Tomasz

Płazak

Stanisław
Salach
pytań testowych
Zofia
Sanok

astrofizyki i kosmologii
Odwydawcy . . . . . 5

Od autorów .. . . . . 7

1. Kinematyka ..... . " . .. 9

2. Dynamika . . . 21

3. Grawitacja . . . . . . . 40

4. Ruch obrotowy . . . 46

5. Odkształcenia sprężyste; drgania i fale . . . . . . 50

6. Hydrostatyka; aerostatyka . . . . 62

7. Gazy doskonałe .

8. Termodynamika . .

Ba. Kalorymetria; zmiana stanów skupienia; skraplanie par

i gazów przewodnictwo cieplne . . . . . . . . . . 78

9. Elektrostatyka; ruch cząstek naładowanych

w polu elektrycznym . . 83

10. Prąd stały . . . . . . . . . . 95

11. Elektroliza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105

12. Elektromagnetyzm. Pole magnetyczne; ruch cząstek
naładowanych w polu magnetycznym; indukcja
elektromagnetyczna; prąd zmienny . . 107

13. Drgania elektryczne . . . . . . . . . . . . 119

14. Optyka. Fotometria; optyka geometryczna; zwierciadła -

soczewki; optyka falowa; dyfrakcja; interferencja;
polaryzacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121

15. Fizyka kwantowa. Liczba Avogadra; ciało doskonale czarne;

zjawisko fotoelektryczne; fale de Broglie'a atom wodoru
według Bohra; promieniowanie rentgenowskie . . . . . . 130

16. Teoria względności . . .. 138

17. Półprzewodniki. . . . . . . . . 140

18. Fizyka jądrowa . . . 143

Zrozumieć kosmologię (T. Płazak). . 149

19. Astrofizyka. . . . . . . 152

20. Kosmologia . . . . . . . . . 159

Odpowiedzi do zadań. . . . . 178

 @xf1 '\!i!JSJcfl~@s:;
cfl0 [ii]ff)Q!]@~~tl@f]B GBESS!J[Mj

Zapowiadaliśmy wydanie „600 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmologii"

jako kontynuację „500 pytań testowych z fizyki", ale jest tych pytań 626! Tak bywa, gdy
Autorzy mają poczucie misji i każde zadanie uważają za niezbędne. Ale tylko tacy ludzie
mogą ulepszać świat, a w tym nauczanie fizyki, bo ich pasje z kart książki „przenoszą
się" na czytelników. Mamy nadzieję, że tak się stanie i w tym przypadku.
Zapewne w nieodległej przyszłości, wśród zadań maturalnych pojawią się zadania
z astrofizyki i kosmologii. Dla wielu nauczycieli to zagadnienia nowe i trudne do reali-
zacji. Dlatego w serwisie internetowym przeznaczonym dla nauczycieli korzystających
z podręczników wydawnictwa ZamKor zamieściliśmy obszerne wskazówki do zadań za-
mieszczonych w tym zbiorze i ich rozwiązania. Dodatkowe pytania można kierować do
Autora (plazak@nobell.ftj.agh.edu.pl), a także do naszego Forum (www.zamkor.pl). Po-
staramy się odpowiedzieć na każde z nich szybko i kompetentnie.

Redakcja

Kraków, sierpień 2004

„
~ J' - . r '• J • ,

.
• „.

.'I-I
b.•tt

l ,
~
 Zbiór 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmologii jest przeznaczony do
samodzielnego powtarzania i kontroli opanowania fizyki w zakresie wymagań stawia-
nych w szkołach ponadgimnazjalnych oraz przy maturze z fizyki, a także częściowo na
studiach.
W zasadniczej części, obejmującej tradycyjne działy fizyki, zbiór jest oparty na te-
matach książki 500 pytań testowych z fizyki, która doczekała się siedmiu wydań (i wie-
lu dodruków) w Wydawnictwie Naukowo Technicznym oraz dwóch wydań w Czechach.
Zbiór jest zestawem przygotowanych przez nas w ciągu wielu lat testów wyboru,
z których większość została sprawdzona przez wykorzystanie ich w kolejnych latach
jako pytań na egzaminach wstępnych w Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.
W stosunku do 500 pytań niniejszy zbiór jest istotną nowością. Po pierwsze,
wszystkie pytania z tradycyjnych działów fizyki zostały poddane kontroli i sporo sfor-
mułowań ulepszono, dodając zarazem pewną liczbę nowych pytań, zgodnych z pod-
stawą programową nauczania fizyki w szkołach ponadgimnazjalnych. Po drugie - i to

jest zasadnicza nowość- zostały wprowadzone dwa działy pytań: z astrofizyki i kosmo-
logii (autorstwa T. Płazaka) . Działy te zostały poprzedzone odrębną przedmową na stro-
nie 149 ze względu na własną specyfikę, oraz atrakcyjność.

W zbiorze 626 pytań wykorzystaliśmy swoje Ouż ponadtrzydziestoletnie) doświad­

czenia związane z układaniem tematów egzaminów wstępnych zarówno w AGH, jak
i w skali ogólnopolskiej, oraz doświadczenia z kontaktów międzynarodowych. Dzięki
temu przydatność testów i jasność sformułowań zostały już sprawdzone praktycznie.
Pytania testowe staraliśmy się sformułować
tak, aby poprawna odpowiedź nie
mogła być odgadnięta, lecz wybrana świadomie w wyniku rzetelnego rozumowania.

Dlatego, z pomocą tej książki, można nie tylko sprawdzić wiadomości, lecz także uczyć
się fizyki.
 Mamy nadzieję, że zbiór „626 pytań" okaże się pomocą dla:
• ucznia - umożliwiając bieżące sprawdzanie wiadomości oraz ucząc poprawnego
myślenia fizycznego;
• kandydata na studia i studenta- ułatwiając rzetelne i syntetyczne przygotowanie
do studiów;
• nauczyciela - służąc jako źródło dyskusji na lekcjach i umożliwiając dokonywanie
szybkich i wygodnych sprawdzianów.

Korzyść z tej książki będzie jednak zależeć od tego, w jaki sposób odpowiada się na
pytania testowe. Będzie ona znikoma przy próbach zgadywania, która odpowiedź
wydaje się najbardziej prawdopodobna, lub przy rozwiązywaniu zadań bez głębszego
zastanowienia i uwagi. Należy dokładnie przemyśleć sytuację fizyczną opisaną w py-
taniu, przyporządkować jej prawa fizyki, które decydują o takim a nie innym przebiegu
zjawiska, a następnie, korzystając z odpowiednich wzorów rozwiązać problem. Ko-
nieczne jest uważne czytanie pytań wraz ze wszystkimi odpowiedziami, aby wydobyć
z nich zawarte tam informacje. Pomyłki wynikające z drobnej nieraz nieuwagi (tak-
że przy rachunkach) prowadzą często do jednej z podanych, lecz niepoprawnych
odpowiedzi.

Przy powstawaniu testów z tradycyjnych działów fizyki, w różnych latach i w różnej for-
mie udzielili swej pomocy: prof. dr hab. Z. Kąkol, dr A. Starzec, prof. dr hab. K. Jeleń,
prof. dr hab. L. Surzycki, dr hab. M. Waligórski i inni fizycy, za co składamy im serdeczne
podziękowanie (podziękowania za pomoc przy redakcji pytań z astrofizyki i kosmologii są
umieszczone na str. 149).

Tomasz Płazak

Stanisław Salach
Zofia Sanok

Kraków, sierpień 2004

1.
Jednostką podstawową układu SI nie jest?
A. amper, B. niuton, C. kelwin, D. sekunda.

2.
Gdy nie wieje wiatr, spadochroniarz opada na ziemię z szybkością 4 m/ s. Przy poziomym
wietrze o szybkości 3 m/ s szybkość spadochroniarza wynosi (przyjąć g = 10 m/ s 2 ):
A. 5 m/ s, B. 7 m/ s, C. 1 m/ s, D. 3,5 m/ s.

3.
Szybkość łódki płynącej z prądem rzeki ma wartość 3 m/ s, a pod prąd: 0,5 m/ s. Szyb-
kość tej łódki na stojącej wodzie miałaby wartość:
A. 1,25 m/ s, B. 1,75 m/ s, C. 2 m/ s, D. 2,5 m/ s.

4.
Po dwóch równoległych torach kolejowych jadą w przeciwne strony dwa pociągi, jeden
z szybkością 60 km/ h, a drugi 40 km/ h. Szybkość względna pociągów wynosi:
A. 100 km/ h przy zbliżaniu się, a 20 km/ h przy oddalaniu,
B. 20 km/ h przy zbliżaniu się, a 100 km/ h przy oddalaniu,
C. 50 km/ h zarówno przy zbliżaniu się, jak i przy oddalaniu,
D. 100 km/ h zarówno przy zbliżaniu się, jak i przy oddalaniu.

5.
Kolarz przebył pierwsze 26 km w czasie 1 godziny, a następne 42 km w czasie
3 godzin. Średnia szybkość kolarza wynosiła:
A. 18 km/ h, B. 17 km/ h, C. 19 km/ h, D. 20 km/ h,
6.
Łódź płynie rzeką z miejscowości A do Bi z powrotem. Szybkość łodzi względem wody
wynosi 5 m/ s, a szybkość wody względem brzegów wynosi 4 m/ s. Średnia szybkość
ruchu łodzi na trasie ABA miała wartość:
A. 5 m/ s,
B. 4,5 m/ s,
C. 1,8 m/ s,
O. zależną nie tylko od szybkości łodzi i wody, ale również od odległości między miej-
scowościami.

7.
Pasażer pociągu A poruszającego się z szybkością 10 m/ s widzi w ciągu 3 s wymijany
pociąg B o długości 75 m. Szybkość pociągu B jest równa:
A. 25 m/ s, B. 35 m/ s, C. 15 m/ s, D. 30 m/ s.

8.
Na podstawie załączonego wykresu można powiedzieć, że średnia szybkość opisywa-
nego ruchu wynosi: v (m/s)
A. 4 m 5m 2 ----r----~ -- -- ~
I I I I

1 8 I
I
I
I
I
I
I
I
5 s · 4 s' 1
I I I I
I
I
I
I
C 3m D. 3 m_ I

· 2 s' 4 s 1 2 3 4 t (s)

9. v (m/ s)
Na rysunku jest przedstawiony wykres v (t) 35+------
dla pewnego pojazdu. Po czasie t = 7 s od-
ległość pojazdu od miejsca startu wynosiła:
1 2 3 4 5 6 7 t (s)
A. 25 m, B. 55 m,
C. 90 m, O. 98 m. -36

1 o.
Wartość prędkości średniej pojazdu (z poprzedniego zadania) w czasie 7 sekund ruchu
oraz szybkość średnia w tym czasie:

A. były Je . ły wartosc
. d na kowe 1. mia „ 25 m
- - ,
7 s
B. były Je . ły wartosc
. dna kowe 1. mia „ 55-,
- m
7 s

1O ZamKor 626 ovtań testowvch z fizvki. astrofizvki i kosmoloaii

C. wynosi.ły od powie . -25 -m 1. -55 -m,
. d nro:
7 s 7 s
D. wynosi.łyo dpowie
. d . 90 m 198 m
nro: - - i - -.
7 s 7 s

11. v (m/s)
Uwaga: We wzorach wszystkie współczynniki liczbowe są 90
wyrażone w SI. 60
Z wykresu v (t) wynika, że funkcja s (t) dla tego ruchu 30
będzie miała postać:
1 2 t (min)
A. s = 0,5t + 0,25t 2 , 8. s = 15t + 0,25t 2 ,
c. s = 15t + 0,5t 2 , D.s=15t+15t 2 •

12.
Ciało, dla którego wykres v (t) podano w poprzednim zadaniu, w ciągu 2 minut ruchu
przebędzie drogę równą:

A. 90 m, B. 180 m, C. 5,4 km, D. 6 km.

13.
Jeśli zależność drogi od czasu dla pewnego ruchu ma postać: s (t) = 2 t · (t + 2)
(współczynniki liczbowe są dane w SI), to prędkość początkowa i przyspieszenie mają
wartości:

A. v 0 = 4 m/ s, a = 4 m/ s 2 , B. v 0 a = 2 m/ s 2 ,
= 4 m/ s,
C. v 0 = 2 m/ s, a= 2 m/ s 2 , 2
D. v 0 = 2 m/ s, a = 8 m/ s •

Pytania 14, 15 i 16 odnoszą się do czterech cząstek poruszających się wzdłuż osi x.
Poniższe rysunki przedstawiają zależność współrzędnej prędkości (v x ) od czasu (t) dla
każdej z cząstek.
Vx Vx Vx Vx
(m/s) (m/s) (m/s) (m/s)
1 ------------- 1 1

o o o o
1 2 t(s) 1 2 t(s) 2 t(s)
I
1 2 t(s)
I
I

-1 -1 -1 -1 I

cząstka 1 cząstka 2 cząstka 3 cząstka 4

14.
Po dwóch sekundach najdalej od swego początkowego położenia znajduje się cząstka:
A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.

1 5.
Ze stałym niezerowym przyspieszeniem porusza się cząstka:

A. 1. B. 2. c. 3. D. 4.

16.
Po dwóch sekundach w swoim początkowym położeniu znajdzie się cząstka:

A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.

17.
W ciągu 4 sekund ciało poruszające się ruchem jednostajnie przyspieszonym bez pręd­
kości początkowej przebyło drogę 20 m. Prędkość końcowa , jaką osiągnęło to ciało po
4 s ruchu miała wartość:

A. 10 m/ s, B. 5 m/ s, C. 20 m/ s, D. 40 m/ s.

18.
Ciało rusza (v 0 = O) z przyspieszeniem o wartości 0,4 m/ s W ciągu trzeciej sekundy
2
•

ruchu przebędzie drogę s i po trzech sekundach osiągnie szybkość v odpowiednio

równe:
A. s = 0,6 m v = 1,2 m/ s,
B. s = 1 m v = 1 m/ s,
C. s = 1 m v = 1,2 m/ s,
D. s = 2 m v = 1,2 m/ s.

19. V
Na rysunku przedstawiono zależność szybkości v od czasu t
dla dwóch punktów materialnych (prosta 1 dla punktu pierw-
szego, prosta 2 dla punktu drugiego). Drogi przebyte przez
punkty w czasie T:
A. są jednakowe,
B. są różne, przy czym droga przebyta przez punkt pierwszy
jest dwa razy większa od drogi punktu drugiego, o T t

ZamKor 626 ovtań testowvch z flzvkl. astrofizvki i kosmoloali

C. są różne, przy czym droga przebyta przez punkt pierwszy jest trzy razy większa od
drogi punktu drugiego,
D. są różne, przy czym droga przebyta przez punkt pierwszy jest cztery razy większa od
drogi przebytej przez punkt drugi.

20.
W pierwszej sekundzie ruchu ciało przebyło drogę 1 m. W drugiej sekundzie 2 m,
a w trzeciej 3 m. W czasie tych trzech sekund ciało poruszało się ruchem:

A. jednostajnym, B. jednostajnie zmiennym ,

C. jednostajnie przyspieszonym, D. niejednostajnie zmiennym.

21.
Ciało poruszające się po linii prostej ruchem jednostajnie przyspieszonym (v 0 = O)
przebywa w pierwszej sekundzie ruchu drogę 1 m. Droga przebyta w drugiej sekundzie
ruchu wynosi:
A. 1m, B. 2 m, C. 3 m, D. 4m.

22.
Ciało poruszające się ruchem jednostajnie przyspieszonym (v 0 = O) przebywa w dru-
giej kolejnej sekundzie od rozpoczęcia ruchu drogę 3 m. Przyspieszenie w tym ruchu
ma wartość:
2
A. 1 m/ s , C. 1,5 m/ s 2 , D. 4 m/ s
2
•

23.
Ciało porusza się ruchem jednostajnie przyspieszonym, w którym a= 2 m/ s 2 , v 0 =O.
A. W żadnej sekundzie ruchu ciało nie może przebyć 5 m.
B. W drugiej sekundzie ruchu ciało przebyło drogę 5 m.
C. W trzeciej sekundzie ruchu ciało przebyło drogę 5 m.
D. W czwartej sekundzie ruchu ciało przebyło drogę 5 m.

24.
Pojazd poruszał się po linii prostej z przyspieszeniem o wartośći 1,2 m/ s 2 • Gdy
v 0 = O, to średnia szybkość pojazdu w ciągu pierwszych trzech sekund ruchu
wynosiła:

A. 3,6 m/ s, B. 1,8 m/ s, C. 0,6 m/ s, D. 2,1 m/ s.

25.
Punkt poruszał się po prostej w tę samą stronę. s (m)
Na rysunku przedstawiono zależność przebytej 4 ---r---T---,---,----r---
1 I I I I
drogi s od czasu t. Posługując się tym wykresem, I I

3 ---~---~---~--- ---~---:
I I

I
I I

I I I I I I
możemy wnioskować, że maksymalna szybkość I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
2 ---r----r--- 1---i----r---:
w tym ruchu wynosiła około: I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
1 ---t--- I---~---~----:- ---:
I I I I I I

A. 0,2 m/ s, I I I I I

B. 0,5 m/ s, 1 2 3 4 5 6 t (s)
C. 0,66 m/ s,
D. 1 m/ s.

26.
Zależność szybkości od czasu w pierwszej i dru- v (m/min)
giej minucie ruchu przedstawiono na wykresie. 60 --------T-------- 1 I
I I

Szybkość średnia w czasie dwóch pierwszych 40 --------I -------~

I I

I I

minut ruchu wynosi: 20 ---+--------~

I I

A. 30 m/ min,
1 2 t (min)
B. 35 m/ min,
C. 40 m/ min,
D. 45 m/ min.

27.
Z przedstawionego wykresu szybkości v jako funkcji v (m/s)
czasu t wynika, że droga przebyta w czasie 3 sekund 2
wynosi: 1
A. zero, B. 6 m, 1 2 3 t (s)
C. 3m, D. 2m.

28.
Zależność szybkości od czasu przedstawiono na v (m/s)
wykresie. W czasie trzech sekund ruchu ciało prze- 3 - - r--T- - „--,--1- - I I I I I
-1
I

„ --..,---,-- I
- - ~ - -'f- -
I I I I
-1
I

bywa drogę: I I I I I I

2 --t---
I I I I I I
--~---· I I I I I ł

A. 3m, --
I I
--4--~--.J-
I I I
~---·
I

I I I I I I
I I I I I I
B. 5m, 1 J__ --' - - L -_J. __ J __
I I I I I
__ lI __ J.I __ __ JI JI ___I, _ _ I,
C. 6 m, I
I
I
I
ł
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I

D. 4,5m. o 1 2 3 t(s)

7;amllnr t>Jf, nvt.::.ń tP~tn\A/vrh 7 fl7vki .::.drnfi7vki I kn~mnlnnil

 29.
Na podstawie wykresu vx (t) można
4
wywnioskować, że odległość ciała od
2
miejsca startu po 10 s ruchu wynosiła:
A. zero, 8. 10 m, _2 1 2 3 4 5 6~ 9 ~o t (s)
C. 15m, D. 20 m. -4 --------------------------- --~

30.
Vx
Na rysunku przedstawiono zależność współrzędnej prędkości vx
od czasu t dla punktu poruszającego się po linii prostej.
Posługując się tym wykresem możemy wnioskować, że zależ­

ność współrzędnej przyspieszenia ax od czasu dla tego punktu

t
przedstawiono na wykresie:

:
I
t t t t
I
I
______ _ __ IL....-....,,I

A. 8. c. O.

31.
2
Na wykresie przedstawiono zależnóść wartości przys- a (m/s )

pieszenia od czasu dla pewnego ruchu (v 0 = O). Szyb- 2

kość ciała po trzech sekundach ruchu wynosi:
1
A. zero, 8. 1,5 m/ s,
C. 3 m/ s, O. 6 m/ s. 1 2 3 t (s)

32.
Na wykresie przedstawiono zależność wartości przys- a (m/s2 )
pieszenia od czasu w pierwszej i drugiej sekundzie 3
ruchu pewnego ciała. Prawdą jest, że: 2
1
A. w pierwszej sekundzie ciało poruszało się ruchem
1 2 t (s)
niejednostajnie przyspieszonym, w drugiej sekun-
dzie niejednostajnie opóźnionym, szybkość po dwóch sekundach wynosiła zero,
. 8. w pierwszej sekundzie ciało poruszało się ruchem jednostajnie przyspieszonym,
w drugiej sekundzie jednostajnie opóźnionym , szybkość po dwóch sekundach
wynosiła zero,
C. w czasie obydwu sekund ciało poruszało się ruchem niejednostajnie przyspieszo-
nym, a szybkość po dwóch sekundach wynosiła 2 m/ s,
D. w czasie obydwu sekund ciało poruszało się ruchem niejednostajnie przyspieszo-
nym, a szybkość po dwóch sekundach wynosiła 3 m/ s.

33.
Na rysunku przedstawion.o wykres ax(t)
dla pewnego ruchu.
Jeśli v0 = 5 m/ s, to wartość prędkości po
sześciu sekundach wynosiła:
A. 4 m/ s, B. 6 m/ s, 1 2 4
I

C. 9 m/ s, D. 10 m/ s. -1 --------------------·-· - -

34.
Z informacji, że ciało wyrzucone pionowo w górę przebywa w ostatniej sekundzie ruchu
w górę drogę równą około 5 m:
A. można obliczyć maksymalną wysokość wzniesienia - wynosi ona 25 m,
B. można obliczyć maksymalną wysokość wzniesienia - wynosi ona 35 m,
C. można obliczyć maksymalną wysokość wzniesienia - wynosi ona 45 m,
D. nie można obliczyć maksymalnej wysokości wzniesienia - może ona być dowolna.

35.
Ciało puszczono swobodnie w próżni z wysokości h. Średnia szybkość ciała podczas
spadania wynosi:
A. .jhg/ 2, B. .jhg/ 4, C. .j2hg, D. ..fhi.

36.
Zależność wysokości h od czasu t w przypadku rzutu pionowego w górę przedstawiono
na wykresie:
h h h h

t t t t
A. B. C. D.

16 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki I kosmoloqil

37.
Z wysokości h nad ziemią wyrzucono dwa ciała. Pierwsze pionowo do góry z szyb-
kością v 0, a drugie w dół z taką samą szybkością początkową. Szybkości v 1 pierw-
szego i v 2 drugiego ciała w chwili upadku na ziemię tworzą związek (opór powietrza
pominąć):

A. v 1 < v 2 , B. zależny od wartości h,

C. V 1 >V 2 , D. v 1 = v 2 •

38.
Ciałorzucono z ziemi pionowo w górę z prędkością o wartości v 0 = 30 m/ s. Po 10 se-
kundach od chwili wyrzucenia ciało to:
A. osiągnie największą wysokość,
B. spadając, znajdzie się na wysokości 1 m nad ziemią,
C. akurat zetknie się z ziemią,
D. spoczywa na ziemi.

39.
Aby maksymalna wysokość wzniesienia wynosiła 45 m, ciało trzeba wyrzucić pionowo
z prędkością początkową o wartości:
A. 30 m/ s, B. 40 m/ s, C. 90 m/ s, O. 900 m/ s.

40.
Na wysokości h = 15 m ciało rzucono pionowo w górę z szybkością
v 0 = 10 m/ s. Ciało zetknie się z podłożem po czasie (przyjmij g = 10 m/ s 2 ):
A. 2 s, 8. 3 s, C. 4 s, O. 5 s. h

41.
Na pewnej wysokości h nad podłogą wyrzucono poziomo ciało z szybkością począt­
kową v 0. Równocześnie
z tej samej wysokości puszczono swobodnie drugie ciało.
Ciało puszczone swobodnie spadnie na podłogę:
A. równocześnie z ciałem wyrzuconym,
B. wcześniej niż ciało wyrzucone, a różnica czasów nie zależy od h, tylko od v 0,
C. wcześniej niż ciało wyrzucone, a różnica czasów nie zależy od v 0 , tylko od h,
D. wcześniej niż ciało wyrzucone, a różnica czasów zależy zarówno od h jak i od v 0.
42.
Szybkości końcowe, z jakimi upadną te ciała na podłogę: (patrz zadanie poprzednie)
A. będą jednakowe,
8. nie będą jednakowe, a ich stosunek nie v 0, tylko od h,
zależy od
C. nie będą jednakowe, a ich stosunek nie zależy od h tylko od v 0 ,
D. nie będą jednakowe, a ich stosunek zależy zarówno od h, jak i od v0.

43.
Jeżeli pasażer pociągu poruszającego się ze stałą szybkością puścił swobodnie pewne
ciało, to w układzie odniesienia związanym z ziemią tor ciała:

A. jest prostą pionową ,

8. jest prostą ukośną,

C. jest parabolą,

D. może być dowolną krzywą w zależności od szybkości pociągu.

44.
Na wysoko~ci h rzucamy ciało poziomo z prędkością początkową o wartości v 0 . Gdy
ciało to wyrzucimy z szybkością 3 razy większą na 4 razy większej wysokości , to jego
zasięg będzie:

A. 6 razy większy, 8 . 9 razy większy,

C. 12 razy większy, D. 2-!3 razy większy.

45.
Ciało wyrzucono ukośnie z prędkością o wartości v 0 = 12 m/ s, skierowaną pod kątem
a= 45° do poziomu. Prędkość tego ciała w najwyższym punkcie toru będzie miała
wartość równą:

A. zeru, 8. 3f2 m/ s, C. 6F2 m/ s, D. 6-!3 m/ s.

46.
Chcemy wyrzucić ciało pod takim kątem, aby jego zasięg był 4 razy większy od osiągnię­
tej wysokości. Prawdą jest, że:
A. nie jest to możliwe,

8. ciało należy wyrzucić pod kątem, którego tangens jest równy 1/ 4,

C. ciało należy wyrzucić dokładnie pod kątem 45°,
D. ciało należy wyrzucić pod kątem większym od 45°, ale mniejszym od 60°.

7.::.mKnr (,"](, nvt.:łń t11<tnvvvrh 7 fi7vld ;:tdrnfi7vki i ko~molonli

47.
Punkt materialny porusza się ruchem jednostajnym po okręgu o promieniu 1 m z szyb-
kością 3,14 m/ s. W czasie równym 1 s promień wodzący tego punktu zakreśli kąt
równy:
A. 90°, 8. 180°, C. 270°, D. 360°.

48.
Ile wynosi szybkość kątowa w ruchu po okręgu, jeśli częstotliwość obrotów f jest
równa 20 Hz?
A. Bez znajomości promienia okręgu nie da się obliczyć szybkości kątowej.
8. 6,28 s - 1 .
C. 62,8 s- 1 .
D. 125,6 s- 1 .

49.
Promień kół rowerowych jest równy 0,5 m. Rowerzysta w ciągu jednego okresu obrotu
kół przesunie się na szosie o:
A. 1m, 8. 2 m, C. 3,14 m, D. 6,28 m.

SO.
Jeżeli punkt porusza się po okręgu z szybkością v = 10 cm/ si posiada przyspieszenie
dośrodkowe o wartości a= 1 m/ s 2
, to promień okręgu jest równy:
A. 1 cm, 8. 10 cm, C. 1 m, D. 10 m.

s 1.
W ruchu jednostajnym po okręgu iloczyn w· v :
A. nie przedstawia żadnej znanej Ci wielkości fizycznej,
8. jest równy promieniowi okręgu,

C. jest równy odwrotności promienia okręgu,

D. jest równy wartości przyspieszenia dośrodkowego.

52.
Jeżeli w prowadnicy (rynience) o kształcie okręgu wywołano ruch ciała ze zmniejszającą
się stale szybkością, to całkowite przyspieszenie tworzy z prędkością kąt:
A. a= 0°, 8. 0° < a< 90°, C. a= 90°, D. 90°< a< 180°.
53*.
Tor zakreślony przez punkt na obwodzie koła, które toczy się bez poślizgu jest cykloidą.
Współrzędne tego punktu opisują następujące równania:
x = wRt- Rsinwt, y= R- Rcoswt,
gdzie R i w są stałymi, a t - czasem. Wartość przyspieszenia tego punktu wyraża się

wzorem:
w2 2
A. D. Rw 2·
R'

ZamKor 626 ovtań testowvch z fizvki. astroflzvki i kosmoloaii

S4.
Na samochód poruszający się poziomo ruchem przyspieszonym działają cztery siły:

ciężar Fe,
-
siła sprężystości podłoża
-
R, siła napędu
-
P, siła
-
oporów T. Przyspieszenie,
z którym porusza się samochód nadaje:
A. siła P, 8. wypadkowa wszystkich tych sił,

C. siła P- T, D.
- - - -
siła Fe - R+P- T.

SS.
Jeżeli na ciało działa kilka sił, w tym tylko jedna z nich np. F1 ma zwrot zgodny ze zwro-
tem przyspieszenia tego ciała, to siłą nadającą temu ciału przyspieszenie jest:
A. właśnie siła F1 ,
- - -
8. różnica F1 - F2 gdzie F2 jest wypadkową wszystkich sił zwróconych przeciwnie do
przyspieszenia,
C. wypadkowa, będąca sumą wszystkich sił działających na to ciało,
D. wypadkowa wszystkich sił o kierunkach zgodnych z kierunkiem przyspieszenia tego
ciała.

S6.
Traktor z przyczepą jedzie ze stałą prędkością, ciągnąc ją siłą o wartości F = 10 4
N.
Ciężar przyczepy Fe = 105 N. Wartość wypadkowej wszystkich sił działających na
przyczepę wynosi:
A. 10 4 N,
8. zero,
C. ~.--
F- 2_ 2 = ~ (10 4
+_F_e_ )2 + (105 ) 2 N.
D. Z danych w temacie nie da się obliczyć wartości siły wypadkowej - brak informacji
o sile tarcia.
57.
Na wykresie przedstawiono zależność szybkości od cza- v
1--------
s u w pewnym ruchu prostoliniowym. Wypadkowa siła
działająca na ciało w tym przypadku:
A. jest stała i zwrócona zgodnie z prędkością, t
B. jest stała i zwrócona przeciwnie do prędkości,

C. jest równa zeru,

D. jednostajnie maleje z czasem.

58.
Masa ciała o ciężarze 19,6 N wynosi:
A. około 19,6 kg, B. około 9,6 kg,
C. około 0,196 kg, D. około 2 kg.

59.
Na obu końcach wagi sprężynowej, pokazanej
na rysunku zawieszono dwa ciężarki o masie
1kg. Na podziałce wagi odczytamy:
A. około ON, B. około 9,8N,
C. około 19,6N, D. około 4,9N.

60.
- -
Siła F konieczna do podniesienia ciała o ciężarze Fe za pomocą
bloczka:
A. musi mieć wartość co najmniej równą F = Fe cosa,
B. zależy od promienia bloczka,
C. musi mieć wartość co najmniej równą F = Fe ,
D. musi mieć wartość co najmniej równą F = Fe sin a.

61.
Układ przedstawiony na rysunku (masy bloczków i tarcie zaniedbujemy)
pozostaje w równowadze, gdy (Pi Q oznaczają wartość ciężarów):

A. Q= P, B. Q= 2P,
p p
C. Q= - , D. Q=-.
2 3

„„ Z;1mKnr 67{~ ovt:::iń tPdn\N\/rh 7 fi7vlci ;;i..trnfi7vld i kn~mnlnnii

62.
Jeżeli na poruszające się ciało działa siła wypadkowa o kierunku równoległym do jego
prędkości io wartości stałej w czasie ruchu, to ciało będzie się poruszało ruchem:
A. jednostajnym prostoliniowym,
B. jednostajnie przyspieszonym,
C. jednostajnie opóźnionym,
D. jednostajnie zmiennym (opóźnionym lub przyspieszonym).

63.
Pocisk wystrzelono pod pewnym kątem do poziomu. Zakładamy, że cały lot odbywa się
w próżni. Podczas lotu, aż do chwili upadku, na pocisk:
A. nie działa żadna siła,
B. działa siła, która nadała pociskowi prędkość początkową,
C. działa siła ciężaru tego pocisku,
D. działa siła wypadkowa dwóch sił: siły, jaką pocisk został wystrzelony i siły jego
ciężaru.

64.
F
Na ciało o masie m poruszające się po linii prostej działa siła o war-
tości F, której zależność od czasu przedstawiono na rysunku.
Możemy wnioskować, że w przedstawionej sytuacji ciało poru-
sza się:
t
A. ruchem jednostajnie przyspieszonym,
B. ruchem niejednostajnie przyspieszonym,
C. ruchem jednostajnie opóźnionym,
D. ruchem jednostajnym.

65. 3 kg 1 kg
1 ,___1---.n.,...__F~•
W sytuacji przedstawionej na rysunku (tarcie pomija-
my) siła napinająca nitkę łączącą klocki ma wartość:
,.---lo-'--------.1
1 1 3
A. - F, B. - F, C. - F, D. F.
3 2 4

66.
Trzy klocki o jednakowych masach m są

połączone nitkami. Klocek C jest ciągnięty

w prawo siłą o wartości F nadającą całemu układowi przyspieszenie. Jeżeli założymy,
że nie ma tarcia między klockami i podłożem, to wypadkowa siła działająca na klocek B
wynosi:
F
A. zero, B. 3' D. F.

67.
Jeżeli zaniedbamy tarcie i masę bloczków, to przy- m
spieszenie ciężarków przedstawionych na rysunku
ma wartość około:
A. 2,45 m/ s 2 , B. 3,3 m/ s 2 ,
C. 4,9 m/ s 2 , D. 9,8 m/ s 2 •

68.
Jeśli pominiemy opory, to przyspieszenie układu 2m
przedstawionego na rysunku ma wartość

1 2
A. - g, B. 7g,
7 2m 4m
1 1
C. 8g, D. 4g.

69.
Siła wypadkowa działająca na klocek wiszący z lewej strony (zadanie poprzednie):
A. ma taką samą wartość, jak siła wypadkowa działająca na klocek poruszający się po
stole,
B. jest mniejsza od siły wypadkowej działającej na klocek poruszający się po stole,
C. jest większa od siły wypadkowej działającej na klocek poruszający się po stole,
D. jest większa od siły wypadkowej działającej na klocek o masie 4m,

70.
Przyspieszenie ciężarków przedstawionych na rysunku (tar-
cie i masę bloczka pomijamy) ma wartość około:

A. 3,3 m/ s 2 , B. 4, 9 m/ s ,
2 m
C. 6,6 m/ s 2 , D. 9,8 m/ s 2 •

74 ZamKor 626 ovtań testowvch z fizvki_ astrofizvki i kosmoloall

2
71. y
Klocek K zsuwa się bez tarcia z równi pochyłej. W chwili po- otoi;::------_,
X
czątkowej: v = O, x = O, y = O (rysunek obok). Zależność v x
(x-owej współrzędnej prędkości klocka K) od czasu t przedsta-
wiono na wykresie:

01------~
t t t

A. 8. c. D.

72.
Zależność współrzędnej x położenia klocka K (rys. zadania 71) od czasu t przed-
stawniono na wykresie:
X X X

o---- t
t t

A. 8. c. D.

73.
Na równi pochyłej przedstawionej na rysunku położono klocek K. Jeśli współczynnik
tarcia statycznego klocka o równię wynosi 0,8, to:
A. klocek będzie pozostawał w spoczynku,
8. klocek będzie się zsuwał ruchem jednostajnym,
C. klocek będzie się zsuwał ruchem jednostajnie przyspieszonym,
D. klocek będzie się poruszał w górę równi ruchem jednostajnie
przyspieszonym.

74.
Kulka zawieszona na nitce wykonuje ruch drgający. W chwili przechodzenia przez
położenie równowagi o siłach działających na kulkę powiedzieć można, że:

A. ich wypadkowa jest styczna do toru i nadaje ruch kulce,

8. siła ciężkości jest zrównoważona przez siłę dośrodkową,
C. siła ciężkości jest zrównoważona przez siłę napięcia nitki,
D. siła napięcia nitki nie jest zrównoważona przez siłę ciężkości.
75.
Jeżeli umieszczony na równi pochyłej klocek pozostaje w spoczynku, to:
A. siła tarcia równoważy ciężar klocka,
B. siła tarcia jest większa niż składowa jego ciężaru równoległa do równi,
C. równoważą się siły: ciężkości klocka, tarcia i nacisku klocka na równię,
D. równoważą się siły: ciężkości klocka, sprężystości równi i tarcia.

76.
Na równi pochyłej leży klocek. Klocek zaczyna się zsuwać z równi przy kącie nachylenia
równym 45°. Współczynnik tarcia statycznego w tym przypadku wynosi:
,fi
A. zero, B. 0,5, C. 1, D. - .
2

77.
Jeżeli masę nitki i tarcie pominiemy, to w sytuacji przedsta-
wionej na rysunku klocek o masie m 2 będzie się poruszał
z przyspieszeniem zwróconym w górę, gdy będzie spełniony
warunek:
m
A. - 1 >sina,
m2
m
C. - 2 <sina,
mi

78.
Położone na równi ciało o masie m pozostaje początkowo w spoczynku. Jeżeli zwięk­
szymy nachylenie równi do takiego kąta, przy którym ciało zaczyna się zsuwać, to siła
tarcia ma wartość (a - kąt nachylenia równi, f - współczynnik tarcia statycznego):
1. fmg cosa, 2. mg cosa, 3. fmg sina, 4. mg sina.
Poprawne są:

A. tylko 1, B. tylko 1 i.4, C. tylko 2 i 3, D. tylko Ll

79.
Ciało o masie 2 kg i szybkości początkowej 4 m/ s zatrzymuje się w ciągu 4 sekund na
skutek działania siły (zwróconej przeciwnie do jego prędkości) o wartości równej:
A. 2 N, B. 0,5N, C. 8 N, D. 32 N.

26 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki I kosmologii

2 @yflil~mmo~~ - - - -- - - - - -- - -

80.
Prędkość początkowa ciałama wartość v 0 = 1,5 m/ s, a czas jego ruchu jednostajnie
opóźnionego aż do zatrzymania wynosi t = 3 s. Wartość opóźnienia i przebyta w tym
czasie droga wynoszą odpowiednio:
A. 0,5 m/ s 2 ; 2,25 m, B. 0,5 m/ s 2 ; 1,5 m,
C. 5 m/ s 2 ; 2,25 m, D. 5m/ s 2 ; 1,5m.

81.
Jeśli dane liczbowe w zadaniu 80 dotyczą hamowania na skutek tarcia ciała poru-
szającego się po powierzchni poziomej, to współczynnik tarcia ma wartość:

A. 0,02, B. 0,05, c. 0,2, D. 0,5.

82.
Człowiek stojący w windzie na wadze sprężynowej zauważa, że waga wskazuje połowę
jego ciężaru. Na tej podstawie można wywnioskować, że winda porusza się ruchem:
A. jednostajnie przyspieszonym w górę,

B. jednostajnie opóźnionym w dół,

C. jednostajnie przyspieszonym w górę lub ruchem jednostajnie opóźnionym w dół,
D. jednostajnie opóźnionym w górę lub ruchem jednostajnie przyspieszonym w dół.

83.
Wiadro z wapnem o ciężarze 150 N jest podnoszone przez linę z przyspieszeniem o war-
tości 0,3 m/ s 2 • Siła napinająca linę ma wartość (przyjmij g = 10 m/ s 2 ):
A. 15 N, B. 150 N, C. 154,5 N, D. 195 N.

84.
To samo wiadro (patrz zadanie poprzednie) zawieszone na linie jest opuszczane
w dół z przyspieszeniem o wartości 1 m/ s 2 • Siła napięcia liny ma wówczas wartość
(przymij g = 10 m/ s 2 ):
A. 15 N, B. 100 N, C. 135 N, D. 145,5 N.

85.
Na deskę o masie M położono klocek o ma-
sie m. Z jakim (co do wartości) przyspiesze- a-
M
niem a może poruszać się deska, by klocek
spoczywał względem niej. Znany jest współczynnik tarcia statycznego f pomiędzy kloc-
kiem i deską oraz wartość przyspieszenia ziemskiego g.
A. a<g, B. a< tg,
m M
C.a<f - g, D. a< f - g.
M m

86.
Wagonik jedzie z przyspieszeniem a. Powierzchnie
klocków i ściany wagonika nie są idealnie gładkie.
Jest prawdą, że:
1. klocek o masie m 2 może względem wagonu albo
poruszać się w dół, albo pozostawać w spoczynku,
albo poruszać się w górę (zależy to od wartości mas
mi i m2 oraz współczynnika tarcia, a także od wartości przyspieszenia a.
2. gdy klocki poruszają się względem wagonu, to siła tarcia działa na klocek o masie
mi, natomiast nie działa na klocek o masie m2 , bo klocek ten nie jest przyciskany do
ściany.

3. gdy klocki poruszają się względem wagonu, to na klocek o masie mi działa siła tar-
cia o zawsze tej samej (niezależnej od a) wartości, natomiast na klocek o masie m 2
również działa siła tarcia, ale o wartości proporcjonalnej do przyspieszenia a.

4. gdy klocek o masie m 2 porusza się wzdłuż ściany wagonu z przyspieszeniem wzglę­

dem niej a2' to iloczyn m2a2 jest równy wypadkowej sił: ciężaru tego klocka, bez-
władności klocka mi i tarcia.

A. tylko 1 i 4, B. tylko 1 i 3, C. tylko 2 i 4, D. tylko 1, 3 i 4.

87.
W układzie nieinercjalnym poruszającym się ruchem postępowym:

A. na wszystkie ciała działają siły bezwładności o wartościach wprost proporcjonal-

nych do mas tych ciał ,
B. na ciała działają siły bezwładności zależne od ich mas i od ich przyspieszeń wzglę­
dem tego układu nieinercjalnego,
C. na wszystkie ciała działają jednakowe siły bezwładności,
D. na wszystkie ciała działają siły bezwładności o zwrotach przeciwnych do prędkości
układu io wartościach zależnych od mas tych ciał.

~R ZamKor 626 ovt~ń te~towvch 7 fi7vki ;t'l:trofi7vki i km:mnlnnii

88.
Winda o masie m zjeżdża do kopalni z przyspieszeniem o wartości a= 1
g (g - przy-
6
spieszenie ziemskie). Naprężenie liny, na której jest zawieszona kabina ma wartość:

1
A. - mg, B. 6mg,
6
5 7
C. - mg, D. - mg.
6 6

89.
Nić wahadła zawieszonego u sufitu wagonu jest odchylona od pionu o stały kąt prze-
ciwnie do ruchu wagonu. Jeżeli wagon porusza się po torze poziomym, to możemy

wnioskować, że jedzie on ruchem:

A. jednostajnie przyspieszonym po linii prostej lub ruchem jednostajnym po okręgu ,
B. jednostajnie przyspieszonym po linii prostej,
C. niejednostajnie przyspieszonym, przy czym przyspieszenie wzrasta równomiernie,
D. jednostajnie przyspieszonym lub opóźnionym po linii prostej.

Pytania 90 i 91 odnoszą się do następującego tematu:

Jednorodna linka o długości l w sytuacji przedstawio-
nej na rysunku zaczyna się zsuwać ze stołu, gdy 1/ 4 jej
długości zwisa.

90.
Możemy wywnioskować, że współczynnik tarcia statycznego linki o stół wynosi:
A. 4, 8. 3,
1 1
C. 3' D. - .
4

91.
Ruch zsuwającej się ze stołu linki jest ruchem:
A. niejednostajnie przyspieszonym,
B. jednostajnie przyspieszonym, przy czym a= g,
C. jednostajnie przyspieszonym,
D. jednostajnym.
92.
Siławypadkowa działająca na punkt materialny poruszający się ruchem jednostajnym
po okręgu jest:
A. różna od zera i styczna do okręgu,
B. różna od zera i zwrócona od środka okręgu na zewnątrz,
C. różna' od zera i zwrócona do środka okręgu,
D. równa zeru.

93.
Samochód o masie m, poruszający się z szybkością v, może przejechać bez poślizgu
zakręt o promieniu r, gdy (f - współczynnik tarcia statycznego):

mv 2 mv 2 mv 2 mv 2 mv 2
A. > mgf B. > mgf, C. < mgf, D. <- -
2 r r r 2

94.
Na brzegu obracającej się tarczy leży kostka (f - współczynnik tarcia statycznego,
d - średnica tarczy, g - wartość przyspieszenia ziemskiego). Przy jakiej najmniejszej
liczbie n obrotów na sekundę kostka spadnie i tarczy?

A. n= _! W,
n~~
B. n= _! W,
n~~
C. n= W,
~~ D.n=~.

95.
Ciało o masie 5 kg porusza się po linii prostej. Na wykresie przedstawiono zależność
wartości siły, która działa na ciało, od czasu. W rezultacie wartość zmiany prędkości
tego ciała wynosiła:
F(N)
m m
A. 0,8-, B. 1,6- , 4
s s
m m 2
c. 1,2 - , D. 0 - .
s s o 1 2 3 t (s)

96.
Ciało, o którym mowa w poprzednim zadaniu, w kolejnych sekundach wykonywało ruch:
A. jednostajny, jednostajnie przyspieszony, jednostajnie opóźniony,

B. jednostajny, niejednostajnie przyspieszony, niejednostajnie opóźniony,

C. jednostajny, niejednostajnie przyspieszony, niejednostajnie przyspieszony,
D. jednostajnie przyspieszony, jednostajnie opóźniony.

30 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki I kosmologll

97.
Ciało o masie 2 kg spada swobodnie. W ciągu 3 sekund ruchu jego pęd (przyjmij
m
g = 10 -2):
s
,. kg · m
A. nie ulegnie zmianie, B. wzrosnie o 6 ,
s
, . 60 kg . m
C. wzrosn 1e o , D. wzrośnie, ale nie wiadomo o ile, bo brak
s
informacji o prędkości początkowej ciała.

98.
Wózek o masie 2m poruszający się z szybkością v
zderza się ze spoczywającym wózkiem o masie 3m.
Wózki te łączą się poruszają się dalej z pręd­

kością o wartości :

3 2 3
B. - v, C. - v, D. - v.
5 3 2.

99.
Kula bilardowa 1 uderza centralnie w identyczną, lecz spoczy-
wającą kulę 2 . Jeżeli uderzenie jest doskonale sprężyste, to:
A. kula 1 zatrzyma się, a kula 2 zacznie się poruszać z szybkością v,
B. kula 1 odbije się do tyłu od kuli 2, która pozostanie nieruchoma,
C. kula 1 odbije się do tyłu od kuli 2, która zacznie się poruszać w prawo,
D. obie kule będą się poruszać w prawo z jednakową prędkością o wartości v/2
każda.

1oo.
Wózki połączone ściśniętą sprężyną (która ma pomijalnie
małą masę) jadą razem w prawo; tarcie pomijamy. Po I(.)m(.)Lr. ~ ~I. . .3m V I•
. . -c.--').
(~.)
przepaleniu nitki ściskającej sprężynę, wózki zaczną od-
dalać się od siebie, a wartość pędu całego układu:

A. będzie równa zeru,

B. będzie równa 2mv,
C. będzie równa 3mv,
D. będzie równa 4mv.
1o1.
Trzy plastelinowe kule , poruszające się Uak pokazuje
rysunek) z prędkościami o wartościach v 1 = 2 v,
v 2 = v i v 3 = 3v, po zderzeniu zlepiają się . Ich
wspólna prędkość będzie mała wartość:
A. v/ 3 i będzie zwrócona w prawo,
8. v/ 3 i będzie zwrócona w lewo,
C. 2v i będzie zwrócona w prawo ,
D. zero.

102.
Człowiek o masie 50 kg biegnący z szybkością 5 m/ s skoczył na spoczywający wózek
o masie 150 kg. Wózek z człowiekiem będzie miał szybkość (tarcie pomijamy):
A. 1,25 m/ s, 8. 1,5 m/ s,
C. 1,75 m/ s, D. 2 m/ s.

Pytania 103-106 odnoszą się do następującej sytuacji: F

Na spoczywające ciało o masie 1 kg działa siła F o war-
tości 10 N Uak na rysunku). Wskutek działania tej siły
ciało przesunęło się po poziomym podłożu o 1 m. Współ­

czynnik tarcia między ciałem a podłożem jest równy 0,2

(przyjmij g = 10m/ s 2 ).

103.
Siła F wykonała pracę równą:

A. 10J, 8. 9J, C. 5J2 J, D. 5/3 J.

104.
Siła tarcia wykonała pracę równą:

A. 1J, 8. - 1J, c. J3 J, D. - J3 J.

105.
Energia kinetyczna ciała osiągnęła wartość:

A. 4)3 J, 8. 4.f2. J, C. 4J, D. (5/3- 1)J.

ZamKor 626 ovtań testowvch z fizvkł. astrofizvki I kosmoloaii

106.
Prędkość ciała osiągnęła wartość:

A. -J3 m/ s, B. 2~2-J3 m/ s, C. 2)2 m/ s, D. ~2 (513-1) m/ s.

107. ~(N)
Pod działaniem siły F ciało porusza się po prostej
2
zgodnie z osią x. Na rysunku przedstawiono wykres
zależności współrzędnej Fx siły od położenia ciała. Na 1
podstawie wykresu możemy wnioskować, że praca o ----------+---~
2 X (m)
wykonana przez tę siłę na drodze 2 m wynosi: -1
A. OJ, B. 2J, c. 4J, D. -2J. -2

108.
Na ciało o masie 1 kg, spoczywające na poziomej powierzchni, zaczyna działać równo-
legle do podłoża siła o wartości 2 N. Współczynnik tarcia wynosi 0,1. Praca wykonana
nad ciałem przez wypadkową tych sił na drodze 1 m wynosi:
A. 0,2J, B. 2J, C. 1,02J, D. 2,98J.

109.
Ciało porusza się ruchem prostoliniowym. Na rysunku przedstawiono zależność współ­
rzędnej prędkości v x tego ciała od czasu t. Praca wykonana przez siłę wypadkową
działającą na to ciało w I, li, Ili przedziale czasu ma znak odpowiednio:
A. I(+), li(-), Ili(-),
B. I(+), li(+), Ili(-),
C. I(+), li(-), Ili(+), t
D. I(+), li(+), Ili (+).

11 o.
Łyżwiarz o masie 50 kg rozpędził się do szybkości 10 m/ s po czym przestał się odpy-
chać od lodu i hamuje na skutek tarcia. Praca wykonana nad łyżwiarzem przez siłę tar-
cia na całej drodze hamowania:
A. wynosi - 2500 J,
B. wynosi 2500J,
C. wynosi -100 J,
D. jest ujemna, ale jej wartości nie da się obliczyć, bo brak współczynnika tarcia łyżew
o lód.
 111 .
Łyżwiarz poruszający się początkowoz szybkością 10 m/ s przebywa z rozpędu do chwili
zatrzymania się drogę 20 m. Przyjmij g = 10 m/ s 2 • Współczynnik tarcia łyżew o lód
wynosi:
A. 0,125, B. 0,25, C. 0,5, D. 0,75.

112.
Ciało o znanym ciężarze jest wciągane bez tarcia po równi pochyłej ruchem jednos-
tajnym. Aby obliczyć pracę wykonaną przy wciąganiu ciała wzdłuż równi trzeba jeszcze
znać :

A. wartość siły, którą wciągamy ciało na równię,

B. wysokość, na jaką wciągamy ciało,

C. długość równi pochyłej,
D. kąt nachylenia równi pochyłej do poziomu.

113.
Na ciało o masie m pozostające początkowo w spoczynku działa stała siła o wartości F.
Jego energia kinetyczna po czasie t wynosi:
1F 2 t 2 1 1Ft 2
A. B. - mFt, C. - -,
2 m 2 2 m

Dotyczy zadań 114, 115 i 116.

Ciało o masie 1 kg, początkowo spoczywające, zostaje wprawione w ruch prostoliniowy
. jednostajnie przyspieszony i po 2 sekundach osiąga szybkość 10 m/ s.

114.
Moc chwilowa urządzenia nadającego ciału przyspieszenie po 1 sekundzie ma wartość:
A. 25W, B. 50 W, C. 75 W, D. 100 W.

115.
Moc chwilowa po 2 sekundach ma wartość:

A. 25W, B. 50 W, C. 75 W, D. 100 W.

116.
Moc średnia w czasie 2 sekund ma wartość:

A. 25W, B. 50 W, C. 75 W, D. 100 W.

34 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki I kosmoloqll

117.
Lokomotywa o stałej mocy ciągnie pociąg o masie m. Jeśli pominąć wszelkie opory
ruchu to:
A. prędkość pociągu jest stała,
8. przyspieszenie pociągu jest stałe,
C. siła maleje z czasem,
D. siła rośnie z czasem.

118.
Lokomotywa ciągnie pociąg z prędkością o wartości 72 km/ h. Jeśli moc lokomotywy
jest równa 10 3 kW, to jej siła ciągu ma wartość :
A. 5 kN, 8. 10 kN, C. 50 kN, D. 80 kN.

119.
Zakładamy, że wartość siły potrzebnej do holowania barki jest wprost proporcjonalna
do szybkości. Jeżeli do holowania barki z szybkością 4 km/ hjest potrzebna moc 4 kW,
to moc potrzebna do holowania barki z szybkością 12 km/ h wynosi:
A. 12 kW, 8. 24 kW, C. 36 kW, D. 48 kW.

120.
Z działa o masie 1 tony wystrzelono pocisk o masie 1 kg. Energia kinetyczna odrzutu
działa, w chwili gdy pocisk opuszcza lufę z szybkością 400 m/ s wynosi:

A. BOJ, 8. 80000J, C. BOOJ, D. 8000J.

121.
Ciało o masie m wyrzucono pod kątem 60° do poziomu z prędkością v. Jeżeli
pominiemy opór powietrza, to energia potencjalna ciała w najwyższym punkcie toru ma
wartość:

mv 2 mv 2 7mv 2 3mv 2
A.
2 '
8. ' c. - - D. - -
8 8 8

122.
Z powierzchni ziemi wyrzucono pionowo w górę ciało z prędkością o wartości
v = 10 m/ s. Na wysokości h = 3m energia potencjalna tego ciała wynosiła E = 15J.
Energia kinetyczna ciała na tej wysokości jest równa (przyjąć g = 10m/ s 2 ):
A. OJ, 8. 10 J, C. 15J, D. 25J.
123.
Energia potencjalna spadającego swobodnie kamienia (w próżni):

A. w każdej sekudzie ruchu zmienia się o tę samą wartość ,

B. szybciej zmienia się na początku ruchu,
C. szybciej zmienia się przy końcu ruchu,
D. nie zmienia się wcale - przez cały czas pozostaje stała.

124.
Ciałopuszczono swobodnie z pewnej wysokości. Zależność energii kinetycznej ciała od
czasu poprawnie przedstawiono na rysunku: (opór powietrza pomijamy)

t t t t
A. B. C. D.

125.
Ciało spadające swobodnie z pewnej wysokości uzyskuje szybkość końcową v 1 , zsu-
wając się zaś z tej samej wysokości po równi pochyłej o kącie nachylenia a uzyskuje
szybkość końcową v 2 • Jeśli pominiemy tarcie i opory powietrza to:

A. v2 = v 1 cosa,
8. V1 > V2,
C. v2 = v 1 sin a,
D. V2 = V1·

126.
Dane są dwie równie pochyłe o jednakowych wysokościach i różnych kątach nachyle-
nia. Ciała zsuwają się bez tarcia z tych równi. Prawdą jest, że:
A. zarówno szybkości końcowe, jak i czasy zsuwania się będą jednakowe,
B. z równi o mniejszym kącie nachylenia ciało będzie się zsuwało dłużej i osiągnie
mniejszą szybkość końcową,

C. czas zsuwania się ciała z równi o mniejszym kącie nachylenia będzie dłuższy ,
a szybkości końcowe będą jednakowe,
D. czas zsuwania się ciała z równi o mniejszym kącie nachylenia będzie dłuższy,

a szybkości końcowe będą jednakowe tylko wtedy, gdy masa ciała zsuwającego się
z obu równi będzie taka sama.

36 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmologii

127.
Z zasady zachowania energii mechanicznej wynika, że:

A. w układzie zamkniętym energia kinetyczna jest równa energii potencjalnej,

B. suma energii kinetycznej i potencjalnej układu jest stała, gdy w układzie działają tyl-
ko siły zachowawcze i siły zewnętrzne nie wykonują pracy nad układem,
C. suma energii kinetycznej i potencjalnej jest równa zeru,
D. energia mechaniczna jest równa sumie energii kinetycznej i potencjalnej.

128.
W zderzeniu niesprężystym układu ciał jest:
A. zachowany pęd całkowity i zachowana energia całkowita układu,
B. niezachowany pęd całkowity, a energia kinetyczna układu zachowana,
C. zachowany pęd całkowity i energia kinetyczna układu,
D. niezachowany pęd całkowity i niezachowana energia kinetyczna układu.

129.
W trakcie centralnego (czołowego) zderzenia dwóch doskonale niesprężystych kul,
energia kinetyczna zmienia się całkowicie w ich energię wewnętrzną jeśli mają:
A. zgodnie zwrócone pędy o takich samych wartościach,
B. jednakowe masy i przeciwnie zwrócone pędy,
C. przeciwnie zwrócone pędy o takich samych wartościach, a dowolne energie
kinetyczne,
D. jednakowe energie kinetyczne i prędkości.

130.
Stalowa kulka o masie m uderza nieruchomą plastelinową kulę o masie Mi pozostaje
w niej. Jaka część e~ergii kinetycznej kulki zamieni się w energię wewnętrzną (zakłada­
my zderzenie doskonale niesprężyste)?

m m m2 M
A. M' B. M+m' C. i - (M+m) 2 ' D. M+m

131.
Z działa o masie 1 tony wystrzelono pocisk o masie 1 kg. O energiach kinetycznych po-
cisku i działa w chwili, gdy pocisk opuszcza lufę można powiedzieć, że:

A. energia kinetyczna pocisku będzie mniejsza niż działa, bo masa pocisku jest znacz-
nie mniejsza niż masa działa,
B. szybkości działa i pocisku w chwili wystrzału są odwrotnie proporcjonalne do ich mas,
więc energia kinetyczna pocisku będzie większa, niż energia kinetyczna działa,
C. energia kinetyczna pocisku i działa będą jednakowe,
D. energia kinetyczna pocisku i działa są jednakowe, natomiast pędy pocisku i działa
będą różne co do wartości i co do kierunku.

132.
Jeżeli w sytuacji przedstawionej na rysunku (masę blocz- ...=2=--m___..___ _ _-...1.
ka i tarcie pomijamy) energia potencjalna ciężarka o ma-
sie m zmniejszy się o 30 J, to energia kinetyczna klocka
m
o masie 2m powiększy się o:
A. 30J, B. 20J,
C. 15J, D. 60J.

133.
Kamień zawieszony na sznurku puszczamy swobodnie $,____1_m_---. 1

(v 0 = O) z położenia A (rysunek). W położeniu 8 szybkość 0,5 kg \ I

!
I
I I
kamienia i wartość siły napięcia sznurka wyniosą odpo- I
\
I
I
\ I
' I
wiednio: '
',
I
I
' I
', I

A. J5m; B. J5m;
'
',,______ -Eb B
I

2,5 N, 7,5 N,
s s

C. 2J5m; 10 N, D. 2J5m; 15N.

s s

134.
mA
Kulkę o masie 0,2 kg zaczepioną na sznurku o długości 40 cm I
I
I

rozpędzamy tak aby poruszała się po okręgu w płaszczyźnie pionowej :/

(g = 10 m/ s 2
). Najmniejsza szybkość, jaką może mieć kulka w gór-
nym punkcie okręgu (A) jest równa:
A. zeru, B. 1 m/ s, B
C. 2 m/ s D. 0,8 m/ s.

135.
Jeśli kulka z poprzedniego zadania będzie miała w dolnym punkcie okręgu (B) szybkość
6 m/ s, to siła napięcia sznurka ma w tym punkcie wartość:

A. 16 N, B. 18 N, C. 18,2 N, D. 20 N.

~Q 7;:iiml(nr I. 7/. nut::'łń tPdn\A/\lrh 7 fi7Vlci ~drofi7Vfci i kO(mnfonjj

136.
Praca wykonana przez siłę ciężkości przy przejściu linki z położenia A do B okręgu (patrz
zadanie 134) wynosi:
A. mg ·ni, 8. mg ·2nl, C. mg·!, D. mg ·21.

137.
Kulka o masie m jest przyczepiona na końcu sznurka o długości R i wiruje w płaszczyź­
nie pionowej po okręgu tak, że w górnym położeniu nitka nie jest napięta . Szybkość tej
kulki w chwili, gdy jest ona w dolnym położeniu wynosi:

A. ffe, B. ~· C. ~4gR, D. ~ 5gR.

138*.
Energia potencjalna kulki zawieszonej ńa sprężynie jest dana wzo- IJ!l!/l////JllJ/ll/JIJIJI/

rem EP = -mgx + kx 2 • Współrzędna siły wypadkowej działającej

1 $
2 ~
na kulkę gdy x ;ć O, jest dana wzorem:
~
A. -
mgx 2
+-
kx 3
B.
mgx 2 kx 3
- - m?T X= 0

o-'
2 6' '
2 6
C. -mg+kx, D. mg-kx.
139.
Dwa ciała o masach m i 5m zbliżają się do m 5m
siebie na skutek oddziaływania grawitacyjne-
A B
go (wszystkie inne siły pomijamy). Co można

powiedzieć o przyspieszen iach tych ciał w układzie środka masy?

A. Przyspieszenia chwilowe tych ciał mają takie same wartości, ale przeciwne zwroty,
wartości obu przyspieszeń wzrastają z upływem czasu .
B. W każdej chwili wartość przyspieszenia ciała A jest 5 razy większa niż wartość
przyspieszenia ciała B.
C. Wartość przyspieszenia ciała A jest 5 razy większa od wartości przyspieszenia
ciała B, a ponadto wartość każdego z tych przyspieszeń jest niezmienna w czasie .
D. Stosunek wartości przyspieszeń ciał A i B zależy do stosunku mas oraz stosunku
kwadratów ich odległośc i od środka masy.

140.
Ziemia przyciąga wzorzec masy siłą o wartości 9,81 N. Prawdą jest, że:
A. wzorzec masy wcale nie przyciąga Ziemi , to Ziemia go przyciąga, tak jak wszystkie
inne ciała,

B. wzorzec masy przyciąga Ziemię siłą tyle razy mniejszą od 9,81 N, ile razy jego masa
jest mniejsza od masy Ziemi,
C. wzorzec masy przyciąga Ziemię również siłą o wartości 9,81 N,
D. nie ma żadnego związku między wartościami tych sił.

141.
Jednostką natężenia pola grawitacyjnego jest:
m2 m N kg
A. kg· - 2 , B. , C. - , D. - 2·
s s2 m s

~O ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmologii

142.
Na wysokości h nad powierzchnią Ziemi przyspieszenie ziemskie jest cztery razy mniej-
sze niż na powierzchni Ziemi (Rz - promień Ziemi), gdy:
1
A. h =Rz , 8. h= 2Rz , C. h= 4Rz , D. h = - Rz .
2

143.
Przyspieszenie grawitacyjne na planecie, której zarówno promień, jak i masa są dwa
razy mniejsze od promienia i masy Ziemi ma wartość:
A. taką samą jak przyspieszenie grawitacyjne na Ziemi,
8. dwa razy mniejszą od przyspieszenia grawitacyjnego na Ziemi,
C. dwa razy większą od przyspieszenia grawitacyjnego na Ziemi,
D. cztery razy większą od przyspieszenia grawitacyjnego na Ziemi.

144.
Średnia gęstość pewnej planety jest równa gęstości Ziemi. Jeżeli masa planety jest
dwa razy mniejsza od masy Ziemi, to przyspieszenie grawitacyjne na planecie ma
wartość:

A. taką samą jak przyspieszenie grawitacyjne na Ziemi,

8. większą od przyspieszenia grawitacyjnego na Ziemi,
C. mniejszą od przyspieszenia grawitacyjnego na Ziemi,

D. większą lub mniejszą od przyspieszenia na Ziemi, w zależności od stałej grawitacji

na tej planecie.

145.
Przyspieszenie grawitacyjne na planecie, której promień i średnia gęstość są dwa razy
większe od promienia i średniej gęstości Ziemi ma wartość:

A. dwa razy większą od przyspieszenia grawitacyjnego na Ziemi,

8. dwa razy mniejszą od przyspieszenia grawitacyjnego na Ziemi,
C. cztery razy większą od przyspieszenia grawitacyjnego na Ziemi,
D. taką samą , jak przyspieszenie grawitacyjne na Ziemi.

146.
Szybkości liniowe sztucznych satelitów krążących w pobliżu powierzchni Ziemi są w po-
równaniu z szybkością liniową jej satelity naturalnego (Księżyca):
A. takie same, 8. większe,

C. mniejsze, D. mniejsze lub większe, w zależności od masy satelity.

147.
Statek kosmiczny o masie m wraca na Ziemię z wyłączonym silnikiem. Przy zbliżan i u
się do Ziemi z odległości R 1 do odległości R 2 (licząc od środka Ziemi) pozostaje tylko
w polu grawitacyjnym Ziemi (M- masa Ziemi, G- stała grawitacji). Wzrost energii kine-
tycznej statku w tym czasie wynosi:
R1 -R 2 R1 -R 2
A. GMm , 8 . GMm R 2 '
RiR2 1

R 1 -R 2 Ri -R2
C. GMm 2
, D. GMm 2 2
•
R2 Ri R2

148.
W poniższych zdaniach podano informacje dotyczące szybkości liniowych i energii
dwóch satelitów Ziemi poruszających się po orbitach kołowych o promieniach r i 2r.
1. Szybkość
satelity bardziej odległego od Ziemi jest większa od szybkości satelity
poruszającego się bliżej Ziemi.

2. Szybkość
satelity bardziej odległego od Ziemi jest mniejsza od szybkości satelity
poruszającego się bliżej Ziemi.

3. Stosunek energii kinetycznej do potencjalnej jest dla obu satelitów taki sam.
4. Stosunek energii kinetycznej do potencjalnej jest inny dla każdego satelity.
Prawdziwe są informacje:
A. tylko 1 i 3, 8. tylko 2 i 4, C. tylko 2 i 3, D. tylko 1 i 4.

149.
Gdyby gęstość Ziemi była 4 razy większa, a promień pozostał ten sam to li prędkość
kosmiczna miałaby wartość:
A. 4 razy większą,
8. 2 razy większą,

C. 8 razy większą,

D. 16 razy większą.

1 SO.
Stan nieważkości w rakiecie lecącej na Księżyc pojawi się w chwili , gdy:
A. osiągnie ona pierwszą prędkość kosmiczną,
8. osiągnie ona drugą prędkość kosmiczną,
C. osiągnie punkt równowagi przyciągania Ziemi i Księżyca,
D. ustanie praca silników.

;42 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmologii

151.
Dwa satelity Ziemi poruszają się po orbitach kołowych. Promienie ich orbit wynoszą
r1 i r2 , przy czym r1 < r2 • O szybkościach kątowych tych satelitów można po-
wiedzieć, że:

A. są jednakowe,
B. większą szybkość ma satelita poruszający się po orbicie o promieniu r1 ,
C. większą prędkość ma satelita poruszający się po orbicie o promieniu r2 ,
D. szybkości kątowe zależą nie tylko od promieni ich orbit, ale także od mas satelitów.

152.
Dwa satelity Ziemi poruszają się po orbitach kołowych. Pierwszy porusza się po orbicie
o promieniu R, a drugi po orbicie o promieniu 2R. Jeżeli czas obiegu pierwszego
satelity wynosi T, to czas obiegu drugiego satelity wynosi:
A. 2T, B. 2-.fj_ T,
C. -.f5_ T, D. 4 T.

153.
Satelita stacjonarny (który dla obserwatora związanego z Ziemią wydaje się nieru-
chomy) krąży po orbicie kołowej w płaszczyźnie równika. Jeżeli czas trwania doby ziem-
skiej wynosi T, masa Ziemi M, stała grawitacji G, a promień Ziemi R, to promień orbity
tego satelity:

A. wynosi~,
C. wynosi ~, D. może mieć dowolną wartość.

154.
Dwa satelity Ziemi poruszają się po orbitach kołowych. Satelita o masie m 1 po orbicie
o promieniu R 1 , a satelita o masie m 2 po orbicie o promieniu R 2, przy czym R 2 = 2R 1.
Jeżeli energia kinetyczna obu satelitów jest taka sama, to możemy wnioskować, że:

A. m 2 = 2m 1 ,
1
B. m2 = 2m1,
C. m 2 = 4m 1 ,
D. m 2 = -1 m 1 .
4
- - - - - - - - - - -- - @JfrCJJWD~~jJCJJ

155.
Satelita okrąża Ziemię po torze eliptycznym . W ruchu tym:
1. nie zmienia się energia kinetyczna satelity,
2. zmienia się energia potencjalna układu satelita-Ziemia,
3. całkowita energia mechaniczna układu jest ujemna,
4. zmienia się moment pędu układu.

Prawdziwe są odpowiedzi:
A. tylko 1, B. tylko 1 i 4, C. tylko 2 i 4 , D. tylko 2 i 3.

156.
Na rysunku pokazano zależność natężenia pola grawitacyj- Y.
nego Ziemi od odległości od środka Ziemi r. Ciało o masie

m = 10 kg w odległości r = -1 R od środka Ziemi ważyłoby

3
R r
(R - promień Ziemi, przyjmij g = 9,81 m/ s 2 ):
A. 294,3 N, B. 65,4 N, C. 32,7 N, D. 10 N.

157.
Rysunek przedstawia zależność ciężaru ciała Fe ~(N

podanego w niutonach od masy m tego ciała na 20

pewnej planecie. Przyspieszenie, z jakim spadają

ciała na tej planecie: 15

A. jest równe przyspieszeniu na Ziemi , 10

B. jest większe od przyspieszenia na Ziemi, 5
C. jest mniejsze od przyspieszenia na Ziemi,
D. nie może być odczytane z wykresu, gdy nie o 1 2 3 4 m (kg)
znamy masy planety M.

158.
W miejscowości położonej na szerokości geograficznej 45° wisi na nitce kulka pozos-
tająca w spoczynku względem ścian pokoju. Linia prosta wyznaczona przez nić pokazuje:
A. kierunek działania siły zwanej ciężarem kulki ,
B. kierunek działania siły grawitacji, jaka działa między kulką a Ziemią,
C. kierunek siły wypadkowej, działającej na kulkę.

D. Nie wybieram żadnej z trzech pierwszych odpowiedzi (A, B, C), bo wydaje mi się,
że wśród nich jest więcej niż jedna poprawna.

44 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmoloail

159.
Grawitacyjna energia potencjalna układu dwóch ciał (punktów materialnych):
A. maleje podczas wzrostu ich wzajemnej odległości, jeżeli przyjmiemy umowę, że
energia potencjalna tego układu będzie równa zeru, gdy ciała rozsuniemy na od-
ległość nieskończenie wielką,
B. wzrasta lub maleje, np. jeśli umówimy się, że energia potencjalna tych dwóch punk-
tów materialnych przy wzajemnej odległości równej R 0 jest równa zeru, to przy ich
odsuwaniu dla r > R 0 energia potencjalna układu maleje, a dla r < R 0 energia po-
tencjalna wzrasta,
C. zawsze zwiększa się podczas wzrostu wzajemnej odległości tych ciał,
D. zawsze maleje podczas wzrostu wzajemnej odległości tych ciał.

160.
Pewna planeta jest jednorodną kulą o promieniu R. Przyspieszenie grawitacyjne na
powierzchni tej planety ma wartość g. Ile wynosi potencjał grawitacyjny V na jej po-
wierzchni?
g g
A. V= gR. B. V= -gR. C. V= R. D. V=- - .
R

161.
Każdy punkt na powierzchni planety o promieniu R i średniej gęstości p ma potencjał
grawitacyj ny:
4 2 4 2
A. - nGR p, B. nGR p, C. -4nGRp,
3 3
~--

162.
Koło roweru poruszającego się z szybkością 6,28 m/ s ma średnicę 0,4 m. Liczba obro-
tów tego koła na sekundę wynosi:
A. 25,12 s- 1 , 8. 1,57 s- 1 , C. 50 s- 1 , D. 5 s- 1 .

163.
Jeżeli koło
zamachowe wykonujące początkowo 12 obrotów na sekundę zatrzymuje się
po 6 sekundach, to średnie przyspieszenie kątowe ma wartość bezwzględną:
A. 2 s- 2 , 8. 4 s- 2 , C. 4.n s- 2 , D. 2n s- 2 •

164.
Na ciało działa para sił (F1 = F2 = F). Odległość pomiędzy li-
niami działania sił wynosi /1 , a pomiędzy punktami przyłożenia sił
- 12 • Moment obrotowy tej pary sił ma wartość:
A. F· 4 , 8. 2F·4, C. F· 4, D. 2F· 4 .

165.
Jeżeliwypadkowy moment sił działających na ciało obracające się wokół nieruchomej
osi jest stały i różny od zera w czasie ruchu , to moment pędu (kręt) tego ciała:
A. pozostaje stały , B. jednostajnie wzrasta z czasem,
C. jednostajnie maleje z czasem, D. jednostajnie maleje lub wzrasta z czasem.

166.
Jeżeli walec toczy się bez poślizgu po równi pochyłej, to:
1. na walec działają trzy siły: ciężkości
- -
Fe , reakcji R i t?rcia T,
-

2. na walec działają tylko dwie siły: ciężkości Fe i reakcji R,

46 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki. astrofizyki i kosmoloQll
3. przyspieszenie walca nie zależy od jego masy i promienia,
4. szybkość końcowa nie zależy od wysokości równi.
Nieprawdziwe są odpowiedzi :
A. tylko 1 i 2, 8 . tylko 2 i 3, C. tylko 2 i 4, D. tylko 3 i 4.

167.
Walec stacza się bez poślizgu z równi pochyłej . Chwilowe przyspieszenie kątowe w ru-
chu walca nadaje moment:
A. zawsze tylko siły tarcia,
B. zawsze tylko siły ciężkości,
C. wypadkowej siły tarcia i ciężkości,
D. siły tarcia lub siły ciężkości w zależności od wyboru osi obrotu.

168.
Cienki pręt o masie m i długości I obraca się wokół osi prostopadłej do niego. Gdy oś
1
przechodzi przez koniec pręta, to moment bezwładności wynosi - m/ 2 • Jeżeli oś prze-
3
chodzi przez środek pręta, to moment bezwładności wynosi:
m/2 m/ 2 m/2
A.
12
' B. - -,
6
c. 2,

169.
Dane są dwie pełne kule A i 8 wykonane z tego samego materiału. Objętość kuli A jest
ośmiokrotnie większa od objętości kuli 8. Moment bezwładności względem osi prze-
chodzącej przez środek masy kuli A jest:
A. 2 razy większy od momentu bezwładności kuli 8,
8. 32 razy większy od momentu bezwładności kuli 8,
C. 8 razy większy od momentu bezwładności kuli 8,
D. 4 razy większy od momentu bezwładności kuli 8.

170.
Jeżeli moment bezwładności koła zamachowego, wykonującego n obrotów na sekun-
dę, ma wartość/, to energia kinetyczna koła wynosi:
1 1 2
A. 2n 2 n 2 /, 8. - nnl, C. n 2 n 2 /, D. -nn I.
2 2
- - - - - - - - - - - - - [?(JJJ(blfi) @@[J'@lt@~

171.
Cienkościenna rura o promieniu R i masie M toczy się bez poślizgu tak, że środek tej
rury porusza się z szybkością v. Jej energia kinetyczna wynosi:
1 2 1 2
A. mv , B. mRv , C. mv 2 , D. 2mv 2 •
2 2

172.
Dwa dyski o momentach bezwładności / 1 i / 2 (przy czym / 1 > 12 ) obracają się wokół
swoich osi symetrii tak, że ich energie kinetyczne są równe. Wartości ich prędkości
kątowych w 1 i w 2 oraz momentów pędu L1 i L2 spełniają relacje:
A. w 1 > w 2 i L1 > L2 , B. w 1 = w 2 i L1 > L2 ,
C. w 1 < w 2 i L1 < L2 , D. w 1 < w 2 i L1 > L2 •

173.
Jeśli okres wirującej bryły zmaleje dwukrotnie, to jej energia kinetyczna:
A. wzrośnie dwukrotnie, B. zmaleje dwukrotnie,
C. wzrośnie czterokrotnie, D. zmaleje czterokrotnie.

174.
Człowiek siedzący na krześle obrotowym obraca się z prędkością kątową o wartości m
(tarcie zaniedbujemy). W wyciągniętych na boki rękach trzyma dwa jednakowe ciężarki.

Jeżeli człowiek opuści ręce to:

A. moment pędu i energia kinetyczna wzrosną,
B. moment pędu i energia kinetyczna zmaleją,

C. ani energia ani moment pędu nie mogą ulec zmianie ze względu na brak tarcia,
D. moment pędu pozostaje niezmieniony, a energia kinetyczna rośnie.

175.
1
Łyżwiarz, który wiruje z wyciągniętymi ramionami posiada energię kinetyczną - f 0m 0
2
•
2
Jeżeli łyżwiarz opuści ramiona, to jego moment bezwładności maleje do 1 I0 , a wartość
3
jego prędkości kątowej wynosi wtedy:
(J) o
A. ,
3

48 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmoloqii

176.
Jeżeli bryła sztywna wiruje wokół stałej osi i względem tej osi ma moment pędu o war-
tości L, a moment bezwładności /, to okres obrotu bryły względem tej osi jest równy:
I L I
A. , B. 2n - , C. 2n -, D. 2n/L.
2nl I L

177.
Energie kinetyczne ruchu postępowego Ekp i obrotowego Ek0 pełnego walca toczą­
cego się bez poślizgu po poziomej powierzchni spełniają relację (moment bezwład­
ności walca wynosi 1/ 2mr
2
):

A. Ekp =Eka' B. Ekp >Eka '

C. Ekp <Eka' D. Ekp >Eka lub Ekp <Eka w zależności od masy walca.

178.
Bryła sztywna obraca się ze stałą prędkością kątową wokół nieruchomej osi symetrii.
Związek między energią kinetyczną bryły Ek, wartością jej momentu pędu L i momen-
tern bezwładności I można zapisać wzorem:
1 1 L2 L
A.Ek =2LI, B.Ek =2 -/' C. Ek = - ,
I

179.
Kulka pozostająca pierwotnie w spoczynku zaczyna się

staczać bez poślizgu ze szczytu równi pochyłej. Stosunek jej

\ /!·
szybkości kątowej u dołu równi do szybkości kątowej w punk-
\~\
cie C (w połowie drogi) jest równy: \~~ c
I

D.~.
1 ------~

A. 2, B. -J3, c. .J2,
180.
Poziomo ustawiony pręt o długości l mogący się obracać wokół osi poziomej prze-
chodzącej przez koniec pręta i prostopadłej do niego puszczono swobodnie. Moment
1
bezwładności pręta względem osi przechodzącej przez jego środek I 0 = - m 12 • War-
12
tość prędkości liniowej końca pręta przy przejściu przez położenie równowagi wynosi:
A. .J2gz, B. .j3gl, C. .j4g/, D. .J12gz.
 cWJfu08~0ouaGJ
0[J)~~~f5'G@
cflUtJ]GJmtlGJ B GGJO@
181.
F(N)
Na rysunku przedstawiono zależność wartości siły F po-
trzebnej do ściśnięcia sprężyny, od jej odkształcenia x. 3
Praca wykonana przy ściśnięciu sprężyny o 3 cm wynosi: 2
A. 0,09J, 8. 0,045J, 1
C. 4,5J, D. 0,9J. O 1 2 3 x (cm)

182.
Rozciągnięcie nieodkształconej początkowo sprężyny o pewną długość wymaga wyko-
nania określonej pracy. Dodatkowe wydłużenie tej sprężyny (przy założeniu idealnej
sprężystości) o tę samą długość wymaga wykonania:
A. takiej samej pracy,
8. dwa razy większej pracy,
C. trzy razy większej pracy,
D. dwa razy mniejszej pracy.

Pytania 183 i 184 odnoszą się do następującej sytuacji:

· Pojedynczą sprężynę (lub układ sprężyn) rozciągamy w taki sposób, aby siła powo-
dująca odkształcenie zawsze równoważyła aktualną siłę sprężystości. Przy wydłużeniu
pojedynczej sprężyny o 12 cm siła sprężystości ma wartość F.

183.
Jeżeli dwie takie sprężyny połączymy tak, jak na rysunku /.
i zadziałamy siłą zwiększającą się do F, to odkształcenie F
układu wyniesie :
A. 12 cm, B. 3 cm,
C. 8 cm, D. 6 cm.

50 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmologii

184.
Praca wykonana przy rozciąganiu układu sprężyn z poprzedniego zadania jest:
A. cztery razy mniejsza niż w przypadku rozciągania jednej sprężyny,

B. dwa razy mniejsza niż w przypadku rozciągania jednej sprężyny,

C. dwa razy większa niż w przypadku rozciągania jednej sprężyny,
O. taka sama jak w przypadku rozciągania jednej sprężyny.

185.
Stalowy drut został rozciągnięty o pewną małą długość x . Aby obliczyć energię poten-
cjalną sprężystości drutu musimy jeszcze znać:

A. siłę potrzebną do odkształcenia drutu o x i długość drutu,

B. siłę , długość , pole poprzecznego przekroju i moduł sprężystości ,
C. tylko moduł sprężystości i przekrój ,
O. tylko siłę potrzebną do odkształcenia drutu o x.

186.
Na podstawie wielkości odłożonych na każdej osi możemy wnioskować, że ruchu
harmonicznego dotyczą wykresy (x - wychylenie , ax - współrzędna przyspieszenia,
A - amplituda, t - czas):
1 X 2 aX 3 X 4 aX
-r-- -,
I I I I
---r--- ---r---,
I I I
I I I I I I I
I I
r---r--- I
-- r---,I I I
r---r--- --- I ---,I r-- --- ---r--,
I I I

-
T
I
I
I
I Ir I
I
-T
· : I
: :r
I I
-A· : I
: :A I I

: : I t : : I X : : : t : : : X
r---r--- --- --
I

I
I

I
I

I
I
1
I
r---r--- --- --
I I I I
1 r-- --- ---r---,
I

I I
I

I
I

I
r---r--- -- ---,
I

I
I

I I
I

I
I I I I
___ ._ ______ ,____,
I I
L---'----
-A
---L
I I
-'
I I
'----'---- ---'-
-A
I
-·
ł I I

-A
I I ł I
._ _ __ !_ ___
I
---'---
I

-A
A. tylko 1 i 2, B. tylko 2 i 3,
C. tylko 3 i 4 , O. tylko 1 i 4.

187.
Gdy moduł wychylenia punktu materialnego, poruszającego się ruchem harmonicznym,
zmniejsza się , to:
A. moduł jego prędkości wzrasta, a moduł przyspieszenia maleje,
B. moduł jego prędkości wzrasta, a moduł przyspieszenia może wzrastać, lub maleć ,
C. moduł jego prędkości i przyspieszenia rosną,
O. moduł jego prędkości maleje, a moduł przyspieszenia wzrasta.
188.
W ruchu harmonicznym osiągają równocześnie maksymalne wartości bezwzględne:

A. wychylenie z położenia równowagi, prędkość i przyspieszenie,

B. prędkość, przyspieszenie i siła,
C. wychylenie z położenia równowagi, prędkość i siła,
O. wychylenie z położenia równowagi, przyspieszenie i siła.

189.
W ruchu harmonicznym opisanym równaniem x = 2 cos 0,4nt (czas t jest wyrażony
w sekundach) okres drgań wynosi:
A. O,Bn s, B. 0,8 s, C. 5 s, O. 0,4 s.

190.
Amplituda drgań harmonicznych jest równa 5 cm, okres zaś 1 s. Maksymalna szyb- .
kość drgającego punktu ma wartość:
A. 0,05' m/ s, B. 0,1 m/ s, C. 3,14 m/ s, O. 0,314 m/ s.

191.
Maksymalne przyspieszenie punktu, którego drgania są opisane równaniem

x = 4 sin n t (gdy amplitudę wyrażono w centymetrach, a czas w sekundach) ma

2
wartość:
2 2
A. n cm/s ,
B. 0,5n 2 cm/ s 2 ,
C. 4n 2 cm/ s 2 ,
O. 2n 2 cm/ s 2 •

192.
Zależność energii potencjalnej EP od czasu t w ruchu harmonicznym przedstawiono na
wykresie:

t t t
A. B. C. o.
52 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmoloqll
193.
Ciało o masie m porusza się ruchem harmonicznym opisanym równaniem
2n
x = A sinr t. Energia całkowita (tj. suma energii kinetycznej i potencjalnej) tego ciała
wynosi:
2n 2 mA 2 4n 2 mA 2
A. 2 B. 2
T T

194.
Zależność energii całkowitej E oscylatora harmonicznego od amplitudy drgań A przed-
stawiono na wykresie:

E E E E

A. A B. A C. A D. A

195.
Ciało porusza się ruchem harmonicznym. Gdy wychylenie jest równe połowie ampli-
tudy, to energia kinetyczna ciała:

A. jest trzy razy większa od jego energii potencjalnej,

3
8. jest równa - jego energii potencjalnej,
4
C. jest równa jego energii potencjalnej,
D. jest dwa razy mniejsza od jego energii potencjalnej.

196.
Klocek przyczepiony do sprężyny (patrz rysunek) o pomijalnej
masie porusza się ruchem harmonicznym bez tarcia. Energia po-
tencjalna tego układu jest równa zeru w położeniu równowagi,
a maksymalna jej wartość wynosi 50 J. Jeżeli wychylenie tego klocka z położenia równo-
1
wagi wynosi - A (A- amplituda), to jego energia kinetyczna w tej chwili wynosi:
2
A. OJ, B. 12,5J,
C. 25J, D. 37,5J.
197.
Amplituda drgań powstałych przez superpozycję dwóch drgań harmonicznych odby-
wających się wzdłuż tej samej prostejx: x 1 = A1 cos(wt+<P 1) i x2 = A2 cos (w t+</) 2)
wynosi:
A. A1 + A2 , B. A1 - A2 ,
C. ~A12 +A22, O. żadna z poprzednich odpowiedzi
nie jest poprawna.

198.
W ruchu wahadła nietłumionego:

1. całkowita energia mechaniczna jest stała ,

2. tylko w połowie maksymalnego wychylenia energia kinetyczna jest równa energii

potencjalnej,
3. w każdej chwili energia kinetyczna jest równa energii potencjalnej,
4. energia potencjalna w punkcie zawracania jest równa energii kinetycznej w punkcie
przechodzenia przez położenie równowagi.
Które z powyższych wypowiedzi są poprawne?
A. Tylko 1 i 3. B. Tylko 3 i 4. C. Tylko 1 i 4. O. Tylko 1, 2 i 4.

199.
Kuleczka na nici stanowi wahadło matematyczne. Jeśli masę kuleczki zwiększymy trzy-
krotnie a długość nici zmniejszymy czterokrotnie, to okres drgań wahadła:

4
A. wzrośnie - krotnie, B. wzrośnie 12 krotnie ,
3
. d , .3
C. zma IeJe o wartosc1 - O. zmaleje dwukrotnie.
4
poprzedniego okresu ,

200.
Zależność okresu drgań wahadła matematycznego T od jego długości l poprawnie
przedstawiono na wykresie:
T T T
T \__

A. l B. l c. l O. l

54 ZamKor 626 ovtań testowvch z fizvkl. astrofizvki i kosmolooii

201 *.
Okres drgań wahadła utworzonego z cienkiej obręczy o promieniu R
i masie m zawieszonej na ostrzu, jak na rysunku obok wynosi:

A. 2n~, B. 2n~, C. 2nf{i. D. 4n~.

202.
Na rysunku przedstawiono pojedynczy impuls fa-
lowy. Jeżeli cząstka A porusza się w dół to impuls
falowy porusza się:

A. w prawo,
B. w lewo,
C. w lewo lub w prawo, nie można na tej podstawie odpowiedzieć na to pytanie.
D. Taki ruch w ogóle nie występuje w pojedynczym impulsie falowym.

203.
Przez dany punkt powierzchni wody przebiegają fale z częstotliwością 10 Hz. W pewnej
chwili punkt znajduje się w najwyższym położeniu. Najniżej znajdzie się ten punkt po
czasie:
A. 0,1 s, B. 0,2 S, c. 0,05 s, D. 0,025 s.

204.
Odległość między grzbietami fal na morzu wynosi około 15 m. Z jaką szybkością roz-
chodzą się fale, jeśli uderzają o brzeg 12 razy na minutę.
4 5
A. - m/ s, B. - m/ s, C. 3 m/ s, D. 75 m/ s.
5 4

205.
Na rysunku przedstawiono zależność wychylenia y od t y
w pewnym ruchu falowym. Zaznaczone na wykresie wiel- b
kości a i b oznaczają odpowiednio:

A. a- amplitudę,
b- długość fali,
B. a - połowę amplitudy, b - dwa okresy,
C. a - połowę amplitudy, b - okres,
D. a- amplitudę, b- okres.
206*.
Fala poprzeczna biegnąca wzdłuż sznura jest opisana równaniem:

y= sin(
10 2:irt - :o x).
gdzie x i y są wyrażone w centymetrach, at w sekundach. Okres drgań cząstek sznura
wynosi:
1
A. 2ns, 8. - s, C. ns, D. 1s.
2n

207*.
Długość fali opisanej w zadaniu 206 wynosi:
10
A. 5 cm, 8. 20 cm, C. - cm, D. 5n cm.
n

208*.
Szybkość rozchodzenia się fali opisanej w zadaniu 206 wynosi:
10
A. 10 cm/ s, 8. 20 cm/ s, C. - cm/ s, D. 5n cm/ s.
n

209*.
Maksymalna szybkość poprzeczna cząstki sznura w przypadku opisanym w zada-
niu 206 wynosi:
A. 10 cm/ s, 8. 20 cm/ s, C. 10n cm/ s, D. 20n cm/ s.

21 o.
Z 1 i Z 2 oznaczają źródła fal kolistych o długościach
E
A. = 0,2 m, drgające w zgodnych fazach, P - punkt, ID

w którym interesuje nas wynik interferencji. W punkcie o

li
P będziemy obserwować:

A. wynik pośredni między maksymalnym wzmocnie- p

niem, a maksymalnym osłabieniem,

8. maksymalne wzmocnienie, maksymalne osłabienie lub inny wynik w zależności od

tego, ile wynosi odległość Z1 Z2 ,
C. maksymalne wzmocnienie,
D. maksymalne osłabienie .

56 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmoloQli

211.
Dwa punktowe, spójne źródła fal drgają w zgodnych fazach z tą samą częstotliwością f.
Aby różnica faz nakładających się w punkcie P fal wynosiła n radianów, najmniejsza
różnica odległości punktu Pod tych źródeł powinna być równa (v - szybkość fal):
V nv V V
A. ' 8
" 2f '
c. - , D. - .
f nf 2f

212.
W punkcie, dla którego różnica odległościod dwóch źródeł fal jest równa całkowitej
wielokrotności długości fal, zaobserwowano maksymalne osłabienie interferujących
fal. Jest to możliwe:

A. tylko w przypadku, gdy źródła drgają w tej samej fazie ,

8. zawsze, jeżeli tylko różnica faz drgań jest niezmienna w czasie,
C. tylko wtedy, gdy fazy drgań źródeł są przeciwne,
D. tylko wtedy, gdy amplitudy drgań obu źródeł są jednakowe.

213.
Różnica odległości dwóch punktów od źródła fali dźwiękowej rozchodzącej się w po-
wietrzu (v = 340 m/ s) wynosi 25 cm. Jeżeli częstotliwość drgań f = 680 Hz, to różnica
faz drgań tych punktów wynosi:
A. 180°, 8. 120°, C. 90°, D. 60°.

214.
Długość fali sprężystej w powietrzu wynosi 1,5 cm, a jej natężenie jest dostatecznie
duże. Prawdą jest, że:

A. człowiek może usłyszeć taki dźwięk, bo częstotliwość tego dźwięku mieści się
w zakresie słyszalności,
8. człowiek nie może usłyszeć takiego dźwięku, bo częstotliwość jest za mała,
C. człowiek nie może usłyszeć takiego dźwięku , bo częstotliwość jest za duża,
D. to, czy człowiek usłyszy dźwięk, zależy od barwy dźwięku.

215.
Najmniejsza długość fal wysyłanych przez nietoperza wynosi w powietrzu około 0,33 cm.
Częstotliwość tych fal wynosi około:

A. 10 2 s- 1 , 8. 10 3 s- 1 ,
C. 10 4 s- 1 , D. 105 s- 1 .
216.
Ultradźwięki mają w porównaniu z dźwiękami słyszalnym i większą :

A. długość fali ,
B. częstotliwość,
C. prędkość rozchodzenia się,

D. intensywność.

217.
Pobudzono do drgań kamerton (widełki stroikowe). Prawdą jest, że w ośrodku jedno-
rodnym otaczającym kamerton:
A. fala głosowa rozchodzi się ruchem jednostajnym , a cząsteczki drgają ruchem har-
monicznym,
B. zarówno fala głosowa, jak i cząsteczki poruszają się ruchem harmonicznym ,
C. fala głosowa rozchodzi się ruchem jednostajnie opóźnionym , a czą steczki poru-
szają się ruchem zmiennym,
D. fala rozchodzi się ruchem jednostajnie opóźnionym , a cząsteczki drgaj ą ruchem
harmonicznym.

218.
Struna drgająca z częstotliwością 680 Hz wytwarza w otaczającym ją powietrzu:
A. falę poprzeczną o długości fali około 0,5 m,
B. falę podłużną o długości fali około 0,5 m,
C. falę podłużną o długości równej około 2 m,
D. falę poprzeczną o długości równej około 2 m.

219.
W stali fala dźwiękowa rozchodzi się z szybkością 5000 m/ s. Jeżeli najbliższe punkty,
których fazy różnią się o 90° są od siebie odległe o 1 m, to częstotliwość tej fali wynosi:
A. 10000 Hz, B. 5000 Hz,
C. 2500 Hz, D. 1250 Hz.

220.
Przy przejściu fali akustycznej z powietrza do wody:
A. zmienia się częstotliwość, a długość fali pozostaje bez zmian.
B. częstotliwość i długość fali nie zmieniają się,
C. zmienia się częstotliwość , a wraz z nią długość fali .
D. zmienia się jej długość, a częstotliwość pozostaje bez zmian.

58 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmoloqii

221.
Długość struny wynosi l0 • Aby uzyskać dźwięk o częstotliwości 3 razy większej należy
skrócić strunę o x równe:

2
D. -10 •
3

222.
Szybkość dźwięku w powietrzu wynosi v. Najmniejsza częstotliwość drgań własnych
zamkniętego z jednego końca słupa powietrza (piszczałka zamknięta) o długości L
jest równa:
V V V 2v
A. , B. - , C. - , D. - .
4L 2L L L

223.
Dwie piszczałki: otwarta i zamknięta mają jednakową długość. Prawdą jest, że:

A. piszczałka otwarta wydaje dźwięk wyższy,

B. piszczałka zamknięta wydaje dźwięk wyższy,
C. obie piszczałki wydają dźwięki o jednakowej wysokości,
D. wysokość dźwięku piszczałki zależy od rodzaju materiału z jakiego jest wykonana.

224.
W pewnym ośrodku dźwięk z niewielkiego głośnika dociera do odbiornika umieszczone-
go w punkcie P dwiema drogami, których długości różnią się od siebie o 3 m. Jeżeli
częstotliwość dźwięku stopniowo podwyższamy, to jego natężenie w punkcie P prze-
chodzi przez kolejne maksima i minima. Zaobserwowano maksimum przy częstotli­
wości 1120 Hz, a następne przy 1200 Hz. Szybkość dźwięku w ośrodku między
głośnikiem a odbiornikiem jest równa:

A. 3600 m/ s, B. 1800 m/ s, C. 240 m/ s, D. 330 m/ s.

225.
Źródło dźwięku zbliża się ze stałą szybkością do obserwatora. Zjawisko Dopplera
polega na tym, że:

A. obserwator będzie odbierał dźwięk o mniejszej częstotliwości od rzeczywistej czę­

stotliwości źródła,
B. obserwator będzie odbierał dźwięk o większej częstotliwości od rzeczywistej często­

tliwości źródła,
C. obserwator będzie odbierał coraz głośniejszy dźwięk w miarę zbliżania się źródła do
obserwatora,
D. częstotliwość dźwięku odbieranego przez obserwatora zależy od jego odległości od
źródła.

226.
Jeżelinieruchomy obserwator zarejestrował dwukrotne obniżenie się wysokości
dźwięku w chwili, gdy mijało go źródło tego dźwięku, to możemy wywnioskować (przyj-
mując szybkość dźwięku 330 m/ s), że szybkość źródła wynosiła:

A. 55 m/ s, 8. 660 m/ s, C. 110 m/ s. D. 165 m/ s.

y
227.
Na wykresie przedstawiono zależność wychylenia od czasu dla
dwóch źródeł dźwięku. Prawdą jest, że:
t
A. dźwięki mają jednakową: wysokość, barwę, głośność,
8. dźwięki mają różne: wysokości, barwy, głośności,
C. dźwięki mają jednakową głośność, a różnią się barwą i wysokością,

D. dźwięki mają jednakową wysokość, a różnią się barwą i głośnością.

228.
Źródło fali o mocy 1 W emituje izotropowa energię w otaczający je jednorodny ośrodek.
Natężenie fali w odległości 2 mod źródła wynosi:

A. 1 -
w, 1 w
B. - - 2 , C.
1 w D _ 1_ W
m 2
4 m 16.n 2
m 2 ' ·16nm 2 ·

229.
Gdy punktowe źródło dźwięku jest oddalone od słuchacza o 10 m, słyszy on dźwięk,
którego poziom natężenia jest równy 5 beli. Po zbliżeniu źródła do słuchacza na od-
ległość 1 m poziom natężenia w miejscu, w którym słuchacz stoi jest równy:
A. 50 beli, B. 500 beli, C. 7 beli, D. 70 beli.

230.
Dwa dźwięki o natężeniach / 1 = 10- 9 ~ i 12 = 10- 10 ~ różnią się poziomem natę-
m m
żenia o:
A. 1 decybel, B. 10 decybeli, C. 10 fonów, D. 10 beli.

60 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmologii

231.
Jeśli
dwa dźwięki różnią się poziomem natężenia o 2,5 beli to stosunek ich natężeń
wynosi:
A. 25, B. 10.JiO, C. 100.JiO, D. log2,5.

232.
Głośność dźwięku o pewnym natężeniu i częstotliwości 1000 Hz wynosi 20 fonów.
Dźwięk o tym samym natężeniu io częstotliwości 3000 Hz będzie miał głośność:

A. mniejszą od 20 fonów, B. większą od 20 fonów ,

C. także 20 fonów, D. mniejszą lub większą od 20 fonów.
 OUSJcf1U00till~fufil
fil@[f0~~fufil

233.
Ciśnienie słupa wody o wysokości 10 cm wynosi około:

A. 10- 1 Pa, B. 98 Pa, C. 9,8 Pa, D. 980 Pa.

234.
Gęstość rtęci wynosi 13,6·10 3 kg/ m 3 . Aby słupek rtęci wywierał ciśnienie hydrosta-
tyczne 2·10 3 hPa, jego wysokość musiałaby wynosić około:
A. 1,47 m, B. 1,75 m, C. 2,10 ~, D. 2,47 m.

235.
Gęstość wody Pw = 10 kg/ m , a gęstość oliwy p 0 = 0,8 · 10 kg/ m .
3 3 3 3
···... tb
---- ;.„· -
...
...
Jeśli w doświadczeniu stwierdzono, że poziom oliwy jest ob= 3 cm ...
..
wyższy niż poziom wody w drugim ramieniu, to długość słupa oliwy:

A. nie może zostać obliczona na podstawie tych danych - zależy ona

także od wysokości U-rurki,
B. wynosi 10 cm,
C. wynosi 12 cm,
D. wynosi 15 cm.

236.
Jeśli do naczynia nalejemy cieczy o ciężarze 5 N, to wartość siły parcia cieczy na dno
naczynia:
A. będzie zawsze równa 5 N (bez względu na kształt i rozmiar naczynia),
B. będzie równa 5 N zarówno w naczyniu o zwężających się ku górze ściankach
(stożkowych), jak i w naczyniu o ściankach rozszerzających się (wiadro) pod warun-
kiem, że powierzchnia dna jest taka sama (fakt znany jako paradoks hydrosta-
tyczny),

62 ZamKor 626 pytań testowych .z fizyki, astrofizyki i kosmologii

C. będzie równa 5 N bez względu na wielkość powierzchni dna, jeżeli naczynie jest
cylindryczne lub prostopadłościenne.
D. Poprawna jest odpowiedź B, jednakże pod warunkiem, że tą cieczą jest woda
(paradoks hydrostatyczny dotyczy wody).

237.
Naczynie w kształcie stożka jest całkowicie wypełnione cieczą i ustawione wierz-
chołkiem do góry. Jeśli m - to masa cieczy, ag - wartość przyspieszenia ziemskiego,
to parcie cieczy na dno naczynia wynosi:
1
A. - mg, B. mg, C. 3mg, D. 2mg.
3

238.
Można tak dobrać stężenie roztworu soli, aby wszystkie świeże jajka pływały w roztwo-
rze całkowicie zanurzone. Ten przypadek zachodzi wtedy, gdy wszystkie jajka mają
jednakowe:
A. kształty, B. objętości , C. gęstości, D. masy.

239.
Bryłę metalową ważono dwukrotnie; przed oraz po całkowitym jej zanurzeniu w cieczy.
Jeżeli podano nam tylko różnicę wskazań wagi, to aby obliczyć objętość bryły musimy
zapytać jeszcze o:
A. ciężar wypartej cieczy,
B. gęstość metalu,
C. gęstość cieczy,
D. różnicę gęstości metalu i cieczy.

240.
Na dwóch siłomierzach zawieszono dwa różne ciała i zanurzono je całkowicie w dwóch
różnych cieczach. Stwierdzono, że różnice wskazań siłomierzy przed i po zanurzeniu tych
ciał w cieczach były jednakowe. Oznacza to, że:
A. użyto ciał o gęstościach odwrotnie proporcjonalnych do ich objętości ,
B. gęstości cieczy, w których zanurzono ciała, były wprost proporcjonalne do objętości
tych ciał,

C. gęstości cieczy były odwrotnie proporcjonalne do objętości tych ciał,

D. ciała te zanurzono w cieczach na różnych głębokościach.
241.
Ciało pływa w cieczy o gęstości ~zanurzając się do 3 swojej objętości. Gęstość
4
5cm 5
ciała wynosi:
3 g B 12 _.L 3 g 4 g
A. - - - 3, C. - - -
3, D. - - - 3·
5cm · 25 cm 3 ' 4cm 5cm

242.
Po wrzuceniu ciała do wody (P w = 103 kg/ m 3} stwierdzono, że 1/ 6 jego objętości wy-
staje ponad jej powierzchnię . Wynika stąd , że gęstość substancji, z której wykonane
jest ciało wynosi:

A. 1 ·10 3 k~' B. 1 ·103 k~' C. 5 ·103 k~, D. 6 · 103 k~·

6 m 5 m 6 m 5 m

243.
Ciężar ciaław powietrzu wynosi 100 N. Jeżeli całe to ciało zanurzymy w cieczy o cię­
żarze właściwym 8000 N/ m 3, to waży ono 40 N; zatem objętość tego ciała jest równa:
A. 75 cm 3, B. 5 · 10- 3m 3, C. 7,5·10- 2 m 3, D. 7,5 · 10- 3m 3 •

244.
Ciałojednorodne waży w powietrzu 30N. Ciało to zanurzone całkowicie w wodzie
waży 20 N. Jego średnia gęstość jest równa w przybliżeniu (Pw = 10 3 kg/ m 3}:
A. 3000 kg/ m 3, B. 2000 kg/ m 3, C. 1000 kg/ m 3, D. 1500 kg/ m 3.

245.
Przedmiot waży w powietrzu 9,81 N. Przedmiot ten zanurzony całkowicie w wodzie des-
tylowanej waży 6,54N. Jego objętość wynosi (g = 9,81 m/ s 2 ; Pw = 10 3kg/ m 3}:
A. około 6,66·10 4 m 3, B. około 6,54·10- 3 m 3,
C. około 3,27·10-3 m 3, D. około 3,33·10- 4 m 3 •

246.
W cieczy o gęstości p 1 pływa klocek o gęstości p 2 . Stosunek objętości wystającej
części klocka do objętości części zanurzonej wynosi:

64 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmoloqil

247.
Na ramionach dwustronnej dźwigni wiszą na nitkach kule o równych masach wykonane
z materiałów o różnych gęstościach p 1 < p 2 , przy czym obie gęstości są większe od
gęstości wody Pw. W powietrzu dźwignia jest w równowadze. Jeżeli kule zanurzymy
w wodzie to:

A. równowaga nie zostanie zachwiana tylko wtedy, gdy

P1
Pw
B. równowaga nie zostanie zachwiana,
C. przeważa kula o mniejszej gęstości p 1,
D. przeważa kula o większej gęstości p2 •

248.
Korek zanurzony w wodzie i puszczony swobodnie wypływa na powierzchnię wody, po-
ruszając się ze stałym przyspieszeniem (przy zaniedbaniu sił oporu). Gdy eksperyment
taki przeprowadzimy w kabinie sztucznego satelity Ziemi, to korek:
A. pozostanie zanurzony w wodzie,
B. wypływa na powierzchnię ruchem jednostajnym,
C. wypływa na powierzchnię ruchem jednostajnie przyspieszonym przyspieszeniem
o takiej samej wartości, co na Ziemi,
D. wypływa na powierzchnię ruchem jednostajnie przyspieszonym z większym przy-
spieszeniem niż na Ziemi.

249.
Podnośnik hydrauliczny jest wyposażony w dwa cylindry o średnicach 1 cm i 5 cm. Aby
większy mógł podnieść 100 N, mniejszy tłok trzeba nacisnąć siłą o wartości:

A. 50 N, B. 40 N,
C. 20 N, D. 4 N.

250.
Na dnie szerokiego naczynia znajduje się cienka warstwa rtęci. Jeżeli naczynie z rtęcią
znajdzie się w stanie nieważkości to:
A. rtęć przyjmie kształt prawie kulistej kropli,
B. pozostanie warstwa rtęci, ale menisk będzie bardziej wypukły,

C. rtęć przyjmie kształt płaski bez menisku,

D. warstwa rtęci oderwie się od dna bez zmiany kształtu.
251.
Balon ma sztywną powłokę a jego średnia gęstość nie zależy od ciśnienia zewnętrzne­
go. Na tej podstawie możemy wnioskować, że:

A. balon będzie się stale wznosił w górę,

B. na pewnej wysokości balon osiągnie równowagę trwałą,

C. na pewnej wysokości balon osiągnie równowagę chwiejną.

D. Żadna z powyższych odpowiedzi nie jest poprawna.

252.
Kulka zanurzona w wodzie o temperaturze pokojowej, znajduje się w równowadze na
dowolnej głębokości. Współczynnik rozszerzalności objętościowej wody jest większy
od współczynnika rozszerzalności objętościowej kulki. Po ogrzaniu wody wraz z kulką:
A. kulka wypłynie i pływa zanurzona w wodzie częściowo,

B. kulka utonie i pozostanie na dnie,

C. kulka pozostanie w równowadze na dowolnej głębokości.
D. Żadna z powyższych odpowiedzi nie jest poprawna.

6_6_ ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmoloqii

 -/)

253.
Ciśnienie wywierane przez cząsteczki gazu doskonałego na ścianki zamkniętego na-
czynia zależy:

A. od średniej energii kinetycznej i potencjalnej cząsteczek gazu,

B. od liczby cząsteczek przypadających na jednostkę objętości gazu i od średniej
energii potencjalnej cząsteczek,
C. od liczby cząsteczek przypadających na jednostkę objętości gazu, od rodzaju gazu
i od średniej energii kinetycznej cząsteczek gazu,
D. od liczby cząsteczek przypadających na jednostkę objętości gazu i od średniej

energii kinetycznej ruchu postępowego cząsteczek gazu.

254.
Ciśnienie gazu doskonałego zależy od:
1. średniej szybkości cząsteczek,

2. liczby cząsteczek w jednostce objętości ,

3. średnicy cząsteczek,

4. masy cząsteczek.
Które z powyższych odpowiedzi są poprawne?
A. Tylko 1 , 2 i 4. B. Wszystkie.
C. Tylko 1 i 2. D. Tylko 1 ,2 i 3.

255.
Wjednym naczyniu zamkniętym znajduje się 1 mol wodoru , a w drugim 1 mol tlenu o tej
samej temperaturze. Objętości tych naczyń są jednakowe. Możemy wnioskować , że:
A. ciśnienia obu gazów są jednakowe,
B. ciśnienia obu gazów są równe, ale tylko wtedy, gdy oba naczynia mają identyczne
kształty Uednakowe wielkości ścianek),
C. ciśnienie wywierane przez wodór jest mniejsze, bo cząsteczki wodoru mają mniej-
szą masę od cząsteczek tlenu,
D. ciśnienie wywierane przez wodór jest większe, ponieważ cząsteczki wodoru mają
większą szybkość średnią niż cząsteczki tlenu w tej samej temperaturze.

256.
W zamkniętym pojemniku znajduje się gaz o temperaturze T0 • Aby podwoić średnią
szybkość jego cząsteczek, należy go ogrzać do temperatury:
A. 4T0 , B. 2T0 , C. T0 -J2, D. 4.JT;.

257.
Jeżeli średnia szybkość ruchu postępowego cząsteczek wodoru i atomów helu jest
taka sama, to możemy wnioskować, że między temperaturą wodoru T1 i temperaturą
helu T2 zachodzi w przybliżeniu związek:

A. T1 = 0,25T2 ,, 8. T1 = 0,5T2 , C. T1 = T2 , D. T1 = 2T2 •

258.
W przemianie izochorycznej ciśnienie gazu doskonałego wzrosło czterokrotnie i wobec
tego:
A. średnia szybkość ruchu postępowego cząsteczek wzrosła czterokrotnie,
B. średnia energia kinetyczna cząsteczek zmalała czterokrotnie,
C. średnia energia kinetyczna cząsteczek zmalała dwukrotnie,
D. średnia szybkość ruchu postępowego cząsteczek wzrosła dwukrotnie.

259.
Dla jednorodnego gazu doskonałego są dane: m - masa, V - objętość, p - ciśnienie,
T - temperatura, R - stała gazowa. Masa gramocząsteczki wynosi:

A. mRpV B. mR C. mRT D. mpV .

1 1
T ' pVT pV RT

260.
Dla jednorodnego gazu doskonałego są dane: m- masa, V- objętość, p - ciśnienie ,
T - temperatura , R - stała gazowa, N - liczba Avogadra. Masa jednej cząsteczki
wynosi:
mRVT mpRT C mpV D. mRT.
A. B. ' . NRT'
N NV Np V

ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmologii

261.
Jeżeli są dane: p-ciśnienie gazu,µ- masa jednego mola tego gazu, T - jego tempera-
tura, R - stała gazowa, to gęstość gazu można wyrazić wzorem:

A.
p
, B. -
µR
, c µp D. pR_
µRT pT . RT' µT

262.
W wyniku przeprowadzonych przemian gazu doskonałego początkowe parametry p0 ,
V0 , T0 uległy zmianie na 2p0 , 3V0 , T. Jeżeli naczynie było szczelne, to Twynosi:
2 3
A. T, B. T, C. 2T0 , D. 6T0 •
3 0 2 0

263.
Na rysunku przedstawiono zależność ciśnienia gazu p od jego
objętości V. Przemiany: izotermiczną i izochoryczną opisują:

A. krzywa 1 i prosta 2, B. prosta 3 i krzywa 1,

C. prosta 3 i prosta 4, D. prosta 4 i krzywa 1.
V

264.
Na poniższych wykresach poznacza ciśnienie gazu, zaś V oraz t jego objętość i tempe-
raturę. Który wykres nie przedstawia przemiany izobarycznej?
p p p V

t V t t
A. B. C. O.

265. P.
Która z dwóch izochor 1 i 2, przedstawionych na wykresie i spo-
rządzonych dla tej samej masy gazu, odpowiada większej objęto­

ści (w obu przypadkach mamy ten sam gaz)?

A. Obie odpowiadają tej samej objętości.
T
B. Izochora 1.
C. Izochora 2.
D. Izochora 1 lub izochora 2, a zależy to od wartości dostarczonego ciepła .
266.
Na rysunku przedstawiono cykl przemian gazu doskonałego (p - ciś- P
nienie, T - temperatura). O objętościach gazu w stanach 1,2,3 moż-
na powiedzieć, że:
A. v <v
1 2 v1
< V3 ,
c. v1 > v2 i v1 = V3 , T

267. p
W przemianie określonej ilości gazu doskonałego , przedsta- 2
wionej na rysunku , zachodzą następujące relacje między tem- 2p1 ------7------ i
peraturami r1w stanie 1 i r2w stanie 2:
P1 -----1- I :

A. T1 = 4T2 , B. T2 = 2T1 , I
I
I
I
I
I

C. T2 = 4T1 , D. T1 = T2 • - - -'---+V
2V1

268.
W przemianie izochorycznej określonej ilości gazu doskonałego jego gęstość:
A. podczas wzrostu ciśnienia wzrasta, a podczas obniżania ciśnienia maleje,
B. podczas wzrostu temperatury gazu maleje, a podczas obniżania temperatury rośnie,
C. nie ulega zmianie,
D. pozostaje stała pod warunkiem , że wzrost temperatury nie powoduje dysocjacji
cząsteczek.

269.
Przemiany izochorycznej gazu doskonałego nie przedstawiono na wykresie (p- ciśnie­
nie, V - objętość, T - temperatura):

p V T p

,,
, / T T p V
A. B. c. D.
p
3
270.
Na rysunku pokazano wykres cyklu przemian gazu
w układzie współrzędnych
doskonałego

(p, V). Ten cykl przemian w układzie

1~2 V

il.O ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmofoqil

współrzędnych (p, D (p - ciśnienie , V - objętość, T - temperatura) przedstawiono na
wykresie:
p 3 p 2 p 3 p 3

,
}L12 -~413 ~2 ,3431
A. T
,

B.
T
C.
T
,

D.
T

p
271.
Na wykresach 1 i 2 (p - ciśnienie , V - objętość) przedstawiono
przemiany gazu doskonałego:
A. 1 - i zobaryczną , 2 - izotermiczną,
B. 1 - izote rmiczną , 2 - izochoryczną,

C. 1 - izotermiczną , 2 - izobaryczną. V
D. Żadna z powyższych odpowiedzi nie jest poprawna.

272. p
3
W cyklicznej przemianie określonej ilości gazu doskonałego,
przedstawionej na rysunku (p - ciśnienie, T - temperatura), obję­
2 4
tość gazu ma maksymalną wartość w stanie:

A. 1 , B. 2 i 3 , c. 3, D. 4. 1
T
273.
Na rysunku przedstawiono cztery stany gazu doskonałego : 1, 2 , P ---- ~----- .-
2
----·I
3
I I
I I I
3, 4 . (T - temperatura, p- ciśnienie , V - objętość). Między pa- I
I
I
I
I
I
I I I
----~-----,-----,
rametrami opisującymi te stany zachodzi związek: I
I
I
I
I
I
I
I
I
I I I

---- -+- ---- +- ----~

1:
I
4:
I
I I

274.
Zależność ciśnienia od temperatury t dla przemiany
izochorycznej (V = const, m = const) gazu doskonałego
przedstawiają proste:

A. tylko 3, B. 1, 2, 3 ,
C. tylko 1, D. tylko 2. - 273 °C o °C 273 °C t
275.
W pewnym procesie termodynamicznym ciśnienie gazu doskonałego zmienia się
wprost proporcjonalnie do objętości: p = CV (C = const). Zależność objętości V od
temperatury T w tym procesie przedstawia wzór:
A. V = con st · T, B. V = con st · T 2 ,
C. V= const · T 112 , D. V= const · r-1 .

276.
Na rysunku przedstawiono zależność energii potencjalnej EP
cząsteczekgazu rzeczywistego (związanej z działaniem sił
odpychania i przyciągania) od ich wzajemnej odległości.
Jeżelitaki gaz rozpręża się bez wymiany ciepła z otocze-
niem to: r
A. zawsze obniża swą temperaturę,
8. obniża swą temperaturę dla ciśnień, przy których od-
ległości między cząsteczkami są mniejsze od r0 ,
C. obniża swą temperaturę dla ciśnień, przy których odległości między cząsteczkami
są większe od r0 ,
D. obniża swą temperaturę dla ciśnień , przy których energia potencjalna jest większa
od zera.

72 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmologii

277.
Średnia energia cząsteczek gazu doskonałego ulega zmianie w przemianie:
1. izotermicznej,
2. izobarycznej,
3. izochorycznej,
4. adiabatycznej.
Poprawne są wypowiedzi:
A. tylko 2, 3 i 4, B. tylko 1 i 2,
C. wszystkie 1 2, 3 i 4, D. tylko 1 i 3.

p
278. B c
Wykresy (p- ciśnienie , V- objętość) przedstawiają trzy spo-
soby przejścia gazu doskonałego ze stanu A do stanu C.
Prawdą jest, że: ;

„„'A D
A. największa zmiana energii wewnętrznej następuje pod- ;

„/
;
;

czas przejścia ABC, a najmniejsza podczas przejścia ADC,

V
B. największa zmiana energii wewnętrznej następuje pod-
czas przejścia ADC, a najmniejsza podczas przejścia ABC,
C. zmiany energii wewnętrznej są we wszystkich trzech sposobach przejścia identyczne,
D. najmniejsza zmiana energii wewnętrznej następuje przy bezpośrednim przejściu ze
stanu A do C (odcinek).

279.
Energia wewnętrzna gazu doskonałego nie ulega zmianie podczas przemiany:
A. izotermicznej, B. adiabatycznej,
C. izochorycznej, D. izobarycznej.
280.
Jeżeli do układu termodynamicznego dostarczono O= 10 3 J ciepła , a ubytek energii
5
wewnętrznej układu wyniósł ~U= 10 J, to praca mechaniczna wykonana przez układ
wynosi:
A. 10 8 J, 8 . 1,01·105 J, C. 9,9·10 4 J, D. 10 2 J.

281.
W pewnym procesie termodynamicznym ogrzano gaz doskonały , dostarczając mu
ciepło o. Jeżeli temperatura bezwzględna wzrosła na skutek tego od T do 2 T, a ci ś­
nienie od p do 2p, to energia wewnętrzna:

A. wzrosła 4 razy, B. wzrosła 8 razy,

C. nie zmieniła się , D. wzrosła o o.

282.
Aby izobarycznie ogrzać 1 g gazu doskonałego o 1 K trzeba było dostarczyć 0 1 ciepła ;
aby dokonać tego izochorycznie trzeba dostarczyć 0 2 ciepła. Przyrost energii wewnętrz­
nej gazu w przemianie izobarycznej wyniósł:

B. 4,1855 J,

283.
We wzorze W= p(V2 - V1 ) p - oznacza ciśnienie gazu, V1 jego objętość początkową ,
a V2 objętość końcową. Wzór ten wyraża pracę wykonaną przez gaz:
A. w przemianie adiabatycznej ,
B. w przemianie izobarycznej,
C. w przemianie izotermicznej,
D. w każdej z poprzednio wymienionych.

284. p
Stan początkowy gazu doskonałego jest określony paramet-
P1 -- ~
rami p1 i V1 . W wyniku jakiego rozprężenia: izobarycznego czy I
I
I
I

izotermicznego do objętości V2 gaz wykona większą pracę?

I
I
.,
I

A. Gaz wykona większą pracę przy rozprężeniu izotermicznym. I

I
I
I

B. Gaz wykona większą pracę przy rozprężeniu izobarycznym. I

I
I
I

C. W obu przypadkach gaz wykona jednakową pracę.

I

D. Wartość pracy zależy od rodzaju gazu. V

74 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmoloqll

285.
Przyrost temperatury gazu
pracy w przemianach:
A. izochorycznej i izotermicznej,
C. adiabatycznej i izobarycznej,
doskonałego jest proporcjonalny do wykonanej nad nim
B. izobarycznej i izotermicznej,
D. izochorycznej i adiabatycznej .

286.
Podczas izotermicznego rozprężania:

A. gaz nie pobiera ciepła z otoczenia,

B. ciepło pobrane jest zużyte na pracę wykonaną przez gaz,
C. ciepło dostarczone zamienia się w energię wewnętrzną gazu ,
D. ciepło dostarczone częściowo zamienia się w energię wewnętrzną gazu , częściowo
na pracę wykonaną przez gaz.

287.
Podczas izobarycznego rozprężenia gazu doskonałego (wzrost objętości):

A. gaz nie pobiera ciepła z otoczenia,

B. ciepło pobrane jest zużyte na pracę wykonaną przez gaz,
C. ciepło dostarczone zamienia się w energię wewnętrzną gazu ,
D. ciepło dostarczone częściowo zamienia się w energię wewnętrzną gazu, częściowo
na pracę wykonaną przez gaz.

288.
W ciągu jednego cyklu silnik Carnota wykonał pracę 3 · 10 4 J i dla chłodnicy zostało
przekazane 7 · 10 4 J ciepła. Sprawność silnika wynosi:
A. 30%, B. 70%, C. 40%, D. 43%.

289.
Sprawność idealnego silnika cieplnego (Carnota) wynosi 40%. Jeżeli różnica tempera-
tur źródła ciepła i chłodnicy jest równa 200 K, to temperatura chłodnicy wynosi:

A. 80 K, B. 133,3 K, C. 300 K, D. 500 K.

290.
Stosunek temperatury bezwzględnej źródła ciepła T1 do temperatury chłodnicy T2 ide-
alnego odwracalnego silnika cieplnego o sprawności 25% wynosi:
r1 4 r1 3 r1 1 r1
A. T2 - 3, B. T2 = 4, C. T2 = 4, D. T2 = 4.
291.
Samorzutny przepływ ciepła od ciała o temperaturze niższej do ciała o temperaturze
wyższej:

A. byłby sprzeczny z pierwszą zasadą termodynamiki,

B. byłby sprzeczny z drugą zasadą termodynamiki,
C. byłby sprzeczny z obiema zasadami termodynamiki,
D. nie byłby sprzeczny z żadną spośród wymienionych zasad.

292.
Poniżej podano kilka informacji.
1. Największe uporządkowanie odpowiada największej entropii.
2. W procesach zachodzących samorzutnie entropia izolowanego układu wzrasta.
3. Im większy chaos i brak uporządkowania, tym stan bardziej prawdopodobny i entro-
pia większa.
4. W przyrodzie obserwujemy powstawanie coraz bardziej złożonych
organizmów i do-
skonalszych form życia (rośliny, zwierzęta), toteż ich entropia stale wzrasta (zgodnie
z ogólnym prawem wzrostu entropii).
Nieprawdziwa jest informacja:
A. tylko 1 i 4, B. tylko 1, C. tylko 3, D. tylko 2 i 4.

293.
Na rysunku pokazano trzy wybrane makrostany dla czterech cząsteczek w dwóch
połówkach naczynia. Jeżeli cząsteczki są rozróżnialne to:
1~
A. wszystkie trzy makrostany są równie prawdopodobne,
~
B. makrostan 3 jest 6 razy bardziej prawdopodobny niż makrostan 1,
C. makrostan 2 jest trzy razy bardziej prawdopodobny niż makro-
stan 1,
2ru·:·
• I
I

D. makrostan 3 jest 4 razy bardziej prawdopodobny od makrostanu 1.

1---:.l
3~

294.
Jeżeli ciepło przepływa z ciała cieplejszego do zimniejszego to entropia:
A. ciała cieplejszego maleje,
B. ciała cieplejszego rośnie,

C. ciała zimniejszego maleje,

D. układu obu ciał maleje.

76 Zam Kor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmołoqii

295.
Zmiana entropii przy topnieniu 1 kg lodu w temperaturze 0° C ma wartość (ciepło top-
nienia c = 334 kJ/ kg):
A. zero, B. 1,22 kJ/ K,
C. nieskończenie dużą, D. niezależną od szybkości topnienia.

296.
Temperatura wewnątrz domu wynosi 27° C, a na zewnątrz-23° C. Jeżeli pompa cieplna
klimatyzacji wykonuje cykl odwrotny do cyklu Carnota to współczynnik skuteczności
wynosi:
A. 0,5, B. 0,6, c. 5, D. 1.
 ftłDD©~ffl
8fillBff10iJff1 ~[ii]<f>w ~fumfPB@mBffJ
~~ - 0fkmfilfPOGJmB@ [płllrr ~ @GJ8cE5~ - -
0

fPrr8~c00Jm~© csB@fPOOiJ@

297.
Do wanny zawierającej 80 litrów wody o temperaturze 20° C dolano tyle gorącej wody,
że temperatura po zmieszaniu wynosiła 40° C. Jeśli gorąca woda miała temperaturę

80° C, to dolano:
A. 20 litrów, B. 40 litrów, C. 30 litrów, D. 50 litrów.

298.
0,15 kg wody o temperaturze 80° C wlano do kalorymetru wraz z 0,05 kg wody o tem-
peraturze 20° C. Jeśli pominiemy pojemność cieplną kalorymetru, to temperatura mie-
szaniny wyniesie:
A. 50° C, B. 55° C, C. 60° C, D. 65° C.

~T(K)
Poniższy tekst dotyczy zadań 299 i 300. 2 -----------------·~~~_,
I

Na rysunku przedstawiono zależność przy-

rostu temperatury pewnego ciała o masie 1
0,5 kg od dostarczonego mu ciepła.

100 200 300 400 500 Q (J)

299.
Na podstawie wykresu możemy wywnioskować, że ciepło właściwe ciała wynosi:
J J J J
A. 400 - , B. 400 , C. 300 - , D. 300 - -
kg kg·K kg kg·K

300 .
. . .natomiast ciepło topnienia wynosi:
J J J
A. 400 - , B. 400 , c. 300 - , D. 300 J
kg kg·K kg kg·K

iJ 8 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmologii

301.
W procesie topnienia ciał krystalicznych pobierane ciepło:

A. jest równe zeru, bo przy topnieniu temperatura pozostaje niezmieniona,

B. jest zużywane na wzrost energii kinetycznej ruchu postępowego cząsteczek,
C. jest zużywane na pracę przeciwko siłom międzycząsteczkowym,

D. jest pobierane lub oddawane w zależności od rodzaju ciała, ponieważ przy topnieniu
ciał krystalicznych ich objętość może wzrastać lub maleć.

302.
J
Przyjmujemy, że ciepło właściwe lodu wynosi 2,1·10 3 , ciepło właściwe wody
kg·K

wynosi 4,2·10 3 J , ciepło topnienia lodu wynosi 3,3·105 _:!_, ciepło parowania
~·K ~
. J
wynosi 2,2·10 6 - . Ciepło potrzebne do zamiany w parę 1 g lodu o temperaturze
kg
t = - 10° c wynosi:
A. 2551 J, B. 2950 J, c. 2622,4 J, D. 2971 J.

303.
Ciało A o wyższej temperaturze TA zetknięto z ciałem Bo temperaturze niższej T8 . W wy-
niku wymiany ciepła między tymi ciałami :

A. temperatury obu ciał oraz ich energie wewnętrzne wyrównały się,

T + T.8
B. każde z nich ma taką samą temperaturę T = A ,
2
C. różnica między energiami wewnętrznymi obu ciał na pewno zmniejszyła się , chociaż

nie zawsze do zera,

D. różnica między energiami wewnętrznymi obu ciał mogła ulec zwiększeniu.

304.
Aby stopić lód w temperaturze 0° C przy stałym ciśnieniu dostarczono mu ciepło Q.
O zmianie energii wewnętrznej w tym procesie można powiedzieć, że:

A. jest równa Q, ponieważ nie wykonano pracy nad ciałem,

B. jest równa Q, ponieważ proces był przeprowadzony pod stałym ciśnieniem i praca
sił wewnętrznych jest równa zeru,
C. jest większa od Q, ponieważ została wykonana praca na zmniejszenie objętości ciała,

D. wynosi zero, ponieważ energia wewnętrzna zależy od temperatury, zaś w procesie

topnienia lodu (przy stałym ciśnieniu) temperatura pozostaje niezmieniona.
 p
305.
Na diagramie fazowym dla wody (p- ciśnienie,
przejście ze stanu I do stanu li jest związane:

A. z sublimacją,
t - temperatura)
y
I
B. z resublimacją, t
C. z parowaniem,
D. z topnieniem.

306.
Aby skroplić gaz należy koniecznie:
A. obniżyć jego temperaturę poniżej zera bezwzględnego,
B. zwiększyć jego ciśnienie,
C. obniżyć temperaturę tego gazu poniżej jego temperatury krytycznej ,
D. ten gaz przepuścić przez długą wężownicę.

307.
Temperatura ciekłego helu w otwartym termosie jest:
A. taka sama jak temperatura otoczenia ,
B. tylko nieznacznie niższa od temperatury otoczenia,
C. równa temperaturze krytycznej helu,
D. równa temperaturze wrzenia helu pod ciśnieniem atmosferycznym.

308.
O ciśnieniu pary nasyconej można powiedzieć, że:

A. jest wprost proporcjonalne do temperatury, a odwrotnie do jej objętości,

B. jest wprost proporcjonalne do jej temperatury i objętości,
C. maleje ze wzrostem temperatury,
D. wzrasta ze wzrostem jej temperatury i nie zależy od jej objętości.

309.
Jeżeli objętośćpary nasyconej zmniejszymy w stałej temperaturze z 1 litra do 0,1 litra,
to na skutek tego ciśnienie pary:
A. wzrośnie 10 razy,
B. nie zmieni się,
C. zmaleje 10 razy,
D. wzrośnie 9 razy.

80 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmologii

31 o.
Przez wilgotność bezwzględną rozumie się:

A. maksymalną masę pary wodnej, która może być zawarta w 1m 3 powietrza w danej
temperaturze,
B. stosunek masy ciekłej wody (kropelek zawartych w powietrzu w danej temperaturze
i ciśnieniu) do masy wody w stanie pary,
C. masę ciekłej wody (kropelek) zawartej w 1m 3 powietrza,
D. masę pary wodnej zawartej w 1m 3 powietrza w danych warunkach.

311.
Aby długość drutu o przekroju S nie uległa zmianie przy oziębieniu go o ó T (E - moduł
Younga, a -współczynnik rozszerzalności liniowej) należy go rozciągnąć siłą o wa~ości:
a E aE
A. F= - SóT, B. F= a ESóT, C. F= - SóT, D. F= - óT.
E a S

312.
Rozwiązanie tego zadania wymaga znajomości prawa przewodnictwa cieplnego. Ścia­
na składa się z dwóch stykających się płyt o jednakowej grubości óx. Przy przepływie
stacjonarnym ciepła w płytach występują spadki temperatur przypadające na grubość

płyty: (ó T
óx
1
)
1
w pierwszej, oraz (ó
M
T2 )
2
w drugiej. Jeżeli współczynniki przewodnictwa
materiałów, z których wykonane są płyty wynoszą odpowiednio k 1 i k 2 , to możemy wn-

ioskować, że stosunek spadków temperatur (ó

T1 ) równy jest:
óT2

k1
A. ' D.
k2

313.
Przez efektywny współczynnik k e, naturalne jest rozumieć taki współczynnik k, jaki
wystąpiłby przy zastąpieniu obu płyt ścianą jednorodną i zachowania tej samej różnicy
temperatur ó T = ó T1 + ó T2 • Zauważ, że płyty są połączone szeregowo i ciepło Q do-
chodzące do nich (w jednostce czasu) jest takie samo - sytuacja analogiczna do
np. szeregowego połączenia kondensatorów. Efektywny współczynnik przewodnictwa
ściany, składającej się z dwóch płyt (z zadania 312) ma wartość:
314.
Grubość ściany pomieszczenia wynosi d = 0,5 m, zaś współczynnik przewodnictwa

k
w
= 0,5- -. Jeżeli różnica temperatur na zewnątrz i wewnątrz pomieszczenia wynosi
m·K
~ T = 20° C to w czasie t = 1h przez powierzchnię S = 1 m
2
ściany przepływa ciepło Q
równe:
A. 3,6 kJ, B. 36 kJ, C. 144 kJ, D. 72 kJ.

82 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmoloqil

 @O@ftGU0~fućfJ
ut!J@Du ~ Dilil}~ffiCJiW@Du
~~C!J ~

315.
Dwa różnoimienne ładunki znajdują się w pewnej od- 0--------------------0
ległości od siebie. Wartość siły, jaką ładunek dodatni +q -2q
działa na ujemny jest:
A. równa połowie wartości siły, jaką ładunek ujemny działa na dodatni,
8. proporcjonalna do różnicy obu ładunków,
C. dwa razy większa od wartości siły, jaką ładunek ujemny działa na dodatni,
D. równa wartości siły, jaką ładunek ujemny działa na dodatni.

316.
r A r r 8
Ładunek punktowy Q wytwarza pole elektro- Q· --- - - - ___ _.. _------ __ .... ______ -- - ....
q 3q
statyczne. Na umieszczony w punkcie A ładu­
nek q działa siła o wartości 0,27 N. Na ładunek trzy razy większy umieszczony
w punkcie 8 działa siła o wartości:
A. 0,03 N, 8. 0,09 N, C. 0,27 N, O. 0,81 N.

317.
Dwie metalowe kulki o masach m 1 i m 2 i jednakowych promieniach
zawieszono na jedwabnych niciach o jednakowej długości l. Kulki
naładowano odpowiednio jednoimiennymi ładunkami q 1 i q 2 • Jeżeli
w stanie równowagi nici tworzą z pionem równe kąty (rysunek obok),
to możemy wnioskować, że:

A. masy obu kulek są równe,

8. ładunki obu kulek są równe,
C. kulki muszą posiadać równe masy i ładunki,

D. m1 = q1.
m2 q2
318.
W wierzchołkach trójkąta równobocznego umieszczone są trzy ła­ q
Ili
I \

dunki punktowe o takiej samej wartości bezwzględnej q. O wartości I

I
I \
\
\
I \
natężenia pola elektrostatycznego E i o potencjale V w środku tego I
I \
\
I \
I \
trójkąta można powiedzieć, że: I
I \
\
q•-----------•q
A. zarówno E, jak i V są równe zeru tylko w przypadku, gdy wszyst-
kie trzy ładunki mają jednakowe znaki,
B. E jest równe zeru tylko wówczas, gdy wszystkie trzy ładunki są dodatnie, a potencjał
jest różny od zera,
C. E jest równe zeru tylko wówczas, gdy wszystkie trzy ładunki są jednoimienne, a V
jest różne od zera,
D. obie te wielkości w środku trójkąta są różne od zera, niezależnie od znaku ładun­
ków q.

319.
Natężeniepola i wzór na potencjał w punkcie P pola elektrostatycznego pochodzącego

od dwóch ładunków +q i -q poprawnie przedstawia rysunek:

p p
~ ,..

,
r,
,'

Ó -- - - -
,
'l
, '-+

„,' E , ' ', r

I
I
''

-.L - - - - _
'
'
',
'
_:-o
,
/
r/
,'

Ó- - -- --.L- -
,
,'I',
,' I
I
I
I
I
I
',
'
E
',

- -
',
(

',

--'o
'

+q -q +q 2kq -q +q kq -q +q -q
Vp =O vp = -,- VP=r V=O
p

A. s. c. D.

320.
Dwa jednakowe ładunki o przeciwnych znakach wytwa- A B C
rzają pole elektrostatyczne (rysunek obok). Wartość
r r
o-----------•------------0
natężenia pola Ea i potencjał pola Va w punkcie B są +q -q
równe:

84 ZamKor 626 ovtań testowvch z fizvki. astrofizvkl i kosmoloaii

321.
proton A elektron
Potencjał pola elektrostatycznego pochodzącego od o-----•-----------o
protonu i elektronu (patrz rysunek) wynosi w punkcie A r 2r
3 3
, zaś e oznacza ładunek elektronu):
1
(k =
4n E 0

A. 3ke B. 3ke C. 2ke D. ke.

1 1 1
r 2r 3r r

Pytania 322 i 323 odnoszą się do czterech różnych konfiguracji ładunków w płasz­
czyźnie x, y (rysunek poniżej).
y y y y
+
+ + + + + +
X X X X

+ +
1. 2. 3. 4.
Wartościwszystkich ładunków na rysunkach 1, 2, 3, 4 są takie same, znaki jak na ry-
sunkach. Wszystkie ładunki znajdują się w tej samej odległości od początku układu
współrzędnych . Przyjmujemy, że potencjał elektryczny w nieskończoności wynosi zero.

322.
Natężenie i potencjał w początku układu równa się zeru w konfiguracji:
A. 1, B. 2, c. 3, D. 4.

323.
Natężenie pola w począt~u układu jest równe zeru, a potencjał nie jest równy zeru
w konfiguracji:
A. 1, 8. 2, c. 3, D. 4 .

324.
Dwa jednakowe ładunki o przeciwnych zna-
kach wytwarzają pole elektrostatyczne
(d - odległość między ładunkami). Najwyż­
szy potencjał jest w punkcie:
A. W, B. X, C. Y, D. Z.
 +
Pytania 325 i 326 dotyczą rysunków i tekstu zamieszczonych +
+
obok i poniżej. +
+
Dwie płaszczyzny prostopadłe do osi x naładowano ładunkami -a+ o - +a x
+
o przeciwnych znakach (z jednakowymi gęstościami powierzch- +
niowymi). +
+

-a
+a X X

1. 2.

O +a
-a X -a o +a X

3. 4.

325.
Wartość natężenia pola elektrostatycznego jako funkcję x przedstawiono na wykresie:
A. 1, B. 2, C. 3 , D. 4.

326.
Potencjał elektryczny jako funkcję x przedstawiono na wykresie:
A. 1, 8. 2, c. 3, D. 4.

327.
Wartość natężenia E i potencjał V pola elektrostatycznego w środku pełnej kuli meta-
lowej o promieniu r, która jest naładowana ładunkiem qwynoszą (przyjęto, że potencjał
jest równy zero w nieskończoności):

1 q
A. E= O V= ,
4.n E 0 f

B. E= O V= O,
1 1 q
C. E= q V= ,
4.n E 0 r2 4.n E 0 f

D. E= 1 1 V= O.
4.n E 0 r2

86 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizvl<i i kosmoloali

328.
Bardzo długi pręt jest naładowany z gęstością liniową A. = q. Wartość natężenia pola
l
w odległości rod pręta wynosi:
A.
A. e r 2'
o
A.
8. - -,
nt 0 r
A.
c. 2n t r'
0

A.
O. 4n Bo r2.

329.
W środku kulistej, nienaładowanej powłoki przewodzącej o promieniu R umieszczono
ładunek punktowy i zmierzono natężenie pola elektrostatycznego w kilkunastu punk-

tach na zewnątrz oraz wewnątrz powłoki. Jeśli ten ładunek przesuniemy ze środka o R
2
i ponownie zmierzymy natężenie pola w tych samych punktach, to stwierdzimy, że

wpływ przesunięcia ładunku na wynik pomiarów jest następujący:

A. nie ma zmiany, ani na zewnątrz, ani wewnątrz powłoki,

B. zmiana jest wewnątrz, ale nie ma zmiany na zewnątrz powłoki,
C. nie ma zmiany wewnątrz, ale jest zmiana na zewnątrz powłoki,
O. zmiana jest i na zewnątrz, i wewnątrz powłoki.

330.
Dwa punktowe ładunki +2q i -q znajdują się w odległości 12 cm od siebie. Zależność
potencjałuV punktów leżących na linii łączącej te ładunki od odległości x mierzonej od
dodatniego ładunku najlepiej przedstawiono na wykresie:

V V V V

~
o 4 8 12 X
I
I
!
X o 4 8 12 X 2 X
(cm) (cm) (cm) (cm)
A. B. c. O.
331.
Przewodnik kulisty o promieniu r0 jest równomiernie naładowany ładunkiem Q. Zależ­
ność potencjału elektrycznego od odległości od środka kuli r najlepiej przedstawiono
na wykresie (przyjęto, że potencjał jest równy zero w nieskończoności):
V 1 V 1 V 1 V 1
V- - V- - v ,....,- V ~-

o r o
K
I

r o
KI
I
I

r o r
A. B. c. D.

332.
Wewnątrz pewnego obszaru potencjał V= const "# O. Wartość natężenia pola w tym
obszarze:
A. E= O, B. E = const "# O,
C. maleje liniowo, D. rośnie liniowo.

333.
Rysunek przedstawia dwa przewodniki kuliste o średnicach di 2d. Mniejszy przewodnik
jest naładowany ładunkiem +q. Jeśli przewodniki połączymy ze sobą, to:
A. przewodniki 1 i 2 będą miały taki sam potencjał,
B. przewodnik 2 będzie miał dwa razy większy potencjał niż 1,
C. przewodnik 2, będzie miał dwa razy mniejszy potencjał niż prze-
wodnik 1,
1. 2.
D. przewodniki 1 i 2 będą miały równe ładunki.

334. + A
Pole elektrostatyczne jest wytwarzane przez dodatni ładunek • --- • ------- -. B
1m 2m :
umieszczony na metalowej kulce, izolowanej od otoczenia. Na I
I
I

przeniesienie innego dodatniego ładunku q z bardzo dużej odleg- I

le
łości do punktu A odległego 1m od kulki konieczne było wykonanie
pracy W. Sumaryczna praca konieczna do przeniesienia ujemnego ładunku o identycz-
nej wartości q z punktu A najpierw 2 m wzdłuż promienia, a następnie 2 m do punktu C
wzdłuż łuku okręgu otaczającego kulkę (patrz rysunek) wynosiłaby:

4 2
A. - W, B. - W, C. 2W, D. 4W,
3 3
88 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmologii
335.
Wskaż wymiar pojemności elektrycznej w jednostkach podstawowych układu SI:
A2 . s 2 A2. s 2
A. kg·m 2'
8. I

kg·m
kg·m 2 A2 . s 4
C. A2 2' O. 2
·s kg·m

336.
Jeśli ładunek izolowanego przewodnika zmniejszy się do połowy (położenie przewod-
nika względem innych przewodników nie ulega zmianie) to:
A. jego pojemność zmaleje dwukrotnie,
8. jego pojemność dwukrotnie wzrośnie,
C. jego pojemność pozostanie bez zmian,
O. nie można odpowiedzieć na pytanie o jego pojemność, bo decyduje o niej nie tylko
ładunek przewodnika, ale także potencjał .

337.
Okładki próżniowego kondensatora odległe od siebie od naładowano ze źródła napię­
cia, a następnie baterię odłączono i rozsunięto okładki na odległość 2d. W skutek tego
powiększy się dwukrotnie (pomijamy niejednorodność pola na brzegach):
A. pojemność kondensatora,
8. całkowity ładunek na kondensatorze,

C. energia zgromadzona w kondensatorze,

O. wartość natężenia pola elektrostatycznego wewnątrz kondensatora.

338.
Między okładki płaskiego
kondensatora o pojemno-
ści C naładowanego ładunkiem Q do napięcia U,
+ + + + + + + + + +
•+q
--i
d
wprowadzono ładunek punktowy +q i umieszczono
- - - - - - - -
go w połowie odległości między okładkami. Okładki
są odległe od siebie od. Wartość siły działającej na ładunek +q wynosi:
1 . .!ł!L
A. 4neo (~r
8
. u
q d'

2U O _ 1_ . qCU
c. q - , • 1C c d2 •
d o
339.
Różnica potencjałów między okładkami kondensatora płaskiego wynosi 200 V, a od-
ległośćwzajemna okładek 2 cm. Wartość siły działającej na elektron, który wpadł do
tego kondensatora wynosi (e = 1,6·10- 19 C ):
A. 1,6 · 10- 17 N, B. 0,4·10- 15 N,
C. 0,8·10- 15 N, D. 1,6·10- 15 N.

340.
Odległość okładek kondensatora płaskiego, naładowanego i odłączonego od źródła
zwiększono dwa razy. Wówczas napięcie między okładkami:
A. dwa razy zmaleje, B. dwa razy wzrośnie,
C. nie ulegnie zmianie, D. cztery razy wzrośnie.

341.
Dwa kondensatory o takich samych pojemnościach elektrycznych C są połączone , jak
na rysunku i przyłączone do źródła napięcia U. Gdy przestrzeń między okładkami jed-
nego z kondensatorów wypełnimy dielektrykiem o względnej przenika!- u
-~
ności elektrycznej €r = 5, to pojemność układu kondensatorów:
A. zmaleje 5 razy, B. zmaleje 3 razy,
C. wzrośnie 3 razy, D. wzrośnie 5 razy.

342.
Płaski kondensator próżniowy o pojemności C dołączono do źródła o napięciu U i po
naładowaniu odłączono. Następnie okładki odsunięto na odległość trzy razy większą.
Na skutek odsunięcia okładek:

A. energia kondensatora wzrosła o 1 CU 2 ,

2
B. energia kondensatora wzrosła o CU 2 ,

C. energia kondensatora wzrosła o CU 2 ,

3
2
D. zgodnie z zasadą zachowania energii nie nastąpił żaden przyrost energii.

343.
Dwa jednakowe ładunki początkowo umieszczono
+Q +Q
w próżni. Gdy przestrzeń , w której się znajdują ...„i--~o-----------------0 ..,
wypełnimy dielektrykiem o względnej przenika!- r

90 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmologii

ności elektrycznej c, = 9, to - aby siła wzajemnego odpychania nie uległa zmianie przy
zachowaniu tej samej odległości r- należy na przykład:

A. zmniejszyć wartość jednego z ładunków 3 razy,

B. zmniejszyć wartość jednego z ładunków 9 razy,
C. zwiększyć wartość jednego z ładunków 3 razy,
D. zwiększyć wartość każdego z ładunków 3 razy.

344.
Wartość natężenia pola elektrostatycznego w płytce izolacyjnej o grubości d = 1 cm
i stałej dielektrycznej c r = 4, wypełniającej przestrzeń między okładkami kondensatora
zasilanego napięciem U= 4 kV wynosi:
kV kV kV
A. 1 - , B. 4 - , C. 16 - , D. 2 kV.
cm cm cm cm

345.
Kondensator płaski został naładowany, a następnie odłączony od źródła napięcia i za-
nurzony w ciekłym dielektryku. W rezultacie:
A. wzrosła pojemność, nie zmieniło się napięcie między okładkami,
B. wzrosło natężenie pola elektrostatycznego, nie zmienił się ładunek na okładkach ,

C. wzrosła pojemność, zmalało natężenie pola elektrostatycznego między okładkami,

D. wzrosły pojemność i ładunek na okładkach.

346.
Jeżeli z naładowanego kondensatora odłączonego od źródła napięcia usuniemy
dielektryk (c r > 1), to energia kondensatora:
A. wzrośnie,

B. zmaleje,
C. nie zmieni się wcale,
D. wzrośnie lub zmaleje w zależności od rodzaju kondensatora.

347.
Kondensator podłączono na stałe do źródła stałego napięcia, a następnie wsunięto
między jego okładki płytkę wykonaną z dielektryka. Na skutek wsunięcia tej płytki nie
zmieni się:

A. pojemność kondensatora, B. ładunek na okładkach,

C. natężenie pola w przestrzeni D. energia kondensatora.

między okładkami,
348.
Dwa jednakowe kondensatory połączono równolegle i dołączono do
źródła napięcia. Następnie do jednego z kondensatorów wsunięto die-
lektryk. W wyniku tego wzrosły:

1. pojemność układu kondensatorów,

2. ładunek na baterii kondensatorów,
3. ładunek na okładkach kondensatora z dielektrykiem,
4. natężenie pola w pustym kondensatorze,
5. natężenie pola w kondensatorze z dielektrykiem.
Słuszne są odpowiedzi:
A. tylko 1 i 2, B. tylko 1, 2 i 3, C. tylko 1, 2, 3 i 4, D. tylko 1, 2, i 5.

349. a)
Trzy jednakowe kondensatory połączono o---1HH~
c c c
według schematów a) i b). Pojemności przed-
stawionych baterii wynoszą:

A. a) Ca= 3C, b) Gb = C, B. a) Ca=

c, b) Gb= 3C,
3
1 c
C. a) Ca = 3C, b)Cb= - , D. a) Ca = 3C, b) Gb= - .
3C 3

350. 2µF

~~~
Pojemność baterii kondensatorów przedstawionej na schemacie
wynosi:
A. 1 µF, B. 2 µF, C. 3 µF, D. 5µF. 2µF

351.
Trzy kondensatory o jednakowych pojemnoś-

ciach C połączono według schematów przed- o--lHH~

stawionych na rysunkach 1, 2, 3. ccc
c
Jeżeli oznaczymy przez C1 , C2 , C3 pojemności
rys. 1 rys. 2 rys. 3
zastępcze odpowiednio na rys. 1, rys. 2
i rys. 3, to możemy wnioskować, że:

A. c1 < c2 i c2 > C3 ,
c. c1 > c2 i c1 < C3 ,

92 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmologii

352.
Jeśli cząstka o masie m, ładunku q porusza się pomiędzy okładkami kondensatora
płaskiego (U - napięcie między nimi, d - odległość), to przyspieszenie tej cząstki
zależy:

A. od U, di q, a nie zależy od masy cząstki,

B. tylko od q i U, a nie zależy od pozostałych wielkości,

C. od q, m, U id, oraz od kształtu toru, po którym porusza się cząstka,

D. od q, m, U id, a nie zależy od kształtu toru, po którym porusza się cząstka.

353.
Naładowana cząstka porusza się pod wpływem sił pola elektrostatycznego. W czasie
ruchu nie zmienia się jej:
A. energia kinetyczna, B. energia całkowita,
C. energia potencjalna, D. pęd.

354.
W jednorodnym polu elektrostatycznym umieszczono proton i cząstkę alfa. Między war-
tościami przyspieszenia ap protonu i aa cząstki alfa zachodzi związek:

A. aP =aa, B. ap = 2aa ,
c. 2ap =aa' D. ap = 4aa .

355.
Cząstkę o masie m, i ładunku q umieszczono w polu elektrostatycznym. Po przebyciu
niewielkiej różnicy potencjałów o wartości U uzyska ona pęd o wartości:
A. .JmqU, B. .J2mqU,
C. mqU, D. 2mqU.

356. u
Cząstka naładowana o masie mi ładunku -q wpada w obszar między
dwiema równoległymi przewodzącymi płytami z prędkością 0 . Różni­ v m ~E :
~E:
ca potencjałów między płytami wynosi U, a odległość d. Zmiana
energii kinetycznej cząstki po przejściu między płytami wynosi:
1 qU I
I
I
I

A. - mv 0 2
- qU, B. +- , I d I

2 d
2qU
C. + 2' D. +qU.
mv 0
357.
Elektron przelatuje od jednej okładki kondensatora płaskiego do drugiej. Różnica po-
tencjałów między okładkami wynosi U, a odległość d (m - masa elektronu, e- ładunek
elektronu). Wartość przyspieszenia a elektronu i szybkość v z jaką dociera on do dru-
giej okładki można obliczyć ze wzorów:

A. a= e~d· v = ~2;u. eU
B. a= md' v=P;u.
eV v = ~2eU D. a-
_ eUd
' V= ~2eU.
C. a= md' md' m md

04 7.;lmKnr l1"7f, nvt;:tń tP<tnwvch 7 fi7vkl ;:t<:trofizvki I kosmolooii

 --TI©

358.
Przewód o oporze R przecięto w połowie długości i otrzymane części połączono rów-
nolegle. Opór tak otrzymanego przewodnika wynosi:
1 1
A. 2 R, B. R, C. R, D. - R.
2 4

359.
Mamy dwa przewody o jednakowych masach wykonane z tego samego materiału. Je-
den z nich jest dwa razy dłuższy od drugiego. Opór przewodu dłuższego jest w porówna-
niu z oporem krótszego:
A. dwa razy większy,

B. taki sam,
C. cztery razy większy,

D. osiem razy większy.

360.
Jeżeli połączymy równolegle trzy odbiorniki o oporach po 2 Q każdy, to opór zastępczy
układu równa się:

3 Q 2 1
A. 2 , B. 3 Q, C. 6Q, D. 6 Q .

361.
Opór przewodnika, w którym pod napięciem 10 V, w czasie 2 s przepływa ładunek 4 C
wynosi:
A. 20 Q, B. 80Q, C. 5Q, D. 10Q.
362.
Wymiar jednostki siły elektromotorycznej w jednostkach podstawowych układu SI
przedstawia wyrażenie:

kg·m 2 kg·m kg ·m 2 A· s 3
A.
A·s
2 I 8. --2-,
s c. A 3
·s
I
D. kg·m 2·

363.
Przyjmując, żę R w = O, a f = 3 V i korzystając z da-
nych umieszczonych na schemacie, można obliczyć
napięcie na odbiorniku o oporze R. Wynosi ono: R
A. 3V, 8. 2V,
C. 1V, D. 0,5V.

364. c = 3V, Rw= O

Korzystając z danych umieszczonych na schemacie ~----111~---------.
można obliczyć spadek potencjału na odbiorniku o opo- 2n
rze 1 Q. Wynosi on:
A. 1V, 8. 2V,
C. 1,5V, D. 3V.

365. 2n
30
Z danych na schemacie wynika, że spadek potencjału na od- 2n
biorniku o oporze 2 Q wynosi:
1 1 c = 2V Rw =O
A. 1V, 8. 2V, C. V, D. - V.
2 4

366.
W celu wyznaczenia oporu wewnętrznego ogniwa (o nieznanej również sile elektromo-
torycznej) użyto woltomierza i amperomierza. Woltomierz i amperomierz są włączone
prawidłowo na schemacie:

A. 8. c. D.

ZamKor 626 ovtań testowvch z fitvkL astrofizvki i kosmoloali

367.
Zakładając, że opór woltomierza jest dużo większy od pozos- 30Q
tałych oporów w obwodzie, możemy wnioskować, że wolto- c = 60V .-
mierz w sytuacji przedstawionej na schemacie wskaże: Rw=o -' 2on
A. 30V, 8. 60V, C. 10V, D. 20V. 1on

368.
Jeżeli woltomierz wskazuje 10 V, amperomierz 0,02 A, a R = 1000 Q,
to możemy wnioskować na podstawie danych i schematu, że opór
R
woltomierza:
A. jest bardzo duży,

8. ma wartość 1000Q,
C. ma wartość 500Q,
D. nie może być dokładnie obliczony bo brak danych (SEM i oporu wewnętrznego).

369.
Dla każdego z dwóch źródeł prądu 1 i 2 przedstawiono nary- U
su n ku zależność napięcia U na jego zaciskach od natężenia I
prądu płynącego przez opornik o zmiennym oporze. Prawdą
jest, że:

A. w obu przypadkach przy zwiększającym się natężeniu I

prądu maleje opór wewnętrzny źródła,
8. siły elektromotoryczne źródeł spełniają relację: c1 > E 2 ,
C. opory wewnętrzne źródeł spełniają relację: Rw 1 < Rw 2 ,
D. w przypadku zwarcia każdego ze źródeł/ 1 > 12 •

370.
Mikroamperomierz ma skalę od O do 200 µA, a opór wewnętrzny 1000Q. Po włączeniu
go w roli woltomierza mógłby mierzyć napięcia do:
A. 5V, 8. 0,2V, C. 200µV, D. 200V.

371.
Aby dostosować amperomierz o zakresie 0-1A i oporze wewnętrznym 1Q do pomiaru
natężenia prądu w zakresie O - 5A należy dołączyć do amperomierza opór:
A. 4Q szeregowo, 8. 4Q równolegle,

C. ~ Q szeregowo, D. ~ Q równolegle.
372. E = 6V Rw= H2
11
W obwodzie przedstawionym na schemacie woltomierz o bardzo 111

dużym oporze wskaże napięcie równe:

A. 6V, B. 4,5V, 30
C. 4V, D. 3V.

373.
Jeżeli założymy, że woltomierz pobiera prąd o pomijal- E = 12v
nym natężeniu, a opór wewnętrzny baterii wynosi
Rw = 1Q, to wskazanie woltomierza w przypadku przed-
500
stawionym na schemacie wynosi:
A. 7V, B. 8V,
90
C. 9V, D. 10V.

374.
Jeżeli zmniejszymy opór Rz w obwodzie przedstawionym na sch~ma-
cie, to: I
A. wskazania amperomierza i woltomierza wzrosną,

B. wskazanie amperomierza wzrośnie, a woltomierza zmaleje,

C. wskazania amperomierza i woltomierza zmaleją,
D. wskazanie amperomierza zmaleje, a woltomierza wzrośnie. /

375.
W obwodzie przedstawionym na schemacie R1 > R 2 , a woltomierze
są identyczne i mają bardzo duże opory. Po zamknięciu klucza K:
A wskazania woltomierzy nie zmienią się,

B. woltomierz V1 wskaże większe napięcie od woltomierza V2 ,

C. woltomierz V1 wskaże mniejsze napięcie od woltomierza V2 ,
D. oba woltomierze będą wskazywać jednakowe napięcie, ale
mniejsze niż przed włączeniem klucza.

376.
W sytuacji przedstawionej na rysunku (zakładamy, że opory wolto-
mierzy są dużo większe od oporów R i 2R, zaś opór wewnętrzny
baterii RW = O) woltomierze v1i v2wskażą:

Q_.Q 7.::łmK nr 1,u, nvt.:łń tP~towvch z flzvki. astrofizvki i kosmoloaii

A. jednakowe wartości równe E/ 2,
B. woltomierz V1 wskaże napięcie E/ 3, a woltomierz V2 wskaże napięcie 2E/ 3,
C. woltomierz V1 wskaże napięcie 2 E/ 3, a woltomierz V2 wskaże napięcie E/ 3,
O. oba woltomierze wskażą jednakowe napięcie równe E.

377.
Jeżeli w sytuacji przedstawionej na rysunku amperomierz wskazuje
zero, to możemy wnioskować, że nieznany opór R x wynosi :
A. 2Q, B. 4 Q ,
C. BQ, D. 16 Q.

378. X 4Q
Jeżeli w sytuacji przedstawionej na rysunku amperomierz A
wskazuje zero, to natężenie prądu I wynosi:
4Q 8Q
A. 1A, B. 1,5A,
I
C. 2A, O. 3A. U= 6V

379.
W obwodzie znajdują się dwa ogniwa, włączone takjak na rysunku , o sile elektromoto-
rycznej E każde i dwie jednakowe żarówki o oporze R każda . Jeżel i założymy, że opory
wewnętrzne ogniw są równe zeru, to możemy wywnioskować, że:

A. żarówka 1 świeci jaśniej,

B. przez obie żarówki nie płynie prąd,

C. żarówka 2 świeci jaśniej,

O. obie żarówki świecą jednakowo.

380.
W obwodzie przedstawionym na schemacie, przy założeniu, że opory woltomierzy są
bardzo duże:

A. największe napięcie wskaże woltomierz V3 ,

najmniejsze v2,
B. największe napięcie wskaże woltomierz V3 ,
najmniejsze V1 ,
C. największe napięcie wskaże woltomierz V2 ,
najmniejsze V1 ,
O. to, który woltomierz wskaże największe , a który najmniejsze zależy od wartości opo-
rów R 1 , R 2 i R 3 •
381.
Zakładamy, że woltomierze V1 , V2 , V3 , i V4
mają jednakowe opory, większe od oporu R.
W sytuacji przedstawionej na schemacie naj- R
większe napięcie wskaże woltomierz:

382.
W sytuacji przedstawionej na rysunku, natężenie prądu
płynącego przez odbiornik o oporze R wynosi:
R
A. O, 8.
2e
- ,
R
c
c. - , D. - .
c
R 2R

383. R=2Q
W stanie ustalonym ładunek zgromadzony na kondensatorze 11
jest równy: f; = 3V

3 1 C = 1,uF
A. 3 µ C, B. - µC, c. - µ C, D. 1 µ C.
2 3

384.
W sytuacji przedstawionej na rysunku napięcie na kondensatorze
o pojemności 2µF wynosi:
3 1.µF 2µF
A. - V, B. 1V, C. 2V, D. 3V.
2
I I
385.
Jeżeli
zewrzemy grubym przewodnikiem jeden z kondensato-
rów w obwodzie przedstawionym na rysunku , to ładunek
elektryczny na drugim kondensatorze:
A. nie zmieni się,

B. dwukrotnie wzrośnie,
C. dwukrotnie zmaleje,
D. czterokrotnie wzrośnie.

ZamKor 626 ovtań testowvch z fizvki. astrofizvki i kosmoloaii

 e = 6V, Rw= O
386.
W obwodzie przedstawionym na rysunku napięcie na kondensato-
11111+---c~
rze (w stanie ustalonym) wynosi:
1Q
A. 2V, B. 6V, 3Q

C. OV, · D. 4V.

387.
W sytuacji przedstawionej na rysunku (zakładamy, że opory wol- c, Rw= O

tomierzy są dużo większe od oporu R) wskazania woltomierzy II

1 1 i---------.

wynoszą odpowiednio: R c
A. v1 = v2 = E, B. v1 = O, v2= E,
c. v1 = v2 = E/2, o. v1 = E, v2 = o.

388.
W obwodzie przedstawionym na rysunku różnica potencjałów mię­
dzy punktami a i b wynosi zero, gdy pojemność C jest równa:

A.
2
µF, B. 6µF,
b =
3
1 3
C. µF, D. - µF.
3 2

389.
Moc wydzielana w odbiorniku o oporze 10Qjest równa 90 W. Spadek potencjału na tym
oporze wynosi:
A. 90V, B. 30V, C. 18V, D. 9V.

390.
Przez odbiornik o oporze 1MQ, w którym może wydzielać się moc nie większa niż 1W
(aby odbiornik nie uległ zniszczeniu) może płynąć prąd o maksymalnym natężeniu:

A. 1mA, B. 1µA, C. 1pA, D. 1A.

391.
Odbiornik 20 omowy zużywa kilowatogodzinę energii elektrycznej w ciągu 30 minut.
Oznacza to, że natężenie prądu wpływającego do odbiornika wynosi:
A. 4A, B. 2A, C. 10A, D. 20A.
392.
Opornik składa się z dwóch odcinków drutu oporowego I a
o jednakowych grubościach, wykonanych z tego samego
materiału, połączonych jak na rysunku. Między mocą wy-

dzieloną na odcinku b (Pb), a mocą wydzieloną na od-

cinku a (Pa) zachodzi związek:
n
A. Pb =n·Pa, B. Pb =2·Pa,

393.
Opornik składa się z dwóch odcinków drutu oporowego a i b o jednako-
wych długościach, wykonanych z tego samego materiału. Jeżeli średnica b
drutu stanowiącego odcinek b jest dwukrotnie większa od średnicy dru-
tu a, to możemy wnioskować, że moc wydzielana na odcinku b jest
w porównaniu z mocą wydzielaną na odcinku a:
a
A. 4 razy większa, B. 4 razy mniejsza,
C. 2 razy większa, D. 2 razy mniejsza.

394.
Grzejnik elektryczny przy napięciu 220 V ma moc 1000 W (zakładamy, że opór grzej-
nika nie zależy od temperatury). Gdy przyłączymy go do napięcia 110 V, to jego moc
wyniesie:
A. 750W, B. 125W, C. 250W, D. 500W.

395.
W obwodzie przedstawionym na rysunku
wszystkie baterie są identyczne (o sile elek-
tromotorycznej E, Rw = O), a wszystkie opory R -=-E
równe R. Całkowita moc wydzielana w tym
obwodzie wynosi:
E2
A. ,
4R
€2
B. R '
6€ 2
C. -
R
D. Żadna z podanych odpowiedzi nie jest poprawna.

102 ZamKor 626 ovtań testowvch z fizvki. astrofizvkl i kosmoloali

396.
Jeżeli dwie grzałki o jednakowej mocy połączymy szeregowo i włączymy do sieci, to
woda zagotuje się w czasie:
A. około dwa razy krótszym, niż w przypadku stosowania jednej grzałki,
8. około dwa razy dłuższym, niż w przypadku stosowania jednej grzałki ,
C. w tym samym czasie, co w przypadku jednej grzałki,
D. około cztery razy dłuższym, niż w przypadku jednej grzałki.

397.
Mamy do dyspozycji źródło o sile elektromotorycznej E 0 i Rw = O oraz trzy grzałki
o oporach R 1 , R 2 , R 3 • Aby woda w naczyniu zagotowała się najszybciej należy je
podłączyć jak na rysunku:

A. 8. C. D.

398.
Elektryczny czajnik ma dwa uzwojenia. Przy włączeniu jednego z nich woda zagotuje się

po 15 minutach, przy włączeniu drugiego po 30 minutach. Gdy włączymy czajnik, w któ-

rym oba uzwojenia zostały połączone: a) szeregowo, b) równolegle, to woda zagotuje
się po czasie:

A. a) 45 min, b) 10 min, 8. a) 10 min, b) 45 min,

C. a) 22,5 min , b) 7,5 min , D. a) 45 min, b) 22 ,5 min.

399.
Gdy napięcie między końcami przewodnika wzrośnie dwa razy, to:
A. moc wydzielana również wzrośnie dwa razy, bo P = U · /,
8. moc wcale nie ulegnie zmianie, bo P = / 2 • R, tzn. że moc wydzielana nie zależy od
napięcia,

C. moc nie ulegnie zmianie, gdyż jest ona cechą charakterystyczną odbiornika (każdy
odbiornik ma swoją, określoną moc),
D. moc wzrośnie cztery razy, gdyż zależność mocy od napięcia między końcami danego
2
przewodnika jest następująca: p = u •
R
400.
Z elektrowni o stałej mocy przesyłamy energię linią wysokiego napięcia. Jeżeli przez za-
stosowanie transformatora zwiększymy napięcie dwukrotnie, to straty energii zwi ązane
z wydzielaniem się ciepła w linii:
A. wzrosną dwa razy, bo Q = Ult,
8. nie ulegną zmianie, bo Q = / 2 Rt, tzn. że ciepło nie zależy od napięcia ,
C. wzrosną czterokrotnie, bo po dwukrotnym zwiększeniu napięcia, natężenie prądu

wzrośnie dwukrotnie (1 = ~). a ciepło wydzielane w linii jest proporcjonalne do kwa-

dratu natężenia przepływającego prądu (czyli Q = /

2
Rt = ~ t).
D. zmaleją czterokrotnie, bo po dwukrotnym zwiększeniu napięcia , natężenie prądu
zmaleje dwukrotnie, a ciepło wydzielane w linii jest proporcjonalne do kwadratu
natężenia przepływającego prądu.

401 *.
Opór wewnętrzny ogniwa wynosi 0,5 Q . Największą moc użyteczną (moc wydzi eloną

na oporze zewnętrznym) uzyskamy w obwodzie złożonym z tego ogniwa i odbiornika

o oporze:
A. równym 1 Q, 8. równym 0,5 Q,
C. równym zeru, D. bardzo dużym.

1 Q~ ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki I kosmologii

402.
Dysocjacja, czyli rozpad na jony kwasów, zasad i soli w roztworach wodnych zachodzi
na skutek:
A. działania pola elektrycznego wytworzonego przez anodę i katodę,

B. płynięcia prądu elektrycznego,

C. działania cząsteczek wody,

D. działania pola magnetycznego Ziemi.

403.
Dwie jednakowe płytki stalowe zanurzono w wodnym roztworze +
azotanu srebra, jak pokazano na rysunku. Następnie przez roztwór
przepuszczono prąd stały. W wyniku elektrolizy srebro pokryje:
A. równomiernie wewnętrzne strony obu płytek,
B. równomierną warstwą katodę z obu stron,
C. równomierną warstwą anodę z obu stron,
D. równomierną warstwą głównie wewnętrzną stronę katody.

404.
Wynurzając częściowo elektrody ogniwa z roztworu powoduje się:

A. zwiększenie siły elektromotorycznej i zmniejszenie oporu wewnętrznego ,

B. zmniejszenie oporu wewnętrznego,

C. zmniejszenie siły elektromotorycznej,
D. wzrost oporu wewnętrznego.

405.
Równoważnik elektrochemiczny srebra wynosi 1,118·10- 6 kg/ As. Ładunek równy
stałej Faradaya (około 96500As) przepływając przez wodny roztwór AgN0 3 , powoduje
wydzielenie na katodzie:
A. około
1118 mg srebra,
B. około 1118 g srebra,
C. około 1118 kg srebra,
D. około 108 g srebra.

406.
Między stałą Faradaya F, liczbą Avogadra N i ładunkiem elementarnym e zachodzi
związek:

e N 1
A. F= eN, B. F= - , C. F= - , D. F= - .
N e eN

407.
Dwa naczynia elektrolityczne zostały połączone szeregowo. Pierwsze z .nich zawiera
wodny roztwór H2 S0 4 , a drugie wodny roztwór CuS0 4 (masa atomowa miedzi wynosi
około64, wartościowość- 2). Jeżeli podczas elektrolizy, przy niezmieniających się wa-
runkach, w pierwszym naczyniu w czasie jednej minuty wydziela się 10- 5 kg wodoru, to
w drugim naczyniu elektrolitycznym w czasie czterech minut masa wydzielonej miedzi
wynosi:
A. 6,4·10- 4 kg, B. 4·10- 5 kg, C. 1,28·10- 3 kg, D. 2,56·10- 3 kg.

408.
Jeśli wodny roztwór CuS0 4 (Cu - 2 wartościowa) zamienić na roztwór CuCI (Cu -1 war-
tościowa) i zmniejszyć dwukrotnie natężenie prądu, to masa miedzi wydzielona pod-
czas elektrolizy w czasie jednej sekundy:
A. nie zmieni się, B. zwiększy się 2 razy,
C. zwiększy się 4 razy, D. zmniejszy się 4 razy.

409.
Promieniowanie przechodzące przez otwór w katodzie Rozrzedzony
gaz
(patrz rysunek) to:
A. jony niklu, +
B. jony dodatnie rozrzedzonego gazu,
C. jony ujemne rozrzedzonego gazu,
D. elektrony.
elektroda nikło wa

1 06 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmologii

 @O©fkruG©fill&JJm@Ę78fIJiJ
~~~[ii)@
IJUJCSllu CS8&J~ w f:XVDO!J
~lliX[JmfłI@Jjffl @lJ~~CS8[]i]ff)
~~rmH@cru~

41 o.
Wymiar indukcji magnetycznej B w jednostkach podstawowych SI przedstawia wyrażenie:
A. kg. A- 1 . s -2 , B. kg. A- 1 . s - 1,
C. kg·m· A-1 · s -2 , D. kg·m· A- 1 ·s - 1.

411.
Poruszający się w próżni proton, wpadający prostopadle do linii wektora B w jedno-
rodne pole magnetyczne będzie się poruszał:

A. ruchem jednostajnym prostoliniowym,

B. ruchem prostoliniowym jednostajnie przyspieszonym,
C. ruchem jednostajnym po okręgu,

D. ruchem jednostajnie przyspieszonym po okręgu.

412.
Cząstka o masie mi dodatnim ładunku elektrycznym q poruszając y
® ® ~
się z prędkością v wzdłuż osi x, wpadła w punkcie x = O, y = O ® 0 ®
w obszar jednorodnego pola magnetycznego o indukcji 8, jak '(

przedstawiono na rysunku. Linie pola są prostopadłe do płasz­ X

® BQ< ®
czyzny rysunku i zwrócone poza tę płaszczyznę. Cząstka opuści f. @ ® ®
obszar pola w punkcie o wpółrzędnych x = O oraz:
mv
A. y = - ,
2q8
mv
B. y= - ,
qB
2mv
C. y= - - ,
qB
2mv
D. y=- - -.
qB
413.
Cząstka o masie mi ładunku q poruszająca się w próżni z prędkością vwpada w stałe
jednorodne pole magnetyczne o indukcji magnetycznej B, prostopadle do linii pola i po-
rusza się po okręgu. Okres T zależy tylko od:
q
A. - ,8,v,
m
B. q, 8,
q
c. - ,8,
m
D. !l, v, 8, oraz od promienia okręgu.
m

414.
Energia kinetyczna cząstki naładowanej poruszającej się w stałym polu magne-
tycznym:
A. rośnie,
B. maleje,
C. nie zmienia się,
D. rośnie lub maleje w zależności od kierunku ruchu cząstki względem kierunku linii
pola magnetycznego.

415.
y
Dodatnio naładowana cząstka porusza się zgodnie ze
zwrotem osi x w obszarze jednorodnego pola magne-
® ® ® ® ®
® ® ® ® ®
tycznego 8 skierowanego prostopadle do płaszczyzny
+q
rysunku - za płaszczyznę. Wypadkowa siła działająca na •v ~ .,y ocg ® ® ®
m ® ® ® ® X
cząstkę jest równa zeru·, gdyż w obszarze tym działa na
® ~ ® ® ·
nią także siła pola elektrycznego zwrócona w stronę: 8
® ® C>Y ~ -19
A. +y, B. -y,
C. +x, D. -x.

416.
W cyklotronie jony są przyspieszane:
A. stałym polem elektrycznym,
B. stałym polem magnetycznym,
C. okresowo zmieniającym się polem elektrycznym pomiędzy duantami,
D. okresowo zmieniającym się polem elektrycznym wewnątrz duantów.

1 08 ZamKor 626 ovtań testowvch z fizvki. astrofizvki i kosmoloali

417.
Przez płytkę miedzianą płynie prąd elektryczny tak, że ® ® 0 ®A® ® ® ®
elektrony e- poruszają się jak pokazuje strzałka . Jeśli
0_0: 0
! :
® ®
płytkę umieścimy w stałym polu magnetycznym (B prosto- ® ®: ~ ć-0 ~ ®
padłe do płytki i zwrócone za płaszczyznę rysunku) to: ® ® ® S e8
A. powstaje mała różnica potencjałów między punktami A ® ®®®®®® ®
i 8, taka, że VA < V8 ,
8. na elektrony działa siła F= -ev x 8, wskutek czego ich szybkość wzrasta,
C. powstaje mała różnica potencjałów między punktami A i 8, przy czym VA > V8 ,
D. elektrony są spowalniane siłą F= -ev x B.

418.
Dwa przewody skrzyżowane, nie dotykające się są umieszczone jak na r-- --- -- -------
' I

rysunku. Identyczne prądy I płyną w obu przewodach w kierunkach : 1 I

I
I

wskazanych na rysunku. Punkty z zerowym polem magnetycznym: I

:I 2 14
A. występują tylko w obszarze 1, I
I
L ------- -------
8. występują tylko na przekątnych prostokąta zaznaczonego przery-
waną linią,

C. występują tylko w obszarze 1 i 4 ,

D. nie występują w żadnym obszarze.

419.
Przez metalową płytkę umieszczoną w polu magnetycznym o indukcji B płynie prąd

o natężeniu /. Siła działająca na płytkę ma wartość maksymalną w przypadku:

A. 8. c. D.

420.
Pole magnetyczne wytworzone jest przez dwa (A i 8) bardzo długie prostoliniowe prze-
wodniki prostopadłe do płaszczyzny rysunku, przecinające ją w zaznaczonych punk-
 Y.
tach. Prąd w przewodniku A płynie przed płaszczyznę rysunku i ma na- d p
tężenie 1 A, natomiast w przewodniku B płynie za tę płaszczyznę i ma ft.- -~~7'
natężenie 2 A. Wektor indukcji magnetycznej w punkcie P (patrz rysu- I
I

nek) tworzy z osią x kąt równy:

I
/~
I
A. 0°, B. 30°, C. 120°, D. 300°. I
I

X
B
421.
Jeżeli przez rzadko nawiniętą zwojnicę płynie prąd elektryczny, to siły elektrodynamicz-
ne między zwojami:
A. dążą do skrócenia zwojnicy,
B. dążą do skrócenia zwojnicy, tylko gdy przez zwojnicę płynie prąd stały,

C. dążą do wydłużenia zwojnicy,

D. dążą do wydłużenia zwojnicy, tylko gdy przez zwojnicę płynie prąd stały.

422.
Przewodniki z prądem nie działają na siebie wzajemnie w przypadku:

A B c D

423.
Z przewodnika o długości l wykonano pętlę w kształcie okręgu i przepuszczono przez
nią prąd o natężeniu /. Moment magnetyczny otrzymanego obwodu ma wartość :
ll 2 ll 2 I ll 2
A. - - 2
, B. - , C. 2
, D. - .
~ ~ ~l ~

424.
Wewnątrz pojedynczego zwoju o oporze R zmienia się strumień magnetyczny wprost
proporcjonalnie do czasu . Natężenie prądu indukcyjnego w zwoju:
A. zmienia się okresowo,
B. jest stałe i nie zależy od oporu zwoju ,
C. jest stałe i tym większe im większy jest opór R,
D. jest stałe i tym mniejsze im większy jest opór R.

11 O ZamKor 626 ovtań testowvch z fizvki. astroflzvki i kosmoloaii

425.
Pętla z przewodnika w kształcie okręgu jest usytuowana tak, że

połowa znajduje się wewnątrz jednorodnego pola magnetyczne- ® ®

go, którego wektor indukcji B jest zwrócony za płaszczyznę
ry-
X
sunku. Prąd indukcyjny popłynie w pętli w kierunku zgodnym ® ®
z ruchem wskazówek zegara, gdy pętla będzie się poruszała ® ®
w stronę :

A. +y, 8 . + x, C. -x, D. -y.

426 . .
Prostokątna ramka o bokach a i b, wykonana z przewodnika o oporze R jest umiesz-
czona w polu magnetycznym o indukcji B tak, że linie pola są prostopadłe do jej po-
wierzchni. Jeśli ramka przesuwa się , nie opuszczając pola, w kierunku równoległym do
jednego z boków ze stałą szybkością tak, że przebywa odległość x w czasie t, to w ram-
ce płynie prąd o natężeniu:

A Bab. x Bax
8
. R t' . Rt '
Ba (b+ x)
c. Rt
' D. zero.

427.
Kwadratowa ramka druciana przesuwa się ruchem jednostajnym ® © ®
z przestrzeni bez pola do przestrzeni z jednorodnym polem magne- ~~...~ ~ ~
tycznym , a następnie ponownie wychodzi do obszaru bez pola. ~ '<)/ '(Y

Zależność natężenia wyindukowanego prądu od czasu t w tym przy- ® gB~

padku najlepiej przedstawia wykres:
I I I I
~
I I
I I
I I
I I
I I
I I

I I
I
I
I
I
I
I
t t t t
I I
I I
~

A. 8. c. D.

428.
Wewnątrz każdego z dwóch identycznych zwojów o oporze R każdy, zmieniał się jedno-
stajnie strumień magnetyczny o tę samą wartość. W pierwszym zwoju zmiana na-
stąpiła powoli, a w drugim szybko. Prawdą jest, że:
A. w pierwszym zwoju przepłynął większy ładunek, niż w drugim,
B. w pierwszym zwoju przepłynął mniejszy ładunek , niż w drugim,
C. w obu zwojach przepłynął jednakowy ładunek, którego wartość zależy od wielkości
zmiany strumienia, a nie zależy od oporu,
D. w obu zwojach przepłynął jednakowy ładunek i jego wartość zależy od wielkości
zmiany strumienia i od wartości oporu R.

429.
Wewnątrz bardzo dh.Jgiego solenoidu umieszczono prostopadle do jego osi metalową
pętlę a niemal przylegającą do ścian. Na zewnątrz (w płaszczyźnie pętli a) solenoid
otoczono drugą metalową pętlą b, która ma promień 2 razy większą niż pętla a. Jeżeli
natężenie prądu w solenoidzie wzrasta, wskutek czego w pętli a wyidukuje się siła

elektromotoryczna 4 V, to w pętli b wyidukuje się siła elektromotoryczna około:

A. OV,
B. 4V,
C. 2V,
D. 1V.

430.
Jeśli używając oscyloskopu katodowego do pary płytek ustawionych poziomo przy-
łożymy napięcie sieciowe, a do pary płytek ustawionych pionowo nie przyłożymy żad­
nego napięc i a , to na ekranie tego oscyloskopu zobaczymy obraz:

CD@@ O
A. B. C. D.

431.
W obwodzie przedstawionym na rysunku maksymalna wartość napię­
cia wynosi U0 = 200 V, a maksymalna wartość natężenia prądu
I 0 = 2 A. Moc średnia wydzielana w odbiorniku omowym o oporze R
wynosi:
400W
A. F2 , R

B. 200W,
C. 100W,
D. mocy nie można obliczyć - brak kompletu danych.

112 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki I kosmologii

432.
Zakładamy, że sprawność transformatora
wynosi 100o/o. Przez żarówkę o mocy 36 W po-
winien płynąć prąd o natężeniu Isk = 3 A.
Warunek ten będzie spełniony, gdy przekład­
nia transformatora wynosi:
n 36 n 3
A. - 2 = - , B. -2= - ,
n1 220 n1 220
n 12 D. ~= 108_
c. - 2 = - ,
n1 220 n1 220

433.
Zjawisko samoindukcji jest to:
A. powstawanie siły elektromotorycznej w obwodzie na skutek zmiany natężenia prądu
w tym obwodzie,
B. powstawanie pola magnetycznego na skutek zmian pola elektrycznego,
C. powstawanie napięcia w obwodzie pod wpływem ziemskiego pola magnetycznego,
D. powstawanie pola elektrycznego na skutek prądu płynącego w przewodniku.

434.
Jeżeli zmiana natężenia prądu o 4 A w czasie 0,5 s indukuje w obwodzie SEM równą
1,6 V, to współczynnik samoindukcji tego obwodu wynosi:
A. 0,1H, B. 0,2H,
C. 1,6H, o. 6,4H.

435.
Zmiana kierunku prądów wirowych w tarczy wahadła, wa-
hającego się w polu elektromagnesu, zasilanego prądem
stałym następuje:

A. tylko podczas mijania biegunów elektromagnesu,

B. tylko w punktach największego wychylenia, gdy prędkość
wahadła zmienia zwrot,
C. zarówno w chwili mijania biegunów, jak i w przypadku największego wychylenia
wahadła.
D. W żadnym z wymienionych momentów zmiana kierunku prądu nie następuje.
Pytania 436, 437 i 438 dotyczą obwodu, którego schemat umieszczonego poniżej:

R=60

E = 12V = L= 4H
Ln------o
436.
Chwilowe natężenie prądu natychmiast po zamknięciu obwodu wynosi:
6
A. OA, B. - A, C. 2A, D. 3A.
5

437.
Chwilowa szybkość zmian natężenia prądu natychmiast po zamknięciu obwodu
wynosi:
A B. 6 A A A
A. 0 - , 1 c. 2 - , D. 3 - .
s 5s s s

438.
Natężenie prądu po dostatecznie długim czasie od chwili zamknięcia obwodu wynosi:
6
A. OA, B. A, C. 2A, O. 3A.
5

43·9_
Opór pojemnościowy kondensatora o pojemności 1µF w miejskiej sieci prądu zmien-
nego o częstotliwości 50 Hz wynosi około:

A. 5·105 Q, B. 3,3·10 2 Q, C. 3,2 kQ, D. 5· 10- 5 Q.

440.
Jeśli do solenoidu S wsuniemy rdzeń ze stali miękkiej, to natężenie · Uo sinwt
prądu wskazywane przez amperomierz:
A. nie zmieni się,
B. wzrośnie,
C. zmaleje,
O. wzrośnie lub zmaleje, a zależy to od oporu wewnętrznego.

114 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmologii

441.
Zależność oporu indukcyjnego R L solenoidu od częstotliwości f prądu przedstawiono
na wykresie:

A. f B. f C. f D. f

442.
Zależność oporu pojemnościowego Re kondensatora od częstotliwości f prądu przed-
stawiono na wykresie:

f B. f c. D. f
A.

443. f 0sinw t
Jeśliprzedstawiony na rysunku obwód zasilamy napię­
ciem o takiej częstotliwości, że zachodzi rezonans, to
możemy wnioskować, że amplituda natężenia prądu ma

wartość:
::toooyc

C. ~R, +w2 ~ ·
Eo
D. --;::::=======
~ R 2 + (wL- wC} 2
444.
L c
W obwodzie przedstawionym na rysunku opór indukcyjny sole-
noidu jest równy oporowi pojemnościowemu kondensatora.
Natężenie skuteczne prądu zmiennego w tym obwodzie wynosi: R

A.

usk
B. ,
~R + (wL)
2 2

usk
c. - ,
R
usk
D. -;=:::=====
2
~R + (2wCL)
2

445.
Zależność amplitudy natężenia prądu /0 od częstotliwości
kątowej w (gdzie w 0
2
= 1/LC) dla obwodu przedstawione-
go na rysunku poprawnie przedstawia wykres: L
w o (1) o w o
A. B. C. D.

446.
L C
W obwodzie przedstawionym na rysunku napięcie na cewce R
A 8
o indukcyjności Ljest równe napięciu na kondensatorze o pojem-
ności C. Przesunięcie w fazie między natężeniem prądu a na-

pięciem między punktami A i B wynosi:

1t
A. +2, B. n,
1t
C. O, D. - -
2·

ZamKor 626 ovtań testowvch z fizyki, astrofizyki i kosmologii

447.
Jeśli B0 jest wytworzoną przez prąd indukcją magnetyczną w próżni, to indukcja
magnetyczna w ośrodku jednorodnym wyraża się wzorem B = µB 0 • Przenikalność
magnetyczna µ dla jednorodnego ośrodka ferromagnetycznego zależy:
A. tylko od rodzaju ferromagnetyka,
B. od rodzaju ferromagnetyka i od wartości B 0 ,
C. od rodzaju ferromagnetyka, od wartości B 0 i od tego, czy i jak ferromagnetyk był

poprzednio namagnesowany,
D. tylko od wartości B0 •

448.
Na rysunku przedstawiono dwie pętle histerezy: dla żelaza i stali. --,
Wybierz prawdziwe informacje dotyczące wykresów.
1. Pętla histerezy 1 dotyczy stali, zaś 2 żelaza.
I I
I I I

2. Pętla histerezy 1 dotyczy żelaza, zaś 2 stali. .--~

I I f I I I

:--
I I
- l --r--:---l
I I I

3. Koercja stali jest większa niż koercja żelaza. I

I
I I
I
I
-- --L-~--J
I
I
I
I
I
I
1__ .J. __ J. __ --L--1--J

4. Koercja żelaza jest większa niż koercja stali.

Poprawne są:

A. tylko 1 i 3, B. tylko 1 i 4 ,
C. tylko 2 i 3, D. tylko 2 i 4.

449.
Bardzo trwały magnes ma dużą:

A. względną przenikalność magnetyczną,

B. koercję,
C. pozostałość magnetyczną,
D. wartość nasycenia namagnesowania.

450.
Temperatura Curie to temperatura:
A. w której znika opór elektryczny przewodnika,
B. w której półprzewodnik staje się izolatorem,
C. poniżej której gaz można skroplić,
D. której ferromagnetyk staje się paramagnetykiem.
451.
Poniżej podano informacje dotyczące magnetycznych właściwości ciał. Prawdą jest, że:

A. domeną nazywamy obszar, w którym występuje lokalne uporządkowanie momen-

tów magnetycznych atomów,
B. powyżej punktu Curie ferromagnetyk staje się diamagnetykiem,
C. ferromagnetyzm nie jest własnością kryształów, lecz pojedynczych atomów,
D. metale są na ogół ferromagnetykami.

11 8 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmologii

 cflU<J]G:JOUaGJ
--TI~
@O@llll5~CS80iJ©

452.
Kondensator naładowano po czym odłączono źródło napięcia. Drga- L
c
nia natężenia prądu w obwodzie przedstawionym na rysunku (przy
założeniu, że R = O):

A. nie mają określonej częstotliwości, B. mają częstotliwość f = ___!__ fl ,

2n ~ c
1
C. mają częstotliwość f = 2n.JLC, D. mają częstotliwość f = ~·
2n-v LC

453.
Radiostacja pracuje na fali o długości 50 m. Aby usłyszeć tę radiostację należy radio
nastawić na częstotliwość:
A. 6 kHz, B. 6 MHz, C. 6 Hz, D. 3 MHz.

454.
Aby dostroić odbiornik radiowy do odbioru fali o długości A. należy tak dobrać pojem-
ność Ci indukcyjność L w obwodzie rezonansowym odbiornika, żeby była spełniona
równość (c - szybkość światła):

A. 1 A.
B. 2n.fLC = - , C. 2n.fLC = A.c, D. - .JLC = - .
c 2n c

455.
Jeżeli próżniowy kondensator obwodu LG wypełnimy dielektrykiem o stałej dielektrycz-
nej c r = 4, to okres drgań obwodu:
A. dwukrotnie wzrośnie,

B. dwukrotnie zmaleje,
C. czterokrotnie zmaleje,
D. czterokrotnie wzrośnie.
456.
W obwodzie LG radioodbiornika ze względów technicznych zmniejszono dwukrotnie
indukcyjność solenoidu. Aby okres drgań własnych w tym odbiorniku pozostał bez

zmian odległość między okładkami kondensatora płaskiego należy:

A. zwiększyć 2 razy,
B. zmniejszyć 2 razy,
C. zwiększyć 4 razy,
D. zmniejszyć 4 razy.
 -- TI~

457.
Jeżeli częstotliwość źródła fali elektromagnetycznej wynosi 10 10 Hz, to możemy wnios-
kować, że długość tej fali w próżni wynosi:

A. ~ · 10 2 m, B. 3 · 10- 2 m, C. 3 · 10 m,
8
D. 3 · 10 18 m.

458.
Jeżeli stosunek światłości dwóch różnych żarówek 1 i 2 Ekran
I
(patrz rysunek) wynosi __.!_ = 2, to oświetlenie (ściślej natę-
/2

żenie oświetlenia) ekranu z obu stron będzie jednakowe,

y
gdy ekran umieścimy w takiej pozycji, że x =
X
y
1
A. 2' 8 . 4, c. ,,/2, D. 2.

459.
Cechy obrazu otrzymanego w zwierciadle kulistym wklęsłym (powiększony czy po-
mniejszony, rzeczywisty czy pozorny, odwrócony czy prosty) zależą od:
A. wielkości przedmiotu,
B. stosunku odległości przedmiotu od zwierciadła do ogniskowej tego zwierciadła,
C. stosunku ogniskowej do promienia zwierciadła,

D. ogniskowej tego zwierciadła.

460.
Gdy kąt padania promienia świetlnego na granicę dwóch ośrodków przezroczystych
wzrasta to kąt załamania:
A. maleje,
B. nie zmienia się wcale,
C. także wzrasta (wprost proporcjonalnie do kąta padania),
D. wzrasta, lecz nie tyle samo razy co kąt padania.

461.
Jeżeli bezwzględne współczynniki załamania światła monochromatycznego wynoszą:
n 1 - dla wody i n 2 - dla szkła , to względny współczynn i k załamania szkła względe m
wody wynosi:

462.
Jeżelibieg promienia światła monochromatycznego przez
pryzmat o przekroju równobocznym jest taki jak pokazano
na rysunku, to możemy wnioskować, że stosunek szybkości
rozchodzenia się światła w pryzmacie do szybkości światła
w ośrodku otaczającym pryzmat wynosi:

A.
1
, B. 1,5, C. J3, D.
F3
2 2

463.
Światło pada na granicę dwóch ośrodków jak pokazano na rysunku ,
gdzie v 1 i v 2 oznaczają szybkości rozchodzen ia s i ę św i atła , przy czym v1
v1 < v2. Kąt graniczny a możemy wyznaczyć ze związku:

V1 V2 V1 V2 V2
A. sin a = -, B. sin a=-, C. tg a = - , D. tg a = - .
V2 V1 V 2 V1

464.
Bieg promienia świetlnego w pryzmacie szklanym
przedstawiono na rysunku. Współczynnik załamania
szkła dla danej długości fali w tym przypadku wynosi:

1
A. - , B. L
2
C. 1,5, D. 2.

12 2 Zam Kor 626 pytań testowvch z fizvki. astrofizvki i kosmoloaii

465.
Na pryzmat szklany umieszczony w powietrzu pada rów- A
noległa wiązka światła monochromatycznego, jak po-

kazano na rysunku. Jeżeli bezwzględny współczynnik

załamania szkła
dla danej długości fali wynosi 1,5, to mo-
żemy wnioskować, że na ścianie AB pryzmatu światło
zostanie:
A. załamane , przy czym promień załamie się w kierunku
normalnej,
B. całkowicie odbite,
C. załamane , przy czym promień załamany odchyli się w kierunku punktu 8,
D. całkowicie spolaryzowane liniowo.

466.

----~-----------·
Wykonano światłowód w kształcie walca o stałym przekroju
i współczynniku załamania
dził ze światłowodu na zewnątrz, kąt
n= .J2. Aby promień nie wycho-
f3 może być co najwyżej
~
równy:
A. 45°, 8. 60°, C. 15°, D. 30°.

467.
Wiązka światła białego przechodząc przez płytkę szklaną równoległościenną, załamuje
się dwukrotnie i doznaje równoległego przesunięcia w stosunku do pierwotnego kie-
runku . Wartość tego przesunięcia zależy od:
A. grubości płytki i barwy światła, a nie zależy od kąta padania,
8. grubości płytki i kąta padania, a nie zależy od barwy,
C. grubości płytki, kąta padania i barwy i jest większa dla barwy czerwonej,
D. grubości płytki , kąta padania, barwy i jest większa dla barwy fioletowej.

468.
Na pryzmat szklany pada równoległa wiązka światła białego, tak, Ekran
że po jego rozszczepieniu światło żółte pada na drugą ścianę pod
kątem granicznym. Na ekranie otrzymamy:
A. całe widmo światła białego, tylko bez barwy żółtej,
B. część widma światła białego, od barwy żółtej do barwy czer-
wonej,
C. część widma światła białego, od barwy żółtej do barwy fioletowej ,
D. nie otrzymamy widma, ponieważ wszystkie pozostałe barwy ulegną całkowitemu
wewnętrznemu odbiciu.

469.
Przy przejściu światła z powietrza do szkła:

A. zmienia się częstotliwość, a długość fali pozostaje bez zmian,

B. zmienia się długość fali, a wraz z nią częstotliwość,
C. zmienia się długość fali, a częstotliwość pozostaje bez zmian,
D. nie zmienia się żadna z tych wielkości.

470.
Jeśli długość fali światła monochromatycznego w próżni wynosi A., to po przejściu tego
światła do ośrodka o współczynniku załamania n długość fali w tym ośrodku wynosi:
A.
A. A., B. nA., C. - , D. (n-1)A..
n

471.
Jeśli długość fali świetlnej przy przejściu z powietrza do wody zmienia się o 25%,
to możemy wnioskować, że współczynnik załamania wody względem powietrza wynosi:
4
A. 1,25, B. 0,75, C. 2,5, D. .
3

472.
W oku ludzkim na siatkówce powstaje obraz:
A. rzeczywisty i odwrócony,
B. rzeczywisty i prosty,
C. pozorny i odwrócony,
D. pozorny i prosty.

473.
Aby otrzymać obraz pozorny w zwierciadle wklęsłym o ogniskowej f , należy przedmiot
umieścić w odległości x od zwierciadła, przy czym:
A. f <X< 2f, 8. X> 2f,
C. O<x < f , D. X= f.

12 4 Zam Kor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki I kosmologii

474.
Na rysunku przedstawiono soczewkę rozpraszającą
o ogniskach F1 i F2 oraz punktowe źródło światła A,
z którego pada na soczewkę promień przechodzący
A
przez ognisko F1 . O dalszym biegu promienia AF1 można
powiedzieć, że:

A. pobiegnie równolegle do osi optycznej soczewki, 1

czyi i wzdłuż półprostej 1,
B. jego przedłużenie przejdzie przez ognisko F2 , czyli
promieńpobiegnie wzdłuż półprostej 2 na rysunku,
C. pobiegnie ogólnie biorąc w kierunku wskazanym
przez półprostą 3, przy czym dla dokładnego wyznaczenia kierunku promienia są

potrzebne poza zaznaczonymi na rysunku także inne dane (np. współczynnik

załamania szkła
soczewki),
D. pobiegnie w kierunku wskazanym przez półprostą 3, przy czym dane zaznaczone
na rysunku umożliwiają już jednoznaczne wyznaczenie dokładnego kierunku tej
półprostej.

475.
A
Na rysunku przedstawiono główną oś optyczną MN •
soczewki, oraz obraz B punktowego źródła światła A. Na
M N
podstawie rysunku możemy wnioskować, że:
B•
A. soczewka jest skupiająca, a obraz rzeczywisty,
B. soczewka jest skupiająca, a obraz pozorny,

C. soczewka jest rozpraszająca, a obraz rzeczywisty,

O. soczewka jest rozpraszająca, a obraz pozorny.

476.
Na rysunku przedstawiono wzajemne rozmieszczenie : A
•
głównej osi optycznej MN soczewki, punktowego źródła
światła A i jego obrazu B. Z rysunku możemy wnios- M N
kować , że:

A. soczewka jest rozpraszająca, obraz pozorny,

B. soczewka jest skupiająca, obraz pozorny,
C. soczewka jest skupiająca, obraz rzeczywisty,
D. soczewka jest rozpraszająca , obraz rzeczywisty.
477.
Na rysunku przedstawiono wzajemne rozmieszczenie:
głównej osi optycznej MN soczewki, punktowego źródła
światła A i jego obrazu 8. Z rysunku możemy wnios-
M N
kować, że :

A. soczewka jest skupiająca, obraz pozorny,

8. soczewka jest rozpraszająca, obraz pozorny,
C. soczewka jest skupiająca, obraz rzeczywisty,
D. soczewka jest rozpraszająca, obraz rzeczywisty.

478.
Jeśli dolną połowę soczewki skupiającej zakleimy czarnym papierem:
A. uzyskamy tylko połowę obrazu,
8. uzyskamy cały obraz o zmniejszonej jasności,
C. wogóle nie uzyskamy obrazu, bo do utworzenia jego każdego punktu konieczny jest
promień z dolnej połówki,

D. uzyskamy obraz, którego wygląd zależy tylko od odległości przedmiotu od soczewki.

479.
Ogniskowa soczewki o zdolności skupiającej 5 dioptrii wynosi:
1
A. 5 cm, 8. cm, C. 20 cm, D. 5 cm.
5

480.
Ogniskowa szklanej soczewki skupiającej zanurzonej w wodzie (nw <n sz) w po-
równaniu z ogniskową tej soczewki w powietrzu jest:
A. taka sama,
8. dłuższa,
C. krótsza,
D. ujemna, tzn. soczewka zanurzona w wodzie będzie rozpraszająca.

481.
Ogniskowa soczewki w szklanej płasko-wypukłej o promieniu krzywizny 10 cm (współ­
czynnik załamania światła w szkle ma wartość 1,5) wynosi:
A. 5 cm, 8. 10 cm,
C. 15 cm, D. 20 cm.

126 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki. astrofizvki i kosmoloaii

482.
Soczewka dwuwypukła (n= 2) o jednakowych promieniach krzywizn ma zdolność
skupiającą 2 dioptrie. Promień każdej krzywizny wynosi:
A. 0,25 m, B. 0,5m, C. 1 m, D. 4m.

483.
3
Przedmiot jest umieszczony w odległości x= f (gdzie f - oznacza ogniskową) od so-
2
czewki skupiającej. Obraz powstanie w odległości od soczewki równej:
3 2
A. y = f, B. y = 3 f, C. y = 2 f, D. y = f.
2 3

484.
Soczewka skupiająca ma ogniskową f = 5 cm. Aby otrzymać obraz rzeczywisty 5 razy
powiększony, przedmiot należy umieścić w odległości:

A. x = 4 cm, B. x = 25 cm, C. x = 6 cm, D. x = 12 cm.

485.
Chcąc sfotografować pomnik znajdujący się dalej niż przedmiot którego zdjęcie zostało
przed chwilą wykonane należy obiektyw aparatu fotograficznego:
A. zbliżyć do filmu,
B. oddalić od filmu ,
C. zbliżyć lub oddalić od filmu, zależnie od wielkości pomnika,
D. zbliżyć lub oddalić od filmu, zależnie od ogniskowej obiektywu.

486.
Zdolność skupiająca układu złożonego z dwu ściśle do siebie przylegających cienkich
soczewek o zdolnościach zbierających Z 1 i Z 2 wynosi:

487.
Na przeciwko płytki z dwiema równoległymi szczelinami, oświetlonymi spójnym świa­
tłem żółtym ustawiono ekran. Jeśli odległość między tymi szczelinami wzrośnie (szero-
kości szczelin pozostają bez zmian) to:
A. obraz interferencyjny na ekranie nie zmieni się,
8. odległości między prążkami na ekranie zmaleją,
C. odległości między prążkami na ekranie wzrosną,
D. jeśli odległość między szczelinami stanie się większa od długości fali światła
żółtego, obraz interferencyjny zniknie.

488.
Aby wyznaczyć długość fali światła monochromatycznego posłużono się szklaną siatką
dyfrakcyjną oraz ustawionym daleko od niej ekranem. Po uzyskaniu na ekranie prążków
interferencyjnych należało zmierzyć:
A. stałą siatki i odległość siatki od ekranu,
B. szerokość szczelin, odległość siatki od ekranu i odległości pomiędzy poszcze-
gólnymi maksimami,
C. stałą siatki, odległość
siatki od ekranu i odległość dowolnego z kolejnych prążków
od prążka środkowego oraz policzyć, który to był prążek Uego kolejny numer),
D. stałą siatki, współczynnik załamania światła w szkle i odległość siatki od ekranu.

489.
Na siatkę dyfrakcyjną pada prostopadle równoległa wiązka światła monochroma-
tycznego. Sinus kąta odchylenia widma pierwszego rzędu wynosi 0,25. Kąt odchylenia
widma drugiego rzędu jest równy:
A. 60°, 8. 50°,
c. 45°, D. 30°.

490.
Do wykazania, że fala jest poprzeczną należy zbadać zjawisko:
A. interferencji, B. dyfrakcji,
C. rozszczepienia w pryzmacie, D. inne niż wymienione.

491.
Światło odbite jest całkowicie spolaryzowane, gdy kąt padania na granicę dwóch ośrod­
ków przezroczystych jest:
A. mniejszy od kąta granicznego,
B. większy od kąta granicznego,
C. równy kątowy granicznemu,
D. taki, że promień odbity i załamany tworzą kąt prosty.

12..8 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki. I kosmologii

492.
Promień świetlny padający na powierzchnię płytki szklanej pod kątem re radianów,
3
na skutek odbicia ulega całkowitej polaryzacji. Współczynnik załamania światła w szkle,
z którego wykonano płytkę wynosi:
3 -J2_
A. 2' B. ./3, C. ./3, D.
2 2

493.
Jeżeli promień światła monochromatycznego pada na granicę ośrodków przezroczystych
pod kątem Brewstera, to możemy wnioskować, że:
A. promień odbity jest częściowo spolaryzowany,
B. promień załamany jest całkowicie spolaryzowany,
C. promień załamany i odbity jest całkowicie spolaryzowany,
D. promień załamany jest częściowo spolaryzowany, a promień odbity jest całkowicie
spolaryzowany.

494.
Wiązka światła niespolaryzowanego padając na doskonały polaroid, zostanie w nim za-
absorbowana w około:

A. 90%, B. 50o/o, C. 100o/o, D. 0%.

495.
Trzy płytki polaryzujące (polaroidy) są ustawione prostopadle do osi x, wzdłuż której na
pierwszy z nich pada niespolaryzowane światło . Oś z wybieramy w płaszczyźnie polary-
zacji pierwszego polaroidu, a wówczas płaszczyzna polaryzacji drugiego z nich tworzy
z nią ustalony kąt 40°. Trzeci polaroid możemy obracać wokół osi x, tak że jego płasz­
czyzna polaryzacji może z osią z tworzyć dowolny kąt 8. Światło poza trzecim polaroi-
dem będzie miało minimalne natężenie przy kątach:

A. 90°, 270°,
B. 130°, 310°,
C. 40°, 130°, 220°, 310°,
D. 90°, 130°, 270°, 310°.
 OB8SJfutil rhwti:JOiJJ©Wfil
nn~lbxal ~w~lDdJUll" «=n•
TI ~ - - cdl©$lk<©11Da1U<e aaimce" :!J21M~fk<©
tf©~lke~allil<e11 ~~UD<e'al
tfcilU<e calce
cm1t©lTffil w©XdJ(Q)(fWJ w<e<.dJIJcw@ ~lhunm
fp>lf©lTffilD<ellilD@W2llliln<e lrcelliltt@<ellil@W~lk<llce

496.
Liczba Avogadra = 6,02·10 26 kilomo1- 1 • Masa jednego atomu węgla !
2
C wynosi
około:

A. 7,2·10- 25 g, 8. 3,6·10- 25 g, C. 2·10- 26 g, D. 2·10- 26 kg.

497.
Liczba elektronów zawartych w 1 kg !
2
C (liczba Avogadra NA ::::: 6 · 10 23 mol- 1 ) wynosi
około:

A. 2 · 10 23 , 8. 7,2·10 24 , C. 6·10 23 , D. 3·10 26 •

498.
Mol (gramocząsteczka) wody jest to ilość wody, która:
A. zawiera dwa atomy wodoru i 1 atom tlenu,
8. zawiera 1g wodoru i 8g tlenu,
C. w warunkach normalnych zajmuje 22,4 litra,
D. zajmuje objętość około 18 cm 3 •

499.
Który wykres natężenia promieniowania ciała doskonale czarnego (A. - oznacza
długość fali, a f - jego częstotliwość) w dwóch różnych temperaturach r1 < T2 jest po-
prawny?
J J J J

f
A. 8. c. D.

130 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmologii

500.
Dana jest bryła metalowa ogrzana do temperatury około 500 K. Który spośród niżej wy-
mienionych zakresów fal elektromagnetycznych emituje ona najintensywniej:
A. promieniowanie podczerwone,
B. promieniowanie nadfioletowe,
C. promieniowanie widzialne,
D. ogrzana bryła metalu nie emituje fal elektromagnetycznych.

501.
Jak zmienia się: całkowita energia emitowana przez ciało doskonale czarne w czasie
jednej sekundy (E) oraz długość fali odpowiadająca maksymalnemu natężeniu promie-
niowania (A. m ), gdy temperatura bezwzględna ciała doskonale czarnego wzrośnie od
500Kdo1000 K?
A. E - zwiększa się 16 razy, a A. m - maleje 2 razy.
B. E - zwiększa się 16 razy, a A. m - maleje 4 razy.
C. E - zwiększa się 2 razy, a A. m - maleje 2 razy.
D. E - zwiększa się 4 razy, a A. m - rośnie 2 razy.

502.
Fotonowi o energii hv można przypisać (h- stała Plancka, v - częstotliwość, c - szyb-
kość światła):

pęd długość fali

hv c
A. 2 , ,
c V
hv he
8. 2 ,
c V
hv c
c. ,
c V

hv hc 2
D. 2 '
c V

503.
Powierzchnia metali emituje elektrony, gdy pada na nią światło zielone, natomiast nie
emituje elektronów pod wpływem światła żółtego . Elektrony będą również wybijane
przez:
A. promieniowanie podczerwone, B. światło fioletowe,
C. światło czerwone, D. promieniowanie_mikrofalowe.
504.
Praca wyjścia elektronów z katody fotokomórki wynosi 2 eV. Na którym z poniższych

wykresów poprawnie przedstawiono zależność maksymalnej energii kinetycznej foto-

elektronów Ek (w eV) od energii padających fotonów hv (w eV)?

Ek [eV] Ek [eV] Ek [eV] Ek [eV]

3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1

1 2 hv [eV] 1 2 hv [eV] 1 2 hv [eV] 1 2 hv [eV]

A. 8. c. D.

505.
Zależność maksymalnej energii kinetycznej Ek elektronów wybijanych z powierzchni
dwóch ~óżnych metali, od częstotliwości v światła padającego na te metale przedsta-
wiono na wykresie:

o V o V V o V

A. 8. c. D.

506.
Elektrony o największej prędkości uzyskujemy przy oświetleniu powierzchni danego
metalu światłem:
A. fioletowym, 8. żółtym, C. zielonym, D. czerwonym.

507.
Maksymalna prędkość fotoelektronów emitowanych z metalu pod wpływem mono-
chromatycznego światła zależy:
A. od prędkości rozchodzenia się światła w ośrodku otaczającym metal,
8. od liczby fotonów padających na metal w jednostce czasu i od rodzaju metalu,
C. od częstotliwości światła i od rodzaju metalu ,
D. od całkowitej energii światła padającego na metal w jednostce czasu i od rodzaju
metalu.

132 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki I kosmologii

508.
Maksymalna prędkość fotoelektronów wybitych przez monochromatyczne promienio-
wanie o długości fali A. z fotokatody o pracy wyjścia W wynosi:

509.
Jeżeli na płytkę fotokatody pada wiązka kwantów o energii hv >W,
gdzie w-
praca wyjścia, to napięcie hamowania potrzebne do uh
tego, aby prąd przez fotokomórkę nie płynął wynosi:
hv-W W
A. B. - ,
e e
hv hv+W
C. ~, D. ~~-
e e

51 o.
Na rysunku przedstawiono wykres zależności natężenia I
prądu I płynącego
przez fotokomórkę od napięcia U
przyłożonego do niej. Zwiększenie prądu nasycenia I n
można osiągnąć przez:

A. zmniejszenie odległości między fotokomórką i punk- o u

towym źródłem światła,
B. przesłonięcie źródła filtrem fioletowym,
C. przesłonięcie źródła filtrem czerwonym,
D. zwiększenie napięcia przyłożonego do fotokomórki.

511.
Na rysunku przedstawiono dwie charakterystyki, 1 i 2 J
tej samej fotokomórki. W obu przypadkach na foto- -----1
katodę pada promieniowanie monochromatyczne. Po-
-----2
równując wykresy można powiedzieć, że w przypadku
krzywej 1 promieniowanie padające na fotokatodę cha- o u
rakteryzowało się:

A. większym natężeniem i większą częstotliwością,

B. większym natężeniem i mniejszą częstotliwością,
C. mniejszym natężeniem i mniejszą częstotliwością,
D. mniejszym natężeniem i większą częstotliwością.
512.
Jeżeli energia kinetyczna elektronu (dla nierelatywistycznych prędkości) wzrasta 4 razy,
to długość fali de 8roglie'a elektronu:
A. wzrośnie 2 razy, B. zmaleje 2 razy,
C. wzrośnie 4 razy, D. zmaleje 4 razy.

513.
Elektron i neutron mają jednakowe energie kinetyczne. Długość fali de Broglie'a
związana z elektronem w porównaniu z długością fali związanej z neutronem jest:
A. taka sama, B. większa, C. nieco mniejsza, D. dużo mniejsza.

514.
Długość fal de 8roglie'a skojarzonych z cząstkami a, n, p, f3 o jednakowych prędkoś­
ciach:
A. są jednakowe dla wszystkich wymienionych cząsteczek,
8. są różne, przy czym najdłuższa fala odpowiada cząstce a,
C. są różne, przy czym najdłuższa fala jest skojarzona z neutronem n,
D. są różne, przy czym najdłuższa fala jest skojarzona z cząstką {3.

515.
Według teorii Bohra, promień pierwszej orbity elektronu w atomie wodoru
r1 = 0,53 -10- 10 m. Promień czwartej orbity jest równy w przybliżeniu:
A. r4 = 1 -10- 10 m, 8. r4 = 2 -10- 10 m,
C. r4 = 4 -10- 10 m, D. r4 = 8 -10- 10 m.

516.
W atomie wodoru światło widzialne jest wytwarzane przy przejściu z powłoki:
A. N na M, B. Lna M, C. N na L, D. L na K.

517.
Wodór naświetlany promieniowaniem powodującym przejście elektronu z orbity K na M
wysyła wtórne promieniowanie którego widmo składa się:

A. z dwóch linii serii Lymana,

8. z dwóch linii serii 8almera,
C. z jednej linii serii Lymana i jednej linii serii 8almera,
D. z jednej linii serii Bal mera i dwóch linii serii Lymana.

4 7.::11mllnr 1.71. nvt::iń tPctn\Jl/Vrh 7 fi7vki .=.ctr nfl7v ki i kncmnlnnli

518.
Atom wodoru znajduje się w stanie podstawowym . Ile razy większa energia jest po-
trzebna do przeniesienia elektronu poza atom niż do przeniesienia go na najbliższy
(następny) poziom energetyczny?

A. 2 razy,
B. 4 razy,
4
C. - razy,
3
O. Tyle razy większa, ile wynosi liczba poziomów energetycznych w atomie wodoru.

519.
Energia elektronu w atomie wodoru w stanie podstawowym wynosi E = -13,6 eV.
Energia elektronu na drugiej orbicie (wg modelu N. Bohra) wynosi:
A. -54,4 eV, 8. -27,2 eV, C. -6,8 eV, O. -3,4 eV.

520.
Energia elektronu na pierwszej orbicie w atomie wodoru wynosi -13,6 eV. Energia
kwantu emitowanego przy przejściu elektronu z drugiej orbity na pierwszą wynosi:
A. 6,8 eV, 8. 10,2 eV, C. 3,4 eV, O. 13,6 eV.

521.
Energia elektronu na pierwszej orbicie w atomie wodoru wynosi -13,6 eV. Energia
kwantu emitowanego przy przejściu elektronu z trzeciej orbity na drugą wynosi około:
Ą. 1,9 eV, B. 1,5 eV, C. 3,4 eV, D. 10,2 eV.

522.
Jeżeli wartość energii jonizacji niewzbudzonego atomu wodoru wynosi E, to wartość
energii potrzebnej do usunięcia elektronu z drugiej orbity poza atom wynosi:
1 1
A. - E, B. - E, C. 4E, D. 2E.
4 2

523. Ee
Jeżeli pewien atom emituje światło o długościach fali 1,?
A. 1 = 600 nm oraz A. 2 = 500 nm przy przejściach elektro- Ea
A.2
nów z poziomów (odpowiednio) B na A, oraz Cna A (rysunek), 1~ A.1 H
EA
to długości fali emitowanej przez ten atom przy przejściu elektronu z poziomu Cna B
wynosi:
A. 100 nm, B. 1100 nm, C. 3000 nm, D. 300000 nm.

524*.
Stosunek wartości momentu magnetycznego do wartości mechanicznego momentu
pędu elektronu, poruszającego się po orbicie kołowej o promieniu r z prędkością v wy-
nosi (e - ładunek elektronu, m - masa elektronu):
. d . . eV
A. za Iezy o e, m, v , r 1 wynosi - -, B. zależy ode, m, v, r i wynosi ev mr,
mr
e
C. zależy tylko ode, m, v i wynosi ev, D. zależy tylko od e, m i wynosi - .
2m 2m

525.
Poziomy energetyczne elektronów w atomie oznacza się literami K, L, M, .... Co można
powiedzieć o energii kwantu emitowanego przy przejściu elektronu z poziomu L na K
oraz M na L?
A. Energia kwantu emitowanego przy przejściu elektronu z poziomu L na Kjest mniejsza
niż energia kwantu emitowanego przy przejściu elektronu z poziomu M na L.
B. Energia kwantu emitowanego przy przejściu elektronu z poziomu L na K jest większa
niż energia kwantu emitowanego przy przejściu elektronu z poziomu M na L.
C. Energia kwantu emitowanego jest w obu przypadkach jednakowa.
D. Energia kwantu emitowanego przy przejściu elektronu z poziomu L na K może być
mniejsza lub większa niż energia kwantu emitowanego przy przejściu elektronu
z poziomu M na L w zależności od liczby porządkowej atomu.

526.
Który z wykresów umieszczonych poniżej może przedstawiać widmo ciągłe promie-
niowania wysyłanego przez lampę rentgenowską? (J - natężenie promieniowania,
v - jego częstotliwość)

J J J J

\_
V V V V
A. B. c. D.

ZamKor 626 ovtań testowvch z fizvki. astrofizvki i kosmoloali

527.
Graniczna długość fali ciągłego promieniowania rentgenowskiego zmniejsza się jeżeli:
A. zwiększymy natężenie prądu żarzenia katody,
B. zmniejszymy napięcie między katodą i anodą,
C. zwiększymy napięcie między katodą i anodą,
D. zwiększymy masę atomową materiału anody.

528.
Gdy zwiększymy napięcie przyspieszające elektrony w lampie rentgenowskiej 4 razy,
to graniczna długość fali (widma ciągłego):

A. wzrośnie 4 razy, B. zmaleje 4 razy,

C. zmaleje 2 razy, D. wzrośnie 2 razy.

529.
Gdy napięcie między anodą i katodą w lampie rentgenowskiej wynosiło U, to najmniej-
sza długość fali widma ciągłego wynosiła A. (e- ładunek elektronu). Z otrzymanych da-
nych doświadczalnych możemy obliczyć stałą Plancka według wzoru (c - oznacza
szybkość światła):
eU).. eU _ eUc A. c
A. h= - - , B.h=A.c' C. h - A. ' D. - .
c eU

530.
Charakter rentgenowskiego widma liniowego zależy od:
A. liczby masowej pierwiastka anody lampy rentgenowskiej,
B. liczby atomowej (porządkowej w układzie okresowym) pierwiastka anody,
C. napięcia przyłożonego do lampy,
D. gęstości anody.
 G@®rnJGJ
W8®0~m®~@B

531.
Cząstka, której czas życia w jej układzie własnym wynosi 1 s, porusza się względem ob-

serwatora z prędkością v = c (c - szybkość światła w próżni). Jaki czas życia t tej

2
3
cząstki zmierzy obserwator?
2
A. t = - s,
3
2
B. - s < t < 1 s,
3
c. t > 1 s,
D. Konkretna wartość t zależy jeszcze, poza prędkością v, także od masy cząstki.

532.
Dwa akceleratory połączone rurą przyspieszyły cząstki w ten sposób, że w rurze zbliżają
się one do siebie poruszając się po tej samej linii prostej. Jeżeli każda z cząstek ma
prędkość O,Bc względem ściany rury, to jaka jest wartość ich względnej prędkości v?
A. V= 1,6c, B. c <V< 1,6c, c. O,Bc <V< c, D. V> 1,6c.

533.
Na spoczywającą początkowo cząstkę o masie m zaczęła działać stała siła o wartości F
i po czasie t rozpędziła ją do prędkości u niewiele odbiegającej od prędkości światła
w próżnic. W zwykle spotykanym przypadku nierelatywistycznym (to jest gdy prędkości
są niewielkie w porównaniu z prędkością światła, z danych F, t, m łatwo wyliczyć

końcową szybkość cząstki v (pomyśl o drugiej zasadzie dynamiki). Czy myślisz, że

osiągnięta przez cząstkę szybkość u:
A. ma wartość zgodną z wartością v (gdyż druga zasada dynamiki jest uniwersalna,
zawsze prawdziwa),
B. ma wartość na pewno mniejszą niż v,

138 ZamKor 626 pytań testowvch z fizvki. astrofizvki I kosmoloaii

C. ma wartość na pewno większą niż v,
D. ma wartość albo mniejszą, albo większą, albo równą vw zależności od wartości
F
stosunku - .
m

534.
Jeżeli cząstka o masie m początkowo spoczywająca zaczęła się poruszać i jej prędkość
dąży do prędkości światła w próżnie, to pęd cząstki :

A. dąży do me (m = const), B. rośnie do nieskończoności,

. 1
C. dązy do me 2 , D. dąży do wartości me 2 •
2

535.
Jeżeli szybkość cząstki o masie m wynosi v = ,J3 eto wartość jej
2
pędu jest równa:
1
B. .J3mv, C. mv, D. 2mv.
2

536.
Jeżeli energia kinetyczna poruszającej się cząstki jest dwa razy większa od jej energii
spoczynkowej, to możemy wnioskować, że jej prędkość wynosi: (c - prędkość światła
w próżni)

B. 2e, C.
2
-fi. C, D.
-13 c.
3 2
537.
Jeżeli ogrzewamy półprzewodnik samoistny, to możemy wnioskować, że rośnie:

A. liczba elektronów przewodnictwa,

B. liczba dziur,
C. liczba elektronów i dziur jednakowo,
D. liczba elektronów i dziur, ale szybciej liczba dziur.

538.
Które z informacji dotyczących półprzewodnika samoistnego są prawdziwe?
1. W półprzewodniku samoistnym nośnikami prądu są swobodne elektrony swobodne
dziury.
2. Oporność właściwa półprzewodnika samoistnego nie zależy od temperatury.
3. Oporność półprzewodnika samoistnego jest na ogół mniejsza od oporności właści­

wej półprzewodnika domieszkowego w tej samej temperaturze.

4. W półprzewodniku samoistnym liczba swobodnych elektronów i dziur jest taka
sama, natomiast w półprzewodniku domieszkowym różna.
A. Tylko 1 i 2. B. Tylko 1 i 3. C. Tylko 1 i 4. D. Tylko 2 i 4.

539.
Czy w obszarze przejściowym na granicy styku półprzewodników typu ni p występuje
różnica potencjałów?

A. Tak występuje, przy czym półprzewodnik typu p ma wyższy potencjał, niż półprze­

wodnik typu n.
B. Tak występuje, przy czym półprzewodnik typu n ma wyższy potencjał, niż półprze­

wodnik typu p.
C. Nie występuje, ponieważ liczba elektronów jest zawsze równa liczbie dziur.
D. Występuje, ale tylko przy podgrzaniu złącza.

140 ZamKor 626 ovtań testowvch z fizvki. astrofizvki i kosmoloaii

540.
Która z informacji dotyczących półprzewodnika nie jest prawdziwa?
A. W półprzewodniku samoistnym nośnikami prądu są swobodne elektrony i dziury.
B. Oporność właściwa półprzewodnika samoistnego zależy od temperatury.
C. W tej samej temperaturze oporność właściwa półprzewodnika samoistnego jest na
ogół mniejsza od oporności właściwej półprzewodnika domieszkowego.
D. W półprzewodniku samoistnym liczba swobodnych elektronów i dziur jest taka
sama, natomiast w półprzewodniku domieszkowym różna .

541.
W obwodzie przedstawionym na rysunku płynie prąd , którego natę­
żenie jako funkcję czasu przedstawiono na wykresie:

I I I I

t t t
A. B. C. D.

542.
Zależność natężenia prądu przepływającego przez miliampe- R
romierz (na schemacie) od czasu przedstawiono na wykresie:

I I I I

t t t
A. B. c. D.

543.
Jeżeli tranzystor ma pracować jako wzmacniacz, to potencjały VE n p n
emitera VE, bazy V8 , kolektora VK muszą spełniać warunki:
A. VE > VB > VK' B. VE > VB < VK'
c. VE < VB < VK' O. VE < VB > VK.
544.
Diody półprzewodnikowe połączono według schematu. O natężeniach
prądu można powiedzieć, że :

A. / 1 ma największą wartość,
B. / 2 ma największą wartość,
R
C. 13 ma największą wartość,
D. wszystkie są jednakowe.

l 42 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmologii

545.
Jądro atomu o liczbie porządkowej Z i liczbie masowej A zawiera:
A. A protonów i Z neutronów,
B. Z protonów i A neutronów,
C. Z protonów i A- Z neutronów,
D. A protonów i Z - A neutronów.

546.
Stosunek mas cząsteczek wody ciężkiej i zwykłej wynosi w przybliżeniu:

11 17 10
A. 1, B. g' C. g' D. 9·

547.
O masie jądra helu można powiedzieć, że:

A. jest większa niż suma mas 2 protonów i 2 neutronów,

B. jest mniejsza niż suma mas 2 protonów i 2 neutronów,
C. jest równa sumie mas 2 protonów i 2 neutronów,
D. jest mniejsza od sumy mas 1 protonu i 1 neutronu.

548.
O masie jądra atomowego można powiedzieć, że:

A. jest zawsze większa od sumy mas cząstek, z których się składa,

B. jest zawsze mniejsza od sumy mas cząstek, z których się składa,

C. jest dokładnie równa sumie mas cząstek, z których się składa,
D. dla lekkich jąder jest mniejsza, a dla ciężkich jąder większa od sumy mas cząstek,
z których się składa .
549.
Bezwzględna wartość średniej energii wiązania, przypadającej na jeden nukleon jest:
A. największa dla jąder pierwiastków z początku układu okresowego,
B. największa dla jąder pierwiastków ze środkowej części układu okresowego,
C. największa dla jąder pierwiastków z końca układu okresowego,
D. jednakowa dla wszystkich pierwiastków.

550.
W reaktorze atomowym moderator służy do:
A. ograniczania szkodliwego promieniowania,
8 . regulowania wartości mocy reaktora,
C. regulacji mocy nukleonów w reaktorze,
D. spowalniania neutronów.

551.
W reaktorze jądrowym najlepiej spełniałby rolę moderatora:
A. ołów,
8. beton,
C. kadm,
D. grafit.

552.
Energia promieniowania Słońca powstaje w wyniku:
A. przejść elektronów z wyższych powłok na niższe w atomach pierwiastków znaj-
dujących się w Słońcu,
8. stopniowej zamiany energii ogromnych sił grawitacyjnych ściskających Słońce (wiel-
ka masa) w energię promienistą,
C. reakcji rozszczepienia ciężkich jąder Uak w reaktorach jądrowych),
D. reakcji syntezy jąder helu z jąder wodoru.

553.
Promieniowaniem {3 nazywamy:
A. elektrony emitowane z podgrzanego metalu,
8. elektrony wybijane z powłoki atomu przez kwanty świetlne,
C. elektrony emitowane z powłoki atomu,
D. elektrony lub pozytony emitowane przez jądra atomu.

144 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmologii

554.
W pojemniku ołowianym mamy źródło promieniowa-
nia a i 13- . W sytuacji przedstawionej na rysunku
obok:
A. promieniowanie a odchyli się w kierunku bie-
guna N, a promieniowanie f3 w kierunku bie-
pojemnik
guna S,
B. promieniowanie a odchyli się w kierunku bie-
guna S, a promieniowanie f3 w kierunku bieguna N,
C. promieniowanie a odchyli się za płaszczyznę rysunku, a promieniowanie f3 odchyli
się przed tę płaszczyznę ,

D. promieniowanie a odchyli się przed płaszczyznę rysunku, a promieniowanie f3

odchyli s ię w kierunku bieguna N.

555.
Mówiąc „ promieniowanie jądrowe" mamy na myśli:

A. promieniowanie f3 lub promieniowanie X (widmo charakterystyczne),

B. promieniowanie a, {3 lub promieniowanie X (widmo ciągłe) ,
C. promieniowanie a, {3 luby,
D. tylko promieniowanie a lub y .

556.
Promieniotwórczy izotop ~~ Co przekształca się w izotop ~~ Ni, emitując:
A. cząstkę alfa, B. proton,
C. elektron, D. pozyton.

557.
Jądro promieniotwórczego izotopu ~~ P zamienia się w jądro ~~ Si, emitując przy tym:
A. proton, B. pozyton,
C. elektron , D. neutron.

558.
Jaki izotop powstaje z promieniotwórczego izotopu ~ Li, jeśli najpierw nastąpi jego
przemiana (rozpad) 13- , a potem przemiana a ?
A. ~ He, B. ~ H, C. ! Be, D. !Li.
559.
Jądro U w rezultacie przemian jądrowych przekształca się w U, emitując przy tym:
238 234

A. jedną cząstkę alfa i dwa elektrony,

8. jedna cząstkę alfa i dwa neutrony,
C. jedną cząstkę alfa, dwa elektrony i dwa antyneutrina,
D. jedną cząstkę alfa i dwa pozytony.

560.
Ile procent izotopu iH
ulegnie rozpadowi w czasie 24 lat, jeśl i wiadomo, że czas
połowicznego rozpadu ~ H wynosi około 12 lat?
A. Około 25%.
8. Około 50%.
C. Około 75%.
D. Około 100o/o.

561.
Czas połowicznego rozpadu izotopu promieniotwórczego wynosi T. W chwili początko­
wej preparat zawiera N0 jąder promieniotwórczych. Po czasie 3T:
A. nie będą już występowały jądra promieniotwórcze,
8. ulegnie przemianie 25%jąder promieniotwórczych,
C. pozostanie 12,5%jąder promieniotwórczych,
D. ulegnie przemianie 12,5%jąder promieniotwórczych.

562.
Czas połowicznego rozpadu promieniotwórczego izotopu, emitującego w rozpadzie każ­
dego jądra cząstkę, wynosi T. W chwili początkowej preparat zawiera N0 jąder. W czasie
3T preparat wyemituje następującą liczbę cząstek:
1 7 1
A. - N0 , 8 . - N0 , C. - N0 ,
8 8 9

563.
W czasie 10 godzin 75% początkowej liczby jąder izotopu promieniotwórczego uległo
rozpadowi. Czas połowicznego rozpadu tego izotopu wynosi:
A. 7,5 godziny, 8. 6,6 godziny,
C. 2,5 godziny, D. 5godzin.

146 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmologii

564.
W próbce promieniotwórczego fosforu ~; Po czasie połowicznego rozpadu 14 dni znaj-
duje s ię N= 10 8 atomów fosforu. Liczba atomów fosforu zawarta w tej próbce cztery
tygodnie wcześniej wynosiła:

A. 10 ~, 8. 2 · 10 ~,

565.
W reakcji jądrowej 1~ B +n ~ = ~ Li+ X symbolem X oznaczono:
A. neutron, 8 . proton, C. cząstkę /3, D. cząstkę a.

566.
Po wchłonięciu przez jądro ~ Be cząstki alfa, powstaje jądro izotopu ~2 C oraz wyz-
wala się:

A. proton, 8. neutron, C. elektron, D. pozyton.

567.
Podczas bombardowania izotopu ~4 N neutronami otrzymuje się protony i izotop:
A. !4
O, D. ~4 C.

568.
Wskutek bombardowania izotopu ~~ Na deuteronami powstaje 13- - promieniotwórczy
izotop ~~ Na. Która z poniższych reakcji jest poprawnie zapisaną reakcją jądrową dla
tego przypadku:
23Na + 2H
A• 11 24 Na
1 = 11 + - 1oe, 23Na
8 . 11 + 2H 24 Na
1 = 11 + 1n
o ,

23N
C· 11 2H _ 24 N o
a + 1 - 11 a + 1e, 23 Na + 2H
D. 11 1 -- 11
24Na + 11H,

569.
Przejście promieniowania y przez substancję może doprowadzić do „tworzenia par",
to jest do przekształcenia się kwantu y w elektron i pozyton, każdy o masie m. Naj-
większa długość fali promieniowania y, przy której tworzenie par jest jeszcze możliwe,

wynosi:
1 h h
A. , C. - -,
2mhc B. 2mc 2 ' 2mc
570.
Siły wiążące kwarki w hadronach podczas zwiększania wzajemnej odległości kwarków:
A. rosną,

B. maleją,
C. najpierw rosną a następnie maleją,

D. pozostają niezmienione.

148 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmologii

 8G©8QOWJ~@S
[kK~0ITJiJ00~B~

Tomasz Płazak

Zrozumieć kosmologię

Astrofizyka a zwłaszcza kosmologia są w powszechnym nauczaniu fizyki w szkołach

ponadgimnazjalnych całkowitą nowością. Są przejawem fenomenu, że po tysiącach lat
pytań o wszechświat nagle przejrzeliśmy- w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat opaska
zsunęła się nam z oczu, zobaczyliśmy i zrozumieliśmy (w dużym stopniu) wszechświat,
razem ze szczegółami jego początku.

Czy kosmologię , silnie opartą na ogólnej teorii względności oraz fizyce cząstek
elementarnych (w cudownym połączeniu największego z najmniejszym), da się zele-
mentaryzować? Wytłumaczyć zrozumiale i jasno za pomocą fizyki elementarnej, jednak
ilościowo („z wzorami"); upraszczając nieco, ale nie kłamiąc w rozumieniu podstaw
opisania wszechświata? Uważam że tak, a upewniają mnie w tym doświadczenia dwu-
dziestu pięciu lat wykładania kosmologii. Upewniają mnie też teksty kilku nowych
podręczników fizyki dla szkół ponadgimnazjalnych, w których autorzy realizując obo-
wiązującą podstawę programową podjęli próbę elementarnego przedstawienia świata

gwiazd i wszechświata.
W niniejszym zbiorze pytań zakres treściowy astrofizyki i kosmologii oparłem
głównie na informacjach zawartych w podręczniku wydawnictwa ZamKor, autorstwa
K. i M. Fiałkowskich, B. Sagnowskiej, a dodatkowo na podręcznikach A. Mostowskiego
i współautorów (astrofizyka) oraz A. i B. Warczaków, K. Chyli (kosmologia).
Przy tworzeniu i doborze pytań z astrofizyki a zwłaszcza kosmologii pojawia się od
początku istotny problem. Kosmologia jest nowością dla uczniów i dla nauczycieli , ten
zbiór pytań jest też chyba pionierski i w tej dziedzinie nie można, jak w fizyce
tradycyjnej, sięgać po dziesiątki innych tekstów oraz po doskonale w nich ugruntowane
schematy rozumienia i nauczania fizyki. W dodatku podstawy wyobrażeniowe i pojęcio­

we kosmologii (przestrzeń, czas) są rewolucyjnie nowe, odmienne od tradycyjnie

przyjmowanych, a odpowiedniego podręcznika tłumaczącego obszerniej i głębiej - ale
przystępnie! - nowy paradygmat myślowy kosmologii wywiedziony z ogólnej teorii
względności (OTW), stale jeszcze nie ma.
Dlatego przygotowany wstępnie obszerniejszy zbiór testów (zagadnień) zdecydo-
wałem się podzielić na dwie części. Pierwsza część została zamieszczona w tym zbiorze
„626 pytań testowych" i ogranicza się do pytań nietrudnych (choć zapewne zwykle no-
wych dla Czytelnika), na które odpowiedzieć można w oparciu o lekturę
(czasem
szczegółową!) wyżej wymienionych podręczników szkolnych i ogólną znajomość fizyki.

Pytania te mogą także, jak sądzą, spełniać zwyczajową funkcję kontroli wiadomości
uczniowskich.
Napisałem „także" bo przecież każdy zbiór pytań (zwłaszcza testowych) ma sens
i cel nie tylko kontrolno-egzaminacyjny, ale także i przede wszystkim edukacyjny. W pio-
nierskich tekstach astrofizyczno-kosmologicznych cel ten powinien stać się całkowicie
pierwszoplanowy. Zbiór pytań z kosmologii ma na celu nade wszystko nauczyć, przed-
stawiając alternatywy odpowiedzi - pomóc samodzielnie zrozumieć. Nowość i specy-
fika tematyki, a także znikoma liczba wzorów w podręcznikach powodują, że pytania
mają częściej charakter jakościowy niż ilościowy. Część pytań kosmologicznych
nastawiona jest na wyrobienie nowej wyobraźni, zwłaszcza nowego myślenia o prze-
strzeni , jako zakrzywionej i rozszerzającej się - bo taka nowa wyobraźnia jest funda-
mentem OTW i kluczem do rozumienia wszechświata bez wewnętrznych sprzeczności
(te pytania oznaczono gwiazdką). Na szczęście nie potrzeba do tego tensorowej ma-
tematyki OTW - nieocenione modele poglądowe powierzchni nadmuchiwanego balonu
oraz puchnącego ciasta powinny bardzo wiele wyjaśnić i pozostać w świadomości
adepta kosmologii. Pogłębienie tego relatywistycznego spojrzenia na wszechświatjest
jednym z zadań drugiej części przygotowanych przeze mnie pytań.

Zapewne wielu uczniów czy studentów chciałoby, a nauczyciel koniecznie powinien

poznać i zrozumieć kosmologię o stopień wyżej. Sądzę że byłoby najlepiej, gdyby
wzmiankowana druga część pytań i alternatywne odpowiedzi zostały umieszczone jako
dyskursywna ilustracja, w niewielkim podręczniku nastawionym na zrozumienie kosmo-
logii, zrozumienie jej „w praktyce konkretów". Wyobrażam sobie, że taki podręcznik

realizowałby podróż wszerz i w głąb wszechświata razem z Czytelnikiem - bardzo

wszechświata ciekawym, ale bynajmniej nie geniuszem - zadawałby sobie wraz z nim
zwykłe, narzucające się pytania (nie stroniąc od może banalnych lub nietrafionych, a na-
wet tzw. „głupich" - czy są w ogóle takie?), wydobywałby (a nie ukrywał) wątpliwości,
a przy tym dzielił się radością z coraz pełniejszego rozumienia wszechświata. Warto
byłoby podjąć próbę napisania takiego podręcznika. Dlatego serdecznie proszę wszyst-
kich Czytelników tego zbioru testów oraz podręczników szkolnych: uczniów, studentów,
a szczególnie P.T. nauczycieli o uwagi, pytania, zwłaszcza wskazujące niejasne kwestie
i potrzeby praktyczne, które mogą powstać przy nauczaniu i myśleniu o wszechświecie.
Przy tym pozostaje oczywiste, że za wszelkie błędy niejasności odpowiadam wyłącznie ja.
Mój adres „mailowy": plazak@nobell.ftj.agh.edu.pl; domowy ul. Na Błonie 11a/16,
30-147 Kraków;wydawnictwa:zamkor@zamkor.pl.
Chciałbym jeszcze podziękować
wydawnictwu za wyrozumiałość i cierpliwość, a tak-
że wszystkim Osobom, które mi pomogły: przede wszystkim moim Kolegom, współ­
autorom tego zbioru (i poprzednich wielokrotnie wydanych „500 pytań testowych z fi-
zyki") dr Z. Sanok i mgr S. Salachowi, oraz pierwszym Czytelnikom tych pytań, którymi
byli: prof. dr hab. M. Kutschera, ks. prof. dr hab. M. Heller, prof. dr hab. W. Łużny,
dr hab. prof. AGH A. Lenda, dr B. Sagnowska, dr J. Salach, mgr K. Nessing i mgr K. Sa-
jewicz - ich spostrzeżenia, uwagi krytyczne ale i akceptacja były bardzo cenne. Wresz-
cie wszystkim Czytelnikom książek i tekstów kosmologicznych życzę satysfakcji
i radości intelektualnej płynących z coraz pełniejszego rozumienia wszechświata,
naszego największego domu.
571.
Odległość Ziemi od Słońca wynosi 150 milionów kilometrów. Spośród poniższych

stwierdzeń (wszystkie są prawdziwe!) wybierz to, które nie ma związku z informacją

podaną w poprzednim zdaniu.
A. Światło na dojście ze Słońca do Ziemi potrzebuje nieco więcej niż 8 minut.
B. Okres obiegu Ziemi wokół Słońca wynosi około 3,15 · 10 7 sekund.

C. Prędkość z jaką Ziemia obiega Słońce ma wartość równą 30 km.

s
D. Ziemia jest trzecią z kolei planetą Układu Słonecznego.

572.
Stała słoneczna (s = :t) informuje nas o tym ile energii dochodzi ze Słońca do jed-
nostki powierzchni Ziemi w jednostce czasu i wynosi s = 1,35·10 3 W/ m 2 • Odległość
Ziemi od Słońca r = 150·10 6 km. Słońce stanowi „żarówkę" o mocy:

A. 1,25 · 10 10 watów, B. 5,34·10 16 watów,

C. 1,43·10 19 watów, D. 3,82 · 10 26 watów.

573.
Widmo światła otrzymywanego ze Słońca jest:
A. liniowe, bo właśnie na podstawie obserwowanych linii ustalono skład pierwiast-
kowy Słońca,
B. ciągłe, bo takie widmo daje ciało ogrzane do określonej temperatury,
C. liniowe i ciągłe - na tle widma ciągłego są widoczne ciemne linie spowodowane
pochłanianiem w atmosferze Słońca promieniowania o pewnych długościach fal ,
D. liniowe i ciągłe - na tle widma ciągłego występują jasne linie pochodzące od pro-
mieniowania gazowej atmosfery Słońca.

152 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki. astrofizvl<i i kosmoloaii

574.
Temperatura wnętrza Słońca wynosi około 10 milionów kelwinów. Prawdziwe są stwier-
dzenia:
1. Ciśnienie grawitacyjne wewnątrz Słońca powoduje , że temperatura jego centrum
jest wyższa od 10 7 K, zaś temperatura warstw zewnętrznych niższa .
2. Przewodnictwo cieplne i konwekcja powodują, że temperatura całego wnętrza
Słońca jest taka sama.

3. Wnętrze Słońca składa si ę głównie z atomów wodoru i helu.

4. We wnętrzu Słońca atomy wodoru i helu nie mogą istnieć.

A. Tylko 1 i 3. B. Tylko 1 i 4 . C. Tylko 2 i 3 . D. Tylko 2 i 4.

575.
Podczas syntezy jądra helu ~ He z jąder wodoru zachodzi reakcja o bilansie:
4 11 p 4
-+ 2 He + 2 1°e+ + 2v + 2y
Znając mp = 1,6726·10- 27 kg, mHe = 6,6425·10- 27 kg, me = 0,0009 · 10- 27 kg,

szybkość światła c = 3·10 8 m i wiedząc, że 1eV = 1,6·10- 19 J można stwierdzić,

s
że prawdziwe są zdania:
1. Energia wydzielana podczas syntezy jednego jądra helu wynosi około 0,4J czyli
2,5·10 12 MeV.
2. Energia wydzielana podczas syntezy jednego jądra helu wynosi około 4 · 10- 12 J
czyli 25 MeV.
3. Wydzielana energia to około 0,7 % energii spoczynkowej reagujących jąder wodoru.

4. Wydzielana energia nie stanowi żadnego procentu energii początkowej , bo przed

reakcją energii nie było (wydzieliła się dopiero po niej).

Prawdziwe są:

A. tylko 1 , B. tylko 1 i 4, C. tylko 2 i 4, D. tylko 2 i 3.

576.
Podczas syntezy jednego jądra helu z jąder wodoru wydziela się w Słońcu energia
12
około 4·10- J. Podczas zamiany 1 g wodoru w hel wydziela się (liczba Avogadra
NA = 6,02·10 23 ):
A. około 6·10 11 J, B. około 6 · 10 8 J,
C. około 3·10 8 J, D. około 2,4 · 10 12 J.
577.
Do zajścia reakcji syntezy jądrowej konieczna jest bardzo wysoka temperatura np.
taka, jak w centralnej części Słońca. Jeśli założymy, że wobec tego tylko 10% masy
Słońca może wziąć udział w reakcjach syntezy jądrowej, to okaże się, że Słońce może
świecić (do obliczeń wykorzystaj następujące dane: masa Słońca M5 = 2 · 10 kg,
30

1rok =3,16·10 7 s, oraz wartości obliczone w zadaniach 575 i 572):

A. około 1 miliard lat, B. około 5 miliardów lat,
C. około 10 miliardów lat, D. około 15 miliardów lat.

578.
Korzystając z informacji zawartych w zadaniach 572 i 575 można obliczyć liczbę jąder
helu NHe powstających w Słońcu w jednej sekundzie, oraz liczbę neutrin N,, opusz-
czających Słońce w tym czasie. Wynoszą one odpowiednio:

A. NHe = 10 35 / sek, Nv = 1035 / sek, B. NHe

38
= 10 / sek, Nv = 2 · 10 38 / sek,
C. NHe = 1040 / sek, Nv = 1040 / sek, D. NHe = 1041/ sek, Nv = 2·10 41/ sek.

579.
W reakcjach jądrowych zachodzących w centralnych częściach Słońca powstają
fotony y, neutrina v i pozytony e + (patrz zadanie 575). Prawdą jest, że:
A. wszystkie te cząstki dolatują do Ziemi i przynoszą informacje o centrum Słońca ,
B. pozytony e + nie dolatują, ale powstające w reakcjach y i v tak i przynoszą in-
formacje o centrum Słońca,
C. pozytony i neutrina nie dolatują, ale fotony y powstałe w reakcjach tak - wszak
dzięki nim widzimy Słońce i możemy cieszyć się życiem,
D. pozytony i fotony powstałe w reakcjach nie dolatują do Ziemi, ale neutrina dolatują
i przynoszą informacje o centrum Słońca.

580.
Liczba neutrin pochodzących ze Słońca i przelatujących przez człowieka w jednej
sekundzie wynosi (do obliczeń wykorzystaj wartość Nv obliczoną w zadaniu 578 i załóż,
że pole przekroju ciała człowieka w kierunku prostopadłym do padającego promienio-
wania wynosi 1 m 2 , a odległość Ziemi od Słońca r = 150·10 6 km):
A. ~ 900 bilio~ów neutrin , ~ 700 bilionów neutrin
5 B• S 2 '
m ·s m ·s
C. ~ 500 milia~dów neutrin, D. ~ 350 milia~dów neutrin .
5 5
m ·s m ·s

154 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmoloaii

581.
Moc promieniowania wysyłanego przez jednostkę powierzchni ciała o temperaturze T

można obliczyć z prawa Stefana-Boltzmanna: P = a T4 , gdzie a = 5,67 · 10- 8 ~ •

mK 4
Znając promień Słońca R 5 = 6,96·10 8 m i całkowitą moc jego promieniowania
Pe = 3,82 · 10 26
W , oszacuj temperaturę powierzchni Słońca. Wynosi ona około:
A. 4970 K,
B. 5770 K,
C. 5930 K,
D. 6180 K.

582.
Fakt, że gwiazdy zaznaczone w górnym pra- Diagram Hertzsprunga-Russella
wym rogu diagramu H-R są czerwonymi ol-
co • •
• cto\'OfVJrf\':ł
brzymami , zaś w lewym dolnym rogu białymi .s
::J
10 4 • • •
• • na • •
•

karłami poprawnie uzasadniono w stwier- o

(/) •
.o • • •
dzeniu (w odpowiedzi C skorzystaj z prawa • • ••
co 10 2 • o\bf'Vyrf\':ł •
Stefana-Boltzmanna, patrz zad. 581): 'U
\ (/) • • • •• • • • •
o ••• • •
c •• •...• •Słonce -
A. Górny brzeg diagramu to duża jasność
L, (/)
co 1 ------------------.--. ---· ..
co oznacza dużą objętość świecącego pa-
·--.
• o/~. ....
~
• •
•

liwa (olbrzym). Prawy brzeg to wysoka tem-

peratura, co oznacza świecenie na czer-
•
• • • •
~
·.
~.
'3:.· ••
• • ó· •
wono (rozżarzenie do czerwoności) . Dolny •
. • • :rQl/'-.~. . • ł
• Q),-.~ •
lewy brzeg to mała jasność L (karzeł) •
i niska temperatura - światło białe.
B. W prawym górnym rogu mamy dużą jas- 30000 10000 6000 3000
temperatura (K)
ność L, a ten fakt gwarantuje olbrzyma

(patrz wyżej) , ale niską temperaturę T - lecz właśnie wtedy wysyłane światło ma
kolor czerwony. Lewy dolny brzeg to mała jasność L (mały rozmiar) i wysoka tempe-
ratura T (światło białe) .
C. Duża jasność L pomimo niskiej temperatury T (prawy górny róg) oznacza (wobec
L = aT 4 • 4nR 2 ), że powierzchnia świecąca musi być ogromna (olbrzym); niska
temperatura T oznacza dużą długość wysyłanej fali (czerwień). Analogicznie tłuma­
czymy istnienie białych karłów.
D. Odpowiedź C poprawnie tłumaczy , że prawy górny róg reprezentuje gwiazdy olbrzy-
my; natomiast niska temperatura oznacza dużą częstotliwość (czyli małą długość
fali) , a oko właśnie duże częstotliwości rozpoznaje jako kolor czerwony.
583.
Rozwiązanie zadania wymaga znajomości prawa Stefana-Boltzmanna (patrz zad. 581).
Temperatura powierzchni Słońca obecnie wynosi T1 = 5780 K. Za około 5 miliardów
lat Słońce stanie się czerwonym olbrzymem. Szacuje się, że zwiększy wówczas około
200-krotnie swój promień i będzie promieniowało z około 500 razy większą mocą niż
dziś. Jego powierzchnia będzie miała wówczas temperaturę T2 równą:
A. T2 = 1600 K, B. T2 = 2000 K,
C. T2 = 2400 K, D. T2 = 2800 K.

584.
Poniżej podano kilka informacji dotyczących powstawania i rozmieszczenia ciężkich

pierwiastków we wszechświecie.
1. Pierwiastki cięższe niż żelazo (tj. jądra ich atomów) tworzą się wyłącznie w wybuchach
Supernowych, czerpiąc energię potrzebną do syntezy z ich potężnych wybuchów.
2. Pierwiastki ciężkie tworzą się w wybuchu Supernowych, ale nie tylko - pewien pro-
cent ciężkich jąder powstał w Wielkim Wybuchu wszechświata.

3. Pierwiastkowy skład gwiazd (i wszechświata) jest podobny do pierwiastkowego

składu Ziemi.
4. Wnętrze Ziemi i nasze ludzkie ciała zawierają wiele razy większy procent ciężkich
pierwiastków niż wnętrza gwiazd i wszechświat - możemy powiedzieć, że jesteśmy
„ dziećmi Supernowej".
Poprawne są:

A. Tylko 1 i 3.
B. Tylko 1 i 4.
C. Tylko 2 i 3.
D. Tylko 2 i 4.

585.
Siły grawitacji ścisnęły materię w białych karłach tak mocno, że ich gęstości są rzędu

10
6
~· Przyjmując, że masa typowego białego karła jest równa masie Słońca
cm
(M 5 = 2 · 10 30 kg) oszacowano jego promień . Rozmiary białego karła są rzędu:
A. rozmiarów typowej gwiazdy (np. Słońca),

8. rozmiarów Ziemi,
C. rozmiarów Księżyca ziemskiego,
D. 10 km.

156 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki I kosmoloqli

586.
Gęstość materii w jądrach atomowych wynosi około p = 2,3 · 10 17 k~. Przyjmując,
m
że masa typowej gwiazdy neutronowej jest dwukrotnie większa niż masa Słońca
M5 = 2·10 30 kg oszacowano jej promień. Jest on rzędu :
A. rozmiarów typowej gwiazdy (np. Słońca),
B. rozmiarów Ziemi,
C. rozmiarów Księżyca ziemskiego,
D. 15 km.

587.
Przyjmij, że gwiazda o promieniu rzędu promienia Słońca (R = 700 OOO km) wykonuje
ruch wirowy o okresie T = 1 rok. Załóżmy, że w wyniku kolapsu powstaje z niej gwiazda
neutronowa o tej samej masie (co jest dużym przybliżeniem). Przyjmując, że promień
7
gwiazdy neutronowej jest taki jak wyliczony w zadaniu 586, a 1 rok= 3,16·10 s,
można obliczyć okres obrotu tej gwiazdy. Wynosi on:
A. około 100 lat,
B. około 1 godziny,
C. około 1 sekundy,
D. około 0,01 sekundy.

588.
Jeśli promień R gwiazdy (o stałej masie M) maleje, to wartość obliczonej dla niej drugiej
prędkości kosmicznej v 11 wzrasta. Gdy wartość v 11 przekroczy szybkość światła, to na-
wet światło nie będzie mogło takiej gwiazdy opuścić i stanie się ona czarną dziurą.
Promień czarnej dziury obliczony na podstawie powyższego, uproszczonego (nierelaty-
wistycznego) rozumowania wyraża się wzorem:
2GM G2 M GM 2 GM
A. R = - - , B. R = - 2
- , C. R = - -, D. R= - •
c 2
c c 2c 2

589.
Korzystając z uzyskanego wzoru (pytanie 588) na promień czarnej dziury można ob-
liczyć, do jakiego promienia r musiałaby się skurczyć Ziemia, aby stać się czarną
dziurą. Potrzebna jest tylko znajomość promienia Ziemi R, wartości przyspieszenia
ziemskiego g i szybkości światła c. Promień r wynosiłby około:
A. r= 100 km, B. r= 1 km,
C. r= 1 m, D. r = 1 cm.
590.
Korzystając z uzyskanego wzoru (pytanie 588) na promień czarnej dziury można

obliczyć jej gęstość. W ten sposób wnioskujemy, że:

A. gęstość każdej czarnej dziury jest taka sama (skończona ale ekstremalnie duża),
B. gęstość czarnej dziury jest zależna od jej masy M - gdy M wzrasta to gęstość
maleje,
C. gęstość czarnej dziury jest zależna od jej masy M - gdy M wzrasta to gęstość też
wzrasta,
D. gęstość każdej czarnej dziury jest nieskończenie duża.

1 58 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmologii

591.
Budując coraz lepsze, a wreszcie „doskonale" czułe teleskopy i obserwując nimi za-
równo bliskie jak i coraz dalsze obiekty, będziemy mogli bezpośrednio badać:
1. szczegółowy stan obecnego wszechświata, także bardzo odległego, rozpoznając
dokładnie wszystkie obiekty istniejące dziś we wszechświecie,
2. coraz dalej i dalej położone od nas galaktyki - i tak coraz ich więcej bez końca, jeżeli
wszechświat nie ma „końców" (brzegów),
3. coraz odleglejszą przeszłość wszechświata, sprzed miliardów lat (możemy zobaczyć
nawet jego „stan niemowlęcy " ) - bez informacji o obecnym stanie tych obiektów (czy
nawet obecnym ich istnieniu),
4. fragmenty wszechświata obecnego (choć powiedzieć tak można tylko w przybliżeniu!)
gdy oglądamy najbliższe galaktyki, ponieważ światło biegnie szybko, a zmiany ewolu-
cyjne w galaktykach zachodzą powoli.
Prawdziwymi stwierdzeniami są:

A. tylko 1, B. tylko 1 i 2, C. tylko 3, D. tylko 3 i 4.

592.
Wyznaczanie paralaks jest bardzo dokładną, bezpośrednią metodą pomiarów od-
ległości. Prawdą jest, że:

A. paralaksy gwiazd można było zaobserwować już wkrótce po ogłoszeniu teorii

Kopernika, ale nie miało to wpływu na jej przyjęcie, bo są to zagadnienia nie-
zależne,

B. ponieważ dziś potrafimy mierzyć małe kąty aż do wartości 0,01" to potrafimy me-
todą
paralaks wyznaczyć odległości do 1000 pe (czyli około 3200 lat świetlnych),
C. metodą paralaks możemy wyznaczyć odległości tylko niezbyt odległych od nas
gwiazd naszej Galaktyki,
D. metodą paralaks możemy wyznaczyć tylko odległości bliskich galaktyk.
593.
Poniżej podano kilka informacji o naszej Galaktyce.
1. Wewnątrz dysku Galaktyki, którego średnica wynosi około 30 kpc (100 tysięcy lat
świetlnych), znajduje się około 100 miliardów (10
11
) gwiazd.
2. Gwiazdy rozłożone są w Galaktyce z grubsza równomiernie (zgodnie z zasadą

kosmologiczną).

3. Słońce znajduje się w centrum Galaktyki.

4. Wszystkie gwiazdy Galaktyki obiegają jej środek w taki sposób, że aby wyznaczyć
w przybliżeniu masę Galaktyki wystarczyło zmierzyć odległości gwiazd na peryferiach
Galaktyki od jej środka i szybkości ruchów tych gwiazd.
Prawdziwe są:

A. tylko 1,
B. tylko 1 i 2,
C. tylko 2 i 3,
D. tylko 1 i 4.

594.
Astronomowie, badając potężnymi teleskopami rozmieszczenie galaktyk w przestrzeni,
stworzyli obserwacyjną podstawę do sformułowania zasady kosmologicznej - funda-
mentu kosmologii. Poniżej podano kilka stwierdzeń.
1. Galaktyki są bardzo często połączone siłami grawitacji w gromady (wewnątrz których
siły grawitacji wywołują ich ruchy własne), ale jest też wiele galaktyk pojedynczych.
2. Istnieje we wszechświecie duże, centralne zgrupowanie galaktyk oraz wyraźne brze-
gi, po za którymi galaktykjuż nie ma - i to stanowi podstawę zasady kosmologicznej.
3. Zaobserwowano we wszechświecie wyraźną centralną pustkę, którą interpretujemy
jako rejon Wielkiego Wybuchu (galaktyki zdążyły się już od tego miejsca wybuchu bar-
dziej lub mniej odsunąć) - i to jest podstawą zasady kosmologicznej.
4. Nie zaobserwowano żadnego centralnego zgrupowania ani pustki, ani jakichkolwiek
brzegów. Przeciwnie, w bardzo dużej skali materia wszechświata (galaktyki) rozłożona
jest w przestrzeni równomiernie i izotropowa (bez wyróżnionego kierunku) oraz ma
wszędzie ten sam charakter - i to stanowi podstawę zasady kosmologicznej.

Poprawne są:

A. tylko 1 i 4,
B. tylko 1 i 2,
C. tylko 1 i 3,
D. tylko 4.

160 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmologii

595*.
Poniżej podano kilka informacji dotyczących ogólnej teorii względności.

1. Materia zawsze zakrzywia trójwymiarową przestrzeń w której się znajduje i to tym

bardziej im większa jest jej masa.
2. Materia zawsze zakrzywia czterowymiarową czasoprzestrzeń ,
ale zwykła przestrzeń
Uej trójwymiarowa podprzestrzeń) w której ta materia się znajduje nie musi (choć może)
być zakrzywiona.
3. Ciała (o niewielkich masach) poruszają się w czasoprzestrzeni zawsze po najkrótszych
liniach (zwanych geodetykami) niezależnie od rozłożenia i wielkości innych mas.
4. Ciała poruszają się w czasoprzestrzeni po różnych torach, zależnie od sił grawita-
cyjnych, które w tej zakrzywionej czasoprzestrzeni działają na dane ciało (ze strony
innych ciał).

Prawdziwe są:

A. tylko 1 i 4,
B. tylko 1 i 3,
C. tylko 2 i 3,
D. tylko 2 i 4.

596*.
Modelując trójwymiarowo przestrzeń wszechświata jako puchnące ciasto z rodzynkami
(czyli galaktykami lub gromadami galaktyk) stwierdzamy, że:

1. w tym wypadku przestrzeń nie ma krzywizny (k = O), ale jest dynamiczna: obserwuje-
my rozszerzanie się przestrzeni, polegające na tym, że wzajemna odległość każdych
dwóch galaktyk (rodzynków) zwiększa się pomimo, że galaktyki (rodzynki) nie zmieniają
swych położeń w przestrzeni (względem ciasta),
2. jeśli wprowadzimy wygodny układ współrzędnych „puchnący razem z przestrzenią"

(którego wyskalowane osie wydłużają się razem z przestrzenią) to widać, że współrzęd­

ne każdej z galaktyk nie zmieniają się w czasie; natomiast zmienia się skala całej przes-
trzeni (rosną wzajemne odległości pomimo nie zmieniania się współrzędnych) - tak, że

odległość między dwoma dowolnymi punktami można zapisać jako r (t) = r0 R(t),
R(t 0 )

gdzie r0 jest wartością wektora położenia (współrzędną radialną) danej galaktyki, zaś
R(t) nazywa się funkcją skalującą (czynnikiem skalującym) wszechświata,

3. modelując przestrzeń wszechświata jako ciasto musimy zatrzymać się na odległości

R = c t 0 (t 0 - wiek wszechświata), bo dalej galaktyk być nie może, wartość R podaje
promień całkowitej przestrzeni (wyznacza objętość) wszechświata,
4. ponieważ wszechświat ma brzeg (wyznaczony przez R = c t0 ) to zasada kosmolo-
giczna nie stosuje się w tym przypadku , a liczba wszystkich galaktyk we wszechświecie
typu k = Ojest zawsze skończona.

Prawdziwe są:

A. tylko 1 i 2,
8. 1, 2, 3 i 4,
C. tylko 3 i 4.
O. Żadna, gdyż przestrzeń jest ze swej natury nieskończona, nieruchoma i niezmienna.

597*.
Modelując dwuwymiarowo przestrzeń wszechświata jako powierzchnię nadmuchiwa-
nego balonu, na której namalowano kropki , stwierdzamy że:

1. W fazie nadmuchiwania balonu obserwujemy zwiększanie się jego powierzchni (czyli

ekspansję przestrzeni wszechświata). Układ współrzędnych narysowany na po-
wierzchni balonu rozszerza się i współrzędne każdych dwóch kropek pozostają nie-
zmienione, ale ich wzajemne odległości zwiększają się.
2. Jeżeli przez promień wszechświata będziemy rozumieć promień jego krzywizny (czyli
promień balonu) to widać, że promień wszechświata leży całkowicie wewnątrz prze-
strzeni wszechświata (to jest należy do przestrzeni wszechświata).
3. W czasie rozszerzania się wszechświata zmienia się jedynie skala jego przestrzeni
(rosną wzajemne odległości, ale położenia galaktyk w przestrzeni nie zmieniają
się), toteż odległość pomiędzy dwoma dowolnymi punktami można zapisać jako

r (t) = r0 R (t) - gdzie . t od Iegłosc1ą

· r Jes , . w ust aIoneJ. c hw1·11
· ( .
mozna •
Ją ut ozsam1c
. . , ze
0
R(t 0 )

współrzędną odmierzaną na powierzchni balonu) zaś R(t) nazywana jest funkcją ska-
lującą (czynnikiem skalującym) wszechświata.
4. Potraktowanie w powyższym zapisie R(t) jako promienia wszechświata jest wy-
raźnym błędem, gdyż jeśli przy rozszerzaniu się wszechświata jego promień wzrośnie
np. pięciokrotnie, to wzajemne odległości na sferze (czyli skala wszechświata) nie
wzrosną akurat pięciokrotnie.

Prawdziwe są:

A. tylko 1 i 2 ,
8. tylko 1 i 3,
C. tylko 1, 3 i 4.
O. Żadne z nich.

162 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmologii

598.
E. Hubble stwierdził, że światło docierające do nas z gwiazd w odległych galaktykach
różni się systematycznie od światła docierającego z gwiazd pobliskich . Poniżej podano
kilka stwierdzeń związanych z tym faktem.
1. W świetle z odległych galaktyk linie widmowe charakteryzujące np. wodór (seria Bal-
mera itp.) są przesunięte w stronę fal dłuższych - efekt znany jako „red shift",
przesunięcie ku czerwieni.
2. Wartość liczbową przesunięcia definiuje się jako z= A. odb - A.= ~A. (A. odb - długość
fali odbieranej z galaktyki, . 1. - długość analogicznej fali odbieranej od źródła w laborato-
rium).
A. - A.
3. Wartość liczbową przesunięcia określa się jako z= od~

4. Hubble odkrył fundamentalną prawidłowość, że w im większej odległości

rod nas
znajduje się (odległa) galaktyka, tym większe przesunięcie z obserwujemy- co zapisu-
jemy jako słynne prawo Hubble'a w postaci z= Hr, gdzie H nazywa się stałą Hubble'a.
Poprawne są stwierdzenia:
A. tylko 1, 2 i 4 , B. tylko 1 i 3, C. tylko 1, 3 i 4 , D. tylko 2 i 4.

599*.
Poniżej podano kilka stwierdzeń dotyczących prawa Hubble' a. Prawdą jest, że:

A. z miejsca wybuchu galaktyki rozbiegają się we wszystkich kierunkach z tą samą

szybkością (nadaną przez wybuch) i biegną ruchem jednostajnym, zaś prawo v = Hr

jest przejawem faktu, że obserwujemy je nie z miejsca wybuchu lecz z naszej, też
poruszającej się Galaktyki (rejestrujemy wtedy dla nich różne r i różne v),
B. z prawa Hubble'a wynika, że galaktyki nie poruszają się ruchem jednostajnym:
każda z nich zwiększając odległość r zwiększa proporcjonalnie do r swoją szyb-

kość V,
C. w rezultacie wybuchu poszczególne galaktyki uzyskały rozmaite szybkości - prawo
Hubble'a wyraża fakt, że każda z nich poruszając się od miejsca wybuchu ruchem
jednostajnym dotarła do chwili obecnej na tym większą odległość im większą miała
szybkość- dlatego badając w obecnej chwili wiele galaktyk stwierdzamy, że ile razy
dana galaktyka jest dalej niż inna, tyle razy większą ma szybkość,
D. prawo Hubble'a mówi, że w danej chwili każde dwie galaktyki (czy też ściślej gro-
mady galaktyk, dostatecznie od siebie odległe) oddalają się wzajemnie, przy czym
ile razy jest większa ich wzajemna odległość r, tyle razy większa jest ich względna
szybkość- ale nie wynika z niego, czy w ogóle istniało miejsce wybuchu, ani że ruch
galaktyk jest jednostajny czy jakikolwiek inny.
600*.
Poniżej podano kilka objaśnień przesunięcia z ku czerwieni w widmach odległych
galaktyk.
1. Rozszerzanie się przestrzeni zwiększa długość fali, identycznie jak odległość między
dowolnymi dwoma punktami - to jest zgodnie ze zmianą całej skali przestrzeni
A. R
podawaną przez funkcję skalującą R(t); dlatego __!!!!!?__ = __!!!!!?__ (gdzie A. i R dotyczą chwili
A. R
A.
emisji, a A. octb i R odb chwili odbioru), zaś z definicji przesunięcia ;b = z+ 1.
2. Przesunięcie z jest miarą zmiany skali wszechświata (od R przy emisji światła do
R octb w chwili jego odbioru); jest zatem miarą przeszłości, bo przeszłość możemy
określać wzrastającymi wartościami z (aż do z= oo charakteryzującego początek
wszechświata).

3. Przesunięcie z jest miarą szybkości odległej galaktyki względem otaczającej ją

przestrzeni (która jako niezmienna i wieczna rozszerzaniu nie podlega).

4. Rozumienie jak w punkcie 2 gwarantuje identyczne wartości z dla
przesunięcia
różnych długości A. fal wysyłanych z danej galaktyki - co jest obserwowane w pomiarach.

Prawdziwe są stwierdzenia:
A. tylko 3 ,
B. tylko 3 i 4,
C. tylko 1 i 4,
D. tylko 1, 2 i 4.

601 *.
Dla kosmologa pomiary wskazujące, że dla jakiejś galaktyki wartość przesunięcia
z= 4 przynosi informację, że:
A. galaktyka oddala się od nas z szybkością v = 4c,
B. galaktyka porusza się względem przestrzeni z szybkością v = 0,92c

(z+1=~}
C. gdy ta galaktyka emitowała światło docierające do nas dziś, wszystkie od-
ległości we wszechświecie (czyli czynnik skalujący) były czterokrotnie mniejsze:
1
R = - Roctb'
4
1
D. jak w punkcie C, lecz pięciokrotnie mniejsze: R = - R octb'
5

164 ZamKor 626 ovtań testowvch z fizvki. astrofizvki i kosmoloall

602*.
Obserwacje systematycznych przesunięć ku czerwieni występujących w świetle otrzy-
mywanym z odległych gromad galaktyk świadczą o tym, że:
A. gromady galaktyk oddalają się od nas, gdyż poruszają się poprzez przestrzeń
z określonymi szybkościami i następuje efekt Dopplera,
B. każda galaktyka danej gromady stoi nieruchomo w przestrzeni, ale jej odległość od
nas się zwiększa, bo przestrzeń dzieląca ją od nas rozszerza się, co wywołuje
kosmologiczne przesunięcie ku czerwieni,
C. gromady galaktyk jako całość są nieruchome względem otaczającej je przestrzeni ,
natomiast poszczególne galaktyki (prócz unoszenia przez przestrzeń z całą gro-
madą) wykonują dodatkowo ruchy własne względem środka gromady (pod wpływem

wzajemnych sił grawitacyjnych), co dodaje do ich kosmologicznego przesunięcia

linii widmowych także przesunięcia dopplerowskie,
D. gromady galaktyk nie zwiększają wzajemnych odległości; to tylko światło zwięk­
sza swą długość (pod wpływem rozszerzania się przestrzeni) w czasie biegu do nas.

603*.
Przez szybkość, lub lepiej - tempo rozszerzania się wszechświata rozumiemy:
A. szybkość unoszenia galaktyk (w danej chwili) przez rozszerzającą się przestrzeń
wszechświata,
B. wspólną szybkość v jaką mają w danej chwili wszystkie galaktyki względem
miejsca wybuchu ; v = const w przestrzeni , ale z biegiem czasu rośnie zgodnie
z wzorem v = Hr,
C. średnią arytmetyczną obliczoną z szybkości najwolniej i najszybciej poruszającej się
galaktyki,

D. stałą Hubble 'a czyli wielkość H = v, wielkość stałą przestrzennie (to jest przy zmia-
r
nach r), ale zmieniającą się z biegiem czasu.

604.
Poniżejpodano odpowiedzi na dwa pytania: • Ile wynosi dla obecnego wszechświata
wartość stałej Hubble' a H0 oraz wartość czasu Hubble' a T0 ? (Czas Hubble' a określany
1
z definicji jako T = - , bywa też nazywany „przybliżonym" lub „umownym" wiekiem
H
wszechświata). • Jak stała Hubble'a zmienia się w czasie, jeżeli uwzględnimy
istnienie we wszechświecie tylko grawitacji hamującej rozszerzanie?
(1 pe = 3,09·10 16 m, 1 rok= 3,16 · 10 7 s)
 65km
1. H0 = s ,
Mpc
skąd T0 =15· 10 9 1at.

95km
2. H 0 = s ,
Mpc
skąd T0 = 10,3·10 9
lat.

3. Stała Hubble 'a była w przeszłości mniejsza niż H0 , a w przyszłości będzie większa.

4. Stała Hubble'a była w przeszłości większa niż H 0 , a w przyszłości będzie mniejsza.

Prawdziwe są:

A. tylko 1 i 3 ,
8. tylko 1 i 4,
C. tylko 2 i 3,
D. tylko 2 i 4.

605*.
Jeżeli galaktyka 8 potrzebowała ta lat na trzykrotne zwiększenie odległości od galak-
tyki A, to galaktyki C, D, E, które leżały odpowiednio 2, 3 i 4 razy dalej od niej potrzebują
na trzykrotne zwiększenie swoich odległości od galaktyki A:
A. czasu zależnego od początkowych szybkości galaktyk C, D, E względem galaktyki A,
8. czasu zależnego od początkowych szybkości galaktyk C, D, E uzyskanych w trakcie
Wielkiego Wybuchu ,
C. czasu te = 2 ta, t 0 = 3 ta, t E = 4 ta,
D. czasu takiego samego jak galaktyka 8, czyli te = t 0 = t E=ta.

606*.
Wielkość R(t) odłożona na pionowej osi układu współrzędnych, w którym narysowano
wykresy rozwiązań równania Friedmana (tj. wykresy obrazujące ewolucję wszech-
świata) może oznaczać:

1. promień rozszerzającej się kuli materii , wewnątrz której znajdują się wszystkie ga-
laktyki wszechświata,

2. funkcję skalującą R(t) tj. funkcję o wartości w każdej chwili proporcjonalnej do aktu-

alnej odległości wzajemnej r(t) dwóch dowolnych punktów wszechświata; r(t) = roR(t),
R(to)

3. promień wszechświata w rozumieniu promienia jego krzywizny, ale tylko dla wszech-
świata o geometrii typu k = +1 lub k = -1,

t LL 7::aml<nr l.?A nvt-.:u\ f'Pdnwvrh 7 fl7vki ;ł<i;trofi2vki I kosmoloali

4. promień wszechświata w rozumieniu promienia wszechświata obserwowalnego
(to jest wszechświata dostępnego naszym obserwacjom przy uwzględnieniu skończo­
nego wieku wszechświata i skończonej szybkości światła).
Odpowiedzi poprawne to:
A. tylko 1, B. tylko 2, C. tylko 2 i 3, D. tylko 4.

607.
Gęstość krytyczna wszechświata jest to:
1. gęstość, przy której przestrzeń wszechświata jest płaska Uej krzywizna k = O),
2. gęstość, przy której geometria przestrzeni wszechświata staje się nieeuklidesowa,
3. gęstość,
przy której szybkości galaktyk wszechświata stają się równe wartościom
pierwszych prędkości kosmicznych dla innych galaktyk,
4. największa gęstość, przy której każde dwie galaktyki będą się zawsze od siebie
oddalać.

Odpowiedzi poprawne to:

A. tylko 1 i 4, B. tylko 2, C. tylko 1 i 3 , D. tylko 4 .

608.
Gęstość krytyczną oblicza się ze wzoru (G - stała grawitacji, H - stała Hubble' a):
3H 2 BH
A.p k= - - , B.p k = 2'
&G ~G
3H 8H 2
C. Pk = &G, D. Pk = ~G.

609.
m3
Przyjmując, że stała grawitacji jest równa G = 6,67·10- 11 , a stała Hubble'a
kg. s 2
km

H = 65- s- , oblicz wartość gęstości krytycznej p k. Następnie wiedząc, że masa

Mpc
atomu wodoru wynosi m = 1,67 · 10- kg oraz że masa Słońca M = 2 · 10 30 kg, oblicz
27

ilu atomom wodoru n w 1m 3 oraz ilu typowym Uak Słońce) gwiazdom N w 1Mpc 3
odpowiada materia o gęstości krytycznej. Wskaż poprawną odpowiedź (przyjmij
1pc = 3 · 10 16 m):
 k~'
atomówH N= 6·103 gwiazd.
A. Pk = 5· 10-11 n= 7•10 10 3 I

m m Mpc 3
-17 kg atomówH N= 6 . 104 gwiazd.
B. p k = 5·10 - 3, n= 3•10 7 3 I

m m Mpc 3
= 8 . 10-21 kg atomówH N= 3·104 gwiazd.
C· Pk 3' n= 2 •10 4 3 I

m m Mpc 3
-27 kg atomówH N= 1·1011 gwiazd.
D. p k = 8·10 - 3, n= 5- - - -
m m3 Mpc 3

61 o.
Wykresy rozwiązań równań Friedmana, czyli R(t)
wykresy funkcji R(t) obrazującej ewolucję ws-
zechświata, w zależności od gęstości wszec-
hświata p oraz gęstości krytycznej p K mają
następujące kształty:

A. przyp< p Kkrzywa 1, p = p K prosta 2,

przyp> pK krzywa 3,
B. przyp< p Kkrzywa 3, p = pK krzywa 5, t
przyp> p K krzywa 4,
C. przyp< p Kkrzywa 1, p = p K prosta 2, przy p > p K krzywa 4,
D. przyp< p Kkrzywa 4, p = p K krzywa 5, przy p > p K krzywa 3.

611 *.
Trzy rozwiązania równania Friedmana, czyli trzy modele wszechświata opisujące jego
ewolucję, odpowiadają trzem typom wszechświata: otwartemu, płaskiemu i zamknię­

temu. Przypisane tym wszechświatom wartości objętości wszechświata V, typu krzywiz-

ny k, czasu istnienia wszechświata tw, oraz gęstości p wszechświata, przy której każdy
z typów wszechświata się realizuje przedstawiono w tabeli. Wybierz poprawną od-
powiedź (p K - gęstość krytyczna):

, wszechświat otwar:ti '"', Wszechświat płas,ki

A.
V= oo k=-1 V= oo k= o vskMc.rona k=+1
tw =oo przyp< PK t w-
- oo przyp= PK tW skończony przyp> PK

B. Vskończona k=+1 V= oo k= o V= oo k=-1

t w-
- oo przyp< PK
tW skończony przyp= PK tW skończony przyp> PK

11.R ZamKor 626 ovtań testowvch z fizvki. astrofizyki i kosmoloqii

20 ~©~mm@O©@JD©J

V= oo V= oo k= o Vskoltczona k=+1
c.
tw =oo przyp> PK tw =oo przyp=pK tW skOl'lcmny przy p<pK

Vsk011czana k=+1 vskOl1czana k= o V= oo k=-1

D.
tw- - oo przyp> PK tw =oo przyp= PK t wslcoltczmY. przyp< PK

612.
Obecna ekspansja wszechświata przejdzie w kurczenie (V - objętość wszechświata,
k - typ krzywizny, p - gęstość wszechświata, p K - gęstość krytyczna) przy:
A. p < p K , k = + 1, objętości V skończonej,
B. p > p K' k = -1, V= oo,
C. p < p K' k = -1, V= oo,
D. p > p K , k = + 1, objętości V skończonej .

613.
Materia wszechświata manifestuje swoją obecność przede wszystkim za pomocą
wysyłanego światła. Obliczona na tej podstawie przez astronomów średnia gęstość
świecącej (promieniującej) materii wszechświata jest rzędu:

A. 1% gęstości krytycznej p K, B. 50% gęstości krytycznej p K,

C. 100% gęstości krytycznej p K, D. 200% gęstości krytycznej p K •

614.
Poniżej podano informacje o tym jak dużo wszechświat zawiera ciemnej („ukrytej", nie
świecącej) materii, jakiego rzędu jest gęstość materii ciemnej w porównaniu z gęs­
tością materii świecącej i jaka jest gęstość całkowitej materii (świecącej i ciemnej)
w porównaniu z gęstością krytyczną. Prawdą jest, że:
A. gęstośćmaterii ciemnej jest nieznaczną częścią (kilka procent) gęstości materii
świecącej, ale całkowita gęstość materii kilka razy przekracza gęstość krytyczną,
B. gęstość materii ciemnej jest mniejsza niż gęstość materii świecącej, przy czym całko­
wita gęstość materii jest niewielką częścią (kilka procent) gęstości krytycznej,
C. gęstość materii ciemnej jest w przybliżeniu takajak gęstość materii świecącej, przy
czym całkowita gęstość materii kilka razy przekracza gęstość krytyczną,
D. gęstość materii ciemnej jest kilkadziesiąt razy większa niż gęstość materii świe­
cącej (materia ciemna zdecydowanie dominuje we wszechświecie), przy czym

całkowita gęstość materii stanowi umiarkowaną część (np. rzędu 30%) gęstości kry-
tycznej.
615.
Termin „wczesny wszechświat" utożsamia się na ogół z erą promieniowania, a przez
temperaturę tego wszechświata rozumie się „temperaturę promieniowania", czyli tem-
peraturę gazu złożonego z cząstek tworzących to promieniowanie. Proces rozszerzania
się wczesnego wszechświata:

A. można uznać za przemianę izątermiczną; temperatura promieniowania nie zmie-

nia się,
8. można uznać za przemianę adiabatyczną, bo do dowolnej z wydzielonych we wszech-
świecie „klatek" nie ma skąd dopłynąć ciepło Uak i do całego wszechświata), a za-
tem przy zwiększaniu się objętości temperatura promieniowania maleje,
C. można uznać za przemianę izobaryczną, a więc zwiększaniu się objętości towa-
rzyszy wzrost temperatury promieniowania,
D. nie może być opisany żadną z tych trzech przemian; jest to inna przemiana gazowa
bardziej skomplikowana, ale taka, że temperatura podnosi się.

616.
Fotony ery promieniowania po utworzeniu się atomów, czyli już w obecnej erze materii:
A. znikły we wzajemnych anihilacjach,
8. istnieją
do dzisiaj, ale wobec stale i szybko malejącej temperatury promieniowania
tak zmniejszyły swoją długość fali, że są nie do wykrycia,
C. istnieją do dzisiaj, ale wobec stale malejącej temperatury (ze względu na rozsze-
rzanie się wszechświata) tak powiększyły swoją długość, że stały się mikrofalami
tworzącymi promieniowanie reliktowe,
D. miały w erze promieniowania rozkład swych energii (czy długości fal) taki jak ma pro-
mieniowanie ciała doskonale czarnego, ale utraciły ten rozkład, bo rozszerzanie do-
prowadziło wszystkie kwanty do jednakowej energii i długości fali.

617.
Zarówno przy pierwszym pomiarze promieniowania reliktowego, jak i wielu następnych
stwierdzono że:
A. promieniowanie to zawiera wszystkie kwanty i cząstki elementarne istniejące
w początkach wszechświata,
8. promieniowanie reliktowe jest promieniowaniem elektromagnetycznym o okreś­
lonej długości fali (A. = 7,4 cm),
C. promieniowanie reliktowe jest promieniowaniem o różnych długościach fal, lecz naj-
większe natężenie występuje dla zakresu fal rentgenowskich,
D. promieniowanie to jest promieniowaniem elektromagnetycznym o rozkładzie dłu­
gości fal takim, jaki daje promieniowanie ciała doskonale czarnego o temperaturze
około 3K.

1J ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmologii

618.
Promieniowanie reliktowe powstało:

A. bezpośrednio w chwili Wielkiego Wybuchu i od tego czasu prostoliniowo do nas

biegnie z punktu, w którym ten wybuch nastąpił,
B. we wczesnym okresie wszechświata gdy istniały pierwsze gwiazdy (tzw. protogwiaz-
dy) obecnie już dawno nieistniejące - promieniowanie reliktowe jest właśnie relik-
tem (pozostałością) tych najstarszych promieniujących obiektów wszechświata,
C. kiedy rozpoczęła się era materii a skończyła era promieniowania - przy czym więk­
szość fotonów z tej ery wyginęła we wzajemnych anihilacjach, ale pewna część po-
została
jako promieniowanie reliktowe (pozostałość, resztka tej ery),
D. gdy utworzyły się atomy; fotony przestały oddziaływać z materią i od tego czasu
poruszają się po liniach prostych (wszechświat stał się dla nich przeźroczysty).

619.
W trakcie ewolucji wszechświata atomy utworzyły się:

A. gdy trwale zaistniały ocalałe z masowych anihilacji protony i elektrony, a więc na

końcuery leptonowej, czyli około 10 sekund po początku wszechświata,
=
8. kilka minut (t 3 minuty) po początku wszechświata, bo wtedy w Wielkim Wybuchu
syntetyzowały się
pierwiastki Uądra i elektrony w atomy),
C. gdy energie kwantów promieniowania elektromagnetycznego (malejące na skutek
rozszerzania się wszechświata) stały się mniejsze niż energia jonizacji atomów wo-
doru, czyli gdy E < 13,6 eV; oblicza się, że nastąpiło to przy T 3000K czyli =
z= 1000, co odpowiada czasowi około 300 OOO lat po początku wszechświata,
D. gdy skończyła się era promieniowania, a zaczynała era materii (stąd nazwa tej ery;
zwykła materia składa się z atomów); znikła wtedy większość kwantów promie-
niowania i mogły się tworzyć atomy; tak więc atomy tworzyły się przy z 3000, czyli =
T = 9000K, co nastąpiło kilkadziesiąt tysięcy lat ((- 700001at) po początku
wszechświata.

620*.
W obecnym wszechświecie materia złożona jest z cząstek, przy braku antycząstek.
Tłumaczymy to następująco:

A. W Wielkim Wybuchu powstały wyłącznie cząstki - i są do dzisiaj, bo zasady zacho-

wania (liczby leptonowej, liczby barionowej) nie pozwalają cząstkom przekształcić
się w antycząstki.
B. We wczesnym wszechświecie istniały cząstki i antycząstki (w równych ilościach),
ale antycząstki wyanihilowały pomiędzy sobą i pozostały cząstki.
C. We wczesnym wszechświecie istniały cząstki i antycząstki (w równych ilościach) ale
antycząstki szybko rozpadają się , więc wkrótce zostały same cząstki.
D. W bardzo wczesnym wszechświecie wytworzyła się (w wyniku tzw. złamania sy-
metrii) bardzo niewielka nadwyżka liczby cząstek nad antycząstkami; po anihilac-
jach cząstek i antycząstek pozostała jako materia tylko ta niewielka nadwyżka
cząstek i tylko z niej utworzyły się wszystkie obiekty wszechświata (gwiazdy,
galaktyki).

621.
Jądra atomów różnych pierwiastków powstały w ewoluującym wszechświecie. Prawdą
jest, że:

A. wszystkie i w takich ilościach w jakich występują obecnie, powstały w początkach

wszechświata,
B. wszystkie powstały w gwiazdach (i wybuchach Supernowych),
C. cały hel powstał w początkach wszechświata, a wszystkie inne pierwiastki powstały
w gwiazdach,
D. większość helu oraz kilka najlżejszych pierwiastków powstało w początkach
wszechświata, zaś reszta helu i wszystkie pozostałe pierwiastki w gwiazdach i wy-
buchach Supernowych.

622.
Tworzenie się pierwszych jąder w trakcie ewolucji wszechświata nastąpiło:

A. po powstaniu pierwszych gwiazd, w ich wnętrzach,

B. w erze hadronowej - gdy tylko utworzyły się pierwsze hadrony (czyli przed upływem
t = 10-
s od początku wszechświata),
4

C. na początku ery promieniowania (po około 3 minutach od początku wszech-

świata),
D. pod koniec ery promieniowania (po około 70 OOO lat od początku wszech-
świata).

623.
W początkach wszechświata (a nie dopiero w gwiazdach) utworzyły się:

A. pierwsze jądra większości pierwiastków,

B. jądra ~ He oraz ~ D deuteru - w równych ilościach,
C. głównie jądra ~ He, a także bardzo nieliczne (w porównaniu z ~ He) jądra ~ D oraz ; He
i jeszcze mniej liczne kilku następnych pierwiastków Uak ~ Li, ~H, : Be),
D. jądra kolejnych pierwiastków aż do żelaza , gdyż proces syntezy przebiegać musiał
tak samo jak w gwiazdach.

':J 7.;łmKnr 1,7(, nvti'łń tP~towvch :z fizvkL astrofizvki i kosmoloaii

624.
Era Plancka to:
A. najwcześniejsza era wszechświata trwająca tylko t = 10 s,
B. era, której nie potrafimy opisać za pomocą znanych nam dotąd praw fizyki,
C. era, której ewolucji nie potrafimy ująć liczbowo, bo choć znane nam prawa fizyki do-
brze opisują ewolucję w tym okresie, to brak jest obserwacji z tak krótkiego okresu
początkowego ,

D. era przed t = O i dlatego nie potrafimy jej opisać (nie wiemy co było przed
początkiem wszechświata).

625.
Istnieją
obecnie ważne „okna na wczesny wszechświat", które już wykorzystujemy
obserwacyjnie. Należą do nich (wskaż odpowiedź, która nie jest prawdziwa):
A. obserwacje bardzo odległych galaktyk i kwazarów, przynoszące informacje się­
gające do z::::: 5, czyli wieku wszechświata t = 1 miliard lat,
8. obserwacje reliktowego promieniowania elektromagnetycznego sięgające do
z::::: 1000 czyli t::::: 300 OOO lat,
C. obserwacje reliktowego promieniowania neutrinowego sięgające do z ::::: 8·10 9
czyli t ::::: 0,2 s,
D. obserwacje zawartości we wszechświecie ~ D, ; He, ~ He, ~ Li, sięgające do
z::::: 3 · 10 8 czyli t ::::: 3 min.

626.
Za prawdziwością tezy o istnieniu początku wszechświata i za prawdziwością kosmo-
logii gorącego wybuchu pierwotnego przemawia wiele argumentów, ale szczególnie
mocno kilka najważniejszych odkryć obserwacyjnych. Poniżej wymieniono trzy takie od-
krycia i jedno, które do tej grupy nie należy (pozostając ważnym odkryciem). Jest to:
A. obserwacja przesunięć ku czerwieni w widmach galaktyk wyrażająca się w prawie
Hubble' a,
B. istnienie biegnącego z przestrzeni izotropowa ku nam mikrofalowego promieniowa-
nia elektromagnetycznego o perfekcyjnie termicznym widmie,
C. pomiary obfitości lekkich pierwiastków( ~ He, ~ O, ; He, ~ Li),
D. odkrycie istnienia planet wokół gwiazd innych niż Słońce.
 626 pytań za nami. W tym 20 z astrofizyki, 36 z kosmologii - a tyle tematów nie
zostało poruszonych i odłożone są do drugiej części pytań! Tę drugą część chciałbym
ułożyćjako „samouczek kosmologiczny", ale samouczek wspomagany, gdy trzeba,
szczegółową informacją. Aby zilustrować o co chodzi, pozwalam sobie na prezent
ekstra: sześć
(skoro już bazujemy na szóstkach) dodatkowych pytań, w dwóch
sekwencjach - jeżeli masz Czytelniku ochotę, możesz je przeczytać. Skąd wiemy, że
musiała istnieć era promieniowania? Jakie cząstki musiały istnieć (a jakie już nie
istniały) w początkowych erach wszechświata?

I.
W jaki sposób rozszerzanie się wszechświata wpływa na energię spoczynkową cząstki

materii EM oraz energię kwantu promieniowania Er ?

A. Nie ma żadnego wpływu.
B. Nie ma wpływu na energię cząstki materii EM, ale obniża energię kwantu promie-
1
niowania Er proporcjonalnie do R (gdzie R jest czynnikiem skalującym wszech-

świat), gdyż długość fali A. wzrasta proporcjonalnie do R.

C. Nie ma wpływu na energię cząstki materii EM, ale podwyższa energię kwantu Er pro-
porcjonalnie do R, gdyż tak wzrasta częstotliwość v.
D. Zarówno energia kwantu promieniowania Er jak i energia cząstki materii EM
obniżają się.

li.
W jaki sposób rozszerzanie się wszechświata wpływa na gęstość energii cząstek ma-
terii EM oraz gęstość energii promieniowania E r ? Zwróć uwagę, że gęstość energii E

można zapisać jako koncentrację cząstek (lub kwantów) n pomnożoną przez energię
cząstki (E = nE).

17 4 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmologii

A. Zarówno GM jak i GY nie zmieniają się.
1
B. Zarówno GM jak i GY maleją przy rozszerzaniu jak - (gdzie R jest czynnikiem ska-
R3
lującym wszechświat), gdyż tak maleje koncentracja n.
1
C. Gęstość energii materii GM maleje jak - 3 , natomiast gęstość energii promieniowa-
R
1
nia GY maleje jak R 4 , a więc szybciej.

1
O. Gęstość energii materii GM maleje jak - , natomiast gęstość energii promieniowa-
R4
1
nia Gy maleje jak - .
R3

Ili.
Skąd wiemy, że musiała i stnieć era promieniowania oraz kiedy ona istniała?

A. Era promieniowania musiała zaistnieć razem z Wielkim Wybuchem i prawie na-

tychmiast się skończyć , bo przy każdym wybuchu termojądrowym wydziela się
potężne i bardzo krótkotrwałe promieniowanie.
B. Era promieniowania to okres kiedy syntetyzowały się pierwiastki , bo w reakcjach
syntezy wydzielają się kwanty y i neutrina.
C. Era promieniowania istniała w okresie w którym z atomów wzbudzonych wysoką
temperaturą tworzyły się atomy stabilne, gdyż to przejście wyzwala kwanty y .

O. Era promieniowania istniała , bo gdy cofamy się w czasie i maleje czynnik ska-

lujący wszechświat R(t), to gęstość energii promieniowania GP = (GP }

0
• R0 4
R
wzrasta szybciej niż wzrasta gęstość energii materii GM l
= (G M
R
0
• R 0 3 [gdzie

( Gp ) o = 10- 30
(kg · m- 3 )·c 2 i ( GM ) o =
3·10- 27 (kg · m- 3 )·c 2 oznaczają dzisiejsze
gęstości energii]. Wobec tego musiał istnieć okres w przeszłości kiedy GP >G M
i wówczas promieniowanie dyktowało przebieg ewolucji wszechświata; [era pro-

mieniowania istniała więc gdy z+ 1 = -R > 3000 (tylokrotnie mniejsze były we

Ro
wszechświecie wszystkie odległości; parametrem z określamy przeszłość wszech-
świata)].

Czy rozumieszjuż sam konieczność istnienia ery promieniowania? Jeżeli tak, to dobrze
- jeżeli nie, projektowana książka prosto tę kwestię wyjaśni. Ale pomyśl: skoro energia
kwantu b.1egnącego przez przestrzen~ wszec hsw1ata
~ . EY = hv =T
he samoczynme
· (bez
żadnego oddziaływania) obniża się, to co z zasadą zachowania energii? (dla tego
kwantu; a w konsekwencji także np. dla całego wczesnego wszechświata, zdominowa-
nego energetycznie przez promieniowanie?). Hmm. Takich pytań nie zadaje się zwykle
w tekstach kosmologicznych, a przecież łatwo je zada co bystrzejszy uczeń Uak choćby
c
i to najprostsze: co znaczy v > c wynikające z prawa Hubble'a dla odległości r > H ).

W projektowanej książce zadamy takie pytania i odpowiemy na nie.

IV.
Czy w zderzeniach dwóch fotonów y mogą powstawać dowolne inne cząstki elementarne?
A. Nie mogą, gdyż cząstki elementarne nie mogą zmieniać swej tożsamości.
B. Mogą dowolne, z tym tylko, że powstają zawsze w parach cząstka - antycząstka ;
wszystkie zasady zachowania są wtedy dotrzymane (np. zasada zachowania ładun­

ku, zasada zachowania liczby leptonowej, itp.).

C. Mogą wtedy, jeżeli łączna energia fotonów przekroczy energię progową wynoszącą

EP = 2mec 2 = 1,02MeV (m e - masa elektronu).

D. Cząstka danego rodzaju (np. elektron, albo proton) i jej antycząstka mogą powsta-
wać, jeżeli łączna energia fotonów przekracza energię progową na ich produkcję.
Energie te są coraz wyższe dla cząstek o coraz większych masach: dla elektronów
EP= 2mec 2 = 1,02MeV, dla protonów EP = 2mPc 2 =1GeV itd.

V.
W której odpowiedzi prawidłowo przyporządkowano nazwie ery, warunek jej zakoń­
czenia i czas trwania?
A. Era promieniowania: E pr < E mat' t P = 70 OOO lat.
2
B. Era hadronowa: Ew = kT < 2mec = 1MeV, t H = 10S.
2 4
C. Era leptonowa: Ew = kT < 2m;i c = 289MeV, t L = 10- S.
(m;i - masa mezonu .n)
D. Era materii (gwiazdowa): Er < 13,6eV, tw = 18 · 10 9 lat.

VI.
Jakie cząstki istniały w erach hadronowej i leptonowej? Czym spowodowany był koniec
ery hadronowej?
1. W erze hadronowej nie istniały jeszcze elektrony.
2. Koniec ery hadronowej spowodowany był tym, że wszystkie hadrony zdążyły się już
rozpaść na cząstki lżejsze, to jest leptony - i tak narodziła się era leptonowa.

17 6 Zam Kor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmologii

3. Pod koniec ery leptonowej istniały we wszechświecie następujące cząstki: y, e-, e+,
µ-'µ+,i-' i+' V e' V e' Vµ' Vµ' VT, VT o podobnych liczebnościach) oraz pi n (o li-
czebności miliard razy mniejszej).

4. Pod koniec ery leptonowej istniały we wszechświecie następujące cząstki: y, e-, e+,

V e,V e, Vµ' Vµ' V r, V r., (o podobnych liczebnościach) oraz pi n (o liczebności miliard

razy mniejszej).
Poprawne są odpowiedzi:
A. tylko 1, 2 i 3, B. tylko 1 i 4, C. tylko 3, D. tylko 4.

Czy zrozumiałeś dlaczego nie ma już T- , r+, µ-, µ+ choć stale są bardzo liczne e-,
e+? Prawdopodobnie tak. Ale zapewne nie wiesz skąd biorą się konkretne czasy trwa-
nia er, dlaczego liczebności n, p są akurat miliard razy mniejsze niż np. liczebność y?
Bo to wszystko jest w wielu tekstach podawane dogmatycznie, a tymczasem można
bardzo łatwo te kwestie zrozumieć. Projektowana książeczka ma na takie potrzeby od-
powiadać. (A przy okazji jak to jest, że np. jako czas trwania ery promieniowania jedni
autorzy podają t z 3000001at, a drudzy t z 700001at? Poczytaj!).

Tomasz Płazak
 ~/])©WB@118B
@1© ~rAl

„ Kinematyka
Pytanie Pytanie Pytanie
84
B 85.
A 86. 8
B A
o c
B c 8
c o c
c c A
B B c
c c c
o B 94. 8
B A 95. A
c o 96. c
A A 97. c
o A 98. A
A o 99. A
c B 100. D
A A 10~ D
c o 102. A
c o 103. D
o c 104. B
c c 105. D
B B 106. D
c A 107. A
B A 108. c
o B 109. c
B o 110. A
c 83. c 111. 8

17 8 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, asfrofizyki i kosmologii

Pytanie Pytanie Pytanie

D D
B D
D A
D A
A c
D 8
c c
D D
A D
B c
A 8
A c
A 8
D Hydrostatyka;
D aerostatyka
c 233. D
D 234. A
c 235. D
8 236. c
8 237. c
c 238„ c
c 239. c
D 240. c
D 8
8 c
B D
D A
D D
D D
c D
A A
c D
D A
8 B
A B
B
------------ ©@[R)©WO®@~O @© ~ćID@ćJJfliJ

-251.
252. B
Pytanie

D
Pytanie

322. D
Pytanie
Prąd stały
358. D
Gazy doskonałe 288. A 323. c 359. c
253. D 289. c 324. c 360. B
254. A 290. A 325. D 361. c
255. A 291. B 326. B 362. c
256. A 292. A 327. A c
257. B 293. B 328. c A
258. D 294. A 329. B 365. c
259. c· 295. B 330. B 366. D
260. D 296. c 331. A 367. D
261. c Kalorymetria 332. A 368. B
262. D 297. B 333. A 369. B
263. A 298. D 334. B 370. B
264. A 299. D 335. D D
265. B 300. A 336. c B
266. c 301. c 337. c D
267. c 302. D 338. B B
268. c 303. D 339. D B
269. c 304. c 340. B B
270. A 305. B 341. c 377. A
271. D 306. c 342. B B
272. A 307. D 343. D c
273. B 308. D 344. B B
274. c 309. B 345. c 381. A
275. c 310. D 346. A 382. c
276. c 311. B 347. c 383. A
Termodynamika 312. B 348. B 384. B
277. A 313. c 349. B 385. B
278. c 314. D 350. B 386. B
279. A Elektrostatyka 351. A 387. B
280. B 315. D 352. D 388. A
D 316. B 353. B 389. B
D 317. A 354. B 390. A
B c 355. B 391. c
B D 356. D 392. c
285. c A 357. B 393. b

180 ZamKor 626 pytań testowych z fizyki, astrofizyki i kosmologii

„396. B
Pytanie
431. B
Pytanie
465.
Pytanie
501.
397. A 432. c A 502.
398. A 433. A D 503.
399. D 434. B B 504. c
400. D 435. c 469. c 505. D
401. B . 436. A 470. c 506. A
Elektroliza 437. D D 507. c
402. c 438. c A 508. A
403. D 439. c c 509. A
404. D 440. c D 510. A
405. D 441. A A 511. B
406. A 442. c 476. A 8
407. c 443. 8 477. A 8
408. A c 478. 8 D
409. B A 479. c D
Pole magnetyczne c B 516. c
410. A c D 517. D
411. c c c 518. c
412. c 449. 8 483. B 519. D
413. c D 484. c 520. 8
c 451. A 485. A 521. A
B Drgania 486. 8 522. A
416. c elektryczne 487. 8 523. c
417. c 452. D 488. c 524. D
418. c 8 489. D 525. 8
419. B 8 490. D 526. 8
420. B A 491. D 527. c
421. A 456. 8 492. 8 528. 8
422. c Optyka 493. D 529. A
423. D 457. B 8 530. 8
424. D c B Teoria względności
425. B B Fizyka kwantowa 531. c
426. D D 496. D 532. c
427. A 461. B 497 D 8
428. D 462. c D 8
429. 8 463. A D D
430. A 464. D 500. A 536. c
- Półprzewodniki
537. c
Pytanie Pytanie

A
538. c D A
B c D
c B B
D D A
c A D
c c A
c B
=~====:==
D
D B
B c
D B D
B c D
B 583. B c
B B D
D B D
D D c
D D c
D A B
c B c
c D
c
B
A D B
c A c
c c D
c A D
B B A
D B D
c D
D D
B D
D c
D D
c B
A D

1 R7 ZamKor 626 ovtań testowvch z fizvki. astrofizvki i kosmoloaii