FluidSim 4P PL PDF

FluidSIM®4
Pneumatyka
Instrukcja użytkownika
Warszawa 2007
© Festo Didactic – FluidSim® Pneumatic 1

Tytuł oryginału: FluidSIM®4 Pneumatics User’s Guide
Tłumaczenie i opracowanie: mgr inż. Arkadiusz Winnicki
© Festo Didactic GmbH & Co. KG, D-73770 Denkendorf, 1996-2004
Internet: www.festo.com/didactic
e-mail: did@festo.com
© Art Systems Software GmbH, D-33102 Paderborn, 1995-2004
Internet: www.art-systems.com, www.fluidsim.com
e-mail: info@art-systems.com
© for the Polish edition FESTO Sp. z o.o., PL 05-090 Raszyn, Janki k/Warszawy,
ul. Mszczonowska 7
Internet: www.festo.com/didactic
e-mail: didactic_poland@festo.com
Wszelkie prawa zastrzeżone.

Żadna część niniejszej publikacji nie może być reprodukowana, przechowywana jako
źródło danych i przekazywana w jakiejkolwiek formie zapisu bez pisemnej zgody
posiadacza praw.

Spis treści:
1. Oprogramowanie FluidSIM® Pneumatyka – podstawowe informacje.......................4

2. Szczegółowa charakterystyka oprogramowania FluidSIM-P®...................................6
2.1. Zalety dydaktyczne oprogramowania....................................................................6
2.2. Struktura katalogowa programu............................................................................7
2.3. Zakres instrukcji....................................................................................................8
2.4. Wymagania sprzętowe...........................................................................................8
3. Wprowadzenie do symulowania i tworzenia układów................................................9
3.1. Symulacja istniejącego układu pneumatycznego................................................11
3.2. Tryby symulacji...................................................................................................15
3.2.1. Reset i ponowne rozpoczęcie pracy..............................................................15
3.2.2. Symulacja w trybie pojedynczych kroków...................................................15
3.2.3. Symulacja w trybie „do zmiany stanu”........................................................15
3.3. Tworzenie nowego diagramu układu...................................................................15
4. Dodatkowe wskazówki dotyczące symulacji i tworzenia układów...........................30
4.1. Elementy konfigurowalne....................................................................................30
4.1.1. Konfigurowanie siłownika...........................................................................30
4.1.2. Konfigurowanie rozdzielacza.......................................................................36
4.2. Dodatkowe funkcje edycyjne..............................................................................38
4.3. Dodatkowe funkcje symulacyjne.........................................................................45
4.4. Łączenie elementów............................................................................................47
4.5. Numerowanie linii i tablica elementów przełączających....................................48
4.6. Diagram oznaczeń zakończeń..............................................................................48
4.7. Wyświetlanie parametrów liczbowych................................................................50
4.8. Wyświetlanie diagramu stanu..............................................................................53
4.9. Edytor wykresów funkcyjnych............................................................................56
4.9.1. Właściwości wyglądu obszaru wykresów ...................................................59
4.10. Powierzchowne sprawdzenie schematu.............................................................68
4.11. Połączenia pneumatyczne, elektryczne i mechaniczne......................................69
4.12. Styki...................................................................................................................75
4.13. Nastawialne elementy........................................................................................79
4.14. Ustawienia symulacji.........................................................................................80
5. Biblioteki elementów.................................................................................................83
5.1. Biblioteka elementów pneumatycznych..............................................................83
5.2. Elementy elektryczne.........................................................................................118
5.3. Pozostałe symbole.............................................................................................131

1. Oprogramowanie FluidSIM® Pneumatyka – podstawowe
informacje
Dziękujemy za zakup oprogramowania symulacyjnego FluidSIM ® Pneumatyka,
przeznaczonego do nauki podstaw pneumatyki i elektropneumatyki. Niniejszy
podręcznik pełni funkcję poradnika do FluidSIM-P wskazując możliwości i wyjaśniając
pojęcia i pracę z programem.
FluidSIM ® Pneumatyka jest narzędziem do nauczania i symulowania podstaw

pneumatyki i jest przeznaczony dla systemu Microsoft Windows ®. Podręcznik może
zostać użyty wraz z urządzeniami szkoleniowymi Festo Didactic Sp. z o.o. FluidSIM-P
został opracowany jako wspólne przedsięwzięcie między Uniwersytetem Paderborn,
Festo Didactic GmbH & Co. KG i Art Systems Art Software GmbH, Paderborn.
FluidSIM-P w ramach wspólnego interfejsu graficznego integruje szereg modułów

programowych:
• edytor schematów pneumatycznych i elektropneumatycznych,
• symulator,
• moduł pomocy,
• moduł dydaktyczny.
Główną cechą programu jest jego bliski związek z funkcjonalnością i symulacją

programów typu CAD. FluidSIM uwzględnia normy DIN schematów pneumatycznych
i elektropneumatycznych, oraz może wykonać realistyczne symulacje bazując na
fizycznych modelach komponentów.
Funkcjonalność CAD w FluidSIM-P została dostosowana do wymogów tworzenia

układów pneumatycznych. Na przykład, podczas rysowania układu, program sprawdza
czy dane połączenie między komponentami jest dozwolone czy nie.
Projektowanie schematów połączeń następuje za pomocą kliknięć myszą. Umożliwia

to wyposażenie FluidSIM-P w:
• obszerne biblioteki systemowe,
• moduł sprawdzania syntaktycznej poprawności schematów,
• możliwość jednoczesnego projektowania wielu schematów,
• moduł eksportowania schematów do formatu DXF (format AutoCad),
• wygodne funkcje drukowania.

Na każdym etapie projektowania możliwe jest testowanie na symulatorze
tworzonego schematu pneumatycznego przez:
• realizację algorytmu symulacji połączonego z ciągłym obliczaniem i wizualiza-
cją danych o ciśnieniu i przepływie strumienia sprężonego powietrza oraz
napięciu i natężeniu prądu elektrycznego,
• nastawianie parametrów takich jak: wymiary siłownika, stopień dławienia
przepływu, pozycje czujników krańcowych,
• wizualizację zależności: położenie, prędkość i ciśnienie w funkcji czasu,
• animację realizowaną w czasie rzeczywistym,
• jednoczesną symulację wielu schematów.

2. Szczegółowa charakterystyka oprogramowania
FluidSIM-P®
2.1. Zalety dydaktyczne oprogramowania

Istotą programów projektowo-symulacyjnych jest naśladowanie, czyli symulacja
sposobu działania różnych urządzeń lub systemów. Programy takie umożliwiają
użytkownikowi zapoznanie się z działaniem i obsługą wielu urządzeń, bez konieczności
ich zakupu. Korzyści płynące z nauki z wykorzystaniem programów symulacyjnych są
oczywiste:
• praca w środowisku maksymalnie zbliżonym do rzeczywistego,
• możliwość prostego i szybkiego modyfikowania zadań,
• możliwość wykrywania, sygnalizacji i obszernej diagnostyki różnych błędów i
nieprawidłowości,
• brak obawy o uszkodzenia lub zniszczenia cennego sprzętu, niska cena.
W przypadku pracy kilku układów symulacyjnych współpracujących w sieci
komputerowej, istnieje ponadto możliwość współdziałania nauczyciela-instruktora
z uczestnikami ćwiczeń, w zakresie rozwiązywania określonych zadań oraz ich bieżącej
kontroli.
Oprogramowanie FluidSIM-P oferuje użytkownikowi:
• naukę w formie zabawy z wykorzystaniem technik multimedialnych,
• zadania z zakresu kursów podstawowych i zaawansowanych,
• symbolikę zgodną z normami DIN,
• wygodne projektowanie i symulację układów.
Dodatkową cechą FluidSIM jest nastawienie na proces uczenia, ćwiczenia
i wizualizacji wiedzy związanej z pneumatyką. Elementy pneumatyczne są wyjaśnione
wraz z opisem, parametrami i animacjami, które ilustrują ich zasadę działania.
Ćwiczenia i filmy instruktażowe utrwalają wiedzę zarówno o tworzeniu układów
pneumatycznych jak i wykorzystaniu poszczególnych komponentów.
W menu zamieszczone są:
• struktury sekwencji filmowych na podstawowe tematy, uruchamianych
w oprogramowaniu „Windows Media Player",
• skrócone opisy wszystkich elementów zawartych w bibliotece systemowej
dostępne w formie zgodnej ze standardem menu Pomoc systemu Windows,

• zdjęcia wszystkich roboczych elementów dydaktycznych udostępnione są jako
grafiki w dużej rozdzielczości,
• animacje prezentujące zasady działania ważniejszych elementów, w tym
animacje interaktywne wyjaśniające prawa fizyczne i zasady działania
elementów pneumatycznych.
Twórcy FluidSIM-P położyli szczególny nacisk, aby interfejs użytkownika był
intuicyjny i łatwy do nauki. Użytkownik może szybko i łatwo nauczyć się rysować i
symulować układy elektropneumatyczne.
2.2. Struktura katalogowa programu

Strukturę katalogową FluidSIM-P przedstawia poniższy rysunek.
• W katalogu aq zawarty jest rejestr bazowy dla FluidSIM-P

• W katalogu bin znajduje się plik uruchomieniowy programu FluidSIM-P, wraz
z niezbędnymi bibliotekami. W katalogu tym nie można dokonywać żadnych zmian.
• Katalog bmp16c zawiera rysunki komponentów wykorzystane w materiałach
dydaktycznych programu FluidSIM-P.
• Katalog ct zawiera przykłady schematów układów pneumatycznych. Jest to zarazem
domyślny katalog, w którym są zapisywane wszystkie nowe schematy układów
tworzone przez użytkownika.

• Katalog doc zawiera instrukcje użytkownika w formacie pdf.
• Katalog misc zawiera dodatkowe pliki oraz opcjonalne komponenty programu.
• Katalog shw zawiera pliki z prezentacjami.
• Katalog snd zawiera pliki dźwiękowe.
• Ktalog sym przedstawia w sposób hierarchiczny bibliotekę komponentów. W ten
sam sposób można wyświetlić tą listę komponentów korzystając z w pasku
menu.
• Katalog tmp zawiera pliki tymczasowe z obliczeniami symulacji.
Kompletne oprogramowanie FluidSIM-P zajmuje na dysku około 16MB.
2.3. Zakres instrukcji

Niniejsza instrukcja przedstawia:
• możliwości programu FluidSIM-4P,
• sposób tworzenia pneumatycznych i elektropneumatycznych układów
sterowania w edytorze graficznym,
• sposób ustawiania parametrów elementów układu,
• sposób symulacji działania zaprojektowanych układów,
• opis bibliotek elementów pneumatycznych i elektrycznych.
W instrukcji podkreślono związek programu FluidSIM-4P z funkcyjnymi
możliwościami stosowanych elementów sterowania i możliwość prowadzenia symulacji
zsyntetyzowanych układów przez korzystanie z bibliotek elementów firmy Festo.
2.4. Wymagania sprzętowe

Do pracy z programem FluidSIM-4P zalecany jest komputer z procesorem
kompatybilnym z x86 pracującym pod jednym z poniższych systemów operacyjnych
Microsoft Windows9x®, Microsoft WindowsNT®, Microsoft Windows2000® lub Microsoft
WindowsXP®.
Dla zadań rysowania mało skomplikowanych układów pneumatycznych i symulacji
układów dołączonych do programu wystarczające jest 128 MB pamięci operacyjnej.
Natomiast dla zapewnienia płynnej pracy z rozbudowanymi układami pneumatycznymi
wskazane jest przynajmniej 256 MB pamięci operacyjnej.
W celu odtwarzania sekwencji dźwiękowych i ruchowych oraz filmów edukacyjnych,
wymagany jest napęd CD-ROM oraz karta dźwiękowa.

3. Wprowadzenie do symulowania i tworzenia układów
Niniejszy rozdział umożliwia użytkownikowi poznanie istotnych funkcji programu
FluidSIM-P. Użytkownik prowadzony jest po poszczególnych funkcjach „krok po
kroku”.
→ Uruchom FluidSIM-P poprzez menu Start / Programy/ Festo Didactic.
Po chwili na ekranie monitora pojawi się główne okno programu FluidSIM-P.
Po lewej stronie widoczna jest biblioteka elementów FluidSIM-P (component

library). Zawiera ona pneumatyczne i elektryczne składniki umożliwiające zbudowanie
złożonych układów pneumatycznych (ich opis znajduje się w rozdziale 5.).
Pasek Menu rozwijanego (Menu bar) znajdujący się na górze okna zawiera
wszystkie funkcje niezbędne do przeprowadzenia symulacji i budowania diagramów
układów. Znajdujący się poniżej pasek narzędzi (Toolbar) zawiera najczęściej używane
funkcje z Paska Menu. W jego skład wchodzi 10 grup funkcji. Prezentuje je poniższa
tabela:

Nr. IKONA OPIS DZIAŁANIA
1.
Drukowanie Otwieranie i zapis

Otwarcie nowego diagramu, przeglądanie,
otwarcie i zapisanie istniejącego.
2. Drukowanie zawartości okna, np. diagramu

układu i zdjęcia elementu.
3. Cofanie ostatniej zmiany; kasowanie elementu;
kopiowanie elementu do schowka; wklejanie
zawartości schowka.
4.
Dopasowywanie i układanie elementów w
układzie: w pionie (trzy pierwsze ikony) i
poziomie (pozostałe).
5.
Obrót i lustrzane odbicie.
6.
Włączenie/wyłączenie siatki linii
Edycja
pomocniczych.
7.
Zmiana powiększenia aktywnego okna: widok
w skali 1:1; poprzedni widok; dopasowanie
powiększenia tak, aby widoczne były wszystkie
elementy; powiększenie fragmentu ujętego w
ramce; skokowe przybliżenie i skokowe
oddalenie widoku.
8.
Sprawdzenie prawidłowości połączeń w
układzie.
.9. Wyłączenie, uruchomienie i wstrzymanie
symulacji.
10
Funkcje działające w przypadku wstrzymania
Symulacja
symulacji: rozpoczęcie symulacji od początku,

wykonanie kolejnego kroku symulacji,
symulacja do następnej zmiany, przejście do
końca symulacji

3.1. Symulacja istniejącego układu pneumatycznego
Na dysku instalacyjnym oprogramowania FluidSIM-P znajdują się kompletne
schematy działających układów pneumatycznych. W niniejszym materiale będą one
użyte do zademonstrowania możliwości programu.
Otwieranie wymienionych powyżej schematów pneumatycznych i symulowanie ich
działania:
→ Kliknij na ikonę lub wybierz komendę z menu rozwijanego .
Na ekranie powinno pojawić się okno zawierające schematy istniejących układów:
Otwarte okno zawiera skatalogowane schematy układów pneumatycznych ułożone

w porządku alfabetycznym. Każdy z nich przedstawiony jest w postaci miniatury.
Nazwa bieżącego katalogu jest umieszczona w pasku nazwy otwartego okna. Pliki
zawierające schematy układów FluidSIM-P mają rozszerzenie *.ct.
W celu przejścia do wybranego podkatalogu należy dwukrotnie kliknąć na jego
ikonę. Istnieje także możliwość stworzenia dodatkowych podkatalogów w dowolnym
katalogu fl_sim_p. Są one rozpoznawane przez FluidSIM-P, a ich ikony są
automatycznie na bieżąco tworzone.

→ Klikając dwukrotnie na ikonę otwórz schemat układu demo1.ct.
Schemat układu może być również otwarty poprzez użycie okna dialogowego Open
File. Po kliknięciu na ikonę bądź wybraniu z menu pojawi się okno
dialogowe. Przy jego pomocy można, po dwukrotnym kliknięciu, otworzyć żądany
schemat układu pneumatycznego. Za każdym razem schemat pneumatyczny jest
otwierany i wyświetlany w nowym oknie:
→ Kliknij na bądź lub wciśnij klawisz .
FluidSIM-P przełączy się w tryb symulacji, tj. rozpoczęta zostanie symulacja

działania układu. W trakcie pracy programu w trybie symulacyjnym kursor myszy
zmieni swój kształt na symbol ręki . W trakcie symulacji FluidSIM-P oblicza najpierw
wszystkie parametry elektryczne. Następnie formułowany jest model diagramu
pneumatycznego. Na jego podstawie obliczane są ciśnienia i natężenia przepływu
w całym układzie pneumatycznym.
W zależności od stopnia komplikacji schematu i mocy obliczeniowej komputera,
symulacja działania układu może odbywać się z różną prędkością. W dolnym lewym
rogu okna programu, widać z jaką prędkością przebiega symulacja w procentowym
odniesieniu do czasu rzeczywistego symulowanego procesu. Natychmiast po obliczeniu
wyników, linie łączące elementy układu zmienią kolor, a siłowniki wysuną się:

Znaczenie kolorów linii łączących elementy układu opisano w poniższej tabeli:
Kolor Znaczenie
ciemno-niebieski Linia pneumatyczna pod ciśnieniem
jasno-niebieski Linia pneumatyczne bez ciśnienia
jasno-czerwony Linia elektryczna, przepływ prądu
W pasku narzędzi istnieje możliwość samodzielnego powiązania

kolorów i wartości wielkości symulowanych. Zmiana ciśnienia linii ciemno-niebieskiej
obrazowana jest zmianą jej szerokości. FluidSIM-P wyróżnia dwie szerokości linii:
Szerokość Znaczenie
Ciśnienie mniejsze niż maksymalne
Ciśnienie maksymalne
Dokładne wartości liczbowe określające ciśnienie, natężenie przepływu, napięcie

i natężenie prądu mogą być wyświetlane na dodatkowych dostępnych elementach
pomiarowych. W rozdziale 4.7. opisany został sposób, w jaki można uzyskiwać
informacje dotyczące wszystkich bądź tylko wybranych zmiennych ze schematu układu
(nawet jeśli nie wykorzystano elementów pomiarowych).
Symulacje w FluidSIM-P działają w oparciu o fizyczne modele elementów, jakie
można znaleźć w zestawach dydaktycznych Festo Didactic GmbH & Co. KG. Dzięki
temu obliczone wartości powinny zgadzać się z wartościami mierzonymi na
rzeczywistych zestawach dydaktycznych. Jednak przy porównaniu wyników należy

pamiętać o tym, że, w rzeczywistości pomiary mogą podlegać znacznym fluktuacjom
spowodowanym np. różną długością przewodów łączących czy temperaturą powietrza.
Obliczenia zmian wartości parametrów pracy układu realizowane w czasie
rzeczywistym zapewniają animację ruchu siłowników. Charakteryzuje się ona
następującą właściwością działania: gdy w rzeczywistości dany siłownik wysuwa się
z dwukrotnie większą prędkością niż inny to ta relacja jest spełniona również
w animacji symulującej ten ruch. Innymi słowy: zachowane są relacje czasowe.
Ręcznie sterowane rozdzielacze i przełączniki znajdujące się na schemacie układu

mogą być przełączane przy użyciu myszy.
→ Przemieść kursor myszy na lewy przycisk schematu elektrycznego (patrz

poprzedni rysunek).
Kursor myszy zmieni wygląd na rękę . Oznacza to, że stan przycisku może być
zmieniony.
→ Kliknij na przycisk.
Po kliknięciu na ręcznie sterowany włącznik, następuje symulowanie jego

rzeczywistego zachowania. W tym przykładzie styki przycisku zostaną zwarte
i automatycznie nastąpi przeliczenie zmiennych. W wyniku obliczeń nowe wartości
ciśnień i natężeń przepływu będą wyświetlone na wycofujących się do pozycji
początkowych siłownikach.
Przełączanie elementów jest możliwe tylko w przypadku, gdy symulacja trwa
( ) lub, gdy jest wstrzymana ( ).
Jeśli istnieje potrzeba symulowania zachowania innego schematu pneumatycznego
nie jest konieczne zamykanie już otwartego układu. FluidSIM-P umożliwia działanie
wielu układów jednocześnie.
→ W celu przejścia z trybu symulacji w tryb edycji kliknij na bądź

.
Wtedy wszystkie elementy znajdujące się na schemacie układu (styki, zawory,

rozdzielacze, siłowniki) zostaną ustawione w ich stan początkowy. Obliczone przez
program wartości położeń, przepływów i ciśnień zostaną skasowane.
Przejście z trybu edycji w tryb symulacji bez rozpoczęcia symulacji jest możliwe po
kliknięciu na , bądź . Ta funkcja może być pomocna w przypadku,
gdy konieczne jest ustawienie stanu jakiegoś elementu przed rozpoczęciem symulacji.

3.2. Tryby symulacji
W uzupełnieniu funkcji opisanych w poprzednim rozdziale ( , , ) występują

jeszcze dodatkowo:
Reset i ponowne rozpoczęcie symulacji
Symulacja w trybie pojedynczych kroków
Symulacja w trybie „do zmiany stanu”
3.2.1. Reset i ponowne rozpoczęcie pracy
Po kliknięciu na bądź wybraniu trwająca bądź wstrzymana symulacja

może zostać uruchomiona ponownie.
3.2.2. Symulacja w trybie pojedynczych kroków

W trybie pojedynczych kroków symulacja zatrzymuje się po wykonaniu pojedynczego
kroku. Po kliknięciu bądź wybraniu symulacja będzie trwała przez
krótki czas (około 0.01 – 0.1 sekundy w systemie rzeczywistym) po czym nastąpi jej
wstrzymanie ( ). Uruchomiona symulacja w trybie normalnym, może być w dowolnej
chwili przełączona w tryb symulacji pojedynczych kroków. Możliwe jest wtedy
zwrócenie uwagi na sytuacje kluczowe dla istoty działania układu pneumatycznego.
3.2.3. Symulacja w trybie „do zmiany stanu”
Po kliknięciu na bądź wybraniu symulacja trwa aż do

chwili, w której następuje „zmiana stanu”. Wtedy następuje wstrzymanie symulacji
( ). Przez „zmianę stanu” rozumiane jest sytuację polegającą na:
• zatrzymaniu ruchu tłoka siłownika,
• zmianie stanu rozdzielacza,
• zmianie stanu cewki (włączenie / wyłączenie),
• zmianie stanu styków.
W dowolnej chwili trwania symulacji istnieje możliwość przejścia w tryb „do zmiany
stanu”.
3.3. Tworzenie nowego diagramu układu

W tym podrozdziale zawarte są informacje dotyczące tworzenia nowych schematów
pneumatycznych w oparciu o oprogramowanie FluidSIM-P.
→ Otwórz nowe okno programu z pustym arkuszem układu poprzez kliknięcie
na bądź wybranie .

Schemat układu może być tworzony i zmieniany wyłącznie w trybie edycji.
Tryb ten jest sygnalizowany m.in. przez kształt kursora myszy: .
Każdy, również nowo otwarty, schemat pneumatyczny automatycznie ma

przypisywaną nazwę, pod jaką może byś zapisany. Nazwa ta jest widoczna na pasku
tytułowym nowego okna.
W trybie podstawowym, po lewej stronie ekranu widać biblioteki dostępnych grup

komponentów, wyświetlone w sposób hierarchiczny. Aby wyświetlić komponenty
z danej grupy wystarczy kliknąć przyciskiem myszki na odpowiedniej grupie. Dla
lepszego widoku ogólnego, można też schować niepotrzebne elementy poprzez
ponowne kliknięcie i zwinięcie danej podgrupy elementów. W danej grupie elementów
często znajdują sie kolejne podgrupy, które również można wyświetlić lub zwinąć. Aby
rozwinąć daną grupę elementów wraz z wszystkimi jej podgrupami, można podczas
kliknięcia myszą na danej grupie przetrzymać wciśnięty przycisk . Ułatwia to
i skraca czas obsługi biblioteki, gdyż nie trzeba rozwijać każdej podgrupy oddzielnie.
W podobny sposób można użyć wciśniętego przycisku podczas kliknięcia myszą,
aby zwinąć od razu wszystkie podgrupy wraz z daną grupą nadrzędną.

→ Wciśnij przycisk i kliknij przyciskiem myszki na grupę „ Pneumatyka”
(„Pneumatic”).
Zostaną wyświetlone wszystkie komponenty grupy „Pneumatyka”. Używając

przesuwnego paska umieszczonego po prawej stronie okna biblioteki elementów można
przejrzeć całą ich listę.
Używając myszy można „przeciągnąć” elementy z okna biblioteki i „upuszczać” je

w obszar tworzonego układu pneumatycznego (tzw. technika „drag and drop”):
→ Przesuń kursor myszy nad elementem w oknie biblioteki (np. nad

siłownikiem jednostronnego działania ze sprężyną).

→ Wciśnij lewy przycisk myszy i przytrzymując go przesuń kursor myszy.
Siłownik zostanie podświetlony (zaznaczony), a kursor zmieni wygląd na . Symbol

elementu będzie podążał za kursorem myszy.
→ Przesuń kursor myszy nad obszar schematu układu pneumatycznego i puść

przycisk myszy. Spowoduje to umieszczenie siłownika w wybranym miejscu
schematu układu pneumatycznego.
W ten sposób można „przeciągnąć” każdy z elementów znajdujących się w bibliotece

i „upuścić” go w dowolnym miejscu schematu pneumatycznego. Podobnie można
przestawiać elementy umieszczone już na schemacie układu.
→ Przesuń siłownik w prawy górny róg schematu pneumatycznego.
Dla wygody użytkownika, elementy po „upuszczeniu” na schemat układu są

automatycznie przyciągane do siatki.
→ Spróbuj przemieścić siłownik poza dozwolony obszar, np. poza okno.
Poza dozwolonym obszarem kursor myszy zmienia swój wygląd , a element nie
będzie mógł być upuszczony.

→ „Przeciągnij” drugi siłownik na schemat pneumatyczny (teraz on będzie
podświetlony).
→ Podświetl (zaznacz) pierwszy z siłowników poprzez kliknięcie na nim.
→ Skasuj siłownik klikając na (cut), wybranie bądź wciskając

klawisz .
Komendy z menu działają wyłącznie na zaznaczone wcześniej elementy

układu pneumatycznego.
→ Przeciągnij” na schemat pneumatyczny rozdzielacz trój drogowy

dwupołożeniowy (3/n-way valve), oraz źródło sprężonego powietrza
(compressed air supply).
→ Rozmieść elementy zgodnie z podanym poniżej rysunkiem:
Dwukrotnie kliknij na rozdzielacz, aby przypisać mu pożądane parametry. Powinno

pojawić się okno dialogowe:

Wyjaśnienie parametrów okna dialogowego:
• Sterowanie z lewej/prawej strony (Left/Right Actuation)
Dla każdej ze stron rozdzielacza można zdefiniować osobno sposób jego sterowania.
Można wybrać jedną bądź więcej kategorii sterowania: ręczną (Manually), mechaniczną
(Mechanically) bądź elektropneumatyczną (Pneumatically/electrically). Sposób stero-
wania jest ustawiany przez kliknięcie w oknie kategorii i wybranie odpowiedniego sym-
bolu. Wybranie pustego pola spowoduje wyłączenie określonej kategorii sterowania.
Ponadto możliwe jest określenie czy na suwak rozdzielacza mają oddziaływać sprężyny
– zaznaczenie pola (Spring-returned) i czy ma być elementem dwustopniowym
(Piloted).
• Opis (Description)
Można wpisać tu nazwę rozdzielacza. Nazwa ta będzie pojawiać się na diagramie
stanów (state diagram) i na liście elementów (parts list).
• Wyróżnione połączenia (Valve Body)
Rozdzielacze mogą mieć do czterech wyróżnionych położeń. Dla każdego z nich
możliwe jest indywidualne ustalenie połączeń. Stan ustala się przez wybranie go i

kliknięcie lewym klawiszem myszy. Wybranie pustego pola spowoduje wyłączenie
określonego połączenia. Rozdzielacz może zostać oznaczony jako „dwustronny”
(Reversible) co oznacza, że nie ma żadnego szczególnego kierunku przepływu
strumienia powietrza i przepływ przez rozdzielacz może odbywać się w obu kierunkach.
• Połączenie początkowe (Initial Position)
To pole umożliwia określenie pozycji początkowej (nazywanej również neutralną,
normalną) dla pracy rozdzielacza. Jest to pozycja ustalająca się w przypadku braku
sygnału sterującego. Wybór stanu początkowego nie może być w sprzeczności
z ustawieniami, jakie wynikają z ustawień oddziaływania sprężyn.
• Sygnał nadrzędny (Dominant Signal)
Można zdefiniować, który z sygnałów (prawy czy lewy) ma być sygnałem nadrzędnym,
tzn. który sygnał jest dominujący w przypadku, gdy rozdzielacz jest wysterowany
sygnałami z obu stron równocześnie.
• Przepływ nominalny (Standard Nominal Flow Rates)
Tutaj definiujemy standardową nominalną wartość przepływu rozdzielacza.
→ Ustaw sterowanie z lewej strony jako ręczne, z zapadką, a z prawej strony

uaktywnij działanie sprężyny. Zamknij okno dialogowe przyciskiem OK.
Wyjście „3” rozdzielacza ma służyć jako wylot powietrza i należy go w tym celu
wyznaczyć
→ Kliknij podwójnie na wyjściu „3” rozdzielacza.
Otworzy się okienko dialogowe, w którym może być wybrane zakończenie rozdzielacza
przez kliknięcie na strzałce w dół po prawej stronie listy symboli do wyboru.
→ Wybierz trzeci symbol prostego wylotu powietrza (the simple exhaust) i

zamknij okno dialogowe.
Rozdzielacz powinien wyglądać jak na rysunku:
→ Przemieść kursor myszy nad lewy króciec siłownika.
Nad króćcem przyłączeniowym kursor myszki zmienia swój wygląd na wskaźnik

celownika .

→ Naciśnij lewy klawisz myszy, gdy będzie on nad króćcem siłownika
i (trzymając go ciągle wciśniętym) przesuń mysz.
Kursor zmieni wygląd na wskaźnik celownika ze strzałkami na zewnątrz .
→ Przemieść kursor myszy (trzymając ciągle wciśnięty lewy przycisk) nad

górny króciec rozdzielacza.
Kursor zmieni wygląd na wskaźnik celownika ze strzałkami do środka .
→ Puść lewy przycisk myszy.
Natychmiast pojawia się linia łącząca oba elementy:
FluidSIM-P automatycznie narysuje linię łączącą dwa wybrane króćce. W przypadku,

gdy nie będzie możliwe połączenie dwóch króćcy kursor myszy zmieni swój wygląd na
znak zakazu .
→ Przemieść kursor myszy nad linię jak to przedstawia poniższy rysunek.
Kursor zmieni wygląd na wskaźnik umożliwiający zaznaczenie linii .
→ Wciśnij lewy przycisk myszy i przesuń kursor myszy w lewo. Następnie

puść przycisk myszy.

Linia zostanie przesunięta.
W trybie edycji można elementy układu i linie łączące zaznaczać, przesuwać i kasować
wybierając bądź klawiszem .
→ Połącz elementy układu w sposób zbliżony do przedstawionego:

Po narysowaniu układu pneumatycznego można przystąpić do symulowania jego pracy.
→ Rozpocznij symulację działania układu klikając na (lub wybierając

bądź klawiszem ).
→ Przemieść kursor myszy nad rozdzielacz i kliknij na nim symbolem .
W czasie symulacji wszystkie ciśnienia i natężenia przepływu są wyliczane, zaś linie są

odpowiednio kolorowane a tłoczysko wysuwa się z cylindra siłownika.
Po wysunięciu się tłoczyska ciśnienie w lewej komorze siłownika musi wzrosnąć.

Sytuacja ta jest rozpoznawana przez FluidSIM-P i parametry opisujące ten proces są
właściwie wyliczane. Ciśnienie sprężonego powietrza wzrasta do wartości zasilania
zadeklarowanej we właściwościach źródła sprężonego powietrza (compressed air
supply).
W złożonych systemach pneumatycznych, gdzie do przełączania potrzeba dużej siły,

rozdzielacze mogą być obsługiwane pośrednio. W metodzie tej zastąpiono bezpośrednią
pracę ręczną na pośrednią prace pneumatyczną.
→ Uaktywnij tryb edycji klikając na (lub wybierając bądź

klawiszem ).

→ Wybierz i usuń linię, która łączy cylinder i rozdzielacz.
→ „Przeciągnij” na schemat układu kolejny rozdzielacz trój drogowy (3-way

valve) i przez dwukrotne kliknięcie (lub przez ) otwórz okno
dialogowe rozdzielacza. „Zbuduj” rozdzielacz pneumatyczny, normalnie
zamknięty i zamknij okno dialogowe. Króciec „3” połącz z wylotem
powietrza. Rozmieść elementy w następujący sposób:
→ Połącz wyjście nowego rozdzielacza z cylindrem.
→ Połącz linią wyjście ręcznie sterowanego rozdzielacza z wejściem

sterującym rozdzielacza sterowanego pneumatycznie.
W rzeczywistych rozwiązaniach do podłączenia do istniejącej linii

dodatkowego elementu konieczne jest użycie trójnika. Dlatego gdy rysowana
jest linia łącząca króciec elementu z istniejącą już linią FluidSIM-P
automatycznie dodaje w miejscu połączenia trójnik.
→ Używając kursor myszki w postaci celownika połącz linią wejście

rozdzielacza sterowanego pneumatycznie z linią łączącą źródło sprężonego
powietrza z rozdzielaczem sterowanym ręcznie. Zauważ jak kursor zmieni
wygląd na wskaźnik celownika ze strzałkami do środka .

→ Puść przycisk myszy.
W trakcie rysowania schematu układu pneumatycznego należy dołożyć starań, aby

układ był możliwie przejrzysty.
Schemat układu powinien wyglądać w sposób zbliżony do poniższego:
→ Zapisz schemat pneumatyczny klikając na bądź wybierając .

Jeśli edytujemy nowy schemat i wcześniej nie podano jego nazwy,
FluidSIM-P automatycznie otworzy okno dialogowe zapisu pliku. Należy
wtedy podać nazwę pod jaką projekt zostanie zapisany.
→ Rozpocznij symulację klikając , po czym kliknij na rozdzielaczu

sterowanym ręcznie.
Kiedy następuje kliknięcie na rozdzielaczu, rozpoczyna się symulowanie jego

rzeczywistej pracy. Gdy klikniemy na zaworze ponownie, natychmiast rozpoczyna się
ponowne przeliczenie symulacji. W wyniku przełączenia pneumatycznie sterowanego
rozdzielacza następuje wysuwanie się tłoczyska siłownika.
Poza animacją działania elementów sterowanych ręcznie FluidSIM-P

umożliwia również symulowanie innych elementów wielostanowych.

Poniższe rysunki przedstawiają rozdzielacz 3-drogowy w stanie zamkniętym i
otwartym:
Elementy, których stan przełączenia nie jest stabilny (nie są blokowane w

danym położeniu), pozostają przesterowane tak długo jak długo jest nad nimi
trzymany wciśnięty przycisk myszy.
→ Zatrzymaj symulację, co spowoduje jednocześnie przejście w tryb edycji.

Wybierz z biblioteki elementów diagram stanów (state diagram) i umieść go
na schemacie pneumatycznym.
Diagram stanów umożliwia zarejestrowanie zachowania (stanu) istotnych elementów

układu i wykreślenie tych stanów w formie graficznej.
→ Przesuń diagram stanów na wolną powierzchnię schematu pneumatycznego,

po czym „przeciągnij” siłownik a następnie „upuść” go nad diagramem
stanu.
→ Uruchom symulację i obserwuj diagram stanu.
→ Włącz „pauzę” wykonywanej symulacji a następnie przesuń kursor myszy

nad wykres diagramu stanu.

Kiedy kursor myszy pozostanie w bezruchu przez około sekundę, na diagramie
pojawi się wskazywana przez kursor dokładna wartość czasu i odpowiadająca jemu
wartość zmiennej stanu. Przesuwając kursor wzdłuż wykresu, aktualizowane będą
wyświetlane wartości zmiennych.
Możliwe jest zarówno umieszczenie kilku diagramów stanu w jednym układzie

pneumatycznym jak i umieszczenie kilku elementów na tym samym diagramie stanów.
Komponenty mogą być dodawane do diagramu stanu przez „upuszczanie” ich w jego
obrębie. Dodając kolejne komponenty do diagramu stanu, pojawia sie automatycznie
okno wyboru (selection dialog), które umożliwia wybór kolorów wyświetlania
przebiegów poszczególnych zmiennych. W przypadku niewybrania żadnej zmiennej
komponentu, dany komponent zostanie usunięty z diagramu stanu. Na diagramie stanów
można umieszczać następujące komponenty i rejestrować zachowanie następujących
stanów:
Element układu Stan

położenie (position),
prędkość (velocity),
Siłownik (Cylinder)
przyspieszenie (acceleration),
siła (force)
Rozdzielacz (Way valve) położenie (Position)
Manometr (Pressure meter)
ciśnienie (Pressure)
Akumulator (Accumulator)
Zawór zamykający lub dławiący (Shutoff
stopień otwarcia (Opening level)
valve, throttle valve)

Pompa (Pump),
prędkość obrotowa (rpm)
Silnik (Motor)
Siłownik o ruchu wahadłowym (semi-rotary
położenie (Position)
actuator)
Zawór ciśnieniowy lub przełączający stan (State),
(Pressure valve, switching valve) ciśnienie (Pressure)
Zawór natężenia przepływu (flow control
przepływ (flow)
valve)
przepływ (flow),
Przepływomierz (flow meter)
objętość (volume)
Przełącznik (Swich) stan (state)
Cewka, zawór z elektromagnesem
stan (state)
(relay, valve solenoid)
Lampka, brzęczyk, wskaźnik ciśnienia
(indicator light, buzzer, pressure indicator stan (state)
state)
stan (state),
Licznik (counter)
wartość licznika (counter value)
Generator funkcji, woltomierz (function
napięcie (voltage)
generator, voltmeter)
Regulator stanu, regulator PID (status
napięcie (voltage)
controller, PID-controller)

4. Dodatkowe wskazówki dotyczące symulacji i tworzenia
układów
W niniejszym rozdziale przedstawione zostaną szczegółowe wskazówki i opis
funkcji, jakie mogą być użyte do symulacji i tworzenia diagramów przy użyciu
oprogramowania FluidSIM-P.
4.1. Elementy konfigurowalne

FluidSIM-P jest w stanie symulować ogromną liczbę różnego rodzaju siłowników
i rozdzielaczy. Przedstawienie tych wszystkich typów elementów w ich różnych
wariantach doprowadziłoby do znacznego zmniejszenia czytelności i funkcjonalności
biblioteki elementów. Dlatego w bibliotece obok tradycyjnych i najczęściej
stosowanych elementów, znajdują się również elementy konfigurowalne. Aby
skonfigurować siłownik lub rozdzielacz, należy przeciągnąć odpowiedni symbol
elementu konfigurowalnego i „upuścić” go w oknie projektowania schematu
pneumatycznego, po czym otworzyć okno konfiguracji tegoż elementu. Znajdują sie
tam ustawienia pomocne przy definiowaniu funkcjonalności i działania danego
elementu.
4.1.1. Konfigurowanie siłownika

W celu zdefiniowania projektowanej części, jej parametrów i zewnętrznych
oddziaływań na siłownik, należy kliknąć dwukrotnie myszą na symbolu danego
siłownika. Otworzy się wtedy okno konfiguracji, które to składa się z kilku zakładek,
dzięki czemu mamy dogodny widok ogólny okna mimo ogromnej liczby dostępnych
parametrów. Poniżej znajdują się opisy poszczególnych zakładek okna konfiguracji:
• Zakładka „Konfiguracja” („Configuration”)

Tutaj znajdują się podstawowe opcje umożliwiające określenie budowy siłownika
pneumatycznego. Można zdefiniować typ siłownika, typ tłoczyska, oraz dodatkowe
własności siłownika jak amortyzacja w pozycjach końcowych, użycie elementu
magnetycznego w tłoczysku itp.

Opis opcji zakładki:
 Opis elementu (Component Description)
Można wpisać tu nazwę siłownika. Nazwa ta będzie pojawiać się na diagramie stanów
(state diagram) i na liście elementów (parts list).
 Typ siłownika (Cylinder Type)
Typ cylindra (jednostronnego działania (single-acting), dwustronnego działania
(double-acting), ze sprężyną powrotną (spring return)).
 Typ tłoczyska (Piston Rod Type)
Typ tłoczyska (wielkość (quantity), konstrukcja (part design),z łącznikiem
magnetycznym (magnet coupling), z elementem suwakowy (slide unit)).
 Właściwości (Properties)
Tutaj można zdefiniować dodatkowe własności siłownika, jak amortyzacja w pozycjach
końcowych (end position cushioning), lub użycie w tłoku siłownika magnetycznego
czujnika pozycji (sensing)) i poprzez zadeklarowaną etykietę (label) powiązać
z enkoderem pozycji (displacement encoder), co można wykorzystać np. w połączeniu

z zaworami proporcjonalnymi przy konstruowaniu układu sterowania.
 Odbicie (Mirror)
Tutaj definiujemy czy siłownik będzie odbity lustrzanie poziomo (horizontally) czy
pionowo (vertically). Ten sam efekt możemy uzyskać wykonując .
• Zakładka „Parametry” („Parameters”)

 Maksymalny skok (Max. Stroke)
Maksymalny skok tłoka siłownika.
 Pozycja tłoka (Piston Position)
Położenie tłoka siłownika przy starcie symulacji.
 Średnica tłoka (Piston Diameter)
Średnica tłoka siłownika.
 Średnica tłoczyska (Piston Rod Diameter)
Średnica tłoczyska siłownika.
 Kąt zamocowania (Mounting Angle)

Korpus siłownika oddziałuje na siłę tarcia poruszającej się masy. Masę oraz
współczynnik tarcia można zdefiniować w zakładce „zewnętrzne obciążenia”
 Wewnętrzne przecieki (Internal Leakage)
Tutaj definiujemy wewnętrzne przecieki w siłowniku. W rzeczywistości nigdy nie ma
idealnego siłownika, ponieważ tłok nigdy nie przylega idealnie do powierzchni
wewnętrznej cylindra. Dlatego pomimo odcięcia dopływu powietrza do obu komór
siłownika, tłok nadal stopniowo przesuwa sie pod wpływem obciążenia.
 Parametry wyliczone (Calculated Parameters)
Parametry takie jak powierzchnia tłoka oraz powierzchnia czynna tłoka są
automatycznie wyliczane na podstawie średnicy tłoka i tłoczyska.
 Wyświetlane wielkości (Display Quantities)
Tutaj określamy które wielkości fizyczne mają być wyświetlane obok symbolu
siłownika. Wielkości te będą wyświetlane tylko wtedy gdy będą ustawione odpowiednie
opcje w oknie dialogowym wyświetlania zmiennych stanu (patrz rozdz.4.7).
• Zakładka „Zewnętrzne obciążenie” („External load”)

 Masa ruchoma (Moving mass)

Masę ruchomą podajemy, gdy zakładamy wpływ tejże masy na ruch siłownika. Masa
tłoka oraz tłoczyska są automatycznie i odpowiednio wyliczane przez program
FluidSIM-P na podstawie wprowadzonych rozmiarów siłownika. Zatem podana tutaj
masa odzwierciedla jedynie zewnętrzne obciążenie. W szczególności, podanie tutaj „0”
nie oznacza, że ruchome części siłownika nie posiadają masy.
 Tarcie (Friction)
Tarcie statyczne i dynamiczne określa siłę tarcia ruchomej masy o powierzchnię.
Wewnętrzne siły tarcia wewnątrz cylindra są automatycznie i odpowiednio wyliczane
na podstawie podanych wymiarów siłownika. Wpisana wartość „0” w obu tych
parametrach oznacza, że dana masa porusza się bez siły tarcia (bez dotykania o gładź
cylindra). W rzeczywistości jest bardzo trudno określić rzeczywiste wartości tych
parametrów. Dlatego FluidSIM-P oferuje orientacyjne ustalenie parametrów
współczynników dla kilku klasycznych zestawień materiałów, dając ogólną orientację
o ich wielkościach. Do wyboru mamy następujące typy zestawień dwóch materiałów:
– stal – stal
– żeliwo- żeliwo
– drewno – drewno
– stal – drewno
– stal – lód
– opony – asfalt
Kiedy porówna się proponowane przez program wartości sił tarcia z innymi tabelami
(często uzyskanymi drogą eksperymentalną), może sie okazać, że w znacznej liczbie
przypadków te wartości się różnią. Dlatego podane wartości współczynników należy
traktować tylko jako orientacyjne.
Można również zdefiniować samemu współczynniki tarcia (np. z własnych badań
doświadczalnych). Należy jednak pamiętać, aby wyniki z symulacji traktować bardzo
ostrożnie. Gdyż nawet małe zmiany tychże wartości pozwalają na zauważalne zmiany
w odzwierciedleniu fizycznego oddziaływania tarcia statycznego i dynamicznego.
Proszę zauważyć, że kąt zamocowania również wpływa na siłę tarcia ruchomej
masy.

• Zakładka „Profil siły” („Force Profile”)

 Stała siła (Constant force)
Ten parametr definiuje stałą wartość siły na całym odcinku ruchu tłoczyska siłownika.
 Zmienna siła (Variable force)
Ta opcja jest wybierana, gdy zakładamy zmienną siłę w zależności od pozycji tłoczyska
siłownika. W sposób interaktywny można zdefiniować odpowiedni punkt na wykresie
i przez kliknięcie myszą połączyć dane punkty w jedną prostą. Alternatywnie można
zaznaczyć dany punkt poprzez podanie dwóch wartości numerycznych w odpowiednich
okienkach edycyjnych: położenia tłoka (Piston Position) i siły (Force)
 Zakres (Range)
Używając suwaka można określić rząd wielkości pokazywany na wykresie siły.
 Usuń (Delete)
Usuwa zaznaczony punkt z wykresu i łączy dwa przylegające punkty jedną prostą.

 Usuń wszystko (Delete all)
Usuwa wszystkie punkty i definiuje stałą wartość siły. Można użyć tej opcji by usunąć
istniejący wykres siły bez konieczności usuwania po kolei pojedynczych punktów.
• Zakładka „Etykiety czujników” („Actuating Labels”)
Tutaj można zdefiniować nowe etykiety lub zmienić istniejące. Nazwy tych etykiet
będą powiązane z etykietami czujników zbliżeniowych lub krańcówek w układzie
elektrycznym. Takie samo okno pojawi nam się, gdy klikniemy dwukrotnie myszką na
symbolu czujnika położenia (distance rule).
4.1.2. Konfigurowanie rozdzielacza.

Zarówno budowa rozdzielacza jak i jego sposób sterowania mogą być zmienione po
dwukrotnym kliknięciu na jego symbolu. Obraz okna, które się wtedy otworzy
prezentuje poniższy rysunek.

Opis okna dialogowego:
• Sterowanie z lewej / prawej strony (Left/Right Actuation)
Dla każdej ze stron rozdzielacza można zdefiniować osobno sposób jego sterowania.
Można wybrać jedną bądź więcej kategorii sterowania: ręczną (Manually), mechaniczną
(Mechanically) bądź elektropneumatyczną (Pneumatically/electrically). Sposób stero-
wania jest ustawiany przez kliknięcie w oknie kategorii i wybranie odpowiedniego sym-
bolu. Wybranie pustego pola spowoduje wyłączenie określonej kategorii sterowania.
Ponadto możliwe jest określenie czy na suwak rozdzielacza mają oddziaływać sprężyny
– pole (Spring-returned) i czy ma być elementem dwustopniowym (Piloted).
• Opis (Description)
Można wpisać tu nazwę rozdzielacza. Nazwa ta będzie pojawiać się na diagramie
stanów (state diagram) i na liście elementów (parts list).
• Wyróżnione połączenia (Valve Body)
Rozdzielacze mogą mieć do czterech wyróżnionych położeń. Dla każdego z nich
możliwe jest indywidualne ustalenie połączeń. Stan ustala się przez wybranie go
i kliknięcie lewym klawiszem myszy. Wybranie pustego pola spowoduje wyłączenie
określonego połączenia. Rozdzielacz może zostać oznaczony jako „dwustronny”

(Reversible) co oznacza, że nie ma żadnego szczególnego kierunku przepływu
strumienia powietrza i przepływ przez rozdzielacz może odbywać się w obu kierunkach.
• Połączenie początkowe (Initial Position)
To pole umożliwia określenie pozycji początkowej (nazywanej również neutralną,
normalną) dla pracy rozdzielacza. Jest to pozycja ustalająca się w przypadku braku
sygnału sterującego. Wybór stanu początkowego nie może być w sprzeczności
z ustawieniami, jakie wynikają z ustawień oddziaływania sprężyn.
• Sygnał nadrzędny (Dominant Signal)
Można zdefiniować który z sygnałów (prawy czy lewy) ma być sygnałem nadrzędnym,
tzn. który sygnał jest dominujący w przypadku gdy rozdzielacz jest wysterowany
sygnałami z obu stron równocześnie.
• Przepływ nominalny (Standard Nominal Flow Rates)
Tutaj definiujemy standardową nominalną wartość przepływu rozdzielacza.
• Odbicie (Mirror)
Tutaj definiujemy czy rozdzielacz będzie odbity lustrzanie poziomo (horizontally) czy
pionowo (vertically). Ten sam efekt możemy uzyskać wykonując .
4.2. Dodatkowe funkcje edycyjne

Poza poleceniami, jakie zostały wymienione w rozdziale 3, tryb edycji umożliwia
korzystanie z dodatkowych funkcji:
• Ustalanie rozmiaru papieru
W trybie edycji kontur kartki papieru jest wyświetlany w postaci czerwonego
prostokąta. Domyślnym rozmiarem papieru jest portretowo zorientowany format A4
(DIN A4, Portrait). Ustawienia domyślne mogą być zmienione w menu .

W powyższym oknie można zmienić rozmiar i orientację papieru. Jeśli rozmiar
wydruku jest większy od rozmiaru papieru w drukarce, całkowity obszar wydruku może
być podzielony na mniejsze fragmenty i wydrukowany na kilku kartkach papieru.
Dla lepszej orientacji w menu można umieścić dodatkowe informacje
dotyczące konkretnego schematu. Tekst, który zostanie wpisany w pole Description jest
potem widoczny w czasie otwierania istniejących schematów i może ułatwić odszukanie
właściwego pliku.
• Krokowe cofanie edycji schematu

Przy pomocy przycisku lub polecenia z menu i , można
anulować każdą zmianę wykonaną w trybie edycji.
Klikając na ( ) można cofnąć każdą zmianę dokonaną w trybie edycji.
FluidSIM-P umożliwia cofnięcie do 128 czynności edycji schematu. Funkcja
działa na wszystkie zmiany wykonane w trybie edycji układu pneumatycznego.
Funkcja umożliwia użytkownikowi przywrócenie ostatnio cofniętego
kroku. Po każdorazowym wywołaniu funkcji schematowi pneumatycznemu zostanie
przywrócony wcześniejszy wygląd (sprzed ostatniego uruchomienia funkcji ).
Funkcja będzie aktywna do momentu, aż zostanie przywrócony pierwotny
wygląd (sprzed pierwszego użycia funkcji ) schematu pneumatycznego.
• Zaznaczanie wielu elementów

Elementy układu pneumatycznego mogą być zaznaczane (podświetlane) poprzez
klikniecie na nich lewym przyciskiem myszy. Jednak kliknięcie na inny element
(zaznaczenie go), spowoduje odznaczenie poprzedniego.
W przypadku, gdy w trakcie zaznaczania kolejnych elementów układu
pneumatycznego wciśnięty będzie klawisz , elementy już zaznaczone pozostaną
nadal podświetlone. Dodatkowo, jeśli na elemencie już zaznaczonym zostanie wciśnięty
klawisz myszy, element ten zostanie odznaczony.

Innym sposobem na zaznaczenie kilku elementów układu pneumatycznego jest
zakreślenie obszaru obejmującego wybrane składniki układu. Obszar ten otwierany jest
poprzez naciśnięcie i przytrzymanie lewego klawisza myszy, a następnie
przemieszczenie kursora. W czasie rozpoczęcia zakreślania obszaru kursor myszy nie
może być umieszczony nad jakimkolwiek składnikiem układu pneumatycznego.
Wszystkie elementy układu, zarówno znajdujące się wewnątrz jak i tylko objęte
częściowo zakreślonym obszarem zostaną zaznaczone.
Elementy układu pneumatycznego i łączące je linie mogą zostać jednocześnie

zaznaczone przez polecenie menu bądź przez wciśnięcie klawiszy
Wszystkie funkcje edytujące schemat pneumatyczny jak np. przeciąganie,

przesuwanie, kopiowanie i kasowanie mogą być użyte na wszystkich
zaznaczonych elementach układu.
• Prawy klawisz myszy

Naciśnięcie prawego klawisza myszy powoduje otwarcie odpowiedniego menu
kontekstowego. Jeśli kursor myszy będzie umieszczony nad elementem
pneumatycznym bądź jego podłączeniem, element ten zostanie zaznaczony. Jeśli

omawiany element nie był do tej pory zaznaczony, wtedy inne elementy (wcześniej
zaznaczone) zostaną odznaczone.
Kliknięcie prawym klawiszem myszy nad elementem pneumatycznym odpowiada
następującej sekwencji czynności: kliknięcie lewym klawiszem myszy nad elementem i
otwarcie menu.
• Dwukrotne kliknięcie myszą

Dwukrotne kliknięcie lewym klawiszem myszy nad elementem pneumatycznym
odpowiada następującej sekwencji czynności: zaznaczenie elementu i otwarcie
polecenia menu .
• Kopiowanie
Zaznaczone elementy pneumatyczne mogą być skopiowane do bufora przez kliknięcie
bądź . Po skopiowaniu przez kliknięcie bądź można te
elementy umieścić na schemacie pneumatycznym.
W ramach schematu zaznaczone elementy można kopiować przez wciśnięcie
klawisza i przemieszczać je. Kursor myszy zmieni swój wygląd na symbol
kopiowania .
• Kopiowanie pomiędzy oknami

Elementy pneumatyczne mogą być kopiowane pomiędzy oknami poprzez zaznaczenie
właściwych elementów i przesunięcie ich nad drugie okno.
• Wyrównywanie elementów
Aby wyrównać położenie elementów względem siebie, należy je zaznaczyć, a następnie
kliknąć na jedną z ikon , bądź wywołać odpowiednie polecenie menu
. Element leżący najdalej w kierunku, w którym następuje wyrównanie
stanowi punkt odniesienia dla pozostałych elementów. Oznacza to, że jeżeli kilka
elementów ma zostać wyrównanych do lewej, to wszystkie elementy poza najbardziej
wysuniętym w lewo elementem zostaną przesunięte w tym kierunku. Z uwagi na fakt,
że połączenia elementów pneumatycznych i elektrycznych muszą pokrywać się
z liniami siatki mogą wystąpić pewne rozbieżności pomiędzy obramowaniem
poszczególnych elementów.
• Obrót i odbicie lustrzane

Zaznaczone elementy mogą być obracane o 90°, 180° bądź 270° poprzez użycie
polecenia menu .W celu obrócenia pojedynczego elementu o 90° przeciwnie

do ruchu wskazówek zegara, można wcisnąć klawisz i dwukrotnie kliknąć na nim
lewym klawiszem myszy. Aby zaś obrócić dany element o 90° zgodnie z ruchem
wskazówek zegara należy dodatkowo przytrzymać klawisz .
W celu dokonania lustrzanego odbicia zaznaczonych elementów należy wybrać
polecenie .Pojedyncze elementy zostaną odwzorowane względem ich
własnych osi, o ile dany element nie jest częścią grupy elementów. W takim wypadku,
pogrupowane elementy zostaną odbite względem centralnej osi danej grupy.
Zamiast stosować polecenia z menu, można również dokonać obrotu lub odbicia
lustrzanego korzystając z symboli znajdujących się w pasku narzędzi.
• Kasowanie linii
Zaznaczona linia i łączące się z nią niezaznaczone fragmenty linii mogą być skasowane
przy użyciu komendy bądź klawisza .
• Ustalenie typu linii

Typ każdej linii łączącej elementy pneumatyczne można zmienić ze standardowego
typu „Main Line” na typ specjalny „Control Line”. W trybie edycji, po dwukrotnym
kliknięciu na linię bądź po zaznaczeniu linii i wybraniu z menu pojawi
się okno dialogowe umożliwiające ustawienie typu linii. Linia kontrolna „Control Line”
jest pokazywana jako linia przerywana. Należy zwrócić uwagę na to, że poza zmianą
wyglądu, zmiana typu linii pneumatycznej nie wpływa na sposób działania układu
w trakcie symulacji.
• Zaślepianie połączeń, wylot powietrza

Połączenia pneumatyczne mogą zostać zaślepione. Aby uniknąć w programie
FluidSIM-P komunikatów ostrzegawczych o otwartych połączeniach, możliwe jest
również dodanie tłumika na ich końcu. W FluidSIM-P zaślepienie połączeń oraz
dodawanie tłumików może być ustawione bądź usunięte poprzez dwukrotne klikniecie
na połączeniu podczas pracy w trybie edycji. Otworzy się wtedy okno dialogowe
w którym można wybrać odpowiednie zakończenie edytowanego połączenia.
Innym sposobem na zmianę zakończenia połączeń jest zaznaczenie połączenia i
wybranie z menu . W obydwu przypadkach następuje otwarcie
poniższego okna dialogowego:

 Oznaczenie połączenia (Connection Designation)
Jeśli w menu jest włączona opcja , to wtedy wpisana
zawartość pola jest wyświetlana przy połączeniu.
FluidSIM-P automatycznie umieszcza oznaczenie połączenia w taki sposób by było
ono widoczne blisko danego połączenia. Oczywiście można zmienić pozycję opisu za
pomocą myszki lub klawiatury. Klikając myszką na opis możemy go następnie
przenieść w pożądane miejsce albo za pomocą myszki, albo za pomocą klawiszy
kierunkowych (strzałek) na klawiaturze.
FluidSIM-P chroni przez zbyt dalekim oddaleniem oznaczenia od danego

połączenia. W przypadku przekroczenia pewnej granicznej odległości od
połączenia, dalszy ruch w danym kierunku nie będzie możliwy.
 Wyświetlanie wartości (Display Quantity)

Jeśli zostanie zaznaczona dana zmienna fizyczna, wtedy jej wartość wielkości fizycznej
będzie wyświetlona podczas symulacji.
 Zakończenie (Terminator)
Definiuje czy otwarte połączenie ma pozostać otwarte, zamknięte przez zaślepienie, czy
zamknięte przez wylot powietrza.
Połączenie zaślepione jest przedstawione przez przekreślenie, zaś wylot jest

przedstawiony przez odpowiedni symbol DIN:

• Zmiana widoku
Zawartość okna można powiększyć przez kliknięcie lub z menu .
Pomniejszyć przez kliknięcie lub z menu . Jeśli mysz wyposażona jest
w rolkę, operację tę można przeprowadzić przez wciśnięcie klawisza i odpowied-
nie przesunięcie rolki.
Po kliknięciu lub wybraniu z menu i zakreśleniu kursorem
myszy prostokąta, obszar ten zostanie powiększony. Istnieje możliwość przełączenia się
pomiędzy aktualnym i wcześniejszym widokiem klikając lub wybierając
.
Przycisk lub powoduje dopasowanie do okna układu
pneumatycznego. Przycisk lub powoduje wyświetlenie schematu
w oryginalnym powiększeniu.
• Siatka tła
Kliknięcie na spowoduje wyświetlenie / ukrycie siatki tła. Wybranie w menu
powoduje wywołanie okna dialogowego umożliwiającego wybranie typu
i rozdzielczości linii siatki.

 Szerokość (Width)
Określa wielkość oczek siatki. Istnieje możliwość wybrania spomiędzy trzech wartości:
zgrubna (Coarse), średnia (Medium), i dokładna (Fine).

 Styl (Style)
Określa typ siatki. Siatka może być zbudowana z: punktów (Point), przecięć (Cross)
i linii (Line).
 Wyświetl siatkę (DisplayGrid)
Włącza i wyłącza wyświetlanie siatki.
• Grupowanie obiektów
W celu połączenia kilku elementów układu pneumatycznego w jeden, można je
zgrupować zaznaczając je i wybierając z menu . Grupy mogę być
zagnieżdżone. Składniki grupy mogą być zaznaczane, przesuwane, kasowane
i kopiowane wyłącznie razem. Pomimo tego właściwości poszczególnych składników
grupy mogą być ustalane indywidualnie w sposób podany wcześniej (np. przez
dwukrotne kliknięcie na element).
• Rozgrupowanie obiektów
W celu rozdzielenia grupy obiektów należy zaznaczyć wybraną grupę i wybrać z menu
. W przypadku grup zagnieżdżonych rozgrupowanie zostanie
przeprowadzone tylko na najbardziej zewnętrznej grupie. W celu rozgrupowania
podgrupy wchodzącej w skład grupy głównej należy powtórzyć tę operację.
4.3. Dodatkowe funkcje symulacyjne

Niniejszy podrozdział opisuje szczegółowe informacje dotyczące symulacji układów
pneumatycznych.
• Jednoczesne uruchamianie wielu elementów
Czasami w trakcie symulacji układów zachodzi potrzeba jednoczesnego przesterowania
wielu przycisków czy rozdzielaczy. Można to zrealizować przez zmianę stanu
elementów w położenie stabilne. Przycisk bądź ręcznie sterowany rozdzielacz może
zostać pozostawiony w wybranym stanie poprzez wciśnięcie klawisza i przestero-
wanie go. Element może zostać wyłączony przez ponowne kliknięcie na niego.
Czasami może okazać się konieczne przesterowanie kilku obiektów jednocześnie. W
tym wypadku podczas zaznaczania ich myszką należy przetrzymać zamiast klawisz
to klawisz .Wybrane komponenty pozostaną wysterowane tak długo, dopóki
nie puści się klawisza .W ten sposób jest możliwie, aby wybrane obiekty
równocześnie powróciły do swoich pozycji początkowych.

• Przechodzenie w tryb edycji
Jeśli symulacja jest wstrzymana to przeciągnięcie na schemat pneumatyczny z okna
biblioteki elementów dowolnego składnika spowoduje przejście programu w tryb
edycji.
• Równoległa edycja i symulacja

Możliwe jest jednoczesne otwarcie więcej niż jednego okna ze schematami
pneumatycznymi. Każdy z nich może być zarówno edytowany jak i symulowana może
być jego praca. Oznacza to, że tryb edycji i symulacji mogą występować niezależnie
w wielu oknach jednocześnie. Można, zatem edytować jeden układ w czasie, gdy w dru-
gim oknie trwa symulacja pracy innego układu.
Ze względu na złożoność obliczeń koniecznych do poprawnego symulowania

działania układu wymagana jest dość znaczna moc obliczeniowa. W związku
z tym w przypadku komputerów o mniejszej wydajności jednoczesna edycja
i symulacja może oznaczać spowolnioną, a nawet skokową pracą programu.
Zaleca się w takim przypadku, dla poprawienia komfortu pracy Użytkownika,
zatrzymanie biegnących w tle symulacji i prowadzenie tylko edycji układu.

4.4. Łączenie elementów
• Wstawianie rozgałęzień
FluidSIM-P automatycznie umieszcza w schemacie pneumatycznym rozgałęzienia
przewodów w przypadku, gdy wychodząca z elementu linia łączy się z istniejącą linią.
Funkcja ta obejmuje zarówno elementy pneumatyczne jak i elektryczne.
• Łączenie komponentów w szeregi

Aby wykonać złożone układy pneumatyczne, następujące po sobie moduły są często
łączone w szeregi. W rzeczywistości moduły te mają specjalnie standaryzowane
połączenia, które ułatwiają realizację połączenia w szereg. FluidSIM-P naśladuje tą
koncepcję. Jeśli kilka modułów zostanie rozmieszczonych w oknie schematu
pneumatycznego tak, że będą one zarówno wyrównane w pionie oraz nie będą mieć
żadnego dystansu między sobą w poziomie, wtedy FluidSIM-P automatycznie połączy
te moduły, jeśli ich odpowiednie wejścia i wyjścia pokryją się. Poniższy rysunek
przedstawia dwa przykłady dobrego i złego połączenia w szereg.
Pojęcie automatycznego łączenia komponentów nie ogranicza się jedynie do

następujących po sobie modułów. W rzeczywistości, automatycznie łączenie
komponentów występuje przy zachodzeniu na siebie jakichkolwiek innych połączeń
tego samego typu.

FluidSIM-P może dokonać połączenia jedynie, jeśli symulacja była już wcześniej
uruchamiana, lub schemat pneumatyczny został sprawdzony pod kątem poprawności
struktury (check superficially) (patrz rozdz. 4.10).
4.5. Numerowanie linii i tablica elementów przełączających

Automatyczne numerowanie linii prądowych ułatwia odnajdywanie przełączników
i cewek wchodzących w skład schematów elektrycznych. Przy pomocy tablicy
elementów FluidSIM-P pomaga w zrozumieniu istoty działania układu
elektropneumatycznego wskazując, które przełączniki są sterowane, przez które cewki.
W celu zwiększenia przejrzystości pracy należy stosować się do poniższych
wskazówek:
• linia prądowa +24V powinna stanowić górną poziomą linię,
• linia prądowa 0V powinna stanowić dolną poziomą linię,
• cewki należy umieścić tuż nad linią prądową 0V,
• przełączniki zwierane, rozwierane, przełączane powinny znajdować się nad
cewkami,
• wszystkie połączenia prądowe w poszczególnych liniach powinny być
wyrównane względem siebie,
• odstępy pomiędzy poszczególnymi pionowymi liniami powinny być jednakowe.
Jeśli wygląd związany z automatyczną numeracją bądź położenie etykiet jest inne
od oczekiwanego potrzebne może być przeformatowanie składników układu. W przy-
padku, gdy linie prądowe w dwóch osobnych układach elektrycznych są nieprawidłowo
ponumerowane koniecznym może okazać się zwiększenie odstępu pomiędzy nimi
(odsunięcie jednego z nich).Funkcja automatycznego numerowania linii prądowych
może być w zależności od potrzeb włączona bądź wyłączona przez wybranie
.
4.6. Diagram oznaczeń zakończeń

Domyślne ustawienia diagramu oznaczeń zakończeń pomagają w przejrzystym łączeniu
zewnętrznych przekaźników, czujników i wskaźników stanów na zewnątrz
elektrycznego układu sterowania z cewkami i przekaźnikami wewnątrz. FluidSIM-P
automatycznie i w sposób właściwy numeruje zakończenia w układzie elektrycznym.
Operacja ta zachodzi od razu jak tylko w obszarze układu umieści się komponent

diagramu oznaczeń zakończeń (“Terminal Assignment Diagram”). Korzystając z opcji
tegoż komponentu można zdefiniować indywidualne ustawienia:
 Optymalizacja widoku (Optymize)

Możliwy jest wybór jednego z dwóch sposobów optymalizacji widoku schematu
pneumatycznego: szczegółowy widok ogólny lub redukcja liczby zakończeń w celu
poprawy przejrzystości schematu.
 Połączenia (Wireup)
Można wybrać (o ile to jest możliwe), czy powierzamy logiczne numerowanie
zakończeń programowi FluidSim-P, czy może jako uprzywilejowane jest stosowanie
”przejść”, nawet jeśli spowoduje to zaburzenie ścisłego porządku numerowania.
 Oznaczenia zakończeń (Terminal Designation)

Definiuje która konwencja oznaczeń zakończeń będzie obowiązywać na schematach
elektrycznych.
Podczas budowy obwodów elektrycznych, powinno się zostawiać dużo

wolnego miejsca pomiędzy elementami a ścieżkami napięciowymi, co pozwoli
dać wystarczająco dużo miejsca na automatycznie wstawiane oznaczeń
połączeń.

FluidSIM-P zaczyna nowy segment diagramu oznaczeń zakończeń dla każdego
obwodu, który nie jest połączony z innymi obwodami elektrycznymi. Są one
odpowiednio numerowane „X1”, „X2”, „X3”,... Diagram oznaczeń zakończeń może
pokazywać wszystkie segmenty lub tylko wybrany. Aby tego dokonać należy otworzyć
okno dialogowe poprze dwukrotne kliknięcie myszką na symbolu diagramu oznaczeń
zakończeń.
 Wybór (Selection)
Definiuje która część obwodu elektrycznego będzie wyświetlona w diagramie oznaczeń
zakończeń.
 Warstwa (Layer)
Tutaj można wybrać warstwę rysunku schematu. W zależności od ustawień warstwy,
może się zdarzyć, że symbole mogą być niewyświetlane lub mogą być nie edytowalne.
Aby zrobić obiekt widzialnym lub zmienić jego ustawienia, trzeba chwilowo
aktywować warstwę rysunku poleceniem menu .
4.7. Wyświetlanie parametrów liczbowych

Wartości wszystkich, a także wybranych, pojedynczych parametrów układu
pneumatycznego mogą być wyświetlane bez podłączenia do układu elementów
pomiarowych.
→ W celu wywołania okna dialogowego kliknij na

Wartości wielkości mierzonych mogą być wyświetlenie dla każdego z wymienionych
parametrów: prędkości ruchu tłoczyska siłownika (Velocity), siły (Force) stopnia
otwarcia zaworu dławiącego (Opening Level), ciśnienia (Pressure), natężenia przepływu
(Flow), napięcia (Voltage), natężenie prądu (Current) i stanu elementów logicznych
(State).
W przypadku wartości siły, ciśnienia i natężenia przepływu można wybrać

jedną z kilku jednostek miar. Ustawienie to ma wpływ na wartości wyświetlane
w połączeniach, na elementach, i na diagramie stanu.

• Nigdy (None)
Żadna wartość liczbowa związana z danym parametrem nie będzie wyświetlana.
• Wybrane (Particular)
Wyświetlone będą wartości liczbowe związane wyłącznie z elementami i połączeniami
wybranymi wcześniej przez użytkownika.
• Wszystkie (All)
Wyświetlone będą wartości liczbowe związane ze wszystkimi elementami i połącze-

niami.
• Wyświetl jednostki (Display Measurement Units)
W tym polu wyboru określane jest czy wraz z wyświetlaną wartością mają być
wyświetlone również opisujące ją jednostki fizyczne (np. m/s).
W celu wywołania okna umożliwiającego zdefiniowanie wartości wyświetla-

nych wystarczy w trybie edycji wcisnąć klawisz „A”. Zaś aby wyświetlić konkretne
wartości dla wybranego połączenia należy:
→ Otwórz schemat pneumatyczny.
→ W trybie edycji kliknij dwukrotnie na wybrane połączenie elementu, bądź

zaznacz je i wybierz .
Otworzy się okno dialogowe z właściwościami połączenia. Przy pomocy pola (Show
Values) można określić parametry, jakie mają być wyświetlane dla danego połączenia.
Jednakże, jeśli w głównym oknie dialogowym została wybrana wartość „Nigdy”
(None), wtedy mimo wszystko wskazana wartość nie będzie wyświetlana.
Ustawienia dla wyświetlanych wartości są związane tylko z określonym

schematem pneumatycznym. Oznacza to, że dla wielu opracowywanych
równolegle układów pneumatycznych można określić indywidualne
ustawienia dotyczące wyświetlanych wartości. Kliknięcie
spowoduje zapamiętanie ustawień bieżącego układu
pneumatycznego jako wartości standardowych dla wszystkich nowych
projektów.
• Specjalne oznaczenia wyświetlanych parametrów

Parametry poza wartościami bezwzględnymi zawierają również informację o kierunku.
W celu przekazania tej informacji przed wartościami wyświetlane są znaki „+” (dla
parametrów dodatnich) i „-”(dla parametrów ujemnych). Do przekazania informacji
o kierunku mogą być użyte również strzałki. Notację stosowaną w oprogramowaniu
FluidSIM-P prezentuje poniższa tabela:
Wielkość Oznaczenie kierunku
Przepływ Znak, strzałka
Prędkość Znak
Siła Znak
Prąd Znak

Oznaczenie w postaci strzałek określających kierunek przepływu medium może być
włączane lub wyłączane przez . Strzałki będą pokazywały
kierunek przepływu tak długo jak długo przepływ będzie różny od zera.
Jeśli wartość liczbowa jest niezwykle bliska zera ( 0.0001), to wtedy nie będzie
wyświetlana żadna wartość liczbowa. W zamian, dla małych wartości dodatnich będzie
wyświetlany symbol „ 0”, zaś dla małych wartości ujemnych „ 0”.
4.8. Wyświetlanie diagramu stanu

Diagram stanu zapamiętuje i wyświetla zachowanie wybranych przez użytkownika
elementów układu pneumatycznego.
Możliwe jest zarówno umieszczenie kilku diagramów stanu w jednym układzie

pneumatycznym jak i umieszczenie kilku elementów na tym samym diagramie stanów.
Komponenty mogą być dodawane do diagramu stanu przez „upuszczanie” ich w jego
obrębie. Dodając kolejne komponenty do diagramu stanu, pojawia sie automatycznie
okno wyboru („selection dialog”), które umożliwia wybór kolorów wyświetlania
przebiegów poszczególnych zmiennych komponentów. W przypadku niewybrania
żadnej zmiennej komponentu, dany komponent zostanie usunięty z diagramu stanu.
→ Będąc w trybie edycji kliknij dwukrotnie myszką na diagramie stanów (state

diagram), lub wybierz z menu
Pojawi się przedstawione poniżej okno dialogowe:

• Czas rejestracji (Display Interval)

Definiuje chwilę rozpoczęcia i zakończenia rejestracji, oraz sposób w jaki zmienne
stanu będą rejestrowane. Ustawienia te nie muszą być znane jeszcze przed symulacją,
lecz mogą być ustawione później, ponieważ FluidSIM-P przez cały czas symulacji
dokonuje wewnętrznej rejestracji wszystkich zmiennych stanów.
Jeśli aktywna jest opcja automatycznego dopasowywania (Adjust automatically),
wtedy wartości wpisane w pola startu i zakończenia rejestracji są ignorowane przez
program. W takim przypadku oś czasu jest dopasowywana do czasu trwania symulacji
Włączenie funkcji przesuwania automatycznego (Scroll automatically) powoduje
wyświetlanie na diagramie jedynie ostatnich „n” sekund przebiegu symulacji. Jeśli
symulacja trwa dłużej niż zdefiniowany czas, wtedy następuje przesuwanie osi czasu.
• Plik (Log File)

Wartości zarejestrowane w diagramie stanu mogą być zapisane do pliku. Aby uaktywnić
tę opcję należy wpisać pełną ścieżkę do pliku np.: C:\przebieg.txt w pole File Path
i ustalić pożądany krok archiwizacji. Należy zauważyć, że przy bardzo małym kroku,
ilość zapisanych danych może być bardzo duża. Dlatego, jeśli jest to konieczne należy
albo skrócić czas symulacji, albo powiększyć krok archiwizacji.
Jeśli jest zaznaczone „Record state changes only” spowoduje to zapisanie do pliku
jedynie informacji w chwilach w których nastąpiła zmiana stanu któregokolwiek
z zaznaczonych elementów.
• Kolor (Color)
W polu tym określamy kolor obramowania diagramu.
• Wypełnienie (Fill Area)

Pole to umożliwia określenie czy tło diagramu stanu ma być wypełnione kolorem. Do
wyboru koloru wypełnienia służy sąsiednie pole.
• Grubość linii (Line Thicknes)

Tutaj definiujemy grubość linii kreślonych na wykresie. Cienkie linie są odpowiednie
dla dokładnego odczytania wartości, zaś grube są lepiej widoczne z większej odległości.
• Kolumny wykresu (Diagram Columns)

Możemy zdecydować jakie kolumny mają być wyświetlone z lewej strony wykresu. Do
wyboru mamy: opis (Description), oznaczenie (Designation), wielkość wartości
(Quantity values).

• Warstwa (Layer)
Pole to służy wskazaniu zarówno, do jakiej warstwy ma być przypisany diagram, jak
i jego właściwości (widoczny lub możliwy do zaznaczenia). Aby ustawienie skutkowało
zmianą w zachowaniu elementu konieczne jest wcześniejsze zdefiniowanie warstw
w
Wykaz elementów, które można umieszczać na diagramie i rejestrować ich zachowanie:

położenie (position),
prędkość (velocity),
Siłownik (Cylinder)
przyspieszenie (acceleration),
siła (force)
Rozdzielacz (Way valve) położenie (Position)
Manometr (Pressure meter)
ciśnienie (Pressure)
Akumulator (Accumulator)
Zawór zamykający lub dławiący (Shutoff
stopień otwarcia (Opening level)
valve, throttle valve)
Pompa (Pump),
prędkość obrotowa (rpm)
Silnik (Motor)
Siłownik o ruchu wahadłowym (semi-
położenie (Position)
rotary actuator)
Zawór ciśnieniowy lub przełączający stan (State)
(Pressure valve, switching valve) ciśnienie (Pressure)
Zawór natężenia przepływu (flow control
przepływ (flow)
valve)
przepływ (flow),
Przepływomierz (flow meter)
objętość (volume)
Przełącznik (Swich) stan (state)
Cewka, zawór z elektromagnesem
stan (state)
(relay, valve solenoid)
Lampka, brzęczyk, wskaźnik ciśnienia
(indicator light, buzzer, pressure indicator stan (state)
state)

stan (state),
Licznik (counter)
wartość licznika (counter value)
Generator funkcji, woltomierz (function
napięcie (voltage)
generator, voltmeter)
Regulator stanu, regulator PID (status
napięcie (voltage)
controller, PID-controller)
4.9. Edytor wykresów funkcyjnych

Używając edytora wykresów funkcyjnych, można w prosty sposób generować różnego
rodzaju wykresy funkcji. Poprzez przeciąganie myszą krawędzi okna, można zmieniać
wielkość tegoż okna. Możliwe jest również powiększenie okna na cały ekran.
Pasek narzędzi służy do edytowania wykresów funkcji. Tryb pracy może być
zmieniony za pomocą następujących sześciu przycisków:
• tryb edycji,
• rysowanie linii wykresu,
• wstawienie elementu źródła linii sygnałowej,
• wstawienie pola tekstowego,
• rysowanie linii sygnałowych i związków między sygnałami,
• wstawienie dodatkowych punktów węzłowych w linie sygnałowe.
Wybrany tryb pracy jest wskazywany przez podświetlenie ikonki przycisku na biało.
Na przykład wskazuje, że poprzez klikniecie myszką na obszarze wykresu, będą

rysowane linie sygnałowe.
Jeśli wskaźnik myszy pozostanie nad przyciskiem dłużej niż jedną sekundę, to wtedy
na ekranie pojawi się krótki opis.

• Tryb edycji
W tym trybie pracy możliwe jest dostosowanie obiektów w edytorze wykresów

funkcyjnych. Można przenosić elementy na wykresie oraz zmieniać rozmiar np. pola
tekstowego. Operacje przenoszenia oraz zmiany rozmiaru mogą być przerwane
klawiszem .
Jeśli wciśniesz lewy przycisk myszy i przesuniesz jej wskaźnik poza obszar
okna, wtedy nastąpi automatyczne przesunięcie widoku wewnątrz okna.
Poprzez dwukrotne kliknięcie myszą na elemencie edytora wykresów funkcji (np.

wierszu wykresu, polu tekstowym, elemencie źródła linii sygnałowej itp.), otworzy się
okno dialogowe w którym można wprowadzić wymagane ustawienia i opcje danego
elementu.
• Ustawienia właściwości edytora wykresów funkcyjnych

Poprzez kliknięcia na przycisku otworzy się okno dialogowe z ustawieniami
właściwości edytora wykesów funkcyjnych.
 Liczba kolumn tekstu (Text columns - Number)

Określa liczbę kolumn w tabelce i rozmieszcza je równomiernie w poziomie.
 Szerokość kolumn tekstu (Text columns - Width)
Określa szerokość kolumn w tabelce i rozmieszcza je równomiernie w poziomie.
 Liczba kolumn wykresu (Diagram columns - Number)
Kolumny wykresu znajdują się po prawej stronie edytora wykresów funkcyjnych.
W tym obszarze następuje rysowanie linii wykresów funkcji. Liczba kolumn wykresu
może być również zmieniona przez przesunięcie myszką prawego marginesu wykresu
w prawo.
 Szerokość kolumn wykresu (Diagram columns - Width)
Określa szerokość kolumn tabelki w obszaru wykresu i rozmieszcza je równomiernie

w poziomie.
 Kolor (Color)
Określa kolor linii siatki w obszarze wykresu.
 Wysokośc wiersza (Row height)
Określa wysokość wierszy.
• Komórki tekstowe
Komórki tekstowe znajdują się po lewej stronie edytora wykresów funkcyjnych.
Dwukrotne kliknięcie na komórce tekstowej powoduje otwarcie następującego okna:
 Rozmiar czcionki (Font size)

Określa rozmiar czcionki
 Kolor (Color)
Określa kolor tekstu. Do wyboru jest szesnaście standartowych kolorów.
 Szerokośc (Width)
Definiuje szerokośc kolum tablicy. Można ją równierz zmieaniać przy użyciu myszki.
 Wysokość (Height)
Definiuje wysokość kolum tablicy. Można ją równierz zmieaniać przy użyciu myszki.
 Poziome dopasowanie (Horizontal adjustment)
Tekst można dopasować: do lewej (left), do środka (central), do prawej (right).

 Pionowe dopasowanie (Vertical adjustment)
Tekst można dopasować: góra (top), środek (center), dół (bottom).
• Dopasowanie tekstu w komórkach tabelki

W celu uzyskania tabelki bez widocznych ramek oraz z dopasowanym tekstem, należy
wprowadzić tekst mający znajdować się w tabelce. Tekst ten jest oddzdielony
tabulatorem. W celu wprowadzenia znaku tabulacji wewnątrz pola tekstowego okna
dialogowego, jest konieczne dodatkowe wciśnięcie klawisza .
Przykłady:
4.9.1. Właściwości wyglądu obszaru wykresów

Po prawej stronie od wierszy wykresu znajduje się obszar w którym są rysowane linie
wykresów.

Poprzez dwukrotne kliknięcie myszką na tym obszarze, otworzy się następujące okno
dialogowe, w którym można określić właściwości wyglądu obszaru wykresu.
 Liczba stanów (States - Number)

Określa liczbę stanów, a co za tym idzie i liczbę poziomych linii na obszarze wykresu.
 Linia bazowa (States – Base state)
Linie poziome za linią bazową są rysowane cienką linią.
 Numeracja - kolumna początkowa (Numbering – Start column)
Określa od której kolumny rozpoczyna się numeracja kolumn.
 Numeracja - liczba początkowa (Numbering – Start number)
Określa od jakiej cyfry rozpocznie się numeracja kolumn.
 Numeracja - liczba (Numbering – Number)
Określa ile kolumn będzie numerowanych.
 Numeracja – szerokośc kroku (Numbering – Step width)
Określa o ile zwiększa sie numeracja pomiędzy sąsiednimi kolumnami.
 Numeracja – pętla (Numbering – Loop)
Jeśłi to pole jest zaznaczone, to w ostatniej kolumnie, przy jej numerze pojawi się
dodatkowo zanak równości i numer pierwszej kolumny.
 Reprezentacja – wyświetlenie strzałek (Representation – Display arrows)

Jeśli to pole jest zaznaczone, wtedy na wykresie pojawiają się dwie strzałki osi.
 Reprezentacja – wyświetlenie siatki (Representation – Display grid)
Jeśli to pole jest zaznaczone, wtedy zostają wyświetlone linie siatki.
 Reprezentacja – wyświetlenie tekstu 1 (Representation – Display text 1)
Jeśli to pole jest zaznaczone, wtedy w obszarze wykresu jest widoczne pole tekstowe,
które może służyc np. do opisu wykresu, danego punktu lub linii wykresu albo do opisu
jednej z osi. Dane pole tekstowe jest powiązane z danym wierszem edytora wykresów
funkcyjnych i nie może być przeniesione do inngo wiersza.
 Reprezentacja – wyświetlenie tekstu 2 (Representation – Display text 2)
Jest to dodatkowe pole tekstowe, które może być wyświetlone na wykresie. Jego cechy
są takie same jak pierwszego pola tekstowego.
 Reprezentacja – color linii (Representation – Line color)
Definiuje kolor linii wykresu.
• Rysowanie linii wykresu
W tym trybie pracy możliwe jest rysowanie linii wykresu. Punkty węzłowe mogą
być umieszczone tylko na przecięciu się linii siatki. Nowy punkt węzłowy powstaje po
kliknięciu w danym miejscu lewym przyciskiem myszy.
Jeśli przetrzyma się wciśnięty lewy przycisk myszy, wtedy punkt węzłowy może
zostać przesunięty tak jak to ma miejsce w trybie edycji.
Wybrany punkt węzłowy jest oznaczony kolorem szarym. Można go wtedy usunąć
poprzez klawisz .
• Wstawianie elementów zródła linii sygnałowych

W tym trybie pracy możliwe jest poprzez kliknięcie lewym przyciskiem myszki
wstawianie w obszarze wykresu, elementów źródła linii sygnałowych.
Jeśli przetrzyma się wciśnięty lewy przycisk myszy, wtedy dany element żródła linii
sygnałowych może zostać przesunięty tak jak to ma miejsce w trybie edycji.

Wybrany element sygnałowy jest oznaczony kolorem szarym. Można go wtedy
usunąć poprzez klawisz .
Dwukrotne kliknięcie myszką na elemencie w trybie edycji powoduje otwarcie okna

dialogowego, w którym można ustawić rodzaj symbolu elementu źródła linii
sygnałowej.
 Typy symboli elementów (Signal type)

Do wyboru mamy 11 symboli reprezentujących róznego rodzaju elementy żródła linii
sygnałowej.
 Wyświetl tekst (Display text)
Zaznaczenie tego pola powoduje pojawienie się pola tekstowego, w którym można dany
element opisać.
 Kolor (Color)
Definiuje kolor elementu sygnałowego.
• Wstawianie pól tekstowych
W tym trybie pracy możliwe jest poprzez kliknięcie lewym przyciskiem myszki
wstawianie w obszarze wykresu pól tekstowych.

Wybrane pole tekstowe jest oznaczone szarym kolorem. Można je wtedy usunąć
poprzez klawisz .
W trybie edycji, przy pomocy myszki można dokonać zmiany położenia i rozmiaru
pola tekstowego.
Zmiana rozmiaru:
Zmiana położenia:
Dwukrotne kliknięcie myszą na elemencie w trybie edycji powoduje otwarcie

następującego okna dialogowego, w którym można zdefiniować opcje wyglądu pola
tekstowego.

 Rozmiar czcionki (Font size)
Określa rozmiar czcionki
 Kolor (Color)
Określa kolor tekstu. Do wyboru jest szesnaście standartowych kolorów.
 Ramka (Frame)
Zaznaczenie tego pola powoduję, że dane pole tekstowe będzie wyświetlane w ramce.
 Szerokośc (Width)
Definiuje szerokośc pola tekstowego.
 Wysokość (Height)
Definiuje wysokość pola tekstowego.
 Poziome dopasowanie (Horizontal adjustment)
Tekst można dopasować: do lewej (left), do środka (central), do prawej (right).
 Pionowe dopasowanie (Vertical adjustment)
Tekst można dopasować: góra (top), środek (center), dół (bottom).
• Rysowanie linii sygnałowych i wstawianie połączeń sygnałów
W tym trybie pracy możliwe jest rysowanie w sposób dowolny linii sygnałowych
lub poprzez elementy źródeł sygnałów łączyć je automatycznie z innymi liniami

funkcyjnymi.
 Rysowanie linii sygnałowych w sposób dowolny

Każde kliknięcie lewym przyciskiem myszki na obszarze wykresu powoduje powstanie
nowego punktu węzłowego. Operację tą można zakończyć przez kliknięcie myszką na
bieżącej linii z wciśniętym i przytrzymanym klawiszem , przez wciśnięcie
klawisza lub przez zmianę trybu pracy. Oznaczoną linię sygnałową można usunąć
klawiszem . Jeśli jest zaznaczony tylko dany punkt węzłowy, to usuwany jest
tylko ten punkt z danej linii sygnałowej.
W trybie edycji możliwe jest przemieszczanie punktów węzłowych linii sygnałowej.

Jeśli podczas przenoszenia lub umieszczania na wykresie funkcyjnym punktów
węzłowych jest wciśnięty klawisz , to wtedy dany punkt węzłowy zostanie
wyrównany w pionie i poziomie tak by uzyskana linia sygnałowa była odpowiednio
zorientowana w danym kierunku.
Dwukrotne kliknięcie myszką na linii sygnałowej w trybie edycji powoduje otwarcie

okna dialogowego, w którym można ustawić wygląd linii.

 Wyświetlenie opisu (Display description)
Zaznaczenie pola powoduje pojawienie się dwóch pól tekstowych. Jedno z nich jest
w ramce i może być swobodnie przesuwane po linii sygnałowej. Drógie pole tekstowe
jest bez ramki i można je dowolnie przesuwać po całym obszarze wykresu.
 Strzałka na początku linii (Start with arrow)
Zaznaczenie pola powoduje pojawienie się strzałki skierowanej ku początkowi linii
sygnałowej. Strzałkę ta można przesuwać wzdłuż linii.
 Strzałka na końcu linii (End with arrow)
Zaznaczenie pola powoduje pojawienie się strzałki skierowanej ku końcowi linii
sygnałowej. Strzałkę ta można przesuwać wzdłuż linii.
 Kolor (Color)
Definiuje kolor linii.
Jeśli po skończeniu rysowania linii sygnałowej, klikniemy myszką na tej linii, to

w zaznaczonym miejscu pojawi się nowy punkt węzłowy od którego będzie można
poprowadzić nową linię sygnałową.
W trybie edycji, powstały punkt węzłowy można swobodnie przesuwać po linii

sygnałowej, lub poprzez podwójne kliknięcie na nim zmienić jego wizerunek.

 Rysowanie linii sygnałowych od elementów źródeł linii sygnałowej
W trybie rysowania linii sygnałowych , możliwe jest rysowanie linii od elementów

źródeł linii sygnałowej. Kliknij lewym przyciskiem myszy na symbolu źródła linii
sygnałowej i trzymając wciśnięty przycisk myszy przesuń mysz do pozycji gdzie ma
być koniec linii sygnałowej. Po puszczeniu przycisku myszy, pojawi się linia
sygnałowa.
 Rysowanie linii sygnałowych od punktu węzłowego wykresu
W trybie rysowania linii sygnałowych , można rozpocząć rysowanie linii

sygnałowych od punktu węzłowego innego wykresu funkcyjnego. Kliknij lewym
przyciskiem myszy na punktu węzłowym i trzymając wciśnięty przycisk myszy przesuń
mysz do drugiego punku węzłowego gdzie ma być koniec linii sygnałowej. Po
puszczeniu przyciski myszy, pojawi się linia sygnałowa.

• Wstawianie dodatkowych punktów węzłowych do linii sygnałowej
W tym trybie pracy możliwe jest wstawienie dodatkowych punktów węzłowych do

istniejącej linii sygnałowej.
• Dodanie wiersza wykresu funkcyjnego
Poprzez kliknięcie przycisku nad aktualnie wybranym wierszem
wykresu funkcyjnego, zostanie dodany nowy wiersz wykresu. Jeśli żaden wiersz
wykresu nie jest wybrany, wtedy nowy wiersz zostanie dodany na dole wykresu.
• Usuwanie wiersza wykresu funkcyjnego
Poprzez kliknięcie przycisku następuje usunięcie aktualnie wybranego
wierszu wykresu funkcyjnego. Jeśli żaden wiersz wykresu nie jest wybrany, wtedy
przycisk jest nieaktywny.
• Dadatkowe funkcje
Powiększenie
 Poprzez kliknięcie przycisku następuje ustawienie standardowego

powiększenia wykresu funkcyjnego.
 Poprzez kliknięcie przycisku następuje zwiększenie powiększenia

wykresu funkcyjnego.
 Poprzez kliknięcie przycisku następuje zmniejszenie powiększenia

wykresu funkcyjnego.
Anulowanie operacji
 Poprzez kliknięcie przycisku można cofnąć ostatnich 50 operacji.
 Poprzez kliknięcie przycisku można przywrócić cofniętą ostatnio
operacje.
4.10. Powierzchowne sprawdzenie schematu

Przed uruchomieniem symulacji, schemat pneumatyczny może być automatycznie
sprawdzony pod względem graficznych pomyłek w budowie. Do błędów tych należą:
1. elementy poza obszarem wydruku,
2. linie przechodzące przez element (niepołączone z nim),
3. pokrywające się linie,
4. pokrywające się elementy,
5. pokrywające się połączenia,
6. otwarte połączenie pneumatyczne,
7. dwa lub więcej elementów o identycznych nazwach,
8. pomyłki w etykietach (patrz rozdział 4.11),
9. linia przechodząca przez połączenie do którego nie jest podłączona.
Poniższy schemat pneumatyczny zawiera błędy typu 1,2 i 3.
→ Kliknij na lub .

Pojawi się okno dialogowe, informujące o graficznych błędach. Istnieje możliwość
uruchomienia symulacji pomimo występowania tych błędów:
4.11. Połączenia pneumatyczne, elektryczne i mechaniczne

W ten sam sposób, w jaki tworzone są układy pneumatyczne, FluidSIM-P umożliwia
projektowanie układów elektrycznych. Elementy, które mogą wejść w skład układu
elektrycznego, znajdują się w bibliotece elementów i mogę być przeciągane na okno
schematu. Łączenie elementów elektrycznych odbywa się dokładnie w ten sam sposób
jak tworzenie schematów pneumatycznych. Poniższy rysunek przedstawia prosty
przykład:
→ Narysuj powyższy schemat na komputerze.
→ Po uruchomieniu symulacji żarówka zacznie świecić.
W bibliotece elementów występują elektryczne elementy umożliwiające połączenie

działania schematu elektrycznego ze schematem pneumatycznym. Wśród nich można
wymienić przełączniki elektryczne sterowane sygnałem pneumatycznym i cewki
sterujące rozdzielaczami pneumatycznymi.

Schematy elektryczne są rysowane niezależnie od schematów pneumatycznych.
Dlatego koniecznym jest zdefiniowanie elementów umożliwiających współdziałanie
elementów elektrycznych (cewki) z elementami pneumatycznymi (rozdzielacze). Tak
zwane etykiety (Labels) umożliwiają współdziałanie obu tych schematów.
Etykiety mają unikalną nazwę i są przypisywane do konkretnych elementów. Kilka
elementów mających tę samą etykietę jest ze sobą połączonych, chociaż nie jest
wyświetlana pomiędzy nimi żadna linia.
Nadawanie nazwy etykietom odbywa się przy użyciu okna dialogowego, które
można wywołać przez dwukrotne kliknięcie na wybranym elemencie bądź zaznaczenie
elementu i wybranie . Etykiety mogą być nadawane zarówno z lewej jak
i z prawej strony rozdzielacza pneumatycznego sterowanego elektrycznie przez
dwukrotne kliknięcie na cewkę znajdującą się po odpowiedniej stronie rozdzielacza.
Poniższy przykład ilustruje sposób korzystania z etykiet w programie FluidSIM-P.
→ Przejdź w tryb edycji klikając bądź .
→ Utwórz schemat zgodnie z poniższym wzorem:
Aby rozdzielacz mógł być sterowany cewką należy nadać mu etykietę.
→ Kliknij dwukrotnie na cewkę sterującą rozdzielaczem bądź zaznacz ją

i kliknij .
Pojawi się poniższe okno dialogowe:

• Etykieta (Label)
Nadanie etykiety zaznaczonemu wcześniej elementowi polega na wpisaniu nazwy
w wolne pole. Nazwa ta może zawierać do 32 znaków i składać się z liter, cyfr
i symboli.
→ Wpisz nazwę etykiety, np. „Y1”.
→ W celu otwarcia okna dialogowego kliknij dwukrotnie na zewnętrzną

krawędź cewki rozdzielacza.
→ Wpisz taką samą nazwę etykiety jak w przypadku cewki sterującej

rozdzielaczem: „Y1”.
Rozdzielacz jest w tej chwili połączony z cewką.
W praktyce cewka rozdzielacza nie powinna być sterowana bezpośrednio

przyciskiem. Zaleca się tzw. sterowanie pośrednie – przez styk dodatkowego
przekaźnika. W powyższym przykładzie struktura układu została uproszczona
ze względu na przejrzystość.
→ Uruchom symulację
Wartości prądu elektrycznego, ciśnień i natężeń przepływu zostaną obliczone i przedsta-

wiane na schemacie w postaci kolorowych linii. Aby poznać dokładne wartości
mierzonych parametrów należy zaznaczyć je w oknie wywołanym w
. Zaznaczone wielkości są wyświetlane obok połączeń elementów.
Dodatkowe dane znajdują się w rozdziale 4.7.

→ Przesteruj przycisk elektryczny.
W wyniku przełączenia przycisku elektrycznego następuje przełączenie rozdzielacza

i tłok siłownika pneumatycznego zacznie się wysuwać.
Poza sterowaniem ręcznym bądź elektrycznym rozdzielacz może być przełączany

mechanicznie (tłoczysko siłownika, magnes zainstalowany na siłowniku itp.). Takie
połączenie jest uzyskiwane w ten sam sposób jak połączenia układu pneumatycznego
z elektrycznym: przez etykiety przypisane do czujnika położenia siłownika
i mechaniczne sterowanie rozdzielacza.
→ Umieść rozdzielacz na schemacie i skonfiguruj go jako sterowany

mechanicznie.
→ Dwukrotnie kliknij na symbol sterowania mechanicznego.
Wyświetli się okno dialogowe umożliwiające wprowadzenie nazwy etykiety. Jeśli taka
sama etykieta jest już przypisana do czujnika położenia siłownika, rozdzielacz zostanie

automatycznie przesterowany w chwili, gdy tłoczysko siłownika osiągnie
zadeklarowane położenie.
Szczególną formą współzależności jest połączenie siłownika z enkoderem pozycji.

Wykorzystywane jest to np. w połączeniu z zaworami proporcjonalnymi przy
konstruowaniu układu sterowania.
→ Dwukrotnie kliknij na symbol siłownika.
Pojawi się okna dialogowe z ustawieniami siłownika. Zwróć uwagę, aby widoczna była
zakładka „konfiguracji” (Configuration)
→ Zaznacz pole użycia elementu magnetycznego w tłoczysku (sensing) i nadaj

nazwę etykiety.
→ Z biblioteki elementów, dodaj do schematu pneumatycznego enkoder pozycji

(displacement encoder) i kliknij na nim dwukrotnie myszką, by otworzyć
okno dialogowe.

→ Wpisz taką samą nazwę etykiety jak ta wpisana w siłowniku.
Na wyjściu enkodera pozycji podawane jest napięcie proporcjonalne do pozycji tłoka

siłownika. Napięcie to jest najniższe, gdy tłoczysko siłownika jest schowane
całkowicie, zaś najwyższe gdy tłoczysko siłownika jest zupełnie wysunięte.
• Style etykiet
Jeśli etykiety mają być wyświetlane w ramce (podobnie jak opis elementów) należy
kliknąć na . Pojawi się poniższe okno dialogowe:
Można przy jego pomocy określić, które typy etykiet (w układach mechanicznych
/ elektrycznych) mają być w ramce.
FluidSIM-P automatycznie umieszcza etykiety w taki sposób by były ono widoczne

blisko danego elementu. Oczywiście można zmienić pozycję opisu za pomocą myszki
lub klawiatury. Klikając myszką na opis możemy go następnie przenieść w pożądane
miejsce albo za pomocą myszki, albo za pomocą klawiszy kierunkowych (strzałek) na
klawiaturze.

FluidSIM-P chroni przez zbyt dalekim oddaleniem etykiety od danego
elementu. W przypadku przekroczenia pewnej granicznej odległości od
komponentu, dalszy ruch w danym kierunku nie będzie możliwy.
4.12. Styki
Ten podrozdział opisuje zastosowanie styków występujących we współpracy z siłowni-
kami, cewkami, czujnikami ciśnienia i innymi stykami.
• Styki w siłowniku
Czujniki krańcowe, zbliżeniowe i mechanicznie sterowane rozdzielacze mogą być
uaktywniane w wyniku przemieszczenia siłownika. W takim przypadku niezbędne jest
użycie czujnika położenia, połączonego z tłoczyskiem siłownika.
→ Przeciągnij siłownik i czujnik położenia (Distance rule) na okno

schematu.
→ Przemieść czujnik położenia w pobliże siłownika.
Gdy czujnik położenia zostanie upuszczony w pobliżu siłownika będzie on

automatycznie do niego przyciągnięty i z nim powiązany. Nieznaczne przemieszczenie
siłownika spowoduje równocześnie przemieszczenie czujnika położenia. Jeśli jednak
przemieszczenie siłownika będzie większe niż centymetr czujnik położenia przestanie
być związany z siłownikiem i pozostanie w miejscu.
Właściwe ustawienie czujnika położenia uzależnione jest od typu siłownika.

Może być on ustalony nad siłownikiem, przed siłownikiem (nad ruchomym elementem
– tłoczyskiem), bądź w obu tych miejscach jednocześnie.
→ Dwukrotnie kliknij na czujnik położenia.
Pojawi się poniżej przedstawione okno dialogowe.

• Etykieta (Label)
Pole przeznaczone na nazwę etykiety czujnika zbliżeniowego lub krańcowego
w układzie elektrycznym, który jest włączany przez przemieszczający się siłownik.
• Położenie (Position)
Pole przeznaczone na zdefiniowanie wartości liczbowej odpowiadającej położeniu
siłownika.
→ Wpisz „Y1” jako nazwę etykiety w pierwszym wierszu i „35” jako jego
położenie początkowe (begin) i końcowe (end).
→ Zamknij okno dialogowe klikając „OK.”
Po wykonaniu powyższych czynności przy czujniku położenia pojawi się etykieta:

Siłownik przesteruje styk lub rozdzielacz oznaczony etykietą „Y1”, gdy tłoczysko
osiągnie położenie 35 mm.
Jak tylko tłoczysko siłownika przekroczy zdefiniowane położenie 35mm, wtedy

nastąpi rozłączenie styku. Jeśli czas aktywacji styku jest wymagany na większym
dystansie, wtedy należy wprowadzić odpowiednie wartości dla początku i końca
aktywacji w oknie konfiguracji czujnika położenia.
Aby umieścić etykietę dla elektrycznego styku, należy kliknąć na nim dwukrotnie
myszką. Dla rozdzielaczy z mechanicznym przesterowaniem następuje to podczas
projektowanie „połączeń”, np. na końcu trzpienia., lub na środku rolki. Jeśli dany
element lub połączenie posiada już etykietę, wtedy w celu zmiany jej oznaczenia można
kliknąć na nią dwukrotnie myszką, zamiast na danym połączeniu.
• Cewki
Używając cewki, możliwe jest sterowanie równocześnie kilkoma stykami.
W związku z tym, ważne jest dla poprawnego działania układu powiązanie
odpowiednich styków z cewkami. Z tego powodu w FluidSIM-P istnieje możliwość
przypisywania etykiet cewkom. Realizowane jest to w ten sam sposób, w jaki
przypisywane są etykiety czujnikom położenia – przez dwukrotne kliknięcie na cewkę
i odpowiednie wypełnienie okna dialogowego.
Poniżej przedstawiona jest cewka, która steruje dwoma stykami normalnie otwartymi
i dwoma normalnie zamkniętymi.
Poza zwykłymi cewkami można użyć również cewek włączanych i wyłączanych,

z opóźnieniem oraz cewek z licznikami. Używane one są w przypadku, gdy
współpracujące z cewką styki mają być przełączone po zadanym odstępie czasu od
włączenia/wyłączenia cewki bądź, gdy styki mają być przełączone po zrealizowaniu
zadanej liczby włączeń cewki. Dwukrotne kliknięcie na symbol cewki spowoduje
otwarcie okna dialogowego umożliwiającego określenie odpowiednich parametrów.

• Połączone przyciski sterowane ręcznie
W celu połączenia mechanicznego kilku przycisków sterowanych ręcznie należy im
wszystkim przypisać taką samą etykietę. W takim przypadku przesterowanie jednego
(dowolnego) z nich spowoduje zmianę stanu pozostałych.
• Automatyczne oznaczanie styków
FluidSIM-P rozpoznaje styki cewek z opóźnieniami, styki czujników krańcowych
i czujników ciśnienia. Przy stykach wyświetlana jest etykieta oraz symbol odpowiada-
jący zastosowanemu rodzajowi styków:
• styk powiązany z cewką włączaną z opóźnieniem,
• styk powiązany z cewką wyłączaną z opóźnieniem,
• styk sterowany mechanicznie,
• styk powiązany z czujnikiem ciśnienia.
Wygląd styków, których działanie następuje pod wpływem tłoka i informujących

o położeniu siłownika oraz ich etykieta mogą być określone przez wybranie
odpowiedniego symbolu z okna dialogowego:
• czujnik położenia,
• czujnik położenia z rolką,

• czujnik położenia z magnesem.
W bibliotece FluidSIM-P nie ma symboli przedstawionych w powyższym oknie
dialogowym. Styk tworzymy przez nadanie odpowiedniej etykiety któremuś ze
zwykłych symboli styku:
4.13. Nastawialne elementy

Określone elementy zawierają parametry, które w trybie edycji można nastawiać.
Część z tych parametrów była omawiana wcześniej.
Okno dialogowe umożliwiające ustalenie tych parametrów można otworzyć przez

dwukrotne kliknięcie elementu bądź jego zaznaczenie i wybranie .
Podczas symulacji, niektóre elementy mogą być nastawiane w ten sam sposób jak
w rzeczywistości. Przykładem jest ciśnienie robocze sprężonego powietrza lub stopień
otwarcia zaworu dławiącego, gdzie możliwa jest ciągła zmiana nastawialnych
parametrów. Aby dokonać zmian parametrów, nie jest konieczne otwieranie okna
dialogowego z ustawieniami a potem jego zamykanie. Zamiast tego można kliknąć
myszką na danym elemencie, co spowoduje pojawienie się okienka z suwakiem.
Zmiana położenia suwaka skutkuje natychmiastową zmianą danego parametru. Okienko
zniknie w momencie kliknięcia myszką na innym elemencie bądź w dowolnym miejscu
wolnego obszaru schematu.
Gdy podczas symulacji, kursor myszki znajdzie się nad elementem, którego jest
możliwa zmiana nastaw, wtedy kursor myszki zmieni kształt na .

W celu poprawy precyzji ustalenia nastaw, niektóre elementy mają alternatywny
sposób ustalenia wartości nastawy poprzez wpisanie pożądanej wartości w pole
edycyjne.
4.14. Ustawienia symulacji
Kliknięcie bądź w menu umożliwia ustalenie parametrów

symulacji.
• Parametry symulacji
Kliknięcie powoduje wyświetlenie poniższego okna dialogowego:

• Kolory linii (Line Colors)
W trakcie symulacji linie elektryczne, pneumatyczne i cyfrowe zmieniają kolor w zależ-
ności od wartości charakteryzujących je parametrów. Przypisanie stanom ww. linii kolo-
rów jest realizowane poprzez wybranie myszą żądanej barwy.
• Utrzymanie czasu rzeczywistego (Maintain Real Time)
Zaznaczenie tej opcji powoduje, że symulacja przebiegać będzie w czasie
rzeczywistym. Oznacza to, że np. ruch siłownika będzie przebiegać tak samo szybko jak
w rzeczywistości. Należy pamiętać, że obliczenia w czasie rzeczywistym wymagają

odpowiednio dużej mocy obliczeniowej komputera.
• Maksymalna prędkość (Maximum Speed)
Opcja ta powoduje, że obliczenia symulacji są wykonywane tak szybko jak to tylko
możliwe przy wykorzystaniu całej mocy obliczeniowej komputera. Skrócenie czasu
obliczeń jest zależny od możliwości komputera. Jeśli jego moc obliczeniowa ledwie
wystarcza na obliczenia w czasie rzeczywistym, to zysk z maksymalnej prędkości
obliczeń jest niewielki.
• Współczynnik prędkości symulacji (Slow-motion Factor)
Współczynnik ten określa, w jakim stopniu prędkość symulacji ma być zmniejszona
w stosunku do prędkości działania rzeczywistego układu. W przypadku, gdy
współczynnik prędkości symulacji wynosi 1:1 symulacja wykonywana jest w czasie
rzeczywistym..
• Określanie etykiet (Label designation)
Domyślnie etykiety używane w FluidSIM-P nie rozróżniają wielkich i małych liter – po
wpisaniu nazwy są one zmieniane na wielkie litery. Po zaznaczeniu „Display uppercase
and lowercase” nazwy etykiet nie będą zamieniane na wielkie litery, a etykiety różniące
się tylko wielkością liter będą traktowane jako takie same: np. etykiety „a” i „A”
oznaczają styki tego samego przekaźnika. Zaznaczenie pola „Distinguish between
uppercase and lowercase” spowoduje, że etykiety różniące się tylko wielkością liter
będą traktowane jako różne, np. etykiety „a” i „A” oznaczają styki dwóch różnych
przekaźników.
• Technika cyfrowa (kompatybilna z LOGO!Soft) (Digital Technique
-Compatibility with Siemens LOGO!Soft)
Jest to przydatna konwencja oznaczania wejść cyfrowych, gdzie otwarte wejścia funkcji
AND, NAND i NOT są ustawiane na poziomie wysokim „Hi”. Oznacza to, że np.
bramka AND z trzema wejściami będzie funkcją negacji zgodnie z oczekiwaniem,
nawet jeśli tylko dwa z jej wejść będą podłączone. Dużo połączeń o stałej wartości „Hi”
może zrobić niepotrzebnie schemat nieczytelnym. Dlatego FluidSIM-P może zostać tak
skonfigurowany, by ustawić otwarte wyjścia elektryczne poszczególnych komponentów
zawsze na poziom wysoki „Hi”. Ta opcja może być oczywiście wyłączona. Jeśli przy
rozpoczęciu symulacji zostaną wykryte otwarte wejścia, wtedy FluidSIM-P generuje
ostrzeżenie. Wyświetlanie okna ostrzeżenia również można wyłączyć.
• Parametry dźwięków (Sound)
Kliknięcie powoduje wyświetlenie okna:

• Aktywne dźwięki (Enable Sound).
Sygnały dźwiękowe mogą być włączone bądź wyłączone i odpowiadają działaniu
następujących elementów:
• przycisków i styków (switch),
• cewek (relay),
• rozdzielaczy (valve),
• siłowników (cylinder)
• brzęczyków (buzzer)
Jeśli w komputerze nie ma zainstalowanego odpowiedniego sprzętu

dźwiękowego ustawienia nie wpłyną na zachowanie programu.

5. Biblioteki elementów
W FluidSIM-P każdy komponent odzwierciedlający rzeczywisty obiekt, znajduje
się w bibliotece elementów. FluidSIM-P analizując zbudowany układ pneumatyczny,
łączy wszystkie oddzielne elementy składowe układu i tworzy całościowy model
układu, który następnie jest symulowany.
Niniejszy rozdział zawiera opis bibliotek symboli pneumatycznych i elektrycznych
dostępnych w ramach oprogramowania FluidSIM-P. W tabelach umieszczone są
symbole elementów dostępne w bibliotece i ich opis. W opisie zawarte są m.in.
informacje o nastawialnych parametrach. Przedstawiono graniczne wartości
poszczególnych parametrów np. 0 – 16 l/min. W nawiasach okrągłych umieszczono
domyślne wartości poszczególnych parametrów.
5.1. Biblioteka elementów pneumatycznych

Elementy zasilające
Symbol Opis
Źródło sprężonego powietrza
Compressed air supply
Źródło dostarcza sprężone powietrze do układu. Zawiera zawór
regulacji ciśnienia, który dostosowuje dostarczone ciśnienie do
wartości pożądanej w układzie.
Nastawialne parametry:
Ciśnienie robocze: 0 – 2 MPa (0,6 MPa)
Maksymalne natężenie przepływu: 0,1-5000 l/min (1000 l/min)
Sprężarka
Compressor
Sprężarka dostarcza sprężone powietrze. Ciśnienie jest
ograniczone do ciśnienia roboczego.

Symbol Opis
Sprężarka, regulowana
Compressor, adjustable
Sprężarka dostarcza sprężone powietrze, oraz umożliwia
ustalenie natężenia przepływu poniżej rzeczywistych
warunków eksploatacyjnych. Ciśnienie jest ograniczone do
ciśnienia roboczego.
Układ przygotowania powietrza (symbol uproszczony)
Air sernice unit
Zespół przygotowania powietrza składa się z filtru sprężonego
powietrza z separatorem wody i zaworem regulacji ciśnienia
Nominalne natężenie przepływu: 0,1-5000 l/min (750 l/min)
Układ przygotowania powietrza
Air sernice unit
Zespół przygotowania powietrza składa się z filtru sprężonego
powietrza z separatorem wody i zaworem regulacji ciśnienia
Zbiornik pneumatyczny
Air pressure reservoir
Akumulator sprężonego powietrza stosuje się w celu
wygładzenia fluktuacji ciśnienia w układzie pneumatycznym,
oraz jako zbiornik sprężonego powietrza na przypadek nagłego
zapotrzebowania energii. W połączeniu z zaworami
opóźniającymi i dławiącymi, możliwe jest uzyskanie dużych
stałych czasowych opóźnień.
Objętość: 0,001 – 1000 litrów (1 litr)

Symbol Opis
Zbiornik pneumatyczny, 2 złącza
Air pressure reservoir (2 connection)
Akumulator sprężonego powietrza stosuje się w celu
wygładzenia fluktuacji ciśnienia w układzie pneumatycznym,
oraz jako zbiornik sprężonego powietrza na przypadek nagłego
zapotrzebowania energii. W połączeniu z zaworami
opóźniającymi i dławiącymi, możliwe jest uzyskanie dużych
stałych czasowych opóźnień.
Objętość: 0,001 – 1000 litrów (1 litr)
Filtr
Filter
Filtr usuwa zanieczyszczenie ze sprzężonego powietrza.
Wielkość odfiltrowanych cząstek zależy od klasy filtru.
Filtr z ręcznym spustem kondensatu
Filter, manual condensate drain
Skroplona woda, która może powstać na skutek spadku
temperatury lub rozprężenia się sprężonego powietrza, może
być ręcznie odprowadzona z filtru
Filtr z automatycznym spustem kondensatu
Filter, automatic condensate drain
Skroplona woda, która może powstać na skutek spadku
temperatury lub rozprężenia się sprężonego powietrza, zostaje
automatycznie odprowadzona z filtru

Symbol Opis
Skraplacz wody
Water separator
Skraplacz odprowadza wodę ze sprężonego powietrza.
Skraplacz wody z automatycznym spustem

Water separator, automatic condensate drain
Skraplacz odprowadza wodę ze sprężonego powietrza. Woda
jest odprowadzana automatycznie.
Smarownica
Lubricator
Smarownica wprowadza do sprężonego powietrza olej w celu
poprawy smarowania elementów ruchomych.
Chłodnica
Cooler
Chłodzi sprężone powietrze.
Osuszacz powietrza
Adsorption dryer
Osuszacz zmniejsza wilgotność sprężonego powietrza

Symbol Opis
Połączenie pneumatyczne
Connection
Połączenie pneumatyczne jest punktem, do którego można do-
łączyć linię pneumatyczną. Dla uproszczenia rysowania
schematu pneumatycznego w trybie edycji, połączenia
pneumatyczne są przedstawione jako małe okręgi.
Niepołączone z innymi połączenia pneumatyczne powinny
zostać zaślepione, w przeciwnym wypadku może to skutkować
uchodzeniem powietrza z instalacji. Z tego względu FluidSIM-
P zgłasza ostrzeżenia o pozostawieniu niezamkniętego
połączenia.
Dla każdego połączenia pneumatycznego można wyświetlić
charakteryzujące je wartości ciśnienia i natężenia przepływu.
Linia (pneumatyczna)
Line
Linia pneumatyczna łączy dwa elementy pneumatyczne.
Połączenia pneumatyczne mogą być zwykłymi połączeniami
bądź rozgałęzionymi. Linia pneumatyczna nie powoduje
spadku ciśnienia.
Ze względu na przeznaczenie linii mogą one pełnić funkcję
linii głównej bądź sterującej. Wyróżnikiem tej funkcji jest
wygląd linii, czyli to, czy linia jest ciągła, czy przerywana.
Typ linii: {Linia główna lub linia sterująca} (Linia główna)
Rozgałęzienie
T-junction
Rozgałęzienie łączy trzy linie pneumatyczne zapewniając w
nich równomierne ciśnienie. Rozgałęzienie jest wprowadzane
automatycznie, gdy w trybie edycji do istniejącej linii
dołączany jest kolejny element.

Rozdzielacze (konfigurowalne)
Symbol Opis
Rozdzielacz 2/n
Configurable 2/n way valve
Rozdzielacz 2/n (dwudrogowy, n – położeniowy) jest
rozdzielaczem o dwóch króćcach roboczych. Położenie
wyróżnione i sposób sterowania mogą być zdefiniowane przez
użytkownika.
Wybrane połączenia pneumatyczne mogą być zakończone
zaślepieniem lub spustem powietrza.
Rozdzielacz 3/n
Rozdzielacz 3/n (trójdrogowy, n – położeniowy) jest rozdziela-
czem o trzech króćcach roboczych. Położenie wyróżnione i
sposób sterowania mogą być zdefiniowane przez użytkownika.
Rozdzielacz 4/n
Rozdzielacz 4/n (czterodrogowy, n – położeniowy) jest
rozdzielaczem o czterech króćcach roboczych. Położenie
użytkownika.

Symbol Opis
Rozdzielacz 5/n
Rozdzielacz 5/n (pięciodrogowy, n – położeniowy) jest
rozdzielaczem o pięciu króćcach roboczych. Położenie
użytkownika.
Rozdzielacz 6/n
Rozdzielacz 6/n (sześciodrogowy, n – położeniowy) jest
rozdzielaczem o sześciu króćcach roboczych. Położenie
użytkownika.
Rozdzielacz 8/n
Rozdzielacz 8/n (ośmiodrogowy, n – położeniowy) jest
rozdzielaczem o ośmiu króćcach roboczych. Położenie
użytkownika.

Zawory sterowane mechanicznie
Symbol Opis
Zawór 3/2, sterowany rolką, normalnie zamknięty
3/2-way roller lever valve, normally closed
Zawór jest przesterowany na skutek wciśnięcia rolki (np. przez
odpowiednią krzywkę zamocowaną na wysuwającym się
tłoczysku). W rezultacie strumień powietrza przepłynie z
połączenia 1 do 2. Po zwolnieniu rolki, na skutek działania
sprężyny powrotnej, rozdzielacz wraca do położenia
początkowego i połączenie 1 jest zamknięte.
W trybie symulacji, zawór może być przesterowany przez
kliknięcie na niego myszą (niezależnie od reakcji cylindra na
rolkę).
Zawór 3/2, sterowany rolką, normalnie otwarty
3/2-way roller lever valve, normalny open
Zawór jest przesterowany na skutek wciśnięcia rolki (np. przez
odpowiednią krzywkę zamocowaną na wysuwającym się
tłoczysku). W rezultacie połączenie 1 zostanie odcięte. Po
zwolnieniu rolki, na skutek działania sprężyny powrotnej,
rozdzielacz wraca do położenia początkowego i następuje
ponownie otwarcie połączenia z 1 do 2.
rolkę).
Zawór 3/2, sterowany rolką jednostronnego działania,
normalnie zamknięty
3/2-way idle return roller valve, normally closed
Zawór jest przesterowany na skutek wciśnięcia rolki, ale tylko
przy ruchu tłoczyska w odpowiednim kierunku. Po zwolnieniu
rolki, na skutek działania sprężyny powrotnej, rozdzielacz
wraca do położenia początkowego i połączenie 1 jest
zamknięte.
Zadziałanie:{wsuwanie(Extension),
cofanie(Retraction)} (cofanie)

Symbol Opis
Zawór sterowany trzpieniem
Pressurizing valve
Zawór jest przesterowany na skutek wciśnięcia trzpienia przez
czoło tłoczyska cylindra. W rezultacie strumień powietrza
przepłynie z połączenia 1 do 2, tak długo jak długo trzpień jest
wciśnięty. Po zwolnieniu trzpienia, na skutek działania
sprężyny powrotnej, rozdzielacz wraca do położenia
początkowego i połączenie 1 jest zamknięte.
trzpień).
Pneumatyczny zawór zbliżeniowy, sterowany magnesem
Pneumatic proximity swich, selenoid operated
Zawór jest przesterowany na skutek wykrycia przez cewki
zaworu, magnesu umieszczonego na tłoczysku cylindra. W
rezultacie strumień powietrza przepłynie z połączenia 1 do 2, i
wyzwoli pneumatyczny sygnał sterujący
kliknięcie na niego myszą (niezależnie od wysterowania cewek
przez magnes).
Zawór 3/2, sterowany przyciskiem, normalnie zamknięty
3/2-way valve with pushutton, normally closed
Zawór jest przesterowany na skutek wciśnięcia przycisku. W
rezultacie strumień powietrza przepłynie z połączenia 1 do 2.
Puszczenie przycisku umożliwi powrót do pozycji początkowej
na skutek działania sprężyny zwrotnej i nastąpi zamknięcie
połączenia 1.
Przez wciśnięcie przycisku i jednoczesne kliknięcie
myszą na zaworze powoduje przesterowanie zaworu i
pozostawienie go w stanie przesterowanym. Dopiero ponowne
kliknięcie myszą na zaworze powoduje powrót do stanu
początkowego.

Symbol Opis
Zawór 3/2, sterowany przyciskiem, normalnie otwarty
3/2-way valve with pushutton, normalny open
Zawór jest przesterowany na skutek wciśnięcia przycisku. W

rezultacie połączenia 1 zostaje odcięte. Puszczenie przycisku
umożliwi powrót do pozycji początkowej na skutek działania
sprężyny zwrotnej i następuje ponownie otwarcie połączenia z
1 do 2.
Przez wciśnięcie przycisku i jednoczesne kliknięcie
myszą na zaworze powoduje przesterowanie zaworu i
pozostawienie go w stanie przesterowanym. Dopiero ponowne
zwykłe kliknięcie myszą na zaworze powoduje powrót do
stanu początkowego.
Zawór 3/2, sterowany przyciskiem zatrzaskowym
3/2-way valve with selection swich or striking button
Zawór jest przesterowany na skutek wciśnięcia przycisku

zatrzaskowego. W rezultacie strumień powietrza przepłynie z
połączenia 1 do 2. Puszczenie przycisku nie przynosi efektu,
zawór pozostaje przesterowany. Dopiero przekręcenie
przycisku w prawo powoduje jego powrót do stanu
początkowego i zamknięcie połączenia 1.
Zawór 5/2, sterowany przyciskiem zatrzaskowym
5/2-way valve with selection swich
Zawór jest przesterowany na skutek wciśnięcia przycisku

zatrzaskowego. W rezultacie strumień powietrza przepłynie z
połączenia 1 do 4. Puszczenie przycisku nie przynosi efektu,
zawór pozostaje przesterowany. Dopiero ponowne przełączenie
przycisku powoduje jego powrót do stanu początkowego i
otwarcie przepływu z połączenia 1 do 2.

Zawory sterowane elektromagnesem
Symbol Opis
Zawór 3/2, sterowany elektromagnesem, normalnie
zamknięty
3/2-way selenoid valve, normally closed
Zawór jest przesterowany na skutek dostarczenia napięcia do
cewki elektromagnesu. W rezultacie strumień powietrza
przepłynie z połączenia 1 do 2. Po zaniku napięcia sterującego
zawór powraca do pozycji początkowej i zamyka połączenie 1.
Jeśli do cewki magnesu nie jest dostarczone napięcie,
możliwe jest ręczne przesterowanie zaworu przez kliknięcie na
nim myszą.
Zawór 3/2, sterowany elektromagnesem, normalnie otwarty
3/2-way selenoid valve, normally open
cewki elektromagnesu. W rezultacie połączenia 1 zostaje
odcięte. Po zaniku napięcia sterującego zawór powraca do
pozycji początkowej i następuje ponownie otwarcie połączenia
z 1 do 2.
nim myszą.
Zawór 5/2, sterowany elektromagnesem
5/2-way selenoid valve
cewki elektromagnesu. W rezultacie strumień powietrza
przepłynie z połączenia 1 do 4. Po zaniku napięcia sterującego
zawór powraca do pozycji początkowej i następuje otwarcie
przepływu z połączenia 1 do 2.
nim myszą.

Symbol Opis
Zawór 5/2, bistabilny, sterowany elektromagnesem
5/2-way selenoid impulse valve
cewki elektromagnesu (przepływ strumienia z 1 do 4) i
pozostaje w tym stanie nawet po zaniku napięcia sterującego.
Dopiero podanie sygnału sterującego na drugą cewkę
elektromagnesu powoduje powrót do pozycji początkowej
(otwarcie przepływu z połączenia 1 do 2).
Jeśli do cewek magnesów nie jest dostarczone napięcie,
nim myszą.
Zawór 5/3, sterowany elektromagnesem
5/3-way selenoid valve, mid-Position closed
którejś z cewek elektromagnesu (przepływ strumienia z 1 do 4
lub z 1 do 2). Po zaniku napięcia sterującego zawór powraca
do pozycji początkowej i połączenia 1,2 i 4 są zamknięte.
Jeśli do cewek magnesów nie jest dostarczone napięcie,
nim myszą.
Zawory sterowane pneumatycznie

Symbol Opis
Zawór 3/2, sterowany pneumatycznie, normalnie
zamknięty
3/2-way valve,pneumatically operated, normally closed
Zawór jest przesterowany na skutek dostarczenia sygnału
pneumatycznego do wejścia 12. W rezultacie strumień
powietrza przepłynie z połączenia 1 do 2. Po zaniku sygnału
sterującego zawór powraca do pozycji początkowej i zamyka
połączenie 1.

Symbol Opis
Zawór 3/2, sterowany pneumatycznie, normalnie otwarty
3/2-way valve,pneumatically operated, normally open
pneumatycznego do wejścia 10. W rezultacie połączenia 1
zostaje odcięte. Po zaniku sygnału sterującego zawór powraca
do pozycji początkowej i następuje ponownie otwarcie
połączenia z 1 do 2.
Zawór 5/2, sterowany pneumatycznie
5/2-way valve, pneumatically operated
pneumatycznego do wejścia 14. W rezultacie strumień
powietrza przepłynie z połączenia 1 do 4. Po zaniku sygnału
sterującego zawór powraca do pozycji początkowej i następuje
otwarcie przepływu z połączenia 1 do 2.
Zawór 5/2, bistabilny, sterowany pneumatycznie
5/2-way impulse valve, pneumatically operated
pneumatycznego do wejścia 14 (następuje przepływ
strumienia z 1 do 4) lub na skutek dostarczenia sygnału
pneumatycznego do wejścia 12 (przepływ z 1 do
2).Rozdzielacz pozostaje w zadanym położeniu do póki na nie
pojawi się sygnał sterujący z przeciwnej strony.
Zawór 5/3, sterowany pneumatycznie
5/3-way pneumatic valve, mid-Position closed

pneumatycznego do wejścia 14 (przepływ strumienia z 1 do 4)
lub na skutek dostarczenia sygnału pneumatycznego do wejścia
12 (przepływ z 1 do 2). Po zaniku sygnału sterującego zawór
powraca do pozycji początkowej i połączenia 1,2 i 4 są
zamknięte.

Symbol Opis
Wzmacniacz niskiego ciśnienia
Low pressure amplifier unit, 2 compartments
Każdy z dwóch dwustopniowych wzmacniaczy niskiego
ciśnienia pełni funkcję zaworu 3/2 normalnie zamkniętego.
Sygnał pneumatyczny podany na wejście 12 jest wzmacniany
przez dwustopniowy wzmacniacz i podawany na wyjście 2.
Zawory odcinające i regulujące natężenie przepływu

Symbol Opis
Zawór sterujący – przełącznik obiegu
Shuttle valve
Gdy do któregokolwiek z wejść 1 zostanie podane ciśnienie
większe niż zero, wtedy zawór sterujący otworzy się i ciśnienie
pojawi się na wyjściu 2. Jeśli do obu wejść 1 zostanie
dostarczone sprężone powietrze, pierwszeństwo ma sygnał o
wyższym ciśnieniu i to ono pojawi się na wyjściu 2. (Zawór
pełni funkcje logiczna LUB).
Zawór szybkiego spustu
Quick exhaust valve
Sprężone powietrze jest przepuszczane z połączenia 1 do 2.

Jeśli ciśnienie z wejścia 1 musi zostać szybko obniżone, wtedy
następuje przełączenie zaworu i sprężone powietrze z wejścia 1
uchodzi przez tłumik do atmosfery.

Symbol Opis
Zawór podwójnego sygnału
Two-pressure valve
Gdy na oba wejścia 1 podane zostanie sprężone powietrze,

wtedy zawór się otworzy dając wolną drogę strumieniowi
powietrza do wyjścia 2. Na wyjściu pojawi się sygnał o
mniejszym ciśnieniu. (Zawór pełni funkcję logiczną I).
Zawór zwrotny
Check valve
Gdy ciśnienie na wejściu 1 zaworu jest większe od ciśnienia na

wyjściu 2, nastąpi otwarcie zaworu i swobodny przepływ
strumienia. W przeciwnym wypadku zawór pozostanie
zamknięty.
Zawór zwrotny ze sprężyną
Check valve, spring loaded

wyjściu 2 i zarazem od nastawionego nacisku nominalnego
sprężyny, wtedy nastąpi otwarcie zaworu i swobodny przepływ
zamknięty.
Nacisk nominalny sprężyny: 0,001-2 MPa (0,1 MPa)

Symbol Opis
Zawór zwrotny sterowany
Check valve with pilot control
zamknięty. Dodatkowo zawór może być otwarty zewnętrznym
sygnałem sterującym 12 umożliwiając swobodny przepływ w
obu kierunkach.
Stosunek powierzchni: 1-10 (5)
Zawór zwrotny sterowany, ze sprężyną
Check valve with pilot control, spring loaded
zamknięty. Dodatkowo zawór może być otwarty zewnętrznym
sygnałem sterującym 12 umożliwiając swobodny przepływ w
obu kierunkach.
Zawór zwrotny ze sterowanym zamknięciem
Pilot to close check valve
zamknięty. Dodatkowo zawór może być zamknięty
zewnętrznym sygnałem sterującym 10.

Symbol Opis
Zawór zwrotny ze sprężyną i sterowanym zamknięciem
Pilot to close check valve, spring loaded
zamknięty. Dodatkowo zawór może być zamknięty
zewnętrznym sygnałem sterującym 10.
Dysza
Nozzle
Dysza reprezentuje opór pneumatyczny.
Zawór dławiący
Throttle valve
W rzeczywistym rozwiązaniu nastawa zaworu dławiącego jest
ustalana przy pomocy pokrętła. Zmiana nastawy powoduje
zmianę pola przekroju, przez który przepływa strumień
powietrza, a tym samym zmienia się opór przepływu.
Stopień otwarcia: 0 – 100 % (100 %)
Kryza
Orfice
Kryza reprezentuje opór pneumatyczny.

Symbol Opis
Kryza regulowana
Orfice, adjustable
Kryza regulowana reprezentuje zmienny opór pneumatyczny.
Zawór dławiąco – zwrotny
One-way flow control valve
Zawór ten składa się z zaworu zwrotnego oraz zaworu
dławiącego. Zawór zwrotny blokuje przepływ powietrza w
jednym kierunku i wtedy strumień przepływa przez zawór
dławiący, którego przekrój poprzeczny jest regulowany przez
śrubę regulacyjną. W przeciwnym kierunku strumień powietrza
przepływa swobodnie przez otwarty zawór zwrotny.
Licznik pneumatyczny
Pneumatic counter
Jest to rejestr zliczający impulsy pneumatyczne. Zliczanie
rozpoczyna się od z góry ustalonej liczby i odbywa się wstecz.
Po uzyskaniu wartości 0 na wyjściu licznika pojawia się
sygnał, który trwa tak długo, póki licznik nie zostanie
zresetowany bądź to ręcznie bądź przez sygnał na wejściu 10.
Licznik: 0 – 9999 (3)

Symbol Opis
Czujnik odbiciowy
Ring sensor
Dyszowy czujnik odbiciowy jest bezdotykowym czujnikiem
pneumatycznym. Do wejścia 1 dostarczone jest niskie
ciśnienie. Jeśli przed dyszą czujnika pojawi się obiekt, który
zaburzy strumień wydmuchiwanego powietrza, wtedy na
wyjściu 2 czujnika pojawi się sygnał niskiego ciśnienia.
Aby symulować przesłonięcie dyszy i zaburzenie strumienia
powietrza, wystarczy kliknąć myszą na czujniku w trybie
symulacji.
Regulatory ciśnienia (redukcyjne)

Symbol Opis
2 drogowy zawór redukcyjny
2-way pressure regulator valve
Zawór ciśnieniowy redukuje sprężone powietrze do wartości
zadanej oraz dodatkowo redukuje fluktuacje zminay ciśnienia
spręzonego powietrza. Gdy ciśnienie na wyjściu 2 przekroczy
nastawioną wartość ciśnienia roboczego, wtedy zawór zostaje
zamknięty. W rzeczywistych zaworach wartośc ta jest
ustawiona fabrycznie i nie może być zmieniona.
Ciśnienie robocze: 0,01 – 2 MPa (0,4 MPar)
2 drogowy zawór redukcyjny, regulowany
2-way pressure regulator valve, adjustable
nastawioną wartość ciśnienia roboczego, wtedy zawór zostaje
zamknięty. Wartość ciśneinia roboczego może być ustalona za
pomocą nacisku sprężyny.

Symbol Opis
Zawór regulacji ciśnienia (redukcyjny) z manometrem
Pressure regulator valve with manometer
Zawór ten reguluje dostarczane ciśnienie do układu
pneumatycznego, opierając się o zadane ciśnienie robocze i
odchylenia od wartości zadanej. Manometr wskazuje ciśnienie
wyjściowe na połączeniu 2.
3 drogowy zawór redukcyjny
3-way pressure regulator valve
nastawioną wartość ciśnienia roboczego, wtedy sprężone
powietrze jest wypuszczane przez wyjście 3 do amosfery. W
rzeczywistych zaworach wartośc ta jest ustawiona fabrycznie i
nie może być zmieniona.
3 drogowy zawór redukcyjny, regulowany
3-way pressure regulator valve, adjustable
nastawioną wartość ciśnienia roboczego, wtedy sprężone
powietrze jest wypuszczane przez wyjście 3 do amosfery.
Wartość ciśneinia roboczego może być ustalona za pomocą
nacisku sprężyny.

Symbol Opis
Zamykany zawór porównujący ciśnienia
Closing pressure compensator
Komparator ciśnienia ustala ciśnienie w zależności od oporu

pneumatycznego. Zawór ten jest zamykany gdy róznica ciśnień
p3-p4 przekroczy zadaną wartość ciśnienia. W rzeczywistych
zaworach wartość zadanego ciśnienia jest ustawiona fabrycznie
i nie może być zmieniona.
Ciśnienie przełączenia: 0,01 – 2 MPa (0,4 MPar)
Zamykany zawór porównujący ciśnienia, regulowany
Closing pressure compensator, adjustable

pneumatycznego. Zawór ten jest zamykany gdy róznica ciśnień
p3-p4 przekroczy zadaną wartość ciśnienia. Wartość zadanego
ciśneinia może być ustalona za pomocą nacisku sprężyny.
Otwierany zawór porównujący ciśnienia
Opening pressure compensator

pneumatycznego. Zawór ten jest otwierany gdy róznica ciśnień
p3-p4 przekroczy zadaną wartość ciśnienia. W rzeczywistych
zaworach wartość zadanego ciśnienia jest ustawiona fabrycznie
i nie może być zmieniona.

Symbol Opis
Otwierany zawór porównujący ciśnienia, regulowany
Opening pressure compensator, adjustable

pneumatycznego. Zawór ten jest otwierany gdy róznica ciśnień
p3-p4 przekroczy zadaną wartość ciśnienia. Wartość zadanego
ciśneinia może być ustalona za pomocą nacisku sprężyny.
Przełączniki sterowane ciśnieniem

Symbol Opis
Analogowy czujnik ciśnienia
Analog pressure sensor
Czujnik ciśnienia mierzy ciśnienie i w przypadku

przekroczenia nastawionej wartości następuje przełączenie
styków elektrycznych.
Ciśnienie przełączenia: 0,0001 – 2 MPa (0,3 MPa)
Różnicowy zawór ciśnieniowy
Differential pressure swich
Zawór ten może być użyty jako zawór ciśnieniowy (wejście

P1), zawór podciśnieniowy (wejście P2) lub jako różnicowy
zawór ciśnieniowy (P1-P2). Zadziałanie odpowiedniego
przetwornika następuje w momencie gdy różnica P1-P2
przekroczy nastawiona wartość ciśnienia..
Ciśnienie przełączenia: -2 – 2 MPa (0,3 MPa)

Grupy zaworów
Symbol Opis
Ciśnieniowy zawór sekwencyjny
Pressure sequence valve
Zawór ten jest wysterowany na skutek dostarczenia do wejścia

12 sterującego sygnału ciśnienia. Następuje wtedy
wysterowanie zaworu wstępnego, który przełącza rozdzielacz
główny otwierając swobodny przepływ strumienia z 1 do 2. Po
zaniku sygnału sterującego, rozdzielacz powraca do położenia
początkowego, zamykając połączenie 1. Ciśnienie sygnału
sterującego powyżej którego następuje przełączenie jest
regulowane śrubą regulacyjną.
Nastawialny zawór podciśnienia

Adjustable vacuum actuator valve
Zawór jest wykorzystywany do konwersji sygnału

podciśnienia. Jak tylko na wejściu 1v sygnał podciśnienia
osiągnie nastawioną wartość podciśnienia, następuje
przesterowanie rozdzielacza i otwarcie przepływu między
wejściem 1 a 2.
Ciśnienie robocze: -0,06 – -0,025 MPa (-0,025 MPa)

Symbol Opis
Zawór opóźnienia, normalnie zamknięty
Time delay valve, normally closed
Zawór ten składa się z rozdzielacza 3/2, zaworu dławiąco-

zwrotnego i akumulatora pneumatycznego. Kiedy ciśnienie na
wejściu 12 osiągnie wymaganą wartość, wtedy następuje
przełączenie rozdzielacza i swobodny przepływ strumienia z
połączenia 1 do 2.
Objętość: 0,001 – 100 litrów (0,01 litra)
Zawór opóźnienia, normalnie otwarty
Time delay valve, normally open
Zawór ten składa się z rozdzielacza 3/2, zaworu dławiąco-

zwrotnego i akumulatora pneumatycznego. Kiedy ciśnienie na
wejściu 10 osiągnie wymaganą wartość, wtedy następuje
przełączenie rozdzielacza i zamknięcie przepływu strumienia z
połączenia 1 do 2.
Objętość: 0,001 – 100 litrów (0,01 litra)
Moduł sterowania krokowego, typ TAA
Stepper module, type TAA
Moduł składa się z zaworów 3/2 – bistabilnego i

monstabilnego (pełniącego funkcję I), oraz zaworu funkcji
LUB.
Położenie początkowe: {lewe, prawe} (lewe)

Symbol Opis
Moduł sterowania krokowego, typ TAB
Stepper module, type TAB
Moduł składa się z zaworów 3/2 – bistabilnego i monostabilne-
go (pełniącego funkcję I), oraz zaworu funkcji LUB.
Położenie początkowe: {lewe, prawe} (prawe)
Programator krokowy
Quickstepper
Programator jest łatwy do dostosowania do współpracy z me-
chanicznymi / pneumatycznymi urządzeniami wykonawczymi
poprzez 12 portów wejść i wyjść. Wyjścia są odpowiednio
wyzwalane przy pomocy sygnałów wejściowych.
Zawory proporcjonalne
Symbol Opis
5-drogowy 3 połóżeniowy zawór proporcjonalny
5/3-way proportional valve
Zawór proporcjonalny przekształca analogowy sygnal
elektryczny na odpowiadające jemu przesunięcie tłoczka
sterującego wewnątrz rozdzielacza, przez co zmienia się
przekrój poprzeczny przepływu powietrza przez ten zawór.
Połowie wartości napięcia zadanego, czyli 5V odpowiada
środkowe położenie zaworu, w którym wszystkie krawędzie
suwaka są odcięte, przez co przez zawór nie przepływa żaden
strumien spręzonego powietrza. Korzystne charakterystyki
stayczne i dynamiczne z minimalną histerezą (mniejszą niż
0,3%), krótkie czasy reakcji (typowo 5ms) oraz wysokie
czestotliwości graniczne (około 100Hz) są uzyskane dzięki
zintegrowaniu elektronicznej regulacji położenia suwaka
rozdzielacza. Dzięki temu zawór, jako element kontroli a
szczególnie w połączeniu z nadrzędnym układem regulacji
połózenia, nadaje się do pozycjonowania siłowników
pneumatycznych.

Siłowniki
Symbol Opis
Siłowniki konfigurowalne
Configurable cylinder
Siłowniki konfigurowalne mogą być konfigurowane poprzez

okno dialogowe. Możłiwe są niemal wszystkie kombinacje
składników siłownika: tłoka (jednostronnego lub dwustronnego
działania), tłoczyska (podwójnie zakończone, z magnetycznym
łącznikiem lub z suwakiem), liczba cylindrów (jeden, dwa,
trzy) oraz z tłumeiniem przy pozycji końcowej (z tłumieniem,
bez tłumienia, z tłumeiniem regulowanym). FluidSIM-P
automatycznie dobiera symbol siłownika stosownie do
wybranych opcji konfiguracji.
Dodatkowo można zdefiniować obciążenie siłownika,
statyczny i dynamiczny współczynnik tarcia oraz profil siły w
zależności od położenia. W bibliotece elementów znajduje się
już kilka zdefiniowanych standartowych siłowników, które
można użyć odrazu w schemacie pneumatycznym układu. Jeśli
nie ma wymaganego siłownika, to wystarczy wybrać
najbardziej podobny do niego i nasepnie go przekonfigurować
do własnych potrzeb.
Skok: 1 – 5000 mm (50 mm)
Położenie tłoka: 0 – Skok mm (0 mm)
Średnica tłoka: 1 – 1000 mm (20 mm)
Średnica tłoczyska: 1 – 1000 mm (8 mm)
Kąt zamocowania: 0 – 360° (0° )
Przecieki wewnętrzne: 0 – 100 l/(min*MPa) (0 l/(min*MPa))
Ruchoma masa: 0 – 10000 kg (0 kg)
Statyczny współczynnik tarcia: 0 – 2 (0)
Dynamiczny współczynnik tarcia: 0 – 2 (0)
Siła: -10000 – 10000 N (0 N)

Symbol Opis
Siłownik jednostronnego działania
Single acting cylinder
Tłoczysko siłownika jednostronnego wysuwa się pod

wpływem dostarczonego sprężonego powietrza do komory pod
tłokiem siłownika. Gdy dopływ sprężonego powietrza zostanie
odcięty, tłoczysko powraca do pozycji początkowej na skutek
działania sprężyny zwrotnej. Tłok siłownika zawiera magnesy
trwałe, które mogą posłużyć do wyzwolenia czujnika
zbliżeniowego.
Skok: 1 – 5000 mm (50 mm)
Siła: -10000 – 10000 N (0 N)
Siłownik jednostronnego działania ze sprężyną powrotną
Single acting cylinder with return spring
W stanie normalnym tłok siłownika jest wysunięty. Pod

wpływem dostarczonego sprężonego powietrza do komory nad
tłokiem siłownika następuje chowanie się tłoczyska. Gdy
dopływ sprężonego powietrza zostanie odcięty, tłoczysko
powraca do pozycji początkowej na skutek działania sprężyny
zwrotnej.
Skok: 1 – 5000 mm (50 mm)

Symbol Opis
Siła: -10000 – 10000 N (0 N)
Siłownik dwustronnego działania
Double acting cylinder
Tłoczysko siłownika dwustronnego działania przesuwa się pod

wpływem dostarczonego sprężonego powietrza bądź to do
przedniej lub tylnej komory siłownika. W końcowej pozycji
siłownika możliwa jest regulacja stopnia hamowania dobiegu,
która jest nastawiana dwiema śrubami regulacyjnymi. Tłok
siłownika zawiera magnesy trwałe, które mogą posłużyć do
wyzwolenia czujnika zbliżeniowego.
Skok: 1 – 5000 mm (100 mm)
Siła: -10000 – 10000 N (0 N)

Symbol Opis
Siłownik dwustronnego działania z dwustronnym
tłoczyskiem
Double acting cylinder with in and out piston rod
Tłoczysko siłownika dwustronnego działania przesuwa się pod

wpływem dostarczonego sprężonego powietrza bądź to do
przedniej lub tylnej komory siłownika. W końcowej pozycji
siłownika możliwa jest regulacja stopnia hamowania dobiegu,
która jest nastawiana dwiema śrubami regulacyjnymi. Tłok
siłownika zawiera magnesy trwałe, które mogą posłużyć do
wyzwolenia czujnika zbliżeniowego.
Skok: 1 – 5000 mm (100 mm)
Siła: -10000 – 10000 N (0 N)
Siłownik dwustronnego działania z podwójnym tłoczyskiem
Double acting cylinder with two in and out piston rods and
single trestle
Siłownik ten posiada dwa tłoczyska połączone łącznikiem.

Konstrukcja ta zapewnia minimalne skręcenie podczas
pozycjonowania narzędzi w procesie np. montażu. Dodatkowo
konstrukcja umożliwia przeniesienie dwukrotnie większej siły
niż ma to miejsce w tradycyjnym siłowniku.
Skok: 1 – 5000 mm (100 mm)

Symbol Opis
Średnica tłoka: 1 – 1000 mm (28.28 mm)
Średnica tłoczyska: 1 – 1000 mm (10.5 mm)
Siła: -10000 – 10000 N (0 N)
Siłownik dwustronnego działania z podwójnym
dwustronnym tłoczyskiem
Double acting cylinder with two in and out piston rods and
double trestle
Siłownik ten posiada dwa dwustronne tłoczyska połączone z

obu stron łącznikiem. Konstrukcja ta zapewnia minimalne
skręcenie podczas pozycjonowania narzędzi w procesie np.
montażu. Dodatkowo konstrukcja umożliwia przeniesienie
dwukrotnie większej siły niż ma to miejsce w tradycyjnym
siłowniku.
Skok: 1 – 5000 mm (100 mm)
Średnica tłoka: 1 – 1000 mm (28.28 mm)
Średnica tłoczyska: 1 – 1000 mm (10.5 mm)
Siła: -10000 – 10000 N (0 N)

Symbol Opis
Siłownik wielopołożeniowy
Multiple position cylinder
Przez połączenie dwóch siłowników o tej samej średnicy, ale
różnych skokach, możliwe jest zatrzymanie tłoczyska w trzech
pozycjach (dwóch krańcowych i środkowej). Maksymalny
skok drugiego siłownika musi być większy niż skok siłownika
pierwszego. Skok krótszego siłownika na ogół wynosi połowę
skoku siłownika dłuższego. Siłownik wymaga dość
szczególnego układu sterowania, zwłaszcza przy ruchu
powrotnym do pozycji środkowej.
Siła -1000 – 1000 N (0 N)
Skok: 1 – 2000 mm (200 mm)
Położenie środkowe: 0 – Położenie tłoka mm (0 mm)
Powierzchnia tłoka: 0,25 – 810 cm2 (3,14 cm2)
Powierzchnia tłoka pomniejszona o powierzchnię tłoczyska:
0,1 – 750 cm2 (2,64 cm2)
Napęd liniowy z magnesem trwałym
Linear drive with selenoid coupling
Ruch tłoka z dwustronnym tłoczyskiem jest kontrolowany
przez obustronne doprowadzenie sprężonego powietrza do
króćców siłownika.
Skok: 10 – 5000 mm (200 mm)
Siła: -10000 – 10000 N (0 N)

Symbol Opis
Pneumatyczny napęd liniowy z łącznikiem kształtowym
Pneumatic linear drive with shape-fitting adaptor
Ruch sań beztłoczyskowego, dwustronnego działania

siłownika są sterowane przez odpowiednie doprowadzenie
sprężonego powietrza do króćców siłownika. Tego typu napędy
liniowe przenoszą siłę za pośrednictwem odpowiedniej
konstrukcji łącznika kształtowego.
Skok: 10 – 5000 mm (200 mm)
Siła: -10000 – 10000 N (0 N)
Pneumatyczny napęd liniowy z łącznikiem kształtowym i
hamowaniem dwustronnym nastawialnym
Pneumatic linear drive with shape-fitting adaptor
Ruch sań beztłoczyskowego, dwustronnego działania

siłownika są sterowane przez odpowiednie doprowadzenie
sprężonego powietrza do króćców siłownika. Tego typu napędy
liniowe przenoszą siłę za pośrednictwem odpowiedniej
konstrukcji łącznika kształtowego.
Skok: 10 – 5000 mm (200 mm)

Symbol Opis
Siła: -10000 – 10000 N (0 N)
Silnik pneumatyczny
Air motor
Silnik pneumatyczny przetwarza zawartą w sprężonym

powietrzu energie na energie mechaniczną ruchu obrotowego.
Pojemność jednostkowa: 0,01– 1000 litrów (0,1 litra)
Tarcie: 0,01 – 100 N*m*s/rad (3 N*m*s/rad)
Moment bezwładności: 0,00001 – 1kg*m2 (0,0001 kg*m2)
Zewnętrzny moment obrotowy: -1000 – 1000 Nm (0 Nm)
Siłownik pneumatyczny o ruchu wahadłowym
Semi-Rotary actuator
Sterowanie siłownika odbywa się przez odpowiednie

doprowadzenie sprężonego powietrza do króćców
komponentu. W pozycjach końcowych obrotu siłownika
możliwe jest wysterowanie przełącznika lub rozdzielacza,
poprzez użycie etykiet.
Kąt obrotu: 1 – 360° (180°)
Pojemność jednostkowa: 0,01– 1000 litrów (0,1 litra)
Tarcie: 0,01 – 100 N*m*s/rad (0,1 N*m*s/rad)
Moment bezwładności: 0,00001 – 1kg*m2 (0,0001 kg*m2)
Zewnętrzny moment obrotowy: -1000 – 1000 Nm (0 Nm)
Położenie początkowe: {lewe, prawe} (lewe)

Symbol Opis
Dysza podciśnieniowa
Vacuum suction nozzle
Element ten wytwarza podciśnienie opierając się na zasadzie
zasysania. Przepływ sprężonego powietrza przepływający z
połączenia 1 do 3, powoduje zasysanie strumienia z króćca 1v
tym samym wytwarzając podciśnienie. Umożliwia to
podłączenie do 1v na przykład chwytaka podciśnieniowego.
Jeśli do wejścia 1 przestaniemy podawać sprężone powietrze,
tym samym na wejścia 1v przestanie panować podciśnienie.
Chwytak podciśnieniowy
Sucker
Chwytak może być użyty łącznie z dyszą podciśnieniową do
chwytania elementów. W FludSIM-P chwytanie może być
symulowane przez klikniecie myszą na elemencie w trybie
symulacji.
Sprzęt pomiarowy
Symbol Opis
Manometr
Manometer
Manometr podaje wartość ciśnienia w króćcu przyłącze-
niowym.
Ciśnieniomierz różnicowy
Differential pressure gauge
Ciśnieniomierz różnicowy podaje wartość różnicy ciśnień
podanych na prawy i lewy króciec przyłączeniowy.
Optyczny wskaźnik ciśnienia
Pressure indicator
Optyczny wskaźnik ciśnienia jest aktywowany w momencie

przekroczenia na króćcu przyłączeniowym zadanego ciśnienia
Ciśnienie przełączenia: 0,0001 – 2 MPa (0,3 Mpa)
Kolor: jeden z 16 dostępnych kolorów (Niebieski)

Symbol Opis
Pressure sensor, analog
Analogowy czujnik ciśnienia mierzy podane na króciec

ciśnienie i dokonuje konwersji jego wielkości na
odpowiadającą mu wartość elektrycznego sygnału
napięciowego. W procesie konwersji, brane są pod uwagę tylko
ciśnienia z zadanego zakresu pomiarowego. Wartości
minimalnej ciśnienia odpowiada 0V, zaś wartości maksymalnej
ciśnienia pneumatycznego odpowiada 10V.
Przepływomierz
Flow meter
Przepływomierz mierzy przepływ strumienia sprężonego

powietrza i podaje albo aktualny przepływ strumienia, albo
przepływ całkowity. W zależności od wariantu podawanej
wartości, wyświetlany jest odpowiedni symbol elementu.
Nominalne natężenie przepływu: 0,1 – 5000 l/min (2000 l/min)
Przepływomierz analogowy
Flow meter, analog
Przepływomierz analogowy mierzy objętościowy strumień

przepływu strumienia sprężonego powietrza i dokonuje
konwersji jego wielkości na odpowiadającą mu wartość
elektrycznego sygnału napięciowego. W procesie konwersji,
brane są pod uwagę tylko przepływy z zadanego zakresu
pomiarowego. Wartości minimalnej przepływu odpowiada 0V,
zaś wartości maksymalnej przepływu odpowiada 10V.
Nominalne natężenie przepływu: 0,1 – 5000 l/min (2000 l/min)

5.2. Elementy elektryczne
Zasilanie
Symbol Opis
Zacisk 0 V
Electrical connection 0V
Zacisk zasilacza o napięciu 0 V.

Zacisk 24 V
Electrical connection 24V
Zacisk zasilacza o napięciu 24 V.

Generator funkcyjny
Function generator
Generator funkcyjny jest źródłem sygnału napięciowego, który

może przyjąć funkcje stałą, prostokątną, sinusoidalną lub
trójkątną. Zakres sygnału wyjściowego jest ograniczony do
zakresu od -10V do 10V. Możliwe jest zdefiniowanie
częstotliwości sygnału, jego amplitudy oraz przesunięcia.
Dodatkowo funkcję sygnału wyjściowego można
modyfikować. Punkty linii funkcji mogą być ustawiane
interaktywnie poprzez kliknięcie myszką na odpowiednim polu
graficznym wykresu. Punkty można łączyć w wieloboki, lub
już istniejące punkty mogą zostać zaznaczone i poprzez
odpowiednie pola edycyjne można modyfikować wartości
czasu i odpowiadającego mu napięcia. Jeśli zaznaczona jest
opcja „pętla” (loop), wtedy przebieg funkcji napięcia jest
powtarzany po każdym przejściu cyklu.
Częstotliwość: 0 – 100 Hz (1 Hz)
Amplituda: 0 – 10 V (5 V)
Przesunięcie: -10 – 10 V (5 V)

Symbol Opis
Tablica wartości zadanych
Setpoint value card
Tablica wartości zadanych definiuje profil napięcia poprzez
zdefiniowanie 8 punktów zadanych W1 do W8 w zakresie
napięcia -10V do 10V. Komponent wymaga zasilacza 24V.
Przyrost wartości pomiędzy kolejnymi punktami może być
zdefiniowane przez 4 rampy: R1 – R4. Wartości ramp są z
zakresu 0 s/V – 10 s/V, gdzie mała wartość oznacza duży
wzrost wartości napięcia, zaś duża wartość – mały wzrost.
Każda z rampa jest używana w innych zakresie zmian sygnału
R1 – gdy przyrost wartości jest powyrzej 0,
R2 – gdy spadek wartości jest powyrzej 0,
R3 – gdy spadek wartości jest poniżej 0,
R4 – gdy przyrost wartości jest poniżej 0.
Możliwe są trzy tryby pracy:
– “Czekaj na czas przełączenia” (Wait for swiching time)
Przejście do kolejnych punktów pracy następuje w
równych odstepach czasu (które można ustawić z zakresu
0,01 – 100 s).
– “Postęp punktów zadanych” (Advance setpoints)
Przejście do kolejnych unktów pracy następuje bez
opóżnienia (odrazu po osiągnięciu zadanej wartości punktu
pracy, a czas pomiędzy poszczególnmi przejściami zależy
wyłacznie od wartości nastawionych ramp).
– “Sterowanie zewnętrzne” (External control)
Przełaczanie do kolejnych punktów pracy nastęuje przez
podanie na wejścia I1, I2, I3 sygnału napięciowego, nie
mniejszego niż 15V. Wybór aktualnego punktu pracy
określa tabelka.
W1: I1=0, I2=0, I3=0
W2: I1=1, I2=0, I3=0
W3: I1=0, I2=1, I3=0
W4: I1=1, I2=1, I3=0
W5: I1=0, I2=0, I3=1
W6: I1=1, I2=0, I3=1
W7: I1=0, I2=1, I3=1
W8: I1=1, I2=1, I3=1

Symbol Opis
Połączenie elektryczne
Connection (electrical)
Elektryczne połączenie jest punktem, do którego można

podłączyć linię elektryczną Dla uproszczenia procesu
rysowania schematu elektrycznego w trybie edycji, połączenia
elektryczne są przedstawione jako małe okręgi.
Dla każdego połączenia elektrycznego można
wyświetlić wartość napięcia i natężenia prądu.
Linia (elektryczna)
Line (electrical)
Linia łączy dwa elementy elektryczne. Połączenia elektryczne
mogą być zwykłymi połączeniami bądź rozgałęzionymi. Linia
elektryczna nie powoduje spadku napięcia – nie stanowi oporu
elektrycznego.
Rozgałęzienie
T-junction
Rozgałęzienie łączy trzy linie elektryczne. We wszystkich tych
trzech gałęziach panuje jednakowe napięcie. Rozgałęzienie jest
wprowadzane automatycznie, gdy do istniejącej linii dołączany
jest kolejny element.
Elementy wykonawcze i sygnałowe

Symbol Opis
Silnik prądu stałego
DC motor
Silnik prądu stałego przetwarza energię elektryczną na energię

mechaniczną.
Prędkość obrotowa (bez obciązenia): 10 – 20000 obr/min (75
obr/min)
Moment obrotowy: 0 – 20 Nm (0 Nm)

Symbol Opis
Lampka
Indicator light
W czasie przepływu prądu, lampka zapala się na kolor
zdefiniowany przez użytkownika.
Kolor: Jeden z 16 standardowych kolorów (żółty).
Brzęczyk
Buzzer
W czasie przepływu prądu, wokół brzęczyka wyświetlany jest
odpowiedni symbol. Ponadto, jeśli w menu
brzęczyk zostanie uaktywniony, słyszany będzie odpowiedni
dźwięk.
Przyrządy pomiarowe / czujniki

Symbol Opis
Woltomierz
Voltmeter
Przy pomocy woltomierza, można zmierzyć napięcie
elektryczne pomiędzy dwoma punktami obwodu
elektrycznego.
Amperomierz
Ammeter
Przy pomocy amperomierza, można zmierzyć natęzenie prądu
elektrycznego pomiędzy dwoma punktami obwodu
elektrycznego.
Enkoder pozycji
Displacement encoder
Enkoder pozycji to potencjometr suwakowy z wzdłużnym
stykiem. Dostarcza on napięcie elektryczne proporcjonalnie do
pozycji suwaka, który może być sprzężony z tłoczyskiem
siłownika. Zakres napięcia które ma reprezentować
maksymalne i minimalne położenie tłoczyska siłownika może
być zdefiniowane przez użytkownika i musi się mieścić w
zakresie -10V – 10V. Enkoder wymaga zasilania napięciem
niemniejszym niż 13V.

Symbol Opis
Pressure sensor, analog
Symbol ten przedstawia elektryczną część analogowego
przetwornika ciśnienia.
Analogowy przepływomierz
Flow meter, analogowego
Symbol ten przedstawia elektryczną część analogowego
przetwornika przepływu.
Styki
Symbol Opis
Styk rozwierny
Break switch
Wygląd styku rozwiernego jest zależny od sposobu jego
sterowania.
Przykład: jeśli styk rozwierny jest przypisany (przez
nadanie takiej samej etykiety) do przekaźnika wyłączanego z
opóźnieniem, wygląd tego styku zmieni się stosownie do
wybranego sposobu działania.
Styk zwierny
Make switch
Wygląd styku zwiernego jest zależny od sposobu jego
sterowania.
Przykład: jeśli styk zwierny jest przypisany (przez nadanie
takiej samej etykiety) do przekaźnika wyłączanego z
Styk przełączalny
Changeover switch
Wygląd styku przełączalnego jest zależny od sposobu jego
sterowania.
Przykład: jeśli styk przełączalny jest przypisany (przez
nadanie takiej samej etykiety) do przekaźnika wyłączanego z

Styki przełączane z opóźnieniem
Symbol Opis
Styk rozwierny (włączany z opóźnieniem)
Break switch (switch-on delayed)
Styk rozwierany z opóźnieniem w stosunku do pojawienia się

sygnału sterującego. Styk powstaje przez umieszczenie
symbolu zwykłego styku rozwiernego i nadanie mu etykiety
przekaźnika włączanego z opóźnieniem.
Styk zwierny (włączany z opóźnieniem)
Make switch (switch-on delayed)
Styk zwierany z opóźnieniem w stosunku do pojawienia się

sygnału sterującego. Styk powstaje przez umieszczenie sym-
bolu zwykłego styku zwiernego i nadanie mu etykiety
przekaźnika włączanego z opóźnieniem.
Styk przełączalny (włączany z opóźnieniem)
Changeover switch (switch-on delayed)
Styk przełączany z opóźnieniem przełączenia w stosunku do

pojawienia się sygnału sterującego. Styk powstaje przez
umieszczenie symbolu zwykłego styku przełączalnego i nada-
nie mu etykiety przekaźnika włączanego z opóźnieniem.
Styk rozwierny (wyłączany z opóźnieniem)
Break switch (switch-off delayed)
Styk rozwierny z opóźnieniem zwarcia po wyłączeniu. Styk

powstaje przez umieszczenie symbolu zwykłego styku
rozwiernego i nadaniu mu etykiety przekaźnika wyłączanego z
opóźnieniem.
Styk zwierny (wyłączany z opóźnieniem)
Make switch (switch-off delayed)
Styk zwierny z opóźnieniem rozwarcia po wyłączeniu. Styk

zwiernego i nadanie mu etykiety przekaźnika wyłączanego
z opóźnieniem.

Symbol Opis
Styk przełączalny (wyłączany z opóźnieniem)
Changeover switch (switch-off delayed)
Styk przełączany z opóźnieniem przełączenia w stosunku do
zaniknięcia sygnału sterującego. Styk powstaje przez
umieszczenie symbolu zwykłego styku przełączalnego i na-
danie mu etykiety przekaźnika wyłączanego z opóźnieniem.
Czujniki położenia (krańcowe)

Symbol Opis
Czujnik położenia (rozwierny)
Limit switch (break)
Czujnik sterowany krzywką połączoną z tłoczyskiem
siłownika. Styk zostanie rozwarty w chwili, gdy tłoczysko
siłownika będzie znajdowało się nad czujnikiem. Gdy
tłoczysko minie czujnik, styk zostanie ponownie zwarty. Styk
rozwiernego i nadanie mu etykiety czujnika położenia.
Czujnik położenia z rolką (rozwierny)
Switch with roll (break)
rozwiernego, nadanie mu etykiety czujnika położenia i zazna-
czenie rodzaju czujnika w oknie dialogowym elementu.
Czujnik położenia z magnesem (rozwierny)
Reed contact (break)
rozwiernego, nadanie mu etykiety czujnika położenia i za-
znaczenie rodzaju czujnika w oknie dialogowym elementu.

Symbol Opis
Czujnik położenia (zwierny)
Limit switch (make)

siłownika. Styk zostanie zwarty w chwili, gdy tłoczysko
tłoczysko minie czujnik, styk zostanie ponownie rozwarty.
Styk powstaje przez umieszczenie symbolu zwykłego styku
zwiernego i nadanie mu etykiety czujnika położenia.
Czujnik położenia z rolką(zwierny)

Switch with roll (make)

zwiernego, nadanie mu etykiety czujnika położenia i za-
Czujnik położenia z magnesem (zwierny)

Reed contact (make)

zwiernego, nadanie mu etykiety czujnika położenia i za-

Symbol Opis
Czujnik położenia (przełączalny)
Limit switch (changeover)

siłownika. Styk zostanie przełączony w chwili, gdy tłoczysko
tłoczysko minie czujnik, styk zostanie przywrócony do
położenia normalnego. Styk powstaje przez umieszczenie
symbolu zwykłego styku przełączalnego i nadanie mu etykiety
czujnika położenia.
Czujnik położenia z rolką (przełączalny)

Switch with roll (changeover)

symbolu zwykłego styku przełączalnego, nadanie mu etykiety
czujnika położenia i zaznaczenie rodzaju czujnika w oknie
dialogowym elementu.
Czujnik położenia z magnesem (przełączalny)

Reed contact (changeover)

symbolu zwykłego styku przełączalnego, nadanie mu etykiety
czujnika położenia i zaznaczenie rodzaju czujnika w oknie
dialogowym elementu.

Przełączniki sterowane ręcznie
Symbol Opis
Przycisk (rozwierny)
Pushbutton (break)
Styki rozwierane w chwili wciśnięcia, a zwierane natychmiast

po puszczeniu przycisku.
W programie FluidSIM-P przycisk może być na stałe
rozwarty, gdy przełączenie nastąpi z wciśniętym klawiszem
. Stałe rozwarcie może zostać wycofane przez pojedyn-

cze kliknięcie przycisku.
Przycisk (zwierny)
Pushbutton (make)
Styki zwierane w chwili wciśnięcia, a rozwierane natychmiast

po puszczeniu przycisku.
zwarty, gdy przełączenie nastąpi z wciśniętym klawiszem
. Stałe zwarcie może zostać wycofane przez pojedyncze

kliknięcie przycisku.
Przycisk (przełączalny)
Pushbutton (changeover)
Styki przełączane w chwili wciśnięcia i przywracane do

położenia normalnego natychmiast po puszczeniu przycisku.
przełączony, gdy przełączenie nastąpi z wciśniętym klawiszem
. Stałe przełączenie może zostać wycofane przez poje-

dyncze kliknięcie przycisku.
Przełącznik bistabilny (rozwierny)
Detent switch (break)
Przełącznik rozwierany i blokowany po wciśnięciu.
Przełącznik bistabilny (zwierny)
Detent switch (make)
Przełącznik zwierany i blokowany po wciśnięciu.

Symbol Opis
Przełącznik bistabilny (przełączalny)
Detent switch (changeover)
Przełącznik przełączany i blokowany po wciśnięciu.
Przełączniki ciśnieniowe
Symbol Opis
Konwerter pneumatyczny na elektryczny
Pneumatic to electric conwerter
Konwerter wytwarza sygnał elektryczny w momencie, gdy

zostanie przekroczona wstępnie wyznaczona wartość różnicy
ciśnień.
Przełącznik ciśnieniowy (rozwierny)
Pressure switch (break)
Przełącznik rozwierany, gdy ciśnienie przełączające czujnik

zostanie przekroczone. Styk powstaje przez umieszczenie
symbolu zwykłego styku rozwiernego i nadanie mu etykiety
czujnika ciśnienia.
Przełącznik ciśnieniowy (zwierny)
Pressure switch (make)
Przełącznik zwierany, gdy ciśnienie przełączające czujnik

symbolu zwykłego styku zwiernego i nadanie mu etykiety
Przełącznik ciśnieniowy (przełączalny)
Pressure switch (changeover)
Przełącznik przełączany, gdy ciśnienie przełączające czujnik

symbolu zwykłego styku przełączalnego i nadanie mu etykiety

Symbol Opis
Przełacznik ciśnieniowy
Pressure swich
Przełacznik przekazuje sygnał elektryczny, gdy ciśnienie

przełączające pneumatyczny czujnik ciśnienia zostanie
przekroczone.
Czujniki zbliżeniowe
Symbol Opis
Magnetyczny czujnik zbliżeniowy
Magnetic proximity switch
Czujnik zadziała, gdy znajdzie się w obrębie pola magne-

tycznego. W trybie symulacji czujnik zbliżeniowy może być
również włączony przez kliknięcie na niego.
Indukcyjny czujnik zbliżeniowy

Inductive proximity switch
Czujnik zadziała, gdy nastąpi zmiana pola elektromagne-

tycznego. W trybie symulacji czujnik zbliżeniowy może być
również włączony przez kliknięcie na niego.
Pojemnościowy czujnik zbliżeniowy

Capacitive proximity switch
Czujnik zadziała, gdy nastąpi zmiana pola elektrostatycznego.

W trybie symulacji czujnik zbliżeniowy może być również
włączony przez kliknięcie na niego.
Optyczny czujnik zbliżeniowy

Optical proximity switch
Czujnik zadziała, gdy nastąpi przerwanie bariery świetlnej. W

trybie symulacji czujnik zbliżeniowy może być również
włączony przez kliknięcie na niego.

Cewki
Symbol Opis
Przekaźnik
Relay
Przekaźnik zostanie włączony natychmiast po zasileniu go
prądem, a wyłączony natychmiast po zaniku zasilania.
Przekaźnik włączany z opóźnieniem
Relay with switch-on delay
Przekaźnik zostanie włączony po upłynięciu zadeklarowanego

czasu od zasilenia go prądem, a wyłączony natychmiast po
zaniku zasilania.
Opóźnienie: 0 – 100 s (5 s).
Przekaźnik wyłączany z opóźnieniem
Relay with switch-off delay
Przekaźnik zostanie włączony natychmiast po zasileniu go

prądem, a wyłączony po upłynięciu zadeklarowanego czasu od
zaniku zasilania.
Opóźnienie: 0 – 100 s (5 s).
Przekaźnik zliczający
Relay counter
Przekaźnik zostanie włączony, gdy zostanie zliczona

zadeklarowana liczba impulsów prądowych występujących
pomiędzy stykami A1 i A2. Jeśli prąd zostanie podany
pomiędzy styki R1 i R2 do licznika zostanie wpisana
zadeklarowana wartość.
W trybie symulacji przekaźnik zliczający może być również
zresetowany przez kliknięcie na niego.
Licznik: 0 – 9999 (5).

Symbol Opis
Ogranicznik prądu włączenia
Starting current limiter
Ogranicznik prądu włączenia składa sią zasadniczo z

przekaźnika, którego cewka znajduje się pomiędzy wejściami
IN i 0V, zaś przełącznik stykowy pomiędzy wejściami 24V i
OUT. Elektroniczny kontroler ogranicza, przepływ prądu do
zadanej wartości maksymalnej przez określony czas.
Ogranicznik prądu włączania jest zazwyczaj stosowany w
połączeniu z silnikiem elektrycznym.
Czas trwania: 1 – 10000 ms (50 ms)
Maksymalny prąd: 0,1 – 100 A (2 A)
5.3. Pozostałe symbole
Symbol Opis
Połączenie (mechaniczne)
Connection (mechanical)
Połączenie mechaniczne pojawia się w miejscu służącym
przypisaniu cewce rozdzielacza etykiety. Dla ułatwienia w
trybie edycji połączenie mechaniczne widoczne jest jako małe
kółko.
Cewka rozdzielacza
Valve solenoid
Cewka rozdzielacza przełącza rozdzielacz. Przy pomocy
etykiety, cewka rozdzielacza jest połączona z rozdzielaczem,
na który oddziałuje.
Cewka rozdzielacza proporcjonalnego (regulator pozycji)
Proportional valve solenoid, position controlled
W rozdzielaczu proporcjonalnym wymagana pozycja suwaka
jest ustalana poprzez odpowiedni sygnał napięciowy,
wypracowany z wewnętrznego regulatora położenia. Regulator
jak i wzmacniacz sygnału są integralna częścią zaworu.

Symbol Opis
Cewka rozdzielacza (zapis drabinkowy)
Valve solenoid (ladder)
Cewka rozdzielacza przełącza rozdzielacz. Przy pomocy

etykiety, cewka rozdzielacza jest połączona z rozdzielaczem,
na który oddziałuje.
Czujnik położenia
Distance rule
Czujnik położenia jest elementem współpracującym z siłow-

nikiem. Etykiety zadeklarowane w czujniku położenia są połą-
czone z konkretnymi czujnikami zbliżeniowymi bądź
krańcowymi występującymi w schemacie elektrycznym.
Wskaźnik stanu
Status indicator
Wskaźnik stanu jest automatycznie wyświetlany w trybie

edycji na tych elementach, które są wysterowane w stanie
początkowym dla pracy układu.
Krzywka
Cam switch
Symbol krzywki jest automatycznie wyświetlany w trybie

edycji na tych mechanicznie sterowanych rozdzielaczach, które
są wysterowane w stanie początkowym dla pracy układu.
Tekst
Text
Element tekst umożliwia użytkownikowi opisanie innych

składników schematu, przypisanie im identyfikatorów, czy
wprowadzenie komentarzy do schematu. Istnieje możliwość
dostosowania wyglądu tekstu do oczekiwań użytkownika.
Diagram stanu
State diagram
Przy pomocy diagramu stanu istnieje możliwość zarejestro-

wania i graficznego przedstawienia zachowania interesujących
elementów.

Symbol Opis
Diagram oznaczeń zakończeń
Terminal assignment diagram
Diagram oznaczeń zakończeń zawiera listę automatycznie

tworzonych zakończeń w schemacie elektrycznym i wyświetla
je w tabelce.
Edytor wykresów funkcyjnych
Functional diagram editor
Używając edytora wykresów funkcyjnych, można w prosty

sposób generować różnego rodzaju wykresy funkcji.
Lista elementów
Parts list
Lista elementów zawiera zestawienie wszystkich występują-

cych w układzie elementów wraz z ich oznaczeniem i opisem.
Prostokąt
Rectangle
Prostokąt stanowi element graficzny, który może być użyty

wewnątrz schematu.
Elipsa
Ellipse
Elipsa stanowi element graficzny, który może być użyty

wewnątrz schematu.
Rysunek
Bitmap
W programie FluidSIM-P rysunki, tak jak wszystkie inne

elementy i obiekty mogą być wstawiane, przesuwane, obracane
i lustrzanie odbijane. Dodatkowo rysunki tak jak prostokąty i
elipsy mogą być swobodnie skalowane.

FluidSim 4P PL PDF

Transféré par

Informations du document

Titre original

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

FluidSim 4P PL PDF

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

FluidSIM®4

© Festo Didactic – FluidSim® Pneumatic 1

Wszelkie prawa zastrzeżone.

© Festo Didactic – FluidSim® Pneumatic 2

1. Oprogramowanie FluidSIM® Pneumatyka – podstawowe informacje.......................4

© Festo Didactic – FluidSim® Pneumatic 3

FluidSIM ® Pneumatyka jest narzędziem do nauczania i symulowania podstaw

FluidSIM-P w ramach wspólnego interfejsu graficznego integruje szereg modułów

Główną cechą programu jest jego bliski związek z funkcjonalnością i symulacją

Funkcjonalność CAD w FluidSIM-P została dostosowana do wymogów tworzenia

Projektowanie schematów połączeń następuje za pomocą kliknięć myszą. Umożliwia

© Festo Didactic – FluidSim® Pneumatic 4

© Festo Didactic – FluidSim® Pneumatic 5

2.1. Zalety dydaktyczne oprogramowania

© Festo Didactic – FluidSim® Pneumatic 6

2.2. Struktura katalogowa programu

• W katalogu aq zawarty jest rejestr bazowy dla FluidSIM-P

© Festo Didactic – FluidSim® Pneumatic 7

2.3. Zakres instrukcji

2.4. Wymagania sprzętowe

© Festo Didactic – FluidSim® Pneumatic 8

→ Uruchom FluidSIM-P poprzez menu Start / Programy/ Festo Didactic.

Po chwili na ekranie monitora pojawi się główne okno programu FluidSIM-P.

Po lewej stronie widoczna jest biblioteka elementów FluidSIM-P (component

© Festo Didactic – FluidSim® Pneumatic 9

Drukowanie Otwieranie i zapis

2. Drukowanie zawartości okna, np. diagramu

symulacji: rozpoczęcie symulacji od początku,

© Festo Didactic – FluidSim® Pneumatic 10

→ Kliknij na ikonę lub wybierz komendę z menu rozwijanego .

Na ekranie powinno pojawić się okno zawierające schematy istniejących układów:

Otwarte okno zawiera skatalogowane schematy układów pneumatycznych ułożone

© Festo Didactic – FluidSim® Pneumatic 11

→ Kliknij na bądź lub wciśnij klawisz .

FluidSIM-P przełączy się w tryb symulacji, tj. rozpoczęta zostanie symulacja

© Festo Didactic – FluidSim® Pneumatic 12

W pasku narzędzi istnieje możliwość samodzielnego powiązania

Dokładne wartości liczbowe określające ciśnienie, natężenie przepływu, napięcie

© Festo Didactic – FluidSim® Pneumatic 13

Ręcznie sterowane rozdzielacze i przełączniki znajdujące się na schemacie układu

→ Przemieść kursor myszy na lewy przycisk schematu elektrycznego (patrz

Po kliknięciu na ręcznie sterowany włącznik, następuje symulowanie jego

→ W celu przejścia z trybu symulacji w tryb edycji kliknij na bądź

Wtedy wszystkie elementy znajdujące się na schemacie układu (styki, zawory,

© Festo Didactic – FluidSim® Pneumatic 14

W uzupełnieniu funkcji opisanych w poprzednim rozdziale ( , , ) występują

3.2.1. Reset i ponowne rozpoczęcie pracy

Po kliknięciu na bądź wybraniu trwająca bądź wstrzymana symulacja

3.2.2. Symulacja w trybie pojedynczych kroków

3.2.3. Symulacja w trybie „do zmiany stanu”

Po kliknięciu na bądź wybraniu symulacja trwa aż do

3.3. Tworzenie nowego diagramu układu

© Festo Didactic – FluidSim® Pneumatic 15

Tryb ten jest sygnalizowany m.in. przez kształt kursora myszy: .

Każdy, również nowo otwarty, schemat pneumatyczny automatycznie ma

W trybie podstawowym, po lewej stronie ekranu widać biblioteki dostępnych grup

© Festo Didactic – FluidSim® Pneumatic 16

Zostaną wyświetlone wszystkie komponenty grupy „Pneumatyka”. Używając

Używając myszy można „przeciągnąć” elementy z okna biblioteki i „upuszczać” je

→ Przesuń kursor myszy nad elementem w oknie biblioteki (np. nad

© Festo Didactic – FluidSim® Pneumatic 17

Siłownik zostanie podświetlony (zaznaczony), a kursor zmieni wygląd na . Symbol

→ Przesuń kursor myszy nad obszar schematu układu pneumatycznego i puść