Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
uenuaau09 2s
jawiod So} gnb sod repuoqu eUOIUY OUNeG fo auqos PpRITU P| 1S Omg
19098 98 UoHSHA e| SMOUTEINDS ‘Sou
‘resaoau by ap vasoae vaynuod £
axoUND9 assenIUO.H wopand 19 Ua
serpuo19 sey op wzuegasus
0] anus owoqumpuoyws £ oyu
PLS cpepmio wun anb ojduns spur ,s3,, ouseg un anb asreunye apong?
219 23905,
‘ey onb wpesmut 2p od jo sod ‘ouenuos ja 20d “0 equattn20U0 3p orafgo
;aupu32 uorovorde | anb esre[euas opond ‘souumye soy
‘9 Sapte] 3p Uplonjone B] zeIeprsuoD op ETauoUTAd w] Ze>OUODS=P HIS
6 SaTVi90s S¥IONaIO SV A YraViKnd VTANDSS V1
4 sspuaide oyandn:
|] -seurypnoo seonopid sensonu ap seyanut uo aqasaid onnisa
|] sosinosip 807] "aieqop Jap onuzo yo uo soamd
sazoyiodns sopes® so] Us opunut 12
| ged 19 ‘eouraosd oy vioey sezuvav ofan “opnied y2 X wjanose ‘ole,
tug “ely wlauonoas wun upynifos anb sopiuouo> so} ap owwouuEUapr0
uoratoarede wap} vaso ua sepeseg “opunu jo sesued eisey
109 op o1a{go Jo we
Kew gusar ema
tuo asrenuzo onnued $2] 0183
stpouoo ap upponNIsUo> 9p s0s20
‘eqn soundye uoo ueqewoo enue] & vonpwroreu By
1 ua ‘orpensge uo resuad @
‘guoge wo!oewtye wise
‘soprpustaqeur sounge wosesa8 2s uprqure)“souuinye Soy e resuad w seUDS
ta, 10d uptoednaoaad wf 9p vjonaso ¥] 9 uorsNjoU! 2|qep\
‘soumgpy
4 -ssuo sousinb ered upoednooaid wun uo putoysuen 98 sooryo soj ap sesuad
spe ap uproenidse &
pip wasn) v] wos sas
| 2p somaquonoid
ide-ezmsst op
9 ta sooty So] ap svapr se] uauan anb faded jo 30d uotoednaoaxd
‘1 ‘08 S0f ap sped v eziony spt uod & ‘auRIPpE UD QL, SOE SO] 2psoq.
‘ap seuio} se] w w2uByosua v] ap SOpyuaIUoD so}
‘vonpuad wyfoqooisd v| 9p aioupersadse K ‘ei
sooo so} ap ontanunsuad jap vpo8ay) 77
sevioos sviowan sv1.40 voudyara 694 DIDACTICA DELAS CIENCIAS SOCIALES
dades de los chicos de pensar los contenidos curiculares no pueden desdibujr
Jos objetivos sociales de la escuela como agente de transmision de valores
y contenidos socialmente significaivos.
Las didacticas del medio
-as del medio, surgidas en Italia y Francia, postularon una
obviedad con que se encaraban ios temas de la ciudad, el
En esta ruptura jug6 un papel fundamental
brindando las claves para comprender Ia comy
parte, este tipo de propuesta puso a los alumnos com
tales no solamente en el proceso de investigar el entorno,
¥ protagonistas de los hechos.
plantes un modelo de trabajo representado bisicamente por las salidas al
medio.
mando el problema didfctico en su complejidad.
puesta en préctica de este tipo de propuestas plantes
también nuevos problemas,
al barrio o en el paseo al
iarizados con esta mirada,
2, Alpunos de los autores de ests coente on Loi Ma El pas errado, Barcelona, Li,
Ny La enseRanza de ta hisioria a través del medio, Buenos Ales, Kepos,
1. Lenore ta escuela, una revolcin pdagésica, Barcelona, Foran
TH, El mito eomguizael medio, Buenos Aires, Kapluse, 1977.
[LAESCUELA PRIMARIA Y LAS CIENCIAS SOCIALES 95
No habia sido ésta la versién disciplinar que habfan recibido en los
ue los
iva que
que en-
chicos recortarfan espontineamente del medio una mirada si
Aejaria la experiencia realizada cerca de los contenidos que
sefiar,
Por otro lado, a veces los chicos no centraban su atencién en aquello que
supuestamente se “habfa ido a mirar”. Y el prejuicio de que era necesario
igieran del grupo cons-
stancias podia tener Ia
piraba contra el papel ordenador que en
palabra del adulto..
Con estos problem:
no estaba claro qué
bsistia el de la evaluacin, seguramente
trativas.
veil, que estimulaba el estu
‘puntos que ponfa en consideracién este informe era que se habfan perdido
Jos objetivos de caricter nacional: la mirada excesivamente centrada en lo
local dej6 afuera el estudio de los acontecimientos nacionales e internacio-
nales. En Ia evaluacién realizada en el nivel de todo el sistema educativo
Se encontraba que los alunos conocfan Ia historia de su bartio y desconocfan
nimos elementos de Ia historia de su pats. Estas definiciones del Informe
yonen en el tapete el problema de la seleccién de los contenidos.
tea y las discusiones actuales han equilibrado y afinado muchas
de las experiencias de estudio de! medio que realizamos en nuestras escue~
las. Y seguramente este proceso se facilitaré en la medida en que se mul-
tipliquen y difundan los trabajos que intenten traducir el estudio del medio
‘en contenidos especificos para ser trabajados en el
El desembarco de los grupos académicos
La participacion cada vez més decisiva de los grupos académicos en
diversas reformas s contribuy6 a esclarecer decididamente la falsa
le los préceres y la historia militamte, la geogra-
humana“opuaude
SP oFEnUOD Fe BITENA B| LaTIey & afezpuasde op pep
Iweze ou SODtoqOpo.au £ soorBojoorsd “sazeUNdLosIp sorocae
ba wisondsay vun sep exfo] ou eanappp eisotkdoud wun 1g
‘sowsendxo woson ooo
® ataisod pruqsats ap opes8 sofeus
te onus od @ atone 30
an 2p upoezjoron wa 20d, e283
nb vay un 50 sop surtoe>‘eonopid MY supe ee Sie
BP to tesande anb soperannp snd se 2p a
“UEP W| wo seuo|goud 3d en, “nnoxudls muanf us roan
Sopjasiesseyosia ua ofa ns snieo so saeios seitane so ee ee
ap seanopad Saxo se 3p win onb uensonus sor spon
db soa POW sof anua seauslanp ser ap mI spre
orapw ns 9p
‘oun o soeqoi soroadse‘snosou x pipoons tou eos fr sonecy
s20quoonsopiped wpaghy sxo.oy Soy aan
Semoppp ven sesado: ap woy e sonneay
& sun sensanu ua seitocaid opess we sl
soupsp so, © estar med opewony stn san pd sy sy
smangorstonona se urpunge ou =puop feos seco
so Ua zejnonsed wa ‘reyasua i ae
‘ort 9p Sosa 01 9p ae fo.
asa ‘sprusiuoo sos 9p
“STepere 3p oat un myouwsop 9p,
-sisida souayus ows andisiad nb soars
We opustuas ‘seyesus wed setI01 agap 2
“9p 2999p vyanose BK ‘saxenouno $0
sonnafgo soy one
sonboyto & sauooas sof an
woo Ue SopeuLoysues 308 waqop
sommmsues wepond £ uasodio0
6 STIvib0s s¥ONaIDS¥1A viuvnea VANS V1
| anb owarmaouos ap orefgo [op “ezuwyesue v| ap soanio{go sb] ap o1vod
| -qoRto orpmso op soueyd sorsondoxd uorony syed fap
4} axquoy jop seuaigosd $01 © saoreronéx9 opus
2p ‘soqeaury sowwjar op onb sy
ye Se] uD SOUIBUASUD SeuEINg) *,2P
“eonopid v 9p wo!seuu0}sueN 2p
yi 'so| 2nb sowisai9 anb us vauioy Bf 9p “sByasua sowopuaraid
‘sat wanysod op puso} bun srumse auodns wonogprp zisondoud wun a1uiZ9q,
oisy# OLYINOD THO Yanan V1 MVINSINT
1p Soun opueZ OUI
109 eqestdsu09 O18
ospousap ua weqr ou s2K
2p wofo09[98 Bus seuNdIostp peprsomsu e| 2p oxpaussop ua wea} -
{ soanalqo soy apuop “sayenidaouoo sofa op sopopasye owouremjo sope7
emu ap ‘sofaqduoo & soorapurp sofested axgos
sesquinysta v gzaduio 2s e1yex3008 vy 2p
aos sfegen ap ‘sasopud
orsee won | SN op
Sony so ua sanuenop saute nu» aoe SON SOA
sa1vbos svoNai sv1aa vouoyard 9698 DIDACTIC DE.LAS CIENCIAS SOCIALES. -LAESCUELA PRIMARIA Y LAS CIENCIAS SOCIALES 99
Una reflexién acerca de nuestro propio proceso a
Nuestra propia experiencia puede ser un buen ejemplo de algunos de los
problemas que surgen en la
Confluimos como equipo
‘venfamos realizando experiencias diversas en el disefio de propuestas i=
idos de historia y geografia en el nivel
LLlegamos al lugar en que estableceremos el campamento. Nos reunimos
los oficiales y se plantea la discusidn respecto de construir un solo campa-
mento o distribuir varios en la regién. Qué hacemos?
‘Situacin 2
Los espatioles vienen avanzando hacia nosotros y sabemos que nuestro
iécito est en muy mala situacién. Algunos proponen entrar a una ciudad
contenidos que se deseaban transmit
‘centro de la preocupacién respecto
‘ros dicen que si legaran a entrar, la batalla podria ser eruenta y moririan
inocentes. {Qué hacemos?
Iegarfan ala lectura de la informacién con preguntas, con hipstesis props
respecto de los temas que debi jar. Valordbamos el hecho de que s¢
‘generara una discusiGn previa a
dfamos que esto, més allé del
actitud en relacién con Ia lectura
Situacién 3
Lega desde Buenos Aires una orden de atacar el principal bast
‘en que todos tenfan algin tipo de
hecho de vivir en él. ¥ que era pr trabajar.
seduccién que ejercia el “recurso”, ver a los chicos di
ar las ideas que les disparaban los problemas que
ber c6mo ocurritfa exactamente, intufamos que la fuerte motivacién ten-
ida un efecto positivo sobre el proceso de aprendizaje.
Las actividades que diseBdbamos permitfan sin duda que se explicitaran
algunas de las ideas de los chicos. Lo que no estaba claro era eémo se
produciria el encuentro entre estas ideas y los contenidos curricular.‘aiqers umes un ap sviqey sowepod
eprunuoo vy 20d soptonpond
‘opniuas aiso ug -reyoasa ofeqen Te
soporpu soy £ sauoyen
‘rota19 eI 9p soronpoud 5
‘upioeuuoyut B] zeax80R wOMTUBIs
‘9p seuresBoud sonsonu sesody
lmeuoto09I0s 2s soyeno soy apsop sammurdiosip
‘omaqunzouce
19a SODIEU $0] toUNIaP SODIEAUAY 8010991 2p
"A ‘SooUpua|D SO US9ey | OWOD €:
‘Ouors21 [ap onuap sofeqen exed sepronbot
uefouew ou sooty so}
ante ap eplodsop "ons
to[ worn ob sero 0
genRncant ap oes Uno enand
wonosid co eautns gb? "ng
‘aay soap soprano soy 3p sale so 9 oun ottos enue hg eg
Popes & po1908 omverun2ouoD “myoU2I
va
Parkes Jap ontaq
‘somos wex2 ou opezedss zod sepeurut seiso 9p wun wpec “30989
Popa ua soomys » sayreyosua 2p ware) yop souruy Uo sopestiaday wiorpnd
‘nb € omnaguna fap wu upeD e sida sesapysno9 anb qe amb safer
-dowoo safo 9p eitono sep wxoypnd anb epiam van vonopsd by u> amasu09
® opumpnde any eyyexBoal & eLiorsTy ua sestTeIO9ds Uoo LO,DOEzaN
‘upton sesuad wrod 94
( ofedeq as9 opor is eysrares ou o189 orad ‘sisaipdiy squnsuo9 ‘seqmnosIp
Tor Ssmivinos syIoNaiD s¥7 A vravienaa vTanOSa V1
Pp soferouad spur soanalgo soy ap uproruyap ”
“A ogoay un ajqesuad era soqen:
4 onb ouesooau soared aur ou anb vou wey soared ou! uoIsnsy
ap oanalgo yo wua0se e] ap ota Jo uo JoUod w 39
“uprpeunojuy ej resuad wetaqap oan] sopeno So] 2p
avo sofo soy v soearaoe zepod wIgop SoaIt> So] B JeAriOUT op spiepe :Saul
-sjtpuoa sop opx2qaoo asa ua arduono wIgEp UOIPEIMUNS oP HOY
‘ouowiguas un ©
1 9p anued w sootseq sajenideouoo safo soy 2}
-apumooup 9pul 294 vpeD soNpeN v Uomzadure ofan ap soUOISEMIS Se]
So] 2p sept set &
oo opetegen
2p souoraeuasardas Se © weses098 Sou anb
-soqere 2p o¥o0 fo opesaptodw3geH aS
posuod ©
1d ¥ sounpua oidroud un wy,
‘os92]
7 je weraypuqua as ou soisp sosno soyonun a anbune “enSuo] ap ses0y se] U2
souwunye sn¢ uejonpoud onb sorxay soy aod sopronpes ueqeise anb soiuz.0p
usm Soy ues “SOUegpyONASD anb SOLEIISUOD sot ap soUNE We
41 woo souaisod ofeqen Jap omeuowr j2 wxprad os s20an se] ap ELOKEUT vy X
“auourepesoyeae zMnosIp SooHyp $oj B ueFOA oputeND sonnel soj sopra
ungerapisuoo sojj2 anb 398 v sourezadura soquao0p So] Hoo eonoysd wa
ssiviogs sviowamo sv 19a ouioyana oot102 DACTICA DeLAS CENCHAS SOCIALES
Z LUAESCUELA PRMARIA YLAS CIENCIAS SOCIALES 103,
avanzar en una defini 6
definicin mas clara de esta afrmacinintentaremos | La cienca itenta tomar distancia respecto del saber espontineo en tér-
id” mayor.
mocimiento eieaiico y
juencia de nuestra subje-
‘como tal en la realidad; lo que éxisten son eventos, situa: | sass) ep
Pen ee a
terminado conjunto de précticas esonémics. El concepto de
‘exportador es un ‘instrumento que nos ayuda a pensar la realidad; es externo 3
2 ella, pero contibuye a la posibilidad de comprenderia.
Pueblos depredadores y productores son categories que sirven para de
signar distintas comunidades que se a
marl
“ntentaremos plantearos algunas de las caracteristicas del saber cien
fico en términos de acerearnos a pensar aquello que de él trasladaremos