Dżuma na maturze

To jedna z najważniejszych powieści XX wieku. Świetnie nadaje się do rozważań maturalnych –

warto się przyjrzeć możliwym sformułowaniom.

Jakie mogą być tematy?

 Koncepcja losu ludzkiego zawarta w Dżumie – w odwołaniu do utworu i być może
przytoczonego fragmentu innego utworu (np. Mitu Syzyfa lub bardziej znanej Lalki).

 Czym jest Dżuma? Odwołując się do fragmentu powieści (wypowiedź doktora Rieux) i
znajomości utworu – zinterpretuj znaczenie tytułu.

 W jaki sposób doktor Rieux definiuje sens życia ludzkiego i powołanie lekarza?

 Powinności lekarza – postawa doktora Rieux i Judyma, porównaj obie postacie. Czy
znasz inne postacie lekarzy – bohaterów w literaturze?

 Postawy moralne bohaterów Dżumy: porównania, różnice, przemiany postaci w trakcie

rozwoju fabuły.

 Postawy ludzkie wobec katastrofy – na przykładzie Dżumy, literatury wojennej, powieści

Josepha Conrada.

 Ojciec Paneloux o Bogu – jaką wizję Boga głosi bohater, porównaj ją z innymi (np.
Kochanowskiego, Kasprowicza, romantyków).

 Obraz śmierci i zagłady w Dżumie i w Przedwiośniu (obraz rewolucji w Baku).

 Porównaj obraz Oranu z opisem Paryża z Ojca Goriot Balzaka. Jak opisy miast wiążą się
z przesłaniem utworów?

Lektura a epoka
Dżuma – nawet ta powieść, która przyniosła sławę swojemu twórcy głównie ze względu na
uniwersalizm, nie powstała w historycznej próżni ani w oderwaniu od atmosfery epoki. Pojawia
się w 50. latach XX wieku. Europa ledwie dźwignęła się po koszmarze II wojny. Coraz modniejszy
staje się egzystencjalizm – symptom czasów, ważny prąd filozoficzny współczesności. Trwa
pamięć tragedii wojny, ludzie próbują w kontekście zbrodni zdefiniować człowieczeństwo. Ustroje
totalitarne raźno działają i trzymają się dobrze za żelazną kurtyną. Te trzy symptomy
współczesności wpłynęły na ukształtowanie Dżumy: II wojna światowa, totalitaryzm i
egzystencjalizm. Camus wobec tychże doświadczeń ludzkości stawia pytanie o sens życia i
obowiązki człowieka.

O autorze
 Albert Camus był przedstawicielem nurtu zwanego egzystencjalizmem, choć sam nigdy
się za egzystencjalistę nie uważał. Nie był filozofem, lecz pisarzem. Camus uważał, że człowiek
nie może się obejść bez drugiego człowieka, musi zaspokoić głód braterstwa.
 W roku 1957 została mu przyznana literacka Nagroda Nobla za „całość dzieła
rzucającego światło na problemy, które nasze dni stawiają przed świadomością ludzką”, Camus
wygłosił mowę, w której stwierdził, że pisarz nie może stać z boku, milcząc lub podejmując inne
zastępcze tematy, gdyż „nawet milczenie nabiera niebezpiecznych znaczeń”.

 Albert Camus urodził się w 1913 roku w Algierii. Jego ojciec był robotnikiem, który ożenił
się z córką bogatych emigrantów hiszpańskich.

 Zaczął tworzyć w połowie lat 30. XX wieku, jako Algierczyk. W czasie II wojny światowej
przeniósł się do Francji. Pochodzenie i rozdarcie pomiędzy dwiema ojczyznami zawsze już
towarzyszyły jego twórczości.

 Pracował jako nauczyciel w liceum w Oranie (1941); brał aktywny udział w II wojnie
światowej. Z Algierii przeniósł się do Francji, gdzie w 1942 wstąpił do ruchu oporu. Zaprzyjaźnił
się z Jeanem Paulem Sartre’em.

 W 1947 roku wycofał się z życia politycznego, zaczął się izolować. W 1951 roku zerwał
definitywnie z Sartre’em, przestał brać udział w pracach UNESCO na znak protestu przeciwko
przyjęciu frankistowskiej Hiszpanii do tej organizacji.

 Camus zginął w wypadku samochodowym 4 stycznia 1960 roku. Absurd, któremu

poświęcił tyle myśli, spełnił się bezprzykładnie. Camus został zabrany w podróż samochodem
przypadkowo przez swojego przyjaciela. W kieszeni miał zakupione wcześniej bilety kolejowe.