Podsumowanie

Narządy zmysłów i rodzaje receptorów

Zmysły Narządy zmysłów i ich lokalizacja Receptory
Smak kubki smakowe zawierające komórki smakowe; są rozmieszczone chemoreceptory
głównie w brodawkach języka
Węch nabłonek węchowy zawierający komórki węchowe; znajduje się chemoreceptory
X
HØSOFK
D[ĺŔDJ
KBNZ
OPTPXFK
Wzrok PLP
[BXJFSBKįDF
LPNØSLJ
ŔXJBU’PD[V’F
o
QSĺDJLJ
J
D[PQLJ fotoreceptory
Słuch narząd spiralny zawierający komórki słuchowe, położony w uchu mechanoreceptory
ŔSPELPXZN
Równowaga komórki zmysłowe zlokalizowane w woreczku, łagiewce oraz kanałach mechanoreceptory
QؒLPMJTUZDI
[OBKEVKįDZDI
TJĺ
X
VDIV
ŔSPELPXZN

Elementy oka

BUDOWA OKA

gałka oczna narządy dodatkowe

t
C’POB
X’ØLOJTUB
aparat ochronny aparat ruchowy

nerw wzrokowy
t

C’POB
OBD[ZOJPXB t

QPXJFLB
t

T[FŔİ
NJĺŔOJ
QS[ZD[FQJPOZDI
EP

t

TJBULØXLB t

CSXJ
J
S[ĺTZ
HB’LJ
PD[OFK
J
ŔDJBOZ
PD[PEP’V

t

DJB’P
T[LMJTUF t

TQPKØXLB

t

OBS[įE
’[PXZ

Błony gałki ocznej

Nazwa błony Budowa Funkcje
Błona t

NPDOB
X’ØLOJTUB
CJB’B
C’POB
LUØSFK
CBSXB
[NJFOJB
TJĺ
t

PDISPOB
HB’LJ
PD[OFK
QS[FE

włóknista wraz z wiekiem (od niebieskawej do żółtawej) urazami
t

KFK
QS[FEOJB
D[ĺŔİ
SPHØXLB

KFTU
XZQVL’B
DJFOLB
t

[B’BNZXBOJF
ŔXJBU’B
EPDJF
i przezroczysta rającego do oka
Błona t

OBKXJĺLT[B
KFK
D[ĺŔİ
o
OBD[ZOJØXLB
o
NB
SP[CVEPXBOį
t

PEŤZXJBOJF
HB’LJ
PD[OFK
naczyniowa TJFİ
X’PTPXBUZDI
OBD[ZŊ
LSXJPOPŔOZDI
J
[BXJFSB
DJFNOZ
t

SFHVMBDKB
LT[UB’UV
TPD[FXLJ

CBSXOJL
QPDI’BOJBKįDZ
ŔXJBU’P
(akomodacja oka) i wielko-
t

ŔSPELPXB
D[ĺŔİ
DJB’P
S[ĺTLPXF

[BXJFSB
NJĺTJFŊ
S[ĺTLP ŔDJ
ţSFOJDZ

wy zmieniający kształt soczewki t

QS[ZTUPTPXBOJF
PLB
EP

t

QS[FEOJB
D[ĺŔİ
C’POZ
OBD[ZOJPXFK
o
UĺD[ØXLB
o
NB
CBSXĺ
widzenia przy różnym
[BMFŤOį
PE
JMPŔDJ
XZTUĺQVKįDFHP
X
KFK
LPNØSLBDI
CBSX PŔXJFUMFOJV
BEBQUBDKB
PLB

OJLB
TLVSD[
NJĺŔOJ
H’BELJDI
UĺD[ØXLJ
[NJFOJB
ŔSFEOJDĺ

ţSFOJDZ
o
PUXPSV
[OBKEVKįDFHP
TJĺ
X
KFK
ŔSPELPXFK
D[ĺŔDJ
Siatkówka t

KFTU
[CVEPXBOB
[ŭEXØDI
SPE[BKØX
LPNØSFL
SFDFQUPSP t

PECJFSBOJF
CPEţDØX

XZDI
QSĺDJLØX
JŭD[PQLØX ŔXJFUMOZDI
t

QSĺDJLJ
PECJFSBKį
JOGPSNBDKF
PŭLT[UB’DJF
JŭSVDIV
XJE[JBOZDI

QS[FENJPUØX
BŭUBLŤF
QP[XBMBKį
XJE[JFİ
XŭQؒNSPLV

XŭPLV
KFTU
JDI
PL

NMO
t

D[PQLJ
Tį
XSBŤMJXF
OB
CBSXZ
PQUZNBMOF
XBSVOLJ
JDI

E[JB’BOJB
UP
QS[FEF
XT[ZTULJN
EPCSF
PŔXJFUMFOJF
OBKXJĺDFK

HSPNBE[J
TJĺ
JDI
XŭQMBNDF
XŭPLV
KFTU
JDI
PL

NMO

311
 Rozdział 10. Narządy zmysłów

Wady wzroku i choroby oczu

Wada
Przyczyny Objawy Korygowanie lub leczenie
lub choroba
Krótkowzroczność wydłużenie gałki zogniskowanie obrazu stosowanie soczewek rozpraszających
ocznej przed siatkówką
Dalekowzroczność skrócenie gałki ocznej zogniskowanie obrazu stosowanie soczewek skupiających
za siatkówką
Astygmatyzm nierównomierna skupienie obrazu w kilku stosowanie soczewek cylindrycznych
krzywizna soczewki miejscach, brak ostrości
lub rogówki widzenia
Daltonizm uwarunkowanie zaburzenia rozpoznawania brak możliwości leczenia
genetyczne barw
Zez uszkodzenie mięśni nieprawidłowe ustawienie stosowanie odpowiednich soczewek,
gałek ocznych gałek ocznych ćwiczenie mięśni oka, operacja
chirurgiczna
Zapalenie zakażenie bakteryjne pieczenie, zaczerwienie- unikanie podrażnienia oczu, stosowa-
spojówek lub wirusowe, obec- nie, obrzęk, ból nie leków w postaci kropli do oczu,
ność ciał obcych w wypadku zakażenia bakteryjnego –
leczenie antybiotykiem
Zaćma utrata przejrzystości pogorszenie lub utrata noszenie szkieł silnie skupiających
soczewki wzroku światło, operacja chirurgiczna
Jaskra podwyższone ciśnie- uszkodzenie nerwu leki zmniejszające ciśnienie w gałce
nie w gałce ocznej wzrokowego, a w efekcie ocznej (np. w postaci kropli), zabiegi
pogorszenie lub utrata laserowe, leczenie operacyjne
wzroku
Elementy ucha
Ucho (narząd słuchu i równowagi)
ucho zewnętrzne ucho środkowe ucho wewnętrzne (błędnik)
t

NB’ŤPXJOB
VT[OB
o
GB’E
TLØSOZ
t

KBNB
CĺCFOLPXB
o
[OBKEVKį
TJĺ
t

ŔMJNBL
o
[OBKEVKF
TJĺ
XŭOJN
OBS[įE

kierujący dźwięki do przewodu w niej kosteczki słuchowe (młote- spiralny przetwarzający drgania na
słuchowego czek, kowadełko, strzemiączko), impulsy nerwowe
t

QS[FXØE
T’VDIPXZ
o
LBOB’
które wzmacniają drgania błony t

QS[FETJPOFL
o
SFKFTUSVKF
SVDIZ
H’P
wyściełany woskowiną, która bębenkowej i przekazują je do wy (element narządu równowagi)
zapobiega przedostawaniu się do ucha środkowego t

LBOB’Z
QؒLPMJTUF
o
US[Z
QS[FXPEZ

ucha zanieczyszczeń; zamyka go t

USįCLB
T’VDIPXB
o
QS[FXØE
rejestrujące położenie głowy (ele-
błona bębenkowa – cienka błona łączący jamę bębenkową i gardło; ment narządu równowagi)
przenosząca fale dźwiękowe do utrzymuje jednakowe ciśnienie
ucha środkowego w jamie bębenkowej i przewodzie
słuchowym

Budowa błędnika kanały półkoliste błędnik błoniasty

Na zewnątrz znajduje się błęd- błędnik kostny
nik kostny, wewnątrz – błędnik
błoniasty. Błędnik kostny składa
się ze ślimaka, kanałów półko- ślimak
listych i przedsionka. Błędnik
błoniasty tworzony jest przez
przewody półkoliste, woreczek,
łagiewkę i przewód ślimakowy.
okienko owalne

okienko okrągłe

312