Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
rea
Aromaterapia
i inne terapie naturalne
amm
Tytuł oryginału: Aromatherapy & Complementary Therapies
Przekład z języka angielskiego: Bogna Piotrowska
ISBN 83-7141-638-5
e-mail: handlowy@rea-sj.pl
www.rea-sj.pl
Ostrzeżenie ..................................................................... 5
Czym jest aromaterapia?................................................. 7
Pozyskiwanie olejków eterycznych ...............................23
Działanie olejków eterycznych......................................26
Kompozycje olejków eterycznych .................................37
Przechowywanie olejków eterycznych
i ich kompozycji ........................................................49
Wybór i zastosowanie olejków bazowych......................52
ABC roślin i olejków eterycznych ................................56
Aromaterapia a ciąża...................................................160
Aromaterapia a dzieci .................................................163
Domowa apteczka ....................................................... 165
Masaż........................................................................... 168
Refłeksologia................................................................ 197
Siatsu ..........................................................................248
Akupresura .................................................................274
Reiki............................................................................279
3
Ostrzeżenie
7
Aromaterapia
8
Czym jest aromaterapia?
Podejście holistyczne
Aromaterapia jest holistyczną metodą leczenia. Doświad-
czony terapeuta zawsze rozpoczyna od przeprowadzenia
szczegółowego wywiadu, ponieważ jego celem jest leczenie
całego organizmu, a nie jedynie objawów choroby. Takie
podejście ma trzy dobre strony. Po pierwsze, dzięki temu
pacjent - czasem po raz pierwszy od lat - poznaje siebie
Samego, ma okazję zastanowić się nad własnym trybem
życia, nastrojami, podejściem do pracy i rodziny, napię-
ciami, z jakimi ma na co dzień do czynienia. Nazbyt często
"* dbamy o zdrowie i przypominamy sobie o nim dopiero
*teay> kiedy coś nam dolega. Natomiast taka autoanaliza
Pomaga nam nie tylko poznać objawy choroby, ale wnikać
w ich przyczyny i wpłynąć pozytywnie na własny stan
zny i psychiczny, a w konsekwencji zmobilizować włas-
ganizm do walki z chorobą.
9
Aromaterapia
10
Czym jest aromaterapia?
Uwaga!
Odpowiedzialnie stosowana aromaterapia jest skuteczną
metodą leczenia wielu dolegliwości: bólu mięśni, przeziębień,
grypy, skaleczeń, zadrapań, wyprysków. Jednak diagnozę
i leczenie poważnych dolegliwości i chorób należy pozo-
stawić lekarzowi. Pamiętajmy, że eksperymenty nie poparte
wiedzą i doświadczeniem mogą źle się skończyć.
Zalety masażu
Podstawową metodą zastosowania olejków eterycznych w
aromaterapii jest masaż. Zwykle jest to masaż całego
ciała, w którym wykorzystuje się zalecane przez terapeutę
olejki, lub też masaż ze szczególnym uwzględnieniem
określonych części ciała. Podczas masażu olejki eteryczne
zmieszane z olejkami bazowymi wnikają w skórę pacjenta,
a jednocześnie pod wpływem wytwarzanego ciepła nastę-
puje uwolnienie zawartych w nich substancji lotnych, które
trafiają do organizmu przez drogi oddechowe.
Masaż oraz zastosowanie w nim olejków eterycznych
jest korzystny pod wieloma względami.
Od narodzenia znajdujemy ukojenie w bliskości drugie-
go człowieka, w jego dotyku. Każdej matce instynkt podpo-
wiada, że dla uspokojenia płaczącego niemowlęcia trzeba
je wziąć na ręce, utulić, pieścić i głaskać. Kiedy dziecko
przewróci się, podnosimy je i całujemy w stłuczone kola-
no, żeby się szybko „zagoiło". Z wiekiem dotyk, poklepanie
po ramieniu czy uścisk, pozostaje dla nas instynktownym
11
Aromaterapia
12
Czym jest aromaterapia?
Dzieje aromaterapii
Proste środki z roślin wonnych - takie jak pietruszka lub
anyżek, które odświeżają oddech, lub lawenda i rozmaryn,
które koją nerwy - znane były już setki lat temu. Wykorzy-
stanie roślin aromatycznych w zielarstwie ma długą, dobrze
udokumentowaną historię. Aromaterapia, wywodząca się
z ziołolecznictwa, polega na wykorzystaniu wytwarzanych
i gromadzonych przez rośliny związków lotnych zwanych
olejkami eterycznymi. Takie olejki stosowano już wieki temu.
Ich właściwości doceniali starożytni Grecy, Rzymianie,
Chińczycy, Egipcjanie, Arabowie, Persowie; pierwotni
mieszkańcy Australii, Indii i Afryki wykorzystywali olejki
eteryczne jako wonności, leki i kadzidła.
Naszą wiedzę o starożytnym Egipcie zawdzięczamy w
dużym stopniu przedmiotom kultury materialnej i zabytkom
pisanym, odkrywanym w doskonale zachowanych,
Monumentalnych grobowcach faraonów i możnych. Prze-
trwały w nich także do naszych czasów szczątki zmarłych,
ocalałe dzięki zastosowaniu procesu balsamowania, w któ-
13
Aromaterapia
14
Czym jest aromaterapia?
15
Aromaterapia
16
Czym jest aromaterapia?
17
Aromaterapią
18
Czym jest aromaterapia?
19
Aromaterapia
20
Czym jest aromaterapia?
UWAGA!
• Nigdy nie stosuj olejków eterycznych w postaci nieroz-
cieńczonej bezpośrednio na skórę. Jedynym wyjątkiem
jest esencja herbaciana i olejek lawendowy.
• Olejki eteryczne są substancjami łatwopalnymi. Jeśli
chcesz olejek podgrzać na palniku, dodaj kilka kropel
olejku do wody - a nie olejku bazowego - i czekaj, aż
zapach parującego płynu przeniknie do powietrza.
• Czasami, choć bardzo rzadko, terapeuta może zalecić
doustne stosowanie olejków. Pamiętaj jednak o jednym:
bez fachowej porady olejki eteryczne wolno stosować
wyłącznie do użytku zewnętrznego. Zawsze zakładaj,
że olejek jest produktem nie nadającym się do spożycia,
bo też niektóre z nich należą do substancji w dużym stop-
niu toksycznych. Staraj się nie połykać płynów do higieny
jamy ustnej lub płukania gardła, mimo że zawierają one
jedynie bezpieczną ilość olejków.
• Przechowuj olejki eteryczne w bezpiecznym miejscu tak,
żeby nie trafiły do rąk dzieci.
21
Aromaterapia
Pozyskiwanie olejków
eterycznych
23
Aromaterapia
Ekstrakcja rozpuszczalnikowa
Absolut jaśminowy, a także substancje zapachowe z niektó-
rych innych roślin, otrzymuje się także w procesie ekstrak-
cji rozpuszczalnikowej.
Proces ten polega na macerowaniu kwiatów lub innych
części roślin z rozpuszczalnikiem, na przykład z heksanem,
a następnie podgrzewaniu otrzymanego ekstraktu celem
odparowania rozpuszczalnika i wyodrębnienia tzw. konkre-
tu, produktu zapachowego zawierającego pół na pół olejek
eteryczny i wosk roślinny.
Schłodzony konkret zostaje poddany działaniu alkoholu,
w wyniku czego absolut oddziela się od wosku.
24
Pozyskiwanie olejków eterycznych
26
Działanie olejków eterycznych
27
Aromaterapia
28
Działanie olejków eterycznych
Masaż
Jvtasaż w aromaterapii to podstawowy zabieg, łączący zale-
ty zwykłego masażu z korzystnym działaniem wchłania-
nych przez skórę olejków eterycznych. Masaż pobudza cały
organizm, łącznie z krążeniem i drenażem limfatycznym,
a tym samym działa odprężająco na mięśnie. Jednocześnie
pod wpływem ciepła wytwarzanego przez dłonie masażysty,
przez skórę przedostają się do organizmu cząsteczki olej-
ków eterycznych, a dodatkowo pacjent cały czas oddycha
powietrzem przesyconym wonią tych olejków. Stosowanie
niektórych olejków wymaga dużego doświadczenia, dlatego
nie należy ich używać samodzielnie. Inne jednak są całkowi-
cie bezpiecznie i z powodzeniem można je wykorzystywać
do masażu w warunkach domowych. O technikach masa-
żu będzie mowa w dalszych rozdziałach tej książki (patrz
str. 168). Stosowany do masażu olejek eteryczny mieszamy
w odpowiednich proporcjach z olejkiem podstawowym;
możemy także tworzyć kompozycje kilku olejków eterycz-
nych zmieszanych z olejkiem podstawowym. Do olejków
podstawowych wykorzystywanych w aromaterapii należą:
olejki migdałowy, awokado, jojoba oraz olejek z kiełków
pszenicznych (patrz Wybór i zastosowanie olejków bazo-
wych, str. 52). Każdy człowiek ma swoje preferencje, pamię-
tać jednak warto o specyficznych właściwościach każdego 2
olejków bazowych, na przykład awokado zaleca się dla
osób o cerze suchej. Kupując olejki bazowe zawsze upewnij
S
*C> że wyprodukowano je przez tłoczenie na zimno z roślin
pochodzących z hodowli organicznej, co jest gwarancją czy-
stości produktu. Dla większości mieszanek do masażu opty-
malne proporcje to 1-3 jednostek olejku eterycznego na 100
29
Aromaterapia
Inhalacje
Inhalacje parowe stosuje się w przypadku schorzeń dróg
oddechowych. Nalej do sporej miski bardzo gorącą wodę,
dodaj kilka kropel ulubionego olejku lub olejków. Ustaw
miskę na takiej wysokości, żebyś mógł wygodnie skłonić
nad nią głowę. Zakryj głowę ręcznikiem, pochyl się nad
miską i przez kilka minut wdychaj głęboko parę. Przerwij
zabieg, jeśli poczujesz, że jest ci za gorąco. Inhalacje parowe
działają na drogi oddechowe w dwojaki sposób. Po pierw-
sze, para nawilża drogi oddechowe, uwalnia śluz i odbloko-
wuje zatoki. Po drugie, opary olejków eterycznych szybciej
trafiają do krwiobiegu i wspomagają odkrztuszanie, a tym
samym przynoszą choremu ulgę.
U chorych na astmę inhalacje parowe mogą podrażniać
płuca, dlatego w takich przypadkach zaleca się inhalacje
na zimno z zastosowaniem niektórych olejków. Wystarczy
powąchać chusteczkę do nosa skropioną kilkoma kroplami
olejku eterycznego. Można także olejkiem skropić przed
snem poduszkę, uważając przy tym, żeby olejek nie dostał
się do oczu. Na zatkany nos stosuje się inhalacje na zimno
z olejku eukaliptusowego, natomiast kilka kropel olejku
lawendowego na poduszce pomaga nam zasnąć.
W przypadku tłustej cery po inhalacji parowej warto
przemyć twarz wodą różaną, która dobrze działa na skórę.
Inhalacji parowych nie powinny stosować osoby ze skłon-
nością do pękania naczynek krwionośnych lub cierpiące
na niektóre choroby skórne.
30
Działanie olejków eterycznych
UWAGA!
Nie stosować parowego oczyszczania skóry dla skóry wraż-
liwej lub w przypadku pękających naczynek krwionośnych.
Kąpiele
Kąpiel z dodatkiem olejków aromatycznych jest przyjem-
na i zdrowa. Podczas kąpieli olejki przenikają do orga-
nizmu przez skórę, a także przez drogi oddechowe, kiedy
wdychamy ich cząsteczki unoszące się w parze wodnej. Ma
tę wyższość nad masażem, że nie wymaga obecności dru-
giej osoby.
Zamknij drzwi i okna łazienki, napełnij wannę wodą,
dodaj kilka kropel olejku (3 do 10 - w zależności od olej-
ku). Wymieszaj wodę, żeby równomiernie rozprowadzić
w niej cząsteczki olejku - nadmierne stężenie olejku może
podrażniać skórę. Pamiętaj, że częste stosowanie olejków
przez dłuższy okres czasu źle działa na niektóre powierzch-
nie, dlatego też po każdej kąpieli starannie wymyj wannę.
Zęby chronić skórę, a także wannę, przed dodaniem olejku
do wody rozcieńcz go w olejku bazowym lub w mleku.
Sprawdzaj działanie poszczególnych olejków i wybieraj
je w zależności od oczekiwanego skutku - na przykład sto-
Su
j olejek rozmarynowy dla poprawy nastroju, a rumian-
31
Aromaterapia
PAMIĘTAJ!
Nie używaj do kąpieli mydła, płynów do kąpieli, ani szam-
ponu. Wszelkie zabiegi toaletowe przeprowadź przed
zanurzeniem się w wonnej kąpieli. Równie dobre efekty
dają nasiadówki lub moczenie nóg w wodzie z dodatkiem
olejków eterycznych, które doskonale zastąpią kąpiel, jeśli
w domu nie masz wanny. Po długim, pracowitym dniu
pomoże ci szczególnie moczenie nóg lub nasiadów-ka w
wodzie z olejkiem lawendowym, z mięty pieprzowej lub
rozmarynu. Moczenia nóg pomaga również rozgrzać
zmarznięte stopy, a jednocześnie pobudza krwiobieg.
Niektóre olejki podrażniają skórę i błony śluzowe, nie
wolno więc ich stosować do kąpieli. Patrz ABC roślin i
olejków aromatycznych, str. 56.
Nasiadówki
Nasiadówki zaleca się w przypadku zaburzeń miesiącz-
kowania, pleśniawek, zapalenia pęcherza, hemoroidów i
zaparcia. Woda do kąpieli powinna mieć dość wysoką
temperaturę, za wyjątkiem przypadków hemoroidów i pleś-
niawek pochwowych, kiedy to jej temperatura nie powinna
być wyższa od temperatury ciała. Na pleśniawki szczegól-
nie skuteczny jest olejek herbaciany.
PAMIĘTAJ!
Nie wszystkie olejki eteryczne można stosować do nasiadó-
wek. Patrz ABC roślin i olejków eterycznych, str. 56.
32
Działanie olejków eterycznych
Okłady
Na niektóre niedomagania doskonale robi kompres z ręcz-
nika namoczonego w gorącej lub lodowato zimnej wodzie
% dodatkiem olejków eterycznych. Zimne okłady stosuje
się na ból głowy, wysoką gorączkę, stłuczenia i naciągnięte
mięśnie. Okłady gorące pomagają na bóle menstruacyjne,
bóle mięśni i stawów, w tym także na bóle reumatyczne lub
artretyczne. Stosuje się je także w leczeniu czyraków.
Żeby przygotować kompres, nalej, w zależności od potrzeb,
gorącą lub zimną wodę do miski. Zanurz w wodzie złożo-
ny ręcznik, a następnie dobrze go wyżmij. Wlej do miski
3-4 krople olejku, dobrze wymieszaj. Rozłóż wilgotny ręcz-
nik na powierzchni wody, wyżmij jeszcze raz i przykładaj
na chore miejsce.
W przypadku okładu gorącego przed przyłożeniem go
na ciało zawiń ręcznik w plastikową folię, dzięki czemu
kompres dłużej zachowa wysoką temperaturę.
Przed przyłożeniem zimnego okładu na czoło, wyżmij
ręcznik szczególnie dokładnie, bacząc żeby woda z olejka-
mi eterycznymi nie skapywała i nie dostawała się do oczu.
33
Aromaterapia
UWAGA!
Płukanki do ust lub gardła nie należy połykać.
Pielęgnacja skóry
Olejki eteryczne bywają wykorzystywane w rozmaity spo-
sób w kosmetyce. Masaż twarzy z zastosowaniem olejku
eterycznego rozcieńczonego w olejku bazowym pobudza
krążenie, ujędrnia skórę, poprawia cerę, dlatego zalecany
jest w szczególności dla skóry suchej, starzejącej się. Skutki
takiego zabiegu będą szczególnie widoczne, jeżeli zastosu-
jesz odpowiedni olejek bazowy (patrz Wybór i zastosowa-
nie olejków bazowych, str. 52).
Parówka twarzy (patrz str. 31) to zabieg oczyszczający, zale-
cany w przypadku skóry tłustej, ze skłonnością do trądziku.
Olejki eteryczne dodaje się również do kremów i balsa-
mów, które nie zawierają innych substancji zapachowych.
Rozpuszczone w odrobinie spirytusu (alkohol izopropy-
lowy, dostępny w aptekach), są stosowane w miejscowym
leczeniu grzybicy lub opryszczki.
W zasadzie zawsze w pielęgnacji skóry stosuje się olejki
w roztworze. Jedynymi wyjątkami są olejki herbaciany oraz
lawendowy. Tym pierwszym smarujemy wypryski skórne,
natomiast drugi koi podrażnienia i przyśpiesza gojenie w
przypadku drobnych skaleczeń, oparzeń oraz ukąszeń
przez owady. Olejek cytrynowy zaleca się w leczeniu
brodawek i kurzajek, pamiętaj jednak o tym, żeby przed
zaaplikowaniem olejku starannie wysmarować skórę wokół
brodawki wazeliną.
Działanie olejków eterycznych
pielęgnacja włosów
W pielęgnacji włosów wykorzystuje się kilka olejków -* W
zależności od efektów, jakie chcesz osiągnąć. Na łupież, na
przykład, pomaga olejek herbaciany. Na wzmocnienie . i
porost włosów zaleca się olejek rozmarynowy.
Podobnie jak w przypadku masażu, zmieszaj olejek ete-
ryczny z olejkiem bazowym i wcieraj w skórę głowy. Owiń
głowę ręcznikiem, a po godzinie spłucz i umyj włosy.
35
Aromaterapia
UWAGA!
Poza jednym lub dwoma wyjątkami nie wolno stosować nie-
rozcieńczonych olejków eterycznych bezpośrednio na skó-
rę. Do tych wyjątków należy olejek lawendowy, stosowany
jako środek antyseptyczny na skaleczenia i zadrapania, oraz
olejek herbaciany, stosowany w leczeniu wyprysków skór-
nych. Nierozcieńczony olejek cytrynowy daje dobre efekty
w przypadku brodawek i kurzajek, pod warunkiem, że skó-
rę wokół chorego miejsca zabezpieczymy warstwa wazeliny.
W przypadku wystąpienia podrażnień skóry wskutek uży-
cia olejku, natychmiast przerwij kurację. Bywa, że z czasem
uczulamy się na niektóre olejki, wcześniej stosowane bez
żadnych skutków ubocznych.
Przed zastosowaniem któregokolwiek olejku eterycz-
nego osoby o wrażliwej skórze powinny przeprowadzić
próbę plasterkową. W tym celu rozcieńcz olejek w olejku
bazowym tak jak do masażu i posmaruj mieszanką rękę po
wewnętrznej stronie przegubu. Jeżeli po kilku godzinach
zauważysz zaczerwienienie i podrażnienie, to znak, że
powinieneś unikać tego olejku.
Kompozycje olejków eterycznych
37
Aromaterapia
Podstawowe kompozycje
Z czasem nabierzesz wprawy i zaczniesz sam tworzyć
ulubione mieszanki. Zanim to jednak nastąpi, skorzystaj
Kompozycje olejków eterycznych
39
Aromaterapia
Anyż gwiazdkowy
cynamon, eukaliptus, lawenda, pomarańcza, rozmaryn,
róża, rumianek, sosna
Arcydzięgiel
cytrusy, szałwia muszkatołowa, paczuli, wetiwer
Bazylia
bergamota, cytronella, lawenda, trawa cytrynowa, limeta,
majeranek, mięta pieprzowa, geranium, róża, rumianek,
szałwia muszkatołowa
40
Kompozycje olejków eterycznych
Benzoes
cyprys, czarny pieprz, jałowiec, jaśmin, kardamon, kmin,
kolendra, liść pomarańczy, mięta pieprzowa, mirra, oliban
Bergamota
bazylia, cyprys, geranium, jałowiec, jaśmin, kardamon,
kolendra, kwiat pomarańczy (neroli), lawenda, liść poma-
rańczy (petitgrain), melisa, mimoza, mirt, rumianek, san-
dałowiec, ylang ylang
Cajeput
drewno cedrowe, eukaliptus, lawenda, sosna
Cedr
benzoes, bergamota, cajeput, czarny pieprz, imbir, jaśmin,
jałowiec, lawenda, mirra, kwiat pomarańczy (neroli), oli-
ban, paczuli, sosna, rozmaryn, róża, sandałowiec, wetiwer,
ylang ylang
Cynamon (liście)
benzoes, cytryna, eukaliptus, mandarynka, oliban, poma-
rańcza
Cytronella
bergamota, cytryna, drewno cedrowe, mimoza, geranium,
pomarańcza, sosna
Cyprys
benzoes, bergamota, drewno cedrowe, cytryna, jałowiec,
Kardamon, lawenda, majeranek, mandarynka, oliban,
Pomarańcza, sandałowiec, szałwia muszkatołowa, wawrzyn
i
,
___________
Aromaterapia
Cytryna
arcydzięgiel, benzoes, cytronella, olejki cytrusowe, eukalip-
tus, imbir, jałowiec, jaśmin, koper włoski, lawenda, mięta
pieprzowa, geranium, czarny pieprz, kwiat pomarańczy
(neroli), wawrzyn, ylang ylang
Estragon
bazylia, sosna
Eukaliptus
anyż gwiazdkowy, cajeput, drewno cedrowe, cyprys, cytry-
na, drzewo herbaciane, lawenda, trawa cytrynowa, majera-
nek, mięta pieprzowa, rozmaryn, sosna, tymianek
Gałka muszkatołowa
cynamon, imbir, kmin, kolendra, limeta, mandarynka,
geranium, kwiat pomarańczy (petitgrain), szałwia muszka-
tołowa, wawrzyn
Geranium
bazylia, bergamota, cytryna, drzewo herbaciane, hyzop,
jaśmin, jałowiec, limeta, majeranek, mandarynka, paczuli,
pomarańcza, kwiat pomarańczy (neroli), liść pomarańczy
(petitgrain), róża, sandałowiec
Grejpfrut
bergamota i inne olejki cytrusowe, cyprys, imbir, karda-
mon, lawenda, palmarosa, geranium, kwiat pomarańczy
(neroli), rozmaryn
42
Kompozycje olejków eterycznych
Herbaciane drzewo
cytryna, eukaliptus, gałka muszkatołowa, kmin, kolendra,
lawenda, majeranek, geranium, pieprz czarny, rozmaryn,
sosna, szałwia muszkatołowa, tymianek
Hyzop
lawenda, geranium, pomarańcza, rozmaryn, szałwia musz-
katołowa, wawrzyn
Jałowiec
cedr, cyprys, olejki cytrusowe, imbir, lawenda, geranium,
rozmaryn, sandałowiec, sosna, wetiwer
Jaśmin
bergamota i inne olejki cytrusowe, kolendra, lawenda, mię-
ta pieprzowa, mimoza, mirt, paczuli, geranium, liść poma-
rańczy (petitgrain), róża, rumianek, sandałowiec, szałwia
muszkatołowa, wetiwer, ylang ylang
Imbir
cedr, cytryna, grejpfrut, jałowiec, kolendra, mandarynka,
mirt, oliban, paczuli, palmarosa, pomarańcza, róża, drzewo
różane, wetiwer
Kardamon
bergamota, drewno cedrowe, kmin, kwiat pomarańczy
(neroli), pomarańcza, oliban, róża, sandałowiec, ylang ylang
Kmin
•ardamon, kolendra, lawenda, rozmaryn, drzewo różane
43
Aromaterapia
Kolendra
bergamota, cytronella, cyprys, imbir, jaśmin, marchew, oli-
ban, sandałowiec, sosna, szałwia muszkatołowa
Koper włoski
lawenda, majeranek, geranium, róża, sandałowiec. Wiele
osób woli sam olejek z kopru włoskiego ze względu na jego
wyjątkowy zapach.
Koperek
cytryna, mandarynka, mięta pieprzowa, pomarańcza, kwiat
pomarańczy (neroli)
Lawenda
bazylia, bergamota, cedr, cyprys, cytryna, eukaliptus, grejp-
frut, drzewo herbacianej hyzop, kardamon, kmin, trawa
cytrynowa, limeta, majeranek, mięta pieprzowa, mirt, gera-
nium, pomarańcza, kwiat pomarańczy (neroli), liść poma-
rańczy (petitgrain), rozmaryn, szałwia muszkatołowa
Limeta
bazylia, cytronella, olejki cytrusowe, gałka muszkatołowa,
lawenda, kwiat pomarańczy (neroli), rozmaryn, szałwia
muszkatołowa
Majeranek
bazylia, bergamota, cedr, cyprys, eukaliptus, drzewo herba-
ciane, lawenda, melisa, mięta pieprzowa, geranium, poma-
rańcza, rozmaryn, rumianek, tymianek
Kompozycje olejków eterycznych
Mandarynka
bergamota i inne olejki cytrusowe, cynamon, gałka musz-
katołowa, jałowiec, kmin, kolendra, lawenda, geranium,
szałwia muszkatołowa
Marchew (nasiona)
drewno cedrowe, cytrusy (zwłaszcza pomarańcza), mimo-
za, geranium
Melisa
olejki cytrusowe, jaśmin, lawenda, majeranek, geranium,
rozmaryn, róża, rumianek, tymianek
Mięta pieprzowa
bazylia, benzoes, cytryna, eukaliptus, jaśmin, lawenda,
majeranek, rozmaryn, sosna, trawa cytrynowa
Mimoza
cytronella, olejki cytrusowe, jaśmin, kolendra, lawenda,
róża, sandałowiec, ylang ylang
Mirra
benzoes, cedr, cyprys, cytryna, jałowiec, lawenda, mięta
pieprzowa, oliban, paczuli, geranium, sosna, sandałowiec
Mirt
bergamota, hyzop, imbir, kardamon, lawenda, limeta, roz-
maryn, szałwia muszkatołowa, wawrzyn
45
Aromaterapia
Niaouli
eukaliptus, drzewo herbaciane, lawenda, rozmaryn
Ołiban
bazylia, drewno cedrowe, cynamon, imbir, mirra, olejki
cytrusowe, czarny pieprz, geranium, kwiat pomarańczy
(neroli), sandałowiec, sosna, wetiwer
Paczuli
arcydzięgiel, cedr, gałka muszkatołowa, geranium, poma-
rańcza, kwiat pomarańczy (neroli), róża, drzewo różane,
sandałowiec, szałwia muszkatołowa, ylang ylang
Pałmarosa
cedr, jaśmin, geranium, czarny pieprz, kwiat pomarańczy
(neroli), liść pomarańczy (petitgrain), róża, drzewo różane,
sandałowiec
Pieprz czarny
drewno cedrowe, cytryna, jałowiec, majeranek, ołiban, pał-
marosa, rozmaryn, sandałowiec
46
Kompozycje olejków eterycznych
Rozmaryn
bazylia, drzewo herbaciane, hyzop, lawenda, czarny pieprz,
mięta pieprzowa, pomarańcza, liść pomarańczy (petitgra-
in), sosna, trawa cytrynowa
Róża
anyż gwiazdkowy, bazylia, benzoes, bergamota, jaśmin,
lawenda, paczuli, geranium, rumianek, sandałowiec, szał-
wia muszkatołowa, ylang ylang
Różane drzewo
wszystkie olejki cytrusowe, jaśmin, lawenda, paczuli, kwiat
pomarańczy (neroli), róża, sandałowiec, ylang ylang
Rumianek
anyż gwiazdkowy, bazylia, bergamota, jaśmin, lawenda,
majeranek, róża, szałwia muszkatołowa
Sandałowiec
hergamota, cedr, jaśmin, lawenda, mimoza, paczuli, palma-
rosa, geranium, różane drzewo, wetiwer, ylang ylang
47
Aromaterapia
Sosna
cajeput, cedr, cytryna, eukaliptus, drzewo herbaciane, jało-
wiec, lawenda, majeranek, mięta pieprzowa, niaouli, roz-
maryn
Szałwia muszkatołowa
arcydzięgiel, bazylia, drewno cedrowe, cytryna, jaśmin,
kardamon, kolendra, lawenda, mirt, oliban, geranium, liść
pomarańczy (petitgrain), róża, sandałowiec, wawrzyn,
ylang ylang
Trawa cytrynowa
bazylia, eukaliptus, kolendra, lawenda, mięta pieprzowa,
rozmaryn, tymianek, wetiwer
Tymianek |
bergamota, cytryna, eukaliptus, drzewo herbaciane, lawen-
da, majeranek, melisa, rozmaryn, sosna
Wawrzyn
cyprys, cytrusowy, hyzop, lawenda, mirt, rozmaryn, szałwia
muszkatołowa
Wetiwer )
arcydzięgiel, jaśmin, lawenda, paczuli, róża, sandałowiec,
szałwia muszkatołowa, ylang ylang
Ylang ylang
bergamota, cedr, cytryna, jaśmin, mimoza, paczuli, róża,
sandałowiec, szałwia muszkatołowa, wetiwer
Przechowywanie olejków
eterycznych i ich kompozycji
49
Aromaterapia
PAMIĘTAJ
W lodówce buteleczki z olejkami trzymaj w hermetycznie
zamykanym pojemniku. Przy każdorazowym otwieraniu
buteleczki i odlewaniu olejku niewielkie jego ilości pozo-
stają na szyjce butelki, wskutek czego wszystkie przecho-
wywane w lodówce produkty mogą przesiąknąć silnym
zapachem olejku. Nie każdy jest amatorem sera o zapachu
lawendy!
50
Przechowywanie olejków eterycznych i ich kompozycji
Olejek arachidowy
Z orzeszków ziemnych, bogaty w minerały i witaminy.
Pamiętaj jednak, że u niektórych może wywołać reakcję
uczuleniową. Ostrzeżenie: Przed zastosowaniem tego
olejku przeprowadź próbę plasterkową, żeby upewnić się,
czy pacjent nie jest uczulony na orzechy.
Olejek z awokado
Olejek z awokado charakteryzuje się dużą zawartością sub-
stancji odżywczych, zwłaszcza witaminy E, dzięki której ma
właściwości konserwujące, a więc mieszanki z jego zasto-
52
Wybór i zastosowanie olejków bazowych
Olejek brzoskwiniowy
Z jąder pestek brzoskwini; pod względem ciężaru i koloru
przypomina olejek morelowy i tak jak ten ostatni doskona-
le nadaje się do pielęgnacji cery.
Olejek grejpfrutowy
Jest lekki i w zasadzie pozbawiony zapachu. Stosowany
jest samodzielnie jako olejek bazowy lub jako podstawowy
olejek w połączeniu z innymi olejkami bazowymi (zwykle
nie więcej niż 10%) o cięższej, bogatszej konsystencji.
Olejek jojoba
Podobnie jak olejek kokosowy, przechowywany w tem-
peraturze pokojowej olejek jojoba jest gęsty i woskowaty,
ale łatwo przenika przez skórę. Działa przeciwzapalnie,
dlatego stosuje się go na podrażnioną skórę. Po podgrza-
niu bywa mieszany z innymi olejkami bazowymi w propor-
cji 1:10, co bardzo obniża jego koszt, ponieważ sam olejek
jojoba należy do najdroższych.
Olejek kokosowy
"lejek kokosowy zaleca się do pielęgnacji włosów (nadaje
etosom blask) i skóry czaszki. Działa kojąco i odżywczo s
** skórę suchą.
53
Aromaterapia
Olejek migdałowy
Ma wiele zalet jako olejek bazowy i nie powinno go nigdy
zabraknąć w twojej „apteczce". Jest stosunkowo tani, ma
łagodny zapach i ogólnie rzecz biorąc nie wywołuje alergii.
Olejek wyciskany na zimno zawiera ponadto wiele substan-
cji odżywczych. Nie wolno go stosować w niezwykle rzad-
kich przypadkach uczulenia na orzechy, ponieważ powoduje
silną reakcję skórną. Ostrzeżenie: Przed zastosowaniem
upewnij się, że twój pacjent nie jest uczulony na orzechy.
Olejek morelowy
Wytwarzany z jąder pestek moreli, jest wyjątkowo lekki,
stąd zaleca się go w kosmetyce twarzy. Nie ma wyraźnego
zapachu. Jest jednak stosunkowo drogi.
Olej słonecznikowy
Olej słonecznikowy zawiera witaminy A, B, D i E i należy
do najtańszych olejków bazowych. Kupuj jedynie olej tło-
czony na zimno, a nie pierwszy lepszy olej sałatkowy. Naj-
lepszy z upraw ekologicznych.
54
Wybór i zastosowanie olejków bazowych
Oliwa z oliwek
Oliwę stosuje się w przypadku suchej skóry i podrażnień
skóry czaszki. Ma ona jednak wyraźny kolor i zapach, któ-
ry nie każdemu odpowiada, a do tego jest ciężka. Niektórzy
mieszają oliwę z innymi, lżejszymi olejkami bazowymi.
Nie kupuj taniej oliwy. Wybieraj zawsze oliwę z pierwsze-
go tłoczenia na zimno - jest wprawdzie dużo droższa, ale
jej jakość w pełni usprawiedliwia taki wydatek. Podobnie
jak w przypadku innych olejków, szukaj przede wszystkim
oliwy organicznej.
Olejki macerowane
Olejki macerowane lub wzbogacane to olejki bazowe z dodat-
kiem ziół. Zioła pozostawia się w nich na jakiś czas, tak aby
ich aromat nasączył olejki, a następnie usuwa. Takie olejki
można również wykorzystywać jako olejki nośne w mieszan-
kach z olejkami eterycznymi, których zapach i właściwości
zostają w ten sposób wzbogacone. Do olejków macerowa-
nych należą: nagietek (działanie kojące), marchew (działanie
przeciwzapalne) oraz żywokost (działanie gojące).
55
ABC roślin i olejków eterycznych
UWAGA!
Niektóre olejki wolno używać wyłącznie pod stałą kontrolą
specjalisty od aromaterapii. Są też takie, których nie nale-
ży stosować w przypadku pewnych schorzeń. Zapoznaj się
dobrze ze wszystkimi zawartymi poniżej informacjami. Bez
konsultacji ze specjalistą, postępuj wyjątkowo ostrożnie,
dokładnie czytaj wszystko to, co dotyczy przeciwwskazań.
W zasadzie każdy może stosować olejki aromatyczne dla
odprężenia, pozbycia się stresu, ukojenia bólu, ale leczenie
bardziej skomplikowanych przypadków lepiej pozostawić
specjalistom.
jeżeli leczysz się na jakiekolwiek dolegliwości w sposób
konwencjonalny lub stosujesz inną niż aromaterapia kura-
cję alternatywną, na przykład homeopatyczną lub ziołową,
skonsultuj się zarówno ze specjalistą z tej dziedziny, jak i
z aromaterapeutą. Tylko w ten sposób zyskasz pewność,
że obie kuracje współdziałają sobą. Upewnij się także, czy
w twoim przypadku nie ma żadnych przeciwwskazań jeśli
chodzi o masaże i inne sposoby wykorzystania olejków
eterycznych.
Stosuj wyłącznie olejki bezpieczne, nie wymagające szcze-
gółowej wiedzy, ściśle trzymaj się zaleceń. W przypadku
jakichkolwiek wątpliwości skonsultuj się z wykwalifikowa-
nym aromaterapeutą, a w razie poważnych objawów chro-
56
ABC roślin i olejków eterycznych
Olejek
Olejek z akacji srebrzystej wytwarza się przez działanie
rozpuszczalnikiem, w wyniku którego otrzymujemy
kryształy oraz gęsty absolut. Ten ostatni ma barwę żółto-
złocistą i jest lepki. Ma ciepły, kwiatowy zapach. Podsta-
wową zaletą tego olejku stosowanego do masażu jest jego
właściwość kojąca: poprawia nastrój, pomaga tym, którzy
cierpią z powodu stresu, niepokoju, napadów lękowych.
Olejek działa także lekko ściągająco i przeciwzapalnie, dla-
tego zalecany bywa w pielęgnacji skóry, zwłaszcza wrażliwej
i przetłuszczającej się. Jest jednak bardzo drogi.
> Olejek akacjowy znajduje szerokie zastosowanie w prze-
^TOyśle perfumeryjnym i kosmetycznym.
57
Aromaterapia
Zastosowanie
kąpiele, masaż, pielęgnacja skóry, odświeżacze i nawilżacze
powietrza
Przeciwwskazania
Brak. Olejek akacjowy jest nietoksyczny, nie drażni skóry, ;
ani nie wywołuje reakcji alergicznych.
______"
______J
ABC roślin i olejków eterycznych
ejek
)lejek anyżowy otrzymuje się przez destylację owoców
iedrzeńca z parą wodną. Jest on jasnożółty, o wyraźnym
liłodkawym zapachu. Wykorzystuje się go w przemyśle far-
itfjpaceutycznym, spożywczym i alkoholowym.
Stosowany jest w leczeniu schorzeń górnych dróg odde-
chowych i zaburzeń trawiennych, pamiętaj jednak, że zawiera
stosunkowo dużo substancji toksycznych. Wprawdzie .
gama roślina oraz jej owoce wykorzystywane są w przemyśle
farmaceutycznym oraz w kuchni, ale w warunkach domo-
wych nie zaleca się wykorzystywania olejku anyżowego.
Przeciwwskazania
W większych dawkach może wywoływać senność i zawroty
głowy. Jest substancją drażniącą, u niektórych wywołującą
problemy skórne, także zapalenie skóry. Ostrzeżenie: Sto-
sować pod ścisłą kontrolą doświadczonego specjalisty.
59
Aromaterapia
Olejek
Olejek z anyżu gwiazdkowego produkuje się z owoców
przez destylację z parą wodną. Jest on przejrzysty, z lekkim
żółtawym zabarwieniem. Jego intensywnie słodki zapach
przypomina lukrecję. Skutecznie maskuje inne, mniej przy-
jemne zapachy i smak, dlatego przemysł farmaceutyczny
stosuje go jako aromat neutralizujący nieprzyjemny smak
niektórych leków. Wykorzystywany jest również jako śro-
dek zapachowy w przemyśle kosmetycznym, a także w prze-
myśle spożywczym, między innymi do produkcji napojów.
Olejek z anyżu gwiazdkowego jest olejkiem uspokajają-
cym o właściwościach odprężających, szczególnie cennym
do masażu oraz odświeżania powietrza.
Bardzo dobrze działa na układ trawienny, ponieważ
likwiduje takie objawy jak czkawka, wzdęcia, skurcze i kol-
ka żołądkowa, niestrawność. W takich przypadkach najle-
piej działa jako składnik olejku do masażu brzucha.
Stosowany do inhalacji, jest skutecznym środkiem
wykrztuśnym, usuwającym nadmiar śluzu z dróg oddecho-
wych. Działa także kojąco w przypadku napadów kaszlu
oraz zaziębienia.
Jako środek do masażu i okładów przeciwdziała skur-
czom mięśni, dobrze też działa na sztywne stawy i mięśnie
oraz bóle stawów.
Olejek z anyżu gwiazdkowego ma podobne właściwości
co olejek z anyżu biedrzeńca z jedną wszak różnicą: podczas
gdy ten drugi podrażnia skórę i nie jest zalecany do użytku
domowego, olejek z anyżu gwiazdkowego jest znacznie
bezpieczniejszy w użyciu, pod warunkiem, że zostanie
60
ABC roślin i olejków eterycznych
Przeciwwskazania
Ostrzeżenie: Stosować wyłącznie w roztworze nie mocniej-
szym niż dwuprocentowym, a nawet wówczas z umiarem,
ponieważ olejek z anyżu gwiazdkowego działa jak narko-
tyk. Osoby o wyjątkowo delikatnej, wrażliwej skórze mogą
odczuwać podrażnienie skóry. Poza tym olejek z anyżu
gwiazdkowego, po odpowiednim rozcieńczeniu, jest znacz-
nie bezpieczniejszy niż podobny do niego olejek z anyżu
biedrzeńca.
Olejek
Olejek arcydzięglowy wytwarza się z kłączy i nasion pod-
dawanych procesowi destylacji z parą wodną.
61
Aromaterapia
Wykorzystanie
kąpiele, inhalacje, masaż, pielęgnacja skóry, nawilżacze i
odświeżacze powietrza
Przeciwwskazania
Ostrzeżenie: Nie stosować podczas ciąży, ani w przypadku
cukrzycy. Podczas kuracji tym olejkiem unikać promieni
słonecznych, bo arcydzięgiel ma działanie fotouczulające.
Poza tym jego użycie jest bezpieczne.
62
ABC roślin i olejków eterycznych
Olejek
Olejek bazyliowy otrzymuje się ze wszystkich części rośliny
w procesie destylacji z parą wodną. Jest niemal bezbarwny,
lekko żółtawy, o słodkawym zapachu. Wykorzystywany
jest jako aromat w przemyśle kosmetycznym i spożyw-
czym.
Olejek bazyliowy ma wiele właściwości leczniczych.
Rozcieńczony w olejku bazowym i używany do masażu,
poprawia nastrój, łagodzi zmęczenie i generalnie poprawia
samopoczucie zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Taki
masaż zaleca się na stres po ciężkiej pracy i na poprawienie
63
Aromaterapia
Wykorzystanie
kąpiele, inhalacje, masaż, nawilżacze i odświeżacze powietrza
Przeciwwskazania
Nie stosować w stanie nierozcieńczonym, żeby nie dopuścić
do podrażnienia skóry. Stosować oszczędnie. Ostrzeżenie:
Nie używać podczas ciąży.
Olejek
Benzoes, zwany również balsamem sumatrzańskim, jest
ważnym składnikiem nalewki benzoesowej (Tinctura
64
ABC roślin i olejków eterycznych
Wykorzystanie
kąpiele, inhalacje, masaż, kosmetyka skóry, nawilżacze i
odświeżacze powietrza
Przeciwwskazania
Nalewka benzoesowa czasem podrażnia delikatną skórę,
ale prawdopodobnie winę za to ponosi nie benzoes, ale
któryś z pozostałych jej składników. Przypadki uczulenia
na benzoes są rzadkie, chociaż nie należy ich lekceważyć.
65
Aromaterapia
Olejek
Olejek bergamotowy o ostrym, cierpkim zapachu otrzymu-
je się przede wszystkim z łupiny owoców poprzez wytłacza-
nie, kiedyś ręczne, a obecnie zwykle mechaniczne.
Jego właściwości lecznicze znane są w Europie od wielu
wieków, we Włoszech nadal bywa stosowany w leczeniu
gorączki i robaczycy. Olejek jest też dodawany do wielu
produktów spożywczych, takich jak herbata Earl Grey, nie
mówiąc o jego szerokim zastosowaniu w produkcji perfum i
innych kosmetyków, przede wszystkim wody koloń-skiej.
Olejek bergamotowy jest silnie działającym środkiem
antyseptycznym. Stosowany w odpowiednim stężeniu, oka-
zał się doskonałym środkiem w leczeniu przypadłości skór-
nych, takich jak egzemy, które nie zawsze udaje się wyleczyć
innymi sposobami. Na bóle głowy i zdenerwowanie wywo-
łane ogólnym stresem pomaga masaż głowy mieszanką
zawierającą olejek bergamotowy. Skutkiem takiego masażu
jest ogólna poprawa samopoczucia, przypływ energii, ustą-
pienie napięcia, ale bez jakichkolwiek objawów senności.
Odpowiednio rozcieńczony olejek bergamotowy doskonale
nadaje się także do nawilżaczy i odświeżaczy powietrza.
66
ABC roślin i olejków eterycznych
Wykorzystanie
kąpiele, pielęgnacja włosów, inhalacje, masaż, płukanki
do ust i gardła, pielęgnacja skóry, nawilżacze i odświeżacze
powietrza
Przeciwwskazania
Olejek bergamotowego zawiera substancje fotouczulające,
nie należy więc stosować go na skórę przed opalaniem się,
bo może powodować przebarwienia skóry. Kupuj zawsze
olejek bergamotowy nie zawierający bergaptenu: każdy
dostawca powinien mieć taki olejek na liście swoich pro-
duktów.
67
Aromaterapia
Olejek
Olejek kajeputowy otrzymuje się z liści i młodych gałązek
drzewa poprzez destylację w parze wodnej. Ma kolor zie-
lonkawo-żółty i świeży, ożywczy zapach. Wykorzystywany
jest szeroko w przemyśle farmaceutycznym i dentystyce,
stanowi ważny składnik kosmetyków, detergentów oraz
leków na kaszel i zaziębienie.
Jest także skutecznym środkiem przeciwbólowym i jako
taki może służyć do przykładanych na twarz ciepłych kom-
presów pomagających na ból zęba, a także do okładów na
stłuczenia i bóle mięśni.
W pielęgnacji skóry roztwór olejku kajeputowego sto-
sowany jest jako środek kojący ukąszenia owadów, a także
w przypadku przetłuszczającej się skóry i trądziku.
Stosowany do masażu i inhalacji, olejek dobrze działa
na wszelkie dolegliwości związane z drogami odde-
chowymi. Jest środkiem wykrztuśnym i antyseptycznym.
Jednocześnie rozgrzewa ciało, co ma znaczenie w przy-
padku zaziębienia i grypy. Olejek kajeputowy jest jednym
z podstawowych składników preparatu Olbas, dostępnego
we wszystkich aptekach jako środek na katar i niedrożność
dróg oddechowych.
Dodany do kąpieli, pomaga w leczeniu cellulitis.
68
ABC roślin i olejków eterycznych
Wykorzystanie
kąpiele (w bardzo niskim stężeniu), okłady, inhalacje,
masaż, nawilżacze i odświeżacze powietrza
Przeciwwskazania
Stosuj w bardzo niskim stężeniu i niezbyt często, żeby unik-
nąć podrażnienia skóry. Ostrzeżenie: Nie używać w pierw-
szych trzech miesiącach ciąży.
Olejek
Olejek z drewna cedrowego ma intensywną, miodową bar-
wę i przyjemny, ciepły zapach drewna, lubiany zarówno
przez kobiety, jak i mężczyzn. Olejek uzyskuje się z trocin,
wiórów i innych odpadów drzewnych, poddawanych pro-
cesowi destylacji w parze wodnej.
Olejek cedrowy znany jest od wielu stuleci. Starożytni
Egipcjanie wykorzystywali go w kosmetyce, mumifi-kacji
zwłok oraz w kadzidle. Obecnie ze względu na swój
69
Aromaterapia
Wykorzystanie
kąpiele, okłady, inhalacje, masaż, pielęgnacja skóry, nawil-
żacze i odświeżacze powietrza
Przeciwwskazania
Stosuj jedynie w słabych roztworach, bo może podrażniać
skórę. Ostrzeżenie: Nie używać podczas ciąży.
70
ABC roślin i olejków eterycznych
Olejek
Olejek cytronelowy wytwarza się z liści - świeżych, podsu-
szonych lub suchych - w procesie destylacji z parą wodną.
Ma on barwę żółtą i świeżą, cytrynową woń.
Wykorzystywany jest do produkcji niektórych środków
odstręczających owady, a także w środkach czystości oraz
mydłach.
W aromaterapii olejek cytronelowy stosuje się w pielęgna-
cji skóry. Jest środkiem antyseptycznym i bakteriobójczym,
doskonałym dla cery tłustej z tendencją do wyprysków.
Jest także stosowany jako dezodorant.
W słabym roztworze z olejkiem nośnym skutecznie
odstręcza owady i nadaje się do stosowania bezpośrednio
na skórę lub w nawilżaczach i odświeżaczach powietrza -
przyda się w każdym domu, zwłaszcza w okresie letnim.
Niektórzy ogrodnicy skrapiają cytronelą ziemię wokół
roślin, żeby koty nie rozkopywały ziemi.
Stosowany w okładach, olejek cytronelowy działa kojąco
na ból głowy i migrenę, a także poprawia ogólne samopo-
czucie.
Wykorzystanie
masaż (w słabym roztworze), pielęgnacja skóry, nawilżacze
i odświeżacze powietrza
71
Aromaterapia
Przeciwwskazania
Ostrzeżenie: Nie stosować w okresie ciąży (olejek cytrone-
lowy jest środkiem wywołującym miesiączkę). Może powo-
dować podrażnienie skóry, dlatego stosuj wyłącznie słabe
roztwory.
Olejek
Z drzewa cynamonowego produkuje się dwa różne oleje.
W aromaterapii ma zastosowanie olejek z liści cynamo-
nowych, natomiast olejku z kory cynamonowca nie należy
stosować, ponieważ jest środkiem drażniącym i silnie
toksycznym. Stosowany w aromaterapii olejek cynamo-
nowy otrzymuje się w procesie destylacji z parą wodną z
liści i młodych pędów cynamonowca. Wykorzystywany
jest w przemyśle spożywczym, między innymi do produk-
72
ABC roślin i olejków eterycznych
Wykorzystanie
masaż (stosować w niskim stężeniu), nawilżacze i odświe-
żacze powietrza
Przeciwwskazania
Olejek cynamonowy drażni skórę, dlatego stosuj go w
niskim stężeniu i niezbyt często. Ostrzeżenie: Uważaj,
żeby nie pomylić olejku cynamonowego z liści cynamo-
nowca z olejkiem z kory tego drzewa, którego nie stosuje
się w aromaterapii.
73
Aromaterapia
Olejek
Ołejek cyprysowy otrzymuje się z młodych gałązek i igieł
w procesie destylacji z parą wodną. Ma barwę żółtozieloną
i słodkawy, świeży zapach drewna.
Olejek działa orzeźwiająco w kąpieli i w masażu, przyno-
si ulgę cierpiącym na reumatyzm, bóle kończyn, znużenie
spowodowane długą, ciężką pracą, a także na hemoroidy,
podrażnienie pęcherza moczowego oraz zaziębienie. Masaż
z użyciem olejku cyprysowego pomaga w przypadku krwo-
toków miesiączkowych i bolesnych miesiączek, pobudza też
krążenie. Na skórę działa ściągająco i ujędrniająco, a także
antyseptycznie. W masażu twarzy lub parowym oczyszcza-
niu cery szczególnie dobrze działa na skórę przetłuszczającą
się. Olejek dodany do kąpieli stóp koi ich ból i ma działanie
dezodoryzujące. Inhalacje z dodatkiem tego olejku poma-
gają na kaszel i bronchit.
Olejek cyprysowy dodaje świeżości nawilżaczom powie-
trza. Poprawia nastrój, działa na organizm stymulująco.
jego woń odstręcza owady.
Wykorzystanie
kąpiele, okłady, inhalacje, masaż, pielęgnacja skóry, odświe-
żacze i nawilżacze powietrza
Przeciwwskazania
Brak. Nie jest toksyczny - odpowiednio rozcieńczony, nie
powoduje uczuleń i nie drażni skóry.
74
ABC roślin i olejków eterycznych
Olejek
Olejek cytrynowy otrzymuje się przez wytłaczanie skórek i
łupin dojrzałych cytryn, jest przezroczysty, o lekkim,,
świeżym zapachu. Działa pobudzająco na krążenie, stoso-
wany do kąpieli, moczenia nóg oraz masażu dobrze robi
tym, którym marzną stopy i dłonie. Posiada właściwości
czyszczące i ujędrniające. ]est środkiem antyseptycznym i
ściągającym. Dobrze robi na tłustą cerę ze skłonnością do
wyprysków, plam i czyraków.
Masaż lub inhalacje z użyciem olejku cytrynowego poma-
gają zwalczać infekcję, takie jak zaziębienie, grypa czy zapa-
lenie oskrzeli. Wzmacniają również system odpornościowy
organizmu.
W rozpylaczach i nawilżaczach powietrza odstręcza owa-
dy, dezynfekuje pomieszczenia, w których przebywał chory
na chorobę zakaźną, a jednocześnie odświeża powietrze,
czym wpływa na poprawę samopoczucia.
75
Aromaterapia
Wykorzystanie
kąpiele, okłady, inhalacje, masaż, pielęgnacja skóry, nawil-
żacze i odświeżacze powietrza
Przeciwwskazania
Olejek cytrynowy zawiera substancje fotouczulające -po
jego użyciu unikaj promieni słonecznych. Może wywo-
ływać uczulenie - stosuj z umiarem i w małym stężeniu.
76
ABC roślin i olejków eterycznych
Olejek
(Olejek czosnkowy to silny środek antyseptyczny, prawdo-'.
podobnie najsilniej działający spośród wszystkich olejków
eterycznych. Szkoda więc, że czasem trudno znieść jego
mocny zapach - nazbyt intensywny, by komponować się z
innymi olejkami. Aromaterapia jest ogólnie rzecz biorąc
przyjemnym zabiegiem, ale nadużywając olejku czosnko-
wego terapeuta może stracić pacjentów, a ty przyjaciół.
Przeciwwskazania
Stosując olejek czosnkowy sprawisz, że wszyscy się od cie-
bie odwrócą - dosłownie i w przenośni. Ostrzeżenie: Sto-
sować wyłącznie pod kontrolą terapeuty.
77
Aromaterapia
Olejek
Olejek estragonowy otrzymuje się z liści w procesie desty-
lacji z parą wodną. Jest on cieczą bezbarwną lub jasno-
żółtą, o silnym, świeżym aromacie. Ze względu na zapach
wykorzystywany jest w produkcji kosmetyków i perfum, a
ze względu na smak w produkcji artykułów spożywczych
oraz napojów.
Estragon działa pobudzająco na układ pokarmowy oraz
na krążenie. Jest środkiem rozkurczowym, pomaga na
czkawkę, wzdęcia oraz kolkę. Jego właściwości wyko-
rzystuje się w leczeniu wszelkich nieregularności miesiącz-
kowania. Olejek estragonowy jest jednak w niewielkim
stopniu toksyczny, dlatego radzimy go stosować wyłącznie
pod bezpośrednią kontrolą specjalisty.
Przeciwwskazania
Stosować jedynie pod bezpośrednią kontrolą specjalisty.
Nie używać w okresie ciąży.
78
ABC roślin i olejków eterycznych
Olejek
Olejek eukaliptusowy należy do najpopularniejszych olej-
ków eterycznych. Otrzymuje się go z liści eukaliptusa w
procesie destylacji z parą wodną. Ma bardzo różnorodne
zastosowanie. Jego zapach bardzo rzadko wywołuje reakcję
alergiczną. Olejek eukaliptusowy ma działanie rozgrzewa-
jące, orzeźwiające, antyseptyczne, znieczulające i kojące.
Może być stosowany w inhalacjach parowych, do kąpieli i
masażu. Doskonale sprawdza się w leczeniu chorób dróg
oddechowych: zapalenia oskrzeli, krupu oraz zapalenia
tchawicy. W nawilżaczach i sprayach nie tylko odświeża
powietrze, ale działa jednocześnie bakteriobójczo. Nawil-
żacz lub miseczka wody z kilkoma kroplami olejku eukalip-
tusowego, umieszczona w pobliżu łóżka, sprawi, że chory,
któremu z powodu niedrożności dróg oddechowych trud-
no oddychać, zaśnie spokojnie. Podobnie działa skropienie
olejkiem poduszki chorego lub wąchanie skropionej olej-
kiem eukaliptusowym chusteczki do nosa.
79
Aromaterapia
Wykorzystanie
kąpiele, okłady, inhalacje, masaż, nawilżacze i odświeżacze
powietrza
Przeciwwskazania
Olejek eukaliptusowy może podrażniać skórę, dlatego sto-
suj wyłącznie w formie słabego roztworu. Skutkuje nawet
w minimalnych ilościach - wystarczą trzy krople na wannę
wody. Również do kompozycji zapachowych dodawaj
oszczędnie, żeby nie „zagłuszyć" woni innych olejków.
Niektórzy nie zalecają stosowania olejku eukaliptusowego
we wczesnym okresie ciąży. Ostrzeżenie: Olejek eukaliptu-
sowy stosowany wewnętrznie wywołuje reakcję toksyczną.
80
ABC roślin i olejków eterycznych
Olejek
Od czasu przeprowadzenie pierwszej destylacji we Fran-. cji
w pierwszej połowie XVIII wieku, olejek geraniowy jest
ważnym składnikiem wykorzystywanym w przemyśle
perfumeryjnym. Olejek geraniowy otrzymuje się przez
destylację z parą wodną z liści i pędów zebranych tuż przed
kwitnieniem, kiedy ich zapach jest szczególnie silny. Olejek
ma barwę zieloną i świeżą, różaną woń.
Ma rozmaite cenne właściwości, przede wszystkim regu-
lujące funkcjonowanie organizmu. Stosowany jest do masa-
żu, kąpieli i inhalacji (zarówno bezpośredniej parowej, jak
i w nawilżaczu powietrza). Ogólnie rzecz biorąc nie jest tok-
syczny i nie działa podrażniające
Olejek geraniowy stosuje się w leczeniu dolegliwości
związanych z miesiączkowaniem: zespołu napięcia przed-
miesiączkowego i towarzyszącego mu często zatrzymy-
wania moczu, kłopotach związanych z klimakterium, na
przykład uderzeń krwi. Ma działanie kojące i uspokajające,
zmniejsza napięcie, stany lękowe, niepokój, a przy tym nie
powoduje senności. Jest środkiem przeciwbólowym i
przeciwzapalnym. Stosowany do kąpieli, łagodzi objawy
zapalenia pęcherza moczowego, a także w pewnym stopniu
ospy wietrznej oraz półpaśca.
81
Aromaterapia
Zastosowanie
kąpiele, okłady, pielęgnacja włosów, inhalacje, masaż, pie-
lęgnacja skóry, odświeżacze i nawilżacze powietrza
Przeciwwskazania
Brak. Olejek geraniowy nadaje się dla wszystkich rodzajów
skóry. Reakcję alergiczną powoduje tylko u osób wyjątko-
wo wrażliwych.
Olejek
Jak wspomniano wyżej, olejek goździkowy otrzymuje się
z pączków kwiatowych drzewa, w procesie destylacji z parą
82
ABC roślin i olejków eterycznych
f.
K\v'odną. Olejek eteryczny można również pozyskiwać z liści I
i młodych gałązek drzewa, ale jest on substancją bardziej
toksyczną i należy go unikać.
Ze względu na swoje właściwości znieczulające olejek
stanowi podstawę wielu substancji stosowanych w sto-
matologii. Opatrunek z odrobiną tego olejku skutecznie
dezynfekuje ubytki zębowe i koi ból zębów. Niektóre pasty
do zębów również zawierają ten olejek. Żeby uśmierzyć
ból zęba, wymieszaj kroplę olejku w łyżce stołowej letniej
wody, nasącz w niej watę, zwiń mocno i przyłóż na bolący
ząb, a skutek będzie natychmiastowy. Nie połykaj olejku.
Dostępna w aptekach nalewka goździkowa zawiera olejek
goździkowy w mniejszym, bezpieczniejszym stężeniu.
W aromaterapii olejek goździkowy stosowany jest także
do masażu w leczeniu niektórych chorób grzybiczych skó-
ry, kataru oraz bronchitu, ale zaleca się stosowanie takiej
kuracji wyłącznie pod kontrolą specjalisty.
Przeciwwskazania
Olejek goździkowy to substancja o stosunkowo wysokim
stopniu toksyczności, dlatego w domu stosuj wyłącznie w
przypadku nagłego bólu zęba. Ostrzeżenie: Olejek goź-
dzikowy wymaga od terapeuty sporego doświadczenia.
83
Aromaterapia
Olejek
Olejek eteryczny z grejpfrutów uzyskuje się przez
mechaniczne wytłaczanie skórek i łupin owoców. Ma on
przyjemny, świeży, ostry zapach, taki jak sam owoc, i jest
wykorzystywany w przemyśle kosmetycznym, między
innymi w produkcji środków do kąpieli, szamponów i
mydeł.
Olejek grejpfrutowy działa orzeźwiająco, dezynfekują-
co i odtruwająco. Kilka kropel tego olejku w pełnej wody
wannie sprawi, że po kąpieli poczujesz się jak nowo naro-
dzony. W masażu pomaga w zwalczaniu cellulitis. Grejp-
frut jest doskonałym środkiem odtruwającym, działającym
na wątrobę i nerki, pomagającym organizmowi w pozbywa-
niu się wszelkich toksyn i materiałów odpadowych. Odgry-
wa bardzo ważną rolę w procesie odtruwania organizmu,
bywa też zalecany narkomanom przechodzącym kurację
odwykową.
Olejek grejpfrutowy wspomaga proces trawienia. Lekki
masaż brzucha z użyciem tego olejku przynosi ulgę przy
kłopotach z trawieniem i zaparciach.
Stosowany do inhalacji oraz w nawilżaczach, doskonale
harmonizuje z pozostałymi składnikami mieszanek.
84
ABC roślin i olejków eterycznych
t
W środkach do pielęgnacji skóry ma działanie oczyszcza-
jące i ściągające, a więc doskonale nadaje się dla cery tłu-
stej. Podobnie działa w pielęgnacji włosów.
Wykorzystanie
kąpiele, okłady, inhalacje, masaż, pielęgnacja włosów, pie-
lęgnacja skóry, odświeżacze i nawilżacze powietrza
Przeciwwskazania
Ostrzeżenie: Zawiera substancje fotouczulające, a więc
po jego zastosowaniu unikaj promieni słonecznych. Przed
użyciem dobrze rozcieńcz.
Olejek
Olejek drzewa herbacianego wytwarza się z jego listków
przez destylację w parze wodnej. Ma on barwę żółtozieloną
i silną, przyjemną, pikantną woń przypominającą kamforę.
85
Aromaterapia
86
ABC roślin i olejków eterycznych
Wykorzystanie
kąpiele, okłady, inhalacje, masaż, płyny do płukania
jamy ustnej, pielęgnacja skóry, odświeżacze i nawilżacze
powietrza (można nakładać bezpośrednio na skórę, bez
potrzeby rozcieńczania)
Przeciwwskazania
Olejek drzewa herbacianego jest substancją
nietoksyczną i niedrażniącą. Przypadki uczulenia na ten
olejek są niezwykle rzadkie.
Olejek
Olejek imbirowy wytwarza się z wysuszonych,
zmielonych kłączy w procesie destylacji z parą
wodną. Ma on barwę bursztynową i bardzo silny,
ostry, słodkawy zapach.
Stanowi wonny dodatek do niektórych perfum i jest
szeroko wykorzystywany jako aromat w przemyśle
spożywczym, także w produkcji napojów.
Olejek imbiroWy pomaga na wiek schorzeń. Działa
roz-grzewająco i wzmacniająco, poprawia ogólne
samopoczucie, dodaje pewności siebie. Stosowany do
masażu, pomaga na bóle mięśni i kości, szczególnie
dokuczliwe w chłodnym, wilgotnym klimacie. Poprawia
krążenie i rozgrzewa zimne stopy i dłonie - podobnie
zresztą jak po dodaniu do wody do moczenia nóg.
Ponieważ imbir działa drażniąco na śluzówkę, nie
zaleca się stosowania olejku do kąpieli.
Podobnie jak samo kłącze imbiru, olejek imbirowy
wspomaga układ trawienny; wdychany lub
stosowany do szybkiego masażu, przyśpiesza proces
trawienia i pomaga na wzdęcia. Likwiduje uczucie
nudności w pierwszych trzech miesiącach ciąży i
podczas podróży samochodem,
90
ABC roślin i olejków eterycznych
Zastosowanie
okłady, moczenie nóg (ale nie kąpiele, ponieważ
działa drażniąco na śluzówkę), inhalacje, masaż,
odświeżacze i nawilżacze powietrza
Przeciwwskazania
Imbir nie jest toksyczny i nie wywołuje reakcji
alergicznych. Należy jednak go stosować z umiarem,
ponieważ może podrażniać błony śluzowe. W
odpowiednim stężeniu może być stosowany
bezpośrednio na skórę.
91
Aromaterapia
Olejek
Olejek jałowcowy wytwarza się przez destylację w
parze wodnej z jagód, szpilek oraz młodych gałązek
jałowca. Ma on barwę jasnożółtą i przyjemny, świeży i
ciepły, słodkawy zapach lasu. Tradycyjnie stanowi
jeden z podstawowych składników trociczek i
kadzidełek i jest szeroko stosowany w aromaterapii.
Jako środek moczopędny i antyseptyczny pomaga w
leczeniu zapalenia pęcherza oraz zatrzymywania
płynów w organizmie. Sprzyja wydalaniu toksyn z
organizmu, zwłaszcza kwasu moczowego, a zatem
zalecany jest w przypadku podagry. Stosowany do
masażu, działa rozgrzewająco i pobudzająco,
pomaga na reumatyzm i reguluje miesiączkę.
Dzięki swemu działaniu uspokajającemu, może być
stosowany w leczeniu stresu i stanów lękowych.
Wywołuje pozytywne uczucia.
W pielęgnacji skóry olejek ten stosowany jest na
przetłuszczającą się cerę ze skłonnością do
wyprysków, wągrów i trądziku. Działa na skórę
ściągająco, oczyszczająco, odtruwająco i
ujędrniająco, zwłaszcza dodawany do kąpieli
parowej.
92
ABC roślin i olejków eterycznych
Wykorzystanie
kąpiele, okłady, inhalacje, masaż, odświeżacze i
nawilżacze powietrza
Przeciwwskazania
Ostrzeżenie: Nie stosować w okresie ciąży. W
niektórych przypadkach może wywoływać odczyn
alergiczny, dlatego używaj wyłącznie w roztworze.
Olejek
Ze względu na to, że w procesie produkcyjnym
pozyskuje się niewielkie ilości jaśminowych
substancji aromatycznych, olejek jaśminowy należy
do najdroższych. Dla uzy-
93
Aromaterapia
94
ABC roślin i olejków eterycznych
\t Zastosowanie
| kąpiele, okłady, inhalacje, masaż, pielęgnacja skóry,
nawil-1 żacze i odświeżacze powietrza
Przeciwwskazania
Olejek jaśminowy w zasadzie nie jest toksyczny i nie
podrażnia skóry, ale u niektórych może wywoływać
reakcję alergiczną.
Olejek
Olejek olibanowy, otrzymywany z żywicy kadzidli w
procesie destylacji z parą wodną, stanowi ważny
składnik wielu produktów perfumeryjnych. Jest on
przezroczysta, z lekkim żółtawym odcieniem. Pachnie
słodko i ciepło, trochę jak drewno sosnowe. Dobrze
komponuje się z wieloma innymi olejkami. Stosowany
w kadzidełkach i nawilżaczach powietrza, działa
kojąco i poprawia nastrój. Jest często używany
podczas medytacji, ponieważ zwalnia oddech i
pomaga się skoncentrować. Z tych samych powodów
jest także zalecany na stres.
Olejek olibanowy to doskonały składnik inhalacji
parowych. Ma właściwości przeciwzapalne, przydatne
w leczeniu zapalenia oskrzeli i gardła, pomaga na
napadu kaszlu, gdyż łagodzi podrażnienia błon
śluzowych i wspomaga odkrztuszanie.
Odgrywa także ważną rolę w kosmetyce, jako że
działa ściągająco, antyseptycznie i ujędrniające Jest
często stosowany w kosmetykach przeznaczonych
dla zwiotczałej skóry.
Olejek olibanowy jest całkowicie bezpieczny i
wyjątkowo przyjemny w użyciu.
Zastosowanie
kąpiele, okłady, inhalacje, masaż, pielęgnacja skóry,
nawilżacze i odświeżacze powietrza
96
ABC roślin i olejków eterycznych
-zeciwwskazania
rak. W roztworze nie jest toksyczny i nie powoduje
odrażnień skóry. Ostrzeżenie: Niektórzy terapeuci
odrażają stosowanie olejku olibanowego podczas
ciąży.
J D /ę /e k
Olejek kardamonowy pozyskuje się z wysuszonych
nasion Jcardamonu przez destylację z parą wodną.
Jest substancją bezbarwną lub bladożółtą, o ciepłym,
przyjemnym zapachu. Olejek stosowany jest do
kąpieli, masażu oraz w nawilżaczach powietrza.
Działa rozgrzewająco, orzeźwiająco, fma dobry
wpływ na tych, którzy cierpią na depresję i stadny
lękowe. Przypisuje się mu także właściwości
afrodyzja-
l, a więc masaż przy jego użyciu może pobudzać
uśpiony L opęd seksualny.
lak już wspomniano, olejek kardamonowy
korzystnie Wpływa na trawienie. Delikatny masaż
brzucha przy pomo-Jfey mieszanki z dodatkiem tego
olejku działa wiatropędnie
rozkurczowo. Ze względu na jego właściwości
antysep
97
Aromaterapia
Olejek
Olejek kolendrowy, otrzymywany z dojrzałych nasion
przez destylację z parą wodną, jest bezbarwny lub
bladożółty. Ma przyjemną, słodkawą woń. Jako
aromat wykorzystywany jest w przemyśle
farmaceutycznym, w produkcji kosmetyków, mydeł
oraz niektórych perfum, a także w przemyśle
spożywczym i w produkcji napojów.
Kolendra działa pobudzająco na system nerwowy i
na krążenie. Przynosi ukojenie i przywraca energię,
w chwilach załamania dodaje pewności siebie i woli
walki. Sprawdza się także w leczeniu zesztywniałych
mięśni oraz bólów reumatycznych i arqetycznych. Ma
właściwości przeciwbólowe i przynosi ulgę w
cierpieniu.
Olejek kolendrowy, zwłaszcza stosowany do
masażu, łagodzi objawy niestrawności. Dzięki
właściwościom rozkurczowym, zapobiega wzdęciom,
kolce i niestrawności. Pobudza apetyt, szczególnie po
przebytej chorobie, pomaga także na biegunkę.
Kolendra jest doskonałym środkiem dla rekonwale-
scentów, poprawia samopoczucie oraz nastrój.
Uważana jest także za afrodyzjak; używana do
masażu lub kąpieli, rozbudza na nowo popęd
seksualny.
100
;'! Przeciwwskazania
• Kolendra nie jest toksyczna i nie powoduje reakcji
alergicz-\ nej. Stosowana w roztworze, nie podrażnia
skóry. Jednak w większych dawkach może działać
odurzająco, dlatego zaleca się umiar w jej stosowaniu.
Ostrzeżenie: Nie stosować w okresie ciąży.
Olejek
Z kopru ogrodowego pozyskuje się dwa olejki: z
zielonych części rośliny - świeżych lub suszonych -
oraz z nasion. Olejki te wykorzystywane są w
przemyśle spożywczym, między innymi w produkcji
napojów alkoholowych oraz marynat. Jako aromat
znajdują zastosowanie również w produkcji
rozmaitych kosmetyków i środków czystości, a także
w przemyśle farmaceutycznym.
W aromaterapii ze względu na swoje właściwości
wiatro-pędne i rozkurczowe pomaga na dolegliwości
układu trawiennego. Delikatny masaż brzucha z
użyciem tego olejku doskonale robi w przypadku
wzdęć i kolki. Ogólnie rzecz biorąc, olejek z kopru
ogrodowego wspomaga trawienie.
Podobnie jak koper włoski, olejek z kopru
ogrodowego pobudza laktację u matek karmiących.
Stosuje się go także w razie zatrzymania miesiączki.
W nawilżaczach powietrza olejek z kopru
ogrodowego doskonale komponuje się z innymi
olejkami eterycznymi.
Zastosowanie
kąpiele, inhalacje, masaż, nawilżacze i odświeżacze
powietrza
Przeciwwskazania
Koper ogrodowy nie ma właściwości toksycznych,
powodujących alergię, ani drażniących, chociaż
zdarzają się
102
ABC roślin i olejków eterycznych
Olejek
Olejek z kopru włoskiego otrzymuje się poprzez
destylację nasion z parą wodną. Ma on silny zapach i
jest niemal bezbarwny, z lekkim żółtawym odcieniem.
Charakteryzuje się właściwościami bakteriobójczymi -
bywa dodawany do pasty do zębów oraz płynów do
higieny jamy ustnej, żeby zapobiegać próchnicy
zębów.
Ze względu na swoje właściwości bakteriobójcze i
wia-tropędne jest szeroko wykorzystywany przez
przemysł farmaceutyczny, a także jako jeden ze
składników w produkcji mydła.
103
Aromaterapia
Zastosowanie
okłady, inhalacje, masaż, higiena jamy ustnej,
nawilżacze powietrza
Przeciwwskazania
Koper włoski może powodować alergię, dlatego przed
użyciem musi zostać rozcieńczony. Ostrzeżenie: W
dużych dawkach olejek koprowy działa jak narkotyk.
Nie stosować w okresie ciąży. Nie aplikować chorym
na epilepsję. Unikać odmiany gorzkiej kopru włoskiego
{Foeniculum vulgare var. amara), który działa silniej i
powodujące reakcję alergiczną.
104
^K ABC roślin i olejków eterycznych
Olejek
Olejek lawendowy otrzymuje się przez destylację
kwiatów w parze wodnej. ]est on przejrzysty, o
jasnożółtej barwie i słodkawym zapachu doskonale
komponującym się z innymi olejkami. Należy do
najpopularniejszych olejków do stosowania w domu,
jako że jest całkowicie bezpieczny w użyciu i ma
wiele właściwości.
Olejek lawendowy działa pozytywnie na nasz
nastrój, uspokaja nas i odpręża. Zaleca się ten olejek
cierpiącym na depresję połączoną ze stanami
lękowymi - ponieważ uspokaja, a jednocześnie
poprawia samopoczucie. ]est doskonałym dodatkiem
do mieszanek stosowanych do masażu,
pomagających między innymi na bezsenność. Do
masażu brzucha używa się go także w przypadku
zaparć i wzdęć.
105
Aromaterapia
Zastosowanie
kąpiele, okłady, pielęgnacja włosów, inhalacje, masaż,
pielęgnacja skóry, nawilżacze i odświeżacze
powietrza
Przeciwwskazania
Brak. Lawenda jest wyjątkowo bezpieczna w użyciu,
również dla dzieci i niemowląt. Niektórzy specjaliści
nie radzą stosować olejku lawendowego w okresie
ciąży, jeśli kobieta wcześniej miała kłopoty z jej
donoszeniem. Poza tym nie stwarza żadnych
zagrożeń dla kobiet ciężarnych.
106
ABC roślin i olejków eterycznych
107
Aromaterapia
Zastosowanie
kąpiele, okłady, inhalacje, masaż, pielęgnacja skóry,
nawilżacze i odświeżacze powietrza
Przeciwwskazania
Olejek z limety zawiera substancje fotouczulające:
po zaaplikowaniu go na skórę przez następne 24
godziny unikaj promieni słonecznych. W zasadzie nie
powoduje reakcji alergicznych, poza osobami
wyjątkowo wrażliwymi.
Olejek
Olejek majerankowy otrzymuje się z suszonych
kwiatów przez destylację z parą wodną. Ma on
barwę złocistożółtą i ostrą, pikantną woń.
Wykorzystywany jest w przemyśle spożywczym, w
produkcji środków do kąpieli, kosmetyków, perfum i
domowych środków czystości.
Olejek majerankowy ma właściwości uspokajające.
Pomaga w leczeniu bezsenności i stresu. Osobom
pogrążonym w żałobie, zestresowanym, nerwowym,
pomaga przywrócić
108
ABC roślin i olejków eterycznych
Zastosowanie
kąpiele, okłady, inhalacje, masaż, odświeżacze i
nawilżacze powietrza
Przeciwwskazania
Majeranek posiada wprawdzie silne właściwości
uspokajające, ale w odpowiednim roztworze jest
całkowicie bezpieczny. Ostrzeżenie: Ze względu na
jego działanie wywołujące miesiączkę, nie wolno go
stosować w okresie ciąży.
109
Aromaterapia
Olejek
Olejek mandarynkowy otrzymuje się poprzez
wytłaczanie mechaniczne. Ma on barwę od
pomarańczowej po bursztynową i przyjemny, słodkawy
zapach cytrusów. Wykorzystywany jest w produkcji
perfum, mydła i kosmetyków oraz jako barwnik w
przemyśle spożywczym.
Olejek działa uspokajająco, usuwa napięcie i stany
nerwowe. Należy do najbezpieczniejszych olejków
wykorzystywanych w aromaterapii i jako taki nadaje
się dla dzieci, którym na pewno spodoba się kąpiel z
jego dodatkiem. Pomaga w łagodzeniu objawów
nadaktywności i kapryśno-ści u dzieci.
Olejek mandarynkowy doskonale działa na układ
trawienny. Jako składnik olejku do masażu brzucha
pomaga leczyć kolkę, niestrawność i zaparcia. Z
tego względu jest szczególnie zalecany dla osób
starszych.
Ma także działanie odtruwające i pomaga w
leczeniu zatrzymywania płynów w organizmie.
Jest środkiem łagodnie ściągającym, a więc nadaje
się dla cery tłustej ze skłonnością do wyprysków i
trądziku.
110
H| ABC roślin i olejków eterycznych
Ujfastosowanie
Htapiele, okłady, inhalacje, masaż, pielęgnacja skóry,
nawil-Hifecze i odświeżacze powietrza
W
mjfrzeciwwskazania
B[)lejek mandarynkowy należy do środków
bezpiecznych, Ifistnieją jednak podejrzenia, że może
zawierać substancje Sfotouczulające, a więc po jego
zastosowaniu bezpośrednio jM& skórę należy unikać
promieni słonecznych.
Olejek
Olejek marchewkowy otrzymuje się z roztartych
owoców marchwi przez destylację z parą wodną. Ma
on złocistą barwę i ciepły, ziemisty aromat. Jest
wykorzystywany jako środek barwiący oraz
zapachowy w przemyśle spożywczym i
kosmetycznym. W aromaterapii stosuje się go do
pielęgnacji skóry, czyszczenia i odświeżania
zniszczonej, zmę-
111
Aromaterapia
Zastosowanie
kąpiele, masaż, pielęgnacja skóry, inhalacje parowe,
nawilżacze i odświeżacze powietrza
Przeciwwskazania
Brak. Nie podrażnia skóry, ani nie powoduje reakcji
alergicznej.
Olejek
Olejek melisowy otrzymuje się z liści i kwiatów przez
destylację z parą wodną. Ponieważ w ten sposób
pozyskuje się jedynie niewielkie ilości olejku, jest on
bardzo dro-
112
ABC roślin i olejków eterycznych
I- Zastosowanie
kąpiele, inhalacje, masaż, nawilżacze i
odświeżacze powietrza
Przeciwwskazania
Olejek melisowy jest substancją nietoksyczną,
czasami jednak może powodować podrażnienia
skóry i stany alergiczne. Stosować w słabym
roztworze.
113
Aromaterapia
Olejek
Olejek z mięty pieprzowej otrzymuje się przez
destylację z parą wodną. Do jego produkcji
wykorzystywane są zbierane podczas kwitnienia
rośliny liście i młode pędy oraz kwiaty. Olejek z męty
pieprzowej ma barwę żółtozieloną i 'silny,
orzeźwiający zapach. Wykorzystywany jest szeroko w
przemyśle spożywczym, kosmetycznym i
farmaceutycznym jako środek zapachowy i smakowy -
w produkcji pasty do zębów, mydła, płynów do
płukania jamy ustnej, płynów i żeli do kąpieli, perfum,
wody kolońskiej.
Jest szeroko stosowany dla celów terapeutycznych
- w leczeniu schorzeń dróg oddechowych i układu
trawiennego, w bólach mięśni i kości. Jest także
doskonałym środkiem do pielęgnacji skóry.
Na bóle mięśni i nerwobóle, zwłaszcza
zastosowany do masażu, pomaga dzięki swoim
właściwościom prze-
114
ABC roślin i olejków eterycznych
Zastosowanie
kąpiele, okłady, inhalacje, masaż, płyn do płukania
jamy ustnej, pielęgnacja skóry, odświeżacze i
nawilżacze powietrza
Przeciwwskazania
Nietoksyczny, stosowany w odpowiednim roztworze
nie podrażnia skóry. Jedynie u niewielu osób
wywołuje reakcję alergiczną. Ostrzeżenie: Nie
stosować w okresie ciąży. Nie połykać płynów do
płukania jamy ustnej z dodatkiem tego olejku.
115
Aromaterapia
Olejek
Olejek otrzymuje się z gumożywicy przez destylacją z
parą wodną. Ma on bursztynową barwę i słodkawy
zapach. Posiada silne właściwości antyseptyczne i
gojące. Stosowany do masażu lub inhalacji, pomaga
na dolegliwości układu oddechowego, na infekcje,
kaszel, bronchit i ból gardła. Stanowi często składnik
płynów do płukania jamy ustnej i gardła w przypadku
zapalenia dziąseł, aft i pleśniawek.
Na system pokarmowy olejek z mirry działa
pobudzająco. Jako składnik olejku stosowanego do
masażu pomaga na wzdęcia i pobudza apetyt.
Stosowany również bywa w przypadku biegunki.
116
ABC roślin i olejków eterycznych
Zastosowanie
kąpiele, inhalacje, masaż, płyny do płukania jamy
ustnej, pielęgnacja skóry, odświeżacze i nawilżacze
powietrza
Przeciwwskazania
Stosowany do użytku zewnętrznego, olejek z mirry
nie jest toksyczny, ani nie podrażnia skóry.
Ostrzeżenie: Nie połykać płynu do płukania jamy
ustnej. Nie stosować w okresie ciąży.
117
Aromaterapia
Olejek
Olejek mirtowy otrzymuje się z młodych gałązek i
liści rośliny przez destylację z parą wodną. Ma on
barwę jasnoniebieską lub bladopomarańczową i
świeży, czysty zapach. Wykorzystywany jest w
przemyśle perfumeryjnym, zwłaszcza do produkcji
wody kolońskiej, oraz w przemyśle spożywczym jako
aromat.
W aromateijapii olejek mirtowy pomaga w leczeniu
chorób dróg oddechowych oraz w pielęgnacji skóry.
Przynosi ulgę w katarze i napadach kaszlu, a także
w przypadku chorych zatok. Jest skutecznym
środkiem bakteriobójczym i wykrztuśnym, zwłaszcza
zastosowany do inhalacji parowych. Wspomaga
układ odpornościowy, szczególnie w przypadku
grypy lub przeziębień.
W pielęgnacji skóry ważną rolę odgrywają
właściwości ściągające i bakteriobójcze mirtu. Olejek
mirtowy dodawany bywa do preparatów zalecanych
na tłustą cerę i trądzik.
Na samopoczucie działa pobudzająco i
wzmacniająco, a więc pomaga tym, którzy cierpią na
depresję i przemęczenie.
118
m ABC roślin i olejków eterycznych
wystosowanie
■kąpiele, inhalacje, masaż, pielęgnacja skóry,
odświeżacze ■fnawilżacze powietrza
Wrzeciwwskazania
liJrak. Olejek mirtowy nie jest toksyczny, nie podrażnia
skó-f ry, ani nie wywołuje reakcji alergicznych.
Olejek
Olejek muszkatołowy otrzymuje się z wysuszonych
nasion poddawanych procesowi destylacji z parą
wodną. Olejek jest bezbarwny lub jasnożółty. Posiada
właściwości pobudzające i przeciwbólowe, a
stosowany do masażu także rozgrzewające.
Terapeuci zalecają ten olejek w leczeniu bólu mięśni,
reumatyzmu i artretyzmu. Pomaga także na
dolegliwości układu pokarmowego, takie jak wzdęcia,
niestrawność, mdłości. Pobudza również łaknienie.
Ma wpływ uspokajający, wzmacnia organizm, a więc
zaleca się
119
Aromaterapia
Przeciwwskazania
Ostrzeżenie: Stosuj jedynie pod ścisłą kontrolą
terapeuty.
Nie używaj do kąpieli. Nie stosuj w okresie ciąży.
Olejek
Nazwa olejku, neroli, pochodzi od imienia włoskiej
księżniczki z XVI wieku, która podobno używała tego
olejku
120
ABC roślin i olejków eterycznych
Zastosowanie
kąpiele, inhalacje, masaż, pielęgnacja skóry,
nawilżacze i odświeżacze powietrza
121
Aromaterapia
Przeciwwskazania
Brak. Substancja nietoksyczna, niedrażniąca skóry i
niewy-wołująca reakcji alergicznych. Należy do
najbezpieczniejszych olejków eterycznych
stosowanych w aromaterapii.
Olejek
Olejek niaouli otrzymuje się z liści i młodych pędów
przez destylację z parą wodną. Jest on zwykle
bezbarwny, czasem z odcieniem zielonkawożółtym.
Ma ciepły, słodka-wy zapach przypominający
kamforę. Jest wykorzystywany w przemyśle
farmaceutycznym, najczęściej do produkcji
antyseptycznych środków do płukania jamy ustnej i
gardła oraz pastylek na kaszel.
W aromaterapii ma bardzo szerokie zastosowanie.
Zaleca się jego stosowanie na infekcje dróg
oddechowych -na przykład zapalenie zatok -
zwłaszcza w formie inhalacji. Jest szczególnie
skuteczny w przypadku kataru i gromadzenia się
śluzu.
Niaouli wykorzystywany bywa w leczeniu różnych
dolegliwości skórnych. Jest środkiem ściągającym, a
więc nada-
122
ABC roślin i olejków eterycznych
istosowanie
ąpiele, inhalacje, masaż, pielęgnacja skóry,
odświeżacze A nawilżacze powietrza
123
Aromaterapia
Olejek
Olejek paczulowy otrzymuje się przez destylację z
parą wodną z liści rośliny, poddanych procesowi
suszenia, a następnie fermentacji. Olejek ten jest
gęsty, kleisty i ma barwę
bursztynowopomarańczową. Jego zapach, słodki,
przypominający zapach ziemi, jest bardzo trwały; w
przeciwieństwie do innych olejków eterycznych z
wiekiem staje się silniejszy, chociaż nie każdy jest
jego amatorem. Olejek paczulowy wykorzystywany
jest w produkcji perfum i mydeł.
Olejek paczulowy ma wiele zastosowań
leczniczych. Jest środkiem antyseptycznym i
przeciwzapalnym, dobrym dla cery tłustej ze
skłonnością do trądziku, zalecanym w przypadku
otwartych, jątrzących się porów. Sprawdza się także w
leczeniu grzybicy stóp, egzemy oraz spierzchniętej,
zniszczonej sikory, szczególnie zalecany dla skóry
starzejącej się. Dobrze także działa na blizny oraz
rozstępy.
W mieszankach do masażu, zwłaszcza brzucha,
oraz w ciepłych okładach olejek pomaga na wzdęcia i
zaparcia.
Olejek poczulowy jest skutecznym środkiem
odświeżającym powietrze. Poprawia wtedy nastrój,
działa pobudzająco na zmęczony organizm, pomaga
człowiekowi odzyskać spokój i równowagę
psychiczną. Jest również afrodyzjakiem, zalecanym w
szczególności tym, u których zmęczenie i stres źle
wpływają na sprawność seksualną.
Olejek paczulowy można także stosować jako
środek odstręczający owady.
124
ABC roślin i olejków eterycznych
stosowanie
piele, okłady, inhalacje, masaż, pielęgnacja skóry,
odświe-_cze i nawilżacze powietrza
^Przeciwwskazania
*Brak. Olejekpaczulowy nie zawiera substancji
toksycznych,
% nie podrażnia skóry, ani nie wywołuje reakcji
alergicznych.
■;§ ■¥■'■
§ PALCZATKA CYTRYNOWA, TRAWA CYTRYNOWA
- - Cymbopogon citratus
| Palczatka cytrynowa, zwana również trawą cytryno-
wą, pochodzi z Azji, Południowej Afryki i niektórych
części Ameryki Południowej. Należy do rodziny traw
(Gramineae). Jest trawą trwałą, osiągającą wysokość
ponad 1,5 metra, bardzo aromatyczną. Wśród jej
licznych odmian najpopularniejsza jest palczatka
wschodnioindyjska oraz palczatka zachodnioindyjska.
W Indach i całej Azji Południowo-Wschodniej
palczatka wykorzystywana jest zarówno jako roślina
przyprawowa, jak i lecznicza. Stosuje się ją głównie
w leczeniu gorączki oraz chorób zakaźnych.
Trawa cytrynowa pachnie jak cytryna, ale o bardzo
ostrym zapachu. Z tego powodu nie każdy ją lubi.
Niektórzy twierdzą, że smakuje jak detergent o
zapachu cytrynowym.
Olejek
Olejek otrzymuje się ze źdźbeł trawy przez destylację z
parą wodną. Ma on barwę jasnożółtą i intensywny,
cytrynowy zapach. Wykorzystywany jest szeroko w
przemyśle spożywczym oraz w produkcji środków
czystości i kosmetyków.
125
Aromaterapia
Zastosowanie
inhalacje, masaż, pielęgnacja skóry, odświeżacze i
nawilżacze powietrza
Przeciwwskazania
Olejek z trawy cytrynowej nie jest toksyczny, ale
może podrażniać uszkodzoną lub wrażliwą skórę.
Stosuj ostrożnie, w niskich stężeniach. Ostrzeżenie:
Niektórzy terapeuci odradzają stosowanie tego olejku
w okresie ciąży.
126
ABC roślin i olejków eterycznych
Olejek
Olejek otrzymuje się z liści, świeżych lub suszonych,
poddanych procesowi destylacji z parą wodną. Ma
on barwę jasnożółtą lub jasnozieloną i słodki,
kwiatowy zapach. Wykorzystywany jest w przemyśle
perfumeryjnym jako aromat, także do produkcji mydła
i płynów do kąpieli.
Olejek z palmrosy dobrze robi na depresję
spowodowaną stresem. Działa uspokajająco,
poprawia nastrój, skłania do bardziej
optymistycznego spojrzenia na świat.
Stosowany bywa w leczeniu rozmaitych
dolegliwości trawiennych, infekcji oraz dla poprawy
procesu trawienia. Działa pobudzająco na apetyty, po
infekcji lub kuracji antybiotykowej przywraca
równowagę flory w przewodzie pokarmowym.
Wykorzystywany jest w masażu i do kąpieli.
Ze względu na swoją właściwość przywracania
równowagi palmarosa doskonale nadaje się do
pielęgnacji skóry przy rozmaitych dolegliwościach, i to
zarówno skóry przetłuszczające się, jak i suchej.
Reguluje wydzielanie się łoju skór-
127
Aromaterapia
Zastosowanie
kąpiele, okłady, inhalacje, masaż, pielęgnacja skóry,
odświe-
' żacze i nawilżacze powietrza
Przeciwwskazania
I Stosowana w roztworze, palmarosa jest całkowicie
bez-
1
pieczna. Nie jest substancją toksyczną, nie podrażnia
skóry,
j ani nie powoduje reakcji alergicznych.
i
1
PETITGRAIN - Citrus aurantium var. amara {patrz
także NEROLI i POMARAŃCZA GORZKA)
Pomarańcza gorzka albo sewilska pochodzi z
Dalekiego
' Wschodu, a obecnie jest uprawiana w krajach
śródziem-
nomorskich. Jest drzewem wiecznie zielonym z rodziny
rutowatych {Rutaceae), ma wonne kwiaty i rodzi ciemno-
pomarańczowe, gorzkawe owoce. Z kwiatów pomarańczy
otrzymuje się olejek neroli, natomiast z owoców - ole
jek z gorzkich pomarańczy. Początkowo olejek petitgrain
I wytwarzano z maleńkich, niedojrzałych owoców
drzewa,
| stąd jego nazwa „maleńkie ziarenka". Obecnie jego
źródłem
\ są liście i młode pędy pomarańczy. Głównymi
dostawcami
olejku petitgrain są Francja i Portugalia.
128
ABC roślin i olejków eterycznych
4*
ejek petitgrain wytwarza się z liści i młodych
pędów marańczy gorzkiej przez destylację z parą
wodną. Ma barwę jasnożółtą lub
bursztynowopomarańczową oraz jemną,
owocową woń. Podobnie jak olejek neroli i ole-fjek
z pomarańczy słodkiej, petitgrain stosuje się w
leczeniu iftresu, stanów lękowych i bezsenności.
Działa wyjątkowo II kojąco i uspokajająco,
zarówno stosowany do masażu, jak Ę i
wykorzystywany w nawilżaczach i odświeżaczach
powiela, trza.
y Petitgrain pomaga na leniwy żołądek,
usuwając takie '; dolegliwości jak niestrawność i
wzdęcia. Ma podobne działanie jak neroli, dla
którego stanowi znacznie tańszy substytut.
Podobnie jak inne olejki pomarańczowe, ma
działanie ujędrniające i ściągające, odświeża
zniszczoną cerę i przeciwdziała przetłuszczaniu
się skóry. Ma także właściwości przeciwpotne.
Wykorzystywany jest w przemyśle
kosmetycznym i farmaceutycznym jako aromat
do produkcji środków toaletowych, wody
toaletowej i perfum. Jest jednym z podsta-
wowych składników klasycznej wody kolońskiej.
Zastosowanie
kąpiele, okłady, inhalacje, masaż, pielęgnacja
skóry, odświe-żacze i nawilżacze powietrza
I Przeciwwskazania
Brak. Petitgrain jest olejkiem całkowicie
bezpiecznym.
129
Aromaterapia
Olejek
Olejek pieprzowy otrzymuje się z roztartych suchych
ziarenek pieprzu. Jest on zwykle bezbarwny, czasem
z lekkim zielonkawym lub bursztynowym odcieniem, i
ma ciepły, świeży zapach. Wykorzystywany jest
szeroko w przemyśle spożywczym, również w
produkcji napojów, a także niektórych kosmetyków
aromatyzowanych.
Jest olejkiem rozgrzewającym, szczególnie
przydatnym w leczeniu poważnych zaziębień, kiedy
pacjent ma dreszcze, bolą go mięśnie i kości, jest
apatyczny, ma depresję. Olejek jest substancją
stymulującą i dodającą energii. Może być stosowany w
masażu i w nawilżaczach powietrza. Jako składnik
olejku do masażu jest zalecany sportowcom po
kontuzjach oraz osobom cierpiącym na bóle
reumatyczne, niewydolność krążenia, odmrożenia.
Dodany do wody do moczenia nóg, działa
uspokajająco i rozgrzewająco. Nie należy go
stosować do kąpieli, ponieważ podrażnia skórę.
130
ABC roślin i olejków eterycznych
Zastosowanie
moczenie nóg, inhalacje, masaż
przeciwwskazania
Stosuj w słabym roztworze, w ilościach nie
podrażniających skóry.
Olejek
Olejek pietruszkowy, a właściwie dwa olejki,
otrzymuje się przez destylację w parze wodnej:
jeden z nasion, a drugi z liści. Oba olejki działają
moczopędnie i stosowane są w leczeniu zapalenia
pęcherza moczowego oraz innych chorób dróg
moczowych. Są także środkiem stosowanym w
przypadku skąpych i nieregularnych miesiączek.
Masaż z olejkiem pietruszkowym pomaga na
trawienie, działa pobudzająco i wiatropędnie. Olejek
pietruszkowy
131
Aromaterapia
Przeciw ws kazania
Ostrzeżenie: Nie do użytku domowego. Olejek
pietruszkowy niewłaściwie zastosowany ma działanie
toksyczne, a także podrażnia skórę. Nie stosować w
okresie ciąży, ponieważ jest on środkiem
pobudzającym miesiączkę.
Olejek
Olejek z gorzkich pomarańczy otrzymuje się z łupin
owoców przez mechaniczne wytłaczanie. Ma on
barwę poma-
132
ABC roślin i olejków eterycznych
Zastosowanie
kąpiele, okłady, inhalacje, masaż, pielęgnacja skóry,
nawilżacze i odświeżacze powietrza
Przeciwwskazania
Ostrzeżenie: Zawiera substancje fotouczulające -
unikaj promieni słonecznych przez 12 godzin po jego
zastosowaniu. Poza tym nie drażni skóry i nie
powoduje reakcji uczuleniowej, chociaż w nielicznych
przypadkach może powodować lekkie podrażnienia
delikatnej skóry.
133
Aromaterapia
Olejek
Olejek z pomarańczy słodkiej wytwarza się z łupin
owoców przez mechaniczne wytłaczanie. Ma on
barwę jasnopoma-rańczową i świeży, orzeźwiający
aromat, słodszy niż zapach pomarańczy gorzkiej.
Olejek eteryczny z pomarańczy słodkiej jest
całkowicie bezpieczny, nawet w przypadku dzieci,
które z reguły lubią jego słodkawy zapach. Podobnie
jak inne olejki cytrusowe, ma krótką trwałość, ale za
to bardzo szerokie zastosowanie.
Olejek z pomarańczy słodkiej stosuje się do kąpieli
i masażu jako doskonały środek do pielęgnacji skóry.
Jest substancją lekko ściągającą, wygładzającą i
ujędrniającą. Zaleca się go dla wszystkich rodzajów
skóry poza skórą suchą.
W masażu i kąpieli jest bardzo skutecznym
środkiem odtruwającym cały organizm. Pomaga
także w przypadku zatrzymywania płynów w
organizmie.
Doskonale nadaje się do odświeżaczy i nawilżaczy
powietrza, a przy tym idealnie komponuje się z
innymi olejkami cytrusowymi, a także wieloma
olejkami o znacznie dłuższej trwałości, takimi jak
olejek sandałowy.
134
B ABC roślin i olejków eterycznych
Zastosowanie
kąpiele, okłady, inhalacje, masaż, pielęgnacja skóry,
nawilżacze i odświeżacze powietrza
Przeciwwskazania
Brak. Ogólnie mówiąc, olejek z pomarańczy słodkiej
jest całkowicie bezpieczny. Przypadki reakcji
alergicznej są wyjątkowo rzadkie, ale na wszelki
wypadek bezpośrednio po zastosowaniu olejku
radzimy unikać promieni słonecznych.
135
Aromaterapia
Olejek
Olejek rozmarynowy można uzyskać ze wszystkich
części rośliny przez destylację w parze, ale jest on
znacznie lepszej jakości przy wykorzystaniu jedynie
młodych liści i kwitnących koniuszków pędów. Olejek
rozmarynowy ma barwę jasnożółtą lub jest
bezbarwny, oraz mocną, świeżą woń, która prawie
zupełnie nie przypomina aromatu samej rośliny.
Wykorzystuje się go w przemyśle perfumeryjnym i
kosmetycznym do produkcji mydła, szamponu,
perfum, wody kolońskiej i innych artykułów
drogeryjnych. Znajduje także zastosowanie w
przemyśle spożywczym, między innymi w produkcji
napojów.
Olejek rozmarynowy ma działanie rozgrzewające,
pobudzające, wzmacniające i ujędrniające. Działa
zarówno
136
ABC roślin i olejków eterycznych
137
Aromaterapia
Zastosowanie
kąpiele, okłady, pielęgnacja włosów, inhalacje, masaż,
płyny do płukania jamy ustnej, pielęgnacja sikory,
odświeżacze i nawilżacze powietrza
Przeciwwskazania
Stosowany w odpowiednim stężeniu olejek rozmarynowy
jest całkowicie bezpieczny. Ostrzeżenie: Unikać w
okresie ciąży. Nie stosować dla osób chorych na epilepsję
oraz cierpiących na nadciśnienie.
"138
ABC roślin i olejków eterycznych
Olejek
Olejek różany produkowany z płatków róży można
otrzymywać przez destylację z parą wodną, ale od
wielu lat podstawową metodą, preferowaną przez
przemysł perfumeryjny, jest enfleurage. Olejek
różany jest jednak bardzo drogi, dlatego alternatywą
dla niego jest absolut. Najpierw poprzez działanie
rozpuszczalnikiem otrzymuje się konkret; następnie
usuwa się zeń rozpuszczalnik i alkoholem oddziela
się konkret od absolutu.
Olejek z obu odmian róży ma barwę żółtą,
natomiast absolut jest znacznie ciemniejszy -
pomarańczowoczer-
139
Aromaterapia
140
ABC roślin i olejków eterycznych
Zastosowanie
kąpiele, inhalacje, masaż, pielęgnacja skóry,
odświeżacze i nawilżacze powietrza
Przeciwwskazania
Bezpieczny: nie jest toksyczny, nie podrażnia skóry,
ani nie wywołuje reakcji toksycznej. Ostrzeżenie: We
wczesnym okresie ciąży stosować jedynie pod ścisłą
kontrolą terapeuty.
141
Aromaterapia
Olejek
Olejek ten otrzymuje się z odpadów drzewnych
przez destylację w parze. Jest on bezbkrwny lub
jasnożółty i ma świeży zapach drewna. Niegdyś
olejek z drzewa różanego był dla przemysłu
kosmetycznego źródłem linalolu naturalnego,
obecnie zastępowanego linalolem produkowanym
syntetycznie. Nadal jednak wykorzystywany jest w
przemyśle perfumeryjnym, a także w przemyśle
spożywczym.
Olejek z drzewa różanego jest środkiem
antyseptycznym i przeciwbakteryjnym, a ponadto
działa wzmacniająco na system odpornościowy
człowieka. Wykorzystywany bywa do masażu, kąpieli i
inhalacji jako środek na grypę i podobne infekcje. Jest
dość skutecznym środkiem wykrztuśnym,
pomagającym na suchy kaszel. Poza zwalczaniem
uporczywych infekcji, wpływa korzystnie na ogólne
samopoczucie
142
ABC roślin i olejków eterycznych
Przeciwwskazania
Brak. Olejek z drzewa różanego nie jest toksyczny,
nie podrażnia skóry, ani nie wywołuje reakcji
alergicznej.
143
Aromaterapia
Olejek
Olejek rumiankowy ma barwę niebieską. Jego
zastosowanie jest bardzo szerokie, szczególnie w
pielęgnacji skóry. Wykorzystuje go przemysł
kosmetyczny w mydłach, szamponach i kremach.
Wiadomo, że rumianek rozjaśnia i nabłyszcza włosy.
W aromaterapii ma bardzo szerokie zastosowanie.
Działa kojąco i odprężająco, dodany do kąpieli usuwa
stres i niepokój, pomaga na bóle menstruacyjne, a
także bóle głowy spowodowane stanem napięcia
nerwowego. Pomaga także na swędzenie i
podrażnienie okolic waginalnych. Stosowany do
masażu, działa uspakajająco, łagodzi bóle mięśni i
stawów, osobom wybuchowym pomaga rozładować
złość. Rumianek jest niezastąpiony w leczeniu
dolegliwości skórnych, takich jak alergia, egzema czy
świąd. Ma działanie przeciwzapalne i antyseptyczne,
właściwości przeciwbólowe. Jest skuteczny w
leczeniu migreny i bólu uszu. Stosowany do okładów,
koi ból piersi, zwłaszcza we wczesnym okresie
karmienia piersią.
Zastosowanie
kąpiele, okłady, pielęgnacja włosów, inhalacje, masaż,
pielęgnacja skóry, nawilżacze i odświeżacze
powietrza
Przeciwwskazania
Rumianek jest bezpieczny niemal we wszystkich
okolicznościach, nietoksyczny i niepodrażniający,
tylko u wyjąt-
144
ABC roślin i olejków eterycznych
Olejek
Olejek sandałowy otrzymuje się z drewna
sandałowca, wysuszonego i sproszkowanego, a
następnie poddanego procesowi destylacji z parą
wodną. Stosowany jako substancja wonna i
utrwalacz zapachu, dodawany jest do kosmetyków,
płynów po goleniu, wody kolońskiej oraz perfum.
Należy do tych olejków, które znajdują wielu
amatorów zarówno wśród mężczyzn, jak i kobiet.
Stanowi ważny składnik rozmaitych kadzideł i
trociczek. Wykorzystywany jest także przez przemysł
spożywczy, między innymi do produkcji napojów.
Olejek sandałowy wykorzystuje się do masażu,
kąpieli, pielęgnacji skóry oraz do inhalacji. Ma
działanie odprężające, pomaga w stanach depresji,
niepokoju, poprawia nastrój. Z tych samych powodów
bywa tzęsto wykorzystywany podczas medytacji.
Bardzo pomaga na bezsenność i zdenerwowanie
towarzyszące bezsenności. Odpręża człowieka i
pomaga mu usnąć.
Również skóra skorzystać może ze stosowania tego
olejku, działającego zmiękczająco i przeciwzapalnie
na suchy, wrażliwy, skłonny do pękania naskórek.
Olejek sandałowy oczyszcza i zmiękcza skórę. Bardzo
dobrze robi zastosowany po goleniu. Ma również
właściwości ściągające. Sandałowiec ceniony jest
jako afrodyzjak, działający zwłaszcza na mężczyzn.
Używany do kąpieli, olejek sandałowy korzystnie
wpływa na układ moczowo-płciowy, pomaga w
leczeniu zapale-
146
ABC roślin i olejków eterycznych
Zastosowanie
kąpiele, okłady, inhalacje, masaż, pielęgnacja skóry,
odświe-żacze i nawilżacze powietrza
Przeciwwskazania
Brak. Olejek sandałowy nie jest toksyczny, nie
podrażnia skóry, ani nie powoduje reakcji
alergicznych.
147
Aromaterapia
150
ABC roślin i olejków eterycznych
Zastosowanie
kąpiele, okłady, inhalacje, masaż, pielęgnacja skóry,
nawilżacze i odświeżacze powietrza
Przeciwwskazania
Ostrzeżenie: Nie stosować w okresie ciąży. Używać
z umiarem. Nie pić alkoholu w okresie stosowania
olejku. Nie siadać za kierownicą bezpośrednio po
zastosowaniu. Nie należy mylić tej rośliny z szałwią
lekarską {Salvia offici-nalis)., która jest całkowicie
bezpieczna.
151
Aromaterapia
Olejek
Z tymianku wytwarza się dwa różne olejki. Pierwszy z
nich to olejek czerwony, otrzymywany z liści i
kwiatów przez destylację z parą wodną, a drugi to
olejek biały, otrzymywany z powtórnej destylacji
surowca. Jak sama nazwa wskazuje, czerwony olejek
ma barwę brązowoczerwonawą i silny, korzenny
zapach. Natomiast biały olejek ma barwę jasno-zółtą
oraz słodszy, mniej ostry zapach niż olejek czerwony.
Olejek czerwony jest znacznie silniejszy, bardziej
drażniący skórę, w przeciwieństwie do olejku białego,
który jest bezpieczniejszy w użyciu.
Olejek tymiankowy jest szeroko wykorzystywany w
przemyśle farmaceutycznym, w produkcji
antyseptycznych płynów do jamy ustnej, pasty do
zębów, pastylek na gardło, środków
dezynfekujących. W przemyśle kosmetycznym służy
do wyrobu mydła, szamponu oraz płynów do kąpieli.
Olejek tymiankowy jest silnym środkiem
antyseptycznym i bakteriobójczym. Ponadto działa
pobudzająco na system nerwowy. Może jednak
podrażniać skórę, dlatego powinien być stosowany w
słabym roztworze - do kąpieli zaleca się roztwór
jednoprocentowy.
Olejek tymiankowy, stosowany do masażu,
inhalacji a także w nawilżaczach powietrza, jest
doskonałym środkiem na wszelkie choroby układu
oddechowego: zazię-
152
ABC roślin i olejków eterycznych
Zastosowanie
kąpiele, okłady, inhalacje, masaż, nawilżacze i
odświeżacze powietrza
Przeciwwskaza n ia
Stosować ostrożnie, w słabym roztworze. Nie
stosować na uszkodzoną lub wrażliwą skórę.
Ostrzeżenie: Nie stoso-
153
Aromaterapia
wać dla dzieci, chorych na padaczkę, osób ze
skłonnością do nadciśnienia. Unikać w okresie ciąży.
154
ABC roślin i olejków eterycznych
I Olejek
i Olejek laurowy otrzymuje się z suszonych liści i
pędów
'l\ poddawanych procesowi destylacji z parą wodną. Ma
on
|k barwę żółtawozieloną i silny zapach.
Wykorzystywany
i jest w przemyśle perfumeryjnym i kosmetycznym, a
także
w produkcji wielu artykułów spożywczych oraz
napojów.
Olejek laurowy stosuje się do masażu, kąpieli i
inhalacji. Poprawia on ogólne samopoczucie i
nastrój, pomaga też w leczeniu niegroźnych
schorzeń układu oddechowego, na przykład
przeziębień i grypy. Zapobiega wzdęciom i
niestrawności, pobudza apetyt, jest również
środkiem pobudzającym miesiączkę, a więc pomaga
w przypadku nieregularnego okresu.
Zastosowanie
masaż (mocno rozcieńczony), pielęgnacja włosów,
inhalacje, odświeżacze i nawilżacze powietrza
Przeciwwskazania
Może podrażniać wrażliwą skórę, dlatego stosuj
odpowiednio rozcieńczony i z umiarem. Osoby o
szczególnie wrażliwej skórze i alergicy nie powinny
stosować tego olejku do masażu w domu.
Ostrzeżenie: Nie stosować w okresie ciąży.
155
Aromaterapia
Olejek
Olejek z tej rośliny otrzymuje się z korzeni poddanych
procesowi destylacji z parą wodną. Wykorzystywany
jest on w przemyśle perfumeryjnym, a także w
przemyśle spożywczym. Ma barwę
czerwonawobrązową i naturalna woń z lekkim
zapachem pleśni. Jest bardzo gęsty i lepki, dlatego
przed użyciem warto go lekko rozgrzać w dłoniach.
Olejek^ ma bardzo silny zapach, który nie wszystkim
przypada do gustu, w związku z czym dobrze jest go
przed użyciem stpsownie rozcieńczyć.
Olejek z wetiwerii działa wyjątkowo odprężająco na
system nerwowy, zmniejsza napięcie i stres. ]est
dobrym środkiem na bezdenność. W Indiach znany
jest jako „olejek spokoju".
Stosowany do masażu, pomaga w leczeniu objawów
artre-tyzmu, reumatyzmu, bólu i zesztywnienia
mięśni. Działa rozgrzewająco i kojąco, pomaga na
stres często towarzyszący objawom bólowym.
Olejek z wetywerii, zwłaszcza użyty do masażu,
dobrze również działa na krążenie, rozgrzewa krew i
pobudza krwiobieg.
jest środkiem antyseptycznym i lekko ściągającym,
a więc skutecznym w przypadku cery tłustej ze
skłonnością do wyprysków i trądziku.
HI
ABC roślin i olejków eterycznych
Zastosowanie
kąpiele, okłady, inhalacje, masaż, pielęgnacja skóry,
nawilżacze i odświeżacze powietrza
Przeciwwskazania
Brak. Nie jest toksyczny, nie podrażnia naskórka, ani
nie powoduje reakcji alergicznych.
Olejek
] Olejek ylang ylang produkuje się przez czterokrotnie
■ powtarzaną destylację z parą wodną. W pierwszej
fazie i otrzymywany jest ylang ylang extra, najdroższy i
mają-'.' cy najwyższą jakość. W ciągu następnych
trzech faz stop-1 niowo zmniejsza się stężenie olejku i
obniża jego jakość. ' f W czasach wiktoriańskich ylang
ylang był obowiązkowym fi składnikiem oliwy na porost
włosów. Olejek ylang ylang * ma barwę jasnożółtą i
bardzo silną, słodką, kwiatową woń
2 lekką nutą korzennego zapachu. Pod wieloma
względami
przypomina olejek jaśminowy.
157
Aromaterapia
Zastosowanie
kąpiele, masaż, pielęgnacja skóry, nawilżacze i
odświeżacze powietrza
Przeciwwskazania
W zasadzie bezpieczny w użyciu. Ylang ylang nie jest tok
syczny, nie podrażnia skóry, ani nie wywołuje reakcji aler
gicznych. Jednak przy zbyt dużym stężeniu roztworu może
l powodować bóle głowy i mdłości.
>
158
I
ABC roślin i olejków eterycznych
1
UWAGA
Ylang ylang można stosować w leczeniu
nadciśnienia oraz częstoskurczu, jednak
wyłącznie po konsultacji z kardiologiem, ponieważ
zarówno naciśnienie, jak i częstoskurcz mogą być
objawami poważniejszej choroby.
Aromaterapia a ciąża
160
Aromaterapia a ciąża
161
Aromaterapia
olejek eukaliptusowy
olejek kajeputowy
olejek melisowy
olejek niaouli
olejek rumiankowy
olejek sosnowy
olejek z trawy cytrynowej
olejek lawendowy (jest olejkiem bezpiecznym,
niemniej
jednak niektórzy terapeuci odradzającego stosowanie
we wczesnym okresie ciąży)
Niemowlęta
Od momentu urodzenia dziecko jest szczególnie
wyczulone na dotyk i zapach, dlatego też masaż i
olejki eteryczne odgrywają tak ważną rolę w
pielęgnacji niemowląt i starszych dzieci.
W przypadku niektórych dzieci do masażu małych
dzieci zamiast olejków eterycznych można stosować
wyłącznie olejki bazowe: olejek migdałowy lub oliwkę.
Przed masażem upewnij się, czy w pomieszczeniu jest
dostatecznie ciepło. Masuj niemowlę delikatnie i
rytmicznie, jeśli dziecko marudzi, przerwij zabieg -
przyczyny niezadowolenia należy prawdopodobnie
szukać w czymś, co z masażem nie ma ( żadnego
związku, ale masowanie nie przyniesie spodziewanego
skutku, jeżeli dziecku coś dolega lub gdy jest głodne. )
Z kuracją olejkami eterycznymi wstrzymaj się, aż
dziecko '• ukończy cztery tygodnie. Odtąd możesz je
stosować dwa lub , trzy razy na tydzień. Na początek
jako najbezpieczniejsze ), zaleca się olejki rumiankowy
i lawendowy w odpowiednim | stężeniu - jedna kropla
olejku eterycznego na jedną łyżkę stołową olejku
bazowego. Pamiętaj, żeby chronić przed olejkiem buzię
dziecka. Po kilku miesiącach możesz wprowadzić inne
olejki. Za odpowiednie w tym okresie uważa się olejek
mandarynkowy, neroli oraz różany.
163
Aromaterapia
Starsze dzieci
W miarę jak dziecko rośnie, możesz rozszerzać
asortyment stosowanych olejków, nigdy jednak nie
używaj olejków, o których wiadomo, że mogą
podrażniać skórę. Od pierwszego roku życia
rozcieńczaj dwie krople olejku eterycznego w jednej
łyżce stołowej olejku bazowego, natomiast od
szóstego lub siódmego roku życia możesz stosować
połowę dawki zalecanej dla osób dorosłych.
Począwszy od dwunastego lub trzynastego roku życia
możesz stosować już „dorosłą" dawkę olejku.
Domowa apteczka
Cytronella
Ma bardzo wiele zastosowań. Jest doskonałym
odświeża-czem powietrza, a ponadto jej silny
zapach działa odstręczaj ąco na insekty
Eukaliptus
| Powinien się znaleźć na czele listy, szczególnie zimą,
kie-I dy w każdej chwili grozi ci zaziębienie, połączone
z kasz-| lem i katarem. Jako lek na infekcje dróg
oddechowych oraz I jako środek dezynfekujący, nadaje
się do nawilżaczy powietrza. Doskonały do inhalacji w
przypadku schorzeń ukła-I du oddechowego, a także
do masażu, dobrze działającego na bolące mięśnie i
zesztywniałe stawy.
| Grejpfrut
świeży, orzeźwiający zapach dodaje energii i działa |
©dtruwająco. Szczególnie zalecany na zmęczenie i
przejecie, kiedy odczuwasz apatię i nie chce ci się nic
robić.
165
Aromaterapia
Herbaciane drzewo
Podobnie jak lawenda, olejek z herbacianego drzewa
jest absolutnie nieodzowny w domowej apteczce. Ma
działanie antywirusowe, przeciwbakteryjne i
przeciwgrzybiczne, a więc jest doskonały w leczeniu
rozmaitych dolegliwości, zwłaszcza chorób skóry,
układu oddechowego oraz układu moczowo-
płciowego.
Lawenda
Olejek lawendowy jest niezastąpiony, między innymi
jako pierwsza pomoc w przypadku oparzeń i
ukąszeń, a także w leczeniu rozmaitych dolegliwości
skórnych. Działa także uspokajająco, a zatem
stanowi doskonały dodatek do mieszanek
stosowanych do masażu lub kąpieli. Zalecany jest
także na niektóre dolegliwości układu oddechowego i
trawiennego.
Mandarynka
Nie zapominaj o tym olejku, zwłaszcza jeśli masz
dzieci, które niemal bez wyjątku lubią ten zapach.
Uspokaja i dzia-
166
Domowa apteczka
Rozmaryn
Rozmaryn działa uspokajająco na ciało i duszę.
Stosuj olejek rozmarynowy do kąpieli i masażu, żeby
złagodzić ból mięśni i sztywność stawów, ukoić ból
głowy, poradzić sobie ze zmęczeniem umysłowym,
poprawić nastrój, dodać ochoty do życia. Nadaje się
także do pielęgnacji skóry oraz w chorobach układu
oddechowego.
Masaż
Historia masażu
Masaż stosujemy na co dzień, nawet o tym nie
wiedząc. Bo czym innym jest rozcieranie kolana, w
które się uderzyliśmy, jak nie formą masażu. Już trzy
tysiące lat przed nową erą masaż jako rodzaj terapii
znany był na Dalekim Wschodzie, a więc należy do
najstarszych metod leczenia. W V w. p.n.e. w
starożytjnej Grecji Hipokrates zalecał masaże jako
terapię. Znaczenie olejków eterycznych wcieranych w
chore części ciała dla ukojenia bólu lub zwalczenia
choroby doceniano w starożytnej Mezopotamii. W
starożytności do masażu prawie zawsze używano
olejków aromatycznych, dając w ten sposób początek
aromaterapii.
Masaż szwedzki
Znany od XIX wieku masaż szwedzki jest nadal
stosowany w zabiegach upiększających. Wykorzystuje
on takie techniki jak ugniatanie, oklepywanie i
wyciskanie (patrz techni-
168
Masaż
169
Aromaterapia
Zastosowanie medyczne
Fizjoterapia i medycyna sportowa
Masaż fizjoterapeutyczny lub sportowy koncentruje
się na tych częściach ciała, gdzie wystąpił uraz. Taki
masaż stosuje się w leczeniu lokalnym i dla lokalnego
efektu - a więc jest on zabiegiem bardziej leczniczym
niż relaksacyjnym. Podobnie jak aromaterapia ma
znaczenie terapeutyczne, ale w przeciwieństwie do
niej koncentruje się na konkretnej części ciała, a nie
na człowieku jako całości. Masaż nerwo-wo-
mięśniowy, którym zwykle stosuje się znacznie silniej-
szy nacisk, należy do terapii sportowych.
Wykorzystuje się w nim również różne pomoce
mechaniczne. Taki masaż
170
!> dla celów innych niż sportowe powinien być
wykonywany | wyłącznie przez wykwalifikowanego
terapeutę.
j. Skutki psychiczne
I Poza działaniem czysto leczniczym masaż daje dosko-
Inałe skutki jeśli chodzi o psychikę - każdy z nas lubi lek-
Iki dotyk, głaskanie, pieszczoty. Podczas masażu pacjent
Izapomina o stresie związanym z codziennym życiem i kło-
| potami w pacy, całkowicie poddaje się nastrojowi chwili.
IW naszym coraz bardziej zuniformizowanym, bezosobo-
Aromaterapia
Skutki fizyczne
Rytmiczny ucisk ciała podczas masażu działa na cały
organizm. Lekkie głaskanie i oklepywania
przyśpiesza krążenie krwi i rozszerza naczynia
krwionośne. Pobudzanie nerwów wpływa na narządy
wewnętrzne. Limfa to mle-kowata, biała ciecz, która
układem limfatycznym przenosi z tkanek substancje
wydalania oraz toksyny. Brak ruchu powoduje
gromadzenie się tych substancji. Ponieważ obieg
limfy w dużym stopniu zależy od skurczów mięśni,
njasaż przyśpiesza przemieszczanie się limfy w
układzie limfatycznym. Masaż jest także korzystny
dla tych, którzy prowadzą aktywny tryb życia,
ponieważ wskutek dużego wysiłku w mięśniach
gromadzi się wiele substancji wydalania. W obu
przypadkach masaż działa równoważąco na
organizm i zwiększa objętość tlenu aż o 10-15
procent.
Poprzez doprowadzenie organizmu do stanu
równowagi masaż pomaga w dużym stopniu
poprawić postawę ciała. Przez siedzący tryb życia
mamy obecnie społeczeństwo ludzi przygarbionych,
skulonych. Masaż nie tylko przywraca właściwą
postawę kręgosłupowi, ale sprawia też, że stajemy
się bardziej świadomi naszej konstrukcji fizycznej.
Pozbywszy się napięcia mięśniowego, czujemy się
lżejsi, a wówczas łatwiej nam zachować naturalną,
prawidłową postawę. W połączeniu z terapiami
poprawiającymi posta-
172
Masaż
; Zabieg
\ Przygotowanie
Zabieg masażu może zostać przeprowadzony w domu
Aromaterapia
Masaż aromaterapeutyczny
Na ogół w aromaterapii przeprowadza się masaż
całego ciała, ale czasem szczególną uwagę poświęca
się pewnym jego częściom: na przykład w przypadku
bolących mięśni pleców lub naprężenia mięśni
ramion. W domu, przy ograniczonym wolnym czasie,
masaż całego ciała często nie wchodzi w grę, dlatego
częściej stosuje się masaż lokalny. Delikatny masaż
brzucha z użyciem odpowiednich olejków pomaga na
spowolnione trawienie lub bolesną mie-
174
Masaż
175
Aromaterapia
Techniki masażu
Podstawowe techniki
Masaż można podzielić na cztery podstawowe formy,
zwane oklepywaniem, rozcieraniem, głaskaniem i
ugniataniem. Możesz stosować jedną z tych technik,
lub niektóre z nich lub wszystkie.
Oklepywanie
Oklepywanie to, jak sama nazwa wskazuje, bardzo
szybkie uderzenia, zwykle kantem dłoni, zdecydowane,
ale nie bolesne. Taki masaż stosuje się na pośladki,
uda, talię oraz ramiona, a więc tam, gdzie ciało jest
dobrze urnięśnione.
Oklepywanie
178
Masaż
Rozcieranie
Zadaniem rozcierania jest działanie na głębiej
położone tkanki mięśniowe. Taki masaż zaleca się
tancerzom i sportowcom, którzy mają kłopoty z
wiązadłami i ścięgnami. Pobudza on krążenie, a w
konsekwencji poprawia sprawność stawów.
Rozcieranie wykonujemy nasadą dłoni, niektórymi
palcami i czubkiem kciuka. Nie należy stosować
takiego masażu w miejscu kontuzji, na przykład
silnego stłuczenia.
Rozcieranie
Głaskanie
Głaskanie jest szeroko stosowaną i prostą techniką.
Jak sama nazwa wskazuje, polega na głaskaniu z
jednoczesnym odpowiednim uciskiem. Wykonuje się
je obydwiema rękami ułożonymi obok siebie, z
niewielkim odstępem między kciukami (A). Głaskanie
pleców to dobry początek całej sesji, ponieważ działa
na pacjenta odprężająco i już na początku pozwala
rozprowadzić olejek eteryczny na dużej powierzchni
skóry. Dzięki temu podczas gdy ty
179
Aromaterapia
Głaskanie - A
Głaskanie przeprowadza się spokojnie,
równomiernie, rytmicznie. Jeżeli stosujesz tylko słaby
nacisk, będziesz pracował dłońmi lub czubkami
palców, wykonując płynne ruchy od serca. Taki
masaż odpręża system nerwowy. Jeżeli chcesz
zwiększyć nacisk, wykonuj ruchy ku górze, w
kierunku serca, żeby zwiększyć przepływ krwi w
żyłach, i rozcieraj skórę kciukami i palcami. Silniejszy
nacisk działa silniej na krążenie i układ nerwowy.
Głaskanie można stosować po zewnętrznej stronie
łydek i ud aż po biodra. Ułóż pacjenta na brzuchu (ze
zwiniętym ręcznikiem pod klatką piersiową) i masuj
głaszcząc tył łydek (B). Omiń kolana i podobny masaż
zastosuj na tył ud. Mięśnie pośladków masujemy przez
wyciskanie, prowadząc ręce w przeciwnych
kierunkach (C).
180
Masaż
Głaskanie - B
Głaskanie - C
Wyciskanie i ugniatanie
Są to podobne techniki, ale każdą z nich stosuje się w
innych przypadkach. Wyciskanie jest masażem tych
miejsc, gdzie nie ma rozwiniętych mięśni, tzn. tam,
gdzie kości znajdują się bezpośrednio pod skórą.
Ugniatanie natomiast jest techniką stosowną dla
miejsc dobrze umięśnionych, na przykład ud oraz
ramion.
181
Aromaterapia
Wyciskanie - A
182
Masaż
Wyciskanie - B
Masaż brzucha
Masaż brzucha stosuje się w rozmaitych
dolegliwościach przewodu pokarmowego oraz
ginekologicznych. Nie wolno nigdy stosować zbyt
silnego nacisku, a szczególnie w przypadku kobiety w
ciąży lub przechodzącej miesiączkę. Stosuj delikatne
wyciskanie (A), masując brzuch ruchami zgodnymi z
ruchem wskazówek zegara. Taki masaż zrelaksuje i
uspokoi pacjenta.
183
Aromaterapia
Masaż brzucha - A
Masaż brzucha - B
Masaż pleców
Najlepiej zacznij masaż pleców od wyciskania jedną
ręką najpierw wzdłuż jednej, a potem wzdłuż drugiej
strony kręgosłupa. Zacznij od dołu i posuwaj się ku
górze do barków, a następnie na zewnątrz. Taki
masaż działa odpręża-jąco, zwłaszcza gdy olejek
eteryczny z twych dłoni zacznie
184
Masaż
185
Aromaterapia
kciuków na kanały po obu stronach kręgosłupa
dobrze robi na niedomagania układu oddechowego.
Natomiast taki sam masaż okolic krzyżowych
pomaga na zaparcia oraz bóle i skurcze
menstruacyjne.
Masaż pleców A
Ułóż dłonie symetrycznie
po obu stronach podstawy
kręgosłupa. Przesuwaj je w
górę, naciskając ciężarem
całego ciała. Wymasuj
barki i wykonując lekkie
ruchu wzdłuż boków ciała
wróć na dół. Powtórz kilka
razy, po czym zacznij
ugniatać barki, najpierw Plecy - A
jeden, a potem drugi.
Powtórz masowanie
barków.
Masaż pleców B
Ułóż dłonie na wysokości
talii tak, żeby kciuki znalazły
się w zagłębieniach po obu
stronach kręgosłupa, a
pozostałe palce miej
rozluźnione. Naciś-nij
mocno kciukami przesu-
wając je o sześć Plecy -
centymetrów, zwolnij ucisk B
i przesuń kciuki o
centymetr w kierunku
pozycji wyjściowej.
Posuwaj się w ten sposób
w górę aż do kręgów
szyjnych. Delikat-
186
nie przesuń dłonie z
powrotem do podstawy
kręgosłupa i powtórz kilka
razy. Na koniec zastosuj
masaż barków jak w A.
Masaż pleców C
Ułóż dłoń płasko u
podstawy kręgosłupa.
Stosując silny ucisk dłoni
posuwaj się w górę aż do
ramion. Wykonaj te same
czynności drugą dłonią.
Powtarzaj kilka razy - raz
jedną, raz drugą dłonią.
Wykonaj podobny masaż
po drugiej stronie
kręgosłupa, powtarzając
te same czynności kil-
kakrotnie. Na zakończenie
wymasuj barki tak jak w A.
Masaż pleców D
Ułóż dłonie z palcami
skierowanymi ku górze po
obu stronach kręgosłupa.
Stosując silny nacisk
posuwaj się od nasady
kręgosłupa do wysokości
klatki piersiowej. Przesuń
palce na zewnątrz i
wymasuj boki. Powtórz to
samo na wysokości talii i
bioder. Powtórz kilka razy.
Na zakończenie wymasuj
barki jak w A.
187
Aromaterapia
788
Masaż
189
Aromaterapia
Masaż kończyn
Masaż nóg
Masaż nóg robi doskonale na zmęczone, bolące
mięśnie i działa równie korzystnie na zwolnione
krążenie. Ostrzeżenie: Nie masuj żylaków. Wykonuj
masaż nóg zaczynając od wyciskania, masuj mocno
od stóp do bioder. Następnie ugniataj bardziej
umięśnione partie, zaczynając od łydek, a następnie
przechodząc do ud. Chwyć goleń palcami po obu
stronach, jedna dłoń nad drugą, masuj mięsień łydki
wykonując ruchy na zewnątrz, ruchy koliste oraz
ugniatanie. Uda masuj wyprostowanymi palcami,
podając ciało z ręki do ręki, ani na chwilę nie
odrywając dłoni od skóry.
Masaż kończyn A
Zacznij w okolicy kostki i
masuj jedną ręką
posuwając się w górę.
Zrób to samo posługując
się drugą ręką. Powtarzaj
na zmianę raz jedną, raz
drugą ręką.
190
Masaż
ta.
Powtórz kilka razy. Jeżeli
Masaż stóp
Jak wspomniano wcześniej, masaż stóp doskonale
działa na cały organizm. Ma tę ogromną zaletę, że
możesz go stosować sam na sobie. Przed
przystąpieniem do zabiegu namocz nogi w ciepłej
wodzie z dodatkiem olejków aromatycznych, usiądź
wygodnie w ciepłym pokoju i zrób sobie masaż.
Masując stopy komuś innemu zawsze pamiętaj o tym,
i żebyście obydwoje siedzieli w wygodnej pozycji. O ile
191
Aromaterapia
pacjent nie leży na łóżku lub podłodze, najwygodniej
ci prawdopodobnie będzie, jeśli usiądziecie
naprzeciw siebie na krzesłach, a pacjent ułoży nogę
na stołku lub niskim stoliku przykrytym czymś
miękkim. Twoje krzesło powinno być trochę niższe
od krzesła pacjenta.
Masuj całą stopę, od palców do pięty, kolistymi
ruchami palców i kciuka. Zwracaj szczególną uwagę
na te miejsca, w których pacjent uskarża się na ból -
to świadectwo problemów zdrowotnych dotyczących
innych narządów.
Intensywny masaż całej stopy daje wiele korzyści.
Skutek jednak będzie daleko lepszy, jeżeli
wykorzystasz podczas masaży zasady refleksologii
(patrz str. 197). Na ten temat napisano wiele książek,
ale najważniejsza jest praktyka. Znajdź więc książkę
zawierającą szczegółowe opisy wraz z rycinami
ukazującymi tzw. refleksy na stopach. Ustaw ją tak,
żebyś podczas masażu widział dobrze te rysunki.
Początkowo stałe konsultowanie się z książką może
sprawić, że masaż nie będzie przebiegał tak płynnie
jak powinien, ale z czasem będziesz zaglądał do niej
coraz rzadziej, aż wreszcie będziesz mógł się bez niej
doskonale obyć i skupić się na samym masażu.
Masaż kończyn D
Ułóż pacjenta na brzuchu.
Weź jedną stopę w obie
dłonie tak, żeby górna ręka
spoczywała na podbiciu.
Mocno uciskaj i pomału
przesuwaj ręce ku
czubkom palców. Musisz
w taki masaż włożyć jak Kończyny - D
najwięcej siły.
192
Masaż kończyn E
Weź w ręce stopę tak, żeby
oba kciuki znalazły się obok
siebie poniżej palców.
Przesuń kciuki do tyłu na
boki, a następnie do
przodu. Powtarzaj te
same ruchy przesuwając
dłonie w dół aż do pięty.
Następnie mocno
ugniatając przesuń je w
górę ku palcom, pamię-
tając, że kciuki muszą się
stale znajdować obok
siebie. Powtórz kilka razy.
Wykonaj oba etapy (D i E)
dla drugiej stopy
Masaż kończyn F
Chwyć pacjenta mocno za
rękę, jakbyś podawał mu
dłoń ? na powitanie. Unieś
lekko jego ramię po łokieć.
Drugą dłoń połóż delikatnie
na jego nadgarstku. Zaciśnij
palce wokół ręki. Mocno
ściśnij i przesuń dłoń do
łokcia lub aż do pachy.
Przesuń dłonie na spód ręki
i lekko gładząc wróć do
nadgarstka. Powtórz kilka
razy.
193
Aromaterapia
Masaż kończyn G
Umieść kciuki na wewnętrz
nej stronie nadgarstka. Lekko
przyciskając wykonuj kciu
kami spore kółka w okolicy
nadgarstka. Powtórz wszyst
kie kroki od F. Po skończeniu
zwolnij uścisk na nadgarst
ku i masuj silnymi, długimi
Kończyny -
G
ruchami podobnie jak w D.
Powtórz wszystkie kolejne
kroki z drugą ręką.
194
Masaż twarzy i głowy A
Rękami na przemian wy-
gładzaj jedną stronę twarz
ruchami ku górze,
zaczynając od podbródka
a kończąc na czole -
najpierw jedną stronę, a
potem drugą. Powtórz
kilka razy. Na koniec ułóż Twarz i głowa -
jedną dłoń w poprzek A
czoła, przygotowując się
Twarz igłowa -
do następnego etapu. B
Masaż twarzy i głowy B
Zmieniając ręce wygładzaj
czoło ku górze. Następnie
ułóż opuszki trzech
środkowych palców obu
dłoni na środku czoła,
pomiędzy oczami. Prze-
suwaj je lekko na zewnątrz
wzdłuż łuków brwiowych
aż do zewnętrznych
kącików oczu. Unieś palce
wskazujący i środkowy obu
dłoni, a palcami
serdecznymi przesuń pod
oczami w kierunku nosa.
195
Aromaterapia
Twarz i głowa -
wzdłuż górnej krawędzi C
kości policzkowych aż do
skroni. Stale trzymając
kciuki na czole, przesuń
pozostałe palce wzdłuż
kości policzkowych w
okolice nosa, po drodze
stale stosując ucisk.
Twarz i głowa -
Masaż twarzy i głowy D D
Ułóż na czaszce pacjenta
dłonie z rozpostartymi
palcami. Nie zmieniając
położenia dłoni przesuwaj
skórę czaszki, stosując
lekki nacisk i wykonując
ruch kolisty. Po chwili
zmień położenie dłoni i
powtórz powyższe
czynności, aż wymasujesz
dobrze skórę ca-:ej
czaszki.
Masaż twarzy zakończ
wyciskaniem.
Refleksologia
197
Aromaterapia
198
Refleksologia
199
Aromaterapia
Refleksy
Refleksy na stopach i dłoniach
Refleksy na stopach: Na podeszwach stóp znajduje
się wiele punktów lub refleksów, które łączą się z
narządami, gruczołami oraz nerwami organizmu.
Zostały one przedstawione na rysunku poniżej i na
str. 201.
mozg
przysadka
zatoki mózgowa
szyszynka
szyja i gardło (także
tarczyca i
przytarczyca)
kręgosłup
tarczyca
żołądek
worecz
ek grasica
żółciow
trzustka
nadnercz
jelito
grube e
(okrężnica moczowód
wstępując
wyroste
k
robaczkow pęcherz moczowy
staw biodrowy
nerw
kuhzowy
Podstawowe
refleksy prawej
stopy
200
Refleksologia
lewej stopy
201
Aromaterapia
bark zatoki
prostata
węzły chłonne
płuca, klatka
piersiowa,
piersi
jajniki,
jądra
noga,
kolan
o,
biodr
o
!i prącie,
prostata
prostata
I
zatoki
202
Refleksologja
mozg
barki
biodro
węzły
chłonne
mozg
węzły chłonne
203
Aromaterapia
zatoki
przysad
ka
mózgow
grasica a
szyszynk
a
oładek
trzustka
słonei
zatoki nerki]
bark .
i watro-/
tarczyca,
łba przytarczyca
nadnercze • jelito ,
cienkie gardło
woreczek.
^jelito grube
Q
żółciowy
(okrężnica)
biodro
tarczyca, przytarczyca
pęcherz
jajniki,
moczowy . macica, prącie,
jądra
prostata
204
Refleksologia
Ręce w refleksologii
Ręce uważa się za przekaźnik energii: prawa ręka to
biegun dodatni, a lewa - biegun ujemny. Ponadto
prawa ręka działa wzmacniająco, pobudzająco,
natomiast lewa ręka - uspokajająco, usypiająco.
Grzbiet dłoni jest przeciwieństwem
zatoki
zatoki
przysadka
mózgowa
szyszynk
a
tarczyca,
przytarczyc
a,
gardło jelito
grube
(okrężnic
tarczyc
a,
przytarczyc
macica,
prącie, jajniki, jądra
205
Aromaterapia
Refleks brzuszny
Ogólny test przeprowadza się w następujący sposób:
ułóż pacjenta na plecach. Lekko naciśnij pępek palcem
środkowym, jedną lub dwoma rękami. Jeżeli w miejscu
tym wyczuwalny jest puls, to znaczy, że pacjentowi
dolega któryś z narządów znajdujących się w pobliżu.
Żeby przeciwdziałać chorobie, zastosuj kilkusekundowy
ucisk, powtarzając go 6-7 razy bez odrywania dłoni - w
przerwie między kolejnymi uciskami
206
Refleksologia
wyroste
k
robaczkow — tarczyca
bark bark
y
serce
wątroba
śledziona
woreczek żółciowy żołądek nerki,
nerki, nadnercze
nadnercze
okrężnica okrężnica
207
Aromaterapia
tarczyca
bark bark
wątroba
żołądek
woreczek żółciowy trzustka
-nerki, nadnercze
nerki,
okrężnica •
nadnercze
wyrostek.
robaczkowy
208
Refleksologia
Refleksy głowy
Wiele punktów refleksowych zlokalizowanych jest na
głowie, chociaż nie jest łatwo ustalić ich dokładne
położenie. Wraz z nabywanym doświadczeniem
zaczniesz je wyczuwać dotykiem bardziej niż
wzrokiem.
gruczoły
narząd narządy
y wewnętrzn
wewnętrzn e
płciowe
209
Aromaterapia
210
Refleksy ucha
Ucho jest od dawna wykorzystywane w
akupunkturze, ponieważ, poza łatwością, z jaką
można w nie wbić szpilkę, zawiera dziesiątki tzw.
akupunktów, które odpowiadają punktom
refleksowym w refleksologii. Niektóre z tych punktów
pokazuje rysunek na str. 212.
211
Aromaterapia
nogi
biodra
łokcie
nadgarst
ki
krzyż
bóle pleców
ramiona
bark
i
Punkty refleksowe ucha
Zabiegi refleksologiczne na uchu należą do
najtrudniejszych, a to ze względu na nagromadzenie
tak wielkiej ilości punktów na niewielkiej powierzchni.
W praktyce taki zabieg sprowadza się do dotyku,
ucisków i poszukiwań, a następnie do masowania i
uciskania odkrytych ognisk bólu. Stosując w masażu
delikatne ściskanie i zwijanie czubków ucha oraz
płatków usznych pobudzamy kilka obszarów
jednocześnie. Podobno zabiegi refleksologiczne
212
Refleksologia
Techniki i praktyka
Powyżej wspomnieliśmy już o niektórych metodach
masażu refleksologicznego i ich działaniu na
organizm człowieka. Teraz pora przejść do
szczegółów.
Masaż refleksologiczny polega na wykonywaniu
spokojnych, łagodnych ruchów. Najczęściej
przeprowadza się masaż stóp, wówczas przed
zabiegiem należy zdjąć obuwie, skarpetki lub
pończochy. Usiądź wygodnie na podłodze lub łóżku w
cichym, ciepłym pokoju. Plecy oprzyj o poduszkę.
Zabieg zaczyna się masażem całej stopy, a
najlepiej obu stóp. Jeżeli masaż wykonujesz sam,
zacznij od prawej stopy (wbrew wcześniejszym
praktykom). Uważa się, że prawa stopa ma związek z
przeszłością, chodzi więc o to, żeby pozbyć się tych
emocji, zanim zajmiemy się teraźniejszością i
przyszłością masując lewą stopę.
Techniki masażu mogą być różne. Najprostszą
metodą na początek masażu jest położenie kciuka w
środku podeszwy stopy. Następnie przyciskamy kciuk
i poruszamy nim ruchem kolistym przez kilka sekund,
zanim przejdziemy do następnego punktu.
Przeprowadzając masaż możesz zerkać na rysunki,
na przykład w tej książce, żeby lokalizować kolejne
miejsca. Tak czy owak, masaż nie polega na
rozmasowywaniu skóry, ale raczej tego, co leży pod
skórą. Zgodnie z inną metodą masaż rozpoczynamy
od wielkiego palca, a następnie przechodzimy kolejno
do pozostałych palców. Podczas masażu możemy
różnicować wykonywane kciukiem ruchy:
213
Aromaterapia
Zastosowanie refleksologii
Układ trawienny
Żołądek jest narządem o dobrze umięśnionych,
grubych ściankach. W żołądku pod wpływem soków
żołądkowych przyjmowany pokarm zamienia się w
kwaśną, półpłynną masę. Wiele czynników może
wpływać na funkcjonowanie tego narządu. Żeby
zdiagnozować jego stan, należy nacisnąć punkt
powyżej pępka. Wokół niego znajduje się kilka
dalszych punktów, które również mają wpływ na
czynności trawienne: punkty wątroby, woreczka
żółciowego, jelit oraz okrężnicy. Żeby zaktywizować
refleks punkt należy uciskać trzykrotnie przez kilka
minut i trzykrotnie zwalniać ucisk.
Punkt kontrolujący funkcjonowanie żołądka
znajduje się także na dłoni, w miękkiej tkance
pomiędzy kciukiem a palcem wskazującym lewej
ręki. Masuj ten punkt kciukiem prawej ręki przez kilka
minut. Można także zmienić
214
Refleksologia
215
Aromaterapia
216
Refleksologia
217
Aromaterapia
218
Refleksologia
Dusznica bolesna
Dławiący, duszący ból odczuwany w klatce piersiowej.
Jest on skutkiem niedostatecznego napływu krwi do
mięśnia sercowego, połączonego z nadmiernym
wysiłkiem, a mijającego po chwili odpoczynku. Może
być spowodowany uszkodzeniem arterii na skutek
miażdżycy (zwyrodnienia oraz nagromadzenia
złogów tłuszczu). W masażu najwięcej uwagi należy
poświęcić refleksom serca i krążenia (żyły i tętnice)
oraz układowi limfatycznemu.
) Kołatanie serca
■■ Przyśpieszone, nieregularne bicie serca, często
związane
{ z emocjami, ale także z chorobą serca; czasem
odczuwane
| podczas ciąży. Ważne tu są refleksy płuc i serca oraz
krążenia.
I Nadciśnienie
| Istnieje kilka rodzajów choroby nadciśnieniowej, a
najczęst-
I szym z nich jest nadciśnienie samoistne
(spowodowane
I 219
Aromaterapia
Stwardnienie tętnic
Terminem tym określa się postać miażdżycy
(zwyrodnienie arterii i zwężenie tętnic wskutek
nagromadzenia się w nich złogów tłuszczu), która
prowadzi do nadciśnienia, a czasem dusznicy
bolesnej.
Żylaki
Są to chorobowe rozszerzenia żył, stosunkowo
częste w leżących tuż pod powierzchnią skóry żyłach
kończyn dolnych. Istnieje wiele powodów ich
powstawania, takich jak ciąża, niewydolność
zastawek, tusza, zakrzepowe zapalenie żyły. Skutkiem
żylaków bywa często zapalenie wędrujące żył.
Zarówno na żylaki, jak i na zapalenie żył pomaga
masowanie refleksów krążenia, a także refleksów
nogi oraz wątroby. W obu przypadkach zaleca się też
częsty odpoczynek z nogami uniesionymi wyżej.
Układ oddechowy
Jedną z najpoważniejszych chorób układu
oddechowego jest astma, której przypadki są
obecnie coraz częstsze. Przyczyną astmy jest
zwężenie dolnych dróg oddechowych. Choroba
atakuje już we wczesnym dzieciństwie i ma zwykle
podłoże alergiczne (tzn. wywołują ją alergeny, czyli
substancje powodujące reakcję uczuleniową, zwykle
białka),
220
Refleksologia
221
Aromaterapia
Gruczoły dokrewne
Wstęp
Gruczoły dokrewne, jak sama nazwa wskazuje, to
gruczoły wydzielające hormony bezpośrednio do krwi
lub do układu limfatycznego. Niektóre z nich, na
przykład trzustka, przekazują hormony za
pośrednictwem przewodów. Poza trzustką, do
podstawowych gruczołów dokrewnych należą:
tarczyca, przytarczyca, przysadka mózgowa,
szyszyn-
222
Refleksologia
223
Aromaterapia
Przysadka mózgowa
Zaburzenia w wydzielaniu przysadki mózgowej, często
spowodowane powstaniem łagodnego guza, mogą
powodować akromegalię (przerostowe zmiany kości i
tkanek miękkich). W okresie dojrzewania może to
prowadzić do gigantyzm. Skutkiem takich zaburzeń
bywa niewydolność nadnercza, gonad oraz tarczycy.
Kuracja polega na masażu punktu mózgu i przysadki
w kolejności opisanej powyżej, a także punktów
krążenia, wątroby oraz trawienia. Poza punktami na
stopach i dłoniach za funkcjonowanie przysadki
odpowiada także jeden punkt na czole. Jeżeli
którykolwiek z tych punktów okazuje się bolesny,
należy go dobrze rozmasować, żeby przywrócić
równowagę potrzebną do zdrowego rozwoju.
Szyszynka
Szyszynka zaliczana do gruczołów wydzielania
wewnętrznego jest częścią międzymózgowia. Jej
funkcje nie zostały jeszcze dostatecznie wyjaśnione.
Uważa się, że jest ona odpowiedzialna za cykl
dzienny organizmu, nie wykluczone również, że
kontroluje czynności płciowe. Punkty szyszynki
znajdują się w pobliży punktów przysadki mózgowej na
paluchach nóg, na kciukach, na czole oraz na górnej
wardze.
Tarczyca
Tarczyca, znajdująca się u podstawy szyi, wytwarza
dwa ważne hormony: tyroksynę oraz
trójjodotyroninę. Nadczynność lub niedoczynność
tarczycy powoduje różne objawy chorobowe.
224
Refleksologia
225
Aromaterapia
Przytarczyce
Przytarczyce to cztery małe gruczoły leżące w
obrębie tarczycy i tuż obok niej. Regulują one
przemianę wapnia i fosforu w organizmie.
Zaburzenia tego procesu prowadzą z jednej strony
do obniżenia poziomu wapnia we krwi, a w
konsekwencji do tężyczki (pobudliwości nerwowo-
mięśniowej), a z drugiej strony do zwiększenia
poziomu wapnia we krwi, a w konsekwencji do
odwapnienia kości, czego skutkiem jest tendencja do
ich pękania i łamania się. Punkty refleksowe
związane z tymi gruczołami pokrywają się z punktami
dla tarczycy, a dla osiągnięcia pożądanego skutku
masaż należy przeprowadzać energiczniej. Warto
poświęcić nieco czasu tym punktom za każdym
razem, kiedy przystępujemy do masażu
refleksologicznego. Odgrywają one bowiem bardzo
ważną rolę w zachowaniu równowagi w przemianie
materii
Grasica \ \
Punkt grasicy leży u podstawy szyi, powyżej mostka.
Ma on ogromne znaczenie jeśli chodzi o system
odpornościowy. Gruczoł ten jest większy u dzieci i
odgrywa bardzo ważną rolę w rozwoju kompetencji
immunologicznych. Po okresie dojrzewania jego
rozmiar zmniejsza się, chociaż jak się wydaje gruczoł
staje się bardziej aktywny w późniejszym życiu. W
grasicy dojrzewają komórki szpikowe, a jeden
226
Refleksologia
Nadnercza
Dwa gruczoły nadnerczowe leżą po jednym nad
każdą nerką. Składają się z wewnętrznego rdzenia
oraz zewnętrz-
; nej kory. Rdzeń wytwarza adrenalinę, która
przyśpiesza i pogłębia oddech, przyśpiesza tętno i
zwiększa siłę mięśni, a jednocześnie zwiększa poziom
glukozy przekazywanej z wątroby do krwi. W korze
nadnerczowej wydzielane są takie hormony jak
1
aldosteron, regulujący poziom elektrolitów we krwi,
oraz kortyzol, który, poza jego innymi ważnymi
funkcjami, odgrywa bardzo ważną rolę w reakcjach
na stres. Zarówno na stopach, jak i na dłoniach
punkty refleksowe
i nadnercza znajdują się powyżej punktów nerek. W
przypadku bolesności całej tej powierzchni, należy ją
masować przez kilka sekund. Ponieważ punkty
refleksowe nadnercza i nerek leżą tak blisko siebie,
podczas masażu staraj się nie pobudzać zbytnio
refleksów nerek. Wszelkim zaburzeniom
funkcjonowania gruczołów nadnerczowych
zapobiegamy poprzez masaż punktów wszystkich
gruczołów dokrew-nych, zaczynając od przysadki
mózgowej, a kończąc na
227
Aromaterapia
Gonady
Gonady to gruczoły płciowe: jajniki u kobiet, jądra u
mężczyzn. Jajniki produkują komórki rozrodcze
żeńskie, czyli komórki jajowe, a jednocześnie
wydzielają hormony, głównie estrogen i progesteron.
Jądra natomiast produkują komórki rozrodcze
męskie, czyli plemniki, oraz hormon testosteron.
Estrogeny powodują rozwój drugorzędowych cech
płciowych w okresie dojrzewania, takich jak powięk-
szenie piersi, pojawienie się włosów łonowych oraz
wzrost tkanki tłuszczowej. Progesteron odgrywa
istotną rolę w związku z ciążą, ponieważ przygotowują
macicę do przyjęcia zapłodnionego jaja.
228
Refleksologia
Trzustka
Trzustka jest ważnym gruczołem wydzielania zarówno
wewnętrznego, jak i zewnętrznego. Leży za żołądkiem,
pomiędzy dwunastnicą a śledzioną. Do jej funkcji
zewnętrz -nowydzielniczych należy wydzielanie soku
trzustkowego do jelita. Natomiast jej najważniejszą
funkcją wewnętrz-nowydzielniczą jest regulowanie
poziomu cukru we krwi poprzez produkcję dwóch
hormonów: insuliny i glukago-nu. Insulina reguluje
pobieranie glukozy przez komórki. Niedobór tego
hormonu prowadzi do cukrzycy - obecności cukru w
moczu. Glukagon działa odwrotnie do insuliny,
zwiększa poziom cukru we krwi poprzez rozpad
glikogenu i w wątrobie i produkcję glukozy.
Podstawowe punkty refleksowe trzustki znajdują się na
stopach i dłoniach w pobliżu punktów żołądka. Masuj je
! kciukiem, zaczynając od lewej stopy i dokładnie
rozma-
!' sowując całą powierzchnię refleksów, a następnie
przejdź
l do masażu prawej stopy. Jeżeli wyczuwasz gdzieś
na tej
powierzchni bolesność, masuj tak długo, aż ból minie.
Ponieważ w okolicy leży wiele innych punktów reflek-
229
Aromaterapia
Wątroba i śledziona
Znaczenie wątroby
Wątroba to bardzo ważny narząd, odgrywający
główną rolę w kontrolowaniu przebiegu procesu
przemiany materii. Jest największym gruczołem
organizmu, leży w górnej prawej części jamy
brzusznej. Wśród jej licznych czynności należy
wymienić: przetwarzanie nadmiaru glukozy w
glikogen i magazynowanie go na przyszłość;
przemiana nadmiaru aminokwasów w mocznik,
wydalany z organizmu; produkcja i magazynowanie w
woreczku żółciowym żółci; rozkład niektórych
substancji toksycznych. Jednocześnie wątroba
pobiera żelazo z czerwonych krwinek pod koniec ich
cyklu życia. Magazynuje także witaminy i wytwarza
substancje przyśpieszające krzepliwość krwi. W
związku z dużą ilością zachodzących w niej procesów
chemicznych i biochemicznych, wątroba jako narząd
o najwyższej temperaturze odgrywa ważną rolę w
termoregulacji organizmu.
230
Refleksologia
231
Aromaterapia
Znaczenie śledziony
Śledziona leży po lewej stronie ciała, za wątrobą i
nieco niżej niż wątroba. Wytwarza ona leukocyty
(białe krwinki), limfocyty (białe krwinki powstające w
węzłach chłonnych), płytki czyli trombocyty (mające
wpływ na proces krzepnięcia krwi) oraz komórki
plazmatyczne (plazmocyty). Śledziona jest
jednocześnie magazynem czerwonych krwinek, z
którego organizm korzysta w potrzebie, na przykład
przy większym zapotrzebowaniu na tlen.
232
Refleksologia
233
Aromaterapia
234
Refleksologia
235
Aromaterapia
236
Refleksologia
237
Aromaterapia
Stres i napięcie
Odprężające skutki masażu refleksologicznego
Dodatkową korzyścią masażu różnych punktów i
powierzchni refleksowych jest to, że taki masaż ogólnie
odpręża organizm, a im więcej punktów obejmuje,
tym lepsze nasze ogólne samopoczucie, tym
mniejszy natomiast odczuwany stres. Nad stresem i
napięciem potrafimy zapanować na wiele sposobów,
czasem zupełnie instynktownie, na przykład
oddychając głęboko lub, co może się wydać
paradoksalne, „załamując ręce". Taki gest pobudza
punkty refleksowe dłoni, chociaż wykonujemy go
zupełnie tego nieświadomi. Podobne skutki ma
splatanie palców, bowiem wówczas pobudzamy
refleksy leżące pomiędzy palcami. Oba gesty należy
powtórzyć kilkakrotnie. Głęboki oddech to znany
sposób na odprężenie, k^óre stopniowo ogarrua całe
ciało pod warunkiem, że skupiamy się na tym, żeby
oddychać prawidłowo. Ważnym elementem w
refleksologii jest właściwe do niej podejście. Dlatego
podczas masażu zaleca się snuć marzenia, słuchać
przyjemnych dla ucha dźwięków zamiast martwić się
codziennymi kłopotami. Jeżeli nie masz innych
możliwości, możesz po prostu wyobrażać sobie miłe
dźwięki ptasiego śpiewu, czy szmeru strumyka. W ten
sposób poza fizycznym relaksem dajesz odpocząć
zmęczonemu umysłowi.
238
Refleksologia
239
Aromaterapia
240
Refleksologia
Refleksy męskie
; Męskie punkty refleksowe położone są tak samo jak
refleksy żeńskie, to znaczy refleks prącia tak jak
refleks macicy, a refleks jąder tak samo jak refleks
jajników. Punkt refleksowy prostaty znajduje się w tym
samym miejscu co punkt prącia, a także z tyłu nogi,
powyżej pięty (patrz rys. na str. 202).
Punkty refleksowe układu rozrodczego można także
znaleźć na głowie (patrz rys. na str. 209). We
wszelkich schorzeniach układu rozrodczego należy
pamiętać również o masażu punktów gruczołów
wydzielania wewnętrznego, które mają ogromny
wpływ na gruczoły rozrodcze (patrz, str. 222),
zwłaszcza na punkty przysadki mózgowej, tarczycy
oraz nadnercza. Wszystkie te punktu powinny być
dobrze rozmasowane, żeby pobudzić wydzielanie
hormonów i zapewnić prawidłowe funkcjonowanie
gruczołów rozrodczych. Warto także pobudzić do
działania refleksy gruczołów dokrewnych i
rozrodczych znajdujące się na ciele.
Bolesność któregokolwiek z punktów może
świadczyć o nieprawidłowym funkcjonowaniu
gruczołów rozrodczych, a ich masaż zapewni
prawidłowe działanie układu rozrodczego. Pod tym
względem pomoże masaż także innych punktów
refleksowych odpowiedzialnych za prącie I i jądra.
Poświęć kilka sekund na masaż punktu poniżej pępka,
na punkty po wewnętrznej stronie nóg ok. 15 cm powy-
żej kostek - za pierwszym podejściem nie rozmasowuj
tego miejsca dłużej niż przez pół minuty, bo w
przypadku problemów może okazać się bolesne, ale po
kilku próbach bolesność powinna zniknąć. Podobnie
należy postąpić w przypadku punktów po zewnętrznej
stronie nóg na miękkiej powierzchni powyżej kolan.
Praca nad wszystkimi tymi
241
Aromaterapia
Refleksy żeńskie
Refleksologia może pomóc na wiele dolegliwości, na
które często skarżą się kobiety. W większości
przypadków masaż refleksologiczny dotyczy tych
samych punktów, dlatego podzieliliśmy je na
następujące grupy:
• brak miesiączki nie licząc okresu ciąży
• endometrioza zwana także gruczolistonością
śródma-ciczną to obecność czynnej błony śluzowej
trzonu macicy poza macicą, np. w jajnikach,
jajowodach, otrzewnej, a objawiająca się silnym
krwawieniem i bólem
• krwotok miesiączkowy
• miesiączki bolesne
242
Refleksologia
243
Aromaterapia
244
Refleksologia
245
Aromaterapia
246
Refleksologia
Pochodzenie
P mm zarówno Wschodu,
248
Siatsu
Zastosowanie siatsu
Masaż siatsu pomaga na szereg mniej poważnych
dolegliwości, takich jak bezsenność, ból głowy, stres,
bóle pleców. Zachodnia medycyna często nie potrafi
znaleźć fizycznej przyczyny takich problemów. Może
do pewnego stopnia ulżyć cierpiącemu, ale problem
pozostaje. Czasem wystarczy jedna sesja siatsu,
związana z pobudzeniem przepływu energii wzdłuż
kanałów. Ważne jest jednocześnie przestrzeganie
pewnych zasad, wykonywanie odpowiednich ćwiczeń
fizycznych oraz zmiana trybu życia i sposobu
odżywiania się. Siatsu sprawia, że czujemy się
ogólnie lepiej, i to nie tylko w sensie fizycznym. Jeżeli
trochę poćwiczysz i nabierzesz wprawy, będziesz
mógł robić masaże siatsu znajomym i członkom
rodziny. Taki masaż działa na dwie strony:
249
Aromaterapia
Aury
Energia, czyli ki
Aury
Ciało fizyczne otacza kilka wyczuwalnych aur, czyli
warstw energii (patrz rys. powyżej). Najgęstsza z nich,
zwana ciałem eterycznym, styka się bezpośrednio z
ciałem i jego funkcjonowaniem. Dalej opiszemy
sposób rozpoznawania tej warstwy. Następna,
znacznie szersza warstwa to ciało astralne, na które
wpływ wywierają nasze uczucia. Według jasnowidzów,
zmienia ona barwę i kształt w zależności od nastroju
człowieka. Otaczająca ciało astralne warstwa to ciało
men-
250
Siatsu
251
Aromaterapia
7.
czakr
a
koron
y
6. czakra
4.
cza
kra wiedz
serc y 5.
a czakra
3. ekspresyw
czakra na
osobowo
ści
2.
cz
ak
ra
płc
i
1.
czakra
podsta
wy
Siedem podstawowych czakr
Czakra korony ma związek z szyszynką. Kontroluje
ona prawe oko i górną część mózgu, a wpływ wywiera
na sferę duchową. Czakra czoła lub ajna, zwana
Trzecim Okiem, ma związek z przysadką mózgową i
kontroluje lewe oko, dolną część mózgu, nos i układ
nerwowy. Ma wpływ na intelekt, percepcję, intuicję i
zrozumienie. Czakra gardła albo czakra ekspresywna
ma za zadanie kontrolę nad tarczycą, układem
limfatycznym, ramionami, rękami, barkami, ustami,
strunami głosowymi, płucami i gardłem. Ma wpływ na
komunikację, kreatywność i umiejętność wyrażania
się. Czakra serca wiąże się z szyszynką i kontroluje
serce, piersi, nerw błędny oraz układ krwionośny. Ma
wpływ na samoświadomość, miłość, dobre uczynki i
współczucie. Czakra splotu
252
Siatsu
Narządy zang i fu
Magazynowanie i wytwarzanie energii
Zgodnie z tradycyjną medycyną wschodnią każdy
narząd pełni podwójną funkcję: z jednej strony
zwykłą funkcję fizyczną, a z drugiej strony tzw.
funkcję energetyczną, polegającą na
spożytkowywaniu energii. Wymieniane dwanaście
narządów dzieli się na dwie grupy, znane jako zang
ifu.
Narządy zang służą magazynowaniu energii,
natomiast narządy fu wytwarzają energię z pokarmu i
napojów, a także regulują proces wydalania.
Poszczególne narządy łączy się w pary: każdy zang
ma swój odpowiednik fu, pełniący podobną funkcję.
Wprawdzie trzustki nie wymienia się, ale zwyczajowo
łączy się ją ze śledzioną. To samo dotyczy
»potrójnego ogrzewacza", zwanego też „potrójnym
spala-czem", który wiąże się ze splotem słonecznym,
podbrzuszem oraz klatką piersiową. Płuca są
narządem zang: przyswajają z powietrza energię, ki,
która razem z energią pochodzącą z pokarmu
sprawia, że cały organizm otrzymuje pożywie-
253
Aromaterapia
254
Siatsu
Układ meridianowy
255
Aromaterapia
naczynie
zarządzające
potrójny
naczyni
e ogrzewacz
poczęci
a
jelito
cienkie
osierdzie
pęcherzyk żółciowy
jelito grube
Meridiany
256
Siatsu
Wyczuwanie ki
Człowiek potrafi „wyczuwać" ki, a dowodem na to
może być następujące ćwiczenie. Stań
wyprostowany, z nogami w lekkim rozkroku i
ramionami podniesionymi w górę. Rozetrzyj dłonie
tak, jakby było ci w nie zimno, w ten spo-
257
Aromaterapia
Wyczuwanie ki
258
Siatsu
Podstawowe zasady
Zanim przystąpisz do masażu siatsu, musisz poznać
pewne podstawowe zasady. Załóż wygodne, luźne
ubranie z natu-
259
Aromaterapia
260
Siatsu
261
Aromaterapia
262
Siatsu
Seiza
JOddychanie nosem
263
Aromaterapia
Skoncentrowany ruch
264
Siatsu
266
Siatsu
267
Aromaterapia
268
Siatsu
269
Aromaterapia
Jinijang
Jak wspomniano wcześniej, terapeuta siatsu może
także zalecić zmianę diety. W tradycyjnej medycynie
wschodniej wszelkie produkty spożywcze definiuje
się z „energetycznego" punktu widzenia, a więc
inaczej niż w medycynie konwencjonalnej, gdzie
pokarm składa się z białka, soli mineralnych, tłuszczy,
węglowodanów, błonnika oraz witamin. Zgodnie z
definicją „energetyczną" pokarm ma różne skutki
fizyczne, umysłowe, duchowe i emocjonalne. Energia
ta dzieli się na dwie części zwane jin i jang. W jin ener-
gia rozszerza się, a w jang kurczy się. Jin i jang są
więc swoimi przeciwieństwami. Wierzono kiedyś, że
wzajemne ich na siebie oddziaływanie prowadzi do
rozmaitych zjawisk w przyrodzie, całym świecie, a i
poza nim. Wszystkie definicje jin i jang opierają się na
diecie makrobiotycznej (która ma przedłużać życie i
na którą składają się produkty pochodzenia
roślinnego, na przykład ryż brązowy). Pro-
270
Siatsu
Jin ijang
271
Aromaterapia
Ćwiczenia makko-ho
Ćwiczenia makko-ho to sześć ćwiczeń
stretchingowych, z których każde poprzez
pobudzanie przepływu energii oddziałuje na parę
meridianów. Cały zestaw ćwiczeń pobudza więc
kolejno wszystkie meridiany, wskutek czego
zmęczenia ustępuje miejsca energii i wigorowi. Zanim
przystąpisz do ćwiczeń, musisz się całkowicie
zrelaksować, zacznij więc od kilku ćwiczeń na
oddychanie przeponą (opisanych wyżej). Jednym z
ćwiczeń jest rozciąganie potrójnego ogrzewacza i
zarządcy serca. Usiądź na ziemi po turecku lub ze
stykającymi się ze sobą podeszwami stóp. Chwyć
mocno prawą ręką lewe kolano, a lewą ręką prawe
kolano (patrz rys. A). Wykonaj wdech, jednocześnie
pochylając się do przodu i w dół i rozciągając kolana
(patrz rys. B). Zatrzymaj tę pozycję przez 30 sekund,
cały czas normalnie oddychając, wykonaj wdech i
powróć do pozycji
272
Siatsu
A - Chwyć
prawe kolano
lewę ręka, a
lewe kolano
prawa ręka
B - Wykonaj
wdech,
pochylając
tułów do
przodu i w dół
Akupresura
274
Akupresura
275
Aromaterapia
276
J
Akupresura
Punkt żołądka 36
277
Aromaterapia
Energia reiki
Energia reiki to energia życia w stanie najbardziej
skutecznym - z maksymalną wibracją. Ma ona niemal
boskie właściwości i jako taka zawiera wszystko w tym
świecie, gdzie źródłem wszelkich problemów i
niepokojów jest poczucie odosobnienia, oderwania
od świata. Osoba przechodząca terapię pozwala
energii się przeniknąć, a tym samym osiąga
pozytywne skutki.
279
Aromaterapia
Terapia
Skutki i ograniczenia
Pobieranie energii reiki ma kilka związanych ze sobą
wzajemnie skutków:
• pozwala na pobieranie uniwersalnej energii życia;
• daje uczucie całkowitego odprężenia;
• usuwa blokady, umożliwiając swobodny przepływ
energii życia przez całe ciało;
• znacznie szybciej usuwa rozmaite toksyny i inne
produkty odpadowe.
Organizm, który pozbył się toksyn, jest w stanie
przyjąć więcej energii, a w konsekwencji wszystkie
procesy i funkcje życiowe zaczynają przebiegać
bardziej gładko. O organizmie pobierającym coraz
więcej energii mówimy, że zaczyna „nadawać" na
wysokich częstotliwościach, ułatwiając w ten sposób
kontakt z Istotą Wyższą i kształtując zaufanie do
uniwersalnej energii życia.
W terapii reiki podstawową rolę odgrywa
relaksacja, która w znacznym stopniu zależy od
boskich cech przypisywanych energii. O stopniu, w
jakim reiki jest skuteczna, decyduje odbiorca energii,
ponieważ pobiera on jedynie niezbędną jej ilość.
Jeżeli odbiorca nie przyjmuje energii lub jest do niej
negatywnie usposobiony, wówczas jej skuteczność
staje się ograniczona.
280
Reiki
Wyrównanie aury
Oto kilka początkowych etapów sesji reiki:
• pacjent powinien
położyć się (patrz,
rys.);
• siądź obok niego,
połóż lewą rękę na
własnym krzyżu;
• wyciągnij prawą rękę
dłonią w dół 15-25 cm
nad ciałem pacjenta i
przesuwaj ją,
zachowując tę
odległość, od czubka głowy do palców
Wyrównywanie
aury u nóg:
281
Aromaterapia
Energizacja
Po zakończeniu sesji reiki cały organizm można
przepoić energią poprzez czakrę podstawy (patrz str.
252). Trzymaj rękę pionowo nad ciałem, a następnie
wykonaj szybki zwrot od miednicy do głowy.
Przed terapią
Istnieją duże możliwości różnicowania liczby i
kolejności pozycji w sesji reiki na cały organizm.
Każda sesja będzie się różnić w zależności od
okoliczności i od pacjenta. Z niektórych pozycji
czasem warto w ogóle zrezygnować, warto też
czasami skupić się na określonej powierzchni, żeby
usunąć blokadę i napięcie.
W przypadku małych dzieci, ludzi starszych i
schorowanych lepiej ograniczyć sesję do 15-20
minut. Każdy terapeuta powinien dobrze wyczuwać
chorobę, potrzeby oraz dobro pacjenta.
282
Reiki
Głowa
Podstawowa pozycja dłoni
na głowie została
przedstawiona na rys.
obok. Kładziemy ręce po
oby stronach nosa, przykry-
wając dłońmi oczy. Kciuki
spoczywają wzdłuż grzbietu
nosa, a palce przykrywają
policzki, sięgając aż po
okolice górnej wargi. Taki Podstawowy układ
układ dłoni działa na dłoni
zatoki, oczy, przysadkę
mózgową oraz zęby.
Zalecany jest w przypadku
zaziębienia, zapalenia
zatok, chorób oczu, alergii,
przemęczenia i ogólnie
stanu przygnębienia.
Drugą stosowaną pozy-
cją dłoni na głowie również
można zobaczyć obok.
Alternatywny układ
Dłonie przykrywają uszy, dłoni na
palce sięgają w dół głowie
szczęki aż do szyi. Taki
układ poza uszami
obejmuje kanały półkoliste
stanowiące część narządu
283
Aromaterapia
284
Reiki
285
Aromaterapia
Plecy I N^ \%c&^ \
W terapii reiki można zasto- \ ^C^' \
sować kilka układów dłoni na N. ^
plecach. Na rysunkach
przedstawiono dwa takie
układy, ale drogą
\ l /
eksperymentów możesz Układ dłoni
odkryć inne, równie działający
skuteczne. na wyrostek
Ułóż obie dłonie na łopat- robaczkowy,
kach, między ich jelita oraz narządy
punktem
286
Reiki
górnym a środkowym. W
ten sposób działasz na
jelita, płuca, serce oraz
mięśnie okolicy łopatek i
barków. Taki masaż po-
maga w dolegliwościach Dłonie na plecach -
płuc i serca, na napięte układ
mięsne, bóle głowy i temu działający na płuca,
serce, napięcie
podobne. mięśniowe
Jeżeli ułożysz dłonie oraz bóle głowy
niżej, w okolicy dolnych
żeber i talii, obejmiesz Dłonie na niższej partii
swym działaniem nerki pleców - układ
oraz nadnercza działający
(nadnercza to gruczoły na nerki i nadnercza
leżące po jednym na
zewnętrznej powierzchni
nerek; odgrywają one
ważną rolę jako producenci
hormonów regulujących
rozmaite funkcje
organizmu; do tych
hormonów należy między
innymi adrenalina).
W reiki istnieje jeszcze
wiele innych układów dło-
ni, pomagających przy wiel
dolegliwościach. Więcej
na ten temat znajdziesz w
literaturze fachowej. O
jednym tylko należy stale
pamiętać: w sprawie
poważnych chorób i
przypadków należy
koniecznie skonsultować
się ze specjalistą.
287
Aromaterapia