Dobra Wiadomość

o ratunku w Chrystusie
w relacji Łukasza
Chrześcijaństwo w ujęciu biblijnym nie jest koncepcją doktrynalną ani zorganizowanym
systemem religijnych obrzędów, nakazów czy zakazów. Jego sensem oraz najgłębszą
istotą jest osobisty związek człowieka z Chrystusem, PANEM Niebios i Ziemi. Również
w ujęciu religioznawczym biblijne chrześcijaństwo nie jest religią, ponieważ – wg definicji
z tej dziedziny nauki – religią jest zespół przekonań i obrzędów, które człowiek powinien
praktykować w celu zyskania przychylności swojego bóstwa wyrażającej się w postaci
błogosławieństwa wiecznego życia lub innych oczekiwanych i pożądanych korzyści. Nie
tym zajmuje się biblijne chrześcijaństwo. Ono koncentruje się na przekazaniu tego, co
Jedyny Bóg, Prawdziwy PAN i Wiekuisty Władca Niebios, suwerennie i samodzielnie
dokonał w Jezusie Chrystusie, aby umożliwić człowiekowi wieczną społeczność z sobą
samym. Mówi więc ono o działaniu Świętego Boga w stosunku do upadłego człowieka,
który w żaden sposób nie jest w stanie pokonać przepaści grzechu oddzielającego go
od Najwyższego. W przeciwieństwie do biblijnego chrześcijaństwa, które zainicjowane
przez Chrystusa stało się we wszelkich kategoriach absolutną nowością, wszelkie
systemy religijne funkcjonowały i funkcjonują wg zawsze jednakowego schematu, tzw.
modelu świątynnego (więcej w Komentarzu NPD → Świątynny model religijności
a biblijne chrześcijaństwo).
Redakcja NPD ma głęboką nadzieję, że to nowe, dynamiczne wydanie Pisma święte-
go będzie służyło zrozumieniu Bożego dzieła oraz wprowadzeniu każdego czytelnika
w osobistą relację z Chrystusem i umocnieniu w Nim. Zrobiliśmy wszystko, co było
w naszej mocy, aby tekst NPD był nie tylko wierny merytorycznie przekazowi myśli
zawartych w oryginalnych tekstach Bożego Słowa, spisanych w językach hebrajskim,
aramejskim i greckim, ale także łatwo zrozumiały dla współczesnego czytelnika, który
nie ma przygotowania egzegetycznego czy teologicznego. Mamy oczywiście pełną świa-
domość, że bez pomocy Bożego Ducha nasza praca nie przyniesie żadnego duchowego
owocu. Dlatego modlimy się, żeby Duch Świętego Boga, to znaczy Duch Chrystusa,
osobiście przemawiał do każdego czytelnika NPD i prowadził go do zrozumienia oraz
pełnienia woli Niebiańskiego Ojca.
Cała Biblia jest jednym wielkim świadectwem o Jezusie Chrystusie. Stary Testament
jest zapisem Bożych zapowiedzi przyjścia Jezusa i przygotowaniem ludzi na to wyda-
rzenie. Nowy Testament, a w zasadzie Dobra Wiadomość o ratunku w Chrystusie, jest
z kolei zapisem ziemskiego życia, misji i nauczania Jezusa, a także tego, jak informacja
o dziele, którego On dokonał, została zaniesiona przez Jego wysłanników i uczniów do
wszystkich narodów Ziemi. W komentarzach i przypisach redakcyjnych staraliśmy się
zwracać na to szczególną uwagę.

Redakcja NPD
Dobra Wiadomość
o ratunku w Chrystusie

w relacji Łukasza
———– ∗ ————

Nowy Przekład Dynamiczny

opatrzony przypisami oraz komentarzem
filologicznym, historycznym i teologicznym

Wydawnictwo NPD
Warszawa
Niniejszy przekład został zrealizowany metodą dynamicznych ekwiwalentów znaczeniowych na
podstawie Novum Testamentum Graece 1975 oraz 1993 (German Bible Society, Stuttgart),
z uzupełnieniami z The Greek New Testament (United Bible Society, New York 1975) oraz
wykorzystaniem niektórych perykop z wybranych manuskryptów bizantyjskich.

Dzieło nie jest wynikiem pracy jednego czy kilku tłumaczy, lecz zostało zrealizowane metodą
redakcyjnego opracowania zebranych materiałów z wykorzystaniem szerokiej gamy źródeł,
do których należały etymologiczne przekłady interlinearne oraz liczne słowniki
i komentarze biblijne.

Redakcja:
Zespół Wydawnictwa NPD

Korekta:
Anna Palusińska, Anna Beluch i Zespół Wydawnictwa NPD

Skład systemem TEX:

Krzysztof Rudnik

Projekt okładki:
Radosław Krawczyk

Redaktor naczelny:
Piotr Wacławik

Copyright © 2020 by Wydawnictwo NPD

All rights reserved. Wszelkie prawa tłumaczenia zastrzeżone.

Ta publikacja ani żadna jej część nie może być przedrukowywana ani w jakikolwiek inny sposób
reprodukowana czy powielana mechanicznie, fotooptycznie, zapisywana elektronicznie
lub magnetycznie, ani odczytywana w środkach publicznego przekazu
bez pisemnej zgody wydawcy.

W sprawie zezwoleń należy zwracać się do Wydawnictwa NPD,

ul. Polnej Róży 1, 02–798 Warszawa
e-mail: redakcja@BibliaNPD.pl

Cytowanie Nowego Przekładu Dynamicznego jest dozwolone pod warunkami

sprecyzowanymi przez prawo polskie i międzynarodowe oraz w określonym przez nie zakresie.
W celu prawidłowego wskazania źródła należy po cytacie podać jego adres biblijny,
a następnie dodać skrót NPD, jak to pokazuje przykład: Łk 2,17 (NPD) lub (Łk 2,17 NPD).

Więcej informacji na stronach:

http://www.BibliaNPD.pl

ISBN 978-83-63828-46-2
 WSTĘP
Drodzy Czytelnicy,
przekład Dobrej Wiadomości o ratunku w Chrystusie w relacji Łukasza (NPD) jest
przeznaczony dla osób, które nie są objęte jakąkolwiek opieką eklezjalną. Z tego powodu
ma on szczególną postać i jest dość nietypowy, jak na polskie warunki kulturowe. Chociaż
nosi on nazwę Nowy Przekład Dynamiczny, to w istocie, z uwagi na użycie potrójnego
kryterium ekwiwalentów dynamicznych (semantycznego, merytorycznego i kontekstu-
alnego), można śmiało nazwać go przekładem o potrójnej naturze dynamicznej. Co
więcej, w redakcji tekstu zastosowaliśmy znany z tradycji hebrajskiej targumiczny
styl translacji, co w polskiej tradycji przekładów biblijnych jest przedsięwzięciem
całkowicie nowatorskim. Więcej szczegółowych informacji na temat tej metody prze-
kładu, jego formy i stylistyki znajdą Państwo na końcu publikacji – w Wyjaśnieniach
metodologicznych NPD.
Potrzeba realizacji takiego właśnie tłumaczenia Bożego Słowa rodziła się podczas
rozmów ewangelizacyjnych członków Zespołu Redakcyjnego NPD ze zwykłymi ludź-
mi, którzy w tym czasie wielokrotnie zgłaszali potrzebę dysponowania przystępnym
tłumaczeniem Biblii, które będzie zrozumiałe nie tylko dla specjalistów, ale także dla
zwykłych zjadaczy chleba. Dla wielu ludzi język i styl współczesnych tłumaczeń Biblii
są ciągle poważną barierą w dotarciu do istoty przekazu Pisma św. Inną trudnością,
z jaką zmagają się odbiorcy wielu tradycyjnych przekładów, jest dość powszechne ich zo-
rientowanie na kultywowanie religijności. A przecież chrześcijaństwo w swej źródłowej,
biblijnej formie nie jest religią, a więc nie powinno być obciążane typowym dla systemów
religijnych zespołem obrzędów i ceremonii. Oddawanie Bogu czci powinno – zgodnie
ze słowami Jezusa – odbywać się „w duchu i w prawdzie”, gdyż „takich czcicieli chce
mieć Ojciec” (por. J 4,23). Życie chrześcijańskie powinno więc być codziennym, prostym
i szczerym, osobistym związkiem ze zmartwychwstałym Chrystusem, a nie systemem
pielęgnującym obrzędowy ceremonializm. Innymi słowy, ma być tego rodzaju życiem,
w którym ludzki duch jest poddany Bożemu Duchowi Uświęcenia, a ludzka dusza pod-
dana Prawdzie Bożego Słowa, które objawiło się na świecie w widzialny sposób w osobie
Chrystusa (por. J 1,14). Takiego życia chce dla nas Jezus, więc tego powinniśmy się
trzymać, aby pełnić wolę Boga. Rozumiejąc możliwe zagrożenia, staraliśmy się nie wpaść
w pułapkę nadmiernego przywiązania do starotestamentowej koncepcji religijności,
co mogłoby negatywnie odcisnąć się na klarowności przekazu Nowego Testamentu.
Dlatego dołożyliśmy wszelkich starań, aby unikać interpretowania nauczania Jezusa
i Jego Apostołów przez pryzmat religijnego ceremonializmu, gdyż sam Jezus nigdy
nikogo do niego nie zachęcał.
Mamy nadzieję, że Nowy Przekład Dynamiczny Nowego Testamentu, który na-
zwaliśmy Dobrą Wiadomością o ratunku w Chrystusie, wraz z bogatym i wnikliwym
niekonfesyjnym komentarzem, przygotowanym we współczesnym języku i nowoczesnej
formie, stanie się dla Państwa dobrym źródłem osobistego poznania Boga i Jego woli.

Wydawca
 Dobra Wiadomość
o ratunku w Chrystusie

w relacji Łukasza
Autor księgi Łukasz – ten sam człowiek, który później spisał Dzieje wysłanników
Chrystusa. Z zawodu był lekarzem. Jego dokładność i przywiąza-
nie do szczegółów sprawiają, że jest w swej relacji wiarygodnym
i przekonującym historykiem. W drugiej ze spisanych przez siebie
ksiąg poznajemy go jako współtowarzysza podróży misyjnych Apo-
stoła Pawła. Jak twierdzi Euzebiusz, Łukasz pochodził z Antiochii
Syryjskiej i był Grekiem. To niezwykle ważna informacja dokumen-
tująca fakt, że Biblia – w postaci, jaką mamy dzisiaj – nie jest Księgą
spisaną wyłącznie przez Żydów. Według starożytnych przekazów
Łukasz zmarł w wieku 84 lat w Beocji (Grecja), pozostając do końca
w stanie bezżennym.
Czas powstania Z całą pewnością Łukasz spisał swą Dobrą Wiadomość o ratunku
księgi w Chrystusie przed Dziejami wysłanników Chrystusa (por. Dz 1,1).
Zdania na temat czasu powstania jego relacji o Jezusie są podzielone,
jednak najbardziej prawdopodobny wydaje się rok 58 n.e.
Miejsce Są różne poglądy na ten temat, jednak najbardziej prawdopodobne
powstania księgi jest to, że Łukasz spisał tę księgę w Cezarei Nadmorskiej, w czasie
gdy Paweł był tam przetrzymywany w rzymskim więzieniu. Sposób,
w jaki Łukasz odnosi się w swych zapisach do władz rzymskich,
oraz czas powstania zarówno tej księgi, jak i następnej, prowadzą
część badaczy do wniosku, że obie relacje Łukasza były pomyślane
jako materiał dowodowy na proces Apostoła Pawła przed rzym-
skim sądem. Dlatego w jego pismach nie ma ani jednej negatywnej
wzmianki o Rzymianach, natomiast żydowskie elity polityczno-
religijne są wyraźnie wskazywane jako wyłączni prześladowcy
zarówno Jezusa, jak i Apostoła Pawła.
Adresaci księgi Łukasz spisał swą Dobrą Wiadomość o ratunku w Chrystusie dla
nieznanego nam bliżej Teofila, którego imię oznacza kogoś, kto
kocha Boga. Niektórzy interpretują je nie jako imię konkretnej
osoby, ale jako ogólny, wręcz symboliczny adres. Wskazują, że
księgę tę spisano dla grupy odbiorców wywodzących się z pogan,
którzy już złożyli swoje zaufanie w Chrystusie, lecz potrzebowali
jeszcze ugruntowania i lepszego poznania PANA. Takie podejście
ma niezwykle doniosłe znaczenie dla sposobu odczytywania tego
7 Wprowadzenie

przesłania. Łukasz (w odróżnieniu od Mateusza) nie kierował swej

relacji do religijnych Żydów, dlatego udokumentował pochodzenie
Jezusa „po kądzieli”, najwyraźniej czerpiąc te informacje od Marii,
matki Jezusa. Więcej w Komentarzu NPD → Rodowód Jezusa.
Kontekst Analiza tekstu Łukasza pokazuje, że chętnie koncentrował się na
spisania księgi wydarzeniach, które miały miejsce na terenie świątyni jerozolim-
skiej; lubił cytować pieśni i hymny, a także włączać do narracji
opisy kobiet oraz relacje z ich spotkań z Jezusem. Te cechy jego
opowiadania noszą wyraźne ślady kobiecego sposobu postrzegania
otaczającej rzeczywistości i pod tym względem są inne niż rela-
cje pozostałych ewangelistów. Obserwacja ta przestaje dziwić, gdy
uświadomimy sobie, że większości swego zapisu Łukasz dokonał na
podstawie rozmów przeprowadzonych z Marią, matką Jezusa. To
ona wniosła do jego opowiadania kobiecą perspektywę. Zapewne
również z tego powodu w jego przekazie występuje o trzynaście
kobiet więcej niż u Marka i Mateusza łącznie. Łukasz podejmuje te-
mat kobiet w sumie 24 razy. Takie podejście do relacji o Zbawicielu
mogło znaleźć się tylko w zapisie sporządzonym przez nie-Żyda dla
nie-Żydów. Trzeba bowiem pamiętać, że w społeczeństwie żydow-
skim, o kulturze mocno patriarchalnej, kobietom nie poświęcano
szczególnej uwagi. Znajdowało to odbicie choćby w modlitwie, któ-
rą każdy pobożny Żyd wypowiadał każdego ranka. Brzmiała ona:
„PANIE, dziękuję Ci, że nie jestem poganinem ani celnikiem, ani
kobietą” lub w innej wersji: „PANIE, dziękuję Ci, że nie jestem
Samarytaninem, psem (tzn. poganinem) ani kobietą”.
Łukasz, pod wpływem relacji Marii, ukazuje swym czytelnikom
Jezusa jako człowieka z krwi i kości (Syna człowieczego w pełni Jego
człowieczeństwa) – zarówno w ujęciu eschatologicznym, jak i spo-
łecznym. Dlatego akcentuje to, że Jezus poświęcał czas celnikom,
trędowatym, Samarytanom i kobietom.
Łukasz również znacznie częściej niż inni ewangeliści przytacza
przypowieści Jezusa. To właśnie on zwraca uwagę, że Jezus zaczął
nauczać w przypowieściach dopiero po tym, gdy przywódcy religijni
zarzucili Mu, iż dokonuje cudów mocą Belzebuba. Okazuje się, że
PAN miał w tym swój cel. Aby go zrozumieć, musimy wnikliwie
zbadać, co Jezus starał się osiągnąć przez przypowieści.
W relacji Łukasza odnajdujemy również ciekawe obserwacje
dotyczące działania Ducha Świętego Boga. W czasach ST Duchem
Bożym bywali napełniani (tylko czasami i jedynie do określonych
celów) ludzie, którzy starali się żyć w sposób prawy i pobożny,
natomiast w NT sytuacja zupełnie się odmieniła. Duch Boży został
raz na zawsze wylany powszechnie. Dzięki temu Bóg otworzył
wszystkim ludziom drogę nie tylko do rozumienia swego Słowa
Wprowadzenie 8

(por. 1 J 2,27), ale także do zrozumienia, na czym polega Dobra

Wiadomość o ratunku w Chrystusie. Jednak tylko ci, którzy szcze-
rym sercem i w posłuszeństwie (por. Dz 5,32) faktycznie zanurzają
się w Jego Słowo, otrzymują zdolność właściwego jego rozumie-
nia – tak koniecznego do prowadzenia uświęconego życia, tzn.
takiego, które podoba się Bogu. Dopiero posłuszne poddanie się
Duchowi Świętego Boga rodzi w człowieku owoc, o którym czytamy
w Ga 5,22-23 i 1 Kor 13,4-8. Powszechna dostępność zrozumienia
Słowa wskutek działania Bożego Ducha stała się fundamentalną
zmianą całego paradygmatu myślenia o relacji pomiędzy człowie-
kiem a Bogiem. O ile w czasach ST tylko nieliczni mogli liczyć na
Boskie prowadzenie w rozumieniu SŁOWA kierującego do życia
w świętości, o tyle, od zesłania Bożego Ducha, każdy prawdziwie
wierzący człowiek ma w Nim osobistego nauczyciela i przewodnika
(por. Mt 10,20; J 16,13; 1 J 2,27) na drodze uświęcenia (Ef 1,13;
1 Tes 4,8; 2 Tm 1,14; 1 P 1,16; Hbr 12,14).
Cel spisania Początkowo Dobrą Wiadomość o ratunku, jaki jest dostępny tylko
księgi w Chrystusie, Żydzi przekazywali wyłącznie innym Żydom. Jezus
był ogłaszany Żydom jako długo oczekiwany Mesjasz (Chrystus). Tę
wiadomość głoszono w środowisku, w którym panowało tradycyjne
przekonanie religijne, że Bóg miłuje tylko tych, którzy swoimi
uczynkami pokazują, że są sprawiedliwi, a nienawidzi grzeszników
(czyli tych, którzy nie starają się wypełniać Prawa Mojżeszowego).
Podczas całej swej ziemskiej służby Jezus radykalnie przeciwstawiał
się temu poglądowi. Poświęcał wiele czasu, by głosić nadzieję zba-
wienia przede wszystkim wyrzutkom tego świata, a nie tylko jego
establishmentowi. Najchętniej przemawiał do tych, którzy zdawali
sobie sprawę z własnej grzeszności i byli gotowi ukorzyć się przed
Bogiem. Dlatego tak często można było Go spotkać w towarzystwie
bandytów, pijaków, prostytutek, celników kolaborantów czy kobiet,
które w świecie żydowskim nie miały żadnego poważania. Jednocze-
śnie bardzo ostro występował przeciwko pysze i dumie tych, którzy
uważali się za sprawiedliwych. Łukasz, będąc Grekiem, widział
znacznie wyraźniej te sprawy niż sami Żydzi. Poza tym spędził on
wiele czasu z Apostołem Pawłem, któremu Bóg powierzył misję
dotarcia z Dobrą Wiadomością o ratunku w Chrystusie do narodów
innych niż żydowski. Pawłowe zrozumienie przesłania Chrystusa
mocno wpłynęło na myślenie Łukasza. Bez wątpienia z tego po-
wodu postanowił przedstawić swoją wersję relacji o Chrystusie.
Oczywiście, jak to już wspomniano przy omawianiu adresatów
księgi, jednym z celów jej powstania mogło być również zebranie
materiału dowodowego do obrony Pawła przed rzymskim sądem.
9 Wprowadzenie

Temat księgi Łukasz w swym dziele przedstawia Jezusa jako Zbawiciela świata,
który co prawda wywodzi się z narodu żydowskiego, ale jest ratun-
kiem dla wszystkich ludzi, niezależnie od ich statusu społecznego
i pochodzenia narodowego. Z uwagi na temat Łukasz poświęca
wiele miejsca nauczaniu Jezusa, zwłaszcza w okresie Jego długiej
wędrówki do Jerozolimy. Przedstawienie nauczania Jezusa miało
dla Łukasza priorytet przed relacjonowaniem Jego czynów (co było
głównym punktem uwagi Marka), proklamowaniem Go jako Króla
Żydowskiego (ważnym dla Mateusza) czy ukazaniem Jego Boskiej
tożsamości (co stanowiło priorytet dla Jana).
Kluczowy werset Łk 5,31-32 (NPD): Lekarza potrzebują nie ci, którzy są zdrowi, lecz
ci, którzy się źle mają. Ja przyszedłem po to, by wezwać grzeszników,
a nie tych, którzy uważają się za sprawiedliwych.

Plan księgi

I. PROLOG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 1,1-4

II. NARODZINY ZBAWICIELA (Łk 1-2)

1. Zapowiedź narodzenia Jana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 1,5-25
2. Zapowiedź narodzenia Jezusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 1,26-56
3. Narodziny Jana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 1,57-80
4. Narodziny Jezusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 2,1-38
5. Młodość Jezusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 2,39-52

III. WPROWADZENIE ZBAWICIELA DO SŁUŻBY (Łk 3,1-4,13)

6. Przygotowanie Jezusa do roli Sługi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 3,1-22
7. Genealogia Jezusa (od strony matki) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 2,23-38
8. Sprawdzenie kwalifikacji Jezusa przed podjęciem zadań Sługi . . . . w. 4,1-13

IV. NAUCZANIE ZBAWICIELA W GALILEI (Łk 4,14-6,19)

9. Początek nauczycielskiej służby Jezusa w Galilei . . . . . . . . . . . . . . . . w. 4,14-30
10. Nauczanie w Kafarnaum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 4,31-44
11. Powołanie pierwszych uczniów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 5,1-11
12. Przekaz dla kapłanów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 5,12-16
13. Przekaz dla faryzeuszy i nauczycieli Prawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 5,17-26
14. Wybór celnika na ucznia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 5,27-39
15. Nauczanie na temat szabatu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . …. w. 6,1-11
16. Wybór Dwunastu Apostołów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 6,12-19

V. KAZANIE NA RÓWNINIE (Łk 6,20-49)

17. Nauczanie uczniów zasad służenia Królestwu Bożemu . . . . . . . . . . w. 6,20-49
Wprowadzenie 10

VI. DALSZE NAUCZANIE ZBAWICIELA W GALILEI (Łk 7,1-9,50)

18. Nauczanie o wierze, czyli o zaufaniu do Boga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 7,1-50
19. Nauczanie o znaczeniu słuchania Słowa
i stosowania się do niego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 8,1-21
20. Demonstracje mocy Słowa Chrystusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 8,22-56
21. Szkolenie Dwunastu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 9,1-17
22. Wyjaśnienie uczniom warunków uczniostwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 9,18-21
23. Pierwsza zapowiedź odkupieńczej
ofiary Jezusa i Jego zmartwychwstania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 9,22
24. Dalsze nauczanie o uczniostwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 9,23-27
25. Szkolenie uczniów do pełnienia służby w pokorze . . . . . . . . . . . . . . w. 9,28-43a
26. Druga zapowiedź odkupieńczej
ofiary Jezusa i Jego zmartwychwstania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 9,43b-45
27. Dalsze szkolenie uczniów do pełnienia służby w pokorze . . . . . . . . w. 9,46-50

VII. NAUCZANIE ZBAWICIELA PODCZAS WĘDRÓWKI

DO JEROZOLIMY (Łk 9,51-19,44)
28. Początek drogi do Jerozolimy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 9,51-56
29. Dylematy ludzi wzywanych przez Chrystusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 9,57-62
30. Nauczanie 72 uczniów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 10,1-24
31. Nauczanie znawcy Prawa Mojżeszowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 10,25-37
32. Nauczanie na temat ważności posłuszeństwa
Bożemu Słowu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 10,38-11,13
33. Nauczanie o mocy Bożego Słowa i poddaniu się mu . . . . . . . . . . . . w. 11,14-28
34. Potępienie religijnego koncentrowania się
na cudach i znakach z Niebios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 11,29-32
35. Pochwała hojności oraz potępienie zdzierstwa i chciwości . . . . . . w. 11,33-54
36. Ostrzeżenie uczniów przed uleganiem żądzy bogactwa . . . . . . . . . . w. 12,1-59
37. Nauczanie o potrzebie opamiętania się . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 13,1-5
38. Nauczanie o kresie Bożej cierpliwości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 13,6-9
39. Nauczanie o zasadach działania Bożego Królestwa . . . . . . . . . . . . . w. 13,10-22
40. Nauczanie ludu o zbawieniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 13,23-35
41. Nauczanie przywódców religijnych o zbawieniu . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 14,1-24
42. Nauczanie Jezusa o koszcie bycia Jego uczniem . . . . . . . . . . . . . . . . w. 14,25-35
43. Nauczanie faryzeuszy o radości w Niebiosach
z powodu opamiętania się grzesznika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 15,1-32
44. Nauczanie o roztropności, jaka jest potrzebna
do pozyskiwania ludzi dla Bożego Królestwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 16,1-13
45. Skarcenie obłudy i hedonizmu legalistycznych faryzeuszy . . . . . . w. 16,14-31
46. Nauczanie o deprawacji i przebaczeniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 17,1-4
11 Wprowadzenie

47. Nauczanie o posłuszeństwie Słowu Bożemu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 17,5-10

48. Nauczanie o wdzięczności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 17,11-19
49. Nauczanie o Królestwie Bożym i Dniu Sądu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 17,20-37
50. Nauczanie o znaczeniu wytrwałości w wierze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 18,1-8
51. Nauczanie o znaczeniu pokory . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 18,9-14
52. Nauczanie o postawach ludzkich serc
wobec Bożego Królestwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 18,15-30
53. Trzecia zapowiedź odkupieńczej ofiary Jezusa
i Jego zmartwychwstania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 18,31-34
54. Nauczanie o zaufaniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 18,35-43
55. Zbawienie bogacza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 19,1-10
56. Przesłanie dla leniwych przywódców religijnych . . . . . . . . . . . . . . . . w. 19,11-28
57. Przybycie do Jerozolimy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 19,29-44

VIII. NAUCZANIE ZBAWICIELA W JEROZOLIMIE

58. Starcie Jezusa z elitami religijnymi w świątyni . . . . . . . . . . . . . . w. 19,45-20,19
59. Obnażenie chciwości serc, fałszu i zakłamania
elit religijnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 20,20-21,6
60. Zapowiedź zburzenia świątyni jerozolimskiej
i końca obecnego świata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 21,7-38

IX. MĘKA ZBAWICIELA

61. Przygotowania do Paschy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 22,1-14
62. Wieczerza paschalna i czwarta
zapowiedź odkupieńczej ofiary Jezusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 22,15-38
63. Modlitwa w Getsemane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 22,39-46
64. Zdrada Judasza i aresztowanie Jezusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 22,47-53
65. Przesłuchania i proces Jezusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 22,54-23,25
66. Ubiczowanie i ukrzyżowanie Jezusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 23,26-43
67. Śmierć i pogrzeb Jezusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 23,44-56

X. ZMARTWYCHWSTANIE I WNIEBOWSTĄPIENIE ZBAWICIELA

68. Zmartwychwstanie Jezusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 24,1-12
69. Nauczanie Jezusa w drodze do Emaus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w. 24,13-32
70. Zlecenie misji uczniom i wniebowstąpienie Jezusa . . . . . . . . . . . . . w. 24,33-53
Łk 1,1-16 12

Prolog

1 Wiele osób próbowało już wcześniej uporządkować

1

relacje o wydarzeniach, które dokonały się pośród nas,

1 ,2 : Prz 14,5; J 15,27; Dz 1,8; 2 zgodnie z przekazami, jakie pochodziły od tych, którzy

Ef 3,7 od początku byli naocznymi świadkami1 i sługami Słowa2.

1 ,3 : Dz 1,1 3 W końcu i ja, dostojny Teofilu 3, po dokładnym prześledzeniu

1 ,4 : Rz 9,1; 2 Kor 11,31; wszystkiego4, postanowiłem opisać ci to po kolei, 4 byś się

Ga 1,20; 1 Tm 2,7 utwierdził w sprawach, o których zostałeś pouczony5.

Zapowiedź narodzenia Jana

1 ,5 : 1 Krn 24,10; 2 Krn 31,2;
Mt 2,1
1 ,7 : Rdz 18,11; Sdz 13,2-5;
1 Sm 1,5-6
1 ,8 : 1 Krn 24,19; 2 Krn 8,14
5W czasie panowania Heroda6, króla Judei, żył pewien kapłan imieniem
Zachariasz. Należał on do zmiany Abiasza7, zaś jego żona Elżbieta
pochodziła z rodu Aarona. 6 Oboje byli ludźmi prawymi, którzy w Bożych
sprawach zachowywali się nienagannie. Na co dzień przestrzegali
wszystkich przykazań i nakazów PANA. 7 A chociaż byli już starzy, nie
mieli dzieci z uwagi na niepłodność Elżbiety.
8 Pewnego dnia, gdy Zachariasz, zgodnie z kolejnością zmian

1 ,9 : Wj 30,7 kapłańskich, pełnił służbę w świątyni, 9 otrzymał przydział, by zgodnie

ze zwyczajem kapłańskim złożyć w przybytku PANA ofiarę kadzidlaną8.
1 ,1 1 : Mt 1,20 1 0 W tym czasie wielka rzesza ludu modliła się na zewnątrz. 1 1 W pewnej

chwili, po prawej stronie ołtarza kadzidlanego, ukazał się mu posłaniec

PANA. 1 2 Na jego widok Zachariasz zadrżał ze strachu. 1 3 Posłaniec
jednak przemówił do niego łagodnie:
— Nie bój się, Zachariaszu, twoje błagania zostały wysłucha-
ne. Elżbieta, twoja żona, urodzi ci syna, a ty nadasz mu imię Jan.
1 4 Wielka radość wypełni twój dom. Również lud będzie się weselił

1 ,1 5 : Lb 6,1-21; z jego narodzin. 1 5 Z woli PANA otrzyma on do zrealizowania wielkie

Sdz 13,3-5.24-25; 1 Sm 1,11; zadanie. Z tego powodu n ie b ę d z ie p ił w in a a n i p iw a 9 i już w ło-
Jr 1,5; Mt 11,11 nie swej matki zostanie napełniony Duchem Uświęcenia1 0. 1 6 Wielu
1 ,1 6 : Iz 2,5; Mi 4,5 synów Izraela zostanie przez niego skierowanych do PANA, ich
1
Przez pierwsze kilkadziesiąt lat Dobra Wiadomość się Jezus Chrystus. Herod zmarł w kilka miesięcy po
o ratunku w Chrystusie była przekazywana ustnie, na pod- wymordowaniu w okolicach Betlejem dzieci płci męskiej
stawie relacji naocznych świadków wydarzeń, jakie miały (por. Mt 2,16-18).
7
miejsce w Galilei, Judei, Jerozolimie i w ich okolicach. U Izraelitów kapłani dzielili się na 24 zmiany (grupy)
2
Odniesienie do Jezusa Chrystusa, wcielonego Bożego spełniające kolejno przez tydzień (od szabatu do szabatu)
Słowa (por. J 1,1). służbę w świątyni jerozolimskiej (por. 1 Krn 14,10).
3 8
Nie mamy bliższych informacji o wymienionym tu Por. Wj 30,6-8. Ołtarz do składania ofiary kadzidlanej
Teofilu (por. także Dz 1,1). Jest możliwe, iż ten adresat znajdował się w tzw. miejscu świętym, przed zasłoną
był symbolicznym odbiorcą, gdyż znaczenie tego imienia odgradzającą go od miejsca najświętszego.
9
to „Kochający Boga”. Dosł. „sycery” (por. Lb 6,3 oraz Kpł 10,9). Sycerą
4
Bibliści są zgodni, że znaczna część opowieści Łukasza nazywano sfermentowany napój alkoholowy sporządzany
pochodzi od Marii, matki Jezusa. z owoców, szczególnie z daktyli, a także niektórych zbóż
5
W tym miejscu, już na samym początku swej relacji, i miodu.
10
Łukasz definiuje jej cel. Gr. P N E U M A H A G IO N – określenie występujące tu
6
Herod Wielki – od 40 r. p.n.e. król Judei. Sprawował bez żadnych rodzajników.
władzę z nominacji Rzymu. Za jego panowania urodził
13 Łk 1,17-27

Boga, 1 7 gdyż jako Jego herold będzie szedł przed Nim – w duchu 1 1 ,1 7 : Ml 3,1.23-24;
Eliasza2 i z jego mocą. Jak On spowoduje, że serca ojców zwrócą Mt 17,10-13
się ku ich dzieciom, a dusze Bogu nieuległe przywiedzie do rozwa-
gi cechującej ludzi prawych. W taki sposób przygotuje on lud na
przyjście PANA.
1 8 Wówczas Zachariasz spytał posłańca: 1 ,1 8 : Rdz 15,8; Rdz 18,11
— Czy coś takiego jest w ogóle możliwe? Przecież oboje z żoną
jesteśmy już starzy.
1 9 Na to posłaniec mu odrzekł: 1 ,1 9 : Dn 8,16; Dn 9,21;
— Nazywam się Gabriel i jestem tym, który pełni służbę przed Hbr 1,13-14; Ap 5,11
obliczem Boga. Zostałem posłany, by przemówić do ciebie i oznajmić
ci tę wspaniałą wiadomość. 2 0 Skoro jednak nie zaufałeś temu, co 1 ,2 0 : Rdz 18,9-15;
powiedziałem, staniesz się niemową aż do dnia, gdy wszystko się Ez 3,24-26; Mt 8,10; Łk 1,45
zrealizuje3.
2 1 Tymczasem lud czekał na zewnątrz na Zachariasza i dziwił

się bardzo, dlaczego on tak długo przebywa w świątyni4. 2 2 A kiedy

już wyszedł i nie mógł się odezwać, od razu zrozumieli, że miał
widzenie. Zachariasz mógł jedynie gestami wyrazić, co się wyda-
rzyło, gdyż stał się niemy. 2 3 A kiedy czas jego służby dobiegł koń-
ca, wrócił do domu. 2 4 Wkrótce Elżbieta, jego żona, poczęła, lecz
przez pięć miesięcy ukrywała ten fakt przed ludźmi5, mówiąc do
siebie:
— 2 5 W końcu PAN wejrzał również na mnie i postanowił usunąć 1 ,2 5 : Rdz 30,23; Iz 4,1
niesławę, jaką dotąd byłam okryta między ludźmi.

Zapowiedź narodzenia Jezusa

26Pół roku później ten sam wysłannik, Gabriel, został przez Boga 1 ,2 6 : Mt 2,23
posłany do Nazaretu6, miasta w Galilei, 2 7 do dziewicy, która została już 1 ,2 7 : Mt 1,16.18; Łk 2,4-5

1
Gr. p n eu m a użyte bez rodzajnika, a więc chodzi raczej
o taką postawę duchową, jaką miał Eliasz.
2
Por. Ml 3,22-23. Ciekawe jest to, że mamy w Biblii
świadectwo, iż przez ręce Jana zwanego Chrzcicielem nie
dokonał się żaden cud (por. J 10,41). Najwyraźniej moc,
która została mu dana, była zogniskowana na duchowym
wpływie, jaki miał na Izraelitów, a nie na spektakularnych
wydarzeniach nadnaturalnych, do których Bóg używał
Eliasza.
3
Chociaż Zachariasz był człowiekiem prawym, to jednak
brak zaufania (wiary) co do realności wspaniałej informacji
mu przekazanej sprawił, iż poniósł tego konsekwencje.
Znacznie poważniejsze skutki czekają tych, którzy odrzucą
Dobrą Wiadomość o ratunku w Chrystusie (por. Dz 13,46;
1 Tm 1,19; Hbr 12,25).
4
Zwykli ludzie nie mieli wstępu do niewielkiego budyn-
ku sanktuarium świątynnego. Mogli przebywać jedynie
na terenie świątynnym (dziedzińcu Żydów, dziedzińcu
kobiet, dziedzińcu zewnętrznym czy dziedzińcu pogan
znajdującym się poza murem s o r e g ). W samej świątyni
było również wydzielone szczególne sanktuarium zwane
miejscem najświętszym („święte świętych”). Wstęp do
niego miał tylko arcykapłan, i to jedynie raz w roku,
w Dzień Przebłagania (hebr. J o m K ip p u r ), ze specjalną
ofiarą krwi (por. Kpł 16; Hbr 9,6-7).
5
Najwyraźniej Elżbieta obawiała się, iż może nie donosić
ciąży (jak być może wcześniej się zdarzało) i wolała zbyt
wcześnie nie ujawniać swej ciąży publicznie, by znów
nie wystawić się na docinki. Niepłodność u kobiety albo
niemożność donoszenia ciąży traktowano w tamtych
czasach jako znak hańby.
6
Nazaret – miasteczko w Galilei, około 30 km na zachód
od południowego krańca Jeziora Galilejskiego.