺸﮑﻼت ﻓﻠﻨﺞ ﻫﺎي ﻧﺮ و ﻣﺎده را در ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺼﺐ ﻧﺪارﻧﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﭼﻮن ﻻﯾﯽ در زﯾﺮ ﻓﻠﻨﺞ اﺳﺖ ﻟﺬا ﺻـﻔﺤﻪ‬
‫ﻓﻠﻨﺞ در ﻣﻮﻗﻊ ﻧﺼﺐ و اﻧﺘﻘﺎل ‪،‬ﮐﻤﺘﺮ در ﻣﻌﺮض ﺧﺮاب ﺷﺪن اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻠﻨﺞ ﻫﺎي ﺑﺎ ﺻﻔﺤﻪ اﺗﺼﺎل رﯾﻨﮕﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫـﺎي ﺑـﺎ‬
‫ﻓﺸﺎر و دﻣﺎي ﺑﺎﻻ ﮐﺎرﺑﺮد دارد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :1-12‬ﻓﻠﻨﺞ ﺑﺎ ﺻﻔﺤﻪ اﺗﺼﺎل رﯾﻨﮕﯽ‬

 ‫‪ :3- 1‬ﻧﺤﻮه اﺗﺼﺎل ﻓﯿﺘﯿﻨﮕﻬﺎ )اﺗﺼﺎﻻت(‬
‫اﺗﺼﺎﻻﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاى ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻟﻮﻟﻪ ﮐﺸﻰ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﻰروﻧﺪ از ﻧﻮع رزوهاى‪ ،‬ﻓﻠﻨﺠﻰ‪ ،‬ﺟﻮﺷﮑﺎرى ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ روش‬
‫ﺑﺼﻮرت ﮔﺴﺘﺮدهاى ﮐﺎرﺑﺮد داﺷﺘﻪ و ﺑﺮاى ﻫﺮ ﯾﮏ ﻣﺰاﯾﺎﯾﻰ وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫‪ :1-3-1‬اﺗﺼﺎل رزوهاى‬
‫اﺗﺼﺎﻻﺗﯽ از اﯾﻦ ﻧﻮع دو ﻟﻮﻟﻪ را ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﻗﻄﻌﺎﺗﻰ ﮐﻪ رزوه ﺷﺪهاﻧﺪ ﺑﻪ ﻫﻢ ارﺗﺒﺎط ﻣﻰدﻫﺪ در ﻧﺼﺐ اوﻟﯿﻪ ﯾﺎ زﻣﺎﻧﻰ‬
‫ﮐﻪ ﻗﺴﻤﺘﻰ از ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻰﺑﺎﯾﺴﺖ ﺗﻌﻮﯾﺾ ﮔﺮدد‪ ،‬اﯾﻦ اﺗﺼﺎﻻت ﻣﻔﯿﺪﺗﺮﻧﺪ زﯾﺮا ﮐﻪ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻰ ﻗﺎﺑﻞ ﺟﺪا ﺷﺪن ﺑﻮده و ﻧﯿﺰ‬
‫در ﻣﺤﻞ ﺗﻌﻤﯿﺮ ﺳﺮﯾﻊ ﺑﻪ ﻫﻢ وﺻﻞ ﻣﻰﮔﺮدﻧﺪ اﯾﺠﺎد رزوه روي ﻟﻮﻟﻪ ﮐﻤﻰ ﺑﯿﺶ از ﻧﺼﻒ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺿﻌﯿﻒ‬
‫ﺷﺪن ﺳﻄﺢ ﻟﻮﻟﻪ در ﻗﺴﻤﺖ اﺗﺼﺎل ﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ :2-3-1‬اﺗﺼﺎل ﮐﻢ ﮐﻨﻨﺪه ارﺗﻌﺎﺷﺎت‬

‫اﯾﻦ اﺗﺼﺎﻻت ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺨﺼﻮﺻﻰ ﻃﺮاﺣﻰ ﺷﺪه ﮐﻪ ارﺗﻌﺎﺷﺎت و ﻟﺮزﺷﻬﺎ را ﺟﺬب ﻧﻤﻮده و آﻧﻬﺎ را ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻰدﻫﻨﺪ‬
‫اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﺪت ﮐﺎرﮐﺮد ﻟﻮﻟﻪ و ﺳﺮوﯾﺲ ﻣﺠﺪد آﻧﻬﺎ را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ آﻧﻬﺎ ارﺗﻌﺎش ﺣﺎﺻﻞ در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ‪ ،‬وزوز‬
‫ﮐﺮدن و ﯾﺎ ﺿﺮﺑﻪ زدن ﺳﯿﺎل ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪ را رﻓﻊ ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻧﻮع اﺗﺼﺎﻻت ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﮐﺎﻫﺶ ﻋﻤﻞ ﺿﺮﺑﻪ ﻗﻮچ و اﺛﺮ اﻧﻔﺠﺎرات ﺣﺒﺎﺑﻬﺎى داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪ ﮐﻪ از ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻓﺸﺎر‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻰ ﯾﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺣﺠﻢ ﻣﺎﯾﻊ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻰﮔﺮدد اﺛﺮ ﻣﻬﻤﻰ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازهﺷﺎن اﯾﻦ ﻧﻮع اﺗﺼﺎﻻت داﻣﻨﻪاى از‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻓﺸﺎر و ﺻﺪاﻫﺎ را ﺟﺬب ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺻﻔﺤﻪ ﻓﻠﻨﺠﻰ ﺷﮑﻞ آﻧﻬﺎ ﯾﮑﺴﺮه از ﻣﻮاد ﻻﺳﺘﯿﮑﻰ ﻣﺨﺼﻮص ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﺷﺪه‬
‫ﮐﻪ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از واﺷﺮﻫﺎ را رﻓﻊ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬ﻓﻠﻨﺠﻬﺎ ﺑﺮاﺛﺮ وﺟﻮد ﺣﻠﻘﻪﻫﺎى ﻓﻠﺰى داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪﺷﺎن ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﭘﺬﯾﺮ‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ اﯾﻨﮑﻪ رﺷﺘﻪ ﻫﺎﯾﻰ ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺎﻻ و ﺳﯿﻢ ﻫﺎى ﻣﺎرﭘﯿﭽﻰ ﻓﻮﻻدى ﮐﻪ در ﺑﯿﻦ ورﻗﻪ ﻫﺎﯾﻰ ﺟﺎى ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ و ﭘﺎﯾﺪارى را در ﻟﻮﻟﻪ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﻓﻠﻨﺞ آن اﯾﺠﺎد ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﺗﯿﻮﺑﻬﺎى ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻨﺮى‬
‫ﻣﺨﺼﻮص و ﭘﻮﺷﺶ ﻫﻤﻮار ﺷﺪهاى را دارا ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ :3-3-1‬اﺗﺼﺎﻻت ﺟﻮش ﺷﻮﻧﺪه‬

‫ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژى ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ ﮐﺸﻰ و دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﺟﻮش‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از اﺗﺼﺎﻻت ﺟﻮش ﺷﻮﻧﺪه زﯾﺎد ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮏ اﺗﺼﺎل ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﺮز ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺟﻮﺷﮑﺎرى ﺣﺎﺻﻞ ﮔﺮدد ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺧﻮد ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻘﺎوم ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫ﺟﻮﺷﮑﺎرى ﻫﻤﻪ اﺗﺼﺎﻻت را در ﻟﻮﻟﻪ ﮐﺸﻰﻫﺎ در ﺑﺮ ﻣﻰﮔﯿﺮد‪ .‬اﯾﻦ اﺗﺼﺎل داراى ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺳﯿﻞ ﮐﻨﻨﺪﮔﻰ ﻗﻮى و ﻋﻤﺮ‬
‫ﺗﻌﻤﯿﺮاﺗﻰ زﯾﺎد و ﯾﮏ ﻋﻤﻞ ﻣﻄﻠﻮب در ﻃﺮاﺣﻰﻫﺎى ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ :4-3-1‬اﺗﺼﺎﻻت ﻓﻠﻨﺠﻰ‬
‫اﺗﺼﺎﻻت ﻓﻠﻨﺠﻰ از روش آﻫﻨﮕﺮى ﯾﺎ رﯾﺨﺘﮕﺮى ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻰﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻓﻠﻨﺞ ﯾﮏ ﺣﻠﻘﻪ ﯾﺎ رﯾﻨﮓ در اﻧﺘﻬﺎى اﺗﺼﺎل‬
‫ﺑﻮده ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺧﻮدش در ﻗﺴﻤﺖ دﯾﮕﺮ اﺗﺼﺎل ﻣﻰﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﻧﻮع دﯾﮕﺮ ﻓﻠﻨﺠﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺼﻮرت دو ﻗﻄﻌﻪاى ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺼﻮرت دو رﯾﻨﮓ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ روى ﻟﻮﻟﻪ ﻟﻐﺰش داﺷﺘﻪ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺤﮑﻢ ﻣﻰﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻓﻠﻨﺠﻬﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﯿﭻ و ﻣﻬﺮه و‬
‫ﯾﺎ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﺟﻮش ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﻄﺢ ﻓﻠﻨﺠﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺎﻣﻼً ﺻﯿﻘﻠﻰ و ﺻﺎف ﮔﺮدﻧﺪ و در ﻫﻤﻪ ﻣﻮارد ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﯾﮏ‬
‫ﮔﺴﮑﺖ ﺑﯿﻦ دو ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺖ آبﺑﻨﺪى ﻧﻤﻮدن و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮى از ﻧﺸﺘﻰ ﻧﯿﺎز ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﻠﻨﺠﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﮑﻠﻬﺎي زﯾﺮ ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪ‬
‫ﻣﺘﺼﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻠﻨﺞ ﮐﻮر )‪ :(Blind flange‬از اﯾﻦ ﻓﻠﻨﺞ ﻫﺎ ﺑﺮاي ﻣﺴﺪود ﮐﺮدن اﻧﺘﻬﺎي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻟﻮﻟﻪ ﮐﺸـﯽ‪ ،‬ﺷـﯿﺮﻫﺎ و‬
‫ﻣﻨﻔﺬﻫﺎي ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮع از ﻓﻠﻨﺞ ﻫﺎ از ﻧﻈﺮ ﻓﺸﺎر داﺧﻠﯽ و ﺑﺎر ﺑﺮ روي ﭘـﯿﭻ ﻫـﺎ ﻣﺨﺼﻮﺻـﺎ در‬
‫اﻧﺪازه ﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺗﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﻓﻠﻨﺞ ﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮي ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ و ﭼﻮن ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ ﻓﺸﺎر ﺗـﻨﺶ‬
‫در اﯾﻦ ﻧﻮع ﻓﻠﻨﺞ ﻫﺎ )ﺗﻨﺶ ﺧﻤﺸﯽ( در ﻣﺮﮐﺰ ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ از اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﻣﻘﺪار ﺗﻨﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻓﻠـﻨﺞ ﻫـﺎي دﯾﮕـﺮ زﯾـﺎدﺗﺮ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﻣﺤﻞ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻓﺎﮐﺘﻮر ﻣﻬﻤﯽ اﺳﺖ و ﯾﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺿـﺮﺑﻪ ﻗـﻮچ )‪(Water hammer‬‬
‫وﺟﻮد دارد ﺑﻪ ﺟﺎي ﻓﻠﻨﺞ ﮐﻮر از ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻓﻠﻨﺞ ﮔﺮدﻧﺪار ﺟﻮﺷﯽ و درﭘﻮش اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :1-13‬ﻓﻠﻨﺞ ﮐﻮر‬

‫ﻓﻠﻨﺞ ﮔﺮدﻧﺪار ﺟﻮﺷﯽ )‪ :(Welding neck flange‬ﻓﻠﻨﺞ ﮔﺮدﻧﺪار در اﻧﺘﻬﺎ داراي ﮔﺮدن ﺑﻮده و ﻣﺸﺨﺼﺎت‬
‫آن در ﻗﺴﻤﺖ اﻧﺘﻬﺎي ﮔﺮدن ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻟﻮﻟﻪ اي ﮐﻪ ﺑﻪ آن ﺟﻮش داده ﻣﯽ ﺷﻮد )از ﻟﺤﺎظ ﻗﻄﺮ و ﺿـﺨﺎﻣﺖ( ﯾﮑﺴـﺎن‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﻓﻠﻨﺞ داراي ﯾﮏ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺨﺮوﻃﯽ)‪ (Tappered hub‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ آن رﻓﺘﻪ رﻓﺘـﻪ ﺗـﺎ ﻣﺤـﻞ‬
‫ﺟﻮش ﻟﺒﻪ ﺑﻪ ﻟﺒﻪ )‪ (Butt weld‬ﺑﺎ ﻟﻮﻟﻪ ﮐﻢ ﻣﯽﺷﻮد و اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺨﺮوﻃﯽ ﺑﺎﻋـﺚ ﺗﻘﻮﯾـﺖ ﻓﻠـﻨﺞ ﺷـﺪه و در ﻣﻮﻗـﻊ‬
‫ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﺗﻨﺶ زداﯾﯽ و اﻣﺘﺤﺎن ﺟﻮش ﺑﺎ اﺷﻌﻪ اﯾﮑﺲ و ﯾﺎ ﮔﺎﻣﺎ ﺻﻔﺤﻪ ﻓﻠـﻨﺞ را از ﻗﺴـﻤﺖ ﮔـﺮم ﺷـﺪه دور ﻧﮕـﻪ‬
‫ﻣﯽ دارد‪ .‬ﻓﻠﻨﺞ ﮔﺮدﻧﺪار ﺑﺮاي ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺑﺎﻻ و دﻣﺎﻫﺎي زﯾﺮ ﺻﻔﺮ و ﯾﺎ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد ﮐﺎرﺑﺮد دارد و ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم ﺳﺮوﯾﺲﻫﺎ ﺗـﺎ‬
‫ﻓﺸﺎر ‪ 2500 Psi‬ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :1-14‬ﻓﻠﻨﺞ ﮔﺮدﻧﺪار ﺟﻮﺷﯽ‬

‫ﻓﻠﻨﺞ روﮐﺎر )‪ :(Slip on flange‬روش اﺗﺼﺎل اﯾﻦ ﻧﻮع ﻓﻠﻨﺞ ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﻟﻮﻟـﻪ ﻃـﻮري‬
‫داﺧﻞ آن ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﮐﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻌﻼوه ‪ 1/6‬ﺗﺎ ‪ 3/2‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ ﻟﻮﻟﻪ از ﺻﻔﺤﻪ داﺧﻞ آن ﻓﺎﺻﻠﻪ داﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و از داﺧﻞ و ﺧﺎرج ﺟﻮﺷﮑﺎري ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻓﻠﻨﺞ ﻟﺒﻪ دار )‪ :(Lap joint flange‬اﯾﻦ ﻓﻠﻨﺞ ﯾﮏ ﻓﻠﻨﺞ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺑﻮده ﮐﻪ روي ﯾﮏ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺮﮔﺸـﺘﻪ )‪(Stub‬‬
‫ﻣﯽ ﭼﺮﺧﺪ‪.‬ﻟﺒﻪ ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ ﻟﻮﻟﻪ روي ﺻﻔﺤﻪ ﻓﻠﻨﺞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و اﻧﺘﻬﺎي دﯾﮕﺮ آن ﺑﺎ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺼﻮرت ﻟﺐ ﺑﻪ ﻟﺐ)‪(Butt weld‬‬
‫ﺟﻮﺷﮑﺎري ﻣﯽ ﮔﺮدد ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در اﯾﻦ ﻧﻮع ﻓﻠﻨﺞ ﻫﺎ ﻣﺎﯾﻊ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎ ﺑﺎ ﻓﻠﻨﺞ ﺗﻤﺎس ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :1-15‬ﻓﻠﻨﺞ ﻟﺒﻪ دار‬

‫ﻓﻠﻨﺞ ﺑﺎ ﺟﻮش ﻣﺤﻔﻈﻪ اي )‪ :(Socket weld flange‬اﺗﺼﺎل اﯾﻦ ﻧﻮع ﻓﻠﻨﺞ ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪ از ﻧﻮع ﻣﺤﻔﻈﻪ اي‬
‫)‪ (Socket weld‬ﺑﻮده و ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺗﺎ ﻗﻄﺮ ‪ 2‬اﯾﻨﭻ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬از اﯾﻦ ﻧﻮع ﺑﺮاي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻟﻮﻟﻪ ﮐﺸﯽ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر‬
‫ﺑﺎﻻ و ﻗﻄﺮ ﮐﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻫﺰﯾﻨﻪ اوﻟﯿﻪ آن از ﻓﻠﻨﺞ روﮐﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :1-16‬ﻓﻠﻨﺞ ﺑﺎ ﺟﻮش ﻣﺤﻔﻈﻪ اي‬

‫ﻓﻠﻨﺞ رزوه اي )‪ :(Threaded flange‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﻓﻠﻨﺞ ﻫﺎ از داﺧﻞ ﻣﻄﺎﺑﻖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد دﻧـﺪه ﻟﻮﻟـﻪ ﻫـﺎ)‪(NPT‬‬
‫رزوه ﺷﺪه اﻧﺪ و ﻓﻠﻨﺞ ﺑﺮ روي ﻟﻮﻟﻪ رزوه ﺷﺪه ﺳﻮار ﻣﯽ ﮔﺮدد )اﻟﺒﺘﻪ در ﺻﻮرت ﻟﺰوم و ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﻧﺸـﺖ از ﺑـﯿﻦ‬
‫رزوه ﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان ﭘﺲ از ﺑﺴﺘﻦ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻪ ﻓﻠﻨﺞ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻫﻢ ﺟﻮش داد(‪.‬ﻣﺰﯾﺖ اﯾﻦ ﻧﻮع ﻓﻠـﻨﺞ اﯾـﻦ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﻧﯿـﺎز ﺑـﻪ‬
‫ﺟﻮﺷﮑﺎري ﻧﺪارد و ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺑﺮاي ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺗﺎ ﻗﻄﺮ ‪ 1/2 -1‬اﯾﻨﭻ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
 ‫ﺷﮑﻞ ‪ :1-17‬ﻓﻠﻨﺞ رزوه اي‬

‫ﻓﻠﻨﺞ ﻣﻬﺎر ﮐﻨﻨﺪه )‪ :(Anchor flange‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﻓﻠﻨﺞ ﺷﺒﯿﻪ دو ﻓﻠﻨﺞ ﮔﺮدﻧﺪار ﺑﻪ ﻫـﻢ ﭼﺴـﺒﯿﺪه )ﯾﮑﭙﺎرﭼـﻪ(‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و از دو ﻃﺮف ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﺟﻮش ﺷﺪه و ﺑﺮاي ﻣﻬﺎر ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ از ﺣﺮﮐﺖ ﻃﻮﻟﯽ ﻧﺎﺷـﯽ از ﻓﺸـﺎر داﺧﻠـﯽ و اﺧـﺘﻼف‬
‫درﺟﻪ ﺣﺮارت و‪ ...‬ﺑﮑﺎر ﻣﯽ رود ﺗﺎ ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ و دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎ آﺳﯿﺒﯽ ﻧﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻠﻨﺞ ارﯾﻔﯿﺲ )‪ :(Orifice flange‬اﯾﻦ ﻓﻠﻨﺞ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از ﻧﻮع ﮔﺮدﻧﺪار ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ ﺻﻔﺤﻪ ﻫﺎي ارﯾﻔﯿﺲ و‬
‫ﻣﺘﻌﻠﻘﺎت ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ﺳﯿﺎﻻت ﮐﺎرﺑﺮد دارد و ﺑﺮ روي رﯾﻨﮓ اﺻﻠﯽ ﻓﻠﻨﺞ ﺳﻮراخ ﻫـﺎي رزوه‬
‫ﮐﺎري ﺷﺪه ﺷﻌﺎﻋﯽ ﺟﻬﺖ اﺗﺼﺎﻻت اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي و ﭘﯿﭻ ﻫﺎي اﺿﺎﻓﯽ ﮐﻪ ﮐﺎر ﺟﮏ اﺳﮑﺮو را اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ﺗﻌﺒﯿﻪ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﭻ ﻫﺎي ﺟﮏ اﺳﮑﺮو در ﻣﻮﻗﻊ ﺟﺪاﮐﺮدن ﻓﻠﻨﺞ ﺑﺮاي ﺑﺎزرﺳﯽ و ﯾﺎ ﺗﻌﻮﯾﺾ ارﯾﻔﯿﺲ ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻓﻠﻨﺞ ﻫﺎي ارﯾﻔﯿﺲ از ورﻗﻪ اي ﺑﺎ ﻣﺴﯿﺮ ﺑـﺎز ﯾﺎﺑﺴـﺘﻪ)‪ (Orifice plate‬ﮐـﻪ ﺑـﺮاي ﮐـﺎﻫﺶ ﻓﺸـﺎر و ﯾـﺎ‬
‫ﻣﺴﺪود ﮐﺮدن ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎرﺑﺮد دارد در اﻧﺪازه ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪:1-18‬ﻓﻠﻨﺞ ارﯾﻔﯿﺴﯽ‬

 ‫ﺷﮑﻞ ‪ :1-19‬اﺗﺼﺎل رﯾﺨﺘﮕﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪:1-20‬اﺗﺼﺎل ﭘﻮﺳﺘﻪ اي ﺣﻠﻘﻪ ﻫﺎي ﻧﺴﻮز‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :1-21‬اﺗﺼﺎل ﺑﺎ درزﺑﻨﺪ ﻓﺸﺎري‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :1-22‬اﺗﺼﺎل اﻧﺒﺴﺎﻃﯽ‬
 ‫ﻓﺼﻞ دوم‬

‫ﺷﯿﺮﻫﺎى ﺻﻨﻌﺘﻰ‬
 ‫ﺷﯿﺮﻫﺎى ﺻﻨﻌﺘﻰ‬
‫ﺷﯿﺮﻫﺎ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ وﺳﯿﻠﻪ ﮐﻨﺘﺮل ﺳﯿﺎﻻت ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت دﺳﺘﯽ ﯾﺎ ﻏﯿﺮ دﺳﺘﯽ ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺷﯿﺮ )ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻫﺮ ﮐﺪام ﺑﺮاي ﯾﮏ ﮐﺎر ﺧﺎص و ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺎص ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ( ﯾﮏ ﺷﯿﺮ ﮐﺎﺗﺎﻟﻮﮔﯽ ﺿﻤﯿﻤﻪ آن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺸﺎر و درﺟﻪ ﺣﺮارﺗﯽ ﮐﻪ ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫ﺗﺤﻤﻞ ﮐﻨﺪ و دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺳﺮوﯾﺲ آن ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ روي ﻫﺮ ﺷﯿﺮ ﯾﮏ ﭘﻼك وﺟﻮد دارد ﮐـﻪ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺷﯿﺮ را ﻣﯽﺗﻮان از روي آن ﺷﻨﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫وﻇﺎﯾﻒ اﺻﻠﻰ ﺷﯿﺮﻫﺎى ﺻﻨﻌﺘﻰ در ﻣﻮارد زﯾﺮ اﺳﺖ ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ - 1‬ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ ﮐﺮدن ﮐﺎﻣﻞ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﯾﻌﺎت و ﮔﺎزﻫﺎ‬
‫‪ - 2‬ﺗﻨﻈﯿﻢ و ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻘﺪار ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﯾﻊ ﯾﺎ ﮔﺎز در ﻟﻮﻟﻪ‬
‫‪ - 3‬ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﻘﺪار ﻓﺸﺎر ﻣﺎﯾﻌﺎت و ﮔﺎزﻫﺎ در دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ و اﯾﻤﻦ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻦ آﻧﻬﺎ‬
‫‪ - 4‬ﺟﻠﻮﮔﯿﺮى از ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻣﺎﯾﻌﺎت و ﮔﺎزﻫﺎى ﻋﺒﻮر ﮐﺮده ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﯾﻦ ﺷﯿﺮﻫﺎ در دو دﺳﺘﻪ ﮐﻠﻰ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ - 5‬آﻧﻬﺎﯾﻰ ﮐﻪ ﺑﺮاى ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ ﮐﺎﻣﻞ ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ) ‪(SHUT OFF VALVE‬‬
‫‪ - 6‬ﺷﯿﺮﻫﺎﯾﻰ ﮐﻪ ﺑﺮاى ﮐﻨﺘﺮل ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ دﺳﺘﻰ ﯾﺎ ﺧﻮدﮐﺎر ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪SHUT OFF VALVE‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ ) 2-1‬ﺷﯿﺮﻗﻄﻊ و وﺻﻞ(‬
 ‫‪ :1-2‬ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي اﺻﻠﯽ ﺷﯿﺮﻫﺎ‬
‫ﺷﯿﺮﻫﺎ داراي اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﺷﮑﻠﻬﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻫﺴﺘﻨﺪ وﻟﯽ ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ داراي ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي اﺻﻠﯽ ﯾﮑﺴﺎن ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -1‬ﺑﺪﻧﻪ )‪ -2 (BODY‬ﮐﻼﻫﮏ )ﺳﺮﭘﻮش( )‪ - 3(BONNET‬ﻣﺤﻮر )‪ -4 (STEM‬ﻣﺤﺮك )‪(ACTUATOR‬‬
‫‪ -5‬آب ﺑﻨﺪ )‪ -6 (PACKING‬ﻣﺘﻌﻠﻘﺎت ﺷﯿﺮ )‪ -7 (Trim‬ﺻﻔﺤﻪ )‪(DISK‬‬

‫‪ :1-1-2‬ﺑﺪﻧﻪ ﺷﯿﺮ‬
‫ﺑﺪﻧﻪ‪،‬ﮔﺎﻫﯽ اوﻗﺎت ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻧﯿﺰ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻣﺤﺪوده اوﻟﯿﻪ ﻗﺮاﮔﯿﺮي ﻓﺸﺎر ﺑﺮ روي ﯾﮏ ﺷﯿﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﻗﻄﻌﺎت دﯾﮕﺮ روي آن ﺳﻮار ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻻﯾﻦﻫﺎي ورودي و ﺧﺮوﺟﯽ ﺑﻪ ﺷﯿﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت‪ ،‬ﻓﻠﻨﺠﯽ‪ ،‬ﭘﯿﭽﯽ ﯾﺎ اﺗﺼﺎل ﺟﻮﺷﯽ‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪﻧﻪ ﺷﯿﺮ ﯾﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت رﯾﺨﺘﻪﮔﺮي ﺑﻮده و ﯾﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﻮرج و درﺷﮑﻞ ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﺗﻬﯿﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬از ﻧﻈﺮ‬
‫ﺗﺌﻮري‪ ،‬اﺷﮑﺎل ﮐﺮوي و اﺳﺘﻮاﻧﻪاي‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﯿﺶ ﺗﺮي در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﺸﺎر ﺳﯿﺎل ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺷﯿﺮ ﺑﺎز اﺳﺖ‪ ،‬دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ :2-1-2‬ﺳﺮﭘﻮش ﺷﯿﺮ‬
‫ﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪه ﺑﺪﻧﻪ ﺷﯿﺮ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳﺮﭘﻮش )ﮐﻼﻫﮏ( ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد در ﺑﻌﻀﯽ از ﻃﺮح ﻫﺎ ﺑﺪﻧﻪ ﺧﻮدش ﺑﻪ دو ﺗﮑﻪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﭘﯿﭻ ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ وﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫‪ :3-1-2‬ﻣﺤﻮر )‪(Stem‬‬
‫ﻣﺤﻮر ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﻣﺘﺤﺮك را ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ آن دﯾﺴﮏ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﻣﺤـﻮر از‬
‫اﺟﺰاي در ﻣﺤﺪوده ﻓﺸﺎر ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دو ﻧﻮع ﻣﺤﻮر ﺷﯿﺮ وﺟﻮد دارد ﯾﮑﯽ ﻣﺤﻮرﻫﺎي ﺑﺎﻻ روﻧﺪه و دﯾﮕﺮي ﻏﯿﺮ ﺑﺎﻻ روﻧـﺪه‪،‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺤﻮرﻫﺎي ﺑﺎﻻ روﻧﺪه‪ ،‬ﻣﺤﻮر در ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺎز ﺷﺪن ﺷﯿﺮ‪ ،‬در ﺑﺎﻻي ﺳﺮ ﻣﺤﺮك ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿـﺮد‪ .‬در ﻧـﻮع دﯾﮕـﺮ ﻣﺤـﻮر‪،‬‬
‫ﻣﺤﻮر ﺣﺮﮐﺘﯽ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻي ﺑﻪ ﻃﺮف ﺑﯿﺮون ﺷﯿﺮ ﻧﺪارد‪ ،‬در اﯾﻦ ﻣﺪل‪ ،‬دﯾﺴـﮏ ﺷـﯿﺮ رزوه داﺧﻠـﯽ ﺷـﺪه اﺳـﺖ و ﺑـﺎ‬
‫رزوهﻫﺎي ﻣﺤﻮر ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ :4-1-2‬ﻣﺤﺮك ﺷﯿﺮ‬
‫ﻣﺤﺮك وﺳﯿﻠﻪ ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﻣﺤﻮر و دﯾﺴﮏ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﯾﮏ ﻣﺤﻮر ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﯾﮏ ﭼﺮخ دﺳﺘﯽ )‪ (WHEEL‬ﯾﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت اﻫﺮم دﺳﺘﯽ‪ ،‬ﻋﻤﻠﮕﺮ ﺳﻮﻟﻮﻧﻮﺋﯿﺪي‪ ،‬ﻋﻤﻠﮕﺮ ﻧﯿﻮﻣﺎﺗﯿﮑﯽ ﯾﺎ ﻋﻤﻠﮕﺮ ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ :5-1-2‬آب ﺑﻨﺪي ﺷﯿﺮﻫﺎ‬

‫آب ﺑﻨﺪﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ از ﻣﻮاد اﻟﯿﺎﻓﯽ ﯾﺎ دﯾﮕﺮ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت آﻧﻬﺎ ﻧﻈﯿﺮ ﺗﻔﻠﻮن ﺗﻬﯿﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ آب ﺑﻨﺪﻫﺎي ﺷﯿﺮ ﻧﺸﺘﯽ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﻮرد ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻄﺮﺳﺎز اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ آب ﺑﻨﺪﻫﺎ ﺧﯿﻠﯽ زﯾﺎد ﺳﻔﺖ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﮐﻨﺪ ﺷﺪن ﺣﺮﮐﺖ ﺷﺪه و‬
‫اﻣﮑﺎن ﺻﺪﻣﻪ رﺳﺎﻧﺪن ﺑﻪ ﻣﺤﻮر ﻧﯿﺰ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
 ‫‪ :6-1-2‬ﻣﺘﻌﻠﻘﺎت ﺷﯿﺮ )‪(Trim‬‬
‫ﻗﻄﻌﺎت داﺧﻠﯽ ﺷﯿﺮ ﮐﻪ در ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﺳﯿﺎل ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺗﺮﯾﻢ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﺗﺮﯾﻢ ﺷﺎﻣﻞ ﯾﮏ دﯾﺴﮏ ‪ ،‬ﻧﺸﯿﻤﻨﮕﺎه‪ ،‬ﻣﺤﻮر و ﺑﻮﺷﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﻣﺤﻮر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺮﯾﻢ‪ ،‬ﺣﺮﮐﺎت ﭘﺎﯾﻪ‬
‫و اﺻﻠﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﺟﺮﯾﺎن را ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽﺳﺎزد‪.‬‬

‫‪ :7-1-2‬دﯾﺴﮏ‬
‫ﺑﺮاي ﯾﮏ ﺷﯿﺮ داراي ﮐﻼﻫﮏ‪ ،‬دﯾﺴﮏ ﻗﺴﻤﺖ اﺻﻠﯽ ﻣﺤﺪوده ﻓﺸﺎر ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دﯾﺴﮏ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﺟﺎزه ﻋﺒﻮر ﯾﺎ ﻋـﺪم‬
‫ﻋﺒﻮر ﺟﺮﯾﺎن ﺳﯿﺎل را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽ آورد‪ .‬اﮐﺜﺮ ﺷﯿﺮﻫﺎ ﺑﺮاﺳﺎس ﺷﮑﻞ و ﻃﺮاﺣﯽ ﻧﻮع دﯾﺴﮏ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ : 2-2‬اﺟﺰاي ﺗﺸﮑﯿﻞ دﻫﻨﺪه ﯾﮏ ﺷﯿﺮ‬

 ‫‪ :2-2‬اﻧﻮاع ﺷﯿﺮﻫﺎ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮐﺎرﺑﺮد ﺷﯿﺮﻫﺎ در ﻣﻮارد ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﺷﯿﺮﻫﺎى ﺻﻨﻌﺘﻰ ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻋﺒﺎرتاﻧﺪ از‪:‬‬
‫‪ - 1‬ﺷﯿﺮﻫﺎى ﺳﻮزﻧﻰ )‪(NEEDLE VALVES‬‬
‫‪ - 2‬ﺷﯿﺮﻫﺎى ﺳﻤﺎورى)‪(PLUG COCKS OR COCK VALVES‬‬
‫‪ - 3‬ﺷﯿﺮﻫﺎى ﮐﺮوى ﯾﺎ ﺳﺎﭼﻤﻪاى )‪(GLOBE VALVES‬‬
‫‪ - 4‬ﺷﯿﺮﻫﺎى ﮐﺸﻮﯾﻰ ﯾﺎ دروازهاى )‪(GATE VALVES‬‬
‫‪ - 5‬ﺷﯿﺮﻫﺎى دﯾﺎﻓﺮاﮔﻤﻰ )‪(DIAPHRAGM VALVES‬‬
‫‪ - 6‬ﺷﯿﺮﻫﺎى ﯾﮑﻄﺮﻓﻪ )‪(CHECK VALVES‬‬
‫‪ - 7‬ﺷﯿﺮﻫﺎى ﭘﺮواﻧﻪاى )‪(BUTTERFLY VALVES‬‬
‫‪ - 8‬ﺷﯿﺮﻫﺎى اﻃﻤﯿﻨﺎن )‪(SAFETY OR RELIEF VALVES‬‬
‫‪ - 9‬ﺷﯿﺮﻫﺎى ﮐﻨﺘﺮل )‪(CONTROL VALVES‬‬

‫‪ :1-2-2‬ﺷﯿﺮﻫﺎى ﺳﻮزﻧﻰ‬
‫ﺷﯿﺮ ﺳﻮزﻧﻰ ﺟﺎﺋﻰ ﺑﮑﺎر ﻣﻰرود ﮐﻪ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺑﺴﯿﺎر دﻗﯿﻖ ﻻزم اﺳﺖ)ﺷﮑﻞ ‪ .(2-2‬اﯾﻦ ﺷﯿﺮ در اﻧﺪازهﻫﺎى ﮐﻮﭼﮏ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد و داراى ﯾﮏ ﭘﻼك ﻣﺨﻠﻮﻃﻰ ﺷﺒﯿﻪ ﺳﻮزن ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﮐﺎﻣﻼً در ﻧﺸﯿﻤﻨﮕﺎه ﺧﻮد ﺟﺎ ﻣﻰﮔﯿﺮد )ﺷﮑﻞ‬
‫‪ .(2-3‬اﯾﻦ ﺷﯿﺮﻫﺎ از ﻟﺤﺎظ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻰ و ﻃﺮز ﮐﺎر ﺟﺰو ﺧﺎﻧﻮاده ﺷﯿﺮﻫﺎى ﮐﺮوى ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻗﻄﺮ ﺷﯿﺮﻫﺎى‬
‫ﺳﻮزﻧﻰ ﻣﻌﻤﻮﻻً از ‪ 2‬اﯾﻨﭻ ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﻰﮐﻨﺪ‪ .‬از ﮐﺎرﺑﺮد آﻧﻬﺎﻣﻰ ﺗﻮان ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده آﻧﻬﺎ در ﻣﺨﺎزن ﻣﺤﺘﻮى ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺮاى ﺗﻌﯿﻦ‬
‫ﺳﻄﺢ ﻣﺎﯾﻊ داﺧﻞ ﻣﺨﺰن اﺷﺎره ﮐﺮد‪ .‬در آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﻬﺎ و وﺳﺎﯾﻞ اﺑﺰار دﻗﯿﻖ ﻧﯿﺰ ﮐﺎرﺑﺮد آﻧﻬﺎ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :2-3‬ﺷﯿﺮﻫﺎي ﺳﻮزﻧﯽ‬

 ‫ﺷﮑﻞ ‪ :2-4‬اﺟﺰاي ﺷﯿﺮ ﺳﻮزﻧﯽ‬

‫‪ :2-2-2‬ﺷﯿﺮﻫﺎى ﺳﻤﺎورى‬
‫ﺳﺎده ﺗﺮﯾﻦ و ﻗﺪﯾﻤﻰﺗﺮﯾﻦ ﺷﯿﺮﻫﺎ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﻰدﻫﺪ )ﺷﮑﻞ ‪ ،(2-5‬ﺑﺮاى ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ ﮐﺮدن ﮐﺎﻣﻞ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮد‪ .‬ﻣﻮﻗﻌﻰ ﮐﻪ ﺷﯿﺮ ﮐﺎﻣﻼً ﺑﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎﯾﻊ در ﺧﻂ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺪون ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻣﺎﻧﻊ دار ﻣﺠﺮاﺋﻰ ﺑﻪ‬
‫اﻧﺪازه ﻟﻮﻟﻪ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ آن ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻰﮐﻨﺪ ﻟﺬا اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﮐﻢ و در ﺣﺪ ﺷﯿﺮ ﮐﺸﻮﯾﻰ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﻄﺢ اﺻﻄﮑﺎك ﺑﯿﻦ‬
‫درﯾﭽﻪ ﭘﻼگ و ﺑﺪﻧﻪ زﯾﺎد اﺳﺖ و ﮐﺎر ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺮدن ﺷﯿﺮ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً در ﺷﯿﺮﻫﺎى ﺑﺰرگ ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺼﻮﺻﯿﺖ‬
‫ﻣﻬﻢ دﯾﮕﺮ ﺷﯿﺮﻫﺎى ﺳﻤﺎورى اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻰﺗﻮان آﻧﺮا ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭼﻨﺪ درﯾﭽﻪاى ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﺷﯿﺮﻫﺎى ﺳﻪ راﻫﻪ و ﭼﻬﺎر راﻫﻪ در ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻌﻤﻮل ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﯿﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﺎى دو‪ ،‬ﺳﻪ ﯾﺎ ﺣﺘﻰ ﭼﻬﺎر ﺷﯿﺮ‬
‫ﯾﮏ درﯾﭽﻪاى اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :2-5‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺷﯿﺮ ﺳﻤﺎوري‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :2-6‬اﺟﺰاي ﯾﮏ ﺷﯿﺮ ﺳﻤﺎوري‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :2-7‬ﺷﯿﺮ ﺳﻤﺎوري‬

 ‫ﺷﮑﻞ ‪ :2-8‬ﺷﯿﺮ ﺳﻤﺎوري‬
‫در ﺑﺮﺧﻰ از اﯾﻦ ﺷﯿﺮﻫﺎ ﻣﺎده روان ﮐﻨﻨﺪهاى ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ داﺧﻞ ﺷﯿﺮ ﺗﺰرﯾﻖ ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ آبﺑﻨﺪى ﺷﯿﺮ‬
‫ﮐﻤﮏ ﻣﻰﮐﻨﺪ و ﺗﺎ ﺣﺪودى از ﻧﻔﻮذ ﻣﻮاد داﺧﻞ ﺷﯿﺮ ﺑﻪ اﻃﺮاف درﯾﭽﻪ و راه ﭘﯿﺪا ﮐﺮدن ﺑﻪ ﺑﯿﺮون از اﻃﺮاف دﺳﺘﻪ ﺷﯿﺮ‪،‬‬
‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮى ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻓﻰ ﻋﻤﻞ روﻏﻦ ﮐﺎرى اﺻﻄﮑﺎك ﺑﯿﻦ ﺳﻄﻮح ﭼﺮﺧﻨﺪه را ﮐﻢ ﮐﺮده و ﺳﺎﯾﯿﺪﮔﻰ ﺑﯿﻦ اﯾﻦ‬
‫ﺳﻄﻮح را در ﻣﻮﻗﻊ ﭼﺮﺧﺶ ﮐﻢ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ وﺟﻮد ﮔﺮﯾﺲ ﯾﺎ روﻏﻦ در ﺑﻌﻀﻰ ﻣﻮارد اﯾﺠﺎد اﺷﮑﺎل‬
‫ﻣﻰﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻰﺑﺎﯾﺴﺖ از ﻧﻮع ﺳﺎده آن ﺑﺪون ﺳﯿﺴﺘﻢ رواﻧﮑﺎرى اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ﺟﺎﻟﺐ دﯾﮕﺮ در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﯾﻦ ﺷﯿﺮﻫﺎ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ وﺟﻮه ﭘﻼگ ﺧﯿﻠﻰ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﻣﻮازى ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﻼگ‬
‫ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻰ در ﺑﺪﻧﻪ ﺳﻔﺖ ﺷﺪه و ﭼﺮﺧﯿﺪن آن ﻣﺸﮑﻞ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﯿﻨﻄﻮر اﮔﺮ وﺟﻮه ﭘﻼگ ﺧﯿﻠﻰ ﻣﺨﺮوﻃﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻧﯿﺮوى ﻧﺎﺷﻰ از ﻓﺸﺎر ﺧﻂ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺑﯿﺮون راﻧﺪن ﭘﻼگ از ﺟﺎﯾﺶ را ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺎدﮔﻰ و ﺳﺮﻋﺖ ﻋﻤﻞ و اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺎ ‪ 90‬درﺟﻪ ﮔﺮدش‪ ،‬دﺳﺘﻪ ﺷﯿﺮ ﺑﺎز ﯾﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺰاﯾﺎى اﺳﺎﺳﻰ ﺷﯿﺮ ﭘﻼگ‬
‫ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﯿﺮﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺟﺎى ﮐﻤﻰ ﺑﺮاى ﻧﺼﺐ اﺷﻐﺎل ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﻮع روﻏﻦ ﮐﺎرى ﺷﺪه ﺑﺮاى آب‪ ،‬ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ﺑﮑﺎر‬
‫ﻣﯿﺮود و داراى ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ ﻓﺸﺎر ‪ 5000 Psi‬و ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ درﺟﻪ ﺣﺮارت ‪ 600‬درﺟﻪ ﻓﺎرﻧﻬﺎﯾﺖ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻧﺪازهﻫﺎى‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ آن ‪ 14‬ﺗﺎ ‪ 16‬اﯾﻨﭻ و ﻓﺸﺎر ‪ 720Psi‬و ‪ 4500psi‬ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﯿﺮ ﺳﺎﭼﻤﻪاى )‪ (BALL VALVE‬از ﺟﻬﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﺒﯿﻪ ﺷﯿﺮ ﺳﻤﺎورى اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ اﺧﺘﻼف ﮐﻪ ﻣﺴﺪود‬
‫ﮐﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﺟﺎى ﺷﮑﻞ ﻣﺨﺮوﻃﻰ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﮐﺮوى ﯾﺎ ﺳﺎﭼﻤﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎدﮔﻰ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬آب ﺑﻨﺪى‬
‫ﺧﻮب و ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺮدن‪ ،‬آﻧﺮا ﺑﺮاى ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺎزﻫﺎ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻰﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫‪ :3-2-2‬ﺷﯿﺮﻫﺎى ﮐﺮوى‬
‫در اﯾﻦ ﺷﯿﺮﻫﺎ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﯾﮏ دﯾﺴﮏ ﮐﻪ روى ﯾﮏ ارﯾﻔﯿﺲ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮد ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ارﯾﻔﯿﺲ‬
‫ﻋﻤﻮد ﺑﺮ ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن در ﺑﺪﻧﻪ ﺷﯿﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﻣﺎﯾﻊ از ﻧﻘﻄﻪ ورود ﺑﻪ ﺷﯿﺮ ﺗﺎ ﺧﺮوج از آن ‪ 180‬درﺟﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫ﺟﻬﺖ ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺟﻬﺖ در ﺟﺮﯾﺎن ﺗﻼﻃﻢ اﯾﺠﺎد ﻣﻰﮐﻨﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻰ ﻣﺴﯿﺮ ﺳﯿﺎل‪ ،‬ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺮدن ﺷﯿﺮ ﺧﯿﻠﻰ ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در ﺷﯿﺮ ﮐﺮوى ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﻗﻄﻊ اﺗﺼﺎل‬
‫دﯾﺴﮏ و ﻧﺸﯿﻤﻨﮕﺎه )‪ ،(SEAT‬ﺳﯿﺎل ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻰﯾﺎﺑﺪ و دﺑﻰ ﺧﺮوج ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد دور دﺳﺘﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪،‬ﻟﺬا ﻣﯿﺘﻮان‬
‫از آن ﺑﺮاى ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺷﯿﺮﻫﺎ ﻓﺮﺳﻮدﮔﻰ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺻﻄﮑﺎك ﺧﯿﻠﻰ ﮐﻤﺘﺮ از ﺷﯿﺮ ﮐﺸﻮﯾﻰ‬
‫اﺳﺖ و اﯾﻦ ﺳﺎﯾﯿﺪﮔﻰ در ﻗﺴﻤﺖ دﯾﺴﮏ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ اﺳﺖ‪ ).‬ﺷﮑﻞ ‪( 2-9‬‬

‫دﯾﺴﮑﻬﺎى ﺷﯿﺮ ﮐﺮوى ﺑﻪ اﺷﮑﺎل ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﺨﺮوﻃﯽ آن ﻣﻌﻤﻮﻟﺘﺮ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬رﯾﻨﮓ‬
‫ﻧﺸﯿﻤﻨﮕﺎه ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﺨﺮوط ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ دﯾﺴﮏ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ از دﯾﺴﮑﻬﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ از دو ﺟﻨﺲ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت دﯾﺴﮏ را دﯾﺴﮏ ﺗﺮﮐﯿﺒﻰ )‪ (COMPOSITION DISC‬ﻣﻰﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫وﻗﺘﻰ ﮐﻪ ﺷﯿﺮ ﮐﺎﻣﻼً ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﻠﻘﻪ ﻧﺸﯿﻤﻨﮕﺎه ﺑﺎ ﻗﺴﻤﺖ ﻧﺮم دﯾﺴﮏ ﺗﻤﺎس ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﺻﻮرت وﺟﻮد‬
‫اﺟﺴﺎم ﺧﺎرﺟﻰ در ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺬرﻧﺪه از ﺷﯿﺮ ﻧﯿﺰ اﻣﮑﺎن آبﺑﻨﺪى آن وﺟﻮد دارد‪ .‬در دﯾﺴﮑﻬﺎى ﺗﻤﺎﻣﺎً ﻓﻠﺰى‬
‫)‪ (METALLIC DISC‬اﻣﮑﺎن آب ﺑﻨﺪى ﮐﺎﻣﻞ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫در ﻧﻮع دﯾﮕﺮى از اﯾﻦ ﺷﯿﺮﻫﺎ‪ ،‬ورودى و ﺧﺮوﺟﻰ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ زاوﯾﻪ ‪ 90‬درﺟﻪ ﻣﻰﺳﺎزﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻌﻨﻮان ﺷﯿﺮﻫﺎى‬
‫زاوﯾﻪاى )‪ (ANGLE VALVE‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻧﻮع ﺷﯿﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺟﻬﺖ ﺳﯿﺎل ﮐﻤﺘﺮ از ﺷﯿﺮ ﮐﺮوى‬
‫ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﻼﻃﻢ ﺳﯿﺎل در ﺷﯿﺮ ﮐﺮوى زاوﯾﻪاى ﮐﻤﺘﺮ از ﺷﯿﺮ ﮐﺮوى ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬در دﺳﺘﻪ دﯾﮕﺮى‪،‬‬
‫ﻣﺤﻮر ﺳﺎﻗﻪ ﺷﯿﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺪﻧﻪ ﺑﻄﻮر ﮐﺞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﮐﻪ ﺑﻌﻨﻮان ﺷﯿﺮ ﺧﻤﯿﺪه )‪ (OBLIQUE TYPE‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :2-9‬ﻧﻤﺎﯾﯽ از ﯾﮏ ﺷﯿﺮ ﮐﺮوي‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :2-10‬ﻧﻤﺎﯾﯽ از ﯾﮏ ﺷﯿﺮ ﮐﺮوي در ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :2-11‬اﺟﺰاي ﯾﮏ ﺷﯿﺮ ﮐﺮوي‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :2-12‬ﺷﯿﺮ ﮐﺮوي‬

 ‫ﺷﮑﻞ ‪ :2-13‬ﺷﯿﺮ زاوﯾﻪاي‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :2-14‬ﺷﯿﺮﻫﺎي ﺧﻤﯿﺪه‬

‫‪ :4-2-2‬ﺷﯿﺮﻫﺎي ﮐﺸﻮﯾﻰ‬
‫اﯾﻦ ﺷﯿﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﻣﺤﻠﻬﺎﯾﻰ ﺑﮑﺎر ﻣﻰرود ﮐﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺟﺮﯾﺎن ﺳﯿﺎل را ﺑﻄﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺴﺘﻪ ﯾﺎ ﺑﺎز ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ ﺷﯿﺮ ﮐﺎﻣﻼً ﺑﺎز اﺳﺖ ﮐﺸﻮ ﮐﺎﻣﻼً ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﻫﺪاﯾﺖ ﺷﺪه و از ﻣﺴﯿﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﺳﯿﻞ ﺧﺎرج ﮔﺮدﯾﺪه و در ﻧﺘﯿﺠﻪ‬
‫ﻫﯿﭽﮕﻮﻧﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺘﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﺒﻮر ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺪارد‪ ،‬ﻟﺬا در اﯾﻦ ﺷﯿﺮﻫﺎ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﮐﻢ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻗﺘﻰ ﺷﯿﺮ ﮐﺸﻮﯾﻰ در‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﻧﯿﻤﻪ ﺑﺎز ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ ،‬ﮐﺸﻮ و ﻧﺸﯿﻤﻨﮕﺎه ﺑﺸﺪت ﺗﺤﺖ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر در اﺛﺮ ﮐﻢ ﺷﺪن ﺳﻄﺢ ﻋﺒﻮر ﺟﺮﯾﺎن و ﺳﺎﯾﯿﺪﮔﻰ‬
‫ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻰﺷﻮد ﺷﯿﺮ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻰ ﺑﺴﺘﻪ ﻧﺸﻮد‪ .‬در ﺷﯿﺮﻫﺎى ﮐﺸﻮﯾﻰ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﮐﺸﻮ و‬
‫ﻧﺸﯿﻤﻨﮕﺎه ﻃﻮرى ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ راﺣﺘﻰ و ﺳﺮﯾﻊ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻮﯾﺾ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺷﮑﻠﻬﺎي ‪ 2-15‬و ‪ 2-16‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﺷﯿﺮ‬
‫را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :2-15‬ﻧﻤﺎﯾﯽ از ﯾﮏ ﺷﯿﺮ ﮐﺸﻮﯾﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :2-16‬اﺟﺰاي ﯾﮏ ﺷﯿﺮ ﮐﺸﻮﯾﯽ‬

‫ﺷﯿﺮ ﮐﺸﻮﯾﻰ ﺳﺎﻗﻪ ﻣﺘﺤﺮك )‪ :(RISING STEM GATE VALVE‬اﻧﺘﻬﺎى ﺳﺎﻗﻪ ﺑﺎ ﮐﺸﻮى ﺷﯿﺮ‬
‫ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻄﻮرﯾﮑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﮔﺮدش ﻓﻠﮑﻪ‪ ،‬ﮐﺸﻮى ﺷﯿﺮ ﻫﻤﺮاه ﺳﺎﻗﻪ ﺑﻪ ﻃﺮف ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻰﮐﻨﺪ و‬
‫در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﻮﻗﻌﻰ ﮐﻪ ﺷﯿﺮ در ﺣﺎﻟﺖ ﮐﺎﻣﻼً ﺑﺎز ﺑﺎﺷﺪ ﺳﺎﻗﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻃﻮل ﮐﺸﻮ از ﺳﺮﭘﻮش )‪ (BONNET‬ﺷﯿﺮ ﺑﺎﻻﺗﺮ و‬
‫ﺑﯿﺮون ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻰﺗﻮان ﺑﺎ ﯾﮏ ﻧﮕﺎه ﻓﻬﻤﯿﺪ ﮐﻪ ﺷﯿﺮ ﺑﺎز ﯾﺎ ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺿﻤﻨﺎً ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﯿﺮون آﻣﺪن ﺳﺎﻗﻪ‬
‫اﺣﺘﯿﺎج ﺑﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﺣﻔﺎﻇﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺿﺮﺑﻪ ﺧﻮردن و ﻏﯿﺮه وﺟﻮد دارد‪ ) .‬ﺷﮑﻞ ‪( 2-18‬‬
‫ﻓﺸﺎر ﺟﺮﯾﺎن ﺳﯿﺎل روى دروازه ﯾﮏ ﻓﺎﮐﺘﻮر ﮐﻨﺘﺮل ﺷﺪه در ﺷﯿﺮﻫﺎى ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد‬
‫اﺷﮑﺎل در ﺑﺎز ﮐﺮدن دﺳﺘﻰ اﯾﻦ ﺷﯿﺮﻫﺎ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻮاردى ﺷﯿﺮﻫﺎى ﮐﺸﻮﯾﻰ ﺑﻬﻤﺮاه آن ﯾﮏ ﻣﺴﯿﺮ ﮐﻨﺎر ﮔﺬر‬
‫ﮐﻮﭼﮏ ﮐﻪ اﺟﺎزه ﻣﻰدﻫﺪ ﻓﺸﺎر روى دو ﻃﺮف ﮐﺸﻮ ﻗﺒﻞ از ﺑﺎز ﮐﺮدن ﺷﯿﺮ اﺻﻠﻰ ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻧﻮع دﯾﮕﺮى از ﺷﯿﺮﻫﺎ ﮐﺸﻮﯾﻰ ﺳﺎﻗﻪ ﻣﺘﺤﺮك ﻓﻠﮑﻪ و ﺳﺎﻗﻪ در ﻗﺴﻤﺖ ﺧﺎرﺟﻰ ﺑﺎ ﻧﺼﺐ ﯾﮏ دﺳﺘﮕﺎه‬
‫ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪه ) ‪ (YOKE‬ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺷﯿﺮﻫﺎى )‪(OUTSIDE SCREW & YOKE) (OS/Y‬‬
‫ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻧﻮع ﺷﯿﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺑﯿﺮون ﺑﻮدن ﻗﺴﻤﺖ رزوهاى ﺳﺎﻗﻪ از ﺑﺪﻧﻪ ﺷﯿﺮ ﮐﻤﺘﺮ در ﻣﻌﺮض ﺧﻮردﮔﻰ‬
‫ﻣﻮاد ﺟﺎرى در ﺷﯿﺮ ﺑﻮده وﻟﻰ از ﻃﺮﻓﻰ ﮔﺮد و ﺧﺎك و دﯾﮕﺮ ذرات ﻣﻌﻠﻖ در ﻫﻮا روى رزوهﻫﺎى ﺷﯿﺮ ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﺑﺎز و‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺮدن ﺷﯿﺮ را ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻞ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻰﺳﺎزد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :2-17‬ﺷﯿﺮ ﮐﺸﻮﯾﯽ ﺳﺎﻗﻪ ﻣﺘﺤﺮك‬

‫ﺷﯿﺮ ﮐﺸﻮﯾﻰ ﺳﺎﻗﻪ ﺛﺎﺑﺖ )‪ :(NON RISING STEM GATE VALVE‬در اﯾﻦ ﺷﯿﺮﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺎﻗﻪ در‬
‫ﻣﺤﻠﻰ در داﺧﻞ ﺳﺮ ﭘﻮش ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻰ ﮐﻪ ﻓﻠﮑﻪ ﻣﻰﭼﺮﺧﺪ ﺳﺎﻗﻪ‬
‫ﻧﯿﺰ ﻣﻰﭼﺮﺧﺪ و ﭼﻮن ﮐﺸﻮ ﮐﺎر ﯾﮏ ﻣﻬﺮه روى ﭘﯿﭽﻬﺎى ﺳﺎﻗﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﺪ ﻟﺬا ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﮔﺮدش ﺳﺎﻗﻪ ﺑﺎﻻ ﯾﺎ ﭘﺎﯾﯿﻦ‬
‫ﻣﻰرود و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺷﯿﺮ ﺑﺎز ﯾﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﻧﻮع ﺷﯿﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﯾﻨﮑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﭘﯿﭻ دار ﺑﺎ ﻣﻮاد داﺧﻞ ﺷﯿﺮ‬
‫ﺗﻤﺎس دارد و در ﻣﻌﺮض ﺣﻤﻠﻪ ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﻰ و رﺳﻮﺑﺎت ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮد آﻧﺮا روى ﺟﺮﯾﺎن ﺳﯿﺎﻻت ﺧﻮرﻧﺪه ﻗﺮار ﻧﻤﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬از‬
‫ﻃﺮﻓﻰ ﭼﻮن ﻗﺴﻤﺖ ﭘﯿﭻ دار داﺧﻞ ﺑﺪﻧﻪ ﺷﯿﺮ ﻗﺮار دارد ﺿﺮﺑﻪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ دﯾﺪ‪) .‬ﺷﮑﻞ ‪(2-19‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :2-18‬ﺷﯿﺮ ﮐﺸﻮﯾﯽ ﺳﺎﻗﻪ ﺛﺎﺑﺖ‬

‫ﺷﯿﺮ ﮐﺸﻮﯾﻰ ﻧﻮع )‪ : J GATE VALVE( J‬ﻣﮑﺎﻧﯿﺰم ﻋﻤﻠﮑﺮد اﯾﻦ ﻧﻮع ﺷﯿﺮ ﺑﺎ ﺷﯿﺮ ﮐﺸﻮﯾﻰ ﯾﮑﻰ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻓﻘﻂ در ﻣﺮﮐﺰ ﮐﺸﻮ ﻣﻨﻔﺬى داﯾﺮوى ﺑﺎ اﻧﺪازه ورودى و ﺧﺮوﺟﻰ ﺷﯿﺮ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه و در زﻣﺎن ﭘﺎﯾﯿﻦ آﻣﺪن ﮐﺸﻮ ﺑﺎ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ اﯾﻦ ﻣﻨﻔﺬ ﺟﻠﻮى ﺟﺮﯾﺎن‪ ،‬ﺷﯿﺮ ﺑﺎز ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﯿﺮﻫﺎ ﺑﺮاى اﺳﺘﻔﺎده در ﺷﺮاﯾﻂ ‪ 10000‬و ‪ 15000‬و‬
‫‪ 20000‬ﭘﻮﻧﺪ ﺑﺮ اﯾﻨﭻ ﻣﺮﺑﻊ )‪ (Psi‬ﻃﺮاﺣﻰ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﯿﺮ ﮐﺸﻮﯾﻰ از ﻧﻮع ﺻﻔﺤﺎت ﻣﻮازى ) ‪ :( PARALLEL DISC AND WEDGES‬ﻧﻮع دﯾﮕﺮى‬
‫از ﺷﯿﺮﻫﺎى ﮐﺸﻮﯾﻰ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﮐﻪ داراى دو ﺻﻔﺤﻪ ﻓﻠﺰى ﺑﻨﺎم دﯾﺴﮏ ﺑﻮده و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ داراى دو ﮐﺸﻮي ﮔﻮهاى‬
‫ﺷﮑﻞ ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻨﺎم ﮔﺮه ﻓﻮﻗﺎﻧﻰ و ﮔﺮه ﺗﺤﺘﺎﻧﻰ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪) .‬ﺷﮑﻞ ‪( 2-19‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﺷﯿﺮ ﻣﺬﮐﻮر‪ ،‬ﺻﻔﺤﺎت ﻣﻮازى ﺑﯿﻦ دو ﻧﺸﯿﻤﻨﮕﺎه ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮد‪ .‬زﻣﺎﻧﻰ ﮐﻪ ﮔﻮه ﺗﺤﺘﺎﻧﻰ‬
‫ﺑﻪ اﻧﺘﻬﺎى ﻣﺴﯿﺮ ﺧﻮد ﺑﺮﺳﺪ ﺣﺮﮐﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺳﺎﻗﻪ ﺑﻪ ﻃﺮف ﭘﺎﯾﯿﻦ‪ ،‬ﺻﻔﺤﺎت دﯾﺴﮑﻰ را ﺑﻪ ﻃﺮف ﺧﺎرج راﻧﺪه و ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﻓﺸﺎر آوردن روى رﯾﻨﮓ ﻧﺸﯿﻤﻨﮕﺎه ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬ﻟﺬا اﯾﻦ ﻧﻮع ﺷﯿﺮﻫﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ آب ﺑﻨﺪى ﮐﺎﻣﻞ را ﻣﻤﮑﻦ ﺳﺎزد‪ .‬ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺎﻻ‬
‫و ﭘﺎﯾﯿﻦ رﻓﺘﻦ ﮔﻮهﻫﺎ ﻣﻮﺟﺐ آزاد ﺷﺪن دﯾﺴﮑﻬﺎ و ﺣﺮﮐﺖ دوراﻧﻰ آﻧﻬﺎ ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ اﯾﺠﺎد ﺳﺎﯾﯿﺪﮔﻰ زﯾﺎدﺗﺮى ﻣﻰﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺿﻤﻨﺎً ﺑﺎ اوﻟﯿﻦ ﮔﺮدش ﻓﻠﮑﻪ دﺳﺘﻰ در ﺟﻬﺖ ﺑﺎز ﮐﺮدن ﺷﯿﺮ‪ ،‬ﮔﻮه ﺗﺤﺘﺎﻧﻰ از ﻓﺸﺎر ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ آزاد ﻣﻰﮔﺮدد‪).‬ﺷﮑﻞ ‪(2-20‬‬
‫ﺷﯿﺮ ﮐﺸﻮﯾﻰ از ﻧﻮع ﺻﻔﺤﺎت ﻣﻮازى ﺑﺮاى ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎى ﺧﺎﻟﺺ و ﺗﻤﯿﺰ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﻰرود‪ .‬در ﻏﯿﺮ اﯾﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﻣﻮاد‬
‫ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻮﺟﺐ ﮔﯿﺮ ﮐﺮدن ﮐﺸﻮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﯿﺮﻫﺎ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اﻓﻘﻰ در ﺧﻄﻮط ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻰ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺼﻮرت ﻋﻤﻮدى ﮐﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد ﺑﻪ ﻋﻠﺖ وﺟﻮد ﮔﻮهﻫﺎ ﺑﺪ ﮐﺎر ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪ .‬دو ﻧﻮع دﯾﮕﺮ از ﺷﯿﺮ ﮐﺸﻮﯾﻰ ﻧﯿﺰ در‬
‫ﺻﻨﻌﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺷﯿﺮ ﮐﺸﻮﯾﻰ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ ﮐﻪ ﻃﻮرى ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺻﻮرت اﯾﺠﺎد ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﻰ در‬
‫ﺑﺪﻧﻪ ﺷﯿﺮ‪ ،‬ﻓﺸﺎر روى ﮐﺸﻮ وارد ﻧﻤﻰﺷﻮد و ﮐﻨﺎرهﻫﺎى ﺧﺎرﺟﻰ در اﺛﺮ اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﯾﺮ ﺑﻮدن‪ ،‬آﻧﺮا ﻣﺴﺘﻬﻠﮏ ﻧﻤﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﺷﯿﺮﻫﺎ در دﻣﺎ و ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻮع دﯾﮕﺮ ﺷﯿﺮ ﮐﺸﻮﯾﻰ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﯿﺮ درﯾﭽﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاى‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻘﺎدﯾﺮ زﯾﺎد آب ﯾﺎ ﻓﺎﺿﻼب ﺑﮑﺎر ﻣﻰرود‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :2-19‬ﺷﯿﺮﮐﺸﻮﯾﯽ از ﻧﻮع ﺻﻔﺤﺎت ﻣﻮازي‬

 ‫ﺷﮑﻞ ‪ :2-20‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺷﯿﺮﻫﺎي ﮐﺸﻮﯾﯽ از ﻧﻮع ﺻﻔﺤﺎت ﻣﻮازي‬

‫‪ :5-2-2‬ﺷﯿﺮﻫﺎي دﯾﺎﻓﺮاﮔﻤﻰ‬
‫ﺷﯿﺮ دﯾﺎﻓﺮاﮔﻤﻰ داراى ﯾﮏ دﯾﺎﻓﺮاﮔﻢ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻌﻄﺎف اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻻﺳﺘﯿﮏ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺷﺪه ﯾﺎ ﺟﻨﺲ ﻗﺎﺑﻞ ارﺗﺠﺎع‬
‫دﯾﮕﺮى ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬دﯾﺎﻓﺮاﮔﻢ ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺖ دﺳﺘﻪ ﺷﯿﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺠﺮاى ﻋﺒﻮر ﺳﯿﺎل را ﮐﻢ و زﯾﺎد و در‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﻘﺪار ﺳﯿﺎل را ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻰﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬دﯾﺎﻓﺮاﮔﻢ ﺑﻄﻮر ﻣﺤﮑﻢ روى ﺑﺮآﻣﺪﮔﻰ )‪ (WEIR‬ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺷﯿﺮ‬
‫ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮد‪ .‬در ﺗﻨﻮع دﯾﮕﺮى از اﯾﻦ ﺷﯿﺮﻫﺎ اﯾﻦ ﺑﺮآﻣﺪﮔﻰ وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﻗﻄﺮ داﺧﻠﻰ آن ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻗﻄﺮ داﺧﻠﻰ‬
‫ﻟﻮﻟﻪ اﺳﺖ‪ .‬دﯾﺎﻓﺮاﮔﻢ ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺬرﻧﺪه از ﺷﯿﺮ را از ﻗﺴﻤﺖ ﺳﺮ ﭘﻮش )‪ (BONNET‬ﺷﯿﺮ ﺟﺪا ﻣﻰﮐﻨﺪ ﻟﺬا اﺣﺘﯿﺎج ﺑﻪ‬
‫وﺳﺎﯾﻞ آبﺑﻨﺪى )ﭘﮑﯿﻨﮓ( ﻧﺪارد و از ﻃﺮﻓﻰ روﻏﻨﮑﺎرى ﻗﺴﻤﺘﻬﺎى ﻣﺘﺤﺮك ﺷﯿﺮ ﻣﻮﺟﺐ آﻟﻮدﮔﻰ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫)ﺷﮑﻞ ‪(2-21‬‬
‫از ﺷﯿﺮﻫﺎى دﯾﺎﻓﺮاﮔﻤﻰ ﺑﺮاى ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎى ﺧﻮرﻧﺪه و دوﻏﺎﺑﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺷﯿﺮﻫﺎ در ﻓﺸﺎر ﭘﺎﯾﯿﻦ و درﺟﻪ‬
‫ﺣﺮارت ﮐﻢ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻧﻪ ﺷﯿﺮ از ﭼﺪن‪ ،‬ﻓﻮﻻد ﺿﺪ زﻧﮓ ﯾﺎ آﻟﯿﺎژﻫﺎى ﻣﻘﺎوم در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻮرﻧﺪﮔﻰ ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد و در ﺑﻌﻀﻰ ﻣﻮارد ﺑﺎ ﻣﻮاد ﻣﻘﺎوم در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻮردﮔﻰ ﭘﻮﺷﺶ داده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺷﯿﺮ در اﻧﺪازهﻫﺎى ‪ 18‬ﺗﺎ ‪24‬‬
‫اﯾﻨﭻ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫ﺷﮑﻞ ‪ :2-21‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺷﯿﺮ دﯾﺎﻓﺮاﮔﻤﯽ‬

‫‪ :6-2-2‬ﺷﯿﺮﻫﺎى ﯾﮏ ﻃﺮﻓﻪ‬
‫اﯾﻦ ﺷﯿﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻠﻮﮔﯿﺮى از ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﮑﺎر ﻣﻰرود‪ .‬ﻋﻤﻞ اﯾﻦ ﺷﯿﺮﻫﺎ اﺗﻮﻣﺎﺗﯿﮏ اﺳﺖ ﯾﻌﻨﻰ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ‬
‫ﻓﺸﺎر ﺳﯿﺎل در ﺣﺎل ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎز ﺷﺪه و ﺑﺎ ﮐﻢ ﺷﺪن ﻓﺸﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﻧﯿﺮوى وزن و ﻓﺸﺎر ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻰ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ .2-22‬دو دﺳﺘﻪ ﻋﻤﺪه اﯾﻦ ﺷﯿﺮﻫﺎ ﻋﺒﺎرتاﻧﺪ از ﺷﯿﺮ ﯾﮑﻄﺮﻓﻪ ﮔﺮدان )‪ (SWING CHECK VALVE‬و‬
‫ﺷﯿﺮ ﯾﮑﻄﺮﻓﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪه )‪ (LIFT CHECK VALVE‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ در ﺷﮑﻠﻬﺎى ‪ 2-23‬و ‪ 2-24‬ﻧﺸﺎن داده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻮع ﮔﺮدان‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ﻣﺴﺪود ﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺣﻮل ﻣﺤﻮرى در ﻣﻨﺘﻬﻰ اﻟﯿﻪ آن‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻰﮐﻨﺪ ﮐﻪ در‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدى ﯾﻌﻨﻰ ﺑﺪون اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر اﻓﺘﺎده ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺴﯿﺮ را ﺑﺒﻨﺪد و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺎﯾﻊ ﺟﺮﯾﺎن ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺣﻮل ﻣﺤﻮر ﺑﺎز ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﺳﯿﺎل در اﯾﻦ دﺳﺘﻪ از ﺷﯿﺮﻫﺎى ﯾﮑﻄﺮﻓﻪ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ اﺳﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﮐﻤﺘﺮى اﯾﺠﺎد ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در‬
‫اﻧﺪازهﻫﺎى ﭼﻨﺪ اﯾﻨﭽﻰ از ﻧﻮع ﺳﺎده ﯾﮏ ﻟﻮﻻﯾﻰ و در اﻧﺪازهﻫﺎى ﺑﺰرگ از ﻧﻮع ﭼﻨﺪ درﯾﭽﻪاى اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮع‬
‫ﺷﯿﺮ اﻣﮑﺎن ﻧﺼﺐ اﻓﻘﻰ و ﻋﻤﻮدى را دارد‪.‬‬
‫در ﺷﯿﺮ ﯾﮑﻄﺮﻓﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪه‪ ،‬ﺑﻨﺪآورﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ ﻣﺜﻞ دﯾﺴﮏ )‪ ،(DISK‬ﮔﻠﻮﻟﻪ )‪ (BALL‬ﯾﺎ ﭘﯿﺴﺘﻮن‬
‫)‪ (PISTON‬ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺟﺮﯾﺎن ﺳﯿﺎل از روى ﻧﺸﯿﻤﻨﮕﺎه ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪه و ﺑﺎ ﮐﻢ ﺷﺪن ﻓﺸﺎر ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻧﯿﺮوى وزن و‬
‫اﺛﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻰ ﺑﻪ ﺟﺎى ﺧﻮد ﺑﺮ ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬ﻃﺮح و ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﯾﻦ ﺷﯿﺮﻫﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺮﯾﺎن ﺷﺒﯿﻪ ﺷﯿﺮﻫﺎى ﮐﺮوى‬
‫ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺻﻮﻻً ﺷﯿﺮ ﯾﮑﻄﺮﻓﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪه زﻣﺎﻧﻰ ﺻﺤﯿﺢ ﮐﺎر ﻣﻰﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻄﻮر اﻓﻘﻰ ﻧﺼﺐ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺷﯿﺮﻫﺎى ﯾﮏ ﻃﺮﻓﻪ ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎى ﻓﺮاواﻧﻰ دارﻧﺪ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻰﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻮارد زﯾﺮ اﺷﺎره ﮐﺮد‪:‬‬
‫‪ -‬روى ﺧﻂ آب ورودى ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ ﮐﻪ در ﺻﻮرت ﻗﻄﻊ آب ﻣﺎﻧﻊ از ﺗﺨﻠﯿﻪ آب وﺳﺎﯾﻞ ﺧﺎﻧﮕﻰ و ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ -‬روى ﺧﻂ ﺧﻮراك دﯾﮕﻬﺎى ﺑﺨﺎر ﺗﺎ در ﺻﻮرت ﻗﻄﻊ آب ﻣﺎﻧﻊ از ﺧﻨﮏ ﮐﺎر ﮐﺮدن آﻧﻬﺎ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ -‬روى ﻟﻮﻟﻪ ﺧﺮوﺟﻰ ﺗﻠﻤﺒﻪﻫﺎ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ :2-22‬ﻧﺤﻮه ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺷﯿﺮ ﯾﮑﻄﺮﻓﻪ در ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :2-23‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺷﯿﺮ ﯾﮏ ﻃﺮﻓﻪ ﮔﺮدان‬

 ‫ﺷﮑﻞ ‪ :2-24‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺷﯿﺮ ﯾﮏ ﻃﺮﻓﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪه‬

‫ﺷﯿﺮ ﺳﻮﭘﺎپ ورودى )‪ (FOOT VALVE‬ﮐﻪ ﻧﻮﻋﻰ ﺷﯿﺮ ﯾﮑﻄﺮﻓﻪ اﺳﺖ در ﻣﻮاردى ﮐﻪ ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻣﺎﯾﻌﻰ را از‬
‫ﻋﻤﻖ ﻣﮑﺶ ﻧﻤﻮده و ﭘﻤﭗ ﻣﻰﮐﻨﺪ و ﻻزم اﺳﺖ ﮐﻪ ﻟﻮﻟﻪ ورودى ﭘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯿﮑﻪ ﺗﻠﻤﺒﻪ از ﮐﺎر‬
‫ﻣﻰاﻓﺘﺪ ﻣﺎﻧﻊ از ﺗﺨﻠﯿﻪ ﻟﻮﻟﻪ ورودى ﺷﻮد و ﺑﺮاى راه اﻧﺪازى ﺗﻠﻤﺒﻪ اﺣﺘﯿﺎج ﺑﻪ ﭘﺮ ﮐﺮدن دﺳﺘﻰ ﻟﻮﻟﻪ و ﻫﻮاﮔﯿﺮى ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪2-25‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :2-25‬ﺷﯿﺮ ﺳﻮﭘﺎپ ورودي‬

 ‫‪ :7-2-2‬ﺷﯿﺮﻫﺎي ﭘﺮواﻧﻪاى‬
‫ﺷﮑﻞ ﮐﺎر اﯾﻦ ﺷﯿﺮ ﺷﺒﯿﻪ‪ ،‬ﺷﯿﺮ ﺳﻤﺎورى اﺳﺖ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺎى ﭘﻼگ اﺳﺘﻮاﻧﻪاى ﯾﺎ ﻣﺨﺮوﻃﻰ ﺷﮑﻞ‬
‫ﯾﮏ ﺻﻔﺤﻪ داﯾﺮهاى ﺣﻮل ﯾﮏ ﻣﺤﻮر ﻋﻤﻮدى در ﻣﺮﮐﺰ ﺷﯿﺮ و ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ‪ 90‬درﺟﻪ ﭼﺮﺧﺶ ﻣﺤﻮر ﻣﻰﭼﺮﺧﺪ و ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ﻣﺴﺪود ﮐﻨﻨﺪهي ﻣﻮازى ﺑﺎ ﻣﺴﯿﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و از دو ﻃﺮف آن ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ .2-26‬ﮐﺎرﺑﺮد‬
‫ﺷﯿﺮﻫﺎى ﭘﺮواﻧﻪاى ﺑﺮاى ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎﯾﻰ ﮐﻪ ﻓﺸﺎر آﻧﻬﺎ ﮐﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻮدن اﻓﺖ ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﺪاول اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﯾﮋﮔﻰ دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﺷﯿﺮﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﻋﻤﻞ آﻧﻬﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺣﺪاﻗﻞ زﻣﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﺟﺮﯾﺎن را ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎزﻧﺪ‬
‫و اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪهاى اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﮐﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر ﺳﯿﺎﻻت در ﻣﺨﺎزن ﯾﺎ ﺑﺮﺟﻬﺎى ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻔﯿﺪ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﺷﯿﺮﻫﺎ ﮐﻢ ﺣﺠﻢ ﺑﻮده و ﻧﺴﺒﺘﺎً ارزان ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﯿﺮﻫﺎى ﭘﺮواﻧﻪاى ﺑﺮاى ﺳﺮوﯾﺴﻬﺎى ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻦ ﺟﺮﯾﺎن و ﻫﻤﯿﻨﻄﻮر‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﻰروﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻻﺗﻰ ﮐﻪ ﺑﺮاى ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺟﺮﯾﺎن از اﯾﻦ ﺷﯿﺮﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ وﺳﺎﯾﻞ‬
‫ﻗﻔﻞ ﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬دﺳﺘﻪ ﺷﯿﺮ در ﻣﺤﻞ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻗﻔﻞ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﯿﺮﻫﺎى ﭘﺮواﻧﻪاى در اﻧﺪازهﻫﺎى ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 24‬اﯾﻨﭻ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻌﻤﯿﺮات آﻧﻬﺎ ﺳﺎده اﺳﺖ و ﻣﺤﻞ ﯾﺎﻃﺎﻗﺎﻧﻬﺎى‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺮﺗﺒﺎً روﻏﻨﮑﺎرى ﺷﻮد‪ .‬در ﻣﻮاردى ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺳﯿﺎل ﺧﻮرﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﻣﻮاد ﺟﺎﻣﺪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻً از‬
‫آﺳﺘﺮ ﺗﻔﻠﻨﻰ ﯾﺎ اﻻﺳﺘﻮﻣﺮى ﺑﺮاى ﺟﺪاره داﺧﻠﻰ ﺷﯿﺮ و روﮐﺶ دﯾﺴﮏ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺷﯿﺮﻫﺎ ﺑﻪ دو ﺻﻮرت روى‬
‫ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ ﻧﺼﺐ ﻣﻰﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﻮد داراى ﻓﻠﻨﺞ دوﺑﻞ ﺑﻮده و ﺑﻪ ﻓﻠﻨﺠﻬﺎى ﺧﻂ ﭘﯿﭻ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﯿﻦ دو ﻓﻠﻨﺞ‬
‫ﺧﻂ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺎ ﭘﯿﭽﻬﺎى ﺑﻠﻨﺪ )‪ (TIE ROD‬ﻣﺤﮑﻢ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :2-26‬ﺷﯿﺮ ﭘﺮواﻧﻪاي‬

‫‪ :8-2-2‬ﺷﯿﺮﻫﺎى اﻃﻤﯿﻨﺎن‬
‫ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺮارت ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﻰ از اﺑﺰار ﺗﺴﻬﯿﻞ ﻓﺮاﯾﻨﺪ در ﺻﻨﺎﯾﻊ‪ ،‬ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪ .‬از اﯾﻦ رو‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﺗﻮﺳﻂ‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻰﺑﺎﯾﺴﺖ ﺑﻪ دﻗﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﺷﻮد ‪.‬ﻇﺮوف ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻧﯿﺰ ﺑﺮاى ﻓﺸﺎرى ﻣﻌﯿﻦ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﻠﻰ اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﮐﻨﺘﺮل وﻇﯿﻔﻪ ﺧﻮد را درﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﻧﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﻣﺠﺎز ﺑﺎﻻ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫رﻓﺖ و ﺑﺎﻋﺚ ﺻﺪﻣﻪ دﯾﺪن دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﺬﮐﻮر ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪2-27‬‬
‫ﺑﺮاى ﺟﻠﻮﮔﯿﺮى از اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺣﻮادث‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﺑﺰار ﮐﻨﺘﺮﻟﻰ‪ ،‬وﺳﯿﻠﻪ دﯾﮕﺮى ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﯿﺮ اﯾﻤﻨﻰ روى دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى‬
‫ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻧﺼﺐ ﻣﻰﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﯿﺮﻫﺎ داراى ﻓﻨﺮى ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﺪود ﮐﻨﻨﺪه را ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﻣﻌﯿﻦ روى ﻧﺸﯿﻤﻨﮕﺎه ﺷﯿﺮ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﺪه اﺳﺖ و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻓﺸﺎر ﭘﺸﺖ ﻓﻨﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺣﺪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻓﻨﺮ ﺟﻤﻊ ﺷﺪه و ﻣﺴﯿﺮ ﺑﺮاى ﺗﺨﻠﯿﻪ ﺑﺎز ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﯿﺮﻫﺎى اﯾﻤﻨﻰ )‪ (SAFETY‬ﺑﺮاى ﺳﯿﺎﻻت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺮاﮐﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺨﺎرﻫﺎ و ﮔﺎزﻫﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﻰروﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺮاﮐﻢ‬
‫اﺣﺘﯿﺎج ﺑﻪ ﺧﻼﺻﻰ ﺳﺮﯾﻊ از ﻓﺸﺎر اﺿﺎﻓﻰ دارد‪ ،‬ﻋﻤﻞ اﯾﻦ ﺷﯿﺮﻫﺎ ﺳﺮﯾﻊ اﺳﺖ و ﺑﺨﺎر اﺿﺎﻓﻰ را ﺑﻪ اﺗﻤﺴﻔﺮ ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﯿﺮﻫﺎى اﻃﻤﯿﻨﺎن )‪ (RELIEF‬ﺑﺮاى ﺳﯿﺎﻻت ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺮاﮐﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ آب‪ ،‬ﻧﻔﺖ و‪ ...‬ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯿﺮوﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﺧﻼف‬
‫ﺷﯿﺮﻫﺎى اﯾﻤﻨﻰ ﺟﺮﯾﺎن را ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ و آﻧﻰ ﺧﺎرج ﻧﻤﻰﮐﻨﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ ﯾﮏ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢ‪ ،‬ﻓﺸﺎر اﺿﺎﻓﻰ را دﻓﻊ‬
‫ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﯿﺮﻫﺎ زﯾﺮ ﻧﻈﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎزرﺳﻰ ﻓﻨﻰ ﺑﺮاى ﻓﺸﺎر ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﯿﺮﻫﺎ ﻫﺮﭼﻨﺪ وﻗﺖ ﯾﮑﺒﺎر‬
‫آزﻣﺎﯾﺶ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ از ﺻﺤﺖ ﮐﺎر آﻧﻬﺎ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﺷﯿﺮﻫﺎى ﻓﺸﺎر ﺷﮑﻨﻰ ﮐﻪ ﻣﺤﻞ ﺧﺮوج آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻇﺮف‬
‫ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر دﯾﮕﺮى ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﮐﻤﺘﺮ وﺻﻞ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﻗﻄﻌﻪ اﺿﺎﻓﻰ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺑﻠﻮز )‪ (BELLOWS‬روى آﻧﻬﺎ ﻧﺼﺐ ﻣﯽﺷﻮد‬
‫ﮐﻪ از اﻧﺘﻘﺎل ﻓﺸﺎر ﻇﺮف دوم ﺑﻪ ﭘﺸﺖ درﯾﭽﻪ و ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺳﺎﻗﻪ و ﻓﻨﺮ ﺷﯿﺮ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮى ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬اﮔﺮ از ﺑﻠﻮز اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺸﻮد‬
‫اوﻻً ﻓﺸﺎر ﻇﺮف دوم ﺑﻪ ﭘﺸﺖ درﯾﭽﻪ وارد و ﺑﺎر ﻓﻨﺮ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻰﮔﺮدد و ﭼﻮن ﻓﺸﺎر ﻇﺮف دوم ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﮐﺎر ﺗﻨﻈﯿﻢ دﻗﯿﻖ ﺷﯿﺮ ﻓﺸﺎر ﺷﮑﻦ را ﻣﺸﮑﻞ ﻣﻰﺳﺎزد‪ ،‬ﺛﺎﻧﯿﺎً ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺎﯾﻊ ﻇﺮف دوم از اﻃﺮاف ﺳﺎﻗﻪ ﺷﯿﺮ ﺑﻪ ﺧﺎرج‬
‫ﻧﺸﺖ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪2-28‬‬
‫ﺷﯿﺮ اﯾﻤﻨﻰ ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺨﺎر ﺧﺮوﺟﻰ ﺗﻮرﺑﯿﻦ‪ :‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﺷﯿﺮ اﯾﻤﻨﻰ روى ﻟﻮﻟﻪ ﺧﺮوج ﺑﺨﺎر ﺗﻮرﺑﯿﻨﻬﺎﯾﻰ ﮐﻪ‬
‫ﺗﺤﺖ ﺧﻼء ﺑﻪ ﭼﮕﺎﻟﻨﺪه وارد ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﻧﺼﺐ ﻣﻰﮔﺮدد ‪.‬در ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدى‪ ،‬ﺧﻼء ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬درﯾﭽﻪ را ﺑﻪ ﻃﺮف ﻧﺸﯿﻤﻨﮕﺎه‬
‫ﺧﻮد ﮐﺸﯿﺪه و ﻧﮕﻪ ﻣﻰدارد و اﮔﺮ ﺑﻪ ﻋﻠﻠﻰ دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺧﻼء از ﮐﺎر ﺑﯿﻔﺘﺪ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﺑﺨﺎر ﺧﺮوﺟﻰ ﺗﻮرﺑﯿﻦ‪ ،‬ﺷﯿﺮ اﯾﻤﻨﻰ را‬
‫ﺑﺎز ﮐﺮده وارد ﻫﻮاى آزاد ﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺷﯿﺮﻫﺎى اﻃﻤﯿﻨﺎن ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﻨﺪه ﻫﻮا )‪ :(AIR VALVE‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﺷﯿﺮ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﮐﺎر ﺧﺮوج و‬
‫ورود ﻫﻮا را ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً روى ﻣﺨﺎزن ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺟﻠﻮﮔﯿﺮى از ﺗﺒﺨﯿﺮ زﯾﺎد و ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﻓﺸﺎر ﻧﺼﺐ ﻣﻰﮔﺮدد‬
‫اﯾﻦ ﺷﯿﺮﻫﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﭘﺮ ﮐﺮدن ﻣﺨﺰن‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺧﺮوج ﻫﻮاى اﺿﺎﻓﻰ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺎﻟﻰ ﮐﺮدن ﻣﺨﺰن‪ ،‬ﻫﻮاى‬
‫ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز را وارد ﻣﺨﺰن ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ :2-27‬ﺷﯿﺮ اﻃﻤﯿﻨﺎن‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :2-28‬ﺷﯿﺮ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺑﻠﻮز‬

 ‫ﺷﮑﻞ ‪ :2-29‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺷﯿﺮ اﻃﻤﯿﻨﺎن‬

‫‪ :9-2-2‬ﺷﯿﺮﻫﺎى ﺧﻮدﮐﺎر‬
‫اﯾﻦ ﺷﯿﺮﻫﺎ ﺑﺮاى ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻧﯿﺮوى ﺑﺮق‪ ،‬ﻫﯿﺪروﻟﯿﮏ ﯾﺎ‬
‫ﻫﻮاى ﻓﺸﺮده ﮐﺎر ﮐﻨﺪ‪ .‬اﮐﺜﺮ ﺷﯿﺮﻫﺎى ﺧﻮدﮐﺎر ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻫﻮاى ﻓﺸﺮده ﮐﺎر ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﺷﯿﺮ ﺧﻮدﮐﺎر را ﺷﯿﺮ‬
‫ﺧﻮدﮐﺎر ﻧﯿﻮﻣﺎﺗﯿﮏ ﻣﻰﮔﻮﯾﻨﺪ و ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻓﺮاوان آن در ﺻﻨﻌﺖ اﻫﻤﯿﺖ ﺧﺎﺻﻰ دارد‪.‬‬
‫ﺷﯿﺮ ﺧﻮدﮐﺎر‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻓﺸﺎر وارده ﺑﺮ دﯾﺎﻓﺮاﮔﻢ آﻧﺮا ﺑﺎز ﯾﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﮐﻨﺪ اﺻﻄﻼﺣﺎً ‪AIR TO OPEN‬‬
‫ﻣﺨﺘﺼﺮاً )‪ (A.T.O‬ﺷﮑﻞ )‪ (2-30‬و ‪ AIR TO CLOSE‬ﻣﺨﺘﺼﺮاً )‪) (A.T.C‬ﺷﮑﻞ ‪ (2-31‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد و‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻫﺮ ﯾﮏ ﺑﺴﺘﮕﻰ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎى اﯾﻤﻨﻰ ﺟﺮﯾﺎن ﺗﺤﺖ ﮐﻨﺘﺮل و ﻧﻮع ﮐﻨﺘﺮل دارد‪ .‬ﻣﺜﻼً ﺷﯿﺮ ﺧﻮدﮐﺎرى ﮐﻪ ﺳﺮ راه‬
‫ﻋﺒﻮر ﮔﺎز ﺑﺮاى ﺳﻮﺧﺖ ﯾﮏ ﮐﻮره ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﯾﺪ از ﻧﻈﺮ اﯾﻤﻨﻰ وﻗﺘﻰ ﮐﻪ ﻫﻮاى دﺳﺘﮕﺎه ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺘﻰ ﻗﻄﻊ ﺷﺪ ﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﺷﻮد ﮐﻪ ﮔﺎز اﺿﺎﻓﻰ وارد ﻣﺤﻔﻈﻪ اﺣﺘﺮاق ﻧﺸﺪه و ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﺧﻄﺮ ﻧﺸﻮد‪ .‬ﯾﻌﻨﻰ در واﻗﻊ ‪ A.T.C‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻧﻪ ﺷﯿﺮ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﯾﮏ ﻧﺸﯿﻤﻨﮕﺎﻫﻰ )‪ (SINGLE SEAT‬ﯾﺎ دوﻧﺸﯿﻤﻨﮕﺎﻫﻰ )‪(DOUBLE SEAT‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺰﯾﺖ ﯾﮏ ﺷﯿﺮ دو ﻧﺸﯿﻤﻨﮕﺎﻫﻰ در اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺎه ﻓﺸﺎر ﺳﯿﺎل ﺧﯿﻠﻰ زﯾﺎد ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻰﺗﻮان ﺷﯿﺮ را آﺳﺎنﺗﺮ ﺑﺎز‬
‫و ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺮد‪ ،‬زﯾﺮا ﺟﺮﯾﺎن دو ﻗﺴﻤﺖ ﺷﺪه و ﻓﺸﺎر وارده ﺑﺮ ﯾﮏ ﺑﻨﺪ آور ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻨﺜﻰ ﮐﺮدن ﻓﺸﺎر وارده ﺑﺮ ﺑﻨﺪ آور دﯾﮕﺮ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮاى ﻋﺒﻮر ﻣﻘﺪار ﻣﻌﯿﻨﻰ ﺳﯿﺎل ﺳﺎﻗﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﮑﺎن ﮐﻤﺘﺮى ﻣﻰﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺷﯿﺮﻫﺎى ﮐﻨﺘﺮل ﺑﻪ ﺳﻪ روش ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻰﮔﯿﺮﻧﺪ اﺑﺘﺪا آﻧﻬﺎﯾﻰ ﮐﻪ ﻓﺸﺎر ﺳﯿﺎل ﺗﺤﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً ﺑﻪ دﯾﺎﻓﺮاﮔﻢ‬
‫ﺷﯿﺮ ﺧﻮدﮐﺎر ﻣﺘﺼﻞ اﺳﺖ )‪ ،(SELF OPERATED‬دوم ﺷﯿﺮ ﺧﻮدﮐﺎرى اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺸﺎر ﺟﺮﯾﺎن ورودى ﺷﯿﺮ را‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻰﮐﻨﺪ )‪ (BACK PRESSURE REGULATOR‬دﺳﺘﻪ ﺳﻮم آﻧﻬﺎﯾﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺟﺮﯾﺎن‬
‫ﺧﺮوج ﺷﯿﺮ را ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪(REDUCING REGULATOR) .‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :2-30‬ﺷﯿﺮ ‪A.T.O‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :2-31‬ﺷﯿﺮ ‪A.T.C‬‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺟﺮﯾﺎﻧﻰ ﯾﮏ ﺷﯿﺮ ﺧﻮدﮐﺎر‪ :‬ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﻘﺪار ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺣﺮﮐﺖ ﺷﯿﺮ ﺧﻮدﮐﺎر را‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺟﺮﯾﺎﻧﻰ ﯾﮏ ﺷﯿﺮ ﺧﻮدﮐﺎر ﻣﻰﮔﻮﯾﻨﺪ و اﯾﻦ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺑﺴﺘﮕﻰ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ و ﻧﻮع ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﭘﻼگ ﺷﯿﺮ دارد‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺟﺮﯾﺎﻧﻰ ﺷﯿﺮ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﺳﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ دﯾﺪه ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬درﺻﺪ ﻣﺴﺎوى‪ ،‬ﺧﻄﻰ و ﺑﺎز ﮐﻨﻨﺪه ﺳﺮﯾﻊ‪ .‬درﺻﺪ‬
‫ﻣﺴﺎوى‪ :‬ﺑﻪازاء درﺻﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﺴﺎوى ﺣﺮﮐﺖ ﺷﯿﺮ ﺧﻮدﮐﺎر‪ ،‬درﺻﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﺴﺎوى در ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻰآﯾﺪ و اﯾﻦ‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﺟﺮﯾﺎﻧﻰ ﮐﻪ درﺳﺖ ﻗﺒﻞ از اﯾﺠﺎد ﺗﻐﯿﯿﺮ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﺑﺮاى ﺗﻐﯿﯿﺮ ‪ %10‬ﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﺷﯿﺮ و ﻣﻘﺪار ﺟﺮﯾﺎن ﻋﺒﻮرى ‪ 1000‬ﮔﺎﻟﻦ در ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻘﺪار ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻌﺪ از ﺣﺮﮐﺖ ﺷﯿﺮ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 1100‬ﮔﺎﻟﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در ﺷﯿﺮ ﺧﻮدﮐﺎر ﺧﻄﯽ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺣﺮﮐﺖ ﺷﯿﺮ و ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺴﺎوﯾﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻮع ﺑﺎز‬
‫ﮐﺮدن ﺳﺮﯾﻊ ﺷﯿﺮ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﮐﻤﻰ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﺳﺎﻗﻪ‪ ،‬ﻣﻘﺪار زﯾﺎدى از ﺟﺮﯾﺎن را ﻋﺒﻮر دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮرﯾﮑﻪ ﻣﺜﻼً وﻗﺘﻰ ﺷﯿﺮ در‬
‫ﺣﺪود ‪ %30‬ﺣﺮﮐﺖ ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم داده در ﺣﺪود ‪ %70‬ﻣﻘﺪار ﺟﺮﯾﺎن را از ﺧﻮد ﻋﺒﻮر ﻣﻰدﻫﺪ‪ ،‬وﻟﻰ وﻗﺘﻰ ﺑﻪ اﻧﺘﻬﺎى‬
‫ﺣﺮﮐﺖ ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﻰﺷﻮد ﺳﺮﻋﺖ اﻓﺰاﯾﺶ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﮐﻤﺘﺮ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻃﺮز ﮐﺎر ﺷﯿﺮ ﺧﻮد ﮐﺎر ﻫﻮا ﯾﺎ ﮔﺎز ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻨﺘﺮﻟﺮ )‪TIC,PIC,LIC,FIC‬و ﻏﯿﺮه( از ﻃﺮﯾﻖ‬
‫ﻣﻨﻔﺬ ﻣﻮﺟﻮد در ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺘﺤﺮك ﺷﯿﺮ از ﺑﺎﻻ )‪ (DIRECT ACTUATOR‬ﯾﺎ ﭘﺎﯾﯿﻦ )‪REVERSE‬‬
‫‪ (ACTUATOR‬دﯾﺎﻓﺮاﮔﻢ روى آن اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬ﻓﺸﺎر ﻫﻮا ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ دﯾﺎﻓﺮاﮔﻢ رو ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﯾﺎ ﺑﺎﻻ‬
‫ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺮده و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯿﻠﻪ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺣﺮﮐﺖ دﻫﺪ‪ ،‬ﻓﻨﺮ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﯿﺮوى وارده از ﻃﺮف دﯾﺎﻓﺮاﮔﻢ اﯾﺴﺘﺎدﮔﻰ‬
‫ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ دادن ﻗﺪرت ﻓﻨﺮ ﻣﻰﺗﻮان ﻣﯿﺰان ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯿﻠﻪ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺸﺎر وارده ﮐﻢ ﯾﺎ زﯾﺎد ﮐﺮد‪ .‬ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯿﻠﻪ‬
‫ﺑﻪ ﭘﻼگ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه و ﭘﻼگ را از ﻧﺸﯿﻤﻨﮕﺎه ﺟﺪا ﮐﺮده و ﯾﺎ روى ﻧﺸﯿﻤﻨﮕﺎه ﻣﻰﻧﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ :3-2‬ﺗﻠﻪ ﺑﺨﺎر )‪(STEAM TRAP‬‬

‫ﺗﻠﻪ ﺑﺨﺎر ﯾﮑﯽ از اﺟﺰاء ﺿﺮوري ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺨﺎر اﺳﺖ و ﻋﻨﺼﺮ ﻣﻬﻤﯽ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺨﺎر و آب ﻣﻘﻄﺮ‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ وﻇﯿﻔﻪ آن ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻦ ﺑﺨﺎر در ﻃﻮل ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده ﺣﺪاﮐﺜﺮ از ﺣﺮارت آن و ﻋﺒﻮر دادن‬
‫آب ﻣﻘﻄﺮ ‪ ،‬ﮔﺎزﻫﺎي ﭼﮕﺎﻟﺶ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ و ﻫﻮا در زﻣﺎن ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪).‬ﺷﮑﻞ ‪ (2-32‬ﺑﻌﻀﯽ از ﺗﻠﻪ ﻫﺎي ﺑﺨﺎر‪ ،‬آب‬
‫ﻣﻘﻄﺮ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ و ﺑﻌﻀﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺘﻨﺎوب ﺧﺎرج ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺳﺮاﺳﺮ دﻧﯿﺎ ﺗﻠﻪ ﺑﺨﺎر واﺣﺪي ﮐﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب ﺗﻠﻪ ﺑﺨﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺨﺎر ﺑﺎ راﻧﺪﻣﺎن‬
‫ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪه ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از اﯾﻦ رو اﯾﻦ ﻧﻮع وﺳﯿﻠﻪ ﺑﺮاى ﻋﺒﻮر ﺑﺨﺎر آب ﺑﺴﺘﻪ و ﺑﺮاى ﮔﺬر ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺎز ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻠﻪﻫﺎى ﺑﺨﺎر ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﺮﻣﻮاﺳﺘﺎﺗﯿﮏ )‪ (THERMOSTATIC‬ﺑﺎﺷﻨﺪ ﯾﻌﻨﻰ در اﺛﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ درﺟﻪ ﺣﺮارت و ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫ﻃﻮل ﻓﻠﺰ ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﯾﺎ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﺷﻨﺎور در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﺳﻄﺢ ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺎز و ﭘﺲ از ﺗﺨﻠﯿﻪ آب ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫)‪(MECHANICAL‬‬
‫ﺗﻠﻪ ﺑﺨﺎر ﮐﺎرﺑﺮد ﻓﺮاواﻧﯽ در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﻪ وﯾﮋه ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ دارد ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ از ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻣﻬﻢ آن ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از ‪:‬‬
‫‪ .1‬اﻓﺰاﯾﺶ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺑﺨﺎر ﻣﻮﺟﻮد در ﺧﻂ اﺻﻠﯽ ﺑﺨﺎر از ﻃﺮﯾﻖ ﺧﺎرج ﮐﺮدن آب ﻣﻘﻄﺮ‬
‫‪ .2‬ﺑـﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﻞ ارﺗﺒﺎﻃـﯽ ﺧـﻂ ﻟﻮﻟـﻪ ﺑﺨـﺎر )‪ (STEAM SUPPLY‬و ﺧﻂ ﺗﺨﻠﯿـﻪ آب ﻣﻘﻄﺮ‬
 ‫‪ .3‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻣﺴﯿﺮ ﺳﯿﺎل ﺧﺮوﺟﯽ )ﺑﺨﺎر( از ﭘﻮﺳﺘﻪ ﯾﺎ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﺒﺪل ﻫﺎي ﺣﺮارﺗﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :2-32‬ﻧﻤﻮﻧﻪ اي از ﯾﮏ ﺗﻠﻪ ﺑﺨﺎر‬

‫‪ :4-2‬ﺟﻨﺲ ﺷﯿﺮﻫﺎ‬
‫ﺷﯿﺮﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﮐﺎرﺑﺮد از ﺟﻨﺴﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺟﻬﺖ آﺷﻨﺎﯾﻰ ﺑﻪ ﻣﻮارد زﯾﺮ ﻣﻰﺗﻮان اﺷﺎره‬
‫ﮐﺮد‪:‬‬
‫‪ -‬ﺷﯿﺮﻫﺎى از ﺟﻨﺲ ﭘﻮﻟﯿﮑﺎ ﯾﺎ ﭘﻰ‪.‬وى‪.‬ﺳﻰ )‪ (PVC‬ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ روى ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﭘﻮﻟﯿﮑﺎ ﻧﺼﺐ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮاد‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﻰ ﺧﻮﺑﻰ دارﻧﺪ وﻟﻰ از ﻃﺮﻓﻰ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺣﺮارﺗﻰ و ﻓﺸﺎرى آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺷﯿﺮﻫﺎى از ﺟﻨﺲ ﺷﯿﺸﻪ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ در دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﻰ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﺷﯿﺮﻫﺎى ﺑﺮﻧﺠﻰ )آﻟﯿﺎژ ﻣﺲ و روى( ﮐﻪ ﺑﺮاى آب و ﻣﻮاد ﻧﻔﺘﻰ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر و دﻣﺎى ﮐﻢ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار‬
‫ﻣﻰﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺷﯿﺮﻫﺎى ﺑﺮﻧﺰى )آﻟﯿﺎژ ﻣﺲ و ﻗﻠﻊ( ﮐﻪ ﺑﺮاى آب و ﻣﺤﻠﻮﻟﻬﺎى ﻧﻤﮏ دار و ﻣﻮاد ﻧﻔﺘﻰ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر و دﻣﺎى ﻧﺴﺒﺘﺎً ﮐﻢ‬
‫)ﺣﺪود ‪ 3000‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد و ‪ (350 Psi‬ﺑﮑﺎر ﺑﺮده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺷﯿﺮﻫﺎى از ﺟﻨﺲ ﭼﺪن ﮐﻪ ﺑﺮاى آب و ﻣﻮاد ﻧﻔﺘﻰ ﺑﺎ دﻣﺎى ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 2500‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺷﯿﺮﻫﺎى ﻓﻮﻻدى ﮐﻪ ﺑﺎ آﻟﯿﺎژﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮاى ﮐﻨﺘﺮل اﻧﻮاع ﻣﻮاد ﻧﻔﺘﻰ‪ ،‬ﮔﺎزﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺨﺎر و‬
‫آب ﺑﺎ ﻓﺸﺎر و دﻣﺎى زﯾﺎد ﺑﮑﺎر ﺑﺮده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ :5-2‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﯿﺮ‬
‫ﺷﯿﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺟﺮﯾﺎن )درﺟﻪ رواﻧﻰ‪ ،‬ﺣﺠﻢ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬ﻓﺸﺎر‪ ،‬درﺟﻪ ﺣﺮارت و ﻏﯿﺮه( و‬
‫ﻫﻤﯿﻨﻄﻮر ﻧﻮع ﮐﺎرى ﮐﻪ ﺷﯿﺮ ﺑﺎﯾﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬آﯾﺎ ﺷﯿﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺎﻣﻼً ﺑﺎز ﯾﺎ ﮐﺎﻣﻼً ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن را ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﺪ؟ آﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر و درﺟﻪ ﺣﺮارت زﯾﺎد ﯾﺎ ﮐﻢ ﮐﺎر ﮐﻨﺪ و ﺧﻼﺻﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺷﯿﺮ‪،‬‬
‫در ﭼﻪ ﺷﺮاﯾﻄﻰ ﮐﺎر ﻣﻰﮐﻨﺪ؟ در ﻣﻌﺮﻓﻰ ﺷﯿﺮﻫﺎ ﺗﺎ ﺣﺪود زﯾﺎدى ﺟﻮاﺑﻬﺎى اﯾﻦ ﺳﺌﻮاﻻت داده ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﻰﺗﻮان ﺷﯿﺮ‬
 ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﭘﺪﯾﺪه ﻣﻬﻤﻰ در ﺷﯿﺮﻫﺎ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﻧﺸﺪه ﺿﺮﺑﻪ ﻗﻮچ )‪ (WATER HAMMER‬ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ ﯾﮏ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﺤﺘﻮى ﺳﺘﻮﻧﻰ از ﻣﺎﯾﻊ در ﺣﺮﮐﺖ اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺮژى ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاى در ﻣﺎﯾﻊ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺟﺮم و ﺳﺮﻋﺘﺶ‬
‫ذﺧﯿﺮه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﺳﺮﻋﺖ آﻧﺎً ﺻﻔﺮ ﺷﻮد )ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺮﯾﻊ ﺑﺴﺘﻦ ﺷﯿﺮ( ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺮاﮐﻢ ﺑﻮدن ﺳﯿﺎل اﯾﻦ‬
‫اﻧﺮژى ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺬب ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺼﻮرت ﺷﻮك ﻟﺤﻈﻪاى ﺿﺮﺑﻪاى ﺑﻪ ﺷﯿﺮ زده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ زﻣﺎن ﻣﺘﻮﻗﻒ ﮐﺮدن‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺻﻔﺮ ﻓﺮض ﺷﻮد‪ ،‬ﺷﻮك ﻓﺸﺎرى ﺣﺪود ‪ 37‬ﺗﺎ ‪ 64‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺎﯾﻊ )ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ (ft/s‬ﺑﻪ ﺷﯿﺮ وارد ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﮐﺮد‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ زﻣﺎن ﺑﺴﺘﻦ ﻃﻮﻻﻧﻰﺗﺮ ﺷﻮد ﯾﺎ ﻃﻮل ﺳﺘﻮن ﻣﺎﯾﻊ ﮐﻤﺘﺮ ﮔﺮدد اﯾﻦ ﺿﺮﺑﻪ ﮐﻢﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﺷﯿﺮﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ اﺛﺮ دﻗﺖ داﺷﺖ ﻣﺜﻼً ﺑﺮاى ﺷﯿﺮﻫﺎى ﺳﻤﺎورى اﮔﺮ ﺳﺮﯾﻌﺎً ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ اﯾﻦ ﺿﺮﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫اﻓﺘﺎد و اﯾﻦ ﻣﻄﻠﻮب ﮐﺎر ﻣﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‬

‫ﻣﺒﺪﻟﻬﺎى ﺣﺮارﺗﻰ‬
 ‫ﻣﺒﺪﻟﻬﺎى ﺣﺮارﺗﻰ‬
‫ﺑﺮاى ﺳﺮد ﯾﺎ ﮔﺮم ﮐﺮدن ﯾﮏ ﺳﯿﺎل ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﺳﯿﺎﻟﻰ دﯾﮕﺮ ﺑﺪون اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ از دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﻮﻟﺪ ﺳﺮﻣﺎ ﯾﺎ‬
‫ﮔﺮﻣﺎ و ﻫﻤﯿﻨﻄﻮر ﺑﺎزﯾﺎﺑﻰ ﮔﺮﻣﺎ ﯾﺎ ﺳﺮﻣﺎ از ﺳﯿﺎﻻﺗﻰ ﮐﻪ ﻗﺒﻼً ﺑﻪ ﻃﺮﯾﻘﻰ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ داده ﺷﺪه اﺳﺖ از ﻣﺒﺪﻟﻬﺎى ﺣﺮارﺗﻰ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺟﻬﺖ اﻫﻤﯿﺖ درك اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت در ﺷﻨﺎﺧﺖ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﺗﺒﺎدل ﮐﻨﻨﺪه ﺣﺮارت‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﻣﻘﺪﻣﻪﻫﺎى درﺑﺎره‬
‫روﺷﻬﺎى اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت و ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻻﯾﻪ ﻣﺮزى اراﺋﻪ ﻣﻰﮔﺮدد و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪﯾﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺒﺪﻟﻬﺎ و ﻣﻮارد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫آﻧﻬﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ‪.‬‬

‫‪ :1-3‬روﺷﻬﺎى اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت در ﻣﺒﺪﻟﻬﺎى ﺣﺮارﺗﻰ‬

‫ﻫﺪاﯾﺖ )‪ :(CONDUCTION‬در اﺛﺮ اﺧﺘﻼف درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺑﯿﻦ دو ﻧﻘﻄﻪ از ﺟﺴﻢ ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﯿﺮد‪ .‬در‬
‫اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ذرات ﺟﺴﻢ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﮑﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاى ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﻫﺪاﯾﺖ در ﺣﻘﯿﻘﺖ اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژى ﺣﺮﮐﺘﻰ ﯾﮏ ﻣﻮﻟﮑﻮل ﺑﻪ‬
‫ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﻬﺎى ﻣﺠﺎور ﺑﻮده و ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺎﻣﻞ اﯾﺠﺎد ﺟﺮﯾﺎن ﺣﺮارﺗﻰ در ﺟﺴﻢ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺗﻤﺎس ﻣﻮﻟﮑﻮل در ﯾﮏ‬
‫ﺟﺴﻢ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺪاﯾﺖ ﺣﺮارﺗﻰ آن ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا در ﮔﺎزﻫﺎ ﮐﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﻰ زﯾﺎدﺗﺮ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﺣﺮارت از ﻃﺮﯾﻖ ﻫﺪاﯾﺖ ﮐﻤﺘﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻰﮔﯿﺮد‪ .‬ﺿﺮﯾﺐ ﻫﺪاﯾﺖ ﺟﺎﻣﺪات از ﻣﺎﯾﻌﺎت و ﻣﺎﯾﻌﺎت از ﮔﺎزﻫﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﻰ )‪ :(CONVECTION‬در اﯾﻦ روش‪ ،‬ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﻬﺎ ﻣﺘﺤﺮك ﺑﻮده و اﻧﺮژى ﺣﺮارﺗﻰ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺟﺎﺑﺠﺎ‬
‫ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻰ ﺑﺮاى ﺳﺮد ﮐﺮدن ﯾﮏ ﺻﻔﺤﻪ ﮔﺮم‪ ،‬آﻧﺮا در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﯾﮏ ﺑﺎدﺑﺰن ﻗﺮار ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻫﻤﺎن اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت‬
‫ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﻰ از ﺻﻔﺤﻪ ﮔﺮم ﺑﻪ ﻫﻮاى اﻃﺮاف ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﺜﺎل ﻓﻮق ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ اﺟﺒﺎرى اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻞ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت در ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﻓﻮق ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻓﻦ ﺑﺴﺘﮕﻰ دارد‪.‬‬
‫ﺣﺎﻻ اﮔﺮ ﺑﺮاى ﺳﺮد ﮐﺮدن ﺻﻔﺤﻪ ﮔﺮم از ﻓﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻰﺷﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﺳﺮد ﺷﺪن از ﻃﺮﯾﻖ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﮐﻪ ﻫﻮاى ﻣﺠﺎور ﺻﻔﺤﻪ‪ ،‬ﮔﺮم ﺷﺪه و ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮى ﮐﻪ در وزن ﻣﺨﺼﻮص آن ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻰآﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻗﺴﻤﺘﻬﺎى دﯾﮕﺮ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺮده و ﻫﻮاى ﺳﺮد ﺟﺎى آﻧﺮا ﻣﻰﮔﯿﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﮐﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت در اﺛﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ وزن‬
‫ﻣﺨﺼﻮص ﺳﯿﺎل در اﺛﺮ ﺣﺮارت ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت از ﻃﺮﯾﻖ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﻃﺒﯿﻌﻰ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﺮﮐﺖ ﻫﻮا ﯾﺎ ﻫﺮ ﺳﯿﺎل دﯾﮕﺮى روى ﺳﻄﺢ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﻫﻮا در ﻣﺠﺎور ﺻﻔﺤﻪ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ )در اﺛﺮ وﯾﺴﮑﻮزﯾﺘﻪ(‪،‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ از ﺻﻔﺮ ﺗﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﯾﺎن آزاد )‪ (U‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ وﯾﺴﮑﻮزﯾﺘﻪ ﺳﯿﺎل ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ اﯾﻦ ﻃﻮل ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻮده و‬
‫ﺑﺎ زﯾﺎد ﺷﺪن وﯾﺴﮑﻮزﯾﺘﻪ اﯾﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ آن ﻻﯾﻪ ﻣﺮزى ﻣﻰﮔﻮﯾﻨﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﺳﺮﻋﺖ در ﻣﺠﺎور ﺻﻔﺤﻪ ﺻﻔﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ در اﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻫﺪاﯾﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﻰﭘﺬﯾﺮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺿﺮﯾﺐ ﻫﺪاﯾﺖ ﺣﺮارﺗﻰ ﺳﯿﺎل و‬
‫اﺧﺘﻼف درﺟﻪ ﺣﺮارت در ﻣﺠﺎور ﺻﻔﺤﻪ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﭼﻮن اﺧﺘﻼف درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺳﯿﺎل ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺳﺮﻋﺖ در ﺣﺎل‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا ﺑﺎﯾﺪ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺳﺮﻋﺖ را در اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎى ﺗﺒﺎدل ﮐﻨﻨﺪه ﺣﺮارت در ﻣﺒﺪﻟﻬﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﮑﻠﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ )ﻫﻤﺴﻮ‪ ،‬ﻧﺎﻫﻤﺴﻮ و ﻣﺘﻘﺎﻃﻊ( ﺑﻪ‬
‫ﺣﺮﮐﺖ در آﯾﻨﺪ‪ .‬در ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎى ﻫﻤﺴﻮ دو ﺳﯿﺎل ﮔﺮم و ﺳﺮد ﺑﺪون ﺗﻤﺎس ﻓﯿﺰﯾﮑﻰ ﺑﺎ ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ در ﻃﻮل ﻣﺒﺪل ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﻫﻢ ﺟﻬﺖ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺮده و از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﺧﺎرج ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ در ورود ﺑﻪ ﻣﺒﺪل ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ اﺧﺘﻼف دﻣﺎ و‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت وﺟﻮد دارد و در ﺧﺮوج اﺧﺘﻼف درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺣﺪاﻗﻞ ﺷﺪه و ﻣﯿﺰان اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﺣﺮارت ﮐﻢ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در ﺟﺮﯾﺎن ﻫﻤﺴﻮ‪ ،‬ﭼﻮن دو ﺳﯿﺎل در ﯾﮏ ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن دارﻧﺪ دﻣﺎى ﺳﯿﺎل ﺳﺮد در ﺧﺮوج‬
‫ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از دﻣﺎى ﺳﯿﺎل ﮔﺮم ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎى ﻧﺎ ﻫﻤﺴﻮ ﺳﯿﺎﻻت در ﺟﻬﺎت ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻰﯾﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ اﺧﺘﻼف درﺟﻪ ﺣﺮارت در ﻃﻮل ﻟﻮﻟﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﻫﻤﺴﻮ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯿﺰان اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت در‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ در ﻃﻮل ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﮐﻢ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ دﻣﺎى ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺮاى ﺳﯿﺎل ﺳﺮد از ﺳﯿﺎل ﮔﺮم در‬
‫ﺧﺮوج اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎى ﻣﺘﻘﺎﻃﻊ ﻋﻤﻮﻣﺎً در ﮔﺮﻣﺎﯾﺶ و ﺳﺮﻣﺎﯾﺶ ﮔﺎزﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﯾﮑﻰ از ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎ داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪ و دﯾﮕﺮى ﻋﻤﻮد ﺑﺮ آن ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ :2-3‬اﺟﺰاء ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺒﺪﻟﻬﺎ‬

‫ﻣﺒﺪﻟﻬﺎى ﺣﺮارﺗﻰ ﻣﻮﺟﻮد در ﺻﻨﺎﯾﻊ و ﮐﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﺑﺨﺼﻮص ﺻﻨﻌﺖ ﭘﺘﺮوﺷﯿﻤﻰ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﻧﻮع ﭘﻮﺳﺘﻪ و ﻟﻮﻟﻪ‬
‫)‪ (SHELL AND TUBE‬ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬از ﻣﺰاﯾﺎى اﯾﻦ ﻣﺒﺪﻟﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺗﻤﺎس زﯾﺎد در ﺣﺠﻢ ﮐﻢ‪ ،‬ﻃﺮح ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﻰ‬
‫ﺧﻮب و ﺗﻮزﯾﻊ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﻓﺸﺎر و راﺣﺘﻰ ﺗﻤﯿﺰ ﮐﺮدن آﻧﻬﺎ اﺷﺎره ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ‪ 3-1‬ﻣﻰﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﯾﻦ ﻣﺒﺪﻟﻬﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻌﺪادى ﻟﻮﻟﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ در داﺧﻞ ﯾﮏ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬و دو ﺳﯿﺎل ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﮐﻪ‬
‫ﯾﮑﻰ ﺳﺮد و دﯾﮕﺮى ﮔﺮم اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪون اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﻨﻨﺪ از ﻃﺮﯾﻖ دﯾﻮاره ﻓﻠﺰى ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﺎ‬
‫ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺗﺒﺎدل ﺣﺮارت ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ﯾﮑﻰ از اﯾﻦ دو ﺳﯿﺎل در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ و دﯾﮕﺮى در اﻃﺮاف ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ‪ ،‬درون‬
‫ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :3-1‬ﻣﺒﺪل ﭘﻮﺳﺘﻪ و ﻟﻮﻟﻪ‬

 ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﺨﺘﺼﺮى ﮐﻪ داده ﺷﺪ‪ ،‬اﺟﺰاء ﯾﮏ ﻣﺒﺪل ﺣﺮارﺗﻰ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ :1-2-3‬ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ )‪(TUBES‬‬
‫ﺟﻨﺲ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد‪ ،‬ﻗﻄﺮ‪ ،‬ﻃﻮل و ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺳﯿﺎل )ﺧﻮرﻧﺪه ﯾﺎ ﺑﻰ اﺛﺮ‪ ،‬ﺗﻤﯿﺰ ﯾﺎ ﮐﺜﯿﻒ و‪ (...‬ﻣﻘﺪار‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﺳﯿﺎل‪ ،‬ﻓﺸﺎر و درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺳﯿﺎل و ﺑﺎر ﺣﺮارت ﻣﺒﺪل ﺑﺴﺘﮕﻰ دارد‪ .‬ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت راﺳﺖ )دوﺳﺮ ﺑﺎز(‬
‫)ﺷﮑﻞ ‪ (3-2‬ﯾﺎ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ‪ U‬روى ﺻﻔﺤﻪ ﻟﻮﻟﻪ )‪ (SHEET TUBE‬ﭘﺮس ﯾﺎ ﺟﻮش داده ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﻗﻄﺮ‬
‫ﺧﺎرﺟﻰ ‪ 0/25‬ﺗﺎ ‪ 2‬اﯾﻨﭻ و از ﺟﻨﺲ ﻓﻮﻻد ﯾﺎ ﻣﺲ وﮔﺎﻫﻰ ﻧﯿﺰ از ﮔﺮاﻓﯿﺖ ﯾﺎ ﺗﻔﻠﻮن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :3-2‬ﻧﻤﺎﯾﯽ از دﺳﺘﻪ ﻟﻮﻟﻪ‬

‫‪:2-2-3‬ﭘﻮﺳﺘﻪ )‪(SHELL‬‬
‫ﺟﻨﺲ‪ ،‬ﻗﻄﺮ‪ ،‬ﺿﺨﺎﻣﺖ و ﺣﺠﻢ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺳﯿﺎل‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺟﺮﯾﺎن ﺳﯿﺎل‪ ،‬ﻓﺸﺎر و درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺳﯿﺎل و‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت دﺳﺘﻪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ )‪ (TUBE BUNDLE‬از ﻧﻈﺮ ﻗﻄﺮ و ﻃﻮل آن ﺑﺴﺘﮕﻰ دارد‪ .‬ﻧﻮع ﮐﺎرﺑﺮد ﻧﯿﺰ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻣﺒﺪﻟﻬﺎى از ﻧﻮع ﺗﺒﺨﯿﺮ ﮐﻨﻨﺪه و ﻫﻤﯿﻨﻄﻮر ﺟﻮﺷﺎﻧﻨﺪه داراى ﻓﻀﺎى ﺗﺒﺨﯿﺮ ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻗﻄﺮ‬
‫ﭘﻮﺳﺘﻪﻫﺎ از ‪ 60‬اﯾﻨﭻ ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪).‬ﺷﮑﻞ ‪(3-3‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :3-3‬ﻧﻤﺎي ﭘﻮﺳﺘﻪ‬

 ‫‪ :3-2-3‬ﺻﻔﺤﻪ ﻟﻮﻟﻪ )‪(TUBE SHEET‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪاى داﯾﺮهاى ﺷﮑﻞ ﮐﻪ ﺳﺮ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ روى آن ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮد‪ ،‬ﺟﻨﺲ و ﺿﺨﺎﻣﺖ و ﻗﻄﺮ اﯾﻦ ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﺲ‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ و ﻧﻮع ﻣﺒﺪل ﺣﺮارﺗﻰ ﺑﺴﺘﮕﻰ دارد‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ .3-4‬ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ آن ﺟﻮش ﯾﺎ ﭘﺮس ﺷﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد آن ﯾﮏ ﯾﺎ دو ﻋﺪد در ﻫﺮ ﻣﺒﺪل ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺻﻔﺤﻪ ﻧﯿﺰ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺟﻮش داده ﺷﺪه ﯾﺎ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻼﻧﺞ ﺑﻪ آن ﻣﺘﺼﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﺎ دو آراﯾﺶ ﻣﺮﺑﻌﻰ ﯾﺎ ﻣﺜﻠﺜﻰ روى ﺻﻔﺤﻪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻧﺼﺐ ﻣﻰﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ .3-5‬در آراﯾﺶ ﻣﺮﺑﻌﻰ‬
‫ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺮﯾﺎن و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺣﺪاﻗﻞ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻰآﯾﺪ‪ .‬ﯾﮑﻰ از ﻣﻌﺎﯾﺐ آراﯾﺶ ﻣﺮﺑﻌﻰ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻌﺪاد ﮐﻤﺘﺮ ﻟﻮﻟﻪ در ﯾﮏ ﺳﻄﺢ ﻣﻌﯿﻦ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻗﺘﻰ ﮐﻪ آراﯾﺶ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻣﺜﻠﺜﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺟﺮﯾﺎن ﭘﻮﺳﺘﻪ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ از وﻗﺘﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ آراﯾﺶ ﻣﺮﺑﻌﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﯿﺰان اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت در آراﯾﺶ ﻣﺜﻠﺜﻰ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :3-4‬ﺻﻔﺤﻪ ﻟﻮﻟﻪ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :3-5‬اﻟﮕﻮي ﭼﯿﻨﺶ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ )‪(TUBE LAYOUT PATTERNS‬‬

 ‫‪ :4-2-3‬ﮐﺎﻧﺎل )‪(CHANNEL‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﺳﯿﺎل ﺑﻪ داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﺎﻧﺎل ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﯿﺮد‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﯾﮏ ﯾﺎ دو ﮐﺎﻧﺎل در ﻫﺮ ﻣﺒﺪل ﻣﻮﺟﻮد‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺒﺪلﻫﺎى ﺣﺮارﺗﻰ ﭼﻨﺪ ﮔﺬره )‪ (MULTIPASS‬از ﯾﮏ ﺻﻔﺤﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﻨﻨﺪهي ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‬
‫ﺗﺎ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﻪ دو ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ :5-2-3‬ﺗﯿﻐﻪ )‪(BAFFLE‬‬
‫ﺗﯿﻐﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ داﯾﺮه ﺑﺮش ﺧﻮرده )ﺷﮑﻞ ‪ (3-7‬ﯾﺎ دﯾﺴﮏ و ﺣﻠﻘﻪ )ﺷﮑﻞ ‪(DISC AND RING) (3-8‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاى اﻓﺰاﯾﺶ زﻣﺎن ﺗﺒﺎدل ﺣﺮارﺗﻰ ﺑﯿﻦ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ و ﺳﯿﺎل درون ﭘﻮﺳﺘﻪ از ﺗﻌﺪاد ﻣﻌﯿﻦ و ﻣﻨﺎﺳﺒﻰ ﺗﯿﻐﻪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺗﯿﻐﻪﻫﺎ در داﺧﻞ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ از ﻣﯿﺎن ﺳﻮراﺧﻬﺎى آﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫ﻋﺒﻮر ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺻﻔﺤﺎت دو ﻧﻘﺶ ﻋﻤﺪه دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎى ﻣﺘﻘﺎﻃﻊ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻓﯿﻠﻤﻰ‬
‫ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه روى ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ را از ﺑﯿﻦ ﺑﺮده و ﺿﺮﯾﺐ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت را ﺑﺎﻻ ﻣﻰﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﯿﻦ ﻃﻮر ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ را ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻪ و از‬
‫ﺧﻢ ﺷﺪن آﻧﻬﺎ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮى ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪) .‬ﺷﮑﻞ ‪(3-6‬‬
‫ﺗﯿﻐﻪﻫﺎي ﻃﻮﻟﻰ )‪ (LONGITUDINAL BAFFLE‬ﮔﺎﻫﻰ اوﻗﺎت ﺑﺮاى ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮدن ﺟﺮﯾﺎن ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫دو ﯾﺎ ﺳﻪ ﮔﺬر ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻰ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :3-6‬ﺑﺎﻓﻞ‬
 ‫ﺷﮑﻞ‪ :3-7‬ﺑﺎﻓﻞ ﻧﯿﻢ داﯾﺮه‬

‫ﺷﮑﻞ‪ :3-8‬ﺑﺎﻓﻞ دﯾﺴﮏ و ﺣﻠﻘﻪ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :3-9‬ﺑﻔﻞ ﺑﺎ ارﯾﻔﯿﺴﻬﺎي ﺣﻠﻘﻮي‬

‫‪ :6-2-3‬ﺳﺮ ﭘﻮﺳﺘﻪ )‪(SHELL HEAD‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻧﯿﻤﮑﺮه ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﭘﯿﭻ و ﻣﻬﺮه ﺑﻪ ﭘﻮﺳﺘﻪ وﺻﻞ ﻣﻰﺷﻮد و در ﻣﻮاﻗـﻊ ﻟـﺰوم ﺑـﺮاى‬
‫ﺑﺎزرﺳﻰ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
 ‫‪ :3-3‬ﺟﺮﯾﺎن در ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ و ﭘﻮﺳﺘﻪ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن در ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﯾﮑﻰ از ﻫﻔﺖ ﺣﺎﻟﺘﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺟﺪول ‪ 1-3‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﭘﻮﺳﺘﻪ ﯾﮏ‬
‫ﮔﺬر‪ ،‬ﺳﯿﺎل از ﯾﮏ اﻧﺘﻬﺎي ﻣﺒﺪل وارد ﺷﺪه و از اﻧﺘﻬﺎى دﯾﮕﺮ ﺧﺎرج ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در ﯾﮏ ﻣﺒﺪل ﺣﺮارﺗﻰ دو ﮔﺬر ﻻزم اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺳﯿﺎل از ﯾﮏ اﻧﺘﻬﺎ وارد و از ﻫﻤﺎن اﻧﺘﻬﺎ ﺧﺎرج ﺷﻮد‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺟﺮﯾﺎن در ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺑﺴﺘﮕﻰ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺳﺮد ﯾﺎ ﮔﺮم‬
‫ﮐﺮدن و ﻧﯿﺰ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز و ﻧﻮع ﮐﺎر دارد‪ .‬ﻣﺜﻼً ﻣﺒﺪل ﺟﻮﺷﺎﻧﻨﺪه ﻧﻮع ﮐﺘﺮى ﺑﺮاى ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎى ﺗﺒﺨﯿﺮ ﺷﻮﻧﺪه در‬
‫ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاى ﺟﺮﯾﺎن در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ‪ 1‬اﻟﯽ ‪ 16‬ﮔﺬر ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬در ﯾﮏ ﻣﺒﺪل ﺣﺮارﺗﻰ ﮐﻪ‬
‫داراى دو ﮔﺬر در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﯿﺎل در ﻣﯿﺎن ﻧﯿﻤﻰ از ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ در ﯾﮏ ﺟﻬﺖ و در ﻣﯿﺎن ﻧﯿﻤﻰ دﯾﮕﺮ از ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ در‬
‫ﺟﻬﺖ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻰﯾﺎﺑﺪ‪ .‬اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﮐﺎر ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﯾﮏ ﺻﻔﺤﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﻨﻨﺪه در ﮐﺎﻧﺎل ورودى دارد‪.‬‬

‫‪ :4-3‬اﻧﻮاع ﻣﺒﺪﻟﻬﺎى ﭘﻮﺳﺘﻪ و ﻟﻮﻟﻪ‬

‫‪ :1-4-3‬ﻣﺒﺪﻟﻬﺎى ﺳﺮ ﺛﺎﺑﺖ )‪(FIXED TUBE SHEET EXCHANGERS‬‬

‫در ﻣﺒﺪﻟﻬﺎى ﻧﻮع ﺳﺮ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺟﻮش ﯾﺎ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﭘﯿﭻ و ﻣﻬﺮه ﻣﺤﮑﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪) ،‬ﺷﮑﻞ‬
‫‪ (3-10‬ﻟﺬا ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮات درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺟﺎﺋﻰ ﺑﺮاى اﻧﺒﺴﺎط ﯾﺎ اﻧﻘﺒﺎض ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ و ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪارد‪ .‬اﻧﺒﺴﺎط ﯾﺎ اﻧﻘﺒﺎض ﻫﺮ ﯾﮏ از دو ﺟﺰء ﻓﻮق ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﻰ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﮑﺴﺘﻦ و ﯾﺎ ﺧﻤﯿﺪﮔﻰ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﻟﺬا اﺧﺘﻼف درﺟﻪ ﺣﺮارت دو ﺳﯿﺎل ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﺒﺎدل ﺣﺮارت ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ ﻧﺒﺎﯾﺪ زﯾﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاى ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ ﻣﻌﻤﻮﻻً از اﺗﺼﺎﻻت اﻧﺒﺴﺎﻃﻰ )‪ (EXPANSION JOINT‬روى ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻣﺒﺪل‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯿﺸﻮد‪ .‬وﻗﺘﻰ ﮐﻪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ داغﺗﺮ ﺷﻮﻧﺪ ﻣﻨﺒﺴﻂ ﻣﻰﮔﺮدﻧﺪ در ﻧﺘﯿﺠﻪ اﯾﻦ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﭘﻮﺳﺘﻪ اﺟﺎزه اﻧﺒﺴﺎط‬
‫ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬وﻗﺘﻰ ﮐﻪ ﻟﻮﻟﻪ و ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺳﺮد ﺷﻮﻧﺪ اﺗﺼﺎل اﻧﺒﺴﺎﻃﻰ و ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻣﻨﻘﺒﺾ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و ﮐﺸﺶ وارده ﺑﺮ ﻧﻘﺎط ﺟﻮش‬
‫ﺧﻮرده ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻰﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻣﺸﮑﻼﺗﻰ ﮐﻪ در ﺑﺎزرﺳﻰ و ﺗﻤﯿﺰ ﮐﺮدن ﻣﺒﺪﻟﻬﺎى ﺳﺮ ﺛﺎﺑﺖ وﺟﻮد دارد ﻋﻤﻮﻣﺎً در ﺟﺎﺋﻰ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﮐﺜﯿﻒ ﺷﺪن ﻗﺴﻤﺖ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻣﺤﺪود ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :3-10‬ﻣﺒﺪل ﺳﺮﺛﺎﺑﺖ‬

 ‫‪ :2-4-3‬ﻣﺒﺪﻟﻬﺎى ﺳﺮ ﺷﻨﺎور )‪(FLOATING HEAD HEAT EXCHANGER‬‬
‫در اﯾﻦ ﻧﻮع ﻣﺒﺪل‪ ،‬ﯾﮑﻰ از ﺻﻔﺤﻪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﯿﻦ ﮐﺎﻧﺎل و ﭘﻮﺳﺘﻪ ﭘﯿﭻ و ﻣﻬﺮه ﺷﺪه و در وﺿﻌﯿﺖ ﺛﺎﺑﺘﻰ ﻗﺮار‬
‫ﻣﻰﮔﯿﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺻﻔﺤﻪ ﻟﻮﻟﻪ دﯾﮕﺮ در داﺧﻞ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﻨﺎور در آﻣﺪه اﻣﮑﺎن اﻧﺒﺴﺎط ﯾﺎ اﻧﻘﺒﺎض ﺑﺮاى ﻫﺮ ﯾﮏ از دو‬
‫ﺟﺰء ﺣﺎﻣﻞ ﺳﯿﺎل ﯾﻌﻨﻰ ﻟﻮﻟﻪ و ﭘﻮﺳﺘﻪ وﺟﻮد دارد‪).‬ﺷﮑﻞ ‪ (3-11‬از اﯾﻦ رو اﺧﺘﻼف درﺟﻪ ﺣﺮارت دو ﺳﯿﺎﻟﻰ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ‬
‫ﺗﺒﺎدل ﺣﺮارت ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﮐﻪ زﯾﺎد ﺑﺎﺷﺪ اﺷﮑﺎﻟﻰ اﯾﺠﺎد ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺑﺎز ﮐﺮدن ﺻﻔﺤﻪ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬دﺳﺘﻪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ‬
‫و ﺳﺮ ﺷﻨﺎور را ﻣﻰﺗﻮان ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﮏ واﺣﺪ ﯾﮏ ﭘﺎرﭼﻪ ﺑﯿﺮون ﮐﺸﯿﺪ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ اﻣﮑﺎن ﺗﻤﯿﺰ ﮐﺮدن و ﺑﺎزرﺳﻰ ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﺧﺎرﺟﻰ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻣﯿﺴﺮ ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬اﯾﺮاد اﯾﻦ ﻣﺒﺪﻟﻬﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﺴﺒﺘﺎً زﯾﺎد ﺑﯿﻦ ﭘﻮﺳﺘﻪ و ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺮاى‬
‫ﺗﻄﺒﯿﻖ دادن ﺻﻔﺤﻪ ﺷﻨﺎور ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﺎ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻮن در اﯾﻦ ﻓﻀﺎ ﻧﻤﻰﺗﻮان ﻟﻮﻟﻪاى ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮد‪ ،‬اﯾﻦ ﻓﻀﺎ ﺑﻼ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ و ﺑﺎزده اﯾﻦ ﻣﺒﺪلﻫﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻰﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :3-11‬ﻣﺒﺪل ﺳﺮﺷﻨﺎور‬

‫‪ :3-4-3‬ﻣﺒﺪل ﺑﺎ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ‪ U‬ﺷﮑﻞ )‪(U-TUBE EXCHANGER‬‬

‫اﯾﻦ ﻧﻮع ﻣﺒﺪل ﺣﺮارﺗﻰ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل و ﯾﮏ ﺻﻔﺤﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از اﯾﻦ رو ورودى و ﺧﺮوﺟﻰ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ از‬
‫ﻃﺮﯾﻖ ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﮐﻪ ﺑﻪ دو ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﯿﺮد‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮرﯾﮑﻪ از ﻧﺎم اﯾﻦ ﻣﺒﺪل ﺣﺮارﺗﻰ ﭘﯿﺪا‬
‫اﺳﺖ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺣﺮف ﻻﺗﯿﻦ )‪ (U‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪).‬ﺷﮑﻞ ‪ (3-12‬ﺑﺎ ﺑﺎز ﮐﺮدن ﭘﯿﭻ و ﻣﻬﺮهﻫﺎ‪ ،‬ﮐﺎﻧﺎل از ﭘﻮﺳﺘﻪ‬
‫ﺟﺪا ﻣﻰﺷﻮد و ﺻﻔﺤﻪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ و دﺳﺘﻪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ را ﻣﻰﺗﻮان از ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺧﺎرج ﻧﻤﻮد ﺑﻪ ﻃﻮرﯾﮑﻪ اﻣﮑﺎن ﺗﻤﯿﺰ ﮐﺮدن و ﺑﺎزرﺳﻰ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺧﺎرﺟﻰ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻰﺷﻮد ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل وﺟﻮد ﺧﻢ در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻣﺎﻧﻌﻰ ﺑﺮاى ﺗﻤﯿﺰ ﮐﺮدن و ﺑﺎزرﺳﻰ ﻗﺴﻤﺖ‬
‫داﺧﻠﻰ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻓﻰ ﻧﻤﻰﺗﻮان ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎى ﺣﺎوى ﻣﻮاد ﺟﺎﻣﺪ )ﮐﺜﯿﻒ( را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﯾﺠﺎد ﺳﺎﯾﯿﺪﮔﻰ در ﺧﻢ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺒﺪﻟﻬﺎ ﺑﺮاى ﺳﯿﺎﻻﺗﻰ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﻰرود ﮐﻪ اﺧﺘﻼف درﺟﻪ ﺣﺮارت زﯾﺎدى داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا اﻧﺘﻬﺎى ‪ U‬ﺷﮑﻞ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ‪ ،‬اﻣﮑﺎن اﻧﺒﺴﺎط و اﻧﻘﺒﺎض را ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدى ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻰآورد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :3-12‬ﻣﺒﺪل ﺑﺎ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ‪ U‬ﺷﮑﻞ‬

‫‪ :5-3‬ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻧﻮع و اﻧﺪازه ﻣﺒﺪﻟﻬﺎى ﭘﻮﺳﺘﻪ و ﻟﻮﻟﻪ‬

‫اﻧﺪازه ﻣﺒﺪل ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮐﺪ ‪ TEMA‬ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ﭘﻮﺳﺘﻪ و ﻃﻮل ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﯾﻨﭻ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺒﺪل ﺑﺎ‬
‫اﻧﺪازه ‪ 192-23‬داراى ﻗﻄﺮ ‪ 23‬و ﻃﻮل ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ‪ 192‬اﯾﻨﭻ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﺳﺮ ﺛﺎﺑﺖ ) ‪STATIONARY‬‬
‫‪ ،(HEAD‬ﻧﻮع ﭘﻮﺳﺘﻪ )‪(SHELL TYPE‬و ﻧﻮع ﺳﺮ اﻧﺘﻬﺎﯾﻰ )‪ (REAR HEAD‬ﻧﯿﺰ ﻧﻮع ﻣﺒﺪل ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻪ ﺣﺮف‬
‫ﻻﺗﯿﻦ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﺪول ‪ 1-3‬ﻣﺒﺪﻟﻰ ﺑﺎ اﻧﺪازه ‪ 192-17‬ﻧﻮع ‪ AES‬داراى ﭘﻮﺳﺘﻪاى ﺑﻪ‬
‫ﻗﻄﺮ ‪ 17‬اﯾﻨﭻ و ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎﯾﻰ ﺑﻪ ﻃﻮل ‪ 192‬اﯾﻨﭻ ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺒﺪل داراى ﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎل و ﯾﮏ ﺳﺮ ﭘﻮش ﻗﺎﺑﻞ ﺟﺪا ﮐﺮدن‬
‫ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ و داراى ﭘﻮﺳﺘﻪاى ﺑﺎ ﯾﮏ ﮔﺬر و داراى ﺳﺮ ﺷﻨﺎور ﺑﺎ دو ﻧﯿﻢ ﺣﻠﻘﻪ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫ﺟﺪول ‪ :1-3‬ﻃﺮحﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ TEMA‬ﺑﺮاي ﻣﺒﺪلﻫﺎي ‪Shell & tube‬‬

‫‪ :6-3‬ﻣﺒﺪﻟﻬﺎى دو ﻟﻮﻟﻪاى )‪(DOUBLE PIPE HEAT EXCHANGER‬‬

‫اﯾﻦ ﻣﺒﺪل ﺣﺮارﺗﻰ از دو ﻟﻮﻟﻪ ﻫﻢ ﻣﺮﮐﺰ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮑﻰ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ از دﯾﮕﺮى ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﯾﮑﻰ از‬
‫ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت از داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ و دﯾﮕﺮى از ﺑﯿﻦ دو ﻟﻮﻟﻪ ﻋﺒﻮر ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﻰ اوﻗﺎت ﺑﺮاى ازدﯾﺎد ﺳﻄﺢ ﺗﻤﺎس و ﺗﺒﺎدل‬
‫ﺣﺮارﺗﻰ ﺑﻬﺘﺮ ﺳﻄﺢ ﺧﺎرﺟﻰ ﻟﻮﻟﻪ داﺧﻠﻰ ﺑﺎ ﭘﺮهﻫﺎى )‪ (FINS‬ﻃﻮﻟﻰ ﭘﻮﺷﯿﺪه ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺒﺪﻟﻬﺎ ﺑﺮاى ﺑﺎر ﺣﺮارﺗﻰ‬
‫زﯾﺎد ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪).‬ﺷﮑﻞ ‪(3-13‬‬
 ‫ﺷﮑﻞ ‪ :3-13‬ﻣﺒﺪﻟﻬﺎي دو ﻟﻮﻟﻪاي‬

‫‪ :7-3‬ﮐﻮﻟﺮ ﯾﺎ ﺧﻨﮏ ﮐﻨﻨﺪه ﻫﻮاﯾﻰ )‪(FIN FAN OR AIR COOLER‬‬

‫ﮐﻮﻟﺮﻫﺎى ﻫﻮاﯾﻰ ﺑﺮاى ﺧﻨﮏ ﮐﺮدن ﺳﯿﺎﻻﺗﻰ ﭼﻮن ﮔﺎز‪ ،‬ﻣﺎﯾﻌﺎت ﻧﻔﺘﻰ‪ ،‬آب و ﻧﯿﺰ ﻣﺎﯾﻊ ﮐﺮدن ﺑﺨﺎرات در ﺻﻨﺎﯾﻊ‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﻰروﻧﺪ‪ .‬ﮐﻮﻟﺮﻫﺎى ﻫﻮاﯾﻰ ﺑﻪ اﺷﮑﺎل ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ در زﯾﺮ ﺷﺮح ﻣﺨﺘﺼﺮى درﻣﻮرد ﻫﺮ ﯾﮏ داده‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﮐﻮﻟﺮ ﻫﻮاﯾﻰ ﺑﺎ ﭘﻨﮑﻪ ﻣﮑﻨﺪه )‪ :(INDUCED DRAFT‬ﻓﻦ ﺑﺎﻻى ﮐﻮﻟﺮ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﮐﻮﻟﺮ ﻫﻮاﯾﻰ ﺑﺎ ﭘﻨﮑﻪ دﻣﻨﺪه )‪ :(FORCED DRAFT‬ﻓﻦ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﮐﻮﻟﺮ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮد‪).‬ﺷﮑﻞ ‪(3-14‬‬
‫‪ -‬ﮐﻮﻟﺮ ﻫﻮاﯾﻰ ﺑﺎ ﺟﺮﯾﺎن ﻃﺒﯿﻌﻰ ﻫﻮا )‪ :(NATURAL DRAFT‬ﺑﺪون اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻦ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﺧﻨﮏ ﮐﺮدن‬
‫ﺳﯿﺎﻻت را ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺮﯾﺎن ﻃﺒﯿﻌﻰ ﻫﻮا اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﮐﻮﻟﺮ ﻫﻮاﯾﻰ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﻮاى ﻣﺮﻃﻮب )‪ :(HUMIDITY AIR COOLER‬ﻋﻼوه ﺑﺮ داﺷﺘﻦ ﻓﻦ‪ ،‬در‬
‫زﯾﺮ آن ﺣﻮﺿﭽﻪاى ﭘﺮ آب ﻗﺮار دارد ﮐﻪ ﻫﻮاى ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز را ﻣﺮﻃﻮب ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻋﻤﻞ ﺧﻨﮏ ﮐﺮدن ﺑﻬﺘﺮ‬
‫ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﯿﺮد‪).‬ﺷﮑﻞ ‪(3-15‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺮ ﭼﻬﺎر ﻧﻮع ﻣﺒﺪل ﺣﺮارﺗﻰ ﻓﻮق از ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدى ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى اﻓﻘﻰ ﮐﻪ در داﺧﻞ آﻧﻬﺎ ﺳﯿﺎﻟﻰ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫دارد ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺳﻄﺢ ﺧﺎرج ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺮهاى )‪ (FINS‬ﻋﺮﺿﻰ ﭘﻮﺷﯿﺪه ﺷﺪه و در ارﺗﻔﺎﻋﻰ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺳﻄﺢ‬
‫زﻣﯿﻦ ﻧﺼﺐ ﻣﻰﮔﺮدد‪).‬ﺷﮑﻞ ‪(3-16‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :3-14‬ﺧﻨﮏ ﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻫﻮاﯾﯽ ﺑﺎ ﭘﻨﮑﻪ دﻣﻨﺪه و ﻣﮑﻨﺪه‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :3-15‬ﮐﻮﻟﺮ ﻫﻮاﺋﯽ)‪ (a‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺟﺮﯾﺎن ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻫﻮا‪ (b) ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﻮاي ﻣﺮﻃﻮب‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ :3-16‬ﺗﯿﻮبﻫﺎي ﭘﺮهدار)‪( FIN TUBES‬‬
 ‫ﺷﮑﻞ ‪ :3-17‬ﺧﻨﮏ ﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻫﻮاﯾﯽ آب ﻧﯿﺮوﮔﺎه‬

‫‪ :8-3‬ﮐﺎرﺑﺮد ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻣﺒﺪﻟﻬﺎى ﺣﺮارﺗﻰ‬

‫ﺑﻄﻮر ﮐﻠﻰ ﻣﺒﺪﻟﻬﺎى ﺣﺮارﺗﻰ ﯾﺎ ﺑﺮاى ﮔﺮﻣﺎﯾﺶ ﯾﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﺶ ﺟﺮﯾﺎن ﺳﯿﺎﻻت اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ :1-8-3‬ﻣﺒﺪﻟﻬﺎى ﺣﺮارﺗﻰ ﺳﺮد ﮐﻨﻨﺪه‬

‫ﺧﻨﮏ ﮐﻨﻨﺪه )‪ :(cooler‬در اﯾﻦ ﻧﻮع ﻣﺒﺪل درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺳﯿﺎل ﺑﺪون اﯾﻨﮑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﯿﺎل ﻋﻮض ﺷﻮد ﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﻰﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ﻗﺴﻤﺘﻰ از ﮔﺮﻣﺎى ﻣﺤﺴﻮس ﺳﯿﺎل ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻋﻤﻞ ﺳﺮد ﮐﺮدن ﺗﻮﺳﻂ آب ﺻﻮرت‬
‫ﮔﯿﺮد ﺑﻪ آن ﮐﻮﻟﺮ آﺑﻰ )‪ (WATER COOLER‬ﻣﻰﮔﻮﯾﻨﺪ و داراى ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ ﻣﺒﺪﻟﻬﺎى ﺣﺮارﺗﻰ ﭘﻮﺳﺘﻪ و‬
‫ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻋﻤﻞ ﺧﻨﮏ ﮐﺮدن ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻮا ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﻣﺒﺪل ﺣﺮارﺗﻰ را ﮐﻮﻟﺮ ﻫﻮاﯾﻰ ﻣﻰﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﭼﮕﺎﻟﻨﺪه )‪ :(CONDENSER‬وﻇﯿﻔﻪ اﯾﻦ ﻣﺒﺪل ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﺨﺎر ﺑﻪ ﻣﺎﯾﻊ اﺳﺖ و ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس ﻻزم اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﮔﺮﻣﺎى ﻧﻬﺎن ﺗﺒﺨﯿﺮ ﯾﮏ ﺑﺨﺎر را ﺟﺬب ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺎﯾﻊ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺒﺪل ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﯾﮑﻰ از اﻧﻮاع ﺧﻨﮏ‬
‫ﮐﻨﻨﺪهﻫﺎى آﺑﻰ ﯾﺎ ﻫﻮاﯾﻰ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﻃﻮر اﻓﻘﻰ ﻧﺼﺐ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪) .‬ﺷﮑﻞ ‪.(3-18‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :3-18‬ﭼﮕﺎﻟﻨﺪه‬

‫ﺳﺮد ﮐﻨﻨﺪه )‪ :(CHILLER‬ﻣﻰداﻧﯿﻢ ﻫﺮ ﻣﺎﯾﻌﻰ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺗﺒﺨﯿﺮ ﺷﻮد اﺣﺘﯿﺎج ﺑﻪ اﻧﺮژى ﺣﺮارﺗﻰ دارد و‬
‫اﮔﺮ اﯾﻦ اﻧﺮژى ﺣﺮارﺗﻰ را از ﻣﺤﯿﻂ ﺑﮕﯿﺮد ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎر ﻣﺤﯿﻂ ﺳﺮد ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬در ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻧﻔﺖ ﺑﺮاى ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﺮﻣﺎ از‬
‫ﻣﺎﯾﻌﺎت ﻧﻔﺘﻰ ﭘﺮوﭘﺎن و ﺑﻮﺗﺎن ﮐﻪ در ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺘﻌﺎرﻓﻰ ﺑﺨﺎرﻧﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺳﺮد ﮐﻨﻨﺪه داراى ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﭘﻮﺳﺘﻪ و‬
‫ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻮده و در ﻗﺴﻤﺖ ﻓﻮﻗﺎﻧﻰ ﭘﻮﺳﺘﻪ داراى ﻓﻀﺎﯾﻰ ﺟﻬﺖ ﺗﺒﺨﯿﺮ ﭘﺮوﭘﺎن ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎﯾﻊ ﭘﺮوﭘﺎن از ﺗﻪ ﻣﺒﺪل وارد و در‬
‫اﻃﺮاف ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺗﺒﺨﯿﺮ و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﺮﻣﺎ ﻣﯿﮑﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ :2-8-3‬ﻣﺒﺪﻟﻬﺎى ﺣﺮارﺗﻰ ﮔﺮم ﮐﻨﻨﺪه‬

‫ﺗﻤﺎم ﻣﺒﺪﻟﻬﺎى ﺣﺮارﺗﻰ ﮐﻪ وﻇﯿﻔﻪ اﻓﺰاﯾﺶ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻣﻮاد را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه دارﻧﺪ در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﮔﺮم ﮐﻨﻨﺪه‬
‫)‪ (HEATER‬ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻮﺷﺎﻧﻨﺪه‪ ،‬ﺗﺒﺨﯿﺮ ﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﮐﻮره و‪...‬‬

‫ﺟﻮﺷﺎﻧﻨﺪه )‪ :(REBOILER‬اﯾﻦ ﻣﺒﺪل ﺑﺮ ﺧﻼف ﺗﺒﺨﯿﺮ ﮐﻨﻨﺪه )‪ ،(VAPORIZER‬ﺗﻨﻬﺎ ﺟﺰﺋﻰ ﮐﻞ‬

‫ﻣﺎﯾﻊ را ﮐﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺨﺎر ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬ﺟﻮﺷﺎﻧﻨﺪهﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً داراى ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻟﻮﻟﻪ و ﭘﻮﺳﺘﻪ و ﺑﻪ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﺮج ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺟﻮﺷﺎﻧﻨﺪهﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻪ ﻧﻮع ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻧﻔﺖ ﯾﺎﻓﺖ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ‬
‫از‪:‬‬
‫‪ -‬ﺟﻮﺷﺎﻧﻨﺪه ﻧﻮع ﺳﯿﻔﻮﻧﻰ )‪ :(THERMOSYPHON‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﻮدى در ﮐﻨﺎر ﺑﺮج ﻧﺼﺐ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﯾﻊ از ﺗﻪ ﺑﺮج ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺳﯿﻔﻮﻧﻰ ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﻪ ﺗﺒﺨﯿﺮ ﺟﺰﺋﻰ از ﻣﺎﯾﻊ‬
‫داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﯿﺎل ﮔﺮم ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﺎﯾﻊ در ﻣﺒﺪل ﺣﺮارﺗﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺮج ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ رﻓﺘﻪ و ﺑﻮﺟﻮد‬
‫آﻣﺪن اﯾﻦ اﺧﺘﻼف ﺳﻄﺢ ﻣﻮﺟﺐ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﯾﻊ از ﺑﺮج ﺑﻪ ﻣﺒﺪل ﺣﺮارﺗﻰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺨﺎرات ﺣﺎﺻﻞ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ‬
‫ﺑﺮج و ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺳﻄﺢ ﻣﺎﯾﻊ در ﺑﺮج وارد ﻣﻰﮔﺮدد‪) .‬ﺷﮑﻞ ‪(3-19‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :3-19‬ﺟﻮﺷﺎﻧﻨﺪه ﺳﯿﻔﻮﻧﯽ‬

‫‪ -‬ﺟﻮﺷﺎﻧﻨﺪه ﻧﻮع ﮐﺘﺮى )‪ :(KETTLE‬اﯾﻦ ﻣﺒﺪل ﺣﺮارﺗﻰ ﻧﯿﺰ داراى ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﭘﻮﺳﺘﻪ و ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻮده و داراى‬
‫ﻓﻀﺎى ﺗﺒﺨﯿﺮ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﻃﻮر اﻓﻘﻰ در ﮐﻨﺎر ﺑﺮج ﺗﻘﻄﯿﺮ ﻧﺼﺐ ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬ﻣﺎﯾﻊ از ﺗﻪ ﺑﺮج ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﯿﺮوى ﺛﻘﻞ‬
‫ﺑﻪ داﺧﻞ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺟﺮﯾﺎن داﺷﺘﻪ و ﺑﺨﺎرات ﺣﺎﺻﻞ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﺮج ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪) .‬ﺷﮑﻞ ‪(3-20‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :3-20‬ﺟﻮﺷﺎﻧﻨﺪه ﻧﻮع ﮐﺘﺮي‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻔﺎوت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن دو ﺟﻮﺷﺎﻧﻨﺪه ﻧﻮع ﺳﯿﻔﻮﻧﻰ و ﮐﺘﺮى در ﻋﻤﻞ ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎﯾﻰ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ دارﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ - 1‬در ﺟﻮﺷﺎﻧﻨﺪه ﻧﻮع ﺳﯿﻔﻮﻧﻰ ﻣﺎﯾﻊ ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺗﺒﺨﯿﺮ ﻧﺸﺪه از ﺗﻪ ﺑﺮج ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد و در ﻧﻮع ﮐﺘﺮى از زﯾﺮ‬
‫ﻣﺒﺪل ﺧﺎرج ﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﻣﺒﺪل ﺣﺮارﺗﻰ ﻧﻮع ﮐﺘﺮى ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺗﺒﺨﯿﺮ ﮐﻨﻨﺪه )‪ (VAPORIZER‬و ﺳﺮد ﮐﻨﻨﺪه )‪(CHILLER‬‬
‫داراى ﻓﻀﺎى ﺗﺒﺨﯿﺮ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ و در ﻧﻮع ﺳﯿﻔﻮﻧﻰ ﻓﻀﺎى ﺗﺒﺨﯿﺮ وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﻣﺎﯾﻊ و ﺑﺨﺎر ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺨﻠﻮط ﺧﺎرج‬
‫ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ - 3‬در ﺟﻮﺷﺎﻧﻨﺪه ﻧﻮع ﺳﯿﻔﻮﻧﻰ ﻣﺎﯾﻊ در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ و در ﻧﻮع ﮐﺘﺮى در ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺗﺒﺨﯿﺮ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ - 4‬در ﺟﻮﺷﺎﻧﻨﺪه ﻧﻮع ﺳﯿﻔﻮﻧﻰ ﺑﺨﺎرات ﺑﺮﮔﺸﺘﻰ ﺑﻪ ﺑﺮج ﺑﺎ ﻣﺎﯾﻌﺎت ﺳﻨﮕﯿﻦ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ وﻟﻰ در ﻧﻮع ﮐﺘﺮى ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺑﺨﺎرات ﺣﺎﺻﻞ از ﻋﻤﻞ ﺗﺒﺨﯿﺮ ﺟﺰﺋﻰ ﻣﺎﯾﻊ ﺑﻪ ﺑﺮج ﺑﺮﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ - 5‬ﺳﻄﺢ و ﻣﻘﺪار ﺗﺒﺨﯿﺮ در ﻧﻮع ﮐﺘﺮى ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻧﻮع ﺳﯿﻔﻮﻧﻰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ - 6‬ﻣﺒﺪل ﺣﺮارﺗﻰ ﻧﻮع ﺳﯿﻔﻮﻧﻰ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺳﺮ ﺛﺎﺑﺖ و ﻧﻮع ﮐﺘﺮى ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ‪ U‬ﺷﮑﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﻧﻮع‬
‫ﺳﯿﻔﻮﻧﻰ ﻣﻌﻤﻮﻻً اﺧﺘﻼف درﺟﻪ ﺣﺮارت دو ﺳﯿﺎل ﮐﻢ و در ﻧﻮع ﮐﺘﺮى اﯾﻦ اﺧﺘﻼف ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ زﯾﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -‬ﺟﻮﺷﺎﻧﻨﺪه ﮐﻮرهاى )‪ :(FIRED BOILER‬زﻣﺎﻧﻰ اﯾﻦ ﻧﻮع ﺟﻮﺷﺎﻧﻨﺪه ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﻰرود ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﯿﺎل ﮔﺮم و‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﻰ در ﮐﺎر ﺧﺎﻧﻪ دﺳﺘﺮﺳﻰ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻟﺬا ﻣﺎﯾﻌﻰ ﮐﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﺗﺒﺨﯿﺮ ﺷﻮد ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً در ﮐﻮره ﮔﺮم و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺮج ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻫﺪاﯾﺖ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ 3-21‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﺟﻮﺷﺎﻧﻨﺪه را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :3-21‬ﺟﻮﺷﺎﻧﻨﺪه ﻧﻮع ﮐﻮرهاي‬

‫ﺗﺒﺨﯿﺮ ﮐﻨﻨﺪه )‪ :(VAPORIZER‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن آن از ﻧﻮع ﭘﻮﺳﺘﻪ و ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ و ﮐﻞ ﻣﺎﯾﻊ ورودى ﺑﻪ ﻣﺒﺪل‬
‫را ﺑﻪ ﺑﺨﺎر ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﻮع ﻋﻤﻮدى آن ﺑﺮاى ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮔﺎز ﺳﻮﺧﺖ ﻣﺼﺮﻓﻰ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮد‪،‬‬
‫ﯾﻌﻨﻰ ﻣﺎﯾﻊ ﭘﺮوﭘﺎن ﯾﺎ ﺑﻮﺗﺎن وارد ﺷﺪه و از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺎز ﺧﺎرج ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻧﻮع اﻓﻘﻰ آن ﻣﻌﻤﻮﻻً در‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺒﺮد )‪ (CHILLER‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ در آن از ﺗﺒﺨﯿﺮ ﭘﺮوﭘﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﯾﺠﺎد ﺑﺮودت‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪) .‬ﺷﮑﻞ ‪(3-22‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :3-22‬ﺗﺒﺨﯿﺮ ﮐﻨﻨﺪه‬

‫‪ :9-3‬ﻧﮑﺎﺗﻰ ﭼﻨﺪ در ﻣﻮرد ﻣﺒﺪﻟﻬﺎى ﺣﺮارﺗﻰ‬

‫‪ - 1‬اﮔﺮ دو ﺳﯿﺎل ﺗﻤﯿﺰ و ﭘﺎك و ﺑﺪون رﺳﻮب ﺑﺎﺷﻨﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺤﻞ ﺟﺮﯾﺎن آﻧﻬﺎ در ﻟﻮﻟﻪ ﯾﺎ ﭘﻮﺳﺘﻪ اﺷﮑﺎﻟﻰ اﯾﺠﺎد‬
‫ﻧﻤﻰﮐﻨﺪ و ﺗﻤﺎم اﻧﻮاع ﻣﺒﺪﻟﻬﺎ در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ - 2‬اﮔﺮ ﯾﮑﻰ از دو ﺳﯿﺎل ﮐﺜﯿﻒ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺟﺮﯾﺎن ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ ﭼﻮن اﻣﮑﺎن ﺗﻤﯿﺰ ﮐﺮدن ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ‬
‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ و در اﯾﻦ ﺻﻮرت دﺳﺘﻪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ از ﻧﻮع ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺳﯿﺎل ﺧﻮرﻧﺪه ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﯾﺎﺑﺪ ﭼﻮن ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻮﯾﺾ ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ - 3‬اﮔﺮ ﯾﮑﻰ از دو ﺳﯿﺎل ﮔﺎزى ﯾﺎ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﮔﺎز ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫‪ - 4‬اﮔﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻦ دﻣﺎي ﯾﮑﻰ از دو ﺳﯿﺎل از ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدى ﻣﻬﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺟﺮﯾﺎن داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ - 5‬اﮔﺮ ﮐﻨﺘﺮل درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻫﺮ دو ﺳﯿﺎل ﻣﻬﻢ ﺑﺎﺷﺪ در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻣﺒﺪل ﺣﺮارﺗﻰ ﺑﺎﯾﺪ ﻋﺎﯾﻖ ﺑﻨﺪى ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ - 6‬اﮔﺮ ﯾﮑﻰ از دو ﺳﯿﺎل آب ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬درﺟﻪ ﺣﺮارت آن ﻧﺒﺎﯾﺪ از ‪ 500‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد ﺗﺠﺎوز ﮐﻨﺪ ﭼﻮن در ﻏﯿﺮ‬
‫اﯾﻨﺼﻮرت در داﺧﻞ ﻣﺒﺪل ﺣﺮارﺗﻰ ﺗﺸﮑﯿﻞ رﺳﻮب ‪ CaCO3‬ﺧﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‬

‫ﻣﺨﺎزن‬
 ‫‪ :1-4‬ﻣﺨﺎزن‬
‫اﺻﻄﻼح ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻣﺨﺰن را ﻣﻰﺗﻮان از ﻧﻈﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﮐﻠﻰ ﻣﺨﺎزن ﺑﺎ اﺟﺰاى داﺧﻠﻰ )ﻣﺜﻞ ﭘﻮﺳﺘﻪ‬
‫ﻣﺒﺪﻟﻬﺎى ﺣﺮارﺗﻰ‪ ،‬ﻇﺮوف ﻫﻤﺰن دار‪ ،‬ﺑﺮج ﺗﻘﻄﯿﺮ و‪ (...‬و ﻣﺨﺎزن ﺑﺪون اﺟﺰاء داﺧﻠﻰ ﮐﻪ ﺗﺎﻧﮑﺮﻫﺎ و دراﻣﻬﺎ ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫ﻣﺤﺪود ﮐﺮد‪ .‬ﺗﻔﺎوت ﺗﺎﻧﮏ و درام در اﻧﺪازه آﻧﻬﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ زﻣﺎن اﻗﺎﻣﺖ ﯾﮏ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺪاوم در درام از ﭼﻨﺪ دﻗﯿﻘﻪ‬
‫ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﻰﮐﻨﺪ در ﺻﻮرﺗﻰ ﮐﻪ اﯾﻦ زﻣﺎن اﻗﺎﻣﺖ ﺑﺮاى ﺗﺎﻧﮑﻬﺎ ﺑﻪ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻰرﺳﺪ‪ .‬دراﻣﻬﺎ در ﺧﻄﻮط ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻗﺒﻞ‬
‫ﯾﺎ ﺑﻌﺪ از دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﻓﺮاﯾﻨﺪى اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻣﻰﺗﻮان ﺑﻪ درام واﻗﻊ در ﻗﺒﻞ از ﮐﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ‬
‫اﺷﺎره ﮐﺮد ﮐﻪ ﻗﻄﺮات ﻣﺎﯾﻊ را از ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺎزى ﺟﺪا ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬درام ﻗﺒﻞ از دﯾﮓ ﻣﺎﻧﻊ از آن ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ دﺳﺘﮕﺎه در‬
‫وﺿﻌﯿﺖ ﺧﺸﮏ ﮐﺎر ﮐﻨﺪ‪ .‬درام ﭘﺲ از ﮐﻤﭙﺮﺳﻮر رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺘﻰ ﺿﺮﺑﻪ آن را ﻣﺘﻌﺎدل ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎﻧﮑﻬﺎ ﻣﺨﺎزن‬
‫ﺑﺰرگﺗﺮى ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻰﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﺎﻧﮏ ﺧﻮراك )‪ (FEED TANK‬ﺑﺮج ﺗﻘﻄﯿﺮ ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺧﻮراك‬
‫ﭼﻨﺪﯾﻦ روز را در ﺧﻮد ﻧﮕﻬﺪارد و ﻫﻤﯿﻨﻄﻮر ﻣﺨﺎزن ذﺧﯿﺮه اﺷﺎره ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺨﺎزن از ﻧﻈﺮ ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﻣﺨﺎزن ذﺧﯿﺮه و ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﺪام در ﻣﻮارد ﺧﺎص‬
‫ﻓﺮاﯾﻨﺪى ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ :2-4‬اﻧﻮاع ﻣﺨﺎزن ذﺧﯿﺮه‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﻰ ﻓﺮاوردهﻫﺎى ﻧﻔﺘﻰ را از ﻧﻈﺮ اﻧﺒﺎﺷﺘﻦ در ﻣﺨﺰﻧﻬﺎ ﻣﻰﺗﻮان ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮد‪:‬‬
‫‪ - 1‬ﻓﺮآورده ﻫﺎﯾﻰ ﮐﻪ ﻓﺸﺎر ﺑﺨﺎر آﻧﻬﺎ از ‪ 5/1‬ﭘﻮﻧﺪ ﺑﺮ اﯾﻨﭻ ﻣﺮﺑﻊ ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻣﺨﺰﻧﻬﺎى ﺳﻘﻒ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻧﮕﻬﺪارى ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﻓﺮآورده ﻫﺎﯾﻰ ﮐﻪ ﻓﺸﺎر ﺑﺨﺎر آﻧﻬﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ 5/1‬ﭘﻮﻧﺪ ﺑﺮ اﯾﻨﭻ ﻣﺮﺑﻊ اﺳﺖ در ﻣﺨﺰﻧﻬﺎى ﺳﻘﻒ ﺷﻨﺎور‬
‫ﻧﮕﻬﺪارى ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﻓﺮآورده ﻫﺎﯾﻰ ﮐﻪ داراى ﻓﺸﺎر ﺑﺨﺎر زﯾﺎدﺗﺮ ﯾﺎ ﻧﺰدﯾﮏ ‪ 100‬ﭘﻮﻧﺪ ﺑﺮ اﯾﻨﭻ ﻣﺮﺑﻊ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﻣﺨﺰﻧﻬﺎى ﮐﺮوى‬
‫ﯾﺎ اﺳﺘﻮاﻧﻪاى ﻧﮕﻬﺪارى ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ :1-2-4‬ﻣﺨﺰﻧﻬﺎى ﺳﻘﻒ ﺛﺎﺑﺖ‪:‬‬

‫اﯾﻦ ﻧﻮع ﻣﺨﺰﻧﻬﺎى اﺳﺘﻮاﻧﻪاى‪ ،‬ﻗﺎﺋﻢ‪ ،‬و ﺑﺎ ﺳﻘﻒ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺨﺮوﻃﻰ ﺷﮑﻞ ﺑﻮده‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﺮﯾﻦ اﻧﺪازه ﻗﻄﺮ و‬
‫ﺑﻠﻨﺪى ﺑﺮاى ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺮاى اﻧﺒﺎﺷﺘﻦ ﻓﺮآوردهﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻧﻔﺘﻰ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮد‪ .‬ﻋﻮاﻣﻠﻰ ﮐﻪ در ﮔﺰﯾﻨﺶ ﻗﻄﺮ و ﺑﻠﻨﺪى ﻣﺨﺰن ﻣﺆﺛﺮﻧﺪ اﯾﻨﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻓﻀﺎى ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮاى ﻧﺼﺐ ﻣﺨﺰن‪ ،‬ﺗﺤﻤﻞ ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺧﺎك زﯾﺮ ﻣﺨﺰن‪ ،‬ﻓﺮارﯾﺖ ﻓﺮآورده ﻫﺎﯾﻰ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ در ﻣﺨﺰن اﻧﺒﺎر‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﯿﻦ ﺷﺪن ﻣﻮاد ﻧﻔﺘﻰ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ و ﻧﺎﺧﺎﻟﺼﯿﻬﺎﯾﻰ ﮐﻪ در ﻣﺨﺰن اﻧﺒﺎر ﻣﻰﮔﯿﺮد‪ .‬ﻣﺨﺰﻧﻬﺎﯾﻰ ﮐﻪ ﺑﺮاى‬
‫اﻧﺒﺎﺷﺘﻦ ﻣﺎﯾﻌﺎت ﻓﺮار ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪون ﻣﻨﻔﺬ )‪ (GAS TIGHT‬ﺑﻮده و ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻓﺸﺎر ﻣﯿﺎن ‪ 6‬ﺗﺎ ‪20‬‬
‫ﺳﺎﻧﺘﻰﻣﺘﺮ آب را ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻓﺸﺎر ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﺷﯿﺮ اﻃﻤﯿﻨﺎن وﯾﮋهاى ﺧﻨﺜﻰ ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬دﯾﮕﺮ ﺗﺠﻬﯿﺰات اﯾﻦ‬
‫ﻣﺨﺰﻧﻬﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﺣﻮﺿﭽﻪ و ﺷﯿﺮ زﯾﺮ آب‪ ،‬ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﻣﺎرﭘﯿﭻ ﺑﺨﺎر‪ ،‬ﭘﺮواﻧﻪ ﻫﻤﺰن ﺑﺮاى آﻣﯿﺨﺘﻦ ﻓﺮآوردهﻫﺎ‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﺳﻨﺞ‬
‫ﺧﻮدﮐﺎر‪ ،‬دﻣﺎﺳﻨﺞ و ﻏﯿﺮه‪.‬‬
‫دﯾﺴﮏ ﺷﮑﺴﺖ )‪ (RUPTURE DISK‬ﻗﺴﻤﺘﻰ روى ﺳﻘﻒ ﺗﺎﻧﮏ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺿﻌﯿﻔﺘﺮ از ﻗﺴﻤﺘﻬﺎى دﯾﮕﺮ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد و در ﻣﻮاﻗﻌﻰ ﮐﻪ ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ ﺧﻮب ﻋﻤﻞ ﻧﮑﻨﻨﺪ و ﻫﻤﯿﻨﻄﻮر ﺑﺮاى ﺷﯿﺮﻫﺎى اﻃﻤﯿﻨﺎن ﻣﺸﮑﻞ‬
‫ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺎره ﺷﺪه و ﻣﺎﻧﻊ از ﺻﺪﻣﻪ دﯾﺪن ﺑﺮج ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ :2-2-4‬ﻣﺨﺰﻧﻬﺎى ﺳﻘﻒ ﺷﻨﺎور‪:‬‬
‫در اﯾﻦ ﻣﺨﺰﻧﻬﺎ ﺳﻘﻒ روى ﻣﺎﯾﻊ ﺷﻨﺎور ﺑﻮده و ﺑﺎ ﻣﺎﯾﻊ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻰﮐﻨﺪ )ﺷﮑﻞ ‪ (4-1‬ﻣﻌﻤﻮﻻً دو‬
‫ﻧﻮع از اﯾﻦ ﻣﺨﺰﻧﻬﺎ ﺑﯿﺶ از اﻧﻮاع دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺳﻘﻔﻬﺎى ﻣﺎﻫﯿﺘﺎﺑﻪ ﺷﮑﻞ )‪ :(PAN TYPE‬اﯾﻦ ﺳﻘﻔﻬﺎ ﻣﺴﻄﺢ ﺑﻮده و از ﻓﻮﻻد ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و داراى‬
‫ﭘﺎﯾﻪﻫﺎى ﻋﻤﻮدى ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ ﺳﻘﻒ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻘﻄﻪ ﺿﻌﻒ اﯾﻦ ﺳﻘﻔﻬﺎ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﺮد ﺳﻮراخ‬
‫ﺷﺪن ﻏﺮق ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺳﻘﻔﻬﺎى ﺧﺰﯾﻨﻪ دار )‪ :(PONTOON TYPE‬در اﯾﻦ ﻧﻮع ﺧﺰﯾﻨﻪ ﺟﻌﺒﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ و ﺗﻮ ﺧﺎﻟﻰ ﭘﯿﺮاﻣﻮن‬
‫ﺳﻘﻒ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه‪ ،‬آن را ﺷﻨﺎور ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺗﺮى اﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﻘﻒ در اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﻮراخ ﺷﺪن ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﺧﺰﯾﻨﻪ‬
‫ﻏﺮق ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪) .‬ﺷﮑﻞ ‪(4-2‬‬
 ‫ﺷﮑﻞ ‪ :4-1‬اﺟﺰاي ﯾﮏ ﻣﺨﺰن ﺳﻘﻒ ﺷﻨﺎور‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :4-2‬ﻣﺨﺰن ﺳﻘﻒ ﺷﻨﺎور ﺧﺰﯾﻨﻪدار‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :4-3‬اﻧﻮاع آب ﺑﻨﺪﯾﻫﺎ در ﻣﺨﺰن ﺳﻘﻒ ﺷﻨﺎور‬

 ‫‪ :3-2-4‬ﻣﺨﺰﻧﻬﺎى ﮐﺮوى و اﺳﺘﻮاﻧﻪاى‬
‫ﻣﺨﺰﻧﻬﺎى ﮐﺮوى ﯾﺎ اﺳﺘﻮاﻧﻪاى ﺑﺮاى ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺸﺎرﻫﺎى ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﻰرود و ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﺎ ‪ 100‬ﭘﻮﻧﺪ ﺑﺮ‬
‫اﯾﻨﭻ ﻣﺮﺑﻊ )‪ (Psi‬ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ را ﺗﺤﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪).‬ﺷﮑﻞ‪ (4-4‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﻣﺨﺰﻧﻬﺎ ﺟﻬﺖ ﻧﮕﻬﺪارى ﺑﻮﺗﺎن و ﭘﺮوﭘﺎن و ﮔﺎز ﻣﺎﯾﻊ و‬

‫ﺑﻨﺰﯾﻨﻬﺎى ﺳﺒﮏ و ﺑﻄﻮر ﮐﻠﻰ ﻣﻮاد ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﻰ ﺳﺒﮏ ﮐﺎرﺑﺮد دارد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :4-4‬ﻣﺨﺰن ذﺧﯿﺮه ﮐﺮوي‬
‫‪ :3-4‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻣﺨﺎزن ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر‬
‫ﺷﮑﻞ اﮐﺜﺮ ﻣﺨﺎزن ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر اﺳﺘﻮاﻧﻪاى ﯾﺎ ﮐﺮوى ﺑﻮده ﮐﻪ ﻓﺮم اﺳﺘﻮاﻧﻪاى آن ﺑﺎ ﮐﻠﮕﻰ ﮐﺮوى ﯾﺎ ﺑﯿﻀﻮى ﯾﺎ‬
‫ﮐﺎﺳﻪاى ﻗﺎﺑﻞ ﺳﺎﺧﺖ و ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﮐﻠﯿﮕﻬﺎى ﮐﺮوى ﺑﻪ دو ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻮرد ﮔﺮم و ﺳﺮد ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ ASME BOILER AND PRESSURE VESSEL CODE‬ﺑﺮاى ﻣﺨﺎزن ذﺧﯿﺮهاى ﻧﯿﺰ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻃﺒﻖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻌﺪ از ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮدن ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎى اﺻﻠﻰ ﯾﺎد ﺷﺪه ﺿﺨﺎﻣﺖ و ﻣﺸﺨﺼﺎت‬
‫ﻫﻨﺪﺳﻰ و ﺟﻮﺷﮑﺎرىﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺟﻨﺲ ﻣﻮاد ﺗﻌﯿﻦ ﺷﺪه ﺑﺎ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﮐﺎرﮔﺎﻫﻰ ﻧﯿﺰ ﺗﻬﯿﻪ ﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﺗﺼﺎﻻت ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ ﮐﻪ روى ﻣﺨﺎزن ﺗﻌﺒﯿﻪ ﻣﻰﮔﺮدد از ﻗﺒﯿﻞ ﻣﺤﻞ ﻣﻮرد ﻧﺼﺐ ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ‪ ،‬ﺷﯿﺮ ﺗﺨﻠﯿﻪ اﺿﻄﺮارى‪،‬‬
‫ﺗﺮﻣﻮﻣﺘﺮ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﺳﻨﺞ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ و در ﺻﻮرﺗﻰ ﮐﻪ ﻣﺨﺰن ﺟﻬﺖ ﮐﺎرﻫﺎى ﭘﯿﭽﯿﺪهﺗﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ﻃﺒﻌﺎً ﻧﯿﺰ اﺗﺼﺎﻻت‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن ﻧﯿﺰ اﺿﺎﻓﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
 ‫‪ :4-4‬ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻓﻨﻰ ﻣﺨﺎزن ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر‬
‫ﻃﺮاﺣﻰ و ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺨﺎزن ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﻨﻰ از ﻗﺒﯿﻞ ﻓﺸﺎر‪ ،‬درﺟﻪ ﺣﺮارت‪ ،‬ﻧﻮع‬
‫ﻓﻮﻻد ﻣﺼﺮﻓﻰ‪ ،‬اﻣﮑﺎﻧﺎت ﮐﺎرﮔﺎﻫﻰ‪ ،‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﺟﻮى از ﻗﺒﯿﻞ ﺑﺎد و ﺑﺮف و ﺑﺎران و زﻟﺰﻟﻪ‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﻣﻔﯿﺪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺼﺎﻟﺢ و‬
‫ﻣﻮاد ﻣﺼﺮﻓﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻮردﮔﻰ ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﻰ و ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﻰ ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﻰﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ - 1‬ﻓﺸﺎر ﻣﺨﺰن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد )‪ (ASME CODE‬ﺑﺎ ﺿﺨﺎﻣﺖ‪ ،‬ﺗﻨﺶ ﻣﺠﺎز ﻣﻮاد ﻣﺼﺮﻓﻰ‪ ،‬اﻣﮑﺎﻧﺎت‬
‫ﺟﻮﺷﮑﺎرى ارﺗﺒﺎط دارد‪.‬‬
‫‪ - 2‬درﺟﻪ ﺣﺮارت ﮐﻪ ﻋﺎﻣﻠﻰ ﻣﺆﺛﺮ در ﻃﺮاﺣﻰ و ﺳﺎﺧﺖ ﺑﻮده ﯾﮑﻰ دﯾﮕﺮ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻬﻢ در ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﻣﻮاد ﻣﺼﺮﻓﻰ در ﻣﺨﺎزن ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر و ذﺧﯿﺮهاى ﻣﻌﻤﻮﻻً از اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺮﺑﻦ اﺳﺘﯿﻞ ﺑﻮده ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻫﺮ‬
‫ﮐﺪام از اﯾﻦ ﻓﻮﻻدﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﺶ ﻣﺠﺎز درﺟﻪ ﺣﺮارت ﮐﺎرى و ﻓﺮم ﭘﺬﯾﺮى ﻓﻮﻻد و ﺟﻮﺷﮑﺎرى آن و‪ ...‬اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﻰﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫‪ - 4‬ﻋﺎﻣﻞ ﺣﺠﻢ ﻣﺨﺰن ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﺤﻞ ﻧﺼﺐ و ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ اﻧﺪازه ﻗﻄﺮ و ارﺗﻔﺎع ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ و ﺑﺎ ﺣﻔﻆ ﺗﻨﺎﺳﺐ اﺟﺰاء ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻧﯿﺎز ﻃﺮاﺣﻰ و ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ - 5‬ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺗﺄﺛﯿﺮات ﺟﻮى ﺑﺼﻮرت ﺑﺎر اﺿﺎﻓﻰ در ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ :5-4‬اﯾﻤﻨﻰ در ﻣﺨﺰﻧﻬﺎى ذﺧﯿﺮه‬

‫از دﯾﺪﮔﺎه اﯾﻤﻨﻰ ﻣﺨﺰﻧﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮارد زﯾﺮ رﻋﺎﯾﺖ ﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫ﺳﻘﻒ ﺷﻨﺎور‪ :‬ﺑﺮاى ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯿﺰان ﺗﺒﺨﯿﺮ ﻣﻮاد ﺳﺒﮏ و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮى از آﺗﺶ ﺳﻮزى‪ ،‬ﻣﺨﺰﻧﻬﺎى ﻓﺮآوردهﻫﺎى ﺳﺒﮏ‬
‫و ﻓﺮار ﺑﺎ ﺳﻘﻒ ﺷﻨﺎور ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ اﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﻘﻔﻬﺎ از ورود ﻫﻮا ﺑﻪ ﻣﺨﺰن و ﻫﻢآﻣﯿﺰى ﺑﺎ ﺑﺨﺎرﻫﺎى ﻧﻔﺘﻰ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ‬
‫ﻣﻰﮐﻨﺪ و از اﯾﻦ راه از اﻧﻔﺠﺎر و آﺗﺶ ﺳﻮزى ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از ﺟﺮﻗﻪ ﺳﺎﮐﻦ اﯾﺠﺎد ﮔﺮدد ﺟﻠﻮﮔﯿﺮى ﻣﻰﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫رﻧﮓ ﻣﺨﺰﻧﻬﺎ‪ :‬ﻣﺨﺰﻧﻬﺎى ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺳﺒﮏ و ﻣﯿﺎن ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺑﻪ رﻧﮓ ﺳﻔﯿﺪ رﻧﮓآﻣﯿﺰى ﻣﻰﺷﻮد ﺗﺎ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﮔﺮﻣﺎ‬
‫را از ﻣﺤﯿﻂ و اﻧﺮژى ﺗﺎﺑﺸﻰ ﺟﺬب ﮐﺮده دﻣﺎى ﻣﺤﺘﻮاى ﻣﺨﺰﻧﻬﺎ در ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺣﺪ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻪ ﺷﻮد ﻧﺘﯿﺠﺘﺎً ﻣﻘﺪار‬
‫ﺗﺒﺨﯿﺮ و ﻫﺪر رﻓﺘﻦ ﻣﻮاد ﺳﺒﮏ ﻧﻔﺘﻰ ﮐﻤﺘﺮ ﺷﺪه ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﻄﺮﻧﺎﮐﻰ در ﺑﺎﻻى ﻣﺨﺰن ﭘﺪﯾﺪ ﻧﻤﻰآﯾﺪ‪.‬‬

‫‪ :1-5-4‬ﺧﻄﺮ اﻟﮑﺘﺮﯾﺴﯿﺘﻪ ﺳﺎﮐﻦ در ﻣﺨﺰن‬

‫ﺧﻄﺮﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﯾﺴﯿﺘﻪ ﺳﺎﮐﻦ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻘﻞ و اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮاد ﻧﻔﺘﻰ اﯾﺠﺎد ﻣﻰﺷﻮد ﻧﺒﺎﯾﺪ از ﻧﻈﺮ دور داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻘﻞ و اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮاد آﺗﺶ زا دو ﻋﺎﻣﻞ ﺳﺒﺐ ﺑﺎرور ﺷﺪن ﻣﺨﺰن ﺑﺎ اﻟﮑﺘﺮﯾﺴﯿﺘﻪ ﺳﺎﮐﻦ ﻣﻰﮔﺮدد‪ :‬ﯾﮑﻰ ﭘﺨﺶ ﺷﺪن‬
‫ﻣﺎﯾﻌﺎت ﺑﻪ ﻗﻄﺮات ﮐﻮﭼﮏ و دﯾﮕﺮى اﺻﻄﮑﺎك ﻣﺎﯾﻌﺎت ﻫﻨﮕﺎم ﺟﺮﯾﺎن در ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ‪ .‬ﭘﺲ از ورود ﻣﺎﯾﻊ ﺑﻪ ﻣﺨﺰن‪،‬‬
‫ﺣﺘﻰ ﺟﺮﻗﻪ ﮐﻮﭼﮑﻰ در آﻣﯿﺰه ﺑﺨﺎرات ﻧﻔﺘﻰ و ﻫﻮاى ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺎﻻى ﻣﺨﺰن‪ ،‬ﺳﺒﺐ اﻧﻔﺠﺎر و آﺗﺶ ﺳﻮزى ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫دﯾﻮاره ﻫﻤﻪ ﻣﺨﺰﻧﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﺳﯿﻢ ﺑﻪ زﻣﯿﻦ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮد )‪ (EARTHING WIRE‬ﮐﺎر اﯾﻦ ﺳﯿﻢ ﻫﺪاﯾﺖ ﺑﺎر‬
‫اﻟﮑﺘﺮﯾﺴﯿﺘﻪ ﺳﺎﮐﻦ از ﻣﺨﺰن ﺑﻪ زﻣﯿﻦ و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮى از ﺗﺮاﮐﻢ اﻟﮑﺘﺮﯾﺴﯿﺘﻪ در ﺑﺪﻧﻪ ﻣﺨﺰن ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‬

‫ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ‬
 ‫‪ :1-5‬اﻧﻮاع روﺷﻬﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻫﺪف ﺟﺪاﺳﺎزي‪ ،‬ﻣﺎﻫﯿﺖ ﻣﻮاد‪ ،‬ﻣﮑﺎﻧﯿﺴـﻤﻬﺎ و وﺳـﺎﯾﻞ ﻣـﻮرد ﻧﯿـﺎز روﺷـﻬﺎي ﺑﺴـﯿﺎر ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮﻧﯽ ﺑـﺮاي‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي وﺟﻮد دارد‪ .‬از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ اﯾﻦ روﺷﻬﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﻘﻄﯿﺮ‪ ،‬ﺟﺬب ﮔﺎز‪ ،‬اﺳﺘﺨﺮاج ﻣـﺎﯾﻊ‪-‬ﻣـﺎﯾﻊ‪ ،‬ﺟـﺬب ﺳـﻄﺤﯽ‪،‬‬
‫ﻣﺒﺎدﻟﻪي ﯾـﻮن‪ ،‬ﮐﺮﯾﺴـﺘﺎﻟﯿﺰه ﮐـﺮدن‪ ،‬ﺷﺴﺘﺸـﻮ )‪ ،(Leaching‬ﻓﯿﻠﺘـﺮ ﮐـﺮدن‪ ،‬ﺳـﺎﻧﺘﺮﯾﻔﯿﻮژ‪ ،‬ﺷـﻨﺎوري )‪،(Flotation‬‬
‫ﮐﺮﯾﺴﺘﺎﻟﯿﺰه ﮐﺮدن از ﮔﺪازه‪ ،‬ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﯿﺎﻻت ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﯿـﺪان اﻟﮑﺘﺮﯾﮑـﯽ‪،‬‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺬب ﺳﻄﺤﯽ‪-‬ﺟﻮﺷﺎﻧﺪن )‪ ،(Adsorption-Bubble‬ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي ﻏﺸﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي زﯾﺴﺖ ﺷـﯿﻤﯿﺎﯾﯽ‪،‬‬
‫ﮐﺮوﻣﺎﺗﻮﮔﺮاﻓﯽ و ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻧﺎﻧﻮ را ﻧﺎم ﺑﺮد‪.‬‬
‫در زﻣﯿﻨﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ذرات ﻣﻌﻠﻖ از ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺎز ﮐﻪ در زﯾﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي ﺟﺎﻣﺪ‪-‬ﮔـﺎز و ﻫـﻢ‬
‫ﻣﺎﯾﻊ‪-‬ﮔﺎز ﻗﺮار داد‪ 6 ،‬ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢ اﺻﻠﯽ وﺟﻮد دارد‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺗﻪ ﻧﺸﺴﺖ اﯾﻨﺮﺳﯿﮏ )‪ (Inertial Deposition‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﮔﺮادﯾﺎن ﺳﺮﻋﺖ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻗﻄﻊ ﮐﺮدن ﺧﻂ ﺟﺮﯾﺎن )‪ (Flow-line Interception‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﮔﺮادﯾﺎن ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﺗﻪ ﻧﺸﺴﺖ ﻧﻔﻮذي )‪ (Diffusional Deposition‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﮔﺮادﯾﺎن ﻏﻠﻈﺖ‪.‬‬
‫‪ -4‬ﺗﻪ ﻧﺸﯿﻨﯽ ﮔﺮاﻧﺸﯽ )‪ (Gravity Settling‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﮔﺮادﯾﺎن ارﺗﻔﺎع )‪.(Elevation Gradient‬‬
‫‪ -5‬ﺗﻪ ﻧﺸﺴﺖ اﻟﮑﺘﺮواﺳﺘﺎﺗﯿﮑﯽ )‪ (Electrostatic Precipitation‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﮔﺮادﯾﺎن ﻣﯿﺪان اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ‪.‬‬
‫‪ -٦‬ﺗﻪ ﻧﺸﺴﺖ ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ )‪ (Thermal Precipitation‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﮔﺮادﯾﺎن دﻣﺎ‪.‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ‪ ٦‬ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢ اﺻﻠﯽ ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ دو روش ﮐﻤﮑﯽ ﻧﯿﺰ اﺷﺎره ﮐﺮد‪ -1 :‬اﮔﺮ ﺑﺨﺎر آب در ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺎز وﺟﻮد‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان اﯾﻦ ﺑﺨﺎرات را وادار ﺑﻪ ﻣﯿﻌﺎن و ﺟﻤﻊ ﺷﺪن روي ﯾﮏ ﺳﻄﺢ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ دراﯾﻦ ﺣﺎﻟـﺖ ﺟﺮﯾـﺎن ﮔـﺎز‬
‫ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﯿﻌﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺳﻄﺢ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﻪ ﺑـﻪ ﺟﺮﯾـﺎن اﺳـﺘﻔﺎن )‪ (Stefan Flow‬ﻣﻌـﺮوف‬
‫اﺳﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﺣﺮﮐﺖ ذرات ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺳﻄﺢ ﻣﯽﺷﻮد‪ -2 .‬در ﺻﻮرت وﺟﻮد ﺑﺨﺎرات آب ﻣـﯽﺗـﻮان آﻧﻬـﺎ را وادار ﺑـﻪ‬
‫ﻣﯿﻌﺎن ﺑﺮ روي ذرات ﮐﺮد ﮐﻪ در ﻧﺘﯿﺠﻪ اﻧﺪازهي ذرات ﺑﺰرگ ﺷﺪه و راﺣﺘﺘﺮ ﻣﯽﺗﻮان آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺑﺎ ﺗـﻪ ﻧﺸﺴـﺖ‬
‫ﻧﻔﻮذي ﺟﻤﻊآوري ﮐﺮد ﺑﯿﺸﺘﺮ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﺟﻤﻊآوري از ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢ ﺑﻬﺮه ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻠﯿﺎت اﺻﻠﯽ در دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﺟﻤﻊآوري ﮐﻨﻨﺪهي ذرات ﺷﺎﻣﻞ ‪ 3‬ﻣﺮﺣﻠﻪي اﺻﻠﯽ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺟﺪا ﮐﺮدن ذرات از ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺎز روي ﯾﮏ ﺳﻄﺢ‪ :‬اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ دو ﭼﯿﺰ ﻧﯿـﺎز دارد‪ ،‬اول ﻧﯿﺮوﯾـﯽ ﮐـﻪ اﺧـﺘﻼف‬
‫ﺣﺮﮐﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﯿﻦ ذرات و ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺎز اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ و دوم زﻣﺎن ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮاي ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺎز ﺗﺎ ذرات ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﻨﺘﻘـﻞ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻧﮕﻬﺪاري ذرات ﺗﻪ ﻧﺸﯿﻦ ﺷﺪه ﺑﺮ روي ﺳﻄﺢ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﺟﻤﻊآوري ذرات از روي ﺳﻄﺢ ﺑﺮاي ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ ﯾﺎ دﻓﻊ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﯾﮏ دﺳﺘﮕﺎه ﺟﻤﻊآوري ﯾﺎ ﺑﻌﻀﺎ ﯾﮏ ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺎزده ﺟﻤﻊآوري )‪ (η‬ﺑﯿﺎن ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑـﺎ ﻧﺴـﺒﺖ‬
‫وزن ذرات ﺟﻤﻊﺷﺪه ﺑﻪ ذرات وارد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎ ﺧﻮاص ذره‪ ،‬ﮔـﺎز و ﺷـﺮاﯾﻂ ﻋﻤﻠﯿـﺎت ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬
‫ﻧﻤﺎﯾﯽ راﺑﻄﻪ دارد‪.‬‬
 ‫‪ :2-5‬ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ در ﺟﺪاﺳﺎزي ذرات ﻣﻌﻠﻖ از ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺎز‬
‫در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﯽ از ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻣﺘﺪاول و ﭘﺮﮐﺎرﺑﺮد در ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺟﺪاﺳﺎزي ذرات ﻣﻌﻠﻖ ﭼـﻪ ﺟﺎﻣـﺪ و ﭼـﻪ‬
‫ﻣﺎﯾﻊ از ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺎز و ﻣﺰاﯾﺎ وﻣﻌﺎﯾﺐ آﻧﻬﺎ آﺷﻨﺎ ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ‪.‬‬

‫‪ :1-2-5‬ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﺑﺮﺧﻮردي)‪(Impingement Separators‬‬

‫در اﯾﻦ ﻧﻮع ﺣﺮﮐﺖ اﯾﻨﺮﺳﯿﮏ )‪ (Inertial Motion‬ﻋﺎﻣﻞ ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺟﻤﻊآوري ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از اﯾـﻦ‬
‫ﻧﯿﺮو ﺗﻪﻧﺸﺴﺖ اﯾﻨﺮﺳﯿﮏ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎ ﻧﯿﺴﺖ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻓﻘـﻂ ﺗﺤـﺖ ﺗـﺎﺛﯿﺮ اﯾـﻦ ﻣﮑﺎﻧﯿﺴـﻢ اﻧﺠـﺎم‬
‫ﻣﯽﺷﻮد زﯾﺮا ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻏﻠﺐ ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ ﮐﻪ از ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢ در ﺟﻤﻊآوري ﺑﻬﺮه ﻣـﯽﮔﯿﺮﻧـﺪ در ﺟﺪاﮐﻨﻨـﺪهﻫـﺎي‬
‫ﺑﺮﺧﻮردي ﻧﯿﺰ ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻗﻄﻊ ﮐﺮدن ﺧﻂ ﺟﺮﯾﺎن و ﺗﻪﻧﺸﺴﺖ ﻧﻔﻮذي ﻧﯿﺰ ﻋﺎﻣﻞ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫اﻣﺎ از آﻧﺠﺎﺋﯿﮑﻪ ﺗﻪﻧﺸﺴﺖ اﯾﻨﺮﺳﯿﮏ ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢ ﻏﺎﻟﺐ اﺳﺖ اﯾﻦ وﺳﺎﯾﻞ را ﺑﺮﺧﻮردي ﻣﯽﻧﺎﻣﻨـﺪ‪ .‬ﺷـﮑﻞ ‪ 5-1‬اﺟـﺰاي ﯾـﮏ‬
‫ﻧﻮع از اﯾﻦ وﺳﺎﯾﻞ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮان ﺗﻪﻧﺸﺴﺖ ﮔﺮاﻧﺸﯽ را ﻫﻢ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺎﺻـﯽ از ﻣﮑﺎﻧﯿﺴـﻢ ﻏﺎﻟـﺐ اﯾـﻦ وﺳـﺎﯾﻞ‬
‫داﻧﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﻪي ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ در اﯾﻦ ﻧﻮع ﻧﯿﺰ ذره اﺑﺘﺪا ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ روي ﯾﮏ ﺳﻄﺢ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﯾﮏ ﺳﯿﻢ‪ ،‬ﯾـﮏ ﻓﯿﺒـﺮ‬
‫ﯾﺎ ﻗﻄﺮهي ﻣﺎﯾﻊ ﺷﻮﯾﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺟﻤﻊ ﺷﻮد ﺳﭙﺲ ذرات ﺟﻤﻊﺷﺪه ﺑﺮ روي اﯾـﻦ ﺳـﻄﺢ از آن زدوده ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺟـﺪا‬
‫ﺷﺪن ذرات ﻣﻌﻠﻖ از ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺎز ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯿﻦ آﻧﻬﺎ ﺣﺮﮐﺖ )ﺳﺮﻋﺖ( ﻧﺴﺒﯽ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯿﮑﻪ ﮔﺎز ﺑﻪ ﻫﺮ دﻟﯿﻠـﯽ‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺴﯿﺮ ﻣﯽدﻫﺪ و از ﻣﺴﯿﺮ اوﻟﯿﻪي ﺧﻮد ﻣﻨﺤﺮف ﻣﯽﺷﻮد ذرات ﺑﻮاﺳﻄﻪي اﯾﻨﺮﺳﯽ ﺗﻤﺎﯾﻞ دارﻧﺪ ﮐﻪ در ﻣﺴﯿﺮ ﻗﺒﻠﯽ‬
‫ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ ﻟﺬا ﺣﺮﮐﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﺷﻮد )ﺷﮑﻞ ‪ .(5-2‬ﺑـﺪﯾﻬﯽ اﺳـﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻣﯿﺰان اﯾﻨﺮﺳﯽ ﺑﺎ ﺟﺮم ذره راﺑﻄﻪي ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ دارد و ﻫﺮ ﭼﻪ ذره ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻤﺎﯾﻠﺶ ﺑﻪ اﯾﺠﺎد ﺣﺮﮐﺖ ﻧﺴـﺒﯽ و در‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ زدوده ﺷﺪن از ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺎز اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ‪ :5-1‬اﺟﺰاي ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪهي ﺑﺮﺧﻮردي‬

 ‫ﺷﮑﻞ‪ :5-2‬ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢ ﺟﺪاﺳﺎزي در ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪه ﺑﺮﺧﻮردي‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻫﺮﭼﻪ اﺧﺘﻼف ﺣﺮﮐﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﯿﻦ ذره و ﮔﺎز اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑـﺮاي ﺟﺪاﺳـﺎزي ﻣﻄﻠـﻮﺑﺘﺮ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد اﯾﻦ اﺧﺘﻼف ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺮاي ﯾﮏ ذرهي ﺑﺰرﮔﺘﺮ و ﺑﺎ داﻧﺴﯿﺘﻪي ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﮔﺎز ﺑﯿﺸـﺘﺮ‪ ،‬وﯾﺴـﮑﻮزﯾﺘﻪي ﮔـﺎز‬
‫ﮐﻤﺘﺮ و ﺷﻌﺎع اﻧﺤﻨﺎء ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﺷﻌﺎع اﻧﺤﻨﺎء ﺗـﺎﺑﻌﯽ از اﻧـﺪازهي ﺳـﻄﺢ ﺑﺮﺧـﻮرد‬
‫اﺳﺖ ﻟﺬا ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﺮ روي ﯾﮏ ﻓﯿﺒﺮ ﻧﺎزك ﺑﻬﺘﺮ از ﯾﮏ ﺳﯿﻢ ﺿـﺨﯿﻢ ﺻـﻮرت ﻣـﯽﮔﯿـﺮد‪ .‬در‬
‫اداﻣﻪ ﺑﺎ اﻧﻮاع ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﺑﺮﺧﻮردي ﮐﻪ ﻧﻘﺶ اﺻﻠﯽ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز را ﺑﺮﻋﻬﺪه دارﻧﺪ آﺷﻨﺎ ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ‪.‬‬

‫‪ :2-2-5‬ﻓﯿﻠﺘﺮﻫﺎي ﻓﯿﺒﺮي و ﺳﯿﻤﯽ‬

‫ﻣﻨﻈﻮر از ﻓﯿﻠﺘﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از رﺷﺘﻪﻫﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺎﻓﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﭼﻨـﺪ ﻻﯾـﻪ )‪ (Packing‬ﭼـﻪ در‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﻋﻤﻮدي و ﭼﻪ اﻓﻘﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺎز ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد )ﺷﮑﻞ ‪ .(5-3‬ﺑﺎﻓﺖ اﯾﻦ رﺷﺘﻪﻫﺎ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨـﺪ از ﺟـﻨﺲ‬
‫ﻓﻠﺰ‪ ،‬ﭘﻠﯿﻤﺮﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ ،PVC‬ﺗﻔﻠﻮن ﯾﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﭘﻼﺳﺘﯿﮑﻬﺎ‪ ،‬اﻟﯿﺎف ﺷﯿﺸﻪ و ﯾﺎ ﭘﺸﻢ ﻣﻌﺪﻧﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻣـﻨﻈﻢ‬
‫وﻫﻢ ﺑﺪون ﻧﻈﻢ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :5-3‬ﻓﯿﻠﺘﺮ‬
‫در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪي رﺷﺘﻪﻫﺎي ﻓﻠﺰي ﮐﻪ ﺳﯿﻢ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ رﺷﺘﻪﻫﺎ ﮐﻪ ﻓﯿﺒﺮ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔـﺖ‬
‫ﺳﺎﺧﺖ آﻧﻬﺎ ﭘﺮ ﻫﺰﯾﻨﻪﺗﺮ وﻟﯽ از ﻟﺤﺎظ اﺳﺘﺤﮑﺎم ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﭘﺎﯾﺪارﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﺑـﺮاي ﺑـﺎﻻ ﺑـﺮدن اﺳـﺘﺤﮑﺎم‬
‫ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﻓﯿﻠﺘﺮﻫﺎي ﻓﯿﺒﺮي ﻣﯽﺗﻮان آﻧﻬﺎ را ﺑﯿﻦ دو ﺗﻮري ﻓﻠﺰي و ﯾﺎ ﺻﻔﺤﺎت ارﯾﻔﯿﺲ ﻗﺮار داد‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ در ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﺑﺮﺧﻮردي اﺷﺎره ﺷﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺎﺛﯿﺮ زاوﯾﻪي اﻧﺤﺮاف ﺑـﺮ ﺑـﺎزده ﺟﻤـﻊآوري ﻣـﯽﺗـﻮان ﻧﺘﯿﺠـﻪ ﮔﺮﻓـﺖ‬
‫رﺷﺘﻪﻫﺎي ﺑﺎرﯾﮑﺘﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﻬﺘﺮي در زدودن ذرات ﻣﻌﻠﻖ دارﻧﺪ‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻣﻮﺛﺮ دﯾﮕﺮ در ﺑﺎزده اﯾﻦ وﺳﯿﻠﻪ ﺗﺨﻠﺨـﻞ اﺳـﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺳﯿﻤﻬﺎ ﺣﺪود ‪ %97‬و ﺑﺮاي ﻓﯿﺒﺮﻫﺎ ﮐﻤﯽ ﮐﻤﺘﺮ از اﯾﻦ ﻣﻘﺪار اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺰاﯾﺎ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﺎده و ﺑﺎزده ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻ ﭼﻪ ﺑﺮاي ذرات ﺑﺰرگ و ﭼﻪ ﮐﻮﭼﮏ )ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮ(‬
‫‪ -2‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺑﺪون ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺑﻪ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺎز‪ ،‬اﻓﺖ ﻓﺸﺎر و ﺗﻐﯿﯿﺮات زﯾﺎد در ﻣﯿﺰان ذرات ﻣﻌﻠﻖ در ﮔﺎز‪.‬‬
‫‪ -3‬ﻣﻮاد ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪه ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎدهي ﻣﺠﺪد ﯾﺎ دﻓﻊ ﺧﺸﮏ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ آﻟﻮدﮔﯽ ﺑﺮاي ﻣﺎﯾﻌﺎت در ﭘـﯽ‬
‫ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪ -4‬ﺧﻮرﻧﺪﮔﯽ و ﻋﺎﻣﻞ زﻧﮓ زدن ﺑﻮدن اﺟﺰا ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﺸﮑﻠﯽ اﯾﺠﺎد ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -5‬ﺧﻄﺮ وﻟﺘﺎژ ﺑﺎﻻ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﮕﻬﺪاري و ﺗﻌﻤﯿﺮات ﺳﺎده و ﺗﻮاﻧﺎ در ﺟﻤﻊآوري ذرات اﺷﺘﻌﺎل ﭘﺬﯾﺮ‪.‬‬
‫‪ -6‬ﺗﻨﻮع ﮔﺴﺘﺮده در اﻧﺪازهي ﻓﯿﻠﺘﺮ و ﻫﻤﯿﻨﻄﻮر رﺷﺘﻪﻫﺎ ﺑﺮاي ﻣﺼﺎرف ﻣﺨﺘﻠﻒ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎﯾﺐ‪:‬‬
‫‪ -1‬در دﻣﺎﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪288‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﯽ ﻧﺴﻮز و ﯾﺎ ﻓﻠﺰات ﺧﺎص ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮐﺎر روﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺮ‬
‫ﻫﺰﯾﻨﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪gr‬‬
‫‪ (50‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳـﺖ ﺑـﺮ اﺛـﺮ اﯾﺠـﺎد ﯾـﮏ ﺟﺮﻗـﻪ ﯾـﺎ‬ ‫‪ -2‬درﺻﻮرت ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺮﺧﯽ از ذرات )ﺣﺪود ‪m‬‬
‫ﺷﻌﻠﻪي ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ آﺗﺶ ﺳﻮزي اﺗﻔﺎق ﺑﯿﻔﺘﺪ‪ .‬اﮔﺮ ذرات ﺑﺎ اﮐﺴﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪﮔﯽ ﻗﻮي ﻫﺪف ﺟﻤﻊآوري ﺑﺎﺷـﻨﺪ اﺣﺘﻤـﺎل آﺗـﺶ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﯿﻤﻬﺎ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫‪ -3‬ﻋﻤﺮ رﺷﺘﻪﻫﺎ در دﻣﺎﻫﺎي ﺑﺎﻻ و ﯾﺎ در ﺣﻀﻮر اﺳﯿﺪ و ﯾﺎ آﻟﮑﺎﻟﯿﻦ در ذرات ﯾﺎ اﺟﺰا ﮔﺎز ﮐﻮﺗﺎه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ -4‬ﻣﻮاد ﻧﻤﮕﯿﺮ‪ ،‬ﻣﯿﻌﺎن رﻃﻮﺑﺖ و ﻣﻮاد ﭼﺴـﺒﻨﺎك ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﻮﺟـﺐ اﯾﺠـﺎد ﭘﻮﺳـﺘﻪ )‪ (Crusty Caking‬و ﯾـﺎ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ ﺷﻮد و ﯾﺎ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از وﻗﻮع آن ﺑﺎﯾﺪ از ﻣﻮاد اﻓﺰودﻧﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪ -5‬ﺗﻌﻮﯾﺾ ﻓﯿﻠﺘﺮ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﻓﻈﺘﻬﺎي ﺗﻨﻔﺴﯽ ﺑﺮاي ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻧﯿﺎز دارد‪.‬‬
‫‪ -6‬ﻧﯿﺎز ﺑﻪ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ‪.‬‬
‫‪ :3-2-5‬ﺻﻔﺤﺎت ﻣﻮجدار‬
‫ﺻﻔﺤﺎت ﻣﻮجدار ﮐﻪ ﮔﺎﻫﺎ ﺑﻪ دﺳﺘﻪاي از ﺑﻔﻠﻬﺎ ﻣﻮﺳﻮم ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎدي در ﺻـﻨﻌﺖ ﺑـﺮاي ﺟﺪاﺳـﺎزي‬
‫ذرات )ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻗﻄﺮات( از ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺎز دارﻧﺪ‪ .‬ﺻﻔﺤﺎت ﻣﻮجدار ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﺻﻔﺤﺎت ﻣﻮازي و ﺷـﮑﻞ داده ﺷـﺪه از‬
‫ﺟﻨﺲ ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ ﯾﺎ ﻓﻠﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﻔﺮهﻫﺎي ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪهي ذرات ﻣﻌﻠﻖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﮑﻠﻬﺎي ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮﻧﯽ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺠﻬﺰ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ 5-4‬ﺑﻪ درك ﺑﻬﺘﺮ ﺷﮑﻞ اﯾﻦ ﺻﻔﺤﺎت ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﺷﮑﻞ ‪ :5-4‬ﺻﻔﺤﺎت ﻣﻮجدار‬

‫ﮔﺎز آﻟﻮده ﺑﺎ ﻋﺒﻮر از ﺑﯿﻦ ﺻﻔﺤﺎت ﺑﺎرﻫﺎ دﭼﺎر ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺴﯿﺮ ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ذرات ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺎ ﮔﯿﺮ اﻓﺘﺎدن در‬
‫ﺣﻔﺮهﻫﺎ از ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺎز ﺧﺎرج ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﺳﭙﺲ اﯾﻦ ذرات )ﻗﻄﺮات( ﺑﻮﺳﯿﻠﻪي ﺟﺎذﺑﻪ از ﺣﻔﺮهﻫﺎ ﺧﺎرج ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ و ﯾـﺎ‬
‫ﻣﯽﺗﻮان از اﺳﭙﺮي ﮐﺮدن ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺮ روي ﺣﻔﺮهﻫﺎ ﺑﺮاي ﺷﺴﺘﺸﻮ ﮔﺮدﻫﺎي ﺑـﺪام اﻓﺘـﺎده در آﻧﻬـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده ﮐـﺮد‪ .‬ﺻـﻔﺤﺎت‬
‫ﻣﻮجدار ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻓﻘﯽ و ﻫﻢ ﻋﻤﻮدي در ﻣﺴﯿﺮ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ﺣﻔﺮهﻫﺎ و ﻫﻤﯿﻦﻃﻮر ﻧﻮع ﺷﮑﻞ دﻫﯽ ﺻﻔﺤﺎت ﻣﻮازي و ﻓﺎﺻﻠﻪي آﻧﻬﺎ در ﺑـﺎزده ﺟﻤـﻊآوري‪ ،‬اﻓـﺖ ﻓﺸـﺎر و‬
‫(( ﺑﺴـﯿﺎر ﻣـﻮﺛﺮ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﻧﺪازهي ذرهي ﻣﺤﺪود ﮐﻨﻨﺪه )اﻧﺪازهي ذرهاي ﮐﻪ ﺑﻪ ازاي آن ﺑﺎزده ﺟﻤﻊآوري‪ %50‬اﺳﺖ )‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در ﺣﺎﻟﺘﯿﮑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪي ﺻﻔﺤﺎت زﯾﺎد ﺑﺎﺷﺪ و ﯾﺎ ﺷﮑﻞدﻫﯽ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺎز زﯾﺎد ﻣﻨﺤﺮف ﻧﺸﻮد‬
‫اﻓﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎزده ﺟﻤﻊآوري ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﻫﻤﯿﻦﻃﻮر اﻣﮑﺎن ﺟﺪاﺳﺎزي ذرات ﮐـﻮﭼﮑﺘﺮ را از‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﯿﻦ ﻣﯽﺑﺮد در واﻗﻊ‬
‫ﻣﺰاﯾﺎ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻫﺰﯾﻨﻪي ﮐﻢ و ﻓﻀﺎي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﮐﻢ‪.‬‬
‫‪ -2‬اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﭘﺎﺋﯿﻦ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﺣﺎﻟﺘﯿﮑﻪ ﺑﺮاي ﺟﻤﻊآوري ذرات ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﮐﺎر رود‪.‬‬
‫‪ -3‬ﺗﻮاﻧﺎﺋﯽ ﮐﺎر در ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺑﺎﻻي ذرات ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺎ ﺧﻄﺮ ﭘﺎﺋﯿﻦ ﻃﻐﯿﺎن‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎﯾﺐ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺑﺎزده ﻧﺴﺒﺘﺎ ﭘﺎﺋﯿﻦ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﺟﻤﻊآوري ذرات رﯾﺰ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻧﺎﺗﻮان در ﺟﻤﻊآوري ذرات ﭼﺴﺒﻨﺪه‪.‬‬
‫‪ -3‬ﺧﻄﺮ اﮐﺴﯿﺪ ﺷﺪن ﺻﻔﺤﺎت ﻓﻠﺰي در ﺣﺎﻟﺘﯿﮑﻪ ذرات اﮐﺴﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫دو ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﺷﺪه ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻪﮐﺎر ﻧﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺰﺋﯽ از اﺟﺰاي وﺳـﺎﯾﻞ ﮐـﺎﻣﻠﺘﺮي ﮐـﻪ در اداﻣـﻪ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪ :4-2-5‬ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي اﻓﻘﯽ‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮع ﺗﻔﮑﯿﮏ ﮐﻨﻨﺪه )در ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻠﯽ ﻧﻔﺖ اﯾﺮان ﻧﯿﺰ ﻋﻤﻮﻣﯽ اﺳﺖ( ﻫﻤﯿﻦ ﻣﺪل ﻣـﯽ ﺑﺎﺷـﺪ ﮐـﻪ در‬
‫ﻣﻮاﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﮔﺎز زﯾﺎد ﺑﺼﻮرت ﻣﺤﻠﻮل در ﻣﺎﯾﻊ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿـﺮد )ﺷـﮑﻞ ‪ .(5-5‬ﺳـﻄﺢ ﺗﻤـﺎس‬
‫ﮔﺎز و ﻧﻔﺖ در داﺧﻞ آن زﯾﺎد اﺳﺖ ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﮔﺎز و ﻧﻔﺖ در ﺳﻄﺢ ﺑﺰرﮔﺘﺮي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻔﮑﯿـﮏ از ﻫـﻢ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘـﺲ‬
‫راﺣﺘﺘﺮ از ﻫﻢ ﺟﺪا ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﻮﺿﻮع ﻓﻮق ﺑﺮاي ﻇﺮﻓﯿﺘﻬﺎي زﯾﺎد ﻧﯿﺰ ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﺮ از اﻧﻮاع دﯾﮕـﺮ ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬از اﯾـﻦ‬
‫ﻣﺪل ﻧﻤﻮﻧﻪاي ﺑﺼﻮرت دو ﻇﺮف ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻧﯿﺰ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ)‪.(Double Barrel Horizontal‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :5-5‬ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪه اﻓﻘﯽ‬

‫ﻣﺰاﯾﺎ‪:‬‬

‫اﻟﻒ‪ :‬ﺑﺮاي ﯾﮏ ﻣﻘﺪار ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﮐﻨﻨﺪه ارزاﻧﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ب‪ :‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و اﺳﺘﻔﺎده از آن راﺣﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ج‪ :‬ﺑﺮاي ﯾﮏ اﻧﺪازه ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﻣﺪﻟﻬﺎي دﯾﮕﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪي اﻓﻘﯽ ﻓﻀﺎي ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﻣﺎﯾﻊ و رﺳﻮﺑﺎت دارد‪ .‬از اﯾﻦ رو در‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﺳﯿﺎﻟﻬﺎي ﺳﻪ ﻓﺎزي ﻧﯿﺰ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯿﮕﯿﺮد‪.‬‬

‫د‪ :‬ﻧﻔﺘﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ راﺣﺘﺘﺮ در داﺧﻞ اﯾﻦ ﻧﻮع ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪه از ﮔﺎز ﺟﺪا ﻣﯽﮔﺮدد و اﯾـﻦ ﺑـﺪان ﻣﻌﻨﺎﺳـﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺳﻄﺢ ﺗﻤﺎس ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺑﯿﻦ ﮔﺎز و ﻣﺎﯾﻊ درون ﺗﻔﮑﯿﮏ ﮐﻨﻨﺪه ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻫـ‪ :‬در ﻣﻮاردي ﮐﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﺑﻤﻨﻈﻮر ﮔﺮم ﮐﺮدن ﻧﻔﺖ از ﺳﯿﻢ ﺑﺮق در داﺧﻞ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﮐﻨﻨﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ﺑﺎز ﻫﻢ‬
 ‫اﯾﻦ ﻣﺪل ارﺟﺤﯿﺖ دارد‪.‬‬

‫ﻣﻌﺎﯾﺐ‪:‬‬

‫اﻟﻒ‪ :‬در ﻣﻮرد ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺳﻄﺢ ﻣﺎﯾﻊ ﻇﺮﻓﯿﺖ آن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي دﯾﮕـﺮ ﻣﺘﻐﯿـﺮ ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ و ﺟﻨـﺪان ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫ب‪ :‬ﮐﻨﺘﺮل ﺳﻄﺢ ﺗﻤﺎس ﮔﺎز و ﻧﻔﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ :5-2-5‬ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪهي ﺳﯿﮑﻠﻮﻧﯽ و ﻋﻤﻮدي‬

‫در اﯾﻦ وﺳﯿﻠﻪ ﮔﺎز آﻟﻮده وارد ﯾﮏ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﺨﺮوط و ﯾﺎ اﺳﺘﻮاﻧﻪاي ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﮔﺎز ﺑﺎﯾﺪ در اﯾﻦ ﻣﺤﻔﻈـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﭼﺮﺧﺶ درآﯾﺪ ﺗﺎ ﺑﺮ ذرات ﺑﻮاﺳﻄﻪي اﯾﻨﺮﺳﯿﺸﺎن و ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻧﯿﺮوي ﮔﺮﯾـﺰ از ﻣﺮﮐـﺰ از ﮔـﺎز ﺟـﺪا ﺷـﺪه و ﺑـﺎ ﺑﺪﻧـﻪي‬
‫ﻣﺤﻔﻈﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ در ﺻﻮرت ﻣﺎﯾﻊ ﺑﻮدن ﺑﻪ ﭘﺎﺋﯿﻦ ﺳﺮازﯾﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و در ﺻﻮرت ﺟﺎﻣﺪ ﺑﻮدن ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮ اﺛـﺮ‬
‫ﺟﺎذﺑﻪ ﺳﻘﻮط ﮐﻨﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﻪ دﯾﻮاره ﺑﭽﺴﺒﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺎز ﺗﻤﯿﺰ ﺷﺪه ﺳﭙﺲ از ﯾﮏ ﻟﻮﻟﻪ ﮐﻪ در ﻣﺤﻮر ﻣﺤﻔﻈـﻪ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺧـﺎرج‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭼﺮﺧﺶ ﮔﺎز درون ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﯾﻪ وﺳـﯿﻠﻪي ﭼﺮﺧﺎﻧﻨـﺪه اﯾﺠـﺎد ﺷـﻮد‪ ،‬اﻣـﺎ روش ﻣﺘـﺪاول وارد‬
‫ﮐﺮدن ﮔﺎز ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻤﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﻔﻈﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﺮﺧﺶ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ )ﺷﮑﻞ‪.(5-6‬‬
‫اﯾﻦ وﺳﯿﻠﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﺟﻤﻊآوري ﮔﺮدﻫﺎ ﮐﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬در ﺟﻤﻊآوري ﻗﻄﺮات ﮐﻪ در آﻧﻬﺎ اﺣﺘﻤـﺎل ﻣﺎﻧـﺪﮔﯽ ﻣﺠـﺪد‬
‫)‪ (Reentrainment‬ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﮔﺮدﻫﺎﺳﺖ ﻣﯽﺗﻮان از ﯾﮏ ﺣﻠﻘﻪ دور ﻟﻮﻟﻪي ﺧﺮوﺟـﯽ ﺑـﺮاي زدودن ﻗﻄـﺮات اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﮐﺮد‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﮔﺮ ﻣﺎﯾﻌﺎت ﺟﻤﻊ ﺷﺪه در ﻣﺨﺰﻧﯽ در زﯾـﺮ ﻣﺤﻔﻈـﻪ ﻗـﺮار دارﻧـﺪ ﻣـﯽﺗـﻮان از ﯾـﮏ ﻣﻨﺤـﺮف ﮐﻨﻨـﺪهي‬
‫ﻣﺨﺮوﻃﯽ ﺑﺮ روي ﻣﺨﺰن ﺟﻤﻊآوري اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد ﺗﺎ ﺿﻤﻦ اﯾﻨﮑﻪ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻣﺎﯾﻌﺎت ﺑﻪ درون ﮔﺮدﺑـﺎد ﮔـﺎز ﺟﻠـﻮﮔﯿﺮي‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ از ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﻨﻔﯽ اﯾﻦ ﻣﺎﯾﻌﺎت ﺑﺮ روي ﮔﺮدﺑﺎد ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﺑﺎزده ﻣﯽﺷﻮد ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :5-6‬دو ﻧﻮع ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪهي ﺳﯿﮑﻠﻮﻧﯽ ﺻﻨﻌﺘﯽ‬

 ‫ﻣﺰاﯾﺎ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻫﺰﯾﻨﻪي ﺳﺎﺧﺖ ﮐﻢ و ﻟﻮازم ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺳﺎده و ﮐﻢ دردﺳﺮ در ﻧﮕﻬﺪاري‪.‬‬
‫‪ -2‬اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﻧﺴﺒﺘﺎ ﮐﻢ و ﻓﻀﺎي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﮐﻢ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﻣﺤﺪودﯾﺖ دﻣﺎﺋﯽ و ﻓﺸﺎري ﺑﺮاي وﺳﯿﻠﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺟﻨﺲ ﻣﻮاد ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ در ﺳﺎﺧﺖ آن ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪.‬‬
‫‪ -4‬ﻣﻮاد ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ ﺷﺪه )زدوده ﺷﺪه( ﺑﺮاي دﻓﻊ ﯾﺎ اﺳﺘﻔﺎدهي ﻣﺠﺪد ﺧﺸﮏ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎﯾﺐ‪:‬‬
‫‪.10 μ‬‬ ‫‪ -1‬ﺑﺎزده ﺟﻤﻊآوري ﻧﺴﺒﺘﺎ ﮐﻢ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺑﺮاي ذرات ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ از‬
‫‪ -2‬ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ در ﮐﺎر ﮐﺮدن ﺑﺎ ﻣﻮاد ﭼﺴﺒﻨﺎك‪.‬‬
‫ﻧﻮع دﯾﮕﺮي از ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪه ﺳﯿﮑﻠﻮﻧﯽ دارﻧﺪ ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻋﻤﻮدي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺨﺼﻮص زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﮔﺎز ﺑﻪ ﻧﻔﺖ ﺳﯿﺎل ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﮐﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴـﻪ ﺑـﺎ ﻧﻤﻮﻧـﻪ‬
‫اﻓﻘﯽ ﺳﻄﺢ ﺗﻤﺎس ﮔﺎز و ﻧﻔﺖ در آن ﻫﺎ ﮐﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺰاﯾﺎ‪:‬‬

‫‪ -1‬در ﻣﻮاردي ﮐﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﺎﯾﻊ ﻧﻮﺳﺎن دارد ﻃﺮاﺣﯽ و اﺳﺘﻔﺎده از ان راﺣﺘﺮ و ﺳﺎده ﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﮐﻨﺘﺮل ﺳﻄﺢ ﻣﺎﯾﻊ ﭼﻨﺪان ﻣﺸﮑﻞ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ -3‬راﺣﺘﺘﺮ از ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻗﺒﻠﯽ ﺗﻤﯿﺰ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻌﺎﯾﺐ‪:‬‬

‫‪ -1‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ آن ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -2‬اﯾﻦ ﻣﺪل ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺮان اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﺑﺮاي ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺖ ﮔﺎز ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺪل ﻗﺒﻞ ﻗﻄﺮ آن ﺧﯿﻠﯽ زﯾﺎد اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ :6-2-5‬ﺳﺎﯾﺮ ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﺑﺮﺧﻮردي‬

‫در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ اﺷﺎرهاي ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﺑﺮﺧﻮردي ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﯾﺎ ﭼﻨﺪان در اﯾﻦ ﺣﻮزه ﮐﺎرﺑﺮد ﻧﺪارﻧﺪ و ﯾـﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﯽ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه و در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ و آزﻣﺎﯾﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از اﯾﻦ ﮔﺮوه ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻓﯿﻠﺘﺮﻫﺎي داﻧﻪاي‪ ،‬ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي زاﻧﻮﺋﯽ‪،‬‬
‫ﺑﻔﻠﻬﺎي داﯾﺮهاي ﺷﮑﻞ‪ ،‬ﻃﻮﻗﻪي ﺧﺎرج ﮐﻨﻨﺪه )‪ (Knock-out drum‬و دﻣﻨﺪهﻫﺎ و ﭘﺮواﻧﻪﻫﺎ اﺷـﺎره ﮐـﺮد ﮐـﻪ ﺑﯿﺸـﺘﺮ‬
‫ﮐﺎرﺑﺮد ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻧﺪارﻧﺪ و در ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﮐﺮوي در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺨﺼﻮص وﻗﺘﯽ ﮐـﻪ ﻧﻔـﺖ ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﮐـﻒ ﻣـﯽﻧﻤﺎﯾـﺪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از آن ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﯿﺮﺳﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل در ﮔﺬﺷﺘﻪ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ اﯾﻦ وﺳﺎﯾﻞ اﺳﺘﻔﺎده زﯾﺎدي داﺷﺖ )ﺷﮑﻞ ‪.(5-7‬‬
‫ﺷﮑﻞ‪ :5-7‬ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪه ﮐﺮوي‬
 ‫ﻣﺰاﯾﺎ‪:‬‬

‫‪ -1‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺮج ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﻋﻤﻠﯿﺎت روي آن ﻣﻘﺪار ﮔﺎز ﺟﺪا ﺷﺪه در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ -2‬ﺑﺮاﺣﺘﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻤﯿﺰ ﺷﺪن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺮاﺣﺘﯽ از آن ﺑﻌﻨﻮان ﺗﻔﮑﯿﮏ ﮐﻨﻨﺪه ي ﺳﯿﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪ -4‬از ﻧﻈﺮ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺟﻤﻊ و ﺟﻮر ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﻓﻀﺎي ﮐﻤﯽ را اﺷﻐﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻌﺎﯾﺐ‪:‬‬

‫‪ -1‬ﺑﺮاي ﻣﻘﺪار زﯾﺎد ﻇﺮﻓﯿﺖ از ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ -2‬در ﻣﻮرد ﻧﻔﺘﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻒ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ راﻧﺪﻣﺎن ﮐﺎري ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺎﯾﯿﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﮐﻨﺘﺮل ﺳﻄﺢ ﻣﺎﯾﻊ در ان ﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‬

‫ﺑﺮﺟﻬﺎ‬
 ‫‪ :1-6‬ﺑﺮﺟﻬﺎ )‪(TOWERS‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﯾﺎد داﺷﺖ ﮐﻪ آﻧﭽﻪ ﺳﺒﺐ اﻧﺘﻘﺎل )ﺟﺮم‪ ،‬ﺣﺮارت‪ ،‬ﺣﺮﮐﺖ( ﻣﻰﺷﻮد ﻧﯿﺮوى ﻣﺤﺮﮐﻪ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در‬
‫ﻋﻤﻠﯿﺎت اﻧﺘﻘﺎل ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ ﻧﯿﺮوى ﻣﺤﺮﮐﻪ ﺻﻔﺮ ﻧﮕﺮدد اداﻣﻪ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺪف اﺻﻠﻰ در اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم ﮔﺎز ﺑﻪ ﻣﺎﯾﻊ اﯾﺠﺎد ﺗﻤﺎس ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﯿﻦ دو ﻓﺎز اﺳﺖ ﺗﺎ اﺟﺰاء‬
‫ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﺷﺪت ﻻزم ﺑﯿﻦ دو ﻓﺎز اﻧﺘﻘﺎل ﯾﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺷﺪت اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم ﺑﯿﻦ دو ﻓﺎز ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ‬
‫ﺗﻤﺎس دو ﻓﺎز اﺳﺖ ﻧﺤﻮه و ﻣﯿﺰان ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﺷﺪن ﯾﮏ ﻓﺎز در ﻓﺎز دﯾﮕﺮ از ﻟﺤﺎظ ﻣﻘﺪار و ﺑﺎزده اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم اﻫﻤﯿﺖ‬
‫ﻓﺮاواﻧﻰ دارد‪.‬‬
‫اﺻﻮﻻً ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎﯾﻰ ﮐﻪ در ﺻﻨﻌﺖ ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﻰ اﯾﻦ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺗﻤﺎس دو ﻓﺎز ﮔﺎز ‪ -‬ﻣﺎﯾﻊ را اﻧﺠﺎم داده و‬
‫ﺳﺒﺐ ﺟﺪا ﺳﺎزى و ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻣﻮاد از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﺑﺮج )‪ (TOWER‬ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ از ﯾﮏ ﻇﺮف اﺳﺘﻮاﻧﻪاى‬
‫ﺷﮑﻞ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه ﮐﻪ ﺗﻌﺪادى ﺳﯿﻨﻰ )ﮐﻪ اﻧﻮاع ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ دارد( در آن ﺗﻌﺒﯿﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ ﺳﯿﻨﻰﻫﺎ‬
‫ﺑﺼﻮرت ﯾﮏ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻌﺎدﻟﻰ ﺟﻬﺖ ﺗﻔﮑﯿﮏ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد )‪ .(TRAY TOWER‬اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻮع دﯾﮕﺮ ﺑﺮج ﻧﯿﺰ در‬
‫ﺻﻨﻌﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮد ﮐﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺟﻬﺎى ﭘﺮﺷﺪه )‪ (PACKED TOWER‬ﻣﻰﮔﻮﯾﻨﺪ‪ .‬اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﺑﺮﺟﻬﺎ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮاد ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ ﺑﺎ اﺷﮑﺎل و ﻣﻮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺮاى ﻇﺮﻓﯿﺘﻬﺎى ﮐﻢ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ :2-6‬ﺑﺮﺟﻬﺎى ﺳﯿﻨﻰ دار )‪(TRAY TOWERS‬‬
‫ﺑﺮﺟﻬﺎى ﺳﯿﻨﻰ دار از اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻫﺎﺋﻰ ﮐﻪ در داﺧﻞ آﻧﻬﺎ ﺗﻌﺪادى ﺳﯿﻨﻰ اﻓﻘﻰ ﺗﻌﺒﯿﻪ ﺷﺪه ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ وﺟﻮد‬
‫ﺳﯿﻨﻰﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﯾﺠﺎد ﺗﻤﺎس ﺑﯿﻦ ﻓﺎزﻫﺎى ﮔﺎز ‪ -‬ﻣﺎﯾﻊ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻨﻘﻄﻊ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻰﮔﺮدد‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪاى از‬
‫اﯾﻦ ﺑﺮﺟﻬﺎ ﮐﻪ داراى ﺳﯿﻨﻰ ﮐﻼﻫﮑﻰ )‪ (BUBBLE CAP‬اﺳﺖ در ﺷﮑﻞ ‪ 6-1‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :6-1‬ﺳﯿﻨﯽ ﮐﻼﻫﮑﯽ‬

‫در اﯾﻦ ﺑﺮﺟﻬﺎ ﻓﺎز ﻣﺎﯾﻊ از ﺑﺎﻻ وارد ﺷﺪه و ﺗﺤﺖ اﺛﺮ ﻧﯿﺮوى ﺛﻘﻞ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻰﮐﻨﺪ و در ﻣﺴﯿﺮ ﺧﻮد‬
‫از روى ﺳﯿﻨﻰﻫﺎى اﻓﻘﻰ ﯾﮑﻰ ﭘﺲ از دﯾﮕﺮى ﻋﺒﻮر ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺎز ﻣﺎﯾﻊ ﭘﺲ از ﺟﺮﯾﺎن ﯾﺎﻓﺘﻦ در روى ﻫﺮ ﺳﯿﻨﻰ از درون‬
‫ﻧﺎوداﻧﻰ )‪ (DOWN COMMER‬ﮐﻪ در روى آن ﺗﻌﺒﯿﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ رﯾﺨﺘﻪ وارد ﺳﯿﻨﻰ ﺑﻌﺪى ﻣﻰﺷﻮد‪،‬‬
‫ﺟﻬﺖ ﺣﺮﮐﺖ ﻓﺎز ﮔﺎز در داﺧﻞ ﺑﺮج ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻ اﺳﺖ و از درون ﻣﺠﺮاﻫﺎﯾﻰ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺷﮑﺎل و اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ در روى ﻫﺮ‬
‫ﺳﯿﻨﻰ ﺗﻌﺒﯿﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﺎﻻى اﯾﻦ ﻣﺠﺎرى را در روى ﺳﯿﻨﻰ ﻻﯾﻪاى از ﻣﺎﯾﻊ در ﺣﺎل ﺣﺮﮐﺖ ﭘﺮ‬
‫ﻣﻰﮐﻨﺪ ﺑﻄﻮرﯾﮑﻪ ﮔﺎز ﭘﺲ از ﻋﺒﻮر از داﺧﻞ ﻣﺠﺮا ﺑﺼﻮرت ﺣﺒﺎﺑﻬﺎﯾﻰ در ﻻﯾﻪ ﻣﺎﯾﻊ ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﺳﺮﯾﻊ‬
‫ﺣﺒﺎﺑﻬﺎى ﭘﺮاﮐﻨﺪه در درون ﻻﯾﻪ ﻣﺎﯾﻊ ﻣﺨﻠﻮط دو ﻓﺎز را ﺑﺼﻮرت ﺳﺮﮐﻒ )‪ (FROTH‬در آورده و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺣﺒﺎﺑﻬﺎى‬
‫ﮔﺎز از اﯾﻦ ﺳﺮﮐﻒ ﺟﺪا ﺷﺪه وارد ﺳﯿﻨﻰ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ 6-2‬ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ اﺟﺰاي ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻧﺤﻮهي ﺣﺮﮐﺖ ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎ‬
‫در ﯾﮏ ﺑﺮج ﺳﯿﻨﯽدار را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :6-2‬ﺑﺮش ﯾﮏ ﺑﺮج ﺳﯿﻨﯽدار‬

‫در ﻃﺮاﺣﯽ ﯾﮏ ﺑﺮج ﺳﯿﻨﻰدار از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮى ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮد ﺗﻌﺪاد ﺳﯿﻨﻰﻫﺎ و اﺑﻌﺎد ﺑﺮج اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد‬
‫ﺳﯿﻨﻰﻫﺎى اﯾﺪه آل ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز در ﯾﮏ ﺑﺮج ﺑﺴﺘﮕﻰ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان و ﺳﺨﺘﻰ ﻋﻤﻞ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ دارد و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ رواﺑﻂ ﻣﻮازﻧﻪ ﻣﺎده و اﻧﺮژى و ﺗﻌﺎدل دو ﻓﺎز ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﯿﺮد‪ ،‬ﺑﺮ ﻋﮑﺲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﺎزده ﻫﺮ ﺳﯿﻨﻰ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ‬
‫ﺗﻌﺪاد ﺳﯿﻨﻰﻫﺎى واﻗﻌﻰ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻃﺮح ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﻰ ﺳﯿﻨﻰﻫﺎ و ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮاى اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم ﺑﯿﻦ دو ﻓﺎز‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬از ﻃﺮﻓﻰ ﻧﯿﺰ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻗﻄﺮ ﺑﺮج ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎى دو ﻓﺎز ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاى ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺑﺎزده ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ و ﯾﺎ ﺳﯿﻨﻰ ﺑﺎﯾﺪ زﻣﺎن و ﺳﻄﺢ ﺗﻤﺎس ﺑﯿﻦ دو ﻓﺎز را در روى ﺳﯿﻨﻰ اﻓﺰاﯾﺶ داد‬
‫ﺗﺎ در ﻧﺘﯿﺠﻪ آن ﻋﻤﻞ ﻧﻔﻮذ ﺑﯿﻦ دو ﻓﺎز ﺑﻤﻘﺪار ﺑﯿﺸﺘﺮى اﻧﺠﺎم ﭘﺬﯾﺮد‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻻزم اﺳﺖ ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﺣﺮﮐﺎت درﻫﻢ‬
‫ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺷﺪﯾﺪ در ﺳﯿﺎل ﺷﺪت ﺗﻼﻃﻢ در روى ﺳﯿﻨﻰ را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﻤﻮد ﺗﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم ﺑﯿﻦ دو ﻓﺎز اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫ﯾﺎﺑﺪ ﺗﺎ ﻣﺪت زﻣﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮى ﺑﺮاى ﺧﺮوج ﺣﺒﺎﺑﻬﺎ از ﻻﯾﻪ ﻣﺎﯾﻊ ﻣﺼﺮف ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﺮاى ازدﯾﺎد ﺳﻄﺢ ﺗﻤﺎس دو ﻓﺎز ﺑﺎﯾﺪ ﻓﺎز‬
‫ﮔﺎز را ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺴﺒﺘﺎً زﯾﺎد و ﺑﺼﻮرت ﺣﺒﺎﺑﻬﺎى رﯾﺰ وارد ﻓﺎز ﻣﺎﯾﻊ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫‪ :1-2-6‬ﻧﺎوداﻧﻬﺎ )‪(DOWN SPOUTS OR DOWN COMMERS‬‬

‫ﻧﺎوداﻧﻬﺎ ﺟﻬﺖ ﻫﺪاﯾﺖ ﻣﺎﯾﻊ از ﺳﯿﻨﻰ ﺑﻪ ﺳﯿﻨﻰ دﯾﮕﺮ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺑﻌﺎد ﻧﺎوداﻧﻬﺎ را ﺑﺎﯾﺴﺘﻰ ﻃﻮرى‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮد ﮐﻪ زﻣﺎن اﻗﺎﻣﺖ ﻣﺎﯾﻊ در آن ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮐﺎﻓﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ در ﻃﻮل اﯾﻦ زﻣﺎن ﺣﺒﺎﺑﻬﺎى ﮔﺎز ﺻﻌﻮد ﮐﺮده و از‬
‫ﻣﺎﯾﻊ داﺧﻞ ﻧﺎودان ﺟﺪا ﮔﺮدد و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﺎﯾﻊ ﺧﺎﻟﺺ از زﯾﺮ ﻧﺎودان وارد ﺳﯿﻨﻰ زﯾﺮﯾﻦ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً اﯾﻦ زﻣﺎن اﻗﺎﻣﺖ‬
‫را در ﻃﺮاﺣﻰ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 8‬ﺛﺎﻧﯿﻪ اﺧﺘﯿﺎر ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ﺗﺬﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﻣﺎﯾﻌﺎت ﮐﻒ ﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ زﻣﺎن اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫داده ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻧﺘﻬﺎى ﻧﺎودان را ﺑﺎﯾﺴﺘﻰ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮐﺎﻓﻰ ﺑﻪ ﺳﯿﻨﻰ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻧﺰدﯾﮏ ﮐﺮد ﺗﺎ زﯾﺮ ﺳﻄﺢ ﻣﺎﯾﻊ ﻣﻮﺟﻮد در روى ﺳﯿﻨﻰ‬
‫ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬در ﻏﯿﺮ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻓﺎز ﺑﺨﺎر ﮐﻪ در ﺣﺎل ﺻﻌﻮد ﺑﻪ ﺳﯿﻨﻰ ﺑﺎﻻﯾﻰ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﺎى اﯾﻨﮑﻪ از ﺳﻮراﺧﻬﺎ و ﯾﺎ‬
‫ﮐﻼﻫﮑﻬﺎى ﺳﯿﻨﻰ ﺑﺎﻻﯾﻰ ﻋﺒﻮر ﮐﻨﺪ و ﺗﻤﺎس ﮐﺎﻓﻰ ﺑﺎ ﻣﺎﯾﻊ روى آن اﯾﺠﺎد ﻧﻤﺎﯾﺪ از داﺧﻞ ﻧﺎودان ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاى اﻃﻤﯿﻨﺎن از ﻋﺪم وﻗﻮع اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺎﺧﺘﻦ ‪ SEALPOT‬در زﯾﺮ ﻧﺎودان و ﯾﺎ ﺑﻨﺪ )‪ (WEIR‬ورودى ﺿﺮورى‬
‫اﺳﺖ‪) .‬ﺷﮑﻞ ‪ .(6-3‬در ﻣﻮاردى ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺟﻤﻊ ﺷﺪن رﺳﻮﺑﺎت در اﯾﻦ ﻣﺨﺎزن ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺒﺎﺷﺪ اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ ﺑﺮاى‬
‫ﺟﻤﻊ آورى ﻣﺎﯾﻊ درون ﻧﺎودان و ﺗﻮزﯾﻊ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ آن ﺑﺮ روى ﺳﯿﻨﻰ ﻣﻔﯿﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :6-3‬ﻧﺎودان و ﺑﻨﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ در اﻧﺘﻬﺎي آن‬

 ‫‪ :2-2-6‬ﺑﻨﺪﻫﺎ )‪(WEIRS‬‬
‫ﻋﻤﻖ ﻻزم ﺑﺮاى ﻓﺎز ﻣﺎﯾﻊ در روى ﺳﯿﻨﻰ ﺑﺮاى اﯾﺠﺎد ﺗﻤﺎس ﮐﺎﻓﻰ ﺑﯿﻦ ﺣﺒﺎﺑﻬﺎى ﮔﺎز و ﻣﺎﯾﻊ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻨﺪ ﺧﺮوﺟﻰ‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻟﺬا ﺑﺮاى اﯾﺠﺎد ﺗﻮزﯾﻊ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﻣﺎﯾﻊ در ﺣﺮﮐﺖ ﯾﮏ ﻃﺮﻓﻪ آن در روى ﺳﯿﻨﻰ‪ ،‬ﻃﻮل ﺑﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﺑﯿﻦ ‪ 75-60‬درﺻﺪ ﻗﻄﺮ ﺑﺮج ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻮراﺧﻬﺎى ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋﺒﻮر ﮔﺎز و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺘﻌﻠﻘﺎت ﻣﻮﺟﻮد در روى ﺳﯿﻨﻰ ﺑﻪ وﯾﮋه در‬
‫ﺳﯿﻨﯽ ﮐﻼﻫﮑﯽ ﺑﺎﯾﺪ در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﺴﺒﺘﺎً دورى در ﺣﺪود ‪ 5-3‬اﯾﻨﭻ از ﺑﻨﺪ ﻗﺮار داده ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ اﺧﺘﻼﻟﻰ در ﻫﺪاﯾﺖ ﻣﺎﯾﻊ‬
‫اﯾﺠﺎد ﻧﮕﺮدد و ﺑﻌﻼوه در ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻰ ﮐﻪ ﻣﺎﯾﻊ اﯾﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ را ﻃﻰ ﻣﻰﮐﻨﺪ ﺣﺒﺎﺑﻬﺎى ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺎﯾﻊ از آن ﺧﺎرج ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ :3-2-6‬ﺣﺮﮐﺖ ﻣﺎﯾﻊ در روى ﺳﯿﻨﻰ )‪(LIQUID FLOW‬‬

‫از آﻧﺠﺎﺋﯿﮑﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺣﺎﺻﻞ از ﻗﻄﻌﺎت ﺳﺒﺐ اﻓﺖ ﻓﺸﺎرى ﺑﺮاى ﺣﺮﮐﺖ ﻣﺎﯾﻊ در روى ﺳﯿﻨﻰ ﻣﻰﺷﻮد ﻟﺬا ﺳﻄﺢ‬
‫ﻻﯾﻪ ﻣﺎﯾﻊ در روى ﺳﯿﻨﻰ ﮐﺎﻣﻼً اﻓﻘﻰ ﻧﺒﻮده ﺑﻠﮑﻪ داراى ﺷﯿﺐ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاى ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻃﺮز ﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﻣﺎﯾﻊ در روى ﺳﯿﻨﻰ ﻻزم اﺳﺖ ﺷﯿﺐ ﻣﺎﯾﻊ در روى ﺳﯿﻨﻰ در ﺣﺪود ‪ 5‬اﯾﻨﭻ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺷﯿﺐ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ‪ 5/1‬اﯾﻨﭻ‬
‫ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺷﮑﻞ ‪ 6-4‬اﻧﻮاع ﺣﺮﮐﺖ ﻣﺎﯾﻊ در روى ﺳﯿﻨﻰ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺮﺟﻬﺎى ﻗﻄﻮر ﺑﺠﺎى اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻋﺮﺿﻰ ﺑﺮاى ﺣﺮﮐﺖ دادن ﻣﺎﯾﻊ ﻣﻰﺗﻮان از ﺟﺮﯾﺎن ﺷﻌﺎﻋﻰ و ﯾﺎ ﺟﺮﯾﺎن اﻧﺸﻌﺎﺑﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪.‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺮ‬
‫روي ﺳﯿﻨﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﯾﻊ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺎز ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺎﺷﺪ از ﺳﯿﻨﯽ ﺑﺮﮔﺸﺘﯽ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﯽﺷﻮد وﻗﺘﯿﮑﻪ ﺑﺎر ﻣﺎﯾﻊ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﺎز زﯾﺎد ﺑﺎﺷﺪ ﺳﯿﻨﯽ دو ﮔﺬره ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه و ﺑﺮاي ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎي ﻣﺎﯾﻊ دوﮔﺬره‬
‫زﻧﺠﯿﺮهاي ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﮐﻪ دو ﺣﺎﻟﺖ آﺧﺮ در ﺑﺮﺟﻬﺎي ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ﺑﺰرگ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :6-4‬اﻧﻮاع ﺣﺮﮐﺖ ﻣﺎﯾﻊ در روى ﺳﯿﻨﻰ‬

 ‫‪ :3-6‬ﺳﯿﻨﻰﻫﺎى ﮐﻼﻫﮏ دار )‪(BUBBLE CAP TRAYS‬‬
‫ﺑﺪﻟﯿﻞ ﺑﺎزده ﻧﺴﺒﺘﺎً زﯾﺎدى ﮐﻪ از اﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﯿﻨﻰﻫﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻰﺷﻮد اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺴﯿﺎر راﯾﺞ ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺟﺮأت ﻣﻰﺗﻮان ادﻋﺎ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻓﻨﻰ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮﯾﻦ وﺳﯿﻠﻪ در ﻣﯿﺎن وﺳﺎﯾﻠﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاى اﯾﺠﺎد‬
‫ﺗﻤﺎس ﺑﯿﻦ ﻓﺎز ﺑﺨﺎر و ﻣﺎﯾﻊ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎز ﯾﺎ ﺑﺨﺎر از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺠﺮاﻫﺎى روى ﺳﯿﻨﻰ ﮐﻪ راﯾﺰر‬
‫)‪ (RISER‬ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ وارد ﮐﻼﻫﮑﻰ ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ در ﺑﺎﻻى اﯾﻦ ﻣﺠﺮا ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﻃﺮاف اﯾﻦ ﮐﻼﻫﮑﻬﺎ‬
‫ﺷﮑﺎﻓﻬﺎﯾﻰ ﺗﻌﺒﯿﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﺎز ﭘﺲ از ﺧﺮوج از ﻣﺠﺮاى ﺑﺎﻻ ﺑﺮﻧﺪه از درون آن ﻋﺒﻮر ﮐﺮده ﺑﺼﻮرت ﺣﺒﺎﺑﻬﺎﯾﻰ وارد‬
‫ﻣﺎﯾﻊ ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﮑﺎﻓﻬﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ از ﻧﻮع ﺑﺎز ﯾﺎ ﺷﮑﺎﻓﻬﺎى ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺗﻮث )‪ (TOOTH‬ﯾﺎ‬
‫اﺳﻼت )‪ (SLOT‬ﻣﻰﮔﻮﯾﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﺑﺮج ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ‪ 1000‬ﻋﺪد از اﯾﻦ ﮐﻼﻫﮏ را ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺣﺪود ‪ 1‬اﯾﻨﭻ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫از ﻧﮑﺎت ﻣﻬﻢ در ﻧﺼﺐ ﮐﻼﻫﮑﻬﺎ اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﺷﮑﺎﻓﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪ در درون ﻣﺎﯾﻊ ﻣﻮﺟﻮد در روى ﺳﯿﻨﻰ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺣﺒﺎﺑﻬﺎى ﮔﺎزى ﮐﻪ از درون آﻧﻬﺎ ﺧﺎرج ﻣﻰﺷﻮد ﺑﺨﻮﺑﻰ در ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﻣﺎﯾﻊ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاى ﺟﻠﻮﮔﯿﺮى از ﺟﻤﻊ ﺷﺪن و ﺳﺎﮐﻦ ﺷﺪن ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﻮاد و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻓﺰاﯾﺶ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﮐﻼﻫﮏ در‬
‫ﻋﺒﻮر دادن ﻣﻘﺪار ﺑﯿﺸﺘﺮى از ﮔﺎز در ﻣﻮارد ﻟﺰوم ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 5‬اﯾﻨﭻ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ ﻟﺒﻪ ﮐﻼﻫﮏ و ﺳﯿﻨﻰ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺣﺒﺎب ﮔﺎز ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺮوج از ﺷﮑﺎف ﮐﻼﻫﮏ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺳﺮﻋﺘﻰ ﮐﻪ دارد ﺣﺪاﮐﺜﺮ ‪ 1‬اﯾﻨﭻ از ﮐﻼﻫﮏ دور ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﮐﻼﻫﮑﻬﺎ از ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ ﺑﯿﻦ ‪ 3-1‬اﯾﻨﭻ ﻓﺎﺻﻠﻪ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺰاﯾﺎى ﺳﯿﻨﻰﻫﺎى ﮐﻼﻫﮏ دار‪:‬‬
‫‪ - 1‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﻧﻌﻄﺎف زﯾﺎد آن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﯿﺖﻫﺎى ﮐﻢ و زﯾﺎد ﺑﺎ ﻃﺮاﺣﻰ اوﻟﯿﻪ ﺛﺎﺑﺖ‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﺗﻤﺎس ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﺑﺨﺎر و ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺨﺎﻃﺮ دارا ﺑﻮدن ﺳﻄﺢ ﺗﻤﺎس زﯾﺎد‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎﯾﺐ ﺳﯿﻨﻰﻫﺎى ﮐﻼﻫﮏ دار‪:‬‬
‫‪ 1‬ﻗﯿﻤﺖ و ﺧﺮج اوﻟﻰ ﺑﯿﺸﺘﺮ و ﮔﺮان‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﺗﻌﻤﯿﺮات ﻣﺸﮑﻞ‪.‬‬
‫‪ - 3‬اﻓﺖ ﻓﺸﺎر زﯾﺎد‪.‬‬

‫‪ :4-6‬ﺳﯿﻨﻰﻫﺎى از ﻧﻮع ﺳﻮراخ دار ﯾﺎ ﻏﺮﺑﺎﻟﻰ )‪(PERFORATED, SIEVE TRAYS‬‬

‫اﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﯿﻨﻰﻫﺎ از ﺳﺎدهﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﯿﻨﻰﻫﺎ ﺑﻮده و داراى اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﯿﻨﻰﻫﺎى ﻧﻮع‬
‫ﮐﻼﻫﮑﻰ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ در ﻧﯿﻤﻪ اول ﻗﺮن ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان زﯾﺎدى ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺖ وﻟﻰ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ارزاﻧﻰ ﻧﺴﺒﻰ و‬
‫ﻣﺨﺎرج ﺗﻌﻤﯿﺮات در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﺳﯿﻨﻰﻫﺎ ﻣﺠﺪداً ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮى اﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﯿﻨﻰ ﻣﺘﺪاول ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺳﯿﻨﻰ از ﯾﮏ ﺻﻔﺤﻪ ﻧﺎزك ﻓﻠﺰى ﺑﺎ ﺳﻮراخ رﯾﺰ و ﮔﺮد ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﺷﮑﻞ ‪ .(6-5‬ﺣﺮﮐﺖ ﺳﺮﯾﻊ ﮔﺎز از‬
‫درون ﺳﻮراﺧﻬﺎ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﻣﺎﻧﻊ از ﺑﺎرش ﻣﺎﯾﻊ )‪ (WEEPING‬ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬ﮔﺎز ﭘﺲ از ﻋﺒﻮر از ﺳﻮراﺧﻬﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﺣﺒﺎﺑﻬﺎى رﯾﺰ در درون ﻻﯾﻪ ﻣﺎﯾﻊ ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﺷﺪه و ﺳﺮ ﮐﻒ )‪ (FORTH‬ﻣﺘﻼﻃﻤﻰ را در روى ﺳﯿﻨﻰ وﺟﻮد ﻣﻰآورد ﮐﻪ‬
‫در ﻧﺘﯿﺠﻪ اﯾﻦ ﺳﺮ ﮐﻒ ﻓﺼﻞ ﻣﺸﺘﺮك ﺑﯿﻦ دو ﻓﺎز اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﮐﻪ ﺧﻮد ﺳﺒﺐ ﺑﻬﺒﻮد راﻧﺪﻣﺎن اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮم ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در‬
‫اﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﯿﻨﻰﻫﺎ ﻧﯿﺰ اﻓﺰاﯾﺶ ارﺗﻔﺎع ﻣﺎﯾﻊ در ﻧﺎودان و ﯾﺎ ﺳﺮﻋﺖ زﯾﺎد از ﺣﺪ ﻓﺎز ﮔﺎز و اﯾﺠﺎد ﻣﺎﻧﺪﮔﻰ ﻣﺎﯾﻊ در ﮔﺎز ﻣﻨﺠﺮ‬
‫ﺑﻪ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺣﺎﻟﺖ ﻃﻐﯿﺎن ﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻃﺮز ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ اﯾﻦ ﻣﻨﺎﻓﺬ ﺑﺎﯾﺪ ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻋﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻄﻮرﯾﮑﻪ ﻫﺮ ﺳﻪ ﻣﻨﻔﺬ ﺑﺎﯾﺪ در روى ﯾﮏ راس ﻣﺜﻠﺚ ﻣﺘﺴﺎوى‬
‫اﻻﺿﻼع ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺳﻮراﺧﻬﺎ را ﺑﻬﻢ وﺻﻞ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻟﺬا ﭼﻮن در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻌﺪاد ﺳﻮراﺧﻬﺎى روى ﺳﻄﺢ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺳﻄﺢ ﻓﻌﺎل ﺳﯿﻨﻰ را اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﻮاﻫﺪ داد ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ روش‬
‫در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﺪاول ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﮔﺎﻫﻰ اوﻗﺎت ﻧﯿﺰ اﯾﻦ ﻣﻨﺎﻓﺬ روى رﺋﻮس ﯾﮏ ﻣﺮﺑﻊ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ روش‬
‫در ﻃﺮح و ﺳﺎﺧﺖ ﺳﯿﻨﻰﻫﺎ ﮐﻤﺘﺮ ﻣﻌﻤﻮل ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :6-5‬ﺳﯿﻨﯽ ﻏﺮﺑﺎﻟﯽ‬

 ‫ﻣﺰاﯾﺎى ﺳﯿﻨﻰﻫﺎى ﻣﺸﺒﮏ ﯾﺎ ﺳﻮراخدار‪:‬‬
‫‪ - 1‬ﻗﯿﻤﺖ ارزان و ﺗﻌﻤﯿﺮات آﺳﺎن‬
‫‪ - 2‬ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺧﻮب‬
‫‪ - 3‬راﻧﺪﻣﺎن ﺧﻮب و ﮐﺎﻓﻰ‬
‫‪ - 4‬اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﮐﻢ‬
‫ﻣﻌﺎﯾﺐ ﺳﯿﻨﻰﻫﺎى ﺳﻮراخ دار‪:‬‬
‫‪ - 1‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮى ﮐﻢ‬
‫‪ - 2‬ﻣﺤﺪودﯾﺖ در ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺨﺎر و ﮔﺎز و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ زﯾﺎد اﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﯿﻨﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘﺪﯾﺪه ﺑﺎرش ﻣﺎﯾﻊ‬

‫‪ :5-6‬اﻧﻮاع وﯾﮋه ﺳﯿﻨﻰﻫﺎى ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﻰ‬

‫‪ :1-5-6‬ﺳﯿﻨﻰ درﯾﭽﻪاي )‪(VALVE TRAY‬‬

‫اﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﯿﻨﻰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﯿﻨﻰﻫﺎى ﻣﺸﺒﮏ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ اﯾﻦ اﺧﺘﻼف ﮐﻪ درﯾﭽﻪ ﻣﺘﺤﺮك روى ﻫﺮ ﻣﺠﺮا ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬روى ﻫﺮ درﯾﭽﻪ دو ﻧﯿﺮو ﯾﮑﻰ از ﺑﺎﻻ از ﺳﻮى ﻣﺎﯾﻊ و دﯾﮕﺮى از ﭘﺎﯾﯿﻦ از ﺳﻮى ﻓﺎز ﺑﺨﺎر وارد ﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :6-6‬ﺳﯿﻨﯽ درﯾﭽﻪاي‬

‫در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ ﺳﻪ ﻧﻮع از اﯾﻦ ﺳﯿﻨﻰﻫﺎ ﻣﺘﺪاوﻟﺘﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ :FLEXI TRAYS‬در اﯾﻦ ﻧﻮع‪ ،‬درﯾﭽﻪﻫﺎ و ﺳﺮ درﯾﭽﻪﻫﺎ داﯾﺮهاى ﺷﮑﻞ ﺑﻮده و ﻗﻄﺮى ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 5‬ﺳﺎﻧﺘﻰﻣﺘﺮ‬
‫دارﻧﺪ و ﺑﺮ رأس ﻣﺜﻠﺚ ﻣﺘﺴﺎوى اﻻﺿﻼﻋﻰ ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪ 5/7-5/1‬ﺳﺎﻧﺘﯿﻤﺘﺮ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاى ﺟﻠﻮﮔﯿﺮى از ﭘﺨﺶ ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ‬
‫ﺑﺨﺎر ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ وزن ﺑﺮﺧﻰ از درﯾﭽﻪﻫﺎ را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ :BALLAST TRAYS‬در اﯾﻦ ﺳﯿﻨﻰﻫﺎ دو درﯾﭽﻪ‪ ،‬ﯾﮑﻰ ﺳﺒﮏ ﮐﻪ ﮐﻒ ﺳﯿﻨﻰ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮد و دﯾﮕﺮى‬
‫ﺳﻨﮕﯿﻦ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺳﻪ ﭘﺎﯾﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﻌﺒﯿﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯿﮑﻪ ﺑﺨﺎر ﮐﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺮﭘﻮش ﺳﺒﮏ ﺑﺤﺮﮐﺖ در ﻣﻰآﯾﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻘﺪار ﺑﺨﺎر از ﺣﺪ ﻣﻌﯿﻨﻰ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﺮ دو درﯾﭽﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ :FLOAT VALVE TRAYS‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﯿﻨﻰﻫﺎ در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻧﻮع ﮐﺎﻣﻠﺘﺮى از ﺳﯿﻨﻰﻫﺎى ﻧﻮع ﻏﺮﺑﺎﻟﻰ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ زﯾﺮا ﺳﺎﺧﺖ ﺳﻮراﺧﻬﺎى ﺳﯿﻨﻰ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺎز ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪float valve tray :6-7‬‬

‫ﻣﺤﺎﺳﻦ ﺳﯿﻨﻰﻫﺎى درﯾﭽﻪاى‪:‬‬
‫‪ - 1‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﺳﺘﻔﺎده در ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺑﺰرگ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺨﺎر و ﻣﻘﺪار ﻣﺎﯾﻊ‪.‬‬
‫‪ - 2‬دارا ﺑﻮدن ﺳﻄﺢ ﺗﻤﺎس ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺧﻮب و اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﮐﻢ‪.‬‬
‫‪ - 3‬ارزان ﺗﺮ از ﺳﯿﻨﯽ ﮐﻼﻫﮑﯽ و ﻣﺨﺎرج ﺗﻌﻤﯿﺮاﺗﻰ ﮐﻤﺘﺮ ‪.‬‬

‫ﻣﻌﺎﯾﺐ ﺳﯿﻨﻰﻫﺎى درﯾﭽﻪاى‪:‬‬

‫‪ - 1‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﯿﻨﻰ اﮔﺮ در ﺳﺮوﯾﺲ ﮐﺜﯿﻒ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد درﯾﭽﻪﻫﺎ ﻣﻰﭼﺴﺒﻨﺪ و ﮐﺎرﮐﺮد ﺑﺮج ﻣﺨﺘﻞ ﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ :2-5-6‬ﺳﯿﻨﻰﻫﺎى ﻓﻮراﻧﻰ )‪(JET TRAYS‬‬

‫اﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﯿﻨﻰﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻮراﺧﻬﺎﯾﻰ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻧﯿﻢ داﯾﺮه ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﯿﻢ داﯾﺮهﻫﺎ از ﺳﻄﺢ ﺳﯿﻨﻰ ﺟﺪا ﺷﺪه و‬
‫ﻗﺪرى ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻ زاوﯾﻪ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺨﺎﻃﺮ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻧﺎودان )ﻟﻮﻟﻪ ﺳﺮ رﯾﺰ( در اﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﯿﻨﻰﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻮع‬
‫ﮐﻼﻫﮑﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﺮاد ﺑﺰرگ اﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﯿﻨﻰﻫﺎ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺗﻐﯿﯿﺮات ﮐﻢ ﺧﻮراك ﮐﺎر ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﻄﺢ‬
‫ﻣﺎﯾﻊ در درون ﺳﯿﻨﻰ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﻓﺸﺎر ﺑﺨﺎراﺗﻰ ﮐﻪ از ﺳﯿﻨﻰ زﯾﺮﯾﻦ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﻣﻰآﯾﺪ ﻧﮕﻬﺪارى ﻣﻰﺷﻮد و اﮔﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺨﺎرات‬
‫ﮐﻢ ﺷﻮد ﻣﺎﯾﻊ روى ﺳﯿﻨﻰ از ﺳﻮراخ ﺑﻪ زﯾﺮ ﻣﻰرﯾﺰد و راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺮج را ﮐﻢ ﻣﻰﮐﻨﺪ )ﺷﮑﻞ ‪.(6-8‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﻄﻮرى ﮐﻠﻰ ﻣﻰﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺳﯿﻨﻰ ﺑﺎ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺧﯿﻠﻰ ﮐﻢ ﺳﻄﺢ ﺗﻤﺎس زﯾﺎد و ﺧﺮج اوﻟﯿﻪ ﮐﻢ و‬
‫ﺗﻌﻤﯿﺮات آﺳﺎن ﺑﻌﺪى ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺟﻤﻊ ﺷﺪن ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﻣﺰاﯾﺎ در ﯾﮏ ﻧﻮع ﺳﯿﻨﻰ‬
‫اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻧﯿﺴﺖ و ﺑﺎﯾﺴﺘﻰ ﺑﺮﺟﻬﺎ را ﺗﺮﮐﯿﺒﻰ از ﭼﻨﺪ ﻧﻮع ﺳﯿﻨﻰ در ﻣﻮارد ﺧﺎﺻﻰ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :6-8‬ﺳﯿﻨﯽ ﻓﻮراﻧﯽ‬

‫‪ :6-6‬ﺑﺮﺟﻬﺎى اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﯾﺎ ﭘﺮ ﺷﺪه )‪(PACKED TOWRS‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ دﯾﮕﺮى از ﺑﺮﺟﻬﺎ ﮐﻪ در ﺻﻨﻌﺖ ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﻰ اﺳﺘﻔﺎده زﯾﺎدى دارﻧﺪ ﺑﻨﺎم ﺑﺮﺟﻬﺎى ﭘﺮﺷﺪه ﻣﻮﺳﻮﻣﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺮﺟﻬﺎ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎﯾﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺟﻬﺖ ﺑﺮﻗﺮارى ﺗﻤﺎس ﺑﯿﻦ ﺳﯿﺴﺘﻤﻬﺎى ﮔﺎز‪ -‬ﻣﺎﯾﻊ و ﻣﺎﯾﻊ‪ -‬ﻣﺎﯾﻊ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار‬
‫ﻣﻰﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪاى از اﯾﻦ ﺑﺮﺟﻬﺎ در ﺷﮑﻞ ‪ 6-9‬دﯾﺪه ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺮﺟﻬﺎ ﺑﺼﻮرت اﺳﺘﻮاﻧﻪﻫﺎﯾﻰ ﻋﻤﻮدى ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ داﺧﻞ‬
‫آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺳﻂ ذرات و ﻗﻄﻌﺎﺗﻰ ﮐﻪ ﺑﻨﺎم آﮐﻨﻪ )‪ (PACKING‬ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و داراى ﺳﻄﺢ ﻧﺴﺒﺘﺎً زﯾﺎدى ﻫﺴﺘﻨﺪ ﭘﺮ‬
‫ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮏ ﺑﺮج اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ داراى اﺟﺰاى زﯾﺮ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ - 1‬ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ از ﻓﻠﺰ ‪ -‬ﻓﻠﺰ ﺳﺒﮏ ‪ -‬ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺷﺪه ‪ -‬ﺷﯿﺸﻪ و ﯾﺎ ﭼﻮب ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ - 2‬آﮐﻨﻪﻫﺎ‬
 ‫‪ - 3‬ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪه آﮐﻨﻪﻫﺎ‬
‫‪ - 4‬ﺗﻮزﯾﻊ ﮐﻨﻨﺪه ﻣﺎﯾﻊ )‪ (DISTRIBUTER‬ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ در ﯾﮏ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﺮج اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺑﺎ راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ دارد‪.‬‬
‫ﺗﻮزﯾﻊ ﺿﻌﯿﻒ و ﻧﺎﻗﺺ ﻣﺎﯾﻊ ﺳﻄﺢ ﺗﺮ ﺷﺪه ﭘﺮ ﮐﻦ ﻫﺎ را ﮐﺎﻫﺶ داده و ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻧﺎﻟﯿﺰه ﺷﺪن ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﯾﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ - 5‬ﺗﻮزﯾﻊ ﮐﻨﻨﺪهﻫﺎى ﻣﯿﺎﻧﻰ و ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪهﻫﺎى آﮐﻨﻪ ﻣﯿﺎﻧﻰ‬
‫‪ - 6‬ﻧﺎزﻟﻬﺎى ورودى و ﺧﺮوﺟﻰ ﮔﺎز و ﻣﺎﯾﻊ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :6-9‬ﺑﺮش ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﺮج آﮐﻨﺪه‬

 ‫آﮐﻨﻪﻫﺎى ﺑﺮج ﺑﺎﯾﺪ داراى ﺧﻮاص زﯾﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ - 1‬داﺷﺘﻦ ﺳﻄﺢ وﯾﮋه ﺑﺰرگ ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﻄﻮح ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﻠﻞ و ﻓﺮج ﻣﯿﮑﺮوﺳﮑﻮﭘﻰ آﻧﻬﺎ‪ .‬ﺳﻄﺢ‬
‫وﯾﮋهى آﮐﻨﻪ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺳﻄﻮح آﮐﻨﻪ ﺑﻪ ازاى واﺣﺪ ﺣﺠﻢ ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺮ ﺷﺪه ﺑﺮج‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻣﻄﻠﻮب ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺳﯿﺎﻻت را دارا ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﯾﻌﻨﻰ ﺟﺰء ﻓﻀﺎى ﺧﺎﻟﻰ ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺮ ﺷﺪه‬
‫ﻣﻘﺪار ﺑﺰرﮔﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺣﺮﮐﺖ آﺳﺎﻧﺘﺮ ﺳﯿﺎﻻت درون ﺑﺮج ﮔﺸﺘﻪ و ﺳﺒﺐ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﮐﻤﺘﺮ ﮔﺮدد‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺘﻮان‬
‫ﺑﺪون واﻫﻤﻪ از ﺑﺮوز اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﻰ )‪ (LOADING‬و ﻃﻐﯿﺎن )‪ (FLOODING‬از ﺑﺮج ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪ - 3‬از ﻟﺤﺎظ ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﯿﺎﻻﺗﻰ ﮐﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ در ﺗﻤﺎس ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻰ اﺛﺮ و ﻓﺎﻗﺪ ﻣﯿﻞ ﺗﺮﮐﯿﺒﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ - 4‬اﺳﺘﺤﮑﺎم ﮐﺎﻓﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ آﻧﻬﺎ آﺳﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ - 5‬ارزان ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺮ ﻧﻤﻮدن ﺑﺮﺟﻬﺎى ﭘﺮ ﺷﺪه ﺑﻪ دو ﺻﻮرت ﻣﻨﻈﻢ و ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاى ﭘﺮﮐﺮدن ﺑﺮج ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ اﺑﺘﺪا آن را از آب ﭘﺮ ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ و ﺳﭙﺲ آﮐﻨﻪﻫﺎ را ﺑﻪ درون آن ﻣﻰرﯾﺰﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﺳﻘﻮط از ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﺪن آﻧﻬﺎ ﺿﻤﻦ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪن در ﺑﺮج ﺟﻠﻮﮔﯿﺮى ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺰﯾﺖ اﺻﻠﻰ ﭘﺮ ﮐﺮدن ﺑﺮج ﺑﺼﻮرت ﻣﻨﻈﻢ‪ ،‬ﮐﻤﻰ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر در ﺑﺮج و اﻣﮑﺎن ﺑﺮﻗﺮارى ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎى ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﺳﯿﺎﻻت اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ :1-6-6‬اﻧﺪازه آﮐﻨﻪﻫﺎ‬
‫اﻧﺪازه ذرات روى ﺑﺎزدﻫﻰ ﺗﻤﺎس ﺑﯿﻦ دو ﻓﺎز ﺗﺄﺛﯿﺮ دارد و ﻫﺮﭼﻪ اﻧﺪازه ذرات ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻬﺮهورى آن ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫وﻟﻰ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫‪ :2-6-6‬دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺎزﯾﺎﺑﻰ ﻣﺎﻧﺪﮔﻰ )‪(MIST ELEMINATOR‬‬

‫در ﻣﻮاردى ﮐﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻓﺎز ﮔﺎز ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد ﺑﺎﺷﺪ ﻗﺴﻤﺘﻰ از ﻓﺎز ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺼﻮرت ﻗﻄﺮات ﺑﺴﯿﺎر رﯾﺰ ﻣﻪ )‪(MIST‬‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻓﺎز ﮔﺎز از ﺑﺎﻻى ﺑﺮج ﺧﺎرج ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺮاى ﺑﺎزﯾﺎﺑﻰ اﯾﻦ ﻗﻄﺮات ﻣﻰﺗﻮان ﮔﺎز را ﺑﻌﺪ از ﺧﺮوج از ﺑﺮج از‬
‫وﺳﯿﻠﻪاى ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﻪ ﮔﯿﺮ ﻋﺒﻮر داد )ﺷﮑﻞ ‪ .(6-10‬ﻋﺒﻮر ﮔﺎز از ﻻﯾﻪاى از ﮐﻼف ﺳﯿﻤﻰ ﺑﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﭼﻨﺪ اﯾﻨﭻ و ﯾﺎ ﺑﺴﺘﺮ‬
‫آﮐﻨﺪه ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ ﺧﺸﮑﻰ ﺑﻪ ﻃﻮل ‪ 3-2‬ﻓﻮت ﺑﺮاى ﺑﺎزﯾﺎﺑﻰ ﻣﺎﻧﺪﮔﻰ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﺷﮑﻞ ‪ :6-10‬ﻣﻪ ﮔﯿﺮ‬

‫‪ :7-6‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺮﺟﻬﺎى ﺳﯿﻨﻰ دار و ﭘﺮ ﺷﺪه‬

‫در ﺑﺮﺟﻬﺎى اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺮﺟﻬﺎى ﺳﯿﻨﯽ دار ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ وﻟﻰ اﮔﺮ در ﻣﺎﯾﻊ ورودى ﺑﻪ ﺑﺮج‬
‫ذرات ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮﺟﻬﺎى ﺳﯿﻨﻰ دار ﺑﻬﺘﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﻰ ﮐﻨﺪ زﯾﺮا در ﺑﺮﺟﻬﺎى اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﻣﻮاد ﻣﻌﻠﻖ ﺗﻪ ﻧﺸﯿﻦ ﺷﺪه و ﺳﺒﺐ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﮕﻰ و ﺑﺮ ﻫﻢ ﺧﻮردن ﻣﺴﯿﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﯾﻊ ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬اﮔﺮ ﻗﻄﺮ ﺑﺮج ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮج ﺳﯿﻨﻰ دار ﺑﻬﺘﺮ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﻰﮐﻨﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ اﮔﺮ در ﺑﺮﺟﻬﺎى اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﻗﻄﺮ ﺑﺮج زﯾﺎد ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﺎﯾﻊ در ﻫﻨﮕﺎم ﺣﺮﮐﺖ از ﺑﺴﺘﺮ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در ﺑﺮﺟﻬﺎى ﺳﯿﻨﯽدار ﻣﻰﺗﻮان ﻣﻘﺪارى از ﻣﻮاد را ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎى ﮐﻨﺎرى از ﺑﺮج ﺑﯿﺮون ﮐﺸﯿﺪ وﻟﻰ در‬
‫ﺑﺮﺟﻬﺎى اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺷﺪﻧﻰ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﮐﺎرﻫﺎى ﺗﻌﻤﯿﺮاﺗﻰ در درون ﺑﺮﺟﻬﺎى ﺳﯿﻨﻰ دار آﺳﺎﻧﺘﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻰﮔﯿﺮد‪ .‬ﺗﻤﯿﺰ‬
‫ﮐﺮدن ﺑﺮﺟﻬﺎى اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﭘﯿﺶ از ﻫﺮ ﮐﺎرى آﻧﻬﺎ را ﺧﺎﻟﻰ ﮐﺮده و ﺑﻌﺪ آﻧﻬﺎ را ﺗﻤﯿﺰ ﻧﻤﻮد ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺮ ﻫﺰﯾﻨﻪ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‬

‫ﺧﺸﮏﮐﻦﻫﺎ‬
 ‫‪ :1-7‬ﺧﺸﮏﮐﻦﻫﺎى ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺧﺸﮏ ﮐﺮدن ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﻪ دو ﺻﻮرت ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ )‪ (BATCH‬ﯾﺎ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ و ﻣﺪاوم )‪(CONTINUOUS‬‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻘﺪارى ﺟﺴﻢ ﺟﺎﻣﺪ ﺗﺮ در ﻣﺠﺎور ﺟﺮﯾﺎن ﻫﻮا ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮد و اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫ﻫﻮا ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺒﺨﯿﺮ آب ﺟﺴﻢ ﺗﺮ ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬در ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻣﺪاوم ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺟﺴﻢ ﺗﺮ و ﻫﻤﯿﻨﻄﻮر ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺎز از داﺧﻞ دﺳﺘﮕﺎﻫﻰ‬
‫ﻋﺒﻮر ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ و زﻣﺎن اﻗﺎﻣﺖ ﮐﺎﻓﻰ ﺑﻪ آن ﺟﻬﺖ ﺧﺸﮏ ﺷﺪن در دﺳﺘﮕﺎه داده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎﯾﻰ ﮐﻪ ﻋﻤﻞ ﺧﺸﮏ‬
‫ﮐﺮدن را اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎى زﯾﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ -1‬روش ﻓﺮاﯾﻨﺪ‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﯾﺎ ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﻮدن ﻋﻤﻠﯿﺎت‪ :‬در روش ﻧﺎ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﺧﺸﮏﮐﻦ ﺑﺎ ﻣﻮاد‬
‫ﻣﺮﻃﻮب ﺑﺎردﻫﻰ ﺷﺪه و در آن ﺗﺎ ﺧﺸﮏ ﺷﺪن ﺑﺎﻗﻰ ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺧﺎﻟﻰ ﺷﺪه و ﻣﺠﺪداً ﺑﺎ ﻣﻮاد ﻣﺮﻃﻮب ﭘﺮ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺧﺸﮏﮐﻦﻫﺎى ﻣﺪاوم ﻣﻮاد و ﮔﺎز ﺧﺸﮏﮐﻨﻨﺪه ﺑﺼﻮرت ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ وارد و ﺧﺎرج ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -2‬روش اﻋﻤﺎل ﺣﺮارت ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاى ﺗﺒﺨﯿﺮ رﻃﻮﺑﺖ‪ :‬در ﺧﺸﮏﮐﻦﻫﺎى ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬ﺣﺮارت ﺑﺎ ﺗﻤﺎس‬
‫ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻣﺎده ﯾﺎ ﮔﺎز داغ ﺑﻪ آن اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻰﯾﺎﺑﺪ‪ .‬در ﺧﺸﮏﮐﻦﻫﺎى ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬ﺣﺮارت ﺑﻪ ﻃﺮﯾﻖ ﻫﺪاﯾﺖ از ﺳﻄﺢ ﯾﺎ‬
‫ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت ﻓﺮوﺳﺮخ ﯾﺎ روﺷﻬﺎى دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﺟﺴﻢ ﻣﺮﻃﻮب رﺳﯿﺪه و از ﮔﺎز ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاى ﺣﻤﻞ رﻃﻮﺑﺖ ﺧﺎرج ﺷﺪه از ﺟﺴﻢ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -3‬ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻣﺎده ﺧﺸﮏ ﺷﻮﻧﺪه‪ :‬ﻣﺎده ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺟﺎﻣﺪ ﺳﺨﺘﻰ ﻣﺜﻞ ﭼﻮب ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎده ﻧﺮﻣﻰ ﻣﺜﻞ ﭘﺎرﭼﻪ و‬
‫ﮐﺎﻏﺬ ﯾﺎ ﺟﺎﻣﺪ داﻧﻪاى ﺷﮑﻞ ﻣﺜﻞ ﻣﻮاد ﮐﺮﯾﺴﺘﺎﻟﻰ‪ ،‬ﺧﻤﯿﺮ ﻏﻠﯿﻆ ﯾﺎ اﺳﻼرى )‪ (SLURRY‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ ﻓﯿﺰﯾﮑﻰ ﻣﺎده‬
‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﻮع ﺧﺸﮏﮐﻦ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ :2-7‬ﺧﺸﮏ ﮐﺮدن ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ‬

‫اﯾﻦ ﻧﻮع ﺧﺸﮏ ﮐﺮدن ﻣﻌﻤﻮﻻً ﭘﺮ ﻫﺰﯾﻨﻪ اﺳﺖ و ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﻘﯿﺎس ﮐﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ :3-7‬ﺧﺸﮏﮐﻦﻫﺎى ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﯾﻦ ﻧﻮع ﺧﺸﮏﮐﻦﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار زﯾﺎدى ﺑﻪ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻣﻮاد ﺧﺸﮏ ﺷﻮﻧﺪه ﺑﺴﺘﮕﻰ دارد‪ .‬ﺧﺸﮏﮐﻦﻫﺎى‬
‫ﺳﯿﻨﻰدار ﮐﻪ ﮔﺎﻫﺎً ﮐﺎﺑﯿﻨﻰ ﯾﺎ ﻗﻔﺴﻪاى ﻧﯿﺰ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد ﺑﺮاى ﺧﺸﮏ ﮐﺮدن ﺟﺎﻣﺪاﺗﻰ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺴﺘﻰ روى ﺳﯿﻨﻰ‬
‫ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮاد ﺧﻤﯿﺮى )ﮐﯿﮏ ﻓﯿﻠﺘﺮ( ﯾﺎ ﺟﺎﻣﺪات ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻮﻋﻰ از اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه در‬
‫ﺷﮑﻠﻬﺎي ‪ 7-1‬و ‪ 7-2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺷﺎﻣﻞ ﯾﮏ ﮐﺎﺑﯿﻦ ﺑﺎ ﺗﻌﺪادى ﺳﯿﻨﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺧﺎرج‬
‫ﮐﺮدن از آن ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺑﺎر ﮔﺬارى‪ ،‬ﮐﺎﺑﯿﻦ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد و ﻫﻮاى ﮔﺮم ﺷﺪه ﺑﯿﻦ ﺳﯿﻨﻰﻫﺎ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻰﯾﺎﺑﺪ ﺗﺎ‬
‫رﻃﻮﺑﺖ ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﺴﻢ را ﺗﺒﺨﯿﺮ ﮐﻨﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ ﻣﺎﯾﻊ ﺗﺒﺨﯿﺮ ﺷﻮﻧﺪه از ﺟﺴﻢ ﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎل ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮔﺎز ﺧﻨﺜﻰ و ﺣﺘﻰ‬
‫ﺑﺨﺎر داغ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﺎى ﻫﻮا اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘﻰ ﮐﻪ ﻣﻮاد ﺑﻪ ﺧﺸﮑﻰ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﻰرﺳﺪ‪ ،‬ﮐﺎﺑﯿﻦ ﺑﺎز ﻣﻰﺷﻮد و‬
‫ﺳﯿﻨﻰﻫﺎ ﺑﺎ ﺳﯿﻨﻰﻫﺎى ﺟﺪﯾﺪ ﻋﻮض ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻣﺠﺪداً ﺗﮑﺮار ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮاد ﮔﺮاﻧﻮﻟﻰ‪ ،‬روى ﺗﻮرﯾﻬﺎﯾﻰ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ‬
‫ﮐﻢ رﯾﺨﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﺑﻄﻮرﯾﮑﻪ ﻫﻮا ﯾﺎ ﮔﺎز ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ آراﻣﻰ از اﯾﻦ ﺑﺴﺘﺮ ﻋﺒﻮر ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﺟﺎﻣﺪ ﺳﺮﯾﻌﺘﺮ ﺧﺸﮏ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻮع ﺧﺸﮏﮐﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد ﺧﺸﮏﮐﻦ ﮔﺮدﺷﯽ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد‬
‫)‪ .(THROUGH- CIRCULATION DRIER‬ﺟﺎﻣﺪات ﮐﺮﯾﺴﺘﺎﻟﻰ و ﻣﻮادى ﮐﻪ ﻃﺒﯿﻌﺘﺎً داﻧﻪاى ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﺜﻞ‬
‫ﺳﯿﻠﯿﮑﺎژل در اﯾﻦ ﺧﺸﮏﮐﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻰ ﺧﺸﮏ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮاد ﺧﻤﯿﺮى ﻧﯿﺰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮏ اﮐﺴﺘﺮودر ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﮔﺮاﻧﻮل در آﻣﺪه و ﺑﺪﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﺑﻪ راﺣﺘﻰ ﺧﺸﮏ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﮑﻞ ﻋﻤﺪه اﯾﻦ ﻧﻮع ﺧﺸﮏﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ ﻧﺎﻫﻤﮕﻮﻧﻰ ﻣﯿﺰان رﻃﻮﺑﺖ در ﻣﺤﺼﻮل ﻧﻬﺎﯾﻰ ﺧﺮوﺟﻰ از آن ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﺪم ﯾﮑﻨﻮاﺧﺘﻰ ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺎز در ﻗﺴﻤﺘﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ اﯾﻦ ﺧﺸﮏﮐﻦ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻰﺑﺎﯾﺴﺖ ﺣﺘﻰ اﻻﻣﮑﺎن از‬
‫اﯾﺠﺎد ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺮده ﺟﻠﻮﮔﯿﺮى ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎ ﺑﺮﻗﺮار ﮐﺮدن ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ )‪ 3‬ﺗﺎ ‪ 4‬ﻣﺘﺮ در ﺛﺎﻧﯿﻪ( در ﮔﺎز ﻣﻰﺗﻮان‬
‫ﯾﮑﻨﻮاﺧﺘﻰ رﻃﻮﺑﺖ در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺧﺸﮏﮐﻦ را ﺑﺎﻻ ﺑﺮد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :7-1‬آراﯾﺶ اﺟﺰاي ﯾﮏ ﺧﺸﮏﮐﻦ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :7-2‬ﺧﺸﮏﮐﻦ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‬

 ‫‪ :4-7‬ﺧﺸﮏﮐﻦﻫﺎى ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‬
‫ﺧﺸﮏﮐﻨﻬﺎى ﻗﻔﺴﻪاى ﺗﺤﺖ ﺧﻼء ﻧﯿﺰ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺧﺸﮏﮐﻨﻬﺎى ﺳﯿﻨﻰ دار ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت‬
‫ﮐﻪ از درﺑﻬﺎى درزﮔﯿﺮى ﺷﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺧﻼء اﯾﺠﺎد ﺷﺪه در ﺧﺸﮏﮐﻦ را ﻧﮕﻬﺪارد‪ .‬در اﯾﻦ ﺧﺸﮏﮐﻦ‬
‫ﻫﻮا ﯾﺎ ﮔﺎز دﯾﮕﺮى ﺟﺮﯾﺎن ﻧﻤﻰﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺳﯿﻨﻰﻫﺎى ﻣﺤﺘﻮى ﺟﺎﻣﺪ روى ﻗﻔﺴﻪ ﻫﺎﯾﻰ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ آب داغ ﯾﺎ‬
‫ﺑﺨﺎر ﮔﺮم ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و ﺣﺮارت ﺑﻪ ﻃﺮﯾﻖ ﻫﺪاﯾﺖ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﺪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺑﺎر ﮔﺬارى و آب ﺑﻨﺪى‪ ،‬ﻫﻮاى ﻣﻮﺟﻮد‬
‫در ﺧﺸﮏﮐﻦ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺧﻼء ﯾﺎ اﺟﮑﺘﻮر ﻣﮑﯿﺪه ﺷﺪه و ﺑﺨﺎر ﺧﺮوﺟﻰ ﮐﻨﺪاﻧﺲ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در ﻧﻮع دﯾﮕﺮى‬
‫)‪ (AGITATED PAN DRIER‬از اﯾﻦ ﺧﺸﮏﮐﻨﻬﺎ ﺑﺮاى ﺧﺸﮏ ﮐﺮدن ﺧﻤﯿﺮﻫﺎ و ﻟﺠﻨﻬﺎ از ﻇﺮوف اﺳﺘﻮاﻧﻪاى ﺑﻪ‬
‫ﻗﻄﺮ ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 2‬ﻣﺘﺮ و ارﺗﻔﺎع ‪ 30‬ﺗﺎ ‪ 60‬ﺳﺎﻧﺘﯿﻤﺘﺮ ﮐﻪ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﺰن ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ داﺧﻞ ﮐﺎﺑﯿﻦ ﺧﻼء‬
‫ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻇﺮوف ﺗﻮﺳﻂ ژاﮐﺘﻬﺎى ﺣﺮارﺗﻰ ﺑﺎ آب داغ ﯾﺎ ﺑﺨﺎر ﮔﺮم ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺧﺸﮏﮐﻨﻬﺎ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﭘﺮ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﻮاردى ﮐﻪ ﻣﻰﺑﺎﯾﺴﺖ ﻣﺎده در دﻣﺎى ﭘﺎﯾﯿﻦ و در ﻏﯿﺎب ﻫﻮا‬
‫ﺧﺸﮏ ﺷﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻰﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻮاد داروﯾﻰ اﺷﺎره ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪ :5-7‬ﺧﺸﮏﮐﻦﻫﺎى اﻧﺠﻤﺎدى )‪(FREEZE DRYING‬‬

‫ﻣﻮادى ﮐﻪ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﮔﺮم ﺷﻮﻧﺪ ﺣﺘﻰ ﺗﺎ دﻣﺎى ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﻰ ﯾﺎ داروﯾﻰ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ اﯾﻦ روش‬
‫ﺧﺸﮏ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎده ﺗﺮ در ﻣﻌﺮض ﻫﻮاى ﺧﯿﻠﻰ ﺳﺮد ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣﻨﺠﻤﺪ ﻣﻰﺷﻮد و ﺳﭙﺲ در اﺗﺎق ﺧﻼء ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و‬
‫رﻃﻮﺑﺖ ﺧﺎرج ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻤﭗ ﺧﻼء ﯾﺎ اﺟﮑﺘﻮر ﺑﻪ ﺑﯿﺮون ﻫﺪاﯾﺖ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺷﮑﻠﻬﺎي ‪ 7-3‬و ‪ 7-4‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﺧﺸﮏﮐﻦ‬
‫را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :7-3‬ﺧﺸﮏﮐﻦ اﻧﺠﻤﺎدي‬

 ‫ﺷﮑﻞ ‪ :7-4‬ﺑﺮﺷﯽ از ﯾﮏ ﺧﺸﮏﮐﻦ اﻧﺠﻤﺎدي‬

‫‪ :6-7‬ﺧﺸﮏﮐﻨﻬﺎى ﻣﺪاوم )‪(CONTINUOUS DRYING‬‬

‫اﯾﻦ ﺧﺸﮏﮐﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﻣﺤﺼﻮل ﻧﺴﺒﺘﺎً ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬ﺑﺎ دﯾﮕﺮ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﻮﺟﻮد در ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﻰ‬
‫ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺑﯿﺸﺘﺮى داﺷﺘﻪ و ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ذﺧﯿﺮه و اﻧﺒﺎر ﮐﺮدن ﻗﺒﻞ از ﺧﺸﮏﮐﻦ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﻣﺤﺘﻮى رﻃﻮﺑﺖ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖﺗﺮى اﺳﺖ و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺑﻪ ازاى واﺣﺪ وزن ﻣﺤﺼﻮل ﻧﺴﺒﺘﺎً ﮐﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺒﯿﻪ ﺧﺸﮏﮐﻨﻬﺎى ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﻧﻮع ﺧﺸﮏﮐﻦ ﯾﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر آن ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺎده ﺧﺸﮏ ﺷﻮﻧﺪه ﺑﺴﺘﮕﻰ دارد‪.‬‬
‫در ﺑﺴﯿﺎرى از اﯾﻦ ﺧﺸﮏﮐﻨﻬﺎ‪ ،‬ﺟﺴﻢ ﺟﺎﻣﺪ در ﺧﺸﮏﮐﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺮده و ﺑﺎ ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺎز ﺗﻤﺎس ﻣﻰﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﺟﺎﻣﺪ و ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺎز ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻫﻤﺴﻮ‪ ،‬ﻧﺎﻫﻤﺴﻮ ﯾﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺘﻘﺎﻃﻊ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎى ﻧﺎﻫﻤﺴﻮ‪ ،‬داﻏﺘﺮﯾﻦ ﮔﺎز در‬
‫ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﺧﺸﮏﺗﺮﯾﻦ ﺟﺎﻣﺪ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮرى ﮐﻪ دﻣﺎى ﺟﺎﻣﺪ ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﮑﺎن ﺑﻪ دﻣﺎى ﮔﺎز ورودى ﻧﺰدﯾﮏ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ روش ﺳﺮﯾﻌﺘﺮﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺸﮏ ﺷﺪن )از دﺳﺖ رﻓﺘﻦ رﻃﻮﺑﺖ ﭘﯿﻮﻧﺪى( را ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺧﻮاﻫﺪ داد اﻣﺎ در‬
‫ﻣﻮاردى ﺑﺎﻋﺚ ﺻﺪﻣﻪ دﯾﺪن ﻣﺤﺼﻮل ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻓﻰ ﺟﺴﻢ ﺟﺎﻣﺪ ﻣﻘﺪار زﯾﺎدى از ﺣﺮارت ﻣﻮﺟﻮد در ﮔﺎز را از‬
‫ﺧﺸﮏﮐﻦ ﺧﺎرج ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬در ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎى ﻫﻤﺴﻮ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ﻣﺮﻃﻮب ﺑﺎ داﻏﺘﺮﯾﻦ ﮔﺎز ﻣﺠﺎور ﻣﻰﺷﻮد و ﺟﺎﻣﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺎ دﻣﺎى‬
‫ﻣﺮﻃﻮب ﮔﺎز ﮔﺮم ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺣﺘﻰ ﻣﻮاد ﺣﺴﺎس ﺑﺮ دﻣﺎ ﻧﯿﺰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺪون اﯾﺠﺎد اﺷﮑﺎل ﺧﺸﮏ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎى ﻣﻮازى ﮐﻨﺘﺮل ﺑﯿﺸﺘﺮى روى ﻣﯿﺰان رﻃﻮﺑﺖ ﻣﺤﺼﻮل وﺟﻮد دارد‪.‬‬
 ‫‪ :7-7‬ﺧﺸﮏﮐﻨﻬﺎى ﺗﻮﻧﻠﻰ‬
‫اﯾﻦ ﺧﺸﮏﮐﻨﻬﺎى ﺗﻮﻧﻠﻰ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻃﻮﯾﻞ ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﯿﻨﻰﻫﺎى ﻣﺤﺘﻮى ﻣﻮاد ﺧﺸﮏ ﺷﻮﻧﺪه روى واﮔﻨﻬﺎﯾﻰ ﻗﺮار‬
‫داده ﺷﺪه و از آن ﻋﺒﻮر ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ .‬زﻣﺎن اﻗﺎﻣﺖ در ﺧﺸﮏﮐﻦ ﺑﺎﯾﺴﺘﻰ در ﺣﺪ ﮐﺎﻓﻰ ﻃﻮﻻﻧﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ رﻃﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﺑﺮاى دﻣﺎى ﻧﺴﺒﺘﺎً ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﻫﻮاى ﮔﺮم ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺨﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد و در دﻣﺎى ﺑﺎﻻﺗﺮ و‬
‫ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﻣﻮاردى ﮐﻪ ﻧﯿﺎز ﻧﯿﺴﺖ ﻣﺤﺼﻮل ﺗﻤﯿﺰ ﺑﺎﺷﺪ از ﮔﺎزﻫﺎى اﺣﺘﺮاق اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬در اﯾﻦ ﺧﺸﮏﮐﻨﻬﺎ از ﻫﺮ‬
‫دو ﺟﺮﯾﺎن ﻫﻤﺴﻮ و ﻧﺎ ﻫﻤﺴﻮ ﻣﻰﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد و در ﺑﻌﻀﻰ ﻣﻮارد دﯾﻮارهﻫﺎى ﺗﻮﻧﻠﻰ ﻧﯿﺰ ﻓﻨﻬﺎﯾﻰ ﻧﺼﺐ ﺷﻮد ﺗﺎ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮى از ﮔﺎز را اﯾﺠﺎد ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاى اﯾﺠﺎد راﻧﺪﻣﺎن ﺣﺮارﺗﻰ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻗﺴﻤﺘﻰ از ﮔﺎزﻫﺎى ﺧﺮوﺟﻰ از ﺗﻮﻧﻞ‬
‫ﺑﻪ آن ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪه ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ :8-7‬ﺧﺸﮏﮐﻨﻬﺎى ﺑﺸﮑﻪاى )‪(DRUM DRIER‬‬

‫ﻣﻮاد ﺳﯿﺎل ﻫﻤﭽﻮن ﻣﺤﻠﻮﻟﻬﺎ‪ ،‬ﻟﺠﻨﻬﺎ )‪ (SLURRIES‬و ﺧﻤﯿﺮﻫﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ روى ﺧﺸﮏﮐﻦﻫﺎى ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﻰ‬
‫ﮐﻪ در ﺷﮑﻠﻬﺎي ‪ 7-5‬و ‪ 7-6‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪهاﻧﺪ و ﺑﻪ ﺧﺸﮏﮐﻨﻬﺎى ﺑﺸﮑﻪاى ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ رﻃﻮﺑﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬
‫ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺸﮑﻪ از داﺧﻞ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺨﺎر ﮔﺮم ﺷﺪه و ﻗﺴﻤﺘﻰ از آن در ﺣﻮﺿﭽﻪ ﻣﻮاد ﺧﺸﮏ ﺷﻮﻧﺪه ﻏﻮﻃﻪ ور ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭼﺮﺧﺶ ﺑﺸﮑﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﻓﯿﻠﻤﻰ از ﻣﻮاد ﺷﺪه و در ﭼﺮﺧﺶ ﮐﺎﻣﻞ اﯾﻦ ﻓﯿﻠﻢ ﺧﺸﮏ ﺷﺪه و از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﮐﺎردﮐﻰ ﻓﯿﻠﻢ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻮاد ﺧﺸﮏ ﺷﻮﻧﺪه واﻗﻊ در ﺣﻮﺿﭽﻪ را در دﻣﺎى ﺟﻮش ﻧﮕﻪ ﻣﻰ دارﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺒﺨﯿﺮ از روى درام ﺳﺮﯾﻌﺘﺮ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :7-5‬ﺧﺸﮏﮐﻦ ﺑﺸﮑﻪ اي ﻣﻨﻔﺮد‬

 ‫ﺷﮑﻞ ‪ :7-6‬ﺧﺸﮏﮐﻦ ﺑﺸﮑﻪ اي دوﻗﻠﻮ‬

‫‪ :9-7‬ﺧﺸﮏﮐﻦ ﭘﺎﺷﺸﻰ )‪(SPRAY DRIER‬‬

‫ﻣﺤﻠﻮﻟﻬﺎ‪ ،‬ﻟﺠﻨﻬﺎ و ﺧﻤﯿﺮﻫﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﭘﺎﺷﯿﺪه ﺷﺪن ﺑﻪ داﺧﻞ ﺟﺮﯾﺎﻧﻰ از ﮔﺎز داغ ﺧﺸﮏ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬دﺳﺘﮕﺎﻫﻰ ﮐﻪ‬
‫اﯾﻦ ﻋﻤﻞ را اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﺪ ﺑﻪ ﺧﺸﮏﮐﻦ ﭘﺎﺷﺸﻰ ﻣﻮﺳﻮم اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺷﮑﻠﻬﺎي ‪ 7-7‬و ‪ 7-8‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺸﮏ ﺷﻮﻧﺪه ﺑﻪ داﺧﻞ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺑﺰرﮔﻰ ﭘﻮدر ﺷﺪه و ﻗﻄﺮات رﯾﺰ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه در ﺟﺮﯾﺎن ﻫﻮاى ﮔﺮم ﺷﺪه‬
‫ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬ﻗﻄﺮات ﻣﺎﯾﻊ ﺳﺮﯾﻌﺎً ﺗﺒﺨﯿﺮ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﻗﯿﻔﻰ ﺷﮑﻞ ﺧﺸﮏﮐﻦ ﺳﻘﻮط ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻮاى ﺧﺮوﺟﻰ‬
‫از ﺧﺸﮏﮐﻦ وارد ﺳﯿﮑﻠﻮﻧﻰ ﺷﺪه و ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﻣﻮﺟﻮد در آن ﺟﺪا ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺧﺸﮏﮐﻨﻬﺎ ﻧﯿﺰ اﻣﮑﺎن اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎى ﻣﻮازى ﯾﺎ ﻧﺎﻫﻤﺴﻮى ﮔﺎز وﺟﻮد دارد‪ .‬اﺑﻌﺎد اﯾﻦ ﺧﺸﮏﮐﻦ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺰرگ ﮐﻪ ﺗﺎ ‪ 12‬ﻣﺘﺮ ﻗﻄﺮ و ‪ 30‬ﻣﺘﺮ ارﺗﻔﺎع‬
‫ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬دﻣﺎى ﮔﺎز ﺧﺸﮏﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻫﻮا ﯾﺎ ﮔﺎزﻫﺎى اﺣﺘﺮاق از ‪ 7600-800‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :7-7‬ﺑﺮﺷﯽ از ﺧﺸﮏﮐﻦ ﭘﺎﺷﺸﯽ‬

 ‫ﺷﮑﻞ ‪ :7-8‬ﺑﺨﺸﻬﺎي ﺧﺸﮏﮐﻦ ﭘﺎﺷﺸﯽ ﺳﻮﭘﺮﻓﺴﻔﺎت‬

‫‪ :10-7‬ﺧﺸﮏﮐﻦ ﺑﺴﺘﺮ ﺳﯿﺎﻟﯽ )‪(FLUIDIZED DRIER‬‬

‫ﺟﺎﻣﺪات ﮔﺮاﻧﻮﻟﻰ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺮﯾﺎﻧﻰ از ﻫﻮاى داغ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﯿﺎل در آﻣﺪه و آب ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺼﻪ اﯾﻦ ﺧﺸﮏﮐﻨﻬﺎ ﺟﺮﯾﺎن ﺗﻘﺎﻃﻌﻰ ﮔﺎز ﺧﺸﮏﮐﻨﻨﺪه و ﺟﺮﯾﺎن ﺟﺎﻣﺪ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻣﺎن اﻗﺎﻣﺖ از ﭼﻨﺪ ﺛﺎﻧﯿﻪ ﺗﺎ‬
‫ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺳﺎﻋﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻧﺪازه ذرات ﺟﺎﻣﺪ ﻻزم اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﺤﺪوده ‪ 36 - 1‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ :11-7‬ﺧﺸﮏﮐﻨﻬﺎى ﻧﯿﻮﻣﺎﺗﯿﮏ )‪(PNEUMATIC DRIERS‬‬

‫اﮔﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﮔﺎز ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮐﺎﻓﻰ زﯾﺎد ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻮاد ﺟﺎﻣﺪ از ﺣﺎﻟﺖ ﺳﯿﺎﻟﯿﺖ )‪ (FLUIDIZED‬ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ‬
‫در آﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺧﺮوج ﻣﻮاد از ﺑﺎﻻى ﺑﺴﺘﺮ ﺷﺪه و ﻣﻮاد ﺟﺎﻣﺪ ﻫﻤﺮاه ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺎز ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ در ﺧﻮاﻫﻨﺪ آﻣﺪ ﮐﻪ اﺳﺎس‬
‫اﯾﻦ ﻧﻮع ﺧﺸﮏﮐﻦ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن آزاد ﺟﺎﻣﺪات ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﺷﺪه در ﺟﺮﯾﺎن ﺳﺮﯾﻊ )ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ‪ 25‬ﻣﺘﺮ در ﺛﺎﻧﯿﻪ(‬
‫ﮔﺎزﻫﺎى داغ زﻣﺎن اﻗﺎﻣﺖ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﮐﻤﻰ را ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ از اﯾﻦ ﺧﺸﮏﮐﻨﻬﺎ ﺑﺮاى ﺣﺬف رﻃﻮﺑﺖﻫﺎى ﺳﻄﺤﻰ ﺟﺎﻣﺪات اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‬

‫اﺟﮑﺘﻮر‬
 ‫‪ :1-8‬اﺟﮑﺘﻮر )‪(EJECTOR‬‬
‫ﯾﮏ اﺟﮑﺘﻮر ﻧﻮع ﺳﺎده ﺷﺪهاى از ﯾﮏ ﭘﻤﭗ ﺧﻼء ﯾﺎ ﮐﻤﭙﺮﺳﻮر ﺧﻼء ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در آن ﻫﯿﭽﮕﻮﻧﻪ ﭘﯿﺴﺘﻮن‪ ،‬ﺷﯿﺮ‬
‫ﯾﺎ ﭘﺮواﻧﻪ و دﯾﮕﺮ اﺟﺰاى ﻣﺘﺤﺮك وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻃﺒﻖ ﺷﮑﻞ‪ 8-1‬ﺑﺨﺎر ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﺑﺨﺎر وارد ﻣﻰﺷﻮد و در‬
‫ﺣﯿﻦ ﻋﺒﻮر از ﻧﺎزل ﺑﺨﺎر ﻣﻨﺒﺴﻂ ﺷﺪه و ﻧﺎزل را در ﯾﮏ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻﯾﻰ ﺗﺮك ﻣﻰﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﻫﻮا‪ ،‬ﮔﺎز‪ ،‬ﺑﺨﺎر ﯾﺎ ﻣﺨﻠﻮط‬
‫ﻣﺎﯾﻊ از ﻃﺮﯾﻖ ﻧﺎزل ﻣﮑﺶ ﺑﺎ ورودى ﺑﺨﺎر‪ ،‬وارد اﺟﮑﺘﻮر ﻣﻰﺷﻮد و ﺑﻪ درون ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﮑﺶ وارد ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﻫﻮا‬
‫و دﯾﮕﺮ ﻣﺨﻠﻮط ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﺑﺨﺎر ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ورودى دﯾﻔﯿﻮزر ﯾﺎ ﻧﺎزل وﻧﺘﻮرى ﺷﮑﻞ وارد ﻣﻰﺷﻮد و ﺳﭙﺲ از اﻧﺘﻬﺎى‬
‫دﯾﻔﯿﻮزر ﺧﺎرج ﻣﻰﺷﻮد در دﯾﻔﯿﻮزر ﺳﺮﻋﺖ زﯾﺎد و ﻓﺸﺎر ﮐﻢ ﺳﯿﺎل ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﮐﻢ و ﻓﺸﺎر زﯾﺎد ﺳﯿﺎل ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﻰﺷﻮد و‬
‫ﯾﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت ﺑﻬﺘﺮ ﻫﺪ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺨﻠﻮط ﺑﻪ ﻓﺸﺎر ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ از ﻓﺸﺎر ﻣﮑﺶ ﻣﺨﻠﻮط ﻫﻮا ﺑﯿﺸﺘﺮ وﻟﻰ از ﻓﺸﺎر ﺑﺨﺎر‬
‫ورودى ﮐﻤﺘﺮ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ :2-8‬ﺗﺌﻮرى ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺟﮑﺘﻮرﻫﺎ‬

‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ و اﻧﺮژى در ﻃﻮل ﯾﮏ اﺟﮑﺘﻮر در ﺷﮑﻞ زﯾﺮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺒﺴﺎط داﺧﻠﻰ ﺑﺨﺎر‬
‫ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ ‪ C‬و دوﺑﺎره ﻣﺘﺮاﮐﻢ ﺷﺪن ﻣﺨﻠﻮط ﺗﺎ ﻧﻘﻄﻪ ‪ E‬ﺑﻪ ﺻﻮرت آدﯾﺎﺑﺎﺗﯿﮏ ﺑﺎ ﺑﺎزدهﻫﺎى ﻣﺮﺗﺒﻪ ‪ 8‬ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺨﻠﻮط‬
‫ﺷﺪن در ﻧﺎﺣﯿﻪ ﺑﯿﻦ ‪ C‬ﺗﺎ ‪ E‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻤﻨﺘﻮم ﻫﺮ دو ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺑﺎزده ﻣﺮﺗﺒﻪ ‪ 56‬اﻧﺠﺎم ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :8-1‬اﺟﺰاي اﺟﮑﺘﻮر و دﯾﺎﮔﺮام ﺗﺒﺪﯾﻞ اﻧﺮژي در ﻧﺎزل و دﯾﻔﯿﻮزر‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از اﺟﮑﺘﻮرﻫﺎ ﺑﺮاى ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎى ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺘﮑﻰ ﺑﺮ ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎى زﯾﺮ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﻓﺸﺎر ﺑﺨﺎر‪ :‬اﻧﺘﺨﺎب اﺟﮑﺘﻮر ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎى ﻓﺸﺎر ﻣﯿﻨﯿﻤﻢ ﺧﻂ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ - 2‬دﻣﺎى آب‪ :‬اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎى دﻣﺎى ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ آب ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ - 3‬دﻣﺎ و ﻓﺸﺎر ﻣﮑﺶ‪ :‬اﺣﺘﯿﺎﺟﺎت ﮐﻠﻰ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻣﯿﻨﯿﻤﻢ ﻓﺸﺎر‬
‫ﻣﮑﺶ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز )ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﺧﻼء( ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ - 4‬ﻇﺮﻓﯿﺘﻬﺎى ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز‬

‫‪ :3-8‬ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت اﺟﮑﺘﻮرﻫﺎ‬
‫اﺟﮑﺘﻮرﻫﺎ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت زﯾﺮ را‪ ،‬ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﻰ ﺧﻮب ﺑﺮاى ﺗﻮﻟﯿﺪ اﻗﺘﺼﺎدى ﻣﺪاوم ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﻼء را اﯾﺠﺎد ﻣﻰﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬دارا‬
‫ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ - 1‬آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﺨﻠﻮﻃﻬﺎى ﺑﺨﺎر ﺧﻮرﻧﺪه ﺧﺸﮏ ﯾﺎ ﻣﺮﻃﻮب ﮐﺎر ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﯾﮏ ﺧﻼء ﻣﻨﻄﻘﻪاى ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاى ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺻﻨﻌﺘﻰ را اﯾﺠﺎد ﻣﻰﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ - 3‬در ﺳﺎﯾﺰﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاى ﻇﺮﻓﯿﺘﻬﺎى ﮐﻢ و زﯾﺎد ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ - 4‬اﺳﺘﻔﺎده از آن راﺣﺖ و ﺑﺎزده آن ﺧﻮب ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ - 5‬ﻫﯿﭻ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺘﺤﺮﮐﻰ ﻧﺪارﻧﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺗﻌﻤﯿﺮ آﻧﻬﺎ ﭘﺎﯾﯿﻦ و ﻋﻤﻠﮑﺮد آﻧﻬﺎ اﮔﺮ ﺧﻮرﻧﺪﮔﻰ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺰاﺣﻤﻰ‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ ﯾﮑﺴﺎن و ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ - 6‬ﻋﻤﻠﯿﺎت آﻧﻬﺎ اﯾﻤﻦﺗﺮ اﺳﺖ و ﻣﻰﺗﻮان از اﺟﮑﺘﻮر در ﻣﺤﻞ ﮔﺎزﻫﺎى ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻔﺠﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮده و ﺧﻄﺮ اﻧﻔﺠﺎر‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺮﻗﻪ را ﺑﺮﻃﺮف ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫‪ -7‬ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎى ﺳﺎﺧﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﻤﭗ ﺧﻼء ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﻰ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺧﻮﺑﻰ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻓﻀﺎى‬
‫ﮐﻤﻰ را اﺷﻐﺎل ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ :4-8‬اﻧﻮاع اﺟﮑﺘﻮرﻫﺎ‬
‫اﺟﮑﺘﻮر ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﯾﮏ ﻣﺮﺣﻠﻪاى ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪاى ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﺳﺘﻔﺎده از اﺟﮑﺘﻮرﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪاى‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از ﮐﻨﺪاﻧﺴﻮر اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد )‪ (Inter condenser‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﺟﺎزه ﻣﻰدﻫﺪ در ﻓﺸﺎرﻫﺎى ﻣﻄﻠﻖ‬
‫ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ از ﯾﮏ ﻣﺮﺣﻠﻪاى ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ 8-2‬ﯾﮏ اﺟﮑﺘﻮر ﺗﮏ ﻣﺮﺣﻠﻪاي را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻰ ﮐﻪ ﺑﺎر ورودى زﯾﺎدى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻮازى ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺰﯾﺖ دﯾﮕﺮ اﺗﺼﺎل ﻣﻮازي اﯾﻦ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻗﺴﻤﺘﻰ از ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻓﺮاﯾﻨﺪ دﭼﺎر ﺧﺮاﺑﻰ ﺷﺪ و ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﻌﻤﯿﺮ داﺷﺖ ﺑﺪون اﯾﺠﺎد ﻣﺸﮑﻞ ﺑﺮاى ﻗﺴﻤﺘﻬﺎى‬
‫دﯾﮕﺮ از ﺳﺎﯾﺮ ﻗﺴﻤﺘﻬﺎ ﺟﺪا ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬واﺣﺪﻫﺎى ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪاى ﺳﺮى ﺑﺮاى ﻓﺸﺎرﻫﺎى ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﻮردﻧﯿﺎز ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ‬
‫ﺷﻤﺎﺗﯿﮏ آﻧﻬﺎ در ﺷﮑﻠﻬﺎي ‪ 8-3‬و ‪ 8-4‬ﺑﻪ ﺻﻮرت آراﯾﺸﻬﺎى ﺳﺮى ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اوﻟﯿﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺨﺎرﻫﺎى‬
‫ﻓﺮاﯾﻨﺪ را ﺧﺎرج ﮐﺮده و ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم ﻣﺨﻠﻮط اﯾﻦ ﺑﺨﺎرﻫﺎ را ﺑﺎ ﺑﺨﺎر ﻫﺎى ﻣﺤﺮك ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﺧﺎرج ﻣﻰﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬در‬
‫آراﯾﺶﻫﺎى ﺑﻌﺪى ﺑﻪ دﻻﯾﻞ اﻗﺘﺼﺎدى از ﮐﻨﺪاﻧﺴﻮرﻫﺎي داﺧﻠﻰ در ﺑﯿﻦ اﺟﮑﺘﻮرﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪ .‬در ﮐﻨﺪاﻧﺴﻮرﻫﺎى‬
‫ﺑﺎروﻣﺘﺮﯾﮏ ﯾﺎ ﺗﻤﺎس ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺨﺎر و دﯾﮕﺮ ﻣﻮاد ﻗﺎﺑﻞ ﮐﻨﺪاﻧﺲ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﯾﮏ اﺳﭙﺮى آب ﺳﺮد ﺧﺎرج ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻨﺪاﻧﺴﻮرﻫﺎى ﺳﻄﺤﻰ اﺟﺎزه ﺑﺎزﯾﺎﻓﺖ ﻣﻮاد ﮐﻨﺪاﻧﺲ ﺷﺪه ﺑﺎ ارزش ﯾﺎ ﺑﺨﺎر آب ﮐﻨﺪاﻧﺲ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﻮراك‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺘﻰ رﯾﺒﻮﯾﻠﺮ را ﻣﻰدﻫﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﻮع ﮐﻨﺪاﻧﺴﻮرﻫﺎ ﻋﻤﻮﻣﺎً از ﻧﻮع ﺑﺎروﻣﺘﺮﯾﮏ ﮔﺮاﻧﺘﺮ ﺑﻮده و ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ‬
‫زﯾﺎدى از ﻣﻮاد ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﮐﻨﺪاﻧﺲ در آن ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻰ آن ﭘﯿﭽﯿﺪهﺗﺮ از ﺳﺎﯾﺮ ﮐﻨﺪاﻧﺴﻮرﻫﺎ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :8-2‬اﺟﮑﺘﻮر ﺗﮏ ﻣﺮﺣﻠﻪاي‬

 ‫ﺷﮑﻞ ‪ :8-3‬اﺟﮑﺘﻮر دو ﻣﺮﺣﻠﻪاي ﺑﺎ ﮐﻨﺪاﻧﺴﻮرﻫﺎي داﺧﻠﯽ ﺑﺎروﻣﺘﺮﯾﮏ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :8-4‬اﺟﮑﺘﻮر دو ﻣﺮﺣﻠﻪاي ﺑﺎ ﮐﻨﺪاﻧﺴﻮر ﺳﻄﺤﯽ‬

‫ﭘﺲ ﮐﻨﺪاﻧﺴﻮر در ﻓﺸﺎر اﺗﻤﺴﻔﺮى ﻋﻤﻞ ﻣﻰﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ﺑﻌﺪ از آﺧﺮﯾﻦ اﺟﮑﺘﻮر ﻧﺼﺐ ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬اﯾﻦ ﮐﻨﺪاﻧﺴﻮر ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ‬
‫اﺛﺮى ﺑﺮ روى اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺨﺎر ﻧﻤﻰﮔﺬارﻧﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻫﯿﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮى ﺑﺮ روى ﮐﺎر اﺟﮑﺘﻮرﻫﺎ ﻧﺪارد وﻟﻰ از ﺑﻪ ﻫﺪر رﻓﺘﻦ‬
‫ﺑﺨﺎر ﺧﺮوﺟﻰ ﺑﻪ اﺗﻤﺴﻔﺮ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮى ﮐﺮده و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﻪ ﺑﺨﺎر اﺟﺎزه ﺑﺎزﯾﺎﺑﻰ ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺻﺪا‬
‫ﺧﻔﻪﮐﻦ در اﺟﮑﺘﻮر ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺎ ﻧﻮع ﺑﺎروﻣﺘﺮﯾﮏ ﻣﻰﺗﻮان از اﻧﺘﺸﺎر ﺑﻮﻫﺎى ﻧﺎﻣﻄﺒﻮع و ﺑﺨﺎرات ﺧﻮرﻧﺪه‬
‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮى ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آورد‪ .‬ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى دﻧﺒﺎﻟﻪ ﮐﻨﺪاﻧﺴﻮر ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﻌﻀﻰ ﮐﻨﺪاﻧﺴﻮرﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ‪ 34‬ﻓﻮت در اﺳﺘﺨﺮ ﻓﺮو‬
‫ﺑﺮده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و ﯾﺎ ﺑﺎ ﭘﻤﭗ ﮐﻨﺪاﻧﺲ ﮐﻨﻨﺪه ﺗﺤﺖ ﺧﻼء در ﻣﮑﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ :1-4-8‬اﺟﮑﺘﻮرﻫﺎى ﺗﻘﻮﯾﺖ ﮐﻨﻨﺪه )‪(BOOSTER EJECTORS‬‬

‫اﯾﻦ ﻧﻮع اﺟﮑﺘﻮرﻫﺎ ﺑﺮاى اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺠﻢﻫﺎى زﯾﺎدى از ﺑﺨﺎرﻫﺎى ﻗﺎﺑﻞ ﻣﯿﻌﺎن و ﺑﺮاى ﺧﻼءﻫﺎى ﺑﺎﻻﺗﺮ از آﻧﭽﻪ ﮐﻪ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻰ ﺑﺎ ﮐﻨﺪاﻧﺴﻮرﻫﺎى اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪه از آب ﺧﻨﮏ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ ﻃﺮاﺣﻰ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ‬
‫ﮐﻨﺪاﻧﺴﻮرﻫﺎﯾﻰ ﺑﺎروﻣﺘﺮﯾﮏ و ﯾﺎ ﺳﻄﺤﻰ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ در آﻧﻬﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً از اﺟﮑﺘﻮرﻫﺎى دو ﻣﺮﺣﻠﻪاى‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮع اﺟﮑﺘﻮرﻫﺎ ﺑﺨﺎرﻫﺎ را از ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻓﺮاﯾﻨﺪ در ﺧﻼء ﺑﺎﻻ )ﻓﺸﺎر ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﻄﻠﻖ ﺣﺪود ‪5/1‬‬
‫اﯾﻨﭻ ﺟﯿﻮه( ﻣﻰﮔﯿﺮﻧﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﺑﺨﺎر ﻣﺤﺮﮐﺸﺎن ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﻼء ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ )ﺗﺮاﮐﻢ ﻣﺨﻠﻮط( ﺟﺎﺋﻰ ﮐﻪ ﺑﺨﺎرات ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﻣﯿﻌﺎن ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ در دﻣﺎى آب ﮐﻨﺪاﻧﺴﻮر اﻧﺘﻘﺎل ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺨﻠﯿﻪ ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺨﺎرات ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﯿﻌﺎن ﮐﻨﺪاﻧﺴﻮر را ﺗﺮك‬
‫ﻧﻤﻮده و از ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم اﺟﮑﺘﻮر ﻋﺒﻮر ﻣﻰﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﻠﻰ اﺟﺎزه ﻣﻰدﻫﺪ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺧﻼء ﺛﺎﺑﺘﻰ در‬
‫ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻪ ﺷﻮد و ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ دﻣﺎى آب ﺳﺮد ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﻰﮐﻨﺪ‪ .‬اﺟﮑﺘﻮرﻫﺎى از ﻧﻮع ﺑﻮﺳﺘﺮ ﺑﺎ ﺳﯿﺴﺘﻤﻬﺎى ﺳﺮد ﺳﺎزى‬
‫ﺟﻬﺖ ﺑﺨﺎر ﺳﻄﺤﻰ و ﺑﺎروﻣﺘﺮﯾﮏ ﺑﺮاى ﮔﺎز زداﯾﻰ ﻣﺎﯾﻌﺎت‪ ،‬ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺧﻼء ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﺗﺒﺨﯿﺮ‪ ،‬ﺳﺮد ﮐﻦ ﺧﻼء و ﺧﺸﮏﮐﻦ ﺧﻼء‬
‫)‪ (COOLING AND DRYING VACCUM‬و دﯾﮕﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎﯾﻰ ﮐﻪ ﺣﺠﻢ زﯾﺎدى از ﻣﻮاد ﻗﺎﺑﻞ ﮐﻨﺪاﻧﺲ‬
‫در ﺧﻼء ﺑﺎﯾﺪ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﻮد ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ :5-8‬ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺑﺨﺎر ﻣﺼﺮﻓﻰ‬

‫ﻫﺮ ﺷﯿﭙﻮره )‪ (NOZZLE‬ﺑﺎﯾﺪ در ﻓﺸﺎرى ﮐﺎر ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاى آن ﻓﺸﺎر ﻃﺮاﺣﻰ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﻰ‬
‫آزﻣﺎﯾﺸﺎت ﻧﺸﺎن داده ﮐﻪ ﺑﺨﺎر ‪ 100‬ﭘﻮﻧﺪ ﺑﺮاى اﯾﻦ ﮐﺎر اﯾﺪهآل ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻧﺮژى ﻣﻮﺟﻮد در اﺛﺮ اﻧﺒﺴﺎط ﺑﺨﺎر در ﻓﺸﺎر‬
‫اﺗﻤﺴﻔﺮﯾﮏ اﻓﺖ ﻣﻰﮐﻨﺪ و اﯾﻦ اﻓﺖ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺼﺮف ﺑﺨﺎر را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻓﺸﺎر ﺑﺨﺎر‬
‫ﺑﯿﺶ از ﻣﻘﺪار ﻓﺸﺎرى ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ دﻫﺎﻧﻪ ﻧﺎزل ﺑﺮاى آن ﻃﺮاﺣﻰ ﺷﺪه ﺑﺎز ﻫﻢ اﯾﻦ ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻘﺪار ﻣﺼﺮف ﺑﺨﺎر‬
‫ﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﻓﺸﺎر ﺑﺨﺎر در اﺟﮑﺘﻮر ﯾﮏ ﻣﺮﺣﻠﻪ و ﯾﺎ در ﻣﺮﺣﻠﻪ آﺧﺮ ﯾﮏ اﺟﮑﺘﻮر ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺎﯾﺪ ‪ 50‬ﭘﻮﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺸﺎر ﺑﺨﺎر ﻣﺼﺮﻓﻰ ﺑﺮاى اﺟﮑﺘﻮرﻫﺎ ﻧﺒﺎﯾﺴﺘﻰ از ‪ 400‬ﭘﻮﻧﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻮن در ﻓﺸﺎر ﺑﯿﺶ از اﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻧﺎزل ﺑﺎ‬
‫ﺧﺮوﺟﻰ ﺧﯿﻠﻰ رﯾﺰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺎزﻟﻰ ﻣﺸﮑﻞ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺎر ﻣﺼﺮﻓﻰ ﺑﺎﯾﺪ ﺧﺸﮏ ﺑﺎﺷﺪ )‪ ،(5-150 Fº‬ﭼﻮن ﺑﺨﺎر ﻣﺮﻃﻮب ﻧﻈﻢ اﺟﮑﺘﻮر را ﺑﺮﻫﻢ زده ﮐﺎر آﻧﺮا ﺑﺎ اﺷﮑﺎل‬
‫روﺑﺮو ﻣﻰﺳﺎزد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻗﻄﺮات آب ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺨﺎر ﺑﺎﻋﺚ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﻗﺴﻤﺖ ﮔﻠﻮﮔﺎه ﻧﺎزل ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‬

‫ﮐﻮرهﻫﺎ و وﺳﺎﯾﻞ اﺣﺘﺮاﻗﯽ‬

 ‫ﮐﻮرهﻫﺎ و وﺳﺎﯾﻞ اﺣﺘﺮاﻗﯽ )‪(FIRED EQUIPMENT OR FURNACES‬‬
‫ﮐﻮرهﻫﺎ ﺣﺮارت اﯾﺠﺎد ﺷﺪه از اﺣﺘﺮاق ﺳﻮﺧﺖ را ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎﻧﻰ از ﻓﺮاﯾﻨﺪ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن ﻓﺮاﯾﻨﺪى ﻣﻤﮑﻦ‬
‫اﺳﺖ ﮔﺎز ﻃﺒﯿﻌﻰ‪ ،‬ﻫﯿﺪروﮐﺮﺑﻨﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﻮاد واﺳﻂ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت )روﻏﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻧﻤﮑﻬﺎى ﻣﺬاب( و ﻏﯿﺮه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮐﻮرهﻫﺎ‬
‫ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﮐﻠﻰ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﮐﻮرهﻫﺎى ﺑﺎ ﺷﻌﻠﻪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ :‬ﮔﺎزﻫﺎى ﺣﺎﺻﻞ از اﺣﺘﺮاق ﻓﻀﺎى ﮐﻮره را ﭘﺮ ﻣﻰﮐﻨﺪ و ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻮﺟﻮد در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي‬
‫آراﯾﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ در ﮐﻨﺎر دﯾﻮارهﻫﺎ را ﮔﺮم ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪) .‬ﺑﺨﺶ ﺗﺸﻌﺸﻌﻰ(‬
‫‪ -‬ﮐﻮرهﻫﺎى ﺑﺎ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى آﺗﺸﯿﻦ )‪ :(FIRETUBE HEATER‬ﮔﺎزﻫﺎى ﺣﺎﺻﻞ از اﺣﺘﺮاق از داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎﯾﻰ‬
‫ﻏﻮﻃﻪور در ﺟﺮﯾﺎن ﻓﺮاﯾﻨﺪى ﻋﺒﻮر ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ و ﺗﺒﺎدل ﺣﺮارت ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﺣﺘﺮاق و اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت دو ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻬﻢ در‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺖ ﮐﺎرﮐﺮد ﮐﻮرهﻫﺎ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻰ ﻫﺮ ﮐﺪام و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ در ﻣﻮرد ﻗﺴﻤﺘﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﻮره و‬
‫اﻧﻮاع و ﮐﺎرﺑﺮد آﻧﻬﺎﺧﻮاﻫﯿﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬

‫‪ :1-9‬اﺣﺘﺮاق‬
‫اﺣﺘﺮاق واﮐﻨﺶ ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﻰ ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺮﯾﻌﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ اﮐﺴﯿﮋن و ﯾﮏ ﻣﺎده ﺳﻮﺧﺘﻨﻰ اﻧﺠﺎم ﻣﻰﺷﻮد و در ﻧﺘﯿﺠﻪ‬
‫ﮔﺮﻣﺎ و ﻧﻮر آزاد ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎده ﺳﻮﺧﺘﻨﻰ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻫﯿﺪروﮐﺮﺑﻦ و ﻣﻨﺒﻊ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه اﮐﺴﯿﮋن‪ ،‬ﻫﻮاﺳﺖ‪ .‬اﺣﺘﺮاق ﮐﺎﻣﻞ‬
‫زﻣﺎﻧﻰ اﻧﺠﺎم ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ اﮐﺴﯿﮋن ﮐﺎﻓﻰ ﺑﺮاى ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻫﻤﻪ ﮐﺮﺑﻨﻬﺎ ﺑﻪ دى اﮐﺴﯿﺪ ﮐﺮﺑﻦ و ﻫﻤﻪ ﻫﯿﺪروژﻧﻬﺎ ﺑﻪ آب وﺟﻮد‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺣﺘﺮاق ﻧﺎﻗﺺ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﻰاﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻮﺧﺖ ﻋﻤﻞ ﻧﮑﺮده ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻣﻰﺗﻮان ﺑﻪ اﺣﺘﺮاق‬
‫ﻣﺘﺎن اﺷﺎره ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪CH4 + 202 → CO2 + 2H2O‬‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻤﺪه ﮔﺎز ﻃﺒﯿﻌﻰ‪ ،‬ﻣﺘﺎن ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﻮق ﺑﺎ اﮐﺴﯿﮋن ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ واﮐﻨﺶ ﻓﻮق ﺑﺮاى ﺳﻮﺧﺘﻦ ﻫﺮ اﺗﻢ ﮐﺮﺑﻦ و ﻫﺮ ﭼﻬﺎر اﺗﻢ ﻫﯿﺪروژن ﯾﮏ ﻣﻮﻟﮑﻮل ﻣﺘﺎن ﻻزم ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻮاى اﺿﺎﻓﻰ )‪ (EXCESS AIR‬درﺻﺪ ﻫﻮاﯾﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻫﻮاى ﻻزم ﺑﺮاى اﺣﺘﺮاق ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎﯾﺪ در ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ ﮔﺮدد‪ .‬ﭘﺲ‪ %20‬ﻫﻮاى اﺿﺎﻓﻰ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻰ ﻣﻘﺪار ‪ 1/2‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﻮاى ﺗﺌﻮرى ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻮا ‪ %20/9‬اﮐﺴﯿﮋن دارد‪،‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ‪ 4/77‬ﻣﻮل ﻫﻮا‪ ،‬ﯾﮏ ﻣﻮل اﮐﺴﯿﮋن ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺮاى ﻫﺮ ﻣﻮل ﻣﺘﺎن ‪ 9/54‬ﻣﻮل ﻫﻮا ﻻزم ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﺛﺮ‬
‫ﺑﺨﺎر آب در ﻫﻮا ﻧﺴﺒﺘﺎً ﮐﻮﭼﮏ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻮاى اﺷﺒﺎع در‪ 60‬درﺟﻪ ﻓﺎرﻧﻬﺎﯾﺖ ﻣﺤﺘﻮى ‪ %1/75‬آب ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻧﯿﺎز‬
‫ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت دﻗﯿﻖ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻌﻤﻮﻻً ‪ 3-2‬درﺻﺪ ﻫﻮاى اﺿﺎﻓﻰ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ :2-9‬ﺳﻮﺧﺖ‬
‫در ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻧﻔﺖ ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﺳﻮﺧﺘﻬﺎى ﻣﺎﯾﻊ ﯾﺎ ﮔﺎز اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در ﺳﻮﺧﺖ ﻣﺎﯾﻊ اﺣﺘﺮاق در ﺳﻄﺢ ﺧﺎرﺟﻰ‬
‫ﻗﻄﺮات ﺳﻮﺧﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻟﺬا ﻣﻰﺑﺎﯾﺴﺖ ﺳﻮﺧﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺸﻌﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ داﺧﻞ ﻣﺤﻔﻈﻪ اﺣﺘﺮاق ﭘﺎﺷﯿﺪه ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻮاى اوﻟﯿﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺳﻮﺧﺖ ﭘﻮدر ﺷﺪه وارد ﮐﻮره ﻣﻰﺷﻮد و ﻫﻮاى ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ از درﯾﭽﻪﻫﺎى ﻣﺨﺼﻮص ﻫﻮا روى ﻣﺸﻌﻞ‬
 ‫ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬ﻋﻤﻞ ﭘﻮدر ﺷﺪن ﺳﻮﺧﺖ ﻣﺎﯾﻊ )ﻧﻔﺖ ﮐﻮره( ﮔﺎﻫﻰ اوﻗﺎت ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﺑﺨﺎر ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﮔﺎز ﻃﺒﯿﻌﻰ )‪ (NG‬و در ﻣﻮارد ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎدر ﮔﺎز ﻣﺎﯾﻊ )‪ (LPG‬ﺳﻮﺧﺖ ﮔﺎزى ﮐﻮرهﻫﺎ در ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻧﻔﺖ را ﺗﺸﮑﯿﻞ‬
‫ﻣﻰدﻫﺪ‪،‬ﮔﺎزﻫﺎى ﻃﺒﯿﻌﻰ ﺣﺎﺻﻞ از واﺣﺪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺎﻻﯾﺶ )‪ (FUEL GAS‬ﻋﻤﺪهﺗﺮﯾﻦ ﻣﻨﺒﻊ ﺳﻮﺧﺖ ﭘﺎﻻﯾﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‬
‫ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﺣﺘﺮاق ﺳﻮﺧﺘﻬﺎى ﮔﺎزى ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎدهﺗﺮ از اﺣﺘﺮاق ﺳﻮﺧﺘﻬﺎى ﺟﺎﻣﺪ ﯾﺎ ﻣﺎﯾﻊ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاى اﯾﻨﮑﻪ ﮔﺎزى آﺗﺶ‬
‫ﺑﮕﯿﺮد ﺑﺎﯾﺴﺘﻰ ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻨﺎﺳﺒﻰ از ﮔﺎز و ﻫﻮا درﺳﺖ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻣﺨﻠﻮط ﻧﯿﺰ ﺑﻪ درﺟﻪ ﺣﺮارت اﺷﺘﻌﺎل‬
‫رﺳﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺪود ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺮاى ﻫﺮ ﺳﻮﺧﺘﻰ ﻣﻘﺪار ﻣﻌﯿﻨﻰ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﮔﺎز در ﻣﺨﻠﻮط ﺧﺎرج از اﯾﻦ‬
‫ﺣﺪود ﺑﺎﺷﺪ اﺣﺘﺮاق ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ و اﺣﺘﺮاق ﺗﺪاوم ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺣﺪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﺘﺎن در ﻣﺨﻠﻮط ﻫﻮا و ﻣﺘﺎن‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 8/5‬درﺻﺪ و ﺣﺪ ﺑﺎﻻﯾﻰ آن ‪ 13/3‬درﺻﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫درﺟﻪ ﺣﺮارت اﺷﺘﻌﺎل درﺟﻪ ﺣﺮارﺗﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ در آن درﺟﻪ ﺣﺮارت‪ ،‬ﻣﺨﻠﻮط ﺳﻮﺧﺖ و ﻫﻮا‪ ،‬ﺑﺪون اﺣﺘﯿﺎج ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﺒﻊ ﺣﺮارﺗﻰ ﺧﺎرﺟﻰ ﻣﺸﺘﻌﻞ ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬درﺟﻪ ﺣﺮارت اﺷﺘﻌﺎل ﺑﺮاى ﺳﻮﺧﺘﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ ﻣﺜﻼً ﺑﺮاى ﻣﺘﺎن‬
‫در ﻓﺸﺎر اﺗﻤﺴﻔﺮ ﺑﺮاﺑﺮ‪ 650‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد و ﺑﺮاى ﻧﻮﻋﻰ ﻧﻔﺖ ﮐﻮره ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 407‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ :3-9‬ارزش ﺣﺮارﺗﻰ ﺳﻮﺧﺖ )‪(HEATING VALUE‬‬

‫ارزش ﺣﺮارﺗﻰ )‪ (HV‬ﯾﮏ ﺳﻮﺧﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺣﺮارﺗﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺳﻮﺧﺘﻦ ﮐﺎﻣﻞ آن ﺑﺎ ﻫﻮاى ﺧﺸﮏ آزاد ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫)دﻣﺎى ﻣﺮﺟﻊ ‪ 60‬درﺟﻪ ﻓﺎرﻧﻬﺎﯾﺖ( ﻫﯿﺪروژن ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﻮﺧﺖ ﺑﻪ آب ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﻰﺷﻮد و وﻗﺘﻰ ﮔﺎزﻫﺎى ﺣﺎﺻﻞ از‬
‫اﺣﺘﺮاق ﺑﻪ ‪ 60‬درﺟﻪ ﻓﺎرﻧﻬﺎﯾﺖ ﺳﺮد ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺎر آب ﻣﻮﺟﻮد ﮐﻨﺪاﻧﺲ ﺷﺪه و در ﺗﻌﺮﯾﻔﻰ ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻰﺗﻮان ﮔﺮﻣﺎى ﻧﻬﺎن‬
‫ﺗﺒﺨﯿﺮ آب را ﻧﯿﺰ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫راﻧﺪﻣﺎن ﺣﺮارﺗﻰ ﮐﻮره ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻘﺪار ﺣﺮارت ﻣﻔﯿﺪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه ﺑﻪ ارزش ﺣﺮارﺗﻰ ﺳﻮﺧﺖ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ را‬
‫ﻣﻰﺗﻮان از ﻣﯿﺰان ﻫﻮاى اﺿﺎﻓﻰ و دﻣﺎى ﮔﺎز در دودﮐﺶ ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪.‬‬

‫‪ :4-9‬اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت در ﮐﻮرهﻫﺎ‬

‫اﻧﺮژى ﺣﺎﺻﻞ از اﺣﺘﺮاق ﻣﻮاد ﺳﻮﺧﺘﻰ از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﮑﺎﻧﯿﺰﻣﻬﺎى ﻣﺘﻔﺎوﺗﻰ ﺑﻪ ﺳﯿﺎل داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﮐﻮره ﻣﻨﺘﻘﻞ‬
‫ﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ :1-4-9‬اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﺗﺸﻌﺸﻌﻰ‬
‫ﻋﻤﺪهﺗﺮﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ اﻧﺮژى )‪ 70-60‬درﺻﺪ( از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺸﻌﺸﻊ در ﻣﺤﻔﻈﻪ اﺣﺘﺮاق ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﺣﺮارت ﺑﻪ ﻃﺮﯾﻖ ﻫﺪاﯾﺖ و ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﺎده ﻧﺎﻗﻞ ﺣﺮارت ﯾﺎ ﯾﮏ ﻣﺤﯿﻂ ﻓﯿﺰﯾﮑﻰ اﺣﺘﯿﺎج اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻰ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﺣﺮارت از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺸﻌﺸﻊ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ در ﺧﻼء ﻧﯿﺰ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد‪ .‬ﻫﺮ ﺟﺴﻤﻰ در ﺗﻤﺎم ﺟﻬﺎت اﻧﺮژى ﺗﺸﻌﺸﻌﻰ ﭘﺨﺶ‬
‫ﻣﻰﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬وﻗﺘﻰ اﯾﻦ اﻧﺮژى ﺑﻪ ﺟﺴﻢ دﯾﮕﺮى ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻰﮐﻨﺪ ﻗﺴﻤﺘﻰ از آن ﻣﻨﻌﮑﺲ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺘﻰ از آن ﻋﺒﻮر و ﺑﻘﯿﻪ ﺑﻪ آن‬
‫ﺟﺬب ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻣﺸﺨﺼﻪ دﯾﮕﺮ ﻣﮑﺎﻧﯿﺰم ﺗﺸﻌﺸﻊ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺮژى ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه ﺑﺎ ﺗﻮان ﭼﻬﺎرم درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺟﺴﻢ‬
‫ﺳﺮد و ﮔﺮم ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯿﮑﻪ در ﻫﺪاﯾﺖ و ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ‪ ،‬اﻧﺮژى ﺣﺮارﺗﻰ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ اﺧﺘﻼف‬
‫درﺟﻪ ﺣﺮارت دو ﺟﺴﻢ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻧﺮژى ﺣﺮارﺗﻰ در ﻗﺴﻤﺖ ﺗﺸﻌﺸﻌﻰ ﮐﻮره از ﻃﺮﯾﻖ ﺷﻌﻠﻪ ﻣﺸﻌﻞ‪ ،‬اﻧﻌﮑﺎس اﻣﻮاج‬
‫ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ از ﺳﻄﻮح داﺧﻞ ﮐﻮره و ﮔﺎزﻫﺎﯾﻰ دوﺗﺎﯾﻰ )‪ (H2O, CO2‬ﻣﻮﺟﻮد در ﮔﺎزﻫﺎى ﺣﺎﺻﻞ از اﺣﺘﺮاق ﻣﻨﺘﻘﻞ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺣﺮارت )ﺷﻌﻠﻪ( از ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﻮره ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺎﻧﻮن‬
‫دﯾﮕﺮى ﻣﺒﻨﻰ ﺑﺮ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮدن ﻣﻘﺪار اﻧﺮژى ﺗﺎﺑﺸﻰ ﺑﺎ ﻋﮑﺲ ﻣﺠﺬور ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺟﺬب ﺣﺮارت ﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ :2-4-9‬اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﺑﻪ ﻃﺮﯾﻘﻪ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﻰ‬

‫اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت در ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻى ﮐﻮره اﻧﺠﺎم ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﺻﻮرت ﮐﻪ ﮔﺎزﻫﺎى داغ ﻗﺴﻤﺖ ﺗﺸﻌﺸﻌﻰ در‬
‫ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ از دودﮐﺶ از ﻻﺑﻼى ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﻓﯿﻦدار ﮔﺬﺷﺘﻪ و آﻧﻬﺎ را ﮔﺮم ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻔﺎوت زﯾﺎدى ﺑﯿﻦ ﺿﺮﯾﺐ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﺣﺮارت ﺑﯿﺮون و داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ در اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﺮاى ﻏﻠﺒﻪ ﮐﺮدن ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ و اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﺘﺮ از ﻃﻮل‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ روى ﺳﻄﺢ ﺑﯿﺮوﻧﻰ آﻧﻬﺎ ﻓﯿﻦ ﻧﺼﺐ ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺳﻄﺢ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت زﯾﺎد ﺷﺪه و ﻣﯿﺰان ﺣﺮارت ﺗﺒﺎدل‬
‫ﺷﺪه اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫‪ :3-4-9‬اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت از ﻃﺮﯾﻖ ﻫﺪاﯾﺖ‬

‫در اﯾﻦ ﺣﺎﻻت ﺣﺮارت از ﻗﺴﻤﺖ ﺑﯿﺮوﻧﻰ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ داﺧﻞ آﻧﻬﺎﺣﺮﮐﺖ ﮐﺮده و ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻗﺴﻤﺖ داﺧﻠﻰ‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﮔﺮم ﺷﺪه و ﻫﻤﯿﻦ ﺣﺮارت ﻗﺴﻤﺖ داﺧﻠﻰ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﯿﺎل داﺧﻞ آﻧﻬﺎ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ :5-9‬ﮐﻮرهﻫﺎى ﺑﺎ ﺷﻌﻠﻪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ )‪(DIRECT FIRED HEATERS‬‬

‫در ﻇﺮﻓﯿﺘﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ از ‪0/5 MBTU/hr‬ﺑﺼﻮرت ﭘﮑﯿﺞﻫﺎى ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺎ ‪STEAM ) 1000 MBTU/hr‬‬
‫‪ (HYDROCARBON REFORMER‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﻮرهﻫﺎ در دو دﺳﺘﻪ اﺻﻠﻰ اﺳﺘﻮاﻧﻪاى و ﮐﺎﺑﯿﻨﻰ‬
‫ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫در ﻧﻤﻮدار ﺷﮑﻞ )‪ (9-1‬ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻓﺸﺎر داﺧﻞ ﯾﮏ ﮐﻮره ﺑﺎ دودﮐﺶ در ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺮﯾﺎن آزاد ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﮐﻮره ﻫﺎ ﻫﻮاي ﻣﺤﯿﻂ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﺧﺘﻼف داﻧﺴﯿﺘﻪ ﻫﻮاي داﺧﻞ ﮐﻮره و ﺑﯿﺮون آن وارد ﮐﻮره ﻣﯽ ﺷﻮد ‪.‬‬
 ‫ﺷﮑﻞ ‪Natural Draft Profile :9-1‬‬

‫‪ :6-9‬ﮐﻮرهﻫﺎى اﺳﺘﻮاﻧﻪاى‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮرﯾﮑﻪ از اﺳﻢ اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﮐﻮرهﻫﺎ ﭘﯿﺪاﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ روى ﭘﺎﯾﻪ ﻫﺎﯾﻰ ﻧﺼﺐ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‬
‫)ﺷﮑﻞ ‪ .(9-2‬ارﺗﻔﺎع ﮐﻒ ﮐﻮره ﺗﺎ ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﺑﺎﯾﺴﺘﻰ ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 7‬ﻓﻮت ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺟﺎى ﮐﺎﻓﻰ ﺑﺮاى ﮐﺎر روى ﻣﺸﻌﻞﻫﺎى‬
‫ﮐﻮره وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ داﺧﻞ ﮐﻮره از آﺟﺮﻫﺎى ﻧﺴﻮز ﭘﻮﺷﯿﺪه ﺷﺪه و ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻤﻮدى ﮐﻨﺎر دﯾﻮاره‬
‫ﮐﻮره ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺸﻌﻠﻬﺎى ﮐﻮرهﻫﺎى اﺳﺘﻮاﻧﻪاى ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﯿﻦ ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 6‬ﻣﺸﻌﻞ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ﺻﻮرت داﺷﺘﻦ ﺑﯿﺶ از‬
‫ﯾﮏ ﻣﺸﻌﻞ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻗﺮﯾﻨﻪ ﻧﺼﺐ ﻣﻰﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﮐﻒ ﮐﻮره درﯾﭽﻪاى ﺑﺮاى ورود ﺑﻪ داﺧﻞ ﮐﻮره در ﻣﻮﻗﻊ ﺗﻌﻤﯿﺮات و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ درﯾﭽﻪﻫﺎى ﮐﻮﭼﮑﻰ ﻧﯿﺰ ﺑﺮاى ﺑﺎزدﯾﺪ داﺧﻞ ﮐﻮره در ﻣﻮﻗﻊ ﮐﺎر ﺗﻌﺒﯿﻪ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن ﺳﯿﺎل از ﺑﺎﻻى‬
‫ﮐﻮره وارد ﻗﺴﻤﺖ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﻰ )‪ (CONVECTION SECTION‬آن ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در ﻗﺴﻤﺖ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﻰ ﮐﻮره ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت اﻓﻘﻰ ﻧﺼﺐ ﺷﺪهاﻧﺪ و ﺧﺎﺻﯿﺖ ﻋﻤﺪه اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ آوردن درﺟﻪ ﺣﺮارت ﮔﺎزﻫﺎى ﺧﺮوﺟﻰ از ﮐﻮره و در‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن راﻧﺪﻣﺎن ﺣﺮارﺗﻰ آن ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺳﻄﺢ داﺧﻠﻰ دود ﮐﺶ از ﻣﻮاد ﻧﺴﻮز ﭘﻮﺷﯿﺪه ﺷﺪه و در آن درﯾﭽﻪ‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻫﻮا )‪ (DAMPER‬و ﻫﻤﯿﻨﻄﻮر ﺗﺮﻣﻮﮐﻮﭘﻞ ﺑﺮاى اﻧﺪازهﮔﯿﺮى درﺟﻪ ﺣﺮارت ﮔﺎزﻫﺎى ﺧﺮوﺟﻰ از دودﮐﺶ‪،‬‬
‫ﻣﺤﻞ اﺗﺼﺎل ﺟﻬﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﯿﺮى از ﮔﺎزﻫﺎى ﺣﺎﺻﻞ از اﺣﺘﺮاق و ﮔﯿﺞ اﻧﺪازهﮔﯿﺮى ﻣﯿﺰان ﻣﮑﺶ ﮐﻮره ) ‪DRAFT‬‬
‫‪ (GAUGE‬وﺟﻮد دارد‪ .‬دودﮐﺶ ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﻓﺸﺎر ﻣﻨﻔﻰ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ﻃﺒﯿﻌﻰ ﺧﺮوج ﮔﺎزﻫﺎى اﺣﺘﺮاق و ورود ﻫﻮا ﺑﻪ ﮐﻮره را‬
‫ﺗﺴﻬﯿﻞ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻓﻀﺎى ﮐﻤﻰ ﮐﻪ ﮐﻮرهﻫﺎى اﺳﺘﻮاﻧﻪاى اﺣﺘﯿﺎج دارﻧﺪ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﮐﻮرهﻫﺎ در ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫زﯾﺎد اﺳﺖ اﯾﻦ ﮐﻮرهﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﮔﺬر ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﮐﻮرهﻫﺎى ﯾﮏ ﮔﺬر ﺟﺮﯾﺎن ﺳﯿﺎل ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ‬
‫ﻟﻮﻟﻪاى وارد ﻗﺴﻤﺖ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﻰ ﺷﺪه و ﭘﺲ از ﭘﯿﻤﻮدن ﮐﻠﯿﻪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﮐﻮره از ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ آن ﺧﺎرج ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬در‬
‫ﮐﻮرهﻫﺎى ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﮔﺬر ﺟﺮﯾﺎن ﺳﯿﺎل ﺑﺎ دو ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﻟﻮﻟﻪ وارد ﻗﺴﻤﺖ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﻰ ﺷﺪه از آﻧﺠﺎ وارد ﻗﺴﻤﺖ ﺗﺸﻌﺸﻌﻰ‬
‫ﮔﺮدﯾﺪه و از ﭘﺎﯾﯿﻦ ﮐﻮره ﺧﺎرج ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﮔﺬرﻫﺎى ﮐﻮره ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺧﻮراك و ﻣﺪت زﻣﺎن اﻗﺎﻣﺖ آن در ﮐﻮره‬
‫ﺑﺴﺘﮕﻰ دارد‪.‬‬
‫ﺑﺨﺎر آب ﺟﻬﺖ ﺑﯿﺮون راﻧﺪن ﮔﺎزﻫﺎى ﻣﻮﺟﻮد در ﮐﻮره )‪ (PURGE STEAM‬ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﮐﻮره‬
‫ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬ﻫﻤﻮاره ﻗﺒﻞ از روﺷﻦ ﮐﺮدن ﻣﺸﻌﻞﻫﺎى ﮐﻮره اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺨﺎر آب اﻧﺠﺎم ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﯿﻨﻄﻮر در‬
‫ﻣﻮﻗﻊ آﺗﺶ ﺳﻮزى ﮐﻮره از ﺑﺨﺎر آب ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ ﮐﺎﻫﻨﺪه ﻣﻘﺪار اﮐﺴﯿﮋن ﻣﻮﺟﻮد در ﮐﻮره اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻮﺧﺖ اﯾﻦ ﮐﻮره ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮔﺎز ﯾﺎ ﻧﻔﺖ ﮐﻮره ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯿﮑﻪ از ﻧﻔﺖ ﮐﻮره اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﻰ ﭘﺮهدار اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺻﻮرت اﺳﺘﻔﺎده از ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﭘﺮهدار‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺠﻤﻊ دوده ﺑﯿﻦ ﭘﺮهﻫﺎ و در‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮐﻢ ﺷﺪن ﺿﺮﯾﺐ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﺪت ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺖ آب )‪ (SOOT BLOWER‬دوده زداﯾﻰ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى واﻗﻊ در دو ردﯾﻒ اول ﻧﺎﺣﯿﻪ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ )‪ (SHOCK TUBES‬ﭘﺮه دار اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﻰﺷﻮﻧﺪ ﭼﻮن ﻫﻢ‬
‫ﻓﻼﮐﺲ ﺣﺮارﺗﻰ ﺗﺸﻌﺸﻌﻰ و ﻫﻢ ﻓﻼﮐﺲ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﻰ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻰرﺳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻓﻼﮐﺲ ﺣﺮارﺗﻰ در ﮐﻮره ﻣﺮﺑﻮط‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ دو ردﯾﻒ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﺎﻫﻰ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﺳﯿﺎل ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً وارد ﻗﺴﻤﺖ ﺗﺸﻌﺸﻌﻰ ﮐﻮره ﺷﻮد‪ ،‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻣﻰﺗﻮان از ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﻰ ﺑﺮاى ﮔﺮم ﮐﺮدن ﻗﺴﻤﺖ دﯾﮕﺮى اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬ﮔﺎﻫﺎً از آن ﺑﺮاى ﮔﺮم ﮐﺮدن ﺧﻮراك ﺑﺮج دﯾﮕﺮ ﯾﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺨﺎر‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫درﺟﻪ ﺣﺮارت ﮔﺎزﻫﺎى ﺧﺮوﺟﻰ اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﯿﻦ ‪ 7500-700‬درﺟﻪ ﻓﺎرﻧﻬﺎﯾﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ درﺟﻪ ﺣﺮارت‬
‫دودﮐﺶ ﺧﯿﻠﻰ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت اﺣﺘﻤﺎل ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺷﺪن ﺑﺨﺎر آب در دودﮐﺶ وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و اﮔﺮ‬
‫ﺳﻮﺧﺘﻬﺎى ﮐﻮره داراى ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﮔﻮﮔﺮدى ﺑﺎﺷﻨﺪ در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﺧﻮرﻧﺪه در دودﮐﺶ ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫رﯾﺨﺘﻦ ﺑﻪ داﺧﻞ ﮐﻮره ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻮرﻧﺪﮔﻰ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ و از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ دﯾﻮارهﻫﺎ ﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ :7-9‬ﮐﻮرهﻫﺎى ﻧﻮع ﮐﺎﺑﯿﻨﻰ‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻃﻮل اﯾﻦ ﮐﻮرهﻫﺎ از ارﺗﻔﺎع آﻧﻬﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﻌﻠﻬﺎ در ﭘﺎﯾﯿﻦ در دو ﻃﺮف ﮐﻮره و در ﻃﻮل ﺑﯿﺸﺘﺮ آن‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻓﻘﻰ ﻧﺼﺐ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﺳﯿﺎل ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻓﻘﻰ در ﮐﻨﺎر دﯾﻮارهﻫﺎى ﻋﻤﻮدى و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﺷﯿﺐ دار ﺳﻘﻒ ﻧﺼﺐ ﮔﺮدﯾﺪهاﻧﺪ‪ .‬در وﺳﻂ ﮐﻮره دﯾﻮارهاى از ﺟﻨﺲ آﺟﺮ ﻧﺴﻮز ﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ دو ﺳﺮى ﻣﺸﻌﻞ‬
‫را از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺟﺪا ﻣﻰﻧﻤﺎﯾﺪ )ﺷﮑﻞ ‪ .(9-2‬اﯾﻦ دﯾﻮاره در ﮔﺎزﻫﺎى داﻏﻰ ﮐﻪ وارد ﮐﻮره ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﭼﺮﺧﺶ اﯾﺠﺎد ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‬
‫و ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮﮔﺸﺖ اﯾﻦ ﮔﺎزﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺷﻌﻠﻪ ﺷﺪه و ﺑﺎ ﺷﻌﻠﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ و ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺪاوم ﺷﻌﻠﻪ‬
‫ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﯿﻦ ﻃﻮر ﺑﺪﯾﻦ وﺳﯿﻠﻪ زﻣﺎن اﻗﺎﻣﺖ ﮔﺎزﻫﺎى داغ در ﮐﻮره ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ دﯾﻮاره از ﺑﺮﺧﻮرد ﺷﻌﻠﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮى ﻣﯿﮑﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻃﺮح ﮐﻮره ﺑﺎﯾﺴﺘﻰ ﻃﻮرى ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻫﯿﭽﮕﺎه ﺷﻌﻠﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرت ﺗﻤﺎس‪ ،‬در ﻫﻤﺎن ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﮏ ﺷﺪه و اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت از ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻪ ﺳﯿﺎل داﺧﻞ آن ﮐﻢ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﮐﮏ ﻫﺎدى ﺧﻮب ﺣﺮارت ﻧﻤﻰﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﻠﺰ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮐﮏ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺮم ﺷﺪه )‪ (HOT SPOT‬و ﺣﺘﻰ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺣﺪ اﮐﺜﺮ ﺣﺮارت ﻃﺮاﺣﻰ ﺷﺪه ﻧﯿﺰ ﮔﺮمﺗﺮ ﮔﺮدد و در اﯾﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﭘﺎرﮔﻰ در آن‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى اﻓﻘﻰ در ﮐﻮرهﻫﺎ ﺑﺮ روى ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪه )‪ (SUPPORT‬ﻗﺮار داﺷﺘﻪ و روى آن ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ در اﺛﺮ اﻧﺒﺴﺎط و‬
‫اﻧﻘﺒﺎض ﺑﻠﻐﺰﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن اﯾﻦ ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪهﻫﺎ ﻫﻤﻮاره در ﻣﺠﺎورت ﺣﺮارت زﯾﺎد ﺑﻮده و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﺣﺎﻣﻞ ﺳﯿﺎل ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ﺣﺮارت ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺟﺴﻤﻰ دﯾﮕﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ از آﻟﯿﺎژ ﻣﺨﺼﻮﺻﻰ ﺑﺎ ‪ %25‬ﮐﺮم ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻐﯿﺮ از وﺿﻌﯿﺖ اﻓﻘﻰ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﻣﺤﻔﻈﻪ اﺣﺘﺮاق در اﯾﻦ ﮐﻮرهﻫﺎ و ﻣﻮارد ﺟﺰﺋﻰ دﯾﮕﺮ ﺑﻘﯿﻪ ﻗﺴﻤﺘﻬﺎى‬
‫اﯾﻦ ﻧﻮع ﮐﻮرهﻫﺎ ﺑﺎ ﻧﻮع اﺳﺘﻮاﻧﻪاى ﺗﻔﺎوﺗﻰ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺤﺜﻬﺎى اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺮاى اﯾﻦ ﮐﻮرهﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﺻﺎدق ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫درﯾﭽﻪ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻫﻮا ﯾﺎ دﻣﭙﺮ )‪ (DAMPER‬ﺻﻔﺤﻪاى اﺳﺖ ﮐﻪ در دودﮐﺶ ﮐﻮرهﻫﺎ ﻧﺼﺐ ﮔﺮدﯾﺪه و ﺑﺎ ﺑﺎز و‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺮدن آن ﻣﻘﺪار ﻫﻮاى اﺿﺎﻓﻰ ﺑﻪ ﻣﺤﻔﻈﻪ اﺣﺘﺮاق را ﻣﻌﯿﻦ ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺟﻨﺲ ﻫﻮاﮐﺶ از آﻟﯿﺎژ ﻣﺨﺼﻮص اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﺮارت و ﺧﻮرﻧﺪﮔﻰ ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﻰ ﻣﻘﺎوم اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :9-2‬ﮐﻮره ﻫﺎي ﺑﺎﺷﻌﻠﻪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي و ﮐﺎﺑﯿﻨﯽ‬

 ‫‪ :8-9‬اﯾﺠﺎد اﺷﮑﺎل در ﮐﺎر ﮐﻮره‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻘﺪار اﮐﺴﯿﮋن در ﮔﺎزﻫﺎى ﺧﺮوﺟﻰ از دود ﮐﺶ ﺑﯿﻦ ‪ 5 -3‬درﺻﺪ اﺳﺖ اﮔﺮ ﻣﻘﺪار اﮐﺴﯿﮋن در ﮔﺎزﻫﺎى‬
‫ﺧﺮوﺟﻰ زﯾﺎد ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺸﺎﻧﻪ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻮاى زﯾﺎدى ﺑﺮاى ﺳﻮﺧﺘﻦ وارد ﮐﻮره ﺷﺪه ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﻘﺪارى ﻫﻮا از اﻃﺮاف‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﻰ ﮐﻮره وارد آن ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻫﻮاى اﺿﺎﻓﻰ در ﮐﻮره ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺼﺮف ﺑﯿﺶ از اﻧﺪازه ﺳﻮﺧﺖ ﺷﺪه و ﺟﺮﯾﺎن‬
‫ﮔﺎزﻫﺎى داغ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﻰ ﮐﻮره ﻧﯿﺰ زﯾﺎدﺗﺮ ﮔﺮدﯾﺪه و در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺧﺖ زﯾﺎدﺗﺮ ﻋﻤﺮ‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﺑﺨﺶ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﻰ ﻧﯿﺰ ﮐﻮﺗﺎهﺗﺮ ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻘﺪار اﮐﺴﯿﮋن ﮔﺎزﻫﺎى ﺧﺮوﺟﻰ از دودﮐﺶ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ %3‬ﺑﺎﺷﺪ در‬
‫اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﺣﺘﺮاق ﻧﺎﻗﺺ در ﮐﻮره اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﺠﺎد اﺣﺘﺮاق ﻧﺎﻗﺺ در ﮐﻮره درﺟﻪ ﺣﺮارت آن ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫اﻓﺘﺎد و اﮔﺮ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﮐﻮره ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﮐﺎر ﮐﻨﺘﺮل ﺷﻮد‪ ،‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺷﯿﺮ ﮐﻨﺘﺮل ﺳﻮﺧﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺑﯿﺸﺘﺮى‬
‫ﺳﻮﺧﺖ را ﺑﻪ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﺪ و ﭼﻮن اﮐﺴﯿﮋن ﮐﺎﻓﻰ ﺑﺮاى ﺳﻮﺧﺘﻦ در ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﯿﺴﺖ وﺿﻊ ﮐﻮره را ﺑﺪﺗﺮ‬
‫ﮐﺮده و ﻣﻘﺪار زﯾﺎدى ﺳﻮﺧﺖ در داﺧﻞ ﮐﻮره ﻣﺎﻧﺪه و وﺿﻊ ﺧﻄﺮﻧﺎﮐﻰ را ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻰآورد‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻧﺎﮔﻬﺎن‬
‫ﻫﻮاى زﯾﺎدى وارد ﮐﻮره ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﺮاى رﻓﻊ اﺷﮑﺎل ﺑﺎﯾﺴﺘﻰ ﺳﻮﺧﺖ ﮐﻮره را آﻧﻘﺪر ﮐﻢ ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ ﻣﻘﺪار اﮐﺴﯿﮋن در ﮔﺎزﻫﺎى‬
‫ﺧﺮوﺟﻰ ﺑﻪ ‪ 5 -3‬درﺻﺪ ﺑﺮﺳﺪ و ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﺷﻌﻠﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺧﺎرج ﻧﺸﺪن دود از دودﮐﺶ ﻣﻰﺗﻮان ﻫﻮاى ﺑﯿﺸﺘﺮى را‬
‫وارد ﮐﻮره ﻧﻤﻮد و ﺳﻮﺧﺖ را ﻧﯿﺰ زﯾﺎد ﮐﺮد ﺗﺎ ﺑﻪ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫اﺷﮑﺎﻻت دﯾﮕﺮ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺷﻌﻠﻪ ﻣﺸﻌﻞ ﻣﺘﻘﺎرن ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺿﺮﺑﺎﻧﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻏﯿﺮ ﻣﻌﻤﻮل ﻃﻮﯾﻞ ﯾﺎ ﮐﻮﺗﺎه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺸﻌﻞ درﺳﺖ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ﺑﻄﻮرﯾﮑﻪ ﺷﻌﻠﻪ ﺧﯿﻠﻰ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎﺳﺖ ) ﺣﺪاﻗﻞ ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ 1/5‬ﻓﻮت ﺑﺎﯾﺪ‬
‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد(‬
‫‪ -‬ﮐﻤﻰ ﻓﺸﺎر ﻣﻨﻔﻰ در ﺑﺎﻻى آﺗﺶ ﺧﺎﻧﻪ )‪(FIRE BOX‬‬
‫‪-‬ﮔﺎزﻫﺎى اﺣﺘﺮاق ﺧﺮوﺟﻰ از دودﮐﺶ دودى اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﮔﺎزﻫﺎى ﻣﻮﺟﻮد در آﺗﺸﺨﺎﻧﻪ )‪ (FIRE BOX‬ﻣﻪ آﻟﻮد ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰرﺳﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬دﻣﺎى دود ﮐﺶ ﻣﺪام اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻰﯾﺎﺑﺪ ﺑﺪون اﯾﻨﮑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮى در ﺑﺎر ﺣﺮارﺗﻰ ﮐﻮره داده ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬دﻣﺎى ﯾﮑﺴﺎﻧﻰ )ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 10‬درﺟﻪ ﻓﺎرﻧﻬﺎﯾﺖ اﺧﺘﻼف( در ﻣﺴﯿﺮ ﺧﺮوﺟﻰ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪ -‬ﺷﯿﺮ ﮐﻨﺘﺮل ﺳﻮﺧﺖ ﮐﺎﻣﻼً ﺑﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ :9-9‬ﻣﺰاﯾﺎى ﮐﻮرهﻫﺎى اﺳﺘﻮاﻧﻪاى و ﮐﺎﺑﯿﻨﻰ‬

‫ﮐﻮرهﻫﺎى اﺳﺘﻮاﻧﻪاى ﻣﺰاﯾﺎى زﯾﺮ را دارﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺑﺮاى ﯾﮏ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﻓﻀﺎى ﮐﻤﺘﺮى اﺷﻐﺎل ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬در اﻧﺪازه ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻫﺰﯾﻨﻪ ‪ 15-10‬درﺻﺪ ﮐﻤﺘﺮ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬در ﻇﺮﻓﯿﺘﻬﺎى ﺑﺎﻻ‪ ،‬آﺗﺶ ﺧﺎﻧﻪ )‪ (FIRE BOX‬ﮐﻮره اﺳﺘﻮاﻧﻪاى ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﻃﺒﯿﻌﻰ ﮔﺎزﻫﺎ‬
‫ﺑﻬﺘﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
 ‫‪ -‬ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪهﻫﺎى ارزاﻧﺘﺮى ﺑﺮاى ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ در ﺑﺨﺶ ﮐﻨﻮﮐﺴﯿﻮﻧﻰ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﻮرهﻫﺎى ﮐﺎﺑﯿﻨﻰ ﻣﺰاﯾﺎى زﯾﺮ را دارﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬در اﯾﻦ ﮐﻮرهﻫﺎ اﻣﮑﺎن ﻧﺼﺐ ﻣﺸﻌﻞ از ﮐﻒ و دﯾﻮاره وﺟﻮد دارد ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮐﻒ ﮐﻮره ﺗﺎ زﻣﯿﻦ را ﻣﯿﺘﻮان‬
‫ﮐﻤﺘﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﺮاى ﻇﺮﻓﯿﺘﻬﺎى ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 10 MBTU/hr‬ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬارى اوﻟﯿﻪ ﮐﻤﺘﺮى ﻻزم دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ :10-9‬ﻣﺸﻌﻠﻬﺎ‬
‫ﻣﺸﻌﻞ وﺳﯿﻠﻪاى اﺳﺖ ﺑﺮاى ﻣﺨﻠﻮط ﮐﺮدن ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﻫﻮا و ﺳﻮﺧﺖ و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﻌﯿﻨﻰ ﮔﺎزﻫﺎى ﮔﺮم و‬
‫ﻫﺪاﯾﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ داﺧﻞ ﻣﺤﻔﻈﻪ اﺣﺘﺮاق ﮐﻮره‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎى ﻓﯿﺰﯾﮑﻰ و ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﻰ زﯾﺎدى در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﻌﻠﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻣﺪاوم‬
‫ﻣﺆﺛﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ اﺛﺮ ﻫﺮ ﮐﺪام از آﻧﻬﺎ را ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﮐﻠﻰ ﻣﻰﺗﻮان ﻣﺸﻌﻞ را ﺷﺎﻣﻞ دو ﻗﺴﻤﺖ ﺗﺰرﯾﻖ ﻫﻮا و ﺳﻮﺧﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺣﺘﺮاق را ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬داﻧﺴﺖ‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ ورودى ﻫﻮا ﺷﺎﻣﻞ درﯾﭽﻪ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﻨﻨﺪه‬
‫)‪ (AIR REGISTER‬ﻫﻮاى ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ و درﯾﭽﻪ ﮐﻨﺘﺮل ﻫﻮاى اوﻟﯿﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻮاى اوﻟﯿﻪ ﺑﺎ ﺳﻮﺧﺖ ﻗﺒﻞ از ﺷﺮوع اﺣﺘﺮاق‬
‫ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬ﻫﻮاى ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً ﺑﻪ ﻧﺎﺣﯿﻪ اﺣﺘﺮاق ﻫﺪاﯾﺖ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ :1-10-9‬اﻧﻮاع ﻣﺸﻌﻠﻬﺎى ﮔﺎزى‬

‫ﻣﺸﻌﻠﻬﺎى ﮔﺎزى ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ‪ ،‬ﭘﯿﺶ ﻣﺨﻠﻮطﮐﻦ اﻧﮋﮐﺘﻮرى )‪ (INSPIRATING PRE- MIX‬و ﻋﺎدى‬
‫)‪ (RAW GAS‬ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﺸﻌﻠﻬﺎى ﻧﻮع اول در ﺣﺪود ‪ 60-50‬درﺻﺪ ﻫﻮاى ﻻزم ﺑﺮاى اﺣﺘﺮاق ﺗﻮﺳﻂ ﻣﮑﺶ و ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻫﻮاى‬
‫اوﻟﯿﻪ ﻗﺒﻞ از اﺣﺘﺮاق ﺑﺎ ﺳﻮﺧﺖ ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬اﻧﻌﻄﺎف ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﻰ اﯾﻦ ﻣﺸﻌﻠﻬﺎ در ﻣﺤﺪوده ﺷﺮاﯾﻂ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﻰ ﻣﻌﯿﻦ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﻋﺎﻟﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﻌﻠﻬﺎى ﭘﯿﺶ ﻣﺨﻠﻮط ﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﻫﻮاى اﺿﺎﻓﻰ ﮐﻤﺘﺮى ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺤﺘﺮق ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ارﯾﻔﯿﺲ‬
‫)‪ (ORIFICE‬اﯾﻦ ﻣﺸﻌﻠﻬﺎ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺑﺰرگ اﺳﺖ و ﭼﻮن در ﻧﺎﺣﯿﻪ ﺳﺮدى ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﮑﺎن ﮔﺮﻓﺘﮕﻰ ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﺸﻌﻠﻬﺎى‬
‫ﻋﺎدى ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﺑﺎارﯾﻔﯿﺲ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬از ﻣﺤﺪودﯾﺘﻬﺎى اﯾﻦ ﻣﺸﻌﻠﻬﺎ ﻣﻰﺗﻮان ﺑﻪ ﻓﺸﺎر ﻧﺴﺒﺘﺎً زﯾﺎد ﺳﻮﺧﺖ )ﺑﺎﻻى‪10‬‬
‫‪ (Psig‬اﺷﺎره ﮐﺮد‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺸﻌﻠﻬﺎ اﻣﮑﺎن ﻧﻔﻮذ ﺷﻌﻠﻪ ﺑﻪ ﻃﺮف ارﯾﻔﯿﺲ در ﻓﺸﺎرﻫﺎى ﮐﻢ ﺳﻮﺧﺖ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺻﺪاى ﻣﺸﻌﻠﻬﺎى ﭘﯿﺶ ﻣﺨﻠﻮط ﮐﻨﻨﺪه ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ از ﻣﺸﻌﻠﻬﺎى ﻋﺎدى اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﺸﻌﻠﻬﺎى ﻋﺎدى‪ ،‬ﺳﻮﺧﺖ ﺑﺪون ﻣﺨﻠﻮط ﺷﺪن ﺑﺎ ﻫﻮا ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً وارد ارﯾﻔﯿﺲ ﻣﺸﻌﻞ ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬در اﯾﻦ‬
‫ﻣﺸﻌﻠﻬﺎ اﻣﮑﺎن اﺣﺘﺮاق ﺳﻮﺧﺘﻬﺎى ﮔﺎزى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﮐﻢ ﺑﺪون ﻧﺸﺖ ﺷﻌﻠﻪ ﺑﻪ ﻃﺮف ﺳﻮﺧﺖ ﻓﺮاﻫﻢ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﻃﺮﻓﻰ اﻧﻌﻄﺎف ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﻰ ﻣﺸﻌﻞ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً در ﻣﻘﺎدﯾﺮ زﯾﺎد ﺳﻮﺧﺖ ﮐﻢ اﺳﺖ‪ .‬زﯾﺮا در اﯾﻦ ﻣﺸﻌﻠﻬﺎ ﻫﻮاى اوﻟﯿﻪ ﻗﺒﻞ از‬
‫اﺣﺘﺮاق ﺑﺎ ﺳﻮﺧﺖ ﻣﺨﻠﻮط ﻧﻤﻰﮔﺮدد و ﻫﻮاى ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ را ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻧﯿﺎز ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻧﻤﻮد‪ .‬ارﯾﻔﯿﺲ در ﻧﺎﺣﯿﻪ ﮔﺮم ﻗﺮار‬
‫دارد و ﻫﻤﻮاره در ﻣﻌﺮض ﮔﺮﻓﺘﮕﻰ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺸﻌﻠﻬﺎ ﺑﻪ ﻓﺸﺎر ﮔﺎز ﮐﻤﺘﺮى ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ و آراﻣﺘﺮ ﮐﺎر ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪ :2-10-9‬ﻣﺸﻌﻠﻬﺎى ﻧﻔﺖ ﮐﻮره‬
‫ﭼﻮن اﺣﺘﺮاق ﺳﻮﺧﺖ ﻣﺎﯾﻊ و ﻫﻮا در ﮐﻮره‪ ،‬در ﻓﺎز ﮔﺎزى ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﯿﺮد‪ ،‬ﻟﺬا ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاى اﺣﺘﺮاق ﻧﻔﺖ ﮐﻮره ﺗﺪاﺑﯿﺮ‬
‫ﺧﺎﺻﻰ اﺗﺨﺎذ ﮔﺮدد‪ .‬ﺟﻬﺖ ﺗﺒﺪﯾﻞ و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻓﺎز ﻧﻔﺖ ﮐﻮره و ﺷﮑﺴﺘﻦ آن ﺑﻪ ذرات ﻣﯿﮑﺮوﻧﻰ در ﺗﻤﺎم ﻣﺸﻌﻠﻬﺎى ﻧﻔﺖ‬
‫ﮐﻮره از ﺳﯿﺴﺘﻤﻬﺎى ﭘﻮدر ﮐﻨﻨﺪه )ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﺑﺨﺎر ﺧﺸﮏ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد( اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻄﺢ‬
‫ﺑﻪ ﺟﺮم را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاى اﻓﺰاﯾﺶ داده‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﮔﺮم ﺷﺪن ﺳﺮﯾﻊ و ﺑﺨﺎر ﺷﺪن ذرات ﺳﻮﺧﺖ ﻣﺎﯾﻊ ﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ :3-10-9‬ﻣﺸﻌﻠﻬﺎى ﻣﺮﮐﺐ ﺳﻮﺧﺖ ﻣﺎﯾﻊ و ﮔﺎز‬

‫ﻣﺸﻌﻠﻬﺎى ﻣﺮﮐﺐ ﺟﻬﺖ اﺣﺘﺮاق ﻧﻔﺖ ﮐﻮره و ﮔﺎز ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺘﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻃﺮاﺣﻰ و ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺸﻌﻞ ﻧﻔﺖ‬
‫ﮐﻮره در وﺳﻂ و ﻣﺸﻌﻠﻬﺎى ﮔﺎزى در ﮐﻨﺎر ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻫﻮا ﺗﻮﺳﻂ درﯾﭽﻪ ﻫﺎى ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺮاى ﮐﻨﺘﺮل ﻫﻮاى‬
‫اوﻟﯿﻪ ﺟﻬﺖ اﺣﺘﺮاق ﻧﻔﺖ ﮐﻮره و ﻫﻮاى ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ ﺑﺮاى اﺣﺘﺮاق ﮔﺎز ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺸﻌﻠﻬﺎى دﯾﮕﺮى ﮐﻪ ﺑﺮاى اﺣﺘﺮاق ﻧﻔﺖ ﮐﻮره در ﺻﻨﺎﯾﻊ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻣﺸﻌﻠﻬﺎى ﻓﻦدار‬
‫)‪ (ROTOR FAN BURNER‬و ﻣﺸﻌﻠﻬﺎى ﺷﺪت ﺑﺎﻻ )‪(HIGH INTENSITY BURNER‬‬

‫‪ :11-9‬اﻓﺰاﯾﺶ راﻧﺪﻣﺎن ﺣﺮارﺗﻰ ﮐﻮرهﻫﺎ‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺪاﺑﯿﺮ زﯾﺮ ﻣﻰﺗﻮان راﻧﺪﻣﺎن ﺣﺮارﺗﻰ ﮐﻮرهﻫﺎ را اﻓﺰاﯾﺶ داد وﻟﻰ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ اﻋﻤﺎل ﻫﺮ ﮐﺪام‬
‫از آﻧﻬﺎ اﺛﺮات ﺟﺎﻧﺒﻰ ﻧﯿﺰ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮدن ﺳﻄﺢ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ‪ :‬دﻣﺎى دودﮐﺶ را ﮐﺎﻫﺶ داده و در ﻧﺘﯿﺠﻪ راﻧﺪﻣﺎن ﮐﻮره را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮدن اﮐﻮﻧﻮﻣﺎﯾﺰر )‪ :(ECONOMIZER‬ﺣﺮارت ﺗﻠﻒ ﺷﺪه ﺑﺎزﯾﺎﻓﺖ ﺷﺪه ﺑﺮاى ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺨﺎر‪ ،‬ﺑﺨﺎر‬
‫ﺳﻮﭘﺮ ﻫﯿﺖ ﯾﺎ آب ﮔﺮم اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﻧﺼﺐ ﭘﯿﺶ ﮔﺮمﮐﻦﻫﻮا )‪ :(AIR PREHEATER‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ دﻣﺎى دودﮐﺶ اﺿﺎﻓﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﮐﻮران‬
‫ﻃﺒﯿﻌﻰ در ﮐﻮره ﮐﻢ ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ ﮔﺎﻫﺎً اﺳﺘﻔﺎده از ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎى اﺟﺒﺎرى ﻻزم ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ :12-9‬ﮐﻮرهﻫﺎى ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ‬
‫در اﯾﻦ ﮐﻮرهﻫﺎ ﺗﻤﺎﻣﻰ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت در ﺑﺨﺶ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯿﺸﻮﻧﺪ و ﻓﺎﻗﺪ ﺑﺨﺶ ﺗﺸﻌﺸﻌﻰ ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن‬
‫ﻫﻤﻪ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎى ﮐﺎرى اﯾﻦ ﮐﻮرهﻫﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﮐﻨﺘﺮل اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا ﺑﺮاى ﺟﺎﻫﺎﯾﻰ ﮐﻪ اﯾﻤﻨﻰ ﺑﺎﻻﯾﻰ ﻻزم دارﻧﺪ از ﺟﻤﻠﻪ ﺳﮑﻮﻫﺎى‬
‫درﯾﺎﯾﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪).‬ﺷﮑﻞ ‪.(9-3‬‬
‫دو ﺑﺨﺶ اﺣﺘﺮاق و ﺗﺒﺎدل ﺣﺮارت ﺑﺎ ﯾﮏ دﯾﻮاره از ﻫﻢ ﺟﺪا ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎز ﺳﻮﺧﺘﻰ و ﻫﻮاى اﺣﺘﺮاق در ﯾﮏ‬
‫ﻣﺸﻌﻞ ﭘﯿﺶ ﻣﺨﻠﻮط ﮐﻨﻨﺪه ﻣﺤﺘﺮق ﺷﺪه‪ ،‬ﮔﺎزﻫﺎى اﺣﺘﺮاق ﺑﺎ ﮔﺎزﻫﺎى ﺑﺮﮔﺸﺘﻰ از دودﮐﺶ ﺳﺮﯾﻌﺎً ﻣﺨﻠﻮط ﺷﺪه‪ ،‬وارد‬
‫ﺑﺨﺶ ﺗﺒﺎدل ﺣﺮارت ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮔﺎزﻫﺎ ﺑﺎ دﻣﺎى‪ 1500-1200‬درﺟﻪ ﻓﺎرﻧﻬﺎﯾﺖ وارد ﺑﺨﺶ ﺗﺒﺎدل ﺣﺮارت ﺷﺪه ﺑﺎ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻦ از روى ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﻓﯿﻦ دار ﺑﺎ دﻣﺎي ‪ 500-35‬درﺟﻪ ﻓﺎرﻧﻬﺎﯾﺖ از دودﮐﺶ ﺧﺎرج ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺣﺠﻢ ﮔﺎزﻫﺎى‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺘﯽ و اﺣﺘﺮاق در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﮐﻮرهﻫﺎى دﯾﮕﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮده‪ ،‬ﺿﺮاﯾﺐ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﺧﺎرﺟﻰ ﺑﺎﻻﺗﺮ و ﺳﻄﺢ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﺣﺮارت ﮐﻤﺘﺮ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :9-3‬ﮐﻮرهي ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ‬

‫‪ :13-9‬ﮐﻮره ﻫﺎى ﺑﺎ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى آﺗﺸﯿﻦ )‪(FIRE TUBE HEATER‬‬

‫در اﯾﻦ ﮐﻮرهﻫﺎ ﺑﺮﻋﮑﺲ ﺣﺎﻟﺖ ﻗﺒﻞ ﮔﺎزﻫﺎى ﺣﺎﺻﻞ از اﺣﺘﺮاق در داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻰﯾﺎﺑﻨﺪ و اﯾﻦ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ‬
‫داﺧﻞ ﭘﻮﺳﺘﻪ در ﺳﯿﺎل ﻓﺮاﯾﻨﺪى ﯾﺎ واﺳﻂ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﻏﻮﻃﻪور ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﮐﻮره آﺗﺶ ﺧﺎﻧﻪ‬
‫)‪ (FIRETUBE‬در ﻧﯿﻤﻪ ﭘﺎﯾﯿﻨﻰ ﮐﻮره و ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﻣﺤﺘﻮى ﮔﺎزﻫﺎى اﺣﺘﺮاق )‪ (PROCESS COIL‬در ﻧﯿﻤﻪ‬
‫ﺑﺎﻻﯾﻰ ﮐﻮره ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮﻧﺪ ﮔﺎزﻫﺎى اﺣﺘﺮاق ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮏ ﮔﺬر ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﮔﺬر در ﮐﻮره ﮔﺮدش ﮐﻨﻨﺪ و‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ دودﮐﺶ ﻫﺪاﯾﺖ ﺷﺪه و از آن ﺧﺎرج ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ داﻣﻨﻪ دﻣﺎﯾﻰ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ از واﺳﻄﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ ﺟﻬﺖ‬
‫ﺗﺒﺎدل ﺣﺮارت در ﮐﻮره اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻣﺜﻼً آب )‪) (WATER BATH HEATER‬ﺷﮑﻞ ‪ (9-4‬ﯾﺎ ﺑﺨﺎر آب‬
‫)ﺷﮑﻞ ‪.(9-5‬‬
‫ﮔﺮﻣﮑﻨﻬﺎي ﺑﺎ ﺑﺨﺎر ﮐﻢ ﻓﺸﺎر )‪ (LOW PRESSURE STEAM HEATER‬ﺑﺮاى دﻣﺎى‪1200-160‬‬
‫درﺟﻪ ﻓﺎرﻧﻬﺎﯾﺖ‪ ،‬روﻏﻨﻬﺎى داغ )‪ (HOT OIL‬ﺑﺮاى دﻣﺎﻫﺎى‪ 6000‬درﺟﻪ ﻓﺎرﻧﻬﺎﯾﺖ ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻧﻤﮑﻬﺎى ﻣﺬاب‬
‫)‪ (MOLTEN SALT‬ﺑﺮاى دﻣﺎى ‪ 8000- 400‬درﺟﻪ ﻓﺎرﻧﻬﺎﯾﺖ )ﺷﮑﻞ ‪ (9-6‬ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﺪام از آﻧﻬﺎ ﻣﺰاﯾﺎ و ﻣﻌﺎﯾﺐ‬
‫ﺧﺎص ﺧﻮد را دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽروﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﮐﻮرهﻫﺎ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻣﺸﻌﻠﻬﺎى ﭘﯿﺶ ﻣﺨﻠﻮط ﮐﻨﻨﺪه اﻧﮋﮐﺘﻮرى اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯿﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﻰ ﮐﻪ ﻣﺸﻌﻞ ﻫﻮاى اوﻟﯿﻪ را ﺑﻪ داﺧﻞ آﺗﺸﺨﺎﻧﻪ ﻣﻰﮐﺸﺪ‪ ،‬دودﮐﺶ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﮔﺎزﻫﺎى اﺣﺘﺮاق ﻏﻠﺒﻪ‬
‫ﻣﻰﮐﻨﺪ و اﺟﺎزه ﻣﻰدﻫﺪ ﮐﻪ ﻫﻮاى ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ وارد ﺷﻮد‪ .‬ارﺗﻔﺎع دودﮐﺶ ﻣﻌﻤﻮﻻً ‪ 20-10‬ﻓﻮت ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﮐﻮرهﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻨﺘﺮلﻫﺎى ﮐﺎﻓﻰ ﺟﻬﺖ ﺣﻔﻆ ﺳﻄﺢ ﻣﺎده واﺳﻂ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮده ﺷﻮد در ﻏﯿﺮ‬
‫اﯾﻦ ﺻﻮرت ﭘﺪﯾﺪه ‪ OVERHEATING‬اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده و ﺑﺮاى ﮐﻮره اﯾﺠﺎد اﺷﮑﺎل ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﺗﺨﺮﯾﺐ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺣﻤﺎم‬
‫ﻧﯿﺰ ﮔﺎﻫﻰ اوﻗﺎت اﯾﺠﺎد ﻣﻮاد ﺧﻮرﻧﺪه ﮐﺮده و ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻮردﮔﻰ ﺷﺪﯾﺪ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :9-4‬ﮐﻮره ﺑﺎ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ آب‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :9-5‬ﮐﻮره ﺑﺎ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ ﺑﺨﺎر‬

 ‫ﺷﮑﻞ ‪ :9-6‬ﮐﻮره ﺑﺎ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ ﻧﻤﮏ‬

‫‪ :14-9‬دﯾﮕﻬﺎى ﺑﺨﺎر ‪BOILER‬‬

‫ﺑﻮﯾﻠﺮ ﯾﺎ دﯾﮓ ﺑﺨﺎر دﺳﺘﮕﺎﻫﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاى اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت آزاد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ اﺣﺘﺮاق ﺳﻮﺧﺖ ﺑﻪ آب ﺑﺮاى ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫آب داغ ﯾﺎ ﺑﺨﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬آب ﯾﺎ ﺑﺨﺎر ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻣﺼﺮف اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻰﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪ :15-9‬آب دﯾﮕﻬﺎى ﺑﺨﺎر‬

‫ﺗﻤﺎم آﺑﻬﺎ از ﺟﻤﻠﻪ آﺑﻬﺎى ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﻰ ﺗﺎ ﺣﺪودى ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﻮاد ﺟﺎﻣﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﮑﻬﺎ‪ ،‬ﮔﺎزﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫اﮐﺴﯿﮋن و ﮔﺎز ﮐﺮﺑﻨﯿﮏ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺤﻠﻮل در آب وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬در دﯾﮕﻬﺎى ﺑﺨﺎر وﺟﻮد ﻧﺎﺧﺎﻟﺼﻰﻫﺎ زﯾﺎن آور اﺳﺖ و در‬
‫ﺑﻌﻀﻰ ﻣﻮاﻗﻊ ﺧﻄﺮﻧﺎك اﺳﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺮاى ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﺎﻧﺪن اﯾﻦ ﻧﺎﺧﺎﻟﺼﯿﻬﺎ در آب ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﻮﯾﻠﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﻰ را‬
‫اﻧﺠﺎم داد‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﯾﺎدآور ﺷﺪ ﮐﻪ آب ﺗﻐﺬﯾﻪ دﯾﮓ ﺑﺨﺎر ﻣﻌﻤﻮﻻً داراى ﻣﻘﺪار ﺧﯿﻠﻰ ﮐﻤﻰ ﻧﺎﺧﺎﻟﺼﻰ اﺳﺖ وﻟﻰ‬
‫ﺑﺨﺎر ﺧﺮوﺟﻰ از دﯾﮓ ﺑﺨﺎر ﺧﺎﻟﺺﺗﺮ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ ﻧﺎﺧﺎﻟﺼﻰﻫﺎ در زﻣﺎن ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺨﺎر در آب دﯾﮓ ﺟﻤﻊ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﺧﻄﺮاﺗﻰ ﮐﻪ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ وﺟﻮد اﯾﻦ ﻧﺎﺧﺎﻟﺼﻰﻫﺎ در آب ﺗﻐﺬﯾﻪ دﯾﮓ ﺑﺨﺎر ﭘﯿﺶ ﻣﻰآﯾﺪ ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از‪:‬‬
‫‪ -‬ﺗﺸﮑﯿﻞ رﺳﻮب در روى ﺳﻄﻮح اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﮔﺮم ﺷﺪن ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﺑﻌﻀﻰ از ﻧﻘﺎط ﻣﻰﺷﻮد و‬
‫اﻣﮑﺎن ﺧﺮاﺑﻰ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻰآورد‪.‬‬
‫‪ -‬ﺧﻮرﻧﺪﮔﻰ در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﯾﺎ دﯾﮓ ﺑﺨﺎر‬
‫‪ -‬ورود ﻧﺎﺧﺎﻟﺼﻰ ﮐﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺨﺎر ﺑﻪ ﺳﻮﭘﺮ ﻫﯿﺘﺮﻫﺎ و ﯾﺎ ﺗﻮرﺑﯿﻦ ﺑﺮده ﻣﻰﺷﻮد و اﯾﺠﺎد رﺳﻮب در ﺳﻮﭘﺮ ﻫﯿﺘﺮﻫﺎ و ﯾﺎ‬
‫روى ﭘﺮهﻫﺎى ﺗﻮرﺑﯿﻦ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺼﻰﻫﺎى زﯾﺎن آور ﻗﺒﻞ از ورود ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﻐﺬﯾﻪ دﯾﮓ ﺑﺨﺎر ﺟﺪا ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪ :16-9‬ﺑﺨﺎر اﺷﺒﺎع‬
‫زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ آب در ﻇﺮف در ﺑﺴﺘﻪاى در ﺣﺎل ﺟﻮﺷﺶ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺒﺎﺑﻬﺎى ﺑﺨﺎرى ﮐﻪ ﺑﺎﻻ ﻣﻰآﯾﻨﺪ ﻗﻄﺮات رﯾﺰ آب را ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﺮاه ﻣﻰآورﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻻﯾﻪاى روى ﺳﻄﺢ آب ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﺨﺎر ﮐﻪ ﻣﻘﺪاري آب ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد ﺑﺨﺎر‬
‫ﻣﺮﻃﻮب ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در ﺑﺎﻻى ﻇﺮف ﻣﺬﮐﻮر ﻧﯿﺰ ﺑﺨﺎرى دﯾﺪه ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ ﻗﻄﺮات ﻣﺎﯾﻊ در آن وﺟﻮد ﻧﺪارد ﮐﻪ ﺑﻪ آن‬
‫ﺑﺨﺎر اﺷﺒﺎع ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در واﻗﻊ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻤﺎم اﻧﺮژى ﻧﻬﺎن ﺗﺒﺨﯿﺮ ﺑﻪ ﻣﺎﯾﻊ داده ﺷﺪه ﺗﺎ ﺑﻪ ﺑﺨﺎر ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﺑﺨﺎرى ﮐﻪ داراى رﻃﻮﺑﺖ اﺳﺖ ﺑﺨﺎر اﺷﺒﺎع ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺨﺎر ﻣﺮﻃﻮب اﺳﺖ ﭼﻮن ﻫﻨﻮز ﺑﺨﺎر ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﮐﺎﻣﻞ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻧﯿﺎﻓﺘﻪ و از ﺣﺮارت ﻧﻬﺎن ﻧﯿﺰ اﺷﺒﺎع ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ :17-9‬ﺑﺨﺎر داغ‬
‫ﻫﺮ ﭼﻘﺪر ﺑﻪ ﺑﺨﺎر ﺣﺮارت دﻫﯿﻢ درﺟﻪ ﺣﺮارت آن ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻰ رود واﺻﻄﻼﺣﺎً ﺧﺸﮏﺗﺮ ﻣﻰﮔﺮدد‪ ،‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺑﺨﺎر ﺣﺎﺻﻠﻪ را ﺑﺨﺎر داغ ﯾﺎ ﺳﻮﭘﺮ ﻫﯿﺖ ﻣﻰﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﯿﮕﯿﺮد‪ .‬ﺑﺨﺎر داغ داراى‬
‫اﻧﺮژى ﺣﺮارﺗﻰ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺨﺎر اﺷﺒﺎع اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻄﻮرﯾﮑﻪ ﭘﺲ از اﯾﻨﮑﻪ ﺣﺘﻰ ﯾﮏ ﻣﻘﺪار از ﺣﺮارﺗﺶ را از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﺪ‬
‫ﻫﻨﻮز ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺨﺎر ﺑﺎﻗﻰ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ :18-9‬اﻧﻮاع دﯾﮕﻬﺎى ﺑﺨﺎر‬

‫ﺳﻪ ﻧﻮع اﺻﻠﻰ از ﺑﻮﯾﻠﺮﻫﺎ ﺑﺮاى ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎى ﺻﻨﻌﺘﻰ و ﺗﺠﺎرى اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬دﯾﮕﻬﺎى ﺑﺨﺎر ﻟﻮﻟﻪاى‬
‫)‪ ،(WATER TUBE BOILER‬دﯾﮓ ﺑﺨﺎر ﭘﻮﺳﺘﻪاى )‪ (SHELL BOILER‬و دﯾﮓ ﺑﺨﺎر ﻗﻄﺎﻋﻰ‬
‫)‪ (SECTIONAL BOILER‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻇﺮﻓﯿﺖ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب و ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯿﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬دﯾﮕﻬﺎى ﺑﺨﺎر ﻗﻄﺎﻋﻰ‬
‫در ﻇﺮﻓﯿﺘﻬﺎى ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﻮﻟﯿﺪ آب ﮔﺮم ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﺮاى ﻣﺼﺎرف ﺧﺎﻧﮕﻰ )ﺷﻮﻓﺎژ( و دﯾﮕﻬﺎى ﺑﺨﺎر ﭘﻮﺳﺘﻪاى ﺑﺮاى ﻇﺮﻓﯿﺘﻬﺎى‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ در ﮐﺎرﮔﺎﻫﻬﺎ و ﮐﺎرﺧﺎﻧﺠﺎﺗﻰ ﮐﻪ ﻣﺼﺮف ﺑﺨﺎر ﮐﻤﻰ دارﻧﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬دﯾﮕﻬﺎى ﺑﺨﺎر ﻟﻮﻟﻪاى ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﺮاى‬
‫ﻇﺮﻓﯿﺘﻬﺎى ﺑﺎﻻ در ﻣﺠﺘﻤﻊﻫﺎى ﭘﺘﺮوﺷﯿﻤﻰ ﯾﺎ ﻧﯿﺮوﮔﺎﻫﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ :1-18-9‬دﯾﮓ ﺑﺨﺎر ﭘﻮﺳﺘﻪاى )‪(SHELL BOILER‬‬

‫آب در ﭘﻮﺳﺘﻪ اﺳﺘﻮاﻧﻪاى ﺑﻮﯾﻠﺮ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮد‪ .‬ﮐﻮره‪ ،‬ﺟﺎﺋﯿﮑﻪ اﺣﺘﺮاق اﺗﻔﺎق ﻣﻰاﻓﺘﺪ و ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﺣﺎﻣﻞ ﮔﺎزﻫﺎى‬
‫ﺣﺎﺻﻞ از اﺣﺘﺮاق )‪ (SMOKE TUBES‬از ﻣﯿﺎن آب ﻣﻰﮔﺬرﻧﺪ و در داﺧﻞ ﭘﻮﺳﺘﻪ واﻗﻊ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى‬
‫دود روى راﻧﺪﻣﺎن و اﻧﺪازه ﻓﯿﺰﯾﮑﻰ ﺑﻮﯾﻠﺮ ﺗﺄﺛﯿﺮ دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﮔﺎزﻫﺎى اﺣﺘﺮاق ﺑﺎ ﻧﺮخ ﯾﮑﺴﺎﻧﻰ در ﯾﮏ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻗﻄﺮ ‪ 100‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ و ‪ 5‬ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ‪ 45‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﭘﻨﺞ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ﮐﻤﺘﺮ ﺳﻄﺢ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت‬
‫‪ 2/25‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﺮﺟﯿﺢ داده ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ از ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدى ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ﺗﺎ راﻧﺪﻣﺎن‬
‫ﺑﻮﯾﻠﺮ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺑﻮﯾﻠﺮﻫﺎ در دو دﺳﺘﻪ اﻓﻘﻰ و ﻋﻤﻮدى ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻮﯾﻠﺮﻫﺎى ﭘﻮﺳﺘﻪ اﻓﻘﻰ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮏ واﺣﺪ‬
‫ﮐﺎﻣﻞ )‪ (PAKAGED BOILER‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﻻزم را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻤﭗ ﺧﻮراك‪،‬‬
‫ﺷﯿﺮﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺗﺼﺎﻻت‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﻰ و ﺳﺎﯾﺮ وﺳﺎﯾﻞ ﻻزم ﺑﻪ ﻃﻮرﯾﮑﻪ آﻣﺎده ﺑﻬﺮه ﺑﺮدارى در ﻣﺤﻞ ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﻮﯾﻠﺮﻫﺎ در ﻇﺮﻓﯿﺘﻬﺎى ‪ 20000-300‬ﮐﯿﻠﻮوات ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و ﻗﺎدرﻧﺪ ﺑﺨﺎرى از ﻓﺸﺎر ‪ 17-5‬ﺑﺎر‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﻮع ﻋﻤﻮدى‪ ،‬ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻇﺮﻓﯿﺖ ﮐﻤﻰ دارد ﮐﻪ در ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ آﻧﻬﺎ از ‪ 3000‬ﮐﯿﻠﻮوات ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﻰﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﺑﻮﯾﻠﺮﻫﺎ ﻓﺸﺮدهﺗﺮ و ﺟﺎى ﮐﻤﺘﺮى ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ :2-18-9‬دﯾﮕﻬﺎى ﺑﺨﺎر ﻗﻄﺎﻋﻰ )‪(SECTIONAL BOILERS‬‬

‫ﺑﻮﯾﻠﺮﻫﺎى ﻗﻄﺎﻋﻰ ﺑﺮاى آب داغ ﻓﺸﺎر ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺳﯿﺴﺘﻤﻬﺎى ﻣﺮﮐﺰى اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﻗﻄﺎﻋﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻇﺮﻓﯿﺖ اﯾﻦ دﯾﮓﻫﺎ از ‪ 30 kw‬ﺗﺎ ‪ 750 kw‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﻌﻠﻪ ﺣﺎﺻﻞ از‬
‫ﻣﺸﻌﻞ ﻣﯿﺎن اﯾﻦ ﻗﻄﺎﻋﻬﺎ و ﺟﺮﯾﺎن آب در ﺣﻔﺮهﻫﺎى واﻗﻊ در دﯾﻮاره ﻗﻄﺎﻋﻰ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫‪ :3-18-9‬دﯾﮕﻬﺎى ﺑﺨﺎر ﻟﻮﻟﻪاى )‪(WATER TUBE BOILERS‬‬

‫اﯾﻦ ﺑﻮﯾﻠﺮﻫﺎ از ﻇﺮوﻓﻰ )‪ (DRUMS‬ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﮐﻮﭼﮏ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎﯾﻰ ﺑﻪ ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ‬
‫وﺻﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮرﯾﮑﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ ﮐﺎر ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎى ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﻰ آب را از درام ﺑﺨﺎر ﺑﺎﻻى دﯾﮓ از‬
‫ﻃﺮﯾﻖ ﻧﺎوداﻧﯿﻬﺎﯾﻰ )‪ (DOWN COMMERS‬ﮐﻪ از ﻗﺴﻤﺖ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺳﺮد ﺑﻮﯾﻠﺮ ﻣﻰﮔﺬرﻧﺪ ﺑﻪ درام آب واﻗﻊ در ﭘﺎﯾﯿﻦ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬راﯾﺰرﻫﺎ در ﻗﺴﻤﺖ داغ ﺑﻮﯾﻠﺮ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺮدﺷﯽ از درام آب ﺑﻪ درام ﺑﺨﺎر را ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻰﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺣﺒﺎﺑﻬﺎى‬
‫ﺑﺨﺎر در ﻗﺴﻤﺘﻬﺎى ﺑﺎﻻﯾﻰ راﯾﺰرﻫﺎ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﻣﮑﺶ آب ﺑﻪ درون ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﺨﺎر از آب در درام‬
‫ﺑﺨﺎر ﺟﺪا ﺷﺪه و از ﺑﻮﯾﻠﺮ ﺧﺎرج ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬آب ﻧﯿﺰ ﻣﺠﺪداً ﺑﻪ درام آب ﺑﺮ ﻣﯽﮔﺮدد‪) .‬ﺷﮑﻞ ‪(9-7‬‬
‫ﺑﺮاى ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻣﺤﺪوده وﺳﯿﻊ از ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻻزم اﺳﺖ از ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 4‬درام ﺑﺎ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﯾﺎ ﺧﻤﯿﺪه اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :9-7‬دﯾﮓ ﺑﺨﺎر ﻟﻮﻟﻪاي‬

 ‫‪ :19-9‬اﺟﺰاى دﯾﮓ ﺑﺨﺎر‬
‫ﯾﮏ ﻧﯿﺮوﮔﺎه ﻣﺪرن ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ دﯾﮓ ﺑﺨﺎر از ﻧﻮع ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى آب ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﯾﮏ اﺗﺎق اﺣﺘﺮاق ﺗﻮام ﺑﺎ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى آب‪،‬‬
‫ﻫﺪرﻫﺎ و درامﻫﺎى ﺑﺨﺎر و آب ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺠﻬﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﻼوه داراى ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮﻫﺎ‪ ،‬ﮔﺮﻣﮑﻦﻫﺎى ﻫﻮا و اﮐﻮﻧﻮﻣﺎﯾﺰرﻫﺎ‬
‫ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ اﺟﺰاء ﻣﺘﺸﮑﻠﻪ ﺑﻮﯾﻠﺮ ﺑﻄﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ و ﺳﭙﺲ دﯾﮓ ﺑﺨﺎر از ﻧﻈﺮ ﮐﻠﻰ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫‪ :1-19-9‬ﮐﻮره ﯾﺎ اﺗﺎق اﺣﺘﺮاق‬

‫ﮐﻮره ﻣﺤﻔﻈﻪاى اﺳﺖ ﮐﻪ اﺣﺘﺮاق ﺳﻮﺧﺖ در آن ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﯿﺮد و ﺣﺮارت ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺷﺪه از ﺟﺮﯾﺎن ﺳﻮﺧﺖ در‬
‫دو ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ آب داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى دﯾﮓ ﻣﻰرﺳﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ ‪ -‬ﺑﺼﻮرت ﺗﺸﻌﺸﻊ در ﻓﻀﺎى ﮐﻮره و ﯾﺎ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﻰ در ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺎزﻫﺎى داغ‬
‫ب ‪ -‬ﻫﺪاﯾﺖ از ﻃﺮﯾﻖ ﻓﻠﺰ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ‬
‫ﺣﺠﻢ اﻃﺎق اﺣﺘﺮاق ﻃﻮرى ﻃﺮح ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺘﻮان از ﺣﺮارت ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ ﮔﺎزﻫﺎى ﺣﺎﺻﻞ از اﺣﺘﺮاق اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‬
‫ﺗﺎ ﻋﻤﻞ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﺑﺮاﺣﺘﻰ و ﮐﺎﻣﻞ اﻧﺠﺎم ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺿﻤﻨﺎً درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ ﮐﻮره ﺳﺒﺐ ﻫﯿﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺧﺮاﺑﻰ و‬
‫ﻧﻘﺼﻰ ﻧﮕﺮدد‪ .‬دﯾﻮارهﻫﺎى اﻃﺎق اﺣﺘﺮاق اﺑﺘﺪا از آﺟﺮ ﻧﺴﻮز ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ وﻟﻰ در اﺛﺮ اﻓﺰاﯾﺶ درﺟﻪ ﺣﺮارت اﯾﻦ‬
‫آﺟﺮﻫﺎ ﺑﺴﺮﻋﺖ ﺧﺮاب و از ﺑﯿﻦ ﻣﻰرﻓﺘﻨﺪ در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺮاى اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﺮ دﯾﻮارهﻫﺎى اﺗﺎق اﺣﺘﺮاق‪ ،‬دﯾﻮاره ﻫﺎﯾﻰ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻫﻮا ﺧﻨﮏ ﻣﻰﺷﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ و در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻫﻮا‪ ،‬ﺳﯿﺎل ﺧﻨﮏ ﮐﻨﻨﺪه ﺑﺸﻤﺎر ﻣﻰرﻓﺖ‪ ،‬اﯾﻦ روش ﻧﯿﺰ‬
‫ﻣﻮﻓﻘﯿﺖآﻣﯿﺰ ﻧﺒﻮد ﺗﺎ ﺑﺎﻻﺧﺮه دﯾﻮاره ﻫﺎى ﺧﻨﮏ ﺷﻮﻧﺪه ﺑﺎ آب )‪ (WATER COLLED WALLS‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻧﻮع دﯾﻮارهﻫﺎ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺤﺪى ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى دﯾﻮاره ﮐﻮره ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻢ ﺳﻄﻮح ﺣﺮارﺗﻰ را‬
‫ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﻰدﻫﻨﺪ و ﻃﻮرى ﻃﺮح ﺷﺪهاﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﺮارت ﺗﺸﻌﺸﻌﻰ را ﺟﺬب ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﻃﺮح ﺳﺎﺧﺖ دﯾﮕﻬﺎى ﺑﺨﺎر‬
‫ﺑﺰرگ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﮔﺮدﯾﺪه و ﻣﺴﺎﯾﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﮕﻬﺪارى و ﺗﻌﻤﯿﺮ دﯾﻮارهﻫﺎى ﮐﻮره را ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﮐﺎﻫﺶ داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى آب ﮐﻮرهﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﻮدى ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ در ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﻪ ﻫﺪرﻫﺎ وﺻﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺘﻬﺎﯾﻰ ﺑﻪ ﻧﺎم ‪" STUB‬ﺗﻪ" روى ﻫﺪرﻫﺎ ﺟﻮش ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺘﻬﺎ ﯾﺎ ﺗﻮاﻣﺎً ﺑﺎ ﻫﺪر ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ و ﯾﺎ در ﻋﻤﻞ ﺑﻪ آن ﺟﻮش ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﺤﻮه ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن دﯾﻮاره آب ﺑﺴﺘﮕﻰ ﺑﻪ اﺣﺘﺮاق‪ ،‬ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺨﺎر و اﻧﺪازه دﯾﮓ‬
‫ﺑﺨﺎر دارد و ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻗﺮار زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻒ ‪ -‬ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﺳﺎده ﮐﻪ داﺧﻞ ﺑﻠﻮﮐﻬﺎى ﻓﻠﺰى ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎﻟﯽ وال )‪ (BALLEY WALL‬اﻃﻼق‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ب ‪ -‬ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى زاﺋﺪه دار ﯾﺎ ﭘﺮه دار‬
‫ج ‪ -‬ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﺳﺎده ﮐﻪ ﻧﺰدﯾﮏ ﻫﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﻧﺎم ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﻣﻤﺎس ﻣﺮﺳﻮﻣﻨﺪ و در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ از‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﻣﻤﺎس ﺳﺎده در دﯾﮕﻬﺎى ﺑﺨﺎر ﺑﻪ ﻓﺮاواﻧﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ .‬و اﯾﻦ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻃﻮرى اﻣﺘﺪاد ﻣﻰﯾﺎﺑﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﻘﻒ‬
‫اﺗﺎق اﺣﺘﺮاق را ﻧﯿﺰ ﻣﻰﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪ :2-19-9‬دراﻣﻬﺎ ﯾﺎ اﺳﺘﻮاﻧﻪﻫﺎ‬
‫اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﯾﺎ درام در دﯾﮓ ﺑﺨﺎر ﻣﻨﺒﻊ ذﺧﯿﺮه ﺑﺮاى رﺳﺎﻧﯿﺪن آب ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى دﯾﻮاره ﮐﻮره و ﻫﺪرﻫﺎى آن ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫در ﻫﻤﯿﻦ ﺣﺎل ﮐﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻى درام ﻣﺤﻞ ﺗﺠﻤﻊ ﺑﺨﺎرﻫﺎى ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎﯾﻰ از ﺑﺎﻻى آن ﺑﺨﺎر اﺷﺒﺎع را ﺑﻪ‬
‫ﻫﺪر ورودى ﺳﻮﭘﺮ ﻫﯿﺘﺮ ﻣﻰرﺳﺎﻧﺪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﺷﯿﺸﻪاى ﮐﻪ ﺑﻪ درام ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﺳﻄﺢ آب داﺧﻞ درام را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ و‬
‫در ﻣﻮاﻗﻊ ﻟﺰوم ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ آژﯾﺮ ﺳﻄﺢ آب را اﻋﻼم و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮى از اﯾﺠﺎد ﺧﻄﺮ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ :3-19-9‬ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮﻫﺎ‬
‫ﺑﺮاى اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﺮژى و ﺣﺮارت ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺨﺎر در ﻧﯿﺮوﮔﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺨﺎر اﺷﺒﺎع ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه در درام دﯾﮓ ﺑﺨﺎر را ﻣﺠﺪداً‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺎزﻫﺎى ﺣﺎﺻﻠﻪ از اﺣﺘﺮاق ﮐﻮره ﮔﺮم ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ داغ ﮐﺮدن ﺑﺨﺎر ﯾﺎ ﺳﻮﭘﺮ ﻫﯿﺖ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﯾﮏ‬
‫ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺪرﻫﺎى ورودى و ﺧﺮوﺟﻰ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎﯾﻰ ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ﮐﻢ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در‬
‫دﯾﮕﻬﺎى ﺑﺨﺎر ﻣﺪرن ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮ از دو ﻗﺴﻤﺖ اوﻟﯿﻪ و ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺎر ﺧﺮوﺟﻰ از درام دﯾﮓ اول وارد‬
‫ﻗﺴﻤﺖ اوﻟﯿﻪ ﺳﻮﭘﺮ ﻫﯿﺘﺮ ﻣﻰﺷﻮد و ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﻨﺘﺮل درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺑﺨﺎر ﻧﯿﺰ ﺳﺎده ﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮﻫﺎ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻌﺪاد ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ و ﻣﺤﻞ ﻫﺪرﻫﺎ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺣﺮارت درﯾﺎﻓﺘﻰ )از ﻧﻮع ﺗﺸﻌﺸﻌﻰ ﯾﺎ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﻰ(‬
‫ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪى ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﺑﻌﻀﻰ ﻣﻮارد ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪى ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻫﺮ دو ﺣﺎﻟﺖ ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﯿﺮد‪ .‬ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮﻫﺎ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت آوﯾﺰان ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬در اﯾﻦ ﻧﻮع‪ ،‬ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ از ﻫﺪرﻫﺎ آوﯾﺰان ﺑﻮده و ﺗﻮﺳﻂ آﻧﻬﺎ ﻧﮕﻬﺪارى ﻣﻰ ﺷﻮد و ﯾﺎ‬
‫ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از ﻧﻮع اﻓﻘﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﯾﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ‪ L‬ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻮع اﻓﻘﻰ و ‪ L‬ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮﻫﺎ داراى‬
‫ﺗﺨﻠﯿﻪ ﻃﺒﯿﻌﻰ ﺑﻮده و اﺣﺘﯿﺎج ﺑﻪ ﺗﺨﻠﯿﻪ اﺟﺒﺎرى ﻧﺪارﻧﺪ و در ﻫﻨﮕﺎم روﺷﻦ ﮐﺮدن دﺳﺘﮕﺎه دﯾﮓ ﺑﺨﺎر ﺑﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻣﻰﻧﻤﺎﯾﺪ از اﯾﻦ رو دو ﻃﺮح اﺧﯿﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻃﺮاﺣﺎن در ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮﻫﺎى اوﻟﯿﻪ دﯾﮓ ﺑﺨﺎر ﺑﺎ ﺳﻮﺧﺖ ﭘﻮدر ﺷﺪه ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮ را ﻣﻰﺗﻮان ﻃﻮرى ﻗﺮار دارد ﮐﻪ ﺣﺮارت ﺗﺸﻌﺸﻌﻰ‪ ،‬ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﻰ و ﯾﺎ ﻣﺨﻠﻮﻃﻰ از ﻫﺮ دو را از‬
‫ﮐﻮره دﯾﮓ ﺑﺨﺎر درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻮع ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮ ﺑﺴﺘﮕﻰ ﺑﻪ اﯾﻦ دارد ﮐﻪ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺑﺨﺎر ﺧﺮوﺟﻰ ﭼﻪ ﻃﻮر ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﮐﺎر ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﺷﻮد و ﯾﺎ ﻣﻘﺪار ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺖ از ﻫﺮ ﻧﻮع ﺑﺎ ﺧﺮوﺟﻰ دﯾﮓ ﺑﺨﺎر ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﮑﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮ ﺗﺸﻌﺸﻌﻰ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺑﺎﻻى‬
‫ﮐﻮره ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮد و ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻢ ﺣﺮارت ﺧﻮد را از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺸﻌﺸﻊ درﯾﺎﻓﺖ ﻣﻰﮐﻨﺪ و در ﺑﻌﻀﻰ از اﻧﻮاع ﻗﺪﯾﻤﻰ‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮ ﻗﺴﻤﺘﻰ از دﯾﻮارهﻫﺎى ﮐﻮره را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﻰداد و ﻋﻤﻼً ﺗﻤﺎم ﺣﺮارت درﯾﺎﻓﺘﻰ را از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺸﻌﺸﻊ‬
‫اﺧﺬ ﻣﻰﮐﺮد‪ .‬ﺗﻮرﺑﯿﻦ ﻫﺎﯾﻰ ﮐﻪ در درﺟﺎت زﯾﺎد ﺑﺨﺎر ﮐﺎر ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ ﺑﻰ ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺖﻫﺎ‬
‫ﺣﺴﺎس ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺗﻐﯿﯿﺮات زﯾﺎد درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺳﺒﺐ ﺧﺮاﺑﻰ ﻣﺤﻮر و ﭘﺮه ﺗﻮرﺑﯿﻨﻬﺎ ﮔﺮدد‪ .‬در ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮ‬
‫ﺗﺸﻌﺸﻌﻰ در اﺛﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﺎر دﯾﮓ ﺑﺨﺎر درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺑﺨﺎر اﻓﺖ زﯾﺎد ﭘﯿﺪا ﻣﻰﮐﻨﺪ زﯾﺮا ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺨﺎر ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮى‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ اﻓﺰاﯾﺶ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﮐﻮره اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﯿﺪا ﻣﻰﮐﻨﺪ وﻟﻰ در ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﻰ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﺮﻋﮑﺲ اﺳﺖ‬
‫زﯾﺮا ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺎزﻫﺎى اﺣﺘﺮاق و اﻓﺰاﯾﺶ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮى ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺨﺎر ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﯿﺮد‬
‫ﭘﺲ ﺑﻌﻀﻰ اوﻗﺎت داﺷﺘﻦ ﯾﮏ ﻣﻨﻄﻘﻪ از ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮ ﮐﻪ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺛﺎﺑﺘﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺑﺎر ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﮑﻨﺪ‬
‫ﻣﺰﯾﺘﻰ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻰرود‪ .‬اﯾﻦ روش ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻓﻰ ﺣﺴﺎس ﻧﯿﺴﺖ و اﺣﺘﯿﺎج ﺑﻪ ﮐﻨﺘﺮل اﺗﻮﻣﺎﺗﯿﮏ درﺟﻪ ﺣﺮارت‬
‫ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺖ دارد ﺑﻪ ﻃﻮرﯾﮑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺎﯾﺪ ﻗﺎدر ﺑﺎﺷﺪ ﺑﯿﻦ ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮﯾﻦ و ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﺎر دﯾﮓ ﺑﺨﺎر درﺟﻪ‬
‫ﺣﺮارت ﻻزم را ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻬﺪارد‪.‬‬

‫‪ :4-19-9‬دى ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮﻫﺎ‬
‫در ﻋﻤﻞ ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮ ﻫﺎﯾﻰ ﻣﻰﺳﺎزﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاى درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺑﺎﻻﺗﺮ از درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻣﻮرد ﻟﺰوم و ﺑﺮاى ﺗﻤﺎم‬
‫ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺎر ﺗﻮرﺑﯿﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﺎﻓﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻮاﻗﻊ ﭘﺎﺋﯿﻦ آﻣﺪن ﺑﺎر ﺗﻮرﺑﯿﻦ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺑﺨﺎر و‬
‫ﭘﺎﺋﯿﻦ آوردن آن از دى ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ و آﻧﺮا ﻣﻰﺗﻮان ﻣﺎﺑﯿﻦ ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮ اوﻟﯿﻪ و ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ ﻗﺮار داد‪ .‬ﻃﺮﯾﻖ دى‬
‫ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺖ ﮐﺮدن ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ آﺑﻰ را ﮐﻪ از درام دﯾﮓ ﺑﺨﺎر ﺳﺮازﯾﺮ و دور دى ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﭘﯿﺪا ﻣﻰﮐﻨﺪ‬
‫و ﺑﺨﺎرى را ﮐﻪ از ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﺗﻌﺒﯿﻪ ﺷﺪه در ﺑﺪن دى ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮ ﻋﺒﻮر ﻣﻰﮐﻨﺪ ﺧﻨﮏ ﻣﻰﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺮاى ﮐﻨﺘﺮل درﺟﻪ‬
‫ﺣﺮارت ﻧﻬﺎﯾﻰ ﺑﺨﺎر از ﺳﻮﭘﺎﭘﻬﺎﯾﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﻣﻮﺗﻮر ﮐﺎر ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺳﻮﭘﺎﭘﻬﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺮﻣﻮﺳﺘﺎﺗﻰ ﮐﻪ‬
‫در ﻟﻮﻟﻪ ﺧﺮوﺟﻰ ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮ ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮع دى ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮ ﺑﻪ ﻧﺎم دى ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮ ﻏﯿﺮ‬
‫ﻣﻤﺎﺳﻰ ﻣﻮﺳﻮم اﺳﺖ ﭼﻮن ﺳﯿﺎل ﺧﻨﮏ ﮐﻨﻨﺪه ﺗﻤﺎس واﻗﻌﻰ ﺑﺎ ﺑﺨﺎر ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺮاى ﻓﺸﺎر و درﺟﺎت ﺣﺮارت ﺑﺎﻻﺗﺮ از دى‬
‫ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮ ﻧﻮع ﺗﻤﺎﺳﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد در اﯾﻦ ﺗﻨﻮع‪ ،‬آب ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً ﺑﻪ ﺑﺨﺎر ﭘﺎﺷﯿﺪه ﺷﺪه و ﺑﺮودت ﻻزم را ﺑﻪ‬
‫ﺑﺨﺎر ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻮع دﯾﮕﺮى از دى ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮ وﺟﻮد ﺑﺎى ﭘﺎس ﮐﺮدن ﻣﻘﺪارى از ﮔﺎزﻫﺎى ﮐﻮره ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﺳﻮﭘﺮ‬
‫ﻫﯿﺘﺮ ﻧﺮﺳﺪ‪ .‬ﻧﻮع دﯾﮕﺮى ﻧﯿﺰ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ دﯾﮓ ﺑﺨﺎر ﺑﺎ ﺳﻮﺧﺖ ﭘﻮدر ﺷﺪه و ﻣﺸﻌﻠﻬﺎى ﮐﺞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ :5-19-9‬رى ﻫﯿﺘﺮﻫﺎ )‪(REHEATER‬‬

‫رى ﻫﯿﺘﺮ ﻗﺴﻤﺘﻰ از دﯾﮓ ﺑﺨﺎر اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺨﺎر در ﻗﺴﻤﺖ ﻓﺸﺎر زﯾﺎد ﺗﻮرﺑﯿﻨﻰ ﭘﺲ از اﯾﻨﮑﻪ ﻗﺴﻤﺘﻰ از ﺣﺮارت‬
‫ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻣﻰدﻫﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺪاﯾﺖ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬رى ﻫﯿﺘﺮ درﺟﻪ ﺣﺮارت را ﺑﺎﻻ ﻣﻰﺑﺮد و ﻣﻌﻤﻮﻻً آﻧﺮا ﺑﻪ درﺟﻪ‬
‫ﺣﺮارت اوﻟﯿﻪ ﻣﻰرﺳﺎﻧﺪ ﮐﻪ در ﺗﻮرﺑﯿﻦ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن رى ﻫﯿﺘﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﮏ ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در‬
‫دﯾﮕﻬﺎى ﺑﺨﺎر ﻣﺪرن و ﺑﺰرگ ﻗﺴﻤﺘﻬﺎى رىﻫﯿﺘﺮ ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺎوى ﺑﺎ ﻗﺴﻤﺘﻬﺎى ﺳﻮﭘﺮ ﻫﯿﺘﺮ ﻣﺨﻠﻮط اﺳﺖ و در دﯾﮕﻬﺎى‬
‫ﻗﺪﯾﻤﻰ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﺑﺎىﭘﺎس ﻣﻘﺪارى از ﮔﺎزﻫﺎى ﮐﻮره ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ :6-19-9‬اﮐﻮﻧﻮﻣﺎﯾﺰرﻫﺎ )‪(ECONOMIZERS‬‬
‫ﭘﺲ از اﯾﻨﮑﻪ ﮔﺎزﻫﺎى ﮐﻮره ﻗﺴﻤﺘﻰ از ﺣﺮارت ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى آب ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮﻫﺎ ﻣﻰدﻫﻨﺪ ﻫﻨﻮز داراى ﻣﻘﺪار‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاى ﺣﺮارت ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ اﮔﺮ اﯾﻦ ﺣﺮارت ﻫﻤﺮاه ﮔﺎزﻫﺎ و ﺑﺪون اﺳﺘﻔﺎده از دود ﮐﺶ ﺧﺎرج ﺷﻮد از ﻧﻈﺮ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدى ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﻧﺒﻮده و راﻧﺪﻣﺎن دﺳﺘﮕﺎه ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻟﺬا ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﯾﮏ اﮐﻮﻧﻮﻣﺎﯾﺰر از ﺣﺮارت‬
‫ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در اﺑﺘﺪا اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ را ﺑﻪ دﯾﮓ ﺑﺨﺎر اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻰﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ در ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺧﺖ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﯾﻰ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ﻟﺬا از ﻫﻤﺎن ﻣﻮﻗﻊ ﺑﻪ ﻧﺎم اﮐﻮﻧﻮﻣﺎﯾﺰر ﻣﺮﺳﻮم ﺷﺪ و ﺣﺎﻻ اﮐﻮﻧﻮﻣﺎﯾﺰر ﺟﺰء اﺳﺎﺳﻰ در ﻃﺮح ﯾﮏ دﯾﮓ ﺑﺨﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮐﻮﻧﻮﻣﺎﯾﺰر را ﻣﻰﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻫﯿﺘﺮ آب ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب آورد ﮐﻪ آﺧﺮﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪاى اﺳﺖ ﮐﻪ آب ﺧﺮوﺟﻰ از‬
‫ﮐﻨﺪاﻧﺴﻮر ﺗﻮرﺑﯿﻨﻰ در آن ﮔﺮم ﻣﻰﺷﻮد و ﺳﭙﺲ وارد درام دﯾﮓ ﺑﺨﺎر ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬اﮐﻮﻧﻮﻣﺎﯾﺰر ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻌﺪادى ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى‬
‫ﺳﺮى اﺳﺖ ﮐﻪ در آﺧﺮﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺴﯿﺮ ﮔﺎزﻫﺎى ﺣﺎﺻﻠﻪ از اﺣﺘﺮاق ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و آب ﺗﻐﺬﯾﻪ از داﺧﻞ اﯾﻦ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻋﺒﻮر‬
‫ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ اوﻗﺎت اﮐﻮﻧﻮﻣﺎﯾﺰر ﺑﻪ دو ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺨﺎر ﮐﻨﻨﺪه )‪ (STEAMING‬و ﮔﺮم ﮐﻨﻨﺪه ) ‪NON‬‬
‫‪ (STEAMING‬ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬آب ﺗﻐﺬﯾﻪ اول وارد اﮐﻮﻧﻮﻣﺎﯾﺰر ﮔﺮم ﮐﻨﻨﺪه ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ درﺟﻪ ﺣﺮارت آن ﭘﺎﯾﯿﻦ‬
‫اﺳﺖ و ﺳﭙﺲ وارد اﮐﻮﻧﻮﻣﺎﯾﺰر ﺑﺨﺎر ﻣﻰﺷﻮد از اﯾﻦ روش در دﯾﮕﻬﺎى ﺑﺨﺎر ﻣﺪرن اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻰﮐﻨﻨﺪ و دﯾﮕﻬﺎى ﺑﺨﺎر‬
‫ﺟﺪﯾﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﯾﮏ اﮐﻮﻧﻮﻣﺎﯾﺰر اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ :7-19-9‬ﭘﯿﺶ ﮔﺮمﮐﻦﻫﺎى ﻫﻮا )‪(AIR PREHEATER‬‬
‫ﭘﯿﺶ ﮔﺮمﮐﻦ ﻫﻮا ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻌﺪ از اﮐﻮﻧﻮﻣﺎﯾﺰر در ﻣﺴﯿﺮ ﮔﺎزﻫﺎى ﺣﺎﺻﻞ از اﺣﺘﺮاق ﺑﻪ ﻃﺮف دود ﮐﺶ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮد‬
‫و ﻗﺴﻤﺘﻰ از ﺣﺮارت ﺑﺎﻗﻰ ﻣﺎﻧﺪه در اﯾﻦ ﮔﺎزﻫﺎ را ﺟﺬب ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺣﺮارت ﺟﻬﺖ ﻫﻮاى ﺗﻐﺬﯾﻪ ﮐﻮره ﺑﺮاى اﺣﺘﺮاق‬
‫ﺳﻮﺧﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬و ﺑﺮ ﺳﻪ ﻧﻮع ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻟﻮﻟﻪاى ‪ -‬ﺻﻔﺤﻪاى ﯾﺎ ورﻗﻪاى ‪ -‬دوراﻧﻰ‪.‬‬

‫‪ :8-19-9‬رﮔﻼﺗﻮرﻫﺎى آب ﺗﻐﺬﯾﻪ‬
‫دﯾﮕﻬﺎى ﺑﺨﺎر ﺑﺰرگ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر زﯾﺎد اﺣﺘﯿﺎج ﺑﻪ ﮐﻨﺘﺮل اﺗﻮﻣﺎﺗﯿﮏ ﺳﺮﯾﻊ و دﻗﯿﻖ ﺑﺮاى ﺗﻨﻈﯿﻢ آب ﺗﻐﺬﯾﻪ ورودى‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده زﯾﺎد از دﯾﻮارﻫﺎى ﺧﻨﮏ ﺷﻮﻧﺪه ﺑﺎ آب‪ ،‬دراﻣﻬﺎى ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺑﺨﺎر ﮐﻨﻨﺪﮔﻰ زﯾﺎد و‬
‫ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ زﯾﺎد اﻓﺮوزش ﺳﻮﺧﺖ ﭘﻮدر ﺷﺪه‪ ،‬اﺣﺘﯿﺎج ﻣﺒﺮﻣﻰ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﮐﻨﺘﺮل اﺣﺴﺎس ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﮐﻤﮏ اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ ﮐﺎر دﯾﮓ ﺑﺨﺎر اﯾﻤﻦﺗﺮ و ﻣﻄﻤﺌﻦﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺳﻄﺢ آب در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى دﯾﮓ ﺑﺨﺎر ﭘﺎﺋﯿﻦ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ داغ ﺷﺪه ﺧﺮاب ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ در ﺣﺎﻟﻰ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺳﻄﺢ آب درام ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻘﺪارى آب ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ‬
‫ﺑﺨﺎر وارد ﺗﻮرﺑﯿﻦ ﺷﺪه و ﺑﺎﻋﺚ ﺧﺮاﺑﻰ ﭘﺮهﻫﺎى ﺗﻮرﺑﯿﻦ ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬در دﯾﮕﻬﺎى ﺑﺨﺎر ﺟﺪﯾﺪ اﮔﺮ آب ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻰ ﻗﻄﻊ ﺷﻮد در ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻰ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 1/5‬دﻗﯿﻘﻪ آب درام ﺗﺒﺨﯿﺮ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اوﻟﯿﻦ رﮔﻼﺗﻮر آب ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻓﻘﻂ‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺳﻄﺢ آب درام ﮐﺎر ﻣﻰﮐﺮد و ﮐﻨﺘﺮل آب ﺑﻪ ﮐﻨﺪى ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺮاى دﯾﮕﻬﺎى ﺑﺨﺎر ﻣﺪرن ﺑﻪ‬
‫دﻻﯾﻞ زﯾﺮ ﻣﻮرد اﻃﻤﯿﻨﺎن ﻧﻤﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯿﮑﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻰ ﺑﺎر اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻰﯾﺎﺑﺪ ﺣﺒﺎﺑﻬﺎى زﯾﺎدى زﯾﺮ ﺳﻄﺢ آب ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫ﺣﺠﻢ آب دﯾﮓ ﺑﺨﺎر ﮔﺮدﯾﺪه‪ ،‬ﻟﺬا ﺳﻄﺢ آب ﺑﻄﻮر ﻟﺤﻈﻪاى ﺑﺎﻻ ﻣﻰآﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯿﮑﻪ ﺑﺎر ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻰ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﻰآﯾﺪ ﺣﺒﺎﺑﻬﺎى ﮐﻤﺘﺮى ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﻰﺷﻮد و ﺳﻄﺢ درام ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﻰآﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻰ ﮐﻪ ﺣﺎﻟﺖ اول اﺗﻔﺎق ﻣﻰاﻓﺘﺪ رﮔﻼﺗﻮر ﺑﻪ ﺟﺎى ﺑﺎز ﮐﺮدن ﺳﻮﭘﺎپ ﺗﻐﺬﯾﻪ آن را ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺴﺖ و ﻣﻮﻗﻌﻰ ﮐﻪ‬
‫وﺿﻌﯿﺖ دوم اﺗﻔﺎق ﻣﻰاﻓﺘﺪ ﻋﻤﻞ ﻋﮑﺲ ﺣﺎﻟﺖ ﻗﺒﻞ را اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﯿﺮات ﻏﯿﺮ ﻣﺘﻌﺎدل ﺳﯿﺴﺘﻢ و ﭘﺎﯾﯿﻦ رﻓﺘﻦ ﺳﻄﺢ آب ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاى ﺑﺮ ﻃﺮف ﮐﺮدن اﯾﻦ اﺛﺮ‬
‫ﻻزم اﺳﺖ ﺑﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻦ ﮐﻨﺘﺮل ﺛﺎﻧﻮى ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس دﺑﻰ ﺑﺨﺎر ﮐﺎر ﻣﻰﮐﻨﺪ ﺳﻄﺢ درام را ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻪ داﺷﺖ‪ .‬ﮐﻨﺘﺮل و‬
‫ﺗﺜﺒﯿﺖ ﺳﻄﺢ آب ﺷﺎﻣﻞ ﯾﮏ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﺎﯾﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺘﻬﺎى ﺑﺎﻻﯾﻰ آن ﺑﻪ ﺑﺎﻻى درام دﯾﮓ ﺑﺨﺎر و اﻧﺘﻬﺎى ﭘﺎﯾﯿﻨﻰ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ‬
‫درام )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﻮﻟﻪ ﺷﯿﺸﻪاى اﻧﺪازهﮔﯿﺮى ﺳﻄﺢ آب( وﺻﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺳﻄﺢ آب ﻟﻮﻟﻪ ﻣﺰﺑﻮر ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮات آب درام‬
‫ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﻰرود‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯿﮑﻪ ﺳﻄﺢ آب ﻟﻮﻟﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﻰآﯾﺪ ﯾﻌﻨﻰ ﺑﺨﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ از آب در ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ و ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد در اﺛﺮ ﺣﺮارت زﯾﺎد ﻟﻮﻟﻪ اﻧﺒﺴﺎط ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮﻗﻌﻰ ﮐﻪ ﺳﻄﺢ آب در ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻻ رود اﺛﺮ ﺧﻨﮏ ﮐﻨﻨﺪﮔﻰ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫اﻧﻘﺒﺎض ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻰﺷﻮد اﯾﻦ ﺣﺮﮐﺎت ﻟﻮﻟﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﯾﮏ ﻣﯿﻠﻪ و اﻫﺮم ﺑﻪ ﺳﻮﭘﺎپ ﮐﻨﺘﺮل آب ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻰﺷﻮد و ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن آن ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻟﻮح ﻣﺎﯾﻞ و اﺗﺼﺎﻻت ﻣﺠﺎور آن ﺑﺎﯾﺪ در ﻣﻌﺮض آﺗﻤﺴﻔﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ آب‬
‫ﻟﻮﻟﻪ زﯾﺮ درﺟﻪ ﺣﺮارت اﺷﺒﺎع ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺧﻨﮏ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻨﺼﺮ دوم ﮐﻨﺘﺮل ﻃﻮرى ﺗﺮﺗﯿﺐ داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺑﺎر‬
‫دﯾﮓ ﺑﺨﺎر ﺳﻮﭘﺎپ ﮐﻨﺘﺮل آب ﺗﻐﺬﯾﻪ را ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى اﯾﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﺑﻪ ﻫﺪرﻫﺎى ورودى و ﺧﺮوﺟﻰ ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮ‬
‫ﻣﺘﺼﻞاﻧﺪ و اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر در ﺳﺮاﺳﺮ ﺳﻮﭘﺮﻫﯿﺘﺮ روى دﯾﺎﻓﺮاﮔﻢ ﮐﻪ در ﻋﻨﺼﺮ ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺎر دﯾﮓ ﺗﻌﺒﯿﻪ ﺷﺪه اﺛﺮ ﻣﻰﮔﺬارد‪.‬‬
‫اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر در دو اﻧﺘﻬﺎى ﺳﻮﭘﺮ ﻫﯿﺘﺮ‪ ،‬در اﺛﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮات دﺑﻰ ﺑﺨﺎر ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه و ﻣﻮﺟﺐ ﺣﺮﮐﺖ ﺻﻔﺤﻪ دﯾﺎﻓﺮاﮔﻢ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد و ﺣﺮﮐﺖ دﯾﺎﻓﺮاﮔﻢ ﺗﻮﺳﻂ اﻫﺮﻣﻰ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﺎز ﯾﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﺳﻮﭘﺎپ ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻰﺷﻮد ﺑﺎزوى ﺳﻮﭘﺎپ ﮐﻨﺘﺮل آب‬
‫ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﻪ ﻣﯿﻠﻪ ﻫﺎﯾﻰ از دو ﻋﻨﺼﺮ ﮐﻨﺘﺮل ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮏ زﻧﺠﯿﺮ و ﯾﮏ ﭼﺮخ دﻧﺪاﻧﻪ دار وﺻﻞ اﺳﺖ ﺑﻄﻮرﯾﮑﻪ ﻣﺤﻞ و ﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﺳﻮﭘﺎپ ﮐﻨﺘﺮل ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺣﺮﮐﺖ دو ﻋﻨﺼﺮ ﮐﻨﺘﺮل ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺎر ﻧﻮع ﺟﺪﯾﺪ رﮔﻼﺗﻮر آب ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺴﺘﮕﻰ ﺑﻪ‬
‫دﺑﻰ آب ﺗﻐﺬﯾﻪ دﯾﮓ ﺑﺨﺎر ﻧﯿﺰ دارد و ﺑﻪ ﻧﻮع ﮐﻨﺘﺮل ﺳﻪ ﻋﻨﺼﺮى ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ :9-19-9‬دﺳﺘﮕﺎه ﺟﺮﯾﺎن ﻫﻮا‬

‫اﻟﻒ ‪ -‬ﻓﻦﻫﺎ ﯾﺎ ﺑﺎد ﺑﺰنﻫﺎ‬
‫در دﯾﮕﻬﺎى ﺑﺨﺎر ﻣﺪرن ﻓﻦﻫﺎ ﺑﺮاى ﻣﻨﻈﻮرﻫﺎى زﯾﺮ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ - 1‬ﮐﺸﺶ اﺟﺒﺎرى ﯾﺎ ﺟﺮﯾﺎن ﻫﻮاى اﺟﺒﺎرى )‪(FORCED DRAFT FAN‬‬
‫‪ - 2‬ﻣﮑﺶ ﻫﻮا ﯾﺎ ﺧﺮوج ﮔﺎزﻫﺎى ﮐﻮره ) ‪( INDUCED DRAFT FAN‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻮاى ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ ) ‪( SECONDARY AIR‬‬
‫‪ - 4‬ﺑﺎدﺑﺰﻧﻬﺎى ﻫﻮاى اوﻟﯿﻪ ﯾﺎ اﮔﺰوز ) ‪( EXHAUSTER PRIMARY AIR FANS‬‬

‫ﺑﺎدﺑﺰن ﻫﻮاى ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ در ﮐﻮرهﻫﺎى ﺑﺎ ﺳﻮﺧﺖ ﮔﺎز وﺟﻮد دارد در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ اﮔﺰوز ﯾﺎ ﺑﺎدﺑﺰنﻫﺎى ﻫﻮاى اوﻟﯿﻪ در ﮐﻮره‬
‫ﻫﺎﯾﻰ ﻧﺼﺐ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﻮﺧﺖ ﭘﻮدر ﺷﺪه ﮐﺎر ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎدﺑﺰﻧﻬﺎى ﮐﺸﺶ اﺟﺒﺎرى اوﻟﯿﻪ و ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ )‪(F.D.FANS‬‬
‫ﻫﻮاى ﺗﺎزه را وارد ﮐﻮره ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ و ﺑﺎدﺑﺰﻧﻬﺎى ﻣﮑﺶ )‪ (I.D.FAN‬ﮔﺎزﻫﺎى ﮐﻮره را ﺧﺎرج ﻣﻰﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺪﻧﻪ ﺑﺎدﺑﺰﻧﻬﺎ‬
‫ﻃﻮرى ﻃﺮاﺣﻰ ﺷﺪهاﻧﺪ ﮐﻪ ﻫﻮا ﯾﺎ ﮔﺎز ﺑﻪ ﻣﻰﻧﯿﻤﻢ ﻣﻘﺎوﻣﺖ از آﻧﻬﺎ ﻋﺒﻮر ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫‪ :10-19-9‬دﻣﭙﺮﻫﺎ‬
‫ﺑﺮاى اﯾﻨﮑﻪ اﭘﺮاﺗﻮر دﯾﮓ ﺑﺨﺎر‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل ﮐﺎﻣﻠﻰ روى اﺣﺘﺮاق داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻮاى ورودى ﮐﻮره دﻗﯿﻘﺎً ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻨﻈﯿﻢ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﺎ ﻓﻦﻫﺎى ﯾﮏ ﯾﺎ دو ﺳﺮﻋﺘﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬از اﯾﻦ رو از وﺟﻮد دﻣﭙﺮﻫﺎ ﺑﺮاى ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺟﺮﯾﺎن ﻫﻮا اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﮑﺶ اﺗﺎق اﺣﺘﺮاق ﯾﺎ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ دﻣﭙﺮﻫﺎﯾﻰ ﮐﻪ در ﺧﺮوﺟﻰ ﮔﺎزﻫﺎى دﯾﮓ ﻧﺼﺐ ﺷﺪهاﻧﺪ ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﻣﻰﺷﻮد و ﯾﺎ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ دﻣﭙﺮﻫﺎى ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻨﻈﯿﻢ و ﯾﺎ ﭘﺮهﻫﺎى ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﻪ اﻃﺮاف ورودى ﻓﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﮐﺸﺶ اﺟﺒﺎري و‬
‫ﻓﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﮑﺶ ﻫﻮا ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ‬

‫راﮐﺘﻮرﻫﺎ‬

‫راﮐﺘﻮرﻫﺎ )‪(REACTORS‬‬
‫راﮐﺘﻮرﻫﺎ ﺗﺠﻬﯿﺰاﺗﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاى اﻧﺠﺎم ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨﺪﯾﻦ واﮐﻨﺶ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻰآورﻧﺪ‪ .‬ﻣﺸﺨﺺ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ واﮐﻨﺶ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺎص دﻣﺎ‪ ،‬ﻓﺸﺎر و ﻏﻠﻈﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ اﮔﺮ اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻬﯿﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ اﻧﺠﺎم واﮐﻨﺶ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬راﮐﺘﻮرﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﮐﻠﻰ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪) .‬ﺷﮑﻞ ‪ 10-1‬و ‪(10-2‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :10-1‬ﻧﻤﺎي ﮐﻠﯽ ﯾﮏ راﮐﺘﻮر‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :10-2‬اﺟﺰاي داﺧﻠﯽ ﯾﮏ راﮐﺘﻮر‬

‫‪ :1-10‬راﮐﺘﻮرﻫﺎى ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ )‪(BATCH REACTORS‬‬

‫در راﮐﺘﻮر ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﻫﯿﭻ ﺟﺮﯾﺎن ورودى و ﺧﺮوﺟﻰ از واﮐﻨﺶ دﻫﻨﺪهﻫﺎ )‪ (REACTANTS‬ﯾﺎ ﻣﺤﺼﻮﻻت‬
‫)‪ (PRODUCTS‬زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ واﮐﻨﺶ اﻧﺠﺎم ﻣﻰﺷﻮد وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬اﯾﻦ راﮐﺘﻮرﻫﺎ ﯾﺎ ﺑﺼﻮرت ﺣﺠﻢ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻐﯿﺮ‬
‫ﮐﺎر ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ و ﯾﺎ ﺑﺼﻮرت ﻓﺸﺎر ﺛﺎﺑﺖ و ﺣﺠﻢ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ :2-10‬راﮐﺘﻮرﻫﺎى ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﯾﺎ ﻣﺪاوم ) ‪CONTINUOUS STIRRED TANK‬‬
 ‫‪(REACTORS‬‬

‫‪ :1-2-10‬راﮐﺘﻮرﻫﺎى ﻫﻤﺰندار‬
‫ﻧﻮع دﯾﮕﺮى از راﮐﺘﻮرﻫﺎى ﺻﻨﻌﺘﻰ ﮐﻪ در ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬راﮐﺘﻮرﻫﺎى ﻫﻤﺰندار ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان راﮐﺘﻮرﻫﺎى )‪ (CONTINUOUS STIRRED TANK REACTORS) (CSTR‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ راﮐﺘﻮرﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺷﺮاﯾﻂ ﭘﺎﯾﺪار ﮐﺎر ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻰ ﺑﻬﻢ زده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ راﮐﺘﻮرﻫﺎ ﻫﯿﭽﮕﻮﻧﻪ اﺧﺘﻼف‬
‫ﻏﻠﻈﺖ‪ ،‬دﻣﺎ و ﺳﺮﻋﺖ واﮐﻨﺶ وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﺧﺮوﺟﻰ را ﻣﻰﺗﻮان ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ داﺧﻞ راﮐﺘﻮر ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫)ﺷﮑﻞ ‪ 10-3‬و ‪(10-4‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :10-3‬ﻧﻤﺎي ﺷﻤﺎﺗﯿﮏ راﮐﺘﻮر ﻫﻤﺰندار‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :10-4‬ﺑﺮش راﮐﺘﻮر ﻫﻤﺰندار‬

‫‪ :2-2-10‬راﮐﺘﻮرﻫﺎى ﻟﻮﻟﻪاى )‪(TUBULAR REACTOR‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ راﮐﺘﻮرﻫﺎى ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ )‪ (BATCH‬و ﻫﻤﺰﻧﺪار )‪ (CSTR‬ﻧﻮع دﯾﮕﺮى ﮐﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎً در ﺻﻨﻌﺖ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬راﮐﺘﻮرﻫﺎى ﻟﻮﻟﻪاى ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ )ﺷﮑﻞ ‪ .(10-5‬اﯾﻦ راﮐﺘﻮرﻫﺎ ﺷﺒﯿﻪ راﮐﺘﻮرﻫﺎى ﻫﻤﺰﻧﺪار در ﺷﺮاﯾﻂ ﭘﺎﯾﺪار ﮐﺎر‬
‫ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن در اﯾﻦ راﮐﺘﻮرﻫﺎ ﮐﺎﻣﻼً آﺷﻔﺘﻪ ﺑﻮده و ﻧﯿﻤﺮخ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﻼگ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن‬
‫واﮐﻨﺶدﻫﻨﺪهﻫﺎ ﺑﺎ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ در راﮐﺘﻮر ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻏﻠﻈﺖ در ﻃﻮل راﮐﺘﻮر ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :10-5‬راﮐﺘﻮر ﻟﻮﻟﻪاي‬

‫‪ :3-10‬راﮐﺘﻮرﻫﺎى ﺻﻨﻌﺘﻰ )‪(INDUSTRIAL REACTORS‬‬

‫راﮐﺘﻮرﻫﺎى ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﺮاى ﺗﻮﻟﯿﺪ در ﻣﻘﯿﺎﺳﻬﺎى ﮐﻢ‪ ،‬آزﻣﺎﯾﺶ ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎى ﺟﺪﯾﺪ و ﺑﺮاى ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮرى ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ 10-6‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ راﮐﺘﻮر از ﻃﺮﯾﻖ دو ورودى ﮐﻪ در ﺑﺎﻻى آن‬
‫ﻗﺮار دارد ﭘﺮ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ راﮐﺘﻮرﻫﺎ اﻣﮑﺎن رﺳﯿﺪن ﺑﻪ درﺻﺪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﺎﻻ ﺑﺎ زﻣﺎن دادن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ واﮐﻨﺶدﻫﻨﺪهﻫﺎ در‬
‫داﺧﻞ راﮐﺘﻮر وﺟﻮد دارد و از ﻃﺮﻓﻰ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﻰ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺑﺎﻻ و ﻣﻘﯿﺎس ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻢ از ﻣﻌﺎﯾﺐ آن ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫ﺷﮑﻞ ‪ :10-6‬راﮐﺘﻮر ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺻﻨﻌﺘﯽ‬

‫اﮔﺮ ﭼﻪ راﮐﺘﻮر ﻧﯿﻤﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ )‪ (SEMIBATCH REACTOR‬ﻫﻤﺎن ﻣﻌﺎﯾﺐ راﮐﺘﻮرﻫﺎى ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ را دارد‬
‫وﻟﻰ از ﻃﺮﻓﻰ اﻣﮑﺎن ﮐﻨﺘﺮل ﺧﻮب دﻣﺎ و ﺗﻮاﻧﺎﯾﻰ ﺣﺪاﻗﻞ ﮐﺮدن اﻧﺠﺎم واﮐﻨﺸﻬﺎى ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ‬
‫ﻏﻠﻈﺖ واﮐﻨﺶدﻫﻨﺪهﻫﺎ از ﻣﺤﺎﺳﻦ اﯾﻦ راﮐﺘﻮر ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬راﮐﺘﻮرﻫﺎى ﻧﯿﻤﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮاى واﮐﻨﺸﻬﺎى دو ﻓﺎزى‬
‫ﮐﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺣﺒﺎﺑﻬﺎى ﮔﺎز در ﻣﺎﯾﻊ ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﻧﯿﺰ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫راﮐﺘﻮر ﻫﻤﺰندار )‪ (CSTR‬زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ اﺧﺘﻼط ﺷﺪﯾﺪ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺎﺷﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬راﮐﺘﻮر ﻫﻤﺰندار ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎﯾﻰ ﯾﺎ ﺑﺼﻮرت ﻗﺴﻤﺘﻰ از ﯾﮏ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺳﺮى ﺑﺎ ﻫﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدد‪ .‬اﻋﻤﺎل ﮐﻨﺘﺮل ﺧﻮب دﻣﺎ روى راﮐﺘﻮرﻫﺎى‬
‫ﻫﻤﺰندار ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺳﺎده ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ وﻟﻰ ﻣﯿﺰان ﺗﺒﺪﯾﻞ واﮐﻨﺶدﻫﻨﺪهﻫﺎ ﺑﻪ ازاى واﺣﺪ ﺣﺠﻢ راﮐﺘﻮر در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ دﯾﮕﺮ‬
‫راﮐﺘﻮرﻫﺎى ﻣﺪاوم ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ راﮐﺘﻮرﻫﺎى ﺧﯿﻠﻰ ﺑﺰرﮔﻰ ﺑﺮاى ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻣﯿﺰان ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﺎﻻ‬
‫ﻧﯿﺎز ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫راﮐﺘﻮرﻫﺎى ﻟﻮﻟﻪاى ﮐﻪ ﺑﺮاى ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎى واﮐﻨﺶدﻫﻨﺪه ﻫﻤﻮژن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻰ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه )ﺑﺪون ﺣﺮﮐﺖ( و ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ازاى واﺣﺪ ﺣﺠﻢ راﮐﺘﻮر در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ دﯾﮕﺮ راﮐﺘﻮرﻫﺎى ﻣﺪاوم اﯾﺠﺎد‬
‫ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬ﻋﺪم اﻣﮑﺎن ﮐﻨﺘﺮل دﻣﺎ داﺧﻞ راﮐﺘﻮر و اﺣﺘﻤﺎل اﯾﺠﺎد ﻧﻘﺎط داغ )‪ (HOT SPOTS‬وﻗﺘﻰ ﮐﻪ واﮐﻨﺶ ﮔﺮﻣﺎ‬
‫زا اﺳﺖ از ﻣﻌﺎﯾﺐ اﯾﻦ راﮐﺘﻮرﻫﺎ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬راﮐﺘﻮرﻫﺎى ﻟﻮﻟﻪاى ﻋﻤﻮﻣﺎً از ﯾﮏ ﻟﻮﻟﻪ ﻃﻮﯾﻞ ﯾﺎ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻟﻮﻟﻪ ﮐﻮﺗﺎهﺗﺮ ﺗﺸﮑﯿﻞ‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ )‪ (10-7‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬راﮐﺘﻮرﻫﺎى ﻫﻤﺰندار ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮاى ﺣﺎﻟﺘﻰ ﮐﻪ ﻣﺎﯾﻊ ﻓﺎز ﻫﻤﮕﻦ را‬
‫ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﻰدﻫﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﯿﮑﻪ راﮐﺘﻮرﻫﺎى ﻟﻮﻟﻪاى ﺑﺮاى ﻓﺎز ﻫﻤﮕﻦ ﮔﺎز ﺑﮑﺎر ﺑﺮده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :10-7‬راﮐﺘﻮرﻫﺎى ﻟﻮﻟﻪاى‬

‫راﮐﺘﻮر ﺑﺴﺘﺮ ﺛﺎﺑﺖ )‪ (FIXED BED REACTOR‬راﮐﺘﻮرﻫﺎى ﻟﻮﻟﻪاى ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ داﻧﻪﻫﺎى ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴﺖ‬
‫ﺟﺎﻣﺪ ﺷﮑﻞ ‪ 10-8‬ﭘﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ واﮐﻨﺶ دﻫﻨﺪه ﻏﯿﺮ ﻫﻤﻮژن ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﺮاى واﮐﻨﺶﻫﺎى ﮔﺎزى ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴﺘﻰ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﺷﮑﻞ ‪ :10-8‬ﻧﻤﺎي ﺑﺎز ﺷﺪه راﮐﺘﻮر ﺑﺴﺘﺮ ﺛﺎﺑﺖ‬

‫از ﻣﺤﺪودﯾﺘﻬﺎى اﯾﻦ راﮐﺘﻮرﻫﺎ ﻣﻰﺗﻮان ﺑﻪ اﯾﺠﺎد ﻧﻘﺎط داغ در داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪ‪ ،‬ﻣﺸﮑﻞ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﻰ ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴﺖ و‬
‫ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺰه ﺷﺪن ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺎزى و در ﻧﺘﯿﺠﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻏﯿﺮ ﻣﻔﯿﺪ از ﮐﻞ ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴﺖ اﺷﺎره ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺰﯾﺖ راﮐﺘﻮرﻫﺎى ﺑﺴﺘﺮ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫اﻣﮑﺎن رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ درﺻﺪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ازاء واﺣﺪ وزن ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴﺖ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ دﯾﮕﺮ راﮐﺘﻮرﻫﺎى ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴﺘﻰ‬
‫ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻮع دﯾﮕﺮ راﮐﺘﻮرﻫﺎى ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎً اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ راﮐﺘﻮرﻫﺎى ﺑﺴﺘﺮ ﺳﯿﺎل ) ‪FLUIDIZED BED‬‬
‫‪ (REACTORS‬ﮐﻪ در ﺷﮑﻠﻬﺎي ‪ 10-9‬و ‪ 10-10‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ راﮐﺘﻮرﻫﺎ ﺷﺒﯿﻪ راﮐﺘﻮرﻫﺎى‬
‫ﻫﻤﺰندار ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺤﺘﻮﯾﺎت ﻏﯿﺮ ﻫﻤﻮژن ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻰ ﺑﻪ ﻫﻢ زده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و ﺗﻮزﯾﻊ دﻣﺎﯾﻰ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺘﻰ در ﺑﺴﺘﺮ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬از ﻣﺰاﯾﺎى اﯾﻦ راﮐﺘﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻰ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﻰ ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴﺖ ﯾﺎ اﺣﯿﺎء آن ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﺳﺎﯾﺮ راﮐﺘﻮرﻫﺎ‬
‫ﮔﺎﻫﻰ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺻﺮف ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺑﺎﻻ ﯾﺎ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﭘﯿﭽﯿﺪه ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ اﺷﺎره ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ :10-9‬راﮐﺘﻮر ﺑﺴﺘﺮ ﺳﯿﺎﻟﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :10-10‬راﮐﺘﻮر ﺑﺴﺘﺮ ﺳﯿﺎﻟﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :10-11‬ﺑﺴﺘﺮ ﺳﯿﺎﻟﯽ ﺷﺪه ﮐﭙﺴﻮﻟﻬﺎ‬