WPROWADZENIE DO

PEDAGOGIKI
Ćwiczenia 2011/2012

 2 nieobecności dopuszczalne
 Czytanie tekstów na zajęcia -> aktywność na zajęciach (pomaga w trakcie egzaminu)
 Kolokwium lub dwa – 3 pytania otwarte

Na za tydzień przeczytać pozycję 26

Kontakt: h.rotkiewicz1@wp.pl; dyżury – wtorek 13.20-14.15, piątek 9.00-10.00 pokój 118

Teksty:

 8.10 – 5
 25.10 – 25 i 29 (rozdz. osobowość i str. 39-52) ->perspektywa epistemologiczna ->jak jest postrzegany
człowiek, osobowość ->na czym może polegać wychowanie, jak by to zrobili? Do czego nawiązali?
 8.11 – 21 i 3 (zasadnicze przesłania)
 15.11 – 12 i 10 -> odp. W jaki sposób jest postrzegany człowiek? Co się nie niego składa?
 22.11 – 13
 29.11 – 11

11/10/2011

26) B.RUSSEL

Państwo, kościół, edukacja – szkoły, rodzice – chcą wychowywać.

PAŃSTWO

 Powszechność oświaty
 Demokracja pozorna -> ukryty program
 Wiedza pozwalająca na pracę zawodową
  Ma na uwadze obywatela, który jest uległy władzy
 Autorytet

KOŚCIÓŁ – daje wykształcenie gdy państwo tego żąda

NAUCZYCIEL

 Jest traktowany jako osoba do której powinno się mieć nadzieję

 Uczy rzeczy, których musi
 Funkcjonariusz państwowy

RODZICE

 Nie zależy im na szczęściu tylko na majątku

 Jedni chcą aby jak najszybciej zaczęli pracę, a drudzy aby były „ponad przeciętne”
 Przedmiotowe traktowanie: ma spełnić jakąś rolę
 autorytet

Być autorytetem – kwestia uznania autorytetu, doszukanie się czegoś w człowieku

TEORIE WYCHOWANIA

I. Celem wychowania jest zapewnienie możliwości rozwoju i zwalczanie wpływów

hamujących go
II. Celem wychowania jest wpajanie kultury i rozwijanie zdolności
III. Zadaniem wychowania jest urabianie pożytecznych obywateli.

Wychowanie negatywne – nie narzucać, a dać możliwość niezależności.

Swoboda przekonań – poznanie świata

18/10/2011

5) E.DURKHEIM „O wychowaniu i o kulturze pedagogicznej”

Należy do nurtu nazwanego funkcjonalizmem. Współtwórca organicyzmu (odnogi funkcjonalizmu)

Wychowanie jest działaniem kogoś na kogoś (między ludźmi, muszą być dwa pokolenia)

Sui generis – społeczeństwa nie można sprowadzić do czegoś innego; zjawisko specyficzne,
jedyne w swoim rodzaju.

Różne grupy społeczeństwa, inaczej widzą model wychowania.

Punktem wyjścia do modelu wychowania są badania środowiska, analiza rzeczywistości,

obserwacja historyczna.

Różnorodność wychowania: wynika z klas społecznych – miejsce urodzenia (kultura,

tradycje); specjalizacji (podział pracy), potrzeby społeczne. KONCEPCJA NASTAWIONA NA ŻYCIE
SPOŁECZNE. Miejsce zamieszkania.
 Jedność wychowania. Edukacyjny punkt wyjścia jest taki sam. Religia miała charakter
scalający. Jeden język, jedna kultura.

POWIĄZANIE JEDNOSTKI ZE SPOŁECZNOŚCIĄ

Organizm biologiczny – komórka

Organizm społeczny – jednostka społeczna

Całość zorganizowana Bez całości nie może funkcjonować, jest drobną cząstką
wewnętrznie organizmu; ma swoje racje w udziale zbiorowości

Społeczeństwo dominuje nad jednostką. Świadomość zbiorowa.

Przychodząc na świat posiadamy naturę indywidualną (geny, które dziedziczymy).

Człowiek podwójny (homo duplex) – wizja człowieka wg Durkheima

Człowieczeństwo jest dane poprzez wychowanie ze społeczeństwem. Gdyby nie nastąpił

proces wychowania człowiek byłby zwierzęciem.

Sięganie do perspektywy historii jest konieczne, jednak chodzi mu o historię szkolnictwa oraz
doktryn pedagogicznych. Znajomość psychologii zbiorowej.

25/10/2011

29) WATSON (B. Skinner, A. Maslow)

Psychologia behawiorystyczna – nauka przyrodnicza, perspektywa obiektywizmu; nauki

medyczne (fizjologia, chirurgia).
Obserwacja punktem wyjścia do poznania.

Bodziec i reakcja – wyjaśnianie zależności przyczynowo-skutkowych.

Dziedziny pomocne przy organizowaniu materiału badawczego: logika, matematyka.

Uściślenie wszystkiego do czego podchodzimy (np. grupa, którą poddajemy badaniu).
Skinner -> jako badacz mogę mówić o swoich obserwacjach; procedury manipulacyjno-
kalkulacyjne: trzeba je respektować; nie mogę mówić o niczym więcej; kroki logiczne.

Badacz – obserwuje (pokazuje konkretne fakty) Obiektywizm

Podejście badawcze z góry
Przedmiot badania (badany) Uznawane w perspektywie behawioryzmu

Podejście obiektywne:
1. Wymogi w stosunku do badacza (konkretne)
2. Jak się poznaje osobowość
a. Obserwuje się zachowanie (o tym co widzimy decydują poprzednie
doświadczenia)
 b. Długotrwała obserwacja
c. Skodyfikowana (co jest wyznacznikiem)
d. Badanie wykresu edukacji -> szkoły ukończone, dyplomy
e. Dokonania jednostek (zarobki)
f. Czas wolny jednostki

Przedmiotem badań jest to, co organizm robi i mówi.

Behawiorysta mówi o tym, o czym może, a innych tematów w ogóle nie podejmuje.

PSYCHOLOGIA HUMANISTYCZNA
Badacz: -> autentyczny ->empatyczny ->musi akceptować

Badacz – badany: relacja, brak hierarchizowania, partnerstwo, obie strony mają się w to
włączyć. Budowanie związku, aby otworzyć drugiego człowieka. Indywidualny przypadek.
Współbadacze.
Niepowtarzalność człowieka powoduje, że obiektywne ?wyniki? się nie sprawdzają.

KONCEPCJA CZŁOWIEKA WG WATSONA

- środowisko rzutuje na to kim jesteśmy
- istota reaktywna: reagująca na coś

Osobowość:
- suma nawyków, zachowań (można osobowość zaobserwować ze względu na widoczne
zachowania)
- jesteśmy tacy jak środowisko

ROGERS
Człowiek: ->chęć samorealizacji ->istota aktywna (może podejmować decyzje,
świadomy namysł nad sobą) ->materiał do kształtowania
Człowiek musi zrozumieć, że jest niezależny, ale jest odpowiedzialny za to, co robi.
Ten kto wychowuje powinien być facilizatorem (wspiera w narodzinach własnego
rozwiązania).
Obie psychologie odnajdują się w wychowywaniu.
Behawioryzm – człowiekiem kształtuję swoje nawyki, czasem podstawowe czynności życiowe
(higiena, zachowanie przy stole). Nagrody i kary!

08/11/2011
NOWA SUMMERHILL/BOJOWA
Wychowanieliberalne/pedagogika autorytarna – Rej widzi matka, ona wie co jest lepsze

Instytucja wychowania – rodzina (instytucja naturalna, pierwsza)

- szkoła Summerhill -> zróżnicowany zakres wychowania
NOWA SUMMERHILL
Szkoła koedukacyjna z profesjonalnie przygotowanym zapleczem nauczycieli.
Idzie się tropem zainteresowań, możliwości dzieci, a nie przymusem nauczania wielu
przedmiotów.
Miała być naturalnym otoczeniem: tereny zielone, place zabaw, basen. Można sobie
zorganizować czas wolny jak się komu podoba.
Brak nakłaniania do nauki, dziecko musi się wybawić. Zabawa jest czymś koniecznym.
Samoregulacja. Dziecko robi to co w danym momencie jest mu potrzebne, brak
zaangażowania osoby dorosłej.
Samorząd – dyrektor tak naprawdę nie rządził placówką, podejmował tylko naj naj
najważniejsze decyzje. Zwykłe decyzje podejmowane były przez wszystkich: uczniów, nauczycieli,
pracowników.
Brak wytykania błędów, złych zachowań. Jest to darowane i wszyscy o tym zapominają.
Zabawa ma wartość sama w sobie. Dziecko chce się bawić, więc się bawi. Nie jest
prowokowana przez dorosłych. Rozwija wyobraźnię, kreatywność.

15/11/2011
Hessen – pedagogika kultury!, pedagogika humanistyczna, pedagogika personalistyczna!!!!
INGARDEN „Książeczka o człowieku”
Ukazuje przyrodę jako punkt wyjścia. Element estetyczny przyrody. Myślenie człowieka o
tym, że jesteśmy częścią przyrody (rozsypywanie się, nie możność jej opanowania).
Koncepcja człowieka – myślenie o nieśmiertelności; pasterz bytu.
Quasi-rzeczywistość w odniesieniu do kultury. -> mamy do czynienia z konkretem, produktem
Człowiek tworzy również rzeczy, które są niepotrzebne. Może się okazać, że tych rzeczy jest
więcej niż tych, które są niezbędne (np. we własnym pokoju).

Wątek wartości Nie jest ważne skąd się one biorą, ważne że człowiek chce ku nim wędrować.
Kultura istnieje inaczej niż przyroda Świat powstał niezależnie od człowieka -> to nie my
stworzyliśmy przyrodę. Natomiast kultura została stworzona przez ludzi. Istnienie przyrody istnieje
bez człowieka, przetrwa. Kultura musi być przekazywana, jest tworem niesamoistnym, wymaga
poświadczania. Wątek kulturowy musi być przejawem starań.

Człowiek – to co biologiczne.
Hessen
Warstwy bytu Nazwy/pojęcia Nieśmiertelność Wychowanie Wychowanie Wychowanie
umysłowe moralne
I – biologiczna Organizm Gatunek -- Osobiste Stronniczość
psychofizyczny doświadczenie oceny sytuacji
II – społeczna Jednostka i Przekaz Włączenie, Szkoła Prawa i zasady
grupa społeczny urabianie Przekazywanie skonstruowane
jednostki wiedzy społecznie
III– kulturowa Osobowość Żywotność dzieła Wykształcenie Uniwersytet Samoprawie
Samokształcenie Sumienie
Kara i nagroda
etyczna
 Dziecko poznaje świat wszystkimi zmysłami. Poznanie wielozmysłowe (polisensoryczne).
Zabawy naśladowcze.
Hessen: anomos-bezprawie heteronomia-istnieją prawa, które trzeba przyjąć.

22/11/2011
Wspólnota – coś jednoczącego daną grupę ludzi; jest dobrowolna; część kultury
a. Przyzwolenie duchowe – samodzielność decyzji
b. Dynamiczna – płynność; afirmacja i negacja tradycji
c. Czynne uczestnictwo – człowiek jest istotą aktywną, daje coś od siebie

Osobowość pojawia się w perspektywie kultury. Osobowość społeczna – kawałek jednostki.

Całe życie człowieka jest procesem kształtującym osobowość (cały czas coś się z nią dzieje).
Osobowość jest człowiekowi zadana.
Formacja – tworzenie od wewnątrz.
Relacja nauczyciela i wychowanka – „mistrz-uczeń”; chęć do nauki; wzajemne poszanowanie,
uznanie mistrzostwa przez ucznia, mistrz musi mieć świadomość że wychowanek będzie próbował go
naśladować.
Góruje – zdominowanie przez jedną stronę
Guruje – podążanie jednej strony za drugą

HESSEN „Pedagog”
Caritas – miłość do bliźniego
Eros – miłość piękna i pragnienie sprawiedliwości
Dziecko jest podmiotem (PERSONALIZM – myślenie o człowieku jako istocie), którym trzeba
się zająć (zaopiekować, otworzyć na świat).
Zawód nauczyciela wiąże się z powołaniem. Pedagog powinien być osobą otwartą, powinien
poszukiwać. To co robi może zachęcić drugą stronę do „zarażenia się” tym.
Nauczyciel musi być osobowością, musi posiadać wiedzę i techniki działania.
PEDAGOGIZM – stosowanie pewnych technik, żeby wykreować, skonstruować człowieka.
Nauczyciel powinien mieć wiedzę z dziedziny, której naucza. W każdej szkole powinna być
osoba z wiedzą pedagogiczną + socjologiczną, psychologiczną, biomedyczną, filozoficzną.
Cele wychowania i cele kultury się pokrywają.

29/11/2011
JASPERS „Człowiek”
Kim i czym jest człowiek? -> koncepcja człowieka, jak jest rozumiany w świecie? Pytanie o
podejście poznawcze.
Namysł ma charakter filozoficzny.

x% człowiek
Poznanie
naukowe
Poznanie naukowe – wędrowanie w stronę scjentyzmu.
Duchowość: wolność (nauka staje się bezradna) i transcendencja. Problem duchowości,
wolności jest podejściem filozoficznym.
Filozofia egzystencjalna – pyta o sposób istnienia, ludzkim byciu w świecie. Każdy ma prawo
do „uprawiania” jej. Pytania egzystencjalne – po co żyjemy? Skąd przyszliśmy i dokąd idziemy? Czy
jest kontynuacja życia?  pytania o sens, o życie. Możliwość zagłębiania się w te kwestie jest dana
każdemu.
Poznanie naukowe musi być respektowaniem konkretnych zasad, metod.

Transcendencja – przyjmuje istnienie Boga; świat – my – coś nad nami

 Pokazanie że coś jest dalej
 Poszukiwanie sensu
 Wolność (problem poznawczy) została podarowana przez transcendencję
 Sumienie: nie mamy pewności, że decyzja jest w 100% odpowiednia
 Skończoność: nie możemy wyizolować się od środowiska, bez świata nie możemy
istnieć

„Nie ma tego w umyśle, czego nie było w zmyśle” Człowiek ma nieograniczone możliwości
poznania -> rozwój nauki. Człowiek nie może powiedzieć, że wie wszystko, bo jest to niemożliwe.
Jesteśmy podporządkowani państwu. Państwo i wspólnota mogą unicestwić poddanego,
który jest już wysłużony. Można polegać na ludziach, z którymi łączy nas jakaś więź (ja mogę polegać
na tobie, Ty na mnie).
Człowiek jest jedyną istotą, która uświadamia sobie śmierć.
Podejście przedmiotowe – nauka. Nie poznaje bytu samego w sobie (np. wiara)
Jedyna równość między nami to kontakt z Bogiem.

06/12/2011
NAWROCZYŃSKI (tekst jest przykładem pedagogiki kultury)
Istnieją koncepcje w których rezygnuje się z przymusu. Przymus zewnętrzny – nie my o nim
decydujemy, determinizm społeczny, kulturowy, biologiczny (prawa przyrody: a. warunkują rozwój
człowieka, b. dotyczą organizmów żywych funkcjonujących na świecie)
Dla niektórych przymus jest przeszkodą, a dla innych motywacją.
Swoboda negatywna – niezależność od przymusu zewnętrznego

Wolność „od” – wolność od ograniczeń, ja mam możliwości

Wolność „do” – nic mnie nie ogranicza, ale muszę coś zaproponować

Swoboda pozytywna – postępowanie głosem własnego sumienia. Moje przyjęcie

zobowiązania. Utożsamiana z wolnością.
Celem wychowania jest rozwój społeczeństw kulturalnych. Żeby tak się stało to jednostka
musi się rozwijać, bo to ona tworzy społeczeństwo.

Nawroczyński odróżnia człowieka wykształconego posiadającego wykształcenie –

podarowanie komuś wiedzy
 Koncepcja Deweyowska – osadzenie dziecka w społeczeństwie
Tołstoj – anarchia jako środek wychowawczy, młodzież sama uzna, że porządek i władza są
potrzebne

Nie ma wolnej od przymusu pedagogiki – Nawroczyński. Przymuszać czy wyzwalać? – nie ma

jednostajnej odpowiedzi.
Ideał nie jest sztywny, ulega modyfikacji.
Sumienie – panowanie nad charakterem, świat wartości.

13/12/2011
Z.MELOSIK, T.SZKUDLAREK
Sygnalizuje się zmianę w kulturze -> ponowoczesność. (postmodernizm – teoria opisująca
świat ponowoczesny)

Nowoczesność [modernizm] | ponowoczesność [postmodernizm] -> jedno do drugiego

nawiązuje

Nowoczesność = oświecenie, wiek rozumu

Idea uniwersytetu opierała się na poszukiwaniu prawdy. Nauka to dążenie do poznania realnego
świata.
Nauka – próby encyklopedystów. Szalona wiara w postęp, który (w nowoczesności)
traktowany jest jako coś ważnego. Następujące po sobie pokolenia wnoszą coś do nauki. Linearność.
Kumulowanie.
Teoria – Metanarracyjność – Wielka Opowieść [pisane z dużej bo są nazwami własnymi].
Teoria kreuje rzeczywistość, świat widzimy zgodnie z Teorią.
Druk – wpływał na kształtowanie się mentalności. Można było do niego powracać.
Muzeum jest metaforą kultury i szkoły. Narzucanie ścieżki poruszania się, kategorie pojęć.
Trzymanie się modelu postępu, rozwoju. „Muzeum panuje nad czasem i przestrzenią” – segmentacja
czasu i przestrzeni geograficznej (np. malarstwo polskie, zagraniczne).
[Obecnie muzeum skłania się ku interakcji]

Ponowoczesność. Komercjalizacja nauki. Decentralizacja – są różne punkty, ale brak

centralnego. Jest teoria pisana małą literą.
Nauka – chaos. Paradygmat – jest ich wiele, są różne rozwiązania. Nauka może wędrować w
różne strony.
Obecność mediów elektronicznych. Symultoniczność (im prostsza kultura tym większe
zacieśnienie więzi między tym co robimy, a tym co mówimy). Brak linearności – nieprzewidywalność.
Skończył się czas podchodzenia do nauki jak do religii.
Hiperrzeczywistość – sama rzeczywistość jest kreowana. Autorytet jest wypierany przez idola,
który jest konstruowany.
20/12/2011
EWA RADZIEWICZ
1. Szkoła fundamentalistyczna
Nauczyciel aplikator, wykonawca zleceń transmituje to co zostało ustalone
Podejście definicyjne: definicje, prawa, pojęcia, teorie, reguły, zasady. Wypracowanie
rzeczy, które nauczyciel przekazuje. Jest to dla niego wygodne – brak własnej kombinacji; jeśli
wprowadzimy coś własnego – jest obawa krytyki, odpowiedzialności za to. Obawia się
również jakiegoś zaburzenia porządku
Nauczyciel pracuje w określonej instytucji, która wymaga od niego określonych rzeczy
(np. przygotowanie uczniów do egzaminu)
Nowoczesność (tekst Melosika i Szkudlarka). Nawiązanie do muzeum – idziemy
określoną metodą
Nie ma odniesienia do określonego kontekstu. Model szkoły osadzony w
modernizmie.
Powielanie pewnego Tekstu (metafora)
Nauczyciel powinien odnosić się do innych metod nauczania, musi znać konteksty
kulturowe. Tekst -> Kon-tekst
Pedagogika krytyczna środowisko
2. „Szkoła” ateorycznego myślenia
Brak szerokiej wiedzy teoretycznej. Potoczność myślenia – sprowadzanie do
własnego doświadczenia, brak konkretnych argumentów.
3. Antyfundamentalizm
Dawanie samodzielności uczniom. Dostrzeżenie ucznia.
Psychologia humanistyczna [odwołanie w tekście do terapii]
Wychowawca prowokuje sytuacje, naprowadza uczniów. Pobudza, animuje – jest
animatorem.
Jest to partykularna wersja świata [cząstkowa]. Krytyka fundamentalizmu, natomiast
traktowanie swojej wersji jako słusznej [która też powinna być poddawana krytyce]
Wątki pajdocentryczne.
4. Szkoła negocjacji
Różnorodność, różne rodzaje wiedzy (naukowa, potoczna, filozoficzna). Konfrontacja,
tolerancja [otwarcie się na różne możliwości]
Negocjacje nauczyciela z uczniem. Próba porozumienia dwóch stron – żadna z nich
nie jest ważniejsza.
Konteksty, kontr-teksty [przeciwieństwa]. Pedagogika krytyczna, pedagogika
emancypacyjna.

03/01/2012
KORCZAK, ELKAN, POSTMAN
Dziecko jest konstruktem społecznym.
Dzieciństwo zostało odkryte albo wynalezione. Zwraca się na nie uwagę w XVII wieku
Lock -> dziecko to niezapisana karta, którą zapisują rodzice, wpływ zewnętrzny. Rozwój
fizyczny jest podstawą rozwoju intelektualnego.
Rousseau -> od początku dziecko jest ukształtowane
 Kiedy dziecko dorasta staje się z nim coś niedobrego

Freud -> konstrukcja biologiczna, id jest nieskażony

Dewey -> jego koncepcje pokazują proces wychowania dziecka – wątek psychologiczny i
wątek społecznościowy

Dzieciństwo zanika, dostęp do informacji [mediów] jest jednakowy dla dorosłych jak i dla
dzieci -> zaciera się granica między nimi.
Instytucje państwa przejmują część obowiązków rodziców, szkoły wychowują dzieci na
obywateli, bo tak chce państwo.

Korczak
Tekst zwraca uwagę na błędy w wychowaniu
Instytucje, które nie traktują dziecka tak jak ma to na myśli Korczak to rodzina [rodzice],
wychowawcy oraz państwo [prawo]
Dorosły odnosi się z lekceważeniem, jednak może stosować kary. Nie ma cierpliwości do
pytań zadawanych przez dziecko, nie odpowiadają mu mimo że ma mniejszą wiedzę.

DEWEY
Filozofia jest ogólną teorią wychowania.

Czym zajmuje się filozofia?

 Próba zrozumienia świata, człowieka, życia
 Całościowość; spójność [sięga do różnych nauk]; niezupełność [ problem nie jest zamknięty];
możliwości
 Systemy filozoficzne
 Usytuowana społecznie -> brak jednej filozofii
 Brak pewności -> pokazuje perspektywę ale brak pewności
 Przywołanie filozofii w kontekstach starożytnych -> jakaś myśl była zapleczem do
funkcjonowania

Co wiązać z nauką?
 Analiza faktów, przyjęcie pewnej procedury

Filozofia
 koncepcja życia
 spójne ujęcie różnych aspektów

Filozofia jako teoria wychowania

 filozofia pokazuje perspektywe teoretyczną
 wychowanie = praktyka
przemyślana koncepcja życia

Problemy filozoficzne rodzą się z różnych trudności.