Rozkład materiału

Rządzący i rządzeni

Odniesienia
Oczekiwane osiągnięcia Liczba do podstawy
Temat lekcji Treści
Uczeń: godzin programowej
Uczeń:
Rozdział I: U źródeł demokracji i republiki
1. Obywatel w polis 1. Kto był obywatelem – definiuje pojęcie obywatelstwa w świecie greckim 1 A.7.1 wyjaśnia
ateńskiej Aten? – charakteryzuje strukturę społeczeństwa starożytnych pojęcie obywatel
2. Reformy ustrojowe Aten i jej wpływ na kwestię obywatelstwa i obywatelstwo
w Atenach – wyjaśnia, jaką rolę odgrywali obywatele w demokracji w polis ateńskiej
3. Kto sprawował władzę ateńskiej i ocenia ich wkład w życie polityczne polis i w republikańskim
w Atenach? – przedstawia etapy ewolucji ustroju starożytnych Aten Rzymie;
4. „Jedność – omawia organizację polis ateńskiej A.7.2 wyjaśnia
w różnorodności” – opisuje kompetencje organów władzy w demokracji recepcję antycznego
ateńskiej pojęcia obywatel
w późniejszych
epokach,
z uwzględnieniem
Rzeczypospolitej
przedrozbiorowej.
2. Republika 1. Władze republikańskie – wyjaśnia rolę rozwoju terytorialnego państwa 1 A.7.1 wyjaśnia
rzymska 2. Kim był obywatel rzymskiego w kształtowaniu się pojęcia civitas pojęcie obywatel
i jej obywatele Rzymu? – definiuje pojęcie obywatelstwa w państwie rzymskim i obywatelstwo
3. Jak można uzyskać – opisuje strukturę społeczeństwa starożytnego Rzymu w polis ateńskiej
obywatelstwo? i jej wpływ na kwestię obywatelstwa i w republikańskim
– przedstawia etapy ewolucji ustroju starożytnego Rzymu Rzymie;
 – wymienia najważniejsze organy i urzędy republiki A.7.2 wyjaśnia
rzymskiej recepcję antycznego
– porównuje i ocenia prawa oraz obowiązki obywateli pojęcia obywatel
w świecie greckim i rzymskim w późniejszych
– tłumaczy, na czym polegały reguły ius soli oraz ius epokach,
sanguinis w świecie antycznym i jaką rolę odgrywają z uwzględnieniem
współcześnie Rzeczypospolitej
przedrozbiorowej.
3. Tradycja 1. Republiki – wymienia przykłady recepcji antycznej tradycji 1 A.7.2 wyjaśnia
antycznej w średniowieczu politycznej w późniejszych epokach recepcję antycznego
demokracji 2. Obywatele – omawia uwarunkowania uzyskania praw obywatelskich pojęcia obywatel
i republiki średniowiecznych miast przez średniowieczne mieszczaństwo w późniejszych
w późniejszych 3. Republika – przedstawia prawa i wolności średniowiecznego epokach,
epokach Niderlandów mieszczaństwa oraz jego wewnętrze rozwarstwienie z uwzględnieniem
4. Demokratyczne – opisuje osiągnięcia republik kupieckich Rzeczypospolitej
i republikańskie tradycje – charakteryzuje organy władzy Republiki Weneckiej przedrozbiorowej.
polskiej szlachty i Republiki Zjednoczonych Prowincji
– prezentuje wspólne cechy między demokracją
szlachecką w Rzeczypospolitej a ustrojem polis ateńskiej
i republiki rzymskiej
– tłumaczy wpływ ideologii sarmackiej na sposób
rozumienia praw i obowiązków polskiej szlachty
względem państwa
Rozdział II: Królowie i poddani
1. Władcy 1. Królestwo Franków – wymienia okoliczności powstania państwa Franków 1 B.7.1 charakteryzuje
średniowiecznej i Kościół i Państwa Kościelnego oraz wzajemne relacje między zakres władzy cesarza,
Europy 2. Cesarstwo nimi papieża i króla oraz
uniwersalistyczne – przedstawia okoliczności odnowienia cesarstwa przez ich wzajemne relacje
 3. Cezaropapizm Ottona I w średniowieczu;
czy papocezaryzm? – wyjaśnia, na czym polegała idea uniwersalizmu opisuje zakres władzy
4. Jak przedstawiano cesarskiego samorządu miejskiego
pochodzenie władzy – porównuje koncepcje cezaropapizmu i papocezaryzmu w średniowiecznym
monarszej? – charakteryzuje rywalizację między cesarstwem mieście.
a papiestwem w VIII–XIV w.
– określa doktrynalne podstawy władzy w średniowieczu
– podaje cechy ideologii władzy książąt i królów, cesarza
oraz papieża
2. Feudalizm 1. Czym był feudalizm? – tłumaczy znaczenie terminu feudalizm 1 B.7.2 analizuje relikty
w średniowieczu 2. System lenny – omawia relacje między seniorem i wasalem oraz świata feudalnego
3. Poddaństwo chłopów obowiązki każdego z nich w późniejszych
– przedstawia proces kształtowania się drabiny feudalnej epokach.
w społeczeństwie i wynikające z tego konsekwencje
– wyjaśnia, na czym polegała zależność chłopa od pana
feudalnego
– opisuje proces rozprzestrzeniania się systemu wasalno-
lennego w Europie
– ocenia stosunki własności występujące
w średniowieczu

3. Miasta 1. Od upadku – przedstawia proces odradzania się miast 1 B.7.1 charakteryzuje

średniowiecznej do rozkwitu w średniowiecznej Europie zakres władzy cesarza,
Europy 2. Lokacje miejskie – wyjaśnia, na czym polegała lokacja miasta i jakie niosła papieża i króla oraz
3. Samorząd miejski korzyści dla jego mieszkańców ich wzajemne relacje
4. Gildie i cechy – omawia organizację i kompetencje samorządu w średniowieczu;
miejskiego opisuje zakres władzy
– charakteryzuje zadania i funkcje cechów samorządu miejskiego
 – tłumaczy, jaką rolę odgrywały gildie i hanzy w średniowiecznym
mieście.
4. Kształtowanie się 1. Początki – przedstawia proces kształtowania się monarchii 1 C.7.1 analizuje
parlamentaryzmu parlamentaryzmu stanowych funkcjonowanie
europejskiego angielskiego – opisuje genezę parlamentaryzmu angielskiego staropolskiego
2. Organizacja i działanie i francuskiego parlamentaryzmu na tle
parlamentu angielskiego – charakteryzuje organizację i funkcjonowanie porównawczym.
3. Stany Generalne parlamentu angielskiego oraz Stanów
we Francji Generalnych, a także prezentuje kompetencje tych
4. Kompetencje Stanów zgromadzeń
Generalnych – ocenia relacje między królem oraz zgromadzeniami
5. Zgromadzenia stanowe stanowymi w Anglii i Francji
w innych krajach – omawia pochodzenie pierwszych parlamentów
europejskich w innych wybranych krajach europejskich

Rozdział III: Absolutyzm czy republika?

1. Obywatele 1. Prawa człowieka – wyjaśnia różnicę między prawami człowieka a prawami 1 A.7.2 wyjaśnia
czy poddani? i prawa obywatela obywatelskimi recepcję antycznego
2. Rewolucja angielska – charakteryzuje kwestie obywatelstwa w różnych pojęcia obywatel
3. Nowożytne teorie modelach ustrojowych na przykładzie rozważań Niccola w późniejszych
umowy społecznej Machiavellego, Thomasa Smitha, Jeana Bodina i Johna epokach,
Locke’a z uwzględnieniem
– podaje znaczenie pojęcia rewolucja Rzeczypospolitej
– omawia przyczyny, przebieg i skutki rewolucji przedrozbiorowej;
angielskiej C.7.1 analizuje
– charakteryzuje oraz ocenia wpływ jednostki na losy funkcjonowanie
narodu i państwa na przykładzie działalności Olivera staropolskiego
Cromwella parlamentaryzmu na tle
 – opisuje nowożytne koncepcje umowy społecznej porównawczym.
na przykładzie poglądów Thomasa Hobbesa,
Monteskiusza, Jeana-Jacques’a Rousseau i Woltera
2. Elementy 1. Dualizm gospodarczy – wyjaśnia, na czym polegał dualizm rozwoju 1 B.7.2 analizuje relikty
feudalizmu w w Europie gospodarczego Europy w epoce nowożytnej świata feudalnego
czasach 2. Szlachta a pozostałe – omawia genezę folwarku pańszczyźnianego w późniejszych
nowożytnych grupy społeczne w nowożytnej Polsce epokach.
3. Folwark szlachecki – przedstawia sposób organizacji i funkcjonowania
4. Jak zanikło folwarku
poddaństwo chłopów? – określa gospodarcze znaczenie folwarków
w nowożytnej Polsce
– opisuje sytuację prawną i ekonomiczną poszczególnych
stanów społecznych na ziemiach polskich od XV do XIX w.
– charakteryzuje proces zanikania poddaństwa
i uwłaszczenia chłopów pod zaborami w XIX w.
3. Rzeczpospolita 1. Początki polskiego – wyjaśnia, z czego wynikała uprzywilejowana pozycja 1 C.7.1 analizuje
– królestwo parlamentaryzmu polityczna szlachty polskiej funkcjonowanie
czy republika? 2. Obrady sejmu walnego – opisuje organizację i funkcjonowanie sejmu walnego staropolskiego
3. Wolna elekcja oraz charakteryzuje jego kompetencje parlamentaryzmu na tle
4. Sejmiki ziemskie – prezentuje rodzaje sejmików i sejmów porównawczym.
– przedstawia i ocenia relacje między królem oraz
parlamentem w Rzeczypospolitej
– porównuje parlamentaryzm staropolski
z parlamentaryzmami: angielskim i francuskim
4. Szlachta 1. Jak powstał stan – wyjaśnia, co decydowało o dominującej pozycji stanu 1 C.7.2 analizuje i ocenia
i magnateria szlachecki? szlacheckiego w Polsce zjawisko oligarchizacji
2. Rozwarstwienie stanu – omawia najważniejsze przywileje szlacheckie życia politycznego
szlacheckiego i wyjaśnia ich wpływ na proces kształtowania się i rozwoju klienteli
 3. Wzrost potęgi parlamentaryzmu polskiego jako nieformalnego
magnatów – przedstawia rozwarstwienie stanu szlacheckiego systemu władzy
4. Oligarchia magnacka – podaje cechy odróżniające magnaterię od pozostałych w I Rzeczypospolitej.
przedstawicieli warstwy szlacheckiej
– charakteryzuje przyczyny i przejawy kryzysu
demokracji szlacheckiej w XVII w.
– omawia zjawisko oligarchizacji życia politycznego
w Rzeczypospolitej
– opisuje relacje między magnaterią a drobną szlachtą
– ocenia wpływ magnaterii na króla i politykę państwa
5. Z królem lub 1. Konfederacje i rokosze – charakteryzuje rokosz i konfederację jako wyrazy 1 C.7.2 analizuje i ocenia
przeciw niemu 2. Rokosz szlacheckiego buntu zjawisko oligarchizacji
Zebrzydowskiego – wymienia najważniejsze postulaty uczestników życia politycznego
3. Rokosz rokoszy: lwowskiego, Zebrzydowskiego i Lubomirskiego i rozwoju klienteli
Lubomirskiego oraz konfederacji: tyszowieckiej, barskiej i targowickiej jako nieformalnego
4. W obronie kraju – ocenia skutki stosowania liberum veto oraz systemu władzy
5. Konfederacja zawiązywania konfederacji i rokoszy dla państwa w I Rzeczypospolitej.
targowicka i jego mieszkańców
6. Polskie wzorce 1. Obywatel – omawia istotę obywatelstwa w przedrozbiorowej 1 A.7.2 wyjaśnia
obywatela w Rzeczypospolitej Rzeczypospolitej recepcję antycznego
Obojga Narodów – przedstawia ewolucję poglądów na temat roli i miejsca pojęcia obywatel
2. Nowa koncepcja obywatela w państwie w publicystyce Polski nowożytnej w późniejszych
narodu – ocenia postawy obywatelskie szlachty polskiej epokach, z
inspirowane ideologią sarmacką uwzględnieniem
– opisuje propozycje reform ustrojowych w XVIII- Rzeczypospolitej
wiecznej Polsce i ich wpływ na prawa, wolności przedrozbiorowej.
i obowiązki obywatelskie
– tłumaczy, na czym polega obywatelstwo uniwersalne
 Rozdział IV: Wiek rewolucji
1. Wielkie rewolucje 1. Dlaczego wybuchła – prezentuje przyczyny, przebieg i skutki rewolucji 1 D.7.1 analizuje, na
rewolucja amerykańska? amerykańskiej wybranych
2. Wojna o niepodległość – wymienia idee, które przyświecały założycielom przykładach, zjawisko
3. Wybuch rewolucji Stanów Zjednoczonych rewolucji społeczno-
4. Francja republiką – omawia przyczyny narastania nastrojów rewolucyjnych politycznej
5. Terror jakobinów we Francji pod koniec XVIII w. i jego ideowe korzenie.
i upadek rewolucji – opisuje przebieg i skutki Wielkiej Rewolucji
Francuskiej
– omawia najważniejsze akty prawne przyjęte przez
francuskie władze rewolucyjne
– wyjaśnia wpływ rewolucyjnych aktów prawnych
i deklaracji na przemiany społeczno-polityczne
we Francji, w Europie i na świecie
2. Rewolucje 1. Wiosna Ludów – opisuje nastroje społeczne i polityczne związane 1 D.7.1 analizuje, na
społeczne 2. Ideologia z przemianami gospodarczymi w XIX w. wybranych
socjalistyczna – prezentuje przyczyny, przebieg i skutki Wiosny Ludów przykładach, zjawisko
3. Rewolucja w Rosji – określa wpływ ideologii socjalistycznej na zmiany rewolucji społeczno-
w latach 1905–1907 i wydarzenia w Europie w XIX i XX w. politycznej
4. Rok 1917 w Rosji – przedstawia okoliczności wybuchu, cechy i skutki i jego ideowe korzenie.
rewolucji rosyjskich
3. Społeczeństwo 1. Anarchizm – omawia założenia ideologiczne anarchizmu 1 D.7.2 analizuje, na
bez państwa czy komunizm? – charakteryzuje poglądy i metody działania przywódców wybranych
2. Anarchizm oraz zwolenników różnych nurtów anarchizmu przykładach, ruch
w XX wieku – ocenia metody działalności anarchistów anarchistyczny.
3. Anarchiści – przedstawia ruch anarchistyczny na ziemiach polskich
na ziemiach polskich – prezentuje udział organizacji anarchistycznych
4. Anarchiści w działaniach związków zawodowych w XX w.
 współcześnie – wyjaśnia znaczenie haseł antyglobalistów
4. Komuna Paryska 1. Powstanie III Republiki – omawia wpływ wojny francusko-pruskiej na przemiany 1 D.7.1 analizuje, na
Francuskiej ustrojowe we Francji i wybuch powstania w Paryżu wybranych
2. Okoliczności – charakteryzuje reformy wprowadzone przez Komunę przykładach, zjawisko
proklamowania Komuny Paryską rewolucji społeczno-
Paryskiej – przedstawia represje, jakie spotkały uczestników politycznej
3. Upadek Komuny Komuny Paryskiej po jej upadku i jego ideowe korzenie.
Paryskiej – opisuje udział Polaków w Komunie Paryskiej
4. Represje wobec – ocenia idee, które przyświecały zwolennikom zrywu
komunardów w stolicy Francji w 1871 r.
Rozdział V: Ku demokratycznej Rzeczypospolitej
1. Obywatele 1. Odbudowa – charakteryzuje demokratyczne rozwiązania ustrojowe 1 A.7.2 wyjaśnia
odrodzonej państwowości przyjęte w odrodzonej Rzeczypospolitej recepcję antycznego
Rzeczypospolitej 2. Od demokracji – przedstawia zakres praw obywatelskich pojęcia obywatel
do sanacji w II Rzeczypospolitej w późniejszych
3. Konflikty społeczne – omawia wpływ wydarzeń politycznych na ograniczenie epokach, z
w II Rzeczypospolitej swobód demokratycznych i praw obywatelskich uwzględnieniem
w przedwojennej Polsce Rzeczypospolitej
– wymienia formy i skutki protestów społecznych, które przedrozbiorowej.
odbywały się w okresie międzywojennym
– ocenia walkę ugrupowań politycznych działających
w II Rzeczypospolitej
– opisuje sytuację narodowościową na ziemiach polskich
2. Władza 1. Komunistyczne – przedstawia uwarunkowania przejęcia władzy przez 1 E.7.1 analizuje, na
i społeczeństwo władze w Polsce komunistów w powojennej Polsce wybranych
w PRL do 1956 roku – omawia cechy charakterystyczne ustroju i gospodarki przykładach,
2. Wydarzenia PRL działalność opozycji
poznańskie i odwilż – wyjaśnia, jaką rolę odgrywały środki masowego politycznej w PRL.
 październikowa przekazu w kształtowaniu postaw opozycyjnych
3. Jak powstała społeczeństwa polskiego
opozycja? – charakteryzuje najważniejsze wydarzenia polityczne
4. Marzec ’68 w Polsce w latach 1956–1971
5. Grudzień ’70 – określa wpływ realizacji planów gospodarczych PRL
na powstawanie kryzysów społeczno-politycznych
w kraju
– opisuje przemiany społeczne w PRL
3. Opozycja 1. Początki opozycji – omawia przyczyny, przebieg oraz skutki polityczne 1 E.7.1 analizuje, na
polityczna w PRL 2. O wolne związki i społeczne protestów i wystąpień Polaków przeciwko wybranych
zawodowe władzy ludowej przykładach,
3. Rozprawa z opozycją – charakteryzuje działalność organizacji opozycyjnych działalność opozycji
4. Dalsza walka w PRL na wybranych przykładach politycznej w PRL.
o demokrację – przedstawia działalność opozycyjną NSZZ
„Solidarność”
– wymienia skutki polityczne i społeczne wprowadzenia
stanu wojennego w Polsce
– ocenia rolę obrad Okrągłego Stołu w przemianach
politycznych w kraju
4. Między utopią 1. Wizje idealnego – wyjaśnia pojęcia utopia i antyutopia 1 E.7.2 objaśnia
a antyutopią państwa – omawia cechy utopijnej wizji państwa idealnego pojęcie antyutopii,
2. Utopia w myśli na przykładach dzieł Platona, Thomasa More’a, odwołując się do prac
politycznej Tommasa Campanelli, Francisa Bacona i Ignacego Orwella i Huxleya.
3. Antyutopia Krasickiego
4. Eugenika – realizacja – porównuje elementy świata utopii i antyutopii
antyutopii – przedstawia zagrożenia związane z urzeczywistnieniem
antyutopii dostrzegane przez George’a Orwella i Aldousa
Huxleya
– tłumaczy, dlaczego autorzy antyutopii sprzeciwiali się
rozwojowi systemów totalitarnych
– wyjaśnia, na czym polega eugenika i jakie miejsce
zajmowała w teoriach utopijnych i antyutopijnych
– opisuje skutki praktyk eugenicznych w XX w.,
ze szczególnym uwzględnieniem zbrodni nazistowskich