Vous êtes sur la page 1sur 687

A propos de ce livre

Ceci est une copie numérique d’un ouvrage conservé depuis des générations dans les rayonnages d’une bibliothèque avant d’être numérisé avec
précaution par Google dans le cadre d’un projet visant à permettre aux internautes de découvrir l’ensemble du patrimoine littéraire mondial en
ligne.
Ce livre étant relativement ancien, il n’est plus protégé par la loi sur les droits d’auteur et appartient à présent au domaine public. L’expression
“appartenir au domaine public” signifie que le livre en question n’a jamais été soumis aux droits d’auteur ou que ses droits légaux sont arrivés à
expiration. Les conditions requises pour qu’un livre tombe dans le domaine public peuvent varier d’un pays à l’autre. Les livres libres de droit sont
autant de liens avec le passé. Ils sont les témoins de la richesse de notre histoire, de notre patrimoine culturel et de la connaissance humaine et sont
trop souvent difficilement accessibles au public.
Les notes de bas de page et autres annotations en marge du texte présentes dans le volume original sont reprises dans ce fichier, comme un souvenir
du long chemin parcouru par l’ouvrage depuis la maison d’édition en passant par la bibliothèque pour finalement se retrouver entre vos mains.

Consignes d’utilisation

Google est fier de travailler en partenariat avec des bibliothèques à la numérisation des ouvrages appartenant au domaine public et de les rendre
ainsi accessibles à tous. Ces livres sont en effet la propriété de tous et de toutes et nous sommes tout simplement les gardiens de ce patrimoine.
Il s’agit toutefois d’un projet coûteux. Par conséquent et en vue de poursuivre la diffusion de ces ressources inépuisables, nous avons pris les
dispositions nécessaires afin de prévenir les éventuels abus auxquels pourraient se livrer des sites marchands tiers, notamment en instaurant des
contraintes techniques relatives aux requêtes automatisées.
Nous vous demandons également de:

+ Ne pas utiliser les fichiers à des fins commerciales Nous avons conçu le programme Google Recherche de Livres à l’usage des particuliers.
Nous vous demandons donc d’utiliser uniquement ces fichiers à des fins personnelles. Ils ne sauraient en effet être employés dans un
quelconque but commercial.
+ Ne pas procéder à des requêtes automatisées N’envoyez aucune requête automatisée quelle qu’elle soit au système Google. Si vous effectuez
des recherches concernant les logiciels de traduction, la reconnaissance optique de caractères ou tout autre domaine nécessitant de disposer
d’importantes quantités de texte, n’hésitez pas à nous contacter. Nous encourageons pour la réalisation de ce type de travaux l’utilisation des
ouvrages et documents appartenant au domaine public et serions heureux de vous être utile.
+ Ne pas supprimer l’attribution Le filigrane Google contenu dans chaque fichier est indispensable pour informer les internautes de notre projet
et leur permettre d’accéder à davantage de documents par l’intermédiaire du Programme Google Recherche de Livres. Ne le supprimez en
aucun cas.
+ Rester dans la légalité Quelle que soit l’utilisation que vous comptez faire des fichiers, n’oubliez pas qu’il est de votre responsabilité de
veiller à respecter la loi. Si un ouvrage appartient au domaine public américain, n’en déduisez pas pour autant qu’il en va de même dans
les autres pays. La durée légale des droits d’auteur d’un livre varie d’un pays à l’autre. Nous ne sommes donc pas en mesure de répertorier
les ouvrages dont l’utilisation est autorisée et ceux dont elle ne l’est pas. Ne croyez pas que le simple fait d’afficher un livre sur Google
Recherche de Livres signifie que celui-ci peut être utilisé de quelque façon que ce soit dans le monde entier. La condamnation à laquelle vous
vous exposeriez en cas de violation des droits d’auteur peut être sévère.

À propos du service Google Recherche de Livres

En favorisant la recherche et l’accès à un nombre croissant de livres disponibles dans de nombreuses langues, dont le frano̧ais, Google souhaite
contribuer à promouvoir la diversité culturelle grâce à Google Recherche de Livres. En effet, le Programme Google Recherche de Livres permet
aux internautes de découvrir le patrimoine littéraire mondial, tout en aidant les auteurs et les éditeurs à élargir leur public. Vous pouvez effectuer
des recherches en ligne dans le texte intégral de cet ouvrage à l’adresse http://books.google.com
‫‪.‬‬
‫‪-‬‬
‫و‬
‫ا‬
‫‪.‬‬
‫يميريج ‪.‬هم ‪---------------------------------‬‬ ‫‪.‬د‬ ‫‪-‬‬ ‫‪.‬يمي‪.‬‬
‫ه‬
‫‪. 8‬ني‬
‫‪ ------------------‬دست دعتسم يسايس تسي‬
LIPsIAE ‫م و‬TYPIs
GUI .L v o G E I II ‫ و‬.FILII
647 A

‫ولا محال لحفظ ما يقبل من الصورة في زمان طويل لرطوبته فيكون سريع القبول وسريع‬
‫الزوال واما كيفية أحداث تلك الصور وعللها فامر خفى لا أطلاع الا لاهله وليس المراد وصفه‬
‫وتحقيقه ههنا بل المقصود الكشف وازالة الالتباس عن أمثاله حاصله أن يركب الساحر أشياء‬
‫من الاخواض أو الادعان أو المايعات أو كلمات خاضة توجب بعض تخيلات خاصة كادراك‬
‫ة الحس ببعض المأكول والمشروب وامثاله وفي عذا الباب حكايات كثيرة عن أبن سينا‬
‫والسهروردى المقتول‬
‫الاسرار ونور الانوار‬ ‫" سمين‬vP ‫أي‬

substantiae aéris mutationem cessant, nec fieri potest, quin per longum tempus
formam , fuam recipiunt, propter humidam earum conditionem conservent, ut non
‫و‬minus celeriter recipiantur quam .tnacsenave Quod autem rationem ‫و‬ua ea hae
rugif
Producuntur, earumque caussas attinet, haee res occulta est, quam viri soli artis
‫و‬Periti,tnuicipsrep neque hic eam describere et subtilius investigare propositum est
sed id potius studemus, ut dubitatio de ejusmodi rebus animis aperiatur et removea
.rut Summa rei eo ,tider quod fascinator res certae qualitatis ‫ و‬aut oleosas ‫ و‬aut
fiuidas , aut verba propria componit, quibus phantasmata quaedam peculiaria necessario
efficiuntur ea ratione ‫ و‬qua sensus cibos quosdam et potulenta ,tipicrep et quae sunt 5
‫ه‬.ailims
i Multas
dhabemus
re hujusp generis
a narrationes
ar ab a
IBa Stna
h et oS
interfecto acceptas.
.7371 Si n el - a srt r we N ‫ة‬
‫و‬ir
el - ar
nw a .Sta
arcanorum et lumen luminum

.‫ييجيتحججججججججينته‬
‫ه‬ - ... ...‫خاص‬ .- . -- -------------------------------------- .

‫تختتضط‬ ‫ يتباتت تحت‬. . . . . . ... . ." ‫بنيت عن‬ ‫في اية تيانجين تيتي تي‬ ‫ء‬- .‫تعي‬
‫حت تتم تستحسستهتكدت‬----------- -
FF ‫ختم‬
‫ختي ي‬
‫د ح‬
‫ س‬.‫ح‬
‫تج‬‫تحج‬
‫يتذج حجيج ج‬ ‫جيد حججحييبحجججججججججتهجتخخخخخخخخة حج‬
‫ تحت ستستحتت تستمتعسختصتصاصحضت تحسستدع‬- - - -------------
‫صفقته‬ ----------------------
646

‫اه ألسيف الهادى على رقبة‬٧٣ ‫الغرف بين الثبوت والتكرار لمجلال الدين السيوطى المذكور‬
‫" سيقية عبد العزيز الشهير بام ولد‬ ‫المناوى رسالة الفها النوئى كما في معين المفتى‬
‫ سيقية على بن أمر الله ابن الحنائى‬٧٣٧ ‫زاده أولها الحمد لله الذى جعل السيف اليغ‬
‫] أوله الحمد لله الذى سن بمفروض توفيقه سيوف الافكار اليغ ما من السيل‬181 ‫[ المتوفي سنة‬
‫من سيمارع الترر في ة‬ ‫على النيل الذى ذيله السمعافي على تأريخ بغداد مر في باب التاء‬
‫تفسير القرأت لان الحسن على بن عرف الخوارزمى المتوفي [ في حدود ] سنة "ه‬

‫ علم السيدلسيمياء‬.7"w

‫أعلم أنه قد يطلقف هذا الاسم على ما هو غير الحقيقى من الساحر وعو المشهور‬
‫وحاصله أحداث مثالات خيالية في انجولا وجود لها في الحس وقد يطلف على ايجاد صورها‬
10 ‫في الحس فحينئذ يظهر بعض الصور في جوهر الهواء فتزول سريعة لسرعة تغير جوهر الهواء‬

diserimine inter consistendum et repetendum ‫ و‬auctore Jellil - ed - dtn Sogttta modo


.laudato ‫ ـ‬.7365 El - Seif El-Ha di ‫ و‬.gladius mucronatus contra collum Monitoti
‫و‬Tractatus, quem , ut in Motn el - mttfla legitur .AWetoityt
composuit . ‫ ـ‬.7366 Sei -
ffy ,te liber ,iidalg auctore -dbA el-astx , vulgo 0mm IWeled - ‫ه‬tideli
‫ت‬t.i otp
cidicnI
ita : Laus Deo ‫ و‬.gui gladium fecit etc ‫ ـ‬.7367 ‫و‬Seiffy et liber gladii ‫ و‬auctore
Ala Ben Amrallah Ibn - elhannthya dicto Tet anno 979 (inc. 26. Mai. 1571 ) mortuo].
Incipit ita : Laus Deo ‫ و‬gui ope statutorum auxilii sui gladios cogitationum cuspide
5 .instruxitetc ‫ ـ‬.7368 El - S eil a la el - d z eil ‫ و‬fluxus ad appendicem a Sern'tina
ad historiam Baghdadensem scriptam ‫ و‬de qua in litera Th sub TartRh Baghdad
.videndum est ‫ ـ‬.7369 ‫و‬S fm a righ el - d o rer Simurgi .muratiragram Commentarius
in recensiones coranicas, auctore Abu'lhasan Ali Ben Irtic Khotoarexand , [circa]
.annum 539 ( inc 4 . ‫ل‬
. o)ul
44t
11uro .m –

.7370 Ilm e ‫ ا‬- .sim


.ayi Arsphantasmagorica
Scias , hane vocem interdum de eamagiae parte in universum usurpari , guae
omni veritate caret, qui usustritissimus est. Effectus ejus in imaginibus phantasticis
‫و‬inaére producendis cernitur ‫و‬ uibusm existentia
ud in sensum
rcadens
et .tseednI
10 vox etiam de producendis figuris imaginum in sensum cadentibus usurpatur, et tum
nonnullae figurae in aéris substantia apparent, quae tamen celeriter propter celerem
645

‫الرسول على عدّة فصول أوله الحمد لله الناصر لاوليائه الخ لمولانا محيى الدين محمد بن‬
‫ كتبها لبيان أستحقاقى مولانا لطفى للقتل وذكر في أخره‬1.٣ ‫قاسم المعروف باخوين مات سنة‬
‫أن السيق المشهور في شرح عقيدة أن منصور بأن في العين‬ ‫أمورا موجبة له ثابتة فيه‬
‫ سيف المناظرة للظفر بالدنيا والآخرة في الحديث على ترتيب الفقه للشيخ الامام‬-
‫ جمع فيه نحو الف‬7٨٨ ‫ بدر الدين أحمد بن شرف الدين محمد بن الصاحب المتوفي سنة‬5
‫ سى تامة‬٣٣ ‫حديث من الصحاح السبت أوله الحمد لله مؤيد الدين بنبيه الخ‬
‫فارسى منظوم أوله‬
‫سر نامه بنام بادشاهى‬

‫ ولهمام الكجم فارسى‬78 ‫لغاخر السادات حسين بن حسن الشهير بامير حسينى المتوفي سنة‬
‫ أيضا هو مترجم بالتركى منها المكاتيب الدائرة بين العوام يقال لها سى نامه ترجمه عمام‬10
‫" السيف الانظار في‬F ‫الرومى الازنبقى وعو المشهور بين العوام يكاتبون به من يهويهم‬

Imagi et conviciatoris legati vibratus. Plures sectiones, quae ita incipiunt: Laus Deo
amicos suos adjuvanti ete. Scripsit Molla noster IMohyt - ed-dtn Mohammed Ben
C48 ‫ة‬
, vulgo
‫و‬an t ARhnotn
e dictusr
et annoe
904 .enn
i( .91 .go
uA )8941p
mortuusx
, ut e
Mollam nostrum Lutfi nece dignum esse ‫ و‬et ad finem res ‫و‬taromemm‫و‬uae
oc mortem
.necessario
postulant et probant ‫ ـ‬.7361 E1 - S e if El-M e sh hir ‫ و‬gladius e vagina
eductus. Commentarius in librum Achtdet ab Abu Manstir editum, de quoin litera
4‫ة‬ he videndum .tsee – .2637 Seif n el - m on a tz are
a ,t gladius altercationisad
h
et a literam vitam obtinendam. Traditiones ad jurisprudentiae ordinem dispositae, ubi
‫ةو‬Sheikh et Imam Bedr-ed - dth Ahmed Ben -ferehS ed-dtn Mohammed Ben - elsithi 5
ann ‫ ه‬788 ) .eni .a
2 .rbem
F )68u31 ,sn
uutromo mille
i circiter
ttraditiones
idea sex rt
«cor
E ‫ه‬ribus canonicis
a .tigelloc m
Incipit ita : Laus
u Deo religionemper
u prophetam
s
adi avanti etc. – 7363. Si Na me h, triginta libri. Poema persieum , quod ita incipit =
Principium libri est a nomine regis augustissimi ‫ـ‬

et AFakhr - elstadttt Hosein Ben Hasan ‫ و‬-vulgo


Entr Hoseani dicturn et anno 718 (inc
5. Mart. 1318) mortuum, auctorem habet. Similem librum persieum Hemmitm el-ajema
Composuit, qui in linguam turcicam conversus est. Hue etiam pertinent epistolae 10
.it‫ل‬inter
vulgustritae et Si Nameh ,eatpircsni quas Hemmitm Rums Iantekt transtu
Hie liber ille est in vulgo celebratus, quo in literaram ad amicos diligentes scriben
.darum commercioutuntur ‫ ـ‬.7364 E1 - Seif E 1 - Natz tz à ,r gladius acutus de

--

‫يتحجججججججججججمجيجع حججججينيتهيبتحمججيدججججججيح‬
. ‫م‬.‫يس‬.

‫جج‬-‫جي يج‬ ‫بي‬ ‫ججججججججججججججججج تحت حججججججججججت جيجي‬


644

‫سب انتخاب الرسول للقاضى عياض وللشيخ تقى الدين على بن عبد الكافي السبكى المتوفي‬
‫سنة ان «هلا السيف المسلول على من سب الرسول للشيخ تقى الدين على بن عبد الكافي‬
‫السبكى أوله الحمد لله المنتصر لاولياته المنتقم من أعدائه اليغ رتب على أربعة أبواب الاول في‬
‫حكم الساب من المسلمين التاق في حكم الساب من أهل الذمّة آتتالت في بيان ما عو‬
‫سابا به الرابع في شىء من شرف المصطفى صلعم فرغ من تصنيفه في سلع شهر رمضان ة‬
‫وهي السياق المسلول ق شرع الرسول مجلد أوله سبحان من أرسل رسوله بدين‬ ،"6 ‫سنة‬
‫أنان آنسيقت‬ ‫التحف الخ للمولى مصطفى بن بالى القسطنطنية جمعه من الفتاوى المهمة‬
‫على المغنى المغنون بالابتداع لبرهان الدين الامام أبراهيم بن عمر البقاعى‬ ‫المسنون التع‬
‫المتوفي سنة همه أوله الحمد لله الذى لاحت لعظم عظمته الجغ وعورة على من أفتى بلزوم‬
10 ‫ السيف المشهور على الزنديقف وشاتم‬- . ‫الفاتحة في عواقب قراعة الصلوة وعو السيوطى‬

socios conviciis consectantur, auctoribus Cadhi Tylidh et Sheikh Tacka - ed-dtn 4li
.Ben -dbA el-A4/t ,ikloS anno 756 .eni( .61 .naJ )5531 mortuo ‫ ـ‬.7357 E1 - Seif
El - MI es l il ‫ و‬gladius contra eum strictus ‫و و‬Tui
legatum divinum conviciis consectatur
auctore Sheikh Tacka - ed - dtn Ali Ben Abd - el-Htaff Sobkt. Incipit liberita : Laus
.Deo amicos suos adjuvanti et se ab hostibus vindicanti etc ‫ و‬et in quatuor capita
‫و‬distributus ,tse quorum primum de conviciatoris muslenici ratione agit Secundum
de convitiatoris ratione clientela fruentis ; tertium de expositione eorum ‫ و‬Quibus
5 ,rutaicivnoc quartum de rebus ‫ و‬duibus propheta electus .rutaronoh Absolvit auctor
compositionem ad finem mensis Ramadhan anni 734 (inc. 12. Sept. 1333 ) . –
7358. El - Seif El - Mes l il fish er "i " el-re stil , gladius strictus de lege Alohann-
medis. Volumen , quod ita incipit: Laus ei, qui prophetam cum vera religione
misit etc. , auctore Molla Mustafa Ben Bhla E7 - Costantintye, qui ex gravissimis
.responsis juridicis illud congessit ‫ ـ‬.7359 El - S e if El - Mesn in E1 - L emm a " ‫و‬
gladius acutus valde fulgens contra Muftinovarum rerum studio tentatum ‫ و‬auctore
Borhtin - ed - dtn Ibrahim Ben Omar Becht ‫ و‬.anno
"Imam 885 .cni( .31 Mart (1480
mortuo. Incipit ita : Laus Deo , eui nullus est finis propter majestatis magnitudi
refutationem ejus ,tenitnoc qui decreto sancivit Editiham ad finem
etc ‫و و‬et
10 .nem
lectae precationis Salat necessario legendam esse ‫م و‬id
quod Soytita statuerat –
7360. E1 - Seif E1 - Me sh h tr, gladius e vagina eductus et super caput improbi
643

‫ابن محمد عربيّا ممزوجًا أوله سبحان من زين الرفيع بالاناجم الرعو الخ وله شرح فارسى‬
‫"دان آنسيق القاطع في التأريخ مرتب على‬ ‫ممزوج غير مميز عن المتون لبعض المشارقة‬
‫ وقيل لعز الدين على‬1 ‫الاسماء الشمس الدين محمد بن عبد الرحمن السخاوى المتوفي سنة‬
‫عن من سيق القضاة على البغاة رسالة مرتبة‬ ‫أبن محمد بن شداد المحلى المتوفى سنة تماما‬
‫ على ثلاثة أبواب الاول في الاصطلاحات التاق في الحكم التالت في التحذير عنه لمحبى‬5
‫] أوله الحمد لله الذى جعل الشريعة‬1٧٨ ‫الدين محمد بن سليمان الكافياجى [ المتوفي سنة‬
‫هم آلسيق المخرم في قتال من هتك حرمة اللحوم للفقيه نوح بن مصطفى‬٧٣ ‫منهاجًا اليغ‬
‫الما‬.6 ‫الحنفى المفتى بقونية أوله الحمد لله الذى أمر بتطهير بيته الحرام اليغ أنفه في سنة‬
‫تغلب بعض البغاة على مكة المكرمة فسئل أمراء العساكر واستفتوا العلماء عن أحوالهم وقتالهم‬
‫ فكتبوا في شأنهم رسائل وهو من جملتهم ورتبه على ستة فصول أن لا تنسيق المسلول على من‬10

400 - el-nothid Ben Mohammed edidit. Alius denique commentarius exstat a quodam
Orientis incola editus, qui textum ita admixtum habet, ut verba commentarii a
.textuum
verbis minime separata sint ‫ ـ‬.7353 E1 - S eif El - C 4ti " ‫ و‬.gladius
secans
Historia secundum nomina disposita, anctore Shems - ed-dtn Mohammed Ben Abd -
e- rahman SeRhttoi, anno 902 (inc. 9. Sept. 1496) mortuo. Alii I22 - ed - din AIs
‫و‬Bera Mohammed Ben Sheddid ,abelaH qui anno 684 .eni( .9 .traM )5821 obiit
.auctorern esse dieunt ‫ ـ‬.7354 ‫و‬S e if e 1 - c o d h at a la el - b o gh a t gladius judicum
contra injustos strictus. Tractatus in tria capita dispositus , guorum primum de 5
terrninis ,sicinhcet secundum de judicio ‫ و‬tertaium de monitis ,tiga quibus a vetitis nos
caw ere ,rumebuj auctore Mohyt-ed-dtn Mohammed Ben Soleintin Kafija ‫] و‬onna 879
(ine. 18. Mai. 1474) mortuol. Incipit ita : Laus Deo , qui legem viam rectam esse
.volvait
etc ‫ ـ‬.7355 E1 - S e if E1 - Mok h arrim , gladius resocans de eo interficiendo ‫دو‬
‫ق‬du venerandam templi Mekkani circus dignitatem ,tarecalid auctore Jurisconsulto
Naeh Ben AMustafa Hanefita Iconii Mufti. Incipit ita : Laus Deo, qui templum suunn
.sacrum purgari jussit .cte Scripsit anno 1041 .eni( .02 Jul 1631 ( ‫ و‬guum tyranni
‫ة ها يا‬
m Mekka
‫ف‬ .rutn‫ه‬
eritop Emiri
s exercituum
iautem t quaesiverunt
co et a viris
d
responsa juridica ,tnureitep quid de iis faciendum ‫ و‬et si necandi .tnesse Scripserunt 10
igitur de eorum conditione tractatus , et hic ex eorum numero est et sex sectiones
.tebah – .6535 E1 - Seif El-Mes ‫ ا ت ا‬, gladius contra eos ,sutcirts qui legati divini
81 *

‫واقعة التي تعيق التوعية‬ ‫ وهي‬-


" ‫ته ن ي‬ . ‫جيجح جج‬. ‫عجعت حيججاجنبجيجة بجعدج هججبمحاجتج يجج‬-
‫جحيته يج" تحت حجة حاجاتهمت اسلامية من جميع‬
--- ‫جدت حبيبي محجج من يهم جججج‬
--

-‫س‬------- =‫يج‬
642 .

‫ سيق الصارم في الحكم بين الفئتين في مسئلة الخاتم لعبد‬٣٣ ‫الاندلسى المتوفي سنة‬
‫ه" سيف الصارم في عدم جواز وقف المنقول والحراعم للمولى محمد بن بير‬. ‫الله الناقو‬
‫على [ بن محمد ] المعروف ببركلى المتوفى سنة أمة قال فيه سيف صارم لابطال وقف النقود أن‬
‫قد صنف في لزومه رسالة مفتى زماننا أبو السعود وسها فيها كثيرًا فلزم بيان كل وجه مردود‬
5 ‫لئلا يعتمد عليه الواقفون يريدون ثوابا فيأثمون ولئلا يفتى بها الحكام فانها لا تصلح‬
‫هأ آنسيق الصقيل في حواشى‬٧٣ ‫للاعتماد ولا يكون عذرا ليوم التناد فذكر أقواله أن ردّعا‬
‫ه" سى فصل‬٧٣ ‫ابن عقيل لاجلال الدين عبد الرحمن بن أن بكر السيوطى المتوفى سنة أن‬
‫في التقويم فارسى وعرفي أول العراق ما بعد حمد الله على نواله التغ مختصر لنصير الدين‬
‫محمد بن محمد الطوسى شرحه محمد بن يحيى المعروف بعلاق الشيرازى بالفارسية‬
10 ‫ وشرحه عبد الواحد‬1-1 ‫وكتب المتن أيضا فارسيا ألفه بحلب في جماذى الاخرى سنة‬

‫ر‬,t o su uanno
l
t ar.d. .o
n4m . ‫ ـ‬.7349 El - S e if El - S 4rim ‫ و‬gladius secans de
dijudicatione inter duo agmina de quaestione ‫ و‬guid sit el-Ahttttan .i ,e postremus in
.re
, auctore Abdallah Nickir ‫ ـ‬.7350 El - S e if El - S 4 rim ‫ و‬gladius secans de eo
quod non licitum est legare testamento pecuniam mutuo sumtam et dirhemos ‫ و‬auctore
Molla Mohammed Ben Ptr Ali [ Ben AMohammed] , vulgo Birgila dicto et anno 981
).cni 3 . .ic
aM 1573 ) i
.outrom hHabes ‫ و‬,tia gladium acutum ‫ و‬guo ,rutebihorp quo
minus pecunia parata testamento legetur, quandoquidem Abu"Isotid hujus temporis
Mluftitractatum de ea necessario admittenda .tiusopmoc Praetermisit ibi multa ‫ و‬itaut
5 quannvisrationem rejectam diligentius exponere necessarium ,tesse ne legatores ‫و و‬iul
boni quid vellent, at crimen committerent, eaniterentur, neve judices ejus auctoritate
decernerent ‫ و‬nam non idonea ,tse quae auctoritati ,taivresni neque excusatio erit die
.extremi
judicii ‫ ـ‬.Primum
ejus verba ,tretfa tum ea refutat ‫ ـ‬7351 . E1 - Seif
El - Sack fl , gladius .sutilop Glossae ad commentarium Ibn ‫ر‬4 cktli ‫ و‬auctore
.Je/4/ - ed - dtn Abd - el - rahman Ben Abt Bekr Soytita, anno 911 (inc. 4. Jun. 1505)
.mortuo ‫ ـ‬.7352 .Si Fas ,l triginta sectiones de ,subidiremehpe persice et arabice
Hoc compendium ‫ و‬.cujus textus arabicus ita incipit : Praemissis praemittendis
.Laudetur Deus pro ejus donis etc ‫ و‬Nastr - ed – dtnum Mohammed Ben AMohammed
‫و‬Tustauctorem ,tebah in idque Mohammed Ben Yahya Shirtist , vulgo Althya dictus
10 .Halebimense Jomadzi ,II anni 936 ( .cni 5 . Sept 1529 ( ‫و و‬textu
persico quoque addito
commentarium persicum .tiusopmoc Commentarium arabicum ‫ و‬gui textum admixtum
, et ita
t :tipicni Gloria
e ei , qui
b altitudinem
a astris splendentibus
h. ornavit etc ‫و‬
641

‫" سيرة الملك المتصور للقاضى الفاضل [عبد الرحيم‬6 ]1[ ‫نشوان] المصرى المتوفي سنة‬
‫ سيرة‬٧٣٣٣ ‫ه] وسيرة الاشرف بن قلاوون له أيضا‬1 ‫أبن على البيسا في المصرى المتوفى سنة‬
‫ن سيرة المؤيد للعلامة بدر‬.Pr
-rf ‫الملوك لعبد الملك بن منصور الثعالبى مات سنة‬
‫ [السير والسلوك الى ملك الملوك في‬-F‫الدين محمود بن أحمد العينى مات سنة معه ه‬
‫ن السيف البراق في عنف الولد العاق رسالة التقى الدين ابن عبد القادر‬rr‫أ‬ ]‫ التصوف‬5
‫التميمى المصرى المتوفي سنة من ألفه لما كان ولده الحسن عقاله ومنها البيت‬
‫حسن نونه مقدّمة‬
‫لعن الله من يؤخرها‬
‫** يشتمل على‬1 ‫ سيقت الخطيب لان العلآء اجد بن عبد الله المعرى مات سنة‬-6
‫ سيف السنة وضياء الظلمة للشيخ الامام أن عبد الله‬-P ‫ للخطاب الستة في أربعين كراسة‬10

Ben Abd-el-tatihir [Ben Neshtohn] TMisrs, anno 692 (ine. 12. Dee. 1292) mortuo. –
.7342 ‫و‬S
fr et E1 - Me lik El-Man s r biographia -7E AMeliki -lE AManstir ‫ و‬auctore
Cadhi bene merito [Abd - el-rehtm Ben Ali Beistant Misrt, anno 596 (inc. 23, Oct.
1196 ( .]Idem
o scripsit
ubiographiam
trEshrafi
om Ben Cultitin
. ‫ ـ‬.7343 S fret
e 1 - 1n o l i k ‫ و‬mores regum ‫ و‬auctore Abd - ey - melth Ben AManstir Thethliba ‫ و‬anno 430
(ine. 3 . Oct. 1038) mortuo. – 7344. Siret E1 - Mo wayye d, biographia Motoayyed
ed - ‫ه‬1 ‫ وزيري‬auctore viro doctissimo Bedr - ed - dtn Mahmttd Ben Ahmed ‫ر‬4 ,dna anno 855
).ineo- .3u .rbt
eF )r1541om ‫ ـ‬.7345 [ E 1 - S eir
o we Eli
- So I ,t
k incessus
i et
ad IP ‫ه‬ .[testatem
aih .mp
ugeo
r sDeoehT ‫ ـ‬.7346 El-Seif E1 - Berr à ,e gladius
fulgens de collo filii inobsequentis. Tractatus, quem Tackied-din Ibn Abd-el-ctidir
.Terearni ,srsiM anno 1005 .eni( .51 Aug 1 ‫ة‬69( ,snutrom ,tispircs eum Hasan filias
eirepugnaret. Inde petitus est hie versus :
Hasan (i.e.pulcher) literam AYain ab initio habet ( nahs i.e. infaustus ).
Exsecretur eum Deus ‫ و‬.Tui
eam postponit

7347. Seif el - kh at fb , gladius concionatoris, auctore Abu'lalth Ahmed Ben


4 ‫) فا‬
lallah a
,srraat
M annon
449 .i
eni( .01g
.traMa
)7501r
.outrod
m Continet
ainuq
.decem
foliorum fascieulis sex orationes -‫ـ‬ .7348 Seif e 1 - sun n et we Dh iya 10
‫ اع‬- tzulm ,te gladius legis et lux ,sitatirucsbo auctore Sheikh et Imam Abu Abdallah
III .
81

. .. ‫ججججججسمع‬ ‫حجم عن عدم تنجحت‬ ‫حجيج تسججح‬


640

‫ سيرة‬٧٣P P8 ‫لان العباس أحمد بن محمد بن مروان الطبيب السرخسى المتوفي سنة‬
‫من سيرة الخلفاء الاولى بكر محمد‬ ‫لأن سيرة الحاكم العبيدى‬ ‫جلال الدين خوارزمشاه‬
‫ن سيرة‬-P. ‫ن سيرة طغرل السلجوقى لعلى بن أن الروح البصرى‬rr‫أ‬ ‫أبن زكرياء الرازى‬
186 ‫الظاهر بيبرس لعز الدين محمد بن على لبن شداد] الكاتب الجلبى مات سنة‬
5 ‫ سيرة العزيز العبيدى‬٢٣٣ . ‫أن سيرة الظاعر طغرل لبدر الدين العينى مات سنة ههه‬
‫ه‬1 ‫ن سيرة العمرين لان الفوج عبد الرحمن بن على المعروف بابن الجوزى المتوفي سنة‬rrP
‫" سيرة المتاعب في صفة الادب الفاخر الاسلام‬P‫ن سيرة المأمون أ‬-oP ‫عن سيرة القاعو‬
‫ن سيرة المستغنى لابن الجوزى "" سيرة المستنصر لعلى بن أنجب ابن الساى‬r 7
‫ سيرة الملآء ذكره في فضائل‬-6 . ‫ " سيرة المعتصم‬1 106 ‫البغدادى المتوفي سنة‬
10 ‫أعلن سيرة الملك الظاعر لمحيى الدين عبد الله بن عبد الظاعر [ بن‬ ‫العشرة‬

e l - in s a n ‫ و‬mores hominis ‫ و‬auctore 4 bu'labbths Ahmed Ben AMohammed Ben AMertetin


Serakhst Medico ‫ و‬.anno 286 .cni( .71 .naJ )998 mortuo ‫ ـ‬.7326 S fr et Je l à l -
e d ‫ ـ‬d in ‫ و‬.biographia
Jeltal - ed - dtni Khouoarezanshtth ‫ ـ‬.7327 S fr et El - H a ki m
E 1 - 0 ,idieb biographia Hakami 0beida . ‫ ـ‬.7328 S fr et el - kh o l a fa ‫ و‬biographia
Khalifarum ‫ و‬auctore Abu Bekr Mohammed Ben Zakartyth Httza . ‫ ـ‬.7329 Sir et
‫او‬To gh ru .biographiaToghruli Seljuckidae , auctore Ala Ben Abilrtih Basri ‫ـ‬
7330. Sir et E1 - Tz a hir Bi bar s, biographia Tithtri Btbars, auctore Izz - ed-din
AMohammed Ben Ali [ Ben Sheddthd] Ha/ebt Scriba, anno 684 (ine. 9. Mart. 1285)
5 .mortuo ‫ ـ‬.7331 ,Stret E1 - Tz a hir To gh ,lur biographia Tattliari Togirul
.auctore Bedr - ed-din 4 ,tni anno 855 ( .cni 3 . .rbeF 1451 ) mortuo ‫ ـ‬.7332 Si re t
E 1 - Az fz E 1 - 0 he i di ‫ و‬biographia ‫ر‬4 ‫أته‬i‫تد‬adieb0 . ‫ ـ‬.7333 ,Sir
et E 1 - 0 m a re in
biographia Abu Bekri et ,iram0 auctore Abu l/araj Abd - el-rahman Ben Ali ‫ و‬vulgo
Ibn - eljauxt dicto et anno 597 (ine. 12. Oct. 1200) mortuo. – 7334. Sir et
.E1 - C a ,rih biographia Cithtri ‫ ـ‬.7335 S fr et E1 - MI am in ‫ و‬.biographia
Hauntini –
.7336 S fr et E1 - Ma d zhe ,b mores sectae de descriptione humanitatis ‫ و‬auctore
- elislam ‫ ـ‬.7337 Sir et E1 - M o sta gh n ,i biographia ,itnilgatsoMA auctore
.Fakhr
Ibn - eliauxa . – .8337 S fr et E1 - Mo stan ,ris biographia Mostansari ‫ا و‬auctore
4h
Ben Anjeb Ibn - e/stit " El-Baghdada, anno 674 ( inc. 27. Jun. 1275 ) mortuo. -
.7339 S fr et E1 - Mo " tasim ‫ و‬.biographia
IITotastini ‫ ـ‬.7340 Sf ret e 1 - mel ‫و‬4
10 .mores
.murecorp Commemoratur in Fedhtttl el-asharet ‫ ـ‬.7341 S fr et E I - Me lik
El - T 2 : hir, biographia E7 - IIIeliki E7 - Tatthtr, auctore Mohyt - ed - din Abdallah
630

‫ لملكن شاه السلجوقى‬٣ ‫] ألفه في وزارته سنة‬F‫الوزير بن على الطوسى المتوفي سنة [ه‬
‫وجعله على ثلثين فصلا من جعله اليمنى خمسة عشر ووضع كل فصل موضعه ليكون على خلاف‬
‫وضع الموقف ولمير عليشير الوزير [النوائى المتوفى سنة ا] أن سير النبلاء للحافظ شمس‬
‫ وهو من جملة ما اختصرة من‬،86 ‫الدين محمد بن أحمد الذهبى الموزع المتوفي سنة‬
‫ تاريخه الكبير في نحو عشرين مجلذا مرتبا على التراجم بحسب الوفيات وله عليه ذيل‬5
‫في مجلد وذيله أيضا المحافظ تقى الدين محمد بن أحمد الفاسى مات سنة أثنى وثلثين‬
‫ ولايثق‬136 ‫وثمانمأنة من سير التى لحب الدين أحمد بن عبد الله الطبرى المتوفي سنة‬

I ‫أ سيرة ابن [أحمن بن‬r ]H‫عمرو صالح بن أساحف الجرمى النحوى المتوفي سنة [ه‬
‫ وسيرة أبن هارويه له أيضا‬PPP ‫طولون الاحمد بن يوسف بن الداية المتوفى سنة‬
‫"من سيرة الاشرف للعلامة بدر الدين‬ ‫" سيارة اسكندر فى مجلدات منثورة ومنظومة‬70 10 "
‫من سيرة الانسان‬ ‫ سيرة آل الفرات‬٧٣٣ ‫محمود بن أحمد العينى مات سنة مهم‬

Ben Ali Tast, anno [ 485 (inc. 12. Febr. 1092) ] mortuus, tempore Weziratus in
favorem IMelakshtahi Seljuckidae anno 469 (inc. 5. Aug. 1076) scripsit et in triginta
‫و‬sectiones
.tiusopsid Postea Yement eas in quindecim sectiones contraxit ‫و‬subiul
‫و‬singulis
locum eum tribuit .gui
diversus esset a prima auctoris institutione – ‫ وال‬4r
‫ر‬
47tshtr
su [ Neuothyal
rizeW ‫] و‬ [anno
s906u
.eniu
( .82 t
.luJ r
)005o
1 m ‫ و‬de eadem re
.tispircs – .9137 Siy er el - n obal 4 ‫ و‬mores generosorum ‫ و‬-auctoreHafitz Shemas
Apr‫ع‬ed
- din AMohammed Ben Ahmed D -eheba Historiographo , anno 748 .cni( .31
1347) mortuo. Haec epitome ex iis est, quas ex majori historia viginti circiter 5
voluminibus comprehensa extraxit ‫ و‬-et
in biographias secundum mortes distributa est
Idem volumen appendicis loco edidit, et aliam appendicem Hafitz Tacka - ed - da za
.
.IMohammed s Ben Ahmed
u ,tu
saE annot 832 .cnr cO )8241 m ‫ ـ‬.7320 Siy e r
i( 11 . .to
‫جو‬e
1 - n e ,ib mores prophetae , auctoribus AMohibb-ed-dtn Ahmed Ben Abdallah Taberz
anno 694 .cni( .12 .voN )4921 mortuo ‫ و‬et 4Bu Amru Sttlah Ben Is"hac Jerrra s
,ocitammarG anno [225 .eni( .21 .voN ])938 .outrom – .1237 S fr et Ibn [Ahme dT ‫و‬
biographia Ibn [ 4hmedis Ben ] Tulun ‫هعجو و‬auctore Ahmed Ben Yusuf Ben - eldig
.anno
334 .cni( .31 .guA 945 ) .outrom Idem biographiam Ibn Hianthrouoethi edidit ‫ـ‬
.7322 Sir et Is ken der ‫ و‬biographia Alexandri pluribus voluminibus composita . 10
Prosaice et metrice. – 7323. S fr et El - Esh re f, biographia Eshrafi, auctore viro
doctissimo Bedr-ed - din Mahntid Ben Ahmed Atns, anno 855 ( inc. 3. Febr. 1451 )
.mortuo. – .4237 S fr et à l El - For à ,t mores Euphratensium ‫ ـ‬.7325 S fr e t

.‫تت‬ ‫ان‬
638

‫المتوفى سنة قال في آخره انتهى أملآء العبد الفقير المبتلى بالهجرة العصير المحبوس من‬
‫جهة السلطان الخطير باغواء كلّ زنديف حقير وكان الافتتاح باوزجند في آخر أيام المحنة‬

‫في شىء منه لانه صنفه بعد ما استحكمت النفرة بينهما وكلما احتاج الى رواية عنه قال أخبوفي‬
‫الثقة وسبب تأليفه أن السير الصغير وقع بيد الاوزاتى فقال لمن هذا الكتاب فقيل لمحمد ة‬
‫العراق فقال ما لاعل العراق التصنيف في هذا الباب فانه لا علم لهم بالسير فبلغ ذلكى محمنّا‬
‫فصنفه فلما نظر فيه الاوزاتى قال لولا ما ضمنه من الاحاديث لقلت انه يضع العلم في نفسه‬
‫ثم أمر بان يكتب هذا الكتاب في ستين دفترا وان يحمل بالاستعمال على تجلة الى باب الخليفة‬
‫فقيل للخليفة قد صتف محمد كتابا يحمل على العجلة الى الباب فايجبه ذلك وعته من‬
10 ‫يحضر‬ ‫منه وكان أسمعيال بن لوية المؤدب‬ ‫مفاخر أيامه أت بعث أولاده الى مجلسه ليسمعوا‬
‫الملكن حسون‬ ‫ سبر ألملوك فارسى لنظام‬٧٣٨ ‫معهم فسيع ولم بباقف من الروان غيره كنا في شرحة‬

‫ه‬anno . . . ,suutrom qui ad finem haee :ticid Absoluta est scriptio servi pauperi fuga
afflicti, in angustiam redacti, careere inclusi jussu Sultani potentis a quovis vilimag0
calamitatis‫ةبزع‬impio
in .itcudnimerorre Initium factum est in urbe U nd ultimis
diebus, et finis impositus , eum injuria discessisset, in urbe Marghtnin mense
.Jomadzi .I anni 480 .eni( .8 Apr .(1087 ‫ ـ‬.Haee ille ‫ ـ‬Nomen Abu Yusufi
nusquam commemorat, nam scripsit, eum obtrectatio firmas inter utrumque jecisset
,s et quotiescunque
ec ejus
i relatione
d carere
a nonr,tseto:p dicit ‫و‬Vir
,sfide
ungid
‫ة‬
me ،،.r
tiucod Caussa
t,mh etua quag motusa,tispircS
s ,tiaf -
quod El-Seir
lE
in manus Austiti inciderat, eui : Cujus est hie liber 4 interroganti responderunt :
Mohammedis Irtickt. Viri Iraeani docti, inquit, nullum ejusmodi librum de hac
materia scripserunt ‫ و‬cum scientia juris bellici .tnererac Quo audito ‫ر‬
Mohammed
enuh
librum .tiusopmoc Cuem eum Auxttt :tessigel ,isiN ,tiuqni traditiones essent ‫و‬ ‫هافلا‬
,t scientiam
e eum n per se ipsum
i constituisse
tn .mirexio
d Tamc hune librum
‫ه‬ i
sexaginta tabulis describi et ad Khalifae portam diligenter in plaustroportari jussit.
Khalifa cum Mohammedem librum ‫ و‬wi in vehiculo ad portam portaretur ‫ و‬scripsisse
miratus ,tse eumque in rehus vitae suae gloriosissimis num e
audivisset ‫ و‬-vehementer
‫ه‬4o
.tivar Tum filios in ejus lectiones ,tisim ut eum ,tneridua praesente simul eum ii
praeceptore domestico Ismail Ben Loteayya. Hie quoque lectionibus interfuit, ‫و‬te
ut in commentario narratur, praeter eum nullus relator remansit. – 7318. Si 79 *
el - mo I k, mores regum. Opus persieum , quod Wezirus Nitatin el - mulA H686"
637

‫مختصرة المسمى بالمختار عن سير الصحابة والزعاد والعلماء العباد لافي محمد عبد‬
‫السلام بن محمد الخوارزمى الامدرستا في المتوفى سنة أخذه من مائة مجلد مان سير‬
‫العباد وسير الزعات فارسى في المواعظ والحكم والتصوف المنقول عن الاكابر بالفارسية السهلة‬
‫الامام برعان الدين أبراهيم أبن خوشنام ألبا كوهى أولاع‬ ‫الشيخ‬ ‫العبارة وأضاع الاشارة تاليف‬

‫السيبر الكبير شرحة القاضى‬ ‫رملا‬v "681 ‫سنة‬ ‫تتكريره أواخر‬ ‫الاغ تأريخ‬ ‫أفضالع‬ ‫ ألاح محل للح على‬5

‫الامام على بن الحسين السعدى المتوفى سنة وشرحه الامام شمس الاثمة محمد بن أحمد بن‬
‫ * في جزئين ضخمين أملاه محبوسا واتم في آخر المحنة‬." ‫أن سهل السرخسى المتوفى سنة‬
‫من السير الكبير والصغير‬ ‫م وعليه شرح لصاحب المحيط‬F ‫بمرغينان في جماذى الاولى سنة‬
‫في الفقه للامام محمد بن الحسن الشيباني صاحب أن حنيفة وعوآخر مصنفاته ص تفه بعد انصرافه‬
‫ من العراق ولهذا لم يروه عنه أبو حفص وشرح الكبير شمس الاثمة عبد العزيز بن أحمد الخلوق‬10

.est Mokhlttr ‫ ـ‬.7314 Si y er el - si h a b et we el - 2 o hh a d we el - o I am a


‫و‬e
l-i b a d mores sociorum ‫ و‬asceticorum ‫ و‬.virorum
doctorum Deum colentium 4 ‫ة‬at
‫ر‬
1ohammed
an Abdi
- el - seltam
tt Ben s
Mohammed
er Khotoarexand
demA ‫ و‬anno . . .
mortuus ‫ و‬.hune
librum e centum voluminibus assumsit ‫ ســ‬.7315 Siy er e 1 - i bé d
we Siy er el - 2 o h ht d, mores cultorum Dei et virtutes asceticorum. Liber de
monitis paraeneticis ‫ و‬apopthegmatis et theosophia a viris principibus depromtus ‫ و‬et
‫و‬persice a Sheikh et Imam Borhttn-ed-dtn Ibrthhim Ibn AThushntin Baktiha itascriptus
ut facilis esset verbis et demonstratione perspicuus. Incipit ita : Laus Deo pro ejus 5
.beneficiisetc ‫ و‬.etnitide exscriptus est ad finem anni 685 .cni( .72 Febr .(1286 ‫ـ‬
.7316 El - S eir El - Ke b ,rf ius belli .sujam Commentarios in hune librum com ‫ـ‬
‫ه‬posuerunt Cadhi et Imam 4 la Ben - elhosein ,id"aS anno . . . mortuus – Imana
‫ه‬
Shems - elaimmnet
n Mohammed
e Ben Ahmed
B ‫ر‬4 ‫ح‬ba
Sahl ,tshkareS anno 483 (inc -
.6 .traM )0901 mortuus ‫جرو و‬cujuscommentarius duos fasciculos amplos complectitur
‫مص‬quos
carcere inclusus dictavit et ad finem calamitatis in urbe Marghtnian mens
Jomadzi I. anni 480 (inc. 8. Apr. 1087 ) absolvit, et auctor libri Mohtt quoque
.commentarium
in eum composuit ‫ ـ‬.7317 ‫ا‬E - S eir E1 - Ke b fr we E1 -S agh fr ‫و‬
‫و‬jus
belli majus et minus de jurisprudentia auctore Imam Mohammed Ben - elhasarza
‫و‬Sheithin
t Abu Hantfae .olupicsid Hoc ultimum ejus scriptorum ,tse quod Irae a
‫و‬relicta
composuit eamque ob eaussam Abu Hafi ejus auctoritate non .rutitu Com - 10
mentarium in majorem edidit Shems - elaimmet Abd - et - aata Ben Ahmed Holarline
636

‫" في ثلاث مجلدات وسيرة مغلطاى لخصه‬. ‫أن طى يحيى بن حميدة الحلبى مات سنة‬
‫قاسم أبن قطلوبغا لخنفى مات سنة أنه وشرح أيضا قطعة كبيرة منها العلامة بدر الدين محمود‬
‫بن أحمد العينى الاحنفى مات سنة ههه وسماه كشف اللثام وصلتف الشيخ عز الدين بن عمر‬
‫ابن جماعة الكنافي مختصرا في السيرة أوله أما بعد حمد الله على جزيل أفضاله الجغ‬
‫" سير الشغور في ة‬70 . ‫" سير ألارواح للشيخ صدر الدين أن محمد روزبهان البقلى‬70
‫ سير‬٧٣ ‫أخبار طرسوس لان عمرو عثمان بن عبد الله بن ابراهيم الطرسوسى المتوفي سنة‬
‫الاجمال فيما يقال في الحال للشيخ موفقف الدين أن ذر أحمد بن ابراهيم الحلبى مات سنة‬
‫ان سير الخلافة لان يوسف يعقوب بن سليمان الاسفرائى‬ ‫عمه يقال انه اذاعبه في آخر عمره‬
‫ سير السالك ق آسى المسالك التقى الدين لخصنى أن بكر [اين] احمد‬-
‫م‬PF ‫مات سنة‬
10 ‫الدمشقى [لحنبلى] المتوفى سنة الله أوله الحمد لله الذى خلف الموجودات من [ظلمة] العدم أليغ‬

Khillita – Ibn Abi Tay Yahya Ben Homeida Haleba, anno 630 (ine. 18. Oct.
(1232 mortuus ‫ و‬cujus libertria volumina .rutitcelpmoc Operis Stret a Maghlettis
editi potiora in epitomen coegit Cistan Ibn Cotluboght Hanefita, anno 879 (ine.
.18 .iaM )4741 mortuus ‫ و‬et magnum libri Thn Hashhani fragmentum vir doctissimus
Bedr-ed-dth Mahntid Ben Ahmed Aina Hanefita, anno 855 (ine. 3. Febr. 1451)
mortuus ‫و و‬commentatus
est commentariumque Kashf el - Withthm .tivanimon Denique
Sheikh I ‫ تدة‬- ed-dia Ben 0mar Ben Jennda Kintins compendium de vita prophetae
‫و‬comp0suit ) s
Inod ita :tii
picni Praemissis
so.si idnettp
imearpo
Laudetur
co Deus rp
.ejus
beneficiis etc ‫ـ‬
5 7309. Si yere 1 - a r w a h , virtutes spirituum, auctore Sheikh Sadr - ed-dth ABu
.Hohammed Ritzbehin Backild. – 7310. Si yer el-th o gh tr, virtutes terrarum in
confinio Syriae sitarum. Historia Tarsi, auctore Abu Amru othman Ben Abdallah
.Ben IBrithin ,tsisraT anno . . . mortuo ‫ ـ‬.7311 Siy er e 1 - ‫ز‬me ‫و‬41 virtutes
pulchritudinis de iis ‫ و‬-duae
de statu exstatico ,rutnueid auctore Sheikh -ciffaotoM ed
dan Abu Dxdrr Ahmed Ben Ibrahtm Halebs, annoss4 )ine. 25. Mart. 1479) ‫و‬0utrom
librum ad finem vitae abstulisse dicitur ‫ ـ‬.7312 Si yer el - ‫ا‬h‫ع‬
.qui il s
a ,e
tefrom
Khalifatus ‫ و‬auctore Abut Yusuf Yactib Ben Solein in ‫ر‬4 /‫ هيوارع‬, .anno 488 (ine
.11 .naJ )5901 .outrom – .3137 Si y er el - st lik fi as n a el - me s a lik ‫ و‬mores
Tackt-ed-dtn Hisn't Abu Bek [neB] ‫ر‬demmahoMI
incedentis de viis altissimis ‫رم و‬auctore
10 Dimes/icht I Hanbalita] , anno 829 (ine. 13. Nov. 1425) mortuo. Incipit liber ita :
Laus Deo , qui res existentes e Itenebris nihili creavit ete. Ejus epitonne inscripta
635

‫" في بضع عشرة آلاف بيت‬71 ‫الدين محمد بن ابراعيم المعروف بابن الشهيد المتوفي سنة‬
‫وسماه فتابع القريب في سيرة الحبيب وصنف علاء الدين على بن محمد الخلاطى الحنفى‬
‫المتوفي سنة من كتابا فيه والدمياطى الحافظ الكبير [عبد المؤمن بن خلف التوفي] المتوفي‬
‫ وهو غير سعيد الكازروق‬if ‫م والشيخ ظهير الدين على بن محمد الكازرو في المتوفي سنة‬w ‫سنة‬
]*[ ‫ صاحب المبتغى فيه والشيخ محمد بن على بن يوسف الشافعى] الشامى المتوفى سنة‬5
] ‫وكتابه من أجمع كتب السير وصنف الحافظ عبد الغنى المقدسى [ الجماعيلى الحنبلى‬
‫ كتابا في السير شرحه قطب الدين عبد الكريم [بن عبد النور] لخليى المتوفي‬.. ‫المتوفى سنة‬
‫ وسماه موارد العذاب الهنىء في الكلام على سيرة عبد الغنى ومختصر سيرة ابن هشام‬،"‫سنة م‬
‫للبرهان ابراعيم بن محمد بن المرحل وزاد عليه أمورا ورتب على ثمانية عشر مجلسا‬
‫ وسماه الذخيرة في مختصر السيرة وفراغ في سنة " وممن صنف في السيرة الحافظ عبد‬10
‫ وعلاء الدين على بن محمد الخلاطى وابن‬،.‫المؤمن بن خلف الدمياطى مات سنة م‬

"at"h m
- ed -t
dtn hMohammed
htr Ben bI ‫ و‬.wulgo Ibn - elshehtd dictus et anno 793 (ine
.9 .ceD )0931 mortuus ‫و و‬cujus carmen decem circiter milia versuum comprehendit
.et Fat'h el - cartb fi stret el-habib inscriptum est ‫ ـ‬Turn de eadem re libros
‫ه‬ omposuerunt
‫ح‬nAlth t - edd- ‫ر‬4 .laBen Mohammed Khalthlt ,atifenaH anno 708 (ine
‫ك‬12. .nuJ )8031 mortuus – Hafitz Magnus I -dbA el - mum in Ben Khalaf Tuna l
,atadymaDA anno 705 ( .cni .42 .luJ 1305 ) mortuus ‫ ـ‬Bera‫ع‬Sheikh T dhtr - ed - dtn Ali
‫ر‬ lhammed
‫ا‬Kasertini
‫و‬s , anno
u 694u ( .cnit
.12 .r
voN )4o921 m ‫ و‬gui non cum Sated
‫ر‬,anitrsezaKE iauctore
t librinMubleghth
at eandem
c materiam
art ‫ و‬confundendus est ‫ ـ‬5
Mohammed IBen Ali Ben ]fusuY Shami ]atiifahSI , anno [942 (inc .2 ‫ل‬lu-
.Sheikh
1535 ( 1 mortuus ‫ و‬cujus opus in libris de vita et rebus gestis prophetae amplissinnis
numeratur ‫ ـ‬et Hafitz Abd - el - ghana Mocaddest I Jentitla Hanbalita [ ‫ه و‬anno 60C
).cnis .0u
1 .tupeS t
)30r
21 om ‫ح و‬in cujus librum Cotti - ed - din Abd-el - Aerim I Be ‫ع‬
‫ر‬4 bd - el-ntirl ,abelaH anno 735 .cni( .1 .tpeS )4331 mortuus ‫ و‬commentarium Maura ‫حقع‬
el-adxb el-hent ft el-keliam ala Stret -dbA el - ghant inscriptum .tiusopmoc Stre ‫جمة‬
Ibn Hishtini Borhttn - ed- dtn Ibrahim Ben Mohammed Ben Allurhtl in epitomera
,pluranova
ti ,tididdageamque ein duodeviginti
o consessus ‫ و‬Dxakhiret .‫ كم‬240
cdisposuit
mokhtasar El- Stret inscripsit, et anno 611 ( inc. 13. Mai. 1214 ) absolvit. – D e
et rebus gestis prophetae porro scripserunt Hafitz Abd - el - mumin Ben Khala
‫رم‬vita
‫هو‬10ianytit anno 705 .cni( .42 .luJ )5031 mortuus ‫ ـ‬IMohammed/4
th-ed-din Ali Ben
. 80 44

‫حجيجت حجتنيجة‬ .‫كي يجة عدم استفادة من موج‬ ... ........... - . --------------

............. .. ‫ تجة‬- ‫يه‬: ‫اة‬


634

‫ من سياى ق ت يل‬.7 ‫الملك لان التحسن على بن محمد الماوردى الشافى المتوفي سنة ه؟‬
‫منع‬ ‫أسمع بل الفارسى فرغ‬ ‫بن‬ ‫الغافر‬ ‫عبحل‬ ‫نيسابور للحاكم الذى مرّ ذكره لان ألا حسن‬ ‫تاريخ‬
‫في أواخر سنة ثمافي عشرة وخمسمانة وتوفي سنة سبع وعشرين وخمسمائة‬
‫ علم السببر‬8.wr
‫أول من صنف فيه الامام المعروف بمحمد بن ساحف رئيس أعل المغازى المتوفي سنة ة‬
‫واحدة وخمسين ومائة فانه جمعها ودونها أبو محمد عبد الملك ابن هشام الحميرى مات‬
‫ه فاحسن وأجان وله كتاب في شرح ما وقع في أشعار السير من الغريب أن أعتنى عليه‬H ‫سنة‬
‫المتأخرون فشرح الامام أبو القاسم عبد الرحمن السهيلى المتوفي سنة أمه غريب السير وستماه‬
‫روض الانف وهو كتاب مفيد معتبر ونظم أبو نصار فتح بن موسى التحضراوى القصرى‬
10 ‫المتوفى سنة " سيرة ابن هشام وعبد العزيز بن أحمد المعروف بسعد الديرى المتوفي‬
‫ وأبو أساحف الانصارى التلمسانى المتوفى سنة على قافية اللام وفتح‬%74 ‫في حدود سنة‬

e 1 - mulk ‫ و‬administratio ,inger auctore Abulhasan AWa Ben IMohammed A14toerds


,aanno ti 450 i
.eni( f
.82 .a
rbeF h
)850S . ‫ ـ‬.7307 Siy 4 e fi dze il tarfkh
1 mortuo
N fs à b i ,r cursus .sinoitaro Appendix ad historiam Nisaburae ab Hikan ‫ و‬ut supra
dictum est, editam , quam Abu'lhasan Abd- el- ght fir Ben Ismail Firist ad finem
anni 518 (inc. 19. Febr. 1124) absolvit. Obiit anno 527 (ine. 12. Nov. 1132(. ‫ـ‬

7308. Il me 1 - siy er. Doctrina de vita et rebus gestis prophetae.


5 Primus qui de hacre scripsit Imam fuit, vulgo Mohammed Ben Is"hae ‫و‬sutcid
qui princeps eorum est, qui expeditiones bellicas narrarunt, et anno 151 (inc. 26. Jan.
768) obiit. Earum historiam collegit et ad artem redegit Abu Mohammed ‫ر‬4 bd-el-nnelik
Ibn Hishim Himyara, qui anno 218 (ine. 27. Jan. 833) mortuus et egregie in re
versatus est. Idem ad explicanda in poematibus de rebus gestis prophetae obvia
verba rara librum composuit. Postea recentiores hujus scientiae curam ‫و‬tnureubah
‫و‬ut
Imam Abulcisian -dbA el - rahman ,dliehoS anno 581 .eni( .4 .rpA )5811 mortuus
quiraras in ea dictiones commentatus est ‫ و‬commentariumque ‫ و‬oui liber ad discendum
utilis et magnae auctoritatis est ‫ و‬-UE Raudh E7 - 0naf .tispircsni Opus Stret Ibn
10 Hishini metrice reddiderunt Abu Nasr Fath Ben Afusa Hadhrtant Casrs, anno 663
.ens
) i .4u
2 .tu
cO t
)462r
1 om ‫ ـ‬-el-ast
d Ben ,b
demhA vulgo
A Sa"d *
El-Detr
dictus et circa annum 697 .eni( .91 .tcO 1207 ) mortuus ‫ر ـ‬Abu
ooh"sI ‫ر‬tratsn4
Tilimstini ‫ و‬anno . . . mortuus , qui literam Ltin homoeoteleuton carminis fecit –
633

‫الوزير أن التحسن أحمد بن محمد السهيلى يذكر فيه المذاعبين الشافعى والاحنفى قا‬
F.. ‫سنة‬ ‫حلاوث‬

‫أن علم السياسة‬


)‫يوح‬ ‫عبد الكريم‬ ‫بون‬ ‫الصدارة للشيخ الاحسن‬ ‫حصون‬ ‫("مل" [ سياسة جنحل الوزارة وحراسة‬٧
‫ ورتبه على مقدّمة وجتاحت‬- ‫ة محمد البوزناجى ألفه لعلى باشا الوزير المشهور بالشهيد سنة‬
‫" السياسة الشرعية في أصلاح الرأى والرعاية لابن تيمية مختصر ترجمه جيو‬.." ] ‫وساقة‬
‫محمد بن على العاشف المتوفي سنة الاعلام حاله الى السلطان سليم خان وبيان خجزه عن‬
‫القضاء وسماه معراج الايالة ومنهاج العدالة زاد فيه أشياء متعلقة بالحرب وبيت المال‬

‫ان سياسة‬ ]irP[ ‫من سياسة المدينة لابى نصر الفارابى المتوفى سنة‬ ‫ أجاد فيه‬10

jussu Weziri Abu"/hasan Ahmed Ben Mohammed Soleili, et ibi utriusque sectae et
Shafiitarum et Hanefitarum disciplinam commemorat circa annum 400 (inc. 25. Aug.
1 O09 (. ‫ـ‬

7301. I lm el – siy a s et. Doctrina salutem publicam bona reipublicae


constitutione adjuvandi.
7302. [ Siy a s et jon de 1 - wiz a re t, administratio exercitus Weziro commissi
‫ـ‬et
custodia palatii supremae ministri .sitatirotcua Scripsit Sheikh Hasan Ben Abd
e 2 ‫ ـ‬Rertnn Ben IMohammed Berzenja in favorem Weziri Ali Pasha ‫ و‬vulgo Shehtd 5
,ianno
t1126
ci.cni(d
.6 .
Jan (1714 ‫ و‬et disposuit in aciem primam , exercitum et
agmen extremum [ . ‫ـ‬ .7303 El - Siy a s et E1 - Sh er fy et ‫ و‬administratio lege
praescripta de rebus praefecti et subditorum ad meliorem statum revocandis ‫ و‬auctore
‫و‬AI
bn .aytnieT Compendium , quod Pir Mohammed Ben Ali A s/ite , anno . . . mortuus
ad rationem declarandam interpretatus est, quae sibi cum Sultano Selim Khtin
‫ة‬
,tm
ereu
ded
cren tsnomed ‫و و‬se
tnaetrad judicis muneri administrando imparem esse
‫و‬et interpretationem , cui plura ad bellum et aerarium publicum spectantia addidit
‫ة الاقتر‬.t‫أ‬el‫ر‬- agth/et
‫ام‬ apetManhtt
iva et -n imon ‫ ـ‬.7304 Si y a s et fi il m
adthlet
e 1 - fir a se ,t bona institutio de physiognomica ‫ و‬auctore Sheikh .smehS ed – dtne
‫م‬
200hammed Ben e
Abt Talib , vulgon
737 .eni( .01 .ge
uA )6331 mortuo b
, qui in re
versatus est. – 7305. Siy a set el -m ed fn et, administratio urbis publica, auctore 10
4 .bu
Nasr Firttlt , anno [ 339 .cni( .02 .nuJ )059 1 mortuo ‫ـ‬ .7306 Si ya s et
II 1. 80

‫ مقتضع حد‬-------------------------- ...


632

‫السهام المارقة في كيد الزنادقة‬ " ‫معتبر عند ظرفاء الووم لكونها موافقا لطبعهم الشوم‬
‫من السهل‬ 80 ‫لسعد الدين [ الشيخ محمد بن ] أسعد بن محمد الدايرى المتوفي سنة‬
‫مختصر التفريع للزين الدين الشيخ محمد بن أحمد الابيارى المصرى المتوفي‬ ‫في‬ ‫البديع‬
]‫من سهل ونوبهار منظوم بالتركى للامير سنان بن سليمان من أمراء [دولة‬ ]‫سنة *ما‬
‫السلطان بايزيد خان ان [سهم الالتحاظ في وهم الالفاظ للشيخ الامام محمد بن ابراهيم ة‬
‫ أن السهم الصائب في قبض دين الغائب للشيخ‬. ]8 ‫المشهور بابن الحنبلى المتوفي سنة‬
‫ من الاسهم المصيب في الردّ على‬٧٥ ‫تقى الدين على بن عبد الكافي السبكى المتوفي سنة‬
‫الخطيب البغدادى لأنه يتعضب على لخنقية لعيسى بن أن بكر الملك المعظم الايوثق الخنفى‬
‫ أن السهم المصيب ق ت حر الخطيب للعلامة الجلال السيوطى المذكور‬F ‫المتوفى سنة‬
10 ‫" لتسهيل في الفروع الشافعية لحسن بن حرب الاحسونى أتفه بامر‬.. ‫ذكره في فهرسه‬

haec carmina magna auctoritate apud Rumaeos elegantiores gaudent, quod ad eorum
,naturnm
sinistram bene conveniunt ‫ـ‬ .7293 El - Sih a m El-M 4ric at ‫ و‬Sagittae
transfodientes de magorum impiorum fraude , auctore [Sheikh Sad-ed-dtn [AMohammed
Ben ] .4s ad Ben AMohammed Detrs, anno 867 (ine. 26. Sept. 1462) mortuo. –
.7294 ‫ا‬E1 - S a h "E1- Be d f ‫ و‬planities .silibarim Epitome operis "trreT , [auctore
‫م‬Sheikh Zein - ed-din Mohammed Ben Ahmed Abytra ,srsiM anno 884 .eni( .52 Mart
1479) mortuo]. – 7205. S a hl we New b eh a r, Sahi et Netobehdr. Carmen
‫ة‬mucicrut ‫ و‬auctore Emir Sintin Ben Soleintin , Emiro ad aulam Sultani Bayezid
Khtin. – 7296. ISah In el - alh a tz, sagitta limis oeulis adspicientium de errore
verborum ‫ و‬auctore Sheikh et Imam Mohammed Ben Ibrtihtm , vulgo Ibn - elhanbah
.dicto et anno 971 .eni( .12 .guA )3651 mortno l ‫ ـ‬.7207 E1 - Sah m El-S 4ib ‫و‬
sagitta bene directa de aere alieno absentis capiendo , auctore Sheikh Taoht-ed - dtn
Sobk/4
‫ه‬iBen Abd - el - Atti , .anno756 (ine .16 ..‫ل‬o )n
5u
53t
1ero .m ‫ ـ‬. .7698 El -
‫ا‬Sah m E - Mos fb ‫ و‬sagitta scopum attingens de refutando Khatti Baghdidt ‫ و‬quod
partium studio ductus Hanefitis adversatus erat, auctore Isa Ben Abt Bekr EI-Melth
El - AMoatslsem Egytiba Hanefita, anno 624 (ine. 22. Dec. 1226) mortu0 . -
.7299 ‫ا‬E - ‫ا‬Sahm E - Mo st b finahr el - khat fb , sagitta seopum attingens de
‫و‬erecto
concionatoris ,utats auctore viro doctissimo Jellited-din Soytiti modo laudat0
10 ‫و‬
.ui
tar
tractatum in o me
scriptorum mmoc ‫ ـ‬.7300 E1 - So he i I ‫ه و‬Canop
indice u
de articulis juris Shafiitici .siiradnuces Composuit Hasan Ben Har
‫أف‬stella Hasstini
631

‫المموعة لارسطو من سوق الرقيق الابن نباتة محمد بن محمد الفارقى المتوفى سنة من‬
‫أن سوق العروس في الفرات لان معشر عبد الكريم أبن‬ ‫اقتصر فيه على غزلياته وقصائده‬
‫] فيه الف وخمسمائة وخمسون‬06 ‫عبد الصمد الطبرى نزيل مكة المكرمة [ المتوفي بها سنة‬
‫ السويف الى البيت العنيف لاجمال الدين محمد بن محب الدبوس‬.MP1 ‫وطريقا‬ ‫رواية‬

‫] ان سهام الاصابة في الدعوات المستجابة للعلامة‬1[ ‫ أحمد الطبرى أم المكى المتوفي سنة‬5
‫جلال الدين عبد الرحمن بن أن بكر السيوطى المتوفى سنة ارتبة على أربعة فصول وخاتمة‬
‫أوله الحمد لله الذى لا يخيب راجيه الغ جمع فيه جلّ الاحاديث الواردة في شأن ذلك‬
‫والاحاديث المخصوصة بالدعاء والادعية المأثورة وذكر الاوقات الشريفة التى ورد استجابة‬
‫ان سهام القضاء تركى منظوم كلها هاجويات شاعر‬ ‫الدتاء فيها وذكر كيف يدى بها الداى‬
‫ من شعراء الروم المتختص بنفى قتله السلطان مراد خان بن أحمد خان العثمافي سنة ** الكتها‬10

‫م‬.21onneh
r hitui.e.philosophia
tani captiosa
mon ‫ ـ‬.7288 S ‫ ع ع ش‬1 - r ae
ckf ‫ و‬forum
nnancipiorum ‫ و‬auctore Mohammed Ben Mohammed ,skcirtlF vulgo Ibn AWebttla dicto
et anno 768 .cni( .7 .tpeS )6631 mortuo ‫و و‬ ui hic
s in i
carminibus
di amatoriis
sa et C
.acquiescit ‫ ـ‬.7289 S I c el - a r is ‫ و‬forum sponsae de Corani recensionibus ‫ و‬auctore
‫ مصر‬1bu Mashar -dbA el - Rertm Ibn -dbA el - samed ,arebaT Mekkae inquilino I et ibi
anno 478 (inc. 29. Apr. 1085 ) mortuo l. Continet mille quingentas quinquaginta
.relationes et auctoritates ‫ ـ‬.7290 El - S e wf c il a el - b eit el - a tf ,c instigatioad
‫اق‬antiquam domum Kabae ,snelleporp auctore Jental - ed - dtn AMohammed Ben Mohib -
‫ه‬
ed -e
dtna
,di
emhr
A primum
ebaT ‫ و‬tum Mekkae inquilino ‫ و‬.anno
[694 ( .cni .12 Nov
[(1294 .mortuo ‫ ـ‬.7291 Si h a me 1 - is a b et ‫ و‬Sagittae scopum attingentes de precibus
auditis ‫ و‬auctore viro doctissimo Jellil - ed - dtn Abd - el-rahman Ben Aba Bekr Soytitas
anno 911 .cni( .4 .nuJ )5051 mortuo , qui in hoc libro ‫ و‬gui in quatuor sectiones et
‫ه‬ onclusionem
‫ح‬ divisuso
est et itae
:tipicni D Laus ‫ و‬.guispem speranti non eripit etc ‫حد‬
traditiones potissimas collegit de hac materia revelatas ‫ه و‬et traditiones ad invocationem
‫و‬Dei et preces usu receptas proprie spectantes et tempora augusta commemorat ‫دح‬quibu
precespotissimum ratae fiunt et audiuntur, et qua ratione precanti his temporibus precan -
‫ه‬dum .tis – h .2927 Sih a d
m el - ca 4 ‫ و‬sagittae .selataf ,acicrutanimraC quae omnia
satyrica sunt, auctore poeta Rumaeo , Nefit cognominato , quem Sultan Murthd Khtine
Ben Ahmed Khin 0thmini anno 1044 (inc. 17. Jun. 1634) interfici jussit; attamen
630

‫الآتوتر في لوامع الاسرار الا ان السؤال عما في المذاعب من الاشكال مختصر على مذهب [الامام‬
‫ الا ان السؤال والامنية في الاعمال الفردوسية‬1 ‫الاجد محمد بن ادريس] الشافى المتوفي سنة‬
‫أحمد بن عيسى بن أسمعيل لخنفى أوله الحمد لله ناصر من أطاعه وأتقاه أليغ "لمان السوانع‬
‫الادبية في مدائع القنبية للحسن بن محمد بن عبد الرحمن بن أن البقاء العكبرى رسالة‬
‫كأنه عارض بها صاحبها تكريم المعيشة في تحريم الحشيشة للقطب القسطلا في ولما وقف ة‬
‫القسطلافي على هذا وضع رسالة أخرى سماعا تتميم التكريم لما في الحشيش من التحريم يذكر‬
‫ سوانع العشاف رسالة في التصوف للشيخ أحمد بن محمد الغزالى‬٧٢ ‫فيها ما ذكره ويرته‬
‫المتوفي سنة من سوائر الامثل للعلامة جار الله أن الفضل محمود بن عمر الزخشرى المتوفي‬
‫سنة الله أن السور المرجاق من شعر الارجا في المجلال الدين محمد بن عبد الرحمن القزوينى‬
10 ‫سان سوفسطاى موتف منسوب الى المغالطة ويقال له الحكمة‬ - ‫خطيب دمشف المتوفي سنة‬

.d e ‫ـ‬
Splendoribus arcanorunn .7281 El-S o wal amm 4 fi el - mad zh ab m in
e 1 - a sh k ‫و‬41 108estio de rebus in secta .sitaeirtni Compendium ad disciplinam
[1mami laudatissimi Mohammed Ben Idrts] Shafiitae, anno 921 (ine. 15. Febr.
(1515 .mortui ‫ ـ‬.7282 El - So wal w e El - Omniy ,te petitio et votum de operibus
paradisiacis ‫ و‬auctore Mohammed Ben Isa Ben IsrnatI ,atifenaH Incipitopus ita :
eos ,tavuQ
Laus De0 ‫ و‬. u
jda qui ei obediunt i
eumque timent etc ‫ ـ‬.7283 ‫ا‬E -
Sew an ih E1 - Adebiy et, auguria elegantiora de laudationibus cannabis, auctore
Hasan Ben A10hammed Ben Abd - el - rahman Ben Aba Ibecth OHbert Tractatus , quo
5 auctor opus Tekrtni el-matshet ft talirtnn el-hashtshet a Cotb-ed-dtn Castellana editum
voluit CIui eum hune librum ,tessigel alium tractatum composuit Telmtn
imitari si
‫و‬qua
el - teArtnn hinth fi el - hashtsh mtn el ‫ ـ‬tahrtm nominatum ‫و و‬u bi
quae Hasan protulerat
‫و‬e ufer – .4827rr
et .tatna at
S e wan ih el - o sh sh a e auguria .muitnama Tractatus
theosophicus ‫ و‬mor Ahmed Ben‫هت‬a
Sheikhtuo JMohammed uct Gha .t ore
,sI anno ... h –
7285. Sew air e 1 - am th a l , vulgatissima proverbiorum, auctore viro doctissimo
.Jhrallah Abu'lfadhl Maintid Ben Omar Zamakhshers, anno 538 (ine. 16. Jul. 1143)
.out –r.o 682m E -‫و‬
7 ‫ا‬ tir El-Morj a ni , ‫أ‬ S
murus coralii e carminibus Arrititinf
10 ‫و‬a uc
Jelil-ed-din Mohammed to
Ben Abd-el-rah re
man Casantna Concionator e Damasci
mortuo ‫ ـ‬.7287 ‫هو‬
.02 .luJ 1338 ) o
739 .cni( nn
.a ,i .acitsihfe
st a ySu pos 0pu
u
captiones sophisticas
- tatceps auctoreo
,l d
Idem liber
.eletotsirA E E1 - Hiknet
‫و‬
629

‫ه آلستون‬٧٧ ‫خلال السنين الموجودة قبل الص حرجين منها‬ ‫عبد الركن الدارمى المتوفي سنة من‬
‫ والستى الآق قرة وعو لحافظ موسى‬ww ‫لابن جريج ان الستين لابن آستحق غير السير‬
‫وغيرها كذا ذكوه‬ ‫ابن طارق الزبيدى ومصنف عبد الرزاق بن همام الصغافي المتوفى سنة‬
‫صاحب النكت الوفية من السواد الاعظم في الكلام [موقف لطيف] مختصر مبنى على‬
‫ اثنتين وستين مسئلة لان القاسم اسحف بن محمد القاضى لخنفى المعروف بالحكيم السمرقندى‬5
‫ سواتبع الاتهام في التفسير تأليف الفاضل أن الفيض الهندى المتختص‬،18 ٣٣ ‫المتوفى سنة‬
‫بفيضى وهو كتاب منفرد بين التفاسير لاته فسر الآيات بكلمات حروفها مهملة كلها من أوله‬
‫الى آخر القران الكريم في سورة الاخلاص ولمّا تمّ وجد مير صدر الدين المعما الى آخره تاريخا‬
‫له وهو سنة اثنتين والف وله في تأريخه صد شكر كه تفسير من أز علم يقين بنمود جمال‬
‫م سواطع‬٧٨ ‫ ومناخاتمش شد أبن در دوشنبه عاشر ربيع الثافي أز سال عرب شمار ألف وألفين‬10

rahman ‫ و‬.vulgo
Dirtant dicto et anno 255 .cni( .02 .ceD 868 ) mortuo ‫ ـ‬.7274 E1 -
‫ا‬Son en E - Mauji d et cab la El-Sah fh e in , traditionum corpora anteutrumque
‫ه‬
Salthecollecta
ea sunt h : ‫ـ‬ .7275 E1 - S on en , traditiones Ibn Joreiji ‫ـ‬
7 276. El - S on en , traditiones Ibn Is hacki. Hoc opus non eum Sayer confundenduhn
est ‫ ـ‬.7277 ,El - S on ,ne et traditiones collectae ab Hafitz Musa Ben Ttrie Zebdda
vulgo 4bu Corra dicto. Praeterea commemorandus est liberab Abd - el - rexxttc Bead
Elemantim ,anithgaS anno 211 .cni( .31 .rpA )628 mortuo ‫ و‬editus ‫ و‬.et alii ‫ ـ‬1ta
.tradit auctor libri -lE AWoket -VE Jyefiyet . ‫ ـ‬. .7278 El - S e wa d El - Atzam ‫و‬
nigredomaxima de metaphysica. Compendium Telegans] sexaginta duabus quaestionibus 5
fultum , auctore Abu lettsin Is"hae Ben IMohammed Cadhi Hanefita ‫ و‬vulgo El-Haktma
‫ اته‬- .Samarcanda dicto et anno 342 .eni( .81 .iaM )359 mortuo ‫ ـ‬.7279 Sew a ti "
e l-il h a m ‫ و‬argumenta inspirationis .aralc Commentarius in Coranum a bene merito
‫ص‬1bulfeadh
-adniH ‫ و‬vulgo Feadha cognominato ‫ و‬,sutisopmoc qui singularis liber est
‫ة‬‫و‬nter commentarios coranicos
t ; in versibus senim explicandis verbis
e tantum usus
Cluorum literae ommes punctodiacritico destitutae erant ab initiousque ad finem Corani
‫ة‬,i ubi
t intSurataesIAhlthsu
.tis
titsbg
us Quis
u
eum absolutus
a e ‫ و‬-Mir Sadr-ed-din logogri
Phum usque ad finem Corani tempus ,sinoitisopmoc annum scilicet milesimum secun ‫ـ‬
‫ه‬
dum continere .tidiv t Auctor ipse ad compositionis
s tempus significandum
e his usus
‫د‬verbis: Centies gratias ,oga quod commentarius meus ex scientia certa pulehre prodiit 10
et finis ejus fuit hac feria secunda die decimomensis Rebf" II, annorum arabicorum , qui
.numerum dant anni milesimi secundi ‫ ـ‬.7280 ‫و‬Sew a ti " el - a nw a r fulgores luminum

‫يعقد‬

.‫جي يص متعصفحمسووجج‬ ‫حججججججججججججججججج جمتدجججججججججججججججججججججير بي‬


628

‫اعتراضات عليه ومباحثات معه ثم لخصه زين الدين قاسم ابن قطلوبغا الاحنفى [ المتوفي‬
‫] وسماه ترصيع الجوعر النقى ورتبه على ترتيب حروف المعجم وصل فيه الى حرف‬176 ‫سنة‬
‫] والامام أن بكر‬7[ ‫ سنان الحافظ سعيد بن منصور الخراسا في المتوفى سنة‬.٧٧ ‫الميم‬
‫ [قال شيرويه كان ستنه لم يسبقف الى‬٣٣٧ ‫محمد بن يحيى الهمدا في الشافى المتوفي سنة‬
5 -81 ‫مثله] والمحافظ أحمد بن محمد بن على الهمبدأ في المعروف بابن لال الشافي المتوفي سنة‬
‫ ولائق مسلم أبراهيم بن عبد الله بن‬Piv ‫والقاضى يوسف بن يعقوب البغدادى المتوفى سنة‬

‫" ولاولى بكر أحمد بن محمد بن هافي الاثرم ولابن الشجاع‬Pi ‫مسلم الكاجى ألبصرى المتوفي سنة‬
‫أن سنن الترمذى مرّ في الجيم‬ ‫ولا في قرة موسى بن طارق ذاكرة البقاى في حاشية الالفية‬
‫ سنن الدارقطى للامام الخاجة أن لحسن على بن عمر‬88 ‫ويقال لها لجامع الصحيح أيضا‬
10 ‫ سنن الدارمى وهو الامام الحافظ عبد الله بن‬٧/٢٣ ."‫الشهير بالمحافظ البغدادى المتوفي سنة هم‬

maxima earun pars in reprobandis iis versatur, quae dixit, et in disputationibus cum
eo institutis. Postea librimeliora Zein - ed - dtn Chstan Ibn Cotdubaght ‫و‬atifenaH
[anno 879 (ine. 18. Mai. 1474) mortuus [‫ و‬excerpsit in epitome Terst" El- .Jatther
El - AVecht inscripta ‫ و‬ubi ordinem literarum alphabeticum secutus est et ad literam
31th pervenit. – 7270. S on en E1 - Hafi tz Saf d, corpora traditionum collecta ab
Hafitz Satd Ben Manstir Khorastina, anno [227 (ine. 21. Oct. 841 )] mortu0 –
Imamo Abu Beir Mohammed Ben Yahya Hendhnt Shafiita, anno 347 (inc. 25. Mart.
(5958 mortu0 ‫] و‬
[c tteste
Sonnet uj
e bsimile
Shiruge aus nonh ‫ ـ‬Hafitz Ahmed Ben
AMohammed Ben Ali Hendlina Shafiita, vulgo Ibn Ltd dicto et anno 398 (ine.
.17 .tpeS )7001 mortuo ‫ ـ‬.C Yusuf Ben
it Yaelb ,sdadh i
dhgaB anno 297 ( inc
.20 ‫ا‬ ‫ة‬
)909 mortuo – AbuS e
Moslim Ibrth p t
trn Ben Abdallah Ben Moslin Kej
Basri ‫ و‬anno 292 ( .cni .31 .voN )409 mortuo ‫ر ـ‬4 ‫رم‬EtaBek ‫ر‬ 4hrned
dem Ben
mahoMA
4‫ر‬ - Ethrem –en
Hind El‫ه‬B Ibn - e/sh ‫ ـ‬et Abu Corra Musa Ben .etrhT - Ita
. i
glossis ad Alfiyam a Becht n editis traditur ‫ ـ‬.7971 S on en El-Tir mid zi ‫و‬
corpus traditionum a Tirmidza collectum ‫ و‬de quo supra in litera Jim videndum ‫ و‬nano
-lE Jimr .El-Sah
ribitu
"‫ه‬inscetiam th ‫ـ‬ .7272 So n en E1 - D tra e ot ni ‫ و‬corpus
10 traditionum ‫ و‬auctore Imam Hojjet-ed dtn Abu thasan Ali Ben Omar ,tnlocariD wulg0
‫دت‬El-H4/it .El-Ba ghd
dicto et anno 385 .enidi
i( 5 . Febr ‫وو‬5( .mortuo ‫ ـ‬.7273 Some n

inu,incorpus
‫ا‬E - D ‫ة‬rm oitidart ‫ و‬-a uc
Imam et Hafitz to re
Abdallah Ben Abd-el
627

‫أولها الحمد لله الذى لا تحصى متته اليغ والشيخ أن التحسن السندى أيضا تعليقة بالقول‬
‫لكنها أبسط من تعليقة السيوطى انتهى كان الحاكم والخطيب يقولان في كتاب السنن‬
‫للنسائى أنه عكيع وان له شرطا في الرجال أشت من شرط مسلم لكن قولهما غير مسلم قال‬
‫البقاى في شرح الالفية وعن ابن كثير أن في النسائى رجالا مجهولين أما عينا أو حالاً وفيهم‬
‫أن الستين الكبير والصغير كتابان لان يكو‬ ‫المجروح وفيه أحاديث ضعيفة ومعللة ومنكرة‬ 5

‫ وهو على ترتيب‬wf ‫ عون‬٣٥٨ ‫بن على الخاسروجردى ألبيهقى المتوفي سنة‬ ‫الحسين‬ ‫أكد بن‬

‫يختصر المزفي لم يصنف في الاسلام مثله روى عنه أبو القاسم زاهر بن طاهر بن محمد الشحان‬
‫وغيره وصاتف الشيخ علاء الدين على بن عثمان المعروف بابن التركماني الحنفى المتوغ‬
‫سنة به كتابًا سمّاه الجوهر النقى في الردّ على البيهقى في سفر كبير وله الحمد لله رب‬
‫ العالمين والعاقبة للمتقين الخ ثم قال فهذه فوائد علقتها على سنن البيهقى الكبيرة أكثر عا‬10

et ita orsus :tse Laus Deo ‫ و‬cujus gratia immensa est .cte Idem fecit Sheikh
‫كم‬410 1/ddniS ‫ و‬ita tamen ‫و و‬ut
hasan verba textus exposita adderet et longior esset
quam Soytttt in sua adnotatione. – Haee ille. – Hikin et Khatti librum Somen
a Vestiga editum probum esse et illum sibilegem severiorem in relatoribus admittendis
‫ة‬rmposuisse
n ,tnueide quam eam ,tesse quam
a AMoslian
t sibi ,tt
essiusopmia ‫" و‬ut Becit
‫ة‬n Commentario in Alfiyamr ,ticid horum verbanon ita t rata ;tnus et Ibn Aeth :
,ayitseNA inquit ‫ و‬relatores secutus est nominatos quidem , at ex quorum auctoritate
certiore unus tantum relator retulit, aut ex quorum auctoritate dubia duo vel plures
‫و‬relatores ,tnureluter inter quos reprobatione digni ,tnus inque traditionibus infirmae 5
.male affectae et propter unicam auctoritatem dubiam rejiciendae ‫ ـ‬.7269 El-S on en
FE1 - Ke b fr we El - S a gh fr ‫ و‬corpora traditionum majus et .sunim Uterque liber
‫ مصر‬4 Bu Beirum Ahmed Ben-elhosein Ben A la Khosreanjirda Bethacka auctorem ,tebah qui
septuaginta quatuor annos natus anno 458 (inc. 3. Dec. 1065) obiit, et ordinem in
Epitome Mozenti servatum secutus est : neque in libris islamicis similes illis compositi
sunt. Bethackti auctoritate Abu'letistian Zith tr Ben Tithtr Ben Mohammed Shelihttbt aliique
,tnureluter et Sheikh 4/4 - ed - dtn Ali Ben 0thmthn Hanefita ‫ و‬vulgo Ibn-ellurkentins
‫ه‬‫د‬dictus ett anno 750
i ( .cniu
.22 .trs
aM )943o
1 mortuus
p , volumen
m magnum
oc
All - Jatther El - AWeekt ft el-radd ala El-Bethacka inscriptum , quod ita incipit: Laus
.Deo mundorum domino et bonus finis Deum timentibus ete ‫ ـ‬-Tum : Hae adnota 10
tiones ‫و و‬ait Sunt utiles , quas ad corpus traditionum Bethacktimajus ,iusopmoc et
‫و‬7 *

‫جججججحتجاجية جيجي عمدججججججججججججججججججججججيحية‬


626

‫قرة ما ستناق مسلم الكيتى ان سنن الصحاح المأثورة للمحافظ أن على سعيد بن‬
‫ سنن الصوفية لعبد الرحمن السلمى في كيفية‬٧٣٧ ]oP"1 ‫عثمان بن السكن مات سنة‬
‫من ستين الكبير للنسائى وهو أبو‬ ‫أحوال مشايخ الصوفية ذكره صاحب فتاوى الصوفية‬
‫ روى أن بعض الامراء سئل‬." ‫عبد الرحمن أحمد بن شعيب النسائى المحافظ المتوفي سنة‬
‫عنه أكله خيع فقال لا فقال فاكتب لنا الصحيح هجودًا فلخص السنن الصغير منها وترك كل ة‬
‫حديث أورده في الكبير مما تكلم في أسناده بالتعليل وسماه المجتبى وهو أحد الكتب الستة‬
‫واذا أطلفاعل الحديث على أن النسائى روى حديثا فانما يريدون المجتبى قال أبو على‬
‫الحافظ للنسائى شوط في الرجال أشت من شرط مسلم وشرح الشيخ السراج عمر بن على‬
‫ابن الملقن الشافى زوائده على الاربعة أعنى الصحيجين وان داود والترمذى في الجلد ومات‬
10 ‫ سنة أو‬.‫سنة أمه وعلى ألسنن تعليقة لاجلال الدين عبد الرحمن بن أن بكر السيوطى مات‬

.ab
Abu Corra collectum ‫ـ‬ .7265 S on en Ab i M o slim ‫ و‬corpus traditionum
.ab
Abu Moslim Kata collectum ‫ـ‬ .7266 S on en e l-s i h a h el -m a th ‫ ث‬ret ‫ و‬Corpus
traditionum probarum et usu receptarum ‫ب و‬auctore Hafitz Abu Ali Satd Ben 0thF ‫ة‬ni
Ben-elseken ‫ و‬.anno
[353 .eni( .91 .naJ ])469 mortuo ‫ ـ‬.7267 ‫و‬S on en E1 - Suffy et
regulae Suforum, auctore Abd-el-rahman Sollent. Agit opus de ratione , gua Sheikhi
Suforum se gerere debent, et ab auctore libri Fettitra E7- Safayet commemoratur. –
7268. S on en el - k eb fr, corpus traditionum majus, ab Hafitz Abu Abd-el-rahman
4hmed Ben Shoetb ‫و و‬vulgo
Sentiya dicto et anno 303 .eni( .71 .luJ )519 mortu0
5 collectunn. Emirorum aliquis ex eo quaesivisse traditur, num ommes traditiones
. probae essent. – Non omnes , respondit. – Seribe nobis, inquit, probas separatim. –
Hac re motus codicem traditionum minorem inde excerpsit, et onnes traditiones
‫و‬praetermisit ‫و‬guas
in majori protulerat inter eas , de quarum auctoritate ita disseruit
ut infirmitatem non excluderet. Hanc epitomen ‫ و‬quae in sex canonicis traditionulll
‫و‬corporibusnulneratur Mujlebth ,tivalleppa et quando traditionarii aliquam traditionem
a Nestigt prolatam esse in universum ,tnueid nullum aliud opus significant ‫ و‬Cluam
.tibetijuMIE‫ ا‬- ‫و‬Hafitz
Abu Ali : ,meroireveS ait legem Nestiga sibi imposuit in
relatoribus admittendis quam Moslim ‫ و‬et Sheikh .Strday - ed - dtn 0mar Ben Alt
10 Ibn - elnolaccAth Shafiita, qui anno 804 (ine. 11. Aug. 1401 ) obiit, additamenta
ejus ad quatuor canonica traditionum corpora ‫ و‬utrumque Salth , Abu Datoudi et
‫و‬Tirmidzti
scripta volumine commentatus .tse Adnotationem ad El-Somen Jelhl-ed-dth
Abd-el-rahman Ben Ali Beir ,atityoS anno 911 .eni( .4 .nuJ )5051 mortuus ‫و‬ edidit
625

‫الصحيح ويجوز أن يريد به الصحيع لذاته والثا في شبهه ويمكن أن يريد به الصحييع لغيره‬
‫والثالث يقاربه ويحتمل أن يريد به الاحسان لذاته والرابع الذى فية وهن شديد وقوله وما‬
‫لا يفهم منه الذى فيه وعن ليس بشديد فهو قسم خامس فان لم يعتضد كان صالاخا‬
‫للاعتبار فقط وان أعتضد صار حسنا لغيره أى للهيئة المجموعة وصليع للاحتجاج وكان قسما‬
‫ سادسا انتهى من حاشية البقاى على شرح الالفية قال ابن كثير في مختصر علوم الحديمت‬5
‫أن الروايات لسنن أبي داود كثيرة يوجد في بعضها ما ليس في الاخرى وشرحه شهاب الدين‬
‫أبو محمد أحمد بن محمد بن ابراهيم بن هلال المقدسى من أكاب المزى مات بالقدس‬
‫ وسمّاه انتحاء السنن واقتفاء السنن أوله الحمد لله الذى أرسل رسوله بالهدى الجغ‬،‫سنة ما‬
‫قطعة منها العلامة بدر الدين محمود بن أحمد العينى الحنفى مات سنة ههه [ وشرحه‬ ‫وشرح‬
‫ أبو الحسن السندى المذكور آنفًا في سنن ابن ماجه وعو شرح لطيف بالقول] * ستون آق‬10

‫و‬probae ( )hthas ,rutnenitnoc quibus fortasse eas significat . ‫و‬ uae pertse probae
e
sanae ,tnus secundo eae ‫ و‬quae illis similes ,tnus quibus eas significare ,tsetop quae
ob alias caussas probas esse vult; tertium eas comprehendit, quae ad illas proxime
,t et nfortasseu
his eas
d ,tace
ifingis c
quae per
c se probabiles
a‫و‬ sunt ‫و‬‫و‬guartum
sae
‫و‬Guibus debilitas majorinest et quas dicit non intelligi ex iis ‫و و‬
guibus
rdebilitas
ojam
n on ,tisni hae quintam classem ,tnuutitsnoc ut ‫و و‬si
non fulciantur tantummodo ob
fiduciam in iisponendam ad argumentandum aptae sint, et si fulciantur, probabiles
s int propter aliam caussam i.e.propter habitum serieirelatorum compositum, quorum
relatio proba esse ,tsetop et non proba ‫ و‬et aptae ad argumentandum ‫ و‬et hae sextam 5
.efficiunt classem ‫ ـ‬.Haec petita sunt e glossis Becttti ad commentarium Alfiyae
ATEn Kethtr in epitome operis 0ltim el - hadith multas Somen Abu Datoudi habere
dicit relationes ‫ و‬in quarum aliis inveniatur ‫و و‬
uod t
in aliis
i non
s ‫عة ـ‬-inde
btthlehS
e rd - dtn ‫ر‬4 bu Mohammed Ahmed Ben Mohammed Ben Ibrthhtm Ben Halthl AMocaddesa
AMazzti discipulus ‫ و‬Hierosolymis anno 765 .cni( .01 .tcO )3631 mortuus ‫ و‬. cujus
commentarius Intahtt el- senen toe Icltfit el - somen inscriptus est et ita incipit: Laus
Deo, qui legatum suum cum recta religione misit etc. Partem traditionum commentatus
est vir doctissimus Bedr - ed-din Mahantid Ben Ahmed A int Hanefita, anno 855
) .cni 3 . .rbeF 1451 ) mortuus ‫و ] و‬et
in totum opus denique commentarium elegantem
‫و‬qui exposita textus verba tantum adjecta habet Abu lhasan Stada edidit supra in 10
..[Somen
suIbn taAIdjeh
romemmoc ‫ ـ‬.7264 Son en Abi Corra ‫ و‬corpus traditionum
III. 79

- - . ‫ تي‬. ‫ت‬ . ‫جهتيهم‬


624

‫في أربع مجلدات كبار وشرحة أبو زرعة أحمد بن عبد الرحيم العوا فى مات سنة الله كتب‬
‫منه سبع مجلدات الى أثناء سجود السهو واطال فيه وشرحة الحافظ علاء الدين مغلطاى‬
‫ ولم يكمله وشرحة الخطاق وسماه معالم السنن ذكر في شرحه للبخارى‬، ‫ابن قليج مات سنة‬
‫كان معظم القصد من أن داود فيه جمع بيان السنن والاحاديث الفقهية ولابن قيم الجوزية‬
5 ‫شرح مختصر السنن المذكورة ذكر أن الحافظ زكى الدين المنذرى قد أحسن في اختصاره‬
‫فهذبته نحو ما عذب هو به الاصل وزدت عليه من الكلام على علل سكت عنها أن لم‬
‫يكملها وتصحييع أحاديث والكلام على متون مشكلة لم يقتنع معطلها وبسط الكلام على‬
‫مواضع لعلّ الناظر لا يجدها في كتاب سواه قال في رسالته التى أرسلها الى من سأله عن‬
‫أصطلاحه في كتابة ذكرت فيه الصاحبيع وما يشبهه ويقاربه وما فيه وعن شديد بينته وما لا‬
10 ‫يفهم منه فصالح وبعضها أصنع من بعض انتهى واشتمل هذا الكلام على خمسة أنواع الاول‬

mortuus, cujus commentarius quatuor volumina magna continet – 4bu Zara Ahmed
Ben Abd - el - rehtm ,tkcitrI anno S26 .cni( .51 .ceD )2241 mortuus ‫ي و‬ui
metpes
tantum volumina sui commentarii ‫ و‬ubi uberius disputavit et fusius ‫ و‬scripsit usque ad
commissa‫ز‬caput
medium de negligentia in adoratione So tid ‫ ـ‬Hafitz Alth - ed-dtn
Maghletit Ben Chilti, anno 762 (ine. 11. Nov. 1360) mortuus, qui commentarium
non absolvit -- Khaltttbt , ui commentarium Metalian El - Sonen inscripsit ‫ و‬et in
‫و‬commentario ad Bokhtart : Abu Datoud ,tiuqni studuit praecipue facta et traditiones
5 propheticas colligere ‫ و‬ouae jurisprudentiam .tnatceps Ibn Cayyian - eljauxtyet conn -
mentarium epitomae libri Somen laudati ,tidide et : Zeki - ed - dan AMondzard ‫و و‬inquit
egregie versatus est in sua epitome ‫ و‬guam ego ,ixerroc sieuti ille archetypurn
,t iisque
a quaerdixerat
e nova xde affectionibus
er traditionum
ro ,ididda c
quas taeuerat
‫و‬
‫و‬eum eas non absolvisset et correctio traditionum et dissertatio de textibus difficilioribus
neglectas non aperiret, at longius de locis disputavit, quos lector vix in alio libro
praeter hunc .teinevni In literis ‫ و‬guas ad quendam misit ‫ و‬gui eum de terminologia
verborum ‫و و‬
ua t
in libro
es usus
se ‫ و‬:tarevagor Distinxi ,ibi ,tiuqni traditiones Sah 44
.i ,e probas ‫و و‬et quae his similes sunt et proxime ad eas ,tnudecca et in quibus
debilitas fortior apparet ‫ و‬duam bene demonstravi ‫و و‬et
quae inter eas non intelliguntur
10 et tamen ad argumentandum aptae sunt ‫ و‬.aliae autem aliis prohiores esse possunt -
Haec ille. – Haee verba quinque genera comprehendunt, quorum primo traditiones

‫هلاك عصر‬
623

‫وعى من دواوين الاسلام والفقهاء لا يتحاشون من أطلاق لفظ الصحيع عليه وعلى ستون‬
‫بن عيحات‬ ‫العظيم‬ ‫عبحلب‬ ‫أختصره زكى الدين‬ ‫وقال‬ ‫سنون أن داود أنتهى‬ ‫لا سيما‬ ‫الترمذى‬
‫القوى المحافظ المنذرى المتوفى سنة أما وسماه المجتبى والف السيوطى عليه كتابا سماه زعو‬
‫الرفي على المجتى وله عليها حاشية أيضا وعذب حمد بن أبي بكر المعروف بابن قيم الجوزية‬
‫ وشرحة أبو سليمان حمد بن ابراعيم الخطاق وسماه معالم السنن توق‬،‫الحنبلى توفي سنة أه‬ ‫نوا‬

‫لخصه الحافظ‬ ‫سنة من أوله الحمد لله الذى هدانا لدينه وأكرمنا بسنة نبيه صلعم الغ‬
‫تجتالتة‬ ‫وسماه‬ ٧٥ ‫مات سنة‬ ‫شهاب الدين أبو محمود أحمد بن محمد بن أبراهيم المقدسى‬

‫العالم من كتاب المعالم وتترحه السيوطى أيضا وسماه مرتات الصعود الى سنن أن داود وشرح‬
‫الشيخ سراج الدين عمر بن على ابن الملقن الشافى مات سنة عنه زوائده على الصحيحين في‬
‫ مجلدين وولى الدين العراق والشيخ شهاب الدين أحمد بن الحسين الرملى القدسى الشافى المتوفي‬10
"‫وشرحه قطب الدين أبو بكر بن أكد بن داعين اليمنى الشافعى المتوفي سنة "لها‬ ٨ff ‫سنة‬

islamicae est ‫ و‬et jurisperiti non ,tnenitsba eas probas ( Sahth ) non minus in
universum appellare quann . syllogen Tirmidsti Sonen inscriptam ‫ و‬praecipue autem
‫ه‬
.Somen
el Abu
l.i aaDeaH ‫ ـ‬Hujus librum Hafitz Zekt - ed - dtn Abd-el - atstm
iduoe
Ben Abd - -le cauot Mondxtra ‫ و‬anno 656 .cni( .8 .naJ )8521 mortuus ‫ و‬، in epitomen
coegit Mujtebth nominatam ‫ و‬ad quam Soyttla librum scripsit Zahr el - robt ala
‫ ساتقهقر‬1uitebt .mutalleppa . . Idem glossas edidit ‫و و‬et
Mohammed Ben Abt BeAr Hanbalita
vulgo Ibn Cayyam - eljauxtyet dictus et anno 751 .eni( .11 .traM )0531 mortuus ‫ و‬eam
recognovit et correxit. Commentarios in El - Somen scripserunt Abu Soleintin Hand
‫ه‬Ben Ibrahim Khaltlib , anno 388 .cni( .3 .naJ )899 mortuus ‫ و‬cujus commentarius
‫ قمر‬1etflim -lE Somen inscriptus est et ita :tipicni Laus Deo , qui nos ad religionenn
suan duxit et Sunna prophetae sui honoravit ete. Potiora hujus commentarii
excerpsit Hafitz Shehttb - ed - dtn Abu Mahmttd Ahmed Ben Mohammed Ben Ibrtihtma
‫م‬aseddaco12 ‫ و‬anno 765 .eni( .01 .tcO )3631 mortuus ‫ و‬epitomenque littlet el - altan mana
‫ة‬atabti El-ATehlim
vanimon ‫ ـ‬,atttyo8 qui commentarium Marcht el ‫ ـ‬50tid ila Somen
‫ـ‬1bt
‫ه‬ti Datoud
spircsni ‫ ـ‬8heikh Striti - ed - dtn 0mar Ben 4/t Ibn - elanolacckine
‫خد‬atiifah ‫ و‬. ‫ه‬anno
804 .cni( .11 Aug 1401 ( mortuus ‫ و‬Tui additamenta ejus ad utrumque
‫ه‬
Sahth duobus h voluminibus
k ,tiueilpi
xe pariterque
e IWelt - edh
- dtn Irtickt S
et 10

‫ه‬
Shelihb - ed-din Ahmed
n Ben - elhosein Ramli
u Codst ,atiifahS anno
J 844 .eni( .2 -
(1440 .mortuus ‫ـ‬ Borro Sonen Abu Datoudi commentati sunt Cott - ed - dtn ‫ر‬4 bte
Bekr Ben Ahmed Ben Datn Yement Shafiita, anno 652 (ine. 21. Febr. 1254)

‫جدتي‬
699

‫اليه الحاجة على سنن ابن ماجه والاحف في خطبته بيان من وافقه من باقى الائمة الستة‬
‫مع ضبط المشكل في الاسماء والكلى وما يحتاج اليه من الغرائب مما لم يوقف الباقين ابتدعوه‬
‫في ذى القعدة سنة ثمانمأنة وشرحه الشيخ أبو الحسن السنداى بن عبد الهادى المدنى‬
‫ان ستى آبى‬ ‫ وعو شرح لطيف بالقول وفرغ في الشوال من التى تليها‬P1 ‫المتوفى سنة‬
5 ‫ان ستى آق‬ ‫حبان الحافظ ورتبه على بن بلبان الفارسى ترتيبًا حسنا وتوفي سنة من‬
‫تاون سليمان أبن أشعث السجستا في المتوفى سنة هنا قال كتبت عن رسول الله صلى الله عليه‬
‫وسلم خمسمائة ألف حديث انتخبت ما ضمنته وجمعت في كتان عذاً أربعة آلاف حديث‬
‫وثمانية أحاديث في الصحديع وما يشبهه ويقاربة ويكفى الانسان لديته من ذلك أربعة‬
‫أحاديث آحدعا انما الاعمال بالنيات والتاق من حسن اسلام المرء تركه ما لا يعنيه‬
10 ‫وتتالت لا يكون المؤمن مؤمنا حتى يرضى لاخيه ما يرضاه لنفسه والرابع الحلال بين‬
‫والحرام بين وبين ذلك مشتبهات كذا في مفاتج الدجا شرح المصابيع قال ابن السبكى في طبقاته‬

‫و‬anni 800 .cni( .42 .tpeS )7931 incepit AMa tamoss ilealid el-httjet ala Somen Ibn Majeh
inscripsit. In praefatione ceteros inter Imamos sex accuratius describit, qui cum
eo consentiunt, orthographia nominum et cognominum difficiliore rebusque singularibus
,sitidda quibus opus est ex iis ‫ و و‬Ulae cum ceteris non consentiunt ‫ سـ‬، hkiehS
ienique
‫ر‬4 bu"Ihasan Sanda Ben Abd-el-httdi AMeden ‫ وصمه واة‬. 1139 )
. s .8c
u
1 : .gu
un
At
)62r
i
71 o ‫و‬m
eujus commentarius elegans ea textus verba tantum adjecta habet, quae explicat, "
et mense Shewwtil anni mortem auctoris praecedentis absolutus est ‫ بـ‬.7262 S on en
5 Ibn Ha bh an ‫ و‬traditionum . corpus ab Hafitz Ibn Habitan collectum ‫ و‬. .doug A la
Ben Bolitan ,tsartlF anno 739 .cni( .02 . .luJ 1338 ) .wnortuus ‫ و‬،
.egregie
tiusopsid –
.7263 ‫و‬S on .ne A bi Daw u d traditionum corpus ‫ و‬ab Abu Datoud .nitnateloS Ibn -
‫ر‬4 shath Sejestina ‫ و‬anno 275 .cni( .61 .iaM 888 ) . mortuo ‫ و‬.mutcelloc Scripsi ‫و و‬ait
quingenta millia traditionum a propheta acceptarum : . ex iis selegi potiora ‫ و‬، ‫و‬eau
comprehendi ‫ و‬et in hoc meo libro quatuor millia et octo traditiones congessi ‫ و‬. ‫ه و‬sa
probas duxi ‫ و‬vel quae his similes sunt vel propius ad eas accedunt : r ex histamen
quatuor homini religioso sufficiunt. Prima haec est: Facta tantum ex animi consiliis
cernuntur – secunda: Bonum rectae viri fidei signum est ea mittere, quae ei non
10 curae sunt – tertia : Fidelis non est fidelis, donee - benevole fratri concedit, quod
sibi ipsi concedit – guarta : Quod licitum est, liquet, itemque quod illicitum est, et
operis‫ز‬inter
utrumque res dubiae .tnus Ita in Mefitth el-da t ,rutigel qui commentarius
alestilth est. Ibn - elsobht in suis Talacht : Haeo sylloge, inquit, in codicibus fidei
621

‫تأريخه وفيه أن سندباد نامه للازرقى في المواعظ والنصائع ومن جملة مؤلفاته كتاب الغية‬
‫وشلفية لفتع رجولية هذا الملك ان ستدر عولام كتاب لليهود وتفسيره سندا العالم الكبير‬
‫ سنن ابن ماجة في الحديث وهو أبو عبد الله محمد بن‬٧٣ ‫ذكروا فيه المدد والتواريخ‬
‫" وهو السادس من الكتب الستة عند البعض وشرح‬PV ‫ليزيد بن] ماجه القزوينى المتوفي سنة‬
‫ ولمجلال‬71 ‫ قطعة منه في خمس مجلدات للحافظ علاء الدين مغلطاى أبن قليج المتوفي سنة‬5
‫الدين عبد الرحمن بن أبي بكر السيوطى المتوفى سنة ؟ تمامًا سماه مصباح الزجاجة على سنى‬
‫أبن ماجه أوله الحمد لله ذى الاجلال والاكرام أليغ وشرحه المحافظ برهان الدين ابراهيم بن‬
‫ه وشرحه الشيخ كمال الدين محمد بن‬f‫سبط ابن العجمى المتوفي سنة أ‬ ‫محمد الحلبى‬

‫موسى الدميرى الشافى مات سنة منه في نحو خمس مجلدات ومياه الديباجة مات قبل‬
‫ تحريره وشرح الشيخ سراج الدين عمر بن على ابن الملقن الشافى المتوفي سنة عنه زوائده‬10
‫على الخمسة أعنى الصحيحين وان داود والترمذى والنسائى في ثمان جلدات وسماه ما تمس‬

modi numeratur. Sinditid-ntimeh ab Exreeka compositum continere dicit paraenetica


et bona consilia. In ejusdem scriptis liber Alriyet et Sheiriyet invenitur, quem ad
.virilitatem illius principis juvandam composuit ‫ ـ‬.7260 S an d ar u l am ,i .e custos
mundi. Liber Judaeorum , gui arabice refugium mundi magnum significat. Comme
.morantur ibi numeri et aerae ‫ ـ‬.7261 S on en Ibn M 4 i eh , dicta factaque
.sidemmahoM Codex traditionum sextus ‫ و‬ut nonnulli ,tnuutats quem Abu Abdallah
‫ر‬ 1ohammed TBen ]dtn xeY ,anteaxaC vulgo u
Ibn Majeli dictus et J anno 273 .eni( .8 -
S86 ) mortuus ‫ و‬.tigelloc Partem ejus quinque voluminibus commentatus est Hafitz 5
‫ صا‬14 - ed - dtn Maghlettia Ibn CAtlti , anno 762 .eni( 11 . .voN )0631 mortuus ‫ و‬totum
autem Jelil - ed - dim Ald - el - rahman Ben Abt Bekr Soytita, anno 911 (ine.
.4 .nuJ 1505 ) mortuus ‫ و‬in libro AMisbah el - ‫ة‬ thjet
‫ي‬ ala‫م‬
Sonen
‫ز‬ Ibn
i AMajeli
u,q
ita incipit: Laus Deo majestate et generositate praedito etc. Commentarios porro
ediderunt Hafitz Borhtin - ed - dtn Ibrahtm Ben AMohammed ,abelaH vulgo Sibt Ibra ‫ـ‬
elajema dictus et anno 841 .eni( 5 . .luJ 1437 ) mortuus ‫ ـ‬Sheikh Kental - ed - dt ‫عور‬
41ohammed Ben AMusa Dentra Shafiita, anno 808 (ine. 29. Jun. 1405) mortuus, cujuss
‫ي‬-liber Dibitiet inscriptus quinque circiter volumina ;rutitcelpmoc auctor vero obiit
antequam eum rescripserat ‫رع ـ‬Sheikh Siraj - ed - dtn 0nnar Ben Ali Ibn - elnolacckE 10
Shafiita ‫ و‬anno 804 .cni( 11 . .guA )1041 mortuus , qui additamenta codicis ad quinque
cetera traditionum corpora canonica , utrumque Sahth ‫ و‬4bu Datoudi ‫ و‬Tirmidacti et
AWestyti octo voluminibus explicuit, et librum, cujus compositionem mense Dzi leadet
620

‫ثامسطيوس بالسريافي وفسر أبو أحمد بن كرنيب بعض المقالة الاولى والرابعة وهو ألى الكلام قا‬
‫الزمان وفسر ثابت بن قرة بعض المقالة الاولى وترجم ابراهيم بن الصلت الآولى ولان الفرج‬
‫قدامة بن جعفر بن قدامة تفسير بعض المقالة الاولى وفسره بكماله ثامسطيوس على سبيل‬
‫الجوامع لم يبسط القول فيه وفسره يحيى النحوى ونقل من الرومى الى العراق وهو كتاب‬
5 ‫كبير في عشر مجلدات ولابن السمع على عذا الكتاب شرح كالجوامع وقد شرحه جماعة‬
‫بعدها من الفلاسفة الاسلامية وغيرهم ممن يطول ذكرهم كذا في نوادر الاخبار أمن ستتابات‬
‫تامة فارسى لشمس الدين محمد بن على بن محمد الدقايقى المرورودى المتوفي سنة أوله‬
‫الاحمد وثناى مكرمى را كه از جله شب تار جره عاشقان بر واجب أليخ وترجمة بلغة‬
‫النوائى افتخار الدين محمد البكرى القزوينى وقيل الظهير الدين محمد بن على الكاتب‬
10 ‫القزوينى كتاب موسوم بهذا الاسم ورأيت بخط بعض العلماً أنه للتحكيم الازرقى شاعر من‬
‫شعراء طوغانشاه ملك نيسابور وعو من جملة موافاته ومنشآته باسمه كذا ذكره البناكيتى في‬

Matta Themistii interpretationem syriace vertit, et Abu Ahmed Ben Kernth partem
libri primi et quarti eamque usque ad caput de tempore interpretatus est. Eodem
modo Thttbat Ben Corra partem libri primi interpretatus est, et Ibrahtm Ben - elsalt
librum primuun latius et uberius convertit. Abu'lfaraj Codthma Ben Jafar Ben Codhma
partem libri primi interpretatus est, totum librum autem Themistius ita , ut argumentum
sententiis copiosioribus, at verbis brevioribus comprehenderet. Porro ejus interpre
5 tationem Yahya Grammaticus edidit et e graeca lingua in arabicann transtulit, unde
magnus liber decem voluminum ortus est ‫ و‬in quem Ibn-elsanah commentarium scripsit
ad modum aphorismatum. Post hos plures philosophi Islamici aliique opus commentati
,quos t recensere
nu nimis s
longum. esset ‫ ـ‬hr‫أ‬Ita quidem in Neuotidir el-akhb
.legitur ‫ ـ‬.7259 Sin d b a d - n à me ,h liber ,idibdniS auctore Shems - ed - dth
Mohammed Ben Ali Ben AMohammed Deetitekt IMertnertidi, anno . . . mortuo. Historia
ficta persice scripta ‫و‬ uae o
‫و‬ ita d
:tipin
cni a
Lausret o noh ‫و و‬uiol
gloria e ev
noctis obscurae amantium cellam per etc. , et ab Iftakhtar - ed - dtn AMohammed
Cuatoint in dialectum poetae Neactiga conversa .tse Ut alii ,tnulov T
-alttr‫ةك‬Bekra
10 ed - dtn MTohammed Ben Ali Caxtotna Scriba ( Khttb ) librum scripsit hoe titul0
ornatum , et ab aliquo viro docto manu sua scriptum legi, opus Ezrecka medico et
poetae ad aulam Tughtinshahi Nisaburae . principis tribuendum .esse . Certe ‫ و‬ut
Bintakttt in Historia testatur, inter hujus opera et scripta elegantia libertituli ejus
619

‫ ملازم المولى أسعد أفندى أوله الحمد لله الذى حتى نحور الادباء‬."7 ‫المنصورى في سنة‬
‫أن يسمع الادلة في الناحو لان البركات [عبد الرحمن ] أبن الانبارى المتوق‬ ‫بشذور الغ‬
‫«هل سمع الظهير في جمع الظهير فارسى لظهير الدين محمد بن على الكاتب‬ ]‫ه‬w[ ‫سنة‬
‫السمرقندى مهن سمع الكيان من كتب الطبيعيات الاسكندر الافروديسى وعو لخص فيه‬
‫ كتاب أرسطو كان في زمن ملوك الطوائف بعد اسكندر بن فيليفوس وعى ثمان مقالات الموجود‬5
‫من تفسير الموقف له المقالة الاولى ونقلها أبو الروح الصاوى وأصلع هذا النقال يحيى بن‬
‫عدى ونقل المقالة الثالثة منها حنين بن اسحاقف من اليونافي الى السويافي ونقلها يحيى‬
‫ابن عدى من السرياني الى العراق واما المقالة الرابعة فسرعا في ثلاث مقالات والموجود منها‬
‫التقتة الآية التالية وبعض الثالثة ونقل ذلك قسطا بن لوقا وتقلة الخامسة نقلها قسطا‬
‫ أبن لوقا وترجم آلسابعة أيضا واما من فسر فجماعة من فلاسفة متفرقين يوجد تفسير‬10
‫فرفوريوس للاولى والثانية والثالثة والرابعة فعل ذلك بسيل ولابى بشر متى نقل تفسير‬

Mollae 4s"ad Efends assiduus ‫ و‬anno 1037 .eni( .2 .tpeS )7261 ,tigelloc et ita
Orsus est : Laus Deo ‫ و‬.gui jugula humanitatis studiosorum sphaerulis ornavit etc ‫بــ‬
7256. S am " o " el - a dil l et, auditio argumentorum de syntaxi, auctore Abu"lberakttt
] 4‫ة‬
.d
- el - ]namo
har Ibn - ,u
sribnale anno
t [ 577 r
..eni( .71 o
.iaM 1181m
]) . .‫سـ‬
7257, Sam " o " el - tz a hf r fi jam "i " . E1 - Tz a h fr, auditio adjutoris in sylloge
2‫ت‬
Scriba‫ع‬dh
tr - ed ‫ت‬
– ,indid auctore
T .ahir- ed - dtn AMohammed Ben A la Sanarcanda
...Persice ‫ ــي‬.7258 Sam " o " el - ki y a ,n physica ,oitatluesua quae ad libros de
historia physica pertinet et Alexandrum Aphrodisiensem auctorem habet. Potiora
hie dedit e libro Aristotelis ‫ و‬et regnantibus post Alexandrum Philippi filium variarum 5
gentium principibus .tiurolf Sunt octo libri ‫ و‬. et qui ex interpretatione auetoris
,rutinevni liberprimus est , quem .‫ر‬4 bu'lrth Sthis ,titrevnoc et hane versionem Yahya
Ben Ada recognitam edidit. Librum.tertium Honean Ben Ishae ex graeco sermone
in syriacum transtulit, et Yah ya Ben Ada ex syriaco in arabicum. Librum ‫و‬uartum
Alexander tribus dissertationibus interpretatus est, quarum prima et secunda et pars
tertiae ..exstat;.. has Costth Ben Lucth transtulit. Librum quintum idem Costth Ben 10
Eucth convertit, et pariter septimum verbis circumscripsit. Porro plurimi philosophi
diversi generis opus interpretati sunt; ita certe invenitur interpretatio libri primi,
secundi ‫ و‬tertii et.guarti a Porphyrio .atide Idem fecit .suiltsaB Deinde Abu Bashr
78 *
618

‫ في‬46 ‫ألتميت في مناقب أمّهات المؤمنين المحب الدين أحمد بن عبد الله الطبرى المتوفي سنة‬
‫مجلد أن سمط الصدور وجاذبة النور للشيخ أن بكر محمد بن عبد الله الموصلى‬
‫ان سوط العقود في مدح سر الوجود قصيدة لاحمد ال خلوتى المالكى المتوفي‬ ‫الشيبافي‬
‫سنة أولها‬
‫ومما شاجى قلبى وأسبل عبرق‬
‫تلف برق في غمام بحقها‬
‫"ان سمط العالى للحضارة العليا تأريخ كرمان فارسى لناصر الدين المنشى الكرماني رئيس‬
‫الكتاب في ديوان التركا في وعى السلطان المسماة بتركان خاتون حاكمة كرمان وما والاعا من‬
‫البلدان كتبه الى آخر دولة قره خطآتى ثم ذيّل بوقعته مع الجوهرى نائب السلطان أن سعيد‬
10 ‫محمد في سنة وان عنان سمط الفوائد في الفقه في ثلاث مجلدات الامين الدين مظفر بن‬
‫ من سمط اللآن في أمضاءات الموالى رسالة جمعها أحد المنشى‬1 ‫محمد التبريزى المتوفي سنة‬

El - Th am in , filum margaritarum pretiosunn de virtutibus matrum virorum fidelium,


auctore Mohibb - ed - dth Ahmed Ben Abdallah Tabert, anno 694 (ine. 21. Nov. 1294)
.outr Volumen
om. ‫ ـ‬.7251 Sim t el - so d ir we Ja d zi b et el -n if ,r lorica
pectorum et vis luminis attractoria ‫ و‬auctore Sheikh Abu Bekr Mohammed Ben
AMaustla Sheibtant ‫ ـ‬.7252 Sim t el – o et ,d filum monilium colli de
‫ر‬4 .bdallah
laude arcani existentiae , auctore ‫ر‬4hmed
atKhahoett
ikilaM ‫ و‬.anno . . . mortuo
Castda, quae ita incipit:
‫و‬Unde
cor meum moerore pressum est et lacrymae multae profunduntur
Fulgur fulminis est in nubibus vehementer ardentibus.
.7253 Sim t el - o 1 4 ‫ و‬filum celsitudinis margaritis ormatum et majestati regiae summae
.mutalbo Historia Karamaniae , quam AVisir - ed – dtn Kerntina secretarius ‫ و‬scribarum
in praeses concilio dominae Turhtin , quae regina , Turktin Khtttain dicta , princeps
fuit femina Karamaniae et provinciarum huic terrae adjacentium ‫ و‬usque ad finem
‫و‬imperii Carah Khalthyt composuit et postea continuavit conflictione addita Tuam
10 eum Jatthera ‫ و‬.Sultani Abu Satd AMohammed praefecto , anno 715 .eni( .7 Apr (1315
‫م‬habuit ‫ ـ‬.7254 Sim te 1 - fe wa i d ‫س و‬filum statutorum utilium pretiosum de juris
.ai
Tria
t ,an
nimue
lov auctore
duEntn-ed-dtn
rp‫د‬ Mot
‫ك‬ affer
2Bentr
Mohammed
beT ‫واة‬
،anno
621 .cni( .42 .naJ )4221 mortuo ‫ ـ‬7255 ، Sim t el - le à l ,i filum margaritarum
pretiosum de mandatis .muciduj Tractatus ‫و و‬
uem s
Ahmedu
AManstira
isecretarius
co , s

...
617

‫عليهم في هذا العصر وفيه البالغة والاقناع في حل شبهة مسئلة السماع للشيخ عماد الديون‬
‫ورسالة للشيخ قطب الدين أن الخير محمد الخيضرى الشافى مفتى الشأم [ المتوفي سنة‬
‫ه] ذكر فيها أنه لم يرد في تحريمه واباحته نضا محبيع صريع والعلماء اختلفوا في استماع‬f
‫الغناء بالالتحان على وجوه وعى مسئلة طويلة الذيل اختلفت فيها الاراء وتباينت الاقوال‬
‫أن الطيب والعلامة أن أحمد أبون قنيبية‬ ‫حتى خضها كثير من المتقتمين بالتصنيف كالقاضى‬
‫والاستاد أن منصور البغدادى وعبد الملك بن حبيب المالكى وان محمد بن حزم والحافظ‬
‫كمال الدين جعفر الادغوى وشمس الدين كمحف‬ ‫أولى عبد الله بن طاهر وآخرين وهران المتأخرين‬
‫أبن قيم الجوزية والمحافظ عماد الدين ابن كثير وفيه كشف القناع عن مسئلة السماع‬
‫أنها سلمت الوصول الى علم الاصول مختصر على مقدّمة وبابين وخاتمة لحسن‬ ‫للطرسوسى‬
23 ‫الكافي [البسنوى] الاقحصارى ألفه في حدود سنة الف وتوفي سنة خمس وعشرين والف‬
‫من السمط‬ ‫شرحه شرخا ممزوجًا لطيفًا أوله الحمد لله الذى هدانا لبابه بكتابه اليغ‬

annabant ‫ و‬eos vehementer .tidneherper Eandem rem tractant liber El-Bulghet are
El-Ionta" de solvenda dubitatione in quaestione de musica , auctore Sheikh Inthd-ed-dtn,
et tractatus, quem Sheikh Colb - ed - dtn Abu"IRheir Mohammed Kheidhart Shafiita,
‫و‬Syriae Mufti I anno 894 .cni( 5 . .ceD )8841 mortuus1 .tidide Hic nullum dicit de
Quaestione, utrum musica licita sit an illicita, inveniri textum perfectum et disertum :
et viri docti varia statuunt de carminibus diversis rationibus modulate canendis.

Haec quoque quaestio magnam disserendi copiam praebet, et diversae sunt de ea


opiniones et statuta contraria ‫ و‬ut plures veterum auctorum hanc materiem scriptis 5

»T eculiaribus tractarent , ut Cadhi Abu'llayyal ‫ و‬doctissimus 4but Mohammed Ibn


Coteiba ‫ و‬magister Abu AManstir Baghdadt ‫ و‬Abd - el - melak Ben Habib Malikita ‫ و‬4 bu
‫ة‬1ohammed
mz Ben
aH ‫ و‬Hafitz Abu Abdallah Ben Thhir et alii , et inter recentiores
yet‫ك‬A
,entil
- ed - din Jafar ,dotefdA Shems - ed - dtn AMohammed Ben Cayyan - eliauxt
et Hafitz Indid - ed - din Ibn Kethtr. De eadem re agit liber Kashf el-ckint" an
.2nees'alet
"ttnats-le a Tarstist editus ‫ـ‬ .7249 S em tel - wo s il il a ilm el - o stil ‫و‬
via ad doctrinam principiorum .idneinevrep Compendium in praefationem ‫ و‬duo capita
et conclusionem divisum ‫ و‬et ab Husan Kdafi IBosneuoal Ac'histart circa annum 1000 10
( inc. 9. Oct. 1091) compositum est. Obiit auctor anno 1025 (inc. 10. Jan. 1616 ),
Postquam commentarium elegantem edidit, qui textum admixtum habet et ita incipit:
‫ا‬taus
‫م‬oeD ‫و و‬
ui nos ad portam suam libro suot
ducit .cte – .0527 E1 - Sim
II 1. 78

‫ مجموفي‬------------- ‫تصميم سسسسس‬ --------


616

‫أبن ابراهيم الاسكون المتوفي سنة وقد ذكرناه في باب التأريخ والمولى سعد الدين بن حسن‬
. ‫المعلم السلطافي أيضا‬

‫ه علم السماء والعالم‬wrf


‫من سمات الخط ورقومه لعلى بن ابراهيم البغدادى وهو طويل الذيل كثير‬ ‫فوائد‬
5 ‫الشعب حققها كثير من الائمة بالتصنيف كالقاضى أن الطيب الطبرى وان منصور البغدادى‬
‫ آلسماح ق‬٧٣٧ ‫وطوائف آخرهم الادفوى فاجاد سمّاه الاقناع ولخصه أبو حامد القدسى‬
‫تع‬

‫عن مسالة‬ ‫أخبار الرماح لاجلال الدين السيوطى ذكره في فهرس مولفاته في فن الحديث‬
‫السلام من جملة ما أختلف فيه أهل الظاهر والباطن فكتبوا أجوبة منها رسالة الشيخ العاشر‬
‫ ] مشتملة‬if ‫الزاهد عماد الدين أن العباس أحمد بن أبراهيم الواسطى [ الشافي المتوفي سنة‬
10 ‫على فصول حاصل كلامه أنه بدعة ظهرت بعد المأنتين ببغداد وقد تكلم فيه الشافعى وانكر‬

eujus opus jam supra in capite TartRh commemoravimus , et a Molla Sa"d - ed-din
Ibn Hasan Sultani praeceptore. –

.7245 Il m el - s em a wee 1 - 4 l .me Doctrinae coeli et mundi ‫و‬


.ubi
varia ad discendum utilia proferuntur ‫ـ‬ .7246 Sim 4t el - kh att we
r o e im o h o ‫ و‬.notae
scripturae ejusque ,angis auctore Ala Ben Ibrahim Baghdidt
5 Hic liber ad longas dissertationes excitat et multam opinionum copiam praebet. Plures
‫و‬Imami in singularibus scriptis eum recognoverunt ut Cadhi 4 Bu'llagyib Tabert ‫ و‬Abu
IManstir Baghdthdi et diversi alii ‫ و‬guorum ultimus 4dretoi ,tiuf qui rem bene gessit
librumque El- Ionth inscripsit. Potiora ejus Abu Hahmad Codsa in epitomen coegit. -
.7247 El - Sim a h fi a khb 4 rel - rim th ‫ و‬liberalitas de notitiis lancearum ‫ و‬auctore
Jelthl- ed - din Soyttlt , ui tractatum in scriptis indicis traditionariis commemorat. –
.7248 Mes " al et e 1 - sim a " ‫ و و‬maestio de musica ‫ و‬quae ad easpertinet ‫ و‬de quibus
interioris sensus et experientiae exteriorisasseclae varias sequuntur opiniones et ad
quas responsa scripserunt. In his numerantur Sheikh doctus et asceta Inttd- ed - dtn
‫ر‬4 .bu'labbths
Ahmed Ben Ibrahim TWisiti ,atiifahSI anno 694 ( .cni 21 . Nov (1294
10 ,s cujustractatus
uu sectiones
t.tr enitnoc o
Summam ,muro‫و‬e quae‫م‬ dicit .esthaec
Musica res nova est, quae post saeculum secundum Bagdadi originem habuit. Shift
quoque de ea verba fecit, et qui illo tempore rem musicam vel tractabant vel
615

‫بدر الدين محمود العينى فنظرت فيما عمله في تلك الايام فاذا به كثير الغلطات والاوهام‬
‫لكبر سته واختلاط ذعنه بحيث أنه لا يمكن الاستفادة منه الا بعد تعب لاختلاف الصيط‬
‫وعدم التحرير فاجبت أن أكتب تأريخا يعقب موت الشيخ وجعلته كالذيل على السلوك‬
‫وسميته حوادث الدهور في متاة الايام والشهور لكن لم أسلك فيه طريف الشيخ في تطويبل‬
‫ لحوادث في السنة وقصر التراجم في الوفيات بل أوسعت في التراجم لتكثير القائدة من الطرقين‬5
‫وما وجدته يختصرا من التراجم فراجع الى المنهل الصافي فان هناك شفيت الغليل من سليماى‬
‫تامة تركى منظوم المولى احدى الكرمياني مات سنة هه ولادتى فارسى أيضا أوله‬
‫بنام خد أى كه از كلكن كان‬
‫ سليم تامة‬٧٣٣ ‫* سليمان تامة تركى منظوم لشمس الدين أحمد بن محمد السيواسى‬
‫ الذاتى] فارسى عدد أبياته سبعة عشر وخمسمائة وسبعة آلاف ** سليم تأمة تركى لاسحاقف‬10

Bedr - ed - dtn AMahantid ‫ر‬4 , et hist diebus ea ninspexissemt , quae conscripserat


‫ و‬et
cum multi errores et falsae opiniones propter ejus aetatem provectam et mentis
perturbationem irrepsissent, ita ut nulla utilitas inde capi posset nisi multa opera
propter diversam orthographiam et neglectam recognitionem diligentem ‫ و‬historiam
scribere temporis mortem Sheikhi sequentis haud recusavi ‫ و‬et eam quasi appendicem
esse volui ad opus SoltiR. Nominavi eam Hatotidith el - dohttr ft moddet el - agythma
ace el - shohair, rationem tamen Sheikhi in eventis singulorum annorum longius
enarrandis et biographiis mortuorum nimis breve tractandis non secutus sum ‫ و‬imo 5
p otius , ut major inde duplici ratione redundaret utilitas ‫ و‬longus fui in biographiis
d ,sidnebircse et ubi biographias breviores invenis ‫ و‬ibi ad El-Menhel El-Stifi confuge ;
.hic enim infirma tantum sanare studui ‫ ـ‬.7241 So le im a n -n a me h ‫ و‬liber
.
.inim
tniu
eloScCarmen
icrut ‫ و‬auctore Molla Ahmeda Kermaytina ‫ و‬.anno 815 (inc
13. Apr. 1412) mortuo. Carmen persicum ejusdem tituli Adthya edidit, quod ita
incipit:
Nomine Dei , qui ex calamo facit.
.7242 Soleim 4n -n 4m eh ‫ و‬liber .initnateloS Carmen turcicum ‫ و‬-auctore
Shems
.ed-dtn
Ahmed Ben Mohammed Staotist ‫ ـ‬.7243 S el fm - n am eh ‫ و‬liber Seltrniab
-4digi septem millibus quingentis et septendecim versibus compositus. -- 7244. Selfm - 10
n am eh ‫ و‬,liberSelimiturcice editus ab Is hac Ben Ibrtihtm ,abitks0 anno . . . mortuo

.‫نجي‬ " ‫ و‬-22 ...‫مسج‬ -


614

‫كبير مرتب على السنين من سنة سبع وسبعين وخمسمأنة الى سنة أربع وأربعين وثمانمائة في‬
‫عتاة بجلدات يشتمل على ذكر ما وقع من الحوادث الى يوم وفاته أوله قال اللهم مالك الملك‬
‫الآية أليغ ذكر فيه أنه لما أكمل كتاب عقد جواعر الاسقاط وكتاب أتعاظ العنقاء وهما‬
‫يشتملان على ذكر من ملك مصر من الامراء والخلفاء وما كان في أيامهم من الحوادث منذ‬
‫فتحت الى أن زالت الفاطمية أراد أن يصل ذلك بذكر من ملك مصر بعدعم من الاكراد ة‬
‫والاتراك والاجراكسة غير معين فيه بالتراجم والوفيات فانه أفرد فيه كتابًا أخر وذيله الامير‬
‫ ] من سنة أربع وخمسين‬٨٧٣ ‫جمال الدين يوسف بن تغرى بردى القاهرى [ المتوق سنة‬
‫وثمانمأنة الى أخر سنة ستين وثمانمائة وسمّاه حوادث الدهور والأيام والشهور أوله الحمد لله‬
‫مدير الدهور ومداول الأيام والشهور الاخ قال لما كان شيخنا المقريزى أتقن من حرر تأريخ‬
10 ‫الزمان وأجل تحف أخترعها كتاب السلوك قد انتهى فيه الى أواخر سنة أربع وأربعين‬
‫وثمانمائة وهى التى توفي فيها ولم يأت بعده من يعول عليه في هذا الفن الا الشيخ‬

secundum annos ab anno 577 (inc. 17. Mai. 1181 ) ad annum 844 (ine. 2. Jun. 1440)
disposita et pluribus voluminibus constans ‫ و‬,guae descriptionem eorum comprehendunt
quaeusque ad diem mortis auctoris ,tnuredicca et incipiuntita : ‫و‬, ,ciD o ,sueD possessor
regni ‫ ؟؟‬et quae in versu Corani .rutnuuqes Narrat ,ibi eum libros Ied jeuotihir
el-asktit et Illititz el-honafi absolvisset, qui Emiros et Khalifas in Aegypto imperium
tenentes et ea recensebant, quae eorum tempore a terra expugnata inde usque ad
5 excidium dynastiae Fatemidarum acciderant, hie se eum illis Cardos, Tureas et
Circassios conjungere voluisse ‫و و‬gui
post illos Aegypti imperium ,tnureunet ita tamen
ut biographias et mortes virorum spectatorum onitteret, quas in alio singulari libro
‫و‬separatim.tessarran Librum Emirus Jentil - ed-dtn Yusuf Ben Taghrs - berda Clihirt
[anno 874 (ine. 11. Jul. 1469) mortuus 1 per tempus , quo vixit, ab anno 854 ( inc.
14. Febr. 1450) ad anni 860 ( inc. 11 . Dec. 1455 ) finem continuavit, et hane appen
dicem Hatothdath el - dohttr aoe et - agythm toe el - sholitir inscripsit. Incipit ita : Laus
‫و‬Deo
tempora moderanti et dies mensesque per periodos convertenti .ete Cum ,inquit
10 Sheikh noster Macrtza fide dignissimus intereos esset, qui historiam temporis
,tet nmaxime
u rebus
r oblatis
e ,ts
erenimep
quae i
primusr
in libro
c SoltiA
s narraverat
‫و‬
‫و‬ubiad finem anni 844 .eni( .2 .nuJ 1440 ) , quo mortuus ,tse pervenerat neque
post eum quisquam veniret, qui in hac disciplina ad eum recurreret, nisi Sheikhus
613

‫ سلوة الهموم لحسام الدين على بن أحمحل‬٧٣٥ - ]1[ ‫أحمد الشماع الحلوى المتوفي سنة‬
‫سلون ألوحبل لابن الناجار‬ " ‫الرازى [الحنة ] المتوفي سنة مأه جمعة وقد مات له ولداه‬

‫"ان سلوك الخواتى‬ : " ‫محب الدين محمد بن محمود الحافظ البغدادى المتوفى سنة‬
‫ سلوك في طبقات العلماء والملوك للقاضى‬٢٣٨ ‫لعلى بن أحمد البقالى اختصار كالذريعة للراغب‬
‫ة أن عبد الله يوسف بن يعقوب المعروف بالبهاء الاجندى المتوفى سنة جمع فيه غالب علماء‬
‫اليمن واضاف اليهم ظرفا من أخبار الملوك الى سنة ثلاث وعشرين وسبعمائة وأخذ غالب‬
‫أخبارهم من كتاب أن حفص عمر بن على بن سمرة وكتاب احمد بن عبد اللد الرازى وتأريخ‬
‫صنعاء لابن جرير الصنعاني والمفيد في أخبار زبيد والباق من وفيات ابن خلكان أوله الحمد‬
‫له الملك العظيم الاول الآخر القديم اليه من سلوك المالكي ق تدبير المملكة في مجتد‬
‫من سلوك لمعرفة دول الملوك التقى الدين أحمد بن على المقريزى المتوفي سنة همه هو تأريجخ‬ 10

.Omar
Ben Ahmed -lE "immehS ,abelaH anno [936 .eni( 5 . .tpeS ])9251 mortuo ‫ـ‬
.7235 S el w et el - hom tim ‫ و‬solatium sollicitudinum , quod Hostin - ed - dtn A la Ben
‫م‬
1hmed Rthat
‫ك‬ ,latifeno
aHI anno t
598 .cni( 1p
. .tcO 1201e
) ,suutror
m filio morte
e
.Collegit ‫ ـ‬.7236 S el w et el - we h fd ‫ و‬-solatium
,iiratilos auctore Hafitz AMohibb
ed-dtn Mohammed Ben AMahmtid Baghdada, vulgo Ibn - elneijtir dicto et anno 643
.C
.cni .92 .iaM )5421 mortuo ‫ـ‬ .7237 ‫و‬S
o l it k el - kh a was ,s via procerum
auctore Ala Ben Ahmed Beccthli. Compendium libro Dxertat a Rightb edito
.simile ‫ ـ‬.7238 Sol ik fi tab a c at el - o l am a we el - mol tik ‫ و‬incessus de
Classibus virorum doctorum et principum. Cadhi Abu Abdallah Yusuf Ben Yacttb 5
-lE ,adnoJ vulgo Behdi - -de dtn dictus et anno . . . . mortuus ‫ و‬hic plurimos viros
Yemanae doctos collegit, iisque partem historiarum principum usque ad annum 723
. .01 .naJ c
)3231 .tididdan . Petiit autemi
maximam historiarum
C eorum
‫ح‬ partem ex
‫ح‬libris 4Bu Hafi 0mar Ben Ali Ben Samora . et Ahmedis Ben Abdallah RtixE
historia Santhae ab Ibn Jertr San"anensi ,atide Mafid fi akhbtir ,dtbeZ et cetera ‫ج‬
Quae restant ‫ و‬e Mortibus Ibn .initkallahK Incipit ita : Laus ,oeD regi magnos primo ‫و‬
etc ‫ ـ‬.7239 ‫و‬S
ultimo ‫ و‬.aeterno o l tik el -m alik fi te d b fr el - mem a lik via
.regnantis
de administrandis .singer Volumen ‫ ـ‬.7240 So l ik lim "a ri fet do we I 10
e1 - m 01t k ‫ و‬incessus ad cognitionem dynastiarum regum ‫ و‬auctore Tack8 - ed - dtra
4hmed Ben Ali AMacrtxt, anno 845 (inc. 22. Mai. 1441) mortuo. Historia magna

‫جحججيحجج‬ ‫مدججحت جحية جيتخذجيمي‬


-------------
‫ي‬ 612

‫والخامس في الزهد وعواقبه والخاتمة في أحوال الشيخ أويس الاجلايرى [ وقد ترجمه في‬
‫زماننا شيخ الاسلام محمد أمين أفندى بن خليل الاسود المعروف بقوة خليل أفندى زاده‬
‫من سلوة الأحباب وترجمة الاكتتاب‬ ]‫المتوفي سنة من ترجمة تركية لطيفة رحمه الله تعالى‬
‫أن سلوة الاحزان لان‬ ‫لان سعيد عبد الكريم بن محمد الحافظ السمعا في المتوفى سنة الله‬
5 ‫ سلوة آل خاطر لابن الحاج‬٧٣٠ ‫بكر المبارك بن كامل بين أن غالب الخفاف المتوفي سنة‬
‫ سلوة الطالبين في التصوف للشيخ محمد بن‬٧٣ wf ‫محمد بن محمد المتوفى سنة‬
‫ن سلوة الفواد في موت‬r . ] [ ‫عمر الجوينى الصوف] المعروف بابن حمويه المتوفي سنة‬
‫الاولاد رسالة لاجلال الدين عبد الرحمن بن أبي بكر السيوطى المتوفي سنة ؟ أوله الحمد‬
‫ لان التحسن على بن يوسف الصوفي‬... ‫ سلوة ق‬٧٣٣ ‫للد ذاكرا شاكرا مسترجعًا الجغ‬
f ‫عم أمام الحرمين المتوفى سنة‬
10 ‫ للشيخ زين الدين عمر بن‬. . . ‫" سلوة في‬VPPr

animo ejusque felicitate , guinlum de abstinentia et exitu ejus secuturo. Conclusio


in narrandis rebus Sheikhum 0toeis Jellitra spectantibus versatur. [Hoc nostro
tempore Sheikh - elislam Mohtmmed Emtn Efenda Ben Khalil El - Astead, vulgo
Carah Khalil Afendiztideli dictus et anno 1168 .cni( .7 .tcO )4571 mortuus ‫ و‬turcicam
.[ejus interpretationem elegantem edidit ‫ ـ‬.7228 Sel w et el-ahbab we Tarje met
e ‫ ا‬- a s"h a b ‫ و‬solatium dilectorum et biographia ,muroicos auctore Hafitz Abu Satd
‫ر‬.4bd - el-kertn
o Ben AMohammed
u ,tt
nh"miS annor561 .cni( o
.7 .voN 1165
m ) ‫ـ‬
57229. Sel w et el - a hz a n, solatium tristitiarum , auctore Abu Bekr Mobthrek Ben
.KdintlBen Abt Ghttlab ,ffiffahK-lE anno . . . mortuo ‫ ـ‬.7230 ‫و‬S e l w et el - k h a tir
conditio mentis tranquilla , auctore Ibn - elhtti Mohammed Ben AMohammed, anno 774
). o .c
3u.luJn
t
)2r73i
1 o. m ‫ ـ‬.7231 S el w et el - tt lib fn ‫ و‬solatium studiosorum
de doctrina Suforum ‫ و‬auctore Sheikh Mohammed I Ben Omar Joaoetina ]ifuS , vulgo
.Ibn Hamatoeth dicto et anno [617 .eni( .8 .traM ])0221 mortuo ‫ ـ‬.7232 S elw et
el -fo wa d fi maut el - au l a d, solatium cordis in morte liberorum. Tractatus
Jellil - ed - dtni Abd-el - rahman Ben Aba Bekr Soytita, anno 911 (inc. 4. Jun. 1505)
mortui, qui ita incipit: Laus Deo invocando , gratias agendo , ad eum in calaunitate
.precibus
refugiendo etc ‫ ـ‬.7233 Sel we tfi . . . ‫ و‬solatium de . . . ‫ و‬auctore ‫ر‬4 -bu'l
10 hasan Ali Ben Yusuf Sufi, patruo Intimi el - haramein , anno 463 (ine. 9. . Oct.
(1070 .outrom – .4327 S el w et fi . . . ‫ و‬solatium de . . . ‫ و‬auctore Sheikh Zeta-ed-dth
611 ‫جة‬

‫ سلوان القطاع في‬8 ‫المعارف الخ وعمر احدى وعشرون سنة من سلوك الآخران‬
‫غذوأن الطباع لان عبد الله محمد بن محمد وهو أبو عبد الله محمد بن أن القاسم بن‬
‫على القرشى المعروف بابن ظفر المكى يجة الدين النحوى المتوفى سنة مأه صنفه لبعض القوات‬
‫بصقلية سنة عمه أوله أما بعد فان شكر الله سبحانه وتعالى لاسى الملابس الفاخرة وان حماده‬
‫ لاعود الخير الدنيا والآخرة الخ لفت ذيله في كراستين] ونظمه تاج الدين أبو عبد الله بن‬5
‫ وهو كتاب في قوانين الحكمة ونوادر أخبار السلاطين من لسان‬711 ‫ألسناجارى المتوفي سنة‬
‫الطيور والوحوش وقد ترجمها جماعة وفي ترجمته بالفارسية رياض الملوك في رياضات السلوك‬
‫تصرف صاحبه بتقديم بعض الحكايات وتأخيرها والحاق بعض وقائع السلطان أويس المجلايرى‬
‫والاصل على خمسة سلوانات فقضوه بالباب المقاتمة في تعريف الكتاب والباب الاول في التفويض‬
‫ ونتائجه والتاق في التأسى وفوائده واتت تمت في الصبر وعوائده والرابع في الرضاء وميامنه‬10

.apparent etc ‫ ـ‬.7226 So I wan e 1 - a hz à n ‫ و‬.solatium tristitiarum ‫ ـ‬.7227 So I wan


e 1 -m ot 4 " fi o d w an el - ti b a " ‫ و‬solatia a Deo obedientia colendo in malignitate
indolis petenda, quae Abu Abdallah Mohammed Ben AMohammed sive plenius Hojjet
ed-dtn Abu Abdallah Mohammed Ben Abt"Icthsan Ben Ali Coresha Mekka Grammaticus,
vulgo Ibn Tsafer dictus et anno 568 .cni( .32 .guA )2711 mortuus ‫ و‬praefecto cuidam
Siciliae anno 554 (inc. 23. Jan. 1159) composuit. Incipit ita : Praemissis praemittendis.
‫و‬Gratiae
Deo laudato et excelso propter pretiosissima indumentorum praestantium
. nam laus ejus maxime condncit ob bona in hae et altera vita etc. [Postea duobus 5
‫ه‬
[decem
ti foliorum
va fasciculis
unscriptum
itnoc ‫ و‬-et Thi - ed - dtn 4 Bu 4 bdallah Ben
,trhtjnisle anno 799 ( .cni 5 . .tcO )6931 mortuus ‫ و‬metrice .tidide Continet regulas
sapientiae et historias Sultanorum raras linguis avium et bestiarum prolatas. Plures
‫ةع‬/viri
librum interpretati ,tnus et persica quidem interpretatio inscripta est Raythd
-7e moitik ft riythdhttt el - soltik .i .e Viridaria regum exercitationes in vita spirital ‫اة‬
" ‫ى‬
astigatorias
s .aiti
nenitnocm
Auctor
i liberot
arbitrio
l pluresu
historias
m primis
uc
mutatis transposuit et nonnullas res gestas Sultani 0toets Jelitra addidit. Archetypuma
in quinque solatia (Soluethntit) divisum est, quae interpres in capita contraxit. Praefatio
de libri consilio definiendo agit, caput primum de devotione, qua quis Dei arbitrio
‫و‬se
committit et fructibus inde ,sitan secundum de consolatione post calamitatem 10
ejusque commodis ‫ و‬tertaium de patientia et ejus utilitatibus ‫ و‬Tuartum de contento
77 *

‫عن‬ ‫يجي يجيدي جديد يحجمع جدخخة نجحتجين تختيجعته تختحتجعجحي‬


610

‫المحاسن الخامس من أمالى الحافظ أن طاعر أحمد بن محمد السلفى الاصفهافي من سلم‬
‫الحراسة في علم الفراسة لتاج الدين على بن أحمد المعروف بابن الدريهم الموصلى الشافى‬
‫من سلم السماء في حال أشكال وقع للمتقتمين في الابعاد والاجرام الغياث‬ 81 ‫المتوفي سنة‬
‫] أوله الحمد لله الذى رفع السماء بغير‬11[ ‫الدين جمشيد بن مسعود الكاشى المتوفى سنة‬
5 ‫ في‬F ‫ في أبعاد القمر والسيارات‬F ‫ في المقدّمات‬T ‫عمد اليغ رتب على سبع مقالات وخاتمة‬
‫ في بعد‬7 ‫ في أبعاد السفلى له في أبعاد الكواكب " في بعد الثوابت‬F ‫أبعاد الشمس‬
‫من سلم المرونق في علم المنطف أرجوزة في نظم‬ ‫أجرام الكواكب الخاتمة في الجداول‬
‫الايساغوجى للشيخ عبد الرحمن بن سيدى محمد الصغير أوله‬
‫الحمد لله الذى قد أخرجا‬
10 ‫نتائج الفكر لارباب الحاجا‬
‫ أوله لحمد لله الذى جعل قلوب العلماء سموات تتجلى فيها شموس‬،‫ ثم شرحه‬16 ‫نظمه سنة‬

res elegantes e dictatis Hafitzi Abu Thhar Ahmed Ben AMohammed Stleft I fahdint. –
.7223 Sol l em el - h a d a se ,t scala conjecturae de arte physiognomica ‫ و‬auctore
Taj - ed - din Ala Ben Ahmed Maustla Shafiita, vulgo Ibn - eldoreiham dicto et anno
762 ) . o11
c u
. .von
t
N )r
06i
31o. m ‫ ـ‬.7224 So l l em el - sem 4 ‫ و‬scala coeli de
explicatione figurarum ‫ و‬guam veteres de distantiis et corporibus ,tnureded auctore
Ghigith - ed - dtn Jenshid Ben Mestid Kisht, anno [919 (inc. 9. Mart. 1513)] mortuo.
5 Incipit liberita : Laus Deo ‫ و‬.qui coelum erexit sine columnis etc ‫ و‬et in septem
dissertationes et conclusionem divisus est. " Prima dissertatio agit de ‫و‬sinemogelorp
secunda de distantiis lunae et planetarum ‫ و‬tertaa de distantiis solis , guarta de
distantiis corporum inferiorum ‫ و‬guanta de distantiis stellarum ‫ و‬searta de distantia
stellarum fixarum ‫ و‬septima de distantia corporum stellarum , et conclusio in tabulis
.versatur ‫ ـ‬.7225 El - Sol l em El - M or a un e c ‫ و‬.scala
nitens de doctrina logicae
Carmen metro Rejex Isagogen complectens, quod Sheikh Abd - el-rahman Ben
Seyyida Mohammed Minor ( El- Saghtr) anno 941 (inc. 13. Jul. 1534) composuit
et ita orsus est :

Laus Deo, qui prodire jussit


10 Fructus cogitationum intelligentibus.
‫و‬Seriussexaginta annos natus commentarium ejus ,tidide qui ita :tipicni Laus De0
qui corda virorum doctorum coelos esse voluit ‫ و‬in quibus soles cognitionum splendide
609

‫سلام من الرحمن رب البرية‬


‫على أمة قامت وصامت وصلت‬
‫عدد أبياتها مائة وواحد وستون شرحها أبن طلحة وذكر فيه كثيرا من الاخبار الآتية واشار‬
‫الى بعض الملوك يقال انه نظم يثرب وزير تبع الاكبر ذكر فيه الملاحم وامور كما أورده العالى‬
‫بن سلكت العين الآن قاب العين قصيدة تأنية للشيخ عبد القادر بن‬ ‫ة في مرآة العوالم‬
‫حبيب أولها‬

‫بالاحمد من بعد باسم الله بدأ كذا‬

‫ سمّاه كشف الدين ونزح‬11 ‫وعليه شرح للشيخ علوان أبن عطية الحموى المتوفي سنة‬

‫ طى سلكن العين للشيخ عبد الرحمن بن محمد القرى العلوافي أن سلكن النظام في تاريخ‬10
‫الشام أربع جلدات لابن الى طى يحيى بن حميدة لخليى المتوفي سنة " ان السلماسيات وك‬

Pacem a Deo misericordi, creaturarum domino


* Populo fidelium vigilanti , jejunanti ‫ و‬.precanti
Commentarium ejus edidit Ibn Talha, qui multa eventa futura et nonnullos reges
‫و‬commemorat et carminis auctor Yathreb Wezirus Tobbai Magni esse ,ruticid qui ‫و‬
ut Ali in AMirat el - atotalim perhibet ‫ و‬.pugnasmagnas et alias res describit ‫ـ‬ 5

.7220 Silk el - a in li id zh a b el - gh a in ‫ و‬filum fontis ad repellendam sitinn .


Castda in literam Th desinens ‫ و‬auctore Sheikh Abd - el - ctidir Ben Habtb ‫ و‬dui sic
Orsus est :

A laude Dei praemissa formula ‫ وو‬.Dei


nomine 4 incipit ita
Commentarium in eam , qui ita :tipicni Domine ‫ و‬dispone mihi pectus meum et rem
.meam mihi subleva etc ‫ و‬scripsit Sheikh Alatoitn Ibn Attya Hannatod ‫ و‬.anno 922 (ine
.5 .rbeF )6151 mortuus ‫ و‬.et Kashf el-dean ape IVazh el-shetin aoe Nair el-ain nominavit
In commentariis porro numeratur liber Khalat el - ‫ه‬ ean fi‫ت‬ nashrn tayy a Silk eta
-
.inscriptuset a Sheikh -dbA el - rahman Ben Mohammed Charthya Alaaethnt editus ‫ـ‬ 10
7221. Silk el - n itz à m , filum seriei margaritarum de historia Syriae. Cuatuor
volumina, auctore Ibn Abt Tay Yahga Ben Homeida Haleba, anno 630 (ine. 18. Oct.
(1232 .ou - .t 2227rS el
o m its
m 4t propositiones .eanisanleS Hae quinque sunt
fy‫و‬
IIl. 77
608

‫] وقد لقبه السلسل‬v[ ‫[ محمد بن أحمد القرشى المعروف ] بابن القماح المتوفي سنة‬
‫فى بناء الشىء على الشى" ولهذا قال الرافعى في مسئلة وعذه سلسلة طولها الشيع‬
‫من السلطان المبين في أصول الدين لان بكر بن مسعود الامام الكاشا في المتوفى سنة‬
‫ان سلفيات من أجزاء الاحاديث للحافظ أن طاعر أحمد بن [محمد بن أحمد ] السلفى‬
5 ‫ه] من انتخابه من أصول أبن الشرف الانماطى ومن أصول‬٧ ‫[ الاصفهانى المتوفى سنة‬
‫ سلكن الجوعر فارسى لغة منظوم لعبد الحميد بن عبد‬٧٧ ‫أبن الطيورى وغيرهما‬
‫الرحمن الانكورى أتفه فى جمادى الآخر سنة «ه أخذه من نصاب الصبيان والفتيان‬
‫وغيرهما أوله الحمد لله الذى زين الانسان بالرأس والرأس بالانسان اليغ أبياته‬
‫من سلك الاجواعر ونشر الزواعر لعماد‬ ‫خمسون وخمسمأنة وقطعة خمس وثلثون‬
10 ‫ سلك الزواعر في علم‬٧/1 ‫ألدين أبى القاسم محمود بن أحمد الغارابى المتوفى سنة‬
‫الاوائل والاواخر قصيدة أولها‬

.. " : -

[AMohammed Ben Ahmed Coresht, vulgol Ibn - eleammlih Idictus] et anno [741 (ine.
27. Jun. 1340)] mortuus. Stlsil librum cognominavit, quod una res altera adjuncta
,rutabeilibats eamgue ob caussam Rafia in quaestione : Hane catenam ‫ و‬ait ‫ و‬Sheikh in
longius .tixart – .5127 El - Sultan El-Mob fn ‫ و‬demonstratio clara de principiis
religionis ‫ و‬.e Imam r Abu Bekr
o Ben t Mes'aidc,anithu
saK anno
a . . ..
mortuo ‫ـ‬
، .7216 S e l iffy 4t ‫ و‬fasciculi traditionum Sela ,icif quas Hafitz Abu Thhir Ahmed Ben
5 [AMohammed Ben Ahmed] Selift IIsfahtant, anno 576 (ine. 28. Mai. 1180) mortuusl,
aliis omissis ex libris 0stil ab Ibn - elsheref Eantita et Ibn - eldogatra editis aliisque
scriptis .tigelloc – .7127 Si lk el - i e w a hir ‫ و‬fila .munoinu Wocabularium persicum
metrice ab Abd - el-hantd Ben Abd - el-rahman 4 nkttra mense Jomadi Il.anni 757
).ncn5a
. iJ . 1 ‫ة‬65( compositum et ex IVistab el-solytin ape elefitytin exque aliis praeter
hos duos libris desumtum est. Incipit ita : Laus Deo , qui hominem capite et caput
.homine ornavit etc ‫ و‬et quingentos quinquaginta versus continet in triginta quinque
CRitat .sotubirtsid – .8127 Silk el - ‫و ز‬ew
thir we Na sh re 1 - 2 e wa hir fila
10 unionum et bonus odorflorum ‫ و‬auctore Inthd-ed-din Abu'lcthstan Mahmttd Ben Ahmed
‫ر‬
,tobua
anno
ttrr
. . .h
o Fm. ‫ـ‬ .7219 Silk el - 2 ew thir.fi ilm el - a wa il we
e 1 - a wak hir ‫ و‬fila florum de doctrina originum et finium .murer Castda centum
sexaginta quatuor versus continens, quae ita incipit:
607

‫أن سلسلة الاذاعب فارسى‬ ‫في النحو خمد بن محمد الاسدى القدسى المتوفي سنة همه‬
‫ه وعى في ذم طائفة‬1 ‫منظوم لمولانا نور الدين عبد الرحمن بن أحمد الجامى توفي سنة‬
‫ فيما روى أحمد‬، ‫من سلسلة التعب‬ ‫الامامية والروافض ووزنه من مزاحفات بحر الخفيف‬
‫أبن حنبل عن الشافي لزين الدين أن بكر محمد بن موسى الحازمى ألهمدا في المتوفي سنة‬
‫أن سلسلة العارفين وتذكرة الصديقين لمولانا محمد القاضى من أتخاب الشيبحج‬ ]‫ه‬lfA 5
‫ان سلسلة‬ ‫عبيد الله النقشبندى وعو مشتمل على لطائفه وشمائله وخصائصه وفضائله‬
‫ " ان السلسلة‬. 181 ‫المشايخ الخلوتية للشيخ سنان بن يعقوب المتوفي في ربيع الاول سنة‬
‫من سلسلة ق قروع‬ ‫الموشحة في علوم العربية لاجلال الدين السيوطى المتوفي سنة ؟‬
‫ وانما سماه‬Fr8 ‫الشافعية مجلد للشيخ أن محمد عبد الله بن يوسف الجوينى المتوفي سنة‬
‫ بذلك لأنه فيه مسئلة على مسئلة ثم بنى المبنى عليها على الاخرى أختصرها الشيخ شمس الدين‬10

.AMohammed
Aseda ,isdoC anno 808 .eni( .92 .nuJ )5041 mortuo ‫ ـ‬.7209 Sil si l et
e l - dze he b ‫ و‬catena .aerua Carmen persieum ‫ و‬auctore Molla nostro Nitr - ed - dtra
‫ـ‬-db1 el-rahman ‫ه‬ Ben Ahmed t ,amaJ annoi 898 ( .cni .32g.tcO )2941 .A outrom
de sectis shiiticis Inthmtyet et Retotafidh vituperandis et metro Khafif imperfecto
.compositum est ‫ ـ‬.7210 Sil sil et el - d z e he b ‫ و‬catena aurea de ,sii quae Ahmed
Ben Hanbal auctoritate Shafiti tradidit, auctore Zein - ed - dtn Abu Bekr Mohammed
IMusa Haxima ,tnadneH anno [584 .cni( .2 .traM ])8811 mortuo ‫ ـ‬.7211 -Si
.Ben l 5
s il et el – 4 riffn we Te d zkir et e l - s a d f ck in , eatena genealogica spiritalium et
liber memorialis amicorum sincerorum ‫ و‬auctore Mollanostro Mohammed El - Cladh a
Sheikhi 0beidallah IVacktishbenda discipulo , eujus facete dicta, indoles, virtutes
.propriae
et merita describuntur ‫ـ‬ .7212 Si l si l et e l - me sh a i k h El - Kh a l we -
t fy et ‫ و‬catena genealogica Sheikhorum sectae Khaluoettget ‫ و‬auctore Sheikh Sintin Bera
.Yactib , mense "fbeR ,I anni 989 .cni( 5 . .rbeF 1581 ) mortuo ‫ ـ‬.7213 El - Sil si l et
El-M ow a sh sh eh a t, catenagemmis ornata de doctrinis linguae arabicae , auctore
..Jeltal
- edc - din n
,atityoS i
anno 911
( 4. ‫ل‬ .nu 1505 ) .oui
trom – .4127f Si l si l et
for ‫ " ان‬,E1
- Shafi fy ,te catena de partibus juris Shafiitici .siiradnuces Volumen
auctore Sheikh Abu Mohammed Abdallah Ben Yusuf Jouoeint, anno 438 (ine. 8. Jul.
(1046 ‫و‬mortu0 ‫و‬
ui librum ita ,tivanit
mon quod ibi una quaestio
e alteram ,tipicxe 10
tum ‫ و‬guae hac ,tarevilibats alia .tilibats Epitomen ejus confecit Sheikh Shens-ed-dan

‫ متهمة‬.. ‫يحتة‬. -‫ س‬. ‫ججححيمم‬-‫ججيتتجحجتجنينتجج‬


. . . . .
‫ جع‬.. ‫سم متخصص‬
‫يحجججججججججججججججججججججججججججج‬
.- .

‫فيليب جيجي دي جيجديجيت يخخ مجتمعت تحت‬


606

‫ سلافة الزرجون في الخلاعة والمجون‬.‫أ‬ * ‫محمد بن عبد الله الزركشى المتوفي سنة‬
‫هزليات‬ ‫أفرد‬ "1‫سنة "م‬ ‫ومات‬ "11 ‫سنة‬ ‫الاسعودى الشافي ولد‬ ‫مايك محل‬ ‫محمد بن‬ ‫لنور الدين‬
‫و‬ ‫ك‬ . . T ‫ ـ‬.‫يم‬ . .

‫شعره وشعر غيره فيها وكان من كبار شعراء الملك الناصر وله ديوان شعر وكان شابا خليعا‬
‫من السلاف في التفضيل بين الصلونة والطواف لاجلال الدين عبد الرحمن بن أنثق بكر‬
‫سلالة في تحقيف المقر والاستحالة المجلال الدين السيوطى ة‬ - . ‫السيوطى المتوفى سنة ؟‬
‫من سلامان وابسال فارسى منظوم في‬ ‫من سلالة الهداية في الفقه يأتى‬ ‫المذكور قبله‬
‫مزاحفات رمل المسدس لمولانا نور الدين عبد الرحمن بن أحمد الجامى المتوفي سنة مه‬
‫ سلجوقى نامع الظهير الدين النيسابورى‬٧ ‫أم‬ ‫"؟‬8 ‫ترجمة حمود بن عثمان اللاميى مات سنة‬

‫ سلحشور تامة ألفه فرهاد بيكن الجندى المتوفى سنة ه؟ من سلسال الصرب في كلام العرب‬٧.٧

.AMohammed Ben Abdallah ,aiseRreZ anno 794 .cni( .92 .voN )1931 mortuo ‫ـ‬
.7201 S o l a fet el - 2 er ej ‫ ان‬In ‫ و‬primus succus witis de vita dissoluta et ,airucni auctore
Nitr-ed-dtn AMohammed Ben Mohammed Is'irds Shafiita, qui anno 619 (ine. 15. Febr.
1222) natus et anno 652 (inc. 21 . Febr. 1254) mortuus est. Separatim hic dedit
carmina sua et aliorum jocosa, et in maximis El-A1eliki El-Nisir poetis fuit. Idem
.Diwanum
edidit adolescens dissolutus ‫ـ‬ .7202 El-S o l a f fi el - te fdh fl h ein
el - s a l at we e l-t aw a f, succus uvarum primus de quaestione, utrum Dei invocatio
an pompa circum templum Meccanum instituta praeferenda sit ‫ و‬auctore Jelthl-ed-dtn
5 .4bd-el- rahman Ben Abt Bekr Soytita , anno 911 .eni( .4 .nuJ )5051 mortuo ‫ـ‬
7203. Sol à l et fi tah ck fk el -m a carr we el - is tih a le t, purior pars extracta
de vera vocum .irracam ,e manere et islahttlet ,e.i mutari ‫و و‬significatione definienda
.auctore Jeltal - ed - dtn Soytita modo laudato ‫ ـ‬.7204 S o l à l et el - hi d a ye ,t potior
.pars e libro Hiddget ,atcartxe de .aitnedurpsiruj Wide infra ‫ ـ‬. .7205 Sel à man
we Ab s 41 ‫ و‬Sellintin et .latsbA Poema persieum metro senario Ramad dicto , ubiabjecta
litera pedes ,rutnatum compositum ‫ و‬auctore Mollanostro Whir-ed-dan 4 bd-el-rahman
Ben Ahmed Jimt, anno 898 (inc. 23. Oct. 1492) mortuo. AMahantid Ben 0thntin
. Ltant ,t anno 938 .cni( .51 .guA 1531 ) mortuus ‫ و‬.illud
in linguam turcicam convertit -
Tahir -ed - dtn IVis4Bahrt ‫ـ‬
.7206 Seli tic .n à ,hem liber Seljuckidarum ‫ و‬.auctore
.7207 Silah sh tr -n à meh ‫و و‬liber
pugnatoris armis ,iteussa quem Ferhttd Beg Jonda
anno 965 .eni( .42 .tcO )7551 ,suutrom .tiusopmoc -- .8027 S els à l el - dh a rb ‫و‬
dulee mel .mubla Opus grammaticum de lingua Arabum ‫ و‬auctore AMohammed Belt
605

‫بيان اللغة والطب والعروض والقوافي بالتركى أوله الحمد لله الذى أنزل القرآن أليغ "إن سكو‬
‫مصر في ذوق عال العصر للشيخ تقى الدين البدرى الدمشقى لغة منظومة شرحها بعض‬
‫من سلاح آلاحتجاج في الذاتي‬ ‫ سكينة العارقين‬٢٣ ‫فضلاء العلماء وسماه النوح المصلى‬
‫عن المنهاج ان سلاح الاقرة في صلاح الاقرة للشيخ زين الدين سريجا بن محمد الملتقى‬
‫ سلاح الصلحاء مختصر في الادعية التحديثية فارسية منقولة من كتب‬viv ٧٨٨ ‫ مات سنة‬5
‫كثيرة من سلاح المؤمن التقى الدين أن الفتاع محمد بن حمد بن على بن همام المصوى‬
‫ أشتهر في حياته الغرناطى أوله الحمد لله المنعم على خلقه باجميل‬٧٣٥ ‫الشافى المتوفي سنة‬
‫آلآثه العبوابه على أحد وعشرين بابا وقد اختصرة الذعى محمد بن احمد الحافظ المتوق‬
‫ سلاسل‬711 ‫ وشهاب الدين الغرناطى المتوفى سنة وهو مقيد مستواق لمقاصده‬768 ‫سنة‬
‫من سلاسل الذهب في الاصول لبدر الدين‬ ‫ الافوار ونتائع الاسرار في الاسماء ذكره البوفي‬10

de expositione linguae ‫ و‬. medicinae ‫ و‬artismetricae et .murotueletoeomoh Incipit ita :


Tureice‫مج‬E
.us,oeD qui Coranum revelavit .cte . ‫ ـ‬. .7193 Su kker Mis r.fi dzau c
ah l el - a ,rs saccharum Aegypti de sensu pulchri inter aequales ‫ و‬.erotcua Sheikh
.ATackam
- -de dtn
u Bedra
t.i tkchses
miD oLexicon
p moc ‫ و‬guod vir quidam
metrice
.doctus bene meritus commentario El - Wauli El - Mosalli inscripto explicuit ‫ـ‬
7 .194 S ek fn et e 1 - a r iffn ‫ و‬praesentia Deigratiosa viris spiritalibus insita . -
7 .195 Sil a h el - i ht ij a j ‫وت و‬arma
,sinoitatnemugra qua ,rutebihorp quominus El-AMinhtt
.legatur ‫ ـ‬.7196 Si 14h e 1 - i era fi sal a he 1 - a or 4 ‫ و‬،‫مه‬a‫ص‬legendo
aitneivresni
‫ه‬
le bona homoeoteleutorum
a conditione
r , auctore Sheikh
e Zean - ed - dtn
B Soreijtt
‫ر‬ lohammed ,ateleMA ‫ق‬ anno 788 .cni( .2 .erbeF )6831 ,outrom h– .7917 Si l a 1- 5
s o l a h 4 , arma sanctorum. Compendium de precibus e traditionibus petitis et e
.multis libris .sitcelloc Persice ‫ ـ‬.7198 Sil a h el - mum in ‫ و‬arma fidelis ‫ و‬auctore
Tackt - ed - dtn Abu'lfat"h Mohammed Ben AMohammed Ben Ali Ben Hemandam Masras
,atiifahS anno 745 .eni( .51 .iaM )4431 mortuo ‫ و‬،.uo
‫و‬vivo
tiGharntil
utot nni
.Incipit
liberita : Laus Deo , qui in res creatas suas pulehra beneficia confert etc ‫ و‬et
in viginti unuun capita dispositus est. In epitomen eum coegerunt Mohammed Beae
‫م‬ hmed El-Hafitx
4/ , vulgos Dxehebau dictus et
u anno 748
t ( .cnir
.31 .rpAo
1347 ) m ‫و‬
‫ا‬et
Sheliti - ed - dtn ,atitnrahG anno . . . ,suutrom cujns epitome commoda est et
.consiliis
propositis respondet ‫ ـ‬.7199 ‫و‬Sel à si l el - an war we F et à ih el - a sr à r 10
.catenae
luminum et auxilia arcanorum de .subinimon Commemoratura Bunt ‫ـ‬
.7200 Sel as il el - d z eh eb ‫ئرب و‬catenae
aureae de principiis , auctore .deB - ed - da

‫يعيخية‬ ‫جيتحجججججججججججيجي‬ass‫تك‬--------------T‫هي تحقيمـسـمصحديم جميع حجمد جلاجلا * جم بحجججيحجيج يتحججحيتحجج جحيم سياسي جيد ج‬
604

‫ماه سقيف اللسان لعمر بن حلف [بن مكى] الصقلى المتوفي سنة [قلت‬ ‫المتوفى سنة سه‬
‫في نسبع طبقات النحاة للسيوطى وقع بلفظ تثقيف اللسان بالتاء وبعدعاثاء وهو المناسب‬
‫ ان سكيدات‬.. ‫ سكب الانهر على فرائض ملتقى الاب حر يأتى في الميم‬. ]‫لسان انتهى‬
‫ ألفه سنة «ه للملك الناصر أوله‬٧٠ ‫لابن الى مجلة أحمد بن يحيى التلمسا في المتوفي سنة‬
5 ‫بسم الله الحمد لله ألخ وهو على مقدّمة وسبعة أبواب المقدّمة فيما يتعلق باقليم مصر آ في‬
‫ في كون‬F ‫ في مناسبة الاقليم بذلك‬P ‫ في علاقة السلطان لذلك العدد‬F ‫خواض السبعة‬
‫ في تفسير بعض‬7 ‫ذلك السلطان السابع من التركية ه في سيرته " في الاتفاقات الغريبة‬
‫ في قضة‬F ‫ألفاظ الكتاب ونتيجتها على خمسة أبواب آ في قضة يوسف عليه الصلوة والسلام‬
‫ في سيرة الحاكم بامر الله له في‬F ‫ في سير ملوك المصر‬F ‫موسى عليه الصلوة والسلام وفرعون‬
10 ‫أن السكر الصاق في‬ ‫سبع زهرات واورد في آخر كل باب خاتمة الباب وعى سبع حكايات‬

,a
anno 507
t ( .ce
ni .81 o
.nuJ )P
3111 mortuo
. ‫ ـ‬.7189 Sack ff el - lis à ,n tectum
linguae , auctore 0mar Ben Half [Ben Mekkal Sickills, anno . . . mortuo. TObservo
tamen, in exemplo Classium Grammaticorum a Soytita editarum loco sacktf legi
.[tethckif.i .e ,oitcerroc id quod linguae magis analogum est ‫ ـ‬. .7190 Sekh
e ‫ ا‬- ‫و‬an
ho r fluxus fluminum super caput de jure hereditario in opere Muitecth
el - ab/for ‫ و‬.de quoin litera Min dicetur ‫ ـ‬.7191 ,Su kk er d a ,n theca sacchari
quann . 4hmed Ben Yahya Tilinstina ‫ و‬.vulgo Ibn Abt Hejla dictus et anno 776 (ine
.12 .n )47u
31 mortuus
J‫ و‬.El-IMeliRo El-AVisir anno 757 .cni( .5 . .naJ )6531 composuit
:ati Nomine Dei laus Deo etc ‫ و‬et in praefationem et septem capita disposita
5 .Incipit
est. Praefatio de iisagit, quae clima Aegypti spectant, caput pranuan de virtutibus
numero septenario propriis ‫ و‬Secundum de ,enoitaler quae .retni Sultanum et hune
numerum ,tadecretni lerlium deratione climatum eum hoc numero conformi ‫ و‬guurtun
de eo ‫ و‬quod hic Sultanus septimus sit dynastiae Turearum ‫ و‬,wuantaan
de vita Sultani
seartum de rebus singularibus, quae Sultano acciderint, septtinum de expositione
. quarundam libri dictionum. Conclusio quinque habet capita, quorum prtantum
historiam Josephi ,tatcart secundum historiam .sisoM et Pharaonis ‫ و‬tertaium vitas
regum antiquorum Aegyptiorum , guartum vitam Httkimi baamarallah , guantum septem
10 flores in Aegypto nascentes. Ad finem cujuswis capitis conclusionem habet8 ‫ و‬. ‫ مايو‬e
.septem narrationes continet ‫ ـ‬.7192 El - Suk ker El - ,ifaS saccharum purunn
603

‫شعره فشبهه بذلك وما أملاه فيه سماه ضوء السقط غير أنه وقع فيه تقصير من جهة المستملى‬
‫وذلك انما يستملى عن بعض الابيات منه واعمل أكثر المشكلات واذا استملى معنى بيت لم‬
‫يستقص في البحث عن ايضاحه فجاء التفسير كأنه لمع من مواضيع شتى لم يشف به العليل‬
‫وشعره كثيرا في كل فن وميل الناس على طبقات من شاعر مغلف وكاتب بليغ الى هذا الفن‬ ‫ا‬

‫ أكثر ورغبتهم فيه أجدر وعو أشبه بشعر أهل زمانه مما سواه لاته سلك فيه طريقة حبيب‬5 ‫ا‬

‫أبن أوس وان الطيب وعما في جزالة اللفظ وحسن المعنى واظهر المعجز في درعياته غير اته‬
‫لم يتفف من يتعرض لتفسير شىء منه وذكر أنه التمس منه جماعة من الرؤساء شرح ما‬
‫أعمال من أبياته وايضاحه فشرحه شرخا موجزا أورد فيه ما ذكره أبو العلاء من ضوء السقط‬
.‫ممن سقيط‬ ‫في أوضاع مشكلاته وذكر اللغة الغريبة دون ايراد المعافي الى ما لا بت منه‬
‫ ألدر ولقيط الزعر في شعر بنى عباد لان بكر محمد بن عيسى ابن اللبانة الشاعر‬10
-

‫و‬comparationem
.tismus Quae autem dictaverat ‫و‬Dhti -lE Sact nominavit nisi quo d
‫و‬qui
dictata petierat . haee in aliquos tantum versus ,tareitep itaque multis locis
deerat , ubi plurimae difficultates praetermittebantur, et quando Abu'lalth rogatus
‫و‬fuerat
, ut sensum versus dictaret minime summum tentavit in ,enoitisiuqsid qua
‫و‬Tem exponeret , ut commentarius inde prodiret gui levitantum nitori similis esset e
uo aegrotos
variis locis effulgenti ‫و و‬ minime medicina
i .run
terreffa Multa
m carrnina
o
‫ع‬ eneris ,tiuqiler et hominum
‫ي‬ inclinatio contra
t classes certas poetarum
e mirificorum
‫ة‬
aunctorum
a eloquentium
mi adxhoc genus
am ‫ و‬cupiditas ,roitneinevnoc et illud genus 5
‫ه‬carminibus aequalium magisi quam aliud quid simile ;tareb ibi enim rationem Hab a
‫ك نظ‬m Aus et Abu'ltayyibi
ne secutus ,tse tqui uterquen firma dictionis
e ubertates et -
tiarum elegantia praestat. Eloquentiam autem perfectissimam et efficacissimam in
suis Dir"tytit monstravit, at nemo forte inveniebatur, qui ullam horum carmin sam
Ipartem explicandam suscepisset. Deinde multos viros principes a sese postula sse
narrat Tebrixt , ut versus omissos et explicationem neglectam commentario suppler et :
‫ه‬ omposuit
‫ث‬n igitur
e commentarium
verb ‫ و‬ubi ea aftert ‫و و‬ uae 4t bu'lalthc
in Dhtt
a -lES
,
‫ه‬ t
t a a
tum difficultates
r r
ejus ,tacilpe
o xm d
e dictiones
e rarome
usu d o,
obscuriores
m c
.sententiarum
autem expositionem adeo ibi omittit , ubi ea maxime opus est ‫ـ‬
7188. Saek ft el - d orr we Lackft e1 - 2a hr, nix unionum et flores collecti in 10
carminibus filiorum 4bilid, auctore Abu Beir Mohammed Ben Isa Ibn - ellottina
76 *

‫بي سياسي جديد يجمعية تحتشتت جيجيج جت وتهج‬ - -

‫عة جيجيجيججاجية جيجعتخذت تجاجيجيج جيجييييييييييييييييييج‬ ‫جية‬.‫بي‬.‫بي‬-‫بي‬.‫ه يعيةجي‬ ‫ تتيحتجنحت جحيم‬-‫يحد يتحججحتجت جموح جيجيجعتختحتية تحتاج ج‬
. .
‫يعتجع‬
‫ افتتحت صنخختحتج‬------------‫ص‬----------‫جيج جثجيةدةتخعلديجيتةكتتعفتتختح تختتع‬
602

‫المعافى دون الاستشهاد الا نادرا وذكر انه قراً على أن العلاء وشرح ما أعمل من المشكلات‬
‫وقاسم بن حسين الخوارزمى الملقب بصدار الافاضل النحوى [المقتول بيد التاتار سنة سبع‬
‫"أم‬8 ‫سنة‬ ‫بون ماكتمال الاخاسبكى المتوق‬ ‫أحمال‬ ‫وأبو رشاد‬ ‫ألسقط‬ ‫سماه ضرام‬ ]‫وستمأنة‬ ‫عشرة‬

‫ والقاضى شرف الدين‬1.1 ‫والامام فخر الدين محمد بن عمر الرازى المتوفي سنة‬ ‫الزوائد‬ ‫سماه‬

5 ‫] سماه العمدة في شرح الزند قال‬03[ ‫[ هبة الله بن عبد الرحيم ] البارزى المتوفي سنة‬
‫التبريزى لما حضرت أبا العلاء قرأت عليه كثيرا من كتب اللغة وشيا من تصانيفه فرأيته يكره‬
‫أن يقرأ [عليه] شعره في صباه الملقب بسقط الزند وكان يغير الكلمة بعد الكلمة منه اذا‬
‫قرئت عليه ويقول معتذارا من تابيه وامتناعه من سماع هذا الديوان مدحت نفسى فيه فلا‬
‫اشتهى أن أسمعه وكان يحتذى على الاشتغال بغيره من كتبه قد اتفقف بعد مفارقتى أياه أن‬
40 ‫ما يشكل عليه من سقط الزند فاملى عليه الى الدرعيات وكان‬ ‫أن يشرح‬ ‫بعض اعل الادب سأله‬
‫قد لقب هذا الديوان بسقط الزند لان السقط أول ما يخرج من النار من الزند وعذا أول‬

compendio studeret, significationes quidem attulit, exempla autem testimonii loco


‫و‬aliunde petitararo tantumn addidit ; narrat etiam , selectionibus Abu'lalae interfuisse
et eas difficultates ,tacilpxe quas ille praetermiserat ‫ ـ‬Clistian Ben Hosein Khotoarexms
Grammaticus , honoris caussa Sadr - elafidhal cognominatus [et anno 617 (inc. 8. Mart.
1220 ) vi Tatarorum interfectus 1, qui commentarium Dharthm El- Sact inscripsit -
‫و‬Abu Reshid Ahmed Ben AMohammed ,ttehtshkA anno 528 .cni( 1 . .voN )3311 mortuus
qui commentario titulum El-Zeuothid dedit ‫ ـ‬Imam Fakhr - ed - dtn Mohammed Ben
‫ة‬
0mars ,iztiRu
annou606 .t
cni( .6 r
.luJ )9o
021 m ‫ ـ‬Cadhi Sherefed-dtn IHibatallah
Ben Abd-el-rehtm] Birtzi, anno [738 (ine. 30. Jul. 1337)] mortuus, cujus commen
tariustitulum 0mdet fi sharh el-send prae se .tref Tebrtza : Cum Abu'lalae ‫و و‬inquit
praesens adessem ‫ و‬coran eoplures libros de lingua et nonnulla scripta ab eo edita
legi, eumque vidi aegreferre, quod coram eo earmina legerentur juvenilia Siet
‫و‬end
el - ‫ة‬ m
cognominata e
. Mutabat ibir e
unum verbum g
post alterum e
, eum coram l
eo
et, quod hune Diwanum aegre et invito animo audiret, se his verbis excusavit: Me
ipse ibi laudavi ‫و و‬ut
eum audire vix cupere possem : et me excitabat ut alium ejus
librum tractarem. Deinde eum discedens eum reliquissem, accidit , ut vir quidan
humanitatis studiosus ab eo peteret , ut quae sibi in Siet el-send difficiliora intellectu
essent, explicaret; qua de caussa ei adnotata usque ad carmina Dirtyit (i.e. lorican
10 penetrantia) dictavit. Diwanum ipsum Siet el-send cognominavit, quod Sict scintillas
,t a
quae c
primae exi f
igniario ,tni n
uexe et haecgprimai s‫و‬
ejus carmiha sunt unde
601

‫سما سقط الزند وهو ديوان شعر يزيد أبياته على ثلاثة آلاف بيت لاق العلآء‬ ‫الموضوعات‬
‫** وله عليه شرح المسمى بضوء السقط الذى نقله‬1 ‫أحمد بن عبد الله المعرى المتوفي سنة‬ .

‫أبو زكرياء يحيى بن على التبريزى عن أن العلآء وهو غير وافي بالمقصود ولا دال على الغرض‬
‫المطلوب فاصلحه بعضهم وسماه تنوير سقط الزند أوله الحمد لله العزيز الجبار العلى القهار‬
‫ الغ السقط ما يسقط من النار عند القدح وانما سمى هذا المدون لانه مما أنشأه في شيابه‬5
‫فشبه شعره بالنار وطبعه بالزند وجعله سقظا لانه أول ما يخرج من الزند الذى يقدح به‬ . ‫ه‬

‫النار وعذا الشعر أول ما سمع به طبعه في ريف شبابه فسمّاه سقط الزند تاجوز واستعارة‬

‫يحيى بن على المعروف بالخطيب‬ ‫الموقف وأبو زكرياء‬ ‫أستوق فيه المقاصد وهو أجود من شرح‬

‫ ألتبريزى المتوفى سنة الله أوله الحمد لله حمد الشاكرين اليغ وعو شرح مختصر أورد فيه‬10

7187. Si et e 1 - 2 en d, scintillae igniario excusae. Carminum sylloge plustria millia


versuum continens ‫ و‬.auctore
.10 . )7501t .outrom Idem
r
Abulalth Ahmed Ben Abdallah ,trraaM anno 449 (ine
ejus commentarium
aM composuit ‫د‬
Dhtt El-Sact
‫ح‬ ,i .e lu
‫ا‬
igniarii inscriptum , guem Abu Zakartyth Yahya Ben Ali Tebrtza ab Abu'ladda
accepturn ;tididart minime tamen hic consilio ,tednopser neque ad id ‫ و‬guod
Quaerenti propositum est, ducit. Quapropter vir quidam eum correctum et recognitunn
ed ‫ة‬
,et ,mi
enoitint
gocem
r quae itai
:ti
ipicni Laus
l Deo d
,b
ocifingam ,u
itnet‫و‬
opinms
o
.victori
summo etc ‫ و‬Tennotr Stict el - 26nd .tivanimon - Vox Sict autem scintillas a
‫و‬ign
is ,tacifingis quae inter excudendum decidunt et auctor hanc carminum syllogen
eam tantum ob caussam itainscripsit, quod ad ea pertinent, quae juvenis concep ‫و‬t‫ة‬
ita ut carmina igniculis et ingenium suum igniario compararet. Sict ea nominata
‫و‬esse ,tiulov quod verbum ea ,tacifingis quae prima ex igniario exeunt guo igrais
ex cuditur, et haec carmina prima sunt, quibus ejus ingenium in prima juventuate
d o natum fuit; elegitigitur titulum propter similitudinem metaphoricam. Commentara us
HD Ath inscriptus viginti decem foliorum fasciculos comprehendit. – Praeterea corn-
nnentarios ediderunt Abdallah Ben Mohammed Bololyust Grammaticus ‫ و‬.anno 521 (ine
17 - .naJ )7211 mortuus ‫ و‬. cujus expositio consilia proposita explet et commentario
auetoris longe praeferenda est – Abu Zakartgh Yahya Ben Ali Tebrtzi, vulgo
El- Khaltb dictus et anno 502 (inc. 11 . Aug. (8011 mortuus ‫ و‬cujus commentarius ita 10
incipit: Laus Deo talis, qualem gratias agentes ei tribuunt etc. Cum brevitati ut in
II1. 76

‫جيع جعدتيجة‬.‫بي‬
:‫يحجججججججججججج‬
‫ججيجيج‬RE‫جتيييت‬
‫حجيجه يتعيتجاج ح‬ .

- ‫جيةججججججج‬ ‫جيج‬
‫جج قت‬
‫جيجي‬
‫جخجتم‬
‫جي ف‬
‫جحة ج‬
‫جاج‬
‫جحت‬
‫جي ي‬
‫جياس‬
‫ججج س‬
. . ‫ تعتختتم مستختحت تحقع تحتضع حدة‬- - ‫ ا ح ت ج جيه‬8-
‫تتسق ستصريح بعدم دسحو‬ - ‫يحددة حجج يخ‬ ‫التميمي‬
‫حم‬-‫معا‬-
600

‫ " لا سقر المستقيم لآدم عليه الصلوة والسلام‬: ‫الصلوة والسلام وهو رابع كتاب في علم الحرف‬
‫ أن سقوتمة‬، ‫ سقر الملوك من كتب بنى اسرائيل‬7 ‫وهو ثالث كتاب في علم الحرف‬
‫] ذكر فيه ما طاف في أكثر‬rf‫فارسى منظوم لناصر خسرو الانصارى الشاعر [ المتوفى سنة أ‬
‫أ سفر‬٧ ‫ما‬ ‫المحاورات والطائف‬ ‫من‬ ‫المعمورة من البلاد وما جرى بينه وبين أكابر البلدان‬

‫الهاجرتين لشمس الدين حمد بن أبي بكر المعروف بابن قيم الجوزية لحنبلى المتوفي سنة أو ة‬
‫باكايبى ألعداوى العمرى المتوق‬ ‫أحمحل برى‬ ‫شهاب الداين‬ ‫فضل اللع‬ ‫سفر ألسافر لابن‬ ‫أ‬٨‫أ‬v

‫المان سفينة الابرار الجامعة للآثار والاخبار في المواعظ ثلاث مجلدات لعز الدين‬ ‫سنة من‬
‫عن أن سفينة النجاة‬ ‫" أن سفينة العلوم‬ ‫محمد بن أحمد المكى الحنبلى مات سنة ههه‬
‫والسلام للشيخ‬ ‫] سفينة نوح عليه الصلون‬iv‫أ‬v
[٨o ‫المغرق توفي سنة‬ ‫للشيخ على بن ميمون‬

10 ‫] أما سقط الزند في علم العدد ذكره في‬ri[ ‫عمر بن أحمد المعروف بالشماع لخليى توفي سنة‬

.cui
Deus .taevaf Hic liber quartus est de scientia literarum ‫ـ‬ .7177 El - Si fr
El - Mosta ck fm , liber recte constitutus ‫ و‬auctore 4dan ‫ و‬.cui Deus benevolus sit
Hic tertius liber est de doctrina literarum. - 7178. Si fr el -m o l tik , liber regum,
qui ad libros Israelitarum .tenitrep - .9717 S efer - n am eh ‫ و‬.itineris descriptio
Carmen persieum ‫ و‬.ubi
AVisir Khosreao Anstirt Poéta , [anno 431 .cni( .32 Sept (1039
]suutrom , urbes in majoriterrae habitatae parte ,tibircsed quas visit ‫ و‬et colloquia et
5 facetias ‫ و‬.guaecum urbium.proceribus habuit ‫ ـ‬.7180 S ifre 1 - hijrate in ‫ و‬iter
duarum discessionum ‫ و‬,auctore
Shens - -de dtn Mohammed Ben Aba Bekr Hanbalita
vulgo Ibn Cayyin - eliauxtyet dicto et anno 751 (inc. 11 . Mart. 1350) mortuo. –
.7181 Si fr el - s a fir ‫ و‬iter ,sirotaiv auctore Ibn Hadhlallah Shelhttb - ed - dtn Ahmed
Ben Yahya Adeuot 0mart, anno 749 (inc. 1 . Apr. 1348) mortuo. – 7182. S efi net
‫و‬el
- e br a re 1 - i à mi at l il a th ar we el - a khb a ,r libellus promtuarius justorum
‫و‬qui
dicta prophetica traditionesque collecta .tebah Opus paraeneticum trium voluminum
‫ع‬auctoreIz - .ed- dth AMohammed Ben Ahmed AMekka ,atilabnaH anno 855 .cni( 3 . Febr
1451 ( .mortuo ‫ـ‬ .7183 S eff n et el - o l im ‫ و‬.libellus
promtuarius doctrinarum –
7184. S eff n et el - n ejà t, libellus promtuarius salutis, auctore Sheikh 4h Ben
.Methntin
,ibirhgaM anno [917 .cni( .13 .traM ])1151 mortuo ‫ ـ‬.7185 Sefin et Nuh ‫و‬
10 navis Noae ‫ةاو و‬oui
Deus propitius ,tis auctore Sheikh 0mar Ben Ahmed Haleb vulg0
.
Shernmth dicto et anno
d [936 .eni( .5 .tpeSn
])9251 .outrom – e
.6817 Siet el - 2 ‫و‬
scintillae igniario excusae de scientia numeri. Commemoratur in El- AMaudhtital. –
599

‫ سعدية في أصول الفقه لعلاء الدين على بن عثمان الماردينى‬٧٧ ‫الاكبر في السر الانور‬
‫أن سقر آل خقايا منسوب الى آدم عليه الصلوة والسلام‬ ‫من سقر ابراعيم‬ ]v‫ه‬1 ‫توفي سنة‬
‫ أن سقر ادريس شرحه قطب الدين عبد الحقف بن‬. ]‫وهو أول كتاب [ في علم الحرف‬
‫ا سفر آدم في علم الحروف وهو المنزل عليه في أحدى‬٧٧ "1 ‫سبعين ألاشبيلى مات سنة‬
‫ وعشرين ورقة من زيتون الاجتة ومرسيها باسمائها وصفاتها واعدادها وما يتولد عنها من علم‬5
‫الاسماء والصفات والتحكم والآيات البينات كذا في الفوائع المسكية وكان أرمانوس الحكيم ملك‬
‫قسطنطنية طالبا لذلك الكتاب فكاتب الملك الناصر في سنة سبع وثلثين وثلثمأنة واعداد‬
‫من ان سقو‬ ‫ سقرتى القرنين‬٧٧٣ ً‫ أن سقر آرميا‬، ‫بهدايا جليلة وتحف وأسرار غريبة‬
‫ه سقر‬٧٧ ‫السعادة للشيخ ماجد الدين أن طاعر أحمد بن يعقوب الشيرازى المتوفى سنة «ه‬
‫الان سقر شيت عليه‬ ‫ آلسعادة وسقو الاقادة هو شرح المفضل كما في الموضوعات يأتى‬10

(felicitasmajor (stella Jupiter ‫ و‬.de arcano admodum nitente ‫ ـ‬.7167 S a d fy et fi


o s il el - fi c "h ‫ و‬tractatus Sa"diyet inscriptus de principiis ,siruj auctore Alti-ed-dare
‫م‬4 .la
Ben 0thmtin ,tntdiriMI anno [750 .cni( .22 .traM ])9431 mortuo ‫ ـ‬.7168 Si fr
Ibrah fm ‫ و‬liber .imaharbA – .9617 Si fr el - khafay 4 ‫ و‬liberrerum absconditarunn
Adamo ‫ و‬cui Deus ,taevaf .sutubirt Hic liber primus est [de doctrina occultae
‫ئرو‬literarum
.]situtriv – .0717 Si fr I drf ,s liber Idrtsi )ihconE( , quem Coti - ed - da
‫ص‬1 ‫ت‬
d - el - hace n
Ben Sel'in e
,dltbhsI anno
m 669 .cni( m
.02 .guA )0o
721 mortuusc
, -
tatus .tse – .1717 Si fr Adam , liber de scientia literarum ‫و و‬ uiiAdamo
tni in giv
s‫ق‬unofoliis oleaceis Paradisi ejusque portus eum earum ,subinimon ,subitatilauq numer ,s
‫و‬et
de doctrina ,munimon ,mutatilauq apophthegmatum wersuum Corani clarorum ira de
, ut in libro El-Feuottth El-AMisktget legitur revelatus .tse Romanus philosophaus
‫و‬Orta
Constantinopolitanus princeps hune librum studiose quaerebat, eanque ob causs =amn
E2 - AMelako El- Nistr anno 337 (ine. 11. Jul. 948) scripsit, qui eum eum muneri Hous
,sis donis
oeti arcanis
teraris
rD obtulit
. ‫ ـ‬.7172 Si fr Erm iy 4 ‫ و‬liber Jeremiae - ‫ـ‬
.7173 .Si fr D zi " learn ,nie liber Alexandri bieornis ‫ ـ‬.7174 ‫ا‬Si fr e 1 - se à d ‫و كل‬
liber felicitatis, auctore Sheikh Majd - ed- dtn Abu Thhir Mohammed Ben Yor criy
,tanno xS17 i .enr
i( .32a.trahM )41S
41 mortuo
. ‫ ـ‬.7175 Si fr el - se à d et we 10
‫و لا‬a
fr el-ifa det liber felicitatis et vestigium .sitatilitu Commentarius in librum
Pfofassad, ut in AMaudhtttit legitur. Vide infra. ‫ـ‬. 7176 Si fr Sh eith , liber Sethi,

‫سمده حجج‬
---------
‫جججس‬
‫ يسجييديتجياحججيججحدهج‬. ‫محددة يججته‬ ‫الجسيم‬
598

‫العينى المتوفي سنة ههه وقد جرد الشيخ شهاب الدين ابن هجّر منها الابيات الركيكة بلا وزن‬
‫فبلغت نحو أربعمائة بيت وسماه قذى العين من نظم غراب البين وكان بينهما مناقشة‬
‫ ان السعادة الآجلة أن السعادة ق معرقة‬. ‫أهان سطور الاعلام للشيخ شهاب الدين الرملى‬
‫ سعالات تامة فارسى في الترسال لعبد الله بن على المعروف بملك علاء الدين‬، ‫العبادة‬
‫ باشارة الوزير سعد الدين محمد بن تاج الدين على الساوجى لولدهة‬.7 ‫التبريزى ألفه سنة‬
‫شرف الدين أمير حاجى ورتبه على مقدّمة وقسمين أوله حمد وثناء ومدح وسباس الخ‬
‫عن سعادت‬ ‫عن سعادت تامة في ترجمة روضت الشهداء مرا في ترجمة روضت الشهداء‬
‫تامة في التصوف منظوم فارسى لحمود شبسترى أوله‬
‫حمد وفضل خدأى عز وجل‬

10 ‫أن السعات‬ ‫أ فارسى منظوم‬IFP ‫ما أن سعادت نامه لناصر خسرو [ الاصفها في المتوفى سنة‬

‫ر‬4hmed A inh ,t anno 855 k ( .cni 3 . i


.rbeF 1451e ) .outrom h Carmen , unde
S
.Shehttb - ed - dtn Ibn Hair versus pravos , qui metro carebant, extraxit, et huic
epitomae ‫( و‬festuca‫ع‬Tuae
quadringentos circiter versus ,tabenitnoc titulum Cad th el-ain
oculi) man natzm ghortab el-bein dedit. Hinc gravis interutrumque orta est altercatio. –
.7159 S ot : r el - il a m ‫ و‬delineationes ,sinoitingoc auctore Sheikh Shelitab - ed - dan
.–i
.0617 E1
l - S e a d et
m E1 - Ajile
a ,t felicitas
H vitae
. futurae ‫ ـ‬.7161 ‫ا‬E -
Sea d et fi In a " ri fet e 1 - i b a d et ‫ و‬.felicitasde cognitione cultus divini –
.7162 S e a d et -n am e h , liber ,sitaticilef quem Abdallah Ben Ala Tebrt2 ‫ واة‬vulgo
‫ال‬Rile1 ‫ر‬4/4 - ed - dtn dictus , de stilo epistolari jussu Weziri Sa"d - ed-din Mohammed
5 ‫ز‬Ben Th - ‫أ‬ed - dtn Ali Satoéji in commodum hujus filii -ferehS ed-dtn Entr Hija
anno 700 ( inc. 16. Sept. 1300) persice composuit et in praefationem et duas partes
.t
Incipit
i ita : s
Laus et
i ,airov
lg encomium
id et gratiae
. etc ‫ ـ‬.7163 Sea d et -
n a me ,h liber .sitaticilef Interpretatio libri Raudhat el - shohadth ‫ و‬de qua supra sub
.Raudhat el - shohadth dictum est ‫ ـ‬.7164 Se à d et - nameh , liber felicitatis de
doctrina Suforum , auctore Mahmttd Shebastert. Carmen persieum , quod ita incipit :
‫و‬ .Laus
et gratia Dei potentis et illustris

107165 . Sea d et -n a meh , liber felicitatis. Carmen persicum, auctore IVisir Kh08re80
]
,tanno
n 431
a .cnit
( .32 l
.tE
peS a
)9301 f
.]outs
rom –I
.66‫ا‬
17 - "da
E1 S
- Akb
‫و‬ ar
ar

597

‫المتوفى سنة أو قيل أنه مختلف عليه فلم يصيغ أنه له وقد رأيت في كتاب أنه للعراق [أين‬
‫] والله سبحانه وتعالى أعلم قال النعوى ق‬1["7 ‫الحسين على بن حسن المغرافي المتوفي سنة‬
‫الميزان له كتاب أسرار النجوم ساحر صريع قال التاج السبكى في هامش هذا الكتاب المسمى‬
‫بالسر المكتوم في مخاطبة النجوم فلم يصنع أنه له وقيل انه مختلف عليه وبتقدير نسبته‬
‫ة اليه ليس بساحر فليتأمله من يحسن الساحر انتهى وعليهرة للشيخ زين الدين سريجا بن‬
‫ وسماه العضاض البازى في القصاص الرازى أمين السر الملحوظ‬،‫محمد الملطى مات سنة مم‬
‫هال سرور‬ . ‫في حقيقة اللوح المحفوظ لايق عبد الله محمد بن موسى الدوافي توفي سنة‬
‫التقس بمدارك الحواس الخمس التيغاشى [ المتوفى سنة أها] وذكر صاحب قاموس الاطباء‬
‫أنه لشمس الدين محمد أبن أبي العز بن المكرم الانصارى صاحب لسان العرب مات سنة أن‬
‫ سوية الملك المؤتد منظوم لبدر الدين محمود بن أحمد‬،‫بها‬ ‫ وذكراته رأة بختبه‬10
‫ا‬
.6 .luJ )9021 .outrom Variae esse dieuntur de ejus auctore opiniones ‫ و‬nec jure
- ed - dtno ,rutiubirtrebil et in libro quodam , salva meliore Dei scientia
‫و‬Fakhr
auctorem ejus esse vidi Hartilla [ 4 bu'lhasan Ali Ben Hasan Maghriba, anno 637
) .c .3 .gn
uA )9i
321 [ . ‫ ـ‬Dxehebt in opere Mtxtin librum 4srtir el - nojazzra
mortuum
‫ز‬nneram magiam esse ,ticid et Th - ‫و‬ed - dtn Solika in glossis :subilanigram Hic liber
‫ة‬ntiuq ‫ و‬-lE Sarr El - ETekltim ft mokhtttabet el-nojaim Fakhr - ed - dtno haud merito
tribuitur, et opiniones de ejus auctore diversae esse dicuntur, et hoc posito , libri
compositionem ei tribuere haec magianulla ,tse et qui magiae satis peritus est ‫ و‬ea
de re cogitet. Haec ille. – Refutationem libri El- Adhdhttdh El- Blizi fi El- Cass des 5
EC2 - Rhat inscriptam edidit Sheikh Zein - ed-din Soreiji Ben AMohammed Melets,
anno 788 .cni( .2 .rbeF )6831 .suutrom – .6517 E1 - Sirr El - Malh itz ‫ و‬arcan cam
limis adspectum de vera tabulae natura ‫ و‬cui fata inscripta ,tnus auctore Abu Abda Prah
‫ الف‬.27ohammed
Ben AMusa ,tnhteteD anno 790 .cni( .11 .naJ )8831 mortuo -‫ بـ‬.7157 S or I r
‫هو‬h‫دج‬e
1 -n a ,sf laetitia animae quinque sensuum perceptionibus ,atalbo auctore Tighda
I anno 651 (inc. 3. Mart. 1253) mortuo ]. Auctor libri Chantis el - atibbth tribuit Phoe
‫تهت‬Opus
Shems - ed - dtno AMohammed Ibn Aba"liz Ben - elmokarren ,srtsnA anno ‫ ج‬11
( inc. 20. Mai. 1311) mortuo, qui Listin El- Arab edidit. Se quidem illud ejus 40
manuscriptum vidisse dicit. – 7158. Ser fy et E1 - Me lik E1 - M o way y e d,
comitatus equester El- AMelaki El- Motoayyed, auctore Bedr - ed - dth Mahmatid Ben
‫ا‬
‫ا‬ 596

ّ‫م السر‬w.f ‫عن السر المخزون في العمل المكنون‬ ‫أوله الحمد لله ذى القوة والافعال اليغ‬
wff ‫المصون في شرح رسالة من الايدمر بن على الجلد كى صنفه [ في القاهرة] في سنة‬
‫من السر المصون في علم المكنون للشيخ محمد ذكره في الجفر بها السر المصون فيما‬
‫أو السر المصون فيما يقال عند‬ ‫كرم به المخلصون للشيخ ظاعر الصوفي المتوفي سنة‬
‫لدان السر المصون والجوهر المكنون المشهورة‬ ‫فتع الحصون التقى الدين عبيد الاسعودى‬
‫ دان السر المصون والجوعر المكنون المشهور بالخام‬- ‫بالخاتم للغزالى ويسمى الدر النظيم‬
‫الغزالى أستخرجه من الجفر أوله الحمد لله الذى أشرف صدور اليقين بعهد الميثانى أليغ‬
‫عن أن السر المكتوم في الطلسمات للشيخ أحمد بن أن الحسن النامقى المحامى المتوفي سنة "ه‬
‫مهن السر المكتوم في مخاطبة النجوم للامام فخر الدين حمد بن عمر الرازى‬ ‫ذكره البوفي‬

Beshrtin Maghribt. Compendium , quod ita incipit: Laus Deo viribus et factis
praedito .cte – .7417 El - Sirr El - Makhz it n fi el - am l el -m e kn in ‫ و‬arcanum
bene custoditum de actione .atcet – .8417 El - Sirr El - Mas in ‫ و‬-arcanum
recon
.mutid Commentarius in tractatum de praepositione man ‫ و‬Tuem Eidentr Ben Alt
.
.Jildeki
tI Cahirael
iu anno s744 (o
.cni .p62 .iam
M )343o
1 c ‫ ـ‬.7149 E1 - Sirr
El-Mas in fi il m el - me kn in ‫و و‬arcanum reconditum de scientia rerum occultarum
.auctore
Sheikh .demmahoM Commemoratur in doctrina de tabula Jefr ‫ ـ‬.7150 E1 -
Sir r El - Mas in ‫ و‬arcanum reconditum de iis ‫ و‬quibus puri sincere Deum colentes
,rutnauctore aron Sheikh
oh‫ع‬ Tftahar
fuS ‫ و‬.anno . . . mortuo ‫ ـ‬.7151 El - Sir r
5 El - Mas in ‫ و‬arcanum reconditum de ,sii quae in arcibus occupandis ,rutnucid auctore
.Tae/ft
- ed - dtn 0betd Is'ardi ‫ـ‬ .7152 El - Sirr El - M a s in we El – Jau her
E 1 - Me kn in ‫ و‬arcanum reconditum et substantia .atcet Iden libertitulo Khtttems
( annulus signatorius) Ghazilti inclaruit, et El - Dorr El - Netxtm inscribitur. –
.7153 E 1 - Sir r El - Mas in we El - Ja u her El-Me kn t n ‫ و‬arcanum reconditum
et substantia tecta. Iden liber titulo El-Khttem ( annulus signatorius) Ghazilti
.tiutonni Hic eum etabula Jefrelicuit et incepit ita : Laus Deo ‫ و‬gui pectora certae
cognitionis promisso foedere honoravit etc. – 7154. E1 - Sir r E1 - M ek t im ‫و‬
arcanum celatum de talismatibus, auctore Sheikh Ahmed Ben 48 "lhasan Nitnicki
.Jhnt, anno 536 (ine. 6. Aug. 1141) mortuo. Commemoratura Bunt – 7155. E1 -
s ir r E1 - Mek.t im fi mo kh a tab et el - no j Tim ‫ و‬arcanum celatum de colloqui0
Imam FaRhr - ed-din Mohammed Ben 0mar H ‫ و‬.anno
astrorum ‫ةدت و‬auctore 606 (inc
595

‫ذلك وافرد لكل حرف بابا " سرّ الصنيعة لان البركات المبارك ابن أبي الفتوح أحمد‬
‫ أن سر الصوان في حوادث الكون ذكره‬- ]71[ ‫المعروف بابن المستوفي الاربيلى المتوفي سنة‬
‫ سر العلوم والمعاني المستودعة‬، ‫ سر العالمين في الهيئة لان جعفر الخازن‬6 ‫اليوفي‬
‫هه وهو كتاب‬. ‫في السبع المثا في الاولى العباس أحمد بن معد الاقليشى الناحوى المتوفي سنة‬
‫* سر الغامض للحكيم كيطوس الرومى في غسل الرماد‬ ‫ة لطيف جليل القدر جدًا‬
‫ سر الفصاحة في اللغة‬- ‫المستخرج منه سر الفاخر في الرمز من المشايع الشانانية‬
‫هم سر القدسى‬ ‫لان محمد عبد الله بن محمد بن سنان الخفاجى الشاعر المتوفي سنة‬
.‫ ] ماجلان أوله حمدًا لمو‬.F ‫في دتعفمسسييبرر آية الكرارهسهىى للشيخبك منصو (رر الطبلاوى [ المتوفي سنة‬

‫عن سر الكيمياء للشيخ ابن بشوون المغربي يختصر‬ 17 ‫ وقرغ من تأليفه في شوال سنة‬10

.ponenda ,tis et quae .ailatnus Singulis literis caput peculiare dedit ‫ ـ‬.7138 Si rr
, el - s an fat ‫ و‬arcanum ,itcaf auctore Abu lberaktit El-AMobthrek Ibn 4balfottih Ahmed
, i
vulgo ldicto
Ibn - elmostaufi t b
et . anno [ 637 r
.cni( .3 .M
guA )9321.
] mortuo ‫ـ‬
.7139 Sir rel - sau n fi haw a dith el - ka un ‫ و‬arcanum custodiae de iis ‫ و‬guae in
.totanatura .tnuineve Commemoratura Bunt ‫ ـ‬.7140 Sirre l - a lem in ‫ و‬arcanum
mundorum de astronomia ‫ و‬auctore ‫ر‬4 t‫هت‬butJa far Khtt .in ‫ ـ‬.7141 Sirr el - o lu m
vve el - me a ni ‫ و‬arcanum doctrinarum et sententiarum ‫ و‬guae in septem primae Suratae
versibus depositae sunt ut conserventur ‫ و‬auctore Abulabltts Ahmed Ben Maes dd
CDeltsht Grammatico , anno 550 (inc. 7. Mart. 1155 ) mortuo. Liber elegans et maximni 5
.pretii ‫ ـ‬.7142 ‫و‬E1- Sirr E1 - Gh a mid ,h arcanum obscurum de lixivio elicito Guo
,rutaval auctore philosopho Rumaeo .suilaK – .3417 E1 - Sirr E1 - F 4k hair ‫و‬
‫ح‬arcanum praestans de indicio occulto , quo Sheikhi sectae Shttdxtltyet utuntur ‫ـ‬
.7144 Sir re 1 - fes a h at ‫ و‬arcanum .eaidnucaf Dictionarium , auctore Abu Mohamra sned
‫) أمر‬
.iallah
Beno Mohammed
u Ben tSintin Khttfitjt
r ,ateo
oP anno . m
.. ‫ ـ‬7145 - -El
E1 - Co d ,is arcanum .mutcnas Commentarius in versum Corani de thr ‫م‬om,
‫ح‬Sirr
‫ى‬
‫غو‬ujus
o
compositionem
tiSheikh ll
MIansir
eT ] 1014s
.eni( .9 .u
.[anno iaM )5061 a
mort
mense Sheww.al anni 997 (ine. 10. Nov. 1588) finivit. Volumen, quod itaineipit.
Laudem ei ‫ و‬.dui
arcana revelationis divinae aperuit etc ‫ و‬in ,menoitafearp quae tria
capita complectitur, consilium et conclusionem dispositum est. Haec duo eapita 10
continet - .6417 Sir re1 - kim fy 4 ‫ و‬arcanum alchymiae , auctore Sheikh Ibn
75 *
594

‫للقاضى معين الدين أن العلاء محمد بن محمود‬ ‫سر السرور‬ ‫ريرس‬v ‫سر السر‬ vPP ‫المعتبرة‬

‫ع" أن سر السعادة في عالم الغيب والشهادة هي سر الصرف في علم الخوف لابن‬ ‫الغزنوى‬
‫ سر الصقى في مناقب شمس الدين محمد الحنفى المصرى‬- ‫الدريهم ذكره في الجفر‬
‫اختصر أحد الاجمالى الموقع في ديوان مصر أوله الحمد لله الذى شرف بالقدم المحمدى الجغ‬
‫ سر الصناعة وأسرار البلاغة لان على محمد بن حسن البنا المظفر] الخاتمى المتوفية‬-
‫" ولابن جنى أن ألغتع عثمان المتوفي سنة " في الحروف المفردة وعليه حاشية لان‬88 ‫سنة‬
‫العباس أحمد بن محمد الاشبيلى المعروف بابن الحاج المتوفى سنة " * قال ابن جنى بعد‬
‫الاحمد عديت أطال الله تعالى بقاك كتابا يشتمل على أحكام حروف المعجم واحوال كل حرف‬
‫منها مواقعة في كلام العرب واتبع كلا منها ما رويته عن حذاق المحابنا وحذروته على‬
10 ‫مقابيسهم واذكر فرق ما بين الحرف والحركة واين محل الحركة من الحروف الى غير‬

.humanitatis .sidnamitseaedlav – .2317 Sirre l-s ,rri arcanum arcani ‫ ـ‬.7133 Sirr
e 1 - sortir ‫ و‬arcanum laetitiae , auctore Cadhi Motn-ed-dth Abu"Ialth Mohammed Ben
Mahantid .touenxahG – .4317 Sirre l - se à d et ‫ و‬arcanum felicitatis de mundo visibili
‫م‬et invisibili – 7135 . Sir re ‫ ا‬- s a rf fi il me 1 - h a ,fr arcanum tractationis de
scientia virtutum literarum ‫ و‬auctore Ibn - eldore .nnaht Commemoratur in scriptis de
‫ا‬tabula
.rfeJ – .6317 E - ‫ا‬Sirr
E - Safi ‫ و‬-arcanum
purum de virtutibus Shems - ed
dtni Mohammed AMisra Hanefitae. Epitomen ejus edidit Ahmed Jentala, qui in senatu
Aegypti a libellis subnotandis fuit ‫ و‬et ita orsus est : Laus Deo , qui antecessione
5 Mohammedica honoravit etc. – 7137. Sirre l - s in a at we Asr à re l-b el a ghat,
arcanum artis et arcana eloquentiae ‫ و‬auctoribus Abu Ala Mohammed Ben Hasan
] ‫و‬Ben
- ]retaztonle Khttini , anno 388 .cni( .3 .naJ )899 mortuo et Ibn Jian ‫اة‬
‫ر‬4 bu'lfat"h 0thntin ‫ و‬anno 392 .cni( .02 .voN 1001 ) mortuo ‫ و‬cujus liber de literis
simplicibus agit. Glossas in eum edidit Abu'labbits Ahmed Ben Mohammed Ishibili,
vulgo Ibn - e/http dictus et anno 746 (inc. 4. Mai. 1345 ) mortuus. Ibn Janui : Laude
, ,tiuqni praemissa
i offero e
,ibit cujus vitam
D Deus Excelsus
‫و‬ prolonget librum ‫ و‬dui
‫و‬praecepta literarum alphabeti et varias usus rationes continet ‫و‬ uibus
ealiterae
lugnis
‫و‬inoratione Arabum subjectae ,tnus et singulis ea Tuae a sagacissimis magistris
10 ,ipecca subjunxi et praeceptis assumtis convenienter imitatus sum ‫ و‬.duae praeiverant
‫و‬Praeterea discrimen ,ivacidni quod inter literam et vocalem intercedit et ubi vocalis
593

‫ن سر الحقيقة لاعلى الشيرازى واسمه تأريخه أولها‬r ‫أن سر الحقائف‬ ‫الاجلال‬


‫كسى كز خود نشان أكه جه فيض أز ملك أسرارش‬
‫خبر أز عالم معنى نباشد نقش ديبوأرش‬
‫ سرّ الحيوي للمسعودى‬- ‫ما سر لحكمة رسالة من سر الحكمة في شرح كتاب الوجة‬
‫من سر الخفى والدور العلى ذكره‬ ‫ سر الخفى في علم الوفي‬78 ‫ ذكره في مروج الاذاعب‬5
‫ سر الرياق في‬٣ ‫أن سر الربافي في علم الجسماني في الطلسمات ذكره البوفي‬ ‫في الجغر‬
‫علم الميزان رسالة للموقف الرومى الجديد أعلى على بيك أوله الحمد لله الذى تقتسمت‬
‫ذاته عن مدارك الاوهام أليغ وهو على مقاتمة وتسع مقالات وخاتمة ذكر صاحبه أنه طالع‬
‫كتاب البرهان عشرين مرة قد فتح الله سبحانه وتعالى عليه سر الميزان من كتاب لخوض الكبير‬
‫أ سر رشته في الآداب‬٧٣ ‫ لاجابر فاراد أظهار هذا السر الذى لم يشر اليه غير بليناس‬10

.inscriptum
laudat ‫ ـ‬.7122 Sirre 1 - h a c 4 i c ‫ و‬.arcanum
veritatum ‫ ـ‬.7123 Sir r
e 1 - h a ckf cat, arcanum veritatis, auctore Ahli Shirtist. Titulus tempus compositionis
significat et carmen ita incipit:
Cuicunque se ipsum non noscit, quam gratiam potest e regno arcanorum
suorum exspectare 4
Cognitio mundi intellectualis nunquam erit signata in ejus parietibus.
.7124 Sirr el - hikm et ‫ و‬.arcanum
.eaihposolihp Tractatus ‫ـ‬ .7125 Sir r
e I ‫ ـ‬.hi
km ,te arcanum .eaihposolihp Commentarius in Kittib el-rahmet ‫ ـ‬.7126 Sir r
e I ‫ ـ‬hay ,t4 arcanum vitae , auctore ,iditseM a quo in AMortij el - dxeheb commemo - 5
.ratur ‫ ـ‬.7127 El - Sir r El - Kh a fi ‫ و‬.arcanum
occultum de scientia perfecta ‫ـ‬
71 .28 E1 - Sirr E1 - Khafi we El - D aur El - Ali ‫ و‬arcanum occultum et orb is
.siCommemoraturin
milbscientia usJefr . ‫ ـ‬.7129 El - Sir r El - Reb b an ,i arcanuamn
divinum de scientia rerum corporearum de talismatibus. Commemoratura Bunt.
.7130 ‫و‬E1- Sir r E1 - Reb b a ni fi il me 1 -m fz à ,n arcanum divinum de metaphysi sa
auctore Neo - Graeco , scilicet Ali Beg. Tractatus , qui ita incipit: Laus Deo , eurs us
.essentianimis
excelsa et sancta ,tse quam ut animis percipi possit etc ‫ و‬dispositus
est in praefationem , novem dissertationes et conclusionem. Auctor se vicies librum
AEA - Borhin legisse narrat, tum Deum Excelsum ei arcanum logicae ex libro maiori
aperuisse‫ك‬A
.hate
ass a Jibir edito Seigitur hoc arcanum exponere voluisse ‫ و‬ouod 10
.Draeter
Apollonium nemo adhue indicavisset ‫ ـ‬.7131 Ser ,ethsir monile de praeceptis
III .
75
599

‫الي سوائر الخليقة‬ "rP ‫ابن يعقوب الهمدانى النحوى [ المعروف بابن الكائك ] المتوفي سنة‬
‫ أن سر بال البال في أطوار سلوك اعل الاحال رسالة فارسية‬- ‫وممتعة الطبيعة في الكيمياء‬
‫] أوله الحمد لله‬v" ‫للشيجة أن المكارم أحمد بن محمد علاء الدولة السمنافي [ المتوفي سنة‬
‫ سر البديع في فك رمز المنيع في علم الكاف‬٧٣ ‫الذى شهدت الكائنات على وجوده اليغ‬
5 ‫لخالد بن يزيد أوله أعلم أيها الاخ اليغ هان سر البديع من كلام هرمس في الطلسمات‬
‫ان سر البر لابن شرف الاشبيلى ورجزه المستمى بنجع النضع ما سرّ البلاغة في الكتابة‬
‫ سر جان‬، ‫لان الوليد قدامة بن جعفر المتوفي سنة من اسر الجامع في الدار اللامع‬
‫تركى منظوم الشيخ بايزيد خليفة الادرنوى ان سر الجمال الواعر ودرّ الكمال الباعر أن سر‬
‫المال والطائف لجلال في الطلسمات ذكره البوفي وذكر أيضا سر لجمال ولطائف الكمال في أسوار‬

Yactib Henditnt Grammatico , [vulgo Ibn - elhttak dicto et] anno 334 (inc. 13. Aug.
(945 .mortuo ‫ ـ‬.7112 S er air el - kh a l i c at we S an " at el-tab ,taf arcanum
.in dol
et artificium naturae de is
Alchymia ‫ بــ‬. .7113 Sirr b Al el-b 41 fi at war
s ol tik ah l el - h a l ‫ و‬arcanum status animi de diversis vitae spiritalis hominum
mysticorum rationibus, auctore Sheikh Abu'imekthrim Ahmed Ben AMohammed All
‫و‬ 736 ( .cni .12 .guA 1335 ) .d
- detelet Samntant , [anno e loutrom Tractatus persicus
qui ita :tipicni Laus Deo ‫ و‬-c uj
existentiam res creatae testanturus
.cte – .4117 El
r El - BeS
" i
d f " fifa kk el - ram zr
el -m en f ‫ و‬ars mirabile de solutione aenigmatis
5 explicatu difficilis de Alchymia ‫ و‬auctore Khttlid Ben .dtxeY Incipit ita : Scias ‫ و‬0
etc ‫ ـ‬.7115 "E
.frater Be d f ‫ و‬arcanum mirabile e dissertatione Hermetis
- Sirr El -l
de talismatibus sumtum. – 7116. Sirr el-b irr, arcanum pietatis, auctore IB78
Sherer Isibile. Poetica ejus compositio ad metrum Rejex factainscripta est AWejh
- nash ‫ ـ‬. .7117 Sirr el - b el à gh at fi el - kitab ,te arcanum eloquentiae
.et
de arte scribendi, auctore Abu'laneltd Codthina Ben Jafar, anno . . . mortu0. –
.s117 E1 - Sirr E1 - Jami " fi el - d or re 1 - 14 mi " ‫ و‬arcanum universale de unionibus
.micantibus ‫ ـ‬.7119 Sirr j ,na arcanum .eamina Carmenturcicum ‫ و‬auctore Sheikh
Bayextd Khaltra .touenerdE – .0217 Sir r el - i em al e 1 - 2 ‫ة‬rih ‫ و‬arcanum
elegantiae splendentis et margarita perfectionismirabilis. – 7121. Sir re l-j em al
w e L et à if el - i el à l, areanum elegantiae et subtilitates majestatis de talismatibus.
el-Renta ,sniaB quil‫ز‬-C opus Sirr elmora
aliud quoqueomme tura ‫قال‬
entil toe Letdif
asrtir et ‫ر‬ .e arcanum
,ilhle s i elegantiae
ta et subtilitates
ts perfectionis
ej de arcanis
am
591

‫ان سر الادوار‬ ]11rf ‫كلام العرب لان منصور عبد الملك بن احمد الثعالى المتوفي سنة‬
‫امين سر الاسوار في الاحكة لليمنى وهو مترجم من اليونانية في زمن المأمون‬ ‫وتشكل الانوار‬
‫أصله تأليف حكيم انفه في تدبير الممالك والرعية والعسكر للاسكندر ان سر الاسوار وبصائر‬
‫ سر الاسوار ومنتهى‬.‫الابصار في الطلسمات ذكره البوفي الاسر الاسوار وتشكيل الانوار م‬
‫الا أن السر الاعظم في علم الحجر المكرم‬ ‫في أسماء الله الحسنى‬ ‫ سر الاسى‬.. ‫ علوم الابرار‬5
‫أوله الحمد لله الذى خلف الانسان وشرفه بالعقل اليغ وهو منسوب الى الحكمآء وفيه سو‬
‫طرائف الانبياء وليس فيه رمز ولا عمر بل طريقه وأخة مسوى الى الحق المتين كذا ذكره‬
‫ سن الانس والجمال ونور البسط والكمال‬4 ‫في أوله من السر الاخر والكبريت الاحمر‬
‫ سر الاحكة للحسن بن أحمد‬، ‫أن السر الاكبر في العلم الاكبر‬ ‫في الاسماء ذكره البوفي‬

‫قو‬m
ejazi ke1 4 m E1 - ,barA arcanum elegantiae de metaphoris sermonis Arabic
auctore Abu Manstir Abd-el-meliR Ben Ahmed Thetilibi, anno [429 (ine. 14. 0et. 1037) ]
.mortuo ‫ ـ‬.7101 Sirr el - a d war we Te shak ko l el - an ,raw arcanum orbium
.etfigura facta luminum ‫ ـ‬.7102 ‫و‬Sir rel - as r à ,r arcanum arcanorum de sapientia
auctore Yement. Archetypum graeeum , ex quo hoe opus tempore Mantini conversum
est ‫و و‬philosophum auctorem ,tebah qui in favorem Alexandri de administrandis regnis
.subjectis et exercitu scripsit ‫ ـ‬.7103 ‫و‬Sir re1 - asr à r we Bes air e 1 - a b s a r
arcanum arcanorum et perspieuitas visus de talismatibus. Commemoratura Btina . –
7104. Sirr el - a sr à r we Te sh k fl el - an war, arcanum arcanorum et figuratio
luminum . ‫ـ‬ .7105 Sirr el - as r à r we Munteh 4 o l im el - e br a ,r arcanum
et finis doctrinarum hominum justorum ‫ ـ‬.7106 El - Sirr El - Es n a s
.arcanorum
pretiosissimum de pulchris Dei nominibus ‫ ـ‬.7107 El - Sir r El - Atz a m
.arcanum
fi il In el - haj er el -m o k arra m, arcanum maximum de scientia lapidis philoso
phorum. Hic tractatus , qui ita incipit: Laus Deo qui hominem creavit et mente
.nobilitavit
etc ‫ و‬,ad
philosophos ,rutrefer et arcanum doctrinarum prophetarum continet
‫و‬nequeei ullum aenigmainest neque suggestio sed via ,aralc quae ad veritatem
.firmissimam bene ,ticud ut quidem ab initio libri dicitur ‫ ـ‬.so17 E1 - Sir r
E 1 -Afkh ar we E1 - Kibr ft E1 - Ahmar, arcanum praestantissimum et sulphur
rubrum ) aurum). – 7109. Sir re 1 - on s we el - i em a l ‫ و‬arcanum humanitatis et
elegantiae morum et lumen hilaritatis et perfectionis de nominibus. Commemoratur
a Btina . ‫ ـ‬.7110 ‫ا‬El
- Sir r E - Ak ber ‫ و‬.arcanum
maximum de doctrina maxima ‫ـ‬
7111. Sir re1 - hiknet, arcanum philosophiae, auctore Hasan Ben Ahmed Ben

.‫ يي جيسيصعصعد‬. ‫ جي جمججع حججتهدة ج محجج جدججيحصعجيج حديم حجج يحميحي‬. ‫يجدحدح يحميحي‬
590

‫ وهو‬٨٣٣ ‫الحافظ شمس الدين محمد بن عبد الله بن ناصر الدين الدمشقى المتوفى سنة‬

‫مختصر أوله الحمد لله الذى قرب ألى جنابه من أحب اليغ حقف فيه أمر المعراج وحديثه‬

‫ وسماه البدابعة‬318 ‫وترجمة المولى محمد بن عبد الله المعروف بباكيى ملاسى المتوفي سنة‬

5 ‫أمه سراج الوهاج‬ ‫أ سراج الوقاج للامام الكاشا في تفسير فارسى ذكره صاحب فتاوى الصوفية‬.٧
‫ سواجية‬٧.٣ ‫الموضوع لكل طالب ومحتاج في شرح مختصر القدورى ومنهاج البيضاوى يأتى‬
‫ سراج النظر في شرح الدرر وعو منظوم في المنطف‬٢.٣ ‫من الفتاوى ذكره التاتارخانية‬
‫ا سرجة الفتن فيما شدّت من الملاحن‬٧.٢ ‫ سراج العيون في شرح رسالة ابن زيدون مر‬٧.٥
‫ سريع يشت في الفتاوى الصدر الاسلام صاحب المحيط من السر‬70 ‫والفتن ذكره البوفي‬
40 ‫ ان سر الادب في ماجازى‬.. ‫ سر الابهر في القمر الانور‬7.3 ‫الابجدى فى الدار الاحمدى‬

‫ج‬
,sheikh
a
et Hafitz
k Shems-ed-din
ch AMohammed
s Bene
Abdallah
n Ben i
IVistr-ed-dan
aD
anno 842 ( .cni .42 .nuJ )8341 .outrom In hoc compendio ‫ و‬quod ita :tipicni Laus
Deo , qui eos , guos amat ‫ و‬.ad latus suum propius admittit etc ‫ و‬subtilius exponere
historiann evectionis Mohammedicae et ea de re traditionem ‫ ـ‬.7090 El - Siraj
.studet
El - We hh a j ‫ و‬lucerna multum ,snedra auctore .tsitsraT Interpretati librum sunt
‫ر‬ ‫ا‬ateoP ‫و و‬vulgo
1ohammed Menla Jeleba dictus et tanquam poeta IWostila cognominatus
et Molla Mohammed Ben Abdallah AMelast , vulgo Yahya dictus et anno 998 (inc.
5 31 . . )9851 t ,suutrom qui
c translationem
O Beditatinscripsit
. ‫ ـ‬7091 . E1 - Siraj
El - We h h a j ‫ و‬lucerna multun ardens , auctore Imam .tnathsadK Commentarius Corani
persicus ‫ و‬.Tuem
auctor libri Fettited El - Sufiyet commemorat ‫ ـ‬.7092 E1 - Sir à j
E 1 - We h h a j , lucerna multum ardens , guae cuivis studioso et egenti explicationem
.tad Commentarius in Compendium Codurti et Manhtti Beadhttactanum ‫ و‬de quo infra
dicetur. – 7093. El - Sir à jf y et, sylloge responsorum juridicorum Sirityet dicta.
Laudatur in El - TattirAhtindyet . ‫ ـ‬.7094 -Serj el - n at za ,r lux .muroluco Com
mentarius in carmen ,reroD quod de logica .tiga – .5907 Serj e 1 - 0 ytin ‫ و‬lux
oculorum. Commentarius in Rashlet Ibn Zeidtin. Wide supra. – 7096. Serjet
e 1 -fit en, lux tentaminum de impietatibus et seditionibus , guae acciderunt. Com
.memoratura Baint ‫ ـ‬.7097 ‫و‬Surkh Push ,t rubrum dorsum de responsis juridicis
(10 .auctore Sadr - ,malsile qui El-IMohtt edidit ‫ ـ‬.7098 E1 - Sir r E1 - Abuje di ‫و‬
.arcanum
alphabeticum de unionibus Ahmedicis ‫ـــــ‬ .7099 E1 - Sir r " El - Eh her ‫و‬
arcanum admodummirabile de luna clarissinne lucente. – 7100, Sir re 1 - a d eb fi
589

‫ سراج المسلمين تركى الامير عليشير نوآتى المتوق‬.‫"م‬ ‫وغنيمة المقيدة للفرغا في الاحنفى‬
‫ سراج المصق مجلد أوله الحمد لله رب العالمين التي جمع فيه من الفتاوى‬.. ‫سنة ؟‬
‫ سراج الملوك متجدّد لافي بكر محمد بن الوليد القرشى الفهرى المالكى الطرسوسى‬.‫مد‬
‫المتوفى سنة الله أوله الحمد لله الذى لم يزل ولم يزال وعو الكبير المتعال أليغ جمعه من سير‬
‫الانبياء وآثار الاولياء ومراعات العلماء وحكمة الحكماء ونوادر الخلفاء ورتبه ترتيبًا أنيقا فما‬
‫سمع به ملك الا أستكتبه ولا وزير الا أستصاحبه يستغنى لحكيم بمدارسته عن مباحثة لحكمآء‬
‫والملك عن مشاورة الوزراء وذكر فيه الامير أبا عبد الله محمد الاموى وأبوابه أربعة وستون‬
‫ سراج المتير في غرائب أحاديث البشير النذير للشيخ عبد الوقاب الشعرانى‬.‫ام‬ ‫بابا‬
‫هال سراج المنير في وصف أحمد البشير لائق بكر الحبشى البسطامى أوله الحمد لله الملك‬.٧
‫ سراج الوقاج فى ازدواج المعراج للشيخ‬.‫أم‬ ‫ سراج المهتدى‬..‫مم‬ ‫الذى لم يتخذ الخ‬

e1 - must eff d we Gh an fm et el -m off d, lucerna ejus , qui utilitatem percipere


studet et praeda utilitatem percipientis, auctore Ferghtini Hanefita. – 7083. Sir à j
e ‫ ا‬- m o slim in , lucerna ,muromilsuM auctore Mar Alishtr Netoigt ‫ و‬-anno
906 (inc
.28 ‫لم‬Ju (1500 .outr Turcice
om. ‫ ـ‬.7084 Siraj e 1 - mo sal li ‫ و‬.lucernaorantis
Volumen ‫و و‬
uod ita :tipict
ni Laus ,oeD n
mundorum domino
u .cte Collecta
s ibi
.decreta
juridica Muftiorum ‫ ـ‬.7085 Sir 4je 1 -m ol ‫ وكان‬lucernaprincipum ‫ و‬auctore
4btt BeAr AMohammed Ben - elaneltd Coresha Fahra Tarstist Malikita ‫ و‬-anno
520 (inc
.27 . )6211 .on utrom Volumen a , quod ita .incipit
J : Laus‫ا‬
Deo initio et‫و‬fine carenti
oui magnus et sublimis est etc. Congessit ibi biographias prophetarum , facta sanctorum
Inirabilia ‫و‬ observationes virorum doctorum , sapientiam philosophorum et raras
Khalifarum ,saitecaf et omnia egregie disposuit , ut princeps ea non audiret ‫ و‬Cuin
describi juberet, nec Wezirus, quin omni tempore seeum habere cuperet. Philosophus
autem ‫ و‬Qui ea ,tigel dissertatione eum philosophis carere ,tsetop princeps consilio
Wezirorum. Commemorat auctor Emirum Abu Abdallah Mohammed Omayyadam et
quatuor capita habet ‫ ـ‬.7086 E I - Siraj El - M on ,rf lucerna splendens
.sexaginta
de raris dictionibus in traditionibus prophetae bona annunciantis et monentis obviis,
.auctore
Sheikh -dbA el-toehhhb Sharint ‫ـ‬ .7087 E1 - Siraj E1 - M on f ,r lucerna
splendens de descriptione Mohammedis bona annunciantis ‫ و‬auctore 4 bta BeHr ‫و‬4/sebaH
.Bistina
. . Incipit ita : Laus Deo ,iger qui non suseepit etc ‫ ـ‬.sso7 Sir 4 .j
.e
l-m o hte ,id lucerna bene directi ‫ ـ‬.7089 ‫ا‬E1- Sir à j E - ‫ز‬Weh
h a jfi iz di wa
‫ اع‬- miraj , lucerna multum ardens de conciliatione ascensus ‫ة‬
,se
ider
mmo
ah0t
1 cua

‫حجي حي جيجيج تحتج‬ .


588

‫ سراج الظلمة في شرح الحكمة للشيخ أن‬٢.٧٣ ‫ سراج الظلام في الفروع‬.. ‫النووية يأتى‬
‫ سراج‬w.vf ‫عمرو عبد الكريم أبن أن [التحسن] يحيى بن أن عمرو عثمان المعروف بالمحتفى‬
‫الظلمة والرحمة لهذه الامة في الاكسير للاحكيم يحيى بن أولى بكر محمد البرمكى صديقف‬
‫ سراج العارفين لان التحسن على الناسينغ‬٢.٧٥ ‫جابر رسالة أوله الحمد لله رب العالميين الراغ‬
5 ‫سراج‬ ٧.٧٨ ‫سراج القارى شرح الشاطبيبة‬ vovv ‫سراج العقول ألى منهاج الاصول بانى‬ v.v"

‫ سراج القلوب‬781 ‫القلوب فارسى على طريف الجواب والسؤال أوله لحمد لله العلى العظيم التغ‬
‫ سراج القلوب مختصر على أحد وأربعين بابا‬.‫لقراقوش المنصورى في مجلد عقد الفريد مه‬
‫مشتملا على مقامات العوام والاخواتر واخض الخواض لان الخليل أحمد بن حمد بن عبد‬
‫مأ سراج‬.٧ ‫الملك الاشعرى التبريزى المتوفي سنة أوله الحمد لله على ما خض وعم الراغ‬
10 ‫المستفيد‬ ‫سراج‬ "‫ل‬٧.٨ ‫المريدين للقاضى أبى بكر أبن العربى ذكره القرطبى فى تذكرته‬

Neueetotyet ‫ و‬.dequoinfra dicetur ‫ ـ‬.7072 Siraj el - tz a l am , lucerna obscuritatis


.dearticulis juris derivatis ‫ ــم‬.7073 .Sirajel - tz o lm ,te lucerna obscuritatis
Commentarius in opus Hahmel ‫ و‬auctore Sheikh Abu Amru -dbA el-Aerim Ibn
‫ر‬.4bt]nasahlo I Yahya Ben
t Alia Amru
c 0thntini, vulgo Muhtefi
d ‫ ـ‬.7074 Sir à j
e l-tz o l m et we E1 - Rahm et lih a d z i hi el - o mm et, lucerna obscuritatis et
misericordia huic populo tributa de lapide philosophorum ‫ و‬auctore Philosopho Yahya
Ben Alia BeAr Mohammed Berneka, qui amicus Jhbari fuit. Tractatus, qui ita
:tipicni Laus Deo ‫ و‬.mundorum domino etc ‫ ـ‬.7075 Siraj el - a r if in ‫ و‬lucerna
5 cognoscentium ‫ و‬auctore Abulhasan ‫ر‬4 .la
Librario ‫ ـ‬.7076 Siraj el - o c ‫ ت‬1 ‫ و‬lucerna
mentium ad opus Afinhtti ,litso-le de quoinfra .rutecid – – .7707 Siraj e ‫ ا‬- ca ri ‫و‬
lucerna Coranum legentis. Commentarius in Castdam Shiittlityet. – 7078 . Siraj
el - e o l ti b ‫و و‬lucerna
.muidroc Opus persieum in responsa et quaestiones divisum
.quod ita :tipicni Laus Deo ,imilbus magno ete ‫ ـ‬.7079 ‫و‬Siraj el - e o l ti b lucerna
cordium , auctore Cartietish Manstirt. Volumen operi El- Icd El- Hertd simile. –
7080. Siraj el - col t b, lucerna cordium. Compendium in quadraginta unum caput
dispositum, auctore Abu lkhalil Ahmed Ben AMohammed Ben Abd-el-nnelth A shart
,azt anno
rb ..e
. mortuo
T. ‫ ـ‬-Continet consessus inter vulgus et proceres et fami
liarissimos procerum , et incipit ita : Laus Deo pro eo , quod commune et quod peculiare
10 .tribuitete ‫ ـ‬.7081 Siraj el - morf d ,ni lucerna aspirantium ‫ و‬auctore Cadhi 400
Beir Ibn - elarat .t Commemoratura Cortubs in suo .terikzdeT – .2807 Sir ‫زفة‬
587

‫ ست باب‬٧.٣ ‫ه‬٧ ‫في الحديث لان طاعر أحمد بن محمد السلفى الاصفها في المتوفى سنة‬
‫ه وعو ثلثة‬٧٨ ‫الضلال وصن باب الضلال الزين الدين سوياجا بن محمد الملطى المتوفي سنة‬
‫من سيارة منتهى الافكار في ملكوت الفلكي الدوار التقى الدين بن معروف الراصد‬ ‫أجزاء‬
‫الشامى أوله اللهم لا سهل الا ما جعلته سهلا اليغ باشر فيه كتاب محصول الرصد الجديد‬
‫سدرة المنتهى ق الكيمياء لابن‬ v.lo ‫ أل هل مع وذكر فيع السلطان مراد وسعداى أفندى‬5

‫ سيارة العراق في أثبات المعنى في المحرف‬70 ‫ سحرة المنتهى في الحديث‬7.1 ‫وحشية‬


‫ سراج‬.٧.٧ ‫ سراج السائرين‬٧.1 ‫ سراج الانوار‬7.18 ‫لاجلال الدين السيوطى المتوفي سنة ؟‬
‫على الكرما في أوله الحمد لله‬ ‫ن‬ ‫الشريعة ومنهاج الحقيقة الاولى الاحسن على بن الحسون‬
‫الذى أوضيع للمفروضات على الابد ان طريقة الاخ جمع فيه بين الفروع وعلم الحقيقة ذكر‬
‫أ سراج الطالبين ومنهاج العابدين فى شرح الاربعين‬٢.٧ ‫أولا مسائل الفروع ثم أردفه‬

divinum referuntur, auctore Abu Thhir Ahmed Ben AMohammed Sileft Isfahttrea,
.anno
576 .cni( .82 .iaM 1180 ) mortuo ‫ ـ‬.7063 S ed d b a be 1 - dh el à l we S a d d
‫و‬b
ab e 1 - d h ell à ,l obstructio portae erroris et impedimentum portae multum deviantis
auctore Zean - ed - dtn Soreijda Ben IMohammed AMeleta, anno 788 (inc. 2. Febr. 1386)
.out Tres
ro fasciculi
m. ‫ ـ‬.7064 Si dr et un un teh 4 ( qui arbor septimi coeli est (
e 1 - a fk a r, medulla subtilissima cogitationum de mundo invisibili sphaerae circum ‫ـ‬
,sitnasrev auctore Tackt-ed-dtn Ben AMartif Shdanna ,omonortsA qui ita :tipicni O Deus ‫و‬
nihil facile est praeter illud, quod Tu facile reddis etc. Tractat hic observationes
in observatorio novo usque ad ejus excidium factas ‫ و‬et Sultanum AMurthd Khtin et
.
.Sada
ta
Efendi
dual ‫ـ‬ .7065 Si dr et el - m un teh 4 ‫ و‬medulla subtilissima de
Alchymia ‫ و‬.auctore
Ibn IWalishtya ‫ـ‬ .7066 Si dr et e 1 - munteh 4 ‫ و‬medulla
.subtilissima de re traditionaria ‫ ـ‬.7067 Si dr et el - a ,fr odor subtilissimus de
significatione particulae stabilienda, auctore Jeltal - ed - dtn Soytita, anno 911 (ine.
.4 .n )50u51 J
mortuo
. ‫ ـ‬.7068 .Sir à je l-an ,raw lucerna luminum ‫ ـ‬.7069 Sir à i
.e1 - s à ir f ,n lucernaiter facientium ‫ ـ‬.7070 Sir à j el - sh erf at we Min ht i
e 1 - h a ckf cat, lucerna verae religionis et via lata veritatis, auctore Abu lhasan 4 78
Ben - elhasan Ben Ali Kermini. Incipit ita : Laus Deo , qui clare rationem eorum
,tquae
i corporibus
no divinitus
pimperata
xe sunt
. etc ‫ و‬et conjungitibi articulos juris
derivatos et vitae spiritalis scientiam. Primum quaestiones articulorum illorum affert,
.tum
hane subjungit ‫ ـ‬.7071 Siraj e 1 - talib in we Min ht je 1 - a bid ,n Incerna
‫؟‬
luaerentium et via manifesta
7 .muitnaroda Commentarius
E in opus ‫ـ ـ‬4rbain
E7
74 *

.‫حققت‬
586

‫لغة والنتيجة في علو شوف العين والاصل يتفرع في تشريحها الباب الاول في قوى النظر‬
‫الباب التاق في دبة العين الباب الثالت في عللها وأمراضها الباب الرابع في طلبها وعلاجها‬
‫الباب الخامس في أوصافها الباب السادس فيما وقع في النكات والمثل الباب السابع في أول‬
‫من سخاتمة‬ ‫النظرة وفيه سبعة فصول الخاتمة فيما ورد في أوصافها من المذائع القلقة‬
5 ‫أ‬.‫فارسى منظوملبيا في الشاعر ترجمه درويش باشا الشاعر للسلطان مراد خان المتوفى سنة "أ‬

‫أم ست آت ق قعمل الجهاد في مجلد للشيخ محمد بن عمر الواعظ الشهير بمنلا عرب‬
‫المتوفى سنة قال لما أظن أن في بنية الملك المظفر السلطان سليم بتصميم عزمه على الاجهاد‬
‫شرعت في تأليفه وجعلتها مشتملة على مقدّمة وعشرين بابا وخاتمة وصدرت كل باب من القرآن‬
‫فت ثنيتها بالاحاديث شر ثلثتها بحكاية محجة فتربعتها بنظم بابيات ترغب في الجهاد‬
10 ‫ سد أسبات‬7 ‫ سداسيات الرازى‬.7 1 ‫ سذ أسكندرى لمير عليشير الفوائى المتوفي سنة‬..٧

)suluco et variis ejus dialecticis significationibus ‫و و‬summade eminenti oculinobilitate


et principium in variis sectionibus de oculi anatomia ‫ و‬caput primum de facultatibus
videndi ‫ و‬secundum de conditione oculi ‫و و‬tertaium de ejus infirmitatibus et morbis
quartum de ejus medicina et curatione , guantum de qualitatibus , seartum de dictis
facetis et ,sicitamginea ubi vox ain ,tirrucco septimum ‫ و‬,guod septem sectiones habet
de primo visu ‫ و‬et conclusio de praeclaris carminibus ,subilibadual quae ejus
.qualitates
praedicant ‫ـ‬ .7058 S ek h 4 - n am eh ‫ و‬liber .eaitnecifinum Carmen
5 persicum a Beythnt Poeta compositum et a Dertotshpashtt Poeta Sultano Murthd
Khtin , anno 1012 .cni( 1 . .nuJ )3061 mortuo ‫ و‬.in turcicam linguam conversum ‫ـ‬
7059. S e d a d fifa d h l el - ii ht d, recta via de praestantia belli sacri. Volumen a
Sheikh Mohammed Ben 0mar Concionatore, vulgo Menlh Arab dicto et anno . . .
mortuo ‫ و‬scriptum ‫و و‬ ‫و‬ui:tCum e auris
ri mea n
, ,tin
uqniiprae
tconsilio
siger ‫أبابا‬
firmiter sibi bellum sacrum proposuit ‫ و‬librum componere incepi ‫ و‬ejusque argumentum
in praefationem ‫ و‬wiginti capita et conclusionem ,iusopsid et singula capita a Corano
,ipecni secundo loco traditiones posui ‫ و‬tertio historiam veram ‫و و‬et
quarto carmina
10 .quorum versibus ad ardorem belli sacri excitatur ‫ ـ‬.7060 ‫او‬Se dd I sk en de ri
propugnaculum Alexandri, auctore Mir Alishtr Netothyt, anno 906 (inc. 28. Jul.
1500 ( .mortuo ‫ ـ‬.7061 So d a sf y 4t E1 - R 4 Zi ‫) و‬ )sem
rbeu
f r
sexeid ‫ و‬auctore
.Raza ‫ ـ‬.7062 So d a sfy ,t4 ,senoitidart quae per sex relatorum seriem ad legatum
585

‫أوله أما بعد فالحمد لله أولى من حمد والصلوة على محمد اليغ قال فان هذا الكتاب أخرجت‬
‫بعضه من غرر نجوم الارض ونكت أعيان الفصل من بلغة العصر في النثر وحللت بعضها من‬
‫نظم أمراء الشعراء الذين أوردت ملبيع أشعارهم في كتان المترجم بيتيمة الدعو ممن سكر‬
‫؟ أوله حمد نامحدود الجغ ذكر فيه أنه‬rf" ‫فارسى منظوم لاعلى الشيرازى المتوفى سنة‬ ‫حلال‬

‫ جرى في بعض الازمنة ذكر مجمع البحرين وتاجنيسات كلاهما للكاتبى دارة لم تثقب ومهرة‬5
‫لم تركب حيث لم ينظم شاعر على مثاله فتصدّى الاعلى لذلك فجمعهما فيه مع التزام لزوم‬
‫المدن الساحر الحلال‬ ‫ما لا يلزم وذو قافيتين من البحر السريع المسدس المطوى المكفوف‬
‫في غرائب المقال في فقه الشافى للشيخ الامام شهاب الدين محمود بن أحمد الزنجا في‬
‫لامن سحر العيون أوله الحمد لله الذى زين رياض الوجود بنرجس‬ ]" ‫[ المتوفى سنة أن‬
‫العيون الغ على مقاتمة ونتيجة واصل وسبعة أبواب وخاتمة المقدّمة في أسم العين واشتراكها‬ 10

(ine. 14. Oct. 1037 ) mortuo. Incipit ita : Praemissis praemittendis. Laus Deo
dignissimo qui laudetur et precatio super Mohammed .cte Hujus libri ‫ و‬inquit ‫ و‬partem
ex illustrissimis terrae stellis et annotatis subtilibus virorum meritissimorum inter
aequales eloquentia orationis solutae insignes elicui, et partem e poetarum principum
carminibus explicui, quorum carmina facete dicta in libromeo Yettmet e/- dahr
.inscriptoattuli ‫ ـ‬.7055 Si h rh a l a l ‫ و‬incantamentum licitum sive .siseop Carmen
persieum , quod Ahlt ,azhtrihS anno 943 .cni( .02 .nuJ 1536 ) mortuus ‫ و‬auctorem
habet et ita :tipicni Laus immensa .cte Narrat ibi ‫ و‬aliquando mentionem de operibus 5
AMejma el-bahreain et Teintstit incidisse. Utrumque opus Kittiba auctorem habet et
margarita est non perforata et pullus equi non equitata ‫ و‬duatenus nullus poeta
carmina similia composuit. Itaque Ahla rem aggressus utrumque opus in suo
‫و‬conjunxit
.teleuta
,ati ut leges haud necessario observandas sibi imponeret -etduo homoeo
et metrum Sert " cum senario imperfecto Metapt et Metfitf admitteret ‫ـ‬
‫ا‬
7056. El - Sih r El - Ha l a l figh ar à ib el -m e c à l, incantamentum licitum de
rationibus sermonis in jure Shafiitico notabilibus ‫ و‬-auctore
Sheikh et Imam Sheikhb
.ed-din
AMahmtid Ben Ahmed Zenjint , [anno 656 .eni( .8 .naJ )8521 mortuo T ‫ـ‬
7057. Si hre 1 - oy in, incantamentum oculorum. Liberita incipit: Lans Deo , qui
‫و‬.hortos
existentiae narcisso oculorum ornavit etc et in praefationem ‫ و‬,summam 10
Principium et septem capita distributus est. Praefatio agit de nomine ‫و‬, ain ‫) ؟؟‬i. e.
III .
74
584

‫يفترض وجود شخص قادر لدفعه بالعمل ولذلك قال بعض العلماء أن تعلم الساحر فرض‬
‫دون عمله الا اذا تعين لدفع المتنبى واختلف الحكماء في طرق‬ ‫كفاية وأباحه الاكثرون‬

‫الساحر فطريف الهند بتصفية النفس وطريق النبط بعمل العزائم في بعض الاوقات للمناسبة‬
‫وطريف اليونان بتسخير روحانية الافلاك والكواكب وطريف العبرانيين والقفط والعرب بذكر‬
5
‫بعض الاسماء المجهولة المعاني فكاته قسم من العزائم زعموا أنهم سخروا الملائكة القاعوة بالمجنى‬
‫فمن الكتب المؤلفة في هذا الفن الايضاح والبساتين لاستخدام الانس ولارواح الجن والشياطين‬
‫وبغية الناشد ومطلب القاصد على طريقة العبرانيين والجمهرة أيضا ورسائل أرسطو وغاية‬
‫الحكيم وكتاب طيماوس وكتاب الوقوفات على طريقة اليونانيين وكتاب ساحر النبط وكتاب‬
‫العمى على طريقة العبرانيين ومرآت المعافي في ادراك العالم الانسافي على طريقة الهند‬
10
fr1 ‫ ساحو البلاغة وسر البراعة لان منصور عبد الملك بن محمد الثعالى المتوفى سنة‬،‫تماما‬

pacto igitur praescriptum est , ut necessario aliquis vir potens existat, qui operatione
illum fascinatorem arrogantem repellat. Hanc ob caussam viraliquis doctus: Discere
magiam ‫ و‬ait ‫ و‬praescriptum est divinum aliis pro aliis praestandum ‫ و‬et plures eam
ipsam licitam quidem esse dixerunt, nectamen exercendam , nisi quando ad repel
lendum eum destinata sit, qui prophetiam sibi vindicet. – Philosophi varia statuunt
de rationibus magiae diversis ; Indorum enim disciplina in purganda anima versatur,
Nabataeorum in arte incantandi certis temporibus opportunis exercenda ‫ و‬Graecorum
in subigendis sphaerarum coelestium et stellarum spiritibus ‫ و‬Hebraeorum ‫ و‬Coptorum
et Arabum in recitandis nonnullis nominibus , quorum significatio incognita est, quasi
genus essent .murotnematnacni Putarunt enim angelos subigere ‫و و‬ luise
innomead
regnarent. – In libris de hac scientiascriptis numerantur El - Idhtth – E7 - Bestatin
la distakhdatan el - ‫ة‬
ns aoel la artotah
e-‫ز‬ annn toe t
el - t
sheyh ‫ ـ‬Bughyet el-ntishad toe
‫ل‬ latleb r
,disttcu
-le cujus
t auctor
i disciplinam
uq Hebraeorum
es ‫ ـ‬porro El-Jennhered –
Tractatus Aristotelis ‫ ـ‬Ghtt yet el - haktm ‫و ـ‬Liber Timaei – Atttil -le 100cttfitt
‫أ‬eujus auctor disciplinam Graecorum amplectitur -- Kittib sahr -lE AVabat – Katth
el-ant , ubi doctrina Hebraeorum tractata est – Mirat el - metini ‫ل‬f nidrtiA
ela-le
el - an stina ‫ و‬.cujus
auctor Indorum doctrinam descripsit –
10 7054. Si h re 1 - be l a gh at we Sir rel-b era a t, magia eloquentiae et arcanum
excellentiae , auctore Abu Manstir Abd - el - melth Ben Mohammed Thettlibt ‫ و‬anno 429
583

‫من سجن جل الجمال وتقوش آل جلال في الاسماء ذكره البوفي‬ ‫وللشيخ بايزيد خليفة‬
‫م" علم الساحر‬w
‫وهو ما خفى سببه وصعب استنباطه لاكثر العقول وحقيقته كل ما انقاد النفوس اليه‬
‫بخدعة فتميل الى أصغاء الاقوال والافعال الصادرة عن الساحر فعلى هذا التقدير هو علم‬
‫ باحثا عن معرفة أحوال الفلكية واوضاع الكواكب وعن ارتباط كل منها مع الامور الارضية‬5
‫والمواليد الثالث على وجه خاض ليظهر من ذلك الارتباط والامتزاج أفعال غريبة وأسرار تجيبة‬
‫الى خفيت عللها وأسبابها يعنى جمع وركب الساحر في أوقات المناسبة من أوضاع الفلكية‬
‫وأنظار الكوكبية بعض المواليد الثالث ببعض فيظهر ما جلّ أثره وخفى سببه من أوضاع تجيية‬
‫وافعال غريبة تحيرت العقول وعجزت عن خات خقائها أفكار الفحول واما منفعة هذا العلم‬
‫ للاحتراز عن عمله لانه محرم شرعًا الا أن يكون لدفع ساحر يتعى النبوة فعند ذلك‬10

mortuo ‫ ـ‬.e Sheikh Bayextdt Khaltfa ‫ ـ‬.7052 Sej en je l e ‫ ا‬- i em a l we


N o et sh el - je l à l, speculum pulchritudin is et picturae majestatis de nominibus.
.Commemoratura
Bunt ‫ـ‬

7053. I l me l - sih r. Ars magica (latiori sensu).


Complectitur ea, quorum caussa physica latet et investigatioplurimis mentibus
nimis difficilis est : re vera autem in omnibus iis cernitur, quibus animae fraude
deceptae se submittunt, itaut ad facta et verba a fascinatore proficiscentia lubenter
.admittend a ‫ ـ‬Hoc ,otisop ars magica ea est doctrina , guae in
propensae sint
cognitionem eorum , quae sphaeras celestes et stellarum positiones spectant ‫ و‬et in 5
conjunctionem illarum omnium cum rebus terrestribus et tribus rerum creatarum
ordinibus singulari modo inquirit, ut ex hae conjunctione et mixtione facta singularia
et arcanamirabilia, quorum caussae et rationes occultae sunt, cognoscantur, quatenus
scilicet fascinator temporibus opportunis secundum sphaerarum coelestium positiones
et stellarum adspectus unum trium rerum creatarum ordinum cum altero conjungit et
componit , utres , quarum effectus manifestus ,tse caussa autem latet ‫ و‬ex positionibus
mirabilibus et factis singularibus clarae fiant, quibus mentes obstupefiunt, et in
(luorum obscuritatem virorum sagacissimorum cogitationes penetrare nequeunt. Haec
doctrina autem utilis est ‫ و‬, q
nos abusu u
cavere o
,tecod nam lege estd
prohibita 10
nisi ubi repellendo fascinatori inservit, qui prophetam se esse gloriari possit. Hoc

‫ يمر‬.‫ج‬..‫يحه مسجتاحت‬ ‫ مصممه لا‬- ‫حجحتجد‬.‫د‬.‫ يجب هدمهيدجحت "ج‬...


582

‫"ه ألسنجع السلطان لان العلاء المذكور مشتمل على مخاطبات الملوك‬.7 ‫وهو ثلاثون كراسة‬
‫ ستجع‬.. " ‫ا ساجع الفقيه لان العلاء المذكور في ثلاثين كراسة‬٧.٣ ‫والوزراء ثمانون كراسة‬
‫لابن نباتة‬ ‫المطوق‬ ‫ ساجع‬w.f٨ ‫المضطرالمضطرين له أيضا عمله لرجال تاجر يستعين به على دنيباع‬

‫ أوله الحمد لله الذى أمرنا بشكر الاحسان اليغ‬،81 ‫محمد بن محمد الفارق المتوفى سنة‬
5 ‫ ستجع أنه حل ببل اق‬w.f ‫جمع فبع عتاة تراجم من رجال عصبره للملكك الموند صاحب حمان‬

]‫أخبار النيبال لاحمد بن يوسف التي غاشى [ المتوق سنة أها‬

‫من علم السجلات‬

‫مأ ساجناجل الارواح ونقوش الالواح لسعد الدين محمد بن مؤيد الحموى صنفه‬.٧
"8 ‫" أوله الحمد لله المقتدر الجخ وللشيخ يحيى الدين ابن عرين المتوفي سنة‬. ‫بحمص سنة‬

(1057 .o Triginta
ut decem
r foliorum
om fasciculi
. ‫ ـ‬.7045 ,E1 - Saj " o " El - Sultani
oratiorhythmica Sultanica , auctore Abu'lalth modo laudato. Octoginta decem foliorum
fasciculi ‫و و‬.lui mutua
tn principum
eet n Wezirorum
it colloquia
noc ‫ ـ‬.7046 S aj " o "
el - fa ck i h , gemitus jurisconsulti, auctore eodem Abulalth. Triginta decem foliorum
.ilucicsaf – .7407 S a j " o " el -m o dh tar in , gemitus afflictorum ‫ و‬.eodem auctore
Confecit librum ‫ و‬ut eo auxilium aliorum ad mercatoris cujusdamfortunam sublevandam
.imploraret -‫ ـ‬.7048 Saj " o " El - Mot aw we ,c genitus torquatae columbae ‫ و‬auctore
.Mohammed Ben Mohammed AThracka, vulgo Ibn Nebtita dicto et anno 768 (ine.
.7 .tpeS )6631 .outrom Collegit in hoc libro ‫و و‬ lui ita :ts
ipicni Laus
o Deo ,n qui
5 .pro accepto beneficio gratias agere jubet etc ‫ و‬plures biographias aequalium in favorem
.
‫ا‬Meliki
Motoayyed - ed - dini
principis .sisnetamaH –d
.9407 Saj " 0 " el - h a ‫و‬
gemitus palumbis de historia Nili, auctore Ahmed Ben Yusuf Tightisht , [anno 651
).cnio
3. u
.trat
M )r
3521om [ . ‫ـ‬

7050. I lm el - sijill a t. Doctrina actorum publicorum.

7051 . S ej en je l el - a r wah we No et sh el - a l wa h ‫ و‬speculum spirituum et


picturae tabularum ‫ و‬,auctoribus Sa"d - ed - dtn Mohammed Ben AMotoayyed Hannatod
qui Emessae anno 630 (inc. 18. Oct. 1232) scripsit, et ita orsus est : Laus Deo
.potentiete ‫ ـ‬.Sheikh Mohya - ed - dtn Ibn ,ibarA anno 638 .cni( .32 Jul (1240
581

‫لجعبرى‬ ‫بن عمر‬ ‫أ ألسببدل الاحمحل ألى علم خلابل بن أحمد للشيخ برهان الديون أبراهيم‬٧.٣

‫"لا ستر العورة الاولى عبد الله‬ ‫ سبيل الهدى في فروع الحنفية‬٢.٣٧ ٧٣٣ ‫المتوفى سنة‬
‫ ألستر المسيل والتحذير عن المزيل‬٧.٣1 ‫أحمد بن سليمان الزبيرى المصرى المتوفى سنة‬
‫مختصر للشيخ تقى الدين ابن أبي بكر عبد الله بن على بن عبد الله الموصلى أن الدمشقى‬
‫ ستة عطار عبارة عن ستة مثنويات من كتبه‬.٧.٣ ‫ أوله الحمد لله رب العالمين الخ‬5
‫ ستة وتسعون في الكلام على الميم والواو والنون للشيخ محيى الدين محمد بن على‬..*
‫ تجعات العشر لان العلاء أحمد بن عبد‬7,6 ‫ابن عرق أوله الحمد لله فاتح الغيوب الخ‬
‫ موضوع على كل حرف من حروف المعجم عشر سجعات في الوعظ‬٣٣ ‫الله المعرى المتوفي سنة‬
‫" "جع الجليل فيما جرى من النيل لابن أن حجلة أحمد بن يحيى التلمسافي‬fr.7
٣٣ ‫ سجع الحمائم لابن العلاء أحمد بن عبد الله المعرى مات سنة‬.‫م‬ 70 ‫ المتوفي سنة‬10

.7036 E 1 - S e b fl E1 - Ahmad ‫ و‬,via laudatissima ad scientiam Khalt/i Ben Ahmed


auctore Sheikh Borhtin - ed - dtn Ibrahtm Ben Omar Ja"bers, anno 732 ( inc. 4. Oct.
1351 ( .mortuo ‫ ـ‬.7037 S eb fl el - h o d 4 , via rectae ,sinoitcud de articulis juris
secundariis ‫ ـ‬.7038 Satre 1 - a ,taru tegumentum pudendi ‫ و‬auctore Abu
.Hanefitici
4‫ة‬.dallah
Ahmed
o Ben
u Soleiman
t Zobeart
r ,srsaBo
anno . .m
. ‫ ـ‬.7039 E 1 - S a tr
E 1 - Mes fl we El-Teh d z fr a n e l-m ez fl ‫ و‬tegumentum fluens et monitum ‫ و‬guo a
separatione avocatur. Compendium , quod a Sheikh TacR4 - ed - dtn Ibn A Ba Behr
400la/lah Ben Ali Ben Abdallah , primum urbis Mostil, postea Damasci inquilino, 5
editum est et ita incipit: Laus Deo, mundorum domino etc. ‫ـ‬. 7040 Sitt et Attar,
.sexscripta Atltiri , quibus sex carmina metro Methnewi ab eo composita significantur ‫ـ‬
7041. Sittet we Ti s" ( m, nonaginta sex (propositiones) de metaphysica seeundum
literas 11tn ‫ و‬Wito et Ntin ,eatisopsid auctore Sheikh Mohya - ed - dtn Mohammed
Ben A la Ibn Arabi. Incipit ita : Laus Deo arcana aperienti ete. – 7042. Saja à t
e 1 - a sher, locutiones rhythmicae decem, auetore Abulah Ahmed Ben Abdallah
AMadrrt, anno 449 (ine. 10. Mart. 1057 ) mortuo. Argumentum libri decem paraene
.ticislocutionibus rhythmicis constat ad singulas alphabeti literas compositis ‫ـ‬
rhythmica excellens de ea aquae Nili parte
.7043 E1 - Saj " 0 " E1 - Jel f1 ‫ و‬,oratio
"Itae fiuit, auctore Ahmed Ben Yahya Tilianstant, vulgo Ibn Abs Hejla dicto et
‫" "ه‬9 770 ) . o .c
21u.nut
nJ )r47i31o.
m ‫ ـ‬.7044 Saj " o " e 1 - ham im , gemitus to
90luTubarum ‫ و‬auctore Abulali Ahmed Ben Abdallah ,srraaM anno ‫و‬44 (
.tc.r
0n
1aiM
.
580

fr ‫في المواعظ والدقائقف لافي لحسن يحيى بن نجاح بن الفلاس الاموى القرطبى المتوفي سنة‬
‫ سبل الرشاد في فضل الجهاد للشيخ سعد الدين أن العولمرتفع بن جزيل بن‬.. -
‫قواتكين المقرى مجلد أوله الحمد لله الذى شرف الدين الحنفى وابدا زمانه اليغ الفه‬
‫"" سبل النجاة في والدى‬.٧ F7 ‫للملك الكامل نجم الدين أيوب وفراغ في ربيع الاول سنة‬
‫ سبل الهدى في السير لاجلال الدين ة‬٧.٣٣ ‫النبى صلعم رسالة لاجلال الدين السيوطى‬
‫ه سبل الهدى والرشاد ق سيرة خير العبات‬٢٣ ‫السيوطى قال عنه سادس مولف ألفته فيه‬
‫] وعو أحسن كتاب المتأخرين‬fi ‫للشيخ محمد بن يوسف الدمشقى الصالحى [المتوفي سنة‬
‫وأبسط في السيرة النبوية من الاعلام وذكر في آياته العظيمة أنه منتخب من أكثر من‬
‫ثلثمائة كتاب وات من الفوائد بالعجب العجاب وقد زادت أبوابه على سبعمأنة باب وان‬
10 ‫أسمه سبل الرشاد فائه لما فرغ أقتضب منه قضاة المعراج في كتاب الآيات العظيمة‬

k heir à t, pluvia bonorum de consiliis et argutiis, auctore Abu'lhasan Yahya Ben


.AVejah Ben - elfel/lis Cortubt ,adayyamO anno 422 .cni( .92 .ceD )0301 mortuo ‫ـ‬
7032. S ob o l el - re sh a d, viae rectae ductionis de meritis belli sacri, auctore Sheikh
Sad-ed-dtn Abulatotal AMurteft" Ben Jextl Ben Catotalektn Corani Lectore. Volumen,
quod ita incipit: Laus Deo , qui religionem veram nobilitavit ejusque tempus primum
.creavit
etc ‫ و‬et in commodum EI - AMelaki El - Kdintil Nejm - ed - dtn Egytil compositum
.menseque Rebf .I anni 647 .eni( .61 .rpA )9421 absolutum est ‫ ـ‬.7033 So b o l
5 ‫و‬e1 - n ej a t viae effugii de parentibus prophetae ‫و و‬oui Deus .tacideneb Tractatus
auctore Jellil - ed - dtn Soyatta . ‫ ـ‬.7034 S o b o l el - h o d 4 ‫ و‬viae rectae ductionis de
jure .ocilleb Jelil - -de dtn Soyttta libri auctor : Hoc sextum ‫ و‬,tia est scriptum ‫ و‬duod
.de hoc argumento composui ‫ ـ‬.7035 So b o l el - h o d it we e 1 ‫ ـ‬re sh a d fi sf re t
kh eir e 1 - i b a d, viae verae religionis et rectae ductionis. Biographia optimi inter
Dei cultores a Sheikh Mohammed Ben Yusuf Dimeshcht Stililit, I anno 942 ( inc.
.2 .luJ )5351 mortuo ‫ و‬,atide quae in praestantissimis recentiorum scriptorum libris
numeratur et copiosior est in vita prophetica describenda, quam liber El-I/im it ilim
beled el - haram. In opere Aght Atztmet se potiora examplius trecentascripta hic
selegisse dicit, et adnotata utilia multum admiranda attulisse ; capita autem plus
10 septingenta ei insunt, et quanquam nomen Sobol el - reshttd prae se fert, historian
adscensus prophetae, quae in libro Agdit Atztrnet legitur, ex libro jam finitoresecuit. –
579

‫مما كان مغرور فان كان ما عندكم من الكثير والقليل ويروى العليل فلا تغموا على التفوزوا‬
‫ثناء جميلا وأجرا جزيلا والا فالله سبحانه وتعالى بينى وبينكم وكفى بالله وكيلا انتهى أورد‬
‫فيه سبعة أسولة على السيد الشريف في بحث الموضوع ولقد أبدع كل الابداع فاجاد وأجاب‬
‫عن تلك الاسولة المولى العذارى الا أن التحف انه لم يقدر على دفعها والتحف احتف أن‬
‫الى سبعيات في الفروع لان الطيب حمدان بن حمدون الطرسوسى‬ ‫ة يتبع شقائق‬
‫ السبعيات في مواعظ البريّات للشيخ أن نصر محمد بن عبد الرحمن الهمدافي ألفه على‬7.7
‫ترتيب كتابه أوله الحمد لله الملك الجبار الاخ قال أعلم أن الله سبحانه وتعالى زين الاشياء‬
‫السبعة بالسبعة في زين السبعة بسبعة أخرى ليعلم أن للاعداد السبع عنده خطرًا عظيمًا‬
‫الى سبعيات منيرى تر‬ ‫ومحلا جسيمًا أحببت أن أجمع كتابًا على سبع مجالس‬
‫الي سبك المنظوم وفكت المختوم لابن مالك محمد‬ ‫ مختصر في الاقاليم السبع وخوضها‬10
‫أ سبل الخيرات‬٢.٣ ‫ سبكت المعارف‬.٧.٣ 40 ‫أبن عبد الله الناحوى المتوفى سنة‬

cruciati ‫ و‬non experti et superbi ‫ و‬et si quid apud vos multum sive paucum est ‫ و‬guo
sitis aegroti expleatur, nolite me moerore afficere , ut laudem pulchram et praemium
copiosum ,sitaenitbo sin minus , Deus sit inter me et vos ‫ و‬et sufficit mihi Deus
.rotceHaec torp . ‫ ـ‬Tum septem quaestiones affert contra Seggad Shertf de
ille
locis in libro Maudhtt controversis, et novam planerationem init, in qua re egregie
versatus .tse Ad has quaestiones Molla Idatart quidem respondit ‫ و‬,at verum est
dubitationem eum tollere non potuisse , et veritati maxime convenit , ut eam dissidia 5
.sequantur ‫ـ‬ .7026 S e b " fy a ,t septenariae de articulis juris ,sitavired auctore
. "ItayyibA Hamdan b Ben Handhin u Tarstist ‫ ـ‬.7027 El - S e b " fy at fi me wa it z
el - b er fy ,t4 septenariae de consiliis creaturarum ‫ و‬auctore Sheikh Abu Nasr
AMohammed Ben Abd-el-rahman Henddina , qui librum ad titulinumerum septenarium
.ti Incipit
us ita : o
Lausp Deom, regi
o potenti
c. etc ‫ و‬:te Scias ‫و و‬inquit Deum Excelsum
res septem numero septenario ‫و‬ tum hune
si septem aliis
r ornasse
e , ut m ongoc n
,rutacsu
septenariis magnam eum gloriam et honoremmultum tribuere : librum igiturin septem
.co nse
dispositum vehementer s
colligeressu enpii ‫ ـ‬.7028 Seb "f y 4t M on fri ‫و‬
septenariae ‫ و‬auctore .trtnoM Compendium turcieum de septem climatibus eorumque 10
.qualitatibus ‫ ـ‬.7029 ‫و‬ e bk el - man tz im we Fa kkS el -m a k ht im , liquatio ejus
quod ordine junctum est et dissolutio ejus, quod obsignatum est, auctore Mohammed
Ben Abdallah Grammatico , vulgo Ibn MIdlik dicto et anno 672 (ine. 18. Jul. 1273)
.0 – .03u07 S e bk
t el -m
r e à ,fio
r liquatio
m cognitionum
. ‫ ـ‬.7031 S e be l el -
73 *
578
--

‫ منها‬1 ‫وهى الفان بيتا متحدة النظم في البحر ومر بحث مير حليشير نوائى المتوفي سنة‬
‫في الزبدة سبعة أبيات أولها‬

5
‫"ان السبعة السيارة في شرح اختصر ابن الحاجب يأتى في الميم على السبعة السيارة‬
‫النيرات لابن جمر أحمد بن على المتوفي سنة اليه انتخبه من ديوانه الكبير من رسالة ق‬
‫سبعة آسولة أولها حماذا لك اللهم يا من هو الموجود في كل مكان أليغ ذكر فيه أنه باحث‬
‫في مجلس السلطان بايزيد [ بن محمد ] خان لكن لم يميز وجه التحف من أستار البطلان‬
‫فكتب محصول المقالة في هذه الرسالة لينظر العلماء العظام من قال أعلموا يا جماهير الافاضل‬
10
‫العظام ومشاعير الاماثل الكرام أن أسألكم من وجه مواضع التبس على من كلام السيد‬
‫الشريف في مباحث الموضوع فظننتها غير معقول مطبوع سؤال متعتاش محرور لا سؤال‬

.tivaunitnoc Duo millia versuumuno metro compositorum ‫و و‬ teseptem


luorum dbu inZ-lE
leguntur. Praecedit disquisitio 11tri AItshtr Netotayt, anno 906 (inc. 28. Jul. 1500)
nortui ‫ و‬et incipit carmen ita :
‫و‬Si formula Hamdelet .e.i( Laus Deo ! ) sermometrice componitur
Formula Besnnelet .e.i( Nomine Dei misericordis ‫) و‬siroille ta re
hoc si
modo m.
finitur
5 .7023 E ‫ ا‬- -S e b " at El - S ey y a re ,t septem .eatenalp Commentarius in compen
.dium Ibn - ,ibaitthle de quoin litera Mtrn dicetur ‫ ـ‬.7024 E1 - S eb " at E1 - S ey -
‫و‬ya r et E 1 - Neyyir à ,t septem planetae ,idicul auctore Ibn Hajr Ahmed Ben A1/4
anno 852 (inc. 7. Mart. 1448) mortuo. Epitome ex potioribus Diwani majoris
.carminibus facta ‫ ـ‬.7025 Ris a l et fi se b " at es wi l ,te tractatus de septem
quaestionibus ‫و و‬ ui ita s :tipicniuLaudem e ,ibiT D
o ‫ و‬.Tu qui omni loco invenieris etc
‫و‬Auctor se disputasse narrat in Consessu Sultani Bayextd I Ben ]demmahoMA Khin
neque tannen veritatis facienn a vanitatis welis distinguit; aftertautem solam disputationis
summam in hoe tractatu , ut magni viri docti rem .tnenimaxe Tum : Scite ‫و و‬inquit
10 vos viri principes inter bene meritos et illustres, viri clarissimi interpraestantissimos
et generosos ‫ و‬propono vobis de ratione nonnullorum locorum ‫ و‬duae mihi in iis
obscura erat, de quibus EI-Seyyid El-Shertf in opere Maudhu occasionem disputandi
praebet, et quae vix intelligenda et convenientia censui, guaestionem siti ardenti
577

‫ السبع السيارة لمحافظ الدين محمد بن أحمد ابن العجمى المتوفى سنة مدة‬7.6
‫ سبع الكتوت‬.‫ا‬ .. ‫هل سيع الشداد للمولى لطف الله بن حسن التوقانى قتل سنة‬
‫ سبع العلويات لعز الدين عبد الحميد بن أن الحديد المتوفي‬٧.١٩ ‫ السبع العالبات‬7.7
‫سنة وهى تسعة وستون بيتا بذكر فتيح خيبر أوله‬
‫الا أن تجد الماجد أبيض ملحوب‬ 5

‫ولكتهجم المهالك مرعوب‬


‫شرحه الفقيه السيد شمس الدين محمد بن أن الرضاء المتوفي سنة أولد توكلت على الله‬
‫ه‬.. ‫ سبع الوقتف في أصول الدين العبد الله بن يزيد الخرازى المتوفى سنة‬٧.1 ‫رق وربكم الغ‬
‫ل سبعة أبحر في اللغة منها زيادة على القاموس الي سبعة آلاتهار لها السبعة السيارة‬٧
‫ تركى منظوم لنورى [ الاقسرائى] الشاعر كتبه ذيلا على كتاب كن جيناء راز ليحيى أفندى‬10

a Japhete Noae filio deductam ‫ ـ‬.7014 ‫و‬E1


.[Tatarorum - S eb " 0 " E1 - S ey y a ret
planetae , auctore Httfits - ed - dtn Mohammed Ben Ahmed IUn-elajemi anno
‫او‬septem
957 )
. o.e
03u.nat
nJ )0r
5i
51o. m ‫ ـ‬.7015 ‫و‬El - S eb " o " E1 - Shi d à d ,septem validi
auctore Molla Lutfallah Ben Hasan Toetita, anno 900 (inc. 2. Oct. 1494) interfecto. –
.7016 El - S eb " o " El - Ti ,law septem carmina longa ‫ و‬Moallackae dicta . –
.7017 .E1
- S e b " o " E1 - Ali ya ,t septem superiores ‫ ـ‬.7018 -E1
- S eb " o " E1 - Al e
‫هعت‬w
fy a ,t septem supernae , auctore I -
ed-din
dt dah
Abd-el-hantd BenlA iB ‫ و‬anno . . .
Inortuo. Versus sexaginta novem , qui in describenda urbis Khether expugnatione
versantur. Incipit ita carmen:

Certe invenis gloriam illustrem ‫ و‬,magnam 5


Attamen periculorum plenam , terribilem.

.Commentarium
,suje qui ita :tipicni Fiduciam pono in domino meo et vestro etc ‫و‬
scripsit Jurisconsultus Seyyid Shems - ed - dtn Mohammed Ben Abd'hridhth ‫ و‬anno . . .
.mortuus ‫ ـ‬.7019 E1 - S e b " o " E1 - We tz à ,fi septem portiones de principiis
religionis, auctore Abdallah Ben Yextd Harrtist, anno 500 (inc. 2. Sept. 1106)
mortuo. – 7020. S e bat a bh o r, septem maria. Wocabularium , quod additamenta
.adCintis continet ‫ ـ‬.7021 .E1 - S eb " at E1 - Anh a ,r septem fluvii ‫ ـ‬.7022 E1 -
S eb " at E1 ‫و ـ‬S
e y y a ret septem .eatenalp Carmen ,mucicrut quo Nurt ]‫ر‬4 csertagil 10
Poeta librum Genjineirds (i, e, thesaurus areanorum ) a Yah ya Efenda editum
III .
73

‫ قاعة‬.............‫هي‬ ‫جيج‬-‫ حثتخرجت تحت تحسنت صحتها فتحت تحت تتجمع ميس‬-‫حج ح‬EER‫الحديدي جديد يج‬ -------- ‫تح تحسم‬
576

‫طومار طويل كتب فيه من آدم الى السلطان سليمان العثمانى ما جاء من الملوك والسلاطين‬
‫ السباحة السوداء للشيخ محيى الدين محمد بن‬.. ‫والانبياء والنواب مسلسلة بانسابهم‬
‫ سباحة الصبيان لغة منظومة بالتركى معروفة‬7.0 ‫على المعروف بابن عون المتوفي سنة‬
‫سباحة العشاف تركى منظوم في شرح مأنة حديث لمولانا لطيفى‬ .. ‫بالمحمودية‬
5 ‫أول سبط المسائل في مجلدين الامين الدين‬ ‫ سبر الطرق في سر الاحرف ذكره البوفي‬،..
‫من السبع السيار رسالة لمولانا مصطفى بن‬ ‫مظفر بن ابن محمد التبريزى المتوفي سنة الا‬
‫] في بحث علوم القيافة والفراسة والغالب والمغلوب‬3[ ‫حسن الجنان المؤرخ المتوفى سنة‬
‫ [ السبع السيار في أخبار ملوك التاتار مجموعة تركية‬. " ‫والكف والكتف ومقادير الاصابع‬
‫للمولى الشريف محمد رضاء النقيب السابف في الدولة العثمانية المتوفي سنة " ذكر فيها‬
10 ] ‫أحوال التنانارخانات فى بلدة قبرم وأصل التاتار من لدن هفت بن نوح عليه السلام‬

Charta in longum convoluta , ubi reges ‫ و‬Sultanos , prophetas et praefectos vicarios


serie continua eum eorum stemmate recenset, qui ab Adamo inde usque ad Soleinatin
.Su lta
dynastiae nuu
othmanicae n ‫ ـ‬.7007 El - S o bh at El - Sau d a ‫و‬
floruerunt
corona precatoria nigra , auctore Sheikh AMohya - ed - dtn Mohammed Ben Ali , vulgo
Ibn Arabt dicto et anno . . . mortuo. – 7008. So bh at el - su by a n, corona
precatoria .muroreup Lexicon turcicum oratione ligata compositum ‫و و‬uod ogluv
.Blah yetmudt
dicitur ‫ ـ‬.7000 . S
bh at el - o sh sh o
a ,e corona preoatoria amantium
Poema turcieum , quod commentarium in centum traditiones continet, auctore Molla
5 .nostr Lat ofi ‫ ـ‬.7010 -S ab
1 - s a ,fr cognitiousu re
s de arcano .earetil Conume
.moratura Bunt ‫ ـ‬.7011 , S
a bt el -m es ai ,l copia .nnunoitseauq Duo volumina
auctore Ernin - ed- dtn Mothather Ben Ali Mohammed Tebrizt , anno 621 (inc.
.24 .n )42a21 J . ‫ ـ‬.7012 El-S eb " o " El - S eyy a ,r septem planetae , auctore
mortuo
Molla nostro IInnstafa Ben Hasan Jentabt Historiographo , anno [ 999 (inc. 20. Oct.
1590 ) ] mortuo. Tractatus de quaestione doctrinarum genealogiae ex Inembris
cognoscendae , artis physiognomicae, rationis cahbalisticae , qua efficitur, qui inter
duos hostes vincet et qui vineetur, artis, qua ex manu et scapula status rerum
,rut et i aruss
,murc nemo ndigitis
quae go definiuntur
c. ‫ ـ‬.7013 ] E1 - Seb
1" 0E " -
S ey y a r, septem planetae de historia regun Tatarorum. Syllogeturcica , auctore
Molla Sherif Mohammed Radhtt aulae othmanicae duce superiorisordinis, anno 1169 (inc.
10 .26 .Sept 175 ‫ (ة‬.outrom Narratibi res Tatarkhanorum in chersoneso CAirin et originem
575

‫ ألسبب‬..٧ 1‫ه‬v ‫عون أقراء الكشاف للشيخ نفى الدين على بن عبد الكافي السبكى المتوفي سنة‬
‫ سبب وصول‬...- ‫في خضر لغات العرب الحسين بن المهذب [المصرى] اللغوى المتوفي سنة‬
‫وتدور‬ ‫سباحة الابرار فارسى منظوم مون مزاحفات الرمل المسدس‬ *..v ‫الفهرس‬ ‫المقامات همون‬

‫وزن لطيف ولم يقل فيه مثنويا الاخر والد علوى فانه وقع في كتابه المسمى بنه سيهر أبيات‬
.‫ قلائل كذا قال الجامى أوله‬5
‫الامنة للد كه با خوان كار خفتم‬

‫ سباحة في الفصائح والتحكم لمولانا نور الدين عبد الرحمن بن أحمد الجامى‬.‫م‬
‫المتوفي سنة هه رتبها على أربعين عقدًا وذكر في خطبته أسم السلطان حسين بن بيقرا ولها‬
10
‫شرح تركى للمولى المعروف بشمى أتفه الضابط باب السعادة غضنفر في سفر سنة تسع بعد‬
‫ سباحة الاخبار وتحقة الاخيار لدرويش محمد بن رمضان المتوفي سنة وعى‬.. ‫الالف‬

Coranico Keshshttf legendo recedatur, auctore Sheikh Tacki - ed - din Ali Ben
‫ر‬4 bd - el - Rafi ,tkboS anno 756 .cni( .61 .naJ 1355 ) mortuo . – .2007 E 1 - S eb e b
fi has r l o gh a t E1 - Arab ‫ و‬caussa ‫ و‬dua dialecti Arabum circumscribuntur ‫ و‬auctore
Hosein Ben - elmohad dxeb IAMasral Lexicologo, anno . . . mortuo. – 7003. S e beb
w o stil el -m ec à m a t, caussa tractatus IWostil a Soytita editi. Commemoratur in
.scriptorum indice inter Consessus ‫ ـ‬.7004 So bh at el - e brar , globuli virorum
justorum .iirotacerp Carmen persicummetro senario Raml dicto ‫ و‬ita ut abjecta litera
pedes ,rutnetum quae mensura elegans ,tse compositum ‫ و‬nec raro versus unus alteri
respondet eodem rhythmo, qualium versuum, teste Jhnt, in libro Dehletoti Viih Stpehr
( novem stellae) inscripto paucitantum inveniuntur. Incipit carmenita : 5

Deo sit gratia ! ) uamvis


‫ل‬m sanguine
irconspersus
eucaj ‫و‬
Aliquoties tandem calycis rosae instar efflorui.
7005. So bh at fi el - n es a i h we el - hi k em , corona precatoria de monitis et
anophthegmatis ‫ و‬,auctoreMollanostro Ntir - ed - din Abd - -e rahman Ben Ahmed Jant
anno 898 ( inc. 23. Oct. 1492) mortuo , qui librum in quadraginta monilia disposnit
et praefationi nomen Sultani Hosean Ben Beicarth praefixit. Commentarium in eum
turcieum Molla vulgo Shen's dictus in commodum praefecti portae felicitatis Gha -
.dhat/erimense Safer anni 1009 .eni( .3 .luJ )0061 composuit ‫ ـ‬.7006 So bhat
e 1 - a khbar we To h fet e 1 - a k hy ar, corona precatoria historiarum et donum
Optimis oblatum ‫ و‬.auctore
Derwish Mohammed Ben ,ntthdamaR anno . . . mortuo

-----
574

. ‫علم السباحة‬ ‫لا‬


‫ سباعيات الحافظ أن القاسم ابن عساكر على بن الحسن المتوفى سنة أما أخرجه‬16
‫لنفسه وللشيخ الامام الى موسى [ المدينى ] محمد بن عمر الاصفها في المتوفي سنة أمه‬
‫" سباعيات في الفروع للشيخ أبي الطيب حمدان بن حمدويه الطرسوسى ال حنفى المتوفي‬
‫سنة والشيخ الامام الى نصر محمد بن عبد الرحمن الهمدا في المتوفي سنة أوله الاحمد للدة‬
‫الملك الجبار اليغ ولان اسحق رضى الدين ابراهيم بن محمد الطبرى الشافعى المتوفى‬
‫ ولايني موسى محمد بن أبي بكر المدينى المتوفي سنة [ أمه ] وللشيخ على دده كتاب‬، ‫سنة‬
‫في أصول السبعيات [ورتب ابن الى مجلة كتابه السكودان على أصول السبعيات] وأورد فيها من‬
‫لطائفها وصنف فيه أبو محمد على بن عمر التاجينى البرعافي الاحنفى المتوفى سنة‬
10 ‫ سباعيات الناجيب عو أبو الفرج عبد اللطيف بن عبد المنعم بن على الاحترافي في‬...

6997. Il m el - sib a h a t. Ars natandi.

.6998 So bai ya ,t traditiones septenariae ‫ و‬ouae per septem relatorum seriem ad


legatum divinum referuntur, auctoribus Hafitz Abu letisim I Ali Ben - elhasan 1, vulgo
Ibn A stakir dicto Let anno 571 (inc. 22. Jul. 1175 ) mortuo] , qui eas sibi ipsi elicuit,
et Sheikh et Imam Abu Musa [AMedinal AMohammed Ben 0mar I fahtant, anno 581
) .4c . .rpn i
A 1185 . ‫ ـ‬.6999 ‫ث‬
) mortuo o b a fy 4t S
fi el - for t " ‫ و‬septenariae de
articulis juris specialibus, auctore Sheikh Abu"Itayyab Handlin Ben Hamdatoeth
5 Tarstist ,atifenaH anno . . . mortuo ‫ ـ‬Sheikh et Imam Abu Nasr Mohammed Ben
‫ر‬4 , b
- -e rahman Hendant , anno . . . mortuo , eujus :tipid
cniatirebil Laus Deo regi
.abs olut
imperii i ‫ر ـ‬4 bu Ishae Redht - ed - din Ibrahim Ben Mohammed
domino etc
Tabert Shafiita, anno 722 (ine. 20. Jan. 1322) mortuo – Abu AMusa Mohammed
Ben Abi Bekr AMedtnt, anno 581 (ine. 4. Apr. 1185 ) mortuo – Sheikh 4/t Dedeh,
qui librum scripsit de septenariarum principiis, l et Ibn Abt Hejla quoque scriptum
.
‫و‬S 1t uk i
dictum ad u ke snumeri
principia o rdp san
septenariiid .e ibires facetas t
protulit
Denique de eadem re scripsit ‫ر‬4 bu Mohammed Ala Ben 0mar Tejiba Borhtini
10 ,atianno
fe. n
.. a H. ‫ ـ‬.7000 S ob a fy 4t E1 - Nejf b ‫ و‬traditiones septenariae
mortuus
Netbi, eujus nomen plenum est Abu lfaraj Abd - el - lattf Ibn Abd- el - mon in Ben
‫ر‬4 ‫ه‬ l
.tnatrraH Elicuit a
eas Seyyid Sherif Is -
.et n
Ahmed d- iBen e son
AMohammed
di H–
7001. S e be be 1 - in k if a f, caussa, quae impedit, quo minus a commentario
573

‫ساق نامه فارسى منظوم لاسيدى واعلى شيرازى أوله‬ * ‫ وقتضى‬." ‫بعطائى المتوفي سنة‬
‫بعد از حمد وثناى جان آفرين‬
‫جمع فيه من رباعيات ما وقع على طريقة ساق نامه وشكينى وأحمد رضاء المشهدى وأقدسى‬
‫وخواجه نصبر طوسى وخواجو أوله‬
-.

‫بحله ساق آن أب عيبن حبات‬

‫وأظهرى ملا محمد صوفي أبياته مائتان وخمسة وثمانون بيتا وعاشقى ابياته مائتان وستة‬
‫وخمسون بيتا وشهورى أبياته ثمانمائة وخمسة أبيات والحافظ الشيرازى أبياته مائة وتسعة‬
‫وعشرون بينا وحيرتى أوله‬

‫بها ساقى أى ترك رعناى من‬


10
‫روى جشم تو در عين نعماى من‬

‫ه" سامى ق الاسلامى الموسوم بالسعيدى لان الفضل أحمد بن محمد الميدانى‬
"‫ سابحات‬11 ‫النيسابورى المتوفي سنة من‬

.17 . )4n
361 mortuus
uJ , et Faidht
. ‫ ـ‬.6994 S a ck f -n a m eh ‫ و‬.iber pincernae
Poema ,mueisrep auctoribus A stdi ‫ ر و‬//tazitrahS ‫ و‬Cujus carmen ita incipit :
Post laudem et gloriam creatoris animae.
Collegit auctor tot quatuor hemistichiorum carmina, quot ad rationem libri Stick4 -
htttaneh se obtulerunt ‫ ـ‬She/tnt ‫ ـ‬1ohammed Ridhtt Mashheda ‫ـر ســ‬4 colest – Ahoja
AWastr Tusi, et Khoju , eujus carmen ita incipit:
Da ‫ و‬pincerna ‫ و‬.aquam
illam fontis vitae
Porro Molla Mohammed Sun , vulgo ‫ر‬4 octoginta‫ه‬t
hera ,sutcid cujus carmen ducentis
quinque versibus constat – ‫ر‬4 ,akcahs qui ducentos quinquaginta sex versus habet –
T ‫تت ت‬0h
tira , qui octingentos quinque versus habet – Hafitz Shirth ‫بان و ان‬us‫ز‬nemrac
centum vigintinovem versibus constat ‫ ـ‬et Hearett , eujus carmen ita incipit :
AdesduIn pincerna ‫ و‬,omi Turca tener
10)
In adspectu oculi tui fons est gaudiorum meorum.

6995 . Sam ifi el - as a ,im liber sublimis de nominibus ‫ و‬,aliastitulo


Satdi notatus
auctore 4butradhl Ahmed Ben Mohammed JTeadlint Nistitttrs, anno 518 (inc. 19. Febr.
(1129 .mortuo -‫م‬- .6996 .S
a bih ,t angeli laudantes
‫باب السجن ألمهملة‬

‫اسم السابق واللاحق في التفسير لائق أمامة ابن النقاش محمد بن على [بن عبد‬
‫هما السابف واللاحف للامام أبى بكر أحمد بن‬ ‫الواحد الدكالى] المصرى المتوفي سنة "بن‬
‫ساجور الكلب‬ . ‫ساجعة الحرم من مقامات السيوطى‬ ‫أم‬ ‫على الخطيب البغدادى‬
5 ‫ ساق تامة‬11 ‫ ساعد في شوح التسهيل مر‬3 ‫رسالة لابن رشيف القيروا في المتوفى سنة‬
‫شاعر من قصبة برزرن المعروف بنهارى زاده ونظمة في بحر الشاهنامه ثلاثة‬ ‫تركى منظوم لمؤمن‬
‫" ساق نامه تركى منظوم للمولى مصطفى بن بير أحمد المعروف بعزمى زاده‬11 ‫الآف بيت‬
‫ ونظمه في بحر الشاعنامه وللمولى رياضى وعطاء اللد بن نوى المتخلص‬. ‫حالتى المتوفي سنة‬

LI BRI QU 0 RUM TITU LI A LITER A S IN D UNCT IS


ID I A CRITI CIS NO T A T A IN CID IU N T.
.6987 ‫ا‬E - S a bic we E I - L a hi c ‫ و‬praecedens et .sneuqessa Commentarius in
Coranum ‫ و‬auctore Abu Intima Ibn-elnaectish Mohammed Ben Ali I Ben Abd-el-botthid
]i ,t/
rsiMA t
anno t
763 .A
eni( .R
13 .tce
O )16D
31 mortuo
. ‫ ـ‬.6988 E1 - S a bic we
E I - L a hi c ‫أ و‬praecedens
et ,sneuqessa auctore Imam Abu Bekr Ahmed Ben Alt
-lE Khaltb El-Baghdada . ‫ ـ‬.6989 S 4 ii at el - h a r em ‫ و‬columba gemens sacri
.templi .inakkeM Consessus , auctore Soytitt ‫ ـ‬.6990 ‫و‬S a jir el – ke I b lignum
5 collo canis .mutagilla Tractatus ‫ و‬.auctore
Ibn Res/ite Catratotant , anno . . . mortuo -
.6991 ‫و‬/S
4 i d fi sh a rh E I - Te s"h fl , liber .sutsuaf Commentarius in opus Tes"ht
.de
quo supra dictum est ‫ـ‬ .6992 S 4 ck f -n a meh , liber .eanrecnip Poema
turcieum tria millia versuum complectens, quod Illumin Poeta , vulgo AVehitrix deh
‫عت‬dictus
et in arce Ber .eran
natus , metro carminis epici Shtth - ntinel composuit –
.6993 S a ck f - nam eh , liber .eanreenip Poematurcicum , fuod Molla ‫ل‬1ustafa
‫ا‬lleB
Ptr Mohammed Hilets, vulgo Asmtsideh dictus et anno 1040 (inc. 31. Jul. 1630)
mortuus ‫ و‬metro carminis Shah - nttaneh .tiusopmoc Carmina ejusdem tituli ediderunt
‫و‬MollaRiyadht .Athallah Ben ,tuaN in carminibus Attiyi dictus et anno 1044 (inc
571

‫المجالس في ثمان مجلدات للعلامة بدر الدين محمود بن أحمد العينى المتوفى سنة ههه وقبل‬
‫أم زينة الشعر في عصرة أعل العصر لان المعالى سعد‬ ‫اسمه شارح الصدور من الزينيات‬
]‫ه [وعو ذيل على دمية القصو للباخوزى‬1 ‫ابن على المعروف بالوراق الحظيرى المتوفى سنة‬
‫ زينة الفضلاء في‬، ]02[ ‫لا زينة الزمان فارسى لحمود بن مسعود البلتخى المتوفي سنة‬
‫ه‬w ‫الفرق بين الضاد والظاء لا في البركات عبد الرحمن بن محمد الانبارى النحوى المتوفي سنة‬
‫ زينة القارى مختصر في القوات جمع‬.‫ع‬ ‫مختصر أوله الحمد لله مولى النعم والآلآء اليغ‬
‫هم زينة المتعلمين لابن نعيم‬ ‫فيها المسائل المهمة أولها الحمد لله رب العالمين اليغ‬
‫أما زينت نامه في عالم الشعر لائق محمد الرشيدى السمرقندى المتوفى سنة‬

e ‫ ا‬- In ej a l is ‫ و‬ornamentum .muussesnoc Octo ,animulov auctore viro doctissimo


Bedr - ed - dtn Mahmttd Ben Ahmed A int, anno 855 (inc. 3 . Febr. 1451 ) mortuo.
.Alii librum Shttrah el-sodtir nominant ‫ ـ‬.6980 -El-Ze in fy a ,t tractatus Zein - ed
.inid – .1896 2 in et el - d a ,rh ornamentum temporis de refugio aequalium ‫ و‬auctore
4 bulanet/i Sa"d Ben Ali Hatatri, vulgo IWTerrtie dicto et anno 568 (inc. 23. Aug.
(1172 .o I Supplementum
ut ad opus
r Dum yet
o el-casr
m [.
a Blikherst editum ‫ـ‬
6982. 2 in et e 1 - 2 em an, ornamentum temporis, auctore Mahmttd Ben AMes"tid BalAht,
I 577 .cni( .71 .iaM 1181 ) I .outrom Persice ‫ ـ‬.6983 Zin et el -fo dh al 4 ‫و‬
.anno
ornamentum virorum bene meritorum de discrimine inter literas Dhttd et Tata, 5

auctore 4 bullerakttt Abd- e/ - rahman Ben AMohammed A nltra Grammatico , anno


577 (inc. 17. Mai. 1181 ) mortuo. Compendium , quod ita incipit: Laus Deo,
et beneficiorum distributori etc ‫ ـ‬.6984 Zi n et el - cari , ornamentum
.gratiarum
lectoris Corani. Compendium de Corani recensionibus , ubi quaestiones magni momenti
.collectae.tnus Incipit ita : Laus Deo , mundorum domino etc ‫ ـ‬.6985 Zin et
1 - mote all im in , ornamentum discentium , auctore Ibn Noeim ‫ ـ‬.6986 Zin et -
.e
n a meh, liber ornamenti de arte poetica, auctore Abu Mohammed Reshtdi Samar
.canda
, anno . . . mortuo ‫ـ‬

72 »

-------------------‫ع‬.‫ـــــ د‬ ‫يصحح صحــديــيــر‬


570

‫الزيج المترجم وعو يحيط بأجمل التعديل المنقسمة الى عشرين نوعا كل نوع منها يصب‬

‫ألكور على الدور وهو يشتمل على ستين فصلا قد اقتبسنا منها زيجًا مختصرا أحكمناه غاية‬
‫لا مزيلجكزميلجكشاعى‬ .‫أ زيج المفت‬17 ‫الاحكام ليكون مدخلا اليها احتويا على ثلثين بابا‬

5 ‫الكبير الحاكمى رصيل الشيخ‬ ‫" زبيدج‬ivr" ‫لعمر الخيام اذ كري عبد الواحد قا شرح سى فصل‬

‫من زيي كوشيار بن‬ ‫الامام أن الحسن على بن أحمد بن يونس عو مجلدان ضخمان‬
‫كنان الاحنبلى أرصده في سنة أن أورد فيه ثمانية فصول وترجمة بالفارسية محمد بن عمر‬
Prf ‫ زيج الهمد أفي وتتور حسن بن أحمد البهى ألمنوق سنة‬1iv٥ ‫أبن أن طالب التبريزى‬

‫ زين في معان العين لتاج الدين على بن محمد‬w ‫ان زين الآفاف في علم الاوفاق‬
10 ‫أن زين‬ ‫ زين القصص‬.‫م‬ ، " ‫المعروف بابن الدريهم الموصلى الشافعى المتوفي سنة‬

excludit. Ea summam aequationum in viginti species divisarum comprehendit; singulae


autem species generis instar ea complectuntur, quae sub eas cadunt, ita ut species
trecentas viginti sectiones contineant. Tum nos ad tabulas convertimus Zij El-Kaur
alth El - Daur inscriptas, quae sexaginta sectiones comprehendunt, et indetabulas
sumsimus in compendium redactas, cujus argumentum , guantum fieripotuit, adstrinxi
. m
, ut introductio u
esset in tabulas triginta capita
s complectens ‫ ـ‬.6971 El - Zi j
‫ا‬E - M of an n en ‫ و‬.t ab
astronomica ul
e in varias distributae ‫ ـ‬.6972 Zi j
classesae
5 Me l ek sh a hi ‫و‬ -t ab
astronomicae Melekshhhi ul ab 0mar Khiythm ae.eatide Com
.memor -dbA el - aotihadant
in commentariouraad opus St b Fasl ‫ ـ‬.6973 El-Z fj
fr E - Ha kim ,i tabulae astronomicae magnae .eacinhtkaH Duo volumina
‫ا‬E - ‫ا‬Keb
ampla observationes Sheikhi et Imami ‫ر‬4 bu'lhasan Ala Ben Ahmed Ben Yunos
.aitnenitnoc – .4796 Z fj Kish y a ,r tabulae astronomicae ‫و و‬ uas n eB
Kaishgir
Kentin Hanbalita anno 459 (ine. 22. Nov. 1066) ex observationibus disposuit et in
octo sectionibus descripsit. Persice eas convertit Mohammed Ben Omar Ben Abt
.Thla b ‫ ـ‬.6975 ,
Tebrtza j El - Hem d a ,Z
in tabulae astronomica
i e Hendintcae
ab Hasan Ben Ahmed Yement, vulgo Hendint dicto et anno 334 (inc. 13. Aug.
945 ( .mor tuo ‫ ـ‬.6976 Ze in el - a fa e ‫ و‬ornamentum tractuum terrae
, compositae
. d
doctrina quadratoru m talismanico
e rum ‫ ـ‬.6977 E1 - Ze in fi In e a ni e ‫ ا‬- a in «
ornamentum de significationihus vocis ,, ain ‫ ؟؟‬, ‫ز‬auctore
Th - ed-din Ali Ben AMohammed
10 11ausiTa Shafiita, vulgo Ibn - eldorethim dicto et anno 763 (inc 31. 0ct. 1361 )
.mortuo ‫ـ‬ .6978 Ze in el - ck is a ,s ornamentum .munoitarran – .9796 2 ein
pr

569

‫من الرسائل الى رسائل الكور على الدور على رأى الفقيه الى استحف أبواعيم النقاش المعروف‬
‫بابن الزرقالة وأكثر رسائله من زياج الفقيه أن الحسن بن عبد الحقف العانقى المعروف بابن‬
‫الهائم الاشبيلى وعو كتابه المسمى بالكامل في التعاليم وهو اصلاح الفقيه أن العباس أحمد‬
‫أبن على بن أسلحقف التميمى المعروف بابن الكماد الراصد التونسى لما كان فيه مون‬
‫ة الجداول الموضوعة لاستخراج الحركات الوسطى والحصص والتعديل فذلك اصلاحه أوله‬
‫ للهجرى والظاعر‬181 ‫الحمد لله الذى أنار بقدرته الفلك واجرامه أليخ وذكر في التواريخ سنة‬
‫ زيج المقتبس من زيج الامد على الابد والكور على الدور الاولى‬.17 ‫أنه عصر الموقف‬
‫العباس أحمد بن يوسف أبن الكماد المستخرجة من الارصاد الطليطلبية على يد الاستاد أن‬

‫ صاحب الزيج الاكبر المترجم بزيج الامد على الابد هنا صار أصلا جامعًا في هذه الصنعة لمذاعب‬10
‫الامل على سرمحل ألابل ق‬ ‫سمبر‬ ‫الامم لاتفاقنا على قاذون وأحد مطرد لاخلاف فبع لصاحب‬

comparatae i.e.tractatibus El-Kaur ala El-Daur inscriptis ad consilium Jurisconsulti


4 But Ishac Ibrahtm -lE Naectish ‫ و‬tractatuum‫ع‬vulgo
Ibn - el erethlet .itcid Maxima
pars sumta est e tabulis astronomicis Jurisconsulti Abu lhasan Ben Abd - el - hacc
‫م‬4 mtcka Ishttla , vulgo Ibn - elhttin ,itcid quae E7 - Kdinal fi el-ted/im inscriptae sunt
et recognitionern Jurisconsulti Abu Tabbths ‫ر‬4 hmed Ben Ala Ben Ishac Tentnt Taunest
4 stronoma , vulgo Ibn-eIRemantad dicti ‫ و‬continent , eum hictabulashaberet ad eliciendos
motus medios ‫ و‬portiones et aequationes ,sataeniled ita ut illud opus harum rerum 5
correctionem contineret. Incipit ita : Laus Deo , qui potentia sua sphaeram coelestem
ejusque corpora illustravit etc. – In epochis annus sexcentesimus septuagesimus
.nonus fugae commemoratur et non est dubium , quin auctor tempore illo vixerit ‫ـ‬
.6970 4‫ر‬-E
1 - 2 fj E1 - Mu et e be ,s tabulae astronomicae etabulis El-Amed alth El bed
et El-A aur ali El-Daur sumtae, quae ex observationibus astronomicis Toleti ministerio
magistri 4 but Is"hac El-Zercthlet ab ‫ر‬4 bu'labbtas Ahmed Ben Yusuf Ibn - eIRernndid
elicitae sunt, et ita incipiunt: Optimum initium , a quoincipiendum est ‫ و‬a nomine
fit largitoris vires dantis ete. Magister Abu Jafar tabularum majorum Zaj el- amed 10
old el-abed inscriptarum auctor : Opus, inquit, originarium hic habemus, quod varias
de hae arte populorum disciplinas ‫و‬tignujnoc eum uni regulae accommodatum sit, quae
990traria propter auctores operis Seir el-amed ala sermed el-abed in tabulis descriptis
III . 72
568

‫والريبي المسمى بالعلآنى الرصدى وهو آخر ما ألفه من الارباج بالرصد وذكر أن اعتماده عليه‬
‫لصرخة حركات الكواكب فيه ودلائلها ظاعرة وحجّته قاعوة وعو أكمل الزيجات وتأريخ‬
‫ سنة‬8 ‫رصيد‬

‫احدى واربعين وخمسمائة من اليزدجردية وذكر انه اقام متاة ثلثين سنة يحقف حركات‬
‫زيج محمد بن جابر‬ ‫أ‬ ‫الكواكب بذات الشعبتين من الآلات والربع المقسم بالدقائقف‬
5 ‫البتانى ذكره في الآثار الباقية [ وعوزيج جليل ضمنه أرصاده للنيرين واصلاحه لتحركاته المبينة‬
‫في كتاب بطلميوس المعروف بالمجسطى وذكر فيه حركات الخمسة المأخيرة على حسب ما‬
] ‫أمكنه من اصلاحها وسائر ما يحتاج اليه من حساب الفلكي قاله صاعد في تعريف الامم‬
‫ زيج المستوق * زيي المسعودى لان الريحان المذكور في الآثار‬4P ‫ زيج المتحكم‬11
‫الباقية ما زيج المصطلع في كيفية التعليم والطريف الى وضع التقويم لحمد بن محمد‬
10 ‫ ربيع المقتبس‬11 ‫ زيج المعتى ما زيج المقرن‬17 ‫ زيج المعتل‬11 ‫الفارقى الحاسب‬

.eatpircsni Haec ultima ,tse quam observationum ope composuit ‫ و‬et se his innixum
esse dicit propter veram motuum stellarum descriptionem ibi datam, argumenta
clara et probationem perentoriam. Tabularum astronomicarum perfectissima est , et
observationum epocha ab anno quingentesimo quadragesimo primo (ine. 13. Jun. 1146)
aerae Yexdejerdianae incipit, et se triginta annos in motibus stellarum recte definiendis
ope instrumenti bifurci (IDxtat el-shobatein) et quadrantis in scripula divisi consumsisse
perhibet. – 6961. 2 fj Mohamme d Ben J a bir Betta ni, tabulae astronomicae
5 a Mohammed Ben Jhbar Betttant compositae et in E7 - 4 thtr E/- Backiyet comme-
moratae. ITabulae sunt illustres , quarum argumentum in solis et lunae observationibus
et corrigendis motibus in libro Ptolemaei vulgo Mejesta dicto demonstratis versatur.
Motus stellarum quinque vagantium , quantum eos corrigere potuit ‫ و‬et ceterae onnes
sphaerae coelestisrationes necessariae hic commemorantur. Testatur hoc Stttd in
.libro Tartf el - onnem ‫ ـ‬.6962 El - Zi j E 1 - Moh k em , fabulae astronomicae bene
.institutae ‫ ـ‬.6963 .El - Z : j El - M o sta u ,if tabulae astronomicae absolutae –
6964. Zi j E I - Mes " : d i, tabulae astronomicae Mestidicae ab A bu"/rethin editae et
.in
E7 - Athdar E7 - Backiyet commemoratae ‫ـ‬ .6965 ‫ا‬E1
- 2 ij E - Mo stalih ‫و‬
tabulae astronomicae technicae de ratione institutionis et via ad ephemerides compo
10 ,sadnen auctore Mohammed Ben Mohammed Attracka .ocitemhtirA – .6696 E1 - 2 ‫زة‬
.El
- M o a d de ,l tabulae astronomicae recte institutae ‫ ـ‬.6967 ‫ا‬E
1 - 2 ij E - ‫و‬Mogh
na
.tabulae
astronomicae sufficientes ‫ ـ‬.6968 ‫ا‬El
- Zi j E - Mofrid ‫ و‬tabulae astronomicae
.simplices ‫ـ‬ .6069 E1 - 2 ‫ ز‬E1 - Mu et e be ,s tabulae astronomicae etractatibus
567

‫فيه نوع كلفة من جهة التعديل بين سطرى جداول التعديل مع تضمنه تغير الاصول في‬
‫"دا زيج العلآنى للشيخ الامام مؤيد الدين العوضى‬ ‫لحساب واشتماله على تكرير التعديل‬
‫لاهازيج الفريد الديون‬ ‫وقابل للاستاد علاء الدين النيسابورى وقبل لان الريحان البيروفي‬
‫ زيج العلانى لنظام الاعرج مخيحه تلامذته بعد وفاته وهو فارسى على‬108 ‫على الشروا في‬

‫أهازيج المأمون أوله الحمد لله جدّا يشاكل كل نعمه‬ ‫ة عشرة أبواب الفه لعلاء الدولة‬
‫زيج محمد بن أبي بكر الفارسى أوله الحمد لله الذى أظهر الآيات‬ . ‫ويكافي آلآثه الخ‬
‫اق عالم الانوار الجغ ذكر اته الغه للملك المظقر أن منصور يوسف بن عمر صاحب اليمن بامره‬

‫وذكر أنه اعتمد في حركات الكواكب وتقويم النيرين على رصد التحكيم الفاضل فريد الدين‬
‫أن التحسن على بن عبد الكريم الشروا في الراصد المعروف بالغهاد وهو من الحكماء المتأخرين‬
‫ المشهورين في عذا الفن وقد ألف أزياجًا عدّة من جملتها الريج المسمى بالمغنى والزيج‬10
‫المسمى بالمحكم والزيج المسمى بالزعر والريبي المسمى بالمستوى والريبي المسمى بالمعدل‬ ‫أ‬
- --------------------- ‫ سسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسســــــــــ‬----------------------------------------------------- ‫ا‬
tabulae astronomicae Alaiticae, quibus genus quoddam molestiae inest ex aequatione
creatae inter lineas duas tabularum aequationum ‫ و‬cum simul principiorum mutation em ‫أ‬
in computando contineant et aequationum repetitionem non .tnadulcxe – .6596 E I ‫ـ‬
Z fj El - Al a y ,i tabulae astronomicae Alaiticae ‫ و‬-auctore
Sheikh et Imam 010toayyeal
ed-dan El-0rdha , siveut alii ,tnueid magistro ‫ر‬4 ed-dan
/ ,t4
riabh-
saN s
sive r
Abu e
lrethd
Birtini – 6957. E1 - Zii 1i Fer fd - e d - d in, tabulae astronomicae a Fertd.ed-ders
‫م‬4 la Shirtoint .eatisopmoc – .8596 E1 - 2 ij El - Al fiy i ‫ و‬tabulae ,eacimonortsa qua s
AVitatin El-Arai decem capitibus in commodum Ali - ed - detoleti persice composuit et 5
‫ا‬discipulipost mortem magistri .tnurevongocer – .9596 2 i j E - Mam in ‫ و‬tabula ‫جع‬
astronomicae Mamunicae ‫ و‬ouae ita :tnuipicni Laus Deo talis ‫و و‬ ualis ejussgratii
.convenit et beneficia pensat etc ‫ ـ‬.6960 ‫كح‬Z fj Mohamme ,d tabulae astronomica
a Mohammed Ben Alia Bekr Persa ,eatisopmoc quae ita :tnuipicni Laus ,oeD qun ‫اة‬
signa in mundo luminum clara reddidit .ete Eas se jussu -lE AMelaki -lE AMotzaffe ‫حتى‬
.‫م‬1 bu lanstir Yusuf Ben 0mur Yemanae principis composuisse et in motibus stellarurans
et Solis Lunaeque ephemeridibus observationibus philosophi bene meriti Fertd-ed-da ‫جرح‬
‫م‬1 ‫ة‬ ‫عي‬lhasanAli
4 Ben Abd1 - el - Aertn "
Shirtetina l
Astronomi u
astra observantis
v , ‫دي‬
Ed-Rehhttd dicti, qui inter philosophos recentiores hujus doctrinae claros innotuit ‫ و‬10
Prae ceteris usum fuisse .tarran Idem plures tabulas astronomicas composuit ‫ و‬inter
Quas nominantur A10ghnt , 110hRem , Zihir, J1usterot, IIIoadded, El- Alhyt E7 - Rasons

. ‫مجتمع‬ ‫ دفع عجاجع حججعجينجحت‬-‫جح‬ ‫مسحيييحرج‬


. ‫جحيحية‬
566

‫على أصلين وعما على أبواب وفصول مد زيدي شمس الدين محمد بن يملى خواجه الوابكنوى‬
‫فارسى يختصر ذكر فيه أنه أرصد أربعين سنة واجتهد بآلات مصاخلحة وذكر أن ضبط كميات‬
‫الحركات السماوية كما ينبغى متعذر لان دوائر الفلك أعظم بكثير من دوائر الارض فضلا‬
‫بالنسبة الى الآلة حتى قالوا وليس للارض قدر محسوس بالنسبة الى فلك المريخ فلا سبيل‬
5 ‫الى التحقيف سوى التخمين والتقريب ولذلك كان الازياج والارتداد مختلفة والاقرب الى الصواب‬

‫زيج النصير وكتبه وسماهازيج المجتقف السلطافي على أصول الرصد الايلخافي وجعله على خمس‬
‫مقالات مشتملة على أبواب وفصول أهازيج شمس الدين محمد بن محمد الحلبى الموقت‬
‫بايا صوفيه بنى على رصد علاء الدين ابن الشاطر أوله الحمد لله عالم مقادير الاشياء الايغ‬
‫الفنيع الصوفي الذى تصدى فيه لاصلاح الزيج‬ ‫أن‬ ‫زيج الشبيغ‬ ‫"ما‬ ‫زيج شهريار‬ ‫"دأ‬
r

10 ‫العلانى‬ ‫زيدج‬ ‫وه‬ ‫زيج العمدة‬ ‫دأ‬ ‫السمرقنداى وذكره تقى الديون في سدرة المنتهى‬

Utrunnque opus principiis duobus superstructum est, quae in capita et sectiones divisa
.sunt ‫ ـ‬.6950 2 f j Sh em s - e d-d in , tabulae astronomicae a Shems-ed-din Mohammed
Ben Yamli Khoja II dibekneuot persice .eatisopmoc Compendium ‫ و‬in quo se quadraginta
annos observationes summo studio et instrumentis correctissimis fecisse narrat, et
descriptionem quantitatum motuum coelestium ‫ و‬cum circuli sphaerae coelestis multo
majores sint terrae circulis , vix ut convenit dari posse docet ‫ و‬id quod multo minus
fieri potest ratione instrumentorum habita, itaut dicant, terrae quantitatem non esse
notabilem ratione sphaerae Martis planetae habita ‫ و‬nec ullam ad veram ejus cognitionem
5 restare viam praeter conjecturam et argumentationem probabilem. Eam ob caussam
tabulae et observationes astronomicae variae sunt, ad veritatem autem proxime
accedunt tabulae Nastr - ed - .intd Composuit itaque ‫ و‬et ,salubat quas in quinque
‫و‬dissertationes
capita et sectiones complectentes divisit El-Zti El-AMohaccac El-Sultana
ala ostil El - Rasd El - IIR/httni inscripsit. – 6951. 2 fj Sh ems - e d - d in , tabulae
astronomicae ‫ه و و‬masShems - ed - dtn Mohammed Ben Mohammed Haleb ad Agythm
Sophiam astronomus secundum observationes Ali - ed - dtni Ibn - elshtttir composuit.
Incipiuntita : Laus Deo quantitates rerum cognoscenti etc. – 6952. Zii She hriy a r,
tabulae astronomicae Shehrtytiri. – 6953. 2 fj El - Sheikh A bi "l fat " h, tabulae
astronomicae Sheikhi Abu lfath Sufi , qui hic tabulas Samarcandinas corrigere
10 aggressus est. Commemorat eas Tacki - ed- dtn in Sidret el - muntehd. – 6954. Zi j
‫ا‬el- om de ,t tabulae astronomicae 0ndet - ed - .intd – .5596 E - 2 ‫او‬i
j E1 - Al a y i
565
‫بعيده واصلع فاسده وتمم ناقصه وعمل معنى شديدً ا ق يعمل بزيج الجامع وبنى الكلام على‬
‫خمسة وثمانين بابًا قال فادى اجتهادى أن أعمل لكل باب مثالاً ليكون كالدستور وستميته‬
‫ آلازيج الشامل للشيخ أن الوفاء محمد بن أحمد‬6 ‫كتاب اللامع في أمثلة الزيج الجامع‬ .

‫البوزجافي أوله الحمد لله على تواتر آلآثه الخ عقيع الشيخ المذكور واتخابه بارصاد متوالية‬
‫ وامتحانات صدرت منهم بعد رصد المأمون شرحه المولى السيد على القومناتى المتوق في‬5

‫الحمد لله الذى جعل في السماء بروجًا الخ الفه للسلطان محمد بن بايزيد خان يلحرم‬
‫ زيج الشاق عو لنصير الدين الطوسى أختصره نجم الدين اللبودى المذكور في الاشارات‬1168
‫ زيج تماعى لعلى شاه بن‬1-1 ‫وسماه الواعى وله آلزيج المعرب المبنى على الرصد المجرب‬
‫مرع‬ ‫المعروف فارسى مختصر لتخصه‬ ‫ محمد بن القاسم المعروف بعلاء المناجم الخوارزمى‬10

‫زيج الايلخانى الفه للوزير محمد بن أحمد التبريزى وسقاه العمدة الايلخانية وبناء عما‬

‫ه‬
sutuce
prava corrigebantur, porro manca exp levit et argumentum solidus
m stabiliv
r Tump
it. e ope
"tabul ar
libr i Jim
um i peratus et expositionem octoginta quinque capitibus
.tse Ardenti studio ‫ و‬,tiuqni singulis capitibus exemplum addere conatus sum ‫ و‬wat
liber canonis instar esset, eumque El- Kattab El- Ltant " .16 enthalet El-Zti El- Jdarra . "
.ivanimon‫ا‬
pr –o .7496 E - Zi j El - Sh a mil ‫ و‬tabulae astronomicae universales a Sheikh
‫جر‬bu'l
Mohammed Ben Ahmed Bu tina an e
4 ,eatide qua e ita incipi untf
: Lausi
Deo t
ejus bene ficiis con tinuis etc. Rec ognowit eas Sheikh laudatus ejusque discipuli
operationibus continuis et experimentis ab iis post observationes Mantinicas captis,
5
et commentati sunt Molla Seyyid 4 la Cumentita, circa annum 800 ( inc. 24. Sept.
(1397 mortuus ‫ و‬et Seyyid Hasan Ben Ali ,atitnemuC cujus commentarius El-A terre sy
inscriptus textum admixtum habet et ita incipit: Laus Deo , qui in coelo sigana
Zodiacifecit .cte Com‫ح‬
» posuit eum Sultano JMohammed Ben Bayextd Ahttn Yalderam - ‫ـ‬
‫جرع‬ n ta s
-
.69 48 E1 - 2 i j E1 l
- Sh a hi ‫و‬ b
astronomicae regiae au l
Nastr - ed a
- dtn e
T ‫هي‬
.eatisopmo Ear epitom El-
E
nom ‫د‬ Lob
um en Zaha inatam Nejm - ed - dtn tida supra
Ishttrit laudatus .tidide – Idem tabulas arabice conversas et observationib ‫بوب‬
experientia probatis nixas composuit. – 6949. Zi j Sh a hi, tabulae astronomic ase
.eaiger ,emotipE quam Ali Shith Ben AMohammed Ben - eletisian ‫ و‬-AstronoKh muos 10
waresmiae satis notus et vulgo All - ed- dtn dictus, e tabulis IIRhtinteis Weziro .

310hammed Ben Ahmed Tebrtxt persice extraxit ‫ و‬.E l


det El- -
IIRhin tyetO
inscri
n psit

‫مخت‬ ‫جيعجيثعمجميعتتع‬-‫جيج‬-‫يج حجيج حجيج‬


‫ جعنيني‬- ‫حيميتج‬
‫تعد ت‬ ‫تست‬ ‫كانت‬
564

‫كتابان في علم حساب الكواكب وتقاويمها وحركات أفلاكها وعددها مبرهنة بالبراعهن الهندسية‬
‫جمع فيها بين الاعمال الحسابية والجداول والهيئة والبرهان على حساب الابواب كذا قال في‬
‫" زيج حبس المحاسبة لاحمد بن عبد الله المروزى البغدادى كان في‬fr ‫أول كتابه المجمل‬
‫زمن المأمون وله ثلاثة أزياج الريج الدمشقى والريج المأموافي واولها على مذاعب السند والهند‬
‫ زيجة‬1ft ‫والتاق المحتجى وعو أشهرها والتآلات الصغير المعروف بالشاه كذا في نوادر الاخبار‬
‫الراقي مع ريج انستجرى الاف الفتاح عبد الرحمن الخازن كان غلامًا محبوبًا روميّا لعلى‬
‫الخازن المروزى وحصل علوم الهندسة وصنف الزيج المذكور وبعث اليه السلطان سناجر‬
‫ا آلازيج الصافي للبتافي في مجموعه سى فصل قال على بن أحمد النسوى‬٣ ‫الف دينار فردّعا‬
‫الروم‬ ‫أن أصرخ الزيجات الرصدية زيج البتافي لاته الى الصواب أقرب لكنه مبنى على تأريخ‬
10 ‫والهجرة واستعمال عذين التاريخين لاضافته الى تاريخ الفرس يصعب بسبب الكبائس والكسور‬
‫فت أن كوشيار أبدع زيجًا وسماه الجامع ووضع أوساط الكواكب على تاريخ الفرس قرب‬

libri de stellarum rationibus ‫ و‬ephemeridibus ‫ و‬motibus sphaericis et numero ‫ و‬guibus


‫و‬argumenta geometrica probantia addita .tnus Conjunxit ibi operationes arithmeticas
tabulas ‫ و‬astronomiam et argumentationen ad rationem capitum ‫ و‬ut ipse initio libri
AMojan il .ticid – .3496 Zi jh abs el - h a sib ,te tabulae astronomicae ‫ و‬guibus
rationes continentur, auctore Ahmed Ben Abdallah J1ertoest Baghdida, qui tempore
AMantini floruit et tres tabulas astronomicas edidit, Damascenam , quae disciplinann
5 ‫و‬Sind Hand sequitur Mamunteam , quae in conjecturis versatur et onnnium notissima
est ‫ و‬.et
minorem Shtth inscriptam , ut quidem in Netotadir el-akhbttr commemoratur –
6944. E 1 - 2 fj El - Z th i r, tahulae astronomicae Zithtr i. e. vigentes dictae. –
.6945 ‫ا‬E - 2 i j E 1 - S en je ,ir tabulae astronomicae Senjericae ah A Bulfath ‫ر‬le-db4-

rahman Thesaurario editae, qui servus dilectus graeeus et in famulitio Alti Hertoex 8
Thesaurarii fuit, et doctrinas geometricas scientia bene comprehendit. Tabulas
cum composuisset ‫و و‬Sultan Senjer ei mille nummosaureos misit .Clu08 reddidit ‫ــ‬

6946. El - Z fj El-S a bi, tabulae astronomicae Sabaeae a Betttant in sua Sylloge


Si Fasl editae. Ali Ben Ahmed Nesetna verissimas tabulas astronomicas esse tabulas
Betttanti dicit, nam veritati proxime accedunt, nisi quod epochis graecis et islamicis

nituntur, et usus duarum harum aerarum propter relationem ad aeram Persical


10 multam difficultatem praebet diebus interealaribus et fractionibus allatan. Tum
Kishydr novas tabulas condidit El - Jimi " nominatas et medios stellarum motus ad
aeram persieam constituit, qua re remota ab illa propius et clarius definiebantur et
563

‫وفخر الدين مراغى بموصل بود وفخر الدين خلاطى كه بتفليس بود ونجم الدين دبيران كه‬
‫بقزوين بولا أزا أن ولايتهاء بطلبين وزميون مراغهاء رصدارا أختبار كردندن وبغومود نا كنابها أز‬

‫بغداد وشم وموصل وخراسان بياوردند تقدير جنان كرد كه ميكويم أن از ميان برخاست‬
‫على أربع‬ ‫بادشاه بود رصد ستاره كان تمام شد ورتبه‬ ‫وبعد أز أن علاكو أبقا باجاى بدار‬ -

‫ مقالات المقالة الاولى في التواريخ التانية في سير الكواكب ومواضعها طولا وعرضا آتتالتة في‬5
‫أوقات المطالع الرابعة في باقى أعمال النجوم في شرحه حسين بن محمد النيسابورى‬
‫ألقمى المعروف بنظام شرخا فارسيا وسقاه كشف الحقائق أوله أجناس سباس في قياس الغ‬
‫قال غياث الدين جمشيد بن مسعود الكاشى في مفتاح الحساب وضعت الزيج المسمى‬
‫بالخاقافي في تكميل الزيدي الايلخافي وجمعت فيه جميع ما استنبطت من أعمال المناجمين‬
‫زيج تاون‬ *‫أ‬ ‫ مما لا يأتى في زييع آخر مع البراعين الهندسية وهو زيج مشهور‬10
‫* ريج الجامع والسلع لكوشيار وعو‬ ‫الاسكندرانى ذكره أبو الريحان في الآثار الباقية‬ . .

num ‫ و‬Fakhr - ed - dtn Merlight in urbe Mostil commorantem ‫ و‬,Fakhr


- ed - (lin Kht/data
‫و‬quiin urbe Tefits erat Nejm - ed - dtn Debirtin Castoinensem , quos ex locis suis ‫ا‬
arcessivit et in agro Meraghae astrorum observationem sibi eligere voluit. Praeterea
multos libros Baghdado , Damasco ‫ئا و‬Most ‫ ع و‬Khorastina afferri ,tissuj et rem ita
instituit ut .ixid Tum e medio sublatus est Hultagu ‫ و‬et post eum Abacth patris loc o
in urbe Baghdad Padishah factus est, et stellarum observatio finem habuit. Dispostni t
librum in quatuor dissertationes ‫ و‬Quarum priana de epochis ‫ و‬secunda de progressu e ‫ه‬- 5
locis stellarum per longitudinem et latitudinem ‫ و‬tertia de temporibus siderum appa ‫ـ‬
rentium , guarta de ceteris astrorum operationibus .tiga Hosein Ben AMohamme ‫جرى‬
Nistibitra ,immoC vulgo Nitzim dictus ‫ و‬postea commentarium persieum in eum scrips ‫جهة‬
AKashf el-hactic nominatum ‫و و‬ ui ita :tipicni t Laus omnis generise immensa ‫ حي‬-
Glityith - ed – dtn Jenshtd Ben AMes'aid Atisht in libro IIItfith el - histab ‫ة م‬Composu ‫ي‬
,tiuqni El - Zij El - Khttctini .i .e tabulas astronomicas Khttctinicas ad tabula ‫يح‬
YTRhttnicas absolvendas, ibique onnes astronomorum congessi operationes, quas curss
argumentis geometricis elicui et quae vix in aliis tabulis invenientur. Tabulae stars a 10
.satis
notae ‫ ـ‬6941 . Z fj Th a in ‫ح و‬tabulae
astronomicae Theonis ,inirdnaxelA que s
‫م‬4 .bu
lrethin in E7 - 4 thir El-Backiyet commemorat ‫ ـ‬.6942 E1 - 2 ‫ ز‬E1 - J 4 nn ‫ ة‬.
‫ا‬weE - S 41i " ‫ و‬tabulae astronomicae universales et fractae , auctore .rityhsiK Duo
71 *
569

‫ بمراغة والارصاد التى بنيت قبله كارنا الاعتماد عليها دون غيرها هو‬107 ‫جماذى الاول سنة‬
‫رصد أبرخس وقد بنى الف واربعمائة سنة وبعده رصد بطلميوس بمأننى سنة وخمس وثمانين‬
‫وبعده في مكة الاسلام رصد المأمون ببغداد في سنة أربع عشرة ومائتين من الهجرة والرصد‬
‫البناني في حدود الشام والرصد الحاكمى بمصر ورصد بنى الاعلم ولها مائتان وخمسون سنة‬
‫وقال الاستادون أن أرصاد الكواكب السبعة لا تتم في أقل من ثلاثين سنة لان فيها تتم دورة ة‬
‫عذه السبعة فقال علاكوا اجتهد في أن يتم رصد هذه السبعة في أثنى عشر سنة وذكر فيه‬
‫أيضا جنكيزخان واولاده وكيفية استيلائهم وظهورعم الى أن قال علاكوخان خمدان را قهر كرد‬
‫وبغداد بكرفت وخليفة را برداشت تا حدود مصر بكرفت وكسافي باغى بودند نيست كرد‬

‫عفرمندان را در عمه أنواع بنواختت وبفرمود تا عنرعا خويش ورسمها نيكونهاد ومن بندة‬
10 ‫نصهر را كه از طوسم بولايات ملاحد أن افتاده بودم از أنتجا بيرون آورد ورصد ستاره كان‬
‫فرموده وحكماى را كه در رصدى دانستند جون مؤيد الدين العوضى كه بدمشق بود‬

Jomadzi .I anni 657 .eni( .02 .ceD )8521 Meraghae exstrui coepta est ‫ و‬ita ut a
,s quae prius
i aedificatae
lu ,tnareuc
f exceptis
e aliispexempla
s repeterentur
‫ و‬fuales
‫أ‬erantspecula Hipparchi mille quadringentos annos ante ,atcurtsxe specula Ptolemae
ducentos octoginta quinque annos illa posterior, et post eam a tempore regni Islamici
inde specula AMantini Baghdadensis ducentos quatuordecim annos post aeram Moham

medicam exstructa, specula Bettlanti in agro Damasceno , specula HiAitnica in


5 Aegypto ‫ و‬specula filiorum 4/am )sisnedadhgaB( , quae ducentos quinquaginta ann08
ante constructae erant. Magistri observationes septem planetarumante trigintaann08
minime finiri posse statuunt, ante hoe enim temporis spatium orbem illosseptem non
pervolare. Hultigu autem : Duodecim, inquit, annis horum septem observationem ad
‫و‬finem
perducere .orobal Praeterea ibi Jing t -AKhtin
, ejus filios et rationem comme
,tarom qua imperii potiti sint et regnare .tnirepeoc Tum autem : Huld ‫و‬514 ‫و‬ait
Mohammedanos subjugavit, Baghdadum cepit, et Khalifa sublato ommes terras usque
ad fines Aegyptiacos ,tivangupxe et qui contra eum ,tnuralleber extincti sunt ‫ و‬Vir08
10 ingeniosos autem omni modo honorifice tractavit eosque ingenii pulchri et bonorum
morum specimina edere jussit. Et me Nastr - ed - dtn servum, qui in urbe Tals natus
in impiorum imperium delatus sum, ex illa eripuit, et stellas viros doctos observare
jussit, qui stellarum observandarum periti erant , ut MTouoayyed-ed-din 0rd/ 8 Damasce
561

‫ابن القادر الفرنسى لما رأى ذلك المختصر قد حوله صاحبه من طول سمرقند وعواصطنو‬
‫من الجزائر الخالدات الى طول مصر وعو ند نه من ساحل البحر الغربي على أصول عذا‬
‫الرصد في جعل الحل منه بالسنة التامة أراد أن يعمل جداوله بالسنة الناقصة جعل كتابًا‬
‫آخر سماه بهجة الفكر في حلّ الشمس والقمر ورتب ذلك على ثلاثة فصول الاول في مقوم‬
‫ة الشمس القات في مقيم الجوازعر آتقلت في مقوم القمر ومعرب الزيج الالوغ بكى المسمى‬
‫يتذكرة الفهيم في عمل التقويم أوله الحمد لله الذى خلف الافلاك ودورعا أليغ والتسهيل‬
‫ ريي الايلخاق‬46 ‫لعبد الرحمن الصالحى الموقت بالجامع الاموى وعو لحلول الوغ بيك‬
]v[ ‫قارسى وعو الذى كتبه أخقف نصير الدين محمد بن الحسن الطوسى المتوفي سنة‬
‫من محصول الرصد الذى بناه علاكوخان بن كولى بمراغة سنة ذكر نصير الدين فيه أته جمع‬
‫ ليتة الرصد جماعة من الحكماء منهم المؤيد العرضى من دمشف والفخر المراغى الذى كان‬10
‫بالموصل والفخر لخلاطى الذى كان بتفليس ونجم الدين دبيران القزوينى وابتداء ببنائه في‬
-
------------- -

Sheikh Hadhr Ben-eletidir Borollost hane epitomen videret, quam auctor a longitudi ne
urbis Samarcand ab insulis fortunatis 99 0 36 ‫ ا‬distantis complexus est usque a d
s‫د‬longitudinem
Aegypti a litore maris atlantici 54 0 55 " remotae secundum huju
observationis principia ‫ و‬et postea ejus solutionem rationi anni integri ,ticejbus ille
ez‫ر‬tabulaslibri ad annum mancum construere voluit aliudque composuit opus Beh
el - 18Aer ft hall el - shems are -le canner inscriptum , quod in tres sectiones divisit ‫و‬
)‫و‬luarum prima
s demotu
i vero n
,silos secunda
o de cmotu veroa capitis r
et caudaed 5

tertaa demotu vero lunae .tiga Interpretatio arabica tabularum 0high Behi Tedzkare ‫ع‬
coelestes‫جل‬e
T fehtm fi amel el-tectetrn inscripta est et incipit ita : Laus Deo , qui orbes
.eorumque periodos creavit etc ‫ و‬et explicatio earum libro Tes"htl edito ab Abd - ed ‫ـ‬
.rahman Staliht ad aedem primariam Omayytidicam Astronomo continetur ‫ ـ‬.6940 E I ‫ـ‬
2 : j E1 - 11 kh a ,in tabulae astronomicae Ilkhanicae compositae a viro acutissim ‫حتى‬
‫مح‬AVastr
- ed-din Mohammed Ben - elhasan ,tsaT anno [672 .eni( .81 .luJ ])3721 mortu ‫حي‬
‫ح‬se
eundum observationes in specula astronomica ,satcaf quam Hulagu Khtin Be ‫ع‬
condendana‫ك‬A
aula Meraghae anno . . . .tarexurtsxe Nastr-ed-din ibi ,tarran illum ad
speculam multos congregasse philosophos ‫ و‬inter eos AMotoayyed - ed - dtn 0rdre s
Damascenum ‫و و‬Fakhr-ed.din
,thgireM qui in urbe Mosul versabatur ‫هري‬Fakhr-ed-d
commorantem‫ك‬F
hilits in urbe Teflis ‫دت و‬Nejm
- ed - dtn Debtrin Ca to in .t Mense
II 1. 71
560

‫العلوم فما حقف رصده من الكواكب المنيرة أثبته الوغ بيك في كتابه هذا وجعله على أربع‬
‫الاولى ق معرفة التواريخ وعى على مقاتمة وخمسة أبواب الثانية في معرفة ألاوقات‬ ‫مقالات‬

‫والطالع لكل وقت وعى اثنان وعشرون بابا الثالثة في معرفة سير الكواكب ومواضعها وعى‬
‫ثلاثة عشر بابا الرابعة في مواف الاعمال النجومية وعى على بابين وعى أحسن الزيجات‬
‫ة‬6.1 ‫واقربها الى الصاخة شرحه المولى محمود بن محمد المشتهر بميوم بالفارسية في رجب سنة‬
‫أوله تبارك الذى له ملك السموات والارض المخ واعداه الى السلطان بايزيد وسماه دستور‬
‫العمل في تصحييع الجدول وشرحه أيضا مولانا على القوشاجى قال ميرم في شرحه انه مقصور‬
‫على البراعين الهندسية لا على وجه التوضيج والبيان واختصر الزيج الالوغبيكى الشيخ حمد‬
‫ابن أبي الفتح الصوفي المصوى وطوله من طول سمرقند وعو صطا لو من الجزائر الخالدات‬
10 ‫الى طول مصر وعو ند نه من ساحل البحر الغوث ورتب جداوله واضاف اليها جداول‬
‫وفوائد تتعلّف بفن التقويم مع التقريب فصار عمدنا هذا الفن بالقاعرة ثت أن الشيخ حضر‬

‫و‬d t et quae astra tr


,tivatcaroc in
apparentia ejus observation as
e accurate definiebantur
‫و‬ Bek in 0 l
suo libro literis u g h
,tivadnam eumque in quatuor dissertationes distribuit
quarum priana de cognitione epocharum agit et in praefationem et quinque capita
‫م‬ est –d sectanda dei cognitionev temporum i et horoscopis a
cuique tempori proprii
Viginti duo capita ‫ ـ‬tertia de cognitione progressus et locis .murallets Tredecim
capita – Cruarta de transitibus operationum astronomicarum. Duo capita. – Hae
5 tabulae astronomicae commodissimae et veritati proximae sunt, et in eas Molla
AMahmttd Ben Mohammed, qui cognomine IIItrem innotuit, mense Rejeb anni 904
). .91c .guA n)8941 icommentari
l - um‫ز‬persieum
l Dosttir
e e eto
- and t fi les/ith
de
nominatum scripsit, quen ita orsus est : Sanctificeturis, eui imperium coelorum et
.terra e ‫ و‬et Sultano Blayextd .tilutbo Pariter Molla noster Ali Chts/it in eas
est etc
commentarium edidit, quem IIItren in commentario in solis probationihus geometricis
.v er
,ticid omissa sa
expositione ri
et longiore demonstrati one ‫ ـ‬Sheikh Mohammed Ben
‫ر‬4 ‫و‬b fa t'
epitomen confecit , ubi a longitudine urbis
Sufi AMisra al h
Samarcand proficiscitur
quae 999 36 ab insulis fortunatis distat , usque ad longitudinem Aegypti, guae 54" 55" a
10 litore maris atlantici distat; praeterea tabulas disposuit, eas novis auxit et adnota
tiones utiles ,tididda quae ephemerides spectant eum argumentatione ‫و و‬uae surem
iporp
exponit. Inde opus fundamentum hujus disciplinae Cahirae factum est. Postea cum
559

‫زيج الاستاد جمال الدين أن القاسم بن‬ " ‫وأما اعل زماننا يسمونها سنى اعل فارس‬
‫محفوظ المنجّم البغدادى أوله الاحمد للد على أنعمه وآلآثه الخ وهو منجّم عصر المقتدر‬
‫الباللا] العباسى جمعه من عدّة زيجات وكتب ما اتفقوا عليه من الاوساط والجداول بالامثلة‬
‫' زيج‬4P ‫دعو في مجلد كبير ذكر التواريخ مفضلة والمواسم أيضا بل والخلفاء الى زمانه‬

‫ آلوغ بيكت محمد بن شاعوخ أعتذر فيه من تكقل مصالح الامم فتوزع باله وقت اشتغاله‬5
‫ومع عذا حصر الهامة على أحراز قصبات طويف الكمال واستجماع مآثر الفضل والافضال وقصر‬
‫المسمى الى جانب تحصيل الحقائقف العلمية والدقائف الحكمية والنظر في الاجرام السماوية‬
‫فحمار له التوفيقف الالهى رفيقا فاننقش على فكرة غوامض العلوم فاختار رصد الكواكب فساعده‬
‫على ذلك أستاذه صلاح الدين موسى المشتهر بقاضى زاده الرومى وغياث الدين جمشيدا‬
‫ فاتقف وفاة جمشيد حين الشروع وتوفي قاضى زاده أيضا قبل اتمامه فكمل ذلك باعتمام‬10
‫ولحب غياث الدين المولى على بن محمد القوشاجى الذى جعل في حداثة سنه غالب‬

annos scholae persicae ‫ ـ‬.6938 Zi je 1 - o st a d J em a 1 - e d - d in ‫ و‬-tabulae


astrono
micae praeceptoris Jental - ed - dtn Abu lettsim Ben AMahfaits Astronomi Baghdadensis,
quae ita incipiunt : Laus Deo pro ejus fortunis et beneficiis etc. Floruit ille inter
astronomos AMuctudiri Ibillahl Abbasidae ‫ و‬et librum e multis tabulis astronomicis
congessit et medios motus et tabulas astronomicas eum tabulis ‫و و‬in quibus consentiunt
.tispVolumenircs magnum
ed‫ و‬ubi epochae per singulas ,setrap itemque tempora solemnia
adeoque Khalifae ad auctoris tempus .rutnaromemmoc – .9396 Zi j Olugh Beik ‫و‬
tabulae astronomicae AMohammedis Ben ShahroRh 0high Bek, qui se de cura excusat, quana
negotia publica afferant , ut mens distenta sit et raro in studiis versetur. Nihilominu s
‫هج‬animusarcium custodiam ad viam perfectionis ,tidneherpmoc et monumenta praestantia
‫هح‬et
excellentiae colligere ,tatnet et studium veritatibus solis theoreticis subtilitatibusqu
philosophicis cognoscendis et contemplationi corporum coelestium se applicat. Auxiliunra
divinum ubique ei adfuit , ut in animo doctrinarum arcana insculperet; stellarum autenan
observationem praehabuit ‫ و‬in qua re praeceptor Salah - ed - dtn Musa ,anruR qua ‫اة‬
cognomine Chdhtsideh inclaruit ‫ و‬et Ghigith-ed-dtn Jensitd eum .tnurevujda Even it
autem Jenshido ‫ و‬ut tempore ,rutererom quo componere ,tipecni et ChdhtxtideA
quoque obiit ‫ و‬antequam .terinif Itaque filius Chaythth - ed - dtni Molla ‫ر‬
‫وو‬47t
eB
AMohammed Cushia opus perficiendum in se suscepit, qui juvenili adhue aetate plures

. ‫ "م‬- - - ‫تستستحتستسن‬- ‫حججججججججي تكتك‬ =‫حرج جحتجاج ج‬


558

‫ تم اختصاره ] أوله الحمد لله الذى رفع السماء بقدرته الاخ ذكر أن ابن الشاطر وضع‬J ‫الشاطر‬
‫كتابًا عظيمًا مشتملاً على تحقيف أماكن الكواكب وسائر أعمالها وعمل لذلك شرخا طويلا‬
‫مأنة باب ورتبه أحسن ترتيب فاجود الجداول منه وذكر العمل بها فقط من غير كلفة‬

‫] كتبه العزيز بن الحاكم في أربعة‬ir‫على بن أبي سعيد [عبد الرحمن] المنجّم [المتوفي سنة أ‬
‫ لركن الدولة‬Pro ‫ زييع آق حتيقة الدينورى صاحب الرصد باصفهان في سنة‬- ‫جلدات‬
‫أتخاب التواريخ وفاة أوق‬ ‫حسن بن بوية الديلمى ذكره صاحب الكزيادة [ قالت وقد أرخ‬
‫ فاذا لا يصاغ قول صاحب‬. ‫حنيفة الدينورى المهندس المناجم في سنة أما وقيل سنة‬
] ‫ زيج آن معشر جعفر بن محمد بن عمر البلدخى [ المنجّم‬8-11 ]‫الكريدة فنأمل انتهى‬
10 ‫] وهو يجلد كبير الاقه على مذاعب الفرس واثنى على هذا المذاعب وقال أن اعل‬8[ ‫المتوفى سنة‬
‫لحساب من فارس وغيره أجمعوا على أن أصنع الادوار أدوار هذه الفرقة وكانوا يسمونها سى العالم‬

‫ز‬Zi Ibn - e/shtttir inscriptam I et serius denuo excerptam ‫و‬1 ‫و‬


uae s
ita u
:tipia
cni L
‫و‬Deo, qui potentiasua coelum erexit .cte ,rttithsle-nbI ,tia magnum librum composuit
‫و‬quiin locis stellarum et ceteris earum operationibus recte constituendis versatur
eumque commentario amplo centum capitum instruxit et commodissime disposuit.
Privavit eum ,silubat et nonnisi modum ‫ و‬guo harum ope operari possis ‫و و‬describit
ita
ut usumarithmeticae molestum excluderet, librumque praefatione, sectionibus et
. .conclusionecomprehenderet ‫ ـ‬.6935 2 i jl bn Yu n o ,s tabulae astronomicae ‫ و‬ouas
5 4 bu'lhasan Ali Ben Aba Satd ]namhar-le-dbA[ Astronomus ‫ و‬vulgo Ibn Yunos dictus
] [etanno 399 .cni( 5 . .tpeS )8001 mortuus ‫ت و‬4xtz - -de dtno Ben - elhakim quatuor
.voluminibus composuit ‫ ـ‬.6936 Z fj A bi Ha nffa ‫ و‬tabulae astronomicae ‫ و‬guas ‫ و‬ut
auctor libri Giixide testatur ‫ و‬Abu Hantfa Dineteert observationum Isfahanensium
editor, anno 335 (inc. 2. Aug. 946) mortuus , Rokn - ed - detolet Hasan Ben Buye
Deilenttae composuit. [At, inquam , rerum scriptores Abu Hantfam Dinetners
Geometram et Astronomum anno 281 (inc. 13. Mart. 894) vel 290 (inc. 5. Dec. 902)
mortuum essenarrant , unde quae auctor libri Giixide dixerat falsa esse probatur, id
.[quod
caussam cogitandi praebet ‫ ـ‬.6937 .Zi
j A bi M a " sh a ,r tabulae astronomicae
Magnum volumen, quod Abu Mashar Ja far Ben AMohammed Ben 0mar BalAht
10 ]]sumonorm
tsA , anno
u 272 .r
cni( .81 a
.nuJ )58s
8 ,suutrr
om ad rationem
eP ‫ و‬Quam
vehementer ,tadual ,tiusopmoc et : Arithmetici ‫ و‬,persicialiique
tia consentiunt
‫و‬
periodos verissimas esse periodos hujus scholae. Nominabant eas annosmundi, aequales
557

‫[ وهو] أبو‬ ‫ زيج أبن السماح‬Pr ‫على الدور والآخر الامد على الابد ومختصرهما المقتبس‬
‫* كتبه على طريقة الهند في مجلد كبير‬1r ‫ألقاسم أصبع بن محمد الغرناطى المتوفي سنة‬
‫ ] أوله الحمد لله عالم‬٧٠٠ ‫ زيج ابن الشاطر [ الانصارى الدمشقى الفلكى المتوفي سنة‬-٢
‫مقادير الاشياء الاخ واختصره شمس الدين الحلوى وسماه الدار الفاخر وتختحه الشيخ شهاب‬
‫ ألحان أحمد بن غلام الله بن أحمد الحاسب الكوم الريشى الموقت بجامع الملك المؤيد‬5
‫وسماه نزعة الناظر في تصاحبيع أصول أبن الشاطر أن أختصره وسماه اللمعة في حال الكواكب‬
‫السبعة أوله الحمد لله الذى جعل العلم شمسّا وحرس عن الكسوف شعاعه اليغ ذكر فيه اته‬
‫ألف كتابه المسمى نزعة الناظر في تلخيص زيج ابن الشاطر أن أختصرة على وجه بديع‬
‫وسماه باللمعة في حال السبعة يستخرج منه الاعمال بأسهل مأخذ واقرب مقصد بالجداول‬
‫ حاصرا للرسالة في أثنى عشر فصلا في ستين جدولا ولخصه أيضا محمد بن على بن أبواعيم‬10
‫الشهير بابن زريق الجيزى الشافعى الموقمت وسماه الروض العاطر في تلخيص زيج أبن‬

-lE Kaur alth -lE Daur , secunda ‫ر‬4 /- 4 med alth -lE 4 bed ‫و‬ et utriusque epitome
- AMuctelles
lE dicitur
. ‫ ـ‬.6933 2 i j Ibn - el sam h ‫ و‬tabulae astronomicae ‫ و‬oruas
‫م‬4 bu'letistian Asba Ben Mohammed Gharnttta , vulgo Ibn - elsannh dictus et anno 426
) .cni .61 .voN )4301 mortuus ‫ و‬.volumine magno ad Indorum rationem edidit ‫ـ‬
.6934 Zii Ibn - el sh a tir ‫ و‬tabulae astronomicae ab Ibn - elshtatir ]‫ه‬4nstart
‫ر‬RehsemiD
Astrologo , anno 777 .cni( .2 .nuJ 1375 ) mortuo ‫و‬1 editae ‫ و‬Tuae ita incipiunt : Laus
‫"وم‬Deomensuras rerum cognoscenti .cte Earum epitomen El - Dorr E7 – FMRAa
inscriptam Shems - ed - din Halebt ‫ و‬et recognitionem IVoxhet el-ntitztr ft tashth osaz ‫و‬
.
AIbn - elshttttr Sheikh M
Shehtti - ed - dtn Ahmed
C Ben Gholtan - allahA
Ben Ahmed E7 - ‫يرو‬
‫هج‬El-Risha
Arithmeticus et ad templum cathedrale Meliki AMotoayyed Astronomus edidi -
Idem epitomen composuit ‫ و‬guae -lE Lam'at ft hall el - Reactikit el - sel'at inscripta e ‫جهد‬
et ita incipit : Laus Deo ‫ و‬qui scientiam solem esse voluit ejusque radios ab obscara ‫ـ‬
ratione munivit .cte Sese librum Noxhet el - ntitair fi talkhts Zii Ibn - elshta ‫موجع‬
composuisse ,tarran quem postea nova ratione in epitomen coegit -lE Lamn'at ft her ‫اية‬
el - seb"at .matpircsni Inde operationes facillimaratione elicuit et quod voluit tabun ‫ي ة‬
‫و‬Proxima
via assequi studuit tractatum autem duodecim sectionibus eum sexaginta an
‫و‬tabulis
.tisulcni Similem epitomen Mohammed Ben Ali Ben Ibrahtan J4 4 Shafi it a
et templi astronomus ‫ و‬vulgo Ibn Zorete dictus , edidit E7 - Raudh E7 - Atar fte TR 7 ‫يوم‬

- ‫صومه‬ ‫قد‬
556

‫ في صلوة التطوع لمن يستقيم بامام واحد‬7 ‫ في الولد يكون بين الرجلين الكافرين‬1
‫ان زيادات للقاضى الامام الصدر الكامل المختار الشهير بالصدر سليمان بن وهب الحنفى‬
‫ زيادات ق‬17 ‫ وله كتاب صلون الجمع بين المسرح والغسل لا يجوز‬107 ‫المتوفي سنة‬
‫فروع الشافعية لان عاصم محمد بن أحمد العبادى المتوفى سنة مد" في مأنة جزء وله‬
‫زيادات الزيادات والزيادة على زيادات الزيادات له أيضا وأصله في مجلد لطيف ويعبر عنه ة‬
‫ زيارة‬- ‫زيارات الشأم لعلى بن أبي بكر الهروى المتوفي سنة‬ ‫الرافى بفتاوى العبادى‬
‫الطائف لمحمد بن أن الصدر اليمنى‬

‫علم الزيج‬ ".


‫زييج أبن حماد‬ " ‫الحكماء‬ ‫تأريخ‬ ‫زيج أبراعيم بن حبيب الغزارى كنا في‬ ،‫أسر‬

10 ‫الاندلسى على أرصاد أبراهيم بن يحيى النقاش فعمل عليها ثلاثة أزياج أحدهما سماه الكور‬

seartum de infante ,otan qui inter duos viros infideles est – ‫ى‬eptimum
enoide tacerp
citra legis necessitatem ab eo facta ‫ و‬.gui cumuno Imamo recta incedit via –
6926. Ziy a d a t, additamenta, auctore Cadhi et Imam EI-Sadr El-Kamal El-AMokhtttr
Soleintin Ben WWahb Hanefita , vulgo El-Sadr dicto et anno 677 (inc. 25. Mai. 1278)
.Idem o librumu
edidit de t
,enoitacerr
p quae unctionem
o eum
m lotura ‫و‬
conjungit guod
.nonlicitum est ‫ ـ‬.6927 Ziy4 d a tfi fort " El-Sh a fif y ,te additamenta de articulis
juris Shafiitici specialibus, auctore Abu Asian Mohammed Ben Ahmed Abbtidi, anno 458
5 (inc. 3. Dec. 1065) mortuo. Centum fasciculi. Idem Additamenta ad Additamenta et
Supplementum ad Additamenta Additamentorum edidit. Exemplum originarium exili
volumine continetur, quod Rafa nomine Fethaps El-Abblida designat. – 6928. 2 i74
r at E1 - Sh am , loca Syriae, quae a devotis visitantur, auctore Ali Ben ABi BeAr
,tot anno
er . . .e
mortuo
H. ‫ ـ‬.6929 Ziy ar et El-T 4 ,fi visitatio urbis Tit/s auctore
.WIohammed
Ben Abd'ilsadr Yement ‫ـ‬

6930. Il m el - z fj. Doctrina tabularum astronomicarum.


6931. Zii Ibrah fm , tabulae astronomicae ab Ibrtihtm Ben Habib Reziri editae.
.Commemorantur
in Historia philosophorum ‫ ـ‬.6932 ‫و‬Zi j Ibn Hamm a d tabulae
10 astronomicae ab Ibn Hammid Andalust secundum observationes IBrihtni Ben Yah90
AVaccish .eatide Tres composuit tabulas secundum illas observationes ‫ و‬Tuarum Prima
555

‫واربعمأنة] نكت زيادة الزيادات وهو محبوس في السجن وهذا الكتاب الشمس الاثمة ان بكو‬
‫محمد السرخسى ال حنفى أوله فالحمد لون الاحمد ومستحقه أليغ * الزيادات لصاحب‬
‫أخيط ولقاضي خان أيضا المذكور ولاق [القاسم] أحمد بن محمد بن عمر العناني المتوفي‬
‫سنة له] أوله الحمد لله الذى يكفى كل شىء الخ قال أفي رأيت في اعل الزمن زمانة في اقتباس‬
‫ العلم حملى ذلك أن أكتب شرح الزيادات موجز العبارات والنكات واجتهد في بسط ما صعب‬5
‫منها واقتصر على ما سهل منها وأذكر في باب الوصايا ما يتعلف بالحساب في طريقف الكتاب‬
‫سائر الطرق من الجبر والمقابلة والخطائين وله زيادة الزيادات ولافي عبد الله محمد بن‬
‫عيسى الضرير وللتاج ولصاحب الهداية نقل الاكمل في العناية منها في باب الاستثناء من زيادات‬
‫ في الطلاق والعناق‬F ‫الزيادات أحمد على سبعة أبواب آ في طلاف الستة بالجعل وغيره‬
-

‫ في قسمة الكيل من الصنفين في المواريث ه في شراء الرجل أبنه بابنه‬F ‫ في الصاخة والمرض‬F 10

Supplementum Additamentorum ,tispircs cum carcere inclusus esset ‫ و‬et hic liber
.Shensi - elaimnet Abu Bekr Mohammed Serakhst Hanefitae incipit ita : Laus Deo,
laudis amico eaque digno etc. – 6924. El-Ziya d a t, additamenta, Libros hujus
‫و‬tituli
ediderant auctor operis Mohtt ChdhtAhin modo laudatus , et Abu Iletisa an I
4 ‫و‬hmed Ben AMohammed Ben Omar ,ibittA anno [586 .eni( 8 . .rbeF ])0911 mortuaus
eujus liberitaincipit: Laus Deo , qui euique rei sufficit etc. Vidi, inquit, aequales
in doctrinam comparandam inclinare ‫و و‬ouae
res me impulit ut commentarium in
Zaghdit componerem verbis et adnotatione subtilibrevem : studui autem plura verba
ibi facere ‫ و‬ubi rei difficultas id ,tivalutsop et brevior fui in locis .subiroilicaf Ita 5
in capite de testamentis , ubi quae arithmeticam spectant commemorantur, praeter
rationem scribarum ceteras methodos ‫ و‬guas in aequatione per reductionem et in
‫و‬regula falsi sequuntur .i Idem Supplementum
cead j da
Additamenta .tidide ‫د‬ Porrc
Additamentascripserunt Abu Abdallah Mohammed Ben Isa El-Dhartr ‫ ـ‬ed-dtn-‫ةز‬T ‫ـ‬
et auctor libri Hiddayel , ex quo AAnnal-ed - dtn in capite libri Intayet de exceptione
.plura depromsit ‫ ـ‬.6925 Ziya d at el - Ziy a ,tad additamenta additamentorum ‫مي‬
auctore .demmahoM Septem capita ‫ و‬Cluorum primum de repudio agit Talthe e-sonne ‫عة‬
dicto, quo vir feminam ter tribus temporibus quibus a menstruis pura est dimittat
pretio ei constituto vel alia re – 9ecundum de repudio et manumissione ‫ ـ‬terta.ae ‫ورو‬ 10

de sanitate et morbo – guarlum de distributionemensurae a duabus partibus in


hereditatibus facta – guintum de actione, qua vir filium pro hujus filio vendit ‫ــ‬
70 *

. ‫تهت‬r‫قع معللد‬ ! ‫ أعمعسقا‬- ‫ ا د ست سها عند‬- ‫ فا ا ا‬. ‫ عصصة‬. . . . ‫ة ا‬ . ‫مصرية تستة‬- ‫س‬
554

‫أنه زاد على كلام أن يوسف رحمة الله تعالى عليه ولهذا لم تقع أبوابه مرتبة بل اختلفت لان‬
‫محمّدًا رحمة الله تعالى عليه ترك بامالى أن يوسف الجامع وقيل أنه أتما سمّاه كتاب الزيادات‬
‫لانه لما فرغ من تصنيف الجامع الكبير تذكر فروعًا لم يذكرها في المجامع صنف هذا الكتاب‬
‫تفريغا على التفريعات المذكورة في الجامع فسماه الزيادات لهذا والله سبحانه وتعالى أعلم‬
5 ‫وأنشدوا فيبه‬

‫أن الزيادات زاد رونقها‬


‫عقم مسائلها من أصعب الكتب‬
‫أصولها كالعذارى قط ما أفترعت‬
‫فروعهن يد فى العاجم والعرب‬
10 ‫ينال قاربها فى العالم منزلة‬
‫بغياب أدراكها عن أعين الشهب‬

‫وأملى شمس الاثمة ابو بكر محمد بن [أحمد بن] أن سهل السرخسى [المتوفي في حدود التسعين‬

eo sensu ‫و و‬
uod ad verba
m Abu Yusufinova
u .tr
abedda Eandem
o ob caussam
e
capita incomposita ,rutnuinevni sed vario ordine :rutnugel Mohammed enim ‫ و‬cujus
Deus misereatur, propter dictata Abu Yusufi ordinem in El- Jimi " observatum
.tiuqiler Porro alii librum ab eo Additamenta nominatum esse ,tnueid quod ‫ و‬cum
operis El-Jimi" E7 - Kebtr compositionem absolvisset, articulos speciales recordatus
esset, quorum in El-Jimi " nullam fecisset mentionem. Hinenovum librum conscripsit
hune, ut propago esset articulos derivatos practicosad articulos derivatos et jam in
El- Jami " memoratos continens. Inde, salva meliore Dei scientia, operititulus
5 Zaytidttt datus est ‫ و‬in eumque hos fecerunt versus :
Certe Additamentorum splendorem auget
Sterilitas eorum quaestionum e libris difficillinnis.
‫و‬Principia virginum instar sunt nunquam violatarum
Articuli derivati potentia inter Persas et Arabes.
10 Eorum lector gradum in scientia ‫و‬nutlarutiuqessa
Cujus adeptio stellarum fulgentium oculos fugit.
Praeterea Shems - elainrnet Abu Bekr Mohammed Ben [Ahmed Benj Abt Sahl
Serakhst, [circa annum 490 (ine. 19. Dec. 1096) mortuus] , acutas observationes in
553

‫شىء ولا كفى منه شىء الخ وذكر وقال لما رأيت في أعل الزمن زمانة في اقتباس العلم ولاختصار‬
‫عممهم اختاروا المختصر من كل شىء حملى ذلك أن أكتب شرح الزيادات موجز العبارات‬
‫والنكات واجتهد في بسط ما صعب منها واذكر في أبواب الوصايا ما يتعلّف بالحساب مع‬
‫طريف الكتاب سائر الطرق من طريف الجبر والمقابلة والدينار والدرهم والسطوح والخطائين‬
‫ حتى يكون أحمل واسهل انتهى وانما ستمى به لانه كان يختلف الى أن يوسف وكان‬5
‫يكتب من أماليه أجرى على لسان أن يوسف أن محمدًا يشف عليه تخريج عذه المسائل‬
‫فبلغه فبناه فرع على كل مسئلة بابا وسمّاه الزيادات أى زيادة على ما أملى أبو يوسف وقيل‬
‫انما سمى به لاته لما فرغ من تصنيف الجامع الكبير تذكر فروعًا لم يذكرعا في الكبير‬
‫فصلتف ثم تذكر وصنف اخرى سماه زيادة الزيادات كذا قال قاضي خان فقطع عن ذلك ولم‬
‫ يتم ولان أبا يوسف كان يملى كان ابن محمد رحمه الله تعالى يكتب تلك الامالى وكان محمد رحمه‬10
‫الله تعالى يجعل تلك الابواب اصلا ويزيد عليها ما يتم بالابواب فسماه الزيادات على معنى‬

nihil explet .cte ,idiV ,tiuqni aequales in doctrinam comparandam inclinare ‫ و‬et
propter mentium hebetudinem epitomas omnis generis praeferre i quae res me impulit,
ut commentarium in Additamenta componerem verbis et observationibus acutis brevem,
studui autem plura verbaibi facere , ubirei difficultas id postulavit. Itain capitibus
de testamentis , ubi ea quae ad arithmeticam pertinent commemorantur, praeter
scribarum rationem methodos ceteras recensui ‫و و‬guas in aequatione per reductionem
in drachmis et denariis computandis ‫ و‬in planimetria et regula falsi ,rutnuuqes ut 5
.locus
accessu commodior et facilior .teredave – Haec ille ‫ـ‬ Liber autem eana
‫وع‬ob
caussam Ziyadht nominatus est , uuod scholas Abut Yusufi frequentabat et e
‫و‬e
ius dictatis multa scripto .tabadnam Abu Yusuf autem dixisse fertur Mohammedern
aegretulisse, quod has quaestiones elicuisset. (Aui eum hoc audivisset, librum ita
‫ة‬‫ج‬nstituit
a , ut singulis
tn quaestionibus
em specialibus
a caput
t tribueret
i librumque
ddA
nominaret .e.i Supplementum ad ea ‫و و‬ uae 4But Yustif .tarevatca
id Aliitituli caussans
articuloss‫ك‬ita
.tnacilpxe Cum Mohammed librum El-Jima El-A ,tessivlosbartle plures
speciales recordatus est ‫و و‬‫ج‬uos in -lE Kebir non .tarea varomemmoc Qua de causs
novum opus composuit ‫ و‬tum recordatus est ‫ و‬et iterum ,tispircs librumque Supplemen ‫ـ‬
tum ad Additamenta nominavit. Ita quidem ChdhtAhttn testatur. Areebatur autersn
ab hac re, ut librum non absolveret. Cum 4 but Yusuf dictaret, filius Mohammergis 10
haec dictata scripto exarabat, et Mohammed haec capita fundamentum faciebat et sua
illis addebat, quibus capita completareddebantur. Ususigitur est titulo ,,Additamenta،،
III . 70

s a . - -- . . . . . . - ‫ججيحصد ما‬ . ‫يجيبحججحصنعتخذت تختحت تصحيح سيع‬ ‫هجة‬ . .-

‫اصقاع قتاذ‬ . ‫ لا مفــطلاطفا‬. . . ‫لا‬ ‫لا‬ - - II a . ‫ما‬ -‫تعرضتختتك‬ - ‫حججح تختتحت‬ ‫ستحسم‬
559

‫) تقرة‬ ‫زعوة الفردوس‬ . ‫لكته ليس بمعتبر أن زهرة العلوم بالادب للشيخ أبن داود‬
‫] وعو مجموعة الادب أتى فيه بكل غريبة‬v[ ‫لان بكر محمد بن داود الطاعوى المتوفي سنة‬
‫" زعرة الناظرين وترقة القادرين في المكاتب‬ ‫ونادرة وشعر رأئف صتفه في عنفوان شبابه‬
] [ ‫زيادات في فروع الاحنفية للامام محمد بن الحسن الشيبا في المتوفي سنة‬ - ‫العربية‬
5 ‫ولع زيادة الزيادات وقد شرحها جماعة منهم الامام قاضي خان حسن البن منصور ] بن محمود‬
٧٧٣ ‫الاوزجندى المتوفى سنة "أه وأبو حفص سراج الدين عمر بن أسداحاف الهندى المتوفي سنة‬

‫ولم يكمله وأختصره ألحاكم ألشهيد وهو مختصر أصول الزيادات وذكر أبن نجيم في كتاب‬
‫الدعوى من البحر الرائف أن له شرخا على كتاب الزيادات والله سبحانه وتعالى أعلم وشرحها‬
‫البردوى وشمس الائمة الحلوانى أملآن أوله خمد لولي الأحمد الجخ وشرحه الامام أبو القاسم أحمد‬

.tamen
multa auctoritate floret ‫ ـ‬.6919 Zahr et el - o l im , flos doctrinarum in
.humanitatis
studio , auctore Sheikh Ibn Datotid ‫ ـ‬.6920 Zahr et el - fir d au ,s flos
.paradisi ‫ ـ‬6921 . Za hre ,t .solf Sylloge philologica , in qua Abu Bekr Mohammed
Ben Daurud Tithtri, anno [297 (inc. 20. Sept. 909)] mortuus , juvenili adhucaetate
onnis generis historias raras et singulares et carmina praestantia congessit. –
6922. 2 a hr et el -n a tziri n we No zh et el - n à dirf n, flos legentium et oblecta
.mentumexpertorum de commercio literarum arabico ‫ ـ‬.6923 Ziy a d at fi for ‫" تا‬
El-Han eff y et, additamenta de articulis juris Hanefitici specialibus, auctore Imam
5 Mohammed Ben - elhasan Sheibthni, anno [ 189 (inc. 8. Dec. 804) ] mortuo. Idem
Supplementum ad Additamenta edidit, quae plures commentario instruxerunt, ut
Dec‫هر‬Imam
ChdhtRhttn Hasan IBen Manstirl Ben AMahmtid U ,s anno
d 592
n .cne
i( .6 .
(1195 ,suu et t
AburHafi
om Sirth
‫ز‬- - dtn 0mard Ben Ishaee,idniH anno. 773 (ine
15. Jul. 1371) mortuus, qui non absolvit. Epitomen eorum El- Hikim El-Sheltd
,t quaeiprincipia
u Additamentorum
so ,tenp
itnoc etmIbn Nojeim
oinc capite ‫و‬de lite
‫و‬uod in commentario El-Bahr n -lE Rtic ,rutigel commentarium
i sibi esse dicit
,at
salvan
meliore
e Deim
Excelsi
a .ait
tneics i
Porrod
commentarios
dA ediderunt
‫و‬
10 Pezdetra ‫و و‬Shems - elaimmet ,tnatculoH cujus commentarius , quem dictando praeiverat
incipit ita : Laus ei, qui laudis amieus est etc. – et Imam Abu letisin Ahmed Ben
. 1ohammed‫ة‬ Ben sOmar Atttibi
u , [anno
u 586
t .eni( r
.8 .rbeFo )0911 m [ ‫ و‬cujus
commentarius ita incipit : Laus Deo , qui onnnibus rebus sufficit, cujus vicem autent
551

‫ " زعر المتتور‬،"‫للشيخ أثير الدين أن حيان محمد بن يوسف الاندلسى المتوفي سنة ه‬
‫لابن نباتة [ الاديب الشاعر ] محمد بن محمد المصرى المتوفى سنة من "أزعر التبات‬
‫ق محل الشفاعات رسالة لابن طولون الشامى المتوفي سنة ["د؟] أوله الاحمد دائمًا للد الخ‬
‫** زعرة الآداب في اللغة الفارسية منظومة أوله الاحمد لولعب وجود العالمين اليغ لشهاب‬
‫ها زهرة البستان في أخبار‬ ‫ الدين أحمد القاضى باجمشكرك أبن زكرياء القاضى باصفهان‬5
‫" زهرة الربيع في أدعية الاسابيع متجدّد‬ ‫الزمان لعلى بن محمد بن أحمد بن الى زرع‬
‫زعرة الرياض في حكم التوضى في الاحياض على مقدّمة وفصلين وخاتمة‬ ‫لا‬ ‫لبعض الشيعة‬
]i[ ‫سوى الدين عبد الله بن أحمد بن حمد بن الشاحنة الحلبى [الحنفى] المتوفى سنة‬
‫زعرة الرياض في الموعظة للشيخ الامام تاج الاسلام سليمان بن داود السبتى كذا ذكره‬ ‫ما‬
‫ الواعظ في تحفة الصلوات ترجمه من كتابه الفارسى المستوى ببهجة الانوار ونزعة القلوب المواض‬10
‫والكف فيه فوائد كثيرة ورتبه على سبعة وستين مجلسًا وعو من الكتب المشهورة في الموعظة‬

auctore Sheikh A thtr - ed - dtn Abu Hayytin IMohammed Ben Yusuf Andalust, anno
745 ) . o.5c
1u.ian
t
M 1344
r i )o. m ‫ ـ‬.6912 ‫و‬Zahr el - man th t r ,flos
Leucoii
auctore I Poeta et Philologo T IIIohammed Ben AMohammed AMasra, vulgo Ibn AWeb data
.dicto
et anno 768 .cni( .7 .tpeS )6631 mortuo ‫ـ‬ .6913 Z a hre 1 - n eb a ,t flos
plantarum de locis, ubi intercedendum est, auctore Ibn The Itin Shttnt, anno [953
). 4 . .traM ])6c
451 .outrom Tractatus
n , qui itai
:tipicni Laus .
Deo semper etc ‫ـ‬
.6914 2 a hr et el - a de b ‫ و‬flos studii philologici de lingua .acisrep Carmen , quod ita
:tLaus
i Deop
, quii
mundis
c existentiam
ni dat
. etc ‫و و‬auctore
Shelitib - ed-dtn Ahmedz 5
.judice
in urbe Jemshkezek , filio Zakartyae judicis Isfahanensis ‫ ـ‬.6915 .Za
hre t
el - b o st à ,n floshorti de historiis temporis ‫ و‬auctore Ala Ben Mohammed Ben 4/ne .2
."BenAbi Zaro ‫ ـ‬6916 "Zahr et el - reb f ‫ و‬flos veris de precationibus hebdomadunn - .

.Volumen a Shiita quodan compositum ‫ ـ‬.6917 2 a hr et el - ri ya dh ‫ و‬flos virida ‫ـ‬


riorum de regulis , quae lavanti in cisternis observandae ,tnus auctore Sert - ed - de ‫عرار‬
‫م‬1bdallah Ben Mohammed
n Ben MohammednBen - e/sheline Halebt
a I ,latifenaH »«
1921 ) . o .51i
c
.rbt
eF )a
5n
151f] .e
oi
utroa
m r
‫و‬ P .duae sectiones et conclusio ‫ـ‬
.6918 2 a hre te 1 - riy a d ,h flos .muroiradiriv Liber ,sucitenearap quem Sheikh ‫حه‬t ‫ا‬
‫ا‬
Imam Thi - elislim Soleintin Ben Datoud Settt , ut Kashift Concionator in opere 10) ‫ا‬
Tolfet el- salatoit commemorat, e libro suo persico Behjet el-anartir une Noxh es ‫ا‬ ‫ا‬ . - ‫ا‬
et - C0hili el - mirthdh inscripto arabice convertit, multis rebus utilibus auxit, et in . ‫ا‬ \ ‫لم‬
sexaginta septem consessus disposuit. Laudatur valde in libris paraeneticis , neque ‫ا‬

. "

--------
‫ح‬ .

‫ت‬ ‫ين‬

.2 ‫ه " جيج‬
‫ يجة‬-
‫جب‬
‫ج‬ ..‫" د‬
- . - - . . - - . . . ... ‫يسياحيحجججججججججج تحت تتتتتتتتتصير جسيمبي‬ . ‫ج‬ . "
‫ياقة اللة عدة‬ - ‫ب‬ . . . 1 - ‫أ‬ ‫ب‬ ‫د‬ 11 " ‫ حسـس ستسهمت‬- ‫غ حجعيتـصحيحدى جحت تتتت‬ ‫جدية‬
550

‫الحكم التانت في طريف أحكام المحكوم له الرابع في المحكوم عليه الخامس فيما ينفذي‬
‫قضاء القاضى وما لا السادس في الحكم السابع في عزله وتوليته الثامن فيما يتعلق بذلك‬
‫ زعر‬1.8 ‫أ" زعر الكماما في قصة يوسف عليه السلام الان على عمر بن ابراعيم الانصارى‬.‫أ‬
‫آلكمام ويجع الحمام للشيخ الادبيب أن حفص أحمد بن يحيى بن أولى جلة التلمسانى‬
5 ‫توكل عليهد ألا يخ ذكر فيبد محاسمون جامع‬ ‫رزف هنا‬4 ‫الذى‬ ‫ألاك محل للد‬ ‫ا ] أوله‬٧٧ ‫سنة‬ ‫[ المتنوق‬

‫أ" زعر المطول في‬.‫أ‬ ‫أ" زعر ألكمامة وقطر الغمامة لعبد الملك بن عبد الله‬.‫م‬ ‫دمشف‬
‫بيان التحديث المعدّل مجلد لابن جر أحمد بن على العسقلا في المتوفى سنة هم أوله المدمحل‬

‫لله رب العالمين الاخ قال وصنف قشة يوسف عليه السلام وعى نافعة لارباب الافهام وقد‬
‫ا" زعر المتلول‬. ‫رتبها على سبعة وعشرين جلسا وكان يجلس خطبة وأشعار وحكايات واخبار‬
10 ‫أزعو الملكي في نحو التوك‬ ‫في معرفة المعلول أى المعلول في الحديث لابن حجر العسقلافي‬
.‫أمس‬ .

judicium faciendum ducit – tertia de ratione judicandi in ejus commodum ‫و و‬iu


judicio subjectus est – guarla de eo ‫ و‬contra quem sententia fertur ‫و ـ‬Inuinta de iis
quae ad judicium judicis exsequendum ,tnucud et quaenon ‫ي ـ‬ earta
o des
judice
pi –
septama de eo a munere removendo et judicio praeficiendo ‫ ـ‬ontaoa de ceteris
rebus ‫ و‬Tuae hue .tnatceps - .6096 Za hre l - kim a rn ‫ و‬Splendorflorum e calycibus
progerminantium. Historia Josephi, auctore Abu Ali 0mar Ben Ibrtihtm Anstiri. –
.6907 Z a hre l - k im a m ‫ و‬Splendor florum e calycibus progerminantium et gemitus
,s auctore
i Sheikh
b et Philologo
mu Abu Hafal Ahmed
a Ben p
Yahya Ben
‫ه‬ Ab Heila
5 Tilinstant , [anno 776 .cni( .21 Jun . )4731 .]outrom Narrantur in hoc libro ‫و و‬ui
ati
incipit : Laus Deo ‫و و‬ .uieos ,tatnc
etsus qui fiduciam
t e ‫ و‬pulchritudines
in eoponunt
.aedis
cathedralis Damascenae ‫ـ‬ 6908 . Z a hre 1 - kim am et we C a tr el - gh a -
m a nn et, splendor calycis floris et pluvia nubis coelum tegentis, auctore Abd-el-nelik
.Ben
Abdallah ‫ ـ‬.6909 El - Z a hr El - M o taw we ,l flos prolongatus de expositione
traditionum juste aestimatarum ‫ و‬auctore Ahmed Ben Ali Asca/int , vulgo Ibn Hajr
dicto et anno 852 (ine. 7. Mart. 1448) mortuo. Volumen, quod ita incipit: Laus
Deo mundorum domino ete. Se historiam Josephi scripsisse narrat intelligentibus
‫و‬utilem
, eamque in viginti septem consessus ,essiusopsid quibus singulis praefatio
.carmina
, narrationes et historiae addita sunt ‫ ـ‬.6910 ‫ا‬E1
- Zah r E - ‫ا‬M
et l ti ‫ و‬flos
10 irroratus de cognitione aegroti .i .e traditionum aegrotarum ‫ و‬auctore Ith Hajr
‫ر‬4 .scalant ‫ ـ‬.6911 ‫و‬Zahr el -m o I ,k flos possessionis de grammatica Turcarum
549

‫* زعر الرياض في سبع مجلدات الاولى محمد سعيد بن مبارك المعروف‬18 . ]638 ‫الألمنوفي سنة‬

‫ زعر الرياض لا في العباس أحمد بن‬.. ‫الحاوية أحاسن اشعار اختأثين على اختلاف فنونها‬
‫ [ أترعر والرياض لان العباس عبد الله بن المعتز‬.‫أ‬ - ‫محمد القسطلا في المتوفي سنة‬
‫أبون الناجار‬ ‫ون ماكته ولات‬ ‫ل‬X‫ماكته‬ ‫زكر الظرف خب الح بن‬ ،11.‫مل‬ ]‫م‬ ‫سنة‬ ‫العباسى المتوق‬ 5

‫ زعر العريش في أحكام الحشيش للشيخ بدر الدين الى عبد الله‬." "6 ‫المتوفي سنة‬
‫ تعوق محاسن شعر‬.F ‫محمد بن عبد الله الزركشى أوله الحمد لله على نعمائه اليغ‬
‫زعو‬ "11.‫نع‬ ‫محب الدين محمد بن محمود البغدادى المذكور آنفا‬ ‫أعل العصر لابن النجار‬
.. . ‫ ره‬12 ‫ر‬ . -

‫الكهام في احكام أحكام الاحكام للشيخ محمد بن عبد الله الغزى المتوفى سنة رتبه على‬
‫ ثمانية فصول ومقاتمة ألقحمل الاول في الصالح للقضاء وغيره التافي في طريف القاضى ألى‬10

(1488 .mortuol ‫ ـ‬.6898 2 a hre ‫ ا‬- riya dh ‫و و‬flores


.murotroh Septem volumina
auctore Abu Mohammed Satd Ben Mobthrek Grammatico ‫ و‬vulgo Ibn - eldehhttn dicto
.et anno 569 .cni( .21 .guA )3711 mortuo ‫ ـ‬.6899 2 a hre l - riy a dh ‫ و‬flores
‫ا‬ .

hortorum ‫ و‬auctore Ibn .semelreD ,egollyS quae pulchra carmina poetarum recen -
‫ا‬tiorum
secundum generum varietatem .tidneherpmoc – .0096 Zahr el - riy a d ‫وط‬
flores hortorum ‫ و‬auctore Abu lall ths Ahmed Ben Mohammed ,tnalletsaC anno so 23
). o.e
42u.nan
t
J )7r
1i
51o. m ‫ ـ‬.6901 ] ‫ا‬E1 . Za hr we E - ,Riya d ,h flores et horti
auctore Abu labbis Abdallah Ben - elmote ‫ عن‬,adanno is 292 a.eni(b.31b.voAN 9(o4 5
mortno]. – 6902. Zah re l-tz ara f, flores ingenii elegantis , auctore AMohibb-ed-dan
‫ر‬Mohammed o Ben Allah mttdu Ibn-elnefitir
t dicto et anno
r 643 .enio
( .92 .iaM )5m
421 - ‫ـ‬
.6903 Zi a hre l - a ri sh ‫ و‬flores umbraculi de statutis herbae Hashtsh , auctore Sheikh
Bedr - ed - dtn Abu 4 bdallah AMohammed Ben ‫ر‬4 ‫م‬bdallah
ZerResh ,s Incipit ita : L aus
.Deo - 2 ahr fim eh a sin sh i "r a h ‫و‬e
pro ejus beneficiis etc ‫ ـ‬.6904 ‫ا‬E1 1 - a sr
flores de elegantiis carninum aequalium ‫ و‬auctore Mohibb - ed - dtn Mohammed Ben
‫ر‬Mahmttd
adhtdhgaB ‫ و‬hr‫رز‬vulgo Ibn - elne tir dicto et modo .otadual – .5096 2 a
e ‫ ا‬- kim a m ‫ و‬Splendorflorum e calycibus progerminantium de statutis practicis judicum
»sidneinifel ‫ و‬.auctore
Sheikh Mohammed Ben Abdallah ,azzahG anno . . . mortuo
Liber in praefationern et octo sectiones dispositus est, quarum prtinu de iis agit10
‫و‬
‫و‬
uae Inumeri
‫ي‬s judicisu
conveniunt
baliisque
er ‫ع ـ‬
ecunda
ai de v ‫ و‬guae judicem ad

. ‫جيم جح احتجاجات جدية لاجتيجتي تختت تجت عتيق جيد حتيتة تيم‬ ‫يجعة حققتحقيق‬
.
--
‫بعيدة جدا مصد‬ ‫جحيم‬ ‫جتاحتجا‬.‫تي‬
‫يوم‬ ‫من صنع اية اعماض‬
‫ مدمجحيحجججججججججججحتة يدعي‬-‫يحصحيح‬
. .

. ‫علاجي‬ ‫يجة عدة‬


548

‫البديع للشيخ ناصر الدين محمد بن العبد الله بن ] قرقماس المتوفى سنة لهم أولاد الاحمر‬
‫بلد الذى زين سماء المعافى بمصابع البديع الخ رتبه على ثلاثة واربعين بابا فوغ منه في‬
‫رمضان سنة الله في شرحه وسماه الغيث المريع قرضه أبن مجر والعينى وقسمه تقسيمًا حسنا‬
‫وصل فيه الى نحو مائتى نوع ذكر في كل نوع منها شيا من نظمه وعو حسن في بابه لكن‬
5 ‫قيل أنه يشتمل على لحن كثير في النظم والنثر وعلى خطاء في الكلمات من حيث تصريف‬
‫ زعر الربيع في علم البديع [في سبعمأنة بيت] لشرف‬.‫التراكيب ذكره السخاوى في ضوئه د‬
‫ اما زعر الروض في مسائلة‬.. ‫الدين حسين بن سليمان الحلبى الطائى المتوفي سنة‬
‫الحوض لعبد البر بن أحمد بن الشاحنة [ الحنفى المتوفي سنة ] أوله الحمد لله مطهر قلوب‬
‫الفقهاء الخ رتبه على مقدّمة وفصلين وخاتمة وعو مشتمل على مسائل التوضى من الحوض‬
10 ‫ زقر الرياض في ردّ ما شنعه القاضى عياض على الشافى حيث أوجب الصلوة على البشير‬18
‫النذير في [الصلوة في] التشهد الاخير للقاضى قطب الدين أحمد بن حمد لخيضرى الشافى‬

Sheikh AVisir - ed - dtn Mohammed Ben I Abdallah Ben j Carcanths, anno 882 (inc.
15. Apr. 1477) mortuo. Librum , qui ita incipit: Laus Deo, qui coelum sententiarum
.lucernisornatae dictionis decoravit etc ‫ و‬in quadraginta tria capita disposuit et mense
Ramadhan anni 862 ( inc. 19. Nov. 1457 ) absolvit. Tum commentarium in eum
composuit, quem El- Gheith El- .101-4" nominavit. Ibn Hajr et Aint opus laudibus
efferunt, et auctor praeclare disposuit, species orationis ad circiter ducentas auxit,
5 ‫و‬inqueiis singulis suae poeseos specimen .treffa Certe liber est sui generis venustus
attamen multa peccata in ligata et soluta oratione et vitia in verbis ‫و و‬-uod
isopmoc
tionuInformationem attinet ‫ و‬comprehendere .ruticid Commemoratura Sekhtttot in
"opere.uhD – .5986 Z a hre 1 - reb f ‫ و‬flores veris de arte .idnecidetanro ISeptingenti
versus] , auctore Sheref- ed - dtn Hosean Ben Soleiman Haleba Thyt, anno 770 (ine.
.16 .g 1368
u )A mortuo
. ‫ ـ‬.6896 2 a hre l -r au d ,h flores horti de quaestione
‫و‬cisternaein ,osidaraP auctore Abd - el - berr Ben Mohammed Ben Sheline [Hanefita
anno 921 .cni( .51 .rbeF 1515 ) .loutrom Librum ‫و و‬
‫و‬ui
itao
:tipice
ni Laus
D Tui
corda jurisconsultorum pura reddit etc. et quaestiones lotionis sacrae ex cisterna
10 continet, in praefationen , duas sectiones et conclusionem distribuit. – 6897. 2 a hr
el - riy a d h, flores hortorum de refutandis iis, quibus Cadhi Igthdh Shtt/itum infa
maverat, quatenus precationem supra laetum nuntium praemonentern [in precationel
in ultima ante morten confessione facienda necessario postulaverat, auctore Cadhi
Cotb - ed - dtn Mohammed Ben AMohammed Heidheri Shafiita ‫] و‬
.anno
c
894 .e
cni( 5D
.
547

‫على حروف المعجم رمز الوفات بالحروف والعمر بالكلمات أولها الحمد لله على ما أنعم الاخ فت‬
‫شرحه وسماه شرح النهر بشرح الزعر أوله الحمد لله الذى رفع حديث المصطفى صلعم فوغ‬
‫ زعر الجنان في المناظرة بين القنديل والشمعد أن رسالة بليغة‬1887 ‫أ‬7 ‫منع ق شوال سنة‬
‫من انشاء البارع تاج الدين عبد الباقى بن عبد المجيد السماوى المتوفى سنة ذكره النويرى‬
‫ بتمامه مهما زعر الحمائل على الشمائل يأتى أهم زعر الحمائل فيمن قال الشعر من‬5
‫التوك الاصائل مختصر مرتب على الحروف أوله الحمد لله الذى فضل الانسان بمزية العقل‬
‫واللسان الخ ذكر أنه أشار الى جمعه الامير الكبير العلآثى الطنبغا لجوبا في أمير جلس الظاعرى‬
‫ زعر‬18 ‫أما زعر الرباً في فضائل قبالابن على المى ما زعر الرياً على المجتبى يأتى‬
‫كما تقول الربيع في التشابيه والبديع‬- ‫الربيع في الاخبار لان الفرج قدامة بن جعفر الكاتب‬ ‫ا‬
‫ رقر الربيع في شواعد‬1836 ،61 ‫ لايلى العباس أقح بن أحمد ابن العطار الدنيسوى المتوفي سنة‬10

et tum ad Khalifas et ceteras res ordine alphabetico progreditur; annos mortis literis
,tacifingis vitae ,subicov et orsus est ita : Laus Deo pro beneficiis ‫ و‬.guae confert etc
Postea commentarium ejus composuit ‫و و‬ it‫ةك‬-luem
Sharhlel-nahr ba
e sharh ohr nominaw
et ita orsus est : Laus Deo , qui traditiones prophetae electi ‫و و‬cui Deus propitius sit
.honore ornavit etc ‫ ـ‬.6887 Za hre l - i in an ‫ و‬flos hortorum de disputatione inter
‫ا‬ucernam
id et .nmurbae
lednb
ac iTractatus
rc eloquentia
sr distinctus
etet n artis
agele
-‫ز‬exemplum ab illustri Th ed-din Abd-el-backa Ben Abd-el-mejid Sentiaot , anno . - -
Inortuo ‫ و‬editum ‫ و‬.guod
Notoetra totum commemorat ‫ـ‬ .6888 2 a hr el - h am a i l
flos amuletorum ad opus Shentil ‫ و‬.de quoinfra dicetur ‫ ـ‬.6889 2 a hr e l-ham a ‫ة‬1 ‫و‬
flos amuletorum de Turcis stirpis antiquissimae, qui carmina condiderunt. Compen -
dium secundum literas compositum ‫و و‬ uod itao :tipie
cni Laus
D , " ‫ و‬wi hominenn
praestantia mentis et linguae distinxit etc. Auctor narrat, sead nutum magni Enn ‫ة‬ri
‫م‬
.11thyi
e
TunBoghth
s Jubint
s Academiae
ig Tzahiricae
el praesidis
l librum
oc ‫ـ‬
.6800 Zahr el - rob a ‫ و‬flores collium de virtutibus plantae Cab 4 ‫ و‬auctore IB74 ‫وبر‬
‫ن‬tAReMP. ‫ـ‬ .6891 2 a hre ‫ ا‬- rob a ‫و‬ te‫ز‬flores
.muilloc Commentarius in opus Altt ‫و‬64
de quoinfia .rutecid – .2986 Zahr el - reb f " ‫ و‬.flores
veris Historiae ‫ و‬auctore
‫كم‬1 .bu'lfaraj
Codthma Ibn Jafar Scriba ‫ ـ‬.6893 Zahr el - re b " ‫ و‬. flores veris de
assimilationibus et arte ormate dicendi, auctore Abu labbis Ahmed Ben AMohammed 40
ADoneisert ‫ و‬.vulgo
Ibn - elatttir dicto et anno 794 .cni) .92 .voN 1391 ) mortuo ‫ـ‬
a hre l - reb f ‫ و‬.flores
.6894 "Z veris Loci probantes artis ornate dicendi ‫ و‬auctore
69 *
546

‫مختصر في علم الحيل والشعبذة خمد بن أن بكر الزغو في المصرى أوله الحمد لله الذى‬
‫أتقن وأحكم الاخ قال رأيت كتبًا كثيرة في هذه الصنعة الظريفة لا يصل اليها كل أحد أن هى‬
‫محبوبة الى نفوس الروسة ومشروحة لصدور الجلساء صنفها الحكماء لنزعة الملوك القدماء‬
‫وقد تكلم عليها كل أستاد بما علمه وكنت أتكلم عليها طول الزمان فوضعتها على عشرة أبواب‬
‫واعديتها الى العلامة شهاب الدين أحمد بن النبيل فالباب الاول في الصور والتماثيل واتت ق ة‬
‫في الاقداح والعقائر وتتالت في الاكر والرابع في أشياء المشعبذبين والخامس في البيض‬
‫والصناديف والسادس في القناديل والسرج والسابع في الزقات والتعاليف والتامين في طريف‬
‫بنى ساسان مهما زعر البساتين وتقتحات الرياحين في غرائب أخبار العلماء ومناقب أعل‬
‫ مرتبة أسما وعم‬Fr ‫النقل المهتدين الذين روى عنهم القاسم بن محمد القرطبى المتوفي سنة‬
10 ‫على حروف المعجم المها الزعر البسام فيما حوته عمدة الاحكام من الآنام لابن عبد الدائم‬
‫محمد البرماوى الشافعى وعو أرجوزة ابتداء منها بالنبى صلعم ة الخلفاء الاربعة والباقى‬

de artificiis et praestigiis , auctore Mohammed Ben Abi Bekr Zoghtina Misrt.


‫و‬Or : Laus Deo .Tu
est itasus apte etire
bene instituits etc ‫ و‬:te Multos ‫و و‬inquit
libros vidi de hac arte ingeniosa , nec tamen quisque eam assequitur, cum se in
animos virorum praecipuorum insinuet et affectionibus sodalium se accommodet. Wiri
sapientes ad principes veteres delectandos de iis ,tnurespircs et magister quisque ‫ و‬ut
captus ejush
‫ة‬ fuit, disputavit.
t Ego dquoque per longum tempus de his artificiis verba
-de
faciebam , eaque in decem capita ,iusopsid et librum viro doctissimo Shehib -
Ahmed Ben-elnebtl .ilutbo Caput primum de speciebus et imaginibus agit ‫ و‬Secundum
de sagittisaleatoriis et ,siitilamsirfav tertium de sphaerulis fascinatoriis ‫ و‬Muartun de
rebus praestigiatorum , futatum de ovis et cistis, seartum de lampadibus et lucernis
accensis, septimum de medicamentis et amuletis adhaerentibus, octacun de artificiis
,sic indivitiae
quibus asa S. ‫ ـ‬.6885 Zahr el - be s à t in we Na fah a t
parantur
el - rey ah in ‫ و‬flores hortorum et odores .muromico Historiaerarae virorum doctorum
et virtutes gloriosae relatorum bene directorum, quorum auctoritate Casian Bet
JIohammed Cortuba, anno 643 (ine. 29. Mai. 1245) mortuus, tradidit. Nomina eorum
10 .alphadisposita
betice sunt ‫ ـ‬.6886 E1 - Zahr E1 - Bess im , flores subridentes de
iis hominibus, quos liber Ondet el-ahkam comprehendit. Carmen metro Rejex ab
Ibn Abd - el - dthin Mohammed Bermatoi Shafiita compositum et mense Sheww.al anni
796 ) .cni .a
6 .voNt )3931e.mutuh
losba p or
Proficiscitu ra p ‫و و‬c Deus propitius
ui sit
545

‫مهران رسالة لابن طولون الشامى‬ ‫وعن‬ ‫سليمان‬ ‫بعةى‬ ‫الزعر الانعاش ق نوادر ألاعهش‬ "٨٧٨1
1

‫أنها زعر الانبيف لابن الجوزى‬ ‫" و"] أوله الحمد لله العالم بما ظهر وبطن الغ‬1 ‫المتوفي سنة‬
‫ ألزعر الباسم ق أوصاف القاسم لايثق‬.١٨٨ ]‫أه‬v[ ‫عبد الرحمن بن على البغدادى المتوفي سنة‬

‫ه الفه للقاسم القواد‬7 ‫الفتوح نصر الله بن عبد الله المعروف بابن قلاقس الشاعر المتوفي سنة‬
‫أمها الزعر الباسم في سيرة أن القاسم عليه الصلوة والسلام لعلاء‬ ‫ بصقلية حين انتسب اليه‬5
‫ ثم لخصه عاريا من الشواعد بالحاق يسير في‬81 ‫الدين مغلطاى بن قليج المتوفي سنة‬
‫كتاب سماه الاشارة الى سيرة المصطفى صلعم وتأريخ الخلفاء من بعده واختصره أبو البركات‬
‫لهما ألزعر‬ ‫ وأقتصر فيه على اعتراضاته على السهيلى‬171 ‫محمد بن عبد الرحيم المتوفى سنة‬ ‫ه‬

‫الباسم فيما يروح فيه الحاكم لاجلال الدين عبد الرحمن بن أبي بكر السيوطى المتوفي‬
‫من قعر البساتين في علم المشائين‬ ‫" زعر البساتين في الصنائع الاجزئية‬001" " ‫ سنة‬10

Z a hr El - An " a sh ‫ و‬.floresmultum erecti de rebus singularibus lippientis .i e


Soletantini Ben AMihrtan. Tractatus ab Ibn Tultin Shtm a , qui anno [953 (inc. 4. Mart.
(1546 1 ,tiibo editus et ita :sneipicni Laus Deo ‫ و‬qui exteriora et interiora ben e
.novit
etc ‫ ـ‬.6879 El-Zahr El - An f c ‫ و‬flos elegans ‫ و‬auctore 4bd - el - rahman Bera
‫ر‬4 /
.t
,sdadhgao
B vulgo Ibnu
- eljauxt dicto
t et anno r
T597 .cni( o
.21 .tcO ])0m
021 ‫ـ‬
.6880 E 1 - 2 a hr El-Ba sim , flos subridens de qualitatibus .initsiC Scripsit ‫ر‬4 "bae ‫ـة‬
‫ة لد‬ ih‫م‬Nasrallah
‫ها‬a Ben t
Abdallah
eoP ‫ و‬vulgo Ibn Ca7ackas dictus et anno 567 ( in »‫ ح‬-
4. Sept. 1171) mortuus , in commodum Cistini Siciliae praefecti, cum sese in ejus 5
‫ا‬comitatum .terad – .1886 E – 2 a hr El - Ba sim , flos .snedirbus Biograph ‫ة‬a
‫ر‬4 ‫ة‬,i cui Deus
m ,taevi
af auctore
s Alli-ed-dtn
i e t
Maghletti
e Ben l
,itliHC u
anno 762.
(in
11 . Nov. 1360) mortuo. Postea eam meliorem partem ita excerpsit , ut locos probantes
omitteret et pauca adderet; epitomen Ishttret i.e. librum viam monstrantem ad vitamn
prophetae electi et historiam Khalifarum ei succedentium , nominavit. Pariter
‫مم‬1 ‫ة‬ ht Mohammed Ben s
,u"Iberak Abd-el-rehtm , anno 976 .cnui( .62 .nuJ (8651 mortu
.epitomen edidit , ubi in ,sii quae contra Soheila ,tarexid acquievit ‫ ـ‬.6882 ‫ا‬E -2 a hr
E 1 - Ba sim , flos subridens de iis rebus ‫ و‬,de quibus judex vespertino tempore agit
auctore Jeltal – ed– dtn Abd - el - rahman Ben Abt Behr Soyatta, anno 911 (inc. 4. Jun. 10
(1505 .outrom – .3886 Za hre ‫ ا‬- be s at in ‫ و‬.floshortorum
de artibus particularibus ‫ـ‬
.6884 2 a hre ‫ ا‬- b est ti ,n floshortorum de doctrina .murocitetapirep Compendium
II 1. 69
544

‫] والزوراء في اللغة تتجى بمعنى الرحلة والوارد وسماعا‬r‫بابن دريد اللغوى المتوفي سنة [ أ‬
‫عن " زورآء الفاضل جلال الدين محمد بن أسعد الصديقى الدوا في المتوفي‬ ‫لهذه المناسبة‬
‫] أولها فوضت أمرى اليك يا من بيده الفضل يؤتيه الاخ ش شرحها بالقول أوله أمّا‬...[ ‫سنة‬
‫بعد الاحمد لوليه والصلون على نبيه الاخ قال لما فرغت من تهذيب الرسالة المسلسلة على‬
‫الزبدة الموسومة بالزوراء المشتملة على زبدة من الحقائف ونبذة من الدقائف أردت أن ة‬
‫أكتب عليها حواشى تم شرحها كمال الدين محمد بن فخر بن على اللارى شرخا ممزوجًا‬
‫وسماه تحقيف الزوراء أوله الاحمد لمن عو محمود بلسان كل حامد الخ وفوغ منه في‬
‫همها زعد السودان لايلى محمد جعفر بن أحمد بن‬ ‫ ثم شرحها‬18 ‫" جمادى الآخرة سنة‬
‫ان " زعر الآداب وثمر الالباب في ثلاثة أجزاء جمع فيه كل‬ ‫السراج القارى المتوفى سنة منه‬
10 ‫راكفالا‬vv
‫ زكر‬18" fo" ‫سنة‬ ‫ون على الحصوى الشاعر المتوق‬ ‫أبراهيم‬ ‫أسماكف‬ ‫غوبب لاولى‬

Ibn Doreid dicto et anno [ 321 ( inc. 1. Jan. 933) ] mortuo. Vox Zaurth dialectica
wimmigrationis et incedentis habet, et propter hane similitudinem librum ita
.nominavit ‫ ـ‬.6874 2 -aura , liber a Tigride Zaturth dictus et a bene merito Je/al
- dtn Mohammed Ben A s'ad Sadtcka ,tnatoteD anno [908 .eni( .7 .luJ ])2051 mortuo
‫و‬ed
editus , qui ita incipit: Committo res meas Tibi, in cujus manu beneficia sunt, quae
confert etc. Postea commentarium in eum composuit, qui ea tantum textus verba
admixta habet, quae explicantur, et ita incipit: Praemissis praemittendis. Laus ejus
amico et precatio super ejus propheta .cte Cum , inquit ‫ و‬tractatus recognitionem
5 absolvissem catenae instarmeliora complectentis et Zaurth dicti, qui cremorem veritatum .

et partem argutiarum continet ‫ و‬in eum glossas scribere .iulov Turn A ental - ed - dth
‫و‬WIohammed
Ben Fakhr Ben A/t Ltart commentarium Talekte El-Zaurth dictum edidit
qui textum admixtum habet et ita incipit: Laus ei, qui lingua omnium laudantium
laudatur ete. Absolutus estmense Jomadzi II, anni 928 (inc. 1 . Dec. 1521 ). –
.Deinde commentarium composuit ‫ ـ‬.6875 -Zo hd El - Sud a ,n abstinentia Aethio
, auctore Abum Mohammed Jafar
u Ben Ahmed
p Ibn - elserrij ‫و‬
Corani Lectore
.anno 500 ( .cni .2 .tpeS )6011 mortuo ‫ ـ‬.6876 Za hre 1 - a d ab we Th am a r
10 el - a lb a ,b flores morum et fructus .muidroc Tres fasciculi ‫ و‬in quibus Abu ls hnc
Ibrahim Ben Ali Hosrt Poeta, anno 453 (ine. 26. Jan. 1061 ) mortuus , res raras
.omnis
generis collegit ‫ ـ‬.6877 ‫و‬Zahr
el - a fk a r -flores
.munoitatigoc – .8786 El
543 . ‫الال‬
. "

‫و زوائد سنن ابن ماجه على كتب‬18 ‫للبيهقى وزوائد نوادر الاصول للتحكيم الترمذى‬ . ‫ا‬
‫أخرى وللهيثمى‬ ‫زوائد‬ ‫العقاظ الخامسة للشهاب [الشيخ] أحمد بن أبى بكر ألبوصيرى وله‬

‫ رواند في فروع الشافعية لافي زكرياء‬17 ‫اما زوائد في شرح سنن الترمذى يأتى قريبا‬
‫ينتهى بنا أن الاخير العمرا في اليمنى الشافي المتوفى سنة [هده ] جمع فيها ما لا يكون في‬ ‫عليه‬

]‫ زوائد مسند [الامام‬11 ‫" المهذب من المسائل من كتب عديدة منها زوائد المسانيد‬
‫المكجمين الاصغر والاوسط للطبرانى‬ ‫زوائد‬ "٧٨1. ‫بن حنبل لولده عبد الله الزاعد‬ ‫أحمحل‬

‫أما الزوائد النظائر‬ [ ٨.٧ ‫سنة‬ ‫أنثى بكر] الهيثمى [ المنوفي‬ ‫بون‬ ‫للحافظا نور الديون [ على‬
]‫وفوائد البصائر تأليف أولى عبد الله الحسين بن محمد بن ابراهيم ألد أمغافي في وجود القران‬ ‫ا‬

‫أن الروائع والوقائع [للشهاب الفاضل ] أحمد بن محمد الاشبيلى [الاندلسى] أقتفى فيه‬ ‫ا‬
.- . ." - ‫ا‬
‫زوراء العرب الاولى بكر محمد بن الحسن المعروف‬ ‫من‬ ‫ أثر ابن عريق في الحي واعى والنواعى‬10 .

‫ سسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسســــــــــــــــــر‬-------------------------------------- ‫ا‬ ‫ا‬

‫م‬Bethacka
editum , et ad Nearthdir el-ostil a philosopho Tirmidzi compositum scripsit – ‫ا‬
.6865 Ze waid S on en I bn M 4 je ,h additamenta ad traditiones ‫ و‬duae Ibn AMajeh ‫ا‬ ‫ي‬

ad libros quinque Hiftzorum in suo traditionum corpore habet, auctore Sheikh


[Sheltab-ed-dtul Ahmed Ben Abt Bekr Bustri. Idem alia additamenta edidit ‫ و‬guo d ‫ا‬
.Heathent quoque fecit ‫ ـ‬6866. Ze w 4 i d, additamenta ad commentarium in opus
.Somen a Tirmidzi editum , quod paulo post memorabitur ‫ ـ‬.6867 Zew ‫ة‬ i dif
for ‫ " ن‬El-Sh a fe fy ,te additamenta de articulis juris Shafiitici .subilaiceps A E se
Zakartyth Yahya Ben Abd'IRheir Imrint Yement Shafiita, anno [ 558 (inc. 10. Dee -
mortuus(1162
l ‫و و‬ e‫عت‬d‫ع‬uaestiones
d hic ,e
tigelloc h
quae ne oin libroM et quidem 5
.multis scriptis congesto leguntur ‫ ـ‬.6868 Ze w it i d el - me san fd ‫ و‬additamenta ad
traditionum corpora Mestinutd dicta. – 6869. Ze w i d m o sna d, additamenta ad
[opus Mosnad I Imami ‫ر‬ 4hmed Ben
a Hanbatt a filioi Abdallah
d E7 - 24had
e. ‫ـ‬
.6870 ‫ا‬Zew a id . E - Mo je me in ‫ و‬additamenta ad utrumque Mojem ‫ و‬minus et
medium ‫ و‬a Tabertin a compositum ‫رم و‬auctore Hafitz Nu - ‫وملا‬ed
- dtn [Ali Ben Abt BeR
ETeithent , [anno 807 (inc. 10. Jul. 1404) mortuol. ‫ـ‬. 6871 [Z e w i d e ‫ ا‬- n et z ‫ةثا‬r
‫ة‬
w e Few it i d el - b es air, additamenta ad voces in Corano similes et utilitates
intelligentiarum ‫ و‬auctore 4Bu Abdallah Hosein Ben AMohanned Ben Ibrah an
AD timeghini Agit de verbis coranicis , quae plures sensus admittunt]. – 6872. El- . ‫أ‬
‫م‬Z e waio " we E1 - Rewaio " , res inflectentes et terribiles , auctore I bene merito ! ::

‫ا‬Shehi - ed - dial Ahmed Ben Mohammed Ish htts I Andalust ,1 qui hie vestigia Ibn 10
‫م‬.1ralti
in librot -lE Detohhts
toe El-Netchhi
e secutus ‫ ـ‬.6873 (Zaura E1 -Arab
Inigratio Arabum ‫ و‬auctore 4Bu Bekr Mohammed Ben - elhasan Lexicologo ‫ و‬vulgo

‫بسححجمعجمي ججججججججج جيد يجعاتيجية‬


. 542

‫" و " زند الورق في الجواب عن السؤال الاسكندرى‬ ‫منها بيانا في كتابه مواخر الايك‬
‫مهما آلزواجر عن اقتراف‬ ‫للعلامة المحافظ الجلال السيوطى رسالة أوردها في حاوية تمامًا‬
‫هما الزواجر لان أحمد حسن بن‬ ‫الكبائر للشيخ عبد الرحمن بن عبد الكريم الشافى‬
‫عبد اللد العسكرى المتوفى سنة الله"] وللشيخ الامام شمس الدين محمد بن عبد الله المقرى‬
5 ‫ زوال التوح في شرح منظومة أبن فرح في الحديث ياتى ذكرها في حرف الميم‬.18
‫ زواهر الدرر وجواعر النظر لاين‬، ‫بري‬ ‫أما زواهر الاجواعر على الاشباح والنظائر حاشية سبقف‬

‫ قاله التاج السبكى ثم قال وعذا‬٣٨٣ ‫بكر محمد بن ثابت الخاجندى الشافى المتوفي سنة‬
‫" أما الزوايا والخبايا في [ علم ] النحو القاسم بن‬ ‫الكتاب يرويه عنه أخر الاسلام الشاشى‬
‫و" زوائد الرجال على تهذيب الكمال‬ " ‫حسين الخوارزمى النحوى المتوفي سنة‬
10 ‫لمجلال الدين عبد الرحمن بن أبي بكر السيوطى المتوفي سنة ؟ وله زوائد شعب الايمان‬

et - ath inseruit. – 6857. E1 - 2 en d El - We ri , igniarium ignem emittens. Respon


sum ad quaestionem Alexandrinam ‫ و‬auctore viro doctissimo Hafitz Jeltil - ed - dtn
.iTractatum
ti suo
t Hiuot
yintegrum
oS . ‫ ـ‬.6858 E1 - Ze w a ji ,r monita
inseruit
prohibentia , ne peccata magna committantur, auctore Sheikh Abd - el - rahman Ben
‫ر‬4 -db el - Aertnn Shafiita . – .9586 E1 - 2 e wa ji ,r monita ,aitnebihorp auctoribus
‫ر‬4 ,bu
Ahmed Hasan Ben Abdallah A ,sreks anno [ 382 ( .cni .9 .traM )299 ] mortuo
et Sheikh et Imam Shems - ed - dtn Mohammed Ben Abdallah Corani Lectore. –
.56860 2 e wit le 1 - tarah ‫ و‬amotio .siniduticillos Commentarius in carmen Ibn Harahi
de traditionibus ‫ و‬.de
quoin litera Min dicetur ‫ ـ‬.6861 Ze w thir el - i e w a hir ‫و‬
gemmae splendentes. Glossae ad librum E7 - 4shbdth are EW- Netathir, de quo supra
.dictum
est ‫ ـ‬.6862 2 e w a hir el - d o rer we Jew a hir el - natz a ,r margaritae
splendentes et gemmae cogitationis ‫ و‬auctore Abu Bekr Mohammed Ben Thibit
‫ز‬%Khojendi ,atiifahS anno 483 .cni( .6 .traM )0901 .outrom Laudatura T - ed - din
.Sobka, qui adjicit: Hunc librum Fakhr el - as/thrn Shtisha teste auctore commemorat. –
.6863 ‫ا‬El - 2 e w a y a we E - ‫و‬Kh a b a y a , sedes solitariae et latibula de syntaxi
auctore Casin Ben Hosein Khotoarexma Grammatico ‫ و‬anno 617 .cni( .8 Mart 1220 (
.mortuo ‫ ـ‬.6864 ‫ا‬Ze wa i de l - rij a ,l additamenta ad Traditionarios in libro Tehdzi
10 ‫او‬El
- Kenttl memoratos , auctore Jeltal - ed - dtn Abd - el - rahman Ben Aba Bekr Soytili
anno 911 ( inc. 4. Jun. 1505) mortuo. Idem additamenta ad opus Shoab el - 4ntin a
541

]‫الوعى تتعلقد] بعلم الحركات الفلكية وعى آلة بديعة المثال جدًا وفي بيانها اتف الفضلآن‬ . "

‫رسائل عديدة] "ما زرين أسم جموع الشمس الائمة الحلواني المتوفى سنة الله الرميد‬ . ‫أ‬

‫وهما زكى آياس للمداينى أتفه في حقف‬ ‫الاخضر والياقوت الازهر ذكرهما اليوفي في الاسماء‬
‫الياس بن معاوية أم " زلة القارى للشهاب أحمد بن منصور الزاعد الحكيم المعروف بالحدادى‬
‫لهما زلال الصفاء في‬ ‫بن حمد الرملى أوله الحمد لله الذى أنزل كلامًا [عربيا] اليغ‬ ‫ وخمد‬5

‫أحوال المصطفى صلعم فارسى لان الفتح محمد بن أحمد بن أن بكر ألكارما في الرازى أتفه‬
‫هما زلال الفقر لابن عبد الرحمن محمد بن‬- ‫للسلطان أن نصدر تاج بن فيلشاه صاحب كيلان‬
‫المدور لابن خالويه مهما زنبيل المحاور لحمد بن‬ ‫مونبيل‬ ‫لحسين السلمى المتوفى سنة‬
‫قانصو المظفر المكى من تلامذة ابن كمال باشا الغه في فوائد المتعدّدة] متنوعة أهم آلرت جبيل‬
‫ آلق تقع في وطى ذات البراقع وعى قصيدة [حو] مائة وخمسين بيتا وعى ملتحونة والسيوطى أورد‬10 ‫ا‬
- .‫ سسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسســمــســســ‬.‫ سسسسسسسسسسسسسس مص‬.‫ س‬.‫ سسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسس‬---------------------------------------------------- ‫ا‬
ducit. Usus instrumenti quod elegantissimae formae est, in scientia motuum coelestium ‫ا‬
cernitur, et ad id describendum viri bene meriti tractatus [multosl composuerunt. – .

6848. Zer fn , panis in frusta divisus. Nomen collectivum esse monstratura Shemas- ‫ا‬

.el
- aimnet ,initnaloH anno . . . mortuo ‫ ـ‬.6849 ‫ا‬El - 2 o morro d E - Akh dh a r
‫ا‬w
e E1 - Y à c it E1 - Azh a ,r smaragdus viridis et hyacinthus .sudidnac -lE Buni
.utrumque
commemorat in Nominibus IE7 - Asmtal ‫ ـ‬.6850 Zakan Ty a s ‫ و‬cognitio
. Biographia
is Igisi Bena Mottact ,ay
y quam H
Meddant composuit
. ‫ ـ‬6851 . Zal l et
e ‫ ا‬- c à ri ‫ و‬error ,sitnegel auctoribus Shelitib - ed - dan Ahmed Ben Manstir Zihad
Philosopho , vulgo Haddada dicto , et Mohammed Ben AMohammed Hamli, cujus liber 5
ita incipit: Laus Deo , qui sermonem [arabicum] revelavit etc. – 6852. Zo l à l .

e 1 - safa ‫ و‬aqua limpida puritatis de rebus prophetam electum .subitnatceps Scriptum


persicum ‫ و‬duod ‫ر‬4 ‫هتنت‬bu'lfat
"h Mohammed Ben Ahmed Ben Abt Bekr Attrontina Rth
‫ر‬Sultano
Abu Nasr Th .Ben
Filshtth provinciae Kildn dynastae composuit ‫ـ‬
6853. 2 a l e l el - fa cr, defectus paupertatis, auctore Abu Abd-el-rahman Mohammed .

.Ben
- elhosein ,tnelloS anno . . . mortuo ‫ ـ‬.6854 ,E1
- Zin b fl E1 - Mo d ew we r
marsupium rotundum ‫ و‬,auctore
Ibn .hteotaltthK – .5586 El-Zinbfl El-Mo de wwer
Inarsupium rotundum. Scripsit Mohammed Ben Cansu lfothaffer Mekka Ibn Keanti
utilibus/2008
.de discipulus de diversis rebus ‫ ـ‬.6856 E1 - Zen je b fl E1 - Cati " ‫و‬ 10
Zingiberi acutum de subigenda femina velis induta. Castda [ circiter l centum
(1uinquaginta versuum bene modulata, e qua Soytitt plures versus libro IMetchRh ‫مرة‬

‫يج‬.‫ت‬RE ‫احتجاجية ججه‬ . -- - -

‫يدرج حججججججججججججججججججججججججيج خرجنتيني تيج حجيج حجج تتوقع تحقيق التي تعتنق‬
‫هعيبيس‬T ‫حمحمدانجتتيحنملجمحسمدخستتحعخمتخيتتحخستمحمت تسححقيقات تختتحت تعتم‬
-
‫جهيحجيي‬
540

‫* زبدة الوصول الى علم الاصول للفاضل يوسف بن حسين الكرماسى المتوفي سنة أو وعو‬18
‫متن مختصر أوله الحمد لله الذى هدانا الى ما به نظام المعاش الغ رتبة على عشرة فصول‬
‫ذكر في خطبته السلطان بايزيد خان أبن السلطان محمد خان أن أختصره وسماه الوجيز‬
]‫ آلزبرجد مختصر جزء لطيف الشيخ عبد الرحمن بن أبي بكر‬10 ‫وله عليه شرح مفضل‬
‫الريور من الكتب السماوية النزاهة‬ - ‫السيوطى [المتوفي سنة ] ذكره في فهرسة التاريخ‬
‫من التجار بالهاجر رسالة للمحافظ لجلال السيوطى‬ ‫الله سبحانه وتعالى على داود عليه السلام‬
‫و زجر التابع يتعلف بلزوم ما لا يلزم لان العلاء أحمد بن عبد الله المعرى‬16 ‫أيضا‬
‫*ا زجر النفس الهرمس الهرامسة‬18 ‫أ [وهو موقف في الناحو] أربعين كراسة‬fr ‫لمتوفى سنة‬
] ‫همها الرقاتة آلة [ بديعة الشكل‬ ‫مختصر على فصول أوله الحمد لمفيض العقل الغ‬
10 ‫أستنبطها الشيخ أساحف بن يحيى النقاش الاندلسى الشهير [بابن] الزرقالة المغرافي القرنامى‬

6841. 2 u b d et el - w o s t I ‫ و‬Cremor viae ‫ و‬guaad scientiam principiorum perveniendum


sit ‫ و‬.auctore bene merito Yusuf Ben Hosein ,ateshtnreK anno 906 .cni( .82 Jul
1500) mortuo. Textus ad compendii formam ‫ و‬gui ita incipit: Laus De0 ‫ و‬guinos ad
id ducit ‫ و‬.in
quo vitae cultus est etc ‫ و‬et in decem sectiones divisus .tse In praefatione
‫ الالاطفال الا‬Boyeztd Khin Sultani Mohammed Khan filium ,tadual et serius epitomen
14 /12 dictam et commentarium in eam diligentissime scriptum edidit. – 6842. 2 e -
‫و‬b
er je d .suhtilosyrhc Compendium fascieulo eleganti comprehensumn » [auctore
‫ة‬
‫[و‬Sheikh-dbo
A el-rahmanuBen A 38 Beirl
t ,atityoS r
[anno 911 .eo
ni( .4 .nuJ )m
5051
‫"أ‬9 ‫ "أ‬.scriptis
indicis sui historicis ejus mentionern facit ‫ـ‬ .6843 ‫و‬E1
- Zobt r
psalmi. Liber coelitus ‫و‬sussimed Tuem Deus Excelsus Davidi revelavit. – 6844 El
Zajr bill heir, divinatio per delirium. Tractatus ‫ و‬auctore eodem EIffitz .Jelhl-ed-di04
Soglita – 6845. Zajr e1 - n it ih ‫ و‬clamor plangentis. Libellus de oratore ‫ة‬98"‫وه‬
qui rem non necessario observandan sibi im ponit tanquam legem ‫ و‬auctore Abululd
4hmed Ben Abdallah .Idarri, anno ‫و‬44 (ine. 10. Mart. 1057) mortu00 [Liber de
syntaxi] in quadraginta decem foliorum fascieulos distributus. ‫ ـ‬.6846 2 air e 1 - n a ‫و‬sf
divinatio animae , anctore Hermete Hermetum. s distributum ‫و‬
Compendium in sectione
(Inod ita incipit: Laus mentis datori etc. – .6847 E1 - Zer c 41 et ‫ و‬quadrans
10 Zerch/el. Instrumentum [
El- AWaeetish elegantisformae I, quod a sheikh Is Mac Ben 1989
‫نو‬4ndalusi
3laghrils cortub vulgo [ Ibn - elerettlet dict0 ‫و‬ originem
.

539

‫الليف للسيوطى ذكره في فهرسته من النوادر الى زيادة اللغة فارسى لعلاء الدين على بن‬
‫مداد [الكباشى المتوفي سنة *] جعله على قسمين الاول في الاسماء والثافي في الافعال مثلها زيادة‬
‫"ما زيادة المصنفات في الاسماء‬f ‫المسائل تركى في الفروع جمعها لطفى باشا الوزير‬
‫و"ها زبدة المعالم في [ علم ] الكلام‬ "1‫والصفات لمحمد بن طلحة الجفار المتوفي سنة ان‬

‫أهمها زيادة المعانى‬ ‫ للغاضل الشيخ محمد بن عبد الرحيم الهندى المتوفي سنة من‬5
‫ زبدة النصائح تركى لجعفر [ بن‬8-1 ‫"ما زيادة المقال وعو مختصر على أربعة أبواب‬
‫محمد ] العيافي على أربعة أبواب الفه بمدينة صنعاء لواليها حسن باشا سنة خمس وألف‬
‫ زيادة النصرة ونخبة العصرة في التأريخ لعماد الدين أحمد بن محمد الكاتب الاصفهافي‬18-1
‫* زيادة الواعظين مختصر على ثمانية وأربعين‬18 . ‫المتوفى سنة أه وهو مختصر نصرة العسرة‬
‫ بابًا لكل أسبوع ستة أبواب أوله الحمد لله بجميع المحامد على جميع النعم الجغ‬10

e ‫ ا‬- ‫ ا‬ei c ‫ و‬cremortomenti nigri atramentario ,itidni auctore ,atityoS qui in indice .

.l ib
interscript a ro
faceta ejus ru facit ‫ ـ‬.6832 ‫و‬Z
mentionem m d et e ub
1 - 1 o gh a t .

eremor linguae, auctore Alli-ed-dtn Ali Ben AMiddd IKisht, anno 624 (ine. 22. Dee.
1226) mortuol. Opus persieum in duas partes divisum, quarum altera de ‫و‬subinimon
‫او‬ al
de verbis .tiga – .te el - me sai ‫ن‬
3386 Zub d etra remors au, q
quaestionum
Wezir Lutf Pasha de articulis juris secundariis collegit. Turcice. – 6834. Zub d et
e 1 -m o san ne fats cremorscriptorum de nominibus et adjectivis, auctore Mohammed .

. Talha -7E ,B rhffeJ anno 652 e.cni( .12 .rben


F )4521 mortuo ‫ ـ‬.6835 Zub d et
e 1 - 1n e à lim , eremor vestigiorum de metaphysica ‫ و‬auctore bene merito Sheikh 5
.A Ben MoAbd - el - rehtm ha
,sdnaH anno 715 mm ( .cni .7 .rpAed
)5131 mortuo ‫ـ‬
.6836 Zub d et el -m e a ni ‫ و‬cremor .muraitnetnes – .7386 Zub d et el - me c ‫و‬41
.c
.sinoitcidre
Compendiunn inmo
quatuor capita r
divisum ‫ـ‬ .6838 Zub d et el -
n es à ih ‫ و‬eremor .muroilisnoc Opus ,mucicrut quod Ja far IBen ]demmahoM Agans
. urbe Sana Hasano Pasha i urbis praefecto anno 1005 .enn
i( .51 .guA )6951 composuit ‫ـ‬
6839. Zub d et El - No sr et we Nok hb et el - o s re t, cremor operis Wosret i, e.
auxilii et delectus refugii ‫ و‬auctore Inttd - ed-din Mohammed Ben Mohammed Israhtins
Scriba, anno 597 (inc. 12. Oct. 1200) nortuo. Epitome historica ex opere Nosret
.e t ‫ ـ‬.6840 Zub d et el - waitz in , eremor .murotanoicnoc Conn -
- 08ret excerpta
quadraginta octo capita dispositum ‫ و‬ut cuivis hebdomadi sex capita tributa 10
pendium in ‫ا‬
‫ة‬
.t e n t i e .
Incipit ita : Laudatus sit Deus omnibus hymnis pro ejus beneficiis omnibus ‫ـ‬
68 *

‫سحر‬

‫هي‬ ‫ينجح‬ .1
538

‫ لاثبر ألد بن مفضيل بن عمر الابهرى المتوق‬... ‫الها زبدة في‬ ]‫ليأتى تغصيبله في حرف الهاء‬
‫لم زبدة القوى الحيوانية للشيخ الرئيس أن على الحسين بن عبد‬ . ]1[ ‫[بعد] سنة‬
‫لها زبدة كشف الممالكي في بيان الطرق والمسالك في‬ P8 ‫الله أبن سينا المتوفي سنة‬
‫فضائل مصر واعمالها وتعظيم سلطانها [وأمرائها] للفاضل خليل بن شاتين الظاهرى المتوفي سنة‬
‫وعى اثنى عشر بابا أختصره من كتابه المسمى بكشف الممالك أوله الحمد لله بارى النسمة‬
‫أليغ أودع فيه من تفاسير الاجواعر ما يعجز عن وصفه الناظم والناثر وفي خلاله ذكر تواريخ‬

‫والنوادر ملاحيظا بكتب التواريخ والادبيات الا نادرا ثم لخصها بعض العلماء وسماه الصفوة كما‬
‫ق علم الكلام لصفى الدين محمد بن عبحنا الرحيم الهندى‬ ‫الكلام‬ ‫زبدة‬ ‫أمام‬ ‫سيأتى‬
10 ‫" " زينة‬ ‫"لها زبدة الكلام فيما يحتاج اليه المخاض والعام‬ ‫الارموى المتوفي سنة هان‬

‫ه‬

IVide descriptionem accuratiorem in litera H4[. ‫ـ‬.


6826 Zub d et fi . . . ‫ و‬cremor
]tm
de . . . ‫ و‬auctore Ath tr - ed - din AMafadhdhal Ben 0mar ‫ر‬4 bahrt ‫[ و‬ sou
p nna [ 660
(ine. 260 Mov.1261) mortuol. – 6827. Zub d et el - e ow a e1 - he i wan fy et, eremor
virium animalium ‫ و‬auctore Sheikh Reyis Abu Ali Hosein Ben ‫ر‬4 ‫ة‬ dn
IbniS
‫و‬dallah
.anno
428 .cni( .52 .tc0 )6301 mortuo ‫ ـ‬.6828 Zub d et Ka sh fe 1 -m en à lik ‫و‬
Crelnor operis Kashf el – an entifik i, e, descriptionis accuratioris provinciarum de

designatione viarum ettractuum. Epitome duodecin capitum de praestantiis, ‫و‬5ubinoitid


Sultano IEmirisque] Aegypti magni faciendis, quam bene meritus Khalil Ben Shah48
. 5 tihirt‫ة‬T ‫ و‬anno . . . mortuus ‫ و‬e libro suo Kashf el - meanthlik inscripto excerpsit et ita
orsus est : Laus Deo hominum creatori etc. Dedit hie explicationes fossilium ‫) و‬Juas
et P99tae et Prosae orationis scriptori afferre difficillinum esset, et mediae orationi
historias et raras narrationes inseruit. Elegi ‫ و‬inquit, materiam (nauq proponere
intendi ‫ و‬-statumscilicet praestanten et virtutes Aegypti proprias , historias et narra
tiones singulares evitans et raro tantum libros historicos et philologicos complectens.
Postea vir quidam doctus hane epitomen meliorem partem ‫و‬tisprecxe et ‫ و‬ut infra
videbis, epitomen suam Safipet nominavit. ‫ ـ‬.‫وو‬68 2 mb d et e 1 - ke l a In ‫ و‬Cre19*
orationis de metaphysica ‫ و‬auctore S4/6 - ed-dtn Mohammed Ben -dbA "vther-le Hamada
10 0rmetot ‫ و‬.anno 715 .cni( .7 .rpA (5131 mortuo ‫ ـ‬.6830 ‫ا‬Zub d et el - k el a n ‫و‬
eremor orationis de iis, quibus viro nobili et plebejo opus est. – 6831. Zub d et
537

‫تركى مختصر للفاضل الى زكرياء ] يحيى بن يعقوب الشامى أتفه في رجب سنة هل‬
‫وأما زبدة الطب للخوارزمشاعى وعو "جدول مشتمل على حقائف لابد أن الظاهرة ودقائقها‬
‫ زيادة العوالى وحلية الآمالى للشيخ ماجد الدين شرف‬117 ‫الباطنة لها زبدة العقائد‬
‫مها زيادة القتاوى لقوه ييرى أتفه في مدينة‬ ‫أبن مؤيد البغدادى ذكره في تحفة البررة‬
]‫أما زبدة الفقه الشيخ أبواعيم بن محمد الزفتاوى المصرى المتوفي سنة «د‬ ‫ أنقره‬5 .

‫لها زيادة الفكرة في تأريخ الهجرة للامير بيبرس ركن الدين المنصورى الدوادار المصرى التوفي‬
‫ألها زيادة ق آل حساب‬ ‫تأريخ كبير مرتب على السنوات أحد عشر مجلذا‬ ‫ وهو‬٧٥ ‫سنة‬

‫لها زيادة ق شرح العمدة في أصول‬ ‫باللغة التركية مختصر على ثلث مقالات لعلاء الدين‬
].‫الازهرى المتوق سنة ه‬ ‫خالحل‬ ‫الباردة [للشيخ‬ 8 ‫قصبحل‬ ‫زبدة ق شرح‬ ‫سرلما‬ ‫الح بين يأتى‬
‫مثلها زبدة في الهيئة‬ ‫لها زبدة في النحو للشيخ شمس الدين بن [ عمر بن ] الجندى‬t 10

cognitione principiorum. Compendium turcieum , quod Ibene meritus Abu Zakartytal


. Y
Ben Yactib a
Shttnt mense h
Rejeb anni 1025 .eni(y 61 composuit ‫ـ‬
.01 .naJ )61a
6815.2 ub d et el - tibb ‫ و‬cremor medicinae , auctore .ihtthsnxeraetohK Libertabulis
instructus est, et veram corporum naturam apertam et subtilia arcana interiora
.investigat ‫ ـ‬.6816 Zub d et el - a ca id ‫ و‬.cre articulorum
mor fidei ‫ ـ‬.6817 Zub d et
e 1 - aw a l i we Hil y et el - am a li, eremor cognitionum subtilium et ornatus dicta
torum ‫ و‬auctore Sheikh Majd-ed-din Sheref Ben IIIourayyed .tdadhgaB Commemoratur
.i n ‫ ـ‬.6818 -
To/fet el-beraret fet a ,iw cremor
d et el -Z u responsoru
b m juridi
.m u r o
Composuit Carah Part in c . ‫ ـ‬.6819 ‫او‬Z
urbe Aneyra - fi e " h
d et el ub
eremor jurisprudent ,
iae ‫ و‬auctore Sheikh Ibrahim BenI Mohammed Zefittant Masrs
.a 957 .eni( nn
.02 .naJ )0551 mortuo
o T ‫ ـ‬.6820 Zub d et el - fik re ,t eremor
cogitationis de historia rerum a fuga prophetae inde gestarum ‫ و‬auctore Emiro Btbars
Rokn - ed - dtn Manstiri Misrt Secretario , anno 725 ( inc. 18. Dec. 1324 ) mortuo.
.H is
magna undecim to
voluminum ad ri a ‫ ـ‬.6821 Zub d et fi
annos disposita
e 1 - his a b ‫ و‬eremor de .acitemhtira Compendium turcieum in tres dissertationes
dispositum , auctore Al-ed-din. – 6822. Zub d et fish arh E1 - 0 m de t, eremor.
Commentarius in opus 0ndet de principiis religionis. Vide infra. – 6823. Zub de t
fish arh casf d et El-Bur d ,te .romere Commentarins in Castdam Burdet ‫[ و‬erotcua
Sheikh Khalid Ashers, anno 905 (ine. 8. Aug. 1400) mortuol. – 6824. Zub d et 10
fi e 1 - nah w, eremor. Opus grammaticum ‫ و‬auctore Sheikh Shems - ed - dtn Ben
| .0m eljendi ‫ مـ‬6825. 2 ub d et fi el - heiy et, cremor de astronomia.
Ben ] -or
I 11.
68

‫ح‬F ‫ميسيسيصبحت تضجة‬


‫ حصحيح حججحيحججججججججججججججججعجيكيجي تعيج يجتمع يحججيجدجججي يقع جديد‬.‫ع‬
‫ منحت تتجت تستح تفتتحت‬-
-------------------
‫ تستضضتها‬-----‫ممتنعت متتابعتصقعت تحت‬-‫حت‬
‫ يبيح‬.. ‫مير‬ ‫ججججججججججح‬
.‫صصك‬------‫حجج دمج حج مح يتمتعتـتـع‬
‫في حجمدجج نجحت‬ .-

‫ تـت‬-NTP -
536

‫لماى سنقر ميرزا وجعله مشتملا على حوادث العالم ووقائع أحوال بنى آدم في الربع المسكون‬
‫على التفصيل الى سنة تسع وعشرين وثمانمائة منها زيادة التاريع باللغة التركية للمولى محمد‬
‫ وهو مختصو رتبة على‬107 ‫أفندى أبن على الشهير بدولكن زاده الصمسو في اليومى المتوفي سنة‬
‫أن زيادة التواريج بالفارسية لان القاسم جمال الدين محمد بن على‬ ‫ثمانية عشر بابا‬
5 ‫ أما زبدة الحقائقف فارسى وعرف العين القضاة الهمداني المتوفي‬. ‫الكاشى المتوفى سنة الله‬
‫سنة [من] أوله أحمد الله على نعم متواصلة الجغ وهو يختصر في مأنة فصل مشتمل على تحقيقات‬
‫شريفة ومباحث [لطيفة] دقيقة كشف الغطاء عن الاصول الثلاثة التى تعبد الله باعتقادعا كاقة‬
‫لها زيادة التحلب في‬ ‫التخلف والعزيز بن محمد النسفى لخصه من رسالة المبدآء والمعاد‬
‫تأريخ حلب لافي حفص [الشيخ] عمر بن أحمد بن هبة الله الشهير بابن العديم لحلى المتوفي‬
10 ‫سنة ما أنتخبه من تاريخه المستمى ببغية الطلب في تأريخ [ مدينة ] حلب " " زيادة‬
‫في معرفة الاوائل‬ ‫ريدة الرسائل‬ "1 ‫ثم أ‬ ‫ألهلال أبية‬ ‫زيادة الدراية في شوح‬ - ‫المحلية‬

Biyi Soncor 11irza persice conscripsit, et eventa hujus terrae et res filiorum Adami
in quarta orbis habitati parte gestas per singulas partes usque ad annum 829 (ine.
.13 .v
)5241o
persecutus
N. est ‫ـ‬ .6808 .Zub
d et el - tar kh , . cremor historiae
Compendium turcicum a Molla Mohammed Efends Ben Ali Sinesunt Run ‫ واة‬vulgo
Jun‫عأ‬10ttlek
.idehdicto et anno 977 .eni( .61 ‫و‬156 ( ,outrom editum et in octodecim
divisum ‫ ـ‬.6809 Zub d et el - te war fk ,h cremor .murairotsih Edidit
.capita
5 Persice 4Bulcisian Jenti-ed-dtn Mohammed Ben Ali K4%8, anno 836 (inc. 28. Aug.
(1432 .mortuus ‫ ـ‬.6810 Zub d et el - h a c it i ,e cremor veritatum . Compendium
Dersicum et arabicumab ‫ر‬4 ‫ة‬.n- eloodhtt c
Hendant , anno
e [ 525 .D
cni( .4 )1130 ]
Inortuo ‫ و‬editum ‫ و‬.guod
ita :tipicni Laudo Deum pro heneficiis continuis etc ‫ و‬et in
Centum sectiones divisum est. Continet sublimes veritatis cognitiones et disquisitiones
elegantes et acutas , et principia tria retecta habet, quorum confessione Dous omnes
homines creatos cultui suo addixit. Librum ejusdem tituli, potiorer partem e
‫و‬tractatu Medd toe Heid excerptum .Ast Ben Mohammed Nesafi composuit –
.6811 ‫ا‬Zub
d et ,belah-le cremor lactis .sitnecer Historia ,ibelaH quan ISheikh
Haf ‫هو‬0mar
4 ‫ف‬Bu Ben Ahmed Ben Hitata//ah Haleb vulgo In ‫ ـ‬eladth dictus et
10 ann0 000 .cni( .62 .voN 1261 ) mortuus , ex historia ‫ي‬
ua Bughyet
hker - talet
t r.18 at
Imedtnet Haleb inscripta potiorem partem excerpsit. ‫ـ‬.
6812 Zu b d et e 1 - h il y et ‫و‬
‫ه‬.remor
ea mrof ‫ ـ‬.6813 Z ub d e t e 1 - dir a y ,te cremor .eaitneics Com -
externae
.Inentarius
in opus Hiddyet ‫ ـ‬.0814 z ub de t e l - res it il , cremor tractatuum de
535 ‫ا‬
‫والعمرة وذكر لثواب] من حي واعتمر من حين خروجه من بيته الى آخر نسكه ورجوعه الى‬
)‫رث‬
. ‫ا‬
‫وطنه وذكرت نبذا في ذكر فضيلة المدينة وزيارة قبر النبى صلعم وما يتعلّف بها من التواريخ‬ ‫ا‬
‫وجعلتها على بابين باب في ذكر فضيلة الكعبة وفيه أربعة وخمسون فصلا وباب في ذكر‬
‫فضيلة المدينة وفيه خمسة وعشرون فصلا لما ريتة آلآتكار في شرح المنار ياق منها زيادة‬ ‫ا‬
‫ زبدة التاريخ في ترجمة أشرف التواريخ للقاضى عضد الدين مو‬18.6 ‫ ألبيبان في التصريف‬5 ‫ا‬
‫ذاكرة في الالف العالى شاعر والتحاقاته كثيرة من زمن آدم عليه السلام الى زمن الغزالى وعى سنة‬ ‫ا‬
‫زبدة التواريخ‬ 18.1 ‫زبدانة ألحق بغف قا شرح النصوص يأى اق حرف النون‬ "81.‫ه‬ ‫خمسمادة‬ ‫ا‬
‫ا‬
‫باللغة التركية للمولى مصطفى لافندى بن أبراعيم الرومى] الامام السلطافي المتخلص بصافي كتبه‬
‫ذيلا على تاج التواريخ بامر السلطان أحمد وبلغ ألى سنة تماماً لامها زيادة التواريبية باللغة الفارسية‬
.
. ‫ا‬
. (
‫ألغه‬ ٨٣٣ ‫سنة‬ ‫الله ] الشهير باكد اوغل أبرو المتوفي‬ ‫عبحلب‬ ‫[ الهروى أبون‬ ‫لطف اللد‬ ‫لله ولى نور الح بن‬ 10

‫ا‬
---------------------------------- ------------------ ‫ا‬

Mekkanae et visitationis sacrae [0mretI probatur et Topera meritorial eorum com- ‫ا‬
memorantur, qui peregrinationem Mekkanam et visitationem sacram faciunt, ab eo ‫ا‬ ‫ا‬
tempore quo domum relinquunt usque ad ultimum cultus officium et reditum in .

domicilium. Praeterea nonnulla in laudem Medinae et visitationis monumenti prophetae ‫ا‬


in illa urbe facti et historias hue spectantes attuli ‫ و‬epitomenque in duo capita ‫الا‬
‫و‬distribui
, quorum alterum in quinquaginta quatuor sectionibus de praestantia Kabae ‫ا‬ .

alterum in viginti quinque sectionibus de Medinae laude agit. – 6802. Zub d et . "

e 1 - a fk a ,r cremor .munoitatigoc Commentarius in opus 11entir ‫ و‬de quo infra


.dicetur ‫ ـ‬.6803 Zub d et el - b ey a n ‫ و‬-cremorexpositionis de inflexione forma
.rum ‫ـ‬ .6804 Zub d et el - tar fkh ‫ و‬cremor .eairotsih Interpretatio turcica operis ‫ا‬
‫ر‬4 ‫د‬
,hraf el -i
tearthrtkh t
a Cadhi a
Adhod - ed
r - dtn editi
o et supra
m in litera
e Eltf m
quam 4 la Poeta cum multis additionibus ab Adamo ad tempus Ghaxttlti i. e, ad
.annum 500 ( .cni .2 .tpeS )6011 confecit ‫ ـ‬6805 . Zub d et el - tah ck i ,e cremor
cognitionis .eatarucca Commentarius in opus Nosts ‫ و‬.de quoin litera Ntin videatur ‫ـ‬
.6806 Z u b d et el - te war i kh ‫ و‬cremor .murairotsih Opus ,mucicrut auctore Molla ‫ا‬
.18804/a [ Efenda Ben Ibrahim Runtil Imam Sultani, qui Safi in carminibus
nominatus est, et jussu Sultani Ahmed appendicem ad Taj el-teuettrikh composuit ‫ا‬
.et
ad annum 1024 ( .cni .12 .naJ )5161 pervenit ‫ ـ‬.6807 ,Zub d et el - te wr fk h ‫ا‬

eremor ,murairotsih quas Molla Nitr - ed-din Lutrallah I Ben Abdallah Heretes I ‫ و‬10
‫دت‬vulgo
H4/ft ‫ر‬4 ‫ة‬ru dictus
s et u
anno 834
u .ent
i( .91 r
.tpeS (o
0341 m ‫ و‬in favorem

----- ‫سعد‬ ‫يحجججججججي ديدييجي يختتمتع‬ .

‫يحجججيدخختيجة‬
534

‫الخ لخص فيه الكتب المصنفة فيها واسسها على قاعدة ومقالتين وعى كالملخص حاجمًا‬
‫ ربدة الاسرار في الحكمة أحمد بن شريف‬1718 ‫"أنا زبدة الاسرار في شرح مختصر المنار‬
‫الحسينى المتوفى سنة وهو شارح هداية الحكمة ذكره في آخر شرحه للهداية وقد ملكت هذا‬
‫الشوح أن زيادة الاشعار تركى للمولى عبد الحى بن فيض الله [الرومى] المتختص بقائضى ة‬
‫ تتبع دواوين شعراء الروم وجاميعهم وأذة اخب زبح شعرهم‬." ‫الشهير بقاف زاده ألمة وفي سنة‬
‫وترتيبه على لخروف كتون بب‬ ‫عشر شاعرا‬ ‫ ألف بحلة خمسمأنة شاعر وأربعة‬3 ‫شعر‬ ‫له‬ ‫فبلغ عدد من‬

‫ زبدة الاصول في أحاديث الرسول ذكره‬18 .. ." ‫الانتخاب في أوائل صغر سنة‬ ‫التذكرة وتم‬
‫ بن عمر بن‬1 ‫أمها زيادة الاعمال وخلاصة الافعال { للفاضل] سعد الدين‬ ‫في أشراف التواريخ‬
10 ‫حمد بن على ] الاسقرآنى قال مؤلفه أختصرته من تاريخ مكة لان الوليد الازرقى بعد فراغى‬
‫ واضافت اليها من الاحاديث المروية ما يدل على فضائل الحج‬، ‫من سماعها في صفو سنة‬
- ---------------------------------------------------- --------- .... -- - ‫س ــ‬ ------------ .----------

Nustr - ed-dth Mohammed Ben Mohammed Tast. Compendium , quod ita incipit :
Laus Deo coelorum super terris creatori ete. Potiora librorum ea de re scriptorum
‫و‬excerpsit et fundamentum libri columen et duas dissertationes constituit , ut volumine
epitomen selectam referret. – 6797. Zub d et el . as r à r, crernor arcanorum.
.Commentarius in Epitomen operis Mentr ‫ ـ‬.s Zub
9 d et
7 el6
- a sra
‫و‬ r eremor
arcanorum de philosophia ‫و و‬auctore
Mohammed Ben Sherty ,iniesoH anno . . . mortu0
‫و‬qui
Pariter commentarium in Hiddyet el-htinet edidit illunque in fine hujus libri
5 quem possideo ‫ و‬.commemorat ‫ ـ‬.6799 .Zub d e t e l - a sh a ,r cremor carminunn
Opus turcicum ‫ و‬in quo Molla ‫ر‬4 - el - hayy Ben
d Heidhallah
[ IRunni ‫ و‬tideh‫ة‬/vulgo
C4
dictus et in carminibus Flittlht cognominatus ‫و‬ui ‫ و‬anno 1031 (inc. 6. Nov. 1621 )
‫و‬obiit ‫و‬Diwanos poetarum Rumaeorum syllogasque ,tivartsulrep meliora inde selegit
ut p0etae ‫ و‬.Tuorum carmina in /E - 28tbdet ,rutnureffa quingenti quatuordecin essent
Disposuit alphabetice , ut in Tedsharet factum est, et initio mensis .Safer anni 1023
). t 1. c
i
.rbeFv )n
4l
161 o epitomen
i sb . a ‫ ـ‬.6800 z ub d et e 1 - o st 1 ‫ و‬858 "
principiorum. Hic liber, qui traditiones legati divini continet, in rshrtie e/ - teactirtAh
.rutaromemm08 – .1086 Zub d et e 1 - a mal we k hi 14 ‫" ) ه ي‬et - a f : ‫ و ا‬cren195
0Perun et summa selecta actionum, anctore [bene meritol Sad - ed - dth [Ben 0maar
10 Ben AMohammed Ben 4/8] Isfertaint. Excerpsi ‫ و‬inquit, librum ex ‫ر‬historia Mekkae
ab 4 bu"/areltd Eareeka edita ‫ و‬Postquam eam mense safer anni 762 (ine. 110 Nov.
1300) audire desii, et ad eam traditiones adjeci relatas, quibus honor peregrinationis
533

‫عمر بن احمد بن على الخطائى أولها ما بعد حمد الله كما يليقف بكماله التي وضعها بالمجدول‬
‫ زائرجة‬4 ‫ممن‬ ‫ زائرجة الشيبانية‬1.87 ‫على مفردات أبا جدا من ا الى غ كل منها في تخيفة‬
‫ ألزبد والصرب في تاريع حلب لمحمد‬.481 ‫أما زيد الحكم لعبادة بن الحكم‬ ]‫الهراوية‬
‫أ وعو تأريخ مختصر انتخابه من زبدة‬17 ‫المعروف بابن الحنبلى المتوفى سنة‬ ‫أبن أبراهيم‬ .

‫أن " زبد في معرفة‬ ‫ة الطلب وزاد من سنة ستين وستمانة الى سنة أحدى وخمسين وتسعمانة‬
‫ زيادة الاحكام في اختلاف مذاعب الامة الاربعة الاعلام لسراج‬11
-
‫كل أحد لابن أسد‬
.
‫ا‬ -
‫زبدة‬ ،‫ماريا‬ "‫ر‬vv ‫سنة‬ ‫الهندى الغزنوى الاحنفى المتوق‬ ‫حعصرا عمر بن أستكدف‬ ‫الح بن أن‬ .

--

‫زبدة‬ ،‫ميا‬ ‫الغ‬ .-

‫العلماء‬ ‫أجماع‬ .

‫ماكد نصر أوله الحمد لله الذى جعل‬


.‫س‬
‫ة‬. ".‫في‬.‫ن‬.‫روع والألح‬5. ‫ة‬
‫ان‬
TT ‫ م‬.
‫ا)لاحكام‬F . ‫ا‬. .

‫أو زبدة الاخلاقي لاعلى الشيرازى [ الشاعر] ألمتنوق‬17 ‫الاخبار من أحاديث أحمد المختار‬ ! ..

‫ان زيادة الاتراك في عينة الافلاك‬ ‫" جمع فيها الرباعيات الواقعة في الاخلاقى‬fr ‫ سنة‬10 ‫ا‬

‫ر‬ .hmed
4 Ben
/ Alis Khalthyt
id ,atnisopme
oc quae
tita t :ti
ipicnim
Praemissis
earp ‫أ‬
Laudetur Deus ita, ut ejus perfectioni convenit etc. Construxit eam tabula apposita
secundum simplices alphabeti Abttjed literas ab Elif ad . Ghttin ita ‫ و‬ut singulae ‫ا‬
.literae
in singulis foliis designatae essent ‫ ـ‬.6787 ,El-Zairj
et El-Sheiban iy et
.arsZiirjet Sheibthnica ‫ ـ‬.6788 El - Z : ir j et El - Her a wf y et ‫ و‬ars Zitirjet
.HeraticaJ ‫ ـ‬.6789 Z o b d el - hi k em , eremor apophthegmatum ‫ و‬auctore 4Badet
.Ben
- elhakem ‫ ـ‬.6790 .E1
- 2 o b d we El - Dh are ,b eremor lactis et mel album
Historia ,sisnebelaH quam Mohammed Ben Ibrahim ‫ و‬vulgo Ibn - elhanbala dictus et ‫ا‬
‫ا‬
anno 971 .cni( .12 .guA )3651 mortuus ‫ و‬potiorem partem breviter ex Zubdet el-taleb ‫ا‬

elegit et ab anno 660 (inc. 26. Nov. 1261) ad annum 951 (inc. 25. Mart. 1544) 5
continuavit. – 6791. 2 o be d fim a" ri fet k o I l a h a d, cremor de cognitione ‫ا‬
singulorum ‫ و‬auctore Ibn .desA – .2976 Zub d et el - a h kam , eremor statutorum
practicorum de diversitate disciplinarum Imamorum quatuor signiferorum, auctore
‫ف‬Striti
- ed - din Abu Haf .0mar
Ben Ishae Hindi Ghaznetoi ,atifenaH anno 773 (ine
‫ا‬
15 . ‫ا‬Ju . (1371 .outrom – .3976 Zub d et el - a h k a m ‫ و‬-eremorstatutorum practi
corunn. Compendium de articulis juris Hanefitici secundariis, quod ita incipit: Laus ‫ا‬
Deo , qui doctores legis consentientes esse voluit etc. ‫ـ‬.
6794 Zub de t e 1 - a khbar, .

.Cremor historiarum e traditionibus Ahmedis electi ‫ ـ‬.6795 Zub de t el - a k h la e ‫و‬ .

eremor morum, auctore Ahli Shirtist [Poetal, anno 943 (ine. 20. Jun. 1536) mortuo10
‫و‬ : -

(1ui hie carmina quatuor hemistichiorum in rem ethicam cadentium collegit. ‫ـ‬ ‫ا‬
0796. 2 ub d et e 1 - i drak, cremor intelligentiae de figura orbium coelestium ‫ و‬auctore

‫وجمع دحجججججججججججججججججججججججججججججججججججججعتختفعة تتخذ‬


T ‫الـ‬
532

]‫وفيه استخراج الجواب لما سئل عنه من المسائل [على قانونه وذلك انما وقع من مطابقة‬
‫الجواب السؤال لان الغيب لا يدرك [بامر صناتي البتة وانما المطابقة فيها] الجواب والسؤال‬
‫من حيث الافهام ووقوع ذلك بهذه الصناعة في تكسير الحروف المجتمعة من السؤال والاوتار‬
‫غير مستنكر وقد وقع اطلاع بعض الاذكياء على [ التناسب ] فيحصل به معرفة المجهول منها‬
‫بالتناسب بين الاشياء وعو سر لحضور على المجهول من العلوم الحاصلة للنفس بطريق حصولها سيماة‬
‫الرياضة فانها تفيد العقل زيادة ولذلك ينسبون الزائرجة الى اعل الرياضة في الغالب وزائرجة‬
‫أبن خلدون قال‬ ‫تأريخ‬ ‫منسوبة الى سهل بن عبد الله أيضا وهو من الاعمال الغريبة من‬

‫ابن خلدون وعى غريبة العمل وصنعته تجيبة وكثير من الخواض يعملون بها باعادة الغيب‬
‫وحلها صعب على الاجاعل بها‬
10 ‫مها الزائرجة أن العباس الخزرجى رئيس المتصوفة بمراكش احمد السبتى عدّة رسائل منظوم‬
‫ومنشور شرحه الشيخ الامام عبد الله بن عبد الملك المرجاني اما) زائرجة الخطانية عى للشيخ‬

Hoc versuresponsum ad id de quo quaeritur ex quaestionibus ad ejus regulam


elicitur ‫ و‬-idque
nonnisi ex responso quaestioni congruo ;tedneped areani enim cogni
tionem artificio Prorsus non consequimur, eum in solo consensu responsum quaerendum
‫ة‬ti‫و و‬Muaestio
autem guatenus intelligenda proponitur et id arti illi pro literarum e
luaestione et chordis conjunctarum dimensione convenienter fit, reprobationi non
exposita est. Tum viraliquis acutus relationern mutualn, qua rei ignotae cognitione
5 consequeremur, respectam habuit, et hue pertinet relatio inter res mutua, quae "
arcana praesentiae pertinet supra re ignota diffusa, at e doctrinis animaeratione 1"
‫و‬comparari
,tnelos praecipue vita aseetica comparatis .adnacilpxe Haee enim vim
mentis auget, qua de caussa artem 24trjet plerumque aseetis attribuunt. Alia ejus
forma ad Sull Ben Abdallah auctorern refertur; et teste Ibn Khaldthe in Historia
in operationibus singularibus cernitur. Usus ejus, inquit, ex legibus peculiaribus
Pendet artificiumque admodum mirum est ‫ و‬et multi viri principes ean exercent ‫ و‬ut
arcanum in lucem producant: ejus autem expositio difficilis ei est, qui ea" ignorat.
10 6785 . [ E1 - 2 4 irje t, ars 24trjet ‫ و‬auctore Abu tabbas Ahmed ‫فالأ‬eS AKha‫هت‬re d
Theosophorum Marochii Principe ‫ و‬oui plures tractatus ligata et soluta oratione ‫و‬tispircs
quos Sheikh et Imam Abdallah Ben 4bd- el - melak IIIerything commentatus est T
6786. E1 - Zairj et ‫ا‬E - Kh at a fy ‫و‬te ars Zairjet I hataica a Sheikh 0mur Bera
‫ا‬

‫ا‬
531

‫موضوعة فمنها برسوم الزمام التى هى من أشكال الاعداد عند أعل الدواوين والحساب‬
‫لهم ومنها برسوم بقلم الغبار المتعارفة وفي داخل الرأيجة وبين الدوائر أسماء العلوم وموضع‬
‫الاكوان وعلى ظهور الدوائر جدول مستكثر البيوت المتقاطعة طولا وعرضا يشتمل على خمسة‬
‫ثا العرض يمنة واحد وثلثين في الطول جوانب منه معمورة البيوت تارة بالعدد‬ ‫وخمسين بينما‬

‫ة واخرى بخروف وجوانب أخر منه خالية البيوت ولا يعلم نسبة تلك الاعداد في أوضاعها ولا القسمع‬
‫عينات البيوت و[جانبى] الزائرجة‬ ‫التى‬
‫أ‬
‫من عروض بكر الطويل على روى أللام المنصوبة‬ ‫أبيات‬

‫تتضمن بصورة العمل في استخراج المطلوب منها الا انها من قبيل اللغز في عدم الوضوح وق‬

‫أبن وعيب الذى كان من علماء أشبيلية في الدولة اللمتونية والبيت عذا‬
0
‫سؤال عظيم لم حوت فصن اذا‬ 1

‫غرائب شك ضبطه لجت مثلا‬

‫ه‬Earum
aliae signis sunt expressae Zintim ,sitcid quae apud viros a codicibu
rationariis et arithmeticos in Occidente notae suntarithmeticae venustissimae ‫ و‬aliae
signis scripturae Ghobir usitatis. Media in figura Zitrjet et inter circulos nomina
disciplinarum et loca essentiarum designata sunt, et in externis circulorum lateribus
«tabula
est multis areis in longitudinem et latitudinem dissectis .anelp Continet auter ‫ه‬
quinquaginta quinque areas in latitudinem et centum triginta unam in longitudinema ‫و‬
ejusque latera quaedam areis completa modo notisarithmeticis modo literis instruct ‫هية‬
sunt, alia latera areis carent; at neque signorumarithmeticorum ratio in positionibu ‫حد‬
neque distributio cognita ,tse quae areas .tipicearp Duo latera figurae Z4tre ‫كه‬
‫ه‬versus continent ad mensuram metri Tatotl positain fine litera Ltam rhythmura
constituente et vocali Hatha affecta ‫ و‬gui in re quaesita ex iis elicienda sponsore ‫خيه‬
‫"هة‬uatenus
sunt figurae ,sinoitarepo nisi quod ‫و و‬ e
aenigmatar ac -
,tnus perspicuitate
‫امله‬Porro
in latere figurae Zhinjet quodam versus scriptus est , s i n i mrac qui ad vi ‫ها‬
quendam principem in Occidente eloquentia conspicuum refertur nomine Milik Bera
‫ا‬
y eith , qui s u
inter viros Hispalenses s
doctos r
sub dynastia e
Lemtunitarum .tiurV
oif
hic est :
Quaestio magna, quam non comprehendo. At custodi : ecte 10
Dubium rarum , quod firmiter tenet fortuna in exemplum.
67 *

‫ا‬
‫ي‬
530

‫موجزة وحذفت عنها الشواعد ] أوله اللهم ماحص عتا ذنوبنا الخ شرح فيه كلامهم بان‬
‫أما الراعي لابن‬ *‫يقول قولهم كذا واختصره خطاب بن يوسف القرطبى المتوفي بعد سنة ه‬
‫غوحون القرطبى منها الاقر في اختصار الزيج الشاعى يأتى‬
‫من علم الوترحة‬
5 ‫ المنسوبة الى العالم المعروف بابى‬. ‫هو من القوانين الصناعية لاستخراج الغيوب‬
‫العباس أحمد السبتى وعو من الاعلام المتصرفة بالمغرب كان في آخر المأنة السادسة‬
‫بمراكش وبعهد يعقوب بن منصور من الملوك ] الموحدين وعى كثيرة الاخواض يولعون‬
‫باستفادة الغيب منها بعلمها وصورتها التى يقع العمل عندعم فيها دائرة عظيمة في‬
‫داخلها دوائر متوازية للافلاك والعناصر والمكونات والروحانيات الى غير ذلك من أصناف‬
10 ‫الكائنات والعلوم وكل دائرة منها مقسومة بانقسام فلكها الى البروج والعناصر وغيرها‬

tim et breviter explicui et loca probantia praetermisi]. Incipit ille ita: O Deus,
diminue nobis peccata nostra .cte Exposuit ibi eorum verba ita ‫ و‬ut quae in
sermone usu recepta essent afferret; et Khatttab Ben Yusuf Cortubt, qui post annum
450 ).cni .82 .rbeF )85r
01 ,tiibo ejus epitomen
i .tidide – h .2876 E1 - 2 4 ‫ و‬liber
splendens ‫ و‬.auctoreIbn Ferhtin Cortubt ‫ ـ‬.6783 .El - 2 a ,rih liber splendens
Epitometabularum astronomicarum El-Zaj El-Shtiht dictarum ‫ و‬.de
quibusinfra dicetur

6784. Il me 1 - 2 : irje t. Ars ex literis continua mixtione extractis verba eliciendi,


quibus quae in futurum nobis vel accident vel non accident significantur.
.) Pertinet ad regulas artis ‫ و‬. guae areanis eliciendis inserviunt et virun doctum
‫ر‬4 bu'labbis Ahmed Sebta auctorem .tnebah Erat hic ex viris Occidentis principibus
et versutissimis ‫ و‬et ad finem seculi sexti regnante Yactib Ben Manstir Mowahhedita
Marochii floruit. Ars ipsa multis virtutibus peculiaribus distincta est , quarum scientia
‫و‬arcanaex iisdem cognoscere cupide ;tneduts forma autem , qua in operando utuntur
circulus magnus ,tse in quo medio circuli sunt sphaeris paralleli et elementis ‫ و‬et
substantiis materialibus et spiritualibus et quae sunt alia genera rerum e substantiis
‫و‬primariisformatarumet .nnuranirtcod Circuli singuli divisione sphaerarum in mansiones
10 elementa et alias partes distribuuntur, eorumque lineae ad centrum concurrentes
chordae appellatae sunt, in quibus singulis literae continuae et usu receptae de
scriptae sunt.
529

‫ث علم النفسه ث أربعة أجزاء لان الفوج عبد الرحمن بن على المعروف بابن الجوزى‬
‫ رأت المسير في فهرس الصغير للاجلال السيوطى نكون في‬4000 ]‫البغدادى المتوفى سنة ( أه‬
‫ زاد المشتاقيون للشيخ عبد الله الالهى المتوق سنة‬4778 ‫موافاته في فن التحديث‬ ‫فهرس‬

‫ ] وهو رسالة متعلقة بالعلم اللحافي وقد اختلف في أسمها قبل زاد الطالبين وقبل مسلكن‬3 [
‫ة الطالبين وزاد المشتاقين أرجح أن ما زاد المعاد في عدى خير العباد لمحمد بن أن يكو‬
‫مهما زاد المعاد‬ ‫ وسمى أيضا بالهدى‬،‫المعروف بابن قيم الجوزية الحنبلى المتوفى سنة أه‬
‫أما الراعو في معان الكلام الذى يستعمله الناس الاولى بكر كمار‬ ‫في وزن بانت سعاد موا‬
‫ وهو يجلس [شرحه واختصره الشيخ‬PPA ‫أبن ألى أحمد القاسم الانبارى الناحوى المتوفي سنة‬
‫ كما قال هذا كتاب‬. ‫الامام ابو القاسم عبد الرحمن بن أساحف الزجاجى المتوفي سنة‬
‫ جمعت فيه جمال ألالفاظ التى ذكرها الانبارى في كتابه الموسوم بالزاهر وشرحتها مختصرة‬10

coranicae interpretationis .anirtcod Quatuor fasciculi ‫ و‬-au ctoAbd


4 bulfaraj re- el
rahman Ben Ali Baghdadi, vulgo Ibn - eljauxi dicto et anno [597 (inc. 12. 0ct.
(1200 [ .mortuo ‫ ـ‬.6777 ‫و‬Z d el - me
a si r ‫و‬vi itineris
ati de catalogo
cum parvo
auctore Je/dad - ed - dtn Soyttta , qui libellum in indice scriptorum suorum de re
.traditionar
commemora
ia t ‫ـ‬ .6778 Z : d el - mo shta ok in ‫ و‬-viat
concupiscen
icum
tium , auctore Sheikh Abdallah A leht, anno I896 (inc. 14. Nov. 1490) ] mortuo.
Tractatus , qui scientiam secretam apud Deum depositam spectat; dissentiunt autem
de ejustitulo , quem alii Ziad el-tttlititn ‫ و‬alii Maslak el-tttlthin esse ,tnulov praevalet 5
.ta Ziad elmen
- moshttacktn ‫ ـ‬.6779 2 4 d el -m e a d ‫ و‬viaticum vitae alterius de
religione optimi inter Dei cultores ‫ و‬,a uc
Mohammed BentoAbt Bekrre Hanbalita
vulgo Ibn Cayyam - eljauxtyet dicto et anno 751 (inc. 11 . Mart. 1350) mortuo. Idenn
.li ber
El - Hodit inscribitur ‫بـ‬ .6780 Zi a d el - me a ,d viaticum vitae alterius de
Inensura Moallacae Kabi Ben Zoheir a verbis Btinat Solid incipientis, de qua in
litera Citf dicetur. – 6781. E 1 - 2 4 hir, liber splendens de sententiis orationis,
duae apud homines in usu ,tse auctore Abu Bekr Mohammed Ben ‫ر‬4 ‫ه‬b 11ohammed
Casin Ambirt Grammatico , anno 328 (ine. 18. Oct. 939) mortuo. Volumen ‫ و‬Louod
Sheikh et Imam Abu letisim Abd- el-rahman Ben Ishae Zeijdaja , anno 340 ( inc.
‫ل‬orbil
.9 .nu )159 ,suutrom commentatu s est et in epitomen .tigeoc In hoc ‫ و‬,inquit 10
verborum summam collegi ‫و‬uae
‫و‬ Antttrt in libro Zithtr commemorat, eaque summa- /
1 [ 1.
67

‫اسة‬
.‫عام‬ ‫حكيمجددججيبي مسيحي يجححححححح تحت تشككت‬
‫ماتي لا يحتاج تحت حججعجع تم‬-‫ـر جـيـحيحجتجاجي‬ .
528

‫ أما زاد المستقر‬. ‫خمسين مجلدًا لافي على حسن بن أحمد العطار الهمدا في المتوفي سنة‬
‫ * وعى على‬. ‫في الطب لابن الجزار أحمد بن ابراهيم الطبيب الاندلسى المتوفي بعد سنة‬
‫سبع مقالات كلها على أبواب ولا في العباس أحمد بن محمد السرخسى الطبيب المتوفى سنة المال‬
‫ زاد المسافر‬178 ‫ولان الفرج قدامة بن جعفر الكاتب المتوفى سنة وللشيخ سيد حسين‬
5 ‫في الفروع وعو المعروف بالفتاوى التاتارخانية العالم بن علاء الحنفى المتوفي سنة انتخبها‬
‫ زاد المسافر في معرفة‬-18 ‫أبراعيم بن محمد الحلبى أوله الحمد لله رب العالمين الخ‬
‫فصل الدائر للشيخ شهاب الدين أحمد بن رجب المعروف بابن] المجدى [الفوضى الميقاتى‬
‫ " زاد المسافرين الفاخر السادات حسين بن [غانم بن] لحسن المعروف‬، " ]‫المتوفى سنة هم‬
‫ فارسى منظوم مختصر أوله‬71 ‫بامير حسينى المتوفي سنة‬
10 ‫أى برنر أن كه همه كغ ننحا‬
‫ زاد المسير‬1981 ‫و زآن المساكين الى منازل السائرين للشيخ قطب الديون على الكوزا في‬17

quaginta volumina ‫ و‬,auctore Abu Ali Hasan Ben Ahmed -lE 4/thr El - Hemdant
anno . . . mortuo . – .6771 2 ‫ة‬ i d el
r - mo
i saf ‫ و‬viaticum peregrinantis ‫ و‬auctore
‫ر‬4hned Ben Ibrthhtm
m Andalust
u Medico , nvulgo Ibn - eljexxtr
n dicto et
a post 400
). .52 .guA )90c01 .outrom Liber n de medicina i in septem dissertationes
‫و‬ divisus
‫و‬quaesingulae capita .tnenitnoc Abut labbits Ahmed Ben Mohammed Serakhst Medicus
anno 286 .cni( .71 .naJ )998 mortuus ‫ و‬Abulfaraj Codima Ben Ja far ,abireS anno ...
,s et Sheikh
u Seyyid
u Hosein
t scriptis
r eundem
o titulum . ‫ ـ‬.6772 2 a d
mdederunt
5 el -m o sa fir ‫ و‬viaticum peregrinantis de articulis juris ,sitavired auctore Alim Ben
‫ر‬ th ,atifenaH anno
4 . . . .outrom / Idem liber Fettitoi
t Thtttrkhtantyet
e ,rutibircsni
potiora ejus Ibrahim Ben AMohammed Halebt selecta edidit in epitome, quae ita
:tLaus
iDeop, i
mundorum
cn domino
i. etc ‫ـ‬ .6773 2 4 d e 1 - mo sa fir ‫ و‬viaticum
peregrinantis de cognitione incisurae arcus Dair ‫ و‬auctore Sheikh Shelhtti - -de dtn
‫ر‬4hmed Ben IRejet
o statutorum
g divinorum perito
l et temporis
u statuti ,erov
tavresbo
.Ibn 1 - elnojda I dicto et anno 850 .eni( .92 .traM )6441 mortuo T ‫ ـ‬.6774 2 4 d
e l -m o sa fir in ‫ و‬viaticum peregrinantium , auctore Hakhr-elstaddit Hosein Ben IGhtinian
Ben - l elhasan , vulgo Entr Hoseina dicto et anno 719 (ine. 22. Febr. 1319) mortuo.
Carmen persicum breve, quod ita incipit:
10 O Tu qui iis omnibus superior es, quae de te praedicant.
.6775 Zi a d el -m es ak in ‫ و‬viaticum egenorum ad hospitia iter facientium ‫ و‬auctore
.tant‫ع‬Sheikh
Cotti - ed - dan Ali Ker ‫ـ‬ .6776 Z 4 d el - me si ,r viaticum itineris de
‫ا‬
597

‫ في الدرويش الحقيقى والمجازى‬F ‫ في مباحثة الليل والنهار‬F ‫في جادلة العقل مع العشاف‬ T

‫ زاد الفقهاء في شوح القدورى‬171 ‫* في عناية الرحمن على الانسان ه في غرور الشباب‬
‫" زاد الفقير مختصو في فروع الحنفية لكمال الدين محمد بن عبد‬ ‫يأتى في الميم‬
‫الواحد المعروف بابن الهمام المتوفى سنة الله أوله الحمد لله رب العالمين الجة وشرحه عبد‬
‫ الرحيم بن المنشاوى الاحنفى المتوفي سنة أوله الحمد لله الذى تفرد بالوحدانية والاجلال‬5
‫الجخ وشرحه أيضا تاج الدين عبد الوهاب الهمامى أوله الحمد لله الذى جمال جمال أحبائه‬
‫الخ وعو شرح بالقول سماه بزاد الفقر لفتح زاد الفقراء [ وشرحه أيضا محمد بن عبد الله‬
‫زاد المتقين لان عبد الله محمد‬ ‫ما‬ ]..٣ ‫التمرطاشى صاحب تنوير الابصار المتوفي سنة‬
‫ زاد المسافر في التأريخ لا في البحر صفوان بن‬48 ‫ابن أبي حفص البخارى المتوفي سنة‬
‫ زاد المسافر في‬.. ‫ أدريس الكاتب المتوفى سنة تم عرضه أبن الابار بكتاب تحفة القادم‬10

primum de disceptatione mentis eum amore agit, secundum de disputatione noctis et


diei ‫ و‬tertaium de Derwishio vero et specioso , guartun de curis ‫ و‬Tuas misericors in
hominem ,trefnoc quintum de juventute .icallaf – .6676 Za d e 1-fo cah 4 ‫ و‬viaticum
.murotlusnocsiruj Commentarius in compendium Codthrti ‫ و‬de quo in litera Minn
.dicetur ‫ـ‬ .6767 2 4 d facks
‫ ان‬- ,rf viaticum
il .siu
repuapcCompendium
itr de a
juris Hanefitici secundariis, auctore Kental - ed - dtn Mohammed Ben Abd - el - aotihad,
vulgo Ibn - elhemantian dicto et anno 861 (inc. 29. Nov. 1456) mortuo , qui ita orsus
est : Laus Deo ‫ و‬,mundorum
domino .cte Abd - el - rahtm Ben - elnenshtiuot Hanefita :5
anno . . . mortuus ‫ و‬scripsit ejus commentarium ‫ و‬dui ita :tipicni Laus Deo , qui unitate
et majestate prae ceteris unicus est etc. Porro Thi-ed-din Abd-el-teelhhttb Henntant
el‫ر‬-commentarium Zid el incipit‫ر‬-facr
lifat"h Ziad focarth inscriptum ,tidide qui ita :
Laus Deo ‫ و‬dui pulchritudinem amatorum suorum ornavit .cte , et ea tantum textus
verba admixta habet, quae explicantur. [Denique Mohammed Ben Abdallah Timur
ttashi libri Tentoir et - absir auctor, qui anno 1004 (ine. 27. Aug. 1595) defunctus
est ‫ و‬.[commentarium
confecit ‫ ـ‬.6768 Z 4 d el -m otte ck f ,n viaticum Deum
timentium ‫ف و‬auctore
Abu Abdallah Mohammed Ben Ab ‫ف‬Haf ,trathkoB anno . . .
19rtu0 – 6769. 2 4 d el - mos à fir, viaticum peregrinantis. Historia ab Abu lbahr
‫و‬Safetin
Ben Idrts ,abireS anno . . . mortuo ,atide quam Ibn - elabbtir in libro Tolifet 10
e-eddian imitatus est. – 6770. Z4 d el - mos fir, viaticum peregrinantis. Quin -
‫باب الراء المكجمة‬
‫ زاد الائتة في فضائل خصيصة الامة لان الرجاء اختار‬.. ‫وما زاجرات في الحديث‬
‫ زان الراكب وهو مجموعة فيها أشعار وأخبار‬18 ‫أبن محمود الزاعدى المتوفي سنة مها‬
‫" زاد الرفاق في المحاضرات الصدر الدين‬ ‫لمحمود بن جرير الضبى الاصفها في المتوفى سنة لاده‬
5 ‫" زاد الزعان لشمس العارفين يوسف بن نصر النسوى المتوفى سنة ذكره‬48 ‫الابيوردى‬
‫ لزاد السائلين ونزعة الناظرين في فقه الصالحين للامام الشيخ على‬86 ‫صاحب الخالصة‬
‫أبن عثمان بن عمر الصيرفي الشافعي المتوفي بدمشف سنة *** وعو في أربع مجلدات‬
‫اه " زاد العارفيون غارسى مختصو وعو خمسة أبواب‬v ] ‫ضا خدمات أجاد فيه غاية ألاجادة‬

LIBRI QU O RUM TITU LI A LITER Az A D UNCT 0


ID I A CRITIC 0 N 0 T A T A IN CIDIU N T.

.6759 2 .ajir à ,t traditiones prohibentes ‫ ـ‬.6760 2 4 d el - a imm ,te viaticum


lnamorum de procerum minorum populi praestantiis ‫ و‬auctore Abu'lrejth AMokhtttr Ben
AMahmttd Zithida ‫ و‬.anno 658 .cni( .81 .ceD )9521 mortuo ‫ ـ‬.6761 ‫و‬Z 4 de l-r a ki b
commeatus .sitiuqe Sylloge carminibus et historiis plena ‫ و‬auctore Mahmaid Ben Jertr
.Dhabi ,tntthafsI anno 507 .cni( .81 .nuJ 1113 ) mortuo ‫ ـ‬.6762 2 a d el - ri fa c ‫و‬
5 .viaticum
.mutimoc ,aigolohtnA a Sadr - ed - dtn Abitnerda composita ‫ ـ‬.6763 Z 4 d
el - 2 o hh a ,d viaticum ascetarum ‫و و‬auctore
Shems - elhrtfin Yusuf Ben Nasr AWesetot
anno . . . mortuo. Commemoraturab auctore libri Khttlisat. – 6764. [ 2 a d el -
s a il in , viaticum interrogantium et oblectamentum speculantium de jurisprudentia
‫و‬sanctorum
, auctore Imam et Sheikh Ali Ben 0thmtn Ben 0nar Seireft Shafiita
Damasci anno 844 .cni( .2 .nuJ )0441 .outrom Quatuor volumina ampla ‫ و‬in quibus
.[componendis
quantum fieri potuit egregie versatus est ‫ ـ‬.6765 2 a d el - a rif in ‫و‬
viaticum .murorang Compendium persieum in quinque capita dispositum ‫ و‬duorum
595

‫ رى العاطش لاحمد بن عمار المهداوى‬.‫مه‬ ‫ه ريحانة انعاشف لان القاسم‬,1 ]‫البر‬


] .٣٣ ‫ المنوفي سنة‬1

ab Ibn Abd - el-berr editum [ . ‫ ـ‬.6757 Rei h a n et el - a sh i ,c chrysanthemum


amantis ‫ و‬auctore Abu lcdsian . – .8576 Riy el - a tish , ,rebil quositis sitientis
expletur, auctore Ahmed Ben Ammir Mehdeuot , I anno 440 (inc. 16. Jun. 1048)
mortuo ]. –
524

‫أه) ريحان القلوب في التوصل الى المحبوب ليوسف بن عبد‬ ‫صاحبها السيد أن حفص‬
‫الله الكردى الكوراني المتوفي سنة من رسالة أولها الحمد لله مانع عطائه التي ذكر فيها‬
‫له ريحانة الاداب في المحاضرات لان الحسن‬ ‫شرائط التوبة ولبس الخرقة وتلقين الذكر‬
‫" جمع فيه بين عيون الاخبار‬7" ‫على بن موسى { العمادى ] الاندلسى المتوفي سنة‬
‫ه" رياحاتة الآتقس في علماء الاندلس في مجلد تأريخ لابن القات ة‬,4 ‫ومستحسنات الاشعار‬
‫ون معروف‬ ‫السطوح لتقى الدين‬ ‫مستوى‬ ‫على‬ ‫الساعات‬ ‫رسمم‬ ‫ق‬ ‫ريحانة الروح‬ F‫ن‬1v

‫ونظمها‬ ‫العقول الجغ‬ ‫شموس‬ ‫الابداع‬ ‫أفقفا‬ ‫مون‬ ‫أبرز‬ ‫يا من‬ ‫[ أوله‬...] ‫سنة‬ ‫الدمشقى ألم نوق‬

‫في مقدّمة وثلاثة أبواب وفرغ منها عام خمسة وسبعين وتسعمأنة بقرية من قرى نابلس‬
‫المصتف‬ ‫من‬ ‫باشارة‬ ‫الفارسكورى شرخا بسيطا ممزوجًا‬ ‫العلامة عمر بن محمد‬ ‫تت شرحها‬

10 ‫وسماه بفترع الفتوح بشرح ريحانة الروح أوله الحمد لله الذى نظم جواهر الكواكب الزوأعر‬
‫هلا ريحانة أبن عبد‬17 ‫ [ ريحانة الخفاجى‬17 ‫من‬ .18 ‫وفرغ منع اق ربيع الاول سنة‬ ‫الجغ‬

‫ر‬4 .bu Hafi Scriba ‫ ـ‬.6751 Reih an el - co l it b ‫ و‬ocimum cordium de ,enoitar qua
ad dilectum perveniri ,tissop auctore Yusuf Ben Abdallah Kurda Kurtant ‫ و‬anno 768
(inc. 7. Sept. 1366) mortuo. Tractatus, qui ita incipit: Laus Deo dona sua largienti etc.
Auctor conditiones commemorat resipiscentiae ‫ و‬vestitus pallii theosophici et institutionis
precum faciendarum. – 6752. Reih an et el - a de b, chrysanthemum studii. An
thologia ‫ و‬.in
qua Abu lhasan Ali Ben AMusa I Inthdi ,tsuladnA anno 673 (ine
.57 .luJ )4721 mortuus ‫ و‬.historiaspraecipuas cum carminibus probatissimis conjunxit –
6753. It eih an et el - a nfo s, chrysanthemum animarum de viris doctis Andalusenis.
.Historia uno volumine comprehensa , auctore Ibn - eletit . ‫ ـ‬.6754 Reih an et
e 1 - rti h ‫و و‬chrysanthemumspiritus de horologiis in superficie aequali describendis
auctore Tacka - ed - dtn Dimeshekt , vulgo Ibn Martif dicto et anno [903 (inc.
30. Aug. 1497) ] mortuo. Incipit ita: O Tu, qui ex horizontenovae creationis soles
mentium producis etc. Metricae ejus compositioni, quam anno 975 (inc. 8. Jul.
1567) in vico quodam Palaestinae Neapolitano absolvit, praefationem et tria capita
dedit. Postea vir doetissimus Omar Ben Mohammed Fhriskthrt commentarium largum
‫و‬in eam confecit ,ati ut ab auctore excitatus textum ,terecsimda commentariumque
10 ‫و‬-ui
ita :tipicni iLaus ,oeD qui d gemmas stellarumr splendentium o certa serie
.navit
ete ‫ و‬Rehi‫ر‬-Fath
el fottih bi shari Rethanet el - rath ,tispircsni et mense .1
.anni980 .eni( .41 .iaM )2751 absolvit ‫ ـ‬.6755 ] Reih a n et E1 - Kh a faji ‫و‬
.chrysanthemum Khafitjti ‫ ـ‬.6756 Reih a n et Ibn Ab d - el - b ,rre chrysanthemum
593

‫فروع فاصوله أربعة الهندسة والهيئة والحساب والموسيقى‬ ‫ولكل منها‬ ‫أصول‬

‫ علم الرياقة‬1967
‫وهو أستنباط الماء من الارض بواسطة بعض الامارات الدالة على وجوده فيعرف بعده‬
‫وقربه بشم التراب او بالنباتات فية أو بحركة حيوان وجد فيه فلا بت لصاحبه من حس‬
‫ة كامل وتخيل شامل وهو من فروع الفراسة من جهة معرفة وجود الماء والهندسة من‬
‫جهة الجغر وأخراجه‬

‫ ريع القسرين فيمن عاش من الصحابة مائة وعشرين للسيوطى متعلف بقن‬1.68
‫ ريحان الارواح في شرح المواح تركى يأتى في الميم‬48 ‫الحديث ذكره في فهرس مولفاته‬
‫ه« ريحان الالباب وريعان الشباب في مراتب الآداب كتاب حسن في الآداب مجلدين‬.4
‫ كبيرين لان القاسم أحمد بن ابراهيم بن خيرة بان المدعينى الاشبيلى من أعيان أشبيلية كاتب‬10

non possint ‫ و‬partim .tnissop Proficiscitura principiis ‫ و‬a quibus singulis articuli
secundarii .rutnavired Principia autem sunt quatuor , ,airtemoeg astronomia ‫ و‬arith -
metica ‫ و‬.musica

6747. 1 1 m el - riy a fe t. Ars aquam in terra ex signis externis inveniendi.


Haec est ars, aquam e terra ope nonnullorum signorum eliciendi, quae ejus
existentian indicant ‫ و‬itaut odore terrae ‫ و‬vel plantis ibi crescentibus , vel motu
bestiarum ‫ و‬duae ibi ,rutnuinevni distingui possit , utrum aqua profundius an minus
profunde quaerenda sit. Haee ars, eujus peritus sensu perfecto et imaginationis
‫و‬ ubertate necessario praeditus esse ,tebed ad doctrinas physiognomicae latiori sensu 5
concipiendae pertinet, quatenus cognitio aquam inveniendi spectatur, ad geometriann
auteIn ‫ و‬.duatenus
fodiendum est et aqua elicienda
6748. It fh el -n is r in , odor narcissi de sociis prophetae, qui centum viginti
‫و‬annos
vixerunt auctore .itityoS
Spectat libellus ad rem traditionariam et in ejus
catalogo commemoratur ‫ ـ‬.6749 .Reih
.9Perum an el-ar wah , ocimum spirituum
Commentarius libelli Merth turcieus, de quo in litera Min dicetur. ‫ـ‬. 6750 Rei han
‫ اع‬- a lbab we Rayaan el - she bab , ocimum cordium et prima juventus de
"Fdinibus morum. Liber elegans de bonis moribus duobus voluminibus magnis
"9"Prehensus, auctore Abu letisin Mohammed Ben IBritn Ben Khetret Ben-elmedtttna 10
Ishttli ‫و و‬ e viris Hispalensibus
-ui l illustribus erat et principis
E urbis Hispalis Segytd
66 *
592

‫ ولان‬.. ‫ من رياضة المتعلم للشيخ موقف الدين حمزة بن يوسف الحموى المتوفى سنة‬-
‫عبد الله أحمد بن سليمان الزيرى المصرى المتوفى سنة ولاق نعيم أحمد بن عبد الله‬
‫ رياضة النفس للشيخ الامام أن عبد الله‬4766 ‫] ولابن السى‬rf.[ ‫الاصفها في المتوفى سنة‬
‫] أوله الحمد لله رب العالمين‬H‫محمد بن على بن الحسن الحكيم الترمذى [ المتوفي سنة مه‬
5 ‫و رياضة في النكت النحوية لسعيد بن مبارك المعروف بابن الدعان‬486 ‫اليغ مختصر‬
] ‫ه‬11[ ‫الناحوى المتوق سنة‬

‫من علم الريآتية‬


‫الرياضى من أقسام المحكمة النظرية وعو علم باحث عن أمور مادية يمكن تجويدعا‬
‫عن المادة في الباحث سمى به لان من عادة الحكماء أن يرتاضوا به في مبدآء توليتهم‬
10 ‫اليه صبيانهم ولذا يسمّى علمّا تعليميا أيضا وبالعلم الاوسط لتوسطه بين ما لا يحتاج الى‬
‫المادة وبين ما يحتاج اليها مطلقا لافتقاره من وجه وعدم افتقاره من وجه آخر وله‬

.6743 Ri ya d hate ‫ ا‬- m ot e a l lim ‫ و‬exercitatio studiosi ‫ و‬-auctoribus


Sheikh Motoaffic
ed-dtn Hamza Ben Yusuf Hamatod, anno 670 (inc. 9. Aug. 1271 ) mortuo – 4bu
‫ر‬4 bdallah Ahmed Ben Soleinttn Zira ,arsaB anno . . . mortuo ‫ر ـ‬4 ‫ة‬
udNoein
emhA
Ben Abdallah ,inithafsI anno [430 .cni( .3 .tcO ])8301 mortuo ‫ ـ‬.et
Ibn-elsent –
.6744 Riya dh at el-n a fs ‫ و‬castigatio animae , auctore Sheikh et Imam Abu Abdallah
JIohammed Ben Ali Ben - elhasan Tirmidat Philosopho , [ anno 255 (inc. 20. Dec.
(5868 .loutrom Compendium ‫ و‬guod ita :tipicni Laus Deo ‫ و‬.mundorum domino etc -
.6745 Riy a d ,tah exercitatio deadnotationibus ad syntaxin subtilibus ‫ و‬auctore Satd
Ben Mobthrek Grammatico , vulgo Ibn - eldehhtin dicto et anno [569 (inc. 12. Aug.
(1173 1 .mortuo .‫ـ‬

6746. Il m el - ri ya dh a t. Doctrinae mathematicae.


Mathematica ad partes philosophiae speculativae pertinet. Inquirit autem in res
corporeas , quae in inquirendo materia exui possunt. Appellata est righdht i.e.
10 exercens , quod philosophorum mos erat , ut, eum pueros suos ad eam convertere
,tnerepicni se ea .tnerecrexe Hane ob caussam eandem disciplinam talth ‫ ة‬.i.e
‫و‬erudientem nominant et el-ausat .i .e ,mecirtailicnoc quod inter ea intercedit ‫ي‬ubiu‫ه‬
materia non opus ,tse et ,ae quibus omnino opus est ‫ و‬cum partinn materia egere
521

- ‫مناقب الآحاد ومنه انتقى الشيخ زين الدين عمر بن أحمد الشماع المحلى المتوفي سنة‬
‫ رياض التقوس في علماء افريقية الفقيه أن بكر عبد الله‬4 - ‫كتابه المسمى بدار الملتقط‬
‫" رياض التواضر في الاشباه والنواظر لنجم الدين سليمان بن عبد القوى‬01" ‫ابن محمد‬
‫ للشيخ محيى الدين أن زكرياء‬. . . ‫ رياض ق‬4 - 7 . ‫الطوق الحنبلى المتوفى سنة‬
‫ لابن المبرد [جمال الدين‬... ‫ رياض ق‬4 / 48 ‫ة يحيى بن شرف النووى المتوفي سنة‬
‫ رياحات‬.406 ‫] ولايلى طاهر بن العلاء‬1,1 ‫يوسف بن حسن الصالحى الدمشقى لحنبلى المتوفي سنة‬
‫] وهو خمسة أجزاء‬7PF ‫ لان أحمد مكى بن أن طالب الخموى القياسى [المتوفي سنة‬. . . ‫ق‬
‫ ريتة‬486 ‫" رياضة الاخلاقى للسيد الامام ناصر الدين أن القاسم سمرقندى المتوفي سنة‬8"
‫القلوب فارسى مختصر في أحوال السلوك وآدابه أوله منت تكرى را كه غاية عقل عقلاء‬
‫ اليغ وهو على خمسة عشر بابا للشيخ برهان الدين أبى على التحسن النيك بخت‬10

earum , quae una tantum auctoritate distinctae sunt. Meliora libri Sheikh Zein-ed-din
0mar Ben Ahmed Haleba, vulgo Shemand" dictus et anno 936 (inc. 5. Sept. 1529)
mortuus ‫ و‬.in libro -lE Dorr El - 11aultacat inscripto selecta edidit ‫ ـ‬.6736 Riya d h
e 1 -n o ft s, viridaria animarum de viris doctis Africanis, auctore Abu Bekr Abdallah
.Ben IMohammed Jurisconsulto ‫ ـ‬.6737 El - Riy a dh El-New a d hir , viridaria florida
de iis ‫ و‬duae in juris partibus specialibus sibi similia sunt sibique ,tnednopser auctore
Nejm - ed-din Soleintin Ben Abd - el-carot Tauf Hanbalita, anno 710 (ine. 31. Mai.
1310) mortuo. – 6738. It i ya d h fi ... , viridaria de ... , auctore Sheikh Mohy4 -
ed- dtn Abu Zakartyth Yahya Ben Sheref Neureuot, anno 676 (ine. 4. Jun. 1277) 5
mortuo. – 6739. It i ya dh fi ... , viridaria de ..., auctoribus [.Jentited-din Yusur
Ben Hason Stilihi Dimeshcki Hanbalita] , vulgo Ibn - elmobarred dicto [et anno 909
) ..6c 2 .nun
J )30i 51 mortuo
[ ‫ و‬.et Abu Tahir Ben - eladh ‫ ـ‬.6740 Riy a dh fi . . . ‫و‬
viridaria de . . . ‫ و‬,auctoreAbu Mohammed Alekki Ben Abt Talib Hamaars Caist
anno 437 .eni( .91 .luJ )5401 .]outrom Quinque fascieuli ‫ـ‬
.I .6741 Riya dh a t
1 - akh l a c eastigatio ,murom auctore Seyyid Iman Nisir - ed - din Abu lehstan
‫و‬e
‫ي‬
,‫أ‬i‫ل‬
dnoaanno
uctr. a
..n
r o om at el - col b .castigatio
. ‫ ـ‬.6742 ‫او‬Riyadh cordium
Compendium persieum de vitae spiritalis conditionibus et regulis ‫و‬uod
‫و‬ ita incipit :
‫م‬oeD ‫و و‬
‫ا‬eus summa
.uemc menst e ‫ و‬-et
intelligentium in quindecim capita disposi 10
tun est ‫ و‬.auctore
Sheikh Boritin - ed - dtn Abu 4h Hasan EW - Nakbakht ‫ـ‬
111.
66

. -..----------------
. - .
.
520

‫من‬ ‫] أوله الحمد لله الملك الجليل اليغ مختصر يتضمن التعريف‬1- ‫[اليما في المتوفى سنة‬
‫صنع له في الصباحي كدين راوية أو روايته مرتبا له على الحروف ذكر في كل واحد منهم كم روى‬
‫منهما على الاطلاق أن ما اتفقا عليه من مسنده ش ما انفرد به البخارى أمر مسلم ثم ما‬
‫" رياض الملوك في رياضات‬3" ‫انفرد به كل واحد منهما من الرجال وقدّم مقدّمة مفيدة‬
‫ه رياض التصرة في فضائل العشرة لمجد ة‬0 ‫السلوك فارسى في ترجمة سلوان المطلع يأتى‬
‫ألد بن أحمد بن عبد الله بن محمد الطبرى الشافي ألمكى المتوفى سنة ** أوله الاحمد‬
‫لله يختض برحمته من يشاء اليغ ذكر اته جمع ما روى منهم في مجلد بحذف الاسانيد من‬
‫ كلّ حديث الى كتاب وقدّم مقاتمة في‬.‫كتب عديدة وشرح غريب الحديث في خلاله عازيا‬
‫أسماء وكى وذكر أولا الاحاديث الجامعة أن ما أختض بالاربعة من سماه كما ورد في كل‬
10 ‫فصل بل واحد واحد وأدرج جملة ذلك في قسمين الاول في مناقب الاعداد والتاق في‬

‫ر‬4mart I Yentina
t , annoi893 .cni(p.71 .ceD )i
7841 .]outc
rom Volumen
n , quod iita :
Laus Deo , regi illustri .cte Compendium , fuod indicium continet eorum ‫ و‬guorum
relator vel relatio inutroque Sahth sana et vera auctoritate gaudet, iique alphabetice
dispositi sunt. In singulis capitibus de his viris commemorat, quoties in utroque
in universum citantur ‫ و‬,tum in cujus relationeutrumque auctoritate continua consentit
deinde quae Bokhttrs et quae Moslim separatim habet, denique quibus relationibus
.uterque separatim ,rutitu et praefationem utilem praemittit ‫ ـ‬.6734 Riy à dh
e ‫ ا‬- In o l ti k ‫ و‬viridaria reguln de castigationibus vitae .silatirips Interpretatiopersica
5 "libri
Soluothn el-nnotta ‫ و‬.de
quo infra dicetur ‫ ـ‬.6735 ‫و‬Riy
4 d he 1 - n o s re t viridaria
auxilii de virtutibus decem relatorum, auctore Majd - ed - dtn Ahmed Ben Abdallah
Ben AMohammed Tabert Shafiita Mekka, anno 694 (ine. 21. Nov. 1294) mortuo.
Incipit ita : Laus Deo ‫و و‬ui misericordia
tic sua eos
i peculiariter
ffa ‫و و‬ .uos
cvult
te ‫و‬
et ,tarran quae ex illis relata ,tnesse se volumine ex multis librisita collegisse ‫ و‬ut
‫و‬auctoritates omitteret et inusitatiorem traditionum dictionem , singulis traditionibus
ad librum unde repetitae erant relatis , in orationis cursu explicat. Praeterea
praefationern de nominibus et cognominibus praemittit, et primum traditiones
‫و‬omnibus communes ,treffa tum quae quatuor traditionum corpora peculiaria habent
10 et quae reliqua sunt eo ordine ,taromemmoc quo in omnibus ‫ و‬immo potius in
singulis sectionibus allata .tnus Haee omnia duabus partibus inseruit ‫ و‬Quarum prior
de praestantia traditionum ,tiga quae numero relatorum ‫ و‬posterior de praestantia
519

‫ان " رياض الطالبين لاوحد الدين عبد الله‬ ]‫المكى الشافى المتوفى سنة يهدأ شرخا كبيرا‬
‫ رياص العقول‬4.7 ‫؟‬.. ‫الحسينى المشهور بعبد الله أولياء البليا في المتوفى في حدود سنة‬
‫ثا غباتنا الصناعة الشريفة لان العباس أحمد بن على بن موسى بن أرفع رأس‬ ‫المتبقة‬

‫الانصارى الاندلسى الغرناطى الشذورى مختصر أوله الحمد لله العليم الحكيم الذى أبدع‬
‫من رياض العلوم فارسى لشكر الله الشووا في [الطبيب ] كتبها‬ ‫ة رتق اختراع السماء اليغ‬
‫للسلطان بايزيح خان أبن السلطان أحمد خان [الفات ع] رتبة على تسعة أبواب ر ق التصوف‬
‫ انشاء‬7 ‫ علم شعر ما علم معتبات‬7 ‫ هيئة * نجوم ه حساب " فراسة‬F ‫ منطف‬F
‫ رياص‬."47 ‫ رياض العالى مختصر فارسى من سبعة جمعها للسلطان بايزيد خان‬4.4
‫" رياض الفردوسية في الاحاديث القدسية للشيخ محيى الدين محمد بن‬40 ‫الغقوان‬
‫ رياض المستطابة في جملة‬4 -٣ ‫" رياض المذكوين‬40 ‫ على ابن عربي الطائى الاندلسى‬10
‫من روى في الصحيحين من الصحابة مجلدا للامام عماد الدين يحيى بن أن بكر العامرى‬ ".

.[Mekki
,atiifahS anno 1057 .eni( .72 .naJ )7461 mortuus ‫ـ‬ .6726 Riyadh
e l-t a lib fn ‫ و‬viridaria studiosorum ‫ و‬auctore Auhad - ed - dtn 4 bdallah Hosethat
Baligina , vulgo 4 ‫ة‬
.dallah
Aulaytht
dicto et circa
c annum 900O
.cni( .2 (1494
.outrom – .7276 Riy a dh el - o et l el -m o nffet ‫ و‬viridaria mentium altarum de
arundinetis artis augustae , auctore Abu'labbths Ahmed Ben AlWa Ben AMusa Ben
4‫ن‬
faras 4nstiri Andalust
s Gharntitau
.tritsdohS Compendium
a , guod L
ita :tipicni
‫و‬Deo
docto sapienti ‫و و‬ .ui
gradus coeli
c de novo constructi
t primus
e erexit ‫ ـ‬5
.6728 Riy 4 dh el - ‫ ت ا ه‬,viridaria ,mun
ranirteod quae ShoRr-allah
1 Shirtotana
[ IMedieus
Sultano Bigextd Khtin Sultani Mohammed Khtin [Expugnatoris] filio persice scripsit
et in novem capita disposuit, quorum primum de theosophia , secundum de logica,
tertium de astronomia ‫و و‬ uartum de ,aigolore tsa quintum de arithmetica
d , sextum
Physiognomice, septimum de arte poetica, octavum de logogryphis, nonum de arte
eleganterscribendi .tiga – .9276 Riya dh el - ‫ه‬41, .viridaria .sinidutislec Com
Pendium persieum e septem scriptis, quae auctor Sultano Bigextd Khtin collegit. ‫ـ‬
.6730 .Riya dh el - gh ofr ,na viridaria condonationis ‫ ـ‬.6731 El - Riy 4 d h
‫و‬E1-Fi rdau siy et ,viridaria paradisiaca de traditionibus prophetae divinitus inspiratis
auctore Sheikh Mohya - ed - dtn AMohammed Ben Ali Ibn Arabs El-Taya Andalust. ‫ـ‬ 10
i7.6732ht ‫ة‬.d hem 1 - mo
u dzakkir
ro ,nftviridaria
aro ‫ ـ‬.6733 E 1 - Riya d h
E 1- Mostet à be t, viridaria gratissima de omnibus sociis , ‫و‬ui inutroque traditionum
99FP9re Salth dicto citantur, auctore Iman Ind - ed - dtn Yahya Ben Abt Bekr
518

‫عشر دوحات أوله الحمد لله القعر الواحد العزيز الغفار الخ من رياض الشعراء لمولانا‬
‫رياضى المتوفي سنة جعله على تنبيه وروضتين التنبيه في خصائص الكتاب والروضة الاولى في من‬

‫له الشعر من السلاطين العثمانية والروضة الثانية في الشعر لغير الشاعر واعداد الى السلطان‬
‫اتمه في سنة ست عشرة وتسعمائة وقيل في تاريخه أخبار وقيل فاتم في رجب سنة ثمان‬
5 ‫ها رياض الصالحين في الجلد للامام محيى الدين‬ ‫عشرة أوله كلستان ديباى عال معارف‬
‫] وعوختصر جمعة من الاحاديث‬8[ ‫أن زكرياء جيى بن شرف النووى لحافظ المتوفى سنة‬
‫الصحاجة مشتملا على ما يكون طريقا لصاحبه الى الآخرة جامعًا للترغيب والترهيب والزهد‬
‫ورياضات النفوس والتزم فيه أن لا يذكر الا حديثا محيجًا وصدّر الابواب من القرآن ووشع ما‬
‫يحتاج الى ضبط أو شرح وجعله على مانى باب وخمس وستين بابا فرغ منه يوم الاثنين‬
10 ‫رابع عشر رمضان سنة سبعين وستمأنة [وشرحه الشيخ العلامة محمد بن على بن محمد علان‬

Dauhttt )aterobra( .tisivid Incipit ita : Laus Deo vincenti , unico ‫ و‬,itnetop condonanti
.etc ‫ ـ‬.6724 Riya d he ‫ ا‬- sh o art ‫ و‬,viridaria ,murateop auctore Mollanostro Raythdha
anno . . . mortuo. Liber in admonitionem et duo viridaria dispositus est; illa de
‫و‬propriis libri virtutibus agit viridarium primum de Sultanis ,sicinamhto qui carmina
fecerunt, et secundum de carminibus , guae alios poetas Rumaeos auctores habent.
Obtulit eum Sultano et anno 916 (inc. 10. Apr. 1510) absolvit, alii vero verbo
akhbtir ( quod annos octingentos quatuor explet) compositionis tempus significari
volunt, alii eum mense Rejebanni 918 (inc. 19. Mart. 1512) absolvisse dieunt. Incipit
5 .ita: Rosarium sericum hominum multa cognitione imbutorum etc ‫ ـ‬.6725 Riy 4 d h
e l - s à lih in ‫ و‬-viridaria .murotcnas Volumen compendii ,ratsni quod Imam Mohyt
ed - dtn Abu Zakartyth Yahya Ben Sheref Neupetet Hafitz, anno [676 (inc. 4. Jun.
[(1277 mortuus ‫ و‬e traditionibus veris ita collegit , ut argumentum libri possessori
viam ad alteram vitam patefaceret, cum ea contineret, quae ad bona facienda excitarent,
a male agendo deterrerent, et abstinentiam et animarum castigationes commendarent.
legem sibi scripsit , ut veras tantum traditiones proferret capitum initia e
‫و‬Praeterea
Corano repetiit ‫و و‬etquorum orthographia vel explicationecessario addendae erant
.tixnitsid Fecit ducenta sexaginta quinque ,atipac et absolvit die Lunae ‫ و‬Clui quartus
10 decimus mensis Ramadhan anni 670 (inc. 9. Aug. 1271) fuit. I Commentarium
ejus magnum scripsit Sheikh doctissimus Mohammed Ben Ali Ben AMohammed Allin
517

‫جمعها من الدواوين والمجاميع للامير أحمد بن شاعين والتزم فيه ما لطف من الاشعار الشعراء‬
‫التقتمين والمتأخرين مقتصرا على ما قالته فحولهم في الغزل والتشبيب وما شابهها دون المديح‬
‫والهجاء الى الرياض الآتيقة في شرح أسماء خير الخليقة لجلال الدين عبد الرحمن بن‬
‫أن بكر السيوطى المتوفي سنة ؟ أوله الحمد لله الذى أذاعب عتا الحزن الخ قال عذا شرح‬
‫ أما الرياض الآتيقة في‬. ‫ة بعد شرحى الذى ألفته زدته تحريرا وتفصيلا وهو البهجة السنية‬
1‫ه‬v ‫للشيخ تقى الدين على بن عبد الكافي السبكى الشافي المتوفي سنة‬ ‫قسمة الحديقة‬

‫ان " رياض الاجتان تركى منظوم لجنان البوسوى الشاعر المتوفي‬ ‫ها " رياض آعل الايمان‬
‫ رياض الاجتان في قوارع القرآن رسالة لاجلال ألائمة‬.. ‫ وله في الزبدة ثلاثة أبيات‬.. ‫سنة‬
‫" رياض السالكيان‬71" ‫" رياض الذاكرين‬71" ‫" رياض الخلفاء‬PN‫أ‬ ‫البغدادى المتوق سنة‬

‫ تركى منظوم العالى أفندى نظمه سنة ثمان وتسعين وتسعمأنة للسلطان مراد خان ورتبة على‬10

e Diwanis aliisque anthologiis Emiro Ahmed Ben Shtthin congessit. Legem autem
sibi statuerat eam ‫ و‬ut elegantiora tantum carmina poetarum priorum et recentiorum
guaenonnis
‫و‬colligeret ‫و‬ m i principes
ur intereos
oec odarum
generei t et poematum
ore
hisque similium ediderant, carmina laudativa autem et satyrica excluderentur. –
.6716 E1 - Riyadh E1 - A n fe at ‫ و‬viridaria .arhclup Commentarius in nomina optimi
inter homines creatos ‫ و‬,a Jellil - educ to
- dtn -dbA el-rahman re
Ben A Ba Bekr Soytita
anno 911 ( inc. 4. Jun. 1505) mortuo, qui ita incipit: Laus Deo, qui tristitiam a
nobis depellit etc. , et: Hune commentarium, inquit, post illum alium quem composui,
ye t‫ز‬
et ampliorerat ioneco mt
confeci .cte , nominatus io
autem est El-Beh re
El-Sent
.et ‫ ـ‬5
6717. E1 - Riyadh E1 - An feat, viridaria palehra de partitione arbusti, auctore
Sheikh Tack ‫ة‬
.e Ali Ben n
Abd-el-Raff
d- Sobkta ,atiidt 756 .cnin
fahS anno J ( .61 )1355
.0utr – . 8 1 7 6 Riyadh a hl e 1 - fm 4 , n viridaria
o fidelium
m orthodoxor
. um ‫ـ‬
.6719 Riyadh el - ‫ ز‬in a ,n viridaria .murosidarap Carmen turcicum ‫ و‬e quotres
Yersus in anthologia Zubdet leguntur, auctore Jentiba Bursetes Poeta, anno 1004 (inc.
.27 .guA )5951 .outrom – .0276 Riyadh el - ‫ز‬ ,n viridaria
in às ubparadisoru
isr m deev
Corani, gui ad homines et daemones malignos retundendos recitari solent. Tractatus,
‫ة‬.uo uet
Jelhl-elaim nett hor
,idadrgaB anno
o e ‫ ـ‬.1‫و‬67 Riyadh el - kh o l afé ‫و‬
.. . m
aria ‫ ـ‬.6722 .R
Khalifarum
.virid e1 - dzakir
iy ad
,ni viridaria invocantiumh
Deum ‫ـ‬
6723. Riyadh el - s alikin, viridaria spiritali via ingredientium. Poematurcieum, quod 10
4/6 an no
endi Sultano Murtid /8
Khan 9s .eni(m
‫و‬ .13 .tce composuit
0 )9851 e e et ind

- ‫ججحي‬E ‫ تجتاحتجعجع خاص متميمي‬- 2 .‫ميتة‬


‫ختجيتنشخشختتخت‬E ‫المسيحي حججججججحتجحيتم صححيكحجختلاشت‬
.

. ‫هناك تجد حدد حديس‬


516

‫معرفة الصحابة والتابعين السادس في تصنيفه بالجواز والوجوب وبيان شرائطه وطرقه والخاتمة‬
‫شتى تتعلف به أوله الحمد لله الذى وقف العلماء لتحصيل الاحاديث الجة‬ ‫في مسائل‬
‫ان رياض الالباب بمحاسن الآداب‬ ‫أ " رياض الازعار للشيخ سراج الدين أن أحمد زيد‬.
‫مختصر على خمسة أبواب الأول في الخيمة وفيه خمسة فصول التاق في الغزل والنسيب وفيه‬
‫خمسة فصول أيضا آلتالت في الخمريات وفيه خمسة فصول الرابع في الادبيات وفيه خمسة ة‬
‫ فيما يلزم من غير ما تقدّم وفيه خمسة فصول أوله الحمد لله الذى شرح‬،‫فصول الخامس‬
‫" رياض الاتس للامام أن سعيد الحسن بن على الواعظ المتوفي‬1 ‫الصدور بحكمته اليغ‬
‫سنة أوله الحمد لله الذى لم يزل واحدًا حكيمًا اليغ رتبة على ثلثين روضة في المواعظ والنصائح‬
‫ رياض الانشاء فارسى لمحمود بن‬4.6 ]‫" أ " الرياض الاتس لشيراوية بن شهردار الديلمى‬
10 ‫شيخ أحمد الكيلا في المعروف بخواجه جهان المتوفى سنة هانا الرياض الانيقة في الاشعار الرقيقة‬
‫جلد أوله هذا لك يا من أبرز من رياض قوائع الفصحاء الخ وعو جموع مرتب على الحروف‬

asseclarum sequentium - seatum descriptis traditionariis, quatenus eorum compositio


.
licita t
et necessaria
se ‫ و‬de ejus conditionum et rationum descriptione ‫ ـ‬et conclusio
‫و‬quaestiones
diversastractat ‫و‬
guatenus rem
s traditionariam
u .tnatca
eps IncipitL
ita :
, qui viros doctos in acquirendis traditionibus adjuvat etc ‫ ـ‬.6710 Riya d h
.Deo
‫و‬el
-a zh a r .viridaria
,murolf auctore Sheikh Sirthy - ed - dtn Abu Ahmed Zeid ‫ـ‬
6711 . It iyadh el - a lb a b ‫ و‬-viridaria
cordium eum pulchritudinibus literarum elegan
tiorum. Compendium in quinque capita divisum , guorum primum de amore agit,
5 secttndum de odis et carminibus eroticis, tertaium de carminibus in laudem wini,
guartun de literis elegantioribus , guintum de rebus necessariis praeter eas , guae
antea commemoratae sunt. Singula haee capita quinque sectionibus continentur, et
.opus incipit ita : Laus Deo , qui animos sapientia sua disposuit etc ‫ ـ‬.6712 Riy a d h
‫و‬e
l - on ,s viridaria ,sitateicos auctore Imam Abu Satd Hasan Ben Ala Concionatore
anno . . . .outrom Incipit opus ita : Laus Deo ‫ و‬gui non desinit esse unicus et
.sapiens etc ‫ و‬et in triginta viridaria de sermonibus paraeneticis et admonitionibus
.divisum
est ‫ ـ‬.6713 TRiyadh el - on ,s viridaria ,sitateicos auctore Shtruge Ben
.Shehriddr
Dealentl ‫ ـ‬.6714 Riyadh el - in sh ‫و‬4 ,viridaria de stilo elegantiore
10 auctore IBMahmttd Ben Sheikh Mohammed Killint , vulgo Khaja Jahtin dicto et anno . . .
.outr Persice
om. ‫ ـ‬.6715 ‫و‬El - Riy 4 dh El-An fe a t viridaria pulchra de carminibus
.si ,netmuloaV quod
c ita
i :tipl
icni e
Laudem
d‫و‬ Deo ‫و‬ lui em
viridariis
un primarum
imoh
faeundorum facultatum prodire jubet etc. Sylloge alphabetice disposita, quam auctor
515

‫ ر آت جام تامه فارسى مختص‬48.6 ‫العلى الكبير الخ كتبها ردا على رسالة الشيخ سنابل‬
‫لافضل الدين محمد الكاشى المتوفي سنة أوله لله الحمد اعل الاحمد ووليد الجع من رياح‬
- ‫الوسائل ومنهاج الوسائل للشيخ محيى الدين محمد بن على ابن عون المتوفي سنة‬
‫أن " الرياسة الناصرية في الرة على من يعظم اعل النبتة ويستخدمهم على المسلمين للشيخ‬
‫ رياصر آلآحاديات‬40.7 ‫ عماد الدين محمد بن حسن الاسنوى الشافى المتوفي سنة من‬5
‫من الرياض الادبية لان الربيع سليمان بن موسى الاشعرى الزبيدى لخنفى المتوفي الحبشنا‬
‫ رياض الازهار في جلآء‬47.1 ‫سنة لها وهو كتاب جيد صتف وهو أبن ثمان عشرة سنة‬
‫الابصار في أصول التحديث على مقدّمة وستة أبواب وخاتمة المقدّمة في تحريض الطالب ببيان‬
‫جلّ قائدته والباب الاول في الالفاظ المصطلحة لاهل الحديث التاق في تحمل الاحادين‬
‫ وروايتها التالت في آداب اختثين وغيرهم الرابع في آداب الطالبين واجتهادهم الخامس في‬10

.ref ut
tracta an
tum Sheik du
hi Sonbol m
scripsi t ‫ ـ‬.6704 Rah en jam - nameh , liber
viae extremi finis ‫ و‬auctore Afdhal-ed-dtn AMohammed ,ahsiK anno . . . mortuo ..
Compendium persieum ‫و و‬ . iu
ita :tipicnc o
Laus Deo laude d
digno ejusqu
e e amanti ‫ـ‬
t
.6705 Riy 4th el - res à il we Min h a j el - we s à il ‫ و‬odores tractatuum et via
adminiculorum ‫ و‬,a Sheikh u c
Mohya - ed – dtn t o
Mohammed Ali Ibne
Ben r Arabs
. a n n o o
638 .eni( .32 .luJ )0421 mortu ‫ ـ‬.6706 , E 1
- Riy a set E1 - Nasiriy et
principatus .sucirisaN Refutatio eorum ‫ و‬- et Judaeos tribut
Christianos u i arios
‫و‬ingam
faciunt et eorum servitio contra Muslimos ,rutnutu auctore Sheikh Inthd-ed ‫) ـ‬nai 5
ed
Ben M
.A o
Hasan Esneuo atiifahS a
t ,h m
anno 764 .eni( m
.12 .tcO )2631 mortuo ‫ـ‬ .

.6707 . a dh elR - ah a dfth ,iviridaria y


traditionum ‫ ـ‬.6708 E1 - Riyadh E1 - -

A deb fy et ‫ و‬viridaria .acigololihp Liber ,suigerge quem Abu "4BerI" Soletantin Ben
AMusa 4shari Zobeidi Hanefita ‫] و‬
,Abyssi
s annoi
nialu 652 .ent
u rbn
i( .12 .r 4521 m
eF )o
decem et octo annos natus .tiusopmoc – .9076 Riy a dh el - a zh ‫ة‬ urriaolf
,rmvirida
de oculis illustrandis. Compendium de rei traditionariae principiis in praefationem,
sex capita et conclusionem divisum ‫ و‬eujus praefatio de studio discentis agit explicatione
gravis utilitatis instigando , quam res traditionaria habet ‫ ـ‬caput prtantum de verbis
terrninologicis ‫ و‬Guae apnd traditionarios in usu sunt ‫ـ‬ eeund
‫ه‬ munoian
detidart
commendatione et relatione ‫ ـ‬tertium de regulis ‫ و‬Tuae traditionariis aliisque viris 10
doetis observandae sunt ‫ ـ‬guarturn de regulis discipulis studiosis observandis ‫ا‬
eorumque studio assiduo ‫ـ‬ maintain de cognitione sociorum prophetae horumque
65 * .
514

‫في فصل يوم عرفة للشيخ شمس الدين محمد بن طولون الدمشقى رسالة أولها الحمد لله‬
‫الذى تعرف الى أحبابه بمعرفته فما خاب كل من عرفه الخ ورتبها على أثنى عشر بابا‬
‫ رونق المجالس لان حفص عمر بن عبد الله السمرقندى المتوفي سنة أوله الحمد لله رب‬...
‫العالمين اليغ وفي نسخة المعروف بالسمرقندى جعله على اثنين وعشرين بابا يحتوى كل باب‬
‫؟ رونق المحاكم فيما يروح فيه الحاكم للشيخ عبد الرحمن بن أحمد بن ة‬.. ‫عشر حكايات‬
- ‫مسك السخاوى المتوفى سنة الله رونق تختصر في فروع الشافعية على طريقة لباب الخاملى‬
‫وقد اختلف في مولفه قيل أنه منسوب الى الشيخ أن حامد الاسقرآنى وقيل أنه من تصانيف‬
‫أن حاتم القزوينى كذا في طبقات أبن السبكى قال ابن السبكى وهذا غير مستبعد فان أبا حاتم‬
‫ " الرقص والوقص‬." ‫قراً على المحاملى والرونقف أشبه شىء بكلام الحاملى في اللباب كذا ذكر‬
10 ‫لمستحل الرقص رسالة للشيخ ابراهيم بن محمد الحلبى المتوفي سنة أو أوله الحمد لله الملك‬

nictus oculi de merito diei, quoperegrinatores in monte Arafat prope Mekkam sacra
faciunt, auctore Sheikh Shems - ed - dtn Mohammed Ben Tultin Dimeslickt. Tractatus
in duodecim capita divisus ‫ و‬gui ita :tipicni Laus Deo , qui amicos cognitionem
suam docet ‫ و‬neque ullus ‫ و‬.gui
eum ,ticsongoc spe frustratur etc ‫ ـ‬.6700 R au ne c
e l - me jà l is ‫ و‬Splendor consessuum ‫ و‬auctore Abu Hafs 0mar Ben Abdallah
,id
anno .n
. . .oua
trom c
Incipitr
ita : Laus
a Deo
n mundorum
aS domino
. etc ‫ و‬et in
exemplo auctorem vulgo Samarcandi dici legitur. Liber in viginti duo capita divisus
5 ,
quae singula
t decem
s narrationes
e comprehendunt
. ‫ ـ‬.6701 ‫و‬Ra
une c el - meh a ki m
splendor tribunalium de iis rebus, de quibus judex vespertino tempore agit, auctore Sheikh
.Abd-el-rahman
Ben Ahmed Ben AMisk ,tcatthkeS anno . . . mortuo ‫ ـ‬.6702 R au ne c
m ok htas ar, splendor. Compendium de articulis juris Shafiitici specialibus ad
rationem libri Lobhb a AMeitimila editi ‫ و‬de cujus auctore varia .tnuutats Alii illud
‫و‬Sheikho
Abu Hthmad Isfertaint ,tnuubirt alii in scriptis Abu Hitami Castetna numerant
ut quidem in Tabacht Ibn Sobkti perhibetur. Neque hoo teste eodem Ibn - els0BAt a
veritate alienum esse dicitur, Abu Hitim enim coram AMehdimila lectiones habuit, et
opus Rauneerationem ,idnecid qua Mehdamali in Lobili usus est ‫ و‬.perfectissime
refert –
.Itaquidem perhibet ‫ ـ‬.6703 El - Rah s we E1 - Wa cs ‫ و‬impulsus et fractio , ut
10 saltatio licita .rutaesnec Tractatum ‫و و‬
‫و‬ui
itao
:tipice
ni Laus
D ‫و‬.regi
alto et magno etc
Sheikh Ibrthhtm Ben Mohammed ,abelaH anno 956 .cni( .03 .naJ )9451 mortuus ‫ و‬ad
513

‫التواظر وميدان الخواطر في شرح الاشعار البليغة على ترتيب الحروف الجلد أوله الحمد لله‬
‫" روضة الواصلين رسالة التركية] في الكيمياء للسيد محمد بن عبد‬F ‫رب العالمين اليغ‬
‫الشهاك ما روضة الواعظين في أحاديث سيد المرسلين المعين المسكين محمد الفراعى‬
‫الهروى المتوفى سنة وهى في أربع مجلدات ذكر في المعارج أنه أتفه باسم رب العالمين وهو‬
‫ة كتاب الاربعين المسمى بروضة الواعظين كذا قال وهو على ما رأيته فارسى مختصر على أربعة‬
‫ في سبع حكايات مهتابة‬F ‫ في المجالس‬F ‫أصول آ في صفة الوعظ وفيه سبعة فصول‬
‫؟ روضة الوردية في‬ ‫التبكية من المواعظ المبكيات ويقال له روضة وكفاية المذكرين‬ TE

‫الرحلة الرامية لان العباس أحمد بن محمد المعروف بشهاب المحضنكيفى المحلى وكان حيّا‬
‫ آلروع والاوجال في نياء المسيخ الدجال لشمس الدين أن عبد‬٧ ‫في حدود سنة تمه‬
‫ روتقت الطرقة‬4 ‫ الله محمد بن أحمد الحافظ الذاعبى المتوفي سنة مع ما روتقت آتتقاسير‬10

e 1 - new 4tzir we Me id 4n el - khawa tir, viridarium oculorum et hippodromus


animorum. Commentarius earminum eloquentia distinctorum et secundum literas
alphabeti .murotisopsid Volumen ‫و و‬ .uodita :tipc
icni Laus Deot mundorume
domino –
6694. Rau dhat el - w a s il fn , viridarium pervenientium. Tractatus [turcieus] de
,aauetore im Seyyid
y Mohammed
hc Benl -le-AdbA shehttbi
. ‫ ـ‬.6695 Rau dh a t
e1 - waitzf ,n tractatus concionatorum de traditionibus domini legatorum divinorum ‫و‬
auctore IMotra El-Ahlisktra Mohammed AFertili Hereaoa, anno . . . mortuo . Quatuor
volumina ‫ و‬guae ‫ج و‬ut in libro AMetir ,ticid nomine dominimundorum ,tiusopmoc ea 5
.continet
opus quadraginta traditiones et Raudhat el-tottitztn appellatum est ‫ ـ‬Hae ‫حته‬
.ille ‫ ـ‬Compendium persieum est ‫ و‬ut ego quidem vidi ‫ و‬in quatuor principia dispositunn -
quorum primum de concionatoris attributisagit et in septem sectiones distributum est ‫ـ‬
secundum de consessibus - tertium de septem narrationibus perpolitis ‫و ـ‬amarutrau
de arte sermonibus paraeneticis fiebilibus ad fietum movendi ‫ ـ‬idemque Raudhear ‫حة‬
.are
Kifhyet el-modzakkirtn nominatur ‫ ـ‬.6696 El-Raudhat E1 - Wer d fy et -
viridarium roseum de itinere per terras ,saeamuR auctore Abu'labbits Ahmed B ‫محرك‬
‫ةاو‬Mohammed Haleb .vulgo Shelittli Hisnakeit ,otcid qui cirea annum 864 (ine .28 0 ‫منهحه‬
1459) vixit. – 6697. El - Ra uo " we El - Aui à l, terror et timores de historia
,itsirhcitnA auctore Shens - ed-din Abu Abdallah Mohammed Ben Ahmed Dxehe ‫عة‬
‫ا‬E - ,z
annot
748 i
.eni( f
.31 .ra
pA )74H . ‫ ـ‬.6698 Ra une e el ‫و ـ‬tefas
31 mortuo ir
.Splendor
commentariorum coranicorum ‫ـ‬ .6699 Ra un e c e1 - tar fa ,t splendor
III. 65

‫ تحتاجح يتمتم ببعتحت تعليمية‬- ‫ ج‬- ‫احتجاجات‬


512

‫ما روتة‬ ‫سم روضة المعارق‬ ‫ومختصر لبعضهم أوله الحمد لله حماذا يكون له الاخ‬
‫المناظر لاولى بكر أحمد بن ثابت الخاجندى الشافي المتوفي سنة *** ذكر السبكى في ترجمته‬
‫انه نقل القاضى مجتى [بن جميع] في ذخائره وجهين عن روضة المناظر للخاجندى وما أراه‬
‫ روضة المنجّمين فارسى مجلد على خمس عشرة مقالة ذكر فيها جميع ما‬11 ‫الا نبذ‬
5 ‫ " روضة الناخبين في شرح خطاب الاربعين العبد العزيز النسغى‬. ‫يحتاج اليه في عذا الفن‬
‫" روتة الناظر في ترجمة الشيخ عبد القادر‬ ]‫أولها الحمد لله الذى دلت بعزته أليغ‬
‫" روضة الناظر‬ ‫لافي طاعو ماجد الدين محمد بن يعقوب الفيروزابادى المتوفي سنة " أم‬
‫ونزعة الخاطر لعبد العزيز الكاشى في الآداب والاشعار وككة في جلد كبير وله الحمد لله الملك‬
‫الاعلام اليغ ذكر انه جعله ثلاثة أقسام الاول في المرآئع والافتخارات والحكم والآداب والثاني فيما‬
0 ‫ " روضة‬- ‫يتعلّف بانواع الحكايات والتالت في المتفوقات وجمع فيه الاشعار العربية والفارسية‬

via et exstasibus composuit. Epitome, quam alius quidam edidit, incipit ita : Laus
.D ,silat qualis
eo ei est ete ‫ ـ‬.6687 -Reau r viridarium
l - me a ,fidh at cognitio
" ‫ الا‬. - .6688 R au d hat el -m on a ,rizt viridarium ,sitnatupsid auctore Abu Bekr
AMohammed Ben Thibit Khojenda Shafiita, anno 483 (ine. 6. Mart. 1090) mortuo.
.Solht in ejus vita narrat, Cadhi AMojalla IBen Jent"] in suo Dxakhttir duas disputandi
Fationese Raudhat el-monitair a Khojendi edito assumsisse, ego tamen partem ejas
‫؟‬- .idiv – .9n
Parwama 866 Rau dhatt el - mona jjim
u ,nf viridarium
n astroho
rnorum. Volumen persieum in quindecim dissertationes distributum , ubi omnia
»
,rutn
t arquibus
ons l
ine nnn e Iopus
astronomia OP. ‫ ـ‬.6690 Rau dh at el-n a sih in ‫و‬
viridarium monentium ‫] و‬
auctore m Abd - etu r
- asts Nesef .l b i
Commentar ius inl
El-K80tab El-Arbatin ‫ و‬.[ .T
ita :tipicni Laus Deo , enjus potentiamo
ou nstrantur
i ete –
6691. It audhat el -n 4 tzir, viridarium observatoris. Biographia Sheikhi Abd- el
edadtrab Abu Thir Majd - ed - dtn Mohammed Ben Yactib Frtistablida, anno 817
). .32c .traM n)4141 i,outrom. edita ‫ ـ‬.6692 Rau dhat el-n a tzir we No zh et
e 1 - kh titi r, viridarium oeuli et oblectamentum animi, anctore Abd - et - aziz Kisht.
Volumen magnum de humanitatis studiis, carminibus et philosophia, quod ita incipit:
Laus Deo regi scientissimo ete. Se tres partes feeisse narrat, quarum prima de
carminibus laudativis et panegyricis, apophthegmatis et humanitatis studiis , secunda
10 de iis, quae varias narrationum species spectant, tertia de diversis literarum elegantium
generibus agit, et poemata arabica et persica collecta continet. – 6693. Rau dh a t
511

‫"لا " روض المتقين للشيخ حمد بن عبد اللطيف المعروف بابن ملك المتوفى سنة‬
‫مها روضة المتكلمين في الكلام للشيخ أحمد بن محمد المعروف بسعيد القونوى المتوفي سنة‬
‫أها روضة المجالس في الفروع للاحنفية وهى متداولة "لها" روضة المجالس وأنس المجالس‬
‫رويتة تجاتت‬ - ‫مجندين في الموعظ لان بكر محمد الحبشى البسطامى المتوفى سنة‬
‫منها روضة‬ ‫ ق بديع المجانسة لشمس الدين محمد بن حسين التنوخى المتوفي سنة أهم‬5
]‫المتجانسة وغيضة المتجانسة لمحمد بن الحسن بن على التواجى [ المتوفى سنة أمه‬
‫ه" روضة الخبين ونزعة البساتين الشمس الدين أن بكر ابن قيم الجوزية الدمشقى المتوق‬
‫سنة أهلا أوله الحمد لله الذى جعل المحبة الى الظفر بالمحبوب الجغ وجعله تسعة وعشرين بابا‬
‫روضة ألمريدين مختصر للشيخ أن جعفر محمد بن حسين‬ ‫أما‬ ‫كلها في مباحث الحيّة‬
‫ أبن أحمد بن يزد الانبارى أتفه في آداب التصوف والصوفية وأحكامهم وطريقهم وأحوالهم‬10

om. ‫ ـ‬.6679 Rau dh at el-m otta ck in ‫ و‬,Wiri


Persice
.outr dariu
Deum m
timentium
auctore Sheikh Mohammed Ben Abd - el-lattr, vulgo Ibn HeliA dicto et anno . . .
.mortuo ‫ـ‬ .6680 Raudhat el - mote ka 11 im in ‫ و‬Wiridarium disputantium de
‫و‬o ra
, auetore Sheikh ti on
Ahmed Ben AMohammed e vulgo Satd dicto et anno . ..
Chanetot
.mortuo ‫ ـ‬.6681 Rau dh at el - me j a lis , viridarium consessuum literariorum de
.a rt
juris ic
Hanefitici .subilaicul is
eps Libertritis simus ‫ ـ‬.6682 Rau dh at e 1 -
m eja lis we Ons el - i a l is , viridarium consessuum et societas sedentis. Duo
volumina paraenetica ‫ و‬auctore 4But Bekr Mohammed Habasha Bastan ,s anno . - .
.outrom – .3866 It au dh at el - m eja l is ‫ و‬viridarium consessuum literariorum dle 5
Shens"au
ornatu vocum similitudine distincto ‫ورع و‬ eto
- ed – dtn Mohammed Ben re
Hoses
,ah 856 i
anno k .cni(t naJ )e
.32 .n mortuo
2541T dhat el - m
. ‫ ـ‬.6684 -R auo jà l es e e
we Gh eid hat e 1 - mo j ‫ة‬nes
te ‫ق و‬vi rid
consessus ari
et arundinetum um ‫حد‬
similitudin
‫هو‬ in genere , ‫ز‬v oc
auctore Mohammed um
Ben I Hasan Ben Ala T Netouott ]onna 85 ‫حو‬
) .cni .22 .ceD )4541 .loutrom – .5866 Rau dh at el-m o hibb in we No zh »‫ ح‬.‫ه‬
el - be s à tf ,n viridarium amantium et oblectamentum hortorum ‫ و‬auctore Shems-ed-drz ‫مرر‬
‫ر‬4 ‫ه‬ b
Bekr Ibn Cayyin-eljauxtyet ,skchsemiD anno 751 .u eni( .11 .traM )0531 mortu ‫ حتى‬-
Incipit ita : Laus Deo , qui amorem ita constituit , ut ad possessionem amati ducat et »‫ ح‬. ‫و‬

et in viginti novem capita divisum est, quae singula disquisitiones de amore


continent. – 6686. R audhat el - morid in, viridarium discipulorum aspirantiunn.
Compendium ‫ و‬duod Sheikh ‫ر‬4 bu .Ja far AMohammed Ben Hosein Ben Ahmed Ben Yesa 10
.84 ‫ة‬ , de regulis
s in Theosophia
ic an
Theosophis
it ,sidnavrcesbo det horum statutis
a rp

=====‫تتبتعتتتتتتتححجتمع معص‬ ‫فاتجي‬


‫تيحمت‬
‫تشتتتت‬ ‫جيجييج حججحد تحتجال‬
‫تمس‬
510

‫* * روضة لابن اللبان عبد الله بن محمد بن أحمد المصرى المتوق‬ * * ‫المتوفي سنة‬
‫ روضة في‬,‫ه‬ ‫] وقد اختصره ورتبه محمد بن أحمد المصرى المتوفي سنة من‬ff‫سنة [ا‬
‫القراءات الاحدى عشرة الاولى على الحسن بن محمد بن ابراعيم المقرى البغدادى المالكى‬
‫** وللامام أن عمر أحمد بن عبد الله بن طالب الطلمنكى الاندلسى المتوق‬8 ‫المتوفى سنة‬
5 ‫سنة أ** وفيه أيضا للشريف أن أسمعيبل موسى أبن الحسين بن أسمعيبل المعدل المقوى‬

‫ روضة القضاة وطريق التجاة لفخر الدين الزيلى المتوفي سنة أولها الاحمد للد الذى‬18
‫أمر التخلف باتباع دينه وتصديف رسوله صلعم الاخ وعو في مجلد كبير في فروع الحنفية أكثرها‬
‫صكوك وعو كثير الفصول جدًا أورد لكن مسئلة فصلا وذكر في آخره من التواريخ والحكايات‬
‫روضة ألكتناب‬ "٨v11 ‫طبرية‬ ‫الشيرازى قاضى‬ ‫اللع‬ ‫ روضة القلوب لعبحل الرحمن بوع تصر‬.vv11

40 ‫وحديقة الالباب فارسى في الانشاء الاولى بكر بن المتطبب الفونوى الملقب بالصدر المتوفي سنة‬

1070) mortuo. – 6674. Rau dh a t, viridarium ab Abdallah Ben AMohammed Ben


4/htned Misri , vulgo Ibn - ellebbin dicto et anno [446 (ine. 12. Apr. 1054)] mortuo,
editum ‫و و‬guod Mohammed Ben Ahmed ,trsiM anno 749 .cni) 1 . .rpA )8431 mortuus
‫ة‬.nepitomen
tiu coegit
so et melius
psid ‫ ـ‬.6675 Raudhat fi el - ck ir à ét el - ‫ طن‬da
a sh ret ‫ و‬viridarium de undecim Corani ,subinoisnecer auetoribus Abu Ali Hasan
Esert Mohammed Ben Ibrahim Baghdada Malikita et Corani Lectore , anno 438 (ine.
s. Jul. 1046) mortuo , et Imam Abu 0mar Ahmed Ben Abdallah Ben Talib Talamanki
5 ‫م‬88uladl11 ‫ و‬anno 429 .eni( .41 .tc0 )7301 .outrom De eadem re scripsit Sherif Abu
M‫ي‬ / 10/ttsa
r Ibn
t - elhosean
oa t
Ben Ismatd
c m
Moaddad
e Corani
. L ‫ ـ‬.6676 Rau dh a t
e 1 - cod hat we Ta rf c el - n ejà ,t viridarium judieum et via effugii ‫ و‬auctore
Fakhr-ed-dtn Zeilai ‫ و‬anno . . . .outrom Incipit ita : Laus ,oeD qui homines jussit
religionern suam sequi et legato fidem habere ete. Amplum volumen de articulis juris
Hanefitici secundariis, quorum maxima pars sententias judicis scripto mandatas
continet. . Liber in multas sectiones divisus est ; cuique enim quaestioni sectionem
,t et ad
i finem
u historias
bi et narrationes
rt profert
. ‫ ـ‬.6677 Rand hate1 - col ti b ‫و‬
. wiridarium cordium ‫ و‬auetore Abd - el - rahman Ben Nasrallah Shirth28 Tiberiadis
10 judice. – 6678. Ra u d hat el-k ottt b, viridarium scribarum et arbustum cordium
de modo pedestri oratione eleganterscribendi, auctore Abu Beir Ben - elnotetablish
‫م‬Cun
,sete honorifice Sadr-ed - dtn cognominato et anno [ 794 .cni( .92 Nov 1391 )]
509

‫ والتاج في زوائد الروضة على المنهاج النجم الدين محمد بن عبد الله بن قاضى‬، ‫سنة‬
‫ا واختصار الشيخ شمس الدين محمد بن محمد القيلولى الشافي‬w ‫عجلون المتوق سنة‬
‫الروضة في فروع الشافعية للامام عبد الكريم بن‬ ‫الروضة اختصارا حسنا وتوفي سنة من‬
]ff[ ‫روتة ق الفروع للحنفية للناطفى المتوفي سنة‬ ‫ما‬ ]r[ ‫الرافى القزوينى المتوفي سنة‬
‫" روضة في التحولان عبد الله محمد‬ ‫ وعو صغير الحجم كثير الفائدة وفيه فروع غريبة‬5
‫ لنور الدين على‬... ‫ " روضة ق‬.. ‫أبن على بن حميدة التحليى المتوفي سنة ومه الفه بمكة‬
]‫ وخيى الدين يحيى بن عبد الرحيم القرشى [الشافي‬7.7 ‫أبن هبة الله ألدستاوى المتوفي سنة‬
‫ لان العباس محمد بن يزيد المعروف‬... ‫ روضة ق‬،‫المتوفى سنة من اختصر هذه الروضة أ‬
‫" روتتة فيها الف حديث‬40 ‫ للاقشهرى‬... ‫بالمبرد النحوى المتوفي سنة [من] ان " روضة في‬
‫ عكيج والف غريب والف حكاية والف بيت شعر لعبد الواحد بن أحمد بن [الى القاسم] المليجى‬10

31. Dec. 1388) mortuus , excerptas edidit, et opus Thi Nejan-ed-dtni Mohammed Bere
Abdallah Ben Cadhti sup ple
,sisnenit anno 876 .eni( men ,suutrom
.02 .nuJ )1741 ta/ ‫ز‬4
tractat ad librum AMinh ‫ة‬j ‫ع و‬C El-Raudhat .tru
enitnoc Denique Sheikh
ae Shensed-der
AMohammed Ben AMohammed Catlunt Shafiita, anno 849 (ine. 9. Apr. 1445 ) mortuus s
.ep ito
pulchram men
Viridarii reliquit ‫ ـ‬.6667 ‫أ‬Ra ut " E1 - Sh afi fy et =
dhat fi for
viridarium de partibus juris Shafiitici ,sitavired auctore Imam ‫ر‬4 ‫ة‬ r
- ey
-‫ع‬ eB
- Hertm d
elrtifia Caxtoint ‫ و‬.a
I 623 ( .cninn
.2 .naJ 1226 ]) o
mortuo ‫ـ‬ .6668 R au dh at f a
e 1 - for ‫ و " ان‬wiridarium de partibus juris Hanefitici secundariis ‫ و‬auctore ,ifitoN ann ‫ده‬
.
]644 ).21 .a
rpA ])45c
0u
1 .outromb n i
Volumen parvuml
, ati i
multis t ‫د‬
adnotationi busu 5
repletum ‫و و‬
.lt erariores
articulos n i
uo et t no
exquisitiore c ‫ ـ‬.6669 R a u dhat Fa
sd
e 1 - nah w ‫ و‬viridarium ‫ و‬guod Abu Abdallah Mohammed Ben Ala Bera Hornet of re
,abelaH anno 550 .cni( .7 .traM )5511 mortuus ‫ و‬.Me kka
de grammatica e ‫ـ‬
composuit
.6670 R au dh at fi . . . ‫ و‬wiridarium de . . . ‫ و‬auctore Nur - ed - dtn Ali Ben Hathatalifer ‫يمر‬
,ionitseD-
anno 707 .eni( .3 .luJ )7031 .outrom IMohyt - ed - din Yahya Ben Abd ‫ جعجع‬-
rahim Coresia ,1atiifahSI anno 718 .eni( 5 . .traM )8131 mortuus ‫دج و‬huj Wirida
us ‫ة‬ia
.epitom en ‫ ـ‬.6671 Raud hat fi . . . , viridarium de . . . ‫م و‬auct
edidit 4Bulat
ore E ‫وج‬
AMohammed Ben Yexid Grammatico , vulgo Mobarred dicto et anno ]285 )inc. 28. ‫لآ‬an.
‫ة‬
[(898 .mortuo ‫ ـ‬.6672 Raudhat fi ... , viridarium de ... ‫ و‬.auct ore
Acshehirs - .

.6673 ,tahduaR ,muiradiriv quod mille traditiones probatas ‫ و‬mille traditiones


auctoritatis infirmioris Ghartb dictas ‫ و‬,m il
narrationes le
et mille versus continet 10
auctore Abd- el - acthid Ben Ahmed Ben [Aba"letistml Meltit, anno 463 (inc.. 9. Oct.

‫حتجسد‬-
‫يسحسسحسـنتجضحح حتتي صدعمه‬-
-- -
‫خحص‬
‫ستتحتضشت‬
‫تح‬‫صج‬
‫ين‬‫سخ‬
.
‫جيججججججججحت تستختتمتدحتضحت‬ ‫حد‬
-
‫دجاج تحت تتستدعتصه‬
508

‫ وعلف برهان الدين أبواعيم بن أحمد البياجورى حاشية وتوفي سنة هاله‬،" ‫المعين المتوفى سنة‬
‫وصنف الشيخ شهاب الدين أحمد بن حمدان الاذرى التوسط والفتاع بين الروضة والشرح‬
‫ وأختصره الشيخ شهاب الدين بن أرسلان أحمد بن حسين الرملى الشافي المتوفي‬٢٨٣ ‫توفي سنة‬
‫ خيع أبن مجر في ثلاث هجلدات توفي سنة لهم واختصره نجم الدين عبد الرحمن‬866 ‫سنة‬
5 ‫هأ وعليها حاشية للشيخ سراج الدين عبد‬w ‫أبن يوسف أبو القاسم الاصفها في المتوفى سنة‬
‫الرحمن بون يوسف بن عمر بن رسلان البلقينى المتوفي سنة ممه ولم يكملها وجمعها ولحاه علم‬
‫ ألا‬. ‫ ولنجم الدين سليمان بن عبد القوى الاحنبلى المتوفى سنة‬818 ‫الدين صالرع المتوفي سنة‬
‫أيضا مختصر الروضة وشرحها وأختصره شرف الدين أسمعبل بن أن بكر بن المقرى المتوفي‬
‫سنة الله وجرده من الخلاف وسماه الروض وعليه مهمات للشيخ جمال الدين عبد الرحيم‬
10 ‫ وقد أستدرك عليه زين الدين عبد الرحيم بن الحسين العراق‬78 ‫أبن حسن الاسنوى المتوفي سنة‬
‫المتوفى سنة الله وسماه مهمات المهمّات ولابن الوكيل أحمد بن موسى يختصر المهمات وتوفي‬

anno 741 (inc. 27. Jun. 1340) mortuus. Glossas festinantius scriptas Borhttn - ed- dtn
Ibrahim Ben Ahmed Beijuri, anno 825 (ine. 26. Dec. 1421 ) mortuus , et Sheikh
Sheltab-ed-dtn Ahmed Ben Hamdan Adzret, anno 783 (ine. 28. Mart. 1381) mortuus,
librum El-Tetoassot aee EW - Fat"h bein EV- Ratudhat ape EI - Sharh edidit. Porro
epitomas confecerunt Sheikh Shelhttb - ed - dtn Ben Arslan Ahmed Ben Hosein Ramlt
,atiifahS anno 844 .cni( .2 .nuJ )0441 mortuus ‫ و‬cujus epitomen Ibn Hair , anno 852
(ine. 7. Mart. 1448) mortuus, in tribus voluminibus emendavit, et Nejm - ed – dtn
‫ر‬4 ‫و‬bd-el-rahmanBen Yusuf Abu'letistian ,tnathafsI anno 751 .cni( 11 . .traM )0531 mortuus
cujus epitonnen Sheikh Striti-ed-dtn Abd-el-rahman Ben Yusuf Ben Omar Ben Ras/in
,tniekeloB anno 805 .cni( .1 .guA )2041 mortuus ‫و و‬glossis
auxit guas imperfectas
reliquit et filius Ilm - ed - dtn Stadah , anno 868 (inc. 15. Sept. (3641 mortuus ‫ و‬collegit.
Pariter Wein - ed - dtn Soletantin Ben -dbA et - eatot Hanbalita ‫ و‬.anno 710 .cni( .13 Mai
(1310 mortuus ‫ و‬epitomen et commentarium Viridarii ,tiusopmoc et -ferehS ed - dtn
Ismatl Ben Abi Bekr ,arcomle-neB anno 836 .cni( .82 .guA )2341 mortuus ‫ و‬Tui loca
controversa omisit, epitomen, quam Raudh inscripsit. Deinde Sheikh Jenttl- ed - dth
‫ر‬4 bd-el-rahtan Ben Hasan ,tetensE anno 772 .cni( .62 .luJ )0731 mortuus ‫ و‬AMohannnnift
1o i. e, quaestiones difficiliores composuit, quas Zein-ed-dth Abd-el-rahim Ben-elhosein
,skcitrI anno 806 .eni( .12 .luJ )3041 mortuus ‫و‬ in libro Mohammndit -lE AMohtmmttt
supplere studuit, et Ahmed Ben Musa , vulgo Ibn - eltoekti dictus et anno 791 (inc.
507

‫النووى فاجابه تقى الدين على بن عبد الكافي السبكى المتوفي سنة وعليه نكت لعز الدين‬
‫ه وكتب جلال الدين عبد الرحمن بن‬1 ‫محمد بن أبلى بكر المعروف بابن جماعة المتوفي سنة‬
‫أن بكر السيوطى المتوفي سنة ان الحاشية المسماة بازعار الفضة وعى الكبرى وكتب منها‬

. ‫ة كثيرة تسمى الغنية [ ولم يتم ] وله العذاب المسلسل في تصاحبيع الخلاف المراسل في الروضة‬
‫وقد اختصر الاصل مجردًا من الخلاف وسمّاه العنبر مع ضم زيادات ثم نظم الروضة وسقاه‬
‫الخلاصة كتب منها من الاول الى لحيض ومن الخراج ألى السرقة وشرح عذا النظام وسماه دفع‬
‫ مع زيادات أخذ عا‬،11 ‫الخصاصة واختصر الروضة الشيخ شرف الدين بن عثمان الغزى المتوفي سنة‬
،11 ‫من المنتقى وسماه ألمع نصر وأختصره جمال الدين محمد بن أحمد الشريشى المتوفي سنة‬

‫ والشيخ شمس الدين الانصارى من المتأخرين واختصرة أيضا محمد بن عبد المنعم المعروف بابن‬10

opinionem impugnaverat. Itefutavit eum Tacki - ed - dtn Ali Ben Abd - eu-R4n Solks,
anno . . . mortuus ‫ت و‬etTzz - ed - dtn Mohammed Ben Abt Bekr ‫ و‬vulgo Ibn Jentia
dictus et anno 819 .cni( 1 . .traM )6141 mortuus ‫ و‬.adnotatio ingeniosam nem
edidit
Tum Jeltal- ed - din Abd - el - rahman Ben Abi Bekr Soytita, anno 911 (ine. 4. Jun.
(1505 mortuus , glossas composuit majores 4 ‫ع‬ inscrip
le idhdhat tas‫يل‬-hir ‫ و‬e quibus
minores excerpsit. Idem El - Yanbuo i.e. fontem supplementa articulorum fidei ad
El - Raudhat continentem scripsit, et operis Haudhat epitomen multis additamentis
auctam et Ghungel nominatam ‫[ و‬Ine absolvit ‫ و‬porro -lE Adxb -zE AIToseIser =5
tamenque
i.e.aquam dulcem effusam de corrigendis locis controversis in El- Raudhat libere
se excipientibus ‫ و‬- archetypi epitomene t
omni controversia nudatam et -7E Anbar /
inscriptam ‫و و‬a tamen .sdd it
itnemelppus Postea Raudhat metrice
is exaravit et carmen
inde enatum Kht/dset appellavit, scripto tamen nonnisi partes ab initio usque ad
caput de menstruis et a capite de tributo Khartf usque ad caput de furto mandavit - /
. commentarium e t
ejus Daf"o el-Ahastaset inscripsit ‫ ـ‬Plures alii -lE Raudha ‫عة‬ /
‫و‬ i
epitomen ,tnuregeoc ut Sheikh Sheref - ed - dtn n Ben 0thmin Gha228 8nn »‫ه‬ .

799 (ine. 5 . Oct. 1396) mortuus, qui additamenta ex Muntecth sumta adjecit et
epitomen Motasar inscripsit ‫ ـ‬. ,e ‫ل‬nt
- ed - dtn Mohammed sil
Ben Ahmed Shertsh
anno 729 .eni( .5 .tc0 )8231 mortuus ‫ ـ‬Sheikh Shems-ed-dtn Anstiri Jurisconsultus 10
serioris ,siropmet et Mohammed Ben Abd - el - mon'im ‫ و‬wulgo Ibn - elnotn dictus et ‫ا‬
64 *
506

‫ابن أمير الآف شهرى رحل الى المغرب وأخذ عن جماعة من علماء الاندلس وطالت مدّته‬
‫روضة القصاحة في البيان‬ ‫لا‬ ‫ ذكره صاحب اتحاف الامضاء‬- ‫عناك توق بالمدينة سنة‬
‫والبديع لزين الدين ابن السراج محمد بن أن بكر بن عبد القادر الحنفى الرازى المتوفي‬
‫سنة أوله الحمد لله الذى خلف الانسان وعلمه البيان الخ وعو مختصر جامع الفه في عصر‬
‫الملك السعيد الغازى أبن ألب أرسلان من الارتقية " روضة الفضائل فارسى مختصرة‬
‫ روضة اق‬.‫من المحاضرات على خمسة عشر بابا * روضة القهوم في نظم تعلم العلوم د‬
‫ روقة ق القريع للامام‬- ‫الطب الشيخ عبد الله بن جبريل بن بختيشوع المتطبب‬
‫محيى الدين أن زكرياء يحيى بن شرف النووى المتوفي سنة انا قال في تهذيبه وعو الكتاب‬
‫الذى أختصرته من شرح الوجيز للرافى أنتهى وأختصره الشيخ برهان الدين أبراعيم بن‬
10 ‫موسى الكركى الشافى المتوفي سنة "هم وقد اعتنى به جماعة من الشافعية فشرحوه وكتب‬
‫وقد ناقش فيه‬ "8 ‫عليه حاشية الشيخ زين الدين عمر بن ألى ألاحزم الكنافي المتوفي سنة‬

qui Occidentem peragravit, scholas multorun virorum doctorum Andalusiae adiit, ibique
longum temporis spatium versatus Medinae anno 739 (inc. 20 Jul. 1338) decessit , ut
.auctorlibri Ithttf el - imdhtt testatur ‫ ـ‬.6662 Rau d hat el - fes ,taht viridarium
faeundiae de doctrina expositionis et ornatae dictionis. Zean-ed-din Mohammed Ben Abd
Bekr Ben Abd.el-ettdir Ritza Hanefita, vulgo Ibn-elserrti dictus et anno . . . mortuus,
composuit hoc compendium ,mulpma quod ita :tipicni Laus Deo ‫ و‬oui hominem creavit
5 .et facundian docuit etc ‫ و‬.tempore IMelaki Satd Ghttact Ibn Alp Arslan Ortocidae ‫ـ‬
.6663 Ra ud h at el -fe dh a il ‫ و‬viridarium .muraitnatsearp Anthologia brevior persice
.scriptaet quindecim capita complectens ‫ ـ‬.6664 Et au d h at el -fo him ‫ و‬wiridarium
.mMetrica ui compositio
tn librieTeaIIom
m el-ohim
. ‫ ـ‬.6665 ‫و‬R au d hat fi e l-ti b b
viridarium de re medica ‫ و‬auctore Sheikh Abdallah Ben Jebrtl Ben Bakhtyeshtta
.Medico ‫ـ‬ .6666 ‫أ‬Ra
u dhat fi e 1 - for t " , ,wiridarium
de articulis juris derivatis
auctore Imam Mohya - ed- dtn Abu Zakarty Yahya Ben Sheref Neteetes, anno 676
)
..4 .d
nuJ c
)7721h
,outrn
ome
qui in suo
Ti tb ‫ع‬
se hune librum
d ex commentario
a
.opusWWeitz a Rthfa edito excerpsisse narrat ‫ ـ‬.Hucusque ille ‫ ـ‬ARatudhat contra
1O Sheikh Borhttn - ed - dan Ibrtihtm Ben AMusa Kereka Shafiita, anno 853 (ine. 24. Febr.
1449) mortuus, in epitomen coegit. Plures autem Shafiitae euram in commentarios
scribendos contulerunt, et Sheikh Zein - ed - dtn Omar Ben Abd"Thazon Kinttnt , anno
738 ) . .t
03 .lue
i
J )733s
1 mortuus
np, i glossas
i r in c
eum
‫و‬ s ubi interdum Netoetoti
505

‫هها روضة العقلاء لابن أبي حيان من الاحاديث أو روضة العلماء للشيخ أن على حسين‬
‫بن يحيى البخارى الزندوستى المبتغى أوله أشكر الله كثيرا واسباحه بكرة وأصيلا ليغ قال‬
‫صنفت هذا الكتاب وامليته مرارا على الاتعاب وكان خاليا عن المسائل والفقه والحكم فسألنى‬
‫بعض من قد أبتلى بالجلوس في العامة بان اصنفه ثانيا فصنفت كتان عذا وجمعت في أول‬
‫ كل باب من أخوات المسائل بمقدار خمسة الى عشرة قد بنيت عليها كتاب الله سبحانه وتعالى‬5
‫واخبار الرسول صلعم والحكايات مجلشا تامًا من كلّ فوق وستميته روضة العلماء وكان اسمه الاول‬
‫روضة المذكرين وافتتحته بفضل العلم ليزيد رغبته ألخ وقد اختصره المولى محمد التيروى‬
‫روضة العلوم ودوحة القهوم للمولى السيد أبن أمير‬ . . ‫المعروف بعيشى المتوفي سنة‬
‫المسعودى ألفه للسلطان مراد خان ورتبه على اثنين وثلاثين باب أوله الحمد لله الذى ما‬ ‫حسن‬

‫اكتمال ان أقل‬ ‫الدين‬ ‫لحافظ شمس‬ ‫ألفردوس للشيخ‬ ‫ روضة‬11 ‫وصانع الغ‬ ‫خالف‬ ‫للعلوم سواه‬ 10

diversitate variaretur. – 6658. Raudhat el - o cal à , viridarium intelligentium,


.a Ibn uc
Abi .niggaHto Agit de traditionibu
re s ‫ ـ‬.6659 Rau d hat el - olam 4 ‫و‬
viridarium virorum doctorum ‫ و‬auctore Sheikh Abu Ali Hosein Ben Yahya Bokhtars
Zendtisti Mobteght. Orsus est ita : Gratias ago Deo multas, eumque laudibus praedico
.ma
et tut
vespertino tempore
ino etc ‫ و‬et : ,iusopmoC ,tiuqni hune librum et identidem
discipulis dictavi : caruit autern quaestionibus ‫ و‬propositionibus juridicis et statutis
.sicitcarp‫و‬
Itaque vir ,madiuq qui sede sua in tribunali publico ,rutabaxev a me petiit ‫جع‬
‫و‬u eum iterum componerem
t guapropter hunc meum librum conscripsi ‫ و‬et ab initio
singulorum capitum quinque et plures nec tamen ultra decem quaestiones cognatione
quadam similes praemisi : quo facto librum Dei ‫ و‬ejus legati efiata et narrationes iis /
subjeci , ut singulas diversas partes lectione tota explerem. Primo librititulo Raudhar
elf- modzakhirtn substitui Raudhat el-olanth eumque a laudanda scientiae praestantia
incepi , ut ejus desiderium .ruteregua Epitomen edidit Molla AMohammed Tireto ‫مرة‬ /
vulgo Aishi dictus et anno 1016 (ine. 18. Aug. 1607) mortuus. – 6660. It au dha t
e 1 - o l tim we D au hat el -fo him , viridarium doctrinarum et arbustum mentium ‫در‬
quod Molla Seyyid Ibn Entr Hasan JTes'aida Sultano Ilfurthd Khtin composuit et in
triginta duo capita divisit. Incipit ita : Laus Deo, praeter quem doctrinis nullus est 40
,rot ae
nullus rcetc
auctor . ‫ ـ‬.6661 ,Rel au - fir d au ,dh
s viridarium
atparadisi
auctore Sheikh et Hafitz Shems-ed-dtn Mohammed Ben Ahmed Ben Entr Acshehart,
111. 64

‫الخدمي‬
‫خولي‬
‫ينجحت ح‬ / 1 .‫عها‬ ‫كتـب‬
504

‫الناظر وسلوة القلب والمخاطر أولها الحمد لله الذى جعل المحبة الصغرى مرقاة المحبة الكبرى‬
‫ وجعله خمسة عشر بابا ادارتة العطر لمحمد بن‬36 ‫الاخ جمعه مولفه بمكة المكرمة سنة‬
‫حمود بن حاجى الشهروا في أولها الحمد لله الذى أنعم الانام أحسن التقويم الجخ قال وكان‬
‫صناعة الصيدلافي المعروفة اليوم بصناعة العطو والشراب جزء من علم الطب والطب موقوف على‬
‫علمه وكنت عممت بهذه الصنعة وكتبت لنفسى هذا الكتاب حسب موادى اجتمعًا من كتب ة‬
‫شتى كالقانون والذخيرة وختارات أبن الهبل والارشاد والمالى والموجز ومفردات المالقى والمنهاجين‬
‫والخاوى والكفاية والزهراوى وبستان الاطباء واقربادين ابن التلميذ والدستور المارستافي وأضفت‬
‫اليها ما سمعت من ثقات الفن وما جربته ثم أنه رمز الى أسماء الكتب بالحروف ق قانون‬
‫ت ذخيرة م منهاج الدكان اة منهاج ابن جزلة ر مقالة الوازى ح حاوى نجم الدين‬
10 ‫ الدين‬.‫السمرقندى والباقى باسمائها وجعله على مقاتمة وأربعة وأربعين بابا وأعد أن ألى ولى‬

‫وذكر أنه علم ليس يتغير بتغيير الملل والاديان أو يختلف باختلاف الامكنة والازمان‬

concupiscentium. Idem liber Noxhet el-ntitastr are Solanet el - calb ace el-Ahtttir i.e.
oblectamentum studiosi et tranquillitas cordis et animi cognominatur, et incipit ita :
Laus Deo ‫ و‬oui amorem parvum scalam esse voluit ad amorem magnum .cte Auctor
.eumMekkae anno 994 .cni( 3 . .ceD )5851 ,tiusopmoc et in quindecim capita distribuit ‫ـ‬
.6657 It au dh at el - itr ‫ و‬viridarium aromatis ‫ و‬auctore Mohammed Ben Mahmtid Ben
De‫ة‬H‫هو‬it
,tniotrihS qui ita orsus est : Laus gui hominibus egregiam constitutionem
5 benevole tribuit etc. , et : Ars, inquit, medicamentaria, quae hodie ars aromatis et
p otus appellatur, pars est artis medicae, et haec illius scientia innititur. Studio ejus
artis me dedi ‫ و‬et hunc librum ad voluntatem meam mihi ita conscripsi ‫ و‬ut collecta
ex diversis libris ,ruteretcelpmoc quales sunt Canaire ‫ و‬tret‫ع‬L
ekh ‫ و‬AMokhtartit Ibn -
elhobeli – El-Irshid ‫ه ـ‬AEl-JIelak ‫ ـ تهزها الر ـ‬1afi.addit Malackti ‫ ـ‬duo Minity ‫ـ‬
AHitoi – Atfityet – 20thrtitoi ‫ ـ‬Bosttan et - atibbth ‫ ر ـ‬0rabidtn Ibn - e/delantdzi –
.1908tair
anitsiralA ‫ و‬et ,icejda quae vel ex viris artis probatissimis audiveram vel ipse
ekhired‫ع‬expertus
.mare Significavit autem titulos librorum ,ati ut Cantin litera Catf D
litera Dxth , JMinhtt el - dokktin litera Mtp ‫ز و‬Minhtt ‫و‬ab Ibn Joxia editum litera Eli
10 Hd‫هن‬AMecttlet
Ha ti litera R4 , Htttpt Nejm - ed - dtni Samarcanda litera ‫ و‬cetera autem
Opera nominibus suis notarentur. Librum in praefationem et quadraginta quatuor capita
‫و‬divisit
et IWelt - ed - dtno ;tilutbo praeterea scientiam illam esse dicit ita comparatam
ut vicissitudini sectarum et religionum minime subjecta sitneque locorum et temporum
503

‫مها روضة العالية‬ ‫"ا روضة العارفين للعلامة محمود الغزنوى المتوفي سنة‬r
‫د‬rv ‫سنة‬
‫المتيقة في فضائل الامام ابي حنيفة الشرف الدين أن القاسم بن عبد العليم القرشى الحنفى‬
‫سنة وكان قبل ذلك ألف فيه قلائد عقود الدار والعقيان في مناقب الامام أبي حنيفة‬ ‫المتوفي‬

‫النعمانة انفها بعد الوقوف على الكتب المؤلفة في مناقبه وجعلها على عشرة أبواب وخاتمة‬
‫ في ذكر أحواله وفيه‬F ‫ فيما انفرد به دون غيره وفيه فصول‬F ‫ آ في ذكر معرفته وفيه فصول‬5
‫ في بيان صفته وعينته وفيه فصول ة في ذكر شىء من المسائل المستحسنة من‬F ‫فصول‬
‫ في‬، ‫ فيما روى عن أعلام المسلمين من الثناء عليه‬7 ‫استخراجه آ في وصاياه ورسائله‬
‫ في محنته وشتة صبره آ فيمن روى عنهم وذكر في آخرها مناقب‬1 ‫أخباره مع علماء عصره‬
‫مدا روضة العباد في مناقب الصوفية الزعاد للشيخ عبد الرحمن بن محمد‬ ‫الامامين مفردًا‬
‫أها روضة ألعشاق ونزهة المشتاقى وتلقب أيضا بنزعة‬ ‫ البسطامى ذكره في شمس الآفات‬10

(inc. 4. Oct. 1331 ) mortao. – 6653. Et audh a te ‫ا‬rifi


-‫ة‬ n, viridarium spiritalium ‫و‬
‫ةاو‬auctore
viro doctissimo Mahmatid Ghazneto anno . . . mortuo . ‫ـ‬ .6654 E1 - Rau dh a t
‫ا‬E1 - Al iy et E - M on if et ‫ و‬viridarium altius et eminentius de virtutibus egregiis
Imami Abu Hantfa ‫ و‬/auctore -ferehS ed - dth Abu letistin Ben Abd-el - alim Cores ‫ع‬
,a annot. . . .oi
utrom f Antea jam
e de neadem a
re librum
H Califid
‫ح‬ ocaide
e7 - dorr
‫خ‬ tr
el - ‫ة‬‫ح‬cythin
de virtutibus
O egregiis Imami
r Abu Hant/a e AWontin ,tareusov pmoc tum
‫و‬lectis
libris de Imami virtutibus scriptis hunc confecit et in decem capita et conclusionema
.tisivid Caput primum de ejus cognitione agit et in sectiones divisum est ‫عيد ـ‬anrudnuc
de rebus ‫ و‬guibus prae ceteris unice excelluit ‫ و‬et sectiones continet ‫ح ـ‬tertium in
sectiones divisum de ejus rebus gestis ‫و ـ‬
‫ح‬uartumin sectiones distributum
e de description
ejus formae externae et internae – ‫و‬
‫و‬uintum
sde
i nonnullis
ta quaestionibus
borp ‫ح‬qua ‫حد‬
primus elicuit – sextum de ejus monitis ettractatibus – septimum de ejus laudibus ‫حي‬
‫ي‬
‫ق‬uae
ex auctoritate
cMoslimorumre
illustrissimorum
m referuntur
m –o
octavum dec ‫يحه‬
quod cum viris doctis sui temporis habuit ‫ ـ‬nonum de ejus calamitatibus et patient ‫ة‬sa
perdurante - decimum de iis, qui illorum virorum auctoritate referunt. – Ad fine son
.virtutesutriusque Imami separatim describit ‫ ـ‬.6655 ‫و‬It
au dhat e 1 - ib a d rn‫ههه‬viridari
cultorum de virtutibus Suforum abstinentium, auctore Sheikh Abd-e/- rahman ESers
AMohammed Bastlint, qui in Shems el-aftic ejus mentionem facit. – 0656. It au d hat to
el - o sh sh a c we No zh et el -m osh ta e, viridarium amantium et oblectamentum

‫تتخي‬EE ‫جججححتجاجات تحت احتلالات التي تنتجنتيجتي ويتجدج سياسي‬


--
. .‫خخبتيحجيذنجح محدد حججتختتحتك‬-‫ا‬-‫جيجحي‬--
------------- ‫ ح‬- ‫ــد‬
‫بحججح تختتسسة‬
‫حين حد‬--------
‫يد‬
502

‫] ذكر في ديباجته أن‬." ‫لميرخواند المؤرخ محمد بن خاوندشاه بن محمود [المتوفى سنة‬
‫جمعًا من اخوانه التمسوا تأليف كتاب منقع محتوي على معظم وقائع الانبياء والملوك والخلقاء‬
‫ثم دخل محبة الوزير مير عليشير واشار اليه أيضا فباشر مشتملا على مقدّمة وسبعة أقسام‬
‫وخاتمة على أن كل قسم يستعدّ أن يكون كتابا مستقلا حال كونه ساكنا بخانقاه خلاصيّة‬
5 ‫التى أنشأها الامير المذكور بهراة على نهر الجبل المقدّمة في علم التأريخ القسم الاول في‬
]‫أول المخلوقات وقصص الانبياء وملوك الكجم لواحوال الحكماء اليونانية في ذيل ذكر أسكندر‬
‫والتاق في أحوال سيد الانبياء صلعم وسيره وخلقائه الراشدين وآتتالت [في احوال الائمة الاثى‬
‫عشر و] في أحوال بنى أمية والعباسية والرابع في الملوك المعاصرين لبنى العباس والخامس في‬
‫ظهور جنكيزخان واحواله وأولاده والسادس في ظهور تيمور وأحواله وأولاده والسابع في أحوال‬
10 ‫سلطان بيقوا واخاتمة في حكايات متفرقة وحالات خصوصة لموجودات الربع المسكون وتجانبها‬
‫روضة الطريف نظم في الرسم للشيخ برعارى الديون أبراهيم بن عمر الجعبرى المتوق‬ ‫لها‬

grapho Mohammed Ben Khondshah Ben Mahmtid, vulgo Mtrkhond dieto I et anno 903
).cni e
.03 .a
guA )t
7941 p i
mortuo ,1 r cs : ‫و‬
persice ui ins er
praefatione u
haec :til
cid P
amicorum a me petierunt , ut librum componerem comtum et nitidum ‫ و‬dui maximam
partem eorum contineret ‫ و‬duae prophetis , principibus et Khalifis .tnareneve Postea
in Weziri 11tr Alishtr societatem admissus est, qui pariter eum ad scribendum excitavit.
Aggressus autem est librum scribere ita, ut praefationem, septem partes et conclusionem
5 complecteretur et singulae partes ita comparatae essent , ut librum absolutum formarent,
eum quiete in coenobio Kht/distya frueretur, quod Emirus laudatus Heratae ad fluvium
‫و‬ .tarn
evacifidea n o
Praefatio de historia ,n t
tiga pars prima is
de initiorerum creatarum ،
‫و‬hi sto
prophetarum rii
et principum s ]
barbarorum , ephilosophis
de ci edgraecis
net ppa
in
[u de Alexandro
bi verba facit ‫ ـ‬seeunda de principe prophetarum ‫ر‬,des
mmauho1j
1 e
nnoribus et Khalifis legitimis ‫و[ ـ‬te rtia
Ide duodeeim Imamis Omayyadis et Abbasidis –
quarta de principibus Abbasidarum aequalibus ‫و ـ‬ utn
uinta deevda ‫ و‬rebus gestis et
liberis Jinghtz Khtini ‫ ـ‬sexta de adventu , rebus gestis et liberis Timuri – septima
10 de rebus gestis Sultani Beacarth – et conclusio de historiis diversis et ‫و‬subinoitidnoc
quae in quarta terrae parte habitata existentibus propriae sunt earumque miraculis. –
6652. Rau dh at e 1 - 4 a rff, viridarium ejns, quod peregrinum et rarum est. Carmen
deorthographia, auctore Sheikh Bor/thn-ed-dtn Ibrahim Ben 0mar Ja"bert, anno 732
501

‫وسماه حديقة السعدآء قال فيه اقتديت بروضة الشهداء في أصل التأليف والتحقت الفوائد‬
‫من الكتب فكان كتابا مستقلا كما مرّ في الحة وترجمه أيضا الجامى المصرى توفي سنة‬
‫وسماه سعادت نامه قال أقتفيت اثره غير افي أوردت الآيات والاحاديث في خلال الحكايات‬
‫وزينته بالسجع والمقطعات من شعرى وقواعد ترتيبه على عشرة أبواب آ في ابتلاة بعض‬
‫ ة في‬.‫ في أحوال فاطمة الزهراء رضى الله عنها‬F ‫ في وفاته‬F ‫ في ابتلاة النبى صلعم‬7 ‫ة الانبياء‬
‫ في مناقب الحسبان ما في أحوال مسلم‬7 ‫أحوال على رضى الله عنها في أحوال ابنه الحسن‬
‫ على فصلين الاول في وقائع أهل البيت‬. ‫وعقبال " في شهادة الحسين رضى الله تعالى عنه‬
‫وانتاق في عواقب أمور القائلين انتهى أ** روضة الصحاور دا روضة الصفاء في آداب زيارة‬
‫المصطفى صلعم للشيخ حمد بن على بن احمد علان المكى المتوفي سنة ما ذكره في شوح‬
‫والملوك والخلقاء فارسى‬ ‫روضة الصفاء في سيرة الانبياء‬ ‫ أدا‬. ‫ ألطريقة وذيله لولده غبات الديون‬10

anno 970 (inc. 31. Aug. 1562) mortuus ] , et translationem Haddeat el - soadth
.tivalleppa Idem : Secutus hic sum ‫ و‬,tiuqni Raudhat el - shohadth quod primariam
archetypi compositionern ,tenitta et e variis scriptis adnotata utilia adjeci ‫ و‬ut liber
evaderet absolutus ‫ و‬ut supra in litera Hth dictum .tse Pariter Jthma ,trsiMA anno . . .
mortuus ‫ و‬translationem edidit Setidet - nameh inscriptam , et : Secutus sum ‫و و‬ait ejus
vestigium ‫ و‬nisi quod versus et traditiones mediis in narrationibus protuli ‫ و‬et oratione
rhythmica et brevioribus carminum meorum fragmentis opus ornavi. Fundamenta
ejus dispositionis decem capita complectuntur – 1. de tentatione nonnuala lorum 5
prophetarum ‫ ـ‬.2 de tentatione IIIohammedis prophetae ‫ ـ‬3 . de ejus morte ‫ ـ‬4 . . ‫ عاة‬,iis
‫ح‬quae
Fatimam nitido vultu praeditam spectant – 5 . de rebus ,ilA eui Deus pr - ‫زود‬suit
sit ‫ ـ‬6 . de ,sii quae ejus filium Hasan spectant – 7 . de gloriosis Hoseini virtut a bus ‫ـ‬
.8 .de,sii quae Moslim et 0cail spectant - .9 de Hoseani martyrio ‫ ـ‬D ‫ ح‬.‫الموازي‬
caput duas sectiones ,rutitcelpmoc quarum prior de iis ‫=جوأ و‬guae Mohammedis f iae
‫و‬acciderunt posterior de exitu rerum eorum agit , qui profitentur . . . ‫ ـ‬Hae ‫ة حي‬ell. -‫حس‬
.6649 R au dh at el - so dir ‫ و‬viridarium .murotcep – .0566 Rau dhat e a - sa fa ‫و‬
‫و‬viridarium
puritatis de regulis in visitando prophetae electi sepulero observandis ‫يهمهم بوجه‬
‫و‬Sheikh Mohammed Ben Ali Ben Mohammed Alltin IIIeklit ] .anno1057
n.ea ni( .72J )1647
.loutrom Commemoraturab eo in commentario operis Tarteat ‫ و‬et Ghtgdat - acy - dtn 10
filius appendieem .tidide – .1566 Rau dhat e1 - safé fi sir et e1 - a nbiy ‫و‬4
viridarium puritatis. Biographiae prophetarum, principum et Khalifarum ab historio
500

‫في الخلاف بين الارشاد والتيسير نظم الامام أن التحسن على بن أن سعيد الديوافي الواسطى‬
‫ روضة التوحيد منظوم تركى للحاج أحمد خليفة * روضة لجليس‬16 ‫المتوفى سنة من‬
‫ روضة الحيور ومعدن‬6 ‫وترقة آلاتيس للشيخ بدر الدين حسن بن زفو الطبيب الاربلى‬
‫ روضة لخد آنف ورياض الخالآنف للتحكيم مسلمة بن الى صالح القرطبى المجريطى‬16 - ‫السرور‬
‫" روضة الخلت فارسى منظوم لمولانا أحمد الخواق كتبهاة‬FF ‫وهو مصنف كتاب أخوان الصفاء‬
‫مت روضة الرئض في علم الفرائض منظومة لابن عربشاه عبد الوهاب‬ ‫في معارضة كلستان‬
‫ روضة السهيلية في‬6 ‫ وله شرح عليها ان روضة السالكين‬1 ‫أبن احمد المتوفي سنة‬
‫الاوصاف والتشبيهات للوزير أن الحسن أحمد بن محمد السهيلى الخوارزمى المتوق‬
‫سنة * * * * روضة الشهداء فارسى الحسين بن على الكاشفى المعروف بالواعظ البيهقى‬
10 ] 1٧٠ ‫ ] وترجمة الفضولى محمد بن سليمان البغد أدى [ المتوفى سنة‬1 [ ‫المتوفى سنة‬

de diversitate inter voeen ‫ة‬rshdad ( directio bona) et leastr (auxilium Dei secundans).
Carmen ab Imam Abu thasan ‫ر‬874 Ben ‫ر‬4 ‫ و‬.Satd Dttotana II ,atasid anno 743 .cni( .6 Jun
(1342 ,outr
editum
om. ‫ ـ‬.Rauo
dh at el-tau
4 ht ,d6
viridarium
6 cultus unius
. Dei
Poema turcicum ‫ و‬auctore Haji Ahmed Khalifa. ‫ـ‬.
6641 Rau dhat e ‫ ا‬- i el is we
N o zh et e1 - anf ‫و‬8 viridarium convivae et oblectamentum sodalis, auctore Sheikh
3 ‫ب‬ .ed- dan Haan Ben Zafer Irban Medico ‫ ـ‬.6642 Raudhat el-h ob ir we

‫ ا ع " ؟‬- ‫ة‬0 ,riP viridarium hilaritatis et fodina .muroiduag – .3466 Raudhat
‫هنة ههم لع‬ .We
Riya d he 1 - kh a 1 ، i ,e viridarium arbustorum et horti hominum
Edidit philosophus AMasdama Ben Abt Shlth Cortuba Majerttt, libri IRhtolin el- 80%
‫و أعلاهة‬0r
– .4466 Rau d h at el - leh ol d , viridarium .isidarap Poema persicum auctore
Molla nostro AMohammed Hatolf, qui ita scripsit , ut Gulistin imitaretur. –
66450 Ht au dh at el - rai dh fi il n el - fer id h, viridarium exercentis de juris
hereditarii disciplina. Poema, auctore Abd- et - arehhab Ibn Ahmed, vulgo Ibn
‫م‬4rabshah
m dicto
u et ianno 901
r .ena
i( .12 t
.tpeS n
1495 ) e
.outromm
Idemm
ejus oc
edidit - 6646, Rau d h at el - s à likf n, viridarium eorum, qui vitam spiritalem
agunt. – 6647. El - Rau dh at E1 - S o he il fy et , viridarium Soheilieum de attributis
et assimilationibus, auctore Weziro Abu lhasan Ahmed Ben Mohammed Sohealt
,inxanno
er 418 a
.eno
i( .t
11 .o
rbeFh)7C
201 T
mortuo
. ‫ـ‬ .6648 Rau dhat el -
‫هو‬sh
o had a , viridarium ,murytram persice ab Hosein Ben Ali Kashafi Bethack vulgo
10 El-IWitits (Concionator) dicto et anno [ 910 (inc. 14. Jun. 1504) ] mortuo, scriptum.
‫و‬Turcice
transtulit Mohammed Ben Soleitutin Baghdida vulgo Fodhttla dictus [et
499

‫لمحب‬ ‫في مساجد الليا‬ ‫) روضة الاولياء‬FP ‫طاف البلاد وسمع وروى ولم يكن بالضابط‬
‫ما روتة آيك الآليات‬ ‫الدين محمد بن محمود ابن النجار المحافظ المتوفي سنة مع‬
‫في التأريخ فارسى لفخر الدين محمد بن أن داود سليمان البنا كى وهو مختصر جامع وهو‬
‫من مؤرخى عصر الجايتو محمد خان اللجنكيزى] اتفه بالتماس السلطان أن سعيد بهادر‬
‫ من روضة البهية‬7 ‫روضة التعريق في الاسماء‬ - ‫ خان في أحوال ملوك خطا وفي أوصافهم‬5
‫الزائرة في خطط المعزية القاعوة للقاضى محيى الدين عبد الله بن عبد الظاعر المتوفي سنة‬
‫" روضة التعريف بالحب الشريف في التصوف تأليف الشيخ الامام العالم العلامة بقية‬
‫الأجتهدين لسان المتكلمين يجة المناظرين لسان الدين أن عبد الله احمد بن الخطيب الوزير‬
‫] أوله اللهم طيب بريحان ذكرك أنفاس أنفسنا الناشقة الغ‬w‫الخطير الاندلسى [المقتول سنة أ‬
-
. ..

‫ روضة ألتقرير‬1-1 ‫ وقال في آخر الخطبة فاقول ينقسم هذا الموضوع ألى أرض وشاجر وغصن‬10

1211 ( .outrom Peragravit terras ‫ و‬.audivit et ,tiluter nee tamen firmiter tenuit –
.6634 Rau dh at el - au liy 4 ‫ و‬viridarium sanctorum de templo Eliae ‫ و‬auctore .

Illolitibb - ed - dtn IMohammed Ben AMaintid Hafitz, vulgo Ibn - elneijir dicto et anno
643 )
.ie.n
9a
2iM‫( م‬1245 .mortuo ‫ ـ‬.6635 Rau dh a tu lie 1 - a l b ُ‫او ه‬b viridarium

cordatorum de .airotsih Compendium persieum amplum ‫و و‬uod


de Fakhr-ed-dth
nnazzahoMA
Ben A bt Datotid Soletantin ,atikttniB qui inter rerum scriptores tempore 2 ‫اة فى‬iu
AMohammed I Khtin Jinghtxt I floruit, et petente Sultano Abu Said Behidir FRThttn 5
de rebus gestis et virtutibus principum Khatayae scripsit. – 6636. Rau d h a t_ e 1 -
‫ح‬t
a " ,ffr viridarium definitionis de .subinimon – .7366 E I - Rau dh at E1 - Be h ‫ع ي ا‬4
‫ح‬E1 - 2 4 hir et , viridarium nitens et floridum de divisionibus terrae Cahiren ‫ فتح‬a
‫ديع‬AMot - ‫ديج‬lidtn
- allah ,sitcaf auctore Cadhi :yhoM - ed-din Abdallah Ben Abd-el-r ‫ربو‬8%4
.anno . . . mortuo ‫ ـ‬.6638 R a u d h at el - ta " ,ffr viridarium ‫ و‬ustus‫حي‬in
quo amor au s
.rutinifed Opus de theosophia a Sheikh et Imam gnaro et doctissimo ‫ و‬doctorunon legis
‫و‬summorum superstite ‫و‬philosophorum
Inetaphysicorum lingua pante‫ىد‬teste
disputantium pr
Listan - ed - dtn Abu Abdallah Mohammed Ben - elkhatth Andalust ‫ و‬Weziro d ‫جعة‬etatim
conspieuo [et anno 776 .cni( .21 .nuJ )4731 ,]otcefretni .mutisopmoc Orsus est ‫ة‬ ta :o
Deus ‫ و‬suaves redde per herbam odoratam laudis Tuae spiritus animarum nostrarum
‫و‬.odorantium
etc et ad finem praefationis :ticijda Haee ,airetam ,nauqni dividitur in no
‫و‬terram arborem et .mumar – .9366 It au dhat el - te er ,rf viridarium confirmationis
63 *
498

‫ليلة القدر من سنة ما أوله الحمد لله الذى الهم الانسان بحكمته علم الطبي الخ وخمد‬
‫ابن الحسن الطبيب كتاب تركى مختصر [كأنه] مترجم من الروضة المذكورة " روضة‬
‫ روضة الانوار من خمسة‬11 ‫ روضة ق الاصول للشيخ موقف الدين الحنبلى‬18 ‫الآتمر‬
‫] أوله زينة الروضة في الاول ببسم الآله الصمد‬68 ‫خوجو [ملك الفضلاء الكرمافي المتوفي سنة‬
‫المفضل الجغ رتب على عشرين مقالة وذكر فيه حمود بن صائن الوزير " روضة الانوار ونزعة ة‬
‫برر الروضة الانيقة في بيان الشريعة‬ ‫ روضة الاتوار ونزعة الاسرار ذكره البو في‬11 - ‫الابصار‬
‫والحقيقة للشيخ عز الدين عبد العزيز بن أحمد بن سعيد الدميرى ويعرف بالدرك أولها‬
‫الحمد لله الذى أوضاع الحقف لطالبه اليغ مختصر على فصول وأبواب ذكر فيها خلوة الشيوخ‬
‫ الروتة آلآتيقة لافي زكرياء يحيى بن *** "تكن‬-٣ ‫مع النسوان وبيعتهن منهم ونحو ذلك‬
10 1.8 ‫أبن عبد المنعم الصقلى الدمشقى الشافعى القياسى المعروف بالاصفها في الدخوله فيها توفي سنة‬

nocte decreti (Leiet el-cadr) anni 1014 (inc. 9. Mai. 1605) absolutum est et incipit ita :
Laus Deo ‫"أ و‬9 ‫ة‬ 1380tia
‫ه‬ suaa escientian
hominibus re medicinae
te a
inspiravit .ctr
e P
‫ة‬Iohammed t Beh-elhasan
a Medicushcompendium d turcicum
u a
,tidide quod R
quasi ex
"".Wersum
rutesse
ediv ‫ـ‬ It a u dh at el - y
.
humanae‫و‬66 .‫ـ‬
on ,s viridarium societatis
9628. Raudhat fi e1 - o ‫و‬1its viridarium de principiis, auctore Sheikh Motoaffic-ed-din
Hanbalita. – 6629. R au dh at e 1 - an w a ‫و‬r viridarium luminum. Hoc primum ex
"arminum quinione ‫ل و‬em ‫لما‬Khoja
anitnreAI ‫ و‬princeps poetarum praestantium anno 742
Cinc. 17. Jun. 1341) 100Etuus] , edidit, incipit ita: Ornamentum operis Raudhat ab initio
hoc est : Nomine Dei sempiterni ‫ و‬praestantissimi etc. ‫ و‬et in viginti dissertationes
‫ه‬ s .tse u
.tivisum r
Laudatur ibi i z
AMahntid eW ‫ ـ‬.6630 ,Raudhat
Ibn Sthin el-an war
viridarium luminum et oblectamentum oculorum. ‫ـ‬.
6631 Raudh at el - a nw a r
vve No zh et el - as r ‫ة‬r ‫ و‬viridarium luminum et oblectamentum arcanorum. Comme
n 19 ‫ طة تلاه‬El-Btini – .2366 E1 - Rau dh at El-An ,taef viridarium pulchrum de
legis et ,sitatirev auctore Sheikh I - ed-din Abd-el-asts Ben Ahmed
‫هيع‬exP9sitione
Ben Satd Dentrs, vulgo Deiri dicto. Compendium, quod ita incipit: Laus Deo , qui
veritatem studioso ejus aperit etc., et in sectiones et capita divisum est. Commemoratur
‫ة‬.bi
solitudoa i
Sheikhorum l
eum feminis i
harumque per illos
m ,oitme i s ‫ـ‬
et quae sunt
.6633 ‫ا‬E - Raudhat E 1 - An f eat , viridarium pulchrum ‫ و‬auctore Abu Zakartyth
10 Yahya Ben Abd- el-rahman Ben Abd - el - mon am Stickilla Dimeshekt Catst Shafiita,
,o g
quoniam lIsfahan
urbem uv ‫ و‬Jun/18
intraverat .ahitntdicto et anno 608 .eni( .51
497

‫روضة الآزقار وحديقة الاشعار للشيخ صلاح الحبين‬ 1 1 ‫ان‬71 ‫أبن عبد الله المتوق سنة‬

‫] ماجتس على الحروف‬FM ‫[محمد] بن عبد الله [بن محمد] بن شاكر الكتبى [المتوفي سنة‬
‫وألقوا في أوله أما بعد حمد الله على نعمه الجامعة الغ جمع فيه ما أختارها من الغزل وافتتيح‬

‫روكتة آلآسرار الشيخ الامام عبد‬ - ‫بغزل من نظم في مدح النبى صلى الله تعالى عليه وسلم‬
‫* روضة الاسرار ألزاعوة ودوحة الانوار الباعوة من روضة الاسرار ونزعة‬ ‫ ألرحمن البسطامى‬5
‫" روضة الاخاء ودوحة الانباء في الطب مختصر الفه محمد بن ابراهيم الشهير‬ ‫ألابصار‬

‫ببيك زاده المتطلب للسلطان أحمد خان مشتملا على السنة الضروريات ورتبه على عشر‬
‫ في المحركة‬F ‫ فيما يوكل ويشرب‬F ‫روضات آ في ماعية الصاخة " في ماعية الهواء وتدبيره‬
‫ في الاستفراغ والاحتباس ام في‬. ‫والسكون له في النوم واليقظة آ في الحركة النفسانية‬
‫ في الانذارات من الاحوات الودية وفوغ في‬. ‫ الاجماع ومنافعه ومضار آ في أحوال الحمام‬10

Nasr - allah Ben Abdallah ] Takendert, vulgo Ibn Calliehis dicto [et anno 567 (ine.
.4 .tp )1e
711Smortuo
[.. ‫ ــ‬.6622 ‫و‬Hau dhat el - a zh a r we Ha df eat e 1 - a sh " : r
‫ا‬viridariumflorum et pomarium ,munimrac auctore Sheikh Salth-ed-din IAMohammed
Ben Abdallah IBen AMohammed] Ben Shithtr Katba, [anno 764 (inc. 21. Oct. 1362) .

.]outrom . Volumen secundum literas et homoeoteleuta compositum ‫ و‬guod ita incipit :


ditor‫ه‬Praemissis
.sidnettimearp Laudetur Deus pro ejus beneficiis universalibus .cte E
‫ها‬hie
potiora carmina amatoria delecta congessit et a carmine amatorio in laua 801
‫و‬prophetae
condito .tipicni – . .3266 It audhat el - as r à r ,viridarium
arcano runn
auctore Sheikh et Imam Ald - el - rahman Bastina ‫ســ‬ .6624 R au dh at el - a ‫ حدد‬- Ar 5
‫ا‬e
1 - 7 4 hi re ,t viridarium arcanorum floridum et arbustum luminum mirabi ‫ـ ـ حم‬
.6625 Rau dh at el - a sra ,r viridarium arcanorum et oblectamentum oculoruars . ‫س‬
.6626 .Rau dhat e 1 - asi hh ,a wiridarium sanorum et arbustum cordatorum ‫دون نحه‬
pendium ‫ و‬. ‫و‬‫و‬uod AMohammed
sBen u Ibrihtml
t ,sucidc
eM vulgoi
Beigslideh
d Swantano
Ahmed Khin de medicina ita composuit , ut dictiones ob rem tractatamnecessarias
,ruteretcelpmoc et in decem viridaria divisit . ‫ ـ‬1 . de essentia sanitatis ‫ـ‬ ‫حك‬. de
essentia et affectione aéris ‫ ـ‬3 . de cibis et potionibus – 4 . demotu et )luiete ‫ـ‬
.5 de somno et vigiliis ‫ ــ‬6 . de affectione animi concupiscentis -- 7 . de evacuatione
et alvo astricta – 8 . de coitu ejusque utilitate et noxa ‫ ـ‬.9 de rebus balnea 10
spectantibus – 10. de admonitionibus, quibus pravas cupiditates dissuadet. Opus
III . 63

--------

‫ويجيب جحيحجعجعوجينجحتجاجية لا تحتاجيتحجج تتتتتتتتتتتتتتيح جيتحدة‬


496

‫والمقصد التاق في أحوال محابه عليه الصلوة والسلام‬ ‫ في ختأمه وموالية‬. ‫خصوصياته‬
‫وفيه فصلان الاول في معرفة رجال الصحابة التاق في أنسابهم والمقصد الثالث في التابعين‬
‫ في جماعة‬F ‫ في تتبع التابعين‬F ‫ومشاهير أئمة الحديث وفيه ثلاثة فصول آ في التابعين‬
‫ روضة الاحكام وزينة الحكام وعى مختصر في أدب القضاء كثير‬17 ‫بعد تبع التابعين‬

5 ‫ما روتية‬ ‫الفوائد لان نصر القاضى شريع بن عبد الكريم الرويا في الشافى المتوفى سنة‬
‫ روضة الآديب وترقة الآريب للشيخ شمس الدين محمد‬41 ‫الأخبار من شروح الهداية‬
‫ابن ابراهيم بن ظهير الاحنفى وعى مجموعة أولها ما بعد الحمد لله الذى من علينا بفضله‬
‫ * روضة‬. ‫اليغ جمع فيها بعض المختصرات كسكر مصر ونيل الرائد والبدائع ونحفة البلغاء‬
‫الاريب في التأريخ للشيخ ظهير الدين على بن محمد الكازروفي المتوفى سنة " وهى ثا‬
10 ‫ روضة الارقار لابن قلاقس الاسكندرى [ الشاعر الى الفتنع نصر الله‬4 ‫سبعة وعشرين سفر‬

‫ه‬ – t
.Pecialibus
si .8 der ejusefamulis
bi et l ‫ ـ‬,Constlium secundum de iis agit
‫ عه"؟‬Prophetae socios spectant et duas complectitur sectiones ‫ و‬-guarum prior cogni
tionem v
.- ‫ة‬F0Funtractat in prophetae societatem admissorums posterior eorum genealogias.
2Tertian
60888/tum de sociorum asseelis agit et Imamis, qui cognitione traditionum
inclaruertInt ‫ و‬et tres continet sectiones ‫ ـ‬1 . de sociorum asseclis ‫ ـ‬2 . de horum
»silupicsid ‫ ـ‬3. de eorum turba , qui post hos discipulos fidem islamicam amplexi
‫ه‬.unt
tnetustrenue
rednefed ‫ ـ‬.6617 Rau dh at el - ah kam we Z fn et el-ho kkam ‫و‬
viridariumn statutorum et ornamentum judicum. Compendium de praeceptis judici
observandis consiliis utilissimis plenum ‫ و‬auctore Cadhi Abu Nasr Shoreth Ben
‫م‬4 ‫ة‬
- el - o
.id Rertn u
Rugintt
,atiifr o
ahS anno ... m ‫ ـ‬.6618 ,Raudh at e1 - akhy a r
viridarium optimorum. Commentarius in opus Hiddayet. ‫ـ‬. 6619 Rau dh at e 1 - a di b
‫و‬w
e N92 b et el ,bira- viridarium humanitatis studiosi et oblectamentum intelligentis
auctore Sheikh Shens - ed - dtn Mohammed Ben Ibrahtm Ben Taitr Hanefita.
Sylloge ‫ و‬quae ita incipit : Praemissis .sidnettimearp Laus Deo qui in nos liberalitate
sua beneficia confert .ete Auctor hic nonnulla compendia , ut SoRRer Misr ‫ و‬Netd
e7 - ‫أكة‬dit ‫" و‬Bedlige ‫ و‬Tolifet el - bolaghd ‫ و‬.in
unum congessit ‫ ـ‬.6620 R au dh a t
e 1 - a r fb , viridarium intelligentis. Historia viginti septem tomis comprehensa, auctore
10 sheikh Tealitr-ed-din Ali Ben Mohammed Kitzertina, anno 697 (ine. 19. Oct. 1297)
.mortuo ‫ ـ‬6621 . Et au d h a t e ‫ ا‬- a zh a ,r viridarium florum , auctore [poeta Abu lfat h
495

‫في التاريخ تركى من أول الخلف الى زماننا لعبد العزيز المعروف بقرب جلى زاده على أربعة‬
‫ ق الملوك‬F ‫ في سيرة النبى صلعم‬F ‫فيول وتكملتين آ في أحوال الانبياء المشتبهة الحال‬
‫ في الدولة العثمانية أوله نسيم عنبر‬F ‫الاسلامية وتكملتبه في مشاهير الملوك قبل الاسلام‬
‫روضة الابرار ومحاسن‬ * ‫شميم حمد وسباس وكلدستة نوشتة ثنا وشكر في قياس أليغ‬
‫ الاخيار ها روضة الاحباب في اختصار الاستيعاب أ روعتة آلاحباب في سيرة النبى عليه‬5
‫الصلوة والسلام والآل والاصحاب فارسى لجمال الدين عطاء الله أبن فضل الله الشيرازى‬
‫النيسابورى المتوفي سنة ألفه في مجلدين بالتماس الوزير مير عليشير بعد الاستشارة مع‬
‫استاده وابن عمه السيد أصيل الدين عبد الله وهو على ثلاثة مقاصد وفي آولة ثالثة أبواب‬
‫ في فن‬F ‫ في ولادته والوقائع في زمانه الشريف الى وفاته‬F ‫" في نسبه عليه الصلوة والسلام‬
‫ في أولاده عليه الصلوة‬F ‫ السير وفيه ثمانية فصول آ في عدد أزواجه عليه الصلوة والسلام‬10
‫ في‬7 ‫ في أوصافه ه في عباداته " في آدابه وعاداته‬F ‫ في فصائله ومعجزاته‬F ‫والسلام‬

.murotsuj Historia turcice scripta ab initio creationis ad tempus nostrum ‫ و‬auctore


‫ر‬4 ‫ة‬
d - et - ,rtxa vulgo Carah Jelebtzadeh
t .otcid Divisa este in quatuor sectiones
‫و‬duo .atnemelpmoc Sectio prima agit de prophetis ‫و‬ ‫و‬ui
tsimili
na conditione
beduag
secunda de vita et moribus prophetae ‫و و‬tertia de principibus fidei islamicae addictis
ejusque duo complementa de principibus ante Islamum illustribus ‫ و‬Guarta de dynastia
othmanica : et liberincipit ita : Zephyrus lenis et ambrae instar suave olens laudi s
et gratiarum actionis etrosarum fasciculus convolutus encomiorum et hymnorurra
.ineffabilium etc ‫ ـ‬.6614 R au dhat el - a br a ,r hortus justorum et pulchritudines 5
.bonorum ‫ ـ‬.6615 Rau dh at e l-ah b a h ‫ و‬s‫د‬viridarium .murotama Epitome operi
.Islttab ‫ ـ‬.6616 It au dhat el - a h bab , viridarium annatorum de vita prophetae ‫دخ و‬eju
familiae et .muroicos Persice hune librum Jeuntil - ed - dtn ‫ر‬
‫ةع‬4tttallah
Ibn A
Fadht - alla
Sharthza ,tritbatsiVA anno . . . mortuus ‫ و‬duobus voluminibus composuit excitatus Ea
Weziro IMtr Alishtr et consilio eum praeceptore et patruele Seyyid Astl-ed-din Abdaller R
habito. Haee historia in tria divisa est consilia, quorum primuntria complectitur
capita ‫ ـ‬1 . de genealogia prophetae ‫ ـ‬.2 de partu ejus et eventis ab hoc temPore
angusto usque ad mortem ‫ ـ‬.3 de singulis ejus vitae partibus ‫ و‬et hoe caput octo 10
compositum est sectionibus ‫ ـ‬1 . de numero uxorum prophetae – 2 . de ejus liberis ‫ـ‬
.3 de meritis et miraculis ab eo editis ‫ ـ‬.4 de ejus attributis – 5 . de variis eius
obedientiae modis ‫ ـ‬6 . de ejus moribus et consuetudinibus ‫ ـ‬7 . de ejus ‫و‬subitatilau
494

‫أ روضاته الاجنان في تفسير القرآن عشر مجلدات لهبة الله بن عبد‬.14 ‫أحوال ملوك كرت‬
‫روضات العلماء وجنات العرقاء‬ . "8 ‫الرحيم الحموى شرف الدين البارزى المتوفي سنة‬
‫أوله فيه كرم بنى آدم بالعلماء اليغ جمع فيه النصائح ومنازل العارفين وآداب الصالحين من‬
‫التفاسير المعتبرة والاحاديث المشهورة ومن مصنفات الائتة ورتبه على أربعين بابا ليكون‬
5 ‫موافقا لعدد الرجال لا يحتاج الناصع الى ترتيب موعظة ولا الى تتبع كتب أخرى أ؟ روضات‬
‫آلزاعوات في العمل بربع المقنطوات للشيخ علاء الدين على بن [أبواعيم بن] الشاطر الدمشقى‬
‫] وهو على مقدّمة وخمسة وثلاثين بابًا أوله الحمد لله مانع الانعام على‬w ‫[ المتوفي سنة‬
‫الدوام الع قال لما كان علم الوقت مندوبا اليه والمعول في بعض شروط الصلوة عليه وجب‬
‫ رويتة آلابرار تركى‬- ‫التوصل اليه باسهل الآلات وعو ربع الدائرة الموضوع بالمقنطوات‬
10 ‫ روضة الابرار‬11 " ‫المتوفي سنة‬ ‫المتخلص بثنائى‬ ‫الروم‬ ‫[ لمحمد ] الشاعر من شعراء‬ ‫منظوم‬

.Kurt principibus scripsit ‫ ـ‬.6609 .Rau dh at el - i in an , viridaria paradisorum


Commentarius in Coranum decem voluminibus comprehensus ‫ و‬auctore Hathalallah
Ben Abd - el - rahim Hamatod Sheref- ed - ddn Bhriat, anno 738 ( inc. 30. Jul. 1337 )
.outrom – .0166 R au dh a tel - o lam a we Jenn a tel - ora fa ‫ و‬viridaria virorum
doctorum et paradisi gnosticorum. Incipitauctor ita : Deus est qui filios Adami viris
.doctisnobilitat etc ‫ و‬et hic monita et gradus gnosticorum et regulas sanctorum e
commentariis magnae auctoritatis et traditionibus illustribus et ex Imamorum scriptis
5 collegit et in quadraginta capita distribuit , ut cum numero auctorum conveniret : et ita
monitorineque admonitionis dispositione opus est neque aliorum librorum studio. -
.6611 El-R au dh at E1 - 2 ‫ة‬ d
hir à ,t viridaria florida a
de usu quadrantis circulorum
horizontem parallelorum, auctore Sheikh Alh-ed-dtn AIt Ben IIbrahim Ben-l elshtttir
‫هو‬Dimeshck ]anno m777 .e
cni( .n
2 .nnJo
)5731i
..]out
trom a
Opus f e
divisum esta
in rp
et triginta quinque capita, et incipit ita : Laus Deo , gui beneficia largitur in sempi
ternum .ete Cum ‫ و‬,tiuqni ad cognitionem temporis in nonnullis precationis praeceptis
constituendis recurramus eaque innitamur ‫ و‬commodissimo instrumento ad eam
perveniamus necesse est, et hie est quadrans circuli circulisad horizontem parallelis
.instructus ‫ ـ‬.6612 Ra udhat el - abrar ‫و و‬viridarium
.murotsuj Poematurcieum
[ 11ohammed I poeta quodam ,eailemuR nomine Thenthyt guo tanquam poeta
10 ‫و‬auctore
,tiinsignito
ura etl cn
anno ... i . ‫ ـ‬.6613 It au dh at el - a ,rarb viridarium
mortuo
493 ‫ه‬

‫ روض الموتى من تحرير على شرح مختصر المحشى وهو حاشية‬." ‫" " روض المنجمين‬
‫" الروض الناضر لنزعة المناظر مجموع في الادب للشيخ تاج الدين أن‬: ‫مختصر المعاف‬
‫الروص الترى في الحوض‬ .‫م‬ ٨٧٥ ‫ناصر عبد الوهاب بن محمد الحسينى المتوفي سنة‬
‫المحمدى لخصه الحافظ ابن ناصر الدين بحذف الاحاديث المنكرة والشبيغ لم يبيضها أوله‬
‫أما الروض النصر في حال الاخضر‬ ‫ الاحمد لله الذى سقى محبه من حياض معرفته أليغ‬5
‫م تعتسب عليه بعض‬f ‫للشيخ الامام محمد بن محمد بن عبد الله الاخيصبرى المتوق ستة‬
‫اليمانيين فردّ عليه في تأليف سماه الاقتراض في دفع الاعتراض ما آلروض التعبير في أحوال‬
‫ روضات الاجتات في أوصاف مدينة هرات فارسى المعين الدين محمد‬.‫د‬ ‫البشير في الحديث‬
‫ه ورتبه على روضات في كل روضة جمس عديدة ذكر فيه من‬1 ‫الزهاجى الاسفزارى ألفه سنة‬
‫ المؤلفات كتاب الامام أن أسحاق أحمد بن ياسين وكتاب ثقة الدين عبد الرحمن العلمى وعو‬10
". ‫أول من كتب تاريخ عوان ولوبيى القوش جى كوت نامة منظومة وكتب السيف الهروى في بعض‬

.6602 Rau dh el -m on ejjim fn ‫ و‬.hortus astronomorum ‫ ـ‬.6603 E1 - Rau d h


El - M o was h sh 4 ‫ و‬hortus floribus pictus ex recognitione ad commentarium epitomae
.glossis.mutcurtsni Glossae in epitomen libri Methnt ‫ ـ‬6604 ‫و‬El - Rau dh El-N 4 dh i r
hortus floridus in voluptatem .sitnatupsid Sylloge philologico - anthologica ‫ و‬auctore
‫ر‬Sheikh Th - ed-din Abu Wasr -dbA el - toehhttb Ben AMohammed Hose ,taht anno 875
). o.c
03u .nun
t
J )0r
7i
41o. m ‫ ـ‬.6605 El - ht au dh El - Ne di ‫ و‬hortus humidus d e
cisterna Mohammedica. Extraxit has traditiones Hafitz Ibn AVisir - ed - dtn ita, as a
eas, quae ab auctoresublestae fidei relatae essent, omitteret. Sheikh tamentractaturna ‫ينص‬

qui ita :tipicni Laus Deo ‫هج و‬qui


amato suo e cisternis cognitionis suae bibendum da 5
.etc ‫ و‬.nitide
non exscripsit ‫ ـ‬.6606 E1 - It au dh El - Na d hir ‫ و‬hortus nitidus d e .

‫ىلع‬conditione
,irhdthA auctore Sheikh et Imam AMohammed Ben Mohammed Ben Abdalla
Kheadhart, anno 894 (inc. 5. Dec. 1488) mortuo. Vir quidam Yemanensis partiurna
"‫"ه‬studio
ductus eum refutavit in libro lfairthdh fi daf -Itarthdh
lE inscripto
. ‫حــ‬
6607. El - Rau dh E1 - Nadh fr, hortus florens de iis , quae bonum nuntium spectant -
.Traditiones ‫ ـ‬.6608 s‫ح‬It
au d h a tel - i en n à ,t viridaria paradisorum de qualitatibu
Isfi‫ز‬urbis
.titreH Persice scripsit librum IMotn-ed-dtn Mohammed Zem S97‫هت‬t
ttri anno
)
.ve4n
o
. iN
. (1491 ‫ و‬.et
in viridaria ,tiusopsid quae singula in plures colliculos divisit
Escriptis commemorathie libros Imami Abu Islide Ahmed Ben Yistn et Th cat-ed- 10
dini Abd - el-rahman Ant, qui primus historiam Heratae seripsit, Praeterea Rebtt
Cushii Kurt - nameh metrice edidit, et Setr-ed - din Heretes de nonnullis dynastiae
402

‫اق وجيز‬ ‫الفاضل محمد بن موسى النائب (بمدينة] حلب أن أجمع له كتابا في التأريخ‬
‫الالفاظ فاجبته وجعلت له مغناخا لباب بمصراعين وخاتمة أما المفتاح ففى بدء خلف الدنيا‬
‫ واما المصراع الاول ففى ما بين هبوط أدم عليه السلام الى الهجرة والثاني منها الى آخر متاة‬.
5 ‫بقدر الله والخاتمة مشتملة على ما عو كالعيان مما يكون في آخر الزمان وقد انتهى في‬
‫المصراع الثاني الى سنة الله ثم سأله بعض طلبة من الامراء من أسباط الملك المويد صاحب‬
‫حماة في اختصاره فاجابع ووسمه بالمبتغى وبالغ في ألاباجاز الا أن ناقله الاول نقله من مسودة‬

‫ وله أى للقاضى بحب‬. ‫محمد نزاهة النواظر في روض المناظر فيكون كالشرح عليه وتوفي سنة‬
10 ‫الدين ذيل على الاصل مسمى باقتطاف الازاعر في ذيل روض المناظر وهو الذى أنتقى منه أبن‬
‫بنته جلال الدين محمد البلقبى كراسة وسماعا نور الخلاف في منتخب الاقتطاف‬

Pos, tul
Ibn -elsheline gavi
dicto et anno 815 .eni( .31 tam
.rpA )2141o
.oute‫ل‬w
rom u
‫و‬inquit -lE Afelth -lE AMotoayyed Inthd-ed-din Mohammed Ben Illusa ]sibruT Haleb
‫و‬praebene fectu s ut ei librum colligerem de historia presse scriptum : quod ad
meritus
animi sententiam feci ita, ut clavem eitraderem portae duabus valvis et conclusione
.nnatisopmoc Clavis de initio creationismundi agit ‫ و‬prior valva de ,suber quae a casu
Adami inde usque ad Mohammedis fugam , et posterior de iis ‫ و‬guae a fuga ad ultimum
5 tempus per Deum potentem acciderunt; conclusio complectiturea, quae tanquam spe
eulum eorum sunt, quae extremis temporibus fient, et in valva posteriore ad annum
806 (inc. 21. Jul. 1403) pervenit. Tum quidam Emirus studiosus ex nepotibus dynastae
Hamatensis El- AMelak El- AMotoayyed ut librum in epitomen cogeret eum precibus adiit,
quibus satisfecit, et librum inde enatum titulo Mubtegha insignivit. Brevitatis
admodum studiosus ,tareuf at librarius ‫ و‬,g ui
primus eum descripsit ex adversariis
ordinem foliorum turbavit, alia addidit, alia delevit, ut corrupta plura ei adscriberentur.
Quapropter filius auctoris Cadhi Abu tradhl Mohabb-ed-dtn IMohammed, anno 890 (inc.
.18 Jan - 1485 ) mortuus ‫ و‬com pos
Nozhet uit
el-neantitzar ‫ك‬li
ft Raudh bru
el-menttta ‫و‬ar
m
‫و‬mupytehcra
10 ui quasi commentarius esset in .mupytehcra Idem Cadhi MohttB - ed - dan
el-meet
ntats arins
hancappend crips
ieem Ictithf el-astahar.fiit‫ع‬co
d .e
Raudhntinu
td avit
Ex hae nepos ex filia Jelthy - ed - dtn Mohammed Boleketna fasciculum decem foliorum
delectum excerpsit, eui titulum Nair el-Ahalatf fi muntekhai El- Ictttttf dedit. -
491 . 1

‫بها قتلة أو في ذكرها قائدة أو كلام فيه حكمة أولها خبر ظريف ورتبه على حروف المعجم‬

‫والوقائع وذكر أن نزهة المشتاق انما عظم جمها لما اشتملت عليه من قوله ومن فلانة ألى‬
‫فلانة خمسون ميلا أو فرسخا أما الخبر عن الاصقاع بما يحسن أبواده انما يوجد في مواضع‬ .‫م‬

‫مادة روص المعطار في خبر الاقطار للشيع العمدة أن‬ ‫ قليلة مع عسر وجدان الناظر فيه‬5
‫ما روض المقرر اق‬ ‫عبد الله محمد بن محمد بن عبد الله بن عبد المنعم الحميرى‬
‫فضائل بيت المقدّس الشيخ تاج الدين أن نصر عبد الوعاب الحسينى الدمشقى الشافى ذكره‬
‫ الرياض المحتل والورد المعتل في مصطلح الحديث للعلامة المحافظ‬- ‫صاحب الاتحاف‬
‫أما روض المتاظر في علم‬ ‫سنة أ؟‬ ‫المتوف‬ ‫جلال الدين عبد الرحمن بن أبي بكر السيوطى‬

‫ الاوائل والاواخر وهو تاريخ مشهور لان الوليد قاضى القضاة زين الدين أحمد بن محمد الشهير‬10

quadam propria excellunt ‫ و‬vel quorum commemoratio utilitatem vel sapientiae


documentum edendi occasionem praebet, quod anotitia quadam lepida incipit. Li
‫و‬brum alphabetice disposuit , ut duas species contineat guarum prior mensuras terrarum
describit ‫ و‬-etattributa et ,setatilauq quae .tnenitnoc Secundo loco sequitur comme
moratio historiarum et eventorum. Tum opus geographicum Woxhet el - moshttice
tantum eam ob caussam dicit tam amplum esse volumen ‫ و‬guod verba ‫ وو‬haee urbs abs
illa quinquaginta milliaria aut parasangas distat66 sexcenties repetita contineat -
Descriptio autem plagarum eorumque quae narrare pulchrum est ‫ و‬paucistantum loes s
‫و‬invenitur ‫و‬ad quod difficultas accedit ‫و‬ luam lectora in iis inveniendis
u,q tebah .‫ حص‬5
.quaerit ‫ ـ‬.6598 El-Raudh ,rat"iM-lE hortus multis odoribus imbutus de description =‫ح‬
tractuum ‫ و‬auctore Sheikh 0ndet - ed-dan Abu Abdallah Mohammed Ben Mohamme ‫صميم‬
Ben Abdallah Ben Abd-el - mon'im Himgart ‫ ـ‬.6599 E1 - Rau dh E1 - Mo gh a rra ‫يرد‬
hortus plantatus de praestantiis Hierosolymorum ‫ر و‬auctore Sheikh Th - ed - dia 4 ‫عجعة‬
Nasr ‫ر‬
-
el-aoelihttt
d Hosetina
b Dimesheka
b .atii
i4
fahS Commemoraturab
‫د‬ l auctore
‫ةج‬
-lJthdf
E. ‫ ـ‬.6600 E1 - Raudh E1 - Mok allel we El-Ward El-Mo a ‫و ه ا ا‬1
hortus floribus circumdatus et rosa decerpta de dictionibus in re traditionaria termino ‫ـ‬
,auetore sviro i doctissimo
c El-Hafitz
iJellil-ed-din
go Abd-el-rahman
l‫و‬ Ben 488‫م‬ BeR
.
,io
anno
t u 911
i .t
et
ni( .4y
r
.nuJo
)o
505S . ‫ ـ‬.6601 Raud he1 - men a tzir ‫ و‬hortus
1 m
prospectuum de doctrina principiorum et finium .murer Historia satis nota ‫ و‬auetore 10
Abu hoeltd Chdht el - codhtt Zein - ed-din Mohammed Ben IMohammed Halebi Hanefita,
62 *
490

.. ‫فاستنفه ثانيا وكتله وشرحه نجم الدين سليمان بن عبد القوى الحنبلى المتوفى سنة‬
‫ وشرحه الشمس بن شولة‬14 ‫وشرحه القاضى زكرياء بن محمد الانصارى المحاقف المتوفى سنة‬
‫الدمياطى في مطول بل أختصر الروض نفسه وشرحه جلال الدين السيوطى كتب منه اليسير‬
‫ان الريان المريض أرجوزة في العروض الشيخ حبيب العلى المتوفي سنة مهنة شرحها‬
5 ‫له أسمان الى الالوف للشيخ مجد الدين أن‬‫وسماه نافلة العروض "د" روض المسلوق فيما‬
‫طاعر محمد بن يعقوب الفيروزبادى صاحب القاموس المتوفى سنة الله عما روض المشتاق‬
‫دا روض‬ ‫وأد روض المطيعين اد" روض المعارف وعوارف للطائف في الاسماء ذاكرة البوفي‬
‫المعطار في أخبار الاقطار لان عبد الله محمد بن محمد بن محمد الحميرى المتوفى سنة‬
‫؟ [وهو في السير والاخبار جمع فيه لب كتب عديدة] أوله الحمد لله الذى جعل الارض‬..
10 ‫قرارا وفجّر خلالها انهار اليغ ذكر فيه أنه قصد ذكر المواضع المشهورة والاصقاع التى تعلقت‬

commentarios ediderunt Nejm - ed - dtn Soleintin Ben -dbA -le cated Hanbalita ‫ و‬anno
710 ).cnis
.13u
.iu
aM )t
013r
1 om ‫ ــ‬Cadhi Zakartya Ben IIMohammed Anstra scrutator
,silitbus anno 926 .cni( .32 .ceD )9151 mortuus ‫و ـ‬Shemsed-dtn
Ben Shaulet Dianyitt
cujus commentarius admodum prolixus est; idemque librum ipsum Raudh in epitomen
‫م‬coegit– et Jelttl-ed-din ,atityoS qui partem tantum commentarii literis mandavit -
6592. E1 - Rau dh E1 - Mor awwe d h, hortus optime cultus. Carmen metro Relies
compositum de arte metrica, auctore Sheikh Habtb Halebt, anno 808 (inc. 29. Jun.
5 (1405 .o u
Idem tr
postea commentarium
omedidit ‫ و‬Nafilet el - artidh inscriptum . -
6593. E1 - Rau dh E I - Mes l if, hortus complanatus de iis rebus, quibus duo et
plura adeoque plus mille nomina sunt, auctore Sheikh MMajd - ed-din Abu Tithtr
AMohammed Ben Yactib Firuxtilida, qui Cantisumedidit et anno 817 (ine. 23. Mart.
(1414 .obiit ‫ ـ‬.6594 .Rau dh el - m o sht à ,ec hortus nominum derivatorum ‫ـ‬
.6595 .Raudh el -m o tf ,ni hortus obsequentium ‫ ـ‬.6596 Raudh e 1 - me ar if ‫و‬
hortus cognitionum et nutrices elegantiarum de nominibus. Laudaturab El-Buna . –
.6597 ‫و‬El
- Raudh E1 - Mi " ,rt hortus multis odoribus imbutus de notitiis terrarum
auctore Abu Abdallah IIIohammed Ben IMohammed Ben Mohammed Hamyard ‫ و‬anno
900 )
..2 .ts
cO )4c
941 .i
outrom [ nn
Agit g i
de biographiis et i ‫و‬ d
factis memoratu
continet optima ex multis libris collecta ]te incipit ita : Laus Deo ‫و و‬ui
marret
10 mansionem firmam et medias ejus regiones amnes interfluere voluit ete. Auctor se
potissimum hie loca illustria et plagas describere studuisse perhibet ‫و و‬uae
airotsih
489

‫اما روض ق مختصر الروضة في الفروع النووى وهو الشرف الدين‬ ‫أما روض المتنزهين‬
‫"له وممن أختصر الروضة‬7 ‫اسماعيل بن أبي بكر المعروف بابن المقرى اليمنى الشافى المتوفي سنة‬
‫أيضا الامام التقى يحيى بن محمد بن يوسف الكرما في البخارى وله شارح أستمت فيه من‬
‫الاحياء ولابن جر تأليف مفيد في ذلك وممن شرحه تلميذه سراج الدين عمر بن محمد‬
‫ة الزبابدى المتوفى سنة اسمه وسماه الالهام لما في الروض من الاوهام وقال السخاوى وكان يرجع أبن‬
‫مجر يختصر الروضة للاصفهاني عليه لعدم تقيد شيخه فيه بلفظ الاصل الذى قد يؤدى الى تباين‬
‫ظاعر خلاف الاصفهاني فانه يتقيد بلفظ الاصل ولكنه يرجع لروض شيخه من حيث التقسيم‬
]‫وقد أختصره المحافظ شهاب الدين أحمد بن على المعروف بابن جر العسقلا في المتوفى سنة اللهم‬
‫تم شرحه شرخا ممزوجًا جمع فوائد ما لا يحصى حتى غار منه بعض الحشاد ورماه في الماء‬

e ‫ ا‬- mo ten a zzih in ‫ و‬hortus eorum ‫ و‬Qui integritate conspicui -tnus – 6591 . Raud h
mo khtasi
‫ا‬f ar E - ,tahduaR .sutroh Epitome libri Raudhat de articulis juris
secundariis a Netoeaoi editi ‫ و‬duam -ferehS ed - dtn Ismail Ben Alia Bekr Yements
Shafiita, vulgo Ibn-elmocrt dictus et anno 837 (inc. 18. Aug. 1433) mortuus, confecit,
aliamque Imam Tacka - ed- dtn Yahya Ben IMohammed Ben Yaesuf Kermtnt Bokhttrs
extraxit. In libruin Haudh vero viraliquis commentarium edidit, in quo conficiendo
magnam utilitatem ex libro Thytt el - ohtm cepit, de qua re Ibn Hajr libellum
separatum scripsit. Porro librum Raudh discipulus auctoris ‫ز‬ireS‫ ه‬- ed - dtn 0mar Ben
‫ل‬ 0hammed
‫ا‬,i/ dieboZsanno u887 u.cni( t 841 n ‫ و‬commentatus est 5
eF (2o
.02 .rbr
commentariumque El- Ilhin linth Ji El - Raudh min el - auhtin inscripsit. Sekhtaura :
Sh epitomen ex kh
,rjaH ,tiaei Raudhat ab I o/
ahttnt factam ‫م‬I bn
epitomae Haudy a
‫د‬uo berefearp ‫ و‬propterea quod hic ibi legem sibi non ,tarespircs sua a verb is
taeditae
archetypi apposita voce dsl )mupytehcra.e.i( distinguendi ‫و و‬
uod Israh
i ,ticefq
Ansu
constanter vocem asl addidit, qua re sola diversitas eorum Inutua ‫ و‬guae auctor et
epitomator explicans dixit ‫ و‬clare cognosci .tsetop Attamen librum Haudi ,lo d i vi -
,menois quam ejus praeceptor ibi secutus est ‫ و‬Isfahttnti epitomae .trefearp Jant w ero
‫ا‬etiam E - ‫ري‬ ed-din Ahmedfi
Shehib - Ha Ben Ali ,tnaltz acsA vulgo rb Hair dictus
et anno [ 852 ( .cni .7 .traM )8441 ] mortuus ‫ و‬epitomen libri %duaR edidit ‫ و‬itennque
serius commentarium ‫ و‬cui contextus verba admiscuit et adnotationes innulnerabiles et
tam commodas inseruit , ut obtrectatoraliquisinvidia maligna commotus commentarium
in aguam jaceret ‫ و‬. facto alterum
g scribere incepit
u o
et ad finem adduxit Porro
[11. 62
‫ ؟‬488

‫أمها روص‬ ‫ألاجالس للشيخ أن الصدف أن بكر بن الحسينى ألبسطامى ذكره تقى الدين‬
‫صر‬

‫اتجتان في التفسير الده" روض الحبور ومعدن السرور "هد روض التخصيب ومؤنس‬
‫"ه" روض الدقائقف في حضرات لحقائف لطاشكبرى زاده أوله سبحان‬ ‫لحبيب في المحاضرات‬
‫من له السلطان الباعر اليغ همها روض الرياحين في حكايات الصالحين لعبد الله بن أسعد‬
5 ‫] ترجمه بالتركى المولى مصطفى بن شعبان المتخلص بسرورى‬13[ ‫اليافى اليمنى المتوفى سنة‬
‫ ذكر عاشف في الذيل أن له كتابا مسمى بروض الرياحين في المحاضرات‬- ‫المتوفي سنة‬
‫أمها روض الزاهر في سيرة الملك الظاهر وهو الظاهر بيبرس للقاضى الفاضل عبد الله بن محمد‬
‫ سه روض الزعر في مناقب الشيخ عبد القادر للشيخ أن العباس أحد‬11 ‫الظاعر المتوفي سنة‬
‫أبن محمد القسطلاق صاحب المولعب اللدنية المتوفى سنة " منها الروض العاطر في تلخيص‬
.

.‫فس‬

e 1 - ‫ ز‬.41i
,s hortus sedentis , auctore Sheikh Abulside Abu Bekr Ben-elhoseina Bistami
.Commenloratura
Tacka - ed - din ‫ـ‬ .6581 Rau d he 1 - i in an ‫ و‬.hortus
paradisorum
Commentarius in .munaroC – .2856 Rau d he l-h ob ir ‫ و‬hortus laetitiae et fodina
.sinoitaralihxe – .3856 El - Rau dh E1 - Kh a s fb ‫ و‬hortus fructibus abundans et
socius ,itama .acigolohtnaegollyS – .4856 Raud he 1 - de c ‫ة‬im
,euhortus
raitugra
de summis veritatibus ceteras complectentibus ‫ و‬ita‫هت‬auctore
Thshkipra .hedit Incipit :
Gloria ei ‫ و‬cui potestas Splendidissima est .cte – .5856 Rau d h el - re y a h in ‫و‬
hortus herbarum odoratarum de historiis sanctorum ‫ و‬auctore Abdallah Ben A sad
5 Yafi Yement , anno [ 768 (inc. 7. Sept. 1366) ] mortuo. Turcice librum Molla
JIustafa Ben Shabin ‫ و‬,Sortiri
cognominatus et anno 969 .eni( .11 .tpeS )1651 mortuus
‫و‬interpretatus
est et Ashic in appendice se anthologiam edidisse perhibet Raudh
.matpircsni – .6856 E - Rau dh E1 - 2 ‫ة‬rih ‫ و‬hortus .sudirolf Biographia
‫ا‬el-reytihtn
tr‫ت‬E7
- 11eliki -lE T ‫و‬tth merito‫ت‬vulgo
El - Ti tahar Babars ,itcid auctore Cadhi bene
‫ر‬4 .bdallah Ben AMohammed -lE Tatth ,rt anno 692 .cni( .21 .eeD )2921 mortuo ‫ـ‬
6587. E1 - Rau d h E1 - 2 4 hi r, hortus fldridus de virtutibus Sheikhi Abd- el- ettdir.
Edidit Sheikh Abu'labbts Ahmed Ben Mohammed Castaliant, auctor libri El-AMetethhtt
.El-Ladont yet , qui anno 923 .cni( .42 .naJ )7151 defunctus est ‫ ـ‬.6588 E 1 - Rau d h
El - At ir, hortus bonos odores spirans. Epitome potiorem partem tabularum astro
10 nomicarum ab Ibn - elshtttir editarum comprehendens ‫ و‬.de quibus infra videatur –
6589. E1 - Rau dh E1 - F 4 i c, hortus praestans. Liber paraeneticus et cognitionibus
sublimioribus plenus , auctore Sheikh Shoeth ‫ و‬.vulgo
Khtrrtfish dicto ‫ ـ‬.6590 Rau d h -
487

‫ه وكان الفراغ منه في جماذى الاول من ذلك العام‬1 ‫بدء املآتى هذا الكتاب في محرم سنة‬
‫ه‬1 ‫وأختصره عز الدين محمد بن أن بكر المعروف بابن جماعة وسماه نور الروض وتوفي سنة‬
‫] قد جرد سيطه زين العابدين‬v[ ‫وعليه حاشية لقاضى القضاة يحيى المناوى المتوفى سنة‬
‫منها روض الاتف لان شامة عبد الرحمن بن اسماعيل الدمشقى‬ ‫عبد الروف هذه الحاشية‬
‫مي روعت الآتيق في الصكوك والسجلات هي روعت الآتيق‬ ‫ة المقرى المتوفى سنة و‬
]1[ ‫في مسنحت الصديقف لاجلال الدين عبد الرحمن بن أيق بكر السيوطى المتوفى سنة‬

‫ روض الباسم للشيخ أثير‬150 ‫انها روترى الباسم لابن خليل وهو تاريخ على التراجم متاخر‬
‫ماه روض الباسم فيمن وفي‬ ‫الدين أوثق حيان محمد بن يوسف الاندلسى المتوفى سنة همن‬
‫رد روض البصائر ورياض الابصار في‬ ‫قضاء الشام الاحمد بن خليل اللبودى المتوفى سنة‬
‫و معالم الاقطار والانهار الكبار [وقيل سمّاه نزعة العيون التوظر وخفة القلوب والخواطر] مدد روتن‬

Inihi intelligere .taregitnoc Incepi autem hune librum mense Moharrem anni ‫و‬56
). .21 .guAc )3711 conscribere
n et i
ejusdem
T annimense
‫ه‬ Jomadzi
‫د‬ .I .‫ي‬
ivlosba ‫ فهم‬،‫ومة‬
‫و‬AMohammedBen Abi Beir .vulgo IBa Jennia dictus et anno 819 .eni( .1 Mart )1416
‫و‬mortuus ‫و‬epitomen
ejus edidit guam Wir ey - raudi ,tispircsni et Cadhi el - codhat
Yaliya AMonitoi ‫ و‬anno [871 .eni( .31 .guA [(6641 mortuus ‫ و‬,glossis
librum instruxit
quas ejus nepos Zeth - eld lidth Abd - el - ratof separatina extractas edidit.
.6573 ‫ا‬E - ‫ا‬Rau
dh E - On ,fo hortus ,suvon auetore Abu Sh ‫ر عبوة‬4 id-el-rahman Ben
Ismail Dimeshcki Corani Leetore , anno 665 (ine. 2. Oct. (6621 mortuo. ‫ـ‬. 6574 E 1 - 5
-‫ا‬Raudh E Anic ‫ و‬hortus pulcher de syngraphis et mandatis .siiger – .5756 El-Rau dh
‫ا‬E - ,einA hortus pulcher de fide in traditionibus propheticis ‫ر‬84‫يو‬ BeAri Sadda c
Jellil - ed – din Abd - el-rahman Ben ABa BeR .
ponenda ‫رم و‬auctore ,ato
ityn
oS na [ 9 11
)eni. 4 . ‫ل‬
])5051s
. .outron mn – .6756 e E1 - Rau
u dh
d E1 - Bai
,m‫و‬
is horts
r auctore
.Ethn
.htlahK Historia est biographica serioris temporis ‫ـ‬ .657 El - Ra u d h
E 1 - B a sim ‫ و‬hortus ridens ‫ و‬auctore Sheikh Athtr - ed - dth Abu
‫ورم‬Ha994n
Moham ‫مع‬
.Ben
Yusuf ,tsuladnA anno 745 .eni( .51 .iaM )4431 mortuo ‫و ـ‬6 5 E1 - Ra u a h
E 1 - B ‫ة‬smi ‫ و‬hortus ridens de ,sii qui judiciis Syriae ,tnureufearP auctore 4 / an ed
.Ben
Khalil ,iditiloL anno . . . mortuo ‫ ـ‬.6579 Raud h el-b e sair we ht i y a d h
‫و‬e
- abs a r hortus animarum perspicacium et institutio intelligentiarum de monumentis
10
regionum et fiuviorum majorum. I Alii auctorem libro nomen Wo
‫ة‬ket
te - ‫وم‬niry
e - metritair tee Toket el-colait ape el-RWatchtt dedisse narrant]. – 6580. R au d h
486

‫أحمد بن على المعروف بابن الزكى الشافى المتوفي سنة "وه رتبه على ستة وعشرين بابًا في‬
‫أحوال السلف من حكمة بليغة وعظة لطيفة أوله الحمد لله الذى تفرد بالقدم والبقاء الع‬
‫ ما روض الاتهام في أقسام الاستفهام أحمد بن عبد الرحمن المعروف بابن الصايغ الحنبلى‬..
‫أنها روض الانسان في تربية أخة الابدان لعمر بن خضر العطوق جمع فيه‬ ‫المتوفي سنة الا‬
5 ‫الطب النبوى واعداه الى السلطان بايزيد أوله لخمد للد الكافي والصلاة على النبى الشافي الخ‬
‫التي روعت الآتقت في شرح غريب السير للشيخ الامام أن القاسم عبد الرحمن بن عبد الله بن‬
‫أحد السهيلى المتوفى سنة أمه أوله حمد الله مقدّم على كل أمر ذى بال الراغ قال فاق انتخبت‬
‫ق عن الاملاء بعد الاستخارة ألى أيضاح ما وقع في سيرة رسول الله صلعم التى سبقف الى‬
‫تأليفها أبو بكر محمد بن أحف المطلبى ولخصها عبد الملك بن عشام المغافرى النسابة مما بلغنى‬
10 ‫علمه ويشر الى فهمه من لفظ غريب أو أعراب غامض أو كلام مستغلف أو نسب غويص وكان‬

Ben Ahmed Ben Ali Shafiita, vulgo Ibn - elzekt dictus et anno 803 (inc. 22. Aug.
1400) mortuus , gui eum in viginti sex capita distribuit de monumentis philosophiae
facundia praestantibus et exhortationis elegantis ‫ و‬Tuae veteres reliquerunt, et ita orsus
est : Laus Deo qui unicus est aetermitate initio carente et in omme tempus futurum per
‫و‬petua .cte – .0756 Raudh el -ifh a m ,hortus institutionis de generibus interrogationis
anno‫ة‬auctore
Mohammed Ben Abd-el-rahman ,atilabnaH vulgo Ibn-elsth gh dicto et 776
(inc. 12. Jun. 1374) mortuo. – 6571 . Rau d he 1 - in s à n, hortus hominis de conservanda
5 ‫و‬corporum .etatinas 0mar Ben Khadhr 4 latfi hic medicinam propheticam collegit et
librum ‫ و‬gui ita :tipicni Laus Deo sufficienti et precatio super prophetam salutem
.afferentem
etc ‫ و‬.Sultano
Bigextd .tilutbo – .2756 Rau dh el - on ,fo hortus novus
Explicatiorerum in vita et moribus prophetae singularium ‫ و‬auctore Sheikh et Imam
. ‫ر‬4 .bu'letistian
Abd-el-rahman Ben Abdallah Ben Ahmed ,tlaehoS anno 581 .cni( 4 . Apr
1185) mortuo. Incipit ita : Laus Dei praemittenda est omnibus rebus a homine mente
praedito proficiscentibus .cte In his dictatis ‫ و‬,tiuqni postquam ea clarius exponere
studui ‫ و‬quae de vita prophetae occurrunt ‫ و‬cujus descriptionem Abu Bekr Mohammed
Ben Ishae Motalliba antea perfecerat, et quae potiorem partem Abd - el - melak Ben
10 ‫و‬Hightin Moghtfra genealogus excerpta dederat meliora eorum ,igeles guorum
scientia ad me ,tarenevrep aut quae e vocibus inusitatioribus ‫ و‬aut ex obscuriore analysi
,ilacitammarg aut dictione intellectu difficiliore ‫ و‬aut genealogiis perplexis facilius
485

‫في المعافي والبيان للشيخ بدر الد بن أحمد بن محمد المعروف بابن مالك الدمشقى الشافي‬

‫لها روض الاريض في طهو المحيض للشيخ جلال الدين عبد الرحمن بن‬ ‫المتوفى سنة لما‬
‫ "أها روض الازعار على رياض الانهار للشيخ شهاب الديون‬- 1 ‫أن بكر السيوطى المتوفى سنة‬
‫أا روض الارقار للشيخ محمد بن‬r
‫ه‬P ‫أحمد بن محمد بن عبد السلام المتوفى سنة‬
‫ وهو رسالة أورد فيها اعتراضات‬16 ‫ة الشيخ بدر الدين محمود المغلوى الوقائى المتوفي سنة‬
‫من روض الازعر في العمل بالربع المستر رسالة على مقاتمة وعشرة أبواب‬ ‫على فنون شتى‬
‫العروض الاسرار العددية وحوض الانوار العربية‬ ‫أوله الحمد لله رب العالمين الي‬
‫لا أنها روض الاسرار في عيون الاخبار للشيخ ما يتطلب الحابون أبى الغطنبل عبد الله بن أحمد‬

‫وأد روض الاسماء ورياض المسمى ذكره البونى‬ ‫أبن محمد بن عبد القاهر الطويسى‬
‫ أهة روض الافكار في غور الحكايات والاذكار الفه شمس الدين أبو عبد الله محمد بن‬10

hortus ingeniorum de doctrina sententiarum et expositionis ‫ و‬auctore Sheikh Bedr-ed-dtn


‫ق‬Iohammed
se Ben Mohammed
miD ‫ة‬ eRa ,atiio
fahS vulgo
n Ibn Mttlth
n dictoaet 686
(ine. 16. Febr. 1287) mortuo. – 6562. E1 - Rau dh E 1 - Ar fd h ‫ و‬hortus fructibus
abundans de munditie a menstruis ‫ و‬auetore Sheikh -faddeJ ed - dtn -dbA el-rahman
.Ben Abt Behr ,atityoS anno 911 .cni( .4 .nuJ )5051 mortuo ‫ ـ‬.6563 Rau d h
e 1 - a zh 4r a la riya dhe 1 - an h a r, hortus florum circa aquas fluviorum in recepta
eulis collectas, auctore Sheikh Shelhttt-ed-dth 4 h1ned Ben AMohammed Ben Abd-el-sellan,
‫و‬anno
931 .eni( .92 .tcO )4251 .outrom – .4656 It au dh el - a zh a ,r hortus florum
Bedr - ed - dtn AMahmatid AMaghleart IITaragi 5
auctore Sheikh Mohammed Ben ‫ ـ‬,elsheikh
.anno
940 (ine .23 ‫ل‬
.lus
)3u
351t.a romcarT ‫ و‬ubi contra diversas doctrinarum
outt
partes dubitationem variam aftert. – 6565. E1 - Raudh E1 - Azhar, hortus spendens
de usu quadrantis Mosatter. Tractatus in praefationem et decem capita distributus,
qui ita incipit: Laus Deo mundorum domino etc. – 6566. Rau dh e 1 - as r a r
e - a de d fyet, hortus areanorum numerorum et cisterna luminum literarunn
6567، R au dh el - a sr a r.fi oy in el - a khb a r, hortus arcanorum de fontibus
,murairotsih auctore Sheikh Majd - ed - dtn Abu tradhl -dbA allah Ben ‫ة يتر وير‬deep
Ben Mohammed Ben Abd - el - etihar Thtst. – 6568. R au dh el - a sm a w e ht i y a dh.
e 1 -m o sam In a , hortus nominum et institutiorerum nominatarunn. Commemoratur
a Buni. – 6569. R au d he 1 - a fk a r, hortus cogitationum de praestantiis 10
narrationum et monitorum. Auctor libri est Shems.ed-din Abu A Baallah 110hanned
484

‫مع روض الاخبار المنتخب من ربيع الابرار لمحيى الدين محمد ابن الخطيب‬ ‫لحديث‬
‫ ** قال فيه لما كان علم المحاضرات علما نافعًا من العلوم العربية حتى أن‬. ‫القاسم المتوفي سنة‬
‫العلامة قد صنف فيه ربيع الابرار الا أنه باحر زاخر لا يدرك غايته استخرجت من ناخب‬
‫فوائده على وجه الاختصار ولحقت بهما عثرت عليه في كتب الادباء انتهى ورتبه على خمسين‬
‫روضة قال في تاريخ تأليفه جاء بفضله وقد ترجمة المولى محمد بن بير على المعروف بعاشفة‬
‫أده" روض الآداب مجموعة‬ ‫سنة بالتركية اتفه للسلطان سليم بن سليمان خان‬ ‫جلى المتوف‬
‫ أوله‬٨٧٥ ‫أدبية لشهاب الدين أحمد بن محمد بن على الحاجازى الشاعر المصرى المتوفى سنة‬
‫الحمد لله الذى كامل بالادب فضيلة الانسان اليغ جمع فيه من المقاطيع والمطولات والنثريات‬
‫ في الموشحات‬7 ‫والموشحات وما أستغرب من الحكايات ورتبه على خمسة أبواب آ في المطولات‬
10 ‫ في المقاطيع تم في النثريات له في الحكايات وفراغ في سبعة عشر من محرم سنة لم‬F
‫أما روض الاذعان‬ ‫اما روض الادباء للشيخ محمد بن عبد الله الاحترافي المتوفى سنة‬

.6558 R au dh el - a k hy ar ‫ و‬hortus optimorum potiorem partem ex libro "tbeR el-abrthr


delectus ‫ و‬.auctore Mohyt - ed - dtn Mohammed Ibn - elkhalil Clistian , anno 940 ( inc
.23 .luJ )3351 .outrom Cum ‫ و‬,tia doctrina anthologica in utilibus Arabum doctrinis
numeretur, ita ut Molla doctissimus de ea librum Rebt " el - abrtir composuerit, nisi
‫و‬quod
illa mare exundans sit ‫و‬cujus
fundus attingi non possit ex selectis ejus rebus
utilibus ratione breviore potiora elicui adjecique ea ‫اب و‬e‫ه‬m inur ogololihp
libris
5 .inveni ‫ ـ‬.IHaec ille ‫ ـ‬Distribuit librum in quinquaginta hortos ‫ و‬et ad tempus
compositionis significandum usus est verbis Jiha ba fadhitht. Turcicam ejus interpre
‫و‬tationemMolla Mohammed Ben Par ,ilA vulgo Ashto Jelebt dictus et anno . . . mortuus
.Sultano
Selin Ben Soletantin Khttn confecit ‫ـ‬ .6559 R au dh el - a d a b ‫ و‬hortus
studiorum ,sitatinamuh auctore Shelitab - ed - dtn Ahmed Ben Mohammed Ben ‫ر‬4 la
Hijthat Misra Poeta ‫و و‬anno 875 .cni( .03 .nuJ )0741 .outrom Sylloge philologica
quae ita incipit: Laus Deo , qui praestantiam hominis philologiae studio perfecit etc.
Auctor ibi poemata breviora fragmenta ( )"atttceMA dicta et longiora ‫ و‬facetias prosa
orationescriptas, carmina cingulo ornata ( AMotoashshehttt) et narrationes rariores
collegit, quinque fecit capita, quorum primum carmina longiora , secundum AMotoush
10 shehttt, tertium fragmenta, quartum facetias prosa orationescriptas, quintum narrationes
continet et die septimo decimo mensis Moharrem anni 826 (inc. 15. Dec. 1422)
.absolvit ‫ ـ‬.6560 R a u d he 1 - o d a b 4 ‫ و‬hortus philologorum ‫ و‬auctore Sheikh
Mohammed Ben Abdallah ,initrraH anno . . . .outrom – .1656 R au dh el - a dzh an ‫و‬
483

‫ذكر التفتازافي في شرح المفتاح لم يصب في نفسه حيث قال وهو الثافي‬ - ‫المتوفى سنة‬
‫"مها" روح‬ ‫من روح القدس للشيخ محيى الدين محمد بن على أبن عرق‬ ‫والعشرين‬
‫القياس الشيخ محيى الدين محمد بن على المعروف بابن عوث الطائى الاندلسى المتوق‬
‫سنة وهو على منوال الرسالة القشيرية كتبها لواحد من الصوفية نصاتحا له وعو أبو محمد‬
‫مع روح المريد في شرح عقد الفريد في التجويد بأتى‬ ‫ عبد العزيز المهدوى نزيل تونس‬5
‫مع روح المسائل في الفروع في مجلد لان الفتح سليم بن أيوب الرازى المتوفي سنة‬
‫] في مجلدين متوسطيين ذكر فيهما أصول‬f1w ‫وللامام النووى ولان لحسن الحاملى المتوفي سنة‬
‫المسائل ويستدل عليها ولان القاسم محمود بن عمر الزخشرى المتوفى سنة الله في الفقه ذكره‬
‫ابن خلكان أمه" روشناى تامة فارسى منظوم للسيد ناصر الدين خسروا أوله بنام كودكار باك‬
‫ داور اليغ لمها الروض في أحاديث لخوض المجلال الدين السيوطى نكون في فهرس مؤلفاته في فن‬10

quartus fait et anno 622 (ine. 13. Jan. 1225) obiit. Tefitistina librum hune in
commentario operis Mtfilth ,taromemmoc errat autern per se ipsum ‫و و‬,uatenus
ticid
.illum Khalifarum vicesimum secundum esse ‫ ـ‬.6552 Ruh e 1 - co do ,s spiritus
sanctus (angelus Gabriel ( ‫ و‬auctore Sheikh Mohya - -de dans IIMohammed Ben Ali HEn
‫و‬Arabia
– .3556 Ruh el - ck i ya s -Spiritus
,sinoitanicoitar auctore Sheikh Mohyt
ed - dtn AMohammed Ben Ala :yaT Andalust , vulgo Ibn ‫ر‬
4reso
ya dicto
nn et a
mortuo. Scriptus est liber ad modum tractatus Ristalet Cosheartget dicti in commodum
Sufii Abu Mohammed Abd - el-024x DMehdetoi ,inatenuT quem nonera voluit ‫ ـ‬5
.6554 Ruh el -m orf d ‫و‬ .sitnaripsa Commentarius in librum Ereg E Fert
d‫ي‬spiritus
de arte Coranum bene legendi. Vide infra. - 6555. Ru h el - me s 4 il ‫ و‬spiritus
problematum de articulis juris secundariis uno volumine 90mprehensus ‫ و‬auctore
‫ة هم‬
ulfath
i Selim
zBentEgytit
iR ‫ و‬anno . . . .outrom Alios ejusdem tituli libros
scripserunt Imam Neteetoi, ABulhasan AMehlimili, anno [407 (ine. 10 . Inn. 1016 ‫ ر‬1
nnortuus ‫ و‬cujus opus duo volumina mediocris magnitudinis .tidneherpmoc Recenset ibi
‫ه‬‫م‬,auaestionum
principia
a eaque exponit
n – et Abu
r lettstan AMahmaid
O Ben ‫ومي‬Zan
akhsh e
anno 538 .cni( .61 .luJ )3411 mortuus ‫ و‬Cujus liber ‫ و‬ut Ibn Khallakdin ,ticid de ‫مهت‬
‫جة‬tig. ‫ ـ‬.6556 Rush in à i-n à meh ‫وي و‬liberlucem ,snad auctore Seyyid Nastr-ed-ora
ete‫ك‬A
.e t
Poema persieum ,e
quod ita r:tipicni s
Nomine o opificis puri
h et justi
. ‫ ـ‬10
.6557 ‫ا‬E - Raudh fi ah a dith el - hau dh ‫ و‬hortus de traditionibns cisternae
‫او‬auctore
Jelil - ed - dth Soytili ‫و‬.uitractatum
te in scriptis
sn suis e ceT ‫به‬
traditionaris
61 *
482

‫في حديث الجساسة وايضا روايته عليه الصلوة والسلام عن أمه في حديث عنها انها اخبرت‬
‫"د" روائع التوجيهات في بدائع‬ ‫باضاءة قصور الشام وبصرى عند ولادته مع عدم اسلامها‬
‫التشبيهات لان سعد نصار بن يعقوب الدينورى " د" روح الاحياء عدة روح الارواح في‬
‫الاكسير لجابر بن حيان مختصر أوله الحمد لله الذى أحسن كل شىء خلقه وبدأ خلف‬
‫الانسان من طين اليغ هادة روح الارواح لابن الجوزى أن الفرج الواعظ البغدادى يختصرة‬
‫أوله الحمد لله بارى النسم وجارى القلم النغ اعادة روح الارواح لان القاسم أحمد بن‬
‫منصور السمعا في المتوفي سنة "دة روح الارواح للسيد حسين بن حسن المعروف بامير‬
‫ "د" روح الحيوان وعو مختصر كتاب الحيوان للجاحظ مر في‬,w ‫حسينى المتوفي سنة‬
‫النحاء عدة روح الشروع في شرح فرائض السرجاوندى يأتى مدة روح العارقين في الحديث‬
10 ‫أمها روح العارفين لناصر لدين الله احمد العباسى الرابع والثلاثين من الخلفاء العباسية‬

loquentis interpositain traditione usi sunt, quae de Antichristo agit, itemque relatione
prophetae a matre acceptain traditione ab ea profecta, eam illuminationem arcium
Damasci et Bostrae ‫و و‬ o
Moham u
med nascer
m etur nunciasse , licet fidei islamicae non
addicta esset. – 6542. Rewaye " el-taujf hat, elegantiae ambiguitatum sermonis,
quae variam admittunt interpretationem ‫ و‬,
ornamentis d
comparationum
e poeticarum
.a Abuu Sad c Nasr t
Ben o
Yactibr
Dinete
e eri ‫ ـ‬.6543 Ru h el-ih y ,a spiritus
operis Ihyth .mitlo-le – .4456 Rauh el -a rwah ‫ و‬-lspirit
ae uumti ti
de lapide philos
a o
phorum ‫ و‬auctore Jhbar Ben .niggaH Compendium ‫ و‬guod ita :tipicni Laus ,oeD qui
.omne
5 creationis suae res egregie fecit et formam hominis e lutoscreavit etc ‫ـ‬
.6545 Rauh el - arwah ‫ و‬-l
,muutia e
rips auctor et iBaghd
Abu lfara tada
i Conci
a ona
‫و‬s :tit
tore , vulgo Ibn - eliauxt .otcid Compendium ‫ و‬uod itau picnii ri
Laus Deo ps
.c
‫ر‬ re at
calami
eto or
cursor i ‫ ـ‬.6546 Rau he 1 - ar w a ,h laetitiaspirituum ‫ و‬auctore
i etc
.4bu trom u
'l
Ahmed Ben AManstiret
,tnid"meSts
anno . . tm
. ‫ـ‬ .6547 R au h
el - ar wah ‫ و‬laetitia spirituum ‫ و‬auctore Seyyid Hosean Ben Hasan ‫ و‬vulgo Entr
.a H dicto eto s
anno 770 .cni( e
.61 .guAi mortuo ‫ ـ‬.6548 Ru he 1 - heiwan ‫و‬
)8631 n
4.‫ة‬
muilamins p i r i
a Epito me Libri animalium a Jihttz ,att u
ide de qua in litera
s H
est ‫ ـ‬.6549 R th e 1 - sh or ih ‫ و‬spiritus .muroiratnemmoc Commentarius
.dictum
in librum Fertiadh a Sejttteenda editum. Wide infra – 6550. Ruh e 1- 4 r if in ‫و‬
10 spiritus .murorang De re .airanoitidart – 6551 . Ruh el - ‫ة‬nffir ‫و و‬Spiri
gnaro
tusrum
auctore Nastr - lidtnallah Ahmed Abbasida ‫و‬ gui Khalifa Abbasidarum tricesimus
481

‫ه"لها عالم الرمى‬

‫الها رند وزاعد فارسى أحمد بن سليمان الشاعر البغدادى المتختص بفضولى المتوفي‬
[1v.1 ‫سمنة‬

‫"لها" علم رواة الاحد بتن‬7

‫منها رواية الآباء عن‬ ‫لها رواج الارواح لشرح مراح الارواح يأتى‬ ‫معها رواية الآى‬ 5

‫الايتاة لان بكر أحمد بن على بن [محمد] المعروف بالخطيب البغدادى المتوفى سنة سام‬
‫أما رواية الأكبر عن الاصاغر صنفوا في ذلك كتبًا وبيّنوا من روى كذلكى وطوّلوا واستدلوا‬
‫برواية الخلقاء الاربعة وغيرهم من العظماء عن عايشة رضى الله تعالى عنها في كثير من‬
‫الاحكام حتى أن جماعة رووا شيئا لغيرهم من نسوه فلما أخبرهم به ذلك الغير رووا عنه‬
‫ عن أنفسهم وقالوا فيه حدّثى فلان على وبرواية النبى صلعم عن تميم الدارى على المنبر‬10

.6535 ‫م‬Ilm
el - ra my .i Ars missilia jaciendi
.6536 Rin d we ,dihaZ lascivus et .snarepmet Carmen Persieum ‫ و‬auctore
AMohammed Ben Soleiman Baghdida Poeta, vulgo nomine poetico Podhttlt dicto et
anno [970 (ine. 31. Aug. 1562)] mortuo. –
.6537 Il mr o wat el - h a di .ht Doctrina eorum ‫ و‬.Qui
traditiones retulerunt
.6538 ‫ا‬Riw
a y et e - a 7 ‫ و‬.relatio
versuum coranicorum ‫ـ‬ .6539 Rew th 5
e 1 - ar wah, commoditas spirituum in commodum explanatorum operis IMer4/ ‫ع‬raedah,
‫ه‬
de quointra dicetur. – 6540. Riw ‫ة‬y et el - ab 4 ‫ و‬Telatio patrum, quam filii
tradiderunt, auetore Abu Bekr Ahmed Ben Ali Ben IAMohammed] Baghdad, vulgo
‫ كم‬6848 ‫ة‬ icto et anno 463 .cni( .9 .teO )0701 .outrrom – .1456 Ri way et el-ak a bi
an el - as a ghir, relatio majorum , guam minores tradiderunt Scripserunt de hoe
‫ه‬raditionum
sogenere rb plures
il ‫ و‬.ubi qui eo modo retulerint verbosius exposueruant
Ita relatione, quam quattior Khalifae aliique viri illustres auctoritate Aishae tradiderant,
‫ة‬‫و‬n multist statutisn u
probationis loco s
usi ,donec multi rem alii euidam tradebant
‫ي‬
,uan
postea
t obliti .tne
us Deinder
vero eume
alius ille c
de ea re certiores
a eosf
hi eam illius auctoritate retulerunt ita ‫ و‬ut suam auctoritatem priorem interpone -
rent et referentes dicerent: Retulit mihi aliquis mea auctoritate interposita. Eo - 10
dem modo relatione ,eatehporp cui Deus faveat ‫ و‬auctoritate Tentrni Dhrt de suggestu
III . 61
480

‫الشيخ شمس الدين محمد الشهرزورى أوله العظمة شعارك اللهم والكبرياء دثارك التي شرحه‬
‫"د" رموز المحقآئف فارسى لظهير‬ ]v‫الشيخ على بن أحمد الشهير بمصنفك [المتوفي سنة ه‬
‫لها رموز الحكمة ق الاكسير يشتمل‬ ‫الدين عيسى بن أحمد النامقى المحامى المتوفي سنة‬
‫"ها رموز ذلكشاً تركى نظم الشيخ الياس بن‬ ‫على رسالة عرمس المثلث لولده طاطا‬
‫ها رموز الكنوز في تفسير الكتاب العزيز للشيخ ة‬- 17 ‫عيسى الاقحصارى المتوفي سنة‬
‫لها رموز الكتوز في‬ ]. ‫الامام عز الدين عبد الرزاق الرسعى [ الحنبلى المتوفى سنة‬
‫الجغر لابن عيسى بن ماجد الدين الاقحصارى من مشايخ عصر السلطان سليمان خان‬
‫"ها رموز الكنوز في المحكمة لابى التحسن على بن أبى على المعروف بسيف الدين‬
‫* ها رموز الكنوز الشرف الدين عبة الله بن عبد الرحيم‬ ]11[ ‫الآمدى المتوفى سنة‬
10 ٧٣٨ ‫المعروف بابن البارزى المتوق سنة‬

docto Neo-platonico Sheikh Shems - ed - dtn Mohammed Shahrexttrt. Incipit liberita :


Magnitudo est operimentum Tuum interius ‫ و‬o Deus ‫ و‬et majestas operimentum Tuum
.exteriu etcs ‫ و‬et commentarium in eum edidit Sheikh Ali Ben AMohammed , vulgo
.AMo sa
dictus I et anno 875nn
.cni( .03 if
.nuJ )0741 ek
mortuus l ‫ ـ‬.6528 Rom tiz
‫ع‬ e
- h a c à i ,e subtilia veritatum ,ail
cidni auctore T ahtr - ed - dtn Isa Ben Ahmed
AWitnicki Jint, anno . . . mortuo. Persice. – 6529. ht om tiz el - hi km et fi
e l - i ks fr, subtilia philosophiae indicia de lapide philosophorum. Comprehendit
epistolam Hermetis ‫و و‬ ui tertiusa t
hujus nominis th
philosophus T. ‫ـ‬
,tse ad filium
.6530 Rom ‫ ـ‬2 di lk ush a , subtilia cor exhilarantis .aicidni Poema ,mucicrut a
5 Sheikh Ilytis Ben Isa 4 ,tratsahc anno 927 .cni( .21 .ceD )0251 mortuo ‫ و‬.compositum ‫ـ‬
6531. Rom in el -k on ( % , subtilia thesaurorum indicia. Interpretatio libri augusti
)inaroC( ‫ و‬,a Sheikh et ucImam I22 - ed - dtnto re
-dbA el-rexxtte Ras"ans [Hanbalita
.a 660 .cni( .nn 62 .voN 1261 ) mortuo
o l ‫ ـ‬.6532 Rom tiz el - ‫ا‬on ‫ع‬aiizl,itbus
thesaurorum indicia de tabula decreti aeterni, auctore Ibn Isa Ben Majd- ed- dan
‫ر‬4 . ,trats qui interc h
Sheikhostempore t
Sultani Soletantin Khttn floruit ‫ ـ‬.6533 Rom t 2
e l . k on t z, subtilia thesaurorum indicia de philosophia, auctore Abulhasan Ala Ben
Aba Ali Amidi, vulgo Setfied-din dicto et anno [631 (ine. 7. Oct. 1233)] mortuo. –
.6534 Rom ti a el - k on ‫ ت‬2 , subtilia thesaurorum ,aicidni auctore -ferehS ed - dan
10 Hibatallah Ben Abd- el - rehim , vulgo Ibn – elbaraza dicto et anno 738 ( inc. 30. Jul.
(1337 .mortuo ‫ـ‬
479

‫ أرميا ه شعيا " دانيال عليهم السلام يس أكر خط مواقف خط بيغمبوانست كما‬F
‫أصل مغاتبيع أصول الرمل‬ ‫أبواب الرمل‬ ‫ومن الكتب المؤلفة فيه كثير منها‬ ‫ينبغى أمد حلال بون‬

‫أنوار أقليدى تأليف مولانا يشه تحقة شاى تقويم الرمل تلخيص توضيع تهتيب جامع‬
‫الاسرار جهان الرمل خلاصة خلاصة البحرين ذخيرة رسالة يونس رسالة سرخواب رسالة كله‬
‫ كبود كوتى رياض الطالبين زيادة زين الرمال سى باب شاقل الحصول تجارة أوزان تتاجرة‬5
‫وثمرة طوابليسى عين الرمال فصول قواعد كامل حسين قفال كامل المحصول كشقت الاسرار‬
‫كقاية كتر الدقائقف كنوز أن على الباب اللباب مصباح مفتاح مفاتييع مغناح الكنوز منهاج‬
‫الاسرار نتيجة العلوم ترقة العقول واق نصير طوسى كتابة النقطة‬

‫رموز الاكتدبت‬ ‫علم‬ 1 ‫من‬

‫"د" الرموز والامثال اللاهوتية في الانوار المجردة الملكوتية للتحكيم الالهى والعالم الاشواق‬ 10

Loemano ‫ و‬Yeremiya ‫ و‬Shaya ( )aiaseJ et ,eleinaD quibus Deus propitius .tis Quodsi
oportet‫و‬scriptura
aliqua convenit curn horum prophetarum scriptura ‫و‬ut .legitima ea est ‫ـ‬
Scripta ,metua quae illam artem ,tnatcart copiosa sunt , ut 4 ‫ة‬totti
lmar-le ‫ ـ‬A st
mnefitth ‫ ـ‬%0stil
el-raml – 4 ntotar Iclada – liber )rtlaT( Mollae nostri Peshshe ‫ـ‬
Tohfet Shtiha ‫ ـ‬2 ‫ع‬
ctotheh
ed - t
rathl h
– Telkhts
du –aT ‫ ـ‬7ehdatB ‫«توبول ـ‬
et - asrtir ‫ة ل ـ‬
‫زي‬htin
el-ruml
ae –rKhiliset
ha –b
Khaliset
-le ‫(و ـ‬7 eBAtres ‫ـ‬
‫ةأف‬Ristalet
Yunos – Ristalet serkh – Risttlet killeh Rebttd ‫ ـ‬Dasha ‫ ـ‬Haydadh 5
ed ‫ ـ‬thlibtn ‫ ـ‬Zubdet – Zein el - ranal – Silitab – Shttckal ey - Alossiy ‫ه ـ‬terrefehS
auxtin ‫ ـ‬Shejeret toe Themeret Tarabolist – 4 in el-raml – Fosti0 ‫ ـ‬Campaig ‫ـ‬
A‫ك‬F
asrtir‫ك‬thmid
Hosein Caffial – thmal el - hostil – Kashf et - ‫ك ـ‬A ‫ة‬te9 ‫دع ـ‬AKora
e - dechie – Kontix Abi Ali – Lobil el-lobib – 11tabih – MItradh ‫ ـ‬Arayaath ‫ـ‬
‫دت قت‬1ifttah
el - Ronti – 11inhtti -le asrtir – Nettiet el - 0him ‫ ـ‬IVoxhet ey - meaty -

224f Nastr Tust ‫ ـ‬.Hidthyet


el - noctat –

6526. Il mrom t 2 el - had ith. Doctrina eorum, quae a propheta


subtiliter indicant.

.6527 E1 - Rom ‫ ت‬2 ‫ا‬we El-Am th a l E - L ‫ة‬ h ,teyiti aenigmata


a et proverbia ()
divina de luminibus abstractis mundi invisibilis, auctore Philosopho metaphysico et
478

‫منها علم الرمل‬


‫باشكال الرمل وكل أثنى عشر‬ ‫يعرف به الاستدلال الى أحوال المسئلة حين السؤال‬ ‫ وهو علم‬. .

‫شكلا على عدد البروج واكثر مسائل عذا الفن أمور تخمينية مبنية على التجارب فليس بتام‬
‫الكفاية لانهم يقولون كل واحد من البروج يقتضى حرفا معينا وشكلا من أشكال الرمل فاذا‬
5 ‫سئل عن المطلوب فحينئذ يقتضى وقوع أوضاع البروج شكلا معينا فيدال بسبب المدلولات‬
‫وعى البروج الى أحكام مخصوصة مناسبة لاوضاع تلك البروج لكن المذكورات أمور تقريبية‬
‫لا يقينية ولذلك قال عليه الصلوة والسلام كان نرى من الانبياء يخط فمن وأفف خطه فذاك‬
‫قيل هو أدريس عليه السلام وهو معجزة له والمواد التعليقف بالمحال والا لما بقى الفرق بين‬
‫المعجزة والصناعة روى عن بعض المشايخ أنه سئل عن النبى صلعم فقال من جملة الآثار التى‬
10 ‫ذكرعا الله سبحانه وتعالى حيث قال أنتوفي بكتاب من قبل عذا أو أثارة من علم أن كنتم‬
‫ لقمان‬F ‫ أدريس‬7‫صادقين وفي مصباح الرمل أين علم معجز شش بيغمبرانست آ أدم بر‬

6525. Il m el -ram l. Ars e figuris in arena descriptis vaticinandi.


‫و‬ru tanes
interrogatio g orstempore
spectantibu requo
tni
Haec ea ars est ‫ و‬ua de rebus
e figuris in arena descriptis quae duodecim sunt ad numerum signorum Zodiaci
concluditur. Maxima autem pars quaestionum ad hanc scientiam pertinentium in
conjectura posita est et experientiis nititur. Haec tamen minime sufficiunt. Dieunt
enim, singulis Zodiaci signis certam literarn et figuram in arena descriptam attributam
.esse (Auodsi rem expetitam quaerimus ‫ و‬tum necessario postulatur , ut positiones
5 signorum Zodiaci certam figuram forment. Ex rebus indicatis quae hie Zodiaci signa
sunt, de statutis peculiaribus , quae cum dispositionibus horum Zodiaci signorum
conveniunt, conjicitur. Attamen res hic memorataenonnisi argumentatione probabili,
minime certa cognitione ,rutnutin quapropter propheta : ‫ وو‬,t
,tiuqi uF
ni propheta ,
quidam
qui scripturam exercebat ‫ و‬et qui hujus scripturam imitari ,ties eires prospere
.‫؟؟‬procedunt Hic propheta Idrts esse ,ruticid et illa ars in miraculis ab eo editis
numeratur, ita ut imitationis impossibilitatem ei inhaerere significetur; alioquin enim
nullum discrimen inter artem et miraculum restat. Ex auetoritate Sheikhi eujusdam
310hammed de propheta interrogatus respondisse dicitur: Pertinet hoead summam vesti
10 giorum miraculosorum , quae Deus Excelsus in Corano his commemorat : ‫و‬, Afferte
(librumm
(traditumi h
a )oeD ante i ‫ و‬vel vestigium ,eaitneics si
hune (Alcoranum
estis veraces ،،. In libro Misith el - raml leguntur haec : Haee vaticinandi ars in
‫و‬m ir
numeratur ac
a sex prophetis peculiariter ul
,sitide ab Adamois
,teeilics Idriso
477

‫هاها علم الرقص‬

‫الها الرقم الابريزى في شرح مختصر التبويزى يأتى في الميم «أها رقم التعلل ق تقم‬
، ‫الدول لأرجوزة لابن الخطيب لسان الدين محمد بن عبد الله القرطبى المتوفي سنة‬
‫عن محمد بن التحسن الشيبافي في الرقة‬ ‫سماعة‬ ‫الرقيبات مسائل رواها أبن‬ "1‫ أم‬٨

‫أو علم الرقى‬ 5

‫الد" رمز لحقآئف في شرح كنز الدقائف‬ ‫لها الرمز الاعظم والكنز المطلسم ذكره البوفي‬
‫لها رمز الحقائف العبرانية وكنز المعارف السريانية ذكرت البوفي رد روتر‬ ‫ياتى في الكاف‬
‫الحقائف في تعبير الروياء منظومة تركية ورقتان لخضر بن عمر العطوق نظمها للسلطان بايزيد‬
‫ رمز العبارات من كنز الاشارات‬1 ‫عاد‬ 16 ‫في سنة‬

6515 . ‫ ا ا‬In e ‫ ا‬-.r


i
a .d
scna
Ars
tlas

.6516 ‫ا‬E - ‫ا‬‫ا‬t


a em
E - 1 brizi ‫ و‬picturae .imissirarirua Commentarius compendii
.aTebrasa editi , de quoin litera Min dicetur ‫ ـ‬.6517 Ra em el - hole I finatz m
el - do wel ‫ و‬pictura palliorum striata ‫ك و‬de
serie .muraitsanyd Carmen metro Rejea
compositum a Listin - ed - dtn AMohammed Ben Abdallah Cortuba, vulgo IBra - eukhattb
.dicto
et anno 776 .cni( .21 .nuJ )4731 mortuo ‫ ـ‬.6518 E I - Ra c ck fy 4t MI es 4 ‫و ا ت‬
.eanaccaR Quaestiones ‫ و‬guas Ibn Semia ex ore IMohammedis Ben-elhasan SZetbttni
in urbe Racca auditas retulit. -

6519. Ilm el - ra c" y i. Doctrina fascinationis.


.6520 E 1 - Ram z E 1 - Atzam ‫ و‬aenigma maximum et thesaurus teles rmatibus
.sutinum El-Buna hoc scriptum .taromemmoc - 6521 . Ram z el - ha e à i e ‫ة و‬muicidar
.nnutatirev Commentarius operis Kons el - decific ‫ و‬de quo litera Katf videaeur ‫ـ‬
.6522 ‫و‬Ramz el - h a cai c el-ibran fyet indicium veritatum hebraearum et th esaurus
.cognitionum .muracairys Laudat librum El-Btini ‫ ســ‬.6523 Ram z e 1 - »1 ‫ به جي‬4 i c ‫و‬
indicium argutiarum de somniorum interpretatione. Carmenturcieum in duobus foliis
a Hadhr Ben 0mar Atttft Sultano Blayextd anno 904 (ine. 19. Aug. 1498)
compositum. – 6524. Ram z el - ib ar à t, interpretatio significationum somnii e
thesauro indiciorum.
476

‫سنة معه أوله الحمد لله الذى ثبت في بحور عظمته الاخ رتبه على قسمين الاول في العروض‬
‫للشيخ تقى الدين أحمد بن عبد الحليم‬ ‫رفع الملام عن الانتة الاعلام‬ "‫مها‬ ‫والتاق في القافية‬

‫وهي رقع الملامة‬ ‫ابن تيمية الحنبلى المتوفى سنة مختصر أوله الحمد لله على آلآته الخ‬
‫بمعرفة شروط الامامة للشهاب أحمد بن محمد بن عبد السلام الشافي المتوفي سنة " وكان‬
5 ‫رفع الملامة وهو اختصر على مقاتمة‬ ‫سماه أولا نضيع الكلام في نصبع الامام ثم عدل عنه وسته‬
‫أما رقع اليدين‬. ‫وثلاثة أبواب وخاتمة أوله أحمد الله سبحانه على مزيد الفضل والكرم اليغ‬
‫في الصلوة الشمس الدين محمد بن أبي بكر المعروف بابن قيم الجوزية الحنبلى المتوفي‬
‫سنة أهلا اله رفيع في شرح البديع مر أهة رقاع القتاوى لها كتاب الرقات لعبد‬
‫الله بن المبارك [ الخنطلى المروزى المتوفى سنة أما] عادة رفاتف للشيخ عبد الحقف بن‬
10 ‫عبد الرحمن الاشبيلى الخطيب المتوفي سنة "لده‬

).eni .02 .rpAo


1444 ) .tivloe
sba Incipit ita
D : Laus ‫ و‬dui in maribus magnitudinis
suae firmamente perseverat .cte , et in duas partes divisum est ‫ و‬guarum prior de
ultima primi hemistichii parte, posterior de homoeoteleutisagit. - 6508. Raf" o "
e 1 - m el 4 m an el - aimm et el - 41 ‫ة‬m ‫ و‬,amotio
vituperationis ab Imamis signiferis
auctore Sheikh Tacka - ed-dtn Ahmed Ben 4 ‫ة‬ ,d
- el-haltrn
atiIbn la Teintya
bnaH
anno . . . .outrom Compendium ‫و و‬
.uod
ita :tipic
cni Laus Deo
t pro ejus beneficiis
e ‫ـ‬
.6509 "faR o " el - me I am ,te deletio culpationis ‫و و‬ uae
mu fitncognitione
oitidnoc
Imamatus ‫ و‬,auctore Shelitib-ed-dtn Ahmed Ben AMohammed Ben Abd-el-seltam Shafiita
5 anno 931 .cni( .92 .tcO )4251 mortuo ‫ و‬gui primum libro titulum IVadhj el-keltin fi
nash El- Inthrn dederat, tum autem eum abjecit et Raf"o" ey - meltamnet substituit.
Compendium est in praefationem ‫ و‬tria capita et conclusionem divisum ‫ و‬et incipit ita :
.Laudo Deum augustum pro summa liberalitate et generositate etc ‫ ـ‬.6510 "faR o "
e 1 - ya de in fi el - sal à ,t sublatio manuum in precibus faciendis ‫ و‬-auctore
Shems-ed
dtn Mohammed Ben Abi Bekr Hanbalita, vulgo Ibn Cayyian - eljauxaget dicto et
.anno 751 .cni( .11 .traM )0531 mortuo ‫ ـ‬.6511 "Reff " fish a rh El-Be d f ‫ و‬liber
"auctoritate .suucipsnoc Commentarius in opus El-Bedt ‫ و‬.de quo supra dictum est ‫ـ‬
.6512 .Ri c 4 " el -fet a ,iw chartae responsorum juridicorum ‫ ـ‬.6513 Kit a b
e ‫ ا‬- ric a c ‫ و‬,muroipicnamrebil auctore Abdallah Ben - elmobthrek IKhantala Mertnexa ‫و‬
.anno 181 .cni( 5 . .traM )797 mortuo T ‫ ـ‬.6514 ‫و‬Ra c à i c ‫و‬scientiaesublimes
10 auctore Sheikh Abd - el- hace Ben Abd - el-rahman Ishttla Concionatore , anno 582
( inc. 24. Mart. 1186) mortuo.
475

‫ ذكره في فهرس مؤلفاته في فن النحو اله رفع شأن الحبشان‬1 ‫بكر السيوطى المتوفي سنة‬
‫لاجلال الدين السيوطى أيضا وهى رسالة استمة منها صاحب طراز المنقوش في محاسن لحبوش‬
‫" رفع الغشاء عن وقت العصر والعشاة لزين العابدين بن ابراعيم المعروف بابن نجيم‬1‫"هن‬
‫؟ وعى رسالة من رسائل الزينية عدم رفع القلم فيه تأليف مستمى‬.. ‫المصرى المتوفى سنة‬
‫ة بابراز التحكم مه" رقع الكلقة عن الاخوان فيما قتم فيه القياس على الاستحسان للامام‬
‫ وله رفع كلفة التعب‬،‫نجم الدين ابراعيم بن على بن أحمد الطوسوسى الحنفى المتوفي سنة هه‬
‫لما يعمل في الدروس والخطب اه؟ رقع اللباس وكشقت الالتباس في ضرب المثل من القرآن‬
‫ وله رفع منار الدين وعدم بناء المفسرين‬1 ‫والاقتباس رسالة لمجلال الدين السيوطى المتوفي سنة‬
‫ذكره في فهرس مولفاته في فن الفقه انها رفع اللثام عن عرائس النظام تختصر في العروض والقوافي‬
‫ للشيخ برهان الدين ابراهيم بن عمر البقاى قواغ من تأليفه في ثمانية عشر من ربيع الآخر‬10

Ben Abi Bekr Sogita , anno 911 (inc. 4. Jun. 1505) mortuo , qui hune tractatum in
scriptis suis grammaticis recenset- – 6502. Raf" o " sh an E1 - Ho b s h an ‫ و‬amplificatio
honoris Habessinorum, auctore eodem Jeltal-ed-dtn Soyatta. Hune tractatum auctor operis
.E l-
El-Manctish Ti
ft mehttsin rt
El-Hobalish hz
in rem suam convertit ‫ ـ‬.3o56 "faR o "
e 1 - gh ish 4 ‫ و‬reductio tegumenti a tempore vespertino et nocturno ‫ و‬-aucto Zein
re
ellibadtn Ben IBrtihtm AMasra ‫ و‬.v Ibn AVojetan ul
dicto et anno 970go(ine - 31 . Aug
.outrom.
(1562 Hie libellus ad tractatus -lE Restil El-Zeiniyet dictos pertinet ‫ـ‬
. 6504. Raf" o " el - cal em ‫ و‬sublatio calami fatalis. De ea re agit opus ‫ع‬zar BI
‫دع‬ththem 5
.mutanimon – .5056 It a "f "o e ‫ ا‬- ko I ,tef amotio molestiae a fratribus de iis ,sicoI abi
argumentatio approbationi simplicipraeferenda est, auctore Imam Nejan-ed-da re r brtihtm
Ben Ali Ben Ahmed Tarstist Hanefita, anno 758 (ine. 25. Jan. 1356) mortua o. Iden
opus Raf"o" Rolfet el-taab edidit i.e.amotio molestiae defatigation is ab eo ‫ ) وباب» و‬in
.lect etionib us ‫ ـ‬.6506 "o"faR el - lib as we Ka sh fe I ‫ة ـ‬
orationibus agitur ,ls
,n it
amotio vestimenti et explicatio dubii de lociscoranic is aenigmatum loco in
et a sermone
et scriptis .sidnerefer Tractatus ‫ و‬auctore Jelil-ed-dtn ,atityoS anno 911 (in »‫ ح‬. 4 . .Jun
1505) mortuo. Idem tractatum Raf"0" mentir ed - dtn ape hadna binth el- 22 ‫ع‬trtn
‫و ربه‬18
.e
et in di
scriptis suis di
juridicis recenset
t ‫ـ‬ .6507 "f o " ela R
- 1ith am‫ج‬ a n ar a is "
e 1 -n itz à m , reductio velaminis a sponsismetricae compositionis Comp endium de
ultima primi hemistichii parte et de versus homoeoteleutis, eujus composition em Sheikh 10
Borhtin-ed-din Ibrtihtm Ben 0mar Bectii die decino octavo mensis Rebf II. anni s4s
60 *

‫ر‬
‫"ر‬

‫ي‬ ‫ا‬
‫عطا‬ ‫يج‬
474

‫ رقع التتريل‬tif ‫رسالة للسيوطى أيضا "** رفع التمويه عن مشكل التنبيه مر في التآء‬
‫هأ‬v ‫للشيخ شمس الدين محمد بن أنثق بكر المعروف بابن قيم لجوزية الدمشقى المتوفي سنة‬
‫أ رفع الحاجب شرح‬tr ‫مع رقع الجتاح عما هو من المرأة مباح لابن العماد أفقهسى‬
‫ رفع الحاجاب عن قواعد الحساب لحمد بن ابراهيم‬tiv ‫مختصر أبن الحاجب يأتى‬
5 ‫الحلبى المعروف بابن الحنبلى المتوفى سنة أ؟ أوله الحمد لله أسرع المحاسبين الاع شرح فيه‬
‫اختصر الشيخ أن اللطف المحصنكيفى شرخا ممزوجًا في الحساب الهوى وهو مرتب على ثلاثة‬
‫" [ رفع الحجاب عن تنبيه الكتاب الشهاب الدين أحمد الاندلسى الفه‬f‫م‬ ‫أقسام وخاتمة‬
‫قطع السدر رسالة لجلال الدين السيوطى ذكرها‬ ‫عون‬ ‫ه رفع الحذر‬F11
]vf ‫في سنة‬

‫ه" رفع الستور والارائك حاشية‬.. ‫في حاوية تمامًا وذكر في فهرس مولفاته في فن الحديث‬
10 ‫أيها رفع الستة فى نصب الزنة لاجلال الدين عبد الرحمن بن أبى‬ ‫أوضح المسالك‬

a Josephi .subirtarf Tractatus ‫ و‬eodem Soyttti .erotcua -- .3946 It a "f o " el - tem wih ‫و‬
‫و‬ a
adulteration is a m o
difficultatibus in opere t
Tenbth , de iquo litera o Th videatur
.obviis ‫ ـ‬.6494 R a "f o " el-t en z f1 ‫ و‬-su ,sinoitbla
alever auctore tioSheikh Shems
ed - dtn Mohammed Ben Abi Bekr Dimeshcki ‫ و‬vulgo Ibn Cayyian - eliauxtyet dicto
. anno 751 .e )0531 mortuo ‫ ـ‬.6495 "Raf ‫ " م‬el-i on th , deletio
cni( .11 .traM t
culpae ab eo quod per speculum apertum est ‫ و‬.au - eliantid 4feahest
Ibncto re --
.6496 Et af"o " e 1 - hajib ‫ و‬amotio .sitnegetbo Commentarius compendii ab Ibn-elhttith
editi. Wide infra. – 6497. Ra f" o " el - hij ab , sublatio veli a regulis primariis
5 arithmeticae, auctore Mohammed Ben Ibrhhtm Haleba, vulgo Ibn - elhanbala dicto
et anno 971 (inc. 21. Aug. 1563) mortuo. Incipit ita : Laus Deo , qui arithmeticos
celeritate adjuvat etc. Explicuit hic compendium Sheikhi Abu Lutrallah Hismaketft
ita ‫ و‬ut commentario textum ,terecsimda et agit illud de ,enoitatupmoc quae ingenio
.eet xe rc
intres partes et
et conclusione m divisum
ur est ‫ ـ‬.6498 ] "fb
aR oa j- ih ‫و‬
" el
‫ق‬s veli ub
a libroad la attentionem ti.etnaticxe Sheid
o - ed-din Ahmed Andalusi
.co hoc mpo
scriptum annosui745 .eni( .51 tMai .[(1344 ‫ ـ‬.6499 "o"faR e 1 - hid zr
a n cat "i " el - si dr, amotio cautionis ab amputatione loti Sidr. Tractatus Jelhl-ed-dani
Soglita, quem operi Hitot totum inseruit et in catalogo in scriptis traditionariis
recenset. – 6500. Ra f" o " el - s ot tir we el - ar à ik , reductio velorum et soliorum.
10 .Gl oss
ad opus ae ‫ ـ‬.6501 "faR o " el - sin ne ,t sublatio extremi
Audhah el-mestiliR
calami de mensura justae syllabarum quantitatis , auctore Jelthl-ed-din Abd-el-rahim 0104
473

، ‫" رفع الاشتباه عن سيل المياه رسالة للشيخ قاسم أبن قطلوبغا الاحنفى المتوفى سنة‬
‫ رقع الآصر عن قضاة المصر للشيخ شهاب الدين أحمد بن على المعروف بابن حجر‬687
‫لا معقب لحكمه أليغ واختصر على بن أن‬ ‫العسقلا في المتوفي سنة هم أوله الحمد لله الذى‬

‫؟ وقد ذيله تلميذه الشيخ شمس الدين محمد بن عبد الركن‬.. ‫اللطف الشافى المتوفي سنة‬
‫م رقع الاصوات ق تقع الآموات لزين‬F ‫ السخاوى المتوفى سنة ال؟ ومتماه ببغية العلماء والرواة‬5
‫ رقع الالتباس في فضائل أبن عباس‬1681 ‫الحين سوياجا بن محمد الملطى المتوفي سنة من‬
‫لتقى الدين محمد بن محمد بن عبيد الله بن عبد العزيز بن فهد المكى وعودون الكراس‬
‫" رفع الالتباس ودفع الوسواس رسالة لابراهيم بن على بن أحمد بن يزيد الديرى‬
‫تم رفع البأس عن بنى عباس لاجلال الدين عبد‬ ‫القادرى فرغ عنها في شعبان سنة انه‬
‫** رفع التعسف عن أخوة يوسف‬ ‫ الرحمن بن أبى يكر السيوطى المتوفى سنة ؟؟؟‬10

.6486 "fa"oR‫ا‬
e - ‫ط طوز‬ti ‫ه وطة‬
motio‫ص‬
obscuritatis
er a .muro
auqauxt
ulf ,c
sutatu
carT a
Sheikh Chsin Ibn Cotlubogha Hanefita ‫ و‬.anno879 .eni( .81 .iaM )4741 mortuo –
.6487 " "o el - isr f
an co dh at E1a- ,rsiM amotioR delicti a judicibus
‫و‬ Aegypti
auctore Sheikh Shehdib - ed - dtn Ahmed Ben ,ilA vulgo Ibn Hair ‫ر‬4 scandaraa dicto et
anno 852 .cni( .7 .traM )8441 .outrom Incipit ita : Laus Deo ‫ و‬cujus statuta nullam
admittunt procrastinationem etc. 4/t Ben Alia Lutfallah Shafiita, anno 900 (inc.
.2 .tcO )4941 mortuus ‫ و‬epitomen ejus edidit ‫ و‬appendicemque Bughyet ev ‫ م ـ‬2anth ape
tahmtn‫وم‬-el
- rotottt appellatam discipulus Sheikh Shens-ed-din Mohammed Ben Abd-ez 5
,io annot 902a.cnt
i( .9h.tpek
S )6e
941 S
mortuus
. ‫ ـ‬.6488 Ra "f o " e I ‫ ـ‬a s w at fi
‫و‬naf"i " el - am a wa t sublatio sonorum de utilitate servarum ‫ و‬auctore Zea re - ad ‫ ـ‬dtn
.Sertith Ben AMohammed ,ttelaMA anno 788 .cni( .2 .rbeF )6831 mortuo ‫ ـ‬6489 - "Raf ‫" و‬
e 1 - il ti b a ,s amotio dubii de meritis Ibn ABBlisi ‫دري و‬auctore
Tacka - ed-dtn Arc ،dt6881
‫م‬Ben IMohammed Ben 0beidallah Ben -dbA el-astx Ben Fihd .ikkeM L ‫ة‬u‫ه د‬Ilus ‫ج‬en
decem quidem folia .telpxe – ،0946 R a "f 0 " e1-il tib as we d "fa o " e 1 - ‫و و جه يمن‬Wis
‫و‬amotio obscuritatis et deletio inspirationis .eacilobaid Tractatus quem IBrazan Ben
‫م‬4 la Ben Ahmed Ben Yextd Detra Clidari mense Shaban anni g66 (in »‫ ح‬. .6 .Oct
1461 ) absolvit. – 6491. Raf" 0 " el-b as an Beni Abb a s, amotio afflictionis al)
Abbasidis ‫وم و‬auctore Jelil - ed - dth Abd-el - rahman Ben Abi BeR Soytits ‫ و‬anno ‫و‬11 10
(inc. 4. Jun. 1505) mortu0. – 6492. R a f" 0 " el - te as s of, amotio iniquae tractationis
111.
60
472

. ‫ابن حنبل أ** رعاية في فروع الحنبلية للشيخ نجم الدين أحمد بن حمد أن الخرافي المتوفي‬
‫سنة دأ كبير وصغير وحشاعما بالرواية الغريبة التى لا تكاد توجد في الكتب الكثيرة أوله‬
‫الحمد لله قبل كل مقال وامام كل رغبة وسؤال اليغ وعى على ثمانية اجراء في جلد شرحها‬
‫الشيخ شمس الدين محمد بن أن القتلع البعلى الاحنبلى المتوفي سنه تسع وسبعمائة وشرحها‬
5 ‫] ومياه الدراية‬8Pv ‫الشيخ الامام شرف الدين عمة الله بن عبد الرحيم البارزى [المتوفي سنة‬
. ‫لاحكام الرعاية واختصار الرعاية للشيخ عز الدين بن عبد السلام تحت رعاية لتجويد القراءة‬
‫وتحقيق لفظ التلاوة في أربعة أجزاء لان محمد مكى ابن أن طالب القيسى الحموى المتوق‬
‫*** رغائب القرآن لان مروان عبد الملك بن‬ ‫ ** رعاية الوقاية يأتى‬- ]vrf[ ‫سنة‬
‫ آتوقدة‬16 ‫م‬ ‫] ذكره صاحب الدار النظيم‬1PP ‫حبيب السلمى [ القرطبى المالى المتوفى سنة‬
10 ،‫د‬1 ‫ق معنى وحدة للشيخ تقى الدين على بن عبد الكافي السبكى المتوفي سنة‬

6481 . Ri a y et fi for t " El-Han b a l fy et, observatio diligens de articulis juris


‫و‬Hanbalitici ,siiradnuces auctore Sheikh AWejan - ed-din Ahmed Ben Handlin Harrdina
anno 695 (inc. 10. Nov. 1295) mortuo. Exemplum majus et minus exstat; utrunnque
relationibus rarissimis repletum est, quae vix in multis aliis libris inveniuntur.
Incipit opus ita : Laus Deo, antequam aliud quid pronunciatur, et desiderium quodcunque
.et precatiopraemittitur etc ‫ و‬.etin octo partes volumine comprehensas distributum est
Commentarios in illud ediderunt Sheikh Shems-ed-dtn Mohammed Ben Abalfath Balt
5 Hanbalita, anno 709 (inc. 11. Jun. 1309) mortuus, et Sheikh et Imam Sherefed-din
Hilalallah Ben Abd - el - rahtm Bariza, [anno 738 (inc. 30. Jul. 1337) mortuus l,
oui commentario titulum El - Darthyet It ahktin E7 - Rathyet dedit. Denique Sheikh
122 - .ed– ddra Ben A ld - el - selin epitomen ejus composuit ‫ ـ‬.6482 E I - Ri a y et l i
t ejw i d e ‫ ا‬- ckir à ,te observatio diligens in quatuor partes divisa ‫و و‬uae
enodeitcel
Corani recte instituenda et justa vocis ‫و‬, (tillianet
.i( ,e recitatio , decantatio Corani **
significatione ,tiga auctore Abu Mohammed AMekka Ibn ‫ر‬4 ‫ة‬: ‫حنو‬Thlab Caisa Hamaa
.anno
[437 .cni( .91 .luJ 1045)l mortuo ‫ ـ‬.6483 Ri 4y et El-Wie 4 y ,te observatio
diligens. Commentarius in librum HYachyet, de quo infra dieetur. ‫ـ‬.
6484 R a gh a ib
E1 - Co r'an , res expetitae et rarae Corani, auctore Abu Meractin Abd-el-nnelak
Ben Habib Sollern ‫له‬ ] Cortuba Malikita ‫ و‬anno 239 .eni( .21 .nuJ (358 mortuo ].
10 .Memorat librum auctor operis El - Dorr EW - Netxtrn ‫ ـ‬.6485 E1 - Rafd et fi
m a"n a wah d ,te auxilium de sensu vocis ,, toahdet .i ,e unitas ‫ ؟؟‬, auetore Sheikh
Tack ‫ة‬.ed-dinAli
– Ben Abd-el-A4ft
ou ,skboS anno
t 756 r
( .cni .61 o
.naJ 1355m ) -
471

‫" رصد مأمون ال خليفة ببغداد سنة سبع وعشرين ومائتين‬68 ‫وخمس عشرة سنة‬
‫" رتلت مالاتوست برومة سنة أربع وخمسين وثمانمائة قبل الهجرة بخمسمائة وخمس عشرة‬
‫منه رتلقت‬ ‫ رصف التلال في وصف الهلال للسيوطى ذكره في فهرسه من النوادر‬61 ‫سنة‬
‫ رضى تامة فارسى منظوم للقاضى عثمان المالكى‬60 ‫ حروف المعاني في النحو‬3 ‫المباق‬
‫ة القزويذى نظمه ق ع جو أبن عمه القاضى رضى الدين لتطاوله عليه في بعض الامور وعى‬
‫ رعاية في تجريد مسائل الهداية في الفقه‬F71 ‫أزيد من خمسة آلاف بيت كما في الكريده‬
-
.

‫المتوفى سنة قبل فيه كلمات كثيرة‬ ‫تحت رعاية في التصوف للشيخ الحارث بن أسد المكاسبى‬
‫من التعسف وشتة السلوك التى لم يرد بها الشوع والتدقيق والمحاسبة الدقيقة البليغة فلهذا‬
‫لما وقف عليه ابو زرعة الوازى قال عذا بدعة كذا قال ابن كثير في تاريخه في ترجمة أحد‬

simo quinquagesimo quarto aerae Nabuch odonosori ‫ و‬nongentos quin decim annos ante
.aeram islamicam tactae ‫ ـ‬.6474 R a s d N1 am in ‫ و‬observationes astronomicae Khalifae
.Mantin Baghdadi anno 227 .eni( 21 . .tcO )148 factae ‫ ـ‬.6475 IR as d M ‫ة‬1 4 nus ‫و‬
observationes astronomicae a Menelao Romae anno octingentesinno quinquagesimo
.quarto , quingentos quindecim annos ante aeram islamicam factae ‫ ـ‬.6476 Ra s f
el - le à li, series margaritarum juncta de novae lunae descriptione , auetore Soytili,
qui hune tractatum in scriptorum suorum catalogo sub capite -lE AVetedgars ‫ن مو‬emmo-
.morat ‫ ـ‬.6477 Et a sf e 1 - me b a ni ‫ و‬iuncturae lapidum aedificioruarn - Opus
grammaticum de particulis indeclinabilibus ‫و و‬
.uae
tvim
ninec
sensum
rexe –
.6478 Re d hf -n a meh ‫ و‬liber Redht - ed - .intd Poema persieum , quod Cadh a Othantin
Cazaotna Malikita ad perstringendum patruelem Cadhi Redht-ed-dtn composuite ‫ و‬cauod in
caussa aliqua superbum se contra eum praebuerat. Plus quinque millia versuunn continet,
.ut in EI - Gtixide narratur ‫ ـ‬.6479 Ri a y et fi tejrf d me s a il El - ET ‫ ة‬d a y et ‫و‬
observatio diligens de clara expositione quaestionum juridicarum in Hidayez mproposi
.mur
Vide
at infra
. ‫ـ‬ .6480 Ri a y et fi el-te sa ww ,fo observatio d ‫ة‬I ‫عة‬ens
‫ي‬ed
,ai
auctoreh
Sheikh
p El-Hitrith
os Beno
4sede
Mohtist
h ,ab t
anno .‫ه‬
. . mortua
‫د‬- Multa
ibi legi dieuntur verba, quorum interpretatio contorta est et quae vitae spiritalis
asperitatem
cum rationeindicant ‫ و‬nec
accurate ."...
et in lege ‫ و‬nec in sermone subtili et arguta a dmittuanturnec
conveniunt.
Eam ob caussarn eum Abu
Zor'a Rist hune librum :tessigel Hie liber ‫ و‬,t novandi
iu studium
qn aperte
i prodit
.
disserit‫ك‬Ita
Ibn A .eth
tr in Historia sua narrat , ubi de vita Ahmedis Ben Hanbal ‫ـ‬
470

‫"أ* رصد أن حنيفة أحمد بن داود‬ ‫* رصد أبن الشاطر بالشأم سنة‬ ‫والف‬ ‫أربعمائة‬
‫*** رصد آق الريحان البيروفي سنة‬ ‫الدينورى باصفهان سنة خمس وثلاثين ومائتين‬
‫** رصد آيل خان بمراغة‬ ‫هام رصن ألوغ بيك بسمرقند سنة ثلاث وعشرين وثمانمائة‬
‫سنة سبع وخمسين وستمائة ** رصد بطلميوس بعد رصد أبرخس خمس وثمانين ومائتين‬
5 ‫ما تم رصد بى الاعلام ببغداد سنة خمسين‬ ‫وقبل الهجرة باربعمائة وثمان وخمسين سنة‬
‫ رصد البتات في الشام سنة‬.tv ‫تم رصد تابخو بسواحل المحيط الغوث‬ ‫ومائتين‬
‫أ رتبت تاورى الاسكندرافي قبل الهجرة بتسعمانة واحدى وعشرين سنة أستعمل في زياجه‬6
‫ذى القرنين‬ ‫المسمى بالقانون المحصول من الرصد المذكور تأريخ فيلبس الرومى البناء أخى‬
‫" رصات‬60 ‫ان تم رصد الحاكمى بمصر سنة خمسين ومائتين ومنه الزيج المصطلع‬
10 ‫طيموحارس بالاسكندرية سنة أربع وخمسين وأربعمانة باختنصر قبل الهجرة بتسعمأنة‬

Meraghae factasmille quadringentianni praeterirent. – 6462. Ras d Ibn - el sh a tir,


.obastronomica
ser e abvat
Ibn - elshtttir in
ion . . factae ‫ ـ‬.6463 Ras d
Syria anno .es
Ab i Ha nffa, observationes astronomicae ab Abu Hantfa Ahmed Ben Lthaoud
.D in an
urbe Isfahanetanno 235 .ee )948 factae ‫ ـ‬.6464 Ras d
cni( .62 .luJ ra
.
b i " l r fh a ,n observationes astronomicaeA
ab Abu'lrthtin Btraint anno . . . factae ‫ـ‬
6465. Ras d Olugh Bek, observationes astronomicae ab Olugh Bek anno 823 (ine.
17 . .n
)0a
241 J . ‫ م ـ‬.6466 Ra s d Il kh in , observationes astronomicae likhttni
factae
.Mer
anno 657 .ag eD )8521 factae
cni( .92 .cha e ‫ـ‬ .6467 Ras d Bat l em iy is ,
observationes astronomicae Ptolemaei ducentis octoginta quinque annis post observa
5 tiones Hipparchi et quadringentis quinquaginta octo annis ante aeram islamicam
factae. – 6468. Ras d Ben i - el " al am , observationes astronomicae a filiis 4 "lami
.Ba
anno ghd beF )468 factae ‫ ـ‬.6469 -R
250 .cni( .31 .radi as
d Tab kh ,n observa
.t
astronomicaeio ne
Titlikhtti in Oceani Atlantici litoribus
s factae ‫ـ‬ .6470 Ras d
‫ا‬E - Betta ni ‫ و‬.obastronomica
ser e avat . factae -
Syria anno . .es
Betttini in ion
6471. Ras d The on, observationes astronomicae Theonis Alexandrini nongentos
viginti unum annos ante aeram islamican factae. In tabulis astronomicis ex illis
observationibus enatis et Cintin nominatis aera usus est Philippi Rumaei El-Bennta, qui
.Alex frater fuit ‫ ـ‬.6472 Ras d E1 - H 4 kim ,i observationes astronomicae
.Mandri
Hikimtcae in Aegypto anno 250 (ine. 13. Febr. 864) factae. Ex his tabulae astro
nomicae ‫ و‬.o ui
nomen El-Zaj El - AMustadah
bu ,tse enatae
s sunt ‫ـ‬ .6473 Ras d
10 Timuh a ris , observationes astronomicae Timocharis Alexandriae anno quadringente
469

‫روعت كل من عناك وكاد بعضهم يصعق وامّاعو وهولاكو فاتهما ما تغير عليهما شىء‬ ‫عائلة‬

‫لعلمهما بان ذلك يقع فقال له هذا العلم النجومى له هذه القائدة يعلم المتاحتان فيه ما‬
‫يحدث فلا يحصل له من الروعة والاكترات ما يحصل للغافل ألذ أعل منه فقال لا بأس بهز‬
‫وامره بالشروع فيه وحكى من دخل الرصد وتفرجه انه رأى فيه من آلات الرصد شيا كثيرا‬
‫ منها ذات الخلف وهى خمس دوائر متخذة من نحاس الاولى دائرة نصف النهار وعى مركوزة‬5
‫على الارض ودائرة معدل النهار ودائرة منطقة البروج ودائرة العرض ودائرة الميل وفيه دائرة‬
‫السمتية يعرف بها سمت الكواكب واصطولاب يكون سعة قطره ذراعًا واصطرلابات كثيرة وكتب‬
‫وحتى عن العوضى أن نصير الدين أخذ من علاكوا بسبب عمارة الرصد ما لا يحصيه‬
‫ألا الله سبحانه وتعالى وأقل ما كان يأخذ بعد فراغ الرصد لاجل الآلات واصلاحها عشرون‬
‫ ألف دينار‬10
‫وثلاث وأربعين سنة ومنه الى رصد مراغة‬ ‫رصد آبى خسا قبل الهجرة بسبع مأنة‬ ،‫اتها‬

timore implerentur et non multum abess et ‫و و‬


.uinnonnulli
rutanimi
ne deli
r quium
etap
Nasir - ed - dtn autem et Hulagne nequaquam perturbati erant ‫ و‬cum quae res delapsa
esset bene .tnerics Ano facto Nastr - -de dtn : Haee , ,tia est astrorum cognitio ‫ و‬o
princeps ‫ و‬haec ejus .satilitu Qui resnowas ea in ,rutilomer quaenova fiunt bene
scit, nec ullo terrore vel sollicitudine turbatur, quod socordi et harum rerurn incurioso
.tidieca Hulagu : ,seR inquit ‫و و‬bene se habet .et observationes eum incipere iussit –
Qui hoc observatorium intrarunt ejusque partes singulas libere perlustrar unt, ibi
magnam instrumentorum eopiam vidisse dieuntur, inter quae erant instrumentum 5
(annulis
pluribus instructum .e.i( sphaera armillaris ‫و و‬
uae
Tquinque
ueric ‫ة‬ssienea
‫و‬composita est CIuorum primus meridianus est supra terra defixus ‫ و‬secundun s circulus
aequinoctialis ‫ و‬circulus ,icaidoz circulus latitudinis et circulus declination ‫ و د ة‬porro
circulus zenithi ‫ و‬duo zenfth astrorum ,ruticsongoc astrolabium ‫ و‬eujus lian ‫ جوحي‬media
) )re tam t
ampla
e erat
m , ut
a ulnam
id ‫ و‬et multa alia astrolabia -
expleret Deinde
AYastr - ed - dtn ab Hulagta observatorii exstructi eaussa tam immensann p ecuniae
‫و‬accepisse
summam 0rdhti auctoritate narratur et‫ه‬ras‫ح‬ut
nemonisi Deus le aatns
excelsus eam dinumerare posset Minimum autem , quod observation ‫ حي‬perfecta
Pro instrumentis eorumque correctione accipiebat, summam viginti mille d enariorum 10
explebat.
6461 . Ras d I berkhe s, observationes astronomicae Hipparchi anno septingente
simo quadragesimo tertio ante aeram islamicam faetae, ut inde usque ad observationes
468

‫من الخلل الواضيع والزلل الفاضيع تعكف البال والخلد بتجديد تحرير الرصد ومنّ الله سبحانه‬
‫وتعالى على بتلقى جملة الظرآنف الرصدية من الكتب المعتبرة ومن أفواه المشايجع العظام‬
‫واخترعت آلات من المهمات بطريق التوقيف وأقمت على اخة ما يتعاطى بها من الارصاد‬
‫البراعيين ونصبتها بامر الملك الاعظم السلطان مراد خان وباشارة الاستاذ الاعظم حضرة سعد‬
5 ‫الدين أفندى ملقن الحضارة الشريفة وشرعت في تقرير التحريرات الرصدية الجديدة حاذيا‬
‫حذو العلامة النصير ومقتفيا أثر المعلم الكبير وربما نقلت عبارته بعينها وردت فيه من‬
‫الوجوه القريبة والتحويرات الغريبة حكى أن نصير الدين لما أراد العمل بالرصد رأى علاكوا ما‬
‫ينصرف عليه فقال له عذا العلم المتعلّف بالنجوم ما فائدته أيدفع ما قدّر أن يكون فقال‬
‫أنا أضرب في منفعته مثالا القان يأمر من يطلع الى أعلى عذا المكان ويدعه يرمى من أعلاه‬
10
‫طشت نحاس كبير من غير أن يعلم به أحد ففعل ذلك فلما وقع ذلك كانت له وقعة عظيمة‬

obstructo et defenso aperuissem et quae in usitatissimis tabulisastronomicis clara et


manifesta erat witiositas et conditio imperfecta intellexissem ‫ و‬cor et animus ad
observationes renovandas et repetendas inclinarunt ‫ و‬et Deus laudatus et excelsus me
tam benevole adjuvit, ut multas rationes observationum astronomicarum e libris, quae
summa auctoritate gaudent, et ex ore doctorum peritorum discerem , gratia Dei
instrumenta nova maxime necessaria invenirem et theorernata, quae observationibus
astronomicis ope horum instrumentorum factis reperiri possent, ad veritatem adducere
studerem. Haec jussu El-Ieliki El-Atzam Sultan AMurthd Khtin et consilio magistri
summi, Excellentiae Sa d-ed-din Efendi, qui illius principis augusti praeceptor fuit,
scripto mandavi. Itaque folia conscripta, quaenovas observationes astronomicas
continebant, ita constituere incepi, ut rationem viri eruditissimi Nastr-ed-din sequerer
et hujus magistri summi vestigiis insisterem. Saepe ipsa ejus verba transcripsi, iisque
methodos proximas et expositiones singulares addidi. Cum Nastr-ed-dan astronomieas
‫و‬observati instituere vellet Hulagu eam rem vidisse ,rutarran quam ,tabatcart et
ones
interroganti : Quamnam haee scientia, quae astra spectat, habet utilitatem et num
irrita ea facere potest, quae fatout fiant destinata sunt 4 INastr - ed - dtn respondisse:
10 Ad ejus utilitatem probandam exemplo utar. Imperator aliquem ad summum hujus
loci fastigium ascendere jubeat et ex vertice extremout omnibus aliisnesciis magna
.p
aereael vi
ab eo dejiciatur s ‫ ـ‬Guod eum Hulagu fieri jussisset et pelvis
permittat
,tessidiced casum edidit magnum et horrendum ‫ و‬،
Inoronnnes
utn quiaprope
basrev
467

‫بما بهر به العقول ومن الاستدراكات والزيادات المهمة بما حير فيه الفحول ولم يزل كمحاب‬
‫الارصاد ماشين على تلك الاصول الى أن جاء العلامة الماهر والغقامة الباهر على بن ابراهيم أبن‬
‫الشاطر فاضل أصولا عظيمة وفرع منها فروعًا جسيمة وثى وان لم تكن بصورها النوعية خارجة‬
‫عن الاصل التدويرى المبرهن على مخته في المجسطى الا انه حمله حب [ الرياسة و] الظهور‬
‫ة على العدول عن ذلك الطريف المبرور وكره على المجسطى برت مقتمات وقع في أمثالها وتفقد‬
‫عبارات لم يسلم من النسخ على منوالها وزيادات أفلاك خلة بالقرب من [السماجة و]البساطة‬
‫سلم ذلك الكتاب عن أمثالها تالله أته لكتاب لا يتيسّر لاحد كشف مجملاته الا بتطليقف‬
‫الشهوات ولا يتيسّر لبشر حلّ مشكلاته الا بالانقطاع في الخلوات مع عقد القلب وربط الب‬
‫على ما عقد عو عليه قلبه من طلب التحف وائثار الصدف وعدم قصد التكبير والفخار‬
‫ والوصول الى درجات الاعتبار قال ولما كنت ممن ولد ونشاً في البقاع المقترسة وطالعت الاصلين‬10
‫أكمل مطالعة وفندت مغلقات حصونهما بعد الممانعة والمحف أفعة ورأيت ما في الزيجات المتداولة‬

tanta brevitate usus est , ut mentes indeh ebetarentur, et supplementa et additamenta


gravia adjecit, quibus viri vel acutissimi attoniti haerent, nec astronomi observatio
nibus occupati haee principia sequi desierunt, donec vir eruditione singulari praeditus
et intelligentia summa mirabilis 4h Ben IBrtihtm Ibn-elshtitir veniebat, qui principia
stabilivit gravissima et solidas inde derivavit regulas secundarias ‫ و‬et licet hae cum
formis suis specificis non excederent principium circumscribens ‫ و‬cujus veritas
‫و‬arg in umen tis
Almagesto evicta erat dominatus tamen et auctoritatis praepollentis
eupiditas eum impulit , ut viam hano bene institutam relinqueret et Alrnagestum 5
‫و‬proposi tion
praemissar um in quas ipse ,tirrucni et dictionum perran ‫عدة‬enoit,
um refutatione
‫و‬quibus pariter admittendisahaud se salvum praestitit et additis orbibus co en estibus
impugnaret, qui quod ad deformitatem et anfractum prope accedunt corrupt a sunt,
eujusmodi rebus ut hic liber immunis ,tesse .mirevatpo Per ,mueD certe I ‫ة‬u‫وأوع يحه د‬
‫ب‬ e
propositione u
s in summam j
redactas u
haud cuiquam faciles
est reteg ‫حه‬
reisin
cupiditatibus compescendis, neqae ulli homini ejus difficultates solvere conting it nisi
solitudinibus captandis ‫ و‬itaut animus simul disponatur et mens iis adstring ,ruta ad
‫و‬q ua
ipse se appliouit e ,sinceri
, ut veritatem quaereret ceteris rebustate
PFa ehaberet
m 10
superbiae ‫ و‬wanae gloriae ‫و‬ . a
aestimationis gradus d
evehendi studium exclu deret ‫ـ‬
Cum ‫ و‬,tiuqni ex iis essem , qui intractibus sanctis nati et educati erant ‫ و‬et utrumque
archetypum omnibus partibus inspexissem ‫ و‬et clausas eorum arees aditu fortissinne
50 *
466

‫بعثه شرفه وحده نبله على أن جمع علماء عصره من أقطار مملكته وأمرهم أن يصنعوا مثل‬
‫تلك الآلات وان يقيسوا بها الكواكب ويتعرفوا أحوالها بها كما صنعه بطلميوس ومن كان قبله‬
‫ففعلوا ذلك وتوتوا الرصد بها بمدينة الشماسية من بلاد دمشقف من أرض الشام سنة أربع‬
‫عشرة ومأنتين فوقفوا على زمان سنة الشمس الرصدية ومقدار ميلها وخروج مراكزها ومواضع‬
‫أوجها وعرفوا مع ذلك بعض أحوال ما في الكواكب من السيارة والثابتة في قطع بهم عن ة‬
‫استيقاء عزمهم موت الخليفة المأمون في سنة ثمان عشرة ومانتين فقيّدوا ما انتهوا اليه‬
‫ومحمود الرصد المأموفي وكان الخاى تولى ذلك يحيى بن أن منصور كبير المنجّمين في عصره‬

‫وخالد بن عبد الملك المروروزى وسند بن على والعاس بن سعيد الجوهرى وألف كل منهم‬
‫في ذلك زيجًا منسوبا اليه وكان أرصاد هولآء أول أرصاد كانت في مملكة الاسلام انتهى ] ذكر‬
10 ‫تقى الدين في سدرة منتهى الافكار أن المعلم الكبير بطلميوس ختم كتب التعاليم بالمجسطى‬
‫الذى أعيت أولى الالباب عبارته وكان له مسك الختام تحرير النصير فلقد أنى فيه من الانجاز‬

tractibus circum se congregaret eosque instrumenta illis similia parare et cum iis
stellas metiri omniaque has spectantia cognoscere juberet, quemadmodum Ptolemaeus
fecerat et qui ante eum vixerant. Obsecuti sunt illi viri et observationem ope horum
‫و‬ins in urbetr
,aisamehSum en
quae ad tractum to
Damascenu m inru
Syria pertinebat
m
anno 214 (inc. 11. Mart. 829) instituerunt. Itaque anni solaris astronomici tempus,
ejus declinationis quantitatem ‫ و‬motionem eccentricam et obsis summae loca cognoscere
5 studuerunt. Hac operatione simul nonnulla eorum cognoverunt, quae inter stellas
planetas et fixas spectabant. Tum vero mors Khalifae Mantin eos anno 218 (ine.
27. Jan. 833) coegita consilio proposito persequendo abstinere, qua de caussa literis
ea quae contemplando assecuti erant consignarunt, et librum inde enatum Observa
tionem Mamunicam ( EI - Rasd E7 ‫ـ‬antint)
31 appellarunt. Huic libro componendo
‫م‬,prYahya ofue runt
Ben Abt Mansta temporis hujus astronomus peritissimus ‫ر و‬daladhK
Ben Abd- el-nelak AMertnertist, Sand Ben Ali, As Ben Satd Jauhera, qui singuli
ea de re tabulas astronomicas , quibus nomen suum tribuebant, confecerunt. Horum
observationes primae fuerunt in imperio Mohammedanorum factae. – Haec illel. –
10 Tacki - ed - dtn in libro Sadret muntelli et - :rhtkfa Ptolemaeus doctor magnus ‫و و‬ait
libros mathematicos Almagesto conclusit, eujus explicatio viros bene eruditos exer
cet. Nastr - ed - dtni autem recognitio conclusionem musco imbuit; certe enim ibi
465

‫الفضائع الايمانية وكشف الفضائع اليونانية للشيخ شهاب الدين عمر بن محمد السهروردى‬
‫ أوله الحمد لله رب العالمين على كل حال اليغ مشتمل على خمسة عشر‬1-1 ‫المتوفى سنة‬
‫بابا وخاتمتين ترجمة بالفارسية معين الدين اليزدى أوله كبد وثناى كه روح قدسى أز‬
‫ رشف النصائع وكشف القضائع قصيدة لمحمود بن‬.‫د‬ ‫أملآء خائف بالطائف أسوار الاخ‬
‫"؟‬8 ‫ عثمان اللامي المتوفي سنة‬5

‫علم الرصد‬ ** .

‫أول رصد وضع في الاسلام بدمشف سنة أربع عشرة ومأنتين [قلت قال الفاضل أبو القاسم‬
‫لرعا‬ ‫المأمون‬ ‫الى عيال الله‬ ‫الخلافة‬ ‫لما أفضت‬ ‫الاندلسى في كتاب التعريف بطبقات الامم‬ ‫صاعين‬

‫الرشيد العباسى وطمحت نفسه الفاضلة الى درك المحكمة وسهت سماته الشريف الى الاشراف على‬
‫ علوم الفلسفة ووقف العلماء في وقته على كتاب الحجسطى وفهموا صورة آلات الرصد الموصوفة فيه‬10

el -fm ‫ لم‬n iy et w e Kashf e1 - fe dh ‫ة‬


ib e 1t
- y un an
e fy ‫ و‬Sorbitio admonitionum
verae fidei et manifestatio fabularum veterum Graecorum sordidarum ‫ و‬auetore Sheikh
Shehtti - ed - dtn 0mar Ben AMohammed Soharaaperds, anno 632 (ine. 26. Sept. 1234)
mortuo. Incipit ita : Laus Deo mundorum domino pro omni conditione etc. , et
quindecim capita et duas conclusiones comprehendit. Persica Motn - ed– adarei Yesda
interpretatio incipit ita : Laus et gloria ei ‫ و‬cujus spiritus sanctus e foliis rmysteriis
.egregiis
scribendo repletis etc ‫ ســ‬.6459 R a sh fe 1 - n es à i h we Kash fe I - f e ‫ه‬
,ah
h
i
sorbitio admonitionum et manifestatio rerum .muratsenohni ,adtsaC auctore ‫) وتواجه مصر‬di
.Ben Othmtn Ltimnia , anno 938 .cni(. .51 .guA 1531 ) mortuo ‫ـ‬ 5

6460. Il m el - r as d. Doctrina observationum astronomicarum.

Prima observatio astronomica tempore Islami Damasci facta est anno 2 1 ‫( يوم‬eni.
.11 .traM .)928 – [Adjicio .eeah Wir bene meritus Abu letistian Sthid An ‫ هو ترجيته‬in
libro Ta"rtf bi taBacit el-omen dicit haec : Dignitas Khalifae eum ad ‫ هي عمر‬،4002
‫و‬AMantinBen-elreshtd Abbasidam pervenisset ejus anima praestantissima in adiniseenda
sapientia summam operam adhiheret et studium nobile ita escenderet , ut d octrinas
‫و‬philosophicas
aspiraret virique ejus aetatis docti Almagestum assidue traetarent et
instrumentorum astronomicorum ibi descriptorum formas intelligerent, celsitudo animi 40
eum impulit et ingenium instigavit, ut viros doctos sui temporis e variis imperii
III .
59
464

‫ فيما‬، ‫ في ذكر أبواب من النكاح‬. ‫ في اختلاف الرجال والنساء في الاحوال‬7 ‫النساء‬ ‫من‬

‫يجب معرفته من منافع الباه ومضاره " في ذكر السحاق آ في فصل الغلمان على الجوارى‬
‫ فيما يجب منه المحرم من‬F ‫آآ في فضل الاجورى على الغلمان " في ذكر العبادة واعلها‬
‫مهما ارتقت الرحيقت‬ ‫) في نوادر وأشعار أوله الحمد لله استفتاخا بذكره أليغ‬F ‫قبل النساء‬
‫]ة‬63 ‫في وصف الحريق لصلاح الدين أن الصقة خليل بن أيبك الصفدى الشافى المتوفي سنة‬
‫أن * رشف الزلال من الساحر الاحلال الاجلال الدين عبد الرحمن بن أن بكر السيوطى‬
. ‫وعشرين عالمًا تزوج كل منهم ووصف كل منهم ليلته‬ ‫المتوفى سنة أ؟ من مقاماته وعى في أثنين‬
‫ رشف المنهلين في تلخميس أبيات الشيخ عبد القادر الكيلا في التقى‬٣٥٧ ‫موريا بالفاظ فته‬
‫الدين أن بكر بن جثة المتوفى سنة يختصر ذكر فيه أن الشيخ بدر الدين ابن الصاحب خمسها‬
10 ‫ه** رشقت‬ ‫ولم يضرب الاخماس في الاسداس أوله الحمد لله الذى أعذب مناهل الصبابة البيع‬

feminis eupiunt ‫ ـ‬6 . de diversitate virorum et feminarum in ,sii quae nuatrimonium


spectant ‫ ـ‬7 . de nonnullis matrimonii capitibus – 8 . de cognitionibus eorum
,siirassecen quae in coitu utilia et quae noxia sunt -- .9 de scortisfricantibus ‫ســ‬
.10 de pueris puellis praeferendis ‫ ـ‬11 . de puellis pueris praeferendis ‫ ـ‬.12 de
devotione et devotis – .31 de iis quae a feminis necessario prohibenda sunt ‫ ـ‬.14 de
dictis singularibus et carminibus. Incipit ita : Laus Deo ea, quae ab ejus invocatione
‫ة‬ncipit .cti
e -- .55s
46 R as hf
o el -rahr e
fe fi wasf el - hn
a ,efr sorbitio
e vinig
5 de descriptioneejus ‫ و‬dui amore incensus ,tse auctore Salthh-ed-dtn ‫ر‬4bu'lsafth
ltlahK
.Ben IBek Safeda Shafiita , [anno 764 .eni( .12 .tcO )2631 mortuoT ‫ ـ‬.6456 Rash f
e 1 - 2 0 1 41 mi ne 1 - sihr el - ha l a l, sorbitio aquae limpidae ex incantamento limpido
. ‫ ة‬. .e poesi ‫ و‬auctore Jellil - ed - dtn Abd - el-rahman Ben ABa Beir ,attayoS anno 911
). o .e
4u
.nuJt
n)5r
05i
1 o.m ‫ ـ‬Hie consessus )tenrhceMI( de viginti duobus viris
doetisagit ‫ و‬,dui
onnes matrimonium ,tnueni et singulinoctem suam ita describunt
.utgenere dicendi suae scientiae propriouterentur ‫ ـ‬.6457 Rash fe 1-m en h a l e in ‫و‬
sorbitio duarum aquationum de versibus Sheikhi Abd-el-cthdir Killini quinquiplicandis.
Compendium ‫و و‬cujus
auctor Tacka - ed - dtn Abu Beir Ben ,tejjaH anno . . . mortuus
‫و‬narrat ‫و‬Sheikhum Bedr - ed - dtn Ibn - elstihai versus illos quincuplices reddidisse
10 neque tamen quinquepartitos eum sextuplicibus multiplicavisse. Incipit ita : Laus
, qui o
aquationum
e desideriiD .
duleissima est etc ‫ ـ‬.6458 Rash f el - ne s à i h
463

‫الاول في مناقب خواجه عبيد الله خاتنة والتاق في بعض الحقائف والمعارف المسموعة في جلسة‬
‫فى وفاة‬ ‫هذه المقاصد الثلاثة يشتمل على ثلاثة فصول والخاتمة‬ ‫من‬ ‫والتالت في كراماته وكل‬

‫الشيخ عبيد الله وقد ترجمه بالتركية المولى المعروف بمحمد المعروف بن محمد الشريفه‬
‫ باسم السلطان مواد بن سليم خان مع التحاقات كاشفة وقال في آخر‬.. ‫العباسي المتوفى سنة‬
‫ة تلكن الترجمة واقع الفراغ من تحريره يوم الخميس السابع والعشرين من شهر ذى الحجة‬
‫سنة ماله على يدى محمد المعروف بالمعروف بنت محمد الشهير بالشريف بن عبد الغنى‬
‫العباسى تسبّا وطوب افزوق مولدًا ومنشاً حين كان قاضيا بازمير وله تكملة الوشاحات كما ذكر‬
‫عن * رشح اللبيب آلى‬ ‫فيه كتب فيها من بعده من الطائفة المذكورة لكنها لم تشتهر‬
‫معاشرة آتكييب للشيخ الاديب أبن فليته [ أن العباس أحمد بن محمد بن على اليمنى‬
‫ في ذكر النكاح‬F ‫ ورتبه على أربعة عشر بابا آ في فضل النكاح‬- ‫ الكاتب ا المتوفى سنة‬10
‫ فيما يحب النساء من الرجال له فيما يحب الرجال‬F ‫تم فيما بدت على عظم النكاح‬
------------------------------------------------ ‫–ـــــــــــــــــــ‬
Khojae 0beidallah praeter ceteros virtutibus, seeundum de nonnullis Yeritatibus ‫به جى‬
cognitionibus in ejus consessu literario auditis, tertium de miraeulis ab eo ‫ع‬itide -
Singula haectria consiliatres sectiones comprehendunt, et conclusio de 1norte Sheikks a
AMohan‫ل‬0beidallah
.tiga Librum Molla vu ‫وديعي‬go
Mohammed El-Martir Ben ‫ه‬rehS ‫عسكر‬-
dictus, qui Abbasida fait et anno 1002 (ine. 17. Sept. 1593) obiit, .jussu Sultan ‫اة‬
‫ر‬
lortid
‫ق‬n Ben a hK ‫و و‬pluribus
Selim quae argumentum explicarent additis ‫ح‬turcic ‫حي‬
convertit. Ad finem translationis haec leguntur: Ejus scriptio die ‫ل‬ovis, qui ‫حد‬umise‫ه‬civ
.septimus fuit mensis Dzilhijjet anni 993 .eni( .42 Dee ‫(و‬1585 opera AMohammed a ‫حيح‬
vulgo larilf Ben AMohammed dicti finita est, qui nomine Sherty Ben ‫حر‬ahg-le-‫ود‬dbA
inclaruit et genere Abbasida fuit, Tarab Eratini autem natus et educatus ‫ و‬eu‫د‬.
‫د‬
judex Smyrnae esset. Idem complementum operis Rashah it edidit , ut ipse in ‫ححي‬ah
interpretatione testatur. Post eum plures ordinis illius asseclae scripta de eoderas
‫ة‬‫و‬argumento
tnu inrpublicum
esime ‫و‬,uae tntamen
urenon uralcni ‫ حد‬.6454 It o s ba «H
e 1 - 1 eb fb il a mo a sh er et el - hab fb, directio intelligentis ad consortium eunn
annato ‫ و‬auctore Sheikh IAbu labbds Ahmed Ben Mohammed Ben ‫ في ور‬77ement ‫ اة‬Seriba
etl Philologo ‫ و‬vulgo Ibn Coleilah dicto et anno ‫و‬13 (
. .
. o
.7c
.u
tpen
t
S )5r
4i
8 o.
m 10
. Distribuit librum in quatuordecim capita – 1. de praestantia matrimonii – 2. de
commemoratione matrimonii (in Corano et aliis locis) – 3. de iis s quae matrimonii
honorem probant – 4. de iis, quae feminae a Wiris cupiunt ‫ ـ‬5 . de iis ‫ و‬duae viri a

".
462

‫ولما شرفت بصاحبة الشيخ ناصر الدين خوجه عبيد الله في سنة تسع وثمانين‬ ‫ ؟ قال‬. ‫سنة‬

‫وثمانمأنة واخرى في سنة ثلاث وتسعين وثمانمائة وكتبت ما استفدت من مجلسه الشريف‬
‫أردت أن أجمع في ضمن مناقبهم العالية فوافقف باتمامه في سنة تسع وتسعمانة فصار أسم‬
‫الكتاب أعنى رشيحات تأريخا لتأليفه أوله‬

5 ‫جون آب خضر منفجر أزعين حيات‬ ‫آمد رشيحات با كثير البركات‬


‫تأريخ تمامش از حروف رشيحات‬ ‫مانند ماكاسبارها سناجبده صفات‬

‫قد فاض من رشيحاتها‬ ‫ما كنت عطشا له‬

‫ورتبه على مقالة وثلاثة مقاصد وخاتمة المقالة في طبقات الخواجة كان وسلسلة النقشبندية والمقصد‬

.14 .nuJ )4051 .outrom Cum in ,metateicos ait ‫ و‬Sheikhi TVisir - ed - dan Khoja
Obeidallah anno 889 (ine. 30. Jan. 1484) et iterum anno 893 (ine. 17. Dee. 1487)
honorifice me admissum vidissem , et quod ex ejus consessu nobili discebam perscri
psissem ‫ و‬,de
virtutibus Sheikhorum illius ordinis augustis argumentum volui colligere
et contigit ei librum anno 909 (ine. 26. Jun. 1503) ad finem perducere ita, ut ejus
titulus Hashahit tempus compositionis significaret. Incipit ita :
5 Stillae fontis copiosam afferunt prosperitatem
Aquae Khadri similes ex fonte vitae profluenti.
Arithmetici ‫و و‬ tqualitates
uorum nat up
expertae ,tnum
s oc
Tempus ejus compositionis etituli Rashahdit literis.
Haec arabice conversa itase habent:
stillae fontis vitae nostrae ad votorum viridaria perveniunt.
Benedictus sit Deus, qui hominibus prosperitatem nostram tribuit.
10 Cum libri finem widerern ‫ و‬incepi ab ejus compositionis ‫و‬eropmet
(uae sitivi, ex ejus guttis abunde effluxerunt.
‫ه‬Eum in ,menoitatressid tria consilia et conclusionem .tiusopsid Dissertatio de classibu
praeceptorum et Nackishbendiorum genealogia agit, consilium primum de singularibus
461

‫م علم رسم المصاحف‬FF


‫الكتب المصتغة الابحاث الجميلة في شرح العقيلة‬ ‫وشبخ مون‬

‫مع رسوخ اللسان في حريف القرآن قصيدة الفية نظمها خطيب من خطباء اليوم باسم‬

‫أن * رشرع‬ ‫دهم وتمتع عيون الكبوة في شرح فنون الممات للشيخ عبد الرحمن بن محمد‬
‫عبون الذي ادى في شرح فناورت الشوق للشيخ عبد الركن البسطامى بن محمد الحنفى في‬
‫الداه وشبكات الكيبوة فارسى منظوم‬ ‫الروم المتوق سنة ألفه في ستة تم ذكره في فواتاحة‬
‫مشايخ‬ ‫عين ألاحيون فارسى في مناقب‬ ‫رشيحات‬ 15 ‫سن‬ ‫لشاعر امت تتعرآء الفرس أخلصعبح الغزالى‬

‫ما النقشبندية درسوم طريقهم ضمانا لحسين بن على الواعظ الكاشفى البيهقى المشتهر بالصقى المتوق‬
". ‫ســـ‬--T

). 1 . .rpe
A )8431 .n
oute
rom –i .7446 ‫ا‬ht a sm - m a "m t ,r descriptio (luartne .

terrae habitataeratione urbium habita ‫ و‬auctore Khoaoarexma . ‫ـ‬ Dartris

6448. Il mrasm e 1 - mos" haf. Doctrina, quae omnes regulas in Corano


scribendo observandas complectitur.
4‫ر‬-Hue
pertinet interscripta ea de re composita liber El ‫ة‬
lidth El - Jentlet
R » «I ama
commentarium continet in Castdam Achtlet inscriptam.
stikh el-lis an fi h or if E1 - C or an ‫د‬Stabilitas
.6449 ‫و‬Ro linguae de litera
Corani Casida in Elt desinens , quam concionator quidam Humeliae nomine ‫قد‬at‫د‬l
‫حد‬uS
‫ه‬sesopmoc
Soleintin anno 959 .cni( .92 .ceD 1551 ) mille quadragintatribus versibus 5

Postea pedestri oratione eam turcice convertit. – 6450. Rash h oy in e 1 - h a y ‫جه اكة‬ .

stillicidium fontium .eativ Explicatio variorum mortis generum ‫دح و‬auctore Shei ‫ما‬
‫و‬Abd-el-rahman
Ben Mohammed – .1546 Rashh oy in el - dz au c stillicidi ‫ويرجح‬
Explicatio variorum cupiditatis generum ‫ و‬auctore Shein‫ح‬m,
fontium sensus pulchri,
‫ر‬4 -
rahman e
Ben AMohammed
- Bistina Rumeliae
d ,atifeb
naH qui anno.
842 ( in o
24. Jun. 1438) scripsit et anno . . . mortuus est. eius fecit in opere
Mentionern
.Heartitih ‫ ـ‬.6452 R as hah at el - hay ,t4 stillae .eativ Poema persieum a Persarunn
quodam poeta ‫ و‬,Clui
cognomen poeticum Ghaxtili ,tilut compositum ‫ ـ‬.6453 Ra sh a h d t
a in el - hay 4t, stillae fontis vitae. Scriptum Persieum de virtutibus doctorum 1
ordinis AYachtshBenda gloriosis et de vitae eorum Spiritalis regulis summatim ‫و‬auctore
‫ة‬ 0

‫و‬Hosein
Ben 4/t Kishif Bethacka Concionatore .vulgo
Safi dicto et anno 910 (ine

‫و‬

‫ تتصـ‬،‫ف‬
460

‫" رسائل أخوان ألصقاء أملاها‬tr ‫يقال فتحت الرسائل بعبد الحميد وختمت بابن العميد‬
‫أبو سليمان محمد بن نصر البستى المعروف بالمقتسى وأبو الحسن على بن هارون الزناجافي‬
‫وأبو أحمد النهارجورى والعوفي وزيد بن رفاعة كلهم حكماء اجتمعوا وصنفوا احدى وخمسين‬
‫ أولها المحمد‬٣٥ ‫ رسائل إخوان الصفاء للتحكيم المجريطى القرطبى المتوفي سنة‬tr1 ‫رسالة‬
‫ *** رسائل ة‬. ‫لله الذى خلف فسقى اليغ وهى نسخة مغايرة على نمط أخوان الصفاء‬
‫أرسطو الى ابنه والى اسكندر في تدبير الملك وفي الساحر أيضا *** رسائل الزينية‬
]"‫ رسائل في علم الجدل السراج الدين محمود بن أبي بكر الارموى المتوفى سنة الله‬FFr
‫ه*** رسائل الوسائل‬ ‫ رسآتل الميمونة‬trF ‫ رسائل المعونة لابى العلاء المعرى‬trr
‫*** رسائل المهذبة في‬ ‫للامام ان سعد عبد الكريم بن محمد السمع في المتوفى سنة الله‬
10 vP1 ‫سنة‬ ‫مظفر المعروف بابن الوردى المتوفي‬ ‫عمر بن‬ ‫الدين‬ ‫زغرتا‬ ‫المسائل الملقبة للشيخ‬

quae a nomine Abd-el-hantd incipere et nomine Ibn - elantd concludere dieun


à il ikhwan el - sa f tractatus fratrum
.tur ‫ ـ‬.6438 sinceritatis‫ةو‬Res uos
‫و و‬ ubA
Soletantin AMohammed Ben Nasr ,atsoB vulgo AMocaddest dictus ‫ و‬Abulhasan Ali Ben
EIthrtin Zenjint ‫ و‬Abu Ahmed ,iruajarhaWA Aufs et Zeid Ben ,atfiR qui onnes
philosophi erant ‫ و‬legerunt et consiliis habitis quinquaginta et unum traetatum
.tnureusopmoc – .9346 Res à il ikhwan el - s a f4 ‫ و‬,tractatus fratrum sinceritatis
auctore TMajerita Cortuba Philosopho , anno 395 (inc. 18. Oct. 1004) mortuo. Incipit
5 ita : Laus Deo ‫وووو‬ui
tivaerc deinde ،،tivamrofnoc .ete Hoc exemplum plane diversum
, t
sed ad rationem s
tractatuum modo memoratorum
e. conscriptum ‫ ـ‬.6440 ‫ا‬He
sa i
Ar is tu , epistolae Aristotelis ad filium et Alexandrum de administrando regno
‫م‬itemquede .aigam – .1446 El - Rest il E1 - 2 e in fy ,te epistolae Zean-ed-dtni –
6442. Res à il fi ilm el - ja dl, tractatus de topica , auctore Siraj - ed-din AMahntid
.Ben Aba Beir ,iotemr0 anno [682 .cni( .1 .rpA ])3821 mortuo ‫ ـ‬.6443 El-Res ail
E I - Mo aw win ,te epistolae auxiliares ‫ا و‬auctore
4Bulalth AMaarra . – .4446 E -
Res à il E1 - Meim ti ne ,t epistolae .eatacipsua – .5446 Re sai l el - wes à il ‫و‬
epistolarum commercia literaria, auctore Imam 4 Bu Sad Abd-el-kertm Ben AMohammed
Senins, anno 562 (ine. 28. Oct. 1166) mortuo. – 6446. E1 - Re sail E1 - Mo -
10 hadz dz e be ,t epistolae correctae et revisae de quaestionibus cognominatis ‫ و‬auctore
. Sheikh Zein - ed - dtn Omar Ben AMola affer ‫ و‬vulgo Ibn - ehoerda dicto et anno 749
459

‫لعين القضاة [عبد الله بن محمد المياناجى] الهمدافي المتوفى سنة لهم] وللشيخ أحمد الغزالى‬
‫ رسالة ق قوله تعالى يوم يأتى بعض آيات ربك لمولانا أحمد الرمضانى‬-tr ‫ ه‬. ‫المتوفى سنة‬
‫ومولانا خسرو وامير حسين النكسارى ومولانا قرة باغى ومولانا السامسوخ ومعين الدين اللارى‬
‫ في فنون الكتابة والرسل رتبها‬."‫ رسائل ابن عباد اسماعيل الصاحب المتوفي ستة م‬، ‫ع م م‬
fr1 ‫م رسائل أن العلاء أحمد بن عبد الله المعرى المتوفي سنة‬-16 ‫ة على خمسة عشر بابا‬
‫وهى ثلاثة أقسام الآول وساتل طوال تجرى جرى الكتب المصنفة مثل رسالة الملائكة والرسالة‬
‫السندسية ورسالة الزعفران ورسالة العروض والتاق دون عذه في الطول مثل رسالة المنبع‬
‫ورسالة الاغويض والتالت رسائل قصار كنحو ما تجرى به العادة في المكاتبة ومقداره ثمانمأنة‬
‫كراسة وله كتاب يعرف بخادمة الرساتل فيه تفسير بعض ما جاء منها من الغريب وكتاب يتضمن‬
‫" رسائل جعفر الصادق " رسائل الخوارزمى‬ ‫ شرح الرسالة الاخريضية في عشرين كراسة‬10
‫زه‬auctoribus
Ain - eleodhtt [Abdallah Ben Mohammed Meyint Hendint ‫و‬ anno [525
)
. o
4e
.u
.ceDt
n
])0r
3i
11o‫و‬
m .et
Sheikh Ahmed ,slitsahG anno 520 (ine ‫ و‬.. ‫ و‬..
(1126 .outrom – .3346 Ris à l et fi cauli hi ‫ و‬tractatus de dicto coranieo : ‫ وو‬Die
‫؟؟‬qua
veniet aliquod signorum Domini tui ‫ و‬auctoribus Molla nostro ‫ر‬
‫ج‬4hrried
F ‫ وووجه‬,eadhdans
‫و‬Molla
nostro Khosrete ‫و‬Emir
Hosein Nikusirt Molla nostro Caraz btag ,sA Molla
nostro Sttmestint ‫ و‬AMotn - ed - dtn Ltra . ‫ـ‬
.6434 Re stil Ibn Abb 4 d ‫ و‬epistolae Ismatli Ibn ,dilbbA vulgo Stah a b dicti et
anno 385 .cni( 5 . .rbeF )599 mortui ‫ و‬de variis scripturae et are sa epistolarum
scribendarum .subireneg Divisus est in quindecim .atipac – .5346 Re ‫ في د‬1 Abi la ‫و‬4 5
epistolae 4 hmedis Ben Abdallah ‫ و‬vulgo 4 ‫ة‬ u'lalth Maarra
te dieti ‫ة‬.m
‫ح‬ noe449
ni(
1 ‫د‬O .traM )7501 .iutrom Tres partes ‫ و‬guarum prima de epistolis lon ‫جع‬
,sis(Iuae
irbil
compositis similes ,tnus ut Risthlet el - melthiket ‫و‬ - I
Risthlet El-Son
ESunnf
et - ‫كو‬nitrefa ‫ و‬Rasthlet el - arthdh – secunda de ,sii quae his breviores
Gostye
‫و‬ ‫ور‬
AEasthlet
‫وع‬

‫ و‬ut Rasthlet
et-menth, Rishlet el-ighrtdh – tertia de epistolis brevibus agit, Clual es eae sunt,
quae more usitato in epistolarum commercio scribuntur. Liber Abu hamzi Octingentos
‫هبين‬
decem foliorum fasciculos comprehendit. Idem alium librum edidit Khtidines

,tsiet
undenique
op px o‫و و‬guod
‫مهتمة‬
inscriptum ‫ و‬ubi partem eorum , guae in epistolis scribendis Singularia
‫ه‬ commentarium in -7E Rashider Egy - 188ridhtyet conti ur
et ‫ن‬igini ‫مهمة‬ foliorum fasciculos explet. ‫ـ‬.
6436 Re s a rl ‫ لا‬a " far ‫و‬‫مو‬، 10

.
.Jafari
etd
-7a
E tS ‫ـ‬ .6437 ‫او‬Res
ail E 1 - Kh oware z mi ,epistolae
Rion
58 *

‫يتحقصححححححت تحت تتجحت تخت‬


458

‫ رسالة في الهيئة فارسية للمولى علاء الدين على بن محمد‬tv ‫الياء وهو كتاب الهو أليغ‬
‫ بالتركية باسم الوزير‬17 ‫ وقد ترجمها المولى برويز المتوفي سنة‬81 ‫القوشاجى المتوفي سنة‬
]181 ‫ابراهيم باشا وسمّاها مرقات السماء شرحها المولى مصلاح الدين اللارى [ المتوفي سنة‬
‫ رسالة ق‬- ‫مع رسالة في الهيئة للمولى يوسف العجمى المعروف بعجم سنان المتوفي سنة‬
‫الهيولى لمحافظ الدين حمد بن أحمد العجمى المتوفي سنة ه؟ كتبها حال كونه مدرسا بازنيفة‬

‫الياء‬
‫أخر ألحروف‬

‫ رسالة في قوله سبحانه وتعالى يا أرض أبلى ماءك لقوام الدين يوسف بن حسين‬.tr
‫*** رسالة اليقين للشيخ عبد الله [ بن عبد الرحمن ] الدنوشرى المتوفى سنة ولا في قوله‬
10 ‫ رسالة اليمينية‬fr ‫سبحانه وتعالى وبالآخرة تم يوقنون الآية أولها الحمد لله على التوفيقف اليغ‬

inquit, liber Bth inscriptus i.e. liber de essentia divina etc. ‫ـ‬.
6427 It is a l et fi
e 1 - he iy et ‫زهو و‬tractatus
de ,aimonortsa a Molla Alt-ed-din Ali Ben Mohammed Cush
‫م‬anno 879 .cni( .81 Mai (1474 ‫هتو‬mortuo
, persice editus , quein Molla Peract ‫صه‬onr 987
(ine. 28. Febr. 1579) mortuus, tureice convertit nomine Weziri Ibrihtmpasha,
interpretationernque Alarcht el- semh appellavit. Commentarium in tractatum Molla
‫و‬AMoslth-ed-dinLirt ] .anno979
t .eni
i( .62 .d
iaM (1i
751 ,lsd
uutrome ‫ ـ‬.6428 Ris al et
fi el-he iy et, tractatus de astronomia, auctore Molla Yusuf Ajent, vulgo 4‫ر‬ent
5 .Stada dicto et anno . . . mortuo ‫ ـ‬.6429 Ris él et fi e l-h iyu ,il tractatus de
materia Prima ‫ و‬.CluemHafits - ed - dtn Mohammed Ben Ahmed ,tnejA anno 957 (ine
30. Jan. 1550) mortuus, scripsit, cum professor in urbe Nicaea esset.
Tractatus sive epis tola e, quorum tituli a Y4, ultima alphabeti
litera ‫ و‬.incipiunt
6430. Ris à l et fi caulihi, tractatus de dicto coranico : ‫ وو‬0 terra ‫و‬ absorbe

aquam tuam " ‫ و‬.auctore Chttptian - ed - dtra Yusuf Ben Hosein ‫ ـ‬.6431 Ris a l et
e1 - 7a ck in ‫ و‬tractatus de certa cognitione ‫ و‬auctore Sheikh Abdallah I Ben Abd - el -
10 rahmaral ,srehsuneD anno ‫و‬10 5 ( .eni .o 01 .nac
J )616i
1 .outn
rom a
Agit r
de versu
oc :
‫ وو‬Et in nowissimum saeculum ipsi firmiter credunt ‫ ؟؟‬.etc ‫ و‬et incipit ita : Laus Deo
Pro auxilio .cte – .2346 E1 - Ris a l et E 1 - Yem in fy et ‫و و‬tractatus de juramento
457

‫المهتدى بموجب سابقة العناية الازلية أسلم فكتب ردًا على اليهود وهو مختصر‬ ‫لعبد السلام‬

‫" رسالة الهادية للشيخ صدر‬ ‫أوله الحمد لله الذى مرت على عباده في آخر الزمان الجخ‬
‫* رسالة الهائم الخائف من لومة اللآثم‬ ‫اسحف القونوى المتوفي سنة‬ ‫الدين محمد بن‬

‫الشيعي نجم الدين الكبرى محمد بن محمد أولها الحمد لله الذى تواضع كل شىء لعظمته‬
‫** رسالة الهد عدة لابن أن‬ ‫ ألغ ذكر فيها طهارة الظاهر والباطن وان كمالهما بعشرة أشياء‬5
‫" ** رسالة في هضم الطعام لابن‬ w1 ‫جلة أحمد بن يحيى التلمسا في الاديب المتوفي سنة‬
‫ آلهتخابات للشيخ‬3 ‫اجد بن عباد اللجان الطبيب الاصقها في المتوفى سنة **** رسالة‬ ‫مندوبه‬
‫* ها رسالة في الهند وأوصافة‬81 ‫الرئيس أن على حسين بن عبد الله ابن سينا المتوفي سنة‬
‫" رسالة الهو للشيخ محيى الدين محمد‬1rF ‫لمحمد بن يوسف الهروى المتوفي سنة‬
‫ بن على أبى عون أولها الحمد لله حمد الضمائر المخصوص بالسرائر اليغ قال وهذا كتاب‬10

,tnuravarped auctore Abd - el - sellin ‫ و‬gui caussa ‫ه‬earo ‫ة‬


aeternaea
efficiente
i recta
v
ductus fidem Moslimicam amplexus est; et scripsit, ut Judaeos retar et. Hoc
compendium incipit ita : Laus Deo ‫ و‬gui servis suis extremo tempore benignum se
.cte – .0246 E1 - Ris al et E - ,teyidaH tractatus recte dueens ‫ و‬anctore
‫ا‬praestat
Sheikh Sadr-ed-din Mohammed Ben Ishae Cuneuot, anno . . . nortu6421
‫ـ بم‬ - "
e 1 - h aim ‫و‬i tinotta ‫ و‬sh‫هع‬gui
tractatus culpantis reprehensionem ,tiatem a ‫هنا‬tore .

IVefan - ed- dtn Mohammed Ben Mohammed, vulgo El Rahra ‫و‬otc‫ح‬i‫ت‬du‫و‬ ita ‫وتبين من‬
Laus Deo ‫ و‬.cujus majestati.omnia humiliter se submittunt etc ‫ و‬et de hominis
exterioris et interioris munditie disserit et utrumque decem rebus aGa perfectionem 5
.pervenire dicit ‫ ـ‬.6422 «Ris à l et el - h o dh o ,d traetatus de "PPa ‫عاتحة‬erot ‫ر‬demr%4
Bera Yahya Tilianstina Philologo , vulgo Ibn Aba Hejla dicto et ‫ة‬arano
.12 .n )47u31 J
mortuo 776de (ine.
. ‫ ـ‬.6423 Ris à l et fi had h m e 1 - taam ‫ و‬tractatus cibo
bene digerendo ‫و و‬auctore
Ahmed Ben Abd-el-rahman Israhans Medieo Wulgo Tin
.AMundetoeil dicto et anno . . . mortuo ‫ ـ‬.6424 Ris l et fi e ‫ ا‬- ‫ا‬h
in d e b ‫في‬
‫و‬de cichorio auetore Sheikh Reyfs Abu Ali Hosein Ben -4Balallah IBa s ‫ و‬tractatus
428 ) . o .e
52u .tcn
t
O )r
63i
01o. m ‫ ـ‬.6425 ,Ris a l et fi E I - Hind w e au tnd
st‫ و‬fihi
anno

tractatus de India ejusque qualitatibus ‫ و‬auctore A10hammed Ben Yusur


‫هو‬Hereac
‫ فالف‬. . . mortu0 – .6246 Risal et ,uh-le traetatus de essentia ,anivid auetore
Sheikh Mohyt-ed-dtn Mohammed Ben Ali Ibn Arabs. Incipit ita: Laus Deo talis, ‫م‬01
. Quali mentes celebrant, quippe guae arcanis peculiariter occupata est ete. ITie est,
III . 58
456

‫ أولها الحمد لله الذى من أراد به خيرا فقهه‬، " ‫أسمعيل الكور في المفتى المتوفي سنة‬ ‫أبن‬

‫في الدين البعثة أجاب المولى خسرو وزيف أقواله في رسالة وردعا أيضا المولى حصر شاه‬
‫" وفيه رسالة للمولى‬78 ‫في رسالة أولها الاحمد لوليه اليغ وفيه رسالة للمولى برويز المتوفى سنة‬
‫قاضى زاده غير شارح الجغمينى أولها الحمد لوليه الغ ورسالة في رتا الخسروية أحمد بن‬
5 ‫موسى الكونا في المدارس المتوفى في ذى الحاجة سنة من أولها لحمد لله الذى أكرم عباده الاخبار‬
‫اليغ منه رسالة ق قوله سبحانه وتعالى وما خلقت الجن والانس الا ليعبدون للشيخ أبوأعيم‬
‫أبن محمد المأمون أوله الحمد لله الذى أوجب عبادته على كل موجود الخ‬

‫الهاء‬

‫* رسالة الهادية على ثلاثة أقسام الأول في أبطال أدتة اليهود والتافي في أثبات نبوة‬
10 ‫محمد صلعم من عبارة التوراة بعد ما غير اليهود وتتالت في تغييرهم بعض كلمات التوراة‬

Ben Ismatl Kurtant Mufti, anno 893 (ine. 17. Dec. 1487) mortuus , tractatum in
publicurn emisit, qui ita incipit: Laus Deo , qui eum ‫ و‬eui bene ‫و‬tluv religione
instruit etc. Huie Molla Khogreto respondit et ejus statuta in singulari libello
inProbat. Praeterea refutationem etiam Molla Hadhr Shah scripsit, quae itaincipit:
Laus ejus amico ete. De eadern re Molla ‫ته‬totreP , anno 987 (ine. 28. Febr. (9751
nortuus ‫ و‬.etMolla Cadhtstideh , qui non eum interprete Jaghmtnti confandendus est
tractatum edidit, qui ita incipit : Laus ejus amico ete. Denique ad tractatum Khosretoi
5 refutandum AMohammed Ben Masa Kantant Professor , mense Dzi lhijjet anni 995
(ine 2 Dec. 1586) mortuns, tractatum edidit, qui ita incipit: Laus Deo ‫ و‬Tui servos
‫ه‬
.u08
Optimossingularibus
ct honoribuse
afficit ‫ ـ‬.6418 Ris il et fi cau lihi ‫و‬
tractatus de dicto coranico : ,, Et non creavi Genium , et Hominem, nisi ut servirent
"ihi"‫ و‬auctore Sheikh Ibrahtn Ben AMohammed .ninarI Incipit ita : Laus Deo ‫ و‬dui
omnibus rebus existentibus obedientiam tanquam officium necessarium imposuit etc.

Tra etatus sive ep is to la e, quorum tituli a litera Hdt incipiunt.


6419. El - R is a l et E I - Ha di y e t, tractatus dueens in tres partes ‫و‬susiv‫و‬uarum
id
Prima de argumentis Judaeorum diluendis, seeunda de confirmanda prophetia IIIoham
10 7hedis ‫ و‬cui Deus propitins ,tis ex legis Mosaicae ,enoitaterpretni postquam Judaei
uanonnullos
‫ اهة؟‬80rruperunt ‫ و‬tertia de corruptione eorum ‫و و‬ so legis
c Mosaicae
ol

‫ا‬
455

‫على مقاتمة ومقالتين أولها الحمد لله الذى وقف في بيداء الولايته الاخ قال فهذه رسالة عملتها‬
‫في بعض أحكام تتعلف بالاوقاف من الاستيجار والاستيد أل ألخ وأول الثافي الاحمد لله الواقف‬
‫على أسرار العباد أليغ وفيه رسالتان لطاشكبرى زاده ورسالة لجوى زاده في رة رسالة المولى أن‬
‫السعود ولابن نجيم لوقف الطواحين أولها لحمد لله الذى أنزل على رسوله أليغ هم رسالة‬
‫ رسالة ق‬161 ‫ة ق الوقت للشيخ على بن غانم المقتسى أولها الحمد لله الموفقف للسداد اليغ‬
‫وقت آتت آر أولها الحمد لله الذى وقف في بيداء جبروته النغ ذكر أنه كتبها قاضيا بادرنه‬
‫لمولانا محمد بن فرامرز الشهير بمنلا خسرو المتوفي سنة ممه‬ ‫رسالة في الولآء‬ flv ‫اق دعوى‬

‫اشتملت على مقاتمة ومقصد وفصل وتذنيب فرغ عنها في رمضان سنة "لاه ذهب مذهبًا ق‬
‫الولاء خرجه من أقوال الفقهاء وخالف فيه سائر العلماء وقررة في غوره ودرره ورتب رسالة في‬
‫ تحقيقه أوئها الحمد لله الذى أحكام الشرع المبين الخ وكتب في رتها رسالة المولى أحمد‬10

duas dissertationes distributus est et ita incipit : Laus Deo ‫ و‬gui in campo divinitatis
suae legata scripsit .cte Hune tractatum ‫و‬ ,tiu
deqnonnulli
ni‫أو ه‬Statutis
egrmposu
quae legata spectant, quatenus a conductionibus et permutationibus ‫مامه مهلهل‬ Posterior
ita incipit: Laus Deo secreta cultorum perspicienti etc. Porro TWishk‫ة‬pria‫ك‬tadeh duos
tractatus edidit et Jeanizdideli unum ad tractatum Mollae Abu"Isotid ‫ان‬dnau‫سب‬t‫ب‬er
‫ق‬TBra
Nojeim propter legata molarum tractatum singularem ,ticefnoc qu ita incipit :
Laus Deo , qui legato suo revelavit etc. – 6415. It is a l et fi el - wa ef, tractatus 5
de legatis scribendis ‫ و‬orditur‫ة‬auctore
Sheikh Ali Ben Ghtinian ,aseddacoMA qu ita :
.Laus ,oeD qui ad verum rectumque viam benevole disponit etc ‫ه ـ‬6 ,16 Ris dle t
‫ه‬fi
wa ef e 1 - ,réd tractatus de domo testamento ,adnagel qui ita incips : ,Lans
Deo
qui in campo omnipotentiae suae legavit etc. Auctor se eum conscripsisse narrat,
.eum munere judicis Adrianopoli fungens litem tractaret ‫ ـ‬.6417 H is a l et fi
el - we I a ‫ و‬tractatus de jure domini in libertum ‫ و‬auctore Molla nostro ."2ohammed Ben
‫عو‬Ferdanner vulgo AMenla Khosreto dicto et anno 885 .cni( .31 .traM )0841 In Ortuo
Comprehendit praefationem, consilium, sectionem et conclusionem, et mense Hamadhan
anni 873 (inc. 22. Jul. 1468) absolutum est. Auctor doctrinann de hoe jure sequitur
a statutis jurisconsultorum alienam et sententiis aliorum virorum doctorunn contrariann,
quam etiam in libris Dorer et Ghorer strenue defendit. Praeterea tractatum ad
quaestionem accuratius solvendam et comprobandam disposuit, qui ita incipit :
Deo ‫ و‬gui legem perspicuam firme instituit .cte Ad eum refutandum Laus 10
Molla 4 hmed
454

‫وأقدمها وعليه حاشية للشيخ أحمد الرومى على ما قاله عصام الدين وعليه تعليقة للمولى‬
‫على القوشاجى وشرح عصام الدين وشرح مولانا جامى وشرح مولانا على السمرقندى وعليه‬
‫حاشية لمير أن البقاء أولها باسمه سبحانه وعلى الاصل تعليقة للسيد الشريف بالقول وعلى‬
‫شرح السيد تعليقة وسيطة لمولانا محمد الشيرانشى فراغ في ربيع الآخر سنة ست عشرة‬
‫والف ومن شروح الوضعية شرح أوله سبحان من أنطق بذاكرة اللسان تسبيخا وتهليلا الجة‬
‫ وفي وقف النقود‬. ‫*** رسالة ق الوقف للمولى يوسف بن حسين الكوماسى المتوفى سنة‬
‫ وكان المولى جوى‬. ‫وجواز للمولى أن الشغود بن محمد العمادى المفتى المتوفى سنة‬
‫زاده جمع كتابا في عدم جوازه وسعى في أبطاله حال كونه قاضيا بعسكر اليوم فترة أبو‬
‫السعود وافتى بجوازه وفيه تحريرات وتحقيقات للمولى محمد بن بير على المعروف ببركلى‬
10 ‫بأق في بابه وللمولى على بن أمر الله الشهير بابن الختائى رسالتان في وقف النقود أيضا أحد التنا‬

antiquissimus est. Eodem Ishrn - ed - dtn auctore Sheikh Ahmed Hum88 glossas in eum
Porrotractatum‫ر‬edidit
et Molla 4 /8 . Cush t adnotationem dissipatam ( .)tacilaT
‫و‬commentati sunt Islam - ed - ,ntd Molla noster Jhnt Molla moster ‫ر‬4 ‫و‬la Samarcanda
in cujus commentarium Mtr Abu"lbecth glossas composuit, quae ita incipiunt: Nomine
sancti etc. Ad archetypum Segytd Shertf adnotationem edidit verbis textus quae
explicantur additis. Porro in Segyidi commentarium Mollanoster ‫ر‬Mohammed Shtria
neshi adnotationem mediam conscripsit, et mense Rebf II. anni 1016 (ine. 18. Apr.
5 1607) absolvit. Denique commentariorum in EI - IWadh"iget scriptorum alius incipit
ita : Laudatus sit is , qui linguam loquela donavit , ut eum laudibus et invocationibus
.celebraretete ‫ ـ‬.6414 Ris l et fi el - wa ,fe tractatus de legatis in Pi08 ‫«هلاهل‬
.auctore Molla Yusuf Ben Hosein ,ttesatnrreK anno 906 (ine .28 ‫ل‬u‫) مل‬1500 .mortuo
De legatis numeratis eorumque permissione tractatum edidit Molla Abu lsotid Ben
11ohammed Intada ,itfuM anno ‫و‬98 ( . .z
32 e
.rpa
A )47n5o
1 .suua
tri
om e
Molla
‫ك‬ J ‫ة‬hedi
autem librum conscripserat, quoilla legata non licita esse demonstrare eaque irrita
declarare studuit, eum judex esset Runneliae generalis. Tum Abu Isotid refutationern
scripsit et pecuniam numeratan testamento legare licitum esse statuit. Statuta de
hac quaestione controversa diligentius recognoscere et accuratius veriusque definire
plures studuerunt , ut Molla Mohammed Ben Pir ‫و‬478 wulgo Birgili dictus ‫ و‬de qu9
10 ‫و‬suo loco dieetur Molla Ali Ben Amrallah , vulgo Ibn - elhinniya dictus ‫ و‬Qui du08
tractatus pariter de legatis numeratis composuit, quorum prior in praefationem et
453
. ‫ مه‬.. ‫ق‬ . .‫س‬ ‫له‬ ‫ماخة‬
.‫دهم و بيبو‬ ‫مرادخ أتنصر أولأنهه ربنا حمدًا لك ثم حمدًا على ما عديتنا الخ ذكر فيه أنه حى مقولات‬
.. . ... ‫" ا‬ .. ‫ت‬

‫سسنه‬‫لال‬ ‫نأذيىمعانهممماوأننعقلذها أبدمفداعب وعلاض محااذاك أمقو وللاومعللاىق الشفنرياقيمنمابملاتقحهاكم وارت‬


.
‫لنا‬
. ... ‫سمع‬ ‫مما‬ .
‫ن‬3‫في شاذدهم وعالى يعلييببونس م‬
. ‫بهم‬ .

‫رسالة‬ *‫أ‬ ‫في تنشيبسا مهما لا كوا‬ . . ‫في الوجود الاذاعى لقوا‬

‫ر‬
.".
‫ةاسوممالابحنوضخلايللمذاكلومرتوغقن سكنتةب ؟الطهار*ة أ رلهساالة الوض احة للع‬..‫مى اقلدميسنس*لق‬2‫والمساالىحة القووا‬
‫ما حصخ‬ . ..
‫ وهاالاكيجاول‬5
‫ضا‬ ‫رم‬.

‫تفا‬ ‫هارفة أولها الاحمد لله الذي‬ . –rr‫جيري ــجـيــيــس‬ ‫حصة‬ ‫بعقا ألم‬ ‫جعل‬

‫ق‬ ‫جا في المتوف‬


‫" رسالة في الوضع للسيد الشريف على الجرج‬riF"
. . . . ..
‫ا"لعلم طريقا الى بابه أليخ‬٨
.. ... .. -

o
‫أ‬vo ‫ا أكاد ألمماخنهلوةق سنخ‬.‫ت‬.‫بههر‬ ‫سعررووفحة بمانلهرااتبةشروللق أاولضىى العغاضد األللدسنةبن عبد الركن‬.‫م‬.‫ة ال‬.‫يى‬. ‫حكد‬. ‫ضو‬. ‫لع‬
.".
. .
‫وعلى‬
‫خمحم‬P ‫هم‬

‫سم الليثى وهو شرح ممزوج فرغ من تأليفه‬ ‫ح‬ ‫في رأ‬

.
..
‫م‬ . . . .
. ‫س‬ . . . . ( ‫جسد‬
‫ثا‬ .".
. ‫رابع‬ ‫واوا‬

‫من فرحها على ما متع به سه استدى هو عره نفس أن الهروب‬


‫لشروح‬ ‫وا‬ ..

.4 .traM )6451 mortuus ‫ و‬cujus


cuj uodcompendium
nos duxisti ita
.cte incipit:
Narrat Onoster
ibi ‫ و‬se virorum h ujus rei domine ‫و‬ lauden
Tibi ; tum lauden pro .. et explicare quae sibi ‫و‬tnireulov et in reHous, quas
studiosorum enanciate‫ه‬ arroganter contendere neque dijudicare neque ‫ستاني‬
‫و‬afierat neque ‫مه‬ qul se tallo arbitrio usum esse ; opinionem suann de
utriusque ‫ لاستقلال‬eorum fide seque partem eorum ‫هيلمي‬t
‫ ا أن من ومهما‬d
e OranIn conditions in quae incidissent. ‫ ـ‬6411 . Ris a l et ‫ ن تم‬.- am Ben ‫ا‬

‫و‬rawissent et ‫مد‬ existentia speculativa ‫ و‬auctore ‫دعء مصنع‬a td ‫ة ب‬het


e l - d ze he ni ‫و‬ ‫معها‬ 8 .9 .t)r
315a
1 mortuo
M. ‫ ـ‬.6412 Ris à l et ‫ه‬1 - ‫ تريد‬8 ‫ هام‬5 ‫و‬

AABattl, anno ‫م‬‫س) و‬ . ‫وه‬1


‫ر يمين‬ ‫ مسم‬9 cisternarum et extersus. Agit ‫ومنهم من‬
traetatus de . " ) Kotoi el-tahiret) commemoratae, e ‫ح‬a incipit ifa :
cisternae in libri1
‫ه‬N1
‫ه‬ iam constituit ad ejus portam etc. ‫ ـ‬6413 - It is a l et fi
Lauus Deo ‫ و‬dictus‫ه‬qui
scientiam vi titutione verborum primitiva vulgo R ,attlet
e l - wa d h "i " ‫و‬ ‫ف‬tractatu ‫مه‬
anno 816 .cni( 3 . .rpA )3141 .outrom De eadem
auctore Seyyid sherit ‫له‬ ‫ اة‬Anon.c.ai4 ‫م‬bd-
el - rahanan Ben .1‫م‬hmed
re praeter ‫من‬ ‫ بي‬mortuus ‫ و‬tractatum 4 dhodayet dicturn ‫و‬
‫و‬ anno
756 (inc. 16. Jan.
in guem 4 ‫ة‬nitsela
Leitha commentarium scripsit, qui textum admixtum habet et ita 1ncipit: La
qun h 0IInlineITh prnmorum orati0InlS
Iml elementor ulIn cOEg Initione us Deo,
peculiariter donavit ete.
Auct
uctor ejus jus compositionem die quarto mensis Shaban anni s88 ( inc. 9.
Febr. 1483)
aIDS01WIt.
.tivlosb Primus autem , qui ‫ و‬ut -de-nitsI dtn disertis verbis ,rutatset eum .

Commentatus 10
est ‫و‬ Samarcanda ,tiaf eujus commentarius elegans ‫ و‬90mmentariorum primus et
452

‫ مته رسالة وبهذا الاستاد في الحديث لان الرجاء يختار بن محمود الزاعدى‬1 ‫المتوفى سنة‬
‫المتوفى سنة الا رسالة الوتر والجيب في استخراجهما الثلث القوس المعلومة الوتر والجيب‬
‫للفاضل غياث الدين جمشيد أبن مسعود الكاشى قال في المفتاح وذلك مما صعب على المتقدّمين‬
‫ رسالة ق وجع الركبة لابن‬6.7 ‫كما قال صاحب المجسطى فيه أن ليس الى تحصيله سبيل‬
5 ‫مته رسالة ق وجع المفاصل‬ ‫مندويه أحمد بن عبد الرحمن الطبيب الاصفها في المتوفى سنة‬
‫أنه رسالة ق وجوب غسل الرجلين‬ ‫لشمس الدين ابن اللبودى المذكور في الاراء المعتبر‬
‫ * رسالة في الوجود‬. Fr ‫لان المحاسن المفضل بن مسعود التنوخى الحنفى المتوفي سنة‬
‫للسيد الشريف على الجرجا في المتوفى سنة أم أولها الاحمد لوليه التي ذكر فيها مراتب‬
‫الموجودات واخرى في الموجود بحسب القسمة العقلية والنور الدين عبد الرحمن بن أحمد‬

1505 ( .mortuo ‫ـ‬ .6405 Ris à l et web i had z à el - is n a ,d tractatus de formula in


re traditionaria usitata ‫ وو‬Per hane auctoritatem ،، , auctore Abu lrejth AMokhltir Ben
.AMahmid ,idihtiZ anno . . . mortuo ‫ ـ‬.6406 Ris à l et e 1 - we ter we e 1 - i eib ‫و‬
tractatus de chorda et sinutrientis areus eliciendis ‫ و‬eujus chorda et sinus cognita
‫و‬sunt auctore viro bene merito Ghighth - ed - dtn Jenshtd Ibn AMes"tid .thsiK Dicit
in opere IIItfldth : Haee quaestio geometrica ad illas pertinet, quae majoribus difficul
tatem praebebant , ut auctor Almagesti testatur, qui viam sibi ad illam quaestionem
.solvendam
non patere fatetur ‫ـ‬ .6407 Ris à l et fi w ej "i " el -rok be ,t tractatus
5 de dolore genu ‫ و‬auctore Ahmed Ben Abd - el - rahman Isfaitina Medico , vulgo Ibn
.AMundetoeth
dicto et anno . . . mortuo ‫ ـ‬.6408 ‫ا‬Ris à l et fi we j "i " el - me fas i ‫و‬
corporis ‫ و‬auctore Shems - ed - dtn Ibn - ellobtida in
tractatus de dolore articulorum
litera Rit laudato ‫ و‬.qui
magna fruitur auctoritate ‫ ـ‬.6409 Ris à l et fi wo j ‫ات‬b
‫ا‬gha s l e 1 - rij e in ‫ و‬tractatus de necessitate pedes ,idnaval auctore Abu lneh ‫ة‬88
AHa/adhdhal Ben AMestid Tentikha Hanefita, anno 442 (ine. 26. Mai. 1050) mortuo. –
6410، Ris à l et fi el - wo jt d, tractatus de existentia, auctore Seyyid Sherif 4/6
Jorjtin a , anno 816 (ine. 3. Apr. 1413) mortuo. Incipit ita : Laus ejus amico ete. ‫ و‬et
ibi ordines rerum existentium describit. Alius ejustractatus agit de re ‫و‬etnetsixe
quatenus partitioni rationali subjicitur. De eadem quaestione scripserunt .AWatr-ed-dan

10 404- el-rahman Ben Ahmed Jhnt, anno 898 (ine. 23. Oct. 1492) mortuus, et simul
de ejus natura individua Sheikh Mohyt-ed-dtn Ben Beht - ed-din, anno 953 (ine.
451

‫ ** رسالة في نوم الملآثكة وعدمة للشيخ‬. ‫بيان الحقيقة والطريقة والمجاز لمولانا الاجامى‬
‫مأ رسالة ق آلتوم واليقظة‬f ٨٧ ‫محمد الدايرى الاحنفى ألمتوق سنة‬ ‫سعد الدين سعد بن‬

‫ * ألم رسالة التوزيع‬. ‫لابن الجزار أحمد بن ابراعيم الطبيب الاندلسى المتوق مقتولاً سنة‬
‫في الحقيقة الانسانية للشيخ أحمد البوفي أولها الحمد لله الموجود اليغ تكلم فيها على قوله‬
‫ رسالة الفيروزية في حروف أبجد للرئيس ابن سينا حسين بن‬6 ‫ تعالى ان والقلم الي‬5
‫ أولها لما رغبوا في أن أكون واحدا القوم في افادة الرسم النيروزية‬f8 ‫عبد الله المتوفي سنة‬
‫الى خدمة الشيخ أن بكر محمد بن عبد الله رأيت الحكمة أفضل مرغوب فيها خصوصًا ما‬
‫كان من أغمص أسرار الحكمة في فواتع السور فكتب‬
‫ألوأو‬

‫** رسالة الوباء وجواز الفرار منه لمصلاح الدين مصطفى بن أوحد الدين البارحصارى‬ 10

minator de descriptione verae ‫ و‬Spiritalis et metaphoricae vitae ‫ و‬auctore MIolla nostro


.‫ ـ هيرير‬.6400 Ris à l et fin aum e1 - m el ‫ة‬teki ‫ و‬tractatus de quaestione ‫ و‬otrum
angeli dormiant necne ‫ و‬auctore Sheikh Sa"d - ed - dtn Sad Ben AMohamzra ed Dears
Hanefita, anno 867 (ine. 26. Sept. 1462) mortuo. – 6401. Ris à l et fi e l-n au m w e
e 1 - ya eatzat, tractatus de somno et vigilia, auctore Ahmed Ben Ibrtahtnn Andalu88
.Medico
, vulgo Ibn - eljezzir dicto et anno 400 .eni( .52 Aug 1009 ‫ لا‬mortu0 –
.‫و‬640 ‫و‬E1 in AWiin desinens de vera h ‫و أمامه‬Ha
- Ris 41 et El-Nun fy et ‫ه‬tractatus is natura
.auetore
Sheikh Ahmed ,tnuB qui ita :tipicni Laus Deo existenti et c ‫ و‬et hic de
verbis coranicis : ‫ يج وو‬. ‫؟؟‬Per
calamum .cte .tiressid – .3046 It is ‫ة‬1 et el ‫م ـ‬ tfy
e 5
,eiruz
‫و‬traetatusstrenarum ineunte anno datarum de literis alphabeti aue eore El - Reyfs
Erosein Ben Abdallah Ibn Stnt, anno 428 (inc. 25. 0ct. 1036) mortu Co. Incipit ita :
‫و‬Curn avide euperent , ut eorum unus essen Tui signum novianni tanquam servitii
documentum Sheikho Abu Behr Mohammed Ben Abdallah offerrent ‫ و‬Philosophian
statui rem praestantissimam esse ‫ و‬duae hic exoptari ,tessop praesertim illud ‫و و‬dou
ex areanis philosophiae abditissimis in Suratarum initiis lateret. (Auapropter ea de
re scripsit.

Tr a et a tus sive ep isto l a e, quorum tituli a litera IIThts, incipiunt.


.6404 Ris à l et e1 - web a ‫ و‬tractatus de pestilentia et de venia ut eam evites 10
auctore Mos7ah-ed-dan Mustafa Ben Auhad-ed-dtn ,sratsahraY anno ‫ و‬11 ( .cn w
4 i‫م‬
57 *

- -‫سف‬
450

‫رحمهما الله فانه سئل عنه عل يثبت عندكم أن وجود واجب الوجود أمر زائد على حقيقته‬
‫فاجاب فيها عما سئل أولها الحمد لله الذى نصب في كل زمان هاديا للخلف الى الطريف‬
‫القويم الغ] ** رسالة النصيرية في لغة الفرس در رسالة النظامية في الكلام لان المعالى‬
٣٧٨ ‫عبد الملك بن عبد الله الجوينى المعروف بامام الحرمين النيسابورى الشافي المتوفى سنة‬
‫الفة لنظام الملك الوزير ان رسالة ق التقس القلى للشيخ الرئيس أن على حسين بن ة‬
‫* وله رسالة حررها في علم النفس وجعلها ثلاثة فصول أولها‬81 ‫عبد الله أبن سينا المتوفى سنة‬
‫الحمد لله الذى لا يخيب من بابه أمل الرغ ولابن المجزأر أحمد بن أبراعيام الطبيب الافريقى‬
‫ * وعى في النفس وفي ذكر اختلاف الاوائل فيها ولابن مندوية أحمد بن عبد‬.. ‫المقتول سنة‬
‫أن رسالة ق تقل الشهادة حسام‬ ‫الركن الطبيب الاصفها في كتبها على رأى اليونانيين‬
10 ‫من رسالة النور أربع جلسات للشهاب أحمد بن حمد‬ ‫الدين حسين بن عبد الرحمن‬
‫أما رسالة نور بخس في‬ ‫وتصوف‬ ‫وفقع‬ ‫ تشتمل على عقائد‬81 ‫ألزاهدى المتوق سنة‬

Ex illo hic quaesiverat : Vobisne probatum est, existentiam Dei necessario et per se
existentis rem esse ejus veram naturam augentem 4 Ad hane quaestionem propositam
respondit ‫ و‬et incipit ita : Laus Deo , qui hominibus omni tempore ducem ad viam rectam
constituit etc.]. – 6430. El - Ris a l et E1- Nas fr fy e t, tractatus Nastricus de lingua
Persarum. – 6395. El-Risalet El-Nitzam fyet, tractatus Nitatimtcus de philosophia
‫و‬scholastica guem 4 ‫ة‬
‫و‬u'lmethli
a
Abd-el-netik
ti Ben i
Abdallah
f Jotoeint
a Nisabdra
hS
vulgo Inlin el-harametin dictus et anno 478 .eni( .02 .rpA )5801 mortuus ‫ و‬Weziro
.tha-el-nulk ‫ ـ‬.6396 R is à l et fi el - n efs el -fe 1e ,ik tractatus de
5 composuit‫دكأ‬Nit
anima coelesti ‫ و‬auctore Sheikh Reyfs ‫ر‬4 ‫ة‬
‫أو‬a
Ali Hosein
n Ben t
AbdallahS
Ibn anno
428 (inc. 25. Oct. 1036) mortuo. Idem libellum conscripsit de scientia animae in
tres sectiones divisum , qui ita incipit: Laus Deo ‫ و‬a cujus porta nullus qui sperat
prohibetur etc. De eadem re scripserunt Ahmed Ben Ibrahim Ifrtck ‫ اة‬Medicus , vu‫ل‬go
‫دت‬Ibn-eliez ‫ة‬
.r
dictus
eet n
anno
i 400( ‫و‬5. .guA )9001 ,susicco cujus libellus de anima
agit et de diversitate principiorum in ea ‫ و‬et Ahmed Ben 4‫ر‬bal - ey - rahman Isfahdrt ‫اة‬
Medicus ‫ و‬.vulgo Ibn Mundences dictus , qui ad mentem Graecorum scripsit –
6397. R is a l et fin a cl e1 - sh eh a de t, tractatus de referendo testimonio ‫ و‬auctore
10 .Hosthm
- ed - dtn Hosean Ben Abd - ey - rahrnan ‫ـ‬ .6398 Ris a l et e 1 - n ,ri tractatus
luminis ‫ و‬.auctore Shehab - ed - dtn Ahmed Ben AMohammed ,idihtiZ anno 819 (ine
1. Mart. 1416) mortuo. Quatuor volumina, quae fidei praecepta, quaestiones juridicas
.et
theosophicas comprehendunt ‫ـ‬ .6399 -Ris
à l et n ir bakh ,hs tractatus illu
449
‫صور‬ . .. ‫عة‬ •. .

‫ذكر فيها أن من كان طالبا للحضرة القادسية ينبغى له أن يظهر ظاهره وباطنه فان المتلون‬ ‫ا‬
‫ الخلوي‬F ‫طهارة البدن‬ ‫بالدنس لا يصلح البساط القرب وهى لا تتم الا بعشرة شروط‬
‫ نفى الخواطر ما ترك النوم‬7 ‫ التسليم‬T ‫ دوام السكوت تم دوام الصوم له دوام الذكر‬F
‫بء‬
‫" رسالة في نسبة القطرة الى المحيط للعلامة غيان‬ ‫ ربط القلب بالشيخ‬. ‫ آ قلة الاكل‬5
‫ رسالة ق تسبة ما يقع بين ثلاثة خطوط من‬- ‫الدين جمشيد بن مسعود الكاثى‬
‫" رسالة التحسيجة‬ ‫خط واحد [وهى] تآليف ويجان أبن رستم ألمعروف بان مهل القواعى‬
‫لطالبى الطرف ألف تحية لجمال الدين القواما في الخلوتى ورقتان أولها لخمد لله العليم الهادى الجغ‬
‫أن رسالة التصير الطوسى الى الشيخ عين الزمان لجبلى أولها سلام عليكم ورحمة الله اليع سأل‬
‫" [رسالة النصيبر أنطوسى ألى أحمد بوع أكف‬rP ، ‫ عون أسولة تمس أولها الانظار فاجاب الشيخ عنها‬10

Mahmtid ,tsitetiS anno 803 .cni( .22 Aug (1400 ‫ه‬mortu ,Incipit
‫م‬Ben ita : Laus Deo
spiritus fidelium vivificat etc ‫ و‬et ibi ‫سي و‬gui
.qui Praesentiam Saneta ‫و‬ ,tasrenu
u eJ
‫و‬exterius
et interius purum esse debere commemorat ‫م‬ei. tem
gluI
icrups ‫السيستاني‬
sit, non aptum esse sedi vicinitatis Dei. Illam immunitien autem ‫ف معنوية بها ممنه‬
comparari conditionibus : 1. Corporis puritate – 2. ‫مهل‬itudine – 3. ‫ عاة د‬Int ‫مهم قة‬
verantia ‫ ـ‬4 . missione‫اه‬jejunii
patientia – 5 . invocatione Dei continua – 6 - su
Deo devota ‫ ـ‬7 . remotione cogitationum alienarum – .8 ‫ومسمه‬ ‫هل من منافسيه‬ -

.9 ‫ح‬paulum
edendo – .01 corde magistriamantissino . – .9836 Ris à l s t fin is be t 5
el - eatre t, tractatus de ratione inter guttam et 0ceanum, ‫ مجد معناه‬doctissimo
GEasylath-ed-dtn Jenshid Ben AMes"ttd Kishi – 6390. ‫هام‬i‫ان‬ti ‫ها‬in‫ه‬if et ‫ و‬fractatus
de rationeejus ‫و و‬
uod det
linea i
una intertres
da lineasc ‫ و‬Compositus a h eajera ‫ر‬arbI
Rostorn Culia , vulgo Abu lehel dicto. . – 6391. It is a l et e ‫ ا‬- nas i h a t, tractatus
consiliiiis dati ‫و و‬ ui t
vias
nu aperientes
reauq ‫ و‬auctore JeanthI - ed - (in Cardiantant
Khalaceta . Duo folia ‫و و‬ uaeoita
nn incipiunt
is: s Laus
it Deo
neics Tecta via ‫و‬

.ducenti
etc ‫ـ‬ .6392 It is a l et E 1 - Nas fr E1 - Tu si ‫ و‬epistola AWastr - ed - dtni Tasa
ad Sheikh 4 ‫ة‬nl
- e - ‫ته‬nttne ./4/4 ‫ و‬duae ita :tipicni Salutem vobis dico et clementia
divina etc. Quaestiones proponit, quibus solvendis scrutatores Studiosi multum Occupati
‫و‬erant et Sheikh ad quaesita .tidnopser – .3936 [ Ris il e t El - Nas fr El -
epistola Nastr - ed - dtni Tust ad Mohammed Ben Is Mac ‫و‬uorum
‫و‬ Tu si , 10
Deus misereatur.
II 1. 57

‫ـــــصل‬
‫ا‬

448

‫" ] أولها الحمد لله فاتح‬18 ‫للشيخ محيى الدين محمد بن على أبن عرين المتوفي سنة‬
‫الغيبوب الغ‬
‫النون‬

5 ‫هم" الرسالة التأصحة للعلامة جار الله محمود بن عمر‬ ‫كتبها على لسان أعل الحقيقة‬
‫" الرسالة الناصرية المختار بن حمود الزاعدى شارح القدورى‬ ‫ه‬1 ‫الزخشرى المتوفي سنة‬
‫المتوفي سنة أولها الحمد لله باعث الرسل والانبياء بالمعجزات الباعوة اليغ أنفها لبركة خان‬
‫لجنكيزى ورتبها على ثلاثة أبواب الاول في الدلالة على حقيقة رسالة محمد صلعم آلتاق في ذكر‬
‫المخالفين لنبوته والجواب عن شبهتهم آتتالت في المناظرة بين المسلمين والنصارى أتمها في‬
10 ‫" رسالة ق آتتبيت لابن مندويه أجد بن عبد الرحمن الطبيب‬78 "‫جمادى الآخرة سنة مد‬
‫" رسالة النجاة من شر الصفات أى الذميمة للشيخ شهاب الدين‬88 ‫الاصفها في المتوفي سنة‬

auctore Sheikh Mohya - ed - dtn IMohannnned Ben Ali Ibn Araba , anno [ 638 (ine.
23. Jul. 1240) ] mortuo. Incipit ita : Laus Deo arcana aperienti etc.

Tractatus sive epis to l a e, quorum tituli a litera Ntin incipiunt.


.6384 Ris à l et fi sh a rh cau li hi ‫ و‬tractatus de effato prophetico ‫ وو‬Homines
5 dormiunt " ‫ و‬auctore Sheikh Shems - ed - dtn Keshght , qui sermoni virorum spiritalium
.convenienterscripsit ‫ ـ‬.6385 ‫و‬E1 - Ris a l et E1 - N si h a ,t tractatus consiliis plenus
auctore doctissimo Jarallah Mahmid Ben Ornar ,srehshkanaZ anno ‫ة‬83 ) .l e.nu
61iJ.
(1143 .mortuo ‫ ـ‬.6386 El - Ris il et E 1 - Nas ir fy ,te tractatus victor ‫ و‬Quem
.
10Ahttir Ben
‫ل‬ Mahmadi
Zahidi Codarti
n interpres
a in commodum
h Bereket
K
.‫ل‬gni ‫ة‬
.tiusopmoci
-t Ita :tipicnd legatos et prophetas
i Laus Deo o r eum miraculis
p
‫و‬.giosis
mittenti etc ‫ا‬et
in tria capita dispositus ,tse quorum primo legationeu
110hammedis veram esse probatur, secundum eos describit ‫ و‬Qui prophetiam ejus
impugnant ‫ و‬eorumque dubia refutat , tertium de disputatione inter Muslimos et
10 Christianos agit. Auctor libellumn mense Jomadzi II. anni 658 (inc. 18. Dec. 1259 )
.absolvit ‫ـ‬ .6387 It is a l et fi e 1 - n eb f dz ‫و و‬tractatus
de vino e dactylis confecto
auctore 4/ined Ben Abd - et - rahman Israhtant Medico , vulgo Ibn AMundeteeth dicto
et anno . . . mortuo . ‫ـ‬ 6388. Ris a l et el - n ej a t, tractatus de immunitate a
calamitatibus qualitatum, pravarum scilicet, auctore Sheikh Shelitab - ed - dtn Ahmed
447

‫مائة وعشرين سنة لاجلال الدين عبد الرحمن بن أبي بكر السيوطى المتوفي سنة الا وله‬
‫ها" رسالة في الموجودات ومراتبها للشويف‬ ‫رسالة أخرى فيمن وافقت كنيته كنية زوجته‬
‫السيد على الجرجا في المتوفى سنة الله " رسالة الموسيقى لان الصلت أمية بن عبد‬
‫ه [وللشيخ الرئيس أثنى على حسين بن عبد الله ابن سينا‬1 ‫العزيز الاندلسى المتوفي سنة‬

‫" رسالة ق موضوعات العلوم خيبى الدين محمد بن الخطيب قاسم‬11"‫ه‬. ]orf ‫ المتوفي سنة‬5
‫ وعى رسالة لطيفة‬٨٧1 ‫المتوفى سنة ولعلاء الديون على بن محمد القوشاجى المتوفي سنة‬
‫أه" رسالة ق المهدى فارسى للشيخ على بن حسام الدين المعروف بمتقى المتوفي سنة‬
‫لها رسالة ق الميزان للمولى أحمد بن سليمان الشهير بابن كمال‬ ‫ورتبها على أربعة فصول‬
‫ أوله خير‬.rF" ‫ وللشيخ حمد بن مصطفى المعروف بقاضى زاده المتوفي سنة‬.1r ‫المتوفي سنة‬
‫رسالة الميم [ والواو] والنون‬ "08" ‫يغتاع به الكلام الجغ باشارة المفتى صنع الله أفندى‬ ‫ ما‬10

‫ا‬
centum q
viginti annosu
,tnurexiv auctore
i Jeli - ‫و‬e d
- dth A ld - el - rahman Age A ‫ة ا‬
BeAr Soytita, anno 911 (inc. 4. Jun. 1505) mortuo. Idem alium tractatum e didit de
iis , quorum cognomen congruit cum cognomine uxoris. – 6378. Ris à l et fi
e 1 - m auju d at ‫ و‬tractatus de rebus existentibus earumque ,subinidro auetore Seyyid
Sherif ‫ر‬4 . ,tnhtiroJ anno l816 .cni( .3 .rpa A )3141 mortuo ‫ ـ‬6379 - 14 is à l et
e 1 - mus fe ki, tractatus de arte musica, auctoribus A Bulsall Omayya Ben Abd-el-ax42
‫ر‬,tsudado u
an4 anno 529t .cni( .r )4311 m ‫] و‬
22 .tcOo ni
et Sheikh Reyfse
AbnesAli
oH
. B
Abdallah Ibn e
,dntS anno 428 )6301 mortuol ‫ ـ‬63s .o Ri sal et 3
.eni( .52 .tc0n
fim au d hu à tel - o l ,mit tractatus de objectis doctrinarum ‫ و‬auctoribus An AMohya-ed-dan
IBMohammed Ben-elkhatti Cistan ‫ و‬anno . . . mortuo ‫وه و‬ Alti-ed-dtn
et Ali Be ‫لال‬demmaho
eS . t‫ر‬ elegantissimus
, anno 879 .cni( .81 .iaM )4741 mortuo
Cu e , enjus libellussh ‫ـ‬

6381. Ris il et fi el - In eh di, tractatus de Mehdi exspectato in quat nor sectiones


distributus ‫ و‬auctore Sheikh Ali Ben ,nid-de-nitsoH vulgo IMoztecht dicto et anno
mortuo. Persice. – 6382. Ris à l et fi el - miz à n, tractatus de logica, auctoribus
Molla Ahmed Ben Soletantin , vulgo Ibn Kental dicto et anno 940 (inc. 23. Jul. 1533)
mortuo ‫ و‬et Sheikh Mohammed Ben AMustafa , vulgo Cadhtt der dicto et anno 10431 ()
( inc- 28- Jun. 1633) mortuo , cujus libellus ita incipit: Optimum ‫ و‬a Tuo oratio
.incipitetc ‫ و‬. e
jussu Muftii Sano"allah Efendst compositus est ‫ ـ‬.6383 Ris à l e t
e 1 -m fm I w e e 1 - wa w I we e 1 - n in ‫ و‬tractatus de literis AMtm ‫ [ و‬IThan T et Wan
‫و‬
446

‫" رسالة في المنطقف‬fw ‫في الاعداد الوافية لنجم الدين اللبودى المذكور في الاشارات‬
‫بالفارسية للسيد الشريف عربها ولده محمد أول المعرب الحمد لله الذى لا يتم المنطقف‬
‫الفصيبع الخ ولها شروح منها شرح مير أن البقاء أبن [عبد] الباقى الحسينى وهو شرح ممزوج‬
‫أوله عنوان يكيفه عمايون الخ وشرح آخر ممزوج أيضا أوله بعد از سراييدان عندليب زبان‬
5 ‫اليغ وشرح مولانا عصام الدين ابراعيم بن محمد الاسفرتى شرحها شرحا ممزوجًا بالفارسية‬
‫أيضا أوله حمد مصور صور مقدور قدر ملك وبشريتست اليغ [وعلى شرح عصام الدين‬
‫حاشية بالفارسية لمير أن الفتاعاً مع رسالة ق المتقرجة تصيرها حادّة قبل أن تصير قاتمة‬
‫وهذا أمر غريب يأباه العقل وكان المولى‬ ٨ ‫سنة‬ ‫لسنان الدين يوسف بن حضمر بيك المتوق‬

‫رسالة في من التبعيضية للمولى أحمد بن‬ ‫ان‬ ‫ذكره وأذى مكانه فاستخرجه عو بنكاته‬
10 ‫ رسالة في من عاش من الحد كتابة‬1.77 ‫ع‬. ‫سليمان المعروف بابن كمال باشا المتوفي سنة‬

adjutus de numeris integris, auctore Nejm - ed - dtn Lobtidi, supra in El-Ishthrit


laudato. – 6374. Ris à l et fi el - manti e, tractatus de logica persice a Segytd
Shertf editus et a Mohammed filio in arabicam linguam conversus. Interpretatio
arabica sic :tipicni Laus Deo ‫( و‬
) e
quo c
logica n ti
disertissima nons e
perfecta.est
Plures in eum commentarios ediderunt, ut Mir Abu lbeet Ibn IAbd-lel-backi Hoseint,
cujus commentarius textum admixtum habet et ita incipit: Titulus pagina augusta
est etc. Idem alium commentarium confecit, qui ita orditur: Postquam philomela
‫ة‬ emmodula
.lingua te esttus ‫ ـ‬porro Molla noster Islim-ed-dtn Ibrtihtm BenAMohammed
Isfertilli ‫ و‬cujus commentarius persieus etiam textum admixtum habet et ita incipit :
Laus formatoris imaginum potestatis imperii definitarum et humanitas est ete. Ad
hune Islim - ed-dini commentarium Mir 4‫ر‬u'lfat"h ‫ة‬ glossas persice scriptas edidit. ‫ـــــ‬
6375. It is a l et fi el - m on farije t, tractatus de angulo obtuso ‫و‬ueIn ‫و‬ acutus

efficiebat ‫و‬ ‫و‬p ri


rectum , t e r a m r o f auctore Saintin-ed-dt
us qu n Yusuf Benam Hadhr Beg
anno 891 (inc. 7. Jan. 1486) mortuo. Haee res singularis est, quam mens aversatur.
At Molla eam descripsit possibilemque esse contendit , ut mentis acumine eam
cognitann redderet. – 6376. Ris al et fi mi ne 1 - te bf dh fy e t, tractatus de prae
Positione ‫ وو‬mtn ‫و ؟؟‬ non ad onnnes r pertinere sed e m
ad nonnullos tantum exprimente
10 auctore Molla Ahmed Ben Soleintin, vulgo Ibn Kenttlptisha dicto et anno 940 (ine.
.23 .l
)33u J. ‫ ـ‬.6377 ,
51 mortuo 41 et fimR
an a sh ,a tractatus
i de sociis
s prophetae
445

‫اللع‬ ‫بد‬.‫مقامماتتع‬ -
‫ريراسالة في‬ * ‫ذكره البقايى في مشيباخته‬. ‫نساهء‬.‫واملرباذيوت لاوق على بن ألب‬ . ‫ه‬ .‫ م‬. "

‫ام‬
‫ر‬
‫يحخ ألفا‬
‫ رسالة أالمقنعة للششب‬،‫أهار‬
.
.. ...

‫ وراسسلاامللجةهةولةق لاااللمجمقلبقايااسن احمد شااهلاشببينلىعلاىلماتلوفقنارى المتوفي سنة‬،‫ليبلاهغراى‬


‫سنة‬ ‫ماكتمال‬

‫هامر رسالة‬ ‫ ويق مقبولة‬1-1 ‫في سنة‬ ‫ركا‬ ‫ المكتة للش‬5


9 ‫لا‬ ‫الامام قطب الدين عبد الله بن محمد بن‬ ‫للشيخ‬ ‫لمكيبة‬

‫نقل‬ . ‫رسالة‬،
.. "1"V . ‫صناف ابللماسدلهميونمملاكتلننعصا‬
‫ويجر‬ ‫اهرساللةسلقجواقلمىناظفرية‬،‫م أليكسرش‬
. ‫ركنا‬ ‫ومم سأهلىامكان لها‬. ‫ود دز‬ ‫أ لممكنفاات‬
.

‫رى وذكر أسمولتهم‬ ‫جلنا ولا‬ .. . ‫سالة حت‬ ‫وهو‬

"1‫ق سههه مم‬


‫توا أللهمهامةنوهريةن‬
... ‫ للللاامام العلامة نجم الدين مختار بن محمود الزاهد‬8‫بيسراى رسسااللةة ج ييحدلة‬
. ..
. .- .".. .

‫بن حمد‬ ‫حمد‬. ‫بدون‬ ‫ من‬. ‫ة‬ .. ‫الشه‬ 10

..

‫ممصهوره‬
‫المند‬ ‫رسالة‬ ‫ارسي‬،
‫سر سر‬ ] ‫ه ونكور كتاب ق مصطلح الصوفية‬1(" ‫لشماع [ أخحموى المتوق سنة‬
.

t
Ben-ellennia, quem
ib a d
. . / ‫س‬atrac
".
et gradibus
p Ghtinian Mocaddesa ‫ و‬anno ]856
‫الامام علي البس الشسةياسي‬
t inter suos doctores lau
dat. – 6364. Ris à l et fina e eamikl
".contra tyrannum et
4
. . ‫له‬
.

‫ة‬1 ‫و‬
‫م‬
‫م‬
.
‫ا‬
. .

.
.

‫ر‬4 bd - el - la de eo ‫ و‬guod gra


‫ر‬ is il et
6365. Ris à l et
. ‫م‬ -m
‫موسس ث‬anoi‫ ة‬Islibili, anno . . . ‫الفنانة ال‬
sau
cbta
Bera
il .tcart ‫و‬
.
-

.
.6 TE ‫ط ـ ا‬
‫ا‬R
is
i e
ER is a l et

‫و‬ignotum auetore tatus contentum reddens ‫ و‬auctore Sheik AMoh ennnn ed Shtth .29.4"140

E I ‫ ـ‬M o cn i at ‫ و‬trac tus de nilometro admodum probatus ‫باسم و‬ ‫ بي‬IR is : le t


fi e 1 ‫ بهة يهزم‬trac . ‫ام‬ a
929 (ine. 20. Nov. 1522) mortuo. -

‫ام‬ 6
.

d
.

4‫م‬bdallah 5
‫ه‬

.areB ‫ر‬4 la ,drttneH anno kkanus , auctore Sheikh et Imam Cal-t - aln ‫سمسم على‬
El ‫ ـ‬Mekk fy et ‫ و‬tractatus htdt ‫و‬ .6369 E1 - Ris à l et E1 - Meli ‫ جه‬,sh
a h fy et
demmahoMA ‫سه من‬.men
‫ر‬Beza Sultan AMeltishih
Esfehtdt ‫ـ‬ . ‫م‬. ‫د‬
Seljuckida de descriptione . . .

tractatus persucus ‫و‬


Drovinciarunn
suarum et . ‫من‬suit
ii composuit. earum -possibilitatis
6370. E1 -necessitate.
Ris à l et fi‫ـ‬.
el -6371 . i: s‫ ادى‬4‫ة‬t
m om kItin ‫ و‬tractatus
a‫ ما‬l et fi e I - . .

de rebus possibilibu
‫و‬mon a tz ar et ‫مهما‬tus ulS deegius ‫م و‬,auctore
disputatione doctissimoet Nejm - ed - dan eorumque
Imam Muslimos
inter AMokhta Christiano
quaestionibus. ‫ مما بين في‬18 Dec.
‫ايناملا‬. 1259) mortuo. ‫و ـ‬637 It is a l et fi
Bera ‫ه بس‬ ‫"ما‬.‫الم‬ de fonte errorum , qui ex facultate
m en sh a el - a g ‫و‬

In enten h nimis impediente ‫و‬rutnuiro auctore Shems-ed-d imaginandi


.‫م‬ . 863 ( .c.n 8iNov
. 1 d Bera AMohammed
‫ه‬
"timmo
ehS In
,iotn
amaH a . ov. 458) ‫لم‬
mortuo. l - Liber a
‫ما‬ ‫ام‬

git de sermone 10
.‫اليوم‬ terminologico [ . ‫ـ‬ .6373 ‫ا‬E - ‫ه‬Ri ‫وها‬ ‫ا‬E - Man st
r et ‫ و‬tractatus
.

444

‫ رسالة في المعنى فارسى لمير حسين‬- ‫لله الذى غرق في بحار معرفته عقول العقلة الخ‬
‫] ألفها الامير عليشير أولها بنام آنكه از‬fi ‫بن محمد الحسنى النيسابورى [ المتوفى سنة‬
‫تأليف وتركيب الخ ولنور الدين عبد الرحمن بن أحمد الجامى المتوفى سنة هم شرحه‬
‫؟ وله شرح رسالة مير حسين أيضا‬1 ‫مصطفى بن شعبان السرورى بالتركى المتوفي سنة‬
5 ‫المذكور وله شرح آخر لرسالة المعمى المعروف بعلى كر والشيخ محمد البدخشى نزيل دمشف‬
‫المتوفى سنة " وليوسف المتدخلص ببديى الشاعر أن رسالة المعنوية في التطبيقف بين‬
‫كلام الشيخ الاكبر والخضرة المولوية فارسى يختصر لبعض المشايخ أوله سبحان من أثبت حقائف‬
‫ الرسالة المعينية في الهيئة فارسية على أربع مقالات أولها‬- ‫الاشياء في حضرة علمه الازلي الخ‬
‫سباس وستابش حضرت ألاغ ذكر في أولها من الملوك عبد الرحيم بن أن منصور شهريار أيران‬

incipit ita : Laus Deo ‫ و‬- mentes intelligenti


q um in maria
u cognitionis
i suae immer
git etc. – 6360. Ris à l et fi el - mo a mma , tractatus de logogryphis ‫و‬sucisrep
quem A14r Hosein Ben Mohammed Hasant Nasabtirt, Ianno 904 (inc. 9. Aug. 1498)
[mortuus ‫ و‬Emiro Alashtr .tiusopmoc Incipit :ati Nomine illius qui ex conscriptione
‫و‬ e
compositione .cte De eadem t
re Ntir - ed - dtn -dbA el-rahman Ben Ahmed Jint
anno 898 (inc. 23. Oct. 1392) mortuus, tractatum edidit, quem Mustafa Ben Shuttin
.Sortiri, anno 969 (ine. 11. Sept. 1561 ) nortuus, tureice commentatus est. Idem
5 commentarium tractatus Emiri Hosein supra laudati edidit, et alium in tractatunn de
logogryphis ‫ و‬vulgo ‫م‬
ager4.mutci/ ic
d Praeterea Sheikhs Mohammed
am aD
Bedakhsht
inquilinus, anno 922 (ine. 5 Febr. 1516) . mortuus, et Yusuf Poeta, qui Bedit nomen
poeticum sibi tribuit, eadem aenigmata tractarunt. – 6361. El - Ris à l et ‫ا‬E -
M a new fy et, tractatus speculativus de conciliatione inter verba Sheikhi Maximi et
Magnificentiae Illustrissimae. Compendium persieum a Sheikho quodam ‫و‬mutide
quod ita incipit: O sancte, qui veram rerunn naturam in celsissima sua scientia
.aet erna
comprobat etc ‫ ـ‬.6362 E1 - Ris 4 l et E I - Mof n fy ,te tractatus AMotnicus
de astronomia persicus in quatuor dissertationes distributus, qui ita incipit : Laus et
gloria majestati etc. Ab initio inter principes Abd- e- rahim Ben ABi AMansur
10 magnum regni Iran principem laudat ejusque supremum ministrum et AMoin - ed - dan
.4
Shems Benbt
Abd - eu-rahtrna
filium ‫ـ‬ .6363 E1 - R is a l et E1 - Mo ayy in et ‫و‬
tractatus determinans de silentio et firma in domiciliis mansione , auctore 4Bad A/4
443

‫وابطال الكيمياء الموقف الدين البغدادى المذكور في الانصاف مه" رسالة في مسيرات الانبياء‬
‫رسالة ق المعتاة‬ ‫أن‬ ‫تركى للمولى عبد الله بن طورسون الشهير بغيضى المتوفي سنة أما‬
‫" رسالة في معدل النهار والعمل‬9" ‫ووصفها لابن مندويه اجد بن عبد الرحمن الطبيب‬
‫بالته لشعبان بن حسين القسطموفي المتوفي سنة على مقدّمة وعلى عدّة أبواب أولها الحمد‬
‫ة اللد الذى وهب لنا الاطلاع على دائرة معدل النهار الاخ مه" رسالة ق المعراج للشيخ مصلح‬
‫عن كثير من‬ ‫الدين مصطفى المعروف بنور الدين زاده المتوفى سنة أم؟ وبها تميز وتفرد‬
‫الاكابر أولها الحمد لله الذى أسرى بعبده ليلا الآية وصلتف الشيخ الرئيس ابن سينا فيه‬
‫رسالة فارسية حقف فيها أمكان المعراج وأثبتت أن" رسالة في المعرقة للشيخ محمد بن‬
‫قطب الديون الازنيقى المتوفي سنة همه الفها في تحقيقف سبحانك ما عرفناك حقف معرفتك‬
‫ ورد من "تكر قائله وهو من المشايخ الكبار رتبها على مقدّمة وفصول وخاتمة أولها الاحمد‬10

Alchymiae abolitione , auctore Motoaffic - ed - din ,ididhgaB supra sub ‫ روجر‬- Instaf
.otaromemmoc – .5536 It is a l et fim o "ii z at el -an biy 4 ‫ و‬tractatus tasrciens de
miraculis a prophetis editis ‫ و‬auctore Molla Abdallah Ben Turstin , vulgo Fescaza dicto
et anno 1019 .cni( .61 .traM )0161 .outrom – .6536 Ris à l et fi el - mi " d et ‫و‬
traetatus de stomacho ejusque descriptione , auctore Ahmed Ben A Eng - ez - ratman
.Medico , vulgo Ibn Mundetoeth dicto ‫ س‬.6357 Ris a l et fim o a d de l e ‫ ـ ا‬m eh ar ‫و‬
Shabtin‫ح‬tractatus
de aequinoctio et ratione cum ejus instrumento ,idnarepo au s tore
Ben Hosein Castantini , anno . . . mortuo. Divisus est in praefationem et p‫ا‬ura capita,
et incipit ita : Laus Deo, qui nobis cognitionern circuli aequinoctialis dedit etc. ‫ـ‬ 5
.6358 Ris à l et fi el - mi"r à j ‫و‬
tractatus de ,usnn
ecsa quo Mohammed i ad Deum
coelumn evectus esse dicitur, auctore Sheikh Moslih - ed - dtn Mustafa, ٦ ‫ عام‬0 War.ed.
dinsideh dicto et anno 981 (ine. 3. Mai. 1573) mortuo, qui illo libein Se praeter
viros magna eruditione claros distinxit et excelluit. Incipit ita : Lauss Deo
transtulit servum suum noctu 66 etc. Praeterea Sheikh
‫ وو و‬gui
Reyis Ibn Santa t
Tactatum
persieum scripsit , uhi illum ascensum fieripotuisse argumentis demonstrat et Probat. ‫ـ‬
.6359 It is a l et fi el -ma " ri ,tef tractatus de cognitione ‫« و‬ de
Huem mmahoMA
Sheikh
Ben Cati - ed-din Tanteks, anno 885 (ine. 13. Mart. 1480) nortuus ‫ و‬composuit, et
verba : ‫ وو‬O Deus ,etcnas nos Te non ita cognoscimus , ut dignus es qui COgnoscaris ،،
. argumentis probare studet et eum refutat, qui hujus dicti auctorern ‫ و‬Sheikhum 10
magnum ‫ و‬.tangupmi Distributus est in praefationem ‫و و‬sectiones et conclusionem et
56 *
442

‫في المباحث النفيسة للقاضى أولى جعفر محمد بن‬ ‫** رسالة المسعودية‬ ]‫أن جعلنا الخ‬
‫ه" رسالة في المشاكلة للمولى أحمد بن سليمان‬. ‫أحمد البيكندى الحنفى المتوفي سنة لهم‬
‫أم" الرسالة المصرية الاولى الصلت أمية بن عبد العزيز‬ .1 ‫ابن كمال باشا المتوفي سنة‬
‫المتوفى سنة الله ذكر فيها ما رأة بمصر من الآثار ومتن اجتمع بهم فيه من الانفتاة‬ ‫الاندلسى‬

‫والمنتجمين والشعراء وغيرهم من أهل الادب والفه لافي طاعر يحيى بن أى تميم مهاجم ة‬
‫الاندلس في رسالة ق مطلع قوس معلومة من فلكن البروج في بلد معلوم العرض "ه‬
‫يكن شىء معلومًا سوى غاية الميل "د" رسانة في المعان للشيخ الرئيس أن على حسين‬
‫عبد الله المعروف بابن سينا المتوفي سنة مرة ثم نقله الى الفارسية أوله الحمد لله "لا‬ ‫أبون‬

‫كل حمد الغ ذكر فيها حال النفس الانسانية مشتملة على ستة عشر فصلا وله للبنان والعاه‬
10 ‫من سر رسالة ق المعادن‬ ‫ الحمد لله حمد الشاكرين الراغ ولمقصود الشيرازى‬..‫ر غير هذا ] أوله‬

eo digna laudo eum ‫ و‬.quod


nos fecit etc . ‫ ـ‬.6349 ,E1
- R is à let E1 - Mes " ( d fy et
tractatus Mestidayet inscriptus de quaestionibus pretiosis ‫ و‬auctore Cadhi Abu Jafar
AMohammed Ben Ahmed Beikenda Hanefita, anno 482 )inc. 16. Mart. 1089) nortuo. ‫ـ‬
e 1 - mo shakel et, tractatus de forma dieendi AToshikelet dicta,
6350. Ris à l et fi
auctore Molla Ahmed Ben Soleintin Ibra Kentalptisha dicto et anno 940 (inc. 23. Jul.
1533) mortuo. – 6351. E1 - Ris dle t ‫ا‬E - Misr fy et ‫ و‬tractatus Aegyptius , quem
‫ة‬004 /4/68 ‫و‬0mayya
Ben Abdelast ,Andarust
, anno 529 .cni( .22 .tcO )4311 mortuus
4Bad Thharo 1 ahya Ben ‫ه‬bA Teintm Andalusiae principi composuit. Describit
Inonumenta, quae in Aegypto viderat, medicos ‫ و‬astronomos, poetas aliosque viros
humanitatis ‫ه‬tudiosos ‫و‬uosibi
‫و‬ convenerat. ‫ـ‬. 6352 R is à l et fim et à li " caus ,
tractatus de locis areus notis ex orbe coelesti signorum Zodiaci ascendentibus in terra,
cujus latitudo nota est ‫ و‬duando nulla res cognita est praeter summum declinationis
terminum. – 6353. Ris 41 et ri el -m e a ‫و‬d tractatus de altera vita, auctore Sheikh
Reyfs 4 ‫ة‬.atAli Hosean Ben c ,halladbA vulgonIbn Stnd dieto i et anno 428 (
25. 0ct. 1036) mortuo. Tum eum persice transfulit. Incipitarchetypum ita : Laus
Deo omni laude digno ete. Investigat hic animae humanae conditionern ita , ut
10 sedecim sectiones libello daret. Idem librum I praeter hune T de hae et altera vita
edidit, qui ita incipit: Laus Deo ‫و‬silat guali grati eum laudant ete. De eadem re
‫هته‬AMaestid
Shirth 89 iPsit – .4536 Ris al et fi el - me a d ,ni tractatus de fodinis et
441

‫مرتبة على ثلاثة وعشرين فصلا قال وأعلم أن هذه الآلة أربعة أصناف أكملها الصنف الاول‬
‫م‬.‫للامام أولى حامد محمد بن محمد الغزالى المتوفي سنة م‬ ‫الرسالة المسترشدية‬ ،‫مصر‬

‫ رسالة المسترضى في تفسير قوله سبحانه وتعالى ولسوف يعطيك ربك فترضى للشيخ‬1-6
‫ رسالة ق المسح للشيخ ابراعيم بن محمد الحلبى‬68-1 ‫منصور الطبلاوى المتوفي سنة‬
‫ة المتوفي سنة اية كتبها ردًا وجوابا لرسالة جوى زاده ذكو لو أن مفتيا أفتى بعدم جواز المسح‬
‫على الخقف تحته خف آخر من حرج ونحوه فسأل السلطان سليمان من علمائه وفيه رسالة‬
‫للمولى محيى الدين الفنارى أولها الحمد لله الذى خقف التكاليف الشاقة الخ ولمولانا أبون‬

‫كمال باشا مختصر في ورقة أوله الحمد لله الذى جعل المسرح ستة في دين الاسلام الج‬
‫ [ ولمولانا قادرى أفندى أوله الحمد لله الذى الاطاعة الاخ ولمولانا جوى زاده أولها الحماس‬.

eurn instrumento Mostateret operandum sit. Divisus est in viginti tres sectiones,
et :rotcua ,saicS ,tiuqni huic instrumento quatuor genera esse ‫ و‬e quibus primum
omnium praestantissimum est. – 6346. E 1 - Ris a l et El - MI o ster sh i dify e t,
tractatus bene directus, auctore Imam Abu Hannad Mohammed Ben AMohammed
,slitsahG anno 505 .cni( .01 .luJ )1111 .outrom – .7436 Ris à l et el-mosterd hi ‫و‬
tractatus ejus, qui contentum reddere studet. Adnotatio ad locum coranieum ‫ وو‬Et
postmodum sane dabit tibi dominus ,disuut quo contentus sis ‫؟؟‬, auctore Sheikh AMansair
Te Eddiaos , anno . . . mortuo. – 6348. Ris à l et fi el -m as " h, tractatus de abstergendo,
quern sheikh Ibrahim Ben AMohammed Halebs, anno 956 (ine. 30. Jan. 1549) mortuus, 5
Mufti‫أ‬ ‫هت‬r
et responsi locoad efu
tractatum editum ,ion
tat
a Jetot ,i tide is
spircs et : Si h
inquit, decreto sanxisset, ocream abstergere non licitum esse, sub qua alia sit ocrea,
hoe delictum esse , et quae suntalia. Hae de caussa Sultan Soletantin viros doctos
interrogando adiit, inter quos ea de re Molla 10‫ة‬liya - ed-din Fentira scripsit, eujus
.t ipicni Laus ,oeDct
ita :tra at
qui in praestandis us
officiis molestis adjuvat etc ‫ـ‬
Molla noster Ibn Kentalptisha ‫ و‬cujus compendium folio comprehensum ita incipit :
Laus Deo ‫و و‬ ui in rreligione
e Islamica
ts opraeceptum
extersum nal esse voluit
lo – M[
‫و‬C , s d
lan e f E qui ita
da : r u t i d r o Laus
rs Deo Tuempioru m operum actio .cte – Molla
‫و‬n dideh , qui itate
Jetpasos Deo Iui leges praescribit .cte Habet prae - 10
:tipicni Lausr
fationem et duas sectiones ‫ ـ‬et Molla Sthiili ,rimE cujustractatus ita :tipicni Laude
ll I . 56
440

‫وكيفية تخليص العزيمة وتحرير المطلب حال القصد الية والاقبال بوجه القلب عليه وبيان‬
‫ الرسالة المرشدية في بيان الاعتقادات على ثلاثة فصول أولها الحمد لله‬-٧٣ ‫الصراط الاقوم‬
‫ الرسالة المرضية في شرح دعاء الشاذلية لان سليمان داود الشاذلى‬-٨٣ ‫رب العالمين اليغ‬
‫ الرسالة المرضية في نصرة مذاهب الاشعرية للامام بدر الدين الاعدل‬-٣ ‫نزيل الاسكندرية‬
‫" الرسالة المرضية في صناعة الجندية أحمد بن منكلى القاعوى أنها رسالة ة‬rP. ‫المتوفى سنة‬
‫ رسالة ق‬6-1 ‫مزيل الشكن لمحيى الدين محمد بن قطب الدين الازنيقى المتوفى سنة همه‬
‫مسألة التسريحية متهما رسالة في مسئلة قتل المسلم بالكافر لابن عبد الحقف ابراهيم بن‬
‫من الفنون لاجلال الدين‬ ‫ رسالة في مسائل‬-** *** ‫على الدمشقى الحنفى المتوفى سنة‬
‫محمد بن أسعد الصديقى الدول في كتابها الى بعض السلاطين أولها الحمد لله الذى جعل‬
10 ‫ رسالة في كيفية العمل بالمساترة وعى‬-٣‫السلطان غيانا الخ وذكر فيها مشايخه وسنده ه‬

describit modum , guo firma animi voluntas salva praestetur, et studium , eum ad
eam tendatur, ejus cultui destinandum adque eam respectu cordisperveniendum sit.
Denique via rectissima ostenditur. – 6337. E1 - Ris à l et E1 - Mors hid fyet,
tractatus recta via dirigens de articulis fidei describendis. Tres sectiones, quae ita
:tn Laus
ui mundorum
,oeDp icn domino
i. etc ‫ ـ‬.6338 ,E - Ris à l et El-Mer 1 d hiy et
tractatus .sutpecca Commentarius precationum Shttdsalaanarum ‫ و‬auctore Abu Soletantin
‫و‬Dato ud .Alexandriae
Shtidstlt inquilino ‫ ـ‬.6339 , E
- Ris à let 1
E1 - Mer dh fye t
tractatus acceptus in auxilium sectae Ash"aritarum compositus ab Imamo Bedr-ed-din
,dadh4 anno . . ce
ac . .outrom -- .0436pt E I - Ris à l et E1us- Mer dh fy ,te ‫ر‬5tractatus
de arte belli, auctore Mohammed Ben AMengtila Chhart. -- 6341. Ris à l et mo z fl
‫و‬el- sh a kk tractatus ,suje qui dubium ,tilleped auctore -de-tyhoM dtn Mohammed
. Cotb - ed-dinB ,skctmsI anno 885 e ( .cni .31 .tran M )0841 mortuo ‫ ـ‬.6342 E1 -
Ris à l et fi el - me s'a l et el - tes rfh fy et, tractatus de quaestione El-Tesrthdget
). a de
e repudio
t . c )si roxu .
ii d ‫ ـ‬.6343 Ris à l et fi mes " a l et c at le 1 - m o slim
b i " lk a fir ‫ و‬-t ra
de quaestione necis ct at
ab infideli fideli us
illatae , auctore Ibn Abd
‫ع‬e Ibrthhtm Ben Alil- ha ce
Dimeshcka ,atifenaH anno 744 .cni( .62 .iaM )3431 mortuo –
.6344 Ris à l et fi me si il m in el -fon in ‫ و‬epistola de quaestionibus ex variis
disciplinarum generibus , quam Jelhl-ed- din Mohammed Ben As'ad Sadicka Detoint
ad Sultanum quendam misit. Orditurita : Laus Deo , qui Sultanum auxilium esse
etc ‫ و‬.
10 .voluit in libello doctores e suos et auctoritates ,tt adual quibus usus est – "
.6345 Ris à l et fi ke iffy et el - a ml bi " lm o s a ter ,te tractatus de ratione ‫ و‬Qua
439

‫أ رسالة في مختارات العلم خيى الدين‬r-1 ‫آت حروق وصفاتها للشيخ الرئيس ابن سينا‬
‫" رسالة المذكرة‬ ‫محمد بن تاج الدين المعروف بخطيب زاده الرومى المتوفى سنة أو‬
‫لابنه وتفسيرها‬ ‫" رسالة في مرثية آدم‬TFT" ‫ورقة للشيخ أن الحسن محمد البكرى المتوفي سنة‬
‫" رسالة المرتية للسيد الشريف‬ F ‫ورقة لابن كمال باشا أحمد بن سليمان المتوفي سنة‬
.Pr
‫ رسالة الرزيقوق خضر بن حمود المتوفي‬- ‫ه‬ ]8[ ‫ة على بن محمد الجرجاني المتوفي سنة‬
‫ كثرة‬F ‫ كثرة الاولاد‬P ‫ طول العمر‬P ‫سنة في ورقتين ذكر فيها ثمان عقبات آ قوة العقل‬
‫" الرسالة‬ ‫ حفظ الصاخة‬6 ‫ دفع الموض‬7 ‫الاموال له قوة الاجماع " الزينة والجمال‬
‫" كتبها في تعريف كيفية‬07" ‫لصدر الدين أحمد بن أساحف القونوى المتوفي سنة‬ ‫المرشدية‬
‫لتوجه نحو التحف وبيان الصراط الاقوم أولها الاحمد للد المنعم على الصفوة من عباده‬
‫ بمزية الاجنباء اليغ قال فهذه جالة تتضمن التعريف بكيفية التوجه الاثم الاولى نحو الحقف‬10

quibus literae pronuntianturejusque qualitatibus ‫ و‬.auctore


Sheikh Reyis Ibn Stud –
.6331 Ris à l et fim o k htt rat el - il m ‫ و‬,tractatus de partibus scientiae selectis
‫ز‬auctore Mohya - ed - din IMohammed Ben Ta - ed - dtn Runna , vulgo Khalthatideli dicto .

et anno 901 .cni( .12 .tpeS )5941 .outrom – .2336 El - Ris a l et El - Mo dz ak kir et ‫و‬
tractatus .silairomem Folium ‫ و‬auctore Sheikh Abu lhasan J1ohammed Bekrt ‫ و‬anno . . .
.mortuo ‫ ـ‬.6333 It is a l et fim er th fy et A dam ‫و‬ tractatus de epitaphio
a Adamo
filio inscripto ejusque .enoitacilpxe Folium ‫ و‬auctore Ahmed Ben Solearnin ‫ و‬vulgo
.Ibra AKenttlptishth dicto et anno 940 .cni( .32 .luJ )3351 mortuo ‫ ـ‬.6334 Ris à l et
e l-m er th fy ,te tractatus de epitaphio ‫ و‬auctore Seyyid Sherif Ali Ben JMohammed 5
.r
, oanno
J s‫ب‬ [816
‫ر‬a .‫ه‬
cni(o
.r
3 .u
rpA t
]a
)3r
141 o
. m ‫ ـ‬.6335 Ris a l et El - Merziftini ‫و‬
tractatus Khtdhri Ben AMahmtid ‫ و‬Duo‫عت‬vulgo
Mer tfitna dicti et anno . . . .iutrom
‫و‬folia
, ubi octo stationes commemorat guae agunt - 1 . de vi ingenii ‫ ـ‬2 . vitae
longitudine ‫ ـ‬3 . liberorum multitudine – 4 . divitiarum copia ‫ ـ‬5 . vi venerea ‫ـ‬
.6 ornatu et elegantia ‫ ــ‬7 . .morbo depellendo - .8 sanitate conservanda ‫ـ‬
.6336 E I - Ris a l et El - MI or sh i d iy et ‫ و‬tractatus recta via ,snecud quem Sadr-ed-dirs
AMoharmazned Ben Is"Mac Oun ,tote anno 673 .cni( .7 .luJ )4721 mortuus ‫و و‬scripsit nt
rationem exponeret ad veritatem summam accedendi ‫ و‬-et viam rectissimam demon
‫ه‬.terart oIncipite
ita : Laus
D‫و و‬ ui benevolentiam
aitn selectis
ainter
ts servos
e suos
arp
. ‫ه‬190tionis
npraestat
re .ete n
Hic o,sullebi
il ,tit
uqni festinantius
isconscriptusopxe 10
continet rationis, qua perfectissime et praestantissime veritati propius accedi ‫و‬tissop
438

] ‫هي رسالة في المثل الافلاطونية لبعض العلماء أنفها لبعض الوزراء القطب الدين الاصفهاني‬
‫أولها الحمد لله المتلألاً من وراء سرادقات قدسه اليغ رتبها على فصول ثلثة وذكر اتح مبنى‬
‫أن رسالة المجالسة والمجلسآء لان العباس‬ ‫عليها من التوحيد المشهور عن بعض الصوفية‬
‫" كتبها في جواب ثابت بن قرة فيما‬8" ‫أكد بن محمد السرخسى الطبيب المتوق سنة‬
‫ رسالة الشيخ مكتوم بن ميرة‬- ‫ رسالة المحبة لمنلا خليل بن أليردى‬- ‫سأل عنه‬
‫محمد بن مزيد القسطموفي المتوفى سنة مشتملة على عشرة مطالب جمعها من التفاسير‬
‫والكتاب المشهورة لترغيب الناس الى العلم والنحت على العمل به أولها الحمد لله الذى‬
‫ الرسالة المحمدية في الحساب للمولى على بن أحمد القوشاجى المتوق‬Pr1 ‫علم القرآن اليغ‬
‫سنة أنه كتبها السلطان محمد الفاتع واعد اعا اليه حين قدم رسولا من الحسن الطويل وق‬
10 ‫رسالة لطيفة لا يوجد انفع منها في ذلك العلم أولها لخمد للاحد الصمد الخ رتبها على‬
‫ رسالة مخارج‬-r. ‫مقتمتين الاولى في علم الحساب وعو مشتمل على مقدّمة وخمس مقالات‬

.6325 Ris à l et fi e 1 - mo th o l el -ifl atun fy et ‫ و‬,tractatus


de exemplis platonicis
quem vir aliquis doctus Weziro enidam I Cotti - ed - dtn Isfahinal composuit. Incipit
.ita
: Laus Deopone aulaea sanctitatis suae splendenti etc ‫ و‬et distributus est in tres
.senoitces Auctor niti illis doctrinam narrat de cultu unius Dei ‫ و‬dualis pluribus
theosophis .tecalp – .6236 It is à l et e 1 -m o jà l es et we el - i o I as 4 ‫ و‬tractatus de
consessu literario et sodalibus ‫ و‬auctore Abu lablitts Ahmed Ben AMohammed Serakhss
Medico ‫ و‬anno 386 .cni( .52 .naJ )699 mortuo ‫و و‬I ui scripsit ut quaestionibus Thttbati
5 Ben Corra .terednopser – .7236 Ris à l et el -m e h a b b et ‫ و‬,tractatus de amore
.auctore Menla Khalil Ben - elyesda ‫ ـ‬.6328 Ris à l et el - sh eikh Moh a rre m ‫و‬
tractatus Sheikhi Moharren Ben Mir Mohammed Ben AMextd Castemttna, anno . . .
.iutrom Continet decem quaestiones ‫و و‬guas
e commentariis et aliis libris notis collegit
ut hominibus scientiae cupiditatem commendaret et ad illi scientiae convenienter
agendum excitaret. Incipit ita : Laus Deo, qui Coranum discendum impertivit etc. –
6329. El - Ris à l et El-Mohamme df y et, tractatus Mohammedicus de ‫و‬acitemhtira
mortuus‫ر‬quem
Molla Ali Ben Mohammed Cush , anno 879 .tcni( .81 .iaM )‫و‬
4741
Sultano Mohammed Expugnatori composuit et obtulit, eum ab Hasano Longo missus
eum adiret. Tractatus est eleganterscriptus , quo nullus alius exstat in hac scientia
10 .r Incipit
o:i ati Laus
lDeoiunicot ,u sempiterno
.‫و‬ etc et in duas praefationes
dispositus est, quarum prior de arithmetica agit, et praefationem et quinque disser
.tationes
continet ‫ ـ‬.6330 Ris à l et me kh a ri je 1 - h or ‫ ت‬4 ‫و و‬tractatus
de organis
437

‫اللواتتة وتحريمها للشيخ ابراهيم بن بخشى المعروف بدهده خليفة م" رسالة في قوله تعالى‬
‫لو كان فيهما آلهة الا الله لفسدتا اليغ لمظفر الدين على الشيرازى المتوفي سنة‬
‫الميم‬
‫رسالة‬ ،‫مبرر‬ ]v‫أه‬ ‫سنة‬ ‫حمولات ألقيصرى [المتوق‬ ‫برعن‬ ‫رسالة ق ماء لحيوة للشيخ دأون‬ ،‫وإسرا‬

‫ ما آتا قلت من عبارات المطول لعلى قوشاجى وعصام الدين وشيخ الاسلام لحفيد ومحمد‬5
‫ رسالة في الماعية وجعوليتها الشمس الدين أحمد بن سليمان‬- ‫أمين الشهير بامير بادشاه‬
‫ رسالة في مبدآء الاول وصفاته لمنلا حسين‬- .f ‫ابن كمال باشا المفتى المتوفي سنة‬
‫] جعلها على مقاتمة ومقصد وخاتمة أولها لكن الحمد يا من تغرد‬.f[ ‫الخلخالى المتوفي سنة‬
‫رسالة المبدآء والمعاد فارسى لعزيز محمد النسفى وعى‬ " ‫بوجوب الوجود والقدم اليغ‬
‫ثمر رسالة في المثانة وعلاجها لابن منداويه الطبيب أحمد بن عبد الرعون‬ ‫ على بابين‬10

‫و‬deincestu Sodomitico ejusque usu ,otibihorp auctore Sheikh Ibrahim Ben Bakhsha
.vulgo Delideh Khalifa dicto ‫ ـ‬.6318 Ris à l et fi cau l i hit a à ,il tractatus de
verbis coranicis : ‫و‬
Si essent,
in his duobus
m (in coelo
u et )are D ‫ و‬certe
ret dii praeter
.ambo corrumperenturs etc ‫ و‬.auctoreMotzaffer-ed-dth A la Shirthat , anno . . . mortuo –

Tractatus sive epis to la e, quorum tituli a litera Min incipiunt.


.6319 Ris à l et fim a el - hay ,t4 tractatus de aqua vitali ‫ و‬auctore Sheikh
Caisari‫ص‬Daa
‫و‬aid
Ben Alfahmtid ]
.[anno
o
751 .u
eni( .t
11 .trr
aM )05o
31 m ‫ ـ‬.6320 Ri –
s a l et Ma an à co l to ‫ و‬tractatus de efiato : Quas ego do explicationes ‫ و‬prolixioris 5
generis ,tnus auctoribus Ali Cushji ‫ ـ‬Istim-ed-dtn ‫ ـ‬Sheikh-el-islam El-Hafid ‫ـ‬
.AMohammed
Emtn , vulgo Entr Pidishtih dicto ‫ ـ‬.6321 Ris à l et fi el - mah fy et
w e rn ejt liy a ti h a ‫و و‬tractatus de quidditate ejusque formis in subjecto effictis
auctore Shens - ed - dan Ahmed Ben Soleintin Mufti ‫ و‬vulgo Ibn Kenthlptishtt dicto et
.anno 940 .cni( .32 .luJ )3351 mortuo ‫ ـ‬.6322 Ris a l et fim eb d a el - e w we l ‫و‬
tractatus de primi initio et qualitatibus ‫ و‬auctore Menla Hosein ,altthAlahK anno ]4101
)-cni m
.9 e.iaM n])50o61 .oi utrot
m Distributus
afe est in
arp ‫ و‬-consilium et conclu
sionern ‫ و‬et incipit ita : Laus ,ibiT qui existentiae et aeternitatis necessitate distinctus
.esetc ‫ ـ‬.6323 Ris à l et el -m eb d a we e 1 -m ead ‫ و‬tractatus de prima et altera
Vita persice scriptus et in duo capita divisus ‫ و‬.auctore
4sts IIIohammed Wesefi ‫ ـ‬10
6324. Et is al et fi el - m eth an et, tractatus de vesica urinaria ejusque curatione,
‫ن لاة‬
dicto‫ل‬tore
Ahmed Ben
u -dbA el - rahman
v Medico , .go
Ibn Mundeteeth ‫ـ‬

‫ـصفقط‬
436

‫اللام‬
‫ رسالة اللامية للشيخ أحمد البوفي أولها الحمد لله الذى خلف الانسان من نطفة‬-
‫تمثل رسالة‬ ]‫ الرسالة اللاهوتية أحمد بن محمد الكومى [ التونسى‬-- ‫أمشاج العةخ‬
‫البدنية للامام ان حامد محمد بن محمد الغزالى المتوفي سنة مه أولها الحمد لله الذى‬
‫زين قلوب خواتن عبيده اليغ ذكر أن واحدًا من أصدقائه حكى عن بعض العلماء أنه أنكرة‬
‫العلم الغيبى اللد في الذى يعتمد عليه خوض المتصوفة والتى انحصار العلوم في العلوم الرسمية‬
‫" رسالة في لغة القوس ومزيتها لابن كمال باشا أحمد‬:‫ه‬ ‫فالفها لاثبات علوم الغيبى في فصول‬
‫" رسالة في اللهو خاجى بابا وعو الشيخ ابراهيم‬ ,f ‫أبن سليمان المفتى المتوفى سنة‬
‫الطوسى ذكر أنه جمعها من الكتب المعتبرة وجعلها بابين الاول في حرمة اللهو والتاق في‬
10 ‫ رسالة ق‬17 ‫اثبات الحلال والحرام أولها الحمد لله الذى أنزل على عبده الكتاب التغ‬

Tractatus sive ep isto lae ‫ و‬.ouorum


tituli a litera Ltim incipiunt
.6312 E1 - Ris à l et E1 - L am fy et ‫ و‬tractatus in literam Ltim ,snenised auctore
Sheikh Ahmed .tnuB Incipit ita : Laus Deo ‫ و‬gui hominem e gutta seminis virilis
.cum semine feminae et sanguine mixta creavit etc ‫ ـ‬.6313 El - Ris à l et E1 -
‫م‬L 4 hutify et ‫ و‬.tractatus
,sunivid auctore Mohammed Ben Mohammed Kurnt ]Taunestl ‫ـ‬
.6314 E1 - Ris à l et E1 - L a don fy et ‫و و‬tractatus
de cognitionibus apud Deum depositis
auctore Imam Abu Hamid Mohammed Ben AMohammed Ghazils, anno 505 (ine.
‫ة‬01. .luJ )1111 .outrom Incipit ita : Laus Deo , qui corda amicorum singularium inter
cultores suos ornavit .cte :te Meorum ‫و و‬inquit amicorum unus aliquem virum doetum
doctrinam de rebusinvisibilibus quasi apud Deum depositam ‫و و‬ uasviri
ohinter
posoehT
spectatissimi innitantur ‫ و‬improbasse eumque postulasse narravit , ut inter disciplinas
non nisi eae admittantur, quae scriptae et usu receptae sint. Itaque has sectiones
.composuit , ut disciplinae res invisibiles tractantes stabilirentur ‫ ـ‬.6315 Ris à l et
fi l o gh at e 1 - fors ‫ و‬tractatus de lingua Persarum ejusque praestantia ‫ و‬auctore
‫ر‬4hmed
iBen fuM ‫ و‬.vulgo
tSoleintin Ibn Kentalpasha dicto et anno 940 .cni( .32 Jul
(1533 .mortuo ‫ ـ‬.6316 ‫و‬Ris
à l et fi el - lah w tractatus de lusu ‫ و‬auctore Sheikh
Ibrahtm Tast, vulgo Haja Bibit dicto, qui eum ex libris summae auctoritatis se
collegisse .tebihrep Dispositus est in duo capita ‫و و‬ uorumu prius sde prohibendo
ul
10 , posteriori
t autemi,rutaborpg eum licitum
a et illicitum
‫و‬ esse et incipit ita : Laus
Deo , qui servo suo librum revelavit .cte – .7136 It is a l et fi e 1 - 1i wa tet ‫ و‬tractatus
435

‫ ألا وعى‬. ‫والبيع للشيخ أحمد بن محمد بن على الشهير بابن رفعة الشافى [ المتوفي سنة‬
‫تأليف حسن] أوله الحمد لله العلى الكبير اللطيف الخبير التغ فرغ من تصنيفه في شعبان‬
‫مختصر للشيخ محيى الدين محمد بن على‬ ‫ رسالة كنه ما لا بت منه‬1-1 ‫سنة سبعمانة‬
‫ابن عرفي أبتدأ بالحمد والصلاة ثم قال في أولها أيها المريد كنه ما لا بت منه كذا وكذا الى‬
‫ أخر الكلام والشيخ عبد الرحمن [ابن الشيخ عبد الحليم ] الصوفي [ المتوفى سنة أهم] أولها‬5
‫ رسالة في الكيمياء للشيخ تقى الحين‬.1 ‫لحمد لله وحده والصلون على محمد عبده اليغ‬
‫] أنكو فيها وردّ فيها الشيع‬v[ ‫أحمد بن عبد الحليم الشهير بابن تيمية المتوفي سنة‬
‫" رسالة الكيمياء للشيخ محمد بن محمد‬ ‫نجم الدين ابن الى الدار وزيف ما قاله‬
‫] ألفها المولى أن السعود أولها الحمد لله الذى‬761 ‫المغوش المغوث [ التونسى المتوفي سنة‬
‫ خلف من عالم الفساد الغ‬10

Judaeorum et Christianorum ecclesiis ‫ و‬auctore Sheikh Ahmed Ben Mohammed Ben


‫ر‬47a ,atiifahS vulgo
s Ibn Rif"a dictou ni( .13 .iaM )013O
[et anno 710 .cp 1 .outrom
pulchrum , ]douq ita :tipicni Laus Deo excels0 ‫ و‬magno ‫ و‬benigno ‫ و‬gnaro .cte , et
.m 700 .cni( .61 .tpeS se
Shaban anni en )0031 absolutum est ‫ ـ‬.6309 Ris à l et
-tr
k on him a la b o d d m in h o ‫و‬sec de e act
substantia
neejus tu losbs
atu
, guod a
sarium .tse Compendium ‫ و‬auctore Sheikh Mohya - ed - dtn IMohammed Ben AIt TEn
‫و‬ 4
,s qui a laude r
Dei et precatione a
pro propheta
i b
i Tum
.tipicna : ,utO qui
‫ر‬ t
,saripsa substantia ejus ‫و و‬
uod absolute se ‫ و‬haec vel ,alli et quae stant
tnecessarium
.a De eademr re Sheikh
e Abd - el-rahman
te [ Ben - elsheikh
e bA el-haltn
-d‫ه‬ ‫ر‬ T St ‫ن و‬
[anno s52 (ine. 7. Mart. 1448) mortuus] , tractatum edidit, qui ita incipit: Laus Deo
uni et precatio pro ‫ر‬Mohammedeejus servo etc. ‫س‬. 6310 Ris a l et fi el - kimiy 4 ‫و‬
tractatus de Alchymia ‫ و‬auctore Sheikh Tacka - -de dtn ‫ر‬ neB ‫ر‬4 ‫ة‬,d
4hmed n-malah-le
vulgo Ibn Teintya dicto et anno [728 (inc. 17. Nov. 1327)] mortuo. Reprehen dit
hie et rejicit Sheikhum Nejm - ed - dtn Ibn 4 ‫و‬rrodl"‫ هنا‬et improbat, quae dixerat. ‫ـ‬
detatus
631 1 . Ris à l et el - kimiy 4 ‫و و‬trac Alchymia Tuem Sheikh Mohammed Ben
Mohammed AMagitish Maghribi [Taunest ‫ و‬,a 947 .eni( .nn o
8 .nuJ )0451 mortuusl
Mollae Abu Isotid .tiusopmoc Incipit ita : Laus De0 ‫و و‬uisi oitpurroc 40
e nmundo
creavit etc.

55 *
434

‫من رسالة في الكمالات الالهية لغياث الدين منصور الشيرازى‬ ]‫وسبعة فصول وخاتمة‬
‫التحكيم المتوفى سنة ؟ وكان على مذاعب الحكماء وقيل أنه رجع رتبتها على مقاتمة وأربعة‬
‫ان الرسالة العمالية تركى‬ ‫فصول وخاتمة أولها الاحمد لكامل كمال بكمال تل كمال الي‬
‫ألفها الشيخ كمال الدين الطبيب [ المتوفى سنة أمه] رتبها على مقدّمة وعشرة أبواب‬ ‫في الطب‬
‫وخاتمة الباب الاول في مداوات أمراض الرأس آلباب الثاني في مداوات العين الباب آتتالت في ة‬
‫مداوات الافواه الباب الرابع في مداوات الاسنان الباب الخامس في مداوات الاجنب السادس‬
‫في سلس البول السابع في الادوية المقوية للباه الثامن في المقعد [ والشقاق ] والبواسير [وما‬
‫يتعلّف بادويتهم] التاسع في أدوية وجع المفاصل من الركبة الى القدم وما يتعلق بالاعصاب‬
‫ وغيرها من المراعم والسغوفات الى غير ذلك‬1 ‫العاشر في الأدوية الجروح وفي تركيب ] ألمعاجين‬
10 ‫" رسالة الكمالية في الحقائف الالهية‬.٧ ]‫من أنواع المعالجات الطبية كالحميات وغيرها‬
‫من رسالة في الكنائس‬ ‫للامام فخر الدين الرازى مختصر فارسى فى المنطف والحكمة‬

sionem divisus estl. – 6305. Ris à l et fi e 1 - ke un à l at el - a l ah fy e t, tractatus


de perfectionibus divinis, auctore Ghight - ed – dth AManstir Shirthza philosopho , anno
949 (inc. 17. Apr. 1542) mortuo. Dispositio ad praefationem, quatuor sectiones et
‫و‬conclusionem redire dicitur et liber ipse ‫ و‬oui ad mentem philosophorum conscriptus
est, incipit ita : Laus perfecto, qui perfectione omnium perfectionum perfectus est etc. –
.6306 ‫ا‬E
1 - Ris a l et E - Kem a l fy et ‫و و‬tractatus
Kenntil - -de dtnicus de medicina
quem Sheikh Kental - ed - dtn Medicus ‫ و‬,Ianno 881 .cni( .62 .rpA 1476 ) mortuus l
5 ))etciicru
utsopmoc ‫ و‬et in praefationem ‫ و‬decem capita et conclusionem .tisivid Caput
primum agit demorbis capitis curandis – secundum de oculi curationibus – tertium
de curationibus partium oris ‫و ســ‬
luartum de curationibus
e dentium d
– quintum
curationibus lateris – sextum de profluvio urinae involuntario – septimum de
remediis ad res venereas corroborantibus ‫ ـ‬octavum de claudicatione ‫[ و‬I
fissuris ‫و‬
haemorrhoidibus [et de remediis his morbis adhibendis] – nowum de curandis doloribus
articulorum a genu ad pedem et de iis quae nervos spectant ‫ ـ‬decimum de Ivulneribus
eurandis et componendis] confectionibus [aliisque emplastris et medicamentis aquanon
4 o ,sitcabus et quae sunt alia genera curationum medicarum ‫ و‬ut februm et quae sunt cetera
.[id
genus ‫ ـ‬.6307 E1 - Ris à l et El-Kem al fy et ‫ و‬tractatus perfectus de veritatibus
divinis, auctore Imam Fakhr - ed - dtn Ritza. Compendium persicum de logica et
.philosophia ‫ ـ‬.6308 Ris l et fi el-k en à is we e 1 - biya "‫و‬
tractatus
sigo deganys
433

‫فارسى لابن زين محمد الكتحال جمعها من تذكرة الكاخالين وغيرها ورتبها على خمسة‬
‫م" رسالة في الكاحل الشمس‬ ‫وعشرين بابا أولها الحمد لله خالف الابصار وفاطر الانوار الكغ‬
‫" رسالة في الكرة المدحرجة للمولى‬ ‫الدين محمد بن يوسف الكرمان المتوفي سنة من‬
‫ وقد جمع فيها غرائب من الكتب‬11 ‫عبد الرحمن بن على الشهير بابن المؤيد توفي سنة‬
‫ة وفيها كتب لم يسمع بها أحد من أبناء الزمان فضلا عن الاطلاع عليها الا رسالة ق الكلام‬
‫للمولى عبد الرحمن بن على أبن المؤيد الاماسى المذكور آنفا أورد فيها المواضع المشكلة من‬
‫علم الكلام وقد أرسلها الى السلطان قورقود وضمان في خطبتها قصيدة مرتبة يمدحه بها وعى‬
‫" رسالة كلمتى الشهادة لنور الدين أن البركات الشيخ عبد الرحمن‬.." ‫في غاية البلاغة‬
‫" رسالة في الكليات وتحقيقها لقطب الدين الرازى [المتوق‬.f ‫ه‬1 ‫أبن أحمد الجامى المتوفي سنة‬
‫ وهو موقف مشهور] أوله الحمد لله مخترع الاشياء [وموجدها الاخ رتبه على مقاتمة‬، ‫ سنة‬10

persieus de medicis oculariis ‫و و‬ uem Ibno Zead r AMohammed


b ophthalmicu
i sle
Tedzktret el-Rehhttltn et aliis collegit et in viginti quinque capita disposuit. Incipit
ita : Laus Deo oculorum creatori et luminum genitori etc. – 6300. Ris à l et fi
e 1 - k o ,lh tractatus de collyriis ‫ و‬auctore Shems - ed - dtn Mohammed Ben Yustar
Kerrntant, anno 786 (inc. 24. Febr. 1354) mortuo. – 6301. Ris à l et fi el - korr et
e 1 -m o d a hre j et ‫ و‬tractatus de globorotundo ‫ و‬auctore Molla Abd - ey - rahman Bera
‫ر‬4 la ‫ و‬vulgo Ibn - elmoteayyed dicto et anno 922 .cni( 5 . .rbeF )6151 ,outrom qui hie
annotationem raram e libris congessit ‫ و‬inter quos plures ,rutnuinevni de quibus ne 5
‫و‬u nu
quidem aequalium quidquams audivit .ne ut eosdum
inspexerit ‫ ـ‬.6302 Ris à le t
fi e 1 ‫ ـ‬ke I am , tractatus de metaphysica ‫ و‬auctore Molla Abd - el - rahman Ben ‫ر‬4 ‫ه‬s
di ff
e Trnoteayyed Antisticmodo .otail es
romem Aftert ‫ـ‬I
hic quaestiones br
metaphysica s a
easque Sultano Cairctid misit. Argumento praefationis Castdam comtam inseruit, in
. q
illum laudibus u
extollit et vim a
eloquentiae summam expromsit ‫ ـ‬.6303 Ris à le t
k eli rn et ei el - sh eh a d et ‫ و‬tractatus de duabus confessionis fidei :subitrap Non est
Deus nisi Deus et Mohammed propheta ejus ‫ و‬auctore Sheikh AYair-ed-din Abu Therekdat
.
.‫ر‬4 ‫ة‬- -ze rahman
o Ben u Ahmed Jimt d
a , anno 898
r .cni( .3o
2 .tcO )29m 41 ‫ـ‬
6304. R is a l et fi e 1 - kulliy 4t, tractatus de notionibus generaliorib us veraque
Colb - tore
earum cognitione ‫و و‬auc ed - din R428 ] .82 S 1364 ( 10
no
.cni(e
766 p
.an
t
mortuo. Liber notissimus, qui] ita incipit: Laus Deo primo rerum novarum auctori
. I
aliarumque ex aliis fabricatori etc ‫ و‬-in ,menoitafee t
arp septem sectiones et conclu
III . 55
432

‫ رسالة‬- ‫ندائى جلبى بالنظم للسلطان سليم خان أوله أى حكيم عليم حى حليم الجع‬
‫قيلوبطرة الحكيمة أبنة بطلميوس واجتماع المحكمآء اليها ومعاتبتها لهم وما زادوا عليها من ذكر‬
‫الصنعة الروحانية قالت أني وضعت مصاحفى عذا وجعلته ذخيرة اعديها لمن يأتى بعدى‬
‫من طالب الحكمة‬
5 ‫الكافى‬

‫" رسالة في الكافور لابن مندوبية أحمد بن عبد الرحمن الطبيب الاصفها في مجال الرسالة‬11
‫دأ الرسالة الكاملة في علم الجبر والمقابلة للنجم اللبودى‬ ‫الكاملة لكمال الدين الحمصى‬
‫ان الرسالة الكاملية في السيرة النبوية الشيخ على بن أن‬ ‫[الحكيم ] المذكور في الاشارات‬
‫للقاضى جلال الدين عبد‬ ‫رسالة الكبار والصغائر‬ -7 ‫لحزم القرشى رتبها على أربعة فنون‬
10 ‫م" رسالة في كتاب السر في ديوان مصر للشيخ‬ ‫الرحمن بن عمر البلقينى المتوفى سنة له‬
‫ه؟] أما رسالة الكتحاليين‬f ‫جار الله محمد بن عبد العزيز بن فهد المكى الشافعى [المتوفي سنة‬

Catstantatideh dictus ‫و و‬Sultano


Selim Khin poetice transtulit et haee translatio incipit
:ati O ,sneipas doete ‫ و‬,sneviv mansuete .cte – .2926 Ris à l et Ckilub atrah ‫و‬
‫و‬tractatusCleopatrae sapientis Ptolemaei filiae ‫ و‬,congregationissapientum apnd eam
expostulationis eum his ab ea amice factae ‫ و‬et ,muroe quae huic tractatui ex disciplina
alehymistica spiritali .tnurecejda Hoc meum volumen ‫و و‬ait composni et thesaurum
esse volui, quem iis offero , gui post me philosophiae studiosi erunt.

Tr a ctatus sive epis to l a e, quorum tituli a litera Kdif incipiunt.


.6293 R is al et fi el - k aft ,r tractatus de camphora ‫ و‬auctore Ahmed Ben
‫ر‬4 .bd-el-rahman Isfahdind Medico , vulgo Ibn Mundeteeth dicto ‫ ـ‬.6294 E1 - R is à l et
E 1 - K a mi le ,t tractatus perfectus ‫ و‬auctore Kenthl-ed - din Himsa . – .5926 E1 -
Ris il et El - Kam il et, tractatus perfectus de doctrina aequationis per reductionem,
‫ا‬auetore
Nejm - ed-dtn Lobtida ,lohposolihpI in El-Ishtirit .otadnal – .6926 E -
Ris à l et E1 - K 4 mil fy et, tractatus perfectus de vita prophetae in quatuor species
,suti auctore
sop Sheikh
sid Ali‫ه‬Ben
"a AbhIhazan
seroC . ‫ ـ‬.6297 Ris à l et e 1 - ke hair
w e el - s a gh air, tractatus de peccatis majoribus et minoribus, auctore Cadhi Jellah-ed
10 dtn Abd-e- rahman Ben 0mar Boleketns, anno 824 (inc. 6. Jan. 1421) mortuo. –
. Ris à l ets
fi kitab el9
- ,rris tractatus
2 de libro 6
areani in concilio
‫و‬ Aegypti
auctore Sheikh Jhrallah Mohammed Ben -dbA el-axtz Ben Fihd AMeRA ‫و ة‬Shafiita
]
.[anno
o
954 .u
eni( .1t
2 .rbr
eF )74o
51 m ‫ ـ‬.6299 Ris a l et e1 - keh h 41 fn ‫و‬ tractatus
431

‫محمد بن قطب الدين الازنبقى ألمتوق سنة همه‬ ‫* رسالة القمل والحكمة في خلقه للشيخ‬18
‫من رسالة في القوباء خمد بن محمد القوصوفي أن رسالة القوسية لكمال الدين اسماعيل‬
‫الاصفهان أولها يسألونك عن ذى القرنين اليغ شرحها بعضهم ممزوجًا أوله الحمد لله الذى‬
‫ رسالة في القولنج لابن مندويه أحمد بن عبد‬17 ‫الهم ضمائر العلماء طريف المعانى أليغ‬

‫" رسالة في‬ ‫الحموى الطبيب أولها الحمد لله الذى أودع الخواتر الاخ رتبها على فصول‬
‫القهوة وتحريمها للشيخ يونس الغثياوى خطيب جامع الجديحا بدمشقف ردّها عليه أعل‬
‫وأستمر‬ ‫يرجع‬ ‫وألزموه بحلها فلم‬ ‫نائب الشام‬ ‫سنان باشا‬ ‫عن حل‬ ‫مجلسا‬ ‫وعقدوا عليه‬ ‫عصره‬ ‫ا‬
‫ رسالة ق القيس واليمن الواحد من العلماء‬11 ‫مصر وله تأليف في فقه الشافى يتداولونه طلبته‬
‫رسالة قيمسو في زاده وهو الشيخ أحمد بن حمد ترجمه المرحوم‬ ‫أمر‬ ‫ ق "جموعة قلآتد العقبان‬10 .

.affectusest ‫ ـ‬.6284 Ris à l et e 1 - cam l we el - hi km et ‫ و‬tractatus de pediculis


et sapientia in eorum creatione conspicua ‫ و‬auctore Sheikh Mohammed Ben Colb-ed-dan
,sketneT anno 885 .eni( .31 .traM )0841 .outrom – .5826 Ris à l et fi el - eu b a ‫ و‬.
.t eibacs auctorect
de ,ra Mohammedat us
Ben AMohammed Caustitut ‫ ـ‬.6286 El-Ris à let
E I - Cus fy et ‫ و‬tractatus difficilis ‫ و‬auctore Kenthl-ed - dtn Isrnatl ,tntthafnI qui ita
incipit : Et interrogabuntte de Bicorni etc. Vir aliquis commentarium ejus edidit,
qui textum admixtum habet et ita :tipicni Laus Deo ‫ و‬qui virorum doctorummentes
viam sententiarum inspirando docuit etc. – 6287. Ris à l et fi el - eu l en j , tractatus
de torminibus, auctore Ahmed Ben Abd-el-rahman Medico , vulgo Ibn Mundeteeth dicto 5
.e t ‫ ـ‬.6288 Ris a l et fi el - cah w et we el - i à ,i tractatus de
anno . . . mortuo
decoetis Cahape et Jiha persicus ‫ و‬.a uc
Mohammed to
Ben Abdallah re
Hameant Medico
.I it ita : Laus ,nc ip
oeD qui proprias virtutes deposuit etc ‫ و‬.e t
in sectiones divisus est ‫ــ‬
.6289 TR is 41 et fi el - e a hw ‫و‬
et ,tr de act
decocto Calitoe et atu
de ejus usu s
prohibito
auctore Sheikh Yunos Chathyliabi Concionatore ad templum eathedrale Damasci
novum ‫ و‬duem aequales .tnuratufer Interesse enim consessui apud Saintinptisha Damasci
praefectum et tractatus explicationem eum dare jusserunt. Neque tamen rediit et
in opinione sua tuenda perseveravit. Idem tractatum de jure Shafiitico edidit, quem
hujus rei studiosi multum manibus versabant. – 6290. It is a l et fi Cais w e
Yem en , tractatus de tribu Cats et Arabia Felice , auctore quodam viro docto.
Commemoratur in Sylloge Calhid el-icyin. – 6291. Ris à l et Cais niz à d eh , 10
tractatus Sheikhi Mohammed Ben JMohammed, quem Widhyt Jelebt beatus , vulgo
430

‫وجوعها المقابل الى الحضارات للشيخ محيى الدين محمد بن على أبن عرين المشهور كتبها‬
‫بالتماس الامام فخر الدين الرازى من رسالة القلمية للمولى عبد الله بن طورسون الشهير‬
‫ سليس اللفظ بليغ المعنى معتبر عندن الكتاب والبلغاء وللمولى محمد‬.‫بغيضمى المتوفي سنة ؟‬
‫لكا‬ ‫ألح وأفي أولها‬ ‫ل‬N‫مراكته‬ ‫والمجلال ألد بن‬ ‫سنة‬ ‫توق‬ ‫الخونازى‬ ‫اللع‬ ‫أبن صارى كرز توفي سنة ولنعمة‬

5 ‫أن رسالة القلمية للعلامة الخطيب أن الفضل محمد الكازرون‬ ‫والقلم وما يسطرون الغ‬
‫لعلى أفندى أولها‬ ‫رسالة القلمية‬ "81" ‫أولها الحمد لله الذى جعل أول ما خلقه القلم أليخ‬
‫رسالة في حلّ أشكال القمر الفاضل على بن‬ ‫لكن الحمد يا من كرم الانسان اليه‬
‫مم وعى رسالة في غاية الدقة والاتقان ذكر في الشقآئف اته‬1 ‫محمد القوشاجى المتوفي سنة‬
‫لمّا نلعب مختفيا الى كومان وصل الى خدمة الوغ بيك واعتذار قال الامير باى عادية‬
10 ‫جئت الى قال برسالة احتلت فيها أشكال القمر وهى أشكال تحير في حلها الاقدمون قال‬
‫الامير هات النظر في أى موضع أخطأت فأتى بها فقرأها قائما على قدميه فاعجبته‬

quatenus ad praesentias inclinat, quem Sheikh clarissimus Mohg4 - ed - dtn Mohammed


.Ben Ala Ibn Araba flagitante Imamo Fakhr - -de dtn Ritza scripsit ‫ ـ‬.6280 E 1 -
Ris à l et E1 - Cal em fy ,te tractatus de calamo ‫ و‬auctoribus Molla Abdallah Ben
Turstin , vulgo Feidht dicto et anno 1019 (inc. 26. Mart. 1610) mortuo , eujus libellus
verbis mollis ‫و و‬argumentoefficax est et apud auctores doctos et viros facundos magna
auctoritate fruitur ‫كو ـ‬Molla Mohammed Ben Start Kerrtia anno . . . mortuo ‫ـ‬
Nimetallah Khuttisa ‫ و‬anno . . . mortuo -- et Jelid - -de dtn Mohammed Detetina ‫ و‬cujus
ita incipit ‫ وو‬.
5 :tractatus Per calamum N ،6tnubircs etc ‫ ـ‬.6281 El - Ris à l et
et ,di quod .
El - Cal em fy et ‫ و‬tractatus de ,omalac auctore Concionatore doctissimo Abu'ifadhl
AMohammed Citzertin ‫ واة‬gui ita :tipicni Laus Deo ‫و و‬luimuroe ‫و و‬guae creavit calamum
‫و‬primum fecit .cte - .2826 E I - Ris à l et El - Cal em fy ,te tractatus de calamo
auctore ‫ر‬.4lt c
,adnefE qui ita :tipicni Tibi ,stual qui hominem e honore afficis –
.6283 ‫و‬Ris à l et fi h all as hk a l el - eam ,r tractatus de explicandis lunae figuris
auctore bene merito Ali Ben Mohammed Cushja, anno 879 (inc. 18. Mai. 1474)
mortuo. Tractatus est admodum ingeniose scriptus et summa cum subtilitate elaboratus.
Narratur in El-Shecthic : Cum clam in provinciam Kerantin se contulisset ‫ و‬in servitium
10 0lughbegi se recepit, et hujus rei excusationem attulit. Emiro : Quid doni mihi
affers 4 interroganti: Tractatum , respondit, ubi figuras lunae explicui. In his figuris
exponendisastronomi antiquiores attoniti .tnabereah Emirus : ‫ وو‬Cedo eum ‫ و‬.inquit
Videamus, quibus locis erraveris.،، Librum oblatum illico legit et magna admiratione
429

‫ [ وللشيخ بالى خليفة الصوفيبدوى المتوق‬31 ‫مصطفى المعروف بطاشكبرى زاده المتوفي سنة‬
‫ رسالة القضاء والقدر لكمال الدين عبد الرزاى‬186 ‫] ردّ فيها ردود أبن كمال‬1. ‫سنة‬
ً‫ ] أولد الحمد لله الذى أحاط علمه بالاشياء الاع أورد فيها فصولا‬... ‫الكاشى [ المتوفى سنة‬
‫هي رسالة نفى قضاء الاعمى وجوازه لان سعد عبد الله المعروف‬ ‫وحقف غاية التحقيقف‬
‫ بابن أن عصرون الشافى الموصلى المتوفى سنة إهده] في جزء لطيف الفها في حالة العمى‬5
‫رسالة في القضية والتصديف لمولانا شمس الدين محمد الجعبرى أولها أما بعد حمد‬ ‫ان‬
ّ‫ رسالة ق تقتتب وأنغوت والابحال الاربعين وغيرهم للشيخ عر‬7 ‫الله تعالى على نعمائه أليخ‬
‫] بين فيها بطلان قول الناس‬. ‫الدين عبد العزيز بن عبد السلام الدمشقى [ المتوفى سنة‬
‫هلال رسالة في اقتنع اليد أحمد بن عبد الاول القزوينى‬ ‫فيهم وعدم وجودعم كما زعموا‬
‫أن رسالة القلب وتحقيقى‬ ‫ أنفها في ذى القعدة سنة د؟ واعداعا الى الوزير أبراعيم باشا‬10

‫ر‬
‫و‬Mustafa
,s
vulgo Tishkipriztideh
uu dictus ett
anno 962r
.eni( .62o
.voN )455m
1
[et sheikh Bil Khalifa Suffyehtes, anno 960 (ine. 18. Dee. 1552) mortuus], qui
suo libello , quae Ibn Kental contra dixerat, refutare studuit. – 6274. It is al et
e 1 - e a dh a we el - e a ,rd tractatus de decreto aeterno et providentia agente ‫ و‬oui ita .

.incipit
: Laus ,oeD cujus scientia res comprehendit etc ‫ و‬et sectionibusibi usus
.subtilissineque
in hae quaestione solvenda versatus est ‫ ـ‬.6275 Ris à l et fi ne "f i
o a d ha el - am 4 ‫ و‬tractatus ‫ و‬Tuo caecum judicem esse posse negatur et admittendusne
ille sit quaeritur, auctore Abu Sad Abdallah AMaustla Shafiita, vulgo Ibn ABa 5
oortine dicto et anno [585 (ine. 19. Febr. 1189)] mortuo. Fascieulus elegantiae plenns,
quem in caecitate sua composuit. ‫ـ‬.
6276 Ris a l et fi el - ca d hiy et we el - tes d fe,
tractatus de judicando et sincere agendo ‫ و‬auctore Mollanostro Shens-ed-din Mohammed
‫ مجموعة "هر‬Incipit ita : Praemissis .sidnettimearp Laudetur Deus excelsus pro ejus
.benefici
is etc ‫ ـ‬.6277 Risà l et fi e1 - co th we e 1 - gh auth we e1 - ab d a l
‫و‬el
- a r b a ,nf tractatus de polo Tuem theosophi ,tnueid auxilio et quadraginta ministris
‫ر‬4 belig terran conservantibus aliisque theosophiae personis ‫ و‬ed-din-2‫ع‬auctore
Sheikh I
‫ر‬4 ‫و‬bd-er-ast Ben Abdel-seltam DimeshcA8 ] ,anno
l600 o.eni(u .62 t
.voN r
1261o) m
qui hie falsam vanamque hominum opinionem de illis et non - existentiam eorum ‫ و‬nt
autumant ‫ و‬.demonstrare
studet ‫ ـ‬.6278 It is al et fi e a "t i " e ‫ ا‬- ya d ‫ و‬tractatus de
amputanda manu, quem Mohammed Ben Abd-el - atoteel Cas loint mense Dzuloadet 10
..anni
950 .eni( .6 .rpA )3451 composuit et Weziro Ibrahim Pasha obtulit ‫ـت‬
.6279 It is a l et el - e a l b ‫و و‬epistola
cordis et vera variorum illius modorum cognitio
428

‫تعالى في كتابه ان الرسالة القشيرية في التصوف للامام ان القاسم عبد الكريم بن عوازن‬
‫القشيرى الاستاذ الشافى المتوفي سنة ه؟ أولها الحمد لله الذى تفرد باجلال ملكوته أليغ‬
‫وعى على أربعة وخمسين بابا وثلاثة فصول وعى عمدة في عذا الفن وشرحها القاضى زكرياء‬
‫] في جلد سماه أحكام الدلالة على تحرير الرسالة أوله‬1[ ‫ابن محمد الانصارى المتوفي سنة‬
‫ة‬8rF ‫الحمد لله الذى يسر [لنا] سبيل السالكين الراغ قال وناجز أملاء الاصل في أوتل سنة‬
‫وأنه فرغ عن الشرح في رابع عشر جماذى الاول سنة "ره ومن شروحها دلالة في فوائد‬
‫الرسالة للشيخ الفقيه سديد الدين أن يحمد عبد المعطى بن حمود بن عبد العالى اللخمى‬
‫" رسالة في قضة زيد المكتى بان شحمة‬ ‫المتوفى سنة وشرحها المولى على القارى في مجلد‬
‫ولد عمر بن الخطاب وهو أقر بالزناء حكم أبوه بالرجم فقتل حدّا من رسالة ق القضاء والقدر‬
10 ‫؟ وللمولى عصام الدين أحمد بن‬f. ‫للمولى أحمد بن سليمان الشهير بابن كمال باشا المتوفي سنة‬

Corano usus .tse Incipit ita : Laus Deo ‫ا و‬mundorum domino .cte – .1726 E - Ris à l et
El - Co sheir fy ,te tractatus de theosophia ‫ و‬auctore Imam Abu'lcthsim Abd-el - Aertnn
‫هت‬Ben Heantazin Cosheira El-0stthd ) )ra
otpt
ecei
ari .i ahS ‫ و‬.anno
p.ef 465 .cni( .71 Sept
(1072 .outrom Incipit :ati Laus Deo ‫ و‬-gui
se majestate regni sui invisibilis distin
etc ‫ و‬et in quinquaginta quatuor capita et tres sectiones divisus est ‫ و‬-hujusque
.guit disci
plinae fundamentum habeturfirmissimum. Commentariumn in eum Cadhi Zakartyth Ben
Afohammed Aastra , anno [926 .eni( .32 .ceD ])9151 mortuus ‫ و‬edidit volumine conn -
5 prehensum ‫و و‬
:uodt
Ahkthrn i
el-delthlet ala p iinscriptum
tahrir el-rtistlet cn i
est et ita
‫م‬L aus Deo ‫ و‬-gui
]sibonI viam ingredientium spiritalium faciliorem reddit .cte Arche
typi, ait, compositio finita est initio anni 438 (inc. 8. Jul. 1046) et commentarius die
quarto decimomensis Jomadzi I. anni 893 (ine. 17. Dec. 1487). Deindead ejus conn -
mentarios pertinet liber Delttlet fi reacthid el-ristletinscriptus et a Sheikh jurisconsulto
Sedid - ed - dth Abu Mohammed Abd - el-mo"ta Ben Mahmtid Ben Abd- et - ala Lakhnt,
qui anno . . . obiit, editus, et volumen, quo Molla Ala El-Cltra tractatum exposuit. -
6272. Itis a l et fi ckissat Zei d, tractatus de historia Zeidi Abu Shehma cogno
,qui
i t
filius 0mari an
Ben-elkhatttab .tiuf . Quii m
cum stupri ‫و‬
convictus esset Dater eum
lapidibus obrui .tissuj Supplicio de eo sumto interfectus .tse – .3726 Ris ‫ة‬14 et fi
‫و‬e1 - eadh we el - e a ,rd tractatus de decreto aeterno et providentia agente te
10 quibus plures scripserunt , ut Molla Ahmed Ben Soleinin ‫ و‬vulgo Ibn Kendlnashd
dictus et anno 940 .cni( .32 .luJ )3351 mortuus ‫ و‬Molla Islim - -de dtn Ahmed Bell
427

‫برهان الدين محمد بن محمد النسفى المتوفي سنة هما ويحتمل أن يكون له رسالة‬
‫ الرسالة القدسية في أسرار النقطة الحسية للسيّد‬40 ‫قدسية على ما يفهم من ترجمته‬
‫ رسالة القدسية لخواجه أحمد‬11 ‫على بن شهاب الدين محمد الهمدا في المتوفى سنة من‬
‫ابن محمد بن محمود البارسا الحافظ البخارى [ المتوق بالمدينة المنورة سنة له] وعى‬
‫ فارسية في أحوال خواجه بهاء الدين محمد بن محمد النقشبندى وسيرة ومناقبه وكلماته‬5
‫وشمس الدين محمد بن حمزة الفنارى المتوفى سنة الله " الرسالة القدسية الشيع‬
‫الامام محيى الدين محمد بن على بن محمد بن عوف الحاتمى الطائى أولها من العيد‬
‫الضعيف الى وليد وأخيه الركن الوثيف أن محمد عبد العزيز بن أن بكر المهدوى نزيل‬
‫تونس فذكر النصائح العجيبة والوصايا الغريبة الى أخر الكتاب وقال في آخره كتب اليكم وليكم‬
‫ رسالة القسم الالهى للشيخ كتيبى الديون‬.187 .. ‫ بهذه الرسالة من مكة في ربيع الاول سنة‬10

‫محمد ابن عربي المذكور أولها الحمد لله رب العالمين أليغ ذكر فيها ما أقسم به الله‬

BorMithin - ed - dtn AMohammed Ben AMohammed AWese18 ‫ و‬.anno 688 .cni( .52 Jan 1289 (
mortuus ‫ و‬et fortasse ‫ و‬ut quis ex ejus biographia conjicere posset ‫ و‬idem tractatum
- Rashlet7 El - Codstget
E inscriptum
. edidit ‫ ـ‬.6267 El - Ris à l et E I - C o ds fy et ‫و‬
tractatus sanctus de areanis puncti sensualis ‫ و‬auctore Seyyid Ali Ben Shelitab-ed-dan
‫ر‬.Mohammed o ,inhtudnneH anno
t 786 .cr
ni( .42 .ro
beF )4831m ‫ ـ‬.6268 El-Ris à l et
E I ‫ ـ‬C o ds fy ,te tractatus sanctus ‫ و‬duem Khoja AMohammed Ben AMohammed Ben
‫ر‬MMazantid
zti Birst
fdBokhttra
IE-lE ‫ و‬,IMedinae anno 822 .cni( .15 . .ceD (2241 mortuus l
persice de conditionibus ‫ و‬vita ‫ و‬virtutibus egregiis et efiatis Khojae Behdi - -de dans 5
DMohammed Ben Mohammed AWackishBendi composuit. Librum ejusdem tituli Shemas
ed ‫و ـ‬cdaraMohammed Ben Hamsa ,irttneF anno 834 .cni( .91 .tpeS (0341 mortuus
.edidit ‫ ـ‬.6269 ‫ا‬E1
- Ris à l et E - Co ds fy et ‫و و‬epistola
sancta auctore Sheikh et
‫هو‬Imarn
IMohyt - ed-din Mohammed Ben Ali Ben AMohammed Ibn Arabs :naitiH Thgy
‫و‬quae
ita :tipicni A servo debili ad amicum suum et fratrem columen firmum ac solidunn
‫ر‬
‫ك‬ta‫هت‬4baa
AMohammed
a -dbA et - Ben Alia Beir IMehdeuot .munatenuT Tum monita
mira et mandata rara aftert usque ad finem libelli ‫ و‬ubi haec :tebah Scripsit ad vos
amieus vester hane epistolam Mekka mense Rebf I. anni 600 (inc. 10. Sept. (3021 . ‫ ـ‬10
6270 - Ris à l et e1 - cas em e 1 - a lah i ‫ و‬tractatus de juramentis divinis ‫ و‬in quo Sheikh
AMohyt-ed-din Mohammed Ibn Arabi modo laudatus juramenta collegit, quibus Deus in
54 *
426

‫حمل رسالة ق القبلة ومعرفة سمتها للمولى محمود بن قاضى زاده‬ ‫ترين كلامى كه أليغ‬
‫المعروف بميرم جلبى المتوفي سنة " وللمولى محيى الدين محمد بن تاج الدين الخطيب‬
‫المتوفى سنة أ؟ ها رسالة في قتل المسلم بالكافر لبرهان الدين ابراهيم بن على بن عبد‬
‫الحقف الحنفى المتوفي سنة من الرسالة القدسية بادلتها البرهانية في علم الكلام للامام‬
5 ‫أن حامد محمد بن محمد الغزالى المتوفى سنة ههه وعى الرسالة التى كتبها لاهل القدس‬
‫مفردة ثم أودع كتابة قواعد العقائد وعو الثانى من كتب الاحياء أوله الحمد لله الذى ميز‬

‫وتعالى وصفاته وأفعاله وصدق الرسول أن بناء الايمان على هذه الاركان وعى أربعة ويدور‬
‫كل ركن منها على عشرة فصول ألخ وقد أختصرها الشيخ الامام كمال الدين محمد بن عبد‬
10 ‫] ثم زاد عليها وسماه المسايرة فلم تزل تزداد‬8[ ‫الواحد الشهير بابن الهمام لخنفى المتوفي سنة‬
‫التأليف عن القصد الاول فلم يبق الا كتابا مستقلا كذا قال في خطبته وشرحها‬ ‫حتى خرج‬

.finitis
captum , guod etc ‫ ـ‬.6264 Ris à l et fi e 1 - cki bl ,te tractatus de Ckibla
ejusque directionis cognitione , auctoribus Molla Mahmttd Ben Cadhtztideh ‫ و‬vulgo
AMirem Jelebt dicto et anno 931 (inc. 29. Oct. 1524) mortuo , et Molla Mohyt-ed-din
.AMohammed
Ben Thi-ed-dtn Concionatore , anno 901 .eni( .12 .tpeS )5941 mortuo ‫ـ‬
6265. Ris à l et fik atle 1 -m o slim bi " lk a fir, tractatus de noce Muslimo ab infidele
illata ‫ و‬auctore Borhtin-ed-din Ibrahim Ben Ali Ben Abd-el-haee ,atifenaH anno 744
)
.ic.n
a
62i
M ‫( م‬1343 .mortuo ‫ ـ‬.6266 El-Ris à l et E1 - Co ds fy et ‫ و‬tractatus sanctus
5 cum argumentis apodicticis de theologia ,acitsalohcs quem Imam 4 ‫ة‬ttddnidH
ABIohammed Ben Mohammed Ghastild, anno 505 (ine 10. Jul. 1111) mortuus, hominibus
sanctis separatim scripsit. Tum librum suum Catothid et - acthid, qui secundus est
librorum operis Ihyth el - ohtm ‫ و‬affert et incipit ita : Laus Deo ‫ و‬qui populum Sunnae
certae cognitionis luminibus distinxit .cte ,abreV ait , ‫ وو‬Non est Deus nisi Allah et
Mohammed propheta ejus «6 probationem continent essentiae divinae excelsae ‫ و‬Dei
attributorum , factorum ‫و و‬et
recte vereque dicit ,atehporp fidem his fundamentis stabiliri
quorum quatuor sint. Singula fundamenta decem nixa sunt sectionibus et quae sunt
10 .reliqua ‫ ـ‬Sheikh et Imam Kenthl-ed-dtn Mohammed Ben ‫ر‬
,4Ed-el
attotahad
ifenaH
vulgo Ibn - el-hemmtn dictus et anno [861 .eni( .92 .voN ])7541 mortuus ‫ و‬epitomen
ejus edidit, quam postea auxit et auetam El-Most yeret appellavit, nee eam angere
,tiised donee compositio primum consilium excedebat ‫ و‬et in librum absolutum
. mutabatur. Haee ipse in praefatione dicit. Commentarium autem intractatum edidit
425

‫ أ" رسالة في قرآند‬. ‫للمولى محمد بن على المعروف بسباعى زاده البرساوى المتوفى سنة ه؟‬
‫القرآن للامام أن القاسم حسين بن على المعروف بالراغب الاصفها في المتوفي سنة ذكرها في‬
‫أن رسالة ق الفوز العظيم للشيخ عبد المجيد بن نصوح الرومى أولها الاحمد‬ ‫مفردانه‬
‫في الفياض‬ ‫ رسالة‬1-1 ‫لله الذى شرف اعل طاعاته التي تتبع الآيات فوجدها ثلاث عشرة آية‬
‫ والوقاب‬5

‫"القاق‬

.if ‫" رسالة القافية للمولى أحمد بن سليمان المعروف بابن كمال باشا المتوفى سنة‬1"
‫واسمها تأريخ للتأليف ورسالة القافية للامير عطاء الله بن محمود الحسينى فارسى مختصر‬
‫على تسعة أحرف منتخب من مقطع كتاب تكميل الصناعة له أيضا أولها سياسي وثق قياس صانع‬
‫ را كه البخ والرسالة الوافية في علم القافية لبعض الانجام فارسى يختصر أوله بعد از تيمن بموزون‬10

auctore Molla Mohammed Ben Ali Bursetod, vulgo Siptihtztideli dicto et anno 995 (ine.
.2 .c mortuo
51 D
)68e . ‫ـ‬ .6260 Ris a l et fi few did El - C or ,na tractatus de
disciplinis ex Corano petendis, auctore Imam Abulletistian Hosein Ben Ali, vulgo
AEU- Rightb El - Isfahdans dicto et anno . . . mortuo. Commemorat illum in suis
t ‫ ـ‬6261 . Ris à l et fi el - fauz el - a tz fm ‫ و‬,tra
.ABATafridth dectat
felicitate magna
us
auetore Sheikh Abd-el-nejid Ben Nasdh Rums. Incipit ita : Laus Deo, qui eos,
‫وي‬tn uiu
officiis religionis
cafsi i
tas -no .cte bil Corani versus t
Tum singulos ita per
sequitur et tredecim versus invenit huc spectantes etc. – 6262. Ris à l et fi el -
fe yy 4 dh we el - we hh ab ‫ و‬tractatus de ‫ وو‬.liberalis simo
et beneficentis simo ،، ‫ـ‬ 5

Tractatus sive epis to la e, quorum tituli a litera Cltf incipiunt


.6263 Ris à l et el - ca fiy et ‫ و‬tractatus de homoeoteleutis versuum ‫ و‬auctore Molla
‫ر‬4hmed
nhtnBenateloS ‫ و‬.v ul
Ibn Kenttlptisha dicto et annogo
940 .cni( .32 Jul )1533
mortuo. Titulus tempus compositionis significat. Compendium persieum de eadem
doctrina Emir ‫ر‬4thallah Ben Mahmaid t Hoseans edidit in noveme literas dispositum
ex Conclusione (Macta") libri Tekmil el - sinthat extractum ‫و‬ui ‫ و‬eundem auctorem
habet. Incipit ita : Laus immensa artifici, gui etc. Tractatus El-Rashlet El-IVAfyet 10
.t the ed - et fiyet
‫ل‬ inscriptus Persam
t aliquem auctorem
s ,tebah et ecompendium
persice scriptum , quod ita incipit: Post augurium bonum e verbis justa mensura
111. 54

‫ص‬
424

‫عن رسالة في قوله عليه الصلوة والسلام الفقر‬ ‫أحمد بن عبد الرحمن الطبيب الاصفهافي‬
‫فخرى من رسالة ق قوله تعالى فلا تجعلوا لله اندادًا لمولانا أحمد بن محمد الشهير‬
‫بشيخ زاده المدرس بالمدرسة السليمانية كتبها لبيان مراد الزخشرى والبيضاوى من الاستعارة‬
‫الواقعة فيها أولها الحمد لله الذى بين وحدانيته بانزال الآيات الشريفة الجة وذلك بعد ما‬
5 ‫الواقعيين في‬ ‫أن " رسالة الفلاح والهدى‬ ‫كتب المفتى صنع الله أفندى وغى زاده وغيرهم‬
‫القرآن للشيخ عبد المجيد بن نصوح الرومى أولها الاحمد للد الذى جعل عباده المومنين الع‬
‫ذكر أنه وجدها أحدى عشر آية في عشر سور به رسالة الفلكية الكبرى لهرمس المثلث‬
‫بالحكمة من رسالة في فن التفسير والاصول والفروع والمنطف والكلام للشيخ الفاضل محمد‬
‫ابن كمال التاشكندى المحافظ الفها بعد البحث مع المولى أن السعود فيما جرى بين السيد‬
10 ‫والسعد في مجلس تيمور وأعداها الى الوزير أحمد باشا العتيقف أم" رسالة ق قتون السابع‬

. auctore Ahmed Ben Abd - el - rahman Isfahtini Medico , vulgo Ibn Mundetoeth
.nominato ‫ ـ‬.6254 Ris à l et fi cau li hi ‫ و‬tractatus de effato prophetico : Paupertas
est gloria .aem – .5526 Ris à l et fi eau lihite à l 4 ‫ و‬tractatus de dicto coranico :
‫و‬, Neergo ponatis Deo similitudines ‫ و‬، ‫و‬
-uem
Mollanoster
o Ahmed
r Ben IMohammed
P
‫و‬fessor
ad collegium Soleimitnicum wulgo Sheikhalideli ,sutcid ,tispircs ut Zamakisherti
et Beadhtttoti explicationem metaphorae in illo dicto obviae clarius demonstraret.
Incipit ita : Laus Deo ‫ و‬.gui
unitatem suam revelandis versibus augustis illustravit etc
5 ‫و‬Fecit hoe postquam Mufti San"o"allah Efendi ‫ و‬Ghantztadeli aliique de eadem quaestione
.scripserant ‫ ـ‬.6256 R is à l et el - fel th we el - h o d 4 ‫ و‬tractatus de vocibus
vera‫ر‬-el
(feldth )saticilef( et hodth (religio ‫ و‬guae in Corano ,rutnugel auctore Sheikh
‫ر‬4 bd - el - mejtd Ben AWastih .anruR Incipit ita : Laus Deo , qui servos suos credentes
.feeit.cte , et undecim se versus in decem Suratis invenisse narrat ‫ ـ‬.6257 Ris à l et
e1 - fel ek fy et el - ko bra, tractatus astrologiae majoris, auctore Hermes El-AIo
thalleth billitinet ,e.i qui tertius venit Hermetum sapientum . ‫ ـ‬.6258 It is a l et
fife nn el-tefs fr, tractatus de doctrina exegesis coranicae , principiorum utriusque
juris, articulorum juris derivatorum, logicae et metaphysicae, quem Sheikh bene
meritus Mohammed Ben Kental Thshkenda El-Hafitz post disputationem cum Molla
10 ‫ر‬4 ‫ة‬
‫و‬u
"Isotidt
de ,sn
ii quaea
inter r
Seyyide
et Sa"d
d in consessu
ic Tintiri
ca composuit
.et
Wezfro Mohammed Ptisha -lE Atte obtulit ‫ ـ‬.6259 Ris à l et fi font n el -
"se
b " i ‫( و‬tractatus
de ,sinirtcod quae septem primae Suratae versibus continentur
423

‫محيى الدين أحمد بن على أبن عروق المتوق‬ ‫اما رسالة الغوتية للشيع‬ ‫قواعد علم الكلام‬
]‫سنة أولها الحمد لله كاشف الغماء ألخ وللشيخ عبد القادر بن الجيلى المتوفي سنة [أين‬
‫الغاء‬

‫ رسالة الاقتراع والفتوح فيما يتعلف بما نزل به الامين والروح احمد بن بلال الحنفى‬167
‫في الوفاقف مشتمل‬ ‫الفخرية‬ ‫ رسالة‬16 ‫ أوله الحمد لله الذى أنزل على عبده الكتاب الخ‬5
‫* رسالة القرآسة للشيخ الرئيس ابن سينا ورسالة أخرى فيها‬ ‫على مقدّمة وخمسة أبواب‬
‫لها رسالة ق القوى بيبى‬ ‫أولها الحمد لمن يستحقف الاحمد اليغ وهى مرتية على مقالات‬
71 ‫الفرص العملى والواجب لاجلال الدين رسولا بن أحمد النبا في الكنغى المتوفي سنة‬
‫أن رسالة في الفروع للشيخ أن أحمد عبد الله بن زيد القيروا في أن رسالة ق تحمل ارق حتيقة‬
‫"هل رسالة في الفقاع ومضمار لابن مندويه‬ ‫ رحمه الله تعالى لعنيف بين دأود أليما في الاحنفى‬10

Deo pro omni ejus statu etc. – 6246. E1 - Ris à l et E1 - Ghauth fy et, tractatus
auxiliaris, auctore Sheikh Mohgi - ed - dth Mohammed Ben Ali Ibn Arabi, anno . . .
‫و‬mortuo Gui ita :tipicni Laus Deo tenebras revelanti .cte – Sheikh Abd-el-ctidir
Ben - eujili, anno [561 (ine. 7. Nov. [(5611 mortuus, libellum ejusdem tituli edidit. ‫ـ‬

‫و‬T
ra etatus sive ep is to la e .Cluorum
tituli a litera Fit incipiunt
.6247 Ris al et el -fat " h we el - fotti h ‫و‬
‫و‬tractatus
s
auxilii eti i
victoriarum de
quae illa spectant, quae angelus fidelis et spiritus revelavit, auctore Mohammed Ben
servo suo librum revelavit etc ‫ ـ‬.6248 E1 - 5
Badht .atifenaH Incipit ita : Laus Deo ‫ و‬.gui
Ris41 et E1 - Fak hrfy et, tractatus Fakhr - ed-dtnicus de quadrato talismanico , qui
praefationem et quinque capita continet – 6249. It isa l et e1 - fir à se t, tractatus
ae physiognomice, auctore Sheikh Reyis Ibn Stnd. Tractatus alius de eadem scientia
.incipit
:ati Laus ,ie qui laude dignus est etc ‫ و‬.et
in dissertationes distributus est –
.6250 Ris à l et fi el -fare beine 1 - fard he 1 - a meli we el - w a jib ‫ و‬tractatus
de discrimine inter statutum ‫ و‬cujus observatio dubio obnoxia et quod necessario
observandum est, auctore Jelil-ed-din Rastild Ben Ahmed Tebbina Hanefita,
‫أ‬anno
793 .eni( .9 .ceD )0931 .outrom – .1526 Ris a l et fi el - for t " ‫ و‬tractatus de
articulis juris seeundariis, auctore Sheikh Abu Mohammed Abdallah Ben Zeid
.Casa-aaohnt ‫ـ‬ .6252 It is a l et fi fa d hl Abi Han fifa ‫ و‬tractatus de meritis 4 that
,e eujusa Deus ,r rutaerest im auctore
a Altcr aYemind
Ben Ditoud HHanefita
. ‫ ـ‬10
.6253 Ris à l et fi el -fo c et " ‫ و‬,tractatus
de potus genere hocci dicto ejusque noxa

‫___ص‬E-t ‫سادسة‬
492

‫والتاق في العبادات والتآلت في فصائل القرآن والدعوات والرابع في مكارم الاخلاقى والخامس في‬
‫الاوصاف الودية والسادس في آداب السلطانة والامارة والسابع فيما يتعلف بالازمنة والامكنة‬
‫والالبسة والاطعمة والاشربة والتامين في الاحاديث المتفرقة منها رسالة العنقاء المغرب الواقع‬
].‫في القاموس للشيخ عبد الله [ بن عبد الرحمن ] الدانوشرى [ الشافى المتوفي بمصر سنة مال‬
5 ‫ورقة أولها الحمد لله رب المشرق والمغرب الخ‬
‫الغين‬

‫** رسالة في غرس الاشجار وكيفيتها الشيخ تاج الدين بن زكرياء الهندى المار ذكره‬
‫في رسالة أنواع الاطعمة ** رسالة في غسل الرجلين ووجوبة لان الفرج مفضل ابن مسعود‬
‫] مع رسالة العقرآن من المكث بحران مختصر‬٣ff ‫التنوخى [ الحنفى المتوفي سنة‬
10 ‫ ردّ فيه على حنبلى الجسم منكر على‬18 ‫لبعض العلماء أوله الحمد لله على كل حاله الغ ألفه سنة‬

secundum de officiis cultus divini, tertium de virtutibus Corani et precationum


praestantibus ‫و و‬
uartum dem morum u,etatilibot
n quintumx e
de attributis ,sivars
p
de regulis in Sultanatu et Emiratu observandis, septimum de iis, quae tempora,
loca , vestimenta ‫ و‬cibos et potulenta ,tnatceps octavum denique de traditionibus
dispersis agit. – 6242. Ris à l et el - a n e à el -m o ghrib, tractatus de gryphe
El- 4ncti El-Moghrib in Camuso subverbo gharaba commemorato, auctore Sheikh
Abdallah IBen Abd-el- rahman] Denushers [Shafiita, anno 1025 (ine. 10. Jan. 1166)
5 in Aegypto mortuo .1 Folium ‫و و‬
uod s
ita i
:tipit
cni n
Lause
Deod ic
Orientis et cO
domino etc.

‫و‬Tractat l a e .g
sive epis tous uo
tituli a litera ru
Ghain incipiunt
m
.6243 ‫و‬o
41 et fi gharsru m‫ح‬
el - a ,rajhs traetatus Ri
de plantatione et qualitate arb
s
auctore Sheikh Tij- ed - dtn Ben Zakartya E7ands supra sub Rasthlet anaoth" el-cat"anet
.laudato ‫ ـ‬.6244 Ris à let fighas l el - ,nieljir traetatus de lavatione pednmejusque
obligatione , auctore 4 ‫ة‬ o
ulfaraj AMaradhdhad n
Ben n
AMesaid Tentikhs ,atifaenaH[ 443
(ine. 15. Mai. 1051) mortuo]. - 6245. Risa l et el - gh o fr an, tractatus condonation is
ob rnoram in urbe Harrtin factam. Compendium, quo viraliquis doctus Hanbalitam
10 sectae Majesstanet addictum ‫ و‬- g
praecepta theologiae u
scholasticae fundamenta
i lia nega
verat, refutavit. Compositum est anno 627 (inc. 20. Nov. 1229) et ita incipit: Laus
421

‫" [ رسالة في علم النفس للمولى‬r‫أ‬ ‫للشيخ الرئيس أن على حسين بن عبد الله أبن سينا‬
‫جلال الدين محمد بن سعد الدوا في المتوق سنة مما جعلها ثلاثة فصول الاول في اثبات أن‬
‫جوهر النفس مغاير لجوهر البدن آتتاق في بقاء النفس بعد خراب البدن آتتالت في مراتب‬
‫النفوس في السعادة والشقاوة بعد المفارقة عن البدرى أن الحقف بها خاتمة ذكر فيها العوالم‬
‫ الثالثة عالم العقل وعالم الجسم وعالم النفس وترتيب الوجود من لدن الحقف الاول تعالى‬5
] ‫الى أقصى مراتب الموجودات أجاد فيها أولها الحمد لله لا يخيب من بابه آمل أليغ‬
‫* رسالة العلوية في قواعد العربية النجم الدين سليمان أبن عبد القوى الطوق الاحنبلى‬
‫أما الرسالة العلية في الاحاديث النبوية فارسى لتحسين بن على الكاشفى‬ .. ‫المتوفي سنة‬
‫الواعظ البيهقى المتوفي سنة لا جمع فيه أربعين حديثًا جامعًا لاكثر أصول العبادات ورتبها‬
‫ على ثمانية أصول كل واحد منها يشتمل على خمسة أوصال أورد فيها من الآيات ثم الاحاديث‬10
‫والابيات والامثال والحكايات باسم الشيخ عبيد الله النقشبتدى قالاصل الاول في التوحيد‬

‫ر‬
.4anrui
, auctore
h Sheikh t
Reyis 4htt n
Ali Hosein t S
Ben Abdullah Ibn ‫ـ‬
.6239 ] Ris 41 et fi ilm el -n a fs ‫ و‬tractatus de scientia animae , auctore Molla
.Jelhd-ed - dtn Mohammed Ben As'ad Detoint, anno 908 (inc. 7. Jul. 1502) mortuo,
qui ei tres dedit sectiones ‫ي و‬ m
uarum a,i
prima rutabrorp a
substantiam
rt noc
animae
esse substantiae corporis , secunda agit de perennitate animae post corporis interitum,
tertia de gradibus dignitatis animarum in statu felicitatis et miseriae post separa
‫و‬tionem a .eroproc His conclusionem subjecit ubi de tribus ,sitnem corporis et 5
animae mundis disserit et de dispositione existentiae a primo numine procedentis "
ansque ad gradus rerum existentium ultimos. Egregie in hac quaestione versatus
est et incipit ita : Laus Deo , a cujus porta nullus qui sperat prohibetur etc. . --
.6240 ‫و‬El-R is à l et E1 - Ol ow fy et tractatus sublimis de primariis linguae arabicae
praeceptis, auctore Nejm - ed-din Soletanlin Ben Abd- el - canot Tauf Hanbalita,
anno 710 (ine. 31. Mai. 1310) mortuo. – 6241. E1 - It is à l et E1 - Al fy et, tractatus
nobilis de traditionibus propheticis a Hosein Ben Ali Kashafi Bethacka Concionatore,
‫و‬anno [910 .eni( .41 .nuJ ])4051 mortu0 persice .sutpircs Collegit hic quadraginta
traditiones, quae plurima officiorum cultus divini principia comprehendunt, et librum 10)
in octo principia disposuit, quae singula quinque conjunctiones continent. Primum
versus Corani ,treforp deindead traditiones ‫ و‬versus ‫ و‬proverbia et historias jussu
Sheikhi 0beidallah Vackishbenda pergit. Principium primum de doctrina unius Dei,
420

]ffi[ ‫الشيخ زروف شرحين وشرح عصام الدين ابراهيم بن محمد الاسفراتى المتوفى سنة‬
‫ رسالة العلانية في المسائل الحسابية لعلاء الدين محمد بن محمود الغزنوى مشتملة‬٢٣٣
‫في القواعد الحسابية مشتملة على فصول‬ ‫رسالة العكية‬ PF ‫على الضرب والقسمة والمساحة‬

‫أولها الحمد لله مبدع الآحاد الية هي رسالة قامت قوام الارض في حيره للشيخ الرئيس‬
5 ‫ رسالة ق العلم اللحاق لان‬11 ‫أن على حسين بن عبد الله أبن سينا المتوفي سنة مع‬
‫الحسن [على] بن أحمد بن الحسن الى الناجيبى أولها الحمد لله الذى زين قلوب عبيده‬
‫" رسالة في العلم وماهيته للمولى شمس الدين أحمد بن سليمان الشهير‬ ‫بنور الولاية الخ‬
‫ وله رسالة في أن العلم تابع للمعلوم والعلامة مير صدر الدين‬16 ‫بابن كمال باشا المتوفي سنة‬
‫محمد الشيرازى رسالة في ماهية العلم وأقسامه ومشتقاته أولها نحمدك يا من لا يغرب‬
10 ‫رسالة في أن علم زين غير علم عمرو‬ "8 ‫عن علمه مثقال ذرة الخ وعى على ستة أبواب‬

Sheikh Zarrtie duplici commentario explieuit. Praeterea Islim - ed - dtn IBrtihtm Ben
Mohammed ,tniatrefsI anno [944 .eni( .01 .nuJ 1537)l mortuus ‫ و‬commentarium in
.eum edidit ‫ ـ‬.6233 E1 - Ris à l et E1 - Al à fy et ‫ و‬tractatus 4Ita - ed - dtnieus de
quaestionibusarithmeticis ‫ و‬auctore Alth - ed ‫ ـ‬.dtn
Mohammed Ben Mahmatid Ghaxnetes
Continet multiplicationem ‫ و‬divisionem et .maiseadoeg - .4326 E1 - Ris à l et
E1 - Al à fy et, tractatus 4 14 - ed - dtnicus de praeceptis fundamentalibus arithmeticis,
qui in sectiones distributus est et ita incipit: Laus Deo monadum creatori etc. -
.6235 Ris à l et fi il l et c ki wam e 1 - a rd h ‫ و‬tractatus de caussa sustinendae terrae
5 in sua plaga suspensae ‫ و‬auctore Sheikh Reyfs Abu Ali Hoseaa Ben Abdallah Ibn
‫ر‬itntS ‫ و‬.anno428 .cni( .52 .tc0 1036 ) mortuo ‫ ـ‬.6236 Ris 41 et fi el - il m
e 1 -1 a don i, epistola de doctrina apnd Deum deposita, ab Abu Thasan [Ali] Ben
‫م‬4hmed aBen t - elhasan
pi ad r
Nejtbt
cs ‫و و‬ uae ita
a :tipd
icni Laus
r Deoo, qui c
.servorum
suorum lumine amicitiae suae intimae ornavit etc ‫ـ‬ .6237 Ris à l et fi
e 1 - ilm ‫ و‬tractatus de scientia ejusque ,arutan auctore Molla Shems - ed - dtn Ahamed
Ben Soletanlin ‫و و‬vulgo Ibn Kenthlpasha dicto et anno 940 .eni( .32 .luJ )0351 mortuo
qui pariter scientiam ab eo quod scimus pendere demonstrat. Praeterea vir doetissi mus
natura‫هت‬AMir
Sadr-ed-dtn AMohammed Sharth t tractatum de ‫ و‬partibus et derivationibus
1O scientiae edidit, qui ita incipit: Laudamus Te, eujus scientiam ne atomus quidem
.praeteritete ‫ و‬et in sex capita divisus est ‫ ـ‬.6238 Ris a let fi ann a ilm Zei d
gh eir ilm Amr ,u tractatus de e0 ‫ و‬guod scientia Zeidi alia sit atque scientia
419

‫ابن على الطارى المعروف بخاورى جمعها بالفارسية في ورقتين ورتبها على سبعة فصول ولولانا‬
‫لجامى فارسى يختصر أوله سباس وافر قادرى را كه ألخ ولولانا سيبقى أولها الحمد لله الذى‬
‫ رسالة ق‬117 ‫جعل علم العروض ميزان الاشعار اليغ وهو أكبر بكثير من عروض الاجامى‬
‫من رسالة‬ ٣٨ ‫أن على حسين بن عبد الله أبن سينا المتوفى سنة‬ ‫للشيخ الرئيس‬ ‫العروض‬
‫ة العرية ق الحساب يختصر حررها الشيخ أبو الفضل أحمد بن على أبن حجر العسقلافي ورتبها‬
‫ رسالة العشاق في حالة الفراق فارسى أولها سياس‬11 ‫على فصول لحساب الفرائض الاشتهية‬
‫خداى اليغ أورد قبل الشروع فصلا في العشف أن جمع أربعين صورة من صور المكاتب المعمولة‬
‫رسالة العشرية لاجلال الدين محمد بن أسعد الصديقى الدوا في المتوفي سنة‬ .. ‫بينهما‬
‫ رسالة ق العشقت‬- ‫] أرسلها مع المولى أبن المؤيد الى السلطان بايزيح خان العثمانى‬...[
‫* كتبها الى الفقيه أن عبد الله‬81 ‫ للشيخ أن على حسين بن عبد الله أبن سينا المتوفي سنة‬10
‫ رسالة العضدية شرحها‬- ‫محمد بن عبد الله بن أحمد المعصومى وضمنها فصولا‬

16. Jun. 1569) mortuo - Rustem Ben Ali Thrt , vulgo Khtttpera dicto, qui de ea
re duo folia persice collegit in septem sectiones distributa ‫ ـ‬,Mol nostro la
Jhant
. e
compendium u
persicum j
:tipicniati Laus u
copiosa s
,itnetop qui etc ‫ـ‬ et Molla nostro
Setft ‫ و‬cujus libellus ita :tipicni Laus Deo ‫و و‬ ui artem
ma metricam
ru poematum
snem
.essvoluit etce‫ و‬. multo major e est Jimtitractatu t de prosodia ‫ ـ‬.6227 Ris à l et
fi el - arti d h ‫ و‬tractatus de re metrica ‫ و‬auctore Sheikh Reyfs ‫ر‬ 4bara Hosesa
AIt r eB
.4
‫ر‬o Ibn bd n
,atu t S anno al
428
trom . c n i ( . 5 2 la
. t c O ) 6 3 0 1 h ‫ـ‬ .6228 El - Ris a le t
I s-
E1 - Izz fy et fi e 1 -his ab ‫هتدت و‬tractatu ,ed mude i arte
-dtd dnate
.in nic c mo
upmop us C 5
quod Sheikh Abu'lfadhl Ahmed Ben Ali Ibn Hajr Ascallint conscripsit et in sectiones
.d libro is tr
de eadem quaestione ib
agenti El-Fertaidh ui
El-Esiteitg t
et accommodat as ‫ـ‬
act
amantium
.6229 Ris à l et el - o sh sh a c ‫ و‬.tr atu
de statu discessus s
persice scriptus
Incipit ita : Laus Deo etc. Antequam vero tractatum incipit, sectionem habet de
a
; tum quadraginta
. m
exempla o
epistolarum inter duosr e
amantes scriptarum collegit ‫ـ‬
.6230 ‫و‬ à l et E1R ,te epistola s
- As her fy i de decimis Tuam Jelttl-ed-dtn AMohammed
Ben As"ad Saddeka ,tnhtoueD anno [908 .cni( .7 .luJ ])2051 mortuus ‫ و‬ministerio Mollae
. I
- elmotoayyid B
ad Sultanum r
Blayextd a
Khttn 0llintina misit ‫ ـ‬.6231 Ris a l et fi
e I - ish ,e epistola de amore ‫ و‬, o
Sheikh Abu Aliu a
Hosein Ben Abdallahm
Ibn Stnta 10
anno 428 .cni( .52 .tcO )6301 mortuus ‫ و‬ad jurisconsul tum 4bu Abdallah Mohammed
Ben Abdallah Ben Ahmed Mastina scripsit. Ejus argumentum in sectiones distri
.tiub – .2326 E1 - Ris a l et El - Adh o d fy et ‫ و‬tractatus Adhod-ed - ,sucintd quem
53 *
418

‫" رسالة الطبرية للشيخ الرئيس أن على حسين بن عبد الله ابن سينا المتوفي‬ ‫العباسيا‬
‫ للشيخ زروف [المغربي ] وللشيخ أن جناب أحمد بن عمر المعروف‬. ‫ رسالة الطريق‬: F8 ‫سنة‬
‫رسالة ق‬ ‫بنجم الدين الكبرى أولها الطرف الى الله تعالى بعدد أنفاس الخلاف التي مر‬
‫من رسالة الكتير لان على حسين بن‬ ‫طوالع المواليد فارسية على فصول السديد الابهرى‬
5 ‫ والغزالى أيضا أولها اجتمعت أصناف الطيور الغ‬F8 ‫عبد الله المعروف بابن سينا المتوفي سنة‬
‫الظاء‬

‫العين‬
‫هي رسالة العاصمية منسوبة الى الشيخ شهاب الدين عمر بن محمد السهروردى‬
‫] ذكر فيها ما شاهد في سيره الى ما وراء النهر مع أخيه وابنه عاصم‬1[ ‫المتوفي سنة‬
10 ‫؟ ورستم‬٧٧ ‫رسالة في العروض لدرويش محمد بن محمود المعروف بلمى المتوق سنة‬ ،‫أم لا‬

.[collegit ‫ ـ‬.6221 E1 - Ris à l et El-Tab er fy ,te tractatus ,sisnenatsirebaT auctore


Sheikh Reyfs Abu Ali Hosein Ben Abdallah Ibn Stnt ‫ و‬.an 428 .cni(no.52 Oct
(1036 .mortuo ‫ ـ‬.6222 R is à l et el - to r o ,e tractatus viarum ‫ و‬auctoribus Sheikh
Zarrtie [ Maghribil et Sheikh Abu lientib Ahmed Ben 0mar , vulgo Nejan - ed-dtn
Kobra dicto ‫ و‬cujus liberita :tipicni Viae ad Deum excelsum secundum numerum
.spi ritu
hominum creatorum
um etc ‫ ـ‬-6223 ,R is
à l et fi te w ali " el - me walf d
tractatus de horoscopis nativitatum persicus in sectiones divisus ‫ و‬auctore Sedid
‫م‬4 ‫ة‬
.trha r– .42i 26 Ris e à l et et1- ‫ و‬tractatus de avibus ‫ و‬auctoribus Abu 4/8
5 Hosean Ben Abdallah , vulgo Tin Stnt dicto et anno 428 (ine. 25. Oct. 1036) mortuo,
et Ghaxtili, cujus libellus ita incipit: Congregata sunt avium genera etc.
Tractatus sive epis to la e ‫ و‬.ou
tituli aoru
litera Tith incipiunt
m
Vacat.

‫و‬Tractat l a e .gu
sive epis tous tituli a oru
litera Ain incipiunt
m
.6225 El-Ris à l et El - As im fy ,te tractatus Assanaeus ‫ و‬Sheikho Sheithb-ed-dan
0mar Ben Mohammed Soharatoerda tributus, qui anno [ 632 (ine. 26. Sept. 1234)]
obiit, et hic narravit, quae in itinere in terras Transoxanas eum fratre et filio
10 .4s tan
suscepto viderat ‫ ـ‬.6226 It is à l et fi el - arti dh ‫و و‬trac tatus
de arte metrica
auctoribus Derwish Mohammed Ben Allahntid, vulgo Lemia dicto et anno 977 Cine.
417

‫ م أ‬7 ‫رسالة ق صور الكوكب لعبد الله بن عبد الرحمن الصوفي المتوفي سنة‬ ‫ما‬
‫الصمادي‬

‫ رسالة ق‬17 ]...[ ‫ان رسالة ق الصمات للشيخ على بن غانم المقتسى المتوفي سنة‬
- ‫الضمان والظة لان الفتوح نصر بن محمد الموصلى المتوفي سنة‬
‫الطلاء‬ 5

‫رسالة ق الطاعون وجواز الفرار عنه للمولى إدريس البدليسى المتوفي سنة وصاتف‬ ‫ما‬
‫فيه أيضا الشيخ تاج الدين السبكى جزءا والشيخ المناجى والشيخ بدر الدين الزركشى جمع‬
‫جزءا أن رسالة ق طبقات البطون البيان أحكام الوقف على أولاد الاولاد الشيخ محيى‬
‫الدين محمد بن سليمان الكافياجى أولها الحمد لله الذى خلف سبع سموات طباقا الجغ‬
‫ رسالة في الطب لان التحسن على بن موسى الرضاء المتوفي سنة " [جمعها للمأمون‬.1 10

prae ceteris ornavit ete. - 6215. Et is à l et fi so were 1 - ke waki b, tractatus de


figuris stellarum ‫ و‬.auctore4bdallah Ben Abd - el-rahman ,ifaS anno 1057 (ine
27. Jan. 1647) mortuo.

Tr a ctatus sive ep is to l ae ‫ و‬.guorum


tituli a litera Dhthdincipiunt
.6216 Ben‫و‬Ris
à l et fi el - dh a d tractatus de litera ,dtthD auctore Sheikh Ali
.Ghtinian ,iseddacoM anno [1004 .cni( .72 .guA ])5951 mortuo ‫ ـ‬.6217 Ris à l et
fi el - dh a d we el - tz à ‫و‬ tractatus
a de t
literis a
Dhttd et
T ‫وم و‬auetore Abu trottih Nas
.Ben
Mohammed ,tlasuaMA anno 630 .cni( .81 .tcO )2321 mortuo ‫ـ‬

Tractatus sive epis to la e, quorum tituli a litera Th incipiunt. 5

.6218 Ris à l et fi el-ta in ‫ و‬tractatus de pestilentia et de ,enoitseauq eamne


evitare licitum sit, auctore Molla Idrts Bildlist, anno . . . mortuo. De eadem re Sheikh
Bedred-din-‫ر‬Th
ed-dtn Sobka fasciculum edidit , ut etiam Sheikh ,ajnoM et Sheikh
.2erReshafasciculum collegit ‫ ـ‬.6219 It is a l et fi tab a c à t el - bottin ‫ و‬tractatus
de classibustribuum ad explicanda ea ‫ و‬guae de piis legatis in gratiamnepotum.factis
,t‫ز‬statuenda
,tnus auetore Sheikh Mohya - -de ddn Mohammed Ben Soletantin Kdfi
.quiita :tipicni Laus Deo , gui septem coelos creavit unum supra alterum etc ‫ـ‬
.6220 Ris à l et fi el-tib b ‫ و‬tractatus de medicina ‫ و‬auctore Abu'lhasan 4la Ben 10
Matsa -lE Radhtt ‫ و‬anno 203 .eni( .9 .luJ )818 mortuo ‫] و‬
quieillum
adMantino
isabbA
IIl. 53
416

‫الكتاة‬
‫ها رسالة الصاعل والساجع لان العلاء أحمد بن عبد الله المعرى المتوفي سنة بتهم‬
‫رسالة في الصابئين ووصف مذاعبهم لان العباس اجد‬ ‫يتضمن تفسير كتاب من تأليفاته‬
‫رسالة الصغرى والكبرى فارسى للسيد‬ . " PN1 ‫أبن محمد السرخسى الطبيب المتوفي سنة‬
5 ‫الشريف على بن محمد الجرجا في المتوفى سنة الله عربه أبنه محمد وسماه الغربة والحارة‬
‫أن رسالة الصحيفة الآفاقية المسماة بالجامعة من الاسطرلابات وعملها لحامد بن خطبو‬
‫المعروف بابن محمود الخاجندى وعى على ستين بابا ولغيرة على مقاتمة وخمسة عشر بابا‬
‫رسالة ق الصلون على التبى صلعم في جزء‬ - ‫" رسالة ق الصقات لمير صدر الدين‬
‫عن رسالة الصلوة للشيخ الرئيس أن على‬ ‫للسيوطى وله رسالة أخرى في صلوة الضاحى‬
10 ‫جسين بن عبد الله ابن سينا أولها الحمد لله الذى خض الانسان باشرف الخطاب الخ‬

incisive piun episto la ,t‫ل‬Tr .


e quorum tituacta itus
a litera Sttd
6208. Ris à let el - sah il we el -s à jih, tractatus equi hinnientis et turturis
gementis, auctore Abuladth Ahmed Ben Abdallah Madrrt » anno 449 (ine. 10. Mart.
(1057 .o uionem
Interpretat tcontinet
ro libri exm . ‫ ـ‬.6209 Ris à l et fi
ejus scriptis
E 1 - Sabiy fn ‫ و‬tractatus de Sabaeis eorumque doctrinarum ,airotsih auctore Abulabbths
‫ر‬4 . h
Ben AMohammed Serakhst m
Medico , anno e
286 .eni( .71 .nd
aJ )998 mortuo ‫ـ‬
6210. E1 - Risà l et E1 - Sogh ra we E1 - Ko bra, tractatus minor et major a Seyyid
. . 5 Sherif Ali Ben Mohammed Joritint ‫ و‬anno 816 .eni( .3 .rpA )3141 ,outrom persice
scriptus. Mohammed filius eum in arabieum sermonem transtulit, et translationem
.El- Ghor
are ret ‫ ـ‬6211 . ‫و‬R
El-Dorret nominavit is
à l et el - sahffete 1 - afa ck iyet
tractatus tabulae horizontalis El-Jimtat (i.e.astrolabia eorumque usum comprehendens)
end a‫ز‬d
, auctore ict
Himad Ben ae ‫ و‬vulgo Ibn MMahantid .otanimon Divisus
Khadhr Kho
est in sexaginta capita. Alius quidam similem tractatum edidit in praefationaem et
‫و‬q
capita .ui
mutubirtsid – .2nd
126 Ris 41 et fi ec im
el - sift ,t tractatus de attributis
.aue tore
Mtr Sadr - -de dtn ‫ سـ‬.6213 Ris à l et fiel ‫ ـ‬salat a la el-ne bi ‫ و‬tractatus
precationis super prophetam ‫ و‬. c
Deus propitius .tis ,su i
ulueicsaF auctore Soytits
. I
tractatum alterum d e
edidit de precibus n
sole jam n
splendente habendis ‫ حسد‬.6214 -Ri
1
10 à l et e 1 - sal à ,t 8
tractatus de precatione , ‫ة‬
auctore Sheikh s
Reyfs Abu Ala Hose
Ben Abdallah Ibn Stna. Incipit ita : Laus Deo, qui homines nobilissima loquela
‫ا‬ 415

‫الناجى أوله الحمد لله الذى علمنا ما لم نكن نعلم الخ] أن رسالة في شكاية الاخوان‬
‫وذم الزمان لعماد الدين الفضلوى أنشأوه لطيف ذكره في الكزيحة لا رسالة الشمعية لبعض‬

‫ رسالة في الشوات للاجعبرى تفصيله في كتاب‬." ‫الافاضل أولها الله ولى الذين آمنوا الخ‬
‫ رسالة الشوقية لمصلاح الدين مصطفى بن حسام جمع فيها مكاتباته التى‬.‫م‬ ‫الشوق‬
‫ة أرسلها الى احبابه اكثرها عربي وبعضها فارسى والتركى أقل من الفارسى مع الرسالة الشهابية‬
‫في أصول الحديث مختصر أوله الحمد لله الذى وقف العلماء لتحصيل الاحاديث النبوية‬
‫رسالة الشهورة في الحقآئف على طريقة علم‬ ‫أليغ وعى على مقاتمة وستة أبواب وخاتمة أن‬
‫ رسالة الشيع‬." ‫الحروف للشيخ أحمد البوفي أولها الحمد لله منور قلوب العارفين الخ‬
‫الاكبر الى الفخر الرازى قال فيها أنا أحبك ووقفت على بعض توليفك ثم أخذ يقول فينبغى‬
‫و للعاقل كذا وكذا كأنه نصحه‬4

,sulueicsaF qui ita :tipicni Laus De0 ‫ و‬.Q nos ,tiucod quaeui ignoravimus etc . ‫ـ‬
.6201 Ris à l et fish e k ‫ة‬yn
et ae 1w
- hki ‫ و‬-tr deact atu
querela fratrum s
et vitupe
ratione temporis, auctore Inttd-ed-dtn Kadhletoi Eleganterscriptus est et in Kestdet
.commemoratur ‫ ـ‬.6202 ‫ا‬E - , I
is à l et E1 - Shem t
a fy ,te tractatus candelarum
auetore quodam viro bene merito. Incipit ita : Deus amieus est eorum , qui
etct ‫ـ‬
.credun .6203 It is à l et fi el - she wa d z dz ‫ و‬tractatus de verbis rarioris
Pluribus de iis to
.trebaJ uc
usus ‫ و‬.a re
sub Kiliti el-shetoidzd s dicetur ‫ ـ‬.6204 -El
It is a l et El - Sh au ck fy et ‫ و‬tractatus desiderii plenus ‫ و‬auctore IMoslah - ed - dtrs
‫و‬Ar Ben aes
,nitsoH qui hictaf a guasad amicos suos .taresim Major 5
epistolas collegit
earum pars est arabica , nonnullae persice sunt scriptae ‫ و‬et turcicae persicis pauciores
.sunt ‫ـ‬ .6205 E1 - Ris a l et E1 - Shih ab fy et ‫ و‬tractatus lucidus de doctrinae
traditionariae .siipicnirp Compendium ‫ و‬guod ita incipit : Laus Deo ‫ و‬gui homines ad
adicognoscenda
.trpropheticas tio s nes
disposuit etc ‫ و‬et in ,menoitafearp sex capita et
.conclusione m ‫ـ‬
divisum est à l et elis
.6206 ‫و‬H - sho ht d tractatus existentiae
sensibilis de veritatibus secundum rationem disciplinae de arcanis literarum virtutibus,
auctore Sheikh Ahmed Bunt. Incipit ita : Laus Deo corda spiritalium illustranti etc. ‫ـ‬
.6207 Ris à l et E I - Sheikh El - Akber ‫ و‬epistola Sheikhi maximi ad Fakhr-ed-dtra
Ritzt , :ibu Diligo te ‫ و‬,tiuqni et plura tuorum scriptorum .igel Tum ita incipit
. d
: Intelligente i
m decet modo ,eregar
nuncalio e
nunchocc e
quasi amicum moneret ‫ ـ‬10
414

‫وأمواله مستثناة عن كلية حكم النهب والغارة كما في حبيب السير من رسالة الشريعة نرة‬
‫المقالة الشنيعة في ذم علم الساحر وتعتمد الامين الدين عبد الوهاب بن احمد بن وعبان‬
‫ رسالة الشقاء في دواء الوباء للمولى عصام الدين‬11 ‫الدمشقى [ الحنفى] المتوفي سنة من‬
‫أحمد بن مصطفى الشهير بطاشكبرى زاده المتوفي سنة ما قال أمليتها نفعًا للمسلمين في أمر‬
5 ‫الاعتقاد حتى توقم شرذمة أن الهلاك بالقرار والنجاة بالفرار مرتبة على مقدّمة ومسلكين‬
‫ في اختلاف‬F ‫ في معته‬T ‫وخاتمة وتذييل أما المقدّمة ففيها مطالب آ في معنى التوتل‬
‫ في أمر التداوى المسلك الأول في دلآئل من‬7 ‫ في أمر الرزق ه في اختلافهما‬F ‫الفريقين‬
‫رجع القرار والتاق في دلائل جوز الخروج خاتمة في بيان الحق وفي التذييل ست مطالب‬
‫ في سببه عند الاطباء تم في حكم السرية له في فضيلته‬F ‫ في ميدآء وقوعه‬F ‫آ في سببه‬
10 ‫ [ رسالة ق الشقاعة جزء للشيخ برهان الدين ابراهيم بن محمد‬. ‫ في الدعاء برفعه‬6

quo omnia militibus diripienda et depopulanda data sunt. Ita narratur in historia
.Habi b ‫ ـ‬.6198 Ris à l et el - sh er fat ‫ و‬tractatus legis ‫و و‬ua
el - siger oitatressid
indigma de magia ejusque institutione refutatur, auctore Entn-ed-dtn Abd-el-teelhhhh
Ben Ahmed Ben IYahb dan Dimeshcki I Hanefital, anno 768 (ine. 7. Sept. 1366)
.mortuo ‫ ـ‬.6199 It is a l et e 1 - sh eff fi de wa el - web 4 ‫ و‬tractatus sanationis de
medicamentis pestilentiae ‫ و‬auctore Molla Isthm - ed-din 4hmed Ben IMustafa ‫ و‬vulgo
‫ة‬i
Tdashk ,p etu
dicto ri s
anno 968 .at o
eni( 22 p
)0651 .oum
- .tpeS hd trom el,mo
uE ,tia c i
‫و‬ a
ut fidelibus utilitati esset in rebusad fidenn pertinentibus , ut adeo plures opinarentur
‫و‬ qui maneretm o
et salvum evadere qui .tereguf r Distributus est iin praefationem
duas vias, conclusionem et appendicem. Praefatio sex quaestiones continet – 1 . de
eo , quod sit fiducia in Deo – .2 de loco ‫و‬
ubi t silla
quaerenda e ‫ ـ‬.3 de diversitate
utriusque factionis – .4 de vitae sustentatione ‫ ـ‬5 . de diversa hujus rei inter
utramque factionem disciplina – 6. deratione sibi ipsi medicinam faciendi. – Via
prior de argumentis agit eorum ‫و و‬ ui praestantiuseducunt ,erenadm posteri or
argumentis, quibus fugam licitam esse probant. In Conclusione demonstratur, quod
verum justumque .tis Appendix sex continet quaestiones ‫ ــ‬1 . -d caussa pestilen
e
tiae ‫ ـ‬.2 de ,oitini quo ea incidit – .3 de caussa ejus apud medicos – .4 de
10 eo quod de morbo latius serpente statuendum est – 5. de ejus merito – 6. de
,enoitacerp ut morbus .rutalleped – .0026 [ Ris 41 et fi e 1 - sh eff at ‫ و‬tractatus de
intercessione , auctore Sheikh Boritin - ed - dtn Ibrahim Ben AMohammed IViya.
413

‫والامام محمد بن على القفال الكبير الشاشى المتوق سنة ما" وأبو الوليد حسان بن محمد‬
‫** وأبو بكر [حمد بن عبد الله] الصيرق المتوق‬1 ‫النيسابورى القرشى [الاموى] المتوفي سنة‬
‫ ذكره في شرح الالفية وشرحها أبو زيد عبد الرحمن الجزولى ويوسف بن عمر وجمال‬.Pr ‫سنة‬
‫الدين أفقهسى وابن الفاكهانى وابو القاسم عيسى بن ناجى ومن شروحها دلائل الاعلام للصيرفي‬
‫ رسالة ق الشاكين واعتقادهم لان العباس أحمد بن حمد السرخسى الطبيب المتوق‬136 5

‫ من رسالة الشأن للشيخ محيى الدين محمد بن على أبن عوفي الطائى المتوق‬٣ ‫سنة‬
‫ رسالة ق شرح حديت أن الله سبحانه وتعالى خلف آدم على صورته لمحمد بن‬111 ‫سنة‬
‫محمود بن محمد جمال الدين الاقسرائى [ المتوفي سنة نيف وسبعين وسبعمانة] أوله الحمد لله‬
‫ رسالة الشرفية لصفى الدين عبد المؤمن البغدادى أتفه‬137 ‫الذى خلف بنى آدم مرآة التغ‬
‫ لشرف الدين هارون بن الوزير صاحب ديوان محمد حين صار معلمًا له وكان ماهرا في الادوار‬10
‫ولما استولى علاكوا على بغداد خرج اليه ودخل عليه فانجبته مهارته في ضرب العود فكان عقاره‬

Imam Mohammed Ben Ali El - Caffil El- Kebtr Shttsha, anno 365 (inc. 10. Sept.
(975 mortuus ‫ ـ‬,4buhoelid Hassin Ben AMohammed Nisabtirs Coreshi TOmayyadal
anno 349 (inc. 3. Mart. 960) mortuus – 4Bu Bekr [AMohammed Ben Abdallah Setrafi,
anno 330 (inc. 26. Sept. 941) mortuus ‫ و‬gui hunc commentarium in suo Alfiyae
commentario memorat – 48th Zeid 4 lid-el-rahman Joxult – Pusuf Ben 0mar ‫ـ‬
.
Jental
ts - ed-dtn
eiaefA -‫ س‬1bn - elfikihttna - 4Bulletistian Isa Ben .tihW Praeterea
commentarium ejus continet liber Delitil el-alin a Searaf editus. ‫ـ‬. 6194 Ris 41 et 5

fi e 1 - sh a kk ,nf tractatus de scepticis eorumque fide ‫ و‬auctore Abu labbts Ahmed Ben
IBMohammed Serakhsa Medico ‫ و‬.anno 386 .cni( .52 .naJ )699 mortuo ‫ ـ‬6195 . Ris à l et
el ‫ ـ‬sh an ‫ و‬tractatus de gradu dignitatis ‫ و‬auctore Sheikh -aghoM -de dtn Mohammed
Bera ‫ر‬ .4daIbn
o Arabs
u,t syhT ranno o. . . m ‫ ـ‬.6196 Ris à l et fish arh had f th ‫و‬
tractatus , quo traditio ‫ وو‬Certe Deus excelsus Adam ad suam imaginem formavit ،،
explicatur, auctore Mohammed Ben AMahmid Ben Mohammed Jenthl-ed-dtn Aeserthyt,
I anno 770 ( inc. 16. Aug. 1368) et quod excurrit mortuo l. Incipit ita: Laus Deo,
‫و‬qui
filios Adami creavit .ut
speculum essent etc ‫ ـ‬.6197 -El
- Ris à l et E1 - Sh e
r eff y ,te tractatus -ferehS ed-dtnicus ‫و و‬
uema
Safid
- ed -a
dtn Abd
d- hel-nuantin
gaB
Sher ‫"رج‬- ed - dtno Hartin filio Weziri Mohammed Diwani auctoris ,tiusopmoc eum 10

ejus praeceptor .tesse Fuit rei musicae peritissimus ‫ و‬et eum Huliku urbis Baghdad
‫و‬potiretur obviam se ei obtulitaditumque conveniendi .tipecca Peritiam in pulsanda
testudine illeadeo est admiratus ‫ و‬,ut ejus fundi et possessiones mandato exciperentur
412

‫انها رسالة المتاجريت في كائنات العنصرية لعمر بن سهلان الساوجى‬ ‫يطهر شعره بالدابغ‬
‫مع رسالة السنية في شرح المقاتمة المطرّزية تأتى لها رسالة ق السياسة الشيخ الرئيس‬
‫ رسالة في السياسة الشرعية‬.1 FP8 ‫أن على حسين بن عبد الله ابن سينا المتوفى سنة‬
‫" رسالة السيفية والقلمية للمولى على بن أمر الله الشهير بابن‬ ‫لحده أفندى ولابن نجيم‬
‫الحتانى المتوفي سنة ذكر فيها مناظرة السيف والقلم بالفاظ ريفة وعبارات فائقة على طريقة ة‬
‫ رسالة السينية في أصول الفقه لصفى‬1 1 " ‫الادباء والمولى أحمد البسنوى المتوفى سنة‬
،‫الدين محمد بن عبد الرحيم الهندى [الارموى ] المتوفي سنة وا‬
‫الشبان‬

‫"أ" رسالة الشافى في الفقه على مذهبه وهى مشهورة بينهم روى عنه جماعة وتنافسوا‬
10 ٣٨٨ ‫في شرحها فشرحها أبو بكر محمد بن عبد الله [الشيبا في] لجوازق [النيسابورى] المتوفي سنة‬

6187. El-Ris à l et E1 - Sen jer fy e t, tractatus Senjaricus de rebus ex substantiis


primariis formatis, auctore 0mar Ben Sahltan Sttteeji. - 6188. El - Ris al et
E1 - S en fy et, tractatus pretiosus. Commentarius libri Mocaddernet Motarrtistget,
‫و‬ quoinfra .rutecid – 6189d
- Ris à l et fi e1 - siyas ,tee
tractatus de administratione
auctore Sheikh Reyis 4Bu 4 la Hosean Ben Abdallah Ibn Stnth, anno 428 (inc.
25. Oct. 1036) mortuo. – 6190. Ris à l et fi el - siyas et el - sher "f yet, tractatus
de punitione legibus praescripta ‫ و‬.aucto Dedeh Efenda rib et Ibn usNajeim –
6191. E1 - Ris à l et E1 - Seiffy et we El - Calem fy et, tractatus ensis et calami,
5 auctoribus Molla Ali Ben Amrallah ‫ و‬,v ul
Ibn - ellitanthyt go
dicto et anno . . . mortuo
gui hic litigationem ensis et calami verhis pulchris et dictionibus praestantibus
‫و‬s rationemec un
humanitatis studiosorum ,tibircseddu et Molla Ahmed m Bosnetoa
anno 983 (inc. 12. Apr. (‫ة‬571 mortuo. – 6192. E 1 - Ris 41et E1 - Sinfy et, tractatuas
in literam Stn desinens de juris principiis ‫ و‬auetore Saf8 - ed-din IMohammed Ben
‫م‬1 ‫ة‬totHindi
[d-el emr0I
-reht m ‫ و‬.a 715 .eni( nn
.7 .rpA )5131 o mortuo ‫ـ‬

Tr a ctatus sive epis to la e ‫ و‬.gu


tituli a oru
litera Shtn incipiunt
m . - ..

‫ة‬ 6193. Ris à l et E1 - Sh a fii, tractatus Sh4/tti de jure ad disciplinam suam , qui
te
nter ejus asseclas notissima fruitur .etatingid Multi ejus auctoritate ,rutnutu
10 inter se mutua aemulationeeum exponere studuerunt, ut ABu Bekr dMohammed Ben
Abdallah I Shetitini] Jetexeeka [ Nisabdri] , anno 388 (inc. 3. Jan. 998) mortuus –
411

‫لها رسالة في السماع والغناء للقاضى الامام عتيق بن داود اليمانى‬ ‫نجم الدين الكبرى‬
‫لها رسالة سلمت القبلة المحمود بن محمد الشهير بميرم جلبى أولها سمت قبلة‬ ‫الحنفى‬
‫الحاجات نحو جلال جنابه اليغ رتبها على مقاتمة وبابين واعداها الى السلطان بايزيد خان‬
‫ورسالة أخرى لعلها التقى الدين أولها الحمد لله المتعال عن الجهات اليغ وهو مرتب على‬
‫ة مقدّمة ومقصد وخمسة فصول تمه رسالة سمات القبلة خمود بن محمد بن محمود أولها‬
‫حمد المحمود واجب على من أشرف بنوره الايغ أنفها للوزير محمود باشا ورتبها عيى مقتمة‬
‫ومقالة هو رسالة السمرقتدى الشيخ أحمد ابن أن لحسن النامقى المحامى المتوفي سنة بسه‬
‫اما رسالة ق الاستجاب لنجم الدين أحمد بن عبد الله بن قاضى كجلون المتوقى سنة الله‬
‫جنح فيه لتأييد عدم طهارته وناظر فيه الشيخ البدر بان القطان واستظهر على طهارتح بمنقول‬
‫ المذاعب في الحيوان المذكى واستظهر النجم على عدمها بتوانى الاستفاضة على خنقه وحينئذ فلا‬10

Nejan - ed-din El-Kobra tractavit. - 6182. Ris il et fi el - sim 4" we e1 - gh in ‫و‬4


tractatus de musica et cantu ‫ و‬auctore Cadhi et Imamo Atte Ben Datoud Yema tant
.Hanefita ‫ ـ‬.6183 ‫ا‬Risà ‫ا‬etsem te 1 - eki b et ‫ و‬,tractatus
de plaga templi Mekkani
auctore Maintid Ben AMohammed, vulgo AMiren Jelebs dicto, qui ita incipit: Plaga
directionis necessitatum versus dignitatem ejus majestatis ete. Disposuit ennn in
praefationem et duo capita et obtulit Sultano Bagextd Khtin. Alius praeterea tractatus
exstat, qui fortasse Tacki - ed - dtn auctorern habet et ita incipit: Laus Deo namis
excelso, quam ut ad plagam ullam pertineat etc. Distributus est in praefation em, 5
.consilium
et quinque sectiones -‫ هـ‬.6184 It isa l et sent e 1 - e ki bl ,te tractatus de
plaga Ckiblae, quem Mahmid Ben A10hammed Ben Allahntid Weziro Mahntidp Casha
composuit et in praefationem et dissertationem distribuit. Incipit ita: Laus laude
digni officium ejus est, uui illius lumine eminet etc. - 6185. Ris à l et E 1 - S a rn a r
can ,id tractatus Samarcandi ‫ و‬auctore Sheikh Ahmed Ibn ABilhasan Narratoit
.
, anno 536s .eni( .6 .gun
A 1141 ) .outrb
I
om – .6816 ‫ا‬
Ris à l et fi ‫و‬
el - s on si
tractatus de sciuro, auctore Nejan-ed - dth A10hammed Ben Abdallah Ben CAdW8
‫ر‬,4anno
‫ر‬
n 876
o i
.cnu
i( .0t
t
2 .nuJr
7
)17o
41 ‫و‬
m Ini hic ad ejus puritatem negandam
inclinat. Sheikh Bedr - ed - din Ben - elcallin autem contra disputaverat, qui ut
‫و‬ejus
puritatem defenderet ad ea confugit Cluae de animalibus mactandis a sua 10
secta praecipiuntur; at Nejm - ed- dth ejus impuritatem demonstraturus relationum
de ejus jugulationenixus est serie ; nectum concinnando ejus pili purgantur. ‫ـ‬
52 *
410

‫وهذه الرسالة تحت رأسها في لوح من ذاعب شبيه بالكتف العظيمة بسواد خط غريب‬
‫والمأمون [ العباسى حينئذ] بمصر ففسرت له مع المزامير الى فشرت والذى فسرها رجل‬
‫من حصار كان عالما بالمسانيد وكان معها رسالة متونسية لمنسوبة الى عرمس وعى من‬
‫التونسية الملكة الى عرمس بودشيرى قسطانس بن أراميس أولها باسم اله الالهة الحق قبل‬
5 ‫هنا رسالة في السيى والبطالة للمولى شمس الدين أحمد بن سليمان ابن‬ ‫كل شىء الخ‬
‫؟ أولها الحمد لله الذى علمنا وجود المكاسب اليغ وللمولى أخى‬f. ‫كمال باشا المتوفى سنة‬
‫ رسالة السعيدية‬.1 ‫زاده حمد المتوفي سنة أولها الحمد لله الذى جعل طوائف الأنام الجع‬
‫في المآخذ الكندية في مجلد لان محمد سعيد بن مبارك المعروف بابن الدعان النحوى‬
‫مما رسالة في سلسلة النقشبندية لنور‬ ‫المتوفى سنة أه وهو مشتمل على سرقات المتنبى‬
10 ‫أما رسالة ق السلوك للشيخ شهاب‬ ‫الح بن عبد الرحمن بن أحمد الجامى المتوفى سنة هم‬
‫] بدأ فيه بالوصية ثم أورد فتوحات والشيخ‬P ‫الدين عمر بن محمد السهروردى المتوفي سنة‬
mortui erant forma puerorum. Epistola ipsa sub ejus capite jacebat tabulae aureae
scapulae magnae ,ilimis literis peregrinis exarata AMantin [Abbasida tum
‫م‬inscripta
temporisl in Aegypto fait, eui ea simul eum hymnis explicabatur. Interpres autem
vir fuit egente Himgar in antiquis scripturis Elimyariticis explorandis versatissimus.
Cum illa epistola alia AMetaanasiae inveniebatur Hermett I tributal; scripta autem
est a AMetunasia regina ad Hermetem Budes7atra Costttnes Ben Arthmts, et incipit
5: a
Nomine t
numinis numinum i
veri .
ante onnnes res etc ‫ـ‬ .6178 Ris à l et fi
e 1 - say i we el-b et à l et, tractatus de studio et otio, auctore Molla Shems - ed - dan
‫ر‬4 / ah
ined sSoletanlin
Ben itpl IbnttneK ‫ و‬anno 940 .eni( .32 .luJ )3351 ,outrom qui
ita incipit: Laus Deo, qui nos modos lucrum faciendi docuit etc. De eadem re
Molla AAhttxtideh ,demmahoM anno . . . mortuus ‫ و‬tractatum ,tidide qui ita incipit :
‫م‬L .aus
Deo , qui hominum genera fecit etc ‫ ـ‬.6179 -E1 - Ris à l et E1 - Safd fy et ‫و‬
tractatus Satdieus de fontibus Kindai ‫ و‬auctore ‫ر‬4 ‫ة‬
u k
Mohammed
erh tBen
Satd boMA
Grammatico , vulgo Ibn - eldehhtin dicto et anno 569 )ine. 12. Aug. 1173) mortu0‫م‬.
,nemuloV quod furta Motenebbti continet ‫ـ‬ .6180 Ris à l et fi el -sel s el et
E I - Na ekish b en df y et , tractatus de catena sectae AVackashbenddyet ‫ و‬auctore
10 EVair - ed - dtn Abd- el - rahman Ben Ahmed Jant, anno 898 ( inc. 23. Oct. 1492)
.mortuo ‫ ـ‬.6181 ‫و‬Ris à l et fi el - so l i k tractatus de vita spiritali ‫ و‬auctore Sheikh
- ed - dtn 0mar Ben Mohammed Soharatoerda .Tanno
‫و‬Sheitib 632 .cni( .62 Sept (1234
mortuol. Incipit a monito et tum ad revelationes pergit. Eandem rem Sheikh
409

‫معرفتك وتحقيقه للشيخ محمد بن قطب الدين الازنيقى المتوفي سنة لهم ] وهى على مقدّمة‬
‫وفصول وخاتمة أولها الحمد لله الذى غرقى في بحار معرفته عقول العقلاء الخ قال وقع ذلك‬
‫في أوراد المشايخ الكبار فبعض من الناس نسب قائله الى الاخطاء والخطل وبعض الى الكفر‬
‫هنا رسالة ق سيع آشكال على المواقف للمولى‬ ‫والزلل نعوذ بالله تعالى من لفظتهم الشنعاء‬
‫؟ وله عليها شرح ولابن الخطيب محمد‬.‫ مصالح الدين مصطفى القسطلا في المتوفى سنة أ‬5
‫حاشية عليها الا رسالة ث "جود السهو لابن كمال باشا ولغيرة أولها اللهم منكن قستهدى‬
‫ولكن نستكين الخ " رسالة السر في الكيمياء الهرمس بودشير قسطانس بن أروميس الى‬
‫عون الكاعن فهذه أصيبت في أخميم الداخلة تحت توج مؤتمر‬ ‫أمتوتاسية أبنة أشنوس أم‬
‫في قبة فيها امرأة ميتة تامة التخلف ضقترعا ممدودة الى رجليها وعليها سبع حداد مذهبه‬
‫ ولها كلها زر واحد بين قميص من تعب وحولها أسرة صغار عليها أموات في هيئة الصبيان‬10

explicationem continens verborum : ‫و‬,O Deus sancte ! Te non cognoscimus ita ut cognosci
debes ،، . et de subtili horum verborumn cognitione agens ‫ و‬auctore Sheikh Mohamzned
Ben Coti - ed-dtn Iznteki, anno [885 (inc. 13. Mart. 1480)] mortuo. Dispositus est
in praefationem ‫ و‬sectiones et conclusionem ‫ و‬et incipitita : Laus Deo ‫ و‬. )
Iniain
iram
Tuae cognitionismentes intelligentium immergis ete. Auctor : Leguntur, ait, haeo
verbain pericopis precum Sheikhorum insignium ‫ و‬et sunt ,senimoh qui ita precan tem
in errorem et stultitiam incidere , alii ‫ و‬gui vel impium et peccatorem eum esse ,tnacid a
quorum sermone turpi ad Deum averruncum confugimus. – 6175. Ris al et fi se b i0
ashk 41, tractatus de septem figuris ad librum AMetolicAff, auctore Molla Moslih-eazdan 5
‫و‬IMustafa
Castellint anno 901 .cni( .12 .tpeS )5941 .outrom Idem commentarium in eum
,et Ibn-elkhatti
ti Mohammed
d .sassolg i
– .6716 d
Ris à l et fie
soit de‫و‬
1 - s a nw
tractatus de adoratione praetermissa ‫ و‬.auctoribusIbn Kenttlptisha et alio qnodam
Incipit :ati Omi Deus ‫ و‬a Te petimus ‫ و‬ut nos rectam viam ,sacud et Tibi nos
.submittimus etc ‫ ـ‬.6177 ‫و‬Ris à l et el - si rr ‫وموريج‬epistola
arcani de alchymia a He )‫ع‬
Budeshtr Costlines Ben Arints ad Intunisia Eshntisi filiam et Hauni ariolimatrem.
Inveniebatur illa in urbe Aegyptiaca IAhmtn inserta sub tabula marmorea in saeello,
ubi femina mortua erat perfectiorisformae ‫ و‬cujus crines plexi ad pedes usque promissi
erant, septem palliis auro intextis induta, quibus omnibus unus tantum globus 10
vestiarius erat inter indusium aureum ‫ و‬et circa eam throni stabant ,ivrap in quibus
111. 52
408

‫ها رسالة ق‬ ‫وعلاجه لابن الجزار أحمد بن ابراهيم الافريقى الطبيب المتوفى سنة‬ ‫وأسبابه‬

‫ رسالة‬4 ‫للاخوين سماعا السيف المشهور أولها الحمد لله الناصر لاوليائه الجع‬ ‫الزند يقف‬
٧٣ ‫في زيادة الايمان ونقصانه لاجلال الحين رسولا بن أحمد النبا في الاحنفى المتوفي سنة‬
‫ رسالة في زيارة القبور والدعاء فيه للشيخ الرئيس ابن سينا عتبه الشيخ أبو سعيد‬.17
5 ‫أنا رسالة الزينية في النحو شرحها شهاب الدين وسقاه كشف الدقائقف‬
‫ألسيبن‬
‫رسالة في سبي‬ ‫"لا‬ ‫رسالة ساليدس الملك مع أرميوس التحكيم في الصنعة‬ ‫"لا‬
‫التى صلى الله عليه وسلم وأحكامه للمولى حسام الدين حسين بن عبد الرحمن المتوق‬
ٍ‫ جعلها في ثلاثة أقسام آ فيما يكون سبًا وما لا يكون آ في حكم السات‬11 ‫سنة‬
10 ‫ في حكم [ الساب] من الكافرين من رسالة ق شرح سبكتكت ما عرفناك حق‬F
.

fi el - 2 o kam , tractatus de gravedine ejusque caussis et curatione ‫ و‬auctore Ahmed


Ben Ibrahim Ifricht Medico, vulgo Ibn - eljexxtir dicto et anno . . . mortuo. -
.6168 Ris à l et fi el - 2 ind ,ef tractatus de mag0 ‫ و‬vulgo El-Seif El-IMeshhttr
inscriptus ‫ و‬.a .ntothA4 uc
Incipit ita : Laus to re
Deo amicorum suorum adjutori etc –
6169. Ris à l et fizi ya d et el-im an we n o es à nihi, tractatus de fidei incremento
et decremento ‫ و‬auctore Jeddal-ed-dth Rastila Ben Ahmed Tebbtant ,atifenaH anno 793
) ..c 9 .ceDn )093i . ‫ ـ‬.6170 . Ris à l et fiziy ar et el - cob ,rit tractatus
1 mortuo
de visitationesepulchrorum et precibusibi faciendis, auctore Sheikh Reyis Ibn Stnth.
5 .S Abuhe Satd.eum ik recognitum edidit
h ‫ ـ‬.6171 El - Ris à l et El - Zein fy et ‫و‬
tractatus Zein - ed - dtnicus de grammatica. .Shelhttb - ed - dtn eum commentatus est
commentariumque Kashf el - decthic inscripsit.

Tra etatus sive epis to la e ‫ و‬. .gu


tituli aoru
litera Stn incipiunt
m
.6172 Ris à l et S 41 eid o s el - me lik ‫ و‬epistolarum commercium Seleuci principis
.c um
Hermia philosopho dealchymia ‫ ـ‬.6173 His a l et fis eb b el-n e b ,i tractatus
de maligna prophetae ‫ و‬oui Deus ,tacideneb criminatione et de iis , quae de ea
statuenda ,tnus auctore Molla Hostin - ed - dtn Hosean Ben -dbA el-rahman ‫ و‬anno
926 (ine. 23. Dee. 1519) mortuo ‫ و‬gui eum in tres partes divisit ‫ ــ‬1 . de ‫و‬oe
quod criminatio dici potest et quod non ‫ ـ‬.2. de eo ‫و‬ guod de criminatore
10 statuendum ,tse et ‫ ـ‬3 . de eo , quod de fidei islamicae adversariis criminantibus
.statuendumest ‫ ـ‬.6174 Ris à l et fi sh arh ‫ وو‬S o bh an ek a ‫ ؟؟‬.etc ‫ و‬tractatus
407

‫الله كما يليقف بجنابه اليغ أوضح فيها ما أقغله السيتى بالرموز الخفية في الدائرة الكرية‬
‫رسالة الزرقلة المعروف‬ " ‫رسالة ق الريان للشيخ كمال الدين الصغى اليهروجى‬ -
‫بالصفجة للشيخ أن استحقف أبو عيم الزرقلى القرطبى وعى على مأنة باب ألفها المعتمد على‬
‫الله [ تعالى ] محمد بن عباد أولها ما بعد حمد الله الحقيقى الراغ ورسالة الزرقالة فارسى‬
‫ مختصر لمحمود بن محمد الشهير بميرم جلبى المتوفي سنة " رتبها على مقاتمة واحد‬5
‫بابا أولها الحمد لله الذى خلف ألسموات والارض الخ ألفها للسلطان بايزيد‬ ‫وخمسين‬

‫خان وفراغ في سنة أحدى عشرة وتسعمائة ذكر فيها أن الزرقالة أولى الآلات واشيفها واتتها‬
‫وأشملها وخنقها واسهلها مونة لكنه لما كان من أفاضل العرب لم يشتهر في بلاح العجم‬
‫ رسالة زرقالة الشكازى لاحمد بن عمر الشاذلى أولها الحمد لله حقف حماده الج‬11 ‫ما‬
‫ رسالة الزعفرانية في أصول الدين‬11 ‫ وعى الربع الشكازى وعى على أربعة عشر بابا‬10
‫ان رسالة تلق الركام‬ ‫ورك مجج المخالفين أولها الحمد لله الذى عمّت عطاياه ألع‬

Laudetur Deus eo modo , quo eius dignitati convenit etc. , et explicare hic studuit,
quae Sebta obscuris verbis in El- Dhiret El- Korrtyet involverat. ‫ـ‬. 6163 Ris à l et
fi e1 - 2 eb a ,d tractatus de zibetho ‫ و‬auctore Sheikh Kenndd-ed - dtn Safi Behrtija . ‫ـ‬
.6164 Ris 41 et E1 - Zere à l et ‫ و‬tractatus de quadrante ,telfereZ vulgo Safizat
i. e, tabula dicto, quem Sheikh 48th Islide Ibrihtm Zereaft Cortuba Motamido cala
allah Mohammed Ben Abbid composuit et in centum capita distribuit. Incipit ita :
Praemissis praemittendis. Laudetur Deus verus etc. Tractatum alium de quadrante
‫و‬zeroblet compendium persieum continet ‫ا‬ ‫و‬uod
AMahmatid
‫ي‬y Bene
,de-
mmahor aM 5
MA vulgo
. elebs‫ل‬
dictuss
et anno
u 931u.cni(t
.92 .tr
cO )4o
251 m ‫ و‬Sultano Bigextd Khan .II conn -
.posuit .
et anno 911 (inc .4 ‫ل‬ )5051 absolvit
n n Dispositum
i u est in
u -
praefationem
q et
quaginta unum capita, et incipit ita : Laus De0 ‫ و‬gui coelos et terram creavit ete.
Monet auctor , Zerettlet instrumentum esse praestantissimum ‫ و‬nobilissimum ‫ و‬-ID
er
,mumipraeter ssi cetera
te universale
ef‫و و‬levissimum ad portandum .mumillicaf Attannen
innotuit‫و‬eum
auctor esset ex doctissimis Arabibus tractatus in terra Persarum non - ‫ـ‬
.6165 Ris à l et Zere à l et E1 - Sh ekk a zi ‫ و‬tractatus de quadrante Zerettlet ‫ تجر‬-
.
‫و‬28%SheRR4at
A,otcid qui
A idem e
est eumh quadrante
S ‫روي‬auctore
Ahmed Ben O ar
.
.is lt Incipit
i
sdita l
h : t
Laus
aiDeo
Wt S‫ و‬.Tuali dignus est etc ‫ و‬et in quatuorde ein
.divisus est capita ‫ ـ‬.6166 ‫و‬E1 - Ris à let E1 - 2 a fera nfy et tractatus sectae
Zafertantyet de dogmatis religionis fundamentalibus et argumentis dissentientium
.sidneulid Incipit ita : Laus De0 ‫ و‬.cujusdona universalia sunt etc ‫ ـ‬.6167 Ris le t
406

‫ في مناعة النفس كتبها الى أخيه‬. ‫القدس الشيخ محيى الدين ابن عرث كتبها بمكة سنة‬
‫أن محمد عبد العزيز بن أبي بكر القرشى المهدوى نزيل تونس ذكر فيها أحواله مها رسالة‬
‫في الرؤية والكلام لمحيى الدين محمد بن تاج الدين الشهير بابن الخطيب اليومى المتوفي‬
‫سنة أو رتبها على مطلبين آلآول في الكلام وفيه ثلاثة مباحث والتاق في الرؤية أوله الحمد‬
‫لله الذى جل جنابه عن أن يكون شريعة لكل وارد التي ألفها في دولة السلطان بايزيد ة‬
‫هي رسالة في رؤية الله تعالى في المنام ورؤية رسوله صلعم لان زيد عبد الرحمن بن الخطيب‬
‫السهيلى الاندلسى المتوفي سنة أما الرسالة في رؤية التى صلعم ليخشى خليفة المتوق‬
1 ‫" رسالة في الراهن للمولي يوسف بن الحسين المعروف بكوماسى المتوفي سنة‬ 1 " ‫سنة‬
‫الرّاء‬
10 ‫ان رسالة في الزائر لعمر بن أحمد بن على الخطان المتوفي سنة أولها ما بعد حمد‬

‫ا‬ el - c o do ,s ‫ة‬ r
epistola de spiritu u
,otcnas quam Sheikh Mohgi - -dh
e dtn Ibn Arab
Mekkae anno 600 (inc. 10 . Sept. 1203) de anima sincere admonenda ad fratrem
‫ر‬4 . Mohammed Abd - el - as txb u
Ben Abi Bekr Coresha Mehdetoi Tunetanum scripsit
Commemoratibiomnia ‫ و‬.o ua
conditionem suam spectabant
e ‫ ـ‬.6158 Ris à l et fi
e‫ ا‬- let
r uy ek
we-le ‫ة‬m ‫ و‬tractatus de conspectu et sermone , auctore Mohyt-ed-din
AMohammed Ben Thi - ed- dan Runna , vulgo Ibn - el - Rhattb dicto et anno 901 (inc.
.21 .tpeS )5941 mortuo ‫ و‬Gui eum in aula Sultani Bayeztd composuit et in duos
‫وه‬uaes
‫ب‬tiublocos irtsid
tioni s guorum prior de sermone agit et tres disquisitiones
continet ‫ و‬posterior conspectum .tatcart Incipit ita : Laus ,oeD cujus majestas nimis
‫و‬augusta est .g ua
ut via situnicuiqu e venientiet
m e ‫ ـ‬.6159 ‫و‬R is
41 et firuyet Allah
tractatus de Deo personnium videndo et de conspectu ejus prophetae, auctore 4Bu
Zeid Abd - el-rahman Ben - elkhatti Sohetla Aradalast, [anno 581 (ine. 4. Apr. 1181 )
mortuol. – 6160. Ris al et fir uy et el - ne b i, tractatus de conspiciendo ‫و‬atehporp
eui Deus faveat, auctore Yakhshi Khalifa, anno 930 (ine. 10. Nov. 1523) mortuo- –
6161. Ris a let fi el-rahn, tractatus de pignore, auetore Molla Yusur Ben-elhosein,
vulgo Kermiseta dicto et anno 906 (inc. 28. Jul. 1500) mortuo.
Tr a ctatus sive ep is to l a e ‫ و‬.ou
tituli a oru
litera Zia incipiunt
m
10 6162. Ris à l et fi el - 2 4 ir, tractatus de visitatore, auctore Omar Ben Ahmed
Ben Ads ,ibitttahK anno . . . mortu0 ‫ و‬. ita :rug u
tidro Praemissis i
praemittend is
405

‫قال أنا شافى فقلت لو لم ترفع يديك في صلاتك ما كان يضرك ولا تفسد صلاتك على‬
‫من عبك فلما رفعت فسدت صلاتنا أما كان الاولى أن لا ترفع حتى تكون صلاتك جائزة‬
‫بالاتفاق فقابل الرجل متى سمع كلامى فلام بعض من كان على مذاعبنا وقال لم لم تعلمى‬
‫ذلك وقد كنت تتردّد ألى من زمان فما أجاب بطائل خاف على سقوط حرمته وكابر وقال‬
‫ة لا تفسد الصلاة ولما كرر ذلك على مذاعب أن حنيفة ولم يرو عنه فيه شىء فقلنا روى‬
‫مك حول النسفى فساده فطال الجدال الى أن صنف ذلك وفي ردّه رسالة لمحمود بوعي أحمحل‬

‫مد" رسالة ق الرمل لابن عبد الله‬ ‫القونوى الاحنفى أولها ما بعد حمد الله على الآلة الجغ‬
‫ أولها‬.f ‫لها رسالة الروح للمولى أحمد بن سليمان أبن كمال باشا المتوفى سنة‬ ‫ألزناتى‬
‫الحمد لله الذى خلف الانسان أطوار اليغ وشرحها رمضان بن محمد بن سليمان المعروف‬
‫روح‬ ‫رسالة‬ "‫لام أ‬ ‫أليغ‬ ‫أوله الحمد لله العالى المتعال‬ ‫سنة ما‬ ‫آخر‬ ‫ق‬ ‫التيبروى‬ ‫ بسعيهى‬10

ille :tidnopser Sum .atiifahS Nisi ‫ و‬dixi ‫ و‬manus in precatione tua sustulisses ‫ و‬nihil
damni contraxisses neque tuae sectae convenienter precationem irritam fecisses. Quas
eum tolleres ‫و و‬precesnostras
irritas .itsicef Profecto optimum ,tessiuf manus non tollere
ut precatio tuautriusque sectae consensu licita faisset. Imamus verbis meis auditis
se opposuit ; at alius quis sectae nostrae addictus reprehendit his verbis : Quidni me
hoe docuisti ‫ و‬cum per longum tempus me jam adieris 4 Imamus ita respondit , ut
nullo modo boni quidquarn proferret. Metuit autem , ne dignitatem perderet, et
sermone tumido usus : Preces ‫ و‬inquit ‫ و‬non irritas .itsicef (uod eum tanquam sectae 5
‫ وهة وممر‬Hantfae convenienter repeteret ‫ و‬neque tamen quidquam hujus auctoritate .

‫ جه‬onfirmatum referre posset ‫ و‬CTuod sententiam suam probaret ‫ و‬:sumivamalcxe Narrat


‫ متر‬1akhttd El-AWesefi ipse suam .metatisrevrep Haee controversia diutius ,tiunet donee
‫و‬tractatus ille componebatur eujus refutationem Mahmttd Ben Ahmed Cuneart
Hanefita edidit. Haecita incipit: Praemissis praemittendis. Laudetur Deus pro ejus
.beneficiis ete ‫ ـ‬.6155 Ris à l et fi e 1 - ram l ‫ و‬tractatus de doctrina ex figuris in
arena . descriptis vaticinandi ‫ و‬auctore 4Bu Abdallah Zenita . ‫ـ‬ .6156 It is a l et
e I ‫ ـ‬ru ,h tractatus de spiritu ‫ و‬,auctore
Molla Ahmed Ben Soleintin Ibn Kentt/pasha
anno 940 (ine. 23. Jul. 1533) mortuo. Incipit ita : Laus Deo , qui homines ita
‫و‬creavit ut diversa genera essent .cte Commentarium ejus ‫ و‬Tui ita :tipicni Laus
.Deo
,imilbus excelso ete ‫ و‬Ramadhtin Ben AMohammed Ben Soleintin ,seteriT vulgo 10
Sa ya dictus ‫ و‬.exeunte
anno 965 .cni( .42 .tc0 )7551 confecit ‫ ـ‬.6157 His a l et
404

‫لمحرم بن محمد بن عارف الزيلى المتوفي سنة وعى على خمسة فصول آ في دليل حرمة‬
‫ في حكم لبن غير الآدمى له في المحرمات‬F ‫ فيمن لا يحرم‬F ‫ فيمن جرم بالرضاع‬7 ‫الرضاع‬
‫ها رسالة ق‬ ‫أولها الحمد لله الذى أعلى معالم العلم الغ انته في جماذى الاولى سنة ؟‬
‫الرغائب وعدم جوازعا بالجماعة تركى للشيخ محمد بن مصطفى الشهير بقاضى زاده المتوفي‬
5 ‫] والشيخ على المقدسى‬...[ ‫ وللعلامة زين [الدين] بن ناجيم المصرى المتوفى سنة‬.٢٢ ‫سنة‬
‫المتوفى سنة سماه ردع الراغب مار انها رسالة ق رقع اليد ق الصلوة وعدم جوازه عند‬
‫الحنفية الاولى حنيفة أمير كاتب بن أمير عمر قوام الدين الفاران المتوفى سنة (مه ] أولها‬
‫ تشرفت بدمشف بلقاء‬86 ‫الحمد لله على نعمائه أليغ قال لما قدمت بلاد الشام في سنة‬
‫النائب سيف الدولة في الليلة السابعة والعشرين من شهر رمضان فصلينا عنده المغرب ورفع‬
10 ‫الامام يديه في الركوع وعند رفع الرأس من الركوع فاعدت صلاق فقلت له أنت مالكى أو شافى‬

auctore Moharren Ben Mohammed Ben Artf Zeila, anno . . . mortuo. Dispositus est
in quinque sectiones ‫ و‬Tuarum prima ,rutaborp suctum rem esse sacram ‫ و‬secunda de
iisagit ‫و و‬uibus sugere
thaud s e ‫و و‬tertia
licitum de ,sii quibus sugere licet guarta de
iis, quae de lactenon humano statuenda sunt, quinta de iis, quibus nutricibus esse
haud .tecil Incipit ita : Laus Deo ‫و و‬ i
ui signa zd
scientiae elevata
.cte , m
et mense
oJ .1
.anni 991 (inc 15 . ‫ل‬ . )‫ه‬
3851n
t .
absolutus
s e ‫ ـ‬.6153 Ris à l et fi e 1 - re ght ib ‫و‬
tractatus turcious de rebus preeatione expetendis et de ejus prohibitione Mohammeda
norum orthodoxorum consensu ‫ و‬auctoribus Sheikh Mohammed Ben AMustafa , vulgo
ideh dicto et anno 1044 .eni( .71 .nuJ (4361
5 mortuo‫كأ‬Othdhaa ‫ ـ‬viro doetissimo
Zean -[ed - dtn] Ben Nojetan Misra, anno [970 (ine. 31. Aug. 1562)] mortu0 – et
Sheikh 4la AMocaddesa ‫ و‬anno . . . mortuo , qui tractatum ‫ و‬,de quo supra videndum est
"o" - l e da
rightb R. ‫ـ‬
inscripsit .6154 ,Risà l et fi r a »f «i e1 - ya d fi el - Eal à t
tractatus de manibus inter precationem solemnem tollendis et de hae consuetudine
apud Hanefitas ,atibihorp auctore A ‫ة‬ ‫رم‬ut naE -Kital
Hantra Ben Entr 0mar Chttoin
‫ةاو‬ed
- dtn Firtib anno [758 .eni( .52 .eeD ])6531 ,outrom qui ita :tipicni Laus Deo
.pro ejus beneficiis etc ‫ و‬et : ,muC ,tiuqni anno 747 .eni( .42 .rpA )6431 in Syriae
fines pervenissem , Damasci hospitio legati Setf- ed-demolet nocte vicesima septima
mensis Ramadhtin honoratus sum. Precati sumus apud eum preces ‫و‬sanitrepsev et
10 Imamus in se deorsum inclinando et in capite exista inclinatione levando manus
.tilui
‫ة‬ tsu i
Ego t
vero e per ‫ و‬et : Esne Malikita an Shafiita 4roganti mihi
precationem
403

‫* رسالة ق قوله سبحانه وتعالى الرحمن على العرش أستوى لابن‬ ]‫المتوفي سنة [ مثله‬
‫طولون الشامى بها رسالة قرة من زعم أن في الفاتحة تسعة أسماء للشياطين لمحمد بن‬
‫ها رسالة رسلان بن‬ ‫عمر بن خالد القرشى الاحنفى أولها أحمد الله من فاتحة الامر الاخ‬
‫يعقوب بن عبد الله بن عبد الرحمن الدمشقى في التوحيد وهى رسالة مختصرة أودع فيها‬
‫ علم التوحيد واودع فيها جملة من الحقائف أولها كله كشرك خفى اليغ وشرحها محمد‬5
‫أبن أحمد بن سعد الكلشاى وسماه [ أنيس] الوحيد في خالص التوحيد أوله الحمد لله‬
‫الذى شرح صدور المحققين الاع وشرحها زين الدين زكرياء بن محمد الانصارى الشافى‬
‫] سماه فتح الرحمن لشرح رسالة المولى رسلان أوله الحمد لله الذى تفرد‬11[ ‫المتوفي سنة‬
‫بالوحدانية وتعزز بالنعوت الربانية اليغ وشرحها محمد الشهير بالخطيب الوزيرى المالكى‬
‫الفتوحات الربانية في شرح الرسالة الرسلانية أوله نحمدك يا من نور بالتمجيد الجة‬ ‫ وسماه‬10
‫لها رسالة الرضاع كرم لجماع بلزوم الانقطاع‬ ‫وهو شرح بقال أقول وفرغ منه في سنة هم‬

19. Sept. 1430)l mortuo. – 6149. Ris à l et fi cau lihi, tractatus de versu coranico
‫ وو‬Miserator super thronum consedit ‫ و ؟؟‬.auctore
Ibn Tultin Shttant ‫ ـ‬.6150 Ris à l et
fira d d man za am a nn à fi El-F ‫ة‬ tih s
attis
u " att
a sma
à li1
t -shc
ey 4tf
a ,n rt
de refutando eo ‫ و‬gui contendit ‫ و‬,in
Surata Fitihat novem nomina Satanarum latere
auctore Mohammed Ben 0mar Ben Khilid Coresha Hanefita. Incipit ita : Laudo
Deum a principio rei etc. – 6151. Ris à l et Ras l a n, tractatus brevis de cultua
aanius Dei ‫ و‬ubi Raslin Ben Yactib Ben Abdallah Ben Abd - ey - rahman DianesheEs
‫ه‬
doctrinam de fide ina unum Deum et plurat secreta interiora literis
i ,tivadnam et 5
‫ه‬ :ru‫ص‬
tidr‫ر‬
Totum
sejus
uconsortio
irsecreto at simile
n.e cte m
Ejus moc ]‫ر‬ 4nts
daheot-le
.a Ahhhis el-tauhtd‫ر‬ inscriptus et a IIMohammed
‫ص‬ Ben Ahmeda Ben Sad Kulshers
‫ه‬ompositus
‫ح‬incipit
oita e : Laus
D ‫ و‬qui corda hominum veritatis interioris studiosorum
‫ه‬
disponitd.cte Porro
e commentarios
m ediderunt
m Zein
a - -de dtn
h Zakartya
o Ben M
‫ مصر‬12ustra ,atiifahS anno [926 .cni( .32 .ceD 1519)l mortuus ‫ و‬eujus liber Fath el-rahman
2a sharli Histhlet AMollae Raslin inscriptus incipit ita : Laus Deo ‫ و‬qui se unitate
.distinguit
et attributis augustis excellit etc ‫ و‬et Mohammed Malikita ‫ و‬vulgo El-Khattb
‫ـ‬EC2 IBM extra dictus ‫و و‬gui
muiratnemmoc ‫ و‬El-Rottihttt El-Rebbtantyet fi sharh El-Rastilet 10
EZ ‫ ـ‬Raslantyet inscriptum ‫ و‬anno 898 .cni( .32 .tcO )2941 .tivlosba Incipit ita :
‫م‬L audamus Te qui illuminas eo ‫ و‬.guod gloriann tribuis etc ‫ و‬et verba textus a verbis
explanatoris formula ‫ و‬, dicit ille ‫ ؟؟‬et ‫ وو‬dico ego ‫ ؟؟‬.distinctahabet ‫ ـ‬.6152 Ris a l et
e 1 - ri dh a " ‫ و‬,tractatus
de statu ,sicirtun qui coitum prohibet separationis necessitate
51 *
402

‫الليل على النهار الخ وعى على مقاتمة وثلثين بابا انها رسالة ق الربع المجتع يخرج‬
‫منه ما يخرج بالمجيب وهى على أربعة وثلاثين بابا يحمل رسالة في الربع المجيب لاق‬
1 ‫العباس أحمد بن محمد القسطلا في المصرى صاحب المواعب [ اللدنية] المتوفي سنة‬
‫والمولى عطاء الله العجمى المتوفى سنة وللمولى محيى الدين محمد بن القاسم الشهير باخوين‬
5 ‫ شرح لهذه الرسالة أعلى رسالة عطاء الله العجمى وجمع الشيخ غرس‬.. ‫المتوق في حدود سنة‬
‫الدين ابن الشيخ أحمد بن النقيب رسالة مشتملة على مقدّمة وعشرين بابا وله الحمد‬
‫لله رب العالمين الخ وفي استخراجه للمولى قاضى زاده الرومى وعو موسى بن محمود المتوفي‬
‫سنة وصنف المولى محمود بن محمد بن قاضى زاده الرومى المعروف بميوم جلبى المتوق‬
‫ رسالة فارسية على عشرين بابًا باسم السلطان بايزيد في الربع المقنطوات أولها حمدى‬- ‫سنة‬
10 ‫كه حيظة أوهام از سمت مشرقش متقاصر أمد الخ وله رسالة في الربع المجيب بالفارسية‬
‫ رسالة رجال ألغيب الشمس الدين أحمد بن حمزة الغنارى‬168 ‫أعد اعا للسلطان بايزيد خان‬

.noctemin diem immittenti etc ‫ و‬.et in praefationem et triginta capita divisus est –
6146. Ris à l et fi el - rob "i " E1 - Mojannah , tractatus de quadrante Hojannah
‫و‬appellato guo eadem ,atingocnirutnuicile quae quadrante .beyyejaM Distributus est
‫م‬intriginta quatuor capita – .6147 Ris à l et fi el-r ob "i " El-Mojeyy eb ‫ و‬tractatus
de quadrante Mojeyyeb dicto, auctoribus 4 bu'labbths Ahmed Ben Mohammed Castellana
AMisra ‫ و‬,anno 932 .cni( .81 .tcO )5251 mortuo , qui .dE Meachhab El-Ladontyet edidit
et Molla 4thallah mortuo‫ز‬4
,t
annon
..e
. . ‫ ـ‬Molla -tyhoM ed-dtn AMohammed
4Ahaotn dictus et circa annum 900 .eni) .2 .tcO )4941 mortuus
5 Ben - elcthstm ‫و و‬wulgo
commentarium tractatus Attallae Ibn-elsheikh‫ر‬4
ema ,tidide et Sheikh Ghars-ed-dtn
4hmed Ben-elnacktb libellum edidit, qui praefationern et viginti capita comprehendit
et ita :tipicni Laus Deo ‫ و‬mundorum domino .ete Porro de eo eliciendo Molla
AMusa Ben AMahntid ,tnuR vulgo Clidhiztideli dictus et anno . . . mortuus ‫ و‬libellum
‫و‬publicavit ut etiam Molla Mahmtid Ben AMohammed Ben Chdhastadeli Ruma ‫ و‬vulgo
AMarena Jeleba dictus et anno 931 (ine. 29. Oct. 1524) mortuus, tractatum persicum
10 in viginti capita dispositum nomine Sultani Bayextd de quadrante Mocantarht dicto
edidit ‫ و‬gui ita :tipicni Laus ei ‫ و‬.cujus orientem regio phantasiae deficit etc
Idem tractatum de quadrante Majegyeb dicto persice compositum Sultano Bigextd
Khin obtulit. – 6148. Ris à l et rijà l el - gh ei b, tractatus de asseclismundi
invisibilis ‫ و‬.auctore
Shems - -de dtn Mohammed Ben Hama ,srtneF anno [834 (ine
401

‫] أولها الحمد لله‬7w ‫ابراهيم الموقت بالجامع الاموى المعروف بابن الشاطر [ المتوفى سنة‬
‫ رسالة في الربع الجامعة‬- ‫حماذا يليقف باجلاله الخ وعى على مقاتمة وستة واربعين بابا‬
‫" رسالة‬16 ‫للمولى ميرم [جلى] على مقدّمة واحد وعشرين بابا الفها للسلطان بايزيد خان‬
‫ق الربع الشكارية التقى الدين أولها الحمد لله حقف حمده الجغ وعى وجيزة تشتمل على‬
‫ ألفها بامر السلطان‬٣ ‫ عشرة أبواب والمولى محمود بن محمد الشهير بميرم جليى المتوفى سنة‬5
‫ وله رسالة في العمل به الفها‬1 - ‫بايزيد خان على مقاتمة واحد وعشرين بابا وفراغ في سنة‬
‫بامرة أيضا ورتبها على مقدّمة وتسعة وعشرين بابا ** رسالة ق الربع الشكازية لعلاء الدين‬
‫الطنبغا الدوادار البكلميشى لمنكر هذه الآلة وعى على مقنطرات خط الاستواء أولها الاحمد‬
‫لله حمدًا يليقف باجلاله أليغ وعى على فصول عشرة ورسالة لبعضهم على ستة عشر بابا أولها‬
‫ها رسالة الربع الشكازى أولها الحمد لله مكور‬ ‫ الاحمد لله الذى خلق السموات الخ‬10

‫ر‬4 li Ben Ibrtihtm astronomo ad aedem primariam Omayyadicam , vulgo Ibn-elshtitar


dicto [et anno 777 (ine. 2. Jun. 1375 ) mortuol. Incipit ita : Laus Deo talis, qualis
.ejus majestati convenit etc ‫ و‬.et in praefationem et quadraginta sex capita divisus est ‫ـ‬
.6142 -Ris a t -tractatus
a l et fi el - rob "i " E1 .‫ ل‬4 ‫و‬mi de quadrante Jhntat .i( e
universalis) dicto in praefationem et viginti unum capita . dispositus , quem Molla
‫ر‬ .BMaren
t [.Jelebal
iu Sultano
so Bayesid
pKhtin
moc ‫ ـ‬.6143 Ris il et fi el - rob " : -
E I - Sh ek ka z fy et ‫و و‬tractatusde quadrante Shekkthatyet ,otcid auctoribus Taekt-ed-dtra
‫ه‬ ujus ‫ح‬tractatus
s brevisita
i :tl
ipicni Laus
a Deo
t‫و و‬ .ualicdignus
t este ‫ و‬et decem 5
‫ جه‬apita ,tidneherpmoc et Molla AMahantid Ben ,demmahoMA vulgo AMirean Jeleba dicto
‫ه‬ t anno
‫ح‬931 o.eu ni( .t
92 .tcr0 )42o51 m ‫ و‬,dui jussu Sultani Blayextd Khtin scrips it
Hibellumque in praefationem et viginti unum capita dispositum anno 913 (ine. 13. Mai.
1507) absolvit. Idem tractatum de usu illius quadrantis ejusdem Sultani jussuedidit
.eumque in praefationem et viginti novem capita distribuit ‫ ـ‬.6144 Ris à l et fi
e I ‫ ـ‬r o b "i " E1 - Sh ek ka z fy et ‫ و‬tractatus de quadrante SheRRthatyet dicto , ab ‫ر‬474‫ـ‬
eez ‫ ـ‬dtn TanBogha Deaotidir Beklentsha in usum ejus scriptus ‫ و‬gui hoe instrumentum
‫و‬super circulis lineae aequinoctialisad horizontem parallelis constructum improbat
et ita :tipicni Laus Deo talis ‫ و‬gualis ejus majestati convenit .ete Decem continet
.senoitces Alius quidam tractatum ejusmodi edidit in sedecim capita divisum ‫ و‬dui 10
.ita :tipicni Laus Deo , qui coelos creavit etc ‫ ـ‬.6145 Ris à l et el -r ob " i "
E 1 - Sh ek ka zi, tractatus de quadrante SheRAtaxi dicto, qui ita incipit: Laus Deo
II l. 51
400

‫رسالة ق الذكر‬ " ‫للامام درويش من أمراء الدولة أولها نحمدك يا من أفضت التغ‬
‫حسيبون بون عجحت‬ ‫للمولى حسام ألد بن‬ ‫البزازية‬ ‫على‬ ‫والرت‬ ‫الاجهرى وتاجو يزه وجواز الدو أن‬

‫" المفتى باماسيه ولمولانا أحمد الرومى المعروف بابن المدارس أولها‬1 ‫الرحمن المتوفي سنة‬
‫" رسالة ق آتت كر آن كقى فارسى يختصر‬ ‫لحمد لله الذى جعل العلماء ورثة الانبياء اليغ‬
5 ‫للشيخ علاء الدين أحمد بن محمد بن أحمد السمنافي المالكى المتوفى سنة سماعا بيان‬
‫رسالة ق نكرر المخالفين لنبوة نبينا صلعم‬ "1 ‫الذكر الخفى المستجلب للاجر ألوف‬
‫والجواب عن شبهتهم للامام العلامة نجم الدين أن الرجاء مختار بن محمود الزاهدى‬
‫الرسالة الذهبية لارسطو‬ *. ‫الغزمينى الاحنفى المتوفى سنة مها‬

‫لواء‬
. 10 ‫أن رسالة في الربع التام الموضوع لمواقيت الاسلام لعلاء الدين أن التحسن على بن‬

Dernetsh aulae Emiro composuit et ita incipit: Laudamus Te, qui distincte pro
etc ‫ ـ‬.6137 Ris à l et fi el - dzi kr el - jah ,ir tractatus
.nuncias de invocatione

Dei , quae alta voce fit, de opinione eam licitam esse , de permissione gyrorum et
refutatione sectae Bezztiztyet , auetoribus Molla Hostin - ed-din Hosein Ben Abd
el - rahman Mufti Amasiae , anno 926 (ine. 23. Dee. 1519) mortuo , et Mollanostro
Ahmed ,inuR vulgo Ibn - elmoderris dicto , eujus libellus ita :tipicni Laus Deo ‫و و‬iu
ir
doctos prophetaru
.v m haeredesos
esse voluit etc ‫ ـ‬.6138 Ris à l et fi el - d zik r
el – ,ifahk tractatus de invocatione Dei .aticat Compendium persieum ‫ و‬quod
5 Sheikh Altt - ed - dtn Ahmed Ben AMohammed Ben Ahmed Sanntina Malikita , anno . . .
mortuus , edidit et Begin el - dzikr el-Ahafi el- musteflit til air et - apef inscripsit. –
\ 6139. It is a l et fi d zi kr el -m o kh a liffn ‫ و‬tractatus de descriptione eorum ‫ و‬gui
prophetiae prophetae ,irtson eui sit benedictio divina ‫ و‬,rutnasrevda et refutatio
dubitationis eorum ‫ و‬auctore Imam doetissimo Neym - ed - dtn Abu lrejth AMokhttir Ben
Mahmaid Zithtdi Ghaxantnt Hanefita, anno 658 (ine. 1s. Dee. 1259) nortuo. –
.6140 ‫ا‬E - . R
a l et El - D Ze i
heb fy ,te tractatus s
,suerua auctore Aristotele

Tractatus sive ep is to la e, quorum tituli a litera Rh incipiunt.


10 6141 . His a l et fi el -rab "i " el - tamm , tractatus de quadrante perfecto ad
tempora solemnia Mohammedanis constituenda erecto, auctore All-ed-din Abulhasan
399

T ‫آلت ال‬

‫ رسالة ذات الشعبتين والعمل بها لاسمعيل بن هبة الله الحموى ** رسالة ذات‬--
‫الكرسى البطلميوس أوله الحمد لله الذى خلق السموات العلى الخ رتبها على مقاتمة وعتاة‬
‫أبواب ولقسطا بن لوقا البعلبى وى خمسة وستون بابا عربها المتأخرون ومن معوباتها تختصر‬
‫ لبعضهم ولغيره عتبها ونقحها في مقدّمة وثمانية وثلاثين بابًا أولها الحمد لله التى خلف‬5
‫السموات العلى اليغ لعبد الرحمن الصوفي رسالة كبرى في ثلاث مقالات مشتملة على مأنة‬
‫وسبعة وخمسين بابا أولها الحمد لله الذى سمكن السماء بقدرته اليغ ها رسالة في ذباتع‬
‫المشركين [ومناكحهما لان الفضل محمد بن عبد الله بن قاضى تجلون الشافى المتوفي‬
‫اما رسالة ق‬ ‫سنة الله أولها الحمد لله وحده وصلاته وسلامه على من لا نرى بعده الخ‬ .

‫؟ وللشيخ عبد الرحمن البخارى أتفها‬.. ‫ آلخبع للمولى لطف الله بن حسن التوتاق المقتول سنة‬10

Tr a ctatus sive epist o la e ‫ و‬ouorum tituli a litera Dxtil puncto diacritico


notata incipiunt. . ‫ا‬
.6133 Ris à l et d z à t el - sh o bate in ‫ و‬tractatus de instrumento bifurco Dxtat ‫ا‬
e-shobatein ejusque usu ‫ و‬.auctore Ismatl Ben Habatallah Hamatoi ‫ ـ‬.6134 R is a l et
d z à t e 1 - k or si ‫ و‬tractatus de constellatione Cassiopeja ,atcid auctore Ptolemaeo -
Incipit ita : Laus Deo ‫ و‬.gui coelos excelsos creavit etc ‫ و‬et in praefationem et plura
capita divisus est. De eadem re Costa Ben Luca Baalbecka tractatum edidit sexaginta .

q aninque capitibus comprehensum. Illum recentiores arabice verterunt, et in his


translationibus compendium laudatura quodam confectun ‫ و‬et ab alio ‫ و‬gui libellunn
re eognowit et correctum edidit. Haec recognitio praefationem et triginta octo capita 5
h abet et ita incipit: Laus Deo , qui coelos excelsos creavit etc. Pariter Abd-el-rahmara
‫رو‬Saz )Iractatum
m ampliorem
uediditsini tres v id ‫ و‬-guae
dissertationes centum quin
quaginta septem capita .tnudneherpmoc Incipit ita : Laus Deo ‫ و‬gui coelum potentia
.sua extulit etc ‫ ـ‬.6135 Ris a l et fi d z a b 4 i h el - mo sh rik in ‫ و‬tractatus de
connubiis‫د‬ho
stiis a haereticis plures Deos colentibus mactatis [ eorumque [ ‫ و‬auctore
‫ر‬4 Eas - tradh Mohammed Ben Abdallah Ben Chdha Ajltin Shafiita ‫ و‬.anno 876 ( inc
.nr 1471 ) .outr
.20 ‫س ق‬ rom Incipit ita
e : Laus Deop
unico et benedictio
u ejus et
s salus
eum ‫ و‬.post quem nullus amplius propheta etc ‫ ـ‬.6136 Ris à l et fi e 1 - d z a bh ‫ و‬10
tractatus de mactatione , auetoribus Molla Lutfallah Ben Hasan Thicttli, anno 900
) .cni .2 .tcO )4941 occiso , et Sheikh Abd - el - rahman Bok/thrt ‫و و‬
lui o
libellum
mamI
398

‫نعبد وإياك نستعين اليغ كتبها أولا عربيا في ترجمها بالتركية ذكر في آخرها أن أصحاب الباطن‬

‫الله سبحانه وتعالى وأن من شىء ألا يسبح بحمده ولكن لا تفقهون تسبجهم فالدقى والمزامير‬
‫والقصب والطبل ومثلها داخل في الشيعية فهم يستحون الله تعالى ويقدسونه فكيف ينكر‬
5 ‫الجبهات‬ ‫أعل الظاهر لارباب الطريف الذين يسمعون تسببع الاشياء‬

‫كيبيع مبدأ في اجة كويد ناى وعود‬


‫أنت حسرى أنت كاق با ودون‬

‫أقول دعوى تسيبيع الاشياء حقيقة أو مجازا بالذات مستم وأمّا في الاصوات الخارجة عنها‬
‫بسبب الضرب والنفخ فممنوع لا بات من اثباتها وعو حلّ النزاع مع أن الادلة قائمة بخلافها‬
10 ‫"لا رسالة في الدور والتسلسل للشيخ الامام برهان الدين محمد بن حمد النسقى المتوفي سنة مما‬

.mi Deus , ,, Te ,sumiloc et Te in auxilium imploramus ، etc ‫ و‬primum arabice


,tarespircs deinde autem in turcicam linguam .taretrev Ad finem ejus dicit ‫ و‬asseclas
sensui spiritali addictos essentiam cujusvis rei interiorem considerare , ut ex quaque
re collandationem Dei summi et excelsi ejusque majestatis ab omnibus rebus humanis
puritatem auribus percipiant , ut Deus in Corano dicit : ‫ وو‬Et nulla est res ‫ ) و‬waenon
celebret landem ejus. Verum non percipitis intellectu laudationem eorum : ** naIn
tympanum Arabibus usitatum ‫ و‬organa ‫ و‬fistula ‫ و‬tympana majora ad res pertinent ‫ و‬et
haec quoque Deum summum collaudant, eumque sanctum et purum celebrant. (Huomodo
‫ة‬
‫و‬igiturmundi
t sensibilisasseclae
nu interiori
i sensuid
,sitciddau
qui laudes
a quibus
res Deum extollunt ‫و و‬hoccrimini dant Dicit poeta persieus :
Scisne, quod dicunt fistula et testudo 4
Tu mihi sufficis ‫ و‬.Tibi
confido , o dilectissime
Ad hoc respondeo : Sententiam , qua res Deum collaudare dieuntur, aut non meta
‫و‬phoricam esse autre vera metaphoricam concedendum .tse Quod autem sonos attinet
‫و‬guipulsando et inflando ,rutnuicile illi prohibiti .tnus Certe adhue probandum est
utrum liciti sint nec ,en et quaestio locum dat ,idnatupsid eum argumenta ‫ و‬Quae
10 .contrarium
,tneborp satisfirma sint ‫ ـ‬.6132 Ris à l et fi el - d a ur we el-tes el so ‫و ا‬
tractatus de gyro et coneatenatione , auetore Sheikh et Imam Boritan-ed-dtn Mohammed
.Ben Mohammed ,ifeseWA anno 688 .cni( .52 .naJ 1289 ) mortuo ‫ـ‬
397

‫من غير حاجة لابن الجزار أحمد بن ابراعيم الافريقى الطبيب المقتول في سنة أربعمانة‬
"r ‫ رسالة في دوران الصوفية ورقصهم للشيخ جمال الدين أستحف القراما في المتوفى سنة‬-‫أ‬
‫ الشهير‬181 ‫كتبها ردًا وجوابا على المولى عرب الواعظ وللشيخ سنان بن يعقوب المتوفي سنة‬
‫بسنبل سنان كتبها للسلطان سليمان خان أولها لحمد لله الذى عدانا لهذا وما كنا لنهتدى‬
‫ الآية وسماعا بالرسالة الخفية لطلاب الايقان ذكر فيه أن السلطان سليم خان أستفتى متعضبًا‬5
‫لا مستهديًا فافى المفتى بحرمة الرقص وفتواه مزيف باطل انتهى وللمولى أبن كمال باشا‬
‫أولها الحمد لله الذى عدى قلوب المؤمنين الى الايمان الخ وللشيخ آق شمس الدين أحمد‬
‫أبن حمزة [ المتوفي سنة] جدّه الاعلى محمد بن شهاب الدين السهروردى أولها الحمد لله‬
‫العلى الوهاب الغفور النواب اليخ وللشيخ فضل الله بن محمد بن أيوب صاحب فتاوى‬
‫] أوله بعد حمد الله تعالى في فعاله ألخ وللشيخ اسماعيل الانقراوى‬17 ‫ الصوفية [ المتوفي سنة‬10
‫كتبها جوابا عن معارضة محمد أفندى المفتى ومنعة عن الرقص والدوران أولها اللهم أياك‬

‫و‬necessitate
urgente extrahatur auctore Ahmed Ben Ibrahim Ifric/ia Medico , vulgo
.Ibn- eljezztir dicto et anno 400 .cni( .52 .guA )9001 interfecto ‫ ـ‬.6131 Ris a l et
‫ا‬fide wer an E - Su fiy et we ra e si him ‫ و‬-tractatus de gyro et saltatione Theoso
phorum, quo Sheikh Jentil - ed - din Ishae Carintina , anno 934 (ine. 27. Sept. 1527)
rnortuus , responsi loco Mollam Arab Concionatoren refutare studuit. De eadem re
‫خ‬‫أ‬Sheikh
it Sintin
cBenaJ ‫ و‬anno 989 .cni( 5 . .rbeF 1581 ) mortuus et vulgo Sonbo r
‫ه‬Saintin
sutcid ‫ و‬in usum Sultani Soletanlin Khan ,tispircs ejusque tractatus ita incipit :
‫ و‬. Laus Deo , qui nos direxit ad hoc : et non fuissemus , ut dirigeremurs .cte Inscriptus 5
‫ دجه‬t El - Ristilet El - Khafiyet la tollib el-ictin , et auctor ,tarran Sultanum Se/arys
‫ك كهر‬ httn responsum
e juridicum quaesivisse
t partium
c studio ,mue
tcud minime r
,orev ut
‫ه‬‫و‬d un .rt
uterec iMufti
d responsum
ed quo saltationemillicitam esse sanxit ; at ejus
‫ جه‬,o nsultum improbum est et .nnutirri EIaec .elli – Porro Molla Ibn Kenttlpasha
‫رت‬cu ‫ ده‬.libellus
ita :rutidro Laus ,oeD qui corda fidelium ad fidem ducit etc ‫ ـ‬Sheikh
‫ جم هم‬8hems - ed - din Mohammed Ben Hamnza ‫ و‬I anno . . . mortuus I , eujus atavus
‫ر‬
‫و‬TATo
Ahammed
t Ben Shelhtti
i - ed - dtn
u Soharatoerda
f et qui ita incipit , ‫ وو‬Laus Deo
sublimi, liberali, condonanti, semper propitio etc. – Sheikh Fadhlallah Ben Mohammed
Beza Egyub ‫ و‬auctor operis Helttact El - Sufiyet ‫ و‬.I anno 762 ( .cni 11 . Nov 1360 ( 10
[hnortuus ‫ و‬.cujustractatus
ita :tipicni Post laudem Dei excelsi propter ejus facta etc –
Sheikh Ismail Ancktreuot , qui scripsit, ut Mohammedem Efenda Mufti refutaret, qui
contra dixerat et saltationem et gyros .tareubihorp Tractatum ‫ و‬gui ita :tipicni O
396

‫وللمولى الشيخ عبد الغنى النابلسى الشامى المتوق سنة ** رسالة في حقف الدخان نعب‬
‫رسالة في دعاء الصلاة على النبى صلعم والتشبيه فيه للشيخ محمد‬ -1 ] ‫فيها الى أباحته‬
‫[ أبن] بهاء الدين أولها الحمد لله الذى يصلى علينا ألخ ورقة ولمولانا محمد القره باغى‬
‫ رسالة في الدعوات المأثورة على خمسة أبواب أولها الحمد لله الشامل رأفته‬18 ‫أيضا ورقة‬
5 ‫ في‬F ‫ في الادعية المأثورة‬F ‫ في فضيلة الدعاء وآدابه‬F ‫العام اليغ آ في فضيلة الذكو‬
‫" رسالة ق دقع التعارض بين قوله‬ ‫ في أدعية عند حدوث الحوادث‬5 ‫أدعية منتخبة‬

‫الاصغر [ القراما في المتوق سنة ] وسبب تصنيعه ما جرى بينه وبيبون علماء مصر قا التعارض‬

‫" رسالة ق دفع شبهة العامة للمولى بهاء الدين‬1 ‫المذكور أولها الحمد لله الملك العلام أليغ‬
10 ‫الشيخ الحاج بيوم الانقووى مات مدرسا بادرنه سنة هم " رسالة في الدم والتحذير من الاخراج‬

[Pariter Molla Sheikh Abd - e - ghant Nabulust Shams, anno 1144 (inc. 25. Jun. 1731)
,s tractatum
u de u t
tabaci usu ,tidir
de quemo
licitum
m . ‫ ـ‬.6126 Ris al et fi
esse statuitl
du à el - sa l at a la el - n eb i, tractatus de precatione prosalute prophetae Saltat dicta
et de assimilatione in ea obvia, auctore Sheikh Mohammed IBen] Behtt-ed-dtn. Folium,
quod ita incipit: Laus Deo , qui nobis benedicit ete. De eadem re Molla noster AMohann -
.med Carahlight folium edidit ‫ ـ‬.6127 ‫و‬Ris à l et fi el - daa w at el - math t ret
tractatus de precationibus usu sancitis, qui ita incipit: Laus Deo, cujus clementia
5 omnia comprehendit etc. Quinque capita, quorum primum de merito laudationis
thir ,eatcid secundum de merito invocationis et regulis in ea
observandis‫هت‬D ‫ و‬tertium
de precationibus usu sancitis , quartum de precationibus selectis, quintum de precatio
nibus tempore adverso, quando res novae aut calamitates accidunt, faciendis. –
6128. Et is a l et fi d a f" i " el - te ar o d h, tractatus de refellenda discrepantia inter
locos Corani : ‫ وو‬Nos certe adjuvabimus sane legatos nostros ،، et ,,Occidunt prophetas
injuste 66 et quae sequuntur, auctore Yactib [Carintina Minori , [anno . . . mortuo.
Caussam ejus compositionis praebuit disputatio, quae de illa discrepantia inter hune
et viros Cahirae doctos habita est. Incipit ita : Laus Deo regi scientissimo etc. –
. .6129 "Ris à l et fi "fad i ‫ و‬hob he t e 1 - 4 mm et ‫ و‬tractatus de refellenda dubitatione
10 vulgi, auctore Molla Behtt-ed-dtn Sheikh El-Htti Beartin Arackarenot , qui Adrianopoli
.munere professoris fungens anno 895 .eni( .52 .voN 1489 ) obiit ‫ ـ‬.6130 Ris a l et
fi el - d em , tractatus de sanguine et monitio ‫ و‬qua ,rutebihorp quo minus sine
395

‫في بعض الاسفار " رسالة الخوف والحزن للشيخ عبد المجيد بن نصوح الرومى جمع‬
‫من التفسير أربع عشرة آية وصف الله تعالى عباده المؤمنين فيها بعدم الخوف والحزن أولها‬
‫الاحمد لله الذى جعل عباده أليغ‬
. ‫التلال‬
5
‫رسالة الدخان لاجتراح شيخى أولها الحمد لله الذى أعت لعباده المتقين اليغ ولها‬ *
‫تقريظات العلماء والمشايخ ورسالة أخرى فيه أولها الحمد لله الذى بين الحلال والحرام الاخ‬
‫هي رسالة قالت خان لشعبان بن ساحف أسرائيلى الشهير بابن خافي المتطبب قال فيها لما‬
‫رأيت الناس اعتادوا شرب الدخان لا يعلمون عل فيه نفع أو ضر ونظرت رسالة في مدحه‬
‫ومنهم من يموت بتناوله فقصدت بمعرفة هذا النبات فما وجدت في الكتب الطيبة من يذكره‬
1 ()
‫من المتقاتمين والمتأخرين ثم وجدت رسالة أفرنجية الطبيب حاذف من المتأخرين في بلاد‬
‫أسبانيا أسمع موناروس فصرفت العنان ألى ترجمته بالعربى أنتهى وعى مختصر ذكر فبه منافعه‬

Cashan, illum scriberet. – 6123. Ris à l et el - khauf we el - h o z n, tractatus


de metu et tristitia ‫ و‬auctore Sheikh -dbA el-nnejad Ben Nastih ,annuR qui e conn -
mentariis coranicis quatuordecim versus collegit ‫ و‬in quibus Deus cultores suos fideles
mnetus et tristitiae expertes describit ‫ و‬et incipit ita : Laus ,oeD qui cultores suo s
fecit etc.

Tra et a tus sive epis to l a e, quorum tituli a litera Da/puncto diacritico


destituta incipiunt.

.6124 Ris a l et el - do kh a n ‫ و‬,tractatus


de fumo ,icabat auctore Jerrth SheaRAs
»Hui itao:rutide
ro Laus
D ‫ و‬Gui suis cultoribus piis paravit .cte Viri docti et Sheikhi
eum encomiis extulerunt. Alius de eadem re tractatus incipit ita : Laus Deo , qui
res licitas et illicitas declaravit etc. – 6125. It is a l et fi el - d o kh a n, tractatus
‫ه‬
.de
fumo ,icabo
at auctore Shalitin
t Ben Is hae
c Isratld Medico
i , vulgo IInd
Khttnt
Cum , inquit, homines fumo tabaci sugendo assuescere vidissem eosque nescios,
aatrum haec consuetudo utilis an inutilis esset ‫ و‬ettractatum inspexissem , in quo ea
l audabatur, nonnullique tabaci usu mortui essent, hanc plantam accuratius cognoscere
studui, nec tamen in libris bonis inveni, qui priorum et recentiorum scriptorum de ea
dissereret. Postea tractatum inveni franconicum a medico recentioris temporis solerti
Hispanico ‫ و‬cui nomen Molarus est ‫ و‬editum ‫ و‬ad quem arabice vertendum statim
.cogitationes
.ixerid Haec ille ‫ ـ‬.Compendium
,tse in quo utilitates tabaci describit
. 50 *
394

‫ رسالة في الخت للمولى أحمد بن عبد الله‬، ]‫المولى أحمد أستاذ المصنف بايرادات واعية‬
‫الشهير بفورى المتوفي سنة ولا في الدر ياقوت بن عبد الله المستعصمى الخطاط المشهور‬
‫" وهى رسالة نافعة في هذا الفن ولعبد الله الصيرفي أيضا فارسية أولها شكو‬1 ‫المتوفي سنة‬
‫رسالة الخفاء فيما ظهر وبطن‬ ‫وسياس فرأوان التغ رتبها على مقدّمة وبابين وخاتمة‬
5 ‫ " رسالة ق الخلاف والجدل للترمذى [ أولها الحمد لله مسبّب‬. ‫من الخلقاء ذكره البونى‬
‫الاسباب الرغ] قال هذا مختصر في فقه جدل الاعراب لاظهار الصواب فصلته أثنى عشر فصلا‬
‫ان رسالة في مسائلة الخلع للامام برهان الدين ابراهيم بن عبد الرحمن الفزارى [ المعروف‬
‫" رسالة ق‬ . ‫] علقها في ثلثة عشر من جماذى الاول سنة‬13 ‫بابن الفركاح المتوفي سنة‬
‫خلف الاعمال الجلال الدين محمد بن أسعد الدول في أولها ما بعد حمد الله مفتاح‬ ‫مسئلة‬

10 ‫القلوب التي ذكر فيه أن سعد الدين حمي الاسترابادى سأله أن يكتبها أون اجتيازه بقاشان‬

‫و‬amplissimas conscripsit ‫و‬ uibus Mollam


si Ahmed m auctorismagistrum
rif opinionibus
ni
prolatis refutare studuit [ . ‫ ـ‬.6118 ‫و‬Ris à l et fi el - khat ,t tractatus de scriptura
auctoribus Molla Ahmed Ben Abdallah , vulgo Fauri dicto et anno . . . mortuo,
‫ر‬4 .bu"Idorr
Yictit Ben Abdallah Mostasent calligrapho clarissimo , anno 698 (inc
.9 .tcO )8921 mortuo ‫و و‬cujus
libellus in hac disciplina multam utilitatem praebet et
‫ر‬4 bdallah ,ferieS qui pariter persieum tractatum edidit ‫ و‬qui ita :tipicni Gratiarum
.actio et laus copiosa etc ‫ و‬et in praefationem , duo capita et conclusionem divisus
5 .est ‫ ـ‬.6119 Ris a l et el - kh a fa ‫ و‬tractatus arcani de ,siiraciv qui aut aperti sunt
.tnetal Commemorat eum Bund -‫ ـ‬.6120 ,Ris
.aut à l et fi e 1 - kh il a f we el - i a d l
tractatus de theologia controversa et de topica , auctore Tirmidst, I qui ita incipit:
Laus ,oeD summo caussarum auctori ].cte :te Hoe compendium ‫ و‬,tia de intelligenda
topica expositionisagit ‫ و‬ut rectum verumque ,rutairepa idque in duodecinn sectiones

.iubirtsid – .1216 R is a l et fimes'al et e l-k h o I " : " ‫ و‬tractatus de genere divortii


Aholo , guem Inftm Borhtin - ed - dtn Ibrtihtm Ben Abd - ey - rahman Fextra ‫ ] و‬vulgo
tertio‫يل‬-Ibn
- el irhtth dictus et anno 729 .eni( 5 . .voN )8231 mortuus ,l die decimo
mensis Jomadzi I. anni 704 (inc. 4. Aug. 1304) breviter et obiter conscripsit. –
6122. R is a l et fi mes " a l et kh a l c el - am a l, tractatus de quaestione originis
actionum ‫ و‬:auctore
Jeddl - ed - dtn AMohammed Ben As'ad ,anitsaeD qui ita incipit
10 .Praemissis
.sidnettimearp Laudetur Deus cordium clavis ete ‫ و‬et ,tarran Sad-ed-dinum
.
10hammed
‫ة‬es Astertibidi
sii at
se ep ‫ و‬,tu eum praeteriret eum in itinere aliquoin urbe
393

‫لفت شرحها منلا شيخم الكردوى قد الشوح في سنة ثمانية عشر والف] * رسالة ق حوض‬
‫عشواء في عشر لابن كمال باشا ها رسالة حى بن يقظان للشيخ الرئيس ابن سينا‬
‫[المتوفي سنة] ولان بكر ابن الطفيل الاشبيلى‬ ‫شرحها أبو منصور حسين بن محمد بن زيلة‬
1 ‫[ المتوفي سنة‬
‫الاخاء‬

‫الا رسالة في الخضابات المسودة للشعر لان العباس أحمد بن حمد بن مروان السرخسي‬

‫كمال الدين محمد بن محمد [ الشافى] المعروف بامام الكاملية المتوفي سنة عنه [ قلت‬
‫رسالة‬ PP ‫سنة‬ ‫الوزير مصطفى باشا المشهور بكوبريلى المتوق‬ ‫برع‬ ‫وللمولى نعمان باشا الوزير‬
٣٠ ‫سماه رسالة العدل وعليها حاشية الاستاذه المنسوب اليه المولى أحمد المتوفي سنة‬
‫وعلى مختصر وللمولى ولى الدين جار اللد القاضى المتوفى سنة حاشية مبسوطة رة فيها‬

Mart‫ل‬IA
.ium
in eum commentarium Doctor Sheikhem Kurdemoi anno 1018 .eni( .72
1609) ad finem adduxit l. – 6114. Ris à l et fi haudh o shar 4 , tractatus de
camelis decimum vel octavum ab initu mensem agentibus eo tempore colligendis, auctore
Ibn Kenthlptisha. – 6115. Ris à l et Hayy B en Yo c tz à n, tractatus Hayy Ben
inscriptus‫هت‬Yoet
tan ‫ و‬auctore Sheikh Reyfs Ibn .ttatS Commentarios in eum ediderun t
‫ر‬4 bu Manstir Hosein Ben AMohammed Ben Zeala ‫] و‬
anno . . A
. mortuuse
, I et Abu
B‫و‬
‫او‬Ibn
- eltafeal Islibili ]
.[anno
su.u
. .trom –

Tr a ctatus sive ep is to la e, quorum tituli a litera Khtt puncto diacritico


instructa incipiunt.

6116. Ris à l et fi el-k hi dh a b a t, tractatus de tincturis capillos denigrantibus,


auctore Abulabbths Ahmed Ben AMohammed Ben Alfertottn Serakhst Medico , anno 276
C ine. 6. Mai. 889) necato. – 6117. Ris à l et fi El-Kh id hr, tractatus de Elia
‫م توجه‬ ,ue ‫و‬
,ativ auctore
‫و‬l Sheikh
a Kentil
t - ed-din
ii MohammedfBen a AMohammed
hSI
‫ معلمة مه‬1rntian Isectael Kdimiliye dicto et anno 874 .cni( .11 .luJ )9641 .outrom [Adjicio
dictus‫ة‬h
a :ee Molla Womthn Pasha Wezir filius Weziri AMustafa Ptisha , vulgo K prtla
et anno 1132 .cni( .3 .voN )9171 mortuus ‫ و‬tractatum edidit ‫ و‬,Risthlet -le add .i e 10
Ta-actatus justattae inscriptum ‫ و‬ad quem Molla 4 hmed ejus praeceptor anno 1137
) .cni .9 .tpeS )4271 mortuus ‫ و‬-cui addictus fuit , glossas edidit compendio compre
.sasneh Molla IP eld - ed - dtn Jhrallah Judex ‫ و‬anno . . . mortuus ‫ و‬etiam glossas
111. 50
392

‫من رسالة الحمام فارسى لفخر‬ ‫محمد البكافي المتوفى قاضيًا ببروسه في حدود سنة له‬
‫ رسالة في الحمن‬. ‫الدين بن سيف الدين الخيولى المتوفي سنة رتبها على اثنى عشر فصلا‬
‫سه حقف فيها‬1 ‫لطاشكبرى زاده وللمولى علاء الدين على بن محمد القوشاجى المتوفي سنة‬
‫ رسالة حملية للشيخ‬. ‫* كلمات السيد الشريف في المباحث المذكور في الحاشية الكبرى‬
‫الا رسالة الحموية الشيخة‬ ‫يحيى الدين أحمد بن قطب الدين الازنيقى المتوفي سنة همه‬
‫أن رسالة ق الحمى واقسامها أحمد بن أبواعيم أولها الحمد لله‬ ‫الاسلام الشهيد الهروى‬
‫رسالة الحوراء‬ - ] ‫الذى الهم الانسان علم الطب الخ [ول جلال الدين السيوطى أيضا‬
]80 ‫ أتمها في سنة‬.‫ه‬1 ‫والزوراء لاجلال الدين محمد بن سعد الصديقى الدوا في المتوفى سنة‬
‫وشرحها الفاضل كمال الدين حسين بن محمد بن على اللارى شرخا ممزوجًا أوله الحمد‬
10 ‫لمن عو محمود بلسان كل حامد الخ وسماه تحقيف الزوراء واتمه في سنة ثمانية عشر وتسعمائة‬

Mohammed ,aniB
‫و‬ e
tkeB qui circa annum 830 .eni( .2 .voNn
)6241 mortuus est
mmu
.eujudicis in urbener e ‫ ـ‬.6108 Ris a l et el - hamm ‫ة‬m ‫و‬
Prusa fungeretur
‫ج‬tde ,sienlab ct
ra at
quem Fakhr - ed - dtn us
Ben Setf ed - dtn Khoyttlt ‫ و‬anno . . .
mortuus ‫ و‬.p er
scripsit si ce
et in duodecim sectiones divisit ‫ ـ‬.6109 His à l et fi
1 - ham d etde‫هت‬
‫و‬e tr
voce hand . i . e ac
laus , i e D ta
auctoribus tu
Thshkiprt s
tideh
ed - dtn Ali‫ز‬M
Ali -no
an ol
Ben Mohammed la
Cush ,s ‫و‬87 )
.ie.n1i
8a M. (4474
‫و‬mortuo Tui hic verba Seyyidi Sherif Joritina in disquisitionibus in Glossis Magnis
memoratis argumentis probavit. - 6110. El - Ris il et E1 - Hamlf y et, tractatus
5 categoricus ‫ و‬,a uc
Sheikh Mohya to
- ed - dtn Mohammed Ben Cotbre
- ed - dtn Izntekt
.a 31 .traM )0841 o
885 .cni( .nn mortuo ‫ ـ‬.6111 E1 - Ris l et E1 ‫ ـ‬Ham aw fy et ‫و‬
tractatus Hamatenus ‫ و‬.au Sheikh cto re
el - islam Sheh td Herears ‫ ـ‬.6112 Ris à l et
fi e 1 - humm a we a cs à mih a ‫ و‬tractatus de febribus earumque generibus ‫ و‬auctore
AMohammed Ben Ibrtihtm, qui ita incipit: Laus Deo , qui homini doctrinam medicinae
inspiravit etc. [ De eadem re Jelhl-ed - dtn Soytits scripsit[. ‫ـ‬.
6113 Ris 41 et
‫ا‬E - Haur a we E1 - 2 a ur 4 ‫ و‬tractatus viei Baghdadensis zaura et Tigridis ‫ و‬auctore
Jelttl-ed-dtn Mohammed Ben As"ad Sadtcks Detetins, anno [908 (ine. 7. Jul. 1502)]
mortno ‫] و‬ eni( .2 .gnA )7n
gui anno 872 .e Commentariumb
641 .]tivlosba e ejus vir
meritus Kemthl- ed-din Hosein Ben Mohammed Ben Als Ltrsita seripsit, ut textum
10 .te Incipit r : Lausc
ille itae qui lingua
,oeDs iomnium
md laudantium
a. laudatur
‫و‬ etc
et Tahckte El-Zaurtainscriptus et anno 918 (ine. 19. Mart. 1512) absolutus est.
391

‫ رسالة ق آلكساب أحمد ابن حمي‬.. ‫ رسالة الكرز لاغاثاديمون الحكيم‬131 ]‫تسمع‬
‫أما رسالة ق‬ ‫موقت الجامع الازهر] سبط الماردينى أولها الحمد لله الاول بلا عدد الخ‬
‫العسة لان عثمان عمرو بن بحر الجاحظ مختصر أوله وعب الملك السلامة الج‬
‫لها رسالة ق حكم عيسى عليه السلام حين نزوله لابن طولون الشامى أولها الحمد لله‬
‫"لا رسالة في الاحكة وعلاجها لابن منداوية أحمد بن عيد الرحمن‬ ‫ وسلام على عباده اليغ‬5
‫ رسالة في المحكمة العملية لعضد الدين وعى مقيدة مختصر شرحه‬.* ‫الطبيب الاصفهاني‬
‫ما رسالة‬ ‫تلميذه الكرمافي والمولى طاشكبرى زاده في أوائل حاله كما ذكر في موضوعاته‬
‫الحلبية في الطريقة المحمدية نظمها معين الدين محمد بن أبى بكر المعروف بابن القيم الحنبلى‬
‫رسالة في حل شبهة العامة لعبد الرحمن بن على بن المؤيد‬ ‫المتوفى سنة أو‬
‫ رسالة في الحتة للمولى محمد شاه بن‬.. ‫] أحسن فيها واجاد‬1[ ‫ ألاماسى المتوفي سنة‬10

.lrut - .9906 Ris à let el - hir z ‫ و‬tractatus de ,siteluma auctore Agathadtmains


.ohposolihp – .0016 It is à l et fi e ‫ ا‬- ‫و‬his
a b ، tractatus de arithmetica ‫ و‬auctore
‫ر‬Mohammed
e LBen
t ]deo
mmahoMp en ‫ و‬I gui astronomus templicathedralis
A AMariddafi
‫[م‬4xhar
tiuf ‫ و‬et ita :tipicni Laus Deo primo ‫ و‬.infinito etc ‫ ـ‬.6101 ‫ةا‬Ris à l et f
e 1 - has ed ‫ و‬tractatus de invidia ‫ و‬.auctore
4Bu 0thmatin Amru Ben Bahr El-Jhhtts ‫ـ‬
.Compendium
, quod ita :tipicni Dat Deus Tibi salutem etc ‫ ـ‬.6102 Ris a let fi
h o km Isa ‫و و‬tractatus de conditione Jesu eo tempore , guo in terram descendit
auctore Ibn Tulun Shtima. Incipit ita: Laus Deo et salus super ejus cultoribus etc. ‫ ـ‬5
G .301 Ris ‫ة‬ ‫ا‬let fi el - hikket
i we ‫زة‬ iha ‫و و‬tractatus
de scabie ejusque curatione
auctore Ahmed Ben Abd-el-rahman Isfahind Medico ‫ و‬.vulgo Ibn Mundetoeth dicto ‫ـ‬
G 1 .40 . Ris à l et fi el - hi km et el - am el fyet ‫ و‬,tractatus
de philosophia practica
auctore -dohdA ed - .ntd Compendium utile ‫ و‬ouod Kermina ejus discipulus et Molla
Tazshkipriatideli initio studiorum suorum ‫ و‬ut in -lE AMaudhttttt ,tebihrep commentati
.sunt ‫ـ‬ .6105 ‫ا‬E1
- Ris à l et E - Hal eb fy et ‫ و‬tractatus Halebensis de religione
.acidemmahoM Carmen ‫ و‬Tuod Moth - ed-dan AMohammed Ben A ‫وة‬t aBeir
tilabnaH
.vulgo Ibn - eleagytan dictus et anno 751 .cni( 11 . .traM )0531 ,suutrom composuit ‫ـ‬
61 .6O Ris à l et fi hall sho bh et el - ‫ة‬mmte ‫ و‬,tractatus de explicando dubio vulgi
auetore Abd- el- rahman Ben Ali Ben - elmotoayyed Antist, anno [922 (ine. 5. Febr. 40
1516 ([ mortuo ‫ و‬.gui probe et egregie in hac quaestione tractanda versatus est ‫ـ‬
.6107 Ris a l et fi el - holl et ‫ و‬tractatus de pallio ‫ و‬auctore Molla Mohammed Shdah
390

‫اندة أشهر معلومات القوام الدين قاسم بن احمد الجمالى المتوفى سنة له ولمولى عبد الرحمن‬
‫ رسالة الحاجب للشيخ محيى الدين محمد‬- 1 ‫أبن على أبن المؤيد المتوفي سنة‬
‫] يختصر أوله الحمد لله الذى جبنا به عنة غير أنه‬81[ ‫أبن على أبن عرفي المتوفي سنة‬
‫يعرف له كنه التغ هوا رسالة ق الاكتت للشيخ الرئيس أن على حسين بن عبد الله بن‬
5 ‫ رسالة احت الخمر للمولى أحمد بن سليمان أبن كمال باشا المتوق‬1.31 *81 ‫سينا المتوفي سنة‬
‫ رسالة ق الحدود لابن سينا وللامام الغزالى أيضا مختصر أورد فيها تعريفات‬1.17 .16 ‫سنة‬
‫الاسماء التى أطلقها الفلاسفة ما رسالة ق احتوت المحروق لابن سينا [وعى على ستة‬
‫فصول الاول في سبب حدوث الصوت والتاق في سبب حدوث الحروف والثالت في تشريع‬
‫لخناجر والرابع في الاسباب الجزئية لمحرفا حرف منه حروف العرب والخامس في الخروف المشابهة‬
10 ‫بالحروف وليست في لغة العرب والسادس في أن هذه الحروف من أى لحركات الغير الناطقية قد‬

peregrinatione Mekkana quatuor mensibus Shewwél ‫ و‬Dzi leadet , Dzilhijjet et


Moharrem ,atcarep auctoribus Chttptian - ed - dtn Clistm Ben Ahmed Jenttle ‫ و‬anno
901 (inc. 21. Sept. 1495 ) mortuo , et Molla Abd-el-rahman Ben Ali Ibn-elmoaougged,
.anno922 .cni( 5 . .rbeF )6151 mortuo ‫ ـ‬.6094 Ris 41 et el - hajb , tractatus de
munere janitoris , auctore Sheikh Mohyt - ed - dtn Mohammed Ben Ali Ibn Arabi,
anno [ 638 ( inc. 23. Jul. 1240) ] mortuo. - Compendium, quod ita incipit: Laus
Deo , qui nos a se prohibet, praeterquam quod ejus substantia cognoscitur etc. –
.6095 Ris al et fi el - ha dath ‫ و‬tractatus de cruoresive excremento polluente , ut
precatio fieri non possit, auctore Sheikh Reyfs Abu Als Hosein Ben Abdallah IBa
5 ,h t
anno 428 .cnn
i( .52 t
.tc0 )6S . ‫ ـ‬.6096 ‫و‬Ris
301 mortuo à l et had d el - kham r
‫و‬tractatus
de definitione ,iniw auctore Molla Ahmed Ben Soleintin Ibn Keynthlpusha
940 .cni( .32 .luJ )3351 mortuo ‫ ـ‬.6097 Ris 41et fi el - ho di d ‫ و‬tractatus
.anno
de definitionibus, auctoribus Ibn Sint et Imam Ghastita, qui in hoe compendio defi
.nitionesnominum ,tilutorp quibus philosophi in universum usi sunt ‫ ـ‬.6098 His 41 et
fi ho d ith el - hort ,f tractatus de existentia ,muraretil auctore Ibn Sint ‫] و‬guiie
sex sectiones ,tided quarum prima de caussa existentiae soni ‫ ـ‬secunda de caussa
existentiae literarum ‫ ـ‬tertia de anatomia laryngis ‫و ـ‬ alde
-uartaucaussis
citrap
ribus singularum literarum ‫ و‬unde literae Arabum ortae sunt ‫و ـ‬ uinta
i deb is
literis
10 invicem assimilatis , quae tamen in lingua Arabum non inveniuntur ‫و ـ‬sexta
de eo agit
quod hae literae ope vocalium qualiumeunque hand eloquendarum auribus percipiun
389

‫وتسعين بابا قال ولم يوجد فيه رسالة أتم ولا أكمل من رسالة أن على المراكشى الذى اعى‬
‫من جملة المستمى بالمبادى والغايات بالعمل بالآلات وعى تسعين بابًا قوضع المزى وسماعا‬
‫كشف الويب في العمل بالجيب أمه رسالة الجيمية للشيخ أحمد البوفي أولها اجتثتاء‬
‫الذى أخرج الجيم من الظلمة ألى ألنور الغ‬
‫الحاء‬ . 5

‫ رسالة ق الحاصل بالمصادر للفاضل الشهير بمير بادشاه البخارى أولها سبحان من‬..
‫جعل بمصدر تكوينه الافعال والآثار الخ وللشيخ سرى الدين أن الرضاء محمد المصرى [وى‬
‫ رسالة ق الحال للمولى أحمد بن سليمان أبن كمال الوزير [ المتوق‬. ]‫من مطارج الانظار‬
‫ رسالة الكتر من الوزير الجائر لابن آث يمر محمود كتبها المنلا أحمد‬. ]61. ‫سنة‬
‫" أ " رسالة ق‬ ‫ الانصارى حين عزله من قضاء أنطاكية أولها نحمدك يا من أنعم علينا الخ‬10

capita continet. Idem narrat, nullum perfectiorem et absolutiorem de hac quaestione


inveniri tractatum illo ‫ و‬guem Abu Ali Hertakesha composuerit et syllogae inseruerit
‫ر‬
El-IMebtidi etoe -lE Ghight
l Bil amlp
bal aliht inscriptae
m et nonaginta
o capita
c-
.i IMiz
t t primus
ne hane t
quaestionem
e‫ه‬ scripto
‫ت‬ ,tia
vatcare
t ettractatum
r-Kashf le ‫ما‬
‫ كرم‬: el - aml bil jeth .tivanimon - .9806 El - Ris à l et El - Jim fy ,te tractatus de
litera Jim ‫ و‬auctore Sheikh Ahmed .tnuB Incipit ita : Gloria ejus illustris ,tis qui
literam Jim etenebris in lucem produxit etc.

Tr a c tatus sive epis to la e ‫ و‬ouorum tituli a litera Htt puncto diacritico 5

destituta incipiunt.
.6090 Ris à l et fi el - h a sil bi l mas d ar ‫ و‬tractatus de iis , quae ex infinitivo
,tnui
auctoribus
nev beneomerito
rp ‫ وا‬vulgo A14r Ptidishtah ,otcid cujus libellus
Bokhttri
‫ة‬
ta :o
tipicnie
LausD ‫و و‬.qui
actione creationis suae facta et monumenta produxit etc
‫و‬et Sheikh Sert-ed-dtn 4Bulridhtt Hohammed .arsiMA IQuaestio haee ad easpertinet
quae locum meditandi .ltnebearp - .1906 Ris à l et fi el-h ‫و‬41 tractatus de tempore
,itnesearp auctore Molla Ahmed Ben Soletanlin Ibn Kentil Weziro ‫] و‬ .anno
cn 940i(
23 - .l )335u J. ‫ س‬.6092 It is a l et el-h air ‫ و‬tractatus ejus ‫ و‬gui per Wesirum
1 mortuol
injustum attonitus est. Scripsit eum Ibn 4tyennex Mahmaid ad doctorem 4hmed
‫ر‬4rastra ,esropmet quo
u a munere
m judicis a
Antiocheno
d depositus
u .tse Incipit
a ita : L 10
, qui ein nos beneficia
T confers
. etc -‫ حس‬.6093 Ris a l et fi el - hajj ‫ و‬tractatus de
388

‫بقوله لى زاده تركى على مقدّمة وعشرة أبواب أولها الحمد لله مبدع البدائع اليغ وله رسالة‬
‫الجيب أخرى أصلع فيها رسالة الماردينى لأت شرحها وأول الشرح أحدك يا من أطلع عباده‬
‫على أوقات العبادة الخ ذكر فيه أن الربع المجيب أنفع الآلات وكانت من رسائله المقبولة‬
‫الرسالة الماردينية لكن وقع في مواضع منها خلل كثيرا فاصلاحها وزاد عليها ورتبها على مقاتمة‬
‫وعشرين بابًا لاما رسالة الجيب الشيخ بدر الدين الماردينى وعى على مقدّمة وعشرين ة‬
‫] أوله الحمد لله رب العالمين‬1. ‫بابا شرحها أحمد بن عبد الحق السنباطى [المتوفي سنة‬
‫ وهى نصف دائرة‬،‫الخ من رسالة الجيب الكاتب الشمس الدين ابن الغزول الغها سنة مة‬
‫مقسومة المحيط قسمًا متساويا وللشيخ زكى الدين أن بكر عبد الوقاب الصقووى أولها‬
‫الحمد لله علام الغيوب اليغ رتبها على ستة وعشرين بابا والشيخ أن عبد الله محمد بن‬
10 ‫] وهى على خمسة‬ov, ‫ بن عبد الرحيم ] المزى [ المتوفي سنة‬1 ‫أحمد بن الشهاب أحمد‬

vulgo Canottlehltatideh dicto, qui turcice scripsit et libellum in praefationem et decem


capita .tiubirtsid Incipit ita : Laus Deo ‫ و‬primo rerum novarum auctori .cte Idem
alium etiam.tractatum de sinu edidit , ubi libellum IMtradinti correxit. Postea
commentarium in eum scripsit, qui ita incipit: Laudo Te, qui Tuis cultoribus
cognoscenda impertis tempora ‫ و‬ubi colendus es .cte Prodit ibi ‫ و‬. guadrantem sinu
instructum instrumentorum utilissimum ‫و و‬
inter ,sute t
atcart qui de eo agant ‫ر‬arall‫ح‬

dinteum probatissimum esse ‫ و‬. tamen e u


pluribus loeis m
variis laborare vitiis
Quapropter eum ita recognovit , ut nova adderet et editionem in praefationem et
terecapita
‫ة‬.vig ubi inti
rtsid ‫ س‬. .6087 Ris à l et e 1 - jei ,b tractatus de sinu in
praefationem et viginti capita divisus ‫ و‬auctore Sheikh Bedr.ed-dtn .tntdiraM Ahmed
Ben Abd- el-hace Sonblita, I gui anno 990 (ine. 26. Jan. 1582 ) : mortuus est l,
commentarium in eum ,tidide qui ita :tipicni Laus Deo ‫ و‬.munddomino orum etc -
.6088 Et isà l et el -i eib el -gh ‫ة‬bi ‫ و‬tractatus de sinu ,etnetal quem Shems - ed - dia
Ibn - elghosult anno 745 (ine. 15. Mai. 1344) composuit. Est autem ille sinus
semicirculus ‫ و‬cujus peripheria in partes aequales divisa .tse De eadem re scripserunt
Sheikh Zekt - ed-din Abu Bekr Abd- et - aeehhhb Sarretes, eujustractatus ita incipit:
.L au
Deo arcanorum s
gnarissimo etc ‫ و‬et in viginti sex capita divisus est ‫ و‬et Sheikh
10 4bu 4 ] Mohammed
d h Bena
aAhmedr Benl- l l
Shelhttb-ed-de - a
tra Ahmed [Ben
db h A
‫ة‬mt
AMassa, I anno 750 (ine. 22. Mart. 1349) mortuus l, cujus libellus nonaginta quinque
387

‫لها رسالة في الجوهر المقارق المسمى بالعقل‬ ‫كقاء أفضاله التي ألفها خواجه ماجد الدين‬
‫واثباته للعلامة النصير الطوسى شرحها العلامة جلال الدين الدواف أولها بعد حمد مبدع‬
11 ‫لما رسالة ق الجهاد للمولى يوسف بن حسين الكوماسى المتوفي سنة‬ ‫الحقائف اليغ‬
‫المتوق‬ ‫وله فيه رسالة أخرى ولمحمود القاضى وقد قرظ عليها شيخ الاسلام يحيى بن زكرياء‬
]v.‫لها رسالة الاجهان لابن الخطيب محمد بن أبراعيم الرومى [ المتوفى سنة أ‬ ‫ سنة لما‬5
‫ رسالة ق الجهة الموالى‬1.86 ‫أولها الحمد لله الذى فشل المجاعدين على القاعدين التغ‬
‫الروم منهم المولى خواجه زاده وأفضل زاده ولمولانا كستال ولافضل زاده في تزييف كلام كستال‬
‫ رسالة ق جهة القبلة‬.‫مه‬ ]‫ولمولانا خطيب زاده وللمولى حسن السامسوفي وللمولى قاضى [زاده‬
‫أنها رسالة التجيب للفاضل‬ ‫للمولى مصلع الدين مصطفى القسطلا في الرومى المتوق سنة أو‬
‫ العلامة صلاح الدين موسى بن محمد قاضى زاده الرومى وللفاضل عبد الوهاب المعروف‬10

.tiusopmoc Incipit ita : Laus Deo talis ‫و و‬ -u ejusn al


virtuti o is
praestantiscsimae
.venitetc ‫ ـ‬.6081 ‫و‬R is
à l et fi el-i au her el-m ofa re e tractatus de substantia
t
de ejus probatione
materia carente et per se existente ‫و‬, mens ‫ ؟؟‬appellata ‫ و‬,e
auctore viro doctissimo IVastr - ed - dtn Thust. Commentarium in eum vir doetissimus
-t
. i-
de dtnl
s pDetoint
hi lr ecJs :tipicniatg
‫ و‬- u
i Post laudem i
primi veritatum aueto
etc ‫ ـ‬.6082 ‫و‬i
.ris t
is à l et fi el -iih a d tractatus de bello sacro ‫ و‬auetoribus Molla
Yusuf Ben Hosein Kermisets, anno 906 (ine. 28. Jul. 1500) mortuo, qui alium
etiam
‫ه‬ mu praeter
ta hune cart ‫ و‬et AMahmatid Cadhi ‫ و‬eujus libellum Sheikrs
tedidit
el -a
‫ه‬ islam
yt Yahya
ra BenkaZ ‫ و‬anno 1053 .cni( .21 .traM )3461 mortuus ‫ و‬multurra 5
.Blaudat ‫ ـ‬.6083 Ris à l et e 1 - jih a ,d tractatus de bello sacro ‫ و‬auctore Mohanne ‫على‬
Ben IBrtihtm ,tnuR vulgo Ibn-elkhatti dicto [et anno 701 .eni( .6 Sept )1031 mortuom ‫و‬
g
bellum sacrum
qui ita :tipicni Laus Deo ‫ و‬. u
gerentes sedentibusi
praefert etc ‫ـ‬
sse
ua precans
G .48O Ris à l et fi el-jih ,te tractatus de regione ‫و و‬ rid deq
,tigiu
e
fdhaladideli , a‫ر‬4
re plures Mollae Rumaei ,tnurespircs ut Molla Khojaztideli , Molls
ui
aK eujus verba
oster ,latsud
st Afdhal ‫و‬idt‫ع‬ n ‫و‬6/Mollanost
improbareeh Khattbstideer
.[ MT
Hasan Samesunt ol la
et Molla Cadht Islideli ‫ ـ‬.6085 Ris à l et fi jih et e I ‫ـ‬
e ki b l ,te tractatus de regione Kabae ‫ و‬gua precans se ,tigirid auctore Moslah-ed-dans
.2 1s
Castellina ( .12 .tpeS )fa
anno 901 .enita
Runa , us 5941 mortuo ‫ ـ‬.6086 Ris 41 et
e ‫ ا‬- i eib ‫ و‬tractatus de sinu geometrico ‫ و‬auctoribus bene merito et . doetissimo 10
meritoen
Saltth-ed-din Musa Ben Mohammed Chdhiztideh Rums ‫ ـ‬,b e
Abd.el-teeh hhb
49 *
386

‫الدين أمير كاتب أبن أمير عمر الاتقافي المتوفى سنة هه ولاجلال الدين رسولا بن أحمد التيافي‬
٧٥٨ ‫المتوفي سنة " وصنف القاضى نجم الدين ابراهيم بن على الطرسوسى المتوفى سنة‬
‫ رسالة ق جوبة جينى لعماد الدين محمود‬1.81 ‫رسالة في جوازه في موضعين من مصر‬
‫الشيرازى المتوفى سنة ولنور الله المعروف بعلاء الدين ونقله المولى مصطفى بن شعبان المتخلص‬
5 ‫بسرورى من الفارسية الى التركية وعى مختصر رأيته ذكر فيه أن معدنه كان في بلاد الافرذج‬
‫أخرجه بعض التجار سنة خمسين وتسعمائة وقد كانوا قبل ذلك لا يخرجون من ديارهم‬
‫الا خفية وترجمة أيضا شاعر كيلانى مخلصه متخفى بعد السرورى في عصر السلطان سليمان‬
‫وذكر أن أصل الرسالة عندى ترجمة نعمة الله المذكور لمظفر خان الكيلافي بالفارسية وأن‬
‫ترجمة السرورى ليست بشىء ولقى بمن أخرجه من بلاد الافرنج وهو رجل يقال له أرسطو‬
10 ‫ رسالة الجوهر المعتاق والحيوانى واجناسه وأنواعه وخوضه وقيمته للشيخ‬.‫فاطنب فيه مه‬
‫] أولها الحمد لله‬٣٢ ‫محيى الدين محمد بن ساعد الانصارى الشهير بابن الاكفافي [المتوفي سنة‬

facienda prohibita ‫و و‬auctoribus


Chttptin - ed - dtn Emir Seriba filio Entri Omar Ittactant
‫و‬anno 758 .cni( 5 . .naJ )6531 mortuo , et Jellil - ed - dtn Rastila Ben Ahmed Tebblint
anno 793 (ine. 9. Dee. 1390 ) mortuo. At Cadhi Nejan - ed-dtn Ibrtihtm Ben Alt
Tarstisi, anno 758 ( inc. 25. Dee. 1356) mortuus, intractatu eam in duobus Aegypti
.locis
licitam esse contendit ‫ـ‬ .6079 Ris à l et fi j aub if ,fn tractatus de ligno
Sinensi ‫ و‬,auctoribusIndd-ed-dtn Maintid ,tsitrihS anno . . . mortuo , et Nitrallah
vulg0 4li - ed - dth dicto. Ex lingua persica Molla Mustafa Ben Shabhn , vulgo
5 Sortirs cognominatus ‫ و‬.eum in tureicam ,tilatsnart et compendium ,tse quod ipse vidi
‫و‬Ibiperhibet ejus fodinam in terra Francorum ,esse mercatorum autem aliquem illud
anno 950 (inc. 6. Apr. 1543) primum exportasse ; antea illud non nisi clam e
patria sua evehebant. Praeterea poeta Kilanensis, eui cognomen poeticum dMokhft
est ‫ و‬eum post Sortira Sultani Solearnin tempore ,titrev et archetypum tractatus
prodit esse indicum ‫ و‬guod TVametallah laudatus Motsaffero Khtin Kalina persice
‫و‬verterit Sortarti translationem nihil esse , se autem eum eo ,essinevnoc qui illud e
10 ‫و‬terra Francorum exportaverit virumque hunc Aristotelem .iranimon At multa hic
fecit .abrev -- .0806 Ris à l et el - i auh er e 1 - m a d en i we e 1 - he i wan i ‫و‬
tractatus de substantia minerali et animali ‫ و‬ejus generibus ‫ و‬speciebus ‫ و‬proprietatibus
‫و‬etpretio . ‫و‬quem Sheikh Mohya - ed-din Mohammed Ben Sthid Anstirt vulgo Ibn -
elatfina dictus [ et anno 749 .eni( 1 . .rpA )8431 mortuus [ ‫ و‬Khojae Majd - ed - dtn
385

‫العقيلن منها رسالة ق الجزء الذى لا يتجزى للمولى عبد الرحمن بن على الشهير بمؤيد‬
‫ ولان العباس أحمد بن محمد بن مروان الطبيب السرخسى ولبستان بن‬. ‫زاده المتوفي سنة‬
‫ رسالة في الاجزى الزمانية والعهود‬-1.7 187 ‫محمد في انه ينقسم الى ما لا نهاية له قتل سنة‬
‫الآتية للمولى محمد الناخجوان انتشرت في الآفاق ووقع القذى بها في الآماف فكتب مولانا‬
‫ة أبو شحمة ردَّ عليه وأرسله اليه وكتب في آخره وقد تفيد الناخاجوافي بهذه الفتوى أعدلوا‬
‫هو أقرب للتقوى والنخاجوافي قد أجاب عن مرقومة ومزبورة وخرج عن عهدة مكتوبة‬
.f ‫ومسطوره هما رسالة ق الجسم للمولى أحمد بن سليمان أبن كمال باشا المتوفى سنة‬
‫ رسالة التجمع واقسامة‬w.1 " ‫نا رسالة آل جعل للمولى قره سيدى المحميحيى المتوفى سنة‬.1
‫وصيغة الصيرفي بن جبرائيل بن ميكائيل أولها الحمد لله الذى تنزّه عن مشابهة الاشكال‬
‫ رسالة فى الجمعة وعدم جواز الصلونة فى مواضع متعتادة لقوام‬.w‫ه‬ ‫ والامثال اليغ‬40

el - ‫ة‬
.nitycs
– i .3706H ‫ة‬1 et fi el - i o z " ‫ و‬tractatus de ,etrap quae amplius non
dividenda est ‫ و‬%a uc
Molla to
Abd - el-rahman ri
Ben bu
,ilA vulgo s
Mouoagyedst ide
‫و‬d ic
et anno 922 .cni( 5 . .rbeFto
)6151 mortuo Abulabbits Ahmed Ben AMohammed
Ben AMercetin Serakhsi Medico ‫ و‬et Bostin Ben ,demmahoM qui de ea ,tiga quatenus
infinitum dividi .tsei
. n
top Interfectus est anno 687 .eni( .6 Febr .(1288 ‫ـ‬
6074. Ris à l et fi e1 -i iz à e1- 2 em an fy et we el - o ht d el - a tfy e t, tractatus de
iti
‫ايز‬redet futurum ,stem
pactis inbus por
upmet auctore Mohammedis
Molla ari Nai ‫ـة‬
aoint. Propagatus ille est in regiones remotas, eum eoque festucae in oeuli angulos
.tnuredien Itaque Mollanoste
‫ة‬ i r Abu Shelina refutationee
m ejus ,tiusopmoc quan 5
misit, scriptis in fine his verbis : AWaAhiitoint singulari hoc responso juridieo excellnia :
‫ور‬ s vos searp nam
,etat‫ص‬ ‫ر‬ hoc ‫أ‬
proximeh
ad timorem
o k Dei
a accedit
W .s
،، At
A iantana
‫ل‬ ‫ا‬ ‫و‬
‫و‬ guae
‫ة‬, t i i
supra s
atacon ,h
vscripsit ,tidnopser etaua fide eorum discessit
d
‫ه‬T
» literis
ti ua
vastatuit
n gi et sneoc – .6075 His à l et fi el - i ,msi tractatus a e
‫ه‬ auctore Molla Ahmed
‫ح‬ Ben Soleintin
o p ,ae
Ibn r eK anno 940
isaplatno . (in
,er
‫ك‬32. .luJ )3351 .outrom – .6706 Ris al et e1-io " tractatus
‫وا‬ dee od quibus
,sind uj ‫بيد‬
‫ه‬ ,rutipmurro ‫ح‬ auctore Mollaz
Carah Seyyidi0,idienoH anno
5 913 .cni( 1
.31 .iaM (
.rnortuo ‫ ـ‬،6077 Ris à l et el-jam "i " we acs à mih i we siyagh ,ihi tractatus de
numero ,ilarulp ejus generibus et formis ‫ و‬,au cto
Seireft Ben Jebrhytl BenreMiRhyta
Gui ita :tipicni Laus Deo ‫و‬‫و‬ ui ab omni figurarum et e similitudinum comparation
alienus est .cte – .8706 Ris à l et fi el-i om at we adm jew a z .el - salat ‫ و‬10
tractatus de conventu in cathedrali die Veneris et de precatione in variis loeis
III . 49
384

‫ فيما جاء في فضائل الصلوة‬، ‫جاء في وعيد تارك الجماعة‬

‫هاما رسالة جاماسب الحكيم الى أردشير الملك المتوجه بالمحكمة في صناعة الكيمياء أولها‬
‫" رسالة الجامعة بوصف العلوم النافعة للمولى‬ ‫اللهم أني أسئلك الصدق قولا وفعلا الخ‬
5 ‫] أولها الحمد لله الملك المهيمن‬13[ ‫أحمد بن مصطفى الشهير بطاشكبرى زاده المتوفي سنة‬
‫ رسالة التجبر والمقابلة لشرف الدين أحمد‬... ‫المتان أليغ رتبها على ثلاثة مطالب وخاتمة‬
‫أبن مسعود بن [محمد ا المسعودى وعى نافعة وافية ذكرها في الموضوعات وللشيخ سراج‬
‫وأسبابه وعلاجه‬ ‫ رسالة ق الجت أم‬.٧‫أ‬ ‫الدين الساجاوندى وعليه تعليقة له أيضا بالقول‬

‫ رسالة الجراد وما لجأة] في شأنه من‬.. ‫لابن الجزار أحمد بن ابراعيم الطبيب الافريقى‬
10 ‫الصلاح والفساد لجمال الدين يوسف بن أحمد بن مسعود الترمذى الحنبلى في مجموعة قلآند‬

minis ‫ و‬Tuae ei ,rutnatnetni qui doctrinam orthodoxam negligit – 7 . de praestantia


.precationis
solemnis ‫ـ‬

Tr a ctatus sive epis to lae, quorum tituli a litera Jim incipiunt.


.6068 Ris à l et Jam a sb , epistola Janthsbi philosophi ad Ardeshtr regern ‫ و‬gui
sapientia in arte chymica .tiullecxe Incipit :ati O Deus ‫ و‬Te rogo veritatem in
.dicendo et agendo etc ‫ ـ‬.6069 El - Ris à l et El - ‫ ل‬4 ,taim tractatus ‫ و‬gui onnnium
5 disciplinarum utilium descriptionem comprehendit, auctore Molla Ahmed Ben AMustafa,
ita‫ة‬vulgo
Thshk priatideli dicto et anno [968 .eni( .22 .tpeS 1560)l .outrom Incipit :
Laus Deo regi protegenti , benefico etc. , et in tres quaestiones et conclusionem
divisus est. – 6070. Ris à l et el - je br we el -m o e ah el et, traetatus de reductione
per aequationem, auctore Sheref- ed - dtn Mohammed Ben AMes'aid Ben IAMohammed
‫ قار‬De"68
.tdit Libellus utilis et ,susoipoc qui in El - AMaudhuttt .rutaromemmoc
‫و‬eadem re Sheikh Siraj - ed - dtn Sejtttpenda ,tispircs ad illumque adnotationem edidit
.quae tantum verba textus exposita admixta habet ‫ ـ‬6071 . ‫و‬Ris a l et fi el - io d zam
tractatus de elephantia ‫ و‬ejus caussis et euratione , auctore Ahmed Ben Ibraham
.Medico
Africano , vulgo Ibn - eljexxtir dicto ‫ ـ‬.6072 Ris à l et e l-i er à ,d tractatus
10 de locustis earumque bona et prava conditione , auctore Jentil - ed - dtn Yusuf Ben
.Mohammed Ben IMes"ttd Tarmadza Hanbalita. Commemoratur in Sylloge Caldrid
383

‫ ] أولها الحمد لله الذى جعلنا من أهل التوحيد والحال أليغ ذكر الرسالة المنسوبة‬. ‫سنة‬
‫الى الشيخ أحمد الغزالى بحذف زوائدها وانتشرت نسخها فردّعا الشيخ ابراهيم فكتب جوابًا‬
‫مع رته مرتبًا على مقاتمة وثلث مقالات وخمس أعتراضات ونقل المعترض وجه لعب الحبشة‬
‫من شرح البخارى في باب الحراب والدارقى من كتاب العيد بن ها رسالة التواريع للشيع‬
‫ رسالة‬1.11 ‫ تقى الدين بن معروفا وصنع الله بن أبراهيم المعروف بصنى قاضى‬5
‫التوحيد للشيخ رسلان الدمشقى وشرحها القاضى زكرياء يألق في الراء يعنى رسالة رسلان‬
‫ رسالة التهديد والوعين لتارك الصلون لان الاخير محمد بن على بن محمد بن‬1.17
‫خالد الموازينى المعروف بالزاعد الاصفها في أولها الحمد لله الذى سبحت لعظمته الاغوار‬
‫ فيما جاء في‬F ‫ فيما جاء في قتله‬F ‫ فيما جاء في تكفيره‬، ‫أليغ رتبها على سبعة أبواب‬
‫ فيمن يصلى ومن لم يصل له فيما جاء على متخلف الجمعة آ فيما‬F ‫ المحافظة عليها‬10

anno 1042 (inc. 9. Jul. 1632) mortuol. Incipit ita : Laus Deo , qui nos fidei in
unum Deum et status spiritalis participes esse voluit etc. , et commemorat tractatum
Sheikho Ahmed Chaxtila tributum ‫ و‬ita tamen ‫ و‬ut redundantia .terettimo Exempla
longe propagata sunt : eum autem Sheikh Ibrthhtm eum refutaret , responsum scripsit
adversarium redarguens ‫ و‬guod in praefationem ‫ و‬-tres
dissertationes et quinque confu
tationes dispositum erat. In confutandoratione usus est lusus Habessinorumn e
commentario Bok httrti de capite hastarum brevium et scutorum e corio confectorum ‫و‬
quod in libro 4tdin legitur, sumto. - 6065. Ris a l et e 1 - tew a r fk h, tractatus
historiarum ‫ و‬auctore Sheikh Tacht - ed - dtn Ben Martif et San'oallah Ben Ibrahtme ‫ و‬5
vulgo San's Chdht dicto. – 6066. R is à l et e 1 - tau h i d, tractatus de cultu unius
ID ei, auctore Sheikh Raslin Dimeshelta . Commentarium in eum Cadhi Zakartyez
,tispires de quoin litera Hth sub Ristilet Haslin .rutaediv - .7606 Ris a l e ‫جه‬
e I - teh did we el - wafd ‫ و‬tractatus ‫ و‬dui ei ‫خد و‬Gui
precationem solemnem negligit
‫و‬terrorem
injicit et minatur auctore ‫ر‬4 Bulkheir Mohammed Ben Ali Ben IMohannerg
‫و‬ERera
Khttlid IMetothatnt Isfahtini . vulgo El-Zithid dicto , qui ita :tipicni Laus Deo ‫و‬
quaem propter magnitudinem suam speluncae praedicant ‫و‬.cte et in septem capita eunn
divisit ‫ ـ‬1 . de ,sii quae monenda sunt de eo impietatis accusando , qui invocationem
negligit ‫ ـ‬.2 de ,sii quae de ejus nece dicenda sunt – 3 . de ,sii quae de precatione 10
assidue facienda observanda sunt – 4 . de eo ‫ و‬gui eam facit et qui eam negligit ‫ـ‬
5 . de iis ‫و و‬guae
contra eum dicenda sunt gui conventui sacro se subdueit ‫ ـ‬6 . de
382

‫أما رسالة ق تقصيل العجم على‬ ‫ومقصدين وخاتمة أولها الحمد لله الذى عم كلامه الغ‬
‫العرب لايق عامر بن عبد الرحمن السبكى قيل أنه أبتدع فيها وفسف فدعا عليه جماعة من‬
‫العلماء فرته أبو الطيب عبد المنعم في حديقة البلاغة وابو مروان في الاستدلال بالحقف في‬
‫تفضيل العرب على جميع التخلف وأبو عبد الله العارق في خطف ألبارقى والفقيه أبو ماكمحت‬
5 ‫ رسالة ق تقسيم العلوم‬.. ‫عبد المنعم بن محمد بن الغرس الغرناطى من المتأخرين‬
‫أو رسالة التقلين للشيخ أحمد الرومى‬ ‫للسيد الشريف على بن محمد الجرجا في توفي سنة‬
‫رسالة التمانع للشيخ بدر‬ ‫ أولها الحمد لله على نواله اليغ‬.٣٢ ‫الاقحصارى المتوفى سنة‬
‫ وله في برهانه رسالة أخرى‬836 ‫الدين محمد بن محمد بن الغرس الاحنفى المتوفي سنة‬
‫ رسالة ق التمر عتدى لابن مندوبيه أحمد بن عبد الرحمن الطبيب الاصقها في‬." ‫أيضا‬
10 ‫على رسالة التنزيهية في شأن المولوية للشيخ أسمعيل الانقروى [ المولوى المتوفى‬

est in praefationem ‫ و‬duo consilia et conclusionem , et incipitita : Laus Deo ‫ و‬cujus


.doctrina
ommes comprehendit etc ‫ ـ‬.6059 Ris à l et fi te fd h fl El - Ai em a l a
‫ا‬E - Arab ‫ و‬tractatus de Persis Arabibus ,sidnerefearp auctore Abu Amir Ben
Abd-el-rahman Solika. Ibinovarum rerum studiosus fuisse et in impietatem incidisse
dicitur: gua de caussa plures viros doctos contra se ‫و‬tivacovorp ex quibus eum
refutarunt 4Bullayyali -dbA et - anon"tan in libro Hadteat el - ‫ة‬tahgille ‫ و‬Abu Mertotan
‫ا‬in opere El-Isltdli ‫ة‬ Thaee
‫ه‬ fi tafdhtd
"h -7E Arab
aala l jent
l el a
- ,elahd
R Abu
bA
5 4786 in libro Khatf el - ‫ة‬ ,eirad etm Jurisconsultus
i' Abu Mohammed
no Abd - elm
-
Ben AMohammed Ben Ghars - ed - dtn Gharntita, qui ex scriptoribus serioris aetatis
‫م‬fuit – .6060 ,Ris à l et fite esf In el - o l ,mit tractatus de disciplinarum divisione
.auctore Seyyid Sherif Ala Ben AMohammed ,tnhtyroJ anno . . . mortuo ‫ ـ‬.6061 Ris à le t
e 1 - tec l i d ‫ و‬,tractatus
de servili aliorum imitatione , auctore Ahmed Ruma Achistart
anno 1043 ( .cni .82 .nuJ )3361 mortuo ‫ و‬qui ita :tipicni Laus Deo pro ejus
beneficentia etc. – 6062. Ris à l et el-tem an o " , tractatus de mutua prohibitione,
‫و‬auctore
Sheikh Bedr-ed-din IMohammed Ben AMohammed Ben Gharsed-dtn Hanefita
anno 894 (inc. 5. Dec. 1488 ) mortuo. Ad hune demonstrandum alterum etiam
tractatum .tidide – .3606 Ris a l et fi el - temr h in di ‫ و‬,tractatus de tamarindis
.auctoreAhmed Ben Abd-el-rahman Isfahttna Medico , vulgo Ibn Mundeteeth dicto ‫ـ‬
10 .6064 ‫ا‬E - Ris à l et E1 - Ten z fh fy et ‫ و‬tractatus omnia humana a Deo removens de
conditione Dervisiorum ordinis Meacletot, auctore Sheikh Ismail Araektreaot TIMetoletet,
381

‫ألوان مما رسالة ق تقسير قوله سبحانه وتعالى ومن آياته منامكم بالليل لبعض أهل دمشقف‬
‫أولها نحمدك يا من أيقظ قلوب العارفين التي ألفها سنة ما؟ ولمولانا علاء الدين الشامى‬
‫وما رسالة ق‬ ‫اما رسالة ق تقسير قوله تعالى لا ينفع في آخر سورة انعام لمحيى الدين‬
‫تقسير قوله سبحانه وتعالى يوم يأتى بعض آيات ربك في سورة الانعام للمولى خسرو كتبها‬
‫ بامر السلطان محمد خان لكونها حجّة للمعتزلة وعلى أهل السنة في الظاهر وقد حلّ المولى‬5
‫المذكور هذه الاشكال وكشف مواد صاحب الكشاف والبيضاوى فيما ذكرأه من الوجوه وفيه‬
‫رسالة لسرى الدين عبد البر بن محمد بن محمد بن الشاحنة ذكر فيها أنه وقع في سنة انه‬
‫الكلام في قوله سبحانه وتعالى فاما الذين شقوا فاستشكل بعض الاتخاب والطيّبى قد تعرض‬
‫مما رسالة‬ ‫للجواب عنه وفي تقريره محتاج الى اخة فكر وحسن نظر وظاهر الامر انه مشكل‬
‫ فى تفضيل البشر على الملك لمحمد أمين الشهير بامير بادشاه المتوفي سنة وهى مقاتمة‬10

.Molla
Mohammed Wind ‫ـ‬ .6055 Ris à l et fi te fs fr cau lihi ‫ و‬tractatus de
interpretatione loci coranici : ‫ وو‬Et inter signa ejus ( )tse somnus wester in nocte ‫» و‬6
auetoribus viro aliquo Damasceno ‫و و‬ ui ita :tie
picni Laudamus
t ‫ و‬Tui excitat corda
.spiritaliumetc ‫ و‬et anno 960 .eni( .81 .ceD )3551 ,tiusopmoc et Molla nostro Alth-ed-dtn
.iamtthS. ‫ ـ‬.6056 Ris à l et fi te fs fr cau lih i ‫ و‬. tractatus de interpretatione loci
coranici : ‫و‬, ‫(و‬Non
proderit (animae fides ejus ‫و ؟؟‬
,ui
ad
r finem
ut Suratae
iAn'tian
gel
auctore Mohya - .ntd-de - .7506 R is a l et fi te fs fr cau lih i ‫ و‬tractatus de inter -
pretatione loci coranici : ‫ وو‬Die qua veniet aliquod signorum domini tui ‫ و هو‬mi in Surata
‫م‬1rathan ,rutigel auctore Molla ,otersohK qui g eum jussu Sultani Mohammed KAdrs
s cripsit, eum argumentum in commodum Motazilitarum - et contra Sunnitas seeundum
‫د جه‬teriorem
‫ع‬quidem
se verborum
tsensum
at .terel
nitnocu Molla
c commemoratus
iff has id
ambiguas solvit, et quae auctor commentarii Keshshttf et Beadhthaot significare
,t :tin
nopxe quatenus
ir scilicet evarias uinterpretandi
l rationes
o.v tnarelutt‫ح‬
a De
ea dam re Ser4 - ed-dtn Aid - el - ‫ة‬
‫ع‬err
A
BeneAMohammed
nieBen hs
AMohammed
le-neB
libe ium edidit ibique perhibet, anno 876 (inc. 20. Jun. 1471 ) mentionem factana
ess loei coranici ‫ وو‬Porro ‫ و‬gui infelices fuerint ‫و‬uem
‫و ؟؟‬ sociorum aliquis difficilema
ess statuerit, et Tayyabs ad eum respondere suscepisse. In constituendo autem
sensu sana cogitatione et vera ac subtili consideratione uti necesse habuit , unde satis
,t quaestionem
er admodum
adifficilem
pp esse a
et intricatam
. ‫ ـ‬.6058 Ris à l et fit )(
te fd h fl el - be sh eral a el-m el " ek, tractatus de hominibus angelis praeferendis,
atictore Mohammed Entn ‫ و‬vulgo Entr Padishtth dicto et anno . . . .outrom Divisus
380

‫ما رسالة ق تقسير قولة‬. ‫ وهو ماحل عويص‬. ‫الدين مصطفى القسطلا في المتوفى سنة‬
‫سبحانه وتعالى فلا تجعلوا الله أندادًا للمولى أحمد الشهير بشيخ زاده علقها حال كونه مدرسا‬
‫باحدى المدارس السليمانية لتعيين مراد الزمخشرى والبيضاوى أوله الحمد لله الذى بن‬
‫وحدانيته بانزال الآيات التشريعية الخ أما رسالة ق تفسير قوله سبحانه وتعالى ما كان على‬
‫النرى من حرج فيما فرض الله له للمولى عبد الحليم الشهير باخى زاده أوله أن أحسن ماة‬
‫توقع به صدور السطور الخ كتبها وهو مدرسا بمدرسة على باشا لما رسالة ق تفسير قوله‬
‫سبحانه وتعالى والذين تبؤوا الدار والايمان الشيخ أحمد بن محمد الخفاجى الخطيب‬
‫بالمدينة المنورة [شرفها الله تعالى ] أولها الحمد لله الذى أظهر أسرار معافي آياته الاخ رتبها‬
‫على مقدّمة وثلاثة مقاصد وخاتمة وقد قرظ عليها علماء عصره كالشيخ على المقتسى وغيره‬
10 ‫"ما رسالة ق تقسير قولة وتعالى وربك يخلف ما يشاء ويختار لابى محمد العسال‬
‫عمه رسالة في تفسير قوله سبحانه وتعالى ولقد أرسلنا نوحا الى قومه للمولى محمد‬

AMoslah - ed- dtn Mustafa Castellins, anno 901 (inc. 21. Sept. 1495) mortuo. Locus
‫م‬estdifficilis intellectu ‫ ـ‬.6050 -Ris à l et fi te fsf re au ,ihil tractatus de inter
pretatione loci divini ‫و‬, Ne ergo ponatis Deo similitudines ‫ و‬،، ,auctore
Molla Ahmed
vulgo Sheikhztideh dicto, qui eum obiter conscripsit, eum doctor esset ad unam
Academiarum Soletantani , ut commonstraret, quod Zanakhshera et Beidhtttoa voluissent.
Incipit ita : Laus Deo , qui unitatem suam demonstravit revelandis versibus duplici
.homoeoteleuto ornatis etc ‫ ـ‬.6051 Ris à l et fi te fs fr cau lihi ‫ و‬tractatus de
5 interpretatione verborum coranicorum : ‫ وو‬Non fuit super prophetam ullum piaculum
.in ( )odneicaf ,di quod Deus illi statuit «6 etc ‫و و‬
uem o
MollagAbdl- el - Aaltn
uv
.
‫و‬AAhtxtideli
tisp
dictus
ircs eum doctor esset ad collegium 4 ld .eahsaP Incipit ita :
Praestantissimum ‫ و‬.guo frontes linearum ornantur etc ‫ ـ‬.6052 Ris à l et fite fs fr
c au lih i ‫ و‬. tractatus de interpretatione loci coranici : ‫ وو‬Qui autem incoluerunt domum
et fidem ‫ و‬66 auctore Sheikh Ahmed Ben Mohammed Khafaja Concionatore in urbe
Medina illustrata ‫] و‬ guam Deuso .]tetilibon e
Incipit itaD: Laus ‫و و‬ uissecreta
usnes
.versuum suorum clara reddit etc ‫ و‬et eum in praefationem ‫ و‬-tria consilia et conclu
sionem .tiubirtsid Wiri docti aetatis suae , ut Sheikh 4/t AMocaddest et alii ‫ و‬eum
10 .laude maagna extulerunt ‫ ـ‬.6053 Ris a l et fi te fs fr cau lih i ‫ و‬tractatus de
interpretatione loci coranici : ‫ وو‬Et dominus tuus creat ‫و و‬ ‫و‬luod
tivult
gi et le ‫ه ؟؟‬erotcu
‫ر‬4 .but
IMohammed Asstal ‫ـ‬ .6054 R is a l et fi te fs f r cau l i hi ‫ و‬tractatus de
interpretatione loci coranici : ‫ وو‬Jam quidem legavimus Noe ad gentem suam ,‫ ؟؟‬auctore
379 r

‫المتوفي سنة وجعلها على ثلثة سموط أولها الحمد لله الذى ألهمنا معرفة الحقائقف الخ‬
‫ رسالة ق التقى وحرمته‬fr.4 ‫معها رسالة ق التغليب لابن كمال أحمد بن سليمان المذكور‬
‫الخ وللشيخ أحمد‬ ‫ووجوب استماع الخطبة للبركلى أولها الحمد لله الذى عدانا للاسلام‬
‫ رسالة في تفسير قوله سبحانه‬."‫ه‬ ‫الرومى أولها الحمد لله الذى أرسل رسوله بالهدى النع‬
‫ وتعالى الركن على العرش أستوى لابن طولون ألمولى الشامى أولها الاحمد لله الذى أستوى‬5
‫ا رسالة في تفسير آية الوضوء للمولى أحمد بن مصطفى الشهير بطاشكبرى زاده‬F.1 ‫الجغ‬
‫ رسالة ق تقسير بعكس‬4.67 ‫؟ وله في تفسير قوله تعالى هو الذى خلقكم الآية‬81 ‫المتوفى سنة‬
‫في رسالة ق تقسير قوله‬ ‫الآيات لالياس بن ابراعيم السينان أظهر فيها مهارته في التفسير‬
‫سبحانه وتعالى سنريهم آياتنا في الآفاق وفي أنفسهم للسيد الشريف على بن محمد الجرجاني المتوق‬
‫أ رسالة في تفسير قوله سبحانه وتعالى فستحقا لاحكاب ألسعيبر للمولى مصلح‬1.٢ ] ‫له‬lf ‫ سنة‬10

,oqui
u eum
t inr
triao
fila m
disposuit
‫ و‬et ita :tipicni Laus De0 ‫و و‬
-ui
inobis
ngoc
tionem veritatum inspiravit .cte - .3406 Ris à l et fi el - t a gh l fb ‫ و‬tractatus de
principatu deferendo , auctore Ahmed Ben Soleintin Ibn Kentil modo commemorato. –
.6044 Ris à l et fi el-tegh an ni ‫و و‬tractatus
de cantatione prohibita ejus exercitatione
et necessitate sermonem Khotba audiendi ‫ و‬auctoribus Birgila ‫و و‬ s:tu
ui ita ipica
ni L
.Deo , qui nos ad veram fidem ducit etc ‫ و‬et Sheikh Ahmed ,tnaR cujus libellus ita
‫ة‬:Laus t Deoci
, qui prophetam
pt suum
i eumc vera religionernisit
e
n. ‫ ـ‬.6045 Ri -
‫د‬
s a l et fi tefs
i fr cau lih ‫ و‬tractatus de interpretatione verbi divini ‫ وو‬Miserator 5
‫د‬‫و‬super
tithronun
desnoc ‫ ؟؟‬auctore Molla Ibn Tithin Shina ‫ و‬cujus tractatus itsa
‫ة‬: Laus
t ,oeD quii consedit .p
cte – .6t4i
06 It is a l et
c fitefs fr
n a y et e1‫ه‬
- w o dh - ‫و‬
tractatus de interpretatione versus lotionis sacrae, auctore Molla Ahmed Ben AMustaface,
.‫ معلمات‬Thshkiprtztideh dicto et anno 968 .cni( .22 .tpeS )0651 .outrom Idem conn -
rmnentarium alium edidit de versu coranico : ‫ وو‬Ipse est ‫ و‬.gui creavit vos (s etc ‫ـ‬
G047. Ris à l et fi te fs fr b a " d he 1 - ay 4t, tractatus de interpretatione nonnullorum
.‫ع مه‬rsuum
murocinaroc ‫ و‬auctore Ilytis Ben Ibrahim Sinttla ‫و و‬ luiodhic
nainterpretni
‫د‬
.solertiam
tivaborpmoc ‫ ـ‬.6048 Ris à l et fi te fs fr cau lih i ‫ـ و‬tractatus
de inter
pretatione loci coranici : ‫ وو‬Mox ostendemus eis signa nostrain extremis terminis et
‫ة‬n m
animabus
uroe ‫ و‬،، auctore Seyyid Sherif 4h Ben Mohammed ,inatiroJ anno ]418 10
) ..c
52 .rpn
A ])1i
141 mortuo
. ‫ ـ‬.6049 . His à l et fite fsf r caul ,ihi tractatus de
interpretatione verbi coranici ‫ وو‬Sed procul habitatoribus Tartari ‫ و‬،، auctore Molla
48 *

‫حصلحته‬
378

‫ليس لها الا اسم من الاسماء وحكى أن بعض الظرفاء لمّا بلغ هذا المقام عند قرأته على‬
‫الشارح قرأ فعليه بمطالعة رسالتنا الخ فضحك من سيع فاعتذر الشارح بانها كانت موجودة‬
‫الا انها ضاعت منى في الطريف لما توجهنا الى هراة ولم يتيسر لى تأليفها مرة أخرى [ أقول‬
‫اق ملكتها وطالعتها فلله الحمد والمتخ] من رسالة في التصوف واعله وتحقيق مذهبهم‬
‫لنور الدين عبد الرحمن [ بن أحمد ] الاجامى المتوفي سنة مأه وللشيخ عبد اللطيف أبن ة‬
‫* رسالة في تعديل الاركان للصلون لحسن أفندى ألواعظ الامام بالجامع القلعة‬.1 . ‫ملك‬
‫ببروسه ألفها سنة الف وادرج فيها تعديل الصلوة أولها الحمد لله المعبود في طباقى الارضين‬
‫ رسالة في التعريب للمولى أحمد بن سليمان الشهير بابن كمال باشا المتوفي‬.. ‫والسموات ألخ‬
‫ * وأحمد بن بدر الدين المنشى الرومى الاقحصارى الحنفى المفسر المتوفي سنة أما‬. ‫سنة‬
10 ‫ رسالة في معنى التعريف والمعرفة الشاه محمد بن أحمد الخالدى ألكيسى المعروف بسيد عاشف‬1.6

nomen ;tis et vir aliquisingeniosus ‫ و‬cum ad hunc locum in lectionibus coram


interprete operis Metdata" perveniret, legisse dicitur: ,,Commendo ei lectionentractatus
‫و‬nostri .cte Riserunt ‫و‬ ui hoe
t audiebanti
ivquapropterasinterpresuc sexe ‫ و‬duod
tractatus revera exstiterit, sed in itinere, quod Heratam fecerit, perditum esse a
sese ‫ و‬neque sibi ,essigitnoc ut eum rursus .terenopmoc [Ad quae adjicio : Possideo
.eum et .igel Laus sit Deo et gratial ‫ ـ‬.6039 Ris à l et fi el - te sa ww of ‫و‬
tractatus de theosophia ‫ و‬theosophis et comprobanda eorum disciplina ‫ و‬auctoribus
5 Ntir - ed- dtn Abd-e- rahman [ Ben Ahmed I Jhnt, anno 898 (inc. 23. 0ct. 1492)
mortuo ‫ و‬.et
Sheikh Abd - ey - laltf Ibn Melak ‫ـ‬ .6040 R is a l et fi ta " d fl el -
ark an li " I sal at ‫ و‬tractatus de recta divinorum institutorum Mohammedanis in oratione
praescriptorum observatione, quem Hasan Efenda Concionator et Imamus ad templunn
cathedrale Prusae anno 1000 (ine. 9. Oct. 1591 ) composuit. Inseruit ei justam in
oratione observandam recitationem , et incipit ita : Laus Deo ‫ و‬gui a creaturis in
.utroque
mundo et coelis colitur etc ‫ـ‬ .6041 Ris a l et fi el - ta " r fb ‫ و‬tractatus de
arte peregrinas voces arabicae linguae accommodandi, auctoribus Molla Ahmed Ben
Soletantin , vulgo Ibn Kentalptisha dicto et anno 940 .cni( .32 .luJ )3351 mortuo ‫ و‬et
IMohammed Ben Bedr - ed - dtn EV- 11tunsha El- Runna Achtstart Hanefita et Corani
10 interprete , anno 1001 (ine. 28. Sept. 1592) mortuo. – 6042. It is a l et fim a "n a
e 1 - ta "r if we el - m a " ri ,tef tractatus de sensu definitionis et cognitionis ‫ و‬auctore
Slidah Mohammed Ben Ahmed Khtilida Ketisa ‫ و‬vulgo Seyyid 4shto dicto et anno . .
377

‫ رسالة في ترجيع مذاهب أو حتيقة على غيره‬."" ‫الحمد لله الذى نور قلوب العلماء اليغ‬
‫] وعليه رنا لعلى بن محمد‬7[ ‫للشيخ أكمل الدين محمد بن محمود اليابرتى المتوفي سنة‬
‫ رسالة‬."‫ ع‬.. 71 ‫أبن العز الحنفى وجلال الدين رسولا بن أحمد التها في الحنفى المتوفي سنة‬
‫التوشيجية لان القاسم السمرقندى الليثى المتوق سنة في أقسام الاستعارة على ست فرأتد‬
‫] وسعيد الاصفهانى‬61[ ‫ة وشرحها عصام الدين ابراهيم بن محمد الاسقرائى المتوفي سنة‬
‫ رسالة ق التشبيه الواقعة في دعاء الصلون‬." ‫ رسالة الترصيع في بحث التسميع‬."‫ه‬
‫ رسالة التشريع لعماد‬."٧ ‫لاجلال الدين محمد بن أسعد الدوا في أولها وله الحمد اليغ‬
‫الدين محمود الشيرازى المتوفي سنة ولابن جماعة فيه رسالة والعيسى الصفوى أولها وله‬
‫الخمد وعلى نبيه الصلوة الخ " رسالة التصقر والتصديق الشارع المطالع قال في انتاء‬
‫ مباحثه [فعليه] بمطالعة رسالتنا المعمولة في التصور والتصديف قال مص تفكك هذه الرسالة كالعنقاء‬10

qui corda virorum doctorum illuminavit etc. – 6033. Ris a l et fiterjihmad zh a b


Ab i Han ff a , tractatus de disciplina Abu Hantfae ceteris praeferenda ‫ و‬auctore
Sheikh Akrnal - ed - dtn Mohammed Ben AMahmtid Bliberta, anno [786 (ine. 24. Febr.
1384)] mortuo. Refutationem ejus scripserunt Ali Ben Mohammed Ben Tax - ed-dtn
Hanefita et Jelhl-ed-dtn Rastill Ben Ahmed Tebblina Hanefita, anno . 793 (ine.
.9 .e )09e
31 D
mortuus
. ‫ ســ‬.6034 ‫ا‬E - Ris a l et E1 – Ter sh fh fy ,te traetatus de
metaphora tersith ‫ و‬auctore 4 Bulletisian .Samarcanda ,ihtteL anno . . . .outrom Agit
‫ه‬
de metaphorae n generibus et in n sex uniones divisus
u .tse Commentarios
e in
scripserunt Islim - ed - dtn Ibrithin Ben AMohammed Isfertiat, anno [942 (ine. 2. Jul - 5
1 (535 [ ,s
et Satd
nIsfahlini
ut – r
.5306 o
Ris a l et
m e 1 -"
ters f ‫ و‬tractatus d ‫حك‬
paronomasia ."tsret Agit de quaestione ‫ و‬oua auribus .rutairapoitatcelbo – .6306 Ri ‫ـ‬
s al et fi el-teshb ,hf tractatus de assimilatione in precatione solemni obvia ‫و‬
.aructore
Jelhl-ed-dtn Mohammed Ben A s'ad .tnioteD Incipit :ati Eisit laus ete ‫ـ‬
.73oG Ris l et el - te sh rf ,h tractatus de anatomia ‫ و‬auctore Inttd - ed - dtn Mahmté d
SAarhas, anno . . . mortuo. De eadem arte Ibn Jentia tractatum edidit, et Isea
,s eujus libellus
e ita incipit
n : Eisit
e laus et
r super ejus
e propheta
S benedictio
. etc ‫ـ‬
.Ris 8 à l et 3
el - te saw
o wor 6 we el -‫و‬ tes di c tractatus de imaginatione et
"persuasione
, auctore interprete libri Metttls ‫و و‬
ui media
ti in disquisitione
cid :
Commendo ei lectionem tractatus nostri ‫ و‬Quem de imaginatione et persuasione 10
confecimus. Mosannifek hune tractatum similem esse dicit avi Anca, eui nihil praeter
111. 48
376

‫التاء‬

‫"لا رسالة في تجزى الانقسام للشيخ الرئيس ان على حسين بن عبد الله ابن سينا‬
‫ملا رسالة التجليات لابن عرين والشيخ أحمد البوفي أولها أخرج الجسم‬ ٣٨ ‫المتوفى سنة‬
‫ لها رسالة التجنيس في الحساب للساجاوندى وشرحة تقى الدين‬1 ‫من الظلمة الى النور اليغ‬
5 ‫ رسالة ق التجويد لصادق‬... ‫أبن معروف شرخا ممزوجًا أوله الحمد لله رب العالمين اليغ‬
‫أبن يوسف الخجود المتوفي سنة أولد الحمد لله الذى أنزل القرآن معجزًا ببلاغة معناه الغ‬
‫ في اللغات‬F ‫ في اللحن‬F ‫ في وجوبه‬F ‫رتبة على أربعة فصول آ في بيان التجويد‬
‫ " رسالة في تدبير الجسد الان على أحمد بن عبد الرعون أبن مندوبه الطبيب الاصغها في‬."

‫ رسالة ق تذكرة أولى‬.. ‫وعى ثلاث رسائل الى بعض محابه وله رسالة في تدبير المسافر‬
40 ‫الالباب للشيخ عبد المجيد بن نصوح الرومى جمعها من التفسير فوجد أثنى عشر آية أولها‬

Tr a c tatus sive ep is to la e, quorum tituli a litera Th incipiunt.


.6027 ‫و‬Ris
à l et fi te je zzi el - in ck is à ,m tractatus de divisione in partes
auctore Sheikh Reyfs Abu Ali Hosein Ben Abdallah Ibn Sinth, anno 428 (inc.
.25 .t
)63c
01 O
mortuo
. ‫ ـ‬.6028 -Ris
à l et el-te i ell fy ,t4 tractatus de revelatio
nibus secretorum divinorum ‫ و‬auctoribus Ibn Arabs et Sheikh Ahmed Bunt ‫ و‬cujus
.libellusita :tipicni Protraho corpus etenehris in lucem etc ‫ ـ‬.6029 Ris à l et
e1 - tejn is ‫ و‬-tractatus
assimilationis de ,acitemhtira auctore .tdneoahtjeS Commen
5 ‫و‬tariumin eum Tackt - -de dan Ben Maratf itascripsit , ut textum adderet et incipit
: Laus Deo mundorum domino etc ‫ ـ‬.6030 ‫و‬Ris
.ita à l et fi e 1 - tejw f d tractatus
de doctrina Coranum bene legendi ‫ و‬auctore Stadte Ben Yusuf illius doctrinae
magistro ‫ و‬anno . . . .outrom Incipit ita : Laus Deo , qui Coranum ita revelavit , ut
.miraculum esset ob sensus ejus eloquentiam etc ‫ و‬et divisus est in quatuor sectiones ‫ـ‬
.1 de significatione doctrinae Coranum bene legendi ‫ ـ‬.2. de ejus necessitate ‫ـ‬
.3 de erroribus in legendo ‫ ـ‬4 . .de dialectis ‫ ـ‬.6031 Ris à l et fi te db fr
e 1 - i es e d ‫ و‬epistola de diaeta corporis ‫ و‬auctore Abu Ali Ahmed Ben Abd-el-rahman
Ibn AMundeaoeah I fahtant Medico. Sunt tres epistolae ad discipulorum aliquem
scriptae. Idem tractatum de diaeta peregrinantis edidit. – 6032. R is à l et fi
10t e d zkir et u li el - e l b a b ‫ و‬tractatus memoriae adminiculum in usum virorum
cordatorum continens ‫ و‬auctore Sheikh -dbA el - mejtd Ben AWastih Runa ‫ و‬gui eum ex
commentariis coranicis collegit, et duodecim versus invenit. Incipit ita : Laus Deo,
375

‫البنج والحشيش ] وقد ذكر صاحب مصاحف الجماعة يعنى أرشادوس الفيثاغورى ونقل كلامه‬
‫في الصناعة قال التمس متى بعض أخوافي كشف معانيها فاجبته وشرحها بالقاهرة في أوائل‬
‫"لما رسالة البواسير وعلاج شقاقه لابن مندويه أحد‬ :FF ‫العشر الاول من ندى الحاجة سنة‬

‫بن عبد الرحمن الاصفهاني الطبيب كتبها الى الرئيس ابن سينا وفيه أيضا رسالة تركية على‬
‫ة سبعة أبواب أولها شكر الله أعلى وبالتقديم أولى الخ "لا رسالة البهائية في مناقب الشيع‬
‫بهاء الدين النقشبندى أحمد بن مسعود البخارى والسيد الشريف لجرجا في حمل رسالة ق‬
‫بيت المال وكيفية تصرفه في مصارف العشر للمولى خسرو المتوفي سنة همه ملا رسالة ق البيعة‬
‫الى رسالة‬ ‫من الشيخ فارسية للشيخ نور الدين جعفر وعلى الهمدا في وعى فارسية أيضا‬
‫بيون البرتمى في الاكسير شرحها أيدمر بن على الجلد كى وسماه السر المصون ذكره في نهاية‬
‫ الطلب أوله الحمد لله الذى شهدت بربوبيته تجانب المصنوعات الجغ‬10

( alleppa Interdum auctorem l


- benj are el - hashtsh l .tive libri Jemthat (210ttowtxty P ‫و‬
Archytam scilicet Pythagoreu m commemora t ejusque verba de Alchymia aftert.
Postulavit a me , ,tia amicorum meorum unus ‫ و‬ut ei veram artis magnae naturam
explicarem , et votis satisfeci. Commentarium Cahirae ineunte die undecimomensis
.DZ anni 944 .cni( .0ijj
ilh et ‫ ـ‬.6022 It is a let el - be was fr
1 .nuJ )7351 composuit
w e il a js hu ca ck i hi ‫و و‬e de haemorrhoid
pi ibus
st et earumol a
fissuris curandis
auam s
‫ه‬ Ahmedu Ben -c dbA eli- rahmand eM ‫ و‬vulgo Ibn JIrandearesh dictus ‫و‬
Isfahtant
ad Reyfs Ibn Sinth scripsit. De eodem morbo tractatus exstat tureicus in septem
susivid ‫ و‬gui ita incipit : Gratiae Deo actae augustissimae ,tnus et quae ceteris 5
apita
‫حه‬
eb
praeferantur
‫ا‬r dignissimae .us
cte – .3206 E - ‫ا‬Ris a fy ,teeh
a l et E - ‫د‬B tractatu
‫أ‬E
‫ر‬ Re
- ed - dtnicus
h de evirtutibushtSheikhi
B -‫د‬ – dth ,ade nebhsikcaN dauctoribu
‫ر‬T 20hanned Ben AMes"ttd Bokhttra et Seyyid
a Sherif Joritina . – .4206 Ris à l et f
b eit e 1 -m 41 ‫ و‬tractatus de aerario publico et ratione ‫ و‬Tua in expensis decimarunna
‫ة‬
,rauctore
out Molla
u iKhosreto
t
d , anno
n 885
r e .cni(p traM )r
1 .m
.3o 841 . ‫ـ‬
0m
.52O6 Ris a l et fi el - bi at m in El - Sheikh ‫ و‬tractatus de inauguratione Sheikh a
persieus, auctore Sheikh AWiir - ed-dth Ja far. De eadem re Ali Hendant persice
.scripsit ‫ ـ‬.6026 Ris a l et Bey in E1 - Berh emi ‫ و‬tractatus Beytini Brachmanae
d
elixirio , quem Eidemir
‫و‬ e
Ben Ali Jildecit commentatus est commentariumque
E7- Sarr E7 - 1estin inscripsit et in AVilityet el-taleb commemorat. Incipit ita : 10
Laus Deo ‫ و‬cujus summa potestate miracula rerum creatarum confirmantur etc.
374

‫؟ [ وشرحه الشيع على الصدرى‬.. ‫لاولاده واقربائه وسائر المؤمنين أجمعين أتته تقريبًا سنة‬
‫ رسالة البرقاق لان زيد جعفر بن‬. ]‫القوتوى المتوفي سنة بلسان التركية شرخا ممزوجًا‬
‫ رسالة في البسملة لاجلال الدين رسولا بن جاس [بن‬4.7 ]7-1[ ‫زيد الشافي المتوفى سنة‬
‫ ويتماتة‬. ‫ رسالة البصرى في الطائف‬.1 71 ‫يوسف الثيوى لخنفى] التبافي المتوفي سنة‬
5 ‫بقراط [ الطبيب الحكيم بن راقليس ] الى انظاخت الكبير يعنى دارا ملك فارس لما عرضى في‬
‫أيامه للفرس المعربان وله رسالة الى أعل أبدير مدينة ديمقراطيس التحكيم جوابا عن رسائحهم‬
‫اليه لاستدعائه وحضوره لعلاج ديمقراطيس له رسالة في بناء أيا صوفية وقلعة قسطنطعية‬
‫" رسالة ق المتاج‬.‫أل‬ 331 ‫للمولى الفاضل مصطفى بن حسن المعروف بالجنان المتوفي سنة‬
‫والحشيش وتحريمهما لابراهيم بن يخشى الشهير بدهده خليفة المتوفى سنة " ؟ ومته‬
10 ‫انتخب ابراهيم الحلبى بن الحنبلى رسالة تم شرحها وسمّاعا بظلّ العريش [ في منع حتا‬

liberis ‫ و‬propinquis et omnibus ceteris Mohammedanis .atciler Absolvit eum circiter


.ar
970nnu m (1562 ‫] و‬
.cni( .13 Aug ‫و‬ sAla
Sheikh u eu
Sadrt t,r
Cuneuot anno
t o
... m
‫و‬
ommentarium turcicum
e in eum edidit ‫و‬
.ultadmixtum
textum ebiah ‫ ـ‬.6016 Ris àlet
e 1 - b or h a ni ‫ و‬tractatus de demonstratione , auctore Abu Zeid Jafar Ben Zeid
shafiita ‫ و‬.a
[739 .cni( nn mortuo ‫ ـ‬.6017 ,
.02 .luJ ]8331 o R
is a l et fi el -besm el et
tractatus de formula ‫ وو‬Nomine Dei miseratorismisericordis ‫ و‬،، auctore Jelthl-ed - dtn
Rastill Ben Ahmed [Ben Yusur Thirt] Tebbint [Hanefital, anno 793 (ine. 9. Dee.
(1390 .outrom – .8106 Ris a l et El - Basri ‫ و‬.tra ctat
Basr-ti de dictisfacetis
us ‫ـ‬
56019. Ris a l et Bo erat, epistola Hippocratis [medici et philosophi, Heraelidis filii]
ad Antiochum Magnum, quem Darium Persiae regem esse volunt, propter ‫و‬atpircsae
quae Persis Arabes factis suaaetate acciderunt. Idem epistolam ad Abderae incolas, ubi
Democritus philosophus natus fait, scripsit literis responsurus, quibns eum areessi
.v er
et praesentem , ut Democritumt
esse voluerantan curaret ‫ ـ‬.6020 Ris if I et fi
b en a Ay a Sufiya ‫ و‬tractatus de templi Aya Sufiya et castelli Constantinopolitani
,enoitcurtsxe auctore Molla bene merito AMustafa Ben Hasan ‫ و‬vulgo Jentiba dicto et
.a 999 .cni( nn.02 .tcO )0951 omortuo ‫ ـ‬.6021 It is a l et fi e 1 - b enj we e 1 -
h a sh f sh ‫و‬ tractatus de herbis mentempert urbantibus Benj et Hashtsh et de earum
usu ,otibihorp auctore Ibrtihtm Ben Yakhsha ‫ و‬vulgo Delideli Khalifa dicto et
no anno 973 (ine. 29. Jul. 1565) mortuo. Inde Ibrtihtm Halehi Ben - elhanbala meliora
h tractatu ,a T
tisprecxe quem V
postea commentatu s‫ع‬ ft "nam
el - artsh I n
est et T illi
373

‫ رسالة ايها الولد سيف في الالف‬.. ‫أما رسالة ايها الاخوان‬ ] ‫القارى في كراستين‬

‫ألباء‬

‫ه‬P ‫ رسالة في كون باع البسملة للملابسة في حديثها للمولى خواجه زاده المتوفى سنة‬.1
‫ رسالة في البانزعر والادوية الترياقية أحمد بن محمد القوصوفي أولها الحمد لله رب‬.1
‫ رسالة في البناء والاسباب لابن مندويه أحد‬. " ‫ة العالمين اليغ رتبها على ستة فصول وخاتمة‬
‫أبن عبد الرحمن الاصفهاني الطبيب "لا رسالة البدليات للشيخ أبواعيم بن أبي سعيد‬
‫هي رسالة البركى للمولى محمد بن بير على‬ ‫العلآتى الطبيب المغربي مرتب على الحروف‬
‫ليعم نفعها بين العوام والنسوان والصبيان لاتها‬ ‫] وعى رسالة كتبها بالتركية‬1[ ‫المتوفي سنة‬
‫أعل السنة والجماعة والاخلاقى في ضمن وصاياه‬ ‫محتوية على جمال الاعتقاديات على مذهب‬

.[comp Molla Aliens


edidit reh um ‫ ـ‬.6009 Ris à l et ayy oh 4
Corani Lector
41 et a yy ohis
el - ,nawhka tractatus : 0 fratres ! ‫ ـ‬.6010 ,R a el - we le d
atus
: Omi
‫إ‬tract quo supra d
fili . e
in litera Elif dictum est ‫ـ‬

Tractatus sive epis to l a e, quorum tituli a litera B4 incipiunt.


6011. Ris à l et fi kaun b a el -besm el et l ilm o 14 bi se t, tractatus de eo,
uod praepositio
‫و‬ si dictionis
B4 r o Besmelet
t.ia rDei
( ,e nomine emisericordis
sim (
sensum conjunctionis in attributo suo habeat , ut ‫و‬, cum ‫ ؟؟‬,tecifingis auetore Molla
,ileditxajahT anno 893
‫ر‬ ‫ه‬ 106 Ris à l et fi e ‫ـ‬
7841 .outrom – .2I
.cui( .71 .ceD )‫ك‬
b anze her we el - ed wiy et el - ti ry a ck fy et, tractatus de lapide Bezoar ee
an edicamentis antidotis ‫ و‬auctore AMohammed Ben AMohammed .tnusuaC Incipit ita =
etDeo c‫ص‬
.a us
mundorum TL
domino e
in sex sectiones
‫ و‬. t
et conclusione m divisus est ‫ـ‬ 5
litera Bi ettat
de rac
GO .31 Ris à l et fi el-b a wee 1 - a sb ab ‫كح و‬t us
,sissuac auctor
‫مم‬1 . Ben -dbh m
A el-rahman Isfahtant Medico ,e d
vulgo Ibn Mundeteeth dicto ‫ـ‬
6‫و‬ .4 1 Ris à
C l et el-b e
D de l fy 4t tractatus de ,sienadeccu s auctore Sheikh IBrtilitros
. Aba Satd AliyaB Medico .onatiruaM e n
IDispositus est secundum literas alphabeti ‫ـ‬
6O15. Ris à l et El-Birgili, tractatus, quem Molla Mohammed Ben Par Ali, vulgo
‫م‬Ba dictus etrga i( 3 . Mai [(1573 mortuus ‫ و‬turcice ,tispircs ut ejus
anno [ 981 .enla
utilitas in vulgus ‫ و‬mulieres et pueros redundaret et .ruteragaporp Omnia eninn
connprehendit fidei orthodoxae dogmata disciplinae Sunnitarum ‫ و‬Mohammedanorum
orthodoxorum ‫و و‬e t
bene moratorum conveniente r et consilia sunt testamenti loco suis
372

‫رسالة ق آتواع الاطعمة وكيفية طباخها للشيخ‬1 .. ‫الحمد لله واعب العقل ومبدعه الخ‬
‫تاج الدين بن زكرياء بن سلطان الهندى النقشبندى المتوفي بمكة سنة ما] لها رسالة‬
‫ سلس وستاتة‬16 ‫الآيس والليس للمولى أحمد بن سليمان الشهير بكمال باشازاده المتوفى سنة‬
‫ق آلآواق والظروق وأحكامها وما فيها من المظروف الشهاب الدين أحمد بن عماد الافقهسى‬
5 ‫ رسالة ق أوجاع الآتقال‬..‫مم ] أولها الحمد لله وحده وصلواته الخ ثم‬1 ‫الشافى المتوفي سنة‬
‫ رسالة ق الاوزان للمولى عحعاء‬..‫م‬ ‫لابن مندويه أحمد بن عبد الرحمن الطبيب الاصغها في‬
‫الله العجمى ولابن رشيد وللكندى ولعل كلاهما في معرفة قوة المركب في أى وهو ق خاكمة‬
‫ رسالة ق تحقيق الايمان الموعدنا‬.. ‫ رسالة الايقاعية عن الفوائد البرهانية‬.. ‫الميتة‬
‫ رسالة ق آيمان فرعون لاجلال الدين محمد بن أسعحن‬.‫م‬ .1 ‫لطفى المتوفي سنة‬
10 ‫ وشرحها المولى على‬1 ‫الصديقى الدول في أولها الحمد لله قابل توبة عبده أذا تاب الليغ‬

. i
:tipicni Laus Deo mentist
datori et primo
a auctori etc ‫ ـ‬.6001 IIt is à l et fi
an wa " e1 - et"im et, tractatus de ciborum generibus et ratione eos coquendi, auctore
‫خ‬ ‫و‬ a d
Thi h nBen
- ed-din e e bh
Zakeriya BenisSulttini -lEkk
Hindac -lE a N Mekkae
h
.a 1050 .cninn ( 3 . .rpA 1650 ) mortuoT
o ‫ ـ‬.6002 ‫ا‬Ris à l et e - ‫و‬ei
we el - leis
s
tractatus de vocibus ‫و‬est ,te ‫و‬tion
‫و‬44tse ‫ و‬auctore Molla Ahmed Ben ,nitnieloS vulgo
‫ق‬ .en ‫ك‬ o
ttl dicto u
pas
et anno t .cnir
940hax luo
( .32 .tidJ )3351 meh ‫ ـ‬.6003 Ris à l et
fi e 1 - aw a ni we el - tz ort f, tractatus de vasis majoribus et minoribus, eorum
statutis et rebus ‫ و‬. ‫ و‬Ulae iis ,rutnenitnoc auctore Shehttb - ed - dtn Ahmed Ben Intid
5‫م‬ adhess ,atii4
fahS anno [808/
.eni( .92 .nuo
J ])5041 .oute rom Incipit D
:ati Laus
.s et ejusol ete ‫ ـ‬.6004 Ris à l et fi aujà " e 1 - ,lafta traetatus de
benedictioi
doloribus infantium, auctore Ahmed Ben Abd-el-rahman Israhina Medieo, vulgo
.IB AMundetoeth
ra dicto ‫ ـ‬.6005 Ris à l et fi el - a uz à n ‫و و‬trac ponderibus
detatus
auetoribus Molla Atti-allah Ajemi, Ilin Resitd et Kinda . Fortasse duo ultimi de vi
compositi in re qualieunque cognoscenda agunt, quae quaestio ad rem specialem praeter
.cet eras
gravem pertinet ‫ـ‬ .6006 Ris à l et el -ic a fy ,te tractatus de doctrina
.con ce
clausulae , ex opere El-Feacthid
nt El-Borhttnt
uu m ‫ ـ‬.6007 Ris a l et
yet sumta
fi tah ck fe el - fm an ‫ و‬tractatus de vera fidei significatione , auctore Molla nostro
,i annof 900t .cni( u
.2 .tca
O )49L . ‫ ـ‬.6008 It is a l et fi fm an Fir " a un ‫و‬
41 mortuo
10 tractatus de fide Pharaonis ‫ و‬auctore Jellil - ed - dtn Mohammed Ben As'ad Sadteka
Detotant. Incipit ita: Laus Deo, qui resipiscentiam servi sui benevole admittit, quando
se ad eum convertit etc. [ Ejus commentarium duobus decem foliorum fasciculis
371

‫الحظ العراق لمحمد بن محمد العمرى العدوى مختصر أوله الحمد لله‬ ‫لمة‬ ‫له رسالة قا‬

‫ أحوال بيت المال واقسامها واحكامها‬3 ‫التى بالهامه وضع الكلام المتكلمون اليغ له رسالة‬
‫ومصارفها لابراهيم بن ياكتهى الشهير بدهده خليفة المتوفى سنة ألفها باسم السلطان مصطفى‬
‫بن سليمان رخان العثمان] تمه رسالة في الامور العامّة لبعض العلماء أولها الحمد لله‬
‫ الذى عظمت نعمته وعمت اليغ هه رسالة في الانبياء عليهم السلام وعددهم تركى لعبد‬5
‫البلق بن طورسون له رسالة في الانس والتقى السيد الشريف الجرجاني انه تمتة‬
‫الانسيّة فارسى ليعقوب بن عثمان الرخى جمعها في كلمات بهاء الدين نقشبند ماه رسالة‬
‫اق آتتقاق القمر خمد بن بلال الحنفى المتوفى سنة ألفها لولد حسن كتخدا أولها أخمد‬
) ‫ه [ رسالة ق انعكاس الاشعاعات النصير الدين الطوسى الحكيم‬1ti ‫لله رب العالمين التغ‬
‫ رسالة الانوار للشيخ محيى الدين محمد بن على أبن عربى المشهور مختصر أوله‬.. 40
–----‫ــــــــــــــ‬

.5992 Ris 41 et fi im ‫ ة ا‬el - kh att el - arab i ‫ و‬tractatus de orthographia scripturae


arabicae, auctore Mohammed Ben AMohammed 0mart 4detot. Compendium , guod ita
incipit: Laus Deo, eujus inspiratione theologi philosophantes theologiam scholasticann
.primitus stabiliverunt etc ‫ ـ‬.5993 Ris a l et fi ah wal beit el - m 41 ‫ و‬tractatus
de conditionibus , quae ad aerarium publicum pertinent ‫ و‬de harum generibus ‫ و‬statutis
et expensorum .enoitar Ibrihtm Ben Yahya ‫ و‬vulgo Delideh Khalifa dictus et anno . . .
,s eum jussu
u Sultani
u Mustafat Ben r Soleimin oI Khttn 0thminal
m. scripsit ‫ـ‬
.5994 Ris 41 et fi e 1 - om t re 1 - 4 mm et ‫ و‬tractatus de rebus ,subinummoc auctore
viro aliquo ,otcod qui ita :tipicni Laus De0 ‫ و‬cujus gratia magna est et omnia 5
. complectitur etc. – 5995. Ris à l et fi el - a n biy 4 ‫ و‬tractatus de Prophetis, quibus
scriptus‫و‬Deus
propitius ,tis eorum .ue
numero ab Abd-el-backi Beh Tursunturcice ‫ـ‬
.5996 Ris al et fi el - in s we e1 - a fa c ‫ و‬tractatus de genere humano et terrae
tractibus, auctore Seyyid Sherif Jorjini – 5997. Ris al et e 1 - in sf y et, tractatus
de statu humano a Yactib Ben 0thmin JerAhi persice conscriptus, qui eum verbis
ERe%4 - ed - dtni Nackishbend convenienter collegit. – 5998. Ris à l et fi in shie à e
e 1 - eam er, tractatus de divisione lunae in duas partes a Mohammede facta, auctore
ZD Tohammed Ben Bilttl ,atifenaH anno . . . mortu0 ‫ و‬Ul eum in commodum filii Hasans
ete‫ك‬F
.etRRadh seripsit et ita :tipicni Laus Deo mundorum domino ‫ ـ‬.5909 [ Ris
t à le
fi in ik 4s el - sh o a à t, tractatus de repercussu radiorum solis, auctore Nastr-ed-dans
.[Thusa
Philosopho ‫ ـ‬.6000 Ris à l et el - a nw a ,r tractatus de luminibus ‫ و‬auctore 10
Sheikh clarissimo IMohyt-ed-dtn Mohammed Ben 47 IEn Arabs Compendium, quod
47 *
370

vo1 ‫المعافي الذعنية أو الخارجية للشيخ تقى الدين على بن عبد الكافي السبكى المتوفي سنة‬
‫وه رسالة الامتحان من ثلاثة فنون كتبها المولى أساحف جلبى وابن جوى وابن أسرافيل‬
‫وامتحنوا بحضرة الصدرين الفاضلين المولى محيى الدين الفنارى والقادرى في ثلاثة أيام كل‬
‫يوم من فن وذلك على الصحن فرجع أسحف عليهم فقيل في تأريخه ديدم تأريخى محتح‬
5 ‫شرفدار أول ما كتبه جوى زاده في رسالته فاتحة خير الكلام وأول ما كتبه أبن أسوأغيل لخامح‬
‫لله الذى أكمل الدين لخنفى الخ وأول رسالة ساحف خير الكلام يكتب على صدور الصحائف‬
‫أليغ وفي هذا البحث أى طعن الراوى من التوضيح رسالة للمولى الفنارى أولها سححان مون‬
‫يحير في بيداء صمد يته الخ والردّ على رسالة ابن جوى لاستحقف جلبى والجواب عته لمجوى‬
‫زاده في ورقة ولهم رسائل في فنون ثلثة في هذا الامتحان له رسالة ق آمتلة التعارض‬
10 ‫ق الاصول السراج الدين محمود بن أبى بكر الارموى [ المتوفي سنة الما] وعى مسائل‬

exterioribus respondeant ‫ و‬,a Sheikhuc


Tacka - -de dtnto
Ala Ben -dbAre el - Rafi Sobki
.a 756 .cni( nn mortuo ‫ ـ‬.5990 Ris à l et el - im tih an ‫ و‬tractatus
.61 .naJ )5531 o
‫و‬ probatione ‫ا‬ ‫ة‬
tres disciplinas complectented
, guem Mollae Ishac Jeleb Ibn Jut et
IEn Isrtifil scripserunt, qui praesidibus duobus viris doctissimis principem dignitatis
gradum tenentibus ‫ و‬Molla Mohgi-ed-dtn Fentiri et ,iridhC per tres ,seid quibus
singulis una doctrina tractabatur, interioribus domus partibus inclusi se tentandos
obtulerant. Islide caeteris palmam praeripuit, et de tempore, quo hoc factum est,
5 chronogramma :tatsxe Vidi historiam meam ‫وو‬ sitatilitinam
.‫؟؟‬pa bonesse Quae Juistideh
ab initiotractatus sui verba habet, sunt haec : Fataha optima oratio est : Ibn Isrtifil in
‫و‬ .
libelli haec :til i
spircs Laus Deo , quim i
fidem weram n
et orthodoxam e
perfecit etc
et tractatus "sI hacki sie :rutidro Optima verba ‫و‬ -g ua
frontibus foliorum inscribun
e
tur etc. Porro de hac quaestione, de relatore scilicet ob perspicuitatem desideratam
obtreetando ‫و و‬Mo lla
Fentiri tractatum edidit qui ita :tipicni Laudatus sit ille ‫ و‬gui in
‫أ‬sem pi
suae campo te
attonitum redditrn itIbn
.cte Tractatum at is
Juti Is"hae Jeleba
,tivatufer‫عة‬musneherpmoc
et ad hane refutationem Ju .t responsumid
edidit folio eh
. plures I i
tractatus de tribus d
disciplinis e
in hoc examine composuerunt ‫ـ‬
tractatis m
10 .5991 Ris a let fi em th il et el - te à ro dh fi el - o stil ‫ و‬tractatus de exemplis
controversiae mutuae in dogmatibus fundamentalibus. Quaestiones ‫ و‬auctore ‫ر‬htraS -
ed - dtn Mahmatid Ben Aba Bekr 0rmetoi ‫] و‬
.[o
682 u (t
1 . .rpr
.cnian 8o
21 m –
A )3no
369

‫"لمه رسالة في أقسام الموجودات‬ ‫؟‬f‫ سنة م‬. ‫أحمد بن سليمان الشهير بابن كمال باشا المتوق‬
‫وتفسيرها لان المحسن العوق وهو من عكاب أخوان الصفاء وك رسالة لطيفة ذكرها الشهرزورى‬ ‫ا‬
‫عمله رسالة في قولهم لك هو من أن يتحصى لعبد الباق بن طورسون‬ ‫في تأريخ الحكماء‬ ‫ا‬
‫مسعوث‬ ‫رسالة الاكراه للعلامة سعد الدين‬ ‫هم أن‬ ‫بمحلارسة على باشا‬ ‫مدرسا‬ ‫حال كونه‬ ‫علقها‬

‫ألمه رسالة في الاكسير تركى منظوم لابن عاشف ياشا‬ ‫أ‬٧ ‫ة ابن عمر التفتازا في المتوفي ستة‬
‫سماه رسالة في كفار من استاد الجابر الى الانبياء لحيى الح بن محمد بن ابراهيم بن الخطيب‬
‫ما أن رسالة في ألفاظ الكفر الان على بن محمد بن قطب الدين المتوفي سنة‬ ‫المتوفى سنة أما‬
‫جعلها على ستة عشر نوعًا أولها لخمد لله الذى أرشدنا اليغ وفيه أيضا فارسى القاضى القضاة‬
‫كمال الدين زيلى ذكره من التاتارخانية وقال شيخى أمه رسالة ق القاظ هل وضعن بارآء‬

auctore Molla Ahmed Ben Soleintin, vulgo Ibn Ken a nisia dicto et anno 940 (ine.
‫و‬3. .l
)33u
51 J
mortuo m el - mau
. – ‫ة‬389. It is a l et fi aes ‫ة‬ e jud à ,t d
tractatus
rerum existentium generibus et eorum expositione ‫ و‬auctore Abulhasan ,ffuA qui ex
discipulis fratrum sineeritatis fait Tractatus est elegans , ‫و‬uem Shairesurs in
‫م‬Historia
philosophorum commemorat – .5984 it is à l et fi e aul i him ‫ وو‬ak th ar
m in an y o hs a ‫ ** و‬tractatus de dictione usitata ‫ وو‬Plus quam ut numero comprehendi
possit. ،، Abd - el - backi Ben Tursult festinantius eum composuit ‫ و‬eum ad Collegium
.Ats
pashae doctor esset – ‫ة‬589. His a l et e1-ik F ‫ة‬h‫ و‬tractatus de necessitate
alieui imposita, auctore viro doctissimo .Sad-ed-dth AMes'aid Ben ‫مو‬ano Tefitistina ‫و‬ -D

anno 1‫و‬7 ) . .13 .eeeD )883n1 .ioutroim – .6‫ه‬ 895 It ‫ة‬1 et fi el - iks ,rf tractatus
de .oirixile Poematurcieum ‫ و‬.auctore Ibn Ashic Pashd – ‫ة‬789. Ris a l et fi ikf4 ‫جه‬
m an a sna d a el-j e br il a el - an biy ‫و‬4 tractatus de eo impietatis ,odnasucca qui
,mu quo
i facta
cservi
if divinie
Deon ipsie attribuuntur
b‫ و‬ad prophetas ,tnurefer auctore
Mohys - ed - dtn Mohammed Ben Ibrahim Ben-elkhalil ‫ و‬anno 901 (ine. 21. Sept. 1495)
.mortuo ‫ ـ‬.5988 ‫و‬Ris à l et fi alfa tz e 1 - Ko fr ‫و‬tractatus
de vocibus ‫و‬-uae
ateipmi
tem significant, auctore Abu Ali Ben IMohammed Ben Cotb - ed - dtrs, anno • .‫ د‬-
mortuo ‫ و‬gui ei sedecim genera dedit et ita :tipicni Laus Deo , qui nos recta v ‫ة‬a
ducit ete. De eadem re judex supremus Kental- ed- dtn Zeila libellum persieunn
‫و‬edidit ‫و‬guem
ille ex opere Thtthrkhantget commemorat et editorem praeceptorennn
.suum appellat ‫وقوة ـ‬. Ris al et fi al fat z ‫ و‬tractatus de ,enoitseauq verbane
primitus inventa sint , ut cogitationibus speculativis et interioribus an sensibilibus et
III . 47
368

‫الافعال التى تفعل في الصلون على المذاهب الاربعة لزين العابدين بن أبراعيم المعروف بابن‬
‫؟ وعى من الرسائل الزينية «ه رسالة ق آتعال العبات المجلال‬.. ‫نجيم المصرى المتوفى سنة‬
‫ أولها أما بعد حمد الله فتاح القلوب مناح العيوب الجغ‬1,7 ‫الدوافي أيضا المتوفي سنة‬ ‫الدين‬

‫أوان أجتيازه بقاشان في بعض الاسفار‬ ‫ذكر فيه أن سعيد الدين محمد الاسترابادى سأله‬
5 ‫ه رسالة ق أن أفعال الله سبحانه وتعالى لا تخلوا عن الحكم‬٨٧ ‫فكتب من مخزونات خاطره‬
‫والمصالح وهذه المسئلة من غوامض الاسرار ولذلك اضطربت فيها أقوال الأئمة الكبار كما‬
‫يشهد من مارس صناعى المحكمة والكلام ويشاعده من تتبع أقاويل هؤلاء الاجلة الاعلام‬
‫ وك‬." ‫ أن رسالة افعال الله تعالى لمجلال الدين أحمد بن أسعد الصديقى الداوا في كتبها سنة‬.1
‫وه‬

‫مشحونة بغرابة لم تسمعها الآن ان معه رسالة ق الافيون العماد الدين محمود الشيرازى المتوفي‬
. 10 ‫له رسالة ق أقسام المجاز للمولى‬ ‫سنة أيه رسالة ق أقسام التحكمة لابن سينا الرئيس‬

de actionibus ‫ و‬. guae in precatione secundum quatuor sectas orthodoxas suscipiendae


‫و‬sunt auctore Zein-elabidtn Ben Ibrahim ,trsiM vulgo Ibn Nojein dicto et anno 970
(inc. 31. Aug. 1562) mortuo. Pertinet ille ad tractatuum a Zein - elab idtn editorum
.syllogen ‫ ـ‬.5977 ,Ris à l et fi a "f à l el -i b 4 ,d tractatus de actionibus cultorum Dei
auctore eodem Jeldl-ed-dtn Detotana, anno 907 (ine. 17. Jul. 1501) mortuo. Incipit ita :
.Praemissis
.sidnettimearp Laus Deo corda aperienti et vitia condonanti ete ‫ و‬-etSadd-ed
dtraum Mohammed Astertablida sibi narrat quaestionem proposuisse , eum in itinere aliquo
5 ‫و‬eum in urbe Cashin .teriretearp Conscripsit igitur ‫و‬ uae a
menti
t etm
memoriae
orp
et parata .tnare – .8795 Ris il ,te tractatus de eo ‫ و‬guod actiones Dei excelsi
providentia et integritate non careant. Haec quaestio ad arcana maxime obscura
p ertinet ‫) و‬
Itua de caussa
e dicta Imamorum
d illustrissimorum
la in ea explicanda
v
‫ة‬mpedita
tnui sunt
tn etessid ‫ و‬. guemadmodum ii testantur ‫و و‬ -lui duas
ol disciplinas
ihp
s ophiae et metaphysicae tractant, et ii viderunt, qui effata horum virorum illustrium
.et doctorum persecuti sunt ‫ ـ‬.5979 Ris a l et a "f 4 l a l l a h ‫ و‬tractatus de actionibus
1Dei excelsi, guem Jelthl-ed- dtn JMohammed Ben A s'ad Sadtcka Detetina anno 903
.cniC .03 .guA )7941 scripsit et quaestionibus rarissimis implevit ‫ و‬guas aures
.nondum audiverant ‫ ـ‬.5980 Ris a l et fi el - a fiy in ‫ و‬tractatus de opio ‫ و‬auctore
10 .Indid - ed - dtn Mahmtid ,tsadrahS anno . . . mortuo ‫ ـ‬.5981 Ris à l et fi a cs à m
e 1 - hi k me ,t tractatus de philosophiae partibus ‫ و‬.auctore Reyis Ibn Sina -
.5982 Ris à l et fi a es am el -m eja z ‫و و‬tractatus de variis generibus metaphorae
367

‫الى ذات واحدة على رأى الفلاسفة والمعتزلة للامام الغزالى أن رسالة في أسماء المنتسبين‬
‫ ان رسالة الاشرافية في‬. 4 ‫لاجلال الدين عبد الرحمن بن أن بكر السيوطى المتوفي سنة‬
‫دفع ظلمات الاسحاقية للشيخ جمال الدين أفنجرى أولها الحمد لله الذى نور قلوب العارفين‬
. ‫بمعرفة ذاته التي ألفها للوة على ساحات التحكيم في دخله على أهل التصوف أنه رسالة ق‬
‫ آلاتية للشيخ الرئيس أن على حسين بن عبد الله ابن سينا المتوفى سنة هم من أن رسالة‬5
‫ أطوار السلوك المسمى بالاظور السبعة للشيخ جمال الدين أسحف القوم في المتوفي سنة رسو‬3
‫"انه رسالة في اعتراضات عشر على التعريف المختار للعلم في المواقف الخطيب زاده أجاب‬
‫من أن رسالة ق آلاغتية للحقيقة وترتيبها وكيفيتها لان‬ ‫عنها جلال الدين الدبوافي في رسالة‬
‫الاحتجاج يوسف الاسرائيلى وعليها رة للدخوار المذكور في الاغانى هى رسالة ق آلآقلات‬
‫ المحاسبة للقاضى قوام الدين يوسف بن حسن الحسينى الشهير بقاضى بغداد اليه رسالة ق‬10

sententia philosophorum et Motazilitarum ad unam essentiam revocandis ‫ و‬auctore


.Iman
Ghashts ‫ ـ‬.5969 Ris à l et fi a sm ‫ة‬
e 1s
-m ou
da b
11isi
,nf n
tractatus
im de on
traditionariorum testimoniis incertis utentium ‫ و‬auctore Jelil - ed - dtn Abd-el-rahmara
.Ben
Abt Bekr ,itingoS anno 911 (inc 4 . ‫ل‬
. o(u
n
50t
51u
ro.m ‫ ـ‬.5970 Ris le t
E 1 - I sh r à ck fy et ‫ و‬tractatus Neo - Platonicorum de repellendistenebris asseclarum
Ishaeki, qui ita incipit : Laus Deo, qui cordagnosticorum cognitione essentiae suae
illustravit ete. Sheikh Jemil-ed-din Efendi eum ad refutandum Islide philosophuma
scripsit, eum contra Theosophos in certamen descenderet ‫ـ‬. 5971 Ris 41 et r ‫اة‬
‫و‬e1 - o dhh fy et Eractatus de ovibus festo solemni Deo mactandis ‫ و‬auctore Sheikha
Reyfs Abu Ali Hosein Ben Abdallah Ibn Staa, anno 428 (ine. 25. Oct. 4036 ‫لا‬
.mortuo – ‫م‬5972 Ris à l et fi a tw a re 1 - s o 1 ‫ات‬ ‫وع‬de
‫ح‬tractatus
egeneribus
ativ
spiritalis, vulgo septem genera dicta, auctore Sheikh Jenthl-ed-din Ishae Cartantina ‫د‬.
.anno 930 .cni( .01 Nov 1 ‫ة‬32( mortu0 – .3795 Ris à l et fi it ira dh t a sh er ‫جر‬
tractatus de decem dubitationibus contra definitionem ejus allatis, quod in oper ‫حي‬
‫ر‬
‫عد‬fetothektf
doctrinae convenienter libero arbitrio
d subjectum ,ruticid auctore Khat ‫ـ‬
‫الماضية‬ ‫ةا‬Ad
eas Jeh-ed - dtn Diaotini intractaturespondit – .4795 It is al et f
e1 - a gh diy et el - le tffet, tractatus de cibis subtilibus ‫ و‬eorum dispositione ‫هح‬t
ratione ‫ و‬auctore Abu lheijij Yusuf .tltursI Refutavit eum Dekhaotir in opere
El - Aghtini commemoratus. – 59750 Ris il et fi el - ‫ة‬hg‫ا‬t a el - has sfy e t, to
tractatus de erroribus sensuum, auctore Cadhi Chitein - ed - dth Yusuf Ben Hasan
Hoseini, vulgo Cadhi Baghdadensis dicto. -- 5976. It is a l et fi el - a f" 41 ‫ و‬tractatus
366

‫عيسى الاسطرلاين وكتاب عبد الرحمن الصوفي وكتاب الكرمافي وكتاب على بن هبة الله بن‬
‫محمد وكتاب أن الفوارس بن أن منصور وكتابة أحمد بن عبد الله المعروف بخنس الكاتب‬
‫وكتاب أسحف بن يعقوب الكندى وكتاب أن الريحان البيروفي وكتاب أحمد بن عبد الجليل‬
‫الساجزى وكتاب مؤيد بن عبد الرحيم بن حمد بن محمد البغدادى ورسالة أن المحاسبين‬
5 ‫عبد الرحمن الصوفي ورسالة المحكيم نصير الدين الطوسى فارسية ورسالة أن الحسن الشيرازى‬
‫هه رسالة الاسطرلاب للشيخ زين الدين‬ ‫وغيرهم ولمحمد بن رضوان الذى توفى سنة ؟؟‬
‫عبد الرحمن المزى الاحنفى وهى على عشرة فصول وخاتمة أولها الحمد لله الكريم الوهاب أليغ‬
‫أن رسالة ق الاسطرلاب السرطاق المجتمع أحمد بن ناصر الغها في سنة الله وعى على ثلثة‬

10 ‫ه رسالة في أسلوب الحكيم للمولى شمس الدين‬v ‫باب أولها الحمد لله تعالى خير ما أستفتاع الخ‬
‫ ماه رسالة في رجوع أسماء الله تعالى‬16 ‫أحمد بن سليمان العلامة] أبن كمال باشا المتوفي سنة‬

Ben Alth Mago ‫ ـ‬4 la Ben Isa Asterldhba ‫ر حــ‬


bdi - el -f
rahman
uS ‫ ـ‬Aermina ‫ـ‬
‫ر‬4 la Ben Hibatallah Ben IMohammed ‫ ـ‬4 bu'lfetottrds Ben 4ba Manstir – 4hmed
Ben Abdallah Seriba , vulgo Khanes dicto ‫ ـ‬Ishae Ben Yactti Kindi ‫ ـ‬4 Bulrahin
Barum8 ‫زونه ـ‬4hmedBen Abd - el-jeltd St ‫ ـ‬11otoayyed Ben -dbA el-rahim Ben
‫هـ‬ ined
4/ Ben
idAMohammed
htdhgaB ‫ ـ‬et tractatus ab Abulhosein -dbA el - rahman
5 Sufi ‫ ـ‬philosopho Wastr - ed ‫ ـ‬dtn ,tsuT qui persice scripsit ‫ ـ‬4 Bulhasan Sharthza
aliisque .itide Denique de eadem re scripsit IMohammed Ben Radhaotin ‫ و‬.anno940 (inc
.23 .l )33u51 mortuus
J. ‫ ـ‬.5965 Ris a l et e 1 - a ster l à b ‫و و‬tractatus de astrolabio
‫م‬auctore Sheikh Zein - ed - dtn Abd - -e rahman Mazza Hanefita Dispositus est in
decem sectiones et ,menoisulcnoc et incipit ita : Laus Deo generoso ‫ و‬.liberali etc –
.5966 Ris à l et fi el -as terl ab Sarata ni Mojn ah ‫ و‬tractatus de astrolabio Saratina
AMojnah vocato, quem Mohammed Ben Nasr anno 511 (inc. 5. Mai. 1117) composuit
et in viginti tria capita .tisivid Pariter ‫ر‬4 Bu Nasr Munstir Ben Ala Ben Irtie de vera et
‫و‬subtiliejus conditione via artis monstrata librum in nomaginta capita divisum edidit Clui
ita :tipicni Laus Deo .oslecxe Optimum ‫ و‬.guod aperuit etc ‫ ـ‬.5967 Ris a l et fi
o sl be l-h ak fm ‫ و‬tractatus de methodo ,icidem auctore Molla doctissimo Shems-ed-dtn
10 Ahmed [Ben Soleiman] Ibn Kentalpasia, anno 940 (inc. 23. Jul. 1533) mortuo. –
‫ة‬869. Ris a l et firoj ، " a sm "4 Allah taal ,i tractatus de nominibus divinis ex
365 .

‫لحفيد بن على بن] صدر الدين بن عصام أولها أحمدك حمدّ مستوشي اليه من رسالة‬
‫أو‬. ‫في استعمال اليهود والنصارى للشيخ محمد بعت عيح الكريم المغيبلى التلمسا في المتوفي سنة‬
‫ه رسالة الأسطرلاب وعمله لان‬f ‫ الكتب تبيانا لكل شىء أليغ‬.‫أولها الحمد لله الذى أنزل‬
‫بن عبد العزيز الاندلسى المتوك سنة الله وللمولى محمود بن محمد الرومى‬ ‫الصلات أمية‬

‫] فارسى على مقاتمة واحد وخمسين بابا وذيل أوله‬11 ‫ المشهور] بمبرم جلبى [ المتوفى سنة‬5
‫الاحمد لله الذى خلف السموات والارض اليغ والشيخ أن القاسم بن محفوظ وهى على ستة‬
‫وستين بابا والشيخ جابر بن حيان الكوفي الصوفي يتضمن ألف مستلة ولان القاسم أجد‬
‫ابن أبي بكر المتوفي سنة جمعه قارستها ورتبه على ثلاث مقالات أوله شكر وسياس بو صانى را‬
‫كه أليغ ورسالة على مقدّمة وثلات مقالات نقلها من كتاب شش فصل لان جعفر محمد بن‬
‫دكتاب كيب خسرو بن علاء المجوسى وكتاب على بن‬ ‫ أيوب الطبرى وهو سوال وجوابيب‬10

Ad commentarium Islim - ed-dtni neP08 ejus Ibn ‫م‬871] Ben] Sadr- ed-dtn Ben Islims
‫و‬glossas
edidit Cluae ita :rutnaidro Laudo Te laude ejus ‫و و‬
.ui
recta
c viatineedit
e ‫ـ‬
‫وة‬36. Ris l et fi is tim ‫ا اة‬E - ‫و‬Ye ht d we E1 - Nes a ra tractatus de Judaeis et
‫هو‬Christianis
praefecturae praeponendi auctore Sheikh Mohammed Ben A ‫ة‬-s zen-dtreR
TMaghtla Tilianstants, anno 910 (inc. 14. Jun. 1504) mortuo. Incipit ita : Laus
Deo ‫ونا نهايو و‬os
‫طا‬sanctos
‫ع‬tivalever .ut
clari cujusvis rei essent interpretes ete ‫ـ‬
‫ة‬469. Ris à l et e1 - as ter l ab we am ali hi ‫او و‬tractatus
de astrolabio ejusque usu
auctoribus Abulsall 0mayya Ben ‫ر‬4 bd- el-ast4 ‫هت‬ndahusi ‫ و‬anno 529 (inc. 22. Oct
1134) mortuo – [Molla Mahmtid Ben IMohammed ‫و‬88muR vulgol Marena JeweEa ]dicto ‫تج‬
‫م‬etanno 931 .eni( .92 Oct (1524 mortuol ‫ و‬Qui persice scripsit et libellum in
praefationem et quinquaginta unum caput disposuit – Appendix ad eum edita incipit
ita : Laus Deo qui coelos et terram creavit etc. – Sheikho Abu leisian Ben ‫وعد‬tiarhaM
eujus tractatus in sexaginta sex capita divisus est – Sheikho Jibir Ben Hayya ‫هو‬
Kaf Theosopho , eujus opus mille guaestiones complectitur – 4bu"Icisian Ahan e ‫جيه‬
Ben Abs Beir, anno ... mortuo, cujus sylloge Persicescriptain tres dissertationes
disposita est et ita incipit: Laus et gratiarum actio creatori ‫ و‬gui etc. ‫ ـ‬Porro
commemorandi sunt tractatus in praefationem et tres dissertationes divisus ‫ و‬guern
‫ر‬4 ‫ة‬
u Ja far Mohammed
l Bens Egytil Taber
a ex librofShesh ‫و‬.e.i Sex
‫ر‬ ،so
senoitt
ces
repetiit et ubi quaestionibus et responsis Per vices usus est – et libri a Keikh08reto
364

‫العالمين الخ «ده وستة آلازل للشيخ محيى الدين بن عون أولها لحمد لله الدائم الذى‬
‫مداه رسالة في الاستثناء الشيخ محيى الدين محمد بن سليمان الكافيجى‬ ‫لم يزل الغ‬
‫م قال طاشكبرى زاده ولم يغادر صغيرة ولا كبيرة الا احصاعا وأورد فيها الطائف‬1 ‫المتوق سنة‬
‫أداه رسالة ق الاستخارة للشيخ أحمد بن حمود المغلوى الوقائى‬ ‫لم تسمعها آذان الزمان‬
‫ ان رسالة ق استخراج جيب درجة واحدة على قواعد هنداسية قد ة‬. .F ‫المتوفى سنة‬
‫الهم بها جمشيد لبعض الافاضل أولها أحمده على جزيل انعامه الخ والمبرزون مع كثرة العدد‬
‫أن رسالة في استخلاف الخطيب وجوازه لحسام الدين حسين بن‬ ‫لم يحوموا حولها‬
‫ وللحسن الشارنبلالى أوله الحمد لله الذى أظهر أسرار الهداية‬1/1 ‫عيد الراهن المتوفي سنة‬
‫له رسالة الاستعارة للعلامة أن القاسم الليثى السمرقندى شرحها عصام الدين وقول‬ ‫الغ‬

domino .cte – .7595 Ris a l et e 1 - ez el ‫ و‬tractatus de aeternitate , auctore Sheikh


.Mohya- -de dtn Ben .ibarA Incipit ita : Laus Deo perenni , qui fine caret etc ‫ـ‬
.5958 ‫أ‬Ris a l et fi el - is tith n t ‫ و‬-tractatus
de exceptione , auctore Sheikh Mohyt
ed - dtn AMohammed Ben Soleintin Kdiftja, anno 879 (ine. 18. Mai. 1474) mortuo.
TashA ‫ة‬ prtztideh
a : Nullam
mi ,mer s ,tia s
sive sit
i minutissima
lp sivema ‫; و‬omisit
onnnes recenset nulla excepta ‫ و‬ibique quaestiones profert ,samissilitbus quas nulla
.un
quam hominum auris audivit etc ‫ ـ‬.5959 Ris a l et fi el - is tikh a re ,t tractatus
de arte Coranum sorte consulendi ‫ و‬auctore Sheikh Mohammed Ben Mahmtid Maghletes
5 22 ‫ي‬ ,ayht anno 940 .cni( .32 .luJ )3351 .outj
rom – .0695 Ris a l et fi is ti k hr à
i ei b d araj et w a hi de t, tractatus de inveniendo sinu gradus unius secundum regulas
geometricas , guas Jeanshtd viro alicui praestantissimo inspiravit. Incipit ita : Laudo
.eum pro ejus beneficiis copiosissimis etc ‫ و‬et viri eruditione excellentissimi quamquan
numero plurimi ejus sensum penitus non perspexerunt. - 5961. R is a l et fi
is tikh l a fel - kh a tf b , tractatus de creando concionatoris vicario et de hujus
‫و‬creationis permissione , auctoribus Hosthm - ed - dtn Hosean Ben Abd-el - rahman
anno 926 .cni( .32 .ceD 1519 ) mortuo ‫ و‬et Hasan Sharanbelila ‫ و‬cujus libellus ita
:t Lausi ,oeD p qui arcana
ic rectae nviae imonstrat
. etc ‫ ـ‬.5962 Ris a l et
e 1 - is ti a re ,t tractatus de metaphora ‫ و‬auctore viro doctissimo 4 Bulletistian -lE Leatha
10 El- Sannarcandi. Commentarium in eum edidit Islim - ed - dtn , et quae Ahmed Ben
AMohammed Ben Khadhr de eo disseruit ‫ و‬.incipiuntita : Laus Deo gloria celebrando etc
363

‫ه رسالة الاخوين في أحكام الرتديق وهو للمولى‬t‫ه‬ ‫ أ] نزيل دمشغف أتفها سنة ها‬٧ ‫سنة‬
‫أن رسالة في آداب البحث للمولى‬ ‫؟‬.. ‫محيى الدين أحمد بن القاسم المتوفي في أداكر سنة‬
‫من أن رسالة في آداب السلوك فارسى لعزيز بن‬ ‫سنان الدين يوسف المعروف بكجم سنان‬
‫المطلقة لحامد بن‬ ‫رسالة ق آداب‬ ‫أمان‬ ‫محمد النسفى أوله حمد وسيباس برورد كاريرا ؟ئع‬
‫ة برهان الدين بن أن ذر الغنارى أولها وعليك أعتمادى أليغ وهى مشتملة على مقاتمة ومقصدن‬
‫"انه الرسالة الادبية في طريقة الصوفية تركى لنصوح بن حاج على‬ ‫ووصية فالجملة ورقتان‬
‫مداه رسالة ق دعيبة الصلوية‬ ‫من خلفاء الشيخ سنان أوله الحمد لله الذى عدا أنا أليغ‬
‫لمصطفى بن محمد المعروف بخواجى زاده المتوفى سنة وهو موقع رسالة الأدوار‬ ‫المفروضة‬
‫لخواجه صفى الدين عبد المؤمن حتى على خمسة عشر فصلا معه رسالة آتشيع آرسك في‬
‫ التصوف أولها الحمد لله العدل الحكيم ألخ أمه رسالة آرتيكوس ذات الرؤيا اولها لحمد لله ربت‬10

(ine. 21. Apr. 1509) composuit [et duobus annis post mortuus est l. Tractatus in
septem sectiones divisus est et incipit ita : Laus Deo liberalissimo et beneficentis
.simo etc ‫ ـ‬.5948 Ris 41 et el - a kha we in ‫ و‬tractatus duorum fratrum de praeceptis
Dualistarum, auctore Molla Mohg8- ed-dia Mohammed Ben - eletisian ‫ و‬ad finemanni
‫و‬.oo
eni( ‫و‬. . )49t41 .outc
rom –O .9495 ‫ا‬It is à et fi a d ab el-bah ,ht tractatus
de regulis artis disputandi, auctore Molla Sintin - ed- dtn Yusur, vulgo 4‫ر‬em Santana
aieto ‫و ـ‬5 ‫ة‬0. ‫و‬It
is à l et fi a déb e 1 - so 1t k tractatus de regulis vitae spiritalis
‫هو‬ab
Aata Ben Mohammed Nesefi persice scriptu qui ita :tipicni Laus et gratiae
.nutritori a l et fi a d a b e1 - m ot a 11 ec a ,t tractatus de regulis
ete ‫ ـ‬.5951 ‫و‬Ris
‫و‬quae repudiatae observandae sunt auctore Himid Beta Borlitin - ed - dan Ben A ‫ة‬s
‫و‬Dar .sInr iduo
summa tfolia
nine praefationem
F‫و و‬consilium et monitum disposita
quae ita incipiunt: Et in Te fiducia mea etc. – 5952. ‫ا‬E - Ris a let El - E de b fy ‫و‬te
tractatus elegantior de via spiritali Suforum turcice scriptus a Nastih Ben Haj ‫و‬sdA
qui
5053.ex Ris
vicariis
41 et Sheikhi Sintin
fi e d'iy et fuit.
e1 - saIncipit
14t e1ita
-m: aLaus ‫و‬0
frt dh ‫و‬te
‫و‬ui
e Dtractatus
nos dirigit etc. ‫ـ‬
de precibus ‫سي‬

invocationis a Deo imperatae, auctore Mustafa Ben Mohammed ‫ و‬vulgo Khojaktzide ‫عمر‬
dicto et anno 998 (ine. 31. Oct. 1589) nortu0 – 5954. Ris à l et el - a d w ‫و جهة‬
tractatus de musica in quindecim sectiones divisus ‫ و‬auctore Khoja Safi - ed - ‫ور‬zd
‫ر‬4 ‫ة‬,d
a-tetn-auna ‫ توت ـ‬.5 ‫ا‬Ris
à l et E - Sheikh Ar 81 ‫ة‬n ‫هو و‬tractatus
de Sutism
auctore Sheikh Arstan. Incipit ita : Laus Deo justo sapienti etc. – 5956. It is à l et 10
‫ا‬Arshi ‫ة‬su ‫ و‬tractatus ,ialehcrA qui de somniis agit et ita :tipicni Laus Deo mundorum
46 *
362

‫تمه رسالة احتجاج آدم على موسى للشيخ محيى‬ ‫ وله رسالة في الاخلاق‬FA ‫المتوفى سنة‬
‫ه رسالة الاحدية للبلبا في أولها‬t‫أ‬ ‫الداين محمد بن قطب الدين الازنيقى المتوفي سنة همه‬
‫ه رسالة الاحدية ورقتان لشمس الدين‬61 ‫لحمد لله الذى لم يكن قبل وحدانيته الخ‬
‫أن الحسن بن عبد الله] البكرى أولها الحمد لله الذى ليس لاحديته قبل الا والقبل هو‬
5 ‫ من رسالة الاحسان وثمرها * أن رسالة الاحسان في بيان فضيلة أعلى شعب الايمان‬ac‫الخ‬
‫هنأه رسالة اختلاج اق ألالاعيبة لحمد بن أبراهيم بن‬ ‫للشيخ أن محمد عبد الله البسطامى‬

‫أنه رسالة في اختلاف حركة الكواكب عند الارتفاع يرتفع من الافقف‬ ‫محمد بن هشام‬
‫في ساعة مثلا مقدار رميع ولا يرتفع في ساعتين مقدار رماحين لمولانا على مختصر أوله الاحمد‬
‫ه رسالة الاخوان من أعل الفقه وحملة القرآن وعى على‬vr ‫لله الذى رفع الافلاك الغ‬
10 ‫سبعة فصول أوله الحمد لله ذى الجود والاحسان اليغ للشيخ على بن ميمون المغرلى [المتوق‬

Stna ‫ و‬.anno 428 .eni( .52 .tc0 )6301 .outrom Idem tractatum de moribus edidit ‫ـ‬
5940. It is à l et i ht ij a j A d a m, tractatus argumentationis Adami contra Mosem,
auctore Sheikh Mohya - ed - dtn Mohammed Ben Cotb - ed - dtn Izntcka, anno 885 (ine.
.13 .t)r 084a1 mortuo
M. ‫ ـ‬.5941 ,Ris à l et el - a h a d fy ,te tractatus de unitate
)
.Iuiita :tt
ipicni Laus
n Deo , a
qui non fuit
t ante iunitatem l suam .cteo AuctoreB ‫ـ‬
5942. It is a l et e 1 - a h a d fy et, tractatus de unitate , auctore Shens-ed-din Abu'lhasan
IBen Abdallah] Bekrt. Duo folia, quae ita incipiunt: Laus Deo, eujus unitatem nihil
5 ‫و‬praecessit .nisi
quod ,tissecearp id is ipse fuit etc ‫ـ‬ .5943 It is a l et el - i hs à n ‫و‬
servitutis divinae ejusque fructus ‫ ـ‬.5944 It is a l et el - ih s à ,n tractatus
.tractatus
servitutis divinae de expositione praestantiae augustissimi praeceptorum fidei singu
larium ‫ و‬auctore Sheikh Abu Mohammed Abdallah .tunitsaB – .5495 Ris à l et
‫ ة‬k htil a j ‫و‬
,tractatus
idoctrinae
dn extremore
ai membrorum
cn involuntario
un futura
orp
.auctore Mohammed Ben Ibrthhtm Ben Mohammed Ben .nntthsaH De precationibus ‫ـ‬
.5946 Ris a l et fi i k ht il a fh a re k et el-ke wa ki b ‫ و‬tractatus de vario siderum
‫و‬motutempore adscensus , ea scilicet ascendere ab horizonte spatio horae tantum
Guantum longitudo hastae efficit, neque vero duabus horistantum se elevare, quantum
duae hastae efficiunt, auctore Molla nostro Alt. Compendium, quod ita incipit:
.Laus
Deo , qui facit , ut orbes coelestes se elevent etc ‫ـ‬ .5947 It is a l et el -
10 a khwan ‫ و‬tractatus amicorum inter juris peritos et eos ‫ و‬gui Coranum memoria
,tnenet auctore Sheikh Ali Ben AMetimun AMaghribt Damasci inquilino ‫ و‬gui anno 915
361 .

‫الديوان أستاذى واستنادى قدوة الحكماء وقال ق آخرها وليكن آخر ما قصدنا أبواده مع‬
‫التزام محاورة الطلاب وحات كتب آخر غير هذا الكتاب وقع الفراغ من تأليفه في منتصف ذى‬
‫ر‬f ‫ القره باغى الرومى المتوفي سنة‬.]‫ المحاجّة عام "لها وشرحه المولى عز الدين مكدماجد بن على‬.
‫وشرح الجديدة نصر الله بن محمد العماوي التخلخالى شرخا ممزوجًا أوله الاحمد لمن‬
‫المتوق‬ ‫الآنهوى‬ ‫ توخد بوجود ذاته الجخ وشرحها أيضا تلميذف ألحوا في المولى حسين الاردبيلى‬5
‫أيضا الحاج محمود‬ ‫سنة من بقال اقول واول الشرح الاحمد لله على أنعامه العام الجغ وشرحها‬
‫] أوله الله لا‬...[ ‫التبريزى ومنهم مير صدر الدين محمد الشيرازى المتوفي في حدود سنة‬
‫آلة الا وهو له الاسماء الحسى اليخ رتب على اثنى عشر فصلا وخاتمة وشرحه المولى الفاضل يوسف‬
‫أبن جمال الدين ومنهم على بن عمر الكاتب وايضا المولى محمد شاه بن على الفنارى المتوفي‬
‫ مته رسالة الاثيرية في الميزان المشهورة بايساغوجى سبق ذكرعا مع شروحها‬11 ‫ سنة‬10
‫له رسالة في الاجرام السماوية للشيخ الرئيس أبى على حسين بن عبد الله ابن سينا‬
qui columen meum est et exemplum sapientibus Propositum : et ad finem ejus adjicit:
Ultimum quod spectavimus sit quaestionis propositio ejusmodi, ut necessaria reddatur
studiosorum disquisitio et alii etiam libri Praeter hune exponantur. Compositio
autem ejus absoluta est medio mense Dzi lhijjet anni 983 (ine. 1‫و‬. Apr. 1575 (. ‫ـ‬
‫هدت‬Eunden
commentatus est Molla I - ed-din AMohammed LBen ‫م‬8/4[ ,Carahbight Runt
anno ‫و‬4‫) و‬ .ens
i .2u
.luu
J )t 1 om ‫ و‬et nowum Nasrallah Ben IIohammed onars
535r
KhalAhtti ‫ و‬,eujus commentarius textum admixtum habet et ita :tipicni Laus ei
qui existentia sua perse necessaria unicus est ete. Pariter Deaohnti discipulus Molla
‫م‬Hosein Erdebtla ,srhabA anno 950 .cni( 6 . Apr (1543 ,snutron eum ita commentatus
est , ut formula uteretur: Dicit auctor – dico ego. Commentarius autem ita incipit :
Laus Deo pro ejus beneficiis universalibus ete. Porro commentarios ediderunt El-Hajj)
‫ر‬‫ون‬irahmad
trbeT 8 ‫و ـ‬28%11tr Sadr - -de dth AMohammed Shir ‫ن‬ annum
cn
.irca [ 898i(
‫و‬3. .
)2941 ] ,sut
utrom cujus commentarius
c O
ita incipit : Non est ‫و‬
,sueD nisi hie
.eui
nomina sancta sunt etc ‫ و‬et in duodecim sectiones et conclusionem dispositus
est ‫ ـ‬et Molla bene meritus Yusuf Ben Jenthl-ed-dth – 4 li Ben 0mar Seriba ‫ـ‬
itemque Molla Mohammed Shhh Ben 4/6 Fenttrs, anno 929 (inc. 20. Nov. 1522 ‫لا‬ 10
.mortuus ‫ ـ‬.s395 E1 - Ris 41 et E1 - Ath triy et ‫ح و‬tractatus 4thtr-ed-dini de
syllogismo sive logica , vulgo Islightiji appellatus ‫ و‬cujus supra una cum commentariis
.mentio facta est ‫ ـ‬.‫و‬593 Ris à let fi e 1 - ejram el -s em a wiy ,te tractatus de
corporibus
III .
coelestibus ‫ و‬auetore Sheikho principe 4Bu 4/t Hosein
‫ه‬ 46
Ben Abdallah Ibn
360

‫ه رسالة آق حتيقة الى قاضى البصرة عثمان‬1-1 ‫الايمان ذكره عرب زاده في عامش الشقائف‬
‫ه رسالة ق أتبات الواجب لجماعة من الفضلاء منهم جلال الدين محمد بن‬1-3 ‫البنى‬
‫ وله رسالتان قديمة وجديدة أول القديمة‬1.8 ‫أسعد الصديقى [الشافي ] ألدوا في المتوفى سنة‬
‫سبحانك ما أعظم شانك اليغ قال وقد كتبت في يومين من أقصر أيام الصيف واعداعا الى‬
5 ‫ بسم الله الرحمن الرحيم ومنع الاعانة في التتميم وله الحمد‬.‫بعض السلاطين وأول الجديدة‬
‫على كرمه العميم أليغ ثم قال قد أوردت في عنفوان الشباب رسالة في هذا المطلب قبل‬
‫ذلك بعشر سنين واقتصرت عناك على ما هو أوضاع بالتماس بعض الاعاظم في الجيلان ورتبه‬
‫على عشرة فصول وكتب على القديمة المولى الحنفى حاشية أولها الحمد لمن تقتس جنابه‬
‫عن أن يكون شريعة لكل ورد الخ وقاضى زاده الكوهوترى أيضا حاشية وحبيب الله ميرزا‬
10 ‫ أولها جل جلالك اللهم با واجب الوجود الاخ قال فهذه تعليقات‬116 ‫جان الشيرازى المتوفي سنة‬
‫علقها الفقير ميرزأجان الباغندى على الرسالة القديمة المرتبة لبيان أعلى المطالب للمحقف‬

esse fiducia in Deo posita. Commemorat hoc opus Arabstideh in glossis ad librum
.El
- Shecthic ‫ـ‬ .5936 Ris a let Ab i Han ,aff epistola Abu Hantifae ad Othantin
- Betta
l judicem
E Basrensem
. ‫ ـ‬.5937 Ris à l et fi ith b 4t e 1 - w a ji b ‫ و‬tractatus
de probanda Dei existentia necessaria, de qua re plures viri bene meritiscripserunt,
inter quos Jelil- ed-dtn AMohammed Ben As'ad Saddeka Detotana IShafiital, anno 908
).lcn u
.7iJ
. 1 ‫ة‬20( mortuus , ,rutanimon qui duos de hac re ,sutatcarttidide antiquum
et nowum. Ille sic orditur: O Deus sancte, quam excelsa est Tua majestas! etc.
5 Auctor : ‫ وو‬Seripsi eum ‫ و‬,tia duobus diebus aestivis brewissimis ‫ و‬،، ‫ع‬
tiSultano
ucila
.tilutbo Novus ita :tipicni Laus Deo ‫ و‬miseratori ,idrociresim a quoauxilium venit
.in rebus perficiendis et cui laus sit pro generositate sua copiosissima etc ‫ و‬et auctor
p ergit sic : ‫ ما وو‬Brima mea juventute tractatum de hac quaestione decem annisante
hune protuli ibique in iis flagitante procere aliquo Ghilanensi acquievi, guae maxime
.p
erspicua et plana erant ‫؟؟‬ .Disposuit
eum in decem sectiones ‫ـ‬ Ad antiquum
Molla Hanefita glossas edidit, quae ita incipiunt: Laus ei, enjus majestas nimis
sancta est, quam ut cuique praesenti lex sit aperta etc. , itemque Cadhastideh
10 ‫و‬A
,iredrehre et Habib allah Mtrzaitin ,izhtrihS anno 994 .cni( .3 .ceD )5851 mortuus
cujus glossae ita :rutnuidro Eminet majestas Tua ‫ و‬o Deus per Te et necessario
.existens
! etc ‫ و‬et auctor haec :ticijda Has adnotationes festinantius scriptas adspersit
servus pauper Marxaitin Baghenda ad tractatum antiquum ad quaestionem praeter
ceteras sublimem demonstrandam a praeceptore meo subtilissimo Detethnt dispositum,
359

‫المستكفى بالله أحمد بن المستظهر بالله عبد الرحمن الى الوزير أن عمر بن جهور بن عبد وس‬
‫يتهكم به فوجد مكان القول واسعة وتلعب فبعا باطراف الكلام وأجاد فيها ما شاء وين رسالة‬
‫هكذا مشحونة بفنون الآداب نظمًا ونثرا وعى أمرأة شريفة من بنات خلفاء الغرب الامويين‬
‫المنسوبين الى عبد الرحمن بن الحكم المعروف بالداخل أبتذال جابها بعد قتل أبيبها‬
‫ وتغلب ملوك الطوائف ق خبر يطول قد عادت تجلس وتنظم للشعراء والكتاب وتعاشرهم‬5
‫معه رسالة آبيت‬ ‫وت حاضرهم ويتعشقها الكبرآء منهم وكانت ذا خلف جميل وأدب ونظم‬
‫ه رسالة ق آبت آل الادوية لابن‬rr ‫سيتا في جواب الشيخ أيمن سعيد أبو الخير وشرحها‬
‫ مره رسالة ق آبوى‬. ..F ‫الجزار أحمد بن أبراعيم الافريقى الطبيب المتوفي قبل سنة‬
‫التى صلعم لزين الدين محمد شاه بن محمد المعروف بزيتى جلبى الغنارى المتوفي سنة ان‬
‫ قاضيا بحلب ذكر فيها أنهما يل جميع أبوى الانبياء عليهم الصلوة والسلام ماتوا على‬10

filiae Khalifae Mastekfbillih Mohammed Ben El-AInts detahirbillah Aid- el-rahman


weziro Abu Amir Ben Jeliteer Ben Abdtt8 ‫ و‬in quen multum ,tedirri scripsit Invenit
vastum sermonis campum ‫و و‬in
quo pro arbitrio orationis particulis lusit et egregie
ad animi sententiam in hae re versatus est Omnis ePistola ejusmodi variis orationis
ligatae et solutae generibus, quae studiorum humanitatis documenta ‫و‬tnus repleta est 3
illa autem femina est ingeniosa ex filiis Khalifarum Occidentis Omayyadarum , genus
suum ab Abd - el-rahman Ben - elhaken ‫و و‬vulgo El-ADalility .i) .e )rosavni dicto
.muWelum it post
n patris
eh necem
a levatum
rt habuit
‫ـ و‬et provinciarum Hispani
‫و‬carum
reges summa imperii potiti sunt eujus rei hic historiam narrare nimis longuma
esset. Postea poetarum et virorum doctissimorum et amplissimorum academiis ‫ـ‬retni
esse solebat, familiariter eum iis conversabatur et assiduitatem frequentem colebat.
Eorum principes spectatissimi amore ejus capti erant ‫ و‬cum indolem morumque
elegantian prae se ferret et poesi deditissima esset – .3395 Ris 41 et Ibn s in 4 ‫و‬
tractatus Ibn Stnae. Responsum Sheikhi Abu Satd filii Abu"IRheiri , ejusque
.commentarias ‫ ـ‬.5934 Ris 41 et fi ib d 41 el - a d wiy et ‫ و‬tractatus de permutation ‫حي‬
,murotnemacidem auetore Ahmed Ben Ibrahth Afrtcht Medico ‫وم و‬vulgo Ibn - eljexx de
dicto et ante annum 400 (ine. 25. Aug. 1009) mortuo. – 5935. It is al et fi ab aw e a
,ib tractatus
en de parentibus
-lprophetae
e‫رو و‬eui Deus benevolus ,tis auctore Zein-ed-de
Mohammed %4hS Ben Mohammed Fentiri ‫ و‬wulgo Zeiht Jelebs dicto , qui Halebi
munere judicis fungens anno 926 (inc. 23. Dec. 1519) obiit. Demonstrare hic studet10
‫و‬
110hammedis parentes, ino omnium prophetarum ‫ و‬guibus Deus propitius sit, mortuos
358

‫سمع أن بمصر نازلة الوبة فامتنع من الدخول اليها وركب الى استانبول من البحر فانكر‬
‫ه رسالة ابن آن ريح في فقه المالكى‬r‫أ‬ ‫عليه جمع من العلماء بدمشق وحلب فكتب‬
‫] وشرحها‬181 ‫للشيخ الامام أن محمد عبد الله بن أن زيد المالكى القيروا في [ المتوفى سنة‬
‫أه وشرح أيضا جلال الدين التبا في المتوفي سنة وشرحها‬8 ‫عبد اللد بن طلحة المتوفي سنة‬
5 ‫ىمخللا الاسكندرى الشهير بابن الفاكها في المتوفي‬I ‫الشيخ الامام أبو حفص عمر ابن على سالم‬
‫ه رسالة ابن زيدون وعو أبو الوليد أحمد بن عبد‬- ‫ وسماه التحرير والتخبير‬،1P ‫سنة‬
‫ * وعليها شرح لجمال الدين أن عبد الله‬." ‫الله [المخزومى] الاندلسى القرطبى المتوفي سنة‬
‫ ] سماه شرح العيون في‬1 [ ‫محمد بن محمد بن نباتة الشاعر [ المشهور] المتوفى سنة‬
‫شرح رسالة ابن زيدون أوله الحمد لله الذى لا يجب الاحمد الاله الجن والشيخ محمد‬
10 ‫أبن البناء المقرى سماه العيون وشرحه صلاح الدين خليل بن أيبك الصفدى المتوفى سنة من‬
‫سماه تمام المتون في شرح رسالة ابن زيدون وهذه رسالة كتبها على لسان ولادة بنت‬

intrasset, pestilentiam Aegypto coelitus immissam esse audivit , ut hane terram tangere
impediretur et Constantinopolin mari repeteret; id quod multi viri docti Damasceni
.et
Halebenses ei exprobrarunt qua de caussa hunc libellum composuit ‫ ـ‬.5931 -Ri
s a l et Ibn Ab i Zei ,d tractatus de jure Malikitico ‫ و‬auctore Sheikh et Imam 4Bu
AMohammed Abdallah Catratotant Malikita, vulgo Ibn Aba Zead dicto I et anno 389
(inc. 11 . Apr. 370) mortuol. Commentarios in eum scripserunt Abdallah Ben Telha,
anno 518 (ine. 19. Febr. 1124) mortuus, itemque Jeltil - ed - dtn Tebbint, anno . . .
5 ,su et u
Sheikh
tetr Imam
oAbum‫ف‬ Haf ,0mar [ Ben Ali Stilim ]imhkaL Iskendert
vulgo Ibn-elfakthina dictus et anno 731 (inc. 15. Oct. 1330 ) mortuus , gui commen
.tarium El-Tahrir toe -VE Takhbtr inscripsit ‫ ـ‬.5932 Ris a l et Ibn Zei d in ‫و‬
epistola ‫ و‬,auctore Abtt "heeltd Ahmed Ben Abdallah I Makhztimal Andalust Cortubi
vulgo Ibn Zeidtin dicto et anno 463 (inc. 9. Oct. 1070) mortuo. Jenthl-ed-dtn Abu
‫م‬ 1bdallah JMohammed
‫م‬ Ben o Mohammed Ben
n Webtita Poeta
n I clarissimus
a ], ] 768
) .cni .7 .tpeS )6631 1 mortuus ‫ و‬commentarium in eum ,tispircs qui titulum prae se
fert Sharh el - oytin ft sharh Ristilet Ibn Zeidtin ‫ و‬et ita :tipicni Laus Deo , cui soli
.101aus debetur etc ‫ و‬itemque Sheikh Mohammed Ben - ellenni Corani Lector ‫ و‬gui
commentarium El-0ytin inscripsit, et Salth-ed-din Khalil Ben Ibek Safedi, anno 764
( inc. 21. Oct. 1362) mortuus , qui commentarium titulo Tentin el-nottin ft sharh
IWelladetae‫م‬Ri
th/et Ibn Zeidttn .tivingisni Ibn Zeidtin hanc epistolam per linguann
35 7

‫القدسى أوله حمدًا لمن رفع من اجتباه الجع منه ردع التجاعل عن أعتساف الحجاهل ق‬
‫الردّ على الشرذمة لان جعفر احمد بن ابراهيم بن الزبير الثقفى الاندلسى المتوفي سنة مه‬
.F ‫انه ردع الراغب عن صلون الرغائب للشيخ صالح بن غانم المقدسى المتوفى سنة‬

‫فصل في الرسائل وهو مرتب على الحروف‬


‫ة كترتيب الكتاب نظرا الى أول المضاف والمضاف اليه والظرف والرسالة في المجلة المشتملة على‬
‫قليل من المسائل التى تكون من نوع واصله الصحيفة التى يكون الحكم سيد‬
‫الالفى‬

‫ه رسالة الاباء عن مواقع الوباء للمحقف مولانا ادريس بن حسام البدليسى أولد‬-
‫يا حيّا لا يموت التي ذكر فيه أنه توجّه من القسطنطنية الى نحو الاسكندرية في ستة سبع‬
‫ عشرة وتسعمانة من البحر وحجج قد عاد أمتثالا لامر السلطان سليم ولمّا دخل الشام‬10

,muid
quod
nita
ep:tipm
icnioLaudem
C‫وأ‬ e ‫ع قتال‬
,tc
il
quem
l
t oelegit
te x. ‫ـ‬
.5928 Rad " o "e 1 - ‫ ز‬4h il ‫ و‬prohibitio ignorantis ab injuste tractando eo ‫ و‬gui ignorantia
‫قن‬etlevitate usus est in reprehendendo Shtrd 186 ‫ و‬auctore Abu Jafar Ahmed Bera
TBritna Ben - elsobear Thacafi Andalust ‫ و‬.anno 708 .eni( .12 .nuJ 1308 ( mortuo ‫ـ‬
.‫ووو‬5 Ra »d o " el-r à ghib ‫ و‬prohibitio appetentis a rogandis rebus expetitis ‫ و‬auctore
sheikh Ali Ben Ghtinian Mocaddesi ‫ و‬.anno 1004 .cni( .72 .guA )5951 mortuo

Sectio tractatuum sive epistolarum ad ordinem alphabeticum disposita,


quemadmodum in disponendo toto libro facturn est ratione habita primae literae
nominisantecedentis, nominis subjuncti et nominum adverbiorum loco positorum. ‫ـ‬
vox ristilet (tractatus sive epistola ) volumen significat Paucas quaestiones eontinens
speciei alicujus doctrinae subjectas. Prima ejus significatio folium est, quod aliena
domino inscribitur.

‫و‬T
ra etatus sive epis to la e ‫ا‬guae
a litera E .if
incipiunt
.5930 Ris à l et el - ab ,4 tractatus de horrore locorum ‫هجو و‬mbi
pestilentia grassatu
auctore Molla nostro acutissimo Idrts Ber Hostin Bidlist. Incipit ita: O Tu qui
‫و‬.vivuses neque moreris ete et auctor haee .tarran Cum Constantinopoli Alexandriann
navigaturus anno 917 (ine. 31. Mart. 1511 ) mare ingressus esset et iter sacrunn 10
Mekkanum feeisset, tum autem mandatis Sultani Seltan obsecutus rediret et Syrian
356

٧٣ ‫على اليهود لعلاء الدين على بن محمد ابن عبد الرحمن ] الباجى الشافى المتوفى سنة‬
‫به الرة على الخليل لابن درستويه عبد الله بن جعفر النحوى المتوفى سنة وله أيضا‬
‫ه الردّ على من أخلد الى الارض وجهل أن الاجتهاد‬r ‫رت على القرآء ورت أيضا على المفصل‬
‫في كل عصر فرض لجلال الدين عبد الرحمن بن أن بكر السيوطى المتوفي سنة ؟‬
‫تملأه الرة على من ردّ على أن حنيفة وافتخر به وجعله بابا في كتابه وهو الحافظ ابو بكر ة‬
‫أبن أن شيبة فشرع الوان بتحرير مسائله أولا مع أدلته في تقرير أصل المسائلة مع أجوبته في‬
‫مختصر أوله الحمد لله الذى عدنا الى الصراط المستقيم اليه من آلية على من نسب رفع‬
‫الخبر بلا الى سيبوية أحمد بن على [ بن محمد بن الفخار المالقى] الجذامى المتوق‬
- ‫سنة من انه الرة على الوزير المغرى لان طالب محمد بن على الحالى المتوفي سنة‬
10 ‫ذى الملامة عن منعة السجود على الخرمة يختصر الابراهيم بن الفتيان لخنفى‬ ‫ردع المجاعل‬ ‫"م‬v

‫ا‬Rad
d a l a E - Ye ht ,d refutatio ,muroeaduJ auctore Alh-ed-dtn Ali Ben Mohammed
]
.Ben
Abd - ]o
namhar-le u
-lE Blija ,at
tiifahS annor
714 .cni( o
.71 .rpA )4m
131 ‫ـ‬
.5922 ‫ا‬E - Rad d a l a El - Kh all fl , refutatio ,iltlahK auctore Abdallah Ben Jafar
Grammatico ‫ و‬vulgo Ibn Dorostateeth dicto et anno . . . .outrom Idem refutationem
.Ferriti et operis Mafassil edidit ‫ ـ‬: .5923 El - Rad d al am an akh l a dail a
ui ad
e 1 - a r dh ‫ و‬refutatio ejus ‫و‬ ‫و‬ terram
‫و‬ inclinats
mu et ignorat
isummae
du scientiae
ts
Omni tempore esse officium a Deo imperatum ‫ و‬auctore Jelhl-ed-din Abd-el - rahman
5 .BeraAbi Bekr ,atingoS anno 911 .eni( .4 .nuJ )5051 mortuo ‫ ـ‬.5924 E1 - Rad d
a I am an ra dda al a Abi Han fifa , refutatio ejus qui Abu Hantfam refutavit,
hae re gloriatus est et peculiare de ea suo libro inseruit caput. Hic Abu Hantfae
adversarius fuit Hafitz Abu Bekr Ben Abs Sheiba, et qui eum refutavit, primum
‫و‬in ejus quaestiones cum argumentis accurate inquisivit -tum
ad fundamentum quae
stionis constituendum responso suo adjecto pergit. Compendium ita incipit: Laus
D eo ‫ و‬.gui
nos ad rectam viam ducit etc ‫ـ‬ .5925 El - Rad d a I am an nas a b a
r a f" el - kh a bar b il a ila Si b a we i h , refutatio ejus, qui nominativum attributiab
izda (i.e, non) dependentis Stbatoetho attribuit, auctore Mohammed Ben Ali IBen
.121ohammed Ben-elrekhkhtar Malickal ,initsdoJ anno 723 .eni( .01 .naJ )3231 mortuo ‫ـ‬
‫ة‬629. El - Ra d d ala E 1 - We z fr El-Maghrib ,i refutatio Weziri ,inacirfA auctore
‫ر‬4 ‫ة‬
.u Thltb . o
Mohammed u Ben Ali Hilla
t , anno r642 .cni( o.9 .nuJ )44m
21 -‫س‬
10 .5927 Ra d " o " el - i a hi ,l prohibitio ignorantis reprehensione digni ab eo ‫و و‬dou
vetuit Deum super sudario adorare , auctore Ibrahim Ben - elitythn Codst Hanefita.
355

‫؟ ولميرزا مخدوم معين الدين أشرف الحسنى المتوفى سنة هجلد أوله‬71 ‫القفطى المتوفي سنة‬
‫ الخ تجاه الردّ على الشافى فيما خالف فيه القرآن لحسن‬.‫نحمدك اللهم لا اله إلا أنت‬
‫أن أحمد المقرى المتوفي سنة هذه المرة على القدرية لاسمغيل بن حماد الاحنفى [حفيد‬
‫ الا الله الوة على الكرامية لان بكر محمد بن‬1 ‫الامام الاعظم ان حنيفة] المتوفى سنة‬
‫الله الرة على المتعكاسب العنيد المانع من ذم يريد‬ ‫ة اليمن السمرقندى المتوفى سنة مال‬
‫للشيخ أن الفوج عبد الرحمن بن على ابن الجوزى يختصعبى أوله الحمد لله كفاع أجلاله الخ‬
‫هاله الرد على المشبه في قوله تعالى الرحمن على العرشف أستوى للقاضى بدر الدين بن‬
‫] أكد الرة على الملحدين في تشابه‬rrv[ ‫جماعة محمد بنت أبواعيم الشافى المتوفى سنة‬
‫] به الرة‬1[ ‫القرآن لان على محمد بن المستنير المعروف بقطرب النحوى المتوفي سنة‬
‫ما على التحة لقاضك الجماعة أحمد بن عبد الرحمن اللخمى المتوفي سنة له أي آلية‬

Abdallah :tfaC , anno 697 ) ‫ة‬


..i
91 .te
ca
O )792h
1n
mortno
k , et
a
‫و‬ Maria
M ‫ي‬
A ،‫ة‬461‫ و‬-
‫و‬ed-dtn
Eshref Haseni . anno . . . .outrom ,nemuloV quod ita incipit : Laudanus
Te ‫ و‬.o
Deusi non est Deus nisi Tu ete ‫ ـ‬.5914 E 1 - 1t ad d a I a E1 - Sh a ri : ‫و‬
‫و‬refutatio
Shafti de iis locis ‫و‬ubi
a Corano diserepat Auctore Hasan Ben ‫ر‬4 ‫يه عبوة‬
.Corani
,erotceL anno . . . mortuo ‫ـ‬ .5915 E1 - Ra d d a la E1 - Ca d e riy et ‫و‬
refutatio sectae Caderitarum ‫ و‬auctore Ismaily E2 ‫ع‬
in Hammid
so ,atifp
enaH e
I qui n
.fuit
Imami maximi Abu Hantial et anno I s12 .cni( ,2 .rpA )728 ] obiit ‫ـ‬
5916. E1 - Ra d d a la E1 - Kerram fy et, refus eatio sectae Kerrdmitarum ‫ و‬auctore
‫ر‬4 ‫ة‬
a nBeiriIIMohammed
dnne Beny - le ‫ه‬ ‫تو‬Sanarcare
id .anno 268 .cni( .1 Aug 881 )
.mortuo ‫ ـ‬.5917 ‫"و‬E1 - Ra d d a la el-m o te as sib el - an fd el - In a ni ‫د‬Trefutatio
‫حت‬partiumstudiosi , qui veri inimieus est et Ye ‫وى‬i ‫ف‬wituperationem
tilleper ‫ح‬auctore
Sheikh Abu lfaraj Abd - el-rahman Ben Ali H24 ‫ طا‬- eliauxt. Compendium ‫ و‬quod ‫ج‬ati
:tip Laus
ic Deoni talis
‫ و‬.Gualis ejus collaudationi respondet ete ‫ة ـ‬.‫و‬sE 1‫ ا‬- Ra d a
al a el -m o sh abbih ‫ و‬Tefutatio ejus ‫ و‬Gui in verbis coranicis ‫ وو‬Miserator supe ‫جيد‬
thronum consedit ‫ ؟؟‬difficultatem duaerit ‫ و‬auctore Cadhi Bear - eu-dan Ben ‫ل‬ en s
de
‫ة‬
rohammed
ati Beni fahS ‫ و‬.anno
Ibrahim [ 733 .eni( .22 .tpeS )2331 I mortuo
.‫و‬1‫و‬5 ‫ا‬E1 - Rad d al a e - mol hid in ‫ و‬refutatio injustorum de locis Corani Propter
similitudinem ambiguis ‫ و‬auctore 4914 ‫م قام‬,1910hammed Ben - etinostent Grammatico
.vulgo
Cotroi dicto et anno [ 206 (inc 6 . ‫ل‬
. o)u
n
12t
8 ]u
ro.
m ‫ـ‬ .5920 E1-Rad i
al a el - n o h a t, refutatio ‫وس‬urocitammarg auctore Othdh s El- Jentia Ahmed Ben 10
‫ر‬84 d - el-rahman El - Lakhont ‫ و‬.anno593 .cni( .42 .voN (6911 mortuo ‫ ـ‬.5921 E1 -
45 *
354

‫الايمانية وتحفة الاديب والتخاجيل تأليفان ويختصره والانتصارات الاسلامية انه الرة الوافر‬
‫على من زعم أن من أطلقف على ابن تيمية شيخ الاسلام كافر للشيخ الامام حافظ الشام‬
‫] ألفها لما صرح بذلك العلاء‬8 ‫الشمس محمد بن أن بكر بن ناصر الدين [ المتوفي سنة‬
‫ماه آلية على ابن الراوندى لان لحسن على بن أسمعيل الاشعوى [أمام‬ ‫في جلسه‬ ‫البخارى‬
‫] هذه الردّ على ابن سينا في الكيمياء للوزير أن اسمعيل لخسيين ة‬frr[ ‫أهل السنة] المتوفي سنة‬
‫ابن على الطغرائى الاصفهان المتوفي سنة ] مختصر به الرة على أمن العراق وبيان مى‬
‫ أه الردّ على أن حيان في تعضياته‬. ‫ردّ عليه مختصر أوله الحمد لله الموقف للسداد الخ‬
‫على ابن مالك في جزء لعلى بن يوسف الانبارى المتوفي سنة عاه الله الرة على اعل الاعوة ع‬
‫لان عبد الله المعروف بان حفص الكبير له الردّ على الاجهمية لعبد الرحمن بن أعدت‬
10 ‫حاتم ولعتمان بن سعيد الدرمى "أن الرة على الروافض لان القاسم اعية الله بن عيد الاتح‬

‫ و‬epitome"7
olfet el-tadth – uterque Takhjil et ‫ ـ‬.El-Intastart El-Isltamiyet ‫ـ‬
‫ كج‬.906 ‫ا‬E1- ht a dd E -W ‫ة‬
,rif refutatio
te copiosan
,suje t
qui ,rutt
anipo qui
e Ibn Y
1slami Sheikhum appellet, eum impium esse , auctore Sheikh et Imam Hafitz El-Sham
.Shems - ed - dtn Mohammed Ben Aba Bekr Ben AVisir - ed - dtn , [anno 842 (ine.
.24 .nuJ )8341 mortuo ,T qui librum composuit ‫ و‬eum %04 - ed - dtn Bokhtart diserte
‫ة‬ .llud
te in sconsessu
saisuo cnune ‫ ـ‬.5907 ,E1 - Ra d d a la Ibn - el r a wen di
refutatio Ibn - etratoendai ‫ و‬auctore 4Bu lhasan ‫م‬1la mBenuIsmail
rat 4sh"art
in I nuS
5 Imamo 1, anno [ 324 (ine. 30. . Nov. 935 ) ] mortuo. – 5908. E 1 - Ra dd a la Ibn
s fn 4 , refutatio Ibn .eantS Compendium de Alchymia ‫ و‬auctore Weziro ‫ر‬4 ‫ة‬naytanrsI
‫ر‬ETosein
neB ‫ر‬4 la Toghrthya Isfahttna ‫ ] و‬.anno 514 .cni( .2 .rpA 1120 ( mortuo J ‫ـ‬
.5909 El - Ra d d a la Ibn - e l arab i ‫و و‬refutatio Ibn - elarabii et descriptio eorunn
‫م‬qui eum redarguerunt Compendium ‫و و‬guod ita :tipicni Laus Deo gui ad verum
reetumque assequendum adjuvat etc. – 5910. E1 - Ra d d a I a Ab i Hayyan ‫و‬
refutatio Abu Haggini de ejus sententiis, quibus Ibn Afttlako adversatur. ‫و‬sulucicsaF
auctore Ali Ben Yusuf 4nthirt ‫ و‬.anno 814 ( .cni .52 .rpA 1411 ) mortuo ‫ـ‬
.5911 ‫و‬E1
- Rad d a la ah l e 1 - ah wa Fefutatio eorum ‫و و‬
,uit neillicitis
desideriis duts
auctore Abu Abdallah ‫ و‬.vulgo 4btt Hafi -lE Kebtr dicto ‫ ـ‬.5912 El - Rad d a la
E 1 - Je hm fy ,te refutatio sectae Jehmitarum ‫ و‬auctoribus -dbA el - rahman Ben Abs
.1o
EThtin et 0thntin Ben Satd Dirint ‫ ـ‬.5913 E1 - Ra d d a la El - Rew 4 fi dh ‫و‬
refutatio sectae shiiticae Hafeditarum ‫و‬ auctoribus Abu'letistian Habatallah Ben
353

‫المقتسى وله جذا لمن رفع من شاء من عباده الخ له رة القول الكاتب في القضاء على‬
‫الهارة القوي‬ ‫الغائب الشيخ قاسم بن قطلوبغا الحنفى المتوفى سنة الله وله ردّ الاتحاد‬
‫القابع في التحسين والتقبيع النجم الدين سليمان بن عبد القوى الطوق الحنبلى المتوق‬
‫الاهرة المتشابه الى المحكم للشيخ محمد بن أحمد بن اللبان الاسعودى المصرى‬ . ‫سنة‬
‫ من الآيات القرانية أوله أما بعد حمد الله الواحد بتاته وصفاته التي ذكر‬:1 ‫ المتوفي سنة‬5
‫فيه متشابهات القرآن " أهرة المحترم عن المسلم للحافظ شهاب الدين أحمد بن على أبن‬
‫جر العسقلاني المتوفي سنة هه صنف عند ما بلغه من سيوف ستها على عرضه بعض من كان‬
.‫النصارى فيه كتب مثل كتاب الرعاعى وكيناب عمرو بن باكتر ألا جاحظ‬ ‫رت‬ ‫م‬.o ‫ق زمانع‬

‫وكلام لابن الطيب وكتاب للطرسوسى وكتاب لابن عوض وكتاب خلف الدمياطى والنصيحة‬ 10

Fitgin Mocaddest Hanefita Compendium ‫ و‬wod ita :tipicni Lauden ei ‫ ها و و‬: ex


extollit‫ال‬cultoribus
suis i ‫و‬os ‫ا‬guos vult .ete – .1095 Rad d el - cau el-k h a r b ‫و‬
refutatio dicti perversi de decreto contra absentem ‫ و‬. ‫وو‬auctore
Sheikh Casins Ee
‫م‬Cottubogia
,atifenaH anno . 879 .eni( .81 Mai (1474 .outrom Idem refutationern
operis Ittihttd (i.e. unitas) edidit. ، – . 5902. Rad d e1 - eau l el - cab fh ‫ و‬refutatios
dicti odiosi de approbatione et improbatione , auctore Nejm - ed - dtn Soleintin Bera
‫ر‬4 ‫ة‬
d -a
el-catoi
tiEl l- aTaufi
bnaH ‫ و‬.anno 710 .eni( .13 .iaM )0131 mortuo ‫ـ‬
.5903 Rad de 1 -m o tes habi h ‫ و‬conversio ambiguorum versuum coranicorum in certos
et per se conspictios ‫ و‬auctore Sheikh Mohammed Ben Ahmed Ben - ellebilin IrairdiT
‫ر‬
,srsiro
o annou
749 .t
eni( 1 . r
.rpA )o
8431 m ‫ و‬Gui ita :tipicni Praemissis praemittendis - 5
.Laus
Deo essentia sua et attributis unico etc ‫كح و‬et
Corani locos interpretationis incerta
.memorat ‫ ـ‬.5904 ‫ح‬Ra d d e1 - mohrim an el - mo slim , remotionoxam inferentis a
Mohammedano fideli, auctore Hafitz Shehib-ed-dtn Ahmed Ben Ali Ibn Hajr A seadhra ‫حركة‬
anno 852 .eni( .7 .traM 1448 ) mortuo ‫و و‬Qui scripsit ‫ددح‬dum
gladiis ,rutabetep quo
nonnulli aequalium in ejus latus .tnarexnirts - .5095 Ra d d E1 -Nes ar 4 , refutat ‫دمة‬
.muronDe
ahae
it re s
multi
ir scripserunt
hC‫وت و‬ut Rohttnot – Amru Ben Bahr Jhhtt ‫ـ‬
‫ر‬4 ‫ة‬-
le ebbir
dMotazilita
-‫ز‬ –t
Cadhi i
Abu ,d
rieB i
qui tractatum
de ‫ ـ‬.‫ل‬serto‫تم يو‬
dissertationis auctor – Mauritanus aliquis – Ibn-ellayyil ‫ ـ‬7arsusi ‫ ـ‬Ibn Audh - 10
Khalaf Dianytttt. Praeterea eandem rem tractant libri El- Nasthat E - Intantyet ‫ـ‬
III . 45
352

‫مهامه الرخصة العميمة في أحكام القسيمة لابراهيم بن عبد الرعن بن ابراهيم بن‬ ‫ أن‬. ‫سنة‬
‫شباع بن ضياء الفزارى مختصو أوله الحمد لله كما يليقف بكمال وجهه الجغ امه رنا أبن‬
‫تيمية في مسئلة الطلاق للشيخ تقى الدين السبكى أوله الحمد لله الذى أرسل رسوله بالهدى‬
‫"أده رة أن حنيفة للغزالى قال صاحب قلائد العقيان هو ليس‬ ‫اليغ رتبه على ثلاثة فصول‬
5 ‫حجة الاسلام بل هو على ما كتب في حاشية نسخة منه محمود الغزالى شخص من المعتزلة‬
‫وقد أدى شمس الائتة الكردرى التعصّب الى أن ردّه وقابل به مقابلة الفاسد بالفاسد وشتع‬
‫على الشافى وان كان هو الحاجة الاسلام فمن تأليفاته في أوائل طلبه لأنه خلاف ما في الاحياء‬
‫هم‬f ‫همه رة الانتقاد على لفظ الشافى للامام البيهقى المتوفى سنة‬ ] ‫[ من مناقبه‬
‫به الردّ الجميل على من غير التوراة والانجيل لابى حامد الغزالى ذاكرة البقاعى فى‬
10 ‫أن الوة الصائب على مصلى الوقائب مختصر لابراعيم بن فتيان الاحنفى‬.. ‫الاقوال القويمة‬
--------------------------------------------------------------------------

5895. E1 - Rok hs et E1 - Am in et, indulgentia copiosa de prneceptis jurisjurandi,


auctore Ibrahim Ben Abd- el-rahman Ben Ibrtihtm Ben Shebbi Ben Dhiy4 Fashra.
Compendium ‫و و‬g ni Laus Deod
ita :tipicuo talis qualis perfectae ejus substantiae
convenit etc. – 5896. Ra d d Ibn Te im fy a, refutatio Ibn Teaintyae de quaestione
rePudii ‫ و‬auctore Sheikh Tucht - ed - dtn .tkboS Incipit ita : Laus Deo qui servum
. s
eum vera u
religione misit tres dispositam
.ete , et inu est sectiones ‫ ـ‬.5807 Rad d
Abi Han ifa , refutatio Abu Hantrae, auetore Ghashli. Auctor libri Calhid el-acythin :
5 Hie 640x48 ‫ و‬,
non confundendu
t s est eum
i illo , qui Hojet
a cognominatur
el-tslim ,
sed ‫ و‬ut in Glossis exempli cujusdam margini adscriptis ,rutigel AMahmaid Ghaztt/a
est Motazilita quidan shismaticus. Shens et - aimnet Aerders hane controversiam
ita sustinuit , ut eum refutaret, sed oppositione sua pravitati aliam pravitatem
substitueret ‫ و‬conviciis erain Shaftum consectatus .tse Quodsi hujus libri auctor
AHojjet el - isltin esset ‫و‬llum
‫ة‬ initio studiorum suorum haud dubie scripsit; marn
diversa eta
‫ه‬ repugnantia
d continet
y quae I suisI
,silli h virtutibus
- nevnoc inE
]retneil
disputavit
‫ه‬ s– u 85 Rar
.80i d d El
a - Int
s d refutatio
i e a ,r ev operisd tnI inouq
,ditcia
‫هو‬ contra al iq
Shafti dictionem ui
,tiuressid auctore s .ann
Imam Bethack o
458 (ine
.3 .c 1065
e )D . ‫ ـ‬.5899 E1 - Ra d d El - J em fl , refutatio elegans eorum ‫و‬
mortuo
gui Pentateuch
‫ه‬ n um et r
Evangeliumu roc auctoreb
,tnurepurr Abu Hamid
i .i/ttzahGL
4 etotal El - tt
in E1 -ec
10 .B i ‫ ـ‬.5900 El - Ra d d El - S it i b , refutatio
Caartmet memorat
concinna et acuta ejus, qui res libidinis desideratas precatur, auctore Ibrahtm Be24
.
351

‫فروع الحنفية أوله الحمد اللد مانع أسباب التوفيقف الجخ أنتخبها من عدّة كتب من الفتاوى‬
‫له رحمة الاقة في اختلاف الائتة في الفروع الشيخ صدر الدين أبي عبد الله محمد بن‬
‫عبد الرحمن الدمشقى العثمانى قاضى القضاة بمملكة الصفدية المتوفى سنة فرغ عنه في شهر‬
‫أمه الرحمة في الطب والمحكمة‬ ‫هم وقبل الشيخ الاسلام أن الحسن السعدى‬7 ‫ربيع الاول سنة‬
‫الشيخ مهدى بن على بن ابراعيم الشثرى اليمنى المهاجمى المقوى المتوفي سنة دله وعو‬
‫مختصر لطيف مفيد ذكره ابن الجزرى في طبقات القراً] وهو على خمسة أبواب آ في علم‬
‫ فيما يصلع للبدن [في حال الصخة] تم في علاج‬F ‫ في طبائع الاغدية والادوية‬F ‫الطبيعية‬
‫الله الرحمة في الكيمياء شرحه الجلد كى‬ ‫الامراض الخائنة له في علاج الامراض العامة‬
‫وستماه سر لحكمة الله الرحيق المختوم في شرح القيد الاوائد في الفقه بأن] عليه الرحيق‬
‫ المسلسل في الادب المسلسل للشيخ نجم الدين سليمان بن عبد القوى الطوق لحنبلى المتوق‬10

iter Aegyptium de partibus juris Hanefitici secundariis ‫ و‬cujus meliora auctor ex


pluribus libris de responsis juridicis collegit. Incipit ita : Laus Deo vias auxilii sui
.largienti
etc ‫ ـ‬.5890 ‫و‬Rahm
et el - omm et -clementia
divina in populum Moham
medanum in variis Imamorum opinionibus conspicua. Agit hic Sheikh Sadr - ed - dtra
‫ر‬4 ‫ة‬ t
at Abdallah Mohammed i
Ben Abd - el - rahman ,aku
chsemiD qui summus
f judex
in provincia Safed, de partibus juris derivatis. Librum mense Rebf I. anni 780 (ine.
30- Apr. 1378 ) absolvit et anno . . . obiit. Alii eum Sheikho el-islam Abu Thasana
.
.Saeeds
tnuubirt ‫ ـ‬.5891 El - Rahm et fi el - ti bb we e 1 - hi kn et ‫ و‬misericordia
de medicina et philosophia , [ auctore Sheikh AMehdi Ben Ali Ben Ibraham Sobonra
Compendium‫ر‬Yement
AMeh ent Corani Lectore anno 815 .cni( .31 .rpA )2141 .outrom
festivum et utile, quod ab Ibn - eliesert in Tabucil el-corra laudatur et] in quinque
capita dispositum est ‫ ــ‬1 . -de physica – 2 . de natura alimentorum et medicamen
torum ‫ ـ‬.3 de ,sii quae corpori Iguum sanum ]tse conveniunt ‫ ــ‬4 . de curandis
norbis peculiaribus ‫ ـ‬5 . .de curandis morbis communibus ‫ ـ‬.5892 El - Rah me t
fi e 1 - ki miy 4 ‫ و‬misericordia de .aimyhcla Commentatus hoc opus est Jildeka et
commentarium Strr el - htkmet .tivanimon – .3985 E1 - Rah f c E1 - Mak ht im ‫و‬
winum generosum obsignatum. Commentarius I libri juridici Caid el - anottid, de quo
‫ا‬infra .lrutecid – .4985 E - ‫ا‬Rah i c E - Mos el s el ‫ و‬winum generosum infusum de 10
humanitatis studiis egregie dispositis, auctore Sheikh Nejm - ed-din Soleintin Bens
4 bd - el - cated El-Tauf Hanbalita, anno 710 (ine. 31. Mai. 1310) mortuo.
350

‫الامه رحبة لافي محمد عبد الوهاب بن على القاضى بن طوق الثعلى المالكى‬ ‫من الزينة‬
‫ممه رحلة الشيخ آبى‬ ‫المتوفى سنة وعى مع صغر جمة من خيار الكتب واكثرها فائدة‬

‫ابن الصلاح وهى فوائد جمعها الشيخ تقى الدين أبو عمرو عثمان بن عبد الرحمن المعروف‬
‫ في رحلته الى الشرقى عظيمة النفع في سائر العلوم ة‬٢٣ ‫بابن الصلاح الشهرزورى المتوفي سنة‬
‫ منه رحلة بدر الدين ابن‬16 ‫معه رحلة آق القسم التجيى المتوفى سنة‬ ‫مفيدة جدًا‬
‫] الى الديار اليومية كثيرا ما ينقل عنه تقى الدين في‬681 ‫رضى الدين الغزى [ المتوفي سنة‬
‫المده الرحلة الغيومية والمكية والدمياطية للشيخ جلال الدين عبد الرحمن بن أن‬ ‫طبقاته‬
‫سموه رحلة الكتاق هو الشيخ أبو الحسين محمد بن جبير‬ ‫بكر السيوطى المتوفى سنة أن‬
10 ‫في‬ ‫الكتا في الاندلسى تاريخها سنة هه هههه رحلة محمد بن رشد المالكى أمره رحلة المصرية‬

placere viris .tnaeduts – .9785 Rah he ,t spatium amplum ‫ و‬auctore Abu ،1ohammed
‫م‬004 - .ehoehhtttBen Ali -lE Chdht Ben Taue Thalebt ,atikilaM anno . . . mortuo
Hic liber quamquam parvus volumine in optimis et ad discendum utilissimis
.rutaremun - 5 .088 It i h l et E I ‫ ـ‬Sheikh Ibn Hab fb , iter Sheikhi Ibn
Halth. – 5881. Rih l et Ibn Khal d in , iter Ibn Khaldtini, anno 808 (ine.
.29 .n
)50u
41 J
mortui
‫– م‬ .5882 .Rih
l et Ibn - el re shf ,d iter Ibn - elreshtdi ‫ـ‬
5883. Itih l et Ibn - el salah, iter adnotationibus utilibus plenum, quas Sheikh
5 Ta088-ed-dth ABu Amru 0thman Ben Abd-elrahman Shahrexurd, vulgo Ibn-elsalah
dictus et anno 643 (ine. 29. Mai. 1245) mortuus, in itinere suo orientali collegit.
Continet res magnae utilitatis onnes ceteras disciplinas complectentis et specimen
.est
egregiae eruditionis ‫ـ‬ .5884 Rih l et Abi " l e à sim El - Tejfb ,i iter
Abu lcdsiani Tejibi, anno 984 )ine. 31. Mart. 1576 ) mortui. ‫ـ‬. 5885 Rih l et
Bedi - -
B ed r - ed - d in ‫م و‬iter dtni Ibn d
Redht - -de dtne .
,izzahG I anno 984 (ine
31 . .traM )6751 ] mortui ‫ و‬in terras .saeamuR Saepius inde Tacka - ed-dtn in suis
.ZTabacttt notabilia assumsit ‫ ـ‬.5886 -El - Rih l et E1 - Fa y yum fy ,te iter Fayyu
‫و‬micum Mekkanum et Damiatanum ‫ و‬auctore Sheikh Jelil - ed - dtn Abd - el - rahman
.Ben Ali Beir ,atttyoS anno 911 .cni( .4 .nuJ 1505 ) mortuo ‫ ـ‬.5887 Rih l et
E 1 - Kett à ni , iter a Sheikho Abu"Thosein Mohammed Ben Jobear ‫ر‬ ,tso
ulg
adnl
4 uv
hlet Mohamme d
,otcid anno 578 .cni( .7 .iaM )2811 scriptum ‫ مـ‬.5888 ‫و‬Ri
10 .Ketttant
.iter
Mohammedis Ben Roshd Malikitae ‫ـ‬ .5889 ‫و‬E
I - Rih l et E1 - Misr fy et
349

‫جمة من حوادث ووفيات قد أعملها شيخنا ويحتاج الكتاب اليها فالحقت كثيرا منها في‬
‫ جامعًا بين كلامه وتلك الفوائد على أن الجميع في الحقيقة له‬، ‫لحوادث فشرعت من أول سنة‬
‫اسمه رجال الاربعة لابن حاجر أحمد بن على العسقلا في المتوفى سنة لهم سلمه رجال‬
‫الصحيحين لان القاسم هبة الله بن حسن الطبرى المتوفى سنة مع مسمه رجوع الشيع آك‬
‫ صياة في القوة على الباب أولد الحمد لله الذى خلف الاشياء بقدرته الاع ترجمه المولى أجد‬5
‫ باشارة السلطان سليم خان ذكر كتبا‬16 ‫أين سليمان الشهير بابن كمال باشا المتوفي سنة‬
‫كثيرة في هذا المعنى وقال جمعت فيها ولم أقصد به أعانة الممتنع الذى يرتكب المعاصى‬
‫بل قصدت أعانة من قصرت شهوته عن بلوغ أمنيته في الحال الذى هو سبب لعمارة الدنيا‬
‫ولما كمل قسمته قسمين قسم يشتمل على ثلثين بابا يتعلف باسرار الرجال وما يقويها على‬
‫ الباه من الادوية والاغدية والثاني يشتمل على ثلثين بابا يتعلّف باسوار النساء وما يناسبهن‬10

quas Sheikh nosteromiserat et quibus liber carere non potuit. Hine ex illis multa
capitibus rerum gestarum adjeci ‫ و‬et ab initio anni 741 ita incepi ‫ و‬ut quae ille
,ta cumrhiserebus
s utilibus
pi ratione
r eac s‫و‬
conjungere m quasi omnia were ab illo
.pro fect
esse a ‫ـــــ‬
viderentur
.5876 El-Ri jà l El - Arb a a ,t quatuor viri traditionarii ‫ و‬auctore ‫ر‬ areB
4hrned
‫ هم‬: . ,inillacs vulgo Ibn Hair dicto et anno A 852 .eni( .7 .traM )8441 mortuo ‫ـ‬
5‫ع‬.77s Ri jàil El - Sahifh ,nie traditionarii
v inutroque
b o ‫ و‬auctore Abu letisarra
Sahth
.ETa Ben Hasanba,srebaT anno 418 .cni( 11 . .rbeF )7ah
ta ll 201 mortuo ‫ ـ‬.5878 Rojt -
e l - sheikh il a s ab a ho , reditus senis ad juvenilem aetatem suam de viribus s
w .sierene Hoc opus , guod ita :tipicni Laus Deo ‫ و‬.Q potentia sua ui
res creavit ete .
MIolla Ahmed Ben Soleintin ‫ و‬vulgo Ibn Aenttlnasha dictus et anno 940 .eni( .32 Jun -
1 (533 mortuus , jussu Sultani Selim Khin interpretatus est ‫ و‬idemque plures ejusmo a s
libros ,taromemmoc :te Collegi ‫ و‬ait ‫ و‬de hac re plura ‫ و‬neque tamen prohibit as
adiuvare intendi ‫و و‬gu inobediens ae
perpetrat ‫رو‬ potius ei ‫ة‬s
auxilium afferre
ed studu
cuius cupido venereanimis debilis est , uuam ut optatis in statu satisfacere ‫وجه‬issop
qui caussa est, qua terra colatur et habitetur. Opus eum absolutum esset, illud in
duas partes disposui, guarum altera triginta capitibus comprehensa virorum arcana
et remedia alimentaque spectat, quibus ad coitum ‫و‬rutnaroborroc altera pariter 40
triginta capita complectens arcana feminarum et ornatum tractat idoneum ‫و‬uo
‫و‬
348

‫ وقد أخبر قبل موته بمتة سنة‬،6 ‫السنة الآتية واما الاذاعبى فانتهى تاريخه الى اخر سنة‬
‫احدى واربعين وسبعمائة واما ابن كثير فالمشهور أن تاريخه انتهى الى اخر سنة " وهو‬
‫آخر ما لخصه من تأريخ البرزالى وكتب حوادث الى قبل وفاته بسنتين ولما لم يكن من‬
‫سنة أن ما يجمع الامرين على الوجه الاتم شرع شيخنا الحافظ مفتى الشأم شهاب الدين‬
‫أحمد بن يحيى السعدى في كتابه ذيل من أول سنة أحدى وأربعين وسبعمائة على وجهة‬
‫الاستيعاب للحوادث والوفيات فذكر كل شهر ما فيه من الحوادث والوفيات فكتب [منه] سيع‬
‫ فانتهى الى أثناء ذى القعدة سنة دله وذلك قبل ضعفه ضعف‬، ‫سنين ثم شرع من أول سنة‬
‫الموت غير انه سقط منه سنة خمس وسبعين فعدمت وكان قد أوصاف أن أكمل اللازم من أول‬
‫سنة ثمان وأربعين الى آخر سنة ثمان وستين فاستخرت الله تعالى في تكميل ما أشار اليه ثم‬
10 ‫ فما بعدعا الى آخر سنة ثمان واربعين فوائد‬،‫التذييل عليه من حين وفاته في رأيت في سنة أم‬

et insequentianno mortuus est : Dxehebt ad finem anni 740 (ine. 9. Jul. 1339)
progressus est ‫ و‬et ante mortem suam partem etiam anni 741 .tigitta Ibn Kethtr
denique ‫و و‬utsatis constat .historiam
suam ad finem anni 738 .eni( .03 Jul 1337 (
‫و‬continuavit ‫و‬
ui ultimus
ts e ‫ و‬Quos ex historia Berzthlti excerpsit : res gestas
eorum
autem usque ad annumante mortem suam secundum descripsit. Cum deinde ab
anno 741 (ine. 27. Jun. 1340) inde nullus liber exstaret, qui ratione idonea et
perfecta utrumque genus conjungeret ‫ و‬Sheikh noster El-Hafitz et Syriae Mufti
ned Ben
5 Shehtti - ed-din ‫ر‬ 4 Yahya/
Sada ini
libro suon
appendicem
n ab initio
a 741
‫و‬incepit nulla parte relicta res gestas et mortes ita describens , ut quae singulis
nnensibus accidissent et qui mortui essent, commemoraret et haeratione septem
annos expleret. Tumab anno 769 (inc. 28. Aug. 1367 ) initium fecit et ad medium
mensem Dzi leadet anni 815 (inc. 13. Apr. 1412) progressus est, id quod fecitante
morburn ‫ و‬Tuo mortuus ,tse nisi quod annus septuagesimus quintus ,tidicxe qui perditus
est. Mihi auteun testamento praeceperat, ut portionem ab anno quadragesimo octavo
(inc. 13. Apr. 1347) usque ad finem anni sexagesimi octavi (ine. 7. Sept. 1366)
absolverem : itaque Deum precibus adii ‫ و‬,ut
quod ille mihi faciendum commendaverat
10 peragerem et postea a tempore mortis ejus librum continuarem. Deinderes multas
anno 781 (ine. 19. Apr. 1379) et quod hune sequitur tempore usque ad annum quadra
gesimum octavum (inc. 13. Apr. 1347) gestas vidi et mortes ad cognoscendum utiles,
347

‫أبن جرير ومروج الذلعب والكامل وأن ذكر أسم من توفي في تلك السنة فهو عار عما له‬ ‫كتأريخ‬
‫من المناقب والمحاسن ومنهم من كتب في الوفيات جرذا عن الحوادث كتأريخ نيسابور‬
‫للمحاكم وتأريخ بغداد لان بكر الخطيب والذيل عليه للسمعافى وعذا وان كان اعمّ النوعين‬
‫خالفائدة انما تتم بالجمع بين الفتين وقد جمع بينهما جماعة من الحقاظ منهم أبو الفرج‬
‫ أبن الجوزى] في المنتظم وابو شامة في الروضتين والخليل عليه وصل الى سنة خمس وستين‬15
‫وستمائة وقد ذيّل عليه الحافظ علم الدين البرزالى وممن جمع بين التوعين أيضا المحافظ‬
‫ في العبر الوفيات وجمع بينهما الشيخ عماد الدين ابن‬، ‫شمس الدين الذهبى لكن الغالب‬
‫كثيرا في البداية والنهاية واجود ما فيه السير النبوية وقد أخل بذكر خلآلاف من العلماء‬
‫وقد يكون من أخل بذكره أولى ممن ذكره مع الاسهاب المخال وفيه أوعام قبيحة لا تسامح‬
‫ وقد صار الاعتماد فى مصر والشام فى نقل [ التواريخ ] فى هذا الزمان على هولاء الحقاط‬10
‫ ومات ق‬- ‫الثلاثة البرزالى والذعبى وابن كثير وما تاريخ البرزالى فانتهى الى آخر سنة‬

TEn Jertr edita, in Mort el - dzeheb et in EN - Kindl. Quodsi nomen viri, ‫ة‬uq
hoe vel alio anno mortuus est ‫و و‬commemoratur laude virtutis et bonitatis gloria
privatum est. Alii mortes tantum descripserunt omissis rebus gestis , ut videmus in
historia Nisaburiensi ab Hakim edita et in Bagdadensi ‫و و‬
‫كات‬uam
Abu Bekr
t El-Ahat
s cripsit et Sim and continuavit. Licet haee ratio scribendi majoris momenti sit
quam altera, utilitas plena nonnisi ex conjunctione duorum generum comparatur
‫و‬EPlures igitur Hafitzi utrumque genus conjunxerunt ut Abu l/araj [ Ibn - eljaust I in 5
227 - Muntelstm ‫ر و‬4 btt Shttne in -lE Raudhalein et in ,ecidneppa quae ad annuaran
s excentesimum sexagesimum quintum progreditur. Continuavit eam El - Hafitz ‫ـ‬rr‫ع‬II
‫» جع‬2 - ‫رو‬dan
.tlhtareB Porro utrumque genus etiam conjunxerunt El - Hafitz Shems-ed-dz
‫ر‬descripsit‫هت‬EC2
D- , attamen
s inbopere Iber
e mortes
h prae e
ceteris ‫ و‬Th‫ح‬et Sheil
‫ر‬
ronthd - edr
- dtn Ibn aKethtr inuEl-Bediyet
t toe El-AYahiyet
i, g ubi optimum
e quodl
‫و‬descriptio vitae prophetae est neglexit enim de multis viris doctis .iuqol Interdunnn
etiam ii , quorum descriptio omissa est ‫و و‬praestantiores
illis sunt de quibus curan
verbositate quadam haud convenienter loquitur: errores enim hic irrepserunt turp es
et haud condonandi. Hac aetate autem in Aegypto et Syria, quando testibus utuntur 10
historicis, praeter ceterosad hos tres Hafitzos recurrunt, ad Berxtali, Daehebs et
Thn Kellitr. Beratils in historia sua ad finem anni 738 (ine. 30. Jul. 1337) pervenit,
44 *
346

‫والثانية سيمياء وعما علما الاوائل ومن لم يصل اليها فليس باحكيم وأن أحكم واحدة منهما‬
‫فهو نصف حكيم لان الكيمياء في معرفة الارواح الارضية واخراج لطائفها للانتفاع بها والثانية‬
‫منه رتبة الماسرع وآخر القاسم للقاضى صدقة‬ ‫وهى الارواح العلوية واستنزال قواعا للانتفاع‬
‫انه الرتبة في شرائط المحسنة تأليف الشيخ الامام محمد بن محمد‬ ‫أبن أحمد بن على‬
5 ‫بن أحمد الاشعرى القرثى الشافى مشتمل على سبعين بابا كل باب على فصول شتى أوله‬
‫الحمد لله الذى برأ النسم واجرى القلم اليغ عنه رتع الغزلان في الادب للشيخ بدر الدين‬
٧٣ ‫محمد بن عبد الله المعروف بابن الزركشى المتوفي سنة‬

. ‫همه علم رجال الاحاديت‬


‫قال فيه سبط أبو شامة العلامة في وصف علم التأريخ ونم من طابه وشأنه وقد ألف العلماء‬
10 ‫في ذلك تصانيف كثيرة لكن قد اقتصر كثير منهم على ذكر الحوادث من غير تعرض لذكر الوفيات‬

veterum Prae ceteris disciplinae, et qui ad earum cognitionem non pervenit, philosophus
non est ‫ و‬.etqui unam tantum bene perspectam ,tebah dimidius est philosophus
Alchymia enim cognitio est spirituum terrestrium et ars subtiles eorum veritates
eliciendi ‫ و‬ut commodum inde .rutaipac Symia occupata est spiritibus coelestibus
.et
arte cernitureorum wires coelitus ,idneicile ut inde etiam utilitas comparetur ‫ـ‬
5872. Rot b et e1 - In a sih we Fakh r el - et si m, gradus mendacis et gloria divi
‫و‬dentis .auctore
Cadhi Sadaca Ben Ahmed Ben Ali ‫ة ـ‬378. E1 - Rot b et fish erait
e 1 - has en et ‫ و‬ordo de conditionibus boni ,sirepo auctore Sheikh et Imam Mohammed
5 Belt Hohammed Ben Ahmed Ashara Coresha Shafiita. Opus septuaginta capita
‫و‬complectitur ,Tuae singula in varias sectiones divisa ,tnus et incipit ita : Laus Deo
‫و‬.uihalitume creavit ettcalamum emovet ‫ ـ‬.5874 Rat " 0 " el - gh iz l a ,n libera
pastura hinnulorum de philologia, auctore Sheikh Bedr - ed - dtn Mohammed Ben
‫ر‬4 bdallah ‫ و‬.vulgo
Ibn - elserResht dicto et anno 794 .eni( .92 .voN )1931 mortuo

‫ة‬578 . Il m ri jà l el - a h a d f .ht Doctrina de iis ,siriv qui re traditionaria


. occupati fuerunt.
Loquitur de ea Sibt Abu Shtme doctissimus in capite ‫ و‬ubi historiae doctrinann
describit et eos perstringit, qui vituperant illam et abjiciunt, ita : Viri docti de hac
10 doctrina multa opera composuerunt, attamen eorum plures in describendis rebus gestis
,tnureveiuqca mortes commemorare plane negligentes ‫ و‬ut id factum est in historia ab
345

‫انتهى ورتبه على خمسين روضة وقال في تأريخه جاء بفضله واختصره رجل آخر أيضا ستماء‬
‫أنوار الربيع أنه ربيع الجنان في المعافي والبيان خسام الدين حسن بن على الابيوردى‬
‫ه ربيع القلوب وروح الغيوب في ذكر أسماء الحبوب‬w. ‫ه‬1 ‫الخطيب الشافى المتوفي سنة‬
‫اسمه ارتبة التحكيم في الكيمياء للشيخ الفيلسوف أن محمد مسلمة بن احمد بن عمر بن‬
‫] أربع مقالات وهو يجلد أوله لحمد‬1-1‫ة اوضاع المجريطى [ أمام الرياضيين بالاندلس المتوفي سنة ه‬
‫لله العزيز الوهاب مسبب الاسباب الخ ذكر فيه أن الذى دعاه الى تأليفه الذى وسمه بمدخل‬
‫التعليم ومتماه رتبة التحكيم أنه رأى أعل زمانه ينتحلون الحكمة ويتعاطون الفلسفة وهم في‬
‫بيد آء البحيرة تائهون فلما اغلقت المحكمة دونهم أبوابها وقطعت بهم أسبابها أذاقنعوا غوصا‬
‫عن الحاف الذى تنتهى الحدود اليه ووجدنا الاسرار الطبيعية التى ساقتها الاوائل أسوار‬
‫ ووضعت الاوائل جميع علومها ونتائج هذه العلوم نتيجتان أحد عما سمتها الاوائل كيمياء‬10

Disposuit eam in quinquaginta Raudhat sive hortos et chronostichon addidit, quo


indicatur, opus anno 921 inc. 15. Febr. 1515 ) absolutum esse. Denique viralius
etiam ejus epitomen edidit Antoir el - rett .matpircsni – .9685 Reb f el-jin a n ‫و‬
ver hortorum de doctrina sententiarum et expositionis ‫ و‬auctore Hostin-ed-dtn Hasern
Ben Ali Abitrerda El-Ahatth Shafiita ‫ و‬.a 3 . .rpA )3141 o
816 .cni( nn mortuo ‫ـ‬
.5870 Reb "f el - col t b we Ruh el - gh oy ‫ و ا ئ‬-w er
animarum et spiritus mysterio
rum. Descriptio nominum amati (Dei). – . 5871. It ot b et el .. hak fm , gradus
‫د‬sapientis
aimy dehcla ‫ و‬auctore Sheikh philosopho 4Bu AMohammed IIIaslena Bera
4hmed
‫ر‬ lOmar
eBen tr Ben i eMA ‫و و‬Imathem
IWedhdhtt Andaluseno
atic rum orum
princip e 5

anno 395 (ine. 18. 0ct. 1004) mortuo ]. (Auatuor libriuno volumine comprehen ‫د‬si,
«Tuod ita incipit: Laus Deo illustri liberalissimo caussae caussarum etc. Nara-at
,roteua caussam ‫و و‬ - sead librumu scribendum ,tiu ra e
evaticxe quem tanquam instia
tionis introductionem insigniverit et Rollet el-hakin appellaverit, eam fuisse , quod
aequales suos sapientiam profiteri et philosophiam studiose tractare viderit in deserto
stuporis errantes. Cum vero philosophia iis portas praecluderet et caussas, quibus ad
‫و‬e pervenire ,tneam
ssop praecideret -e cc
nihil aliud assequi e
,tnureuduts quam cognitso
nem veritatis definitionibus comparandam ‫ و‬et arcana naturalia invenimus ‫وو و‬lua
seretee v
qui omnium arcanorum doctrinarum prima jecerunt fundamenta, prae ceteris areana
.tnaballeppa Quae autem inde enatae sunt doctrinae ‫و‬ ,om complectimur
duabus nes 10
erior
quarum priorem majores Alchymiam ‫ و‬.postSymiam em IHae sunt duae
vocabant
III . 44
344

] ‫الفرائض مجلد كبير في المبسوطات لاحمد بن العروضى [ المتوفي سنة‬

‫ ألمه علم ربع الدائرة‬٧


‫هامه ربيع الابرار وتصوير الاخيار في المحاضرات لان القاسم محمود بن عمر جار الله‬
‫ه أوله الحمد لله الذى استخمد الى عباده موجبات خامد‬-8 ‫العلامة الزمخشرى المتوفي سنة‬
5 ‫مما أسبغ عليهم التي قال عذا كتاب قصد به أحمام خواطر الناظرين في الكشف عن حقائف‬
‫التنزيل وترويع قلوبهم المتعبة باجال الفكر في استخراج ذرائع علمه وخباياه الخ ورتبه بعضهم‬
‫على اثنين وتسعين بابا وقد انتخبه المولى محيى الدين محمد بن الخطيب قاسم المتوفي‬
‫ ** قال لما كان علم المحاضرات علما نافعًا من العلوم العربية حتى المولى العلامة قد صنف‬. ‫سنة‬
‫فيه كتاب ربيع الابرار الا انه بحر زاخر لا يدرك غايته استخرجت من تحت فوائده على وجه‬
10 ‫الاختصار ولحقت به ما عثرت عليه في كتب الادباء وستميته بروض الاخبار المنتخب من ربيع الابرار‬
.
- .
.

e 1 -fer à i d h ‫ و‬conditio bona de jure .oiratidereah


Volumen magnum , fuod in
copiosissimis numeratur ‫ و‬.auctore
Ahmed Ben - ,thdhtrale anno . . . mortuo ‫ـ‬

5867. Il mrab " o " el - d air et. Doctrina quadrantis circuli.


5808. It e bi " e 1- a brar w en o s is el - akh y a r, ver justorum et sanctiones
piorum ‫ و‬,auctore
4 Bulletistin Mahmatud Ben Omar Jhrallah Zamakhshera doetissimo
anno 538 .cni( .61 .luJ )3411 .outrom Opus anthologieum ‫و و‬
uods
ita u
:tipia
cni L
De0 ‫و و‬ s
ui servis suis i s
officium injungit
s gratias
u agendi
a proc ‫و‬ ‫و‬Tuae
propter ea
5 quae iis copiose largitur, ad landandum excitant ete. Auctor monet : Studuimus hoc
1ibro mentes lectorum in retegendis revelationis divinae veritatibus inflammare
‫و‬animosque
eorum tranquillare cogitatione in eliciendis caussis occupata defatigatos
quibus ad cognoscendam revelationem ejusque areana ducuntur ete. Wir quidann
librum in nomaginta duos libros disposuit, et Molla Mohya - ed-din Mohammed
Ben-elkhaltb Citsim , anno 940 (inc. 23. Jul. 1533) mortuus , meliora ejus in epitome
,tigelloc :te Cum ‫ و‬, doctrina t
anthologica in
i utilibus Araburn
a doctrinis
‫و‬ numerefur
ita ut Molla doctissimus de ea librum Rebt " et - abrtir composuerit, nisi quod illa
mare exundans sit, eujus fundus attingi non possit, ex ejus rebus utilibus potiora
10 elicui verbis brevioribus usus adjecique ea , quae in libris philologorum inveni.
.Epitomen
Raudh el - akhytir e Retit el - abrtir electam .ispircsni Haee ille ‫ـ‬
343

‫أبراهيم الشافي‬ ‫برى‬ ‫لان بكر أحمد بوع عبد الله‬ ‫رباعيات‬ ‫ه‬٨. ‫ (د‬- ‫بسينه جاك ألم نوق سنة‬

‫البغدادى البازار المتحدث المتوفي سنة من تخريج أن لحسن الدارقطنى وتسمى هذه الرباعيات‬
‫أيضا الجزء الرابع والثمانون من فوائد الشافى يجمع منها رواية الاصيلى أى رباعيات الاسانيد‬
‫للبخارى وفيه الدرر الدرارى في شرح رباعيات البخارى لاحمدي بن محمد الشامى الشافي‬
‫ أوله الحمد لله الذى أحسن الحديث التي استخرجها من جامع الصحي مستمدًا من شوح‬5
‫به رباعيات‬ ‫أمه رباعيات الترمذى‬ ‫الكومافي وتنقيع الزركشى مع زيادات أثبتها بقلت‬
‫" نظم‬fr ‫لاهلى شبرازى المتوفى سنة‬ ‫"مه رباعيات كنا جعاع‬ ‫مسلم بن الحجاج ألقشيرى‬

‫عليه ربط السور والآيات‬ ‫فيه ما كان مناسبًا للصور وعددعا كقوله انه غلام وسه غلام‬
‫هامه ربط الشوارد في حال‬ ‫مبارك المعروف بتحكيم شاه ألقزويخى المتوق سنة‬ ‫ب‬cy ‫خدمد‬

‫أمه اربعة فى‬ ‫الشواعت فى النحو لمحمد بن ابراهيم بن يوسف البادمى الحلبى‬ 10

( inc. 4. Mart. 1546 ) mortuus , meliora ejus excerpsit. – 5860. Rob a fy a t,


traditiones quaternariae i.e. quae per quatuor relatorum seriem ad legatum divinum
,r auctore
ut n
Abu Bekr ur
Mohammed Ben e f
Abdallah e
Ben r
Ibrahtm ‫و‬
Shafiita
byssario Bagdadensi et traditionario ‫ و‬anno 354 .eni( .7 .naJ )569 .outrom Elicuit
eas Abulhasan Dttracotnt. Hae Robtityil etiam fasciculus octogesimus quartus
‫و‬adnotationum utilium Shafiitae nominantur et ex illis hic ea ,tigelloc quae 4stfr
tradiderat, quaternarias scilicet sive traditiones per quatuor relatorum seriem a
Bokhtars allatas. De eadem re habemus librum El- Dorer El- Derdrs, ab Ahmeaz
ERera Mohammed Shtina Shafiita editum ‫و و‬
ui commentarius
Rtrest aquaternariarum
thkoB 5
et ita incipit: Laus Deo, qui traditiones rem pulchram esse voluit ete. Elicuit eas
e ‫ عد‬.
74nt " El-Sahth
i, a auxilio h
petito exs eKern
commentario R inti r eZ ‫جر‬
et ex Tenekth
distinxit ‫ ـ‬.5861 Rob a f 4 ‫جه‬
itaut sua ,teredda quae formula ,, dico ‫ ؟؟‬.diligenter
E I - Tir mid ,iz quaternariae .itadimriT – .2685 Rob a fy at M o slim , quaternaria »‫ح‬
.orT‫ و‬.MiniBen - elhajjtti Cosheiri ‫ ـ‬.5863 It ob a fy at Ken ja a ,h quaternaria ‫حته‬
centum quadraginta octo ‫ و‬t‫هت‬auctore Ahlt Shirth ‫ و‬.anno 943 ( .cni .02 Jun 1536 ‫لا‬
.o Metriceu t
hic composuit ,ar
e quae sibiliterarum
on n
formis ‫ج‬
et numeris ‫ي‬
respondent
ut novem )hen( pueri et tres )hes( .ireup – .4685 Rabt e ‫ ا‬- so wer we el - a y a t -
vincula Suratarum et versuum ‫ و‬auctore Mohammed Ben Mobirek ,tniotzaC vulgo
ETaktm Shtth dicto et anno . . . mortuo. – 5865. Ra bt el - she wari d, ligatio
versuum divulgatorum de expositione locorum probantium. Liber grammaticus, to
.auctore
Mohammed Ben Ibrahtm Ben Yustuf Bttdint Halebt ‫ـ‬ 5866. Rab a at fi
342

‫من التصحيف فشمرت عن ساقي جذى على أن أقيم ما فيه من الاود حتى فرغت فبيّنت‬
‫ما غفل عنه وسهى ونقلت عنه أسماء أختثين ونسبهم واجتنبت عن الاطناب فاشرت الى‬
‫قول سبحانه وتعالى باحرف قى والى التحديث باحرف حوالى الاثر باحرف ار والى الجمع‬
‫باحرف يج والى الموضع بحرف ع والى الجبل باحرف لا والى تأنيث الصفات التى يجرى‬
5 ‫على مذكرها باحرفي تم معناهما المؤنث والى أسم رجل بحرفي سم واشوت باحرق عز الى‬
‫رأى أرأى فارسى أحمد برعا أحمحل النيسابورى‬ ‫ رأيات البلاغة‬onof
OAOO ‫ببةيتعدّى ويلزم‬

‫هده الرأى المعتبر في معرفة القضاء والقدر الشمس الدين محمد بن عبد الله الحكيم‬
‫ همه رائض في الفرائض خمود بن عمر‬، ]1[ ‫الدمشقى المعروف بابن اللبودى المتوفي سنة‬
‫أكد محل‬ ‫ق الفرائض لاولى غانم‬ ‫رائض‬ o٨٥٨ (e "8 ‫سنة‬ ‫ألزمخشرى الخوارزمى المتوفي‬ ‫اللع‬ ‫جار‬ ‫العلامة‬

10 ‫أهمه رباب نامع وأنناخبة بواسف الشهير‬ ‫ون عمر بن أحمد أبن العديم لحلبى ألمتوفي سنة دأ‬

.Jatthert errores admisisset. Denudavi igiturtibiam studii mei ‫ و‬tat peragerenn ‫ و‬Tuae
non sinemolestia in hae re peragenda essent, donee absolvissem , eaque exposui,
quae neglexerat et incuria praetermiserat. Assumsi inde nomina et genealogias
traditionariorum ‫ و‬studiose nimiam verbositatem .snative Indicavi autem verba Corani
/divina
litera C4 ‫ و‬traditiones litera H4 ‫ و‬effata sociorum prophetae litera ,4R pluralem
numerum litera Jame , loca litera Ain, montes litera Ltin , genus femininum adjecti
5 vorum ab eorum masculinis derivatum duabus literis Tht et He, quae femininum
‫و‬significant et nomina virorum literis Stn et .naM Denique verba transitiva et
intransitiva literis 4 ‫ة‬.h
ietviZhngisni ‫ ـ‬.5854 R 4 y 4t el - b el à ,tahg signa
eloquentiae. – 5855. Rai a r à i, consilium exornans, auctore AMohammed Ben
.4hmed .iritbusiVA Persice ‫ ـ‬.5856 E1 - Rai E1 - Mo tah ,re consilium grave de
cognitione decreti aeterni et providentiae divinae, auctore Shems - ed-dtn AMohammed
Ben Abdullah Medico Damasceno , vulgo Ibn - ellobaida dicto et anno [ 661 (inc.
.15 .v ])2o621 N
mortuo
. ‫ ـ‬.5857 El - Raid h fi el - fe raid h , liber docens de
jure haereditario , auctore doctissimo Jitrallah Mahmttd Ben Omtar Zamakhshera
,tnx
anno
e538
r(u
.cnio
.61t
.luo
J )3h
411 K
mortuo
. ‫ـ‬ .5858 El - Raid h fi
e l -fer à i dh ‫ و‬liber docens de jure haereditario ‫ و‬auctore Abu Ghtinian IMohammed
10 .Ben
0mar Ben Ahmed Ibn-eladim ,ibelaH anno 695 .cni( .01 .voN )5921 mortuo ‫ـ‬
.5859 anno‫ر‬Rub
a b -n a meh , liber de .arudnap ,fusuY vulgo Saneh thk dictus et 953
341

‫وشرح أيضا الشيخ شمس الدين محمد بن محمد الدجى العثمافي الشافى المتوفى سنة‬
‫شرحه شرخا ممزوجًا أوله اللهم أن مما من حتى من بسيط جودك الوافو أليغ وسمّاه رفع‬
‫ راموز في اللغة للسيد محمد بن السيد‬. ‫"ههه‬ ‫حاجب العيون الغامزة عن كنوز الرامزة‬

‫حسن يشتمل على جميع لغات الجوهرى والمغرب والقائف والغرر والنهاية أوله الحمد لله‬
‫ة حقف حماده اليغ قال أن كتاب الصحاح لما فيه تطويل وأطناب بايراد كثير مما يستغنى عنه‬
‫من الامثال والشواعد والانساب واختصره بعض الفضلاء ولكنه أخل كما أن الاصل أسهب وابل‬
‫وزاد فيه فوائد فاضفت الى ما اختاره وجميع ما أعمله من اللغة ثم التحقت غرائب الفيتها‬
‫في المغرب وعثرت عليها في القائف والنهاية وبسطت الكلام بعض البسط فتأتي بعد ما فرغت‬
‫سمعت من واحد من العلماء أن ما نقله الجوهرى مطعون وما نقلته من المختصر ليس‬
‫ مما يؤمن مبانيه وما زلت أسئل الله سبحانه وتعالى أن يطلعنى على مواضع الذى علمته حتى‬10
‫الى المطالعة في القاموس واطلعت فيه الى ما ركب الجوهرى فيه‬ ‫وفقنى الله سبحانه وتعالى‬

porro Sheikh Shens - ed - din Mohammed Ben Afohanneed Delfa 0lhntini Shafiita
anno . . . mortuus , commentarium ‫ و‬dui textum admixtum habet et ita incipit :
o mi Deus, de eo , quod mihi examplitudine benevolentiae Tuae copiosae largitus
‫دت‬es.cte , edidit et Raf"o httjib el-oytin el-ghtimizet an Ronti .El-Itimizet
nominavit –
‫ة‬s .3n5 R1 ‫ في‬2 ‫ و‬mare , auctore Segyid Mohammed Ben - elseyyad .nasaH . Liber
,sugolocixel qui summam verborum apud Jauheri et in lexicis 11ughrib ‫ و‬%F ‫وجهة‬
‫ يوم‬,reroF Nihttget comprehendit et ita incipit : Laus Deo talis ‫ و‬Tuali dignus est ete - 5
Auctor haee monet : Liber Sthith cum nimis longus sit et prolixus in afferendis
rmultis ,silpmexe locis probantibus et genealogiis ‫و و‬Quibus
quis facile carere possit et
‫و‬alius
vir bene meritus illum in epitomen coegerit quaeut archetypum nimia verbositate
‫ي‬
, tt
ita
enimia
a
ro x
brevitate
b e a‫و‬l et utiles ibi adnotationes ,tireeejda ad han »‫دح‬
epitomen et ad omnia ea ‫ و‬Cuae ex lexicologia ,tarexelgen mea .isrepsa Addida
‫ح‬porro
res ,sarar quas in Mughrib inveni et in Phie et Nihdget deprehendi et aliqua
parte copiose exposui. Deinde eum rem absolvissem ‫ و‬ex viro quodam docto audivi ‫و‬
‫ي‬ruae e
Jatthera
r ,tea
ssiluttr
a ea o
obtrectatione
bal ‫ و‬et quae ex epitome depromsissem ‫و‬
non ita esse comparata ‫ و‬ut eorum structura firmis fundamentis ,ruterilibats nec Deuna 10
‫و‬rogare desii , ut me locos doceret guos ei indicavi ‫ و‬donec Deus clementia sua ad
‫و‬legendum
Camusumme duceret cognovi‫لب‬u
‫و‬i ‫ة او‬illa
‫ع‬omnia
su ,tb
nesseiinuq
340

‫اللزوم في شرح لزوم ما لا يلزم يأتى في اللام أمه راحة النفوس في ترجمة رجوع الشيخ‬
‫الى صباه وهو على قسمين كل منهما على أربعة فصول المصطفى بن أحمد الكليبولى المتخلص‬
‫ بجبل يقال له‬107 ‫] ألفه للسلطان محمد خان أمير مغنيسا سنة‬...[ ‫بعالى المتوفي سنة‬
‫"ده رزنامة تركى للمولى حسين الكفوى المتوفى سنة جمع‬ ‫بوزطلغ يايلاف ولايت آيدين‬
5 ‫فيه ما جاء موافقا بمقتضى الحال من الابيات والكلمات حين التفاول من ديوان حافظ وغيره‬
‫هم راقع‬ ‫منه رأس مال النديم أنه رافع الارتياب عن أسماء رجال الحديث للخطيب‬
" ‫انشقاق في مسئلة الطلاق التقى الدين على بن عبد الكافي السبكى المتوفى سنة أو‬
‫أنه واقع الحلقة عن الاخوان فيما قدم فيه القياس على الاستحسان النجم الدين أبواعيم بن‬
‫الاديب‬ ‫على الطرسوسى المتوفى سنة هل لديه الرامزة قصيدة في علمى العروض والقافية للشيخ‬
10 ‫ضياء الدين أن أحمد عبد الله الخزرجى ولها شروح كثيرة أقدمها شرح الشريف الاندلسى‬

e l - l o z tim ‫ و‬yelzem‫دت‬quies
.sitatissecen Commentarius in Castdam Lo um mth Ith ‫ و‬de
.qua litera Ltim videatur ‫ ـ‬.5846 It it hat el-n of is ‫ و‬guies .muramina Interpretatio
operis Hojti -/e sheikh tla sabltho sive Reditus senis ad juventutem suam ‫ و‬duas
partes complectens, quae singulae quatuor sectiones continent. Fecit eam Mustafa
‫او‬BenAhmed Galibuli ‫و‬vulgo A la dictus et anno [1008 .cni( .41 .luJ 1599 ]) mortuus
jussu Sultani Mohammed Khtin Emiri Magnesiae anno 977 (inc. 16. Jun. 1569) in
ttigh‫هت‬monte
Bu ‫و و‬.ui
locus
n aestivus
t estdin praefectura
iA ‫ ـ‬.5847 ‫و‬R a z - n a me h
5 liber secretorum turcice ‫ و‬in quo Molla Hosein Kufutod ‫ و‬anno . . . defunctus ‫ و‬versus
et verba convenientia collegit, quae status postulat, quando omen e Diwano H4/ftzi
.aliisquelibris capiendum est ‫ ـ‬.5848 . Ra sm a l el - ne d fm ‫ و‬summa principalis
,compotoris ‫ ـ‬.5849 Rafi " el - ir tiy a b ‫ و‬liber qui dubia removet a nominibus
.virorum in traditionibus ,muroivbo auctore El-Khattb ‫ ـ‬.5850 R a fi " e 1 - sh ic ‫و‬40
liber qui discordiam removet de quaestione divortii ‫ و‬auctore Tachi - ed-din Ali Ben
‫ر‬4 ‫ة‬
d - el-Ahf ,skboS anno 756
i .eni( .61 .naJ 1355 ) f
.outrom – 5851 . It a "
e 1 - kolfet, liber, qui molestian ab amicis de iis rebus removet , ubi argumentatio
potior est sola approbatione , auctore Nejm - ed- dtn Ibrahim Bett A1/8 Tarsust ‫ و‬anno
758 ). o.e
52u.eet
n
D )r65i
31o. m ‫ ـ‬.5852 E1 - Ra In iz et ‫ و‬Castda indicium faciens
de duabus doctrinis prosodiae et homoeoteleutorum versuum ‫ و‬auctore Sheikh philolog0
10 Dity4 - ed-dtn Abu Mohammed Abdallah Khas reji Plures in eam inveniuntur
commentarii, quorum antiquissimus ille est, quem El-Shertf El- 48dalust scripsit.
‫باب الراع المهملة‬
‫للمسعودى ذكري ق مروج الذهب وقال رسمناه باخبار سبر ملوك الامم‬ ‫رأحة الارواح‬ ‫له‬

‫تمنحه راحة الارواح ق الحشيش والرح للشبيغ تقى الدين البكرى الرمشة‬ ‫وأخبار مقاتلهم‬
‫ لان أكد‬. . . ‫ق‬ ‫أليغ اتهمه راحة الارواح‬ ‫أوله الحمد لله الذى جعل مأوى ألتقى جتة النعيم‬

‫"حه (رراحة الاررعوااحح في دفكع عاعية الاشباححررةسالة‬P "8 ‫حسن بن عبد الله العسكرى المتوفي سنة‬

‫ رتب على‬.F ‫يختصرة في أمر الطاعون للعلامة أحمد بن سليمان بن كمال باشا المتوفى سنة‬
‫مقدّمة وابواب "ده راحة الانسان في الطب لافي طاعر ابراهيم بن محمد الغزنوى لحكيم اتفه‬
‫أنه راحة الصبيان فارسى في لغة الفرس والعربي مرتبًا على الحروف مته راحة‬ ‫لمأمون خليفة‬

LIBRI QU OIRUM TITU LI A LITERA 4‫ر‬78 DUNCT O


DI A CRIT I C O DESTITUT A IN CIDI UN T.
.5839 R a hate ‫ ا‬- a rwa h ‫ و‬Quies spirituum ‫ و‬auctore lifes'aida ‫و و‬uinhune
nurbil
in Mortij el - dzehel commemorat et adjicit: Descripsimus ibi biographias regunn
populorum diversorum et historiam eorum .munimatrec – .0485 R ‫ة‬ h at a
e 1 - a rw
H a
fi el-h a shf sh we el - rah ‫ و‬iuies spirituum de herba Hashtsh et vino ‫ و‬auctore SheikHa
Tackt - ed - dtn Bekri DimeshcAt ‫ و‬Clui ita :tipicni Laus Deo , gui piorum mansionema
Paradisum amoenitatis fecit .cte – .1485 R a h at el - a rw a h ‫و و‬uies nnuutirips
‫ه‬ea . . . ‫ و‬-auctore
Abu Ahmed Hasan Ben Abdallah ,sreksA anno 382 .eni( .9 Mart
(2‫و‬9 .mortuo ‫ ـ‬.5842 ‫و‬Rah
at e 1 - arwa h ‫و‬
uies
sspirituum
ubider noxa
op a roc
.adnevomer Tractatus brevis de pestilentia in praefationem et capita divisus ‫ و‬auctore
viro doctissimo Ahmed Ben Soleintin Ben Kentalptisha ‫ و‬-anno 940 .cni( .32 Jul
(1533 .mortuo ‫ـ‬ .5843 ‫و‬It
ah at e 1 - ins a n ‫و‬
‫و‬uies
a.sn
inimi
oh c
Liber
idedem
«Tuem Abu Thhar Ibrtihtm Ben AMohammed Ghaxnetcs Medicus Khalifae Mantara
.Composuit ‫ ـ‬.5844 R ‫ة‬
h at n
e1 - sua
by ‫و و‬ s.u
uies murg
oreuo
p l
Tractatus
ocixel
persicus de lingua Persarum arabice exposita ‫ و‬.alphabetice
ordinatus ‫ ـ‬.5845 Rah a t
43 *
338

‫للسخاوى "لده ذيل التنزيل تفسير مختصر كالمجلالين تم في أول شعبان سنة ثمان وأربعين‬
‫"لده ذيل تواريخ الحافظ الذهبى والبرزالى وابن كثير لائق بكر بن أحمد بن محمد‬ ‫والف‬
‫أبن عمر بن محمد بن قاضى شهبة الاسدى من سنة أحدى وأربعين وسبعمأنة أوله الحمد‬
‫لله مميت الاحياء ومحيى الاموات ألغ‬

,imauctore als Sekhtttod


I. ‫ ـ‬.5837 D z eil e 1 - ten z fl ‫ و‬.appendix ad revelationem
Commentarius in Coranum brevis ad instar illius ‫ و‬.duem duo Jelttl-ed-dtni ediderunt
.Absolutus est initiomensis Shaban anni 1048 .cni( 5 . Mai .(1638 ‫ ـ‬.5838 ‫ا‬D ze i
t e w 4r fk ,h appendix ad historias ab Hafitz Dxeheld ‫و و‬Berxttla
et Ibn Kethtr editas
auctore Abu Bekr Ben Ahmed Ben Mohammed Ben 0mar Ben Mohammed Ben
Chdha Shohbeh 4seda, qui ab anno 741 ( inc. 27. Jun. 1340) proficiscitur et ita
incipit: Laus Deo , qui viventibus vitam adimit et mortuis eam reddit etc.
337

‫من حج من الملوك للشيخ تقى الدين أحمد بن على المقريزى المتوفي سنة هته ذكر فيه‬
‫ستة وعشرين نفرا أولهم رسول الله صلى الله عليه وسلم أن الخلفاء الراشدين فرّ من حج من‬
‫الملوك الى زمنه في خمسة أجزاء واتمه في ذى القعدة سنة أحدى وأربعين وثمانمأنة‬
‫لمه قاعب‬ ‫من الاذاعب المسبوك في سير الملوك لابن الجوزى أن الفرج ذكره في الجريدة‬
‫ المكارم "ده ألذعب اليوسفى والموارد العذاب الصقى ديوان شعر ليوسف المغرث أبن لخرق‬5
‫المصرى ذكره الشهاب و"لده نعبية العصر لابن الشهاب وعو أحمد بن يحيى بن فضل الله‬
‫ أوله الحمد لله على ما علم التغ قال لما رأيت [أكثر] الناس أصدقاء‬٢٣ ‫العمرى المتوفى سنة‬
‫العظم الرهيم واعداء الاحياء قمت لاعال عصرى منتقرًا وجنيت لف حول الرجال وجمعت فيه‬
‫ذيل المشرق والمغرب وقصرته على أعل المادة الثامنة وقسمته قسمين الاول القسم الشرقى‬

regum, qui saerum iter Mekkanum fecerunt, auctore Sheikh Tack: - ed- dtn AArned
‫م‬BenAli ,iztrcaM anno 845 .cni( .22 Mai (1441 .outrom Commemorat in quinque
partibus viginti sex honlines ‫ و‬,Cluorum
Primus est legatus ,sunivid cui Deus faveat
tumn Khalifas rectam viam insistentes ‫ و‬denique reges ‫و و‬
ui s
usque
ir ad o
tempus
tcua
illuditer feeerunt, librumque mense Dzi leadet anni 841 ( inc. 5 . Jul. 1437 )
.absolvit ‫ ـ‬.5832 ‫ا‬E - D Ze he b E1 - Mes bt k ‫ و‬aurum .mutcafeuqil Biographiae
regum ab Abulfaraj Ibn - eljattxt editae et in El - Jertdet commemoratae. ‫ـ‬
5 .33s D Ze he b el - me karim ‫ و‬aurum virtutum .muilibon – .4385 E1 - D z eh e ‫ و‬5
E 1 - Yusufi we E1 - Maurid E1 - Ad z b E1 - Safi ‫ و‬aurum Josephieum et aquatio
dulois et pura. Corpus carminum a Y7481tf Maghrebi Ibn - elharba Misra editum et
‫و‬a
Sheikhb - ed - dtn .mutadual – .5385 D Ze he biy et el - as r scriptio aurea saeculi ‫و‬
ab Ahmed Ben Yahya Ben Fadhlallah 0mart ‫ و‬wulgo Ibn Shehab - ed - dtn ,otcid qui
‫و‬anno 749 .eni( 1 . .rpA )8431 obiit edita et ita :sneipicni Laus Deo pro iis , quae
.doeuit etc ‫[ ـ‬Auctor : Cum Iplurimos ‫ و‬ait ‫ و‬homines amicos esse vidissem ossitaan
eariosorum et hostes viventium ‫ و‬scribendo viris saeculi mei ,irruccus praestantissimos
viros collegi , Orientis et Occidentis ibi lacinias congessi ‫ و‬et in viris saeculi octavi
substiti totumque in duas partes divisi ‫ و‬guarum prior Orientem ‫ و‬posterior Occidentern
complectitur. Commemorat illorum carmina et historiam , quemadmodum in Yettrn eg 10
.factum
est ‫ـ‬ .5836 E1 - D z eil El - Ta mm ‫ و‬appendix perfecta ad dynastiam
III . 43
336

‫الكبير ومنتخبه الصغير كلاعما له ذكر ابن حجر في أذجمع "لده ذم المكس للشيخ جلال‬
‫الدين عبد الرحمن بن أبي بكر السيوطى المتوفي سنة " وله ذم زيارة الامراء وذم القضاء‬
‫له ذم ألونسوأس‬٥٨ ‫ذم الملاهى لاولى بكر عبد الله بن محمد بن عبيد بن أن الدنيا‬ ‫* مع‬

5 . ‫ىقواخلا‬/Pv
‫م العلم‬8
‫جمع‬ ‫الاذاعب الابريز‬ ‫"لم يح‬ "1(**‫سنة أ‬ ‫على الغسافي المتوق‬ )‫برس‬ ‫مثل ه ذ عاب البصر أحمد‬

‫فيه خوض أسرار [ أى] القران الى جربها ألفها في خوض كتاب الله العزيز للشيخ الامام الى‬
‫حامد محمد بن محمد الغزالى مختصر أوله الحمد لله الموصوف بصفات الكمال الدخ‬
‫"ليه الذهب الابريز المحرر في اقتفاء علم الرمل والاثر للشيخ أحمد بن على بن أحمد الأحتى‬
10 ‫الشهير بابن زنبل الرمال أوله الحمد لله رب العالمين الغ أسهم النواب المسبوك في ذكر‬

epitone major et minor; utraque eum auctorem habet, et ab Ibn Hajr in El-Mojant
‫من‬ ‫ التي‬.5823 D Zemm el - mak ,s wituperatio tributi Maks ,itcid auctore
- )8041 ‫م‬4 bol - el - rahman Ben Aba Beir .Soyatta ‫ و‬.anno
911 (inc 4 . ‫ل‬nu.
‫بم رتبة‬mo Wituperationem moris Emiros visitandi et Vituperationemmuneris
Idem
judicis edidit. – 5894. D z em m el -m el i hi , vituperatioludicrorum ‫ و‬auctore 4 ‫ة‬u
Bekr Abdallah Ben Mohammed Ben obeid Ben 4‫ر‬ba"ldunya. ‫ـ‬. 5825 D Zem m
e1 - Wes was ‫ و‬Wituperatio moris mala suggerendi ‫ و‬auctore Hafitz Abu Mohammed
Codst. – 5826. D zu el - wish 4 hein , qui duplici balteo praeditus est ‫ و‬auctore
Sognita , qui librum in Catalogo in scriptionibus historiis raris repletis numerat.
5
‫ة‬0728 ‫ا‬E - ‫ا‬1 .m
E1 - D a u .ikc Doctrina sensus pulchri et venusti
‫ة‬828. ‫ا‬DZe hab e - ‫و‬bas
a ,r amissio ,susiv auetore Mohammed Ben Ali Ghasstini
.anno636 .eni( .41 .guA )8821 mortuo ‫ ـ‬.5829 El - D z e he b E1 - 1 bri Z ‫ و‬aurum
purissinum. Imam Abu Htamid GhazthIt hie collegit virtutes secretas Corani ‫و‬uas
‫و‬
ipse expertus est. Continet igitur hoe compendium , quod ita incipit : Laus ‫و‬oeD
qui attributis perfectis distinctus est ete. , descriptionem proprietatum libri divini

.pretiosi ‫ ـ‬.5830 E1 - D 2 eh eb E1 - Ibriz E1 - ,rerrahoM aurum purissimum


accurate scriptum de praeferenda scientia e figuris in arena descriptis interrogantibus
respondendi et signorum obscurorum ‫ و‬auetore Sheikh ‫ر‬
4hmed
d Ben
e Ali
m Ben
hA
1 )( TMahalla sortilego ‫ و‬vulgo Ibn Zenbel .otcid Incipit liberita : Laus Deo mundorum
.domino etc ‫ ـ‬.5831 ‫ا‬E1 - D Ze he b E - ‫و‬Mesb ik " aurum
ai .mr
utcao
feut
qil siH
335

‫ا ل ه ذ م الحسد لابن أن الدنيا ولاولى بكر أحمد بن حسن المعروف بالنقاش‬ ‫المتوفي سنة م ه‬
‫أمه ذم الخطاء في الشعر لا في الحسين أحمد‬ ] ‫ وقيل غير ذلك‬1 ‫الموصلى المتوفي ستة أيام‬
‫ملمه ذم الخمر للعلامة الى نصر محمد‬ ٣٥ ‫[المالكى] المتوق سنة‬ ‫أبن فارس اللغوى القزوينى‬

‫الشيرازى رسالة الغها سنة أحدى وأربعين وثمانمائة وبين فيها‬ ‫الشهير بمير صدر الدين‬

‫ أحوالها أولها استغفر الله العظيم الذى ألخ ألمه ذم الدنيا للشيخ الامام أحمد الحنبلى‬5
‫الحموى له ذم الغضب لابن أن الدنيا وله ذم الغيبة اليه نم الغيبة لان الحسين‬
‫له ذم الكلام لا أسمعيل عبد الله‬ ‫أحمد بن فارس المار ذكره ذكره ابن جو في المجمع‬
‫أ وانتقاه الامام برهان‬FA ‫أبن محمد الانصارى الهروى المعروف بشيخ الاسلام المتوفى سنة‬
‫الدين ابراهيم بن عمر البقاى المفسر حين سمع من الشيخ شهاب الدين أبن جو الحافظ‬
‫ [العسقلانى] بالقاعرة في شهر رمضان سنة ست وأربعين وثمانمائة وسمّاه أحسن الكلام ومنتخبه‬10

.mortuo ‫ ـ‬.5816 D 7 em m el - h as a d ‫ و‬wituperatio invidiae , auctoribus Ibra ldunya"‫انه‬4


et Abu Bekr Mohammed Ben Hasan Mausili, wulgo Nacetish dicto et anno 354
(ine. 9. Febr. 962) mortuo. I Alii etiam libri praeter illos eundem titulum prae se
ferre .lrutnueid – .7185 D Zem me1 - khat 4 ‫ و‬wituperatio vitiorum in ,iseop auctore
‫ر‬4 .buthosein Ahmed Ben Faris Casteint Lexicologo I ,latikilaM anno 395 (ine
. .ts
cO )401 . ‫ ـ‬.5818 ‫و‬D
01 mortuo zem me 1 - kham ,r wituperatio .iniv Libellus
quem vir doctissimus Abu Nasr AMohammed Shirtist, vulgo IIItr Sadr - ed-din ‫و‬sutcid
anno 841 .cni( .5 .luJ )7341 composuit ‫ و‬incipit ita : Veniam rogo Deum magnum ‫ و‬5
qui .cte , et auctor omnia ‫ و‬guae winum spectant ‫ و‬.tinopxe – .9185 D zemm el - dunya ‫و‬
vituperatiorerum terrenarum ‫ و‬auctore Sheikh et Imam Ahmed Hanbali Hanator ‫ـ‬
.5820 D z emm el - gh a dhab ‫ و‬wituperatio irae ‫ و‬auctore Ibn A ‫هة‬ .ay"nus
dlnedI
Vituperationem obtrectationis edidit. – 5821. D zemm el - ghib et, wituperatio
,siauctore
no Abui tAhmed
thosein at Ben e
Farise r
supra .ott
adual b o‫ه‬
Commemora
librum Ibn Hair in ."tnioIA-lE – .2285 D z emm el -kel 4m ‫و و‬wituperatio
orationis
auctore Abu Ismatl Abdallah Ben AMohammed Ansiri Heretes, vulgo SheiRE el-‫ة‬s/dans
‫ه‬ n
dicto et anno 481 .eni( .n
72 .traM )88i
01 .outrom a m
Meliora libri I
selecta edidit
Borlitin - ed-din Ibrahtm Ben Omar Bectta Corani interpres, eum Cahirae In ense
Ramadhan anni 846 (inc. 12. Mai. 1442) scholis Sheikhi Shehtti - ed - dta Tin ‫ررم‬Hou
A ]inillacs El-HAfts interesset .epitomenque
‫و‬I Ahsan el-Relin appellavit Exstat 10
334

‫الله الذريعة الى مكارم الشريعة للامام أق‬ ‫ أن‬. ‫عبد القوى الطوق الاحنبلى المتوفي سنة‬
‫القاسم حسين بن محمد بن الفضل الراغب الاصفها في ذكره في أوائل مفرداته أوله نسال الله‬
‫تعالى الذى هو سبب الوجود نور يهدينا الى الاقبال عليه الاخ وعى على سبعة فصول آ في‬
‫ فيما يتعلف بالقوى الشهوانية‬F ‫ في العقل والعلم والنطف‬7 ‫أحوال الانسان وقواه وفضله‬
5 ‫* فيما يتعلف بالقوى الغضبية له في العدالة والظلم " فيما يتعلف بالصناعات ت ق‬
‫ذكر الافعال قيل أن الامام يجة الاسلام الغزالى كان يستصاحب كتاب الذريعة ذاتها ويستحسنه‬
‫"المه الذرية الادارية الطاعرة لانق بشر محمد بن أحمد الدولاق الحافظ المشهور‬ ‫لنفاسته‬
‫عليه ذكر الصالحين لداود‬ ‫ من أجزاء التحديث ذكره في الفصول المهمة‬.٣ ‫المتوفى سنة‬
‫أبن احمد الاود في [الحنفى] المتوفى سنة ولان عبد الرحمن بن أن الليث البخارى المتوفي سنة‬
10 ‫دمه ناكر العالميين للامام جة الاسلام أن حامد محمد بن أحمد الغزالى‬ ‫ذكره صاحب الخالصة‬

ed-din Soleintin Ben Abd- el-cated Tauf Hanbalita, anno 710 (ine. 31. Mai. 1310)
.out –r.o 5‫ا‬
218m E -01 2 er fat il a me karim el - sher ,taf via ad praestantias
nobiles legis, auctore Imam Abulletistian Hosein Ben Mohammed Ben-elfadhl El-Rightb
El-Isfahini ‫ و‬Gui de eo libro ab initio operis Mafridit .rutiuqol Incipit ita :
Rogamus Deum ‫ و‬gui existentiae caussa ,tse ,mecul quae nos ad ejus benevolentiam
etc ‫ و‬et continet septem sectiones : ‫ ـ‬1 . de conditione ‫ و‬facultatibus et
.ducat
‫و‬p ra
hominis – .2 es ta
de ,etnem scientia nt
et facultate loquendi ia
– 3 . de iis
5 quae ad facultates sensuum pertinent ‫ ـ‬4 . de ,sii quae facultates irritabiles spectant –
5 . de justitia et injustitia ‫ ـ‬6 . de iis ‫و و‬
fuae
tn nitrep ‫ ـ‬7 . .de
adeartes actionibus
Imam Hojet el - ‫ة أعة‬ n Ghazdila
r librum
e Dxertat
t semper
p secum
o habuisse
r etp
.p re
suum ti
magnopere um
approbasse dicitur ‫ ـ‬.5813 El-D zorrfy et El-D erriyet
E 1 - Tahir et ‫ و‬progenies splendens et pura ‫ و‬auctore Abu Bashr Mohammed Ben
4hmed Daulttba
‫ر‬ o El-Hafitz
u clarissimo
t 310 .cni( o
, annor .1 .iaM 922
m ) ‫ و‬gui hunc
fasciculum de traditionibus agentem in libro El-Fostil El-Mohtmnet commemorat. -
.5814 D zikr el - s a lih in ‫و‬ crip
‫و‬desvirorum tio
sanctorum auctoribus Datoud Ben

IIohammed Udent I ]atifenaH , anno . . . mortuo ‫ و‬et Abu -dbA el-rahman Ben
10 ‫ر‬Kh
b . koB anno . .I
hI
,trattt .outrom e
.li se i
Commemora t"
t librum t
auctor ‫ه‬t h–
operis
.5815 D Zikr el - it lim in , descriptio virorum doctorum ‫ و‬auctore Imam Hojet el-isltima
‫ر‬4 . b
Hamid Mohammed Ben Allohammed Ghazdth , u
anno 505 ( .cni .01 Jul 1111 (
.

333

‫له وهو كتاب متخنصر دون‬ ‫محمد بن عبد الملك الكوجى [بال جيم] ألشافى المتوفي سنة‬

‫التنبيه قال السبى في طبقاته وكان لا يقنت في صلاة الفجر ظنًا عقة ما روى أنه عليه‬
‫الصالون والسلام توكه ويقول هخفأ مختعب أمامنا الشافعى لقوله اذا صنع الحديث فهو مذهبى‬
‫وقال صنع أنته ثت قال أيضا خيبخ القنوت في الصحيح غير ثابت في الاحد يت بدلا منهى عنه‬

]1[ ‫همهد ذروة الملتقط أحمد بن على اللخمى المتوفي سنة‬ ‫ة وهذا منه أمر تجاب انتهى‬
‫همه ذريعة الابرار في نعت النبى المختار قصيدة الامية الشافي أفندى وعدد أبياتها ست‬
‫أولها‬ ‫الشعراء بالفارسية‬ ‫وتسعون وقد ثلاث بعض‬

‫يا حادى ألبوأزل بكر على أرتحالى‬


. ‫الذريعة للاعداد الواردة في الشريعة للشمس محمد بن أحمد بن العماد ألافة‬ o‫أ‬٨.

‫ألمه الذريعة الى معرفة اسرار الشريعة للشيخ نجم الدين سليمان بن‬ ٨٧ ‫ المتوفى سنة‬10

legum ‫ و‬auctore Abu'lhasan Mohammed Ben Abd - el - meliR Kereft ,atiifahS anno 532
(inc. 19. Sept. 1137) mortuo. Liber brevior, nisi ubi monita continet. Sobka in
Classibus haee :tebah In precatione diluculi abstinebat formula : O Deus ‫ و‬sumus
‫و‬uod
Tibi obedientia !itcejbus verum esse putans ‫و و‬ t traditum
is Mohammedem illa
verbaomisisse ‫ و‬et haee ‫ و‬,tiuqni sententia est Imaminostri Shafia dicentis : Quando
traditio vera et certa est, eam disciplinae meae regulam facio. Illa autem traditio
.certis nititur fundamentis ‫ ـ‬.Haec Shttfit ‫ ـ‬Tum haec adjicit : Formula
Contit verba illa continens in opere Salith invenitur, neque tamen in Traditione
disertis verbis expressa ,tse ,des quodmirum ‫ و‬.abjectaibi et relicta ‫ ـ‬.Haeeille ‫ ــ‬5
.5808 D zirw et e l-m ulte ck it ‫ و‬fastigium colligentis ‫ و‬auctore Mohammed Ben Als
,anno
i [616 .n
cni( .91 .th
raM ])9121k
.outrom –
a .9085 D
L zer fat el
‫و‬ - ebr r
auxilium piorum de praedicatione prophetae electi. Castda in Ltim desinens a Shdans
Afenda composita, quaenomaginta sex versus continet. Triplicavit eam poeta quidam
persice, qui ita incipit:
0 tu ‫ و‬Qui viros expertos propulis ‫ و‬.propera
migrationem meam

5810. E1 - D Zeri at l il a d a d el - wari d et fi el - sheriat, via ad numeros dueens


in lege obvios ‫ و‬auctore Shems - ed-din Mohammed Ben Ahmed Ben - eliantid ‫ر‬4 ,feahest
.anno 867 .cni( .62 .tpeS )2641 mortuo ‫ ـ‬.5811 E1 - D zer fat ila ma " ri fet 10
as r a re1 - sh erf a t, via ad cognitionem secretorum legis, auctore Sheikh Nejnn-
332

‫ أوله الحمد لله المغذى‬..* ‫والنظائر للعالم الفاضل على الطورى المصرى الاحنفى المتوفي سنة‬
‫عما سواه الاخ قال جمعت فيه بين الفقه والقواعد ومسائل التجمع والفرق وبدأت بالفقد‬
‫مسائل التجمع والغرف وختمته بالقواعد أنتهى قال الامبنى في خلاصة الاثر أخذ عن‬ ‫وثنيبات‬

‫الشيخ زين بن نجيم وغيره حتى برع وتفتن والف مولفات ورسائل في الفقه كثيرة وكان‬
5 ‫يفتى وفتاويه جيدة مقبولة وبالجملة فهو في فقه الحنفية الجامع الكبير له الشهرة التامة في‬
‫مناقب أن عبد الله بن جنده‬ ‫منه الذخيرة والعته في‬ ]‫عصر والصيت الذائع انتهى‬
‫مياه الذخيرة وكشف البراقع لاعال البصيرة في التعبير وهى‬ ‫للحافظ الى موسى المد في‬
‫مشتملة على ثمان مقالات أوله الحمد لله مبدى أحكام القدرة في دلائل الفكرة الاع‬
‫المياه الذرارى في أبناء السرارى رسالة‬ ‫ذكر في أوله شاجرة مشتملة على الابواب والفصول‬
10 ‫م ه ذرائع فى علم الشرائع لابى الحسن‬ ‫للسيوطى ذكرها صاحب الطراز المنقوش‬

specialibus inter se similia sunt sibique respondent ‫ و‬auctore viro docto et bene merito
‫ر‬4 la Turt Misri ,atifenaH anno 1004 .cni( .72 .guA )5951 .outrom Incipit ille ita :
Laus Deo ‫ و‬dui iis ‫و و‬ uaet extra
nu se s ‫ و‬.facile carere potest etc ‫و و‬et
: Collegi hic
ait ‫ و‬ius sacrum et civile ‫ و‬principia fundamentalia et quaestiones de statu conjuncto
et .otarapes Incepi a jure ‫ و‬secundo loco quaestiones conjunctionis et separationis
.posui
et in statutis fundamentalibus desii ‫ـ‬ .Haec
ille ‫ـ‬ Bantnt in Khalthset
el-athar dicit: Sheikhum Zein Ben Nejtan aliosque viros praeceptores habuit, donec
5 scientia varia excelleret multosque libros et libellos de juris scientia componeret.
Responsa etiam juridica dedit egregia et probata, et in universum hic liber in juris
scientia Hanefitica corpus amplum est, quod suo tempore magna gloria et famae
.[celebritate
.tabeduag Haec ille ‫ ـ‬.5804 El - D z ek h fr et we El - 0 d d et ‫و‬
thesaurus et apparatus. Panegyrieus ab Hafitz Abu Musa AMedent in laudem 4Bu
‫ر‬4 .bdallae
Ben Jendeh scriptus ‫ ـ‬.5805 E1 - D zek h fr et we K a sh fel - b er a c ki "‫و‬
thesaurus reconditus et velamina in commodun virorum intelligentium detracta . Liber
de somniorum interpretatione octo capita continens ‫ و‬Tui ita :tipicni Laus Deo statuta
potentiae in argumentis cogitationis aperienti ete. Auctorab initio stemma posuit
.capitaet sectiones continens ‫ ـ‬.5806 E1 - D zer à ri fi a bn a el - serà ri ‫ و‬progenies
10 de liberis .murallicna Libellus Soyutti ‫و و‬uemh auctor
si operis
l El-Tirds
cna -lE MA
.commemorat ‫ ـ‬.5807 E 1 - D zer a y i " fi ilm el - sh era y i " , praesidia de scientia
331

‫ وفي فروع الشافعية للقاضى أن على حسن بن عبد الله البندنيجى البغدادى‬186 ‫المتوفي سنة‬
FF7 ‫الشافى المتوفي سنة ها وأيضا فيه لان الخير جعفر بن محمد المروزى المتوفي سنة‬
‫) ه ذخيرة ق محاسن أهل الجزيرة على الاندلس لان الحسن على بن المعروف بابن بسام‬3
‫" فقد أختصر أبو الفضل جمال الدين محمد بن مكرم الانصارى‬.P" ‫البسامى الشاعر المتوفي سنة‬
‫ممده ذخيرة ق مختصر السيرة الشيخ برهان الدين ابراهيم بن‬ ‫ة اللغوى المتوفى سنة أن‬
‫محمد المعروف بابن المرحل الشافى المتوفى سنة أنتقاها من سيرة أبن أساحف وأضاف اليها‬
‫من كتب عديدة في سنة إحدى عشرة وستمأنة ورتبه على ثمانية عشر جلسا أوله الحمد‬
‫أمده ذخيرة لاهل البصيرة لان سعيد محمد بن على القراق‬ ‫لله مظهر الاحمد ومبادية الراغ‬
‫الله ذخيرة المرادية في علم الطب المؤمن بن مقبل السيواسى الفه‬ ‫المتوفي تقريبًا سنة أن‬
‫عمله الذخيرة التاظر في الاشباه‬ ‫ سنة أحدى وأربعين وثمانمأنة ورتبه على خمس مقالات‬10

Ben Idrts Car4/6 ,]atikilaM[ anno 684 .cni( .9 .traM 1285 ) mortuo ‫ و‬et de partibus
juris shafiitici ‫ و‬auctore Cadhi Abu Ali Hasan Ben Abdallah Bendentia Baghdada
Shafiita, [anno 425 ( inc. 26. Nov. 1033) mortuo]. De eadem re scripsit etiam
.4Bulkheir
Ja far Ben Mohammed ,txentreMA anno 447 .cni( .2 .rpA )5501 mortuus ‫ـ‬
.5799 ‫و‬D
Ze kh fr et fi meh a s in a hl el-j ez fret thesaurus de virtutibusincolarum
insulae i.e. Andalusiae sive Hispaniae, auctore 4Bu'lhasan Ali Bessint Poeta, filio
poetae vulgo Ibn Besstin dicti. Obiit ille anno 303 (inc. 17. Jul. 915 ) , et libri
epitomen Abu lfadhl Jental- ed- dtn Mohammed Ben AMoRerrem Anstra Lexicologus, 5
anno 711 ( inc. 20. Mai. 1311 ) defunctus, edidit. – 5800. D zek h fr et fim ok h -
t as a re 1 - si re t, thesaurus, qui narrationem vitae prophetae breviorem continet,
a Sheikh Borhttn - ed - dtn Ibrahim Ben AMohammed Shafiita , vulgo Ibn AMurhal dicto
et anno . . . mortuo , e biographia Ibn Ishacki potiorem partem selectam. Eam
ex pluribus aliis libris anno 611 ( inc. 13. Mai. 1214) additamentis auxit et in
duodeviginti consessus divisit. Incipit ita : Laus Deo , qui objectum landis et ejus
.principium
est etc ‫ ـ‬.5801 ‫و‬D
ze kh fr et liah l el-b es fr ,te thesaurus iis oblatus
qui perspicacitate subtiliori praediti sunt, auctore Abu Said Mohammed Ben Ali
‫و‬18%Car ‫ن‬ ‫م‬irca annum
i 510
a .eni( M
.61 (1116 .mortuo ‫ ـ‬.5802 El-D zekhir et
E 1 - Mur a dify et, thesaurus Murido oblatus de arte medica, quem Ifamin Ben
AMoobil Stiotist anno 841 (ine. 5. Jul. 1437 ) composuit et in quinque libros divisit. ‫ـ‬ 10
5803. [D Ze khir et el-n a tzir, thesaurus intelligentis de iis ‫ و‬Quae in juris partibus
42 *
330

10 ‫الممات في القول بتلقين من مات لمحمد بن ابراعيم المعروف بحنبلى زاده الخليى المتوفي سنة‬
‫ه ذخيرة خوارزمشاعى في الطب لزين الدين اسماعيل بن حسين‬fiw ‫وعى رسالة اختصرة‬
‫المجرجا في الطبيب [ المتوفي سنة "ه] فارسى في أثنى عشر جلذا كذا في العيون أتفه لعلآء‬
‫الدين تكش الخوارزمشاق انتخب منه كتابًا وسقاه أغراض باسم أرسلان كما مرّ يقال أحيى‬
‫ة‬ ‫الطب به وقد ترجمة بالتركى أبو الفضل محمد بن ادريس الدفترى المتوفي سنة ال؟‬
‫م‬P ‫منه ذخيرة ق أصول الفقة لاحمد بن حسين المعروف بابن برهان الفارسى المتوفى سنة‬
‫انه ذخيرة ق المحاكمة بين الحكماء والغزالى لعلاء الدين على الطوسى المتوفى سنة ألفها‬
‫به تاخيرة ق‬ ‫في الريم ولما صار مرجوحًا بتأليف خواجه زاده ترك الروم وسافر الى خراسان‬
‫علم البصيرة للشيخ أحمد بن محمد الغزالى المتوفى سنة الله وهو أخ الامام أن حامد الغزالى‬
10 ]‫منه تخيرة في فروع الملكية الشهاب الدين أن العباس أحمد بن ادريس القوافي [المالى‬

‫و‬kh fr et e 1 - mem a t thesaurus mortis de praeceptis ‫ و‬guaemorientem ,tnecod auctore


Mohammed Ben Ibrahim Haleba , vulgo Hanbalizthdeh dicto et anno 971 (ine. 21. Aug.
(1563 .ouTractatus trom brevis
. ‫ ـ‬.5794 D z ek h fr et Kh o war ezm sh a hi ‫و‬
thesaurus Khotoarezmshtilio oblatus de arte medica, quem Zein - ed - dtn Ismail Ben
Hosein Joritint Medicus ‫] و‬
anno m
531 .ci
ni( .92c
.tpeSe
)6311d
mortuus
o ,1 u
in d
voluminibus ‫ و‬ut in opere -lE 0ytin narratur , ‫ر‬414 - ed ‫ ـ‬dtno Tekesh Khotoarexmshttha
5 persice .tiusopmoc Ex eo jussu Arsltini potiora selegit , ut supra narratum est ‫ و‬in
libro Aglirthdh inscripto. Thesauro , quem Abu tradhl Mohammed Ben Idrts Defiert,
anno 982 .cni( .32 .rpA )4751 mortuus , turcice interpretatus est ‫ و‬arti medicae vitam
.reddidisse
dicitur ‫ ـ‬.5795 ID Ze kh fr et fi o st l el -fi c " h ‫ و‬thesaurus de principiis
,siruj auctore Ahmed Ben Hosein Flarisa ‫ و‬vulgo Ibn Borhtin dicto et anno 305
). o .c
42u.nt
n
uJ )r
7i m ‫ ـ‬.5796 ‫و‬D
19 o. Ze kh fr et fi el -m o ht kem ,te thesaurus
in quo inter philosophos et Glaxtila dijudicatur. Scripsit eum Alth - ed-din Ali Tust
anno . . . defunctus ‫ و‬eum in Rumelia .ruterasrev Ubi vero se libro Khojazthdehi
superatum vidit, Rumeliam reliquit et in Chorasanam abiit. – 5797. D Ze kh fret
fi il me 1 - be sfret, thesaurus de arte certae demonstrationis , auctore Sheikh Ahmed
Ben Mohammed Ghastifi, anno 520 (inc. 27. Jan. 1126) mortuo , qui frater fuit
10 .Imami
Abu Hamid Ghas thli ‫ـ‬ .5798 D z ek h fr et fi for ti " El - M 4 lik fy et ‫و‬
thesaurus de statutis juris Malikitarum ‫ و‬auctore Shehib - ed - dth Abulabbis Ahmed
329

‫في تفسير سورة والعصر للشيخ شمس الحان محمد بن حمد بن محمد أبن أمير الحاج المحلى‬
‫ه ذخيرة القصر في تفسير سورة‬ww ‫الحنفى أسمعه بالقدس سنة ست وسبعين وثمانمائة‬
‫ه تخبرة الكافية في الطب للشيخ عز الدين ابراهيم بن محمد‬w‫والعصر سبق في التفسير مه‬
‫الحكيم السويدى الدمشقى المتوفي سنة ؟ أمه ذخيرة المذتين ذكر الواعظ في تحفة‬
‫ ه ذخيرة المصتى يختصر كلمنية انه تخيرة المعاق في الادعية والاورد‬. ‫ة الصلوات‬
‫له ذخيرة الملوك فارسى للسيد على بن شهاب الهمداني المتوفي سنة من أوله حمد بسيار‬
‫ في‬F ‫ في العبودية‬F ‫وثناء في شمار حضرت ملى رأ التغ رتبه على عشرة أبواب آ في الايمان‬
‫ في حقوق الوالدين له في أحكام السلطان " في السلطنة المعنوية‬F ‫مكارم الاخلاقى‬
‫ في‬. ‫ في الصبر على المصائب‬7 ‫ في الامر بالمعروف والنهى عن المنكر ة في شكر النعمة‬7
‫"أنه تخيرة‬ ‫ ذم الكبر والغضب وقد ترجمه بالتركى مصطفى بن شعبان المتخلض بسرورى‬10

paupertatis. Commentarius in Suratam WWe el - asr inscriptam , auctore Sheikh


.Shems - ed - dtn Mohammed Ben IMohammed Ben JMohammed Ibn Entr - elhtti Halebt
,atifenaH.
qui explicationem Hierosolymis anno 876 .cni( .02 .nuJ )1741 enarravit ‫ـ‬
.5787 ‫و‬
7 ek h fr et e 1-P as ,r thesaurus .iitalaD
p Commentarius in Suratam he el-asr
.qua supra d
in EI - Tefstre dictum est ‫ ـ‬.5788 ,E - D Ze kh fret El -1
K a fiy et
AMosufficiens
ham de med
, a n i c i d e m -‫تع‬
auctore ‫ه‬th esa uru
Sheikh I ed-din Ibrahim Ben s
.S ot
Dimeshcks Medico , annooe 600 ( .cni id
,4 .naJ 1291 ) i
mortuo ‫ ـ‬.5789 D z e -
k h fr et el -m o dz ek kirf n, thesaurus oratorum sacrorum. Laudat eum Kash f
.Concion el - salatotit ‫ ـ‬.5790 D Ze kh fr et el - mo sal ,il thesaurus 5
in Tohfet ator
.sitnacerp‫و‬
Compendium operi AMinget .elimis – .1975 D Ze kh fr et el-m et d
.t he
futurae sa
vitae de precationibuur us
s et pericopis coranicis ‫ ـ‬.5792 D Zekh fr et
e ‫ ا‬- In ol ‫ علنا‬, thesaurus regum persice scriptus ‫ و‬Tui ita :tipicni Laus multa et gloria
innumerabilismajestati regis etc. , auctore Seyyid Ali Ben Shehttb Hendhnt, anno 786
).cni .42t .rbeF )i s
4831 mortuo i
, qui librumv i
in decem capitad ‫ ـ‬1 . de fide ‫ـ‬
.2 de conditione servi Deum adorantis : – 3 . de nobilitate morum ‫ ـ‬4 . de juribus
Patrum – 5 . ‫ف‬ uta
e statutissult na
anicis –t luS ‫و و‬
6 . de ttantum
luem cogitatione e
mente complectimur ‫ ـ‬7 . de praecepto legibus divinis convenienter ,idnega et de
prohibendis iis ‫ و‬guae illis legibus contraria sunt ‫ سـ‬8 . de gratiarum actione pro
heneficiis – 9. de malis patienter ferendis ‫ـ‬.
10 de vituperanda superbia et ira. 10
.L ib
tureice reddidit MTustafa Ben ru
Shabin , vulgo Sortirt
m dictus ‫ ـ‬.5793 D ze -
111. 42
328

]‫القتاوى المشهورة بالذخيرة البرهانية للامام برهان الدين محمود بن أحمد بن عبد [ العزيز‬
‫أبن عمر بن مازه البخارى المتوفي سنة أختصرها من كتابه المشهور بالمحيط البرها في كلاهما‬
‫مقبولان عند العلماء أوله الحمد لله مستحقف الحمد والثناء الاخ قال الامام برهان الدين أن‬
‫سيدنا الامام الصدر الشهيد حسام الدين جمع مسائل قد استغنى فيها واحال جواب كل الى‬
5 ‫كتاب موثوق به أو ألى أمام يعتمد عليه ويق وأن صغر حجمها فقد حوتا ألى كثير من الاحكام‬
‫وقد جمعت أنا في حداثة سنى وعنفوان عمرى في افتاء ما رفع الى من مسائل الواقعات أيضا‬
‫وضممت اليها أجناسها من المحادثات وجمعت أيضا جمعًا آخر استفى منى مدّة مقامى‬
‫بسمرقند وذكرت فيها جوابا ظاعر الرواية وأضفت اليها من واقعات النوادر وما فيها من أقاويل‬
‫المشايحةِح وكان يقع في قلبى أن أجمع بين هذه الاصول الثلاث وأمهد لها أساسا واجعلها أصنافا‬
10 ‫لجمع وأواخات‬ ‫ق هنأ‬ ‫الاحباب فشرعت‬ )‫بعطر‬ ‫ألى ما وقع ق قلبى التماس‬ ‫انضم‬ ‫وقال‬ ‫وأجناسا‬

‫أكثر المسائل بالدلآبل وسميت الجموع بالذخيرة وشاحنته بالفوائد الكثيرة اهله ذخيرة الفقر‬

thesaurus responsorum juridicorum ‫ و‬wulgo -lE Dxakhtret -lE Borhtintyet dictus ‫ و‬guem
[‫هت‬t‫ج‬Imam
Borhtin-ed-din Mahmtid Ben Ahmed Ben Abd-[el-a Ben 0mar Ben Mixeli
,trathkoB anno . . . mortuus ‫ و‬.e
libro suo -lE 11ohtt -lE Borhttna inscripto excerpsit
Utrunque scriptum viris doctis approbatum est, et illud incipit ita : Laus Deo , qui
.laudeet praedicatione dignus est etc ‫ ـ‬Imam Borhtin-ed-dth : Dominus ‫ و‬,tiuqni noster
Imam El-Sadr El-Shehtd Hostin-ed-dtn quaestiones juridicas collegit, ad quas responsum
5
redditum est ‫و و‬etrevocat responsa singulorum ad librum auctoritate magna gaudentem
‫و‬sivead Imamum cui fides habenda .tse Quamquam autem parvum est volumen
multa tamen statuta continet. Jam ego quoque a juvenili meaaetate et principio vitae
de quaestionibus collegi controversis responso juridico solvendis ‫و و‬uae
eamihi
tisoporp
,tnare iisque genera adjunxi earum ‫و و‬uae primum
d allatae
u ,tni
us itemque
l corpus
a
collegi quaestionum ‫ و‬de quibus ,eropmet quo Samarcandae versabar ‫ و‬.consultus fui
‫و‬Commemoravi etiam in his ,musnopser quod verbo conspicua nititurtraditione hisque
omnibus quaestiones controversas rariores addidi et quae Sheikhi docti de iis pro
nunciarunt. Subiit etiam cogitatio mentem, haee tria elementa primaria colligere
10 eorumque fundamentum jacere et in species et genera ea dividere. Ad hanc mentis
‫و‬cogitationemexhortatio amicialicujus accessit ‫و‬guapropter
librum colligere inchoavi
et plurimas quaestiones argumentis explanavi. Syllogen 1920lAhtret appellavi eamque
multis adnotationibus utilibus implevi. – 5786. D Zakh fr et el - fa cr, thesaurus
327

‫والتاق في القواعد الكلية والفصل الاول في ابتداء ثبوت الدماء الثالثة والتافي في المبتدأت‬
‫والمعتادة والتالت في الانقطاع والرابع في الاستمرار والخامس في الصلاة والسادس في‬
‫الاحكام والتكتيب في حكم الجنابة والحدث وعذر المعذور أتته في يوم التروية سنة تسع‬
‫وسبعين وتسعمائة أهله ذخر المتقين في الموعظة أوله الحمد لله على ما منع لعباده الصالحين‬
‫للمياه تاخر المعادن في‬ ‫ أليغ لهبة الله بن عثمان ابن خضر وهو في شرح الحديث الاربعين‬5
‫معارضة بانت سعاد قصيدة للبوصيرى وشرحها الفقيه محمد بن عبد الملك بن عنين اليمنى‬
‫المتوفي سنة وسمّاه أعداد الزاد الفه سنة تسعين وتسعمانة "هله ذخيرة العقبى وى حاشية‬
‫على شرح الوقاية الصدر الشريعة يأتى في الواو عاه ذخيرة العقى في ذم الدنيا تسع‬
‫مقالات المعين الدين أشرف المعروف بميرزا خدوم المتوفى سنة ثمان وثمانين وتسعمائة ألفه للسلطان‬
‫تخبرة‬ ovAo ‫ مراد خان وأعد أن أليه أوله لحمد لمن أسلحال أن بأق بثناء يليقف بغيره الخ‬10

initio ‫ و‬-guomenstruatridua apparere probari potest - secunda de menstruis incipien


tibus et repetitis ‫ ـ‬tertia de eorum fine – quarta de continuo eorum profiuvio ‫ـ‬
quinta de conjunctione cum consanguineis – sexta de statutis huc pertinentibus ‫ ـ‬et
conclusio de effluxu seminis et de pollutione, quae ex alvi penisve excremento vel cruore
supervenit et de excusatione eorum , quae excusari possunt. Absolvit librum octavo
diemensis Dzi lhijjet solemniter Yaum el - leraoayet vocato ‫ و‬anno 979 (inc. 26. Mai.
.(1571 – .5781 D zok hr el -m otte ck in ‫ و‬thesaurus timentium .mueD Opus
paraeneticum, quod ita incipit: Laus Deo pro iis , quae cultoribus suis piis largitur ‫و‬.cte
auctore Hathatallah Ben 0thntin Ibn Khtdhr. Est autem commentarius traditionum 5
.atn– ig .28a r
75 D dhre
zok au q‫و‬
1 - me à d thesaurus vitae .earutuf Castda a Bustrs
ad oppugnandam Moallacam Btinat Solid composita. Commentarium in eam Iddd
et - ‫د‬ ,td ‫ك‬
inscriptum ‫أ‬t
Jurisconsultus n
AMohammed Bene mBen
Abd-el-meliR e 0neinY
.anno . . . ,suutrom anno 990 .cni( .62 .naJ )2851 composuit ‫ ـ‬.5783 D Zakh fr et
e 1 - 0 cb a, thesaurus vitae futurae. Glossae ad commentarium libri IT‫ة‬ctiyet a
.Sadr-elshertat editum ‫ و‬de quo litera WWato videatur. ‫ـ‬. 5784 D zakh fr et e 1 - o cb a,
thesaurus vitae futurae de reprehendendo mundo. Novem libri, quos Hotn - ed - dtn
Eshrer, vulgo Marxth Makhdthan dictus et anno 988 (inc. 17. Febr. 1580) mortuus,
Sultano Murtid Khtin composuit et obtulit. Incipit ita : Laus ei ‫و‬ui
‫ و‬absurdum putat 10
‫ا‬ .udes ‫ه‬alii
praedicare e praetert
se convenientes
e ‫ ـ‬.5785 ,D a akhir et e1 - fetawi
326

‫ه ذخائر نثار في أخبار السيد المختار لاحمد بن محمد وقيل محمد بن‬w‫هه] ه‬. ‫سنة‬
‫ه الذخائر والاغلاق في آداب النفوس‬w‫ا‬ ]‫طيفور الساجاوندى [ المتوفى في حدود سنة مان‬
‫) ه ن خر‬77 ‫ومكارم الاخلاقى لاولى عبد الله سلام بن عبد الله ألبا على الاشبيلى المتوفي سنة‬
‫البساتين في علم الثمانين وهو كتاب غريب مرتب على عشرة أبواب صنفها الحكماء لنزعة‬
‫الملوك القدماء وقد تكلم عليها كل أستاذ بما علمه وشاعده أوله الحمد لله الذى أتقن وأحكمة‬
‫أنه تاخر العطشان‬ ‫أليغ منه ذخر العابدين المسمى ببدر الواعظين مر ذكره في الباء‬
‫] نظمها للسلطان بايزيد‬8fi ‫منظومة تركية في الطب لخضر بن عمر العطوق [ المتوفي سنة‬
‫مهمه ذخر المتأقلين والنساء في تعريف الاطهار والدماء للمولى الفاضل محمد بن بير على‬
‫الشهير ببركلى المتوفي سنة أم؟ أوله الحمد لله الذى جعل الرجال على النساء قوامين الخ وعو‬
10 ‫مرتب على مقدّمة وستة فصول وتذنيب وفي المقدّمة نوعان الأول في تفسير الالفاظ المستعملة‬

).cnio.7 u
.trat
M 1155
r)om [ . ‫ ـ‬.5775 D zak ht ir No th a ,r thesauri sparsi de
historia domini electi ‫و و‬auctore
Ahmed Ben ,demmahoM sive , ut alii dicunt AMohammed
[Ben
Tetfir Seitttoendi , [circa annum 560 .cni( .81 .voN )4611 mortuo . ‫ ـ‬.5776 El -
D zakh air we E1 - Agh l a c ‫ و‬thesauri reconditi et sermones intellectu difficiles
de animarum cultu et morum nobilitate , auctore ‫ر‬4 tu Abdallah Sellin Ben Abdallah
.BtihtltIshttle , anno . . . mortuo ‫ ـ‬.5777 D z ok h ,r thesaurus in futurum tempus
reservatus hortorum de scientia octoginta virorum. Liber singularis in decem capita
5 digestus ‫ و‬auae philosophi composuerunt ad reges veteres .sodnatceled Doctor quilibet
‫و‬ibidisseruit convenienter iis , quae aut scivit aut ipse .tidiv Incipit ita : Laus Deo
.quisolide et bene instituit etc ‫ ـ‬.5778 D z o kh re 1 - 4 bid fn ‫ و‬.thesaurusadorantium
.InscribiturBedr el - nothitztn , ut supra in litera Bth dictum est ‫ ـ‬.5779 D Zok hr
el - atsh an, thesaurus sitientis. Carmenturcieum de re medica, quod Hadhr Ben
0mar Atuff, [anno 948 (ine. 27. Apr. 1541) mortuus] , Sultano Blayextd composuit –
5780. D zo kh rel-mote ah hi lfn we el-n es a, thesaurus reconditus in matrimonium
ducentium et uxorum de definitione mundarum a menstruis et menstruo sanguinis
profluvio ,muitnarobal auctore Molla bene merito Mohammed Ben Pir Ali ‫ و‬wulgo
Birgila dicto et anno 981 (ine. 3. Mai. 1573) mortuo. Incipit liberita : Laus ‫و‬oeD
.quiviros potiores esse voluit feminis etc ‫ و‬et in praefationem ‫ و‬-sex
sectiones et con
10 clusionem divisus est. Praefatio duas partes habet, quarum altera interpretationem
verborum usu receptorum, altera statuta universalia tractat. Sectio prima agit de
325

‫هاناه قبالة السراج على رسالة السراج وهى شرح على فرائض السراجية‬ ‫وله هاجآء خبيثا‬
‫الآثار‬ ‫« ذخائر‬FM ‫الله ذبالة المضيئة في ايضاح الدورة الخفية مرت في الدال‬ ‫يأتى في القاء‬
‫ذكره أبن ناجيم وأنت خبع‬ ‫البوا‬ ‫ق الالغاز الخغبة لابن الشاحنة عبد‬ ‫"ام الذخائر الاشرفية‬ov
‫هي تخاتو الحكم يجتس للامام الى الحسن على بن زيد البيهقى‬ ‫في الفن الرابع من الاشباه‬
‫ ه ذخائر العقوى في مناقب ذوى القرن الجلد المحب الدين أحمد بن‬... ‫ة المتوفى سنة ده‬
‫" أمه ذخائر العلوم وما كان في سالف الدهر للشيخ الامام‬Fi ‫عبد الله الطبرى المتوفى سنة‬
‫اه ذخائر في فروع الشافعية‬o
fr ‫أن التحسن على بن حسين المسعودى المتوفي سنة‬
‫ه ] وهو من الكتب‬o.1 ‫للقاضى أن المعالى "جلى بان جميع [ المخزومى ] ألشافى المتوفى سنة‬
‫ه ذخائر في النحو لان الحسن على بن محمد السهروردى المتوفي‬w" ‫المعتبرة في المذاعب‬
‫ المتوفى‬1 ‫ لان الكوم مبارك بن حسن البغدادى الشهرزورى‬... ‫ سنة عمه تختر في‬10

.[Idem
satyras scripsit turpes ‫ ـ‬.5765 D zo b a l et el - sir à j ‫ و‬ellychnium lucernae ad
Sart - ed - .intd Commentarius est in opus El - Fertaidh -lE Sirtaityet ‫ و‬de
‫ز‬libellum
.quo
in litera Att dicetur ‫ ـ‬.5766 E1 - D z o bal et El - M o d hiy et ‫ و‬ellychnium
illustrans. Expositio operis El- Dorret El- Khafiyet , de quoin litera Dil dictum
.est ‫سم‬ .5767 .D
zak ht ir el - a th a ,r thesauri monumentorum ‫ ـ‬.5768 E1 - D Za -
kh air El - Es hreffy et, thesauri pretiosissimi de aenigmatibus occultis, auctore
Ibn - elsheline Abd-e - berr. Laudat librum Ibn Najeam et excerpta ejus dedit in
.quartoGenere operis Asibili ‫ ـ‬.5769 -D zakh air el -h ike ,m thesauri apo
phthegmatum. Volumen, auctore Imam Abu lhasan Ali Ben Zeid Bethackt, anno 5655
)
. o
.5c
2u
.tpn
t
eS )9r
6i
11o.
m ‫ ـ‬.5770 D zakh fir el - o cb ,a thesauri vitae futurae
de virtutibus .murouqniporp Volumen ‫ و‬auctore Mohtti-ed-din Ahmed Ben Abdallah
Tabers ‫و و‬anno
694 .eni( .12 .voN )4921 .outrom – .1775 D Zakh air e1 - 0 1 " m
thesauri doctrinarum eorumque, quae antiquitus evenerunt, auctore Sheikh et Imam
4 Bulhasan Ali Ben Hosein IMestidi, anno 346 (inc. 4. Apr. (759 mortuo. ‫ـ‬
.5772 D zakh ,ria thesauri de statutis juris Shafiitici ,siiradnuces auctore Cadhi ‫ر‬4 ‫ة‬la-
‫ه‬
.ed/i
Mojallat
Ben "tneJ ]imr
dahka11[ ,atiia
fahS anno [550M
.eni( .7 11 ‫ة‬5([ .nortuo
.Hic liber in iis ,rutaremun qui ab asseclis illius doctrinae maximi aestimantur ‫ـ‬
‫ة‬377. D Zakhair fi el-nah ,w thesauri de ,acitammarg auctore Abu thasan Ats
.Ben AMohammed ,idrepsarahoS anno . . . mortuo ‫ ـ‬.5774 D Zakh ,ria thesauri 10
‫ه‬ei . . . ‫ و‬auctore Abu Ikeren Mobirek Ben Hasan Baghdidt ,tritxerhahS I anno 550
‫باب الذال الهكجمغ‬

‫أهله ذات الدوائر والصور كتاب مصور في دعوة لجن وتسخيرهم وهو مروى عن آصف‬
‫ ه ذات‬. ‫ابن برخيا بن اسماعيل وزير سليمان عليه الصلوة والسلام ولا شك أنه يختلف‬
‫الان ذات العمان في أخبار أم‬ ‫أنه ذات العقدين‬ ‫الرشلت في عدد الآى وشرحها للموصلى‬
5 ‫البلاد للشيخ محيى الدين عبد القادر بن محمد الشهير بقضيب ألبان [ المتوق بحلب‬
‫" ه ذات الفوائد رسالة في الكيمياء المؤيد الدين حسين بن على الطغرائى‬ ].. ‫سنة‬
‫المتوفي سنة دله عنه ذات الهدى قصيدة طويلة لان الطبيب احمد بن حمد بن عبد الله بن‬
٣.٣ ‫الشخير الصيرفي الشاعر نقض بها قصيدة ابن بسام [على بن أحمد البغدادى المتوفي سنة‬

LIBRI QUORUM TITULI A LITERA D 4‫ر‬2 L DUNCT0


. D IA CRITIC 0 N 0 T AT A IN CIDIU N T.
5759. D z at el - de wair we el - so wer, instrumentum circulis et figuris
.nnutcurtsni Liber picturis ornatus de invocandis et subigendis geniis ‫ و‬cujus auctor
‫ر‬4 saf Ben Berkhtya Ben Isrnatl Salomonis ‫ و‬eui Deus faveat ‫ و‬,Wezirus esse traditur
neque dubium est ‫ و‬.diversa ejus existere exemplaria ‫ ـ‬.5760 D z at el - ro sh d ‫و‬
Scriptio rectam viam monstrans de versuum coranicorum numero ejusque commen
tarius ‫ و‬.auctore Maustli ‫ ـ‬.5761 D z à t el - i c de in ‫ و‬duobus monilihus praedita . –
.55762 D z at el-im a d ‫ و‬columnarum series de historia matris urbium ‫ و‬auctore Sheikh
‫ر‬1oliya - ed -‫ا‬
dtn Abd - i
el-ctidir Ben
b ,demmahe
oMA vulgo l Cadhti el-bin
a dicto H
[et
.[anno1040 .cni( .13 .luJ )0361 mortuo ‫ ـ‬.5763 ‫و‬D z à t e 1 - fer à i d -scriptio
alchy
‫و‬mica gemmis pretiosis ,atelper auctore Motoayyed-ed-din Hosein Ben Ali Toghrityt
anno 515 .eni( .22 .traM 1121 ) .outrom – .4675 D Ziit el - h o d a ‫ و‬Castda longa
rectam viam monstrans, auctore Abu"Itayyab AMohammed Ben AMohammed Ben Abdallah
Ben-elghtRHRItr El-Seiraft (nummularius) Poeta, qui hoc carmine Castdam Ibn Bessini
I Ali Ben Mohammed Baghdadi, anno 303 (inc. 17. Jul. 915) mortui elevare studet.
323

‫قلته فى نهاية الحسن وقال أيضا حفظته فى شدة غرامى وميزت أبيات التى له من الابيات‬
‫ه دبوان بقيبنى تركى المعروف بعماد زاده‬٨٥v ‫التى ليست له وظفرت بكل صاحب بيت‬

‫ وله فى الزبدة ثلاثة أبيات‬404 ‫المتوفى سنة‬

licet sint parva numero ‫ و‬praestant tamen perfecta et extrema .enidutirhclup Iden
addit : Diwanum propter ardentem meam cupidinem memoriae mandavi versusque
distinxi ei propriosab alienis ‫ و‬.Sinhorum gulo sque
auctores ostendi ‫ ـ‬.5758 Di wa n
Ye ck in i ‫و و‬D turcicus
iw ,itntkceYan adidnI dicti .gu
vulgo %editus anno 976 i(ine
26. Jun. 1568) obiit et tres versus in El-Zubdet habet.

41 *
322

‫حسن رائف يحتوى على الاجت والهزل "ده كيون يتيم توكى وهو على بن محمد‬
‫ * وله في الزبدة ثالثة عشر بينما همه كيوان يحيى أفندى‬. ‫المتوق في حدود سنة‬
‫ وله فى‬،‫تركى وهو المولى يحيى بن زكريا المفتى فى ممالك الروم المتوفى سنة "ه‬
‫مهده كيوان يحيى بن سليمان أبى زكريا‬ ‫الزبدة سبعة وتسعون بيتا وثلثمأنة بيت‬
5 ‫الطليطلى نزيل حلب قال على بن أنجب أكثر فيه من المديح والهجاء وما رأى‬
‫اهله ديوان يحيى بيكت تركى وعو‬ ‫أحدًا إلا وعاجاه وله مصنفات مدح فى الادب‬
‫ وله فى‬. ‫من شعراء زمن السلطان سليمان وله خمسة مر ذكره وكان حيّا فى سنة‬
‫] قال‬1[ ‫هه ديوان يزيد بن معاوية المتوفى سنة‬ ‫الزبدة خمسة وخمسون بينا‬
‫أول من جمعة أبو عبد الله محمد بن عمران المرزبانى ألبغدادى وهو صغير الحجم‬
40 ‫فى ثلاث كراريس وقد جمعه من بعده جماعة وزادوا فيه أشياء ليست له وشعر يزيد مع‬

carminibus pulchris et blandis repleta ‫و و‬.guae


t ne
quum serian ijocosa
tum tnoc ‫ـ‬
.5753 Diwan Yet fm ‫ و‬Diwanus turcicus Alti Ben ,demmahoMA vulgo Yettnn dicti
et circa annum 960 (inc. 18. Dec. 1552) mortui, gui tredecim versus in El-Zubdet
.habet ‫ ـ‬.5754 Diwan Yah ya ‫ و‬,Diwanus turcicus Mollae Yahya Ben Zakartya
vulgo Yahya Efenda dicti, qui regnorum Rumeliae Mufti fuit et anno 1053 (ine.
12. Mart. 1643) obiit. Trecenti nonaginta septem versus ex ejus Diwano in
.El-Zubdet leguntur ‫ ـ‬5755 . Diwan Yah ya , Diwanus Yahyae Ben Soleiman
4‫ر‬5 bu Zakartya ,alalieloT qui Halebi .tivatibah Ala Ben Anjet : Multaibi ‫ و‬ait ‫ و‬habet
carmina laudativa et satyrica , neque ullum vidit, quem non satyra perstringeret.
.Idem scripta reliquit in laudem studiorum humanitatis ‫ ـ‬.5756 Di wan Yah ya b eg ‫و‬
‫و‬Diwanus turcicus ,igetayhaY qui inter poétas tempore Sultani Soletantin floruit et
corpus carminum quinquepartitum ( Khamset) etiam edidit, ut supra dictum est.
Vixit anno 990 (inc. 26. Jan. 1582) et quinquaginta quinque versus in El-Zubdel
.habet ‫ ـ‬.5757 Diwan Ye zf ,d Diwanus Yeztdi Ben AMoatoiya ‫ و‬gui anno ] 63
) .cni .01 .tpeS )286 ] defunctus .tse Dicit Ibn Khallaktin : Primus eum collegit 4 ‫ة‬u
‫ر‬4 bdallah Mohammed Ben Inrtin Merxobtina ,sdadhgaB cujus volumen parvum est
10 et tres tantum continet decem foliorum particulas. Post hunc plures alii ad ejus
‫و‬carmina
colligenda se accinxerunt iisque aliena .tnureucsimmi Carmina Yextdi autem
321

‫ ديوان عاشمى فارسى وهو المسمى‬٥٧f ‫تركى بوسوى ونه في الزبدة سبعة وعشرون بينما‬
‫) ه ديوان غانم شهاب الدين أن العباس‬6" ‫بشاه جهانكير الكرمافي من أحفاد قاسم أنوار‬
‫ويتكو‬ ‫ن ديوان هاجرى تركى‬ffw ٨٨٧ ‫أحمد بن محمدا المنصورى الاديب المتوفى سنة‬

‫هدأبت‬ ‫ديوان‬ ‫ه‬ofv ‫خمسة أبيبات‬ ‫المولى المعروف بقرب جلبى المتوق سنة ه؟ وله في الزبدانة‬

11 ‫ايه ديوان عدائى تركى توفي سنة‬ ‫ بيكت نوائى وديوانه تركى وله في الزبدة بيتان‬5
‫ ديوان علاكى أمام تركى توق سنة "لم وله‬٥٧f7 ‫وله في الزبدانة تسعة وخمسونى بيتا‬
8 ‫مون بالحل‬ ‫ه ديوارى هلاكى تركى‬fv‫أ‬ ‫ه ديوان هلاكى فارسى‬AFv ‫ق الزبدة خمسة أبيات‬

‫ديوان قلالى‬ ‫و‬OVO ‫أبيات‬ ‫خمسة‬. ‫وله في الزبدانة‬ ‫سنة سان أو‬ ‫المتوق ق حلاولاد‬ ‫نة‬
‫اسطنطنية‬.

‫ه ديوان آلياقى جلدان معتدلان‬w‫له‬ ‫أها ديوان الهيثم بن معاوية‬ ‫الاستربادى فارسى‬
‫ه وشعره‬o" ‫ ونكور القاضى أبو بكر بن محمد بن عبد الله الاجنحلى أليافي المتوق سنة‬10

.Diwanus turcieus Hishinti ,setesruB qui viginti septem versus in El-Zubdet habet ‫ـ‬
5742. Di w a n II a sh imi, Diwanus persieus Hishianti Kermina, qui Shtth Jihangtr
‫و‬vocatur .et
ex nepotibus Clistani antotar fuit ‫ ـ‬. .5743 Di wan Haim ‫ و‬Diwanus
‫ه‬
Shehdi - ed - dtni
n Abu labblis i
Ahmed Ben AMohammed
h AManstirt
t PhilologiH
, vulgo
.dicti
et anno 887 .eni( .02 .rbeF )2841 mortui ‫ ـ‬. .5744 Diwan Hijri ‫ و‬Diwanus
‫و‬turcieus
Mollae ,srjiH vulgo Carah Jelebs dicti ‫و‬
.ui
anno
t 965 c
.eni( .O
42 (1557
est et quinque versus in El-Zubdel habet ‫ ـ‬.5745 ,Di
.mortuus wan Hid a y etb eg
Diwanus tureicus Hiddayelbegi AWeaotig/t ‫ و‬Clui duos versus in El-Zabdet habet. ‫ـ‬
.5746 Di wan Ho d a yi ‫ و‬.Diwanus turcious ,itgidoH anno 991 .eni( .51 Jan )1583
quo quinquaginta novem versus in El-Zubdet leguntur ‫ ـ‬.5747 Di w a n
Inortui ‫ و‬.ex
Hel a ki ‫ و‬,Diwanus turcicus Imami ,akileH anno 983 .eni( .21 .rpA 1575 ) mortui
(lui quinque versus in El-Zubdel habet. . – 5748. Di wan Hel a ki, Diwanus
.Persicus
Helikti ‫ـ‬ .5749 Di wan Hel a ki ‫ و‬-Diwanus
turcieus HelhRti Constanti
nopolitani ‫ و‬Qui circa annum 953 .cni( .4 .traM )6451 obiit et quinque versus in
.El-Zubdet
habet ‫ ـ‬.5750 ‫ا‬Diwan
Hi ‫ة‬
l ,i Diwanus
sa persieus
4 Hilhtti
8 Aster
4 ‫ـ‬
wan E1 - He ith em , Diwanus Heithemi Ben Motitoiya ‫ ـ‬.5752 Diwan
.5751 .Di
‫ا‬E - Y ‫ة‬iif ‫ و‬Diwanus Cadhii Abu Bekr Ben IIIohammed Ben Abdallah ,sdneJ vulgo 10
‫ة لا‬
it dicti‫ل‬
et anno
a 552 .ei
ni( .31 l
.rbeF )7a
511 .iutu
rom Volumina
qduo esibi a
III . 41
320

‫تركى وهو المولى عبد الواسع القاضى المتوفى سنة ه** وله في الزبدة ثالثة أبيات عليه ديوان‬
‫وأصلى فارسى أوله‬
‫كى رسد در كنع أو أين عقل دور أنديش ما‬
‫كين رة عشقت وعشقف آمد رفيف وخويش ما‬
5 ‫حسن القاضى بعسكر المتوفي سنة الا وله في‬ ‫الحجاج‬ ‫"ه ديوان وحيدى تركى وعو أبن‬٥٧

‫اسمه ديوان وصالى الآيدينى تركى المتوفى في زمن السلطان سليم خان‬ ‫الزبدة بيت واحد‬
‫ه ديوان وصفى تركى وعو القاضى توفي سنة وله في‬vPw ‫القديم وله في الزبدانة ثلاثة أبيات‬
‫ ديوان وصولى تركى وهو الامير محمد بيك الكياوى ألغازى بكغار‬8"٥٧ ‫الزبدة ثمانية أبيات‬

‫لاه دبوان وضاع اليمن‬P‫أ‬ ‫ في الزبدانة سبعة أبيات‬. ‫أنكروس المتوق سنة ألف وله‬

10 ‫ ديوان ويسى تركى هو أوس بن محمد ألاسكوينق ألوطن ألمنوفي سنة سبع وثلاثين‬٥٧٣
‫أعلاه ديوان عاشمى‬ ‫والف حال كونه قاضيا بها وله فى الزبدة أربعة وأربعون بيانا‬

Mollae. Abd - el-tetist" ( Cadhi , vulgo By disia dicti et anno 945 ( inc. 30. Mai. 1538)
mortui ‫و و‬.uitres
t versus
e in b
El-Zubdet
ah ‫ ـ‬.5734 Di wan Wa si li ‫ و‬Diwanus
persicus Jh thstlti ‫ و‬:gui ita incipit
Quaratione ad suam profunditatem perveniet
Haeemens nostra subtilissime cogitans 4
‫و‬Nam
via amoris est
Et amor comes noster est et nostra essentia.
5 .5735 Diwan Wahf ,id Diwanus turcicus Ibn-elhajjhi Hasan El-Chdhtasker ‫ و‬vulgo
IWahtdi dicti et anno 911 (inc. 4. Jun. 1505) mortui, qui unum versum in El-Zutidet
.habet ‫ ـ‬.5736 Diwan W is à li ‫ و‬Diwanus turcicus IWasthlti ,tntdiE qui tempore
.Sultani
Seltan Khtin ,I obiit et tres versus in El-Zubdet habet ‫ ـ‬.5737 Diw an
Wa sfi, Diwanus turcieus IWasfai E7- Chdht, anno . . . mortui, qui octo versus in
.El-Zabdet habet ‫ ـ‬.5738 Diwan Wos ,il Diwanus turcious Emiri Mohammedtes
Yahythaot TWostili, qui eum infidelibus Hungariae bellum gessit et anno 1000 (ine.
9. Oct. 1591) obiit. Septem versus in El - Zubdet habet. – 5739. Di wan
10 wo dh dh a El - Yem en ‫و و‬Diwanus
auctorum .muisnenemeY – .0475 Diwan We is i
‫م‬Diwanus turciens Ausi Ben ,demmahoM vulgo Weist dicti et 0skuburbe oriundi
obiit anno 1037 (ine. 2. Sept. 1627), eum illius urbis judex esset. Ex ejus Diwan0
quadraginta quatuor versus in El-Zubdel leguntur. – 5741. Di wan Ha sh im i ‫و‬
319

]‫وفي شعره رقة وجزالة "له ديوان نوتى على لغة الترك هو الامير عليشير [الوزير المشهور‬
‫من ديوان تولى تركى‬ ‫المتختص بنوايى المتوفي سنة ؟ وله في الزبدة أحد وثمانون بيتا‬
‫ماه ديوان‬ ‫وهو المولى يحيى بن نصوح المتوفى سنة أما وله في الزبدة تسعة عشر بيتا‬
‫له ديوان تيازى تركى وهو‬ ‫نهار بن توسعة انه ديوارت تهالى تركى المتوفي سنة هنا‬
‫ة الياس من كليبولي المتوفي سنة " وله في الزبدة بيتان ماه ديوان نيازى تركى السيروزى‬
‫وعو في زمن السلطان يلدرم بايزيد خان وقيل انه قرمان وله في الزبدة بيتان ايه كيوت‬
‫"له ديوان نيكى [ بن‬ ‫ وله في الزبدة أربعة أبيات‬16 ‫تيارى تركى البوسوى المتوفي سنة‬
‫به تايوان والتى تركى وعو‬ ‫على الخلايا الاصفهاني فارسى كله قصائد وفريات على الخريف‬
‫له ديوان واسطى في الجلد‬ ‫أحد الاسكوين المتوفي سنة متداولة في الزبدة ثلاثة وأربعون بيتا‬
‫ه ديوان وأسى‬
‫م‬wPr
f ‫ وهو أبو الحسن محمد بن على [المعروف بابن أن الصقر] المتوفى سنة‬10

Khallaktin ejus carminibus suavitatem et sagacitatem inesse dicit. – 5723. Diwan


New a y i, Diwanus lingua veterum Turcarum ab Emiro AItalitr IWeziro clarissimol,
vulgo Netethya dicto et anno 906 (inc. 28. Jul. 1500) mortuo, compositus, qui octoginta
versus in El-Zubdet habet ‫ ـ‬.5724 Diwan Naui ‫ و‬Diwanus turcieus Mollae
.unum
Yahya Ben Nastih, vulgo Naut dicti et 1009 (inc. 3. Jul. 1600) mortui, ex quo
.undeviginti
versus in El-Zubdet recepti sunt ‫ ـ‬.5725 Diw 4n Neh ,rt Diwanus
.AVehiri
Ben Taustat ‫ ـ‬.5726 Diwan Nih a ,il Diwanus turcieus ,itlttiliW anno ‫و‬7 5
) ..c
72 .von
N 1326
i ) mortui
. ‫ ـ‬.5727 Di wan Niy 4 zi ‫ و‬Diwanus tureieus Ilytisi 5
943‫ة‬AY ‫ واة‬Galipoli urbe oriundi et anno 914 .eni( .2 .iaM )8051 ,iutrom qui duos versus
.inEl-Zubdet habet ‫ ـ‬.5728 ,Di w 4n Niy a ,iz Diwanus tureieus Nigitasti Strtist
qui tempore Sultani Yilderian Bayestd Khtin floruit, et ut alii ‫و‬rutnartibra Caramania
.oriundus.tiuf Duos versus in El - Zubdet habet ‫ ـ‬.5729 ,Diwan Niy 42 i
Diwanus tureieus Naytati Bursetes, qui anno 924 (ine. 13. Jan. 1518) obiit et quatuor
.versusin El - Zubdet habet ‫ ـ‬.5730 Diwan ,ikiN Diwanus persieus Natti [Ben
408 ‫ انا‬- EHallibl ,anitilarsI qui tantummodo Castdas et carmina amatoria continet ad
.ordinem alphabeticum disposita ‫ ـ‬.5731 Di wan W a lih i ‫ و‬Diwanus tureieus
‫هو‬4hmedis 0skub vulgo By diliht dicti et anno 1008 .eni( .41 .luJ )9951 ,iutrom qui
.9uadraginta tres versus in El-Zubdet habet ‫ ـ‬.5732 Di wan W 4 siti ‫ و‬Diwanus
4080808oni Mohammed
‫ة‬ o Ben Alin
,stisAWI ] vulgo
n Ibn ABilsacra
dicti ]te 498 10
)
. n
.32 e
.e
tpeS m
)4n
011u
.iui
tl
rom o.V ‫ ـ‬.5733 Diw in Wa sii ‫ و‬Diwanus turcieus
318

‫به ديوان‬ ]‫الناجم يعقوب بن صابر بن بركات القرشى البغدادى المنجنيقى المتوفي سنة ال‬
‫ترال بن واحد "له ديوان النسب تجاه ديوان تسيمى تركى وهو عماد الدين المقتول‬
‫ له وهو من مودة فضل الله الحروق المار ذكره ] وله‬.1 ‫بسيف الشرع الشريف بحلب في سنة‬
‫في الزبدة بيتان هابه ديوان نصيبى نوربخشى [من شعراء العجم وديوانه] فارسى لغزليات‬
‫له ديوان نظامى فارسى [ الكناجى صاحب الخمسة هو ة‬ ]‫كله كما ذكرنا سام في تذكرته‬
‫«ه ديوان نظامى تركى من شعراء الروم في‬ ]‫أبو محمد بن يوسف المتوفي سنة الاه‬
‫منه ديوان تظمى [الادرنوى] تركى جامع النظائر المتوفى سنة مح؟ وله في‬ ‫زمن أن الفتاع‬
‫له ديوان تقيرى فارسى من المتأخرين به كيوان تقى تركى‬ ‫الزبدة سبعة عشر بيتا‬

10 ‫لاه ديوان النميرى هو أبو المرهف نصر بن منصور الضرير المتوفى سنة ههه قال‬

El-Nejm ‫ و‬Diwanus Nejan-ed-dthui Yactib Ben Shbar Ben Berektit Coresha Baghdada
,skc t626
anno ne .eni(j 3 .ve
.0n oN M)822A [. ‫ ـ‬.5712 Di wan Niz ‫و‬41
1 mortui
.Diw anus
IVizthli Ben JPYahid ‫ ـ‬.5713 . wan el-n es D eb , Diwanusigenealogiae ‫ـ‬
5714. Di wan Nes fm i, Diwanus turcicus Inthd - ed - dtni Nestmt, qui gladio legis
augustae Halebi anno [ 820 (ine. 18. Febr. 1417) ] . interfectus est Tet in audacissimis
rebellis hadhlallah Horufi asseclis, de quo supra dictum est, numeratur]. Duos habet
in El-Zubdet
.ver iw
Nes fb ,i Diwanus
sus ‫ ـ‬.5715 ‫و‬D an
persieus Nesibti TVurbakhsha
5 [ gui e poetis persicis fuit. Carmina tantum amatoria habet, ut Stin in TedaAtret
.[monet ‫ ـ‬.5716 Diwan Nitz à ,im Diwanus persieus I Abu AMohammedis Ben
Yusuf] Nitstant I Kenja, anno 576 (ine. 28. Mai. 1180) mortui, qui auctor est
.[( ope
quinqueparti ris ‫ ـ‬.5717 Diwan Nitz à mi ‫ و‬Diwanus turcious
ti (Khamset
Nitstanti poetae, qui inter Rumaeostempore Abu lfathi floruit - 5718. Di wan
Natzm i, Diwanus turcieus Natanti [Adrianopolitani], qui librum Netattir el-ashar
collegit et anno 955 (ine. 11. Febr. 1548) obiit. Septendecim in El-Zubded habet
.versus ‫ ـ‬.5719 Diwan Natz ,irf Diwanus persieus ,itrtxtaN qui poeta recentioris
fuits ‫ ـ‬.5720 ‫(و‬
.tempori Di
,ffeN Diwanus wa
turcicus Nefii n
Erdhirunni (Armenii
qui anno 1044 (ine. 17. Jun. 1634) interfectus est, et tres versus in ‫ر‬EW - 28tbdet

.habet ‫ـ‬ .5721 Diw a n El - N emir , Diwanus AVemiri Ben Tauleb ejusque
10 .commentarius ‫ ـ‬.5722 Diwan E1 - No meiri , Diwanus 4Bulnoriefi Nasr Ben
AManstir eoeci, vulgo Nomeiri dicti et anno 588 (inc. 18. Jan. 1192) mortui. I008
317

‫"لدين ديوان مير مرتاحس‬ ‫ه ديوان مبارك الطبيب تركى ولد في الزبدة ثلاثة أبيات‬w‫ل‬ ‫فارسى‬
‫تموله ديوان ميرى تركى وهو أمر الله المعروف بقنالى قاضى‬ ]‫الشيرازى فارسى المتوفي سنة‬
‫ من ديوان ميت غلطهوى‬1 ‫سيارته وهو والد المولى على جلى بن ألمحت الى المتوفي سنة‬
‫وكور‬ ‫ديوان نادرى تركى‬ OV.V ‫ديوان نابغة وشرحه‬ 1.ov ‫أبياتا‬ ‫الزبدة سبعة‬ ‫تركى وله ق‬

‫ وهو من المعتبرات بين شعراء‬،"1 ‫ة المولى محمد بن عبد الغنى الشهير بغى زاده المتوفي سنة‬
‫الروم وله في الزبدة مائة وتسعة وثمانون بيتا همه ديوان الناصر داود [بن عيسى] الايوق‬
‫صاحب الكرك [المتوفى سنة مها] أهله ديوان تامى تركى وعو حمد بن مصطفى المعروف‬
‫ وله في الزبدة سبعة عشر بيتا ماه ديوان تتجاق تركى وعو‬.- ‫بميوك زاده المتوفى سنة‬
.
.
.-.

‫من أعيان شعراء الروم بل أشهرهم شعرا قبل أسمه عيسى وكان من عبيد أمرنا بادرنه توق‬
---

‫ وقبره بميدان وفاء وقد رتب ديوانه باسم المولى عبد الرحمن بن المؤيد وكان المولى‬1f ‫ سنة‬10
‫المذكور مقبول عند الوزراء لذلك وله في الزبدة مانتان واحد وخمسون بيانا اليه الديوان‬

‫ة‬.14ri
tluaC ‫ ـ‬.5702 Di wan Mire ,k Diwanus turcieus Mireki Medici ‫و و‬lui
sert
.ve rsu
in El-Zubdet s ‫ ـ‬. .5703 Diwan Mfr Mort à dh ‫ و‬Diwanus persicus
habet
‫هو‬H
Aforthdh
iriSharts ].[an
iu.t
.. ro
nom ‫ ـ‬.5704 Diwan ,irfM Diwanus turcieus
AMarti Amrallah , vulgo CRiattla dicti. . Fuit judexurbis Sparta et pater Mollae Ala
‫ل‬.e i
Ben - ,ayitnau annot
hle le 969 .enr .to
i( .11 bapeS )165m
1 ‫ ـ‬.5705 Diwan
Meil i ‫و‬ .D iw
tureieus Meildi ,iotatalaG qui
an septem versus inus
El-Zubdet habet ‫ـ‬
.5706 .D Nabigh ,a iw
Diwanus Nabaghae ejusque
an commentarius ‫ مـ‬.5707 Diwan
N 4 diri , Diwanus tureieus Mollae Mohammed Ben Abd-el- ghani Nadiri , vulgo 5
Ghanizddeh dicti et anno 1036 (ine. 12. Sept. 1626) mortui, Magni hie aestimatur
. i
Humeliae poetas et n t
centum octoginta e
novem versus in El-Zubdet
r habet ‫ـ‬
5708. Diwan E1 - Nasir, Diwamus Vistr-ed-dtni Datoud [Ben Isal Eyyubidae, qui
.[ Kerekca
dominus fuitst .eni( .91 .naJli
[et anno 655el )7521 obiit ‫ ـ‬.5709 Diwan
N ami ‫ و‬Diwanus turcieus Mohammedis Ben .AMustafa AWima , vulgo IIIarek2thdeh dicti
et anno 1013 (ine. 20. Mai. 1604) mortui, qui septendecim versus in E7 - 2nbdet
.habet ‫ ـ‬.5710 Diwan Ne j a ti ‫ و‬Diwanus turciens Nejihtti ‫و و‬luisiex
missitnatsearp
Humaeorum poetis ‫و‬tiuf vel potius celeberrimus eorum poeta. Ejus nomen Isa esse
dicitur et ipse ex servis feminae Adrianopolitanae fuit. Obiit anno 914 (inc. 2. Mai. 10
1508) et sepultus est in campo BP efit. Diwanus ejus jussu Mollae Abd- el-rahman
Ben-elanocoayyed in ordinen redactus est ‫ و‬Quapropter Molla ille Weziris acceptus fait.
duee nti‫ة‬
eo in El-Zu det Ex ‫و‬ rut
.uin nu
quag
unus g
versus el ‫ ـ‬.5711 ] Diwan
inta
316

‫مدح بها رسول الله صلعمر له ديوان منوجهر شصت وكالة فارسى وهو من الشعراء في زمن‬
‫السلطان محمود بن سبكتكين له ديوان موجى تركى الدفترى وله في الزبدة أربعة أبيات‬
‫ه ديوارى موققت التبرع‬f ‫من ديوان الموقف بن أحمد المكى الخوارزمي المتوفي سنة ماله‬
‫محمد بن يوسف البحران) الارين المتوفى سنة وبه قال ديوانه جيد وكان في الشعر في طبعة‬
‫معاصريه ماه ديوان مولاى [السلطان] أحمد الشريف الفاسى [صاحب المغرب المتوفية‬
‫[جاعلى] " أن تايوان‬ ‫اله تايوان التي تهت‬ ‫ذكره الشهاب في الخبايا‬ ‫بعضهم‬ ‫ أ] أنناخبع‬.P ‫سنة‬

‫من ديوان ميرزا أشرف فارسى‬ ]81f ‫مهيار بن مرزويه أن الحسن الكاتب [ المتوفي سنة‬
‫أوله أى شوقى ديدنت سبب اجست وجوى أن تايوان ميرزا خدوم فارسى وعو السيد‬
‫ به كيوان مير طوق‬. ‫محمد بن عبد الباق] من أولاد السيد الشريف الجرجان المتوفى سنة‬
10 ‫تبريزى فارسى من المتأخرين فيه قصائد فقد وغزليات ليست مدونة أمه كيوان مير قوت‬

edidit ad ordinem alphabeticum dispositas ‫ و‬.Guibus


laudem prophetae praedicat ‫ـ‬
.5691 ‫و‬Di
w a n Men u je hr ,Diwanus
persious Menujehri shast geleh Poetae
.quitempore Sultani Mahmaid Ben Subuktektn floruit ‫ ـ‬.5692 ,Di wa n Me wji
Diwanus turcicus Metaiti Deflert ‫و و‬ .luiquatuor
tversusein b El-Zubdet
ah ‫ـ‬
.5693 Diwan El - M1 o waffic ‫ و‬Diwanus AMoaoaffic - -de dtni Ben Ahmed Mekka
Khotoarexma ‫ و‬anno 568 .cni( .32 .guA )2711 .iutrom - .4965 Di wan Mo waffic -
ed - d in , Diwanus Motoaffic - ed - dtni Mohammed Ben Yusuf I Bahrtinal Irbili,
anno 585 (inc. 19. Febr. 1189) mortui. Ibn Khallakan ejus Diwanum egregium
5 appellat ‫ و‬et ,ateop quod poesin spectat ‫ و‬.ad
classem aequalium suorum pertinet ‫ـ‬
5695. Di wan Mu la i, Diwanus I Sultani] Mulat Ahmed El - Shertf El - Fiss
]Mauritaniae
sipicnirp ‫ و‬anno 1012 .cni( 1 . .nuJ )3061 .]iutrom Vir quidam meliorem
‫و‬ejus
partem excerpsit ‫م‬ut
Shelhtti - ed - dtn in opere El - Khalthyth narrat -‫س‬
.5696 Diwan El - Moh elhil ‫ و‬Diwanus IMohelhili ‫] و‬
.[qui
t
ante
iMohammedem
urolf –
.5697 ‫و‬Diwan
Mih y a r ,Diwanus
Scribae 4 bu'lhasan Mihydr Ben AMerseaseah
]
anno 428 .ena
i( .52 .tcO )6z
301 .]iutrom r
- .8965 Diwa
f n M ‫ و‬Diwanus persicus
Marxae ,ferhsE qui ita :tipicni O Tu ‫ و‬cujus intuendi desiderium caussam praebet
.volendi
et quaerendi ‫ ـ‬.5699 Diwan Mirza , Diwanus persicus Seyyidi Mohammed
[Ben Abd - el-backi] , vulgo Mirsa Makhdtin dicti. Fuit ex filiis Segyidi El-Shertf
.
,s in uaanno
tir r..o
.o Jm . ‫ ـ‬.5700 Diwan Mir ,ifuaT Diwanus persieus Miri
10 Tauf Tebrtza poetae recentiorisaetatis. Castdas tantum continet et carminaerotica
non sunt in Diwanum recepta. - 5701. Diw a n M fr Cauli , Diwanus persicus
315

‫أمير معزى‬ ‫فارسى وهو‬ ‫أهله ديوان معزى‬ ‫ولد في الزبدة أربعة أبيات ولم يذكر له ديوان‬
‫ الا ان ديوان معيى تركى وله في الزبدة‬. ]F‫المتوفى سنة م‬ ‫السلجوق‬ ‫[من شعراء ملكشاه‬
‫ثمانية أبيات "ماه ديوان مغرى نصفه عرفي ونصفه فارسى وهو الشيخ محمد شيرين‬
‫الشهير بالمغرى المتوفى سنة أمه أوله الحمد لله الذى أنشأ عروض الكون سبب الجسم الثقيل‬
‫ وله‬37 ‫ماه ديوان مقالى تركى يقال له مصطفى بيك من بلدة الأشهر المتوفي سنة‬ ‫ة الخ‬
‫في الزيادة أربعة عشر بيتا ماه ديوان المتلقس له ديوان ملك التعاة حسن بن صاث‬
]‫النحوى المتوفي سنة ماه «مه ديوان المتارى هو أبو نصر أحمد بن يوسف الكاتب [الوزير‬
‫ قال واقا ديوانه فعزيز الوجود وفي طبقات تقى الدين أن القاضى الفاضل‬- ‫المتوفى سنة‬
‫طلبه من أقاصى البلاد وادانيها فلم يظفر به همه ديوان المنتجى ماه ديوان المتحال‬
-

‫ه ديوان المتكبا الدوادار الظاعوى الركى سيف الدين وله قصائد على حروف المخيم‬1. 40

‫و‬fait et in El-Zubdet quatuor versus .tebah Diwani , quem ,tirespircs nusquam


.fitmentio ‫ ـ‬.5681 Diwan Mo ,izzi Diwanus persieus Entri ,tsatoM [qui ex
Poetis IMelakshhhi ,eadikeujleS anno 485 .eni( .21 .rbeF )2901 mortui ‫ و‬.[fuit ‫ـ‬
.5682 Diw 4 n M of ni ‫ و‬Diwanus turcieus Motnti ‫و و‬ ui s
octoeversus
db EI -n2
in a
habet ‫ ـ‬.5683 Diw 4 n Mogh ri ‫ و‬Diwanus Sheikhi Mohammed ,ntrihS vulgo
AMoshrt dicti et anno 809 (ine. 18. Jun. 1406) mortui. Dimidia Diwani pars carmina
continet arabica ‫ و‬dimidia persica , et incipit :elli Laus Deo ‫ و‬gui e rebus creatis
perditis nasci voluit caussam corporis gravis etc. – . 5684. Diw a n Ma c à li ‫ و‬5
Diwanus turcious Mustafae Beg , vulgo AMacttla dicti et anno 997 (ine. 10. Nov.
1588) mortui. Natus fuit in urbe Alashehr et quatuordecim versus in E7- 2nabdes
.t – .5e 865 Diwan
hE1 a - Motel
h ‫و‬
emme s .Diwanus Hotelemmesi ‫ ـ‬.5686 Diwan
Me lik el - noh a t, Diwanus regis grammaticorum Hasan Ben S4/6 Grammatici,
.anno 568 .cni( .32 .guA )2711 mortui ‫ ـ‬.5687 Di wan El-Men ,iz Diwanus
48th Nasri Ahmed Ben Yusuf Seribae ] [irizeW ‫ و‬vulgo AMentaxi dicti et anno 437
)eni. .19 ‫ل‬ .lu )5401 .iute rom Ibn Khallaktin
s s
ejus Diwanum e
ad inveniendum
difficilem dicit, et in Classibus (Tabactit) a Tack - ed-dtn editis legitur, Ed- Cadhs
El-Padhad in terris proximis et remotissimis quaesivisse eum ‫ و‬neque tamen eo esse
.m – u .8865 Dit wan i E1 - Monte
t,io j Diwanus
P . ‫ ـ‬. .5689 Di wan
Montejti
.E1- Monte hi ,1 Diwamus IIIontehili ‫ ـ‬.5690 Diw 4n Me nkeb 4 , Diwanus 10
Seif- ed-dtni Tatihirt Roint El- Detotidir, vulgo DMenkebt dieti. Iden Castmas
40 *
314

‫له تايوان مرمى تركى ماه ديوان‬ ‫في تذكرة حسن جلبى ان ديوان مران الاسدى‬
‫ ان ديوان مسعود بن أق‬، ‫ اه كيوان مسعر بن كرام‬.. ‫مزاحم العقيلى له ديوان المزردة‬
‫الفضل المحلى المعروف بابن فطيس توفي سنة الا في مجلدين تاه كيوان مسعود بن سليمان‬
‫أن الفاخر فارسى " أن ديوان مسلمى تركى وهو أخو المولى على بن أمر الله بن أختاثى‬
‫؟ وله في الزبدة تسعة أبيات عن أن ديون مسيكى برشتنعوى تركى توفي ة‬ff ‫توفي سنة‬
‫سنة ما؟ وله في الزبدانة تسعة أبيات هاه ديون مستحى سرفي تركى وله في الزبدة بين‬
‫وأحد ااه كيون مشت ماه ديوان المشوقات الرقائف تشوق الى الملآء الاعلى وهو‬
‫قطعة لان الفضل عبد المنعم بن عمر ألاجليافي ذكر في ديوانه المديح المتوق سنة أما‬
‫هنأه ديوان مصعب بن عبد الله بن أن الفرات العبدارى القرشى الصقلى المتوفى سنة الله‬
10 ‫مهله ديوان معيدى تركى وهو من بلدة قلقان دلون‬ ‫أنه ديوان المصنع الكندى وشرحه‬

.Diwanus
in libro Tedzkired a Hasan Jelebt edito laudatur ‫ ـ‬.5666 ‫و‬Diwan
Mor à d
Diwanus Morthdi El-Aseda . ‫ ـ‬.5667 Diwan Mera mi ‫ و‬.Diwanus tureicus IMertanti ‫حسد‬
.5668 Diwan Moz a him ‫ و‬.Diwanus IMoxtilitani 0catlt ‫ ـ‬.5669 Diw 4n Mezr ed a ‫و‬
.DiwanusMearedae ‫ ـ‬.5670 .Diwan Mi ,ra's Diwanus Mis"ari Ben Kirlim ‫ـ‬
.5671 s‫ة‬Di
w "n Me ‫ ة أ‬, Diwanus Mestidi Ben Abstradil ,sbelaH vulgo Ibn Fittis
‫ة‬.ieti eta annon
612 .ieni( .2 m
.iaM 1215
u ( .il
utrom oDuo v ‫ ـ‬.5672 Di wan
Mes " ‫ و ه ا‬.Diwanuspersicus Mes"tidi Ben Soletantin Abu t/akhr ‫ ـ‬.5673 Diwan
Mo slina i ‫ و‬Diwanus turcicus AMoslanti ‫ و‬gui frater fuit Mollae Ali Ben Amrallah
5 Bea - eIRandys et anno 994 ( inc. 3. Dec. 1585 ) obiit. Habet novem versus in El
.2uddet ‫ ـ‬.5674 Diwan Me sf hi ‫ و‬Diwanus turcicus Mestliti ,tcaeniathsiraP anno
918 ).ine
- .91 .ttraM )2151 e
,iutrom qui b
novem versus
a in El - Zuidet
h ‫ـ‬
‫ة‬576. IDi w a n Me sf hi , Diwanus tureicus Sernt ,itiltseM qui unum versum
in El - 2.84 ‫هة‬
.let
tebah ‫ـ‬ IMoshiddi –
.5676 Di w a n M o sh i d d ‫م و‬Diwanus
.5677 ‫و‬ID
i w a ne l-m o she wwic à t Diwanus eorum , guae desiderium dulce et suave
excitant ‫ و‬desiderium scilicet mundi .siroirepus Fragmentum est Abu'ifadhli Abd -
"eg
- non ‫ة‬
an Benm
Omaru
Julytina
h , qui
t in d
Diwano
eM ‫ و‬.anno
601 .cni( .92 Aug
(1204 mortuum ‫م و‬laudat ‫ ـ‬.5678 IDiwan Mo s'ab ‫ و‬Diwanus Mos'abi Ben Abdallah
.Ben 4Balforttt Abdera Coresha ,illikciS anno 506 .cni( .82 .nuJ )2111 mortui ‫ـ‬
to .9765 Diwan E1 - Mo san ni " ‫ و‬.Diwanus AMosannai Kinda ejusque commentarius ‫ـ‬
.5680 Diwan Mof ,id Diwanus turcicus AMotdii ‫ و‬gui in urbe Calctindelem natus
313

‫ لاماه ديوان محمد بن أحمد النيسابورى فارسى وعدد أبياته‬. ‫ابراهيم الكيبزافي المتوفي سنة‬
‫أمام ديوان محمد بن‬ ‫همه ديوان محمد بن حسام فارسى‬ ‫خمسة عشر الف بيت‬
٣٢٣ ‫الحسين بن عبد الله بن الشيلى أن على الشاعر التحكيم البغدادى المتوفي في حرم سنة‬
‫له ديوان محمد بن الحكم شمس الدين بن دانيال [بن‬ ‫كان طريقا مطبوعًا نديما‬
‫وسماع عقد اللآلى‬ ‫بعضهم‬ ‫] ولخصه‬1- ‫سنة‬ ‫التحكيم ] الكحال المتوق‬ ‫ يوسف الخزأى الموصلى‬5
‫في المختار من شعر الاديب محمد بن دانيال أوله الحمد لله الذى ألهمنا سحر البيان الج‬
‫] أحد‬781 ‫أن ديوان محمد بن [ أحمد بن عبد الله ] الرومى [ المعروف بماماى المتوفي سنة‬
‫بن على شمس الدين‬ ‫من ديوان محتة‬ ‫أجناد الشام له ديوان محمد بن سماعة‬
‫الكاشى فارسى تمه ديوان محيى تركى وهو المولى محيى الدين بن على الفنارى المفتى‬
‫ده ديوان مرادى تركى وعو السلطان مراد‬ ‫و المتوفي سنة جداً وله في الزبدة أربعة أبيات‬
‫أبن محمد الثالث المتوفي سنة ثالث بعد الالف وله في الزبدان بيت واحد وديوانه مذكور‬

‫م‬AMohammedis
Ben Ibrahim ,snitatK anno ... mortui -‫ س‬.5657 ,Diwan
Mohamme d
persieus Mohammedis Ben Ahmed AWistilitiri ‫و‬
‫او‬Diwanus ui m uns
quindecim millia
rev
.continet . ‫ـ‬ .5658 . Di w 4n Mohammed ‫ و‬Diwanus persieus .sidemmahoMA Ben
.nitsoH – .9565 Diwan Mohammed ‫ و‬Diwanus poetae et philosophi Abu 48
AMohammed Ben - elhosein Ben Abdallah Ben - elshiblt Baghdddi, mense Moharrem
.anni473 .eni( .22 .nuJ 1080 ) .introm Poeta natura elegans et compotor facetus ‫ـ‬
.5660 . ‫و‬Diwan
Mohamme ,d Diwanus AMohammedis Ben - elhaken Shern - ed - dan
Ben Dinighl [ Ben Yusuf Khozdi AMausth Philosophi et ] ,icimlahthpO [anno ‫و‬6 3 5
(inc. 2. Dec. 1293) mortui]. .Vir quidam Diwanum excerpsit, et epitomen, quae
.ita :tipicni Lans Deo , qui mihi insignem eloquentiae gratiam inspiravit etc ‫ و‬Ted
.et
- lettla ft e-mokhttir man sht "r el-adib IMohammed Ben Diniyil inscripsit ‫سد‬
.5661 ‫و‬Diwan Mohamme d .sunawiD IMohammedis Ben I Ahmed Ben ‫ر‬4 ‫ة‬hallad [
‫و‬Raint ] e
vulgo Manht dicti et a
anno 987 .i
cni( .82 .rber
F )9751 .liy
utrom FuitS
ex
.militibus ‫ـ‬ AMohammedis Ben Senatia ‫ـ‬
.5662 Diwan Mohammed ‫ و‬.Diwanus
5663. Diwan Mohamme d, Diwanus persieus Mohammedis Ben Ali Shemas-ed-dan
‫ة كق‬th8. ‫ ـ‬.5664 Di wan Mohy ,i Diwanus turcicus Mollae AMohys - ed - dtn Ben
‫م‬:ritne4
.t F ,difuM-/
lE vulgo r
Mohys dictib
et annoe
954 .eni(.F
.12 (1547 10
,qui i quatuor u
versus in tEl-Zuidetr o
.tebah – .5665 mDiwan ‫و‬ M or à di
Diwanus turcieus Sultani Mortid Ben AMohammed III , vulgo Morthdi dicti et anno
4003 )
.enii.6 u
.tpet 4951om ‫و و‬
S )r ui unum s u
versum in j
El-Zubdet .tebE
ah
III. 40 .

i ‫تمام‬.‫ت‬
312

‫وبين أبو على محمد بن حسن الخاتمى البغدادى المتوفي سنة من سرقات شعره‬ "PI" ‫سنة‬

‫وعيوبه في كتاب سماه الموخة آشعار المتنى في ديوان الشاميات الفين وثلاثمائة واثنين‬
‫ألف وخمسمائة واربعين الكافوريات خمسمأنة وثمانية وعشرين الفاتكيات‬ ‫وخمسين انسيقيات‬
‫ثلثمائة وسبعة وخمسين الشيرازيات ثلثمأنة وستة وتسعين فيكون المجموع خمسة الاف ومأنة‬
‫ة‬ ‫دأه ديوان مثالى تركى المتوفى سنة الدولة في الزبدة ستة وعشرون بيانا‬ ‫وثلاثة وسبعين‬
‫"داه كيوان تجير الدين أحمد بن حسن الخياط الدمشقى المتوفى سنة ومن قال الصفدى‬
‫من ان ديوان محبى تركى وهو السلطان سليمان بن سليم خان العثماق‬ ‫وشعره متين‬
‫؟ رتبه المولى أحمد بن عبد الله المتختص بالنورى وله ق الزبدة سبعة‬.f ‫المتوفي سنة‬
‫هداه ديوان محتشم كاشى فارسى أورن في أوله بعض ديوانه اجراء مشتملا‬ ‫عشر بينما‬
‫و‬4 ‫على منشورات في شرح أسباب نظم الغزليات وسماه جامع الطائف ومدح شاه اسماعيل‬
‫الثاني وله قصيدة التاريخ لتأريخ محمد خدابنده في سنة هم؟ اداه ديوان محمد بن‬

mortuus , glossas .tidide Abu Ali Mohammed Ben Hasan Hitina Baghdida ‫ و‬anno
388 ).ens
i .u
3t.nac
J )n
899ufed ‫ و‬furta ejus poematum et vitia describere studuit
libro E7 - 11adhthat inscripto. E AMotenebliti carminibus Syriaca sunt duo millia et
trecenta quinquaginta duo ‫و ـ‬‫و‬uae-t
fteS edn
- deteletinomen
ur prae
e se f mille et
Tuingenta quadraginta – Kafitro oblata quingenta viginti octo ‫ ـ‬Phtiko inscripta
trecenta quinquaginta septem ‫ ـ‬8hartizensia trecenta nomaginta sex ‫ و‬ut summa
5 Omnium carminum quinque millia centum septuaginta tria .taiciffe - .2565 Diw ‫ة‬n
Mith a li, Diwanus turcious AMilhttlti ‫ و‬anno 1016 (inc. 18. Apr. 1607) mortui ‫و‬ui
‫و‬
.in
E2 - 28tidet viginti sex versus habet ‫ ـ‬.5653 Diwan Mojf r - ed - d in ‫و‬
Diwanus Mojtr- ed-dtni Ahmed Ben Hasan El-Khagy4t Dimeshcks, anno 735 (ine.
.1 . )43t31 ,itcnufp
ed cujus poesin
e Safeda
S solidam.
appellat ‫ ـ‬.5654 Diw a n
M o hi bbi ‫ و‬Diwanus turcieus Sultani Soleintin Ben Selim Khtin ,tnamht0 vulgo
010 / ‫ف ه ا ت ه‬
‫و‬icti
h
et anno 974a
.eni) .9l
1 .luJ )6l
651 .iuta
rom Molla
d Ahmed
b Ben A
cujus tanquam poetaenomen Nurs est, eum in ordinem disposuit et in El-Zubdet
.decem et septem versus habet ‫ ـ‬.5655 Di w a n Moh tes him , Diwanus persicus
Mohteshini Kashi, qui ab initio partem Diwani sui exhibet in libellos divisam,
‫و‬do
qui oratione soluta compositi sunt ad ,sassuac cur carmina erotica scripserit
explicandas. Appellavit eum Jhnt " el - letthtr, et Shtthum Ismail II. laudibus effert.
Idem Castdam historicam edidit ad res Mohammedis Khodabendeh anno 985 (ine.
.21 .t
)775r
1 gestas
a describendas
M. ‫ـ‬ .5656 Di wan Mohamme ,d Diwanus
311

‫ وكمال‬٣٣ ‫النظام وابو القاسم ابراهيم بن محمد المعروف بالافليلى النحوى المتوفي سنة‬
‫الدين محمد بن آدم أبو المظفر الهروى المتوفي سنة ** وابو البقاء عبد الله بن حسين‬
‫ ألف في أعرابه كتابًا وشرح أبو عبد الله محمد‬11 ‫العكبرى [الحنبلى] النحوى المتوفي سنة‬
‫ه وابو الحسن محمد بن عبد الله‬F ‫أبن على [ابن أبواعيم الهراس] الخوارزمى المتوفى سنة‬
‫ كان فاضلا نحوا من مخاب أن على‬٣ ‫ة أبن حمدان الجلفى الين الى المتوفي بمصر سنة‬
‫ وابو عين‬."‫الرمافي وأبو طالب سعد بن محمد الازدى المعروف بالوحيد المتوفي سنة ما‬
‫ وعبد الله بن أحمد الشاما في المتوفي‬Fif ‫الله سليمان بن عبد الله الحلول في المتوفى سنة‬
‫ه وابو زكريا يحيى بن على المعروف بالخطيب التبريزى المتوفى سنة الله وابو حمدة‬F ‫سنة‬
‫عبد الله بن محمد المعروف بالسيد البطليوسى المتوفى سنة الله قال ابن خلكان سمعت به‬
‫ ولم أقف عليه وقيل أنه لم يخرج من المغرب وعبد القاعر بن عبد الله الخليى النحوى المعروف‬40
‫بالواو] المتوفي سنة أمه وعليه حاشية لا في اليمن تاج الدين زيد بن حسن الكندى المتوق‬

est – 4 ‫ة‬ su
u'letistian ciBen
Ibrahtm ta mmarG ‫ و‬vulgo Ifltla dictus et
IMohammed
anno 441 .cni( 5 . .nuJ )9401 mortuus ‫ ـ‬ACentil - ed - dtn Mohammed Ben Adam
‫ة‬s
4 uhnotzater ,tsu u
aereH anno 414t.eni( .r
62 .traMo )3201 m ‫ ـ‬Abu"lbeeta
48dallah Ben Hosein -7E 0RBert I ]atilabnaH Grammaticus ‫و و‬
.ue n616
anno i i(
19. Mart. 1219) obiit et de analysi Diwani grammaticali singularem librum scripsit ‫ـ‬
‫م‬onna
4Bu Abdallah Mohammed Ben AIs IBen Ibrahim ]sirreH-lE ,smseraotohK 425
).cns
i .u
62 t.voc
N )n
330u
1 fed ‫ ـ‬Abulhasan AMohammed Ben Abdallah Ben Handlin 5
‫و‬Dalf Mila Misrae anno 460 .eni( 11 . .voN )7601 .suutrom Vir bene eruditus et
grammaticus ‫ و‬gui ex discipulis ‫ر‬
4bar Alti aRomannthnt r e
fuit – 4Bu Talib B
Sad
010hammed ,adsA vulgo IWeltd dictus et anno 385 .cni( 5 . .rbeF )599 mortuus ‫ـ‬
4Bu Abdallah Soleiman Ben Abdallah Holuoint, anno 494 (ine. 6. Nov. 1100)
mortuus – 4bdallah Ben Ahmed ,initnahS anno 475 .cni( .1 .nuJ )2801 mortuus ‫ـ‬
4Bu Zakartya Yahya Ben Ali, vulgo El-Khalil El-Tebrtxt vocatus et anno ‫و‬05
).cnis.1u
1 .guuA t)80r11 om ‫ ـ‬Abu AMohammed Abdullah Ben ,demmahoM vulgo
El-Segyid El-Botolyust dictus et anno 521 .eni( .71 .naJ )7211 mortuus ‫ ـ‬Ibn
KAallah in : Audivi, ait, tantum de hoe libro, non legi eum , et Occidentem non 10
reliquisse ille dicitur ‫ ـ‬-dbA el - ethin Ben Abdallah I Halebs Grammaticus ‫ و‬vulgo
JWitto dictus et l anno 551 (inc. 25 . Febr. 1156) mortuus ‫ و‬ad cujus commentarium
‫ز‬40 T - .e
bemen t Zeid Bend-
Hasan ,idniK dt
anno 613 .eni( n
.02 Apr )1216
310

‫هذا الشعر حتى كان الاشعار كلها فقدت وليس ذلك الالتراجع الهمم وخلو الزمان عن الادب‬
‫رديه ومع ولوع الناس به لا يرى أحدًا يرجع في‬ ‫من‬ ‫وقلة العلم بجوهر الكلام ومعرفة جيده‬
‫معرفته الى محصوله وانما المفرع منه فيها الى تفسير أن الفتاع أبن جى فاته أقتصر في كتابه‬
‫على تفسير الالفاظ واشتغل بايراد الشواعد الكثيرة والقواعد] النحو العربية حتى أشتمل كتابه‬
5 ‫على عظم نوادر أن زيد وابيات كتاب سيبويه واكثر مسائله وزعاء عشرين ألفا من الابيات‬
‫الغريبة وحشاه بحكايات باردة لا يحتاج في تفسير هذا الديوان الى شىء منها انتهى وقواج‬
" ‫مشكل [ أبيات] المتنبى لان التحسن على بن أسمعيل الناحوى المعروف بابن سيدة المتوق‬
]‫سنة من اختصر جلد وقد أختصر تفسير ابن جنى أبو موسى عيسى بن عبد العزيز البربرى‬
‫لاق فتبع حمد بن أحمد المعروف بابن‬ ‫المجزيلى المتوفي سنة م] وعلى شرح ابن جى رة‬
10 ‫فورجه النحوى وكان حيّا في سنة " وتاه الاجتى على ابن جى وترح أبو البركات لمبارك‬
‫ في عشر جلدات وستماد كتاب‬7-1 ‫أبان أن الفتوح أحمد المعروف بابن المستوفي الاربالى المتوفي سنة‬

poemata solummodo propensa ‫ و‬ita ut onnnis poesis perdita ,tis id quod propter mentium
‫و‬accidit
inertiam et languorem ‫و‬ob conditionem literarum hoc saeculonimis jacentem
‫و‬cognitionem
naturae orationis nimis exiguam et bona a pravis distinguendi nesciam
et licet homines cupidissime Diwanum legant, nullus tamen cernitur, cujus scientia
sufficiat ad summam fructuum ejus capiendam : contenta enim illa est ad interpreta
tionern Abu lfat hi Ibn Jinni confugere. Hic vero in commentario in verbis explicandis
,titits
‫ه‬ sbu etu
in afferendis
bi testimoniis
ra copiosisl
et regulis
ug grammaticae
nis
5 occupatus est, ut libro potiorem partem dictorum rariorum Abu Zeddi et versus libri
,ileeeeelam
‫ه‬ S plurimasuquaestionesibi
u propositas
s et numerum
r viginti
e millium
v
itatorum inseruerit eum ue historiis frigidis ,tirevelper quae nequaquam ad
hune‫و‬inus
.Diwanum exponendum necessariae sunt ‫ ـ‬.Haee ille ‫ ـ‬Commentarium in versus
obscuriores IIIolenebiti composuit Abu lhasan Ali Ben Ismail Grammaticus ‫ و‬vulgo
Ibn Sada vocatus et anno 458 (ine. 3. Dec. 1065) mortuus. Volumen brevius. –
Ibn Jianti Abu Musa Isa Ben Abd-el-aziz ]
‫ت‬Explanationem Berberal
dluzoJ ‫] و‬onna
607 ( inc. 25. Jun. 1210) mortuns l excerptam edidit. Ejusdem Jinnti commentarium
singulari libro refutare studuit Abu Fath Mohammed Ben Ahmed Grammaticus ‫ و‬vulgo
Ibn Furjeh dictus, qui circa annum 437 (inc. 19. Jul. 1045) vixit, illumque El-Tejenna
10 ala Ibn Jinnd inscripsit. Porro commentarios scripserunt Abu"Therekht I Mobthrek ]
Ben ABi "lfottih Ahmed IrBild, vulgo Ibn-elmostaufi dictus et anno 637 (ine. 3. Aug.
(1239 defunctus ‫ و‬cujus liber decem volumina continet et Kattab el-nttztan inscriptus
309 -

‫الناس واجمع اكثر عل البلدان على تعلم عذا الديوان لم يقع له شرح شاف يفتح المغلف‬
‫ولا بيان عن معانيه كشف الاستار فتصدّيت بما رزقنى الله تعالى من العلم لافادة قصد تعلم‬
‫هذا الديوان واريد الوقوف على مودعة من ألمعان بتصنيف كتاب يسلم من التطويل مشتمل‬

‫على البيان والايضاح مبتسم من الغرور والاوضاح يخرج من تأمله عن ظلم التخمين الى نور‬
‫ اليقين حتى يغنيه عن عوسات الموت بين ووساوس المبطلين وقد سعيت في علم هذا الشعر‬5
‫سى المجد فنطقت فيه مبينا عن الاصابة انتهى وقال أيضا في آخر هذا آخر ما اشتمل عليه‬
‫ديوانه الذى رتبه بنفسه وهو خمسة آلاف وأربعمائة وأربعة وتسعون قافية وتقتر الفراغ من‬
‫ وانما دعاف الى‬٢ ‫هذا التفسير والشرح في اليوم السادس عشر من شهر ربيع الآخر سنة‬
‫تصنيف عذا الكتاب مع خمول الادب وانقراض زمانه اجتماع [اعل عذا] العصر قاطبة على‬
‫و هذا الديوان وشغفهم بحفظه وروايته وانقطاعهم عن جميع أشعار العرب جاعليتها وسلامها الى‬

examinavi ‫ و‬et locos ubi erravit .ivangisnoc Licet autem homines magno studio et
amore hunc Diwanum prosequerentur et plurimi urbium incolae ad cultum informati
in eo discendo et tractando consentirent, nullum tamen commentarium nactus est
integrum et sanum ‫ و‬gui contecta ‫و‬teredulcer neque expositionem sententiarum ‫ و‬guae
‫و‬a
.teranalpxerc
Itaque ,aitneics an a adjutus consilium
quam Deus mihi impertivit
eorum ‫ و‬guae hic Diwanus ,tecod aggressus sum clare exponere et sententias ibi
tractatas libro componendo cognoscere volo ‫ و‬dui a nimia immunis sit verbositate et
explanationem claram et perspicuam ‫و‬taenitnoc Clui vana et exilia ornamenta rideat5
‫و‬
eum qui attento animo rem consideret, a conjecturarum tenebris ad lucem certae
cognitionis adducat, ut a vanis virorum doctorum elegantium desideriis et captiosis
irritasuadentium consiliis eummuniat. Cua de caussa in his carminibus cognoscendis
.s
gloriam ,ium
usop et ut verum sensum
ma disserui ‫ ـ‬.Haee
aperirem de iism ille ‫ـ‬
Sub finem commentarii : Haee ‫ و‬inquit , ultima sunt eorum ‫ و‬guae Diwanus continet
ab auctore ipso in ordinem dispositus, qui quinque millia quadringenta nonaginta
quatuor homoeoteleuta habet. Ad finem adducta est haee interpretatio et explanatio
die sexto decimomensis Rebf II, anni 462 (inc. 20. 0ct. 1069). Ad hune autern
librum componendum praeter studium literarum neglectum earumque tempus ad
interitum vergens excitavit me consensus virorum aetatis hujus onnium in hoe Diwano 10
diligenter tractando, ardor in eo memoriae mandando et referendo ‫و‬omnium Arabum
carminum quumante Mohammedem tum tempore Islami factorum incuria ad haec
308

‫وذكر أن قومًا مالوا اليه حتى فضلوه في الشعر على جميع أهل زمانه وقومًا لم يعتوه من‬
‫الشعراء وارزون بالشعر غاية الارزاء حتى قالوا انه لا ينطف الا بالهوى ولا يتكتم الا بالكلمة‬

‫كان من الكبار في صنعة الاعراب [ والتصريف غير انه اذا تكلم في المعاني تبتد حماره ولقد‬
5 ‫الكثيرة التى لا حاجة بها‬ ‫أستهدف في كتاب ألغنين غرضًا للمطاعن أن قد حشان بالشواعد‬
‫للمستغنى عنها في صناعة الاعراب ] ومن حق المصنف أن يكون كلامه مقصورا على المقصود‬
‫بكتابه وبما يتعلق به من أسبابه غير عادل الى ما لا يحتاج اليه ثم اذا انتهى به الكلام الى‬
‫بيان المعافي عاد طويل كلامه قصيرا واما ابن فورجه فانه كسر جلدتين لطبقتين على شوح‬
‫معا في هذا الديوان سمى أحداعما التجنى على أبن جى والاخر الفتح على أن الفتاع أفاد ق‬
10 ‫الكثير منهما غائضًا على الدرر قت لم يخل من ضعف القوة البشرية والسهو الذى قت ما‬
‫يخلو عنه أحد من البرية ولقد تصفحت كتابية واعلمت على مواضع الزلل ومع شغفه‬

studiosos ‫و و‬et
alios ita sead poetam inclinare dicit , ut quod ejus carmina attinet
ceteris aetatis poetis omnibus praeferant ‫ و‬alios contra eum ne in poetis quidem
numerare ‫ و‬eumque satyris omni modo detrectare ‫ و‬ut ,tnirexid eum vitiose tantum
Ioqui et nihil proferre nisi orationem pravam et barbaram ejusque sententias onnnes
"SSe surreptas. Intercessit igiturinter utrasque partes, et quae essent vera et falsa
in eorum dictis dijudicavit. – Ibn Jinna autem in iis numeratur, qui analysin et
flexionem grammaticae penitus perspectam ‫و‬tnebah ]praeterquam quod ‫و‬uando
‫و‬ de
5 sententiis disserit, asinus ejus concidit, et interdum in libro Fontin locum dedit
obtreetationibus, quippe quem testimoniis nimiis replevisset, quibus non opus est ‫ و‬cum
‫و‬iis
in analysigrammaticali facile earere .]sumissop Optime autem convenit auctori
ut ei us oratio in consilio , quod in scribendo libro et rebus ad eum pertinentibus
uum
‫و‬spectavit ,tacseiuqca ne declinet in ,ae quibus non opus .tse Deinde autem ‫و و‬ ni
.oration
ead sententias explicandas ,tinevrep verborum copia in brevitatem abit ‫ ـم‬Min
Furjeh duo volumina elegantia sensim ac lentter explet ad sententias hujus Diwani
explicandas ‫و و‬uorum alterum
i Elt- Tejenna n
ala Ibn hJians .i( i.e falsa Ibn
J
(1o
accusatio ‫ و‬alterum -lE Fath ad Abu lfat"h .e.i( expositio aperta ad Abu trad'hi
librum ) inscripsit , ubi maximam partem utilia profert ‫ و‬id quod praestantissimum in
1Diwano est bene intelligens. Neque tamen liber est ab imbecillitate virium humanarum
et negligentia ‫ و‬a qua vixullus hominum creatorum immunis .tse Utrumque librum
307

‫أشعارا منها شعر أن الطيب المتنبى على أنه كان صاحب معان اخترعة بديعة ولطائف أبكارا‬
‫منها لم تتسبقف اليها دقيقة ولقد صدق من قال‬

‫أى ثافي يرى البكر الزمان‬ ‫ما رأى الناس ثانى المتنبى‬
‫ظهرت مكجزأته في المعافي‬ ‫وهو في شعره نبى ولكن‬
‫ ولهذا خفيت معانيه على أكثر من روى شعره من أكابر الفضلاء كالقاضى أن الحسن على بن‬5
‫عبد العزيز المجرجافي صاحب كتاب الوساطة وان القتيح عثمان أبن جنى الناحوى له علية‬
‫ وسما شرحه‬fr1 ‫ وان العلاء المعرى وعو أحمد بن سليمان المتوفي سنة‬- ‫ترحان توفي سنة‬
‫لامع العزيزى واق على بن فورجه الروموزفي وتكلموا في معا في شعره مما أخترعه أو أنفرد‬
‫بالاغوب فيه وابداعه [ وأصابوا في كثير من ذلك] وخفى عليهم بعضه فلم يبين لهم غرضه‬
‫و المقصود لبعد مرماه أما القاضى أبو الحسن فاته أدّى المتوسط بين صاغية المتنبى وكييه‬

iis poemata 4Bu'llayyibi Motenebba, qui is est auctor ‫ و‬gui habeat sententias novas
et inauditas facetiasque, quas nemo unquam tetigerit nec oratione eleganti et venusta
Consecutus sit. Werissime dixit ille: .

Homines secundum IIIotenebbi non viderunt.


Quem videris secundum virgini temporis comparabilem 4
Hic in carminibus prophetam se praestitit. Itaque
Miracula ejus in sententiis apparuerunt. .
Eam ob caussam sententiae multis viris doctis iisque clarissimis et meritissimis ‫ و‬dui 5
ejus poemata tradiderunt, occlusae fuerunt, ut Judici Abu lhasan Ali Ben ‫وتد‬tca-le-dbA
auctori operis -lE IWestitat ‫ ـ‬4 ‫ة‬
ulfatho s
0thnin Ibno
Jiant ,ou
citammarGd
qui
in Diwanum edidit commentarios et anno 392 .eni( .02 .tc0 )1001 obiit ‫ ـ‬4 ‫ة‬oitalu
Ahmed Ben Soleintin AMaarri, anno 449 (inc. 10. Mart. 1057) mortuo, qui conn-
mentarium El-Limi " El-Astas appellavit – et Abu Alto Ben Farjeh Runausent,
Tui de argumentis eorum poematum disseruerunt, quae primus protulit, aut ubi
‫ه‬ingularem et plane mirabilem
n et nowam secutus
e est .menoitar r
[In multis certe
aeu tetigerunt] , pars tamen eos latuit, quod quae volebatmente non assequebantur, to
eum id quod spectabat nimis longe ab eorum mentibus abesset. Cadhi 4Bu'lhasan
quidem intercedere sibi proposuerat inter AMotenetit calumniatores et cultores
39 *
306

‫على يد صلاح الدين يوسف فاتبع القدس في سنة "لده أهله ديوان المتنبى وعو أبو الطيب‬
‫ قال أبن خلكان والمتنبى وأن‬Pof ‫أحمد بن الحسين المجعفى الكندى المتوق مقتولا في سنة‬
‫كان مشهور الاحسان في النظام فقد كانت له معان يجيدها في النثر والناس في شعري على‬
‫طبقات فمنهم من يرجحه على أن تمام ومن بعده ومنهم من يرجع أبا تمام عليه وأعتى‬
5 ‫العلماء بديوانه فشرحوه قال لى أحد المشايخ الذين أخذت عنهم وقفت له على أكثر من‬
‫أربعين شرخا ولم يفعل هذا بديوان غيره ولا شك أنه كان رجلا مسعودًا ونزوى في شعره‬
‫انتهى ما قاله ابن خلكان قلت وسنذكر ما وجدنا عليه من الشروع فاجته‬ ‫السعادة التامة‬

‫وأجمعه نفعًا واكثرها قائدة شرح الامام أن الحسن على بن أحمد الواحدى المتوفي سنة مالم‬
‫ليس في شروحه مع كثرتها مثله أوله الحمد لله على سوابغ النعم الخ وقد قال في خطبته فات‬
40 ‫الشعر أبقى كلام واحلى نظام قال عليه الصلوة والسلام أن من الشعر حكمة وعن عايشة رضى‬
. ‫الله عنها أنها كانت تقول الشعر كلام فمنه حسن ومنه قبع فخذ لحسن ودع القبج ولقد رأيت‬
auspiciis Sallah - ed - dtni Yusuf, qui Hierosolymam anno 583 (inc. 13. Mart. 1187)
,tivangup datum
xe. ‫ ـ‬.5651 Di wan El - M o ten eb b ,i Diwanus Abullaggibi
‫او‬4hmed Ben - elhosein Jafi Kindi .vulgo IMotenebba vocati et anno 354 .cni( .7 Jan
(965 .itcefretni Ibn Khallaktin : Quantumvis ‫و و‬inquit Motenebbi carminibus condendis
egregiis magnam consecutus sit laudem ‫ و‬-tamen et lingua prosa sententias praestan
tissimas tradidit. Viri quidem docti varias de ejus carminibus sequuntur sententias.
Alii enim eum Abu Temmimo et iis qui hunc secuti sunt poetis ‫ و‬alii Abu Temantinum
5 HoteneB ‫ة‬ to .tnt urefearpn Multum
u studii
r viri e
eruditiuin ejus
s Diwano
op
eumque commentariis instruxerunt, et Sheikhorum unus quos praeceptores habui
mihi : Vidi, dixit, plus quadragintain eum commentarios, id quod nulli alius poetae
Diwan o factum est, nee dubitari nequit, virum eum esse felicem et carminibus suis
.perfectamconsecutum esse sortem ‫ ـ‬Haec Ibn .nitkallahK – Jam commemorab0
commentarios ‫و و‬
uos in m
eum .inu
evni Clarissimum
dn , fructu
e copiosissimum
cs eti
ad d
utilissimum commentarium edidit Imam Abu'lhasan Ali Ben Ahmed El - htthidi,
‫و‬anno 468 .cni( .01 .guA )5701 ,suutrom qui licet commentariorum tanta sit copia
similem non habet et ita incipit: Laus Deo pro ejus beneficiisamplissimis etc. In
‫و‬praefatione haee habet auctor : Carmen oratio est ‫و‬ ‫و‬uae
t prae
aceteris
rud et
:1o
compositio ,amissivaus et ,atehporp cui Deus summam laudem tribuat ‫ وو‬Certe ‫و و‬ait
in poesi sapientia est ‫ و‬،، et ‫ر‬4 ‫ة‬
:sha
r
dicere
ut solita
id esse
art ‫ وو‬Poesis oratio est aut
.pulchra
aut .siprut Cape pulchram et sine turpem ‫ ؟؟‬Widi certe carmina multa ‫ و‬in
305

w1 ‫الدين بن الخطيب في مجلدين وهو محمد بن عبد الله القرطبى الوزير المقتول سنة‬
‫**ه ديوان لطفى نوائى تركى وله في الزبدة خمسة أبيات‬ ‫معه تايوان السابق فارسى‬
‫معه ديوان لغة التركي الحمود بن الحسين بن محمد الجلد أوله الحمد لله ذى الفضل المجزيل‬
‫الغ فشوه بالعربية وذكر أن لغات الترك تدور على ثمانية عشر حرفا لا توجد فيها ت وظ‬

‫من ديون مالك بن جريم وشرحه‬ ‫اته كيوان ليلى الاخيلية [الشاعرة] وشرحه‬
‫سنة أبيات‬ ‫؟ وله في الريدة‬PF ‫المتوفي سنة‬ ‫ من ديوان مالى تركى المعروف ببارحصار زاده‬8

. ‫ده ديوان المبشرات‬ ‫ وله في الزبدة ثلاثة وثلاثون بيانا‬..‫من تايوان ماق تركى توفي سنة ه‬
‫ـس‬

‫والقدسيات للشيخ أبي الفضل عبد المنعم بن عمر الجليا في الاندلسى [المتوفي سنة الي المار‬
‫ نكره في الدواوين ] وهو نظام وتدبيج وكلام مطلقف يشتمل على وصف لخروف والفتوى الجارية‬10

Diwanus IIIohammedis Ben Abdallah Cortubt Weziri ‫) و‬vulgo Lastin-ed-ddn Ben-eIHHatab


.dicti et anno 776 .eni( .21 .nuJ )4731 .itcefretni Duo volumina ‫ ـ‬.5643 Diwan
‫م‬I is a ni ‫ و‬.Diwanus persieus Lastindi ‫ ـ‬.5644 Diw ‫ة‬ ni Lutfi
yaweN ‫ و‬Diwanus
.turcicus Lutfii ,ayhtraeYA qui quinque versus in El-Zubdel habet ‫ ـ‬.5645 Di wa n
10 ghat E1 - Turk ‫ و‬Diwanus linguae turcicae ‫ و‬auctore Alahmaid Ben - elhosean Bera
AMohammed. Volumen ‫و‬uod ‫و‬ ita incipit: Laus Deo benevolentia copiosa ornato ete.
Auctor interpretatus eum est arabice et tradit ‫ و‬linguas Turcarum ex duodeviginti
literis esse ,satisopmoc in quibus Th4 ‫و و‬T4 ‫نأو‬T ‫ك‬,
ddih
iD‫ و‬,4H He et Ain non 5
inveniantur, librumque Khalifae 4Bulletisian Abdallah Ben AMohammed VInteteds
tilutbo ‫ ـ‬.5646 ‫و‬Diwan
‫ة‬.damarallah Lei la E1 - Akh yal fyet Diwanus [poetriael
Leila El- ARhyaliyet ejusque commentarius. - . 5647. Diwan Malik, Diwanus
AMaliki Ben Jertm ejusque commentarius. – 5648، Diwan Me à li, Diwanus
turcicus AMethlti, vulgo Yarhistrstadeli vocati, qui anno 942 (inc. 2. Jul. 1535) mortuns
habet‫ض‬est
et sex versus in El .Zubdet ‫ ـ‬.5649 Diw a n Man i ‫ و‬Diwanus turcieus
19148ti, anno 1008 (ine. 14. Jul. 1599) mortui, qui triginta tres versus in El-zabdet
. --t.0565 Diwan
e b
e1-mob esha h
shir 4t we el - cod
‫و‬ s fy 4t Diwanus dictorum
boni Praenuntiorum et Hierosolymitanorum, auctore Sheikh Abutradid Abd-e-mon in
Ben Omar .Julytina Andalusi , [anno 602 (ine. 18. Aug. 1205) mortuo et supra jam 10
in Diwanorum capite commemoratol. Sunt et carmina et sententiae ornatiori Sermone
traditae et omnis generis dicta ‫و‬uae
‫و‬ literas describunt et responsum juridicum
III. 39
304

‫أبن زعير [ابن أن سلمى ربيعة المزفي الص كان المشهور صاحب قصيدة بانت سعاد] وكعب‬
]‫ابن مالك [ بن أن كعب بن القين السلمى] الانصارى [ المتوفي سنة خمسين وقيل أربعين‬
.

‫ م" أن ديوان تنشى وعو الشيخ أبواعيم بن محمد‬. ‫" أن ديوان كعب بن سعد الفنوى‬
‫ه [ديوان كليم فارسى الهمدا في نصفه قصائد ونصفه غزليات‬
.rf ‫ابن أبراعيم المتوفى سنة‬
‫" أن ديوان كمال ة‬7 ]‫أكثر قصائده في مدح شاه جهان بان السلطان سليم من ملوك الهند‬

‫"رأه ديوان كمال الدين‬8 ‫تركى المعروف بصارى كمال توفي سنة وله في الزبدة تسعة أبيات‬
‫ قال ابن شاكر في عيون‬- ‫ميت [ بن زيد الاسدى الكوفي المتوفى سنة‬.‫ أن ديوان آلك‬-1 ‫ريحافي‬
‫ "له ديوان لامى تركى‬. ] ‫التواريخ يقال أن شعره بلغ أكثر من خمسة ألاف قصيدة أنتهى‬

‫من ديوان البيت‬ ‫" وله في الزبدة عشرة أبيات‬8 ‫وهو حمود بن عثمان البرسوى المتوفي سنة‬
10 ‫دبوان لسان‬ ‫تم اع‬ ]‫عنه‬ ‫اللد‬ ‫رتهى‬ ‫أمرنا عثمان‬ ‫ون‬ ‫لبن ربيعة الهواز في] العامرى [الص كان ألم نوق‬

Kabi iw
.5633 Diwan Ka"b ‫ و‬,D an
Ben Zoheir IBen Abt Solant us
Rebta AMoxent
qui ‫ و‬ut inter omnes ,tatsnoc multum cum Mohammede versatus est et Castdam Banat
[
‫ه‬ dS
,]tidia o
noc et Kabi
m l
Ben IIIdlikl i d ‫ر‬irtsn4,
Kab Ben - eleain
I Ben Abt o S
Lanno 50 (ine. 29. Jan. 670) siveut alii volunt, anno 40 )ine. 17. Mai. 660) mortui[. ‫ـ‬
.5634 .D Ka "b Ben iw Sa " ,d Diwanus Kabian Ben Sad Fenetet ‫ ـ‬.5635 Diwan
Ku I sh eni ‫ و‬Diwanus Sheikhi Ibrahtm Ben Mohammed Ben Ibrahtm ‫ و‬wulgo Kulshent
.d ic
et anno 940 .eni( .32 .luti
J )3351 mortui ‫ ـ‬.5636 ] Diwan Kel fm ‫ و‬Diwanus
Persicus Kelini ,tnadneH cujus dimidia pars Castdas ‫ و‬dimidia carmina amatoria
5 continet. Illae maximam partem laudem regis Indici Shtth Jihtin Ben-elsultan Selin
.]tnubircsed – .7365 Di wan Kem ‫و‬41 Diwanus tureieus Kentifi , vulgo Start Kental
. d
et anno . . . .ii c
utrom Ilabet versus in i
novem t El-Zubdet ‫ـ‬ .5638 Diwan
‫ ع خا‬1rn a ‫ ا‬- . e
- d in , Diwanus d
Kenttl-ed-dt ni Rethint ‫ ـ‬.5639 ‫و‬Di
E1wan
- Kom eit
Diwanus Kometti [Ben Zeid Aseda Kuff, anno 126 (ine. 25. Oct. 743) mortui.
Ibn ShttAir in libro 0ytin el-tearthrtRh dicit, eum , ut tradunt, plus quinque millia
.[Casfdaru composuissem ‫ ـ‬.5640 Di wan L 4 mii ‫ و‬Diwanus turcicus Mahmtidi
Ben 0thmin Bursetes, vulgo Ltamia dicti et anno 938 (inc. 15. Aug. 1531 ) mortui,
decem versus inui
.q E7 - 2nubdet habet ‫ ـ‬.5641 Di w in Leb fd ‫ و‬Diwanus Lebtdi
10 LBen Rabia Hearts int] Amira , [qui multum in societate prophetae fait, et regnante
0thmino ‫م و‬ Deus propitiusc ,tis .]tiibo – u .2465 Diwan Li is an - ed - d in
303

‫له ديوان كعى فارسى‬ ‫يكي جرى وله في الزبدة بيت واحد‬

‫كه دعد خاصيت آب حيات‬ ‫سيبصل وعشت غزل ديوان شد‬

P71 ‫ة ان ديوان الكتاب لعبد الله بن مسلم المعروف بابن قتيبة النحوى المتوفى سنة‬
‫ بن عبد الرحمن بن الاسود الخولى أحد عشاق العرب وتحول الشعراء‬1 ‫به ديوان نتير قرة‬
"1N ‫ه ديوان كرامى تركى المعروف بقنالى زاده المتوفى سنة‬r‫أ‬ ]‫المشهورين المتوفى سنة ها‬
‫له ديوان كشاجم هو أبو الفتيع محمود بن حسين‬ ‫وله في الزبدة خمسة وثمانون بينما‬
‫ه" الشاعر المشهور قال أبن خلكان في ترجمة الرقاء وكان الاسرى‬. ‫[ الرملى ] المتوفى سنة‬
‫""له ديوان كعب‬ ‫ مغرى بنسبغ ديوان أبى الغنيع كشاجم وهو أن ذاك ريحان الادب‬10

.novae militiae .e.i( )muroirassinaJ fait et unum versum in El-Zubdet habet ‫ـ‬
5628. Diwan K 4hi, Diwanus persieus Kiliti.
0 Kithi! Tuorum carminum elegantia et concinnitas
-. Describinon potest. Facit Kdht e saccharo candido et ex herbis parato
Centurn et octo earmina amatoria. Diwanus est,
(Aui virtutes dataquae vitalis.
Cum coelo eundem gradum tenet,
Eam ob caussam nomen ejus gradualtissimum est.
.5629 Diw a n e 1 - kottth ‫ و‬Diwanus seribarum ‫ و‬auctore Abdallah Ben Mostian s
.Grammatico
, vulgo Ibn Coteiba dicto et anno 276 .cni( .6 .iaM )988 mortuo ‫ـ‬
.5630 Diwan Ko th a yyir Azza ‫ و‬Diwanus Kothaggiri 4xxa [Ben Abd-el-rahman
Ben-elastoad El-Khosti, qui unus fait poétarum amore flagrantissimorum et clarissi
morum satyrieorum. Obiit anno 105 (ine. 10. Jun. 723)]. – 5631. Diwan Ker a mi,
Diwanus turcieus Kerlinti, vulgo CRinhibitideh dicti et anno 982 (ine. 23. Apr.
(1574 ,i ut
qui octoginta quinquer
versuso m.
in El-Zubdel habet ‫ ـ‬.5632 Di wan
Ko sh ajim , Diwanus poétae clarissimi ‫ر‬4 ‫ة‬ lMahntid
,ulfath ilBen mHosein
aRI
Yulg0 Koshijin dicti et anno 350 (ine. 20. Febr. 961) mortui. Ibn KhalliRan in
Vita Reffai dicit: Sera E7- Retra Diwano Abu Irathi Koshajian describendo studio- 10
‫ه‬.issime,tiubucnit i
et hie tum temporis u
studii literarum f
humanitatis ocimum ‫ـ‬
302

‫ وله في الزبدة ثلاثة وسبعون بيتا ماه ديوان قدمى تركى توفي سنة أو وله في‬.. ‫سنة‬
‫كيوان‬ ‫"ن‬1". ] .‫أ‬ ‫سنة‬ ‫ألم نوق‬ ‫سيم‬ ‫عمرو بن‬ ‫[هو‬ ‫ديوان القدامى‬ ‫"ح‬ ‫الجبهتا‬ ‫الزبدانة‬

‫هو أبو‬ ‫الغطرسى‬ ‫أن ديوان‬ ‫قطرى تركى المعروف بيباشا جلبى وله في الزبدانة ثلاثة أبيات‬

." ‫العباس أحمد بن أن القاسم عبد الغنى الخدمى المالكى المنعوت بالنفيس المتوق سنة‬
5 ‫"أن ديوان قيس بن عامر المجنون وقبس‬ ‫أن ديوان قيامى تركى‬ ‫قال أجاد فيه‬
.. ‫له ديوان كتبى تركى وعو سيدى على الغلطهوى توق سنة‬ ]‫أبن الذريع [ الليثى‬
‫من ديوان كاترى [ وهو محمد بن عبد الله النيسابورى المتوق‬ ‫وله في الزبدة أربعة أبيات‬
‫م] فارسى أوله آفاق برصد است زكوهكناهما الاخ ان ديوان كاواتي‬ff ‫سنة‬
‫وهو أبو الشرف يحيى بن الحسن بن على بن شيرزاد قائف الانشاء للسلطان طغرل‬
10 ‫ أن ديوان كانى تركى من طائفة‬٧ " ‫[ بن أرسلان السلجوقى ] المتوفى سنة‬

1004 )
.cnii
.72u
.gut
A )5r
951om ‫و و‬
.ui
septuaginta
te tres versus
b in El-Zubdel
ah –
.5618 Di wan C admi ‫ و‬Diwanus turcicus Cadanti ‫ و‬.anno
956 .cni( .03 Jan 1549 (
Inortui ‫ و‬.dui
unum versum in El-Zubdet habet ‫ ـ‬.5619 Diwan El - Co d a mi ‫و‬
Diwanus [Amrui Ben Soyein], vulgo El- Codhmi dicti I et anno 101 (inc. 24. Jul.
719) mortui]. – 5620. Diwan Co tbi, Diwanus turcieus Cotbti, vulgo Pasha
‫ول‬e/ela
itcid ‫و‬ .ui
tres
t versus
e in b
El-Zuidet
ah ‫ة ـ‬126. ‫او‬Di wan E1 - Co tros i
Diwanus Abu faibisi Ahmed Ben 4‫ر‬bi "lettsin Abd-el-ghani Lakhmi Cotrosi Malikitae,
ePitheto Nefis (i. e. Pretiosus) insignis et anno 603 (ine. 8. Aug. 1206) mortui.
5 dicit‫ك‬Ibn
A .h
allaktin eum bene rem gessisse ‫ ـ‬.5622 Diwan Ckiya mi ‫ و‬Diwanus
.turcicus
CRaythmati ‫ ـ‬.5623 Di w in Cais , Diwanus Catsi Ben Amir -lE Alejatin
)
..e i
)d
in‫ه‬
asnI ‫ت‬
et
l Catsi
ie Ben
h -t.[creth
i]e
-lE L ‫ـ‬ .5624 ID i wan Kit ti bi ‫و‬
Diwanus turcicus Seyyidti Ali Ghalatatoi, vulgo Kataba dicti et anno 970 (ine.
31. Aug. 1562) mortui, qui quatuor versus in El-Zubdet habet. – 5625 . Diwan
K 4ti bi ‫ و‬Diwanus persieus I Mohammedis Ben Abdallah Nistibtiril ‫ و‬vulgo Kittilit
dicti I et anno 844 (inc. 2. Jun. 1440) mortui]. Incipit ita : Horizon ex monte
.peccatorum
nostrorum resonat etc ‫ ـ‬.5626 Di wan Ka w a ni ‫ و‬Diwanus 4Bu'ilsherefi
dicti‫ع‬Yah
ya Ben - elhasan Ben Ali Ben Shtr ,dtt vulgo Katoint ‫و و‬uiesumma
dual
1o Sultano Togirut I Ben ArsThn Seljuckidae ] ab epistolis erat. Obiit anno 616 (ine.
.19 .Mart 1210 (. ‫ ـ‬.5627 D i w in K a ni , Diwanus turcicus Adinti , qui ex agmine
301

‫دان ديوان القلاع‬ ‫" وله في الزبدة عشرون بيانا‬8 ‫أمام ديوان قغاق تركى توفي سنة‬
‫ وله في الزبدة أربعة وثلاثون‬178 ‫ أن ديوان قورى تركى وعو المولى أحمد الفاضل المتوفي سنة‬،‫ه‬
‫ ه ديوان‬. ‫أن ديوان قهمى تركى وعو من القضاة ببلدة بولى وله في الزبدة بيتان‬ ‫بينا‬
‫ وله في الزبدة ثلاثة أبيات أن ديوان‬.. ‫فهمى تركى وهو المعروف بقنالى زاده المتوفى سنة‬
‫ وله في الزبدة عشرة‬.11 ‫ قيصبى تركى وعو المولى عبد الله المعروف بطورسون زاده المتوفي سنة‬5
‫أبيات أن ديوان قيضى تركى أمير اللواء البوسوى المتوفي سنة وله في الزبدة خمسة عشر‬
]‫بينما " أن ديوان القيودى عو الفقيه الاديب أبو عبد الله [محمد بن عمر المصرى المكى‬
‫له ديوان قاسم آتور فارسى وهو على بن نصر أن القاسم الحسينى التبريزى المشهور‬
‫"له وهو ديوان جيد أكثر في التصوف والنصائح وله ديوان قاضى تور‬8 ‫بالقاسمى توفي سنة‬
‫ فارسى مختصر وهو من قضاة شاه أسمعيل له ديوان قبولى تركى الكدوسى المتوفى سنة‬10
‫ألف وله في الزبدة أربعة أبيات لا أن ديوان قدرى تركى المعروف بسعودى زاده المتوفي‬

Figh a ni ‫ و‬Diwanus turcicus ,idnithgiF anno 938 .cni( .51 .guA )1351 ,iutrom qui
versus in El-Zubdet habet ‫ ـ‬.5607 Diwan E1 - Fell a h ‫ و‬.Diwanus
.viginti Fellahi ‫ـ‬
.5608 Diwan Fauri ‫ و‬Diwanus turcicus Mollae Ahmed bene meriti ‫ و‬vulgo Faurs
dicti et anno 978 (ine. 5 . Jun. 1570) mortui, qui triginta quatuor versus in El-Zubdet
.habet ‫ ـ‬.5609 Diwan Feh ,im Diwanus turcicus Fehnti ‫و و‬ eb
ui judex fuitr
in u
et duo versus in El-Zubdet habet ‫ ـ‬.5610 Di wan Fehmi ‫ و‬Diwanus turcicus
.Bula
Felianti ‫ و‬vulgo Chantiliztideli dicti et anno 1004 .cni( .72 .guA )5951 ,iutrom qui
.tresversus in El-Zubdet habet ‫ ـ‬.5611 Diwan Fei d hi ‫ و‬Diwanus turcieus Mollae 5
4‫ة‬ ,dallah ,thdi
ieF vulgo Tursunsideh
ut 1019 .eni(o
dicti et annor .61 .traM )0m
161
decem versus in El-Zubdet habet ‫ ـ‬.5612 Di w an Feid hi ‫ و‬Diwanus turcieus
.qui
Feidhdi ‫و و‬
.ui t
Emir praefecturae e
Brusa b
fuit et quindecim a
versus h
in El-Zubdet
0biit anno . . . ‫ ـ‬.5613 Diwan E1 - Fay yu mi ‫ و‬Diwanus Jurisconsulti et Philologi
‫م‬
[4Bu
ak
Abdallah [ 1ohammed
kBen e M
0mar MasrtJ ‫ و‬.vulgo
Fayytimt dicti ‫ـ‬
.5614 ‫و‬Diwan C a sim an war Hoseins"‫ه‬Diwanus
persieus 4 lti Ben Nasr Ab letistian
‫و‬Tebrtxt Cisiant dicti et anno 837 .eni( .81 .guA )3341 mortui
Cistan antottr .vulgo
.Diwanus
egregius ,tse eujus maxima pars de Sufismo agit et monita pia continet ‫ـ‬
.5615 Di wan C 4 d hi N ,r Diwanus persieus brevis AWhiri ‫و و‬ uimeu ciduj 10
collegio
.Shahi Ismatd fuit ‫ ـ‬.5616 Diwan Cab ‫ث‬il ‫ و‬,edtist‫ك‬Diwanus turcious Cabtitti A
.ann0
1000 ( .cni .9 .tcO 1591 ) mortui , qui quatuor versus in El-Zubdet habet ‫ـ‬
.5617 ‫و‬Diwan
,irdaC Diwanus turcious Cadrti vulgo Solidtatidel dicti et annO
300

‫تركى وهو المولى عبد‬ ‫أده ديوان فائضى‬٧ ‫ده ديوان غضنفرى فارسى‬ ‫اته ألف بيت‬

‫الحى بن فيض الله الشهير بقاف زاده المتوفي سنة أو مقبول معتبر ورتب زبدة أشعار شعراء‬
‫اليوم وهو أثر عظيم يأتى في حرف الراء مده ديوان فدانى الورودى من طائفة المولوية‬
‫أمه ديوان فرخى لتلميذ العنصرى] فارسى قال‬ ‫تركى هجلد في نحو عشرة الاف بيت‬
5 ‫دولت شاه ديوان أو در ما وراء النهر شهرتى دارد وحالا در خراسان "جهول ومتروكست‬
‫من تايوان قروة بن مسيك وشرحه أمام ديوان قرزدق لتام بن غالب بن صعصعة التميمى‬
‫" أن ديوان قروى ألبوسوى تركى توفي سنة الا‬ ‫ ] وشرحه‬. ‫الشاعر المشهور المتوفي سنة‬
‫ده ديوان قصى [ المشهور بقري‬ ‫أن ديوان فشارى فارسى‬.." ‫وله في الزبدة سبعة أبيات‬
‫فضلى] تركى توفي سنة ؟ وله في الزبدة سبعة أبياتا ماه ديوان قصتولى تركى وفارسى وعو‬
10 ‫؟ وله من ديوانه التركى فى الزبدة أثنان وثمانون بيتا‬.. ‫أحمد بن سليمان البغدادى المتوفى سنة‬

.ve rsu
continere s ‫ ـ‬.5596 Diwan Gh a dh an fe ri ‫ و‬-Diw
eum dicit anus
persicus Gha
.dhanferti ‫ ـ‬.5597 IDi wan F 4 i d hi ‫ و‬Diwanus turcieus Mollae Abd - el-hayy Ben
Feidhallah Faidha , vulgo C4f thdeli dicti et anno 1031 (ine. 6. Nov. 1621 ) mortui.
Diwanus omnibus probatus et magni aestimatus est, et idem Clfatideh digessit
.n Zubdet
th .e.i( eremorem
ol sitcal ubiog
,)e l l ia
poémata poétarum rumaeorum
o c m
‫ة‬ t i g
Monumentum est magnum ‫ و‬de quoin litera Zith dicetur. ‫ـ‬. 5598 Diwan Fed ty i ‫و‬
Diwanus turcieus Fedityti JWortidi, Derwishis ordinis Meteletot addicti. Volumen
.e
‫ة‬ sn circiter
et versuum
cce el millia
pmm oc ‫ ـ‬.5599 D i wan Ferruk hi ‫ و‬Diwanus
5 persieus PerrtiAhti ‫ ] و‬qui discipulus Ansarti fuit]. Detrletshtth Diwanum dicit in
terris Transoxanis olim magnam celebritatem consecutuun fuisse ‫ و‬nunc autem in
5600 Diwan Fer wa ‫ و‬Diwanus Eeraoae
Chort san relictum et incognitum jacere. ‫ـ‬.
en
Afo seik ejusque
.B commentarius ‫ ـ‬.5601 ‫و‬D
wan Ferei us
Ferez
z d a e -Diwan
dachi I Hennim Ben Ghttlab Ben Sasaa Tentnt poétae clarissimi, anno 110 (ine.
.16 . rom ejusque
27 ,liutP
)8r A commentari
. us ‫ ـ‬.5602 Diwan For ,if Diwanus
turcieus Portifi Burseuot, anno 1022 (ine. 11. Febr. 1614) mortui, qui septem versus
.i El-Zabdeln habet ‫ ـ‬.5603 .D Fe sh aiw an
,fr Diwanus persieus Fesidrti ‫ـ‬
‫ة‬406. Di w in Fa dh ,il Diwanus turcieus Fadhlti Twulgo Carah Fadhla ]itcid et
12 .guA )3651 ,n
971 .cni( .a
. n
iutrom qui septem versus in E7o
- 2nubdet habet ‫ـ‬
10 5605. Diwan Fo dh it li, Diwanus turcieus et persicus AMohammedis Ben Soletantin
Baghdada, wulgo Fodhttla dicti et anno 970 ( inc. 31. Aug. 1562) mortui. Ex ejus
.D iw
turcico octoginta an
duo versus in El-Zuidet o leguntur ‫ ـ‬.5606 Diw in
299

‫ قال وديوانه تغلب عليه‬- ‫أبن سنجر أن الفضل الاربلى المعروف بالحاجرى المتوفي سنة‬
‫الرقة وفيه معان جيدة وهو مشتمل على الشعر والذوبيات والمواليا وقد أحسن في الكل مع‬
‫ ده ديوان عيسى بن‬. ‫اته قال من يجيد في مجموع هذه الثالثة بل من غلب عليه واحد‬
‫ده ديوان عيسى بن مودود أن منصور أخر‬ ‫معلى جة الدين النحوى المتوفى سنة ه؟‬
‫الأمه ديوان غزالى وعو أبو‬ ‫ الدين المتوفى سنة الله قال وديوانه حسن وذوبيت منه رقيف‬5
‫ "ده ديوان غزالى تركى‬:‫بكر يحيى بن الحكم الاندلسى الشاعر المتوفي في حدود سنة ه‬
‫؟ وله في الزبدة بيتان وم‬f‫وهو المولى محمد البوسوى الشهير بدلى بوادر ازاده] المتوفي سنة أ‬
‫يذكر له ديوانا عده ديوان العزل والتشبيب والموشحات والذوبيت وهو نظام لان الغضل‬
‫عبد المنعم بن عمر الاجليافي ذكره في ديوانه المشهور [ وقد مر ديوانه ] داده ديوان غزى‬
‫هو أبو أس حف أبراهيم بن باكتيبى الكليى المتوفي سنة *ه قال أختاره بنغمسع وذكر قا خطبته‬ 10

4 Bulfadhli Isa Ben Senjer IrBild, vulgo Hijiri dicti et anno 632 (ine. 26. Sept.
1234) mortui. Teste Ibn Khallakthn Diwanus potissimum carmina blanda et sententiis
egregiis plena .tenitnoc Sunt aut carmina simplicia ‫ و‬aut duorum versuum ‫ و‬aut
poétae multi inve
cantica de trivio ‫ و‬in quibus omnibus optime versatus est ‫ و‬-guum
,rutnain qui in uno genere eminent ‫و و‬at paneissimi .qui in omnibustribus excellunt ‫ـ‬
5590. Diw an Is a , Diwanus Hajjet - ed - dtni Isa Ben AMoalla Grammatici, anno 650
). i 41u
.c t
aM )r
.trn 521o.
2i m ‫ ـ‬.5591 Di wa n Isa ‫ و‬Diwanus Fachr-ed-dtni Abas
‫ر‬AManstirIsa Ben , d i d u a M anno 584 .cni( .2 .traM )8811 .iutrom Ibn KhaIIR4 5
Diwanum pulchrum appellat, et carmina quatuor hemistichiorum quae continet lectores
wan Ghaz à ,il Diwanus Abu Bekri Yahya Ben
permulcent ‫ ـ‬.5592 -Di
.blande
elhaken Andalast Pottae ‫ و‬.vulgo
Ghaxtila dicti et circa annum 250 .eni( .31 Febr
(864 .mortui ‫ـ‬ .5593 Diwan Ghaz à li ‫ و‬Diwanus turcicus Mollae Mohammed
Burseuot Ghastild, vulgo Deli Beradir[atideil dicti et anno 941 (ine. 13. Jul. 1534 )
.iutrom tamen ibi Diwani mentio fit ‫ـ‬
Duos habet in -7E 2abdet versus ‫ و‬.nec
carminum amatoriorum
.5594 Diwan el - ghazal we e 1 - tesh bib ‫ و‬,Diwanus
puellas describentium ‫ و‬cingulo ornatorum ‫و‬ guatuor hemistichiorum. Composuit ea
400 " t
-dbn iy
A el-mon'im
‫و‬Uradhl Benl uJ gui in Diwano notissimo , [ de quo
Omar
‫ه‬.upra t
]ediv ,i c
eorum af ‫ ـ‬.5595 Diwan Ghazzi ‫ و‬Diwanus ‫ر‬4 Bu (10
mentionem
Is hacki Ibrahim Ben Yahya Kelba, vulgo Ghazzi dicti et anno 524 (inc. 1 5. Dee.
1129) mortui. Teste Ibn KhalWikin ipse ejus delectum fecit et in praefatione mille
38 *
208

‫ده ديوان عماد الدين أن عبد الله محمد‬w‫ه‬ ‫ضمنه المجت والهزل ونظمه غريب وسبكه تجيب‬
‫ه قال وله ديوان رسائل وديوان شعر في أربع‬7 ‫بن محمد الاصفهاني الكاتب المتوفي سنة‬
‫] وهو‬w" ‫ده ديوان عمان الفقية الكرمافي [ المتوفي سنة‬w‫أ‬ ‫مجلدات وله ديوان صغير دوبيت‬
‫لمده ديوان عمر بن الى ربيعة [المخزومى المتوفي‬ ‫مهمه ديوان عماد الرازى فارسى‬ ‫فارسى‬
5 ‫] لمده ديوان عمرو بن عبيد ابن معمر التميمى المتوفى سنة ال] "لده ديوان عمرو‬3[" ‫سنة‬
]‫ابن كلثوم عبده ديوان عمرو بن معدى كريب [الزبيدى المدجى المتوفي في أمرة معوية‬
‫أعده ديوان‬ ‫" وله في الزبدة عشر أبيات‬. ‫مرده ديوان عمروى تركى توفي في حدود سنة‬
‫سلمه ديوان عنصرى‬ ‫عنترة بن شداد العيسى المتوفى سنة قبل الاسلام جاعلى وشرحه‬
‫أ ق نحو ثلاثين ألف بيت‬fr ‫فارسى وهو أبو القاسم الحسن بن أحمد المتوفى سنة‬
10 ‫عباسى‬ ‫ديوان‬ co٨ ‫خمسة أببات‬ ‫ديوان عيبارى تركى نوق سنة "لم وله في الزبدانة‬ OOAA

mixta ‫ و‬.et metrica compositio est singularis et formatiomirabilis ‫ ـ‬.5578 Diwan -


‫و‬Ima d - e d-d fn Diwanus Inttd - ed - dtni Abu Abdallah Mohammed Ben Mohammed
Isfahina Scribae ‫ و‬anno 597 .cni( .21 .tcO )0021 .iutrom Idem teste Ibn Khalliktin
Diwanum epistolarum et minorem carminum duorum versuum edidit. Diwanus autem
.Poématum
quatuor continet volumina ‫ـ‬ .5579 Diwan Im a d El - Fackfh ‫و‬
Diwanus persieus Jurisconsulti Indid Kermins, I anno 773 ( inc. 15 . Jul. 1371 )
.mortui
.J – .0855 Di wan Im 4 d El - ,izaR Diwanus persieus Inthdi Hist ‫ـ‬
5581. Diwan Amr Ben Abi Rab fa, Diwanus Amri Ben Aba Rabta LMaRAstinat,
5 anno 93 (ine. 19. Oct. 711) mortui l. ‫ـ‬.
5582 Diwan Amr u B en Ob ei ‫و‬d
Diwanus Amrui Ben obeid [ Ben AMa"mar Temtnt, anno 82 (ine. 15. Febr. 701)
"
.–m]
.3855 i
Diwan
i t
Amru
u Ben
i Kel
t th
l im , r
Diwanus
l9 Amrui
e Ben.
K ‫ـ‬
5584. Di wa n Amru ‫ و‬Diwanus Amrui Ben AMada Kariba ]2obeida Modhaja ‫و‬ui ‫و‬
0mayyadis regnantibus obiitT. ‫ـ‬. 5585 Diwan Amre wi ‫ و‬Diwanus turcicus
‫و‬4hretoti cirea annum ‫ و‬30 (
.eni .t
01 .voeN )325d
1 ,iuti
rom qui
u decem
Z versus
-inlE
.habet – ‫ة‬685. Di wan Antara ‫ و‬Diwanus Antarae Ben Sheddid Absi ‫ و‬Gui tempore
ignorantiae ante Islamum obiit, ejusque commentarius. – 5587. Diwan Ansari ‫و‬
Diwanus persicus triginta circiter versuum millia continens ‫ و‬auctore 4Bulletistan
El-Hasan Ben Ahmed, vulgo Ansart dicto et anno 431 (inc. 23. Sept. 1039) mortuo. –
10 ‫ة‬885. Di w in Ayy r i , Diwanus turcicus Aggirti ‫ و‬.anno 982 .cni( .32 Apr (1574
,iutrom qui quinque versus in El-Zubdel .tebah – .9855 Diwan Is a ‫ و‬Diwanus
297

‫وسبعة وعشرون بيتا ماه ديوان عتنى تركى المعروف بتولى زاده المتوفي سنة وله في الويدة‬
‫أثتان وخمسون بينا ده ديوان الشيخ العقيق سليمان التلمسانى بن على [الصوفي ألمتوق‬
‫ ده تايوان علقمة بن عبيد التميمى ألاده ديوان علوى [ الموسوى ] ألقديم‬.. ]. ‫ستعة‬
‫بن مالك‬ ‫لانه ديوان علاء الدين‬ ‫تركى من شعراء مواد غازى وله في الزبدة بيت وأحح‬
‫وله في الزبدة‬ " ‫" ده ديوان علوى تركى توفي سنة‬ ‫ة الحموى شاعر حماة ذكره الشهاب‬
‫"ده كيوان على بن أبي طالب رضى الله عنه وقد شرحه حسين بن‬ ‫ثمانية وستون بيتا‬
‫معين الدين المببدى الترهخرى المتوفى سنة بالفارسية وذكر في أوله سبع فانحة كل واحدة‬
‫ تم هدمه ديوان على بى‬. ‫أه فيض شان وقبل في صفر سنة‬، ‫منها مشتملة للفوائد وتأريخ تمامة‬
‫ وله في الزبدة ثلاثة عشر بيتا الاده ديوان على بن‬181 ‫أمر آتتح الشهير بابن الخنائى المتوفي سنة‬
‫"أ‬1"٨ ‫سمنة‬ ‫سمولا وارى البشبغاوى القاعوى المتوفي‬ ‫على برع‬ ‫دبوان‬ oovv PF1 ‫سنة‬ ‫؟ لمسامى المتوق‬ ‫ جهم‬10

viginti septem versus in El-Zubdet leguntur. – 5568. Di wan Atay i, Di-vanns


turcieus ,ifgattA vulgo Netetilizideh dicti et anno . . . mortui ‫ و‬gui quinquaginta duos
.versusin El-Zubdet habet – ‫ة‬ 569.10i
W‫ة‬ E - Sheikh E1 - ,fffA Di wanus
‫ا‬n
‫و‬Sheikhi Afired-din Soleiman Tilimstini Ben Ali IStt18 .8mno 690 .eni( .4 Jan )1291
.mortuil ‫ ـ‬.5570 Di wan Al cam a ‫ و‬Diwanus 4/cannde Ben Obeid Tentrn a - ‫ـ‬
5571. Di w in Al e wi, Diwanus turcieus 4/euoti prioris ] Burseaos I ‫ و‬qui ex p o ‫ة‬stis
AMarthdi Ghaza fait et unum versum in El-Zubdet habet. – 5572. Di wan A T ‫ اثة‬-
e d - d in , Diwanus poétae 4/4 - ed-din Ben Aldlik Hamatoi ‫ و‬.Gui
Hamatae floraait 5
Commemorat eum Sheidb - .nid-de – .3755 Diwan Ale wi ‫ و‬Diwanus ture ‫ ح ة‬.s11
‫ر‬4 ,itrael anno 993 .eni( .42 .ceD 1585 ) mortui ‫و‬ ‫ه‬Qui in El-Zubdet sexaginta
»O ‫حه‬ot
.versus
habet ‫ـ‬ .5574 Diwan Ali ‫ و‬Diwanus Alti Ben Abd Thlab ‫ه و‬cui
D ‫حه‬su
propitius .tis Commentatus eum est persice H08eth Ben A10tn - ed-din Irs ‫جعه مع‬ad
Tirmidst, anno . . . mortuus. Ab initio septem Filthds i.e.aperientes ‫هدد‬t ‫و‬ee»‫ه‬bah
singulae adnotationes utiles continent. Absolutus est commentarius gratia Dei ‫ه‬E‫ ة‬rano
800 ) . .t
81 e
.nn
aJ 1485
n
u ) , siveut
l i oalii‫و‬
v .mense Safar anni 870 (ine .24 ‫موته هك‬
.(1465 ‫ ـ‬.5575 Diwan Ali Ben Amra 11 a h ‫ و‬Diwanus Alti Ben Amrallah ‫ و‬Y ‫هة‬ogl
Ibn - eliantiya dicti et anno 979 (inc. 20. Mai. 1571) mortui. Tredecim habet in
.El-Zubdet
versus ‫ ـ‬.5576 Diwan Ali ‫ و‬Diwanus Alti Ben Jahm ,snoitS anno 249 10
) ..c 42 .rbn eF )3i . ‫ ـ‬.5577 Diwan ,ilA Diwanus Alti Ben Saadin
68 mortui
Beshbegh thaot Cithtri, anno 869 (inc. 3. Sept. 1464) mortui. Seria continet carmina jo cosis
111. 38

‫احه عام‬
996

‫أحاد حرفلونحان يكرمى يدى وعشراتى حرفلرندان أيكيوز يتمش وباق حرفلوندن يديوز‬
‫عدد حاصلدر عدد أحاد أيله قصائده عشرات أيله مائتلة غزلياته ورباعياته أشارت أيدر‬
‫ وله في الزبدة تسعة وعشرون بيتا همه ديوان‬، ‫سهمه ديوان عزمى أقتدى تركى توفي سنة‬
‫مه ديوارى‬. ‫عرمى الكحوسى تركى وله في الزبدة بيتان أمده ديوان عزيز القزوينى فارسى‬
5 ‫عريرى تركى وعو كتاخد أيدى قله توفي سنة " ؟ وله في الزبدة أثنا عشر بيتا أمه ديوارى‬
‫ ده ديوان عشرتى تركى‬- P10 ‫عسكرى حسن بن عبد الله أن أحمد وابن علال توفي سنة‬
‫"رمه ديوان عشقى تركى‬ ‫؟ وله في الزبدة خمسة أبيات‬fv ‫من حصار جديد توفي سنة‬
.F ‫وعو الياس المتوفي سنة أه؟ أمه ديوان عشقى تركى من حصن جديد أيضا توفي سنة‬
‫من ديوان عطاة‬ ‫وله في الزبدة ثمانية أبيات عده ديوان عطاء السعدى من المجتثين‬
40 ‫الآسكوق تركى وله في الريدة خمسة أبيات "أيه ديوان عطانى تركى وهو عطاء الله بن‬
‫ وديوانه معتبر وشعره لطيف وله في الزبدة مألتان‬.٣٢ ‫يحيى الشهير بنوعى زاده المتوفي سنة‬

literis comprehensi viginti septem ‫ و‬denarii ducentis septuaginta et reliquae literae


.sitnegnitpes Simplicibus numeris Casidas ‫ و‬denariis et centenariis carmina amatoria
.etquatuor hemistichiorum significavit ‫ ـ‬.5557 Diwan Az mi Efen di ‫ و‬Diwanus
tureieus Aznti Efendi, anno 990 (ine. 26. Jan. 1582) mortui. Vide undetriginta
ejus versus in .tedbuZ-lE – .8555 Diw an Azmi E1 - Ke dt si ‫ و‬Diwanus turcicus
‫هور‬4asanti
sitdeK .gniduos versus in El-Zubdet habet . ‫ ـ‬.5559 Diwan Aziz ‫و‬
5 .Diwanus persicus 4xtzi Caxtotat ‫ ـ‬.5560 Di wan Az fzi ‫و و‬Diwanus turcicus 424xti
qui praefectus septem turrium fuit et anno 993 (inc. 24. Dec. 1585 ) obiit. Habet
.duodecim versus in El-Zubdet ‫ ـ‬.5561 Diwan Ask eri ‫ و‬Diwanus 4 ‫ة‬tdsidemhA
et Abu Hilili Hasan Ben Abdallah , vulgo Askert dicti et anno 395 (ine. 18. Oct.
(1004 .iutrom – .2655 Di wan Ishre ti ‫ و‬Diwanus turcicus Ishretti in urbe
.Jenishehr (Novum Castellum) nati, qui anno 974 ( inc. 19. Jul. 1566) obiit et quinque
.versus in El-Zubdet habet ‫ ـ‬.5563 Diwan I sh ck ,i Diwanus turcicus Eliae
,i
annok
959 c
.cni( .h
92 .cs
eD )1I . ‫ ـ‬.5564 Diwan Ish cki ‫ و‬Diwanus
551 mortui
turcicus Ishckti ‫ و‬.a
Jentshehr oriundi et anno 984 .cni( .13 .traM )6751 mortui
octo versus in El-Zubdet ‫ ـ‬.5565 Diwan ,4tA Diwanus poétae recentioris
.Habet
id"aS ‫ ـ‬.5566 Diwan Ata O sk it ,ib Diwanus turcicus Alli ,ibitks0 gui
10 ‫ر‬.4ttt
versus in El-Zubdet habet ‫ ـ‬.5567 Diwan At à yi ‫ و‬Diwanus turcicus
.quinque
‫ر‬ Benc
.4ttiallae n
Yahya , vulgo Nautxtidelii (
dicti et anno 1044 .17 ‫ل‬nu. (1634
nortui, Diwanus magniaestimatur et carmina elegantia sunt, quorum ducenti
295

‫المبشرات ديوان المشوقات‬ ‫وعيونا كل صنف منها في ديوان فهى عشرة دواوين ديوان لحكم ديوان‬
‫ديوان التدبيج ديوان التشبيهات ديوان التراسل الخ انه ديوان عبدى تركى توق ستعة أو‬
‫مده ديوان عبيتى ويقال ديوان عبيد الله بن عبح الله‬ ‫ولح في الزبدة مائة وتسعة أبيات‬
‫اكتمال‬ ‫أهمه ديوان عدلى تركى وعو السلطان بايزيد بن السلطان‬ ‫أحمد المتوفى سنة‬ ‫أبوت‬
‫ادامه ديوان عديق حمود باشا تركى توق‬ ‫ ألغاتح المتوفى سنة ما ولد في الزبدة بينان‬5
‫"دمه ديوان العرب وجوهرة آلآداب في أيضاح التسب‬ ‫سنة الله وله في الزيحة بيت واحد‬
‫عدده ديوان العرب وميت آرى الآداب ق للغاية‬ ‫خمد بن أحمد بن عبد الله الاسدى النسابة‬
‫لان منصور حسن بن حمح اللغوى [ المعروف بابن الدهان في عشر هجتدت قوى عليه في‬
‫أعده ديوان عرق فارسى جمعه وترتيبه أوله ديوان عوق‬ ‫هههه ديوان العرجى‬ ]PF ‫سنة من‬
‫شيراز مصراعن د بمشحدر بو جموعندن طقوز بورز طقسان بحلاوى عال لات حاصل أولور ومصوأعنكن‬ 10

quorum singula genera Diwano inseruit. Horum sunt decem : Diwanus apophth ‫هح‬gma
tum ‫ ـ‬carminum laeta canentium – desideria excitantium – ad rationem praefata onum
ornatiorum scriptorum – assimilationum – epistolarum et quae sunt reliqui a. ‫ـ‬
.‫و‬554 Diwan Ab ,id Diwanus turcieus 4 ‫ة‬itd ‫ و‬,anno 981 .eni( 3 . .iaM )3751 mortui
qui in El-Zubdet centum et novem versus habet. – 5550. Di wan Ob e i d ‫وق‬
‫و‬Diwanus
obeidii sive at alii volunt Diwanus ed‫ة‬0
,eidallae
Ben Abdallah Ben AArra
.anno . . . mortui ‫ ـ‬.5551 Diwan A d li ‫ و‬rs‫جيج‬Diwanus
turcieus Sultani Bayextd z
sultan Mohammed Expugnatoris, vulg0 4dli dicti et anno 918 (inc. 19. Mart. 1 5 a ‫ك‬2( 5
mortui, Duo ejus versus in El-Zubdel leguntur. – 5552 Diw a n A deni, Diwan as
turcieus Mahmatidptishae, vulgo Adent dicti et anno 879 (inc. 18. Mai. 1474) mortarai,
qui unum versum in El-Zubdet habet. ‫ـ‬.
5553 Diwan E1 - Arab we Jau he ‫ح‬s et

e 1 - e de b, Diwanus Arabum et margarita philologiae. Plana genealogiarum deserir‫ح‬e so


‫ح‬a Mohammed Ben Ahmed Ben Abdallah 4seds Genealogo .atide – .4555 Di w ‫ كع‬n
El-Arab we Me id 4n el-e deb ‫ج و‬Diwanus Arabum et Hippodromus philologa a .6
Opus lexieographicum decem voluminum ‫وري و‬quod
4Bu Manstir Hasan Ben IMohama ed
,sugoloeixeL [vulgo Ibn - eldelihin dictus ‫ و‬.tidide Legebatur eo duce anno 437 )‫ة‬en.
‫وم‬. .I
ul .[(1045 ‫ ـ‬.5555 Diwan El-Irji ‫م و‬Diwanus Initi – .5556 ,Di wan U r Fi
Diwanus persieus .iafrU Tempus ‫ و‬guo colligebatur et in ordinem ,rutahenopsid hoe
continetur hemistichio quod fecit: Incipit Diwanus Ur fai Shirthst. Summa literarum arabi- 10
carum significat numerum : nongentinomaginta septem : constant enim numeri simplices
294

‫ده ديوان عبد الله بن محمد‬1F ‫أعده ديوان عبد الله بن قيس المتوفي سنة‬ ‫ابن حكيم‬
‫به كيوت‬ ‫المعروف بابن نقياء المتوفي سنة مرة وهو كثير وله ديوان الرسائل [وقد مت‬
‫ده ديوارت‬r ]‫عبد الجبار بن حمد الصقلى [المتوفي بجزيرة ميورقة سنة له قال أكثر جيّد‬
‫عبد الحميد بن هبة الله لبن] عز الدين المذائى المعتزلي المتوفى سنة مد" وهو مشهور‬
5 ‫اده ديوان عبد الرحمن بن حمد الحميدى المصرى‬ ‫داده تايوان عبد الرحمن بن ساحال‬
‫"ده ديوان عيت‬ ‫المتطبب [ المتوفى سنة مما ] وعو بمصر مشهور ذكره الشهاب في أخبايا‬
‫العزيز بن أن نصر ابن محمد بن محمد التميمى السعدى أحد الشعراء الجيدين المتوق‬
‫مه ديوان عبد المنعم بن عمر بن حسان الغسافي الاندلسى الجاليافي أن الغضل‬86 ]f‫سنة م‬
‫المتوفى سنة لا أوله لحمد لله نجلى الحكم في آفاق البيان اليغ ذكر فيه أنه أطلف الله سبحانه‬
10 ‫على لسانه من جوامع الكلم من منظوم ومطلف أصنانا وفنونا فأبرز من بدائع البلاغة ناخبًا‬

.Diwanus Abdallae Bera Haktn ‫ ـ‬5541 . Diwan Ab d all a h ‫ و‬Diwanus Abdallae


Bera Cats , anno . . . .iutrom – .2455 Diwan Ab d a 11 a h ‫ و‬Diwanus Abdallae Ben
‫ر‬,d i vulgo
e Ibnm
uWackagit
m dicti
t a et anno
h r485 o
.cni( o .2f
1 .rbeFo)m
2901 .
Hie Diwanus amplus est ‫ و‬et auctor etiam Syllogen epistolarum .tiusopmoc I Vide
.[supra ‫ ـ‬.5543 ‫و‬Di wan Ab d - el - jeb b a r Diwanus 4 ‫ة‬ d-el-jebbiri
demmBen ahoMA
SteRafli ‫] و‬in insula
n Mayurca
ianno t 527
k .eni(a.21 .vl
oN )23l
11 .iua trom hIbn K
.[nuajorem carminum partem egregiam esse dicit ‫ ـ‬.5544 ,Diwan Ab d - el-ham i d
‫هك‬Diwanus -dbA el-hantdi Ben Habatallah I Ben T Is - ,ed - dtn Medthina Motazelitae
5 .anno 655 .cni( .91 .naJ )7521 .iutrom IDiwanus satis notus ‫ ـ‬.5545 Di wan
Ab d - el - rah man ‫ و‬.Diwanus
-dbA el-rahmani Ben Sththl ‫ ـ‬.5546 Di w 4n Ab d -
1 – rah man ,Diwanus
‫و‬e Abd - el-rahmani Ben IBMohammed Hometdi AMisra Medici
[anno 1005 (inc. 15. Aug. 1596) mortui]. Diwanus in Aegyptomagnam auctoritatem
.consecutus
est et a Sheikh Shehdab - ed - dtn in libro -UE Khabthyth laudatur ‫ـ‬
.5547 Di w in Ab d - el - a z fz ‫ و‬Diwanus ‫ر‬4bd-el-axtzi
deBen mm Aba aNasrh
IBen
oMA
Ben Mohammed Tentant Sa"da ‫ و‬.qui poéta melioris notae fuit et anno 405 (ine
.2 .l )4u101 J
obiitl
. ‫ ـ‬.5548 D ‫ ة‬wan Ab d - el-m on "im ‫ و‬Diwanus 4Bulfadhli
‫ر‬
stint‫"ه‬4bd
n- el
o - m m Ben 0mar Ben Hassthn Ghas ‫ر‬4ndalust
tnityluJ ‫ و‬.anno
602 (inc
18. Aug. 1205) mortui. Incipit ita : Laus Deo, qui in coelis eloquentiae apophthegmatis
10 .splendorem tribuit etc ‫و و‬etibi monet Deum linguae suae sententiarum gravium
‫و‬in
metrica et omnialia oratione libera plures species et genera suppeditasse ut
‫و‬selectissima
et praestantissima eloquentiae ornatioris documenta in publicum emitteret
293

‫ ده كيوان تنهير القاران طاهر بن محمد المتوفي بتبريز سنة مأه جمعه‬- ‫أحح عشر بيتا‬
‫همه ديوان‬ ‫"رمه ديوان عاتكة‬ ‫" من ديوان عابد بن سعد‬ ‫شمس الدين الساجاسى‬
‫الثافي مات بهراقة ق‬ ‫شاعرخ سلطان وكور الملقب بسلمان‬ ‫مولانا محمولا من شعراء زمان‬ " ‫عاريق‬
‫و‬, ‫أعده ديوان عاشق جلبى تركى وعو السيد على بن أحمد المتوفي سنعة‬ 86 ‫ححت حدت سنة‬
‫"ده ديوان عالى فارسى وتركى وهو مصطفى بن أحمد كانت من‬ ‫ وله ق الزبدة سبعة أبيات‬5
‫بلدنا كليببولى تركى ديوافق طقوز سكسون أيكى ده بياض أبدوب سلطان مراده ويرمشدر ولع‬
‫في الزبدة سبعة واربعون بيانا قال‬ ‫ وديوانه مكمل مع قصائده وله‬.. ‫مؤلفات كثيرة توفي سنة‬
‫وأين كه أربعة كتيا منظومة ولم أجد في كل واحد منها بيتا واحدًا صالح القيد وهذه الابيات‬
‫مه كيوان عبد الله بن محمدا‬-1 ‫من الحي واوين المتعدّدة "ايه ديوان عامر بن كثير لخصى‬

.‫و‬533 Diw in ,rfhazT Diwanus persieus Tihiri Ben AMohammed Airliba ‫ و‬vulgo
Tsahtr dicti et in urbe Tebrts anno 598 (inc. 1. 0ct 1201 ) mortui. Divvanum
collegit Siems - ed-dtn .tsiljeS – .3355 Diwan Abid ‫ و‬Diwanus 4 ‫ة‬
.idi
aBen
naS ‫ـ‬
.5534 Diwan Atika ‫ و‬Diwanus .eakit4 – 5535 . Diwan Arifi ‫ و‬Diwanus MoIIae
nostri Mahmad Arafi, qui inter poétas tempore Sultani Shihroith floruit. Honors fice
Selntin II. cognominatus et Heratae circa annum 840 (inc. 16. Jul. 1436) moreasons
est ‫ ـ‬.5536 Diwan Ash i c Jel e bi ‫ويويي و‬Diwanus
turcicus Seyyidi Ala Ben Mohar ‫ك‬dt,
‫م‬
vulgo Asite Jelebs dicti et anno 979 (inc. 26. Mai1571 ( mortui. Vide sep ‫همح‬rn
ejus versus in El-Zubdet. – 5537. Diwan Ali ‫ و‬Diwanus persieus et ture‫ةمهح‬us
Mustafae Ben Ahmed, vulgo Ali cognominati et in urbe Galipoli nati. Diwars ann
turcieum anno 982 (ine. 23. Apr. 1574) nitide exaravit et Sultano Murthd obtasmit.
‫ج‬Mortuus
autem est anno 1008 .cni( .41 .luJ )9951 et plura opera .tiuqiler Diwa ‫وبودي‬
‫هددري‬Castdis
completus est et quadraginta septem ejus versuum in El-Zubdet legura
‫و‬Hujus
anthologiae :rotcua ,idiV inquit guatuor librosmetrice ab eo compositos sed
in nullone unum quidem versum inveni sanis regulis adstrictum. Illi versus e plurabus
.Diwanissumti sunt ‫ ـ‬.5538 ‫و‬Diwan Amir ‫جوروا‬Diwanus Amiri Ben Kotho ‫من‬
-lHiantE. ‫ ـ‬.5539 Di wan Ab d allah ‫] و‬Diwanus Abdallae [ Ben Mohammed
‫ر‬4 nstiri ,tpaereH honorifice Sheikh el - ‫ة‬
slim cognominatioet anno 481 .ent
i( .72 ,traM
(1088 .iTres
ut ediditr
Diwanos
om persicos
. ‫ـ‬ .5540 ‫و‬Di
w t n Ab d all a h
999

‫تماده ديوان صيانى تركى لمحسن الموستارى المتوق‬ ‫ده ديوان ضميرى فارسى‬ ‫فارسى‬
‫ وله في الزبدة بيتان همه ديون طالب [جابر تلميذ الشيخ الازرى المتوق بشيراز‬11 ‫سنة‬
‫سنة عمه] فارسى له اعتبار واشتهار انه ديوان ظالى تركى توفي في زمن السلطان سليم‬
‫القديم وله في الزبدة اثنا عشر بيتا "ايه تيوان طرقة بن العبد البكرى هو مشهور جاعلى‬
‫له ديوان الطرماح الحكم بن حكيم بن نفر المشهور توق في أيام يزيد بن عبد ة‬ ‫وشرحه‬
‫ده ديوان الطغوانى العميد فخر الكتاب أن أسمعيل الحسين بن على‬ ]‫الملكي الاموى‬
‫المؤيد الدين الاصفها في المنشى] الملقب [بالطغرائى الوزير المقتول سنة له] جمعه بعض‬
‫أحفاده قال ومن محاسن شعره قصيدته المعروفة بلامية العجم قلت تأتى هذه القصيدة مع‬
‫"هه ديوان ظافر الحداد [بن القاسم أن منصور المعروف بالحداد المتوق‬ ‫شروحها في اللام‬
10 ‫ أ"مه ديوان ظريقى تركى وهو من بلدة جورلى تلميذت بهشتى وله في الزبدان‬. ]‫بمصر سنة ماله‬

Diwanus persieus .iferieS – .3255 Diwan Dhem fri ‫ و‬.Diw anus


persieus Dhentrti ‫ـ‬
.4‫و‬55 Diwan Dhiyayi ‫و‬ Diwanus turcious Hasani AMusltiri , vulgo Dhighyt dicti et
. a
992 ( .cni 4 . .naJ )4851 n,iutrom gui duosn o
versus in El-Zubdet habet ‫ـ‬
.5525 Diwan Talib ‫ و‬Diwanus persieus Talibi I ,rabhJ qui discipulus Sheikhi Asers
fait et Shirazi anno 854 (inc. 14. Febr. 1450) obiit]. Diwanus magnam auctoritatem
.e celebritatem consecutus
t est ‫ ـ‬.5526 Diwan Ta lif ‫ و‬، ,Diw anus
turcicus Thlati
qui tempore Sultani Seltan prioris mortuus est et duodecim versus in El-Zubdet
.habet ‫ ـ‬.5527 Diwan Tar a fa ‫ و‬Diwanus Tarafae Ben - elabd ,arkeB qui tempore
5 ignorantiae magnam gloriam consecutus est ‫ و‬ejusque .suiratnemmoc -- .8255 Diw a n
E1 - Tir imm a h, Diwanus Tirimamlihi TEl-Hakern Ben Haktm Ben Nafr satis noti,
. regnante [ q
Yexid Ben Abd - ey - meliRu i
Omagyada mortuus est ‫ ـ‬.5529 Diw a n
E1 - To gh ray i ‫ و‬Diwanus Weziri Abu Isrnatd El-Hosein Ben Ali IAMotoayyed-ed-dtn
Isfaitina AMunsha (i.e. scriptor elegans) ] El- 4mtd, scribarum Gloriae et honorifice
.T .itog ir
animongoc [Interfectus th
est anno 513 .yi
eni( .41 Apr [(1119 ‫ و‬et Diwanum
quidam e cognatis succedentibus collegit. Ibn Khallihtin : Epulchris ‫ و‬ait ‫ و‬ejus
carminibus est Castda vulgo Ltiantget el-ajem dicta, quae infra in litera Ltin cum
.commentar
commemorab
iisitur ‫ـ‬ .5530 ‫و‬Diw à fir Diwanus Abu Manstiri
Tzan
10 Tattfir IBen - eletstan, vulgo El-Haddad dicti et in Aegypto anno 525 (ine. 4 . Dec.
(1130 .mortuil ‫ ـ‬.5531 ‫ق‬D ,iffrazT iw
Diwanus turcicus Tarifii
an aburbe .Jorl
oriundi, qui discipulus Behishtti fuit et undecim versus in El-Zubdel habet -
291

‫أن زكريا يحيى ابن يوسف ] الصوصرى [ الضرير] الحنبلى [ المتوفى سنة اما في الرعد ومدح‬
‫السينون توفي في أوائل دور السلطان سليم القديم وله‬ ‫هامه ديوان صقاتى‬ ‫التضيى صلعم‬
‫أمه ديوان الصقى الحالى [عبد العزيز بن سرايا بن على المتوفي ستة ويه‬ ‫في الزيادة بيتان‬
‫"أيه ديوان صلاح التيى عو أبو العباس‬ ‫وعى ] على أثنى عشر بابا مشتمل على ثلثين فصلا‬
‫أمه كيوارى‬ ‫ قال وله ديوان الشعر] ذوبيت‬- ‫ أجح بن عبد السيد الاربالى المتوفي سنة‬5
‫أنه ديوان صتى تركى وعو محمد المتولين بكليبولى قال المولى‬ ‫الصمح بن عبد الله‬
‫ وله في الزيادة أربعة‬F1 ‫أميركا تتبعت ديوانه فلم أر بيتا خاليا عن التصنع والخيال توفي سنة‬
‫بابن‬ ‫بلده تايوان الصورى عو أبو محمد عبد الحسن بن محمد المعروف‬ ‫واربححين بينما‬
-

‫ألمه ديوان الصولى هو أبراهيم‬ ‫ قال أحسن في ديوانه كل الاحسان‬f1 ‫المتوفى سنة‬ ‫غلبو دت‬
-‫س‬-

‫أمه ديوان الصيبواق‬ ‫ديوانه ناخب وهو صغير‬ ‫مون‬ ‫ قال وكل‬HFP ‫ أبن والعباس المتوق ستة‬10

yahga I Ben Yusuf coecil Hanbalitae ‫ و‬vulgo Sarsari dicti Tet . anno 656 .‫ م‬:‫منهم‬
. I .na )8591 .liutrom Tractat
a prophetae Mohammed. abstinentiam et laudenn . ‫ـ‬
‫ة‬515. Diwan Safa y ,i Diwanus Safigfi Sinuts ‫ و‬-Twi
initio temporis Sultani Sezzzra L
noruit et in El-Zabdet duos versus habet – .6155 Di wan E1 - Safi ‫ و‬Diwan as
Safai Hilli . ] 4 ‫ة‬ Bene
.d-el-astx
Serthyth Ben e
,ilA anno 759D
.cni( .41 1357 )
mortui l.In duodecim capita distributus est et triginta continet sectiones. . ‫ـ‬
‫ة‬715. Diwan salah - e d-d in ‫رعتيو و‬Diwanus
Abulabll si Ahmed Ben 48d-el-seyg 5
rrbits, vulgo Salah-ed-dtn dicti et anno 631 (ine. 7. 0ct. 1233) mortni. Idem teste ‫يصج‬
‫خ‬r
‫ر‬
AChallakthn Diwanum carminibus duorum versuum
w plenum composuit -- .8155 Di ‫ كي‬Ira
E 1 - Sam e d, Diwanus Samedi Be78 4‫ر‬bdallah. ‫ـ‬.
. 5519 Diwan San i, Diwan a s
.turcieus
Mohammedis San't Galipoli habitantis et anno 941 .cni( .31. Jul ‫صع‬153 D
‫نم‬mmortu :a:sl
rtnEl
Diwanum
oMhune‫و و‬ait totun Perlegi ‫ح و‬mec
ullum ibi inve ‫قد‬
versum, qui non artificiose compositus et cogitatione fictus sit. . Vide ‫ه‬rigarda‫ح‬e
uq sa
ejus versus in El-Zubdet. - 5520. Diwan E1 - Suri ‫ و‬Diwanus Abu Mohamme ‫يدة جيه‬
‫ر‬4 ‫ة‬
‫او‬a
- el-noisin
ir Ben IMohammed
uS .vulgo Ibn Ghalhin dicti et anno 419 (ine
.31 . )8201n .iutrom a
Ibn :nikalJ
lahK Omni‫و‬
ratione ‫و‬inquit egregie in hoe Diwano
.versatusest ‫ ـ‬.5521 Diwan E1 - Sauli ‫و و‬Diwanus Ibrahimi Ben - elabbds Yulgo to
dicti et anno 243 .cni( .03. .rpA )758 mortui Ibn Khallthin totum Diwanum
‫م‬Saula
delecta tantum carmina continere dicit et parvum esse» -- 5522. Diw an El .Seir efi,
37 *
290

‫أمه ديوان صائب فارسى [ الملقب بمستعد خان التبريرى] من‬ ‫في الربدة خمسة أبيات‬
‫] وعو من الدواوين المعتبرة أوله يا رب أز عرفان مرا يبمانة‬78.1 ‫رجال هذا العصر لتوفي سنة‬
‫سرشار ده الجغ وهو مشتمل على غزليات مرتبة على الحروف في مفردات ومقاطعات على الحروف‬
‫أيضا وله فيه من القصائد شتى «مه ديوان الصبابة لابن أن مجلة أحمد بن يحيى التلمسافي‬
5
‫همه ديوان صبانى تركى وهو من بلدة أدرنه في عصر الدولة‬ ‫[المحنفى] المتوفي سنة الان‬
‫وله في الزبدة خمسة‬ ‫المعروف بعلمى زاده‬ ‫أمه ديوان صبرى وهو شريف‬ ‫البايزيدية الثانية‬
‫واربعون بيتا ماهه ديوان صبوحى المعروف بعبدى الظريف [القرماني] وله في الزبدة بيتان‬
‫أمه ديوان صدرى تركى وعو حسين الاشتبى‬ ‫أمه تيوان صخر الفى وصخر بن المجعد‬
‫او قال‬F ‫"أمه ديوان صارتر هو أبو منصور على بن الحسن الكاتب المتوفي سنة‬ fiP ‫المتوفى سنة‬
10 ‫أمه دبوان ألصرصرى للشيخ جمال الدين‬f ‫قلقة‬ ‫وبهجة‬ ‫وديوانه صغير وعلى شعره طلاوة رائقة‬

Quinque ejus versus vide in El-Zubdet. - 5506. Diwan S ‫ة‬ib , Diwanus persieus
‫دت‬ShabiITebrt ‫ وة‬honorifice AMustaidd Khtin ]itanimongoc , qui inter viros hujus aetatis
floruit [et anno 1087 (inc. 6. Mart. 1676) mortuus est]. Diwanus magna auctoritate
gaudet et incipit ita : 0 Domine, dona mihi poculum cognitionis plenum etc. ‫ و‬et
carmina amatoria continet alphabetice disposita ‫ و‬porro carmina singula et breviora
‫ر‬ at
Mucattattt aet
dicta n idro ‫ و‬.et
alphabetice Castdas quoque varias ‫ ـ‬.5507 Diwa n
- Sab a b et Diwanus desiderii ,imirrenet auctore Ibn Abt Hejla Ahmed Ben Yahya
‫و‬E1
5 I ]atifenaH , anno 776 .cni( .21 .nuJ )4731 mortuo ‫ ـ‬.5508 Diw 4 n
.Tilimstant
Sab 4 yi ‫ و‬.Diwanus turcieus Salthyti Adrianopolitani , gui tempore Sultani Blayextd II
.floruit ‫ ـ‬.5509 Diwan S a bri ‫ و‬Diwanus Shertfi Sabra ‫ و‬,vulgo Ilantastadeli dicti
.qui quadraginta quinque versus in El-Zubdet habet ‫ ـ‬.5510 Diwan S ob i hi ‫و‬
Solitiliti I Caramana ‫ و‬wulgo Abda El-Tartf ,itcid ex quo duo versus in
[Diwanus
leguntur ‫ ـ‬.5511 Diwan Sakh r Al efi ‫ و‬Diwanus Sakhri 4left et
.El-Zubdet
Ben
.Sakhri - elja"d ‫ ـ‬.5512 ‫و‬Diwan
S a ,ird Diwanus turcieus Hoseani Ishtaba
‫م‬vulgo Sadri dicti et anno 993 .eni( .42 .ceD )5851 mortui – .5513 Di wan
Sarrd ,rre Diwanus Abu Manstiri Ali Ben - elhasan Scribae ‫ و‬vulgo Sarrderr dicti
10 ‫و‬etanno 465 .cni( .71 .tpeS )2701 .iutrom Ibn Khallaktin Diwanum parvum appellat
et supra ejus poési venustatem gratam et pulchritudinem praecipuam effusam esse
.dicit ‫ـ‬ .5514 Diwan E1 - S ars a ri ‫ و‬Diwanus Sheikhi Jenthl-ed-dtn 4that Zakariya
289

‫«ه ديوان شيخى أفندى‬ ‫لد وله قصيدة طويلة موسومة بالحج الاكبر لنصف ديوانه‬
‫ ولع في الزبدانة أثنان‬.FF ‫أيون السيد برهان الدين المعروف بالعلامة النقيبب ألمتوق سنة‬

‫ماه ديوان شيخى تركى الكرمياف من شعراء السلطان مراد الثانى وله في‬ ‫وعشرون بيتا‬
‫تاه كيوان صابرى تركى توفي سنة الف وله في الزبدة خمسة أبيات‬ ‫الزيادة خمسة أبيات‬
‫مسمه ديوان الصاحب هو أبو القاسم أسمعيل بن عباد الوزير الطالقا في المتوفى سنة مهام‬ ‫ة‬
‫أمام ديوان صادق تركى من بلدة أدرنه قال في الزبدة رأيت له سبعة دواوين مشتملة على‬
‫المه كيوان تتاق المتوفى سنة ساو وله‬ ‫شحاى كثيرة وجملة ما انتخبه فيه أحد عشر بينما‬
‫"لده ديوان صاق تركى وهو قاسم باشا المجزرى وله في الزبدة‬ ‫الزبدة خمسة أبيات‬ ‫في‬

‫عدمه ديوان صاق تركى وعو القاضى أحمد بن قرجه أحمد البرغموى المتوفي‬ ‫أربععة أبيات‬
‫ال" ولع‬1 ‫هههه ديبوأرى صالرع برع حجلال تركى توفي سنة‬ ‫ وله ق الزبدانة بيت وأحدب‬.. 1 - ‫ سنة‬10

Casidam longam El-Hajj El-ARBar inscriptam edidit , uuae dimidiam partem Di-swani
.explet ‫ ـ‬.5497 Diwan Sh eik hi ‫ و‬10iwanus Sheikhti Efenda Ibn - elseggrad
Boritin - ed-dtn, vulgo El - Allimnet El- Na08th dicti et anno 1044 (ine. 17. Jun.
1634) mortui, e cujus versibus viginti duo in El-Zubdel leguntur. ‫ـ‬.
5498 ‫فء‬v‫ي‬iD n
‫و‬sh ,ihkie Diwanus tureicus Sheikhti Kernights .Ini inter poétas Sultani Marting Ir
fuit et quinque versus in El-Zubdel habet. – 5499. Diwan S 4 biri ‫ و‬Diwanuas
turcicus Stbirdi, anno 1000 (inc. 9. 0ct. 1591) mortui. Wide quinque ejus Versamas
.in
El-Zabdet ‫ة ـ‬005. Diwan E1 - S a hib ‫ و‬Diwanus 4Bulletistini Isrnatd E ‫ع‬ra
‫ج‬g
‫ر‬Taleetins Weziri , honorifice
‫ددج‬48Bad b -lE Sthib cognominati
e et anno 385 .eni( 5 . F -
‫ (توو‬.anortui ‫ ـ‬.5501 ‫و‬Di wan Sa die Diwanus turcicus Sthdicki Adrianopolitars ‫ ة‬-
Auctor operis Zubdet :ticid Vidi septem Diwanos ab eo compositos ‫و و‬uiatlum .‫جي‬
carmina ,tnudneherpmoc et summa versuum ‫و و‬duos in El-Zubdet recepit ram‫ة‬undec
excedit
.wersus non ‫ة ـ‬205. Diwan Safi ‫ و‬Diwanus turcicus ,ifaS anno 9 es ‫ج‬
)‫ة‬.en .3 .tcOt
1559 ) ,iue
trom qui quinque
b versus
a in El-Zubdet
h ‫ ـ‬.5503 Diw ‫ كك‬In
,Diwanusif turcieusaCisianSPishae‫و‬ Jexert vulgo Sttfi dicti ‫اهدحو و‬e
cujus versi -
quatuor in El-Zubdet .rutnugel – .4055 Diwan Safi ‫ و‬Diwanus turcious Judi ess
‫ر‬
‫او‬4hmed
ioBen
teCaraja
nah Ahmed
greB-lE .vulgo
Stif dicti et anno 1006 (ine 10
.4 .guA )7951 mortui ‫ و‬.gui
unum versum in El-Zubdet habet . ‫ـ‬ .5505 Diwa n
‫لم‬Salih
, Diwanus turcious Shliki Ben ,lilleJ anno 973 .eni( .92 Ju (1565 .mortni
III . 37
288

‫ من ديوارى‬. ‫ه قال وديوانه جيد‬٧ ‫محمد عبد الله بن أحمد المعروف بابن صاره المتوفى سنة‬
‫ان ديوان الشوآء أن المحاسن‬ ]‫الشتقرى [ عمرو بن براف الازدى من شعراء المجاعلية‬
‫يوسف وهو أبن أسمعيبال الكوفي المحلى المتوفى سنة م" قال وديوانخ كبير يدخل في أربع‬
‫من ديوارى‬ ‫ه ديوان شوق أدرنهوى تركى وله في الزبدة أثنان وعشرون بيانا‬F ‫مجلدات‬
‫ولا بوانع‬ ‫الشهاب الشاغورى وهو فتيان بن على الاسدى المتوفي سنة ما قال ابن خلكان‬
‫تمه ديوان الشهاب الغزارى وهو اجد بن‬ ‫مقاطيع حسان وأشعاره رائقة ومعانيه مبتكرة‬
‫هه ديوان شهدى فارسى وابياته أربعة الاف [ قلت ولعت‬ . ‫عبد الملك المتوفى سنة‬
‫هنأ تواريخ آل عثمان قال المولى عاشف في تذاكرته كان الشهداى نظم باسم السلطان محمد‬

‫تواريخ آل عثمان في بحر الشاعنامه فلما بلغ نظمه الى أربعة ألاف بيت أنتقل الى رحمة الله‬
10
‫انتهى] ان ديوان الشيخ محيى الدين ابن عربي أوله أسمى وباسم الله نفسى قسمين الجغ‬

Diwanus Abu Mohammedis Abdallah Ben AMohammed Shentertnt , vulgo Ibn Sthreh
dicti et anno ‫ة‬71 )
.cni 1 .m
.traM u
)3211 .i
iutrom g
Ibn Khallihtin
er Diwanum
ge
.appellat ‫ ـ‬.5490 Diwan Sh enfer ,i Diwanus poétae Shenfers [Amru Ben Berrie
‫ر‬4‫ و‬،, qui
t a
tempore
i l x
ignorantiae
[ iv . ‫ ـ‬.5491 Diwan El - Sheww 4 ‫ و‬Diwanus
‫ر‬4 bu'lmelitisini Yusuf Ben IsmatI Kaf ,abelaH vulgo -7E Shetorola dicti et anno 635
(ine. 24. Aug. 1237) mortui. Ibn Khallaktin hune Diwanum magnum esse dicit et
.quatuor
voluminibus comprehendi ‫ ـ‬.5492 Di wan Shau ,ikc Diwanus turcious
.
.Shauckti,itnatiloponaire
dA qui viginti
b duos versus
a in El-Zubdet
h ‫ م‬. .5493 Diwan
E1 - Sh eh ab ‫ و‬Diwanus Shelhtti - ed - dtni Fotythin Ben A la Aseda ,irithgilhS anno 615
(ine. 30. Mart. 1218 ) mortui. Ibn Khallakthn hune Diwanum pulchra carmina AMeetitt"
‫م‬dictacontinere .ticid Poésis ejus multum placet et sententiarum novarum ferax est ‫ـــــ‬
.5494 Diwan El - Sh eh a b ‫ و‬Diwanus Shelhttb - ed - dtni Ahmed Ben Abd-el - melak
Hezttrs, anno 710 (inc. 31. Mai. (0131 mortui. ‫ـ‬. 5495 Diwan Sh eh di, Diwanus
persicus Shelidti ‫و و‬ui quatuor
es millia
sa versuum
t.r tenito
noc F[ ‫ و‬ut quidem ego
, haec
r historiaoest gentisnOthmanicae
i : Mollap Ashie enim
o in Tedshiret
‫و‬ dicit
Shehdi nomine Sultani Mohammed historias dynastiae Othmanicae ad metrum in
Shii - ntimeh usitatum composuisse : eum autem carmen ad numerum quatuor
10 millium versuum pervenisset , in misericordiam Dei beate receptus est l. –
.5406 ID i w an El - Sheikh , Diwanus Sheikhi Mohyt - ed - dtn Ibn Arabs ‫ و‬Tui ita
incipit: Nomen meum et nomine Dei anima mea dividit etc. Volumen. – 1dem
287

‫مهتمه ديوان التمريت‬ ‫كجلدات كثير الوجود واختاره المسمى بانشراح الصدر لبعض الادباء‬ "‫ي‬
‫رسا‬F ‫آتوتصمى هو أبو القاسم على بن حسين الموسوى أخو الشريف الرضى المذكور المتوفي ستة‬ ".
‫وحول صاحب الدرر قال وله تصانيف على مذهب الشيعة وديوان شعره كبير واذا وصف ؟ئطية‬ "‫ي‬
‫ ؟‬.. .‫ـ‬ ..P ‫و‬ ‫هو‬ ‫عضو‬ . ‫م‬ . ‫ع‬ . ‫ ح‬. .. .- . .‫ي‬ . .

‫ة قائي الذهبى والشريف المرتضى مصنفات عاجية على مذهب الشيعة وهو أخو الشريف الرضى‬
‫وكل منهما رافضى وث تصانيف المرتضى سب الصحابة وتكفيرهم وقد سرد ابن الجوزى من‬
‫كلام المرتضى شيئا قبيحًا في تكفير عمر وعثمان وعايشة وحفظة رضى الله عنهم] معه كيوان‬
‫"ان تيوارى تتمى‬ ‫أمه ديوان الشماع‬ ‫تمكى كى نوائى وشعوه تركى وله في الزبدة بيتان‬
‫[وعلى غير شارح المثنوى] تركى توفي سنة " وله في الزبدة خمسة عشر بيتا معه ديوارت‬
-‫س‬- ‫ مع‬,"..." . ... . -T‫ـــــــــــــــــــــــــــــيـ‬
‫أمته ديوان الشنتوينى هو أبو‬ ‫ه وله في الزبدانة ثلاثة أبيات‬18 ‫باشا المتوفي سنة‬ ‫حكما‬ ‫ ن‬10

voluminibus comprehensum ‫ و‬renn‫ح‬gui


multum in hominum manibus .rutainevni Melic
ejus partem philologus quidam in epitome Inshirth el - sadr inscripta ‫ـ‬tid‫ــ‬ide
.5484 ‫ا‬Diwan El-Sher if E - Murte dh a ‫ىوجو و‬Diwanus Abu lettsimi Ali Ben ET ‫هو‬
,touesuMI vulgo El-Shertf -lE AMurtedha dicti ‫ و‬dui frater Shertfi El-Redhs modo
laudati fuit et anno 436 (ine. 29. Jul. 1044) obiit. Idem opus Dorer el ghorer ‫و‬tidide
et Ibn Khallaktan eum plura opera scripsisse dicit ad regulam Shiitarum. Ejus
Diwanum magnum esse et quando phantasmata describat egregium ‫ و‬guod multis lo ess
feeerit. [Adjicio haee (sunt verba ArabadschtBashae) : Ibn Sholibeh in Historia ‫و‬azuS
qua opus TartRh el – ‫وة‬lin
‫ع‬r au Dzehehi
tau editum
nitnoc «ex auctoritate ejusdess
‫ح‬Dsehebt
: El-Shertf ,aidetruM-lE ,tiuqni plura opera Satyrica edidit discipline ‫حي‬
Shiitarum accommodata, et frater est Sherifi El- Redht. Uterque Rafdhtta ‫حرجعة‬uf
et Martedha in scriptis suis AMohammedis socios perstringit et impietatis accusaa_
Interdum Ibn - eljauxt nonnulla narrando prosecutus est ‫ و‬Quae Afurtedhamaligne a ca
Omar ‫ و‬0thmtn ‫و و‬Aisha
et ,azifaH quibus Deus propitius sit ‫هد‬conviciis
consectand ‫يح‬
.[protulerat ‫ـ‬ .5485 Diwan Shukri ‫ و‬Diwanus turcicus Shukrti ,syhcteN (Hua TR
.duos
versus in El-Zubdet habet ‫ـ‬ .5486 Di w a n E 1 - Sh em m a kh ‫ و‬Diwan ‫دحه‬
.ihkitnanrehS. ‫ـ‬ .5487 Diwan Shem "i ‫ و‬Diwanus turcieus Shem ti anno 936 )in »‫ ح‬.
5 - .tpeS )9251 mortui ‫] و‬
qui minime eum interprete
s carminis Methnesot
a confundend
est ]te in El-Zubdet quindecim versus .tebah – .8845 Diwan Shem si P a sh ‫يقة‬ ‫و‬
10
Diwanus tureicus Shemst Pishae , anno 988 (inc. 17. Febr. 1580) mortui, e cuius
.versibus
tres in El-Zubdet recepti sunt ‫ـ‬ .5489 ‫و‬D
i wan El-Shen ter in i
286

‫ان من ديوارى‬ ‫ه ديوان سيقى فارسى‬vf‫ه‬ ‫سهيل بن عمدام كتخدا وله في الزيادة بيتان‬
‫سيوطى جلال الدين عبد الرحمن بن أبي بكر السيوطى المتوفى سنة أ؟ وله ديوان الخطاب‬
‫ه ديوان شابور من المتأخرين من‬oF ‫ من ديوان الشاب الظريف محمد بن العفيف‬7
‫ه ديوان شاق فارسى‬MF ‫شعراء الكجم فارسى مشتمل على قصائد وغزليات ومقطعات‬
5 ‫معه ديوان شاى فارسى أوله أى نقش بسته نام خطب باسم ثربا اليغ وعدد أبيانه الف وشرحه‬
]‫المولى شمى بالتركى وهو أمر شاق الموسوم بآف ملك ابن الملك جمال الدين فيروزكوي‬
‫هه ذكر خواند أمير أند انتخب من أثنى عشر ألف بيت‬٧ ‫السبزوارى المتوفي في حدود سنة‬
‫فلا جرم صار مطبوع جميع الافاضل أمه ديوان شرف الدين اسماعيل بن أن بكر بن عبد‬
‫له عن ديوان شرقى آلتين‬ ‫"له وعو صاحب عنوان الشرف‬7 ‫الله الشرحى] اليمنى المتوفي سنة‬
10 ‫" تمه ديوان الشريف الرضى عو أبو الحسن‬ ‫عبد العزيز بن عبد الغنى المتوفى سنة‬
‫ قال وديوان شعره كبير يدخل في أربع‬٣ ‫محمد بن حسين الموسوى المتوفى سنة‬

s o h eil ‫ و‬Diwanus Soheifi Ben Hendem ,aduhkleK e cujus versibus duo in El-Zubdet
.recepti sunt ‫ ـ‬.5475 Diwan Sei ,if Diwanus persieus .iffteS – .6745 Diw a n
s o y iti, Diwanus .Jelil - ed - dini Abd - el - rahman Ben Aba Bekr Soytita ‫ و‬anno 911
( inc. 4. Jun. (5051 mortui. Idem Diwanum sermonum edidit. ‫ـ‬. 5477 Diwan
‫ا‬El- Sh a bb E - Tz a ,ffr Diwanus IMohammedis Ben - ,rafale -lE Shttbb El-Tartf
. i.
.e juvenistener dicti ‫ ـ‬.5478 ‫و‬Di wan Sh a b it r ,Diwanus persieus Shttbairi
qui e recentioribus Persarum poétis est. Continet Diwanus Castdas, carmina amatoria
5 .et.aroiverb – .9745 Diw in Sh a ni , Diwanus persieus Shtindi ‫ ـ‬.5480 Diwa n
Sh a hi, Diwanus persieus Emiri I Jentil - ed - dtn Fartisktihal Seizeuothrt Shihi, Ae
AMelak IBen - elmelak] cognominati et circa annum 857 ( inc. 12. Jan. 1453 ) mortui,
qui ita :tipicni O Tu ‫و و‬
.uinomen c
orationum t
sacrarum nomine Plejadume
adstrinxisti
Molla Shenn't turcicum ejus commentarium edidit, et Khond - entrnarrat, illum e
duodecim versuum millibus Diwanum selegisse, quisine dubio omnibus viris de literis
.bene
meritis gratus et acceptus est ‫ـ‬ Shere -f e d - di n Diwanus
.5481 ‫و‬Diwan
[ Ben Abdallah Sherht I Yement, anno 837
Sheref- ed- dtni Ismatl Ben AP) a Behr
(inc. 18. Aug. 1433) mortui. Idem auctor est libri 0ntetin el-sheref: – 5482. Di wan
Sheref - ed – d in , Diwanus Sherer - ed - dtni Abd - -le azt ‫و‬Ben
‫ك‬to Abd-el - ghant
.anno
. . . mortui ‫مـ‬ .5483 Di wan E1 - Sh erff E1 - It ed hi ‫ و‬Diwanus 4Bulhasani
IMohammed Ben Hosein fuseaos, vulgo E7 - Shertf El- Redht dicti et anno 406 (ine.
21. Jun. 1015) mortui. Ibn Khallaktin ejus Diwanum magnuun appellat quatuor
285

‫****ه ديوانا سعيد فارسى هروى (الوزير الاولاد جنكيز خان] " له ديوان سعيبى تركى وهو‬
‫رمضان التيروى [المشهور بممكن زاده القاضى المقتول على يد عبيده] سنة ستين وتسعمادية‬ ".
‫ قال فاكثر‬- ‫ما تحمله ديوان سلامى هو أبو الحسن محمد بن عبيد الله المخزومى المتوفي سنة‬ ".

‫شعوه نخب وقرر ان تتولى السلطات مرات بن سليم خان العثمانى تركى المتوفي ستة‬ ٦

‫ى ديوان سليمان الايوفي تركى مات في زمن السلطان سليمان وله في الزبدة ثمانية أيبات‬5716
‫هاجمه ديوان سلمان فارسى أنه كيون سليقى تركى وعو المولى شعبان من بلدة سيارته‬
‫ من ديوان سليمى فارسى وعو‬.. ‫توق سنة ولد في الزبدة أربعة أبيات ولم يذكر له ديوان‬ ..

‫السلطان سليم بن سليمان خان العثمافي [المتوفى سنة الما] أن من ديوان الشمويل بن عادية‬
‫[الخساف اليهودى ا ل ه ديوان سهم بن مُرة "ته تيوارت سهى تركى وهو من بلده‬
‫ن ديوان‬fof ‫ديوان‬ ‫له‬ ‫ أدرنح وتلميذ ناجا في المتوفى سنة مح؟ وله في الزبدانا بلبنان ولم يذكر‬10

5463. Diwan Safd , Diwanus persicus Satdi Heretoi ‫ و‬I qui in aula ‫مطاردته‬sseccus
Jangtz Khtini Weziri locun tenuitl. ‫ــس‬.
‫ة‬464 Di wan Sayi ‫ و‬Diwanus tur-cieus
Ranadiani Tiretos Says Judicis ‫] و‬Dee‫تاقالع‬vulgo
kemeH .h
dicti ]te anno 960 .eni( .81
1552) [ a suis servis interfecti]. – 5465. Diwan Sel à mi ‫ و‬Diwanus 4‫ة‬alhasansi
‫ر‬
orohammed
nit Bens0beidallah
hkaMA ‫ واة‬vulg0 Seliant dicti et anno 393 .eni( .01 No ‫مي‬
4oo2 ) mortui. Ibn Khallahin maximam carminum partem delectam et splendidasso
.appellat ‫ ـ‬.5466 ‫و‬Diw a n Sultan Mur à d ‫ج‬Diwanus
turcicus Sultani Martid E ‫ويجي‬
.
‫م‬Settan
i Khtinu ,init
tnht0 r
annoo . . . m – .5467 ‫و‬Diwan Soleim a n Diwan sa s
turcieus Soleintini Egyubidae, qui tempore Sultani .Soletanlin mortuus est et oe ‫وجهته‬
‫و‬versusin El-Zabdel .tebah – .8645 Diwan Selman .Diwanus persicus Selmini ‫ـ‬
.‫و‬546 Di wan Self ,ike Diwanus turcicus Mollae Shablth Selick ‫ واة‬. ‫ عامه الان‬Sparess
oriundi et anno . . . mortai. Auctor anthologiae Zubdet quatuor versus ‫وجهة‬p‫ د‬ecer
nullurn tamen Diwanum .tiubirtie – .0745 Di wan Se limi ‫ و‬as‫جه‬Diwanus persic
‫و‬sultaniSelin Ben Soleiman Khin 0thntini ‫دمحم‬vulgo
Selins dicti I et anno 982 (ir
.23 .r )47p
51 mortui
A. J -‫ مس‬.5471 Diwan E1 - S em au al Ben A diy 4 , Diwanosses
&enauali Ben Aday 4 [Ghasstini Judaei]. – 5472. Diwan Sahm ‫ و‬Diwanns SaR ‫زيرو‬
.Ben Aforra ‫ ـ‬.5473 Diwan S ehi ‫ و‬Diwanus turcicus Seiti Adrianopolitani ‫ و‬Gui
discipulus Nejhtti fuit et anno 955 (inc. 11. Febr. 1548) obiit. Duos habet in 10
El-Zubdet versus ‫ و‬.eum autem Diwanum edidisse ibi non legitur -‫ ـ‬.5474 D i w a n
284

‫ان من ديوان‬ ]‫الحشاحاس [ابن عند زناجى أسود فصيع مخضرم المتوفى في حدود الاربعين‬
‫همه ديوان سراج التيى‬ - ‫السخاوى على بن أسمعيل لاليمنى شرف الدين] المتوفي سنة‬
‫عمر بن محمد الوراق المصرى المتوفي سنة ه؟ في نحو ثلثين اجتنا من ديوان سرورى‬
‫شوق وله في الزبدة بيت تركى أنه ديوان سرورى تركى وعو المولى مصطفى بن شعبان‬
5 ‫ من ديوان‬.1 " ‫؟ وله ثلاث دواوين أول وثا في وثالث وله في الزبدة ثلاثة أبيات‬1 ‫المتوفي سنة‬
‫ام‬. ‫سوى بن أحمد ابن السرى] عو أبو الحسن الرقاء الكندى الموصلى المتوفى في حدود سنة‬
‫وقد عمل شعره قبل وفاته نحو ثلثمأنة ورقة قد زاده بعد ذلك وقد عمله بعض المحدّثين‬
‫ا ديوان سعدى [عو سعد الله بن مصطفى] مصاحب سلطان‬٣ ‫[الادباء] على حروف المعجم‬
‫ه ديوان سعدى فارسى وهو الشيخ شرف الدين بن‬P" ‫جم وله في الزبدة أربعة أبيات‬
10 ‫مصليع الدين الشهيد الشيرازى المتوفى سنة أ ترجمة على بن أحمح المستوفي على الحروف‬
‫وهو مشتمل على الطبيبات والخواتيم والبدائع والغزليات القديمة وذلك في رجب سنة من‬

Hand Zinja, qui colore niger et lingua disertus fait. Floruit aetate ignorantiae et
Islami et circa annum 40 .cni( .71 .iaM )066 .]tiibo – .6545 Diwan Sekh a wi ‫و‬
Diwanus I Sheref- ed-dtni] Ali Ben Ismail I Yement, vulgo Sekhtttoi dicti et anno
632 ) . i 2u
.6e .tpet
S )4r
n 21o.
3i m ‫ ـ‬.5457 Diwan Siraj - ed - d in ‫ و‬-Diwanus Sirig
ed - dtni 0mar Ben AMohammed EU- JETerrthe Masrt, anno 995 (inc. 2. Dec. 1586)
.iu tr
Triginta circiter m. ‫ ـ‬. .5458 Di wan Sortiri ‫ و‬Diwanus turcicus
ovolumina
.Sortirti ,ahcrehS qui in El-Zubdet versum habet ‫ ـ‬.5459 Diwan S or tiri ‫و‬
5 Diwanus turcieus Mollae Mastafa Ben Shabhn, vulgo Sortira dicti et anno 969 (ine.
et Tertius dictos
.11 .tpeS 1561 ) .iutrom Tres edidit Diwanos , Primus ‫و و‬Secundus
.et
tres habet versus in El-Zubdet ‫ ـ‬. .5460 Diwan Seri ‫ و‬-Diwanus
Abu'lha
sani Seri Ben Ahmed T Ben - elseral El-Refft Kinda Maustle ‫ و‬oirca annum 360
) .5c
. .voNn
)079i
.iut‫ك‬
rom m
Ibn Ae t
Thallakttn rom ‫ و‬inquit ‫ و‬in trecentis
: Jamante
fere foliis poémata congessit. Deinde aucta sunt et recentiorum I philologorum ]
.quidam eaad ordinem alphabeticurn composuit ‫ ـ‬.5461 Diwan S a " di ‫ و‬Diwanus
[ Sadallae Ben Mustafa l Sada, qui societati Sultani Jem addictus fuit et quatuor
.versus
in El-Zubdet habet ‫ـ‬ .5462 Diwan S a " di ‫ و‬Diwanus persicus Sheikhi
10 -ferehS ed - dtn Ben Moslth - ed - dtn Sharthza Martyris ‫ و‬vulgo Sada dicti et anno 691
). .42 .ct 921 .ii
eD )1e utrom Alin tBen Ahmed r i
Mostatut e ‫و‬ v et
eum alphabetice
haee interpretatio poémata ,atecaf epilogos ‫ و‬dicta ornatiora et carmina amatoria
antiqua continet. . Factum hoc est mense Rejeb anni 734 (inc. 12. Sept 1333). -
283

‫القضبان‬ ‫بلدان قسطموافي وقال المولى عاشقف هى بنتك القاضى من‬ ‫من‬ ‫لطيفى‬ ‫قول‬ ‫واثنى على‬

‫المتمكنين باماسية من بلاد الروم والله تعالى أعلم وشعرها مقبول مسلم بين الشعراء وليس لها‬
‫الهذالى [مخضرم أدرك اجاعلية‬ ‫شىء من أشعارها في الزبدة معه ديوان ساعتة بن خوية‬
‫مهتمه ديوان سآتى تركى هو مصطفى التقاش‬ ‫ه كيون ساعدة بن العجلان‬t ] ‫والاسلام‬ .

‫أهته ديوان سامى بيكت تركى ولع في‬ ‫ة المتوفي سنة تماما وله في الزبدة ثلاثة وثلثون بيتا‬
‫ه ديوان سآتى فارسى أوله بسم الله الرحمن الرحيم‬f‫ه‬ ‫الزبدقة مأنة بيت واحد عشر بينما‬
‫ ذكر في أوله أسم السلطان سليمان بن سليم وهو من تشعراء‬: ‫هست عصاى سر دسمنت كليم‬
‫"ده ديوان سيزى تركى كان ممن اشتهر‬ ‫اليوم حله تاريخ فارسى منظوملاعال عثمان‬
‫بقسطتطنية واشعاره كثيرة رتب بعضها منها وجعله ديوانا مدته ديوان ستحاق الرومى بالمحاء‬
‫ وقال في الزبدة اته تدافي ذكر له بيئا دون ديوانه مهمه تيوارت تقيم بن‬. ‫ المهملة المتوفي سنة‬40

sultani Mohammed Khtin digessit. Teste Laltfi in urbe Castamuni nata est, et
‫و‬Molla
Ashie ,mae salva meliore Dei scientia filiam judicis alieujus appellat in orbe
Rumaea Amasia sedem habentis. Ejus carmina grata sunt et inter poétas approbata,
nee tamen ullus versus ex carminibus in El-Zubdet receptus est. – 5448. Di a é n
‫او‬s
aida , Diwanus Sthidae Ben Hoteeyya Hodzeh Idui tempore ignorantiae et IsI ami
.[floruit ‫ ـ‬.5449 Diwan Said a ‫ و‬Diwanus Sth ‫ة‬ .due
niBen
lj - ale ‫ ـ‬.5450 ‫ي‬Di v ‫ كع‬n
S 4 ‫و و‬Diwanus turcieus AMustafae El-AVaccish .e.i Pictor vulgo Sttt dicti et ars so 5
1004 (ine. 27. Aug. 1595) mortui, qui triginta tres versus in El-Zuidet habet. _
‫ة‬154. Diwan Sam fb e ,g Diwanus turcicus Slimittegi ‫ و‬ecujus versibus centuna et
undeeim in -7E 2ubdet recepti .tnus – .2545 Di wan Saili ‫ و‬Diwanus persis e-ms
.
,itiia
hS qui
litau:m tipicr
ni oF ‫ وو‬Nomine Dei Misericordis Miseratoris ‫ ؟؟‬baculus ‫في حي‬
‫و‬.manus extremae Mosis etc ‫يجيوري‬.et
in fronte librinomen Sultani Soleintin Ben Se
posuit. Fuit ex poétis Rumeliae, qui praeterea historiam metricam in ‫حه‬on
‫دج‬m
oh
.dynastiae
ottomanicae edidit ‫ ـ‬.5453 Di wan Sebzi ‫خ و‬Diwanus
tureicus Se ‫ة تحت‬i‫و‬
‫م‬qui
inter Constantinopolitanos inclaruit Multa composuit ,ataméop quorum Partern
ordinavit et in Diwanum congessit. – 5454. Diwan S eh a bi Rum i, Diwanne
Seithibiti Rumeliotae, anno 970 (inc. 31. Aug. 1562) mortui. Auctor anthologiae 10
Zubdet eum Hemdanensem fuisse dicit et unum ejus versuum laudat, qui in Diwano
.nonlegitur ‫ ـ‬.5455 D i w a n S o heim ‫ و‬Diwanus Soheimi Ben - elhashh des I Ben
36 *
282

‫المصرى المتوفي سنة ه؟ قال هو وأبوه راجزان مشهوران كل منهما له ديوان رجز ليس فيع‬
‫**ه ديوان رياضى تركى وعو المولى محمد بن مصطفى الاصم كان الآن‬ ‫سوى الاراجيز‬
‫معه تيوارت رقر بن أس‬ ‫حيّا وديوانه مشهور معتبر وله في الزبدة سبعة وتسعون بيتا‬
‫ه ديوان الزخشرى جار الله العلامة أن القاسم محمود بن عمر الخوارزمى‬t ‫وزفر بن حيان‬
‫المتوفى سنة الله أوله ابتداء بحمد الله تعالى على عدايته لاقوم السبيل التي ذكر فيه الشريفة‬
‫ معه ديوان زهير بن أق‬- ‫أبا الحسن على بن حمزة بن وعاس أمير مكة وله ديوان رسائل‬
‫ه دبوان زهير بن جعدة هتمعه ديوان زهير بن محمد‬ffr ‫سلمى المرافي المتوفى سنة وشرحه‬
‫ابن على الصدر الكبير بهاء الدين الكاتب أوله الحمد لله الذى خلف الانسان وعلمه البيان‬
‫ه تيوارت ريات الأتمتم أن أمامة العبدى المعمو المتوفي سنة أو لقب به لعجمة في‬r ‫الج‬
10 ‫تاه كيوان ريتب تركى وعى شاعرة رتبت ديوانها باسم السلطان محمد خان‬ ‫لسانه‬

anno 145 (inc. 1. Apr. 762) mortui. Ibn Khallaktin eum et patrem clarissimos fuisse
dicit poétas versus metro Rejex fundentes. Uterque Diwanum edidit solis illius
generis carminibus repletum. – 5440. Diwan Riy 4 d hi ‫ و‬Diwanus turcicus Mollae
. mma
1ohammed Bens A-lE ‫ و‬vulgo Riyadha ,itcid qui tempore Haja Khalfae
AMustafa
vixit et Diwanum notissimum et magniaestimatum edidit, ex quonomaginta septem
.versus in El-Zubdet leguntur ‫ ـ‬.5441 ‫و‬Diwan Zo far Diwanus Zafari Ben
‫ر‬.4sn Zafari
et h ty yaH ‫ ـ‬.5442 Di w 4n E 1 - 2 am a kh sh ,ire Diwanus
Ben
5 doctissimi Jitrullah Abu'lcthstan Mahmatid Ben Omar Khotoarexma ‫ و‬vulgo Zamakhshers
dicti et anno 538 (inc. 16. Jul. 1143) mortui. Incipit ita : Initium a laude Dei
‫أ‬Excelsi
pro ejus ductu ad viam rectissimam .cte , et ibi -lE Sherif 4Bulhasan Ala
Ben Ham ‫ة‬ ‫ك‬
a Ben mu
helihts r
Mekkae al
Emirum .tado
ual t
Idem s ipe
Diwanum
.tidide – .3445 Diwan Zo heir ‫ و‬Diwanus Zoheiri Ben ABi Solana Moxent anno ...
,iu
ejusque
tr commentarius
om. ‫ـ‬ .5444 Di wan Zo heir ‫ و‬. Diwanus Zoheiri Ben
.Ja"da. -- 5445. Di wan Zo heir , Diwanus Behtt - ed - dtni Zoheir Ben AMohammed
Ben Ali El-Sadr El-Kebtr ,eabireS qui ita :tipicni Laus Deo ‫ و‬dui hominem creavit
.eumque eloqui docuit etc ‫ ـ‬.5446 Di wan Ziya d El - Aj em ‫ و‬Diwanus Abu
Jul‫ر‬4‫ر‬-Inthrnae
Abda ,ramaM vulgo Ziytid El .em dicti et anno 101 .cni( .42 (719
.iutrom Cognominabatur El em‫ز‬4 ‫و‬,surabrab ‫و ؟؟ و‬
-4o .uod iimpedita
tlingua
ejus af –
.5447 Di wan Ze in eb ‫ و‬Diwanus turcicus poétriae ZeineB ‫ و‬guae Diwanum jussu
281

‫مه ديوان الوتيت‬r‫رسمى تركى وعو معاصر الاحمد باشا الشاعر وله في الزبدة ثلاثة أبيات أ‬
‫اجح بن على القاضى القالسى المتوفى سنة الله قال ولاخيه القاضى المهتب أن محمد الحسين‬
‫ديوان شعر أيضا وكانا جيدين في نظمهما ونثرعما له ديوان رضانى تركى وعو عيد‬
‫الكريم المعروف بقصاب زاده توفي سنة هم؟ وله في الزبدان ستة أبياتا "" أن ديوان رض آتى‬
‫وله‬ .‫م‬1 ‫ تركى وعو المولى على بن محمد بن أخت المولى يحيى شيخ الاسلام المتوفي سنة‬5
‫ه ديوان رقيقى تركى وهو المتولى في بلدة أدرنه‬r* ‫في القيادة مائة واحد وأربعون بينما‬
‫ه ديوان ركن صائن الهروى فارسى توق‬T‫ ولع في الزبدة خمسة أبيات ه‬1/1 ‫المتوق سنة‬
‫ تركى وعو القاضى المتوفي سنة ه؟ ولع في الزبدة ستة أبيات‬. ‫ه ديوان رمزى‬rf‫أ‬ ‫سنة من‬
‫من ديوان رواق تركى توفي سنة " وله في الزبدة أحد وثلاثون بيتا مارتن ديوان روحى‬
‫بن الحجاج‬ ‫ أن ديوان رؤبة‬-1 ‫ وله في الزبدة ستة عشر بيتا‬. ‫ تركى بغدادى توفي سنة‬40

Res ,im Diwanus turcicus Reshafi ‫ و‬dui aequalis poétae 4hmedptish di fuit et a res in
.El-Zubdet habet versus – ‫ا‬543 . ‫ا‬Di wan E - Et es hid ‫ و‬Diwanus Resitdi ‫ص‬%‫ ومو‬ed
Ben Ali El-Chdia El-Cialiss, anno 563 (ine. 17. Oct 1167) mortui. Ibn Khazzazan
ejus fratrem quoque Judicem AMohadzdsib-ed-din Abu AMohammed El-Hasan Divs annnn
poétieum edidisse dicit et utrumque non minus bene in ligata oratione qtiam in prosa
.versatumfuisse ‫ ـ‬.5432 Diwan Ri dh a y i ‫وسكوريز و‬Diwanusturcieus Abd - el - Re
Radhtags, vulgo Cassibxtideh dicti et anno 985 )inc. 21. Mart 1577) mortui ‫يرحم و‬
eujus versibus sex in El-Zubdet leguntur. – 5433. Di wan Iti dh a yi, Diwarsons
turcieus Mollae Ali Ben ,demmahoM vulgo Ridh498 dicti ‫ و‬Gui filius sororis Morn ase g
yahya Sheikh el-islim fuit et anno 1039 (inc. 11. Aug. 1629) mortuus est. Cenesson
quadraginta unum versum in El-Zubdet habet. – 5434. Di wan Reff cki, Diwa as sus
tureicus Refiekti, qui administrator Mesquitae Adrianopolitanae fuit et anno 939 ) ‫من صدق‬
3. Aug. 1532) obiit. 6Auinque ejus versus in El-Zubdet leguntur. ‫ـ‬. 5435 Di ‫يحة‬n
‫ك‬v
‫و‬Ro
kn S 4 in ‫و‬Diwanus
persieus Rokni Sthin Heret08 r‫ح‬anno
728 .cni( .71 .voN 1s s
.mortui ‫ ـ‬.5436 Diwan Rem ,iz Diwanus turcicus Judicis ,ixmeR anno 956 ) ‫ق‬ear.
.11 .)0451 r
,iutrom ex b
quo sex versus
e in El-Zubdet
F .rutnui‫ح‬
nevni – .‫ت‬
7345 Div ‫ورقة‬
Rew 4 ,in Diwanus turcicus ,itnioteR anno 930 .cni( .01 .voN )3251 mortui ‫ و‬CHui
triginta unum versum in El-Zubdet habet ‫ـ‬. . 5438 Di wan Ri hi ‫ و‬Diwanus
turcieus Ruhti Baghdidt, anno 1014 (ine. 9. Mai. 1605) mortui. Vide sedecinn ejus 10
.versus in El-Zubdet ‫ ـ‬.5439 Diwan Rub a ‫ز و‬Diwanus Rubae Ben - elajjta ,Basrs
111. 36
280

‫ مشتمل على قصائد ولطائف أن ديوارت تاتى تركى وهو‬٣ ‫ابن على الخزاى المتوفي سنة‬
‫شاعر مشهور من شعراء الروم توفي سنة "دة والمنقول عنه أن غزلياته أزيد من ألف وستمائة‬
‫وقصائده أكثر من أربعمانة لو انتخبه لكان أعلاه زائدًا من شعر غيره كذا في التذكرة وله‬
10 ‫في الزبدة مائة وسبعة واربعين بينما تاه كيوان تعى تركى وعو بالى الدفترى توفي سنة‬
5 ‫ه ديوان اتى الرمة لغيلان بن عقبة أحد فحول الشعراء‬rf ‫وله في الزبدة ثلاثة أبيات‬
‫معه تايوان الرآى‬ ‫**ه ديوان ذى الاصبع حرثافي‬ ]‫وأحد عشاق العرب المتوفى سنة أما‬
‫ه كيوان رعى تركى توق‬of ‫ه ديوان ربيع بن معدوم‬٧ ‫عن ديوان رافع بن عريم‬
‫ه ديوان الوسائل لان السعادات المبارك بن أن‬rF ‫سنة ه؟ وله في الزبدة تسعة عشر بيتا‬
‫ ولان الحسن على بن محمد المعروف بابن‬. ‫الكرم المعروف بابن الاثير المجزرى المتوفي سنة‬
10 ‫ناويد‬F".
‫ع‬ c1 ‫سنة‬ ‫قاسم ان على الحريرى المتوق‬ ‫ماكتمال‬ ‫ولاولى‬ "..". ‫سنة‬ ‫بسام المتوق‬

Diwanus Dibili Ben Al Khoxtti ‫ و‬anno 246 .cni( .82 .traM )068 .iutrom Continet
Casadas et alia carmina faceta . ‫ ـ‬5421 . ,Di
wan D z à ,it Diwanus turcieus Dxtitti
qui ex clarissimis poétis Humaeis .tiaf Mortuus est anno 953 .eni( .4 Mart ‫(و‬1546
et plus mille sexcenta carmina amatoria et plus quadringentas Castdas scripsisse
.rutidart Si carminum meliorum delectus habitus esset ‫ و‬hic Diwanus teste Tedskiret
inter ceterorum poétarum carmina longe praestantissima contineret. Centum quadra
.gintaseptem ejus versus anthologiae Zubdet inserti sunt ‫ ـ‬.5422 ,Diwan D zeh en i
Diwanus turcious Bilti Defiers, vulgo Dsehens dicti et anno 997 (inc. 10. Nov.
5 (1588 .i u
Tres ejust
versusr om
in El-Zubdet . ‫ ـ‬.5423 ,Diwan
leguntur D zi "Iromma
Diwanus [ Gheilini Ben 0cBa ‫ و‬-vulgo ] Dsulromma I ,itanimongoc qui in praestan
tissimis Arabum poétis amorem canentibus habetur. Obiit anno 101 (inc. 24. Jul.
(719 [ . ‫ ـ‬.5424 Di w 4 n D zi " l a s b a " ‫ و‬.Diwanus
Dsu'lasbai Horthdint ‫ــ‬
.5425 Diwan E1 - Rai ‫ و‬.Diwanus Rtiti ‫ ـ‬.5426 Di wan R 4 fi " ‫ و‬Diwanus Rafi
Reb f -Diwanus
Hartm ‫ ـ‬.5427 ‫«و‬Diwan
.Ben Rebti Ben .mitdaM – .8245 Di
w 4n Rahmi ‫ و‬Diwanus turcicus ,itamhaR anno 975 .cni( .8 .luJ )7651 mortui ‫ و‬gui
.undeviginti versus in El-Zubdet habet ‫ ـ‬.5429 Diwan el - res 4 ‫ واة‬Diwanus
,mu ra
auctoribus lo
Abulsehdht E7 t sBen
- AMobhrek iAbilkeren
peJesert ‫ و‬-vulgo IBn
elatitr dicto et anno 606 .eni( .6 .luJ )9021 mortuo ‫ ـ‬,Abulhasan Ali Ben AMohammed
no vulgo Ibn Besslim dicto et anno 303 (ine. 17. Jul. 915) mortuo - et Abu Mohammed
Chsim Ben Ali Hariri, anno 516 (inc. 12. Mart. 1122) mortuo. – 5430. Diw a n
279

. ‫من تايوان حققت‬ ‫معه ديوان خقآجى هو أبو محمد عبد الله بن سعيد المالى المتوفى سنة‬
‫أين ندية إيه تيوارى خقى تركى من بلدة أدرنه من شعراء فاتبع قسطنطنية وله في‬
‫الزيادة أربعة أبيات من ديوان خلف الاجور المصرى المتوفي في حدود سنة مها عمه كيوارت‬
‫وخمسة أخت صاخو الشاعر المشهورة وديوانها مشهور بين الادباء يحتج بابياتها وكلامها‬
‫ فيه تسعة‬76 ‫ة داعه ديوان خوجو فارسى وهو أبو العطاء حمد بن على الكرما في المتوفي سنة‬
‫من ديوان خيتك تركى اسمه محمد من قصبة‬ ‫الاف بيت كلها قصائد وغزليات ورباعيات‬
‫اق الدولة‬ ‫ وهو شاعر مشهور وديوانه أيضا مقبول خصوصًا‬16 ‫جيكياجه وأردار المتوق سنة‬
‫تاه كيوان دى تركى وله في الزيادة ستة‬ ‫السليمانية وله في الزيادة خمسة وسبعون بينما‬
‫معه ديوان درو في تركى توق في حدود سنة وهة ولعق الزيادة خمسة أبيات‬ ‫جبات‬
‫كه ديوان يغيل‬ ‫ه ديوارى ترى تركى وهو عكرى زاده المتوفي سنة مالا وله في الزيادة بيتان‬1 10

.abipso laudatorum ‫ سم‬Mohammedis.5410


Diwan Khafa ,ij Diwanus Abu
‫م‬ idallah Ben Satd ,a‫ه‬ belaH vulgo Khafaaja n
dietiet anno ... .114a
5.iutrom Di wr
turesens.5412‫ـه‬.Kh
of ,fa Diwanus Khafafi Ben Nadba IDiwan ,ifahK Diwanus
‫ر‬rschaffi
s ,ii
natill
oponao
irdA pqui interpoétas
oni AMohammedisexpugnatoris
tnatsnoC
.fait et quatuor versus in El-Zubdethabet ‫ سد‬.5413 Diwan ,falahK Diwanus
‫يب عمر‬.Aalafi
Ahmar ,trsaB circa annum180 ,61.eni( )697.traM mortui ‫هة‬41.nawiD
El-Khansa ‫ و‬Diwanus Khansaae Sakhrifiliae ,sirtsullieairteop eujus Diwantas
irater philologos multa auctoritate gaudet Versibus ejus et oratione argumentorum loeo
‫ـه‬.utuntur oju.5415 Diwan Kh ‫وي و‬Diwanuspersious 4bulattti Mohammed Be 5
‫ اص‬2a ,tnamreGE vulgo Khajudictietanno 742 .74.eni( .iatronh)1431.nuJ Continee
no-wem millia versuum ‫ و‬dui omnes in ,sidasaC earminibus ramatoriisnet quatuor
.hernistiehiorum versantur ‫ ســ‬.5416 -IDiwan ,ilayahK Diwanusturcieus Mohama
aree dise eastello Yeatje IWirdhroriundi, vulgo Khayttla dietietanno964 (ine.
4 - Nov.4556) mortui. Poetaillustris est ejusque Diwanus acceptus praecipae
.Sozetantini
regnantis ,eropmet et septuagintaquinque versus in El-Zubdethabet ‫به‬
54.17 . Diwan D 4 f, Diwanusturcieus Dati, ex quosexversus in El-Zabdes /
.leguntur ‫هة بلد‬81 Diwan
.initreD ‫ و‬Diwanus tureieus ,itaitreD qui eirear annunn
‫مهس‬.95o
.eni( .6 )3451.rpA obiit et in El-Zabdet quinque versus habet Diwan.5419 40
Durri, Diwanusturcious Durrti, vulgo Bahrtaideh dicti et anno 1025 (ine.10. Jan.
(1616 .t Duouejus t
versusr in El-Zabdet
om leguntur
. ‫ ـ‬Dibir.5420 Diwan ‫و‬
978

‫عن ديوان خسرو‬ ‫بمكة وله في الزبدة أربعة وعشرون بيانا معه تايوان خرتقب بنت هنعان‬
‫الدهلوى فارسى المتوفي سنة من جمع أشعاره موزاياى سنقر وبلغت مائة وعشرين ألف‬
‫وشعوى أزيد من أربعمائة وأقل من خمسمائة وقال في‬ ‫رسائله‬ ‫ وقال صاحبها في بعض‬. ‫بيت‬

‫تذكرة دولتشاه أن ديوانه أربعة أوله تحفة الصغر وعى ما قاله في شبابه ووسط الحيوة وهو‬
5 ‫ما كتب في حتا كهولته وغرة الكمال وهى التى نظمها في أيام كماله والبقية الناقية في أيام‬
‫هرمه وعلى هذا فعدده ليس من حصار وقد رأيت في مجموعة عدد أبيات غزلية أن غزلياته الف‬
‫وثلثمائة وسبعة وعشرون وعدد أبياته سبعة آلاف وثمانمائة واثنان واربعون والله أعلم‬
‫ه ديوان خطائى‬F‫م‬ ‫سه كيوان خسرو تركى توفي سنة مما ولد في الزبدة ثمانية أبيات‬
‫ وله في الزبدة بيتان قال صاحبها الفائضى‬.1 ‫تركى وهو شاه اسماعيل الصفوى المتوفي سنة‬
10 ‫أنه ديوان خطاب للسيوطى ذكره في فهرسته‬ ‫ من ديوانه المرتب‬. ]‫رأيت [ له جزة أ‬

‫م‬v ig
quatuor versusin
in El-Zubdet
ti habet ‫ ـ‬.5405 Diwan Kh ir ni ,e Diwanus
fili
.Atri tioki ‫ بــ‬.5406 Diwan Kh o s re ,w Diwanus persieus Khosreaoi
ae‫ك‬A
Hen'tini
Dehletoi ‫ و‬anno 725 .eni( .81 .ceD )4231 ,iutrom eujus earmina a Mirstbai Soncor
collecta .centum viginti millia versuum implent. Auctor ipse intractatu quodam :
Carmina mea, inquit, amplius quadringenta sunt et minus quinquaginta efficiunt. In
2edshiret a Detoletshhh edito Diwanum ejus legitur quadripartitumesse. Prima pars
inscribitur‫ة‬
Tokfet els
sigliari.e. Donum prioris aetatis, et carmina continet in juventute
5 facta .‫جس‬ it
eeunda IWast el-Baytit .e.i . Mediaa
,ativ et t ea
carmina provectioris
continet - tertia Ghorret .e.ilhtneA-le Splendor perfectionis sive earmina ‫ و‬Quae
virili aetate cecinit ‫و ـ‬ e
uarta E7 - Backayet v
.lE TYacht .e.i.tei s
y Reliqua exquisita
carmina senilisaetatis .‫ه بـ‬ e ,terap‫ص‬ pa earmina‫ق‬ n
numero non .idneheI
rpmoc
Sylloge versuum amatoriorum vidi, carmina amatoria mille trecenta viginti septem
efficere et versuum septem millia octingentos quadraginta duos esse. - Deus meliora
.scit ‫ ـ‬.5407 (i Kh one ‫ف‬D
sre ,w Diwanus Kho ,io
turcieus iw anno
ant1005
er.
.25 .guA )6951 mortui ‫ و‬. ‫و‬Di uZ
octo -
versus inlE detn‫ة‬
wa .tebah - ui.8045
Khat4 yi ‫ و‬Diwanus tureieus Shhhi Isrnatd ,setefaS vulgo Khatigt dicti et anno 930
(ine. 10. Nov. 1523) mortui, ex quo duo versus in El-Zubdet leguntur. Phidhs
10 ‫ه‬ discipulus : e j
,idiV ,tia partem Diwani uab eo in ordinem
s dispositam –
5409. Di wan kh oteb , Diwanus sermonum a Soytiti editorum et in librorum indice
277

‫له ديوارى‬ ‫؟ وله في الزبدة ثمانية عشر بيتا‬f‫معه ديوارى حيرتى تركى توفي سنة أ‬
‫حيص بيص هو أبو الفوارس سعد [ بن أحمد بن سعد ] شهاب الدين التميمى المتوفي‬
‫به ديوان الحيوان يختصر حيوة الحيوان مر ذكره حاله ديوان خاتمى تركى‬ ‫ستة مه‬
‫ وله في الزبدة‬،‫له ديوان خاقات تركى هو أياس باشا زاده المتوفي سنة ما‬ .. ‫توفي سنة‬
‫و يعة أبيات مته تبقت خلة ابيي المتوفي سنة تركى أنه تبوك خالحيى عبد‬
‫له ديوان خاورى على تركى‬ ‫كذى] خواجه زاده توكى توفي سنة ه؟ وله في الزيادة بيتان‬
‫ ولد في الزبدة أربعة عشر بيتا" تمه ديوان خيزرزى هو أبو القاسم نصر بن‬. ‫توفي سنة‬
‫ قال كان أما لا يكتب وكان يخبز خبز الارز ببصرة وينشد أشعاره‬٣٧ ‫حمد المتوفي سنة‬ .

‫ المقصورة على الغزل ] والناس يزدحمون عليه وكان أبو الحسين محمد المعروف بابن النككن‬T
‫ مع علو قدره أعتى به وجمع له ديوانا انتهى عنه ديوان خدئى مصطفى المتوفي ستة من؟‬10

5395. Diwan Heire ti, Diwanus turcicus Hearetti, anno 941 (ine. 13. Jul.
1534) mortui, e quoin El-Zubdel duodeviginti versus leguntur. – 5396. Di wr an
‫و‬He
is Beis Diwanus Abutretoirisi Stad I Ben Ahmed Ben Sad1 Shehttb - ed-olan
,d
vulgo Heas
n Beisdicti
i et anno
m 574 .e
eni( .91 T
.nuJ 1178)mortui
. ‫ـ‬
el-heiwan ,Diwanus
.5397 ‫و‬Diwan -muilamina Epitome libri Hagit e-heatean
quo supra dictum .tse – .8935 Diwan Kh a ,imit Diwanustureieus Khttaana
‫قو‬de
.anno
1004 )5951.guA.72.eni( mortui ‫ـ‬ .5399 Diwan Kha eani ‫ و‬Diwanus
turcieus Aglisi Phshaatideh, vulgo Khtteint dicti et anno 1015 (ine. 29. Apr1606)
‫نو‬rnortu ‫و نمو‬ tuor ‫م‬versus ‫ه‬
in El-Zuidet
di habet l – ,0a 045 Diwan
hK ‫ و‬s
,Diwanus
turcieus Khttlidi ,thgiJ anno . . . mortui ‫ـ‬ .5401 Diwan Kh 41isi ‫و‬
IDivanusturcieus I Abd-el-haggil Khojitsideh, vulgo Khttlist dictiet anno 95o
. .6 )3e
451.rpA ,iun
trom equoduo
i versus inC El-Zubdetinveniuntur
. ‫ـ‬
.5402 Diwan Kh a weri ‫ و‬.Diwanusturcicus
Alti ,sreoaahK anno972 .eni( .9 Aug
(1564 ,i equoquatuordecim
utversus r inoEl-Zubdelleguntur
m. ‫ ـ‬.5403 Diwan
arozzi‫ك‬H
h obz ‫ و‬Diwanus 4Bulletistini Nasr Ben ,demhA vulgo Khobattroxat dietiet
anno 317 (inc. 14.Febr.929)mortui, guem Ibn Khallakthn idiotam appellat artis
scribendi inscium. Panemoryzae Basrae coxit poémata recitans Iamoremsolunn
eanential et bominibus circumdatus. 4Barlhoseta Hoharren , vulgo Ibn LenkeA
cognominatus ‫و و‬ t
uanguam gradu dignitatissuperior e
eum commendatum sibihabuit 10
.Diwanum
.tigelloc Hactenus Ibn Khallihin ‫ ـ‬.5404 Diwan Khudayi ‫و‬
‫و‬Diwanus
Khuddyti Illustafa qui‫ل‬.5.Mekkae
anno978 (ine .nu ,iutrom)0751
976

‫له ديوان الخطيئة جزيل بن أوس بن مالكي المخضرمى] له ديوان الحكم وميدان التلم‬
‫لاق الغضل عبد المنعم بن عمر بن حسان ألاجليافي [المتوفى سنة الما] منظوم يشتمل على‬
‫الاشارة الى كل غامض المدرك من العلم والى كل صادق المنسك من العمل والى كل وأضاع المسلك‬
‫"له ديوان المحكمة تركى فى الكيمياء للفاضل على الازنيقى وهو الشعار على‬:‫ه‬ ‫من الفضيلة‬
5 ‫لخروف ويبين فيه قواعده وذكر أنه أخذه من الشيخ أحمد الشهير بابن الاشرف "له ديوان‬
‫ حتى تركى وهو‬7 ‫ه ديوان‬-1 ‫حلمى تركى وهو عبد الله الشهير باحى زاده المتوفي سنة‬
‫ه ديوان حميد بن علال‬- ‫ وله في الزبدة بيتان‬11 ‫أبن آف شمس الدين المتوفي سنة‬
‫له ديوان حياتى‬f ‫له ديوان حتظلة بن دويب "له ديوان حنظلة بن الشرقى‬
‫فارسى وهو من معاصرى العرفى أوله‬
10 ‫أوست‬ ‫همه بخشنده مردم أثر داده‬
‫فرسناده أوست‬ ‫نع‬ ‫عرجه بنهاده عركسى‬

5386. Di wan E1-Hotei a, Diwanus Hotetae I Jexteel Ben Aus Ben IMilak, qui
.[tempore ignorantiae et Islami vixit ‫ ـ‬.5387 Di wan el - hi kem we Me id 4 n
1 - kil en Diwanus apophthegmatum et Hippodromus ,muraitnetnes auctore 4 ‫ة‬l'u-
‫و‬e
.
adhl‫ة‬ an
Abd-el-mon in i
Ben t
0mary Hassin
Ben l .anno
uJ ‫] و‬ 602 .eu
g ni( .8A
1 (1205
mortuol. Carmen, quod indicia continet omnium arcanorum e scientia intelligendorum,
quae in cultu sincerissima sunt e ,ixarp et omnium eorum ‫ و‬guae in via
‫و‬onnnium
.mysticaclarissima ,tnus e gradu Theosophiae superiori ‫ ـ‬.5388 ‫و‬Diwan el-hikm et
Diwanus turcious sapientiae de Alchymia, auctore Ala Intekt bene merito.Carmina
alphabetice ordinata, in quibus praecepta artis alchymisticae primaria exponi seque
ea a Sheikh ,demmahoM vulgo Ibn-eleshref dicto ‫ و‬.tarranessipecca – .9835 Di wan
Hilm i, Diwanus turcieus Abdal7ae Ha Int, vulgo Hayytxtideh dicti et anno . . .
.mortui ‫ ـ‬.5390 ‫و‬Diwan Ham ,id Diwanus turcieus Hamdti Ibn Ac Shens-ed-din
anno 909 (ine. 26. Jun. 1503) mortui, qui duos versus in El Zubdel habet. -
.5391 ‫و‬Diwan Hom ei ,d Diwanus Hometdi Ben .liliH – .2935 Diwan Hant zal a
Hantsalae Ben Dotnetb ‫ ـ‬.5393 Diwan Han tzal a ‫ و‬Diwanus Hant20lue
.Diwanus
aequali
- elsherekt . ‫ ـ‬.5394 Di wan Hay ,it4 Diwanus persious Haghlti ‫ه و‬gui
.Ben
poétae Unifferat. Incipit ita :
10 Omnia hominum dona monumenta sunt Ejus benignitatis ‫و‬
Omnia ,anob quae quisque deponit ‫ و‬ab Illo missa sunt
275

‫"له ديوان حالى نوائى وديوانه‬ ‫بدرويش حالى المتوفي سنة الاوله في الزيادة بيتان‬
‫"له ديوان حريمى تركى‬M - ‫تركى ولعق الزبدة بينانه له ديوان حرملة بن جنادة‬
‫من ديوان حرجى‬ ‫اثير سوى المتوق في زمن السلطان سليم القديم وله في الزبدة ثلاثة أبيات‬
‫"له ديوان حسان بن ثابتن [بن‬8187 ‫تيكى وعو قورقود بين السلطان بايزيح المتوق سنة‬
‫ة كيوان حسن‬1٧٣ ‫ة تمنذر الانصارى التخزرجى شاعر النبى صلعم المتوفي سنة أربعين] وشرحه‬
‫هجوم أجد الهمدا في اليمنى [ المتوفي سنة] في ست جلدات "له تايوان حسى بى مقر‬
‫ "له ديوان حسن الدعاوى المتوفي سنة فارسى له ديوان‬٣٣٣ ‫* تنيسابورى المتوفي سنة‬
,w ‫""له تايوان حسين بن حسن الحسينى المتوفي سنة‬ ‫حسن الكاتى المتوق سنة فارسى‬
‫ وله ق‬1 ‫عربيات فارسية منه ديوان حسينى فوائى وعو السلطان حسين بيقرا المتوفي سنة‬
"fir ‫عو أبو أسمتحف أبراهيم بن على القيروا في المتوفي سنة‬ ‫الخضرى‬ ‫"له ديوان‬8‫ه‬ ‫ ألزبحة ثلاثة أبيات‬10

.Deractsh
Hitlett dicti et anno 1012 (ine 1 . ‫ل‬
.nu )3061 ,in
utrom qui duos
i versus
.El-Zubdethabet ‫ ـ‬.5374 Diwan Hali ,iyaweN Diwanustarciens Hilti Neneaya
‫يس‬.ex
quo duo versus in El-Zubdet inveniuntur ‫ة‬5
IDiwan
73 Harm
.a el ‫ و‬-Di
Jontada
.wanus Harmelae Ben ‫ ـ‬.5376 Diwan Harfmi ‫ و‬Diwanusturesens
ETartnti Bursetes, qui tempore Sultani Seltan priorismortuus est ettres versus opera
.2Cubdetinsertos habet ‫ ـ‬.5377 Diwan ,imfraH Diwanus tureieus Careudi Sultani
.Edayeatd ,iilif wulgo Hartmadietietanno918 .eni( )2151.traM.91 mortui ‫حد‬
.5378 Diwan Hassan ‫ و‬Diwanus a Hasstin Ben Titabat I Ben - elmondair Ansars 5
25 ‫ة‬ tprophetae
‫و‬aareja iib o),0
dIohammed atéo6
p qui6 anno.40
.i i( M.71 editus
.ena
‫دسم‬.eirusque
commentarius 3.nasaH ‫ و‬Diwanus Hasani Ben Ahmed
‫ة‬97Diwan
‫اسب‬.Arendlint
,tnemeY [anno ... mortuil.ihSex volumina ‫ة‬0Diwan
83. na
Has
‫و‬Esen Motzaffer .Diwanus Hasani Ben ATotaaffer ,trhabatsiVT anno 442 .eni( 26.Mai
.a
o )05 amortai ‫ ـ‬Hasanai.5381Diwan Has an iD eh le ,iw Diwanus persieus
‫ق‬,i
de ut t e
anno
r lo h.e
m
. Dw E .. ‫ة ـ‬28 Diwan
3.i Has h ansaK ‫ و‬Diwanus persieus
‫دتلا‬.Erasani
,aihsadK anno ... mortui ‫ة‬383.1Diwan
a Ho ,r nies Diwanus
e Hoseani
B
.Erasan,tnaesoH anno 770 .61.eni( )8631.guA .iutrom Carminaamatoria persica ‫ـك‬
5384.Diwan Ho sein iNeway i, Diwanus Sultani Hosein Beicara , vulgo Hosearas
Neaeliya dieti et anno 911 (ine. 4. Jun. 1505) mortui. Anthologia Zubdettresejus 10
versuseontinet.--5385.IDiwan El-Ho sri ‫ و‬.Diwanus
Abu Islacki Ibrahtm Bena
.47a
,anatotariaC wulgo Hosradietietanno 413 .eni( .6 )2201.rpA mortui ‫ـ‬
35 *
274

‫مبادى ذوقى نعمتى أحراز واسباب خوف اليمدان احتراز ايليه كتبه الفقير أبو السعود عفى‬
‫"له ديوان حالتى تركى وعو المولى مصطفى بن محمد الشهير بعزمى زاده المتوفي‬ ‫عنه‬
‫ وهو أجل دواوين علماء الروم قال فيه المولى غنى زاده ديوان حالتى يواشور مدح‬.. ‫سنة‬
‫ وصف مقالى ايتسه نوه أيلر أقتضاء ؟ هر صفاحه‬،‫أولنسه كر مفتاح أولوب آجر بزه باب بلاغى‬
‫ وله ديوان الرباعيات رتبه على الحروف كشعراء العجم وقال ة‬،‫سنده وارناجه مخصوص حالى‬
‫شعر‬ ‫في حقه‬
‫أرباب عشغف الناده رباعيلرم بنم‬
‫برم صفائه حالتيا جارباره در‬
‫كيمدار أنكله قطعه الماسى بتطوتان‬
10 ‫نقصا في خود ياننده أيكن آشكاره در‬
‫ومن ديوانه في الزبدة ثلاثة وتسعون بيتا من قصائده ومائتان وخمسة وثمانون بيتا من‬
‫"له ديوان حالتى ديكر تركى وهو المعروف‬8" ‫غزليات ومائة وثمانية وعشرون بيتا من رباعياته‬

anguinum atheriaca salabri discernere, principia voluptatis gratiae colligere et omnia


‫و‬evitare .Huaemetum cruciantem injicere possint ‫ ـ‬Seripsit pauper Abu ,ditosl eui Deus
ignoscere weliti -‫ حس‬.5372 Diwan Hal ,ite Diwanus turcieus Mollae Mustafa Ben
AMohammed Hilets, vulgo Aantastidei dieti et anno 1040 (ine. 31. Jul. 1630) mortui.
De hoe virorum doctorum Rumeliae Diwano illustrissimo dicit Molla Ghantsideli :
5 ‫و وو‬Convenit ,Diwanum
Hiletti ,eradual quippe qui clavis portam eloquentiae nobis aperit
quanguam descriptionem orationis contemnit. Quidea opus est quaevis enim pagina
.propriumfervoris ingenii statum continet 66 ‫ ـ‬Idem Diwanum carminum quatuor
,tidide quem ad instar poétarum persicorum alphabetice ordinavit
‫و‬hemistichiorum
et de eo hos fecit versus:
Mea quatuor hemistichiorum earmina in manibus amantium
0 Hitleti ! crotalum sunt in consessu voluptatis.
)
Quis t e
unquam eaddum n uf
adamantis fragmentis
noc ‫و‬
10 Cum hujus virtus manca ipsa appareat !
E Casidis Diwani nonagintatres versus, ducenti octoginta quinque e carminibus anna
toriis et centum duodetriginta e carminibus quatuor hemistichiorum in El-Zubdet
.leguntur ‫ ـ‬. .5373 Div ‫ة‬ s
n Hal ,itu ir
e Diwanus et
turcieus la ‫ و‬. vulgo
Haletti
273

‫ شرخا‬111 ‫بالحكايات الغريبة] وقد اقترحت مصطفى بن شعبان المتخلص بسرورى المتوفي سنة‬
‫توكا أصوله الحمد لله الذى حفظ الذاكر الخ [ وعو شرح على لسان التصوف ] والموت شمى‬
‫بالتركى المتوفي في حدود سنة ألف وتتبع في كل قائية وبحر شاعر من شعراء اليوم يقال‬
‫؟ وكذا تظم كتابا في نظيره وقافيته أبو الفضل محمد بن إدريس‬.. ‫تح فصلى المتوفي سنة‬
‫ئدفنرى المتوفي سنة الم؟ وشرح المولى سودى السنوى المتوق في حدود سنة الغب بالتركى‬t 5
‫ زيدا مزبور حافظ حقنده لسان‬. ‫عشيخا مفضلا ولشرح السودى مختصو] صورة فتوى‬
‫كغيبدر لا يسه عمرو لسان غيب ديمك خطادر حتى رئيس علماء عدم قرأتنه فتوى ويرمشادر‬
‫حبسه زياد مزبور رئيس علماء حقنده حاشا من أمامه أيدوب أول آنك ذه أغزى قاشق بدار بوا‬
‫حافظك مقالاتنده جوقلف حكم واثقه‬ ‫خوقياندن در ديسه شرعًا زيده انه لازم أولور أيوب‬

‫جزافات واردار مذاق مخيع أولدر كه بر بيتى برندان فرق أبدوب سم فى ترياف نافع صنميوب‬

‫و‬mortuusedidit1 et commentariosejus scripserunt Instafa Ben Shabin ‫ و‬Sor-airs


eognominatus et anno 969 (ine. 11. Sept.1561) mortuus, eujus commentariusturcieus
‫ة‬:o t Lausi
hDeo qui
pp invocationem
i o e s
conservat
n o.ctei
,[etad
e a linguam
h t T -
.ram technieam compositus estl Molla Shem a cirea annum1000 (ine.9.0et.1591)
rnortuus ‫و و‬
ui tureicescripsit-poéta
o quidam 7
Rumaeus Fadhla dictus
9 et anno
Cine.31. Aug. 1562)mortuus, quisingulahomoeoteleuta et metrain commentario
tureieo seeutus est, et librum talemadejus similitudinem et homoeoteleuta
‫ة هم‬‫و‬alfadilsMohammedu Ben Idrtsu,tretfeDtanno982r .eni( .32o
)4751.rpm
A 5
rnetriee composuit -- et Molla Sudi Bosneunt, circa annum1000 (ine.9. Oct. 1591 )
rra.ortuus, eujus commentariusturcieussingulastextus partes persecutus est, I etin
‫ــ‬.[ernatomen
eoactus exstat 6 ormula responsi .icidiruj Faciamus Zeidunn
dieere ‫ و‬Diwanum Hafitailaudatum linguamareani ,esse et ,erecidurmA qui
Divvanum itaappellet, peccatum committere, ut virorum doctorum prineeps (Reyts
o Terrmati)lectionemejus responsoillicitampronunciaret. CuodsiZeid laudatus
,t ,ne
ematatid ut existimationemeapitis
nop virorum
sdoctorum
er non oppugnet
‫و‬
hune rem ferenon satis intelligerenequetalia.cochlearesseejusmodi hominum
oribus ‫ و و‬mid Zeadolegibus convenienterrespondendumerit4 ‫ ـ‬.musnopset7 In
earminibus H4/ttaimultaapophthegmata probatissima etacute dictapraestantia to
inveniuntur, attamenetiam locidubiiineertique ei insunt, qui fines legis augustae
exeedunt. Omnium probatissimumigiturest, versus bene inter se distinguere, venenum
111. 35
‫ و‬79

‫ جمعه عمر بن محمد بن عمر الدمشقى وسماه بلبل الغرام‬- ‫بهرام الاربلى المتوفي سنة‬
‫"له ديوان‬ ‫اللاشف عن لثام الانسجام ورتبه على سبعة فصول ما له ديوان حاكرة الذبيافي‬
‫ه ديوان حارتة بن البدر الغدافي أن "له ديوان حافظ فارسى‬-7 ‫حارت بن كلدة وشرحه‬
‫ ذكر مرتب ديوان حافظ‬،1 ‫وهو شمس الدين محمد الشهير بمحافظ الشيرازى المتوفي سنة‬
5 ‫في ديباجته أن مولانا حافظ لم يرتب ديوانه الثرة اشتغاله بتخشية انكشاف والمطالع ودرسهما‬
‫فرتب بعده باشارة قوام الدين عبد الله وهو ديوان معروف متداول بين أعل الفرس ويتفال به‬
‫وكثيرا ما جاء بيت مطابف بحسب حال المتفائل ولهذا يقال له لسان الغيب وقد اتف في‬
‫تصديقف هذا المدى محمد بن الشيخ محمد الهروى المتوفى سنة رسالة مختصرة وأورد‬
‫أخبار متعلقة بالتفاول به ووقع مطابقا لمقتضى حال المتفائل وافرط في مدح الشيخ المذكور‬
10 ‫[ وللكفوى المولى حسين المتوفي بعد سنة من رسالة تركية في تفاؤلات ديوان حافظ مشحونة‬

Behran IrBild, vulgo Hijiri dicti et anno 632 (ine. 26. Sept. 1234 ) mortui. 0mar
Ben AMohammed Ben Omar Dianesheka eum collegit, Bolhol el - ghartm el-ktishtf an
hithin el - ‫ة‬.nstithma
t ,tii
spircsu
ni ets
in o
septemp sid ‫ة ـ‬863. Di wan
sectiones
Ha dira ‫ و‬.Diwanus Hidtrae Dxobghnt ‫ ـ‬.5369 Diwan Har ith , Diwanus Hirithi
.Ben Kelada ejusque commentarius ‫ ـ‬.5370 Diwan II 4rith ,a Diwanus Harilhae
.Ben - el-bedr Ghudint ‫ ـ‬.5371 Diwan Hafi tz ‫ و‬Diwanus persieus Shems-ed-dini
AMohammed Shirtist, vulgo H4fits dicti et anno 792 (ine. 20. Dec. 1389) mortui.
5 ‫و‬Ordinator Diwani H4/ttziani in praefatione narrat Mollam nostrum minime Diwanum
digessisse ‫ و‬ouod in operibus Keshshttf et "tlitteM adnotatione ornandis et scholis de
utroque habendis nimis occupatus esset. Itaque jussu Chttptian - ed- dtni Abdallah
ejus mortem Diwanum illum notissimum et inter Persas tritissimum digessit
‫و‬post
qui eo ad omina capienda utebantur; et saepissime accidit, ut versus egregie conditioni
omen capientis responderet, qua de caussa liber Lingua arcant dictus est. 6Auod
libri jus praecipuum ut argumentis confirmaret, Mohammed filius Sheikhi Mohammed
‫و‬Hereuot anno . . . mortuus tractatum brevem ,tidide in quo historias multas narrat
quae omina illa ex Diwano capta ,tnabatceps et egregie ei ‫ و‬guod conditio omen
capientis postulabat, conveniebant, at in laudando Sheikh ETaftz modum excessit
10 ] u bi
‫ه‬Similem
tractatum n
turcieum deo iet
ominibus a
Diwano illor ran
capiendis
plenum Molla Hosein Katfittpt post annum 980 .cni( .41 Mai )1572
‫م‬miraculosis
271

‫ قال الجاد‬- ‫خمسة عشر بيتا ميله تيوارى جعقر بن شمس الخلافة محمد المتوفي سنة‬
‫لانه ديبوأرى جلبى‬ ‫"ه ديوان جلالى تركى توفي سنة ولهاق الزبدة ثلاثة عشر بينما‬o"1 ‫خيخ‬

‫يوسوى تركى وله في الزبدة بيتان همه كيون جم تركى وعو أبن السلطان محمد خان‬
‫ وله في‬، ‫أهله ديوان اجمالى تركى توفي سنة‬ ‫ وله في الزبدة ثلاثة أبيات‬. ‫المتوفي سنة‬
‫ مئويدة ثمانية وعشرين بيتا ماه تايوان جمى وهو من شعراء هذا العصر الله تايوان جميل‬5
‫"له ديوان جميل تركى آمدى وله في الزبدة ستة أبيات‬ ‫ أبن عبد الله العذارى] وشرحه‬1
‫منه حيوارى‬ ‫ تركى وله في الزبدة بيت واحد‬111 ‫مهم تايوان جتاق باشا المتوفي سنة‬
‫ماه ديوارى جتاق‬ ‫ وله في الزبدة سبعة عشر بيتا‬.. ‫تجتاق تركى وهو بوسوى توفي سنة‬
‫له ديوان جتوب أخت‬ ‫تركى وهو من سمندرد توفي سنة أصوله في الزبدة ستة أبيات‬
‫ديوان الحاجرى وهو الامير حسام الدين عيسى بن سنا جربوع‬ ‫" (م‬N1 ‫ عمرو ذى الكلب‬10
-

.iussit. Quindecim ejus versusanthologiae Zubdelinsertisunt. – 5355. Diwan


.‫ ق‬4 " , Diwanus Jafari
r Ben Shemsa- eIAhalafet ,def
mmahoM vulgo 622
. .31.eni( Jan
1225) mortui, eujus praestantiam Ibn Khallakin laudat. - 5356. Diwan Jela li,
Diwanus tureieus Jellilti, anno . . . mortui. In El-Zubdettredecimejus versus
.I
eguntur ‫ ـ‬fli.5357
Diwan Jel ‫و و‬Diwanus
turcieus Jeltlti Burseuot ‫و‬
ui n
duosi
‫ تكم‬-.Zubdet
suhabet
srev - ‫ة‬85‫و‬Diwan 3.nneJ Diwanus turcieus Jennifilii Sultani
222 ‫م‬hammedi ,ntthKu
anno901
t )694r
4.tpeS.o
12.eni(m ‫ و‬ecujus versibus tres in
‫ عكار‬- .2nabdetreceptisunt ‫ ـــ‬.5359 Diwan Jem ali ‫و و‬Diwanus
turcieus Jentifai
arano971 (ine. 21. Aug.1563) mortui. Ejus versuum duodetrigintain El-Zubder 5
.eguntur.1 ‫ ـ‬.5360 ‫و‬IDiwanJem i ‫و‬DiwanusJenn'ti ‫صة تباو‬ter
siropmetsujuhsatéop
.floret ‫ ــ‬5364 . Diwan Jennf1 ‫ و‬Diwanus Jentlif Ben Abdallah 0dsral ‫ و‬ejusque
.suirat-n - e5362.Diwan
mamroe ‫ا‬f‫ و‬Diwanusturcious Jentli ,tdimA ex quo
Jem
‫دع‬se versus in .rutnugelledbuZ-lE -- 5363.Diwan JenabiPash a ‫ و‬Diwanus
tureieus Jentiba Pashae ‫ و‬anno969 .11.eni( .iutrom)1651.tpeS Unus ejus versus
in .rutinevnitedbuZ-lE - .4635 Diwan Jinani ‫ و‬Diwanusturcious Jintindi
Barr-seuot, anno 1004 (ine.27. Aug.1595) mortui, gui septendecim versus in El-Zulder
.habet ‫سم‬ Semendra.5365
Diwan Jin an ,i Diwanusturcieus Jintinti exurbe
oriundi et anno 1001 ,82,eni( )2951.tpeS mortui ‫ و‬ecujus versibus sexin El-Zulder
.tnusitpecer --5366.Diwan Jent b ‫ و‬Diwanus Jentibi ‫ و‬.Amrui
Daralhelb filiae ‫ ــ‬4 o
El-Hajiri.5367
Diwan ‫ و‬Diwanus Emiri Hostin - ed-din Isa Ben Senjer Bena
970

‫ماه ديوان جاحظ‬ ‫سنة هم له ديوان توبة بن الحمير اتجاه تايوان جابر بى ريت‬
‫ه ديوان جاكرى تركى وعو من أمراء دولة السلطان بايزيد بن محمد خان كذا ذكره‬-6
‫مولانا لطيفى في تذكرته "له ديوان جامى فارسى وعو المولى نور الدين عبد الرحمن بن‬
‫ ولا يوأنه على ثلاثة أقسام أوله فاتحة الشباب وأوسطه واسطة‬88 ‫أكد ألاجامى المتوفي سنة‬
5 ‫هكو‬ ‫اليومى‬ ‫اهله ديوان خقة‬ ‫العقد وأخوه خاتمة الحياة كلها غزليات وله ديوان رسائل‬
‫أمام ديوان جران‬ ‫ قال وديوانه كبير أكثره جيد‬٣٣ ‫أبو الحسن أحمد بن جعفر المتوفي سنة‬
‫ان"له ديوان جرجاق هو القاضى أبو الحسن على بن عبد‬ ]‫العون [ العقيلى المتوفي سنة‬
‫" و"له ديوان جرير‬ ‫ قال وشعره كثير وطريقته فيه سهلة‬- ‫العزيز الفقيه الشافي المتوفي سنة‬
‫عداه ديوان جعفر‬ ‫ وعو أشعر من الفرزدق وشرحه‬. ‫بن عطية التميمى المتوفى سنة‬
10 ‫ قتله السلطان سليم خان وله في الزبدة‬.1 ‫جلبى تركى ابن تاجى بيكي المتوفي سنة‬

anno . . . – .5435 Di wan Th au b a ‫ و‬.Di wan


Thaubae Ben - elhim
us yar –
.5346 .D iw
Ja bir Ben Zei ,d Diwanusan
Jhbari Ben Zeid ‫ ـ‬.5347 Di w 4 n
nus ‫ ـ‬.5348 Diwa n J 4 ke ri ‫و و‬Diw
‫ لا‬4 hitz ‫ و‬.DiwaJahttzi anus
turcicus Jakerti
qui ‫ و‬ut Mollanoster Lettfi in Tedsktret ,taromemmoc Emirus fait ad aulam Sultani
.Bla yext
Ben AMohammed d ‫ ـ‬.5349 Di wan J 4 ,im Diwanus persieus Mollae
Khtin
‫ة‬
Ntir - ed - dtn 4 - el-rahman t
. Ben Ahmed ,ic dmaJ anno 808O .cni( .31 (1492
mortui. Hic Diwanus tres partes continet, quarum prima Fatahat el - shebit i.e.
Initium juventutis ‫ ـ‬media IP Visitat el-ted ,i .e Media et praestantior monilis colli
5 margarita – et tertia Khttttanet el-Baytit i.e. Finis vitae inscripta est. Haec
.c ar
omnia amatoria .tnus Idem
mi Diwanum epistolarum
na edidit ‫ ـ‬.5350 Di wan
Jahtza ‫ و‬Diwanus Abu"lhasani Ahmed Ben Ja ,raf vulgo Jaitza dicti et anno 326
( inc. 8. Nov. 937) mortui. Ibn Khallaktin hune Diwanum magnum et maximam
.pa rte
egregium m ‫ ـ‬.5351 Diwan Jir an el - a ud , Diwanus Jirthn el-audi
appellat
,i
] il
u itar
anno .c 0[
.. o m. ‫ ـ‬.5352 Diwan Jo rj a ni ‫ و‬Diwanus ‫ر‬4 bu'lhasani 4/4
Ben Abd-el-astz ‫ل‬
.ur tg
,iciisc u
iifahs vulgo Joritini
ons dicti et anno
ult 366 .cni( 30 i
A
(976 .iutrom Ibn Khallikhn : ,atluM ,tiuqni composuit carmina ‫( و‬et ratio luan
.sequi facilis
turest ‫ ـ‬.5353 ‫و‬Diwa n ‫و‬Di
Jerfr Jertri
wanBen 44490 us
Temind
anno 110 (ine. 16. Apr. 728) mortui, gui major poéta est ‫ر‬Ferexdaco ‫ و‬ejusque
.a
commentari
o us ‫ ـ‬.5354 Diwan "aJ far Je1e hi ‫ و‬Diwanus turcicus Jafari Ben
Tijibeg Jelebs, quem Sultan Selim Khtin anno 920 (ine. 26. Febr. 1514) interfici
. 269

‫ديوان التنوخى‬ ‫"ع‬A ‫بون أين مقابل شرحه محمد بن معالى ألاسحلى‬ ‫يوان تميم‬ ‫يوم ممن لا‬

‫"ه ديوان اتبة‬f. ‫أمره ديوان يوسف بن تميم‬ ]PFP ‫المتوفى سنة‬ ‫ على بن معمل‬5

. ‫ان ديوان اتاق تركى المعروف باجان اممى المتوق سنة هو‬ ‫آلاترتوى المتوفي سنة الا‬
‫ه كيوان تموتى تركى من ديار قوامان البائع للاشربة والمعاجين‬rrf ‫عنه في الزيادة سبعة أبيات‬
‫في سوق قرمان بقسطنطنية قال المولى حسن جلى في تذكرته رتب ديوانه مرة بعد أخرى‬
‫ "له ديوان ثنائى فارسى المعروف بخواجه‬." ‫مع أحراف بعض أشعاره بالنار ما لم يشتهر قط‬

E IMohammedis Ben Yusuf Ben Mes'aid Sheiblant Tellafert, honorifice Shehaled.data


15.cognominati
et anno 675 (ine . ‫ل‬.‫ه‬i )6n
u
72t
1[ro. m ‫ـ‬6335 Diwan
.et-le -
rn ath th ol , Diwanus parabolarum, auetore eruditissimo 4bulettstan AMahmatid EBera
Connar ,trehshkamaZ honorifice Jhrallah eognominati et anno ‫ة‬83 )lnI.61.eni.3411(
.rnortui ‫ ـ‬fm.5337 Diwan Tem ‫ و‬Diwanus Temtni Ben ,libooIdibA eujus
.commentarium Mohammed Ben AMoalla Asedtedidit ‫ ــ‬Tentikhi.5338
Diwan ‫و‬
Diwanus Abu Alti Moista Ben Ali Cadhi, vulgo Tentikha dictietanno384 (ine.
15 - Febr.994) mortui. Ibn Khallaktinejus Diwanum majoremesse dicit Diwano
.[patris
Ali Ben ,demmahoMA [anno 342 .eni( .81 )359.iaM mortui ‫ة ـ‬93 3.s
Diwan
.Yaa ,fus Diwanus Yusufi Ben Temtn ‫ ـ‬Tighti.5340 Diwan ,ihgiT Diwanas
,tou annoe 1027
n .ee
ni( )r7161r
.eeD
r I.9E
1 mortui
. ‫ـ‬14,Diwan 35. Th i
an
Davvanus tureieus Thttnti, wulgo Jan AMema dicti et anno995 (ine.2. Dee.1586)
mortui, Septem habetin El-Zubdeliversus. 5342.Diwan Th ob it i, Diwanus
tureieus Tholititiiin Caramanianati.Constantinopoli inforoCaramanieopotulenta
et eonfeetiones vendidit, et Molla Hasan Jelebrinopere Tedakanet :Diwanum, inquits
repetitis vieibus, nonnullisearminibusigne deletis, in ordinem disposuit. Serius
haudunquam innotuit ‫ـه‬.Diwan 5343 Then dyi, Diwanus persieus Then ‫و‬ityht
.vulgo
Khaja Hosean Shtt dicti ‫ ـ‬to.5344
Diwan The ,iyan Diwanus tureieus
‫ق‬
fohammedis Cadhi
t , .ogluvi
Thentiyadictietexurbe
ib .idnuiroherseO
kiltlB
268

‫له ديوان البهاء زهير [ أن الفضل بن محمد بن على المهلبى‬ ‫صاحب ديوان وأكابر زمانه‬
‫ه كيوان بهارى تركى وعو مؤرخ توفي سنة مما ولد في الزبدة ثلاثة‬rr‫المتوفى سنة أما] أ‬
‫؟‬w ‫ه كيوان بهشتى تركى وعو رمضان بن عبد الحسن الويزاوى المتوفي سنة‬rr. ‫أبيات‬
‫ ثابت بن جابر هو من أعيان‬1 ‫له ديوان تأبط شرا‬ ‫وله في الزبدة تسعة وثلثون بيانا‬
‫ه ة‬1 ‫ه ديوان تاج الملوك بورى بن أيوب يجد الدين المتوفي سنة‬r ]‫شعراء الجاهلية‬
‫ه ديوان التدابيرج لان الفضل‬-٣٣ ‫وقال في ديوانه الغث والسمين لكته بالنسبة الى مثله جيد‬
‫عبد المنعم بن عمر الجليافي [ المتوفي سنة الا] جملته مأنة بيت واثنا عشر بيتا وهو مشتمل‬
‫على أعاجيب من المد باجات المعجزة النظم وله ديوان تشبيهات والغاز واوصاف وأغراض شتى‬
‫وديوان ترسيبل وفنون من المخاطبات وأنواع من الخطب والصحاور والادعية ونحو ذلك‬
10 ‫ه ديون‬- ‫ ه‬77 ‫"له ديوان تقى الدين عبد الملك بن الاعز [بن حمد] الاسنانى المتوفي سنة‬rP

simorum laudator fuit. – 5328. Diwan El-Beh 4 , Diwanus Behth - ed- dtni Zoheir
[ 4bulfadhl Ben MIohammed Ben Ali Mohallebs, anno 656 (ine. 8. Jan. 1258)
mortui l. - 5329. Diwan Beh a ri, Diwanus turcieus Historiographi Behirt,
. 958 .cni( .a
02 .naJ 1551 ) .n
iutrom Legunturn in E7 - 2ubdet o
tres ejus versus ‫ـ‬
.5330 Diw in Be his hti ‫و‬ ,D iw an
turcieus Ramadhtini Ben Abd-el-moisusin IWizeliaoi
vulgo Behashta dicti et anno 977 (inc. 16. Jun. 1569) mortui , qui triginta novem
.Ve rsu
in El-Zubdel s ‫ ـ‬.5331 ‫و‬D
habet iw
Ta sh erran Diwanus
ab bat a an
] ,2
Ben7h ib
]ribiJ vulgo it
Taabbata dicti ] ‫و‬uisointer
sherran i missitnatsearp
5 temporis ignorantiae poétas fait [. ‫ـ‬. 5332 Diwan Taj el -m o l i ‫و‬k Diwanus
Tiji el - noltik Burt Ben Egyub ‫ و‬honorifice -djaMA ed-din cognominati et anno 579
(ine. 26. Apr. 1183) mortui. Diwanum bona mixta malis continere dicit Ibra
es,n hse k
attamen i
ratione ll
similium ‫ك‬Fabonum
habita h. ‫ ـ‬.5333 ‫و‬D w an el-ted
i b ij
‫و‬D ornatioris ,siw
inoitaro auctore Abuan us
lfadhl -dbA el-mon'im Ben 0mar Julyin8
]nicedoud
anno 602 .eni( .81 .gnA )5021 .]iutrom Versus sunt centum ‫ و‬Tui carmina
ornatioris orationis ,asoigidorp vera compositionismetricaemiracula ‫ و‬.tnenitnoc Iden
syllogen comparationum poéticarum, aenigmatum , descriptionum et propositorum
,muroirav et Diwanum epistolarum , variorum alloquii generum ‫او و‬oratdiversarun
ionum
10 praefationum ‫و و‬invocatio num
et quae similia sunt .edidit ‫ ـ‬.5334 Diwan Ta ck i -
d - dfn ‫ه‬Diwan
‫و‬e Taek -
us ‫و‬e t y
Abd-el-meli
d- tt
h Ben-elaaxx
dt I Ben
n [dems
mni
ahoMAI
.a
707 .eni( nn
.3 .luJ )7031 o
mortui ‫ـ‬ .5335 Diwan Te11 a feri ‫ و‬Diwanus
. ‫ا‬ . ‫ا‬

267

‫] وأحسن بن بشر الآمدى‬16 ‫بن ابراهيم بن عبد الله الجبوى الفوضى الشافى المتوفي سنة‬
‫له ديوان‬ ‫له ديوان بريق بن خويلد‬ ‫البختوى‬ ‫" كتاب فيه معا في شعر‬w‫المنوف سمنة أ‬

‫" قال ابن ماكولا رأيت له‬8 ‫تتبوق وعو أبو بكر أحمد بن محمد الخوارزمى المتوفي سنة‬
‫ديوان شعر أكثره يختل تلميذه ابن سينا الفيلسوف "له تايوان برقان الدين ابراهيم بن‬
‫له ديوان بتمى أعمى‬ ‫ جلال الدين أحمد بن محمد المحفي الخاجندى المتوفى سنة أهم‬5
‫تيكى توفي سنة الأقال الهاشمى في تاريخه هاى كاجدى ترك أيحبوب بو جلسى بزمى‬
‫من ديوان آليتير‬ ‫قيودى قال صاحب القزيحة رأيت له ثلاثة دواوين وانتخبت منها بيتين‬
‫ وله في الزيادة أربعة أبيات‬18 ‫عارم تايوان بصيرى تركى وعو بغدادى توفي سنة‬ ‫الانصارى‬
‫دولة ديون بتنى فارسى قاله جوابًا لخواجة حافظ وتخلص منه بالمحال الله تيوارت‬
‫ له ديوان بوريهاء جامى مدح شمس الدين‬7 ‫ بتاتى فارسى وهو فخر الدين توفي سنة‬10

IBen Abdallah Jebrt Shafiita statutorum divinorum peritus, anno 476 (ine. 21.Mai. 1083)
,l,s tidideuet Hasan
ut Ben r
Beshr
o ,ddm
imA anno
a. 371 (ine
7 . ‫امل‬. (981 ‫و‬mortaus
seripsit , ubi de sententiisearminum Bokhlorti disseruit - ‫ة‬913. Di wan
.1ibrum
,eieroB Diwanus Boreicki Ben .dtlaeotohK - 5320.Diwan El-Ba reki ‫ و‬Diwanns
‫ عاة هم‬13ekri Ahmed Ben AMohammed ,amxeraotohK wulgo Barcht dictietanno gr 6
.3)61
89.iaM.
.iutre
om Ibn
n AMakti/4
i : C
,idiV ‫و‬
inquit Diwanum poétieum ei
tributum ‫ و‬.eujus
major pars manu discipuli Ibn Snaphilosophiscripta fait ‫ـ‬
dfn.5321
‫و‬Diwan
Bor han - ed - Diwanus Borhtin-ed-dtni Ibrahim Ben Jellil-ed-dans
‫هـ‬1 hmed Ben Mohammed Alledent Khoientlt ‫ و‬.anno851
.cni(. .91 Mart )4741 mortui ‫بيبي‬
mi.5322 Diwan Bez ‫و‬ .iwanusturcieus
‫(ا‬ ,ieeacifne
seB anno e 1026 .cni(D
.03
utrom: ‫ وو‬Heil abiit et hune consessunn
hoechronogrammahabet(1617
.i Hishtant
‫و‬EReant
reliquit ‫و ؟؟‬et
auctor anthologiae Zubdet : ,idiV ,tiuqni tres Diwanos eitributos
‫ما له دلالاتها وك‬
.s
versus
‫م‬igele ‫ة‬3‫و‬Diwan
23El-Besh
.rf .Diwanus
Beshfri 4nstant ‫بي‬
5324.Diwan Bes fri, Diwanusturcieus Bestrti Baghdadi, anno 941 (ine. 13. I al.1534)
.mortui.(Anatuorejusversus in El-Zubdel leguntur ‫ كم‬,5325 ‫او‬Diwan Benn a y i
Diwanus persieus ‫و و‬ nresponsurus
uem Benniya oi t
Khojae Hafitaa
,tiusot
pmoc ets
.seabilloliberavit persious ‫مياه‬erot (10
‫ة‬623. Diwan Bin aketi ‫و و‬Diwanus
.HTakhr-ed-dan
,dlehdnaB anno ... mortuo ‫ل‬ h.5327
Diwan Burbe 4 ‫ و‬Diwanus
Burbehdi Jant, qui Shens-ed-dini Diwani auctoris et virorumsuitemporis spectatis
34 *
266

‫يازلمد يسة أكر جملهع شعر بركارى‬


‫بنى بو ماذهده اعل دل طوتر معذور‬
‫منح الدر بوكه بر جشملاء تمام أبداه نوش‬
‫ناد كلو آبه حريص أولسه تشنهاء ماحرور‬
5 ‫مع انه كتب فيه خمسمأنة بيت وأثنى عشر بيتا ماه ديوان البخترى عو أبو عبادة الوليد‬
" ‫ابن عبيد الطائى المتوفي سنة ما قال ولم يرتب شعره حتى جمعه أبو بكر الصولى ورتبه على‬
‫لحروف وجمعة أيضا على بن حمزة الاصفهان ولم يرتبة على الخروف بل على الانواع كما صنع بشعر‬
‫أن تمام وقيل للباخترى أيما أشعر أنت أم أبو تمام فقال جيّده خير من جيدى وردتى خير‬
‫من رديه وكان يقال لشعر البخترى سلاسل الذهب وهو في الطبقة العليا وقد اختصرة أبو‬
10 ‫ وسماه عبث الوليد كذا في وفيات ابن‬Fr1 ‫العلاء أحمد بن عبد الله المعرى المتوفي سنة‬
‫خلكان وقال بعضهم أنه يتضمن أغاليط البختوى في ديوانه في عشرين كريشا وشرحه عبد الله‬

Sinon omnes versus artificiosi hie scripti ‫و‬rutnugel


Homines cordati in hae caussame excusatum putabunt.
Fieri non potest, quin potor sitiens totum fontem ‫و‬tabib
(Auamvis avidissime aquam multam cupiens et vehementissime sitiens.
5 Nihilominus anthologiae quingentos duodecim versus inseruerat. ‫ـ‬. 5318 Diwan
E1 - Bok ,iroth Diwanus Abu Bokhtors‫ة‬0
idae IWeltd Ben obeid ,tyhT vulgo
appellati et anno 284 (ine. 8. Febr. 897) mortui. Teste Ibn Khallakthn poéta noster
carmina suanon disposuit, donee Abu Bekr Sault colligeret et alphabetice digereret.
-4h Ben Hamxa Isfahhni quoque ea collegit ‫و‬ati ut non alphabetice sed secundum
generacarminum ordinaret, quemadmodum in carminibus Abu Temantimi disponendis
fecerat BoAhlors interrogatus : )‫ وأصب‬1major est ,atéop tune an Abu Temmtn 4 Quae
ille bona habet, respondit, meliora sunt iis, quae apud me bona sunt, et quae apud
me prava sunt, meliora sunt iis , quae apud eum prava sunt. Versus Bokhlorti
catenae aureae dici solent, et certe poéta altissimum gradum occupat. Carmina
10 ‫و‬ABu'lalthAhmed Ben Abdallah ,arraaM anno 449 .cni( .01 .traM )7501 mortuus
in epitomen coégit Abt El-IWeltd inscriptam. Ita quidem Ibn Khallaktin in Ir efaght
.habet ‫و ـ‬Vir quidam linguae ,aitiv quae Bokhtora in Diwano commisisset se in viginti
foliorum decadibus comprehendisse dicit. Commentarium ejus Abdallah Ben Ibrahtm
265

‫فيه هو أحق الناس باسم شاعر وهو القائل قد يحسن اليوم شعرًا ما أحسنته العرب فت‬
‫وأية الديلم بمهيار غلام الشريف الرضى حين اتى بكل مستحسن الطريقة وهو القائل‬ ‫ارتفعت‬

‫التي لم يكن نظم القصائد شيمى ولا ولدتى يعرب واياد فقد ساجع الورقاء وهى حمامة‬
‫حوق حل تنطف العيدان وعى جماد وحيا الدهر للترك الجنسية التى تقتمت الاوآكل وعى قا‬

‫من تايوان بالخرزى هو أبو الحسن على بن‬ ‫و آخر الزمان بالرئيس الفاضل علم الدين‬ .

‫ قال وديوان شعره في جلد كبير والغالب عليه الجودة‬٣٧ ‫وتحسن النيسابورى المقتول سنة‬
‫من تايوان بارع آلتباس هو أبو عبد الله الحسين بن محمد البدرى [البغدادى ] المتوق‬
- ‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬

‫«ه ديوارى باق‬ ‫"لة ديون بوقى يافي فارسى على الحروف‬ ‫ستة منه قال وديوانه جيد‬
. . . ‫و‬... ....
‫] تركى وهو من أحسن الدواوين التركية وأشهرها وأعنتر‬..٨ ‫ المولى محمود المتوفي سنة‬1
.‫شع‬
-
‫أن انتخاب ديوانه بقوله‬ ‫مون‬ ‫صاحب الزبدة‬ 10

Etumaeos wexillum tolleret, qui interhomines dignissimus nomine poétae praedica


batur et dixerat: Rumaeitampulehrafaciuntearmina , ut Arabespulehritudine
n une eos non aequiparent. Tum 11thyttrShertfi Radht-ed-dtnservus wexiIInnn
,tilutxennucitimeliD quirationemomnium probissimam :sutuces Ecce ‫ و‬,inquit
Casidarum composition on alteramihi est natura nee Yarab et Tytidine procrearant :
sebmulaptecilicsaesufetrec ‫ و‬et lyrae locutae ,tnus quamwissint .earud
‫جع‬ennuit Et
‫و‬termpus
,tivaeremenigirosieruT quae majorespraeeedit Aultimo seilicettempore
‫لتقلا‬.rs
er principem nostrumbene meritum IIn-ed-din ‫ هوة‬.Diwan
azrahkaB ‫ و‬5
Diwanus Abulhasani Ali Ben elhasan Nisabahra, vulgo Bahharst dicti et anno 467
.72.eniC .guA )4701 .itcefretni Ibn :nakallahK Diwanushorumnearminum ‫ و‬,inquit
agnum volumen expletet major versaumpars bona est ‫ـ‬5435Diwan
.rra .siraB
‫و‬E I-Debbas ,Diwanus Abu Abdallae Hosein Ben Mohammed Bedna IBaghdadal
urnalgo Bart " EV-Debblisdictietanno 524 (ine.15. Dee.1129) mortui.Diwantas
‫دسم‬.ab
Ibn Khallakttnegregius appellatur Bare.5316
Diwan ‫ و‬Diwanus persieus a
‫مس‬.EBerre
Y4/freditus et alphabetice ordinatus Diwantas.5317
Diwan ,ikeaB
4.toreieus
IMollae ,diamhaM vulgo Blicht dictif et anno 1008 .eni( .41 Jul ‫ة‬99(
mortui T, qui inter Diwanostureieos facilepuleherrimus et illustrissimus est, et
auetoranthologiae Zubdet seexetisat, quod de Diwanonon plures versusinopas to
suunn receperit, his verbis:
111. 34
264

‫مقدارى انه بالبت بصنعت مطلقف‬


‫كند زشكل بخارى جو كنبح أزرقى‬
‫مياه كيوان‬ ‫"له ديوان اتورى تركى المتوفى سنة عدة وله في الزبدة تسعة عشر بيتا‬
‫ وعدد أبياته تسعة آلاف وشعره في غاية العذوبة‬،"8 ‫وحتى الاصفهافي فارسى توفي سنة‬
‫ة‬ ‫"له ديوان آوس بن جو وشرحه‬ ‫واللطافة وترجيعاته تشتمل على حقائف ومعارف‬
‫وله في الزبدة أربعة‬ " ‫اله ديوان الى تركى توفي سنة‬ ‫"له ديوان على شيرازى كليات‬.
‫له ديوان آينى فارسى أوله‬ ‫وعشرين بيتا‬
‫عشغف‬ ‫باب‬ ‫شتاب كتاب عاشف وبكشاى‬

‫"له ديوان آيحمير الامير علم الدين فخرك الخديوى عتيقف الصاحب محيى الدين أن‬
10 ‫المظفر ابن ندى المجرزى المتوفي سنة جمع القفطى الوزير ديوانه عذا وقال لما رأيت‬
‫العرب في الشعر الا تنازع في ذلك الى أن ارتفعت راية الروم بعلى بن الرومى الذى قيل‬

Praedestinatus .se Occupa cortuum in arte absoluta ‫و‬


(Auae e figuris vaporosis fornicem caeruleum exstruit.
.5307 Diwan En we ri ‫ و‬.Diwanus tureieus ,itreetnE anno 954 .eni( .12 Febr )1547
mortui ‫ و‬.ex quo in -/E 2uldet undeviginti versus recepti sunt ‫ ـ‬.5308 Diwan
Auh a di ‫ و‬.Diwanus persieus Auhadi ,snitiafsI anno 738 .eni( .03 .luJ )7331 mortui
Versus numerum noven millium explent, carmina summa duleedine et elegantia
5 conscripta sunt, et quae Teryttat dieuntur, ubi sensus et verba in fine repetuntur,
.veram rerum naturam et cognitiones complectuntur ‫ ـ‬.5309 ‫و‬Diw an Aus Diwanus
‫م‬4 .usiBen Hair ejusque commentarius ‫ ـ‬.5310 . Diwan Ah ,il Diwanus Ahlti
.
.ta si itn m
rejus
Opera i hS o . ‫ ـ‬.5311 Diwan Ahi , Diwanus tureicus 4hti ‫ و‬anno 923
( inc. 24. Jan. 1517) mortui, qui in E7 - Zubdet viginti quatuor versus habet. –
5312. Diwan Ay eti, Diwanus persieus Agetti , qui ita incipit:
Festinat liberamantis et portam amoris aperit.

5313. Di w in Ei dem fr, Diwanus Emiri IIn - ed-dtn Fakhrek AMohyetos 4446
no Shhab IMohyt - ed - dtn Abu Innotzaffer Ibn Neda Mojrizt ‫ و‬Eidemir dicti et anno . . .
,iutrom Hune Diwanum Wezir Cafia ,tigelloc :te Certe ‫و و‬inquit ‫هأ‬Arabes
in Pot
non vidi, quin in mutua de ea litigatione versarentur, donec 4 It Ben - elrum18 inter
263

‫أى حاكم جهان وجهان داور حكيم‬

‫له ديوان‬ ‫ وله في الزيادة تسعة عشر بيتا‬1/1 ‫أمه تيوتن ميتى تركى المتوفي سنة‬
‫بن عبد العزيز هو أبو‬ ‫سيد الاسلام من ديوان امتة‬ ‫تمير تركى وهو السيد محمد بن‬
‫"له ديوان الانس وميت آن آتقرس‬ ‫ه قال وشعره كثير جيد‬1 ‫الصلات الاندلسى المتوفي سنة‬
‫ بن منصور الاجيالى الملقب بشيخالة الفقيه‬1 ‫ القاضى الامام أن المعالى عزيزى بن عبد الملك‬5

‫] أوله الحمد لله رحم العبرات ومقبل العثرات اليغ ذكر فيه أته جمع‬rif ‫الشافي المتوفي سنة‬
‫مائة وخمسة عشر فصلا من الموعظة ورتبها على حروف المعجم وقتم في كل فصل بسائقا‬
‫وتقسيمًا يستقتنع الواعظ به كلامه تأسيسا وتعليمًا واتبعه بحسب الاتفاق من الاحاديث‬
‫ بن كعب الخثعمى‬1 ‫والآثار ثم أضاف إليها أقوال المشايخ ماه ديوان آنس بن مدرك‬
‫"له ديوان آتورى فارسى أوله‬ ]‫و الصحافي المعمو عاش مآتة واربعا وخمسين سنة‬

Oiudexmundi et sapiens mundigubernator.

‫ة‬103. . UmD i
,idt Diwanastar cieusw a
,ilddnU anno979 .enn
i( .62 Mai (1574
,i u t r o n r .
qui undeviginti versus in El-Zubdethabet ‫ ــ‬Emir. Diwan 5302 ‫و‬
Diwanus tureieus Seyyidi AMohammed Ben Seggad-el-tslim ‫ و‬.wul
Entrdicti
go ‫ـــ‬
53o3.Diwan Omayya ‫هو و‬ Di
Abulsalti wa
onagga nu
Ben Abd-el-aat s Andalas
s
arano 529 (ine.22. Oct. 1134) mortui, quem Ibn Khallakan multadicit et egregia
.feei
earmina
sse ‫س‬ .5304 ‫و‬D iw
el-enes an
we Mei danel -feres Diwanns
societatis humanae ethippodromus equorum ‫ و‬auctore Cadhi et Imam Abu nears s
‫ فيه عدهم‬Ben Abd-el-melah IBen Manstir Jilt Jurisconsulto shafiitico , vulgo Sheadsars
‫صصه‬agre
.‫ة‬1 ‫أن مهاجمة‬ o 494 .eni( )1011.voN.6 .loutrom Incipit :ati Laus ,oeD qui
.laeryma
est eterroreseric
smis benigneexcipitete
ors ‫ و‬et ,tarran secentum et
quindecim sectiones paraeneticorum collegisse et alphabetice disposuisse. Singalis
‫و‬secti oni
stratum quasi bus
et divisionem praemisit ‫و‬ qua praedicator a
orationem incipit
ut stabiliat et doceat: hane excipiunt quantum convenittraditiones propheticae et
.psociorum
ro ,atph et
affe quibus dicta ae
Sheikhorum addidit ‫ ـ‬.5305 ‫و‬Diwa
Ann
s
Diwanus Ansi Ben Alodrik IBen Kab El-Ahathant Hamar, qui multum eurn to
.[AMoham
est et mede vers
centum guinguagint a quatuoratus
annos vixit ‫ ـ‬.5306 Diwan
En weri, Diwanuspersieus Enteerti, guiitaincipit:
262

‫الله ديوان أعشى ميمون [ وهو أبن قيس بن جندل‬ ‫؟ وله في الزبدة أربعة أبيات‬f‫سنة ه‬
‫له ديوان الاعلام بن عبد الله المتوفي سنة‬ ‫أحد الاعلام من شعراء الاجاعلية] وشرحه‬
‫ده ديوان‬ ‫ تجاه ديوان آقوة وشرحه‬، ‫"له ديوان آفنان الموزيفو في الواعظ المتوفى سنة‬
‫الآتيبات للشيخ شمس الدين أحمد بن محمد السيواسى والشيخ محمود الاسكدارى‬
5 ‫ان ديوان أمامى فارسى وعو أبو عبد الله محمد بن عثمان الهروى‬ ] ."8 ‫[ المتوفى سنة‬
‫له ديوان أماق تركى وفارسى أوله‬ ‫المتوفى سنة‬
‫أى جمالت دليل رأه عمه‬
‫نام تو ذكر صباحكاه همه‬
‫له ديوان آمرى تركى‬ ‫وله ديوان أمرى القيس بن جر الكندى المتوفي بانقره وشرحه‬
10 ‫" وله في الزبدانة اثنين وثمانين بيتا ماه ديوان آمبر‬18 ‫وهو أمر الله الادرنوى المتوفي سنة‬
‫حسون دعلوى فارسى أوله‬

0stilti ‫ و‬anno 945 .eni( .03 .iaM )8351 mortui ‫ و‬ex quo in El-Zubdet quatuor versus
leguntur. – 5291. Diwan A " sh a Meim in , Diwanus Metantini [ Ben Caisi Ben
.‫ل‬euqsuje
,lledne vulgo 48/ht ,itcid [qui ex illustribus poétis temporis ignorantiae ,ltse
.suiratnemmoc‫و‬
– .2925 Diwan El-Al em , Diwanus E7 - Alemi Ben Abdallah
anno . . . mortui. – 5293. Diwan Afit à bi, Diwanus Afttitti Merstfitnt Conciona
‫و‬toris .RIn
. . . mortui
no ‫ـ‬ .5294 Diwan Efw eh , Diwanus Eficehi ejusque
.suir–a
.5t
925 n eme1m
Diwan oC
- alah fy‫و‬
4t Diwanus de rebus ,sinivid auctoribus
Sheikh Shens - ed-din Ahmed Ben Mohammed Stanisi et Sheikh Mahmad Uskiidhri,
5 I anno 1038 (ine. 21. Aug. 1628) mortuo [. ‫ـ‬.
5296 Diwan Im 4 mi ‫ و‬Diwanus
Persicus Abu Abdallae Mohammed Ben 0thntin Heretot , vulgo Intami dicti et anno . . .
mortui. – 5297. Diwan Am an i, Diwanus turcieus et persieus, auctore 4mini.
Hic incipit ita :

0 Tu ‫ و‬,c uj
benignitas us
viae omnium index est
Nomen Tuum matutino tempore ab omnibus praedicatur.
.5298 mo rt
Amru " 1 ca is , Diwanus
ui Anrtaleatsi
‫ز‬D Karadi Ancyrae
Ben Hoiw
‫و‬ r
an
.eju commentari
sque us ‫ ـ‬.5299 ‫و‬D iw
,irmE Diwanus an
turcieus Enrallae Edrene008
10 vulgo Enri dicti et anno 983 (ine. 12. Apr. 1575) mortui, qui octoginta duos versus
.i El-Zubdet nhabet ‫ ـ‬.5300 Di wan Em ,rf Diwanus persieus Entri Ha500
Dehletoi, qui ita incipit:
261

‫الله ديوان آرزق فارسى وعو أبو بكر "له ديوان آزرى أبواعيم بن‬ ‫قال وشعره الطيف‬
‫ وله في الزبدة ثمانية أبيات من ديوان آسامة بن الحارث المتوفي‬- ‫أحمد المتوفي سنة‬
‫سنة من ديوان آسامة بن منقد هو أبو المظفر الشيرازى الملقب بمؤيد الدولة المتوفي‬
‫له ديوان آستحق جلوى بن‬ ‫سنة له قال وديوانه في جزئين موجودين بايدى الناس‬
‫أبواعيم الاسكون تركى المتوفي سنة *** وله في الزبدة خمسة عشر بينما ساله ديوارت آست‬ 5

‫هاله ديوان الاسطرلان يعنى أبا القاسم هبة الله بن الحسن البغدادى‬ ‫ابن سهاب بالسين‬
‫المتوفي سنة **ه [ كان يستعمل الخجون في أشعاره حتى يفضى به الى الفاحش في اللفظ وكان‬
‫على مأنة واحد وأربعين‬ ‫كثيرا وكان قد] جمعه [ودون واختار ديوان] أبن جاج ورتبه‬ ‫شعره‬

] ‫ وجعل كل باب في فن من فنون شعره وقفاه وسماه درة التاج من شعر أبن الحجاج‬1 ‫بابًا‬
‫من ديوان أسعد بن الخطير هو أبو المكارم بين المماتى المصرى الكاتب المتوفي‬ 10

‫له ديوان أصولى تركى المتوق‬ ‫ قال رأيته بخط ولده وفي شعره أشياء حسنة‬. ‫سنة‬

11. Mai. 1149) mortui, eujus poésin Ibn Khallaktin elegantem appellat. – . 5282. Di w if n
E rz e ,ikc Diwanus persieus Abu Bekri Erzecht -‫ لس‬.5283 Diwan Azeri ‫ و‬Diwanns
‫و‬Ibrahtmi Ben Ahmed Azeri , anno 993 .cni( .42 .ceDI )5851 mortui unde octo versus
‫م‬in
El-Zubdet recepti sunt ‫ ـ‬.5284 Diwan As am a ‫ و‬Diwanus 48thmae Ben - elhttrith ‫و‬
. . . mortui ‫ ـ‬.5285 ‫و‬Diwan
.anno As à ma " Diwanus 4 Buhnol2008ri 4 stina Bera
Ifranead Shirtist , vulgo Motoayyed - ed-detolet appellati et anno 548 (inc. 29. Mart.
(1153 .iutrom Ibn Khallaktin : Hic Diwanus ‫و و‬inquit duos fasciculos ,tenitnoc qui in
.honninum
manibus versantur .‫ـ‬ .5286 Diwan Is " hac Je le ,ib Diwanus turcicus
‫و‬I ‫هو‬Backi
Jeleba Ben Ibrahtm Osktib anno 944 ( .cni .01 .nuJ 1537 ) ,iutrom qui 5

quindecim versus in El-Zubdet .tebah – .7825 Diw an As ed ‫ و‬Diwanus Asedi


.Bera
Sthhb ‫ـ‬ .5288 Diwan Asterl à bi ‫ و‬-Diwanus
4bulcisimi Hibatallah Ben
elhasan Baghdada, vulgo Asterliba dicti et anno 534 (inc. 28. Aug. 1139) mortui,
]‫و‬quit se a
in ,srubine
imrau
c quorum
so pmoc negligentiorem ,tabereg ut lingua
multa
ipsa in turpem .lruteretcelfed Ibn Hajjiti collegerat ea ‫و و‬I digesserat Diwanum
,taregele I et in centum quadraginta unum caput disposuit ‫ و‬Iguae singula genus
-carminum .tnabenitnoc Diwanum Dorret el ‫ر‬14 anin shar Ibn - elhajjt inscriptum
.[secundum homoeoteleuta ordinavit ‫ ـ‬.5289 Diwan As " a d B en - el kh at ,rf a o
Diwanus Abulnekthrimi As'ad Ben - elkhattr Ben - elnemmitt Masra Scribae, anno 606
(inc. 6. Jul. 1209) mortui. Ibn Khallaktin . Widi eum, inquit, ab auctoris filio scriptum,
et carmina multas res egregias continent. – 5290. Diwan O stili, Diwanus tureicus
260

‫لانه ديوان‬ ‫ان ان ديوان الاخطل وشرحه‬ ‫ديوان احتقى وعو ولد نعمة الله فارسى‬ o"wo

‫منه ديوان الادب في اللغة الاستحف بن أبواعيم الفاران خال الجوهرى المتوفي‬ ‫الاخوجت‬
‫ه ألفه لاتسز بن خوارزمشاه وصدّر اسمه في خطبته وهو كتاب معتبر وهو على‬٣ ‫قريبًا سنة‬
‫ في تصرف الاسماء له في تصرف‬F ‫ في الخروف‬F ‫ في الافعال‬F ‫خمسة أقسام آ في الاسماء‬
5 ‫الافعال قال القفطى أنه الفه بمدينة زبيد واته مات قبل أن يروى عنه فذاكر السيوطى من‬
‫ وللامام‬- ‫روى عنه فيبطل قوله وقد لخصه وعذابه حسن بن مظفر النيسابورى المتوفى سنة‬
‫أنه ديوان الآداب في عشر جلدات ضخمات أخذ كتاب‬ ‫أنا سعيد محمد بن جعفر‬
‫الفاران وزاد عليه في أبوابه فصار أولى جثة لانه عذبه وانتقاه وزاد فيه ما زيّنه وحلاه كذا‬
‫ماه ديوان الايرى تركى وهو من القضاة المتوفى سنة لالا وله في الزبدانة أثنين‬ ‫قال ياقوت‬
10 ‫ه‬ff ‫له ديوان ارجافي عو أبو بكر أحمد بن [محمد] التسترى المتوفي سنة‬ ‫وثلاثون بيانا‬

815 ) .cni .31 .rpA i


)2141 .iutrom f
– .5725 Diwan
e Ah n ‫ و‬Diwanus persieus ab
‫ر‬4hraeft Ninetallue
l filio .sutide –
a .6725 Di wan
t E1 - Akh ‫ و‬Diwanus Akhtali
ejusque .suiratnemmoc – AAhaoasi ‫ـ‬
.7725 Di w in El - Akh was ‫ و‬.Diwanus
.5278 Diw a ne l - e de b ‫ و‬Diwanus philologicus , guem Ishac Ben Ibrahtrn Farht 4
‫ل‬uaaherti
sulucnuva ‫ و‬circa annum 350 .cni( .02 .rbeF 961 ) mortuus ‫ و‬in commodum
Etsazi Khouoarexnshahi filii de lingua composuit, eiusque nomine , libri praefationem
,tivanro qui magna auctoritate fruitur et in quinque partes divisus est ‫ ــ‬1 . de
nominibus ‫ ـ‬.2 de verbis – 3 . de particulis – 4 . de flexione nominum grammaticali ‫ـ‬
55 - de verborum .enoitagujnoc - Cafia narrat ‫ و‬auctorem in urbe Zeltd composuisse
et mortuum esse, antequam Diwanus ex ejus ore traderetur. Soyatta vero eos commemorat,
qui ex ejus ore illum acceperunt et verba Caftti irrita reddidit. Hasan Ben
‫ار‬fotxttter
‫ل‬arttbatsiVI ‫ و‬anno 442 .cni( .62 .iaM )0501 mortuus , Diwanum potiorem
.partem
excerpsit et recognowit ‫ ست‬Librum ejusdem tituli Imam Abu Satd AMohammed
Ja far edidit ‫ ســ‬.5279 Di w in el - e d eb ‫ و‬Diwanus philologicus decem volumina
.EBen
erassa complectens. Auctor librum Fir htti cepit ejusque capitibus res novas addidit,
ut corpore praestantior evaderet. Etenim eum recognowit et meliora selegit; addidit
ea, quae ad ornamentum et gratiam augendam conferrent. Ita quidem dicit Yactit. –
‫ة‬082. Diwan Ed f bf ‫ و‬.Diwanus turcieus judicis Editit anno 1027 ( .cni .91 Dec
10 1617) mortui, ex quotriginta duo versus in El-Zubdet inveniuntur. – 5281. Diwan
Arra jani, Diwanus Abu Bekri Ahmed Ben [ 10hammed] Tosters, anno 544 (ine.
250

‫حاله ديوان الى نواس حسون بن‬ ‫م قال شعره جيدا ولا يوأنه كبير‬F ‫السعدى المتوفي سنة‬
‫عافي الحكمى المتوفى سنة ما قال وهو في الطبقة الاولى من المولدين وشعره عشرة أنواع وهو‬
‫مجيد في العشرة وقد اعتنى بجمع شعره جماعة من الفضلاء منهم أبو بكر الصولى وعلى بن‬
‫حمزة الاصفهافي وأبراعيم بن أحمد الطبرى المعروف بتوزون فلهذا يوجد ديوانه مختلقا‬
‫ه قال قسم‬٧ ‫ة امام ديوان أبو ردى وعو أبو المظفر محمد بن أحمد الاموى المتوفى سنة‬
‫ له ديوان آق يوسقت‬.. ‫ديوانه الى اقسام منها العراقيات والنجديات والوجديات وغير ذلك‬
‫أن له ديوان أحمد باشا بن ولى الدين الحسينى المتوفي سنة ؟ تركى‬ ‫رواية بن سماعة‬
‫تاه كيوان أحمد بيكت دوقة كين زاده المتوفى في أواسط‬ ‫منه في الزبدة تسعة عشر بينما‬
‫" له ديوان الشيخ أحمد بن أن الحسن اليافى‬ ‫الدولة السليمانية منه في الزيادة بيتان‬
‫"له دبوان أحمدى تركى الكرمبا في المتوفي سنة هأه‬7" ‫ ألاجامى المتوفى سنة الله فارسى‬10

Nebtital Temtnt Sadi, anno 405 (inc. 2. Jul. 1014) mortui. Ibn Khallaktin carmina
et Diwanum magnum appellat ‫ ـ‬.5268 ‫و‬Di
.praestantia wan Abi Now a s Diwanus
‫ر‬4 bu Notetisi Hasan Ben Hana ,tnekaH anno 195 .eni( .4 .tc0 )018 .iutrom Hie
poéta, ut Ibn Khallaktin dicit, in prima classe recentiorum poétarum est et carmina
decem genera complectuntur, in quibus omnibus egregie versatus est. Plures viri
‫و‬benemeriti in iis colligendis operam ,tnureusop ut 48tt Beir Sault ce‫هت‬Ali
Ben Ham
I‫ي‬,tnatha ‫ر‬
Ibrahtm ‫ك‬ s
Ben Ahmed ,trebu
aT vulgon a
Tuxtin dictus : gua
w de caussa
i hic D
invenitur ‫ ـ‬.5269 Di wan Abi wer di ‫ و‬Diwanus 4 buhnotzafferi Mohammedz 5
.diversus
Bera Ahmed Omayyadae, vulgo Abitoerdi dicti et anno 507 (inc. 18. Jun. 1113)
.iutrom Ibn :natkallahK Diwani carmina ‫ و‬ait ‫ و‬in diversa genera divisit ‫ و‬qualia sunt
statica et alia ‫ ـ‬.5270 Diwan Ab ‫اة‬
Iracana , in provincia Nejd composita ‫ و‬.ex
.Yu ,fus Diwanus Abu Yusuf"i Riuothya Ben Sentia ‫ ـ‬.5271 Diwan Ahme d
P a sh a , Diwanus Ahmed Pashae Ben held - ed - dtn Hoseani, anno 902 (ine. 9. Sept.
1496 ) mortui. Diwanus turcicus , unde in anthologiam Zubdet el - ash"tar undeviginti
recepti sunt ‫ ـ‬.5272 ,Diwan
.versus Ahmed h ,ge Diwanus Ahmedlegi Ducahktnstideh
qui obiit, eum Soletantinusque ad medium imperii tempus regnasset. Ex ejus carminibus
.duo versus in El-Zubdet leguntur ‫ ـ‬.5273 Di wan El-Sheikh Ahme d ‫ و‬Diwanus
Sheikhi Ahmed Ben Abu lhasan Yafi Jimi ‫ و‬anno 536 .cni( .6 .guA 1141 ) mortui . 1 o
.Persice – ‫ة‬472. Diwan Ahme ,id Diwanus turcieus Ahmeddi ,tnatyamreK anno
33 *

--

‫تلت‬
258

‫" وديوانه صغير‬. ‫من ديوان ان الفرج الواو [حمد بن أحمد] الدمشقى [ المتوفى سنة‬
‫الهجوم خفيف الحجم ] هواه ديوان أن القضال جعفر بن شمس الخلافة محمد [ بن‬
‫أنه لا يوارى أوق كتير الهذالى‬ ‫قال أجاد فيه‬ - ‫مختار] الافضلى [ المصرى] المتوفي سنة‬
‫"له ديوان أوثق منصور ظافر‬ ‫أاه دبوان أن الملثم‬ ‫ "له ديوان أن مطلاع‬. ‫المتوفى سنة‬
‫" له ديوان أوق ة‬11 ‫ه قال أكثر جيد‬1f ‫أبن القاسم الاسكندرافي المعروف بالاتحاد أن المتوفى سنة‬
‫عام ديوان‬ ]٥٢ ‫منصور على بن الحسن بن الفضل الكاتب [المعروف بصردر المتوق سنة‬
‫تلك المواقب الصديقى البكرى المسمى بروضة العرفان ونزعة الانسان أوله الحمد لله الذى‬
‫وله ديوان آق التحاس خلف‬ ‫جعل من البيان ساحرًا حلالاً أليغ وهو مرتب على الحروف‬
‫ديوان أولى نزار ملكات النحان حسن بن صافي‬ ‫"دان‬ ‫ق السلوك‬ ‫ نظمه‬٨٣٧ ‫سنة‬ ‫المصرى ولد‬

10 ‫ له ديوان أن نصر عبد العزيز بن عمر [ بن نباتة ] التميمى‬17 ‫ أن‬٩ ‫النحوى المتوفي سنة‬

‫ر‬4 ‫ز‬bu'lfaraji
St ‫ و ة ع‬anno . . . .iutrom – .7525 Di wan A bi " I faraj ‫ و‬Diwanus
Abu lfaraji I Mohammed Ben Ahmed] Dimeshcks, vulgo Wito cognominati [et anno
390 )
.
.31 .ceD )9c
931t
,iutrom Ejus
n Diwanus
s parvus
i corpore
e et.
levis onere ‫ـ‬
5258. Diwan Abi" lia d ‫او‬h Diwanus Abu lfadhli Ja far Ben Shems - elkhalatfet
AMohammed [ Ben AMokhttir] Afdhali [Misri], anno 622 (ine. 13. Jan. 1225) mortui,
.quemIbn Khallaktin egregia hic dedisse carmina dicit ‫ ـ‬.5259 ‫و‬DiwanAbi Ke th fr
Diwanus Abu Kethiri ,ilezdoH anno . . . .iutrom – .0625 Diwan Abi Mot 4 ‫و‬
.Diwanus
Abu Motifi ‫ ـ‬.5261 Di wan Ab "i l m il th em ‫ و‬.Diwanus
Abulmaltherni ‫ـ‬
5 .5262 ‫و‬Diwan Ab i Man st r ‫غو‬Diwanus Abu Manstiri Tatafir Ben-eletisian Iskepadertin
vulgo Haddad dicti et anno 546 (inc. 20. Apr. 1151) mortui. Ibn Khallaktin majorem
.horum
carminum partem praestantem appellat ‫ـ‬ .5263 ‫و‬Di
w an Ab i Man st r
Diwanus Abu .11anstiri Ali Ben-elhasan Ben-elfadlil Seribae ‫ ] و‬vulgo Sarrderr dicti
‫و‬et anno 465 ( .cni .71 .tpeS )2701 .]iutrom – .4625 Di w an Abi " I me w a hi b
Diwanus Abu'lmetetihabi Sadtcka Bekrt ‫ و‬Raudhat el - unfian ape Nuxh et et - ainstan
inscriptus. Alphabetice dispositus est et incipit ita : Laus Deo , qui ex eloquentia
.incantamentum licitum fecit etc ‫ ـ‬.5265 Diwan Abi " l n e hh a ,s Diwanus 4 bat lnehhttsi
. Thalaf ,trsaMAanno 847 .cn‫ك‬ i( 1 . .iaM 1443
a ) .itan Composuit
i haec carmina
v de
.mystica ‫ ـ‬.5266 6‫ر‬Di
wan Abi Niz à ,r Diwanus Abu Nistiri Hasan Ben .S4
10 Grammatici ‫م و‬Rex
Grammaticorum dicti et anno 568 .cni( .32 .guA )2711 mortui –
.5267 Di wan Abi Nasr ‫ و‬Diwanus Abu Nasri -dbA et - art ‫ كة‬Ben Omar I Ben
957

‫مخترعة أجمعت ديوانه وبدأت بمد آتاحه في ألامير الاجل ناصر الدين أن كانت جل قصائده‬

‫غ نثر محاسن أيامه ولم أجد في غيرها الا اليسير وبقى من شعره الكثير كنت سمعته يقول‬
‫أهله ديوان أن الفتح على بن‬ ‫هله ديوان أن العيال‬. ‫قديمًا فلم أجد نسخة عنده‬
‫"هله ديوان أن القناع محمود بن أسمعيل بن ألحسن‬ ‫" ؟‬. ‫محمد البستى ألمتوق سنة‬
‫ة العمرى الدمياطى الكاتب المتوفى سنة "ده أستاد القاضى الفاضل وهو من شعراء صاخ‬
] ‫"هله دبوان أن ألغتيبان محمد بن سلطان [ بن محمد‬ ‫مجلدين‬ ‫بيت رزيك وديوانح قا‬

‫بن حيوس [ الغنوى مصطفى الدولة المار ذكره في ديوان أبن حيوس] ده ديوان آق قواس‬
‫ قال الثعالى وشعره مشهور سائر بين التحسن‬r ‫حارث بن سعيد الحمد في المتوفى سنة الله‬
‫والجودة والعذوبة والحلاوة وكان الصاحب يقول لدى الشعر بملكي وختم بملك يعنى أمرا‬
‫ ده له ديوان آق القرج الببغا عبد الواحد بن ناصر المخزومى المتوق‬. ‫ القيس وأبا فراس‬10
‫أهله ديوان أن انفراج الساجزى المتوفي سنة‬ ] ‫ [ لقبوه بالببغا لفصاحته‬- . ‫سنة‬

est. Itaque ejus Diwanum collegi et a carminibus in laudem Emiri illustrissimi


INAstr - ed - dtn incepi ‫ و‬cum praestantissimae ejus Castdde in describendis factis
‫و‬pulehris
illo regnante perpatratis .rutnerasrev De aliis rebus nonnisi pauca inveni
et incognita manent multa carmina ‫ و‬guae olim eum cecinisse audiveram ‫ و‬cum nullumn
.eorum apud poétam invenirem exemplum – ‫ة‬052. Di w an Abi "1 a yy 41 ‫ و‬Diwanus
‫ر‬4 ‫ة‬ilhtyyala. ‫ ـ‬.5251 Di wan Abi "l fat"h ‫ و‬Diwanus Abu fathi Ali Ben Mohammerz
, annos 430 .eni( .3 .t
tcO )8301 .is
utrom – .25o
25 Di wan Abi
B " 14at " h ‫و‬
Mahm t d 5
Divvanus Abut/at hi Mahmatid Ben Ismail Ben - elhasan 0mart Dimgita Seribae, qui
anno 553 (ine. 2. Febr. 1158) obiit et Chdhti bene meriti praeceptor fuit. Inter
.poetas Shiii Ben Roxxeak fuit ejusque Diwanus duo volumina complectitur ‫ـ‬
.5253 Diwan Abi " lfo ty in ‫ و‬Diwanus Abu tfolytini Mohammed Ben Sulltin I Bera
IMohammed I Ben Hayytish I Ghanetci Afustafa ed - detelet. Wide supra sub Diaotina .

Ibn Hayytish . ‫ ـ‬.5254 ‫و‬Di w in Abi Fir à s Diwanus Abu Hartisi Httrith Bera
.Satd Handline , anno 357 (inc. 7. Dec. 967) mortui. Thetihiba ejus poémata multum
celebrata dicit, quae pulchritudinem cum bonitate, suavitate et duleedine conjungant s
et auctor dicebat : Incipit poésis a rege et desinit in servo ‫و و‬
uibus
ste verbis
kl'urnA
et ‫م‬4 .Bu Firths significat ‫ ـ‬.5255 Di wan Ab i " I faraj ‫ و‬Diwanus Abu lfaraji no
Bobleght Abd-el-nothid Ben Nasr IIIakhztims, anno 398 (ine. 17. Sept. 1007) mortui.
10b facundiampsittacus cognominabatur]. – 5256. Diwan Ab i " I far a j , Diwanus
III . 33
256

‫"له ديوان اق العباس الكوكرى الحكيم المروزى تلمين بهمنيار وشعره‬ ‫العتبى المتوفى سنة‬
‫متين ذكره الشهرزورى في تاريخ الحكماء " تجاه ديوان آق عمرو جميل بن عبد الله المصرى‬
‫ه ديوان الى العلاقة أحمد بن‬8fr ‫المتوفي سنة أثنين وثمانين قال وديوان شعره مشهور‬
‫ وسمّاه سقط الزند بأن في السين مع شروحه‬٢٣ ‫عبد الله المعرى المتوفي سنة‬
‫] جمعه [محمد ة‬rF. ‫أنه كيوان أن على أبزون بن مهبرد العمافي [ الكافي المجوسى المتوفي سنة‬
‫بن أحمد المعروف ] بابن حاجب وذكر أن قصائده اتجابته وعو بفارس ولما نزل بعمان وسمع‬
‫أن مقامه ينزوى قصد اليه ليرويه منه فوجده كثير الاشتغال بالامور السلطانية والاعمال‬
‫الديوانية وهو غير معجب بشعر نفسه وخاصة اذا انضافت الى جاعة المعرفة والذكاء والتبخر‬
‫في العلوم وشعره مع بهائه وصفائه متناسب الالفاظ متناصر المعاني خال عن أيراد ما يمتجه‬
10 ‫السمع والغريب الذى يبعد عن ألافهام فما بخلو قصيدة من مصانع تاجرى ما جرى أمثال‬

‫ر‬4 ‫ة‬.tt"It
ththli
iu ,ibt0tanno
r . .o
. m ‫ ـ‬.5246 Diwan Abi " l ab b as ‫ و‬Diwanus
‫ر‬4 bu'labbtasi Kaukert Mertoexi ,ihposolihP discipuli .irhtynemheB Ejus carmina solida
,et Shahrextirt
tn in TartRhu
el-hoRanth
s laudatauctorem
. ‫ ـ‬.5247 Diw an Abi
Amr u Jem fl ‫ و‬Diwanus Abu Amrui Jent Ben Abdallah AMasra ‫ و‬.anno
82 (ine
15. Febr. 701) mortui, Hanc carminum syllogen Ibn Khallaktin magna laude cele
.bratam dicit ‫ ـ‬.5248 Diwan "ibA la l 4 ‫ و‬Diwanus Abu'lalth"i Ahmed Ben Abdallah
‫ر‬
,trraaMO anno 449 .cni(l Inscriptus est Stict - ‫ة‬end
.01 .traM )7501 .iutrome ‫ي‬aretfni
5 in litera Stn cum commentariis .rutibadual – .9425 Diwan Abi Ali ‫ و‬Diwanus
‫ر‬4 .buAli Abstin Ben AMehbered 0mind I Kdafi ,igaM anno 430 .eni( .3 Oct (1038
mortui]. Hane syllogen I Mohammed Ben Ahmed vulgo ] Ibn Hijib dictus congessit
‫و‬etcommemoravit .se in Persia versantem Casidarum ejus admiratione affectum esse
Cum vero in provinciam 0nttn habitatum venisset eumque in loco remoto commorari
eum se contulit ut carmina ab eo ipso andita .teredart At eum
audivisset ‫و و‬ad
multum occupatum in rebus principis et negotiis tabularii sanctioris administrandis
‫و‬et minine carminum suorum admiratorem invenit et praesertim ‫ و‬Quando ad ejus
dignitatem cognitio, ingenii acumen, alta doctrinarum scientia accedent. In earminibus
4o enim , quibus et magna pulchritudo et puritasinest ‫و و‬verba bene inter se congruunt
‫و‬sententiae se invicem veritate ,tnenitsus et illa libera sunt ab eorum prolatione
‫و‬quae auditus ,terrohba et rebus ,sinirgerep quae longe ab intellectualienae sunt ut
nulla Castda artificiosa careat constructione, quae proverbiis recenter inventis similis
255

‫ وفسّر‬7-1 ‫وشرح أبو البركات أبن المستوفي مبارك بن أحمد الاربلى في عشر جلدات توفي سنة‬
‫ديوان أولى جلة ألفزارى‬ ‫أمر لن‬ ‫"ر‬v. ‫أبو منصور أحمد بن أحمحل الازهرى المتوق سنة‬

‫ا قال وديوانه صغير أكثر‬f ‫بـ"ره ديوان أن أحسن التهامى على بن محمد المقتول في سنة‬
‫ه‬1F ‫" أن ديوان أن الحكم عبيد الله بن مظفر الباعلى المغرق الحكيم المتوفى سنة‬8 ‫تتخب‬
‫أن ديوان أن خراش الهذالى المتوق‬ ‫ قال وديوانه جيد والخلاعة والمجون غالبة عليه‬5
‫أهله حيوان‬ " ‫من ديوان أى دلامة زيد بن المجون الاديب الشاعر المتوفي سنة‬ ‫ستة‬
‫"له ديوان آق قعكم‬ ]1 ‫أين ذويب [خويلد بن خالد] الهذالى [ المخضرمى المتوفي سنة‬
‫رجله ديوان آق سعيد مؤيد بن حمد الالوسى المتوفى سنة الله قال كثير الغزل والهجاء‬
‫ه ماه ديوان آق الطحال‬1 ‫عمله ديوارى ايق الصلات أمية بن عبد العزيز الاندلسى المتوفى سنة‬

) .cni .61 .nuJ )8401 obiit ‫ ـ‬4 ,bu"Iberalitat


Ibn-elmostauf AMobirek Ben Ahmed Irbala
anno 637 ( .cni .3 .guA )9321 mortuus ‫ـ و‬cujus
commentarius decem volumina com
.rutiteelp Denique Abu AManstir Mohammed Ben Ahmed - 4 ‫ة‬sreh ‫ و‬.anno 370 (ine
.17 .luJ )089 ,suutrom interpretatus est – ‫ة‬632. Di w an Abi Hej1 a ‫ و‬Diwanus
‫ر‬.4Bu
ir Hejlae
itseF ‫ ـ‬.5237 Diwan Abi "l has an ‫ و‬Diwanus 4Bulhasani Taitina s
‫ر‬4 .daBen ,demmahoMA anno 416 ( .cni .4 Mart (5‫ر‬10 .itcefretni Ibn Khallaktin ejus
.Diwanum parvum esse dicit et maximam partem carmina selecta continere ‫ـ‬
.5238 Diwan Ab i " I hake m ‫ و‬Diwanus Abu lhakemi 0beidallah Ben AMotzather Edha as
AMaghriba Philosophi, anno 549 (inc. 18. Mart. 1154) mortui. Ibn Khallaktin Diwanum 5

.praestantemappellat et vitam dissolutam incuriamque prae ceterisibi describi dicit ‫ـ‬


.5239 Di wan Abi Khir à sh ‫ و‬Diwanus 4 ‫ة‬
.ta
Khirtishi
iu ,tlt
esdoH r
annoo
.. . m ‫ـ‬
.o425 Di wan Abi Do I am a ‫ و‬Diwanus Zeidi Ben - eljaun Philologi et ,eatéoP vulgo
‫ر‬4 ‫ة‬
.as
Doldma
i dictiu
et annot
161 .cr
ni( .9 .to
c0 )777m ‫ـ‬ .5241 Diwan Abi
D z o we ib ‫ و‬Diwanus Abu Dsouoeibi IKhotoealtd Ben ]dilihK Hodaeli ‫و] و‬uieropmet
.[ignorantiae et Mohammedis vixit et anno 26 .eni( .71 .tcO )646 mortuus est ‫ـ‬
.5242 Di w 4n Abi Ze h d em ‫ و‬Diwanus 4 ‫ة‬.ad
imedheZ ‫ـ‬ .5243 Di w an Abu
Safd , Diwanus Abu Satdi Motoayyed Ben JMohammed 0lust, anno 557 (ine. 21. Dee.
1161 ( .Multa i continere
u dicit
t Ibn Khallaktin
rcarmina.amatoria
omet. satyras ‫ــ‬
.5244 ‫و‬Diwan Ab "i I salt ‫و‬Diwanus Abu lsalli 0mayya Ben Abd-e - as t ,Andalusi
anno 529 .cni( .22 .tcO )4311 .iutrom – .5425 Diwan Abi "Itih ‫و‬41 Diwanus
254

‫وما لا بت منه واشير الى ما ذكره أبو العلاء من الابيات المشكلة في مواضعها والى ما ذكره‬
‫أبو على أحمد بن محمد المرزوق في كتابه المعروف بالانتصار من ظلمة أن تمام والى ما‬
‫ذكره أبو القاسم الحسن بن بشر الآمدى في معا في شعره وما ذكره أبو بكر محمد بن يحيى‬
‫] وما وقع الى مما روى عن أن على القالى وعتاة من شيوخ المغرب‬٥٣٣ ‫الصولى [ المتوفي سنة‬
‫واجتهد في التلخيص والاختصار انتهى وجعل علامة أن العلاء ع وعلامة المرزوق قات وقال ابن ة‬
‫ واختصر‬FF1 ‫خلكان في ترجمة أن العلاء أحمد بن عبد الله المعرى التنوخى المتوفي سنة‬
‫ديوان أبي تمام وسماه ذكرى حبيب وفي بعض التواريخ أنه فسر شعر أنى تمام في ستين كراسة‬
‫وللخطيب شرح مختصر أوله الحمد لله الذى جعل معرفة العارفين للتقصير عن شكره شكرا‬
‫لهم الغ ذكر أن شعره سبعة أصناف محييع وعاجآء ومعاتبات وأوصاف وأخر وغزل ومواثى‬
10 ‫واكثرها المديح وهو مرتب على الحروف وشرح أيضا حسين بن محمد الرافى المعروف بالخالع‬
.fr ‫وكان حيّا في حدود سنة م" وابو الرجان محمد بن أحمد الخوارزمى المتوفي بعد سنة‬
explicatione egent, versus difficiliores ab Abulalth laudatos suis locis indico , quorum
‫ر‬4 Bu Ala Ahmed Ben Mohammed Merxtickt in apologia Abu Temantini Intastar man
‫دت‬t alamatt Abd Temmittan inscripta mentionem ,ticaf quae 4 bulletistian El - Hasan Ben
Besher ‫ر‬4 midt de sententiis ejus carminum ,ticid quae Abu BeAr Mohammed Ben
‫و‬Yahya
Sauld I anno 335 ( .cni .2 .guA )649 mortuus l affert ‫و‬
uae s
se mihi
iexi
obtulerunt, quae ex ore 4Bat Alti Chlt et plurium aliorum Occidentis Sheikhorum
‫و‬relatasunt ea omnia commemoro ‫ و‬et summam in potioribus eligendis et breviter
narrandis collocavi .marepo – Ita ,aztrbeT qui Abulalam litera 4in ‫ و‬AMercticki
.literaCltf significat ‫ ـ‬Ibn Khallaktin in biographia Abu"Ialae Ahmed Bera Abdallah
‫ر‬Maarra ,ahkitneT anno 449 u .cni( .01 .traM )7501 ,iutroB m haec :ticid Diwanum 4
Temantimi in epitomen coegit ‫و و‬ inscripsit‫هت‬uam
D ‫و‬thrth Habib -etin aliis libris histo
ricis eum in sexaginta foliorum decadibus carmina Abu Temmitmi explicuisse legitur.
‫ر‬EChattb commentarium
o breviorem e,tidide qui ita :tD
ipicni Laus ‫ و‬Gui cognitionem
eorum ‫ و‬gui se Deo satis gratias agere non posse haud ignorant ‫ و‬praemiurn iis ipsis
tributum facit .cte Carmina Abu Temantimi ‫ و‬, septem
tgeneraia complectuntur
‫و‬
encomia ‫ و‬,sarytas carmina objurgatoria ‫و و‬describentia gloriosa ‫ و‬amatoria ‫م و‬epicedia
4o Major pars laudativa est eaque alphabetice disposita. Porro commentarios scripserunt
Hosein Ben Mohammed Rafi, vulgo Khili" dictus et circa annum 380 (inc. 31. Mart.
(990 vivus ‫ر ـ‬
A Ba Irtitin m
Mohammedu
Ben Ahmedn ,inxeraon
tohK qui post
a 440
253

‫ه ديوان آن برد ة م أن ديوان آى بكر الخوارزمى وهو أحمد بن العباس يقال له الطبوخزى‬rr
‫ قال وله ديوان رسائل أيضا وهو أحد المشاعير المجيدين الكبار‬- - ‫المتوفي سنة‬
‫ قال وكان واحد عصوه في‬- ‫له ديوان أن تقام حبيب بن أوس الطائى المتوفى سنة‬r"‫ه‬
‫ديباجة لفظه وصناعة شعره ولم يزل شعره غير مرتب حتى جمعه أبو بكر الصولي ورتبه على‬
‫ة إتحدواوف ثم جمعه على بن حمزة الاصفهافي ولم يرتب على الحروف بل على الانواع وقد تتوحة‬
‫أبو زكريا يحيى بن على الخطيب التبريزى المتوفى سنة الله قال فيه فاق نظرت في شعر أن‬
‫تمام وفيما ذكر فيه من التفاسير فرأيت بعضهم ينحى عليه ويهاجن معانيه ويزيف أستعاراته‬
‫وبعضهم يتعقيب له ويقول من جهل شيا عابه وقال أبو العلاء المعرى في ذكرى حبيب اتما‬
‫أغلقف شعر الطائى أنه لم يؤثر عنه فتناقلته الضعفة من الرواة والمجهلة من الناسخين‬
‫ فبتالوا الحركة وغيروا بعض الاحرف بسوء التصحيف وذكر أبو العلاء في هذا الكتاب الابيات‬10
‫المشكلة من شعره متفرقة وأنا أذكر وأكتب شعره من أوله الى آخره من غريبه واعرابه ومعانيه‬

Abi Omay ya , Diwanus Hodzelidae Abu .ayyam0 – .3325 Di wan Abi B or d a ‫و‬
‫ه‬Diwanu .ab
Abu Borda editus ‫ـ‬ .5234 ‫و‬Diwan
Abi Bek r Diwanus 4 ‫ومتة‬at
ReB
‫ر‬
OMohammed
amxe Benr- elabbtis
aotohK ‫ و‬Tabarkhax ‫ ة‬.nominati et anno 383 (ine
26. Febr. 993) nortui. Idem auctore Ibn Khallakin Diwanum epistolarum edidit et
in notissimis et optimis poétis magnis .rutaremun – .5325 Diwan Abi Temm fm ‫و‬
Diwanus Abta Temputini Habib Ben Aus Thys, anno 231 (inc. 7. Sept. 845) mortui -
‫و‬IbnKhallakthin : Unieus fait suotempore ‫و‬inquit in ornatiore dicendi genere et arte
poética ‫و و‬et
ejus earmina incomposita essenon cessarunt donec 4 Bu Bekr Saudi ea
colligeret et alphabetice disponeret. Postea Ali Ben Hamza Isfaitina ea collegits s ‫و‬

ita ut neglecto ordine alphabetico genera carminum sequeretur. Abu Zakartya Yahya
‫م‬Bera
Al Khatib ,aztrbeT anno 502 .cni( .11 Aug (1108 mortuus ‫ و‬commentarium
‫و‬eorum ,tiusopmoc :euqibi ,igelreP inquit Abu Tentnthni carmina et interpretationes
de iis ,satisoporp et alios vidi in eum invehi ‫ و‬sententias ejus ,eremmetnoc metaphoras
adulterare , alios ejus caussae favere ‫ و‬-et dicere : 0ni rem ,ticsen eam vituperat
4‫ة‬
at "Talth a
Maarrat
in opere
a Dxakrth
m Halth
é : Tayitae
op ‫ و‬,tia ,rutnabedualc eum
eorum vestigianon intelligerentur. Etenim relatores hebetes et librariiignari ea
corrupta sibi invicem tradiderunt , ut vocales literas mutarent, et nonnullas literas a ()
orthographia male administrata permiscerent. In eodem libro Abu laid versus diffi
ciliores disperse recenset, ego contra recenseo et describo carminum a primo ad
ultimum dictionem rariorem ‫ و‬analysin grammaticalem , sententias et quaecunque

‫ا‬
252

‫الحروف وله ديوان ابن وكيع هو أبو محمد حسن بن على العتبى التنيسى المتوفي سنة‬
‫له ديوان ابن عاق عو أبو القاسم محمد الازدى الاندلسى المقتول‬ ‫ قال وشعره جيد‬-1-
‫ قال وديوانه كبير ولولا ما فيه من الغلو في المدح والافراط المغضبى الى الكفر فكان‬- ‫سنة‬
‫من أحسن الدواوين وهو أشعر المغاربة وعندعم كالمتنبى عند المشارقة وكانا متعاصرين‬
‫من ديوان ابن المباراة الشريف عو أبو يعلى محمد بن حمد الهاشمى العيسى الملقب بنظام ة‬
‫الدين البغدادى المتوفى سنة تمده بكرمان قال وديوانه كبير يدخل في أربع نجتر أت‬
]‫ * ديوان شعره هزل‬. ‫له [ ديوان ابن عتان و أن الفرج على بن الحسين الكاتب المتوفى سنة‬
‫له ديوان اق الاسعاف بن السيد على الوقاى المصرى ذكر الشهاب في الخبايا‬
‫ له ديوان آفق آلآكرام بن‬- . ‫له ديوان آق الاسود ظالم بن عمر الدولى المتوفي سنة‬r.
10 ‫له ديوان أن أميّة الهذالى‬ ‫أسته على الوفى المصرى ذكره الشهاب في الخبابا‬

.disposita
sunt ‫ ـ‬.5225 "Diwan Ibn Wek f ‫ و‬Diwanus Abu Mohammedis Hasan
Ben A It Otba Tinnist , vulgo Ibn IYekt " dicti et anno 393 (inc. 10. Nov. 1002)
.i Testante
u IbntKhallaktin
r carmina
o praestantia
m. sunt ‫ ـ‬.5226 Di wan Ib n
Ha ni ‫ و‬Diwanus Abu lettsimi Mohammed Asda ‫ و‬vulgo Ibn Hana dicti et anno 362
)‫ة‬
.en .21 .tcO )27i
9 .iutrom Ibn :s
nikillahK Diwanus
i ,suje ,tia magnus
n ,tse et
in carminibus laus modum excederet et nimia ad impietatem inclinatio appareret, hie
Diwanus in optimis numerandus esset. Inter Occidentis incolas ceteris poétis palmam
5 praeripuit et apud illos eundem tenet locum ‫ و‬.guem
Motenebbt apud Orientis incolas
‫و‬Hi poétae aequales .tnare – .7225 Di w an Ibn - el he b bar fy a E1 - Sh erff
Diwanus Abu Yalti Mohammed Ben AMohammed Hishiana Abblist Baghdada, vulgo
‫ر‬
Ibn - elhebbartya
t -lE Shertf i
dicti et honorifice
i AVitatin - b
ed - dtn .itaniO
mongoc
.inurbe Kerman anno 504 .cni( .02 Jul (1110 ‫ و‬et Ibn Khallaktin ejus Diwanum
.magnum ,talleppa qui quatuor voluminibus insertus sit ‫ ـ‬.5228 I Di wan Ibn
Hin du ‫ و‬. Diwanus Abu'lfaraji Ali Ben - elhosein Scribae ‫ و‬vulgo Ibra Hindu dicti
et anno 420 (ine. 20. Jan. 1029) mortui. Diwanus carmina jocosa continet]. –
.5229 Di w in Abi " l is " 4 ,f Diwanus Abu'lis"thfi Ben - elseyyid Ali H2 ‫ لي‬.%9t
Misri
Laudat eum Shehtab - ed - dtn in opere .tyibahK – .0325 Diwan Ab i " 1 as wad ‫و‬
Diwanus Abu Tasteadi Titalian Ben Omar Dotoels, anno 101 (inc. 24. Jul. 719)
10 .mortui ‫ ـ‬.5231 "Di wan Abi ‫ ا‬ikram ‫ و‬Diwanus 40 ‫" ة‬ ldArtini
areB ‫ر‬4 stah 4 li
IWefhy: Misrt. Sheitib-ed-dtn ejus in opere Khaliligit mentionem facit – 5232. Diw a n
251

‫" له ديوان أبن منير هو أبو الحسن أحمد‬ ‫له ديوان ابن مقبل‬ ‫بايدى الناس انتهى‬
‫يى منير مهتب الملك عين الرمان الطرابلسى المتوفي سنة مته قال وكان رافضبًا كثير الهجاء‬
‫خبيث اللسان واشعاره لطيفة فائقة من ديوان أبن ناقباء هو أبو القاسم عبد الله وقيل‬
‫عبد الباق بن حمد الظاعوى البغدادى المتوفي سنة هم؟ قل وديوانه كبير وله ديوان الوسائل‬
‫ له ديوان ابن النبية على [بن محمد بن يوسف المصرى‬. ]‫ ديوان أبن نباتة‬1 ‫ ان‬1 ‫ة‬
"‫ أ‬.‫له ديوان أبن نعادة أحمد بن عبد الرحمن السلمى المتوفي سنة أ‬ ]11 ‫المتوفي سنة‬
107 ‫له ديوان ابن النقيب ناصر الدين حسن بن شاور [بن طرخان الكنافي ] المتوفي سنة‬
‫في مجلدين مشهور كذا في عقود الجمان "له ديوان ابن توخت أن الحسن على بن‬
‫له ديوان أبن الوفاء وعو الشيخ‬ ‫ قال وله ديوان شعر صغير الحجم‬F1 ‫أحمد المتوفي سنة‬
‫] على ترتيب‬7.8 ‫ العارف بالله سيدى على بن الوفاء [ الاسكندرى الشاذلى المالكى المتوفي سنة‬10

.utilitates
monstrandas ‫ ـ‬.Haec ille ‫ ـ‬.5216 Di wan Ibn M o cb il ‫ و‬Diwanus ab
.IbnMocbil editus ‫ ـ‬.5217 ‫و‬Diwan Ibn M on fr Diwanus Abu lhasani Ahmed
‫عت‬d‫هت‬Ben
AMontr Mohad ‫ة‬ el-nulk
lAin
et‫هت‬i e - emtn Tartabolost , vulgo Ibn AMontr dicti
‫و‬anno 548 .eni( .92 .traM )3511 .iutrom Ibn Khalliklin : Fuit inquit ‫و و‬Rafidita
satyrae amantissimus et lingua petulantissimus. Carmina ejus elegantia sunt et
.praestantia ‫ ـ‬.5218 Di wan Ibn Na ck iy 4 ‫ و‬Diwanus Abu lcdsiani Abdallah , sive
alii volunt Abd-el - ,aRehtE Ben Mohammed T third ,dadhgaB vulgo Ibn
Nacityde‫ع‬ut
dicti et anno 485 (ine. 12. Febr. 1092) mortui. Teste Ibn Khalliklin ejus Diwanus 5
‫و‬magnus ,tse et idem Diwanum epistolarum .tidide – .9125 [10i wan Ibn No ba ta
Diwanus Ibn Noblitae . ‫ ـ‬. .5220 Diwan Ibn - eln eb fh ‫ و‬Diwanus Alti I Bera
AMohammed Ben Yusuf Misrt , vulgo Ibn - elnet th dicti [et anno 619 (inc. 15. Febr.
(1222 .[mortui ‫ ـ‬.5221 Diw 4 n Ibn No a d a ‫ و‬Diwanus Ahmedis Ben Abd-el-rahmana
.So
,tnedI vulgo Ibn AWolida dicti et ahno 601 .cni( .92 .guA )4021 mortui ‫ـ‬
.5222 Diwan Ibn - eln a ck fb ‫ و‬, Diwanus AVisir - ed – dtni Hasan Ben Siateur IBera
Tarkhttn Kintant I , vulgo Ibn AVackti dicti et anno 687 (inc. 6. Febr. 1288) mortui.
.HicDiwanus , ut in 0ctid el-jom thn ,ruticid notus est et duo volumina complectitur ‫ـ‬
.5223 ‫و‬Diwan Ibn Nub akh t Diwanus 4 ‫ة‬ ulhasani
a Ali Ben
r ,deb
mhA vulgo
I
dicti et anno 416 .cni( .4 .traM 1025 ) .iutrom Ibn Khallaktin : ,eiH inquit
‫و‬Nubakht
auctor est Diwani poétici ‫و و‬
.fui
t
parvum
el pxe ‫ـ‬
volumen .5224 Diwan Ibn - 10
e 1 we f4 ‫ و‬Diwanus Sheikhi Artf - ‫ة‬allahs aAli
Seyyida t a
Ben - ehnefi
di liS
TTakenders
Malikitae , anno 807 (ine. 10. Jul. 1404) mortui]. Carmina ad ordinem alphabeticum
32 *

‫للفتيا‬ 1 ‫لا‬ ‫___________ ص= = طفلا‬1 _ _ _ 1 ‫ صد‬1 - 1 = =‫ د ط‬، - . ‫ص‬ : - - - ‫ ـ‬:: - - - - - - - - : ** ** * - ‫س‬ ‫ا‬
250 ‫ا‬
‫قال رأيت ديوانه في مجلدين وذكر أن ولد بمدينة آمد من ديوان آبى متناع عن ديوان‬
‫* وأوصى أن يكتب على قبره‬1 ‫ابن مطروح جمال الدين يحيى بن عيسى الامير المتوفي سنة‬
‫أصبحت بقعر حفرة مرتهنا‬
‫لا أملك من دنياى ألا كفنا‬
‫و‬ (C .‫ع‬ .‫ع‬

‫من وسعت عباده رحمته‬ ‫يا‬

‫من بعض عبادك المسيئين أنا‬


‫هاله ديوان ابن المعلم الواسطى هو أبو القاسم محمد بن على الملقب نجم الدين‬
‫ قال يكاد شعره يذوب من رقته وكان سهل الالفاظل تكديع المعافي يغلب على‬. ‫ه‬1 ‫المتوفي سنة‬
‫شعره وصف الحب والشوق وذكر الصبابة والغرام فعلف بالقلوب ولطف مكانه عند أكثر الناس‬
10 ‫فمالوا اليه واستشهد به الوقاظ وبالمجملة [ فشعره] يشبه النوح ولا يسمعه من عنده أدنى‬
‫هوى الا فتنه وعاج غرامة ولا حاجة الى الاطالة في ذكر فوائده مع شهرة ديوانه وكثرة وجوده‬

.22 . )841i
1 .iutrom a Ibn Khallakthn
M : ,id‫و‬
iV inquit Diwanum duobus voluminibus
comprehensum ‫ و‬.et ipse commemorat se in urbe Amid natum esse ‫ ـ‬.5213 Di wan
I bn Mot a " ‫ و‬.Diwanus ab Ibn "htoM editus ‫ ـ‬.5214 Diwan Ibn Matr th ‫و‬
Diwanus Jemttl-ed-dtni Yahya Ben Isa Emiri , vulgo Ibn Matrith dicti et anno 649
) .cni .62 .traM 1251 ) mortui ‫ و‬gui testamento mandavit , ut in sepulchro hi versus
inscriberentur :

Factus sum in ima fossa pigneratus.


Nihil bonorum terrestrium possideo nisi velamentum funebre.
O Tu, cujus misericordia servosamplectitur,
Sum ego quidam tuorum servorum maleficorum.
.5215 Diwan Ibn - el mo all im ‫ و‬,Diwanus Abu'lcthsimi Mohammed Ben Ali
vulgo Ibn - elnoallam et honorifice Nejan - ed ‫ ـ‬dtn .itanimongoc Mortuus est anno 592
).cc.n
e6i D. (1195 ‫ و‬-et Ibn Khallaktin : Prope ,tse inquit , ut ejus versus mollitie liques
cant; facili sunt sermone et sententia proba. Auctor plerumque in describendo amore
et desiderio ,rutasrev depingitteneriorem animi affectionem et cupidinem ‫ و‬ut cordibus
amorem injiciat et apud plurimos homines benigne et honorifice excipiatur. Et sane
10 homines se ad eum inclinarunt et concionatores ejustestimonio utuntur. Ut uno verbo
utar, ejus poésis planetum redditatque refert, quem nullus vel minimo amore affectus
audit, quin fascinetur et ejus eupido incitetur. At eum hic Diwanus notus sit
et multum in hominum manibus inveniatur, nihil opus est pluribus verbis ad ejus
‫ا‬
249

‫عن ديوان ابن قلايس عو أبو الفتوح نصر الله بن عبد الله الخمى الازهرى الملقب بالاعز‬
‫ه ماه ديوان ابن القيسرا في أن عبد الله احمد بن ناصر المخزومى‬1 ‫الاسكندرى المتوفي سنة‬
‫الخالدى الحلبى الملقب بشرف المعالى عتبة الدين المتوفى سنة مته قال فظفرت بديوانه‬
‫] «ه كيوت‬1 ‫من ديوان ابن نونو يوسف البدر الدين الدمشقى الذعى المتوفي سنة‬
‫ماه ديوان آبى تجير هو أبو بكر يحيى بن عبد الجليل الاندلسى الموسى‬ ‫ آبى مبارك‬5
‫المتوفى سنة اسمه قال ابن خلكان نظرت فيه فوجدت أكثر من آثاحه في الامير يعقوب من بنى‬
‫ ان ديوان ابن المستوفي هو شرف الدين أبو‬. ‫له ديوان ابن مرداس‬ ‫عيد المؤمن‬
‫له ديوان ابن مسكن الشيخ‬ ‫" قال أجاد فيه‬7 ‫البركات مبارك بن أحد الاربلى المتوفي سنة‬
‫عبد الرحمن بن أحمد السخاوى المتوفي بعد سنة هاما وله ثلاث دواوين غزل ومدح وحكم‬
‫ه‬f" ‫ من ديوان ابن مسهر هو أبو الحسن على بن سعد مهذب الدين الموصلى المتوفى سنة‬10

.5204 ‫و‬Di
w an Ibn Cal à ck i s Diwanus Abu'lfottihi Nasrallah Ben Abdallah
Lakhma 4xhera IsRendert, vulgo Ibn Calthckts et honorifice 4 ass oognominati. Obiit
569 .eni( .21 Aug .(1173 ‫ ـ‬.5205 Di w an Ibn - el ca is ar a ni ‫ و‬Diwanus
.anno
‫ر‬4 ‫ة‬
‫ةاو‬at
Abdallae
b Mohammed
e Ben Nasr
l Makhztima
a Khttlada
H vulgo Ibn-eleatsarding
et honorifice Sheref- elmettli 0ddet - ed - dtn cognominati. Obiit anno 548 (ine.
.29 . )3t
511 , etrIbn .na itkallahKM ,ihiM‫و‬ inquit .ejus Diwanum comparavi ‫ـ‬
.5206 ‫و‬Diwan
Ibn Lul n ,[Diwanus
Yusuri I -de-rdeB dtn Dimeshcka Delets
.[vulgo
Ibn Lulu dicti [et anno 680 .cni( .22 .rpA )1821 mortui ‫ ـ‬.5207 Diw 4 n .

Ibn Moh trek ‫ و‬.Diwanus


ab Ibn IMobthrek editus ‫ ـ‬.5208 Diwan Ib n M oj fr ‫ و‬5
Majtr‫ز‬-Diwanus
Abu Bekri Yahya Ben -dbA el eltl Andalusi ,tsruM vulgo Ibn
dicti et anno 587 ( inc. 29. Jan. 1191 ) mortui. Ibn Khallaktin . Eum inspexi, ait,
et maximam carminum partem encomia esse inveni in honorem Emiri Yactib Abdol
.antumanidae ‫ ـ‬.5209 ‫و‬Diwan Ibn Mir d a s .Diwanus ab Ibn Mirdths editus ‫ـ‬
.5210 Di w in Ibn - elm o stau fi ‫ و‬Diwanus -ferehS -de dtni Abu"Iberaktt IMobthrek .

Ben Ahmed Irbili, vulgo Ibn - elmostauf dieti et anno 637 (ine. 3. Aug. 1239)
.iTeste
u Ibn
t Khallakthn
ro rem m
bene .
gessit ‫ـ‬ .5211 Di w 4n Ibn Misk ‫و‬
Diwanus Sheikhi 4 ‫ة‬d - el-rahman Ben Ahmed
t ,tnatthReS vulgo
e Ibn Misk dicti
‫و‬Postannum 1015 .cni( .92 .rpA )6061 .iutrom Tres ei sunt ,inawiD amatorius
,su.suv
citcai
did –
t.a
2125 d
Diwan
uIbn
aMos
1"hir
‫ و‬Diwanus ‫ر‬4 ‫ة‬
alhasanio
Aas a
‫او‬Ben
Sad Mohadsdatb - ed-dtn MIaustli .vulgo
Ibn MToshir dieti et anno 543 (ine
III
. 32 ‫ا‬ .
248

‫] جمعة سيطه على متلقيا من ولد الشيخ كمال الذين محمد حين‬1[ ‫المتوفى سنة‬ ]‫مرشد‬

‫قرأه عليه وشرحه حسن البورينى المتوفى سنة أربع وعشرين بعد الالف وذكر فيه أنه لم يعثر‬
‫على شرح سوى سماعه من البعض أن الشيخ جلال الدين السيوطى شرح ستأنف الاظعان‬
‫لكن ما نظرت ولا طالعته أوله الحمد لله الذى رفع الادب الاخ وفراغ في ربيع الاول سنة ألف‬
5 ‫[وشرحه أيضا العلامة عبد الغنى النابلسى شرخا حافلا أوجز فيه كل الانجاز وعو ينوف عن‬
‫خمسين كرسا] به قوات الى قرحون على بن محمد المدف المالى المتوفى سنة اع‬
‫أن ديوان ابن قادوس هو أبو الفتح محمود بن أسمعيل الدمياطى الكاتب المتوفى سنة "مه‬
‫لله ديوان ابن قرناص أبراعيم بن محمد الحموى الشاعر الاديب المتوق‬ ‫في مجلدين‬
‫سنة ) " ان ديوان ابن القطان عو أبو القاسم [عبة الله] بن الفضل البغدادى المتوفى سنة ممه‬
10 ‫قال ابن خلكان وأكثر شعره جيد وعبث فيه بجماعة من الاعيان وثلبهم ولم يسلم منه أحد‬
".

AMurshid1, vulgo Ibn - etfitridh dicti et anno [ 632 (inc. 26. Sept. 1234) ] mortui.
Nepos ejus hunc Diwanum e carminibus a filio Sheikhi Kental - ed - dtn Mohammed
‫و‬acceptis
congessit qui ea coram auctore .taregel Commentarium Hasan ,tntruB anno
1O24 .cni( .12 .naJ )5161 mortuus ‫ و‬,t qui nullum
ised commentarium
id cognovisse
e, dicit
quod e quodam audiverit Sheikh Jell-ed-dtn Soytitt ejus ,nemrac quod a verbis
‫و‬nisi
et - al ‫و‬4n .explicuisse
incipit"‫هت‬Sdie , attamen hune commentarium nee vidi nee legi
.Burtnt incipit ita : Laus Deo qui doctrinam morum prae ceteris elevavit etc ‫ و‬et mense
5 Rebf I anni 1000 (inc. 9. Oct. 1591) absolvit. I Porro vir doctissimus Abd-et-gians
‫ر‬‫و‬Nabulust
ti commentarium
usoamplum pmoc gui amplius quinquaginta fasciculos decem
.[foliorum ,tenitnoc quamvis auctor summa brevitate usus esset ‫ ـ‬.5200 D i w an Ibn
Ferh in , Diwanus Alti Ben Mohammed AMedent Malikitae, vulgo Ibn Ferhtin dicti
.et anno 646 .cni( .62 .rpA )8421 mortui ‫ ـ‬.5201 Diwan Ibn C 4 d is ‫ و‬Diwanus
‫ر‬4 bu'lfat "hi Mahmttd Ben Ismail Dingdata Scribae ‫ و‬vulgo Ibn Chdtis dicti et anno 553
). .2 .rbeF 1158c ) .iutrom Duon .animulov – i .2025 Di wan Ibn‫و‬ Ckir n a s
Diwanus Ibrahimi Ben IIIohammed Hamatoi Poétae Philologi , vulgo Ibn CRirntis
.dicti
et anno 671 .eni( .92 .luJ )2721 mortui ‫ ـ‬.5203 Diwan Ibn - el cattan ‫و‬
Diwanus Abu letistiani ]hallatabiHI Ben - elfadhl Baghdada ‫ و‬vulgo Ibn - eleatlin dicti
et anno 558 .eni( .01 .eeD )2711 .iutrom Ibn Khallaktin : Major carminum pars
‫و‬1o
, bona
t ,tse ibique
i multos
u viros illustres
q ludit
n et nullo
i salvo perstringit
‫– م‬
247

‫على خمسين الف بيت ماه ديوان ابن ستا الملكي القاضى السعيد هو‬ ‫قال ولا يوأنه يزيد‬
.٨ ‫أبو القاسم هبة الله بن القاضى الرشيد أن الفضل جعفر [ السعدى ] المصرى المتوفي سنة‬
‫له ديوان آبى‬ ‫قال فديوانه جميعه موشحات "سماه دار الطراز اله ديوان ابن سوار‬
vr ‫سيار من ديوان ابن الشيلى محمد بن الحسين البغدادى المتوفي سنة‬
‫"ه ديوارى‬f
‫ في هجلدين‬407 ‫ آبى الظهير الاربالى محمد [ بن أحمد] بن عمر العلامة الحنفى المتوفي سنة‬5 .
‫له ديوان ابن عتين هو أبو المحاسن‬ ‫له ديوان آبى العقيق‬ ‫مات ديوان آبى عادى‬
‫" وقال ولم يكن له غرض‬. ‫شرف الدين محمد بن ناصر [ الله ] الكوفي الدمشقى المتوفي سنة‬
‫في جمع شعوه فلذلك لم يدونه فهو يوجد مقاطيع في أيدى الناس وقد جمع له بعض أعل‬
‫دمشف ديوانا صغيرا لا يبلغ عشر ما له من النظم ومع هذا ففيه أشياء ليست له‬
‫له ديوان ابن القارض عمر بن على [ بن‬ ‫ من ديوان بن غلبون المعروف بالصورى يأتى‬10

‫ز‬
.Ibn t
Khallaktin e
: Eius n
Diwanus , ,tiuqi tno
ni plus quinquagintamillia versuumc ‫ـ‬
.5190 Diwan Ibn S en à ‫ و‬Diwanus 4 buPlcthsimi Hibatallah Ben - elehdia El-Resita
‫ر‬4 Bulfadhl Jafar ISadal Misri , vulgo Ibn Senti El-IMelik El-Chdha Satd dicti et anno
608 (ine. 15. Jul. 1211) mortui. Teste eodem Ibn Khallakthn totus Diwanus carmina
IBMotoashshehttt i.e. cingulo circumdata continet et Dir el-tartix inscriptus est. –
.5191 Diwan Ibn Su wa reh ‫ و‬.Diwanus ab Ibn Sutetireli editus ‫ ـ‬.5192 Diwan
‫و‬Ibn ab Ibn Seyytir editus ‫ ـ‬.5193 ‫و‬Diwan
S eyy a r .Diwanus Ibn - el shibl i
Diwanus Mohammedis Ben - elhosein Baghdads, vulgo Ibn - elshibla dicti et anno 473
). i.e
22u
.nun
t
J )0r
8i m ‫ ـ‬.5194 ‫و‬Diwan
01o. Ibn - el tzah fr Diwanus Mohammedis 5
[Ben Ahmed] Ben Omar doctissimi Hanefitae, vulgo Ibn-eltzahtr Trbila dicti et anno
677 ) . .52 .c
a n 872n
iaM )i 1m roi
.iutu m l .
Duoo v ‫ ـ‬.5195 Di w 4n Ibn A di ‫ و‬-Diwa
.nus ab Ibn Ada editus ‫ ـ‬.5196 "Di w 4n Ibn - e l ,fffa Diwanus ab Ibn - elaff
.editus ‫ ـ‬.5197 Diwan Ibn On ein ‫ و‬Diwanus 4 ‫ة‬ nSheref
u"Innelitistini t-d
ed -
AMohammed Ben AWasr I allah T Kaf Dimeshekt, vulgo Ibn 0nein dicti et anno 630
) .cni .81 .tcO )2321 .iutrom Ibn .nitkallahK Nullum ‫ و‬,tia certum consilium in
carminibus colligendis secutus est, qua de caussa ea non in syntagma digessit; sed
fragmenta tantum in hominum manibus inveniuntur. Collegit Damascenus quidam
‫و‬Diwanum parvum ex ejus ,subinimrac qui minime decimam eorum partem continet
quae metrice composuit, et nihilominus illi versus insunt, qui eum minime auctorem
.t -n .891e b
5 Diw an a h
Ibn Gh ‫و‬
a Ib it n Diwanus Ibn Ghalitini , vulgo Surt .itcid 1 o
infia ‫ ـ‬5 .199 Diwan Ibn - el fari dh ‫ و‬Diwanus 0mari Ben Ali I Ben
.Vide
246

‫من أن تايوان آبى آلات قارى هو أبو الفرج عبد الله بن أسعد الموصلى‬ ‫"ماه ديوان أبن خليل‬
‫مكور‬ ‫ديوان من تراج‬ ‫هماه‬ ‫الحمصى الشافى المتوفى سنة أمه قال وديوانه صغير وشعره جيد‬
‫أمام ديوان‬ ‫ وديوانه هذا جرعنا‬F1 ‫أبو عمر أحمد بن محمد القسطلى الاندلسى المتوفي سنة‬
‫ابن الرومى عو أبو الحسن على بن العباس المتوفي سنة ست وسبعين ومأنتين [ وقيل سنة‬
5 ‫ثلاث وثمانين] قال وكان شعره غير مرتب ة عمله أبو بكر الصولى ورتبه على الحروف وجمعه‬
‫أبو الطيب وراف بن عبدوس من جميع النسخ فزاد على نسخة ما هو على الحروف‬
‫ أه ديوان أبن زياد الاجم‬87 ‫شعره‬ ‫مشكلات‬ ‫وغيرها نحو ألف بيت وأبن سينا ناخبة وشرح‬

‫همه ديوان ابن الساعاتى هو أبو الحسن على بن رستم المتوفي بمصر سنة ما قال ديوانه‬
‫يدخل في مجلدين أجاد فيه كل الاجادة وله ديوان آخر لطيف سماه مقطعات النيل‬
10 ‫م‬٣٨ ‫أه ديوان أبن سكرة هو أبو الحسن أحمد بن عبد الله الهاشمى البغدادى المتوفي سنة‬٨‫أ‬

)
. i
1e
.u
.trat
n
M )r
32i
11o.
m ‫ ـ‬.5183 ‫ا‬Diwan
Ibn Khal f ‫م و‬Diwanus
Ibn Khalili –
.5184 ‫و‬Di wan Ibn - el de hh a n Diwanus Abu'lfaraji Abdallah Ben As"ad AMaustls
Harnst Shafiitae ‫م و‬vulgo
Ibn - eldehhtin dicti et anno 581 ( .cni 4 . .rpA 1185 ) mortui
Ejus Diwanus ‫ و‬ut Ibn KhalliAdn ,rutatset quamvis parvus ‫ و‬carmina tamen praestantia
.continet ‫ ـ‬.5185 Diwan Ibn D erraj ‫ و‬Diwanus Abu Omari Ahmed Ben IMohann -
an ed Castala Andalust , vulgo Ibn Derriti dicti et anno 421 (inc. 9. Jan. 1030) mortui.
Hic Diwanus duas partes .tenitnoc – .6815 Diwan I hn - el ri mi ‫ و‬-Diwanus Abu l
% ‫و‬asani A la Ben - elabbits .vulgo
Ibn - elrtima dicti et anno 276 ( .cni .6 Mai (889
5 T sive, ut alii volunt, anno 283 (ine. 19. Febr. 896) ] mortui. Teste Ibn Khalliktin
ejus carmina in ordinem non disposita ,tnare quod serius 4 ‫ة‬ u Bekr
i Saula
u ,ticq
ef
.ordinem alphabeticum secutus est ‫ر ـ‬ lbu'llayyal
su By errthe
b Ben
i Abdtis
nex mo
exemplis collegit ‫ و‬-etexemplo mille circiter versus addidit et ex alphabetice dispo
sitis et ex aliis. Ibn Stnth indepotiora in epitome selegit et difficiliora carminum
.1oca commentatus est ‫ ـ‬.5187 Diwan Ibn Ziy 4 d ‫م و‬Diwanus Ibn Zigadi barbari –
.5188 Diwan Ibn - els 4 4 ti ‫ و‬Diwanus ‫ر‬4 bu"Thasani A la Ben ,notsoR vulgo Ibn-elsithis
‫و‬dicti
et anno 604 .eni( .82 .luJ )7021 Misrae .itcnufed Ibn Khallaktin : Ejus Diwanus
inquit, duobus voluminibus comprehendi potest, et omni modo auctor se egregium poétam
praestitit. Idem alium Diwanum elegantem edidit Alocattatit el-neil inscriptum.. –
10 5189. Diwan Ibn Sokkar a, Diwanus Abulhasani Mohammed Ben Abdallah
‫م‬Hashin
,dadhgaB vulgo Ibn SoRRara dicti et anno 385 .eni( 5 . .rbeF )599 mortui
245

‫وسقاها السبعة السيارة النيّرات أول المنتخب أما بعد حمد الله على احسانه المسمى‬
‫ أن ديوان ابن الحداد محمد بن أحمد بن عثمان الاندلسى الشاعر‬، ‫بمنظوم الدرر‬
‫" أن ديوان ابن أختبى هو شمس الدين أحمد بن أبواعيم المحلى المتوفي‬ ‫م‬F ‫المتوفى سنة‬
] ‫من أن ديوان ابن حيوتر أن الفتيان محمد بن سلطان [ بن محمد بن حيوش‬ 18 ‫سنة‬
‫أن أه ديوان ابن خازن‬ ‫ قال وديوانه كبير‬٣٢٣ ‫ الغتوى الملقب بمصطفى الدولة المتوفى سنة‬5
‫أه قال أيضا وأعنى يجمع‬٨ ‫هو أبو الفضل أحمد بن حمد الداينورى البغدادى المتوفي سنة‬
‫شعر والده ال نصر الله الكاتب المشهور] تُجمع منه ديوانا وعو شعر جيد حسن السبك جميل‬
‫المقاصد مداه ديوان ابن الخراساق هو أبو العز محمد بن محمد [ بن مواعب] الاديب‬
‫ة قال العماد ديوانه يشتمل على خمسة عشر جلذا أمام ديوان ابن خقاجة‬1 ‫المتوفي سنة‬
‫ أى أستحف أبراهيم بن أن الفتيح الاندلسى المتوفي سنة ""له قال أحسن فيه كل‬10
‫ أه‬٧ ‫الا أن ديوان ابن الخياط أحمد بن محمد الدمشقى الشاعر المتوفي سنة‬ ‫الاحسان‬

Laus Deo pro ejus beneficentia ‫و‬, margaritae certa serie ordinatae ‫ ؟؟‬.appellata etc ‫و‬
.El-Seb"atEl-Seyythret El-Negyirtatinscripta est ‫ ـ‬.5176 ‫و‬Diwan Ibn - el had d a d
Diwanus Mohammedis Ben Ahmed Ben 0thmdan Andalust Poétae ‫ و‬vulgo Ibn-elhaddttd
et anno 480 .eni( .8 .rpA 1087 ) mortui ‫ ـ‬.5177 ‫و‬Diwan
.dicti Ibn - el h an b a li
Diwanus Shems - ed - dtni Mohammed Ben Ibrahtm Haleba, vulgo Ibn - elhanbali dicti
.etanno 971 .cni( .12 .guA )3651 mortui ‫ ـ‬.5178 Diwan Ibn Hayy sh ‫ و‬Diwanus
‫ر‬4 bu tratytini Mohammed Ben Sultan IBen AMohammed Ben ]hsityyaH ,tcaenahG honorifice
‫ر‬Mustafa ed-deaclet
a cognominati
r et anno 473
b .eni( .22 .nuI
J )0801 .iutroI
m Teste
.FTHallaktin Diwanus ejus magnus est ‫ ـ‬.5179 Diwan Ibn Kh a z in ‫ و‬Diwanus Abu "1- 5
‫ةر‬ hdi Ahmed ‫ه‬ Ben Mohammedo Daneteera ,n
adadhgaB vulgon Ibn Khtixina
dicti et 518
). i .e
91u .rbn
t
eF )r
4i
21o
1 . m ‫ ـ‬Eodem Ibn Khallakdan ,erotcua carmina patris
[Nasrallah Seribae illustris] colligenda curavit, et inde Diwanum fecit, eujus carmina
praestantia ‫ و‬.forma
eleganti et sententiis pulchris plena sunt ‫ ـ‬.5180 Diwan Ibn -
el k h or as a ni ‫ و‬Diwanus Philologi ‫ر‬4 bu Tax - ed - dtn Mohammed Ben Mohammed
bahitnaeMA ‫ و‬.vulgo
][Ben Ibn-e/Ahorastina dicti et anno 576 .eni( .82 .iaM )0811 mortui
.Diwanus ,suje ut Indd-ed-din ,ticid quindecim volumina complectitur ‫ ـ‬.5181 Di wan
Ibn Kh a faj a ‫ و‬Diwanus Abu Is hacki Ibrahtan Ben A Ba"trat"h AradaJust , vulgo Ibra
Khafija dicti et anno 533 (ine. 8. Sept. 1138) mortui. Ibn Khallaktin : Egregie, quantum n o
potuit ‫ و‬,ti inure q
versatus
ni. est ‫ ـ‬.5182 ‫و‬Di w a n I b n - el kh a yy 4t Diwanus
Poétae Ahmed Ben Mohammed Dimesheks, vulgo Ibn - elAhayyht dicti et anno 517
244

‫فصول وكلما اجتاده بعد ذلك سماه الزيادات ولهذا يوجد في بعض النسيغ خاليا من الزيادات‬
‫الأه ديوان ابن تولوا تقى الدين عثمان بن سعيد الفهرى‬ ‫وبعضها مكملا بالزيادات انتهى‬
‫ماه ديوان ابن جة عو أبو بكر بن‬ ‫لم تتوان آبت تور‬ ‫المصرى المتوفي سنة ما‬
‫"له وهو كبير فيه قصائد ومقاطيع ع ه ديوارى آبى جاج أن‬7 ‫على المحموى المتوفي سنة‬
5 ‫ قال‬- ‫عبد الله حسين بن أحمد الكاتب [ الخليع ذى الماجون] البغدادى المتوفي سنة‬
‫أيضا وديوانه كبير أكثر ما يوجد في عشر مجلدات والغالب عليه الهزل وله في المجت أيضا‬
‫أشياء حسنة أختاره هبة الله بن الحسن المعروف ببديع الاصطرلان الشاعر المتوق سنة تمسه‬
‫ودونه ورتبه على أحد وأربعين ومائة بابا وجعل كل باب في فن من فنون شعره وقفاه وسمّاه‬
‫أه ديوان ابن حجر [ المحافظ أن الفضل ] أحمد بن على‬v‫ه‬ ‫درة التاج من شعر أبن الحجاج‬
10 ‫العسقلاني المتوفي سنة هم كبير وصغير وقد انتخب من الكبير قطعة ورتبها على سبعة أبواب‬

praefationem elegantem et quatuor fecit sectiones ‫ و‬et quotiescunque postea Diwanum


denuo edidit ‫ و‬-editionem
auctiorem ,tivalleppa quapropter in aliis exemplis illa addita
‫و‬menta non inveniuntur .alia additamentis completa sunt ‫ ـ‬.Haee ille ‫ ـ‬.5171
Diwan Ibn Tulu ‫ و‬Diwanus Tacka - ed-dtni 0thman Ben Satd Filtra ,srsiM vulgo
.Ibn
Tulu dicti et anno 685 .cni( .72 .rbeF )6821 mortui ‫ـ‬ .5172 Diw in Ibn
.Th ,rua Diwanus ab Ibn Thuur compositus ‫ ـ‬.5173 Diwan Ibn Hojj ,te Diwanus
‫ر‬4 ‫ة‬
.u Bekri Ben Ali ,g
iotanaH vulgo Ibnu A
Hajjet dicti et anno 837 .eni( .81 (1433
5 .iutrom Sylloge magna ‫ و‬.guaeCastdas totas et fragmenta continet ‫ ـ‬.5174 Diwan
Ibn Hejj a j ‫ و‬Diwanus Abu Abdallae Hosein Ben Ahmed Baghdlida ,eabireS vulgo
‫ر‬
Ibn Heijday e a
dicti et anno 391 .eni(t
1 . .ceD )00é
01 .iutrom o p
Diwanus hujus
Tnegligentis et incuriosi] , ut Ibn Khalliktin dicit, magnus est et plerum que in decem
voluminibusinvenitur, quorum major pars carmina faceta et jocosa continet, at in
severis quoque respulchrae leguntur. Potiora Hibatallah Ben-elhasan Istartabs Potta,
vulgo "4deB dictus et auno 534 .cni( .82 .guA )9311 mortuus ‫ و‬in epitomen ,tigéoc in
syntagma digessit et in centum quadraginta unum caput disposuit. Singulis capitibus
genus proprium carminum attribuit, secundum homoeoteleuta ordinavit et epitomen
.Dorret ;ttt-le mtn sht "r Ibn - elheijdt appellavit ‫ ـ‬.5175 ‫و‬Diwan Ibn Hajr
10 Diwanus [Hafitzi Abu tradif] Ahmed Ben Ali Ascallins , vulgo Ibn Hair dicti et
anno 852 (ine. 7. Mart. 1448) mortui, Diwanum majorem et minorem edidit. Emajore
potiorern partem selegit et in septem capita .tiusopsid Haec epitome ‫ و‬Tuae ita incipit :
243

‫به حيوان آبى آن حصيتة أن الفتاح حسن بن عبد الله‬ ‫الطولى في الشعر انتهى‬
‫ال تيوارت‬ ‫ماه ديوان ابن آحمر‬ ‫تجاه تايوان آبى آى عصر‬ ‫"إن ديوان ابن آق سلمى‬
‫ قال ابن خلكان جميع‬- ‫أبن أحنف وعو أبو الفضل عباس الحنفى [ اليمافي ] المتوفى سنة‬
‫ماه ديوان آبى آقلع‬ ‫له ديوان ابن عمى‬ ‫شعره في الغزل لا يوجد في ديوانه مديع‬
‫ة هو أبو القاسم على العبسى [ المتوفي سنة ه"ه] قال ابن خلكان رأيت ديوانه في مجلد وسط‬
‫وقد جمعه بنفسه وعمل له خطبة وقفاه وذكر عدد ما في كل قافية من بيت واعتنى بامره‬
‫أن ديوان ابن بابكت عو أبو القاسم عبد الصمد بن منصور [ أحد الشعراء‬ ‫انتهى‬
‫ وقال أيضا راكمت ديوانه في ثلاث مجلدات وله أسلوب رآئف في‬. ‫المجيدين] المتوفي سنة‬
‫ أن تايوان الى التعاويذى وعو أبو الفتح محمد بن عبيد الله الكاتب المتوق‬. ‫نظم الشعر‬
‫ سنة سمه قال ابن خلكان جمع ديوانه بنفسه قبل العمى وعمل له خطبة ظريفة ورتبة أربعة‬10

est in arte poética. – Hactenus AMenhel – 5162. Diwan Ibn Abi Has in et, Di
.wanus
Abu that hi Hasan Ben ,halladbA vulgo Ibn Abi Hastinet dicti ‫ ـ‬.5163 Di wan
Ibn Ab i Sol la mi ‫ و‬.Diwanus ab Ibn Ab a Sollami editus ‫ ـ‬.5164 Diw a n
‫و‬Ibn
Abi As Diwanus ab Ibn 48 ‫ ة‬.4s editus ‫ ـ‬.5165 ,Di wan Ib n Ahn a r
Diwanus Ibn .iramhA – .6615 Diwan Ibn Ahn a ,f Diwanus ‫ر‬4 ‫ة‬a s
tradin
htbb4
] Yeminal Hanefitae ‫ و‬.vulgoIbn Ahnof dicti et anno 192 .eni( .6 .voN )708 mortui
Omnia ejus carmina ‫و و‬ut Ibn KhalliA in dicit -amatoria ;tnus nulla in Diwano inveni
unturpoémata .avitadual - .7615 Di wan Ibn A "m 4 ‫ و‬Diwanus ab Ibn A and 5
.editus ‫ ـ‬.5168 Diwan Ibn Aflah ‫ و‬Diwanus Abu letistini ‫ر‬814 ‫و‬40 ‫وي واة‬vulgo IB
‫ر‬ ‫ري‬67ah
4dicti [et
‫ر‬ anno4535 .cR
ni( .71 i
.guA )l
0411 .]a
iutrom h Ibn K : ,idiait V,
Diwanum medio volumine comprehensum ‫ و‬,duem ipse .tigelloc Praemisit Praefationem
carmina secundum homoeoteleuta ordinavit et numerum versuum commemoravit, qui
‫و‬unum idernque homoeoteleuton habent .et summa cura ren .tisseg Haee ille ‫ـ‬
.5169 D i wan Ibn B ‫ة‬bke ‫ و‬Diwanus 4 Bulletistani Abd-el-sarned Ben AManstir ‫ و‬vulgo
IEn Bhbek dicti et anno 410 (inc. 9. Mai. 1018) mortui. I In poétis egregiis numeratur,
et l idem 1 ‫و قرة‬AhalliAdn
. ,idiW inquit ,ejus Diwanum tribus voluminibus constantem
.et
rationern mirabilem sequitur in metris carminum componendis ‫ـ‬ .o715 (T i wa n
Ibn - el te a w fd zi ‫ و‬Diwanus 4Bulfat hi Mohammed Ben Obesdallah Scribae ‫ و‬vulgo 10
- ellediaet d a nominati et anno 583 .cni( .31 .traM )7811 .iutrom Teste Ibra
‫ع‬MBra
Khall884n inse Diwanum collegit, antequam luminibus orbatus esset. Scripsit ei
31 *
242

‫كفره واكثر شعره في موسى المذكور كذا في المنهل الصاق أداه كيوان للشيخ ابراهيم [ بن يحيى‬
]‫بن عثمان الشاعر المشهور] الغزى [المتوفي سنة تماما لاهله ديوان ابراهيم العمار [وقيل لحاجاز‬
‫ وهو في غاية الظرف والرقة‬wf1 ‫الاديب الظريف المعروف بغلام ألنورى المصرى المتوفى سنة‬
‫همه ديوان الابله أن عبد الله أحمد بن بختيار المعروف بالبغدادى المتوفي‬ ‫كذا في المنهل‬
5 ‫سنة مته قال ابن خلكان جمع في شعره بين الصناعة والرقة وديوانه كثير الوجود بايدى الناس‬
‫ومديحه جيد وخالفته من الغزل الى المديح في غاية الحسن قال من يلاحقه فيها‬
FPP ‫أهله ديوان ابن الابار هو أبو جعفر أحمد بن محمد الخولا في الاندلسى الاشبيلى المتوفي سنة‬
‫من ديوان ابن آبرص [خلف بن يوسف بن فرتون الشنتمويذى النحوى الشاعر المتوفي‬
٧٧ ‫سنة ه] أن ديوان ابن آن جلة أن العباس أحمد بن يحيى التلمسا في المتوفى سنة‬
10

. M
laudatum .terau
rbelec Itasin -lE AMeniel
a -7E Stifi
m legitur ‫ ـ‬.5156 ,Diwan
sylloge carminum Sheikhi Ibrahtm [Ben Yaliga Ben 0thmin Ghazat [Poétae illustris,
anno 524 .eni( .51 .ceD )9211 .]iutrom – 5 .751 Diwan Ibrah fm ‫ و‬sylloge
[‫دع‬ ear
Ibrahtni min
-lE Ammar Heiji .
[alii dieuntum 11asrto gl
Philologi ,sitnau
gele v
Ghollim El- AVurt dicti et anno 749 (inc. 1 . Apr. 1348) defuncti. Liber, El-Menhed
teste, cum summa elegantia et mollitiascriptus est. – 5158. Diwan El - Ablah,
Diwanus Abu Abdallae Mohammed Ben Bakhlytir ‫ و‬vulgo A Blah Baghdada dicti et
anno 580 (ine. 14. Apr. 1184) mortui. Auctore Ibn Khallaktin in carminibus artem
eum mollitie conjunxit et ejus Diwanus multum in hominum manibus invenitur.
Carmina laudativa praestantissima sunt ejusque transitio a carmine amatorio ad lauda
tivum summa gaudet pulchritudine ‫ و‬et paucitantum in hoc genere ad ejus praestantiam
.aceedunt ‫ ـ‬.5159 Diwan Ibn - e la bb ‫ة‬r‫ و‬Diwanus Jafari Ahmed Ben AMohammed
‫ر‬.A i Ch
Andalusa u
,tltthau t
sI anno r.cni( .13 o
433lt guA )140m
.an 1 t ‫ ـ‬.5160 Diwa n
‫و‬Ibn
Abras Diwanus IKhalafi Ben Yusuf Ben Fertain Shentemertnt Grammatici et
,eatéoP[.
vulgo ] Ibn Abras [ dicti et anno 532 .eni( .91 .tpeS )7311 mortui ‫ـ‬
.5161 Diwan Ibn Ab i Hejl a ‫و و‬D iw
4Bulablitisi an
Ahmed Ben Yahyaus
Tilianstazaa
10 ‫م‬
Ibn Abt v
Hejla dicti ,teu
testante ,lehl
neM anno 776 g 4731 .1nortui
.eni( .21 .nuJ )o
Huie poétae quinque Diwanitribuuntur encomia prophetae et septem carmina metro
Rejex composita, quae septem versuum millia explent, continentes. Egregie versatus
241

‫"هاه ديسقوريدا وس‬ ‫أهله ديرينه اختصر في لغة الفرس‬ ‫للشيخ الامام موسى الاديب الغاروى‬
‫من كتب الادوية لبعض القدماء‬

‫علم الدواوين‬ ‫ن أن‬f

‫ في سفره الى افريقية كان أديبا‬F1 ‫مداه ديوان ابراهيم بن سهيل الاشبيلى الغريف سنة‬
‫ ماعر أسرائليا فاسلم ومدح النبى صلعم وكان قبل اسلامه يهوى غلاما يهوديا أسمع موسى‬5
‫شعر‬ ‫وهوى في الاسلام غلاما أسماه محمد فانشد من شعري‬
‫تركت عوى موسى لحب محمد‬
‫ولولا هدى الرحمن ما كنت أعتدى‬
‫وما عن ملامى تركت واتما‬
‫بمحمد‬ ‫تحتفلت‬ ‫شريعة موسمى‬ 10

‫ولعل أفريقية يقولون مات مسلما ويستدلون بشعره ولعل الاندلس يقولون بل مات على‬

nominum, auctore Sheikh et Imam Musa Fartia Philologo. – 5152. D frfneh, liber
.s uu
Lexicon breve q
.mucisi
rep –t.351n
5 Diya ‫و‬
os et rid ti s .sedirocsoiD Liber
medicamentorum a quodam auctore vetere compositus. ‫ـ‬

5154. Il m el - dewa win. Doctrina Syllogarum carminum.


.5155 Diwan Ibrahim ‫ و‬Diwanus sive Sylloge carminum Ibrahtni Ben Sazy
.1‫و‬ %
, s
t
qui 7 r
anno 4
649 a
.eniB
( .6M
2 . (1251 ‫ و‬cum in Africam iter ,terecaf aquis
mersus periit. Israelita fuit elegantiore doctrina instructus et ingeniosus , qui Islanni 5
religionem amplexus est et prophetam carminibus celebravit. Antequam Muhammedanus
factus est, puerum Judaeum Illusa (Moses) appellatum amavit: Islamo addictus puerum
IMohammed nominatum dilexit ‫ و‬: d
qua re hoc recitaturej
e us carmen
‫و‬R el
amorem iq
Illusae propter amorem ui
Mohammedis
‫و‬ nisi DeusE me duxisset .cert
misericors t enon
ductus essem
Nee ob contemtum eum reliqui ‫و و‬s ed
eam tantum ob caussam
Quod lex Mosis Mohammedis lege abrogata est. 10

Africae incolae eum Muhammedanum mortuum esse dieunt et argumenta ex ejus carmi-
‫و‬n ib
repetunt : Andaluseni us
vero infidelem obiisse contendunt cum major pars earminum
III . 31
240

‫هته دى انعاكتش واتس آلواحش لابن العماد [ وفي نسخة دى العاطى‬ ‫الدين الطوسى‬
‫ه تيارات لان الحسن على بن محمد الشاشى الكاتب المتوفى سنة‬r ]‫وأنس الواسن‬
‫ذكر فيها كل ديو بالعراق والجزيرة والشام ومصر وقد جمع فيها تواليف كثيرة وجمع الاشعار‬
‫المقولة في كل دير وما جرى فيه وعو مؤخرا من ديارات خالد والاصفها في ولان الفرج على بن‬
5 ‫ه ديباج المنتخب في علماء المذاعب هو طبقات‬vr ‫حسين الاصغها في المتوفى سنة ولخالد‬
711 ‫المالكية البرهان الدين ابراهيم بن على بن فرحون [البعمرى ألمح في ] المالكى المتوفى سنة‬
‫وهو كتاب لطيف ذيله بدر الدين العراقى المتوفي سنة ه؟ وسماه توشيع الديباج وحلية‬
‫] مختصر ذكر‬،[ ‫ه ديباج لان عبيدة معمر بن مثنى اللغوى المتوفي سنة‬F‫م‬ ‫الابتهاج‬
‫ه ديباج على تكييع مسلم بن‬r‫أ‬ ‫فيه أن حكماء العرب في الجاعلية ثلثة وكذا ههنا وغير ذلك‬
10 ‫لحجاج للسيوطى [مر] دهاه تيباجة في شرح سنن أبن أن ماجه بأن أداه ديباجة الاسماء‬

.YTusttf
nepotis Nastr - ed - dtni Thust scripsit ‫ ـ‬.5145 D ei e 1 - 4tish we Ons el -
w a his h , excitatiositientis et societas humana feri ‫ و‬auctore Ibn - .dhtnaile [In alio
exemplo :rutigel Dea el-ttlan toe 0ns el-totasin ‫ و‬excitatioad aquam repulsi et societas
‫و‬humana .]itnelonmos – .6415 Diy ar à t monasteria ‫ و‬auctore ‫ر‬nasahl'ubl ‫ر‬ 4ds
neB
.
AMohammed
abi Shttsht
reS ‫ و‬anno . . . mortuo ‫ و‬qui hic omnia Jracae ‫ و‬,Mesopotamiae
Syriae et Aegyptimonasteria describit. Multa hic collegit opera, et carmina de singulis
monasteriis condita et quae ibi evenerant congessit. Hoc opus recentius est seriptis
5 Khttlidi et Isfailinti etenim de eadem re Abu t/araj Ali Ben Hosein Isfaithnt,
anno . . . mortuus, et Khttltd scripserunt. – 5147. Dib a je l - m o d ze hh e b, praefatio
inaurata de viris doctis sectae. Classes Malikitarum, auctore Borhdan-ed-dtn Ibrahtm Ben
‫ر‬4 [It
Ben Ferhtin [ Yamort IMedent ‫ و‬anno 799 .cni( 5 . .tcO )6931 .outrom Liber
elegans ‫ و‬Tuem Bedr-ed-dtn ,skcitrI anno 975 .cni( .8 .luJ )7651 mortuus ‫ و‬continuavit
in appendice Taushth -lE Dtitti aoe Hilyet el - ‫ة‬.btalital
atpircsni ‫ ـ‬.5148 D fb 4 ‫وت‬
.oitafearp Compendium ‫ و‬ubi Abu 0Beada Manar Ben IMothanna Lexicologus ‫ و‬anno
]012 ).cnis.4u
2 .rupA t)528r ] om ‫و و‬docet Arabes tres habuisse tempore ignorantiae
philosophos, et ita hic (4) esse, et quae suntalia. – 5149. D fb a ja la Sah fh M o slim
ao Ben - elhajjà j , praefatio ad opus Salith a Moslim Ben - elhajjdj editum ‫ و‬auctore
.[Soytitt
IVide supra ‫ ـ‬.5150 D fb ‫ز‬4 ,te .oitafearp Commentarius operis Sossen
ab Ibn Abt Majeh .itide Vide .arfni – .1515 D fb aj et el - a sm 4 ‫ و‬praefatio
239

‫في علم الطب ألفه المولى عيسى الساقوى رئيس الاطباء في زمن السلطان ابراهيم المتوفي‬
‫سنة أما وهو كتاب نافع كامل شامل مفيد عدد أسمه تأريخ التأليف] من التورار القلق‬
‫على أبن الكركى لاجلال الدين عبد الرحمن بن أبى بكر السيوطى المتوفي سنة ؟ وهو من‬
‫ وهو مختصر‬،1F ‫تجاه دول الاسلام في التأريخ لشمس الدين الذ على المتوفي سنة‬ ‫مقاماته‬
‫ ثم ذيله السخاوى [من سنة أحدى واربعين الى سنة‬76 ‫ على ترتيب السنين ينتهى الى سنة‬5
‫من الدول المتقطعة‬ ‫أحدى وتسعمأنة ذيلا اختصر كأصلها وستماع الذيل التام بدول الاسلام‬
‫وهو كتاب‬ " ‫للوزير جمال الدين أن التحسن على بن أن منصور طاهر الازدى المتوفي سنة‬
]‫بديع [في بابه] في نحو أربع جلحات " له كم مربع تركى منظومنظمه شمس [العجمى‬
‫الشاعر من شعراء السلطان سليم [خان] الماضى حين قدم من ديار العجم وعو كتاب مشتمل‬
‫له ده نامه فارسى منظوم للشيخ أوحدى [ بن خواجه‬rr ‫نصائع من لسان الطيور‬ ‫ على‬10

a rn ré ,hd Femedium morborum de doctrina .eanicidem Liber ,silitu perfectus ‫ و‬amplus


et eruditionis plenus ‫ و‬cujus auctor Molla Isa Stickaza medicorum princeps tempore
Sultani Ibrahtm anno 1059 (inc. 5. Jan. 1649) mortui floruit Numerustituli.
compositionis tempus indicatl. – 5140. E1 - D ew erà n E1 - Fel e ki, conversio
coelestis contra Ibn - elkereki ‫ و‬auctore Jelid - ed-din Abd - el-rahman Ben Abs Beir
.
,ta
anno i
t
911 .ent
i
i( 4 . .nn
ut
J )505h
1y
.outrc
g
om Legitur
e
o in M
ejus
SA . ‫ ـ‬.5141 D o we I
e 1 - is 14m , dynastiae islamicae ‫ و‬.auctore
Shems-ed-dia ,sbeilexD anno 746 .eni( .4 Mai
1345) mortuo. Compendium historicum ad ordinem annorum dispositum ‫ و‬quod ad
annum 74o (ine. 9. Jul. 1339) descendit. Postea continuavit Sekhttpt Tab anno 744
(ine. 27. Jun. 1340) ad annum 901 (inc. 21. Sept. 1495) eadem ratione brevi, qua
arehetypum compositum estl et hane appendicem El-Dxeil El-Timm ‫ة‬a aDoteelngass-le
.appellavit ‫ ـ‬.5142 ‫و‬E1 - Dow el E 1 - Mon cati at dynastiae quae ,ereirep auetore
Wezfr Jerra day - ed-dtn Abulhasan Ali Ben 4 Bi AManstir Thhir 4xtdi ‫ و‬anno ‫و‬6 3
).eni .s
2 .naJ u )6221i .outrogm Libere [in rsuo ]ergeneg e ‫و و‬ uircirciter
outauq
volumina .rutitcelpmoc – .3415 D eh Murgh ‫ و‬decem .seva Carmen turcieum conn -
positum a Shernst ] [emal
4 Potta
‫ز‬ adn
aulami Sultani
hSelin
KL ‫و و‬ ui ,tiiboeeum
.regionibus
Persarum .terider Liber bona consilia ex ore avium continet ‫ ـ‬.5144 D eh - 10
‫ز‬n
à me ,h liber .suiraned Carmen persieum , guod Sheikh Auhada LBen Kha 4‫ر‬4 ‫ه‬rt-
ed - dtn MertaghaT ‫ و‬anno 697 .cni( .91 .tcO )7921 mortuus , nomine Dhigh - ed - dan
238

‫ه دمعة ألباكى ويقظة الساعى لابن فضل الله شهاب الدين أحمد بن يحيى العدوى‬fr
‫دميتة‬ ‫أهم أن‬ ‫شاهيبه‬ ‫نقل عنع أبوأعيم‬ ‫الغروع‬ ‫ الدمى من كانب‬oPo vf1 ‫سنة‬ ‫العمرى المتوق‬

‫قنبل‬ ‫القصر وعصرنة أعل العصر في ذيل اليتيمة للثعالى لان الحسون على بن حسن الباخر زى‬

‫* وشرحه عبد الوهاب المالكى المتوفى سنة وقال أبن خلكان قد وضع علبه أبو‬71 ‫في سنة‬
‫الحسن على بن زيد البيهقى كتابا سماه وشاح الدمية وعو كالذيل عليه انتهى وكتاب زينة ة‬
‫"له دواء النفس من النكس لكمال الدين عبد الله بن على بن أيوب‬ ‫الدهر أيضا ذيله‬
‫مختصر أوله لما بعد حمد الله الحسن وضع الاشياء الخ ذكر أنه رسالة تحتوى على معرفة‬
‫ما داخله السم ومعرفة مزاجه وعلاجه وفضلها بثلاثة فصول وذكر له اسما آخر وعو أدلة الطلاب‬
‫"أه الديوان والتوانى في الرة على أن‬ ‫صيانة الانسان من أن آء المعدن والنيات والحيوان‬
10 ‫" أن دواء الامراض‬ ]‫محمد بن حزم لان بكر أبن العربى [ المغربى المالكى ] المتوفى سنة [أين‬

1422) mortuo. – 5134. D em " at el - b aki we Ya eatzat el-s 4h i, laeryma fientis


et vigilia negligentis, auctore Ibn Hadhlallah Shelhtti - ed – dtn Ahmed Ben Yah ya Adenot
,tramO anno 749 .cni( 1 . .rpA )8431 .outrom – 5135 . El-Dim ni ‫ و‬liber bene curans de
partibus juris ‫و‬subilaiceps unde Ibrahtm librum suum regium hausit. ‫ـ‬. 5136 Dum y et
e 1 - e a sr we Us retah l el-asr ‫و و‬idolum
castelli et refugium .muilauqea Appendix
4Is
qua opus Yeltrnet a Thettliba compositum ,rutaunitnoc auctore Abu lhasan ‫ر‬ neB
‫دت‬Hasan
Blikhar ‫ واة‬snno 467 .cni( .72 .guA )4701 .otcefretni Commentarium ejus edidit
5 ‫ر‬4 ‫و‬bd-el-toehhtti
Malikita anno ... ,suutrom ,te ut Ibra Khallaktin dicit Abu'lhasan Ada Ben
2eid Bethacka librum ad archetypum composuit hashdah El Dumyet inscriptum ‫ و‬duo
.quasi
illud .rutaunitnoc Haec ille ‫ ـ‬Liber Zinet el - dahr quoque ejus appendix
.est ‫ ـ‬.5137 D e wa el - n ef ,s medicamentum animae contra morbum ,muvidicer auctore
. ental-ed-din
A‫ك‬ Abdallah
s Beni
Ali Ben
s .btts
yaE ,miuidnem
pmoC quod
e itaa
:tipicnr
i P
praemittendis. Laudetur Deus , gui conditionem rerum primitivam egregiam reddit etc.
Tractatum esse dicit, qui cognitionem eorum comprehendat, quibus venenum insit, et
cognitionem ejus mixtionis et curationis. Divisit eum in tres sectiones et alium ejus
titulum commemorat Adillet el - tol/thl siytinet el - ‫ة‬
nstin man t
axth el - ma"dia
a doe el-net
d
.aceel-heiaotin ‫ ـ‬.5138 -E1 - D e wa hi we E1 - New a ,ih infortunia et res veti
10 . Refutatio
e Alti Abua Mohammedt Ben Haxm‫ا‬ , auctore Abu
‫ن‬ Bekr Ibn
‫ه‬ - elaraz
[Maghriba Malikital, anno [546 (inc. 20. Apr. 1151) ] mortuo. – 5139. [D e wa e 1
‫يحم‬

237

‫في تهذيب التهذيب أو ابن عباس جعفر بن محمد المعروف بالمشتغفرى النسفى الحنفى‬
‫ جعل فيه الدلائل على ما كان قبل البعثة سبعة أبواب والمنجزات عشرة‬٣٣ ‫المتوق سنة‬
‫أبواب ولان بكر أحمد بن الحسين الامام الحافظ ابن على البيهقى المتوفى سنة مهام واختصرة‬
* ‫سراج الدين عمر بن على المعروف بابن الملقن المتوفى سنة عمه ولا في نعيم أحمد بن عبد‬
‫بن مسلم المعروف بابن قتيبة المتوق‬ ‫وعبد الله‬ ]rf".[ ‫ ألله ألاصفها في الحافظ المتوفي سنة‬5

‫ ولان القاسم أسمعيل بن محمد الاصفهاني [ الطلحى الملقب بقوام السنة] المتوفي‬.18 ‫سنة‬
]["‫سنة من ولان بكر محمد بن الحسن المقرى المعروف بالنقاش الموصلى [ المتوفي سنة أن‬
‫له دلائل النبوة‬ ‫وصنف فيه الامام أبو اسحف ابراهيم بن ساحف البحرين المتوفى سنة مما‬
‫ه دلآتل‬r ‫المحمدى وشمائل الفنون الاحمدى في ترجمة معارج النبوة يأتى في الميم‬
‫ أن الدليل القويم على‬- ‫ آلهدى وريه الدليل الشاق على المنهل الصاف يأتى في الميم‬10
‫صرخة جميع التقويم للشيخ أبى زرعة أحمد بن عبد الرحيم العراقى المتوفى سنة الله‬

commemorat, aut Ibn Abbis Ja far Ben AMohammed Nesef Hanefita, vulgo AMostaglifirs
‫و‬dicto
et anno 432 .cni( .11 -tpeS )0431 mortuo ‫و‬ ‫و‬uihie e
t argumentis
cil eorum
ics
‫وو‬uae
tnabedecetnamenoissim ‫و‬Septem capita et miraculis a propheta peractis decem
capita attribuit– Imam et Hafitz 4Bu Beir Ahmed Ben-elhosein Ben Azs Berhacks anno
458 )
. 0
.3e
u
.cen
t
D )5r
60i
1 o‫و‬
m cujus opus Striti - ed-dtn 0mar Ben .6/4‫ و‬-wulgo
Ibn-elano
daeekia dictus et anno 804 (inc. 11. Aug. 1401) mortuus, in epitomen contraxit ‫ـ‬as
‫ر‬4 ‫ة‬
IVoeaan Ahmed Ben Abdallah Israhina Hafitz, anno [430 (ine. 3. Oct. [(8301 mortuo ‫ـ‬
‫ر‬4 ‫ة‬
daITah
mil Ben
soMI ‫ و‬vulgo Ibn ColetBa dicto et anno 276 .eni( .6 .iaM (988 mortuo ‫ ـ‬5
‫ر‬4 ‫ة‬
as"Iothstana
Ismailh
Ben AMohammed
la IsfahindT
I ‫ و‬CHaaotin ey - stannes honorifice
cognominato et l anno 535 .cni( .71 .guA )0411 mortuo ‫ ـ‬et ‫ر‬4 ‫ة‬adBeir
emmahoMA
Bera - elhasara Mausala Corani Lectore, vulgo IVaccish dicto [et anno 351 (inc. 9. Feb.
(962 .Jo
De eadem
ut re Imam
rAbu
o Ishae
mIbrahim
.‫ة‬ Ben
o Isliae
nHarnaa 285
(ine. 28. Jan - 898) mortuus, opus edidit – 5130. D el à il el-n ob o ww et E1 - Moham
m e di, argumenta prophetiae Mohammedicae et indoles sanctitatis Ahmedicae. Translatio
tureica operis persici AMethrti -le 1808080toet ‫ و‬.de
quo in litera Mtrn dieetur ‫ـ‬
rectae viae ‫ ـ‬.5132 E1 - D e II E I ‫ ـ‬,Sh
5131 . D e la il el - h o d a ‫ و‬.argumenta a fi 10
index sanans ‫ و‬.Tui ad opus El-Ahlenhel -lE Safi .ticud Wide infra literam AMtan ‫ـ‬
.5133 ‫ا‬E - D e I fl E1 - Caw fm ‫ و‬dux rectus qui ad veritatem onnnium ephemeridum
dirigit ‫و و‬auctore4Bu Zar'a Ahmed Ben Abd-el-relitan ,skcitrI anno s 6 (.ee.n5e
1i D.
236

‫سنة سمّاه مطالع المسرات باجلاء دلائل الخيرات والدلائل اختلاف النسخ لكثرة روايتهم عن‬
‫المؤلف رحمه الله لكن المعتبر نسخة الشيخ أن عبد الله ملحّمد الصغير السهيلى وكان من‬
‫أكبر المحابه وكان الموقف مختحها قبل وفاته ثمان سنين يعى يخى يوم الجمعة سادس ربيع‬
‫الاول سنة الله وعليه شروع آخر لكن المعتمد شرح الفاسى المذكور] هاله دكتل السمعية‬
5
‫على المسائل الشرعية في ثلاث هجلدات لان الحسن محمد بن عبد الواحد الشافى الاصفهافي‬
‫ ينصب الخلاف في هذا الكتاب مع الامام الاعظم أوق‬1 ٣ ‫[ الاردسنافي ] فرغ منه في سنة‬
‫حنيفة ومع الامام مالك وينتصر لامامه الشافى رحمهم الله] له دلائل في الحديث لان‬
‫لا "له دلائل في عيون المسائل في الكلام‬٣ ‫محمد قاسم بن ثابت السرقسطى المتوفى سنة‬
‫له دلائل القبلة لان العباس‬ " ‫للامام فخر الدين محمد بن عمر الرازى المتوفي سنة‬
10 ‫أحمد بن [أين] أجد المعروف بابن القاض الطبرى الآملى الشافى المتوفي سنة هروبى يختصو‬
‫ه دلائل النبوة للامام أن داود كما ذكره ابن جو‬-1 ‫أكثرها تاريخ وحكايات عن أحوال الارض‬

Deltil exempla ‫ و‬eum permulti illud ex ore auctoris ;tnerrefer exemplum ,nemat quod
summum ejus discipulum Sheikh Abu 4 bdallah AMohammed Saghtr Sohetla auctorem
, maximagaudet
t.ee tatirotcua Auctor
b ipse revisit
a illud anno
h octavo ante
‫و‬ mortem
sol jam splenderet gui dies sextus mensis "ibeR I anni 862
quae die Veneris ‫و و‬cum
( inc. 19. Nov. 1457) fuit, eum oppressit. Praeterea ad id opus alii commentarii
,t attamenn summa auctoritate
at ille ,rus
tiurf quixFist laudatum
e[ auctorem. habet ‫ـ‬
.5125 E1 - D eld il E1 - S em fy et ‫ و‬.argumenta auditu percepta ad quaestiones legales
Tria volumina ‫ و‬auctore 4Bulhasan IMohammed Ben Abd - et - aotihad Israhhas
IErdestinal Shafiita, qui anno 411 (ine. 27. Apr. 1019) absolvit. [In hoo libro capita,
‫و‬de
quibus Imam magnus Abu Hantfa et Imam Milik diversam sequebantur sententiam
.proponunturi
defendit autem Imam suum Shttfial ‫ ـ‬. .5126 ‫و‬D
el à il fi el - had f th
‫و‬argumenta
de re ,airanoitidart auctore Abu Mohammed Clistian Ben Thttbat Saracosta
anno 302 (inc. 27. Jul. 914) mortuo. -- 5127. D e la il fi oy in el - me sail, argu
menta de fontibus quaestionum. Tractatus de metaphysica, auctore Imam Fakhr - ed -
AMohamarned Ben Omar Httx anno 606 .cni( .6 .luJ )9021 .outrom – .8215 D el 4 ‫ ت‬1
‫هو‬dan
10 ‫و‬e
l - cki bl et . ,angis quae Kiblam ,tnaborp auctore Abu labbits Ahmed Ben IAba l
‫ر‬4hmed
at Tabert
iiAmola
fahS ‫( و‬vulgo Ibn - elcthss dicto et anno 335 .cni( .2 .guA 94G
.outrom Compendium ‫ و‬cujus major pars historian et narrationes de rebus ad terrarn
pertinentibus continet ‫ ـ‬.5129 D el ‫ة‬il e1
n - no
r bow
e wen
,t argumenta
ois quae
sim
El-Tehd‫ع‬prophetican
,tnaborp auctoribus Abu ,duotaD ut Ibn Hajr in Tehd ‫عك‬ti 4 ‫ة‬
235

‫بأن علم دلائل الاتجاز‬


‫له دلائل الاتجار في المعاني والبيان الى اطلاق اسم الكتاب فيها للشيع عبد القعر بن‬
‫ أوله الحمد لله رب العالمين حمد الشاكرين اليع‬٣٧٣ ‫عبد الرحمن الجرجاني المتوفي سنة‬
‫" له دلآتل الانصاف في الاخلاقيات تزيد‬ ‫له دلائل الاعلام في شرح رسالة الشافى يأتى‬
‫ على خمسة وعشرين ألف بيتك للتاج الحبين أن الغضل] عبد الوهاب بن أحمد المعروف بابن‬5
‫) له دلائل الخيرات وشوارقى الانوار في ذكر الصلوة على النبى المختار‬ 1 ‫عربشاه المتوفي سنة‬
‫صلعم أوله الحمد لله الذى هدانا للايمان البالغ للشيخ أن عبد الله محمد بن سليمان بن‬
‫لام وهذا الكتاب آية من آيات الله‬. ‫أن بكر الجزولى [ السملالى الشريف الحسى المتوفى سنة‬
‫في الصلوا على النبى صلعم يواظب على قرأته في المشارق والمغارب لاسيما في بلادنا اليوم وعليه‬
‫ شرح ممزوج لطيف للشيخ احمد المهدى بن أحمد بن على بن يوسف الفاسى القصوى المتوفي‬10

.5120 ‫و‬Il
m de1 4il e 1 - .zaji Doctrina argumentorum guae perfectionem Corani
inimitabilem probant.
.5121 D el à il e 1 - ij a z ‫ و‬argumenta perfectionis Corani mirabilis de sententiis et
,eno auctore
it Sheikh
iAbdso- -lep
cithtrxBen
e-‫ب‬ dbA ‫ر‬
el-rahman
‫ه‬o Jorn,nsni a 474
(ine. 11. Jun. 1081) mortuo. Hoc opus prae ceteris nomine libri ( Kattab) insignitur
et ita incipit: Laus Deo mundorum domino talis, qualem grati ei tribuunt ete. ‫ـ‬
.5122 ‫و‬D el à il el -il à m probationes .sinoitutitsni Commentarius Tractatus a ‫ه‬airathS
quo infra ‫ ـ‬.5123 ‫و‬D
editi ‫ و‬.de el ai l el - in s à f -argumenta judicii justi de contra
,siauctore ir[Thi ot - ed c
- dtni4 Bulfadhl
d[ 4 ‫ة‬ -d el - apehhttb
aBen r ,deBmh4 vulgo
I 5
‫ر‬4rabsith i t
dicto et anno 901 .cnin( .12 .tpeSi )5941 .oug trom ,nemi raC quod plus
v
‫و‬
uinque millia l
versuum continete
– .4215 D ‫ة‬ we She warie 1 -
il el-k heir à t e
an war, argumenta bonorum et lumina splendentia de precatione pro propheta electo descri
,auctore
a Sheikh
d Abu n
Abdallah e
Mohammedb
Ben Soleintin
‫و‬ Ben‫م‬
Abs BeR Joxaids
]
Semaddala
7E ‫ه ـ‬hertf
‫ك‬tn E saH ‫ و‬anno 870 .eni( .42 .guA )5641 .outrom Hoe ,lsupo quod
-la
.ita
:tipicni Laus Deo , gui nos ad veram fidem ducit etc ‫ ] و‬miraculum est a Deo
revelatum de laude pulchra Mohammedi tributa ‫ و‬in quo recitando Orientis et Occidentis "
et praesertinn
terrarum Rumaearum incolae perseveranter et continuo Versantur.
Commentarium ejus elegantem ‫و و‬
ui textum
ga admixtum
rr habet
e et s
IMetals
o " et n
- a
‫ة‬8 ‫ع و‬lddleD ‫ة‬2 el-Rheirht inscriptus est ‫ و‬composuit Sheikh Mohammed Mehds Ben 10
4hmed Ben A la Ben Yusuf Fast Casrt, anno . . . mortuus. Diversa eXstant operis
30 *
234

‫له دقائف الميزان في مقادير الاوزان وعى على المراتب والمقادير رسالة في الاكسير للموقف‬
‫الجديد الصاروخا في أوله الحمد لله الذى خلف العالم على مقادير المحكمة الاع «أن تلآلات‬
‫المسترتد على أن الروضة أى في المدينة هى المساجد الجمال الدين احمد الديمى المتوق‬
‫سنة وصلتف الشيخ صفى الدين الكازروفي المدني في ردّه قد لخصها الشريف نور الدين على‬
‫أبن أحمد الحسنى السمهودى مع السلوك الى طريف الانصاف في الطريقين في كتابه سماه دفعة‬
‫التعرض والانكار لبسط روضة المختار من دلالة البرقان لمنصفى الاخوان على طريف الايمان‬
٨٧٠ ‫لبرهان الدين ابراهيم بن عمر البقاعي المتوفى سنة ههه فرغ منه في شهر جماذى الاولى سنة‬
‫أرسله الى بعض أحبابه في القاعرة وله دلالة البرهان على أن الامكان أبدع مما كان فرغ منه‬
‫له دلائل الاحكام من أحاديث النبى صلعم في‬ ‫سنة أربع وثمانين وثمانمائة بدمشقف‬
10 ‫هجتدين تكلم فيه على الاحاديث المستنبطة منها الاحكام في الفروع لابن شداد أن العزيز‬
"PP ‫يسرنة‬ ‫رأفع ألاسدى ألحلبى الشافي المتوق‬ ‫بوسمغلف برنا‬

.inlitera Min dicetur ‫ ـ‬.5116 De c à i ce 1 -m fz à n ‫ و‬-subtilitates trutinae de quan


titatibusponderum ‫ و‬in gradus et quantitates dispositae ‫ و‬.auctore El-Jedid El - Sthrtikhtant
Tractatus de lapide philosophorum ‫و و‬ ui itao incipite
: Laus D‫و و‬ luimmundum
udnuces
.quantitatesphilosophiae creavit etc ‫ ـ‬.5117 ‫و‬D e I a l at el – mustars hi d indices
eum qui dirigi cupit docentes ‫ و‬-hortum scilicet sive sepulcrum Medinae Mesquitam pro
pheticam esse, auctore Jenthl-ed-dan AMohammed Deama, anno . . . mortuo. Sheikh Saft-ed
5 ‫و‬dan
Katzertina Medena ad eum refutandum scripsit et serius Sherff IWatr-ed-dan Atla Ben
‫ر‬4hmed Hasant
m Semhtida a
potiora ejus excerpsit
i ,atid
ut inter utramquerationem
em
teneret, librumque Daf"o" el - tearrodh are et - anktar la bast raudhat el - mokhttir
.appellavit ‫ ـ‬.5118 D el à l et el -b orh an ‫ و‬index argumentationis justis fratribus
ad viam fidei paratus ‫ و‬auctore Borhtin - ed – dtn Ibrahim Ben Omar ,titceB anno 885
(ine. 13. Mart 1480) mortuo, qui mense Jomadzi I anni 870 (inc. 24. Aug. 1465 )
absolvit et librum ad amicum quendam Cahirensem misit. Idem librum Delthlet eT -
‫ة‬,n tubi possibilitatem
i a t mirabiliorem
b hr o esseo
eo
r quod
b est
p ‫ و‬Damasci anno 884
). t.5ie2 .v
tran
l
M )o
97i
41sb . a ‫ ـ‬.5119 D el 4 ‫ ا ت‬el - a h ka ,m probationes statutorum
no e traditionibus prophetae .eatiteper Duo volumina ‫" و‬ubiIbn Sheddid Abulaxtx Pusaer
"Ben R4/6 ‫ر‬4 -sed
a Haleba ,atiifahS anno 632 .cni( .62 .tpeS )4321 ,suutrom de tra
ditionibus disserit, e quibus statuta de partibus juris specialibus eliciuntur.
233

‫العقائف لاشتماله على الدقيقة المتعلقة بحقيقة المتشابهة نت أن الشاعر أحمد بن خضر‬
‫الاسكون المعروف بعلوى رتب ما ذكره من المفردات والمركبات على الحروف أوله حمد بى‬
‫الله دقائق الحقائق في حساب الدرج والدقائق مختصر على‬ ‫أعمال ومدح بى مثال الي‬ . "
‫مقاتمة وعشرة أبواب وخاتمة أحمد شمس الدين سبط الماردينى الموقت الشافى أوله لخمد‬
‫ للد حميد الشاكرين الغ ذكر أنه لم يقف على مقاتمة شافية فيه غير مقدّمة شيخة الشهاب‬5
‫اجد بن [ رجب المعروف بابن] الماجدى [ المتوفي سنة هه] المسمّاة بكشف الحقائق في‬
‫حساب الدرج والدقائف ولم يعرف فيه مصنفًا قبلها أطال فيها بالاشارة الى طريف الاقدمين‬
‫له دقائقف الحقائف في المحكمة بجلدات لان الحسن على بن أن على‬ ‫من المفتوح والغبار‬ ‫و‬

‫] "الهدتئف الشعر فارسى على نمط‬11 ‫الملقب بسيف الدين الأمدى المتوفي سنة‬
‫و حذائف السعر لعلي بن محمد الشهير بتاج الحلوانى له دقائق في الرقائق لعبد‬
‫الله بن المبارك المروزى المتوفى سنة لأها] هاله دقائق المنهاج يأتى فى الميم‬

‫و‬annotationemsubtilem continet .guae veram verborum obscurorum naturam spectat


Postea Ahmed Ben Khadhr 0sktiba Potta vulgo A Weaps dictus, verba simplicia et composita,
‫وو‬uae
taromemmoc -alphabetice
disposuit et incipit ita : Laus sine intermissione et celebra
‫و‬tio ‫و‬
uae parem
m non u
habet .t
cte – .a
1115 D et
eaie eli
- hae air
,e subtilitates
ev
de gradibus et scripulis computandis. Compendium in praefationem ‫ و‬decem capita et
conclusionem dispositum ‫ و‬auetore Mohammed Shens - ed - dan Saft El-AIdridtna Shafiita
et temporis precum faciendarum observatore, qui ita incipit: Laus Deo talis ‫و‬ualem ‫و‬ 5
‫و‬.grati
tribuunt etc et nullam vidisse dicit introductionem hujus scientiae sufficientem
praeter illam , quam Sheikh suus Shehtti - ed - dtn Ahmed Ben IRejeb ‫ و‬vulgo Ibn] -
elanejda [ dictus et anno 850 (inc. 29. Mart. 1446) mortuus [ ‫ و‬ediderit et Kashr ez
haeda ‫ة‬
e fi ha stabs
el - dere i r
toe el - decific ,tireve
alleppa necn
ante earne
ullum hujus
g
opus cognovisse. Longus autem hic est in indicanda via, quam veteres in Computandi
,generibus
,ihitiraMA ,e apertum et Ghobiri.e.pulvis dictis seeuti sunt ‫و ـ‬514 De et i e
1 - h a cai e subtilitates veritatum de .aihposolihp Plura ,animulov auctore 4th hasan
‫و‬e
4 la Ben ABa ‫م‬3/1 ‫ر‬tdim4 ‫ و‬.honorifice
Setf ed-din cognominato et anno [631 .eni( .7 Oct
mortuo ‫ ـ‬.5113 ID e ca i c el - shi " ,r subtilitates .eacitéoP Opus persieum ab
(1233 .I
406 ‫ظ‬ ‫وم‬en
,demmaahoMA vulgot Tij -lE Hohntina
s ,otci-
d ad rationem
l libri Haddie
e 10
Compositum. – 5114. D e cai c fi el - ra e die, subtilitates de cognitionibus summnis
mysticis parandis, auctore Abdallah Ben - elnobhrek AMertoest, anno [181 (ine. 5. Mart.
(797 [ .mortuo ‫ ـ‬.5115 D e et i e e1 - minh a j ‫زو و‬subtilitates
operis Mini4 de quo
III . 30
239

‫] رتب على‬w‫النقمة في الصلوة على نبى الرحمة لابن أولى جلة أحمد بن يحيى [المتوفى سنة أ‬
‫مقتمتين واربعين حديثا وتتتة وسبعة أبواب وخاتمة كلها في فضيلة الصلوة والسلام أوله الحمد‬
‫الراه دقائف الآثار في مختصر مشارف‬ ‫لله الذى خاض نبيه بافضل الصلوة والسلام الاخ‬
‫ أه دقائف الاخبار في ذكر الجنة والنار ترجمة عبد الرحيم بن‬7 ‫الانوار يأتى في الميم‬
‫مأه [دقائف الاخبار وحدات في الاعتبار للقاضى أن عبد الله ة‬ ‫أجد من القضاة المتوفى سنة‬
‫ أوله الحمد لله الذى هدانا لدينه الذى أكمله‬fof ‫محمد بن سلامة القضايى المتوفي سنة‬
‫وارتضاه الخ قال فاق جمعت في هذا الكتاب مما انتهى الى من حديث الرسول صلعم ما تكو‬
‫ان دقائقف‬. ]‫فيه من الاعداد ما يتعلف بالمواعظ والامثال والحكم والآداب والادعية والاذكار‬
‫ان دقاتف الحقائف للمولى أحمد بن سليمان الشهير بابن كمال باشا المتوفى‬ ‫الاعراب‬

10 ‫ كتاب بعض الفارسية وصنفها بالتركى باسم الوزير ابراهيم باشا قال فيه ستميته بدقائف‬.F ‫سنة‬

de precatione pro propheta misericordiae , auctore IBa 4th Hejla Ahmed Ben Yahya,
][anno
o776 u
.eni( .t
21 .nr
uJ )47o
31 m ‫ و‬eujus opus ita :tipicni Laus Deo , qui prophetam
.suum praestantissima laude et salute prae ceteris ornavit etc ‫ و‬,et
in duas praefationes
quadraginta traditiones ‫ و‬. complementum ‫ و‬septem capita et conclusionem distributum
,
quae partes t
omnes de praestantia
s laudis et salutis
e AMohammedi.
tributae agunt ‫ـ‬
5106. D e c ai c el - a th a r, subtilitates traditionum. Epitome operis Meshttrae el-antottr,
.dequoin litera Mim videatur ‫ ـ‬.5107 -D e c à i c e 1 - akhb a ,r subtilitates histori
5 arum ‫ و‬,de descriptione Paradisi et .singi Biographia judicis Abd-el-rahtm Ben Ahmed
anno . . . mortui. – 5108. [D e e à i c el - a k hh a r we Ha dai c el - itib 4r,
subtilitates historiarum et horti exemplorum captorum ‫ و‬auctore Cadhi Abu ‫ر‬halladb4
‫ر‬
IMohammed
itt Ben hSelanet
doC ‫ و‬.anno 454 .cni( .51 .naJ )2601 mortuo ‫ ـ‬Incipit
ita : Laus Deo ‫ و‬qui nos ad religionem suam duxit ‫ و‬duam perfecit et gratam habuit
ete. , et pergit : Collegi in hoo libro traditiones prophetae, quarum cognitionem mihi
,iwarap ,soremun qui ibi commemorantur et quae paraenetica ‫و و‬proverbia ‫و‬apophthegmata
literas ,seroitnagele precationes et laudationes Dei .]tnatceps – .9015 D ec ‫ح ق ة‬
.e1 - ir à ,b subtilitates analysis grammaticae ‫ ـ‬.5110 D ec à ice ‫ ا‬- ha c ‫ة‬,sceitatilitbus
10 ,mutatirev auctore Molla Ahmed Ben Soletanlin ‫ و‬vulgo Ibn Kental Ptisha dicto et anno
940 (ine. 23. Jul. 1533) mortuo. Liber eujusdam Persae, quem ille nomine Wezfri
Ibrahtm Pasia turcice .tiusopmoc Appellavi eum ‫و و‬inquit Dectie el - ,eiticaR quod
231

‫«ه تقع الخصاصة عن الخلاصة والخلاصة أسم ألفية ابن مالك‬ ‫الملطى المتوفى سنة ممن‬
‫وهو شرح عليه مرّ ذكره في الالف منه دفع الظلم والتحرى عن أبي العلاء المعرى لصاحب‬
‫ أتفه انتصارا له انه دفع‬. ‫كمال الدين بن العديم عمر بن احمد الحلبى المتوفي سنة‬
‫المضار الكلية للابدان الانسانية للشيخ الرئيس ابن سينا الفه للوزير أحمد بن حمد السهيلى‬
]178 ‫أن دفع المضرات عن الاوقاف والخيرات الشيخ قاسم أبن قطلوبغالخنفى [ المتوفي سنة‬.. ‫ة‬
‫الاحد بث‬ ‫علم دفع مطاعن‬ ‫ أح‬.‫أ‬

‫من أن تقع الملام عن الائتة الاعلام الشيخ الاسلام أحمد بن‬ ‫مطاعن القوات‬ ‫الأه دفع‬
‫أن تقع التراع فيما في الجرير بالاجماع لامين‬ ‫عبد الحليم ابن تيمية الحنبلي المتوفي سنة من‬
‫ مداه دفع‬70 ‫عبد الوهاب بن جد بن وعبان الدمشقى [ الحنفى] المتوفي سنة‬ ‫الدين‬

1386) mortuo. – 5097. D af" 0 " el - kh o sa sat, remotio paupertatis al opere ATholdisat.
Kholisat autem nomen est grammaticae Alriya ab Ibn M484 editae, et noster liber
:ejus
.suiratnemmoc Wide supra in litera Elif ‫ ـ‬.5098 «Dar ‫ م « و‬1 - 4 ‫ م ب‬,,1 ‫م به‬ e1 -
eh a rri remotio injuriae et obtrectationis ab Abu la M .arraaM ,aigolopA quam Sahib
‫و‬t
Kenndid - ed - dtn Ben - eladtm 0mar Ben Ahmed HateBa ‫ و‬anno 660 (ine. 26. Nov.
1261) mortuus, in commodum illius Principis composuit. ‫ـ‬. 5099 D af" o e 1 - m e dh trr
1 - Ko 11 fy et l i - a b d an e 1 - in s à nfy ,te remotio calamitatunn ,muilasrevinu quibus
‫ا‬e
corpora humana exposita sunt, auctore Sheikh Reys Ton ‫ه‬Stna ‫و‬ui
‫ و‬in Commodum
.Weziri
Ahmed Ben AMohammed Soheala scripsit ‫ ـ‬.5100 D a »r o . ‫ م‬1 - In o dh irr at a n 5
e - a u caf we el - ‫ا‬heir
‫ع‬ta ‫و و‬remotionoxarum a rebus legatis et bonis operibus
‫و‬auetore Sheikh Casin Ibn Collutioght ,atifenaH [anno s7 ) i.a
.ine s4 M )1474
.mortuo
T ‫ـ‬

5101 . Il rn d af"i "m et à in el - h a df th. Doctrina obtreetationes adversariorum


a traditionibus propheticis depellendi.
.5102 "D
a "f 0 " In et à in el - ckir ‫ة‬
,t sremotio
ubi obtreetationum
noisn a ecer
.coranicis ‫ـ‬ .5103 ‫و‬D
a "f 0 " e1 - mel a m remotio reprehensionis ab Imamis
‫و‬illustrissimis auctore Sheikh el - islam Ahmed Ben A ‫ة‬-a
,dey-Battan
ytn riaieT
Hanbalita, anno 728 (ine. 17. Nov. (7231 mortuo. ‫ـ‬. 5104 D a f» o» e I - n iz à ‫"و‬
Femotio contentionis de iis , " ‫و‬
uae consensu
er onnnium
o in .Jertro
t,c rutnuinu
evni a
.
Entre - edA
- dan ‫ة‬,d- et -l
apehhhha
Ben t
AhmediBenf e
Phahidan na
DaimesheRa [ H
.anno768 .cni( 7 . .tpeS )6631 mortuo ‫ ـ‬.5105 ‫و‬D
a »f o « e 1-m a en et remotio vindictae
230

‫منه دعوات الاطباء المختار بن حسن بن عبحون أمه تعوة آل جار لان الفرج على بن‬
]oP‫حسين الاصفها في المتوفي سنة [ أ‬
‫رأيه علم دعوة الكواكب‬ N

‫له الدعوة المستجابة في الجلد للقاضى شهاب الدين بن فضل الله أحمد بن يحيى‬
5 ‫ه دقاتر الكامل في الفتاوى وهى الكواريس جمع دفتر وهو معيب‬ 767 ‫العدوى المتوفي سنة‬
‫"ره دقع التشتيع في مسائلة التسميع رسالة‬ ‫قيل ياجوز فيه التفاتر بالتاء بدل الدال‬
‫للسيوطى ورقة ذكر فيها أن الامام والمأموم يجمع بينهما تجاه دفع التعارض عما يوتم التناقض‬
‫ الا‬. ‫في الكتاب والستة لنجم الدين سليمان بن عبد القوى الطوفي لحنبلى القدسى المتوفى سنة‬
‫منه دفع التعرض والانكار لبسط روضة المختار وهو ملخص كتاب دلالات المسترشد يأتى في‬
10 ‫ايه دفع جهل الجزيرة في نفع أعل الجزيرة لزين الدين سراجا بن محمد‬ ‫هذا الحرف‬

el ‫ ـ‬ati bb 4 , precationes medicorum ‫ و‬.auctore Mokhtdir Ben Hasan Ben Abdain ‫ـ‬
.5089 D a aw at el - ti j a ,r precationes mercatorum ‫ و‬auctore Abulfaraj Ali Ben
.Hosein Isfahani , anno [356 .cni( .71 .ceD )669 1 mortuo ‫ـ‬

5090. Il m d a " w et el - ke w a kib. Doctrina invocationis stellarum.

5091. E1 - D a " w et El-Muste jà be t, precatio audita. Volumen, auctore Cadhi


5 Shelitib - ed- dtn Ben Fadhl- allah Ahmed Ben Yahya Adenot, anno 747 (ine. 24. Apr.
(1346 .mortuo ‫ ـ‬.5092 .De fa tir E1 - K a ,lim tabulae Kamafi de responsis juridicis
Tabulae sunt fasciculi decem foliorum ‫ و‬et defitar pluralis est a singulari defter
formatus. Vox est civitate arabica donata, quam lefitair quoque, litera Th loco Did
,at
scribi
is posse
op dicunt
. ‫ـ‬ .5093 D a "f 0 " el-tes hn ,"f falsa criminatio repulsa
de quaestione precationis Tesmt, auctore Soytita. Tractatus unius folii, mbi commemorat,
Imam et parochialem inter se conjunctos esse. – 5094. D a f" o " el - te ar o d h, amotio
mutuae repugnantiae ab iis , quae suspicionem contradictionis in Corano et Sunna
,t auctore
n Nejmu- ed - dtni
Soletantin
c Ben i
Abd - el-catot
jn Taufi Codsa
i Hanbalita
‫و‬
.anno710 .cni( .13 .iaM )0131 mortuo ‫ ـ‬.5095 ‫و‬D a "f "o el .. te arr o dh we el-ink a r
remotio contradictionis et improbationis ad sepulchrum prophetae electi dilatandum -
10 .Epitome est operis Deltalht ,dahsratsun-le de quoin hac litera dicetur ‫ ـ‬.5096 D "fa o *
jah l el - ‫و ز‬er
,terf remotio ignorantiae delicti de utilitate incolarum Mesopotamiae
auctore Zein - ed - dtn Sertith Ben AMohammed AMeleta, anno 788 ( inc. 2. Febr.
929

‫والمساء والنوم واليقظة والرابع في الاكل والشرب والتلبس ودخول البيت والحمام والخروج منها‬
‫والخامس في حفظ النفس والمال والسادس في الصوم والعيد وليلة القدر ويوم عرفة والسابع‬
‫لده دعائم الاسلام في سنة ست عشرة واربعمائة‬ ‫في الصلوة المنصوصة والدعوات المخصوصة‬
‫أمر الظاهر فاخرج من بمصر من الفقهاء المالكيين وأمر الدعاة الوقاظ أن يعظوا من كتاب‬
‫ سلمه دعوات السلطانية أنه دعوات المأثورة للشيخ‬. ‫ة دعائم الاسلام وجعل لمن حفظهمالا‬
]‫[ العارف ] فخر الدين الرومى [ المتوفى سنة كان من علماء السلطان يلدرم بايزيد‬
]‫"ه‬7 ‫معه دعوات المستغفرين السراج الدين أن حفص عمر بن محمد النسفى [المتوفي سنة‬
‫أمه الدعوات النبوية للامام أف سعد عبد الكريم بن محمد بن السمعا في المروزى الشافى‬
‫مات سنة الله ولد في الدعوات كتاب آخر اسمه دعوات الاطباء للشيخ أبي الحسن بن بطلان‬
‫ شرحه على بن هبة الله بن على المعروف بابن البودى شرحه سنة لاده على طريف السؤال والجواب‬10

mitatem ‫ و‬morbum et alias affectiones spectant ‫ ـ‬tertium de matutino et vespertino


tempore ‫ و‬de somnio et vigilia ‫و ـ‬ uartum
obde ic ‫ و‬potu ‫ و‬vestitu , domi et balnei
introitu et ex iis exitu ‫ي ـ‬ ntum de ‫ص‬anima et fortuna
‫أ‬ conservanda
e –dsextum
jejunio, festo , nocte decreti, die visitationis montis Arafat – septimum de Dei
.invocatione sancita et precationibus peculiaribus ‫ ـ‬.5082 D a à im e 1 - is I am ‫و‬
‫و‬columnae
.iedif Anno 416 .eni( .4 .traM )5201 jussu Tattitri jurisconsulti Malikitae
in Aegypto ,tnare ,rutnabellepxe et precatoribus concionantibus mandatum est
‫و‬qui
‫و‬ute
libro Dathim el-aslin paraeneses ,tneremussa iisque qui hunc memoriae mandarent 5
.pecunia dono data est ‫ ـ‬.5083 E I - D a aw 4t El - Sultan fy ,te precationes
.sultanicae ‫ ـ‬.5084 E1 - D a a w 4t E1 - Math tir ,te precationes usu sancitae ‫ و‬auctore
Sheikh I ]ilatirips Fakhr - ed - dan Runna ‫] و‬ s
gui anno ot
mortuus est etc
inter o
viros d
.[ad
aulam Sultani Yalderian Bagextd fuit ‫ ـ‬.5085 D aa wat el -musta gh fir fn ‫و‬
veniam delictorum rogant ‫ف‬auctore
precationes eorum ‫و و‬gui Sarti - ed-dan Alhat Haf
.[Omar
Ben Mohammed ,feseN [anno 537 .eni( .72 .luJ )2411 mortuo ‫ ـ‬.5086 ‫ا‬E -
D aaw 4t E1 - Ne be wf y et , precationes propheticae ‫ و‬auctore Imam Abu Sad
‫ر‬4 ‫ة‬
‫و‬d
- el-Rertan
aBen tMohammed
ii Ben -f
elsen a
that Alertness
hS .guianno 562 (ine
28. Oct. 1166) mortuus est et alias praeterea precationum formulas edidit. . ‫ـ‬
.5087 D a aw 4t el - atibb ‫و‬4 precationes medicorum ‫ و‬auctore Sheikh Abu lhasan Ben
.Bettin ‫ر‬4 de Ben Habatallah Ben ‫و‬4/6 vulgo IB18 - elberda dictus ‫ و‬eas anno 507 10
)
..81 e
.t
nuJ )31n
11 s
ita commentatus
i e ‫ و‬ut interroganti responderet – .8805 Daaw a t
228

‫وعشرين كتاباً بعدد الحروف المناسبة لمنازل القمر واورد في كل كتاب اثنى عشر بابا بعدد‬
‫«ه دستور تامة حكيم نزارى أوله قال الحمد لله‬ ‫الاده دستور المذكرين‬ ‫شهور السنة‬
‫ه دستور الوزراء لغياث الدين بن همام الدين الملقب خواند أمير صاحب‬w‫ه‬ ‫نزارى الخ‬
‫ه دستور الوزراء تركى للعلان بن يحيى‬1w ‫حبيب السير توفي بعد سنة ثلثين وتسعمأنة‬
5 ‫الشيرازى الشريف الفه للوزير مصطفى باشا وزير السلطان سليم الشافي المتوفى سنة ؟‬
‫معه كشيشة ق لغة القوس اسمه التحفة السنية مر في التاء أمه دعا تامة تركى للمولى المرحوم‬
‫] جمعه من الاحاديث الصحاجة‬81‫أن السعودي محمد بن محمد مغنى الروم [ المتوفي سنة "ل‬
‫والآثار المنقولة باسم الوزير محمد باشا العتيقف ورتبه على مقدّمة وسبعة أبواب المقدّمة في‬
‫تعريف الادعاء وفضيلته وشروطه وأوقات الاجابة وعلامات القبول الباب الاول في الاسم الاعظم‬
10 ‫والادعية والثاني في الادعية المخصوصة بالسفر والخوف والشذة والمرض ونحوه والثالث في الصبيع‬

quae mansionihus lunae respondent. Auctor, cujus nomen duplici litera Witn seribitur,
itaut Tit interponatur et Z4 sequatur, singulis libris ad mensium anni numerum
.duod ecim
capita dedit ‫ ـ‬.5076 - st ir el -m o D
dz a k kir fn , regula
o Deum cele
brantium. – 5077. Do sttir -n a meh , liber regulae a philosopho Nastra editus,
‫و‬qu
ita :tipicni i etc ‫ ســ‬.5078 Do st ir el - wo zar ,4 regula
Dic laus Deo ‫ و‬.Niziri
Wezirorum ‫ و‬auctore Ghayttth - -de dtn Ben Hernmtim-ed-dth ‫م و‬,honoKhond
rifice- ent
cognominato , gui librum Habth el - styer edidit et post annum 930 (ine. 10. Nov.
1523) mortuus est. -- 5079. Do st ir el - wo zar a , regula Wezirorum. Opus
5 turcieum , guod Sherif Althyt Ben Yahya Shirthst Weziro IMustafa Pasha Sultani
Selfm .II Weziro ‫ و‬anno 966 .cni( .41 .tc0 )8551 mortuo ‫ و‬.composuit ‫ ـ‬.5080 -D e
‫و‬ s
h fsh e fi l o gh at E1 - For ,s cibus sorbilise tritico .sutarap Lexicon persieum
. q
Tolifet Sentyet u
inscriptum et supra o laudatum est ‫ ـ‬.5081 Du 4 -
in litera Th d
n am eh , liber precum turcicus ‫و و‬
uem d e
Molla mm
Abu'lsottd ahBen
Mohammed oMA
] s u b i n o i t i d
Rumeliae Mufti ‫ و‬anno 982 .cni( .32 .rpA )4751 beate defunctus I , eart
genuinis et effatis sociorum prophetae relatis nomine Weziri Mohammed Pasha Atte
congessit et in praefationem et septem capita disposuit. Praefatio agit de precationis
definitione ‫ و‬merito ‫ و‬conditionibus ‫ و‬temporibus quibus ,rutidua et ,singis quibus
10 benigne eam acceptam esse declaratur – caput primum de nomine maximo et
invocationibus ‫ ـ‬secundum de precationibus ‫ و‬Quae ,retiretirailucep timoreim ‫ و‬-cala
997

‫"لا اله دستور العمل الرياضى في‬7 ‫أبن محمد المتخلّص بويسى الرومى المتوفي سنة‬
‫ضروب الامثال الفارسية بلاده الدستور ق الاستعارات والاصطلاحات وضروب الامثال والنادرات‬
‫ الاده تستورق التعبير لابراعيم الكرما في المتوفي سنة ده تستور‬. ]‫في الفارسية للشعورى‬
‫لاده تستور القصمان فارسى‬r ‫في هتك كل مستور فيه من الغرائب ما لا يحصى كذا في المجفر‬
‫عنه دستور الكاتب في تعيين المراتب‬ ‫ للقاضى مسعود الرازى المتوفى سنة وعليه حاشية‬5
‫فارسى في جلد أحمد بن عند وشاه المنشى الناخ جوا في أخذه من منشاءات السيد الوطواط‬
‫وغيره ورتبه على مقدّمة وقسمين وخاتمة المقاتمة في الكتابة والاول في المكاتبات وفيه أربع‬
‫مراتب والثافي في أحكام الديوان وفيه بابان والخاتمة في الوصية والشروط وغير ذلك ذكر في‬
‫همه دستور اللغة وهو من الكتب المختصرة في‬ ‫أوله السلطان أويس بن بهادر الاجنكيزى‬
‫] بنونين بينهما طاة‬ff‫ هذا الفن البديع الزمان حسين بن ابراهيم النطنزى [ المتوفى سنة أ‬10
‫وأخوه زأى مكجمة أوله الحمد لله الذى أبدع العالم بقدرته الخ وهو منقسم على ثمانية‬

officiorum cultus divini ,rutasrev auctore 0toets Ben IMohammed Ruma ‫و‬ Wr etsa
.coetgno anno 1037 .min cni( .2 .tpeS ato
)7261 mortuo ‫ ـ‬-.5069 ‫ث‬D o st ‫و‬re 1 - a m1
regula exercitationis de proferendis proverbiis persicis ‫ و‬.aucto re – .5070
Righdht
‫و‬ o sttir
]sicinhc fi el - is ti a ra , t regula Dde , s i r o h p a t e m terminis
e t Proverbiis
proferendis, dictis rarioribus. Opus persieum, auctore Shottri]. – 5071. Do sttir
fi e1 - tab fr, regula de somniorum interpretatione , auctore Ibrahim Kerm int, anno . . .
.mortuo ‫ ـ‬.5072 . o st tir fi hat k k o 11 m est ,rD regula de velis omnibus dilacerandis
Hic , ut in E7 - Jefir legitur, res rariores innumerabiles inveniuntur. – 5073. Do st tir
‫و‬ 1 - eo dh a ,t regula ,mueiduj auctore Cadhi e TIes'aid ,tx4R anno ... .outrom Opus persieum 5
.a quod glossae seriptaed sunt ‫ ـ‬.5074 Do st ir el-k a ti ,b regula scribae de definiendis
gradibus. Volumen persieum , eujus materiem Mohammed Ben Hindushtth Nakhiiteinf
‫و‬e seriptor de operele IMunshadt a Seyyidga ns
IMetaoit edito aliisque libris assumsit
et in praefationem, duas partes et conclusionem disposuit. Praefatio agit de scriptura –
prior pars, quae quatuor gradus habet, de epistolis scribendis – posterior, quae duobus
capitibns constat, de decretis summi concilii – et conclusio demandatis, stipulationibus
5075 Do st tir
aliisque rebus. Initio Sultanum 0toets Ben Behdidar Jingtzt laudat. ‫ـ‬.
e 1 - 1 o gh a t, regula linguae. Inter libros breves de hac doctrina est‫ و‬et miraculum
temporis Hosein Ben Ibrahtrn Netanx4 ‫] و‬
‫و‬a499 u
m .3nn
.cni( u 1 Sept
tr )5011oom
auctorem habet. Opus incipit ita: Laus Deo ‫و‬ui
‫ و‬mundum potentia sua primus 10
‫و‬c re
,.ete et in duodetrigint av
a libros divisum it
est numero literarum convenienter
29 *
226

‫عيسى بن عمر الطبرى ذكر فيه أربعين وخمسمانة تجربة جمعها من كتب المتقتمين والمتأخرين‬
‫ه دستور الترجيع لقواعد التسطيع التقى الدين‬r ‫وهو مجلد وله فهرس طويل في أوله‬
‫محمد بن معروف الراصد المتوفي سنة أولع يا من بسط بسيط بساط الارض على ماء جمحت‬
‫اليغ قال فهذه مجالة جامعة العبارات تسطيع الاكر أعدايتها الى المولى الاعظم رئيس الدولة‬
‫العثمانية سعد الدين أفندى جعلتها مرتبة على مقدّمة ومقالتين وتتمة المقدّمة في الحدود ة‬
‫والاصطلاحات المقالة الاولى في رسم فلك على بسيط مستوي بالخطوط الهندسية وفيه ثلثة‬
186 ‫أبواب المقالة الثانية في رسم ما تقتم رسمه بالحساب على مقاتمة وستة أبواب الفه سنة‬
‫له دستور الزائرين‬ ‫ماه دستور الحساب العبيد الله بن محمد بن يعقوب بن عبد الحى‬
‫فارسى للمولى عبد العزيز بن محمد المدعو بافضل الشيرازى أخذه من شت الازار المعروف‬
10 ‫والمشايخ والاعيان المدفونين بشيراز «ه دستور‬ ‫من العلماء‬ ‫بهزار مزار كتب فيه طائفة‬
‫ماه دستور العمل فى ثلاثة أجزاء تركى موضوع فى مباعات العبادات لاويس‬ ‫السالكين‬

alehymicum ‫ و‬-auctore Abut Yahya Isa Ben 0mar ,arebaT qui hic quingentas quadra
ginta experientias recenset, quase libris antiquiorum et recentiorum auctorum collegit.
Volumen ‫ و‬,cui index longus praemissus .tse – .4605 Do st tir e1 - terj fh , regula
‫ه‬qua quae leges complanationis praeferendae sint ,rutiutats auctore Tack - ed - dtn
‫ر‬
IMohammed
omo Ben ortsA ‫ و‬.gui
nAMartif anno . . . mortuus est et anno 984 (ine
31. Mart. 1576) composuit. Hoc opus festinantius conscriptum et ita incipiens : 0
, qui planam
u terrae superficiem
T superaqua
. concreta ‫و‬expandis etc omnes dicit
dictiones complanationis globorum .erenitnoc Ohtuli id ‫و و‬inquit Mollae maximo et
5 aulae othomanicae ministro summo Sa"d - ed- dtn Efends, et in praefationem , duas
dissertationes et conclusionern disposui. Praefatio agit de definitionibus et terminis
technicis ‫ ـ‬dissertatio prima de delineando orbe coelesti in planitie lineis geometricis
a equata ‫ و‬et tria habet capita -- aissertatio secunda de eo describendo ‫ و‬cujus
descriptio arithmetica praemissa est ‫ و‬.et praefationem et sex capita habet ‫ـ‬
5065. Do st tir el-h o ss ab , regula arithmeticorum, auctore Obeadallah Ben AMohammed
.Ben
Yactib Ben Abd - elhayy ‫ ـ‬.5066 Do st tir el - 2 4 ir fn , regula visitantium -
Opus persieum , quod Molla Abd-el-axtz Ben AMohammed Shtrixt ‫و و‬A
filhal cognominatus
10 de libro Shadd el-tatir , vulgo Hextir Mestir dicto, assumsit. Describit ibi multo s
viros doctos ‫ و‬Sheikhos ‫ و‬viros illustres in urbe Shfraz .sotlupes – .7605 Do st f r
e 1 - s à lik in , regula via mystica incedentium. – 5068. Do st tir e 1 - am 1 , regula
.sinoitaticrexe Tres partes turcice scriptae ‫و‬ .guarum
materia in gloria mutua
225

‫اكثر الامراض الرئيس داود بن أن البيان المتطلب الاسرائيلى وهو على اثنى عشر بابا الاول في‬
‫المعاجين الثاني في الجورشيات الثالث في الحبوب والاجورشيات الرابع في الاقراص الخامس في‬
‫الاشربة السادس في الغراغر السابع في التحقن الثامن في الاطلبة التاسع والعاشر في الاوهان‬
‫انه دستور آتلاعلام‬. ‫الاحادى عشر في أدوية ألغم الثاني عشر في المواعم أمه دستور الاطباء‬
‫ة بمعارق الأعلام الشيخ الفاضل المؤرخ محمد بن عزم [ التونسى المتوفى سنة الله وعلى مرتب‬
‫على خمسة أقسام الاول فيمن أشتهر باسم كمالك والتجنيد والثانى فيمن أشتهر بكتيعة كان‬
‫حنيفة وان داود والثالث فيمن أشتهر بنسب أو سبب أو لقب والرابع فيمن أشتهى بابن‬
‫والخامس فيمن أشتهر بصاحب الكتاب قد أضاف اليه الشيخ ابراهيم بن سليمان بن محمد‬
‫له دستور آتقتة‬ ]‫الحنفى الجينيى الدمشقى المتوفي بعد المائة والالف تراجم كثيرة‬
‫له دستور البيمارستارك للعلامة ابن القوصو في ذكر فيه الامراض والعلاج‬ ‫ في لغة الفرس‬10
‫ه دستور آتت جاريق في الكيميا لايلى يحيى‬1" ‫واتها من غلبة خلط من الاخلاط الاربعة‬

aahibitorunn . ‫ن‬neherpmo‫نف‬t ‫ و‬.auctore


teyis Damoud Ben Alhalbegin Medico Israelita
Continet ‫ل‬ wac
‫ناه‬uodecian – 1 . -de
confectionibus – 2 . de medicamentis indigestio
nem adjuvantibus – 3 . ‫ل‬
e pilulis
su etb itnindigestionem
medicamentis avujda ‫ـ‬
.4 de pastillis – 5 . de potulentis – 6 . de herniis – 7 . . de clysteribus ‫بـ‬
‫ع‬. de inunctionibus – .9 et .01 de oleis – 11 . de medicamentis oris ‫ ـ‬.12 de
emplastris. – 5059. Do st tir e 1 - a ti bb a ‫ و‬Regula medicorum. ‫ـ‬.
5060 D o st tir
‫و‬e
1 - il fm bi me ar if e 1 - a l a m regula institutionis de cognitionibus nominum 5
propriorum, auctore Sheikh bene merito AMohammed Ben Azm I Tauness I Historio
‫ع‬,rapho, [anno 891
‫ي‬ .cni( .7 .naJ t
)6841 .outrom Liber
s e
in quinque partes divisus
»Tuarum e n
prima de i
iis virism,tigao qui n ‫ و‬,ut AMalik et Joneid – secunda de iis
‫ي من ندا قب‬ , ‫م‬ ut ‫م‬Abu ,‫ص‬ aftnaHo
e Abu vDatoud
n i – tertia
t i dea,sii l
qui nomine
,er
»Tualificativo s
aut cognominei honorifico –i guarta de ‫ و‬Qui addito Ibn – ‫و‬ uinta
ed
‫ة‬,‫ة‬
s s
qui i
adjectis
brev ‫ وو‬auctor libri " .tnureuralcni Serius Sheikh Ibrahim Ben
‫ه‬
.Soleinhnt
Ben IMohammed c
Jintnt Dimeshcki ,atifenaH post annum
O 1100 .cni( .61
‫او‬a
)ssG ,suutrom biographias multas .]tididda – .1605 Do st tir el - a fa dh i regula
h ominum praestantiorum de lingua .murasreP – .2605 Do st tir el -b fm : rist a n ‫ و‬10
regula nosocomii ‫ و‬auctore viro doctissimo ,tnusuacle-nbI qui hic morbos et medelam
d escribit, illosque ex nimia unius quatuor humorum abundantia originem capere
.dicit ‫ـ‬ .5063 E1 - D o st tir E1 - ,ibirajeT regula experientiis probata . Opus
III. 29
924

‫منها المتوقم الى المحسوس وكان انشاعا للمبتدئين مختصرة حرصًا على تحصيلها وله في‬
‫ أيضا من المهل الدروع الواقية من الاخطار فيما يعمل مثلها كل شهر على التكرار في‬. ‫الغرائض‬
‫ترويش تامة فارسى‬ ‫ع‬.‫"م‬ " ‫الحمد لله جل جلاله الرغ‬ ‫الادعابة والاذكار لبعض الشيعة أوله‬

‫م‬ . ‫د‬ . .. . . :‫ر‬ ، - - ‫ أوله‬.‫منظوم‬

5 ، - ‫أنكه همست أو دائما بربيكا قرار ب‬ ‫ابتدأ كردم بنام " كرنكار‬

‫ فارسى منظوم لمير خسرو الد علوى المتوفي سنة [من] وقصيدة مسماة بهذا‬.‫معه كريات أبرار‬
‫الاسم الشيخ عطار همه درياق الذنوب [في الموعظة] لان الفرج عبد الرحمن بن على ابن‬
‫الجوزى أوله الحمد لله على ما أولاه التي يشتمل على أثى وعشرين مجلسا وفي صدر كل‬
‫مجلس خطبة امة دراى الخبين امه دريدية المسمى بالمقصورة يأتى في الميم‬
10 ‫الادوية المركبة في الطب مشتمل على ترتيب الادوية المركبة المستعملة في‬ ‫همه دستور‬

Dortis appellatam ‫ و‬et exilla ‫و و‬.uae imaginationi


n obnoxiao ,tnare ad c
liquidun
fessumque perduxit. Conscripsit eam in commodum tironum -forma. compendii
studio quaestiones ad summam redigendi impulsus. Idem scholas de re haereditaria
composuit. – 5052. . El-D or i " El - Wa fiy et loricae integrae cogitationum de
iis , quae his similiter omnibus mensibus iterum.ae saepius in precibus et invocatio
‫و‬nibus operantur auctore Shiita aliquo ‫ و‬: ‫و‬ui itao :tipice D ‫ و‬cujus majestas
ni Laus
.illustretur
etc ‫ ـ‬.5053 ‫و‬D er wf sh - nam ,he liber .murohsiwreD Carmen persieum
quod ita incipit : .

5 Initium facio a nomine. Dei omnipotentis ,


Cujus existentia sine ulla mutatione in eadem stabilitate est. . "
5054. D ery a c a br à r, theriaca piorum. Poéma persieum , auctore A14r Chosre80
Dehletoi, anno [ 725 (ine. 18. Dec. 1324) ] mortuo. Castda ejusdem tituli Sheikh
‫ر‬.4tttir
tauctorem
ebah ‫ ـ‬.5055 D ery 4 c el - dz on t ,b theriaca peccatorum ‫ و‬auct OFe
‫ر‬‫و‬4bulfaraj-dbA el - rahman Ben Ali l Ibn - .txuaile I Opus paraeneticum Tuod ita
:Laus
t Deo i
pro ,sii p quae benigne
i largitur
c .cte , n
et viginti
i duo consessu
‫ه‬
,rutquibus
it singulis
cepraefatio
lpm praeposita
oc. est – ‫ة و‬650. Dery a c ‫ه‬e 1 -
.mohibb ,nf theriaca amantium ‫ ـ‬.5057 Do rei dify ,te carmen ab Ibn D ‫موه‬dte
10 compositum et vulgo Maestret dictum ‫ و‬de quo litera MTim .rutaediv – .8505 Do stri r

el - a d wiy et el-m orakkeb et, regula sive canon medicamentorum compositorum.


Opus medieum ‫و و‬ si
uod dispositionem br
medicamentorum o
compositorum inn
plurimisr
293

‫ابن عبد الرحمن الحسيني الشيرازى المتوفي ستة هه هه لارج القلك في الاحكام التنكلوشاه‬
‫و منه درج المعاك في نصرة الغوالى على المنكر التعالى الشيخ جلال الدين عبد الرحمن بن‬
‫أن بكر السيوطى المتوفي سنة ؟ لأنه درج الضيقة في الآية الشريفة للسيوطى أيضا‬
‫معه درجات التائبين ومقامات الصديقين لاث محمد اسماعيل بن أحمد بن الفرات أئسيخسى‬
‫ والشيخ أسامعيل بن ابراهيم القهندى المتوفى سنة الله كوكعى البعية‬FIF ‫ة الشافي المتوفى سنة‬
‫ المتوفي‬1 ‫في وصف الاديان والعبادات لعز الملك محمد بن عبد الله المسيحى الحوافي الكاتب‬
‫سنة م] وهو في مجتد منه ترك ق اللقظ المشترك لحمد بن محمد ابن الحاج المتوقع‬
‫سنة من أمه دروس ق التاكو في مجلد لافي محمد سعيد بن المبارك المعروف بابي‬
‫الدهان النحوى المتوفي ستة أه اولة ما بعد عبد الله بالحامد الطبية البيع تذكر فيه اته‬
‫ سأله من اجابته عنده غنم لحقوقه السالفة أن يشرح المقتمة التى سماعا بالدروس وأخرج‬40

‫ك‬Ben
-dbA el - rahman Hosetaat Shirtua 8 ‫ و‬،
.RInno
1884 .u
o cni(: t
.52 .tr 744 m ،‫حنات‬
raM . )9o
.5A
‫ة‬ Do
e er‫ ان ذ‬- ‫وع و كان اه؟‬dus
‫مي‬ ‫ه‬a
orbis ira
eoelestis de i ci.duj Buctore
astrologia
.Tenklishhh ‫ة ـ‬640. D er ei e ‫ ا‬- m eà li ‫ و‬Bradus .munidutislec Defensio Ghastilti
contra infitiatorem superbientem , auctore Sheikh Jellil- ed-dan. Abd-e- rahman Bea
‫ر‬4 ‫ة‬
.a
Bekr o
,atityoSu
anno 911
t .enir
( 4 . .nuo
J )5051m ‫ـ‬ .5047 E1 - Der ej
‫و‬E1- Monffet gradus eminentes de majoribus nobilibus ‫ و‬auctore eodem Soyttta . . ‫مســ‬
5048. De rejà the 1 - taib in we Me cam at e 1 - si dd f ckf n , gradus resipiscentium
et consessus veritatis amantium ‫ و‬auctoribus Abu AMohammed Isrnatt Ben Ahmed
Bera - etforht Serakhst Shafiita, anno 414 (inc. 26. Mart 1023) mortuo, et Sheikh 5
.Ismaat Ben Ibrahtm ,sdnoiloC anno . . . mortuo ‫ سم‬.5049 ,Dark el-bugh y et
‫و‬desiderium
expletum de descriptione religionum et varii Dei .sutluc Volumen
auxctore Iss - elmulk Mohammed Ben Abdallah MosdBBiha Harrint Scriba ‫] و‬onna 420
). o e.0u
2n.ntaJ i)r
9201[
om . ‫ ـ‬.5050 ‫و‬ID er ek fi e1 - 1 aftz el - mosh tere k
‫و‬comprehensio de vocibus , quae plures significationes admittunt auctore Mohammed
‫دسم‬.Bera
Mohammed Ibn - ,ytthle anno 774 .eni( .3 .luJ )2731 mortuo .5051 D or is
‫ة‬f ‫ م م‬1 - ‫او‬nah
w scholae grammaticae , auctore 4Ba dMohammed Said Ben - elmobthrek
Grammatico ‫ و‬.Ibn o
- eldehhhn g
: dicto et l
anno 569 u
.cni( .21 v
.guA )371.
1 mortuo
‫ص‬VoI ,nema quod ita :tipicni ، Praemissis .sidnettimearp .ruteduaL Deus laudatio
nibrus bonis .ete Ibi se ab aliquo ‫ و‬eui ex sua sententia morem gerere propter 10
pristina officia de lucro putasset, rogatum esse narrat , ut praefationem explicaret
992

‫"له تروق أصول التبرت‬ ‫حديث نبينا اليغ واول الشرح الحمد لله الذى شقى قلوبنا الخ‬
‫"له درر ق أصول الققة للشيخ عبد العزيز بن‬ ‫لاق منصور محمد بن محمد الماتريدى‬
‫عبد الواحد المالكى المكناسى الزمزمى نزيل مدينة "ده كررق المنطق همزية في البسيط‬
.‫مع رج‬ : ‫للشيخ عبد العزيز المذكور أولها‬
6 . ‫قد قال من باجوار المصطغى نزل‬
‫وعدد أبياتها سبع عشرة ومأنة وشرحها أبواعيم بن أحمد بن الملا الجلبى ومتماه شرح النظر‬
‫منه كرر‬ 11 ‫أولة جدًا لمن صان مقدّمات مطالبنا اليغ وفرغ من شرحها في ذى الحجة سنة‬
‫أنه قرر ق التقسير‬ ‫اق نفقة قليلة للشيخ أن الفضل أحمد بن على أبن جر العسقلافي‬
‫ه درج الدرر في التفسير مختصر للشيخ عبد‬r ‫به كرر ق شرح الكاق في النحو يأتى‬
10 ‫عمده ترج الترو في ميلاد سيد البشر للسيد أصيل الدين عبد الله‬ ‫القاهر الجرجا في ظتا‬

.nostra curat etc ‫ و‬. Tolfel ahl el-natxar


s .tispu
ircsni Opusa ipsum ita :L rutidro
.Deo qui veris prophetae nostri traditionibus declarat etc . .‫ سب‬.5037 D or er fi o stil
e d - d fn ‫ و‬، margaritae de principiis religionis ‫ و‬. auctore 4btt Manstir Mohammed Ben
IMohammed IBMaterida . ‫ سي‬. .5038 ‫ب‬Do rer fi o stil e l fic " h ‫ و‬margaritae de principiis
jurisprudentiae ‫عي و‬auctore Sheikh -He-dbA azi : :nea
B Abd
sal-totalitd
itn Maliki
keM
.Zenzema Medinae inquilino ‫ ـن‬.5039 ‫و‬Do rer fi el -m antic ‫ه‬margaritae de logica
Carmen in Hamza desinens et metro Besta compositum ‫ و‬، auctore
hkiehS 4 ‫ة‬24xa-le.d
modo laudato. Incipit.ita : .
. . "

. . - ، Dixit ‫ و‬qui in vicinitate prophetae electi habitatum venit ‫ـ‬ ..

.‫ل‬ ‫ا‬ ‫واء‬ : •

ear‫ك‬et
centum et septendecim versus .tebah Ejus commentarium Sharli el-nata
inscriptum ‫ و‬gui ita :tipicni Laudem ei ‫و و‬ ui primatumcstudiorumtnostrorum e
custodit -‫و‬
Ibrahim Beh ‫ر‬ . Bend- elmollh Jelebs
e edidit
m etC
mense
h Dzilhijjet
4 anni 992
. ( in
.4 .n
)48a
51 J
absolvit
. ‫ـ‬ .5040 .Do
rer finafa eat ealfla ,t margaritae ‫عقه‬
expensis parwis ‫ و‬. ‫د‬auctore
Sheikh Abu'lfadhl Ahmed Ben . 4lt Ibn Hair 4scalint -
.5041 .Do rer fi el - te fsf ,r .eatiragram Commentarius in Coranum -‫ سن‬.5042 Do rer
fi sharh E1 - ,ifaK .eatiragram Commentarius grammaticae Kafi inscriptae = " . ‫ه‬el
‫و‬.ua
rutecidarfni ‫ بيس‬.5043 Do rje 1 - do ,rer eapsula .muratiragram Commentarius
10 ,si auctore
ve , ut
rvidetur
b‫ و‬.Sheikh Abdel-ctihar Jorjdint ‫ ـ‬.5044 ‫و‬D
orje 1 - do re r
capsula margaritarum de nato hominuun domino ‫ و‬auctore Seyyid 4stl-ed-dtn Abdallah
991

‫ابن عبد الله بن عبد البر القرطبى المحافظة المتوفي سنة " * "انه قرر في الكويت والسير‬
‫للشيخ عبد الرحمن بن محمد البسطامى وهو مختصر على ترتيب السنوات من فوات رسول‬
‫ الخ به سوريه درر‬.‫ أوله الحمد لله الذى اطلع من سماع ذاته السبوحيّة‬... ‫الله صلعم الى سنة‬
.‫اق يحتاج الكاجو للشيخ الجلد كى ألفه بالاسكندرية وبين فيه الحاجو المكيم توصياته‬
‫ع در ق مدح سيد البشر وغور في الوعظ والعبر منظومة للامام عبد الله بن أسعحب أليافي‬.‫ ر‬65
‫ يون عمو‬- .‫ه در في حديث سيد البشر للشيخ زين الدين عبد الغذى بن محمد‬،"‫يضم م‬
‫الازهرى الشافى أوله الحمد لله على شمول فضله الخ رقمه الاحاديث على الحروف يحذف‬
‫الاسانيد كالجامع الصغير ولم يرمز فذكر الرواف صريخا وقرى عالية في "جالس آخرها قام رجب‬
‫سنة الله انه تقرر ق معتقلاع عن آلآت ليونس بن يونس الرشيد الاثرى وهو متن يختصر‬
‫ لا وسماه تحفة أعلم النظر أول المتن التجمد لله الذى بين بصحيح‬، ‫ ث شرحه في سنة‬10

Abdallah en
‫د‬B Ibn Abd - eI ‫ معنا‬Cortab 8 ‫ و‬.a 9 . .tcO )0701 o
463 .eni(، nn mortuo ‫بـ‬
e - siy er ‫ و‬Imargaritae de eventis et virornni
or er t ‫ا طاقة الا ان تلاه اط ان‬we
‫ة‬230. ‫ذ‬To
Com ,siti‫امع‬
v au . ‫ن‬il
Sheikh lus
Abd - -le Pahman Beite tri
AMohammed um
Bistant
pendium ad annos dispositum a morte divini prophetae inde usque ad annum 700
).t ep 61e
.n iS . (1300 ‫ فهي اولا و‬Deo‫ه‬ ita ‫ و‬gui de coelo essentiae suae
:tipicni Laus
eranumdae
.vencognoscend dat etc -‫ حس‬.5033 . rer fi fd hDa h el - haj ,ro
e margaritae
Descriptio clara lapidis ‫ و‬. ‫ه و‬1a m Alexandriae composuit ‫ و‬ibique lapidem
Sheikh Jildek
.a ug
et venerandum us
ejusque tu
qualitates m ‫ ساس‬، ‫ة‬430. D or er fi 5
perspicue describit
d el -b e sh er margaritae de laude domini hominum et splendores in
a dh se yyi m
‫و‬
paraeneticis et .silpmexe Carmen ‫ و‬auctore Imam Abdallah Ben Asad Y4 ‫ه‬.‫ـــــ ا‬

5 .53O . IDo re refi had f th seyyi de l .‫ د‬، berseh ‫ و‬margaritae de traditionibus


domini homainum ‫ و‬.erotcua Sheikh :t 2ean ed-dth : Abd-el - ghani Ben AMohammed Ben
‫ موهيرو هك‬: 4xhera Shafiita ‫ و‬، ‫و‬ itaincipit
ui a ru : rr aL Deo
.suo ic universali
proi feneb
distributione .cte . .Traditiones secundum alphabetum . disposuit ‫ و‬itaut ad.instar
‫ معه جهده‬is El - ‫ل‬
‫و‬i" Ele
t - Saghtr
re tnt timo nec siglis relatores notavit sed
auctoritates
d‫ة‬ ‫م‬verbis
ertis ‫د‬s l Legebantur
vaduab
.tiu iss coram
es eo innoc ‫و و‬
guorum
es ultimus
nean
‫زح‬rban
ER ‫وه‬.e .eni(t
u .5a ni.
1 April
b)e 882
7741b ah – .‫ة‬630. D or er firm us talah a h1
her fmargaritae de lingua technica traditionariorum ‫ و‬. auctore Yanos Ben Yunos
e I ‫و ـ‬at
H‫ه‬
‫ض‬ ranl
....oi‫ج‬ ‫و‬ i
oitidarT Textus bd
,sivern ad
quent auctor seriusi ‫ م ة‬1020 )
.ter6a
.n . 40
iM
c‫ و‬، commentariumque ‫و و‬
11 (61 .sutatnemmoest gui itao D ‫ و‬، ‫أبو‬i adroc
ni Laus
:tipice
920

‫ ماله الدرر‬.. ‫للحاج شاذ كلدى باشا أوله الحمد لله الذى شيد قصور علم الشريعة اليغ‬
‫المنظومة من النكت المفهومة للشيخ شهاب الدين أحمد بن محمد بن على الحجارى‬
‫الشافى أوله الحمد لله الذى منع أعل المقامات اليغ ذكر انه لما قرأت عليه المقامات الحريرية‬
‫طالع الشروح فوجد في شرح الامام أيق الخير سلامة بن عبد الباق الانبارى نكتّا كثيرة فجمعها‬
5 ‫الله الدرر المنقبة في الرة على أبن شهية لان محمد عبد القادر بن محمد القرشى‬ ‫فيه‬
‫له الترآكتيعة في الية على ابن‬ ‫الاحتفى المتوفي سنة هم كتبه جوابا عن الامام الاعظم‬
‫له الترر‬ ‫أن سبيعة للشيخ أكمل الدين محمد بن محمود الحنفى كتبها جوابا عنه أيضا‬
] ‫المأنة السابعة لكمال الدين عبد الرزاق بن أحمد بن محمد المعروف‬ ‫التتابعة في شعراء‬
‫له كرر ق توقيع المختبر‬ ‫له قرر التحور‬ - ‫بابن الفوضى البغدادى المتوفي سنة‬
10 ‫له كرر ق آختتتار القرى والسيرلاين عمر يوسف‬ ‫أى اختصار الشيخ خليل يأتى في الميم‬

Pusha .tigelloc Incipit ita : Laus Deo ‫ و‬. q


arces scientiae legisu
in altum iextulit etc ‫بــ‬
.5025 E1 - D o rer E1 - Man tz im et ‫ و‬margaritae certa serie ordinatae ex acute dictis
intellectis ‫ و‬auctore Sheikh Shelhttb - ed - dtn Ahmed Ben Afohammed Ben Ali Hijaza
Shafiita ‫ و‬gui ita :tipicni Laus Deo ‫و و‬ ui auctoribusm Consessuum u C
largitus est .cte .
‫و‬Co nse
Haririani ssu
coram s . .eS commentarios attente inspexisse et in
,es legerentur
commentario Imami 4bu'lkheir ..
,le‫م‬
nit‫ا‬ ‫عل‬k
l Ben oi-tb ‫ة‬: 4nbitra
Abd-el multas aoutas
5 .adn otat
invenisse ione
,ticid quas s ‫ بــ‬..6205. El-Do rer E1 - Mun cabats
hic collegerit
margaritae perforatae. Refutatio, quam Abu Mohammed Abd-el-cthdar Ben AMohammed
.Co ,atifres
enaH anno 775ha (ine ..‫لاطم‬...23 (1373 nortuus ‫ و‬contra Ali Ibn Sholibelia
.s cr ip
, ut summum Imamum Abu Hantfa si defenderet
t ‫ ـ‬.5027 E 1 - Do rer E1 -
Man fat ‫ و‬margaritae .easseccani ,oitatufeR quan Sheikh AAnal - ed - dth AMohammed
Ben Allahntid Hanefita contra Ibn Abr Seldut scripsit , ut.eundem Imam defenderets -‫ ستس‬-
‫طا‬،،.5028 - ‫و‬o rer ElD - Na sia t septimi‫ل‬margar itaepur
de poétis secu i ae ‫ و‬auctore
‫او‬ Ke
ed-dan Abd-el-rexx the Bennt Ahmed [Benal r،
]demmahoM Baghdadi esbI
-vulgo
.e lf ar
dicto et anno 723 .eni(. .ee 31 mortuo ‫ ـ‬.. .5029 0 ‫و‬o
01 .naJ )32ts rer el - noh a r
ritae ‫ جي‬. .5030 ‫ام‬
.margajugulorum Do
rer.fi tau dh fh E ‫و‬Mokhta a rs ‫هج‬margarita -
10 Expositio libri Mokhtasar ‫و‬ ‫و‬ . t m n e 4 u 1 .A ‫يبيح‬-
Sheikh Khalil ediditi Vide infrain litera
. .5031 D or er fi.ikh t is are lime gh 42i ,ew el - siyer ‫ و‬.eatiragram Descriptio
brewis expeditiontun belliearum et eventorum ‫" و‬au Hafitzcto
4bu 0marre Yusacr
219

‫اليه االلآدلرارتارلملتقطت في‬ ‫في الغرف بين الحروف المشاةلمشكلة في اللغة اللازدى‬ ‫الدرر المكتبة‬ ‫أمه‬٨

8 ‫شن‬ ‫الدرر المنتشرة في الاحاديث‬ ‫ما لمه‬ ‫عبحلب العزيز الديرى‬ . ‫لمنز للشي‬ ‫ال اختل‬ ‫المسائل‬

‫الشيخ جلال الدين عبد الرحمن بن أبي بكر السيوطى المتوفى سنة ال؟ أوله الحمد لله تعالى‬
‫تعظيمًا لشأنه الاع لخص فيه تلخيص الزركشى ورتب على الحروف الله آلتر آتتعرت‬
‫ة في العمل بربع المقنطوات رسالة لعز الدين عبد العزيز الموقفت بالجامع المؤيدى أولها لحمد‬
‫لله على نواله الخ لخص فيها النجوم الزاعوات "له درر المشتقات من تجائب المخلوقات‬
‫حكم من‬ ‫وسيبري لاجلال بن عمر برع‬ ‫له كرر متتورة فارسي يختصر في شمآكل النبى صلعم‬ ‫يأتى‬
‫الكازروفي الحدّث بالجامع المرشدى ذكر فيه مادة مميزة من منجزاته صلعم ورتبها على أربعة‬
‫تتوارق في‬I‫وعشرين فصلا واعداه الى محمد شاه من ملوك الهند في حدود سنة من عليه الدرر آ‬
‫من الفتاوى والواقعات‬ ‫المسائل الغريبة‬ ‫على ترتيبهب كتب ألغقع جمع بعض‬ ‫مرتبة‬ ‫الغروع جموعة‬ 10

er EW
or T
) ‫ا‬ - N ‫ عن ان اقامة علام‬,t margaritae coronae insertae de discrimine inter literas
‫ه‬tor .. Owu Aexieographicum ‫ و‬.auctor
.selimis ma 4sdae ‫ ـ‬.5019 E1 - D o rer E1 -
Mult.ae at at ‫ و‬، margaritae collectae de quaestionib us perplexis ‫ و‬auctore Sheikh
‫ر‬ t
‫و‬48d- et
x - a ‫ديس‬..Detrd .5020 ‫ا‬E - ‫و‬D rer E1-Muntao s here t margaritae dispersae
de traditionibus clarioribus ‫ و‬auctore Sheikh Jelil-ed-ddn Abd-el-rahman Ben Aba
.B S anno 911 r
,atityoei (ine 4 . ‫ل‬.nu e)50c51 .i om e
outrt In bhaea epitome
hpla
,atisopsid quae ita :tipicni Laus Deo excelso ‫ و‬.G ejus majestas uahonoretur etc ‫و‬
potiora dedit operis Telkhts a ZerReshi editi. ‫دس‬. 5021 E1 - Dorer El-Muntash er 4t,
margaritae dispersae de operatione cum quadrante circulorum.ad horizontem paralle- 5
,m roAbd-el-axt
uI22-ed-din
auctore I‫ ك‬.as ad aedem
tro primariamnomAMotoayyediocam
",su itat
qui e cni Laus
:tipia t t Deo
c proa ejusr
e T. ‫ و‬et epitome
beneficentia est operis
‫ر‬772 - .Noj tin
El-Zhithit ‫ ـ‬.5022 E1 - Dorer EI-Munte e à ,t margaritae ex opere
‫ر‬. ‫و‬ el-makhhich
‫ر‬r 4 a tt
t selectaea quo d
, ae e h
infraiv ‫ سند‬.5023 ‫و‬D rer Man tho tre t
amargaritae sparsae. Compendium persican de indole et moribas prophetae , auetore
-Ben 0nian‫ع‬ oi l
Ben Mohammed Akhzertirit
t dl
iprimariam
ad aedem a Murshadseam
rT
‫ى‬ ‫و‬
ibi centum
Laudat i
.o r miracula
a prophetae
n‫و‬ propria et librum in viginti quatuor
Mohammed Shttho io
dispositumct
‫ ضد‬.e ne
principi Indico cirea annum 770 .eni(s
.61 Aug
368
.a
‫ه‬ ti ) mortud
lutbo ‫ ـ‬.5024 ‫و‬E 1
- D or er E1 - Manth tir et margaritae sparsae de ft
partibus juris specialibus. Sylloge ad dispositionern librorum juridicorum digesta, abi 10
vir quidam doctus quaestiones singulares e responsis et easibus juridicis Hiji Shtidakelds
28 *
218

‫الدين السيوطى في مجلد ولابن المبرد أيضا مختصره أمه كرر الكرام في غرر الكلام لرين‬
‫ماه كرر الكلام وقرار الحكم لجلال‬ ‫الدين سوياجا بن محمد الملطى المتوفى سنة همن‬
‫اليه الدرر اللوامع في شرح جمع‬ ‫الدين السيوطى رسالة على أسلوب نوابغ الزمخشرى‬
‫الجوامع سيف الله الدرر اللوامع لكمال الدين محمد بن [ الامير محمد المعروف بابن‬
5 ‫] "أيه درر المباحات في أحكام البديع والحوادث‬1‫أن ] شريف الحلبى [ المتوفى سنة م‬
‫له الدور الميتة‬ ‫للقاضى زين الدين أن عبد الله الحسين بن حسن السعدى الدمياطى‬
‫في الغرر المثلثة للشيخ أجد الدين أن طاعر محمد بن يعقوب الغيروزأبادى المتوفي سنة «أم‬
‫وله الترر المختومة بالصور لان القاسم العراق صاحب الكتب وهو مختصر على أبواب‬
‫مشتملة على حدّ الكيميا وبرهانه والمادة والكيفية الله الدرر المضيئة في اللغة التركية‬
10 ‫انه قرر المعاق‬ " ‫نظومة لزين الدين عبد الرحمن بن أبي بكر العينى المتوفي سنة‬

Postea Jelth I - ed - din Soyttla librum in volumen contraxit, et Ibn - elmobarred quoque
ejus epitomen edidit. – 5009. Do rer el - kir à m, margaritae generosorum de
splendoribus orationis , auctore Zeta-ed ‫م‬ dtn Sertith
o Ben n
Mohammed
n ,atela
eMA 788
). o .c
2u
.rbet
n
F )6r
8i
31 o. m ‫ ســ‬. ‫ة‬010. . D or er el - kil em we
m Gh o rere l-h ike ‫و‬
margaritae verborum et splendores apophthegmatum ‫ و‬. .auetore Jell-ed - dtn Soytitt
.Tractatus ad modum operis Neuothbagh a Zahhakhshera editi .‫ سهم‬.1105. E1 - D ‫ة‬rer
E1 - Le wami " ‫ و‬margaritae .setnednelps Commentarius operis Jan'o el-jetotana " ‫ " و‬de
.quo supra videatur ‫ ـ‬.5012 El - D to rer El - Le wami " ‫و و‬margaritae splendentes
- anctore Kentil - ed - dth Mohammed Ben I Emiri Mohammed Halebd, vulgo IBa
5 4‫ة‬ .[t
T Shertf
o dicto u I et annot
905 .enr
i( .8 .go
uA )9941m . ‫ ـ‬. .5013 Dorer
e 1 -m eb ah ith ‫ و‬margaritae disquisitionum de conditionibus rerum novarum et recenter
apparentium ‫ و‬auctore Cadhi Zein - ed dtn Abu 4bdallah Hosean Ben Hasata Sa"da
Daimytita . . ‫ ـ‬.5014 . El - Do rer El - Mob a th th e th et ‫ و‬. margaritae dispersae de
splendoribus triplicibus ‫ و‬auctore Sheikh Maid - ed - dtn 4 ‫ة‬
‫ع‬u
Thir
r Mohammed
eB
.Yactub
,idibitsitraP anno 817 .eni( .32 .traM )4141 mortuo ‫ كم‬.5015 E1 - D or e r
‫ع‬El
- Mak htti met bi " I so ,rew margaritae figuris obsignatae , auctore 4Bu'lctsa-ar
,ikcitrI qui multa scripta .tiusopmoc . Compendium in ,atipac dispositum ‫و و‬ou »1
,menoitinifed probationem ‫ و‬.materiem et rationem Alkinniyae complectitur ‫حــتــ‬
.5016 ‫و‬El
- Dorer El - Mo dh fy ,te margaritae lucidae de .acicrutaugnil Carmen
10 auctore Zein - ed - dtn Abd - el-rahman Ben Abt Bekr Aant, anno 893 ( inc. 17. Dee.
(1487 .mortuo ‫ ـ‬.5017 D o rer e1 -m et ni ‫ و‬nuargaritae .muraitnetnes - .8105 E I -
217

‫عنه كرر القولى في‬ ‫سنة من كأته جعله ذيلا على كتاب شعراء الاندلس الابن العرضى‬
‫الاحاديث العوالى للشيخ شمس الدين محمد بن طولون الشامى يختصر مشتمل على عشرة‬
‫ممه الدرر الفاخرة في ذكر مون له‬ ‫أحاديث أوله الحمد لله الفاتبع على من أحبه ألخ‬

‫لحية ق الآخر رسالة لابن طولون الشامى المذكور آنفا أوله الحمد لله على فضله ئيخ‬
‫ه درر الفوائد وغرار العوائد للشيخ‬..7 ‫انه آتتر القآخرة في شرح البحار الزاخرة سبق ذكره‬
‫ أعيان‬- ‫غ‬ ‫الكامتة‬ ‫الدرر‬ ‫ه‬O ‫الله‬ ‫الركن بن محمد الب طامى رسالة ق مناقب الاقطاب‬ ‫عبد‬
‫هواء‬

‫المادة الثامنة لشهاب الدين أن الغضل أحمد بن على ابن حجر العسقلا في المتوفى سنة أهم مجتر‬
‫همون‬ ‫أوله الحمد لله الذى يحيى ويميت ألخ جمع فيه تراجم من في المادة الثامتعة‬ ‫خم‬. ‫مض‬

‫الاعيان مرتبا على الحروف ذكر في آخره أنه فرغ منه في شهور سنة له سوى ما ألحقه‬
‫" ولم يكمل الغرض لبقايا من التراجم في زوايا ثم اختصره جلال‬. ‫بعد فراغه الى سنة‬

.ann o ‫ ة‬، mortu


718 (ine .t 1318o‫اهم‬N
) ‫ و‬،‫ تاو‬1ibrum ita instituit , ut continuaret
opus Shoaria ua
.q si
El - Andalus ab Ibn - elordha editum ‫ ــت‬.5004 E1 - D or er
‫ا‬E - Ghaw ‫ و ناخ‬Imargaritae carae de traditionibus altae ,sitatirotcua auetore Sheikh
Sherns – ed - dtn Mohammed Ben Tithin Shant. Compendium decem traditiones
,sne nita
quod it Laus
icnio
:tipn c‫د‬ Deo‫ي‬ ii ‫ه و و‬
. eum ,tc i
nama auxilium
t praestanti
e ‫ـ‬
5005. El - D o rer E1 - Fakhir et, margaritae praestantes de descriptione ‫و‬muroe
‫و‬ q
in altera u
vita barba i
,tire auctore b
Ibn Tithin u
Shant modo .otaduals
Tractatus
. ni Laus Deou
ita :tipicq i
pro ejus beneficentia etc ‫ـ‬ .5006 E I ‫ ـ‬D or er E1 - 5

F 4k hir et, margaritae praestantes. Commentarius operis El-Bahtar E7- 24RHaret,


.d e
quo supra dictum est ‫ ـ‬.5007 Do re re 1 - few did we Gh orer el - a waid ‫و‬
rnargaritae utilitatum et splendores consuetudinum ‫ و‬auctore Sheikh -dbA -e rahman
Ben AMohammed .tnatsaB Tractatus de virtutibust mysticorum ‫وو‬ilop»، ‫ة‬murotci. ‫ـ‬
5008. E1 - Dorer El - K 4 min et, margaritae absconditae de viris seeuli octavi
‫ة‬,subirtsull auctore
r Shehttb - ed
j – dtn Abu'ifadhl
a Ala Ibra
Ahmed BenH ‫ مرة‬,86a/thrit
anno 852 .cni( . ،7 .traM )8441 .outrom . Volumen amplum ‫ة و‬
uod‫و‬itas i L
picna
:tiu
EDeo , qui vitam dat et morte exstinguit etc. . Auctor hic biographias virorum illus
‫و‬t - secundumri um
ordinem alphabeticui n collegit ‫و‬lui seculo octavo
n urolf et
,tnurei
fine commemorat, se mensibus anni 830 (inc. 2. Nov. 1426) absolvisse iis exceptis,
oruae libro finito usque ad annum 730 .cni( .52 .tcO )9231 addidérit ‫ و‬meetamen quo
‫ة‬ tineeo
ntenderat vrep ‫ و‬. c
biographiae u
aliae in angulis.abs m
conditae manerent
111. 28
916

‫أبن حسين العراقى المتوفي سنة منه وعى الغية في الرجز وشرحها زين العابدين عبد الرؤف‬
‫المناوى المتوفي في حدود سنة او شرخا مبسونا قد لخصه وسماه الفتوحات السيحانية [ثت‬
‫شرحها نور الدين على بن زين العابدين محمد بن عبد الرحمن الاجهورى المالكى المتوفي‬
‫ه دور العقائد تركى للشيخ عبد المجيد‬... ]‫سنة او شرخا ممزوجًا مفيدًا مبسوتنا في الجلد‬
5 ‫أمه كرر العقود الفريدة في تراجم الاعيان المفيدة التقى الدين أحمد بن على‬ ‫السيواسى‬
‫لسه در آتقرر اق‬ ‫المقريزى الشافى المتوفى سنة هته ذكر فيه من عاصرة في ثلاث مجلدات‬
‫المحاضرات لان القاسم على بن حسين المعروف بالشريف المرتضى [ الموسوى الشيبى ] البغدادى‬
‫ وعى جالس أملأغا في فنون من معافي الادب كالنحو واللغة وغير ذلك وهو‬٢٣ ‫المتوفى سنة‬
‫كتاب ممتع يدل على فضل كثير وتوسع في الاطلاع على العلوم كما قال ابن خلكان‬
10 ‫سلمه درر الغور في شعراء أندلس لرشيد الدين محمد بن أبواعيم الوطواط الكتبى المتوفي‬

Hosein Irticki , anno 805 (inc. 1. Aug. 1402) mortuo. Carmen metro Rejex compositum
‫و‬inEltf desinit et plures commentarios ,tebah quorum auctores sunt Zein - el-tabadin
‫ر‬4 ‫ة‬
d - el-ratottf s
,iotinoMA circa
u annum 1031
j .cni( .6 .u voN )2261 ,sc uutrom
commentariusamplus .tse Serius epitomen ejus edidit Fottihttt Soblitantyet inscriptam ‫ـ‬
[ et Nair - ed - din Ali Ben Zein - el-tabidtn Mohammed Ben Abd- el-rahman Oujittra
Malikita ‫ و‬anno 1066 .cni( .12 .tcO )5561 mortuus ‫ و‬cujus commentarius volumine
comprehensus textum admixtum habet, et admodunn utilis et amplus est1. –
.5000 Do rer e 1 - a c à id ‫ و‬margaritae articulorum .iedif Opus turcicum ‫ و‬auctore
5 Sheikh 4 ‫ة‬.d
t- els-i
mejtd
tratS ‫ ـ‬.5001 D o rer e 1 - o et d el -fer f de ,t margaritae
«monilium .murosoiterp Biographiae virorum.illustrium et eruditione sua utilium ‫و‬
‫ق‬auctore
Tacka - ed - dtn Ahmed Ben 4/t Macrtxt ,atiifahS anno 845 .cni( .22 Ma -
1441 ( .mortuo , gui hic in tribus voluminibus aequales recenset ‫ ـ‬.5002 D or e r
e 1 - gh o ,rer margaritae .murodnelps Opus anthologieum ‫ و‬auctore Abu lcisian ‫م‬4 2 *
Ben Hosein [AMuseuot Shiital Baghdlidi, vulgo Shertf Murtedht dicto et anno 43 6
(inc. 29. Jul. 1044) mortuo. Consessus sunt, quos de variis disciplinis argumenti
philologici, quales sunt grammatica, lexicologia et aliae, dictavit. Liber est utilitatibus
‫و‬plenus
et multae eruditionis et varii et amplissimi doctrinarum studii documenturnn
10 .ut
Ibn Khal/aktan dicit ‫ ـ‬.5003 Do re re 1 - gh o rer ‫ و‬margaritae splendorum in
‫هو‬poétis
Andalusiae , auctore Reshtd - ed - dtn Mohammed Ben Ibrahim By etnottt Kat th
215

‫في مدحه على الحروف أوله الحمد لله الذى أطلع نجوم اليغ أمام دار التيجاني‬ ‫قصائده‬

‫أم درر الجواهر في مناقب الشيخ عبد القادر لسراج الدين عمر بن‬ ‫ ثم كرر الجيب‬.
‫ * الدرر الجوعوية في شرح الحكم العطانية سبف في العام سروع درر‬. ‫الملقن الشافى‬
‫ر‬5 ‫عووم‬ ‫الحكام في شرح غور الاحكام يأتى في الغبن وهو المعروف بدرر مولانا خسرو‬
‫البحار‬ ‫شرح‬ ‫* الدرر الراقية في‬t‫ه‬
‫ة الترارى في شرح رباعيات البخارى يأتى في الرأة‬
‫الزاخرة نظم درر البحار سبق ام كرر السحابة لان الحسن على بن زيد البيهقى‬
‫والسبطين الشيخ جمال الدين احمد بي‬ ‫ كرر المكتبين في فضائل المصطفى والمرتضى‬Fiv
‫يوسف الزرندى محدّث الحرم النبوى المتوفي سنة له مع الدرر السنية في احت الفايز‬
‫* الدرر السنية في نظم السيرة النبوية للحافظ زين الدين عبد الرحيم‬1 ‫الرجبية يأتى‬

carminum alphabetice ordinata ‫( و‬nauQ in laudem illius principis .tiusopmoc Incipit


ita : ‫و هن لا همهمآ‬ ‫ ألا تأذن هأ ألا‬.stellae
oriantur etc ‫ ـ‬.4989 ,Do rer e 1 - tf j a n
‫هم‬margaritaecoronarum – .4990 D o rer e ‫ ا‬- i e i b ‫م و‬margaritae
sinus indusii . ‫ـ‬
‫وو‬A .1 ‫ا‬To
or er e - ‫« و ع نقطة تلاه ز‬murarenim Panegyricus
eatiSheikhi
ragr 4bd-el-ctidir
amI,
‫ز‬auctore
Sirt - ed - dtn 0mar IB18 - 6 - molacckin Shafiita . ‫ــبـ‬ .4992 El-D or er El -
Je wh er fy et ‫ و‬yet‫ر‬-margaritae
.selarutan Commentarius operis El - Hakem El ,4tat
de quo supra videatur. – 4993. D o rer e l . ho kk a m ‫ و‬margaritae judicum. Com
nnentarius operis Ghorer el - alikin , de quoin litera GAdia dicetur. Plerumque opus
‫ر‬roorer Mollaei nostri Khosreto
r .rutallepa
pa – .4994 r E1 - Do rer eE1 - D ,5
rnargaritae scintillantes. Commentarius operis Robthight a Bokhttra editi, de quoin
.Litera R4 dieetur ‫ ـ‬.4995 E1 – Dorer E1 - 2 ‫ة‬hir te ‫ و‬-margaritae .eadiviv Com
mentarius operis El-Bihir El-Zikhire ‫ و‬Inae Pottica translatio est libri Dorer
‫ ـ يجع‬8 ‫ هيرباو وفاة‬.Iaudati ‫ ـ‬.4996 ‫و‬Do rer el - seh a bet margaritae nubis ‫ و‬auctore
‫ هوية مصر‬Hasan Ali Ben Zeid Beihacki – .7994 Do re re 1 - sem tein ‫ و‬margaritne
(ass orum monilium de meritis Mustafae (AMohammed ‫ و‬Hurtedhtti ( )4/4 et duorum
(n
epotum ( Satd et Hasan ‫ و‬auctore Sheikh Jental - ed - dtn Mohammed Ben Yusuf
2 ‫ وعموم‬،
,si o
ad i
sacrum
ra templum
nopropheticum
itidarT ‫ و‬.anno 750 .cni( .22 Mart
1349) mortuo. – 4998. E1 - D or er E 1 - S en fy et ‫ و‬margaritae pretiosae de expli
catione verborum carminis Rejettyet, de quoinfra videndum est – 4999. E1- Dorer
‫و‬EI -s en fy et fi natzm el - s fr et el-n eb ew fy et -margaritae
.easoiterp IDe
scriptio poética vitae prophetae, auctore Hafitz Zein - ed - dtn Abd - el-rahtm Ben
214

‫فقه قلوب الموسمين التغ ذكر فيه أنه جمع بين جمع البحرين وبين مذهب ابن حنبل‬
‫ وكان متاة تأليفه في شهر ونصف تقريبًا‬." ‫والشافعى ومالك وفوغ في آواخر جماذى الاولى سنة‬
‫وله شروح منها شرح زين الدين أن محمد عبد الرحمن بن أن بكر أبن العينى لخنفى المتوفي‬
‫ أحسن فيلا وأجاد وشرح عبد الوهاب بن أحمد الشهير بابن وعبان صاحب المنظومة‬٨٣ ‫سنة‬
5 ‫ أحال فيه عدّة أماكن من عقود القلاند في شرح المنظومة على شرحه عن‬،‫المتوفى سنة ما‬
‫وتترح الشيخ شمس الدين محمد بن محمد بن محمود البخارى سماه غرار الاذكار أوله‬
‫الحمد لله الذى زين وشاح دين الاسلام بدرر الفروع وغرر الاحكام التبغ وشرح شهاب الدين‬
‫ه وعو كبير في مجلدات الفه في حيوة الموقف‬w ‫اجد بن محمد بن خضر المتوفي سنة‬
‫ونظم المتن لان المحاسن حسام الدين الرعاوى سماه البحار الزاخرة ومنها شرح الشيخ زين‬
10 ‫الملكك‬ ‫ درر المحور في مدائع‬٣٨٨ ‫أ‬٨٧ ‫الدين قاسم بن قطلوبغا ألاحنفى المتوفى سنة‬
‫المنصور للشيخ صدقى ألد بن عبد العزيز أبن سرايا التحلى [ الشبيى المتوفي سنة ] وهو ديوان‬

Deo, qui corda signatorum intelligentia instruxit etc. Auctor se opus Mejma"
et - bahreain et disciplinas Ibn Hanbali ‫ و‬Shttfiti et AMaliki conjunxisse ,ticid et
compositionem ‫ و‬in qua conficienda unum mensem cum dimidio ,tarevirtnoc extremo
mense Jomadzi l.anni 749 (ine. 1 . Apr. 1348) absolvit. Commentarios ejus scripserunt
Zein - ed - dtn Abu Mohammed Abd - el-rahman Ben Aba Behr Ibn - elaint Hanefita,
anno 893 .cni( .71 .ceD )7841 mortuus , qui egregie in re versatus est ‫ ـــــ‬4 ‫ة‬bathheoa-le-d
Ben Ahmed, vulgo Ibn Wahbin dictus , operis Mantxtimet auctor, anno 768 (ine.
.57 .tpeS )6631 mortuus ‫ و‬gui in pluribus locis commentarii 0ctid el - ,dihtlae quem
ad Mantxttmet composuit ‫ و‬ad hune commentarium ablegat ‫ ـ‬Sheikh Shems - ed - dt 24
‫ر‬Mohammed r e
Ben AMohammed r
Ben AMahmtid ,arto
thkoB eujus h commentarius G
el - adzkthr inscriptus est et ita incipit: Laus Deo , qui balteum religionis islamicae
.margaritis
partium juris specialium et splendoribus statutorum ornavit etc ‫ ـ‬-8helide
E
‫و‬ed-din
Ahmed Ben Mohammed Ben ,rhdahK anno 785 .cni( .6 .traM )3831 mortuna s
eujus commentarius vivo auctore editus magnus est et plura volumina comprehendit- –
Textum metricum reddidit Abulmehisin Hostin-ed-din Rohtttpt, qui carmen El-Ba Ae dir
10 .El-Zlikh
tretinscripsit ‫ع ـ‬Commentarium
denique edidit Sheikh Zein - ed - dtn Caz 2200
.Ben Collabogha ,atifenaH anno 879 .eni( .81 .iaM )4741 mortuus ‫ ـ‬.4988 Do r er
el - b o h tr, margaritae marium de laudabilibus AMeltki Manstir factis, auctore Sheikh
Safi - ed-dtn Abd - el-astz Ibn Serthyth Hilli . [Shiita, anno . . . mortuol. Sylloge
213

‫وغير الحاظ الفصحاء للشيخ عبد الله بن محمد البسطامى يختصر أوله أولى ما تباعدت به‬
‫ كرر الآتوارق آسوار الآجار مختصر‬٣٣ ‫البلقاء التي ذكر فيه أخواتنا والعدد والتعاون العربية‬
‫في الكيمياء لبعض اليوميين المتأخرين على مقدمة وابواب وخاتمة أوله الحمد لله الذى‬
‫ منظومة في الفروع نظمها أبن العيبى لخنقى‬. ‫هموم در انتحار الآخرة‬ ‫خلف الكائنات الغ‬
‫أربعة آلاف ومائة وست وخمسين بيتا أوله‬ ‫ في‬5
‫بدأت بسم الله نظمه تغولا‬
‫ در آتكار في‬٣٠ ‫ثت شرحها واول الشوح أحمد الله تعالى وأشكره على نعمه العظام اليغ‬
‫الاحاديث القصار للشيخ جلال الدين عبد الرحمن بن أبي بكر السيوطى المتوفى ستعة أو‬
‫سهم دار التكار في الفروع للشيخ شمس الدين أن عبد الله محمد بن يوسف بن ألياس‬
‫الذى‬ ‫للد‬ ‫وهو منضوى [ مشهور] اختنصر أولد الحمد‬ ٧٨٨ ‫سنة‬ ‫المتوق‬ ‫الحنفى‬ ‫ألحل شة‬ ‫القونوى‬ 10

sp‫ح‬erborum
‫ي‬ wo virorum
le ‫ا‬entiumet ,endoresnictus oculorum virorum facundorum
‫ط‬auctore
Sheik ,Abdallah
Ben Mohammed ,tanitseB qui hic virtutes rerum peculiares
numeros et dispositiones exercitus bellicas describit. Compendium, quod ita incipit:
Praestantissimum ‫ و‬-ouo
viri eloquentes praeter exspectationem se invicem oppri
.munt ete ‫ ـ‬.4984 Do rer el - an war fi a sra re 1 - a h j a ,r margaritae luminum
de areanis lapidum. Compendium de Alchymia a quodam Rumaeo recentioris temporis •
editum , et in praefationem ‫ و‬:capita
et conclusionem dispositum , quod ita incipit
.Laus
Deo , qui res ex substantiis primariis formatas creavit etc ‫ ـ‬.4985 D or e r
e I -bih 4r el - 2 4 khir et, margaritae marium exundantium. Carmen de partibus
iuris specialibus ‫و و‬ uod aIbn - t
elaintn ig
Hanefitain au
quatuor qn
millibus iuq 5
centum
sex versibus composuit. Incipit ita :
Orsus sum secundo omine a nomine Dei ejus compositionemmetricam.

‫خ‬
serius commentarium
e ejusu ,tidide qui q
ita :tipicni Laudo
i e
Deum Excelsum
‫ع سر‬
ratias
‫ج‬ ago e
pro beneficiis
at magnis i .cte –
r .689a4 Do rer
g - bih aa
e 1r ,r m
nnarium de traditionibus brevibus, auctore Sheikh Jelil-ed-dtn Abd-el-rahman Ben
‫مم‬1 ‫ وتق‬,Bekr ,attayoS anno 911 .cni( .4 .nuJ )5051 .outrom – .7894 Do rer el-bih a r
rn argaritae marium de partibus juris specialibus ‫ و‬auctore Sheikh Shens - ed - dtn Abu
‫ة هم‬ laddah Mohammed
‫ه‬ o
Ben Yustof n
Ben Ilytis Dianeslicka ,aa
Cuneaod n tifenaH 788 10
( inc. 2. Febr. 1386) mortuo. Textus brewis [ et notissimus 1, qui ita incipit: Laus
912

‫الانسان الجع ان الادارة الناصعة في كشف علوم الاجفر والجامعة لعبد الرحمن البسطامى‬
‫مع الادارة المنتخبة فيما صيغ من الاغدية المجربة لشمس الدين محمد بن أحمد القوصو في‬
‫ درة النقاد في رؤية النبى صلعم في‬٣٧٨ ‫مختصر أوله الحمد لله الذى علم الانسان اليغ‬
‫خيال الرقاد للشيخ عبد الرحمن بن محمد البسطامى رتب على ستة فصول أوله منك العصمة‬
5 ‫* درة الواعظين ونخر العابدين جلد على عشرين جلسّا أوله لخمد‬181 ‫ولكن الحمد اليغ‬
‫لله الذى صابر العلماء ألغ مهام الادارة اليتيمة والمجوهرة الثمينة لعبد الله بن المقنع الاديب‬
‫وهو كتاب لم يصاتف في فته مثله لخصه بعض المتصوفة وسماه عظة الالباب وذخيرة الاكتساب‬
‫وهو مرتب على اثنى عشر فصلا ومشتمل على الحقائف والمعاني واخبار السادة الصالحين ولها‬
‫أ** كرر الاثمان في أصل منبع آل عثمان لابن أن السرور‬ ‫مختصر آخر مسمى باليتيمة‬
40 ‫" درر الفاظ البلغاء‬10 ‫محمد الصديقى المصرى لما كرر آلاصداف في حواشى الكشاف بأن‬
.

quam corpoream conjungit. – 4976. E1 - Dorret E1 - Na si a t, margarita pura de


doctrinis tabularum divinationis Jefr et Jimiat retegendis, auctore Abd- el-rahman
.Besttant ‫ ـ‬.4977 ‫ا‬E - ‫ا‬D orret E - M1 un takh a be ,t margarita selecta de sanis
eibis probatis ‫ و‬,auctore
Shems-ed-din AMohammed Ben Ahmed .tnitsuaC Compendium
homines docuit etc ‫ ـ‬.4978 ,D
quod ita :tipicni Laus Deo ‫ و‬.gui orr et el-n o ce à d
margarita bene discernentium de conspectu prophetae in phantasia dormientium,
auctore Sheikh Abd- el-rahman Ben AMohammed Bestttant. Tractatus in sex sectiones
5 dispositus ‫ و‬.gui
ita :tipicni A Te venit tutela et Tibi est laus etc ‫ ـ‬.4979 D orre t
el - waitz fn we D zokhr el - a bid fn, margarita praedicatorum et receptaculum
cultorum devotorum. Volumen in viginti consessus distributum , quod ita incipit:
.Laus Deo , qui viros doctos formavit etc ‫ ـ‬.4980 El - D o rret El - Yet fm et we
E1 - Je wh ir et E1 - Th em fn et ‫ و‬margarita incomparabilis et gemma ,asoiterp auctore
‫ر‬4 bdallah "annacomle-neB .ogololihP Nullus compositus est ejusdem generis liber huie
similis ‫ق و‬cujus
potiora Suforum quidam separatim edidit epitomenque Itxat el - albthi
ape Dxakhtret el-aktastab .tispircsni Disposita est in duodecim sectiones ‫ و‬et veram
rerum naturam ‫ و‬interiores earum conditiones et historiam dominorum devotorum
.tidneherpmoc Alia etiam hujus operis epitome exstat Yettrnet inscripta . ‫ـ‬
4981 . Do rer el - athim an ‫ و‬margaritae pretiorum de fonte originis dynastiae
10 .Othmanicae , auctore Ibn Aba"Isortir Mohammed Saddcka AMisrt ‫ ـ‬.4982 Do re r
.e1 - as d a ,f margaritae .murahcnoc Glossae ad opus ,ftthshseK de quoinfradicetur ‫ـ‬
.4983 D or er a l fa tz el - b o lagh a we Gh o rer a lh a tz el -fo sah a ‫ و‬margaritae
211

‫تعليف الطلاى على وجه اليمين بالكفارة عند الحنث ورتب على ثلاثة فصول في حكم المسئلة‬
‫في أجمال دفع الاستدلال في الجواب عنه وفرغ في رمضان سنة "له أوله الحمد لله النبى‬

‫ * الدارة المضيئة في علم العربية مقدّمة للشهاب أن العباس بجد‬. ‫أرسل رسوله بالهدى الخ‬
‫أبن حمد [ الفيشى ] الحناوى المالكى المتوق سنة معه ذكر أنه أخذها من شذور التي عبثت‬
‫جذّا‬- ‫ شرحها جماعة من طلبته كالخديوى والدمياطى والبدر أن السعادات البلقينى وطوله‬5
‫أن الدارة المضيئة في لغة التركية منظومة لزين الدين عبد الرحمن بن أن بكى العينى‬
‫ درة المعارف خ أسرار‬٣٦٣ ‫ان تتم درة المعارف الالهية في الاسرار الحرفية‬ ‫المتوفى سنة مره‬
‫هن الحرة المنتخبة في الادوية المحاربعة لنصر‬ ‫العوارق عام الدارة المنتشرة في الحديث‬
‫ابن نصر وعواختصر مرتب على اثنى عشر بابا من قرن الرأس الى أخمص القدم الفع تداود‬
‫ أبن الملك المنصور وجمع بين طبى الروحافي والجسما في أوله الحمد لله الذى فضل قو‬10

dicto, cum repudium per modum .jurisjurandi suspendatur, in re acquiescendum


esse ‫ه و‬ou ‫م‬ruyre‫ عاهة من نف‬TA .ruteipxe Divisus est in tres sectiones ‫ ـ‬1 . deratione
quaestionis – ‫م‬2 ‫ علم‬argumentatione generatim convincenda ‫ ـ‬3 . de argumentatione
per singulas Partes retutanda – et incipit ita : Laus Deo ‫ و‬gui legatum suum cum
.reeta
via misit .ete Absolvit auctor mense Ramadhan anni 834 .eni( .91 Sept .(1430 ‫ـ‬
.4970 El - D or r et E1 - M o dh fy et fi il m el - a r a b fy et ‫ و‬margarita lucida de
scientia linguae .eacibara Introductio ‫ و‬auctore Shehib-ed-dtn Abu labbths Ahmed Ben
AMohammed I ]ihsiF Hinitoi Malikita ‫ و‬anno 848 .cni( .02 .rpA )4441 ,outrom qui .
dicit, se illam ex opere Shodztir el- dzehet sumsisse. Serius plures discipulorum 5
‫و‬eam commentati ,tnus ut AMohgeaot Dingthis ‫ و‬,Bedr - -de ddn Abu"Isetaddit BoleRean s
‫ه‬.aui
tmulta
ic ef ‫ ـ‬.4971 ‫ا‬E - D orret E1 - Mo dh fyet fi el - 1 o ghat
verba
e 1 ‫ ـ‬turk fy et ‫ و‬margarita lucida de .acicrutaugnil Carmen ‫ و‬auctore Zein - ed - dan
‫ة مصر‬ l-el
‫ه‬rahman
neB ‫ر‬ 4bitBehr
n4i ‫ و‬.anno 893 .cni( .71 .ceD 1487 ) mortuo ‫ـ‬
.4972 D orr et el - me à rif e 1 - a l eh fy et ‫ و‬margarita cognitionum divinarum de
arcanis literarum .subitatilauq - .3794 Do rrete ‫ ا‬- ,me à riffi a sr à re 1 - a wari f
.amargarita
cognitionum de arcanis mysticorum spiritalium ‫ ـ‬.4974 E1 - D orret
.El-Munt a shire ,t margarita tumida de re traditionaria ‫ ـ‬.4975 E1 - D or ret
E 1 - Mun takh a b et, margarita selecta de medicamentis probatis. Compendium in
‫ه‬duodecim capitas dispositum i
de superiore dcapitis lateree
usque ad inferiorem
p
Tplantam agentia ‫ و‬.guod Nasr Ben Nasr Datotido Ben El-AHelak El-Manstir composuit 10
Incipit ita : Laus Deo ‫و و‬.lui
genus
c humanum
t praetulit
e ‫ و‬et medicinam tam spiritalem
27 *
210

‫في قوات الامة الثالثة المرضية للشيخ شمس‬ ‫الادارة الصيانة‬ ftv ‫بابن عبد الهادى في جزء‬
‫الدين محمد بن محمد المجزرى نظمها تكملة للشاطبية على وزنها ورويها أولها‬
‫قال الحمد لله الذى وحده وعلا‬

‫وسماه الغرفة وشرح‬ ‫جمال حسين بن على الحصى المتوفي سنة "م؟‬ ‫شرح‬ ‫ولها شروح منها‬

‫بعض تلامذة المصنف فرغ عنه في جمادى الآخرة سنة الله وشرح بعض العلماء وعو شرح ة‬
‫مبسوط مسمى بعقد الدرر المضيئة أوله نظام الدارة المنثورة الخ كتب الوزن أولا في شرح‬
‫البيت من الاعراب أن القراءة واعداد الى السلطان محمد الفاتبع ما * الدارة المضيئة في السيرة‬
‫النبوية التقى الدين أن محمد عبد الغنى المقدّسى أوله الحمد لله خالق الارض والسماء‬
‫ الادارة المضيئة في الرة على ابن تيمية للشيخ كمال الدين أن المعالى محمد بن‬-1 ‫الخ‬
10 ‫على بن عبد الواحد المعروف باجمال بن الزملكافي الشافى علقها في ردّ قوله بالاكتفاء في‬

Hasan , vulgo Ibn -dbA el - httdi dictus ‫ و‬.in


fasciculo absolvit ‫ ـ‬.4967 E1 - D or re t
El - M o d h fy et, margarita lucida de recensionibus coranicis trium Imamorum pro
batis ‫ و‬hoe‫ح‬auctore
Sheikh Shems - ed - din Mohammed Ben AMohammed Je ,are qui
carmen complementum esse voluit Shalilityae, cujus metrum et literam homoeoteleuti
primariam secutus est. Incipit Casida ita :
Laus Deo qui unicus et excelsus est ‫ـ‬
et plures commentarios ,tebah quos scripserunt Jentil - ed - dtn Hosean Ben ‫ر‬4It
ansaH ‫و‬
anno 953 .cni( .4 .traM )6451 mortuus ‫ و‬Tui commentario titulum El-Ghorret dedit ‫ـ‬
discipulus quidam auctoris, qui mense Jomadi II, anni 828 (inc. 23. Nov. 1424 )
5 absolvit – et vir quidam doctus ‫ و‬eujus commentarius amplus Ted el-dorer el-modhtyez
inscriptus est et ita incipit: Conjunctiomargaritarum dispersarum etc. Primometrunna
in singulorum versuum explicatione describit, turn eorum analysin grammaticam et
,denique .menoitcel Opus Sultano Mohammed Expugnatori obtulit ‫ ـ‬.4968 El-D orre t
El - Mo dh fy et ff el-s fr et el - n e be w fy ,te margarita lucida ‫كوه و‬anctore
Tackt-ed-a
‫ر‬4 ‫ة‬
u Mohammed
d Abd
e - el - ghana
m .asm
eddacoM a
Biographia
h prophetae
oM ‫و و‬eau
.ita:tipicni Laus Deo terrae et coeli creatori etc ‫ ـ‬.4969 El - D orret E 1 -
M o dh fy et ‫ و‬margarita .adicul Refutatio Ibn Teintyae , auctore Sheikh Kenttl-ed-ofan
10 Abulmettla Mohammed Ben Ali Ben Abd-el-tothid Shafiita, vulgo Jentil - ed - dan
Ben-elzamalektant dicto, qui hune tractatum raptim conscripsit de refutando Ibn Teintyae
209

‫تتية من ألبسببط ك أنفع ما كنتف "في الفرق بين الضاد والظاء شرحها بعض القرآء ومياه‬
‫كاشف محاسن الغارة لطالب منافع الحرة أوله الحمد لله الذى لا يحصى ثناء عليه الجغ‬
‫رام البدري اللامعة في الاحاديث الشائعة وعو تلخيص المقاصد المحسنة يأتى فى الميم‬
‫ام الادارة اللامعة في الادوية الشافية للشيخ عبد الرحمن البسطامى على عشرة أيوب في‬
‫ة خوض الادعية والادوية أوله الحمد لله الذى شهد أحد أوليائه التي تهم الحرة امس حسني‬
. ‫في تكرير العمرة في السنة الشيخ ولى الدين عبد الله بن سعد اليافى مع الحرية الصيت‬
‫في فضل مصر والاسكندرية وهو اختصار الانتصار سيقف *** الدرة المضيئة في الزيارة المصطفوية‬
‫لنور الدين على بن سلطان محمد القارى الهروى مع الادارة المضيئة في شرح مخمس‬
‫الماء الورقى والارض الناجمية لايدمر بن على الجلد كى ذكره في شرح المكتسب‬
‫ أع الدرة المضيئة والعروض المرضية فى السير كمله يوسف بن حسن المعروف‬10

(ine. 15. Nov. 1262) mortuo. Castda in Th desinens et metro Bestt composita,
‫ه‬quaeutilissim ‫ن‬tenitno ‫ة عهدايا و‬discrimine‫ل‬
composita‫ت‬einter literasT
Dhttd et ta
.sont ‫ـ‬ ‫ع الجع نحهجمهلة امامه الفني في عمان عاما‬ est et f
"ommentatus
commentarium Artish
aneitisin et-ghorret la titlib mentif El-Dorret .tispircsni Incipit ita : Laus Deo ‫ و‬cujus
‫ا‬laudes
innumerabiles sunt .cte – .0694 E -01 ‫ا‬or
ret E - L a mi at fi el - a had fth
e1 - sh i a t, margaritamicans de traditionibus dispersis. Epitome respotiores operis
‫ر‬.fectsid
r u,t
Hasanet snenitanoc dee quo litera
di Mtma v ‫ ـ‬.4961 El - D orre t
‫م‬TE
1 - L 4 et‫ه‬mi
at fi el - a d wiy et el - sh t fiy ‫ و‬-margaritamicans
de remediis sanan
tibus, auctore Sheikh Abd-el-rahman Bestini. Liber in decem capita de proprietatibus 5
areanis precum et remediorum divisus est et ita incipit: Laus Deo , qui suorum
sanctorum praestantissimismartyrium imposuit etc. – 4962. El - D or r et E1 -
PMI o stah s en et, margarita probata de visitatione sacra in festo Mekkano per unum
.annum
,atiteper auctore Sheikh Welt - ed - dtne 4Bdallah Ben Asad Yafi ‫ـ‬
-4963. E1 - ID or ret El - Modh fy et, margarita lucida de praestantia Cahirae et
‫ر‬.e m a u i
Epitome
rd d
est n n
libri ,raa
e
tsatnIx
de
d quo
esupra
i
14 v . ‫ ـ‬.4964 El - D orret
E I - M o dh fy et, margarita lucida de visitatione sepulchri prophetae electi sacra,
Watr-ed-din Ali Ben Sultan AMohammed Hereaoa Corani Lectore ‫ ـ‬.4965 El -
‫ج‬a .110tore
‫ه‬D or ret El-M o dh fy ,te margarita .adicul Explicatio subtilissimae aquae fuscae et
terrae astronomicae, auctore Eidentr Ben Ali Jildeka, qui in Commentario ad AMatclesib
.e
ius mentionem facit ‫ـ‬ .4966 E1 - D orret E1 - Mo dh fy et w e El - Arti dh El - 10
MI e rd h fy et ‫ و‬margarita lucida et nubes grata . Opus biographicum ‫و و‬
uodn
Yusuf
eB
III . 27
208

‫مدة الدرة الفاخرة للشيخ جلال الدين عباس‬ ‫أوله الحمد لله الذى تجلى بذاته اليغ‬
‫عد* الادارة الفائقة في حاسون الافارقة للقاضى‬ ‫الرحمن بن أبي بكر السيوطى المتوفى سنة ؟‬
‫دعم الادارة الفريدة في شوع‬ ‫ان العباس أحمد بن يوسف التيغاشى القفصى المتوفي سنة أو‬
5 ‫القصيدة مر في حرز الاماني ان ادارة الفنون في رؤية قرة العيون للشيخ عبد الرحمن‬
‫البسطامى يختصر على ستة فصول أوله الحمد لله الذى جعل خيال الرؤيا الخ يوم درن‬
‫فنون الكتاب وقرة عيون الحساب للشيخ عبد الركن المذكور وعوختصر أوله الحمد لله ولى‬
‫الرشاد الي رتبه على عشرة أبواب هي درة القرى المجيد في أحكام القراءة والتجويد للشيخ‬
‫دأ درة القارى للشيخ‬٣ ‫برهان الدين ابرهيم بن موسى الكركى الشافى المتوفى سنة "هم‬
108 ‫" قصبيبل‬11‫ألمتوق سمنة أ‬ ‫الرستغنى‬ ‫* لان رزف اللع‬ ‫الوزاف‬ ‫ماكتمال عبحل‬ ‫الدين أن‬ ‫المغسو عز‬

metaphysicorum in iis confirmanda et defendenda, quae de existentia Dei absoluta


et vera nominum et attributorum ejus natura statuunt. Incipit ita : Laus Deo , gui
.es suasen tia
splendide apparet etc ‫ مم‬.4953 El-IO or ret El - Fa khir ,te margarita
praestans ‫ و‬، ,a uc
Sheikh Jell-ed-di to
n Abd-el - rahman Ben re
Alia Beir Soytita
.a
911 .cni( nn
.4 .nuJ )5051 o
mortuo ‫ـ‬ .4954 El - D orr et E1 - F ‫ة‬
ici
at f
m eh a s in E1 - Afaric at ‫و و‬mpraestans
arde ga ri
virtutibus pulchrista
Afrorum
auctore Cadhi Abulabbis Ahmed Ben Yusuf Teightisha Caft, anno 651 (ine. 3. Mart.
1253) mortuo. – 4955. E1 - D orret El - Ferf de t, margarita incomparabilis.
5 Commentarius Castdae ‫ و‬. d
qua suprain e
Hars el-antina videatur ‫ـ‬ .4956 D orret
e 1 -fon in ‫ و‬margarita doctrinarum de somnio recreationis ,muroluco auctore Sheikh
‫ة‬t
‫ر‬4 d - el - rahman .tnatii p
seB Compendiu m ini c
sex sectiones ,musivn i:
id quod ita
.L au
,oeD qui phantasiam facit etc ‫ ـ‬.4957 D orret fon in el - kott :‫ ه‬b
somnii s
we Corret oy in el - hoss ,b margarita doetrinarum scribarum et recreat ‫ة‬o
oculorum ,murocitemhtira auctore Abd-el-rahman modo .otadual Compendium ‫هد و‬qu ‫فه‬
ita incipit: Laus Deo rectae viae moderatori etc. , et in decem capita divisum est. -
.4958 s ‫ق‬
orret el - e à ri el - mojf D
,d margarita lectoris Corani egregie recitan E
h ‫ك‬ ‫ل‬ ‫ا‬
praeceptis in recensione et lectione Corani idonea ,sd idnavresbo auctore
e Shei
Borhin - ed-dtn Ibrahtm Ben Masa Kereka Shafiita, anno 853 (ine. 26. Jan. 10G 1 )
10 .mortuo ‫ ـ‬.4959 14 orr et el - e ,ir 28
margarita lectoris ‫ه‬-
,inaroC auctore I22-ed
D
‫ر‬an
xe r - l
Mohammed e - dnob A ‫ج‬4 bu
the Ben Razo-allah Rostaglini Corani interprete , 661
207

‫همهم درة العقاس في أسرار الخواض للجلد كى شارح الشذور ** [درة الغوص ومرتع‬
‫لخوض تفسير كجير ملكت منه المجلد الاول في تفسير سورتى الفاتحة والبقرة لم أقف على‬
‫موقفه لكن كتب في آخره فرغ على يد العبد الضعيف مقبل الفقيه الشهير بالصيغى صير‬
‫ ويتلو سورة آل عمران وفي أوله في البسملة‬w7 ‫غتمش وذلك في تاسع عشر صفر من سنة‬
‫ة قال العلماء بسم الله الرحمن الرحيم قسم من ربنا أنزله عند رأس كل سورة يقسم العياده أن‬
‫ الادارة‬-4‫هذا الذى وصف لكم يا عبادى في هذه السورة حف انتهى وهذا غريب] ه‬
‫الفاخرة في كشف علوم الآخرة للامام أيق حامد أحمد بن محمد الغزالى المتوفى سنة حى أوله‬
‫لحمد لله الذى خض نفسه بالدوام الجغ أدت الادارة الفاخرة فيما يتعلقف بالعبادات والآخرة‬
‫للشهاب أحمد بن العماد الاقفهسى الشافى المتوفي سنة همه تكلم فيه على قوله تعالى ونضع‬
‫لمولانا عبد الرحمن بن أحمد الجامى وهو رسالة في‬ ‫الادارة الفاخرة‬ ‫هلا‬f ‫ الموازين القسط الآية‬10

4948. D or ret el - gh aw w a s, margarita urinatoris de arcanis qualitatum mysticarum,


auctore Jildekt, operis Shodztir interprete. – 4949. [D orr et e 1- gh a wwas we
Mer ta " el-k h a was s, margarita urinatoris et pratum virorum illustrium. Com
mentarius Corani magnus , eujus primam partem explicationem duarum priorum
Suratarum continentem possideo ‫ و‬nec ejus auctorem cognosco : attamen in fine libri
haee scripta sunt: Absolutum est opus ministerio servi debilis MatcBil Sagyir Ghatmesh,
vulgo Setfa dicti, diemensis Safer undevicesimo anni 777 (inc. 2. Jun. 1375). Hane
partem Surata tertia excipit, et initio de formula ‫ وو‬Nomine Dei 66 haec traduntur : 5
Dieunt viri doeti ‫ و‬formulan ‫ وو‬Nomine dei misericordis miseratoris ، ‫ى‬erenitn0
juramentum a Domino nostro initio cujuswis Suratae revelatum ‫ و‬guo cultoribus
suis ,temriffa ea quae ,sibov cultores mei ‫ و‬.in
hac Surata ,rutnubircsearp vera esse
Haee quidemille ; attamen singularia sunt]. – 4950. E1 - D orret El-F 4khir et
fi ka sh fol time l-akhir et ‫ و‬margarita praestans de doctrinis rerum ad alteram
vitampertinentium retegendis, auctore Imam Abu Himtd AMohammed Ben Mohammed
,tlhzahG anno 505 .eni( .01 .luJ )1111 mortuo ‫ و‬Gui ita :tipicni Laus Deo , ‫و‬iu
‫ا‬animam
suam propria aeternitate donavit .cte - .1594 E - D o rret El - Fakhir et ‫و‬
margarita praestans de iis, quae officia cultus divini et vitam alteram spectant,
auctore Shehhb-ed-dtn Ahmed Ben-eliantid 4ofahesa Shafiita, anno 808 (inc. 29. Jun.
1405 ( .outrom Disserit ibi de verbis coranicis ‫ وو‬.Etponemus stateras justas ،، etc ‫ـ‬
4952. El - D o rret E1 - Fakhire t, margarita praestans, auctore Molla nostro 10
‫م‬4 ‫ة‬ mBen
-d el-rahman u r
Ahmed .amao fdeu
J Tractatus secta S ‫ و‬philosophorum et
206

‫البرى رة وسماه الباب على ابن الاخشاب ومنها ترح‬ ‫ولان محمد بن‬ ‫ما‬ ‫[المتوق سنة‬

‫الشيخ أبي عبد الله محمد بن الشيخ عز الدين أبي بكر الانصارى اللغوى وهو شرح ممزوج‬
‫وشرح مولانا شهاب الدين أحمد الخفاجى المصرى وعو شرح لطيف ممزوج أوله أجد الله‬
‫الذى جعل حمده في تاج الادب دارة التغذكر أن الدارة لما احتوى على درر مستخرجة‬
5 ‫من بحار البراعة وعو وأن أفاد وأجاد فليحمد المصنف ما في هذا المجلد من الانتقاد لا أته‬
‫لم يولها شرخا تنشرح له الصدور غير حواشى نفعها قليل فدعاه الانتصار للسلف الى‬
‫البغد أدى‬ ‫أستخراج فوائد عا فشرحها ومنها تتمة أن منصور موهوب بن أحمد الجواليقى‬
‫المتوفى سنة مع وسمّاه التكملة فيما يلتحف فيه العامة [ ومختصر الدرة للشيخ عبد الرحيم‬
‫أبن الرضى أحمد بن يونس الموصلى المتوفي سنة ) ذكرت الاذاعى في تاريخ الاسلام ] وتقام‬
10 ‫الادارة لسراج الدين عمر بن محمد الوراف القانزى أوله باحمد رئ ذى الاجلال ابتدى الخ‬
‫ ثم شرح نظمه‬17 ‫والشيخ أبى الفتوح عبد القادر بن ابراهيم بن العتبة المتوفى سنة‬

[anno 567 (inc. 4. Sept. 1177) mortuus], quem Abu Mohammed Ben - elbert refutare
studuit in opere El-Lobib ali Ibn-elkhashshib inscripto. – Commentarios scripserunt
Sheikh Abu Abdallah Mohammed Ben - elsheikh I ‫كة‬a‫ ك‬- ed - dtn Abu Bekr 4nstirs
Lexicologus, cujus commentarius textum admixtum habet – Mollanoster Shehib
ed - dth Ahmed Khafitji AMisri ‫ و‬cujus commentarius elegans textum admixtum habet
et ita :tipicni Laudo Deum ‫ و‬gui laudem snam in corona humanitatis margaritann esse
5 voluit .cte Monet etiam ‫ و‬opus Dorret ‫ و‬cum margaritas comprehendate maribus
excellentiae protractas ‫ و‬etsi egregio modo ,tisorp ut certe auctor hujus commentarii
res, quae in hoc volumine inveniuntur, exquisitas laudibus efferat, nullum tamen ei
esse commentarium ,tediv qui animosad discendum bene dispositosteneat ‫ و‬praeter
glossas, quarum utilitas parva est , ut studium majores adjuvandi ad adnotationes

earum extrahendas excitaret. Itaque libri expositionem aggressus est Hue pertinet
‫و‬etiam supplementum ah Abu Manstir Mauhttb Ben Ahmed Jeanilteka Baghdadd
anno 465 (ine. 17. Sept. 1072) mortuo , editum et Tekmilet fanth galhae fiht el-timmeet
inscriptum. I Epitomen operis Dorret Sheikh Abd-el-rahim Ben-elredht .AMohammed
‫و‬Ben Yunos ,ilisuaIII anno 671 .eni( .92 .luJ )2721 ,suutrom edidit ut Dxehebs in
10 TartRh el-islim dicit,] et Sirajed-dtn 0mar Ben IMohammed Werrtic Fitizi metrican
.ejus,menoitalsnart quae ita :tipicni A laude domini mei majestate ornati incipio etc ‫و‬
itemque Sheikh Abu tfattih Abd-el-ctidir Ben Ibrahim Ben-elotba, anno 907 (ine.
17. Jul. 1501 ) mortuus, qui serius metrici operis commentarium vulgavit. -
205

‫** الادارة الغراء في نصائبع الملوك والوزراء للشيخ‬ ‫عينية في ثلاث وثلاثين وخمسمأنة بيت‬
‫ سلطان مصر] ورتبة على عشرة أبواب‬1 ‫اسماعيل الجيزى الفه لافي سعيد جقمق‬ ‫ن‬: ‫ماكهولا‬

‫ في الاجناس‬T ‫ في قواعدها له في الوزارة‬F ‫ في حكم الامام‬F ‫ في شروطها‬F ‫ في الامامة‬T .

‫ في المسائل المتفرقة‬. ‫ في تنبيه المجيب‬٦ ‫ت في الاحكام السلطانية له في الرحيل الشرعية‬


‫ة وفرغ في ذى القعدة سنة " له ولابن فيروز ترجمته بالتركية قدّمها للسلطان سليم النافي‬
‫ درة الغوص في أوعام الخواض لان محمد‬٣٣٧ ‫وجعلها سبعة أبواب وسماعا الغرة البيضاء‬
ّ‫قاسم بن على الحريرى المتوفى سنة الله وهو كتاب مشهور أوله أما بعد حمد اللد الخلى عم‬
‫عباده الخ ولها شروح وحواشى منها حاشية أن محمد عبد الله بن ترى [ بن عبد الجبار‬
‫النحوى اللغوى] المتوفى سنة الله علف عليه حاشيتين وحاشية أن عبد الله محمد بن‬
‫ أن محمد المعروف باحتجة الدين الصقلى المتوفى سنة ممه وحاشية محمد بن محمد‬10
‫يع‬
‫ه وحاشية أبن الخشاب عبد الله بن أحمد النحوى‬1 ‫المعروف بابن ظفو المكى المتوفي سنة‬

triginta tres versus continens. – 4946. ‫ا‬E - Dorret E1 - ‫و‬arrahG margarita nobilis
de consiliis regibus et Weziris datis , auctore Sheikh Mahmtid Ben Ismail Jtxt, qui
in commodum Abu Satdi Jacmac I Aegypti Sultani] scripsit et in decem capita
disposuit ‫ ـ‬1 . de Imamatu – 2 . de ejus conditionibus – 3 . de functionibus muneris
‫ي‬ Imami ‫ ـ‬4 . de earum principiis fundamentalibus – 5 . de Weziratu ‫ ـ‬6 . de

exercitibus ‫ ـ‬7 . de statutissultanicis – 8 . de fraudibus juridicis – 9 . de excitatione


Dei responsa reddentis ‫ ـ‬.10 de quaestionibus .sisrevid Absolvitmense Dzi leadet 5
.anni 843 .eni( .41 Jun (1439 ‫ و‬,et Ibn Airlix interpretationem turcicam feeit
quam Sultano Selim II, obtulit. Septem ei capita et nomen El - Ghorret El-Beidhtt
edit ‫ سـ‬.4947 Do rret el - gh a ww a s ‫ و‬margaritaurinatoris de peccatis hominum
.d
‫د‬
spectatissimorum o
,sicitammarg auctore
n 4Bu AMohammed
n Cisian Ben Ali
a ,iriraH
516 ) .enis.21 u
.tram
M )2i211 s
.outs
rom i Liber
ton ‫ و‬Gui ita :tipicni Praemissis
Draemittendis. .Laus
,oeD qui cultores suos comprehendit etc ‫ و‬et commentariis et
‫يع‬.lossis
teduag ‫ ـ‬Glossas scripserunt Abu Mohammed Abdallah Ben Bert I Ben
‫ وص‬20 - el-jebbhr Grammaticus et ]sugolocixeL , anno ‫ة‬28 ). s .4e2n
.tu
ran
Mt)681r
i
1 o,m
orui duas glossarum editiones curavit – Abu Abdallah Mohammed Ben Abi Mohammed 10
‫ه‬
,illikeeS s vulgo Hajjet
u - ed - dinu
dictus ett
anno 555r .eni( .21o .naJ 1160m
) ‫ـــــ‬
(ine‫ع‬TATohammed
Ben IMohammed ,akkeMA vulgo Ibn T .dfer dictus et anno 568
.23 .guA )2711 mortuus ‫ ـ‬,Ibn- elkhashshtab Abdallah Ben Ahmed Grammaticus
204

‫ ** الادارة السنية والوسيلة‬. ‫مع الادارة السنية في شرح الفوائد الفقهية يأتى في القاء‬
‫** الدارة السنية في مولد خير البرية للمحافظ‬ ‫النبوية رسالة لافي عنان ملك المغرب‬
‫** الدارة السنية في مقتضى المعالم السنية‬ ‫صلاح الدين خليل بن كيكلدى العلائى‬
‫للقاضى محمد بن عيسى بن محمد بن أصبع الازدى المالكى القرطبى أرجوزة وعى هجلد‬
5 ‫أوله الحمد لله اله الاحمد الجغ رتبها على أربعة معالم الاول في التعريفات والتاق في النكت‬
‫الاصولية والادلة الشرعية والتالت في الفروع والرابع في السير وابياتها سبعة آلاف واثنان‬
‫ درة الشنوف في خارج الحروف الامين الدين عبد الوهاب‬- 1 ‫فرغ بقرطبة في صفر سنة‬
‫*** الدرة الضوئية في الهجرة‬ ‫ابن أحمد بن وعبان الدمشقى [ الحنفى] المتوفي سنة مالا‬
‫النبوية منظومة للشيخ شهاب الدين أحمد بن العماد الاقفهسى أوله لخمد لله القديم الصمد اليغ‬
10 ‫ه** الادارة العينية في الشواعد الغيبية للشيخ عبد الكريم لجيلى وعى قصيدة‬ ‫وعليه شرح‬

.4939 El - D or r et E1 - S en fy et ‫ و‬margarita .asoiterp Commentarius operis Feartaid


.Fichtyet , de quo litera Fa videatur. – 4940. E1 - D orret E1 - S en fy et we
E1 - Wes fl et El - Ne be w fy et ‫و و‬margarita pretiosa et gratia .acitehporp Tractatus
.auctoreAbu Intin Occidentis principe . ‫ ـ‬.4941 . ,E1 - D orr et E1 - S en fy et
margarita pretiosa de nativitate optimae inter creaturas, auctore Hafitz Saddah-ed-dtn
Khaltl Ben Keikeldi 4lityt. – 4942. E1 - D orret E1 - S en fy et, margarita pretiosa
de iis , quae signa fidei orthodoxae postulant, auctore Cadhi Mohammed Ben Isa
IMohammed Ben Asia ‫م‬
"Ben 4xde m u
Cortuba ti
Malikita so
. Carmen p
metro moc
Rejex
uno volumine comprehensum
5 ‫و‬et quod ita : t i p i c n i Laus Deo ‫و‬ ‫و‬.qui
Deus laudis est etc
et septem millibus et duobus versibus constat. Disposuit auctor in quatuor signa -
1. de definitionibus – 2. de adnotationibus subtilibus principia tractantibus et de
argumentis legalibus – 3 . de partibus juris specialibus ‫ ـ‬4 . demoribus et vitis –
.etCortubaemense Safer anni 614 .eni( .01 .rpA )7121 absolvit ‫ ـ‬.4943 D or ret
1 - sh on ,fi margaritainaurium de ,sinagro quibus literae pronunciantur auctore
‫و‬e
Entn-ed-dtn Abd-el-toehhtti Ben Ahmed Ben ITaliban Dinnesicht IHanefital, anno 768
). o 7u
.e .tpet
S )6r
n 31o.
6i m ‫ ـ‬.4944 E1 - D o rret E1 - Dh uf y ,te margarita lucida
de fuga prophetica , auctore Sheikh Shehab - ed- dtn Ahmed Ben - elimid 4 ofahess.
10 ,nemraC quod ita :tipicni Laus Deo aeterno ‫ و‬perpetuo .cte , et commentarium quoque
.habet ‫ ـ‬.4945 E1 - D orr et El - Ainfy ,te margaritagenuina de locis probantibus
,sinaera auctore Sheikh -dbA el-Rertm .tltJ ns
Castda in 4 ‫ة‬ desinens
otne et gniuq
203

‫" وهو تاريخ مختصر‬Fr ‫خب الدين محمد بن محمود أبن النجار الحافظ المتوفى سنة‬
‫أوله الحمد لله حماذا يقتضى من أحسانه المزيد الخ وذكر أنه لما دخل سأله اعلها أن‬
‫يجمع تأريخا فاجاب ورتبه على ثمانية عشر بابا *** الدارة الخطيرة في أسماء الشام‬
‫د الدرة للخطيرة‬fir 186 ‫والجزيرة لعز الدين محمد بن على الحلبى الكاتب المتوفي سنة‬
] ‫ ق المختار من شعر أهل الجزيرة لان القاسم على بن جعفر المعروف بابن القطاع [ ؟ئصقلى‬5
‫** الدرة الخفية في الالغاز العربية رآنية لمحمد بن أحمد‬ ‫المصرى المتوفي سنة هه‬
‫المعروف بابن الركن اليماني أن شرحها وسماعا بالذبالة المضيئة قد اختصر الشوح وستاه‬
‫" الدارة السنية في العقيدة الشتية قصيدة‬ ‫ الدرة الزاغرة في الفروع‬- ‫ضوء الذبالة‬
‫يمية للشيخ علاء الدين أبى الحسن على بن محمد بن أبى بكر بن شرف الماردينى‬
‫بالبرعين الجغ‬ ‫أحمد بن على البقاعى أوله الاحمدي لمن ثبتت وجوده‬ ‫وتترحها‬ 10

pretiosa de historia Medinae , auctore Mohibb - ed- dtn AMohammed Ben Mahantag
Ibn - elneijtar Hafitz, anno 643 (inc. 29. Mai. 1245 ) mortuo , qui eum Medinam
‫و‬ingressus
esset incolas narrat a se petiisse ‫ و‬Int historiam .teregilloc ,tisnessA et hane
‫و‬historiam
,meverb quae ita ;tipicni Laus Deo ea quae ab eo beneficentiam copiosiorem
exigit .cte , in octodecim capita .tisivid – .4394 E1 - D orret E1 - Kh atfr et ‫و‬
margarita eximia de nominibus Syriae et Mesopotamiae , auctore Tax - ed - dtra
‫ر‬OMohammed
ab Beni AlirHaleba
cS ‫ و‬.anno 684 .cni( .9 .traM 1285 ) mortuo ‫ـ‬
4935. El - D or r et E1 - Kh at fr et, margarita eximia. Sylloge carminum e poétis 5
Mesopotamiae exquisitorum ‫ و‬,auctore 4Bulletistian Ali Ben Jafar I Stickilla T AMisrt
vulgo Ibn-eleatth dicto et anno 515 )inc. 22. Mart. 1121) mortuo. ‫ـ‬. 4936 El - D o rre t
E 1 - Kh aff y et, margarita occulta de aenigmatibus arabicis. Carmen in Rth desinens,
‫و‬auctore
Mohammed Ben Ahmed Yemini -vulgo
Ibn - elroin dicto , qui ejus commen
tarium El - Dxobthlet El - AModhtyet inscriptum serius edidit. Postea hune brevius
‫ه‬.ontraxit
‫ج‬t epitomenque
iva "uhDn -le dzobilet
imon ‫ ـ‬.4937 E1 - D or ret E1 ‫ـ‬
‫م‬2 4 hir e ,t margarita florida de partibus juris .subilaiceps - .8394 E1 - D orre t
E 1 - S en fy et fi el - a ck f d et e 1 - s on n fy et ‫ و‬,margarita
pretiosa de fideorthodoxa
auctore Sheikh Alh - ed - dtn Abu'lhasan Ali Ben AMohammed Ben Alia Bekr Ben
.
Sheref
s.ntnidare
ttM n
Castda
i in s
Maned ‫ و‬cujus commentarium 4hmed Ben Alfa 10
Bectif .tidide Incipit ita : Lausei ‫ و‬.cujus
existentia argumentis firmis probatur etc ‫مـ‬
26 *
902

‫أبن جاج للبديع هبة الله بن الحسن الاصطرلان الشاعر المتوفي سنة **ه جمع فيه شعره‬
‫ درة التاجية في العلوم الحسابية لبدر الدين محمد بن الخطيب‬1-٣ ‫ودونه ورتبه وفقاه‬
‫ درة التاجية على‬.٣٣ ‫أوله أحمد الله على تطوله أليغ وهو على مقدّمة وأربعة أبواب وخاتمة‬
1 ‫الاسئلة الناجية الشيخ جلال الدين عبد الرحمن بن أبي بكر السيوطى المتوفي سنة‬
5 ‫ درة التأويل في متشابه التنزيل للامام حسين بن أحمد بن المفضل الراغب الاصفها في‬٣٣
‫أوله أعلموا أن جملة الكتاب الكريم الخ ذكر أنه صنفه بعد ما عمل كتاب المعافي الاكبر‬
‫ درة التنزيل وغرة التأويل في الآيات المتشابهات‬٣٣ ‫وأملا كتاب أحتاجاج القرآء‬
‫ مجلد أوله الحمد لله حمد‬1 ‫للامام فخر الدين محمد بن عمر الوازى المتوفي سنة‬
‫الشاكرين التي تكلم فيه على الآيات المتكررة بالكلمات المتفقة والمختلفة التى يقصد‬
10 ‫ * الدرة الثمينة في أخبار المدينة‬." ‫الملحدون التطرى منها الى عيبها واجاب عنها‬

coronae de poési Ibn Heijdafi, auctore El- Bed4" Hibatallah Ben - elhasan Asterliba
,atéoP anno 534 .cni( .82 .guA )9311 mortuo ‫ و‬gui hic poémata sua ,tigelloc in
unum corpus ordinavit, distribuit et ultimo pedi hemistichii primi idem homoeote
.1 ,tided eu to
quod secundi hemistichii pedi nultimo ‫ ـ‬.4929 E 1 - D or r et E1 -
T a jfy ,te margarita coronaria de doctrinis arithmeticis ‫ و‬auctore Bedr - ed - dtn
.M am
ahkle Opus incipit
Ben - .htoh
lc ita
t : Laus Deome pro ejus
e d‫و‬
beneficentia
‫ر‬
et in praefationem ‫و و‬ .u at
capita
t uo
et conclusione
s e r ‫ ـ‬.4930 El - D o rret
m divisum
E 1 - Tajf y ,te margarita coronaria ad quaestiones arcana communicantes ‫ و‬auctore
Sheikh Jellil- ed-din Abd- el-rahman Ben Aba Bekr Soytita, anno 911 (ine. 4. Jun.
5 (1505 .outrom – .1394 D orr et el - taw fl fim o te sh bi he 1 - ten z fl ‫ و‬margarita
interpretationis allegoricae de iis , guae in revelato Corano sibi similia ideoque obscura
, auctore t Imam Hoseinn Ben Mohammed u Ben - elnafadhdha
s f Hthghab
‫و‬ I fahdint
qui ita :tipicni Scite ‫و و‬s um
libri augusti .cte , et se hoema m
opus composuisse dicit
postquam Killib el - metina et - akbar confecit et Thttitt el h
dictavit -
‫ ـ‬.corrt
4932. D orr et el - ten z fl we Gh orret el - taw fl, margarita revelationis et
splendor candicans interpretationis allegoricae de versibus Corani inter se similibus et
obscuris, auctore Imam Hakhr - ed - dtn Mohammed Ben Omar R4xt, anno 606 (ine.
6. Jul. 1209) mortuo. Volumen, quod ita incipit: Laus Deo talis, qualem grati ei
tribuunt etc. Disserit hic auctor de versibus Corani ita repetitis , ut verba et
10 consentiant et dissentiant, quibus haeretici uti student, ut ipsis vitio vertantur.
Ad eos defendendos hierespondit ‫ ـ‬.4933 E1 - D orr et E1 - Th em in ,te margarita
‫مه‬

201

‫ق‬ ‫درة التاج‬ fo ‫السبادن‬ ‫درة تاج السعادة وبرقة منهاج‬ ‫مع‬ ‫لا‬ ‫بسنة‬ ‫شهر رمضان‬

‫ا درة التاج لعزة الديباج فارسى للعلامة قطب‬٣ ‫أعرب مشكل المتهاج يأتى في الميم‬
‫ ألا وهو المشهور بانموزج العلوم جامع جميع‬، ‫الدين محمود بن مسعود الشيرازى المتوفى سنة‬
‫ درة التاج في سيرة صاحب المعراج للقاضى أويس بن‬٣٧ ‫أقسام المحكمة النظرية والعملية‬
‫ وهو يختصر تركى أحسن في انتمائه كل‬،"7 ‫ محمد الشهير بويسى ألاسكوث المتوفي سنة‬5
‫الاحسان لكنه لم يكمله وانتهى في ثا في قسمه المدف الى غزوة بدر وتصتى بعض المعاصرين‬
‫لتكملته ولم يقدر لصعوبة التقليد الى انشائه [ة تصدّى يوسف الكاتب الشاعر المشهور‬
‫بتان الرهاوى المتوفي سنة ثم الى تكملته وتقليده الى انشائه ففعل حتى انتهى الى فتح مكة‬
‫وقضى نحبه واشتهرت تكالته بذيل نافي أوله يا رب "حاب باران أيله اليغ قد تصدّى الى تكملته‬
‫ درة التاج في شعر‬٣٨ ]‫ المولى الشهير بنظمى زاده البغدادى وحاز بشرف تكملته وأجاد‬10

jure haereditario ‫ و‬quod ita :tipicni Laus Deo excelso ‫ و‬.haeredi


etc ‫ ـ‬.4924 D or re t
t à j el - se à de t, margarita coronae beatitudinis et fulgur viae principatus. ‫ـ‬
.4925 Do rr et el-t à j ‫ و‬-margarita
coronae de analysi grammaticali locorum diffici .

.liorum
operis ,itthniM de quo litera Mini videatur ‫ـ‬ .4926 D or r et e 1 - 4 4 ‫وز‬ .

margarita coronae in ornamentum vestis sericae ‫ و‬auctore doctissimo Cotti - ed - dans


‫ر‬
Mahmatid
izBen ht
AMes"tid
rihS ‫ و‬anno 710 .eni( .13 .iaM )0131 .outrom Opus persieum
vulgo Inmatixej el - oltin dictum ‫ و‬quod Omnia genera philosophiae speculativae et
.practicaecomplectitur ‫ ـ‬.4927 Dorret el – taj fis fr et s ‫ة‬ hib
ja E1r- iM ‫و‬
margarita coronae. Biographia auctoris operis Miriti, auctore Cadhi 0apets Ben
TMohammed Osktiba ‫ و‬.vulgo
TYeist dicto et anno 1037 .eni( .2 .tpeS 1627 ) mortuo 5
Compendium turcicum ‫ و‬ubi auctor genere dicendi usus est elegantissimo ‫ و‬nec vero
ad finem pervenit. Progressus enim est in parte posteriori sectionis, ubi de Medina
,rutiuqoI ad expeditionem Bedrensem ‫ و‬,et aequalis quidam librum complendum suscepit
nee tamen propter difficultatem genus dictionis imitandi potuit. [Postea Yusur Rohttps
Seriba et Poéta , vulgo Nibi dictus et anno 1124 (inc. 9. Sept 1137) mortuns, librum
‫و‬finirescripturaeque genus imitari studuit Cluod ,ticef donec ad expugnationem Mekkae
perveniebat , ubi mortuus est. Ejus complementum titulo Dxeil Natti inclaruit et
‫ة‬
ta :tipicni 0o
domine ,sibung
eum amicis .ctl
e Eodem modo
u Molla ,sisnev
dadhgaB
Natzntxtideh dictus ‫و و‬historiam
continuandam curavit complementumque nobilitate 10
ornare studuit, et modo egregio rem perfecit]. – 4928. D orret el-t à j, margarita
III. 26
200

‫ منتقى درة الاسلاك‬٨٧1 ‫سننة همه وللشيخ زين الدين قاسم بن قطلوبغا الاحنفى المتوفى سنة‬
‫ درة الآفاق في علم الحروف والاوفاف للشيخ عبد‬6.7 ‫ولابن خطيب الناصرية أيضا ملخصه‬
. ‫ ها درة الافكار في معرفة أوقات الليل والنهار لان البقاء على بن عتمان‬. ‫الرحمن البسطامى‬
‫أبن القاضيع العذارى [ المقرى المتوفى سنة أمه] يختصر أوله الحمد لله الذى زين السماء الغ‬
‫وهو عمرية على أبواب * الدرة الباهرة والغرة الوعرة في جوامع الكلم وجوعر الحكمة‬
‫يوم الدرة البضاعة من الجفر والجامعة للشيخ محيى الدين محمد بن على ابن عربي وهو‬
‫مختصر على مقتمة ومقاصد أوله الحمد لله الذى خلف آدم من تراب الخ ان الادارة‬
‫* الدرة البيضاء في ذكر مقام العلم‬ ‫البرهانية في نظم مقدّمة الاجرومية يأتى في الميم‬
‫ الدار البيضة أرجورة فى‬- ‫محيى الدين محمد ابن عربى‬ ‫الاعلى رسالة للشيخ‬
10 ‫الحساب والفرائض لعبد الرحمن المغرئ أولة الحمد لله العلى الوارث الخ فوغ عنه في‬

mortuus est anno 808 (inc. 29. Jun. 1405). Praeterea Sheikh Zein - ed - dtn Chsian
‫م‬Ben Cotlubogha ,atifenaH anno 879 .cni( .81 Mai (1474 mortuus , partem libri
‫و‬Dorret
el-aslak selectam edidit et simili modo filius concionatoris ad aedem Ntisiriyet
potiora ejus separatim vulgavit. - 4917. .D orret el - a fac fi ilm el - h or if we
‫و‬e
1 - auf a c ,margaritalmundorum
de doctrina literarum et quadratorum talismanicorum
auetore Sheikh Abd- el-rahman Bestini – 4918. Do rrete1 - a fk a r, margarita
eogitationum de cognitione temporum noctis et diei, auctore. Abu'llecth Ali Ben
5 mortuo‫قت‬0thntin
Clisali 0d rt I Corani Lectore , anno 801 .cni( .31 .tpeS )8931 .1
Compendium ‫ و‬guod ita incipit : " Laus Deo ‫ و‬gui coelum.ornavit .cte Castda est in
.Hamnxa
desinens et in capita disposita ‫ـ‬ .4919 El - D o rr et El-B 4 hir et we
El - Gh o rret E1 - 2 a hir et ‫ و‬.margarita
admodum splendens et candorfrontis vividus
brevia sed sensuplena et gemmae apophthegmatum ‫ ـ‬.4920 E1 - D or r et
.Effata
E1 - B 4 d hiat, margaritapertabulam Jefr et Jimiat lucida reddita, anctore Sheikh
.IMohyt-ed-dtn Mohammed Ben Ali Ibn Arabt. Compendium in praefationem et
proposita divisum ‫و و‬.uodita :tipicnic
Laus Deo , quit
Adamum e pulvere
e creavit -
.4921 El-D or ret El - Bor h 4n fy e ,t margarita Borithm ‫ع بـ‬ - dtni
af dMetrica
ea- rp
.tionis
in Airumdget ,oitaraxe de qua in litera Mtm videatur -‫ نس‬.4922 E1 - Do rr et
El - Bei dh 4 ‫ و‬margarita candida de laudando alto scientiae .udarg . Tractatus ‫ و‬auctore
.Sheikh
Mohga-ed-dth Mohammed Ibn Arabi ‫ س‬.4923 E1 - Dorret E1 - Bei dh ‫وفة‬
10 ‫او‬margarita
,adidnac auctore Abd-el-rahman Maghribi guimense Ramadhan anni 946
(inc. 19. Mai. 1539) absolvit. Carmen metro Rejes compositum de arte computandi et
199

‫ادارة الاسرار‬ - ‫ درة الاحلام في التغبير‬٣ ‫شرخا ممزوجًا أولد الحمد لله على نواله الجع‬
‫ الحمد لله الذى‬.‫ * درة الاسرار في مناقب الصوفية الابرار مختصر أوله‬F ‫لق خر الامصار‬
‫نور سائر العارفين التي هم درة الاسرار في مناقب الشيج أن الحسن الشاذلى ام تي‬
‫ وهو تاريخ‬،%1 ‫الآسلات في دولة الاتراك لبدر الدين حسن بن حبيب الحلبى المتوفى سنة‬
‫م‬F ‫ مرتب على السنوات في الجلد أوله الحمد لله المبيد الوارث الخ أبتدأ فيه من ستة‬5
‫ ولذلك قال صاحب المنهل الصافي في‬،‫ والتزم رعاية الساجع في كلامه‬w8 ‫وانتهى الى آخر سنة‬
‫ترجمة سليمان بن مهنا بعد نقل كلامه فية أنتهى فأشار ابن حبيب وركيك ألفاظه وربما كان‬
‫اذا ضاقت عليه القافية يذم المشكور ويشكر المذموم لما ألزم نفسه في جميع تأريخه‬
‫بهذا النوع السافل في فن التأريخ وقال أيضا في غير هذا المحتل ولم يذكر المولد‬
ّ‫ عر‬- ‫والوفاة وانما هو رجل مقصده تركيب كلام مستجع لا غير انتهى فت نيله ولده‬
‫الدين أبو العز طاعر بالساجع على طريقة أبية [بلغ الى سنة أثنين وثمانمأنة] وتوفى‬
. 4

‫ر‬.4hrned
t o Runni
id textu
iadmixto
dei . –‫ ن‬.4912 Do rr et el - a h1 4 ,m margarita
somniorum, de somniorum interpretatione. – 4913. D orret el - asra r, margarita
arcanorum in gloriam magnarum urbium. ‫مـــ‬.
. 4914 .D orret e1 - a sr tr ‫ و‬margarita
.muronacra Panegyrieus Suforum .muroip Compendium ‫ و‬guod ita :tipicni Laus
.Deo, qui arcana spiritalium illustrat etc -‫ ج‬.5194. Do rret el - a srar ‫ و‬margarita
.m Panegyricus
ur Sheikhi
o 4 Bulhasan
nShidatla
a.c – .61r94 Do rr aet e 1 -‫ج‬
a sla l
d ew l et El - Atr à c margarita filorum de regno Turcarum ‫ و‬auctore Bedr-ed-ddrs
‫و‬fi
Hasan Ben Habth Haleba, anno 779 (inc. 10. Mai. 1377) mortuo. . Historia unius
.
‫و‬voluminis
atsecundum
isoannos pmoc guae :tipicniati Laus Deo perdenti ‫ و‬.haeredi ete
Auctor ab anno 648 (inc. 5. Apr. 1250) proficiscitur, et ad finem anni 778 (ine.
.21 . 1376 ) .tini
evrep Orationisarhythmicae leges
M observare sibi
‫و‬ imperaverat
quapropter auctor libri Menhel Safi in vita Soletanlini Ben AMohanna dicit : ‫ وو‬Non
convenit hieverba ejus transscribere ‫و ** و‬
ibus
‫ا‬ Ibn
‫ب‬ Habib
nn ejusque
eu orationem
net
‫ة‬
, t
ett
saepea
quando
a r
homoeoteleuton
ceversuseum
p
i ud
in angustias
t n ,ti
icudda ‫و‬
w
‫ه‬
‫و‬ruod
tlaudandum
adu est et
al ‫ و‬Ulod wituperandun est ‫ و‬eum in tota historia hoe
‫ه‬
iicendi genus
m humile scripturae
a historicae
d adhibere
o sibi .tu
essarepmi Alio
q
1‫ه‬
eo m
idem u :ticin
d Neque
na ‫ و‬wo quis natus et mortuus est ‫و و‬commemorat vir
‫و‬enimnihil alind sibi propositum habet .nisi
ut orationem rhythmicam componat
.EMaecille ‫ ـ‬Continuavit librum Ixx - -de dtn 4 Bult ‫( كونت‬Tahar
filius ,ati at rationem ft
matris rhythmieam sequeretur. [Pervenitad annum 802 (ine. 3. Sept 1399) ] , et
198

‫ للشيخ‬. ‫بيكي وجعله مدخلا في استخراج التقويم " أ* الدر النفيس في أجناس التنجيس‬
‫صفى الدين الاعلى من الدر النفيس في الجمع بين التسديس والتخميس الشيخ زين‬
‫الدين عبد الرحمن بن أحمد السخاوى أوله الحمد لله الذى كشف نقطة عين الغين اليغ‬
‫م الدار التقى‬F .‫ذكر أنه ستس البيدان النبوية وشطرعا وخمسها وتشطيره بسوال بعض أحيائه‬
‫ الدار الوسيمة‬: ‫في الية على البيهقى الشيخ علاء الدين بن التركمان * درّ الواعظين‬
‫في توشجع تتميم التكريم في تحريم الحشيش ووصفه الذميم لعبد الباسط ريا الخليل الخنفى‬
‫اختصر أوله اتا بعد جعل الله سبحانه وتعالى على جزيل نواله الخ ذكر فيه اته شرع فيه رسالة‬
‫انه در يتيم في‬ ‫الشيخ قطب الدين محمد بن أحمد التوزارى المغوث المتوفي سنة الا‬
‫التجويد لمولانا أحمد بن بير على المعروف ببركلى المتوفى سنة أه؟ وهو ورقتان أولها الحماس‬

qui ita incipit: Laus Deo dona largienti etc. ‫ و‬introductionem esse voluit in ephemerides
.sadneh–ar.t 60x
94eE‫ ا‬- D orr E1 - Nefis fi ajn a s el - ten jf ,s margaritae
pretiosae de variis rationibus ‫و و‬ h
uibus quis ki
se impurum redderee ,tissop h
auctoreS
.Saft- ed - dtn Halebt ‫ ـ‬.4907 El - D orr El - N eff ,s margaritae pretiosae de
conjunctione inter quinquiplicationem et sextuplicationem ‫ و‬auctore Sheikh Zean-ed-din
‫ر‬4bd-el-rahman
tcat BentAhmed
hkeS ‫ و‬gui ita :tipicni .suaL Deo , qui punctum aperuit
oculi literae Ghain etc. Se Burdam propheticam sextuplicem reddidisse narrat et
bipartitam et quinquepartitam. Bipartitam rogante aliquoamico confecit. -
5 .4908 E 1 - D ‫ة‬ rr i E 1 -k
Nac ‫ و‬margaritae purae de refutatione Bethackti ‫ و‬auctore
.Sheikh Alth - ed - dth Ben - elturkentint ‫ ـ‬.4909 D orr el - waitzf ,n margaritae
.concionatorum ‫ ـ‬.4910 E1 - D o rr El-Wes fm ‫ و‬margaritae pulchrae de ornanda
perfectione .sinoitarenev Compendium ‫ و‬ubi quamillicita herba Hashtsh et quantum
vituperanda sit ,rutibircsed auctore -dbA el-blastit Ben - elkhalty Hanefita ‫و و‬uiati
incipit: Praemissis praemittendis. Laus Deo laude dignissimo et excelso pro beneficiis
.ejus
copiosis etc ‫ و‬et hic tractatum a Sheikh Colb - ed - dtn Mohammed Ben Ahmed
Tuxera ,abirhgaM anno 686 .eni( .61 .rbeF )7821 mortuo ‫ و‬editum commentatum esse
.dicit ‫ ـ‬.4911 D orr Yet fm ‫ و‬margaritae incomparabiles de arte Coranum bene
.i Duo ,aidlof quaen
ita :tnueipicni Laus
g Deoein hac et
l altera .
vita etc ‫ و‬et a
Molla nostro Mohammed Ben Par Ali, vulgo Birgila dicto et anno 981 (ine. 3. Mai.
10 (1573 mortuo ‫ و‬extremo mense Jomadi ,I anni 974 .cni( .91 .luJ )6651 conscripta
. Commentarium
t eorum
n ita incipientem
u : LaussDeo pro ejus
. donis etc ‫ و‬Sheikh
. 197

‫المتوفى سنة الله لهم الحرّ تنظيم في خواتنا القرآن العظيم للشيخ أن عبد الله‬ ‫الشيرازى‬
]‫محمد بن أحمد بن عبيد الله سهيل الاجوزى المعروف بابن الخشاب اليمنى [ المتوفى سنة‬
‫وهو مجلد أوله الحمد لله الذى اطلع من أفاق كتابه العزيز التي ذكر أنه جمع فيه بين‬ . ‫ا‬
‫كتب البري اللامع للواديشى وبين كتاب العراق في خواتنا فوتع السور وآيات من القرآن‬
‫ة وأورد في أوله فصولاً في قصائل القرآن وتلاوته ودعاء الختم وفضل البسملة وآداب القوة فر‬
‫بدأ بذكر خوتس الفاتحة والبقوة الى آخر القرآن العظيم وهذه النسخة مختصر منسوب الى‬
‫اليافى وهو مقدار نصف الاصل عن الدار التقيم في أحوال العلوم والتعليم الشيخ الرئيس‬
‫ابن سيناء من الدار القيم التي في شرح اشكال الكبير الى الشرح الكبير المنهج يأتى في‬
‫في تسهيل التقويم للشيخ تقى الدين أحمد بن معروف الراصد‬ ‫الدار التعليم‬ * .‫م‬ ‫الميم‬ . .

‫ أوله الحمد لله ولعب المنن التغ ذكر فيه أنه أستخرج زيجًا وجيزا من زيج الوغ‬HP ‫ المتوفي سنة‬10

‫ر‬mortuo‫هت‬Mohammed
ta r
Ben iF .ttbthda
Yaetib ,tsatrahS anno 817 .cni( .32 .traM )4141 ‫ـ‬
.4902 E1 - D or r E1 - Netz fm ‫ و‬:
margaritae
i n
ordine ade
conjunctae r oC
proprietatibus
augusti peculiaribus ‫ و‬، 800tore Sheikh Abu ،
4bdallah
‫ر‬ sr
Mohammed Ben e B
Ahmed
Obesdallah Sohead Jauxt Yement ‫ و‬. .vulgo
Ibn - elkhashsidth dicto Tef anno . . . mortuol
,nemuloV quod.ita :tipicni Laus Deo ‫ و‬:
,tsrieiquos
f
ie iaurdp ‫ و‬librum suum illustrem
eognoscendum impertit ete. Auctor hic opus El-Bare El-Lint" a Fridayisit editum
et librum Ghaxttlti de proprietatibus initiorum Suratarum et versuum coranicorum
conjunxisse ,ticid et sectiones praemittit de virtutibus Corani praestantibus
‫و‬peculiaribus
recitatione ‫ف‬precibus
‫و‬ejus in eo finiendo faciendi ‫ و‬merito formulae -‫و وو‬Noinine Dei ،‫ء‬
et legibus in Corano legendo et recensendo observandis. Turn a virtutibus incipit 5
suratarum Fitiha et Bacarat usque ad finem Corani augusti describendis. i Hujus
epitome exstat Yafito tributa ‫و‬
‫و‬exemplaris dimidiam
te
.uae lp
archetypi xe ‫ين‬
partem
.4903 El-D orr E1 - Netz fm ‫ و‬margaritae ordine compositae de iis ‫ و‬duae ad doctrinas
institutionem ,tnenitrep auctore Sheikh Reyts Ibn Stna -‫ سن‬.4904 " E1 - D orr
.et
E I ‫ ـ‬Netz fm El-M on ,rf margaritae splendentes ordine .eatisopmoc Commentarius
‫ه‬‫و‬peris
Ishktil ,rt
tbeK quod commentarius
s major e
libri Minhtti . de quoin litera
videatur ‫ مي‬.4905 El-D orr E1 - Netz fm fi tes "h fl el-te ew fm ‫ و‬margaritae
.Artn
‫ه‬rdinee no
compositae de ,iroi
ilicaf ephemeridum
tar ‫ و‬auetore Sheikh Tacka - ed-dtra
AMohammedo
. Ben Martif
u Astronomot , anno 993
r .cni( .4o
2. .ceD 1585
m ) ‫ و‬، ‫ أبو‬hie 10
se tabulas breviores astronomicas etabulis 0lugh Beigi extraxisse dicit, librumque,
196

‫احمد بن حسين العليف شاعر بطحة عن الدار النثير في قراءة ابن كثير لجلال السيوطى‬
‫ا الدار التصعيد في آداب‬F . ‫م الدار النشير في خقضوا نهاية ابن الاثير يأتى في النون‬f٨
‫المفيد والمستفيد للشيخ بدر الدين محمد بن رضى الدين الغزى جلد اوله الحمد لله‬
‫نحمده ونستعينه اليغ ذكر أنه جمعه في فصل الشغل وآدابه وأقسام العلم الشرى وآداب المعلم‬
5 ‫ الدار‬Fiv 11 ‫وأل تعة ورتبه على مقتلمة وستة أبواب وخاتمة وفرغ عنه في رجب سنة‬
.
*
.---- --

‫التمتميت في الزوائد على القصيد وعو تكالة الشاطبية سيف ذكره في لحاء مع الدار النضيد‬
.
- ‫ر‬ ‫ رغ‬.. "
‫مع الدار النضيد في أنساب بنى أسيد وعو نبيل عقد الفريد‬ ‫قصيدة لعمر بن الفارض‬
‫يأتى سيتم الدار النظيم في تفسير القرآن العظيم للشيخ تقى الدين على بن عبد الكافي‬
: ‫ـــــبيـبـيـيــســ‬ .‫م‬. . . "
‫ المرشح الى مقاصد‬- ‫امأ الذر النظيم‬٢ ‫السبكى الشافعى المتوفى سنة أهلا ولم يكمله‬
10 ‫القرآن العظيم فى التفسير للشيخ ماجد الدين أبى طاعر محمد بن يعقوب الفيروزابادى‬
.

Humaei, auctore Shehtti - ed - dth Ahmed Ben Hosein Altf Poéta e regione Bathlt
.oriundo ‫ ـ‬.4894 ‫ا‬E1 - 10 orr E - ‫و‬Neth fr margaritae sparsae de recensione Ibn
.E tri , a c i n a r oGe
c auctore Jelil th -‫ ب‬.4895 ,E
- ed-din Soytili - D orr El-Neth
1 fr
margaritae sparsae. Epitome operis IVilityed ab Ibn-elathtr editi, de quo litera Nain
.ruta –ed .6i
984vE‫ ا‬- D o rr El-Ned hid ‫ و‬margaritae bene compositae demoribus
‫و‬ ni
ejus ‫ و‬ui eruditionis d
particeps et- d
qui ejus e,-
studiosus rd
tse auctore SheikheB
. nBen
IMohammed e mu
Redht-ed-dt n l
.azzaho
G V ‫ و‬guod ita :tipicni Laus Deo , quem
.praed ica
et cujus auxilium imploramus
mus etc ‫ و‬et in ,menoitafearp sex capita et
5 conclusionem dispositum est. Auctor ibi se potiora collegisse dicit de occupationis
praestantia ‫ و‬regulis in ea observandis ‫ و‬doctrinae juris generibus et docentis et discentis
moribus ‫ و‬. . mense Rejeh annie cO )5251 absolvit ‫ ـ‬.4897 E1 - D orr
932 .eni( .81 .tt
‫و‬E
1 - Ned hi d margaritae bene compositae additamentaad Casddam .setnenitnoc Est
enim supplementum Castdae a Shttliba editae et in litera ,aH ubi Hars et - andart ‫اة‬
videatur, laudatae. – 4898. E1 - D orr El-Ne dh f d, margaritae bene compositae.
.Ca
ab .ramstd a ‫ ـ‬.4899 El-D orr El-Ne dh fd ‫ و‬margaritae
0 Ibn - elfhridh edita
bene compositae de genealogiis filiorum Astd. Appendix est operis El-Ied El-A"ert d,
.d
quoinfradic
e etur ‫ ـ‬.4900 El - D orr El-Netz fm ‫ و‬.marg arita
ordine conjunctae
e
Commentarius Corani augustinon absolutus ‫ و‬auctore Sheikh Tacka - -de dan Aia Bers
‫ر‬
4bd-el-httf Sobka ,atiifahS anno 756 .eni( .6r
1 .naJ )5531 .outrom – .1094 E1 - D or
10 El-Netz fm , margaritae ordine conjunctae recta via ad argumenta Corani augusti
proposita dirigentes. Commentarius Corani, auctore Sheikh Majd-ed-din Abu TiA67
195

‫مدار هذه الدائرة أن العدد إذا بلغ الى تسعمائة وتسعين يكون آخر أيام العالم انتهى اقول‬
‫وقد مضى ذلك الزمان ولم يكن آخر الايام ولله الحمد وبمثل هذه الاقوال قوى سوء الظن‬
‫مس الحر المنظم في مولد النبى الاعظم لان القاسم‬F ‫في أمثاله الا ان يقال مراده غير هذا‬
‫محمد بن عثمان اللؤلؤى الدمشقى ثم اختاره وسماه اللفظ الجميل بمولد النبى صلعم الجليل‬
. ‫ة مع الدر المنظوم في تسلية المهموم مختصر مرتب على ثمانية أبواب أوله الحمد لله‬
‫ ألدر المنظوم ق خلاصنة‬.٣٨ ‫أمام الدار المنظوم في كلام المعصوم‬ ‫المنفرد بالكبرياء الغ‬
‫العلوم الشيخ على بن محمد بن على بن أبى قبيصة مختصر الفه للسلطان محمد القاتج‬
‫" الدر المنظوم في السرّ المكتوم للامام محمد بن‬ ‫كرة الدر المنظوم في الحديث‬
‫محمد الغزالى وهو المعروف بخاتم الغزالى وشرحة الطليطلى وسماه مستوجبة المحامي في‬
‫ * الحر المنظوم فى مناقب بايزيد ملك الروم لشهاب الدين‬." ‫ شرح خاتم أبى حامد‬10

‫و‬hocesse ,ticid quando numerus nongentesimus nonagesimus expletus erit ultimum


‫و‬mundi diem .essinevda – Haee .elli – At tempus illud praeteriit nec ‫ و‬gloria sit
Deo I ultimus mundi dies .tiurappa His similibusque dictis ‫و و‬ut quidem ego sentio
‫و‬suspicio
in ejusmodires collata augetur .nisi
quis iis aliud inesse argumentum dicat ‫ـ‬
.7ss4 E1 - D or r El-M on a tz tzam fi m auli d el - n eb i el - atzam ‫ و‬margaritae
eerta serie conjunctae de nativitate prophetae maximi ‫ و‬auctore Abulletistian Mohammed
Ben othymbin Lulutot Dimeshcka ‫و و‬ ‫ك‬uiseriusa
melioraa
libri infepitomea edidit -L
lE
‫ا‬E7- 7ent ba rnaulid el-nebt el-jelil inscripta . – .8884 E - D or r E1 - Mant a tim ‫ و‬5
margaritae certa serie conjunctae de consolatione afflicti. Compendium in octo capita
dispositum , guod ita incipit : Laus Deo rnajestate unico etc. ‫ـ‬. 4889 El - D or r
.EI - Mantz ,nrt margaritae certa serie conjunctae de oratione infantis custoditi ‫ـ‬
‫ي‬.o ‫ع‬
E1 - D ‫و‬
o rr Elm
- Mani
tz ‫ و‬margaritae certa serie conjunctae de medulla
doctrinarum ‫ و‬auctore Sheikh Ali Ben AMohammed Ben Ali Ben Abt ,asibaC qui hoc
‫ى‬ .ompendium
t ini
commodum
s Sultani
p AMohammed
ir Expugnatoris
cs ‫ ـ‬.4891 El ‫ـ‬
.ID o rr E 1 - Man tz ,mit margaritae certa serie conjunctae de re traditionaria ‫ـــــ‬
‫ ووقع وم‬. El-D or r E1 - Man tz im ‫و و‬margaritae
certa serie conjunctae de arcano celato
auctore Imam Mohammed Ben AMohammed Ghaxtild. Opus vulgo Khtttian Ghazttlt
‫ ة‬. .e Ghastilti sigillum ,rutalleppa et ejus commentarium AMostaujit et el - mehintd
‫و تمرير‬
.ark
1
Kh httan
; Abtt
Hamid
i inscriptum
di Tolettali
de ‫ـ‬ .4893 E1 - D o rr 10
E I - Man tz tim ‫ و‬margaritae certa serie .eatcnujnoc Panegyricus Bagextdi principis
25 *
194

‫صالحا كشف له في خلواته عن لوح شاعده فأخذه فوجده دائرة وحروفا وهو لا يعرف معناه‬
‫فلما أصبع نام فرأى على بن أبي طالب رضى الله عنه وهو يعظم هذا اللوح ثم قال له أشياء‬
‫لم يفهمها واشار الى كمال الدين انه يشرحه أحضر ذلك الرجل عنده وعرف الواقعة وصورة‬
‫الدائرة فعلف هذه الرسالة عليها فاشتهرت باجقر آبن طلحة وقال البوفي في شمس المعارف‬
5 ‫الكبرى أن هذا الرجل الصالح قد أعتكف ببيت الخطابة بجامع حلب وكان أكثر تضرعه‬
‫الى مولاه أن يريه الاسم الاعظم فبينما عو كذلك ذات ليلة اذا بلوح من نور فيه اشكال‬
‫أخرى‬ ‫فاقبال على اللوح يتأمله واذا عو أربعة أسطر وفي الوسط دائرة وفي الداخل دائرة‬ ‫مصوّرة‬
‫بن الحسن الاخميمى وان‬ ‫محمد‬ ‫وذكر البسطامى أن ذلك الرجل الشيخ أبو عبد الله‬
‫على سبيل الرمز‬ ‫تلميذه ابن طلعة استنبط من اشارات وموزعا على انقراض العالم لكن‬
10 ‫وقد كشف بأستار معانيه الشيخ أبو العباس أحمد بن عبد الكريم بن سالم بن ال خلال‬
‫ وذكر فيه أن المفهوم من صريع خطابه بالصناعة الخطابية الحروفية التى عليها‬. ‫لحمصى ستة‬

,t eui in
a solitudinibus
rr tabula
a manifestata
n‫و‬ sit quam .tirediv Illum eam cepisse
et e circulo et literis compositaminvenisse ‫ و‬nec vero ejus sensum .essixelletni Ad
lucem deinde somno eum esse oppressum et Ali Ben Aba Titlab ‫ و‬,eui Deus faveat
vidisse, qui hanctabulam magni fecerit. Tum hunc ei res aperuisse, quas non
intellexerit et Kentil - ed-dan indicasse , qui tabulam explicaret. Quapropter hic vir
‫و‬eum adiit ‫وو‬uod
tareneve narravit et circuliformam .tispircsed Quo factonoster
hunc tractatum ad eum summatim composuit, qui nomine Jefr Ibn Telhae inclaruit.
5 ‫و‬Baint
in Shems el-nnethrtf .arboR-le Hic vir ,sutcnas inquit religionis caussa
interdum . in domo concionatoris ad templum cathedrale Halebense versatus ‫ و‬ibi
devota mente dominum suum plurimum rogavit , ut sibi nomen divinum maximum
videndum concederet. Cuod dum quadam nocte faciebat, ecce tabula ei apparuit
,ubia
figurae depictae
d .tni
are Propius
c accedens
u eam diligentius
l ‫ و‬et
examinavit
quatuor lineas ‫ و‬et in medio circulum et intra hune circulum alium .tidiv – Bestdanna
huic Sheikho nomen Abu 4 bdallah Mohammed Ben - elhasan Ichmtma ejusque
discipulum Ibn Telha fuisse dicit, qui ex indiciis signorum tabulae aenigmaticorum
10 mundi interitum praenuntiaverit, ratione tamen admodum ambigua et obscura. Sheikh
vero Abu labbths Ahmed Ben Abd-el-Rertna Ben Stilim Ben-elkhallil Hianst argumenti
arcana anno 622 (inc. 13. Jan. 1225) aperuit, et quod ex ejus oratione diserta
intelligi possit ope artis Toratoriael literarum ‫و و‬in
quibus hujus circuli cardo vertatur
193

‫مع الدار التموي‬ ‫مختصر مرتب على فصول أوله الحمد لله الذى شرفنا بمحمد صلعمالية‬
‫في ذات البخل ومحيح الجّود للشيخ محمد المدعو بعيد الريف المناوى المتوق في حدود‬
‫ابواب فيما ورد في فضيلة السخاء وفي ذم البخل وق‬ ‫على ثلاثة‬ ‫ وهو مختصر مرتب‬. ‫سنة‬
‫علاجه بقية الحمد لله الذى من لم يستله يغضب عليه الخ "مة الدر المنصود في الرة‬
‫فيلسوف اليهود يعانى أبن كمونه لمظفر الدين أحمد بن على المعروف بابن الساعاق‬ ‫ على‬5

‫للشيخ جلال الدين عباس‬ ‫الدار المتقام في الاسم الاعظم‬ ‫همه‬F if ‫المتوفي سنة‬ ‫البغدادى‬
‫الركن بن أن بكر السيوطى المتوفي ان رسالة أولها ألاك محل لله الذى لع الاسماء لخسى‬
‫سنة‬

‫ملا الدار المنظم قا السر الاعظم للشيخ كمال الدين‬F ‫الجغ تتبع فيبة من الاحاديث والآثار‬
‫أن سالم محمد بن طلحة العدوى الاجقار [الشافى] المتوفي سنة أو مختصر أوله الحمد‬
‫ لله الذى اطلع من اجتباه من عباده الابرار على خبايا الاسرار الخ ذكر فيه أن له أخا‬10

pendium in sectiones divisum ‫ و‬guod ita incipit: Laus Deo ‫ و‬gui nos per Mohammedem
nobilitavit .cte – .3884 E1 - D orr El-Man dh i d ‫ و‬margaritae bene ordinatae de
‫هة يه‬eratione
‫متا‬savaritiae
itat etilaude
larebil ‫ و‬,auctore Sheikh Mohammed Montinoi
waalgo 4 ‫ة‬.d- el-ratottf
o cognominato
u et circa
t annum 1031
r .eni( o
.6 .voN )12m
61
Compendium in tres capita divisum de iis ‫و و‬ uaeedeu
praestantia
qealiberalitatis
itirava
wataaperationer et de ejus sanatione revelata ,tnus Incipit :ati Laus Deo ‫و " و‬sii.iu
,ru qui abteo nonipetunt
c .ctes
– .4a884 E1- - D orr
r E1 -i
Mand‫و‬ ht d margaritae
refutando‫هج‬is
rae ordinatae de Ibn Kennantine Judaeorum philosopho ‫ ذو‬auctore IMotzater - 5
‫ امسية يجع‬/ ‫ ر‬/
hmed
ad Ben
id Ali
dhgaB ‫ و‬.vulgo Ibn-elstadata dicto et anno 694 .eni( .12 Nov
(1294 .mortuo ‫ ســ‬، .4885 ‫و‬E1 - Do rr E1 - Monatztzam fi el - ism el - a tz an
nnargaritae certa serie conjunctae de nomine Dei maximo ‫ و‬auctore Sheikh Jelttl-ed-din
‫ر‬4 25 ،1 ‫ ـ‬el-rahman Ben Aba BeAr ,attayoS anno 911 . ( .cni .4 .nuJ )5051 mortuo ‫ و‬gui
hie traditiones et effata priorum sociorum de Mohammede diligenter persecutus est
pulehra sunt etc ‫ ـ‬.4886 E1 - D orr
Traetatus , qui ita :tipicni Laus Deo ‫ و‬.cuinomina
E I ‫ ـ‬MT o natz tzam fi e 1 - sir re 1 - a tz am , margaritae certa serie conjunctae de
areano maximo , auctore Sheikh Kentil - ed-din 4Bu Stilian AMohammed Ben Telha
‫و‬AdeaosJapan ]atiifahST , anno 652 .cni( .12 .rbeF )4521 .outrom Compendium 10
quod ita :tipicni .suaL Deo ‫ و‬qui iis ‫و و‬
guos t
e cultoribus
ig suis
e justis
le ‫ و‬intima
mysteriorum arcana cognoscenda impertit etc. Ibi socium sibi esse pium et devotum
l II . 25
192

‫القهار اليخ ش شرحه ولده الشيخ عبد الرحمن [ المتوفى سنة أهم] في مجتد ضخم وستاه‬
‫تحفة العباد وأدلة الاوراد أوله الحمد لله الآمر بذاكرة التغ وفرغ منه في شوال سنة أمه‬
‫أسرة الدر المنثور في العمل بالربع الدستور رسالة لجمال الدين محمد بن محمد الماردينى‬
‫رتبه على مقدّمة وستين بابا وخاتمة أوله الحمد لله الذى خلق السموات بغير عمد الجع‬
‫الدر المنثور في التقسيرة‬ ‫أ‬f٨٨ ‫مسلم الدر المنثور في شرح صدر الشذور يأتى‬
‫في ألشيبن‬
‫المأثور "جلدات للشيخ جلال الدين عبد الرحمن بن أن بكر السيوطى المتوفى سنة أو أوله‬
‫الحمد لله الذى أحيا بمن شأة مآثر الآثار بعد الدثور اليغ ذكر أنه لما اتف ترجمان‬
‫القرآن وهو التفسير المسند عن رسول الله صلعم وتم في جلدات رأى قصور أكثر الهمم عن‬
‫تحصيله ورغبتهم في الاقتصار على متون الاحاديث لخص منه هذا التأليف وهو متداول‬
4o ‫السنة الدر المنضد فيما قيل في أسم محمد للشيخ شمس الدين أحمد بن طولون الدمشقى‬

Deo unico victori .cte Deinde Sheikh Abd-el-rahman filius ‫ و‬.Tanno


856 .cni( .32 Jan
(1452 [mortuus ‫ و‬commentarium operis volumine amplo comprehensum mense Shewwil
anni 809 (inc. 18. Jun. 1406) absolvit, qui Tolifet el - obbid toe Adillet el - aurthd
.inscriptus est et ita :tipicni Laus Deo jubentiut invocetur etc ‫ ـ‬.4879 E1 - D orr
E1 - Man th ir fi e l-am l bi "l rob "i" El - D est tir, margaritae sparsae de opera
tionibus cum quadrante ,rtttseD auctore -lhtneJ ed ‫ ـ‬dtn Mohammed Ben AMohammed
‫ر‬.tnidarttM s Tractatusu in praefationem
s , sexaginta
icapita v et conclusionem
id ‫ و‬gui
5 .ita :tipicni Laus Deo , qui coela creavit sine columnis etc ‫ ـ‬.4880 El - D o rr
E 1 - Man th tir ‫ و‬margaritae .easraps Commentarius.operis Sadr el - ,riasdohs de
.quo
in litera Shtn sermo erit ‫ ـ‬.4881 El - D orr E1 - Man th tir fi el-tefs f r
e 1 - math tir ‫و و‬margaritae .easraps Commentarius Corani traditionibus stabilitus
‫م‬auctoreSheikh Jelthl-ed-din Abd-el-rahman Ben Abt Bekr ,atityoS anno 911 .cni( 4 . Jun
1505 ) mortuo. Plura . volumina, quae ita incipiunt: Laus Deo , qui per quemcun que
vult, signamonumentorum praeclara, postquam obliterata sunt, excitavit etc. Curn
opus Turjentin -lE Coran ‫و و‬guod commentarius est auctoritate prophetae stabilitars
in pluribus voluminibus absolvisset, senimiam dicit mentis plurimorum hominDrn
widisse , qnam ut sensum ,tneregilletni eosque optasse ut in solis
‫و‬hebetudinem
traditionum textus verbis referendis subsisteret; seigitur ex illo opere hune librum
10 excerpsisse, qui plerumque in hominum manibus versatur. – 4882. E1 - D O F F
El - Mon a dhd he t, margaritae bene ordinatae de iis, quae de nomine Mohammedis
dieuntur, auctore Sheikh Shems - ed- dtn Mohammed Ben Tiltin DinneshcAi Con
191

‫القوافي فن الارجال والخاتمة فيما قيل في الحماقى أوله الحمد لله البديع اليغ فرغ منه في‬
‫المواليد‬ ‫ در مكتون تركى مشتمل على ثمانية عشر بابا في خواتى‬6 ‫ من‬11 ‫رجب سنة‬
‫الفتوى‬ ‫ در المكتون ق ع اتب‬٣٨٧٣ . ‫والبسائط وتجتائبها لاحمد الكاتب الشهير ببياجان‬
‫الدين الى بكر بن [محمد بن] عبد الله] المحسن القوى جمع فيه من المكاتبات‬ ‫لناصر‬

‫" ورتبه على خمسين بابا هموم الحيز‬7 ‫ه والحكم والاشعار ثم اختصره بعضهم بقوة في سنة‬
‫الملتقيات ق تبين آلغلط للامام حسن بن محمد الصغاف المتوفي سنة ما ذكر فيه ما في‬
‫كتاف الشهاب والناجم من الموضوع " الدار المنتخب في نيل بغية الطلب في تأريج‬
‫ه الحر‬Fw ‫حلب سبف في البة مع الدر المنتقد من مسند أحمد يأتى في الميم‬
‫الملتقى المرقوع في أوراد اليوم والليلة والاسبوع للشيخ تقى الدين أن الصفاء أن بكر بن‬
‫لحنبلى الصالحى القادرى [ المتوفى سنة الله] رتبه لامكابه في مجلد أوله الحمد لله الواحد‬ ‫ دأون‬10

poémata 4rjtil dicta – et conclusio de iis agit, quae de fatuis dieuntur. Incipit
.a nc
ita : Laus to
Deo novarum r
rerum creatori mense Rejeb annit
etc ‫ و‬.e 912 (ine
‫ هو‬. . )6i ivlosba M
051 .ta – .3‫ا‬ ritae
784 E - Do rr El - Mekn in ‫ و‬.margareconditae
Opus turcicum octodecim capita continens de arcanis nativitatum propriis, elementis
sirmplicibus eorumque miraculis ‫ و‬auctore Ahmed Scriba ‫ و‬.vul Bajin go
dicto ‫ـ‬
‫عج‬4 .74 E1 - Do rr E1 - Mekn in ‫ و‬margaritae reconditae de virtutibus doctrinarum
singularibus ‫ و‬auctore Nisir-ed - dtn Abu Bekr Ben I Mohammed ]neB AbdI allah T
ns
‫ة وارمى صوار‬ ,ioa oF o
toul sipe ‫ و‬apophthegmata et carmina .tigelloc Serius incola
guithic
als cruis urbis Fouotoel librum anno 703 (inc. 15. Aug. 1303) in epitomen collegit, 5
ers a quinquaginta capita dedit – 4875. E1 - D orr E1 - Mul tec at fi te by fn
e I ‫ ـ‬gh a ,tal margaritae collectae de errorum expositione , auctore Imam Hasan Ben
Eammed
‫ر‬10 ‫م‬ ‫ر‬ Saghtina
o , anno
u 650t 41 .trao
.cni( .r i
hic commemorat
M )2521m ‫و و‬gu
. q
in libris Shelidb-ed-du a
tni et Nejan-ed-din e
i suppositicia leguntur ‫ ـ‬.4876 E1 -
D o rr El - Mun tekhab ‫ و‬margaritae .eatcele Appendix operis Bughget el-teleb de
.hi ,isnebsto ria
elaH de quo litera Bth videatur ‫ ـ‬.4877 El - D orr El-Munte ead ‫و‬
margaritae ex Ahmedis Ibn Hanbal opere Mosnad selectae. Vide literam AMim. –
-4878 E I - D orr E1 - Munte c 4 E1 - Marft " ‫ و‬electae margaritae detectae de pericopis
diei ‫ و‬noetis et ,sidamodbeh auctore Sheikh Tacka - ed - dtn Abu'lsafa Abu Bekr Ben
Datoaid Stilaha Chdart Hanbalita ‫] و‬ 806 u
anno o .cni( t 041 m [ ‫و و‬uini 10
uJ )3o
.12 .lr
om
‫و‬cdiscipuloru mo
m has preces in du m guod ita :tipicni Laus
volumen congessit
190

‫] وهى رسالة تشتمل على شروط التناحريمة وباقى فروض الصلون الى نحو‬.11 ‫ل المتوق سنة‬

‫أربعين فرضًا لا توجد مجموعة وعلى باقى متعلقف الواجبات والسنن وشروط الامامة والاقتداء‬
‫ماه در اللقيط من البحر المحيط في التفسير سبقف‬f ‫أوله نحمد آله العالمين أصدر الجغ‬
‫ذكره في البة اية تتر المصان في انتخاب كتان حيوة الحيوان والتبيان مع الدار الصوى‬
5 ‫ دار المصون في تفسير‬٣٨٧ ‫اق علم الكتاب المكتون وهو أعرب السمين سيقف ذكره في الالف‬
‫الكتاب المكتون جلدات أوله الحمد لله ذى العظمة والكبرياء اليغ وهو تفسير يختصر كتب‬
‫القرآن العظيم تماما ورمز في تفسيره لابن عباس ع وقتادة قى وسعيد سا وجبير ج والكلى‬
‫ در المكنون في سبعة فنون لمحمد بن أحمد بن الياس الخنفى‬٣٨٧ ‫كت وصرّح من عداعم‬
‫رتب على سبعة أبواب فان الاشعار البديعة فان الدوبيت فن الموشحات فن المواليا فان الان فت‬

( inc. 19. Sept. 1658) mortuo l. Tractatus ‫ و‬gui conditiones interdicti continet et
ceterorum precationis statutorum coranicorum ‫ و‬ut quadraginta haec fere sint numero
nec alias collecta inveniantur, et quae praeterea officia ecclesiastica, leges consuetudine
sancitas ‫ و‬conditiones Imamatus et imitationis .tnatceps Incipit ita : Laudamus Deum
‫ا‬mundorum , gui reducit .cte – .8684 E - ‫م‬D orr El-L e ek ,tf margaritae lectae e
libro El-Bahr .tthoMA-lE Commentarius in Coranum ‫ و‬.de quo litera Bh videatur ‫ـ‬
.4869 ‫ا‬E1- D orr E - Mos à n ‫ و‬margaritae .eatidnocer Sylloge e duobus libris Haght
5 ey - Retaohn et Tabytin facta. – 4870. El-D orr El-M es in fi ilm E1 - Kit à b
E1 - Me kn in ‫ و‬margaritae asservatae de scientia libri .itcet Idem liber Irtib Sentrai
sive Semtn de analysi Corani grammaticali dicitur et supra in litera Elif laudatus
.est ‫ ـ‬.4871 E1 - D orr E1 - Mes in fi te fs fr E1 - Kité b El-Mekn in ‫ و‬margaritae
asservatae. Commentarius libritecti pluribus voluminibus comprehensus , gui ita
incipit: Laus Deo majestate et excellentia praedito etc. Commentarius hic epitoma e
est integra librorum totum Coranum augustum tractantium ‫ق و‬et auctor in commentar ‫لك‬
suo his siglis usus est , ut Ibn Abbtis litera 4 ‫ة‬n ‫ و‬/Cathdalitera C4 ‫ و‬Satd litera
Stn , Jobeir litera Jim ‫و و‬Kellalitera Kdif notaret ceteros autem interpretes diserte
.nominaret ‫ ـ‬.4872 E1 - D orr El - Mekn in ‫ و‬margaritae bene custoditae de septern
( carminum) generibus, auctore Mohammed Ben Ahmed Ben Ilytis Hanefita, qui
septem capita fecit ‫ى ـ‬
arminanovi
sireneg ‫ ـ‬0armina duorum versuum - carmina
Motoasishelitit i, e, duplici homoeotelento ornata – Cantica de trivio Metotlag4
dicta ‫ ـــــ‬08rmina metro Klin composita ‫ ـ‬versus ,ifatotaC ,e rhythmi dicti –
189

‫السكاية فيمن دخل بمصر من الصحابة لمجلال الدين عبد الرحمن بن أبي بكر السيوطى‬
‫المتوفي سنة التخصه من كتاب محمد بن ربيع الجيزى وزاد عليه الى ثلاثمائة محاف وفوغ‬
‫ در السحابة في‬6 ‫في محرم سنة ثمان وثمانين وثمانمائة وقد أورده في حسن المحاضرة‬
‫" در الطراز‬FN1 ‫م‬. ‫وفيات الصحابة للامام رضى الحبين حسن بن محمد الصغا في المتوفى سنة‬

‫ در العالى في‬٣٨٣ ‫ لان القاسم هبة الله بن جعفر المصرى المتوفي سنة مه" وهو ديوان بديع‬5
‫حامم در‬ ‫الاحاديث العوالى للشيخ مجد الدين محمد بن يعقوب الفيروزابادى المتوفي سنة «أم‬
‫الغائص في بحر المعجزات والخصائص قصيدة رانية للشيخة عايشة بنت يوسف اهم دز‬
‫القآخر في مناقب شيخ عبد القادر لعبد الرحمن بن محمد بن على السائع يختصر أولح لحمد‬
‫لله الذى جعل قلوب العارفين معادن أسرار الخ فرغ من تأليفه في ربيع الاول سنة له‬
‫ارة دار الكتور للعبد الراجى أن يفوز للشيخ حسن ين عماد بن على الشونبلالى الحنفى‬ 10

-.

pluviam copiose demittens ‫ة‬e sociis prophetae ‫ و‬oui Aegyptum intrarunt, auetore
.‫هو‬I
alht - ed
t - dan Abd
t - el -a
rahmany Ben Abi
o BehrS .anno 911 .cni( 4 . Jun )1505
rmortuo , qui hic summatim opus Allohammedis Ben Rebt " Jiza excerpsit et tot viros
adjecit , ut trecenti essent. Absolvit tractatum mense Moharrem anni 888 (ine.
.9 .Febr (1483 ‫ و‬.et interdum in libro Hosn el-mohttdharet commemorat ‫ ـ‬.4862 D or r
e I ‫ ـ‬se h a b et ‫ و‬,nubes pluviam copiose demittens de mortibus sociorum prophetae
auctore Imam Redht-ed-dtn Hasan Ben AMohammed Saghtind, anno 650 (inc. 14. Mart.
(1252 .mortuo ‫ ـ‬.4863 Do rre 1 - tir ‫و‬42 margaritae vestis .eatcip Sylloge carminum
Apr‫دح‬e
, auctore
a Abu'letistin
i Hathatallah
n Ben Jafar
r ,srsiMA anno
i 680 .en.
i( .22 5
12 ‫ خلع‬1 ( .mortuo ‫ ـ‬.4864 El - Do rr E1 - Gh a ,il margaritae carae de traditionibus
‫ر‬4 ‫ وهم يصحو‬.i ,e alta auctoritate relatis ‫ و‬auctore Sheikh AMajd - ed - din AMohammed Ben
-Y ‫ على حمى‬%2 ,adal anno
b817
at .cns
i( t.328.t.
raM3)4%
1410mortuo
4. ‫ ـ‬.4865 El-D orr
E I ‫ ـ‬.Gh
4 ,si margaritae urinantes in mare miraculorum et virtutum arcanarum
‫وجو‬Crs ‫م‬
1a s
in n
literam
eni Hthsed ‫ و‬auctore Sheikha 4 ‫ة‬ .shet
aiYusufi
lif ‫ ـ‬.4866 -El
Do r r E1 - F 4 k hir, margaritae praestantes. Panegyricus Sheikhi Abd- el-cthdar,
euitas compositionem Abd - el-rahman Ben AMohammed Ben Ali Sthih mense Rebf " I.
anni 830 (inc. 2. Nov. 1426 ) absolvit. Compendium , guod ita incipit: Laus Deo,
.qui corda hominum spiritalium fodinas arcanorum suorum fecit etc ‫ ـ‬.4867 Do rr 10
el - lk on ,zt margaritae thesaurorum cultori Dei oblatae ‫ و‬gui sperat fore ut salvus
evadat, auctore Sheikh Hasan Ben Inttd Ben Ala Sharanbellila Hanefita ‫] و‬anno 1069
188

‫عن اعتراضات الشيخ بدر الدين ورت كلامه وكتب في ذلك رسالة وقف عليها علماء الشام‬
‫في حسن‬ ‫مهمة دار الثمين‬ ‫ورجحوا كتابته على كتابة البحر ذكره تقى الدين في طبقاته‬
‫التضمين الشرف الدين أن العباس أحمد بن محمد [ بن على ] المعروف بابن العتنار الدنيسرى‬
‫اهمة دار الثمين في سيارة نور الدين محمود بن زنكى الشهيد للشيخ بدر‬ 716 ‫المتوفى سنة‬
5 ‫الدين محمد بن أن بكر شهبة الدمشقى رتب على سبعة أبواب أوله الحمد لله مالك الملك‬
‫أليغ سهم دار الثمين في شعر الثلاثة السلاطين وعم الملك العادل سليمان الايوبي وولده‬
‫الاشرف أجر وولد ولده الكامل خليل أوله الحمد لله الذى جعل للشعر جمالا الغ‬
‫مهم در ايمان في دولة السلطان عثمان وعونيل المخ الرحمانية يأتى في الميم أمة در‬
‫المحبب في تأريخ أعيان حلب لمحمد بن ابراهيم ابن الحنبلى المحلى المتوفي سنة ؟ ذكر فيه‬
10 ‫من عاصره من أهلها ومن دخلها على ترتيب الاسماء وذكر نبذا من الحوادث المستطرفة بطريف‬
‫ درّ السن في ترجمة الشيخ الى السن منقول من معجم ابن فهد ال نز‬.. ‫الاستطراد‬
tractatum composuit, quem viri docti Damasceni legernnt, ejusque defensionern iis,
.quae Bedr-ed-din ,tarespircs ,tnurelutearp ut Tacka-ed-dan in suis Tabac4t narrat ‫ـل‬
.4855 ‫ا‬E - ‫ا‬D o rr E - Th em in ‫ و‬margaritae pretiosae de pulchritudine alienae
mutuationis ‫ و‬auctore -ferehS ed - dtn Abu lablths Ahmed Ben AMohammed TBen Alail
,tvulgo
r Ibn -e
elatttirs
dicto i
et annoe
794 .n
cni( .92o
.voN D
1391 ) .
mortuo ‫ـ‬
.4856 E1 - D orr El - Th em fn ‫ و‬margaritae .easoiterp Vita Vur - ed - dtni Mahmazd
5 Ben Zenka martyris, quam Sheikh Bedr - ed - dth Mohammed Ben A ba Bekr Shob eh
Dameshcka composuit et in septem capita divisit. Incipit ita : Laus Deo regni
.moderatori etc ‫ ـ‬.4857 El - D orr El - Th em in ‫ و‬margaritae pretiosae de po ‫كة‬is
trium Sultanorum ‫ و‬gui sunt JMelth Adil Soleintin Eyyubida ‫" و‬Eshref ‫م‬hmed
‫ه‬filius
te
Katmail Khalil .sopen Incipit ita : Laus Deo ‫ و‬.Qui poési elegantiam dedit etc ‫ـــــ‬
4858. D orr el - i om a n, margaritae cinguli sphaerulis ornati de dynastia Sultani
.nitnht0 Appendix est operis Manah Rahmtntyet ‫ و‬.de quoin litera Min di cetur ‫ـ‬
.4859 Do rr el - hab eb fi tar fk h a y an Hal e b ‫ و‬margaritae bullae .eauqa Historia
virorum principum Halebensium ‫ و‬auctore JMohammed Ben Ibrahim Ibn - ethanbala
10 ,a annob 971 e
( .cni l
.12 .ga
uA )36H
51 mortuo
‫ و‬,iuT quos inter illos aequales habuit
et qui urbem ingressi erant, secundum ordinem nominum recenset. Praeterea partem
‫و‬eorum quae recenter ,tnareneve narravit ita ut id quasi casu et fortuito factum esse
.videretur ‫ ـ‬.4860 E1 - D orr El - Has an ‫ و‬margaritae .earhclup Biographia Sheikhi
‫ر‬4 ‫ة‬
u'lhasan
at e Moajjem
mo Ibn
r Fihdi
ped . ‫ ـ‬.4861 Do rr el - seh a be ,t nubes
187

‫الافكار في القرن العشرة منظومة للشيخ أن فضل أسمعيل [ بن على بن سعد ] الوسطى‬
‫] أمة تر الحوار مع دار الثمين في أسماء المصنفين‬. ‫القرى المتوفي في حدود سنة‬
‫ه در الثمين بين الغث والسمين في أعراب القرآن الكمال الدين محمد بن الناسخ‬f
Ac

‫عمم دار الثمين في المناقشة بين أن حيان والسمين للشيخ بدر الدين محمد بن رضى‬
‫] أستخرج عشرة أبحاث من أعرابه باشارة من‬681 ‫ة الدين الغزى مفتى الشأم [ المتوفي سنة‬
‫المولى العلامة على بن أمر الله القاضى بدمشق المحروسة حين جرى بينهما ذكر أئاسمين‬
‫ئنبوى‬1 ‫واعتراضاته في مجلس ختم التفسير المنظوم الذى صنفه البحر عند الضريع المقتس‬
‫] فقال البحار أكثرها غير وارد وقال الفاضل أكثرها‬71‫اليحيوى في الجامع الاموى [ في سنة أ‬
‫وارد فاستخرجها البدر بعد ذلك ورجع كلام أن حيان فيها وزيف اعتراضات السمين فارسلها‬
‫ اليه فلما وقف المولى المذكور عليها انتصر للسمين ورجّح كلامه على كلام أن حيان واجاب‬10

e 1 - afk a r, margaritae cogitationum de decem Corani lectoribus. Carmen, auctore


sheikh Abu Fadhl Ismail I Ben Ali Ben Sa"d] Wisits Corani Lectore , [eirea
.annum 690 (inc 4 . ‫ل‬.ne )e
1921 a
.loutrt
om –i 84 D a
.15r orr elg - b oh
r ,rt am
.marium ‫ ـ‬.4852 ‫ا‬E - D orr E1 - Th em fn ‫ و‬margaritae pretiosae de nominibus
.auctorum ‫ ـ‬.4853 E1 - Do rr E1 - Th em in ‫ و‬margaritae pretiosae inter maera
et pinguia de flexionibus Corani finalibus ‫ و‬auctore Kentil - ed - dtn Mohammed
.EBen-elntastikh ‫ ـ‬.4854 E1 - Do rr E1 – Them fn ‫ و‬margaritae pretiosae de altercatione
‫ه‬
diligenti inter Abun
Hayylin et .nimeSe
Sheikh Bedr - ed - B
dtn Mohammed
‫ عقار‬2 ‫ع‬dht-ed-dan
sun ecMufti
Ghazza samaD ‫] و‬ ,annos984 u
.cni(u.13 .ttraMr1576o( m 5
En Re decem quaestiones sui libri de finalibus Corani flexionibus ad nutum Mollae
‫ه‬1d ‫ حصه‬Ctissimi Ali Ben Amrallah Cadhi urbis Damasci bene servatae ,tiucile cum
‫ة‬ rater utrumque
s sermoi i
esset de Semtn et ‫و و‬ -uaein r
consessud ,tarece
ejbo eum
B
‫و‬e car - dtn interpretationem Corani metrican finiret guam apud sepulchrum sanctum
propheticum Joanneum in templo cathedrali Omayyadico Tanno 971 (ine. 21. Aug. 1563)]
‫و‬corn.tareusop Bedr-ed-dtn ibi commemorat majorem earum partem nulla traditione
relatamneque inspiratam esse ‫ و‬viro illo bene merito contra .etnecid (Auo facto
Bedr illas quaestiones protraxit et in iis solvendis Abu Hagginopalmam dedit et
quae Sentn objecerat ‫ و‬.t Quas sibi
i u
missas cumlMollai d
laudatus , 10
inspexisset
‫و‬Sentinoauxiliurn tulit et quae disputaverat verbis Abu Hayyini ,tilutearp et ad ea
‫و‬quae
Sheikh Bedr-ed-dtn contra dixerat respondit ejusque verba .tivatufer De ea re
24 *
"186

‫سنة الله ولابية الامام أن بكر محمد بن عبد الجبار أيضا‬

" ‫ علم دراية الكبريت‬FAFP


‫وهو علم أصول التحديث المار ذكره في الالف فلا حاجة الى الاعادة‬
‫**** الحرارى ق ذكر القرارى لكمال الدين عمر بن أحمد بن [ هبة الله بن] العديم‬
‫ آلترارى ة‬٣٣٣ ‫ صنفه للملك الطاعر غازى حين ولد ولده الملك العزيز‬، ‫لخلى المتوفي سنة‬
‫ه دراية الاتجار للامام فخر الدين محمد بن عمر‬٣٨٣ ‫اق أولان السورى للاجلال السيوطى‬
‫ا دراية ق شرح آلهت آية يأتى وفي تخريج أحاديث الهداية‬٣.٣ 4 ‫الرازى المتوفي سنة‬
‫ درع التعارض هجلدات للشيع تقى‬٣٨٣٨ ‫" تراية لاحكام الرعاية يأتى فى الرأء‬FIF ‫أيضا‬
‫ در‬6 ‫الدين أحمد بن عبد الحليم ابن تيمية الحنبلى أ** ذر الازهر في الكلام ده‬

ejusdem‫ر‬-ejusque
patre Imam Abu Bekr Mohammed Ben Abd - el ,rhtbbe qui opus
tituli edidit.

4842. Ilm dir a y et el - ha df th. Doctrina effafa prophetica traditione


accepta recte intelligendi.
Haec est doctrina principiorum scientiae traditionariae jam supra in litera Edif
laudata ‫ و‬.nec
ulla opus est repetitione
.4843 E 1 - D er à ri fi d zi k re 1 - d z er à ri ‫ و‬stellae fulgentes de laudan da
5 .e Kenthl-ed
in - dtn 0mar
eBen g Ahmed
o Ben
r ( Habatallah
p‫ر‬ Ben - eladtn HaleE ‫وة‬
anno 660 .eni( .62 .voN )1621 mortuus ‫ و‬hunc tractatum AMelako Thhair Gh ‫ة‬82
composuit, eum ei MeliR Asts filius nasceretur. – 4844. E1 - D erà ri fi au 14 d
e 1 - ser à ,ir stellae fulgentes de filiis pellicum ‫ و‬.auctore Jelil - ed-dtn Sogtitt –
4845. Dira y et el - ijaz, scientia perfectionis Corani divinae, quae omnia imitandi
‫و‬tentamina irrita ,tidder auctore Imam -rhkaF ed - dtn Mohammed Ben Oma ar R424
.anno 606 .eni( .6 .luJ 1209 ) mortuo ‫ ـ‬.4846 ‫و‬Dir 4y et fi sharh El - EI i d a y et
.aitneics Commentarius operis Hiddget ‫ و‬de quo infra .rutecid Eundem titulum
.sylloge traditionum ex Hiddlyet excerptarum prae se fert -‫ ـ‬.4847 Dir 4y et li
ah kam E1 - Ria y et, cognitio statutorum operis Riliyet, de quo litera R4 videatur. –
.4848 Dar "o el-te 4r o dh ‫ و‬,invasio repentina mutui .sinimatrec Plura volumina
auctore Sheikh Tacka - ed-dan Ahmed Ben Abd- el-haltm Ibn Teintyd Hanbalita. –
4849. E1 - D orr El - Azhar, margaritae splendentes de metaphysica. – 4850. Do rr
185

‫ دافع الغموم وراقع الهموم تركى فى الهزليات المتعلقة‬٣٩٣٧ ‫على مقاتمة وثلاثة أبواب وخاتمة‬
‫بعلم الباه لمولانا أحمد الشهير بحالى بوادر المتوفي سنة * رتب على سبعة أبواب وأورد فيها‬
‫من كتاب شت اللبيب وعزليات العينى وحشيات عبيد زاكافي والفية وشلفية وغير قلكن‬
‫ه دامغة المبتح عيان وناصرة المهتدين لحسام الدين حسن بن شرف التبريزى المتوق‬٣٨٣
‫ة سنة نيف وتسعين وسبعمائة وقيل انه ليسغناق دعو يختصر على قسمين الاول في مشايخ الطريقة‬
‫والثاني في أن أعمال هذه الطائفة مخالفة الشريعة الاسلام أوله الحمد لله الذى تفرد بكبريائه‬
‫الع والدامغة بالغين الضربة الواصلة الى الدماغ والدامقة بالقاف الضربة التى تكسر الست‬
‫لا داتش تامة فارسى مختصر للشيخ الرئيس ابن سينا أشار فيه الى‬٣ ‫ونظمها بعضهم‬
‫** دائرة الاصول للشيخ شمس الدين اجد بن محمد‬ ‫بعض مباحث الحكمة والمنطف‬
‫عافي المتوق‬ ‫برنا ماكتهال بن ال‬ ‫ألكريم‬ ‫سع حلب عبحل‬ ‫دخول الحمام للامام أن‬ ‫ع مع‬ ‫السيوأسى‬ 10

in praefationem , tria capita et conclusionem distributum est. ‫ـ‬. 4837 D 4 fi "


el - gh om tim w e R ti " el - ‫ ط‬o m im ‫ و‬depulsor moeroris et exactor tristitiae. Opus
turcieum carmina jocosa continens ‫ و‬duae doctrinam stimulantium spectant ‫ و‬auctore
Molla nostro Mohammed, vulgo Deli Birthder dicto et anno 941 (inc. 13. Jul. 1534)
.ouFecit tr septem
om capita
‫ف و‬ubi locose libris Shadd el-lebit ‫ و‬Hashght sive
carmina jocosa ab 4 ‫ة‬81 ‫ اة‬edita ‫ و‬Rahshtytit sive carmina obscoena ab 0Beid Zakthras
composita ‫ و‬4 lfiget et Shelfiyet et alia protulit ‫ ـ‬.4838 D 4 migh at el ‫ـ‬
rn obt e di in we N 4 sir et e1 - m o hte d in ‫ و‬vulnus capitis rerum novarum studiosorum
‫ه‬t‫ج‬. m
adjutrix
urobene tcerid ‫ و‬,a‫ك‬auctore Hosthm - ed - dtn Hasan Ben Sheref Tebrta
arano 790 (inc. 11. Jan. (8831 et quod excedit mortuo. Alii hoo compendium5 ‫و‬
Cr an od duas partes continet et ita incipit: Laus Deo ‫ و‬gni majestate unicus est etc. ‫و‬
sa glantickto
‫ه‬ su tribuunt
bi Pars t
prior de
n doctoribus
ed agit via
e mystica
cni ‫ و‬posterior
‫ه‬‫م‬ae ,oe quod
t hujus sectae
n opera legi
u Islami contraria
s – Vox dimighat litera
‫ من دورة في جريجه‬14a vulnus significat cerebrum laedens ‫و و‬dinnicatlitera CAf notata vulnus
.du o dens frangitur ‫ ـ‬.Vir quidam hoe opus metrice composuit ‫ ـ‬.4839 Danish -
n ‫ اكة‬11 a ,h liber .eaitneics Compendium persieum ‫ و‬ubi Sheikh Heyts Ibn Sina
disquisitiones philosophicas et logicas .tignat – .0484 Dairet e 1 - 0 sti
‫او‬nonnullas
orbis principiorum ‫ و‬.auctore
Sheikh Shems-ed-dtn Ahmed Ben AMohammed Staptist ‫ ـ‬10
.4841 D ok ht I e 1 - hamm 4 ,m introitus balnei ‫ و‬-auctoribus
Imam Abu Sad Abd
e7 - Rer in Ben ‫ر‬
Mohammed
anit BenneS ‫و و‬anno 562 .eni( .82 .tcO )6611 mortuo
111. 24
184

‫" ألد أتى‬60 ‫أنكر النبوة والمجوس واليهود والنصارى والعاشر في اثبات نبوة نبينا محمد صلعم‬
‫ آلح اتى الى وداع الدنيا لان سعد‬٣٨٣٣ ‫الى الشرق المساى في مختصر حادى الارواح سبف‬
‫مل** دأتى الغلاح ألى سبيل النجاح في التصوف للشيخ محمد‬f ‫اسماعيل بن على المفتى‬
‫محمد المرصفى جعله متنا البيان الطريقة التجنيدية والشاذلية وآدابها واحوال سلوكها‬ ‫أبن‬

‫أوله الحمد لله الذى أتى أولي أو الخ ثم شرحه شرخا ممزوجًا وفرغ منه في ذى القعدة ة‬
‫ست مع أول الشرح الاحمد لله الذى جعل الصوتية من خوض العبيد الخ ه** تأتى‬
‫ أوله الحمد‬1 ‫القلاع فى إنكار المساء والصباح رسالة لجلال الدين السيوطى المتوفى سنة‬
‫ي‬ ‫ا داعى متار البيان الجامع‬٣٨٣ ‫لله خالف الاصباح اليغ أستوعب فيه ما ورد فى الاخبار‬
‫التسكين بالقرآن للشيخ شمس الدين محمد بن محمد الشهير بابن أمير الحاج التحلى‬
10 ‫مم مختصر أوله الحمد لمن جعل الحاج الى البيت الحرام اليغ رتبه‬1 ‫المتوفى سنة‬

et astrologis ‫ و‬iisque qui prophetiam negant ‫ و‬et Magis ‫ و‬Judaeis et .sinaitsirhC Sectio
decima de prophetia Mohammedis prophetae nostri stabilienda agit. ‫ـ‬.
4832 E1 - D ti
il a eshref el - me sa ‫ و‬invitator ad .anissilibonaiduts Compendium operis Hids
quo supra dictum est ‫ ـ‬.4833 E1 - D 4i il a we d 40 el - d un y a ‫و‬
el - eruoth ‫ و‬.de
invitator ad valedicendum ,odnum auctore Abu Sad Ismaat Bera ‫ر‬4 .Wa Mufti . ‫ـ‬
.4834 Dai e 1 - fil a h il a se b fl el - n ej a h ‫و و‬invitator
felicium ad viam salutis
auctore Sheikh Mohammed Ben Mohammed Marsan, qui textum dare voluit ad
explicandam viam mysticam sectarum Joneidayet et Shttdsalayet ‫ و‬earum praecepta
agendi et status vitae .silatirips Postea opus ‫ و‬.. ‫و‬
uod ita
o :tipice
ni Laus
D ‫ و‬. cujus
5 .amicidederunt etc ‫و و‬commentatus est ita ut textum ,teredda et ,suiratnemmoc quem
‫م‬mense Dzulca"det anni 955 .cni( 11 . .rbeF )8451 ,tivlosba incipit ita : L ‫و‬ausDeo
.qui
Suforum doctrinam virtutem cultorum divinorum peculiarem esse voluit etc ‫ـــ‬
.4835 Dai el - fe l a h ‫ و‬precator felicitatis de precibus mane et vespere ad Deum
faciendis ‫ و‬. auctore Jeltil - ed - din ,atityoS anno 911 .cni( .4 .nuJ )5051 mortuo ‫و و‬iu
hic omnia congessit, quae traditiones sociorum prophetae revelata continebant.
Tractatus incipit ita : Laus Deo primas aurorae luces creanti etc. . – 4836. D a i
m en a re 1 - b ey 4n ‫ و‬invitator rectae expositionis viae pro eo , qui quietem Corano
‫و‬parandam
,tigilloc auctore Sheikh Shems-ed-dan dIohammed Ben dMohammed Haleba
10 ‫و‬vulgo
Ibn Emir - elhtti dicto et anno 879 .cni( .81 .iaM )4741 .outrom Compendium
quod ita :tipicni Laus ei ‫ و‬.dui
sacrum iter ad templum Mekkanum instituit etc ‫ و‬et
"‫م‬
.-
‫باب الدال المهملة‬
‫الداء والدواء الشمس الدين أن عبد الله محمد بن أن بكر المعروف بابى قيم‬ ‫بسام‬
‫الجوزية تختصر الفه في جواب مسئلة وهى أن مريضا ابتلى ببلية وقد اجتهد في دفعها قلم‬
‫يقدر فما الحيلة فاجاب بان الانسان لو أحسن التداوى بالفاتحة لرأى لها تأثير عجيبًا‬
‫لما آلت الى الى الاسلام في أصول علم الكلام لان البركات‬ ‫ فبسط القول الى آخر الكتاب‬5
‫ه أوله الحمد لله الواحد الواجب ألع ذكر‬w ‫عبد الرحمن بن محمد الانبارى المتوفي سنة‬
‫على عشرة‬ ‫خالف الملة الاسلامية وخاطب كل طائفة باصطلاحهم درتبه‬ ‫على من‬ ‫فيه أنه رت‬
‫فصول في الردّ على من أنكر الحدوث والصانع والردّ على الثانوية والطبيعيين والمنجّمين ومن‬

LIBRI QUORUM TITULI A LITERA DAL PUNCT O


IDIA CRITIC 0 DES TITUT A IN CID I UN T.

.4830 E1 - D 4 we E1 - D ew 4 ‫ و‬morbus et .mutnemacidem Compendium , quod


‫ه‬
SAz ems-ed-dtn Abu t Abdallah Mohammed Ben
e ABi ,rkeB vulgo Ibn
y Cayyian-eljauxt
e ormposuit , ut interroganti responderet. Aegrotus enim morbo aliquo vehementer
w e ‫ه يجد‬
batur etm
summama de eo depellendo
ru adhibuerat
c ‫ و‬nectamen res prospere
processit. Et quod remedium nunc adhibendum 4 Homo , respondit, si bene sciret
e prima Surata sibi medicinam facere ‫ و‬effectum mirabilem inde animadverteret.
.De hae re deinde fusius usque ad finem libri disserit ‫ ـ‬.4831 E1 ‫ ـ‬D 4 i il a 5
e I ‫ ـ‬is I am ‫ و‬,invitator
ad fidem islamicam amplectendam de principiis metaphysicae
auctore 4Burberaktit 4 ‫ة‬
.d- el-rahman
e Ben AMohammed
n,ti rhtbnA anno( 577
17 . .iaM 1181 ) mortuo ‫ و‬gni se refutare hic ,ticid qui religioni Mohammedanae
,rutesrevda et quamvis sectam lingua ei propria .rutiuqolla Librum ‫و و‬:ui
tipicniati
.Laus
Deo unico absolute necessario etc ‫ و‬in decem sectiones distribuit de refutandis
iis, qui creationem enihilo et creatorem negant, de refutandis dualistis, naturalistis
182

‫هل * خير المطلوب في العلم المرغوب في الفتاوى لجمال‬ ‫أم القرى يعنى الهمزية سبف‬
‫لا الخيرات‬f ‫ ألفه للملك الناصر داود‬1-1 ‫الدين محمود بن أحمد الحصيرى البخارى المتوفي سنة‬
‫الحسن في مناقب أن حنيفة النعمان "لة خبرة القتاوى للامام على بن محمد بن احمد‬
‫بن عبد الله بن نصير الدين بن ملكان [ البرنوانى الحنفى] قال في ديباجته جمعت فيه ما‬
5 ‫هو معتمد عليه في الفتوى من الاصع والاصوب والخيرة مصدر خار يخير أى صار ذا خير‬
‫في البديع اختصر أوله ستحان من تذكر من بحارة‬ ‫من خيرة الفاصلة تحقة لخيرة الفصاحة‬
‫لان الغترع مبارك بن المبارك بن ] أهد‬ ‫محكمات البيع الأخيرة في قراءة [ القرن العشرة‬
] ‫ه‬1 ‫المتوفي سنة‬ ‫أبن زريف المعروف بابن الحداد المقرى الوسطى‬

Omme 1 - c or à ‫ و‬optimum ‫ و‬guo hospes .rutipicxe Commentarius operis 0mm el-corth


sive carminis in Hamza desinentis (Hamnxtget ( ‫م و‬de quo supra videndum est ‫ـ‬
.4825 E1 - Kh eir El - Mat1 : b ‫ و‬optimum quaesitum de scientia ,ataredised Responsa
juridica, quae Jentil - ed - dtn Mahmtid Ben Ahmed Hastra Bokhbrs, anno 636 (ine.
.14 .guA )8321 mortuus ‫ و‬.Melako IVisir Datoud composuit ‫ ـ‬.4826 E1 - Kh eir 4t E 1 -
His à u ‫ و‬.pulcherrimaeres exquisitae de virtutibus Abu Hantrae Wonthra laudabilibus ‫ـ‬
.4827 Kh iy ar et e1 -fetit wi ‫ و‬possessio responsorum juridicorum , auctore Imann ‫ر‬874
Ben Mohammed Ben Ahmed Ben Abdallah Ben Aastr - ed - dtn MeIRhn I Bertontant
5 Hanefita1, qui in praefatione haec habet: Collegi hic certissimum et justissimum,
quo in responsis dandis niti quis posset. Khigaret autem infinitivus verbi kh dara
).tuf d)ortho
kag u ,tse q ‫ وو‬/ actus fait possessor Bond ‫ ؟؟‬.significat ‫ ـ‬.4828 Kh eir et
e 1 -fo dh a l a , res exquisitae hominum bene meritorum. Compendium de ornatu dicendi
optimis inter disertos dono oblatum ‫ و‬guod ita :tipicni Laudatus sit is ‫ و‬e cujus -
maribus scientiam summam petunt tribunalia ete. – 4829. Kh eir et fi e kira at
[el - cara at el - a sh are t, optimum de decem Corani lectorum recensionibus, auctore
IMobdrek Ben I Mobthrek Ben ] Ahmed Ben Zorete [ IWisiti] Corani Lectore, vulgo
Thn - elhaddid dicto [ et anno 596 (inc. 23. Oct. 1199 ) mortuo 1.
181 - ‫ه‬

‫زكى الدين عبد العظيم بن عبد الواحد‬l ‫تلقواتع رأى في فواتع السور لابن أن الاصبع‬
‫ الة الخواطر الفكرية في الفتاوى البكرية للشهاب أحمد‬.]‫القيروانى المصرى المتوفي سنة مد‬
‫أبن محمد بن عبد السلام الشافى الذى ولد سنة لأنه جمع فيه الفتاوى شيخه‬
‫ هل * خيال العرب وما قيل فيه من الشعر‬.. ‫« خياط تامة فارسى منظوم للخيّاط الكاشافي‬F
‫ملا خيال يار تركى منظوم لوجودى الشاعر‬f ‫ لخلف الاجر البصرى المتوفى في حدود سنة مها‬5
‫ا ل م خير الباق في جواز الوضوء من الفساق رسالة لزين العابدين بن نجيم المصرى‬
‫ملا خير‬F ‫؟ أوله الحمد لله الذى أنزل من السماء ماتم طهورا اليغ‬.. ‫الخنفى المتوفى سنة‬
‫نتم خير‬ ‫البشر بخير البشر لحاجة الدين محمد بن محمد بن ظفر الصقلى التوفي سنة مه‬
‫ خير القرى في زيارة أم القرى للشيع‬for " ‫آليات المنتقى من كتاب الاعتقاد يأتى في الكاف‬
‫] حملة خير القرى ق تموج‬111 ‫ محب الدين أحمد بن عبد الله الطبرى [ المتوفي سنة‬10
‫ط‬e
1 - few ti , ‫ن‬
ogitationes
m inu
mentem
r venientes
oi de arcanis
t initiorum
i,n i .e i
, auctore Ibn Abilusba IZek - ed - dth Abd - el-atxtm Ben -dbA -7e antihad
‫ه‬Suratarum
Cairatotani ,irsiM anno 654 .eni( .03 .naJ )6521 mortuo . ‫ ـ‬.4816 El - Kh a w a tir
‫ا‬E1
- Fikrf y et fi el - fet i wi E - Be kr fy et ‫ و‬cogitationes acutae de responsis
.juridicis ab 4‫ر‬u‫ ة‬Beir datis ‫ و‬auctore Shelhtti - ed - dtn Ahmed Ben IMohammed
‫ر‬EBen Abd - el - sellinc,atiifahS anno 847
i .cni( 1 . .iaM )34h 41 mortuo , qui
.responsa Sheikhi sui collegit ‫ ـ‬.4817 Kh a yy 4t - n a m eh ‫ و‬liber sartoris ‫ و‬poéma
persieum ‫ و‬auctore Khayyit Kashtini – .8184 Khiy al El - Arab ‫ و‬phantasia
Arabum et poémata de iis in publicum emissa ‫ و‬auctore Khalaf Ahmar ,arsaB circa 5
.an
num 180 ( .cni .61 .traM )697 mortuo ‫ـ‬ .4819 Kha y a l y a ,r phantasmatum
arra .sueR Poématurcieum ‫ و‬auctore Wotidi Poéta . ‫ ـ‬.4820 ,E1 - Kh eir El - B 4 cki
‫ج‬bo ‫ه اصله مع‬ erstes
‫ما‬ de licentia
‫مر‬se i aqua
dreceptaculorum
naval ‫ و‬auctore Zein - eliabidin
‫اح‬I ‫ عقد‬-PNejtm IMisra ,atifeniaH anno 970 .cni( .u
13 .guA )2651 .outrg om Tractatus ,
ita :tipicni Laus Deo ‫و و‬ .lui
de coelo
c aquamt puram demittit
e ‫ ـ‬.4821 Kh eir
el ‫ ـ‬Ho ish r b i k heir el - b o sh ,r optima laetitia wultu demonstrata optimo laeto
nuantio allata ‫ و‬,auctore Hojjet-ed-din Mohammed Ben IMohammed Ben Tafer Sickilli
anno 565 (inc. 25. Sept. 1169) mortuo. - 4822. Kh eir el - Za d, optimum viaticum
e libro ,dhtcatI de quo litera Kdf videatur ‫ و‬.cum delectu assumtum ‫ ـ‬.4823 Kh eir
e‫ ا‬- ‫ن‬ir‫ا‬
4 fizi
‫ع‬ y aret
ar ommo
e 1 - c ‫ و‬optimum , guo hospes ,rutipicxe in optima
urbium visitanda ‫ و‬,auctore
Sheikh Mohibb - ed - dtn Ahmed Ben Abdallah Tabert 10
]
.[anno
o
696 u
.eni( t
.03 .tr
cO )6o
921 m ‫ ـ‬.4824 Kh eir el - ckir à fi sharh
180

‫من الرقية وقال لا بأس أن يرقى بكتاب الله وبما يعرف من ذكر الله] قال الحسن البصرى‬
‫وجاعيد والاوزاعى لا بأس بكتب القران في اناء ثم غسله وسقيه المريض وكريه الناخى ومنها‬
‫ بخواتر الاعداد المتحابة والمتباغضة كما يبين في‬.‫يخوض العدد والوقف والتكسير ومنها‬
‫تذكرة الاحباب في بيان التحاب وخواتر البروج والكواكب وخواتر المعدنيات وخواتي‬
... ‫م‬ .
. ، ‫سسسسسسسسساد‬ . ‫م‬

5 ‫النباتات وخواتنا الحيوانات وخوض الاقاليم والبلدان وخواتن البر والبحر وغير ذلك‬
. ‫وهتف في عنه الخواتن جماعة منهم أحمد البول والغزال والتميمى والدكى في كنز الاختصاص‬
. ‫وهو كتاب مفيد في تلك المقاصد وغيرعم‬
‫في بواعر الانوار من خوض الامة الحسنى للشيع ان العباس‬ ‫لا خواتس الاسرار‬٣
‫اجد البون مختصر والشيخ جلال الدين ثمة خوض القرآن الحكيم أن عبد الله التميمى‬
10 ‫ذكر فيه أنه أخذه من بعض الحكماء بالهند وللامام أن حامد محمد بن محمد الغزالى المتوفي‬
، ‫ة الخواطر السواتج ق آسرار‬
‫ وا‬٧٥٠ ‫نوفى سنة‬
‫س الله المالقى المت‬
‫ أحمد بن عبد‬F
‫منه ولاولى بكر‬

‫و‬ex Shttfit de .enoitanicsaf Nil ,tidepmi respondit quominus liber divinus et preces
cognitae ‫وو و‬uibus
rutacovnisueD .fascinationi adhibeantur l ‫ ـ‬,AEl-Hasan El-Basrs
hoe‫هز‬AM
thid et -lE Auxii :tnueid Nil ,tatsbo quominus Coranus vasi ,rutabircsni
lavetur et inde aegroto .ruteniporp Cuod AWalkhai improbat ‫ ــســ‬porro virtutes peculiares
numerorum ‫ و‬،
uadratorum
‫و‬m talismanicorum
ura etr
commixtionis
etil ‫ ـ‬-virtutes
nume
rorum sympatheticorum et antipatheticorum ‫ و‬. Id‫هت‬ut
hoc clarius in Ted karet el-akhtab
‫ة‬eydan
rut el-tehtabli
artsnomed ‫ ـ‬٢irtutes peculiares signorum Zodiaci et astrorum ‫بـ‬
5 virtutes peculiares fossilium ‫ سـ‬vegetabilium – animalium – climatum et regionum –
continentis et ,siram et quae suntalia similia ‫ ـ‬De his virtutibus rerum
.terrae
arcanis permulti scripserunt , ut Ahmed Baint ‫ و‬,tlitsahC ,tnatneT Jaildeka ‫ و‬cujus
liber A onx et - akhtastas multa hujus argumenti continet ad discendum utilia ‫ و‬et qui
suntalii. .

4812. Kh a w its s el - a sr a r, virtutes arcanorum peculiares de luminibus admodum


.splendentibus ‫ ـ‬.4813 Kh a was se 1 - a sm a el - h osn 4 ‫ و‬virtutes p eculiares
nominum Dei pulehrorum ‫ و‬. ‫و‬auetoribus Abu'labbits Ahmed ,aniaB qui compendium edidit
.etSheikh Jelal-ed-dtn ‫ ـ‬.4814 . ,Kh a wt ss E1 - C or ,na virtutes peculiares Corani
10 auctoribus Abu Abdallah Tentrnal Medico ‫و و‬ lui ses
librum
i enonnullis
ciIndorum dem
sumsisse monet ‫ ـ‬Imam Abu Hamid Mohammed Ben Mohammed ,ilixahG anno 505
).cnio
.01u.lut
J )1r
111 om ‫ ـ‬et Abu Bekr Mohammed Ben Abdallah Milicki , anno 750
) ..2c 2 .trnaM )94i
31 mortuo
. ‫ ـ‬.4815 El - Kh a wa tir El - Sew finih fi asra r
179

‫وجهه وسببه وكذلك جميع الخواتى الا أن علل بعضها معقولة وبعضها غير معقولة المعنى من‬
‫ تنقسم إلى أقسام كثيرة منها خوض الاسماء المذكورة الداخلة تحت‬،‫أن تلك الخواتن‬
‫قواعد علم الخريف وكذلكن خوض الحروف المركبة عنها الاسماء وخواتن الادعية المستعملة‬
‫في العزائم وخوات العراق قال المولى الذكور وغاية ما يذكر في ذلك كان مسنده تجارب‬
‫ة السفن وورد في ذلك بعض من الاحاديث أوردعا السيوطى في الاتقان وقال بعضها موقوفات‬
‫عن الصحابة والتابعين وما لم يرد أثره فقد ذكر الناس من ذلك كثيرا والله تعالى أعلم يص تحته‬
‫ويقال أن الرقى بالمعونات وغيرها من أسماء الله تعالى هو الطب الروحافي اذا كان على لسان‬
‫الابرار من الخلف حصل الشقاء باذن الله تعالى فلما عز عذا النوع فزع الناس الى الطبي‬
‫الجسماني ويشير الى عذا قوله صلعم لو أن رجلا موقنا قراً بها على جبل لزال وأجاز القرطبى‬
‫ الرقية باسماء الله تعالى وكلامه قال فان كان مأثورا أستحب [ قال الربيع سألت الشافى‬10

enim, magnetem lapidem terrum attrahere, rationem vero et caussam hujus attractionis
ignoramus ‫ و‬et eadem ratio est omnium virtutum peculiarium ‫ و‬Inisi quod aliarum
caussae intelligibiles ‫ و‬.aliae
ad intelligendum non apertae sunt ‫ ـ‬Blae proprietates
arcanae in multa genera dividuntur ‫ و‬cujusmodi sunt – virtutes peculiares nominum
laudatorum , quae partem praeceptorum doctrinae literarum complectuntur ‫ ـ‬virtutes
p eculiares literarum ‫ و‬e quibus nomina composita sunt – virtutes peculiares precum
.in fascinationibus usitatarum -- wirtutes peculiares Corani -‫ب‬- AMolla supra laudatus : 5
Totum et summum ‫ و‬, quod
t de hac
i re commemoratur
a‫ و‬nullam auctoritatem habet
raisi virorum sanctorum experientias ‫ و‬et revelatae sunt nonnullae traditiones hue
sTo ectantes , quas Sogniti in Itcin profert. Partem earum dicit in sola auctoritate
‫ه‬s
C ‫ه‬ iorum
‫ح‬e prophetae
rehorumque
tsi asseclarum
sbus ‫ و‬et eorum ‫ و‬guorum nullum
revelatum exstet homines multa .essaromemmoc
man ‫و حصه‬numentum Deus solus veritatem
co rmpertam habet. Nonnulli incantationem versibus coranicis Moatonoidstit dictis aliisque
norninibus divinis effectam medicinam esse spiritalem dicunt, quando Deo permittente
ore cultorum Dei justorum inter homines morbo sanatio adhibetur. Cum.autem hoc
sanationis genus rarissimum sit, homines ad medelam corpoream confugiunt, Idem
indicant verba prophetae : Si vir fidem habens eos super monte legeret ‫ و‬mons loco
.moveretur ‫و ـ‬Cortuba magiam nominibus et verbis divinis munitam .tittimrep Si 10
,tieffectum
uqni habet
‫ و‬,signum
hoc est divinae .sinoitaborppa :"4beRI ,iviseauQ ait
23 *
178

‫لة خوارج البحرين واليمامة لان عبيدة معمر بن مثنى‬.. ]‫أصول الحنفية يأتى في الكاف‬
. . . . . . . .. . .
".‫م‬
... " . . . . . . . .. . .. [. ‫سنة‬ ‫اللغوى [ المتوق‬

-‫ب‬ ‫ف‬ ‫ا‬ -- - .. ‫م‬ ." ‫علم الخواض‬ FA ".. " ‫م‬ ‫م‬

. .

. . . . . .

‫وهو علم باحث عن الخواض المترتبة على قراءة أسماء الله تعالى وكتبه المنزلة وعلى قراءة‬
‫الادعية ويترتب على كل من تلك الاسماء والدعوات خوض مناسبة لها كنا في مفتاح السعادة ة‬
‫قال واعلم أن النفس بسبب اشتغالها باسماء الله تعالى والدعوات الواردة‬ ‫لمولانا ظافكبرى وانه‬
‫في كتب التربة تتوجه الى جنب القدس وتخت عن الامور الشاغلة لها عنه فبواسطة ذلك‬
‫التوجه والتختى تفيض عليها آثار وانوار تناسب استعدادعا الحاصل لها بسبب الاشتغال من‬
‫هذا القبيل الاستعانة بخواتر الادوية بحيث يعتقد الرئى أن ذلك يفعل السعر انتهى‬
10 ‫أقول خوض الاشياء ثابتة وأسبابها خفية لاتا نعلم أن المغناطيس يجذب الحديد ولا نعرف‬

Hanefitarum. Wide infra literam Kif]. – 4810. Kh a wari j E1 - Bahre in we


E 1 - Yem a ma ‫ و‬homines seditiosi insulae Bahreain et provinciae ,anatneY auctore
‫ر‬4bu o 0beida
go Manar
lBenoc AMothanna
ixeL ‫ ] و‬.anno 210 .eni( .42 Apr 825 )
mortuo [ . ‫سد‬

.4811 ‫و‬Il
m el - kh a was .s Doctrina virtutum nominibus ,sinivid precibus
numeris aliisque rebus propriarum.
Haec est ea doctrina, quae de proprietatibus arcanis quaerit lectioni nominum
divinorum librorumque revelatorum et recitationi precum adscriptis ; singulis enim
nominibus et precibus virtutes peculiares adscribunturillis homologas , ut Molla
Scias‫ة‬noster
Tashk prazdideh in JItfttah -le ,rutatsettedites qui dicit : ‫ و‬animam ‫ و‬cum
5 nominibus divinis et precibus in libris Dei revelatis cum homine divinitus commu
nicatis occupata sit, sead sanctam divinam majestatem convertere et immunem esse
a rebus, quae eam ita occupatam teneant , ut majestatis illius rationem non habeat.
Ope hujus conversionis et immunitatis impulsus et lumina divina super eam se
effundunt, quae capacitati conveniunt, quam sibi ex occupatione paravit. Hujus
‫و‬generis auxilium ,tse quod a propriis precum virtutibus ,tnutep ut ‫و‬ui mutceffe
10 videt ‫ و‬.taliamagiae ope effici .taderc Haec ille ‫ ـ‬Ad quae .oicijda Proprietates
‫و‬rerum peculiares exploratae et indubitatae sunt earum caussae vero .eatlucco Scimus
177

‫ سمية خميس ق آحول آلتقس التقيس في السير‬. . ‫هملا خمير ق القروع الوبرى الكنفى‬f
‫؟ وعو‬1 ‫للقاضى حسين بن محمد الدياربكرى المالكى نزيل مكة ألمتوق بها في حدوث سنة‬
‫كتاب مشهور مرتب على مقذمة وثلاثة أركان وخاتمة المقدّمة في خلق تورو صلعم والركن‬
‫الاول في الحوادث من المولد الى البعثة والثافي من البعثة الى الهجرة والثالث من الهجرة الى‬
‫وغيركم من السلاطين ألى جلوس‬ ‫عباس‬ ‫أمية ول‬ ‫الخلقاء الاربعة وبى‬ ‫ ألوفات والاخاتمة في‬5

‫ثامن شعبان سنة ؟ وقد اختلف في أحجام‬ ‫السلطان مراد الثالث اجمالا وفرغ من تأليفه في‬
‫فقيل أنه بالمهملة سماه باسم مكة ورأيت بخط العلامة قطب‬ ‫الخاء واعماله في الخميس‬
‫مدة خمسين ق آصول التي تختصر‬ ‫ألحبين التى ته ينقط فوق الاخاء وعو المشهور‬
‫ ففي البين محمد بن عمر الوازى المتوفي سنة الا رتب على المسائل الخمسين أوله لخمد‬.‫للامام‬
‫مد لله الذي يتية العقول التي نرى فيه الدكتل النية والقواعد الاصولية مهرج في‬
".

e1 - for " , fermentum de partibus juris specialibus ‫ و‬atictore IWebert Hanefita . ‫ـ‬
.4807 ‫و‬Kham is fi a hrw a l e 1 - nefes e 1 - ne fi s Castra quinquepartita.de ,sii quae
‫و‬ad ‫ريوسو‬auctore
spiritum pretiosum pertinent . Cadhi
e b Hoseta
r . Ben
h AMohammed
yaD
Malikita, Mekkae inquilino ibique circa annum 966 (inc. 14. Oct. 1558) mortuo.
‫و‬Biographiaprophetae satis cognita et in praefationen tria fuleimenta et conclusionern
disposita. Praefatio agit de creatione luminis ‫و‬eatehporp fuleimentum primum de ii ‫و‬s
quae a tempore , quo natus est ‫ و‬ad ejus missionem Propheticam ,tnureneve secundurra
a missione ad ejus ,maguf tertium a fuga ad mortem ‫ و‬et conclusio summatin de 5
»
‫و‬Tuatuor
sid
Khalifis
ay, yamO Abbasidis aliisque Sultanis ad tempus ,euqsu quo
‫خ‬
sultan sMurad ,IiII regnum
s adeptusn.tse Absolvit
e auctor
m ejus e
compositionem
id
.Shaban octavo anni 940 (ine ‫لم‬u‫ل‬...23 (1533 ‫دع و‬et
dissentiunt in ,enoitseauq utrum vo
TManats puncto adjecto an Hants scribenda .tis Alii Hants ,tnurefearp quasi
libro‫ك‬F
nomen Mekkae dederiti vidi tamen eam a viro doctissimo Kolti-ed-din Mekki manu
sua KTiants puncto adjecto scriptam ‫ و‬Quae ratio usitatior .tse – .8084 Kham sf n
fi o st le d - d fn , quinquaginta ( )senoitseauq de principiis religionis ‫ و‬auctore Imann -
‫و‬FaRAr- ed-dtn Mohammed Ben 0mar ,iztiR anno 606 .eni( .6 .luJ )9021 mortuo
qui ,muidnepmoc quod ita :tipicni Laus Deo ‫ و‬.prae
cujus . . . mentes obstupefiunt etc ‫و‬
ad quinquaginta quaestiones disposuit eique argumenta clara et praecepta principiis 10
inseruit ‫ ـ‬.4809 ] Kh a ms in ‫ و‬Tuinquaginta ( )senoitseauq de principiis
.stabilita
111. 23
176

‫لمدة خمسة المعيدى وعو أبن المعيد الرومى‬ ‫هفتاخوان والرابع محبة الابكار والخامس‬
‫لمدة خمسة التامى وعو الامير هاشم المشهور بشاه طبيب الهروى الاول مظهر الآثار‬
‫ه‬1 ‫لمدة خمسة انتقامى وعو الشيخ جمال الدين يوسف بن مولد الكنجوى المتوفي سنة‬
‫وهو مشهور معتبر الاول اقبال نامه والثافي اسكندر نامه ويقال له خرد نامه والثالث ليلى‬
5 ‫* * خمسة النوائى‬ ‫وجنون والرابع عفت بيكر والخامس لخزن الاسرار ويقال له بنج كنج‬
‫ الاول حيرة الابرار والثانى فرعاد وشيرين والثالث ليلى‬11 ‫وهو مير عليشير الوزير المتوفي سنة‬
‫م خمسة‬F ‫والجنون والرابع سبعة سيارة والخامس اسكندر نامه كلها بلغة التركى القديم‬
‫يحيى الشيطوى من شعراء عصر السلطان سليمان خان الاول كلشن أنوار والثافي كناجيندع‬
‫راز والثالث كتاب أصول والرابع يوسف وزليخا والخامس شاه وكدا ونظمه سلس لطيف بالتركية‬
..

.3 HeflAhtin – 4 . Sohlet et - abAttr .i .e societas virginum ‫ ـ‬5 . . . . ‫ ـ‬.4801


‫ا‬Kh
am s et E - M of ,id guinio carminum ‫ و‬auctore Ibn - elnotd Runna ‫ ـ‬.4802
‫ا‬Kham s et E - Na ,im guinio carminum Ninti ‫ و‬Gui plenius Entr H4shian Heretes
et vulgo Shtth Tabit appellatur. Primum ejus carmen est AMotashar el-athlir i.e.
.monumentorum demonstrator ‫ ـ‬.4803 Kh a Ins et E I - Nitz am ,i quinto carminum
.
TVitxtinti
i annou
596 .t
cni( .3r
2 .tcO o
1199 ) m ‫ و‬cujus nomen integrum Sheikh
.Jental - ed-din Yusuf Ben IMotoayyed Keijeuot est. Haec pentas nota et magnae
est auctoritatis ‫ و‬et continet carmina : 1 . Mobil - nttaneh .i .e liber felicitatis –
.2 Iskender-ntimeh .i .e liber ,irdnaxelA qui et Khired-ntimeh dicitur ‫ ـ‬3 . Leilles et
5 ‫ق‬nitnel ‫ ـ‬.4 .Heft
peaker .i ,e septem pulchritudines – 5 . hakhzen el-asrtir i - e
receptaculum secretorum , quod et Penj Keni i. e, septem thesauri dicitur- –
.4804 Kh am s et E1 - New y ,i quinio carminum ‫ و‬auctore Mir Altshar Neacthys
Weziro, anno 906 (ine. 28. Jul. 1500) mortuo. Sunt autem haee: 1. Hiret el-abrtir
.i ,e stupor justorum ‫ ـ‬.2 Ferhttd et Shirtn ‫ ـ‬.3 Leila et Alejutin – .4 SeB"at
.
Seyythret
ea.it ,eeseptem
nalp ‫ ـ‬5 . ‫م‬Iskender - nlineh i .e liber Alexandri ‫ و‬guae
.omnia sermone tureico antiquiore scripta sunt ‫ ـ‬.4805 Kh a ms et Yah ya
Sheb tewi, quinio carminum , auctore Yahya Shebleton Potta tempore Sultani
.Soleintin Khtin vivente. Continet haec carmina : 1. Gillshen antotar i. e- rosarium
luminum ‫ ـ‬.2 ‫و‬Genjinei rd ‫اظ‬i.e.thesaurus arcanorum – 3 . Kilth 08tit .i .e liber
principiorum ‫ ـ‬4 . Yusuf et Zuleikhtt – 5 . Shtth et Kedit .e.i Shah et pauper –
quae facili et eleganti sermone turcico composita sunt – 4806. Kh am fr fi
175

‫ومع سبهر وغرة الكمال كذا قيل والصحرج على ما رأيته أن الأول مطلع الانوار والثانى خسرو‬
‫م خمسة‬F ‫وشيرين والثالث ليالى والجنون والرابع آينداء اسكندرى والخامس عشت بهشت‬
‫خوجه كمال الدين أن العطاء محمد بن على الكرمافي ويقال له خلاف المعافى يتبع فيه‬
‫خمسة النظامى وارغ تمامه بقوله شعر‬
‫شدن بتاريخ هفت صد وجل وجار‬ 5

‫كار أين نقش آزرى جونكار‬


‫ خمسة ستان بن سليمان من أمراء السلطان بايزيد خان وهو أول‬F ‫الاول روضة الاتوار‬
‫من نظام الخمسة بالتركية الأول ومف وعذراء والثانى يوسف وزليخا والثالث حسن ونكار‬
‫والرابع سهل ونوبهار والخامس ليلى وأجتون مدة خمسة العطائى وهو عطاء الله بن يحيى‬
‫ الأول ساق نامه والثافي نفحة الازهار في بحر الخبين والثالث‬.rP ‫ الشهير بنوى زاده المتوفي سنة‬10

‫م‬IMehis
sipeir .e.i luna coeli – Ghorret Rental i .
Splendor
e.‫ه‬ sinoitc‫ح‬
efrep ‫ر‬
Ita salt
m
‫و‬vulgo
;ruticid ad veritatem autem propius accedit ,ut
quidem ego ,idiv haee enumeratio
ut primum carmen sit "ilitleMA -le antoir i.e.ortus luminum ‫ و‬seeundum Khosr-eao
‫مر‬ et Shirtn ‫ و‬tertium Leila et IMejntin ‫ و‬guartum 4‫ة‬
neimIskenders
ulu ,i c
.e eps
Alexandri, quintum Hesht Behisht i.e. octo paradisi. – 4798. Kh a ms et Kh o ‫ن‬i a
K em ‫ة‬1 - e d - d ,nf quinio carminum a Kenthl-ed-din Abulati Mohammed Ben a ‫يتر‬
FTermini, vulgo Khallie el-methni i.e. creator sententiarum dicto, editorum. Initator
quinionern ,itanitatiN ,euqsupmet quo suum absoluit :versu
‫و‬hie hoe significavit
Factum est tempore anni septingentesimi quadragesimi quarti. .

Confectio hujus scripturae pretium est picturae instar.

.Primumhujus quinionis carmen est Raudhet et - antoir .e.i hortus luminum ‫ـ‬
.4799 Kh am set Sin an ‫و و‬uinio
munimrac ‫ و‬auctore Sintin Ben Soleintin Emiro ad
aulam Sultani Bayextd Khin, qui primus inter Turcas ejusmodi quinionemmetriounn
composuit haec carmina continentem : ht dtmtc et 4sra ‫ ـ‬1 : 18ttf
hketaewaZ 4 ‫ـ‬
‫م‬ETo
sra et IVikthr .i .e pulchritudo et pictura - Sehel et Netobehttr ‫ ـ‬Leada et
ATejaain. – 4800. Kh am s et Aty i, quinio carminum ab Attiallah Ben Yahya,
vulgo Nautsideli dicto et anno 1044 (ine. 17. Jun. 1634) mortuo , editus ideoque 10
44 ‫وة‬aticus
/sutalleppa ‫و و‬
ui haec r
carmina e
continet : b
.1 Sackt i
- attaneh .i l
,e
Pineernae – .2 Nafhat el-azhir .i ,e odorflorum ‫ و‬metro Khain compositum ‫ـ‬
174

‫ خلق الدنيا وما فيها الشيخ أن الحسن محمد بن عبد الله‬FMP ‫سمّاه غاية الاحسان‬
‫ألكسانى جلد أوله الحمد لله الذى انبت الخلف نباتا الخ بدأ فيه باللوح والقلم أت ذكر‬
‫خلق السموات والارض والانبياء والجن والانس بسرد الآثار والاخبار * * خلق القرس صنف‬
‫فيه جماعة أيضا منهم أبو القاسم يوسف بن عبد الله الزجاجى النحوى وأبو بكر محمد‬
5 ‫أبن قاسم الانبارى وأبو سعيد عبد الملك بن قريب الاصمى وأبو عبد الله محمد بن زياد‬
‫أبن الاعراق وثابت بن على الكوفي وأبو على حسن بن عبد الله الاصفهافي وأبو الحسن نصر‬
‫ وأبو أسلحتف أبراهيم بن محمد الزجاج وأبو طيب‬P.F ‫أبن اسماعيل النحوى المتوق سنة‬
‫وق عبارة عن خمسة كتب في المثنويات داخلة‬ ‫خمسة ايامى‬ ‫ه‬fM ‫محمد بن أحمد الوشاء‬
‫ان خمسة الجليلى البوسوى‬ ‫في هفت أورنكن الآتى ذكره في الهاء وكذا بواقى الخامسة‬
10 ‫سسرةخمخسسرةو آلح علوى المتوفى سنة من وى تعلف نامه وقرأن سعد بن ومفتاح الفتوح‬
‫ خخم‬fviv

(1505 ,squi
u uGhttget
librum tr el-ilistin
om inscripsit a le el - dh
. ‫ ـ‬.4793 ,K un ya
creatio mundi et rerum in eo existentium ‫ و‬auctore Sheikh Abu lhasan Mohammed
Abdallah ,aB
‫و‬ e
yatsiK qui a tabula fatorum etn
calamo incipit tum creationem
rum ,muratehporp geniorum et hominum ,taromemmoc adjecta continua
et terrae
‫و‬coelo
factorum praeclarorum et historiarunn .enoitarran Volumen ‫ و‬guod ita :tipicni Laus
. D
, qui feeit e
, ut natura o
plantas produceret etc ‫ م‬.4794 ‫و‬K h
a l c el -fer es
constitutio equorum ‫ و‬de qua pariter multi ,tnurespircs ut Abu'letisian Yusuf Ben
4‫ر‬5 ‫ة‬dallah
suc Zeijtija
itammarG ‫م ـ‬ 1bu Bekr riBen
aAMohammed b Clistian
nA – ‫م‬4181
.Satd Abd - el - melah Ben Coreib Asmai – 4 Bu Abdallah Mohammed Ben Zag thd
Ibn - elartiba ‫ ـ‬Thttbit Ben Ali Khafi ‫ ـ‬4 ‫ير‬ Ali Hasan‫ا‬b u
Ben Abdallah I ‫ه‬anith -
‫ر‬4 bu'lhasan Nasr Ben Ismatl ,sucitammarG anno 204 .cni( .82 .nuJ )918 mortuns –
‫ر‬4 bu Ishtte Ibrahtm Ben dMohammed Zeijtti ‫ ـ‬Abu Tagyti Mohammed Bera Ahmed
72 .eshshtt ‫ ـ‬.4795 Kh a ms et El-Ja mi , guinio .i ,e quinio sive pentas earminum
‫ر‬ gndictorum
11ethneapa eru librofeH ‫و و‬d
et a quoin litera Hae videatur ‫ة‬murotresn.
.E est ratio ad
ceterorum corporum em
Khamset inscriptoru m ‫ ـ‬.4796 Kh a ms et
10 E1 - Je l fl f, quinio ‫و‬munimrac auctore Jeltlt Bursetoi. ‫ـ‬. 4797 Kh am s et Kh o s re w
D eh le wi, quinio carminum a Khosreao Dehleted, anno 725 (inc. 18. Dec. 1324)
mortuo , editorum. Continet TeaIIoo-ntineh i.e. liberamicitiae – CAirdin sa"detrs
.e.i conjunctio stellarum Jovis et Veneris ‫ ـ‬11tfttah elfottih .e.i clavis victoriarum -
‫ستسميسمح‬

173

‫يوسف بن عبد الله الزجاجى وأبو بكر محمد بن قاسم الانبارى الشكوى وابو مالك عمرو‬
‫أبن كركرة والقاضى بيان الاحف محمود بن أن [الحسن بن] الاكسجين النيسابورى وأبو على‬
‫وثابت بن على الكوق وأبو القاسم محمد بن‬ ] ‫بانتمائه‬ ‫حسن بن عبد الله الاصفها في [ المعروف‬
‫محمود النيسابورى وابو عبيدة معمر بن المثنى اللغوى وابو بكر محمد بن عثمان المعروف‬
‫ة بالجعد وابو عمرو اسحف بن موار الشيبانى وابو طبيب محمد بن أحمد الوشاء النحوى‬
‫وأبو على أسمعيل بن القاسم القالى وابو أسحق أبراهيم بن محمد الزجاج النحوى المتوفي‬
‫م وابو‬.IP ‫أم وأبو موسى سليمان بن محمد المعروف بالحامض الناحوى [ المتوفي سنة‬. ‫سنة‬
] ‫حاتم سهل بن محمد الساجسنافي وأبو زيد سعيد بن أوس الخزرجى [ المتوفى سنة دأ‬
‫وأبو جعفر أحمد بن محمد النحاس ألنحوى وأبو القاسم عمر بن محمد الهيثم ومحمد بن‬

‫ حبيبب النحوى وابو سعيد داود بن الهيثم التنوخى وأبو معلم محمد بن هشام اللغوى‬10
‫ه والشيخ أبو عبد الله أحمد بن عيسى بن أصيع نظم قيبة وشرف الدين الرجى‬Pf ‫المتوفي سنة‬
‫ر يسيف الى مثله والشيخ جلال الدين عبد الرحمن بن أن بكر السيوطى المتوفى سنة أ؟‬

‫ر‬
‫جوي‬Abu
Bekr IMohammed Ben Chsim Antiri
B Grammaticus – Abu Malik Amra
FCarkira ‫ ـ‬Cadhi Begin-elhacc AMahmid Ben 40 " Ihasan ]neB - elhosein Nis4Bairs ‫ـ‬
‫ر‬4 bat Ali Hasan Ben Abdallah Isfahtina ‫] و‬ n
vulgo L0Adzah ]sute
cid – Thibit
B ‫هى هير‬
‫ر‬ffaCA ‫ ـ‬4 bu'letistian Mohammed Ben AMahantid AVis4Bahra – ‫م‬ Obeada
‫وم‬1ba
an a'aMBI
EBen - elnothanna Lexicologus – 4 Bu Bekr AMohammed Ben 0thmadan ‫ و‬vulgo Ja"az 5
dictus ‫وي ـ‬Abu
Amru Ishac Ben AMortir Shethini – 4 Bu Tayyib Mohammed Be
‫ هم‬22ned Weslishtt Grammaticus – 4bu Ali Ismatl Ben - elcdsian Cila ‫هج وهة بر ـ‬Is
Ma
‫و‬ATEraitnnBen Mohammed Zeijtti Grammaticus anno 310 .cni( .1 .iaM )229 mortuus ‫ـ‬
‫م‬1 ‫ة‬u Musa Soleintin
o Ben Mohammed
n ,sucitammarGn
vulgo Himidh a dictus [et 305
). se .u
42 u
.nn
uJt)7r1i
9 o[ m ‫ ـ‬4 Bu Hilian Sahl Ben AMohammed Sejestina ‫عدة أمر ـ‬
2 [ead
Satd Ben Aus ,ajerxahK [anno 215 .eni( .82 .rbeF )038 mortuus ‫ر ـ‬4 ‫ة‬et
.Jee rar Ahmed Ben Mohammed AWehhtts Grammaticus – 4 bu"Icthstan 0rnar Bens
ATohammed Heithem – Mohammed Ben Hebth Grammaticus ‫ ــ‬4 Bu Satd Datoud so
Bera - elheathern Tontikht ‫ر ـ‬4 ‫و‬bu
Mohallim IMohammed Ben Hashhria Lexicologus
anno 245 .cni( 8 .rpA )958 mortuus ‫ ـ‬Sheikh Abu Abdallah Mohammed Ben Ises
Ben ‫م‬ 4s t
,aBiqui
smetrice
pircs ‫ ـ‬8herefed-dtn ,ajeR qui sui similem non habet ‫ـ‬
Sheikh Jelil- ed-din Abd-el-rahman Ben Abi Beir Soytiti, anno 911 (ine. 4. jun.
172

‫" ذكر فيه أن المصتف‬8 ‫وشرحه الشيخ محيى الدين محمد بن على أبن عوث المتوفي سنة‬
‫كان من أعل الادب والفضل متضلع من اللغة فلا يقصد الى كلمة الا لحكمة يرأعا وشرح‬
‫أ خلعبيات من أجزاء الحديث تخريج القاضى أن‬fw ‫أيضا الشيخ عبدى شارح الفصوص‬
‫ جمعها أحمد بن حسين‬٣٣٨ ‫الحسن على بن حسن بن حسين التخلي الموصلى المتوفي سنة‬
5 ‫ خلعة الريان في نشر طى سلكن العين يأتى في السين‬FM ‫الشيرازى في عشرين جزءا‬
‫أ‬Po ‫ خلق أفعال العبان للامام أن عبد الله محمد بن أسمعيل البخارى المتوفي سنة‬FM
‫صاتفه بسبب ما وقع بينه وبين الذ على ويرويه عنه يوسف بن ريحان بن عبد الصمد القرنرى‬
‫" خلق الانسان أى في أسماء‬FM ‫أيضا وهو من تصانيفه الموجودة قاله ابن حجر العسقلافي‬
‫أعضائه وصفاته صنف فيه جماعة من الادباء واللغويين لانه من اللغة منهم أبن قتيبة عبد‬
10 ٣٥ ‫ا وابو الحسين أحمد بن فارس اللغوى المتوفي سنة‬Pv ‫الله بن مسلم النحوى المتوفى سنة‬
‫وأبو سعيد عبد الملك بن قريب ألاصمى وأبو عبد الله أحمد بن زياد أبان الاعراق وأبو القاسم‬

operis Sheikh Mohya - ed - dtn Mohammed Ben ‫م‬ .a Ibn


1,/ sbarAc annon 638i (
.23 .luJ )0421 mortuus ‫ و‬composuit ‫ و‬et : Auctor ‫ و‬ait ‫ و‬philologiae gnartis et eruditione
plenus fuit, linguam cognitam perspectamque habuit, nec voce usus est nisi ob
rationem philosophicam, quam spectavit. Sheikh Abda quoque , libri Fosts ‫و‬serpretni
commentarium hujus libri edidit. – 4789. Kh il a fy 4t, traditiones Khalaiticae
dictae, quas Cadhi Abulhasan Ali Ben Hasan Ben Hosein Khalat Maustifi, anno 448
5 ( inc. 21. Mart. 1056) mortuus, elicuit, et Ahmed Ben Hosein Sharthat in viginti
fasciculis collegit – .0974 Kh il " at e 1 - 2 ein ‫ و‬vestimentum ornatus de explican da
.complicatione operis Salk ,nitu-le de quo litera Stn videatur ‫ ـ‬.4791 "Kh a l e a f ‫ة‬4 l
e 1 - ib a d, quaeritur, num cultores Dei actiones ipsi producant, auctore Imann 4 Bu
‫ر‬4 ‫ة‬dallah Mohammed
o Benu Ismail Bok
t ,srtth anno
r 256 .cni( o
.9 .ceD )9m
68 ‫ و‬Gui
propter controversiam scripsit, quam de illa quaestione cum DxohIt habuit. Yassauf Ben
‫و‬Rethin Ben Abd - el - samed Harabri quoque rem ex illius auctoritate ,tiluter et
.teste Ibn Hajr Ascaltant , liber in iis auctoris operibus ,tse quae adhue ex stant ‫ـ‬
4792. Kh a l c el - in s a n, constitutio hominis i.e. de ejus membrorum nominibus et
qualitatibus , de qua re ad lexicologiam spectante multi philologi et lexicographi
10 scripserunt, ut Ihn Cotet ba Abdallah Ben Moslian Grammaticus, anno 276 (inc. 6. Mai.
(889 mortuus ‫ ـ‬.Abu"Thosean Ahmed Ben Alhris ,sugolocixeL anno 395 .cni( .81 Oct
(1004 mortuus ‫ر ـ‬4 bu Satd Abd - el - melak Ben Coretb Asmai ‫ر ـ‬ubl ‫ر‬4 bdallah
AMohammed Ben Zaytid Ibn - e/artiba ‫ ـ‬4 but lettstan Yusuf Ben Abdallah Zeijdafa ‫ـ‬
171

‫فيه كتاب المأخذ ولان بكر بن العون من المالكية كتاب التلخيص جلبه من المشرق ولان‬
‫زيد الدبوسى كتاب التعليقة ولابن القصار من المالكية عيون الادلة انتهى ومن الكتب‬
‫الموتغة أيضا المنظومة التسفية وخلافيات الامام المحافظ أن بكر أحمد بن الحسين بن على‬
‫البيهقى المتوفي سنة من جمع فيه المسائل الخلافية بين الشافى وأن حنيفة‬
‫فارسى منظوم لمولانا وحشى أوله‬ ‫برين‬ ‫ه خلال‬٢٧٨ ‫ق‬

‫خامه برآورد صد أى حديد‬


‫محمولاي ان‬ ‫النبى المختار للشيخ العارف أن اليسر‬ ‫في الصلون على‬ ‫ [خلع الانوار‬fv854
‫العذار لصلاح الدين‬ ‫وصهف‬ ‫خلع العذار ق‬ f٧٨٧ ]‫أ‬.‫الغد في سنة م‬ ‫الغمرى‬ ‫ل العناق‬

‫خليل بن أيبكن الصفدى ذاكرة صاحب ساحر العيون وقال لبس ثوب الخلاعة حيث خلع‬

‫مم خلع النعلين في الوصول الى حضرة المجمعين للشيخ أن القاسم أو‬F ‫ عذاره في الاستطاعة‬40
‫أبن قسى شيخ الصوفية وهو مختصر أوله لحمد لله الذى أوجد بالمحرفين دائرة الوجود الج‬

‫ر‬4 ‫ة‬
ta BeRr Ibn -o
elarabi Malikita
r librum r
TelAhis e Mashree
o extractum
p ; ‫ر‬4 ‫ة‬sa
2ead Debbtist opus Taltcat et Ibn - elcossir Malikita 0ytin el ‫ ـ‬.adillet ‫ ـ‬Haee
.ille ‫ ـ‬,Praetereahue pertinent carmen a AWesefi compositum et opus Khallfight
in quo Imam Hafitz Abu Beir Ahmed Ben - elhosein Ben Ali Bealiacks, anno 458
). s.e3u.cu
eDn
t
)560r
i
1 o‫و‬ m guaestiones inter Shafi et Abu Hantfa controversas
eollegit.
.4785 Kh ul di b er in ‫ و‬paradisus .suneoma Carmen persicum Mollae nostri 5
IYah ‫ع‬,tthiquod
picniati :
Calamus producittinnitum ferri.
‫ عه‬.786 ]
Kh il o "a
e1 - an ,t
raw pretiosissimum
eh luminum
p deo
precatione
r pro p
electo , anctore Sheikh spiritali Abulyesr Mahmaid Ben Mohammed 0nntiba 0mart,
qui anno 1095 .eni( 10 .ceD )3861 .]tispircs – .7874 Khal " ‫ة‬eo
1 -i
i dz
sas,rimid
pudoris de descriptione barbae in genis ‫ و‬auctore Salth - ed-din Khalif Ben Ibek
Safeda. Anctor operis Sthr el - oytin librum his verbis commemorat : Induit westem
vitae dissolutae, ut quantum potuit seducere studeret. – 4788. Kh a l'o " el - n a " l ein, 10
mutatio caleeorum de perveniendo ad praesentiam duorum statuum bonorum ‫ و‬auctore "
Sheikh A Bu'letisian sive Ibn Cossi Suforum Sheikho. Compendium, quod ita incipit :
Laus Deo ‫ و‬Gui duabus literis orbem existentiae existere jussit .cte Commentarium
22 *
170

‫باختلاف مداركهم وانظارغم خلافا لا بت من وقوعه واتسع في المتة اتساعًا عظيما وكان‬
‫المقلدين أن يقلدوا من شأوا ثم لما انتهى ذلك الى الائمة الاربعة وكانوا بمكان من حسن‬
‫الظن أقتصر الناس على تقليد تم فأقيمت هذه الاربعة أصولا للملة واجرى الخلاف بين المتمسكين‬
‫بها هجرى الخلاف في النصوص الشرعية وجرت بينهم المناظرات في تصاحبيع كل منهم مذهب‬
5 ‫أمامه يجرى على أصول محجة وجتيم بها على مخة مذاهبه فتارة يكون الخلاف بين الشافى‬
‫ومالك وأبو حنيفة يوافقف أحد عما وتارة بين غيرهم كذلك وكان في هذه المناظرات بيان‬
‫مأخذ هؤلآء فيسمّى بالاخلاقيات ولا بت لصاحبه من معرفة القواعد التى يتوصّل بها الى‬
‫استنباط الاحكام كما يحتاج اليها المجتهد الا أن المجتهد يحتاج اليها للاستنباط وصاحب‬
‫الخلاف يحتاج اليها لحفظ تلك المسائل من أن يهدمها المخالف بادلته وهو علم جليل‬

judiciorum diversitatem magnam partem ‫و‬tatibah nec illa controversia ullo modo
evitari ,tsetop et in religione islamica longe lateque patet ‫ و‬imitatoribus auctoritatem
,muquos rovelint
e‫ و‬.subitneuqes Quae opinionum "diversitas cumusque ad tempus
Imamorum quatuor propagata esset ‫ و‬, tantam Q bonae famaeu celebritatem
i habebant
ut homines in eorum imitatione subsisterent ‫ و‬hi quatuor viri tanquam fundamenta
‫و‬s ec
mohammeda ta
nae primaria constitutiesunt et controversia intereorum disciplinae
‫و‬as sec
semper eodem modo las
continuabatur quo in legis mohammedanae sanctionibus ;
5 disputabatur enim saepissime inter singulos de disciplina Imani sui confirmanda,
quae verissimis principiis munita esset : guibus tanquam argumentis veritatis ejus
‫و‬doctr utebantur
inae ut modo controversia esset inter Shtafa et ,kilatIII Abu Hanta
eum alterutro consentiente ‫ و‬modo inter alios eadem .enoitar In his disputationibus
capita cognitionum altercantium ‫؟؟ وو‬Contradictoria ) )tidy afapatefacta
appellata lahK ‫و‬
sunt
guorum studiosus regularum fundamentalium cognitione minime carere potest, quibus
‫و‬a statuta elicienda pervenitur
d Tuemadmodum doctori summo iis opus ,tse nisi quod
‫و‬h ic
ad eliciendum iis eget disputator vero controversiae studiosus ad quaestiones
illas defendendas ‫ و‬.g eas ua
adversarius te nu
argumentis suis studet –
refellere s
10 Doctrina est magnae utilitatis, et Hanefitarum et Shafiitarum libriplures sunt numero
quam Malikitarum, cum major hujus sectae pars occidentales Africae regiones occupet
et vitam campestrem degat. Ghazttla de hac doctrina librum AMakhada edidit et
‫ا‬

169

‫" وهو مختصر على مقاتمة وأربعة‬76 ‫لشرف الدين حسين بن محمد الطيبى المتوفي سنة‬
‫أبواب وخاتمة ذكر أنه لخصه من علوم الحديث لابن الصلاح ومن يختصر النووى والقاضى‬
‫أبين جماعة واضاف الى ذلك زيادات مهمة من جامع الاصول وغيره وعليه حاشية للعلامة السيد‬
‫الشريف على بن محمد الجرجا في المتوفى سنة أله‬

‫مهتم علم الأخلاق‬

‫به كيفية ايراد الخاجج الشرعية ودفع الشبهة وقوادح الادلة الخلافية بايران‬ ‫وهو علم يعرف‬

‫باته علم يقندر به على حفظ أكا وضع وعدم أى وضع كان بقدر الامكان ولهذا قيل‬ ‫بعرفا‬

‫الجدات يقا مجيب يحفظ وضعًا أو ساتل يهدم وضعا وقد سبقت في علم الجدل وذكر ابن‬
‫ خلدون في مقتلمته أن الفقه المستنبط من الادلة الشرعية كثير فيه الخلاف بين المجتهدين‬10

doctrinae traditionariae , auctore Sheref- ed-dia Hosein Ben Mohammed ‫و‬abiyyaT


anno 743 (inc. 6. Jun. 1342) mortuo. Compendium in praefationem, quatuor capita
et conclusionem divisum ‫ و‬guod auctor meliorem partem se e libro 0hin el-Badith ab
Ibn - elsalih edito , e compendio NetDetofi et Cadhii Ibn Jentia excerpsisse dicit,
eique nova additamenta gravioris argumenti adjecit e Jama " el-ostil et aliis. Glossas
in hune librum vir doctissimus Seggid Sherif Ali Ben AMohammed Joritini, anno 816
)
.ens
i .3u.ru
pA t
)314r
1 om ‫ و‬.composuit

5784. Ilme1 - kh il a f. Doctrina theologiae controversae. 5

EHaec est ea doctrina ‫و و‬guaratio


cognoscitur probationes legitimas proponendi
. et duabia et difficultates argumentorum controversorum afferendis demonstrationibus
(acerrinnis.idnellot Ita non difiert a topica (Jadl ‫ و‬duae pars est logicae ‫ و‬nisi quod
speciatim in propositis ad religionem pertinentibus versatur. Constat autem esse
doctrinam , qua propositiones quaecumque quantum fieri potest aut defendi aut dirimi
possint. Itaqne disputator (jadli) esse dicitur autresponsor propositionen defendens, aut
percontator propositionem refellens ‫ و‬.de
qua resuprain doctrina Jadd dictum est ‫ـ‬
Ibn Khaldain in Praefatione ( AMocaddennet) : In jurisprudentia, ait, ex argumentis 10
1egalibus elicita controversia inter doctores summos secundum intelligentiarum et
111. 22
168

‫أ خلاصة‬fo ‫للقاضى وجيه الدين أسعد بن المنجّى الحنبلى الدمشقى المتوفي سنة الا‬
‫ خلاصة ق مختصر البحر المتير سبقف‬fw ‫ق التحو تعرف بالفية ابن مالك سبف ذكرها‬
‫[ ذكره ] في الباء ومختصر هذا المختصر المسمى بالمنتقى وفي مختصر الهداية وفي مختصر‬
‫م خلاصة في الجدال للمراغى [ لعله هو البرهان حمود بن عبيد الله الشافى‬Rw ‫البزازية‬
‫ خلاصة في الفرائض لزين الدين عبد الجبار بن ة‬FM ] ‫الاصولي المراغى المتوفي سنة لم‬
‫م خلاصة ق الحساب لبهاء الدين محمد بن حسين‬Fw ‫أجد ولاجد بن محمد الازدى‬
‫[ وهو من علماء الدولة الصفوية في زمن شاه طهماسب بن شاه اسماعيل الاردبيلى] يختصر على‬
‫مأ خلاصة ق تظم‬Fw ‫مقاتمة وعشرة أبواب أوله نحمدك يا من لا يحيط بجميع نعمة الاخ‬
‫ملا خلاصة ق حتيت كل بدعة ضلالة للشيخ عبد الله‬FV ‫الروحية في الفقد يأتى في الاراء‬
10 ‫الاحد بتنا‬ ‫" خلاصة في أصول‬Fv٨ ] ‫الغ [ وعى رسالة‬ ‫أفضالع‬ ‫على‬ ‫الاكتمال للع‬ ‫الانصارى أولع‬

‫يه‬

summa selecta de partibus juris specialibus ‫ و‬auctore Cadhi TYejth ed - dta ‫ر‬4‫"و‬da
Ben - elnonajja Dinnesicht Hanbalita ‫ و‬.anno 606 ( .cni .6 .luJ )9021 mortuo ‫ـ‬
.4776 Kh il à s et fi el - nah w ‫ و‬summa .atceles Opus grammaticum ‫ و‬wulgo Alriyet
.dictum
et ab Ibn Malik .mutisopmoc Wide supra literam Eltf ‫ ـ‬.4777 Kh il à s et
fi mok htas ar El - Be d r El-M on fr ‫ و‬.al Epitome
loperis
ud El-Bedr
em El-JMontr
,
de quoin litera Blt dictum est. Haec epitome rursus in epitomen Munteca inscriptam
coacta .tse Eundem titulum ‫ وو‬Khiliset ‫ ؟؟‬prae se fert epitome operum Hiddlyet et
[Bexxthat
.tey – .8774 Kh il a s et fi el - i a d ‫ و‬summa selecta de ,acipot auctore
5 Merhght, I qui forte idem est eum Borhin - ed – dtn AMahmatid Ben 0beidallah 0stili
‫ق‬ ,atiifahu
.ferlight
o S anno 681
t .eni(r
.11 .rpo
A )2821 m ‫ ـ‬.4779 Kh il à set fi
el -fer 4 id ,h summa selecta de doctrina juris hereditarii ‫ و‬auctoribus Zein - ed - dtn
‫ر‬4 bd-el-jebbthr Ben Ahmed et Ahmed Ben Mohammed 4 ‫هاية‬tl. ‫ ـ‬.4780 Khi l à s et fi
e1 - his a b, summa selecta de arte computandi, auctore Behd-ed-din Mohammed Ben
Hosetn , [ qui tempore Shtth Tahnthsp Ben Shtth Ismail Erdebtla inter viros doctos
‫و‬aulaeSofidarum floruit .l Compendium in praefationem et decem capita divisum
quod ita :tipicni Laus Deo ‫ و‬.cujus beneficia omnia non comprehendit is etc ‫ـ‬
4781. Kh il a s et fin a tzm El - Rau d he t, summa selecta. Poética operis Haudhet
de jurisprudentia exaratio ‫ و‬de quo litera Ri .rutaediv – .2874 Kh il a s et fi
h a df th ‫و و‬summa
selecta de ,enoitidart quae :ticid Novam quamque rem errorem esse
Sheikh Abdallah .tratsnA [Tractatus ‫ و‬qui ita :tipicni Laus Deo pro ejus
10 [auctore
.beneficiis
etc ‫ ـ‬.4783 ‫و‬Kh
il a s et fi o stil el - ha d ft h Summa selecta de principiis
167

‫ا‬w ‫أخبار شيخ عبد القادر للامام عبد الله بن أسعد اليافى اليمنى نزيل مكة المتوفى سنة‬
‫ام ألخلاصة المرضية في‬٣٧ 1,7 ‫« خلاصة المقامات المحمود بن أحمد الفارق المتوفى سنة‬FM
] ‫سلوك طريق الصوفية لشمس الدين محمد بن أحمد بن عبد الدائم الاشموفي [المالى‬
‫ * خلاصة النهاية في فوائد الهداية وهو‬. ] ‫لمتوفي سنة أمه [وهى تشتمل على أبواب‬
‫ خلاصة الوسائل الى علم المسائل للامام‬.Fo ‫ة يختصر شرح الصغناق للهداية يأتى في الهاء‬
. . . . . "‫ـ‬--
‫حت‬
‫ تخلاصة ق تاريج‬fw ‫لهم خلاصة الوقآء باخبار دار المصطفى ياتى في الواو‬ ‫وزاد عليه‬
‫الامر يتة أيضا فارسى لعمر المحافظ الرومى من أئمتاخرين وترجمته بالتركية لولده محمد‬
‫في الاصول‬ ‫ خلاصة‬fww.f ‫تلاحاتة ق اختصار النوادر لائق الليث يافي في النون‬ "FW ‫عاشف‬

‫ه خلاصة ق القرويع‬Fow ‫ لزين الدين كمان فت عبد الله المعروف بخطيب دمشف الشافى‬40
-- ---------- ‫ــســمــس‬

factorum gloriosorum selecta de historia Sheikhi Abd-el-ctidir, auetore Imam 4‫ة‬dallah


Ben Asad Yafi Yemeni Mekkae inquilino, anno 771 (ine. 5. Aug. (9631 mortuo. ‫ـ‬
..4767 ‫ا‬Khi ‫ة‬‫ا‬set
e - ‫و‬mec a m a t Summa consessuum ,atceles auctore Irahmag Ben
iBhtriF ‫ و‬anno 607 .cni( .52 .nuJ )0121 mortuo ‫ ـ‬.4768 E1 - Kh il a se t
‫ر‬4hmed
E1 - Mer dh fy et ‫ و‬medulla grata de via Suforum ,adneidergni auetore .Shems - ed - dtn
.AMohammed
Ben Ahmed Ben Abd-el-dhim 0shntini ,latikilaM[ anno 881 (ine ‫و‬6. .Apr
1476) mortuo. I Opus in capita divisum est]. – 4769. Kh il se t el - ni h a y ‫و‬te
medulla gradus extremi ‫ و‬observationes utiles in opus Nilityet .snenitnoc Epitome
‫و‬commentarii guem Saghanicht in opus Hiddyet .tispircs Confer infra literam ‫ر‬hdH. ‫ـ‬ 5
.4770 Kh il a s et el - we s ai 1 ‫ و‬8tumma adjumentorum ,atceles quibus ad scientian
‫و‬guaestionum .rutinevrep Volumen guod Imam Abu Himid Mohammed Ben Mohammed
Ghastize , anno 505 (inc. 10. Jul. 1111) mortuus , se meliorem partem e compendio
AMoxen ‫ة‬
.i
excerpsisse
‫ك‬t additamentisque
ici auxissed ‫ ـ‬.4771 Kh il 4s et el - we f ‫واة‬
medulla promissi in familia prophetae electi describenda servati. Vide infra
literam hydito. – 4772. Kh il a s et fi tar fk h E1 - Me df net, summa selecta
‫و‬historiae
.sisnenideM Opus persicum guod recentior auctor 0mar Runa El-Hafits
.conscripsit
ejusque filius Mohammed Ashicturcice reddidit ‫ ـ‬.4773 Kh il a s et fi
ikh ti s a r E1 - New a dir, summa selecta. Epitome operis Wetotidir ab Abu Teith
‫و‬editi .de
quo litera Witn videatur ‫ ـ‬.4774 Khi la s et fi e 1 - 0 stil ‫ و‬summa selecta
de juris et theologiae scholasticae principiis, auctore Zein - ed-dtn Mohammed Ben 40
.484ollah
,atiifahS vulgo Khatti Dianeslie dicto ‫ ـ‬.4775 ‫"و‬Kh
il a s et fi el - for ti
166

‫المسائل وكتب فهرسة الفصول والاجناس على رأس كل كتاب ليكون عونا لمن ابتلى بالفتوى‬
‫ خلاحتة‬FM ‫نأ خلاصة القاتون في الطب يأتى‬F ‫والزيلى اختث تخريج أحاديثه‬
‫ خلاصة القول البتبع‬FM - ‫ه‬1 ‫القواعد لعز الدين محمد بن أن بكر أبن جماعة المتوفي سنة‬
‫في الصلوا على الحبيب الشفيع صلعم لبعض الوقاظ المعاصر لملا عرب الواعظ المذكور في‬
‫لحمد لله الذى أعلى قدر حبيبه الاخ جمع فيه أربعين حديثا من أربعين فمحاباة‬ ‫خطبته أوله‬

‫ خلاصة الكلام في تأويل الاحكام لعبد الرحمن بن ناصر بن عبد الله وهو يختصر على‬Flf
‫اد خلاصة ما‬R ‫أربعة وعشرين بابًا أوله الحمد لله الذى سلك بنا المنهج اليقين اليغ‬
‫للاديب فتنع الله بن محمود‬ ‫الوباء والطاعون‬ ‫يحصل عليه الساعون في [ أدوية] دفع‬
‫ اختصر على أبواب أوله بسم الله خير الاسماء الجغ فوغ‬. ]‫*ما‬1 ‫البيلو في [ الحلبى المتوفي سنة‬
10 ‫ا خلاصة المقآخر فى‬F ‫منه فى أواخر ربيع الثانى سنة ثمان وعشرين بعد الالف‬

,n ut loca
e quaestionum
maexplicarentur
t‫ و‬et indicem sectionum et generum in
‫و‬eujuswis
libri capite posuit . ei e
‫و‬wt
t auxilio
sse ‫و‬ui n
in e
responsi
mir dandi
csid
.teZeilai
rTraditionarius
errejus utraditiones
cni extraxit
. ‫ـ‬ .4761 Kh il a se t
e 1 - e an in, summa Canonis selecta. Liber medicus, de quo infra dicetur. -
.4762 Kh il à s et el - caw aid ‫ و‬summa statutorum selecta ‫ك و‬auctore Iza - -de dtn
‫ر‬Mohammed
at Ben t Abi n Beir eIbn J ‫م و‬anno 819 .cni( 1 . Mart (1416 .mortuo ‫ـ‬
.4763 "Kh il a s et el - cau l el-b ed f ‫ و‬medulla efiati diserti de precatione proamico
intercessore ‫ و‬oui Deus faveat ‫ و‬auctore quodam concionatore ‫ و‬concionatoris Molla
‫ر‬
4rab in praefatione i laudati .ilauqea Incipit
u auctor ita : Lauss Deo , qui amici
5 .pretium
extulit etc ‫ و‬et hic quadraginta traditiones ex auctoritate quadraginta Mohann -
‫و‬medissociorum collegit ‫و‬ .uit
paucatantum
nure ejus idart ‫ ـ‬.4764 Kh il a set
dverba
e 1 - k el am fi taw fl e 1 - ah kam , summa doctrinae selecta de statutorum interpre
tatione , auctore Abd - el - rahman Ben Nasr Ben Abdallah. Compendium in viginti
quatuor capita distributum ‫و و‬
uod itao
:tipice
ni Laus
D ‫ و‬qui nobiscum certam fidei
.viam
incedit etc ‫ـ‬ .4765 Kh il a set ma y a h so l a l ei hi e 1 - s à ‫" أن‬n ‫ و‬summa
selecta eorum ‫ و‬ad quae praefecti perveniunt in ]siidemerT morbi epidemii et pestilentiae
.idnelleped Compendium in capita disposituna , quod ita :tipicni Nomine Dei ‫ و‬guod
.omnium nominum praestantissimum est etc ‫ و‬et a Philologo Fath allah Ben AMahantid
10 Bethin: [Halebs, anno 1042 (ine. 9. Jul. 1632) mortuol, finemensis Rebf II, anno 1028
)
..9 c
.t
ceD 1618
n s ) absolutum
i e . ‫ ــي‬.4766 Kh il a s et el - me fa ,rihk summa
165

‫ خلاصة آتت كاتر‬Fof ‫ه" خلاصة التحاصل في أحوال الامم اختصر خمد بن الخطيب‬fv
‫هأ خلاحتية‬fw - ‫في الميم‬ ‫مهم خلاصة الدكتل في تنقيع المسائل شرح اختصر القدورى يأتى‬
‫التايوان في الطب تركى لحمد المترجم من الافرنجية ذكر أنه جامع لما في كتب الطبت‬
‫هال خلاصة سير سيد البشر صلعم لحب الدين أحمد بن عبد الله‬fv ‫من الامراض والعلاج‬
‫ة الطبوى المتوفى سنة " وله الحمد لله على نواله الخ وهو يختصر مرتب على أربعة وعشرين‬
‫هم خلاصة المملوة‬R ‫فصلا جمعه من اثنى عشر مولغا ما بين كثير انتخبه وصغير الحقه‬
‫ا خلاصة الفتاوى الشيخ الامام طاعر بن أحمد بن‬R ‫فيما حققت العبر يأتى في الحين‬
‫ه وهو كتاب مشهور معتمد في مجلس فكر في‬1 ‫البخارى الحنفى المتوفي سنة‬ ]‫عبد الرشيد‬
‫الله التي كتب في هذا الفت خزانة الواقعات وكتاب النصاب فسأل بعض اخوانه تلخيص نسخة‬
‫مع بيان مواضع‬ ‫ قصيرة يمكن ضبطها فكتب الخلاصة جامعة للرواية خالية عن الزوائد‬40

‫و‬. .)6r
831 .oub
trom –e
.3574F ‫ا‬
Khi148 ‫و‬
et el-h a si summa proventus selecta
de statu populorum ‫ و‬.a IMohammed
uc .lttahkle Compendiu
Ben -to re m ‫ ـ‬.4754 -Rh i
14 set el - defa tir, summa selecta codicum. - 4755. Kh il a se t e 1 - d el à il ‫و‬
summa argumentorum selecta de quaestionibus recte componendis. Commentarius
compendii a Codttra editi ‫ و‬de quoin litera Min videatur. ‫ـ‬. 4756 Kh il à se t
e I - d wan , summa concilii .atceles Opus medicum ‫ و‬guod AMohammed Interpres
Francogallieus edidit, et collecta dicit continere omnia, quae in libris medieorum de
morbis eorumque medela scripta legantur. – 4757. Kh il a s et si yer se yy i d
e 1 - be sher, summa selecta vitae et expeditionum domini humani generis, auctore
‫ر‬b. ai lBen o r o ,s‫ة‬
e
Ahmed d
Abdallah baT‫ر‬
re- anno‫ـ‬ d
694o u
(inc.21 t.t .voNr 2o
)49n1 m 5
Compendium ‫و و‬ . cu
ita incipit : Laus Deoto e
pro ejus liberalitate
d ‫ و‬et in viginti
‫و‬qu atu
sectiones dispositum
or est guase duodecim operibus ,tissegnoc itaut plura
‫و‬potpartem
iore rn ‫ا‬pa
excerperet rvu
adjiceret – .8574 Khi m‫ة‬ ‫و‬st4
et el1- as
.medul la ‫ ـ‬.4759 Kh il à s et E1 - ,rebI medulla operis ,rebI de quoin litera
precam
‫ر‬ t
.4a irn
sermo e ‫ ـ‬.4760 Kh il à s et el - feta ,iw summa responsorum juridicorum
selecta ‫ و‬auctore Sheikh et Imam Thhir Ben Ahmed I Ben Abd-el - reshtdT Bokhtars
Hanefita, anno 542 ( inc. 2. Jun. 1147) mortuo. Volumen notissimum et magnae
auctoritatis, eujus initio auctor monet, se de eadem re libros Khtatinet el-toackitit et
Kittab el-nashb conscripsisse et amicorum quendann petiisse, ut in exemplari parvo, quod 10
memoria comprehendi posset, summam rei selectam deponeret. Ea de caussa librum
Khildset composuit, qui traditionem contineret additamentis superfluis deprivatam, ita
‫و‬

164

‫ورتب على مقدّمة وعشر مقالات وخاتمة المقاتمة في بدء الخلف والمقالات في الانبياء والحكماء‬
‫وملوك العجم والسير والتخلقة وبنى أمية والعباسية ومعاصريهم من الملوك وآل جنكيز خان‬
‫ه خلاصة‬Fof ‫وآل تيمور والخاتمة في أوصاف عراة وسكانها لخص فيه روضة الصفاء لابيه‬
‫الادوار في مطالب الاحرار رسالة فارسية في الموسيقى لرستم بن سار بن محمد بن سالار الفه‬
5 ‫" خلاصة الاعمال فارسى‬RF ‫ا خلاصة الاعراب في شرح ديباجة المصباح يأن‬Fof ‫سنة ممه‬
‫ خلاصة التبيان في المعافي والبيان‬Fof1 ‫ خلاصة الافكار في شرح لب الالباب يأتى‬RF
‫ ولم‬٧٣٥ ‫أرجوزة للشيخ أثير الدين أن حيان محمد بن يوسف الاندلسى المتوفي سنة‬
‫ه خلاصة التجارب في الطب فارسى مجلد لبهاء الدولة بن مير قوام الدين‬F ‫يكمله‬
‫ملا خلاصة‬F ‫هأ خلاصة التقاسير‬F ‫ في بلدة رى‬1,7 ‫[ قاسم] نوربخش الرازى ألفه سنة‬
10 ‫التقيد ق نهاية التجارية لزين الدين سيجا بن محمد الماضى المتوفى سنة من‬

praefationem, decem dissertationes et conclusionem divisit. Praefatio agit de initio


,idnum dissertationes de prophetis ‫ و‬sapientibus ‫ و‬antiquis regibus Persarum et aliorum
,murolupop prophetae vita et expeditionibus ‫ و‬Khalifis , Omayyadis ‫ و‬,sidisabbA aliis
principibus eorum aequalibus ‫دك و‬dynast ia httni‫ك‬A ‫ و‬dynastia ,irumiT et conclusio
Jankt
de descriptione Heratae hujusque urbis incolarum ‫ و‬ibique opus patris Raudhet el-sefa
.excerpsit ‫ ـ‬.4745 Khil à s et e 1 - a d ,raw summa circulorum selecta de virorum
justorum desideriis. Tractatus persicus de musica ‫ و‬guem Rustern Ben Star Ben Mohann-
5 .r ne
Ben Stillir anno 858 .cni( 1 . .naJ )4541 dcomposuit ‫ ـ‬.4746 ‫او‬K hi
la set el-ir àb
medulla expositionis. Commentarius praefationis operis Mast th , de quo infra
.videatur ‫ ـ‬.4747 ‫ا‬Khi ‫ة‬ el -a ‫ واة‬.s
s etm um
operationu m .atcema
les Persice ‫ـ‬
.4748 ‫و‬K il a s et e 1 - h
a fk a r Summa cogitationum .atceles Commentarius operis
Lubb et - albib , de quoinfra dicetur. - 4749. Kh it à s et el - ti by 4n, medulla
clarae expositionis de doctrina sententiarum et expositionis. Carmen , quod
"S 4thtr - ed -he
dtn Abu Hayytinik
Mohammed Benh Yustaf ‫ر‬ ,tso
ulan
dnlna 745
)
.cns
i .5u
1 .iu
aM t 1 om ‫ و‬.m
)443r Rejex ,tiet
usopmoc at imperfectum
ro reliquit ‫ـ‬
.4750 ‫و‬ K
il a s et el-tejari b , summa experientiarum .atcelh
es Volumen de medicina
quod Beht - ed-detolet Ben Altr Chttetin - ed-din [Clistml Nitrbakhsh Rthat anno 907
). .71 .luJ )1051c r n i
in urbe Rei persice .tiusopmoc – .1f
574 Kh il a s‫و‬
et el-te fas
10 .me interpretati
dul la ‫ ـ‬.4752 Kh il a s et el - tem h fd fi
onum coranicarum
n ih a y et el - te jr fd ‫ و‬medulla rectae dispositionis de summo contemplationis
solitariae gradu ‫ و‬.a uc
Zein-ed-din to
Sertja Ben AMohammed ,ateleMAre
anno 788 ( inc
163

‫ الخفية الشمسية رسالة في تيسير المرب‬1-F ‫له ألفه لعلاء الدين ألب أرسلان محمد‬
‫ خلاحتة‬.Fof ‫وتسخير المطالب أولها الحمد اللد رب العالمين الراغ ويقال لها خافية أيضا‬
‫آلمقتى في الفروع للسيد الامام ناصر الدين أن القاسم بن يوسف السمرقنحى الاحنة‬
‫ في مهمات السنين وقواعد‬. ‫رب خلاصة الاحكام‬Fof ‫ خلاصة الاحكام في فروع الحنفية‬Fof
‫ خلاحتية‬FIFA ‫ة الاسلام للامام يحيى الدين يحيى بن شوف النووى الشافى المتوق سنة‬
‫الاخبار في أحوال النبى صلعم المختار مختصر للشيخ محمود أفندى الاسكدارى المتوفى‬
‫ق‬T ‫ أوله الحمد لله الذاكف علم الانسان ما لم يعلم الغرتبة على خمسة أبواب‬."8 ‫سنة‬
‫ في شأن نبينا صلعم " في العلم والمعرفة له في التسبي‬F ‫– في خلف آدم‬ ‫خلف العالم‬

. ‫والذكر والدعاء والتوحيد *** خلاصة الاخبار في أحوال الاخيار فارسى مجتد لغيان‬

‫ر‬414 - .ed
- dtno . Alparslan AMohammed persice composuit ‫ ـ‬.4739 E1 - Kh affy et
E 1 - sh ems fy et, arcanum solare. Tractatus de rebus necessariis facilius comparandis
et thesauris reconditis eliciendis ‫ و‬.gui
:tipicniati Laus Deo mundorum domino ete
Idem Khttfiget .rutibircsni – .0474 Kh il à s et e l-m u fti ‫ و‬liber Muftii subsidiarius
delectum partium juris specialium continens ‫م و‬auctore
Seyyid Imam Nasi - ed – dirs
‫ر‬4 ‫ة‬
u dotasim Ben Yusuf
m Samarcanda Hanefita
a . – .1474 Kh k
il a s et el - ah ‫و‬
.medulla statutorum de partibus juris Hanefitici specialibus ‫ ـ‬.4742 Kh il a set
e 1 - a hk fm ‫ و‬medulla statutorum de quaestionibus annorum gravioribus et praeceptis
Islami , auctore Imam Mohyi - ed - dth Yahya Ben Sheref Netoetoi Shafiita ‫ و‬5
.anno
. . . mortuo ‫ـ‬ .4743 ‫ا‬Kh
i ‫ة‬
s et el - a khbe
4 ,r medulla d
historiarum
rebus ad prophetam electum pertinentibus ‫و و‬auctore
Sheikh AMahmtid Efendi Uskudhrt
anno 1038 .eni( .12 .guA )8261 .0utrom Compendium ‫و و‬ ,uodita
o :tipie
cni Laus
D
qui homines docuit ‫ و‬.guaeignorabant etc ‫ و‬et in quinque capita dispositum est ‫ـ‬
1 . de creatione mundi – 2 . de creatione Adami – 3 . de statu prophetae nostri ‫ـ‬
.4 de scientia et cognitione – 5 . de laudatione ‫ و‬invocatione ‫ و‬comprecatione et cultu
.unius
Dei ‫ ـ‬.4744 Kh il a s et el -akhbar fi a hw a l el - a k hy ar ‫ و‬. summa
historiarum selecta de rebus viros bonos et sanctos .subitnatceps Volumen ‫و و‬dou
Ghagith - ed-din Mohammed Ben Henntin - ed - dtn, honorifice Khundentr cognomi- 10
natus ‫ و‬11tro Alishir circa annum 900 .cni( .2 .tcO )4941 persice ,tiusopmoc et in
21 *
162

‫ ه] ردّ فيه على ابن عوسه في رسالته في تفضيل العجم على العرب‬. ‫سنة‬
.‫مع علم الخفاء‬
‫وعو علم يتعرف منه كيفية اخفاء الشخص نفسه عن الحاضرين بحيث يرام ولا يرونه‬
‫ذكره أبو الخير من فروع علم الساحر وقال ولها دعوات وعرائم الا أن الغالب على ظنى أن‬
5 ‫ذلك لا يمكن الا بالولاية بطريقف خرق العادة لا بمباشرة أسباب يترتب عليها ذلك عادة‬
‫وكثيرا ما نسمع هذا لكن لم نر من فعله أو رأى من فعله الا أن خوارق العادات لا تنكر‬
‫سيما من أولياء هذه الامة انتهى أقول كونه علما من جهة تقرعه على الساحر لا من جهة‬
‫الكرامة فلا وجه لغلبة ظته في عدم أمكانه أن عو بطريف الساحر ممكن لا شبهة فيه بل‬
‫بطريف الدعوة والعزائم أيضا كما يدعيه اعله وعدم الرؤية لا يدل على عدم الوقوع‬
10 ‫" خفى علائى في الطب فارسى جلد لزين الدين اسماعيل بن حسين الجرجاني المتوفي سنة‬for

(1145 ‫و‬martyrium
.]tiibus Refutavit hic tractatum de Persis gentiarabicae praeferendis
quem conjugis filius edidit.
4737. Il me 1 - kh a fa. Ars se invisibilem reddendi.

Haec est ars ‫ و‬. ‫و‬underatio


cognoscitur gua quisse ipsum praesentibusinvisibilem
.reddere
possit , ut hos ,taediv hi eum non videant ‫ر‬4 bu'lkheir eam in artibus ad
‫و‬magiam
pertinentibus numerat et : Precibus ‫ و‬,t eti incantamentis
uqn ad i
eam -per
.rutinev Puto tamen multo magis ‫ و‬,eam nonnisi sanctis ope miraculi concedi posse
uibus illa ars ad
5 nontractandis rebus ‫و و‬ e morem usitatum
a .rutanopsid hSaepe de
re loqui audimus ‫ و‬nectamen cognoscimus ullum , gui eam ,tirecef sive facientem
viderit. Minime vero miraculorum extraordinariorum operationegatur, praesertim
.respectuvirorum nostrae religionis .murotcnas Haec ille ‫ ـ‬Bgo quoque artem in
doctrinis numero ‫و و‬ uatenus partem
o ad magiamr pertinentem
e ,rutitcelpmv
oc non
habitamiraculorum a sanctis efficiendorum ratione. Nec caussa est opinioni ejus
praevalentiassentiendi ‫ و‬artem simpliciter exerceri non posse ‫ و‬cum ope magiae sine
ullo dubio non minus exerceri possit quam precibus et incantamentis ‫ و‬ut ipsi viri
‫و‬ejusperiti ,tnudnetnoc nec ,edni quod visus non ,tis qui eam exercuerit minime
‫و‬sequitur .eam
omnino non exerceri
10 4738. Kh a fi Al a y i ‫ و‬arcanum Alhiticum. Volumen de medicina ‫و‬guod ‫و‬
‫و‬Zein
- ed-dtn Ismatd Ben Hosein ,tnatroJ anno 530 .cni( .11 .tcO 1135 ) mortuus
161

‫سبع وخمسين الى سنة أربع وستيبان من الغلاء والوباء فت كتب تلميذه أبو عبد الله بن‬
‫بركات النحوى المتوفي سنة عشرين وخمسمائة عن مائة سنة وثلاثة أشهر ثم كتب الشريف‬
‫محمد بن أسمعيل الاجوا في المتوفي سنة يستاه النقط لمكجم ما أشكال من الخطط نت كتب‬
‫] وسماه اتعاظ المتأتل‬v" ‫القاضى تاج الدين محمد بن عبد الوهاب بن المتوج [ المتوفى سنة‬
‫ة وايقاظ المتغقل فبين احوال مصر الى حدود سنة خمس وعشرين وسبعمأنة وقد دثر بعده‬
‫معظم ما ذكره أن كتب القاضى محيى الدين عبد الله بن عبد الطاغر [ بن نشوان المتوق‬
‫القاهرة ثم صرتف الشيخ تقى الحابون‬ ‫وسماه الروضة البهية الزاهرة والخطط المعزية‬ "I ‫سنة "اة‬
‫عبد القادر المقريزى المتوفي ستة مته كتابًا مفيدًا وسماه المواعظ والاعتبار بانكر‬ ‫ قال بيان‬-

‫الكتاب ترجمة بالتركية‬ ‫ولهذا‬ ‫الخطط والآثار أحسن فيه واجاد وهو المشهور المتداول الآن‬
‫أ خطف آليارى وقتلق المارق للفقيه‬fort ‫العلماء للامير ابزعيم الدفترى سنة‬ ‫ عملها بعضا‬10

‫الامام ذى الوزارتين الى عبد الله [محمد] بن لمسعود بن] أن الخصال الغافقى [ المقتول شهيدًا‬
(ine. 13. Dec. 1064) usque ad annum 464 (inc. 29. Sept. 1071) annonae earitas et pestis
terras wexabant. Post hune discipulus ejus 4 Bu Abdallah Ben BeraRht ‫و‬sucitammarG
qui centum annos et tres menses natus anno 520 (inc. 27. Jan. 1126) obiit, de eadern
‫و‬re
,tispircs itemque Sherif AMohammed Ben Ismail ,tnioteJ anno . . . mortuus qui
inscripsit‫ز‬opus
El - Nocat limo .in mit dslihala min el-Ahotal ‫ ـ‬Hune Cadhi
ed-din-‫ز‬Th ‫ر‬Mohammed
jeetBen etonn-le-neB ‫[ و‬
enAbd-el-teelihtti .annot
730 .ec ni( .5O
2
1329 ) mortuus ‫و‬1 excepit ‫ و‬Qui librum Iltatits el - moteammail ase ‫كه‬thcI el - moteghaffit 5
inscripsit, et historiam Aegypti circiter usque ad annum 725 (ine. 18. Dee. 1324 )
.tivarran Attamen post ejus mortem magna eorum pars ‫و و‬Cluorum
mentionern fecit
obliterata est. Tum Cadhi Mohyd-ed-dth Abdallah Ben Abd-el-tahar [Ben Neshootin,
[anno 692 .cni( .21 .ceD )2921 mortuus ‫ و‬librum -lE Raudhet El-Behtyet E7 - 24htret
‫عدت‬are ‫ه‬et
EC2 - Khotat El-Mod Tack/19
-lE Ciharet inscriptum .tidide Denique Sheikh
Ahmed Ben Abd-el-ctidir ,iztrcaM anno 845 .eni( .22 .iaM 1441 ) mortuus
‫و‬ed-dan
librurn eruditionis plenum et El-AMetottitz toe El-Italitir ba datkr el-Ahotat ase el-aththr
‫و‬inscriptum confecit .ubi rem propositam egregie persecutus est et optime absolvit
Hae aetate notus est et in omnium manibus versatur, et vir doctus aliquis eum 10
.Emiro Ibrahtrn ,srelfeD anno 969 .cni( .11 .tpeS 1561 ) mortuo , turcice tradidit ‫ـ‬
.4736 Kh a tf e 1 - b a ri c we Ca dzf el -m a ri c ‫ و‬fulmen visu privans et damnatio a
religione deflectentis, auctore Jurisconsulto et Imam Abu Abdallah [AMohammed] Ben
[AMes tid Ben] Abi"IRhistil Ghtficht duplici Weziratu ornato , [qui anno 540 (ine. 24. Jun.
lll. 21
160

]1 ‫ الخطب الهروية للشيخ أن المحسن على بن أن بكر الهروى [السائع المتوفي سنة‬Fr
‫ خطبة البيان منسوبة الى على بن أن طالب رضى الله عنه وعى سبعون كلمة أولها‬6-1
‫الحمد لله بديع السموات وفاطرها الجع لقيل أنها من المفتريات] ولها شرح بالتركية بجلد‬
‫ وعى خمسة عشر‬Fr1 ‫ خطبة القاضيع لان العلاء أحمد بن عبد الله المعرى المتوفي سنة‬--6
5 ‫ع خطبة‬Fr ‫كراسة يتكلم فيها على أبواب الفصيبع وله تفسير خطبة الفصنع شرح فيه غريبه‬
‫آلوداع وعى التى خطبها رسول الله صلعم في جة الوداع قال الصغافي أن من الكتب الموضوعة‬
‫ه خطط مصر وهى جمع ختلة بمعنى محتة أو‬fw ‫خطبة الوداع المنسوبة الى النبى صلعم‬
‫بلد لأنه يخط عند الحديد وأول من صنف فيه أبو عمر محمد بن يوسف الكندى [المتوفي‬
‫] أن القاضى أبو عبد الله محمد بن سلامة القضاعى المتوفى سنة عن ما سماه‬F‫سنة وه‬
10 ‫المختار فى ذكر الخطط والآثار فدثر أكثرعا فى سنى الشاذة المستنصرية من سنة‬

4731 . El - Kh o tab El-Here w fy et ‫ و‬orationes Heraticae ‫ و‬auctore Sheikh Abu'lhasan


Ben Abi
.
‫ر‬ o [
Bekr Heretoi
u 4
I devoto
t 611t
, anno r 31 .iaM i
.eni( .o 121
)4m ‫ـ‬
eloquentiae er
.4732 Kh ot b et el-b ey an ‫ و‬.s mo
Alio Ben Abt Talib auctori tributa
Septuaginta ,atcid quae ita incipiunt : Laus Deo ‫ و‬.cocreatori elo et rum
opifici etc
us
[In scriptis effictis et spuriis esse dieuntur] , et eorum commentari uno volumine
comprehensus turcice scriptus .tse – .3374 Kh o tb et el -fes fh ‫ و‬,orat io
eloquentis
auctore Abu lalth Ahmed Ben Abdallah JIaarrt, anno 449 (inc. 10. Mart. 1057)
5 .outrom Quindecim fasciculi decem foliorum ‫ و‬ubi ad ordinem capitum libri Festh
Idem
.ti r interpretat
ess ionemi
libri
d Khotbet
-‫ر‬ el s
festheedidit
r,o ubii
dictiones
rar
.explicuit ‫ ـ‬.4734 Kh otb et e 1 - we d a " ‫ و‬oratio ,airotcidelav quam legatus Dei
habuit ‫ و‬eum valedicendi caussa ultimum sacrum iter Mekkanum .terecaf Saghtina
‫و‬monet .l ib
Kholbet el-toedia ru
prophetae tributum m‫ـ‬
ex scriptis esse suppositiciis
.4735 Kh otat Misr ‫ و‬divisiones (Rholet , lineae ‫ و‬pluralis est vocis khottat locum sive
regionem significantis ‫ و‬guod in terminis ejus describendis lineae )rutnucud terrarum
Aegyptiacarum. Abu 0marum Mohammed Ben Yusuf Kindi , [anno 350 (inc. 20. Febr.
ui primus
(961 mortuum [ ‫و و‬ h de a
hac re l s secutus
,tispircl a est d Abu A
Judex b
10 JIohammed Ben Selinet ,itthdoC anno 454 .cni( .51 .naJ )2601 mortuus ‫و و‬lui murbil
‫ل‬1okhtttr ft dzakr ‫ا‬ el - Akholat are et -c
alhttr .tispircsni iMaxima eorumh ,srap quae
,ru t n a r o m e m m o c destructa est annis calamitatis ‫و‬ ubi regnante Hostanser ab anno 457
159

‫وهى جمع خطبة لان يحيى عبد الرحيم بن محمد بن اسماعيل بن نباتة الفارقى المتوفي‬
11 ‫ستة منهم ولها شروح منها تتوح أن البقاء عبد الله بن حسين العكبرى المتوفي سنة‬
‫" وشرح تاج الدين‬1 ‫وشرح موقف الدين عبد اللطيف بن يوسف البغدادى المتوفى سنة‬
‫ أ فيه أشكالات أجاب عنها موقف الدين‬- ‫الين اليمن زيد بن حسن الكندى المتوفي سنة‬
‫ خطب‬68 ‫ع وقوع عثمان بن يوسف الغلبوفي المتوفي سنة *** ومن شروحة روضة الناعكين‬
‫الأربعون المعروفة بالودعانية جمعها أبو الودعان وذكرعا الصغانى فى خطبة المشارقى‬
‫وقال زيفها الاقدمون أنتهى لكنهم شرحوها فمنهم أبو نصر عبد العزيز بن أحمد البارجيلغى‬
‫وأول شرحه الحمد لله الصانع القديم الخ ذكر فيه أنه وقع المباحثة في علم الحديث من‬
‫ خطبة‬631 ‫الخطاب الاربعين التمس بعضهم منه أن يكتب له فوائد مسموعة من الاسانيد‬
‫ وهو في عشر كراريس يتكلم على‬٢٣1 ‫و الكيل لابن العلاء أحمد بن عبد الله المعرى المتوفي سنة‬
"fr ‫ من ثم خطب التى صلعم جمعها أبو العباس جعفر بن محمد المستغغرى المتوفي سنة‬. ‫ألسنتها‬

Ibn Nebitae de rebus ethicis ‫ و‬auctore 4But Yaliya Abd - -e relitan Ben AMohammed
Ben Isrnatl Ben Netittla Firicki ‫ و‬anno 374 .eni( .4 .nuJ )489 .outrom Eas
commentati sunt Abu'llecth Abdallah Ben Hosein 0RBert, anno 616 (ine. 19. Mart.
(1219 mortuus ‫ ـ‬110toaffic-ed - dth Abd-el - lattf Ben Yusuf ,sdidhgaB anno ‫و‬62
)
..9e
2 .tcOn
1231T
i
) mortuus
%–‫ ز‬- ‫و‬ed-din
Abu lgemen Zeid Ben Hasan Kinds
anno 613 .cni( .02 .rpA )6121 mortuus ‫ و‬cujus commentarius locos obscuros et dubios
continet ‫ و‬,ad
quos Motoaffic - ed - ddn respondit -- 0thantin Bera Yusuf Ghalitint 5
anno 644 (ine. 19. Mai. 1246) defunctus. Commentarii Raudhet el-nthsahtn auctor
ignotus est. - 4728. El-Kh o tab El-Arb a in a ‫ و‬orationes quadraginta traditionales
ayed"antyet vulgo appellatae ‫ و‬guod Abu hoed in eas .tigelloc Laudantur a .Saghting
in praefatione operis AMeshdrie ‫ و‬oui eas a veteribus corruptas esse .ticid Nihilominus
‫ه‬ sunte ut Abu Nasr 4 ‫ة‬
‫و‬ommentati
‫ج‬sa s
d - et - aztz u
Ben j
Ahmed Birjileght
u,e
‫ه‬ommentarius ita :ti‫ج‬ picni Laus Deo creatori
n aeterno .cte ,mei noitatupsiD quae
‫ه‬
‫و‬doctrina
rurei ttraditionariae
abasrev ,incidisse etian dicit in quadraginta orationes
‫و‬etdisputantium quendam ab eo petiisse -ut observationes utiles de earum auctorita
,su quas it‫ و‬Scripto exararet – .9274 Kh o tab el - kh eil ‫ و‬colloquia 10
baudivisset
‫ه‬ , auetore
‫ج‬ m 4Bulalth
‫و‬ u Ahmed Ben
tr Abdallahr o
,irraaMA anno
au 449 .enM
i.
( .01
1057) mortuo. Decem quiniones plagularum , ubi ita loquitur, quasi equi suis linguis
.loquantur ‫ ســ‬.4730 Kh ota be 1 - nebi ‫وم و‬orationes
,eatehporp quas Abu"Jabbds Jafa
.Ben
AMohammed AMostag ,srfA anno 432 .eni( .11 Sept )0401 ,suutrom collegit ‫ـ‬
158

‫لا ص به‬ ‫ب‬0 ‫ وهم‬.‫م‬ .‫ان كان ع‬ ‫عد‬ ‫ص اكثر‬

.‫ ثرُؤيدى‬.‫ ومثلم‬.‫ كيلأخبًا‬.‫ويأتى‬


‫قال في الكشاف وقد اتفقت في خط المصحف اشياء خارجة عن القياس ثمة ما عاد ذلكى‬
‫بغير ولا نقصان الاستقامة اللفظ وبقاء لحفظ وكان اتباع خط المصاحف ستة لا تخالف وقال‬
‫ابن درستوية في كتاب الكتاب خطان لا يقاسان خط المصحف لأنه ستة وخط العروض لاته‬
‫يثبت فيه ما أثبته اللفظ ويسقط عنه ما أسقط هذا خلاصة ما ذكروا في علم الخط‬
‫ومتفرعاته وأمّا الكتب المصنفة فيه فقد سيف ذكر بعض الوسائل وما عداها نادر جدًا سوى‬

‫ خطاب الالعاب الناقب وجواب الشهاب الثاقب الشهاب الدين أحمد بن محمد‬fvP
10 ‫ خطب ابن نباتة فى الادبيات‬fokv ‫مه‬f ‫أبن عربشاه الدمشقى الحنفى المتوفى سنة‬

Satobdi ‫ ـ‬lakal'aiya – momakon -- tejahilan ‫ـ‬


Weyati ‫ ـ‬kabil'akhb4 – rimanlam ‫ ـ‬.tozawwidi

Auctor commentarii coranici Keshshttf dicit : Scripturae Corani casures ingestae


sunt, quae analogiam excedunt, nec seriusulla mutatione aut imminutione inflexae
sunt, eum vox scripta recta maneat et memoria conservetur. Itaque orthographiae
coranicae observatio lege ita sancita est , ut nemini repugnare liceat. Ibn Dorostatoealt
(‫ا‬in
libro de Scribis ( Kilil el - A0llth ‫ة‬:t‫ن‬
i Duo
‫نه‬ sunt
ar scripturae
eneg ‫ و‬. ‫و‬eaut
‫و‬analogiam
non admittunt scriptura codicum coranicorum ‫ج و‬eujus regulae lege tradi
‫و‬tionali
sancitae sunt et scriptura artismetricae ‫ح و‬obi omnia ,rutnubircs quae pro
,r etu,rutnult
lot quae
n in pronunciando
ai .rc
utnumirn
ppo Haee
u summa
n est ‫و‬
eorum
quae viri periti de arte scribendi doctrinisque eum ea cohaerentibus monent Inter
‫و‬libros
de eascriptos supranonnulli tractatus laudatisunt Ceteri ‫ و‬. ‫م أصاب‬1aeter
solli
commemorantur, rarissimi sunt exceptis nonnullis foliis et compendiis , ut 0ritixet
ab Aun - ed - dth edita. .

.4726 Kit à be 1 - i hab el -n à cki b we Jew a be 1 - sh eh a b el - th a cki b ‫و‬


alloquium pellis laeeratae et responsio flammae ardentis ‫ و‬auctore Shehtti -ed-din
10 ‫ر‬
.4hmed
Ben Mohammed
r Ibn Arabsitih
b Dimeshcka ,e
atifenaH anno 854
F .cni( .41
(1450 .mortuo ‫ـ‬ .4727 Kh o tab (pluralis a )tebtohA Ibn Neb a ,at orationes
157

‫عند جمع القران الكريم على ما اختاره زيد بن ثابت رضى الله عنه ويسمى الاصطلاح‬
‫علم خط العروض وهو ما اصطلع عليه‬ ‫السلفى أيضا وفيه العقيلة الرابية للشاطبى ومنها‬
‫أعل العروض في تقطيع الشعر واعتمادهم في ذلك على ما يقع في السمع دون المعنى أن‬
‫المعتت به في صناعة العروض انما هو اللفظ لانهم يريدون به عدد الحروف التى يقوم بها‬
‫ة الوزن متحركا وساكنا فيكتبون التنوين نونا ساكنة ولا يراعون حذفها في الوقف ويكتبون‬
‫المحترف المدغم بحرفين وجذخون اللام مما يدغم فيه في الخوف الذى بعده كالركن والذاهب‬
‫والضارب ويعتمدون في الحروف على اجراء التفعيل كما في قول الشاعر من شعر‬
. . . " ‫ستبدى لك الايام ما كنت جاهلا‬
‫ويأتيك بالاخبار من لم تزود‬
‫ فيكتبون على هذه الصورة‬40

‫و‬exarandi regulis convenienter fuas praeeunte Zeid Ben Thibit socii prophetae
summo consensu in colligendo Corano augusto instituerunt et observarunt; quapropter
‫و‬etmethodus priorum Mohammedanorum usu recepta (El-Istilih )tfeleS-lE appellatur
de eaque Casfda Ackilet agit in ht desinens et a Shtttiha composita – denique ars
‫و‬seeundum regulas prosodicas .idnebircs Hic usus est de quo artismetricae magistri
‫و‬inseandendis carminibus convenerunt gua in re solo auditunitunturnulla argumenti
‫و‬uod
ratione habita ‫ و‬cum id ‫و و‬ in arte
r u metrica
ta in numerum
cov .sola
vox sit
Etenim per eam numerum literarum ‫ و‬Quae mensurae ,rutnuicijbus ,tnuicipser sive 5
vocali sint motae sive quiescentes ‫ و‬et nunnationem ,tnubircsati ut IVain quiescens
sit, nee de eo demendo in pausa curam adhibent, literam insertam duabus literis
,tn et u
literam
bi Lthnr dee iis s
demunt
‫و و‬in quae inseritur ut in literam sequentem
.taesnart Ita v.c.pro el-rahman ‫ و‬thiB‫عأ‬el -d ‫ و‬-el-dhttrib
dieunt er-rahman , eds
dathii ‫ و‬edh-dhttrib ‫ و‬et in literis vim et auctoritatem ,rutnuuqes quae partibus pedum
inest , ut in versu poetae :
‫و‬Sors
tibi aperiet ‫و‬guaenesciebas
Et certiorem te faciet ,si quem tu commeatu non instruxisti ‫ــ‬

quem ad huno modum scribunt : 10


156

‫وذلك لحسن نوعان حسن التشكيل في الحروف يكون بخمسة اقتها التوفية وهى أن‬
‫يوفي كل حرف من الحروف حظه من النقوش والانحناء والانبطاح والتاق الاتمام وهو أن‬
‫والتالت الانكباب‬ ‫يعطى كل حرف قسمته من الاقدار في الطول والقصر والدقة والغلظة‬
‫والاستلقاء والربع الاشباع والخامات الارسال وهو أن يرسل يده بسرعة وحسن الوضع في‬
5 ‫الكلمات وعى ستة الترصيف وهو وصل حرف الى حرف والتأليف وعو جمع حرف غير متصل‬
‫مواقع المدّات المستحسنة ومراعات فواصل‬ ‫والتسطير وهو أضافة كلمة ألى كلمة والتنغصببل وهو‬
‫التدبير في قطع كلمة واحدة بوقوعها الى آخر السطر وفصل الكلمة التامة ووصلها‬ ‫وحسن‬ ‫الكلام‬
‫بان يكتب بعضها في آخر السطر وبعضها في أوله ومنها علم أملاء الخط العربي الى الاحوال‬
‫العارضة لنقوش الخطوط العربية لا من حيث حسنها بل من حيث دلالتها على الالفاظ وهو‬
‫أيضا مستدرى من قبيل تعتبر السواد ومنها علم خته الساحق على ما اصطلح عليه الصحابة و‬

e doctrinis geometricis. Elegantia autem illa duplicis generis est; prius genus
pulchritudinisformationem spectat in literis observatam et quineuplex est. Primo
hue pertinet exsecutio perfecta ‫و و‬Cluae eo constat ,quod singulis literis justa pigmenti
inflexionis et cubationis portio tributa est – secundo completio, quae eo constat,
quod singulis literis justa longitudinis ‫و و‬brevitatis gracilitatis et crassitudinis mensura
obtingit – tertio ‫و و‬ uod literae
tprona n facie
e praeditae
csunt a etj ‫ ـ‬,otrauq quod
tinctura satiatae sunt – quinto ‫ و‬motus solutus et ,rebil quatenus motum celerem
5 manus permittit. – Alterum genus elegantiae pulchritudinenu positionis complectitur
in verbis conspicuam ‫و و‬
uae sex partibus
e .tatsnoa
c Prima estuidonea ,oitqisoppa
eo constat, quod verbum verbo recte jungitur – secunda est conjunctio, quae in
conjungendis literis non continuis cernitur – tertia compositio i.e. adjunctio verbi
ad verbum in linea – quarta interpunctio .e.i cura locorum ‫ و‬ubispatia elegantiae
regulis convenienter facienda sunt et observatio finium orationis ‫و ـ‬aenodiatniu
moderatio in incidenda una ,ecov quod in extrema lineaponenda est ‫ ـ‬8exta incisura
phrasis integrae ejusque copulatio eo ‫ و‬guod pars in extrema linea ‫ و‬pars in ejus
.initioponitur ‫ ـ‬Deinde huc refertur orthographia scripturae arabicae .i .e res
10 formis literarum arabicarum accidere ,tnussop non spectata earum elegantia ‫ و‬sed
quatenus totas voces .tnumirpxe Hoc quoque complementi caussa adjectum est ‫ و‬et
nonnisi chartae inquinatae quantitatem auget – porro ars Coranum orthographice
155

‫البتة لانهما ما وضعا الا لازالته واما مع أمن اللبس فتوكه أولى سيما اذا كان المكتوب اليه‬
‫اعلا وقد حى أنه عرض على عبد الله بن طاعو خظ بعض الكتاب فقال ما أحسنه لولا اته‬
‫أكثر شونيزه ويقال كثرة النقط في كتاب سوء ظن بالمكتوب اليه وقد يقع بالنقط صور كما‬
‫حى أن جعفر المتوكل كتب الى بعض عماله أن أخيرا من قبلك من الذمّيين وعرفتا بمبلغ‬
‫ة عددهم فوقع على النحاء نقطة تجمع العامل من كان في عمله منهم وخصاهم فماتوا غير‬
‫رجلين الا في حروف لا تحتمل غيرعا كصورة الياء والنون والقاف والقاء المفردات وفيها‬
‫أيضا خير نت اورد في الشعبة الثانية علومًا متعلقة باملاء الحروف المفردة وعى أيضا كلاولى‬
‫فمنها علم تركيب أشكال بسائط الحروف من حيث حسنها فكما أن للحروف حستا حال‬
‫بساطتها فكذلكن لها حسن بخصوص حال تركيبها من تناسب الشكل ومباديها أمور‬
‫الهنحاسيات‬ ‫من‬ ‫استحسانية بنجع ألى رعاية النسبة الطبيعية في الاشكال وله أسنمد أن‬ 10

ceterisinevitabilis ‫ و‬Tuando ambiguitas metuenda est ‫ و‬cum tantum ad dubia removenda


sint .atnevni Sin vero dubium nullo modo metuendum est ‫ و‬,ea omittere praestat
praesertim eum is ‫و و‬ad
quem scribitur ,vir
sit spectatus et .sutsenoh Narratur autem
eurn Abdallae Ben " Tahrir scriptura scribae cujusdam ‫و‬ruterreffo eum exclamasse :
‫ا‬Quam pu ‫طن‬an ‫ و‬nisi tantum melanthii ei adspersum esset ! Dicitur etiam : Nimia
punctorum multitudo in scripto male nos opinari jubet de eo, ad quem scribitur.
Interdam puncta adjecta multum nocere possunt, ut v.e. .Jafar MoteapaHRel ad
quendam praefectum scripsisse narratur: Dinumera ( ahsa) tributarios, qui apud te
stant et certiores nos fac de numeri .ammus . Verbo ‫ وو‬dinumera ،، autem punetum E
‫و‬superscriptum,tare ut puraefectus Tuotquot in ,tnareenoitid tributarios onnnes colligeret
et eviraret , unde ommes praeter duos mortui sunt, Praeterea literas habennus,
quae nullam permutationern admittunt ‫ و‬Qualis - est forma literarum Y4 ‫ و‬Ntin ‫ و‬,Chr
‫ر‬
FAm inufine
ra separatim
tisop ‫ و‬duae cum aliis confundi non .tnussop Puncta
critica ex arbitrio ponenda hic sunt vel omittenda ‫ـ‬
.dia
In secundo Ramo libri landati Abu lkheir doctrinas persequitur, quae orthogra
phiam literarum separatim positarum spectant. Hoc quoque caput priori simile est.
Primum hue pertinet doctrina ‫ و‬guae compositionem formarum elementorum literarum
‫ة‬to ,tec ratione earumaelegantia habita . (Auemadmodum
u enim literarum
s elementis
pualchritudo est, ita pulchritudo peculiaris ad compositionem accedere debet, spectata 10
‫و‬mutua formarum .enoitroporp Earum principia res sunt a sensu pulchri pendentes
ubi ad observationem rationis naturalis in formis recurritur. Auxilium haee ars petit
20 *
154

‫أعلم أن الصدر الاول أخذ القران والحديث من أفواه الرجال بالتلقين ثم لما كثر أهل الاسلام‬
‫اضطروا الى وضع النقط والاجام فقيل أن أول من وضع النقط مرار والامجام عامر وقيل لحجاج‬
‫وقيل أبو الاسود الدولى بتلقين على رضى الله عنه الا أن الظاعر انهما موضوعان مع الخروف أن‬
‫يبعد أن الحروف مع تشابه صورها كانت عرية عن النقط الى حين نقط المصاحف وقد‬
5 ‫روى أن الصحابة جردوا المصاحف من كل شىء حتى النقط ولو لم يوجد في زمانهم لما يصيغ‬
‫التجريد وذكر ابن خلكان في ترجمة الحجاج أنه حكى أبو أحمد العسكرى في كتاب التصحيف‬
‫أن الناس مكثوا يقرؤن في مصحف عثمان رضى الله عنه نيفا واربعين سنة الى أيام عبد‬
‫الملك بن مروان شر كثر التصحيف وانتشر بالعراق ففزع المحتجاج الى كتابه وسألهم أن يضعوا‬
‫لهذه الحروف المشتبهة علامات فيقال أن نصر بن عاصم وقيل يحيى بن يعمر قام بذلك‬
10 ‫فوضع النقاط وكان مع ذلك أيضا يقع التصحيف فاحدثوا الاعجام أنتهى وأعلم أن النقط‬
‫والاعجام في زماننا واجبان في المصاحف وأما في غير المصاحف فعند خوف اللبس واجب‬

medani seculi primi Coranum et traditiones ex ipsis viris acceperunt, qui utrunnque
doeebant. Serius vero eum asseclarum Islami numerus cresceret, ad scribenda
puncta diacritica et vocales cogebantur. Primus qui puncta diacritica addidit, IIortir,
qui vocales ‫ و‬Amir fuisse .ruticid Alii hancinventionem ,ojdjieH alii Abu lastoado
Dula tribuunt, quem Ali doeuerat. Attamen illa puncta simul cum literis inventa
‫و‬esse,terappa cum minus probabile sit literas ‫ و‬,guarum figurae sibi similes sint
punctis diacriticis destitutas fuisse usque ad tempus ‫و و‬
uo sCoranus
il punctis
li
5 diacriticis .rutabaton Traditum etiam est ‫و و‬prophetae
socios Coranum omnibus rebus
nisi eorum tempore exstitissent
punctis diacriticis non exceptis ‫ و‬privasse ‫ و‬,Tuae
perperam de privatione sermo esset. Ibn Khallaktin in vita Heijdafi haec habet:
‫ر‬4 ‫و‬bu
Ahmed 4 skert in libro Tes"htf ,ticid homines in tractanda Corani recensione
‫و‬quam 0thnin curaverit quadraginta annos et quod excedit ‫ و‬perseverasse usque ad
tempus Abdelmeliki Ben AMertetin. Tum vero multi errores codicibus coranicis
obrepserunt et per Iracam propagati sunt, quo facto Heijdj auxilium scribarum
imploravitab iisque petiit, ut his literis ambiguis sibique similibus notas diacriticas
adjicerent : ‫و‬ mi
uapropter Nasr s
Ben A ‫ و‬wel ut alii ,tnulov Yahya Ben Yanor hanc
10 rem curandam suscepit et puncta diacritica apposuit. Nihilominus vero cum errores
,tnevocales
rep .tne
urer
nevnb
i u . ‫ ـ‬Usus punctorum diacriticorum et
sille
Haec
vocalium nostraaetate res est in codicibus coranicis non minus necessaria, quam in
153

‫علم تحسين الحروق وهو أيضا من قبيل تكثير السواد قال ومبنى عذا الفن الاستحسانات‬
‫الناشئة من مقتضى الطباع السليمة بحسب الالف والعادة والمزاج بل بحسب كل شخص‬
‫وغير ذلكن مما يؤثر في أستحسان الصور واستقباحها ولهذا يتنوع هذا العالم بحسب‬ ‫شخضا‬

‫قوم قوم ولهذا لا يكاد يوجد اختلان متماثلان من كل الوجوه أقول ما ذكره في الاستحسان‬
‫ مسلم لكن تنقعه ليس بمتفرّع عليه وعدم وجد أن الخطين المتماثلين لا يترتب على‬5
‫الاستحسان بل هو أمر عادى قريب الى الجبالى كسائر أخلاقى الكاتب وشمائله وقيع سر الهى‬

‫لا يطلع عليه الا الافراد ومنها علم كيفية تولد الخطوط عن أصولها بالاختصار والزيادة‬
‫والتغيير وهو أيضا من هذا القبيل ومنها علم ترتيب حروف التهجى بهذا الترتيب المعهود‬
‫وازالة التباسها بالنقط ولابن الأجدى والخبزى رسالة في هذا الباب أما ترتيب الحروف فهو‬
‫ ذكر التقط والاع جام في الاسلام‬. ‫أحوال علم الحروف وأعاجامها من أحوال علم الخط‬ ‫ من‬10

. est ‫ ـ‬Calligraphiam ‫ و‬guae simili modo nonnisi pluri chartae aframento inquinandae
.tivresni Fundamenta autem , inquit ‫ و‬hujus artis sunt varii pulchri ,susnes qui e
sanis naturis necessario nascuntur secundum morem ‫ و‬-consuetudinem et animi affe
,menoite imo singulis hominibus universisque convenienter ‫ و‬et aliae ,ser quae winn
‫ة‬n sententiam
t den e
pulchritudine cr
literarum e
et deformitate xe ‫ و‬eaInque
ferendam
‫و‬ob
caussam haee doctrina in varias secundum varias nationes distinguitur species
et vix duae fortasse inveniunturscripturae sibi invicem onnni ex parte similes.
‫و‬Quod de sensu pulchri dicit ut quidem ego sentio ‫ و‬,tsetopidecnoc at ejus divisio 5
in varias species nullo modo locum dat doctrinam secundum varias nationes diversamn
habendi , et quod duae scripturae inter se similes non inveniuntur, minime epulchro
‫و‬reete
judicando ,tednep sed consuetudinis hoc est et adres accedit a natura inditas
ut ceterae scribae indoles et affectiones. Inest iis arcanum divinum , quod pauci homines
tantum perspiciunt - doctrinam ‫ و‬Qua ductus literarum ex elementis derivantur
ita , ut ,rutnahartnoc augeantur et .rutnetum Hoc quoque ejusdem generis est ‫ـ‬
doetrinam literas alphabeti consuetaratione ordinandi et ambiguitatis punctis diacri
ticis adpositis amovendae. Ibn - elitant et Kholzi tractatum ea de re ediderunt.
Dispositio vero literarum pars est doctrinae literarum ‫ و‬ars autem eas punctis 10
diacriticis insigniendi ad scripturam pertinet. – .

.C
a put de pun etis di a criticis et vo cal i bus tempore Islami ‫ ـ‬-Moham
III. 20
152

‫شاه القطب وأسد الله الكرمافي ومن المشهورين في البلاد الرومية حمد الله بن الشيخ الاماسى‬
‫وابنه دده جلبى والمجلال والجمال واحمد القره حصارى وتلميذه حسن وعبد اللد الاماسى وعبد‬
‫الله القويمى وغيرهم من النساخين قد ظهر قلم التعليف والديوافي والدشتى وكان ممن اشتهر‬
‫في التعليف سلطان على المشهدى ومير على ومير عماد وفي الديوافي تاج وخبراعم مدون في‬
5 ‫غير هذا المحل مفضلا ولسنا نخوض بذكرهم لان غرضنا بيان علم الخط واما المولى أبو‬
‫الاخير فاورد في الشعبة الاولى من مفتاح السعادة علومًا متعلقة بكيفية الصناعة الختنية‬
‫فنذكرها اجمالا قصت فمما ذكره أولاً علم أدوات الخط من القلم وطريف بريها واحوال‬
‫الشقف والقط ومن الدولة والمداد والكاغذ فاقول هذه الامور من أحوال علم الخط فلا وجه‬
‫لافراده ولو كان مثل ذلك علمًا لكان الامر عسيرا وذكر أن ابن البواب نظم فيه قصيدة‬
10 ‫رانية بليغة أستقصى فيها أدوات الكتابة ولياقوت رسالة فيه أيضا ومنها علم قوانين‬
‫الكتابة أى كيفية نقش صور الحروف والوسائط وما ذلك الا علم الخظ ومنها‬

Shtth Cott - ed-din ‫ و‬-des4 allah Kerm .tnht In terris rumaeis inclaruerunt Handallah
Ben - elsheikh Amist ejusque filius Dedeh Jelebt, Jellil - ed-dtn, Jenthl-ed-din,
iritsahharaC ‫ و‬Hasan ejus discipulus ‫و و‬Abdallah
‫ر‬4hmed Antist Abdallah CAirtant
aliique .iirarbil Cum et scripturae Talte ‫ و‬,Dturtant
et Desita usu receptae essent
intereos , gui Talte egregie ,tnuraraxe Sultan AIt ,idehhsefil Mir ‫ر‬4 la et Mir Inttd
‫و‬laudantur ‫ر‬et Diaotina cultorem habuit Th , ‫و‬ uorum ovirorum
c historian
o alio
l
5 continenter et speciatim persequemur; minime enimeorum res accuratius hic examinare
propositum est ‫ و‬.cum id agamus , ut ars scribendi exponatur ‫ ـ‬Deinde Molla
‫ر‬4 Bulkheir in primo Ramo ( )tebohS libri Mtfith el-setidet doctrinas recenset ‫ و‬guae
eum ratione artis scribendi cohaerent et hic summatim commemorabuntur. – S ectio.
Prima quam laudat doctrina versatur in utensilibus seriptoriis, eujusmodi sunt
ealamus , ratio eos scribendo aptandi ‫و و‬findendi
incidendique ,sra atramentarium
atramentum et charta. At mea quidem sententia hae res ad artem scribendi referendae
sunt, nec ullaratio eas separatim tractandi compareta . Etenim si talia singulares
‫اف‬esse
volumus ,sanirtcod certe negotium esset .eliciffid Idem auctor Ibn - elletooth
10 Castdam in Rt desinentem et disertam edidisse narrat , ubi in instrumentis artis
scribendi recensendis summa usus sit diligentia. De eadem re Yietit tractatum
.composuit ‫و ـ‬Porro
hue retulit doctrinam regularum artis scribendi .e.i rationis
qua figurae literarum earumque elementa pingenda sint: haee vero ipsa ars scribendi
151

‫محمد بن على ابن مقلة المتوفى سنة ثمان وعشرين وثلاثمائة وهو أول من كتب الخط البديع‬
‫ سنة ثلاث عشرة‬،‫ثم ظهر صاحب الخط البديع على بن هلال المعروف بابن البواب المتوق‬
‫وأربعمائة ولم يوجد في المتقدّمين من كتب مثله ولا قارية وان كان ابن مقلغ أقل من نقل‬
‫هذه الطريقة من خط الكوفيين وأبرزها في هذه الصورة وله بذلك فضيلة السباقي وختنه‬
‫ة أيضا في نهاية الحسن لكن ابن البواب عذب طريقته ونقحها وكساها طراوة وبهجة وكان‬
‫شيخه في الكتابة محمد ابن أسد الكاتب قد ظهر أبو الدار ياقوت بن عبد الله الموصلى المتوفي‬
‫ثمان عشرة وستمأنة ة ظهر أبو الدر ياقوت بن عبد الله الرومى الحموى المتوق سنة ستن‬
‫وعشرين وستمأنة قد ظهر أبو الدر ياقوت بن ياقوت بن عبد الله الرومى المستعصمى المتوفي‬
‫ وهو الذى سار ذكره في الآفاق واعترفوا بالتجز عن مجاناة رتبته‬.‫سنة ثمان وتسعين وستمائة‬
‫ قد اشتهرت الافلام الستة بين المتأخرين وعى الثلث والنسخ والتعليق والريحان والمعاقف‬10
‫ مقلة وابن البواب وباقوت وعبد الله رفون‬.. ‫والرفاع ومن الماهرين في هذه الانواع أبن‬ .

‫ومبارك‬ ‫وعبد الله الصيرفى ويحيى الصوفى والشيخ أحمد السهروردى ومبارك شاه السيوفي‬
- - - . . . ‫وهم‬ . .

328 .cni( .81 0ct (939 mortuus ‫و و‬ui


AMohammed Ben Ali Iba Illocla ‫ و‬.RInno sumirp
typo Bedf" wsus est. Hune secutus est scripturae Bedi " auctor.4la Ben Hilit,
vulgo. Ibn - elbetooth dictus et anno 413 (ine. 6. Apr. 1022) mortuus, quo inter
praeeedentes artis scriptoriae peritior nullus invenitur, qui ei similis sit aut ad ejus
similitudinem accedat. .. Si Ibn AMocla primus est , uui hune literarum ductum e
‫و‬scriptura
Cufensium repetiit et ita formatum evulgavit eamque ob caussampalmann -
praecursionis ceteris praeripuit ‫ و‬cujus praetereascriptura summa floret elegantia5
‫و‬
‫و‬attamen Ibn-elbeaouothb eum perpolivit ‫ط‬
ene composuit
na ettrecentipulchriorique
ibah
exornavit. Artis scriptoriae magistrum Mohammed Ben . 4sed scribam habuerat
Eurn secutus est Abig ldorr Yacttt Ben 4bdallah Maustlt, anno 618 (inc. 25 . Febr.
1221 ) mortuus, hune 4Buldorr, Yictit Beh Abdallah Ruma Hameaoa, anno 626 (ine.
30. Nov. 1228) mortuus, bet Abuldorr Yacttt Ben Yacttt Ben Abdallah Rums
,tnesatsoMI anno 698 . .cni( .9 0ct )8921 mortuus ‫و و‬
ui terras
i gloria
u nominis
s
‫و‬inaplevit et omnes alii scribae seninnis esse inferiores confessi ,tnus quam ut ad ejus
gradum accedere possent. Denique sex inter recentiores maxime usitatae inclaruerunt
scripturae ‫ و‬Tholoth ‫ و‬Weshk ‫و و‬Talte Hithin ‫" و‬AMohaccac et Ract ‫ و‬et horum generum 10
peritissimi fuerunt Ibn AMocla ‫ و‬Ibn - elieuotetih ‫و و‬Yticitt Abdallah 4rghtin ‫ و‬Abdallah
Seireff ‫و و‬Yah
ya ,ifaS Sheikh Ahmed Soharatoerda Mobthrek Shtth ,ifityoS Mobthrek
150

‫الكوفيين وخذاقهم وأول من كتب في أيام بنى أمية قطبة وقد استخرج الاقلام الاربعة واشتقف‬
‫بعضها من بعض وكان أكتب الناس أن كان بعدها الضحاك بن تجلان الكاتب في أول خلافة‬
‫بنى العباس فزاد على قطبة ش كان أسحف بن حماد في خلافة المنصور والمهدى وله عتاة‬
‫تلامذة كتبوا للخطوط الاضلية الموزونة وهى أثنى عشر قلمًا قمن قلم الجليل قلم السجلات‬
‫قلم الديباج قلم الطومار الكبير انقلام الثلثين قلم الزنبور قلم المفاتيح قلم الحكومة‬
‫قلم الموامرات قلم العهود قلم القصص قلم الجرافاج تحين ظهو الهاشميون حدث خط‬
‫يسمى العراقى وعو المحاقف ولم يزل يزيد حتى انتهى الامر الى المأمون فأخذ كتابه بتجويد‬
‫خطوطهم وظهر رجل يعرف بالاحول المحرّر فتكلم على رسومة وقوانينه وجعله أنواعًا في ظهر‬
. ‫قلم المرصع قلم النشاع قلم الرياسى اختراع ذى الرياستين الفضل بن سهل قلم الرقاع‬
40 ‫قلم اخبار المحلية ثم كان اسحف بن ابراهيم التميمى المكنى بان الحسين معلم المقتدر وأولاده‬
‫ زمانه وله رسالة في التخاطب سماعا تحفة الوامق ومن الوزراء الكتاب أبو على‬.‫أكتب إعل‬

.rutabaremun Primus ‫و و‬guitempore Omayyadarum scribendi artem exercebat Cotba


,tiaf qui quatuor typos elieuerat a se invicem . derivatos ‫ و‬et certe inter homines
omnium erat calami peritissimus. Hunc secutus est primo dynastiae Abbasidicae
tempore Dhahhttk Ben Ajlitn scriba, qui inventionibus Cotbaenovas addidit. Huie
‫و‬successit Khalifis Mansur et ,adheMA Is"hae Ben ,ditmmaH qui plures habuit
‫و‬discipulos qui scripturas primitivas et certammensuram tenentes .tnabecrexe Sunt
5 autem numero duodecim : Seriptura crassior ‫ ـ‬scriptura syngrapharum ‫ سد‬8oriptura
praefationum ornatior ‫ من‬literarum capitalium ‫ ـ‬7%elathtra . ‫ ـ‬2 ‫ـبس‬:onhttr 11tfiah -
scriptura Haremi -- mandatorum regiorum ‫ ــسـ‬pactorum ‫ ســ‬: historiarum ‫ ـ‬.Hirrtfitj -‫حم‬
Cum Hashimidae ,tneretsisxe scriptura inventa est Iraeana dicta ‫و و‬
fuae
ir nomine
agluv
AMohaccac inclaruit nec unquam augeri desiit ad illud tempus usque ‫ و‬orno Adamun
regno potitus .tse Tunc enim scribaeejus scripturas exornare inceperunt ‫ و‬et vir
exstitit Ahtead Corrector cognominatus, qui de scripturae legibns et regulis disseruit
et plures species .ticef Deinde obtinuerunt typus dMorassa ‫} ــــ‬ypus
muroirarbil -‫حم‬
typus Riglist, quae nova inventio est Fadhli Ben Sahl tam pennae quam gladii
10 periti ‫ ـ‬typus libellorum supplicium )teir( et ‫ فـ‬Ben/6
hobtir el-litiget.iTum Is Ado
Ibrahim Tentant ‫و و‬Abu'lhosein
eognominatus et doctor Moetaderi ejusque filiorum
artis seribendi sua aetate peritissimus fait. Idem tractatum edidit de arte scribendi
.Tolifet el-tetinie inscriptum ‫ف ـ‬Inter Weziros seripturae gnaros inclaruit 4Bu Al
149

.‫بعضهم يكتبون بالارقام التسعة على معنى أبجد وينقطون تحته نقطتين وثلثا الخط‬
‫آلرتجى والحبشى على ندرة لهم قلم حروفه متصلة كحروف العميرى يبتدى من الشمال‬
‫الى اليمين يفرقون بين كل أسم متها بثلاث نقط الخط العربي قال ابن اسحقب أول خطوط‬
‫العربية الخط المكى وبعده المدينة البصرى ة الكوفي واما المكى والمدق ففى الفاته‬
‫ تعويج ألى يمنة اليد وفي شكله أنضمجاع يسير قال الكندى لا أعلم كتابة تحتمل من تجليل‬5
‫حروفها وتدقيقها ما يحتمل الكتابة العربية ويمكن فيها من السرعة ما لا يمكن ق غيرها من‬
‫قصر ق أعل الخط العراق قال أبن أستحف أول من كتاب المصاحف في الصدر‬ ‫الكتابات‬
‫الاول ويوصف بحسن الخط خالد بن أن الهياج وكان سعد نصبه لكتاب المصاحف والشعر‬
‫والاخبار للوليد بن عبد الملك وكان الخط العربي جينئذ هو المعروف الآن بالكوفي ومنه‬
‫ استنبطت الاقلام كما في شرح العقيلة من كتاب المصاحف خشنام البصرى والمهدى الكوفي‬10
‫وكانا في أيام الرشيد ومنهم أبو حدى وكان يكتب المصاحف في أيام المعتصم من كبار‬

scripturae tribuuntur, quarum nonnullae novem signis eandeln vim cum alphabeto
‫ر‬4 ‫ة‬
‫و‬tajed
ru habentibus
tnutu .et duo aut tria punctaiis supponunt ‫ ـ‬S crip tur a
zingitana et hab ess in a ‫و و‬ ,uae peculiarem
tn sequitur
e .menbidro aTypum h
eujus literae cohaerent ut literae himyariticae ‫ و‬، et a sinistra dextrorsum procedunt.
.Intersingula nomina tria ponuuturpuncta ‫ ـ‬S criptura ar a bi .ac Ibn Is hae ‫مي‬
Prima ‫و و‬inquit ‫و‬Arabum scriptura fuit Mekkana Tuam Medinensis ‫ و‬Basrensis et
Cufensis secutae sunt. In Mekkana et Medinensi literae Eltf dextrorsum sunt "
eurvatae ‫م و‬etliterarum forma paululum in latus se inclinat ‫ ـ‬8l-Kindi :ticid Nullam 5
‫و‬eognosco scripturam , ubi literarum forma erassitudinem et gracilitatem tantan admittit
‫و‬quantamarabica .nec ulla alia expeditius celeriusque scribi potest ‫ ـ‬8 ‫و‬e eti o de iis
qui scripturamarabicam potissimum excolebant. Ibn Ishae dicit: Primus , qui primo
seeulo codices Coraniscripsit et scripturae pulchritudine gloriam conseeutus est, Khtilid
‫و‬BeraAba "lheyglti ,tiuf cui Sad regnante Welido Ben AbdelmeliR ‫ و‬-codieum eorani
corum ‫ و‬,poématum et historiarum scribendorum provinciam ,tarevadnamed et seriptura
quae tune temporis in usu ,tare eadem est ‫و و‬ uae hodie
e Cufensis
d ,rn
utalleppa
a
‫و‬eeteri
typi originem traxerunt .ut in Commentario ad Casfdam Aektlet legitur ‫ ـ‬.04
‫و‬Inter
eos qui codiees Corani descripserunt Khoshntina Basrensis et Mehda Cufensis
‫و‬fuerunt ‫و‬ a
ui tempore f
Reshtdi ;tnurei
urolf porro
l 4bar a,ayyadoHh qui subK
AMotasent codices Corani exscribebat et in principibus Cufensibus et viris aeutissimis
148
f

‫خلاف بينهم أن الكتابة العمرانية في لوحين من جارة وان الله تعالى دفع ذلك اليه الاختت‬
‫الرومى وهو أربعة وعشرون حرقًا كما ذكرنا في المقدّمة ولهم قلم يعرف بالساميا ولا نظير له‬
‫عندنا فان الحرف الواجد منه يدل على معان وقد ذكر جالينوس في ثبتت كتبه الخط‬
‫الصينى خط لا يمكن تعلمه في زمان قليل لاته يتعب كاتبها الماعر فيه ولا يمكن للتخفيف‬
5 ‫اليد أن يكتب بها في اليوم أكثر من ورقتين أو ثلثة وبه يكتبون كتب ديانتهم وعلومهم‬
‫ولهم كتابة يقال لها كتابة المجموع وهو أن لكل كلمة يكتب بثلاثة أحرف أو أكثر في صورة‬
‫واحدة ولكل كلام تطويل شكل من الحروف يأتى على المعاني الكثيرة فاذا أرادوا أن يكتبوا‬
‫ما يكتب في مائة ورقة كتب في صفحة واحدة بهذا العلم الخط المتوق مستخرج من‬
‫الفارسى والسريا في استخرجه مافي كما أن مذهبه مركب من المجوسية والنصرانية وحروفه رائدة‬
10 ‫على حروف العربية وهذا القلم يكتبون به قدما أعل ما وراء النهر كتب شرائعهم وللموقبونية‬
‫الخط الهندى والسندى وهو أقلام عتاة يقال أن لهم نحو مائة قلم‬ ‫قلم يختضون به‬
:* . "

,rutnanipo scripturam hebraeam in duabus tabulis lapideis depositamesse ‫ و‬Deum


.vero eas hominibusademtas recepisse ‫ س‬8 criptura rum.ae ,a quae viginti quatuor
literas habet , ut in praefatione commemoravimus. Rumaeitypoutuntur, qui nomine
Sthmigh inclaruit, nec ullum similem apud nos habet, nam una litera plures sententias
.t im
Galenuseum i
in uno aliquo rpgenuinorum
librorum.sedecin xe commemorat
‫ م‬-‫س‬
S criptura sinica brevi tempore vix discipotest, nam soriba ejus vel peritissimus
defatigatur, et qui levi manu gaudet , uno die plus duo aut tria folia scribere
5 non potest. Sini hac scriptura in libris sacris et literariis utuntur, iidemque
scripturam habent ‫و‬, conjuncta ‫ ؟؟‬dictam , . uae‫و‬eo a
,tatsl
noc uquodg ad n
verbais
‫و‬exprimendatres aut plures literae in unam figuram conjunctae scribuntur et singula
‫و‬verba literarum figurae prolongationem ,tnuttimda quae multas sententias exprimit
, quae in centumt foliis scribere ,u
tnelos quando ea ‫و‬exscribere volunt illo typo
.adjutiin una pagina seribant ‫ ـ‬S cripturam a nichae a ‫ و‬eui Manes originem
dedit, e persica et syriaca emanavit, quemadmodum ejus disciplina e Magismo et
Christianismo composita est. Literae numerum arabicarum excedunt, et scriptura gentes
40 in regionibus transoxanis habitantes ad leges literis consignandas antiquitus utebantur.
Marcionitae quoque scripturam habent sibi propriam. – Scriptura indica et
sindica. Plures seripturae hoe nomine insigniunturi illis enim populis centum circiter
147

‫المستعملات في بلاد الاسلام ليس كما ينبغى لان السريانى خط قديم بل هو أقدم الخطوط‬
‫ ولعلها منقرضون فلم يبق منهم أثر كما ثبت في‬.‫منسوب الى سريان وهى البلاد الشامية‬
‫ والعبرانى‬. ‫ وخطها‬- ‫التواريخ والعبرانية المستعملة فيما بين اليهود وعى مأخن اللغة العربية‬

‫يشبه العربي في اللفظ والخط مشابهة قليلة قتل واعلم أن جميع الاقلام مرتبة على ترتيب‬
‫ة أبجدا الا القلم العراق وجميعها منفضل الا العراق والسريان والمغولى واليونانية واليومية والقبطية‬
‫من اليسار الى اليمين والعمرانية والسريانية والعربية من اليمين الى اليسار وكذا التركية والفارسية‬
‫لا تتحقق التسويات ثلاثة أنواع المفتوح المحقق ويستمى اسطوناجالا وهو اجتها والشكل المذيّز‬
‫ويقال له الخط الثقيل ويستى اسكولينا وهو أحسنها والخط الشرطا وبه يكتبون الترسد‬
‫و السريان وتعاقب بذلك حيث قبر ابراهيم الفرات يزيد الشام وزعمت اليهود والنصارى لا‬

utuntur, toto coelo graeco veteri oppositus est. – Quarto Abu lAheir scripturam
syriaeam et hebraeam in iis ‫هنا‬tar‫و‬ee‫و‬..
mun in terris islamicis in usu sint. Nee hoe
‫م‬juste dieturn est Syriaca enim scriptura vetus est ‫ و‬imoomnium vetustissima ‫ و‬، et
.momen
n i-g
habet a . regione
riS ‫ و‬,Tuae nune terra septentrionalissive Shan dicitur
. Seriptara‫لل‬eujusineolae
veteres nu o superstite ,tnureiretni ut ex historia notum .tse
‫و‬anten ‫و‬qua
hebraica ، Judaei
ru tnutu ,Primus
fons est linguae et scripturae arabicae
‫و‬et
lingua hebraica Fatione pronunciatidnis et ductus literarum habita ‫ و‬eumarabica
paulum sinhilitudinis habet .

se ‫ن‬. ,saicSa iomnes


o h
scriptaras i p
dispositionern t
sequi l
literarum A-
a
BJ D
‫ة‬petieam
muepraeter
ibaramupyt ‫ و‬et onnes esse disjunctas praeter arabioam , syriaeam 5
‫ي‬
‫و‬e
.maci‫ح‬
logom t
Graeca i
runiaea d e
et coptical c
scriptura o
a sinistra ad r
dextram p
et hebraea, syriaca et arabica la dextra ad sinistram ‫ و‬pariteracturcica et persica. ‫ـ‬
.
s crip
a turr
asyriae ea n eg ‫ و‬Rpertumét accuratum ‫ و‬guod Estranjild
tria habet
appellatur et oinnium radissiman est -‫بي‬- fornian rotundam onnium puleherrimam , quae
seriptura gravis dieitur et valgo Eskulini appellatur – . et scripturam Sherla, qua
in epistolaram compositione utebanturs Praeterea lingua syriaca fons est nabataeae. ‫ـــ‬
‫و‬se riptura he brai .ae IPrimus qui hae scripturae syriacaderivata usus est Aber
Ben SRhlekh fuit. Appellata antern est hebraea, quatenus Ibrahim Euphratem transiit 10
( abara ) Syriam petiturus. Judaei et Christianisineulla opinionum discrepantia
19 *
146

‫وبقيت أربع هى المستعملات في بلدان الاسلام وعى العربية والفارسية والسريانية والعبرانية‬
‫أما أولا فلان الحصر في العدد المذكور غير حكيع إن‬ ‫تقول في كلامه باجث من وجود‬
‫الاقلام المتداولة بين الامم الآن أكثر من ذلك سوى المنقرضة فان من نظر في كتب القدماء‬
‫المدونة باللغة اليونانية واللطينية وكتب أتخاب علم الحرف الذين بينوا فيها أنواع الاقلام‬
5 ‫والخطوط قلم عقة ما قلنا وهذا الحصر منى عن قلة الاطلاع ولمّا ثانيا فلان قوله خمش‬
‫منها أضمحلت ليس بضجيج أيضا لان اليونانية مستعملة في خوض الملة النصرانية أعلى‬
‫أعل اقاديميا المشهورة الواقعة في بلاد اسبانيا وفرنسا ونمسه وعى ممالك كثيرة واليونانية‬
‫أصل علومهم وكتبهم واما ثالثا فلان قوله وعدم من يعرفها في بلاد الاسلام وهى اليوميّة كلام‬
‫سقيم أيضا أن من يعرف اليومية في بلاد الاسلام خصوصًا في بلادنا أكثر من أن يحصى وينبغ‬
10 ‫أن يعلم أن الرومية المستعملة في زماننا منحرفة من اليونانية بتحريف قليل وأما القلم‬
‫المستعمل بين كفرة الروم فثظير القلم اليونان وأمّا رابعا فلان جعله السريانية والعبرانية من‬
–------------------- . ..
.---- --------------------------------------------------
.
. -

,sullu qui ea cognoscat ‫ و‬in terris mohammedanis reperiendus ,tse ,nueamur indicum
et sinicum , et quatuor tantum in terris islamicis adhuc in usu sunt, arabicum,
persieum ‫ و‬syriaeum et .muearbeh – .(Auae hic ab Abu"IRheir relata ,rutnudart pluribus
observationibus locum dant. Primum enimnumerus linguarum commemoratus, in
‫و‬quo acquiescit . minime justus est ‫ و‬cum varia scribendi genera ‫ و‬.. ‫ و‬wae nuncapud
populos latissime in usu ,tnus numerum illum ,tnadecxe exceptis iis ‫ و‬: duae
enalp
evanuerunt. . Qui enim libros veterum inspicit graece et latine scriptos et opera
5 auctorum doctrinae literarum gnarorum, qui ibi varia calami et scripturae genera
‫و‬explicant veritatem eorum ‫و و‬uae sumixid ‫ و‬.. ;tegilletni illa autem linguarum ratio a
ticid quinque illarum linguarum
. parva librorum lectione .ruticsiciforp Secundum ‫وو و‬puod
plane disparuisse , non minus a veritate aherrat; scriptura enim veterum Graecorum
maxime in usu est apud viros Christianorum spectatissimos ‫ و‬apud membra scilicet
‫و‬academiarum celeberrimarum in Hispania Francogallia et :ainamreG florentium ‫ و‬duae
terrae multa continent regna ‫ و‬. et scriptura graecaibi fons est omnium doctrinarum
.etlibrorum ‫ ـ‬Tertio perperam dictum est eodem modo ‫ و‬neminem inveniri in terris
islamicis ‫و و‬gui
eam .i ,e scripturam rumaeam sive Romanorum recentiorum cognoscat
10 eum ‫و و‬‫و‬ui tn
illam uc
scripturam.in s
terris ongoc et inter eas
Mohammedanorum
( potissimum in hae nostra terra, plures sint, quam ut numerari possint. Sciendum
autem ,tse scripturam rumaeam , quae hae nostraaetate in usu est ‫ و‬Paucis mutatis
e vetere graeca derivatam esse ; et typus scripturae, quo ceteri infideles rumaei
145

‫ادريس وعن ابن عباس رضى الله عنه أن أول من وضع الخط العرث ثلاثة رجال من بولان‬
‫قبيلة من طى نزلوا مدينة الانبار فاولهم مرار وهو وضع الصور وثانيهم أسلم فهو وصل وفصل‬
‫وثالثهم عامر فوضع الامجام ثت أنتشر وقيل أول من اخترعه ستة أشخاص من طسم أسموهم‬
‫أبجد هوز حطى كلمن سعفص قرشت فوضعوا الكتابة والخط وما شذ عن أسمائهم من‬
‫ ألاحروف ألحقوها ويروى اتها أسماء ملوك مدين وفي السيارة لابن هشام أن أوثل من كتب‬5

‫الخط العرث جير بن سبا وقال السهيلى في التعريف والاعلام والاصع ما رويناه من طيف‬
‫أبن عبدا البر يرفعه الى النبى صلعام قال أول من كتب بالعربية أسمعيل صلعم قال المولى‬
‫أبو الخير وعلم أن جميع كتابات الامم أثنى عشرة كتابة العربية والحميرية واليونانية والفارسية‬

‫ أضمحلت وذاعب من يعرفها وعى الحميرية واليونانية والقبطية والبربرية والاندلسية وثلث‬10
‫استعمالها في بلادعا وعدم من يعرفها في بلاد الاسلام وهى الرومية والهندية والصينية‬
. .
‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــســـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬

tribuunt, et Ibn Abblis haec tradidisse dicitur: Tres fuerunt viri e Baulan tribus
Tayyitarum gente orti ‫و و‬
ui primi r ab
scripturamarabicam inveneruntn A
et in urbem
habitatum .tnarenev Mortir primus eorum literarum formas invenit ‫ ــ‬8ecundus
4slam , ,iuq quatenus
‫ر‬ t i
disjungendae d
aut inter e
se conjungendae ,tnesse iisd
formam
diversam -‫س‬suitret ‫ و‬Amir nominatus ‫و و‬puncta
diacritica invenit guo facto scribendi ‫أ‬
.ars
inter Arabes propagata est -‫و سـ‬4lii dicunt primos scripturae inventores sex
‫و‬fuisse
viros e tribu Tasma ortos et Abujed Hatoax ‫ و‬Hotaga ‫ و‬Kelemun ‫ و‬Safas et
‫و‬Coriahet,sotalleppa qui arte scribendi inventa ad finem alphabeti literas rejecerunt 5
quae in sex nominibus non legebantur. Alii haee nomina sex regibus AMedgenensibus
tribuunt. In opere Stret ab Ibn Hishtin edito primum legitur, qui scripturam
arabicam exereuerit ‫ و‬.ragmiH Ben Seba fuisse ‫ و‬et Soheala in libro El-Ta"rtf ape
EZ- IItin dicit: Veritati proxime accedunt, quae auctore Ibn Abd- el-berr prophetam
dixisse :sumidart Primus ‫ و‬. ‫و‬gui
arabice scripsit . .fait
Ismatl ‫ـ‬ Molla AbulAhear -
Omnia, ait, scripturae genera variorum populorum duodecim sunt, arabicum,
himyariticum ‫ و‬,mucearg persieum ‫ و‬syriacum ‫ و‬hebraeum ‫ و‬,rumaeum
sive latinum
et ,mucinis quorum quinque evanuerunt 10
copticum ‫ و‬barbarieum ‫ و‬andalusenum ‫و و‬indicum
nee eorum ‫و و‬,uiea locuti
m ,tnusu
ullus superstes
e snam himyaritieum
,tie ar ,tecilics g
coptieum ‫ و‬barbaricum et andalusenum ‫ و‬tria adhue in terris usu ,rutnecrexe sed vix
111. 19
144

‫وناهيك بذلك شرفا وقال عبد الله بن عباس الخظ لسان اليد قبل ما من أمر الا والكتابة‬
‫موكل به ومدبر له ومعبر عنه وبه ظهرت خاصّة النوع الانساني من القوة الى الفعل وامتاز به‬
‫عن سائر الحيوانات وقيل الخط أفضل من اللفظ لان اللفظ يفهم الحاضر فقط والخط‬
‫يفهم الحاضر والغائب وفضائله كثيرة معروفة قصر في وجه الحاجة اليه واعلم أن قائدة‬
5 ‫الخط التخاطب لما لم يبين الا بالالفاظ وأحوالها وكان ضبط أحوالها مما اعتنى به‬
‫العلماء كان ضبط أحوال ما يدلّ على الالفاظ أيضا مما يعتنى بشأنه وعو الخطوط والنقوش‬
‫الدالة على الالفاظ فابحثوا عن أحوال الكتابة الثابتة نقوشها على وجه كل زمان وحركاتها‬
‫وسكناتها ونقطها وشكلها وضوابطها من شتاتها ومتاتها وعن تركيبها وتسطيرها لينتقل منها‬
‫الناظرون الى الالفاظ والحروف ومنها الى المعافي الحاصلة في الاذعان فصل في كيفية وضعه‬
10 ‫وانواعه قيل أول من وضع الخط أدم صلعم كتبه في طين وطباخه ليبقى بعد الطوفان وقيل‬

(scripturam per) calamum ‫ ؟؟ و‬duod dictum tibi ad artis nobilitatem demonstrandam


.taic iffBen
Abdallah us ‫ أ‬9 dicit : Scriptura lingua manus .tse :ruticiD Nulla
Abb
res ,tse cujus procuratrix ‫ و‬moderatrix et interpres non sit ,arutpircs eaque praestantia
‫و‬ge ner
humani is
demonstratu r Tuatenus vi facultativa ad agendum utitur et ita a ceteris
animalibus distinguitur. Porro dicitur: Scriptura praestantior est verbo , verbum enim
docet praesentem tantum ‫ و‬scriptura praesentem et .metnesba Ceterum qualitates ejus
praestantes multae et satis notae sunt.
. S
ectio derationee jus necessitatis ‫ ـ‬Scias , utilitatem scripturae esse mutuam
collocutionem ‫و و‬d nonnisi verbis ua ,euqsii quae hue epertinent .clar a
reddatur
5 De perfecta rerum hue spectantium definitione et cognitione viri docti euram
,tnabebihda eum cognitio earum ‫و و‬
‫و‬u at
adt en
verba cognoscenda
i cus
,tisud res
cui non minus opera danda est : hue enim pertinent lineae et signa, quae verba
.t Quaesiverun
nu t autem m non isolum der rebusp ad scripturam
xe pertinentibu
‫و‬ s
eujus figurae ‫ و‬vocales ‫ و‬literae quiescentes ‫ و‬puncta diacritica , signa graphica et nomina
,a qualiacsunt ejus
i Shadda
n et Medda
h (signa
c corroboratio
et nis et (
prolongatio
‫و‬ nis
‫و‬ e
genio eujusvis temporis ,tnuinevnoc sed u m
etiam de ea componenda et delineanda
ut studiosi inde ad verba et literas et ab his ad sententias e mentibus proficiscentes
.transferantur ‫ـــــ‬
Se eti o deratione , gua primum scriptura originem cepit deejusque generibus. -
10 Adamum dieunt primum fuisse scripturae inventorem , gui notas in luto scripserit et
coxerit , ut haec scriptura post diluvium conservaretur. Alii Idrtso artisinventionem
143

]‫واحد ومن الكتب الكافية فيه كتاب لزين الدين المغربي وبرهن [ أبو على الحسن بن الحسن‬
‫] على طرقه‬6[". ‫أبن الهيثم [ الفيلسوف المتوفى سنة‬

‫وهو معرفة كيفية تصوير اللفظ حروف عجائية الا أسماء الحروف اذا قصح بها المستمى‬
‫ة نحو قولك أكتب جيم عين قاء راء فانما يكتب عذه الصور جعفر لأنه مسمّاعا خنا ولفظا‬
‫ولذلك قال الخليل لما سمّلهم كيف تنطقون بالجيم من جعفر فقالوا جيم قال اتما نطقتم‬
‫بالاسم ولم تنطقوا بالمسؤل عنه والجواب اجة لان المسمى فان سمّى به مسمى آخر كتب‬
‫كغيرها نحو ياسين وحاميم يسا وحم هذا ما ذكر في تعريفه والغرض والغاية ظاهر لكتهم‬
‫قصتك في فضله‬ ‫أطنبوا في بيان حول الخط وانواعه ونحن نذكر خلاصة ما ذكروا في فصول‬
‫ أعلم أن الله تعالى أضاف تعليم الخط الى نفسه وامتن به على عباده في قوله علم بالقلم‬10

,sorbil qui innt


.possunt ‫و ـ‬I hae doctrina satis
er bene versantur laudaturille ‫ و‬guem
zein - ed-dtn Maghreb a edidit, eujus methodos [Abu Ali Hasan Ben - elhasanI Ibn
etheithern I philosophus, anno 430 (ine. 3. Oct. 1038) mortuus l argumentis probavit. .
‫ا‬
4725. Ilm el - khatt. Ars scribendi.

Haee est cognitiorationis, verbum literis alphabeticis effingendi ‫ و‬itaut nomina


‫و‬l non :it er
rutnanop his enim ar
nonnisi denominatu m sive um
res significatur cui
denominandae nomina sive voces .tnuivresni Si quis :tipicearp.c.v Scribe Jim , ‫ر‬4 in ‫ و‬5 ‫ا‬
‫ر‬atnemele
FAz et ,atR hae figurae scriptononnisi Jafar ,tnumirpxe haec vox enim earum
‫و‬serib et pronunciand
end o .g
o exprimit ui
denominandi bu
s literae illae inserviunt
s
‫ا‬ .

Hae de caussa Khaltl, eum e discipulis quaereret, quomodo primam nominis Jafar ‫ا‬
literam pronunciarent illique ‫لموو‬mt ‫ ؟؟‬:tnerednopser Nomen ‫ و‬,tia pronunciatis ‫ و‬minime
veroid ‫ و‬de quo :rutireauq respondendum enim est ‫ل وو‬he ,‫ع ؟؟‬um
mutanimoned ‫ و‬etiamsi
‫و‬e um
eo aliud denominatu m nominetur ad instar aliorum nominum ,rutabircs verbi
caussa ‫ وو‬sytistn et httmtn ‫ ؟؟‬signis ‫ وو‬gs ‫ ؟؟‬et ‫ وو‬.him ‫ ؟؟‬Haec ad artem definiendam
monent ‫ و‬eujus consilium et summus finis .tnerappa Attamennimis prolixi fuerunt
in iis quae ad artem scribendi pertinebant ejusque generibus exponendis. Summatim
hic quae commemorarunt in sectionibus landabimus.
‫و‬ectio de hujus artisS .aitnatsearp - Scias Deum Excelsum institutionem artis 10
scribendi sibi reservasse et cultores suos ejus beneficio ,essanod dicentem : ‫ وو‬Docuit
142

‫هون‬ ‫خصبلة وعلى القطعة الكبيرة‬ ‫جمع‬ ‫"له وهو كتاب كبير والخصائل‬7 ‫الاحنفى المتوق سنة‬
‫خسروا‬ ‫مون خمسة مبر‬ ‫خضر خان دولارا في منظومة فارسية‬ ‫ررس‬PM ‫في القاموس‬ ‫كما‬ ‫اللاحم‬

‫ألد علوى أوله‬

5 ‫ علم الخطائيين‬Frr
‫من فروع علم الحساب وهو علم يتعرف منه أستخراج المجهولات العددية اذا أمكن‬
‫صيرورتها في أربعة أعداد متناسبة ومنفعته كالجبر والمقابلة الا أنه أقل عمومًا منه واسهل‬
‫عملا وانما سمى به لانه يفرض المطلوب شيا ويختبر فان واقف فذاك والا حفظ ذلكى‬
‫الاخطاً وفرض المطلوب شيئا آخر ويختبر فان واقف فذاك والا حفظ للخطأ الثافي ويستخرج‬
10 ً‫المطلوب منهما فاذا اتفقت وقوع المسائلة أولا في أربعة أعداد متناسبة أمكن استخراجها يخطا‬

Hanefita ‫ و‬.a .72 .luJ )2411 o


537 .cni( nn mortuo ‫ ـ‬Khastil numerus pluralis est a
voce Khastlet ‫ و‬duae ‫ و‬. gel magnum carnist
in Cantiso ,rutiu frustum significat ‫ـ‬
.4723 Khi d h r Kh an Dow el r à ni ‫ و‬Khadhr Chtin .tnatrlennoD Poema persieum
Pentadis WItri Khosreto Dehletoi, quod ita incipit:
Initium libri a nomine illius Dei.

5 4724. ‫ا‬1 n el - khat a ye in. Doctrina duplicis erroris sive regula falsi.
Partem continet ex arte computandi derivatam , et doctrina est, qua ratio
cognoscitur quantitates arithmeticas ignotas eliciendi ‫و و‬ uando
so in quatuor
hae r emun
proportionales reduci possunt. Eandem habet utilitatem , quam doctrina Reductionais
e t
aeguattonem ( Ilan el‫ز‬ -
ebr toe el-nnoclabele nisi quod e
t ) ,p r
minus communis est
praxi facilior quam haec. Dicta autem est doctrina duplicis erroris, quod quaesitum
(datu rper
rem (Cosa ‫و و‬ e
probatio .tif ( nodsi ,tiurgnoc inventumtest quod quaeritur
sin minus ‫ و‬.err ,ruteniteor me
r et quaesitum mo
peraliam rem ,ruri a
tad et probatur
Quodsi congruit, justum inventum est, sin minus , error secundus retinetur, et ex
10 utroque errore quaesitum ratione certa efficitur. Cum quaestio primum in quatuor
numeros proportionales forte cadit , uno errore quantitates arithmeticae ignotae elici
141

‫كثيرًا ] وصنف فيه أيضا سراج الدين عمر بن على ابن الملقن الشافى المتوفى سنة تبه وجلال‬
‫الح بن عبد الرحمن بن عمر البلقينى المتوفى سنة الله وأمام الكاملية والقطب المحيضرى ويوسف‬
‫ خصائص في فصل‬6 . ‫ بن محمد ] بن موسى الجذامى وابن جر العسقلاف وسماه الانوار‬1
‫على بن آق طالب رضى الله عنه للامام أن عبد الرحمن بن شعيب النسائى الحافظ المتوق‬
‫" ذكر أنه قيل له ان لا صتفت في فضائل الشيخين قال دخلت الى دمشف والمنحرف‬r ‫ سنة‬5
‫عن على رضى الله عنه بها كثير فتنتفت رجاء أن يهديهم الله تعالى به فانكروا عليه وأخرجوه‬
‫من المساجد فرّ من دمشقف الى الرملة فمات بها أ* خصائص في النحو لان الفتيع جثمان‬
‫ قال السيوطى في اقتراحه وضعه في أصول النحو وجت له لكن‬- ‫أبن جى المتوفى سنة‬
‫أكثرها خارج عن هذا المعنى فلخص منه الاقتراح وضم اليه فوائد كما سبف واختصره أبو‬
‫ ألعباس أحمد بن محمد الاشبيلى المتوفي سنة أد" ولموقف الدين يوسف البغدادى حاشية‬110
‫على الخصائص المذكور ان * خصائل في الفروع النجم الدين عمر بن محمد النسفى‬

‫هل‬/commemoratus
,tse .]itide De eadem re scripserunt Sirity - ed-dtn Omar Ben A
Ibn ‫ ـ‬elmolacckin ,atiifahS anno 804 .cni( .11 .guA 1401 ) mortuus – Jelil - ed - (ltra
‫ر‬-db4 el - rahman
s Benu 0mar ,au
nitekeloB t
anno 824 r.cni( .6 o.naJ 1421 m
) –
Intin El - Klintityet ‫ ـ‬Cotb - ed - dtn Heidiers ‫ ـ‬.ftsaF [ Ben A10hammed l
Ben Musa Jodstini ‫م ـ‬et Ibn Hair ,anilacsA qui librum Antoir inscripsit –
.4720 Kh as a is fifa d hl Ali Ben Abi Talib ‫ و‬proprietates de meritis 4/ti Ben
‫ر‬4 ‫ة‬abilhT ‫ و‬eui Deus propitius ,tis auctore Imam Abu -dbA -e rahman Ben Shoetti
AVestiya El- Hafitz, anno 303 (inc. 17. Jul. 915 ) mortuo. Hic interrogatum se 5
esse ,tarran quidni de meritis duorum Sheikhorum scripserit 4 Intravi ‫ و‬,respondit
Damascum ‫ و‬ubi odium Altimagnum .tiuf Itaque scripsi sperans ‫ و‬fore ut hac de
‫و‬caussa Deus eos dirigat .sed
reprobantes eum e Mesquita et postea Damasco ejecerunt
‫ا‬ ‫او‬uofacto Ramlam se ,tilut‫ه‬noc ubi mortuus .tse – .127w 4 Kh as a is fi el-nah
Proprietates de grammatica ‫ و‬.auctore Abu l/ath 0thmin IBra ,snaiJ anno 392 (ine
20 - . )1001v.outrom o Sognita in N
suo .htrate‫و‬
T Scripsit in ,tiuq opus magno studio
adhibito de grammaticae principiis, attamen maxima ejus pars ab hoc argumento
est aliena. Itaque inde El-Ictirth excerpsit, cui, ut supra monitum est ‫ و‬observationes
utiles adjecit. Deinde Abu labbis Ahmed Ben Mohammed rshbas, anno 654 (ine. 10
.3 .traM )3521 mortuus ‫ و‬epitomen ,ticef et Motoaffe-ed-dtra Yusuf Baghddida glossas
adjecit‫ك‬ad
F .hastislaudatum ‫ ـ‬.4722 Khas il fi e ‫ ا‬- for i " , fragmenta de partibus
juris specialibus. Liber magnus, auctore Nejan-ed-din 0mar Ben Mohammed ‫ربه‬seN
140

‫القرطبى المتوفي سنة " مجلد ذكر في أوله نبذة من الاصول وسماه بالاقسام والخصال ولو‬
‫ا آل خصال لان لحسن‬f ‫سماه بالبيان لكان أولى لاته ترجم الباب بقوله البيان عن كذا‬
‫ خصائص السواك للشيع‬647 ‫على بن مهدى الاصفها في جمع فيه الاشعار والتحكم والامثال‬
‫أن الاخير احمد بن اسمعيل القزوينى الطالقا في وعو مختصر مشتمل على اثنى عشر فصلا‬
5 ‫من خصائص الطرب لان الفتح محمود بن الحسين المعروف بكشاجم المتوفى في حدود‬
‫ه ألة الخصائص النبوية للشيخ جلال الدين عبد الرحمن بن أبي بكر السيوطى‬٣ ‫سنة‬
‫المتوفى سنة ألا وهو يجلد أوله الحمد لله الذى أطلع في سماء النبوة اليغ ذكر فيه أنه تتبع‬
‫هذه الخصائص عشرين سنة الى أن زادت على الالف قد اختصره وسماه انموزج اللبيب روى‬
‫ألغارف‬ ‫أنه أخذه بعض معاصريه وأسنده ألى نفسه فكتب السيوطى فيه مقامة تسه‬

10 ‫بين المصتف والسارق واختصره أيضا الشيخ عبد الوهاب بن أحمد الشعرانى المتوفى‬
‫سنة ؟ [وعلى نموزج المذكور شوحان كبير وصغير لعبد الريف المناوى المار ذكره‬

anno 381 (inc. 20. Mart 991) mortuo. Volumen, eujus initio partem principiorum
commemorat, inscriptum est El - 4cslim toe El - Khashl, et si El- Beythin illud
appellasset ‫ و‬aptius fuisset : capita enim inscriptionem prae se ferunt El-Beytin
‫م‬anetc.i . Explicatio
e illius rei ‫ ـ‬.4716 El-Khis ‫و‬41 ,bonae
hujus vel‫م‬ qualitates
auctore 4Bulhasan Ali Ben AMehdi ,snitiafsI qui ibi poémata ‫ و‬apophthegmata et
‫م‬proverbia
collegit – .4717 Kh as a is el - si ,kaw proprietates ,iicirfitned auetore
Sheikh 4Bulkheir 4hmed Ben Ismail Casaotna Talechnt. Compendium duodecim
5 sectiones .snenitnoc – .8174 Kh as a is el-tarab ‫ و‬proprietates laetitiae , auctore
Abu lfath AMahmid Ben - elhosein, vulgo Kositjian dicto et cirea annum 350 (ine.
20. Febr. 961) mortuo. – 4719. El - Kh as a is E I - N e be wf y et, proprietates
propheticae , auctore Sheikh Jelil-ed-din Abd-el-rahman Ben Aba Beir Soytitt,
, anno 911 .cni( 4 . .nuJ )5051 .outrom ,nemuloV quod ita :tipicni Laus Deo ‫و و‬iu
in coelo prophetiae effecit , ut prodiret etc. Narrat, se has proprietates per viginti
annos persecutum esse ‫ و‬donec numerum millenarium .tnabedecxe Serius librum
excerpsit epitomenque Inmatizef el-lebtb inscripsit. Aequalium unus illum cepisse
10 sibique vindicasse traditur, qua de caussa Soyttta Consessum El-Firae Bean el-nosannff
‫و‬toe-le startic inscriptum .tiusopmoc Porro Sheikh Abd-el-teelhhttb Ben Ahmed Shardina
anno 976 .cni( .62 .nuJ )8651 mortuus ‫و و‬epitomen
confecit ]
et ad o
Inmaise
u illud
d
laudantur commentarii ‫ و‬major et ,ronim ab Abd-el-ratouf ,iotinoMA qui supra saepius
139

‫لحقبل شرائع الاسلام في الواجب والمحلال والحرام جلد شرحه أبو محمد على بن أحمد المعروف‬
‫هأ ومتماه الايصال ألى فهم كتاب الاخصال وهو شرح كبير أورد‬f ‫بابن حزم الظاهرى المتوفي سنة‬

‫ا خصال‬F ‫فيه أقوال الصحابة والتابعين ومن بعدعم من الاثمة في مسائل الفقه ودلائله‬
‫السلف في آداب السلف والخلف لمولانا حسن بن حسين التالشى وهو مختصر أوله لحماس‬
‫ آلتختتال‬٣٣ ‫ة تلد مميت الاحياء ومحيى الاموات الخ ذكر فيه أنه أتفه حين قدم من مكة‬
‫علم آت خصال المكفرة للذنوب المقدّمة والمؤخرة لان الفضل‬ ‫الكبير لابن كاس الناخى‬
‫أحمد بن على أبن جر العسقلا في المتوفي سنة أمه وهو يختصر أوله الحمد لله غافر الذنب وق‬
‫بعض النسخ أجده والحمد لله اليغ رتبه على أربعة أبواب مشتملة على الاحاديث الواردة فيه والآثار‬
‫وأنتم آل خصال في فروع الحنفية لان ذر الطرسوسى وفي فروع الشافعية لابن سريج أحمد بن‬
‫ عمر الشافي المتوفي سنة " وفي فروع المالكى لافي بكر أحمد [ابن يبقى بن زرب] المالكى‬10

qualitates universales ei propriae ‫ و‬gui statuta Islami de ,siiciffo et rebus licitis et


illicitis discere .teduts Volumen ‫ و‬,g uo
Abu Mohammed Ali Ben Ahmedd
Tactihart
vulgo Ibn Hazm dictus et anno 456 (ine. 25. Dec. 1063) mortuus, commentatus est.
Profert in hoc commentario satis magno et E7- Istil ada fahm Kittti el-Ahisil
inscripto dicta socioruun prophetae ‫ و‬horum asseclarum et Imamorum ‫و و‬
ui s
post
oh
,tn de quaestionibu
ure s et x
argumentis
iv . ‫ ـ‬.4712 ,K
juridicis h
is a l el - se l ef
virtutes primis prophetae asseclis propriae de moribus praecedentium Mohammedanorum
et .muitnedeccus Compendium ‫و و‬ uod Molla noster eHasana Ben Hosean
s Thlisha
‫و‬composuisse dicit eum Mekka .teredecsid Incipit ita : Laus Deo , qui vivos morti 5
.su bji
et mortuos in vitamcitrevocat etc ‫ ـ‬.4713 E I - Khis il El - Keb fr ‫و‬
. s e t a t i l a u q Liber major ‫و‬ .auc Ibn tore
Kds Walkhai ‫ ـ‬.4714 E1 - Kh is al El -
‫و‬Mo
. affire
t k ,setatilauq quae peccata priora et recentiora ,tnaipxe auctore Abutradhl
‫م‬ - Ben Ali1 i
Ibn Hair ,/inilacsn
A annom 852 .eni( e traM )8441d
.7 .o outrom
.C
pendium ‫و و‬luodi
ita t
:tipin Lausn
cni a Deo
od peccata
n o c ‫و‬ sive ut in aliis exemplis
:ru Laudo
teumig et Laus
el Deo. etc ‫ و‬et in quatuor capita dispositum est ‫و و‬eauf
.tra di
de illa re revelatas ti
et dicta on
sociorum prophetaees
continent ‫ ـ‬.4715 E1 -
Kh is a I ‫و و‬ualitates
su de b
partibus
il juris iceps ‫ و‬auctore Abu Dsarr
aHanefitici
2 ،tsit812 ‫ عاه ـ‬Partibus juris Shafiitici specialibus ‫ز و‬auctIbnore
Sorea ‫ر‬ neB
thrned
Omar ,atiifahS anno 306 .eni( .41 .nuJ )819 mortuo ‫ ـ‬-e de jure specialit
Maliki 10
Abu Beir uc
tarum ‫ و‬,a Yabeki Ben zeri Ire
Mohammed I Ben to Cortuba Malikita
18 *
138

‫خدأوندا دمرا جشم بكشاى‬


‫أتمد في رجب سنة " ونظم مولانا وحشى أوله ع‬
،‫الهى سيناء ده آتش أفروز‬
‫ونظم آصف خان أوله‬
5 ‫خدأوندا دالى ده شاد أز أند وه‬
‫ونظم عبد الله الهاتفى‬
‫خدأوندا بعشقم زنده كى ده‬
‫واما التركية فلمولانا شيخى الكرميا في أبتدأ فيه بامر من السلطان مراد بن السلطان محمد‬
‫ولم يكمله وكماله أخوه الجمالى وعو نظم سلس مقبول عند الشعراء ومنها نظام مولانا آعى‬
10 ‫و منها] نظم جليلى أوله‬1 1 " ‫المتوفي سنة‬
‫نع ديوان كه أكا الله أوله عنوان‬
‫ خسرو تامة فارسى من منظومات الشيخ فريد‬.FM ‫ونظم خليفة ونظم معيد زاده‬
‫ا الخصال الجامعة‬F 17 ‫الدين محمد بن ابراهيم العطار الهمدانى المتوفى سنة‬

O domine ‫ و‬.aperi
cordi meo oculum
absolvitmense Rejebanni 696 .eni( .03 Oct (1296 ‫ ـ‬,Molla
.Auctor noster IWalisha
qui a hemistichio incipit:
0 domine pectus daigne inflammatum.
‫ ـ‬4stf Khttn ‫ و‬:Tui
ita incipit
5 0 domine ‫ و‬cornobis da laetum ‫ و‬a moerore liberum.
‫ ـ‬4bdallah ,ifttiH qui ita incipit :
O domine , amorimeo vitam da.
Tureica composuerunt Molla noster Sheikha Kermighnt, qui jussu Sultani AMurthd
Sultani Mohammed filii scribere incepit, nee tamen ad finem pervenit, qua de caussa
ejus frater Jendle earmen absolvit, quod lene est et poétis multum placet – Molla
10 noster ,ailA anno 923 .eni( .42 .naJ )7151 mortuus – Jeltlt ‫ و‬Cujus carmenita
incipit:
Qualis carminum liber hic ‫ و‬.cui
Deus sittitulus
Motditideh ‫ ـ‬.4710 ‫م‬Kh
‫ ـ‬Khalifa ‫ ـ‬.et o srew - nameh , liber K808Petoii
Carmen persieum, auetore Sheikh Fertd - ed - dtn Mohammed Ben Ibrahin 4444r
,sn anno a
627 .ed
ni( .0n
2 .voe
N )92H
21 mortuo
. ‫ ـ‬.4711 El-Khis à l E1 - J 4 mi at ‫و‬
137

‫ ثم خراتة الواقعات في الفروع للشيخ الامام أحمد بن محمد بن‬..‫ع‬ ‫كما ذكر في ديباجته‬
‫ خزانة الهدى‬6 ‫ وعو مختصر مشهور بالواقعات من‬fr1 ‫عمر الناطفى الحنفى المتوفي سنة‬
‫* خزائن السرور في‬ *r. ‫لان زيد عبيد الله بن عمر الدبوسى ال حنفى المتوفي سنة‬
‫ * خزائن الملكي وسر العالمين لان لحسن على بن حسين المسعودى‬." ‫الطب تركى يختصر‬
‫ا من خزينة العلماء وزينة الفقهاء للشيخ محمد البلغارى وهو مختصر في‬rf ‫المتوفى سنة‬
‫الموعظة أوله الحمد لله الذى لم يلده والد الجخ أورد فيه من الاحاديث والآثار والحكم‬
‫ خسرو وشيرين من المثنويات الفارسية والتركية التى نظمت في قصّة عاشق ومعشوقى‬1.fo
‫أما الفارسية فللشيخ نظامى الكناجى [ المتوفى سنة أه] نظمها في بحر الهزج وهى من‬
‫الخمسة المشهورة أولها‬
‫خدأوندا در توفيقف بكشاى‬ 10

‫م أوله‬w ‫وفي جوابه مثنويات منها نظام مير خسرو الد علوى المتوفى سنة‬

.maj orem
partem excerpsit ‫ ـ‬.4704 Kh iz à n et el - w a cki à ,t thesaurus casuum
juridicorum de partibus juris specialibus ‫ و‬auctore Sheikh et Imam Ahmed Ben
IMohammed Ben 0mar Ntitt ft Hanefita, anno 446 (inc. 12. Apr. 1054) mortuo.
,mui dnomine
quod neEl-ITheRih
pmo t inclaruit
C. ‫ ـ‬.4705 Khiz à n et e1 - ho d a ‫و‬
‫و‬t viae ,ehe sa
atcer auctore Abu ur
Zeid 0beidallah us
Ben Omar Debitist Hanefita
.a .3 .tcO )8301 o
430 .eni( nn mortuo ‫ ـ‬.4706 Kh a za in e1 - s or ‫ و م ت‬thesauri
Compendiu
.eaitite m medieum turcice
al . ‫ ـ‬.4707 Kh a zain e ‫ ا‬- ‫ا‬mu k
scriptum
w eS irre 1 - 4 l em in ‫ و‬thesauri regni et arcanum mundorum ‫ و‬auctore 4Bat lhasan Als
Ben Hosein ,adht"seMI anno 346 .cni( 4 . .rpA )759 mortuo . ‫ ـ‬.4708 Kh a z in et
e l - o I am a we Z fn et el -fo cah 4 ‫ و‬-g az
virorum doctorum et ornamentua m juris 5
m
consultoru ‫ و‬auctore Sheikh Mohammed Bulghdra Compendiu m paraenetic um ‫ و‬quod
, icni Laus
:tips a Deoc t
pater
, guem i non
t genuit
e a
Profertibi
.cte h p traditiones
orp
‫ة‬
effata sociorum prophetae et apophthegmata . - .9074 Rh o s re w we Sh frf n ‫و‬
trihS quotituloa
hosreto et ,nu
q e
plura Methnetoi turcica ,rutnF
et persica et‫ك‬ uingisni
ormnia de historia amantis et amatae composita sunt. Persici carminis auctor est
Sheikh AVitatina Kenja, [ anno 596 (inc. 23. Oct. 1199) mortuus T, qui metro ‫ك‬reieH
usus est. Carmen partem Pentadis clarissimae continet et incipit ita :
0 ‫و‬domine .gra tiae
tuae aperi portam 10

Huic respondent cetera Methneuoi, qualia ediderunt Mtr F‫ك‬hosreao Dehleaos, anno 725
(ine. 18. Dec. 1324) mortuus. Incipit ita :
III. 18
136

‫الحنفى المتوفي سنة "لا" وهو مختصر أوله الحمد لله رب العالمين أليغ جمع فيه مسائل الفقه‬
‫معدودة الاجناس مجموعة النظائر ورتبه ترتيب الكنز ثم نسج صاحب النتف على منواله‬
‫ خزانة الفصائل للشيخ محمد بن محمود المغلوى الوفائى المتوفي‬6 ‫ام خزانة الغوآتد من‬
‫من خزانة المقتين في‬ ‫ خزانة الطائف في شرح المصباح في النحو يأتى‬.8 16 ‫سنة‬
5 ‫الفروع للشيخ الامام حسين بن محمد السمعا في الاحنفى صاحب الشافي في شرح الوافي وهو‬
‫مجلد ضخم أوله الحمد لله حمد الشاكرين أليغ ذكر فيه أنه صنفه باشارة حكيم الدين‬
‫محمد بن على الناموسى فاورد ما هو مروى عن المتقدّميين ومختار عند المتأخرين وطوى‬
‫ذكر الاختلاف واكتفى بالعلامات من الهداية والنهاية وقاضي خان والخلاصة والظهيرية وشرح‬
‫" خزانة الواقعات للشيخ‬.67 .wf ‫الطحاوى وغير ذلك من المعتبرات وفرغ منه في محرم سنة‬
40 ‫ه لخص منه ومن النصاب للخلاصة‬r" ‫الامام افتخار الدين طاعر بن أحمد البخارى لخنفى المتوفي سنة‬

Jurisconsulto Hanefita ‫ و‬anno 383 .cni( .62 .rbeF )399 .outrom Compendium ‫و و‬dou
ita :tipicni Laus Deo ‫ و‬mundorum domino .cte Collegit hic quaestiones juridicas
genere quidem haud ita diversas ‫ و‬analogia vero ,sasoipoc et se ad dispositionem
ivadommocca i
Kenz .tl
. b
Eandem rationem r
postea auctor i
libri Netf secutus est ‫ـ‬
utilium ‫ م‬.4700 Khiz à n et
.4699 Kh iz à n et e1 - few aid ‫ و‬.thesaurusadnotationum
e 1 - fe d h it il ‫ و‬thesaurus cognitionum praestantissimarum ‫ و‬auctore Sheikh Mohammed
. B
Mahm tid AMaghletod e
ht efityi , anno 940 .eni( .32 n .luJ 1 )335 mortuo ‫ــ‬
.4701 Khiz à n et e ‫ ا‬- ‫ ا‬et à if ‫ و‬thesaurus .muraitnagele Commentarius in opus
grammaticum 11isbah ‫ و‬de quoinfra. ‫ـ‬. 4702 Kh iz à n et el-m u ftiy fn, thesaurus
5 Muftiorum de partibus juris specialibus. Volumen amplissimum a Sheikh et Imam
‫و‬ Mohammedo
Ben H s
Sern'tina operis Shttfi e i
fi sharli El-JPYafi n
auctore editum
quod ita incipit: Laus Deo talis, quali grati eum laudant etc. Monet ibi se a
Haktm - ed - dtn Mohammed Ben ‫ر‬4 /
t Ntantist
tr escripsisse
invitatum tf , a ‫ و‬Quae a
majoribus tradita accepimus et recentiores amplectuntur, mentione diversarum
opinionum brevius defungitur et in siglis librorum Hiddget , Nilitiyet ‫ و‬,CidhtAhttn
.FKhildset , Taitrdget, commentario Tehtttpti et aliis hujus generis operibus magni
‫ه‬a ,ticses ti
eiuqca et mense ma
Moharrem anni 740 .cni( .ti s –
9 .luJ )9331 absolvit
.4703 Khiz an et el - wa cki à ,t thesaurus easuum juridicorum ‫ و‬auctore Sheikh et
10 Imam IfttRHar - ed-din Tithtr Ben Ahmed Bokhiri Hanefita, anno 542 (inc. 2. Jun.
1147) mortuo. Ut in praefatione narrat, ex hoe libro et e Wishi epitomen Khiliset
135

‫على سبعة أبواب وخاتمة أولهجة الملك ملكوت الحكماء أليغ وترتيب أبوابه‬ ‫وهو مختصر‬
‫في خوض الادعية والثاني في الاوراد والدعوات والثالث في خواتنا الفاتحة وسائر‬ ‫هكنا الاول‬

‫السور والرابع في خوض الاسماء والحروف والخامس في دفع كيد العدو والسادس في تسهيل‬
‫المأرب والسابع في الطهارة والخاتمة في المهمات ب م * خزانة الروايات في الفروع للقاضى جكن‬
‫ة الحنفى الهندى الساكن بقصبة كرو من الكاجوات وهو مجلد أوله الحمد لله الذى خلق‬
‫الانسان وعلمه البيان اليغ ذكر فيه أنه أفنى عمره في جمع المسائل وغريب الروايات وابتدأ‬
‫البخارى‬ ‫احمد‬ ‫طاهر بن‬ ‫للشيخ الامام‬ ‫* خزانة الفتاوى‬ ‫بكتاب العلم لاته أشرف العبادات‬
‫الحنفى المتوفي بسرخس سنة ه] صاحب الخلاصة وهو كتاب معتبر قليل الوجود‬
‫بن أبي بكر لخنفى صاحب مجمع الفتاوى وهو مجلد‬ ‫بن محمد‬ ‫ خراتة القتاوى لاجد‬F14 ‫ب‬
‫ أوله جاد الله جدّا بعدد ما أظهر من معدن الانسان التغ ذكر فيه أنه جمعه من الفتاوى واورد‬10
‫فيها غريب المسائل مع خراتة الققه للامام أن الليث نصر بن حمد الفقيه السمرقندى‬

capita et conclusionem distributum ‫ و‬Quod ita :tipicni Laudem regimundi sapientum


invisibilis etc. Distributio capitum haee est : Primum agit de virtutibus precationum
de pro
propriis -- secundum de pericopis coranicis et invocationibus ‫ ــ‬-tertium
prietatibus primae et aliarum Suratarum – (Ulartum de proprietatibus nominum et
literarum ‫و ـ‬ s
uintum de i
fraudei rrepellenda
adversarii as –s sextum
e decrebusen
facilius comparandis – septimum de munditie – conclusio de quaestionibus ‫حد‬arg
.vioribus ‫ـ‬ .4695 .
‫و‬Kh
iz à n et et
1 - riw a y a thesaurus traditionum de partibus
juris specialibus, auctore Cadhi Hanefitico Jeken Hindi, arcis Kirew in ditione urbis
‫و‬Guzerat sitae inquilino . Volumen ‫و‬ uod ita
t :tipi
icni Laus
vDeo a quie
hominem
rc 5
et loqui docuit etc. Auctor narrat, se in colligendis quaestionibus et traditionibus
raris vitam consumsisse et a libro de scientia incepisse ‫و و‬
uaei nicultus
omnium vid
officiorum nobilissima .tis - .6964 Kh iz an et el - fetaw 4 ‫ و‬thesaurus responsorum
juridicorum. Volumen a Sheikh et Imam Thhar Ben Ahmed Bokhtart Hanefita et libri
‫و‬FKhalthset
auctore I Serakhsae anno 542 .eni( .2 .nuJ )7411 ,loutrom .nnutide Liber
magniaestimatus et inventu difficilis. ‫ـ‬. 4697 Kh iz 4 n et el - f et a wa ‫ و‬thesaurus
.murocidiruj Volumen ab Ahmed Ben AMohammed Ben Abs Bek
‫وم‬responsorum
,atilibri fe "in
naja
oM H
el -
ettitot
‫ر‬m,u erot
tcui
a de ‫و و‬ m
uod ita :tipu
icni Laudo
eD 10
pro quantitate eorum ‫ و‬guae e fodina hominis aperuit .cte . Se librum e responsis
.juridicis
congessisse et quaestiones rarissimas protulisse narrat ‫ ســ‬4698 Khiz in et
e 1 -fic " h ‫ و‬thesaurus juris ‫ و‬auctore Imam Abulletith Wasr Ben Mohammed Sanarcands
134

‫كتاب زينة الداعر للاخطيرى وهو ذيل دمية القصر للباخوزى وعو ذيل يتيمة الدهر للثعالى‬
‫وهو نيل البارع لهارون المناجم وذكر أيضا أنه أورد الشعراء الذين كانوا بعد المادة الخامسة‬
‫الى سنة اثنتين وتسعين وخمسمأنة من أهل العراق والشام ومصر والجزيرة والمغرب وعو في حو‬
‫عشر جلدات وختصر المستمى بعون الشباب ويسقيه الشهاب بطرد الذباب في جلد لمولانا‬
‫على بن محمد المعروف برضائى الرومى المتوفي قاضيا بمصر سنة من أوله الحمد لله الذى ة‬
‫* خزانة الاكمل في الفروع ست‬ ‫* خراتة الاقتتخار‬ ‫جده عنوان كل خريدة اليغ‬
‫مجلدات لان يعقوب يوسف بن على بن محمد الجرجا في الاحنفى ذكر فيه أن هذا الكتاب‬
‫محيط بجت مشتقات الالعاب بدأ بك في العالمية بالجامعين لة بالزيادات لة بمجرد ابن‬

10 ‫** خزانة الخواتر لعبد الفتاح اللارنداوى‬ ‫سنة له ** خزانة لجلالية في فروع الحنفية‬

‫و‬appendicem esse voluit libri Zined el-dahra Khaltra editi ‫و‬ uoropus
sa Dunnyet
c-le
continuatur‫دت‬a
Btakhar ‫و‬tcompositum guod appendix est libri Yettanet el - ,rhad quem
Thetiliba ad continuandam anthologiam Bltra " edidit, quae Hartin astronomum auctorem
habet. " Praeterea se poétas recensuisse dicit in opere decem circiter voluminibus
comprehenso ‫ و‬qui post seculum quintum usque ad annum quingentesimum nonagesimum
secundum in Iraca ‫ و‬Syria ‫و و‬Aegypto Mesopotamia et in regionibus occidentalibus
floruerunt. Epitomen ejus Ud el - shetital inscriptam , quam Shehab - ed- dtn Tard
5 ‫و‬el- dzobtab appellavit Molla noster Ali Ben AMohammed Runni ‫ و‬vulgo Ridhttya
dictus et Misrae ‫ و‬oum judicis muneri praeesset ‫ و‬.anno 1039 .cni( .11 Aug (1629
mortuus , uno volumine .tidide Incipit ita : Laus Deo ‫ و‬cujus laus titulus est
.eujusvis
Khartdet etc ‫ ـ‬.4691 ‫و‬Kh
iz an et e 1 - iftikh a r .gazophylacium
gloriae –
.4692 ‫و‬Kh
iz an et el - a km ,la thesaurus completissimus de partibus juris secundariis
‫و‬auctore
Abu Yactib Yusuf Ben Ali Ben Mohammed Joritina .atifenaH Sex volumina
quae potiorem librorum auctorum hujus generis partem complecti dicit. Incipit a
Hakami opere Kdafi ‫ و‬et progrediturad libros Jima " inscriptos ‫ا و‬ad
Zigidth ‫ و‬,AMojerred
‫و‬eujus auetor Ibn Ziytid est Muntec4 ‫ و‬,ihkraK commentarium Tehttoti ‫ و‬0ytin
10 ey - meshid et alia opera. Componere incepit die solennis sacrificii anno 522 (inc.
.6 .na112s J(. ‫ ـ‬.4693 E1 - Kh iz an et E1 - ‫ ل‬el à liy ,te thesaurus Jelaliens de
juris Hanefitici derivatis ‫ ـ‬.4694 Kh iz an et el - khawas ,s thesauri
.partibus
septem‫ر‬-virtutum
propriarum , auctore Abd-el fetttih .tdnerttL Compendium in
133

‫أهل فن جغرافيا وتصويره لا يقاس على سائر النقوش والتصاوير ومع ذلك أورد فيه أخبارا‬
‫واعية وامورا مستحيلة كما هو دأب اعل العربية والادباء الغافلين عن العلوم العقلية أن هذا‬
‫الكتاب متداول بين أصحاب العقول القاصرة كامثاله أوله الحمد لله غافر الذنب وقابل التوب‬
‫أليغ ولعت المصتف أشار الى هذا التأليف وامثاله من الذنوب وترجمته لرجل بالتركية من‬
‫القرآتد‬ ‫وجريدة‬ ‫عثمان بن اسكندر باشا أمام خريدة الفوائد‬ ‫ ألاروأم نقله بالتماس من‬5
‫لمحمد بن أجد الدمشقى خطيب العادلية بحلب وعو اختصر أوله الحمد لله محمود الفعال‬
‫أليغ ذكر فيه اتهاتفه المحمود باشا ورتبه على أربعة أبواب الاول في نصيحة الحكام والثاني فيما‬
‫يتعلف باسمه من علم الحرف والثالث فيما يناسب من الاوفاق والاخواتيم والادعية والرابع‬
‫أ خريدة القصر وجريدة اقل العصر يجتادات لعماد‬٣ ‫فبما يلزمه من تعظيم العلم والعلماء‬
‫ ألدين [ الوزير العلامة] أبى عبد الله محمد بن محمد الكاتب الاصفها في المتوفى سنة أن‬10
‫أوله الحمد لله مودع أرواح المعانى أشباح الالفاظ الغ ذكر أنه جعله ذيلا على‬

non respondet picturis et tabulis geographicis. Praeterea ibi historias narrat futiles
et res plane absurdas , ut mos est hominum grammaticae arabicae tantum peritorum
et humanitatis studiosorum ‫و و‬ui doctrinas
m intellectuales
i ;tnugin
lgen hic eliber
multum in manibus versatur virorum , gui mentisacie parum valent ‫ و‬.utfit in similibus
Incipit autem ita : Laus Deo peccata condonanti et poenitentiam admittenti ete. ‫و‬
quibus verbis auctor fortasse indicare voluit, hoc opus et similia in peccatis esse
numeranda. Turcieam libri translationem wir quidam Humaeus ab 0thman Ben 5
‫ر‬
Isiender Pasia invitatus .tivaruc – .986t
4 Khari d et el - few did we Jerf de
e 1 -fer aid, margarita adnotationum utilium pretiosa et palma rerum singularium,
auctore Mohammed Ben Ahmed Dimeshcki ad aedem Halebensem Adildget Concio
natore. Compendium hoe, quod ita incipit: Laus Deo ‫ و‬cujus opera laudem meren
‫و‬.eur
ete ‫ق‬ rahmad Phshae
m composuisse
u dicit
r et in quatuor
o capita
u ,tiubirtsq
id
primum consilia judicum continet ‫ و‬secundum ea ‫و‬uae‫و‬ ex scientia usus literarum
‫و‬mysticinomen ejus tangunt tertium ,ae quae e quadratis annulisque talismanicis et
precibus illue ,tnuicipser quartum ea ‫ و‬guae officium ei imponunt doctrinam et viros
.idnamitseaingam – .0064 Khari d et el - cas r we Jer fd et a hl el-as r
‫و‬doctos
‫و‬margarita
palatii pretiosa etpalma aequalium auctore TWeziro doctissimol Inthd-ed-dtra 10
‫ر‬4 bu Abdallah Mohammed Ben Mohammed Isfahina Scriba ‫ و‬.anno
597 .cni( .21 0ct
(1200 .outrom Plura ,animulov quae ita incipiunt : Laus Deo ‫ و‬-Gui
animas senten
tiarum corporibus verborum servandas tradidit .ete Auctor opus ‫و و‬utipse dicit
132

‫عبد الرحمن بن حمد البسطامى مختصر على بابين أوله في رياسة الفصل والثافي في كشف‬
‫الالتباس عما قيل في الاخضر والياس الفه لان العباس خضر بن الياس القاضى أوله لحمد لله‬
‫امأ خرق تامة منظومات فارسية وتركية وفارسية لمولانا عيد‬f ‫الذى أنزل كتاب عدله ألخ‬
‫الراهن الاجامى جعله السابع من كتاب هفت أورنك ووزنه من زحاف المتقاربا المثمن ومن‬
‫خمسة النظامى فيقال له اسكندر نامه وتركية لمولانا شيخى الكرما في كتبه السلطان محمد بن ة‬
‫ * خريدة الآمتان‬. 16 ‫يلدرم ولولانا محمود بن عثمان المعروف بلامى البوسوى المتوفي سنة‬
‫مهام خريدة العجائب وفريدة الغرائب الزين الدين عمر بن المظفر أبن الوردى المتوق‬
‫ وهو يجلد نصف أوله في ذكر أقاليم وبلدان والباق في بعض أحوال المعدن والنبات‬wr1 ‫سنة‬
‫والحيوان لكنه أورد في أوله دائرة مشتملة على صور الاقاليم والمحار زعما منه انه كذلك‬
10 ‫في نفس الامر وهو الضلال البعيد عن الحق المطابف للواقع فان الرجل ليس من‬

‫ر‬4 ‫ة‬
,d
- el -s
rahman
n Bene
AMohammed
tc BistinieCompendium
lp duom
capitaoc
quorum prius de principatu distinctionis interfas et nefas agit, posterius de removendo
dubio ab iis , guae de Khidhr et Elia praedicantur. Auctor scripsit in gratiam
‫ر‬
4bu'labbisi
tKhadhr
hd Ben Elias
a -lC
E ‫ و‬et incipit ita : Laus Deo , qui librum
justitiae suae revelavit etc. – 4686. Kh ire d-n a meh , liber intelligentiae, quem
titulum carmina persica et turcica prae se ferunt. Persieum Iskender - attaneh appel
latum Molla nostrum Abd- el-rahman Jima auctorem habet, qui illud septimum esse
voluit libri Hefaureng (i.e. sidus ursae) metro Motectrib Mothemmen imperfecto
5 compositum , quod et Vitzthma in sua Pentade secutus est. Turcieum a Molla nostro
Sheikha Kernatina in honorem Sultani Mohammed Ben Yildarian compositum est, et
a Molla nostro Mahmttd Ben 0thmin Burseaod, vulgo Ltanta dicto et anno 940 (ine.
.23 .l )33u51 J . ‫ ـ‬.4687 Kh a rf d et el - a nn th a l ‫ و‬margarita proverbiorum
mortuo
.pretiosa ‫ ـ‬.4688 Kh a rf d et e 1 - a j ai b we Fer f d et el - gh a rai b ‫ و‬margarita
pretiosa rerum mirabilium et unio rerum memoria dignarum ‫ و‬auctore Zean - ed-din
‫و‬0mar Ben-elmotzaffer ,adrepale-nbI anno 749 .cni( 1 . .rpA )8431 .outrom Volumen
ubi dimidia initii pars in describendis climatibus et urbibus versatur, reliqua pars in
iis ‫و و‬
uae t
ad fodinas
ne , plantas
ni ett
animalia
rep ‫ و‬.aliquatenus
commemorandis
Attamen ab initio circulum profert formas climatum et marium continentem ‫ و‬duas
10ita re vera esse opinabatur; at error est a veritate cum re ipsa consentanea multum
, auetor enim minime peritus geographus est et ratio ejus figuras depingendi
‫و‬alienus
131

‫اقبال على الفقهاء وان بعض أكابر الدولة سنله أن يترجم كتابا جمعه الفقيه‬ ‫الدين أرسلان‬

‫ابو يوسف يعقوب بن يوسف بن طلحة في أيام ابراهيم بن ناصر الدين سبكتكين بالفارسية‬
‫يجعلها عربيا يتماء بستان الاسولة وعو مشتمل على مسائل وكانت عادة الملوك تجربة‬
‫العلماء بالمسائل اختبارا عن علمهم وعى على ثلاثة اضراب الاول أن يكون المستلة مشتملة‬
‫وتفصيل والتاق أن يكون مسئلتان متشابهتان ظاهرا وبينهما فرق في الحكم‬ ‫ على وجوه‬5

‫ ختم‬٣.٣ - ‫والمعنى والتالت مسائل تبعد عن الفهم وتحتاج في استخراجها الى زيادة تأمل‬
‫الانبياء الشيخ أن عبد الله محمد بن على المعروف بالحكيم الترمذى المتوفي سنة من وعو‬
‫* خديم الشرقاء ونديم اللطفاء من كتب الادب‬81* . ‫تختصر أوله الحمد لله رب العالمين الخ‬
‫قائقة وعزل مطرب رتبه على اثنى عشر قسمًا أوله الحمد لله‬ ‫وأمثال وحكم‬ ‫فيه أشعار رابقة‬
‫مهام خرائد الملوك في قواتنا السلوك للشيخ‬ ‫ الذى أوضاع لذوى الادب منهاج البلاغة الدخ‬10

‫و‬sollici
esse dicits et se a quodam viro aulae spectatorogatum ,esse ut librunn
tato
traderet ‫ و‬uem Abu Yusuf Yactib Ben Yusuf Ben Telha Jurisc onsultus
opmet
Ibrahtni ‫و‬ e
Ben IVisir - ed - dtnr
Sebaktektn persice composuerit. . Vertit igitur.eum
arabice et hane versionern Bostin el-estoilet appellavit. . Complectitur quaestiones,
et consuetudo erat principum viros doctos quaestionibus experiri ad doctrinan eorum
.madnaborp Hae quaestiones triplicis sunt generis ‫و و‬
‫و‬urutaram
primu teo
cumeps
uod quaestio varios modos et partes u singulas e
,rutitceelpmoc s ‫و و‬uod eaud
‫و‬mudnes
‫و‬qua es ti on s
extrinsecus inter se simile sunt at bene distin guenda e pro usu et 5
argumento ‫ و‬tertium ‫ و‬، uod quaestiones n haude gaperta
satis il e sunt
le ad tni
‫و‬m mqudue
..ea explicatiorustrenuiori eget cogitatione ‫ ــب‬.4683 Kh a tem e 1 - an biy 4 ‫و‬
annulus prophetarum signatorius ‫ و‬auctore Sheikh Abu Abdallah Mohammed Ben
l
,azdimriT vulgo Ha/in cognom
‫ر‬4 . inato et anno 255 .a
cni( .02 .eeD 868 ) mortuo
Compendium ‫ و‬guod ita :tipicni Laus Deo ‫ و‬.mundo rum
domin o etc ‫ ـ‬.4684 Kh a dinn
‫و‬ e
we Ne dime 1 - 1 ot a fi .famul
l-tz or a fa‫أ‬ usi nge nio
et sodali sor
s perspi um
cacium
r t continetn
ai e t
‫و‬P e
ad opera ethica et carmin ,aitnagele proverbia apophthegmata
IPraestantissima , jocos oblectantes. Totum in duodecim partes distributum est et
ncipito
‫ة‬ LausD ‫ و‬Gui viam eloquentiae viris literarum ethicarun studiosis 10
ita :e
‫و‬ .ctea– .586p e
4 Kh arti d el -mr i
ol ik fi fe wai d elt- so lik margaritae
Principum non perforatae de praeceptis viae mysticae utilibus, auctore Sheikh
17 *
130

‫وقلآتد العقبان واليتيمة والدامية وعقود الجمان ورتب على خمسة أقسام الاول في رجال الشام‬
‫والثاني في رجال الحاجاز والثالث في رجال مصر والرابع في رجال المغرب والخامس في رجال الروم‬
‫ القبر‬- ‫والخاتمة في نظم المؤلف ونثر وهو تأليف لطيف يدل على مهارة مؤلفه في الادب ا‬
‫الدالة على وجود القطب والاوتاد والنجباء والابدال رسالة للشيخ جلال الدين عبد الرحمن‬
‫أوله الحمد لله الذى فاوت بين خلقه في المراتب اللغة‬ ‫أبن أن بكر السيوطى المتوفي سنة‬
‫ه‬f‫مع الخبر على البشر للشيخ تقى الدين أحمد بن على المقريزى المؤرخ المتوفي سنة ه‬
‫وهو كبير في أربع جلدات ذكر فيه القبائل وانساب النبى صلعم وعمل له مقاتمة في هجلد‬
‫أهم خبر قتس بن ساعدة الايدى لان محمد عبد الله بن جعفر بن درستويه النحوى المتوق‬
‫لهم خبرة الفقهاء اختصر لاشرف الدين أحمد بن أسد الفرغافي الخنفى وعو بكسر‬ -76 ‫سنة‬
10 ‫الخاء المتجمة كالاختبار بمعنى الامتحان أوله لحمد لله رب العالمين الراغ ذكر فيه أن الملك فخر‬

auctores operum Dxekhtret ‫ و‬Calth ‫ة‬dle - ‫ة‬cyni ‫و و‬Yettrnet Dumyet ‫ و‬,ontin‫ر‬-0ctid


el
opus in quinque partes divisit Cuarum prima de viris Syriae ‫ و‬secunda de
‫و‬totumque
Hijazensibus ‫ و‬tertia de Aegyptiis ‫ و‬.Tuarta
de ,siruaM quinta de Rumaeis agit
Conclusio orationem auctoris et ligatam et solutam tractat. Opus est elegans, quod
.sollers auctoris ingenium in rebus ad humanitatis studia pertinentibus probat ‫ـ‬
.4679 E1 - Kh a ber El - D 411 ‫ و‬historia existentiam poli .e.i( Sufi pii ) , paxillorum
(i.e. quatuor virorum in quatuor terrae tractibus habitantium ) , guadraginta mundi
creati gestatorum et monachorum devotorum Abdal dictorum probans, auctore Sheikh
5 Jelhl-ed-din Abd-el-rahman Ben Aba Bekr Soytitt, anno 911 (ine. 4. Jun. 1505)
.outrom Tractatus ‫ و‬Tui ita :tipicni Laus Deo , qui inter ordines rerum creatarum
.distinxit
etc ‫ ـ‬.4680 ‫و‬El - Kh ab er an el - be sh ,re notitia de genere humano
auctore Sheikh Tacka - ed- dtn Ahmed Ben Ali AMacrtza Historiographo , anno 845
).eni .m
22 .iau
M 1441 n
) .outirom Liber
mmagnus
ul quatuor
ov ‫ و‬in quotribus
Arabicae et genealogiae prophetae laudantur. Praemissa est introductio singulari
.volumine ‫ ـ‬.4681 Kh a ber Co s ,s notitia Cossi Ben Sthida ,adityL auctore 4 that
IMohammed Abdallah Ben Jafar Ben Dorostatoeth Grammatico , anno 347 (ine.
.25 .tr )85a9 mortuo
M. ‫ ـ‬.4682 Khibr et (quae vox idem significat quod IAhttittr
.i .e )nithitnI el -fo eah 4 , experientia jurisconsultorum ‫ و‬auctore -ferhsE ed-dth
10 Ahmed Ben Ased Ferghtina .atifenaH Compendium ‫و و‬ uod itao :tipie
cni Laus
D
mundorum domino ete. Ibi jurisconsultos a principe Fakhr - ed - detolet 4rsli08
129

‫الخالصة للخصه على سبيل الانجاز والاقتصار أوله الحمد لله الاحد القديم السلام أليغ‬ ‫أخا‬

‫فيه‬ ‫تان نظم‬ ‫بقي‬ ٨٣ ‫سنة‬ ‫فارسى منظوم لحمد ريا حسام ألد بن المتوق‬ ‫نامه‬ ‫خاور‬ ‫أينما‬

‫ أوله الحمد لله الذى لم تزل نعمته تتجدّد الغ‬MF ‫الشافي المتوفي سنة‬ ‫عبد الله الزركشي‬
‫ذكر فيه ما ذكره الرافى والنووى في غير مظتتها من الابواب فرة كل شكل الى شكله وكل فرع‬ 5

‫ألى أصله الغ واستدرك عليه الشريف عز الدين حمزة بن أحمد الحسينى الدمشقى الشافى‬
‫المتوفي سنة منه وستماد بقايا الخبايا ولبدر الدين أن السعادات أحمد بن محمد البلقينى‬
‫ حاشية عليه من خبايا الزوايا فيما في الرجال من البقايا جلد لاديب‬.. ‫المتوفي سنة‬
‫العصر شهاب الدين احمد الخفاجى المصرى [ المتوفي سنة ا] أوله كذالك اتهم بطوق جيد‬
‫ البلاغة نظام عقوده التي ذكر فيه أدباء عصره من شيوخه وشيوخ أبيه كصاحب الذخيرة‬10

el-Ahtiliset inscriptam , ubi meliora breviter et compendiose in summan collegit et


:tipeeniati Laus Deo ,ocinu aeterno ‫ و‬saluti .cte – .6764 Kh a wer - n an ,he liber
.silos Carmen persieum ‫ و‬. Mohammedu Ben ,nid-de-nbitsoH anno 892i .cni( .82 Dee
(1486 in Cuhistin mortuus ‫ و‬vitam Alti Ben ABa Titlab ‫و و‬ Deus
c propit
u ius
i sit
. t i b i r c s e d – . 7 7 6 4 Kh ab a ya el - ze way 4 ‫و‬ arcana in anguli s latent ia de partib us
u r i s
‫و‬ ,sitavij red auctore Bedr - ed-dtn Mohammed Ben Abdallah ZerRe ,M ta
Shafiia
anno 794 (inc. 29. Nov. 1391 ) mortuo . Incipi topus ita : Laus Deo ‫و‬ eujus gratia
.tempo nre u lrel
se renova o
desini t etc ‫ و‬et auctor hic eadem ,treforp quae R4fa et 5
‫ر‬aeaecaeV ‫ و‬minime vero ordinem et locum capitum secutus est , ut singulis figuris
congruis locum redderet, et partes derivatas primo fonti adjiceret etc. Quae desi
‫و‬derahantur , I22S Hamixa Ben
- ed - din h e Ahmedr Dianeshohaf
Hosetina i Shafiita
anno 874 .cni( .11 .luJ )9641 mortuus ‫ و‬-a supplement
et dd um hoo Becttyt
id it h el
A Aabiyth inscripsit. Bedr - ed-din Abut/settdit Moham med Ben AMoha mmed BotoReans
g lossasad Khabitythin publicum emisit – .8764 Kh ab a y a el - 2 e way ‫و‬4 arcana
in angulis latentia de rebus in viris residuis, auctore viro suo tempore humanitatis
s
.specta tissimt u
o Shelihb-ed-d d
in Ahmed i
Khafij iM [anno s
i ,trsi 1069 (ine .‫و‬1 .sept
1658) mortuo]. Volumen , quod ita incipit: Laudem Tibi ‫ و‬o Deus ‫ و‬eujus monilia
colli egregi eloquentiae vi certo ordine componuntur ete. Recenset auctor viros 10
a
aetatissuae literarun studiosos ‫ و‬guos doctores ,tiubah doctores patris ,ius intereos
11l. 17
128

‫العزيز وهو على أسلوب التوسط للادرى وأخذ جلال الدين السيوطى يختصر من الركوة الى‬
‫ خادم التعل الشريف رسالة لمجلال الدين عبد‬/ ‫آخر الحج ولم يتم وسماه تحصين الخادم‬
‫الرحمن بن أبى بكر السيوطى المتوفي سنة ال؟ ذكره في فهرس مولفاته من فن الحديث‬
‫ خاقية في علم الحروف مختصرات منسوبة الى أفلاطون‬٣٧٣ ‫ آل خاطرت لابن جتى‬٣ ‫من‬
5 ‫وسامور الهندى أول خافية الحمد لله الذى خلف الانسان الاخ والامام جعفر الصادق بن‬
‫ ذكر البسطامى أنه جعل فيه الباب الكبير آ ب ت ت الجع‬66 ‫محمد بن الباقر المتوفي سنة‬
‫مع خالصة الحقائق لما فيه من أساليب الدكتف‬ ‫والباب الصغير مصوب ومقلوب وعرمس‬

‫ جلد أوله الحمد لله الذى برى كل‬4.7 ‫لان القاسم عماد الدين أحمد الفاران المتوفي سنة‬
‫حتى اليغ رتب على خمسين بابا واورد في كل منها طرفًا من الاخبار والآثار وكلمات الاكابر‬
10 ‫سو‬ ‫ه حمود بن حمد ال‬v
‫امرائض ألبداخشافي‬ ‫ولحكم والاشعار وفرغ منه في سنة أه وأختصرة على بن‬

re
obscuriora explanasse
Ad libri Fat "h s‫ك‬ ‫ة‬e
el-axf ad rationem libri Teacassot t
ab
editi. Jelttl-ed-dtn Soyttta opus in epitomen Tehstn El-Ahttdim inscriptam cogere
incepita capite Eleemosynae usque ad caput Peregrinationis Mekkanae ‫ و‬nectamen
.absolvit ‫ ـ‬.4672 Kh a di me 1 -n a " l el - sh ,ffre famulus calcei .silibon Tractatus
.JelthI - ed- dtni Abd- el-rahman Ben Alia Bekr Soyttta, anno 911 (inc. 4. Jun. 1505 )
. , quemm in operum o r
suorum catalogo t
in scriptis de reu i
traditionari a numerat ‫ـ‬
.4673 E1 - Kh a tir à ,t cogitationes ‫و‬ .auct Ibn ore
Jinnt ‫ ـ‬.4674 Kh a fiy et ‫و‬
5 occulta. Compendia de usu literarum mystico , guae Platoni et Santiro Indo
,rutnuubirt quorum unum ita :tipicni Laus Deo ‫ و‬gui hominem creavit .ete Alia
‫و‬e tituli opera ju sd
ediderunt Imam Jafar en
-lE Stidie Ben AMohammed Ben BheAir
anno 148 .eni( .72 .rbeF )567 mortuus ‫و‬ ui teste
‫و‬ sBistant
ir caput
e magnum
ti e l
Eltr, B4, Th , Thtt et quae sequuntur, composuit et parvum caput e literis desuper
descendentibus et inversis ‫ ـ‬et .semreH – .5764 Khalis et el - h a cai c ‫ و‬veritates
exquisitae propter varia subtilitatum genera iis inserta, auctore 4Bulletisian Inttd-ed-din
‫ر‬Ahmed Fir
n anno 607m
,abh e .cni( .u
52 .nuJ l)0121 .oo utrom V ‫ و‬:guo d
ita incipit
‫و‬ Deo , quiL a u s
onne vivum creavit .ete Auctor quinquaginta capita fecit guibus
singulis nonnullas prophetae ejusque sociorum traditiones ‫و و‬vir orum
magnorum efiata
10 apophthegmata et carmina immiscuit. Opus anno 597 (inc. 12. Oct. 1200) absolvit,
et Ali Ben Mahntid Ben IMohammed Hdidh Bedakhshtini ejus epitomen edidit Akhlus
‫باب الخاع ألمكجمخ‬

‫ خاتم آتشييع الامام أن حامد أحمد بن محمد الغزالى المتوفي سنة منه وهو المشهور‬.fo
‫بوقف زحل من علم الحروف وله شروح منها شرح شرف الدين أن عبد الله بن فخر الدين‬
‫عثمان بن على المعروف بابن بنت أن سعد أمنى في جلسين أحدهما في ثامن محرّم سنة تمه‬
‫في الغروع‬ ‫أن * خادم الراقى والروعة‬ ‫ سماه مستوجبة لحامد في شرح خاتم أنى حامد‬5
‫ ذكر في بغبة المستفيد أنه‬76 ‫لبدر الدين أحمد بن بهادر الزركشى الشافى المتوفى سنة‬
‫أربعة عشر جلذا كل منها خمسة وعشرون كراسة قد أني رأيت المجلد الاول منها افتتاع بقوله‬
‫الحمد لله الذى أمدنا بنعمائه الخ وذكر انه شرح فيه مشكلات الروضة وفتح مغلقات فتح‬

LIBRI QUO RUM TITULI A LITERA KHA P UNCTo


DIA CRITICO NO T ATA IN CID IUNT.

.4670 Kh 4 tim El-Sheikh , annulus signatorius Sheikhi et Imami ‫ر‬4 ‫ة‬uatnoiH


AMohammed Ben IMohammed Ghazili, anno 505 (ine. 10. Jul. 1111) mortui. Opus
plerumque Wafe Zohal (quadratum talismanieum planetae Saturni) dicitur et de usu
literarum mystico agit. Interejus interpretes fuit Sheref- ed- dtn Abu Abdallah Ben
Fakhr - ed-dtn 0thntin Ibn Ali ‫ و‬vulgo IBM Bint ABi Sad dictus , qui in duobus
consessibus dictavit, quorum prior die octavo mensis Moharrem anni 894 (inc. 5. Dec.
1488) habitus et Mostaujibet el-mehthmid Ji shark Khtttin Aia Hamid inscriptus 5
.est ‫ ـ‬.4671 ‫ا‬Kh a dim E1 - Ra fii we E - R au dh et ‫ و‬famulus Rafiti et operis
Reaudhet de partibus juris derivatis, auctore Bedr-ed-dtn AMohammed Ben Beithdir
ZerResha Shafiita, anno 794 (inc. 29. Nov. 1391) mortuo. In opere Bughyet
- mustefid ei quatuordecim volumina tribuuntur quae singula viginti quinque
‫و‬et
quiniones .tnenitnoc Vidi primum volumen ‫ و‬,Tuod ab his verbis :tipicni Laus Deo
qui gratia suanobis terminavit etc. Se exposuisse dicit locos difficiles operis Raudhet
126

‫ وفيه ردود على الخلوتية والصوفية‬1-1 ‫وتسعين بابا وفرغ عن تأليفه في بلدة أدرنه سنة‬
‫جمال الدين حسين بن على الاحصنى ألفه سنة هم؟‬ ‫للشيخ‬ ‫حيون القلوب فبع أيضا‬ ‫هام‬

‫* حيبونة النفوس‬

Sheikhorum testes praeceptorum adhibet, totum in nonaginta septem capita distribuit


et in urbe Edrene (Adrianopoli) anno 936 ( inc. 5. Sept. 1529) absolvit. Continet
.refutationes
sectarum Khahoettyet et Sttfiget ‫ ـ‬.4668 Hay 4t el - colti ,b vita
cordium. Opus ejusdem argumentia Sheikh Jenthl-ed- dtn Hosean Ben Ali Higna
.anno 958 .eni( .9 .naJ 1551 ) compositum ‫ ـ‬.4669 " Hay 4t e 1 - n of ,s vita
animarum.
125

‫خان القديم وزاد عليه أشياء وذيل حيوة الحيوان للقاضى جمال الدين‬ ‫للسلطان سليم‬
‫ حيوية‬FIF ‫محمد بن علي بن محمد الشيبى المى المتوفى سنة "له سماهضيب الحيوة‬
." ‫و الارواح وتجاة الاشباح رسالة مفيدة للشيخ مكمون أفندى الاسكدارى المتوفى سنة‬
‫الحمد لله الذى أحيى قلوب العارفين بالحيوة الابدية التي قال عذه رسالة في قسمى‬ ‫أوله‬

‫ الموت وحشر الارواح والاجساد وبيان بعض منازل أعل السلوك والاجتهاد ورتبتها على قسمين‬5
‫وأبواب وفصول القسم الاول في الموت الاضطرارى وفيه أبواب [القسم ] الثاني في الموت الاختيارى‬
‫والحشو المعنوى مع حيوة العلوم رسالة للشيخ محمد المغربى الشاذلى كتبها في‬
‫ا حيوة القلوب فى التصوف لمحمد بن الحسن الاسنائى‬H ‫البحث عن ماء الحيوة‬
‫ حيوة القلوب فى الموعظة للشيخ نبى وقيل عبد البارى بن‬rry F ‫المتوفى سنة‬
‫ طورخان السينوبى الواعظ ذكر فيه أنه جمع من الكتب المعتبرة ما يتعلّف بالترغيب‬40
‫والترهيب وأورد فيه استشهادًا من الآيات والاحاديث وحكايات المشايخ ورتب على سبعة‬

‫ع‬ -ed-dtK h Ali Ben i


Ben t n
Mohammed
‫ي‬ efnoc et ‫ي‬
,tic‫ز‬ Cadhi Jenttl n Mohammed Sh
,akkeMA anno 837 .cni( .81 .guA )3341 mortuus ‫ و‬archetypum appendice Tayyab
el-haght inscripta continuavit – 4664. Hay 4t el - arwah we Nejà t e 1 - ash bah ‫و‬
vita spirituum et effugium corporum ‫ و‬auctore Sheikh AMahmatid Erands Uskudhrts
anno 1038 (inc. 21. Aug. 1628) mortuo. Tractatus utilis, qui ita incipit: Laus ‫و‬oeD
‫و‬ q
corda spiritalium donavit .ete :i
vitaaeternau rotcuA Duas ei inquit ‫و و‬partesdedi
quae de morte animarumque et corporum resurrectioneagunt, et nonnullos viae mysticae 5
asseclarum gradus et summum scientiae studium explicant. Eas denuoin duas ‫و‬setrap
sectiones et capita disposui. Altera pars mortem involuntariam tractat et capita
altera de morte voluntaria et resurrection
o e specul
c ativa
. agit ‫ ـ‬.4665 Hay 4t
,tenitn
e l-o l im ‫ و‬wita .muranirtcod Tractatus ‫ و‬guem Sheikh Mohammed AMaghriba Shttdsays
de aqua vitali perquirenda scripsit. – 4666. Hay 4t el - col b, vita cordium de
r e
Mohammed
Theosophia ‫ و‬.a u Ben -c ,tyhtnsI o
elhasan t anno 764 .cni( .12 Oct )1362
.outrom - .7664 Hay 4t e1 - col ib ‫ و‬vita .muidroc Opus ,mucitenearap auctore
‫او‬SheikhNeBi ‫و‬s ut iv e .AbdBen
alii volunt -e l-
Turkh bl
in Santiba tr
Concio a 10
natore
‫و‬ se e libris o
hic M n
magniaestimatis sse eum iis t
collegie cohaerentia quae ad
b ona excitent et a malis deterr eant , versus corani cos, tradit iones, narrationes
124

‫المقصود ومختصر الشيخ تقى ألد بن أحمد بن أحمد الغاسى المتوفي سنة ""له قال السخاوى‬

‫في حق الاصل وهو نفيس مع كثرة استطراده فيه من شىء الى شىء وأتوقم أن فيها ما هو‬
‫مدخول لما فيها من المناكير وقد جردها الفاسى ونبه على أشياء مهمة يحتاج الاصل اليها‬
‫انتهى واختصر على القارى نزيل مكة المتوفى سنة لما سماه بهجة الانسان ومهاجة لخيوان أوله‬
5 ‫ ومختصر الشيخ جلال‬.." ‫الحمد لله الذى كرم نوع الانسان اليغ ذكر أنه ألفه بمكة سنة‬
‫الدين عبد الرحمن بن أبى بكر السيوطى المتوفى سنة ال؟ أوله الحمد لله خالف الحيوان الجع‬
‫ذكر فيه أنه حذف من حشوه كثيرا وعوض منه أمرين أحدهما زيادة قائدة في الحيوان‬
‫الذى ذكره والثافي ذكر ما فاته من الحيوان ملتقطا من كتب اللغة فميزه في أولها بقلت‬
‫وانتهى سماه ديوان الحيوان والقسم الثانى مرتب على الحروف سماه نيل الحيوان وفرغ منه‬
10 ‫ وترجمة حيوة الحيوان بالفارسية للتحكيم شاه محمد القزوينى ألفه‬.1 ‫في ذى القعدة سنة‬

nec ab oratione proposita degreditur - Sheikh Tacki - ed- dtn Mohammed Bers
‫ر‬,Ahmed ,isit
H anno 832 i
.eni( .11 .tcu0 )8241 .suuq
trom .tnahniReS ,mupytei hcrA
، pretiosum est ‫و و‬
uanquam
r degressio
o ab c
alia re i
ad aliamp
ibi haud
s rara u
,tse et s
utique ‫ و‬inveniri ibi corrupta ‫ و‬.cum
plura ei insint haud certa auctoritate confirmata
Haec Fisa delevit et de gravioribus rebus monet, quibus archetypum vix carere
possit. – Haee ille – Ali Corani Lector et Mekkae inquilinus, anno 1016 (ine.
.18 .rpA )7061 mortuus ‫ و‬Gui epitomen Behjet el-tastin aee Mohjet el-heaaohn
5 inscripsit et ita incipit: Laus Deo qui genus humanum honoravit etc. Se eam Mekkae
anno 1003 .cni( .6 .tpeS )4951 composuisse dicit ‫ ـ‬Sheikh Jelttl-ed-din Abd-el-rahantars
Ben Aba Bekr ,ttityoS anno 911 .cni( .4 .nuJ )5051 mortuus ‫ و‬cujus epitome ‫ و‬Daaethn
el-heaaetin inscripta ‫ و‬ita :tipicni Laus Deo animalium creatori .cte Multa se monet
superflua removisse iisque duas res substituisse , quarum altera majorem de animalibus
ab eo descriptis adnotationem spectet, altera mentionem animalium ab auctore
omissorum ‫ و‬ita ut ex operibus lexicologis necessaria eligeret et ab initio sua ab
auctoris verbis formula ‫ و‬, Dico ‫ع ؟؟‬t ‫ وو‬Haec hactenus ‫ ؟؟‬.tereugPosterior
nitsipars d‫و‬
40 ‫و‬quam mense Dzi leadet anni 901 .cni( .12 .tpeS )5941 absolvit -ad ordinem alphabe
tieum disposita et Dzeal el-heiantin inscripta est. Persicam operis Haght el-heitolin
interpretationem additamentis auctam Haktm Shah AMohammed Castotni Sultano Selin
123

‫دواوين‬ ‫من‬ ‫ديوانا‬ ‫وتسعين وتسعلا‬ ‫كتابا ومأنة‬ ‫أنتهى وذكر اته جمعه هنا خمسمائة وبسمة بن‬

‫شعراء العرب وجعله نسختين كبرى وصغرى في كبير زيادة التاريخ وتعبير الرؤيا وفرغ من‬
‫" أوله الحمد لله الذى شرف بوح الانسان الغ ولهذا الكتاب‬ww ‫مسودته في شهر رجب سنة‬

‫مختصرات منها تختصر الشيخ شمس الدين كمح بن أبي بكر أبن الدمامينى المتوفى سنة الله‬
‫ أوله الحمد لله الذى أوجد بفضله حيوة الحيوان الخ ذكر فيه أن كتاب شيخه هذا كتاب‬5
‫حسن في بابه جمع ما بين أحكام شرعية وخيار نبوية ومواعظ نافعة وفوائد بارعة وأمثال‬
‫سائرة وابيات نادرة وخوض تجيبة وأسرار غريبة لكنه طول في بعض أماكنه ووقع في بعضه ما‬
‫لا يليقف بمحاسنه فاختار منه عينه وهاه عينى الحيوة مهدايا ألى الامير أحمد باشا أبن مظفر‬
‫شاه من ملوك الهند وفرغ في شعبان سنة "له واختصر عمر بن يونس بن عمر الاحنفى أولع‬
‫ الاحمد لله الذى يشر للانسان منافع الحيوان أليغ ذكر فيه أنه أقتصر من الحيوان على‬10
‫خوضه ومعناه اللغوى واضاف الى ذلك ما وجد في خريدة العجائب ولم يخرج عن المعنى‬

.ille ‫ ـ‬Monet ,ednied se eum e quingentis sexaginta libris et centum nonaginta


novem carminum corporibus a poétis Arabicis scriptis collegisse et duas feeisse
,senmajorem
oitet iminorem
de‫ و‬guarum illa plura continet historica et de somniorum
interpretatione. Adversaria libri mense Rejeb anni 773 (inc. 15. Jul. 1371 ) confecit
et incepitab his :sibrev Laus Deo ‫ و‬.Gui stirpem humanam nobilitavit etc ‫ ـ‬Plures
‫و‬hujus libri epitomas confecerunt ‫وم‬ut
Sheikh Shens-ed-din Mohammed Ben A Ba BeR
,sntniameD anno 828 .cni( .32 .voN )4241 mortuus ‫ و‬cujus epitome ita :tipicni Laus 5
Deo qui benignitate sua vitae animalium existentian dedit etc. Liber hic Sheikhi
, ,tii
uqni in esuo genere
m excellens
‫و‬ est et auctor statuta legalia ‫ و‬traditiones
propheticas, praecepta paraenetica utilia ‫ و‬adnotationes praeclaras et doctrinae ‫و‬sanelp
proverbia vulgata ‫ و‬versus singulares ‫; و‬proprietates
mirandas et arcanarara collegit
attamen in aliis locis nimis longus est ‫و و‬in
aliis res inveniuntur Tuae ‫ و‬non obstante
earum praestantia, nullo modo conveniunt. Itaque praestantissima inde elegit,
epitomenque, quam mense Shaban anni 823 )inc. 17. Jan. 1420) ‫ر‬4tivlo‫و‬tnes sba
ez - Raytht inscripsit, et Emiro Ahmed Pisia Ibn Motzaffer Shtth Indiae principi
obtulit ‫ ـ‬porro Omar Ben Yunos Ben 0mar Hanefita ‫ و‬:cujus epitome ita incipit 10
‫م‬L aus Deo , qui homines in capiendo ex animalibus fructu adjuvat .cte Se acquiewisse
hie dicit in describendis animalium proprietatibus nominumque significationibus
eruendis. Ad haee addidit, quae in opere geographico Khartdel el- aid it invenit
16 *
192

‫يلزم الاديب وما يتعين عليه من مشاركة المعارف أقول ما ذكره الصفدى من أسناد لجهالات‬
‫اليه عكجيع واقع فيما يرجع الى الامور الطبيعية فان الجاحظ من شيوخ الفصاحة والبلاغة لا من‬
‫أهل هذا الفن وتختصر حيوان الجاحظ لان القاسم هبة الله بن القاضى الرشيح جعفر المتوق‬
‫ واختصره الموقف البغدادى أيضا وكتاب الحيوان لابن أن الاشعث وختصرة للموقف‬.‫سنة م‬
5 ‫المذكور أيضا‬
‫مع حيوية الحيوان للشيخ كمال الدين محمد بن عيسى الحميرى الشافى المتوق‬
‫سنة منه وهو كتاب مشهور في هذا الفن جامع بين الغث والسمين لان المصنف فقيه فاضل‬
‫كقف في العلوم الدينية تلته ليس من أهل هذا الفن كالجاحظ وانما مقصده تصاحبيع الالفاظ‬
‫وتفسير الاسماء المبهمة كما قال في أول كتابه هذا كتاب لم يستلى أحد تصنيفه وانما دعا في‬
10 ‫ألى ذلك أنه وقع في بعض الدروس ذكر مالك الحزين والذ بيع المناحوس تُحصل بذلك ما‬
....

‫البسوس فاستخرت الله في وضع كتاب في هذا الشأن ورتبته على حروف المعجم‬ ‫بشبه حرب‬

depravatae implicatur ‫و و‬bene


intelligit guae viro literarum studioso necessaria sint
.etquantum ei sit cognitione universali amplectendum ‫ ـ ؟؟‬Quod ,idefaS ut mihi
videtur, de ignorantiae documentis ei vitio datis dicit, verum est, et praecipue locum
habet in iis ‫ و‬guae res physicas .tnatceps Jihttz enim vir quidem admodum eloquens
est et facundus ‫ و‬.nec tamen hujus scientiae satis gnarus ‫ ـ‬Hujus animalium
descriptionis epitomas ediderunt 4Bulletistian Hibatallah Ben EU- Cladha E7- Reshtd
,rafaJ anno 608 .cni( .51 .nuJ )1121 mortuns ‫ و‬.et -ciffaotoM ed-din Baghdads
Praeterea Ibn Abt lashalh historiam animalium composuit, cujus epitomen idem
5 AMotoaffic- ed- dtn modo laudatus confecit.
.4663 " Hay 4t e 1 - he iwan ‫ و‬vita animalium ‫ و‬auctore Sheikh Kental-ed - dtn
BMohammed Ben Isa Dentra Shafiita, anno 808 (inc. 29. Jun. 1405) mortuo. Hoe
opus in suo genere insigne exilia miscet nitidis. Etenim auctor jurisconsultus bene
meritus et probe versatus in rebus religionem spectantibus ‫ و‬attamen non magis in
viris hujus doctrinae peritis numerandus est quam Jihtts. Etenim nihil spectat nisi
‫و‬correctam
verborum scriptionem et nominum dubiorum et incertorum expositionem
‫و‬ut ab initio libri dicit his :sibrev Nemo a me hujus libri compositionem postulavit
10 sed ad eum scribendum me illud excitavit, quod in nonnullis scholis mentio fit avis
‫ر‬ Idalak‫ق‬ mu
el-haxtra )aerdra( aet bestiarum
tsmactandarum
uafni ‫ و‬unde rixa orta est
bello similis a femina Bastis dicto. Itaque Deum precatus sum omnia bona et fausta
‫م‬de
libro hujus generis conscribendo , guem ad ordinem literarum disposui -- Haee
121

‫ا علم آت حيوان‬F
‫وهو علم باحث عن أحوال خواض أنواع الحيوانات وتجانبها ومنافعها ومضارها وموضوعه‬
‫جنس الحيوان البرتى والبحرى والماشى والزاحف والطائر وغير ذلك والغرض منه التداوى‬
‫بالحيوانات والاجتناب عن مضارعا والوقوف على تجانب أحوالها وغرائب أفعالها وفيه‬ ‫والانتفاع‬
‫ كتب قديمة واسلامية منها كتاب الحيوان الديموقرتيس ذكر فيه طبائعه ومنافعه وكتاب‬5
‫الحيوان لارسطاطاليس تسعة عشر مقالا نقله أبن البطريق من اليوناني الى العراق وقد يوجد‬
‫سريانيا نقلا قديما أجود من العراق ولارسطو أيضا كتاب في نعت لحيوان الغير الناطقف وما‬
‫فيها من المنافع والمصاز وكتاب الحيوان لافي عثمان عمرو بن بحر الجاحظ البصرى المتوق‬
‫سنة ميلر وهو كبير أوله جنبك الله تعالى الشبهة وعصمك من البحيرة اليغ قال الصفدى ومن‬
‫فيها الاستطرادات التى أستطردها والانتقالات‬ ‫ وقف على كتابه هذا وغالب تصانيفه ورأى‬10
‫التى ينتقل اليها والجهالات التى يعترض بها في غضون كلامه باث في ملابسة علم ما‬

4662. Ilm el - he i wan. Cognitio animalium.


Haec doctrina de iis quaerit, quae ad proprietates variorum animalium generum,
res in iis mirandas, utilitates et incommoda pertinent. Ejus objectum genus animantium
est et terrestrium et marinorum ‫ و‬incedentium ‫ و‬reptilium ‫ و‬wolantium et quae sunt
alia. Fructus autem ex ea capiendus in medicinis quaeritur et utilitatibus ex
animalibus parandis ‫ و‬malis quae afterunt devitandis , qualitatibus eorum mirahilibus
factisque singularibus cognoscendis. Exstant de ea opera antiqua et post Islamunn 5
‫د‬.atpircs Ita Democratus int libro Kildb el-heitolin inscripto
e animalium naturas
‫و‬utilit ates Aristoteles undeviginti tractatus ,tiusopmoc quos Ibn - eubstrée e
describit
graeco sermone in arabicum transtulit. Iidem in versione syriaca antiquiore et meliore
leguntur. Aristoteles pariter librum edidit de descriptione animalium irrationalinm
‫م‬ ‫ر‬
commodis incommodis que quae .tnureffe t
a Deinde Abu 0thantin Amarma Ben Bah
‫ظ نواة الأهالي‬
sri , anno
‫ه‬ eni( .02 .u
255 .m ceD )868 n librum animalium
,suutromg am
e didit, qui ita incipit: Deus a te dubium removeat ette contra animi perturbationem
: Safedi dicit ‫) وو‬
anumiat .cte n Aui hocillius
mopus eet maximam
tr ap 10
ejus librorum
inspicit et degressionesibi videt a proposita oratione, quas sibi permittit, excessus,
‫و‬ad quos rapitur ignorantiae documenta ‫ و‬in quae in orationis eursu ambiguitate vilissima
III. 16
190

‫مها؟ علم الحيل الشرعية‬


‫وعو باب من أبواب الفقه بل فن من فنونه كالفرائض وقد صنفوا فيه كتبًا أشهرها كتاب‬
‫ [ وعو‬P1 ‫الرحيل للشيخ الامام أن بكر أحمد بن عمر المعروف بالخضاف الحنفى المتوفي سنة‬
‫في مجلدين ذكره التميمى في طبقات الحنفية] وله شروح منها شرح شمس الائمة الحلوافي‬
5 ‫وشرح شمس الاثمة السرخسى وشرح الامام خواهر زاده ومنها كتاب محمد بن على الناخى‬
‫وابن سراقة وأبي بكر الصيرفي وان حاتم القزوينى وغير ذلك ذكروا فيه الحيل الدافعة للمطالبة‬
‫وأقسامها من المحرمة والمكروعة والمباحة‬
]8PH ‫أها* حيل لان عبد الرحمن محمد بن عبد الله العتبى الشاعر [ المتوفي سنة‬
‫ حيال‬٣ ‫ كبير وصغير‬P1 ‫ حيل لابن دريد محمد بن حسن اللغوى المتوفي سنة‬٣٠
10 ]FP ‫لايق عبد الله محمد بن عباس اليزيدى الناحوى [ المتوفي سنة‬

4658. Il m el-hiy el e1- sh arfyet. Doctrina fraudium juridicarum.


Pars est sive caput jurisprudentiae vel potius disciplina ad eam pertinens,
‫و‬d oc
instar de jure .otr in
iratidereh Libros ae
de illa composueru nt inter quos maxime
elueet opus Kittib el-ht yel, quod Sheikh et Imam Abu Bekr Ahmed Ben 0mar
,atifenaH vulgo Khasstif dictus et anno 261 .cni( .61 .tcO )478 mortuus ‫] و‬insuboud
voluminibus , ut Tentma in Tabacttt El - Hanefiyet monet] , edidit. Tres ejus
5 commentarios scripserunt Shems et - ainmet Holtotana, Shens el-ainmet Serakhsa et
Imam Khttherstadeh. Porro opera de hac arte Mohammed Ben Ali AWalkhai, Ibn
Sor ,aeh Abu Bekr Seireft ‫و و‬A aliique publicarunt gui onnnes
Hitan Caxtotna bu
,a quibus
i postulata
ci ,rutnf r illorumque
ullepei tr genera
a ‫ و‬,gua
exponunt e
vel prohibita
vel invisa , vel licita sunt.
.4659 Hiy el ‫ و‬,aicifitra auctore 4Bu -dbA el-rahman Mohammed Ben Abdallah
.,atéoPoI anno 228t 1 .tcO )24s
.cni( .0b 8 mortuol ‫ ـ‬.4660 Hiy el ‫و و‬artificia
auctore Ibn Doreid Mohammed Ben Hasan Lexicologo , anno 321 (ine. 1 . Jan.
10 (933 .outrom Editio major et .ronim – .1664 Hiy e1 ‫ و‬,aicifitra auctore 4BM
‫ر‬84 dallah Mohammed Ben Abbis Yexida Grammatico ‫] و‬ 313r
.an
t no
.92 M
.cni(a
925) mortuo ].
119

‫وتحصيل الاموال والذى يباشرها يتربى في كل بلدة بزق يناسب تلك البلدة بان يعتقد إعلها‬
‫يق عكاب ذلك الزق فتارة يختارون زق الفقهاء وتارة يختارون زى الوعاظ وتارة يختارون‬
‫ويق الاشراف الى غير ذلك قد أنهم يختلون في خداع العوام بامور تعجز العقول عن ضبطها‬
‫منها ما حكى واحد أنه رأى في جامع البصرة قردًا على مركب مثل ما يركبه أبناء الملوك‬
‫وعليع ألبسة نفيسة نحو ملبوساتهم وهو يبكى وينوح وحوله خدم يتبعونه ويبكون ويقولون‬
‫يا عال العافية اعتبروا بسيدنا هذا فانه كان من أبناء الملوك عشاف امرأة ساحرة وبلغ حاله‬
‫بمساحريعا الى أن مسغ الى صورة القردة وطلبت منه مالا عظيمًا لتخليصه من هذه الحالة‬
‫والقرد في هذه الحال يبكى بانين وحنين والعامة يرقون عليه ويبكون وجمعوا لاجله شيئا‬
‫من الاموال نت فرشوا له في الجامع سجادة فصلى عليه ركعتين ثت صتى الجمعة مع الناس فت‬
‫ ذهبوا بعد الفراغ من الجمعة بتلك الاموال وأمثال هذه كثيرة [قلت ذكر عنه الحكاية أيضا‬10
‫في تاريخ مير خواند] وكتاب المختار في كشف الاستار بالغ في كشف هذه الاسرار‬

.idnarapmoc Qui eam artem exercet ‫(و و‬formam in quavis urbe induit ei accommodatan
quod incolae fiduciam ponunt in hominibus ejusmodi veste indutis. Modo enim
vestitum jurisconsultorum ,tnugile modo formam concionatorum ‫اللا و‬modo princip
nobilium et quae suntalia. Tum machinatione varia et artificiis populum deciPe**
,tn quae eille d
concipere
ut non
s . ‫ ـ‬Vir quidam se in templo Basrensi
potest
primario simiam vidisse narrat vehiculo insidentem, quali principes regii ‫ة‬nsidere
,et vestibus
t indutum
n ,sise
oiterp quibus
l illi induti
o esse solent
s Hie‫ه‬
laeryn i et

lamentatione confectus famulis circumdatus est lacrymantibruas ‫ و‬qui eum sequentes


clamarunt : 0 viri salute plena fruentes ‫ و‬ex hoe domino rnostro vobis exemplum 5
sumite. Etenim princeps regius fait et feminam amavit neraestigiatricem ‫ و‬cujus
incantamentis status ejus ita est mutatus, ut in sinniae figuaram ‫و‬ruteramrofsnart et
magnas ab eo extorsit pecunias ‫ و‬ut e hoe statu liberaretars -‫لا حي‬Simia statum Suu
‫و‬gravitergemuit et ploravit ut populus misericordia ductus eum lugeret ; propterea
nonnullis numis collectis ei in templo stratum expanderunt ‫ و‬surora quo inter precandum
duas fecit capitis inclinationes solennes. Tum precation em diei Veneris CIIIII
hominibus fecit, et ea finita eum numis abierunt. ‫ ـ‬Ejusmodi exempla multa 10
‫و‬narrantur ] et illar
narratioi et in t
Markhondi
t historia
h legitur
k .lo
OpusI ET - T ‫الله‬
Aasif et - astir in his secretis detegendis egregium atque insigne est.
118

‫للامام محمد بن عبد اللد بن مالكي الاندلسى النحوى المتوفي سنة ؟ أم حوار القيام‬
‫واعتراء قوى الهيام في رؤية خير الأنام في اليقظة كما في المنام لمحمد بن ابراهيم المعروف‬
‫ادلا لخياض من صوب الغمام الفياض تركى منظوم‬٣ ]1 ‫بالحنبلى زاده المحلى [ المتوفي سنة‬
‫في مناقب أن حنيفة للشيخ شمس الدين أحمد بن محمد السيواسى الفه سنة أحدى والف‬
5 ]781 ‫مادام حيتار تامه فارسى منظوم للشيخ عظار [ فريد الدين الشهيد سنة‬
‫عدم الحيدرة والاعتذار في رن من قال خلف القرآن لان الحسن عبد العزيز بن مسلم المكى‬
‫ادأ حيرة‬٣ ]1 ‫مهام حيرة الأبرار من خمسة مير عليشير النوائى [ الوزير المتوفي سنة‬
‫العقلاء قصيدة تركية لمولانا تاج الدين ابراهيم الاحمدى‬
‫ علم الجيل الساسانية‬Pow

Corani recensionibus , auctore Imam Mohammed Ben Abdallah Ben IMthlik Andalass
Grammatico , anno 672 (inc. 18. Jul. 1273) mortuo. - . 4651. Hauz el-k hiy 4 m
we Adzr à dz e wi el - h oy fm ‫ و‬defensiotentoriorum et virgo perditeamantium de
optimo hominum et per vigiliam et per somnum videndo ‫ و‬auctore Mohammed Ben
Ibrahim Haleba, vulgo Hanbaliztideli dicto I et anno 971 (ine. 21. Aug. 1563 )
mortuo [ . ‫ ـ‬.4652 E1 - Hiya d h mins au bel - gh am am el -fey y 4 dh ‫ و‬cisternae
pluvianubium exundantium plenae. Carmen turcieum , quod Sheikh Shems - ed-dtn
‫ر‬ ‫م‬ Ben
4 h /m
AMohammed t p e
Sttothsa anno 1001
e .cnd
i( S
.82 (1592 in honorem Abu
5 Hantfae ejusque virtutum .tispircsnoc – .3564 Heider - n am eh ‫ و‬.Heider i
liber
anno 627 .ui
Carmen persieum a Sheikh I Fertd - ed-din1 ‫ر‬rtttt4 ‫ ] و‬.q cni( .02 Nov
ium ‫ و‬.compositum ‫ ـ‬.4654 ,
(1229 [martyrsubiit - HeiderE 1
et we El-I tid z à r
interitus et excusatio de eo refutando ‫ و‬gui Coranum creatum esse ,tidnetnoc auctore
‫ر‬4 bu"Thasan -dbA el - axtx Ben AMoslim Mekka . ‫ ـ‬.4655 Hir et el - a ,rarb stupor
hominum justorum. Carmen pentadis a Mar Aldshir Neuothyt I Weziro, anno 906
). .82e
e uJ )0n
.la t051 ,i utrd
loi e ‫ ـ‬.4656 Hir et el - o cal 4 ‫ و‬.stu
om . por
intelligenti um
Castda tureica ‫ و‬. a
Mollanostro Titi - ed-dtn Ibrahim Ahmeda in publieum emissa -

4657. Ilm el - hiy el el - s as à nfy et. Doctrina artificiorum guibus


divitiae parari possunt.
10 ‫ر‬4 bu"IRheir eam in disciplinis magiae secundariis numerat his verbis: Haec est
doctrina, qua ratio cognoscitur, dolo et versutia commodis inserviendi et divitias
117

‫وقتاً لغة منظومة فارسية منسوبة الى رشيد الدين [محمد بن محمد بن عبد الجليل‬
‫العمرى المعروف ] بالوطواط [ المتوفي سنة "ه] غيره رجل من الاروام للسلطان مراد بن محمد‬
‫ حميس في أحوال النفس النفيس والمشهور أنه بالاخاء‬rff ‫خان وسماه عقود الاجواعر‬
‫ه التحولات الجامعة والتجارب التاقعة في المأنة‬FIF ‫المعجمعة كما سيأتى بيانه في الاخاء‬
‫ن‬r ‫ة السابعة لكمال الدين عبد الرزاق بن أحمد ابن الفوطى البغدادى المتوفي سنة‬
‫حوادت‬ 6 ‫ حوادت الدقور مدى الايام والشهور في ذيل السلوك يأتى في السجن‬1-FIF
‫آلازمان لابن أن طى بن يحيى بن حميدة الحلبى المتوفي سنة " وهو في خمس جلدات على‬
‫ حوادث الزمان وابنائه ووفيات الاعيان وانبانه احمد بن ابراهيم القرشى‬٣٣٨ ‫ترتيب الحروف‬
‫ حوائج العطار في عقر الحمار ليحيى بن العطار جمع فيه‬٣٣ ‫المعروف بابن الحمصى‬
‫لها تحوز المعاق فى اختصار حرز الامانى فى القرأن‬ ‫ مقاطيعه فى هاجو أبن حاجة‬10

we Th en ‫و‬4 laus et .airolg Lexicon persicum ligata oratione conscriptum ‫ و‬guod


vulgo‫ز‬-Residd-ed-dtno
[ Mohammed Ben Mohammed Ben -dbA el elil ,iram0 [
.IWettotat
I dicto et anno 573 (inc .30 ‫ل‬
.nu )7711T
mortuo ‫ و‬.rutiubirt Vir quidam
Rumaeus illud Sultano IMurthd Ben AMohammed Khttn meliore forma concinnavit et
.hane
recensionem 0ctid el-jetotahar inscripsit ‫ ـ‬.4644 Ham f ,s fortis de iis ‫ و‬guae
‫و‬ad
spiritum pretiosum .tnenitrep Notum est ‫و‬loco Hands scribendum esse Khamds
.ut
in litera Khtt plenius describetur ‫ـ‬ .4645 E1 - Ha w it di th El - ‫ ل‬4 mi at w e
El - Tejari b E1 - N 4 fi a t, eventus universales et experientiae utiles. Historia
Ibn‫هت‬seculi
,imitpes auctore Kental - ed - dtn -dbA el-rex tic Ben Ahmed ‫ ـ‬etroapers 5
.
,aod
anno
ua 723d
t
.cnih
( .r
01g
.naJa
o
)323B
1m. ‫ ـ‬. .4646 Haw a dith el - doh tr ‫و‬
‫و‬eventus temporum omnibus diebus et .subisnem Appendix ‫و‬.ua ropus
uta Soltik
unitnoc
.Vide literam Stn ‫ ـ‬.4647 Haw a d ith el - 2 em an ‫ و‬eventus ,siropmet auctore Ibrs
‫ر‬4 ‫ة‬
.a Tay Ben o Yahya Benu Horneida ,tabelaH annor 630 .eni( o
.81 .tcO )2m 321
.Guinque volumina alphabetice disposita ‫ ـ‬.4648 Ha w t d ith el - 2 em a n w e
a bn ai hi we we fay 4t el - a y a n we an b ai h i, eventus temporis et hominum eo
tempore viventium et mortes virorum spectatorum horumque historiae , auctore
‫ة‬
.Iohammed
o
Ben Ibrahtm
t ,disc
eroC vulgoi
Ibn - elhinst
d ‫ ـ‬.4649 Hawai j
e ‫ ا‬- atta r fi a er el - him a ,r res necessariae aromatarii de vulnere ,inisa auctore
Yahya Ben - elattir ‫و و‬
.ui
hict
fragmenta
isua g
satyrica
e inl
Ibn Hojjet
lo jacta c ‫ ـ‬10
4650. Ha uz el - meani, sylloge sententiarum. Epitome operis Hirs et - antint de
116

‫المحسن المعروف بشميم الحالى رتبة على أربعة عشر بابا ولا في الحاجاج يوسف بن محمد‬
‫ جمع‬٣ ‫ألبيباسى الاندلسى المتوفي سنة "د" وعى في هجلدين صنفها بتونس في شوال سنة‬
‫فيها ما اختاره واستحسنة من أشعار العرب جاعليها ومحضرميها واسلاميها ومولديها ومن‬
‫أشعار اختأثين من أعل الشرقى والاندلس فرتب كترتيب أن تمام ولا في السعادات هبة الله بن‬
5 ‫ه وهو كتاب غريب أحسن فيه ذكريا أبن‬t" ‫على أبن الشاجرى [ العلوى ] اللغوى المتوفي سنة‬
‫خلكان وللشيخ أن التحسن على بن أولى الفرج بن الحسن البصرى وحماسته تعرف بالحماسة‬
‫ وهذه الحماسات تضاعى بحماسة أبي تمام ومنها الحماسة العسكرية‬167 ‫البصرية أتفه سنة‬
‫ وهو عشر كراريس في‬fr1 ‫منهم جاسة ألواح لا في العلاء أحمد بن عبد الله المعرى المتوفي سنة‬
‫نم الخمر خاضة وله شرح بعض الحماسة الرياشية في أربعين كراسة سماه الرياش المصطفى‬
10 ‫أمام الحمامة رسالة في تفسير الالفاظ المتداولة للشيخ جلال الدين عبد الرحمن بن ألى‬
‫ حمت‬٢٣٣ ‫** حماية في شرح الوقاية يأتى في الواو‬ ‫بكر السيوطى المتوفي سنة ؟‬

,illiH vulgo Shomeim dicto , qui quatuordecim capita fecit ‫ ـ‬Abu Wheijily Yusuf Ben
‫ر‬
Mohammed ladnA ‫ و‬anno 653 .cni( .2 .rbeF 1158 ) mortuo , qui librum
tsuBeyytist
duo volumina complectentem Tunetemense Shewwfl anni 646 (ine. 26. Apr. 1248)
composuit. Ibi collegit, quae eligenda et approbanda duxerate carminibus poétarum
ante Mohammedem , eum Mohammede et post Mohammedem viventium ‫ و‬-et recentio
rum ‫ و‬.ete carminibus poétarum recentissimorum in Oriente et Andalusia florentium
Praeterea eundem ordinem quem Abu Tennnnthm sequitur – 4 Bulseddht HibataTMah
5 Ben Ali Ibn - elsheiers ]‫ر‬4 leuoal Lexicographo ‫ و‬,anno
542 .cni( .2 .nuJ )7411 mortuo
cujus liber pretiosus est et probitate .sutcnitsid Laudat eum Ibn Khallektin ‫ـ‬
Sheikh Abu'lhasan Ali Ben Abt "traraf Ben - elhasan Basra, eujus Hanthsa nomine
Basrensis inclaruit et anno .647 (ine. 16. Apr. 1249) composita est. Haec opera
omnia Hanthsa dicta similia sunt Hantisae ab Abu Ternmtn editae. Hue pertinet
etiam Hanthsa Askertyet appellata . ‫ ـ‬.4640 Ham as a el -rah ‫ و‬,Hann
thsa wini
auctore Abu"Walth Ahmed Ben Abdallah Maarrt, anno 449 (inc. 10. Mart. 1057)
mortuo. Decem quiniones, in quibus praecipue vinum graviter vituperatur. Idem
partem Hanthsae Raythshtyet in quadraginta quinionibus commentatus est ‫ و‬et conn -
10 .mentarium -lE Raytish -lE JMustafa appellavit ‫ ـ‬.4641 ‫ا‬E - HI am a In a ‫ و‬.palumbes
Tractatus de vocum vulgarium explicatione , auetore Sheikh Jelhl-ed-din Abd-el-rahman
Ben Aba Bekr ,ttityoS anno 911 .cni( .4 .nuJ )5051 .outrom – .2464 Him a y et ‫و‬
defensio.Commentarius operis IWiotiyet ‫ و‬de quo litera IP 4to .rutaediv – .3464 Ha In d
115

‫] وعو‬8F ‫مه والاعلام [أبو لحجّاج يوسف بن سليمان ] الشنتمرى [ المتوفي سنة‬t ‫المتوفي سنة‬
‫" وهو شرح اختصر‬1 ‫في خمس جلدات وابو البقاء عبد الله بن حسين العكبرى المتوفي سنة‬
‫اقتصر فيه على أعرابة وأبو زكريا يحيى بن على الشهير بالخطيب التبريزى المتوفي سنة الله‬
‫شيحه أولا شرخا صغيرا فاورد كل قطعة من الشعر جميعا ف شرحها شرخا ثانيا بيتا بيتا‬
‫ة ثم شرح شرخا طويلا مستوفيا وأول المتوسط أما بعد حمد الله الذى لا يبلغ صفاته الواصفون‬
‫* وشرحة معتبر مشهور أوله الاحمد‬1 ‫الجع وأبو على أحمد بن محمد المرزوقى المتوفي سنة‬
‫للح خالق الانسان مميزا بما علمه البيان الاع وابو نصر منصور بن مُشلم الحلبى [ المعروف‬
‫باين أن الناميك] المتوفي سنة جعلها تتتة ما قصر فيه ابن جتى ونثر أبو سعيد على بن‬
‫محمد الكاتب المتوفى سنة ** وسمّاه المنثور البهائى لاته نثر لبهاء الدولة بن بويه‬
‫ آل حماسة لان عبادة وليد بن عبيد المحتوى المتوفي سنة ؟! ولان الحسن على بن‬٣ - 10

)
.enis.1n
1 .iu
aM t)94r
11 om ‫[ ـ‬doctissimus [ 4bu'lheijtti Yusuf Ben Soletanlin
.
,a s rIe uanno
n 476
ur.ee
nt
i( t
.12 r
n
.iaMe
)o
38h
01 S
m [ ‫ و‬cujus commentarius quinque
volumina continet ‫ـ‬ 4 .bu"lbecth
Abdallah Ben Hosein ,trebk0 anno 616 (inc
.19 .traM )9121 mortuus ‫ و‬eujus commentarius compendiosus est et nonnisi flexiones
finales tractat ‫ ـ‬4 -BuZakartya Yahya Ben Ala ,aztrbeT vulgo El - Khalth ( Con
)rotanoic dictus et anno 502 .cni( .14 .guA )8011 mortuus ‫و و‬uimprimum
uiratnemmoc
minorem confecit, ita ut singulas poématum partes ( CAtlat) totas proferret; tum
iterum per singulos versus librum commentatus est ‫ و‬et intertio commentario longiore
omnia prorsus exposuit. Medius commentarius ita incipit: Praemissis praemittendis. 5
Laus Deo ‫ و‬.cujus qualitates scriptores satis describere nequeunt etc – 4 ‫ة‬u ‫ أمر‬14
‫ر‬4hmed Bens AMohammed
u ,tkcu
itzreMA anno
t 421 r.cni( .9 .o
naJ )0301m ‫ و‬eujus
commentarius magniaestimatus et satis vulgatus ita incipit: Laus Deo , gui hominem
‫و‬creavit ‫و‬ita
ut bene distinguat ‫و‬
.uae
ipsum
c expositio
t docet
e ‫ـــــ‬ 4 ‫ة‬atrsaN
.AMansur Ben AMoslim Haleba, [vulgo Ibn Abi"ldometh dictus et] anno . . . mortuus,
‫و‬qui commentarium supplementum eorum esse voluit quae Ibn Janna nimis parce
.tractaverat ‫( ـ‬4bu Satd Ali Ben Mohammed Khttb (Scriba ‫ و‬.anno 414 (ine
.26 ,traM )3231 mortuus ‫و و‬Hantisam soluta oratione circumscripsit -et hane para
.phrasin Behtticam ,tivalleppa quod eam Buidae Behtt - ed - detolet confecerat ‫ـ‬
.4639 El - EI am a sa ‫( و‬Hantisa
(minor ‫ و‬auctoribus Abu Abbida Weltd Ben Obead 10
,srethoB anno 284 .cni( .8 .rbeF )798 mortuo ‫ ـ‬4 Bulhasan Ali Ben - elhasan
15 *
114

‫أصفهان فاقبل أدباءها عليه ورفضوا ما عداه من الكتب في معناه أن شاع واشتهر وقد فسّره‬
‫جماعة فمنهم من على بذكر أعرابة ومنهم من عنى بالمعافي فممن شرحه أبو هلال المحسن بن‬
‫ وابو‬HF ‫ه وابو المظفر محمد ابن آدم الهروى المتوفي سنة‬Pi ‫عبد الله العسكرى المتوفي سنة‬
‫ اكتفى فيه بشرح مغلقاته وابو القاسم زيد بن على‬- ‫الفتح عثمان أبن جى المتوفي سنة‬
5 ‫أ‬fr ‫ وأبو عبد الله محمد بن عبد الله الخطيب الاسكافي المتوفي سنة‬٢٧ ‫الغسوى المتوفي سنة‬
‫وأبو الحسن على بن أسمعيل بن سيد اللغوى المتوفي سنة من وعو شرح كبير في ست‬
‫جلدات وسماه الانيف وحسن بن بشر الآمدى المتوفي سنة وابو بكر محمد بن يحيى الصولى‬
‫" وأبو الفضل عبد الله بن أحمد الميكالى المتوفي سنة وعبد الله بن ابراهيم‬."‫المتوفي سنة ه‬
‫ وابراهيم بن محمد بن ملكون‬٢٧٥ ‫* وعبد الله بن أكد ألساما في المتوفي سنة‬17 ‫المتوفي سنة‬
10 ‫الاشبيلى المتوفي سنة أمه وأبو على حسن بن على الاسترابادى الناحوى المتوفي سنة وأبو نصر‬
‫قاسم بن محمد الواسطى [ النحوى ] المتوفي [ بمصر] سنة وأبو المحاسن مسعود بن على البيهقى‬

Isfahanam secum portavit. Hujus urbis incolae literarum studiosi eum aggressi omnes
ceteros ejusdem argumenti libros praeter illum respuerunt : guo facto divulgatus et
nominis celebritatem consecutus est ‫و و‬multique interpretes eum commentati sunt
quorum alii de flexionum finalium analysi curam adhibebant, alii de argumento.
Commentati eum sunt 4 ‫ة‬ .u Hiltil Hasan
e Ben nAbdallah ,si reksA anno( 395
.18 .tcO )4001 mortuus ‫ر ـ‬ lbu'lmotzaffer
o .demn
mahoM Ben n Adam ,aoaa ereH 214
).cnis 11u. .tu
raMt)9r
28 om ‫ ـ‬.4bu'lfat"h 0lhntin Ibn ,annaJ anno 392 (ine
20. Nov. 1001) mortuus, qui in exponendis locis obscurioribus acquievit – 4 Bulcasaan
5 Zeid Ben Ala Feseani , anno 467 (inc. 27. Aug. 1074) mortuus – 4bar Abdallah
‫ر‬Mohammed
rot Bena
Abdullah
noi Isktafi
cnoC ‫ و‬anno 421 .cni( .9 .naJ )0301 mortuus ‫ـــــ‬
‫ر‬4 bu'lhasan 4 la Ben Isrnatd Ben Seyyad Lexicographus ‫ و‬.anno 458 .cni( .3 Dee
(1065 mortuus ‫ و‬cujus commentarius -lE Anto inscriptus magnus est et sex volumina
complectitur ‫ ـ‬Hasan Ben Bashr ,adamA anno . . . mortuus ‫ ـ‬.1bu ‫م‬dBekr
emmahoM
Ben Yahya ,sluaS anno 335 .eni( .2 .guA )649 mortuus – 4 ‫ة‬ulfadhl
halladbA
Ben Ahmed ,ilhtAtM anno . . . mortuus ‫ ـ‬4bdallah Ben Ibrahtm ‫ و‬.anno
476 (ine
.21 .iaM )3801 mortuus ‫ ـ‬Abdallah Ben Ahmed Stimini ‫ و‬.anno 475 .eni( 1 . Jun
10 (1082 defunctus ‫ ـ‬Ibrahtrn Ben AMohammed Ben AMalktin Ishbt/d ‫ و‬.anno
584 (ine
.2 .traM )8811 mortuus ‫ر ـ‬ s
‫و‬Abu Aliu ci
Hasan Bent Alia mmarG
Astertibida
‫و‬ta
anno . . . mortuus ‫ر ـ‬4 ‫ة‬Nasr
su CistiancBen
i Mohammed
tam histld
ma I rG
Misrae I anno . . . mortuus ‫ ـ‬Abulanelitisan AMes'aid Ben Ali Bethack ‫ واة‬anno 544
113

‫" المحلية النبوية من المثنويات التركية للخاقافي نظمه‬HP ‫منها ما يوافق مذهب مالك‬
‫أ‬rr ‫ آل خمسة لان تمام حبيب بن أوس الطائى المتوفي سنة‬٣٣٨ ‫في سنة سبع بعد الالف‬
‫جمع فيه ما أختاره من أشعار العرب العرباء ورتب على عشرة أبواب الحماسة والمراتى‬
‫ومذمة النساء واشتهر‬ ‫والآداب والتسيب والهجاء والاضافات والصقات والشير والمذيع‬
‫ بيايه الاول والحماسة شجاعة العرب قالوا أن أبا تمام في اختياره أشعر منه في شعره وسبب‬5
‫جمعه انه قصد عبد الله بن طاعر وعو خراسان فمدحه فاجازه وعاد يريد العراق فلما دخل‬
‫عمد أن أغتنمه أبو الوفاء أبن سلمة فانزله وأكرمه فاصبع ذات يوم وقد وقع ثلج عظيم قطع‬
‫الطريف فغم أبا تمام ذلك وسو أبا الوفاء واحضره خزانة كتبه فطالعها واشتغل بها وصلتف‬
‫خمسة كتب في الشعر منها كتاب الحماسة والوحشيات فبقى الحماسة في خزائن آل سلمة‬
‫ يضمتون به حتى تغيرت أحوالهم وورد أبو العوازل عمدان من دينور فظفر به وحمله الى‬10

.eum
disciplina Malikitarum consentiunt ‫ ـ‬.4637 ,E1
- Hily et E1 - Ne bew fy et
ornamentum .mucitehporp AMethneuot turcicum ‫و و‬ .uodKhacting
l annou1007 .cniJ( .52
1598 ( .poétice exaravit ‫ ـ‬.4638 El - EI am a sa ‫ و‬anthologia carminum ab Abu
ZTemmtin Habtb Ben Aus ,syhT anuo 231 ( .cni .7 .tpeS )548 mortuo ‫ و‬e selectis
poétarum Arabum germanorum carminibus collecta et in decem capita distributa,
(quaeitainscripta sunt : Fortitudo (hanthsa ‫ ـ‬Bpicedia ‫ ـ‬Suavitas morum ‫ ـ‬Carmina
laudem amicae et ejus amorem describentia ‫ ــ‬Satyrae ‫ ـ‬Laudes hospitalitatis ‫ـ‬
Descriptiones ‫ ـ‬Profectio ‫ل ـ‬ ocularian– Resnquae mulieribus
ut vituperio
o .tnus T
‫و‬opus
a primo capite Hantisa dicto nomen cepit quae vox strenuitatem Arabum 5
significat. – 4bu Temantin eligendorum carminum peritior poéta esse dicitur quam
carminum .murodnednap Caussa vero ‫و و‬
.uae
ad e
ea colligenda
e ,tia
lupmi fuit
h
‫ر‬
4bdallae s
Ben Thir
u visendi
b caussa i
: Khorasanam
d .tareu
nev 6Auem
a cum l
celebrasset et viatico munere accepto Iracan repetiturus Hamadanam intrasset,
Abu hoefi Ibn Salama eum tanquam praedampulehram . excepit, et liberalem et
honorificam mansionem ei procuravit. Matutino cujusdam diei tempore magnae nives
,tnaredicec quae iter claudebant , unde Abu Temantin moerore ‫ و‬Abu"hoefit gaudio
‫و‬affectus est qui ei bibliothecam monstravit et .tiurepa Opera cum ibi attente
legisset eorumque studio se ,tessided quinque carminum libros composuit ‫ و‬in quibus
Hanthsa et JWTahsitytit erant. Hantisa in bibliothecis dynastiae Salama remansit,
quae thesauri instar eam strenue conservavit, donec ejus status mutabatur. Etenim 10
4Bu 4804xil exurbe Dinewer Hamadanam venit, qui libro potitus est eumque
ll l. 15
112

‫ حلية العلماء في مذاهب الفقهاء‬٣٣٠ ‫وهو مختصر أوله الحمد لله ذى العز الاظهر اليغ‬
]‫للشيخ الامام أن بكر محمد بن أحمد بن القفال الشاشى الشافى [ المعروف بالمستظهرى‬
‫المتوفي سنة «ه وهو كتاب كبير صنفه للخليفة المستظهر بالله [ العباسى] ووافقف ما فعله وعدل‬
‫الاختلاف الواقع‬ ‫عن المجمع عليه ولذلك يلقب هذا الكتاب بالمستظهرى وذكر في كل مسئلة‬
‫مع تحلية القتبيع في نظمه يأتى ة‬ ‫بين الاثمة ش صنف المعتمد وهو كالشرح للمستظهرى‬
‫ حلية الكرمة وبهجة الندماء الابن أن‬٣-٣ ‫في لقاء مع حلية الفقهاء لابن فارس‬
‫ حلية المحاضرة في صناعة الشعر الان على محمد بن الحسن [بن‬٣٣٣ ‫العبد المالكى‬
‫ه حلية‬٣٣ ‫المظفر] الحاتمى المتوفي سنة ما" وهو في مجلدين يشتمل على آداب كثيرة‬
‫ا حلية المؤمن في الفروع لان المحاسن عبد‬٣٣ ‫المتاح للشيخ حسن بن محمد الرامى‬
10 ‫الواحد بن أسمع بل الرويا في الشافي المتوفى سنة الله وهو من المتوسطات فيه أختبارات كثيرة‬

.grammaticun , guod ita :tipicni Laus Deo potentia luculentissima praedito ete ‫ـ‬
.4630 Hil y et el - o I am a ‫ و‬ornamentum virorum doctorum de variis jurisconsultorum
.sinilp
Magnus
icsi d‫ و‬Tuem Sheikh et Imam Abu Bekr Mohammed Ben Ahmed
liber
Ben - eleathl Shtisht Shafiita ‫] و‬
.vulgon
Mostatshirt dictus u
]te anno 507 J
.eni( 1 .
(1113 mortuus ‫ و‬Khalifae Mostatzhar Ballah IAbbasidael ,tiusopmoc qui quae feeerat
‫و‬approbavit et se a sociis sibi adjunctis removit ‫و‬ fuat dercaussa
ahliberztilleatsoM
honorifice cognominatus est. Ad quamvis quaestionem varias quas sequuntur Imami
5 opiniones .taromemmoc Postea librum Motamed composuit ‫و و‬ luisu
quasi
iratnemmoc
est‫هت‬operis
Mostat .h tra ‫ ـ‬.4631 Hil y et E1 - Fas fh ‫ و‬.ornamentum libri Fasth
Poética ejus ,sisarhparap quae in litera Flt .rutebircsed – .2364 Hil y et el -fo c ah 4 ‫و‬
ornamentum jurisconsultorum ‫ و‬.auctore Ibn Paris ‫ ـ‬.4633 Hil y et e 1 - koram 4
we B ‫م‬ h j etmel -n aod 4 ‫ و‬ornamentum generosorum et hilaritas compotorum ‫ و‬auctore
Ibn Abd'iabd Malikita . ‫ ـ‬.4634 Hil y et el-n o h a dh a re ,t ornamentum materiae
sermonum praesentis de arte poética ‫ و‬auctore Abu Ali AMohammed Ben - elhasan
‫و‬I
Ben - ]retaztonle ,tnattttH anno 388 .eni( .3 .naJ )899 .outrom Duo volumina
.quaemulta facete et humane dicta continent ‫ ـ‬.4635 Hil yet e 1 - me d d a h ‫و‬
ornamentum laudatoris, auctore Sheikh Hasan Ben AMohammed Rina. – 4636. Hil y et
e 1 - mum in , ornamentum fidelis de partibus juris derivatis , auctore 4Bulmehttsan
10 ‫ر‬4 .bd
- et - acthid Ben IsrnatI Raythina ,atiifahS anno 502 .cni( .11 .guA )8011 mortuo
Pertinet ad opera media et continet multa e libero arbitrio pendentia ‫ و‬v.c.illa quae
111

‫بعشرة أشياء فاوجز في الاختصار بحيث لم يبقف منه الا رسومه أم أن صاحب هجمع الاخبار‬
‫لمحمد بن الحسن الحسينى] سلك في اختصارا سلكا وستُنا مع زيادة تراجم أئمة كما‬
‫حلية الاولياء في طبقاتهم الابراهيم بن بشار والشيخ جلال الدين‬ ‫ها‬ ‫سيأتى ذكره‬
‫انه حلية الرجال في الاقطاب والناجباء والابدال لمصطفى بن أحمد العالى‬ ‫أيضا‬ ‫ألسيوطى‬

‫ وهو كتاب يختصر تركى على ثلاثة أبواب أوله حمدًا لمن خلف عباده‬.. ‫الشاعر المتوفي سنة‬
‫ حلية الشرايين في خواتنا الداتيسريين لاث حفص عمر بن الخضر‬٣٧ ‫الاخيار أصنافا أليغ‬
‫ حلية الصقات في الاسماء‬٣٨ ‫أين المش التركى المتطبب الذى كان من سكان دنيسر‬
‫ جمع فيه أشعارا على‬86 ‫والصناعات الجمال الدين يوسف بن تغرى بردى المؤرخ المتوفي سنة‬
‫* حلية العقود في الغرقى‬1-1 ‫ترتيب الحروف فكتب ما يتعلّف بطول الليل في حروف الطاء مثلا‬
10

in excerpendo nimis brevis esset et de archetypo vestigia tantum remanerent Serius


auctor libri AMojma " el - akhbtir in sua ejus epitome viam mediam secutus est ‫ و‬itaut
‫و‬vitas
Imamorum adderet .ut infra loco suo docebitur ‫ ـ‬.4625 Hily et el - ew liy 4 ‫و‬
ornamentum piorum Dei .murocima Historia eorum classium ‫ و‬auctoribus Ibrahims
Ben Beshshtir et Sheikh Jelil - ed - dtn Soyatta . ‫ ـ‬.4626 Hil y et el - rij 41 ‫و‬
ornamentum virorum spiritalium de Sufis piis ‫ و‬Actttt .e.i poli dictis ‫ و‬Tuadraginta
‫زو‬mundi creati gestatoribus et monachis devotis 4bdil ,sitalleppa auctore Mustafa Be
‫ مصر‬compendiosum.1
hmed Ali ,atéoP anno 1008 .cni( .41 .luJ )9951 .outrom Opus
tureice scriptum et in tria capita distributum ‫ و‬guod ita :tipicni Laudem Deo , qui
.cultores suos optimos ,tivaerc ut in classes dividerentur etc ‫ ـ‬.4627 Hil y et
‫و‬e I - se riy f ,n ornamentum generosorum de virtutibusincolis urbis Doneiser propriis
Abu Haf 0mar Ben - elkhadhr Ibn - ellamosh Medico turcico , Doneiserae
‫ف‬auctore
.inquilino ‫ ـ‬.4628 ‫و‬Hil y et el-s ifa t ornamentum descriptionum de nominibus et
artibus ‫ و‬auctore Jentil - ed - dtn Yusuf Ibn Taghrt - berda Historiographo , anno 874
) .cni .1m
1 .luJ u
)9641 .r
outrom a Collegit
r hic poémata
et ad ordinem
il ‫ و‬.ita ut v.c
Omnia ‫و و‬ uaet adn noctis
ab longitudinem
eni ( )t
luaTrep ‫ و‬.in litera Ta proferret ‫ـ‬
4629. Hil y et el - o et d, ornamentum monilium colli de discrimine internomina 10
AMacstir et Mendtid dicta, auctore Sheikh Kentil - ed-din Abd- el-rahman Ben
AMohammed Anbdrs Grammatico , anno 577 (inc. 17. Mai. 1181) mortuo. Compendium
110

‫للشيخ شمس الدين محمد بن طولون الدمشقى سماعا أخاف الاخير في نكبت الانكار‬
‫ حلية آلابرار في‬٣ ‫تعليقة بالقول أوله الحمد لله الذى ملأ قلوب أحبابه بالانوار الجغ‬
‫* حلية الابصار في فضائل الامصار رسالة للشيخ محمد بن محمد‬ ‫التأريخ عشر جلدات‬
‫ حلية الاولياء في الحديث للحافظ أن نعيم أحمد‬٣٣ ‫ حلية الاديب‬٣٣ ‫الانصارى‬
‫ هجلد ضخم أوله الحمد لله ماحدث الاكوان اليغ وهو ة‬.fr ‫ابن عبد الله الاصفها في المتوفى سنة‬
‫كتاب حسن معتبر يتضمن أسامى جماعة من الصحابة والتابعين ومن بعدهم مع الائمة‬
‫الاعلام المحققين والمتصوفة والنساك وبعض أحاديثهم وكلامهم وصاتر ذكر الخلفاء ألى تمام العشرة‬
‫في الترتيب في جعل من سواعم أرسالا لئلا يستفاد منه تقديم فرد على فرد لكنه أطال فيه‬
‫بالاسانيد وتكرير كثير من الحكايات وأمور آخر منافية لموضوعه ولذلك أختصره الشيخ أبو‬
10 ‫الفرج عبد الرحمن بن على ابن الجوزى اختصارا حسنا وسماه صفوة الصفوة وانتقد عليه‬

.
4‫ر‬-f
‫ل‬
noRet
lE dakthr inscriptae Sheikh Shems-ed-dtn Mohammed Ben Tulun Dianeshcka
‫و‬auctorem habent et proprie glossas continent ‫و‬ luibus
anonnisi
taverba
na textus
lpxe
adjecta sunt. Incipiunt ita : Laus Deo , qui corda amicorum suorum luminibus
.impletetc ‫ ـ‬.4621 Hil y et el - a brar ‫ و‬ornamentum .murotsuj Opus historicum
.decem voluminum ‫ ـ‬.4622 Hil y et el - a b s a ,r ornamentum oculorum de virtutibus
urbium magnarum .subitnatsearp Tractatus ‫ و‬auctore Sheikh Mohammed Ben
‫ر‬lohammed
‫ق‬artsaA . ‫ ـ‬.4623 Hil y et e 1 - a di b ‫ و‬.ornamentum humanitatis studiosi ‫ـ‬
.4624 Hil y et el - ew liya ‫و و‬ornamentumpiorum Dei amicorum de re traditionaria
5 auctore Hafitz Abu Noein Ahmed Ben Abdallah Isfahdint, anno 430 ( inc. 3. Oct.
1038) mortuo. Volumen crassum , quod ita incipit: Laus Deo creaturas producenti ete.
Pulchrum opus est et magnae auctoritatis ‫و و‬Tuod
nomina plurium prophetae sociorum
horum asseclarum et eorum qui hos secuti sunt simul cum Imamis doctis ‫ و‬-subtilis
simis rerum naturae scrutatoribus ‫ و‬Theosophiae addictis et Deo devotis continet ‫ و‬et
Khalifarum‫ل‬nonnu
las habeteorum traditiones et .atcid Incipit a mentione )routauq(
‫و‬usque ad decem priores integros seeundum eorum .menidro Qui praeter hossequuntur
‫و‬libereeos se excipere ,tiulov ne inde efficeretur ut singuli singulis praeferrentur :
attamennimis longus fait ea in re auctoritatibus prolatis ‫ و‬multis narrationibus repetitis
10 et aliis rebus ab argumento proposito alienis. Hae de caussa Sheikh 4 that ‫ر‬utra/t
-db4 el - rahman Ben Ali Ibn - eliauxt elegantem libri epitomen Sefinet el - 96 ‫ة‬tee
inscriptam ,ticefnoc ubi nonnisi decem res ex illius argumento selectas admisit ‫ و‬ut
100

‫ حلية الابرار وشعار الاخيار في تلخيص الدعوات والانكار في الحديث للامام‬.٣ ‫لينتفعا به‬
‫ وهو‬81 ‫محيى الدين أن زكريا يحيى بن شرف [ بن مرى] النووى الشافى المتوفي سنة‬
‫كتاب مفيد مشهور باذكار النووى في الجلد مشتمل على ثلثمائة وستة وخمسين بابا ابتدأ‬
‫قيبه بالذكر أن ذكر الامور الانسانية من أول الاستيقاظ من النوم الى نومه في الليل ويعبر عن‬
‫ة تلكن بينهم بعدل اليوم والليلة ثم ختم بباب الاستغفار وشرحه الشيخ حمد بن على بن أحمد‬
‫ابن علان المكى الشافى المتوفى سنة سبع وخمسين بعد الالف وسماه الفتوحات الربانية على‬
1 ‫الاذكار النووية وكان الشيخ جلال الدين عبد الرحمن بن أبي بكر السيوطى المتوفي سنة‬
‫خاصة في كراستين وستماه أذكار الاذكار ثم شرح هذا الملخص والجلال المذكور تأليف آخر‬
‫خفة الابرار بنكت الاذكار والشيخ شهاب الدين أحمد بن الحسين الرملى الشافى المتوفي‬ ‫فيه سمّاه‬
‫ا وعليه نكت‬ww ‫ سنة عتمه بختنصر الاذكار ولبعض الاعاجم ترجمته بالفارسية فرغ عنها سنة‬10

). .t
02 e
.tpa
eS )2n
r021 composuisse
r i a . n ‫ ـ‬.4620 Hily et e1 - ab r 4r we sh i a r
e 1 - a k hy ar ‫ و‬ornamentum justorum et insignia .muronob Preces et Dei invocationes
selectae et e traditionibus petitae , auctore Imam Mohyt-ed-dtn Abu Zakartya Yahya
Ben Sheref I Ben Meral Netoeuoi Shafiita ‫ و‬.anno 676 .eni( .4 .nuJ )7721 mortuo
Opus magnae utilitatis et vulgo 4dskthr El-AWetoeuot appellatum ‫و و‬
uod
tvolumen
elpxe
‫و‬ettrecenta quinquaginta . sex capita .tenitnoc Orditura Dei invocatione tunn
‫و‬persequiturnegotia
humana a temporis initio guo homines somno solvunturusque
ad somnum nocturnum ‫ و‬et ad hoc significandum secundum usum inter devotos recepturn 5
‫وو‬verbo utitur .actusdiei et noctis ‫و ؟؟‬In extrema parte caput habet guo peccatorum
nia .ruty
.‫ى ته‬ itep Commentatus
de librumm est Sheikh
m Mohammed
ah Ben Ali o
Ben M
‫ر‬
EBen Allthn
s Mekki
u ,atiifau
hS anno t
1057 .cnr
i( .72 .nao
J )7461 m ‫ و‬gui commentarium
EU- Fottihht El-Rebbintyet ala El-Adakthr El- Netoiletget inscripsit, Potiora ejus
‫ح‬.heikh Jellfl-ed-din
‫ت‬ -dbA el-rahman
n Ben Aba Bekr
u ,atityoS anno J911 .cni( .4
(1505 mortuus ‫ و‬in decem foliis 4dakthr el-adskthr inscriptis separatim .tidide Postea
hane epitomen commentatus est ‫ و‬et idem Jeltal - -de dtn modo laudatus alium de hae
re composuit librum Tohfet el-abrtir ba noket El-Adskthr appellatum. Deinde epitomen
operis ‫م‬4 dakthr Sheikh Shelhttb-ed-dtn Ahmed Ben-elhosein Hamld Shafiita ‫ و‬anno 844 10
(ine. 2. Jun. 1440) mortuus, edidit, et Persa quidam versionern persicam , quann
anno 776 (inc. 12. Jun. 1374) absolvit. Adnotationes ejusingeniosae Ilhttf el-akhythr
108

‫ آل خلال الحالية في أسانيد القرأة العالية لاثير الدين‬٣٣ ‫المحلة الكمال وتحية الجمال‬
‫ حلال المطار في فن المعتا واللغز‬٣٣ ،٢‫أن حيان محمد بن يوسف الاندلسى المتوفي سنة ه‬
‫فارسى لشرف الدين على أليزدى المتوق في حدود سنة دهم ولع منتخبه أوله بعد أزحمن‬
‫ا حلويات شاق‬٣ ‫ه حلال ق أبيات التجمل وفي أغاليطه مر ذكرهما‬٣ ‫وثناء دانائى أليغ‬
5 ‫في الفروع لان لحسن أسمعيل بن ابراهيم أبن أسفنديار بن بايزيد وهو كتاب تركى فى العبادات‬
‫ حلوى في الطب لمحمد بن زكريا‬٣٠ ‫مشتمل على ثمان وسبعين بابا في مجلد ضخم‬
‫] وهو كبير يقال أنه في ثلثين جلذا ما تم حتى الاخبار‬P ‫[ الفيلسوف ] الوازى [ المتوفى سنة‬
‫ حلية الابدال وما يظهر منها من المعارف والاحوال‬٣ ‫لان العباس عبد الله ابن المعتز‬
‫للشيخ محيى الدين محمد بن على أبن العربي وهى رسالة أولها الحمد لله على ما ألهم أليغ‬
10 ‫ذكر أنه كتبه سنة له بالطائف لصاحبيه أن محمد عبد الله الحبشى وحمد بن خالد الصد في‬

.4612 Hol l et e 1 - k em a l we L i hy et el - i em a 1 ‫ و‬pallium perfectionis et barba


.elegantiae ‫ ـ‬.4613 ‫ا‬E1 - Ho l el E - Ha liy et ‫ و‬. vestes ornatae de auctoritatibus
rationis Coranum legendi in provincia Aliya usu receptae ‫ و‬auctore Athtr - ed - dtn Abut
.Hayythin Mohammed Ben Yusuf ,tsuladnA anno 745 .cni( .51 .iaM )4431 mortuo ‫ـــــ‬
.4614 Ho l el el - m ot arrez ‫ و‬pallia ejus qui vesteacu picta ornatus est de doctrina
aenigmatum et .murohpyrgogol Opus persicum ‫او و‬di‫حت‬auctore -ferehS ed – dtn Ali Ye
‫و‬circaannum 850 .cni( .92 .traM )6441 .outrom Meliora ejus singulari epitome edidit
.quae ita :tipicni Post laudem et praedicationem sapientissimi etc ‫ ـ‬.4615 Ho l el
fi a by 4t E I - Jom el ‫ و‬.westes de versibus libri Jomel et ejus quaestionibus vitiosis
5 .Deutroque opere vide supra ‫ ـ‬.4616 Hal w fy at sh a hi ‫ و‬dulcia edulia imperatoria
de partibus juris ,sitavired auctore ‫ر‬4 ‫ة‬u'lhasan
rh Ismail
ty Ben
aIbrahtm
dne Ben fsI
Ben Bthyextd. Opus turcieum volunline crasso comprehensum de cultus ‫و‬siiciffo
.quod septuaginta octo capita complectitur ‫ ـ‬.4617 Hal wa fi e 1 - ti b b ‫ و‬fructus
dulcis ‫ و‬.auctoreMohammed Ben Zakartya Raza Iphilosopho , anno 311 .cni( .12 Apr
923) mortuol. Liber medicus satis magnus, qui triginta volumina continere dicitur. –
4618. Hil à e 1 - a khb a r, ornamenta historiarum , auctore Abu labbits Abdallah
.Ibn- elmotexx ‫ ـ‬.4619 Hil y et el - ab d a l ‫ و‬ornamentum virorum devotorum et
cognitiones conditionesque , quae inde apparent, auctore Sheikh Mohya - ed - dia
IMohammed Ben Ala .abarale-nbI Tractatum ‫ و‬gui ita :tipicni Laus Deo pro iis ‫ و‬duae
10 inspirat etc. , auctor in urbe Thir duobus ejus principibus Abu Mohammed Abdallah
‫و‬Habasht
et Mohammed Ben Khttlid Sadeft , ut inde utilitatem caperent Se anno 599
107

‫الى علمه بطريقة ظريفة فانه دفعه الى دلال بسوق الكتب والنواجى جالس فدار الدلال حتى‬
‫وصل اليه فاخذه ونأمله وعلم مضمونه ثم أعاده لينميه فاسترجعه من الدلال فكاد النواجى‬

‫ حلبة المفاضلة وحلبة المناضلة في المطارحة والمراسلة البرهان الدين ابراهيم بن‬٣.٨ ‫والتنعكاسب‬
‫ لا جمع فيه مكتوباته ومطارحاته مع أبناء عصره‬. ‫ة أحد الشهير بابن الملا الجلبى المتوفي سنة‬
‫* حلبة المقتفى في حلية المصطفى الشيخ زين الدين سراج بن محمد الملطى المتوفي‬
‫ا حالة التي يرى في مديح‬٣ ‫ * لخلبيات في النحو لان على الفارسى النحوى‬. ‫م‬w ‫ستة‬
‫ وهى منظومة‬.78 ‫خير الورى خمد بن أحمد المعروف بابن جابر الناحوى الاعمى المتوفي سنة‬
w1 ‫بحبيعية تم شرحها رفيقه أحمد بن يوسف المعروف بالبصير الناحوى المتوفي سنة‬

illumque libelli scientem fecit ratione admodum lepida. Sedente Netouettit in foro
‫و‬librorumeum praeconi dedit ‫و‬ ui forum
t ,tivii
bma donec
n ad e
Neuotottis
v ‫ و‬Crui
.librum
captum animo attento inspexit ejnsque argumentum cognoscere studuit )‫هبال‬
facto eum reddidit , ut obtrectationis caussa divulgaret. Auctor vero librun a praecone
repetiit ‫ و‬.et
prope ,tare ut Yeaouothia periisset ‫ ـ‬.Haee ille ‫ ـ‬At ut breviter
respondeam et summatim ‫ و‬hic liber multa ad discendum utilia continet et magna
‫و‬auctoritate
apud humanitatis studiosos floret ‫و‬nec ulla obtrectationis ratio exstat
.nam
ab invidia et partium studio proficiscitur ‫ ـ‬.4608 Hal b et el -m ofit dh a l et
we h il y et e 1 -m on a dh al et, hippodromus concertationis et ornatus certaminis de
colloquiis et epistolarum commerciis. Borhtin-ed-dan Ibrahim Ben Ahmed Jelebi vulgo 5
Ibn El-Ahlolla dictus et anno 1020 .cni( .6 .traM 1611 ) mortuus ‫ و‬hic epistolas et
.colloquia,tigelloc quae cum viris aetatis suae spectatis habuerat ‫ ـ‬.4609 Hal b et
‫أ‬e
1 - mu cte ft ‫ و‬hippodromus honorati de exteriore iMohammedis electiforma ‫ و‬auctore
Sheikh Zein - ed - dtn Sertja Ben Mohammed AMeleta, anno 788 (ine. 2. Febr. 1386 )
.outrom – .0164 El – Ha l eb fy at ‫و و‬uaestiones
aciHalebenses
taun demarg ‫ و‬auctore
Ali Hitrist Grammatico ‫ ـ‬4611 . E1 - Hol l et El - Siy ar a ‫ و‬pallium aurum
‫ر‬4 .bu
purum intextum habens de laude optimi inter homines ‫ و‬auctore Mohammed Ben Ahmed
Grammatico coeco , vulgo Ibn Jttbir dicto et anno 780 (ine. 30. Apr. 1378 ) mortuo.
Carmen de arte ornate dicendi , quod serius ejus amicus Ahmed Ben Yusuf Gramnna
ticus ‫ و‬vulgo Bestr dictus et anno 779 .cni( .01 .iaM )7731 mortuus ‫ و‬.commentatus
est ‫ـ‬
14 *
106

‫ حل مشكلات الاشارات سبف ذكره‬٣.٣ ‫دانشمند وهو رسالة في عدّة أشكال من الرياضيات‬
‫ما تم حل المشكلات في الفرائض لشجاع بن نور الله الانقروى معلم السراى السلطان بادرنه‬
ff ‫وهو يجلد وسط أوله الحمد لله الملك العليم العلام أليغ على ستة عشر بابا الفه سنة‬
‫ حلبة الكويت في الادب والنوادر المتعلقة‬٣.٧ ‫امام حل الموجز في الطب يأتى في الميم‬
‫هه وهو يجلد نظم فيه شمل ة‬1 ‫بالخمريات لشمس الدين محمد بن الحسن النواجى المتوفى سنة‬
‫كل غريب ورتب على خمسة وعشرين بابًا في أوصاف الخمر والنديم والساقى والمجلس وآدابه‬
‫والاغانى والملاعى والخلاعة والازهار والفواكه والخاتمة في التوبة وذم الخمر قال السخاوى في‬
‫الضوء كان سمّاه أولا الحبور والسرور في وصف الخمور وانكر الخيرون عليه بل حصلت له‬
‫بسببه حنة حيث أدّعى عليه وطلب منه فغيبه وقد جوزى على ذلك بعد دهر فان بعض‬
10 ‫الشعراء صنف كتابا سماه قبع الاعاجى في النواجى جمع فيه عجو من دبي ودرج وأوصله‬

.ed-din .dnemhsinaD Tractatus de pluribus figuris doctrinarum mathematicarum ‫ـ‬


4604. Hall mush kil at El - I sh a r a t, expositio difficultatum libri Ishttrdht , de
quo supra. -- 4605. Hall el - mu sh kil a t, expositio difficultatum in doctrina de
" iure haereditario ‫ و‬nokireaot‫ز‬a
Sho "ht Ben Nitra//ah 4 ‫ و‬Adrianopolitani palatii Sultanici
doctore anno 964 (inc. 4. Nov. 1556) composita. Volumen mediaemolis, quod
.sedecim capita continet et ita :tipicni Laus Deo regi sapienti et scientissimo etc ‫ـ‬
.4606 II all el - mujiz ‫ و‬.oitisopxe . Commentarins libri Mujaz de arte medica ‫ و‬de "
‫و‬
uo in litera Min .rutaediv e
– .7064 Hal b et el - ko me
d ,ti hippodromus vini
5 humanitatis studiis et facete dictis singularibus ‫ و‬guae vini status spectant ‫ و‬auctore
a‫ز‬Shens
- ed - din Mohammed Ben - elhasan Netouot ‫ و‬.anno 859 .cni( .22 Dec (1454
.outrom Volumen ‫ و‬in quo auctor rariora undique collecta omnia metrice exaravit
et in viginti quinque capita disposuit ad describendas virtutes vini ‫و و‬compotoris
pincernae ‫ و‬consessus ‫ و‬moresibi observandos ‫ و‬cantilenas ‫ و‬instrumenta lusoria ‫ و‬-ebrio
sitatem , flores, fructus. Corollarium agit de animae poenitentia et vini detestatione.
SeRhttact in El-Dhu testante ‫ و‬opus primum El-Hobtir tee El-Sortir fi todsf el-Ahontir
.tarevanimon Wiri boni autem libri compositionem ei crimini dederunt ‫ و‬imo vero
etiam ejus caussa periculo afflictatus est , ut invitus ad litem cogeretur et poenae ab
eo exigerentur: qua de caussa librum abscondidit. Haud multo post vero retributio
10 ei facta est. Etenim poéta quidam librum composuit inscriptum : Turpitudo satyrarum
‫و‬de Netouottit agens , ubisatyras eorum qui vivi eorumque qui mortui sunt collegit
105

‫للشيخ علاء الدين على دهده البسنوى للخلوتى‬ ‫مه احت الرمور ومقاتج الكتور‬f ‫فتح اليغ‬
‫النورى وهو مختصر مشتمل على ثلثمائة وستين سولا كل ثلثين في موقع فيكون اثنى عشر‬
‫ان حل الرموز‬ ‫موقعًا على عتاة الشهور الفه في حرم مكة سنة أما ويقال له أسولة الحكم‬
‫فق القرأنة للشيخ الامام يعقوب بن بدران المصرى المتوفي سنة من أية حت رموز سمة‬
‫ة حقق كنوز المستى مادة تحت الرموز في وقف حمزة وعشام على الهمز للشيخ برهان الدين‬
‫يوكيم بن موسى الكردى القرى المتوفي سنة الى ان حق العقد والعقل في شرح مختصر‬
‫المنتهى يأتى ما تحت عقود الجمان في علمى المعاني والبيان يأتى في العين أم حت‬
‫كعيون القاحل في حل مسئلة الكاحل أحمد بن ابرهيم ابن الحنبلى الحلبى المتوفى سنة أ؟‬
‫لا احت القناع عن جت السماع الشيخ الامام برهان الدين ابرهيم بن عبد الرحمن الفرارى‬
‫ حل ما لا يتحت لان الحسن بن مير جلال الدين‬- ]11 ‫و بالدمشقى المتوفي سنة‬

.Deo
qui aperit etc ‫ مـ‬.4595 Ha 11 e 1 - rom tiz wem eft tf he 1 - kon i Z ‫ و‬solutio
aenigmatum et claves rerum reconditarum ‫ و‬auctore Sheikh Al4 - ed – dtn 4h Delideli
‫و‬Bosneuot
Khalaneta .triaW Compendium trecentas sexaginta quaestiones continens
quarum tricenae Ioeum explent , utindead mensium numerum duodecim loci efficiantur.
‫و‬Opus
, quod et Estoilet el - hoRan cognominatur . auctor in sacri templi Mekkani circo
.anno
1001 .eni( .82 .tpeS )2951 absolvit ‫ ـ‬.4596 Hall el -rom iz ‫ و‬explicatio
signorum aenigmaticorum de arte Coranum legendi ‫اق و‬auctore
Sheikh et Imam Yacaz
Ben Bedrtin Misra ‫ و‬.anno
688 .cni( .52 .naJ )9821 mortuo ‫ ـ‬.4597 ‫ث‬Hall rom t ‫عة‬
a sm ‫و‬4 .explicatio
aenigmatum nominum et apertio thesaurorum nominati ‫ ـ‬.4598 Hal I 5
e 1 - rom tz , explicatio aenigmatum , deratione ‫و و‬
ua Hanza
tn et u
Hishin
ipausas
caf
super Hamza, auctore Sheikh Borhin - ed-dtn Ibrahim Ben AMusa Kereki Corani
Lectore, anno 853 (inc. 24. Febr. 1449) mortuo. – 4599. Hall el - o ead w e
e 1 - a el, solutionodorum et vincturae. Commentarius Epitomae operis Muntelia, de
.duo infra ‫ ـ‬.4600 Halt o et de l-jom 4n ‫ " و‬solutio monilium margaritarum de
doetrinis sententiarum et .sinoitisopxe Wide infra in 4 ‫ة‬n . ‫ ـ‬.4601 Hall oy in
e 1 - fah1 ‫ و‬solutio oculorum admissarii de explanandis quaestionibus ‫ و‬guae stibium
‫هو‬oeulis
illinendum ,tnatceps auctore Mohammed Ben Ibrahim Ibn - elhanbali Haleb
.anno
971 .cni( .12 .guA )3651 mortuo ‫ ـ‬. .4602 Ha 11 e 1 - ck in à " ‫ و‬solutio calanticae
de musica licita, auctore Sheikh et Imam Boritin-ed-dtn Ibrahim Ben Abd-el-rahman
Festra I Dimeshcks, anno 729 (ine. 5. Nov. 1328) mortuol. – 4603. Hall m a l a 10
y on h a 11 ‫ و‬-solutio
eorum quae vix ,rutnuvlos auctore 4Bulhasan Ben Mir Jeltad
III . - 14
N 104

‫وعو شرح ممزوج أوله الحمد لله الذى أبدع بعين الحكة أعيان الموجودات اليغ ذكر أنه أتفه‬
‫مادة الحكية القدسية‬ ‫ حياة القروض في الفرائض‬Fov ‫للسلطان يعقوب بن الحسن الطويل‬
‫أيدت الحكمة‬ - ‫للشيخ الرئيس أبى على حسين بن عبد الله ابن سينا المتوفى سنة‬
‫من الحلاوة المأمونية في الاسئلة البعلية وعى أحد‬ ‫المشرقية للشيخ الرئيس المزبور‬
5 ‫وستون سؤالا أجاب عنها شمس الدين محمد بن طولون الشامى أوله الحمد لله مؤيد‬
‫عرائم السائلين الخ ان حل الدقائقف في فروع الحنفية اختصر أوله الحمد لله أكمل حده‬
‫الأهم حل الدكة وايضاح الشك لان عامر أحمد بن [عبد الملك بن الشهيد‬ ‫الغ‬
‫ حل الرموز وفتح أقفال الكنوز لان القاسم أحمد بن ] حمد العراقى وهو رسالة في أقلام‬٣٥٣
‫الاوائل لغزوا بها علومهم وأسرارهم في كنوزعم *** حل الرموز وكشف الكنوز في التصوف‬
10 ‫للشيخ عبد السلام بن محمد بن غانم المقدسى الشافى وهو يختصر أوله الحمد لله الذى‬

textum admixtum habet et ita incipit: Laus Deo qui fonte sapientiae res existentes
praestantissimas primum produxit etc. Auctor se eum Sultano Yactib Ben - elhasan
.Tea ctl
composuisse monet ‫ ـ‬.4587 ‫ث‬H - for t dh ‫ و‬philosophia sanctionum
km et e 1 i
.d e
statutis rei haereditaria e ‫ ـ‬.4588 ‫و‬E - Hikm et El - Co l d s fy et philosophia
sacra , auctore Sheikh EV- Reyts Abu Ali Hosein Ben Abdallah Ibn Sina, anno 428
). o 52u
.c O )6r
.tcn
t 01o.
3i m ‫ ـ‬.4589 E1 - Hi km et El - Mash ri ck fy et ‫ و‬-philo
sophia orientalis, auctore Sheikh E7- Reyts modo laudato. – 4590. E1 - Hal a w et
5 E1 - Mam un fy et, duleedo panis Mamunici de quaestionibus conjugalibus. Sexaginta
et una quaestiones ‫ و‬. quas Shens - ed - dtna Mohammed Ben Tulund Shttant respondit
Incipit opus ita : Laus Deo interrogant ium auspicia juvanti etc. – 4591. Ha11
e 1 - de ca i c ‫و‬ quaestionum
.s ol utilium de statutis
ut io
juris Hanefitici secundariis

Compendium ‫و و‬ u
ita :tipicni c
. Laus o
Deo perfectissim
t d
laude ornari
a qua poteste –
4592. Hall el - d a kk we i dh the 1 - sh a k k, solutio confusionis et explanatio
dubii ‫ و‬.a Abu Amir
uc Ahmed Bento[Abd-el-melikre Ben-elsheltd ‫ ـ‬.4593 Ha 11
e 1 -rom tz we Fat " ha efal e 1-k on ) 2 ‫ و‬solutio aenigmatum et serarum thesaurorum
apertio ‫ و‬auctore Abu letisian Ahmed Ben1 AMohammed .tkcitrI Tractatus de variis
scripturae veterum characteribus, quibus doctrinas suas et arcana in thesauris
.celabant ‫ ـ‬,4594 Hall e1 - rom t z we Kas hf el -k on z ‫ و‬solutioaenigmatum
10 et rerum reconditarum apertio, auctore Sheikh Abd-el- sellim Ben ‫ر‬IMohammed Ben
Ghtinian Mocaddess ,atiifahs Compendium de Theosophia ‫و و‬:uo tipitaicndi ‫هل هما‬
‫و‬ 103

‫المهم حكية العين للعلامة نجم الدين أن التحسن على بن عمر الشهير بدبيران الكاتبى‬
‫] تلميذ النصير [الطويسى ] وهو متن [متين] اختصر أوله سبحانك‬71‫ألقزويى [ المتوفي سنة ه‬
‫اللهم يا واجب الوجود اليغ ذكر فيه أن جماعة من الطلبة لما فرغوا من بحث الرسالة المستمان‬
‫يالعين في المنطف من تأليفاته التمسوا منه أن يضيف اليها رسالة في الآلهى والطبيى فاجاب‬
‫ تم شرحه مولانا شمس الدين محمد بن مباركشاه الشهير عيرك البخارى شرخا مفيدًا ممزوجًا‬5
‫أوله أما بعد حمد الله فاطر ذوات العقول الراغ وأورد فيه لحواشى التى كتبها العلامة قطب‬
‫ألد بن محمود بن مسعود الشيرازى على هذا الكتاب باجمعها وعلى هذا الشرح حاتمية‬
‫للعلامة السيد الشريف على بن أحمد المجرجا في المتوفى سنة الله [ وحاشية للمولى كمال الدين‬
F ‫مسعود الشيرازى المتوفى سنة م] وحاشية للماحقف ميرزاجان حبيب الله المتوفي سنة‬
‫ وحاشية لمولانا أحمد الشكى ومن الشروح أيضا شرح جمال الدين حسن بن يوسف لحتى‬10
‫وهو شرح بقال أقول أوله لحمد لله ذى العز الباعو الغ وشرح مولانا أحمد بن موسى التالشى‬

philosophia fontis ‫ و‬auctore viro doctissimo Nejm - ed - dtn 4 Bulhasan 4la Ben Omar
Khttbi Caztetna ‫ و‬Wastr - ed - dtni IThusal discipulo , vulgo Debirthn dicto [et anno 675
)
.eni .51m
.nuJ )67e21 .loud
trom Textus
i estubrevisq ‫ و‬:sed solidus , gui ita incipit
Laus ,ibiT o Deus ‫و و‬o
,uT qui existentia absoluta frueris .ete Auctor narrat
discipulos ,serulp cum studium tractatus 4 ‫ة‬nade
cigol ‫و و‬
ui ext
ejus s
operibus
e ‫ و‬-absol
vissent, a se petiisse , ut tractatum similem de rebus divinis et physicis adderets
quod fecit. Postea Molla noster Shemas-ed-din AMohammed Ben AMobthrekshtah Bokhtara 5
vulgo Mirek dictus ‫ و‬commentarium ejus scripsit magnae utilitatis ‫ و‬gui textum admixtum
habet et ita :tipicni Praemissis .sidnettimearp Laudetur Deus ‫ و‬animantium ratione
praeditorum creator .cte Auctor ei glossas ‫ و‬Tuas vir eruditissimus Cott - ed - dtra
Infoahmatid Ben IMes'aid Shartza ad hunc librum scripserat, omnino omnes inseruit.
Praeterea ad hune commentarium glossas ediderunt vir doctissimus Seyyad Shertf A la
Ben Mohammed ,anatjroJ anno 816 .cni( .3 .rpA )3141 mortuus ‫] ــ‬-Molla
lhtnyeK
ed - dtn Mestid ,azhtrihS anno 905 .cni( .8 .guA )9941 mortuus [ . ‫ ـ‬scrutator
subtilissimus Marxttitin Habiballah , anno 994 .cni( .3 .ceD 1585 ) mortuus ‫ ـ‬et 10
.Molla
noster IIIohammed Shekt ‫ـ‬ Porro librum commentati sunt -ldneJ ed-dia
Hasan Ben Yusuf Hilli, eujus commentarius formula cila ( dixit auctor) et actil
(dico ego) textum et adnotationem distinguit et ita incipit: Laus Deo potentiamirabili
.Praedito etc ‫ ـ‬Molla noster AMohammed Ben IIMusa ,ihsilhT cujus commentarius
109

‫المهم حكمة الاشراقى للشيخ شهاب الدين أن الفتح يحيى بن حبش السهروردى المقتول‬
‫بحلب سنة اسمه أوله جل ذكرك اللهم اليغ ذكر في آخر أنه فرغ من تأليفه في جمادى الآخرة‬

‫ وشرحة ممزوج مفيد أوله الاشراف سبيلكا اللهم أليغ قبل في هذا الشرح‬. ‫المتوق سنة‬
5 ‫كلمات لا يمكن تطبيقها للشرع الشريف أقول لعل هذا القاتل ممن لم يقدر على تطبيقها‬
‫ولا يلزم من عدم قدرته عدم الامكان لان أمر التطبيق والتوفيقف عند الشارح الفاضل‬
‫؟‬.. ‫وأمثاله أمر هين وعلى الشرح حاشية بالفارسية لمولانا عبد الكريم المتوفي في حدود سنة‬
‫وفي بعض الكتاب أن العلامة السيد الجرجا في شرحها أيضا ولم أره ؟ ه؟ ألتحكة الجنينة‬
]‫في المنطق لابن كمونة مادة الكلية العلآتية الشيخ موفق الدين عبد اللطيف بن يوسف‬
10 ‫] ذكر فيها طرفا من العلم الالهى‬11 ‫الفيلسوف المتوفي سنة‬ ‫الطبيب‬ ‫البغد أدى [ الشافي‬

.4583 Hi km et el -i sh r a c ‫ و‬philosophia illuminationis ‫ و‬-auctore


Sheikh Shelitab
ed - din Abu lfath Yahya Ben Habash Soharaaperda, Halebi anno 587 (ine. 29. Jan.
1191 ) occiso. Incipit hic ita : Laus Tua ‫ و‬o Deus ‫ و‬magna et illustris est etc. ‫ و‬et ad
finem libri se ejus compositionem Jomadi II, anni 582 (inc. 24. Mart. 1186) absolvisse
monet. Textus ejus vulgatus et multum lectus est eumque commentatores principes
explicuerunt , ut doctissimus Cott - ed - dtn Mahmttd Ben AMes'aid Shartaza, anno 710
)
.cnis31u
. .iu
aM t
)01r
31 om ‫ و‬cujus commentarius textum admixtum et multa ad
5 discendum utilia .tenitnoc Incipit ita : Illuminatio via Tua est ‫ و‬.o
Deus etc ‫ و‬eique
dictionesinesse dieuntur, quae minime cum lege augusta conciliari possunt. At qui
hoc dixit ‫ و‬inquam , fortasse ex iis ,tse qui illas conciliare non ,tnussop nec de ejus
imbecillitate necessario efficitur, conciliationern minime fieri posse : etenim conciliandi
et recte componendi negotium apud commentatorem illum peritum et viros ei similes
res est facillima. Ad hune commentarium glossas persice scriptas edidit Molla moster
480 - el-kertm ‫ و‬circa annum 900 .cni) .2 .tc0 )4941 mortuus ‫ و‬et in libro quodam
virum doctissimum Seyytd Jorghini quoque commentarium scripsisse legitur ‫ و‬attamen
.eum
vidisse haud memini ‫ ـ‬.4584 E1 - Hi km et E1 - Je df d et ‫ و‬.philosophia
nova
.Tractatus
de ,acigol auctore Ibn Kenntine ‫ ـ‬.4585 ‫ا‬E - ‫ا‬Hikm
et E - A14 iy et ‫و‬
philosophia ,acitialA auctore Sheikh Motoaffic - ed - dan ] 4 ‫ة‬-f
]del -a
lettf
ts Ben
uaY
10 ‫و‬Baghdadt
[Shafiita ‫و‬Medico
et ,ohposolihP anno 629 .cni( .92 .tcO )1321 mortuol
‫و‬
ui ei partem doctrinae de n
rebus divinis .tiuresni – i
.6854 Hikm et el - a ‫و‬
101

‫ان الانكار سبب البعد عن الشىء كما قال الشيخ في آخر الاشارات واقا الكتب المصنفة في‬
‫الحياة الطبيعية والآلهية والرياضية فاكثرها ليس باسلامى بل يونانى ولاتى لان معظم الكتب‬
‫يقى في بلادهم ولم ينقل الى العراق الا الشان النادر وما نقل لم يبقف على أصل معناه لكثرة‬
‫التحريفات في خلال التراجم كما هو أمر مقرر في نقل الكتب من لسان الى لسان وقد اختبرنا‬
‫ عقحصنا ذلك حين الاشتغال بنقل كتاب أطلس وغيره من لغة لاتنا الى اللغة التركية فوجدنا‬5
‫كذلك ولم نر أعظم كتب من الشقاء في هذا الفن مع انه شىء يسير بالنسبة الى ما صاتف‬
‫عل أقاديميا التى في بلاد أوروفا فت أن بعض المحققين أخذ طرفا من كتب الشيخ كالشقاء‬
‫والنجاة والاشارات وعيون الحكة وغيرها وجعله مقدّمة ومدخلا للعلوم العقلية كالهداية لاثير‬
‫الدين الابهرى وعين القواعد للكاتبى القزوينى فصار قصارى همم أهل زماننا الاكتفاء بشىء‬
‫ من قرأة الهداية ولو تجرد بعض المشتغلين وسى الى مذاكرة حكة العين لكان ذلك أقصى‬10
‫الغاية فيما بينهم وقليل ما هم‬

denegando caussa lateat, quae a re cognoscenda avertat, ut Sheikh in fine libri


Ishtartat monet.

Librorum de philosophia physica ‫ و‬theologica et ascetica major copianon islamica


est, sed graeca et latina : etenim maximam partem in horum populorum terris
manebant nec arabice vertebantur praeterraros et extraordinarios ‫و و‬et
quae vertebantur
minime archetypi argumentum servabant ob multas mediis in translationibus perver ‫ـ‬
siones quae res est manifesta et confessa in librise lingua alia in aliam versis, quod 5
et ipsi experti sumus et satis cognovimus ‫ و‬cum in tabulis geographicis (Mercatoris (
‫و‬Atlas dictis aliisque librise latino sermone in turcieum transferendis occupati essemus
ubi quod diximus probatum invenimus ‫ و‬nec tamen majorem hujus generis librum
vidimus quam Shefi, licet res parva sit ratione eorum habita, quae academiarum
membra in terris Europaeis composuerunt. Serius scrutatorum quidam partem librorum
. sheikhi cepit, ut Shefit, Neitht ‫ و‬Ishttrit ‫و‬ytin
0 el-htkmet aliosque ‫ و‬et eos prolegomena
et introductionem esse voluit in disciplinas intellectuales ‫و و‬ ze
ualis esty ddaH
liber
ab 4thtr-ed-dtn Abhera editus ‫ و‬et ‫ر‬4 .an ,diatotac-le eujus auctor Kataba Castoint est ‫ـ‬
Summum quod animinostrae aetatis appetunt, in eo cernitur, quod satis habent10 ‫و‬
Partem libri Hiddayet legisse. . Quodsi studiosorum quidam operam dat et ad legendum
Opus Haknet et - atin ,rutref hoc omnium summum et remotissimum est ‫ و‬ad quod
doctorestemporis nostri adspirant, at pauci tantummodo id agunt.
100 .

‫تلخيص التعليم الثافي انتهى الى عنا خلاصة ما ذكروه في أحوال العلوم العقلية وكتبها ونقلها‬
‫ثم أن الاسلاميين لما رأوا في العلوم الحكمية ما‬ ‫الى العرف والتفصيل في تاريخ الحكماء‬
‫يخالف الشرع الشريف وضعوا قنا للعقائد واشتهر بعلم الكلام لكن المتأخرين من المحققين‬
‫أخذوا من الفلسفة ما لا يخالف الشرع وخلطوا الكلام لشدّة الاحتياج اليه كما قال العلامة‬
5 ‫وانكارهم‬ ‫سعد الدين في شرح المقاصد فصار كلامهم حكمة أسلامية ولم يبالوا برت المتعة بين‬
‫على خلطهم لان المرء جبول على عداوة ما جهله لكنهم لما لم يكن أخذهم وخلطهم على‬
‫طريف النقل والاستفادة بل على سبيل الرق والاعتراض والنقض والابوام في كثير من الامور‬
‫الطبيعية والفلكية والعنصرية قام أشخاص من الاسلاميين كالنصير وابن الرشد ومن غير‬
‫الاسلاميين وانتصبوا في ردّعم وتزييف فتهم فصار فن الكلام كالمحكمة في النقض وتزييف الدلائل‬
10 ‫كما قال الفاضل القاضى مير حسين الميبدى في آخر رسالته المعروفة بلجام كينى نما فاللآثف‬
‫بحال الطالب أن ينظر في كلام الفريقين وكلام أهل التصوف ويستفيد من كل منها ولا ينكر‬

‫و‬ Institutionis e s
.eadnuceS Hactenus s
summa eorum , quae de iis e commemorantur
interpretatie
quae ad doctrinas rationales ‫ و‬earum libros ‫ و‬. t
onern arabicam pertinent
Praeterea accuratiorem harum rerum descriptionem in Historia philosophorum invenies.
Mohammedani quae in disciplinis philosophicis legi augustae repugnabant ‫ و‬cum
serius sentirent, doctrinam e fidei articulis compositam delinearunt, quae nomine
IIan el - Relim i. e, theologia dogmatico - scholastica sive philosophica insignita est ;
attamen seriores subtilinm sorutatorum e philosophia vetere sumebant, quae legi non
contraria erant, et eum necessario requirerentur, illi theologiae admiscebant , ut
5 id eruditissimus Sa"d-ed - dtn in commentario operis AMectistd fatetur. Ex illa
theologia scholastica enata est philosophia Mohammedana ‫ و‬nec refutationem curarunt
adversariorum partium studio ductorum neo eorum illius mixtionis criminationem :
homo enim a natura propensus est ad ea, quaenescit, infestanda : attamen cum illi
‫و‬m tradendoin im
et discendo depromeren e
t et commisceren t sed refutando ‫و و‬repugnando
contradicendo , urgendo in multis rebus ,sicisyhp coelestibus et elementariis ‫ و‬nonnulli
Mohammedani, ut Nastr - ed - dtn et Ibn Roshd, et alii Non - Mohammedani exsur
rexerunt ad illos refutandos eorumque disciplinam adulterandam ‫ و‬ut theologia
‫و‬s ch
similis ol
evaderet philosophia e in as et argumentisca
contradicendo ti adulterandis
10 ut testatur bene meritus Cadhi Mir Hosein IMibeda ad finem tractatustitulo Jands
Riti numa insigniti. Studioso autem convenit , ututriusque factionis scholam et

doctrinam ,toph
‫و‬Theos oru
enimaxe et ex m nec deneget ‫ و‬cum in
singulis discat
99

‫لحكيم الفاران أم أنه التمس منه ملك زمانه منصور بن نوح الساما في أن يجمع تلك التراجم‬
‫ملخصة محررة مهتابة مطابقة لما عليه الحكمة فاجاب الغارأن وفعل‬ ‫وجعل من بينها ترجمة‬

‫كما أراد وستى كتابه بالتعليم الثافي فلذلك لقب بالمعلم الثاني وكان هذا في خزانة المنصور‬
‫الى زمان السلطان مسعود من أحفاد منصور كما عو مسوذا خط الفاران غير خوج الى البياض‬
‫ أن الفاران غير ملتفت الى جمع تصانيفه وكان الغالب عليه السباحة على زى القلندرية وكان‬5
‫تلك الخزانة باصفهان وتسمى صوأن المحكمة وكان الشيخ أبو على أبن سينا وزيرًا لمسعود‬
‫وتقرب اليه بسبب الطب حتى استوزر وسلم اليه خزانة الكتب فاخذ الشيخ الحكمة من‬
‫هذه الكتب ووجد فيما بينها التعليم الثانى ولخص منه كتاب الشقاء نت أن الخزانة أصابها‬
ّ‫آفة فاحترقى تلك الكتب فاتهم أبو على بانه اخذ من تلك الخزانة الحكمة ومصتفاته ثر‬
‫ أحرقها لئلا تنتشر بين الناس ولا يطلع عليه أحد فاته بهتان وافك لان الشيع مقرّ لاخذه‬10
‫لحكمة من تلك الخزانة كما صرّح في بعض رسائله وايضا يفهم في كثير من مواضع الشفاء اته‬

nescerent usque ad aetatem Firliti philosophi ‫ و‬a quo sui temporis rex Manstar Ben
Nath Stmtinida postulavit , utillas interpretationes colligeretindeque interpretationem
conficeret succinctam , correctam , diligenter recognitam et philosophiae ingenio
congruarn. Fttribt paruit et ejus voluntati satisfecit. Liber inde enatus Instatutso
Sectanda ( El-Taltan EI - Thtina ) et ipse ea de caussa Doctor Secundus ( El-AYoaMsars
-7E Thttnt ) dictus ‫م‬
. r t
Ille in bibliotheca a
Manstiri s
usque f
ad tempus . a
Sultani AMes
qui ex illius nepotibus fait ‫و و‬asservabatur ‫ع‬ut id in adversariis manuipsa Farab ‫اة‬
,si sed t
minime
anitide
ra exscriptis
xe legitur
‫ و‬Cum Fhrtiba de colligendis suis operibus 5
nuIIam curam adhiberet et animi impetum hue illuc ob Dei cultum peregrinandi
sequereturpallio asseclarum sectae Calendertya indutus. Bibliotheca illa Isfahanae
fuit et philosophiae receptaculum appellata est. – Sheikh Abu Ali Ibn Stna Wezirus
IMes tidi, qui ob medicinae scientiam aditum ad hune habuit apertum ‫ و‬donec eum
Wezirum eligeret bibliothecamque ei custodiendam traderet ‫ و‬e hujus operibus
philosophiam cognovit ‫ و‬in iisque Institutionem seeundam invenit , unde librum Shefda
potiorern partem excerpsit. Postea ‫و‬tidicca ut bibliotheca et illi libri ‫و‬rutnererubmoc
‫و‬etsuspicio est ‫ر بهة كر‬ t 4
ex hae
/bibliothecaphilosophiam
essiup et i
librosr suos
bus
et turn ei inflammationem intulisse , ne opera inter homines circumferrentur nee
quisquam eorum eognitionem caperet. Attamen haec calumnia est et mendacium : 10
‫و‬etenimSheikh se philosophiam ex illa bibliotheca cepisse profitetur ut diserte in
‫و‬quodann
tractatu dicit ‫و‬et
pariter e plurimis libri Shefit locis intelligitur eum epitomen
13 *
98

‫وعيسى بن نوح وقسطا بين لوقا البعلبكى جيد ألنقل وحنين وأساحف وثابتك وابراهيم بن‬
‫الصلات ويحيى بن عدى وابن المقفع نقل من الفارسية الى العربية وكذا موسى ويوسف أبنا‬
‫خالد والحسن بن سهل والبلاذرى ومنكه الهندى نقل من الهندية الى العربية وابن وحشية‬
‫نقل من النبطية الى العربية وذكر الشهرستافي في الملل والنحل أن فلاسفة الاسلام الذين‬
5 ‫فشروا ونقلوا كتبه من اليونانية الى العربية وأكثرهم على رأى أرسطوا منهم حنين وأبو الفرج‬
‫وأبو سليمان الساجزى ويحيى النحوى ويعقوب بن أساحف الكندى وأبو سليمان أحمد‬
‫ابن بكير المقدسى وثابت بن قرة الاحترافي وابو تمام يوسف بن أحمد النيسابورى وابو زيد‬
‫أحمد بن سهل البلدخى وأبو الحارث حسن بن سهل القمى وأبو حامد أحمد بن محمد‬
‫الاسفرائى وابو زكريا يحيى الصيمرى وأبو نصر الفاران وطلحة النسفى وابو الحسن العامرى‬
10 ‫وابن سينا وفي حاشية المطالع لمولانا لطفى أن المأمون جمع مترجمى مملكته كحنين بن‬
‫أساحف وثابت بن قرة وترجموا بتراجم متخالفة خلوطة غير ملخصة وحرارة لا يوافف ترجمة‬
‫أحدهم للآخر فبقى تلك التراجم عكذا غير محررة بل أشرف أن عفت رسومها الى زمن‬

Isa Ben IVuh ‫ ـ‬Costa Ben Luca Baalbeka , qui egregie transtulit ‫ ـ‬Honean ‫ـ‬
Isliac ‫ ـ‬Thttbat ‫ ـ‬Ibrahim Ben - elsalt ‫ ـ‬Pahya Ben Ada ‫ ـ‬,Ibn el - moeatya
qui e persica lingua in arabicam vertit ‫ و‬itemque Musa et ,fusuY Khttladi filii ‫ـ‬
Hasan Ben Sahl ‫ ـ‬Belidsort ‫ ـ‬31enkeli ,adnaH-lE qui e lingua indica in arabicam
‫م‬transtulit – Ibn WWWalisht ,ey qui e dialecto Nabataea in arabicam transtulit ‫ـ‬
‫و‬Shahrestina in opere El - IMiled toe -lE ,lehaVA Philosophi ,inademmahoM inquit . oui
5 libros commentati sunt et e graeco sermone in arabicum verterunt, maximam partem
Aristotelis scholam ,rutnuuqes ut Honean ‫ و‬Abu'lfaraj ‫ و‬Abu Soleiman Sejza ‫ و‬Yahya
Grammaticus ‫ و‬Yactib Ben Ishae Kinds ‫ و‬Abu Soletanan Mohammed Ben Bektr
‫ر‬aseddacoM ‫ و‬Thttbat Ben Corra Harrtant ‫ و‬Abu Temmattan Yustaf Ben Mohammeed
IVisabahrt ‫ و‬Abu Zetd Ahmed Ben Sahl BaIRht ‫و و‬Abu'lhttrith Hasan Ben Sahi Comrna
‫ر‬4 ‫ة‬tt Hthmad
tnAhmed iaBen tr Mohammed
efsI ‫ و‬Abu Zakartya Yahya Setamort ‫ و‬Albts
AWasr Fltriba ‫ و‬Telha ,ifaseW Abu'lhasan Amart ‫ و‬.Ibn Stna ‫ ـ‬In glossis ad o-pus
‫و‬AMetttla
" a Mollanostro Lutfi editis .oohrutarran IMantin regni interpretes convocavit
10 ut Honeta Ben Is hae et Thttbat Ben Corra , at interpretationes ‫و و‬guas reliquerunt
sibi invicem repugnabant, confusae, minime succincte et correcte scriptae erant, nec
una earum cum altera congruebant. Hae interpretationes ita comparatae sine ulla
emendatione et lima manebant ‫ و‬-at jam prope ,tare ut earum vestigia omnino eva
97

‫العرف ونشر الفاران سوقسطليقاً ومعناه المغالطة والحكمة المموعة نقله ابن ناعمة الى السريافي‬
‫ونقل يحيى بن عدى الى العراق من السريان وفسر الكندى ريكلوريقا معناه الخطابة قيل‬
‫أن أسحق نقله الى العراق وفسّره الفاران آتوينيقا معناه الشعر نقله متى من السرياني الى العراق‬
‫وقد ذكرنا هذه الالفاظ في مواضعها مع زيادة تفصيل واما الطبيعيات والآلهيّات ففيها كتاب‬
‫ة السماع الطبيبى بتفسير الاسكندر فهو ثمان مقالات ووجد تفسير مقالة مقالة الجماعة وكتاب‬
‫السماء والعالم وهو أربع مقالات نقل متى وشرح الافروديسى وكتاب الكون والفساد نقله حنين‬
‫الى السرياني واسحف الى العراق وكتاب الاخلاقى فسره فرفوريوس أسماء النقلة اصطفن القديم‬
‫نقل لخالد بن يزيد كتب الصنعة وغيرها والبطريف كان في أيام المنصور ونقل أشياء بامره‬
‫وابنه جيى واختتجاج بن مطر وهو الذى نقل المجسطى واقليدس للمأمون وابن ناعمة عبد‬
‫ المسيع الحمصى وسلام الابوش من النقلة القدماء في أيام البرامكة وحسين بن بهريف فسر‬40
‫عتاة كتب وعلال بن أيق هلال الحمصى وأبن أوى وأبو نوح بن الصلتك وأبن رابطة‬ ‫المأمون‬

arabicam fecit ‫ و‬Firliba autem exposuit – Sophistica i.e.fraudes sive captiones


sophisticae et philosophia captiosa. Haec sophismata Ibn Whina syriace ‫و‬tididart
Yaliga Ben Ada e syriaco arabice dedit et Kinda explicuit ‫ ـ‬Rhetorica .e.i artis
rhetoricae libri III ‫و و‬
uos Ishac
tarabice
iu tradidisse
sdicitur
op et . Firthba
xe ‫ـ‬
4nautica
‫ر‬ ac liber
.e.ii t arteop ‫و و‬
dee uemsAMatta
rn e syriaco
uesermone ara
ibin
.tilutsnart Hostitulos omnes locis suis commemoravimus ‫ و‬addita fusiore partiunrs
.singularu m ‫ ـ‬Ad scriptaphysica et theologica pertinent liber de auditas
descriptione 5
naturali cum interpretatione Alexandri ‫و و‬
lui octo s
dissertation
a ibus u in
,tatsnoc q
‫و‬s in
interpretati viris editae sunt –la
ones a pluribus gu s
liber de coelo et mundo
quatuor partibus constans , quem Malla vertit et Aphrodisiaeus explicuit ‫ ـ‬liber
de generatione et ,enoitpurroc quem Honean syriace ‫ و‬Is"hacarabice vertit -- Ethicorum
liber ‫ و‬.g ue
Porphyrius m ‫ ـ‬Nomina interpretum haec :tnus Stephanus
explicuit
senior, qui Chtarado Ben Yestd libros de lapide sapientum et alia transtulit ‫خــ‬
,equi ttempore
raa Manstiri ‫ و‬et ejus jussu plura vertit - Yahya ejus filius –
Bvixit
‫و‬He itti Ben ,rataTT qui Almagestum et Euclidem Mantino transtulit – Ibn Niina
4BCl - el-mnesth Ennessenus ‫ ـ‬8ellim -VE Ebresh ex interpretibus veteribus tempore 10
Barmekidarum ‫ ـ‬ETosein Ben ,etrieB qui MTantino plures libros exposuit – Hilttd
Ben ABi Hilil Emessenus -- Ibn Atonea ‫ ـ‬Abu AWah Ben-elsala ‫ ـ‬1bn Rhbtta ‫ـ‬
lll. 13

‫تدراجسوومكر‬ -‫ت‬
‫حج م‬ ‫ ا ف ب‬- ‫ينجيدربيج‬
. ‫ جي جرجم وم‬-
‫ م م ج وم‬/ ‫م ع م‬
‫ ما‬:: : ‫جارمل بوجوب‬E
--
‫مي‬
-------------------------------
96

‫تكتم في الفلسفة على زعم فرفوريوس الصورى في تأريخه السويا في سبعة وأولهم ثاليس وقال‬
‫آخرون فوتاغورس وهو أقل من ستى الفلسفة بهذا الاسم وله رسائل تعرف بالذهبيات لات‬
‫جالينوس كان يكتبها بالذاعب فلا تكلم على الفلسفة سقراط من مدينة آتينه بلد الحكمة‬
‫ومن محاب سقراط أفلاطون كان من أشراف يونان وكان في قديم أمره يميل الى الشعر فأخذ‬
‫ حضر جلس سقراط قرة يغلب الشعر فترته الا انتقل الى فيثاغورس في ة‬. ‫منه بحكد عظيم‬

. ‫الالهيات الخلفيات أما المنطقيات فهى ثمانية كتب قاتليغورياس معناه المقالات نقله حنين‬
‫وفتشوه فرفوريوس والفارالى باريمينياس معناه العبارة نقل حنين الى السريافي واسحف الى العراق‬
‫وفسر الفاران آتالوطيقا معناه تحليل القياس نقله تيودورس الى العراق وفسره الكندى‬
10 ‫آتون قطيقاً ومعناه البرهان نقله أساحف الى السريافي ونقل متى نقل أسحف الى العراق وشرحه‬
‫طوبيقا ومعناه الجدل نقله أساحف الى السريافي ونقل يحيى هذا النقل الى‬ ‫ألفاران‬

vero , qui admentem Porphyrii Tyrii in historia Syriaca de philosophia disseruerunt,


septem sunt numero ‫ و‬guorum primus Thales ,tititsxe sive ‫و و‬ut
alii dicunt .Pythagoras
Hic saltem philosophiam primus hoc suo nomine appellavit, et tractatus scripsit
aureorum titulo claros : etenim Galenus auro eos exarabat. Tum Socrates Athenis
oriundus , quae sedes erat philosophiae primaria ‫ و‬philosophatus est ‫ و‬et inter Socratis
discipulos Plato ‫ و‬Graecorum illustrissimorum unus ‫ و‬gui a primo quidem aetatis
tempore in poésin inclinaverat, ut magnam ejus partem sibi comparasset. Hic Socratis
5 lectionibusadesse coepit. Quem cum poesin conviciis consectari videret, eam reliquit
et ad Pythagorae scholam se vertit in rebus intellectualibus. Illum Aristoteles
praeceptorem habuit, multorum librorum auctor, qui ordine se ita excipiunt , ut
logicos, physicos et theologicos ethici sequantur. Ad scripta logica referuntur octo :
Categoriae ‫ و‬guae vox praedicamenta .tacifingis Hoc opus Honein vertit et PorpAgrants
et Firtiba explieuerunt ‫( ـ‬Barterminths
(mept éourvelag ‫و و‬uae
menvox
oitaterpretni
significat. Hoe opus Honein syriace et Ishae arabice vertiti Firthba autema ejus
explicationem scripsit ‫ ـ‬4nalttttca (Analytica priora ‫( و‬libri
resolutorii ‫و و‬
uae
xov
solutionern syllogismi significat. Hune tractatum Theodorus arabice vertit et Kinds
10 explicuit ‫ ـ‬,ac quae ivox argumentum
tc.i tacidnidOpus
o Ishac
p syriace
Avertit
,
et hujus translationem Matta arabice reddidit et Firiba commentatus est – Topica
i.e. dialectica ( disquisitio) , guae Is hac syriace reddidit. Yahya hanc versionem
95

‫يم آل مروان فاضلا في نفسه له عامة ومحلية للعلوم خطر بباله الصنعة فاحصر جماعة من‬
‫الفلاسفة فامرهم بنقل الكتب في الصنعة من اليونانى الى العربي وهذا أول نقل كان في الاسلام‬
‫بما‬ - ..

‫نت أن المأمون رأى في منامه رجلا حسن الشمائل فقال من أنت فقال أنا أرسطاطاليس‬
‫ماذا قال ما حسن في الشرع فكان هذا‬ 2 ‫فسئل عن التحسن فقال ما حسن في العقل قال‬

‫عليه المأمون فكتب اليه يستله أنفان ما يختار من الكتب القديمة المخزونة بالروم فاجاب‬
. ) . . . . .. . 1. .. .

‫الى ذلك بعد أمنتاع فاخرج المأمون لذلك جماعة منهم لحجاج بن مطر وابن البطريف‬
‫وسلما صاحب بيت الحكمة فاخذوا ما اختاروا وحملوا اليه فامرهم بنقله فنقل وكان يوحنا‬
‫أبن ماسويه ممن ينفذ الى اليوم وكان محمد وأحمد والحسن بنو شاكر المنجّم ممّن على‬
‫ باخراج الكتب وكان قسطا بن لوقا البعلبكى قد حمل معه شيا فنقل له واقل من‬10

‫ر‬
Moamonya philosophus Merwanidarum
t ,rutaballeppa qui e
ipse doctrina excellens
literis studio et amore addictus fait. Aliquando cogitatiomagnae artis (Alchymiae)
eum subiit; itaque plures philosophos sibi adesse et hose graeco sermone in arabicum
libros de lapide sapientum transferre jussit, quae opera prima exstitere Islami
tempore versa. Postea AManain per somnium virum vidit praestantissima indole
praeditum. (uinam esset4 interroganti : Aristotelem se esse , hic respondit AMantino
de eo , quod pulchrum esset, roganti : In intellectu nihil pulchri esse , responsum is
dedit. Ille : Quidnam porro 4 Nec legi pulchri quidquam inesse hic edixit. 5
Somnium hoo primaria et efficacissima caussa fuit librorum eliciendorum ‫ و‬guapropter
mututurn epistolarum commercium inter Khalifam et imperatorem Byzantium institue
batur ‫ و‬quem Manains bello .tarevarepus Scripsit igiturpetiturus ‫و و‬ut sibi ‫و‬diuqdiu
scriptorum veterum eligebat in Graecorum imperio asservatorum ‫ و‬.transmitteret
Khalifa e quae petierat primum denegans postea concessit : AMantin autem rem
‫و‬pluribus
viris doctis gerendam tradidit ut Hefittjo Ben AMatar ‫ و‬Ibn Batric et Selna
domus sapientiae hero ‫و و‬ .uiquae
t bona
n ,tu
naregr
ele sumserunt
elMantinoque
utbo
Hic ea verti jussit, et vertebantur. Johanna Ben AMasuyeli inter eos fuit, qui ad
‫و‬Rumaeos mittebantur et AMohammed et Ahmed et Hasan Shtikari astronomi filii e
ceteris fuerunt, qui librorum inveniendorum procurationem habebant. Eodem modo 10
Costa Ben Luca Baalbeka nonnulla secum attulerat, quae JMantino vertit. Primi
94

‫المولى المذكور سببًا لانقراض العلوم من الروم كما قال مولانا الاديب شهاب الدين الخفاجى‬
‫في خبايا الزوايا وذلك من جملة أمارة انحطاط الدولة كما ذكره ابن خلدون والحكم لله‬
‫العلى العظيم ونقل النديم في الفهرس انه كانت الحكمة في القديم ممنوعًا منها الا من كان‬
‫من أهلها ومن علم أنه يتقبلها طبعًا وكانت الفلاسفة تنظر في مواليد من يريد المحكمة‬
‫والفلسفة فان علمت منها أن لصاحب المولد في مولداه حصول ذلك استخدموه وناولوية‬
‫لحكمة والا فلا فكانت الفلسفة ظاهرة في اليونانيين والروم قبل شريعة المسيع عليه السلام فلما‬
‫تنضرت اليوم منعوا منها واحرقوا بعضها وخزنوا البعض ان كانت بضت الشرائع ثم أن الروم‬
‫عادت الى مذهب الفلاسفة وكان السبب في ذلك أن جوليانوس بن قسطنطين وزر له تامسطيوس‬
‫مقشر كتب أرسطاطاليس ثمة قتل جوليانوس في حرب الفرس وعادت النصرانية الى حالها وعلا‬
10 ‫المنع أيضا وكانت الفرس نقلت في القديم شيكا من كتب المنظف والطب الى اللغة الفارسية‬
‫فنقل ذلك الى العراق عبد الله بن المقفع وغيرها وكان خالد بن يزيد بن معاوية يسمى‬

‫و‬Molla ille caussa primaria ,tititsxe quod doctrinae e Rumaeorum terris expellebantur
-ut Molla noster philologus Shehttb - ed - ddn Khafifa in Khalidayth el ‫ته‬tothyth
‫ع‬etresid
.ticid Eadem res ‫ و‬auctore Ibn Khaldtin ‫ و‬una omnium illarum caussarum ,tiuf quibus
imperium in perniciem ferebatur; arbitrium autem - est penes Deum excelsum et
magnum. Wedim in opere Fihris philosophiae studium tradit antiquotempore
recusatum essenisi ingeniis capacibus et iis ‫ و‬gui se a natura in eam amplectendam
inclinatos sensissent; philosophi autem eorum examinabant nativitates, qui ad sapi
5 ‫و‬entiam et philosophiam adspirabant et si studioso horoscopo subjectoillius doctrinae
acquisitionem natali suo tempore portendi inde cognoscebant, hunc in philosophiae
servitutem addixerunt eique philosophiam ;tnuraniporp sin minus ‫ و‬.nihil fecerunt
Philosophiae studium inter Graecos et Romanos jamante religionem Messianam
originem cepit; Romani autem Christiani facti ab eo avocarunt, et partem librorum
in ignem conjecerunt, partem in bibliothecis asservarunt, quod religionis praeceptis
.tn Postea
a Rumaei
ba ad philosophorum
ngu disciplinam
pe se r
revocarunt
: ‫لما له‬onai
enim Constantini successori Themistius ‫ و‬librorum Aristotelis interpres ‫ و‬.Wezirus
fuit
Deinde Juliano in bello contra Persas interfecto Christiani ad priorem statum se
10 retulerunt, et philosophiae studium denuo est impeditum. Persae quoque tempore
antiquo librorum logicorum et medicorum partem in linguam persicam transtulerunt,
unde eos Abdallah Ben-elanocatya aliique arabice verterunt. Khttlid Ben Yextd Bera
93

‫اضمحت ذلك منه الا قليلا من رسومه ويبلغنا عن فعل المشرق أن بضايع هذه العلوم در‬
‫تزل عندهم موفورة وخصوصًا في عراق العجم وما وراء النهر لتوفر عمرانهم واستحكام الحضارة‬
‫فيهم وكذلك يبلغنا لهذا العهد أن هذه العلوم الفلسفية ببلاد الفرنجة وما يليها من العداوة‬
‫الشمالية نافقة الاسواق وان رسومها هناك متجدّدة وجالس تعليمها متعدّدة انتهى خلاصة ما‬
‫ ذكره ابن خلدون أقول وكانت سوق الفلسفة والمحكمة نافقة في اليوم أيضا بعد الفتح الاسلامى‬5
‫الى أواسط الدولة العثمانية وكان شرف الرجل في تلك الاعصار بمقدار تحصيله وأحاطته من‬
‫العلوم العقلية والنقلية وكان في عصرهم حول ممن جمع بين الحكمة والشريعة كالعلامة شمس‬
‫الدين الفنارى والفاضل قاضى زاده الرومى والعلامة خواجه زاده والعلامة على قوش جى والفاضل‬
‫ابن المؤيد وميرم جلبى والعلامة ابن الكمال والفاضل ابن الجنائى وعوآخرهم ولمّا حلّ أوان‬
‫الفلسفة‬ ‫ ألانحطاطر راكدت ربيع العلوم وتناقضات بسبب منع بعض المغنين عن تدريبس‬10

‫وسوقه الى مدارس الهداية والاكمل فاندرس العلوم باسرها الا قليلا من رسومه فكان‬

paucis reliquiis .sitpecxe Ab Orientis incolis vero accepimus ‫ و‬harum doctrinarum


mercaturam apud eos magnam esse et copiosam non cessisse ‫ و‬maxime in Iraca persica
et in terris trans Oxum sitis , eum vita socialisibi in magno honore esset et hominum
in domiciliis stabilibus conciliatio bene et firme constituta. Eadem ratione hoc tempore
audimus ‫ و‬disciplinasillas philosophicas in terris Francorum et regionibus ad orann
septentrionalem illis proxime adjacentibus studiosissime et frequenter tractari, praecepta
‫و‬i renovata etar
ibi ll um
scholas , ubi docentur .num ero
auctas esse ‫ ـ‬Haec summa
eorum est, quae Ibn Khaldtin monuit. – Adjicio haee. Philosophiae et sapientiae s
studium apud Graeco - Romanos post victorias Mohammedanorum quoque usque ad
mediurn tempus imperii Othomanici prosperrimo floruit successu ‫ و‬et virillis temporibus
se pro ratione honoratum vidit, qua in disciplinis rationalibus et traditionalibus
discendis et intelligendis profecerat. Eodem tempore viri praestantissimi intereos
apparuerunt, qui philosophiam et legem conjungebant , ut vir eruditissimus Shems-ed-din
Fentara ‫ و‬bene meritus Clidha - 24deh Raint ‫ و‬doctissimus Khajaxtideh , doctissimus 4 la
Cushra ‫ و‬bene meritus Ibn - elmotoayyed et Mtrean ,abeleJ eruditissimus Ibn - elkental
et bene meritus Ibra - elhannd ya , gui eorum ultimus fuit. Appropinquante deinde
tempore, quo res in deterius abibant, studiorum ventus cessavit et exstinctus est 10
eam potissimum ob caussam ‫ و و‬mod Mufti quidan lectiones philosophicas prohibuerat
et ad audiendos excitaverat praeceptores ‫و و‬
ui librum
l Haddyet
an et scripta
A ab A
edita doeebant. Itaque doctrinae onnes paucis exceptis westigiis deletae sunt, et
‫يا‬
92

‫اليوم أن يبعث اليه بكتب التعاليم مترجمة فبعث اليه بكتاب أقليدس وبعض كتب الطبيعيات‬
‫وقرأها المسلمون واطلعوا على ما فيها واردادوا حرضا على الظفر بما بقى منها وجاء المأمون‬
‫من بعد ذلك وكانت له في العلم رغبة فاوفد الرسل الى ملك الروم في استخراج علوم اليونانيين‬
‫وانتساخها بالخط العربي وبعث المترجمين لذلك فادى منه واستوعب وعكف عليها النظار من‬
5 ‫اعل الاسلام وحذاقوا في فنونها وانتهت الى الغاية أنظارهم فيها وخالفوا كثيرا من آراء المعلم‬
‫الاول واختتبو بالية والقبول ودونوا في ذلك الدواوين وكان من أكبرعم في الملة أبو نصر‬
‫الفاران وأبو على أبن سينا بالمشرف والقاضى أبو الوليد أبن رشد والوزير أبو بكر أبن الصانع‬
‫بالاندلس بلغوا ألغاية في هذه العلوم واقتصر كثير على أن حال التعاليم وما ينضاف اليها من‬
‫علوم الناجامة والساحر والطلسمات ووقفت الشهرة على مسلمة بن أحمد المجريطى من أهل‬
40 ‫الاندلس ف أن المغرب والاندلس لما ركدت ريع العمران بهما وتناقضات العلوم بتناقضه‬

‫و‬AManstir
Khalifa ad Byzantinorum imperatorem legatos misit gui peterent , ut sibi
libros mathematicosmitteretarabice traditos. (uo facto librum Euclidis ei misit et
nonnulla scripta physica ‫و و‬guae Moslimi legerunt attente ea ,Tuae ibi dicta essent
inspicientes. Desiderium inde illis crevit, omnes libros adhuc conservatos sibi
.i Tum
d Mantin
n Khalifa
a factus
r ,tsea
qui magno
p studio
m scientiam
oc amplectebatur
‫و‬
ut ad Graecorum imperatorem legatosmitteret de ceteris eorum disciplinis eliciendis,
scriptura arabica exarandis et interpretibus in hunc finem allegandis. Inde sibiomnia
5 fere, quae reliqua erant, windicavit, et studiosi inter Moslimos disciplinis illis assidue
operam dederunt earumque partes secundarias perdidicerunt. Itaque studia eorum ad
summum fastigium pervenerunt, studiosi a multis doctoris primi sententiis disces
serunt eumque vel approbando vel reprobando peculiariter persecuti sunt et de ea re
tractatus composuerunt. Inter Mohammedanos subtilissimi harum rerum scrutatores
faerunt Abu Nasr Farhis et Abu Ali Ibn Stna in Oriente ‫ و‬Cadhi Abu hoeltd I ‫ة‬n
Roshd et Wezir Abu Bekr Ibn-eletina " in Hispania, qui ad summum harum doctrinarum
‫و‬gradum .tnurenevrep Plures in disciplinis mathematicis tractandis acquieverunt et
in astrologia ‫ و‬magia et talismatum arte ‫و و‬Tuae cum illis conjunctae sunt cujus rei
ultimam gloriam AMaslama Ben Ahmed Majertta inter Andalusenos consecutus est.
10 Cum postea ventus communis hominum consociationis in Africa et Hispania cessaret
‫و‬et
studio ejus languescente disciplinae quoque exstinguerentur ‫و‬eruditio
illa disparuit
91

‫فكتب اليه عمر رضى الله عنه أن اطرحوها ق الماء فلن يكون ما فيها عدى فقد هدانا‬
‫الله باعدى منه وان يكن ضلالا فقد كفانا الله فطرحوها في الماء أو في النار وذهبت علوم‬
‫ وأمّا اليوم فكانت الدولة فيهم اليونان أولا وكان لهذه العلوم شأن عظيم وحملها‬. ‫الفرس فيها‬
‫مشاهير من رجالهم مثل أساطين المحكمة واختتن فيها المشاؤن منهم محاب الرواى واتصل‬
‫ سند تعليمهم على ما يزعمون من لدن لقمان الحكيم في تلميذه الى سقراط ة الى تلميذه‬5
‫أفلاطون شر الى تلميذه أرسطوا ثة الى تلميذه الاسكندر الافروديسى وكان أرسطو أرسلخهم‬
‫في هذه العلوم ولذلك يسمّى المعلم الاول ولما انقرض أمر اليونانيين وصار الامر للقياصرة‬
‫وتنضووا هاجروا تلك العلوم كما يقتضيه الملل والشرائع وبقيت من خفها ودواوينها خلدة‬
‫في خزائنهم ثم جاء الاسلام وظهر إعله عليهم وكان أبتدآء أمرهم بالغفلة عن الصنائع حتى اذا‬
‫ تنحنيع السلطان والدولة وأخذوا من الحضارة تشوقوا الى الاطلاع على هذه العلوم المحكمية بما‬10
‫سمعوا من الاساقفة وبما تسموا اليه أفكار الانسان فيها فبعث أبو جعفر المنصور الى ملكن‬

aquam ‫ و‬.tiuqni Si ‫ و‬guae continent ‫و و‬veram


religionis viam indicant Deus nobis
monstravit viam melius ducentem , sin errorem ‫ و‬Deus nos tutos .tetsearp Itaque
conjecerunteos in aquam sive in ignem ‫ و‬ubi doctrinae Persarum .tnureirep - Graeeo ‫ـ‬
‫و‬Romani primum Graecoruin imperio subjecti erant et illae literae honore magno insi
colebantur easque viri clarissimi columinum philosophiae instar sustinebant. Prae
ceteris autem Peripateticipeenliare studium ad eas contulerunt et inter hos Stoies,
‫ويو‬eorumque
eruditionis auctoritas a Locman Sapiente per hujus discipulum ad Socrate
transiit, tum ad Platonem discipulum et per hune ad Aristotelem discipulum et 5
denique ad ‫ر‬4learandrum Aphrodistaeum : rised Aristoteles has disciplinas prae ceteris
penitus perceperat, quapropter primus doctor appellatus est. Graecorum res cum
‫و‬posteaad finem vergerent et Caesares imperio potiti et religionem Christianam
‫و‬amplexi,tnesse illas disciplinas reliquerunt prout religionis novae praecepta et leges
postulabant, et multa earum volumina codicesque in illorum bibliothecis bene
conservata . reman .tnabe Turn Islims apparuit ‫ و‬cujus asseclae Caesaribus victis ab
imperii initio artes valde ,tnurexelgen donec ‫ و‬cum Sultani et principes liberius
respirarent et in domiciliis firmis habitare coepissent, desiderio illas disciplinas 10
philosophicas altius cognoscendi afficiebantur, ratione eorum habita, quae ab episcopis
audiverant, et ad quae homines de iis cogitantes se ipsi efferunt. Itaque 4Bu Jafar
12 *
90

‫هذه العلوم علوم الفلسفة والحكمة وى سبعة المنطقف وعو المقتم وبعده التعاليم كالارثماطيقى‬
‫أولا ثم الهندسة أن الهيئة أن الموسقى فاز الطبيعيات ثم الالهيات ولكل واحد منها فروع‬
‫تتفرع عنه واعلم أن أكثر من عنى بها في الاجيال الامتان العظيمتان فارس والروم فكانت‬
‫أسواق العلوم نافقة لديهم لما كان العمران موفورا فيهم والدولة والسلطان قبل الاسلام لهم‬
5 ‫وكان للكلدانيين ومن قبلهم من السريانيين والقبط عناية بالساحر والنيجامة وما يتبعها من‬
‫التأثيرات والطلسمات واخذ عنهم الامم من فارس ويونان ثم تتابعت الملل بحظر ذلك‬
‫وتحريمه فدرست علومه الا بقايا تناقلها المنتحلون واما الفرس فكان شأن هذه العلوم العقلية‬
‫عندهم عظيمًا وقد يقال أن هذه العلوم انما وصلت الى يونان منهم حين قتل الاسكندر دارا‬

10 ‫من كتبهم كتب سعد بن أبي وقاص الى عمر بن الخطاب يستأذن في شأنها وتنقيلها للمسلمين‬

(graece) doctrinae philosophiae ( 0ltim el - .11/safa ) et (arabice) sapientiae ( 0him


(el-htkmnet ‫ و‬et septem sunt numero ‫هنا ـ‬acig‫ و‬Tuae quasiaditum ad ceteras aperit ‫ـ‬
post hane disciplinae mathematicae ‫و و‬ ualis
acest
it primum
emhtira ‫ و‬tum geometria ‫ــبـ‬
astronomia ‫ ــ‬musica -‫ل سن‬isciplinae
eacisyhp ‫ة ــ‬ isciplinae
‫ل‬side nrebus
ivid ‫و ــ‬subiu
singulis doctrinae subjectae sunt, quae ex iis : derivantur. Scias etiam , gui eas
praecipue sibi curae habuerunt internationes ‫ و‬populos fuisse illos magnos Persarum
et Graeco - Romanorum ‫و و‬apud quos omnia cognitionum genera abunde colebantur
eum ,sateicos qua cives secumueonjuncti erant ‫ و‬integra et perfecta ‫ و‬et imperium et
5 summa potestasante Islamum iis esset. Chaldaei et qui ex Syris et Coptisante eos
vivebant ‫و و‬ad magiae et astrologiae studium se contulerunt et virium ‫ و‬guas sidera in
hominum fata ,tnecrexe talismatumque ‫ و‬guae cum illis conjuncta .tnus Hos populos
‫و‬Persae et Graecipraeceptores ,tnureubah quos ceterae nationes deinceps secutae sunt
quanquam studium illud impeditum et prohibitum esset. " Deindererum harum doctrinae
exstinctae sunt praeter nonnullas ,saiuqiler quas ‫و و‬ ui neas n
,rute
nabec
tifori
p sibi
vni
.tn Apud uPersas r
quoquee illae d
disciplinaerationales
ida magniaestimatae
rt‫و‬ erant
et eas nonnisiabillis ad Graecos eo tempore transiissememoriae traditum est ‫ و‬Cruo
‫و‬Alexander.M Darii devicti regno potitus sit . et Persarum libros doctrinasque
in suam potestatem redegerit. Cum vero Moslimi Persarum terras expugnarent et
10 libros invenirent, Sad Ben Aba IVaccis 0maro Ben - elkhattih scripsitrogaturus,
quid his faceret et si eos Moslimis tradere permitteret. 0mar: Conjicite eos in
89

‫منها صور المعلومات على سبيل المشاعدة كما في العقل المستفاد الا أنها تفارقها من وجهين‬
‫أحدهما أن الحاصل في المستفاد لا يخلو عن الشبهات الودية لان الوهم له استيلاء في طريقى‬
‫المباحثة بخلاف تلك الصور القدسية فان القوى المحاسبة قد سخرت هناك للقوة العقلية فلا‬
‫تنازعها فيما تتحكم به وثانيهما أن الفائض على النفس في الدرجة الثالثة قد تكون صورا‬
‫ة كثيرة استعدّت النفس بصقاتها عن الكدورات وصقلتها عن أوساخ التعلقات لان تفيض تلك‬
‫الصور عليها كمرآة صقلت وحوذى بها ما فيه صور كثيرة فانه يترأى فيها ما يتسع ى من‬
‫تلك الصور والفائض عليها في العقل المستفاد هو العلوم التى تناسب تلك المبادى الى‬
‫جهول كمرآة صقل شىء يسير منها فلا يرتسم فيها الا شىء قليل من‬ ‫رتبت معا للتأدّى الى‬
‫الاشية المحاذية لها قال ابن خلدون في المقدّمة واما العلوم العقلية التى هى طبيعة للانسان‬
‫ من حيث أنه ذو فكر فهى غير ختصّة بمتة بل يوجد النظر فيها لاعال الملل كلهم ويستوون‬10
‫في مداركها ومباحثها وهى موجودة في النوع الانسانى مذ كان عمران الخليقة وتسمى‬

non liber est a dubiis e falsa opinione proficiscentibus; imaginandi enim vis imperium
‫و‬in rationem inquisitionis exercet gua in re imagines illae sanctae adversantur s
facultas certe intellectualishic interdum se regi patitura facultatibus sensualibus, ita
utilla certamen non ineat cum his in iis rebus ‫ و‬Tuas hae .tnucide Secundo loco ica
quod super animam in tertio gradu effusum est ‫ و‬interdum sunt plures imagines ‫و و‬ssau
anima per suam ab impuritatibus immunitatem et alienarum affectionum sordiuna
vacationem effingit. Effusio enim harum imaginum super animam similis est speculo s
perpolito , cui multarum imaginum materia e regione obversatur; in speculo enima
,terappa quantum harum imaginum continere potest ‫ و‬et quae super eam in intellectua
disciplina perfecto emanant ‫ و‬doctrinae sunt his principiis analogae ‫و و‬uae
lumis
seeundum ordinem disponuntur, ut ad rem adhue incognitam perveniatur, speculi
instar, eujus parwa tantum pars polita est , ut nonnisi paucae res ex ejus regione
obversantes exprimantur.
.Apud Ibn KA addain in Prolegomenis haec leguntur ‫ وو‬Disciplinaerationales ‫ و‬in
‫و‬quashomo naturali impetu inclinat ‫و‬ uatenus facultate
t cogitandi
s praeditus
e ‫ و‬minime
euidam sectae prae ceterispeculiares sunt, at potius omnium disciplinarum asseclae 10
‫و‬earumstudio dediti inveniuntur -seque totos in earum mysteria et quaestiones abdi
derunt. Inveniunturigitur in genere humano disciplinae illae ab eo inde tempore, quo
,hominessocietate conjuncti terram incoluerunt ‫ ـ‬Nominantur autem illae disciplinae
III . 12
88

‫أن وافقوا في رياضتهم أحكام الشرع فهم الصوفية والا فهم الحكماء الاشراقيون فلكل طريقة‬
‫طائفتان وحاصل الطريقة الاولى الاستكمال بالقوة النظرية والترقى في مراتبها الاربعة أعلى مرتبة‬
‫العقل الهيولائى والعقل بالفعل والعقل بالملكة والعقل المستفاد والاخيرة هى الغاية القصوى‬
‫لكونها عبارة عن مشاهدة النظريات التى أدركتها النفس بحيث لا يغيب عنها شىء ولهذا‬
‫قيل لا يوجد المستفاد الاحد في هذه الدار بل في دار القرار اللهم الا لبعض المتجردين عن ة‬
‫علآنف البدن والمنخرطين في سلك المجردات وحاصل الطريقة الثانية الاستكمال بالقوة العملية‬
‫والترقى في درجاتها الى أولها تهذيب الظاهر باستعمال الشرائع والنواميس الالهية وثانيها‬
‫تهذيب الباطن عن الاخلاق الذميمة وثالثها تخلى النفس بالصور القدسية الخالصة عن‬
‫شوائب الشكوك والاوعام ورابعها ملاحظة جمال الله تعالى وجلاله وقصر النظر على كماله والدرجة‬
10 ‫الثالثة من هذه القوة وان شاركتها المرتبة الرابعة من القوة النظرية في أنها تفيض على النفس‬

si in vita ascetica eum legis statutis consentiunt ‫ و‬theosophi ‫ و‬sin minus ‫ و‬philosophi
sunt illuminati ( Academici sive Platonici ). Utrique igitur viae duo sunt genera
sectatorum. Fructus alterius viae studium est se facultate speculativa perfectum
‫و‬reddendi et ad hujus quatuor gradus adscendendi , gui sunt intellectus materialis
intellectus agens ( xar évtoyetay ( ‫ و‬.intellectus
recipiens et intellectus bene edoctus
Hic ultimus gradus finis extremus est; exprimit enim rerum sub speculationem
cadentium intuitum ‫ و‬guas anima percipit ‫ و‬duatenus nulla res ei invisibilis .tse Hanc
5 ob caussam neminem in hoo terrestri domicilio intellectu perfecte edocto praeditum
inveniri ,tnuutats sed in aeterno illo et stabili domicilio tantum ‫ و‬nisi qui omnes
.plane corporis affectus deposuerit et se quasi in viam rerum abstractarum immiserit ‫ـــــ‬
Fructus secundae viae studium est pleniorem sibi facultatis practicae usum pariendi
et in ejus gradibus se evehendi ‫ و‬quorum primus est exterioris consuetudinis emendatio
observandis legibus et praeceptis divinis. Secundus ejus gradus est perpolitio et
liberatio interioris sensus a moribus vituperationi obnoxiis. Tertius gradus animae
exornatio est imaginibus sanctis a sordibus dubitationis et errorum liberis. Quartus
denique gradus intuitio est majestatis ac magnitudinis divinae ‫ و‬et contemplatio in
.sola Dei perfectione versans ‫ ـ‬Tertii hujus facultatis gradus quanquam quartus
facultatis speculativae gradus particeps est in eo , quod ex se cognitionum imagines
10 ‫و‬ope contuitus praesentis effundit ut in intellectu disciplina perfecto ‫ و‬attamen duplici
modo a se invicem differunt; primum enim fructus ex intellectu beneedocto captus
87

‫الحكية اسمًا للكالات المعتبرة في القوة النظرية فقط وذلك لأنه فشو الحكة باستكمال النفس‬
‫الانسانية بالتصورات والتصديقات سواء كانت في الاشياء النظرية أو في الاشياء العملية فهى‬
‫مفسرة عنده باكتساب هذه الادراكات وأمّا اكتساب الملكة التامة على الافعال الفاضلة فما جعلها‬
‫جزءا منها بل جعلها غاية للحياة العملية وما حكة الاشراق فهى من العلوم الفلسفية‬
‫ بمنزلة التصوف من العلوم الاسلامية كما أن التحكة الطبيعية والالهية منها بمنزلة الكلام منها‬5
‫وبيان ذلك أن السعادة العظمى والمرتبة العليا للنفس الناطقة الى معرفة الصانع بما له من‬
‫صفات الكمال والتنزه عن النقصان وبما صدر عنه من الآثار والافعال في النشأة الاولى والآخرة‬
‫وبالمجملة معرفة المبدع والمعاد والطريف الى هذه المعرفة من وجهين أحدهما طريقة إعل‬
‫النظر والاستدلال وثانيهما طريقة إعل الرياضة والمجاعدات والسالكون للطريقة الاولى أن التزموا‬
‫ ملة من ملل الانبياء فهم المتكلمون والا فهم المحكماء المشاون والسالكون الى الطريقة الثانية‬10

definitionem indicant; philosophiam enim nomen esse vult virtutum in sola facultate
speculativa insignium. . Jam philosophiam per studium definit, animam humanam
rebus imaginatione conceptis et argumentis veritatem probantibus perficiendi, sive
haee ad res speculativas sive ad practicaspertineant, itaut philosophia ad ejus
definitionem in his comprehensionibus acquirendis consistat. Facultatis perfectae
comparationem wim suam in facta praestantia exercentis minime partem philosophiae
fecit, sed eam finem philosophiae practicae propositum esse voluit.
Philosophia illuminationis ( Hakanet el-tishrtic) sive Neo - Platonica inter veteres
disciplinas philosophicas eundem locum tenet quem Theosophia inter doctrinas Islami, 5
simili modo, quophilosophia physica et theologica inter illas disciplinas locum tenet,
quem theologia dogmatico - scholastica inter has. Ad rem exponendam monemus
haee. Felicitas maxima et summus beatitudinis gradus animaeratione praeditae
cognitio creatoris est cum omnibus ejus perfectis attributis et immunitate ab omni
defectu omnibusque ejus monumentis et factis praeclaris ‫و و‬
uaeaeumrin e tet
prima la
creatione auctorem ,tnebah et ut breviter dicam ‫ و‬cognitio est rerum ad hanc et
‫و‬alteram
.muitnenitrepmativ Haec cognitio duplici ratione ;rutarapmoc prior est illa
‫و‬quam speculationis et argumentationis asseclae ;rutnuuqes posterior ea Tuam
abstinentiae et certaminum studiosi tenent ‫و و‬ .uibus
tn se ucupiditatesque
mirpmoc 10
(Aui viam priorem ingrediuntur, si sectam quandam amplexi sunt prophetarum,
scholastici ‫ و‬sin minus ‫ و‬,philosophi
sunt .icitetapirep Qui vero secundam viam sequuntur
86

‫النفس الى كمالها الممكن في جانبى العلم والعمل جعله منها بل جعل العمل أيضا منها وكذا أ‬
‫من ترك الاعيان من تعريفها جعله من أقسام الحكمة النظرية أن لا يبحث فيه الا عن المعقولات‬
‫الثابتة التى ليس وجودعا بقدرتنا واختيارنا واما من فترقا بأحوال ألاعيان الموجودة وهو‬

‫المشهور بينهم لم يعته منها لان موضوعه ليس من أعيان الموجودات والامور العامة ليست‬
‫بموضوعات بل بحمولات تثبت للاعيان فيدخل في التعريف ومن الناس من جعل الحكة ة‬
‫أسمًا لاستكمال النفس الانسانية في قوتها النظرية أى خروجها من القوة الى الفعل في الادراكات‬
‫التصورية والتصديقية بحسب الطاقة البشرية ومنهم من جعلها اسمًا لاستكمال القوة النظرية‬
‫بالادراكات المذكورة واستكمال القوة العلمية باكتساب الملكة التامة على الافعال الفاضلة المتوسطة‬
‫بين طرفي الافراط والتفريط وكلام الشيخ في عيون الحكة مشعر بالقول الاول وهو أنه جعل‬

seu doctrina de rebus divinis ‫ و‬et doctrina ea spectans ‫ و‬- guae ad posteriorem partem
pertinent ‫ و‬.doctrinauniversalis dicitur et philosophia prima ‫ ـ‬Variam sententian
secuti sunt in quaestione ‫ و‬utrum logica ad philosophiam pertineat nec .en Qui illam
definiunt per eam rem ‫ و‬Qua anima ad perfectionern evehiturpossibilem , quam et
theoretice et practice obtinere queat ‫ و‬eam philosophiae partem esse ,tnnreulov at
illi praxin quoque ejus partem .tnurecef Eodem modo ii ‫ و‬gui substantias in ejus
definitionem admiserunt, partem philosophiae speculativae eam fecerunt, cum ibi nonnisi
de rebus probatisratione percipiendis quaeratur, quarum existentia in nostra potestate
et libero arbitrio non sita est. Qui philosophiam per cognitionem eorum explicant,
quae ad substantias existentes pertinent, quae definitiomaxime apud eos usu recepta,
‫و‬logicam non ad philosophiam referunt Cum ejus objecturn minime.ad substantias
5 rerum existentium pertineat et res generales non in objectis numerentur, sed attributa
,tnis quae in substantias cadant ‫ و‬.ita ut logica definitioni philosophiae inhaereat ‫ـ‬
Sunt qui philosophiam nomen esse dixerunt desiderii ‫ و‬animam humanam in faeultate
‫و‬sua speculativa perfectam reddendi .i .e transmutanda ejus vi facultativa in activam
quatenus haec perceptiones imaginatione effictas et veritatem monstrantes spectat,
quoad id per vim humanam fieri potest. Alii idem philosophiae nomen studio
,tfacultatem
nu speculativam
re perceptionibus
ub modoi
dictis r
perfectam
t reddendi
‫و‬
et studium facultatem practicam consummandi acquirenda virtute perfecta egregie
agendi ‫ و‬itaut semper medium teneamus inter terminos et studii et negligentiae modunn
.si Quaet Sheikh
n IbneStnad
in opere
e0ytin celx - hakanet
e disserit
‫ و‬primam illann
85

‫علم الاخلاق واما علم بمصالرع جماعة متشاركة في المنزل كالوالد والمولود والمالك والمملوكى‬
‫ويستمى تدبير المتزل وقد سبق في التاة ولما علم بمصالح جماعة متشاركة في المدينة‬
‫ويستى السياسة المدنية وسيأتى في السجن وأما النظرية فلأنها أما علم باحوال ما لا يفتقر‬
‫في الوجود الخارجى والتعقل الى المادّة كالآلة وهو العلم الآلهى وقد سبقف في الالف وأمّا علم‬
‫ باحوال ما يفتقر اليها في الوجود الخارجى دون التعقل كالكرة وهو العلم الاوسط ويسمى‬5
‫بالرياضى والتعليمى وسيأتى في الراء وأما علم باحوال ما يفتقر اليها في الوجود الخارجى‬
‫والتعقل كالانسان وهو العلم الادنى ويسمّى بالطبيى وسيأتى في الطاء وجعل بعضهم ما لا يفتقر‬
‫الى المادّة أصلا قسمين فلا يقارنها مطلقًا كالآلة والعقول وما يقارنها لكن على وجه الاقتصار‬
‫كالوحدة والكثرة وسائر الامور العامّة فستى العلم بأحوال الاول لها والعلم باحوال الثانى‬
‫ علما كليا وفلسفة اولى واختلفوا في أن المنطق من الحكة أم لا فمن فشرعا بما يخرج به‬10

doctrina morum commemorata est ‫ ـ‬aut doctrina status societatis in domicilio


consortium habentis ‫ و‬ut patris et filii ‫ و‬domini et servi ‫ و‬et haec scientiae pars
administratio domus (Tedbtr el-nnenxtl) dicitur, de eaque supra in litera Th disputatum
est ‫ ـ‬aut doctrina status societatis majoris in eadem urbe mutuum consortium
habentis ‫ و‬guae doctrina moderatio urbana ( -lE Sagaset E7 - )tegtnedeMA dicitur et in
litera Sin tractabitur.
Philosophia speculativa pariter triplex est, aut doctrina eorum, quae ad ea
‫و‬pertinent ‫و‬
uibus u
materiat in existentia
ce sensibus l exterioribu
le s percipienda
tn et i
‫و‬nonopus est ‫و‬ ualis est
an caussa c r e
.snede irtcot n i Haec doctrina IIn Aleht .e.i d
de rebus divinis ,ruticid et suprain litera Eltf tractata est ‫ه سـ‬
ut doctrinas
,muroe
quae ad ea pertinent, quibus in existentia sensibus exterioribus percipienda opus est
illa lusa
‫و‬exc intelligentia ‫و‬ualis
are estahps ‫ و‬et haec doctrina media est et Riyadha
et Ta "1tmt i.e.mathematica dicitur ‫ و‬et in litera Hith tractabitur ‫ ـ‬aut doctrina
eorum ‫و و‬ tnaden
‫و‬fu eaitaerep ‫و‬ luibus
a indexistentia
ne sensibus
ip exterioribus
icrep
opus est et in intelligentia illa ‫ و‬cujus generis est .omoh Haec doctrina omnium
.v est il is
et Tabit .i e.physica alleppa nt in nn
,rutsi a ‫ـ‬
litera Th describetur
Nonnulli primam ejus partem ea spectantem , quibus materia non opus est, duplicem
esse voluerunt , ut aut ea comprehendat, quae cum materia omnino non conjuncta
‫و‬sunt ut caussa media et ,sutcelletni aut quae cum ea invicem conjuncta ,tnus sed 10
admissa quadam circumscriptione ‫ و‬oujus generis sunt unitas et pluralitas ‫ و‬et ceterae
res .senummoc Doctrina ea ,snatceps quae ad priorem partem pertinent ‫ و‬Theologia
84

‫المناوى المصرى الشافى سماه الدرر الجوهرية وهو شرح ممزوج وله الحمد لله الذى أطلع‬
‫سماء الذات الغ‬ ‫من‬

‫المهتم علم الحكمة‬


‫وهو علم يبحث فيه عن حقائف الاشياء على ما ق عليه في نفس الامر بقدر الطاقة‬
‫البشرية وموضوعه الاشياء الموجودة في الاعيان والاذعان وعرفه بعض المحققين باحوال الاعيان ة‬
‫الموجود أتت على ما علق عليه في نفس الامر بقدر الطاقة البشرية فيكون موضوعه ألاعيان الموجودة‬
‫وغايته فى التشرف بالكمالات في العاجل والفوز بالسعادة الاخروية في الأجل وتلك الاعيان‬
‫أما الافعال والاعمال التى وجودها بقدرتنا واختيارنا أو لا فالعلم باحوال الاول من حيث‬
‫يؤدى الى اصلاح المعاش والمعاد يسمى حكمة عملية والعلم باحوال الثاني يسمى حكمة‬
10 ‫نظرية لان المقصود منها ما حصل بالنظر وتت منهما ثلاثة أقسام ان العالية فلاتها اقا علم بمصالح‬
‫شخص بانفراده ليتخلى بالفضائل ويتخلى عن الرذائل ويستمى تهذيب الاخلاق وقد ذكر في‬

‫ر‬4 bd-el-ratottf dictus ‫ و‬cujus commentarius , El-Dorer El-Jeacheriyet inscriptus ‫ و‬textum


admixtum habet et ita incipit: Laus Deo , qui e coelo essentiae consideravit etc.

4582. Ilm el - hi km et. Sapientiae disciplina.


Haee doctrina de justa rerum natura ‫و و‬guales revera ,tnus quaerit quantum id
per hominum facultatem fieri potest. Objectum ejus sunt res in substantiis et
5 mentibus existentes. Alius quidam vir subtilissimus eam dicit esse cognitionem status.
substantiarum existentium ‫و و‬
uales revera ,tnusd quantum per hominum
i facultatem
fieri potest. Ita objectum ejus sunt substantiae existentes. Finis ejus cerniturin
nobilitate virtutibus perfectis in hae vita comparanda et in felicitate aeterna in altera vita
obtinenda. Substantiae illae aut actiones et opera sunt, quorum existentia aut in potestate
nostra et libero arbitrio posita ,tse aut non .tse Scientia eorum ‫ و‬guae ad primum
‫و‬genus,tnenitrep quatenusad hanc vitam et alteram bene instituendam ducit -Pharlo
sophia practica ,rutalleppa et scientia eorum ‫و و‬
fuae
tadne nitrep ‫ و‬Philosopdaa
secundum
10 speculata ,ap quoniam id ‫ و‬guod ,tatceps speculando .rutenitbo Utrumque genus tres
habet species. Practica enim philosophia aut cognitio est occupationum personae
separatim spectatae , ut virtutibus se commendet et immunis praestetura morum
pravitate, et haee Telidatb el-akhlic i.e.morum emendationominatur, et suprain
83

‫شروحه أن الحكم مرتب بعضه على بعض فكل كلمة منه توطئة لما بعدها وشوح لما قبلها‬
‫وأنه درس الحكم خمسة عشر درسا وكتب كل مرة شرخا من ظهر القلب كله بعبارة أخرى‬
‫اكتمال‬ ‫شرح‬ ‫كتبه نفسه ومنها‬ ‫أن للشيج زروقى ثلاثة شروح على الحكم لكن الاصع ما‬ ‫وقبل‬

‫ أبن ابراهيم بن عباد النفزى الرندى الشاذلى أوله الحمد لله المنفرد بالعظمة والمجلال أليغ وسماه‬5
‫غيث المواعب العالية ومنها شرح على بن أحمد النفزى المذكور وعو شرح ممزوج مبسوط‬
‫سماه التنبيه وشرح أن الطيب ابراهيم بن محمود الاقصرانى المواعيى الشاذلى الاحنفى أوله‬
‫ وتتوح صقى‬." ‫أحمد من أنبع من أعين قلوب من أخلص الجع ذكر انه شرحها بمكة سنة‬
‫الدين أن المواعب ذكره تلميذه أبو الطيب المذكور وقال أن الشار ح الجليل الوالى أبن‬
‫أبرعيم‬ ‫برع‬ ‫محمد‬ ‫شرح‬ ‫ عياد وقع بماكدون من التطويل وكذلأ أستاذى صبغى الح بين ومنها‬10

‫المعروف بابن الحنبل الحلبى المتوفى سنة ؟ وشرح الشيخ محمد المتعوا بعبد الروف‬
-------------------------

vulgo Zarrtie dictus, eujus commentarius textum admixtum habet et ita incipit:
Laus Deo ‫ و‬.q ui
cultores suos nobilitate donavit etc ‫ و‬et auctor in alio quodama
commentario sententias dicit se invicem justo ordine excipere ‫ و‬ut singula verba
transitum aptum parent ad sequentia et praecedentia explicent, seque sententias irs
qu
lectionibus
‫هج‬ in
esse persecutum de
et omni tempore ci
explication m
em memoriter eamqu
‫و‬ verhis .e‫و‬
aliis‫ي‬ t
ssided Plures o
Sheikho Zarrtict a
tres tribuunt m
ad opus Hike
commentarios ‫و و‬ver i ‫و‬uod
propius accedit
tamenitat spircs ‫ ـ‬porro Mohammerg
tiipse
. ‫ةتة‬ Ibrahim Ber a Renda Shttdzilla ‫ و‬Cujus commentarius ita incipit =
Ben Abblad Naf 5
Laus Deo singulari majestate et gloria unice praedito ete. , et Gheith el - meantiha 2
ed ‫ ـ‬Coutyet inscriptus est ‫ ـ‬Ali Ben Mohammed eodem nomine Nafat ,sutanod cujus
cornmentariusamplus textum admixtum habet et Tealth inscriptus est ‫ ــ‬4 bu'llagyib
com men
Ben Acserthyi ius
ITTahmttdtar ‫ع‬Ib
AMetetthiba Shttd ifenaH cujusrhtm
ile ,atrar
ita :tipicni Laudo eum ‫و و‬ ui e fontibus
er cordiume eorumc aquam
n le qui s
,tiueii
eum colnerunt ete. Commentarium se Mekkae anno 903 (inc. 30. Aug. 1497 )
scripsisse monet ‫ ـ‬Safi - ed - dtn 4Bulmetothat ‫ و‬cujus commentarium - Abultayyab
discipulus ejus modo laudatus commemorat. Commentator, ait, illustris et sanctus
IBra Abbdad in verbositatis calarinitatem incurrit, ut similimodo San-ed-dan praeceptor 10
meus ‫ ـ‬AMohammed Ben Ibrahtm ,abelaH vulgo Ibn - elhanbal dictus et anno 971
i .12u
.ens
) uA t
.gu 1 om ‫ ــ‬Sheikh Mohammed IMondant MMisra ,atiifahS vulgo
)365r
11 *
82

‫ آلتحكم‬٣٥٧1 ‫نأ‬w ‫ناظرين أناه التقى الدين على بن عبد الكافي السبكى الشافى المتوفى سنة‬
‫مختصر للشيخ نور الدين على بن حسام الدين المعروف بالمتفى المكى أوله الحمد لله رب‬
‫العالمين الراغ وللشيخ أن التحسن البكرى المصرى أيضا أوله الحمد لله الذى أنطف ألسن‬
٣٨ ‫مدة التحكم والامتال لان أحمد الحسن بن عبد الله العسكرى المتوفي سنة‬ ‫أوليائه اليغ‬
‫أيدت الحكم العدنانية الشيخ تاج الدين أن الفضل أحمد بن محمد بن عبد الكريم المعروفة‬
‫ أوله من علامة الاعتماد‬7,1 ‫بابن عطاء الله الاسكندر في الشان الى المالكى المتوفي بالقاهرة سنة‬
‫على العمل نقصان الرجاء عند وجود الزلل أليغ وهى حكم منثورة على لسان أهل الطريقة‬
‫ولمّا صنفها عرضها على شيخه أن العباس الفنيى فتاتها وقال له لقد أتيت يا بنى في عنه‬
‫الكرامة بمقاصد الاحباء وزيادة ولذلك تعشقها أرباب الذوق لما رقى لهم من معانيها وراف‬
10 ‫وبسطوا القول فيها وشرحوها كثيرا فمن المولفات عليها شرح شهاب الدين أحمد بن محمد‬

tempus illi opportunum ‫ ؟؟ و‬6‫ر‬auctoreTacka ed-dtn Afa Ben Abd-e-R4 ,Sobka Shafiita
.anno756 .cni( .61 .naJ )5531 mortuo ‫ ـ‬.4579 E1 - Hik em ‫ و‬apophthegmata ‫ و‬auctoribus
Sheikh Wiir - ed - dtn Ala Ben Hostin – ed - dtn Mekki , vulgo IIIottecht dicto, eujus
.compendium orditura verbis : Laus Deo mundorum domino etc ‫ و‬et Sheikh Abu'lhasan
Bekra ,arsiM qui ita :tipicni Laus Deo ‫و و‬ ui effecit
m , u
ut linguae
ro dilectorum
us
.loquerenturetc ‫ ـ‬.4580 E1 - Hik em we E1 - Am th a l ‫ و‬,apophthegmata et parabolae
auctore Abu Ahmed -lE Hasan Ben Abdallah Askert ‫ و‬.anno 382 .cni( .9 Mart (992
5 .mortuo ‫ ـ‬. .4581 ‫و‬E1 - Hik em E1 - At à fy et sententiae Ataiticae ‫ و‬auctore Sheikh
Thi - ed-din Abu'lfadhl Ahmed Ben Mohammed Ben Abd - el-kertnn Iskenderdana
.Shttdstla Malikita , vulgo Ibn Attiallah dicto et Cahirae anno 709 (ine. 11. Jun.
1309) mortuo. Incipit opus ita : Signum fiduciae in opere quodam positae defectus
.spei,tse quando errores deteguntur etc ‫ و‬et sententias continet oratione soluta ad
dictionem theosophorum expressas. Quas eum composuisset et praeceptori suo
‫ر‬4 ‫ة‬
:u'labbtis
Mursa ,tet
ssilutbo hie eas diligenter
e ,tixepsni ‫ وو‬Certe ‫و و‬o
mi filiole ‫و‬inquait
in hoe fasciculo Dei gratia mirifice conscripto, quaecunque viri illam viam amantes
concupiscere possunt et amplius ‫ و‬.collegisti ‫ ؟؟‬Eam ob caussam voluptatis mysticae
studiosi tractatus amore capti sunt, quod argumenta eis afferret eleganter dicta et
10 admirationem efficeret. Fuse de illis disputarunt, easque saepe commentati sunt.
Commentarios enim composuerunt Shehttb - ed - dtn Ahmed Ben Mohammed Burnatss
81

‫بالتدوين كصفوة الصفوة وروض الرياحين وغير ذلك ومنفعته أجل المنافع وأعظمها انتهى‬
‫مع حكايات الصالحين فارسى للشيخ عثمان بن عمر الكهف رتب على عشرين بابا‬
‫" حكايات شعبة وغيره جمعها أبو القاسم البغوى في‬Fow ‫في كل باب منها عشر حكايات‬

‫ حكم آراضى مكة للامام أن جعفر أحمد بن محمد الطحاوى‬Fof ‫فو آتد على بن المجعد‬
‫ هادة حكم المضبوط في تكريم عمل قوم لوط للشيخ شمس الدين‬r1 ‫ة الاحتقى المتوفي سنة‬
‫محمد بن عمر العمرى الواسطى المتوفي سنة " انه تم التحكم الالهية في الكالات الانسانية‬
‫للشيخ محمد بن مصطفى الاماسى قال في آخر بعض تأليفه ومن أراد أن يطلع على تفاصيل‬
‫الحكم الدينية فليتنلع رسالتنا المذكورة لانها رسالة غريبة في الاسئلة العجيبة تركتها مقفولة‬
‫بلا أجوبة لمن يجد مفتاحها من الحكم الدينية والمنازل الصديقية للشيخ كمال الدين‬
‫ ألحكم والانان في أعراب قوله تعالى غبر‬٣٥٧٨ ‫ محمد بن أنق ألوفا أبن الموقع الحلوى‬10

,tnuresime qualia sunt Safioet el - saftoet ‫ و‬Raudh el - reythhtn et .aila Earum utilitas
clarissime elucet et amplissima est.
‫م‬4572 Hik 4y 4t el - s a lih fn ‫ و‬historiae sanctorum ‫ و‬auctore Sheikh Othntin Ben
0mar -lE .ftlaK Opus persicum in viginti capita distributum ‫و و‬ luaemsingula
eoed
continent ‫ ـ‬.4573 Hi kay 4t Sh o b a ‫ و‬. historiae Shobae ,euqmuroila quas
.historias
‫ر‬4 .bu'letistian
Begieuoi de facete dictis Alti Ben - elia"d collegit ‫ ـ‬.4574 Ho k m
art d hi Mekka , jurisdictio terrarum Mekkae ‫ و‬auctore Imam Abu Jafar Ahmed
.Ben IMohammed Tehtttot ,atifenaH anno 321 ( .cni .1 .naJ 933 ) mortuo . ‫ ـ‬5
.4575 E1 - Ho km El - Ma d hb ,ti edictum bene compositum ‫ و‬guod ,tatev ne quis
rationem agendigentis Ltit sequatur, auctore Sheikh Shems - ed-din AMohammed Ben
.Omar Omart II ,atasid anno 846 .cni( .21 .iaM )2441 mortuo ‫ ـ‬.4576 El-Hike m
E I - Al eh fy et ‫ و‬statuta divina de perfectis humanae naturae qualitatibus ‫ و‬auctore
Sheikh Mohammed Ben AMustafa Antist. Ad finem operis cujusdam haec habet: Qui
statuta religionis per singulas partes distincte perspicere studet, tractatum nostrum
modo laudatum inspiciat; est enim rarus et mirabilis in quaestionibus singularibus,
eumque sine ullo responso obseratum reliqui iis ‫ و‬.gui
earum clavem reperient ‫ـــ‬
.4577 El - Hikem El - D fn fy et ‫ و‬statuta fidem spectantia et summae veritatis
habitacula ‫ و‬auctore Sheikh Kenttl-ed-dtn Mohammed Ben Alia "lanefit Ibn-elanoteaccka " 10
.Halebi ‫ ـ‬.4578 El - Hikem we El - An th ‫ و‬statuta et dictio ‫ وو‬Tempus illi
opportunum ‫ عاة ؟؟ و‬analysi grammaticali verborum coranicorum ‫ وو‬Non exspectantes
. 1ll. 11
80

‫والشيخ مع المريد والعام مع المتعلم والامير مع الرعية والمجار مع المجار والضيف مع المضيف‬
‫والولد مع الوالد والغى مع الفقير والزواج مع الزوجة والقريب مع الغريب والسيد مع المملوك‬
‫والمسلم مع الذاتى أذى المجزية والصالح مع الطالع والمبتدع حقوق وشرائط وآداب ذكرها كلها‬
‫نا" آلتحقير التاقع في النحو لان العلاء أحمد بن عبد‬f ‫وفيه تأليف آخر قيل عو للغزالى‬
. ‫من حقيقة القولين للامام أن حامد محمد ة‬ ‫ وهو خمس كراريس‬٢٣ ‫الله المعرى المتوفي سنة‬
‫بن محمد الغزالى المتوفي سنة هه ولان المحاسن عبد الواحد بن أسمعيل الرويا في الشافى‬
‫المتوفى سنة الله أن الحقيقة الوصفية في طريقة الصوفية للشيخ زين الدين سريجا بن حمد‬
‫ آل حقيقة في العقيقة‬.٣٥٧ ٧٨٨ ‫الملطى المتوفي سنة‬

. ‫أنهم علم حكايات الصالحين‬


10 ‫قال المولى أبو الخير وهو من فروع علم التواريخ والحاضرة وقد أعتى جمعها طائفة وافردوعا‬

et discipulum studiosum ‫ و‬inter gnarum et discentem ‫ و‬,inter principem et subjectos


intervicinos ‫ و‬inter hospitem et hospitio excipientem ‫ و‬inter filium et patrem ‫ و‬divitem
et pauperem ‫ و‬maritum et uxorern ‫ و‬inter propinquum et peregrinum ‫ و‬dominum et
servum ‫ و‬Muslimum et clientem Christianum et Judaeum ‫و و‬ lui tributum
ret ,tivln
os i
probum et pravum et novarum rerum studiosum officia ‫ و‬-conditiones
et mores inter
cedant, quae omnia commemorat. De eadem re opus aliud exstat, quod Ghaxtilto
.tribuitur ‫ ـ‬.4567 El - Ha ck fr E1 - Nafi " ‫ و‬liber ,siliv at .silitu Quinque foliorum
5 quiniones de grammatica ‫ و‬auctore 4Bu'lalth Ahmed Ben 4 ‫ة‬ dallah
o,n trran
aM a 449
(ine. 10. Mart. 1057) mortuo. – 4468. Ha ckf cat el - cau l ein, veritas duorum
verborum, auctoribus Imam 4bu Hthmad AMohammed Ben AMohammed Ghaxtili, anno
505 ) .cnio .01u .lut
J )r1111om ‫ و‬et Abu'lmehthsan -dbA el - actihad Ben Ismail
.Ruytina ,atiifahS anno 502 .cni( .11 .guA )8011 mortuo ‫ ـ‬.4569 E I - Ha ck f cat
El - Wa sffy et , veritas qualificativa de disciplina Theosophorum ‫ و‬auctore Sheikh
.Zein-ed-dtn Sertja Ben AMohammed ,ateleMA anno 788 .cni( .2 .rbeF )6831 mortuo ‫ـ‬
4570. E1 - Ha ck i cat fi el - a ck f cat, veritas de pilis foetus bruti aut humani.

4571 . Il m hi kay 4t el - s à lih fn. Historia sanctorum.


10 Molla Abu'lkheir auctore ‫ و‬haec doctrina pars est historiae politicae et antholo
gicae. Ejusmodi historias plures viri colligere studuerunt et singularibus scriptis
79

‫ولا يجمعه الا آياء متفرقة نسبت الى أن العباس بن عطا ذكر انها عن جعفر بن محمد الصادى‬
‫وكان قد سمع منهم في ذلك حروقا فضمها الى مقالتهم ورتب على السور الفرقانية فكان‬
‫كالتفسير قرأه الثعلبى على مصنفه لكن المفسرين من أعل الظواعر تكلموا فيه على ما هو دأبهم‬
‫في أمثاله فقال الواحدى زعم أنه صنف حقآنف التفسير فان كان اعتقد أن ذلك تفسير‬
‫ القنف في شرح المنظومة النسقية يأتى في الميم‬- ‫ة فقد كفر وطعن ابن الجوزى أيضا‬
‫ حقف الوقت والساعة وجمع المحال والطاعة في التصوف داعم حق اليقين في معرفة‬Foir
‫رتيب العالميين للشيخ محمود الشبسترى صاحب الكلشن وهو رسالة فارسية على ثمانية أبواب‬
‫ان حقوق آخوة الاسلام للشيخ عبد‬ ‫متشتملة على فوائد وحقائف من علم التصوف‬
‫ أوله لخمد لله نحمده ونستعينه اليغ ذكر فيه أن للنبى‬181 ‫الوهاب بن أحد الشعر في المتوفي سنة‬
‫ صلعم على الأمة حقوقًا وللمسلمين بعضهم على بعض حقوقا ففى معاشرة الصديف مع الصديقف‬10

Persequitur illum nonnisi per versus separatos ‫ و‬Tuorum delectus et interpretatio


‫ر‬4 Bu labbthso Ben Ath ,rutiubirt eosque a Ja far Ben AMohammed -lE Stidie sumtos
esse monet. Audiverat ex ore ejusmodi doctorum de hac interpretatione varia sensus
interioris fragmenta ‫ و‬guae cum eorum tractatibus conjunxit totumque ad Suratas
‫و‬Corani
disposuit , ut inde quasi commentarius evaderet guem Thetiliti coram ipso
auctore legit. Attamen exterioris interpretationis coranicae asseclae secundum suam
disputant de hac re sentiendi consuetudinem ‫ و‬duam in his similibusque ,rutnuuqes et
IWhhidi, Opinatur auctor, ait, se veram interpretationis coranicae naturam in
componendo persecutum esse. Quodsi hune librum persuasum habet commentarium
Corani esse ‫ و‬in impietatis suspicionem .tirrucni Eodem modo Ibn - eliauxt in eum 5
.invehitur ‫ ـ‬.4563 ‫و‬E 1 - Ha cai c .setatirev Commentarius carminis a AWesers
,i
de quo
t literai
Min s
.rutaedio
v – .p
4654 Ha
m cc elo
- wa ct c
we el‫و‬
- st a t
veritas temporis et horae et conjunctio status mystici et obedientiae. Tractatus de
.theosophia ‫ ـ‬.4565 Ha c ce 1 - i eck in ‫ و‬veritas scientiae certissimae de cognitione
dominimundorum ‫و و‬auctore ui s
Sheikh Allahntid SheBasterd ‫و‬ Gilshen
uta .tidt
idecarT
persieus in octo capita dispositus et doctrinae mysticae praecepta et subtilitates
.complectens ‫ ـ‬.4566 Ho et cikhw et e1 - is I am ‫و و‬iura
fratrum religionis Islamicae
auctore Sheikh Abd- et - aoehhtti Ben Ahmed Shartnt, anno 976 (inc. 26. Jun. 1568)
.o Incipit hicu
ita : Laus
t Deo quem
r laudamus
o et auxilio
m vocamus
. etc ‫ و‬et
,tartsnomed fideles prophetae debere officia praestare ‫ و‬eademque sibi invicem a 10
singulis Muslimis praestanda esse ‫ و‬ita ut in consortio interamicos ‫ و‬inter doctorem
78

‫هد حقائف‬٣ ‫عدة حقائق الرؤيا في التعبير‬ ‫محمد الحموى مهمة حقنف الدقتلقى‬
‫فضل الله المألوف الواردة على ترتيب الحروف الشيخ شمس الدين أن الحسن محمد البكرى‬
‫ وجمع فيها كلمات المشايخ أولها الحمد لله‬11 ‫المصرى وعى رسالة في ستة أوراق كتبها سنة‬
‫همه حقائف الكشف في المنطف لعلاء الدين على بن محمد الباجى‬ ‫العليم الحكيم الخ‬
‫] أية حقائق اللقة بهة الحقائق الستوحية ة‬6 ‫ [المتوفي سنة‬- ‫الشافى الذى ولد سنة‬
‫والدقائف القدوسية ان الحقائق المحمدية للعلامة صدر الدين محمد الشيرازى المتوفي‬
‫ وعى رسالة في معرفة الواجب تعالى وصفاته مع الحقائق في التفسير‬. ‫في حدود سنة‬
‫للشيخ أبي عبد الرحمن محمد بن الحسين السلمى النيسابورى المتوفي سنة " وهو اختصر‬
‫على لسان [ أعل] التصوف أوله الحمد لله رب العالمين اولا وآخرا الخ ذكر فيه أن أعل‬
10 ‫الظاعر جمع في أنواع فوائد القرآن ولم يشتغل أحد [منهم ] بفهم خطابه على لسان الحقيقة‬

‫م‬Sheikh Sad - ed - dtn Mohammed Humatoi – .4555 Ha c ti c el - de c tic ‫ و‬veritates


.subtilitatum ‫ ـ‬.4556 Ha c ai c el - ruly a ‫ و‬vera somnii natura ‫ و‬de somniorum
interpretatione. - 4557. Ha c à ic fad hl Allah e 1 - mal if, vera natura gratiae
divinae consuetae secundum ordinem literarum patefacta, auctore Sheikh Shems-ed-dtn
‫ر‬4bu'lhasan
m Mohammed
ur Bekra o .irsiM iTractatus
l esto
sex f ‫ و‬guae anno 919
(ine. 9. Mart. 1513) conscripsit, ibique dicta Sheikhorum collegit. Incipit ita : Laus
.Deo
scientisapienti etc ‫ مـ‬.4558 Ha c à i c el-kash ,f veritates manifestationis de
5 logica ‫ و‬.auctore Alth - ed - ddn Ali Ben AMohammed Blaja ,atiifahS anno 631 (ine
.7 . )3321tnato [ et canno 714 0 .cni( .71 .[
rpA )4131.
mortuo ‫ ـ‬.4559 Ha c à ic
.e1 - 1 o ,tahg vera natura linguae ‫ ـ‬.4560 E 1 - Ha c ai c El - S obb th fy et ‫ و‬vera
.natura
Dei venerandi et subtilitates sanctissimae ‫ـ‬ .4561 El - Ha c tic E1 - Mo -
h am me d fy et ‫ و‬vera natura laude .anissingid Tractatus de cognitione Dei excelsi
per se existentis ejusque attributis, auctore doctissimo Sadr - ed - dtn Mohammed
.
,to
circa
s annum
ui920t
t.er
ni( r
.6i
2 .rbeh
o
F )41S
51m
. ‫ ـ‬. .4562 El - Hactic fi
‫و‬e1 - tefs fr .setatilitbus Commentarius Corani ‫ و‬auctore Sheikh 4 ‫ة‬u 4 ‫ة‬aramhar-le-d
IMohammed Ben - elhosean Sollenni AVisabttra, anno 412 (inc. 17. Apr. 1021) mortno -
Compendium est ad dictionem Suforum compositum ‫و و‬ uod itao :tipice
ni Laus
D
mundorum domino primum et postremum .cte Monet ibi ‫ و‬naturalis et exterioris
10 interpretationis asseclas collegisse quidem de variis Corani sensibus ‫ و‬nec tamen ullum
in ejus sermone ad sensum sectatorum viae mysticae intelligendo operam posuisse.
. 77

‫بين فيه اثبات الصناعة وردّ على ابن سينا فى أبطالها بمقتمات من كتاب الشقاء‬
‫ثمة حقائق الاسرار فيما يعتمدون به الابرار من تأليف تمر الاسحاقى أتفه الشاعر قانصو‬
‫ورتب على عشرة فصول العقل والعلم والسياسة والاداب بالنفس واللسان وحسن السيرة والاخلاقى‬
‫والقواعد ومقالات المشايخ والحكماء والبلاغة أوله الحمد لله الذى علمنا ما لم نعلم أليغ‬
‫هنأ حقائقف الايمان لاهل اليقين والعرفان فارسى يختصر‬٣ ‫ حقائف الاسرار في الطب‬.‫هح‬F ‫ة‬
‫على خمسة أبواب مشتملة‬ ‫ورتبه‬ AFP ‫سنة‬ ‫ألغه بهرأة‬ ‫بمصتفك‬. ‫على بن مالكدمين المعروف‬ ‫تشيللتشييغ‬

‫هدلا حقائف التهليل "من حقائف الاحد ائف فارسى‬٣ ‫على مسائل الايمان والعبادات‬
‫مختصر مشتمل على قواعد أشعار الفرس لاشرف بن محمد الرامى الفه للسلطان أويس وجعله‬
‫على قسمين قسم في اصطلاح المتقدّمين وقسم في تصرف المتأخرين وهو على منوال حد اتف‬
‫ الوطواط كما ذكره وأقر بفضله ده؟ حقائق الحروف رسالة للشيخ سعد الدين‬10

.opere claris argumentis artem illam magnam confirmare studet et Ibn Stnam refutat,
qui eam in Prolegomenis ad librum Shefi vanam esse contenderat. – 4549. Hac 4 i e
e 1 - a sr à ,r subtilitates arcanorum de iis ‫ و‬guibus viri pii ex libro Tamr ‫و و‬meuf
‫ر‬
Ishtickt s Tattlitro e
Clinsu ,n
tiusopmoo
c .rutnuti
inni Disposuit
tc opus in e
decem s :
Mens ‫ ـ‬scientia ‫ ـ‬administratio – tractatio animae – lingua -- Iratio recte
vivendi ‫ ـ‬mores ‫ ـ‬abstinentia – 0piniones ‫ و‬Tuas et doctores fidei et philosophi
amplectuntur ‫ و‬et ‫ ـ‬.aitneuqole Incipit ita : Laus Deo ‫ و‬qui nos ,tiucod quae
.ignoravimusetc ‫ ـ‬.4550 Hae à ic el - asr à ,r vera arcanorum .arutan Tractatus 5
.medicus ‫ ـ‬.4551 Ha c ai c el - fm an ‫ و‬-subtilitates
fidei asseclis religionis Moham
medicae et certae cognitionis oblatae. Compendium persicum, quod Sheikh Als
Ben ,demmahoMI vulgo Mosannifee dictus ‫ و‬.Herataeanno 842 ( .cni .42 Jun 1438 (
‫و‬composuit et in quinque capita distribuit quae quaestiones de fide et cultus officiis
‫يه‬rutnutcelpmo. ‫ ـ‬.4552 Ha c à i c el-te hl fl ‫ و‬.veritateslaudationis unius Dei ‫ـ‬
.4553 Ha c 4 i c e 1 - h a d ai ,e vera hortorum .arutan Compendium persieum ‫و و‬doul
aregulas in carminibus apud Persas observandas tractat et ab Eshref Ben Mohammed
‫ر‬IRhnt in
s honorem
u Sultani
b 0apets
i compositum
no .tse i
Duas eit deditcpartes i
de d
Tpoétarum praecedentium technicis et de usu sermonis apud recentiores arbitrario.
,rutiuqeS ut ipse ,tenom rationem libri Haddie a hy ettotat editi ‫ و‬cujus praestantiam 10
.confitetur ‫ ـ‬.4554 Ha cd i ce 1 - h or ,fi vera literarum .arutan ,sutatcarT auctore
76 .

‫الذى أطلع السماء السيارة الاخ " أن حفظ الصخة لبقراط وهو كتابه الى انطيقن الملك‬
‫ممن؟ حفظ الابد أن لاحضار بن عمر العطوق أولها‬

‫الحمد لله من أعلى المتعال‬

‫وكي لامية نظمها للسلطان بايزيد هانة حقظ الصلوة ووسيلة حصول الضلان أحمد بن عوض‬
5 ‫أ حقظ الصيام عن فوت‬for ‫المفسر وهو يختصر على خمسة أبواب أوله لحمد لله الحكيم لحليم الجع‬
‫من حق نف‬ ‫التمام للشيخ تقى الدين على بن عبد الكافي السبى الشافى المتوفي سنة هي‬
‫الارصات في دقائف الارشاد في استخراج أواسط الكواكب وتقاويمها على طول ترمذ وعو من‬
‫[جزائر] الخالدات ضبط ق وعرضه لزن على ما رصده مصنفه الشيخ تاج الدين أبو الفتع‬
‫أحمد اللالى أبن البدر محمد بن جاج العمادى [الكمالى ] وفرغ عنه في حدود سنة مه‬
10 ‫** حقائف الاستشهادات في الكيميا المؤيد الدين حسين بن على الطغرائى المتوفي سنة وأن‬

Deo ‫و و‬ .lui in coelo


c planetarum
t apparerec
jussit ‫ ـ‬.4543 Hiftz el - sih h et ‫و‬
.epistola Hippocratis de sanitate tuenda ad Antiochum regem ‫ ـ‬.4544 Hiftz
el - a b d a n ‫ و‬conservatio .muroproc Carmen in Lttnn desinens , quod Hadhr Ben
0mar Attaff Sultano Blayextd condidit et itaincepit:
Laus Deo qui alte eminentem elevat.

4545. Hiftz el - s a l a t, observatio precum et ratio dona consequendi, auctore


5 AMohammed Ben Audh Corani Interprete. Compendium in quinque capita dispositum,
.quodita :tipicni Laus Deo sapienti et mansueto etc ‫ ـ‬.4546 Hiftz el - siy 4m ‫و‬
6‫ر‬tuitiojejunii
a defectu ,sinoitelpmoc auctore Sheikh Tackt-ed-dtn Ali Ben Abd-el-R4
.
.Solika
,ao
tiifahS u
anno 756
t .cni(r
.61 .naJo
)5531 m ‫ ـ‬.4547 ,Ha
c aice 1 - ars à d
verae observationes de subtilitatibus directionis in eliciendis mediis stellarum posi
tionibus earumque tabulis ad longitudinem urbis Tirmidz compositis ‫ و‬guae secundum
‫ر‬auctorisSheikh Th - ed - dtn Abu that"h Ahmed Lttla Ben - el - ‫ة‬ edr sMohammed
neB
Hejtti Indida IKentalil observationes, quarum compositionem circa annum 800 (ine -
.24 .tpeS )7931 absolvit ‫ و‬ab insulis fortunatis centum gradus remota ‫ و‬latitudo
10 vero triginta septem gradus et quinquagintascripula computatur. – 4548. Ha c ai c
e1 - is tish ht d a ,t veritates testimoniorum datorum de Alchymia ‫ و‬-auctore
Motoayyed
ed- dtn Hosean Ben Ala Toghrthyt, anno 515 (inc. 22. Mart. 1121) mortuo. In hoe
75

‫ه‬w ‫العربية للامام أولى البركات عبد الرحمن بن محمد الانبارى الناحوى المتوفي سنة‬
‫علم الحضرى والسفرى‬ fo A

‫من الآيات وهو من فروع علم التفسير ذكره المولى أبو الخير لمجرد تكثير السواد والا‬
‫فلا وجه لعته علمًا برأسه وكذا أكثر ما ذكره في التفاريع قال وأمثلة الحضرى كثيرة وأما أمثلة‬
‫ لسغرى فقد ضبطوها وأرتقت ألى نيف وأربعين كما في الاتقان‬5

‫أن حضور الانس بانس الحضور للشيخ عبد الخالف بن أن القاسم المصرى‬
‫معهم لحظ الاوفر بالحج الاكبر للشيخ على بن سلطان محمد الخنفى الهروى القارى المتوفي‬
‫ آلاحظ الوافر من المغنم في استدراك الكافر للجلال السيوطى ذكره في‬٣ ‫من‬ . ‫بعد سنة‬
‫أن الحظ الموفور في مدح ابن الفرفور لحمد الباعوفي أوله الحمد لله‬ ‫الحاوى تمامًا‬

Arabicum ‫ و‬auctore Imam Abu lierekttt 4 ‫ة‬ d - el-rahman


arh Ben t
AMohammed
bnA
Grammatico ‫ و‬.anno577 .cni( .71 .iaM 1181 ) mortuo

.4538 Il m el - had hari we e 1 - sa .iraf Doctrina versuum coranicorum ‫ و‬gui


prophetae vel domi vel foris revelati sunt.
Pertinet ea ad disciplinas exegesis coranicae secundarias ‫ و‬et Molla Abu"IRheir
eam commemorat tantum ‫ و‬ut majorem chartae copiam atramento ;tadrep sine hae
enim ratione nulla adest caussa eam in disciplinis peculiaribus numerandi. Hujus
generis maxima doctrinarum pars est, quas inter secundarias refert. Numerum
‫و‬versuumdomi revelatorum magnum esse dicit exempla vero versuum foris revelatorum
separatim notarunt ‫ و‬iique ‫ و‬ut in Itchn ,rutigel numerum quadraginta et quod 5
excedit explent.
4539. Ho dh tire 1 - o ns bi in se 1 - h o dh tr, praesentia societatis persocium
,me auctore
tSheikh
ne Abd-el-Ahtt/de
seBen aABar letisan
pMasra. ‫ ـ‬.4540 El - Ha tz tz
El - Au far ‫ و‬felicitas perfectissima in peregrinatione maxima conspicua ‫ و‬auctore
Sheikh A la Ben Suittin Mohammed Hereaot Hanefita Corani Lectore , post annum
1016 )
. o
.e
81u
.rpt
n
A )7r
0i
61o.
m ‫ ـ‬.4541 El-Hatz tz E1 - Wa ,rif copiosa pars
praedae de infideli ad veram fidem revocando , auctore Jelthl-ed-dtn Soytitt. Tractatus
.hic totus operi Hitoi insertus est ‫ ـ‬.4542 El - Hatz tz El-Maufir ‫ و‬felicitas
perfecta. Panegyricus Ibn-etfor fitria Mohammed Btttina scriptus, qui incipit ita : Laus
10 *
74 .

‫مصباح الجنان وجعله على بابين مشتملا على زيادة من خصائص النبى صلعم أوله الحمد لله‬
‫الحميد التي تدة حتى الرموز وطلسم الكنوز اية حصن المأخذ الغزالى وسيأتى‬
‫له حصى المتجاعتين في التجويد يختصر أوله الحمد لله الذى‬ ‫في الميم في المأخذ‬
‫ حصول‬٣٥٣٣ ‫أنزل علينا كتابه المبين أليغ ذكر في ديباجته مولانا على بن يوسف الغنارى‬
5 ‫ه‬f‫الآتعام والمير في سوال خاتمة الخير للشيخ تقى الدين أحمد بن على المقريزى المتوفي سنة ه‬
‫من حصول البغية بسائل هل لاحد في لجنة تحية للشيخ برهان الدين ابراهيم بن محمد‬
‫] وهو مختصر أوله أما بعد حمد الله الجغ‬1. ‫الناجى الشافى الدمشقى [ المتوفي سنة‬
‫من حصول الرفق باصول الرزق للشيخ جلال الدين عبد الرحمن بن أبي بكر السيوطى‬
‫المتوفي سنة " وهى رسالة استوعب فيها الاحاديث الواردة في الافعال لجالبة للرزق ليلا ونهارا‬
10 ‫اسبة حصول التول في أحاديث السؤال للسيوطى المذكور أيضا بلدة الحض على تعليم‬

. dui versionem Misith el-jenttn inscripsit et in duo capita distribuit ita, ut nonnulla
.de
virtutibus prophetae propriis .terecijda Incipit ita : Laus Deo laude digno etc ‫ـ‬
.4530 His n el rom tiz ‫ و‬-praesidiumsignorum aenigmaticorum et talisma thesauro
.rum ‫ ـ‬.4531 ‫ا‬His n E - Makh a dz ‫ و‬,apologia operis Makhadas a Ghazthli edita
.dequo sub AMakhada in litera Min videndum est ‫ ـ‬.4532 His n el -m o j a hi df n ‫و‬
praesidium profide certantium de arte Coranum bene .idnegel . Compendium ‫و و‬dou
ita :tipicni Laus Deo ‫و و‬ ui nobis librum
s suum u perspicuum jrevelavit .cete In
.praefationeMollanoster Ala Ben Yusuf Fenttra laudatur ‫ ـ‬.4533 Ho s il el - in " 4 m
5 we e 1 - m eir ‫ و‬comparatiogratiae et commeatus de quaestione exitus boni , quem Deus
, auctore Sheikh
t Tacka-ed-din a
Ahmed Ben Alid ,txtrcaMA anno 845
‫م‬ .cni( .22 Mai (1441
.mortuo ‫ـ‬ .4534 ‫و‬Ho
s il el-bugh y ,te consecutiorei expetitae per quaerentem
num cuidam in Paradiso barba ‫ و‬auctore Sheikh Borhtin-ed-dtn Ibrahtm Ben Mohammed
IVitja Dianeshcka Shafiita ‫] و‬‫و‬anno
m 900u .enii
( 2. d
.tcO n
1494 )e
mortuo
p] m. oC
.quod ita :tipicni Praemissis .sidnettimearp Laudetur Deus etc ‫ ـ‬.4535 Ho s ‫ا ت‬
e 1 - rife ‫و و‬consecutio
favoris per principia legum in cibo potuque observandarum
auctore Sheikh Jellil - ed - dtn -dbA el-rahman Ben .‫ر‬4 .ba Beir ,atityoS anno 911 (ine
4. Jun. 1505) mortuo. Omnes in hoo tractatu collegit traditiones de actionibus
10 .prophetae ,sataripsni quae victum quotidianum die noctuque comparant ‫ س‬.4536 ‫ش‬Ho s 1
e 1 - new 41 ‫و و‬adeptiodoni de traditionibus interrogationis per angelos AMunkir et AWakar
auctore eodem Soyttta . ‫ ـ‬.4537 El - Ha dh d h ‫ و‬excitatio ad docendum sermonem
73

‫فيه أنه وعد عند تأليفه أن يجعل في آخره فضلا لحل مشكلاته ولما انتهى سارت به الركبان‬
‫في البلدان وكذا اختصره عتاة الحصن واللجنة كلاعماله ولما مضى نحو من أربعين سنة‬
‫ه بها الابنة شيراز فت أن الشيخ على‬r‫وق ما وعد بذلك الشرح وفرغ منه في رمضان سنة أ‬
‫أبى سلطان محمد الهروى المعروف بالقارى نزيل مكة المتوفي بها سنة ست عشرة بعد‬
‫ة الالف تترع الحصن شرحًا ممزوجًا بسيطا وبناه التحرز الثمين للحصن الحصين أوله الحمد‬
‫الله الذى جعل ذكره حصنا حصينا الاخ وفرغ منه في النصف الاخير من جماذى الآخرة سنة‬
‫عمان بعد الالف وما تختصرة المسمى بعدة التحصن فهو على عشرة أبواب أوله الحمد لله‬
‫الذى جعل ذكره عتاة الخ ولهذا المختصر ترجمة بالفارسية مسماة بغرفة التحصين للسيد‬
‫أصيل الدين عبد الله بن عبد الرحمن الحسينى الواعظ أوله الحمد لله الجميل الذى يجب‬
‫و الجمال التي ذكر أنه زاد عليه بعضًا من المهمات ورتب على خمسة فصول وخاتمة وفوغ في‬
‫جماذى الاولى سنة "لم ببلدة هراة وللاصل أيضا ترجمة تركية ليحيى بن عبد الكريم سمّاه‬

El- Hisn inscripsit. Se in libro componendo ad finem caput addere pollicitum esse
narrat ad locos ejus difficiles et ambiguos solvendos. Cujus compositionem eum
‫و‬absolvisset equites perterras eum circumtulerunt nec minus utramque ejus epitomen
0ddet El-Hian et El-Jonnet inscriptam et ab eo ipso editam. Jam vero quadraginta
fere annis praeteritis, quae promiserat, commentario illo praestare studuit, quem
mense Ramadhan anni 831 (inc. 22. Oct. 1427 ) in urbe Shiraz ad finem adduxit.
Tum Sheikh Ala Ben Sultan IMohammed Hereaoa Mekkae inquilinus , vulgo Clars
( Corani Lector) dictus et in illa urbe anno 1016 (inc. 18. Apr. 1607) defunctus,
El-Hism volumine amplo El-Harx El-Themtn Lil-Hisn El-Hastn inscripto commentatus 5
mesui
,tse quod textum admixtum habet et ita :tipicni Laus Deo ‫و و‬ui noitacovni
areem fecit munitissimam etc. Absolutum est parte posteriorimensis Jomadi II.
anni 1008 (ine. 14. Jul. 1599). – Epitome ejus 0ddet El-Hism inscriptain
decem capita disposita est et ita :tipicni Laus Deo ‫ و‬gui sui invocationem praesidium
eertum fecit etc. Eadem in linguam persicam versa est, et haec versio, quae Seyyid
-1stI
‫م‬d -dbA el-rahman Hosedna
Abdallah Ben d
- e‫ ـ‬, t Concionatorem
n auctorem habet
‫ه‬ arhis
rditurab averbis
lc eDeo
: Laus arp ‫و و‬ decorum
ui e am amat
o Se pe
te i
.ct 10
‫م‬n graviorisonmomenti addidissenu ll
dicit totumque opus , guod mense a Jomadi I
837 .cni( .81 .gnn
‫و‬a i
uA )3341 in urbe Herat absolvit in quinque capita et conclusionern
divisit. Praeterea archetypum turcice translatum est a Yaliya Ben Abd- eu-Rertn,
III. 10
79

‫عنها بالرموز المعهودة بين اعل الحديث وذكر مقدّمة تشتمل على أحاديث في فضل الدعاء‬
‫والذكر وآدابه وأوقات الاجابة وامكنتها أن الاسم الاعظم والاسماء الحسنى أن ما يقال في الصباح‬
‫والمساء في الحيوة الى الممات من الذكر العام أن الاستغفار أن فضل القرآن أن الدعاء شت‬
‫ختمه بفضل الصلوة على النبى صلعم وفرغ من تأليفه يوم الاحد الثانى والعشرين من ذى‬
‫ بمدرسة التى أنشأها برأس عقبة الكتان داخل دمشف وجميع أبوابها مشيدة ة‬71 ‫لحاجة سنة‬
‫بالايجار والناس في جهد عظيم من الحصار والمياه مقطوعة والايدى الى الله مرفوعة وكل أحد‬
‫شعر‬ ‫خائف على نفسه وماله وقد أحرق ظاعر البلد ونهب أكثر ولقد أحسن من قال‬
‫أذكر آلة العالمينا‬ ‫أن نابك الامر المهول‬

10 ‫ثم شرحه شرحًا مفيدًا بالقول وسماه مفتاح الحصن أوله الحمد لله على ما علم اليغ ذكر‬

amplorum volumina vix .tnenitnoc Libros ‫ و‬-unde


traditiones ,tisuah signis a traditiona
riis receptis notavit et praefationem praemisit, quae traditiones continet de praestantia
precationis et invocationis Dei ‫ و‬de legibus in ea facienda observandis et temporibus
locisque, quibus potissimum audiuntur. Tum nomen Dei summum et attributa sancta
commemorat, disserit de verbis mane et vespere in hac vita usque ad mortem
faciendis, denique de invocatione Dei universali, deratione veniam delictirogandi,
de praestantia Corani ‫ و‬de prece facienda ‫ و‬et finem facit in prece Deo pro salute
prophetae adhibenda. Compositionem libri die vicesimo secundo mensis Dzilhijjet,
5 qui dies Solis fuit, anno 791 (inc. 31. Dec. 1388) absolvit in collegio in summo
colle lini intra Damascum ab ipso aedificato ‫ و‬eum portae ejus omnes firmatae
et lapidibus obstructae essent, incolae obsessione diligentissima undique cingerentur et
aqua prohibiti manus ad Deum tollerent ‫ و‬unusquisque pro sua vita et fortunis
pertimesceret, domus extra urbem combustae plurimaeque earum direptae essent, ut
poétaille pulchre cameret:

Quando tibi malum horrendum supervenit ‫و و‬invoca


Deum mundorum
Et quando tyrannuste insolenter tractat ‫ و‬.confuge
ad Arcem Munitam

10 Postea utilem ejus commentarium ‫ و‬gui orditur a verbis : Laus Deo pro iis , quae
docuit .cte , edidit ita ‫ و‬ut tantum textus verba explicata adjiceret ‫ و‬eumque Mifidth
71

‫ وهو اختصار ذكر فيه أته ستلد بعض‬،". ‫أبن محمد البغدادى الاحنفى المتوفى في حدود سنة‬
‫الطلبة جمع الفاظ الكفر فاجاب وزاد عليه العقائد والاحكام ليتم به النفع ورتبه على خمسة‬
‫فصول أوله أشهد أن لا اله الا الله الواحد الحى الخ " أن حصى آلآيمانا من الفتنة‬
‫المرسلين‬ ‫نلا الحصن الحصين من كلام سيد‬f ‫آل كيوة وسور التجان في الاسماء‬ ‫ حصن‬٣ ‫من‬

‫ صلعم للشيخ شمس الدين أحمد بن حمد أل جزرى المتوفي سنة ""لم وهو من الكتب الجامعة‬5
‫للادعية والاوراد والاذكار الواردة في الاحاديث والآثار ذكر فيه أنه أخرجه من الاحادين‬
‫الصحيحة وأبرزها عدّة عند كل شتاة ولما أكمل ترتيبه طلبه عدوه وهو تيمور فهرب منه‬
‫مختفيًا وخضن بهذا الحصن فرأى سيد المرسلين صلعم جالسا على يمينه وكأنه صلعم يقول‬
‫له ما تريد فقال يا رسول الله أدع الله تعالى لى وللمسلمين فرفع يديه فدى ثم مسح بهما‬
‫ وجهه الكريم وكان ذلك ليلة الخميس فهرب العدو ليلة الاحد وفرج الله عنه وعن المسلمين‬10
‫ببركة ما في هذا الكتاب الجامع ما لم يجمعة مجلدات من التواليف ورمز للكتب المأخوذة‬

Molla nostro Ghthinthn Ben Mohammed Baghdthdi Hanefita ‫ و‬.circa


annum 1030 (inc
.16 .voN )0261 .outrom Compendium ‫ و‬ubi a se discipulorum aliquem ‫ و‬ut verba
‫و‬impietatem
significantia colligeret petiisse .tarran Cui cum satisfaceret ‫ و‬articulos ‫ا‬

‫و‬fidei
et decreta divina addidit ut utilitati libri quam perfectissime .terivres In
quinque sectiones divisus est et incipit ita: Testor nullum esse Deum nisi Allah
.unicum
viventem etc ‫ ـ‬.4527 . His n el - im an ‫ و‬praesidium fidei Mohammedicae
.contraseductionem ‫ ـ‬.4528 ‫و‬His n e 1 - h a y at we stir e 1 - n ej a t arx vitae et .

murus immunitatis de nominibus .sicitsym – .9254 E1 - His n El - Has fn ‫ و‬arx


verbis domini legatorum summi firma et munita ‫ و‬، auctore Sheikh Shems - -de dtn 5
.AMohammed Ben Mohammed Jexers, anno 833 (inc. 30. Sept. 1429) mortuo. Liber ‫ا‬
hie ,secerp pericopas coranicas et laudationes Dei ‫ و‬guae in prophetae ejusque sociorum
‫و‬traditionibus revelatae sunt conjunctas .tenitnoc Auctor se eas ex traditionibus
certissimis elicuisse et tanquam praesidium in omnibus calamitatibus in lucem protulisse
,tarran Libri dispositionem cum absolvisset ‫ و‬Timittradversarius eum ,tiitep quem se
abdens fugit et illa arce se munivit. Widit deindeper somnum legatorum principem
ad dextram sedentem ‫ و‬et cum ille ex se ‫و و‬oruae vellet ‫و‬
uaerere
se visus
c:te esserP
fande ad Deum ‫ و‬,tidnopser prome et fidelibus ‫ و‬o legate .ieD Quod hic eum manibus
sublatisfecisset, manus super vultum nobilem duxit. Factum hoc est nocte feriae quin- 10
tae ‫و و‬etnocte diei Solis hostis in fugam se contulit Deusque auctorem et fideles abillo
1iberavit favore eorum ‫و و‬ ‫و‬luae
ein hoc
tn libroe
legunturtantum
nitnoc Tuantum operum
70

‫أن حسن اليقين وحصون المتقين لزين الدين سوجا بن محمد الملطى المتوفي‬ ،12 ‫سنة‬
‫هم حسن وعشق فارسى منظوم أحمد بن عبد الله المتختص بكاتبى النيسابورى‬ ‫سنة ممن‬
‫أهة الحصار الصغير في الحساب ذكره ابن خلدون في المقدّمة‬ ‫المتوفى في حدود سنة هم‬
‫وقال هو من أحسن المبسوطات المتداولة في المغرب ان حصائل في المسائل النجم الدين‬
5 ‫أن حفص عمر بن محمد النسقى الحنفى المتوفى سنة الله أن تم حصر الارواح وسور الاشباح‬
‫له حصر‬ ‫من حصر المسائل وقصر الدلائل في شرح المنظومة النسقية يأن‬ ‫في الاسماء‬
‫لا‬٣ ‫المسائل في الفروع للامام أن الليث نصر بن حمد السمرقندى الحنفى الفقيه المتوفى سنة‬
‫من ثم لخصر والاشاعة الاشواط الساعة للشيخ جلال الدين عبد الرحمن بن أن بكر السيوطى‬
‫المتوفي سنة ؟ هله؟ حصن الاتقياء من قصص الانبياء قبل هو المسعود الكازروفي وهو‬
10 ‫هلا حصان الاسلامي لمولانا غانم‬٢ ‫فارسى أوله بعد از ثناى خداى بى عمتا أليغ‬

.mortuo ‫ ـ‬.4517 Ho s n e 1 - y e ck in ‫ و‬pulchritudo certae cognitionis et arx Deum


timentium ‫ و‬.auctore Zein - ed-dth Sertia Ben Mohammed ,tteleMA anno 788 (ine
.2 . )6r831 .outb
rom – e .8154 Hosn
F we‫و‬ Ish e .pulchritudo et amor flagrans
Poéma persieum ‫و و‬auctore Mohammed Ben Abdallah AVisattirt ,abatadA ut poétam se "
, cognominato
ti et circa annum
x 850 i
.cni( .92 .d
traM )644.
1 mortuo ‫ ـ‬.4519 El-Histr
E1 - Sagh ,rf munimentum .muvrap Liberarithmeticus ‫و و‬
uem Ibn
n Khaldain
i
Prolegomenis ( AMocaddennet) laudat et interpraestantissima operum amplorum et in
regionibus occidentalibustritissimorum .taremun – .0254 Has a il ‫ و‬fructus residui
5 de quaestionibus ‫ف و‬auctore IVejm - ed - dtn Abu Haf 0mar Ben IMohammed Vesefs
,at annoi
537f ( .cnie
.72 n.luJ a
)241H 1 mortuo
. ‫ ــ‬.4521 Has re 1 - er with we
s re l - e sh b a ,h angustia spirituum et murus corporum ‫ و‬.de nominibus mysticis ‫ـ‬
.4522 II a sr el - me sail we casr el - de la il ‫ و‬circumscriptio quaestionum et
contractio .murotnemugra Commentarius poématis a Nesefi conditi ‫ و‬de quo infra
.rutecid – .3254 Ha sr el -m est il ‫ و‬circumscriptio quaestionum de partibus juris
derivatis ‫و و‬auctore Abu'lletth Nasr Ben AMohammed Samarcanda Jurisconsulto Hanefita
.anno 382 .cni( .9 .traM )299 mortuo ‫ ـ‬.4524 E1 - Hasr we El - I sh a at ‫و‬
circumscriptio et propagatio de conditionibus horae resurrectionis ‫ و‬auctore Sheikh
.Jelttl- ed - dtn Abd - el-rahman Ben Aba Bekr Soytita, anno 911 (inc. 4. Jun. 1505 )
.mortuo ‫ ـ‬.4525 His n el - atckiy 4 ‫ و‬arx .muroip Historiae prophetarum persice
10 scriptae , quae Mestido Kazertina auctori tribuuntur. Incipitopus ita : Post laudem
.Dei incomparabilis etc ‫ ـ‬.4526 His n el - is l am ‫ و‬arx fidei Islamicae , auctore
69

‫أن * حسين المحاضرة في أخبار مصر والقاهرة لاجلال الدين عبد الرحمن‬ ‫أفف سمائه أليغ‬
‫ ذكر فيه ثمانية وعشرين كتابا من الكتب المولفة ق‬1 ‫أبن أن بكر السيوطى المتوفي سنة‬
‫أخبار مصر فلخصها وأورد ملوكها ومن دخلها من الانبياء والحكماء ثم ذكر الاعوام والاسكندرية‬
‫ق‬ ‫ومن داخلها من الصحابة والتابعين شم ذكر أعيانها من كل صنف ة ملوك مصر ونوابها‬
‫ة الدولة الاسلامية وعساكرهم وما فيها من الجوامع والمدارس وما قيل فيها من الاشعار‬
‫من حسن المقال على عشر خصال الامين الدين عبد الوهاب بن أحمد بن وهبان‬
‫[الدمشقى] الحنفى المتوفي سنة من "أهم حسن المقصد في عمل المولد للجلال السيوطى‬
‫المذكور أورده في حاوية وذكر فيه اجتماع الناس في ابتداء أمر النبى صلعم وما وقع في مولده‬
‫علي حسن النية في خانقاه البيبرسية جزء له أيضا هامة حتى تكر تركى منظوم من‬
‫لمشاهير‬ ‫نأ حسن الوقاء‬f ‫ خمسة سنان بن سليمان من أمراء عصر السلطان بايزيد خان‬10
‫جيى بن] فضل الله العمرى [الشافى] المتوفي‬l ‫الخلفاء قصيدة رانية لشهاب الدين أحمد بن‬

.occultatione horizontis coeli sui aperit etc ‫ ـ‬.4511 ,Hosn e 1 - m o h a dh are t


pulchra conversationis praesentis materia de historia Aegypti et Cahirae ‫ و‬auctore
.Jeldal-ed-dtn Abd-el-rahman Ben Aba Bekr Soytita, anno 911 (inc. 4. Jun. 1505) mortuo.
Laudat ibi viginti octo e libris de historia Aegypti compositis ‫ و‬Tuos meliorem partem
.tisprecxe Recenset reges Aegypti et prophetas philosophosque ‫; و‬gui eam intrarunt
deinde describit pyramides et Alexandriam et socios prophetae horumque sectatores
qui eam ingressi sunt; tum viros commemoratomnis generis spectatissimos et principes
Aegypti eorumque praefectos a tempore inde regni Islamici ‫ و‬et horum exercitus ‫ و‬et 5
templa primaria collegiaque ibi exstructa et carmina in eorum laudem composita . ‫ـ‬
.4512 Hosn e 1 - me c à l ‫ و‬sermo elegans de decem proprietatibus ‫ و‬auctore Eantn-ed-dtn
‫ر‬4 ‫ة‬
- el-anehhhb Ben
.d e Ahmed Ben n
WWahbtin I Dianesicht
i I ,atifenaH(
anno 768
.7 .t)p 663e 1 mortuo
S. ‫ ـ‬.4513 ‫و‬Hosn e 1 -m a cs a d pulchritudo consilii de effectu
prophetae ,itan auctore Jelhl-ed-din Soyatta laudato ‫و و‬ lui d
hunc
etractatum
taHin-lE
profert et ibi ,tarran quomodo homines ‫ و‬eum propheta prodiret ‫ و‬ad eum convenerint ‫ و‬et
,eeum
au nasceretur
q‫ و‬.evenerint ‫ ـ‬.4514 Ho s n el - niyy et ‫ و‬pulchritudo propositi
.de coenobio .isrebaB Fasciculus ab eodem editus ‫ ـ‬.4515 Hosn nik a ,r pulchritudo
picturae. Poématurcicum pentadis carminum a Statin Ben Soleintin Emiro tempore 10
Sultani Bagestd Khtin vivente editorum. – 4516. Hosn el - we f4, pulchritudo
integritatis clarissimis Khalifis .airporp Castda in Htt desinens ‫ و‬auctore Shehttb-ed-din
IShafiita.4
[hmed
Ben [ Yaliga ]neB Fadhlallah 0mart ‫ و‬.anno
749 .cni( .1 Apr (1348
68

‫هم حسن‬٣ ‫الصمت رسالة للسيوطى المذكور لخصها من كتاب الصمت لابن أن الدنيا‬
‫السير في ما في الفرس من أسماء الطير للشيخ جلال الدين عبد الرحمن بن أن بكر السيوطى‬
‫ ذكره في ديوان الحيوان قال وهى خمسة وثلاثون أسماء نظمتها في أرجوزة‬1 ‫المتوفي سنة‬
‫الله حسن التصريع في مأنة ملبيع للشيخ صلاح الدين خليل بن أيبك الصفدى المتوفى‬
5 ‫سهم حسن الصتيعة في‬ ‫ اختصر أوله أما بعد حمدا لله على ما وعب ومنع الجع‬76 ‫سنة‬
‫نأ‬v ‫ضمان الوديعة للشيخ تقى الدين على بن عبد الكافي السبكى الشافي المتوفي سنة‬
‫مه؟ حسن الظن بالله الشيخ أن بكر عبد الله بن محمد بن عبيد القرشى المعروف بابن‬
‫أ وهو اختصر حذوف ألاسانيد أوله الحمد لله وسلام على عباده أليخ‬PA ‫أن الدنيا المتوفى سنة‬
‫حسن المباشرة قا‬ ‫ أم‬. ‫أنه * حسن العقبى لان جعفر أحمد بن يوسف بن أبراهيم‬
10 ‫العمل بربع المساترة رسالة على مقدّمة وثمان مظاهر وخاتمة أوله الحمد لله المظهر في مساترة‬

Tractatus ‫ و‬guem Soytiti modo laudatus ex opere Sant ab Ibn Aba"ldunya edito
.potiorem
partem excerpsit ‫ـ‬ .4505 Hosn el - s eir ‫ و‬pulchritudo incessus de
uae n
quaestione ‫و و‬ nomina
t avis
d apud
-Persas
de ,tne-
tsxe l
auctore
hSheikh
tleJ
‫م‬4 ‫ة‬
-
el-rahman
o Ben Aliau Bekr
d ,attityoS anno r 911 .cn.
i( o
4 . .nuJ )5m
051
‫و‬Laudattractatum
in opere Diaotin el - heatetin et nomina triginta quinque esse dicit
.quae
metrice in Oritizet exaraverit ‫ ـ‬.4506 Hosn el - tes r fh , pulchritudo
clarae expositionis de centum facete dictis ‫ و‬auctore Sheikh Salah - ed - dtn Khalty
5 Ben IBek Safedt, anno 764 (inc. 21. Oct. 1362) mortuo. Compendium quod ita
:tipicni Praemissis .sidnettimearp Laudem Deo pro iis ‫و و‬
.uae
dedit
c et largitus
te est ‫ـ‬
4507. Hosn el - san fat, pulchritudo facti de conservatione rerum depositarum,
auctore Sheikh Tackt-ed - dtn Ali Ben Abd-el- Rafi Sobka Shafiita, anno 756 (ine.
.16 .n )55a
31 J . ‫ ـ‬.4508 Hosn el - tz ann bill ah ‫ و‬iusta et bona de Deo
mortuo
opinio ‫ و‬,auctore Sheikh Abtt Bekr Abdallah Ben Mohammed Ben 0bead Coresht
vulgo Ibn Aba"ldunya dicto et anno 281 (inc. 13. Mart. 894) mortuo. Compendium
auctoritatibus privatum ‫ و‬.guod
ita :tipicni Laus Deo et salus super ejus cultoribus etc ‫ـ‬
.4509 Hosn e 1 - o cb a ‫ و‬pulchritudo ,sinoitasnep auctore 4Bu Jafar Ahmed Bera
.Yusuf
Ben Ibrahtan ‫ـ‬ .4510 Hosn el -m o b a sh er et ‫ و‬pulchra tractatio de
10 operationibus cum quadrante occultationis (AMostatered). Tractatus in praefationem,
octo ascensiones et conclusionem distributus est et incipit ita : Laus Deo qui in
67

‫ مع حسن التصريف في عدم التحليف رسالة للسيوطى المذكور أوردها في الحاوى‬17 ‫التاء‬
‫أ** حسن التلخيص لتالى التلخيص‬ ‫مع حسن التعمد في أحاديث التشهد‬ ‫أيضا‬
‫للسيوطى أيضا من حسن التوسل في صناعة التراسل الشهاب الدين أن الثناء محمود بن‬
‫سلمان [بن فهد ] المحلى المتوفي سنة من أن حسن الشتاء في العفو عمن جنى يختصر‬ ‫ا‬
‫ة صنتقد موقفه في محنته لطلب العفو والرضاء الله" حسن دل فارسى لمولانا يحيى بن سماك‬
‫المعروف بفتاحى النيسابورى المتوفي سنة "امه وعلى منواله تأليف حسن بن سيدى خواجه‬
. ‫عرسه‬ ‫سه‬

‫المعروف باعى المتوفي سنة " وهو ترجمة حسن دل المذكور بالتركية لكنه لم يتم فت أن‬
‫ اقتفى أثرهما في تأليفه‬18 ‫مولانا محمود بن عثمان المعروف بلامى البوسوى المتوفي سنة‬
‫"لده حسن السلوك الى مواعظ الملوك لان الغرج‬ ‫المسمى بحسن دل وهو تركى أيضا‬
‫من حسن السمت اق‬ ‫ه‬71 ‫ عياد الرحمن بن على أبن الجوزى البغد أدى المتوفى سنة‬10

.videatur ‫ ـ‬.4497 Hosn e 1 - tes ,ffr pulchritudo permutationis de jure desiderato


jusjurandum exigendi. Tractatus a Soytiti laudato compositus eidemque operi Hited
.insertus ‫ ـ‬.4498 Ho s n el - team mo d ‫و و‬pulchritudo propositi de traditionibus
quae professionem fidei spectant: Testor non esse Deum nisi verum Deum et
.dMohammed esse ejus prophetam ‫ ـ‬.4499 Ho s ne 1 - tel kh fs ‫ و‬pulchritudo epitomes
potiorem partem continentis oblata ei ‫و و‬ ‫و‬lui
topusi Telkhts
gel auctore eodem Soyatta . ‫ـ‬
.4500 Hosn el - te was s o I ‫ و‬,pulchritudo intercessionis de arte epistolas scribendi
auctore Shelhttb - ed - din Abu"Ithenth Mahmtid Ben Selmtn IBen Fahd] Haleba, anno
725 ) ..8c 1 .cen D )42i 31 mortuo
. ‫ ـ‬.4501 Ho s n el - th en a ‫ و‬pulchritudo bonae
orationis de condonatione ejus ‫و و‬ uim.u
taci
ced
p nepmoC ‫ و‬. ‫و‬ uod ejus
n auctor
i 5
.afflictionesua
composuit ad condonationem et gratiam quaerendam ‫ـ‬ .4502 Hosn
d il , pulchritudo .sidroc Carmen persicum ‫ و‬auctore Molla nostro Yahya Ben Sernmtak
IVisabahra , vulgo Fetttiha dicto et anno 853 ( inc. 24. Febr. 1449) mortuo. Ad ejus
exemplum Hasan Ben Seyyada Khaja, vulgo Aht dictus et anno 923 (inc. 24. Jan.
(1517 mortuus ‫ و‬opus ,tidide quod translationem hujus Hosn dal modo laudatiturcieam
continet, nectamen ea ad finem perducta est. Tum Molla noster AMahmtid Ben 0thntin
,i vulgooLthmitt
dictuse
et annos
938 .cr
ni( .51u
.guA )B
1351 mortuus
‫ و‬utriusque vestigia
.secutusest in opere Hosn ,lid quod et ipsum turcice est scriptum ‫ ـ‬.4503 Ho s n
e 1 - so I ,k pulchritudo viae ad bona consilia principibus observanda ‫ و‬auctore
‫ر‬
.4bu'ifaraj
-dbA el-rahman
t Ben Ala Ibn -c
eliauxt ,adadhgaB anno
O 597 .cni( .21 10
(1200 .mortuo ‫ـ‬ .4504 ‫و‬Hosn
el - sam t .pulchritudo
directionis in libro Sant
9 ‫خي‬:
66

‫الحسابية واما المصنفات في علم الحساب مطلقًا فنذكرها على ترتيب الكتاب اجمالا وفي هذه‬
‫أباحة شرح الباحة‬
‫أ لحسبة‬Fr ‫ ** حسام الماضى فى أيضاح غريب القاضى مر ذكره في أنوار التنزيل‬.

5 ‫** حسم الخلاق في المسابع على الخفاف رسالة للمولى العلامة أن السعود بن محمد العمادى‬
‫الخنفى المتوفي سنة ال؟ أوله باحمد من لا يستفتاع أعز الكتب والرسائل الا بتذكاره اليغ ذكر‬
‫" حسن الآمالى في ثواب الاعمال للسيد محمد بن‬rr ‫فيه أنه كتبه لولده مولانا مصطفى‬
‫*** حسن الاقتراح في وصف الملاح لان العباس أحمد بن أحمد بن العطار‬ ‫زيد البغد أدى‬
‫ ذكر فيه الف ملبيع وصفاتهم م** حسن آلتسبيكت في حكم‬،61 ‫الذاتيسّرى المتوفي سنة‬
10 ‫جلال الدين عبحل الرحمن بن أبى بكر السيوطى المتنوق ستة أ؟‬ ‫رسالة للشيخ‬ ‫التشبيك‬

‫** حسن التصرف فى شرح التعرف سبف ذكره فى‬ ‫أوردها فى كتابه الحاوى‬

‫و‬opera
de arte computandi in universum attinet ea pro libri dispositione summation
.sumibaromemmoc Sunt enim haec : Ibihat ‫ و‬.commentarius
libri Bihat . . .
.4490 El - Ho sam El - M 4 d hi ‫ و‬gladius acutus de explicatione vocum rariorum
a Cadhi Bokhtart in Corani commentarium Tenxtl el-antoir receptarum, de quo supra
.videndum est ‫ ـ‬.4491 Et - His b et E I - Keb fr ‫ و‬.oitatupmoc Editiomajor ‫ و‬auctore
‫ر‬.4bulabbas Ahmed Ben
n Mohammed Ben a Meraotin ,tshkareS anno
J 286 .eni( .71
(999 .outrom Idem librum ejusdem argumenti minorem ‫ و‬- Hisbet
lE -UE Saghtr
,
5 .edidit ‫ ـ‬.4492 .Ha sm el - kh il a ,f abolitio controversiae de ocreis detergendis
Tractatus a Molla doctissimo Abu'lsa'aid Ben Mohammed Indida Hanefita, anno 982
).cnio.32 u
.rptA )4r
751om ‫ و‬editus ‫ و‬gui incipit ita : Laudatus sit is , sine cujus
commemoratione libri et tractatus vel pretiosissimi non incipiunt etc. Se illum filio
.suo Mewlana Mustafa scripsisse commemorat ‫ ـ‬.4493 Ho s n el - am a ,il elegantia
.dictatorum de remuneratione ,murepo auctore Seyyid Mohammed Ben Zeid Baghddidt ‫ـ‬
.4494 Hosn el - ic tir th ‫ و‬pulchritndo artis ex tempore dicendi de descriptione
.pulchrorum ‫ر‬ 4bulabbths Ahmed
o Ben AMohammed
n Benn - elatttir ,sra
esitenoD 794
(ine. 29. Nov. 1391) mortuus, commemorat hic mille pulchros eorumque virtutes. -
.4495 Hosn el - tes b fk ‫و و‬pulchritudo fusurae de lege cancellatim .idneurts Tractatus
10 quem Sheikh Jeltil - ed- dtn Abd-el - rahman Ben Abt Bekr Soytita, anno 911 (inc.
.4 .nuJ )5051 mortuus ‫ و‬.ediditet libro Hitoi inseruit ‫ ـ‬.4496 ,Ho s n el-tes a rro f
pulchritudo liberi .iirtibra Commentarius operis Tearrof ‫ و‬de quo supra in litera Th
65

‫اليد على الفخذين في التشهد انه عقد خمسًا وخمسين يعنى أن النبى صلعم عقد أصابع‬
‫ألبان غير السبابة والابهام وخلق الابهام معها وهذا الشكل في العلم المذكور دال على العدد‬
‫ألمرقوم فالراوى ذكر المدلول وأراد الدال وهذا دليل على شيوع هذا العلم عندهم وق هتا‬
‫العلم أرجوزة لابن الحرب أورد فيها مقدار الحاجة ورسالة الشرف الدين اليزدى أورد فيها‬
‫كقدر الكفاية ومنها علم اعتاد الوققت وسيأتى في الواو ومنها علم خوض الاعداد المتحابة‬ 5
‫كلمتباقصة وسيأتى في الاخاء ومنها علم التعان العددية وقد سبف في التاء وهذه الثلاثة‬

‫من فروع علم العدد من حيث الحساب ومن فروع الاخواننا من جهة أخرى ولذلك أوردناعا‬
‫وعو علم‬ ‫صاحب مفتاح السعادة لكن بقى شىء وعو "علم حساب آتت جوم‬ ‫أجمالاً كما أورث‬
‫يتحوّف منه قوانين حساب الدرج والدقائق والشواف والثوالث بالضرب والقسمة والتجذير‬
‫بين قا مبسوطات الكتب‬ ‫ما‬ ‫وفبع كتب منفردة خيبر‬ ‫ والتغريفا ومراتبها في الصعودي والنزول‬10

femoribus imponendi legitur, quinquaginta quinque computasse i.e.prophetam Inarnms


digitos exceptis indice et pollice computasse et simul cum illis pollice annuli signatorii
loco usum esse. Jam haec figura in arte laudata numerum notatum exprimit s
traditionarius igitur expressum commemorat loco exprimentis , quod voluit, et hoe
indicii exemplum viam monstravitad illam artem inter Arabes divulgandam. De ea
carmen habemus ab Ibn - elharB metro Rejex compositum ‫ و‬in quo tantum quantum
‫و‬necessarium
est exponit et tractatum a -ferehS ed - dan Yeasda ,mutide in quo
quantum sufficit commemorat – Ilan - addid el - aoafe, doctrina numeros in quadratis
talismanicis usitatos scribendi ‫ و‬de qua in litera IWhto sermo erit ‫ـ‬ Ilan Riatolass 5
e - adid el-motehttBBet toe el - 080ielhttghadhat , doctrina numerorum sympatheticorum
sive amicabilium et antipatheticorum ‫ و‬de quibus litera Kht videnda est ‫ ـ‬IIns
e 2 - tetaba el-adediyet ‫ و‬ars exercitus secundum numerosarithmeticos in praeliis
disponendi, ut suprain litera Th demonstratum est. Hae tres artes species constituunt
doctrinae numerorum ratione computationis habita, et doctrinae virtutum rerum
peculiarium alia ratione habita ‫ و‬,Q ob caussam ua
eas hie generatim tractamus
m
quaemadmodum auctor Mifttah el-seidet fecit. Attamen restat aliquid, computatio scilicet
,acimquaregulae
onorcognoscuntu
tsa‫و‬ r gradus ‫ و‬scripula simplicia ‫ و‬secunda ettertia
multiplicando, dividendo , radicibus extrahendis, et discernendo computandi ordinesque
‫ا‬ ‫ه‬ s
, a
mensurarum ete rum
adscendenti a
et .mul
r itnedneu
csu g
ed De n
ea libri is 10
exstant
m
exceptis iis, quae in librisarithmeticisamplioribus late demonstrantur. Quod autem
ll l. 9
64

‫تصاحبيع السهام لذوى القروض اذا تعدّدت وانكسرت أو زادت الفروض على المال أو كان في‬
‫الفريضة اقرارا وانكارا وعذا الجزء من الحساب باعتبار الحكم الفقهى وفيه أيضا كتاب ابن‬
‫ثابت واختصار القاضى أن القاسم الحوفي وكتاب ابن [عبد البر] النموى والجعدى والهنودى‬
. ‫وكتاب أمام الحرمين ومنها علم حساب الهواء وعو علم يتعرف منه كيفية حساب الاموال‬
5 ‫العظيمة في الخيال بلا كتابة ولها طوق وقوانين مذكورة في بعض الكتب الحسابية وهذا‬
‫العلم عظيم النفع للاتجار في الاسفار واعل السوق من العوام الذين لا يعرفون الكتابة والاخواتس‬
‫اذا تجزوا عن احضار آلات الكتابة ومنها علم حساب العقون أى عقود الاصابع وقد وضعوا‬
‫كلا منها بازاء أعداد خصوصة أن رتبوا الاوضاع الاصابع آحادًا وعشرات ومئات وألوف ووضعوا‬
ّ‫قواعد يتعرف بها حساب الوف فما فوقها وهذا عظيم النفع للتجّار سيما عند استعجام كل‬
40 ‫من المتبائعين لسان الآخر وعند فقد آلات الكتابة والعصمة عن الخطاً في هذا العلم أكثر من‬
‫حساب الهواء فكان هذا العلم يستعمله الصحابة كما وقع في الحديث في كيفية وضع‬

bonorum post mortem relictorum spectant. Hue pertinet v.c. justa portionum
aequatio inter ejusdem haereditatis participes, quando haec cernenda est, et portiones
fractae sunt aut partes haeredibus pendendae bona relicta excedunt, aut in dividendo
alia agnoscuntur, alia negantur. Haec computationis pars statuta juris attingit, de
eaque scripserunt Ibn Thibit ‫ و‬Cadhi 4Bu'lcisim ,ifuaH qui epitomen ,tidide Ibn
‫ر‬4 ‫ة‬
-d el-berr
idi Nenera
t,i ,il
daJ oH ‫ و‬Inttnn el-haramean ‫ ـ‬,Ilm histil el-hearth
5 ars computationis quae ingenio exercetur. Haec est ea doctrina, quaratio cognoscitur,
opes magnas mente sinescriptura computandi, de quare in nonnullis librisarithmeticis
regulae et canones commemorantur. Haee doctrina maxime prodestmercatoribus
peregrinantibus ‫ و‬tabernariis plebejis ‫و و‬gui
scribendi artem ignorant et nobilioribus
quando praesentibus scribendi instrumentis carent – Ilan histab el-ocaid, computatio
articulorum digitorum ‫ و‬guos singulosita ,tnureunet ut certis numeris ex adverso
responderent. Tum has positiones digitis accommodarunt , ut numerosab uno ad
1o decem , denarios ‫ و‬centenarios ‫و و‬millenarios
significarent ‫و‬etleges dederunt primarias
‫و‬quibus computationumerorum millenariorum et qui hos excedunt .cognosceretur
Haecars multum commodi praebet mercatoribus ‫ و‬praesertim cum alter paciscentium
‫و‬alterius
linguam non intelligit et scribendi instrumenta ,tnused et certe haec doctrina
melius contra errores munit quam computatio ingenio exercita. . Ea inter prophetae
socios usu recepta fuit ‫و و‬
luemadmodum
m in traditione
u den
ratione a
in testando
m
.
63

‫وظاهر أن منفعة هذا العلم جليلة فان كانت الحاجة اليه قليلة ومن كتبه كتاب لافضل الدين‬
‫الخونجى أقول هذا العلم يؤول الى علم الجبر والمقابلة وفيه تأليف لطيف لان حنيفة‬
‫داود الحينورى المتوفى في سنة أحدى وثمانين ومائتين وكتاب نافع لاجد بن‬ ‫أحمد بن‬
‫محمد الكوابيسى وكتاب مفيد لان كامل شجاع بن مسلم ذكر فيه كتاب الوصايا بالجذور‬
‫ة للحجاج بن يوسف ومنها علم حساب الدرعم والتايتار وعو علم يتعرف منه أستخراج‬
‫العددية التى تزيد عدّتها على المعادلات الجبرية ولهذه الزيادة لقبوا تلك المجهولات‬ ‫المجهولات‬
‫بالدارضكم والدينار والفلسن وغير ذلك ومنفعته كمنفعة الجبر والمقابلة فيما يتكثر فيه اجناس‬
‫المعادلة ومن الكتب المخلتفة فيه كتاب الابن فلوس للسمعيل بن ابراهيم بن غازى ] الماردينى‬
‫] والرسالة المغربية والرسالة الشاملة للخرق والكافي للكرخى ومختصره‬1-7 ‫[الاحنفى المتوفي سنة‬
‫ما السيول [ بن يحيى بن عباس] المغربى الاسرائيلى المتوفى سنة الله] كذا فى ارشاد‬
‫علم حساب الفرائض وعو علم يتعرف منه قوانين تتعلف بقسمة التركة مثل‬ ‫القاصد ومنها‬

,ruett ejus
rappan
,tea i mrmagnam
utilitatem ‫ و‬Tuanquam raro tantum necessaria
etesse
‫و‬ s
In libris i
hue pertinentibu t
s numeratur -de-lahdue
ille .g fA dtn Khtinjam edidit
Ego quidem dieo contra , doctrinam hane redire ad El - ./ebr . ape El- AMoctibefet,
quam rem egregie tractat liber Abu Hantfae Ahmed Ben Datotid Dineteers, anno
281 (ine. 13. Mart. 894) mortui, et opus utile Ahmedis Ben dMohammed Ker hbass
traetatusque ille fructuosus ab Abu Kintl Sheft Ben AMoslim editus ‫ و‬. in quolibrum
‫أ‬Insti tut
de radicibus quadratision um ‫)ة‬
(Kilit el-toestig ‫ه‬n"it4 sab do
j .e H‫ ر‬Ben 5
jl
P usuf compositum commemorat -- Ilm ht stil el - dirhem toe el - danthr, ars draehmas
et denarios computandi, qua ratio cognoscitur quantitates ignotas arithmeticas eliciendi,
quarum numerusaequationes algebraieas excedit, et hujus quantitatis excedentis
eaussa illae quantitates ignotae Drachma ‫ و‬Denarius ‫ و‬.Ob olu
et aliter s
cognominant ur
Ejus utilitas : eadem est quae reductionis per aequationem, quatenus hie genera
aequationis multiplicata sunt. Ad opera huc spectantia pertinent liber Ibn Fothisi
[ Ismail : Ben Ibrahim Ben Ghi28] 11tradint I Hanefitae, anno 637 (ine.
.3 .guA )9321 mortui [ ‫ ـ‬-lE Ristilet -lE AMaghribtyet et E7 - Ristlet : -lE Shttrnalet
auetore Kharacki, El- K4/t auctore Karkha ejusque epitome, auetore Samuel IBen 10
Yahya Ben Abbtts I Maghriba IIsraelita, anno 576 (inc. 28. Mai. 1180) mortuo ‫و‬
ut in Irshdad el ‫ ـ‬cthsid legitur ‫ـ‬ m hastib
el/1 - .‫عر‬hdihtr ‫ و‬doctrina computationis
haereditatum. Haec est ea doctrina, quaregulae cognoscuntur, quae divisionem
62

‫الاعمال الحسابية برقوم تدل على الآحاد وتغنى عن ما عداغا بالمراتب وتنسب هذه الارقام‬
‫الى الهند وأقول بل هو علم بصور الرقوم الدالة على الاعداد مطلقًا ولكل طائفة أرقام دالة‬
‫على الآحاد كالارقام الهندية والرومية والمغربية والافرنجية والنجومية وكصور السياقة العربية‬
‫وغيرها ويقال له النحت والتراب ومنها علم الجبر والمقابلة وقد سبف في الجيم ومنها علم‬
5 ‫حساب الختان وعو قسم من مطلق الحساب وانما جعل علنا برأسه لتكثير الانواع ومنها‬
‫علم حساب الدّور والوصايا وهو علم يتعرف منه مقدار ما يوصى به اذا تعلف بدور في‬
‫بادى النظر مثاله رجل وعب لمعتقه في مرض موته مأنة درعم لا مال له غيرها فقبضها ومات‬
‫قبل موت سيده وخلف بنتا والسيد المذكور قد مات السيد فظاعر المسئلة أن الهبة تمطبى‬

‫من المائة في ثلثها فاذا مات المعتق رجع الى السيد نصف المجائز بالهبة فيزدان ماله فيزداد‬
10 ‫مال المعتق فيرداد مال السيد من ارثه وهلم جرا وبهذا العلم يتعيّن مقدار الجائر بالهبة‬

ab uno usque ad decem exprimunt et onnnes alios ‫ و‬gui hos ,tnudecxe ope ordinum
‫و‬quoponuntur .tnudulcxe Haec signa ab Indis originem duxisse .rutnueid Objicio
tamen, doctrinam ita definitam esse doctrinam de figuris notarumarithmeticarum,
quae numeros in universum exprimunt. Quaeque gens signahabet numeros abano
ad decem exprimentia ‫ و‬Qualia sunt signa Indica ‫ و‬Graeeo - Romana ‫ و‬,Africana
Franconica ‫ و‬.astronomica et figurae artis literis arabicis numerandi et quae sunt alia
Eadem doctrina nobis El-Taht toe El-Tartib dicitur ‫ ـ‬porro IIn el -‫ر‬ era
ebr
el-nnocial elet sive doctrina aequationis perreductionem, de qua in litera Jim dictum
5 est – Ilan hastil el-Ahalayein ‫ و‬regula falsi ‫و و‬ uae speciesn artis computandi
i est
universum. Auctor vero eam scientiam peculiarem esse voluit propter specierum
multitudinem ‫ و‬Quas admittit ‫ ــ‬. Ilan hastit et - deaor toe el-aoestiya ‫ و‬ars legata
computandi in orbem ,atalmucric Haec est ea doctrina ‫ و‬Tua quantitas cognoscitur
‫و‬testamento ,atadnam quando , ut primo adspectu intelligitur ‫و‬ad ea pertinet ‫و‬uae
ni
orbem circumferenda sunt, quale hoe exemplum est : Vir in vitae discrimine versans
liberto centum dat dirhemos , praeter quos nulla ei fortuna est. Quibus acceptis
libertus moriturante dominum et filiam relinquit dominumque laudatum. . 10einde
wero et hic vita excedit. Primo igitur adspectu haec est quaestio : Donum abit e
centum in tertiam partem ejus quod fuit , ut manumisso mortuo dimidia pars aeris
10 donatione transeuntis ad herum redeat. Inde opes heri pariteratque opes manumissi
augentur: opes autem heri hereditate, quae ei a liberto venit, augmentum capiunt, et
sie porro. Itaque hac doctrina quantitas partis donatione in alium transeuntis
61

‫بالتعليم ومن أحسن التعليم عند الحكماء الابتداء بها لأنها معارف متضحة وبراهينها‬
‫منتظمة فينشأ عتها في الغالب عقل معنى درب على الصواب وقد يقال أن من أخذ نفسه‬
‫بتعلم الحساب أول مرة يغلب عليه الصدقى لما في الحساب من يخة المبانى ومناقشة‬
‫فيبصبر له تلكن خلقا ويتعود الصدق ويلازمه مذعبًا وعو مستغلق على المبتدى أذا‬ ‫النفس‬

‫طريق البرهان وهذا شأن علوم التعليم لان مسائلها وأعمالها وخة واذا قصد‬ ‫كان من‬ 5

‫شرحها وهو التعليل في تلك الاعمال ظهر من العسر على الفهم ما لا يوجد في أعمال المسائل‬
‫وهو فوع علم العدد المسمى بالارثماطيقى وله فروع أوردعا صاحب مفتاح السعادة بعد أن‬
‫جعل علم العديد أصلا وعلم الحساب مرادفا له مع كونه فرعًا حيث قال الشعبة الثامنة في‬

‫ثم قال‬ ‫فروع علم العدد وقد يسقى بعلم الحساب نعرفه بتعريف مغاير لتعريف علم العدد‬
‫الحساب فروع منها علم حساب التحات والميل وهو علم يتعرف منه كيفية مزاولة‬ ‫ ولعلم‬10

pulcherrima apud viros doctos ea habebatur, quae ab illis libris incipiebat. Continent
enim cognitiones clarissimas demonstrationesque optime compositas ; inde plerumque
mens considerata veritati inveniendae assueta paritur. Dicitur etiam : Qui animum
‫و‬primum
in arte computandi discenda adsuevit ,sensus
recti et veri in eo praevalet
cum haec ars certis fundamentis nitatur et mentem in rebus diligentissinne considerandis
exerceat , ut ejusmodi agendi ratio in eo quasi in alteram naturam abeat, et homo
sinceritatis et veritatis amore adsuescat eique religiose adhaereat. Scientia illa tironi
parat cum viam probationis ,rutauqes quae est ratio doctrinarum
‫و‬difficultatem
rnathematicarum ‫ و‬cum earum quaestiones et operationes clarae .tnis Quando has 5
explicare i.e. caussas in his operationibus obvias indicare studemus , difficultas se
objicit intelligentiae ‫ و‬.oruae
in ipsis quaestionum operationibus non deprehenditur
Est autem illa doctrina species doctrinae numerorum 4rithmattekt appellata, et ipsa
plures species habetab auctore libri AMifttth -le setidet commemoratas ‫ و‬postquam
‫و‬doctrinam numerorum radicem sive genns constituit artem computandi autem ejus
vicariam ‫و و‬uanquam
at species
a tantum
vi est ex
r illa
ed ‫ و‬:guatenus dicit ‫ وو‬Ramus
(oetavus.)sunon( De speciebus doctrinae numerorum ( Ilm et - adad ‫و و‬ uae
setra
computandi (IIn el-histib) dicitur, derivatis. Attamen eam definivitratione longe
contraria definitioni , quam de doctrina numerorum dedit. Deinde pergit: Arti 10
computandi sunt species derivatae hae : Ilan histib el-taht ape el- meal, quae ea ars
est ‫ و‬guaratio ,ruticsongoc operationes arithmeticas signistractandi ‫ و‬duae numeros
60

‫ حزب آنتور للشيخ أن التحسن المذكور ويسمى أيضا حزب الاحر وعو ورده بعد صلونة‬٣٣٨٧
‫م** حرب الشيع أن‬ ‫الفاجر يقال أنه السبب في الفتح عليه أوله يا الله يا نور الخ‬
‫الوفاء على سبط ابن الفارض‬

‫مأ علم الحساب‬FF


5 ‫وهو علم بقواعد يعرف بها طرف أستخراج المجهولات العددية من المعلومات العددية‬
‫المخصوصة والمراد بالاستخراج معرفة كمياتها وموضوعه العدد أن يبحث فيه عن عوارضه‬
‫الذاتية والعدد هو الكمية المتألقة من الوحدات فالوحدة مقاومة للعدد وأمّا الواحد فليس‬
‫بعدد ولا مقاوم له وقد يقال لكل ما يقع تحت العدد فيقع على الواحد ومنفعته ضبط‬
‫المعاملات وحفظ الاموال وقضاء الديون وقسمة التركات ويحتاج اليه في العلوم الفلكية وق‬
10 ‫المساحة والطب وقيل يحتاج اليه في جميع العلوم ولا يستغنى عنه ملك ولا عالم ولا سوقة‬
‫وزاد شرفًا بقوله تعالى وكفى بنا حاسبين ولذلك اتف فيه الناس كثيرا وتداولوها في الامصار‬

e l -n ,rt precatio lucis ‫ و‬Tuae et ipsa precatio maris .rutalleppa Eundem Sheikh
‫ر‬4 bu'lhasan modo laudatum auctorem ,tebah qui eam post precationem diluculirecitari
.tiulov Eadem inspirationis caussa fuisse .ruticid lux etc ‫ ـ‬.
Incipit :ati O Deus ‫ و‬.o
.4488 .Hizb
, precatio Sheikhi Abu'ltogfit Ali Stbt Ibn - elfaridh ‫ـ‬

4489. Il m el - his a b. Ars computandi.


5 Haec est doctrina regularum ‫ و‬Tuibus rationes cognoscuntur, numerosarithmeticos
ignotos e certisarithmeticis notis eliciendi : et id, quod eliciendo assequi student,
cognitio est quantitatum eorum. Objectum doctrinae est numerus , guatenusibi de
ejus accidentibus essentialibus quaeritur; numerus autem quantitas est ex unitatibus
,atisopmoc ita ut abstractum ‫ وو‬unitas ‫ ؟؟‬numerum ;taenitsus concretum ‫ وو‬unus 66 wero
nullus est numerus, necejus vices sustinet. Interdum tamen dictum est, quaecunque sub
numerum ,tnadac attingere etiam ‫و‬ ، ‫و‬e ، Ejus
n. o
utilitas
i m t
in commerciorum
au nn reu bu ‫و‬ g
divitiarum conservatione , rerum creditarum solutione et bonorum relictorum divisione
eernitur, nec doctrinae astronomicae, geodaesia et medicina ea carere possunt. Porro
10 in omnibus doctrinis necessaria esse diciturneque ea carere posse regem ‫ و‬nec viros
doctos ‫ و‬.
nec .soto
idbus Honorem
ci deinde majorem
na consecuta
r est verbo
o illo c :
,, Et sufficientes sunt nobiscum aestimatores ‫ و‬،، hancque ob caussam multa viri docti
de eascripserunt, quae in provinciis docendo studiosissime tractarunt, institutioque
59

‫ حزب الرجاء والانتهاء للشيخ عبد القادر بنا أن الصالاع‬٣٣ ‫ال‬ ‫أوله الفاتحة وآية الكرسى‬
‫ حرب آتعتبع‬٣٣٨٣ . ‫الكيلا في المتوفي سنة أن أوله سبحان الله تسبجًا يليقف بحال من الخ‬

‫مى ماتج التجاج الشيخ أن العباس أحمد بن يوسف الكويثى المد في الزبيدى وفي فتحه‬
‫لا تمت حدت‬ ‫ الموقع سماه الفتص المغلة‬..‫ ألوفا أبي‬،‫ما أبد‬ . .‫م‬ ‫ا ه‬ ، - ..
‫ حربي‬rfof ‫تأليف الشيخ كمال الدين محمد بن أن الوفا أبن الموقع سماه الفتح المغلف‬
‫ة القتاج والتور ونجت الرحمانية بالرحمة في عالم الظهور للشيخ أن محمد عبد الخف بن سبعين‬
‫ه حزب الفرح والاستخلاص بسر‬٣٣٨ ‫و أوله بسم الله فاتبع الوجود الجغ‬4 ‫المتوق سنة‬
‫يسهم في كلمة الاخلاص لابن سبعين المذكور أوله الهى وسعت كل شى رعة وعلمًا أليغ‬
‫للشيخ أن أل حسن الشاذلى صاحب حزب التكر أوله أن الله أشترى من‬ ‫حرب الكبير‬ ‫م‬FF

‫سرح‬ ‫ورأيناه أوله واذا جاءك الذين يؤمنون الخ وعليه‬ ‫المؤمنين الآية [ قلت والذى عُلمناه‬
.

. . " .... . .. . ) . "

]‫ الشيخ أبي زيد عبد الركن بن محمد الفاسى أوله لحمد لله الذى بنيته تتم الصالحات الخ‬40

facienda, et incipit a prima Surata et versu throni. – 4482. Hizh el - re j a we


e l-intih a ‫ و‬apparatus spei et exspectationisimpletae ‫زم و‬auctore
Sheikh Abd-e-ctidi
Ben Abt"Istilth Kildint, anno 561 (ind. 7. Nov. 1165) mortuo. Incipit ita : Laudatus
‫و‬sitDeus ratione , quae ejus statui convenit ‫و‬ui .cte –n 4483 Hizb
i el - fat
m "h
m ani he 1 -n aj " h ‫ و‬,apparatus
victoriae ab eo qui felicem successum datadornatus
auctore Sheikh Abu'labbths Ahmed Ben Yusuf Hartlht Medent Zobeidt. De hoc
‫ف‬ejus opere Fat"h liber exstat a Sheikh Kentil - ed - din AMohammed Ben Ab "areehT
.Ibn- elmotoaccka " compositus et -lE Fath El-Ahloghlac inscriptus ‫ ـ‬.4484 Hizb
e l fat " h we el -n ir, apparatus victoriae et lucis et revelatiogratiae divinae elementia 5
in mundo visibili regnante manifestata, auctore Sheikh Abu Mohammed Abd-el-Hace
EBen Seb"tn , anno 669 (inc. 20. Aug. 1270) mortuo. Incipit ita : Nomine Deires
creatas aperientis etc. – 4485. Hizb el - farah we el - is tikh l a s, apparatus
gaudii et liberationis ‫و و‬ ,ui o
est in d n
mysterio . verae
ac naturae
i vocis
lIAhlits
pxe
auctore Ibn Sel"th modo laudato. Incipit ita : 0 mi Deus, complecteris omnia
.misericordia et scientia etc ‫ ـ‬.4486 E1 - Hizb El - Keb ,rf pensum precationis
magnum, a Sheikh Abu lhasan Shthdrali auctore Precationismaritimae compositum. Incipit
ita : ‫و‬ ‫؟؟‬.Certe
, Deus cemit atfidelibus
e ]‫و‬At , s
ut nosusaltem
m docti
isumusdi et v
:incipitab alio Corani commate ‫ وو‬.Cum autem ad te ,tnirenev qui credunt etc
Ejus commentarium ‫و و‬
ni itao
:tipice
ni Laus
D ‫ و‬cujus gratia bona opera conficiuntur
‫هو‬etc .[Sheikh
Abu Zeid Abd-el-rahman Ben Mohammed Fast edidit ‫ ـ‬.4487 Hizb 10
‫* نع‬
58

‫من كتبه على شىء كان محفوظا بحول الله ومن أسند أم على قرأته لا يموت غريقًا ولا حريقا‬
‫على سور مدينة أو حائط دار كانوا عليها حرسها الله من شر طوارقى لحوادث‬ ‫ومن كتبه‬

‫والآفات وله منفعة جليلة في الحروب ومن وضعه في رقى طاعر والمريخ في شرفه أو في الساعة‬
‫الاولى من يوم السبت والقمر رائد النور باجمع عامة وحسن حال شاعد من بديع ستر الله‬
5 ‫ما يقصر به الالسنة وعو دعاء النصر والغلبة على الخصوم وخوضه كثيرة وله شروح منها شرح‬
‫ سماه الرسالة‬- ‫الشيخ أن سليمان داود بن عمر الشاذلى نزيل الاسكندرية المتوفي بها سنة‬
‫المرضية في شرح دعاء الشاذلية وشرح الشيخ شهاب الدين أحمد بن [أحمد بن ] أحمد بن‬
‫عيسى التونسى الشهير بزروق المتوفى سنة ام وشرح على بن سلطان محمد الهروى القارى‬
‫ ** حرب التحفظ والصون وسر تسخير عالم الكون للشيخ أن الحسن الشاذلى أيضا‬.
10 ‫أ حزب الاحمد الشاذلى المذكور وهو ورده بعد العصر‬٣٣٨ . ‫ أفتتحت الخ‬. ‫أوله بسم الله‬

in quovis statu ‫ و‬sive quietus sit sive inquietus ‫ و‬facilius .tretfa (Qui eam prima hora
diei Veneris ,taticer amorem sui animis .ticijni Alius quidam : )‫ل‬ uimae ‫و و‬inquit
rei qualicunque inscribit ‫ و‬haec Dei potentia ,rutavres et qui in ejus recitatione
perseverat, neque undis neque flammisperit, et qui eam muris urbis aut parieti
‫و‬domus circumcircainscribit hanc Deus a vatibus calamitatum et damnorum malignis
custodit. Praeterea utilitatem magnam aftert in bellis, et qui eam animo intento et
‫و‬justaanimi affectione in charta pura membrana exarat Marte planeta in altitudine
5 sua versante , aut prima diei Saturni hora luna clarissime lucente , arcana divina
inaudita conspiciet sibi repraesentata ‫ و‬.utlinguae iis describendis impares sint
‫و‬Praeterea
precatio est victoriae et potestatis ,sirojam qua adversarii superantur et
virtutes ejus peculiares multae sunt. Plures commentarios libri ediderunt , ut
Sheikh Abu Soleinttn Datoud Ben Omar Shthdatlt Alexandriae inquilinus ‫ و‬ibi anno
732 (ine. 4. Oct. 1331 ) mortuus, qui commentarium El- Rastilet El - AMerdht yet .16
inscripsit‫ج‬shari
doth -UE Shttd tItyet ‫ ـ‬Sheikh Shelhttb - ed-dan Ahmed Ben I Ahmed
Ben I Mohammed Ben Isa Burnust, vulgo Zarrtic dictus et anno 806 (inc. 14. Nov.
(1490 mortuus ‫ ـ‬.et Ali Ben Sulttin Mohammed Hereact Corani Lector -‫س‬
.4480 Hizb el - hiftz we el - s a un ‫ و‬apparatus conservationis et custodiae ‫ و‬et ars
arcana totam naturam sibi subjiciendi, auctore eodem Sheikh Abu'lhasan Shttdstlt.
10 .Incipit:ati Ordior a nomine Dei etc ‫ ـ‬.4481 Hizb el - ham ,d pensum laudationis
Dei ‫ و‬auctore Shttdxtla modo .otadual Precatio ejus est post precationem vespertinam
57

‫الدين أن الحسن على بن عبد الله [ بن عبد الحميد المغربي ] الشاذلى اليمنى المتوفي سنة أدا‬
‫وهو دعاء مشهور سمى به لانه وضع في البحر للسلامة فيه حين سافر في بحر القلزم فتوقف‬
‫أياما فرأى النبى صلعم في مبشره فلقنه إياه فقرأه فجاء الريع ويسمى أيضا‬ ‫عليهم أنريع‬
‫بالحزب الصغير أوله يا الله يا على يا عظيم يا حليم الراغ قال العلماء بالله أن فيه اسم الله‬
‫ة الاعظم وجاء عن الشيخ أن لحسن الشاذلى أنه قال لو ذكر حزبي في بغداد لما أخذت وعو‬
‫العتبة الكافية التى فيها تفريج الكروب وما قرى في مكان الا سلم من الآفات وفي ذكره لاعل‬
‫البدايات أسرار شافية ولاعل النهايات انوار صافية ومن ذاكرة كل يوم عند طلوع الشمس أجاب‬
‫الله دعوته وفرج كرية* ورفع بين الناس قدرة وشرح بالتوحيد صدره وسهل أمره وكفاه شو‬
‫الانس والجن ولا يقع عليه بصو أحد الا احبه واذا قرأه عند جبار أمن شره ومن قرأه عقب‬
‫ كل صلونة أغناه الله عن خلقه وآمنه من حوادث دعوه ويسر عليه أسباب السعادة في جميع‬40
‫حركاته وسكناته ومن ذكره في الساعة الاولى من يوم الجمعة القى محبته في القلوب وقال بعضهم‬

auctore Sheikh Wir- ed - dtn Abulhasan Ali Ben Abdallah I Ben Abd- el-hantd
AMaghriba ] Shttdzila Yement, anno 656 (inc. 8. Jan. 1258) mortuo. Notissima haee
precationominata est maritima ‫ و‬guod eam in mari rubro navigans salutis reperiendae
caussa composuit. Plures enim dies cum ventus navigantes tardavisset, prophetamper
‫و‬somnum ,tidiv qui eum precationem illam docuit .Crua recitata ventus coortus est
Nominatur etiam precatio parva ‫ و‬et incipit ita : 0 Deus ‫ و‬o excelse ‫ و‬o magne ‫ و‬o
mansuete etc. Theosophi ei nomen Dei maximum inesse contendunt, et Sheikhum 5
‫ر‬4 Bu"Whasan Shttdatla dixisse :tnudart Precatio mea si Baghdadirecitata ,tessiaf certe
urbs non capta esset. Apparatus enim est ad moerorem omnis generis discutiendum
sufficiens, nec in ullo loco legitur, nisia calamitatibus liberatur, et ejus recitatione
iis, qui in scientia divina tirones sunt, arcana aperiuntursalubria, provectioribus autem
lumina .aralc Qui eam quotidie oriente sole recitat ‫ و‬ejus precationem Deus audit
moeroremque discutit, inter homines ejus auctoritatem auget, animum fide in unum
Deum exhilarat, negotia expedit, sufficiens ei praesidium est contra damnum
hominum daemonumque, nec unus oculus in eum incidit nisiamore incensus. Quando 10
coram tyranno superbo recitatur, tutus lector est ab ejus injuria. Qui eam post
duamque consuetam Dei invocationem recitat, eum Deus liberat ab aliorum hominum
imperio et salvum praestat a temporis vicissitudinibus eique felicitatis adjumenta
III. 8
56

‫ آلتحروف المتغمة لان محمد مكى بن أن طالب القيسى‬٣٣٧٧ ‫المعتزلة وغيرهم من أهل البدع‬
‫ لخروف الوضعية في الصور الفلكية للشيخ قطب الدين عبد الاحف [بن أبزعيم] أبن‬Pro
‫ آلتحزب الأعظم والورن الائخم للعالم الفاضل على بن سلطان‬٣٣٧1 ‫؟‬1 ‫سبعين المتوفي سنة‬
‫ أما جمع فيه ما ورد في الحديث من الادعية‬. ‫أحمد الهروى القارى نزيل مكة المتوفي سنة‬
‫[وعليه شرح للشيخ الاسكندر في المكى الضرير المالكى نزيل مكة المتوفى سنة ** تقريبًا وهوة‬
‫شرح حافل في مجلدين وشرح أبزعيم الساقزى سماه فيض الارحم وفتح الاكرم أوله الحمد‬
‫لله الذى منع اعل العلم رفعة وشرقا اليغ وشرح في حاشية رؤياه للنبى صلعم على حالة‬
‫الضيافة للانبياء عليهم السلام وطولها وحكى فيها ما رآه فرغ منه في رجب سنة أربع وثلثين‬
‫ومأنة والف وشرح الشيخ عثمان العريا في الكلياسى الراحل الى مكة في سنة ثمان وستين ومائة‬
10 ‫بعد الالف المجاورة بها أوله الحمد لله الذى أجاب دعوة المضطرين الاخ وعو شرح مبسوط فرغ‬
‫ حزب التحر للشيخ نور‬٣٣ ‫ما‬ ]‫منه في شهر رمضان سنة خمس وخمسين ومائة والف‬

novarum studiosas refutare voluit. – 4477. E1 - Hor if E1 - Mo dgh am et, literae


,e auctore
a Abu
t Mohammed
re AMekkis Benn Abd iThlib . Caisi ‫ ـ‬.4478 El-Hor tt f
El - We d h " fy et fi e 1 - so were 1 - fe lek fy et ‫ و‬literae usu receptae in figuris orbis
coelestis , auctore Sheikh Cott - ed- dtn Abd- el-hacc I Ben Ibrahim T Ibn Sebºtn,
.anno 669 .eni( .02 .guA )0721 mortuo ‫ ـ‬.4479 El - Hizb E1 - Atz am we
E 1 - Wer d El - Afk h a m ‫ و‬pensum precationis pretiosissimum et summarium officii
divini augustissimum. " Doctissimus et bene meritus 4 la Ben Sullin IMohammed
Heretoi, Mekkae inquilinus et Corani Lector, anno 1010 (inc. 22. Jun. 1601) hic
5 preces collegit, quae in traditionibus revelatae sunt. ICommentarios libri ediderunt
Sheikh Iskendertant AMekka Malikita coecus Mekkae inquilinus, circa annum 1144
).cnis25u. .nu
uJ t1731r) om ‫ و‬cujus commentarius copiosus duobus voluminibus
comprehenditur ‫ ـ‬Ibrahim ,txikcitS cujus commentarius Feadh el - erhan age Fath
el - ekram inscriptus est et ita :tipicni Laus Deo ‫ و‬gui viris eruditis dignitatis
.celsitudinem et gloriae altitudinem tribuit etc ‫ ـ‬Exponit in notamarginali uberrime
et longissime ‫ و‬se Mohammedem vidisse hospitem prophetarum ‫ و‬ibique quae viderit
.t
Absolvit
a eum mense
rRejebranni
a 1134n
.cni( ..
11 Oct (1721 ‫ ـ‬porro Sheikh
100thmtn Orgini Kelist, qui anno 1168 (inc. 7. Oct. 1754) Mekkam iterfecit ibi in
templo religionis caussa commoraturus ‫ و‬et commentarium satis amplum ‫ و‬gui ita
:t Lausi Deop
, quii preces
c afflictorum
ni audit
. etc ‫ و‬mense Ramadhan anni 1155
)
. t.c
5i
2 .v
rn
bel
F )i
o
247s
1[b.
a ‫ ـ‬.4480 ‫و‬Hizb
,rhab-le liber precummaritimus
55

‫كتات الست المصون كتقت السر المكنون كشف الغطاء كشقت المعاد تلكشقت الكتى‬
‫كعبة الاسوار كعبة الجمال كتر الاسرار كتر الالواح كتر الانوار كتر الباعو كتر الترر‬
‫كتب القاصدين كترّ المطالب كترّ المطلسم كيفية الاسوار كيمية السعادة‬ ‫كتقر السعادة‬
‫الطائف الاشارات لطاتف الآيات الطائف الخفية لطائف العلوية لطائفـ‬ ‫لطاتف الاسماء‬

‫ تابعة الانوار تومع الانوار لوامع البروفي لوامع التعريف توتح‬8 ‫ ألفريد‬5
‫الانوار المبادى‬
‫والغايات تدخل الى علم الحروف مشرت الانوار مصابيج في الحروف مطلب الاسرى مقتلع‬
‫السعادة مقتاج الوقى المنثور مفتاح النوز مقام الاسرى متيع الاسماء متاتي الاعلام‬ ‫أبواب‬

‫تتيح الاصول تمتيع العلوم الريانية متهج الوعبية متية الطالب موققت الغايات مواقيت‬
‫الممتاز مواهب الريانية ترجس الاسماء ترقة النفوس تسيمات الفاتحة تقخة القدسية‬
‫ تور أنوار المعارف تور اللامع وتى الاسماء وتى المصون عناية القاصدين اية التصريف‬10
‫ويتهم الحروق السبعة في الكلام لان عبد الله حسين بن جعفر المراغى ضمنه الردّ على‬

el-strr as
‫أ‬K if
el-neintin – Kastf el-ghat – el-netdshf
"Ka – -lE Kashf
-UE Kolla -- AKabet el - asrtir ‫ ـ‬asrti r‫ز‬-Ar
el entil - Kanxabet
-le ‫ ـ‬Ak an as
et - alnoth ‫ ـ‬AKanx -le antoir ‫ ـ‬-lEA Kanx -lE Bithir – Kanx el - dorer ‫ك ـ‬Kana
el-seladet - Kanx el-cthsidtn - Kans el-nettilab – Kans el - motalstan ‫ ـ‬Ketrayet
et - asrtir – Aiantyth el - seidet – Letttif el-asant – Letttif el-talitartit ‫ ـ‬Letttif
et - aght – El-Lettif El-Khafiyet – El - Lettif -lE Aletotyet ‫ ـ‬-7E Lettif
-ZE Fertdet -- Lam'at -le antoir – Letotana " . -le antotar ‫ ـ‬Leactina " el - Eorthe ‫ ـ‬5
Learthma " el-tartf – Letottih el – antoir -- El-IMebtadt ape -lE Ghttytit ‫ ـ‬11tadRhad
alaa alm el-hortif – AMashrac et - antoir - lifestabth ft el-hortff ‫ ـ‬-VE IIIatlab
EZ ‫ ـ‬4snth ‫ ـ‬11tfitth abtotab -le settdet – 11tfitth el-race el-menthtir ‫ ـ‬IIItfith
el - Aontix ‫ ـ‬El-AMectim El-Asna -- "abneMA el-asmth ‫ ـ‬IIIentihaj el-althm ‫" ـ‬MIenba
el-ostil ‫" ـ‬abneMA el-oltin el-rebbintyet – 11inhei el-toehbtyet ‫ ـ‬MManyet el-talib ‫ـ‬
AMeaoticktf el - ghlight - AMetoticktt el-bestir – El-IMemothab El-Rebbintyet ‫ ـ‬Nenjas
et-asmi ‫ ـ‬Nazhet el-ngfits ‫ ـ‬El-Nestmttt El-Fitihat ‫ ـ‬El-NafRhat El-Codstyet ‫ ـ‬10
AYear antoir el-mehrif – El-Nitr "imiL-lE – IWesigolasmh ‫ ـ‬El-IWeskyo El-Mestin ‫ـ‬
Haddget el - etsidtn ‫ ـ‬Yli el-tesrtf ‫ـ‬
- Hor if E1 - S eb " a ,tE
.4476 ‫و‬ 1
literae .metpes Tractatus dogmatico-scholasticus
dallah Hosein
in quo Abu A ‫ة‬ m far JTerightr
Ben Ja u Motazelitas
e aliasque sectas
r
54

‫سقر شيث عليه السلام سقر المستقيم سقر نوح عليه السلام سواضع الانوار سين الاسرار‬
‫شرق التشكيلات شفاء الصدور شمس الارواح شمس الاسرار شمس الآفاف تتمس لجمال‬
‫شمس الرقوم شمس لطاتف الاسماء شمس مطالع القلوب شمس المعارف تتمس المنير‬
‫شمس الواصلين شمس الوصال صراط المستقيم طلسم الارواح طبيعت تامة تتسم‬
‫الاسرار تقسم الاشباح تقاسم المصون تجنب الاتفاق تجانب الاسبة عقد المنظومة‬
‫العلم الاكبر علم الهدى علم الاسرى عيون الحقائف قاية الآمال قاية الحكيم قاية‬
‫القصوى غاية المغنم قتلع الكنوز الحرفية آخر الاسماء قرح تامة قصوت سبعة قصوت عشرة‬
‫فتن الرموز قلكن السعادة قواتع الاسرار قوتع الجمال فهم سلوك المعنى قاق الانوار‬

10 ‫التصريف كتاب تنكلوشا كتاب ثابت كتاب بليناس كتاب طمطم كتاب الغين كتاب‬
‫فان بلسان كتاب كنكه كتاب كيباس كتاب اللوح كتاب الملاطيس كتاب الملكوت‬
‫كتاب الهاريطوس كشف أسرار الحروف كشف أسرار المعافي كشف الاسرار كشقت الاشارات‬

‫م‬EI-Stf El-Mustechtm – Stfr Nuli – "atttoueS el-antoir ‫ ـ‬Stn el-asrtir ‫ ـ‬Sheref


e7 ‫ ـ‬teshktlht – Shefi el - 80dtir – Shens -le artoth ‫ ـ‬Shems el-asrtir ‫ ـ‬Shems
et - aflic – Shems el-jental ‫ ـ‬8hems el-roctina ‫ ـ‬8hems Iettif et - asynth ‫ ـ‬Shems
mettla el-colttb ‫ ـ‬. hems el-methrtf
‫–ك‬ 7 El - Shems
E ‫ ـ‬310thtr ‫ ـ‬Shems el-tatistian ‫ـ‬
Shems et - acistil – -lE Strit -lE AMustecktan ‫ ـ‬Tilsem el-araoth ‫ ـ‬Tabtat-ntineh ‫ـ‬
5 Tilsen el-asrtir – Tilsen el-ashbth ‫ ـ‬El-Tilsem -7E IMestin ‫ر ـ‬4jhibehftttt-le ‫ـ‬
‫ر‬ tim‫هت‬tial
4 el -‫ر‬
asmitt
–n -lE a
Ied M
-lE A ‫ ـ‬El – IIn El - ERBer ‫ ـ‬IIn el-hoda ‫ـ‬
-lE Ilm -lE 4 sna - 09/tin el - hacthic ‫ ــ‬Chttyet et - antil ‫ ـ‬Ghttyet el-haktan ‫ـ‬
El-Ghttget El-Costott – Ghttget el-maginann ‫ ـ‬Path el-Rontix el-harfayet ‫ ـ‬Fakhr
el - asmth ‫ ـ‬Awarah - nameh ‫ ـ‬AMostil Seb"at ‫ ـ‬Postil ‫ر‬
‫هت‬4sheret
itn
-- o
Hakk
r-le ‫ـ‬
Felek el-setidet – Heuotttih el-asrtir ‫ ـ‬el-mana‫بز‬Fetolitih
el entil – Fahan soltik ‫ـ‬
Cltf el - antoir ‫ ـ‬Cabs el-ictidth ‫ ـ‬Cabs el - antotar ‫ ـ‬Calen el - asrthr ‫ ـ‬Aithb
10 asrthr resnn ‫ ـ‬Aildhb et - a faitttlts ‫ ـ‬Arattab el-tesrtf ‫ ـ‬AKattab TenAthisha ‫ ــ‬AKatdht
Thttbat ‫ ـ‬AMattab Beltnths ‫ ـ‬Aittab Tintian ‫ ـ‬Kittab el - ghain ‫ ـ‬Kattab fah ba
It stan ‫ ـ‬Kittal KenReh ‫ ـ‬Kattab A etbths ‫ ـ‬8/AKattat
el - htt ‫ ـ‬76 ‫ة‬ttab
sttitlenn-le ‫ـ‬
A itttb el - malhttt ‫ ـ‬Aitttb el-hartltts ‫ ـ‬Kashf asrtir el-horttf ‫ ـ‬AKashf asrthr
el - mettnt ‫ ـ‬AKashf el - asrtar ‫ ـ‬-Aashf el ‫ة‬tidrtths ‫ ــ‬Aashf -le strr el - mestin ‫ـ‬
53

‫الناجز حد تقى الاسماء حديقة الاحد في الحديقة السندسية حرز الاسى حرز‬
‫رموز‬ ‫الاقسام حرز الامان الكروفت الوضعية حقائف الحروف الحقائقف السبوحية حل‬

‫الاسماء حتا الرموز حتة الكمال خافية أفلاطون وجعفر الصادق وعرمس خوض الاسرار‬
‫حواتى الاسماء خوض القرآن الخواطر السوانع دار المنظم دار المنظوم دار النظيم‬
‫الآفاقى درة تاج السعادة درة فنون الكتاب درة المعارف الادارة الناصعة‬ ‫درة‬ ‫الاسرار‬ ‫ ذرة‬5
‫الادارة اللاهوتية رسالة الخفاء رمز الاعظم رمز الحقاتف رموز دلكشا روت الاسرار‬
‫روض المعارف روضة الاسوار روضة الانوار زينة المصنفات سر الصرف سجل الارواح‬
‫تجت جل الارواح تجت جل الجمال السر الابجدى سر الاسرار سر الاسى سو الاخر سر‬
‫الانس سر المجامع سر الجمال سو الخفى سر الرتا في سر السعادة سر الصوان سر الغامض‬
‫سي الفاخر سر المصون سر المكتوم آلسعد الاكبر سقر ابراهيم عليه السلام سقر ادريس‬ ‫و‬
‫عليه السلام سقر أدم عليه السلام سقو ارميا سقر الخفايا سقر ذى القرنين‬

el-ntijis - Hadhie el-asmit – Haddeat el-alidthe – El-Hadicat El-Sondostyet ‫موي ـ‬E-ETi


El-Asna – Hirs -le acstin – Hirs el-amin – El-Hortf El-IWadhtyet ‫ ـ‬ETachie
el-hortif – El-Hacthie El - Sobbailityet -- Hall rontix el-asmth ‫ ـ‬HaII e-ronnais ‫ـ‬
Hollet el-kentil - Kh4/iget Aflattin et Jafar -lE Stidie et Hermes ‫و ـ‬Ahanoths
el-asrtir ‫ ـ‬AKhatediss el-asanti - Khatoiss El-Coran – El-Khaaettar E-Searina ‫ـ‬
- Dorr -l‫هت‬El
txem E AMonat ‫ ـ‬-lEA Dorr -lE IIIantatim ‫ ـ‬-UE Dorr EW - Netscann ‫ ـ‬5
Dorret el-asrtir – Dorret el-afic – Dorret thj el-setidet ‫ ـ‬Dorret ‫ر‬nitno
el-Rotttab ‫ ـ‬Dorret el-methrtf – El-Dorret El-AVistat ‫ ـ‬El-Dorret El-Lahttttyet ‫ـ‬
Ra stilet el-Ahafi – -lE Ramnx El-4txam -- Ramx el-liacthic ‫ك ـ‬Etontia DaMRush 4 ‫ـ‬
Raaudh -le asrtir – Raudh -le mettrtf - Raudhat -le asrtir ‫ ـ‬Raudhat et - anarthr ‫ســ‬
Zae Edet el-nosannefit – ‫ام‬irr
‫ل‬fras-le ‫ ـ‬8titll et - artotah ‫ ـ‬.
Sejenjel
hitcara-le ‫ـ‬
el-jemi
enjel l‫ر‬Se ‫ ـ‬-l Strr
EEl- 4 ‫ة‬eda‫ز‬r–i Strr
tr el -sa ‫ ـ‬-lStrr ‫ر‬4 ‫و‬an
E-E7 ‫ـ‬
-Sarr UElE - A/Ahar
-– ‫ز‬ Strr
a n–
el-ons i Sirr
t el " ‫ ـ‬entid‫ز‬-St
el rr ‫ ـ‬-7E‫ز‬Sa‫موا‬
Et - Khafi – -lE Sirr -lE Rebbini ‫ ـ‬8irr el - seidet ‫ ـ‬Strr el-saun ‫ ـ‬-dE Sirr
-lE Ghtinidh
. ni –t Sirr e
-lE s El-Fakhir
MI – El-Sirr
-lE ‫ ـ‬El-Sirr El-Mekttin ‫ ـ‬10
E BkE ‫ ـ‬.iftS ,natharbI eui Deus propitius sit – Stfr Jdrts ‫م ـ‬Stf
Et – ‫هك‬d"-r7e
4 dam ‫م ـ‬Stif ‫أ‬Erniy – Stfr el-Ahafiya ‫ ــ‬8tfr Dxt learnein ‫م ـ‬Stfi Sheith ‫ـ‬
52

‫ولا تظن أن سر الحروف مما يتوصل اليه بالقياس العقلى وانما هو بطريف المشاعدة والتوفيقف‬
‫الآلهى وأما التصرف في علم الطبيعة بهذه الحروف والاسماء وتأثر الاكوان عن ذلك فامر لا‬
‫يُنكر لثبوته عن كثير منهم تواترا وقد يظن أن تصرف هولآء وتصرف الحاب أسماء الطلسمات‬
‫واحد وليس كذلك قد ذكر الفرق بينهما واطال وقد ذكرنا طرفا من التفصيل في كتابنا‬
‫المستمى بروح الحروف والكتب المصنفة في هذا العلم كثيرة جثا لكن العمدة ما ذكرنا آتقارة‬
‫الآفاق أساس العلوم والمعافي أسرار الحروف الاسرار الشافية الروحانية الاشارة المعنوية‬
‫أظهار الرموز أكسير الاسماء الواح الذلعب أيماء الى علم الاسماء الباقيات الصالحات‬
‫بتكر الفوائد الحرفية بحر الوقوف بحر رياض المعارف برقة الانوار آلبرقة الريانية‬
‫البرقة التورائية بروق الاتوار بغية الطالب البهاء الاجد بهجة الاسوار بهجة الآفاق‬
10 ‫بين المغنم التعليقة الكبرى تميير الصرف تتزيل الارواح التوسلات الكتابية تيسير‬
‫العرف تيسير المطالب جامع الطائف لجنة الاسماء التجواقر الخمس حائر للعون‬

Noli putare ‫و و‬inquit mysterium literarum ex illis esse rebus ‫ و‬ad quas ratiocinatione
mentis pervenias. Hoc enim tantum fieri potest via contemplationis praesentis et
auxilio divino. Usus autem arbitrarius harum literarum et nominum in physica et
vis ‫و و‬uaes indeeexercetur
la inrsubstantias
utan ‫ و‬res est non neganda ‫و و‬ eauq
uippe
a multis magistris deiuceps probata .tse Interdum usum arbitrarium ‫ و‬guem hi
admittunt , unum eundemque esse opinati sunt cum eo ‫ و‬quem artis talismanicae
doctores admittunt. At perperam. -- Deinde discrimen inter utrumque uberrime
5 describit ‫ و‬cujus rei partem accuratius commemoravimus in libro nostro Ruh el-hortff
inscripto. Multi de hac doctrina scripti sunt libri; maximae autem auctoritatis sunt
hi : ‫ر‬
4xhttr
ctel t-fa ‫ ـ‬Isths el-oltin ape el - methnt – 4srtir el-hortff ‫ ـ‬4srthr‫ر‬-El
-lE Shttfiet -lE Ruhtintyet ‫ ـ‬-lEA Ishttret -lE AManetotyet – Itashtir el-rontix ‫ـ‬
IAstr et - asmth ‫ر ـ‬4 laptah -le dzeheb ‫ـ‬ EW - Inth ala alm et - asant4 ‫ ـ‬El - Ethichttit
EU - Stilihttt ‫ ـ‬Bahr el - ‫ل‬
fetethid
t ele y ‫ ـ‬Bahr el - toocttf ‫ ـ‬Bedr riyadh
- harft
el - methrtf ‫ ـ‬Barcat el ‫ ـ‬antottr ‫ ـ‬El - Barcal El - Rebbtaniyet ‫ ـ‬Bl - Barcat
El-Nurtantyet ‫ ـ‬Bortie el-antoir ‫ ـ‬Bughyet el-titltb – El-Behtt El-Anjed – Behjet
10 el-asrtir ‫ ـ‬Behjet el-afthe ‫ ـ‬Beytin el-magihnam – El-Talicat El-Kobra ‫ ـ‬Temytx
'el-sarf ‫ ـ‬Tenztl el-artothh ‫ ـ‬El-Tetoassolitt El-Kiltabiyet ‫ ـ‬Ieistr el-tif ‫ ـ‬Tetstr
el-nnettalib ‫ ـ‬."ftni4t7ttel-le ‫ل ـ‬
ennet
s el-asmtt
ma –h
El Jetoithtr
K-lE ‫ ـ‬Httiz lil-aun
51

‫ولا يحاط بالعت ومسائله تعتد فيه تأليف البوفي وابن العريفي وغيرعما وحاصله عندهم‬

‫وثمرته تصرف النفوس الريانية في عالم الطبيعة بالاسماء الحسنى والكلمات الآلهية الناشئة عن‬
‫الحروف المحيطة بالاسرار السارية في الاكوان يت اختلفوا في سر التصرف الذى هو في الحروف‬
‫بما هو فمنهم من جعله للمزاج الذى فيه وقسم الحروف بقسمة الطبايع الى أربعة أصناف كما‬
‫ة للعناصر فتنوعت بقانون صناتي يسمونه التكسير ومنهم من جعل هذا السر للنسبة العددية‬
‫ ححررووفف أأبجدا دالة على أعدادعا المتعارفة وضعًا وطبعًا وللاسماء أوفاق كما للاعداد يختتس‬.‫ن‬.‫فام‬
‫كل نفي من الحروف بصنف من الاوقافى الذى يناسبة من حيث عدد الشكل أو عدد الحروف‬
‫امتزاج التصرف من السر المحرق والسر العددى لاجل التناسب الذى بينهما فاما سر هذا‬ ‫م‬ . ‫وا‬

‫لتناسب الذى بينهما يعنى بين الحروف وامزجة الطباع أو بين الحروف والاعداد فامر عسير‬
‫أن ليس من قبيل العلوم والقياسات واتما مستنده عندة الذوق والكشف قال البوفي‬ ‫ على الفهم‬10

quaestionum hic obviarum ‫و‬ in quarum enumeratione opera ,itnuB Ibn - elarabs
aliorumque versantur, scientia ulla comprehendi potest. Proventum et fructum, qui
inde capiatur, in usu esse arbitrario statuunt animarum gubernantium in mundo
naturae ‫ و‬,itaut
nomina Deipulchra et voces divinae e literis arcana continentibus
quae in substantias transeant materiales ‫ و‬formata intercedant. Deinde in varias
discesserunt sententias de arcano illius usus arbitrarii ‫و و‬
pui in
s literistalis
ila ,tsu
e q
est. Alii vim arcanam in temperamento quaesiverunt, quod ei inesset, literasque ad 5
‫و‬modum naturarum in quatuor genera Tuae et elementis ,atad diviserunt : regula
igitur artificiali, quam fractionem ‫و‬tnuralleppa in plures species distinctae sunt. Alii
hoo arcanum relationinnmerali dederunt: literae enim alphabeti ejus numeros
exprimunt, quibus vulgoutuntur et positione usu recepta et vi naturali : enominibus
enim eodem modo quadrata talismanica formantur, quo ex numeris. Singula literarum
genera proprium sibi habent genus illorum quadratorum ‫و و‬
uode ngeneribus
illis oitar
habita numeri figurae aut numeri literarum analogum est. Itaque usus arbitrarius
arcani literalis et nominalis promiscuus est ob analogiam mutuam , guae inter utrumque
intercedit. Mysterium autem hujus analogiae mutuae, quae inter utrumque i.e. inter
literas et naturarum temperamenta ‫ و‬sive inter literas et numeros ,tidecretni res est
ad intelligendum difficilis, cum in genera doctrinarum et analogiarum non cadat: 10
nec viri ullam aliam auctoritatem sequunturnisi sensum recti et revelationem. Bunt.
7 *
50

‫* علم الحروف والاسماء‬vf‫ه‬


‫قال الشيخ داود الانطاكى عو علم باحث عن خوض الحروف أفرادًا وتركيا وموضوعه‬
‫الحروف الهجائية وماتته الاوقاف والتراكيب وصورتها تقسيمها كما وكيفا وتأليف الاقسام‬
‫والعزائم وما ينتج منها وفاعله المتصرف وغايته التصرف على وجه يحصل به المطلوب أيقاعًا‬
5 ‫وانتزاعًا ومرتبته بعد الروحانيات والفلك والنيجامة انتهى وقال ابن خلدون في المقدّمة علم‬
‫أسرار الحروف وهو المسمى في هذا العهد بالسيميا نقل وضعه من الطلسمات اليه في أصطلاح‬
‫أعل التصرف من المتصوفة فاستعمال استعمال العام في المخاض وحدث هذا العلم بعد الصدر‬
‫الاول عند ظهور الغلاة منهم وجنوحهم الى ظهور الخوارق على أيديهم والتصرفات في عالم‬
‫العناصر وزعموا أن الكمال الاسمائى مظاهرة أرواح الافلاك والكواكب وان طبايع لخروف وأسوارها‬

4475. Ilm el - h or if we e 1 - a sm a. IDoctrina literarum et nominum.

Sheikh Datotid .tktttn4 Haec doctrina ‫ و‬,tiuqni perquirit qualitates literis


vel simplicibus vel compositis proprias ‫و و‬objectumque ejus sunt literae alphabeticae
ejus articulus summus quadrata talismanica et compositiones magicae, exterior autem
forma dispositio literarum quantitativa et qualitativa ‫ و‬compositio juriumjurandorum
et incantamentorum ‫ و‬et quae inde ;rutnuiciffe et qui eam ,tecrexe est ,elli qui literas
‫و‬sibiadmiros usus subjicit et finis in hoc usu arbitrario ,rutinrec ita ut id ‫ و‬guod
5 volumus ‫ و‬assequamur literis scilicet vel conciliandis vel ,sidnevomid et ordo ejus est

post naturas spiritales ‫ و‬orbem coelestem et astrologi .metra Ibn Khaldain in


Prolegomenis haec habet: Doctrina arcanorum literarum hae aetate voce Staniya
‫و‬appellatur cujus usus principalis a rebus talismanicis ad illam scientiam in lingua
‫و‬terminologica eorum inter Sufos translatus ,tse qui literis ad suum arbitrium utuntur
ita ut vox illa generalis in re speciali usurpetur. Scientia haec post seculum primum,
eum secta Gholdit prodiret ‫و و‬inter ejus asseclas originem cepit cum ad miracula
proprio ministerio et liberi imperii opera in mundo substantiarum perpetranda
inclinarent; perfectionem enim nominalem repraesentationem esse spirituum orbium
coelestium et stellarum opinabantur, et qualitates naturales literarum earumque arcana
10 transire in nomina haecque in substantias materiales. Hoc autem pertinet ad
derivata artis Staniya genera, nec ejus objectum cognitioni obnoxium est, nec numerus
49

‫ما في حرز الامافي فاوردها ومتها نظيرة أحمد بن على بن [أحمد المعروف بابن] الفصيع الهمدافي‬
‫المتوفى سنة مهن وعى على وزنه بلا رموز جاء أقصر منها ومنها ترجمة الشاطبية لعبد الله‬
‫ الكرز‬.FFo ‫** احرز الايمان احمد بن سنان‬ ‫ابن محمد بن يعقوب بن عبد الحى‬
‫أ آلتحرز المنسوب آلى على بن أن طالب رضى الله‬٣6 ‫التميين للحصن الحصين يأتى قريبًا‬
‫ عناع أوله أقلهم يا من دلع لسان الصاكيع الكغ والشرح عليه الاحمد بن حمد المعروف بنشاجى‬5
‫** حرف الكلمات وحرف الصلوات للشيخ محيى الدين محمد‬ ‫سنة الم؟‬ ‫لبملاده المتوفي‬
. . ‫ا‬ . - ٨ ‫ة سنة‬، ‫عنه‬
‫على ابن عون المتوفى سنة " وهو اختصر أوله الحمد لله هذا على المحامد الجع‬ ‫أبن‬
.". ‫ــــــــــــــيــتــبـ‬ . . . ‫ــجــس‬-m-a-
‫ حرمة السماع لشمس الدين محمد بن‬Frvf ‫م حرمة المساجدت لاين نعيم ألاصفها في‬vr‫سر‬

‫هأ‬v ‫يكي المعروف بابن قيم الجوزية الحنبلى المتوفى سنة‬ ‫أنثى‬

et complerent, eaque hic protulit. Porro nominandum est opus Wetstres ab 4‫م‬/ined
‫و‬B en
Ali Ben [AhmedT Hendint ] .v elfesthul
]nbI - n dicto a go
et anno 755 .eni( .62
J
1354) mortuo, editum eodemque metro compositum sine omni subtili annotatione, ut
brevior esset archetypo. Denique huc pertinet translatio Shatibiyae ab Abdallah
Ben Mohammed Ben Yactib Ben Abd-el-hayy edita. – 4469. Hirz el - im a n,
praesidium fidei, auctore Mohammed Ben .Sintin. – 4470. El-Hirz E1 - Them fn,
praesidium .musoiterp Commentarius operis -lE Hisa -lE Hastn ‫ و‬de quopaulo post
.dicetur ‫ ـ‬.4471 E1 - Hir z E1 - Men sibil a ,ilA amuletum vulgo Alto Ben Aba Thusb
,mutubirtta quod ita :tipicni Condona illis ‫و و‬o linguam
.u
Tu ‫و‬ e veri
t i e 5
exeruisti
Commentarium ejus scripsit Ahmed Ben AMohammed, vulgo AWishtinjaztadel dictus et
anno 986 (inc. 10. Mart. 1578) mortuus. – 4472. Hiraf el - ke lim at we Har f
1 - salaw a t artificia verborum et modus invocationum Dei ‫ و‬auctore Sheikh
‫و‬e
‫ر‬. - ed - dtnM
IMohammed
l o Ben Ali uh
Ibn ,sbarA yanno J 638 .eani( .32 )1240
mortuo. Compendium, quod ita incipit: Laus Deo talis, qualem profactis laudabilibus
.meretu etcr ‫ ـ‬.4473 Horm et e1 - mes à ji ,d veneranda dignitas templorum
,muronademmahuM auctore 4Bu Noein Isfaitini – .4744 Hirm et el - sim ‫"و‬4
interdictum musicae, auctore Shems - ed- dtn Mohammed Ben Alba Bekr Hanbalita,
vulgo Ibn Cayyim - eljauxiget dicto et anno 751 (ine. 11. Mart. 1350) mortuo.

III. 7
48

‫المتوفى سنة ما سماه نظم درر الجلاء في قرية السبعة الملآن وهى دون الخمسمأنة والشاطبية‬
‫تقتات منها لتكملة المفيدة لحافظ القصيدة نظم الامام المقرى أن الحسن على بن أبيعيم‬
‫ وعى قصيدة محكمة النظم في وزنها ورويها في مأنة بيت‬، ‫الكنافي القياجاطى المتوفي سنة‬
‫نظم فيها ما زاد عليها من التبصرة والكفاية والوجيز أولها‬

5 ً‫نحمدك يا رحمن أبدًا أولا‬

‫ومنها تكالة في القوات الثلاث للشيخ المقرى شهاب الدين أحمد بن حمد بن سعيد اليمنى‬
‫الشرعى وكان حيّا في حدود سنة له زادعا بن أبيات الشاطبية في مواضعها بحيث امتزجت‬
‫بها فصار كاتهما الشخص واحد وتكملة لمحمد بن يعقوب بن اسماعيل الاسدى المقدسى‬
‫الشافى المتوفي سنة سمّاه الدار النضيد في زوائد القصيد أولها الحمد لله الذى أحاط علمه‬
10 ‫بمخلوقاته أليغ ذكر فيه أنه طالع ما زاد عليه من كتب القرأت السبع فوجد أشياء رائدة على‬

.7 .tpeS )6631 mortuus ‫ و‬elta‫ر‬-eujus


epitome Natxan dorer el .f‫ل‬ckarat
abes-le
el-nnelth inscripta nondum quingentos versus continet. Alii supplementa Shatibtyae
ediderunt , ut Imam Abu'lhasan Ali Ben Ibrahim Kintina CRetittta Corani Lector,
anno 720 .cni( .21 .rbeF )0231 mortuus ‫ و‬eujus supplementum El-Tekmilet El-AMafidet
fi httfitz -lE Castdet inscriptum Casfda est centum versuum ‫ و‬guae prometro et
praecipua rhythmi litera certas compositionis poeticae regulas sequitur, ibique ea
metrice ,rutnaraxe quibus eam auctor e Tebstret ‫ و‬.Kafiyet et WWeits auxit
Incipitautem ita :

5 Laudamus Te ‫ و‬o misericors ‫ و‬tanquam omnium rerum primum et in omne


tempus futurum existentem.

‫ ـ‬porro Sheikh Shehab - ed - dtn Ahmed Ben Mohammed Ben Satd Yement Sher'alla
Corani ,rotceL circa annum 830 .eni( .3 .voN )6341 superstes ‫و و‬
ui in Complemento
ed
‫و‬tribus recensionibus additamenta versibus Shatibiyae suis locis inseruit ut invicem
mixta essent et unum quasi corpus formarent ‫ ـ‬et Mohammed Ben Yactib Ben Ismail
‫ر‬4sedts TMocaddesa
uu ,atiit
fahS anno
r.o . . m ‫ و‬cujus epitome -lE Dorr El-AWedhtd ft
‫ه‬etothid -l‫ت‬E Castd inscriptaita
oe :tipicni D
Laus ‫ و‬quires suas creatas optime nowit
10 etc. Se ea, quae ex libris de septem recensionibus hic addiderit, diligenter narrat
examinasse. Itaque plura invenit, quae argumenta Castdae Hirx et - antina augerent
47

‫جلال الدين عبد الرحمن بن أبى بكر السيوطى المتوفى سنة ألا وهو شرح ممزوج وترح‬
]13 ‫الامام بدر الدين حسن بن القاسم المعروف بابن أم قاسم الموادى المصرى المتوفي سنة‬
‫وتوج الشيخ ابن عبد الله المغربي النحوى المتوفي سنة سمّاه الفريدة البارزية في حال‬
‫القصيدة الشاطبيعة أولد الحمد لله ذى الصفات العالية التغ وشرح السيد عبد الله بن محمد‬
‫ا ومن شروح حرز الامافي آلوجيز والمتحصى وجامع الفوائد وتبصرة‬w ‫ة الحسينى المتوفى سنة‬
‫المستفيد فيه نقول عن الجعبرى وشرح منسوب الى مصنف مصطلع الاشارات وعلى الشاطبيّة‬
‫تتمت للشيخ برهان الدين ابراهيم بن موسى الكركى المقرى الشافى المتوفي سنة "هم‬
‫والشاطبية مختصرات منها مختصر جمال الدين محمد بن عبد الله ابن مالك النحوى‬
‫ سمّاه حوز المعاني وهو في بحر وقافيته واختصر عبد الصمد أبن التبريزى‬48 ‫المتوفي سنة‬
‫ وهو في خمسمائة وعشرين بينما يختصر مولانا بلالى الرومى وى قصيدة لاميّة‬،‫و المتوفي سنة ما‬
] ‫الدين عبد الوهاب بن أحمد بن وعبان الدمشقى [الحنفى‬ ‫يعتبر أمين‬ ‫يقال لها البلالية‬

‫ر‬4 ‫ة‬
d-el-rahmans
Ben ABa Beir
u ,itityoS anno
j 914 .eni( .4u
.nuJ )5051 ,sc
uutrom
textum admixtum habet - Imam Bedr-ed - dtn Hasan Ben - eletista
‫و‬commentarius
Morthda Misrs, vulgo Ibn 0mm Cisian dictus I et anno 749 (ine. 1. Apr. 1348)
mortuusT ‫ ـ‬Sheikh Abu Abdallah AMaghreba Grammaticus ‫ و‬anno . . . ,suutrom eujus
commentarius El- Fertdet El - Barastget fi hall El - Castdet El- Shattlityet inscriptus
est et ita :tipicni Laus Deo sublimibus attributis ornato .cte - El - Seyyid ‫ر‬halladb4
Ben IMohammed Hoseina ‫ و‬.anno
776 .cni( .21 .nuJ )4731 mortuus ‫ ـ‬Denique in 5
‫كو‬commentariis Harx el – antina laudantur El-JWejda . -l AMohst
E‫ و‬.,feacthad‫ر‬-hna
/l " e
‫و‬Tebstret el - mustefid ‫و‬in quo nonnulla a Jabert profecta traduntur et commentarius
-auctori libri Mostalah el ‫ة إعه‬.rtit sutubirtta ‫ ـ‬Porro in Shatilityam exstant
observationes ingeniosae a Sheikh Borhtin - ed - dtn Ibrahim Ben AMusa Kereka
Shafiita Corani Lectore ‫ و‬anno 853 .cni( .42 .rbeF )9441 mortuo ‫ و‬,eatide et plures
eam in epitomen coegerunt, ut Jenthl-ed-dtn Mohammed Ben Abdallah Ibn Ahlthlik
,sucitammarG anno 672 .eni( .81 .luJ )3721 mortuus ‫ و‬eujus epitome Haux el - méant
inscripta eodem metro quo Castda ipsa iisdemque homoeoteleutis composita est ‫ـ‬
4‫ة‬d - el - samed
e Ibn - ,am
ztrbetle anno
o 765 .cnt
i( .01 .tcOi
)3631 ,suputrom cujus
e 10
quingentos et viginti versus complectitur ‫ ـ‬Mollanoster Beltila ,tnuR cujus epitome
formam Casfdae habet in Lin desinentis et vulgo Belhliyet dicta est ‫ ـ‬Emtn-ed-dtn
‫م‬4 ‫ة‬- et - arehhab Ben
.d e Ahmed Ben n i
ITaliban Dimeshcht I ]atifenaH ,(anno 768
46

‫أعمالهما أشياء مهمة فشرحه بما يوفي المقصود واجتهد في بيان تلك الرموز واعراب الابيات‬
‫وجعل الشبان علامة لافي شامة والعين لافي عبد الله الفاسى وسماه العقد النضيد في شوح‬
‫القصيد وذلك بعد ما صنف أعراب القران وشرح شهاب الدين أحمد بن محمد بن جبارة‬
‫شمس الدين‬‫ وهو شرح كبير حشاه بالاحتمالات البعيدة وشرح‬78 ‫المقدسى المتوفي سنة‬
5 ٧ ‫محمد بن أحمد الاندلسى المتوفى سنة وشرح علاء الدين على بن أحمد المتوفي سنة‬
"fr ‫وشرح حب الدين أن عبد الله أحمد بن محمود أبن النجار البغدادى المتوفي سنة‬
‫ وشرح‬٢٣٨ ‫وهو شرح كبير وشرح أن القاسم هبة الله بن عبد الرحيم البارزى المتوفي سنة‬
‫يوسف بن أن بكر المعروف بابن خطيب بيت الابار المتوفى سنة هل وهو في جلدين ضخمين‬
‫وشرح علم الدين قاسم بن أحمد اللورق الاندلسى المتوفي سنة " سماه المفيد في شرح‬
10 ‫" وعو‬Fr ‫القصيد وشرح منتخب الدين حسين بن أن العز بن رشيد الهمدا في المتوفى سنة‬
‫شرح كبير سماه الحارة الفريدة في شرح القصيدة أوله لحمدي لله بارى الانام أليغ وشرح الشيخ‬

curae sibi habuerit, quanquam hic et ille plures res gravissimas non tetigerint. Hae
de caussa opere Irtab El- Cortin de analysi verborum coranicorum grammaticali
absoluto ‫ و‬ita‫ةك‬commentatus
est El-Har ‫و و‬utquae sibi proposita ,tnesse iis satisfaceret
et summam operam posuit in his subtilibus locis et flexionibus versuum finalibus
explicandis literaque Shtml virun doctissimum 4bu Shtime et litera 4 in Abu Abdallah
Fast ,tivingisni et totum opus inscripsit : -lE Acd -lE AVedhtd fi sharh -VE Castd ‫ـــــ‬
Shelitab - ed - dtn Ahmed Ben Mohammed Ben Jobtara lfocaddesi, anno 728 (ine. 17.
Nov. 1327) mortuus, cujus commentarius magnus est et conjecturis a veritate alienis
5 differtus – . Shems - ed-dtn Mohammed Ben Ahmed Andalusa ‫ و‬anno . . . mortuus ‫ـ‬
‫ر‬4/4 - ed - dtn Ali Ben ,demhA anno 706 .cni( .31 .luJ )6031 mortuus ‫ ـ‬-31ohabb
- ed
dtn Abu Abdallah Mohammed Ben IBMahmttd Ibn - el-neijdar Baghdthda, anno 643
).eni .92 Mai )5t
421 ,suutrom cujus
s commentarius
e magnus ‫ ـ‬4 Bulletistian Habatallah
Ben Abd-el - relidn Bhrtza, anno 738 (inc. 30. Jul. 1337) mortuus ‫ ط ـ‬8800 Bema
4bt BeAr , vulgo Ibn Khatib Beat el - ebblar dictus et anno 725 (inc. 18. Dec. 1324)
mortuus ‫ و‬cujus commentarius duobus voluminibus crassioribus comprehenditur -‫س‬
Ilm - ed - dtn Cistan Ben Ahmed Lurcha ‫ر‬
,ts
v u
annol661
o
ad .cnin
(N 1 . (1262
.54
10 mortuus ‫ و‬-gui commentarium El ‫ل‬ fafidb
ft sharh
ah -lE Castd
ke appellavit
tn – uM -
ed - dtn Hosein Ben ‫ر‬ 4ba"laxx Ben i
Reshtd ,tahtdaneH anno 643 M .cni( .92 (1245
mortuus ‫ و‬cujus commentarius satis magnus El-Dorret El-Fertdet ft sharh El-Castdet
.inscriptus
est et ita :tipicni Laus Deo hominum creatori etc ‫ ـ‬Sheikh Jeldal-ed-din
45

‫وشرح الشيخ جمال الدين حسين بن على] الحصى وهو شرح كبير في مجلدين سمّاه الغاية‬
‫ وترح الشيخ أن العباس أحمد بن محمد القسطلانى المصرى المتوفى سنة مه‬.1 ‫أتفه سنة‬
‫زاد فيه زيادات الاجزرى مع فوائد كثيرة لا توجد في غيبون وشرح أن ألعباس أحمد بن على‬
‫الاندلسى المتوفي تقريبًا سنة " وشرح تقى الدين عبد الرحمن بن أحمد الواسطى المتوق‬
‫مأقلت قال ابن الجزرى في طبقات القرآع شرحه شرحين أنتهى] وشرح الشيخ‬l
w ‫ة ستة‬
‫] أقتصر فيه‬861 ‫تقى الدين يعقوب بن بحاران الدمشقى [ المعروف بالاجرأبدى المتوفي سنة‬
‫على حل مشكلاته وسماه كشف الرموز [قلت قال ابن الجزرى في طبقاته نظم حل رموز‬
‫الشاطبية انتهى ولم يذكر عو شرح الشاطبية ولا الاذاعبى] وشرح العلامة شهاب الدين‬
‫ أوله الحمد لله الذى تفضل على‬1‫ه‬w ‫يجد بن يوسف المعروف بالاسمين الحلوى المتوفي سنة‬
‫و العباد في المبدأ والمعاد النغ ذكر فيه أن الحرز المذكور أحسن ما وضع في الفن واحسن‬
‫شروحه شرحا الشيخين الفاسى والى شامة غير أن كلا منهما أعمل ما عنى به الآخر مع‬

constantem non absolvit – Sheikh Jentil - ed-din Hosein Ben 4/t I Hians, qui
commentarium satismagnum anno 960 (inc. 18. Dec. 1552) composuit. Complectitur
duo volumina et Ghttget inscriptus est ‫ من‬Sheikh 4Bulablités Ahmed Ben AMohannerg
Castellana AMisrt ‫ و‬anno 923 .cni( .42 . .naJ )7151 mortuus ‫ و‬Tui additamentis Jeserai
‫و‬simul multas observationes utiles adjecit quae alias frustra quaeruntur ‫ر ـ‬4 ‫اة‬ta
baW ‫وية‬
‫ر‬
4Mrned Ben Ali ,ast
uladnA qui circa annum
s 640 .cni( 1 . .lue
J )2421 mortuus ‫ـ‬
.Taekt-ed-din
Abd-el-rahman Ben Ahmed ,itisAYT anno 781 .eni( .91 Apr ‫و‬137 ( 5
mortuus ‫ ] ســ‬Jezeri in Tabacit -le corrth illum duplicem commentarium scripsisse
[dicit ‫هو ـ‬Sheikh
Tackt-ed-din Yactib Ben Bedrin Dineslick ]
vulgo
su Jerdids
tcid
et anno 688 .cni( .52 .naJ )9821 mortuus [ ‫ و‬gui in explicandis locis difficilioribus
aequievit et commentarium Kashf el-rontix appellavit – [In Tabacit Ibn-elieserai
illum explicationem locorum subtiliorum Shattityae metrice exarasse legi, nee hie
[nee
Dzehebi commentarium Shalilityae commemorat ‫ة ـ‬tissimus
‫عو‬s Shehttb
r-e ed - d
‫ر‬4 ‫ة‬
‫او‬nned
iBen
be Yusuf
laH .vulgo
Semtn dictus et anno 756 .eni( .61 Jan 1355 ( 10
mortuus ‫ و‬cujus commentarius ita :tipicni Laus Deo ‫ و‬beneficia in cultores in hae et
in altera vita conferenti etc. El- Harx optimum opus esse hic dicit, quod de hae
‫و‬doctrinacompositum ,tis optimosque commentarios illos duos nominat quos Sheikhi
‫و‬Fasi
et Abu Shine ,tniredide nisi quod uterque ea praetermiserit ‫و‬uae
returetla
44

‫من شرحه وسماه الفتاع الوسيط في شرح القصيد وشرح الشيخ أن شامة عبد الرحمن بن‬
‫اسمعيل الدمشقى المتوفي سنة ما سماه أبرز المعافى من حرز الامافي وعو تأليف متوسط لا‬
‫بأس به أن أختصره وشرح الشيخ أن عبد الله محمد بن أحمد المعروف بشغلة المصرى‬
‫ه وسماه كنز المعافي أوله الحمد لله الذى أنزل القرآن على سبعة أحرف‬1 ‫الحنبلى المتوفي سنة‬
5 ‫أليغ بنى كلامه على ثلاث قواعد مباد ولواحف ومقاصد فالاول في اللغة والثافي في الاعراب‬
‫والثالث في المقصود من الكلام وجرى على ذلك في شوح كل بيت وشرح الشيخ الامام علاء‬
]‫الدين على بن عثمان بن حمد المعروف بابن القاصرع العذارى البغدادى المتوفي سنة [ أمه‬
‫سماه سراج القارى وشرح الشيخ المحاقف أن عبد الله محمد بن الحسن بن محمد الفاسى‬
‫المقرى المتوفي سنة [ أدا] أوله الحمد لله الذى أنزل على عبده الكتاب اليغ وهو شرح وسط‬
10 ‫سماه اللآلى الفريدة وفرغ عنه في صفر سنة " وشرح الشيخ عماد الدين أبى الحسن على‬
‫[ابن يعقوب بن شجاع بن أن زعران الموصلى المتوفي سنة له في أربع جلدات ولم يكمله‬

primus ,tse et titulum hune habet : El-Fat"h El-IWestt ft sharh El-Castd ‫ ـ‬Sheikh
‫ر‬4 ‫ة‬
u Shtime
ak -dbcA el - rahman
hs Ben
e miD ‫ و‬.anno
Ismail 665 .eni( .2 Oct (1266
mortuus ‫و و‬cujus commentarius mediaemolis volumine comprehensus ‫ و‬utilis est et ita
:sutpircsni Ibrtix -le methni man Hirs -le .tnidna Serius ejus epitomen edidit ‫ـ‬
Sheikh Abu Abdallah Mohammed Ben Ahmed Misra Hanbalita, vulgo Sho la dictus
et anno 656 .cni( .8 .naJ )8521 mortuus ‫ و‬cujus commentarius Kons el-nnethnd inscriptus
est, et ita incipit: Laus Deo qui Coranum revelavit ita, ut septem in eo dispersae
5 essent dialecti .cte Auctor disputationi tria dedit fundamenta ‫ ـ‬principia ‫ و‬guae
partem lexicographicam tractant – res attingentes , quae de analysi grammaticali ‫ـ‬
et consilia ‫ و‬guae de iis ,tnuga quae auctor significare ,tiulov eandemquerationem
in explicandis singulis versibus seeutus est – Sheikh et Imam Al4 - ed-din Ali Ben
0thman Ben AMohammed 0dari Baghdlidi, vulgo Ibn - eletisah dictus et anno [ 801
)
.cni .31 .tpeS )8931t
] ,suutrom cujus commentarius
s Siraj el-chrt
e inscriptus ‫ـ‬
Sheikh subtilissimus Abu Abdallah Mohammed Ben - elhasan Ben Mohammed Alist
Corani ,rotceL anno [656 .cni( .8 .naJ ])8521 mortuus ‫ و‬cujus commentarius mediocris
40 formae inscriptus est -lE Lettla -lE Fertdet ‫ و‬et incipit ita : Laus Deo ‫و و‬
lui o
servo
us
librum revelavit .cte Auctor eum anno 672 .cni( .81 .luJ )3721 ad finem perduxit ‫ـ‬
Sheikh Inttd - ed- dtn AbuThasan Ali [ Ben Yactib Ben Shoj4" Ben Abi Zohrtin
11ausala ‫ و‬anno 682 .cni( 1 . .rpA )3821 mortuus ‫و و‬
ui s
commentarium
ubinquatuorimulov
43

‫بدأت ببسم الله في أول السطر‬


‫فاسماؤه حصن منيع من الضر‬
‫ال حرز الآمن من فنون آخر الزمان للشيخ حسين بن على الكاشفى فارسى يختصر مفيد‬٢٣٦
‫*** حرز آلاماق ووجه التهافي في قوات السبع المشافي وعى القصيدة المشهورة بالشاطبية‬1‫ه‬
‫ أه نظم فيه التيسير‬. ‫ة للشيخ أن محمد القاسم بن فيره الشاطبى الضرير المتوفي بالقاهرة سنة‬
‫كما ذكره المجزرى في التناجير وابياته الف ومائة وثلاثة وسبعون بيتا أبدع فيه كل الابداع‬
‫قصار عمدة الفن وله شروح كثيرة أحسنها وأدقها شرح الشيخ برهان الدين ابراهيم بن عمر‬
‫الجعبرى المتوق سنة " وعو شرح مفيد مشهور أوله الحمد لله مبدى الامم ومنشىء الرمم‬
‫أليغ فرغمت تأليفه في شعبان سنة ؟ وعليه تعليقة لشمس ألد بن أحمد بن أسمعيل ألكوراق‬
‫م وسماعا العبقرى وحشية للمولا شمس الدين محمد بن حمزة الفنارى المتوق‬1 ‫ مات سنة‬،‫و‬
‫) وهو أول‬PF ‫سنة ماله ومنها تقترح علم الدين أبي الحسن على بن محمد السخاوى المصرى المتوفي سنة‬
----------

Ordior a verbis ‫ وو‬Nomine Dei ‫ ؟؟‬in lineae initio ‫و‬


Cujus nomina castellum sunt inaccessuun et contra damnum munitum.
.4467 Hir z el - am an ‫ و‬,asecuritatis
mu contra
le aerumnaste
tu mporis extremi
m
.a uc
Sheikh Hosein Ben Ala Kish .d/tto re
Compendium persieum admodum utile ‫ـ‬
.4468 Hir z e1 - am a ni we wajh el-te ha ni ‫ و‬praesidium rerum optatarum et
modus gratulationum de Corani recensionibus. Castda nomine ShataBaya ‫و‬atingoc
‫او‬ Sheikh au
Abu Mohammed et or
Cisian Ben Firroh (ferrum ) eShttsb ‫و‬coeco 5
Cahirae anno 590 (inc. 27. Dec. 1193) mortuo. Metrica exaratio est operis ‫ومو‬asteT
ut Jesert in El-Tenjtr testatur, et mille et centum et septuaginta tres versus continet.
‫و‬Aueto rno
et plane singularem vam
hic iniit rationem ‫ه‬u liber columen t evadere
hujus disciplinae. Multi ejus commentarii exstant, quorum pulcherrimos et subtilissimo s
scripserunt Sheikh Borlitin-ed-dtn Ibrahim Ben 0mar Ja"lbert ‫ و‬.an 732 .eni(no
.4 Oct
1331 ) mortuus, cujus commentarius utilis et satis vulgatus incipit ita : Laus Deo
gentium auctori et vitam rebus putredine solutis tribuenti etc. Cum eum mense
‫و‬S anniha 2 .ceD )1921an
691 ( .cni .4"b absolvisset scholia in eum Abeart inscripta
Shens - ed - dan Ahmed Ben Ismail Kurtant, anno 893 (inc. 17. Dec. 1487 ) mortuus, 10
glossasque Shems - ed-din Mohammed Ben Hansa Fendrs, anno 834 (inc. 19. Sept.
inde
(1430 ,suutrom ediderunt ‫ة ــ‬ ‫ع‬ Iland
- ed-dtn
em maAli
Abulhasan hBen
oMA
:ettthkeS JMisra ‫ و‬anno 643 .cni( .92 .iaM )5421 mortuus ‫ و‬cujus commentarius onnnium
6 *
42

‫"** [حديقة الوزراء للمولى الفاضل الاديب الشاعر‬ ‫نسيج فيه على منوال اليتيمة للثعالى‬
‫ ذكر وزراء الدولة العثمانية من ابتداء‬- ‫أحمد التائب المعروف بعثمان زاده المتوفي بمصر سنة‬
‫دولتهم الى الوزير رامى محمد باشا تم نيله الاديب الفاضل عمر أفندى المعروف بدلاور أغا‬
‫زاده من خواجكان الدولة العلية العثمانية فسع الله عمره حتى اق الى آخر الدولة الاحادية‬
5 ‫*** الحر النفيس في مناقب أن حنيفة رحمه الله لخريفيش‬ ]‫وختم بداماد أبراهيم باشا‬
‫*** احرز الاديب‬ ] ‫[عبد الله بن سعد بن عبد الكافى المصرى أن المكى المتوفى سنة أنه‬
‫للآريب يختصر على اثنين وثلاثين بابا مشتمل على الابيات السائرة بالعربية والفارسية أوله‬
‫الحمد لله الذى شرف لسان من تأدب بعلم الادب اليغ ه** احرز الآسى في شرح أسماء‬
‫الله الحسنى لعلاء الدين على بن محمد بن على الاربلى الشافى القادرى أوله الحمد لله الذى‬
10 ‫** احرز الاقسام منظومة رآنية أوله‬ ‫لا اله الا هو الخ‬

Thethliba .mutide – .2644 I Ha df cat el - wo z ar à ‫ و‬hortus Wezirorum ‫ و‬auctore


Molla bene merito humanitatis studioso et poéta Ahmed El-Thib ‫ و‬vulgo 0thntinxtidela
dicto et in Aegypto anno 1136 (inc. 20. Sept. 1723) mortuo. Laudat Weziros
dynastiae othmanicae ab initio imperii ad Wezirum Rtina Mohammedpasha. Postea
dictus‫هت‬continuavit
philologus bene meritus 0nar Efenda , vulgo Dildhaeeragha tideli
et camerae collegio in aula sublimi othmanica adscriptus ‫ و‬cujus vitam Deus longam
5 ,t doneca
ad finem
d dynastiae
de Ahmedis
r pervenit
‫ و‬et in Dinttd Ibrahtmpasha
.[substitit ‫ ـ‬.4463 E1 - Ho rr E1 - N efi ,s opus pulchrum et .musoiterp Panegyrieus
‫ر‬4 bu Hantfae , auctore Horetfish I 4 ‫ة‬dallahm Ben uSa"d Ben
m Abd
i - el - ,r
ifadA p
Misrae deinde Mekkae inquilino et anno 801 .eni( .31 .tpeS )8931 mortuo [ . ‫ـ‬
.4464 Hirz el - a d fb l il - a r fb ‫ و‬.praesidium
ab humanitatis studioso intelligenti datum
Compendium triginta duorum capitum ‫ و‬guae versus communes et arabicos et persicos
.tnudneherpmoc Incipit ita : Laus Deo ‫و و‬gui linguam ejus nobilitat ‫و‬ui
anirtcod
.philologicabonos mores didicit etc ‫ ـ‬.4465 El - Hir z El - Asn a ‫ و‬praesidium
.mumissisoiterp Commentarius nominum Dei pulchrorum ‫ و‬auctore Alth-ed - dtn 4/8
10 Ben Mohammed Ben . 4la Irbaila Chdint .atiifahS Incipit ita : Laus Deo ‫ و‬praeter
.quem nullus Deus etc ‫ ـ‬.4466 .Hir z e 1 - a cs a ,m praesidium jurium jurandorum
Potmain Rth desinens ‫ و‬:guod ita incipit
41

‫ أولها‬٧٣ ‫الدين ابراهيم بن عمر الجعبرى المتوفي سنة‬


‫بدأت بحمد الله تعالى أول مقصدى‬

‫سليمان الشاعر المعروف‬ ‫ن‬ ‫إن *** حملابقة السعد أع تركى لحمد‬ ‫دعى ثمان وخمسون بيتا‬

‫يبالغضولي البغدادى المتوفي سنة " جمع فيه وقعة كربلا من كتاب روضة الشهداء وغيره ورتب‬
‫** لحديقة السندسية والروضة القادسية في علم الطلسمات‬wo ‫ على عشرة أبواب وخاتمة‬5
‫مهمة كتيقة المقتى هجلدين اهتمام حديقة المناظرة وسلاح المتحاورة اختصر على مقاتمة‬
‫وثلاثة أبواب المقدّمة في بيان الماعية والابواب في أسباب المناظرة وامور متعلقة بها وتمثيلاتها‬
‫وله الحمد لمن سمك السماء ووسمها الراغ وله شرح لطيف أوله أن أيمن ما جتى بذكره‬
‫ ** حديقة في البحريع للمجارى بالراء المهملة صاحب المسهب‬. ‫صدور الصحائف الخ‬
.‫وف‬ – ‫ــالح‬
‫ أمام حديقة غن شعراء الاندلس لان الاصلت أمبابة بن عبحل العزيز الاندلسى المتوفى سنة الله‬10

sheikh Boritin-ed-dtn Ibrahim Ben 0mar Jaberi, anno 732 (ine. 4. Oct. 1331 )
.outrom Carmen quinquaginta versuum in Dil desinentium ‫و و‬:uod
tiita
picni
.

Ordior a laude Dei prima meae mentis cogitatione.

.4456 Ha df eat e ‫ ا‬- so a d 4 ‫ و‬hortus .murotaeb Opus turcicum ‫ و‬in quo MMohannerg
Bera Soleintin Baghdida Poéta ‫ و‬vulgo Fodhttla dictus et anno 963 .eni( .61 No ‫معه‬
1555) mortuus, pugnam ad Kerbelam duce libro Raudhat el-shohadi aliisque conscripsit
‫ا‬et
in decem capita et conclusionem .tiusopsid – .7544 E - Had feat E1 -Son do sy et s
‫و‬w
e E1 - Rau dhat E1 - Co d siy et hortus Attalicus et viridarium sanctum de arte
.talismanica ‫ ـ‬.4458 Ha d fc at el - m o fti ‫ و‬hortus Mufiti responsa .sitnedder Duo
.volumina ‫ ـ‬.4459 Ha dfcat el -m on à tzer et we Sil a h el -m oh a were ,t hortus
disputationis et arma colloquii. Compendium in praefationem, quae essentiam ‫و‬tibircsed
et tria capita dispositum , guae de caussis disputationis , rebus hue spectantibus et ejus
analogiis agunt. Incipit ita : Laus Deo , qui extulit coelum idque signis descripsit etc. ‫و‬
ejusque commentarius elegans ita : Felicissimum ‫ و‬cujus descriptione obversa paginarunn
latera dulcia redduntur .cte – .0644 Ha di c at fi e 1 - be di " ‫ و‬hortus de arte ornate
a‫ز‬dicendi
, auctore IMo ,artt qui AMoshib .tidide – 4461 . Ha d f eat fi sh o ar 10
An d alus ‫ و‬hortus de poétis Andalusiae ‫هتهج و‬auctore
Abu lsall 0mayya Ben Abd-el-a
4 ndalust, anno 529 (inc. 22. Oct. 1134) mortuo. Imitatus hic est opus Yettnes a
ll l. 6
40

‫ودوحة البراعة رسالة في ذكر المآثر العربية ونشر المفاخر الاسلامية للفقيه أن الطيب عبد‬
‫المنعم بن من الله ردّ فيه على ما صنفه أبو عامر بن خرشنة في تفضيل العجم على العرب‬
‫ حديقة آت كقيقة وشريعة الطريقة المعروف بقاخرى نامه فارسى‬٣٣ ‫أن‬ ‫أهتمع حديقة الانيقة‬
‫منظوم لان محمد بن آدم الشهير بالمحكيم السنائى نظم في بحر الخفيف لبهرام شاه [ الغزنوى‬
‫السبكتكينى المتوفي سنة وأه] رتبة على عشرين بابا في التوحيد وكلام الله ونعت الرسول صلعم ة‬
‫وفضل الصحابة والخلفاء وفضل السيدين الشهيدين والامامين أن حنيفة والشافى والعقل‬
‫والعلم والعشقف والقلب والتصوف وصفة البشر والشيخوخة وغور الغفلة والحكة والشهوة وصفة‬

‫"ه** حديقة الدين‬ ‫سنة تجاه ما كتب محمد بن على المعروف بالرقآء ديباجة منثورة‬
10 ‫مه** حديقة الازهر فى عذ آى السور دالية للشيخ برهان‬ ‫مهتمة حديقة الروايات‬

hortus eloquentiae et arboretum facundiae. Tractatus de describendis rebus ab


Arabibus praeclare gestis et de divulgandis factis in Islamo gloriosis ‫ و‬auctore
‫ر‬4 ‫و‬bu'ltayyib Abd - el - mon'aian Ben Hanna - allah Jurisconsulto , qui hic refutat guae
‫ر‬4 ‫م‬buAnnir Ben Kharshana de barbaris gentibus Arabibus praeferendis disputaverat ‫ـ‬
.4451 .El-Ha d f c at El - An f ca ,t hortus pulcher ‫ ـ‬.4452 Ha df c at el - h a ck fcat
we Sh erf at e 1 - tarf cat, hortus veritatis et lex viae. Potma persicum vulgo
‫ر‬Fakhrt
mu - mtmeh
tcid ‫ و‬guod Abu Mohammed Ben Adam ,ayitneS nomine -lE Hektna
[insignis [ et anno 525 .cni( .4 .ceD )0311 mortuus ‫ و‬Behrtinsitilio I Gaxnetotdae e
5 prole Sebuktektni] metro Khaff composuit et in viginti capita distribuit: De doctrina
unius Dei et de verbo Corani a Deo revelati ‫ ـ‬de laude legati divini ‫ة ـ‬el
praestantia sociorum et Khalifarum ‫ة ـ‬ le meritis
na dominorum
es Hasano et H
martyrum ‫ة ـ‬ le Imamis
ai Abuf Hantfa
ah et S ‫ عاة ــ‬intelligentia universali ‫ ـ‬de
scientia – ae amore spiritali ‫ ـ‬de corde ‫ ـ‬de Sufismo ‫ ـ‬de descriptione hominis ‫ـــــ‬
de senectute ‫ة ســ‬ e socordia
ai mystica
tn valdee abdita
i-p - aeas ‫ة ـ‬eenidipuc -
de descriptione orbium coelestium et veris ‫ علة ـ‬laude Behramshtihi ‫ ـ‬de laude ejus
filii Detoletshtih ‫ ـ‬de apophthegmatis ‫ ـ‬.de
parabolis ‫ ـ‬Cuod carmen eum anno
524 ) . t .5e
1 c.cs
eD s
1129
i
n )xad ufinem
i dr‫و‬ ep Mohammed Ben ,ilA vulgo Retya
dictus ‫و و‬ei
praefationem scripsit soluta oratione .iroitanro – .3544 Ha di cate 1 - d in
10 .hortus religionis ‫ ـ‬.4454 . Ha d fc at el - re way 4t ‫ و‬.hortus narrationum . -‫حس‬
.4455 Ha d fc at el - z a ,rh hortus florum de numero versuum Suratarum ‫ و‬auctore
39

‫الشرح الكبير بلوغ المرام تجريح الصحاح تجريد الاصول تاجريت الصويع تحقة‬
‫السامع تحقة المهرة تحقة النابه تحقيق في أحاديث الخلاف تخريج أحاديث الكتب‬
‫المتعدّدة ترغيب وتوعيب حديت ابن مسعود رضى الله عنه جمعه أبو أحمد بن صاعد‬
‫حديات الاربعين في أمور الدين عنى بتخرجها الشيخ الامام نجم الدين أبو النعمان بشر‬
*1 ‫ أبن حامد بن سليمان الجعفرى التبريزى المتوفي سنة‬5
‫المتهم الكريمات المستطرقة في أحكام دخول الحشفة قصيدة لابن العفيف وشرحها الشيخ‬
‫** لحديث النغيبس‬wf ‫جلال الدين عبد الرحمن بن أن بكر السيوطى الشافي المتوفي سنة ال؟‬
‫اق تفليس أبليس للشيخ عز الدين ابن الشيخ الغانم القدسى يختصر أوله الحمد لله الذى‬
‫ حديقة الاحد أقف وروضة الاذواقى للشيخ عبد الرحمن البسطامى‬٢٣٣٨ ‫خلف أدم أبا أليغ‬
‫و امام حديقة الآتيب وطريقة الآريتي الشيخ جلال الدين عبد الرحمن بن أبي بكر السيوطى‬
‫المتوفي سنة ؟ جمع فيه أشعاره قد لخص منه بيانا وستماد نور الحديقة اهتمام حديقة البلاقة‬

e-merim ‫ ـ‬Teirld el-sihhh ‫ ـ‬Tajrid el-ostil – El-Tejrid El-Serth ‫ ـ‬Toh/et


e - ghnt " ‫ ـ‬Tohfet el-nnaharat ‫ ـ‬ITohfet el-nttb th ‫ ـ‬1 ‫"ـ‬othekte ft ahtadt th el-Ahtldif
Takhrty ahdadith el-kolob et - anoteaddidet ‫ و‬traditiones ex variis libris extractae ‫ـ‬
‫ف‬Targhtb aee Tarhtt – Hadith ‫ و‬traditiones Ibn ,idu"seMA quas Abu Mohammed Bens
.Statd
tigelloc -‫ مس‬، AHaddth -lE ,ntabr4 traditiones quadraginta de rebus ad religionem
pertinentibus ‫ و‬de quibus proferendis Sheikh et Imam IVejm - ed - dtn Abu thaontina Bas ‫مرة‬
Ben Hamid Ben Soleimtn Ja fera Tebrast, anno 646 (inc. 26. Apr. 1248) mortuus5
‫و‬
‫م‬euram
adhibuit
4446. El-h a dfthe 1 - m o sta tri fet, traditiones nowissimae de statutis introitus
.sinep Casida ab Ibn - elafif composita ‫ و‬Cujus commentarium Sheikh -14/eJ ed - dans
‫ر‬4 ‫ة‬
‫و‬d-elrahman
s
Ben Abi
n Beir Soytiti
u ,atiit
fahS anno r
911 (ine .o
4 .nuJ )505m
1
.edid
it ‫ ـ‬.4447 E1 - Ha dfth E1 - Neffs ‫ و‬traditio pretiosa de ,enoitaicnuned diaboluna
‫هت‬laborare
,aiponi auetore Sheikh Is - mIbn-elsheikh
uid
‫و‬ed-dan ne
Ghinan .tsp
doC moC
quod ita :tipicni Laus Deo ‫و و‬ ui Adamum
se patremt creavit
e ‫ ــ‬. .4448 Ha df eat
e I ‫ ـ‬a h d a c wer au d h at e1 - a d zw a c ‫و و‬hortus
pupillarum et viridarium gustuum
anetore Sheikh Abd-el-rahman Bistina – 4449. Ha d feat el - ed fb we Tarfe at 10
e 1 - a r fb ‫ و‬hortus humanitatis studiosi et via ,sitnegilletni auctore Sheikh Jellal-ed-dans
Abd-el-rahman Ben Abi Bekr Sogniti, anno 911 (ine 4. Jun. 1505) mortuo. Collegit
earmina sua : tum potiorern versuum partem inde ,tigeles hancque epitomen Nai
‫م‬,hie
et - Radicat inscripsit – 4450. Ha df eat el-b el a gh et we Dauhat el-ber at,
38

‫وستأتى آحانيات الثمانية العالية أحاديت لحسان آلاحاديت‬ ‫الاحاديث كثيرة‬ ‫أجزاء‬
‫الاحكام الصغرى‬ ‫الاحاديات المنيفة تحسن الحديث‬ ‫الصمعيقة الاحاديث القدسية‬
‫الاحكام الكبرى أحياء الميت آختلاف الحديث آدب المفردة أذكار النووى أربعينيات‬
‫الحديث كثيرة لزعار الاحاديث آزعار في شرح المصابيع اسباب الحديث استنكار شرح‬
5 ‫الموظاً آتتراق على معرفة الاطراف الطرق الصحيحين آتتراق الكتب الستة آتتراق المسند‬
‫المعتلى اعتصام بالحديث أعرب الحديث آعلام السنن آفصاح عن شرح معا في الصحاح‬
‫ألقت‬ ‫آقصية الرسول صلعم أقناع أن الفضل آكليل للحاكم الزامات على الصحيحين‬
‫آمالى ابن عساكر وابن شمعون ويق طاعر وانق‬ ‫آلامام في أحاديث الاحكام‬ ‫حديث‬
‫عبد الله الضى وسلمات اللون قلق عثمان الاصفهاني يعتد بن ناصر واة القاسم بن‬
10 ‫بشوان والبزار والوعوى والرقارات والقتلق آمات المرضية آتية للقضاى انحاء السنن‬
‫أنوار البوارق في شرح المشارقى أنوار المشكوة آوسط في السنن باب البحر المتير في تخريج‬

subtitulo Jox conjunctarum syllogae multae ‫ و‬quae statim commemorabuntur ‫ســ‬


EI - 4httdtth -lE Them thntyet El - Altyet ‫ ـ‬-lE 4 htidith -lE Histan ‫ ـ‬4htidtth‫ر‬-Bl
EI - Dhutfet ‫ـ‬- -lE 4httdith El-Codstyet ‫ ــ‬8 - 4httdith -lE Montfet ‫ ـ‬4hsan
el - hadith ‫ ـ‬AEl - 4hktin -lE Saghra -‫ حس‬Bl - 4hkhn El - Kobra ‫ ـ‬Ihyth el - meat ‫ـــ‬
IRhttllif el-hadtti -‫ مس‬Edeb el-ngfridet ‫ ـ‬4 daktar Netoeanti ‫ ـ‬,titytntabr4 syllogae
traditionum sub hoc titulo conjunctarum ‫ و‬، ‫و‬ 11arumtnumeruss multus
e ‫ سم‬4 ‫ته‬ritil
el - ahttdith -- ,rtthxA commentarius in opus lifestabth ‫ ـ‬4 ‫ع‬ httb
hteli- dah ‫ـ‬
5 kttr‫هت‬Istid ‫ و‬commentarius in opus Motoatta ‫ ــ‬. Ishrtif ala ,teftraip el-atrtf -‫ مطار دبس‬4f
E7 - Sah thein ‫ ـ‬4 trtgf el - cotob el - sittet ‫ ـ‬Idrtf el-nosnad el - modela ‫ ــ‬1tastaan
ba"lhadith ‫ ـ‬Mrtab el-hadtth ‫ ـ‬1lim -le somen ‫} ــــ‬ilhtaf ‫ و‬commientarius sententiarum
traditionum sanarum ‫ ـ‬4 cdhtyet el - rastil ‫" ـ‬Icuth ‫ و‬auctore ‫ر‬lhdaflub4 ‫ ـ‬1Altl
Haktani ‫ ـ‬in‫ع‬Ilthmttt ala el - sahthe ‫ ـ‬4tf haddlh ‫ ســ‬Ilantina fahdidtth el-ahkthm ‫ـ‬
‫ر‬,dlitnn
4 auctoribus
bI ‫ر‬ 4stakar
nu– "Ibn
mehS ‫ر ـ‬ Abu
rahhT ‫ ـ‬4 ‫ة‬u 4 ‫ة‬hallud
Dhebt ‫ ـ‬Selntin Holaotina ‫ ـ‬4bu 0thmtn Isfaitina ‫ ـ‬11ohammed Ben AVisir -
10 ‫ر‬4 bulettsin Ben Beshrtin ‫ ـ‬Bexxtar ‫ ـ‬.drehttaJ ‫ ـ‬Zafertant ‫ ــ‬Codhtti -‫ حس‬Bl-Annals
-lE AMardhtyet ‫ ـ‬Inbth , auctore Codhtti ‫ ـ‬Intalith el-sonen ‫ ر ـ‬8toir el - ‫ة‬cirttete‫و‬
commentarius operis Meshttric ‫ ـ‬4ntoir e-mashktit ‫ ـ‬4 usat fi .nenos-le – Litera
Bth continet libros :soh El-Bedr El - EMontr ft takhrt el-sharh el - Rebtr ‫ ـ‬Bohigh
37

‫جزء من الاجراء لحديثية هذا أقل فاذا سمع ما ذكرناه وكتب الطباقى ودار على الشيوخ‬
‫وتكلم في العلل والوفيات والاسانيد كان في أول درجات الحدّثين قد يزيد الله من يشاء ما‬
‫هشاء هذا ما ذكره تاج الدين السبكى وذكر صدر الشريعة في تعديل العلوم أن مشايخ‬
‫لحديث مشهورون بطول الاعمار وذكر السبكى في طبقات الشافعية أن أبا سهل قال سمعت‬
‫ أبن الصلاح يقول سمعت شيوخنا يقولون دليل طول عمر الرجل اشتغاله باحاديث الرسول‬5
‫والكتب‬ ‫صلعم ويصتقه التجربة فان اعل لخديث أذا تتبعت أعمارة تجدها في غاية الطول‬
‫المصنفة في علم الحديث أكثر من أن يحصى الا أن السلف والخلف قد أطبقوا على أن أصبع‬
‫ولكى‬ ‫كتاب الله يخرج البخارى ة عديع مسلم ثقة المواناً ثم بقية الكتب الستة‬ ‫لكننب بعجلاته‬
‫داود والترمذى والنسائى وابن ماجة والدارقطنى والمسندات المشهورة ولنذكر ههنا‬ ‫سنن أن‬

‫و ما في هذا الكتاب على ترتيبه الالف آيتة للوابلى ابراز التحكم التحاق الاخيرة بوقائد‬
‫المسانيد العشرة آتحاق السامع آتحاق السنية التحاق المهرة باطراف العشرة آثار النيرين‬

quod et ipsum minimum est ‫ و‬et quando ‫ و‬guae commemoravimus ‫ و‬,tividua classium
‫و‬traditionariorum
auctores scripsit ‫و‬doctores,tivatisiv et de textibus eorumque viis
virorum mortibus et auctoritatibus disseruit , ultimum tantum tenet traditionariorum
gradum , et tum demum Deus plus dat cui vult et quantum vult. Hoe quidem
Thy - ed- dtn Sobka dicit. Sadr el-shertat in Ta"dil el-oldm traditionum doctores
prae ceteris longitudine vitae inclaruisse dicit ‫ و‬et Sobka in Tabaedat El-Shafityet ‫ر‬4 ‫ة‬sa
‫و‬Salizam
dixisse :tarran Audivi Ibn - elsalth dicere se doctores suos audivisse s
dicentes, indicium longae viri vitae studium ejus esse in traditionibus prophetae
eollocatum ‫ و‬guod et experientia .rutaborp Quando enim vitas traditionariorum attente
consideras, eas sentis esse omnium longissimas.
‫و‬Copia operum de re traditionaria scriptorum major est guam ut numerari
possint; priorestamen et recentiores post librum Dei onnnium operum verissimum
et eertissimum Saith . Bokhirti esse consenserunt; hoc excipere Salith Mosliani,
‫و‬Ey- AMotoatta et ceteros librorum sex ‫و‬ ui isuntdSomen
uo taD ‫ و‬,Tirmidati
Abu
,i Ibn ,t
ihejaM y Dhrticolnti
a et illa
d operasnotissima
e Hosnadit
Ninscripta
. ‫ــ‬
Recensebimus autem hic opera in hoc libro laudata ad ordinem alphabeticum. Litera 10
Elar complectitur IEthnat IWhbalti ‫ ـ‬Ibrtix el-httkm ‫ ـ‬It"httf el-Ahiyarat ‫ و‬additamenta
ad decem Mestintd continens – It httf "inits-le – It httfit Santyet ‫رم ـ‬Ith
et - anaharat ‫ة‬
at areta- hsa ‫ ــ‬4thttr el-nairean ‫زج ــ‬4 ‫ة‬a hetti- ditila ‫ و‬traditionum
atrdf
36

‫الامة يعنون أن أحدًا من علماء الامة لم يعرف ما يجب له من الشرح اقول ولعل ذلك‬
‫الدين قضى بشرح الخاقف ابن جر والقسطلافي والعينى بعد ذلك قال المولى أبو الخير وأعلم‬
‫أن قصارى نظر أبناء هذا الزمان في علم الحديث النظر في مشارف الانوار فان توقعات الى‬
‫مصابع البغوى ظتت أنها تصل الى درجة المحدّثين وما ذلك الا لجهلهم بالحديث بل لو‬
5 ‫حفظهما عن ظهر قلب وضم اليهما من المتون مثليهما لم يكن يحتنا حتى يلج الجمل في‬
‫سم الخياط وانما الذى يعدّه أعل هذا الزمان بالغا الى النهاية وينادونه تحدّث الختثين‬
‫وخارى العصر من أشتغل بجامع الاصول الابن الاثير مع حفظ علوم الحديث لابن الصلاح‬
‫والتقريب للنووى الا انه ليس في شىء من رتبة لمحدّثين وانما اختث من عرف الاسانيد‬
‫والعلل وأسماء الرجال والعالى والنازل وحفظ مع ذلك جملة مستكثرة من المتون وسمع الكتب‬
10 ‫الستة ومسند الامام أحمد بن حنبل وسنن البيهقى ومعجم الطبراني وضم الى هذا القدر الف‬
".

quibus verbis significare voluerunt, unuun virum doctum inter Muhammedanos haud seire,
‫و‬uae ad hune
e librum
s explicandum
s necessaria
a .tnt
is Ex mea
r quidemo
sententiaf
huic officio satisfactum est commentariis Ibn Hajri ‫ و‬et Casteltanti ‫ر‬4 ,euqitnt qui illum
secuti .tnus Molla :riehkluBA Scias ‫ و‬,tia summum quod hujus seculi filii in re
traditionaria studiis attingunt, studium esse ad opus Meshtarte et - antotar collatum,
‫و‬etsi ad AMesttlth Beghearti progrediantur se ad gradum traditionariorum pervenisse
opinari nonnisi eam ob caussam , quod rei traditionariae plane ignari sint ‫ و‬imo , si
5 utrumque librum memoriter recitent illisque textus utrique similes addant, tantum
‫و‬abest
, ut rei traditionariae doctores sint ut rudens per foramen acus transmitti
.tissop Quem vero aequales usque ad librum AVihttyet pervenisse ,tnuderc praestan ‫ما‬
tissimum praedicant omnium traditionariorum ‫ و‬et Bokhttrium seculi ,tnanimon qui
in studio operis Jhnt " el - ostil ab Ibn - elathtr editi versetur, et opus 0ltim el-hadith
Ibn el - saltthi et Tecrth Netoenetimemoriaemandet; nectamen ulla in read gradum
traditionariorum .tidnecsa Traditionarius enim ille tantum est ‫ و‬,gui auctoritates
.sutxet cum auctoritatum viis et variis traditoribus ‫ و‬nomina testium ‫ و‬traditiones a
viris summae auctoritatis ‫ و‬ceteris omissis ‫ و‬et continua serie nullo membro neglecto
relatas cognoscit, et praetereamagnam textuum copiam memoriatenet, sex traditionum
10 corpora primaria ‫ و‬IIIosnad Imami Ahmed Ben ,labnaH Somen Beilitickti ‫ و‬Moajem
‫و‬Tabertanti audivit et huic summae mille fasciculos traditionum singularum addidit
35

‫وأسانيدها المختلفة وربما يقع اسناد الحديث من طرف متعدّدة عن روان اختلفين وقد يقع‬
‫لحديث أيضا في أبواب متعتادة باختلاف المعانى التى اشتمل عليها وجاء البخارى خرج‬
‫الاحاديث على أبوابها بجميع الطرق الى الحاجازتين والعراقيين والشاميين واعتمد منها على‬
‫ما أجمعوا عليه وكرر الاحاديث وفرق الطرق والاسانيد في الابواب ش جاء مسلم فالف مسنده‬
‫ة وحذا فيه حذو البخارى وجمع الطرق والاسانيد وبوابه ومع ذلك فلم يستوعبا الصاحبيع كته‬
‫وقد استدرك الناس عليهما في ذلك ش كتب أبو داود والترمذى والنسائى في السنى فتوتنعوا‬
‫قال ابن خلدون أما البخارى وهو أعلاعا رتبة فاستصعب الناس‬ ‫من الصحييع الحسن وغيره‬
‫وأستغلقوا مناحاه من أجل ما يحتاج اليه من معرفة الطرف المتعتادة ورجالها من أعل‬ ‫شرحه‬

‫الحجاز والشام والعراقى ومعرفة أحوالهم واختلاف الناس فيهم ولذلك يحتاج الى معان النظر‬

.- - ----------

viarum traditionum earumque auctoritatum variarum sibi eurae habuerunt; saepe


enim ejusdem traditionis auctoritas pluribus viis a diversis traditoribus repetitur ‫ و‬et
‫و‬interdum etiam eadem traditiopropter varia ,atnemugra quae complectitur pluribus
capitibus inserenda est. Hae de caussa Bokhtart traditiones secundum capita eum
‫و‬omnibus
,siiv quas Hejazenses ‫و‬Iracani
et Syri sequebantur elieuit earumque fundamen -
‫و‬tumillud fecit in quo ;tnabeitnesnoc traditiones ergo ,tiiteper et vias et auetoritates
per capita distinxit. Huie successit AMoslin operis MIosnad auctor, in quo exemplurra 5
Bokhthrti secutus est; collegit vias et auctoritates librumque in capita divisit, et
nihilominus uterque traditiones sanas minime ommes effuderunt, hominesque id quo d
in hoc studio amiserant ‫ و‬,Supplere .tnabeduts Tum composuerunt Abna Datonear
Tarmidxt et Nestiyt opera Somen ‫ و‬ut probabiles aliasque traditionum species a sanis
et probis separarent.
Teste Ibn Khaldtin ‫ و‬Bokhttri summum tenet gradum : at vero homines difficilern
esse statuerunt ejus explicationem rationemque obscuram , eam potissimum ob ‫و‬nnassuac
quod ad eum intelligendum cognitione variarum viarum earumque auctorum inter
Hejazenses ‫ و‬Syros ‫ و‬Iracanos ‫ و‬eorum omnium ‫و و‬
uae illos ,tne
abatceps et variarum
d
iis inter homines opinionum carere non possunt. Hanc ob caussam accuratissinho
studio opus est ad capita ab eo descripta bene intelligenda, et multos inter doctores 10
nostros dicere audivi, commentarium Bokharti officium esse fidelibus impositurn:
5 *
34

‫ولمالك ط لان اشتهار كتابه بالموطاً أكثر ولان الميم أول حروف اسمه وقد أعطوها مسلما‬
‫وباق حروفه مشتبهة بغيرها والترمذى ت لان اشتهاره بنسبة أكثر ولاولى داود ك لان كنيته‬
‫أشهر من اسمه ونسبه والدال أشهر حروفها وابعدها من الاشتباه وللنسائى س لان نسبة أشهر‬
‫من أسمه وكنيته والسجن أشهر حروف نسبه وكذلك وضعوا لانخاب المسانيد بالافراد والتركيب‬
‫كما هو مسطور في المجامع ش أن أحوال نقلة الحديث في عصر الصحابة والتابعين معروفة ة‬
‫عند كل أعل بلدة فمنهم بالحجاز ومنهم بالبصرة والكوفة من العراق ومنهم بالشام ومصر وكانت‬
‫طريقة اعل لحاجاز في الاسانيد أعلى ممن سواعم وامتنا في الصاخة لاشتدادات في شروط النقل‬
‫من العدالة والضبط وسيد الطريقة الحجازية بعد السلف الامام مالك عالم المدينة فت‬
‫محابه مثل الشافى والقغنيى وابن وعب ومن بعدتم كلامام احمد بن حنبل وكتب مالك رحمه‬
10 ‫الله عليه في المواناً أودعه أصول الاحكام من الصحييع ش على الحفاظ بمعرفة طرق الاحاديث‬

quam nomen gentile et cognomen – 11thlik litera T4 ‫ و‬cum libri Motoatta nomen
notissimum et litera Mini ‫ و‬prima ejus nominis nota ‫ و‬iam Moslimo tributa esset
ceteraeque literae facile cum aliis confundi possent – Tirmidzt litera Te, quod
majorem celebritatem ex nomine gentili consecutus erat ‫ ـ‬4 ,buDatoud litera Dht
eum ejus cognomen magis notum esset quam nomen et gentilitas ‫ و‬Dail vero inter
ceteras nominis literas emineret et ab omni similitudine remotissima esset ‫ ـ‬AWesthys
litera Stn ‫ و‬guod ejus gentilitas prae nomine et cognomine inclaruit et litera Stra
5 in ejus nomine gentiliprae ceteris effulsit. Eodem modo auctores operum IMestintd
vel simplicibus vel compositis literis notarunt , uti in Jana " scriptum est.
) .uae ‫ل‬
deinde conditionem e
eorum ,tnabatceps
s qui traditiones
s ,tnabereferatempore
clarum prophetae et eorum sectatorum omnibus urbis ‫و و‬ uam ,a tnabattibah inquilinis
on
.tn Eorum
ar aliie
in ‫ت‬
Heitiz
‫ و‬,aliiBasrae et Kufae in ,acirI alii in Syria et Aegypto erant
et auctoritas ‫ و‬guam Hejazenses sequebantur ‫ و‬ceteris praeminet et veritate probatissima
‫و‬est cum severiores traditionis leges sequerentur in probitate et memoriae capacitate
aestimanda. IDux autem et auctor viae Hejazensis post primos traditores Imam
‫و‬AMthlik
est ,vir
eruditus .sisnenideM Hunc secuti sunt discipuli , ut ,tiftthS Canabt
Ibn WWYahb ‫ و‬,et
qui post hos ,tnurexiv ut Imam Ahmed Ben .labumaH IMthlak vero
10 ‫و‬cujusDeus misereatur Monoatta conscripsit opusque fontem esse voluit primarium
statutorum e traditionibus sanis collectorum. Tum traditionum gnari cognitionem
33

‫وتلاه الامام أبو السعادات مبارك بن محمد بن أثير الاجزرى تجمع بين كتاب رزين وبين‬
‫الاصول الستة بتهذيبه وترتيب أبوابه وتسهيل مطلبه وشرح غريبة في جامع الاصول فكان‬
‫أجمع ما جمع فيه قد جاء المحافظ جلال الدين عبد الرحمن بن أن بكر السيوطى فجمع‬
‫بيدن الكتب الستة والمسانيد العاشرة وغيرها في جمع الاجوامع فكان أعظم بكثير من جامع‬
‫ة الاصول من جهة المتون الا انه لم يبال بما صنع فيه من جمع الاحاديث الضعيفة بل‬
‫الموضوعة وكان أول ما بدأ به هؤلاء المتأخرون أنهم حذفوا الاسانيد أكتفية بذكر من روى‬
‫الحديث من الصحافي أن كان خيرا وبذكو من يرويه عن الصحافي ان كان أثرا والرمز الى‬
‫المخرج لان الغرض من ذكر الاسانيد كان أولاً لاثبات التحديث وتصبحجه وهذه كانت‬
‫وظيفة الاولين وقد كفوا تلك المونة فلا حاجة بهم الى ذكر ما قد فرغوا عنه ووضعوا لاعاب‬
‫و الكتب الستة علامة ورمزا بالحروف جعلوا للبخارى خ لان نسبة الى بلده أشهر من أسمع‬

Illum secutus est Imam Abu"Isetidtht ifobthrek Ben Mohammed Ben Athtr Jexeri,
qui librum Restini eum sex illis operibus primariis in Jint " et-ostilita conjungebat, ut
eum recognosceret ‫و و‬capita disponeret guaerentibus aditum redderet faciliorern et
voces rariores explicaret, unde ibi collecta omnium erant amplissima. Huie successit
‫و‬Hafitz Jelil - ed - dtn -dbA el-rahman Ben Alia Beir Soytitt ‫و‬ ‫و‬uiin
nopere
aJ ‫ماء‬
-e7 ‫ز‬
etotana " ad sexo illos librostdecem opera
l AMestintd etu
alia adjunxitm
, ut
majus evaderet opere .Jhma " el-ostil proratione textuum ‫ و‬nisi quod in colligendo
nullam euram adhibuit de traditionibus sublestae fidei ‫ و‬.imone de spuriis quidem 5
Primum ‫ و‬a quo recentiores illi initium fecerunt ‫و و‬fuit ‫و‬ut
auctoritates removerent .

illum inter socios nominare contenti ‫ و‬Qui traditionem ,tirelutorp si erat traditio as
‫و‬propheta ,atceforp et si tantum ad socium pertinebat eum ,eradual qui illann
retulerit ex ore socii acceptam ‫ و‬denique indicare ‫ و‬oui eam primus ,tireueile eum in
‫و‬laudandis auctoritatibus id potissimum spectarent ut primum traditiones accurate
describerent et ab omni vitiositate salvas praestarent. Hoc munus majoribus datunn
erat eique officio plane satisfaciebant ‫و و‬ut
nos officio necessario liberarent ea laudandi
quae vere ad finem perduxerant. Auctores vero sex librorum illorum literis notarunt 10
et designarunt , ut Bokhttri litera Kh significarent, quod nomen ejus a patria suntum
magis inclaruit, quam ejus nomen et cognomen nec in ceterorum nominum literis
litera illa Khth reperitur – Hostian litera Min ‫ و‬cum ejus nomen magis notum esset
IIM. 5
32

‫الفراغ والتخلى لما فعله التابعون لهم والمقتدون بهم فتعبوا الراحة من بعد أن جاء الخلف‬
‫الصالح فاحبوا أن يظهروا تلك الفضيلة ويشيعوا تلك العلوم التى أفنوا أعمارة في جمعها أما‬
‫بابداع ترتيب أو بزيادة تهذيب أو أختصار وتقريب أو أستنباط حكم وشوح غريب فمن‬
‫هولاء المتأخرين من جمع بين كتاب الاولين بنوع من التصرف والاختصار كمن جمع بين‬
5 ‫كنان البخارى ومسلم مثل أن بكر أحمد بن حمد الرمافي وأعلى مسعود أبراهيم بن محمد بن‬
‫عبيد الدمشقى وافي عبد الله محمد الحميدى فانهم رتبوا على المسانيد دون الابواب كما‬
‫سبقف ذكره وتلاتم أبو الحسن رزين بن معاوية العبدارى تجمع بين كتب البخارى ومسلم‬
‫والموطاً لمالك وجامع الترمذى وسننى أن داود والنسائى ورتب على الابواب الا ان عولآء‬
‫أودعوا متون الحديث عارية من الشرح وكان كتاب رزين أكبرها واعمها حيث حوى هذه‬
10 ‫الكتب الستة التى هى أم كتب الحديث وأشهرعا وباحاديثها أخذ العلماء واستدل الفقهاء‬
‫واثبتوا الاحكام ومصنفوعا أشهر علماء الحديث واكثرعم حفظا واليهم المنتهى‬

,ru quae
t eorum
nsectatores
ereta imitatores
tc .tnure
ecef l Qui ehos sequebantur
d‫و‬
otio se ,tnuredidart dum probi veniebant successores ‫ و‬Tui rei traditionariae praestantiam
ante oculosponere amabant et has disciplinas in quibus colligendis vitam consumebant
,tntraditionibus
aba modo
ginanowum
po ordinem p‫ و‬modo diligentius
rredigendis
recognoscendis ‫و و‬modo in epitomen cogendis et sibi invicem propius admovendis
modo statutis eliciendis et vocibus inusitatis explicandis. Inter hos recentiores
fuerunt, qui libros majorum non sinearbitrio et brevitatis studio conjungebant , ut
5 ‫و‬illi
qui libros Bokhtarti et AMoslimi in unum confundebant .e.v Abu Bekr Ahmed
Ben Mohammed Romantint ‫ و‬Abu Mes'aid Ibrahim Ben Mohammed Ben 0betd
,Dimeshekt ‫ر‬4 bu Abdallah Mohammed Hometdi , qui traditiones secundum auctoritates
‫و‬sine
capitibus disponebant ut supra .sumiucod Hos secutus est 4 Bulhasan Rextn
Ben Moaurtya ,aredbA qui libros Bokhtarti et AMoslami ‫و‬ Motoalla Maliki ‫ و‬Jima "
ti‫ع‬Tarant
d ‫ و‬Somen Abu Datetidi et Nestiyai conjungebat traditionesque per capita
distribuebat, nisi quod hi viri solos textus omni explicatione destitutos asservandos
.tnabaruc Hic Rezini liberamplissimus est et copiosissimus ‫ و‬cum illos sex libros
10 contineat, qui omnium praestantissimi et praeclarissimi sunt; eorum traditiones a
viris doctis probabantur ‫ و‬iurisconsulti iis testimoniorum loco utebantur et statuta
stabiliebant, auctoresque eorum inter viros rei traditionariae gnaros longe illustrissimi
et memoriae capacitate florentissimi sunt, quibus praestantiores cogitari non possint.
31

‫محمد الهروى وغيره من العلماء ومنهم من قصد الى استخراج أحاديث تتضمن ترغيبا وترهيبا‬
‫واحاديث تتضمن أحكاما شرعية غير جامعة فدونها واخرج متونها وحدعا كما فعله أبو‬
‫محمد الحسين بن مسعود البغوى في المصابع وغير عولآء ولما كان أولائك الاعلام هم‬ .

‫السابقين فيه لم يأت صيغهم على أكمل الاوضاع فان غرضهم كان أولا حفظ الحديث مطلقًا‬
‫ وأتباته ودفع الكذب عنه والنظر في طرقه وحفظ رجاله وتزكيتهم واعتبار أحوالهم والتفتيش‬5
‫عن فضائل أمورهم حتى قدحوا وجرحوا وعدّلوا وأخذوا وتركوا عذا بعد الاحتياط والضبط‬
‫والتدبر فكان هذا مقصحة الاكبر وغرضهم الاوفي ولم يتسع الزمان لهم والعمولاكثر من عذا‬
‫الغرض الاعلام والمهم الاعظم ولا رأوا في ايمانهم أن يشتغلوا بغيره من لوازم هذا الفن التى يى‬
‫كالنوابع بل ولا يجوز لهم ذلك فان الواجب اولا اثبات الذات أن ترتيب الصفات والاصل انما‬
‫ هو عين الحديث قد ترتيبه وتحسين وضعه ففعلوا ما هو الغرض المتعبين واخترمتهم المنايا قبل‬40

‫ر‬
Mohammed
i Hereart
i aliique
l ;tnurea
cef ‫ و‬ut Abu Mohammed Hosein Ben AMesid
Begheart in MTesibth et qui sunt ceteri ‫ و‬,eas
traditiones elicere sibi proposuerunt
quarum argumentum in excitando ad virtutem ‫ و‬in deterrendo a rebus terrenis et in
statutis legalibus non universalibus versatur. Itaque eas in corpus collegerunt et
solos textus protulerunt.
Hi viri eruditione praecellentes eum ceteris in ea doctrina praeirent ‫ و‬formae ‫و‬ quas

secuti sunt, haud perfectissinne designatae esse poterant; primo enim loco in universum
traditiones conservare studebant et diligenter describere ‫و و‬mendacia
ab eis arcere
auctoritates ‫و و‬Tuassequebantur ‫و‬examinare testes earum memoriae mandare et ab 5
omni suspicione purgare ‫و و‬eorum conditiones accurate perpendere et religiose res
‫و‬
uibus
era ,tng
abei
llt
ecxs
e evni ‫ و‬ot ,tnerareputiv ,tneraborper fide dignos ab indignis
bene distinguerent ‫ و‬admitterent et abjicerent ‫ و‬et nonnisi cautione ,atibihda re accurate
cognita et attente .ataredisnoc Hoe eorum ‫و و‬
,uae
tn
volebant
abe et n
sibi
oporp
summum erat et perfectissimum ‫ و‬nec tempus nec vitaiis permittebant , ultra hune
finem latissime patentem et munus gravissimum progredi ‫ و‬nec per religionern iis
,tiucalp aliis rebus ‫و و‬uae necessario
s cum hacu doctrina conjunctae
j etequasi
connites subsequentes sunt ‫ و‬curam impendere ‫ و‬imo ‫ و‬id ipsum iis minime licebat s
‫و‬ante omnia enim necesse erat ut resipsa juste describeretur et tum demum qualitates
.rutn
Reseprimaria
rin sunti
traditiones
fed ipsae
‫ و‬tnm sequitur earum dispositio et
eura eas bene et eleganter .idnebircsed Satisfecerunt igituriis ‫ و‬Tuae ipsis definite 10
proposita erant ‫ و‬et mors eos ,tilutsba antequam ad finem pervenirent iisque
30

‫فيه من الاحاديث قلت أبوابه أن اقتدى به من بعده فلما انتهى الامر الى زمن البخارى‬
‫ومسلم وكثرت الاحاديث المودعة في كتابيهما كثرت أبوابهما واقتدى بهما من جاء بعد عما‬
‫وهذا النوع أسهل مطلبا من الاول لان الانسان قد يعرف المعنى وان لم يعرف راويه بل‬
‫ربما لا يحتاج الى معرفة راويه فاذا اراد حديثا يتعلّف بالصلوة طلبه من كتاب الصلوة ولات‬
‫لحديث أذا أوية في كتاب الصلوة علم الناظر أن ذلك الحديث هو دليل ذلك الحكم فلا ة‬
‫يحتاج أن يفكر بخلاف الاول ومنهم من استخراج أحاديث تتضمن الفاظاً لغوية ومعان مشكلة‬
‫لها كتابًا قصره على ذكر متن الحديث وشرح غريبة واعرابه ومعناه وما يتعرض لذكر‬ ‫فوضع‬
‫الاحكام كما فعله أبو عبيد القاسم بن سلام وابو محمد عبد الله بن مسلم بن قتيبة وغيرنا‬
‫ومنهم من أضاف الى هذا الاختيار ذكر الاحكام واراء الفقهاء مثل أن سليمان حمد بن أحمد‬
10 ‫للخطاق في معالم السنن واعلام السنن وغيره من العلماء ومنهم من قصد ذكر الغويب دون متن‬
‫الحديث وأستنخ عة الكلمات الغريبة ودونها ورتبها وشرحها كما فعله أبو عبيد الله أحمد برع‬

ibi ob paucitatem traditionum relatarum capita earum paucasunt. Hujus vestigia


presserunt, qui secuti sunt. Deinde cum aetas Bokhtarti et Moslanni appropinquaret,
et numerus traditionum in utriusque opere consignatarum multus esset ‫ و‬capita quoque
,rutnabegua eosque ‫ و‬oui postea vivebant ‫ و‬imitati .tnus Haec ratio pro facilitate
quaerendi priori praestantior est : homo enim interdum argumentum cognoscit, licet
eum , qui traditionern refert ‫ و‬non cognoscat : quid 4 quod saepius hujus cognitione
caret, et quando traditionern vult, quae invocationem Dei spectat, eam in libro de
5 invocatione Dei ;tireauq deinde traditio ‫ و‬cum in capite invocationis Dei descripta
est, lectorem docet, hanc traditionern hoc argumentum continerenec longe meditari
necesse est ‫ و‬id quod priorillaratio opposita .talutsop Alii ‫ و‬ut Abu 0beid Chstan
Ben Selliam , ‫ر‬4 bu Mohammed Abdallah Ben Moslim Ben Coletba et qui hos secuti
sunt, traditiones in lucem protulerunt, quae et voces complectebantur ad idioma
minus cognitum pertinentes et sensus obscuros ‫ و‬ut libros in eorum explicationem
scriberent ‫ و‬ubi in textu traditionum referendo ,tnabecseiuqca significationes verborum
inusitatas ‫ و‬eorum flexiones finales et sensus explicabant ‫ و‬minime vero in statutis
commemorandis operam .tnabacolloc Alii ‫ و‬.c.v Abu Soletantin Hamd Ben AMohammed
10 Khatltaba in Methlim el - somen et IIthan el - somen , et alii viri docti his traditionibus
selectis statuta et decreta jurisconsultorum addunt; alii textu traditionum omisso
‫و‬nonnisi verba rarioris usus commemorare ,tneduts eligunt igitur voces inusitatas
colligunt in syllogen ‫و و‬disponuntet commentantur ut Abu 0beidallah Ahmed Ben
29

‫الهمم فكذلك كل نوع من أنواع العلوم والصنايع والدول وغيرها فانه يبتدى قليلا قليلا‬
‫ولا يزال ينمى ويزيد الى أن يصل الى غاية هى منتهاه قد يعود وكان غاية هذا العلم أنتهت‬
‫أخ البخارى ومسلم ومن كان في عصرنا ثم نزل ونقاصر الى ما شاء الله أم أن هذا العلم على‬
‫تشرفه وعلو منزلته كان علما عزيزا مشكل اللفظ والمعنى ولذلك كان الناس في تصانيفهم اختلغى‬
‫ة الاغراض فمنهم من قصر عمته على تدوين الحديث مطلقا ليحفظ لفظه ويستنبط منه لحكم‬
‫كما فعله عبد الله بن موسى العبسى وأبو داود الطيالسى وغيرهما أولا وثانيا كاحد بن‬
‫حنبل ومن بعده فانهم أثبتوا الاحاديث في مسانيد رواتها فيذكرون مسند أن بكر الصديقف‬
‫الله عنه مثلا ويثبتون فيه كل ما رووه عنه لم يذكرون بعده الصحابة واحدًا بعد‬ ‫رضاهى‬

‫واحد على هذا النسقف ومنهم من يثبتت الاحاديث في الاماكن التى هى دليل عليها‬
‫و فيضعون لكل حديث بابا يختتن به فان كان في معنى الصلوة ذكروه في باب الصلون‬4
‫وان كان فى معنى الركوة ذكروا فيها كما فعله مالك فى المويناً الا انه لفتة ما‬

disciplina colenda ‫ و‬et finis summus ultra quem non .rutnabeidergorp Serius hoo
‫و‬studium minuebatur ardor elanguescebat et animi ,rutnabaxal quae conditio est
omnis generis doctrinarum ‫ و‬artium ‫ و‬dynastiarum aliarumque .murer Initium sumunt
gradatim procedens nec crescere desinunt et augmenta capiunt, donec ad summunn
terminum perveniunt ‫ و‬Quem non ;tnudecxe tum in dies .rutnuunimmi Summunn
hujus scientiae gradum attigerunt ‫و‬trathkoB A10slim eorumque aequales; tum ea
decrescebat et tantum imminuebatur, quantum Deus volebat.
Attamen haee doctrina promobilitate sua et ordinis sublimitate difficilis erat et 5
verbis et sensu haud aperta ad intelligendum. Ea de caussa homines in his libris
seribendis varia sequehantur consilia : aliorum cura in traditionibus in unum colligendis
in universum acquiescebat , ut ad verbum conservarenturex iisque statuta ‫و‬rutnerecile
‫و‬quorum
illud .e.v Abdallah Ben Husa Abst ,Abu
Datoud Tegilist et alii spectarunt
hoe ‫ يمر‬Fined Ben Hanbal et qui eum secuti ;tnus hi enim traditiones sub traditorum
auetoritatibus, ut v. e, auctoritatem Abu Beiri veracis commemorant, subque ea
‫و‬omnia ab eo profecta referunt tum post eum socios laudant singulos unum post
‫و‬alterum
eadem .enoitar Alii traditiones describunt iis locis Tuae quasi earum indices
;tnus tribuunt enim singulistraditionibus caput iis proprium ‫ و‬ut si Dei invocationern 10
exprimunt, eas in capite invocationis Dei laudent, si ad argumentum eleemosynae
pertinent, sub hoe titulo illis locum tribuant, ut Milik in Motoatta fecit, nisi quoa
28

‫مثل عبد الملك بن جريج ومالك بن أنس وغيرهما فتاونوا الحديث حتى قيل أن أول‬
‫كتاب صنف في الاسلام كتاب ابن جريج وقيل موطأ مالك وقيل أن أول من صنف وبوب‬
‫الربيع بن صبيع بالبصرة قد انتشر جمع الحديث وتدوينه وتسطيره في الاجراء والكتب وكثر‬
‫ذلك وعظم نفعه ألى زمن الامامين أن عبد الله محمد بن اسماعيل البخارى وأن التحسين‬
‫مسلم بن الاحتجاج النيسابورى فدونا كتابيهما وأثبتا فيهما من الاحاديث ما قطعا بصرخندة‬
‫وثبت عند عما نقله وسيما الصحيح من الحديث ولقد صداقا فيما قالا والله يجازيهما عليه‬
‫ولذلك رزقهما الله من حسن القبول شرقا وغربا قد ازداد انتشار هذا النوع من التصنيف‬
‫وكثر في الايدى وتفرقت أغراض الناس وتنوعت مقاصدتم الى أن أنقرض ذلك العصر الذى‬
‫قد جمعوا واتقوا فيه مثل أن عيسى محمد بن عيسى الترمذى ومثل أبي داود سليمان بن‬
10 ‫الاشعث السجستافي وافي عبد الركن أحمد بن شعيب النسائى وغيرة فكان ذلك العصر‬

,tissecorp quales sunt -dbA el - melik Ben Joreaj ‫ و‬IBMalik Ben Anes ,euqiila qui
uis
traditiones in unum corpus collegerunt , ut primus liber ‫و و‬ tempore
utiIslami
sopmoc
esset, opus Ibn Joreiji fuisse diceretur; alii eundem tribuunt honorem operi Motoalla
a Malth edito ‫ و‬alii primum ‫و و‬guicomposuerit et in capita distribuerit ARebt " Ben
.Sobeth Basrensem fuisse tradunt. Ab eo inde tempore usus traditiones conquirendi,
in unum colligendi et in fasciculis et libris scribendi divulgabatur et multus erat,
magnaque inde utilitas orta est usque ad tempora Innamorum duorum Abu Abdallah
5 .qui‫رز‬11ohammed
Ben
e Ismail Bokhtart
h et Abu/ lhosein Moslim
e Ben - tty ,aritbasiVI
opera sua collegeruntita , ut ibi traditiones diligenter et accurate describerent ‫و و‬sauf
probas esse sibi persuaserant ‫و و‬neque
juste propagatas esse dubitabant et veras
potissimum esse traditiones firmiter credebant. Et sane in iis, quae dicunt, veritatis
sunt studiosi Deusque iis omnia bonatribuat. Quo factum est , ut Deo juvante
uterque honorifice exciperetur et in Oriente et in Occidente ‫ و‬et hoe genus compositionis
deindemagis obtinebat multumque manus vexabat ‫ و‬,et consilia hominum separata erant
‫و‬et quae ,tnabelov in varia genera ,rutnabegnujes donechaec aetas ad finem pervenerat
,t‫ع‬quaviri docti colligebant et componebant , ut Abu Isa Mohammed Ben Isa Tirmtd
4‫ر‬10 bu Datoud Soleiman Ben - elashath Sejestdint ‫ و‬Abu ‫ر‬4 bd - el-rahman Ahmed Ben
Shoetit Nestti et alii. Hoc seculum certe omnium praestantissimum fuit in hac
.
.

‫صلحت صلح الحديبي‬


.
. --

‫فصتخمــك‬N ...‫اله‬ ‫ تلقت‬- --------------- ‫صص‬

97

‫كتاب الله تعالى الا بقدر ما يخفطه منه ولا يعظم في النفوس الا بحسب ما يسمع من‬
‫الحديث عنه فتوترت الرغبات فيه فما زال الهام من لدن الرسول صلعم ألى أن انعطفت‬
‫الهمم على تعلمه حتى لقد كان أحدهم يرحل المراحل ويقطع الفيافي والمفاوز ويجوب البلاد‬
‫شرقا وغربًا في طلب حديث واحد ليسمعه من راويه فمنهم من يكون الباعث له على‬
‫ الرحلة طلب ذلك الحديث لاذ أنه ومنهم من يقررن بتلك الرغبة سماعه من ذلك الراوى‬5
‫بعينه أمّا لثقته في نفسه واما لغلق اسناده فانبعثت العزائم الى تحصيله وكان اعتمادعم أولا‬
‫على الحفظ والضباط في القلوب غير ملتفتين الى ما يكتبونه "حافظة على هذا العلم كحفظهم‬
‫كتاب الله تعالى فلما انتشر الاسلام واتسعت البلاد وتفرقت الصحابة في الاقطار ومات‬
‫معظمهم وقال الضبط احتاج العلماء الى تدوين الحديث وتقييده بالكتابة ولعموى‬
‫الائمة‬ ‫جماعة مون‬ ‫زهران‬ ‫الخاطر بغفل والقلم بحفظ فانتهى ألامر الى‬ ‫فان‬ ‫ألاصل‬ ‫اتها‬ 10

eorum quisquam , libro divino memoriae mandato , aestimabaturnisi pro quantitate


traditionum , quas memoriae tradebat, nec magnus habebaturinter homines nisi pro
ratione traditionum quasaudiverat , ut cupide et copiose appeterentur, nee a propheta
inde curae esse desinerent, donec animi ad hoc studium inclinarent , ut alius longa
spatia peragraret, deserta aqua carentia et loca inculta emetiretur, regiones orientem
et occidentem versus obiret ad unam traditionem exquirendam , ut eam a teste
ipso acciperet. Alios ad iterfaciendum impulit hujustraditionis exploratio propter
eam ipsam , alii cum hoc desiderio cupiditatem conjunxerunt eam potissimum ex 5
illo ipso traditore audiendi vel propter ipsam fidem solam , quam habebat, vel propter
rutabetu distinctae sunt , utindefirma animi
gradum altum , quo auctoritates ‫وو و‬uibus
voluntas eam comparandi oriretur.
‫و‬Ab initio traditores iis nitebantur ‫و‬ ot
uae memoria tenebant
met o rp
animo
complectebantur, nihil ea respicientes, quae ad hanc scientiam eodem modo
custodiendam scribebant ‫) و‬
Ino librum divinume
conservare .tnabedd
uts Cum dein
religio Islamica propagaretur, terrarum Mohammedanorum fines proferrentur, socii
prophetae quoquoversus dispergerentur, magna eorum pars moreretur et memoriae
usus diminueretur, wiri docti ad traditiones componendas et scriptura complectendas
‫و‬necessario excitabantur et per religionem meam ! hoo caput rei ,tse mens enim 10
negligentiae obnoxia est ‫ و‬calamus vero .tidotsuc Ita res ad tempus plurium Imamorum
4 .
96

‫تنزل درجته وتناحظ رتبته الا أن معرفة التوتر والاحاد والناسخ والمنسوخ وان تعتنقت‬
‫بعلم الحديث قارن المحدّث لا يفتقر اليه لان ذلك من وظيفة الفقيه لانه يستنبط الاحكام‬
‫من الاحاديث خدحتاج الى معرفة التوتر والاحاد والناسخ والمنسوخ فاما المتحدّث فوظيفته أرى‬
‫ينقل ويروى ما سمعه من الاحاديث كما سمعه فان تصدّى لما وراءه فزيادة في الفضل‬

5 ‫وما مبدأ جمع الحديث وتأليفه وانتشاره فانه لما كان من أصول الفروض وجب الاعتناء‬
‫به والاهتمام بضبطه وحفظه ولذلك يسر الله تعالى للعلماء الثقات الذين حفظوا قوانينح‬
‫واحاطوا فيه فتناقلوه كابرا عن كابي واوصلوه كما سمعوه أول الى اخر وحببه الله اليهم المحكمة‬
‫حفظ دينه وحراسة شريعته فما زال هذا العلم من عهد الرسول صلعم أشرف العلوم واجتها‬
‫بعد سلف لا يشرف بينهم أحد بعد حفظ‬ ‫لدى الصحابة والتابعين وتابى التابعين خلفا‬

doctores convenerunt, et quae inter eos comprobata sunt. Quae qui accurate
‫و‬cognoscit ‫و‬hanc doctrinam justissima et aptissima via sibi comparat eamque ab
‫و‬omnibus partibus amplectitur ‫و‬etquo plures harum rerum eum fugiunt eomagis ejus
dignitas inclinatur et auctoritas imminuitur, nisi quod cognitione traditionum , fuae
‫و‬a pluribus viris fide dignis et quae abuno solum relatae sint et abrogantium et
abrogatarum , quanquam ad doctrinam rei traditionariae pertineant, traditionarius
carere :tsetop hae enim partes sunt jurisconsulti ‫ و‬-dui statuta legis elicit etradi
tionibus ‫ و‬ita ut ei opus sit cognitione traditionum a pluribus et ab uno solum
relatarum ‫ و‬et abrogantium et abrogatarum : traditionarii vero est tradere et referre
eas traditiones quas audiverit eo modo ‫و و‬guo audiviti quos terminos si excedit
merita ejus augentur.
5 Initium autem traditiones colligendi ‫ و‬componendi et propagandi, eum hoo
negotium ad primaria officia a Deo praescripta pertineat, sumtum est a necessitate
imposita curae illud sibi habendi et summa sollicitudine traditiones ad praesentem
usum memoria retinendi eique mandandi. (Quapropter Deus viris doctis et fide
dignis, qui rei traditionariae statuta memoria et scientia exquisita comprehendebant,
succurrebat , ut eas uno tenore sibi invicem traderent et alter ad alterum ‫ و‬-guem
‫و‬admodum eas audiverat ‫و‬propagaret Deusque caras eas reddidit studiosis ‫ و‬cum pro
sapientia sua religionem custodire legemque servare studeret. Itaque haec scientia a
tempore prophetae nobilissima et illustrissima esse doctrinarum non desiit prophetae
asseclis horuunque sectatoribus iisque ‫ و‬oui hos sequebantur continua ,enoisseccus nec
25

‫طرقه والعلم بلفظ الرواة وايرادعم ما سمعوه واتصاله الى من يأخذه عنهم وذكر مواتبه والعلم‬
‫بجواز نقل الحديث بالمعنى ورواية بعضع والزيادة فيه والاضافة الية ما ليس منه وانفراد‬
‫الثقة بزيادة فيه والعلم بالمسند وشرائطه والعالى منه والنازل والعلم بالمرسل وانقسامه الى‬
‫المنقطع والموقوف والمعضل وغير ذلك واختلاف الناس في قبوله ورته والعلم بالجرح والتعديل‬
‫ة وجوازعما ووقوعهما وبيان طبقات المجروحين والعلم باقسام الصحابع من التحديث والكذب‬
‫وانقسام الخبر اليهما والى الغريب والحسن وغيرهما والعلم باخبار التوتر والاحاد والناس يغ‬
‫والمنسوخ وغير ذلك مما تواضع عليه أئمة الحديث وعو بينهم متعارف فمن أتقنها‬
‫أتى دار هذا العلم من بابها وأحاط بها من جميع جهاتها وبقدر ما يفوته منها‬

eorum relationem admittere licet ‫ و‬cognitio auctoritatum ‫و و‬guibus


traditores nituntur
rationis , qua traditiones ,tnabeipicca divisionis viarum ‫ و‬guibus eae ad posteros
,tnurenevrep cognitio generum dicendi ‫و و‬ ‫و‬uibus
r traditores
ut inn
referendo
utu
,sinqua oi propagarunt
tar‫و و‬Cluae audiverant et quomodo haec continua serie ad eum
perducenda sint ‫و و‬ui eas
m abuillisi,tares
peccas alc ‫و و‬ad
descriptio quas hi pertinent
scientia ‫و و‬utrum
permissum sit traditionem ad sensum referre , an ex parte tantum
an easamplificare iisque adjicere ‫ و‬guae minime ad eas pertineant ‫ و‬an traditor fide
- dignus solus sit et unicus ‫و و‬
ui illam
mamplificationem
uro ,taep
bah cognitio
roc
traditionum auctoritate stabilitarum et a singulis collectarum ‫ و‬et conditionum ‫ و‬a
quibus dependeant, porro quae ibi a viris summae auctoritatis omissis ceteris traditae
, et quae t continua seriennullo ejus membro
i neglecto
s ad seriores‫و‬pervenerint
doctrina traditionum ‫ و‬dnae socio prophetae tanquam ultimo teste ,tnerac et harum
divisionis in eas ‫و و‬Cluibus
duo aut plures in serie traditorum neque ii continui desunt 5
et in eas, quae , antequam ad Mohammedem adscendant, jam desistunt, et denique
in eas , ubi duo aut plures traditores continui exciderunt, et quae suntalia genera :
porro cognitio diversarum hominum sententiarum de traditionibus aut admittendis aut
rejiciendis ‫ و‬Scientia ‫ و‬guae in traditoribus aut reprobandis aut juste aestimandis
versatur et quaerit, an haec reprobatio et aestimatio licita et omnino admittenda
sit , descriptio classium reprobatorum ‫ و‬cognitio generum traditionum ‫و و‬ uae tverae
e
sincerae et quae fucatae sint ‫ و‬ejusdemque divisionis in traditiones ab aliis quam a
propheta relatas cadentis et in eas ‫ و‬Tuae unicum tantum prophetae socium auctorem
uaea
,tnebah et in probabiles et quae sunt aliae species ‫ و‬cognitio traditionum ‫و و‬
pluribus viris fide dignis et quae ab uno tantum propagatae sunt, traditionum
abrogantium et abrogatarum ‫ و‬et quae suntalia ‫ و‬de quibus summi rei traditionariae
111. 4
24

‫النبوية والتخلى عمّا يكوعه وينهاه ومنفعته أعظم المنافع كما لا يخفى على المتأمّل ومباديه‬
‫العلوم العربية كلها ومعرفة القصص والاخبار المتعلقة بالنبى صلعم ومعرفة الاصليين والفقه وغيبو‬
‫ذلك كذا في مفتاح السعادة والصواب ما ذكر في الفوائد أن الحديث أعم من القول والفعل‬
‫والتقرير كما حقف في محله قال ابن الاثير في جامع الاصول علوم الشريعة تنقسم الى فرض ونقل‬
5 ‫والفرض ينقسم الى فرض عين وفرض كفاية ومن أصول فروض الكفايات علم أحاديث رسول الله‬
‫صلعم وأثار انتخابه التى هى ثافي أدلة الاحكام وله أصول وأحكام وقواعد واصطلاحات ذكرها‬
‫العلماء وشرحها الحدّثون والفقهاء يحتاج طالبة الى معرفتها والوقوف عليها بعد تقديم معرفة‬
‫اللغة والاعراب الذين عما أصل لمعرفة الحديث وغيره لورود الشريعة المطهرة بلسان العرب‬
‫وتلك الاشياء كالعلم بالرجال وأساميهم وأنسابهم وأعمارهم ووقت وفاتهم والعلم بصفات الروان‬
1o ‫وشرائطهم التى يجوز معها قبول روايتهم والعلم بمستند الرواة وكيفية أخذهم لخديث وتقسيم‬

intellectum aut propositum exprimunt. Finis ejus in dulci voluptate spectatur, quae
‫و‬ex moribus prophetae humanis et gratis ,rutipac inque omnium eorum remotione
intelligentern‫ل‬quae
repudiat et ,ticidretni et fructus ,suje ut nu lum virum cordatum et
fugit, onnnino maximus est. Initia denique sunt doctrinae linguae arabicae omnes,
cognitio historiarum et narrationum ‫ و‬guae prophetam ,tnatceps cognitio principiorum
fidei et juris et jurisprudentiae ipsius ‫ و‬et quae sunt alia ‫ و‬ut in libro Mtfidth el-settdet
legitur. Ad veritatem autem propius accedit, quod in El - Eeuothid docetur, cum
‫و‬traditio ‫و‬guemadmodum
suo loco accuratius ,ruteeid latius pateat ,guam
ut dictum
.factumet confessionem tantum comprehendat ‫ه" ـ‬Ibn - elathtr in Jam .el - osaid
5 Doctrinae legis ‫و و‬inquit .dividuntur
in officium a Deo imperatum et sponte susceptum
Illud duplex est ‫ و‬aut personale omnibus fidelibus observandum ‫ و‬,aut
sufficientiae
quod aliis proaliis praestare licet. In primariis sufficientiae officiis scientia numeratur,
quae in traditionibus prophetae et dictisfactisque ejus sociorum versatur, quae
secundum genus argumentorum ‫و و‬Tuibus statuta probentur .tnuutitsnoc Continet
autem principia ‫ و‬statuta ‫ و‬regulas primarias et terminos technicos ‫و و‬ guae
si a viris
tcod
‫و‬commemorantur ‫و‬a traditionariis jurisconsultisque explicantur et quorum cognitione
et intelligentia ejus studioso opus est, praemissa et linguae arabicae et flexionum
finalium cognitione ‫ و‬Tuae fundamenta sunt cognitionis traditionum aliarumque
doctrinarum ‫ و‬cum lex augusta linguaarabica ad homines ,tirenevrep quae res non
40 ‫و‬minus
necessariae sunt quam cognitio primorum traditionum auctorum ‫و‬eorum
nominum
‫و‬genealogiarum ‫و‬witarum ‫و‬temporis
mortium qualitatum ,murotaler ,munoitidnoc quibus
93

‫**** حدود الأكبر والأصغر لان الحسن على بن عيسى الرمافي النحوى‬ ‫حدّا في الاعراب‬
]...[ ‫ه حدون القياس لهشام بن معاوية الكوفي الناحوى المتوفي سنة‬frf ٣٨٣ ‫المتوفى سنة‬

‫وهو علم يعرف به أقوال النبى صلعم وأفعاله وأحواله فاندرج فيه معرفة موضوعة واما غابته‬
‫ة فهو الفوز بسعادة الدارين كذا في الفوائد الخاقانية وعو ينقسم الى العلم برواية الحديث وعو‬
‫علم يبحث فيه عن كيفية اتصال الاحاديث بالرسول صلعم من حيث أحوال روايته ضبثلا‬
‫وعدالة ومن حيث كيفية السند اتصالا وانقطاعًا وغير ذلك وقد اشتهر باصول لحديث كما‬
‫سيف والى العلم بدراية الحديث وهو علم باحث عن المعنى المفهوم من ألفاظ الحديث وعن‬
‫المراد منها مبنيا على قواعد العربية وضوابط الشريعة ومطابقا لاحوال النبى صلعم وموضوعه‬
‫ أحاديث الرسول صلعم من حيث دلالتها على المعنى المفهوم أو المواد وغايته التحلى بالآداب‬10

.ginta definitiones illam scientiam spectantes ‫ ـ‬.4444 Ho d i d El - Ek ber w e


El - As ghar, definitiones magnae et parvae , auctore Abu lhasan Ali Ben Is04
Rommini Grammatico , anno 384 (ine. 15. Febr. 994) mortuo. – 4445. H o dt d
e 1 - ek iy a ,s definitiones analogiae ‫و و‬auctore
Hishtin Ben Motitotya Katfi Grammatic0
anno [209 (inc. 4. Mai. 824)] mortuo.
4446. Ilm el - h a d f th. Doctrina rei traditionariae.

‫و‬Haee est ,,ut in El-Resothid


a El-Khaethatyet
tc ,rutigel ea
i ,anirtcodd qua ‫ و‬facta et
quae alia ad prophetam spectant, cognoscuntur, ita ut huic definitioni cognitio ejus objecti
inserta sit. Finis ejus acquisitionem spectat felicitatis hujus et alterius vitae.66 Dividitur5
autem in partem (historicam ( ‫و و‬ uae inrtradendis
ufactis tdictisque
as propheticis
rev
et deratione quaerit, quatraditiones ad prophetam usque referendae sint, spectatis
partim relationis earum conditionibus ‫ و‬guatenus scilicet certa et praesenti traditorum
memoria eorumque justitia et probitatenituntur, partim ratione habita modi auctoritate
utendi , quatenus ea testium seriem aut continuam aut interruptam sequatur et quae sunt
alia ‫( ـ‬et in partem (dogmatieam ‫ و‬guae in intelligendis traditionibus versatur et de
sensu quaerit ex verbis traditionum eliciendo deque earum significatione, nixa linguae
arabieae fundamentis legisque statutis, et eum iis quae prophetae vitam et conditionern 10
speetant congrua. Objectum ejus sant traditiones prophetae, quatenus sensum ejus
.‫ووي‬

‫ حد اتف لاعل الحقائق في الموعظة‬rr1 ‫لان الحسن على بن زيد البيهقى المتوفي سنة‬
‫ه وهو يجلد مشتمل‬1 ‫للشيخ أن الفوج عبد الرحمن بن على أبن الجوزى البغدادى المتوفي سنة‬
‫على مأنة يجلس ؟ ورد فيه أحاديث للوقاظ ليوشع بها الآيات في وعظهم مسندة تليف بها‬
‫** حدّ العريض‬r, ‫**** حذائف في الموعظة الحسن بن على الواعظ النيسابورى المتوفي سنة‬
5 ‫نأ‬v ‫في الفرق بين الكتابية والتعويض التقى الدين على بن عبد الكافي السبكى المتوفي سنة‬
]1 ‫مع حدّ التحولان العباس أحمد بن يحيى المعروف بالثعلب النحوى المتوفي سنة‬
‫ حت ألواعظين *** حديقى المقلتين في شوح بينى الرقمتين لاجد بن محمد‬.Frt
‫ حانون الاحكام اختصر للشيخ علاء الدين على بن‬٣٣٣ ‫أبن على البخارى المتوفي سنة‬
‫ه أوله الحمد لله الذى أنزل على عبده الحدود الغ‬ww ‫محمد الشهير بمصنفك المتوفى سنة‬
10 ‫ ذكر فيه سنا وأربعين‬٧.P ‫***** حدود الاعراب ليحيى بن زياد القرآء الناحوى المتوفي سنة‬

.auctore
Abulhasan Ali Ben Zeid ,ikcahieB anno . . . mortuo -‫ مس‬.4436 Ha dt i e
liah l el - h a ca ic ‫ و‬horti veritatum studiosis a Sheikh Abulfaraj -dbA el - rahman
Ben Ali Ibn - eljauxt Baghdidt, anno 597 (inc. 3. Nov. 1198 ) mortuo , seripti.
Opus paraeneticumunius voluminis centum consessus complectens, in quo auctor
concionatoribus traditiones oftert, quibus versus coranici in paraenesibus ornentur,
‫م‬easque ,selat quae auctoritate certanituntur et versibus illis accommodatae sunt ‫ـ‬
.4437 Ha d ai c fi el - mau itz ,te .itroh Opus paraeneticum ‫ و‬auctore Hasan Ben
‫ر‬
4la Nisaburt Concionatore h
, anno . . . .outrom – .8d
344 El - Had d El - Ar f ‫و‬
5 definitio lata de discrimine intermetonymiam et allegoriam , auctore Tacka - ed - dtra
‫ر‬.4hiBen Abd
o - el-Atafi
u ,akboStanno 756r
.cni( .61o.naJ )553m
1 ‫ ـ‬.4439 Ha d d
el-n a h w ‫ و‬definitiogrammaticae ‫ و‬,auctore4Bu'labbths Ahmed Ben Yahya Grammatico
vulgo Thaleb dicto et anno [291 (ine. 24. Nov. 903)] mortuo. - 4440. Had d el -
waitz fn ‫ و‬.terminus concionatorum ‫ ـ‬.4441 Ha d a c el - m o clate in ‫ و‬pupillae
duorum oculi circulorum. Commentarius duorum versuum Rocnnatein dictorum, auctore
‫ر‬4hmed
tBenrAMohammed
ath BenkAlioB ‫ و‬.anno . . . mortuo ‫ ـ‬.4442 Ho d i de l -
ah kam , definitiones statutorum ‫ و‬,auctore
Sheikh Alh - ed - dtn Ali Ben AMohammed
vulgo Mosannifek dicto et anno 875 (inc. 30. Jun. 1470) mortuo. Compendium,
1 .o
quod ita :tipicni Laus ,oeD qui servo suo definitiones revelavit etc ‫ ـ‬.4443 Ho -
d ti de1 - ir à ,b definitiones doctrinae flexionum finalium ‫ و‬auctore Yahya Ben Zaytd
‫م‬Ferrth
Grammatico , anno 207 .cni( .72 Mai (822 .ou
Commemorat
tro hicm
quadra
-
21

‫] وعو كبير في ثلثمائة جلد على ما ذكر في بعض الكتب‬06 ‫محمد القزوينى [ المتوفي سنة‬
‫[ قلت قال الداودى في طبقات المفسرين قال ابن النجار جمع كتابًا بلغ خمسمائة مجتد‬
‫حشا فيه العجائب حتى رأيت منه جلدّا في آية واحدة وعى قوله تعالى وتبغوا ما تثلو‬
‫ حدآنف السحر في دقائف الشعر فارسى الرشيد الدين محمد‬rrrr ]‫الشياطين انتهى‬
‫ أبن محمد بن عبد الجليل المعروف بالوطواط الكاتب المتوفي سنة " ه ذكر فيه أنه رأى‬5
‫ترجمان البلاغة واشتغل مع ما فيه من التكلفات في نظامه والخلل في معانيه فاتف أوله الحمد‬
‫لله على ما أفاض علينا من نعمة الاخ واعداه لان المظفر أتسز خوارزم شاه في شرحه حسن‬
‫بن محمد الملقب بالشرف الرامى لاويس شاه ورتبه على قسمين قسم في اصطلاحات الشعراء‬
‫المتقدّمين مشتملا على خمسين بابا وقسم في تصرفات كلام المتأخرين مشتملا على تسعة‬
‫** حدائق الشقنف في‬fr ‫ وسمّاه شقائف الحقائف‬،‫ أبواب واتته في رمضان سنة م‬10
‫** حد أنف الوسائل الى طرف الوسائل هجلد‬r‫ه‬ ‫ترجمة الشق اتف النعمانية يأتى في الشين‬

IMohammed Castetnt, I anno 483 (ine. 6. Mart. 1090) mortuol. Commentarius in


Coranum magnae molis ‫ و‬Tui ‫و و‬ut
in libro quodam legitur .trecenta
explet volumina
[Adjicio haee. Datouda in Classibus interpretum coranicorum Ibn - el-neijir dixisse
narrat se librum scribere ‫و و‬Tui
quingenta volumina ,taelpxe rebus mirabilibus differta
ut volumen viderem illum unum versum Corani tractans ‫ وو‬Et secuti sunt id ‫ و‬duod
meditati sunt Satanae 6».1 ‫ ـ‬.4433 Ha d ai c el - si hr ‫ و‬horti magiae de subtilitatibus
.soeseop Opus persicum ‫ و‬auctore Reshtd - ed - dtn Mohammed Ben AMohammed Ben 5
‫ر‬le-db4 - ‫ز‬eltl
abircS ‫ و‬vulgo Wettetit dicto et anno ‫ة‬37 ) . o30
e u
.nuJn
t )7r
71i
1 o. m
Se librum Tarjentin el-bellighet legisse dicit ettractasse ‫ و‬Tuamvis laboret affectata
et molesta versuum cura et sententiarum tenuitate et inopia. Composuit igitur opus
ita :sneipicni Laus Deo pro beneficiis gratiosis ‫و و‬.Tuae in nos largiter contulit etc
illudque Abu'lanotzatero Elsia Khotoarexnshttho obtulit. Deinde Hasan Bera
AMohammed honorifice Sheref- ed - dtn Hthma cognominatus in honorem 0treassh dahi
commentarium ejus edidit in duas partes divisum ‫و و‬
uarum
atnprima
igauqniuq
capitibus comprehensa de terminis technicis poetarum antecedentium agit, altera novem
‫و‬capita
continens de usu orationis apud recentiores .oirartibra Commentarium hune
Sheetie el-hachie inscriptum , mense Ramadhan anni 878 (ine. 29. Mai. 1473) ad 10
finem adduxit – 4434. Ha d die el - she e à i e, hortifissurarum. Translatio operis
Ed ‫ ـ‬Sheettie -lE AWonttntyet ‫ و‬.de
quoin litera Shtn dicetur ‫ـ‬ .4435 Ha d a i e - e I -
We sa il ‫ و‬horti adjumentorum ‫و و‬
,guibus
n e
ad vias mu
epistolarum .rutl
inevrepoV
20

‫ة حدائق البيان في شوح‬rt ‫ في فرائض الوضوء ة في فرائض الصلوة وواجباتها‬F ‫الغسل‬


‫** حد آثف لحقائف في التفسير فارسى لمعين الدين المعروف‬8 ‫التبيان سبف غ التاء‬
‫*** حد آثف لحقآنف في الحديث لبرهان الدين عمر بن على بين‬ ‫بالمسكين الهروك‬
‫ حذائف الهاتف في الموعظة‬- ‫الملقن الشافى المتوفى سنة الله ثم اختصرة ولقاء الرائف‬
‫لتاج الدين محمد بن أبي بكر بن عبد القادر الوازى الملقب بالصدر وهو يختصر جمعه موت‬
‫الاحاديث والآثار والمواعظ وجعله ستين أبواب أوله الحمد لله رب العالمين الي *** حد اتف‬
‫الحقائق أحمد بن المرخل الهمدا في أوله الحمد لله المنزه عن الانواع والاجناس الاخ وعو‬
‫أ حد يقف‬rfr ‫مشتمل على ثلثين صنفا من العلوم أثنى عشر منها حكمية والباق شرعية‬
‫الحقائف من المنطف والطبيى والآلهى للشيخ زين الدين عبد الرحمن بن حمد الكشى‬
10

‫ حدائق ذات بهجة في التفسير لان يوسف عبد السلام بن‬٢٣٣ ‫أنشأ الخالآنف بقدرته اليغ‬

simplicis – ‫و‬ guartum


at lotionis
ut sacrae
ats – ‫و‬ uintum statuta n precationis
i et quae
.precando necessario observanda sunt ‫ ـ‬.4426 .Ha d a i c el - b ey a ,n horti explicationis
Commentarius libri Tithytin ‫ و‬.de quoin litera Th dictum est ‫ ـ‬.4427 Ha d 4 i e
,i
e 1 . ha c ‫ة‬
,e hortis
.mutatire
ev Commentarins
te in Coranum
r a Moth
e - ed – dtnH
vulgo Misktn dicto ‫ و‬.persice
editus ‫ ـ‬.4428 Ha d ai c el - h a caic ‫ و‬horti veritatum
de re traditionaria ‫ و‬,auctore
Borhtin - ed - dim 0mar Ben Ali Ben-elhnolacckin Shafiita
anno 804 (inc. 11. Aug. 1401 ) mortuo. Serius opus in epitomen coegit Hdie
‫ة‬matpircsn. ‫ ـ‬.4429 ,Ha d ai c el - ha c ai ,c horti .mutatirev Compendium paraeneticum
‫ز‬quod Th - ‫ب‬ed
- dtn Mohammed Ben Abi Bekr Ben Abd - el-ctidir ,tsiR vulgo Sadr -
ed-dtn dictus, e traditionibus prophetae, ejus sociorum factis dictisque et paraenesibus
congessit et in sexaginta capita distribuit. Incipit ita : Laus Deo mundorum domino
.etc ‫ـ‬ .4430 Ha d a i c el - h a c it i c ‫ و‬horti veritatum ‫ و‬auctore Mohammed Ben -
elmortahal .anidneH Hic ,rebil qui ita :tipicni Laus Deo ‫ و‬gui omnibus speciebus
.et generibus exemtus est etc ‫و و‬triginta genera doctrinarum complectitur qnarum
duodecim ad philosophiam, cetera ad legem spectant. – 4431. Ha d ai c - el - h a c à i e,
horti veritatum logicam, physicam et metaphysicam spectantium. Volumen a Sheikh
10 ‫و‬Zetin-ed-dtn Abd-el-rahman Ben AMohammed Keshsha scriptum et in duas praefationes
et tres libros de iis , quae de illis tribus doctrinis ,rutnecod divisum ‫و و‬uod ati
:t Laus i Deo , qui
p potentia
isua c res ncreatas i
produxit
. etc ‫ ـ‬.4432 Ha d it i c
d z à t b eh je t, horti amoenitate ornati, auctore Abu Pusuf Abd - elsellim Ben
19

‫ا‬٣٣ ‫الاتقان في أخبار بيت النبى صلعم للامام على بن حسين المسعودى المتوفي سنة‬
‫ ** حذائف الاسماء وحقائقف‬. ‫ا حد اتف الازعار في شرح مشارق الانوار يأن في الميم‬rri
‫ لخدئف الانسية في كشف حقائق‬rrn ‫ حدائق الانس في التاريخ‬- ‫المستمى‬
‫الاندلسية في العروض [ للشيخ الامام محمد بن ابراهيم المعروف بابن الحنبلى المتوفى سنة أ؟‬
‫ حد آنف الانوار في حقائف الاسوار للامام فخر الدين‬٢٣٣ ]‫ة وعو شرح على الاندلسية‬
‫محمد بن عمر الرازى المتوفي سنة أو أورد فيه موضوعات ستين علما ألفه للسلطان علاء الدين‬
‫*** حديف الانوار لان بكر محمد بن عمر المعروف بابن السراج الرازى‬ ‫تكش الخوارزمى‬
‫ه حدائقف الايمان لاعل اليقين والعرفان فارسى للشيخ علاء الدين على‬rf ‫المتوفي سنة‬
‫ بهواة ورتب على خمسة أبواب آ في الايمان والمؤمن‬83 ‫بن أحمد الشهير بمصنفك ألفه سنة‬
‫ في فرائض‬F ‫ في بيان حديث الى الاسلام على خمس وما فيه من الحكمة‬F ‫ وما يتعلّف به‬10

e1 - a dzh ,na horti .muroinegni Historia familiae prophetae ‫ و‬auctore Imam 4 la Ben
.Hosein IMestidi , anno 346 .eni( .4 .rpA )759 mortuo ‫ ـ‬.4419 ‫و‬Ha d a i c el - a zh a r
horti .murolf Commentarius operis IMeshirte el-antetir ‫ و‬.de
quo litera Min videatur –
.4420 Ha d ai c el - a sm 4 ‫ و‬.horti
nominum et vera natura nominati ‫ ـ‬.4421 Ha d ai c
‫و‬e
1 - in ,s horti generis .inamuh Opus .mucirotsih – .2244 El - EI a d fi c E1 - In siy et
‫و‬horti
societatis humanae de revelandis artismetricae ab Andalust editae subtilitatibus
I auctore Sheikh et Imam Mohammed Ben Ibrahtm , vulgo Ibn - elhaniali dieto et
anno 971 (inc. 21. Aug. 1563) mortuo. Commentarius est illius artismetricae ]. – 5
4423. Ha d à i e el - a n war fi ha c à i c el - a sr a r, horti luminum de subtilitatibus
areanorum. Imam Fakhr - ed- dtn Mohammed Ben 0mar Rthzi, anno 606 (inc. 6. Jul.
1200) mortuus, describit in hac encyclopaedia, quam Alh-ed-dino Tekesh Khatparesmaae
Sultano ,tiusopmoc objecta doctrinarum sexaginta . ‫ ـ‬.4424 ‫و‬Had a ice 1 - anw a r horti
luminum ‫ر و‬auctore 4Bat BeAr AMohammed Ben Omar ,aztiR vulgo Ibn - elserrth dicto
et anno . . . .outrom - .5244 Ha d ai c e 1 -fm an ‫ و‬hortifidei asseclis cognitionis
spiritalis et scientiae mysticae .itpircs Opus persieum ‫ و‬guod Sheikh 4/4 - ed - dan
‫ ان يمر‬Ben ,demmahoMI vulgo Mosannifek dictus ‫ و‬anno 841 .cni( 5 . .luJ 1437 ) Heratae
‫و‬composuit et in quinque capita disposuit ‫و‬
puorum primumt fidentractat e et fidelem 10
‫و‬quae
hue pertinent secundum explicationem traditionis ‫ وو‬Fides islamica quinque
nititurfundamentis ,‫ ه‬، et quae ei insint sapientiae vestigia – tertium statuta loturae
3 ‫جه‬
18

‫أفتى به عناك أيضا وذكر ابن جو في مناقب الشافعى أنه قال أجتمع على أعتاب التحديات‬
‫فسألوف أن أصبح على كتاب أبي حنيفة فقلت لا أعرف قولهم حتى أنظر في كتبهم فامرت فكتب‬
‫الى كتب أحمد ين لحسن فنظرت فيها سنة حتى حفظتها ثم وضعت الكتاب البغدادى يعى‬
‫** المحاجج‬ ‫ا آلاحتجاج الاكبر قصيدة عظيمة للشيخ محيى الدين ابن عرف‬٣f ‫المحتجة‬
5 ‫المبينة في الانفصعيبل بين مكة والمدينة للشيخ جلال الدين عبد الرحمن بن أن بكر السيوطى‬
‫] وعور‬14 ‫*** الحجيج لبشر بن غياث المويسى الحنفى [ المتوفي سنة‬ ‫المتوفى سنة ؟‬
‫أحسن من كتاب المزفي وجج عيسى بن أبان أدق علمًا واحسن ترتيبًا من كتاب المزفي‬
‫حد اتف‬ ‫اتهم‬ ‫حتا آنف الاحد أنقى في علم ألا وفاقى‬ ‫مع‬ ‫صداقة‬ ‫بن‬ ‫لعلاء‬ ‫الحاجيج‬ ‫م‬ff

]1 ‫احدى الازهار ومصابج انوار الانوار لمحمد بن ابراهيم بن الحنبلى المحلى [ المتوفي سنة‬
1o ‫م حد اتف‬rf ‫اتهم حد اتف الآداب في اللغة العبيد الله بن محمد المعروف بابن شاعمودان‬

‫و‬de iis responsis juridicis dicitur guae hic .tididder In panegyrico , quem Ibra
‫و‬Hajr Shttfito scripsit hunc narrasse dicit : Convenerunt apud me doctrinae
traditionariae discipuli ‫ و‬cumque a me petiissent , ut de corpore traditionum ab
‫ر‬4badm Hantfa
uremisso atscriberem
ife : naH ‫ و‬respondi ‫ و‬orationem ignoro ‫ و‬donee
eoruun libros inspexero. Itaque ut libri illi subministrarenturimperavi ; eos IMohammed
Ben - elhasan mihi .tispircsed 6Auos eum per annum inspexissem ‫ و‬donee memoriae
‫م‬mandassem
, librum Baghdadieum .e.i Hajjet nostrum composui - .4411 E1 - Hoje j
El - Ek ber ‫ و‬probationes .eamixam Castda magna ‫ و‬auctore Sheikh Mohya - ed - dans
5 ‫ه‬Ibn Arab . - .4412 E1 - Ho j ej El - M o bayy in et ‫ و‬probationes clarae ‫ و‬utrunn
Mekka praeferenda sit an Medina ‫ و‬auctore Sheikh Jelthl-ed-din Abd - el - rahman
.Ben Abi Bekr ,itingoS anno 911 .eni( .4 .nuJ )5051 mortuo ‫ ـ‬.4413 ‫و‬El - Hoj ej
probationes ‫ و‬auctore Bishr Ben Ghighth IBMirrtsi Hanefita ‫] و‬
.anno
n
219 .ca
ni( .6J
1
834) mortuol. Opus hoo libro AMozenti praeferendum est, et probationes (Hojej) Isae
.Ben 4btin eruditione subtiliore et dispositione elegantiori librum AMoxenti superant ‫ـ‬
4414. El - Ho je j, probationes, auctore 4 la Ben Sadaea. -- 4415. Ha d ai c el - a h d à e,
.horti pupillarum de doctrina quadratorum talismanicorum ‫ ـ‬.4416 Had 4 i e ah d a c
e 1 - azh ‫ة‬r ‫ و‬horti pupillarum florum et lucernae luminum ignium ‫ و‬auctore Mohammed
Ben Ibrahim Ben - elhanbala Halebt ‫ ] و‬.[anno971 .cni( .12 .guA )3651 mortuo ‫ـ‬
4 O .7144 Ha d à i ce 1 - ad a b ‫و و‬horti
studiorum .sitatinamuh Symbola ad lexicographiam
.auctore
0beidallah Ben ,demmahoMA vulgo Ibn Shahnerdlin dicto ‫ ـ‬.4418 ,Ha
d a fe
17

‫ ** لحاجة في سوقات ابن ججّة‬. ‫عبد الله التركمانى لخنفى قدر كواس حرم فيه السماع وشدّد‬
‫أهم ] كاجرة بعد أختصاصع وزادت في‬ ‫سنة‬ ‫حسون ] النواجى [ المتوق‬ ‫بن‬ ‫لشمس الديون ل حمدت‬

‫م لخاتجة في بيان الحاجة للشيخ الامام أن القاسم اسماعيل بن [محمد بن‬FF ‫التحامل عليه‬
‫ألغضل بن ] الاصفها في المتوفى سنة و"ه وهو يجلد كثير الغصول والابواب جمع فيع دلآتل التوحيد‬

‫ة وعقائد أعل السنة وفي شوح الاربعين لمولانا اللارى كتاب الحاجة لتارك الحاجة يتضمن ذكر‬
‫أصول الدين على قواعد أهل الحديث والسنة قال وهو للشيجخ أن الفتح ناصر بن أبراهيم‬

‫الشافى الفقيه الزاهد نزيل دمشقف وأفصع بعض الشارحين أنه للمحافظ أن القاسم اسماعيل بن‬
‫ ** لحاجة في شرح كتاب القرآء السبعة لابن‬. ‫محمد بن الفضل الاصفهاني وعو خطاً انتهى‬
‫ ** الحاجة للامام الشافى وعو جلد ضخم ألفه بالعراق واذا‬. ‫جاعد يأتى في الكاف‬
‫ أطلف القديم في مذاعبه يراد به هذا التصنيف قاله الاسنوى في المهمات ويطلف على ما‬10

‫ر‬4 bdallah Turkentina .atifenaH Tractatus decem foliorum ‫ و‬in quo musicam illicitam
.esse
statuit et hanc sententiam fortiter et strenue defendit ‫ـ‬ .4407 El - Ho jj et
fi s ar a c a t Ibn Ho jj et ‫ و‬probatio de furtis Ibn Hojeti ‫ و‬auctore Shems - ed - d474
[Mohammed Ben Hasan] Netodia , [anno 859 (ine. 22. Dec. 1454) mortuo]. Reliquit
,mulli postquam peculiarem sibi habuit amicum ‫ و‬et nimio partium studio in eum
.latus
est ‫ ـ‬.4408 El - Ho jj et fib ey an el -m eh ajj ,te probatio de demonstranda
via fidei recta ‫ و‬-auctore Sheikh et Imam Abu letisant Ismatl Ben I dMohammed Ben
elfadhl Ben] - elisfahtini, anno 535 [inc. 17. Aug. 1140] mortuo. Volumen e multis
sectionibus et capitibus compositum ‫ و‬in quo argumenta fidei in unum Deum et articulos
‫و‬traditionum‫ح‬sectae
Mohammedicae symbolicos .tigelloc Commentarius quadraginta 5
‫و‬quem
Mollanoster Liri edidit librum probationis continet ei scriptum ‫و و‬matceriu
fidei viam deserit, et principia religionis complectitur secundum decreta traditionariorum
primaria. Eum Sheikho Abu'lfat"h Nasr Ben Ibrahim Shafiitae jurisconsulto pio
et abstemio , Damasci inquilino ‫ و‬attribuit ‫ و‬,commentatorum
vero alius quidam diserte
sed perperam , dicit ‫ و‬Hafitz 4 Bulettsin Ismail Ben AMohammed Ben-etradhl Tefahdans
ejus auctorem esse. – Haec ille. – 4409. El-Hojj et, probatio. Commentarius
.libri
lectorum Coranicorum septem ab Ibn AMojdthad ,itide de quo litera Kdf videatur ‫ـ‬
.4410 El - Ho jj et ‫ و‬.oitaborp Volumen magnaemolis , .douq Imam Shttfit in Iraca
composuit, et quando inter ejus asseclas in universum de libro vetere sermo est10 ‫و‬
hoe significatur opus , ut Esneuot in Mohtmmitt testatur; itemque Hajjet in universunn
III. 3
16

‫تكملة لها وكان الاصلاح في سنة سبع وعشرين بعد الالف ورتب على ثلثة أبواب وأول ألتك لعة‬
‫ل لخاتجاة الصغيرة لعيسى بن أباوت‬Pf ‫الحمد لله الذى أسمع العباد في الميثاق الاول اليغ‬
‫عن محمد بن الحسن ذكر الخوارزمى في مسند أوق حنيفة عن الضميرى باسناده الى المأمون‬
‫أنه جمع في مصر كتاب في الاحاديث ووضع بين يديه وقالوا أن أتكاب أفي حنيفة هم‬
5 ‫الذين مقدّمون عندك لا يعملون بها في قصّة طويلة الى أن صنف عيسى هذا الكتاب‬
‫وبيّن فيه وجود الاخبار وما يجب قبوله وما يجب تأويله وما يجب العمل بالمتضادّين وبين‬
‫فيه جي أن حنيفة فلمّا قرأه المأمون ترخم على أن حنيفة عدة كتجة البيرة في بيان‬
‫الطريقة المنيرة للشيخ عمر الخلوتى الحنفى النقشبندى خليفة الشيخ عبد المؤمن ألبسنوى‬
‫ألغه سنة ست وعشرين بعد الالف وعو تختصر في التصوف أولاد الاحمد لله جدّا ذاته الجغ‬
‫منهم للتجة الواحة في أن البسملة ليست من الفاتحة للقاضى أن العباس احمد بن ابرهيم هو‬
‫ ** المنتجة والبرهان على فتيان عذا الزمان لادريس بن‬. ‫السروجى الحنفى المتوفي سنة‬
perfectum reddi voluit, recognitionemque Tekntlet appellatam , quam anno 1027
(ine. 19. Dec. 1617) aggressus est, in tria capita distribuit. Incipit ita: Laus Deo,
qui cultores in primo foedere auditores esse voluit etc. ‫ــس‬.
4403 E 1 - Ho ji et
El - Saghfret, probatioparva, auctore Isa Ben Abtin, ut Mohammed Ben-elhasan tradit.
Khotoarexant vero in Mosmad Abu Hantfae, teste Dhantri, qui ad AMantin provocat,
hujus tempore librum narrat collectum esse de traditionibus coramque eo depositum.
5 Quapropter fuerunt, qui dicerent: Asseclae Abu Hant/ae apud te in honore sunt,
nec tamen illis traditionibus convenienter agunt, et quae sunt hujus historiae longae
cetera , donec Isa hune librum componeret, in quo varia traditionum genera, et
,uod
quod recipiendum ‫و و‬allegorice
t interpretandum
eets cui convenienter
s agendum
e
ita tamen ut de hac actione contraria statuerent, argumentaque 4Bu Hantrae
exposuit. Cuo lecto Mantin : Deus , exclamavit, erga Abu Hantifa clemens et
‫إ‬misericors
sit ‫ ـ‬.4404 El - Hojj et E1 - Neyyir ,te probatio clara de explicatione
viae .sitnecul Compendium hoc de Sufismo ‫و و‬ s
ita :ti
,uod ipicni l
Lausa
Deot
.qualem
essentia ejus etc ‫ و‬Sheikh 0nar Khahoeta Hanefita ordini Wackish bendaorum
adscriptus ‫ و‬.Sheikhi Abd-el-numin Bosnetes ,rosseccus anno 1026 .eni( .03 Dee (1617
o composuit ‫ ـ‬.4405 E1 - Hojj et E1 - Wa d hi ,tah argumentatio ,aralc primam
.a
Suratam verbis ‫؟؟ وو‬Nomine Dei ‫ه‬ arere , auctore
n Cadhi Abue labblis ]dB
emhA[
‫م‬Ibrahta Sortija ,atifenaH anno 710 .cni( .13 Mai (1310 .mortuo ‫ ـ‬.4406 El-Hojj et
‫ا‬we E - Bo rh an ‫ و‬probatio et argumentum contra seculi juvenes ‫ و‬auctore Idrts Ben
15

‫ذكر آل عثمان والاختتام في تجانب الاقاليم ونوادر الوقائع وهو في ثلاث مجتدات كبار من‬
‫الكتب الممتعة المعتبرة الا انه طال في وصف ابن حيدر كما هو مقتضى حال عصره وعو‬
]‫ لخت على طلب الولد لعلى بن ناجب [بن عثمان‬frv ‫معذور فيه تجاوز الله تعالى عنه‬
‫ الخليجية والحجاب لمحمد بن محمد بن التعاويذى المتوفي‬- 4 - ‫البغدادى المتوفي سنة‬
‫الكلام لايضاح بحاجة‬ ‫جة‬ff‫ ثم جة العارفين أ‬.. ‫ جاة الابرار لدفع الاغيار‬fr11 ‫ سنة‬5
‫جة السماع للشيخ اسماعيل‬fr‫ال‬ ‫الاسلام لغياث الدين منصور بن مير صدر الدين محمد‬
‫ ذكر فيه أنه لما بلغ عصره الى السنة المذكورة‬،"1 ‫بن محمد الانقروى المولوى المتوفي سنة‬
‫ظهر خلف من أهل الظاعر وأراد به الشيخ المعروف بقاضى زاده فطغف أن ينكر سماعنا فجاء‬
‫بعض الاخوان برسالة منسوبة الى الشيخ أحمد الغزالى فوجدها شاملة على دلآيل لكنها‬
‫ كشوة يالزوائد نحذفها واصلاحها فصارت مختصر مفيدًا ولا حاجة السماع تأييدًا فجعل‬10

de rebus climatum mirabilibus et eventis singularibus agit. Etribus constat


voluminibus magnis ‫ و‬et in libris fructuosis et pretiosis ,rutaremun nisi quod auctor
in describenda Ibn Heideri vita ‫ و‬ut status temporis ,tivalutsop nimis longus ‫ و‬at ea
‫إ‬decaussa excusandus .tse Deus crimen ei condonet ‫ ـ‬.4397 E1 - Hath th a la
tal eb el - we le d, excitatio ad filium quaerendum, auctore Ala Ben Anjeb T Ben
]n ,ididh hgaB anno
m 674h.cni( .7t
2 .nuJ 0
)5721 .
mortuo ‫ ـ‬.4398 E1 - Haj e b et
w e E1 - Hijà b ‫ و‬Janitores et janitoris munus ‫ و‬auctore Mohammed Ben AMohammara ed
‫ع‬Ben-eltedatoid ‫و واة‬anno
. . . .outrom – .9934 Hojj et e 1 - e br a r argumentum piorum 5
ad repellendos .solumea - .0044 Hojj et e 1 - ariffn ‫ و‬argumentum sanctae vitae
.murosoiduts – .1044 Ho jjet e ‫ ا‬- ‫ا‬el
‫ع‬àm ‫ و‬argumentum theologiae scholasticae ad
viam Islami rectam illustrandam ‫ و‬auctore Ghighth-ed-dtn AManstir Ben AMtr Sadr-ed-azars
‫ر‬
.demmahom
M - .20i
44 Ho jj ets
e1- 4 " ‫ و‬argumentum musicae religiosae ‫ و‬auctore
Sheikh Isrnatl Ben Mohammed Anckireted AMetoletod, anno 1042 (inc. 9. Jul. 1632)
.outrom Cum ‫و و‬inquit ad annum seculi nostri laudatum ,sumessinevrep inter
viae exterioris asseclas pestis nata .tse Sheikh enim Oddha - ‫هته‬hed ‫وو و‬uem
tigilletni
musicam nostram religiosam reprobare coeperat. Cuo facto fratrum quidam tractatum
‫و‬vulgo
Sheikho Ahmed Ghazila tributum attulit ‫و‬quem
argumentis plenum invenit
attamen additamentis superfluis refertum. Haec et removit et emendavit, ut compendium fo
utile inde prodiret et musicae probationi adminiculum accederet. Suo opere illud
14

‫فى نصرة الصديق رسالة لجلال السيوطى عتبها على سورة الليل واوردعا فى حاويه‬
‫ا حبيب السير في أخبار أفراد البشر فارسى لغياث الدين بن همام الدين المتعوا بخواتحت‬٢٣٣
‫أمير وهو تاريخ كبير لخصه من تأريخ والده المستمى بروضة الصفاء وزاد عليه الفه بالتماس‬
‫خواجة حبيب الله من أعبان دولة [شاه] أسمعيل بن حيدر الصفوى سنة سبع وعشريوت‬
5 ‫وتسعمانة ذكر فيه أنه شرع ولا بالتماس أمير محمد الحسينى أمير خراسان ولمّا قتل ونصب‬
‫ الى أن أتته واعداه اليه والى‬،‫مكانه دورمش خان من قبل شاه اسمعيل استمر على تأليفها‬
‫حبيب الله المذكور وذلك بعد ما كتب تاريخه المستمى خلاصة الاخبار ورتب عذا الكتاب‬
‫المسمى بالحبيب السير على افتتاح وثلث هجلدات واختتام الافتتاح في أول الخلف والمجلد الأول‬
‫اق الانبياء والحكماء وملوك الاوائل وسيرة نبينا صلعم والخلفاء الراشدين والمجلد الثافي في الائمعة‬
10 ‫الاثنى عشر وبنى أمية وبنى العباس ومن ملك في عصر هؤلآء والمجلد الثالث في خواقين الترك‬
‫وجنكيز وأولاده وطبقات الملوك في عصرهم وتيمور وأولاده وظهور الصفوية ونبذة يسيرة مون‬

de victoria Abu Bekri .sicarev Tractatus ‫ و‬guem Jelthl-ed-din Sognita ad Suratam


، ، festinantius compilavit et totum operi Hiuot inseruit ‫ ـ‬.4396 Hab fb
‫ وو‬.Noctis
e 1 - siy er ‫ و‬amicus vitarum de historia incomparabilium inter .senimoh Historia
magna a Ghigith - ed-din Ben Hemantium - ed-din ‫ و‬Khund - entr cognominato ‫ و‬persice
scripta, quam ex historia patris sui Raudhat el - sefit appellata anno 927 (ine.
12. Dec. 1520 ) petente Khoja Habth allah viro in aula Deaoletshtahi Isrnaty Bera
5 Heider Sefeuot principe excerpsit et additamentis auxit. Primum se ibi dicit opus
aggressum esse auctore Mohammed Hoseina Emiro Khoristinae ‫ و‬et cum huic interfecto
Durnishkhin jussu Shtihi Ismatl substitutus esset, in libro componendo perseverasse,
donec eum absolveret. Obtulit eum principi illi et Habtballah laudato, postquam
historiam suam titulo Khalisat el - akhbtir insignitam scripsit. Hoc nostrum opus
Habth el-styer in introductionem ‫ و‬tria volumina et conclusionem .tiusopsid Introductio
de initio agit creationis ‫ و‬volumen primum de prophetis , sapientibus ‫ و‬,regibuseorum
qui olim ,tnurexiv prophetae nostrae vita et Khalifis quatuor legitimis ‫ و‬volumen
1o secundum de duodecim Imamis ‫و و‬Omayyadis Abbasidis et de principibus eorum
tempore regnantibus ‫ و‬volumen tertium de Khacanis Turcarum ‫ و‬Janktakhtino ejusque
prole ‫ و‬de ordinibus regum eodem tempore viventium ‫ و‬de Tianttro ejusque ,siilif de
primis dynastiae Sofidarum initiis ‫ و‬et breviter de gente ,acinamhtO conclusio denique
13

‫ حاوى ق الحساب الشهاب الدين أحمد بن الهاتم‬٣٣ ‫الحمد لله جامع الاشتات اليغ‬
‫مم ] ونظمه أحمد بن صدقة الصديقى المتوق ستة مه‬7 ‫[ المصرى القدسى المتوفي سنة‬
‫ ألحائز للعون الناجز يختصر في التسخير والاستخدام للشيخ عبد الخالف بن أبي القاسم‬٣٣٣
‫ حياتك في‬FriP ‫المصرى أوله سبحان من بطن بذاته الخ رتب على مقالات بعتة الافلاك‬

‫ آل حبل المتين في الانكار والادعية‬frF ‫اليغ أستوعب فيه ما وردت به الاحاديث والآثار‬
‫المأثورة عن سيد المرسلين صلعم لان الوقت عبد الملك بن على الصديقى المكى والد علان‬
‫ في الاسم‬F ‫ في الدعاء ومقتماته‬T ‫القزوينى المتحدّث المتوفي سنة رتب على سبعة فصول‬
‫ في فصائل القوة‬T . ‫ في أوقات معينة له في الادعية‬F ‫ في أوقات مخصوصة‬F ‫الاعظم‬
‫م آل حبل آلوتيق‬٣٣٦ ‫ فى فضل الصلوة على النبى صلعم ثم لخصه فى جزء‬7 10

e
ita :tipicni Laus
. t
Deo dispersa colligenti etc ‫ مـ‬.4391 Ha wi fi e 1 - h is a b ‫و‬
compilatorarithmeticus, auctore Shehib - ed-dtn Ahmed Ben - elhttim [AMisra Codst,
anno 887 (ine. 20. Febr. 1482) mortuol. Metrice illum exaravit Ahmed Bera Sadaea
,sanno
k 505
e .ent .luJa
i( .01d 1111S . ‫ ـ‬.4392 E1 - Haiz li I - a un
) mortuus
e 1 -n à jiz, apparatus auxilii praesentis, auctore Sheikh Abd-el-Ahttlic Ben Aba"dedasaan
IBMasrt. Compendium de geniis ad servitudinem et ministerium adigendis, quod ita
:t Laudatus
ip ,tis qui
i cumc nsua
essentia i latet
. etc ‫ و‬et in sectiones distributum est
.a d ‫ ـ‬.4393 ‫و‬H
numerum orbium eoelestium a r el - In el ai k tractus 5
ai k fi a khbab
stellarum de historia .murolegna Tractatus ‫ و‬gui Sheikh Soyatta supra laudaturn
auctorem habet et ita incipit : Praemissis praemittendis. Laus Deo angelorum
ereatori ete. Omnia prorsus , quae traditiones propheticae et sociorum dicta afferunt
illue spectantia ‫ و‬colligere hic .tiuduts - .4934 El-Habl El - Metf ,n funis densus
de laudationibus Dei et precibus ‫و و‬
uae a summo
i principe ,ee
legatorumu rotcua
. Deus propitius ,tis ,rutnuteper auctore 4Bahoact Abd - el - melik Ben Ada Sada ‫وجرى‬
AMekkt Traditionario Allini Caxtoint patre , anno . . . mortuo. Opus septem section es
habet, quarum prima precationem eaque quae de illa praemonenda sunt, securn da
nomen divinum maximum ‫ و‬tertia tempora ad eam ,atadommoccaretilaiceps quarta
‫و‬temuniversum pora in ‫و‬T
constituta precesipsa
ui s , sexta nt a
merita recitationis
septima merita precationis super prophetam faciendae tractat. Serius potiora ejus 40
i
fasciculosin
. n
gulari excerpta edidit ‫ ـ‬.4395 E1 - Ha bl E1 - We th f ,e funis firmus
‫ في الادوية المفرده ي ق‬F ‫ في علل الاعضاء الظاهرة‬F ‫ في الحميات‬F ‫مقالات آ في العلل‬
‫] قال صاحب‬1[ ‫ا حاوى في الطب لمحمد بن زكريا الوارى المتوفي سنة‬٢٣ ‫الادوية المرتبة‬
‫كامل الصناعة ذكر فيه ما يحتاج اليه من حفظ الصاخة ومداواة الامراض ولم يغفل في ذكى‬
‫شىء الا انه لم يستقصى شرح شىء مما يحتاج اليه الطبيب من تدبير الامراض والعلل فت‬
5
‫ عكف عليه تعاليف‬- ‫أن رشيد الدين أبا سعيد بن يعقوب المسيحى القدسى المتوفي سنة‬
‫ت حاوى ق التحولاق نزار حسن بن صافي المعروف بملك النحافة‬٣٣٨ ‫واختصره ألد خوار‬
‫"هه حاوى ق آنغروع لان القاسم بن عبد النور البوزلى المالكى‬Fr ‫المتوفى سنة هه‬
‫ آل كاوى‬.٣٣ ‫أ الكاوى لجميع المعاق وهو أسم البسيط والوسيط والوجيز للواحدى‬Fro
‫ أورد‬1 ‫للقتاوى ماجاتح للشيخ جلال الدين عبد الرحمن بن أبي بكر السيوطى المتوفي سنة‬
10 ‫فيه أثنين وثمانين رسائل من مهمات الفتاوى التى أفتى بها ورتب على الابواب أوله‬

quarum prima de infirmitatibus ‫ و‬secunda de febribus ‫ و‬tertia de infirmitatibus


membrorum exteriorum ‫و و‬uarta
sude bi remediis
cilpmis ‫و و‬ uinta
si detremediis
isopmoc
‫ه‬agit – .4386 Ha wifi e l-tibb ‫ و‬eonquisitor de medicina ‫ و‬auctore Mohammed Bera
2akartga R4xt , anno [311 .cni( .12 .rpA ])329 .outrom Auctor libri Khmad ey-santhat ‫و‬
1bi ‫ و‬,tia ea commemorat ‫و و‬
fuae ad
s conservandam
odsanitatem
naetr
morbos
uc
necessaria sunt, nec ulla in parte quidquamneglexit, nisi quod explicationern partis
eorum ‫و و‬ n
uae medico ad regendos o
morbos et infirmitates necessarian
,tnus onnnino
ad finem adduxit. Serius Resitd - ed - dtn Abu Said Ben Yactib IMestha Codss,
anno 646 (ine. 26. Apr. 1248) mortuus, adnotatione leviore illum explieuit, et
Dekhaotir in epitomen coegit. – 4387. Ha wifi el-n ah w, conquisitor grammaticus,
auctore Abu Wiatir Hasan Ben Stfi, vulgo Rex grammaticorum (Melih el-nohat )
.dictoet anno 568 .eni( .32 .guA )2711 mortuo ‫ ـ‬.4388 ‫أ‬Ha wi fi el - for t " ‫و‬
conquisitor de partibus juris secundariis , auctore ‫ر‬4 bu'letistian Ben Abd-el-ntir Burstal
Malikita . ‫ ـ‬.4389 El - Ha wi li j em "f el - me an i ‫ و‬liber omnes sententias
.snetcelpmoc Titulus est operum Besta ‫ و‬.WWestt et WWeitz a WWhhada editorum ‫ـ‬
.4390 El - Ha wilil - fett wi ‫ و‬compilator responsorum .murocidiruj ,nemuloV in
quo Sheikh Jellil-ed-din Abd- el-rahman Ben Aba Bekr Soytita, anno 911 (ine.
a o .4 .nuJ )5051 mortuus ‫ و‬octoginta duos profert tractatus responsorum juridieorum
graviorum ‫ و‬guae judicio suo interposito .tididder Opus in capita dispositum est
11

‫وهو كتاب عظيم في عشر جلدات ويقال أنه ثلاثون جلذا لم يوقف مثله في المذاعب‬
‫علا حاوى المختصرات في العمل بربع المقنطوات أحمد بن محمد سبط الماردينى المصرى‬Fr
‫ حاوى مسائل الواقعات والمنية وما تركه ق تدوينه من‬٣٣٣ ‫الموقت بالجامع الازهر‬
‫المسائل الفقهية وزاد فيه من الفتاوى لتتميم الغنية للشيخ [ أن الرجا نجم الدين ] الامام‬
‫ة مختار بن محمود الواعدى العربى الخنفى المتوفي سنة من وهو ما يتداوله الحمد لله‬
‫الذى أوضح معالم العلوم الغ ذكر فيه منية الفقهاء وانه استصفى منها لبابها وبتال ما وقع‬
‫فيها من لسان الخوارزم الى العربية ورقم أسامى الكتب والمفتين باول حروفها وذكرها على‬
‫ آلتحاوى ق الفروع النجم الدين أن الشجاع وان] الفضائل بكبرس‬٣٣٨٣ ‫ترتيب لخروف أولا‬
‫"مه حاوى في علم التتاوى لنجم الدين محمود بن الشيع‬Fr ‫التركى لخنفى المتوفى سنة "ها‬
‫ صائن الدين الياس الشيرازى مجلد أوله الحمد لله الواحد الماجد اليغ رتبه على خمس‬10

.28 .rbeF )8501 .outrom Magnus liber decem sive ‫و و‬ut alii ,tnuutats triginta voluminum
‫م‬eui similis in disciplina Shafiitica non congestus est ‫ ـ‬.4382 Ha wi el -m u kh -
‫و‬t
as a r à t conquisitor compendiorum de operationibus cum quadrante circulorum
ad horizontem parallelorum ‫ و‬auctore Mohammed Ben Mohammed AMasra Maraafarati
prognat0 ‫ و‬.publicae
precationis praecone ad aedem cathedralem 4xhar ‫ ـ‬.4383 Ha wi
‫و‬mesail
El-Wa ckiat we El-Munyet conquisitor quaestionum operum juridieorum
IWhckitit et AMunget et quaestionum juridicarum ‫ و‬guas in hoc componendo auetor
omisit, easque responsis jurisconsultorum auxit ad opus Ghanget complendum, auetore
sheikh et Imam [Abu lreit Nein-ed-din] Mokhttir Ben Maintid Zihadi [Gitamaraa T 5
,atifenaH anno 658 .cni( .81 .ceD )9521 . .outrom Volumen ‫ و‬guod ita :tipicni Laus
Deo qui signa doctrinarum illustravit etc. Laudat ibi Munyet el focalith seque meliora
selegisse dicit ibi obvia ‫ و‬.et
quae dialecto khowaresmica ,rutnagel mutasse in arabicann
Nomina librorum et Muftiorum literis ‫ و‬a ,tnuipicnisubiuq ,taton eaque primus ad
ordinem alphabeticum .tiusnecer – .4834 E1 - Ha wi fi el - for ti " ‫ و‬conquisitor de
partibus juris derivatis ‫ و‬auctore IVejan - -de dire 4Bu "htiohSI et ]ubA "tfedhttil Bek ‫ة‬ea‫ومو‬
.Turca ,atifenaH anno 652 .cni( 21 . .rbeF )4521 mortuo ‫ ـ‬.4385 Ha wi .if il nn
el-te dawi, conquisitor de arte sibi ipsi medicinam faciendi, auctore IVeim - ed - dans to
AMahantid Ben - elsheikh Sthin - -de dtn Ilytis .azidrahS Volumen ‫ و‬Tuod ita :tipicni Laus
.Deo unico gloria et honore conspicuo etc ‫و و‬et in quinque dissertationes divisum est
2 s.
10

‫وحاشية عليه أيضا للقاضى يحيى بن المناوى وقد جردها سبطه زين العابدين عبد الريف‬
‫المتوفي سنة أححدى وثلاثين بعد الالف ومن شروح البهجة شرح عماد الدين اسماعيل بن‬
‫ابراهيم بن شرف القدسى الشافى المتوفي سنة امه وهو في مجلدين ثم ابتدأ في شرح آخى‬
‫ام حاوى القدسى‬٣٣ ‫أطول منه وشرح ناصر الدين الطبلاوى الشافى المصرى المتوفي سنة‬
5 ‫في الفروع للقاضى جمال الدين أحمد بن محمد بن نوح القابسى الغزنوى الاحنفى المتوفي‬
‫؟ ذكره ابن الشاحنة في هوامش الاجواعر المضيئة قال وانما قيل فيه القدسى‬.. ‫في حدود سنة‬
‫لاته صتغة في القدس نقلته من خط تلميذه حسن بن على النحوى انتهى ثم رأيت في ظهر‬
‫نسخة منه أن مصنفه الشيخ الامام محمد الغزنوى والله أعلم أوله الحمد لله الذى هدانا‬
‫لدين الاسلام اليغ وجعله على ثلاثة أقسام قسم في أصول الدين وقسم في أصول الفقه وقسم‬
10 ‫أ آل كاوى الكبير ق‬fro ‫في الفروع وأكثر فيها من ذكر الفروع المهمة في كراريس يسيرة‬
.fo ‫الفروع للقاضى أبى التحسن على بن محمد الماوردى ألبصرى الشافعى المتوفى سنة‬

,t quod iet Cadhi


d Yahya
i Ben
d - elanonditos
e‫و‬ fecit cujus scholia Zein-el-abidtn ‫ر‬4 ‫ة‬d-
elratouf ejus nepos ‫ و‬anno 1031 .cni( .6 .voN )1261 mortuus ‫ و‬.de marginibus extraxit ‫ـ‬
Commentarios denique in opus El-Behjet scripserunt Inttd-ed-din Isrnatl Ben Ibrahtm
Ben Sheref Codst Shafiita, anno 852 (inc. 7. Mart. 1448) mortuus, cujus commentarius
duo volumina .rutitcelpmoc Postea alium commentarium illo longiorem incepit ‫ ـ‬et
.Nasir-ed-dtn
Tebliant Misri ,atiifahS anno . . . mortuns ‫ ـ‬.4380 ,Ha
wi El-Co d si
5 conquisitor Hierosolymitanus de articulis juris derivatis ‫ و‬auctore Cadhi Jenthl-ed-dtrs
‫ر‬.4hmed Ben IMohammed
e Ben NulinChbist Ghazneuoii ,atifenaH circa( annum 600
10. Sept. 1203) mortuo. Ibn - elsheline, qui librum in Glossis ad Jetothir Modityet
1audat, eum Hierosolymitanum appellari dicit, quod Hierosolymis compositus sit, seque
hoc tradere ex iis, quae discipulus ejus manusua notaverit. Haec ille. Deinde salva
meliore Dei scientia in parte libri aversa Sheikh et Imam AMohammed Ghaxnetoi ejus
auctorem esse .idiv Incipit ita : Laus Deo ‫و و‬ nosad c
‫و‬.ui religionemtIslamicameducit
et in tres partes divisus est, quaruin prima de principiis religionisagit, secunda de
a o principiis juris, tertia de partibus juris derivatis. Copiose ibi in paucis foliorum
.decadibus profert et examinat quaestiones de partibus juris derivatis graviores ‫ـــ‬
.4381 E1 - Ha wi E1 - Keb fr ‫ و‬conquisitor magnus de partibus juris ,sitavired auctore
Cadhi Abu'lhasan Ali Ben Mohammed AMitteerds Basra Shafiita ‫ و‬. .anno
450 ( inc
9

‫لشهاب الدين أحمد بن حمدان الاخرى المتوفي سنة ممن وللحاوى منظومات منها تظام الملكى‬
‫ وتتوج هذا النظام‬،11 ‫المؤيد أسمعيل بن على الايون المعروف بصاحب حملة المتوفي سنة‬
‫ونظم‬ ."8 ‫للقاضى شرف الدين هبة الله بن عبد الرحيم بن البارزى الحموى المتوفي سنة‬
‫هم‬v ‫ة زين الدين على بن حسين بن القاسم بن] الشيخ هوينة الموصلى الشافي المتوفي سنة‬
‫ وسماه بهجة الوردية‬wr1 ‫ونظام زين الدين عمر بن مظفر أبن الوردى الشافعى المتوفي سنة‬
‫وهى خمسة ألاف بيمنا أولها قال الفقير عمر بن الوردى الحمد لله أتم الاحمد العولها‬
‫شروح منها تقترح الشيخ شهاب الدين أحمد بن الحسين [بن أرسلان] الرملى الشافى المتوفي‬
‫سنة معه كتب قطعة منه ولم يكمله وترح الفاضل أن زرعة أحمد بن عبد الرحيم‬
‫ العراقى المتوفى سنة الله أولد تا بحد حمد الله على الاته الخ وشرح القاضى زكريا بن‬10
‫محمد الانصارى المتوفى سنة و كسماه الغرر البهية وله حاشية على شرح أبى زرعة‬

484 BeAr Ben - earnoora Yement ‫ و‬anno 836 .eni( .s2 .guA (2341 mortuus ‫و و‬edidit
itemque Sheikhb-edE-dia Ahmed Ben Handhn Adare, anno ysas )ine. ‫و‬g. Mart. (1831
‫ه‬2/Ismail
.suutrom Plures Hitoi metrice ,tnuraraxe ut ET - Tretik Ey ‫ـ ـ‬onayyed neB
‫ر‬Ada Stahab Hantit ( dynasta )sisnetamaH dietus et anno 732
abttggE ‫( و‬ine‫ل‬vu
.go
.4 .tcO )1331 mortuus ‫ و‬eujus carmen Cadhi Sherefed-dtn Hibatawaz Bena ‫ر‬niher-e-dbA
Ben - elbitrixt Hanatoi , anno 738 (inc. . 30. Jul. 1337) mortuus , COInmentatus est ‫ـسـ‬
deinde Zein - ed-din Ali Ben Hosein Ben I Clisian Ben -1 elsheikh 08oeaaa Transsali 5
,atiifahS anno 755 .cni( .62 .naJ )4531 mortuus ‫جتمو ــ‬2ean-ed-dtn Omar Ben AMotha ‫مرنة‬
Ibn - eltoerdi Shafiita, anno 749 (ine. 1. Apr. 1348) mortuus, qui poema e quin que
millibus versuum compositum et ita incipiens: Dicit pauper 0mar Ibn - elaees-ds.
Laudetur Deus perfectissima laude etc. , El-Beijet El- Werdiyet inscripsit, plures
id commentati sunt, ut Sheikh Sheikhb-ed-din Ahmed Ben - elhosein [Ben Arsdan]
Ranli ,atiifahS anno 844 .eni( .2 .nuJ )0441 mortuus ‫و و‬ fragmentum
uit ispir ejus
csnoc
et rem imperfectam reliquit – bene meritus Abu Zora Ahmed Ben Abd-en - relians to
Irticki ‫ و‬anno 826 .cni( .51 .ceD )2241 mortuus ‫ و‬cujus commentarius ita incipit :
.Praemissis .sidnettimearp Laudetur Deus pro ejus beneficiis etc ‫ ـ‬Cadhi 2akartya
Ben AMohammed Anstri, anno 926 (inc. 23. Dec. 1519) mortuus, cujus commentarius
El- Ghorer El-Behtyet inscriptus est. Iden scholia ad commentarium Abu Zorae
III. 2
7

‫ وتترع سواج الدين‬. ‫أن البقاء محمد بن عبد البر القفطى السبى الشافى المتوفى سنة‬
‫عمر بن على ابن الملقن المتوفي سنة منه في مجلدين ضخمين ولم يوضع عليه مثله وله‬
‫تتمتخيع الحلوى في مجلد وشرح بهاء الدين أحمد بن على أبن السبكى الشافى المتوفى‬
‫ شرع في قطعة طويلة ولم يكمله وشرح الشييع فخر الدين أحمد بن الحسن‬٧٧٣ ‫سنة‬
‫ ولم يكمله أيضا وهو كبير ممزوج أوله الحمد لله المتوخد‬." ‫ الجاريودى الشافى المتوفي سنة‬5
‫بوجوب الوجود الخ وبناه الهادى وشرح قطب الدين أحمد بن حمود النحت في الوازى المتوفي‬
،1F ‫سنة الا لو يكمله] وعليه حاشية التاج الدين على بن عبد الله التبريرى المتوفي سنة‬
‫" وشرح محمد بن على‬8 ‫وشرح عثمان بن عبد الملك الكردى المصرى الشافى المتوفي سنة‬
‫ وشرح شرف الدين هبة الله بن عبد الرحيم بن‬181 ‫أبن مالك الاربلى الشافى المتوفي ستة‬
‫ سمّاه مفتاح الحاوى وله توضع الحاوى أيضا وله‬٧٣٨ ‫ البارزى الحموى الشافي المتوفي ستة‬40
‫كتاب آخر على المحاوى ستماه تيسير الفتاوى في تحرير المحاوى ذكر فيه أنه ذكر مسائل المحاوى‬

‫ر‬ Mohamma edn


.4Bas"IBeetla u
Ben Abd-el-berr Cafta J
Solika ,atiifahS anno 777 .cni( .2
1375) mortuus – Serti-ed-din 0mar Ben Ali Ibn-elanolacketin, anno s04 (ine. 11. Aug.
(1401 mortuus ‫ و‬commentarius‫ق‬eu
us ‫و و‬eui
similisad arehetypurra non compositus est
duo volumina magnae molis continet. Idem emendationem C ‫و‬eT ith ) libri ‫ر‬HIdhaot
volumine comprehensam emisit – Beht-ed-dtn Ahmed Ben Aws ‫يوتر‬-‫وها قهون تهية ويرج‬
.anno ui fragmentum
773 .eni( 15 . Jul 1371 ( . ‫ة‬sutcnufe ‫و و‬ nem longurn
at ,tipecc
ni en
absolvit ‫ ـ‬Sheikh Fakhr - ed - dtn Ahmed Ben - elhasan Janperds Shafiita ‫ و‬. anno 746 5
(ine. 4. Mai. 1345) mortuus ‫ و‬cujus commentarius amplus ‫ و‬Gui textum admixennn
.habet
etita :tipicni Laus Deo necessaria sua existentia unico etc ‫ و‬Hards inscriptus
et ipse non ad finem adductus est ‫ ــ‬Cotb - -de dtn AMohammed Ben dragonsazag
htting ,tahtR anno 766 .cni( .82 Sept (1364 ‫و‬mortuus I cujus commentarius [ ‫ و‬ad
‫م‬Te
quem Thi-ed-dtn Ali Ben Abdallah Tebrtza, anno 746 (ine. 4. Mai. 1345) ‫و‬suutrom
glossas ,tidide Timperfectus remansit1 ‫ ـ‬0thntin Ben 4 ‫ة‬ d-el-neliR
sr Kurds
a ‫يسوي‬
Shafiita, anno 738 (ine. 30. Jul. 1337) mortuus -- AMohammed Ben Ali Ben MatsA
Trbaift Shafiita, anno 686 (ine. 16. Febr.1287) mortuus - Sherefed-dtn Habatallah
Abd - el-rehtm Ben - elbirtai Hanatoi Shafiita anno 738 .cni( .03 .luJ )7331 to
‫و‬Ben
mortuus, eujus commentarius Mtfitth El - Hitoi inscriptus est. Idem expositionis
tahrt‫ر‬-Taudhth
E1 - Hitoi inscriptae et alius libri in ,detaH Teistr el ‫وم‬fetttact
fi
El-Hatot appellati, auctor est, in quo se quaestiones operis Hiuot commemorasse
7

‫ وترح سراج الدين‬777 ‫أن البقاء حمد بن عبد البر القفطى السبكى الشافى المتوفي سنة‬
‫عمر بن على ابن الملقن المتوفي سنة منه في مجلدين ضخمين ولم يوضع عليه مثله وله‬
‫تص خيع الحاوى في مجلد وشرح بهاء الدين أحمد بن على أبن السبكى الشافى المتوفى‬
‫ شرع في قطعة طويلة ولم يكمله وشرح الشيخ فخر الدين أحمد بن الحسن‬٢٨٣ ‫سنة‬
‫ ولم يكمله أيضا وهو كبير ممزوج أوله الحمد لله المتوخد‬73 ‫ الجاريودى الشافي المتوفي سنة‬5
‫بوجوب الوجود الاع وسماه الهادى وشرح قطب الدين أحمد بن حمود الختانى الرازى المتوفي‬
٧٣ ‫ [ولم يكمله] وعليه حاشية التاج الدين على بن عبد الله التبريزى المتوفي سنة‬٧٢ ‫" سنة‬
‫وشرح عثمان بن عبد الملك الكردى المصرى الشافى المتوفي سنة " وتمرح محمد بن على‬
‫ وشرح شرف الدين هبة الله بن عبد الرحيم بن‬18 ‫أبن مالك الاريلى الشافى المتوفي سنة‬
‫" سمّاه مفتاح الحاوى وله توضيج الحاوى أيضا وله‬8 ‫ البارزى الحموى الشافى المتوفي سنة‬10
‫كتاب آخر على المحاوى سمّاه تيسير الفتاوى في تحرير المحاوى ذكر فيه أنح ذكر مسائل المحاوى‬

.4bulbech
‫ر‬ Mohammedn u
Ben Abd-el-berr Cafia Sobka ,atiifahS annoJ 777 .eni( .2
1376) mortuus – Sarty-ad-dtn Omar Ben Ali Ibn-elanolackchitn, anno 804 (ine. 11. Aug.
similis ad arehetypum non compositus est
(1401 mortuus ‫ و‬cujus commentarius ‫و و‬eui
duo volumina magnae molis continet. Idem emendationem ( Tes'ith ) libri EIthaos
volumine comprehensam emisit ‫ ـ‬,Beht-ed-dtn Ahmed Ben Ala Ibn-elsobht Shafiita
.anno ‫ل‬ n e
773 ( inc 15 . .lu 1371 ) ,sutcnufed qui m
fragmentum a
longum ,tipecni t
nee
absolvit - Sheikh Fakhr ‫ ـ‬ed-din Ahmed Ben - elhasan Jitrperda Shafiita ‫ و‬. anno 7465
)
.ie.n
a
4 iM‫( م‬1345 mortuus ‫ و‬cujus commentarius amplus ‫ و‬، ‫و‬ uimtextum
utximda
.habet
etita :tipicni Laus Deo necessaria sua existentia unico etc ‫ و‬Hada inscriptus
et ipse non ad finem adductus est ‫ ـ‬Cotb - ed-dtn Mohammed Ben AMaintid
Tehttini R428 ‫ و‬anno 766 .eni( .82 Sept )4631 ,suutrom [ eujus commentarius [ ‫ و‬ad
quem T%-ed-dth Ali Ben Abdallah Tebrt s, anno 746 (ine. 4. Mai. (5431 ‫و‬suutrom
remansit ‫ ـ‬0thmtn Ben Abd-el-netik Kurds drisrs
edidit [Timperfectus
‫و‬glossas
Shafiita, anno 738 (ine. 30. Jul. 1337) mortuus -- Mohammed Ben 47a Ben IW1488
Irish Shafiita ‫ و‬anno 686 .eni( .61 .rbeF )7821 mortuns ‫ ـ‬Sherered-dan Higatamaa
Ben Abd-el-rehin Ben - elbirtai Hanatos Shafiita, anno 738 (inc. 30. Jul. 1337) to
mortuus ‫ و‬cujus commentarius Mtfith El - Hates inscriptus .tse Idenn expositionis
Taudhth El - Hitoi inscriptae et alius libri in Hates ‫ و‬Teastr el-‫ر‬fetttact fs ‫م‬,trhaa
El-Hatoi appellati, auctor est, in quo se quaestiones operis Hitact commemorasse
6

‫والترتيب جيد التفصيل والتبويب ولذلك عكفوا عليه بالشرح والنظم فمن شووحه شرح‬
‫قطب الدين اجد بن الحسن بن القالى الشافى المتوفى سنة سمّاه توضع الحاوى وعليه‬
‫" وتماعا‬1 ‫حتمية للشيخ بدر الدين حسن بن عمر بن حبيب المحلى الشافى المتوفي سنة‬
‫التوشيح أورد فيها زوائد مفيدة في اظهار الفتاوى وكشف بعض أسرار المحاوى ومنها شرح أن‬
5 ‫عبد الله محمد بن سبط المصنف سمّاه الحاوى أيضا وشرح الامام الى عبد الله الناشرى‬
‫اليمنى الشافى المتوفي سنة وشرح الشيخ علاء الدين على بن اسماعيل القونوى المتوفى‬
‫ وهو يجلس أوله الحمد لله باعث الرسل وموضوع السبل الراغ ذكر فيه من شروحه‬، ‫سنة‬
‫شرم الشيخ علاء الدين الطاوسى وشرح الشيخ الامام ضياء الدين عبد العزيز بن محمد‬
‫الطوسى الشافى المتوفى سنة ان المسمى بالمصباح فأخذ القونوى ما فيها فزاد على تعليقة علاء‬
10 ‫الدين وأسقط أكثر ما في المصباح فصار شرخا وسيظا وعلى شرح القونوى حاشية للشيخ أن‬
‫النجا بن خلف المصرى الذى ولد سنة أنه وعى في أربع جلدات ومن الشروح شرح‬

et ordinatum ‫ و‬et praecipua sectionum et capitum dispositione esse .mutcnitsid Ea


de caussa assiduam viri doctiposuerunt operam in illo et commentando et metrice
exarando, ut Cotb-ed-dtn Ahmed Ben-elhasan Ben-el-cthli Shafiita, anno . . . ‫و‬mortuus
eujus commentarius Taudhth El- Httact inscriptus et a Sheikh Bedr - ed - dan Hasan
Ben Omar Ben Hat th Haleba ,atiifahS anno 779 .cni( .01 .iaM 1377 ) mortuo ‫ و‬levi
adnotatione Tetoshah appellata ornatus est. Additamenta ibi protulit utilia ad
responsa juridica explananda et nonnulla libri Hiuot arcana retegenda – deinde 4Ba
4‫ر‬5 ‫ة‬
‫ص‬ d
JMohammed
n aa
auctoris ,sopenH -T
rp qui commentari
oI um la
eodem Eh3
nomine
insignivit ‫ ـ‬Imam Abu Abdallah Ntishtra Fement ,atiifahS anno . . . . mortuus --
‫و‬ S
Alh-ed-dtn h
Ali Ben Ismail e i
,setemuC anno 729 .cni( k5 . .voN )82h
31 mortuns
cujus commentarius volumine comprehensus itaincipit: Laus De0 legatos mittenti et
v
aperienti
‫و‬ inter commentari
.ete Ibi i a os illis
laudantur gui auctores habent Sheikhum

‫ر‬4 ‫دت‬ 7 Tatoust


4- eted
sheikhum
t3a -d
Imam
et - l e- in
Dhigh-ed-d dbA Ben Hohanned
in
Tast ,matiifahS anno 706 .eni( .31 .luJ )6031 mortuum ‫ و‬cujus commentarius AMisbah
10 inscriptus alter fons fait, unde Canetes hausit. Glossis 4/4-ed-dini inde auctis ‫و‬ plurima
ex commentario dfisith removit , ut commentarius evaderet mediae amplitudinis.
A
commentarium cumeani
‫و‬ sheikh Abu'inejhd
Ben Khalaf Misrt "Ann 0
849 (iP
.9 .rpA )5441 natus ‫ و‬scholia quatuor voluminibus comprehensa edidit – Porro

‫جداًا‬
5

‫ حال السلوك للشيخ ناصر الدين الشاذلى المصرى قصيدة في خمسة وستين بيتا أولها‬٣٣٧٣
‫من ذاق طعم شراب القوم يداريه‬
‫ حاتوت الطبيب البقراط ثلاث مقالات وهو كتاب قطيطوون قال جالينوس أن بقراط‬٣٣٧٥
‫ا تحتوت‬Frw ‫أمر أن هذا الكتاب أول كتاب يقراً من كتبه ومعى قاطيطوون حانوت الطبيب‬
‫ حاوى الحشان‬٣٣٧٧ ‫ عظار لان عامر أحمد بن عبد الملك القرطبى الاندلسى المتوفي سنة‬5
‫ه حاوى القصيرى في الفروع الحنفية الشيخ الامام محمد بن أبيعيم أبن ابنوس الصيرى‬٢٣
‫المحنغى تلميذ شمس الاثمة السرخسى المتوفى سنة مه هو أصل من أصول كتب الحنفية وفيه‬
‫ آلاحا على التسعير في الفروع‬٣٣٧1 ‫شىء كثير من فتاوى المشايخ يرجع اليه ويعتمد عليه‬
‫للشيخ نجم الدين عبد الغفار بن عبد الكريم القزوينى الشافي المتوفى سنة خمس وستين‬
‫ وستمائة وهو من الكتب المعتبرة بين الشافعية أوله الحمد لله المتوحح بالعظمة والكبرياء‬10
‫الاع قالوا هو كتاب وجيز اللفظ بسيط المعالى محرر المقاصد مهتاب المبانى حسن التأليف‬

4374. Hal el - so I f k, status viae mysticae , auctore Sheikh Nastr - ed - dtn Shdidasala
Misrt. Casida sexaginta quinque versus continens , quae ita incipit:
(aui saporem vini fratrum spiritalium gustavit, scit qui ille sit.
‫ة‬
.4375 H n tit s u officina
el - teb fb , b i.icin o
dem Liber it
Hippocratis ces
etribus
compositus ‫و‬ .a Chtttertinra ,e.i officina exbi ce
graeeo car itargetow appellatus
Galenus : Hippocrates ‫و‬ , t i u q n i .
hune suum librum omnium primum legi jussit ‫ـ‬
.4376 Hantitattar ‫ و‬officina ,iiratamora auctore Abu Amir Ahmed Ben Abd-el-media 5
‫و‬Cort ubs .81n
4ndaht88 no ‫ ـ‬.4377 H4 wi el - h o ss à ,n conquisitor pulehri
. . . mortuo
bonique. – 4378. Ha wi E1 - Hasfri, conquisitor de partibus juris Hanefitici
derivatis ‫ و‬auetore Sheikh et Imam Mohammed Ben Ibrahtm Ibn Ebenus Hastrs
Hanefita Serakhsti Imamorum Solis discipulo, anno 500 (ine. 2. Sept. 1106) mortuo.
Archetypum est summae auetoritatis inter libros Hanefitarum primarios ‫ و‬magnann
responsorum a doctoribus jurisconsultis redditorum copiam complectens ‫ و‬ad quod
.t an
ad praesidium qu
summae an
auetoritatis reeurritur ‫ ـ‬.4379 ‫و‬El -Ha
wi El - Sagh fr
conquisitor Parvus de articulis juris Shafiitici seeundariis, auetore Sheikh Nejan-ed-dtra
4bd-el-ghaffir Ben Abd-el-Rertn Castetna Shafiita, anno 665 (inc. 2. Oct. 1266) mortuo.
Librum hunc ‫ و‬eui a Shafiitis pretium maximum ,rutiutats et qui :tipicniati Laus 10
Deo magnificentia et excellentia unico ete. , breven esse dieunt verbis ‫ و‬at sensu
Plenum ‫ و‬accurate describere mentis ,atatigoc polite constructum ‫ و‬eleganter compositum
4

‫تدوينا مستقلا متعلقا ويقال لها تعليقة أيضا واول من دونها على ما عرف (الشيخ حمد بن‬
)‫احمد الشهير بابن اليسار المتوفي سنة ثلاثمأنة وبضع سنين‬
‫باسم حاصلا كورة آل خلاحت في فضائل سورة الاخلاص لمجد الدين أن طاعر حمد بن‬
‫ام آل حاصل في اختصر المحصول في الاصول‬٣٣ ‫ه‬1 ‫يعقوب الفيروزبادى الشيرازى المتوفي سنة‬
5 ‫ الحاصل والمحصول في عشرين يجتدّا للشيخ الرئيس أن عبد الله حسين‬Fr ‫يأتى في الميم‬
‫م حاطب ليل وجارف سيل للشيخ جلال الدين‬Frw.f ‫بن عبد الله ابن سينا المتوفى سنة‬
‫ جلد كبير جمع فيه شيوخه على المنجم‬1 ‫عبد الرحمن بن أن بكر السيوطى المتوفي سنة‬
‫ جمع فيه فوائد‬،18 ‫أن جملة أحمد بن يحيى التلمسانى المتوفي سنة‬ ‫لابن‬ ‫أ حاطب الليل‬Frv
‫ آل حاكم‬٣٣٧٣ ‫م حاقل ق تكملة الكامل يأتى في الكاف‬frw ‫أدبية كالتذكرة وهو يجلدات‬
10 ‫ه‬81 ‫في أصول الفقه لابى نزار حسن بن صافى المعروف بملك الناحان المتوفى سنة‬

cum iistantum textus verbis ‫ و‬guae ,rutnacilpxe ut in librum singularem adnotationes


‫و‬ festinantius h a
scriptas continente m congerantur s
et componantur unde illae glossae
Talteat quoque .e.i scholia sine magna cura conquisita ‫ و‬.rutnucid Primus qui ea
in librum ,tissegnoc quantum scimus ‫) و‬ Sheikhofuit AMohammed
gl Ben u,demhAv
Ibn - elyestir dictus et anno 300 (inc. 18. Aug. 912) et quod excurrit, mortuns). –
4367. " Ha sil kur et el - kh a la s, fructus terrae salutis de meritis Suratae
,shtdiART auctore Mejd-ed-dtn ‫ر‬, Thiir
ts 4 iBen
Mohammed t b iu
rFirustibidi
YactiB hS
.a nn o
817 .eni( .32 .traM )4141 mortuo ‫ ـ‬.4368 E1 - H ‫ة‬sli ‫ و‬.sutcurf Compendium
5 operis Malistil de principiis juris, de quoin litera 31in dicetur. – 4369. E1 - Ha si 1
w e El-Mahs l, fructus et bona comparata, auctore Sheikh Reyis 4Bu 4bdallah
Hosean Ben Abdallah Ibn Stna, anno 428 (ine. 25. 0ct. 1036) mortuo. Wiginti
.volumina ‫ ـ‬.4370 Hatibleil we j ‫ة‬ rifs
s tinoeturnus
ie lignator
,la mal et ac
.sitnerrotidipar Volumen magnum ‫" و‬in ‫و‬ Sheikh
uo h td Jelil
--de ‫ر‬4bd na-mhar-le
Ben Abs Beir ,stityoS anno 911 .cni( .4 .nuJ )5051 mortuus ‫ و‬doctores su08 ordine
.alphabeticocollegit ‫ ـ‬.1734. H ‫ة‬ i1 -e
be
‫او‬ti 1 ‫و‬li .sungna tor
rutcon Plura volumina
in quibus Ibn Abu Hejda Ahmed Ben Yahga Tilianstans, anno 776 (inc. 12. Jun. 1374)
mortuus, res utiles ad humanitatis studia pertinentes ad instar operis Tedakaret
.congessit ‫ ـ‬.4372 Ha fil fite km il et E1 - Ka ,lim .sulpmarebil Supplementum
‫ذ‬.

magnum operis Khanil, de quo in litera K4r sermo erit. – 4373. E1 - H ‫ة‬k im ‫و‬
judex de principiis
gr am ,siruj auctore 4Bu
ma AY - ‫ة‬1
Hasan2
Ben ,ifatS4 o
r
vulgo Rex
‫ا‬.
tieorum (IMedii el-noitat) dicto et anno 568 (ine. 23. Aug. 1172) mortuo. -

‫ا‬
‫و‬

‫ج‬ ‫ يحججتختتحججج‬- . . ‫ ط‬. . ‫ـ ـالـــا‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ ـ‬2 ---------- - -
5

‫ حال السلوك للشيخ ناصر الدين الشاذلى المصرى قصيدة في خمسة وستين بيتا أولها‬٣٣٧٣
‫من ذاق طعم شرأب القوم يداريه‬
‫ حانوت الطبيب لبقراط ثلاث مقالات وهو كتاب قطيطوون قال جالينوس أن بقواط‬٣٣٧٥
‫ا حانوت‬٣٣٧ ‫أمر أن هذا الكتاب أول كتاب يقراً من كتبه ومعنى قاطيطوون حانوت الطبيب‬
‫ حاوى الاحسان‬Fr"w ‫لائق عامر أكد بن عبد الملكى القرطبى الاندلسى المتوفي سنة‬ ‫ متقار‬5
‫ حاوى لخصبرى في الفروع أختفية للشيخ الامام محمد بن أبيعيم أبن أبنوس لحصيرى‬٣٣٧٨
‫المحتفى تلميذ شمس الاثمة السرخسى المتوفي سنة مه هو أصل من أصول كتب الحنفية وفيه‬
‫ الكاوى الصغير في الغروع‬FP71 ‫شىء كثير من فتاوى المشايخ يرجع اليع ويعتمد عليه‬
‫للشبيغ نجم الدين عبد الغفار بوتي عبح الكريم القزوينى الشافي المتوفى سنة خمس وستيبون‬
‫ وستمائة وهو من الكتب المعتبرة بيى الشافعية أوله الحمد لله المتوخد بالعظمة والكبرياء‬10
‫الخ قالوا هو كتاب وجيز اللفظ بسيط المعافي محرّر المقاصد مهتاب المبانى حسن التأليف‬

.4374 Ha l el - so I ‫و أثة‬k status viae mysticae , auctore Sheikh ZWhsir - -de dtn Shlidails
.trsaMA tiita
Castda sexaginta quinque versus continens ‫و و‬:uae picni
Qui sap Orem wini fratrum spiritalium gustavit, soit qui ille sit.
.4375 Han it el - teb fb ‫ و‬officina .icidem Liber Hippocratis e tribus sectionibus
compositus ‫ و‬-arabice Chtttertin .e.i officina ex graeco becar ‫ة‬.argeton
sutalleppa
Galenus : Hippocrates ‫و‬ hune suum
,t uomnium
ilibrum qn ,numiri
p legi.
jussit -
.4376 H ‫ة‬‫و‬n att a ‫موي‬officina
it r ,iiratamora auctore Abu Amir Ahmed B Abd-el-nnellak 5
Cortubi Andalust ‫ و‬anno . . . .outrom – .7734 Ha wi el - h o ss à ,n conquisitor pulehri
.bonique ‫ ســ‬.4378 Hawi E1 - Has fri ‫ و‬conquisitor de partibus juris Hanefitici
derivatis, auctore Sheikh " et Imam Mohammed Ben Ibrahim Ibn EBenas Hasa rs
Hanefita Serakhsti Imamorum Solis discipulo , anno 500 (ine. 2. Sept. 1106) mortuao.
Archetypum est summae auctoritatis inter libros Hanefitarum primarios ‫ و‬magnaan
responsorum a doctoribus jurisconsultis redditorum copiam complectens, ad quod
ad praesidium summae auetoritatis .rutirrucer – .9734 El-Ha wi El-sagh tr
‫و‬tanquan
conquisitor parvus de articulis juris Shafiitici secundariis ‫ و‬auctore Sheikh Nejan-ed-dans
‫و‬Abd-el-ghaffhr Ben Abd-el-kertn Castoint Shafiita .anno 665 .eni( .2 .tcO )6621 mortuo
Librum hune, eui a Shafiitis pretium maximum statuitur, et qui ita incipit: Laus 40)
.Deo magnificentia et excellentia unico etc ‫ و‬brevem esse dieunt verbis ‫ و‬at sensu
plenum ‫ و‬accurate describere mentis cogitata ‫ و‬polite constructum ‫ و‬eleganter compositum
‫باب الحاء المهملة‬
]‫ حتى الارواح الى بلاد الافراح الشمس الدين محمد ابن قيم الجوزية [لحنبلى‬٢٣٣
‫ وهو يختصر على سبعين بابًا كلها في الاخرويات أوله الحمد لله الذى جعل‬،‫المتوفى سنة أه‬
‫جنات الفردوس لعباده الغ ثم لخصه تلميذه بحذف أسانيده وسماه الدى ألى أشرف المساى‬
‫ أوله الحمد لله الذى أوضاع لعباده الصاخين أليغ ورتبه على ثمانية أبواب مرة حاكى القلوب‬5
‫الى لقاء المحبوب الشيخ أن عبد الله محمد بن الملاح الشاذلى امام المحاصر لقواته مهتمة‬
‫الطاقر يأتى‬
‫الكتاتيبة‬ ‫أسرع‬
‫عبارة عن أطراف الكتاب ت صار عبارة عما يكتب فيها وما جرد منها بالقول فيدوّن‬

LIBRI QU ORUM TITULI A LITERA my puNoTo


DIA CRITICO DESTITUTA INo rprt NT. "
. .4363 11 ‫ ة ل ة‬e 1 - erwah ‫ و‬impulsor spirituum ad terrana gaudiorum ‫ و‬auctore
[She ns
in Mohammed -e
Ibn Caggin-elia d-
uxiget d ‫ و‬. ,e
[Hanbalita asan.enn
i( 11a .
. Mart
1350 ) mortuo. Compendium est in septuaginta capita distributum , quae singula de
rebus aguntad alteram vitam pertinentibus ‫ و‬et incipit ita : Laus Deo ‫ و‬qui hortos
Paradisi suis cultoribus creavit etc. Posteapotiora ejus auctoris discipulus auetoritatibus
demtis selecta edidit ‫ و‬epitomenque ‫ و‬, o
octo capita et initiumuhoe dedit : iLans IDeo
.q ui
cultoribus suis probis aperuit ete ‫و‬ . E
- Dhaida eshref el-nnestha
7 inscripsit ‫ ـ‬5
.4364 H ‫ة‬ b
di el - edi
l ‫ من ثروة امام است و‬vaiuin ad amatum inveniendum ‫ و‬auctore sheikh
‫ة‬
‫ر‬4 u Abdallah Mohammed Ben d
- elneIThh .htadtthS – .5634r
E1 - Ha dhir life w a
‫ا‬M et E - Tahir ‫ و‬promptuarium adnotationum ad opus IIIoeaddenses a
cad dem o
Thhar editum ‫ و‬.d
quoinfra videndum
e est

4366. El - EI it sh iy et. Notae margini adscriptae.


Huic voci ‫ و‬duae proprie extremas libri partes sive margines significat ‫ و‬. cleinde
vis subjecta est eorum ‫و و‬
uae r ut
marginiadsc nu
ribuntur et h
quae a
inder ted
nude
1 .
XX

Pag. Lin. Pag. Lin.


627. *14. pro 4 bu'lfattih l. Abu tfalth .637 3 . pr0 ‫ في الرواية عماد الديون‬.1 ‫في الرواية‬
628.*12. - Joxttla l. Jextoeli s. Jexault
‫عن عماد الدين‬
635. 2. - ww l. I'v
‫* ـ‬5. - 727 ).v e.n7o
2iN. (1326 .1 627 8. - ‫ من علماء عصر‬al, ‫من عصر علمآء‬
(inc. 20. Nov. 1229) 650. 6. - ‫شرف بن عثمان‬ al. ‫شرفا الداين‬
.636.10 - ‫الرسول ما رسول‬ ‫عثمان‬

IN T0M0 TERTI0 HAEC SUNT CORRIGENDA :

Pag . Lin. Pag. Lin.

.20 pro.6 ‫ أبوا‬1 ‫أبوابًا‬ 233. "10. pro Ibn - elnejda l. Ibn - elmojda
.40 5 . - ‫م‬1‫ م‬.1 ‫من‬ .344 .9 - ‫ من كبت‬.1 ‫من ناخب‬
.96 .10 - ‫ا أنوي قطبقا‬. ‫أبود قطبقا‬ – *16. - ex ejus rebus utilibus potiora
.97 .3 - ‫ أنوطبقا‬1 . ‫أبوطيقا‬ 1. selectas ejus res utiles
*5. - 4 nutica 1. 4ptittch .fc Cor 26 ‫ و‬.54
.357 *3. - .Shardxtana
172. *9. - Salk l. Silk 392. "15. - Zatura l. Haura

.175 *01. - Confectio ‫ ـ‬-instar


.l opus hu .393 "3. - ‫ حوض‬non est ‫ وو‬colligere ،، sed
jus scripturae pretiosae pul ‫ وو‬cisterna 66 ‫ و‬.ut
videtur cf
chrum est picturae instar p . 453. lin. 5 . Locus du
176. "11. - septem l. quinque bius est.
HA JI KHALFAE

L EX I C O N

BIBLIO GRA DHICUM ET EN CYCL 0D AEDICU M.

W O L. III.

III . 1
XX

Pag. Lin. Pag. Lin.


627. *14. pro 4 Bu'lfattih l. Abulfblth 637. 3.pro ‫ في الرواية عماد الدين‬.1 ‫في الرواية‬
628.*12. - Joxttla l. Jextoeli s. Jexault ‫عن عماد الدين‬
635. 2 . - ٧٣٧ 1. "w
640. 8. - ‫ مون علماء عصبر‬al. ‫مون عصبر علماء‬
‫* ـ‬5. - 727 ).v e.n7o
2iN. (1326 .1 627
(inc. 20. Nov. 1229) 650. 6 - ‫ شرف بن عثمان‬al. ‫شرف الدين‬
.636.10 - ‫ رسول‬.1 ‫الرسول‬ ‫عثمان‬

TN TOMO TERTI0 HAEC SUNT CORRIGENDA :

Pag . Lin. Pag. Lin.

20. 6. pro ‫اباوبأ‬.


‫أبوابا ما‬ .233 10* pro Ibn - elmejda l. Ibn - elmojda
.40 5 . - ‫م‬of .1 ‫من‬ .344 .9 - ‫من تكتحت‬ .1 ‫من ذتخب‬
.96 .10 - ‫ أنود قطبقا‬-1 ‫أبونقطبقا‬
‫* ـ‬61. - ex ejus rebus utilibus potiora
.97 3 . - ‫ أنوطبقا‬1 . ‫أبوطيقا‬ .1 selectas ejus res utiles
‫* ـ‬5. - .4ntutica
.l 4pttlicth .753 .3* - Shirdxtina .fc Cor 26 ‫ و‬.54
172. *9. - Salk l. Silk 392. *15. - Zaura l. Haura

– instar .l opus hu | .393 *3. - ‫ حوض‬non est ‫ وو‬colligere ‫ ؟؟‬sed


.175 *01. - -Confectio
jus scripturae pretiosae pul- ‫ وو‬cisterna ‫ ؟؟‬, ut videtur cf.
chrum est picturae instar p. 453. lin. 5 . Locus du
.176 ‫ م‬.11 - .l quinque
.septem bius est
. ‫ا‬ . ‫ا‬

XIX

Pag. Lin. .
Pag. Lin.
451.*10. pro Holulu al. Hallulti 508. "5. pro Ket/deda l. Aeakelda
*12. - Keikleda l. Keakeldt .514 .9 - ‫ لما‬.al ‫الى‬
.452 .9 - ‫ مسلكى‬.al ‫مسئلة‬ .519.10 - ‫ سنة‬.1 ‫في سنة‬
.453 6 . - ‫ سنة‬.1 ‫سنة أربع بعد ألف‬ 526. 5. - ‫ بقع‬l. ‫يقع‬

– 9. - ‫بشرحة ما وشرح‬ .527 .3 - .AFPal ٨ ‫من‬


– – - ‫ الغلاء‬.al ‫العلامة‬ 530. 2. ‫بزعادل‬ al. ‫بزبينا‬
455. 5. . ‫بطـ‬ al. ‫بطن‬ – .8 - ‫ قاله عقد‬.al ‫قالع صاحب عقلان‬
*1 . - tz o lm l. tz a l em "3. - Zahd al. Zebtd
.531 "41. - ‫ه‬Jebrett
.l Jebert
.464 .6 - ‫ه تقريبا‬l. ‫بعد‬
*6. ‫ ح‬Malekitarum .l Malikitarum .541 .10 - ‫ أبا‬.al ‫أبا على‬
‫و‬C - 2
544. "15. - Shttrika al. Shthroks
.400 .7 - ‫الخليجى له الحليقى‬ 546 ، 4 - ‫ وعلى‬.al ‫وهو على‬
.467 1 . - ‫ والتنظير‬.al ‫والنظراء‬ .555 3 . - ‫ فانع‬.al ‫مات‬
470. 6. - ‫ وحته عف‬l. ‫وضعف‬
– "11 . - ejus que caussa infirma est l.
caussamque ejusinfirmat .562 3 . - ‫ سهاونه‬.al ‫سماوية‬
‫ة‬76. 7 - ‫اه الرنان وشتى‬. ‫الرئث ويشتى‬
– 8. - ‫ على‬al. ‫عن‬ .576.10 - ‫وهو من ما وهو‬
.474 4 . - ‫ خهذه‬.l ‫فهنا‬ 579. 1 . - ‫برعا‬ ‫ كمال‬al. ‫كمال ألد بن‬
.482 4 . - ‫ حصر‬.al ‫خاص‬ .586 6 . - ‫ وهى‬.al ‫وعما‬
590. 5 . - ‫ مون‬al. ‫على‬
.485 .7 - ‫ الاناب‬.al ‫الآيات‬
492. "3. - tres l. trium ‫ة‬19. 5 . - ‫ الفلاس‬.al ‫القلانسى‬
– "061 - Co‫أ‬Cultt
-int
.l Cobetihna .s 595. 6. . ‫ حيبر ورعا‬al. ‫بان حجبرون‬
bealtats
– "11. - Heartin al. Ben Heartin
.501 .11 - ‫ ونقل‬. ‫ونفل‬ 597. *9. - Khalf y 4t l. Kh il a fy t t
- "19. - traditione saneitunn l. spon - – - Khalici l. Khalasci
taneum
- "10. - Khalt l. Khalas
502. "8. - cognitio significationis , quae
voci rototit i.e. relatores, .601 .7 - ‫ الاخوى‬.al ‫الناحوى‬
618. 6. - ‫ويضيع‬ l. ‫وبضع‬
tribuenda est l. scientia
70cis ‫ و‬-Quarelatores re – "21. ‫م‬trecentas
sat –n
omissis
ec .lert
ferenda inferunt et quod excedit traditio
.503 5 . - ‫ أولى‬.1 ‫أولى بها‬ nes auctoritatibus omissis
sumsisse
‫ة‬50. .8 - ‫ وصفا‬.al ‫وضعا‬ 619. "3. - Fattih l. Fott/
.506.10 - ‫ جمعها‬.al ‫جمعا‬ 622. 3. - ‫بعذار‬ al. ‫بعجل‬
.507 1 . - ‫ عيبنى‬.al ‫بن عيخى‬ 623. "2. - Fattih l. Fottih
*** ‫و‬
‫‪XWIII‬‬

‫‪Pag. Lin.‬‬ ‫‪ Pag. Lin.‬أ‬


‫‪.334‬‬ ‫‪.8 .pro‬‬
‫أم ‪ov al‬‬ ‫‪.441 *61. .pro‬‬
‫‪980 .cni( .41 .iaM )2751 al 084‬‬
‫‪336.‬‬ ‫‪7.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫ألناكاش‬ ‫‪al.‬‬ ‫مرا‬ ‫الناع‬ ‫‪(inc.‬‬ ‫‪31. Mart.‬‬ ‫)‪1576‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪414. *3. - Beltma l. Bellima‬‬
‫يعتمد عليه ما يعتمد ه ‪– .10 -‬‬ ‫تفسيره ‪ .1‬تفسي ‪.415 7 -‬‬
‫"‪..‬‬ ‫‪ .‬م‪.‬‬ ‫‪.. - ...‬‬ ‫‪.‬‬ ‫دع سبره ‪ 10‬دعسير ‪ . -‬ا‬
‫‪337.‬‬ ‫‪9. -‬‬ ‫الفقهية ‪.1‬‬
‫‪.‬مهيف‬ ‫*‪.416 16‬‬ ‫‪teotofle‬ه ‪- Ibn - elfuta l. Ibn -‬‬
‫ما يذهب ‪ .‬اه بنهب ‪.340 1 . -‬‬ ‫‪.417 *91. -‬‬ ‫‪Mirm thn .l Illetrenttn‬‬
‫‪34-5 . "14. 15. - Jamret l. Jathra‬‬ ‫الشافي المتوفي في ‪ al.‬الشافي ‪418. 3. -‬‬
‫‪3 <16. *3. 5. - Ibn Jerti l. Ibn Jorety‬‬ ‫حلاود سنة ‪f .‬أ‬
‫‪4 .0 10.‬و | أبو بكر أحمد بن ماة أبو بكر بن ‪.349 5 . -‬‬ ‫والاغراض ‪ .al‬والاعراض ‪-‬‬
‫‪352.‬‬ ‫‪1. -‬‬ ‫العراقى‬ ‫‪al.‬‬ ‫الفراتى‬
‫وتسعمانة الى سنة سبع ما وتسعمائة ‪.421 4 -‬‬
‫وكأن ‪ .al‬وكان ‪.358 5 -‬‬ ‫وتسعين وتسعمانة‬
‫من على العمر في ‪a‬ام بن عراقى ‪.361 3 . -‬‬ ‫‪ 4‬يد أم دام ‪ )0 - ... .al‬ـ ا جهه‬ ‫‪.‬‬

‫عز الدين ماة سعيد الدين ‪– 5 . -‬‬ ‫فخر الدين الرازى ‪ .al‬أخر ألحين ‪.425 6 . -‬‬
‫ينتمى ‪ 1 .‬ينتهى ‪.369 5 . -‬‬ ‫ور‬ ‫رج‬
‫ثلاث ‪ .1‬ثلاثة ‪.372 .10 -‬‬ ‫مائة سنة له مائة ‪– 8 -‬‬
‫النداى ‪ .al‬السوآتى ‪.375 .9 -‬‬ ‫عظوم ‪ .al‬حطوم ‪.426 1 . -‬‬
‫جهة ‪ .al‬جهتنع – ‪– .10‬‬ ‫الاحرفوشى ‪l.‬ه الاحرفوسى ‪.428.10 -‬‬
‫مأنة ‪ .al‬ألف ‪.378 5 . -‬‬ ‫ألى شعب ‪ .al‬بشعب ‪.429 7 . -‬‬
‫فكتبوأ له ما فكتبوأ ‪.380 5 . -‬‬ ‫السبت ‪ .al‬الخمس ‪.430 6 . -‬‬
‫الحيوقى ‪ .al‬الخيوتى ‪.381 1 . -‬‬ ‫نياما ببراعة ‪ .al‬نياما برهة ‪.431 1 . -‬‬
‫–‬ ‫النهدى ‪ .al‬الهدى ‪.9 - .‬‬ ‫–‬ ‫ما أغسلع ‪ .al‬فافسحل ‪5 . - 8‬‬

‫للعلم ‪ .1‬ألعلم ‪.385 .9 -‬‬ ‫لغانع ‪ .1‬لغابع ‪.433 .10 -‬‬


‫‪ | – *81. - dialectiis .1 dialectis‬محب الدين ما محب الدين بن ‪.388 .3 -‬‬
‫أكد بن‬ ‫بتمام ‪ .al‬بنام ‪.434 .10 -‬‬
‫‪389. * 10. -‬‬ ‫‪Mocarrab l. IMocarret‬‬ ‫–‬ ‫‪"3. - Senklttrnt l. Senkeltint‬‬
‫‪.391‬‬ ‫سنة ‪ ٨٧‬ما سنة ‪5 . -‬‬ ‫‪.438‬‬ ‫‪1.‬‬

‫أن الاحسن ‪ .al‬بن الحسون ‪.396 .7 -‬‬ ‫ــ‬ ‫‪ - .11yal .11‬ســ‬


‫‪ *81. - Co thubegha .l Collutioght‬ـ‬ ‫ـ‬ ‫‪11 .‬‬ ‫‪-‬‬ ‫الزيرى‬
‫ألزبيرى‬ ‫‪.1‬‬

‫أنجيا في ‪ .al‬الغسائق ‪.397 5 . -‬‬ ‫أبون خروف ‪.‬ا أبون حروف ‪.441 .10 -‬‬
‫‪404. *7. - Zux ent l. Zeuoxent‬‬ ‫‪.‬ـ‬
‫‪19* - Ibn Hortf l. Ibn Khartff‬‬
‫أنعم علينا ‪ .al‬أنعمنا ‪.405 .8 -‬‬ ‫‪442.‬‬ ‫‪2.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫أوها‬ ‫‪l.‬‬ ‫أولها‬
‫بقبرز ‪ .al‬بقرس ‪.407 7 . -‬‬ ‫ثم صار مشتملا ‪ .1‬ت مشتملا ‪.444 5 . -‬‬
‫‪ * .11 - KarsiCypro‬ـ‬
‫يقرض ‪.1( )israC .la in insula 447. 10. -‬‬ ‫‪al.‬‬ ‫يعترض‬
‫‪ . *18‬اهمه؟ ‪.411 .9 -‬‬ ‫وكان ‪.450 .10 -‬‬ ‫‪.l‬‬ ‫ولكن‬
XWII

Pag. Lin. Pag. Lin.


.207 3 . pro ‫ وقعات‬.1 ‫وأقعات‬ 276.11 . pr0 ‫ النورى بحلب‬.1 ‫النورى المتوفي‬
‫ـ‬ *6. - JIVacadft .l IITackith t ‫بحلب‬
.208 .3 - ‫ أن بكر بن‬.al ‫أن بكر محمد بن‬ – "81. - Halebi commorans )‫سي‬ pro

.215 .9 - ‫ أبن أن الغائم‬.al ‫أبان أن الغنائم‬ ‫البة‬ ‫الشمس‬


‫* ـ‬61. - Ben ABilghtin .la Ben 4 ‫"دة‬7- ‫و‬72. 40 - ‫ بغصاحة‬.1 ‫بالغصاحة‬
ghanthian
.216 5 . - ‫ عصر‬.1 ‫بمصر‬ .282 .3 - ‫ فرضية‬.1 ‫فريضة‬ . 2

‫" ـ‬9. - mortuus l.in Aegypto mortuus | .284 .8 - ‫ بن العالى‬.al ‫بن ألمعنى‬
.219 * .17 -et
alias - Collubegith .l Cot ‫* ـ ا‬61. - Ben - elaIt .la Ben - elnoalla
- haboght ‫الاربعين حديثا ة لحديث‬
286. 5. - ‫نيعبرالا‬l.
228.*18. - IMosannifek l. IMosanntree
– .10 - ‫ أبو جعفر بن‬.al ‫أبو جعفر محمد بن‬
.234 1 . - ‫ الشاجامى‬.al ‫الشاحامى‬ .289 1 . - ‫ النبيين‬.al ‫البنين‬
– 2 . - ]‫هديفح ألى ولده [حفيبد‬.al ‫ألى ولد‬ ‫* ـ‬81. - Hantish .l Hammatish
‫ـ‬ Shajtima
*1 . - . gnid .lh
a ehS. .296 7 . - ‫ وعلاماته‬.1 ‫وعلاماتها‬
Ibra Bahr l.ab
.236 *01. - 4‫ر‬a Bu Bahr 299.15 . - ‫ ق‬.al ‫أولى‬
238 . "15 . - IMosannifek l. IMosannifee
239. 2. - ‫النوريشخى‬ al. ‫التوربشتى‬ .302 7 . - ‫أحادي ـ أصلا‬ ‫ على‬al. ‫الصأ‬s:
‫لا كتل‬

– *3. - Turapushta l. Taurapeshta ‫على آحاد الناس‬


.240 2 . - ‫ الفضل‬.al ‫لغضل اللع‬ .304 11 . - ‫ يعيش‬.al ‫أبن بعيبش‬
‫ـ‬ *5 . - .lalhdaF Fadhlaflah .803 *11 . - nisi quod l.nisi ubi
.244 2 . - ‫ للامام الحرمين‬.1 ‫لامام المحترمين‬ .311 1 . - ‫ يروه‬.1 ‫يرويع‬
.245 7 . - ‫ الدلالة‬.al ‫الدلالة في النبوات‬ .313 5 . - ‫ أبن عبد محمد‬.1 ‫أبن محمد‬
247. *14. - Shen thaea l. Shannu thaot ‫ـ‬ 9 . - ‫ بالفركاج‬l. ‫بالفركاح‬

253 . "9. - -Salt


- e/maradint .l Sibt El ‫* ـ ا‬7. - Ibn Abd Mohammed .1 In
‫ا‬aradtra
/a ‫ال‬demmaho1
.255 4 . - ‫م‬FF .1 .Fo .317 7 . - ‫ لان جر‬.1 ‫لابون جر‬
– – - ‫جمع‬ .1 ‫جمع من‬ – *41. - Abu Hajr .l Ibn Hayr
– 7 . - ‫ المتين‬.al ‫الشأن‬ .321 3 . - ‫ ألتوفيقف‬.1 ‫التوقيف‬
256.11 . - ‫ أبن غليون‬10 ‫أبن غلبون‬ – *4. - .leifuaT Tauektr
‫* ـ‬91. .20 - Ibn Ghaliytin .l Ibn Ghat | 322 - 10 - ‫ا خمس عشر‬. ‫خمسة عشر‬
‫ة‬ni 325 . 3 . - ‫ الزربوجى‬.al ‫الزرنوجى‬

.260 "3. - ‫ يعزو‬.1 ‫بعزو‬ – "5 . - Zerbaujt .la Zernatis


.262 "7. - Candlizideh .1 Chinallahdeh | .329 4 . - ‫ ويرة‬.1 ‫وايران‬
.265 .9 - ‫لأن النوسى ما لان التنوسى‬ .330 .8 ‫ه‬ineoibud ‫علم‬
– "17. - Abu lientist 1.0Bayya El-Tenust | 332. "19. - in septem particulis l. septem
s. El- TVaust diversis dialectis
III, : * *
‫‪XWI‬‬

‫‪Pag. Lin.‬‬ ‫‪Pag. Lin.‬‬

‫‪ .81‬ألاف ‪.132 pro.9‬‬ ‫الأن‬ ‫‪170. *18. pro Sermthrt l. Sormtars‬‬


‫‪174.‬‬ ‫‪3. -‬‬ ‫الشارع‬ ‫‪al.‬‬ ‫الشاعر‬
‫السنية ‪ .1‬الستة ‪.133 .1 -‬‬
‫‪175 .‬‬ ‫‪9.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫متناولاً‬ ‫‪al.‬‬ ‫تناولا‬
‫‪ *1 . - E - Satta .l El - Seniyet‬ـ‬
‫‪.135 .7‬‬ ‫‪mudnele.‬ة ذكري‬ ‫لبستان بك ‪ .1‬بسنان بك ‪.177 4 . -‬‬
‫‪ *7. - -Bustin‬ـ‬
‫‪Beg .l in favorem Bu‬‬
‫سبع ومائتين ‪ .1‬ومائتين ‪.137 .8 -‬‬ ‫‪stin Begi‬‬
‫) ‪ *41. - 201‬ـ‬‫‪.l‬‬‫‪c.n‬‬‫‪u‬‬‫‪03i‬‬
‫‪J‬‬ ‫‪. (816 .1 207‬‬
‫)‪(inc. 27. Mai. 822‬‬ ‫المحافظ اتف ‪ .1‬المحافظ ‪.181 .3 -‬‬
‫‪7. -‬‬ ‫وأبان‬ ‫‪al.‬‬ ‫أبن‬ ‫مون‬
‫نظم فارسى ‪ .al‬فارسى ‪.138 4 . -‬‬ ‫‪-.‬‬

‫أبن المقفع ‪ .1‬أبون المقنع ‪– 10 . -‬‬ ‫‪ dicit .l et Ibn‬ـ ‪ *5. - et Ibn Hajr‬ـ‬
‫‪ *81. - -Ibn‬ـ‬
‫‪– "annacomle .l Ibn - elm0‬‬ ‫‪Hair eundem librum pre‬‬
‫‪tiosum de caussis forensi‬‬
‫"‪caffa‬‬
‫‪bus composuisse dicit‬‬
‫وفات ‪ .al‬فوات ‪.139 .9 -‬‬
‫بكلامع ‪ .al‬بكماله ‪.182 6 . -‬‬
‫أبن عرب زاده ‪ .al‬عرب زاده ‪– .10 -‬‬ ‫‪elzamalektant‬ك‪ -a‬ـ ‪.185 *51 . - Ibn‬‬
‫‪.l Ibn - ela‬‬
‫‪442. *16 . - Alberctiha l. Ebrecth t‬‬ ‫اة ‪malk tan‬‬
‫أشهر ‪ .188 7 . -‬بن شبة أن زيد ‪ .al‬بن شيبة ‪.144 3 . -‬‬ ‫‪.1‬‬ ‫أشتهر‬
‫سدنة "‪"1‬‬ ‫النميرى المتوفي‬ ‫‪189. *3. - Ta tamm at l. T" et imm et.‬‬
‫ـ‬ ‫‪*6. - Obeada .l Abida‬‬ ‫‪Ubique.‬‬
‫وقفت عليه ‪ .1‬وقفتك ‪.145 3 . -‬‬ ‫الأذنوى ‪ .al‬الاولوى ‪.190 .8 -‬‬
‫لمكجم ‪ .1‬المعجم ‪.146 .9 -‬‬ ‫ألغضمولى ‪ .al‬ألغضلوى ‪.191 5 . -‬‬
‫‪ *11. - Kendi .l A indi‬ـ‬
‫الكنافي ‪ .al‬الكناين ‪– 6 . -‬‬
‫‪ .bis‬فهو ‪.152 .2 -‬‬
‫‪ et alias‬فهد ‪l‬‬ ‫‪ * 16 et *17 .‬ـ‬ ‫‪-‬‬ ‫‪Balektnt .l Bolcketina‬‬
‫البيت الحرام ‪ .al‬والبيت الحرام ‪– 4 . -‬‬ ‫‪.193‬‬ ‫‪ (1 .al‬ـ ‪,9‬‬ ‫‪1‬‬
‫ـ‬ ‫‪*3 et * .41 - Fahr .l Fahd‬‬
‫‪195. *10. - Samstint l. Sttmestini‬‬
‫الماعية وحاشية شمس ‪ .al‬الماعية ‪ .198 1 . -‬بن عبد الله ‪ .al‬بن عبد الحاكم ‪.155 4 . -‬‬
‫يخشبل ‪ .al‬باكتشال ‪.156 4 . -‬‬
‫الداين أحمد بن محمود‬
‫فنا خسرو الهمدافي ‪ .1‬فنا خسروا في ‪.158 3 . -‬‬ ‫المعروف بقاضى زاده المفتى‬
‫ـ‬ ‫‪5. -‬‬ ‫‪-Fenntikhosrototant‬‬
‫‪.l Fennta‬‬
‫‪Ahosrut Hennddant‬‬ ‫المتوفي سنة هم؟ علقها على‬
‫‪163.‬‬ ‫‪8.‬‬ ‫سمبر أهيل الغوأت‬ ‫‪.1‬‬ ‫سببرنا أهل الغارات‬ ‫مباحث الماعية‬
‫‪ * 15 . - Si yer a h I .l Sir et ah l‬ـ‬ ‫تفاحصيتك ‪ .al‬نصف كيت ‪.199 .10 -‬‬
‫‪ * .16 - Si yer .l Siret‬ــف‬ ‫موناض ‪.203 4 . -‬‬ ‫‪.al‬‬ ‫موتطهى‬
‫الذكى ‪ .al‬الزكى ‪.165 4 . -‬‬ ‫‪204. *12. - Althyehnot l. Althythaos‬‬
‫ـ‬ ‫‪*7. - Orf .l El - Or f‬‬ ‫برهان الديون ‪ .al‬برهان ‪.206 .9 -‬‬
‫‪170.‬‬ ‫‪8 . - A1" al. ٨ 11‬‬ ‫‪ *81. - Borhtin .la Borhtin - ed - din‬ـ‬
‫‪ * 15 . - Zartic .l Zarrtic‬ـ‬ ‫‪| 207.‬‬ ‫‪1. -‬‬ ‫فشرع‬ ‫‪.1‬‬ ‫فشرع في‬
XW

Pag. Liu. Pag. Lin.


‫ـ‬ *5. ‫ه‬pro
KharRushi .l A nharitish .99 *61. pro Duo viri ‫ن ـ‬mumirrebele .1
.55 2 - ‫الحنان قاة ماه جو بادقاف‬ Duo opera historica ab
‫جريادقائق‬ ‫للحرب دقائق‬ Ibn - elathtr composita ‫و‬
‫ـ‬ *4. - Jirbtadelint .la Harbadxictini quorum primum idque 02e -
57. 1. - ‫جزل‬ al. ‫أجزل‬ leberrimum etc.
.59 .1 - ‫ الاسغودى‬.al ‫الاسقرائى‬ .101 .9 - ‫ ثالثة‬.1 ‫ثلثه‬

‫ـ‬ 6. - ‫بالغ‬ .al ‫دلغ‬ ‫* ـ‬21. - potitum l.potiturum


60. 10 .
. ‫رة ة‬7 .
- ) .

... ‫ممه‬ al ‫تي‬.


..‫ و‬..‫و‬ ‫ * ـ‬16 - qui pertres ‫ ـ‬digessit l. cujus
tertia circiter pars nomine
61 . 4. - ‫عيبرلا‬Mocaddennet
‫ بابن‬.1 ‫ بابن الدييغ‬.8 ‫بابن‬ ‫ر‬ innotuit ‫ و‬et
‫ألان يجع‬ separatim etiam digesta et
. .. . edita est.
‫ * ـ‬.8 - Ibn - "aberle .l Ibn - eldeibagh .s . al .

Ibn - eldeiba 104. 8. - ‫أبن ألغوطى ملة أبن الغوطى‬


68. *8 et *9 - Pendsh Kendsh l. ‫لزد‬
| .105
‫أ‬.7n - ‫ى‬e ‫ ي‬al. ‫الذيذ وزمى‬
‫د زم‬P
Kenj ‫ـ‬.
14* - Diduxnt l. Deaduxemi
70. 11 . - 1٥٨ al . "٨ 107. 3. - ‫ الروادى‬al. ‫ألد وادارى‬
.71 8. ‫د‬ ‫ وأربعين‬.al ‫وعشرين‬ ‫ـ‬ 6 . - ‫ لحمزة‬.1 ‫ولحمزة‬

‫ـ‬ 11 . ‫د‬ ‫يدير‬ .al ‫بذاكر‬ – .10 - ‫ الحالى‬.1 ‫الطائى‬


.81 .3 - ‫هـ ا أن بكر بن حمد بن عياش لخضار‬.s1 s
- Higi
yh .1 T
al ‫بكر محمد بن عياش‬ ‫ أن‬.108 5 . - ‫الكبرى ما الكبرى‬

‫ـ‬ 6 . - ‫ لله جعل‬.al ‫لله الذى جعل‬ ‫ـ‬ *2. - AWatm .l IWoeam
.82 1 . - ‫ تقرير‬.al ‫تعريف‬ ‫ـ‬ *7. - EI - Kobra .l Akbera
83. 2. - ‫ دالشالساخ‬al. ‫بالشالناع‬ - - .E0 ‫ ـ‬ATeadht 1. Feadhti
.

- 3. - ‫"رم‬8 . al. OOA 111. 9. . ‫وكور‬ .1 ‫وأهل أع‬


.85 .3 - ‫ا عنه لما‬. ‫عنه اته لما‬ ‫* ـ‬51 . - -usque
– Haddda l.auctore Ha
. ddda, qui eam Sultano So
.87 .8 - ‫« بعلوان‬al ‫بابن علوان‬ learn thn obtulit

– – - ‫لما له من‬ .117 4 . - ‫ له المعبرة‬. ‫المقمرنا‬


. .90 4 . - ‫ وكلتهما‬.1 ‫وكلناتها‬ .118 6 . - ‫هتا يدل أنه‬.al ‫يدل على‬
‫* ـ‬01. - -/0layya
.l A laya .021 .2* .4 6 . - Ibn - eldobeatha .l Ibn - e
.92 5 . - ‫ أنتهى‬.al ‫أنتمى‬ debtuha

.93 .6 - ‫ سبع المثافي‬.1 ‫السبع المثافي‬ .124 *21. - Ghatfitra .l Chtfirs


94. - ‫بالمغرب ما بالغرب‬ 125 ‫ه‬ 4 . - ‫ بيقرأ‬al. ‫بن بيقرا‬
.96 3 . - ‫مصري‬ .l ‫عصره‬ ‫ـ‬ 9. - ‫ومائة‬ .al ‫مات‬

*5. - in sua patrial. suaaetate .127 10 - ‫من تواريخ ما من تاريخ‬


IN ToMo SECUNDo HAEc ENoTAMUS EMENDATIONE ET
0BSERWATIONE DIGNA.

Pa ‫جع‬. Lin Pag, Lin.


5 - 10
. ‫عنقملا‬pro ‫ ابن‬1 ‫ابن المقفع‬ .33 1 . pr0 ‫أحمد بن شمس الدين الحوفي‬
‫وأبن بهرين ما وأبو بهرين‬ ‫المتوفي سنة‬ .al ‫المعروف‬ ‫أهل‬
‫ـ‬ 11 .

‫ * ـ‬.19 - Ibn - elnaocanna" l. Ibn - elno


‫بابن الخويى المتوفي سنة " ؟‬
caffa" .
– 3 . - ‫« بن سرايا‬al ‫بن سرايا المتوق‬
- ‫ر‬4 bu Bahrtn .l Ibn Behrtn "vol ‫سدنة‬

. - Ben - eltebth l. Ben - eltayyth - 4. - vov al. vFv

‫ا‬ ‫ه‬ 6 . - ‫ وسيباى‬.1 ‫وسباق‬ ‫ـ‬ *1 . . - ‫ر‬ 4


ined /Shems
Ben
,tn
nt
u
anno
- ed d
. .a
-
H‫و‬
. mortuus
. ‫ بند أره‬.al ‫بندر بن حميد‬ al. Ahmed, vulgo Ibn -
- el - nohhttt l. el - nohttt
elkhoteayya dictus et anno
. - ‫ بطل عنه القوة‬.al ‫بطلت قوته‬ 693 (ine. 2. Dec. 1293)
- ‫ب‬c .. ‫لا‬ mortuus.
. - ‫ تختصر في‬.1 ‫خضرمى‬ ‫* ـ‬6. - ‫و‬B
Serthya .laen
Ben Serthyth
‫* ـ‬31. - Poetarum compendium ‫ و‬-de
dy anno 752 ( inc. 28. Febr.
nastia Omayyadica et Ab 1351 ) mortuus.
‫ا‬ basidica l. poetarum a
tempore paganismi et Mo
‫ـ‬ *7. - 757 )
,e 5 .l
.nn 6a
aJ )i531. 745
(ine. 15 . Mai. 1344)
hammedis inde usque ad
34. 1. - ‫أبان أن الاصبع‬ al. ‫أبان أن الاصبع‬
dynastias Omayyadicam et
Abbasidicam florentium *81* ‫المتوق سنع‬
10. 3. - ‫در‬ .l ‫لاارر‬ .36 *01. - E7 ‫ ـ‬H&MWet .l IE7 - HolWet

‫ـ‬ "5 . - Dorr l. Dorer .38 *5. - -delb A.


- me/ek l ‫ر‬htlem-le-db4
‫ـ‬ * 1 2 . - Jeleba ,l Haleba
12. 8. - ‫ ذكر‬.1 ‫وذكر‬
13. 6 . - ‫ ألروم‬l. ‫الرومى‬ .39 1 . - ‫ بن جلبى‬.1 ‫بن أخلى‬
‫ـ‬ *9. - Sa"d - ehrum l. Sa"d Runna .40 1 . - ‫ لعبحل الله بن حمد‬,al ‫لعبد الله‬
‫أكد محل‬
17. 8.
44. 6. - IWadiasht l. I didayasht
19. 6. - ‫ وعشرون‬.1 ‫وعشرون سنة‬ 50. *20. - Khibret l. Kholrel
24. 3. - ‫ فسياق‬.1 ‫فستق‬ 53. 6. - ‫الذى‬ al. ‫لا‬ ‫الذى‬
‫ـ‬ 9. - ‫ أعتنمحل نقلع‬.al ‫أعتمد في نقله‬ ‫ـ‬ 7. . - ‫البسيط البثوث‬ .al ‫البسط المبثوث‬
28. 4 . - ‫ الوسط‬.al ‫الوسيط‬ -. 9. - ٣٨ al. F8
‫كل ن س ن و‬
‫ـ‬ 6. . ‫سماء‬ al. ‫أسماء‬ .54 .3 - ‫ بالتخر كوشى‬.1 ‫بانتحركوشى‬
‫‪XIII‬‬

‫‪Pag. Lin.‬‬ ‫‪Pag. Lin.‬‬


‫واما الاناجيل ‪ .al‬وما ‪.451 pro.3‬‬ ‫سنة ‪ .1 ٨٨‬سنة ‪.493 .7 pro‬‬
‫منع ‪ .1‬فيباد ‪.455.10 -‬‬ ‫مرتب على ما مرتب‬
‫‪.495‬‬ ‫‪1. -‬‬

‫للانتفاع ‪1.‬ة لانتفاعه ‪ – .9 -‬لب اللباب في تحرير ‪l.‬ه لب اللباب ‪.456 .9 -‬‬
‫ألانساب‬ ‫قزأوغلى ‪ .1‬قرأوغلى ‪.499.10 -‬‬
‫‪Ibn‬ا ‪.458 *3. -‬‬
‫‪- elseyytd .l Ibn - elstd f‬‬ ‫‪Cara"ughli‬ع"‪ * .16 - ughls‬ـ‬
‫‪.l CRi‬‬
‫‪Modeh‬ر‪ .65 - IModehien‬ـ‬
‫‪tat .l‬‬ ‫‪.500‬‬ ‫‪6. -‬‬ ‫الاجزرى‬ ‫‪.al‬‬ ‫الجُزرى‬
‫الكثب هالة الكتاب ‪.461 .6 -‬‬ ‫السلم المنورف ‪ .1‬سلم المتورق ‪.505 7 -‬‬
‫‪463. *8. - Faresktura l. Fariskttra‬‬ ‫‪.‬ـ‬
‫‪11* - Selem el - moteaperric 1. El‬‬
‫‪4 bu'lfattih .l Abu'lfottih‬ر ‪.465 *7. -‬‬ ‫‪.Sollem El - AMonaturec‬‬
‫‪469.‬‬ ‫‪7. -‬‬ ‫الرحبية‬ ‫‪al.‬‬ ‫‪.‬ةيجارسلا‬
‫*‪ 12‬ـ‬ ‫‪- She bestert l. Shebisters‬‬

‫أن ‪ .al‬أولا ‪.470 5 . -‬‬ ‫الساجزى ‪ .al‬السناجرى ‪.507 4 . -‬‬


‫‪472. 10. -‬‬ ‫وضته‬ ‫‪al.‬‬ ‫‪.‬هّدصو‬
‫*‪ 2‬لـ "‬ ‫‪- Senjthrt al. Sijasa‬‬
‫‪508. *2. - Quem l. Quod‬‬
‫حاشاه ‪ .al‬حشى ‪.473 .7 -‬‬ ‫‪.510 *41. - Seamera .la Seamors‬‬

‫وقف عليه ‪ .1‬وقف ‪11 - 10 -‬ة وعليها حاشية من ‪ .al‬وحاشية ‪.477 .9 -‬‬
‫سورة هود الى سورة النباً لعيد‬ ‫المنورق ‪.513 1 . -‬‬ ‫قوى عليه ‪.al‬‬
‫ألله الكردى وحاشية‬ ‫ـ‬ ‫ر ‪*7. -‬‬
‫‪4kbert‬‬
‫‪are‬‬ ‫‪.l bA0‬‬
‫‪480. 10. -‬‬ ‫القوسى‬ ‫‪al.‬‬ ‫‪Aberg‬ىسدقلا‬
‫‪4‬ر ‪.516 .3* -‬‬ ‫‪l. 0kbera‬‬ ‫‪.‬‬

‫‪ * .19 - Ibn - el - moteuotoe‬سـ‬ ‫‪.l‬‬ ‫ـ ‪Iba‬‬


‫الكتب ‪ .al‬على الكتب ‪.484 5 . -‬‬ ‫من‬ ‫‪)elmoletoteej‬‬
‫من كلام ‪ .al‬كلام ‪.485 .8 -‬‬ ‫‪.517‬‬ ‫ر‪.6 - .laPN‬‬
‫م‪1v‬‬
‫‪488. *18. - Ibn - elsent l. Ibn - elsonna‬‬ ‫‪.‬ـ‬
‫‪18* - Ibn - el-jaust l. Ibn - eljauss‬‬
‫يأتى ‪ 1‬يافي ‪.490 2 -‬‬ ‫لان ماهلان لحسن على بن أحمد ‪.518 .8 -‬‬
‫ن خطيب ‪ .al‬الخطيب ‪– .11 -‬‬
‫‪.f‬‬‫‪p .411‬‬ ‫هكسون على بن أكحا‬
‫‪11‬ه ‪.lin‬‬ ‫‪.519‬‬ ‫‪F .la F٨‬رد ‪4 . -‬‬
‫‪ .19 - Ben - elkhattb .l Ben Khatti‬م ـ‬ ‫‪| .025 .3* - EItf .l Elif‬‬
XII

Pag. Lin. Pag. Lin.


378. 9. delent alii ‫أوله – أليغ‬ 430. "3. pro Kheiztikhtat l. Klietzthhhast
.381 pro.4 ‫ أعراض‬.al ‫أعتراض‬ 431 . 1. - ‫يقال أنها ما يقال‬
.382 1 . - ‫أبو عثمان سعيد ما أبو عثمان‬ 432. 8.
- ‫ فريدى‬.al ‫الفرنرى‬
‫بون بعقوب‬ 433. 7. - Al al. Al. cf.n. 97.
– 5 . - ‫ والهاما في‬alias ‫والماها في‬ ‫ـ‬ *2. - El - Ko d ht i l. El - Co d ht i

– – - ‫ ألبوزجافي‬.al ‫الجوزجافي‬ 434. *4. - Am an et l. El-Am a n et


38 6 . 4. - [f..] al. "8, cf.n. 1251. et 1846. 435. 5.
- ‫ة عبد القاسم‬l. ‫القاسم‬
‫* ـ‬11. - 834 l. 838
.390 4 . - ‫ أعتقد أنني سعيبال‬.8l ‫أكد بن أين سعيبان‬
‫ـ‬ *6. - AMohtant .l AMahtant 436. 11. - ‫ حبيب‬.al ‫يرى حبيب‬
‫* ـ‬71. - 416 (inc. 4. Mart. 1025) 1. 412
.392 5 . - ‫ بابن حائك‬.al ‫بابن الحائك‬
– "8. - Ibn .lacittH Ibn ‫ ـ‬elhthik ( inc. 17. Apr. 1021 ) s.
394. 10. - ‫ هون‬al. ‫مهن‬ supra lin. 10. prof le
gendum f
.395 1 . - ‫ه منها‬l. ‫منها بسطع‬ 437. 6.
- ‫ المسبكى‬.1 ‫المسباحى‬
. ‫وأن‬ al. ‫ولمن‬
*1 1.
.-.
- AMestha l. IMosabbilit
.397 .8 - ‫ يغى‬.al ‫بقى‬ 440. *12. - EItr l. EItr"
409. *7. - Heaottra l. Heuotothrt 441. *5. - el - r ow wa tal a a bn à el -
.411 4 . - ‫ في حدود‬.1 ‫في حدود سنة‬ n oh h at l. e 1 - ro wat
al a a bn à el-n o h a t
– .10 - ‫ وشمس الدين بون‬.al ‫وشمس‬ 442. 8. - ‫يبدمهم كيا‬ ‫ ألى‬.1 ‫ألى سنة ستت‬
‫الدين محمد بن‬ ‫* ـ‬31. - E1 - M ob a yy in et l. E1 -
414. "13. - Bektemera l. Bekternrs MI o b fn et
.415 4 . - ‫ ملك ع‬.1 ‫الملكى‬ 443. 9. . ‫سلام‬ l. ‫ سلامة‬cf. Ins 1232.
416. 6. - ‫ راجى‬.1 ‫راجى عفو‬ ‫* ـ‬81. - Seliam l. Seltama
417. 6. - 18 al. 1-1 444. 2.
- ‫ ظاهر‬.l ‫ظاهرة‬
‫* ـ‬31. - El - ,tkcitrI absolvit .l E7 - ‫ـ‬ *9. - Jebrett l. Jeberta
Irticka absolvit
446. 9. - ‫ "ان‬.al ‫اح‬
.419 .9 - ‫الروانما الروان‬ 447. 2. - .1vl. ‫ مم‬1 .of
n .4343
‫* ـ‬71. - e 1 -r o ww at .l el -r o wa t ‫ـ‬ *4. - 790 (inc. 11. Jun. 1309) 1. 809
.423 4 . – ‫ ألقسطلافي‬.al ‫القسطلا في المنوفي‬ (inc. 18. Jun. 1406).
"PI" ‫سمنة‬ 448. "2. - I n ti dh a be l-m e à ni we ikti
d h a be 1 -m o a ni l. I n
‫ـ‬ ‫ ـ‬- .1٨ .al 1.8
ti dh a be 1 -m o a ni w e
425. 1. . ‫تجعع‬ l. ‫تجمع‬ Ik ti dh a be l-m e à ni
427. *2. - poetriarum l.poetriae ‫* ـ‬11. - biah a bal.bi o h b
.428 .11 - ‫فى سابع عشر‬ .al ‫فى السابع‬ 449. 7. - ‫ لبلة‬.al ‫ليلة خلت‬
‫والعشرين‬

.
‫‪X1‬‬

‫‪Pag. Lin.‬‬
‫‪Pa g. Lin.‬‬
‫بون عبد السبل ‪.329 1 . pro‬‬ ‫بن ‪.al‬‬ ‫‪ 356.*16. pro IMuntejeb - ed - din l. AMunte‬بون السيد‬
‫‪ ed - din‬ـ ‪Ahab‬‬
‫عبد السيد بن على ‪ .5‬على‬
‫‪4kbera‬‬
‫ر ‪.357 *41. -‬‬ ‫‪tre‬‬ ‫‪.l bk0‬‬
‫مزبد ‪.6 -‬‬ ‫‪.al‬‬ ‫مزيدا‬
‫ماه الاخر تبرنى ‪.358 .8 -‬‬ ‫الخزينى‬
‫وزلل ‪ .1‬و زلل ‪– 7 . -‬‬ ‫‪*9. - AMaused l. IMotoassil‬‬
‫في آثار له في أيثار المتقدّمين ‪.330 .3 -‬‬ ‫‪ *21. - Zeild .l Zalt‬ـ‬
‫المنتقدين‬ ‫‪ * .15 - Khartabirld .la Khirbirld‬ـ‬
‫‪361.‬‬ ‫‪1.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫أبن قيم لجوزية ما قيم لجوزية‬
‫بن حزم أم بن حرم ‪-‬‬ ‫ز ‪*2. - Cayyian el -‬‬
‫‪.auxt‬‬
‫‪get‬‬
‫‪l‬‬ ‫‪.Ibn‬‬
‫وعمموها ‪ .al‬وعموها ‪.332 .8 -‬‬
‫‪334.‬‬

‫‪337.‬‬

‫‪339. *6.‬‬
‫‪:‬‬ ‫دقائف ‪ .1‬دقائف ‪-‬‬
‫ولم أقدر على حله ماه وفر أقدرحته ‪-‬‬
‫‪- el - hu km l. e 1 - hi k em i.e.‬‬
‫‪362. *2. - terrael. urbis‬‬
‫‪363.‬‬ ‫"‪3. - ٨." al. ٨.‬‬
‫اق ‪ .l‬مون ‪-‬‬
‫‪Cayyan - eliauxtyet‬‬

‫‪institutorum sapientium‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪* 17.‬‬ ‫‪et alias - w a fiy 4t l. we fay 4t‬‬
‫‪342.‬‬ ‫‪5.‬‬ ‫المبارك ‪ .1‬مبارك ‪-‬‬ ‫‪365.‬‬ ‫‪4.‬‬
‫عبد الرحمن ‪ .al‬على بن عبد الرحمن ‪-‬‬
‫‪4 Bu Natn .l 4 htt Noein‬ر ‪343. *12. -‬‬
‫‪344.‬‬ ‫‪1.‬‬ ‫فوعدت ‪-‬‬ ‫‪.al‬‬ ‫فزيادت‬ ‫‪.‬‬ ‫‪8.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫حمزة‬ ‫حممهين ‪al.‬‬

‫‪346.‬‬ ‫‪8. -‬‬


‫ألمودوع ‪ .1‬المودع‬ ‫عنيت ‪ .al‬عينت ‪.366 .10 -‬‬
‫‪*5. -‬‬ ‫اة ‪UThrnisha .l Aultimesh‬‬ ‫يفو ‪ .al‬يعز ‪– – -‬‬
‫‪348. *1 .‬‬ ‫‪/EWadht‬‬
‫ر‬ ‫‪Ih‬‬
‫‪te‬‬ ‫‪.l doF‬‬ ‫ز ‪ * .1 - Cayyim el -‬ـ‬
‫‪auxtyet‬‬
‫‪nni.g‬‬ ‫‪l guC -‬‬
‫‪349. "8. -‬‬ ‫‪4 bu ,eaftnaH .latiseauq Abu‬ر‬ ‫‪eliauxt yet‬‬
‫‪Hantfae quaesita‬‬ ‫لاستغنائه به ‪ .al‬لاستغنائه ‪.367 .4 -‬‬
‫‪* 10.‬‬ ‫و ‪- Roeint‬‬ ‫‪.Hanefita‬‬
‫‪l‬‬ ‫‪Roeting‬‬
‫‪Hanefita‬‬ ‫ـ‬ ‫ناقيا ‪ 1 .‬باقيبا ‪7 . -‬‬
‫‪–-‬‬ ‫ألمسيحى ‪ .1‬المسجى ‪.9 -‬‬
‫‪351.‬‬ ‫‪9.‬‬ ‫لعبد الله بن محمد ‪ .al‬لعبد الله ‪-‬‬ ‫‪ * .13 - Blackiya .l IVicktyth‬ـ‬
‫‪352. *6.‬‬ ‫‪e 1 - fet it was. e 1 -f et a wi‬‬
‫له ‪ * .14 - AMesth a .l AIosabl th‬ـ‬
‫‪354. *16.‬‬ ‫‪4 bu Heyytin .l Abu Haggin‬ر ‪-‬‬
‫المختومة ‪ .al‬المحتومة ‪.369 .9 -‬‬
‫‪355. *14.‬‬ ‫‪ * .2 - Wesirum .l Wezirum‬ـ ‪16. 18. - 4 bu Hegytin 1. 4 bu‬‬
‫‪Hayytin‬‬
‫‪371. 20. - Sahtah l. Sihtt/‬‬
‫ومنتخب الدين ما ومنتجب الدين ‪.356 .9 -‬‬ ‫قوى عليه سنة ‪ .al‬صنف سنة ‪.373 6 . -‬‬
‫الايهام ‪ .al‬الابهام ‪ .374 .7 -‬العزابن الرشيد ‪ .al‬القرآء الهمدافي ‪.10 -‬‬
‫ألاصغها في‬ ‫وواضع ‪ .1‬وأضع ‪ 10 . -‬ـ‬
‫به أوله لحمد لله الذى بنيته ‪ .al‬به ‪.11 -‬‬ ‫‪376. *13. - I et is a d l. ubique El-Ictisad‬‬
‫وخاتمة أوله لحمد لله ‪ .al‬وخاتمة ‪ .378 .7 -‬خمدّ وبهدايته غبد وخذلانه‬
‫جمد الخ وسماه بالكتاب الفريد‬ ‫عباده في‬ ‫الذى بعث لصلاح‬
‫في أعراب القرآن المجيد‬ ‫النشأتين نخيرا الجغ‬
‫‪ 2‬ج يد‬
‫‪Pa g. Lin.‬‬ ‫‪Pag. Lin.‬‬
‫‪0‬يو ‪ss4 .1‬ر ‪2S .3 .8" pro‬‬
‫لابن الحورافي ‪l.‬ه لابن الاجور في ‪.306 2 Pro‬‬
‫‪– "9. - fundamentum l. vestigium‬‬
‫وما حولها ‪ .al‬وما هو لها ‪– 3 . -‬‬
‫وردوس ‪ .al‬ورودس ‪285 ، ،3 -‬‬
‫–‬ ‫المخلص ‪ .al‬الملخص ‪7 . -‬‬ ‫‪ ,Cf‬الكعبة البيت ‪.307 7 .‬‬ ‫‪.roC V .98‬‬
‫على ‪ .al‬مون ‪– - -‬‬ ‫تعالى بما هو ما تعالى هو ‪– 9 -‬‬
‫‪– "15. - indicium solo sensu nixum l.‬‬
‫ـ‬ ‫‪*5. - Beectha .l Beetis‬‬
‫‪indicium sensus altioris‬‬
‫‪– "14. - Iskendernameh‬‬ ‫‪l.‬‬ ‫‪Iskender -‬‬
‫‪ntimeh‬‬ ‫سليم ‪ .1‬السليم ‪.308 2 . -‬‬
‫‪286. " 1 . - Emiro l.‬‬ ‫‪Entro‬‬ ‫‪Sultan So‬‬ ‫–‬ ‫‪9.‬‬ ‫‪ .lectio‬السابعة‬
‫‪dubia‬‬
‫)‪leimtn 1‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪"4. - Seltan l. Soletan‬‬
‫‪287.‬‬ ‫‪6. -‬‬ ‫التكدسون‬ ‫‪al.‬‬ ‫الحسن بن رمضان‬ ‫‪– *11 . - .Abu‬‬
‫‪4 bu"Iberth‬ر ‪"lbechith l‬‬
‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪ .1 .laPl.‬ـ‬ ‫ر ‪-- *21. -‬‬
‫‪4Abera‬‬
‫‪gre‬‬ ‫‪.l bH0‬‬
‫‪309.‬‬ ‫‪1. - v‬‬ ‫‪al. WE‬‬
‫‪290.‬‬ ‫‪4. -‬‬‫للشبيغ أولى سهل ‪ al.‬للشيخ‬
‫–‬ ‫أن موسى المدينى ‪ .al‬أن موسى ‪9 -‬‬ ‫العشر ‪ .1‬ألعشرة ‪– 2 . -‬‬
‫أقل‬ ‫أحمد بن عمر بن‬ ‫ألتمرتاشى ‪ .al‬التموطاشى ‪.311 4 . -‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪"6. - Temeritisha l. Tian urthsha 3‬‬
‫التمرى ‪ .al‬النحوى ‪– 10 -‬‬ ‫يخربش ‪ .al‬خويش ‪.312 1 . -‬‬
‫‪291. 1 1 .‬‬ ‫ثلاثة عشر ‪-‬‬ ‫‪l.‬‬ ‫ثلاث عشرة‬
‫‪– "15. - foliis l.paginis‬‬
‫‪292.‬‬ ‫همومهى ‪2. -‬‬ ‫أن موسمى المدينى ‪ al.‬أولى‬
‫–‬ ‫يعلم ‪t‬ع يكون ‪ .al‬تعلم ‪t‬ع تكون ‪ .315 2 -‬للشيخ ‪ .al‬للشيخ ألمحابى أس معيبل ‪3 . -‬‬
‫أسهعيل‬ ‫وان كان ‪ .al‬وان ‪– 6 -‬‬
‫‪.318‬‬ ‫ه ‪w‬رم ‪6 . -‬‬
‫‪.W‬‬‫در‪l‬‬
‫–‬ ‫الفارس ‪ .1‬فارس ‪5 . -‬‬ ‫‪319.‬‬ ‫‪ al.‬ان ‪8. -‬‬ ‫الدين‬
‫–‬ ‫لتناسب ‪ .1‬ليناسب ‪6 . -‬‬
‫‪293.‬‬ ‫‪2.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫السواح‬ ‫‪al.‬‬ ‫السراج‬ ‫الشاعر ‪ .al‬شاعر ‪.320 4 . -‬‬
‫ـ‬ ‫‪.10 - Pvv .la Flv‬‬
‫أجوابنهما ‪ .al‬أجوبتها ‪.295 3 . -‬‬
‫‪321.‬‬ ‫‪3. - Po‬‬ ‫‪al. }.‬‬
‫‪.297‬‬ ‫‪ ٨1 .al .٨‬د ‪.6‬‬
‫–‬ ‫اللام ‪ .1‬الميم ‪7 . -‬‬
‫مبرزأجان ‪ .al‬مبرزاخان ‪.298 3 . -‬‬ ‫‪-‬س‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫علاء الدين‬ ‫‪.al‬‬ ‫علاء الديون على‬
‫أشكال الهيئة ‪ .al‬الاشكال الشهية ‪.323 1 . -‬‬
‫فأمر ‪ .1‬فأمر ‪.209 5 . -‬‬
‫‪.301‬‬ ‫تفريعها ‪.8 -‬‬ ‫‪al‬‬ ‫تعريفها‬ ‫الحليم ‪ .al‬الرحيم ‪– .2 -‬‬
‫‪303.‬‬ ‫‪4.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫بميوزأجان ‪ al.‬بمبرزا خارى‬ ‫ـ‬ ‫لإرها الزفتاوى ‪ .al‬برنا ألوفتاوى ‪4 . -‬‬

‫‪.326‬‬ ‫سنة ‪ .la(v".‬سنة ‪1 . -‬‬


‫‪ *11. - Aemantinet .l Kennantina‬ـ ‪.‬‬
‫كتابه ‪ .al‬كتبه ‪.305 4 . -‬‬ ‫‪Jhi‬هر‪ *91. - Jau‬ـ‬
‫‪thnt‬هت‪ejtant‬‬
‫‪.l‬‬
‫‪327. *13. 14. - Sahdah l. Sthdah‬‬
‫‪1) ITammerus ((3cfd id te ber Séman.goid tfunft‬‬ ‫‪ * .13 - Jatuharta .l Jauherti‬ـ‬
‫‪I, 89 habet‬‬ ‫سلمان‬ ‫‪(Selmdn) l.‬‬ ‫سليمان‬ ‫‪(Soleindn).‬‬ ‫‪328.*11. - ARBert 1. 0kbert‬‬
‫‪IDC‬‬

‫‪Pag. Lin.‬‬ ‫‪Pag. Lin.‬‬


‫الرستغفى ‪ .al‬الرستغغيبنى ‪ .258 6 . pro‬محمد بن أحمد ملة أحمد القسطلا في ‪.244 pro.7‬‬
‫‪ *11. - Hastaghfina l. Rostogltfina s.‬ـ أبن على بن أكد محا التوازرى‬
‫المكى المشهور بابن القسطلاق‬ ‫‪Rostoglfent‬‬
‫‪260. 6.‬‬
‫ة ‪A‬ر ‪.246 "4. -‬‬ ‫‪a wsara‬‬
‫‪ar‬‬ ‫‪1 - 4Bu‬‬
‫‪aZ‬‬ ‫‪ .al‬البرزر في المعروف بنهارى زاده ‪-‬‬
‫‪w .Ia‬رس ‪.247 .3 -‬‬ ‫‪wwP‬‬
‫"‬ ‫البارزينى المعروف ببهارى زاده‬
‫ـ‬ ‫‪4.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫أبن الرفيعة‬ ‫‪-al‬‬ ‫أبن الرفيقة‬ ‫‪262. 87. - Mocri 1.‬‬ ‫‪Macarra‬‬

‫خصل ‪ .1‬فحتمل ‪.248 7 . -‬‬ ‫‪263.‬‬ ‫عقده ماه عته‬


‫‪8‬‬ ‫بالخطوط ‪ .1‬بالخطوط‬
‫‪– "14. - praestantiae 1- sectionis‬‬
‫‪MBra‬ك ‪ *51. -‬ـ‬‫‪- eTrneyda 1 - Ibn - elmajda‬‬ ‫‪9.‬‬ ‫بينهما وضيقه ‪ al.‬بينها وضيقها –‬
‫‪249.‬‬ ‫‪5. -‬‬ ‫فت سمحس ‪ al.‬للارشحل‬ ‫‪265.‬‬ ‫‪9.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫أقام ‪ al.‬أمام‬
‫مفتى الامام ‪ -aI‬ومقهى الأنام ‪– 9 -‬‬ ‫‪268.‬‬ ‫‪5.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ al.‬برع أحمد المعروف بمطرف‬ ‫بون‬

‫‪– *71. - 4 "aab 1said I -‬‬ ‫‪ditosluB1‬ص‬ ‫محمد بن الفطيس المعروف بان‬
‫‪Kesshtar‬ك ‪.250 "9. -‬‬
‫‪ftthsil‬وحه ‪.l F‬‬
‫مطرف ‪ .8‬بمطرف‬
‫‪ .al‬الساخاوى ؟ كلمتنوق سنة ‪251.11 . - ٧٣٦‬‬
‫السناجارى المتورق سنة ‪٧٢‬‬ ‫‪str‬ه ‪4‬ر ‪ *01. -‬ـ‬
‫‪Yeksent .l Esberlekstra‬‬
‫بن عبد ما بن محمد أبن غلبون ‪.252 70 -‬‬ ‫‪271.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫الاوسى‬ ‫‪al.‬‬ ‫الاويسى‬
‫‪ .s‬اللع‬ ‫ن عبيد الله بن غليون‬
‫‪272.‬‬
‫‪-‬‬ ‫المغرب ‪ .al‬ألمعوب ‪.9 -‬‬
‫على من لم يحققف ‪ .al‬على من جدقاف ‪. -‬‬
‫ع‪ - .‬ع‪.‬‬
‫‪273.‬‬ ‫عمر بن شبة ‪ .al‬عمر ‪. -‬‬
‫‪253.‬‬ ‫‪3.‬‬ ‫‪471 lectio dubia.‬‬

‫‪254.‬‬ ‫‪5. -‬‬


‫مان ‪a -‬ا ‪ww‬أ ‪ 11 . -‬ـ‬
‫أميبو خان‬

‫‪– *8. - EmirRhtin 1. Entritin‬‬


‫يحب ما يجب ‪.255 .8 -‬‬
‫سلمان ‪ .al‬سليمان ‪– 11 . -‬‬
‫‪.1‬‬ ‫أمير جان‬
‫‪274.‬‬

‫‪277.‬‬
‫‪:‬‬ ‫‪. - .. al. ..٨‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪..‬‬ ‫‪..‬أ ‪al. ..٨ et‬‬

‫التكتبويق ‪ .al‬الجنون ‪-‬‬


‫‪4 cbera .l 0Abera‬ر ‪276. * 11. -‬‬
‫‪Corduba‬ه ‪ *31. -‬ـ‬
‫‪9.‬‬
‫‪.l Cortaeb‬‬
‫عيد الملك ‪ .al‬عمر ‪-‬‬
‫‪ "44. -‬ـ‬ ‫‪debetur et placet .l qua‬‬
‫‪-qualis‬‬
‫ـ‬ ‫‪*7. - Hantda l. Homeada‬‬
‫‪lem amat et probat‬‬
‫ر ‪278. *3. -‬‬ ‫‪d‬‬
‫‪4sad‬‬ ‫‪.ts‬‬
‫‪rof O‬‬
‫‪– "20. - Soletantin al. Selntin‬‬
‫‪279.‬‬ ‫‪5.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫النقى‬ ‫‪al.‬‬ ‫ألتقى‬
‫الاخويى ‪ .al‬الجوينى ‪.256 4 -‬‬ ‫‪282.‬‬
‫سنة ‪ .al‬سنة ‪-‬‬ ‫المتوفي‬ ‫الفورافي ‪ .1‬ألغو رافي ‪.3 -‬‬
‫‪-.‬‬
‫ـ‬ ‫‪.10‬‬ ‫والملك ‪ .al‬والملل ‪-‬‬
‫بهمام ‪ .al‬بهام ‪-‬‬
‫حسون ‪-‬‬ ‫أبرخس ‪ .1‬أولى‬
‫المقرى ‪l.‬ه أبن المقرى اليمنى الشافعى ‪-‬‬ ‫ـ‬ ‫‪*5.‬‬ ‫‪- Ghaurtant l. Furina‬‬
‫صاحب عنوان الشرف المتوق‬ ‫‪ *81.‬ـ‬ ‫‪- Abu Hasan 1. Hipparcho‬‬
‫بزب بحل‬ ‫‪283.‬‬ ‫‪2.‬‬ ‫عبد الله ما عبيد الله ‪-‬‬
‫‪11‬‬ ‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪ . .la 1.v‬سرو‬ ‫‪- Obeidallah 1. 4 Balallah‬‬
‫‪III‬ه‬ ‫‪::‬‬ ‫‪::‬‬
‫‪WIII‬‬

‫‪Pag. Lin.‬‬ ‫‪Pag. Lin.‬‬


‫‪.202‬‬ ‫‪.3 .pro‬‬
‫عام ‪Ir al‬‬ ‫)‪219. *3. pro 412 al. 418 (inc. 11 . Febr. 1027‬‬
‫أن خازم ‪ .al‬أن حازم ‪ .220 3 . -‬بن محمد بن الحسين ‪ .al‬بن الحسن ‪.205 5 . -‬‬
‫‪*8. - Akh l à c l. El - Akh la c‬‬ ‫‪. - Ply al. "8‬‬
‫‪ *81. et .91 - Akh w an .l Ikhwan‬بــ‬ ‫‪221.‬‬
‫محمد ‪ .al‬أبن محمد ‪-‬‬
‫يعرف به ‪ .al‬يعرف ‪.207 1 . -‬‬
‫‪.208 .10 - ,Al‬‬
‫‪٨‬رمأ ‪.la All s‬‬

‫المأرب ‪ .al‬المآب ‪.209 .7 -‬‬


‫‪222.‬‬ ‫‪:‬‬ ‫مصر ‪ .81‬مصر ‪. -‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪. al. 18‬‬
‫‪7. - Pv.al. PM‬‬
‫هل أنا ‪la.‬هر أ ‪. -‬‬ ‫‪*9.‬‬ ‫)‪- 270 al. 276 (ine. 6. Mai. 889‬‬
‫‪*6. - Abu'lfath l. Abu fath‬‬ ‫‪223.‬‬ ‫‪4. - ٥٨ al. civ‬‬
‫‪.211‬‬ ‫‪.8 - 1 . .la‬‬
‫‪As‬‬‫‪.‬‬ ‫أم‬ ‫‪224.‬‬ ‫‪8.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫مروان‬ ‫‪al.‬‬ ‫بون المروان‬
‫‪*7. - Kental Pasha l. Kentalpasha‬‬ ‫‪ *11.‬ـ‬ ‫‪4 bu'lfath .l Abu'lfat h‬ر ‪-‬‬
‫سنة من موقف جليل ‪ .al‬سنة ‪.213 4 - 8 -‬‬ ‫‪225.‬‬ ‫‪9.‬‬
‫السبع ‪ .1‬السبعة ‪-‬‬
‫‪230. 11.‬‬
‫أوله الحمد لله رب العالمين الغ‬ ‫الماليزى ‪ .al‬البالبنى ‪-‬‬
‫‪4 .bu‬ر ‪.231 *6. -‬‬
‫‪4 btt IWoeam‬ر ‪Watan l‬‬
‫أما بعد فهذا كتاب يشتمل على‬
‫الماجيز ‪ .al‬الماجير ‪ .232 6 . et .7 -‬جملة كثيرة من الآداب الشرعية‬
‫‪ *91. - Bargeli .l Bargilt‬ـ‬
‫أبو عبحل ‪ .al‬أبو عبد الله الاصغهافي ‪ .233 .10 -‬والمصالح المرعية يحتاج الى‬
‫معرفته الجغ في جلدين وله‬ ‫الله القاسم بن الفضل الاصغها في‬
‫أيضا أصغر ق "جالحل‬ ‫أن بكين ‪ .al‬أن بكر ‪.234 1 . -‬‬
‫القدسى ‪-‬‬ ‫‪.al‬‬ ‫المقدّسى‬ ‫‪9.‬‬ ‫محمد بن محمد بن ‪ al.‬محمد ‪-‬‬
‫‪71 .la Pv‬م ‪10. -‬‬ ‫أحمد الشافي المتوفي سنة ‪.‬ه؟‬
‫‪-.‬‬ ‫‪ 267 .al 276‬ـ ‪*20.‬‬ ‫‪235.‬‬ ‫مون ‪ al.‬مع ‪1 . -‬‬

‫‪217.‬‬ ‫‪8.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫الوضوح‬ ‫‪al.‬‬ ‫الوضوع‬ ‫سعيبل ‪- 11 . -‬‬ ‫سعيبال ون ‪.al‬‬

‫‪218.‬‬ ‫‪8.‬‬ ‫عبد اللد بن ماة أحمد بن عبد الله ‪-‬‬ ‫‪ *02. - Dobeatha .la Debttha‬ـ‬
‫هون‬ ‫الكعبى‬ ‫ألهلبلدخي‬ ‫أحمد‬ ‫‪236. 10.‬‬‫باس ‪ al.‬ياسر ‪-‬‬
‫لمعتزلة‬ ‫أبو سعيد ‪ .al‬أبو سعد ‪.238 .9 -‬‬
‫‪219.‬‬ ‫‪2. - Fr al. ٣٨‬‬
‫البلبيسى ‪ .al‬البليسى ‪.240 .8 -‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪3.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫رتبت‬ ‫‪.1‬‬ ‫رتب‬ ‫‪242.‬‬ ‫‪3. - .FFal. . F‬‬
‫ــ‬ ‫‪5. -‬‬ ‫المديح‬ ‫‪.l‬‬ ‫المدبيج‬ ‫‪*9. - Ibn - elhnoloRan l.‬‬ ‫‪Ibn - elano‬‬
‫‪lacckard‬‬
‫لابن السراقة هو ‪ .al‬لابن سراقة ‪.7 -‬‬ ‫‪243.‬‬ ‫‪1.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫جمال الديون أولى ‪ al.‬جمال الدين‬
‫الامام أبو بكر أحمد بن محمد‬ ‫بون‬ ‫عبحل أللع محمد بون سالم‬
‫أبن أبراهيم الانصارى الشاطبى‬ ‫نصر الله أبن واصل الحموى‬
‫له مؤلفات في التصوف المتوق‬ ‫الشافي المتوفي سنة ‪137‬‬
‫يسرنة "‪"1‬‬ ‫مقلد لجماهيرى ‪ .‬اه أحمد الجاعرى ‪.4 -‬‬
‫‪W711‬‬

‫‪Pag. Lin.‬‬ ‫‪Pag. Lin.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬

‫‪165.‬‬ ‫‪.pro‬يأر ‪8. pro‬‬


‫رآه ‪.1‬‬ ‫‪.185 7‬‬ ‫الناحوى‬ ‫الناحوى المعروف ‪al.‬‬
‫‪.467‬‬ ‫‪la. "1".‬سر‪.3 - .‬‬ ‫باجتخاجخ باجيم شرخاء شر‬
‫ـ‬ ‫‪"3.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪ 4 bu'lfatPh‬ما ‪hatartsa‬ة ‪4‬ر‬ ‫جيم شرخاء‬
‫) ‪ - 603‬مه‪ .‬ـ‬‫‪.g‬‬‫‪en‬‬ ‫‪8u‬‬
‫‪-iA‬‬‫‪ (1206 .1 630‬م‬ ‫وللحد ولائق أن بشر محمد ‪ .al‬وللدولان ‪– .10 -‬‬
‫‪(inc. 18. Oct. 1232).‬‬ ‫أبن أحمد بن حماد الانصارى‬
‫بابن الث ينغ " يابن الربيع ‪.168 10 -‬‬ ‫الحافظ المتوفي سنة "‬
‫‪ .1‬ولا بيع ‪– – -‬‬ ‫ودييغ‬ ‫‪186.‬‬ ‫‪1. -‬‬ ‫أخباز‬ ‫‪l.‬‬ ‫أخبار‬
‫‪169.*13. - Ah learn 1- 1b kam‬‬ ‫سنة سنة ‪ .1‬سنة ستة ‪.187 .1 -‬‬
‫‪m‬ة ‪Ahl 4 n 1 - 1b k‬ع ‪.170 .1 -‬‬
‫هخلحل ‪ .81‬هجليس ‪.7 -‬‬
‫ولان معشر ‪ .al‬ولان مع عبر البلادخى ‪.171 1 . -‬‬
‫س‪ .l8Fr‬در در ‪.8 -‬‬
‫جعفر بن محمد المناجم ألبيلدخى‬
‫المتوق سنة "بمو‬ ‫‪«3.‬‬ ‫‪- ab anno Hegirae sexto l. Per‬‬
‫–‬ ‫ألسنا جوى ‪2 . -‬‬ ‫‪a1 -‬‬ ‫الساجزى‬ ‫‪singulos annos‬‬
‫‪172. 7 . - ARF 1. wwF‬‬
‫‪ *61.‬سـ‬ ‫‪- 242 (ine. 10. Mai. 856) al. 243‬‬
‫)‪(ine. 30. Apr. 857‬‬
‫‪ *5 . - Abu'lfatafa .1 4Bu'lfat h‬ـ‬ ‫‪ 11 ,spp‬مم ‪ .81‬بيسر ‪. -‬‬
‫‪.1‬‬
‫) ‪ *11. - 744‬ـ‬ ‫‪.i‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪2G‬‬
‫‪n‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪-i‬‬‫‪M‬‬‫‪. (1343 .1 774‬‬
‫)‪(inc. 3 - Jul. 1372‬‬ ‫بالاحتفال ‪ .al‬بالاختغال‬
‫‪.173‬‬ ‫خلاغـف ‪ .al‬حلف ‪3 . -‬‬ ‫بون على الزبيدى ‪ .al‬بن حمدل‬
‫‪Half‬ك‪• .5 - Aaair‬‬
‫‪.la F‬‬ ‫‪Yahsabs al. Yahsebi. Utrum‬‬
‫‪eassis‬ه ‪ *61. -‬ـ‬
‫‪si.t‬ل‬ ‫‪l sseW‬‬ ‫‪que recte.‬‬ ‫‪.‬‬

‫‪189. *4. -‬‬ ‫"‪Rafar asr l. Raf"0‬‬ ‫‪et - asr‬‬


‫كنا وما عليه ‪ .al‬كل وعليه ما يدل ‪.175 .1 -‬‬ ‫‪ .-‬وتا‪.‬‬

‫‪190.‬‬ ‫‪9. -‬‬ ‫بن شبة ‪ .al‬بن شيبة‬


‫ما يدل‬
‫‪191.‬‬ ‫‪1.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪- al. IF‬‬
‫‪ *7. - Ibn - Ragina el-jauzaya .l Ibn‬ـ‬ ‫ا‬
‫‪191.‬‬ ‫التحسن ‪ .al‬حسين ‪-‬‬
‫ة ‪Cagy‬‬‫‪an t‬‬
‫‪el-jauxt‬‬
‫‪ey‬‬
‫‪176. *6. - Ah kam l. Ih kam‬‬ ‫‪192.‬‬ ‫‪5.‬‬ ‫سدر‪ .‬بدر ‪ .8l‬سرير ‪-‬‬
‫‪ *01. - E1 - Ah kam .l El-Ih k m‬ـ‬ ‫‪193. 10.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫وغائى‬ ‫‪al.‬‬ ‫وكعامى‬
‫‪.179‬‬ ‫السعادة ‪ .al‬مفتاح السعاد ‪1 . - 8‬‬ ‫مفتاح دار‬
‫‪195.‬‬ ‫‪4.‬‬ ‫‪ .1 PM‬سرير ‪-‬‬
‫رواة ‪ .1‬روان ‪.7 -‬‬ ‫‪*8.‬‬ ‫‪- 263 (ine. 24. Sept. 876) 1.276‬‬
‫‪ *01. - rotototat .l rototit‬ـ‬ ‫)‪(ine. 6. Mai. 889‬‬
‫‪196.‬‬ ‫‪.‬ان ‪ .al‬معه ‪1 - -‬‬
‫ورجع الى الاعتقاد في حقه ‪ .al‬ورجع ‪.181 .3 -‬‬
‫‪198. 11.‬‬ ‫ألقيصرافي ‪ .al‬القصرافي ‪-‬‬
‫أبن حرازم ‪al‬م أبن حرازهم ‪– – -‬‬
‫وابن علال ‪al‬م بن هلال ‪ .199 .4 -‬القاء الدروس ‪ .al‬القاء الدروس ‪.183 .8 -‬‬
‫‪de arte lectiones habendi‬‬ ‫أستشكال ‪ .al‬أشكال ‪.11 -‬‬
‫الخلال الحسن بن ‪al‬م المحلال هو ‪.185 5 . -‬‬ ‫‪200.‬‬ ‫السمعا في ‪ 10‬أبن السمعافي ‪.2 -‬‬
‫‪. - Ibn - elsentini .l Sen"ding‬وه‬
‫‪201.‬‬ ‫‪1.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫غرضع ‪ al.‬عرضه‬
‫المتنوق سنة ‪ 1"f‬وعى‬
‫‪WI‬‬

‫‪Pag. Lin.‬‬ ‫‪Pag. Lin.‬‬


‫‪.102‬‬ ‫الملكات ‪ .al‬الملكة ‪5 . pro‬‬ ‫‪149. *5. prok hir at l.k hiy ar a t‬‬
‫وتقليد ‪ .al‬وتقلد ‪.103 5 . -‬‬ ‫‪ *01. - Teyalest .l Teytilisa‬ـ‬
‫اة ‪ *41. - Dianeshka .l Daimeshck‬بـ‬
‫من مثل ‪ .al‬مثل ‪.105 .3 -‬‬
‫ـ‬ ‫‪*5. - Sthotoathi .l Stbatoethi‬‬ ‫بن فهد المكى المتوفي ‪ .al‬بن فهر ‪.150 7 -‬‬
‫شغل كثير ‪la.‬شغل ‪.106 .3 -‬‬ ‫سنة ‪"٨‬م ‪(al. (٨٨٥‬‬
‫‪154. *8. - E1 - Bakiyet l. El-Backiyet‬‬
‫تطلع ‪ .al‬يطلع ‪.110 .10 -‬‬
‫‪ ) .n.‬الراكبة ما الرابعة ‪.155 2 . -‬‬
‫‪3074.al‬‬
‫‪fc.‬‬
‫الى أن خلال ‪al‬م الى الخلال فيست الشمع ‪.117 6 -‬‬ ‫(الرأيعة‬
‫قيد الشرع‬ ‫–‬ ‫سنة ‪ .8l‬بعد سنة ست وستين ‪5 . -‬‬
‫يتزلزل ما يتنزل ‪– 9 -‬‬ ‫أحدى وسبعين‬
‫‪.123‬‬ ‫‪1.‬‬ ‫م‬ ‫فيغرمون‬ ‫‪.al‬‬ ‫فيبقزعون‬
‫–‬ ‫البيهقى المتوفي سنة ‪ .al ٣٥٨‬ألبيهقى ‪7 . -‬‬
‫‪.127‬‬ ‫لشغلع ‪ .al‬منشغلة ‪.7 -‬‬
‫) ‪ *7. - 762‬ـ‬
‫‪.v‬‬ ‫‪c.n‬‬‫‪1o‬‬
‫‪1i‬‬ ‫‪N‬‬‫‪. (1360 .1 763‬‬
‫للقبض ‪ .al‬لغيض ‪.129 1 . -‬‬ ‫‪( inc. 31. Oct. 1361 ). - cf.‬‬
‫‪n. 782.‬‬
‫هو علم الكتاب ما هو الكتاب ‪.135 .3 -‬‬ ‫–‬ ‫‪*8. - Radha-ed-dtn l. Redha-ed-dtn‬‬
‫السيد الشريف ‪ .1‬السيد ‪.136 .6 -‬‬
‫على المتاة المعروفة ‪ .al‬على المتاة ‪.156 .4 -‬‬
‫القائم منه بزيد ‪ .al‬القائم به زيد ‪.137 2 -‬‬ ‫‪4 udent‬ر ‪l‬‬
‫‪.157 "2. - 0 .udent‬‬
‫ـ‬ ‫‪Jux‬دت ‪*4. -‬‬
‫‪.l Jo‬‬

‫الخصوصيات ‪ .al‬الملخصوصيات ‪– 7 . -‬‬ ‫‪ *6. - Jux Luyen .l Jox Loacean‬ـ‬


‫فسيعه أبو عبحل ‪ .al‬فسمعه يحمل ‪.158 2 . -‬‬
‫الغور في ما ألغوا رافي ‪.140 .7 -‬‬ ‫الله الحسين بن حمد بن خسرو‬
‫‪ *31. - Ghaurant .l Furtant‬ـ‬
‫البلدخى مات سنة "له‬
‫الشافى الحسين بن على مال الشافى ‪.141 .6 -‬‬ ‫–‬ ‫سنة ‪ .1‬سنه ‪3 . -‬‬
‫برنا لحسين المتوفي سنة ‪ *81‬بمكة‬
‫الزكية ‪ .al‬الذكية ‪– 5 . -‬‬
‫الشافي المتوفي سنة ‪f‬هم ‪ .1‬ألشافيى ‪– 7 . -‬‬
‫الساجزى ‪ .1‬ألسناجرى ‪.142 1 . -‬‬
‫سنة ‪ .al‬سنة عشرين وثمانمائة ‪.159 4 . -‬‬
‫‪ *2. - Sanjara .l Stjzi‬ـ‬
‫سـ‬ ‫‪.4 -‬‬ ‫‪. .la1v‬‬
‫سر‬
‫رفع العلم ‪ .al‬رفع القلم ‪.143 .7 -‬‬
‫‪ *21. - hu km l.h ike m‬ـ‬ ‫‪.160‬‬ ‫‪FPv‬ردم ‪4 . -‬‬
‫‪.la F‬‬
‫‪144.‬‬ ‫‪4.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫أبو‬ ‫‪l.‬‬ ‫أوثق‬ ‫ألاحظيرى ‪ .1‬ألاخطرى ‪.161 6 . -‬‬
‫ـ‬ ‫‪*2. - Fettinea .s Fettites‬‬ ‫ـ‬ ‫‪*9. - KWatara .l Hatastra‬‬

‫أن ما أنه ‪.145 .2 -‬‬ ‫الرقى الحنبلى ‪ .al‬الرمّى ‪.164 1 . -‬‬


‫‪147. *13. - praescripsit l.praescripsit etc.‬‬ ‫–‬ ‫في ست مجلدات ‪l.‬ة مجلدات ‪.4 -‬‬
‫بتوارع ‪ .al‬ببوارع ‪.148.10 -‬‬ ‫–‬ ‫المقتول ماة المنوف ‪5 . -‬‬
‫الطريقة توفي سنة لاه‪ .‬أما الطريقة ‪.149 .3 -‬‬ ‫الاحتجاج وهوتسعون ماه الاحتجاح ‪– .11 -‬‬
‫خزائنه الغ ‪ .1‬خزائنه ‪– 5 . -‬‬ ‫جزءا‬
‫‪quAE IN PRIMO TOMOLECT0RI BENEWOLOPRAETER CETERA‬‬
‫‪coMMIENDAMUS‬و‬ ‫‪EMENDATIONE DIGNA :HABEMUS‬‬
‫‪HAEC‬‬
‫)‪Pag.Lin.4‬‬ ‫‪Pag. Lin.‬‬ ‫‪.-----‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬

‫‪trp-‬ة ‪ .41 "81. Pro Taseh Hiprazadeh .l TishA‬مطالع شموس ‪ .al‬جاب ـ ما ‪pro.6‬علط ‪.1‬‬
‫‪.‬‬ ‫محمد ‪.‬ع ‪.‬ع‬ ‫‪..‬‬ ‫س‬ ‫‪ledt‬اته‬
‫المعافي من وراء الحجاب‬ ‫هتيق‪..‬تص‪-‬ر ‪.44 7 . -‬‬ ‫‪.al‬‬ ‫دعةعى‬
‫‪.‬‬

‫وأساليت ‪l.‬ه وأسبلتين ‪-‬‬


‫من ‪.1‬نوصح من حرصنة ‪.48.2 -‬‬
‫وعذارى ‪ -al‬وعنا أن ‪-‬‬
‫بتمويهه ‪ .al‬بتمويه ‪.54 5 . -‬‬
‫‪-.‬‬ ‫‪.-.‬‬

‫يزاد فيه قيد بين ‪ «al‬يزاد فيه بين‬


‫‪11.‬‬ ‫إن ‪l.‬نه‪.‬‬ ‫الطباع ‪ .al‬الطبائع ‪9. 1 . -‬ة‬
‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬

‫وتخلف ‪.‬اه وتحتف ‪.17.1 -‬‬ ‫راغبا ‪ .al‬راعيا ‪- - -‬‬


‫ما ذكر ‪l.‬ه ما نكره ‪– .8 -‬‬ ‫ألاعيبان ‪- 2 -‬‬ ‫ألافواه‬
‫‪.‬‬

‫الطبيعة العلم ‪.18 .3 -‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪al.‬‬


‫بعد‬ ‫‪.‬‬

‫"‬ ‫‪. -‬و ‪1 .61‬‬ ‫باب التي‬


‫من يخى ‪ al.‬مون بجني ‪ 60.2 . -‬الطبيعية‬
‫‪.al‬‬ ‫كتاب المعجمة‬
‫بالحدود ‪ .‬و الحدود ‪ .al‬كحدود ‪.20 -.4‬‬ ‫من آمن به ‪ .al‬من آمن بهم ‪.64 5 . -‬‬
‫ولا يرتفعان ‪ .al‬ويرتفعان ‪– 7 -‬‬ ‫فيها ما فيها ‪.70 5 . -‬‬
‫أو ‪ .al‬أى ‪.22 6 . -‬‬ ‫صابئية ‪ .al‬صابئة ‪.71.10 -‬‬
‫عرضى ‪l.‬ه عوض ‪– 7 . -‬‬ ‫شاليغ ‪ .al‬شالح ‪.75 6 -‬‬
‫طرقه ‪ .al‬ظرفع ‪25.1 . -‬‬ ‫‪.76‬‬ ‫‪ .1‬سكنه ‪6 . -‬‬ ‫سكن‬
‫القراءة ‪ .al‬القرآن ‪– .10 -‬‬ ‫آخر ‪ .1‬آجر ‪.78 .8 -‬‬
‫للكتاب ‪ .1‬الكتاب ‪ .79 .7 -‬غير مقصودة‪l.‬ه غير مقصودة وتسمى ‪.26 .9 -‬‬
‫ق نفسها وتسمى‬ ‫صنف ‪ .1‬صنف ‪.80 .9 -‬‬
‫‪29.10.‬‬ ‫نظر ‪ .1‬النظر‬ ‫‪ *61. - a l.a‬ـ‬
‫بغرض ‪ .al‬يعرض ‪– 11 . -‬‬ ‫‪ *81. -‬ـ‬ ‫‪.leaabeR Rebtae‬‬
‫‪31. *1. - Esseadet l.el-seadet‬‬ ‫‪86.‬‬ ‫‪2.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫الخاض‬ ‫‪al.‬‬ ‫الاتحاصر‬
‫‪.‬حات ‪.1‬‬
‫‪32.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪6‬‬
‫‪O.‬‬
‫‪l.‬تحيتي‬
‫‪-‬‬ ‫لا‬ ‫‪..‬‬

‫أضر أخر ‪3. 4 . -‬و على سبع دوحات‬


‫‪-‬‬ ‫ـ‬ ‫‪..‬‬

‫‪.33‬‬ ‫‪ .‬التصريف ‪1 . -‬‬ ‫أو ‪ .al‬أم ‪" – .7 -‬م التسريب‬


‫‪.‬‬

‫‪35.‬‬ ‫‪l.‬ةرظانملا ‪ al.‬علم المناظر ‪5. -‬‬


‫علم‬ ‫بها جود ه كما جود ‪.94.10 -‬‬
‫) موفيت ‪.36 5 . -‬‬
‫‪-ubi‬‬
‫‪punctum‬‬
‫‪ar‬‬ ‫‪prelo‬‬
‫‪f‬‬ ‫‪.‬‬

‫‪...‬‬ ‫‪.8‬اهنم‪ al.‬فيها ‪97. 2. -‬‬


‫بها‬
‫‪(ctum‬‬
‫مواقيت ‪excidit .1‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬

‫‪38.2. 9‬‬ ‫أن ‪. ، 1.‬‬ ‫‪..‬‬ ‫حملة ‪ l.‬جملة ‪.99 5 . -‬‬


‫‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬
‫رواه ‪ .‬روا‬ ‫–‬ ‫‪.81‬لوصحب لحصول ‪8 . -‬‬
‫‪1) Numeri, quibusasteriseum praeposuimus,‬‬ ‫عكس ‪ .1‬عقسرى ‪.100 6 . -‬‬
‫‪lineas indicant translationislatinae.‬‬ ‫‪101. 3.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫للتشبيه‬ ‫‪al.‬‬ ‫للتنبيه‬
IW

Ut vero ipse quodammodo judicare possis, me recte disputasse de


novis editionis adminiculis ‫ و‬indicem eorum ‫و و‬uae duobus
siinmo tsubiroirp
emendanda et addenda enotavimus et secundo tomo praefiximus, hic
ita repeterestatuimus , utilla cum novis additamentis et emendationibus
‫و‬conjungeremus Tuorum potiorem partem ex illis codicibus nuperrime
lectis et collatis sumsimus ‫و‬ ‫و‬u nd
facile concludes
e editionem multum

fructum inde cepisse. Haec tamen ad pretium codicum judicandum vix


sufficiunt et paucissima tantum ex iis sunt, quae commentario ex illis
aliisque adminiculis erunt inserenda. (Auae autem inveni praefationi Haja
‫و‬E ,adTh magna ex ra
nedda ea hicat e
parte praetermis i guoniam quum alia
tum potissimum nomina et annorum notationes correctione egere vide
bantur, in quibus exarandis Haja Khalfa passim erravit et nimis brevis
fuit, ut novae recensionis auctoribus quantum fieri potuit sive supplenda
sive emendanda essent.

Scribebam Misenae pridie Calendas Novembres a. MDCCCXLII.

Gustavus Fluegel.
111 .

temporis spatium in institutam libri editionem consumere potui ‫ و‬in codice


illo examinandoet conferendo consumsi, eumque eadem certe praestantia
et integritate esse vidi, qua prima pars d'0hssoniani est et codex

Academiae Windobonensis B. Splendidissime et, quod pluris ‫و‬sumicaf accu


ratissinne et rectissimescriptus est et recensionem continet nowissimam ab
4rabatjabasha (nam ita seribendum pro Arabia Pasha 4) ) diligentissime
euratam et revisam , fuinon solumtacite plures Haja EThalfae errores
,tiv sed
a multa
dn etiam
en nova
naddidit
e‫و و‬ ualia Windobonensis
tcontinet e

ubique in editione uncis inclusa invenies. Praeterea in eadem Academiae


vindobonensis bibliotheca, eujus catalogum CI. Krafftius nuperrime egregio
modo typis exprimendum curavit,fragmentum asservatur5) praefationis
et priorum librorum in litera Elif indicatorum ecodice optimae notae
descriptum, eujus collationem diligentissimam studiis et laboriviri laudati
debennus et tanquam documentum officiosaeamicitiae colimus. Suo
tempore hae collatione omni qua par est fideutemur.

4) Praef.ad Vol. II, p. VI. – Virisprae- Ejus nomen est Seyyid (Dominus) IBrit
clarissinnis Hammeroet Haabio interce htm Ibn-elseyyad Ala (i.e- filius domini
dentibus Sad Efenda , rerum imperii ‫ر‬8/4( , et prineeps fait partis exercitus
osmaniciscriptor, ad literas Constanti aulae sublimis osmanicae, quae prioribus
nopolin datas, quibus de Arabaljabashti temporibus a plaustris nomen habuit.
vita et factis edoceri voluimus ‫ و‬hoc Nune vero plaustrariorum status inno
dedit responsum sua manuscriptum : .vum ordinem mutatus est ‫ر‬aj.tabar4-
‫السبيل‬ ‫عربهجى باشى أسمع السيد أبراعيبم أبن‬ Basha multa reliquit artis scripturaemo
numenta, additamentaad Adatali Jeleba
‫على رئيس طائفة من جند الدولة العلية‬ Lexicon Bibliographicum Kashrel-tzontin
‫العثمانية يقال لهم عوبه جيلو في العهود السابقة‬ ,mutpircsni translationem operis )‫( نقاية‬4
de jurisprudentia augustaa Sadr-elshe
‫والآن غيرت أحوالهم الى أسلوب جديد له آثار‬ rtat editi, et quae suntalia, et mortuus
est ad finem imperii Sultani Mustafia
‫ألغقع‬ ‫علم‬ ‫من‬ ‫جلبى وترجمة صرحلار الشريعة‬ Khin tertii , ( gui die vicesimo quarto
mens. Dec.a. 1773 obiit).
‫الشريف وغيره توفي في آواخر زمن السلطان‬
‫ مصطفى خان الثالت‬.e .i. – 5) Cf. Catal.p. 2.
Arabatjabasht
34 ‫و‬2
II

possum ‫ و‬Quam statui de codice Berolinensi ,)2 quocum omnis generis vitia
communia habet. Haec quoque posterior pars bene quidem exarata est, at
haud magni pretii facienda et in ipsis auctoris verbis judicandis et in mendis
librariorum corrigendis ‫ و‬admirabili vitiorum varietate ,tarobal et libero
arbitrio conflata ac sineullo consilio additamentis vanis et irritis corrupta
videtur et contaminata. (Ulo majoreigitur cum fructu et utilitate
priorem partem legi et comparavi, eo minus commodi ex altera parte
redundavit.

Idem de illo libri codice manuscripto (N. 1371.) dicendum esse valde
deploro, quem Cl. Weijers ex bibliotheca Lugduno-Batava mecum benevole
.tivEpitomen
aci nu m mo c‫و‬
Lexici talem exhibuit auctor utd
nonu ah
Solum
judicato libros commemorare negligeret, qui mentione praeter ceter08 digni
,t ne
sed excerpend i jures etiams e
immodiceu ‫ و‬ordinemarchetypi
teretur
turbaret et singulari modo relicta alphabetica dispositione alios libros
‫و‬e fereos
amplioresqupraemitte
e ret alios ad alphabeticum ordinem omissis
‫و‬ i
libris .teracover lPraetereal eundem i auctor habuit
s ducem ‫(ال‬‫لم‬n
arebi-
l

rius codieum Berolinensis et ex dimidia parte d" Ohssoniani ‫ و‬guapropter


codicem quidem perlegi ‫ و‬nec tamen ullum fructum meam editionem inde
percipere posse intellexi.

nda sunt de codice a Schulzio nostronefanda caede


Longe alia dice
interfecto multa cura acquisito et intercedente Cl. Mohlionuper in biblio
thecam publicam Parisiensem pretio modic0 advecto ‫ و‬de cujus natura et
ratione quae Cl. Reinaud nnihi ‫(و‬3tarespircsrep ea ornna rata et confirmata
ndo itinere abhinc annos tr68 Lutetiam ‫و‬otpecsus Guanturn
comperi. Secu
‫ (و‬. ad .lP
oV I .p IIIr
et .VT a)3 Praef.ad
e .lof
V ,II .p VI
.
‫و‬t
)‫مهبل‬ er
Lexici Bibliograp hici ti
Haja Khalfaeo
tomo Tuem cum omnia
‫و‬ a
eum edendum parata d
sint quartus sinemora excipiet -hab
praemo
eo
nenda, paucis absolvam. In praecedentibus enim voluminibus jam satis
‫و‬ e
dictum deration s
e libriipsiu s et t
de partibus Tuas in eoedendo
.i
,nemu
atoelon
D quodi t
idoneaml suram
ibricens u s‫و‬
nusquam inveni
dig eru
qui praeter Hammeru m, R
m‫ة‬e t ‫ و‬de Slane plurima et privatim et
publice dedit , unde fructum cepimus, amicissimus Wiistenfeldius fines
praescriptos excedere non potuit.

‫و‬Nquaedam
ar ra
sunt nd
denovis adminicul
a is Tuibusintertio
volumine elaborandoutimihi contigit. Promisi4) me, naturalibritota
diligentins examinata, accuratius disputaturum esse de codice illo, quem
vir praeclarissimus d" 0hsson comparandummihi ad huncusque diem benigne
tradidit. (uod illo loco suspicatus sum , recensionem, quam librarius
in altera codicis parteaverhis ‫بن حسن‬ ‫شم ح الحديث الاربعين لابراهيم‬
‫و‬transscribe secutusnda
est longe diversam esse ab ,alli qua usus est in
‫و‬priore id jam non sine quodam animi dolore probatum vidi et expertum
habeo. Neque enim honorificentius de ejus natura aeratione statuere
1) Praef.ad Vol. II, p. W.
111. :4
.FRF.CIA

anaulonntt.cA ‫لم‬
‫أ‬MAXIWill AY 11
R } { {5 "
‫كمس‬
‫الظنون‬ ‫كشف‬

‫عن‬
‫أسامى الكنب والغنون‬

L EXI CON
" BIBLI O GRADHICUM ET ENCYCLOPAED ICUM
‫ا‬

MUSTAFA BEN ABIDALLAH


KATIB JELEBInrcro rer Nosurwr HAJIKHALFA crrenn Aro
COMr. Os11-trM.

AD CODICUMI WINDOBONENSIUMPARISIENSIUMETBEROLINENSIS

.In BM

PRIMUMEDIDIT LATINE WERTIT ET COMMENTARIO IND ICIBUS QUE

1NSTrt11-11

GUST A WUS FLUE CEL


s CTIOLARREGIAEAPRAN Ars »‫ي‬ errysnno.rrAsBN
tnossarrotnsMI
.ur INoxAsNIRMA

TOMUSTERTIUs
.
r.rren Asma ‫ سلـ‬.SI N
COMPLECTEN s

L 0ND ON :

PRINTED FOR THE ORIENTAL TRANSLATION FUNT)


Or

GIt EAT BRITAIN AND IREL AND.

Al. IDCCC.DX1.11.
.--------
- .
‫"‬
‫‪.‬‬

‫‪< 3 6 63 25 5 0 3 6 0 0 1 0‬‬
‫‪CD‬‬

‫‪Bayer. Staatsbibliothek‬‬
‫مسا‬
‫‪CD‬‬
‫‪CD‬‬
‫حي‪CD‬‬
‫مم(‬
‫‪C0‬‬
‫^ ام‬
‫‪LIn‬‬
‫)‪N‬ال‬
‫مم(‬
‫حيحص‬
‫هيو(‬
‫)‪Nr‬‬
‫‪N/‬‬
‫‪.‬‬
‫**م" يه‬
‫" هذه هللا يهو ةنميهم ‪.‬هيف يج ‪ .‬يت ‪. .‬‬
‫دي‬
‫و‬

‫ج‬
‫‪ -‬دي‪.‬‬
‫لا‬
‫ا‬
‫‪.‬‬ ‫"‬

Vous aimerez peut-être aussi