Vous êtes sur la page 1sur 97

[CPD Classification 4.1.

11]
[SL Vol S�h - ] [\z S�h /] [\w I /]
[SL Page 001] [\x 1/]

S�ha�avatth�pakara�a�
Namo tassa bhagavato arahato samm�sambuddhassa

(1. Tissatunnav�yassa vatthu)

Evamanusuyyate. S�ha�ad�pe kira 2 anur�dhapure tisso n�ma tunnav�yo sibbanakammena


j�vati, tisara�agato pa�casikkh�padiko, saddho pasanno buddhas�sane attano sar�ra�
k��asuttakena ph�letv� 3 sibbanakamma� karoti, a��hasar�ra� me m�t�pituna� hotu.
A��ha� mayha�ti. 4 So suriye u��hite 5 y�va majjhantikasamay� kamma� karonto ya�
ya� labhati, ta� ta� bhikkhusa�ghassa datv� majjhantikato y�va suriyattha�gam� ya�
ya� labhati tena tena m�t�pitaro poseti. So divase divase d�na� dento kad�ci
dasanta�, v�s�ya, ti�s�ya, catt�l�s�ya. Pa���s�ya, sat�na� bhikkh�na� kad�ci
bahuk�na� pi bhatta� deti, c�var�dika� ca deti. Eva� j�vam�na� na� m�t�pitaro eva�
y�canti:
1. "Karoma te ghar�v�sa�, nar�na� 6 es� dhammat�:
Sar�ra� jagganatth�ya, y� s� tuyha� bhavissati."
Tisso bha�ati:
2 "Antar�yakar� es� dhamm�j�vassa 7 jantuno;
D�nas�larata� citta�; ghar�v�sena natthiko. 3. Salla� sa�go ca pa�ko ca ga��o rogo
bhaya� iti parivajjeti ta� s�dhu kusalo antar�yika�.

[SL Page 002] [\x 2/]

4. Andhakara�a�ti ta� vutta� acakkhukara�a�ti ca


A����akara�a� ida�, pa��� tattha nirujjhati.
5. Sutampi nassati ettha, s�la�pi paridha�sati,
Hirottappa� vin�seti, mittadhammona ti��hati 6. �k�sagamane siddh� pa�c�bhi���
mahiddhik�
Jh�nal�bh� mahesakkh� appesakkh� tahi� ahu�.
7. Te v� tatopi 2 a��epi k�mesu dosadassino
Parivajji�su te k�me visa�ca j�vitatthik�
8. Acch�dana� �bhara�a� anna� p�na� vilepana�
Sad� na� paribhu�janti; itthina� natthi tittat� 9. Yadi me bhariy� hoti es�
putt�nam�gamo.
Puttad�rapamattassa kusalatta� na ti��hati.
10. Cha��etv� kusala� kamma�. 9 K�mesu ce pamajjati
Viddha�setv�na saddhamma� pacch� tappati dummati
11. Iti dose samekkhitv� ghar�v�sena'natthiko;
Mamantara� ca tumh�ka� m�tug�mo navijjati."
12. Eva� v�kya� nis�metv� tissassa pitum�taro
Anattikoti �atv�na tu�h�bh�t� tad� ahu�.
13. So ghar�v�sa'nicchanto brahmac�ra� sam�cari.
Tassa sampannas�lassa kittisaddo abbhuggato:
14. "Anur�dhapure tisso se��ho ca s�lav�"ti ca,
Sasar�ra� vibhajitv� ah� so gurup�jakoti.

Tad� kh���sav� bhikkh� tusitapura� gantv� dve vim�n�ni sam�kh�ni disv� deve
pucchanti, dev� bha�anti:
15. "Ra��o ca saddh�tissassa, tissassa tunnav�yassa 10
Ete �hit� d�ve vyamh� saj�l� sampa�imukh�"ti.
(Ta�) sutv� te bhikkhu anur�dhapura� ganatv� manuss�na� arocesu� manuss�
saddh�tissara��o nivedesu�. R�j� tunnav�ya� pakkos�petv� pa�ipucchi: eva� ceva� ca
karos�ti? "Eva� dev�"ti. "Mayha� bh�ga� deh�" ti?

[SL Page 003] [\x 3/]


"Demi 11 deva, tuyha� bh�ga� sabbasatt�na� c�ti. R�j� attano maku�a� tassa ad�si.
Attano p�s�dassa purato p�s�davarameka� suva��arajat�diupakara�asampanna� ad�si,
sam�kula� catupa���savatthasahass�ni sahassu��h�naka� janapadameka� ca
ad�si.Tunnav�yo mah�d�napati ahosi. Tato pa��h�ya bhikkhusa�ghassa c�var�d�ni na
dullabh�ni honti. Tassa mara�ak�le "dhamma� asu�itv� vippalapat�"ti �ha�su.
Gu�akittite:

16. "R�ja, n�ha� vilap�mi; devat� turitayanti ma�


T�s�ha� lapayi. 12 Bhante, �gameth�ti abravi�.
17. Y�vat� tambapa��iya� vasanti jinas�vak�,
Ticivar�ni sabbesa� nikkhattu� ca ad�sa'ha�
18. Sahassakkhattu� d�p�na� sahassa� j�lit�ni 13 me;
Ak�ladhammasava�a� sahassa� ca pavattita�.
19. Madhu� ghata� ca tela� ca ph��ita� osadh�ni ca
Bah�ni bahuso dinn�; d�ni ki� vilap�maha�?
20. Pariyante kata� k�ra� toseti dadato 14 mana�;
Buddhe dhamme ca sa�ghe ca t�su vatthusu nissita�
21. Bahu� hi kusala� katv� sakyas�hassa s�sane p�tisomanassa� �si; t�so mayha� na
vijjati.

22. Rathapariv�ritaturit� mameka�


Chapi ca devaga�� sam�gat�,
(1) Pa�haviya� gati? Bhaddaka� pasattha� (2) bhagavati p�ra�gato br�hetha me (?)
(A��attha eva� dissati:)
(1) (Kimica hi tahi� bhaddaka� pasattha� (2) bhagavati hirigat� brahmeva me)

[SL Page 004] [\x 4/]

23. Jinavara�gadaha - pam�dah�na�


Bahusaddhammakatha� tahi� pavatta�
Tusitapuravara� gatasugata�
Sugatamado muni a�kuro bh�soti.
(A��avatthusmi� eva� dissati:)
23. Pavararathaga�� sam�gat� te
Mama puratova sur�lay� id�ni;
Kimivahi tahi� bhaddaka� pasattha� (?)
Bhagavati hirigat� brahmeva me (?)
24. Pur�va arah�na� pam�davajje (?)
Bahula� dhammakath� sad� pavatt�
Tusitavare deve subhaddakamh� ajitavaro munia�kuro ca tattha.
25. Iti bahu kusal�ni sa�cayitv�
Jinavaras�sana� pavara� labhitv�
Tusitapurarathavaram�ruhitv�
Pavanapathena 15 pay�ti tunnav�yo. 26. Ya� ki�ci kusala� kamma� suddhacittassa
jantuno
Abhi�ha� sevam�nassa uttamattha� ca p�rati.
27. Tunnav�ya� ca disv�na ye pu��a� nappamajjare
Te pas�da� janessanti dhammap�tissa bhikkhuno.
28. Akusalameva� vajjayitv�
Kusalapatha� yadi sevat� sad�
Amitasukhasampada� ca bhutv�
Ariyasukha� labhate yath�sukhen�ti.

Tu nna v� ya va tthu pa �ha ma�

1. [A.K.] S�ha�ad�pato. 2. [A.] Sar�ra�gu��ha� suttaka�.


3. [A.] P�petv�. 4. [K] mayha� hotu. 5. [K.] U��hite s�riye
6. [K. 6. K.] Tan�na� 7. Dhammaj�vissa
8. [A.] Dev�dayopi 9. . Dhamma� 10. [A.H.]Tissatunnav�yassaca 11. [A.H.] Potthakesu
natthi 12. [K.H.] �hapasi�. 13. [A.K.]Jalayisu
14. [K.] D�yako 15. [K.A.]Gaganapathena
(2. Harit�latissavatthu)

[SL Page 005] [\x 5/]


Evamanusuyyate s�ha�ad�pe anur�dhapurassa paccimadis�ya� pa�cayojanamatte
samuddappadese bhuma�ga�o n�ma g�mo atthi. Tasmi� g�me v�hasahassabhatikula� 1
atthi. Tasmi� kule ghara�iy� satta putt� arog� balavanto; tesu je��hak� cha jan�
kamma� karonti tesa� ka�i��ho tisso n�ma d�rako ki�ci na karoti. Te chajan� m�tuy�
khiyyanti: "amma, tisso ki�ci na karot�" ti. M�t� bha�ati: "hotu t�va, id�ni tisso
taru�o k���pasuto: pacch� catt�na� j�nitv� kamma� karissat�" ti. So kamena
va��hitv� so�asavassuddesiko j�to tassa m�t�pitaro attano sam�nakulassa
v�hasahassabhati kulassa sumana� n�ma d�rika� �netv� tissad�rakena saddhi� viv�ha�
aka�su tad� kirassa m�t� su�h�ya pa�ca dhan�ni ad�si: n��ita��ula�, m�sala�.
Udukkhala�, pidh�nena saha gha�a�, bhu�janakabh�jana�ti. Datv� attan� visu�
vas�pesi. D�rik� t�ni disv� ekamante nis�ditv� rodati. Tisso �gantv� bhariya�
rodanti� disv� "bhadde, kasm� roda s�ti?" S� sabba� tassa �cikkhi. So bha�ati:
"bhadde,

1. M�disa� purisa� laddh� sumane kissa rodasi?


Karitv� purisak�ra� te p�rayiss�mi m�nasa�.
2. M� ca tva� sumane soci, m� bh�yi ca bhaddake;
Mamatthi porisa� pu��a� n�ma dhav�nur�pato.
So eva� vatv� puna �ha: "tena hi sumane suve n��ita�a�ula� dvebh�ga� katv� eka�
sa�ghassa sal�kabhatta� pav�hi; eka� amhe dve jan� bhu�jiss�m�"ti vih�ra�
ganatv�sv�tan�ya sa�ghato (eka� bhikkhu�?) Bhattagga� nimantesi. Ta� bhattagga�
sa�gho daharas�ma�era� p�pesi. D�rako ta� labhitv� ha��hatu��ho suve
v�hasahassabhatikulaputtassa tissassa pa�hamasal�kabhatta� pa��ta� labhiss�m�ti
[SL Page 006] [\x 6/]

K�lasseva'ssa ghara� gato. Suman�pi lo�akapa��ena 2 saha bhatta� tassa ad�si.


S�ma�ero ta� gahetv� dummano �sanas�l�ya� gato sabbe s�ma�er� sa�gamma passi�su;
passitv� sabbe hasitv� tissa� "��kalo�a tisso" ti 3 n�ma� aka�su. S�ma�eropi ta�
bhatta� suman�ya purato yeva �sanas�l�ya d�ruvatiyantarena cha��esi. Suman� ghara�
gantv� rodi. Tisso �gantv� "bhadde kasm� rodas�" ti pucchi. "S�mi, tumha� bhatta�
mayha� purato yeva so s�ma�ero �sanas�l�ya d�ruvatiyantare cha��esi sabbe s�ma�er�
hasitv� tuyha� n�ma� ��kalo�akatisso'ti aka�s�"ti. Tisso "aho sundara� �cariy�na�
kata� n�ma�, matthakena sampa�icch�mi. Mayha� n�ma� sakalatambapa��id�pe p�ka�a�
bhavissati. M� ukka��h�"ti vatv� p�tova l�ya� gahetv� khetta� gantv� bhatiy�
dha��a� l�yi. So balav� s�gha� l�yi bahu� l�yitv� manuss�na� citta� �r�dhesi. Te
tu��h� majjhantike yeva amma�adha��a� ada�su. So ta�gahetv� ghara� netv�bhariy�ya
ad�si: "bhadde imin� ki�itv� maccha - ma�sa - dadhi -sappisampayutta� pa��ta�
bhatta� katv� deh�"ti vatv� puna khetta� gato l�yitu� �rahi. Y�va s�ya�ha� l�yitv�
amma�adha��a� labhitv� agam�si. Eva� so kamma� katv� bahu� dha��a� labhitv� d�na�
pavattesi tassa bhattik� bhikkh� va��hanti, kad�ci dasa, v�sa�, ti�sa�. Catt���sa�,
pa���sa�. Sata�, atirekasata�ti. So dvis� t�su sa�vaccha resu atikkantesu
bhikkhusahassampi d�tu� samattho, lo�atisso mah�d�napat�ti s�ha�ad�pe p�ka�o j�to.

So bahunna� d�tuk�mo bhikkh� alabhanto bhikkh� pucchi: 5ahambhante bahunna�


d�tuk�mo, na ca bhikkh�

[SL Page 007] [\x 7/]

Labh�mi, kuhi� bhikkh� labhiss�m�" ti? Bhikkh� bha�anti: "up�saka, n�gad�pa� bah�
bhikkh� gacchanti,bhagavato paribhogas��akactiye� vandanatth�ya; yadi tva� tahi�
gaccheyy�si, bah� bhikkh� labheyy�s�ti "s�dhu, bhante, tahi� gacch�m�"ti, so
n�gad�pa� gantv� harit�lag�me b�hubalena 4 kamma�katv� dana� labhitv� saddho
pu��atthiko hutv� paribhogactiye� vandanatth�ya �gat�gat�gat�na� bhikkh�na� deti,
dasannampi v�satiy�pi y�va sahass�na� bhikkh�na� d�na� deti. Tena'ssa harit�lag�me
vasat�ti "harit�lag�makatisso"ti n�ma� labhi. Tattha ekasmi� divase navasat�
bhikkh� navakkhattu� �ganatv� tassa pi��ap�ta� ga�hanti. Tesa� antare tass� yeva
rattiy� dve arahant� sah�yak� piya�gud�pe nisinn�sam�ll�pa� karonti: ime hi �vuso
d�p� bhikkh�na� l�bhagocar�, aya� jambud�po ca tambapa��id�po ca
3. Dvinna� imesa� d�p�na� katame d�pav�sik�
Manuss� saddh� pasann�? Bhikkha� ca sulabha� kuhi�?

Tattha eko arah� jambud�pa� pasa�sati; eko pana arah� tambapa��i� pasa�sati.
4. Eva� te mantayitv�na sv�tan�ya duve vas�
Abbhuggantv�na veh�sa� otaru� dvepi d�pake.
5. �hite majajhantike k�le bhikkh� bhutv�na niggat�,
Suman� dv�ra� niss�ya bhikkhu� passati s�'para� 5.
6. Pekkhant� laddh� ta� 6 bhikkhu� caranta� 7 tattha tattha ca hatthe patta�
gahetv�na p�vis� s� saka� ghara�.
7. Ta��ulampi gahetv�na sappi� ph��i� madhu� dadhi�
�haritv�na s� khippa� pavitv� gu�asa�yuta� 8
8. Madhura� pa��ta� bhatta� parip�resi bh�jana�.
Patta� �dh�raka� katv� gharadv�ra� pavattita�.

[SL Page 008] [\x 8/]

9. Thero pattamagahetv�9 thero sumanambravi:


"Patta�10 mu�ca sumane na�, gacchissa� yena patthita�".
10. "N�ha� deva pamu�c�mi, natthi me t�disa� bala�;
Tumhe patta� gahetv�na gacchatha yena patthita�.
11. Patta� gahetv� so thero gaccanto ambare tad�
Pekkhantiy�'va suman�ya so vas� gagana� gato.
12. �hit� dv�re ca suman� ha��hatu��h� kata�jal� vas� so pekkham�n�ya y�va d�pa�
pavissati.11
13. �gantv� bhikkhusa�ghassa parip�ri yadicchaka�;
P�rayampi sahass�na� pariyanta� na dissati.
14. Bhu�jitv� pariyos�ne sabbesu pattadhovite
Jambud�pa� sam�gantv� pacch� so �gato vas�

Tad� ca harit�latissassa va��a� va��ayant� sabbe bhikkh� nis�danti. Catt�ro ca


lokap�l� loke anu vicarant� pekkhanti. Te sabba� d���ha� suva��apa��elikhitv�
dev�na� t�vati�s�na� sudhamm�ya sabh�ya v�centi.

41. Tassa g�massa n�mena tisso so harit�lako


Gu�ehi p�ka�o eso sakal�ya tambapa��iya�.
42. Ediso s�lasampanno saddhod�napat� ca so
Na cireneva k�lena devak�ya� gamissat�ti.

Ta� sutv� sakko dev�namindo vimbhito v�ma�s�ya citta� uppadesi; tisso ce saddho
hoti, ud�hu assaddho yadi saddho hoti, bhikkh�na� santike pas�da� karissati; yadi
saddho na hoti, appas�da� karissat�ti bhikkhuvesa� gahetv� harit�latissassa ghara�
agam�si. Tasmi� kha�e subya�jana� bhojana� tassa purato �hapetv� p�n�yath�laka�
gahetv� �hit�ya suman�ya sakko tassa santika� gantv� �ha:

43. "Up�saka mah�tissa, ma� utt�rehi s�gar�;


Anur�dhapura� gantv� namass�mi ca cetiya�."

[SL Page 009] [\x 9/]


44. S�dhu bhante" ti so tu��ho u��hahitv�na �san�
Abhu�jitv�na bhojana� ta� bhikkhu� anubandhayi.
45. Tittha� patv�na so bhikkhu tissassa idamabravi:
"Ghare te me mah�tissa, pamu��ha� dakas��aka�,"
46. Tattheva te nivattitv� ghara� gantv� ubho jan�
Dakas��akam�d�ya puna tittha� up�gat�
47. Upagantv�na ta� tittha� puna tissa� idabravi: ghare te me mah�tissa, pamu��ha�
da��aka� may�.
48. Tattheva so nivattitv� ghara� gantv� ubho jan�
Tattha da��akam�d�ya puna tittha� up�gat�.
49. Upagantv� nad�tittha�13 puna tissa� idabravi:
Ghare te me mah�tissa, pamu��h� telan��ik�.
50. Tatheva te nivattitv� ghara� gantv� ubho jan�
Telan��ikam�d�ya puna tittha� up�gat�
51. Upagantv� nad� tittha�12 puna tissa� idabravi:
Ghare te me mah�tissa, pamu��ha� k�yabandhana�.
52. Tattheva te nivattitv� ghara� gat�13 ubho jan�.
Sasar�ra� hi dassetv� tissa� so idamabravi 53. "Sudukkara� kata� tissa, hi��anto
sabbarattiya�;
Saddho ca d�yako c�'si; v�ma�satth�yi' dh�gato"ti.
Tisso �ha:
54. Na mayha� dukkara� eta� purisassa arogino
A��ampi t�disa� kamma� puris�na� sukh�vaha�.14
55. Mayha� upa��hit� es� suman� dukkara� kari,
Dakath�la� gahetv�na a��h�si sabbarattiya�. Sakko �ha:
56. Tuyha� bhariy� yogg�15 yass� tva� tissa s�miko,
Sameti tuyha� sa�v�so devo viya ca nandane.
57. �pucch�mi mah�tissa, gacchissa� nandana� vana�
V�ma�sanattha� �gacchi�, saddho v� so asaddhako

[SL Page 010] [\x 10/]


58. Harit�lassa g�massa samuddassa ca antare
Yojana� parih�petv� devar�j� diva� gatoti.
Vatthu vitth�retabba�.
59. Iti bahukusal�ni sa�vayitv�
Jinavaras�sanasampada� labhitv�
Tusitapuraratha�16 sam�ruhitv�
Gaganapathena pay�ti tissan�moti.

Harit�latissavatthu dutiya�

1. [H.] V�saha - [A.] V�hasabhatikula� [K.] Potthake natthi.


2. Rasav�hiniya� "udakalo�amatten�" ti vutta�. Idha lo�apa��en�"ti vuttant� tattha
"udakalo�apatten�"ti bhavitabba�ti ma���ma s�ha�abh�s�ya "lu�avilako�a" (?) 3.
[A.B.] Lo�atissoti
4. [K.] B�hubalena 5. [K.] S�dara� 6. [K.H.] Pekkhate
7. [B.H.] Te bhikkhu varanti. 8. [K.] Gu�amuttama�.
9. [K.] Patta� gahetv�na. 10. [K.] Bhatta� ca
11. [K.H.] Bhavissati. 12. [B.H.K -] ntv�na ta� tittha�
13. [B.K.] Gantv� 14. [B.A.] Subh�vana�
15. [H.K.] Payog�. 16. [B.B.K.] Tusitavararata�
(Metteyya vatthu)

Eva manusuyyate: tambapa��id�pe roha�ajanapade kambojag�me1


m�leyyattheropa�ivasati. Thero pubba�hasamaya� niv�setv� pattac�varam�d�ya
kambojag�ma� pi���ya p�visi. Atha��ataro puriso a��ha uppalahatthake gahetv�
g�ma�pavisanto thera� disv� t�ni pupph�ni ad�si. Thero t�ni gahetv� cintesi: kuhi�
�ro pess�mi, mah�cetiye ud�hu cetiyagiripabbate. Ud�hu mah�bodimh�ti? Puta'ssa
etadahosi: ya� n�n�'ha� bhagavato dakkhi�ad��ha� ca c���ma�icetiya� ca t�vati�sa
bhavane p�jess�m�ti, cintetv� ta� kha�a��eca veh�sa� abbhuggantv�
acchar�sa�gh�tamattena vejayanta p�s�dassa pamukhe a��h�si n�luppalakal�pe gahetv�
sakko dev�namindo bhagavato dakki�ad��ha� ca kesadh�tu yo ca c�l�ma�issa abbhantare
pakkhipitv� vejayanta p�s�dassa purato tiyojanaparima��ala� cetiya� pati��h� pesi.
Thero ta� cetiya� upasa�kamitv� a��hasu �h�nesu abhiv�detv� padakkhi�a� katv�
ekamanta� a��h�si. Sakko thera� disv� sapariv�ro �gantv� abhiv�detv� ekamanta�
a��h�si. Thero sakka� pucchi: sakka dev�naminda,

[SL Page 011] [\x 11/]

Metteyyo bodhisatto idh�gamissat�ti? "�ma bhante, ajja��ham� �gamissati. So hi


pakkhassa pa�camiya� a��hamiya� c�tuddasiya� pa��arasiya� ca vandanatth�ya
�gacchatev�" ti. Eva� tesa� kathent�na� yeva p�c�napasse mahat� pariv�rena eko
devaputto dissati.2 Ta� disv� thero. Devar�ja� pucchi: eso metteyyo bodhisattoti?
Sakko: ne'so bodhisatto: so a��ataro deva puttoti �ha. Thero: katamo esoti? Sakko
�ha:

1. Anur�dhapure pubbe s�cikammena j�vati


Bahupu��akaro eso tunnav�yoti vissuto.
So devaputto �gantv� dakkhi�adis�ya� a��h�si, upasobhayam�no. Puna eko devaputto
tatheva mahat� pariv�rena �gacchi. Thero devar�ja� pucchi sakko ne'so bodhisatto,
a��ataro devaputtoti. Katamo esoti? Sakko �ha:

2. Harit�lamah�g�me mah�d�napat� ahu.


Harit�lakatissoti, sopi �gacchate idh�ti.
So devaputto �gantv� pacchim�ya dis�ya upasobhaya m�no a��h�si. Puna eko devaputto
tatheva mahat� pariv�rena �gacchati. Ta� disv� thero devar�j�na� pucchi.Sakko:
ne'so bodhisatto, a��ataro devaputtoti. Katamo esoti? Sakko �ha:
3. D���hag�ma��abhayassa ka�i��ho so mah�yaso
Saddh�tissoti n�mena, so pi �gacchate idha so devaputto �gantv� uttaradis�ya
upasobhaya m�no a��h�si puna eko devaputto tassa pacchato tatheva mahat� pariv�rena
�gacchati ta� disv� devar�j�na� pucchi. Sakko neso bodhisatto a��ataro deva
puttoti. Thero katamo esoti? Sakko �ha:

[SL Page 012] [\x 12/]

4. Tath�gatassa yo th�pa� k�ray� d�papajjare (?) Du��hag�mi�� abhayo sopi �gacchate


idh�ti.

So devaputto �gantv� p�rim�ya dis�ya upasobhayam�no a��h�si. Tesa� pacchato


metteyyo bodhisatto �gacchati. Tassa catusu passesu catasso devaka���y�
sapariv�r�yo ala�kat�yo �gacchanti paramattak�y�1 jalitaggisannibh�. T� devaka���yo
disv� thero devar�j�na� pucchi: et� catasso vanit� manussaloke ki� pu��a� aka�s�ti?
T�su ek� vicitra va��� vicitrara�s�, vicitr�la�k�r�, vicitravatth�, ek� rattara�s�
ratt�la�k�r�, rattavatth�; ek� tambap�ta va���, tambap�tara�s�, tambap�t�la�k�r�,
tambap�tavatth�; ek� p�tava���, p�tara�s�, p�t�la�k�r�, p�tavatth�ti? Devar�j�
bha�ati:
5. Ra��hassu��h�nak�lamih� kumbhak�rassa g�make
Citrapupphehi p�jetv� s� devi dakkh�e �hit�.
6. N�gad�pamhi s� ther� y�citv� uppala� saya�
Cetiya� abhip�jesi; v�mapasse ca s� �hit�.
7. La�k�ya janapadamhi ka��ik�rakag�make
P�jetv� ka�ik�rehi pacch� s� dakkhi�e �hit�.
8. Tamh� passena yo pubbe �si tamma�ag�make2
P�ja� lohaketu�3 katv� pacch� v�mena s� �hit�.
9. Anekadevaputt� pi devaka���pi y� piy�
T� metteyya� pariv�retv� gacchanti t�va ambare.
10. Pu��am�ya� yath� cando saradak�leva bh�num�
Va��ar�pena tejena devamajjhe virocati.
11. Migamajjhe yath� s�ho, gavamajjhe yath�sabho,
Nagamajejha yath� meru, devamajjhe virocati. 12. Pakkhimajjheva garu�o,
nad�majjheva s�garo tarumajjhe p�riccatto, devamajjhe virocati.
[SL Page 013] [\x 13/]

13. Pupphamajjhe kokanado, ma�imajjhe ve�uriyo,


Naramajjhe cakkavatt�, devamajjhe virocati.
14. Pabbatagge yath� aggi, suva��aka��ik� yath�
Sabbe deve atikkamma va��atejena dippati
15. Eva� anomava��o so metteyyo jinapu�gavo.
Sabbadevaga�amajjhe pajjalantova �gato

T� vatasso devaka���yo y�vaj�va� manussaloke m�l�dihi p�ja� katv� tato cut�


tusitabhavane nibbatt� anekasatapariv�r� bodhisatta� pariv�retv� �gantv�
tiyojanaparima��ala� c�lama�icetiya� vanditv� padakkhi�a� katv� yena m�leyyatthero
tena gantv� m�leyyatthera� vanditv� ekamanta� a��ha�su. Metteyyo bodhisatto
m�leyyatthera� pucchi: "kuto bhante �gacchath�" ti? "Jambud�p� mah�r�j�"ti. "Ki�
bhante jambud�pak�na� manuss�na� sambh�ra�"nti? "Atthi sambh�ra� mah�r�j�"ti. Ki�
bhante sambh�ranti?

16. Ya� ki�ci kusala� katv� tuyha� patthenti bodhiy�


Metteyyasamm�sambuddhassa dassana� bhavatu no sad� ti.
Bodhisatto �ha:
17. Ya� ki�ci kusala� katv� mama� patthent� m�nus�
Sa�s�rabhayabh�t�na� bhav�mi bhavamocako.
18. Avijj�bhavana� ghora� ta�h�j�lasam�kula�
Vuyhanta� vaturoghehi loka� sant�rayissaha�
19. Kiles�va��apakkhante, ta�h�takkarasevite
Sa�s�ranad�sam��he sumagga� dassayissa'ha�.
20. Sa�j�ve k�lasutte ca t�pane mah� t�pane
Av�ciniraye satte4 sabbe5 nibb�payissa'ha.
21. A����abandhan� baddhe ta�h�j�lavasa�6 gate
Chetv�na bandhana� sabbe samp�pess�mi nibbuti�.
22. (Micch�di��hikav��e hi dv�sa��hidi��hiaggale
Magga�gamaggat��ehi) vivariss�mi p��ina�.

[SL Page 014] [\x 14/]

23. R�gadosatamandh�na�7 hatanett�najantuna�


Pa���sal�ka� datv�na nayana� sodhayissa'ha�
24. Sok�tura� dukkhita� ca (jar�mara�ap��ita�
���osadhavara� datv� tikicchiss�mi) p��ina�
25. Mohandhak�rasammu�he c�resu caram�nuse8
����loka� karitv�na vivariss�mi ta� ghara�.9
26. (Ap�ye parivattanta� at��amapar�yana�
Up�y� uddharitv�na dassayissa�10) par�yananti.
27. (Bhikkhun�d�sak� bhikkh�, santi sa�ghassa bhedak�,
Pa�c�nantariya� kamma� th�pabodh�na bhedaka�
28. Bodhisattassa m�ra�a� maccher� ca mus�v�d�
Na honti mama santike, manussaloka� gantv�na
May� kathita me ve ta� vadeyy�th�ti p��ina� ti

Ida� vatv� metteyyo bodhisatt� thera� vanditv� tusitabhavana� pacc�gato)


theropinivattitv� tambapa��id�pa� samp�pu�i. Thero kambojag�ma� pi���ya p�visi
(tato pa��h�ya ��tak�na� �rocesi. ��tak�pi therassa ov�da� sutv� sabb�ni t�ni
kusalakamm�ni kari�su. Te manuss� �yupariyos�ne manussalokato cavitv� devaloka�
samp�pu�i�s�ti.)

29. Asa�kheyy�ni dvea��ha sa�vayitv� kusala� bahu�


Gantv� ���aparip�ka� sambodhi� p�pu�issati.
30. P�pu�itv�na sambodhi� anukamp�ya p��ina� dhamman�vamadhi��h�ya t�ressati11
sadevaka�.
31. Ta� dhamman�vam�ruyha dhammap�tissa bhikkhuno
Sa�s�rasm�'bhinikkhamma hoti nibb��apatti s�
32. Viseso tu mah�satto bhavissati an�gate
Metteyyasamm�sambuddho sara�o sabbap��ina�ti.
Metteyyavatthu tatiya�

----------------------------------------------- ------------------1. [H.]


Kammojag�me 2. [K.] �gacchati
1. [B] parapattak�y� 2. [K.] Kasikammakag�make
3. [K.] Lokaketu� [B] dha�lodake.
4. [B.] Tatte. 5. [B.] Satte
6. [H.] Ta�h�v�lavasa�. 7. [H.] R�gadosamohandh�na�.
8. [K] sadevake marum�nuse 9. [K.] Vihaniss�mi ta� tama�.
10.[K.] Dh�rayissa� - imesa�lakkha��na�. Abbhantare p��h�. [K.] Potthake yeva
Dissanti.
11.[H.] T�ressanti.

[SL Page 015] [\x 15/]

(Mah�datta vatthu)

Evamanusuyyate: tambapa��id�pe roha�ajanapade a��ataro s�ka�iko. So gu�abhar�ta�1


saka�a� �d�ya gambh�rakaddama� patto. Saka�o kaddamamajjhe laggo. Tasese'ko
mah�datto n�ma balivaddo ka��hitu� na sakkoti. S�ka�iko evam�ha.

1. "Gambh�re kaddame ajja uddhareyya tuva� yadi:


Yuge puna na yojessa�; eva� j�n�hi dattaka."
Ta� sutv� mah�datto uss�ha� parivattam�no2 da�ha� parakkama� katv� uddharitu�
uss�hamak�si s�ka�iko balivadda� par�masitv� p�jesi. Balivaddopi sabbath�mena
saka�a� dh�resi; eva� chav�re alika� bha�antopi uttar�pesi.3 Puna sattamav�re
sampatte balivaddo s���hu parakkama� karont�pi na sakkoti, ji��adubbalabh�vena puna
vegena ka��hantassa ura� bhijji, so lohita� vamitv� tatthe va pati. So ta�
cha��etv� a��a� yojetv� pakk�mi. A��ataro kumbhak�ro �gantv� tassa j�vantasseva
camma� upp��etv� mattik�maddanatth�ya gato. A��ataro gandhabbo �gantv� nah�r�ni
ph�letv� gahetv� gato, v���tantikara�atth�ya. Puna eko luddako sunakhehi saha
�gantv� ma�sa� chinditv� sunakh�na� ad�si. Sunakh�pi ma�s�ni mukhena lu�citv�
kh�ditv� pakkamanti. J�vantasseva k�ya� ka�hakipillik�4 kh�danti, so
mah�dukkhappatto nipajji.

Tad� c�lapi��ap�tikatissatthero pa�cahi bhikkhusatehi saddhi� tena maggena


gacchanto ta� balivadda� disv� k�ru��a� upp�detv� pattena udaka� �har�petv� p�yesi.
Go�opi y�vadattha� pivitv� ass�sa� labhi thero tassa purato nis�ditv�
mah�satipa��h�nasutta� bh�sitv�

[SL Page 016] [\x 16/]


Sara�e ad�si. Sil�ni therassa diyyam�nassa go�o k�la�karonto dhamme nimitta�
gahetv� t�vati�sabhavane ti�sayojanike kanakavim�ne uppanno acchar�sahassa
parivuto. Pubbaj�ti� passitv� therassa ka��uta� dassetu� a��harattasamaye
acchar�sahassaparivuto saha vim�nena �gantv� therassa p�dam�le nipatitv�ekamanta�
a��h�si. Thero aj�nanto viya pucchati:

2. Abhir�po dassan�yo va��enobh�saya� dis�


Acchar�ga�asa�ki��okonu tvamasi m�risa?
Devaputto �ha:
3. Balivaddo pure �si� ap�yapa�isandhiko
Kusala� n�bhij�n�mi (mohayonigato aha�.
4. Gambh�re kaddama) majjhe saka�e yojayanti ma�.
Saka�a� uddharantassa hadaya� me viph�layi.
5. Utti��amatte saka�e tattheva patito aha�.
Patita� dubbala� disv� (cha��etv� s�miko gato.
6. J�vantameva ma� keci camma�,) ma�sa� nah�ru ca
Upp��etv�na gacchanti nidday�'karu�� jan�.
7. Eva� vyasanam�panna� disv� bhava� mah�muni
Satipa��h�nasuttanta� abh�si anukampako. 8. Suttantapariyos�ne (sara��ni ad�si me;
Sil�ni) diyyam�nassa mara�a� me upa��hita�.
9. Tattha k�la�karitv�na t�vati�s�pago3 aha�.
Yadi s�l�ni dajjeyya y�maloke bhaveyya'ha�.
10. Devalokagatass�pi pubban�ma� na nassati;
"Mah�datto" ti j�nanti sabbe dev� saindak�.
11. Balivaddo aha� santo dukkhappatto sud�ru�a�;
Vatv� subh�sita� sutta� sara�a� ca ad�si me. 12. Sotadv�ra� pavi��hassa phala�
pass�mi �disa�.
Mameva pariv�rent� sahass� acchar� im�.
Ta� hi sutta� nis�metv� pattomhi �disa� siri�.
[SL Page 017] [\x 17/]

14. Ye jan� itthiyo4 k�le s�sana� payirup�sare,


Tesa� vattabbaka� natthi patt�na� sukhamuttama�.
14. Datv� sara�as�l�n� ta� sutta� yeva bh�satha; ta� dhamman�vam�ruyha t�rehi ma�
bhava��av�.
15. Tassa suttassa tejena s�lena sara�ena ca
Ap�yadeha� chetv�na devadeha� labhi� aha�..
16. Eva� so y�c� ta�5 thera� satipa��h�nadesana�
Devaputto mah�datto viratto bhavasandhiy�.
17. Sara��ni ca s�l�ni datv� thero mahavas�
Ta� yeva sutta� desetv� vineti pa�hame phale.
18. So dhammacakkhu� laddh�na buddhaputtassa santike
Siras� onamitv�na p�dosu pa�ama� kari.
19. Sahassaacchar� saddhi� sot�pattiphale �hito
Gagane ha�sar�j�va pakkam� so sur�laya�.
20. Tasm� sujanasa�sagga� pasa�santi tath�gat�,
Ta� sutv� dhammap�ti� ca bhiyyo bhiyyo pa�sa�sati.
21. Bahugu�ajanana� ti hi �atv� dh�ro
Sujan�na� yo sam�game pasa�seyya (?)
Asuramiva bahu� ca t�disa� labhitv� (?)
Tath�vidha� (?) Sappurisa� seveyy�ti.

Mah�dattavatthu cha��ha�. (?)

----------------------------------------------- ------------------1. [H]


sotullabharita� 2. [H.] Uss�ha parigattamano
3. [H.] Uddhar�pesi. 4. Kutthakipillik�.
3. T�vati�sagato. 4. [K.] Vitthiyo (= v� itthiyo.)
5. Y�cati.
(5. Manoramma�savatthu.)

Evamanusuyyate: anur�dhapure a��ataro daharas�ma�ero upajjh�yassa pi��ap�ta�


bhu�jantassa kusuma pa���ni1 datv� pa�idh�na� kari:

1. "Imin� pu��ena me bhante cetan�-pa�idh�hi ca yattha yatthupapajj�mi,


may�rama�sa� samijjhatu"t�.

[SL Page 018] [\x 18/]

So k�la�katv� tasmi� yeva nagare a��atarasmi� kule uppanno. Tassa j�tadivasato


pa��h�ya tasmi� ghare sad�va may�rama�sa� uppajjati2 tena'ssa "manoramamay�rama�so"
ti n�ma� kata�. So kamena va�h�hitv� ag�rasm� anag�riya� pabbaji. Tass�pi
may�rama�sa� yeva upa��h�si. Ekadivasa� a��ataro amaccomay�rama�sa� labhitv�
manorama�3 thera� nimantetv� ghara� netv�4 �sane nis�d�petv� bhojana� d�pesi
bhariy� pana'ssa ma�salobhena thoka� d�tuk�m� hoti. Thoka� ga�hantiy� sabba�
upa��hahi. S� viyojetu� asakkont� sabba� therassa chupi (?) Ta� disv�
manoramamay�rama�satthero sita� p�tukaroti. Amacco therassa sitak�ra�a� pucchanto:

2. S�lavanto pabbajit� cha�indriyesu sa�vut�


Passitv� k�ra�a� ki�ci sita� p�tukaronti te.5
3. Manorama� ma�sa� disv� sita� p�tukata� tay�;
Tamaha� sotumicch�mi, br�hi me sitak�ra�a�?
Thero �ha:

4. (Mama pu��a�) aj�nant� thoka� s� d�tumicchati,


Ta� sabba� patita� disv� sita� p�tukata� may�.
5. Anavasesa� na te denti ye jan� macchar� idha;
Pu��avanta� nara� disv� maccharantena tibbar� (?)
6. (Y�disa� me kata� pu��a� dakkhi�eyyesu t�disu)
Ta� pu��a� ajja paccakkha�6; antara� s� gavesati.
7. Maccheran�ri� disv�na sita� p�tukata� may�.
Ta� k�ra�a� vij�n�hi; a��a� m� tva� vikappayi.

Amacco therassa pu��a� passiss�m�ti punadivase nimantetv� ka��jaka� bila�gadutiya�


bhariya� ���petv� bahi gato. Nagarap�ladevat� manussavesena madhura� may�rama�sa�
s�lita���la� dadhigha�a� ca tassa (bhariy�ya datv� idamabravi:)

[SL Page 019] [\x 19/]

8. Ida� may�rama�sa� ca ta��ula� ca dadh�gha�a�


Amacco pesay� ayye, pacitv� dehi bhikkhunoti
Amaccabhariy� ta� sabba� disv� cintesi:

9. Amacco ma� niv�retv� bahi so niggato tad�;


Puna (t�dis�ni disv�) pasanno me matipu��eti7 (?)
10. S�dhuka� sampa�icchitv� may�rama�sa� dadh�gha�a�
Odana� supacitv�na therassa pa�ip�dayi.
11. �gantv�na tato thero nis�ditv�va �sane
Ta� bhatta� paribhu�jitv� pakkam� yena patthita�.
12. So amacco ghara� gantv� bhariya� pa�ipucchati:
"Ya� ��atta� may� sabba� kata� te ta� ka��jaka�?"
13. S� tassa vacana� sutv� amacca� idamabravi:
Pubbe a��a� bha�itv�na pacch� a��a� pavattita�.
Amacco �ha "ki� may� punavutta�" ti? S� �ha:
14. "Ya� tay� pesita� sabba� s�li� ma�sa� dadhi� ghata�
Pacitv� sukata� bhatta� ta� p�'da� garus�mika�".
15. Ida� sutv� amacco so vimbhito ca tad� ahu.
Pas�da� vipula� katv� vac�bheda mud�ray�:
16. "Aho sudesito dhammo buddhen�diccabandhun�
Upak�r�ni pu���ni ag�riyanag�rina�."
17. Kusala� tena kattabba� kusaleneva jantun�:
Mayurama�sa� disv�na paccakkha� phalam�disa�.
18. Ka��jaka� bila�gena ���petv� gato aha�
S�li� may�rama�sa� ca devat� gharam�nayi.
19. Tad� amacco mudito mah�d�napat� ah�.
Dhammap�tissa dhammante8 katabba� kusala� bah��.
20. Iti naranar�sahassa tissara��o
Tusitapuramh� gatassa amaccase��ho
Idha bahu kusal�ni sa�cayitv�
Tusitapuravarameva gato cavitv�.
Manoramama�savatthu sattama�.
----------------------------------------------- ------------------1. May�rama�sa�.
(?) 2. [H] upa��h�ti.
3. [H.K.] Manorama may�rama�sa�. 4. [B.H.] Natthi.
5. [H.] P�tukarosi tva� 6. [B.K.H.] Paccatta�.
7. [H.] Therameva - tipu��eti. 8. [H.] Dhammavante,

[SL Page 020] [\x 20/]

(6. Phussadevattheravatthu)

Evamanusuyyate: ariyavarad�pava�a�sake s�ha�ad�pe k�lakandaravih�ro n�ma


padh�nikavih�ro atthi. Tasmi� vih�re yuttayoh� mett� vih�r� vattasampanno
s�sane�hitako phussadevo n�ma mah�thero pa�canna� bhikkhu sat�na� ovadanto
viharati.So manuss�na� piyo man�po at�va dassan�yo ahosi. Yasmi� samaye thero
pi���ya gacchati, tattha khettesu kasikamma� karont� manuss� thera� disv� balivadde
mu�citv� thera� vandituk�m� �gacchanti. Etthantare balivadd� sad�yeva therassa
�gamana� pekkant� somanassacitt� j�t�, tena cittappas�dena t�vati�sabhavane
nibbatt��su. Atha balivadda pubb� pa�casatadevaputt� sudhamm�ya� devasabh�ya�
sannipatit� devar�jassa purato pasa�sant�:

1. S�lav� gu�asampanno phussadevoti vissuto


K��akandara�e�amhi vasat� ca vis�rado
2. Appiccho dh�tav�d� ca, 1 sabbasatt�nukampako2.
Pavivekarato jh�y� sampaja��o sam�hito.
3. Hita� icchati satt�na� mettacittena so vas�
Pharanto sabbasattesu vasat� k��akandare.
4. Manuss�na� piyo thero amanuss�nameva ca
(Pihayanti migapakkh� ca, so nicca� vanav�siko.)
5. Eva� anantava��o so phussadevo jitindriyo.
Therassa �nubh�vena labh�mi tidiva� gati�.
6. Balivadd�va hutv�pi sabbe pa�casat� maya�
There (pas�da� laddh�na devaloka� idh�gat�
7. Anek�) migapakkh�pi; kima�ga m�nus� pana
There citt�ni tosetv� saggamagga� visodhayu�.
8. Eva� bahunna� sukhado s�lavanto susa�vuto
Devat�na� manuss�na� (pas�na� migapakkhina�ti.

[SL Page 021] [\x 21/]

Eva� k��akandaravih�rav�sissa phussadevassa) va��a� sutv� dev� t�vati�s� therassa


dassanak�m� devar�ja� eva m�ha�su; "icch�ma maya� m�risa phussadevatthera� da��hu�"
ti. Sakko s�dh�ti sampa�icchitv� (seyyath� pi balav�) puriso sammi�jita� v� b�ha�
pas�reyya, pas�rita� v� b�ha� sammi�jeyya, eva meva devesu t�vati�sesu antarahito
k��akandara vih�re phussadevattherassa samm�kh� p�turahosi. Sakko thera� vanditv�
ekamanta� �hito y�cati:

9. Dev� bhante t�vati�s� icchanti tava dassana�;


Gacch�ma devalokamhi; p�ti� pa�ilabhanti te.
Thero bha�ati:
10. Puthujjano'ha� devinda, iddhi me natthi t�dis�,
Sama�g� iddhiy� yena gaccheyya tidas�laya�.
Sakko bha�ati:
11. Puthujjanoti j�n�mi. Natthi s� iddhiy� tava:
Tamaha� uggahess�mi, adhiv�sehi cakkhum�ti.

Adhiv�sesi thero tu�h�bh�vena, sakko therassa adhiv�sana� viditv� nis�danasil�ya


saha thera� uddhari uddharitamatto thero akkh�ni nim�lesi. Devar�j� thera� haritv�
nis�danasil�ya saha t�vati�sabhavane sudhamm�ya sabh�ya� nikkhipi. Thera� sabbe
dev� vanditv� samant� pariv�retv� nisinn�. Thero devat�na� majjhe sa�yuttanik�ye
mah�vagga� ucc�retu�3 samattho ahosi. Vaggapariyos�ne thero devar�ja� bha�ati:
"nehi ma� devar�ja manussaloke pi��ap�tak�lo bhavissat�"ti. "S�dhu bhante" ti
thera� sil�sanena saha �netv� k�lakandaravih�re yath��h�ne �hapesi. Pakatiy�va
therassa mah�vagga� parivattentassa t�su y�mes� ni��h�na� gacchati, tena sa�j�n�ti
vaggassa pariyos�ne manussaloke p�tar�sa

[SL Page 022] [\x 22/]

K�loti, �atv� tattha gamana� patthesi. Sakko pana chakkhattu� thera� nimantetv�
devaloka� nesi dhammasava�atth�ya.

Thero ekadivasa� bodhiya�gana� susamma��ha� sammajjitv� buddhagu�a� anussaranto


a�jali� paggahetv� bodhi� olokento a��h�si. Atha m�ro passitv� vicakkhu kara��ya
mah�v�ta� nimmi�itv� bodhiya�ga�e kacavara� cha��etv� gato. Puna thero sammajjitv�
a��h�si buddhagu�a� anussaranto. Puna m�ro makka�o hutv� ta� ta� s�kha� gahetv�
kacavara� ak�si. Puna thero sammajjitv� a��h�si buddhagu�a� anussaranto. Puna m�ro
ji��abalivaddo hutv� bodhiya�ga�a� ca�kamitv� maddati. Tad� thero vij�nitv�
etadavoca:

12. Bodhiya�ga�a� susamma��ha� disv� citta� pas�dayi�;


P�pima, kissa mayha� tva� antar�ya� karissasi?

M�ro therena ��to aha�ti �atv� att�na� dassesi.

13. Paccakkha� p�pima� disv� thero sa purato �hita�


M�ra� passantamatt�na� phussadevo idabravi;
14. "Samattho buddhar�pa� tva� nimmi�itv� vida�situ�;
Ta� r�pa� da��humicch�mi, ta� ta� y�c�mi p�pima."
15. S�dh�ti sampa�ichchitv� mah�muni sudassito
Buddha��h�nena a��h�si batti�savaralakkha�o.

Tato thero buddhar�pa� disv� a�jali� paggahetv� udhaggalomo assunetto


buddhapas�dabahulo y�vad�pa�karasamm�sambuddha� up�d�ya tato bodhisattacariya�
manasikaritv� buddhagu�a� anussaranto �ha:

16. Anekakappe kusala� sa�cita� te mah�muni


Mama ekassa atth�ya (k�ru��ahatacetas�4)

[SL Page 023] [\x 23/]


17. D�na� dinna� sadehampi5 s�la� rakkhati n�yako,
Nekakhamma� nikkhamitv�na pa��� ca parip�rit�.
18. Viriya� paggahetv�na khant� tu��hikat� tay�.
Sacce pati��hito (v�ra, adhi��h�na� adhi��hita� 19. Mettacitto tuva� n�tha)
sukhadukkhe na i�jati.
Mokkhamagga� visodhento bahudukkh�ni p�pu�i.
20. Eva� hi d�ghamaddh�na� sa�s�re sa�sar� tuva�
Lokattha� pa�ipajjanto t�su (t�su pi j�tisu.
21. Ida� te pu��anibbatta�) buddhar�pa� manorama�
Dev�suramanuss�na� nayan�bhirata� vara�.
22. Cakkalakkha�ap�d� te upari uggat� uho
Ussad� �yatapa�h� enija�gho, subh� �r�,
23. (Dakkhi��vattan�h�ca vatthaguyha� gajodara�,
Ura� ca d�ghab�h� ca va��ag�va� an�naka�.
24. D�gha�gul�. Tabbanakho, tu�gan�so, subbhamuko6
S�hapubbaddhak�yo ca, tath� s�hahan� pi ca
25. Atisam� setadant� catt���sa an�nak�,
Pah�tajivho, ratto��ho, usabh�nayan�ni te,
26. Bhamuk� indadhan�va, u��� gokh�raphe�iva7
Kes� a�janava���bh�, ku��al�vattadakkhi��.
27. (Uddhaggalomo) u�h�so sirasmi� upasobhati;
Suva��ava��ak�yosi, nigrodhaparima��alo,
28. �diso samm�sambuddho sabbasattuttamo jino
Aniccat�bhibhuto so khaya� gantv� na dissati.
29. Ku��al�vattan�l�bh� kes� te ra�sisobhit�8
Sau�h�sassa buddhassa khaya� gantv� na dissare.
30. Pu��acandappabh�va��� u��� gokh�raphe�iva9
Sahassi� pharitv� ajja khaya� gantv� na dissati.
31. �yat�ni vis�l�ni n�l�ni vimal�ni ca
Sappabh�s�ni nett�ni khaya� gantv� na dissare.

[SL Page 024] [\x 24/]

32. Pah�tajivh� ratto��h� tassa s�hahan� subh�


Mukha� ca sobhan� n�s� khaya� gantv� na dissare.
33. Pu��ah�vo d�ghabhujo d�gha�gulinakho muni,
S�hapubbaddhak�yo so khaya� gantv� na dissati.
34. N�bh� ca dakkhin�vatt� vatthaguyha�, gajodara�,
Suj�t� e�ija�gh�ssa khaya� gantv�na dissare.
35. Ussa�kh� �yat� pa�h� cakkalakkha�abh�sit�
He��h�p�datal� tassa khaya� gantv�na dissare.
36. Sattussadova sambuddho atulo' ppa�imo'samo.
Lakkha�� pi ca sobh�s� (?) Khaya� gantv� na dissare.
37. M�rena nimmita� r�pa� eva� thero vipassati,
Vipassana� va��hetv�na arahatta� ap�pu�i.
38. Phal�dhigamana� �atv� m�ro "therena va�cito
Aha�"ti dummano dukkh� tattheva'ntaradh�yi so.
Thero arahattappattoti j�nitv� sakko dev�namindo �gantv� y�ci: "gacch�ma bhante
devaloka�"ti. Thero "gacch�ma dev�namind�"ti vatv� ekato gantv� sudhamm�ya� sah�ya�
dev�na� t�vati�s�na� dhamma� desetv� iddhiy� devalok� �gantv� k�lakandaravih�re
a��h�si. Tato a��ataro n�gar�j� sakabhavan� nikkhamitv� therassa santika� gantv�
tera� nimanteti pa�cahi bhikkhusatehi saddhi�. Thero adhiv�sesi tu�h�bh�vena. Ta�
yeva divasa� tamb�yasumanatthero10 therassa vandanatth�ya �gato pa�cahi
bikkhusatehi saddhi�. So phussadevatthera� vanditv� �ha: "gacch�ma bhante
pi��ap�tassa k�lo"ti. "M� gacchatha, therehi ajja ekato pi��ap�ta� ga�hiss�m�"ti.
Adhiv�sesi thero tu�h�bh�vena tato n�gar�j� gantv� k�la� �rocesi: k�lo bhanate
pi��ap�tassa gaman�y�ti n�gar�jassa vacana� sutv� phussadevatthera pam�kh�
bhikkhusahass� (n�gar�jassa) bhavanappadese nad�t�re yath�vuddha� �hit�. N�gar�j�
sapariso �gantv� therassa

[SL Page 025] [\x 25/]

Patta� gahetv� dibbabhojanena p�retv� therassa ad�si; dibbas��akayuga�ca (p�desu


nikkhipi, thero ta� pi��ap�ta�) s��akayuga� ca dutiyassa bhikkhuno ad�si. N�gar�j�
puna a��a� ad�si. Thero tatiyassa bhikkhuno ad�si eva� (kamena sabbesa�
sahassamatt�na�) bhikkh�na� dentassa dve bhikkh� tamb�ya �gatassa sumanattherassa
siss� na ga�hanti; attano purato dinnameva ga�hanti. Ta� disv� n�gar�j� �gantv� te
pucchi "kissa bhante na ga�hath�"ti? "Amhe mah�r�ja, vattabheda� na karom�"ti. Ki�
(bhante vatta) bheda�ti? "Sakal�bhe santoso mah� r�j�"ti. S�dhu bhanteti vatv� dve
s��akayugal�ni dvinna� bhikkh�na� p�desu nikkhipi. Tena nikkhittamatte t�ni
yugal�ni catt�ri yugal�ni j�t�ni. Ta� disv� sabbe bhikkh� vimbhit�. N�gar�j� pana
anattamano te bhikkh� sa�vejetu k�mo phussadevattherassa gu�a� va��ayanto �ha:

39. K��akandaravih�ramhi phussadevo mah�vas�;


Bhattena ta� nimantemi. Tassa bhatta� dad�ma'ha�.
40. Thero pa�iggahetv�na yadi tumha� na dassati,
Eva� thero na tumh�ka� sukhatthi tu bhavissati.
41. Tassa therassa pu��ena demi bhatta� yug�ni ca.
Thero pa�iggahetv�na sahass�na� dad�ti hi.
42. �disa� sukata� pu��a� pubbe a���su j�tisu,
Ta� pu��a� natthi tumh�ka�, pa�iga�h�tha pa��it�.
43. Mett�vih�r� so bhikkh� arah� ca an�savo;
Ete gu�� na tumh�ka� pa�iga�h�tha pa��it�.
44. Imasmi� vanasa��amhi santi p��� sud�ru��
Niccalohitama�s�d� a��ama��avihesak�.
45. Tepi t�va11 sukha� laddh� theramett�nukampato
Hi�s�citta� vivajjetv� a��ama��amahe�hak�.
46. �diso gu�asampanno phussadevo mah�vas�;
Te gu�� natthi tumh�ka�, pa�igga�h�tha pa��it�.

[SL Page 026] [\x 26/]

47. Yakkh� n�g� ca bh�t� ca dev� ca tidas�laye


Taduttarimpi ye dev� phussadeva� pihenti9 te.
48. Eva� pihenti12 te sabbe dev� n�g� a��epi ca;
Tumha� pihentako13 natthi , pa�igga�h�tha pa��it�.
49. Eva� ovadiyam�n� te n�gar�jena sambukh�
Pa�igga�hi�su te bhikkh� ta� bhatta� c�var�ni ca.
50. N�g�na� yakkhabh�t�na� dev�na� m�nus�na pi
Phussadevo piyo eva� a��epi mettajh�yino.
51. Iti subahugu�avar�ti �atv�
Sugatavarena pasa�sit� ca mett�-
Vih�rino bhikkh�pi honti tassa
Idha varamettapiyassa bhikkhuno.

Yatheva n�gabh�tayakkhamanuss�na� piyo k��akandarav�s� phussadevatthero tatheva


a��e mett�vih�rinopi bhikkh� piy� bhavanti satt�na�ti.

Phussadevattheravatthu cha��ha�
1. [H.K.] Dh�tadh�r�. 2. �. Na.Ca. Att�nukampako.
3. [K.] Uss�retu�. 4. [K.] S�tacetas�.
5. [K.] P�reyya�pi [A.] Sudeyya�pi. 6. [A.K.] Subh�tano 7. [A.B.] Gokkh�dape�iva.
8.[K.]Sirasobhit� 9. [A.B.] Gokkhidaphe�iva 10. Tath� sabbesu
11.[A.] Kopin�ca. 12. [A.K.B.] Piyanti.
13.[A.K.] Tumahe piyantako
(7. S�likum�ravatth�)

Eva manusuyyate: ariyavarad�pe anur�dhapure a��ataro kamm�rakamme cheko kammante


vis�rado j�to. A���ataro kasikammak�rako kasiparikkh�r�ni k�retuk�mo s�lita��ula�
s�karama�sa� vettagga� ca gahetv� tassa kamm�rassa pa���k�rattha� �nayi. So gahetv�
cintesi:

1. S�lis�karama�sa� me pa���k�rattham�bhata�;
Pa���k�rasahass�na� hetubhuta� karissa'ha�.
2. Etthantare ca catt�ro bhikkh� pi���ya �gat�
Anur�dhapura�, te va piya�gud�pav�sik�.
3. Eva� so cintayitv�na dakkhi�eyye gavesati,
Gavesam�no kamm�ro addakkhi jinas�vake.
4. Tattheva te nimantetv� ghara� nesi vicakkha�o;
�sane ca supa��atte nis�d�pesi bhikkhavo,
5. Sakkacca� ca sahatthena pasanno tu��ham�naso
S�lima�sodana� datv� pa�idhi� nikkhip� tad�;
6. "Ya� ya� hi upapajj�mi dibba� v� yadi m�nusa�
(Pa���k�rasahass�ni upati��hantu) ma� sad�"
7. So ta� d�na� vara� datv� arahantesu t�disu
Teneva somanassena tahi� k�lakato ahu.
8. Tattha k�lakato santo sampatto (devikucchiya�
Du��hag�mi�ir�jassa puttatta�) so up�gato.
9. Gabbhe pati��hamattena pa���k�r� upa��hit�;
Pa���k�rasahass�ni s� dev� sampa�icchati.
10. Gabbh� nikkhantamattassa kum�rasseva denti te.
Pa���k�rasahass�ni anto tass�papajjare.

Eva� pa���k�rasahass�ni paccupa��hit�ni dv�dasavass�ni honti. Kum�rassa j�tiy�


pabhuti s�lisa�cayo loke j�to hoti. Tena s�likum�roti'ssa n�ma kata�. K�lantare
s�likum�rassa bhariy� �s�kam�lin� n�ma uttamar�padhar� ca���lad�rik� hoti tass�
aya�uppatti:

At�te k�le kassapasamm�sambuddhe parinibbute b�r��asiya� a��atar� duggat� mahallik�


itthi sa�ghassa ca dvinna� bhikkh�na� ca bhatt�ni deti. Ekasmi� divase dve bhikkh�
pageva tass� ghara� �gat�. Up�sik� te disv� �ha: na t�va bhante bhattak�lo, y�va
bhatta� samijjhati. T�va idha s�l�ya� nis�dath�ti. S�dh�ti te bhikkh� �sana s�la�
gantv� dhammakatha� kathent� nis�di�su. Therik�pi khippameva bhatta� pacitv�
dh�tarameka� pesesi: "gaccha puttike, te bhikkh� �nehi; cira� te �hit�"ti. "S�dhu
amm�"ti gantv� dhammakatha� katent�na� bhikkh�na� pariyos�na� �gamayam�n� dhamma�
su�ant� a��h�si. S� g�th�pariyos�na�

[SL Page 028] [\x 28/]

Viditv� s�dh�ti tikkhattu� v�ca� nicch�retv� bhikkh� etadavoca: "k�lo bhante,


ni��hita� bhatta�"ti vatv� bhikkh� gahetv� ghara� pavi��h�, m�t� "dubbin�te, kattha
cir�yitv�1 id�ni uss�re j�te bhikkh� �nes�"ti dh�tara� akkosi. D�rik� m�tara�
pharusavacana� p�pesi:

11. Kissa rosasi ca���l�, dhammo me su�ito tahi�;


Dhamma� su�antiy� mayha� ca���l� russate mama�2.
12. Dos�bhibhut� s� sant� m�tara� sa� atikkami,
M�tu v�c�padosena p�pa� laddha� anappaka�.

T� ubhopi k�la�katv� devesu uppann�. T�su dh�t� pana sagge cira� �hatv� tato
vacitv� manussaloke ca���lakule uppajji, abhir�p� dassan�y� p�s�dik�, a��h�
mahaddhan� mah�bhog�. Tass� mukhato ra�siyo niccharanti, dhamme s�duk�ranissandena.
Eva� parampar�ya gantv� anur�dhapure a��atarasmi� g�me ca���layoniya� nibbatt�.
Tad�pi abhir�p� dassan�y� p�s�dik� devaka��� sadis�, suva��ava���, mukhato cass�
asokaki�jakkhasadis� ra�siyo niccharanti. Tena'ss� "asokam�lin�" ti n�ma� kata�. S�
dv�dasavassuddesik� hutv� p�toca kenacideva kara�iyena anur�dhapura� p�visi.
S�likum�ropi ratha� abhiruyhitv� sapariv�ro nagarato gaccham�no nagaradv�ra�
sampatto. Asokam�lin� pi nagaradv�rantare r�jakum�ra� disv� bh�t� maggato osakkant�
p�k�rabhitti�all�n� kum�ro cittakammar�pa�ti ma��am�no manusse pucchanto g�tham�ha:

13. Likhita� itthiy� r�pa� bhittiy� atisobhati;


Adi��hapubba� ambhehi; keneta� likhita� idha?
14. Na eta� likhita� r�pa�; aya� ca���lad�rik�
"Da��hu� na demi ma� d�ni" bhitti� niss�ya s� �hit�.

[SL Page 029] [\x 29/]

13. D�rik�ti vaco sutv� rattacitto idambravi:


"Antepura� pavesetha; bhariy� me bhavissati."

14 missing

15. D�rik�ti vaco sutv� rattacitto idambravi:


"Antepura� pavesetha; bhariy� me bhavissati."
16. Kum�rassa vaco sutv� (vegena d�rika� gat�
Puris� tattha) lagga� ta� ku��amh�4 apan�mayu�.
17. Ala�k�rehi ma��etv� p�rupetv�na s��aka�
Sunah�ta - suvilitta�ga� katv� upanayi�su te.
18. So gahetv�na ta� dh�ta� atinetv� (saka� ghara�
Mahesi� ta� karitv�na) sakk�ra� vipula� kari.

Ta� pavatti� sutv� du��hag�mi�� abhayamah�r�j� kuddho paramakupito hutv� ca���li�


bhariya� katv� antepura� pavesessat�ti kujjhitv� s�likum�ra� (nagarato nikka��hi)
ss�m�ti kodh�bhibhuto �gacchi. (Kum�ro p�s�d� otaritv� pitu p�de vandi. Tato r�j�
puttassa bhavana� �ruhi.) 5 Asokam�lin� pi r�j�na� disv� suva��aka�senap�n�ya�
gahetv� ra��o p�de doviss�m�ti r�j�na� upasa�kami. R�j� tass� r�pasampatti� disv�
dosa� pam�ssitv�6 r�gena kampam�no viya a��h�si. S�likum�ropi �gatv� ra��o a�jali�
katv� a��h�si. Tato r�j� kum�ra� disv� bha�ati:

19. "Yadi te bhariy� n�ssa, bhariya� eta� kareyya'ha�;


Na dissati kula� gotta� rattacittassa jantuno"ti.

Vatv� r�j� pakk�mi. Asokam�lin�pi dev� s�likum�rassa bhariy� j�t�. S�likum�ropi


pa���k�rasahassehi upa��hito va��ati.

20. Eva� sa�va��ham�no so v�ma�sim�naso ah�:


Kassida� pu��avip�ka�? Mama pu��assa v� ida�?
21. Niv�setv�na k�s�ve nagar� bahi niggato
V�ma�siss�mara��epi eko adutiyo aha�.
22. Eva� so cintayitv�na niggato pacchima� disa�
Gumbantara� pavisitv� ekakova nis�dati.

[SL Page 030] [\x 30/]

23. Suva��arajatamay�ni7 lohatambamay�ni ca


Bh�jan�ni �haritv� saka�asatehi pa�cahi
24. Kum�rasseva atth�ya �nayi�s� j�napad�;
Kum�ro yattha nisinno tatthe va saka�� �hit�.

Mama� yeva uddissa �n�t�n�ti �atv� ta� pa���k�ra� sampa�icchitv� ghara� �gato.
Punadivase uttaradv�rato nikkamitv� tatheva nil�yi.

25. Ratt�na�8 gandhas�l�na� saka�� pa�ca te sat�


�n�t� parip�retv� kum�rasseva k�ra��.

Tepi saka�� tatheva kum�rassa santike �hit� sopi ma� yeva uddissa �n�t�ti te
sampa�icchitv� ghara� �gato.Punadivase p�c�nadv�r� nikkhamitv� tatheva nil�yitv�
nivatto.

26. Ghata� sugandha� surabhi saka�asatehi pa�cahi


�nenti parip�retv� kum�rasseva k�ra��.

Tepi s�ka�ik� tatheva kum�rasantike �hit�. Sopi uddissa �n�t�ti sampa�icchitv�


ghara� gato puna divase dakkhi�adv�r� nikkhamitv� tatheva nil�yitv� nivuttho.

27. Gu�amadh�ph��it�di saka�asatehi pa�cahi


�n�t�ni j�napad� kum�rasseva k�ra��.
Tepi s�ka�ik� tatheva kum�rasantike �hit�. Sopi ma� uddissa �n�t�n�ti �atv�
sampa�icchi. Ghara� gantv� cintesi: "nagarassa s�mant� yeva mama pu��a� vipaccati,
ud�hu sakalad�peti ya�n�n�ha� v�ma�seyya�"ti.Asoka m�lini� ratha� �ropetv�
cetiyagiri� gato10 cetiyagirissa ca g�massa11 ca antara� patv� rath� oruyha kum�ro
bhumiya� nis�ditv� asokam�lini� evam�ha:

[SL Page 031] [\x 31/]


28. "Ch�tosmi bhojana� dehi, bhu�jiss�mi idheva'ha�.
Idha vanasmi� maggitv� khippa� �naya sobhane."
Dev� bha�ati:
29. "Nimmanusse ara��amhi �h�ro natthi s�mika,
Hatthesu natthi amh�ka�; dento, keci na vijjati."
30. Bhariy�ya vacana� sutv� ad�si k��ada��aka� (?)
Eta� rukkha� paharitv� "dehi me bhojana�" bha��ti.

S� s�dhu s�m�ti ti��hada��aka�13 gahetv� ta� rukkha� pahari "bhojana� deh�"ti


da��a� rukkhadevat�ya k�yasmi� pati. Ta� disv� bh�t� devat� evam�ha: "s�min�, kasm�
ma� pahari" pa�hamameva may� devat�na� tiyojana� kata� bhatta� (sajjetha tumhe
kum�ro �gatoti) vatv� catt�ro bhattak�je yakkhe har�petv� pesesi. Kum�ro t�ni disv�
te yeva g�h�petv� cetiyagiri� �haritv� bhikkhusa�ghassa (parivisitv� pacch� saya�
saha bhariy�ya bhu�ji). Etena kamena satta divasa� cetiyagirimhi yeva nivuttho
devat�na� upa��h�nena d�na� datv� anur�dhapura� pacc�gato. R�j� kum�ra� disv� �ha:

31. Tva� me janapada� gantv� p��etv�na mah�jana�


Dhanadha��a� vilumpetv� sabba� ra��ha� vin�sayi.15
Kum�ro bha�ati:
32. N�ha� deva vilump�mi, devat� ma� upa��hit�;
Cetiyagirimhe' v�ha� vuttho'mhi satta rattiyo
33. Iti suci kusalo r�japutto
Upacitapu��abalo bal� bhavitv�
Parijanapadajanappiyo16 man�po
Visayasukh�ni sad�va alattha.
34. Dasavidhakusalesu appamatto
Bahuvidhad�napathe sama�gibhuto
Sugatigatipatha� visodhayitv�
Sakabhavana� viya y�ti devaloka�.

[SL Page 032] [\x 32/]

35. Catusampattipade kat�dhik�ra�


Idha ca parattha ca ta� yath� kum�ra�
Amaraga�� sad� piy� honti
Kusalakarampi tath�vidha� a��a�ti.

S�likum�rassa vatthu sattama�. -----------------------------------------------


------------------1. [H.K.] Cira� karitv� 2. [H.K.] Dussate.
4. [K.] Ku��al�. 5. Potthake katthi.
6. [K.H.] Pamuccitv�. 7. [H.K.] Suva��ar�paka�s�ni.
8. [H.K.] Suddh�na�. 9. [K.] Janak�y�.
10. [A.B.] Potthakesu natthi. 11. [A.B.] G�magirissa.
12. [A.B.] Ti��hada��aka. 13. [K.] Devi da��aka�
14. Nipp�letv� (lokappa) 15. [K.] Vinassati. 16. [K.] Parajanapada

( 8. Saddh�tissara��o vatth�.)

Evamanusuyyate: sundaravarad�pe bahus�dhujananilaye paramasubhikkhavati s�ha�ad�pe


saddh�tisso n�ma r�j� rajja� k�resi. Tassa ra��o rahogatassa pa�isall�nassa
vigatan�vara�a - cittassa s�hasayanagatassa eva� cetaso parivitakko udap�di :
vutta� heta� bhagavat� sa�yuttanik�ye devat�pa�he parisuddhad�na� va��entena:

1. Dadanti eke visame nivi��h�


Chetv� vadhitv� atha socayitv�,
S� dakkhi�� assumukh� sada���
Samena dinnassa na agghamet�ti.
Yann�n�ha� aparampi parama� visuddha� d�na� mah�nisa�sa� dadeyya�; buddhappasattha�
k�yaparissama� katv�ti cintetv� deviy� nivedesi:

2. Sassak�lo aya� dev�, sass�ni phalit�ni ca,


Sa�bhatikamma� karont� saddh� bhavanti1 d�yak�.2
3. Niv�setv�na k�s�ve gahetv� dha��al�yaka�3
S�likkhett�ni gantv�na amma l�y�mi s�lika�.
4. T�ni s�l�ni �netv� bhatta� katv� sabya�jana�
Sa�ghato uddisitv�na eka� bhikkhu� dadeyya'ha�.
5. Yadi sa�ghe dade d�na�, ta� d�na� buddhava��ita�;
Dass�mi devi ta� d�na�; bhatikamma� karoma'ha�.
6. Tamattha� deviy� vatv� k�lasseva bah� gato
Mah�pathe �hito gantv� pucchanto �gate jane.4
7. Mah�pathe �hita� disv� a��o gahapat� naro
Pucchati purato gantv� ha��hatu��hena cetas�:
8. Sukhum�l� kar� p�d�, sar�ra� sukhava��hita�,
Eko adutiyo samma, kissa tva� idha ti��hasi?

R�j� bha�ati:

9. Kammak�ro aha� samma, karomi divasa� bhati�.


Kamma� karitv� divasa� ya� labh�mi har�mi ta�.

Gahapati bha�ati:

10. Adi��hapubbo ambhehi �diso bhatiko naro;


R�jayoggo aya� k�yo, bhatiyoggo na hota'ya�

Yo v� so v� hotu, khetta� l�yitu� samatthos�ti? R�j� bha�ati: �ma samatthoti.Tena


hi gacch�m�ti ta� �n�ya khetta� dassesi: ida� me khetta� lun�hiti s�dh� ti
sampa�icchitv� th�mav� r�j� saddho ca sakaladivasa� kammamak�si. Tu��ho gahapati
bha�ati: "samma, yattaka� sakkosi ga�hitu�; tattaka� dha��a� hara saha pal�leh�"ti.
R�j� s�dh� ti vatv� mahanta� dha��akal�pa� banditv� nikkhipitv� rattiya� r�jakula�
netv� antepure �hapesi. Dev� ta� u�hodaka� katv� samb�hetv� nah�pesi. Tato dvepi
jan� dha��a� madditv� (p�l�la� uddharitv� dha��a� aggahesu�) r�j� devi� bha�ati:

11. Dev� imehi dha��ehi ya� k�tabba� karohi me;


Idha r�jakulassanto m� yo koci pav�satu.
12. S�dh�ti s� pa�issutv� r�jassa vacana� kari
Thus�di� ku��aka� c�pi yath�m�lena vikki�i (?)
13. Gu�a� p�va� ghata� s� ca s�liku��a� manorama�,
Tatheva s� sam�nesi; d�nakicca� kata� may�.

[SL Page 034] [\x 34/]

14. Ekabhikkhussa s� bhikkh� (pa�iyatt� tad� ah�;)


Sam�netv�na ta� sabba� r�j� d�si� idabravi:
15. Gaccha tva� je ito khippa� bhikkhusa�ghassa santike
Sa�ghato uddis�petv� 5 eka� bhikkhu� sam�naya.
16. Tassa v�kya� nis�mesi tissatthero mahavas�
Piya�gud�pav�s� so dibb�ya sotadh�tuy�.

Sutv� thero a��atara� bhikkhu� �mantesi: "eso �vuso tumh�ka� upa��h�ko saddh�tisso
bhatikamma� katv� ekassa bhikkhussa atth�ya pi��ap�ta� pa�iy�deti.So ca ta�
sa�ghassa (d�tumicchanto) id�ni d�si� ���peti "bhikkhu� nimantetv� �neh�" ti.
Dukkara� �vuso ra��� kata� ta� pi��ap�ta� samp�dentena. Ta� puthujjano m�
paribhu�ji. Gacch�vuso tambapa��id�pa�, tattha gantv� �sanas�la� pavisitv�
yath�vu��ha� ti��ha: tuyha� p�pu�issat�"ti. S�du bhanteti so bhikkhu veh�sa�
abbhuggantv� tambapa��id�pe oti��o. Otaritv� pattac�varam�d�ya �sanas�la� pavisitv�
yath�vu��ha� a��h�si. Ra��o d�s� �r�ma� gantv� sa�ghuddesaka� bhikkhu� pucchitv�
ta� bhikkhu� �hitika� p�pu�anta� nimantetv� �nesi. R�j� ca dev� ca paccuggantv�
abhiv�desu�. Patta� gahetv� r�j� sajjita pi��ap�tena p�retv� s��akacumba�ake patta�
�hapetv� paramanipacc�k�ra� katv� tassa bhikkhuno ad�si so bhikkh� pi��ap�ta�
gahetv� evam�ha:

17. Paripu��amida� d�na�; �atv� natth�ti �sana�


�sana� alabhanto'ha� yena gacch�mi patthita�.
18. Atippas�da� m�k�si, majjhatto hohi patthiva,
Atip�tigata� citta� sandh�retu� sudukkara�.
19. Ida� vatv�na so bhikkh� pakkhir�j�va ambare
Khippa� gantv�na sa�ghassa parivis� yathicchaka�.
20. Teras�na�6 sahass�na� sa�pu��a� �si bhojana�.
Dinn�vasesa� ya� atthi, attan� paribhu�ji so.

[SL Page 035] [\x 35/]

21. Dakkhi�eyyagu�a� disv� paccakkha� pa�havissaro


Pas�da� vipula� katv� p�pu�i m�nasa�7. Sukha�.
Tato tassa ra��o mara�ak�le upa��hite dhammakathik� bha�anti: "appam�da� karohi
mah�r�ja, sati� pa�ipajja, attano kusala� anussar�h�"ti. R�j� bha�ati:

22. Suva��ar�p� ma�imuttach�dit�


Duss�vikamma� mama k�rita� pure,
Dhamme ca sa�ghe ca kat�dhik�ro
Bahuppak�ro vipulo ahosi me.
23. C�tuddase pa��arase, y� ca pakkhassa a��ham�,
S�l�ni gutt�ni surakkhit�ni me
Et�ni sabb�ni vihajja dissati
Yamekabhikkhussa ad�si bhojana�.
24. Iti narausabho narissaro so
Naraga�adevasamucchit�risa�ghe8
Ariyapurisapuggalassa datv�
Tusitapurabhavanagatosi r�j�. 25. Aparimitamanantamappameyya�
Paramasukha� sukhad�yako alattha,
Ajar�maramakkhaya� visoka�
Labhatu no pa'ya� dhammikova r�j�.

Viceyyad�navatthu9a��hama�.
Iti ka��akasolapa��anavatthabbena pa��ako��i vih�rav�sikena10
�cariyadhammanandittherena kata� s�ha�a vatthudasaka� ti��hita�.
[SL Page 036] [\x 36/]

(9. Mah�devaup�sakassa vatthu)

1. D�n�nisa�savatt�ra� d�navatthujina� budh�


D�n� sambodhisampatta� d�navatt�namuttama�1

Ettha d�nassa phal�nisa�so vatthun� saha sa�vava��ito2 kathetabbo. Evamanus�yate:


tambapa��id�pe nissadanajanapade (?) Vattag�mo3 n�ma ahosi.Tasmi� g�me mah�devo
n�ma up�sako pa�ivasati (saddhopasanto dhammaj�v�. So sassap�ka)k�le sampatte
ara��e khettassa s�mante tinaku�ika� katv� rakkhitu� nipanno. Tato a��harattasamaye
a��ataro peto annap�n�ni y�canto rodanto vilapanto mah�pathena gacchati. Tassa
sadda� sutv� mah�devo up�sako u��hahitv� d�rato va pa�ipucchi.

2. Ko nu rodati dukkhita�4 ratti� nimm�nuse vane?


Annap�n�ni5 y�canto vilapantova gacchasi?
Peto bha�ati.
3. Aha� hi samma peto'smi, maccheravasam�gato,
P�pakamma� karitv�na petalokamup�gato
4. Abandhuko6 an�tho'ha� natti me koci d�yako;
Ete san�th� gacchanti bhutv� p�tv� yath�sukha�.
5. Hatthiassar�th�d�hi y�yanti ca disodisa�7
Ala�k�rehi ma��etv� san�th�6 k�mak�mino.
6. Ta� sutv�na mah�devo ta� peta� etada bravi:9
Kuhi� alatthu�10 ete hi? Kissa tva� te nalabbhasi?
Peto bha�ati:

[SL Page 037] [\x 37/]

7. D�pe roha�apassampi bodhipi��hijanapade11


Annap�n�ni datv�na ��tipet�na muddisu�.
8. Te ��tipet� gantv�na anumoditv�na ekato
Petabh�va� jahitv�na dibbava��a� labhi�su te.
9. Te disv� paridev�mi rod�mi vilap�mi ca;
Pi��hito pi��hito y�mi y�cam�no punappuna�.
Up�sako bha�ati:
10. Vijahitv� manussatta� paraloka� gat� ca ye
Tesa� uddissa dent� te12 ��tak�pi a��tak�.
Peto bha�ati:
11. A���tak� ��tak� v� uddisitv�na13 denti ye
Yadi pet�'numodanti, ta� tesa� upakappati.
Up�sako bha�ati:
12. S�dhu tva� anumod�hi suve d�na� 14 dad�maha�
S�lavante ghara� netv� annap�na� samuddisa�.
13. Anumodami ta� samma, dehi me anukampaka,
Uddharehi ap�y� ma� (khupp�p�s�samappita�)

Tato mah�devo up�sako tass� rattiy� accayena vih�ra�15 gantv� ad�ha bhikkhu
nimantetv� purato ghara� gantv� sabbabhojanavikatika� sajjetv� puna te bhikkh�
�netv� �sanesu nis�d�petv� p�niya� ad�si "imin� vip�kena petassa udaka�
nibbattat�"ti uddisi. Y�gu� datv� k�dan�ya� datv� bhojan�ya� datv� m�l�p�ja� katv�
"imin� vip�kena petassa (y�gu�d�n�)16 nibbattant�"ti uddisi. Peto pi tattha
anumoditv� dibbattabh�va� pa�ilabhi, bhikkh�pi bhu�jitv� anumoditv� pakkami�su.
Up�sako

[SL Page 038] [\x 38/]

Punadivase khetta� gantv� nipajji. A��harattasamaye so peto �gantv� pivitv�


bhu�jitv� ma��itv� dibbena r�pena up�sakassa avid�re �hito �ha:
14. U��hehi samma, ki� sesi? Passa sandi��hika� phala�;
Sumitta� purisa� laddh� pattosmi parama� sukha�
Up�sako ti�aku�iy� nikkhamitv� �hito ta� peta� avoca:
15. Atid�re �hito samma, �gaccha mama santike,
Ala�kata� ta� pass�mi, kissa lajjasi ma� tuva�.
Peto bha�ati:
16. Lajj�mi samma, naggosmi, s��aka� natthi me pana:
Sabb�ni paripu���ni, eka� me natthi s��aka�.
Up�sako bha�ati;
17. Eka� me s��aka� atthi, ga�h�hi tva�, dad�ma'ha�
Ta� s��aka� niv�setv� �gaccha mama santika�.
Peto bha�ati:
18. Eva� dinna� na me hoti s��ak�na� sat�nipi;
S�lavantesu ya� dinna� ta� pet� paribhu�jareti.

So tass� rattiy� accayena puna bhikkh� nimantetv� bhojetv� ekekassa bhikkhussa


s��akayuga� datv� "imin� vip�kena petassa s��ak�ni nibbattantu"ti uddisi bhikkh�
paribhu�jitv� gat�. Puna up�sako khettaku�ik�ya nipanno. Peto devaputtar�pena
a��harattasamaye dis�17 obh�setv� sabb�la�k�rabhusito dusse niv�setv� �gantv�
purato �hito �ha:

19. Sammukhe purato �hatv� devaputto mahiddhiko


Mah�deva� gahetv�na ida� vacanamabravi:
20. M�t�pitukata� neta�, ��tis�lohitehi v�, ya� tumhehi kata� mayha� tassa
patikaromaha�.

[SL Page 039] [\x 39/]

So mah�deva� b�h�ya gahetv� a��atarassa va�arukkhassa m�le netv� tisso


nidhikumbhiyo dassesi, ek� suva��abharit�, ek� rajatabharit�, ek� kah�pa�a
bharit�."Ima� nidhi� gahetv� paribhu�j�hi ca pariv�rehi ca pu��a� ca karohi; mayha�
ca patti� deh�" ti vatv� sabba dhana� tassa ghara� �haritv� ajeyya� ca parehi katv�
antaradh�yi.1 Puna �ha:

21. Samm� sabba� vissajjetv� d�tabba� d�namuttama�,


Pubbapete ca �rabbha atha v� mittadevat�.
22. Edisa� yo dade d�na� paccakkha� labhate sukha�;
Pecca sugatimaggena gacchate, neva te'tara�.2
23. Tasm� ye (vuddhimicchinti attano) k�mak�mino
Sumett� s�lasampann� atthak�m� hitesino
Macechara� pajahitv�na d�ne abhiramantu te
24. Mah�devo viya tepi bhavantu bahuk� jan�,3
Sandi��hikaphala� bhutv� bhu�jante sugati� puna.
25. Et�dis�ni sutv�na ��tipet�na muddisa�
Dhammena d�na� d�tabba� dhammak�mena dhammika�.
Mah�devatthu ek�dasama�

(10. P�s��apetavatthu.)

Eva manusuyyate: s�ha�ad�pe roha�ajanapade sa��himatt� bhikkh� bodhi� vandanatth�ya


uttar�patha� agama�s�. Te anupubbena anur�dhapura� pavisitv� mah�ko���ya4 (-
mah�titthe?) N�va� abhiruhitv� k�veripa��ane5 utti���. Tato kamena gacchant�
mah�a�avi� pavi��h�'tattha maggavim��h� j�t� tattha bahunna� hatthina� gatamagga�
disv� maggoti ma��am�n� ta� pa�ipann� t��i divas�ni

--------------------------------
1. [H.B] d�navitth�ramantaka� 2. [H.B.] Vattit�ni.
3. Vatthug�mo (lokappa) 4. Ko.Nu.Kho �si tva�. Samma
(Lokappa) 5. P�na� hi (lokappa) 6. A���tako (lokappa)
7. [A.B.K.] Rath�yutt� sivik� sandam�nik�. 8. [K.] K��ant�
9. [A.B.K.] Paribh�sati. 10. [K.] Alattha (lokappa) labhi�su.
11. [K.] Bodhipi��hijan� bah�. 12. K�renti (t�s�pi)
13. (Lokappa) uddissa 14. [A.B.K.] Sv�tan�ya
15. [A.B.] Ghara� 16. [K.] Ala�k�r�dini.
17. Potthakesu natthi.

[SL Page 040] [\x 40/]


Gantv� a��atara� mahanta� p�s��asadisa� ekakoppam��a� peta� disv� p�s��oti
ma��am�n� �ruhitv� nipann�. Mah�thero pana u��hahitv� bahi ca�kamanto hatthap�da
s�sasa��h�n�ni disv� "peto aya�, n�ya� p�s��o"ti �atv� te bhikkh� pakkosi:
"eth�vuso, oruhatha; peto aya� na p�s��o"ti. Te sabbe or��h�. Peto s�sa� ukkhipi,
ta� disv� thero pucchi:

1. Ekakosappam��o te k�yo p�s��asannibho,


�h�naca�kamana� natthi, ki� kamma� pakata� tay�?
Peto bha�ati
2. Peto'hamasmi� bhaddante, manusso'ha� pure ahu�
Kassapasamm�sambuddhe sa�ghadabbavin�sako 1
3. �r�makhettavatth�ni dhanadha���ni sabbaso
Ya� ki�ci sa�ghika� dabba� ta� vin�semi dummati.
4. Evar�p�ni dukkh�ni tibb�ni ka�uk�ni ca
Petaloke anubhutv�2 pacch�'vici� gamissa'ha�

Mah�thero bha�ati: katha� tva� samma sa�ghika� vin�ses� ti? Peto bha�ati:

5. Parinibbute bhagavati kassape lokan�yake


Sa�ghassa khettato dha��a� bhutta� me saha ��tihi.
6. Puttad�r� ca ��t� ca d�sakammakar� ca ye
(Sabbe samagg� bhu�ji�su; dukkha� bhu�j�mi) ekako,
7. U��ra� me kata� kamma� u��ra� yeva dayhati.
Pip�s�p��ito, mayha� mukhe si�catha p�niya�ti.

Sa��himatt� te bhikkh� nadi� otaritv� patthi (p�n�ya� �haritv� tassa mukhe


�si�ci�su. Pa�hamay�mato) pa��h�ya y�va aru�uggaman� �kirant�na� petassa jivh�pi na
temeti. Thero ta� bha�ati: "bho ki�ci ass�da� laddhoti"? Peto bha�ati:
[SL Page 041] [\x 41/]

8. (Yadi bhikkhusahassampi sattarattimpi me chupe)


Aggajivh� na temeyya, kuto ka��ha� atikkame?
9. Edisa� ka�uka� kamma� sa�ghadabbavin�sane;
Sukha� ida�ti ta� mantv� kata� me dukkhahetuka�.
10. Mayhameva (kata� kamma� mayhameva) vipaccati;
Vipaccam�na� ta� kamma�, paritt��a� na vijjati.

Bhaddant�na� sabbesa� si�cita� udaka� yadi me galaka� atikkameyya im�ya me gatiy�


amutto bhaveyya�ti sapatha� katv� bhikkh� pucchi ke pana tumihe �yasmanto kassa
s�vak�ti? Mah�thero bha�ati:

11. Sakyar�jakule j�no jino gottena gotamo


So'mh�ka� bhagav� satth�, tassa sissaga�� maya�
Peto bha�ati:

12. Gotamo yadi sambuddho uppanto lokan�yako


Satt�h�ke atikkante av�cigatiko aha�.
13. Kassapassa ca buddhassa gotamassa ca satthuno etthantare'ya� vasudh� va��hit�
sattag�vuta�.
14. Vass�na� ga�an�'sa�khy� atikkant� bah� pana
Petaloke bahu� mayha� bhu�jam�nassa ta� phala�
15. Id�na'v�ci� gantv�na bhuttabba� tassa sesaka�.
Pam�dalobhaja� kamma� eva� ta� vipula� gata�.
16. Eva� dos�vaha� hoti sa�ghasantakan�sana�,
Gu��vahampi v� tesa� ye ta� rakkhanti sabbad�.
17. Tumihe tu gacchathe'd�ni j�l� j�lenti me tanu�.
Ma� disv� appam�dena yu�jatha buddhas�sane.
18. Kha�a� vara� labhitv�na lokasmi� ya�1 sudullabha� ta� kha�a� m� vir�dhetha;
yu�jatha buddhas�sane.
19. Pa�igacceva yu�jitv� dukkhassanta� karissatha;
Ap�ya� duggati� gantv� m� socittha yath� aha�.

[SL Page 042] [\x 42/]

20. Disv�na hi ime dose sa�ghadabbavin�sane


Dhammap�tissa bhikkhussa sa�vego vipulo ahu.
Iti tesu bhikkhusu osakkitesu petassa sar�re mah� aggikkhandho u��hahi.
Tenevobh�sena1 te pana tass� rattiy� diya��hag�vuta� gat�; gaccham�n� petassa
vacana� anussaritv� sa�viggahaday� vises�pag� j�t�.
P�s��apetavatthu dv�dasama�.
----------------------------------------------- ------------------1. [H.]
Antaradh�yitv� 2. [H.K.] Neva hetun�
3. [K.H.A.] Mah�devo viya dissanti bahuk�rino a��epi.
4. [A.B.] Maketuddh�ya 5. Paripavi�ane.
1. Kassapabuddhak�lamhi sa�ghasantakan�sako. (Loka)
2. [K.] Anugantv�
1. [H.] Ya� tasmi�. ( 13. Thamibhapeta vatthu.)

Evamanusuyyate: tambapa��id�pe sambahul� bhikkh� bodhivandanatth�ya niggat�


mah�ko���ya2 n�va� abhiruhitv� k�veripa��ane utti���. Te anupubbena g�manigama
r�jadh�niyo atikkamitv� mah�a�avi� sampatt�. Te sattadivasa� maggavimu�h�
paribbhamant� hatthiy�thagata� magga� disv� ta� pa�ipann�. Te tena gantv� a��atara�
sil�ya nikh�ta� addhasar�ra� disv� manussoti ma��am�n� yena so peto tena gacchi�su.
Sa�ghatthero magga� pucchanto ta� �ha:

1. Sattarantindiva� sabbe maggam��h� bhav�mase;


Sil�majjhe �hitakova magga� desehi bhikkhuna�.
Peto bha�ati:
2. "Sattarattindiva� sabbe maggam��h�" gamittha3 vo;
Ti�i buddhantare sabba� maggam��ho bhav�ma'ha�.
Thero bha�ati:
3. Eva� sud�ghamaddh�na� kissa tva� maggamohito;
Ko v� pantthe samma tva�? Ki� v� kamma� kata� pure?
Peto bha�ati
----------------------------------------------- ------------------
1. [A.B.] Tenevattabh�vena. 2. Mah�te���ya. (A��asmi� catthusmi�.)
3. [K.] Bhavantu te.

[SL Page 043] [\x 43/]

4. Kakusandhabuddhak�le manusso'ha� tad� ahu�,


P�pakamma� karitv�na petaloka� idh�gato.
5. Catuyojana�y�me selapabbatamuddhani1
Kammena so nimujjitv� bhumiyopari sa��hito.
6. Eva� sa�va��hit�2 bhumi catubuddhantare gat�
Kammakkhaya� na me di��ha� sad�navan�can�3 aha�
Theri bha�ati:
7. Upp�dak�la� buddh�na� (ya� k�la� parinibbut�.
Tava ko ta� nivedeti?) Kathameta� vij�nasi?
Peto bha�ati:
8. Okkamante ca j�yante bujjhante cakkavattane �yumhi parinibb��e bahuk� honti
vimbhay�.
Thero �ha: (kathame te) vimhay�ti?
9. �k�se selasikhare sil�ya dhara��tale
Jaleva padum� honti; disv� j�n�maha� tad�.
10. Ya� k�la� t�ni padum�ni (�tappant� mil�yare
T�ni disv�) paj�n�mi nibbuto bhagav� iti.
Thero bha�ati:
11. Eva� accantaka�uka� dukkha� vedaniya� bhusa�
Bahuvass�n� anuhosi, kissa kammassida� phala�?
Peto bha�ati:
12. At�te buddhak�lamhi kakusandhassa t�dino
Sa�ghassa khettapassamhi mama khetta� kas�ma'ha�
13. Khettadvayassa mariy�de �hapita� selathambhaka�.
Uddharitv�na ta� thambha� at�te (?) Nikha�i� tad�.
14. Saghassa khettato bh�mi� aparaddha� kata� may�;
Eta� kamma� vipaccanta� tath� eva vipaccati.
----------------------------------------------- -------------------
1. [H.K.] J�toha� selamuddhani. 2. [B.A.] Sabbatthik�.
3. [K.] Sad�namu�can�maha�.
[SL Page 044] [\x 44/]

15. Tattha k�la�karitv�na j�to'ha� selamuddhani


J�ta��h�n� na i�j�mi, passa kammassida� phala�.
Iti vatv� peto bhikk� pucchi: ke tumhe �yasmanto.
Kassa s�vak�ti? Mah�thero bha�ati:
16. Dasap�ram� p�retv� patto sambodhimuttama�
Gottena gotamo buddho, tassa sissaga�� maya�.
Peto bha�ati:
17. Yadi gotamasambuddho uppanno lokan�yako
Satt�hake atikkante av�cigatiko aha�.
18. Jinassa kakusandhassa gotamassa ca satthuno
Enthantare'ya� vasudh� va��hit� catuyojana�.
19. Vass�na� ga�an�'sa�khy� atikkant� bah� gat�;
Petaloke bahu� mayha� bhu�jam�nassa ta� phala�.
20. Id�na'v�ci� gantv�na hottabba� tassa sesaka�.
Pam�dalobhaja� kamma� eva� ta� vipula� gata�.
21. Tasm� pam�da� lobha� ca parivajjenti pa��it�.
Appamitt� aluddh� ca tena sukha� labhanti te.
22. Eva� dos�vaha� hoti sa�ghasantakan�sana�;
Gu��vahampi ta� tesa� ye ta� rakkhanti sabbad�.
23. Evam�d�ni dukkh�ni j�yanti kammapaccay�.
Dhammap�tissa bhikkhussa j�tihetu vinassati1.
Thambhapetavatthu terasama�.

(14. Kasipetavatthu)

Eva manusuyyate: tambapa��id�pe bah� bhikkh� bodhi vandanatth�ya niggat�


mah�to���ya2 n�va� abhir�hitv� k�veripa��ane oti���. Tato anupubbena
g�manigamar�jadh�niyo atikkamitv� mah�a�avi� sampatt�. Te
----------------------------------------------- ------------------
1. [A.B.] Bhavissati. 2. [K.] Mah�ko���ya.

[SL Page 045] [\x 45/]

Sattadivasa� maggavim��h� parabbhamant� hatthiy�thagata� magga� disv� ta�


pa�ipann�, te tena gantv� a��atara� peta� mahantena na�galena balivadde yojetv�
kasanta� disv� manussoti ma��am�n� yena so tena gat�.
Mah� thero avidure �hito magga� pa�ipucchi:
1. Sattarantindiva� sabbe maggam��h� bhav�mase;
Magga� desehi bhikkh�na� yad� j�n�si kassaka. Peto bha�ati:
2. Sattarattindiva� sabbe maggam��h� bhavantu te,
Aha� anekavass�ni maggam��eh� bhav�miti.
Thero bha�ati.
3. Eva� sud�ghamaddh�na� kena tva� maggamohito?
Ko v� panettha samma tva�? Ki� v� kamma� kata� pure?
Peto bha�ati:
4. K�le kassapabuddhassa manussoha� tad� ahu�,
Mukhena p�paka� katv� kasipetattim�gato.
5. Na piv�mi na bhu�j�mi, �sana� sayana� kuto?
Nicca� rattinditv� so'ha�1 kasanto ye va sa�cari�.
6. Eva� mayha� kasantassa k�yo jalati rattiya�,
Yugana�galago�� ca jalanti ph�lap�jana�.
7. �ayham�nassa k�yassa yamalokagatassa me
Etthantare'ya� vasudh� va��hit� sattag�vuta�.
8. Eva� bah�ni vass�ni dukkha� k�yikam�nasa�
Anubhonto ca �ayh�mi; passa kammassa da�hata�.
Thero bha�ati:
9. K�disa� ka�uka� kamma� ki� mukhena kata� tay�?
Tamaha� sotumicch�mi, sa�vegajanana� mama.
Peto bha�ati:
----------------------------------------------- -------------------
1. [H.K.] Mayha�. 2. [K.H.] Gacchati.
[SL Page 046] [\x 46/]

10. (S�dhu sabbe sam�gantv� su��tha mama bh�sato)


Ta� kamma� vyakariss�mi, ya� kamma� dukkata� may�.
11. Addh�namhi at�tamhi nagare k�sin�make
Tattha r�j� kik� n�ma rajja� k�resi p��ina�.
12. Tassa ra��o adhi��h�na� pura� b�r��as� ahu.
Ta� pura� upaniss�ya kassapo vasate jino
13. Vassa� vasitv� bhagav� caram�no ca c�rika�
Anukampamup�d�ya mama g�ma� up�gami.
14. Tasmi� g�me jan� sabba sa�ka��hitv�na1 bhojana�
Kassapa� sugata� buddha� nimantesu� sas�vaka�.
15. Aha� ca tasmi� samaye pasu-na�gala-ph�laka�
Khandhe katv�na gacch�mi kasikammassa k�ra��
16. Ma� disv� ��tako tatta atthak�mo hitesiko
Mameva anukamp�ya ida� vacanamabravi:
17. Aya� ca kassapo buddho �gato lokan�yako
Ta� yath�satti� p�jenti; ki� tva� samma� na p�jasi?
18. Sutv�na tassa vacana� �gh�tetv�na m�nasa�
Abh�sitabba� bh�simhi a����apakato aha�.
19. Yadi ajja hi so buddho, mayha� khetta� kasissati.
Eva� ahampi p�jeyya�, kasi me nappavattati (?)
20. Eta� v�kya� ud�retv� tattha k�lakato aha�
Petaloka� idh�gantv� vedemi dukkhavedana�.
21. Pattosmi �disa� dukkha� ka�uka� ca mahattara�
Asidh�r� mukhe yeva te dukkh� vipul� ah�.
22. Aguttav�ca�2 ma� disv� sa�vigg� hotha pa��it�
Sa�viggam�nas� hutv� mu�catha bhavadukkhato.

Iti vatv� bhikkhu pucchi: tumhe �yasmanto kassa s�vak�ti? Thero bha�ati:
23. Yo so dasabalopeto ves�rajjavis�rado
Gottena gotamo n�tho tassa sissaga�� ime.
Peto bha�ati:
----------------------------------------------- ------------------
Ra1. [K.] Sa�ghavetv�na. 2. [K.] Asuddhav�ca�.

[SL Page 047] [\x 47/]

24. Yadi gotamasambuddho uppanno lokan�yako


Satt�hake atikkante av�cigatiko aha�.
25. Kassapassa ca buddhassa gotamassa ca satthuno
Etthantare'ya� vasudh� va��hit� sattag�vuta�.
26. Vass�na� ga�an�'sa�khy� atikkant� bah�gat�
Pattassa petaloka� me bhu�jam�nassida� phala�.
27. Av�ci� hi ito gantv� bhottabba� tassa sesaka�
Pam�dalobhaja� kamma� eva� ta� vipula� bhavi.
28. Eva� dos�vaha� hoti aparaddha� gu��dhike;
Gu��vaha� hi ta� tesa� yesa� citta� pas�dati.
29. Ekav�c�padosena patto dukkha� sud�ru�a�;
Sabbadukkhakkhayo hoti dhammap�tissa bhikkhuno:
Kasipetavatthu cuddasama�.

(15. Ta��ulapetavatthu)
Evamanusuyyate: tambapa��id�pe cetiyagirimhi a��ataro bhikkhu vasati sambahulehi
saddhi� tassa bhikkhussa pit� cetiyagiri� �gato. So bhikkhu pitu bhattak�ra��
ta��ula� alabhanto �r�mik�na� hatthato sa�ghasantaka� a��han��imatta� ta��ula�
aggahesi "sve dass�m�" ti.So tass� yeva rattiy� k�lakato cetiyagirissa antare peto
j�to. Eko pi��ac�riko bhikkhu ta� magga� a��harattisamaye pa�ipajjanto ta� peta�
jalam�na� �hita� disv� pa�ipucchi:

1. Sud�ghak�yo duggandho aggikkhandhova dippasi,


A��hicamm�vanaddhova, ko nu tva� idha ti��hasi?
2. Petohamasmi bhaddante dukkhito yamalokiko p�pakamma� karitv�na petaloka�
idh�gato
Thero bha�ati:
[SL Page 048] [\x 48/]

3. Ki� nu k�yena v�c�ya man� dukkata� kata�,


Kissa kammavip�kena petaloka� idh�gato?
Peto bha�ati:
4. Bhikkhu aha� pure hutv� vasi� cetiyapabbate,
Pitussa me bhojanatta� ta��ula� pariyesaya�
4. Na laddha� pariyesitv�, (tato'r�mikahatthato1
Sa�ghassa ta��ula� suddha�) gahita� a��han��ika�
5. Sve n��i� parip�retv� dass�m�ti mana� kata�
Etiss� rattiy� yeva k�la�katv� idh�gami�.
Thero bha�ati:
7. Eta� bhikkhu� paj�n�mi, s�lav� so bahussuto;
�diso s�lasampannoso na gaccheyya duggati�.
Peto bha�ati:
8. Eva� so s�lasampanno sutavantopi s�sane;
Sa�ghasantakahara�a�2 acc�sanne3 vipaccati.
9. Ya� ki�ci sa�ghika� bha��a� appa� v� n�tima��atha;
Vip�kak�le ta� kamma� vipulena vipaccati.
Thero bha�ati:
10. Kittaka� kusala� tuyha� petalok� vimuttiy�
Buddhe dhamme ca sa�ghe ca t�su p�ja� karomaha�.
Peto bha�ati:
11. Girito y�va g�ma� hi g�vutattayaantare
Saka�e sampayojetv� asa�ki��a�4 nirantara�
12. Ta��ula� parip�retv� yadi sa�ghassa dassatha,
Ev�ha� parimucc�mi im�ya petayoniy�.
13. Eva� vipulata� patta� a��han��ikata��ula�.
Yadida� na labh�petha, mama mutt� sudullabh�.
----------------------------------------------- -------------------
1. [H.K.] Sa�gh�r�mika. 2. Sa�ghassa sattaka� tassa (sabbesu)
3. [K.] Ajjh�panne. 4. [K.] Abhinna ca.

[SL Page 049] [\x 49/]

Tato thero pabh�t�ya rattiy� anur�dhapura� pavisitv� saddh�tissar�jassa purato


a��h�si. R�j� tassa patta� gahetv� �gatapubba� ta� thera� pucchi: ki� bhante
�gatatth�ti?" Thero ta� pavatti� �cikkhitv� payojana� �cikkhanto "ta��ulatth�ya
mah�r�j�"ti �ha. R�j� kittak�ti pucchi. Thero yath�vuttameva �cikkhi. Tato r�j�t�su
g�vutesu1 saka�e �hap�petv� ta��ulehi p�r�petv� bhikkhusa�ghassa ad�si. Datv�
petassa nibbattat�ti uddisi. Dinnamatte yeva so peto petattabh�va� vijahitv�
dibbar�padh�r� ahosi. Puna ratti� thero ta� magga� pa�ipanno. Devaputto therassa
vandana� katv� purato a�jali� paggahetv� a��h�si. Thero ta� disv� pucchi.

14. Varamaku�adharo varaaggavattho


Vararucir�bhara�ehi bh�sita�go
Varasurabhisugandhalimpita�go
Varadhanado tidasissaro nu kho tva�?
Devo bha�ati:
15. Sara�amasara�e3 gato bhadante
Aha� vivaso, mamup�gato pure3
Ma� amitadukkhas�gare4 nimugga�
Atikaru��ya yuto tvamuddharesi.
16. Parahitakar� bhavanti ye te
Jinaparis� jinena vin�t� bhavetha(:)
Satata� ....... Samappavattacitt�.
Bhavatu ca sabbavimutti bhikkhunoti.
Ta��ulapetavatthu pa��arasama�

----------------------------------------------- -------------------
1. G�vutantaresu 2. [K.] Matissara�e
3. [K.] Ahamidha peta m�p�gato pure ma� 4. [K.] Asita� asitas�gare nimugga�.

[SL Page 050] [\x 50/]

(16. Bhattantar�yakara petavatthu)

Evamanusuyyate: tambapa��id�pe roha�ajanapade pabbato n�ma vih�re atthi. Tatra


mah�bhikkhusa�gho pa�ivasati. Tena k�lena j�napad� manuss� sahatth� d�n�ni d�tuk�m�
vih�ra� gantv� sabba� bhikkhusa�gha� timantenti. Sa�ghatthero "sabbe bhikkh�
nimantit�, vih�re bhatta� m� pacath�"ti �r�mike v�resi, ta� ca vih�ra� bhatta
vel�ya sad� yeva piya�gud�pav�s� dve bhikkh� �gacchanti. Te ta� divasa�
chinnabhatt� j�t�. Sa�ghatthero tattha k�la�katv� petaloke nibbatto. A��ataro
pi��ap�tac�riko bhikkh� bodhipi��hijanapade ara��e viharati mett�vih�r�. So peto
khuppip�s�parip��ito a��harattasamaye ta� thera� upasa�kamitv� vanditv� (avid�re)
a��h�si.

Ta� disv� thero pucchi:


1. Amanusso vir�posi tava k�yo bhay�nako
Duggandho a��hisa�gh��o. Ko nu tva� idha ti��hasi?
Peto bha�ati: 2. �si thero vih�resu (sa�ghatthero vin�yako)
Tumihe j�n�tha ta� thera�, cavitv� so idh�gato.
Thero bha�ati:
3. Eta� thera� paj�n�mi, s�lav� so bahussuto;
Et�dis�na� s�dh�na� duggati n�papajjati.1
Peto bha�ati:
4. Evampi s�lasampanno suta� atthi pi s�sane
Ekav�c�padosena petaloka� gatova so.
Thero bha�ati:
----------------------------------------------- ------------------
1. Uppajjati (sababesu)

[SL Page 051] [\x 51/]

5. V�c�dosuggirantassa ya� ta� so tva�2 abh�si me


Ta� v�c�dosa� akkh�hi sotumicch�mi ta� tava.
6. Bodhipi��hijanapade sabbe j�napad� jan�
D�n�ni d�tuk�m� te sabbe bhikkh� nimantayu�
7. Eta� disv�na so thero ida� �r�mike bravi:
Yadatthi (?) Sabbabhikkh�na� vih�re m� pacittha vo.
8. �r�mik�pi ta� sutv� na pavi�su tad� tahi�;
Bhikkh� ca gocarag�ma� niggat� tena te pana.
9. Eta� vih�ra� dve bhikkh� �gacchanti sad�va te
Bhatta� bhutv�na gacchanti piya�gud�pav�sik�.
10. Acintetv�na so thero ta� bhatta� pa�iv�rayi
�gantv� pana te bhikkh� chinnabhatt� tad� ahu�.
11. Bhattantar�ya� katv�na bhikkh�na� bhattak�mina�
Khuppip�s�ya �ayhanto bham�mi sabbato dis�.
12. Ya� ki�ci sa�ghika� l�bha� appa� v� yadi v� bahu�
Antar�yo na k�tabbo; ananto sa�gham�gato.4
13. Aha� apaccavekkhitv� abh�si� antar�yika� ekav�c�padosena dukkha� pattosmi
edisa�.
14. Mama� disv� tuva� bhante sa�vejetumarahasi;
Na v�reyya suta� s�la� ta� kamma� m� vipaccatu.5
Thero bha�ati:
15. Kinnu tuyha� kariss�mi, mu�cemi kena hetun�,
Buddhe dhamme ca sa�ghe ca t�su p�ja� karoma'ha�.
Peto bha�ati:
16. Yad�'ya� pa�hav� sabb� rohat� girisamantato
Saka��na� patho hoti, tad� mutto bhavissaha�.
17. Dukkhappatta� mama� disv� gantv� desehi bhikkhuna�
"Carantu appam�dena, bh�yantu sa�ghasantak�."
18. Tassa petassa sutv�na ta� hi so pi��ap�tiko
Mah�vih�ra� gantv�na vattam�na� adesayi.

----------------------------------------------- ------------------1. Uppajjati


(sabbesu) 2. [A.B.] Ya� tisaso
3. [K.] Parak�mita� 4. [H.] Sa�ghad�mato
5. [H.] P�papaccati.
[SL Page 052] [\x 52/]

19. Tato sutv�na te bhikkh� bh�t� sa�viggam�nas� caranti appam�dena


sa�ghal�bhantar�yik�

20. �disa� vyasana� patto thero roha�apabbate ta� sutv� dhammap�tissa bhaya� j�ta�
anappaka� sa�ghabhattantar�yak�rakapetavatthu so�asama�
(17. Pat�kapetavatthu.)

Evamanusuyyate: tambapa��id�pe roha�ajanapade d�gh�vumah�th�po ahosi. Tassa pat�k�


v�tena ukkhitt� ku�umbiyassa sassag�makkhette patit�. Khettas�miko khettapariyante
�hi��am�no ta� passitv� gahetv� akkhar�ni disv�pi na cha��esi. Lobhacittena ta�
p�r�pitv� pakkanto. So k�lantarena k�la�katv� sahassagu�aayopa���vagu��hito peto
hutv� nibbatto jalam�nena k�yen�hi��am�no bodhipi��hijanapada� gantv� a��haratta
samaye a��atarassa pi��ap�tikassa (sam�pa� gantv� vatditv�) a�jali� katv� d�re
a��h�si. Ta� disv� thero pucchi:

1. Sabbo k�yo pa�icchanno lohapa��ehi gu��hito


Aggiva��ena sampanno ko nu tva� idha ti��hasi?
Peto bha�ati:
2. Peto'hamasmi bhaddante ayopa��ehi gu��hito;
Sat�na� dasapa���ni �ayhanto p�rupi� sad�.
Thero bha�ati:
3. Ki�nu k�yena v�c�ya manas� dukkata� kata�
Kissa kammavip�kena ayopa��ena �ayhasi?
Peto bha�ati:

----------------------------------------------- -------------------
1. Id�ni dipav�pith�poti vohar�yati. Pubabe pana digh�vu kum�rassa k�ma� gahetv�
d�gh�vuth�poti voharita�ti ma���mi.
[SL Page 053] [\x 53/]

4. (Aha� manusso hutv�na) bahudhano ku�umbiko


Aneke katv� khett�ni pekkhanto vicar�maha�.
5. D�gh�vumah�th�pamh� pat�k� pav�n�ha��
V�tena g�vuta� gantv� (mama khette pati��hit�.
6. Tattha pati��hita� disv� hatthena ta� par�masi�;
Pariyesanto pass�mi akkhara� likhita� tahi�.
7. Akkhar�nipi disv�na lobhacittena'ha� tad�
Gahetv� p�rupi� tattha buddhath�passa ta� dhaja�.
8. Tato k�la� karitv�na petaloka� gato aha�1
Ayopa���ni vatth�ni laddh� dasasat�ni me. 9. T�ni pa���ni me k�ya� �ahanti
ayama��ita�2
Ass�da� natthi me ki�ci (bhusa� dukkhappavattiy�
10. �sana� sayana�) natthi annap�na� kuto mama?
Accantadukkhappattomhi, mara�a� me na vijjati.
Thero bha�ati.
11. Ki� kamma�3 te kariss�mi, mocemi kena hetun�?
Buddhe dhamme ca sa�ghe ca dhaja� dass�maha� tava.
12. Yadi vatthasahass�na� pa��k� �ha�� idha
(D�gh�vuth�pe p�jeyya, eva� mutti bhavissati.
13. Iti vatv�na so peto tatthevantaradh�yatha.
Tato thero pabh�t�ya rattiy� s�ghaso pana
14. Pa��k� pariyesitv� laddh� pa���samattak�
D�gh�vuth�pe p�jetv�4 thero petassa uddisi5.)

Tassa nibbattatuti patti� ad�si. Tato puna ratti� �gantv� thera� evam�ha:
a��ha�gulamatta� me bhante matthaka� viva�a�, ta� pass�hiti. Punadivase therena
maggitv� pa���samatt� labhitv� tatheva �ropetv� patti� ad�si tassa puna
a��ha�gulappam��a� viva�a�. Etena
----------------------------------------------- ------------------1. [H.K.] Ta�
dhaja� p�rupitv�na tattha k�lakato aha�.
2. Santhat�ni dahanti ca, (lokappa.)
3. [K.] Kimattha�.
4. [K.] D�gh�vuth�pa� �ropetv�.
5. Aya� p�do [K.] Potthake natthi.

[SL Page 054] [\x 54/]

Kamena sahasse paripu��e sabbo k�yo suva��ava��o j�to. So punadivase


sabb�la�k�rabhusito a��harattasamaye �gantv� therassa p�de vanditv�tikkhattu�
padakkhi�a�katv� a�jali� pagga�hitv� avid�re a��h�si. Ta� disv� thero pucchi:

15. Va��av� abhir�posi bhusanehi vibh�sito


Suddhavattho sugandhosi, konu tva� dhanado viya.
Devaputto bha�ati:
16. Bhi�sar�po pure �si� tattapa��ehi ch�dito
Eva� kilanta� duggandha� uddharesi tuva� mama�,
Petabh�v�. Mah�v�ra hohi aggasukhe �hito.1
17. Pam�dapa�ke nimuggo patto petagati� aha�;
Th�padhaja� gahetv�na tattapa��adharo aha�.
18. Eva� buddhe ca dhamme ca sa�ghe c�pi ga�uttame
Appaka� vippak�rampi accantaka�ukapphala�.
19. Tatheva adhik�rampi appampi vipulapphala�,
Dibba� m�nusaka� ceva sampatti� adhigacchati.
20. Apar�dho na k�tabbo tasm� t�supi vatthusu;
Adhik�rova k�tabbo samiddhiphalak�min�.
21. Tattha k�ra� karitv�na aneke devam�nus�
Devamanussasampatti� laddh� nibb��am�gat�.

Ida� vatv� so devaputto therassa p�de vanditv� padakkhi�a� katv�


tatthevantaradh�yi.
Pat�kapetavatthu sattarasama�.
----------------------------------------------- ------------------1. [K.] Akar�
dukkara� sukha�.

[SL Page 055] [\x 55/]

(18. Balivaddapetavatthu.)

Evamanusuyyate: tambapa��id�pe raman�ye janapade v�mamanaddig�me1 nadi� niss�ya


vih�ro hoti. Tasmi� vih�re a��ataro pi��ap�tiko bhikkhu arah� kh���savo g�ma�
pi���ya pavisitv� garukakiccakara��ya2 osakkanto addasa a��atarasmi� gumbantare
�hita� balivadda�. Disv� upasa�kamitv� pucchi:

1. Gumbantara� pavisitv� cirak�la� �hito asi,


Catuppada� na phandeti, balivaddo va dissati.
Peto bha�ati:
2. Peto'hamasmi bhaddante duggato yamalokiko
Balivaddo bhavitv�na cirak�la� �hito idha.
Thero bha�ati:
3. Ki� tay� pakata� pubbe yassa p�passa hetun�
Balivaddo bhavitv�na cirak�la� �hito tuva�?
Peto bha�ati:
4. Aha� at�tamaddh�na� ahosi�. G�miko idha
Anur�dhapure pubbe tharukamma�3 (?) Karomaha�.
5. Ta�k�le kassapo buddho uppanno lokan�yako,
Tassa buddhassa saddhammo dippate d�pala�jake.
6. Ta� d�pa� upaniss�ya viharu� jinas�vak�,
Tesa� ca bhojanatth�ya s�lameka� kari�su te.
7. Ta� s�la� atip��etv� dha��ab�j�ni nikkhipi�.
T�ni b�j�ni sabb�ni sa�vir��h�n� sattahe
8. Tattha (b�j�ni disv�na nappavisanti bhikkhavo.
Atikkantamhi satt�he) mama khettesu ropit�.
9. G�mak��o tad� hutv� bhikkhuparibhava�karo
V�retv� �sanas�la� tesa� ph�su� nad�sa' ha�.
----------------------------------------------- ------------------
1. [H.] V�mavanaddig�me. 2. [H.] Garukiccakara��ya
3. [K.H.] Garukakamma� kasimma� (?)
[SL Page 056] [\x 56/]

10. Eta� kamma� karitv�na (tattha k�lakato aha�


Balivaddo) bhavitv�na petadukkha� labh�maha�.
11. Aph�suka� karitv�na s�lavant�nam�disa�
Ph�suka� natthi me ki�ci sabbarattindivampi ca
12. Kassapassa ca buddhassa gotamassa ca satthuno
Etthantare'ya� pa�hav� va��hit� sattag�vuta�.
13. Vass�na� ga�an�' sa�khy� atikkant� bah� gat�
Gacchato petaloka� me �hito k�yo vipaccati
14. Piv�mi na bhu�j�mi, na nisajj�4 na ca�kamo;
Hatthap�d� na phandanti ti��hatova sato mama.
15. Id�na'v�ci� gantv�na bhottabba� tassa sesaka�
Pam�dalobhaja� kamma� eva� ta� vipula� gata�.
16. Eva� dos�vaha� hoti apar�dho gu��dhike;
Gu��vahopi so hoti 'gu�avantesu t�disu.
17. Ma� disv�na tuva� bhante pasu� dukkhena ruppita�
Manuss�na� nivedetha s�dh�na� b�dhane phala�.
18. Ma��ape rukkham�le v� s�l�ya sayan�ghare
S�dh�na� vasanatth�ya tattha p��a� na k�raye.
19. S�dh�na� p��ana� katv� patv� petagati� hi so
Vedeti ka�uka� dukkha� yath� vedema'ha� idha.
20. Sa�ghaph�su� karitv�na labha� sugatiy� sukha�
Sabbadukkhakkhayo hoti dhammap�tissa bhikkhuno.
Eva� so peto attano kamma� therassa nivedetv� sattadivasa� petattamhi �hatv� tattha
k�la� karitv� av�ciniraya� pavi��ho.

Balivaddapetavatthu a��h�rasama�.
----------------------------------------------- ------------------
1. [H.] Na nipajje.

[SL Page 057] [\x 57/]

(19. Sa�ghasantakapamattavatthu.

Evamanusuyyate: sura��hajanapade s�huthale1 ���rab�lapa��ane porim�siy�2t�re


ko��ap�divih�ro3 n�ma hoti. Tasmi� vih�re p�mokkho bhikkh� issariyavat�ya ta�
vih�ra� visamena paribhu�ji. Tassa mara�ak�le sampatte kharo vy�dhi uppanno. Ta�
vejj� disv� upa��h�ke niv�renti: 'imassa bhikkhuno p�n�ya� m� detha, dinne vy�dhi
va��heyy�'ti.

S�dh�ti vatv� upa��h�k� p�n�ya� n�da�su. So a��harattasamaye p�n�ya� alabham�no


ta�h�bhibhuto ta� dukkha� asahanto saya� u��hahitv� attano karaka� �masi; ta�
rittaka�j�ta�. Ovarak� niggantv� paribhogagha�a� par�masi; tampi rittaka� j�ta�
tato gantv� p�n�yac��i� par�masi; s�pi rittak� j�t�. Ta��ka� gantv� par�masi; tampi
rittaka� j�ta� tato gantv� porim�sinadi� passi; s�pi rittak� j�t�. Ta� nir�daka�
sukkha� nadi� uttaritv� cintesi: mayha� apu��avip�kena sabbattha p�n�ya� kh��a�,
avassa� may� vacitv� petaloka� gantabba�. Ida� pubbanimitta� paccakkha� mama
dissati. Pabh�t�ya rattiy� kathentassa me bhikkh� na saddahissant�ti attano
nah�nas��ika� parat�rarukkhe bandhitv� puna oti��o ovarake nipajji. So vibh�t�ya
rattiy� bhikkh� �mante tv� sabba� kathesi:

1. Idh�ha� �vuso ratti� pip�s�dukkhap��ito


Ta� dukkhamasahantova �lay� nikkhami� tad�.
2. �lay� nikkhamitv�na p�sito a��harattiya�
Karaka� �masitv�na na labhi� p�niya� aha�.
3. Tatheva paribhog�ni p�n�yac��iyo pi ca
�ma��hamattak� sabb� rittak� parivattit�.
4. Bhinna-a�janava���bha� s�tala� nimmala� jala�
Dakapu��ata��k�pi rittak� parivattit�.
----------------------------------------------- ------------------1. [H.] S�huvale.
2. [A.B.] Podim�siy� 3. [A.B.] Ko�a�acari.
[SL Page 058] [\x 58/]

5. Acch� v�lukasa�jann� sabbak�lampi sandati


(Porim�s� nad� v�p�) rittak� parivattit�.
6. Ta� nadi� uttaritv�na t�re �hatv�na'ha� tad�
Sa�viggam�naso hutv� eva� cintemi t�vado:
7. Aho acchariya� kamma� kata� dukkavip�kada�
May�1 me p�pam�gamma paccakkha� kammam�disa�.)

Bhikkh� na saddahanti. Laggita� s��aka� gahetv� �netv� nikka�kh� bhavissatha.

8. Tassa ta� vacana� sutv� eko bhikkh� vicakkha�o ta� nadi� uttaritv�na �nay�
dakas��aka�.
9. Ta� ca disv�na (te bhikkh� sa�viggam�nas� ahu�.
So bhikkh�) bhikkh�majjhamhi ida� v�kya� ud�ray�:
10. Bhavat� sa�gh�ka� l�bha� appa� v� bah�ka� pi ca,
Tassa l�bhassa sabbassa issariya� kata� may�.
11. Imassa ettaka� detha, asukassa ca ettaka�,
(Thoka� detha bahu� detha; m� deth�ti niv�rayi�)
12. Eva� issariya� katv� datv�na sa�ghasantak�
Sacchandena pariccatta� yath� me sakasantaka�.
13. Mama� disv�na sabbe te bh�yatha sa�ghasantak�
Bh�yitv�2 appam�dena gha�etha buddhas�sane.
14. Gha�etv� v�yamitv� ca bh�vetv� amata� pada�
Dhammap�tissa bhikkhussa piya� dhamma� labhissath�ti.
15. Eva� so attano dukkha� nivedetv�na bhikkhuna�
Tattha k�la� karitv�na petaloka� gato tad�.

Sa�ghasantakapamattapetavatthu
Ekunav�satima�.

1. Mayha� (sabbesu) 2. [A.B.] Bhayena.

[SL Page 059] [\x 59/]

(20. Taru�abhikkhuvatthu.)

Evamanusuyyate: susamiddhajanasamiddhe dhuvasassanipphattiyutte subhikkhubahule


khamasukhaniv�se1 dasadis�vissutayase sabbak�laraman�ye
saddhaup�sakasa��aga�asevite sura��hajanapade vissutag�me g�mav�sa� niss�ya
a��ataro taru�abhikkhu pa�ivasati, pam�davih�r� sakalarattiy� bhikkh�ti n�ma�
dh�rento apa�icchannakammanto p�ka�apadoso (ahu.) Eva� vasantassa tassa bhikkhuno
bhariy� gabbhin� j�t�. So ta� gabbhaparipakkak�le vij�yanatth�ya m�tu ghara� hari.
S� pana maggantare a��atarasmi� gumbantare vij�t�. So ta� lohitamakkhita�
duggandhini� vir�pabh�ta� disv� sa�viggo hutv� bhayabh�to pa�ikk�lasa��a� upp�detv�
cintesi:

1. Tavamattapa�icchanna� k�ya� kimikul�kula�


Abbhantara� apassanto,2 b�hirena rato aha�.
2. He��hato p�dapariyanta�3 upari kesamatthaka�
Samala� paripu��a� ta� asuci� p�tigandhika�.
3. Kes� lom� nakh� dant� taco ca pa�cak� ime,
Ima� sar�ra� cha��etv� mohena ramat� mano4
4. Bh�tato'd�ni pass�mi antop�tigati� idha
Lohita� lasika� ma�sa� go��n�'gh�tana� viya.
5. Dhiratthu vatima� k�ya� jeguccha� ca as�raka�.
Vajjita� sabbavi���hi, sabbab�l�bhinandana�.
6. �dise p�tik�yamhi pubbe abhirato aha�
R�g�bhibh�to samm��ho vipar�tena cetas�,
7. Dujj�va� hi aha� j�vi� labhitv� jinas�sana�, soha� s�la� nira�katv� imamhi
p�tike rato.
8. Pariyatta� ala�katv�na pam�dagamane mama
Gahetv� puna pabbajja� samp�dess�mi s�sana�.
----------------------------------------------- ------------
1. [K.] Sam�nasukha-. 2. [A.B.] Pasant�na�. 3. [A.B.] P�dayamaka�.
4. [K.] Mama mohena rammati.

[SL Page 060] [\x 60/]

9. Kili��ho'ha� kilesehi r�gadosa(mal�)dihi,


Saddhammatittha� gantv�na dhoviss�mi ca ta� mala�.
10. Eva� so cintayitv�na da�ha� katv�na m�nasa�
Sa�vegabhayasantatto pabbajj�ya mana� kari.

Eva� so cintayitv� asubhasa��a� manasikaritv� ta� itthi� m�tuy� g�ma� netv�


nivattetv� yena cittago5 n�ma vih�ro atthi, ta� vih�ra� gantv� tasmi� vih�re
siggavo6 n�ma thero cha�abhi��o pa�ivasati, ta� thera� upasa�kamitv� pabbajja�
y�ci:
11. Ghore sa�s�rasotamhi kilesagahasevite
Vuyhanta� caturoghehi dhamman�v�ya uddhara.
12. Sa�s�rogha� tarantassa bandhane sayitassa me
Bandhana� chindanatth�ya satthu dhamma� dad�hi me.
13. D�ghak�la� tarantassa r�gadosatamaggin�
Av�pasantad�hassa dehi me dhammap�niya�.
14. (Vy�dhimh� uddharitv�na pariyu)��h�na p�sako
Khajjam�na� kilesehi dehi me dhammabhesaja�.
15. An�tha� kapa�a� nara� patanta� narake �hita�
Uddharehi mama� n�tha, anukamp�ya cetas�.
16. Accayo ma� accagam�7 (pam�davasagatassa me)
Ta� sabba� adhiv�setv� pabb�jehi mama� vibh�.

Tena eva� y�ciyam�no so thero ta� pabb�jesi. So thero c�nukampam�no hutv� (eso
an�gato arahattassa upanissayo bhavissat�ti. So pabba)jitv� ara��e rukkham�le eko
adutiyo viharanto gha�ento v�yamantopi visesa� alabhanto puthujjano yeva na
cirasseva k�la� katv� tasmi� yeva (rukkhavi�ape8 opap�tiko d�rako) hutv� nibbatti.
Ta� a��ataro
----------------------------------------------- ----------------
5. [B.A.] Cittabh�. 6. [K.] Cittago. 7. [K.]Accayi pubbe. 8. [K.]Rukkhas�kh�ya.

[SL Page 061] [\x 61/]


Bhikkh� passitv� gahetv� citt�bhatherassa9 santika� nesi. Thero passitv�va a���si:
aya� daharo so taru�abhikkh�ti. Ta� bhikkhu� etadavoca:

17. Idha10 le�e nikkhipitv� ima� posetha d�raka�


Mah�v�ro aya� jh�y� jalabhi��o bhavissati.
18. Pivitv� �game sabbe adhigantv�na s�sana�
Dhammatthakusalo tehi nipu�o so vis�rado.
19. Parav�da� pabhinditv� madditv� titthiye bah�
Saddhammanetti� d�petv� aneke pabbajessati.
20. Saki� vij�na� disv�na itthi� lohitamakkhita�
Sa�vega� so labhitv�na p�pu�issati ta� phala�ti.

Bhikkhu therassa vacana� sutv� d�raka� ovarake nikkhipitv� posesi. Eva� so


va��ham�no sattavassiko hutv� therassa santike pabbajitv� arahatta� sacch�k�si,
chalabhi��o catupa�isambhid�ppatto, sabba� ca buddhas�sana� adhigami. So
citt�bhatthere11 parinibbute bahunna� bhikkh�na� �cariyo hutv� y�vat�yuka� �hatv�
parinibb�yi. So parinibb��asamaye sattat�la� veh�sa� abbhuggantv� antalikkhe
nis�ditv� im� g�th� abh�si:

21. Buddhe dhamme ca sa�ghe ca magge pa�ipad�ya ca


Yassa ce sa�sayo atthi ma� pucchatha yadicchatha.
22. Buddhe dhamme ca sa�ghe ca magge pa�ipad�ya ca
Sa�sayo natthi amh�ka�, ki� te kamma� kata� pure?
So veh�se �hito bha�ati:
23. Duss�lo'ha� pure �si� s�ma��an�madh�rako
Sura��he janapadamhi pam�dam�gato aha�.
24. Appa�icchannakammanto doso me suppak�sito,
J�vikattha� na pu��attha� pabbaji� jinas�sane
25. Eva� sv�ha� pabbajitv� j�vita� kappemi s�sane
Sabbo jano ma� a���si bhikkh�na� ka��ako iti.
----------------------------------------------- -----------------
9. [K.] Cittaguttherassa 10. [K.] Etha. 11. [K.] Cittagutthere.

[SL Page 062] [\x 62/]

26. Pam�dena vasantassa bhariy� me gabbhin� ah�.


Disv� vij�yam�na� ta� j�ta� me k�mato bhaya�.
27. Tena sa�s�rabh�to'ha�12 gacchi� citt�bhapabbata�13
Puna me pabbajantassa ara��eva rato mano.
28. Tattha k�la� karitv�na hutv�na opap�tiko
Manussad�rakar�pena j�toha� vi�apantare.
29. Ma� disv त ataro bhikkhu netv� citt�bhasantike13
Citt�bhatthera�13 dassetv� posesi anukampako.
30. Yad�ha� vi��uta� patto pabbaji� tassa santike.
Pabbajitv�na'ha� khippa� arahattamap�pu�i�.
31. Labhi� s�lasam�d�na� s�ma��en�hamatthiko
Sa�vega� ta�kha�a� laddh� sampanna� me ida� phala�.
32. Sa�vejan�ye sa�vego edisova mahapphalo, tasm� lokavid� buddho va��ito dullabho
iti.
33. Eva� so ariyo thero nis�ditv�na ambare
Kamma� kammavip�ka� ca pak�sesi saya�kata�.
34. So dhammamagga� bh�vetv� dhammar�jassa s�sane
Dhammap�tissa bhikkhussa pas�dajanaka� ida�.
35. Iti subahuvidha� anekadosa�
Iti vasi iddhibalena p��ihera�
�hita-sayana-nisajja (ca�kamehi gaganapathe pak�say�) yath� bh�taleti.
Eva� so vas� iddhibala� pak�setv� parinibbuto. Tasm� parittakopi sa�vego gu��vaho
bhavat�ti.

Taru�abhikkhuvatthu v�satima�.

Iti ka��asolapa��anavatthabbena14 sa��akonti vih�rav�sikena15


�cariyadhammanandittherena kata� s�ha�avatthu v�satima� ni��hita�.
----------------------------------------------- ---------------
12. [K.] Sa�vega bh�toha�. 13. [K.] Cittagu-. 14. [H.] Ko��akasolapa��ana�-.
15. Pa��ako��ivih�ra- (os�ne dissati.)

[SL Page 063] [\x 63/]

(21. Parad�raviratavatthu.)

Evamanusuyyate: susamiddhajana - dhuvasabbasassanipphattiyutte (subhikkhubahule


sura��hajanapade janapada va�a�sake up�sabho n�ma vih�ro hoti. Tasmi� mah�nidhi
n�massa1 pabbatassa sam�pe a��ataro pi��ap�tika bhikkhu pa�ivasati, dhuta�gasev�
yog�vacaro. So pubba�hasamaya� (pi��ap�ta� �netv�) ok�se nikkhipi. A��ataro coro
sabbaratti� corakammena �hi��itv� khud�ya p��ito tassa bhikkhuno vih�ra� gantv� ta�
pi��ap�ta� passitv� eva� cintesi: sace aya� bhikkhu ida� (pi��ap�ta�) �netv� mayha�
adatv� paribhu�jeyya, rattiya� �gantv� imassa bhikkhuno pattac�vara� hariss�m�ti
nis�di. So bhikkhu hatthap�de dhovitv� cetiya� vanditv� nis�ditv� bhu�jituk�mo
tass�gamana� disv� "bhu�jatu t�v�"ti tassa bhatta� ad�si. So khud�ya p��ito hutv�
bhu�ji. Bhu�jitv� ca pana so ha��hatu��ho evam�ha: "aha� bhante pure coro pa�ibalo
tuyha� apar�dhacitta� karomi, ta� khamath�"ti. "Kham�mi �vuso"ti. Sace �vuso mayha�
vacana� karosi, pa�cas�l�ni rakkh�h�ti. "Ki� bhante pa�cas�l�n�"ti? Asuka� ca
asuka� ca �vusoti. "Na sakkomi bhante"ti. Tena hi catt�ri, t��i, dve s�l�ni
rakkh�h�ti. "Na sakk� bhante"ti. Tena hi eka�ti s�dhu eka� deh�ti. So
parad�raverama��s�la� gahetv� pakk�mi. So tassa� rattiya� a��atara� g�ma� pavisitv�
a��atarasmi� ku�umbikakule dve balivadde mahagghe passitv� a��harattasamaye ta�
ghara� p�visi. Ku�umbin� cora� passitv� vipar�tacitt� j�t�, sar�gacitt� hutv� cora�
�ha: "bho m��ava, kissa �gatos�" ti? Balivaddassa k�ra�� ti. "Bho m��ava, yadi me
vacana� karosi, ya� ya� icchasi ta� ta� dem�"ti. Coro bha�ati: ki� k�tabba� ti? S�
bha�ati:
----------------------------------------------- ----------------
1. Mah�nidi (sabbesu)
[SL Page 064] [\x 64/]

1. Yuddhappavesa� udakappavesa�2
Corappavesa� a�avippavesa�,
Girippavesa� na ga�enti satt�
Samappit� k�masukhena'vassa�ti.

K�masukhena m� �r�dheh�ti. Sace mayha� vacana� na karosi tuyha� ca �gamana�


s�tthaka� na bhavissat� ti. Coro tass� vacana� sotumpi na icchati. "Bhadde aha�
s�la� rakkh�m�"ti. Gharas�miko pana ubhinnampi vacana� assosi. So u��hahitv�
�rakkhake pakkos�petv� cora� g�h�petv� itthi� bandh�petv� cora� evam�ha: ajjatagge
samma mama bh�t�, imassa gharassa s�miko hohi, ya� ya� icchasi ta� ta� ga�h�hi.
Ima� pana cori� nikka��hem�ti ta� nikka��hesi. Coro attano pas�dabahulo hutv�
s�lagu�a� anussari.

2. Balivaddo harituk�mo pavi��ho'ha� ima� ghara�


Parad�ra� vivajjetv� patto s�lagu�a� sukha�. 3. Balivadd� ca me laddh�, laddho me
dhammabh�tiko.
Maritabbamhi �h�namhi laddha� me j�vita� piya�.
4. Sandi��hika� phalamida� ekas�lassa ettaka�
Gutt�na� nekas�l�na� bhaveyya vipula� phala�.
5. Khud�ya p��ito santo sampatto jinas�vaka�
Ekas�la� sam�d�ya �dis� siri me laddh�.
6. Luddalohitap��issa corassa p�pakammino
Tassa rakkhitas�la� hi sara�a� �disa�3 kare.
7. Jan� ye saddahitv�na s�la� rakkhanti te sad�
S�le pati��hit� sant� (mu�canti sakal� bhay�.)
8. Eva� s�lagu�a� �atv� da�ha� katv�na m�nasa�
S�lassa parip�r�ya uss�ha�va kareyya'ha�.
9. Tato vih�ra� gantv�na turito tu��ham�naso
Ta� bhikkhu� upasa�kamma (ida� vacanamabravi:
10. Et�ni pa�cas�l�ni dehi me anukampaka.)
Rakkhitabba� may� sabba� y�va dh�remi j�vita�.
----------------------------------------------- ------------------2. [K.]
Udadhippavesa�. 3. [H.] M�disa�, [K.] M�nasa�.

[SL Page 065] [\x 65/]

11. (K�maviratiko hutv�) soha� rakkh�mi ta� s�la�


S�larakkha� karitv�na muttosmi mara�� bhay�.
12. Id�ni sotumicch�mi duggatissa mahabbhaya�.
Uddharehi mah�v�ra mama� kappiyak�raka�.
13. P��itassa jighacch�ya anna� dinna� tay� pure,
P��itassa jah�pehi(?) S�la� n�yaka dehi me.
14. Tassa vacana� su�itv�na so thero bh�vitindriyo
Anukamp�ya ta� cora�. Ida� vacanamabravi:)
15. S�dhu sappurisa te demi s�l�ni sara��ni ca
S�la� sara�am�d�ya mu�c�hi duggat�bhay�.
16. Amanussamanuss�na� tiracch�nampi p��ina�
Viss�san�yo sabbesa� hoti (so s�lav� naro.)
17. Devesu devasampatti manussesu ca sampad�
Ariyasampattil�bh�ya tuyha� hetu bhavissati.
18. Tattheva ca nis�ditv� paggahetv�na a�jali�
Aggahesi mah�coro s�l�ni sara��ni ca
19. S�larakkh�ya so suddho dhovitv� p�paka� mala�
Dhammap�ti� piya� katv� coro j�to up�sako.

So hi tatoppabh�ti tisara�agato pa�casikkh�padiko up�sako dhammap�ti ca hoti.


Parad�raviratavatthu ekav�satima�.
---------------------

(23. Lohabh�janavatthu.)

Evamanusuyyate: susamiddhajanasamiddhe dhuvasabbasassanipphattiyutte


subhikkhubahule sujanapadava�a�sake sura��hajanapade upasi�go1 n�ma vih�ro hoti.
Tasmi� vih�re a��ataro arah� sa�ghassa paccayalohabh�jana�2 sabbak�le p�jesi. Tato
aparena samayena (pavatta-
----------------------------------------------- ------------------1. [A. B.]
Upasibho. 2. Paccayalohabh�jana� (sabbesu.) Nigamanag�th�su rajanapacana
lohabh�jana�ti dissati.

[SL Page 066] [\x 66/]

L�bhehi cu��ehi vilepanehi v� p�retv� thero pana parinibb�nak�le bhikkhusa�gha�


sannip�tetv� arahattassa vy�kara�a� av�karonto s�han�da� nadi:

1. Buddhe dhamme ca sa�ghe ca magge pa�ipad�ya ca3)


Yassa'tthi sa�sayo, ettha ma� pucchantu yadicchat�ti.
2. Buddhe dhamme ca sa�ghe ca magge pa�ipad�ya ca
Sa�sayo natthi amh�ka�, eka� pucch�ma sa�saya�
3. Na th�pa�4 buddhapa�ima� na ca dh�tu�5 mahesino,
Sa�ghassa bh�jana� loha� p�jesi kena hetun�?
4. Tadeta� vacana� sutv� suvimutto an�savo
Vattam�na� pavedento6 ida� vacanamabravi:
5. "Pubbe anariyo hutv� assaddho ahiriko ahu�,
�r�madassanatth�ya upasi�ga� up�gami�.
6. Ta� giri� abhir�hitv� b�h�ya pi ta� l�laya�7
S�l�ya pavisitv�na bhattas�la� up�gami�.
7. Tattha gantv�na pass�mi ta� s�la� sa�ghasantaka�
Appassuto ma��am�no va��a� pabhassarath�laka�.8
8. Di��hamattena ta� mayha� coreyyap�pakammino9
Lohakammena sa�yutta� theyyacitta� tad� ahu.
9. Gahitassa ima� loha� haritu� dukkara� iva,
Bhikkhuvesa� karitv�na hariss�mi yath�sukha�.
10. Teneva theyyacittena bhikkhuveso kato may�,
Bhikkhuvesena ta� loha� haritu� me natthi antara�.
11. Na saddh�ya na pemena upasi�ga� up�gami�
Coro lobhena cittena �gato lohak�ra��.
12. Corassa p�pakammassa ta� loha� h�tuk�mino
Sajjh�ya� v� padh�na� v� k�tu� mayha� na ruccati.
----------------------------------------------- -----------------
3. Ime p��h�. [K.] Potthake yeva dissanti. 4. [B.A.] R�pa�. 5. [A.B.] Na ca d�si 6.
[A.B.] Padhovanto 7. [A.B.] Sila� �l�visitv�na. 8. [A.B.] Suko�ita� dhana� pati
bahus�la� sapp�ya�. 9. [A. B.] Codeyya�

[SL Page 067] [\x 67/]

13. Mama nil�naka� disv� karu��hitam�naso


Upajjh�yo gahetv� ma� saka� le�a� up�gami.
14. Abhigantv� saka� le�a� nis�ditv�na �sane
Kamena ovaditv�na arahatte nivesi ma�.
15. Na buddhe bhatti amh�ka�, na dhamme na ga�uttame,
Etiss� lohiy� lobh� pabbaji� jinas�sane.
16. Na s�le bhatti amh�ka�, na jh�ne bh�van�ya ca,
Etiss� lohiy� lobh� pabbaji� jinas�sane.
17. Na seyye bhatti amh�ka�, na vatthe, na ca bhojane,
Etiss� lohiy� lobh� pabbaji� jinas�sane,
18. (Tasm� ak�sa'ha� p�ja�) etasmi� lohabh�jane
Ga�h�tuk�mo �gantv� pattosmi acala� pada�.
19. Loham�ramma�a� katv� ah� me'bhirat� idha,
Eva� gu�a� saranto'ha� (ta� loha� abhip�jayi�
20. Eva� so ariyo dh�ro chetv�na sabbasa�saya�).
Dhammap�tipiya� dhamma� pak�setv�na nibbutoti.

Lohabh�janavatthu dv�v�satima�. ------------------

(23. Baddhahatthin�gavatthu.) Evamanusuyyate: susamiddhajanasamiddhe


dhuvasabbasassasampattiyutte sura��hajanapade subhikkhubahule sujanapadava�a�sake
accimantaselo1 n�ma pabbato. Tassa pabbatassa guh�ya� a��ataro arah� chalabhi��o
mahiddhiko mah�nubh�vo pa�ivasati. A��ataro pi hatthin�go (ta� pabbata� upaniss�ya
viharati. Sad� yeva) therassa upa��h�na� karoti. Ta� a��ataro vanacarako disv�na
ujjenikassa ra��o �rocesi: "�diso deva hatthi ara��e atthi, lakkha�asampanno
r�jayoggo"ti. R�j� sutv�va ta� hatthi� g�h�pesi. Ta� hatthi� therassa s�mant�
vicaritv�
----------------------------------------------- -----------
1. Acchimanta (sabbesu).

[SL Page 068] [\x 68/]

Rodanta� pariv�retv� r�jakula� �nesu�. Thero r�j�na� j�nitv� ujjeni� pavisitv�


hatthipurato a��h�si. So thera� disv� s�se so��a� nikkhipitv� bhiyosomatt�ya
karu�a� roditu� pavatto. "M� puttaka ukka��h�si, na ki�ci k�tabba� y�va ra��o
y�c�m�"ti ass�setv� gantv� ra��o purato �hatv� y�ci:

1. Ara��ato mah�r�ja, �gato'smi tavantike,


Sace ca tuyha� agaru eka� y�citum�gato.

R�j� bha�ati:

2. Kuto �gacchasi bhante, ki� tuva� mama y�casi?


Tamattha� br�hi me pu��ho, kenatthena idh�gato?

Thero bha�ati:

3. Sura��hato mah�r�ja, ujjeni� �gato aha�,


Hatthissa mocanatth�ya, tamattha� parip�raya.

R�j� bha�ati:

4. D�rato �gato bhante, k�yo tuyha� jar�turo,


Hatthissa muttisambandha� ki� tesa� s�dhu j�vita�.

Thero bha�ati:

5. Sisso mayha� mah�r�ja, upa��h�ko aya� gajo,


Yadi'ha� ta� na moceyya�, mara�a� so nigacchati.

R�j� bha�ati:

6. Tuyha� sisso katha� hoti? Katha� n�ma upa��hako?


Katha� so mara�a� y�ti? Ta� vitth�ra� su�omaha�. 7. Su�ohi ta� mah�r�ja, yadi ta�
sotumicchasi,
Anupubba� pavakkh�mi, yath� ta� vattam�naka�.
8. Sura��hasmi� janapade pan�'do p�ka�o aya�
Accimantoti1 n�mena pabbato so jan�dhipa,
----------------------------------------------- ---------------
1. Acchimanto (sabbesu)

[SL Page 069] [\x 69/]

9. Tasmi� pabbatapabbh�re le�amatthi mam�laya�,


Ta� le�a� upaniss�ya vihar�mi yath�sukha�.
10. Mama le�assa s�mante ek� vasati hatthin�,
S� gabbhin� gahetv�na tamhi yeva vij�yati.
11. Puttake j�tamatteva yakkhin� pubbaverin�
Pis�cayoniy� j�t� s� kh�dati nirantara�.
12. Upaddavena teneva a��it� hatthin� tahi�
Eta� puttakam�d�ya mama le�a� up�gami.
13. Le�a��h�namhi kalabha� hatthe katv�na hatthin�
P�tetv� p�n�ya� sabba� hatthena puttaka� ad�.
14. Mayha� ca puttaka� dinna� s� disv�na pis�cin�
(Gahetu� ta� upagat�2) may� hatthena ch�dito.
15. Hatthena ch�dita� disv� mama passe pis�cin�
Ta� gahetumasakkont� nir�s� niggat� tato.
16. Eva� sambandhiko3 r�ja, mama� niss�ya so gajo,
Mama� upa��hahitv�va v�tin�meti sabbad�.
17. Tatth�kata� yattaka� te n�tikatt�tin�maka�
�c�rena vinetv�na sisso bhavati so mama.
18. Taru�o me'nusocanto so hi baddho mamantare
Tasm� hi ma� apassanto mara�a� so nigacchati. 19. Anugacchati gacchanta�,
ti��hantamanuti��hati,
(Th�pa� vandana) k�lepi vandita� anuvandati.
20. Yad� gacch�mi pi���ya tad� gacchati gocara�,
Pa�hama� yeva �gantv� ti��hati le�asantike.
21. Pis�c�hatthato mutto tava hattha� (up�gato
Ta� ca eva� mah�r�ja vasatu4 so yath�-)sukha�.

R�j� bha�ati:
22. Pa�imu�c�mi ta� hatthi�, karomi tava s�sana�,
Karomi tuyha� ov�da�, ma� t�rehi ap�yato.
----------------------------------------------- ---------
2. [K.] Ta� senan�saka� �atv�. 3. [A.B.] Sambandhi mah�r�ja.
4. [A. B.] Passatu.

[SL Page 070] [\x 70/]

23. (So r�jahatthato mutto tu��ho muditam�naso


Muhuttena) hi gantv�na sura��hassa patha�gato.
24. Moc�petv�na ta� hatthi� thero'nilapathena so
Dhammap�ti� mah�r�ja� s�sayitv�na so gato.
25. Pis�cahatthato mutto (mutto ca r�jahatthato
Kaly��amittam�gamma so) mu�cittha ap�yato.

So hatthin�go y�vaj�va� therassa p�ricariya� katv� sagga� gato. Theropi tattheva


parinibbutoti.

Tev�satima� vatthu
----------

(24. Makka��vatthu.)
Evamanusuyyate: susamiddhajanasamiddhe dhuvasabbasassa sampattiyutte
subhikkhubahule janapadava�a�sake sura��hajanapade v�kkhi��anagara�1 n�ma
mah�nagara� hoti. Tasmi� nagare a��ataro pi��ap�tac�riko bhikkhu pi���ya carati.
Tattha a��atar� d�s� ala�k�rehi eka� makka�i� ma��etv� ka�iy� dh�rent� �bhi��ati.
So bhikkhu passitv� j�nantopi pucchi:

1. Surattavatthavasan� lomas� ma��as�sak�2 tanuhatthap�d� vimukh� bhaggan�s�


vir�pik�
2. Suva��akey�ravat� suva��apa�ima��it�
Sukhalakkha�ava���bh� eti k�(?) Kassa d�rik�ti(?)

D�s� bha�ati:

3. Giriduggacara� nicca� pabbatac�ri rukkhaga� (?)


Ta� ta� pu��a� vipaccanta�3 ka�iy� makka�i� dhari�ti.
Bhikkhu bha�ati: ----------------------------------------------- -------------
5. [A.B.] Akhilapa��aso 1 [H.] Vikki��a nagara�. [K.] Vikkhi��anagara�. 2. [A.B.]
Bha��as�sak�. 3. [A.B.] Pu��avippasanta�. [Sihala07]

[SL Page 071] [\x 71/]

4. S�lav� sippavanto ca pa���vanto bahussuto


J�tim� va��avantopi pu��ah�no na ediso.
5. Duss�lo sippah�no ca appapu��ena bahussuto
H�najacco vir�popi pu��ayuttova �diso.
6. So�a - makka�a - suk�di hatthi - assa - pas�nipi
Dissanti sukhit� pu���, na manuss� apu��av�.
7. Tiracch�nagatass�pi yadi pu��a� vipaccati.
Kima�ga pana macc�na� devadatta�4 vipaccati.
8. Tasm�hi pu��a� k�tabba� pa��avantena janatun�,
Pu��av� sukhito hoti yattha yattha vipaccati:
(D�s� bha�ati:)
9. Karohi bahupu���ni paj�nanto mah�muni
Bahussuto sutadharo paris�su vis�rado.
10. Dhammar�jassa vacana� saddahanto vicakkha�o dhammap�ti� piya� katv� deti d�na�
punappuna�.

So bhikkhu makka�i� disv� pu���ni pak�setv� pakk�mi.


Catuv�satima� vatthu.
-----------

25. Vibbhantakacora vatthu.

Evamanusuyyate: kok�nijaka��agiri1 n�ma pabbatavih�ro hoti. Tassa avid�re a��atara�


le�a� niss�ya a��ataro �ra��ako bhikkhu pa�ivasati appiccho santu��ho dhuta�gasev�.
Tato a��ataro coro pa�casatamattehi corehi saha ta� le�a� upasa�kamitv� bhikkhu�
pucchi:

1. Puvch�maha� tuva� bhante, le�e abhirato tuva�,


Imasmi� le�e vasato kati sa�vacchar� gat�? Bhikkh� bha�ati

----------------------------------------------- ----------------
4. Devatatta� (sabbesu) 1. [H.] Ka��hagiri.

[SL Page 072] [\x 72/]

2. Chabbass� paripu���ni vuttho asmi� nirantara�


Eko adutiyo samma, migabh�tena cetas�.

Coro bha�ati:

3. Chabbass�ni vasitv�na ki�ci adhigata� tay�


Sam�patti�va jh�na� v� maggo abhi���pi v�.

Bhikkhu bha�ati:

4. Na sam�patti, najjh�na�, na maggo, n�dhicetaso2


S�l�ni sodhayitv�na viveke'bhirato aha�.

Coro bha�ati:

5. S�lamattena tva� bhikkhu mahanta�pi vin�sayi,


Gha�ehi khippa� yogena arahattassa pattiy�.
6. Vass�ni dv�das�neva pabbajitv�na'ha� pure
Vuttho imasmi� le�asmi� abhi���p�rami� gato:
7. Dibbacakkhu� visodhesi� dibbasota� vikubba�a�
Pubbeniv�sa� abhi��� a���si� param�nasa�.
8. Eva� abhi���l�bh� hi ahosi� paric�raya�
Pamatto arahatt�ya tatthev�bhirato aha�.
9. (Tato kad�ci s�ya�he nikkhamitv�na le�ato dv�rab�hampi) gantv�na a��h�si�
jh�navu��hito.
10. Tasmi� mayi �hite sante eka� gop�ladh�tara�
Abhikkha�a� ta� addakkhi� (ala�k�rehi bh�sita�
11. Di��hamattena tassa� me r�gacitta� samu��hita�.)
Eva� upa��hite r�ge mu��hassat� tad� ahu�.
12. Teneva r�gacittena vibbhamitv�na s�san�
Gavesam�no ta� itthi� corakamme pavattita�.
13. So'ha� coro (bhavitv�na a��e core sam�dahi�3)
Pa���samatt� te sabbe s�r� dh�r� vicakkha��.
14. Tehi corehi gantv�na ta� ghara� gahita� may�.
Pasayha'tikkamitv�na s� itthi gahit� may�.
----------------------------------------------- -----------
2. [K.] Na maggo'bhi��acetaso 3. [H.] Sam�dayi.

[SL Page 073] [\x 73/]

15. Tadattha� me pamattena kata� p�pa� anappaka�,


Ava��e ka�uke ghore ap�ye gatig�miko,
16. Tassa dhammassa het� hi vilumpetv� mah�jana�
Sa�cayitv� dhanadha��a� k�me titti navijjati.
17. K�manimittena me na��h� ye laddh� me gu�� pure jh�n�bhi���sam�patt� kevala�
samatha,tthik�.
18. Mayha� sutv�na sappa��a sa�vego hotu te idha.
M� cittassa vasa� gaccha, m� pam�dena vinassatu.
19. Cittassa hi vasa� gantv� ye pam�davas�nug�
Te anek�ni dukkh�ni anubhonti pam�dino
20. �yu kh�yati pacch� te, saddhammo parih�yati,
Sa�vego natthi te yasm� tasm� yoga�'nuyu�jatha.
21. Evovadiyam�no so bhikkh�'hosi jitindriyo,4
Yu�jitv� nappamajjitv� arahatta� ap�pu�i. 22. Sen�pati so santu��ho sa�ka��hitv�
saka�5dhana�
Sabbe core sam�netv� p�s�da� tattha k�rayi.
23. Corov�dappabh�vena laddh� saddhammasampada�
Dhammap�ti� piya� katv� nibbuto hoti so vas�.
24. Ta� nibbuta� p�ka�a� tu satthus�sanak�raka�
Sabbaverabhay�t�ta� pa�ami�su sadevak�.
25. Tasm� hi s�lamattena s�sanena sutena v�
Santosa� nappasa�santi appatv� �savakkhaya� ti.

Eva� �dis�nampi abhi���l�bh�na� citta� aparisuddha� hoti, kasm�? Puthujjanadosena


ko pana v�do tuccha puthujjanes�ti.

Pa�cav�satima� vatthu.
-----------
----------------------------------------------- -----------
4. [K.] Bhikkhupi p��itindriyo. 5. [K.] Sen�sana� pati tu��ho sa� kamma tisaki�.

[SL Page 074] [\x 74/]

(26. Gandh�racoravatthu.)

Eva manusuyyate: gandh�rajanapade kira a��atarasmi� vanasa��e pabbatale�a�1 niss�ya


a��ataro bhikkhu pa�ivasati sam�dhijh�narato cha�abhi��o mahiddhiko mah�nubh�vo. So
pubba�hasamaye niv�setv� pattac�varam�d�ya pi���ya cari. Tassa pi���ya pavi��hassa
a��ataro coro ta� bhikkhu� passitv� pi��hito anubandhitv� cintesi,

1. Mayha� ki�ci aya� bhikkhu adatv� yadi bhu�jati


Imin� tikkhasatthena kucchi� ph�lemi tassa'ha�.2
2. So �gamma saka� le�a� nis�ditv�na �sane
Bhu�jiss�m�ty�'masanto �gata� coramaddasa.
3. Corassa cittama���ya so vas� munipu�gavo
Tasseva anukamp�ya eva� cintesi t�vade:
4. "Aya� so dummat� coro m�reyya yadi m�disa�
Bahu� apu��a� katv�na gaccheyya naraka� bhusa�.
5. Ya� n�n�ha� ima� pi��a� madditv� sabbamekato
Etasseva padass�mi, so bhu�jatu yath�sukha�."
6. Eva� so cintayitv�na pakkositv�na ta� nara�
Pattena saha madditv� tasseva upan�mayi.
7. Ta� pi��a� so gahetv�na muducitto tad� ahu,
Dve bh�ge ta� karitv�na ekabh�ga� ad�si so.
8. Ekabh�ga� saya� bhutv� pasanno tu��ham�naso
Dhanukal�pam�d�ya pakk�mi yena patthita�.
9. Tato coro ghara� gantv� tu��ho attamano hi so
Sakabhariy�ya �cikkhi ta� sabba� vattam�naka�.

Tato tassa p�passa mara�ak�le nirayanimitt�ni p�tubh�t�ni. So disv� bhariya�


pakkositv� �ha:

10. Surattaratta (va���bh�, dissanti j�lam�lin�


Purato atthi t� mayha�, nirayamhi bhavissa'ha�
----------------------------------------------- ---------------
1. [K.] Pabbatakha��a�. 2. Therassa (sabbesu)

[SL Page 075] [\x 75/]

11. Bahu) p�p�ni katv�na j�vita� kappita� may�,


Bhottabbameva niraya� natthi me ettha sa�sayo.
12. Tassa ta� vacana� sutv� bhariy� etadabravi:
(M� bh�yittha mah�v�ra sugati� tva� gamissasi

Coro bha�ati)
13. Kuto sugati amh�ka� nicca� kibbisak�rina�?
Duggati yeva gantabb�, p�p�na� phalam�disa�.

Bhariy� bha�ati:

14. Vanantare vasantassa s�lavantassa bhikkhuno


(Bh�gad�na� tay� dinna� id�ni) tamanussara.
15. S�dh�ti sampa�icchitv� itthiy� suppavedita�
Niray�ramma�uppanne ta� ca bhikkhu� gu��dhika�
16. Passa sugatigamana� tuva� therena dinnaka�
Pi��a� datv� puna tassa......
Ap�yagamana� chetv� saggamagga� gato hi so.
17. Tasm� appampi d�tabba� dakkhi�eyyesu t�disu
Natthi d�nasama� y�na� sabbasuggatig�mina�.
18. D�nas�larat� hotha, bh�van�bhirat� sad�,
Patthayam�n� (?) Lokassa dhammap�tikar� bhusa� (?)

Coropi tena cittappas�dena tattheva cavitv� devesu uppannoti.

Chabb�satima� vatthu.
-----------

(27. Kontiputtattheravatthu.)

Evamanusuyyate: sukatakatapu��o sujanajanasa�sevito asoko dhammar�j� ahosi. Tassa


ra��o catt�ro vanacarak� jan� catuddisa� gacchant�, ra��o pu��ena nibbatt�ni
vanacarak�ni ara��e pariyesam�n� vicaranti. Tesu eko vanacarako maggavim��ho hutv�
himavantappadese amanuss�dhiggahita� mahanta� kant�ra�

[SL Page 076] [\x 76/]

P�visi. Bahupupphaphalabharite vanasa��e v��amiganisevite tattha eko t�paso


vanam�lapattaphal�h�ro pa�ivasati. So vanacarako t�pasa� passitv� upagantv�
vanditv� a��h�si. T�paso sammodan�ya� katv� vanam�lapattaphalehi santappetv� attano
aggis�la� ad�si. So tattha nipanno, pabh�t�ya rattiy� t�paso
vanam�lapattaphalatth�ya gacchanto vanacaraka� bha�ati,

1. Idheva puttaka hohi, m� ca ukka��hito bhava,


Eta� ta��ka� m� gaccha1 dukkhito t�va hessat�ti2 vanacarako �ha:

2. Idheva t�vaha� homi, karomi tava s�sana�,


Tva� yeva sara�a� mayha�, na gacchiss�maha� tahi�:

Eva� ta� vanacaraka� t�paso sad� yeva vatv� pakk�mi. Vanacarakassa ekad� eva�
citta� uppanna�: kissa ma� aya� t�paso vadati? Hand�ha� gaccheyya� ta��ka�
da��hu�ti. Eka divasa� tattha gantv�na nil�no pekkhati. Addasa ta� ta��ka�
caturassa� sutittha� sop��apatima��ita�, akalala� sucivimalajalabharita�,
j�tic�taka - pa�kaja3 - savimutta - tilaka - vakula - n�gapupph�malak�di -
kusumasam�ki��a�, surabhisugandhacu��av�sitas�todaka, tattha kinnar�ga�� udakak��a�
k��anti p�s�dik�yo dassan�y�yo devaka��� sadis�yo. T� kinnariyo disv�na vanacarako
r�gapa�ihatacitto hutv� att�na� sandh�retu� asakkonto aggis�la� pavisitv� nipanno,
r�gavegena vedhanto, sayena muccham�nasa�j�tamano mahaggha� bhojana� abhu�janto
chabb�dhena supantena (?) Supi, t�pasopi ara��ato �gantv� aggis�la� pavisitv� ta�
vanacaraka� pucchi:

3. U��hehi putta, ki� sesi? Ara��� �gato aha�,


Vanam�laphala� bhu�ja, piva tva� s�tala� jala�.
Vanacarako bha�ati:
----------------------------------------------- --------------
1. [A.B.] �gantv�. 2. [K.] Te bhavissati. 3. [A.B.] C�taka sa�haja.

[SL Page 077] [\x 77/]

4. (Na piv�mi, na bhu�j�mi, mara�a� mama hessati4,


A�gama�g�ni �ayhanti, anto viparisussati.

T�paso bha�ati:

5. Kissa �ayhati te a�ga�? Anto kissa visussati?


Ki� coro p��ayi tva�? Ta� me akkh�hi pucchito. (Vanacarako bha�ati)

6. Um�pati surapati suva��o naga (rampati (?)


Anekena marati so5 yena sallena �ayhare
7. Tena sallena'ha� viddho, ya� salla� hadaya� gata�,)
Ta� salla� uddharitv�na dehi tva� mama j�vita�
8. J�n�mi puttaka salla� yena viddho tuva� idha,
Eta� tal�ka� (gantv�na passasi kinnar�ga�e.
9. Adassan�y� te putta calacittassa jantuno
Abhir�p� dassan�y� vakkhusammohak�rik�,
10. �yat� ca vis�l� ca nayan� sumanohar�,
Bhamuk� ka��han�s� ca danto��h� (atisobhan�)
11. S�sesu n�lakes� ca uresu ca payodhar�
Susso�� tanumajjh� ca hatthap�d� mud� (assa)?
12. Od�tava��ak�y� ca bh�sanehi vibh�sit�
Sa�havattha� niv�setv� vicittam�ladh�riyo
13. A��� g�yanti, naccanti, a��� t�lappah�rik�,
A��� p��issarakar�, a��� �si suvimhit�6.
14. Eva� sukhena va��h� t� kinnar� n�ma n�riyo
Manuss�na� dullabh� et� a��hakhy� (?) Nabhac�rik�.
15. Labheyya yadi t� d�ni nar�na� y� ah�riy�7
Muduk�ka�iy�8 yutt� devaka���sam�nak�.
16. Yath�pi t�lapicuno kapp�sapicuno pi ca
Eva� sar�rasamphass� kinnar�na� manoram�.
----------------------------------------------- ----------------
4. [K.] Dissati. 5. [A.B.]Aneke k�maratiyo. 6. Dassisu vimhit� (sabbesu.)
7. [K.] Asadis�. [A.B.] Am�risa. 8. [A.B.] Gatiy�.

[SL Page 078] [\x 78/]

17. Tuyha� sar�rasamphasso pharuso s�karassiva,


Amanusso vir�po ca, kinnar� m�' bhipatthaya.

Vanacarako bha�ati,

18. Patthemi kinnar� t�ta, up�ya� br�hi tva� mama,


Up�ya� uggahetv�na ga�h�mi kinnari� aha�.

T�paso bha�ati:

19. Yadi sabba� nis�mesi, up�ya� te bruv�ma'ha�


Ta� up�ya� gahetv�na ta��ka� gaccha ta� tuva�.
20. �gacchanti yadi eva� pivanatth�ya p�niya�
Potthiyo nikkhipitv�na ta��ka�9 otaranti t�.
Nikkhittak�na� potth�na� eka� potthi� pa�idaha,
21. Yad� ta��k� vu��h�ya10 pal�yissanti �san�
�hapetv� potthivipanna� kinnari� suvih�sini�
22. T�sa� majjhe �hita� yeva b�huy� na� pariggaha�11
Tuyha� niv�sana� datv� hatthe ga�h�hi kinnari�.

So s�dh�ti t�pasassa vacana� pa�issu�itv� ha��hatu��ho pabh�t�ya rattiy� sayan�


vu��hahitv� u��hite suriye catt��isahatthappam��av�rika� ta��ka� �gantv� ekasmi�
ok�se nil�yi tasmi� samaye t� kinnariyo veh�sena �gantv� potthiyo nikkhipitv�
ta��ka� oti���, yad� pamatt� k��anti, tad� so r�sikat�na� potth�na� ek� potthi�
aggahesi. Ta� vanacaraka� disv� itar� sabb� u��hahitv� attano potthiyo gahetv�
�k�sena gat�. Udakamajjhe �hit� ek�va kontikinnar� potthi� adisv� lajjam�n�
udakamajjhe a��h�si. Vanacarako attano s��aka� datv� ta� hatthe gahetv� assamapada�
�gato. T�paso te passitv� bha�ati:

23. Sapaj�patino putta, idha v�so na va��ati.


Magga� tuyha� padassemi gacchatha vo yath� sukha�.
----------------------------------------------- -------------
9. [K.] Tattheva 10. [K.] Yad� ta�ta� vavave�h�. 11. [K.] Bahiy�va na niggaha�.

[SL Page 079] [\x 79/]

T�paso pagga� padassetv� �ha: "tva� etiss� kontiy� m� pamajji, s� hi potthi�


labhitv� veh�sa� abbhuggantv� pakkamissat�"ti. S�dh�ti vatv� vanacarako kinnari�
�d�ya magga� gato. Y�va nagara� p�pu�i, t�va potthi� pariyante gopeti. Tesa�
samaggav�sa� vasant�na� kamena dve putt� j�t�, mah�tisso ca cullatisso ca.
K�lantarena so vanacarako puna ara��a� gato. Etthantare tasmi� nagare cha�a�
ghosita� yath�satti� ma��etabba�ti. Ta� sutv� kont� sapati� bha�ati: "mama potthi�
dehi, puttake anurakkha, ajja gamiss�mi"ti. So bha�ati, sapavattad�yake putte
cha��hetv� katha� gamissat�ti vatv� ta� potthi� ad�si, ya� ta� niss�ya ajja s�
gamissat�ti. S� potthi� labhitv� yena kinnar�kula� tena gat�. Putt� tass� (dvepi
pitunivesane vasanti.) Tato a��ataro arah� bhikkhu pi���ya caranto therika�
pucchati: "kassime d�rak�? Imesa� m�t�pitaro kuhi� gat�"ti? S� yath�pavattam�na�
(kathesi. Thero tesa� kusalam�la� j�nitv� therika�) anuj�n�petv� pabb�jesi. Tepi
d�rak� na cirasseva arahatte pati��hit�. Tesu eko parinibb�yi. Katha�? Ete kira dve
bh�taro p��aliputte (yeva pa�ivasanti. Tesa� eva vasant�na�.) Mah�tissattherassa
kucchismi� v�t�b�dho samu��hito j�to. So ka�i��ha� �mantetv� bha�ati: "kucchiya� hi
�vuso mayha� v�tavy�dhi samu��hito:

24. Labheyya telapasata� (v�pasameyya vedan�)


Sabh�vabhikkh�cariya� caritv� labhas� yadi,
25. Mayha� �nehi ta� tela�, a��ath� parivajjaya
Nimittakamma� vi��atti parikathobh�sanampi ca.

So eva� upp�dita� telamiccheyy�ti �hi��itu� �raddho yojanaparima��ala�


p��aliputtanagara� �hi��itv�pi ki�ci tela� na labhi12 punadivase mah�tissatthero
bha�ati:
----------------------------------------------- ----------
12. [K.] Na laddha�.

[SL Page 080] [\x 80/]

"Ajja �vuso ka�i��ha, dvepasatamatt� tel� laddhabb�, tato �na� sukha� me na hot�ti.
Puna c�latissatthero anekabhikkh� nimmi�itv� �bhi��ati. Tath�pi na laddha�. Divase
divase therassa vy�dhi va��hati, osadhampi va��hati. Etena kamena nimmi�itv�
jambud�patale mah�janapade ekasatanagare chapa���sasahassanigame navanavutisahassa
�pa�e so�asako�ipa���sa g�me �hi��antopi na labhi. Tato mah�tissatthero
cullatissatthera� �mantetv� bha�ati: "id�ni kira cullatissa yadi
mah�samuddappam��a�pi tela� �nessasi, na mayha� vy�dhi v�pamissati.
Parinibb�yiss�mi �vuso, bhikkh� sannip�teh�"ti. Cullatissatthero bhikkhusa�gha�
sannip�tesi. Bhikkhusa�ghe mah�tissatthero bha�ati:

26. Oropess�maha� bh�ra� pa�cakkhandhamah�dukha�


Sa�s�rogha�13 taritv�na nibb�yiss�mi ajja'ha�.
27. T�su vatthusu ce ka�kh� magge pa�ipad�ya ca
Yadi atthi hi tumh�ka� mama� puccha yath�sukha�.
Bhikkh� bha�anti:

28. Natthi vatthusu amh�ka� magge pa�ipad�ya v�


Ka�kh� v� vicikicch� v� eta� pucch�ma ta� su�a.
29. "Parinibb�yam�no so ki� vatv� parinibbuto"
Yadi puccheyya so r�j�, ki� tassa vy�karomase?

Mah�tissatthero bha�ati:

30. Yadi puccheyya so r�j� apucchi mama vy�dhita�


Eta� ra��o nivedetha dh�retv�13 mama santike.
31. Kottiputtassa therassa kucchiv�to samu��hito.
V�tassa n�sanatth�ya telamagganak�ra��14
32. Yojana� p��aliputta� �hi��itv�na kho, riya(?)
Alabhitv� tahi� tela� aneke bhikkhu nimmi�i
----------------------------------------------- ----
13. Sa�s�raddha�. 13. [A.B.K.]S�retv� 14. [K.] Telapasatak�ra��. [Sihala08]
[SL Page 081] [\x 81/]

33. So�asajanapadampi nagar�ni sat�ni ca


Nigam� chappa���s� navanavutisat�ni ca
34. Sahassa �pa��neva g�me so�asa ko�iyo
�hi��itv�na sabbe te nimmit� na labhi�su ta�.
35. Osadha� alabhantassa tassa vy�dhi viva��hito
Teneva so �b�dhena b��hena parinibbuto.

Ev� vatv� mah�tissatthero veh�sa� abbhuggantv� tejodh�tu� sam�pajjitv� parinibb�yi.


Therassa parinibb�yana� sakalap��aliputtanagare (kol�hala� j�ta�1 tato ta�)
vacanaparampar�ya asokar�j� sutv� vih�ra� gantv� bhikkh� pucchi, "thero bhante ki�
vatv� parinibbuto"ti? Bhikkh� yath� pavattam�na� ra��o nivedesu�.

36. Eta� v�kya� nis�metv� asoko - sokam�gato


Pabbatagge samu��hito(?) Dukkhito idamabravi:
37. "Aho appicchasantu��ho sallekho jinas�vako
J�vita� so pariccajja c�ritta� na pariccaj�"ti
38. (Eva� appicchasantu��h� aneke jinas�vak�.)
S�le dhute rat� nicca� sa�s�rap�ram�gat�.
39. Sa�s�rap�ra� gantv�na pak�setv�na s�sana�
Dhammap�ti� piya� katv� nibbut� te an�sav�.

Tato (asoka) mah�r�j� manusse pucchi: ther�na� keci bandhavo atth�ti. Tamhi k�le
ther�na� pit� vanacarako �gato. Manuss� ra��o nivedesu�: "atthi deva ther�na� pit�
asuko"ti. R�j� pitara� pucchi: ther�na� m�t� kuhi�ti? Vanacarako ra��o yath�
pavattam�na� �cikkhi. R�j� bha�ati: "icchasi tass� kinnariy� �gamana�"ti? Icch�mi
dev�ti. Eva� vutte asokamah�r�j� attano n�mamuddika� �k�se khipitv� �ha:

40. Yadi pu��abala� atthi gantv�na n�mamuddik�


A�guli� pavisitv�na �nehi kinnari� idha.

[SL Page 082] [\x 82/]

S� n�mamuddik� tasmi� samaye kinnar�na� majjhe naccantiy� ther�na� m�tuy� a�guli�


p�visi. S� n�mamuddika� disv� kinnariyo evam�ha.

41. D�ta� passatha paccakkha� ra���sokena pes�ta�15


Sabbe tumhe �pucch�mi, gacch�mi avas� aha�.
42. Ida� vatv�na s� n�r� jahitv� kinnar�ga�a�
�gantv� antalikkhena asokapurato �hit�.

R�j� kinnari� disv� r�g�bhibh�topi ther�na� g�ravena vanacaraka� etadavoca:

43. Janetti yadi ther�na� bh�tuk�na� na hoti s�


Antepura� paveseyya� idheta� pu��alakkha�a�.

Tato asokar�j� kinnari� vanacarakassa datv� eka� g�mavara� ad�si: imin� j�vaka�
kappeh�ti. Cullatissatthera� ca m� pamussitth�ti vatv� nagara� pavisitv� catusu
nagaradv�resu catasso pokkhara�iyo kha�itv� sudh�ya limpetv� tela-madhu-sappi-
ph��itehi pur�petv� marica-pipphal�d�ni p�retv� manusse �hapesi: ye keci icchanti
bhikkh� v� bhikkhuniyo v� sabbe te yadicchaka� yathacchita� deth�ti. Santo
kulaputt� j�vitahetupi sallekhavutti� na v�tikkamant�ti.

Ti�satima� vatthu.
---------

(28. Cull�up�sik�ya vatthu.)

Evamanusuyyate:

1. S�gare makar�g�re majjhe d�pavaruttamo


Piya�gud�po n�mena devar�jena nimmito.
2. Kanapiyaputto tisso cha�abhi��o mahiddhiko
M��avehi sahassehi parivuto tahi� rato.
----------------------------------------------- --------
15. [K.] Avassa�.

[SL Page 083] [\x 83/]

3. Santike tassa therassa s�ma�ero ca yo1ah�


"Culan�go"ti n�mena pabbaji vacana�karo.
4. Tena kho pana samayena d�pamhi tambapa��ike
C�lag�mamhi j�tatt� c�lan�m� up�sik�
5. T�su vatthusu pasann� saddh� va buddhas�sane
Pal�le uddharitv�na karoti dha��asa�caya�.
6. S� dha��a� ta� gahetv�na pavesetv� sake ghare
Uddisitv� cullay�gu�2 bhatta� ca sampavattita�.
7. Tissattherassa ta�k�la� kucchiv�to samu��hito
S�ma�era� upa��h�ka� ida� vacanamabravi:
8. S�ma�era tuva� gaccha d�pamhi tambapa��iya�
C�lak�lamhi g�mamhi c�liy�ya upantike3
9. S�dh�ti so pa�issutv� c�lan�go mahiddhiko
Abbhuggantv�na veh�sa� sa�gh�r�me pati��hito,
10. Sa�ghassa bh�jite l�bhe pa�ivi�se va so vas�
Bh�jitatt� yath�vuddha� cullay�gu� ap�pu�i.
11. Sa�gh��i� p�rupitv�na pattahattho vicakkha�o
Okkhittacakkhu satim� culliy� purato �hito.
12. �hitamattena s� tu��h� upasante jitindriye
Pasannacitt� suman� �sana� pa��apesi s�.
13. Muhutta� nis�ditv�na (dhotap�do idabravi:)
N�hariss�mi ta� y�gu� upajjh�yo pivissati.
14. Pivitv� harat� s�mi, santi y�gu mama� pana,
Pivat� ayyida� y�gu� anukamp�ya duggata�.
15. Tattheva so pivitv�na (dhotapatta� ad�si so
Patta� pari) p�retv�na y�vadv�ra� pavattit�
16. Pa�hama� patta� uyyojetv�4 bhamara� va yath� nabhe
Pacchato y�ti so dh�ro ha�sar�j�va ambare.
17. Pekkhito5 so manussehi ta� d�pa� �gato vas�.
(?)�haritv�na ta� y�gu� therassa upan�mayi.
----------------------------------------------- ----------
1. [K.] S�ma�eravaro 2. [K.] Veyagga� 3. [K.] C�lay�gu� up�naya.
4. [A.B.] Ukkhapi. 5. Lakkh�to.

[SL Page 084] [\x 84/]

18. Ta� dasanna� sahass�na� sa�vibhajja yadicchaka�


Kanapiyatissatthero6 ap�yi pacchato saya�.
19. Bhuttamattena ta� y�gu� arogo �si so vas�.
S�dhuk�ra� pavattesi ra��o chattamhi devat�.

Ta� sutv� r�j� bha�ati:

20. Id�ni kho tva� j�n�si mama d�na� mama iddhi�,


Pasannacitt� suman� s�dhuk�ra� padassasi7?

Devat� bha�ati:
21. Na te demi aha� r�ja, ad�si� cullik�ya'ha�.
S�' d�si dakkhi�eyyesu arahantesu t�disu.
22. Ta� sutv� sumano r�j� amacca� pesay� tad�
"Vicinitv�na �nehi, dh�t� mayha� bhavissati."

Vatthu vitth�retabba�.

S� amaccassa bhariy� j�t�. Tass� mara�ak�le channa� devalok�na� rath� �gat�.


Vippalapas�ti bha�anti. S� bhikkh� bha�ati:

23. N�ha� bhante vilap�mi, devat� turitayanti ma�


T�sa� rathe �hapetv�na, ayy�na�8 idamabravi�
24. Y�vat� tambapa��imhi vasanti jinas�vak�
Tic�var�ni sabbesa� tikkhattumpi ad�sa"ha�.
25. Sahassakkhattu� d�p�na� sahassa� j�lit� may�,9
Ak�ladhammasava�a� sahassa� ca pavattita�.
26. Madhu� ghata� ca tela� ca ph��ita� osadh�nica
Bah�ni bahuso dinn� d�ni10 ki� vilap�maha�.
27. Pariyante11 kata� k�ra� toseti dadata� mana�.
Buddhe dhamme ca sa�ghe ca t�su vatthusu nissita�
28. Bahu� hi kusala� katv� sakyas�hassa s�sane
P�tisomanassa� �si, t�so mayha� na vijjati.
----------------------------------------------- --------------
6. [K.] Kanavisatissatthero. 7. [K.] Pavedayi. 8. [K.] Ariye. 9. [K.] J�layi�su me.
10. [K.] Bahudinn�ni. 11. Parittaka�. (Sabbesu)

[SL Page 085] [\x 85/]

29. Pavararathaga�� sam�gat� te


Mama puratova sur�lay� id�ni
Kimiva hi tahi� bhaddaka� pasattha�
Bhagavati hi gat� bruvetha me12
30. Pur�va araha� pam�davajje
Bahula� dhammakath� sad� pavatt�
Tusitavare deve subhaddakamhi
Ajitavaro munia�kuro ca tattha.
31. Iti bahukusal�ni sa�cayitv�
Jinavacanena pas�dana� labhitv�
Tusitapuraratha� sam�ruhitv�
Gaganapathena pay�ti s� (tad�.)
32. Ye sa�ghe dasapi kusala� sam�caranti
Dasabalasa�va��ita� dhammika� gahetv�
Pavararathena gamana� ca bhojan�ya�
Suphalakhettabhava� pay�ti sagga�ti.

Ekati�satima� vatthu.
-----------

(29. Mah�n�gatthera vatthu.)1

1. Roha�ajanapadamh� �sanne setabappato.


Tassa pabbatapabbh�ro kusale�a�ti vuccati.
2. Mah�n�go n�ma thero tasmi� sen�sane rato
Appiccho s�lasampanno ta� le�a� upasevat�.
3. Pabbatassa ca s�mant� g�mo sobhati d�rato
Gaman�gamanasampanno bhikkh�c�r�nuk�lako.
4. Sapad�na� ca disv�na guttadv�ro susa�vuto
Anukamp�ya so thero eka� kulamup�gami.
----------------------------------------------- ------------------
12. [A.B.] Bhagavati hirigat� brahmeva me. 1. Kusale�atissatthero (nigamana.)

[SL Page 086] [\x 86/]

5. Therassa bhojana� netv� p�rayitv�na bh�jana�


Pasannacitt� suman� sabbak�la� dadanti te.
6. Eva� pavattam�n�na� vass�ni dv�dasa� gat�,
�sanesu nis�ditv� samull�pa� karonti te:
7. Ara��a� gaccham�n� te j�y�pati ubho jan�
By�haritv� saka� citta� ida� vacanamabravu�:
8. S�l�na� odana� katv� macchama�sa� ca randhiya2
Ghatampi �kiritv�na dehi therassa puttike.3
9. Panasamissena(?) Sa�sa��ha� tvampi bhu�j�vasesaka�.
S�ta� kura� maya� bhutta�, m� cintehi mamantare.
10. Niv�sana� niv�setv� p�rupitv�na c�vara�
�gaccham�no so thero assosi vacana� ida�
11. Ta� sutv� yogis�rassa sa�vego vipulo ah�,
Santattahadayo santo eva� cintesi t�vade:
12. (Na m�t�pitaro mayha�, na ��t�, napi) bandhavo
Ya� pa��ta� hi ta� dinna�, sukkha� bhutv�na te gat�
13. Puthujjanena ta� pi��a� na yutta� paribhu�jitu�,
Arahat� bhikkhun� yutta� ta� pi��a� paribhu�jitu�.
14. Eva� so cintayitv�na ga��hip�sa�3 pamu�ciya
Nivattitv�na tattheva sakale�amup�gami.
15. �sana� pa��apetv�na nikkhipitv�na c�vara�
�lambitv�na sa�yutta� viriya� so adhi�hahi.
16. "A��hi ma�sa nah�r� ca lohita� parisussatu,
Arahatta� apatv�na nevu��hah�mi �san�"
17. Eva� adhi��hahitv�na nis�ditv�na �sane
Catup�risuddhis�l�ni paccavekkhi tadantare,
18. S�lavisuddhi� passitv� suddha���o vicakkha�o
Vipassana� �ropetv� arahatta� ap�pu�i.
19. Cha�abhi��� sacchikat� sabbasa�yojanakkhay�
Sa�s�rap�ra� gantv�na s�han�da� nad� vas�.
----------------------------------------------- ------
2. Dantiya (sabbesu.) 3. [K.] Cittake. 4. [K.] Ta�hah�p�sa�.

[SL Page 087] [\x 87/]

20. Asa�saya� j�tikkhayantadass�


Na gabbhaseyya� punar�gamissa�5
Mam�yamiha pacchimagabbhaseyy�6
Kh��� me sa�s�re puna gabbhaseyy�.
21. S�han�da� naditv�na passitv�'yupavattana�
�hite majjhantike k�le nibb�m�ti mana� (kata�.
22. Tassa sa�kappama���ya devat� le�av�sin�
Sirasi a�jali� katv� ida� v�kya� ud�rayi:
23. Tuyha� dh�ra upa��h�ko da�iddo kapa�o ca so
Dv�das�nipi vass�ni s�lavanta� upa��hahi.
24. Atha arahatta� patto cha�abhi��o mah�muni
Anukampamup�d�ya tassa pi��a� pa�iggaha
25. Devat� vacana� sutv� u��hahitv�na �san�
Pattac�varam�d�ya agamittha sa7 ta� kula�.
26. Thera� disv�na suman� pa���petv�na �sana�
P�dodaka� pad�petv� p�desu patit� �hit�.
27. �sane so nis�ditv� �mantetv�na b�lika�
Apucchi m�t�pitaro kaha�, ete na dissare.
28. Therassa vacana� sutv� �hit� s�8 patima��it� (?)
Acchera� vimbhaya� patv�9 eva� cintesi s� puna:
29. Pasannamukhava��o ca, uss�re gharam�gato,
�sane nis�ditv�na m�t�pitara� pucchati.
30. Abh�tapubb� catt�ro dissanti ajja me idha,
Nissa�saya� mah�thero arahatta� ap�pu�i.
31. Vattabheda� ca katv�na pak�setv� sake gu�e
Sar�radh�ra�a� natthi, thero nibb�tumicchati.
32. Pasannacitt� sakkacca� ad� d�navara� tad�,
Bhutv�na niggato thero yena so pabbato tahi�.
33. Palla�ka� �bhujitv�na suriye majjhantike �hite
Sam�hitamano hutv� sakak�ya� adhi��hahi:
----------------------------------------------- -----------
5. [K.] Punabhavissa�. 6. [K.] Mam�yamantim� pacchim� 7. [K.] �gamitv�na.
8. [H.] Dh�t�ya [K.] Jit�ya 9. [H.] Accheravimbhit� sant�.

[SL Page 088] [\x 88/]

34. Yo ma� naro upa��h�si vass�ni dv�das� ime


Tasseva calana� assa, m� cali me kalebara�.
35. Eva� adhi��hahitv�na n�gatthero mah�vas�
Nibbuto anup�d�ya d�po telakkhay�10 iva.

Tattha vitth�rena kathetabba� vatthu.

B�lik�ya m�t�pitunna� ara��� �n�ta-kapp�sa� suva��a� j�ta�. Devat�ghosana� sutv�


saddh�tissa-mah�r�j� saha antepurena �gantv� mah�janaparivuto s�dhuk�ra� datv�
sar�ra� uddhar�petu� asakkonto upa��h�ka� pucchi: ko therassa upa��h�koti? So
puriso "aha� therassa upa��h�ko"ti vatv� �gantv� "puttaka, ma� an�pucchitv�
parinibbutos�"ti �li�gi.

36. �li�gita� tena tad� sar�ra� nabhamuggata�,


Nabhe nisinna� disv�na namassi�su bah� jan�.
37. Tejodh�tusu kusalo vasippatto mah�muni
J�tikkhaya� anuppatto jalito parinibbuto.
38. Ta� sutv� sumano r�j� (s�dhuk�ra� pavattayi?)
Up�sakassa cetassa ad� dhana�11 anappaka�,
39. Agga� ca bha��aka� datv� ta� ca g�ma� ad�si so.
Dh�t� y�cati ta�12 n�r� (?) Ad�si purisuttamo.
40. Eva� d�namacinteyya� dakkhi�eyyesu (ya� kata�
Dhana� vuddhi ca sandi) ��he sampar�ye ca suggati.
41. Tasm� ye vuddhimicchanti idheva ca parattha ca
Tehi dhammapiya� d�na� d�tabba� ariye ga�e.

Dvatti�satima� vatthu.
--------------
----------------------------------------------- ----------
10. [K.] Snehakkhay�. 11. D�ya� (sabbesu.) 12. [K.] Dh�t�ya. Dvanita�.

[SL Page 089] [\x 89/]

33. (Ha�k�l�ya vatthu.)

1. Ha�k�lajanapadamhi ha�k�lag�mav�sik�
Ha�k�l� n�ma n�mena n�r� paramaduggat�.
2. S�ya� hi s�yam�s�ya p�to p�taras�ya ca
Parakamma� karitv�na tena poseti d�rake.
3. Tasmi� yeva ca g�mamhi a��o atthi ku�umbiko
V�hasahassasass�ni aparanna� labhanti te.
4. Aparanna-sabbasass�na� v�hak� yadi ettak�,
Pubbannasassaparim��a� ettaka�ti na vijjati.
5. Ettaka� dhanasampatti� labhanti pubbahetun�,
Te karonti bahu� pu��a� buddhe dhamme ga�uttame.
6. Eva� pu��a� karont�na� disv� ha�k�lav�siko
Sa�viggam�naso santo nipanno sayanamhi so
7. Idheva mara�a� seyyo ki� mayha� p�paj�vita�
Adatv� dakkhi�eyyesu ya� d�na� sampar�yika�.
8. Ha�k�l� bhatta� pacitv� bhatt�ra� idamabravi, bhatta� bhu�j�hi, ki� sesi, ki� nu
tva� dukkhito viya?
9. Na piv�mi na bhu�j�mi, mara�a�yeva ruccati,
Manussatta� labhitv�na ya� d�na� na dad�maha�.
10. Tassa ta� vacana� sutv� ha�k�l� s� up�sik�.
S�mika� samass�setv� ida� vacanamabravi:
11. Yo tuyha� je��hako putto hitav�co vicakkha�o
D�satta�1 nikkhipitv�na d�na� dass�ma ekato
12. So s�dh�ti pa�issutv� je��haputta� vicakkha�a� d�satta� nikkhipitv�na g�vi�
ga�hi savacchaka�.
13. Te ta� g�vi� ghara� netv� tikkhattu� pi duhanti ta�
S�ya� p�to ca majjha�he kh�r�na� n��i b�rasa.
14. Divas�ni t��i ta� g�vi� kh�ra� duhanti pa��ara�,
Ath�par�ni divas�ni ghata� duhanti s�mik�
15. S� ha�k�l� up�sik� gantv� bhikkh�na santike
Sa�ghato uddisitv�na kh�rabhikkh� pavattit�.
----------------------------------------------- -----------
1. [H.] �v�sta� [K] �vasatha�.

[SL Page 090] [\x 90/]

16. Y�gu� kh�rena pacitv�2 sesaka� vikki�anti te.


Teneva ta��ul� honti, eva� vattati ta� sad�.
17. Eva� vatte vattam�ne tatra g�me �hito naro
Lobhadhamm�bhibh�to so ta� g�vi� atiicchati.
18. Yo ve yodhagato santo paricc�gamana� caje,
S� hi pu��atthik� hutv� na ca j�vitak�ra��.
19. Katha� dass�mi ta� g�vi� api ko�i� dadeyyasi?
S�dh�na� sammata� d�na� dhammar�jena va��ita�
20. Na dem�ti vaco sutv� kupito du��ham�naso
Lobh�bhibh�to3 dummedho anattha� pariyesati.
21. So tato turito gantv� tissa� r�j�nup�gami.
R�j�na� upasa�kamma ida� vacanamabravi:
22. "Amh�ka� deva g�mamhi atthi itthiku�umbik�
Tass� g�v� ghata�4 duh� sad� b�rasa n��iyo"
23. "Gaccha tva� yeva �nehi v�ma�siss�mi ta� aha�,
V�ma�sitv� gahess�mi, yadi icchati me mano."
24. S�dh�ti pa�issu�itv� �n�t� s� savacchak�
�sanne purato �hatv� appit� g�vi r�jino.
25. Suva��ap�ti� �netha purato g�vi vacchaka�
Duh�hi g�vi� pass�mi kh�ra� v� yadi v� ghata�.
26. G�viy� duyham�n�ya ta� kh�ra� parivattayi,
Kh�ra� pavattita� disv� dummano �si khattiyo.
27. R�jassa dummana�5 �atv� puriso etadabravi:
"Es�va deva duhatu, n�'��assa hoti ta� ghata�."
28. S� bh�jana� gahetv�na thanahe��h� hi o��ita�,
O��ita� patta� p�rita�6 bh�miya� cha��ita� ghata�,
29. Ta� disv� sumano r�j� s�dhuk�ra� pavattayi
Dh�tukata� tamhi k�le tesa� �yo (vayo ahu,
30. Agga��habha��a�) datv�na ta� ca g�mamad�si so.
Bhattuno maku�a� dinna� mahagghama�ima��ita�.
----------------------------------------------- ----------------
2. [H.] Danditv� [K.] Daditv�. 3. [K.] Lobh�bhitaddho 4. [K.] Gha�a�.
5. [A.B.] Dummukha�. 6. [K.] Bharita�. [Sihala09]
[SL Page 091] [\x 91/]

31. Pu��ap�paphala� loke labhanti di��hadhammika�


Tasm� pu��a� hi k�tabba� piya� ta� dhammap�tino

R�j� saddh�tisso tass� d�sisata� d�sasata� ta� ca g�masahassa� janapadena, ya�


ki�ci dh�tuparikkh�ra� sabba� ta� ad�si. S� puna mah�d�napatin� j�t�, tass�
mara�ak�le chadevay�n� paccupa��hit�, yath� cull� up�sik� tath� vitth�retabb�, y�va
"gaganapathena pay�ti s� sus�gha" miti.

Tetti�satima� vatthu.
-------------

(34. Mah�devaup�sakavatthu.)

1. Tambapa��iyad�pamhi ajit�vihig�make1
Up�sako mah�devo vasat� s�dhusammato.
2. Pubbantaaparant�ni sasse k�reti so sad�
Sassasampattim�gamma v�hasahassaka�, labhi.
3. So k�lasseva vu��h�ya kammanta� pa�ipekkhati
Niyojetv�na kammanta� puna g�ma� nivattati
4. Khettato so nivattanto bhikkh� a��ha an�save
�k�sen�gate disv� nil�no samparikkhati.2
5. Oti��� te �hit� bh�mi� p�rupitv�na c�vara�
Patte hatthesu katv�na bhikkh�c�ra� up�gat�.
6. Turito so ghara� gantv� bhariya� etadabravi:
"Ete �gantuk� bhikkh� bhikkha� tesa� karohi tva�."
7. S�dh�ti s� pa�issutv� y�gu� bhatta� sabya�jana�
Turit� eva �h�ra� khippa� apaci ta� kha�e.
8. �c�ragocare yutt� buddhaputt� susa�vut�
Sapad�na� caritv�na g�mato nikkhami�su te.
9. Up�sako mah�devo �gamitv�na3 pacchato
Patte gahetv� a��hanna� te �nesi saka� ghara�.
----------------------------------------------- -----------------
1. [A.B.]Bhajit�v�hi 2. Sampa�icchati. (Sabbesu.) 3. [K.] Anugantv�na.

[SL Page 092] [\x 92/]

10. Ghara� gantv�na te sabbe nisinn� pa�ip��iy�


Yath�nur�pe �h�re parivesi up�sako.
11. So bhu�jam�ne te bhikkhu lekhito4 niccabhattike
Bhojanapariyos�ne te bhikkh� idamabravi:
12. Yasmi� vih�re vasatha tumhe a��hajan� pite
Tasmi� vih�re sa�ghassa a��habhikkh� dad�maha�.
13. Te sal�ka� gahetv�na nikkhamitv�na g�mato
Veh�sa� abbhuggantv�na a��ha�su ariy�laye.
14. Te sal�k�ni dinn�ni sa�ghassa sannip�take
Sa�ghe t�ni sal�k�ni yath�vu��ha� pavattit�.
15. Eva� a��ha arahant� sad� gacchanti ambare
Anukampamup�d�ya mah�deva� up�saka�.
16. Tato so somanasso'ya� ha��hacitto kata�jal�
Bhattike upasa�kamma ida� vacanamabravi:
17. "Pakkhassa pa�cam�divase so�asa hontu bhattik�,
Ses�ni divas� sabbe a��heva entu sabbad�."
18. Sa�vaccharamhi sampatte �gat�ya pav�ra��
Sa�ghato uddisitv�na a��habhatt�ni deti so.
19. �disa� d�yam�nassa vass�ni dv�dasa� gat�
Sa�khippam�n� te sabbe vusit� kittak� jan�?
20. Catt���sa sahass�ni a��e catusahassak�
Chasat�nipi a���ni catt���sa pun�pare.
21. Eva� pu���ni katv�na d�napati up�sako
Atittar�po pu��ehi puna cintesi t�vade:
22. Suva��ava��abuddhassa so��ath�pa� karomaha�
Suva��abh�mi� gantv�na suva��a� �hareyyaha�.
23. Ad�si d�na� a��hamiya� bhojanacch�dan�ni ca
Pasannacitto sumano vas�bh�te an�save,
24. Samuddamajjhamoti��o, n�v� bhijjati antare5
Matesu sabbamanussesu eko plavati �miy�.
----------------------------------------------- ----------
4. [K.] Lekhito. 5. [K.A.B.] Kandare.

[SL Page 093] [\x 93/]

25. Ku�umbiyaputtatisso pu��amiya� pav�ra��


Nisinno sa�ghamajjhamhi ida� v�kya mud�rayi:
26. Eso kho �vuso devo udake uplav�yati6
Gacchatha uddharitv�na �netha mama santike
27. Therassa vacana� sutv� (dve vas� ambare gat�
Ta� b�h�su) gahetv�na �nesu� ariy�laye.
28. Sammu�janiyas�l�ya� nisinno so up�sako,
Dev�namindo sakkopi pav�ra�a(dine tahi�
29. Pavisitv�) cetiyaghara� vandam�no sa passati,
Pa��ka� n�malikhita� lambita� cetiy�laye.
30. Disv�na n�malekh�ni devar�j� sujampati
Pas�dabahulo hutv� thera� so paripucchati:
31. (Y�nim�ni) pa��k�ni likhitan�m�ni dissare,
Mah�devoti n�mena kuhi� so vasate naro?
32. "Samuddamajjhe vuyhanta� gantv� bhikkh� pan�nayu�,
Sammu�janiyas�l�ya� ettha acchati so naro."
33. Tato so devar�jena kuvero pesito tad�
"Pariggahetv� �nehi ta� deva� mama santika�."
34. S�dh�ti so pa�issutv� kuvero vacana�karo
Pariggahetv� �nesi yena so tidivissaro.
35. Deva� disv�na devindo �sanena nimantayi
Ek�sane nis�ditv� yath�vatta� tu pucchati:
36. Pucchito devar�jena devo �cikkhi sabbaso.
Ta� sutv� sumano indo ida� vacanamabravi:
37. Ya� kata� kusala� tuyha�, ya� pu��a� pana k�hasi,
Mama bh�ga� dadeyyasi, veyy�vacca� karissa'ha�.
38. Bh�go dinno devar�ja, tuyha� ca a��ap��ina�,
Ap�y� parimuccantu asur� m�nus� ca te.
39. Yadi eva� mah�deva, ga�ha tisso al�buk�,
Kha��a�7 katv� nis�d�hi, gacch�ma tidivavhaya�
----------------------------------------------- ----
6. [K.] Upavuyhati. 7. [K.] Khandh�.

[SL Page 094] [\x 94/]

40. Nimisantarena sabb�ni ghara� abhihit�va te. T��i dhan�ni8 nikkhant� (nikkhitt�9
l�buk� tayo.
41. Nikkhittamatt�dh�nesu10 l�buk�yo tayo tad�.
U��hit� kumbhiyo tisso tiporisapam��ik�.
42. Ek� pu��� suva��assa, pu��� ek� kah�pa��,
Ek� pu��� gandhas�l�, akkhaya� amita� dhana�.
43. "Ida� dhana� mah�deva, dehi bhu�ja yath�sukha�,
Na gacchati khaya� tuyha� y�vaj�va� bhavissati."
44. Ida� vatv�na devindo devassa purato �hito
Sandi��hika� d�naphala� pak�setv� diva�gato.
45. Eva� so kusalacchando santos�vahacetaso11
Piyo ca naradev�na� piyo ca dhammap�tino.

Tato pa��h�ya mah�d�napati j�to sattav�re sa�ghassa tic�vara� ad�si. Yath�


cullaup�sakakath� tath� vitth�retabb�ti.

Catutti�satima� vatthu
--------------

(35. Suman�ya vatthu)

1. G�mantu1 villag�massa �sanne cetipabbate,


Tasmi� pabbatapabbh�re vasanti jinas�vak�.
2. Yutt� yehi sam�patti sattabhikkh� sam�hit�
Sa�s�rabh�ruk� yog� g�ma� pi���ya �gat�.
3. Sapad�na� caritv�na kule pa�casatepi te yath� dhotehi pattehi2 g�mato niggat�
puna.
4. G�me vasantiyo tasmi� m�t� dh�t� ca duggat�
Niss�ya duggatas�la� j�vanti u�chavuttiy�.
5. Suman� n�ma s� dh�t� disv� bhikkh� viniggate,
Sa�viggam�nas� hutv� eva� cintesi t�vade:
----------------------------------------------- -------
8. [A.B.] B���ni kha���va. 9. [A.B.] Potthakesu natthi. 10. [K.] Dhanesu.
11. Sad� �savacetaso (sabbesu.) 1. [K.] G�manta 2. [K.] Yath�dhotesu pattesu

[SL Page 095] [\x 95/]


6. Paramak�ru��asampatt�, natthi me'd�ni santaka�,
Akatv� kusala� pubbe daliddattamup�gat�.
7. Ya� n�n�ha� sake kese oropetv�na kevala�
�pa�e vikki�iss�mi, kattabba� kusala� may�.
8. Eva� s� samacintetv� da�ha� katv�na m�nasa� matthake a�jali� katv� m�tara� puna
y�cati:
9. Dhotapatt� ime amma, niggat� satta bhikkhavo,
Anuj�n�hi ma� amma, pu��a� karissa'ha� idha.
10. Karohi puttike pu��a�, m� bh�yi tva� mamantar�,
Antar�ya� karonto hi ap�yesu vipaccati
11. M�tuy� vacana� sutv� gantv� s� antar�pa�a�
Sake kese vikki�itv� a��ha (laddh� kah�pa�e)
12. Kah�pa�e gahetv�na turit�va geha� gantv�
Nivatt�petv� te bhikkh� �sanas�la�3 sam�nayi,
13. Nis�d�petv� te bhikkh� attan�dhigata�4 dhana�
Sattabh�ga� karitv�na (y�cittha ca ghare ca s�)
14. Ekabh�ga� s� randhitv� sam�netv�na subbat�
Antos�la� �haritv� bhikkh�na� upan�mayi.
15. Bhikkh�na� upan�metv� suman� tu��ham�nas�
Dadam�n� ca ta� d�na� ida� vacanamabravi:
16. Uttama�garuhe kese vikki�itv� dad�ma'ha�
Ta� hetu hotu bhog�na� pacchime ma� hit�ya ca
17. Te bhikkh� adhiv�setv� bhikkh� nissa�gam�nas�
G�mato nikkhamitv�na ara��a� pavisisu� te.
18. Tesu sattasu yo thero tattha maggantare �hito
�mantetv�na te bhikkh� ovadanto idabravi:
19. "Ida� te �vuso pi��a� dinn� sumanad�rik�
Sirasmi� kese chinditv� kilesacchedatu��hiy�.
20. N�ha� bhu�j�mi ta� pi��a� appatv� �savakkhaya�,
Aya� ca k�lo sampatto, eva� tumhe vij�natha.
----------------------------------------------- -------------
3. [K.] �sanassa 4. [K.A.B.] Sattabh�gakata�.

[SL Page 096] [\x 96/]

21. Satata saddhammasampann�5 mettacitt� sam�hit�


Kilesacchedanatth�ya abbhuss�ha� kari�su te.
22. Ta� bhikkha� nikkhipitv�na rukkham�lamup�gat�
Dukkhassanta� karitv�na sabbe bhu�jisu bhojana�
23. Bhuttamatteva �h�re sur�p� �si d�rik�
Appatv� dibbava��a� ca atikk�mesi m�nusa�.
24. K�ye va��a�, sire kese, a�gapacca�gasobha�a�
Passitv� d�rik� tu��h� m�tara� idamabravi:
25. R�pa� pass�mi me amma, paccakkha� phalam�disa�,
Nissa�saya� mah�ther� arahatta� p�pu�i�su te.
26. Ta� sutv�na jan� sabbe �gantv� ta� nivesana�
Samant� pariv�retv� pas�dabahul� ahu�.
27. Anur�dhapura� gantv� devat�'k�si ghosana�.
Ra��o chatt�dhivatth�pi s�dhuk�ra� pavattayi.
28. Ta� sutv�na mah�yodho yojetv� ratham�gato.
Vicinitv�na ta� n�ri� ekapassamhi addasa.
29. Gahetv� niggato yodho �ropetv�na ta� ratha�
R�jayogg�ti cintetv� r�j�na� upan�mayi.
30. Suva��ava��a� sumana� disv�na pa�havissaro
Di��hadhammaphala� patta� ta� d�na� paripucchati,
31. Pucchit� pa�havindena ida� vacanamabravi:
"Kese me deva kappetv� ad�si� d�namuttama�."
32. Ta� sutv� sumano r�j� attano'k�si dh�tara�,
Mah�yodhassa tasseva d�natthissa ad�si so.
33. Uttama�garuhe kese vikki�itv�na d�rik�
Dhammap�tisita� d�na� datv� laddhu'ttama� siri�.

Saddh�tissamah�r�j� attano d�rik�ya viya d�sa - d�siga�a - bha��aka� ad�si,


d�sasata�, d�sisata�, g�visata�, mahisasata� y�nasata� g�masata� ca saha
janapadena, ya� ki�ci dhitu parikkh�ra�6 ta� sabba� ad�si. S� pana mah�d�na
----------------------------------------------- -------------5. [K.A.B.]
Sattasaddhamma. 6. [K.A.] Dh�tuparic�rik�

[SL Page 097] [\x 97/]

Patin� j�t�. Tass� mara�ak�le chadevalokay�n�ni paccupa��hit�ni. Yath�


cull�up�sik�vatthu tath� vitth�retabba� "gaganapathena pay�ti s� sus�gha�"ti

Pa�cati�satima� vatthu
------------

(36. Kambuddhaup�saka vatthu.)

1. D�gh�vug�mas�mant� janapado sokadh�miko1


Kamma� kubbanti nad�tire, g�mopi sokadh�tiko.2
2. Tasmi� g�mamhi nev�s� ka�buddho n�ma duggato.
Khettamhi n��icatt�ri3 t��i vass�ni v�payi
3. T�ni s�l�ni nidhetv� vanam�laphalesiko
Sassak�lamhi sampatte khetta� sodheti so tad�.
4. Sodhetv� kevala� kh��u� s�khamattikaka��ake,
Aggi� datv� ghara� gantv� bhariya� etadabravi:
5. Pageva u��hahitv�na khetta� gacch�mi s�ghas�,
B�ja� y�gu� ca �d�ya khippa� �nehi ta� tuva�.
6. S�dh�ti s� pa�issutv� b�ja� y�gu� ca �diya
Gacchant� antar�magge catt�ro bhikkhu addasa.
7. Bhikkh� disv�na (s� itthi santa) citte sam�hite
Pasannam�nas� hutv� eva� cintesi t�vade:
8. B�j�na� khettavutt�na� aneke antar�yik�,
Dakkhi�eyyesu dinn�na� antar�yo na vijjati.
9. Ya� n�n�ha� ime s�l� pacitv� (na dadeyya'ha�.)
Adatv� dakkhi�eyyesu da�iddattamup�gat�.
10. Nimantetv�na te bhikkh� ghara� gantv�na s� puna
S�l�na� odana� katv� dadant� idamabravi:
11. Id�ni duggat�, amhe pubbe pu��a� na no kata�.
Vanam�laphal�h�r� may� kappema j�vita�.
----------------------------------------------- ---------------
1. [H.] Sokadh�tiko. [K.] So kaphutiko. 2. [K.] Sokath�tiko,
3. [K.] S�likkhettamhi catt�ro.

[SL Page 098] [\x 98/]

12. T��i vass�ni'n�gate catasso s�lin��iyo


B�j�natth�ya nikkhitt� pu��atth�ya dad�ma'ha�.
13. Uggahetv�na ta� pi��a� niggat� caturo jan�
Ara��a� pavisitv�na �h�ra� �hari�su te.
14. Ta� pi��a� paribhu�jitv� sa�vegabhayatajjit� a��ha�gamagga� bh�vetv� arahatta�
labhi�su te.
15. Kilantak�yo ka�buddho buppip�s�ya p��ito
�gantv� attano geha� bhariya� etadabravi:
16. Y�gu� b�ja� ca me bhadde ara��e kissa n�diyi?
Sodhetv� kh��uke da�he khetta� su��hu kata� may�.
17. Dhar�karont�4 s� bh�t� j�vita� anapekkhik�
Bhattuno vacana� sutv� vattam�na� nivedayi.
18. Ta� sutv� sumano tu��ho anumoditv� tamabravi:
M� bh�yi, sudinna� d�na�, bahul� hoti dakkhi��.
19. Ya� atthi sesaka� ki�ci y�gu� bhatta� ca dehi me,
Dubbalo'ha� parissanto, khud� ma� dahat� bhusa�.
20. S� tassa vacana� sutv� vicinitv�na bh�jana�
Thoka� parittaka� laddh�'h�rena upan�mi ta�5
21. So bhatta� paribhu�jitv� bhariya� puna pucchati:
Ki� b�ja� no ghare atthi? Vapayiss�mi khettake.
22. Attan� �hapit� pubbe l�bub�j�ni n�hari,
Ima� b�ja� khettakesu ovap�h�ti abravi.
23. Haritv� t�ni b�j�ni khettasmi� vapit�ni ca
Par��h� ta� kha�a� sabbe s�lipu��aphal� ahu�.
24. Niggat� te duve sabbe passi�su bharita� phala�,
Kambuddho vimbhito disv� eka� p�lesi t�vade
25. Ta� disv�na ima� khetta� sabb�nedisik�ni'me,
Dve l�buyo gahetv�na tissar�ja� up�gami.
26. R�jassa purato gantv� pa��metv�na a�jali�
Dve l�buyo pi dassetv� ida� vacanamabravu�:
----------------------------------------------- ----
4. [K.] Dhar�dharont�. 5. [A. B.] Na sar�mita�.

[SL Page 099] [\x 99/]

27. Im�ni deva l�b�ni ajja b�j�ni ropetv�


Ajjeva sa�vir��hitv� ajjeva ca phalanti hi.
28. S�lipu���ni sabb�ni l�bupakk�ni6 sabbaso
Im�ni dve gahetv�na �gat� p�davandane.
29. "Tay� kambuddha ki� ajja kattha ya� kusala� kata�?
Sandi��hika� kammaphala� sampar�ye ca paccati.
30. Catunna� s�lavant�na� deti mayha� paj�pati,
Ahampi pacchato gantv� ta� d�na� anumediyi�.
31. Tuyha� kambuddha hites�'mhi,7 demi janapada� aha�:
Tuyha� ca y�tu n�mena g�mo janapado ca so.
32. Pacitv� s�lib�j�ni datv� ta� d�namuttama�
R�jappas�daka� katv� aladdha� g�mamuttama�.

Saddh�tissamah�r�j� p�tivegaj�to hutv� kambuddhassa maku�a� ad�si, bhariy�ya


aggamahesi-bha��aka�, ta� ca g�ma� saha janapadena, so ca mah�d�napati j�to. Yath�
cull�up�sik�ya vatthu tath� vitth�retabba� "gaganapathena pay�ti s� s�ghatara"
miti. Kambuddhassa mara�ak�le chadevalokato cha rath� �gat�. Tassa bhariy� "aha�
t�vati�sabhavane nibbattiss�m�"ti n�sika�8 gahetv� maritv� tahi� uppann�ti.

Chatti�satima� vatthu.
------------

(37. K�rapa��adinna vatthu.)

1. Giriv�ye janapade d�pamhi tambapa��iya�


Samuppanne bhaye'kamhi satta bhikkh� sah�yak�,
2. Visuddhas�lasampann� yuttayog� sam�hit�
Bhay�ti t�ni disv�na cetiyac�rimana� karu�
3. Eva� te samacintetv� sabbe ekaggam�nas� pattac�varam�d�ya pa�ipann� mah�patha�.
----------------------------------------------- ------------------6. [K.]
L�bupatt�ni. 7. [K.] Hitomhi. 8. [K.] Nimitta�. 1. [A.] Giriddh�r�ja
[K.] Giridv�re. [H.] Girind�r�.
[SL Page 100] [\x 100/]

4. Gaccham�n� ca te bhikkh� bhikkh�c�rena dukkhit�


(Khuppip�s�ya2) kh�raka� th�pa�3 passi�su d�rato.
5. Eso g�moti sa���ya pu��ave�hilug�maka�4
Gantv�na bhikkha� caritv� passi�su therika� tahi�
6. Pacitv� k�rakapa��a� ta� kh�ditv�na j�vati
Su��ag�mamhi5 (s� ther�. Ek� vasati) duggat�.
7. Tepi sattajan� bhikkh� theriy� purato �hit�,
Patta� dh�retv� sattanna� pacitv�na ad�si s�.
8. Puna pa��a� ca ga�hanti� ka�hasappo hi ta� �asi
Tattha k�la�karitv�na p��alimhi pure ahu.
9. Catt���s�ya ko�iyo yassa sa�vijjate dhana�,
Tassa se��hissa dh�tatta� upagantv�na va��hati.
10. Catusa��hig�vut� te theriy� pattah�riy�,
Catusa��hig�vut� te mah�g�mamhi bhu�jare,
11. G�vute a��hav�sesu pa��ane puna bhu�jare
Eva� te bhojana� bhutv� samudda� atari�su ta�.
12. Carant� anupubbena g�mesu nigamesu ca
Vasse so�asame patte sampatt� p��al�pure.
13. Pubba�hak�lasamaye p�rupitv�na c�vara�
Patte hatthesu katv�na pavi��h� antar�pa�a�.
14. P�s�da� abhir�hitv� n�r� sabba�gasobhan�
(J�l�ni ukkhipitv�na) pekkhate antar�pa�a�.
15. Pekkhant� pesale bhikkh� dakkhi�eyyo pa�icchite6
Abhikkamante disv�na pubbaj�ti� anussari.
16. S� dh�t�'nussaritv�na sakad�si� visajjayi:
"Ete bhikkh� gahetv�na ghara� �nehi ce�ike."
17. S� d�s� turita� gantv� te bhikkh� idamabrav�:
"Bhante se��hissa dh�t�ya� nimatteti sake ghare
18. "Amhe �gantuk� bhadde, ida� pa�hamadassana�, n�mhe koci vij�n�ti, ajjeva idha
�gat�." ----------------------------------------------- ----------
2. [A.] Vesig�me. 3. [A.] Dh�ma�. 4. [K.] Pu��ave�ilug�maka�. 5. [K.] Su���g�ramhi.
6. [K.] Pa�icchite. [Sihala10]
[SL Page 101] [\x 101/]

19. Nivattitv�na s� d�s� vattam�na� nivedayi,


Puna pesesi ta� d�si� "j�n�m�ti bha��hi te."
20. S�min�vacana� sutv� d�s� puna nivattayi
Te bhikkh� upasa�kamma ida� vacanamabravi:
21. "Tumhe bhante na j�n�tha, s� tumhe su��hu j�nati.
Tass� yev�nukamp�ya �gacchatha nivesana�."
22. Te bhikkh� adhiv�setv� pavisitv� nivesana�
�sanesu nis�di�su sabbe satta pi te jan�7.
23. Datv� pa�itaka� bhatta� patte dhote suni��hite
Vattam�na� nivedent� paripuccha� ca pucchati:
24. "D�rato �gat� bhante kacci magge na dukkhit�?
S�sana� sakyas�hassa kacci d�pamhi� dippati?"
25. "J�tiy� taru��'si tva�, dura��ha� paripucchasi,
Amhe ca su��hu j�n�si, ta� no akkh�hi pucchit�."
26. Pavatt�t�tak�yamhi cesig�me8 vasi� aha�
K�rapa��a� pacitv�na yad� pa��a� lu��ma'ha�.
27. Tumh�kampi padatv�na yad� pa��a� lu��ma'ha�.
Tad� lu�antiy� pa��a� ka�hasappo mama� �asi. 28. Tattha k�la�karitv�na nikkhipitv�
kalebara�
Idha se��hikule j�t� sabbak�yasamiddhin�.
29. Alo�aka� adh�pana� pa��a� datv� subh�misu
Ida� sukh�maha� patt�, bhog�na� natthi �nat�.
30. Eva� parittaka� d�na� dakkhi�eyyosu ya� kata�
Phalena vipula� hoti sukhette b�jaka� yath�.
31. Magga��h� ca phala��h� ca sukhette jinas�sane
Dhammap�tipiya� khetta� ettha dinna� mahapphala�.

S� tesa� bhikkh�na� ekekassa catun��isuva��apupph�ni bodhivandanatth�ya ad�si.


Cu��av�sa - vilepana - dh�pa - manosil�ni, d�pa - tela - pa��k�d�ni ca dinn�ni,
saka�abharit�ni ca p�theyy�ni manussehi saha pesit�ni.
----------------------------------------------- -----------------
7. [K.] Santappite jane. [A.B.] Santappit�. Ca te. 8. [K.] Vesig�me.

[SL Page 102] [\x 102/]

Tesa� bodhi� vanditv� pun�gat�na� y�vaj�va� upa��h�namak�si. Tepi satta jan�


aharatta� patv� tattheva parinibb�yi�su. S�pi anek�ni kusal�ni katv� y�vat�yuka�
�hatv� k�la�karitv� sagga� gat�ti.

Sattati�satima� vatthu. ------------

(38. Mittattherassa vatthu.)

1. D�pe kappitale1 g�me vih�re kappatillake2


Mett�vih�r�bhirato (mittatthero tahi� vasi3)
2. So k�lasseva vu��h�ya sa��hapetv� kalebara�
Pattac�varam�d�ya p�vis� sapad�naka�. 3. Sapad�na� carantassa santacittassa
bhikkhuno
Saddho a��ataro disv� pi��ap�ta� ad�si so
4. Ta� gahetv�na so thero vih�ra�ca nivattati.
(Sunakh� tattha ta� disv� su��hu gantv�'nu bandhati.)
5. C�vara� nikkhipitv�na nis�ditv�na �sane
Bhu�jam�nova so thero pi��a� so��ya nikkhipi.4
6. Therassa pi��a� bhu�jitv� khuppip�sa� vinodayi,
There citta� pas�detv� pakk�mi yena patthita�.
7. Ta� disv�'��ataro poso pah�ra� deti sattiy�
K�la�karitv� s� tattha uppann� p��al�pure
8. Catt���s� ca ko�iyo yassa sa�vijjate dhana�.
Tassa se��hissa dh�tatta� upagantv� pava��hati.
9. Tambapa��iyad�pamhi satta bhikkhu sah�yak�
Cetiyavandanatth�ya satthena uttar�patha�
10. Carant� anupubbena g�mesu janapadesu ca
Vasse so�asame patte sampatt� p��al�pura�.
11. Pubba�hak�lasamaye p�rupitv�na c�vara�
Patte hatthe karitv�na pavi��h� antar�pa�a�.
----------------------------------------------- -------------------
1. [H.K.] Kappatale. 2. [K.] Kappatilake 3. Sabbesu �na.
4. [K.] So��ya pi��aka� khipi.

[SL Page 103] [\x 103/]

12. P�s�da� abhir�hitv� n�r� sabba�gasobhan� j�l�ni ukkhipitv�na pekkhate


antar�pa�a�.
13. Pekkhant� pesale bhikkh� sampannairiy�pethe
Disv�na ni��ham�gamma "d�pe sa�va��hik� ime."
14. Pubbaj�ti� saritv�na sakad�si� visajjayi:
"Ete bhikkh� gahetv�na ghara� �nehi ve�ike"
15. S� d�s� turit� gantv� te bhikkh� etadabravi:
"Bhante se��hissa dh�t�'ya� nimanteti sake ghare"
16. "Amhe �gantuk� bhadde, ida� pa�hamadassana�,
N�mhe kocipi j�n�ti, ajjeva idha �gat�.
17. Nivattitv�na s� d�s� vattam�na� nivedayi:
Puna pesesi ta� d�si� "j�n�t�ti bha��hi" te.
18. S�min�vacana� sutv� d�s� puna nivattayi
Te bhikkh� upasa�kamma ida� vacanamabravi:
19. Tumhe bhante naj�n�tha, tumhe j�n�ti su��hu s�,
Tass� yev�nukamp�ya gacchatheta� nivesana�.
20. Te bhikkhu adhiv�setv� pavisitv� nivesana�
�sanesu nis�di�su sabbe satta pi te jan�.
21. Pa��ta� bhojana� datv� patte dhote suni��hite,
Vattam�na� nivedent� paripa�ha� ca pucchati:
22. "D�rato �gat� bhante, kacci magge na dukkhit�?
S�sana� sakyas�hassa kacci d�pamhi dippati?
23. Kacci arogo sukhito kappitalaniv�siko5
Mam�nukampako �si mittatthero tahi� gato?"
24. "J�tiy� taru��'si tva�, d�ra��ha� paripucchasi,
D�pa� ca su��hu j�n�si mittatthera� ca pa��ita�?"
25. D�pe kappitale6 g�me ahosi sunakh� pure,
Caritv� niggata� mittatthera� ta� anubandha'ha�.
26. Bhu�jam�no ca so thero mama� disv� bubhukkhita�
Nikkhipi purato pi��a� kh�rabhatta� satelaka�.
----------------------------------------------- -----------
4. [K.] So��ya pi��aka�. Khip�. 5. [K.] Sabbak�la� niv�siko
6. [H. K.] Nappatale.

[SL Page 104] [\x 104/]

27. Ta� bhutv� sukhit� j�t� khuppip�sa� vinodayi�


Manappas�da� vipula� alattha� therasantike. 28. Therassa pi��a� bhutv�na �gacch�mi
vih�rato,
Ma� disv�'��ataro poso pah�ra� deti sattiy�.
29. Tattha k�la�karitv�na mu�citv�' ha� ap�yato
Idha se��hikule j�t� sabbak�masamiddhini.
30. Tad� s�la� na me ci��a�, saddh� v�pi na vijjati,
Manappas�damattena7 pattosmi vipula� sukha�.
31. Yesa� saddh� ca s�la� ca deyyadhammo ca vijjati
Dakkhi�eyyosu datv�na te nar� k�dis� bhave?
32. Manappas�da� s�dh�s� d�na� ca s�labh�van�
Ta� kha�a�pi nivesetv�8 dhammap�tipiya� labhe.
33. Manappas�da� s�dh�su d�na� ca s�labh�van�
Ta� kha�a�pi nivesetv�8 dhammap�tipiya� labhe.

Iti s� tesa� bhikkh�na� ekekassa ekekan��i-suva��apupph�ni bodhivandanatth�ya


ad�si. Cu��a - v�sa - vilepana - manosil�d�ni, d�patela - p��ak�d�ni ca ad�si.
Saka�aharit�ni p�theyy�ni manussehi saha pesit�ni.9

Mah�g�me p�c�nadv�re pabbatacetiye ekena pupph�ni �ropit�ni. So (manusso) bodhiy�


ca p��aliputtassa ca antare a��atarasmi� g�me se��hikule j�to. Sopi j�tissaro j�to.
"There tumhe da��hu� gacchath�"ti tena bahujan� pavattit�. Te(pi bhikkhu da��hu�
gat�. Tenapi mahat� sakk�rena sakkat� te bhikkh� bodhi� vanditv� p�jetv� �gat�. S�
tesa� ekekassa tic�varamad�si. Mah�mittattherassapi tic�vara� ca sabba� ca
sama�aparikkh�ra� �netv� tesa� bhikkh�na� hatthe datv� a�jali� katv� mahat�
sakk�rena tambapa��id�pa� pesesi. Amh�ka� ca vattam�na� therassa �cikkhatha, tuyha�
m�lamana� pas�detv� tahi� uppann�ti.

A��hati�satima� vatthu.
----------------------------------------------- -----------
7. [A. B.] Manappas�da� patv�na. 8. Nivesetv� (sabbesu)
9. Yojit�ni (sabbesu.)

[SL Page 105] [\x 105/]

(39. Mah�c��aup�saka vatthu.)

1. Tambapa��iyad�pamhi roha�asmi� janapade


G�mo k�kaddav�n�ma p�ka�o rasasajjako1
2. Ta� g�ma� upaniss�ya mah�c��o up�sako
Vapate sabbasass�ni sa�cayitv� bah�ni so.
3. Tassa g�massa n�mena ��yate so up�sako
K�kaddavi mah�c��o d�yako kira so iti.
4. Sabbasass�ni so sabbasassak�le upa��hite
V�hasahassal�bhena deti d�na� amacchar�.
5. Eva� hi vattam�nassa vappak�le upa��hite
Haritv� saka�e b�je ropanatth�ya vattati.
6. Eko tassa naro ver� anatthapariyesako
Nimantesi vih�resu pa�cabhikkhusat�ni so.
7. Ime ca saka�� yutt� bhikkh� ca �gat� ghara�,
Bhikkh� disv�na sumano �sane pa��apesi so.
8. Khette vutt�na b�j�na� aneke antar�yik�,
Nivatt�petha bij�ni pu��akkhette vapissa'ha�.
9. Nivatt�petva b�j�ni sukkh�petv�na aggin�
Ko��etv� ta��ula� katv� bhatta� randhetum�rabhi
10. Randhavissa��hay�gu� ca saha kh�daniyehi ca
Ad�si pa�casat�na� y�va bhatta� na sijjhati.
11. So muhuttena ta� sabba� bhatta� siddha� sabya�jana�
Dakkhi�odakam�d�ya ida� v�kyamud�ray�:
12. "Veriko yo naro mayha� anattha� k�tuk�mako
Bhikkhusa�gha� nimantesi, tassa hotu hita� sukha�."
13. Sakkacca� va sahatth� ca parivesi vicakkha�o.
Bhutv�na niggat� bhikkh� sabbe pa�casat� api.
14. Mah�c��assa khettasmi� yakkhadevavanappat�
Sakasak�ni b�j�ni ropayi�su nirantara�
15. Uyyojetv�na te bhikkh� bhatta� datv� yath�raha� da��hu� khett�ni gantv�na disv�
tu��hamano'bravi:
----------------------------------------------- -------------
1. [H.] Pa�sajanapada�ta�. [A.] Pa�sajanata�. 2. [K.] Randhavisi��ha.

[SL Page 106] [\x 106/]

16. Sandi��hika� phala� eta� sampar�yamhi k�disa�?


Sandi��ha� sampar�ya� ca labhate pa��ito naro.
17. Devayakkh�nubh�vena tassa pu��abalena ca
T�ni khett�ni sabb�ni vir��h�ni samantato.
18. Sampannasassa� j�nitv� saka�e sampayojayi.
Nikkhami g�mato c��o gahetv� khettal�yake.
19. Veriko puriso so ca vih�ra� ca saya� gato
Bhikkhusahassa� nimantesi mah�c��anivesana�.
20. T�ya sa���ya te bhikkh� sahass�ni sam�gat�
Pattac�varam�d�ya �gat� yena ta� kula�.
21. Di��hamattena so �atv� �san�ni supa��api,
Nis�d�petv� te bhikkh� yath�randha� ad�si so.
22. D�na� datv�na bhikkh�na� sakakammakerahi ca
Saka��ni ca �d�ya khetta� gacchati l�yitu�.
23. Devat� n�gayakkh� ca sabbe sampi��it� tahi�.
L�yitv�na madditv� ca saka�e p�rayi�su te.
24. Yojetv� balivadde ca anusamp�payi�su te,
�netv� antar�magge c��a� disv�' bravi�su te:
25. "Dha��a� ima� mah�c��a, �nema tava k�ra��,
Ghara� amhe tu dassehi, p�rayiss�ma ta� maya�,
26. Ko��h�ni parip�rema yattak�na'tthi te ghare"
Devat�he'kato hutv� �gacchati up�sako.
27. Ko��h�na� a��h�rasa hi dha��ehi parip�rayu�
Bhu�ja dehi yath�k�ma� y�vaj�va� na kh�yati.
28. �pucch�ma mah� (c��a, m� pam�da�3 karohi tva�,)
Pu���ni m� pamajj�hi disv� sandi��hika� phala�".
29. Eva� dev� ca n�g� ca arahant� an�sav�
Sabbepi anukampanti dhammap�tipabh�vita�4.

Tato so d�napati j�to tikkhattu� tambapa��id�pe (sabbasa�ghassa tic�var�ni) ad�si.


Yath� cull� up�sik� tath� vitth�retabba�

Ek�nacatt���satima� vatthu.
----------------------------------------------- -----------
3. [K.] Appam�da� 4. [K.] Pabh�vina�

[SL Page 107] [\x 107/]

(40. Kuntakamm�rassa vatthu)

1. Roha�asmi� janapade mah�g�moti ��yati,


Saddh�tissamah�r�j� rajja� k�resi so tad�.
2. Ta� g�ma� upaniss�ya sippa� j�vati s�rado1
Lohako��itakuntoti kamm�ro p�ka�o vasi
3. R�j� ta� �har�petv� suva��a� tassa d�pay�
"Ima� suva��a� ko��etv� th�la� mayha� karohi bho"
4. Eva� dev�ti so kunto gahetv� ta� suva��aka�
Vikki�itv�na ta� sabba� sura� p�tv� vin�sita�.
5. R�j� kasmi�ci divase manusse pesay� tahi�
"Suva��ath�lam�nehi kamm�rassa nivesan�."
6. Ta� sutv� turito bh�to bhariya� ��apesi so:
Dandhakura�2 paca khippa� suva��attha� gamissaha�.
7. So k�lasseva u��h�ya hatthe katv�na bhojana�
Suva��abh�mi� patthento pacchimadv�rena tikkhami.
8. Gaccham�no ca vegena magge disv� mah�ruha�
Bhottuk�mo tahi� bhatta� rukkham�le nis�di so.
9. Eko thero ara��asmi� vu��hahitv� nirodhato
G�ma� pi���ya gacchanto kuntassa purato �hito.
10. Mah�thero3 aya� mayha� �gantv� purato �hito
Suva��abh�mil�bhassa aneke antar�yak�
11. Bhikkha� pa�iggahetv�na thero tattheva bhu�jiya5,
Sesaka� ta� d�tuk�mo ida� vacanamabrav�
14. Up�saka ta��ka� tu pavisitv�na majjhato7
Mahanta� pattam�nehi, ida� bhu�j�hi sesaka�."
----------------------------------------------- -----
1. [K.] S�daro 2. Handa kura� (?) 3. Mah�l�bho (sabbesu.) [A.K.] Cittamattena.
Vippasanne na (?) 5. [A.B.] Bhu�jati 6. [A.B.] Bhu�jitv� avasesa� ta�.
7. [A.B.] Pacchato.

[SL Page 108] [\x 108/]

15. Therassa vacana� sutv� pavisitv�na so tad�


Gantv� tal�kamajjha�hi patta� n��ehi aggahi.
16. Mahanta� pokkharapatta� chinnamatta� va p��in�
Suva��abh�jana� j�ta� sappabh�sa� manorama�.
17. Ta� bh�jana� gahetv�na so thera� payirup�sati,
Bhutt�vasesaka� pi��a� nikkhipi tassa bh�jane.
18. Pu��anibbattath�lena pa�hama� bhu�jiyattan�,
Dhovitv� bha��ika� katv� niggaccha tva� saka� ghara�.
19. Ghara� gantv�na so tattha nis�ditv�na �sane
Yath�bh�ta� kata� sabba� bhariy�ya nivedayi.
20. S� bha��hatu��h� mudit� s�mika� idamabravi:
"R�j�na� dehi ta� th�la� mu�casi bhayada��an�8
21. Vatthena ch�dayitv�na r�jassa purato �hito
A�jali� pa��metv�na th�la� dassesi so tad�.
22. Jalanta - aggisa�k�sa� j�tijambonadappabha
Mahaggha� pavara� disv� tu��ho r�j� idabravi:
23. Na mayha� suva��ameta�, tuyha� pi natthi edisa�,
Vimbhito'mhi aha� kunta, kuhi� laddhamida� tay�?"
24. Pucchito tissar�jena anutt�so asa�kito
Yath�bh�ta� kata� sabba� anupubba� nivedayi.
25. Ta� laddha� di��hadhammena, pasannomhi9 aha� tayi,
Hatthiasse rathe g�ma� demi janapada� dhana�.
26. Ra��� deyya dhana�10 eta�, nidhi� ass�migopita�,
Samudde �hitabha��a� ca sabba� pavisati ghara�.
27. Eva� acintiya� pu��a�, gu�avantesu dakkhi��
Sandi��hika� sukha� datv� sampar�ye ca paccati.
28. Ida� sutv� ca disv� ca buddhimantena jantun�
Sampattadakkhi�eyyesu paricc�go pasa�sito.
29. Ettha bh�ga� karitv�na alabhi�su ca sampada�,
Dhammap�tipiya� dhamma� avas�ne phusissati.
-----------------------------------------8. [A.B.] Bhaya��an� 9. Piyosmi�
(sabbesu.) 10. [K.] Ra��o deyyadhana�.
11. [K.] Pass�mi. 12. [A.B.] Kumpiyassa.

[SL Page 109] [\x 109/]

So tatoppabh�ti mah�d�napati j�to, mah�vih�ro ca k�r�pito tattha ca'ssa


b�rasasahassabhikkh� pa�ivasant�. Sabbe te bhikkh� cat�hi paccayehi upa��h�si
tikkhattu� sabbasa�ghassa tic�var�ni ad�si. Yath� cull�up�sik�vatthu tath�
vitth�retabba�. Tassa lohako��akabh�ta ku�umbiyassa12 pubbayogo kathetabbo: so kira
pubbaj�tiy� bhikkhu hutv� a�ga�a� sammajjanto b�hiragat� v�lik� antokaritv�
sammajjitv� kacavara� cha��esi. Tena kusalena ass�mika� dhana� vindat�ti.

Catt���satima� vatthu.
-------------

(41. M�leyyadevatthera vatthu)

1. Kammuvo1 n�ma so g�mo d�pamhi tambapa��iya�


M�leyyadevattherassa bhikkhac�r�nuk�lako
2. So k�lasseva vu��h�ya �d�ya pattac�vara�
Okkhittacakkhu satim� sapad�na� apakkami.
3. Sapad�na� caram�no sampatto duggata� kula�,
An�th� kapa�� ther� u�u�kay�gumad�si s�.
4. Tay� dinnaka - ta� y�gu� sitthapi��hakamissaka�,
Ta� gahetv�na so thero pakk�mi yena patthita�.
5. Thera� disv� duve bhikkh� bhikkha� �d�ya �gat�
Piya�gud�pav�sin� tissattherena pesit�.
6. Dadam�nesu ta� bhikkha� devatthero na ga�hati.
Theri� ta� anukampanto ta� y�gu� yeva bhu�ji so.
7. Bhu�jitv� yeva ta� y�gu� passanto dibbacakkhun�
"Sa��hikapp�ni ta� pu��a� anubhossati therik�."
8. Therassa vacana� sutv� vas�bh�t� an�sav�
Dadanti pi��ap�ta� ye, te bhikkh� teramabravu�
9. "Parittaka� hi sandi��ha� dubbhikkhe dukkara� kata�,
Ther� sattatikapp�ni, tumhe passatha kittaka�?"
----------------------------------------------- ----------
1. [K. H.] Kampuvo.

[SL Page 110] [\x 110/]

10. Ther� sattatikapp�ni, tumhe passatha kittaka�?"


Thero parittaka� passi, tumhe pi ca parittaka�,
Pu��a� as�tikapp�ni therik� anubhossati
11. *Ete pana duve bhikkh� thera� passiya revata�2 pucchi�su upasa�kamma
vimaticchedanatthik�:
12. *M�leyyadevathero hi sa��hikapp�ni addasa.
Maya� sattati kapp�ni? As�ti dhammaguttiko?
13. *Sabbeva sakasa���ya passanti theribhogika�.
May� tva� pucchito br�hi tumhe passatha kittaka�?
14. *"Thero parittaka� passi, tumhe pi dhammaguttiko
Pu��a� navutikapp�ni therik� anubhossati:
15. Ete pana duve bhikkhu pavisitv�na s�gara�
N�gattherampi pucchi�su dakav�si� mahiddhika�.
16. Tesa� sutv�na so thero kel�sa� te ca pesayi
"Amh�ka� s�ma�eropi so tumh�ka� kathessati
17. S�dh�ti pa�isu�itv� gantv� kel�sapabbata�
Yath�nupubba� ta� sabba� s�ma�erassa bh�sare.
18. Sabbesa� vacana� sutv� suddha���o vicakkha�o
Muhutta� paccavekkhitv� ida� vacanamabravi:
19. Appameyya� asa�kheya� lokan�thena va��ita�
Tumh�ka� maccayo eta�, aparaddha�4 vij�natha:
20. Ya� ki�ci dhammika� d�na� suddhacittena jantun�
Gu��dhikesu dinna� v� parimetu� na va��ati.
21. Gu��dhikesu ya� dinna�, ta� d�na� vipulapphala�
Tasm� dhammap�ti devo asa�kheyya�ti bh�sati.

Ekacatt��isatima� vatthu.
---------------
----------------------------------------------- ----------
* [H] potthako im� g�th� nadissanti. A��attha du��hag�mi�i vatthusmi� dissanti.
2. [A.B.] Devaka�. 3. [H.] Tumh�ka� mahabbhayeka�. 4. [A.B.] Aparampi.

[SL Page 111] [\x 111/]

(42. Du��hag�ma��ra��o vatthu.)

1. Anur�dhapure r�j� abhayo du��hag�mi��


Catuv�sati vass�ni rajja� k�resi so tahi�.
2. Eva� rajja� karontassa kharo vy�dhi samu��hito,
Upa��hite ca manusse ida� vacanamabravi:
3. "Mah�vih�ra� ma� netv� majjhe seyya� karotha me,
* V�mapasse ca p�s�do mah�th�po ca dakkhi�e.
4. Maricava��ipurato nipanno du��hag�ma��
Dakkhi�a� parivattanto th�pa� passati uttama�,
5. V�mena parivattanto p�s�da� passi sobhana�.
Ma�cake so nis�ditv� passati purato yad�
Maricava��ivih�ra� passati ariy�laya�,
6. Tena ca samayena hi abhayo theraputtako
Anur�dhavih�ramhi vasat� roha�amhi so
7. Dibbena cakkhun� disv� nimujjitv�na bh�miya�
Uss�sake �hito ra��o �sane ca nis�di so.
8. (Nis�ditv�na so thero) ass�sento idabravi:
"M� bh�yi tva� mah�r�ja, kusala� te bahu� kata�,
9. Sukkara�s�va suddhanto, sa�khara�s�va pa��aro,
Candasuriy� va bh�santo buddhath�po aya� �hito.
----------------------------------------------- --------------
* Ito pa��h�ya ti��hayag�th� [H.K.] Potthakesu na dissanti mah�va�se vitth�rakath�
eva� da��habb�:
(Gela��apucchanatth�ya �gat� tu tato tato
Chantavutiko�iyo bhikkh� tasmi� �su� sam�game.
Ga�asajjh�yamakaru� vaggabandhena bhikkhavo
Theraputt�bhayatthera� tatth�'disv� mah�pati
A��hav�samah�yuddha� yujjhanto apar�jaya�
Yo so na paccud�vatto mah�yodho vas� mama
Maccuyuddhamhi sampatte disv� ma��e par�jaya�
Id�ni so ca nopeti) abhayo theraputtako
Karindanadiy� t�re vasanto roha�amhi so

[SL Page 112] [\x 112/]

10. *Himavanteva kel�so vejayantova (nandane


Meruk��ova jotanto p�s�do'ya� �hito idha.
11. *Tevijja-cha�abhi���na� pa�c�bhi���na� m�layo
Maricava��ivih�ro aya� te purato �hito.
12. Bhikkh�na� satasahassa� bhikkhun�na� sat�naka�
Tic�vara� tay� dinna� mahaggha� sukhasamphassa�.
13. Ete ca��e ca bahuk� kusal� sa�cit� tay�
Manappas�da� katv�na sar�hi1 tva� nar�dhipa.
14. Therassa vacana� sutv� r�j� paccanubh�sati:
Anussar�mi ta� d�na� ya� dinna� attan� pure.
15. Eta� na dukkara� mayha� rajja� laddh�na� ya� kata�
Pav�samhi2 da�iddena ya� dinna� ta� sudukkara�.
16. Pubbe kum�rak�lamhi pit� ma� paribh�sati,
Upa��h�ka� gahetv�na malaya� p�visi� aha�.
17. Malaye ka�gug�mamhi (ka�gupabbatapassato
Rukkham�le nipajjant� na ma� koci vij�nati.
18. Thero m�leyyadevo ca thero ca dhammaguttako
Dhammadinno ca so thero, vyagghatthero ca m�nito3
19. Catt�ro ca mah�ther� �gat� purato �hit�
An�gata� sampassitv� anukampakacetas�.
20. Tatthek� duggat� itth� pontinantaniv�sin�
Ka�guna� l�bu� p�retv� khetta� gacchati v�pitu�,
21. Ka��ato omu�citv�na s�haku��alamuttama�
P�s��e ko��ayitv�na ad�si� t�ya itthiy�.
22. S� mayha� l�buke ka�gu� ad�si ekan��ika�,
T�ni ka�g�ni ko��etv� dakabhatta� ak�sabha�4.
23. Atha catt�ro puris� j�nitv� ta�kha�e mama� dadhigha�a� ca ma�sa�ca pa���k�ra�
sam�nayu�.
----------------------------------------------- ----
* [H] potthake navijjanti. Etthantare katipay� g�th� idh�gat� dissanti
purimavatthuto 1. [K] sa�gahi 2. [K.] Ya� d�na� hi. 3. [K.] Yo ca thero ca m�tiko.
[A.B.] Yogatthero ubhopi te 4. Ad�saha� (sabbesu). 5. [K.] M�tiko ca [V Page 113]
24. [Sihala12]
[SL Page 113] [\x 113/]

24. Ta� sabba� ekato katv� pac�mi turito aha�,


Va��agandharas�peta� j�ta� mayha� manorama�.
25. Catunna� hatthato patte gahetv�na aha� tad�
P�retv� upan�mesi� ha��hatu��ho kata�jal�.
26. Mama d�na� gahetv�na devattharo mah�vas�
Dhammaguttopi thero dve veh�sa� pakkami�su te.
27. Theropi dhammadinno ca vyagghatthero6 ubhopi te
Pa�haviya� nimujji�su udakeva nimujjana�.
28. Eta� d�na� tad� dinna� ajja me viya dissati,
Imesa� pana d�n�na� purato mama ti��hati.
29. Idampi adhika� d�na� puna pass�mi sa�g�me
Tissena saddhi� bha��itv� par�jitv� nirantara�
30. Yodhehi anubandhanto patv� m�pitabbata�
Tisso nivatti tattheva, ahampi vanama'jajhaga�.
31. Vanamajjhe tu �hatv�na7 khuppip�s�ya p��ito,
Sar�radh�ra�a� ki�ci �h�ra� vicini� idha
32. Sa�g�ma� pavisantassa sattakha��apar�jaye8
Sar�radh�ra�a� ki�ci �h�ra� vicini� idha
33. Mama so vacana� sutv� tiss�macco idabravi:
"Mameva bha��iko9 atthi, bhojana� bhu�ja s�mika."
34. "S�dhu, ta� bhojana� samma catubh�ga� karohi tva�,
(Catubh�ga� karitv�na) �nehi mama santike
35. Catunna� ekabh�ga� me," tahi� �d�ya10 u��hito
Ta� bh�ga� hatthato katv� assunetto rudammukho
36. Sokasantattahadayo eva� mantesa'ha� tad�
(Yato sar�mi att�na�), yato pattosmi vi��uta�,
Adatv� dakkhi�eyyosu n�bhij�nami bhu�jita�,
37. Mama sa�kappama���ya piya�gud�pav�siko
Vas� veh�say�,gamma a��h�si purato mama.
38. Tu��ho'ha� ta� pa�amitv�11 (ta� disv�na mah�vasi�)
Dve bh�ge ekato katv� d�tuk�mo sahatthato
----------------------------------------------- ---
6. [K.] M�tiko ca 7. [K.] Patv�na 8. [K.] Sattika��a -. 9. [K.] Bha��ako. 10.
[A.B.] B�hirabhaya� ca. 11. Pa��metv� (sabbesu)

[SL Page 114] [\x 114/]

39. Tiss�macco pi ta� disv� sakabh�ga� tahi� khipi12,


Assopi s�sa� calesi, tassa bh�gampaha� khipi�.12
40. So ta� bhikkha� gahetv�na buddhaputto vicakkha�o
Abbhuggantv�na veh�sa� a��h�si ariy�laye.
41. Terasanna�13 sahass�na� parivesi yadicchaka�.
Puna patta� p�retv�na pesesi mama santike.
42. Ta� pi��ap�ta� bhu�jitv� sabbe yeva tayo jan�
Patta� sudhota� katv�na tattheva puna pesito.
43. Eva� d�na� pure'd�si� j�vite anapekkhako
Sa�ka�e parivattanto khuppip�s�ya p��ito.
44. Ga�uttame buddhavarassa sa�ghe
Gu��pah�ro14 sugatassa j�te
Satata� s�lagu��papanne pi
Annena p�nena pasannacitto.
45. Et�ni pu���ni anappak�ni
Bahuni se��h�ni may� cit�ni,
Sabb�ni et�ni atikkamitv�
Mukhe �hita� dissati bh�gad�na�.
46. Ta� bh�gad�na� samanussaranto
Gacch�mi so'ha� tusita� suramma�,
Yattha �hito so ajito mahes�
An�gato hessati' ka�khachedo.
47. Eva� so adhigato paha��hacitto.
Ta� pu��a� jinavaras�sanamhi gantv�(?)
Ta� deha� kimikulasa�kula� cajitv�
Sagga� y�ti vararatham�ruhitv�
48. Da�iddak�le ya� dinna� dakkhi�eyyo ga�uttame
Dhammap�tiparo devo so ta� d�na� pasa�sati.
49. Channa� ca devalok�na� rath�na� uttame gato
.....................................
----------------------------------------------- ----------
12. Chup� (sabbesu.) 13. [A.K.] Ta� dasanna�. 14. [K.] Gu�appah�re

[SL Page 115] [\x 115/]

(43. Bha���g�rika tiss�maccavatthu.)

1. Ahu at�te addh�ne d�pamhi tambapa��iye


Anur�dhapure ramme kula� dhanasamiddhaka�.
2. Tasmi� yeva kule j�t� satta putt� mahabbal�,
Ek� ca bhagin� tesa� eva� a��hajan� tad�.
3. Bhayattaye samuppanne avases� mat� tahi�,
M�t� pit� ca sambhatt� amacc� ca sah�yak�.
4. Ta� kula� pavisitv�na guttacitto supesalo
Thero a��ataro tattha bhikkha� so bhu�jate sad�
5. Ta� kula� tassa therassa upa��h�na� cira� kari.
Kad�ci k�ladosena bhayattaye samu��hite
6. Sakalo s�ha�o d�po sa��hiyojanavitthato
Rogadubbhikkhabhayehi pi�itova tad� ahu.
7. Ya� tesa� sa�cita� dha��a� dubbhikkhena khaya� gata�
�h�ratth�ya' bhi��ant� malaya� te upa��hit�.
8. Ete ca bh�tik� a��ha jan� bhayaupadd�t�
Thera� ca purato katv� pavisi�su mah�vana�.
9. Malaya� pavisitv�na vane s�l�ya �gat�1
Therass�layana� datv� rukkham�le (vasi�su te ?
10. Vanasmi� vicinitv�na m�l�ni ca phal�ni ca)
Therassa pa�hama� datv� pacch� bhu�ji�su te tad�.
11. Eva� hi vattam�n�na� vass�ni dv�das� gat�
Vanam�laphal�d�na�2 potthicolaniv�sina�.
12. Par��hanakhalom� ca kili��hapharus� ca te
Kisapa���hi gattehi petar�p�va bhi�san�.
13. Eva� te ekato hutv� vicaranti mah�vane
Phalamul�ni maggant� �h�ratth�ya bhokkhit�3
14. Te bhi�sate petasame disv� a��ataro tahi�
Bh�to utrastahadayo potthi� oh�ya dh�vi so.
----------------------------------------------- ----------1. [K.] S�l� hi y� kat�
2. Phal�d�na� (sabbesu) 3. [K.] Bhojit�

[SL Page 116] [\x 116/]

15. Te ta� potthi� gahetv�na bhaginiy� ada�su te,


Kucelo apa�icchanno m�tug�mo na sobhati.
16. Sa� ta� potthi� niv�setv� nisinn� attano ghare,
Thero pi��olabhikkh�ya �gantv� purato �hito.
17. Thera� disv�na s� tu��h� ta� potthi� parivattayi,
Puna co�a� niv�setv� potthid�na� ak�si s�.
18.(Datv� therassa ta�) potthi� niggantv� sakagehato
Bh�t�na� bhayabh�t�ya gumbamajjhe nippaji s�.
19. Kappa� katv�na ta� potthi� niv�sesi vicakkha�o,
Niv�sana� karitv�na vipassanto nis�di so.
20. ("Aho) sudukkara� vata ak�si ajja d�rik�"
Vanamajjhe da�idd� ca anupucch� ca bh�taro."
21. Puthujjanassa ta� potthi� na yutta� paribhu�jitu�
�savakkhayamappatto n�ha� u��hemi �san�.
22. Eva� sucinta� katv�na s�lasuddhi� avekkhati,
Parisuddhas�lo so thero arahattamap�pu�i.
23. Devar�j� viditv�na devadussa� manorama�
Pasibbake pakkhipitv� �gato t�ya santike.
24. �gantv�na tato sakko ta� dussa� sapasibbaka�
Uss�sake nikkhipitv�4 pakkam� nandana� vana�.
25. Bhagini� te apassant� bhamanti sabbaso dis�,
Te maggam�n� ta� n�ri� addakkhu� gumbaantare.
26. Labhitv�na tato sabbe pucchanti ta� samantato
"Kissa bh�t�'si bhagin�? Nil�n� kissa k�ra��?"
27. Sayan�5 vu��hahitv�na pu��h� vy�k�si bh�tuna�
Anupubba� yath�bh�ta� vattam�na� nirantara�.
28. Ta� sutv� suman� sabbe s�dhuk�ra� pavattayu�.
S�dhuk�ra� pavattetv� ta� passanti pasibbaka�.
Pasibbaka� gahetv�na6 ha��h�7 mu�ci�su bandhana�,
Mocetv� s��aka� disv� puna tass� ada�su ta�.
----------------------------------------------- ----
4. [A.B.] �hapetv�na. 5. [A.B.] Saya� ca 6. [K.] Passitv�na pasibbaka�. 7. [K.]
Hatth�.

[SL Page 117] [\x 117/]

30. Dinn�ya puna a���si tahi� dissati s��aka�


Na gacchati khaya� ki�ci bhiyyoso ca pava��hati.
31. Te ha��hatu��h� suman� pucchanti bhagini� tad�
Bhadde te kenida� dinna�? Kuhi� laddha� pasibbaka�? 32. Therassa potthika� datv�
nipann�'ha� bhaya��it�,
Ima� id�ni pass�mi, yadi ma� saddabhissatha.
33. Nissasaya� ida� bhadde devadinna� pasibbaka�,
Sandi��hika� phala� laddha� ya� dinana� d�namuttama�."
34. Tic�var�ni therassa paripu��amaka�su te, pacch� kucchitaco��ni8 cha��etv�
p�rupi�su te.
35. Devaduss�ni dh�retv� sabbe te a��ha bh�tik�
Purato katv�na ta� thera� nivatti�su saka� ghara�.
36. Tasmi� yeva ca dubbhikkhe a��o bhikkhu supesalo
Bhikkha� caritv� n�lattha sakala� ta� puruttama�.
37. Tisso passati ta� bhikkhu� rittapatta� carantaka�
Passitv�na ghara� gantv� bhagini� etadabravi:
38. Yadi atthi ghare ki�ci y�gu - khajjaka - bhojana�
Khippa� �nehi maggitv� k�lad�na� karomaha�. 39. "Sahassam�laratana� ida� atthi hi
bh�tika,
Ito para� ghare natthi p�na� bya�jana - bhojana�."
40. Ratana�9 so gahetv�na kusalatthi vicakkha�o
Kul� kula� caritv�na alattha ki�ci bhojana�,
41. Sahassam�la� so s�gha� bhojana� tassa �hari,
Bhojana� so gahetv�na bhikkhussa upan�mayi.
42. Pa�iggahetv� ta� bhikkha� so bhikkhu bh�vitindriyo
Abhu�jitv� gha�etv�na arahattamap�pu�i.
43. Arahatta� patta� �atv� ra��o chattamhi devat�
Ha��h� tu��haman� hutv� s�dhuk�ra� pavattayi.
44. S�dhuk�rasadda� sutv� saddh�tisso idabravi:
Devate, kassa tu��h�si? Kassa d�na� pasa�sayi?
----------------------------------------------- ----8. [K.] Ku�ekaco��ni. [A.B.]
Kuseka-co��ni. 9. [A.B.] Odana�. [K.] S�jana�.
[SL Page 118] [\x 118/]

45. Imasmi� hi pure r�ja, tisso n�ma up�sako


Vikki�itv� sahassaggha� bhatta� bhikkhussa so ad�.
46. Tassa bhikkhussa pi��amhi sa�vego �si cetaso
Sa�viggam�naso hutv� ta�kha�e arah� ahu.
47. Tassa d�n�nubh�vena therassa viriyena ca
Dvinna�10 disv� ha��hatu��h� s�dhuk�ra� pavattayi�.
48. Ta� sutv� turito r�j� nara� pesesi pa�a�ita�
"Vicinitv�na ta� tissa� �nehi mama santike."
49. (So naro turito dh�vi vicinitv�na �nayi,
Tam�gata� ca disv�na tissar�j� idabravi:
50. Tuyha� ca sabbasatt�na� pu��abh�ga� dad�maha�
Bha���g�rikakamma� ca karohi mama santike.")
51. Tuyha� ca sabbasatt�na� pu��abh�ga� dad�maha�
Bha���g�rikakamma� ca karomi tava santike.
52. Tassa tu��ho mah�r�j� hatthi (assarath�dika�)
Bhoga� suvipula� datv� dhana� d�si anappaka�.
53. Bha���g�rikatissopi labhitv� �h�namuttama�
Nh�tuk�mo bahi gantv� nh�natitthe upa��hito.11
54. Ete kho tamhi samaye sabbe te satta bh�tik�,
Bhagini� pacchato katv� pavisi�su puruttama�.
55. Pavisam�na� ta� disv� tisso so bha��ag�riko
Pa�ibaddhacitet� hutv� na� bhariyatth�ya y�cati:
56. "Sabbesa� pacchato y�ti n�r� sabba�gasobhan�
Yadi ass�mik�, eta� bhariyatth�ya detha me."
57. S�dh�ti sampa�icchitv� n�ri� sabba�gasobhana�
Bha���g�rikatissassa bhariyatth�ya'da�su te.
58. Dvepi te di��hadhammeva laddh� sandi��hika� phala�
Tattheva ghare v�rena12 pu��ameva karonti te.
59. Tath�gatassa th�passa p�janatth�yubho jan�
Sa��hiv�hehi vatthehi pa��k�'ropayi�su te.
----------------------------------------------- --
10. [K.] Dinna�. 11. [K.] Ava��hito. 12. [K.] V�sena.

[SL Page 119] [\x 119/]

60. Eva� te p�jayitv�na buddhe dhamme ga�uttame


P�tik�ya� jahitv�na devak�y�pag� ahu�.
61. Tasm� t��ipi vatth�ni p�jan�y�ni sabbaso,
Yo t��i vatthu p�jeti sopi tissova hessat�ti.

Tecatt���satima� vatthu.
--------------

(44. Tambasumanatthera vatthu.)

1. Sujan�na� niv�sasmi�1 anur�dhapuruttame


Lohakammesu2 kusalo vissuto kammak�rako,
2. Tasseva kammak�rassa a��o kamma��hako naro
Ghata� ca s�lik��a� ca �nesi pa��ak�raka�.
3. Ghata� ca s�lik��a� ca gahetv� kusalatthiko
Gantv�na �sanas�la� sa�ghamuddissa'd�si so.
4. Tattha k�la�karitv�na j�to so tamhi g�make
A��ha� kul�paniss�ya va��hate y�va yobban�.
5. Palit�3 j�tasa�vego pabbajitv�na s�sane
Na cireneva k�lena arahattamap�pu�i.
6. P�pu�itv� arahatta� pavisitv� buddhas�sana�
Pa�casatehi sissehi4 saha �ra��ako ahu.
7. Appiccho silasampanno ov�daka-vin�yako
Tambasumanattheroti tambapa��imhi p�ka�o. 8. Ekabhikkh�vip�kena devat� vanav�sik�
Upa��h�na� sad� enti catupa�casatehi5pi
9. Ekad� so mah�thero g�ma� pi���ya gacchati
Addasa kassaka� eka� appapu��a� app�yuka�.
10. Ek�haj�vita� disv� k�ru��ahitacetas�
Sa�gh��i� p�rupitv�na kassakapurato �hito.
11. Thera� disv�na so tu��ho �gantv� abhiv�dayi,
Yuga� ca vattha� �netv� �sanatth�ya nikkhipi.
----------------------------------------------- ---------
1. [K.] Sussatiranig�masmi�. 2. Kammena (sabbesu.) 3. [A.B.] Palitv� 4. [K.]
Bhikkh�hi 5. [K.] Denti saha pa�casatehi

[SL Page 120] [\x 120/]

12. Anukampamup�d�ya nis�di tassa �sane


Ambay�gu�6 pivantassa s�kha� bhu�jitv� pacchato.
Ch�ya� karitv� a��h�si yath� �tapav�ra�a�.7
13. Tattha y�gu� pivitv�na thero pakk�mi t�vade.
There acirapakkante �si da��ho mato tahi�.
14. Tato k�la�karitv�na kulamhi s�tav�hane8
J�to sabba�gasampanno dassan�yo manoramo.
15. J�tito9 pa�cadivase denti te d�nama�gala�
Bhikkhusa�gha� nimantetv� anna� p�na� ca bhojana�.
16. Theropi tambasumano passitv� dibbacakkhun�
�gantv� ambare khippa� sa�gh�reme pati��hito.
17. Hutv�na sa�ghatthero so pavisitv�na ta� kula�
Bhu�jitv� anumoditv� avas�ne idabravi'
18. "�sanattha� yuga� dinna�, s�kh� ch�yattha dh�rit�10,
�h�ratth�ya so pubbe ambay�gu� ad�si me"
19. Ta� sutv� dummano r�j� thera� paccanubh�sati:
"Kimettha bahuso bhante ma�gale paribh�sayi?
20. Ra��o (dummanata� �atv�) paracittavid� vas�
Pubbayoga� nivedetv� pas�desi nar�dhipa�.
21. "Pas�d�hi11 mah�r�ja, s�sanamhi mahesino
Yattha appa�pi datv�na labhanti vipula� phala�.
22. Pasannam�naso hutv� (sutv� ta�) dhammadesana�
Nis�ditv�na tattheva p�pu�� pa�hama� phala�.
23. S�tav�hanar�j�pi12 sutv� therassa santike
Pubbayog�ni tasseva bhiyyo d�napat� ahu.
24. Eva� ra��o nivedetv� pak�setv�na s�sana�
Dhammap�tipiyo thero ambaren�' gato puna.
25. Ete chatti�sar�j�no13 s�tav�hanav�sik�
Tesa� puthujjan� a��ha, ses� sabbe thale �hit�

Catucatt���satima� vatthu.
----------------------------------------------- ------
6. [H.K.] Appay�gu�. 7. [K.] V�t�napaniv�ra�a�. 8. [A.] Sa��hav�hane.
[H.K.] Sattav�hane (s�tav�hanar�jakula� pana andhakadese abhavi.
N�garajjunamah�therassa d�yako eko s�tav�hanar�j� ahosi.) 9. [K.] J�tehi. 10. [K.]
Modit�. 11. [K.] Pas�dehi. 12. [K.] Sattav�hana. 13. [B.] Khattiyar�j�no.
[Sihala13]
[SL Paga 121] [\x 121/]

(45. Duggatakassaka vatthu.)

1. Anur�dhapura� n�ma pubbe puravaruttama�,


Tasmi� puravare r�j� saddh�tissoti suyyati.
2. Pasanno t�su vatth�su saddho buddhassa s�sane
Dhammena rajja� k�rento s�dhusammannito1 ah�.
3. Tassa ra��o pure eko kassako kapa�o ah�,
Dh�t� ca attano ek� i��hakammena j�vati.
4. Eva� so j�vam�nopi dubbhikkhe ch�tap��ito
Kah�pa��nama��hanna� (dh�ta� abhi) i�a�2 kata�.
5. Kah�pa�e nikkhipitv� ekav�satim��ika�
S�ma� gahetv�3 so k�ma� i��hakamma� upa��hito.
6. So ta� kamma� karitv�na a��ha laddhu�4 kah�pa�e
Sattavass�ni pu���ni, sa�cite5 dukkarena so
7. Kah�pa�e gahetv�na satthena saha pattiko
Addasa sa�hasah�ya�6 eka� bhikkhu� anesana�(?)
8. Ta� disv� garucittena bhikkha� m�lena maggati.
Maggam�no tad�' lattha ekassa sitabhojana�
9. (Kasika� upasa�kamma kasika� etadabravi:
Dehi me bhojana� samma, demi tuyha� kah�pa�a�.
10. Eva� y�ciyam�nopi na deti so dhanatthiko
Sabbe kah�pa�e datv� aggah� sitabhojana�.)
11. Bhojana� so gahetv�na bhikkhussa upan�mayi.
Attano vattam�na� ca sabba� tassa nivedayi.
12. D�na� pati��hapetv�na assunetto rudammukho
P�ruta� s��aka� datv� pakk�mi yena patthita�.
13. Patte katv�na ta� bhikkha� so bhikkh� bh�vitindriyo
Sa�viggam�naso hutv� eva� cintesi t�vade:
14. Kah�pa�ehi a��hahi ki�i so sitabhojana�,
Nava� ca s��aka� eka� deti pu��atthiko naro
----------------------------------------------- ---------------
1. [H.] Sam�pajjito. [K.] Samp�jito. 2. [K.] �bhipa��a�. 3. [K.] Gantv�na.
4. [H.] Laddh�. 5. Sa�vit� (sabbesu) 6. [H.] A��hasah�ya� (sakasah�ya�?)

[SL Page 122] [\x 122/]

15. Para� ca dh�tupa��h�na� apanento pariccaji.


D�nasuro naro eso, yogas�ro tuva� bhava.
16. V�tar�gesu ya� d�na� sar�go yadi bhu�jasi,
Sabrahmac�r�g�rayho s�vajjo tva� bhavissasi.
17. Idheva mara�a� tuyha� athav� �savakkhaya�,
Buddhaputto bhavitv�na bhu�ja pi��a� yath�sukha�.
18. Eva� ovadiya'tt�na� suddhas�lo vis�rado
Vipassana� �rabhitv�7 arahatta� ap�pu�i.
19. P�pu�itv� arahatta� chinditv� sabbabandhana�
Cha�abhi���su kusalo s�han�da� nad� vas�:
20. "An�dibhavasa�s�ro sa�saranto puthujjano
Anubhoti bahu� dukkha�, tassa anto tay� kato.
21. Niraye k�ra�a� dukkha�, ara��e a��abhakkhana�,
Manusse bhogapariyes�, devesu ca viyogat�,
22. Devaloke ap�ye ca dukkha� m�nusake ca ya�
Sabba� may� atikkanta�, sa�vego �si bhojane.
23. Up�sako bahuk�ro yo ta� d�na� ad�si me,
Tassa d�nappabh�vena pattemhi acala� pada�."
24. Eva� so arah� hutv� �haritv� tamuttama�
Accantaariyo hutv� abhu�ji sitabhojana�
25. Ta� pi��a� paribhu�jitv� labhitv� �savakkhaya�
Anur�dhapura� gantv� adhi��hesi kalebara�:
26. "Yo mama'��haka� (?( Datv� sitabhattena tappayi,
Tasseva a��aposassa m� kampatu kalebara�."
27. Therassa parinibb�na� (sutv�) sampi��it� jan�
Saddh�tissopi so r�j� itth�g�rena �gato.
28. Sar�jak� jan� sabbe uddharant� kalebara�
�h�n� v��aggamattampi na sakkonti pakampitu�.
29. So naro pacchato (gantv� sa�j�nitv�) kalebara�
Pasannam�naso hutv� ida� v�kyamud�rayi:
----------------------------------------------- ----------------
7. �ropetv� (sabbesu)

[SL Page 123] [\x 123/]

30. "Bhatta� me yadi bhu�jitv� katakicco mah�muni,


Vimaticchedanatth�ya veh�sa� y�tu me isi"
31. Ud�rayitv� ta� v�kya� �li�gi p��in� saya�.
�li�gimatta� u��h�si veh�sa� vipula� varo.
32. Passitv� p��ihera� ta� r�j� ta� paripucchati.
Vy�k�si puriso sabba� pubbavatta� nirantara�.
33. Tassa v�kya� nis�metv� tu��ho r�j� ida bravi:
"S�dhu sa�ghuddissa d�na�, dehi bh�ga� tuva� mama."
34. "Tuyha� ca sabbasatt�na� demi bh�ga� nar�dhipa,
Gu��dhike kata� k�ra� eva� suvipulapphala�."
35. Eka� janapada� deti maku�a� bhusan�ni ca
Itthiyo ca ratha� y�na� d�sid�se nar�dhipo
36. Sar�jak� jan� sabbe jh�petv�na kalebara�
Th�pa� katv�na p�jetv� pakkami�su yath�sukha�.
37. Eva� ta� dakkhi�eyyesu d�tabba� d�namuttama�8
Dakkhi�eyyavare deti, sambuddho ta� pasa�sati.

Pa�cacatt���satima� vatthu.
---------------

(46. B�lik�suman�ya vatthu)

1. Tiyojanasat�y�ma� samant� s�gara�jala�


Candama��alasa�k�sa� d�paka� tambapa��ika�.
2. Tambapa��iyad�pamhi dippate tejas� sad�
Anur�dhapura� n�ma purindapuropama�.
3. Ta� p�ra� upaniss�ya up�sakanaro ca so.
Vasate tissan�mena, suman� tassa b�lik�.
4. S� dh�t� pitar� saddhi� bha��itv�1 yena pakkami,
Dosavegena gantv�na sampatv� kha��ar�jika�.
5. Vana� gantv�na satt�ha� kilant� s� an�sik�
Khuppip�s�ya khijjant�2 rukkham�le nis�di s�.
----------------------------------------------- ---------
8. [K.] D�namappaka�. 1. Gacchati (sabbesu.) 2. [H.] Khandant�. [K.] Kha�ant�.
(Sabbesu)

[SL Page 124] [\x 124/]

6. Pit�pi pacchato gantv� vicinitv�na ta� vane


Alabhitv� nivatto'si sokasallasamappito.
7. Atha'��o puriso koci pu�abhojanahatthiko
Ta� magga� pa�ipajjanto ta� passati nisinnaka�.
8. Ta� passitv�na puriso k�ru���hatacetaso
Pitucitta� karitv�na ida� vacanamabravi:
9. "Dad�mi bhojana� tuyha�, bhu�ja putte yath� sukha�,
Bhutv� bala� gahetv�na gacch�hi yena icchasi".
10. Kilanto dubbalo k�yo, �h�ro me na ruccati,
Har�hi t�ta ta� bhatta�, p�theyya te bhavissati
11. Pariccatta� may� putte, yath�k�ma� karohi tva�.
Avid�rassa g�massa magga� gacch�mi b�like.
12. Tato ch�y�ya sayit� j�vite anapekkhik�
Gantumpi dukkha� kant�re eva� parivitakkayi:
13. Samayo vata pu���na�, sampatta� mara�a� mama,
Sar�ra� nikkhipiss�mi, samm� pu��ena y�maha�.
14. Dhar� dharent�3 u��h�ya hatthap�de nipu�chayi,
Hatthe pappo�hayitv�na ida� v�kya mud�rayi:
15. "Yadi ma� anukampanti buddhaputt� mahiddhik�,
�gacchantu mah�v�r�, uddharantu ap�yato."
16. Sutv� dibbena sotena t�ya v�kya� ud�rita�
Piya�gud�pe arah� �gantv� purato �hito.
17. Pasannacitt� suman� vedaj�t� kata�jal�
Ta� odana� gahetv�na ad�si tassa bhikkhuno.
18. Pal�sehi pa�icchann� hatthe katv�na s��aka�
Matthake a�jali� katv� thera� sara�a y�cati.
19. Ida� pacchimaka� d�na� sampu��a� hotu s�mi no
Pa�igga�h�hi ta� dussa� kapa��ya a��tiy�.
20. Pa�iggahetv� arah� ha�sar�j�va ambare abbhuggantv�na �k�se a��h�si ariy�laye.
----------------------------------------------- ---------
3. Dharonti. (Sabbesu)

[SL Page 125] [\x 125/]

21. S� muhutta� nis�ditv� khuppip�s�ya p��it�


Ta� dukkha� asahant� va mucchit� papat� tahi�
22. Y�vat� tambapa��imhi vasanti devat� tahi�
Pasa�sam�n� ta� d�na� s�dhuk�ra� ada�su t�.
23. "Aho d�na�, mah�d�na�, j�vita� ca pariccaji,
Dakkhi�eyyosu datv�na bhatta� ca ekas��aka�."
24. Tato (sutv�na) ta� sadda� sakko dev�namissaro
Tass�' bhijagganatth�ya4 visukamma� visajjayi.
25. Pesito devar�jena �gato devasippiko
Dibboja� lomak�pesu �kiritv�nu' pa��hahi.
26. (Sukh�bh�ta� ca)5ta� n�ri� ma��etv� acchara� viya.
�k�sena pak�sento agam�si puruttama�.
27. Tato sutv�na ta� sadda� r�j� d�pavarissaro
Bhariyatth�ya ta� n�ri� varay�na� apesayi
28. Y�vat� tattha a��h�si katapu��� am�mak�6
Ra��� saha siri� bhutv� ak�si pu��asa�caya�.
29. Sa�cayitv� bahu� bu��a� p�jetv� p�jan�rahe
�yusa�khayak�lamhi ariy�na� idabravi:
30. "C�tummah�r�jarath� t�vati�s�dayo rath�
Ete �hit� devarath� �gat� mama santike,
31. Kuhi� nu bhante upapatti bhaddik�?
Niv�sabh�t� jagat�hitesina�7
32. "Niv�sase��ha� tusit�laya� pura�
Niv�sabh�ta� purisuttam�na�8,
Sad� ca dhammassava�a� kata� tahi�
Karohi citta� tusit�laye pure."
----------------------------------------------- ------
4. [K.] Tass� pa�ijaggatth�ya. 5. Ass�setv�na (sabbesu). 6. [K.] Kat� pu��ani
m�nas� (=m�nus�?) 7. [K.] Jan�sinu hitesina�. 8. [A.B.] Parisattih�rina�. [K.]
Purisittih�rina�.

[SL Page 126] [\x 126/]


33. Karapu�akusuma�9 samujjalanta�
Kamalanibha� karitv�10 matthakasmi�
Jinasutavacana� nis�mayitv�
Tusitapure pa�idhi� ak�si dev�.
34. Iti varamuniye (?) Pasannacitt�
Sugataga�e gatin�sake vir�ge11
Ratikaravaramuttama� suramma�
Tusitapura� ramitu� piy�ti dev�.
35. Aparimitagu��laye sukhette
Kusalajan� pavapanti pu��ab�ja�,
Narasurasampantiyo cira�'nubhutv�
Amararatisukha� labhanti tepi pacch�.
36. Aparimitagu�� anekasa�khy�
Jinavaras�sanakiccak�rino ye
Bahubhayabhava��avamuttaritv�
Amatavaramadhu� s�yanti12 s�gha�.

Chacatt���satima� vatvu
-------------

(47. A��havatthad�yik�ya vatthu.)

1. Siris�ha�ad�pamhi s�ha�addhajabh�site
S�han�dassa buddhassa sisso vasati k�rako
2. S�hova so asambh�to anutt�s� asa�kito,
T�su y�mesu jaggitv� pi��ap�t�ya gacchati.
3. Gacchanta� yogisuddha� ta� coro u��hahi antare,
Pattac�varabha���di� sabba� �d�ya pakkami.
4. Pal�sehi pa�icchanno niccalo pa�igacchati,
Na koci pekkhate, 'bhikkhu n�'ya�'ti,k�ci pekkhati.
5. Bhikkhu disv�na niccola� pal�sehi niv�sita�
Jalamajjhe �hit� n�r� ida� vacanamabravi:
----------------------------------------------- ------------------
9. [K. -] Paduma�. 10. [K.] Kamala� nir�karitv� 11. [A.B.] Vibh�v�.
12. [K.] Madumayanti. 1. Siss� vasanti k�rak�. (Sabbesu) [sihala13]
[SL Page 127] [\x 127/]

6. "Eta� thale �hita� vattha� bhante ph�lehi majjhato


A��habh�ga� tuva� ga�ha, mayha� a��ha� bhavissati.
7. Niv�setv�na ta� bh�ga� pa�icch�detha kopina�,
Anussa�k� anutr�s� gaccha bhante yath�sukha�."
8. Sutv�na vacana� tass� majjhe ph�lesi s��aka�,
A��habh�ga� niv�setv� pakk�mi yena patthita�.
9. S� y�vat�yuka� �hatv� mara�e paccupa��hite.
D�na� anussaritv�na t�vati�s�pag� ah�.
10. P�s�dika�gasampann� abhirup� manoram�
Ti��a� devavim�n�na� majjhe j�t� mah�pabh�.
11. Te tayo devaputt�pi disv� ta� atidassana�
A��ama��ena bha��enti patthent� devaacchara�.
12. Tesa� bha��anaj�t�na� disv� dev�namissaro
Tadatth�ya tahi� gantv� pucchit� vy�kari�su te:
13. Amh�ka� hi vim�n�na� majjhe j�t�va acchar�,
Bha��ana� acchar�hetu, eva� j�n�hi m�risa.

Devar�j� tesa� bha�ati:

14. Bha��ana� acchar�hetu edisa� yadi vattati,


Yo so cittena all�no tassa hotu ca acchar�.
Eko bha�ati:
15. Yath� jalantaagg�na�2 natthi b�hiramantara�,
Eva� all�nacitto'ha� hadaye s� na ri�cati.

Dutiyo bha�ati:

16. Yath� mattikasa�sa��ha� jala� natthi tadantara�,


Eva� all�namitto'ha�, hadaye s� na ri�cati.

Tatiyo bha�ati:
----------------------------------------------- -
2. [A.B.] Jalati all�na� [K.] Jala� hi all�na�.

[SL Page 128] [\x 128/]

17. Yath� jalena sa�sa��ha� kh�ra� natthi tadantara�,


Eva� all�nacittoha�, hadaye s� na ri�cati.

Devar�j� bha�ati:

18. Yath� pokkharapattamhi udabindu na ti��hati,


Citte me (adhika� pema�) janesvetesu t�supi.
19. S� devar�jupa��h�ya ha��hatu��h� kata�jal�
Tameva anubandhitv� bhariyatth�yu'p�gat�
20. Upa��hadussa� datv�na bhutv�na amara� sukha�
Ariya� sukha� labhitv�na nibbutimpi gamissati.
21. Aparimitagu�e gu��dhikepi
Sugatavare paramasa�ghakhette
Gatakalikalale parivipula�
Phalanti parittakampi dadeyya.
22. N�r� siri� suvipula� sucir�nubhutv�
Dibba� siri� punapi m�nusik�tireka�
Accantameva ariya� ca siri� (u��ra�)2
S� p�pu�issati bhavattayaoghati��a�.

Sattacatt���satima� vatthu.
---------------

(48. K�kava��atissa vatthu.)

1. Bahugavasam�ki��a�1 bahuv��amig�ku�a�
Pis�cabahul�v�sa� malaya� tambapa��iye.
2. Malaya� ta� hi niss�ya vasanti sa�ghad� duve(?)
Migama�saphal�h�r� j�y�pati ubho jan�.
3. Te tattha parihi��ant� malayamhi mah�vasi�
Passitv�na mah�deva� somanassa� labhanti hi.
4. Te thera� upasa�kamma karitv� ca padakkhi�a�
A�jal� paggahetv�na ekamanta� up�visu�.
5. Tesa� dhamma� pak�setv� devatthero mah�vas�
Pa�cas�l�ni datv�na uyy�jesi vicakkha�o.
----------------------------------------------- -
3. [H.] Pavara�. 1. [K.] Mah�gava -

[SL Page 129] [\x 129/]

6. Gahetv� pa�cas�l�ni parisujjhi�su sabbad�


V�sa� vass�ni j�vitv� tahi� k�lamaka�su te.
7. Tattha k�la� karitv�na pa�cas�labalena te
A��he samiddhe j�yi�su dv�su r�jakulesu' bho1
8. Kaly��itissar�j�na� ek� dh�t�, paro suto
K�kava��o ti n�mena, vih�radev� ti vissut�.
9. Dvisu r�jakulesvete ubho va��hanti ekato,
Pu��avanto mahesakkh� pubbav�sitav�san�.
10. Mah�j�tiddhiy� va��h� ekato yobbana� gat�.
Patte yobbanak�lamhi tamma�galamaka�su te.
11. Ma�gal�ni karitv�na k�le rajje'bhisi�ci�su�.
Bahu� pu��a� karitv�na saggamagga� visodhayu�
12. Pa�cas�l�ni p�letv� p�pu�� rajjasampada�
Rajjasampadam�gamma labhi�su saggasampada�.
13. Te saggasampada� bhutv� y�vat�yu� nirantara�
Dhammap�tiya� dhamma� avas�ne phusissare.
14. Apagataludd� visuddhas�l�
Ramanti pa��it� s�la� pavar�hu (?)
(Sabbesu �na�)

A��hacatt���satima� vatthu.
--------------

(49. Sasama�sa vatthu)

1. Visuddhe mahal�ra��he visi��h� ma�sarandhik�2


Sasama�sa�3 piya� i��ha�, randhate tattha itthik�
2. Yadi randheti sakkacca�, hoti ta� eka vassika�,
Asakkacca randhita� ma�sa� cham�s�nipi ti��hati.
3. Etass� t�ya ek�ha�4 ma�sa� laddha� anappaka�,
Vippav�sagato putto randhitv� �hapita� pana
-------------------------------------
1. [A.B.] Dvinna� r�jakule ubho 2. [A.B.] Ma�sadakkhi�� 3. [K.] Samakanta� 4.
[A.B.] Y� t�ya ekadivasa�.

[SL Page 130] [\x 130/]

4. Ta� ma�sa� sabbam�d�ya devat� d�pam�gat�


Manussar�pe katv�na ta� k�jehi vahi�su te.
5. Ta� gahetv�na k�jehi ghara� abhigat� tad�
S�likum�raka� disv� upan�mi�su devat�
6. Te� ta� ma�sa� nikkhipitv� dassetv� r�jayuttaka�
Muhutta� apagantv�na tattheva'ntaradh�yatha.
7. Nikkhittamattak�le hi pura� gandhena ch�dita�,
Kum�ro tena a���si devat� me idh�nayu�.
8. Pu��iddhimattano disv� somanassena p��ito
Pu��a� pu��avip�ka� ca �atv� v�kyamud�rayi:
9. "Dev� n�g� ca (yakkh� ca) ye icchanta'tip�jana�,
Kattabba� kusala� nicca� pu��akkhette anuttare.
10. Pu���ni satt� ye keci karonti tu��ham�nas�
Dibba� m�nusaka� ceva sukha� anubhavanti te."
11. Kum�ro hi tato pubbe mah�d�na� ad�si so,
Tena pu��avip�kena denti dev�pi m�nus�
12. Pas� pi migapakkh�pi (devat�pi ca m�nus�
Pu��avanta� nara�) disv� vase vattanti sabbad�.
13. Ya� ya� karoti puriso ta� ta� tassa samijjhati.
Na nassati hi ta� pu��a�5 api duggepi sa�ka�eti.

Ek�napa���satima� vatthu.
--------------
(50. Dhammikar�javatthu.)

1. (Ah� r�j� at�tamhi atidevassa) atrajo


Kassapassa ca buddhassa sakyas�hassa antare.
2. Dhammiko dhanah�nova dhana� cinitumicchati.
Dhana� sa�cituk�mo so amacce idamabravi:
3. Nivedemi (aha� samm�, r�jakosa� sam�cara�)
R�jakosa� khaya� patta� ta� kosa� parip�ratha
----------------------------------------------- --
5. [K.] N�n�sa�vihita� pu��a�.[Sihala14]
[SL Page 131] [\x 131/]

4. Dhammena, no adhammena, samena, visamena no,


Tassa v�kya� nis�metv� amacca��ataro bravi:
5. "Sabbo janapado ph�to detu (devassa ta� dhana�)
So��ar�pyabahul�ni bh�jan�ni ghare ghare.
Bhira��ako�i manuss�na� akkhay�ni bah�ni ca.

R�j� bha�ati:

6. M� bha��hi tuva� samma, adhammo m� pavattatu,


Dhammena mara�a� seyyo, j�vita� no adhammika�. 7. A���tavesa� katv�na hi���ma ekato
maya�
I�gha t�va apekkh�ma ra��hassa dhanasa�caya�.
8. Hi��ant� ekato ete k�s�vavatthadh�rino
K�yaveva��iya� katv� p�pu�i�su g�mantare.
9. Tahi� eka� ghara� gantv� ghara�i� vilapi�su te
"Addhik�'mha1 ubho amma, bhottumicch�ma te maya�."
Ghara�� bha�ati:

10. "Etha putt� nis�detha, pa��att� �san�ni'me,


Nis�ditv� yath�chanda� bhu�jitv� pakkamissatha."
11. �sanesu nis�ditv� ni��hite p�nabhojane
Sukh�m�lar�pe disv�na ghara�� idamabravi:
12. "Uccharasena suddhena dadhin� v� ghatena v�
Kena bhu�jissatha putt�? Ya� icchatha vadetha me."
13. Ghara��vacana� sutv� bravi�su santam�nas�
"Ucchurasena dehamma ya� no tva� d�tumicchasi."
14. S�dh�ti s� pa�issutv� suddha� katv�na bh�jana�
Sudhotabh�janahatth� ucchukhettamup�gami.
15. Ucchu� s� tattha bha�jitv� samp��etu� pava��ayi,
Sabbath�mena p��ente2 ekabindu na vissave.
16. Tato disv� ubho pe'te ghara�i� ucchup��aka�
A��ama��a� mukha� disv� pucchanti ghara�i� tahi�:
----------------------------------------------- -------
1. [K.] Saddhi� tamh� 2. P��enti (sabbesu.)

[SL Page 132] [\x 132/]

17. Ubhohatthehi �d�ya ucchukha��amap��ayi,


P��ite sukkhaucchussa kuto tassa ras�gamo?

Ghara�� bha�ati:

18. Pubbe khv�ha� yad� t�t�, ima� ucchumap��ayi�


N��ip�ra� rasa� hoti dvinna� pabb�namantare

Te bha�anti:
19. Amma etampi pucch�ma ucch�na� rasan�sane,
Kena dosena ta� ucchu sukkhabh�va� up�gata�?

Ghara�� bha�ati:

20. Eva� cintemaha� t�t�, r�j� luddhosi dummano


Lobhadhammena sa�yutto ya� iccheyya tam�care.
21. Tassa dosena ucch�na� a��esa� pi hi ye ras�3
Ussussanti vinassanti sukkhabh�va� up�gat�.

Te bha�anti:

22. Ki� karissati so amma, aya� r�j� palobhito


Lokassa h�ni vuddh� v� ki� tassa pa�ibaddhaka�?

S� bha�ati:

23. Lokassa p�lako eso yath� m�t� yath� pit�,


Yadi so dhammena p�leti sukha� j�vanti jantuno
24. R�j� adhamme vattanto niggato d�ru�o4 iti.
Tena k��ar�jadosena khippa� loko vinassati.
25. Ak�le vassati vassa�, k�le vassa� na vassati,
Vicitta� visama� vassa� yad� r�j� adhammiko.
26. Pubbann�na' paranan�ni sass�ni parih�yare,
Phalanti visama� sass�5 yad� r�j� adhammiko.
27. Madhura-ka�uka-titt� v� kas�v� (lava��ni v�
Sakehi niras�)6 honti yad� r�j� adhammiko.
----------------------------------------------- -------
3. [A.B] p��ane sad� [K.] P��anaras� 4. [H.] Pharuno 5. [K.] Sabba� 6. Na kehici
ras�. (Sabbesu)

[SL Page 133] [\x 133/]

28. Sabbosadh�na moj�ni app�ni dullabh�ni ca


Bhavanti phalam�l�ni yad� r�j� adhamamiko.
29. Va�canukko�a - nikat� adinna� parad�rika�
(Sabbe anatth� va��hant�)7 yad� r�j� adhammiko.
30. Ye kh�rad�yino jant� mahis� e�ak� gav�
Kh�rena parih�yanti yad� r�j� adhammiko:
31. P�dap� dhara��r��h� pupphad� phalad� ca ye
Appapuphphaphal�8 honti yad� r�j� adhammiko.
32. (Sama��na� br�hma��na� a��esa� ca va�ibbaka�)
Hoti9 s�latapoh�ni yad� r�j� adhammiko.
33. Adhammikampi r�j�na� niss�ya paris� paj�
Eva� te parih�yanti dasahi sa�gahehi ca.
34. R�j� dhammena vattanto k�ru��am�naso tad�
Tena sur�jatejena khippa� loko viva��hati.
35. K�lena vassati vassa�, ak�lena na vassati,
Sama� vassati sabbattha yad� r�j� sudhammiko.
36. Pubbanna-aparann�na� sass�na� sampad� sad�
Nipphajjati sama� sabba� yad� r�j� sudhammiko.
37. Madhura-ka�ukatitt� v� kas�ya-lava��ni v�
Sakehi suras� hont� yad� r�j� sudhammiko.
38. Sabbosadh�na'moj�ni bah�ni balav�ni ca
Bhavanti phalam�l�na�, yad� r�j� sudhammiko.
39. Va�canukko�a-nikat� adinna� parad�rika�
Sabbe anatth� nassanti yad� r�j� sudhammiko.
40. Ye kh�rad�yak� jant� mahis� e�ak� gav�
Bhavanti kh�rabahul� yad� r�j� sudhammiko
41. P�dap� dhara��ruh� pupphad� phalad� ca ye
Bahupupphaphal� honti yad� r�j� sudhammiko.
42. Sama��na� br�hma��na� a��esa� ca va�ibbaka�
Hoti s�latapovuddhi yad� r�j� sudhammiko
----------------------------------------------- --------
7. [K.] Ti��hanti 8. [K.] Na te - 9. [K.] Tesa�.

[SL Page 134] [\x 134/]

43. K��ar�jassa du��hassa lobhadosena h�yato


Gu�o l�yati dosena gu�avu��hi tatheva ca.
44. Dhammena rajja� k�retv� r�j� sagga� gamissati,
Adhammena pas�setv� niraya� tena gacchati.
45. Eva� por��ar�j�no lokap�l� yasassino
Lokadhammena p�lesu�, eva� vutta�10 suta� may� 46. Ghara��vacana� sutv� ucch�na�
sukkhak�ra�a�
R�j� amacca� passitv� ida� vacanamabravi:
47. Cittassupp�damattena lobhadhammena g�mino
Sabbaras�ni sukkh�ni, y�ni ga�h�mi ki� bha�e?
48. Adhammena hi sa�sa��ha� katv�na dhanasa�caya�.
Hatthiassa� pasu� go�a� posetv� naraka� vaje.(?)
49. Padisasati same11 doso paccakkha� dassito tay�
Nivattitv�na gacch�mi, ala� me dhanasa�cay�.
50. Tattheva so nivattitv� atha gantv� saka� pura�
Rajja� katv�na dhammena k�le sagga� gato ahu.
51. Eva� dhammo idha vutto ubhayatth�pi p�rati.
Di��hadhammikaattha� ca sampar�ya� ca suggati.

52. Iti sujana (gir� j�tametto)?


Bahuvidharogakara� vipassam�no
Dasavidhakusala� sam�caritv�
Gatasucidhammo(?) Sukhena sagga�ti.

Pa���satima� vatthu.

Ka��akasolapa��anavatthabbena pa��ako��ivih�rav�sikena12 �cariya - dhammadinnena


kata� s�ha�avatthuka� sura��havatthuka� ca.
Imasmi� potthake sabbe samapa��asa vatth�k� ni��hit�.
----------------------------------------------- ---------
10. [K.] Vatta� 11. [A.] Parissati pame. [H.] Passati same.
12. [K.] Sa��akonti vih�ra -

[SL Page 135] [\x 135/]


(Adho vijjam�n�p��h� t�supi potthakesu dissanti.)

Sabb�pi g�th� sam�sena dvisahass�ni pa�casat�ni ca idha potthake vatth�ni, pa�hama�


yath�:

(1) D�ghacetiyassa uppatti, (2) mah�cetiyassa uppatti, (3) tu��av�yatissassa, (4)


harit�latissassa, (5) m�leyyamah�devattherassa, (6) mah�dattassa, (7) manorama
may�rama�sassa, (8) phussadevattherassa, (9) s�likum�rassa, (10) viceyyad�nassa
vatthu ni��hita� dasama�. Pa�hamo vaggo.

(1) Mah�dev� nibbattapeto, (2) sa�ghakhettato dha��a� bhu�jitapeto, (3) khetta


mariy�dathamhauddharitapeto, (4) kasipeto, (5) a��han��ita��ulapeto, (6)
sa�ghatthero, (7) sahassaapayapa��adharo, (8) balivaddapeto, (9) pariggahapeto,
(10) taru�abhikkhu. Dasama�. Dutiyo vaggo.

(1) Parad�raverama��, (2) p�jana lohabh�jana�, (3) baddhahatthin�go, (4) makka��,


(5) corov�da�, (6) bh�gad�yako coro, (7) gandh�racoro (8) asokassa asamandhimitt�ya
ca pubbayogo, (9) udakagha�a�, (10) kontiputtassa parinibb��a�. Tatiyo vaggo,

(1) Va�ibbakay�gud�ko, (2) du��hag�ma�issa k�lakiriy�, (3) bha���g�rikatissena


tassa bhariy�, (4) tambasumanatthero, (5) da�iddakassakad�na�, (6) suman�b�lik�,
(7) upa��hadussad�yik�, (8) k�kava��atissa mahar�j�, (9) s�likum�rassa
pu��avip�ka�, (10) rajjov�da�. Pa�camo vaggo.

[SL Page 136] [\x 136/]

Saddh�vattakakula� d�petabba�. Ida� vatthu kathetabba�:

S�ha�ad�pe tetti�sajan� bhikkh� antarad�pe viharant� catt�ro cetiye vandituk�m�


mah�ko��apa��ane1 n�vamabhiruyha ga�ga� ti���. Te anupubbena gantv� catt�ro cetiye
vanditv� bhagavato vatta� katv� purato gacchant� c�naloka� sampatt�
r�jadh�nimup�gat�. Tamhi ca samaye r�j� catubbedabr�hma�ehi saddhi� mah�v�thi�
passanto addasa te bhikkh� cha�indriyagutte santak�yav�c�m�nase, disv� pasanno
ahosi. R�j�na� pasanna� disv� te br�hma�� eva� cittayi�su: n�na r�j� ime
sakkarissati,2 r�j�na� bhedema maya� yath� ime r�j� m�ressat�"ti. Tato r�j�na�
evam�ha�su: "ete mah�r�ja, cor� ovarak� atighor�: samatth� ca tava rajja� vin�setu�
�gacchanti bhikkhuvesena, y�va tuyha� uggh�ta� na karonti, t�va sodhetabb�" ti.
Tato avic�retv� ra��� ��ant� "gacchatha ete ti�sajane gahetv� j�vas�le �ropeth�"ti.
Tato sabbe gahetv� bandhitva3 j�vas�la� sus�na� atinesu� milakkhudese. Eko tato
a��ataro pubbe vadhakappattavassiko3 up�sako pacch� c�navisaye vasati. So te
bhikkh� bandhitv� n�yam�ne disv� coragh�take avoca "muhutta� t�va idheva ti��hatha,
y�va ra��o nivedem�" ti gantv� ra��o nivedes� "mah�r�ja ekekassa bhikkhuno ekeka�
suva��abh�ra� dass�mi, mu�c�h�ti. Tato tu��ho r�j� "eva� hot�"ti mocesi. Sabbe
bandhan� mucci�su.
----------------------------------------------- -----------------
1. [A.B.] Mah�ko��hane. 2. [K.] Sakkacca� karissati. 3. [K.] Vadhakamattavassako.

[SL Page 137] [\x 137/]

�hapetv� tayo jane. Tassa suva��a� ti��a� jan�na� nappahoti, tato puttad�rakajana�
porisagomahis�dayo ca, ekassa bhikkhuno nappahoti. Tato khetta� vatthu� ghara�ca,
sabba� ekassa nappahoti. Saya� d�savya� up�gato. Ekassa nappahoti. Tato r�j�
vimbhitam�naso cintesi! N�na imehi a��hehi bhavitabba�. Imesa� visesa� aj�nanto
ima� evar�pa� paricc�ga� na karissat�ti. Up�saka� r�j� bha�ati "icch�mi imesa�
dhamma� sotu�"ti vatv� moc�pesi. Tato kamena r�j� dhamma� sutv� laddhappas�do
nagare ghos�pesi: "mayha� vijite sabbag�manigamesu vih�re karoth�"ti. K�r�petv�
bhikkhusa�gha� upa��h�pesi. Up�sakassa mah�sakk�ra� katv� "tay�'ha� nirayato
uddharito"ti p�jesi. Tassa kula� op�nabh�ta� ahos�ti.

Pa�hama�.

(52. Kambalagahita vatthu.)

Idampi vatthu kathetabba�: s�ha�ad�pe eko kira amacco ra��o piyasah�yo1 ahosi "tva�
antepura� sad� caranto acch�h�"ti. Tato ra��o damaro upa��hito2 ta� v�pasametu�
r�j� ta� ���pesi: tva� gantv� damara� v�pasametv� �gacch�h�"ti. So ra��� ��atto
gantv� ki�ci k�tu� asakkonto tatthe va acchati. Dv�dasavass�na� accayena damare
vijitv� ra��ha� v�pasametv� ra��o d�ta� p�hesi: "damar� may� vijit�"ti. Tato tu��ho
r�j� "mayha� sadisa��h�ne �hapetabbo"ti pakkos�pesi, so vik�le �gantv� ra���
aaintepure sabbaratti� �rakkha� karonto eva acchati, r�j� ta� sabbaratti� acchanta�
disv� sattahi ratanehi p�ja� d�pesi, attano sama� viya katv� �hapesi, bahu� ca
dhana� ad�si" janapada� ca, attan� ca sukhena acch�hi (mama� ca
----------------------------------------------- ------------------
1. Vallabho (?) 1. [A.B.] Vassiko. 2. Upa��hito (sabbesu.)
[SL Page 138] [\x 138/]

M� rakkh�h�ti. Tato up�sako) attano gharadv�re pa��k� bandh�petv� nagarepi janapade


pi bhikkhusa�ghassa bhikkhun�sa�ghassa ca "yena yena kappena ayy�na� attho, sabba�
may� dinna�, harat�"ti pav�resi. Bhikkhusa�gho tassa ghara� pavisitv� bhu�jati.
Tato tassa ghare satasahassam�la� kambala� �sanatth�ya pa��atta� hoti. Ta� ekena
bhikkhun� �san� vu��hahantena gahita�, ta� disv�pi up�sako na ki�ci bha�ati, tato
puttad�r�dayo �cikkhanti: "asukena bhikkhun� kambala� gahita�"ti, "yadi
attasantaka� ga�h�ti, ki� tuyha�"ti?

Dutiya�.

(53. Ku��alatissathera vatthu.)

S�ha�ad�pe saddh�tissamah�r�ja bhikkhusa�gha� y�ci: mamov�daka� bhikkhu�


niddisath�" ti. Tato r�j�na� avocu�: "atthi mah�r�ja, ku��alatisso n�ma thero
catusu yojanesu janapade vasati, so ta� ovadissat�"ti tato r�j� catura�giniy�
sen�ya niggantv� therassa vasana��h�na� gato. Thero cintesi: "ki� mayha� antopura�
gamanena? Yath� r�j� ma� disv� anapekkho nivattissati, tath� kariss�m�"ti attano
ku�iy� abbhantare khatti�sako��h�se bh�miya� likhanto nis�di. Tato r�j�
t��acchiddena disv� therassa hatthakukkucca� vijjat� ti vatv� tatova nivatti. Puna
r�j� dutiya� bhikkhusa�gha� y�ci. Ta� yeva uddisati, dutiyampi "vane div�
nipajjat�"ti vatv� nivatti. Atha kho k�lasasa accayena thero parinibb�yanto ra��o
pas�do hot� ti attano k���g�ra� eva� hot� ti adhi��hahi: sayampi ta� k���g�ra�
�ruhitv�2 �k�sena gantv� mahat� sakk�rena saha nagara� �gacchati, yojane yojane
atip�j� vattati. R�j�pi
----------------------------------------------- ------------------
1. [H.] Mamov�daka�. 2. �haritv� (sabbesu)

[SL Page 139] [\x 139/]

Paccugga�chi, tassa lohap�s�dassa ca antare eka� selacetiya� atthi, tass�pari


k���g�ra� �gacchati. Cetiya� �k�se uppatita�, tasmi� pa�ikkante pana bh�miya�
�hita�.

Tasmi� ca samaye mah�vyagghatthero lohap�s�de vinaya� v�ceti, aya� ca


ku��alatissatthero pubbe asokamah�r�j� ahosi, mah�vyagghatthero tassa sah�yapubbo,
tena'ssa �yu parikkh��anti di��ha�, tasm� dutiya� k���g�ra� adhi��hahi, su��a�
k���g�ra� �gacchanta� disv� mah�vyagghatthero antop�s�dato3 niggantv� �k�sena
gantv� ta� pavisitv� parinibb�yi. Tato mah�janassa acchariya� j�ta�, tattha ekassa
purisassa eva� ahosi: ki� passant� ime manuss� vimbhit�ti? Tasseva aparena samayena
eko dhammakathiko catusu paris�su dhamma� kathesi "ima� viness�m�"ti, so ta�
dhammakathika� avoca: tva� ma� vinessasi, aha� v�pi t�disa� viness�m�"ti disv� (?)
Vimbhito ti. Tasm� micch�di��hikassa niratthaka� �cariyassa dassana�ti.

Tatiya�

(54. Mah�cetiyap�j� vatthu.)

S�ha�e �hitassa cetiyassa p�j�ya phala� dassetabba�. S�ha�ad�pe


saddh�tissamah�r�jassa etadahosi, aho vata mah�cetiyassa atula� p�ja� kariss�m�ti
tato m�rassa citta� uppajji niv�ress�m�ti "uttamo r�j� mayha� m�ravisaya�
atikkamissat�"ti cintetv� "handa antar�ya� kariss�m�"ti citta� ak�si, tato ekena
therena m�rassa hadaya� �cikkhita�, bhikkh� ca tuva�akan�gatthera� gantv� tuva�
m�rassa mohana� karoh�ti (�ha�su,)4 thero �k�se yojanasate anek�ni d�p�ni
pa�icch�desi, y�disa� �h�na� yatheva uppalapupphehi ch�dita� tato d�pam�la� ekeka�
d�parukkha� sahassama��alika�
----------------------------------------------- -----------------
3. Attano (sabbesu.) 4. Potthakesu natthi.

[SL Page 140] [\x 140/]

Anekad�pasatasahassa yojanaparima��ala� tissata��kap�n�yampi sabbagandhodaka� katv�


yantena �k�sena �netv� mah�cetiye nah�pana� karoti eva� satta satt�he atula� p�ja�
ak�si: tato cetiyagirimhi eko thero vasati mahiddhiko mah�nubh�vo. Tassa
ca�kamapasse eko sipa��arukkho pupphati. Tassa pupph�ni eko kum�ro gahetv� therassa
ad�si. Ta� thero kum�rake piyena (nagara� tena saddhi�) pakkamitv� tehi pupphehi
cetiya� p�jento yojanantara� osakkitv� cetiyap�ja� acintan�ya� disv� kum�ro
cintesi: "aho acchariya�5 aya� r�j� yassa evar�p� p�j� sampajjati. Ki� vata mayha�
sampajjeyy�"ti. Thero kum�rassa citt�k�ra� �atv� evam�ha: "kum�raka, tay�
sipa��apupphehi katap�j�dhik�ra� ra��o p�j�to mahapphalatara�"ti. Ta� sutv�
tu��hacitto ta� yeva vadanto pavisitv� tevijjo j�to. Tato thero ta� pucchati:
"attan�va id�ni p�j�phalavisesa� a���s�"ti? "�ma j�n�mi ta�"ti.

Catuttha�

(55. B�rasahassa bhikkhu.)


K�s�vapajjotakula� d�petabba�. P��aliputte eko se��hi b�rasanna� bhikkhusahass�na�
bhojana� sad�va deti. Tato tassa amitt� ra��� bheda� aka�su: b�rasahass� cor�
k�savavatthavasan� u�chena se��hin� posit�. Eva� tuyha� vijita�6 hot�ti. R�j�
se��hi� bha�ati: tuyha� pabbajite pekkh�m�ti, eva� hot�ti b�rasanna�
bhikkhusahass�na� atth�ya sukhum�ni vatth�ni datv� manusse ���pesi: imehi vatthehi
lahu� c�var�ni (karoth�ti) te ma��apa� ca sajjesu�. Tattha �sandip��hak�ni
n�n�va��a pupphasanthara��ni ca sajjesu� so ta� bhikkhusa�gha� pavesetv� ra��o
nivedesi: "pekkh�hi mama pabbajite"ti.
----------------------------------------------- -------------------
5. Vitakko (sabbesu) 6. [H. K.] J�vita�.

[SL Page 141] [\x 141/]

R�j� �gantv� k�s�vabh�va� disv� at�vapasanno d�na� datv� dhamma� sutv� sara��ni
gahetv� va ta� up�saka� avoca "taya� aha� nirayato uddharito" ti.

Pa�cama�

56. Pi��ap�tavisuddhaviriyak�ra�a� vatthu.

S�ha�ad�pe dubbhikkhe ch�yapatik� j�vitu� asakkont� attano dh�tara� b�rasanna�


kah�pa��na� gaha��ya nikkhipi�su, pacch� kah�pa�e datv� mocess�m�ti. Eva�
dubbhikkha� nitthari�su. Pacch� kicchena paresa� kamma� katv� kah�pa�e ca eka�
s��aka� ca pela�7 ca sassap�rita�8 gahetv� satthena mah�g�ma� gacchati. Hatthe
ca'ssa �h�ro natthi. Tena ca samayena a��atarassa bhikkhuno satthena saddhi�
gacchantassa �h�rak�lo upa��hito hoti. Kocipi d�t� natthi. Tassa purisassa mana�
uppanna�: imassa bhikkhuno idha �h�ra� dass�m�ti. Sabbesa� �h�ra� maggitv� ekassa
purisassa hatthe �h�ra� passitv� etadavoca: dehi me bhatta� upa��hakah�pa�en�ti. Na
dem� ti. So va��hetv� sabbe kah�pa�e pela�7 ca datv� bhikkhuno santika� gantv�
dento eva� bha�ati: kicchena me aya� pi��ap�to laddhoti tamattha� �rocesi. Bhikkhu
ta� sutv� pa�iggahetu� ta icchati y�citv� pana ga�h�pesi. So pi��ap�ta� gahetv� "na
t�va bhu�j�mi y�va arahatta� na p�pu��m�"ti arahatta� patv� va paribhu�ji. Ida�
vattam�na� so puriso attano dh�tuy� �cikkhi. S� s�sana� sutv� tu��h� j�t�. Tato
tissamah�r�jassa chatte adhivatth� devat� s�dhuk�ra� ad�si "aho sudukkara�
kata�"ti. Devat�parampar�ya gatasadda� sutv� r�j� bha�ati: mayha� d�na�
pasa�sas�ti? "Na tuyha� r�j�"ti tamattha� �rocesi. Atha r�j� (ta� dh�tara�)
mah�sakk�rena apekkhitv� gharasu�ha� ak�si, bahutara� ca dhana� ad�s�ti.

Cha��ha�
----------------------------------------------- -----
7. [K.] Tela�. 8. [K.] Tato purisa� [A.B.] Tato puris� [sihala15]
[SL Page 142] [\x 142/]

57. Pi�a�ap�tavisuddhaviriyak�ra�a� d�petabba�

S�ha�ad�pe kira r�j� ca dev� ca a��harattasamaye cintesu�: amhehi rajje �hitehi na


dukkara� d�na� k�tu�, handa maya� a���takavesena kamma� katv� dass�m�ti. Eva�
cintetv� kesa� ci hatthe rajja� datv� g�ma� anuppatt�. Tasmi� g�me gahapatissa gehe
ekam�samatta� �hatv�9 r�j� khetta� kasati, dev� vihi� ko��eti. Tesa� hatth�
bhijji�su. Te atisukhum�l� tato para� asakkont� m�sam�la� gahetv� nagara� �gantv�
attano �cariyabhutatthera� avocu�: "bhante sa��hi puthujjan� bhikkh� �gacchant�"ti.
Eva� hot� ti sa��himatt� bhikkh� pesit� te cat�hi vya�janehi madhu - ph��ita - tela
- ghatasahitehi bhojana� bhutt� r�j� purato �hito eva� vadesi, "ime catt�ro hatthe
pekkhath�"ti, sabba� �rocesi. Tato te bhikkh� at�va sa�viggam�nasa�10 hutv�
�cariyassa p�dam�le kamma��h�na� gahetv� ta� yeva ratti� arahatta� patt�ti.

Sattama�

58. Pi��ap�tap�risuddhiviriyak�ra�a� ida� vatthu

S�ha�ad�pe dubbhikkhak�le ek� kuladh�t� n��ita��ula� gahetv� malaya� pavi��h�, s�


tattha t��i patth�ni bhu�jitv� eka� pattha� sukkh�petv� �hapesi (k�l�nuk�la� puna
t�petv�11 �hapesi,) attan� vanam�laphal�h�rena y�pesi.

A��ataro s�lav� bhikkhu tahi� yeva vasati. Tato s� bhikkhu� disv� pasannaman�
nimantetv� patta� gahetv� ito bhante bhu�jath�ti vatv� ta� patthata��ula� randhetu�
----------------------------------------------- ------------------
9. Katv� (sabbesu) 10. Ubbiggam�nas� (sabbesu) 11. [A.B.] Purato dhovitv�

[SL Page 143] [\x 143/]

(�rabhi)12 tamhi yeva samaye cor� �gat� ta� vilumpitv� manusse gahetv� gat�. Sopi
bhikkhu coreheva saddhi� gato. S�pi va��hik� s�se �dh�raka� �hapetv� s�se yeva
randhiss�m� ti bhikkhun� gatamagga� yeva pa�ipann�. S� ta� bhikkhu� disv� s�se
randhita� �cikkhitv� ad�si thero dukkhena y�cito ta� aggahesi so sa�viggo arahatta�
patv� va paribhu�ji. Tato devar�j� ta� yeva divasa� tass� nipann�ya uss�sake
n��ita��ulapu�aka� �hapesi. Tad� g�mapuris� core anubandhitv�13 pal�pesu�. Tato s�
u��hahitv� ta��ule disv� vimbhit� idha koci nikkhipako natth�ti di��hamattena s�
ta� randhesi. N��ikameva ti��hati. Na kh�yati sabbesa� dentiy� neva kh�yati s�
nagara� gantv� mah�d�na� pa��hapesi. Bhikkhusa�ghassa tattha n��ibhatta� ad�si.
K�lantarena cavitv� sagge uppann�ti.

A��hama�.

59. D�naphalassa vatthu*

S�ha�ad�pe dubbhikkhe ekamhi se��hikule sabbe jan� malaya� gacchanti. Ek� pana
therik� gantu� na icchati. Aha� pakatiy� pi mara�assa �sann�ti na gat� tass� pana
gehe ku�ubata��ul� atthi.* Te kamena ni��ha� gantv� pasatamatta� sesaka�. S� ta�
randhetv� y�gu� katv� piviss�m�ti acchati.

Tad� k��akandaratissattherassa siss�na� ti��a� jan�na� pa�hav�c�laka -


dhammarakkhito pi���ya uttarakuru� gato, yonakadhammarakkhito p��aliputta�,
mah�dhammarakkhito imiss� therik�ya pu��a� bhavat�ti tass� purato a��h�si. S�
thera� disv� pas�ditv� ta� pacchim�h�ra� therassa dent� ima� g�tha� abh�si:
----------------------------------------------- -----------------
12. [A.B.] Potthakesu natthi. 13. U��hahitv� (sabbesu)
* Imesa� dvinna� lakkha��na� antarep��h�. [A.B.] Potthakesu vina��h�.

[SL Page 144] [\x 144/]

"M� duggati, m� ca da�iddabh�vo,


M� itthibh�vo ca bhav�bhavesu,
M� mohamakkha� ca bhay�naka� me,
M� me cira� sa�sara�a�14 ahos�"ti

Thero upa��ha� aggahesi. Itar� sabbameva deti. Tass� pana y�guy� ekampi sitthaka�
natthi. Missetv�15 pana sitth�ni (honti. Ta� gahetv�) thero k��akandaranadi� gato.
Itarepi dve jan� �gantv� "ima� bhu�jath�"ti therassa ada�su. Theropi tesa� y�gu�
datv� bhatta� tena missetv� bhu�ji. Dvepi tatheva. Tato thero cintesi kittaka�
etiss� sagge bhavitabba�ti? So ti�sakappe olokesi. Dutiyo sa��hikappe, tatiyo
navutikappe. Te a��ama��assa �cikkhitv� samuddav�si ttherassa santika� gat�.
Theropi tad� antesamudde udaka� osakk�petv� p�k�ra� viya katv� acchati. Te �gantv�
ta� pucchitv� attan� di��haka� kathesu�. Tato thero �ha: tumhe da��akammappatt�
sam�nak�ra��. Vutta� heta� bhagavat�: sot�pattiphalasacchikiriy�ya pa�ipanne
asa�kheyya"ti. J�n�tha da��akamma�ti.

Navama�.

(60. Catassanna� kum�r�na� vatthu.)

Ekakala� saddh�tissamah�r�j� tayo m�se a��ha�gas�l�ni gahetv� �bhara��ni omu�citv�


vih�ra� yeva acchati. Bhattavel�ya k�s�y�ni niv�setv� bhikkh�c�rika� katv� deviy�
ghare pi��ap�ta� ga�h�ti. S�pi ta� pabbajita�16 pekkhati. Tato cha��he pakkhe dh�t�
kum�r� r�j�na� bha�ati: "kissa t�ta dukkara� kata�, pabbajiss�mi, mu�catha. Ma�"ti
y�ci. R�j� na demi, sattame divase pabbajissasi,
----------------------------------------------- ----------------
14. [H.] Cirassa� mara�a� 15. [A.B.] Misi��ha��etv� 16. [A.B.] Sabbavijita�.

[SL Page 145] [\x 145/]

Mu�c�m� ti. Tena mutt�ya t�ya saha catasso kum�riyo ek� purohitadh�t�, ek�
amaccadh�t�, ek� se��hidh�t�, ek� ku�umbikadh�t� ca ekato hutv� pabbaji�su. T�
n�vara�avikkhambhanattha� ekek� pa�ca pa�ca �malakama��asil�ni17 s�samajjhe ekeka�
�hapenti, ubhesu asa�k��esu dve, ubhosu j��uma��alesu dve �hapetv� sattarattindiva�
sattahi divasehi �raddhaviriy�. Tato r�j� saby�p�rabhaya�19 �rocesi, s�l�ni
sa�s�rabh�t�na� samass�sak�n�ti.20 S� yadi tumhe, ki� maya� na karom�ti vatv� "aha�
karom�"ti pahitatt� hutv� anamatagga� sa�s�rad�ghamaddh�na� duratikkaman�ya�
sud�r�vaka��haka� sapariyanta� sattadivasamatta� atikkamam�n�, tasit� viya
pip�s�vinodanattha� (ariyamagga) mah�ta�aka�21 og�hetv� sumadhur�matasukha� -
upaniss�ya saddh�karapu�ena r�gamaddanatth�ya pivi�su. Pivitv�ca t�
pa�casatakum�riyo ekato cintesu�: "kuhi� pav�rem�"ti. Ek� bha�ati: cittalapabbate
terasasahass�22 kh���sav� viharanti, tattha pav�rem�ti. Ek� bha�ati:
k��akandaravih�re b�rasahassakh���sav� viharanti, tattha pav�rem�ti. Ek�
cetiyagirimh�ti. Ek� catusu vih�resu �g�miy� pav�rem�ti. Ek�: "piya�gud�pe
b�rasasahass� pi��ap�tik� kh���sav� viharanti, tahi� pav�rem�ti. Tato tahi� yeva
ek� pa�c�bhi��� vu��habhikkhun� t�sa� ima� sall�pa� sutv� t�yo etadavoca: "eth�'ha�
tumhe gahetv� gacch�mi. Tumh�ka� visayo na hot�"ti t� ta� disv� vu��hahi�su. S�pi
ther� pa�cahi bhikkhun�satehi pa�cahi ca up�sik�satehi pa�cahi ca kum�rik�satehi
pupphagandh�d�ni g�h�petv� piya�gud�pa� agam�si. Sak�yapi sak�yapi iddhiy�
agama�su. Ta� ca pav�ra�adivasa� devar�j� �gantv� pa�hama� pa�canna� kum�rik�na�
----------------------------------------------- ---------------
17. [K.] �bhara�ama��anasil�ni. 18. Sakamajjhe (sabbesu) 19. [K.] Sa�s�rabhaya�.
20. [A.B.] Sahass�pakkanti. 21. [K.A.B.] Aya� magga� 22. [K.] Dasasahassa -

[SL Page 146] [\x 146/]

P�janatth�ya ok�sa� k�retv� pa�canna� kum�rik�sat�na� up�sik�sat�na�


bhikkhun�sat�na�. Tato sa�ghatthera� j�n�peti: "bhante, im�sa� pa�canna�
kum�rik�sat�na� dukkara� (kata� y� abhi���yo upp�denti.) Tasm� may� uss�ho katoti.
Sabb� pe't� kassape bhagavati brahmacariya� cari�s�"ti.

Dasama�.

61. Ida� vatthu sandi��ha� pu��aphala�:

S�ha�ad�pe ekasmi� game eka� samiddhakula� atthi. Tamhi kule (bhikkhusa�ghassa sad�
d�na� d�yati. Parakule ek� cand� n�ma d�rik� atthi, s� kamma� karont� tesa�
d�navatth�ni (disv�)ahampi kenaci up�yena d�na� dass�m�ti ekabhatta� yeva bhu�jati,
ta� bhati�23 sampi��eti. Ratti� kamma� karont� bahuka� d�navatthu na hoti. Ratti�
"nidd� m� �gacchat�"ti musal�namupari nipajji. Eva� t��i sa�vacchar�ni kamma� katv�
bahuke j�te deyyadhamme a��hanna� bhikkh�na� dass�m�ti a��ha s��ik�yo gahetv�
pa��ta ca bhatta� sajjetv� a��has��ik�yo patt�dh�rake katv� ad�si. Ima� g�tha� ca
bha�ati:

1. "M� duggati, m� ca da�iddabh�vo,


M� itthibh�vo ca bhav�bhavesu,
M� mohamakkha� ca bhay�naka� me
M� me cira� sa�sara�a� ahos� ti"

Tato kh���sav� piya�gud�pa� gantv� ekeko pa���s�na� bhikkh�na� ada�su. Eva�


catusat�ni honti. Ta� ratti� s�ha�ad�pe sabb� devat�yo s�dhuk�ra� denti "aho s�dhu
d�na�"ti saddh�tissa-mah�r�jassa chatt�dhivatv� devat�pi ra��� pucchito "mayha�
d�na� pasa�sas�"ti na hot� ti ca sabba� vattam�na� kathesi dukkara� dhammika� ca.
----------------------------------------------- ------------------23. [A.B.] Ya�
bhatta�.

[SL Page 147] [\x 147/]

2. Dadanti heke visame nivi��h�


Chetv� vadhitv� atha socayitv�,
S� dakkhi�� assumukh� sada���
Samena dinnassa na agghamet� ti.24

(R�j� ta�)25 lampakada��ena sayodhena sa�yojesi, mahantatara� ca dhana� ad�si, ta�


ca g�ma�. S� d�n�ni datv� sagga� gat�ti.

Ek�dasama�.

62. Sandi��hikad�naphalassa ida� vatthu:

N�gad�pe dubbhikkhamhi j�te j�y�patik� ca dh�t� ca j�vitu� asakkonto attano


dh�tara� ekassa ku�umbikassa hatthe catt���sakah�pa�ehi gaha�a�26 �hapesu� "m�
sabbeva vinassimh�"ti. S� m�tudevik� n�g� ti n�mena. M�t�pitaropi sukha� j�vi�su.
S�pi bhatikamma� karoti. Ekadivasa� ta� g�ma� sa��hibhikkh� puthujjanakaly��ak�
pi���ya pavisi�su. Tasmi� kha�e n�g� p�n�yatth�ya ta��ka� gacchant� addasa te
bhikkh� ki�ci alabhitv� nikkhamante, patt�ni pasibbakesu pakkhipante. Tad� s�27
vanditv� te bhikkh� eva� vadeti: "kissa bhante adhovitv� patte pasibbake �hapetv�
nikkhamath�"ti? Te sabba� kathesu�. Tass� citta� uppanna�* (d�na� dass�m� ti. Puna
a��ena sa��hikah�pa�ena rattikammak�rik� hutv� ayy�na� bhikkha� dass�m�ti cintetv�
gha�a� ther�na� santike �hapetv� "y�va mam�gaman� ima� gha�a� olokeyy�th�"ti vatv�
attano vasana��h�ne kulassa santika� gantv� "a��a� sa��hikah�pa�a� dehi ayy�"ti
�ha, so tass� katha� sutv� "amma, paresa� gehad�s� hutv� vasam�n� thokena thokena
----------------------------------------------- ----------------
24. [K.] A��hamet�ti. 25. Potthakesu navijjati. 26. [K.] Catt���sa kah�pa�e gahetv�
27. [A.B.] N�gin�.
*Imesa� dvinna� lakkha��na� antare p��h� sabbesu �n�. Tasm� sahassavatthuto
uddha�a�.

[SL Page 148] [\x 148/]

I�a� appaka� karonti. Tva� pana punappuna� va��hetv� i�a� ga�h�s�"ti �ha. S�
evam�ha: 'tumhe etassa'tth�ya m� cintayittha, rattid�s� hutv� kammakara�atth�ya
rattii��yik� hutv� sa��hikah�pa�a� ga�h�mi ayy�"ti. So s�dh�ti vatv� pa��e likhitv�
sa��hikah�pa�a� ad�si. S� ta� gahetv�) ekeka� kah�pa�a� sa��hikulesu datv� ekekassa
bhikkhuno ekekakah�pa�ena niv�pa� karoth�ti vatv� bhikkh� �d�ya �sanas�l�ya�
pavesetv� tesa� sabba� vattam�na� kathesi. Te sutv� sa�viggam�nas� pi��ap�ta�
gahetv� bahi niggat� ta��kapassa� gantv� patte nikkhipitv� yoga� k�tu� �rabhi�su:
yadi arahatta� p�pu�iss�ma, bhu�jiss�ma, yadi na p�pu�iss�ma, na bhu�jiss�m�ti te
muhuttena arahatta� p�pu�itv� bhu�ji�su ta� yeva ca ratti� s�ha�ad�pe sabb�
devat�yo s�dhuk�ra� dent� ti sabba� cand�vatthusadisa� k�tabba�, ta� ca n�gad�pa�
tass� ad�si. S� mah�d�n�ni datv� sugati� gat�ti.

Dv�dasama�.

(63. Candanapalla�kavatthu.)

Buddhak�lika� ida� vatthu buddhamahantata� d�peti: n�gad�pe thalan�gar�j� (?)


Samuddan�gar�jassa dh�tara� bhariyatth�ya1 aggahesi. Samuddan�gar�j� n�gadh�t�ya
saha lohitacandanamaya� palla�ka� pesesi "dh�t�ya me hot�"ti. Tass� eko bh�t�
atthi. Tato k�lena n�gaka���ya pit� n�gar�j� mato. Putto panassa samuddo n�gar�j�
"candanamaya� palla�ka� mayha� hot�"ti bh�gineyyassa2 pesesi "na demi mama
palla�ka�"ti ubhinna� palla�kassa k�ra�� yuddha� paccupa��hita�. Thalan�g�
"samuddan�gabhavana� thalameva kariss�m�"ti bha�anti. Itare "thalavan�gabhavana�
samuddameva kariss�m�"ti vadi�su. Tasmi�
----------------------------------------------- ------------------1.
S�mibhantatth�ya (sabbe). 2. Idha bh�gineyyo bhaginiy� s�mikoti gahetabbo, na pana
bhaginiy� puttoti.

[SL Page 149] [\x 149/]

K�le ca bhagav� mah�karu����ena (tesa� k�ra�a� disv�)3 pi��ap�takicca� katv�


�k�sena n�gad�pa� �gacchati n�ge vinetu�. Jetavanassa purato p��alirukkhe
adhivatth� devat� pubbe n�gad�pav�sin� "bhagav� amh�ka� d�pa� gacchat�"ti
p��al�rukkha� bhagavato chatta� katv� saha gat�. N�gad�pe mahanta� daha� atthi,
tassa t�re bhagav� oti��o. Rukkhopi tahi� pati��h�si. Bhagav� �k�sa� abbhuggantv�
andhak�ra� nimmi�i, lokantarikandhak�rasadisa�, ta� disv� n�g� bh�t� �vudh�ni
cha��esu� vadhakacitta� ca v�pasamesu�. Tato bhagav� nirayaloka� dassesi, pacch�
saggaloka� dassesi. Sabbe n�g� bhagavat� vin�t� ya� hi bhagav� oti��o ta�
p��alicetiya� n�ma kata�, andhak�racetiya - �lokacetiya - n�m�ni ca tassa
cetiyasseva. Rukkha� attano attano bhavanesu ka��hanti. Thalan�g�na� upa��ha�,
itaresa� upa��ha� j�ta�ti.

Terasama�.

64. Ov�dakarassa ida� vatthu:

S�ha�ad�pe ekamhi dubbhikkhe eko d�rako so�o n�ma mahallaka� gahetv� �hi��anto
mah�vih�ra� gato. Tato ekena therena mahallaka� cha��hetv� kissa na pabbajissas�ti
vutto "et�disa� vyasanappatta� ko pabb�jessati"ti vadati. Tato tena anu���to "aya�
s�sane bhabbar�po bhavissat�"ti k�ru��ena mahallaka� cha���petv� ta� pabb�jesi,
su��hu ca sikkh�pesi. Tato therassa catt�ro cetiye vanditu� mana� uppanna�. Thero
bha�ati: "bhikkha� gahetv� kum�raka tva� idheva acch�hi, aha� cetiye vanditv�
pun�gacch�mi" ti. Kum�ro bha�ati: y�va me j�vita� atthi. T�va tumhe na mu�c�m�ti.
Tattha eke bha�anti: kum�rassa m�t�pitaro santi, so tehi v�riyam�nopi �h�tu� na
icchanti.
----------------------------------------------- ------------
3. [A.B.] Potthakesu �na�

[SL Page 150] [\x 150/]

Tato thero tampi �d�ya mah�t� satthena d�ra��h�na� pa�ipajji, tassa a�avimajjhe
v�tarogo uppajji m�ra�anti ko, tato therena bhikkh� vissajjit� ahu�, so bha�ati:
id�n�ha� mariss�mi, gacchatha tumhe, m� sabbe vinassamh�ti. Te sabbe gat�, kum�rako
therena pesito bha�ati: "bhante y�va tumhe j�vatha, t�va na pariccaj�m�"ti, thero
tattheva parinibb�yi. Tato kum�rako d�ruka��he pi��etv� aggi� deti. Tad� therassa
ca kum�rassa ca tejena devar�jassa �sana� kampati. Sakko �gantv� a��a
a���takavesena kum�ra� sabba� vattam�na� pucchitv� kum�rena ekato hutv� therassa
sar�rap�ja� katv� kum�ra� uttar�patha� netv� mah�vih�re mahiddhikassa therassa
santike �hapesi: "idha imesu bhikkh�su sikkhitv� attano kicca� karoh�"ti. Tattha
kum�rako sabbe cetiye vanditv� therassa santike t��i pi�ak�ni pariy�pu�itv� thera�
�pucchitv� puna s�ha�a d�pa� tivatti. Mah�ko��ideve daharamhi4 ekap�da� �hapentassa
ekamhi pade sa�saya� uppanna�. Puna nivattitv� therassa5 ovaraka� a��haratti�
�ko�esi. Therena ��to ki� �gatos�ti? Ekamhi bhante pade sa�deha� uppanna�, tasm�
�gatomhi, ta� ma� v�ceth�ti vutte thero ya� tay� cintita�, tadevassa attha�ti
vadesi. So sutv� puna s�ha�ad�pa� �gantv� bahunna� bhikkhusahass�na� p��i� ca
p�retv� paripuccha� ca datv� pacchime vasse6 arahatta� patto. So vass�nassa tatiye
m�se piya�gud�pe pa�hamay�ma� dhammakath�ya sal�ka� gahito, majjhimay�ma�
mah�vih�re, pacchimay�ma� cetiyagirimh�ti ekarattiy� tisso dhammasava�� desesi.
Pav�ra�adivase panassa therassa by�kara�a� hoti:

1. Y�vat� buddhabha�ita� nava�ga� jina� (s�sana�


Sabba� may�) uggahita� desita� ca pak�sita�.
----------------------------------------------- --------------
4. [A.B.] Mah�ko��idevodahanamhi 5. [K.] U��harantassa therassa. 6. [K.] Divase.
[Sihala16]
[SL Page 151] [\x 151/]

2. Anubh�t� rat� sabb� s�sanassa mahesino7


Sakk�ra� n�bhinand�mi, gacch�maha� yugandhara� ti.

Vatv� yugandharapabbate thero parinibb�yi. Tato mah� thero dibbacakkhun� oloketv�


tattha gato pav�retu�. Devar�j�pi tattha gato "majjhantika - so�atthero
parinibbuto, p�ja� kariss�m�"ti tamhi dibbap�j� ca ariyap�j� ca kat�, eva� �cariy�
anubandhit�ti.

Cuddasama�.
(65. Lajj�s�ma�erassa vatthu)

S�ha�ad�pe mah�v��ijakulassa putto a��he kule anur�dhapure j�tiy� sattavassiko


saddh�ya pabbajito. Pabbajitv� kom�rikas�le �hito s�l�ni sodhento. Tadanantare
mah�bhaya� samu��h�si, brahma�at�ya�8 n�ma dubbhikkha� tad� mah�vih�re arahant�
sam�gantv� eka� kh���savabhikkhu� sakkassa devanamindassa santike d�ta� p�hesu�
"samattho'si ima� bhaya� v�pasametu�"ti. So evam�ha: "n�ha� samatthomhi ima� bhaya�
v�pasametu�. Satt�na� kammavip�kena ida� j�t�, api ca samudde ussukka� kariss�mi.
Yo yugada��appam��a� d�rukha��a�pi gahetv� samudda� otarati, so sotthin�
gamissat�ti. Tassa vacana� sutv� thero �gantv� �rocesi. Tato samantato bhikkh�
niggat� tassa daharakassa s�ma�erassa upajjh�yo s�ma�era� �ha: "gacch�maha�
andhakarajja� yadicchasi eh�"ti. So �ha: m�t�pitaro �pucch�m�ti, anur�dhapura�
gantv� �pucchi. M�t�pitaro evam�ha�su: "yadicchasi, v�satiy� kah�pa�ehi ti�s�ya v�
patta� p�rema, m� m�sakehi patta� p�rayi, punapi gamissanti(?) Tath�pi ta�
samatthamh� posatu�, m� gacch�ti v�renti. Upajjh�yo tassa andhadesa� gato. Ra��opi
antepure eko
----------------------------------------------- ----------
7. [A.B.] May� uggassa malesino 8. [K.] Br�hma�atissa�.

[SL Page 152] [\x 152/]

Thero bhu�jati. �cariyo bhutv� ekassa bhatta� �d�ya vih�ra� �gacchati. Tad�
s�ma�erassa m�t� (antepura�) m�saka� gahetv� sabbanagara� �hi��itv� mu��himatta�pi
sittha� alabhitv� puttassa "ekasittha�pi nalabh�mi puttak�"ti �ha. S�ma�ero ki�
k�tu� sakk�ti vatv� vih�ra� gantu� n�sakkhi, tatthe va bhojanas�l�ya� nipajji,
sattadivase nir�h�ro. R�jakul�pagattheropi tad� r�jagehe bhu�jitv� pi��ap�ta� ca
�d�ya vih�ra� gacchanto na t�va vel�ti �sanas�la� pavisitv� addasa kum�ra�
phalakako�iya� nipanna� kilantar�pa� disv�na ta� u��h�petv� bhatta� bhu�j�h�ti �ha.
D�rako u��h�ya evam�ha: vel� atth�ti? Mah�thero aya� vel�ya m�nena eva� vuttopi
mama� vela� pucchat�ti kuddho bha�ati: ki� tay� vel�ya m�nena? Eva� visame k�le
bhu�ja bhatta�ti. S�ma�erassa vimati uppann�: n�ya� s�lav� bhavissati, yo evar�pa�
bha�at�ti tattheva s��ak�ya mukha� thaketv� nipajji. Therassa vippa�is�ra�
uppanna�: aho may� vatthu� avic�retv� v�c� nicch�rit�ti. Punadeva s�ma�era�
sambh�vento u��h�pesi. Kum�ro evam�ha: "tumhehi v�c� visama� v�dit�, yadi pi me
antagu�� nikkhamissanti tuyha� hatthato pi��ap�ta� naga�h�m�"ti vatv� g�th�yo
abh�si.

1. K�ma� bhijjata'ya� k�yo, idhe va vikir�yatu,


Nev�ha� bhatta� bhu�jissa� bhojana� tuyha hatthato.

2. Edis� s�lasampann� buddhase��hassa s�vak�


J�vite gaccham�nepi s�la� te n�tivattareti.

Eva� bha�ito theropi lajjito teneva vippa�is�rena ta� pi��ap�ta� cha��esi na


bhu�ji. �j�vap�risuddhis�lasmi� kathetabba� ida� vatthu sa�khepena likhita�,
vitth�rena pana kathetabba�.
Pa��arasamavatthu.

[SL Page 153] [\x 153/]

(66. Cittaguttattheravatthu.)

Kora��amah�le�av�s�9 cittaguttatthero. (Tassa le�assa) dv�re n�garukkho atthi.


Therena hi rukkha� g�va� ukkhipitv� na di��hapubbo. Tassa k�le patt�ni patanti,
ki�jakkhiyo sampatanti, pupph�ni phal�ni sampatanti, ki�jakkhare�uk� sampatanti,
ta� ta� bh�va� passitv� j�n�ti: he��h�pi ima� k�la� ediso icchitabbo eva.
Mah�n�garukkhale�e sattanta� buddh�na� abhinikkhamana� atthi. Tampi kho thero na
olokitapubbo, ti�savass�ni puthujjanasabh�vena vasi. Tattheva arahatta� patto. R�j�
mah�seno n�ma r�jakule bhu�jath�ti thera� y�cati. Chavass�ni thero r�jakule bhu�ji.
Parinibb��asamaye bhikkh�na� majjhe "yassa ka�kh� atthi maggesu phalesu pa�ipad�su
ca, so ma� pucchat�"ti vutte bhikkh� "bhante tumhe ima� pucch�ma: ettake k�le
bhu�jam�n� r�j�na� ca devi� ca passitv� r�j�na� j�n�th�"ti? Thero "na j�n�mi,
sarena upalakkhem�" ti �ha. R�j�ca dev� ca thera� vandanti, thero ki� bha�at�ti?
"Ti��ha ti��ha mah�r�j�"ti bha��m�ti. Eva� indriyesu guttadv�ro hoti.

67. Khuddakatissattheravatthu

A�aviv�s� khuddakatissatthero daharako eva arahatta� patto cintesi: yadi


antojanapade acch�mi, dvepanav�can�ya (?) Me palibodho bhavissati, a�avi� pavisitv�
acchiss�mi a���takavesen�ti, a�avi� p�visi. Eka� yeva g�makula� therassa ti�sa
vass�ni nicca� upa��h�ti. Thero �yusa�kh�ra� passitv� gahapatikameva� bha�ati: tay�
ajja vih�ra� gantabba�, avases� m� gacchant�ti. S�dhu s�mi, ya� tumhe bha�atha, ta�
k�tabba�ti. Yadi eva� v�si�
----------------------------------------------- ------------
9. [K.] Ko��amah�le�a.

[SL Page 154] [\x 154/]

Ca ku�h�ri� ca gahetv� eh�ti. So s�dh�ti gahetv� vih�ra� gato. Thero "p�s��assa


upari d�r�ni �netv� nikkhip�"ti �ha. So tath� ak�si. Theropi mattik�-patta�
ka��hattharik�ya10 he��h� pa�ikujjitv� ga��hika� bandhitv� ka��hattharik�ya10
nis�ditv� �bhujitv� parinibb�yi. Gahapatiko y�va a��haratta� ka��h�ni ga�hitv�
bahud�rur�si� katv� vik�le na sakk� pavisitu�ti v�labhayena therassa ku�ile�a�
pavisitv� nipanno. Theropi ekapasse nipajji. A��harattiya� devat� "thero
parinibbuto"ti manuss�na� �rocesu�. Manuss� pageva therassa s�dhuk��a� k��iss�m�ti
m�l� - gandha - vatth�ni gahetv� niggat�. Sopi gahapati pacc�seva u��hahitv� gato.
Tato thero geha� k�le �gacchissat�ti gaccham�no manusse �gacchante disv� pucchati:
"kuhi� gacchat�"ti? Te vadanti: "thero parinibbuto, tassa s�dhuk��a� k��itu�
gacch�m�"ti. "Na thero parinibb�yati, id�ni tato �gacch�m�"ti. "Ki� na j�n�s�"ti
gacchanti yeva. So kad�ci eva� bhaveyy�ti mana� suggahetv� tesa� manuss�na� purato
purato gantv� pavisitv� therassa ass�sapass�se adisv� chinnap�dova bh�miya� patitv�
kandati, �va��ati viravavicitra� palapati:11 "s�mi, ti�savass�ni upa��h�kassa
�r�mikassa me gacch�m�ti na ki�ci bha�ath�"ti (vippalapi12. Sakko
pa�camukhak���g�ra�13 visukamma� nimm�petv� n�n�bhara�a vicitr� devat�yo ta�
sattaratanapatima��ita� k���g�ra� ukkhip�petv� gahapatikena u��h�pita� therasar�ra�
k���g�re nikkhipitv� s�dhuki�ita� pavattento sattadivas�ni samantato puna t��i
divas�ni dibbacandana - mand�rava - kovi��ra - p�ricchattakapupph�ni pati�su.
Yattha ok�se k���g�ra� nikkhitta� tattha tiyojanaparim��esu14 p�renti. Tattha ye ye
rukkh� pat�k�ni dh�retu� sakkonti,
----------------------------------------------- -----------
10. Ka��hantarik�ya (sabbesu) 11. Sabbapotthakesu �kul�bh�ta� ida�. 12.
Vipabbhampi.
13. [A.B.] Akkosa� ca mukha - 14. [K.] Tiyojana parima��alesu.

[SL Page 155] [\x 155/]

Tattha pat�k�ni baddh�ni15 dibbehi dussehi. Dibb�ni ca turiy�ni pavattesu�.


Tadantare ca dev� manusse passanti, manuss� pi deve passanti. (Satta-) divas�ni
jighacch� pip�s� ucc�ra� v� pass�va� v� na ki�ci b�dhenti. Tesa� d�r�na� upari
candanacu��ak� kat�. Eva� jh�petv� mah�sakk�ra� aka�su.

Tassa therassa aya� pubbayogo:- s�ha�ad�pe yeva purimabhave d�rako sam�no pasur�pe
rakkhanto v�luk� th�pa� katv� n�n�vidh�ni vanapupph�ni okiritv� ve�upupph�ni
kat�ni. Ve�ukal�rehi16 pa��k�dayo katv� bandhitv� va�sa� ca dhami. Bheri� katv�
v�desi. T�sa� ve�ukal�rapa��k�na�17 nissandena dibbapa��k� nibbatt�.
Va�sadhamanaphalena dibb�ni n�n�ppak�rasadd�ni sa�kha-va�sa-turiy�ni silasadd�ni
ca18 pupph�na� phalena dibbapupph�ni j�t�ni. Udarabheriy� phalena dibb�ni turiy�ni
uppann�n�ti.

68. V�taga��amalayav�s� c�lasuman�ya vatthu

Sattabh�tik� tesa� ka�i��habhagin�, ekek� bhariy�yoca. Te corika� ca a��a� ca ki�ci


katv� vanam�laphalehi ca y�penti, eka� ca thera� upa��hahanti. Rattiya� �h�re
uppanne therassa bh�ga� karonti yeva. Te kad�ci upa��hahant� sa�ha� s��akameka�
laddh� cintesu�: amh�ka� ka�i��hik�ya dass�ma, s� rukkhatava-potthika� niv�seti.
Amh�ka� bhariy�nampi va��ati. Ta� bhariy�na� nappahot�ti bhaginiy� ada�su. S� ta�
niv�seti thero pana sutv� pa�suk�la� ga�hiss�m�ti tass� purato a��h�si. Thero hi
dubbalac�varo, yuttampi pariyesana� natthi, dubbalac�varomh�ti pa�suk�l�ya �hito.
S� attano potthi� �netv� therassa p�dam�le nikkhipi. Sabbepi te rukkhajallis��aka�
----------------------------------------------- --------------
15. [A.B.] Vattanti. 16. [K.] Ve�ukal�pehi. 17. Ve�ukal�pa -
18. Eva� sabbesu. 19. [K.] Therika�

[SL Page 156] [\x 156/]

Niv�senti. Thero na va��ati bhikkh�na� jallis��ak� ti katheti. S� hotu bhante20


ti��hath�ti vatv� a��a� rukkhajallipotthi� niv�setv� vutthas��aka� therassa ad�si.
Datv� bh�tik�na� bha�anabhay� vanantara� pavisitv� acchati. Te vik�le �gantv�
pucchanti: kuhi� suman�ti: tesa� bhariy�yo "therassa pa�suk�la� datv� tumh�ka�
bh�t� nil�n�"ti kathesu�. Te sutv� amhepi therassava d�tuk�m�pi bhaginiy� no s��ak�
natth�ti dema yadi. Therassa deti, ta� anumod�m�ti vadisu. S� sutv� nibbut� j�t�.
Tad� a��ataro devaputto tass� dukkara� j�nitv� "aho! D�rik� suman� dukkara�
ak�s�"ti mahanta� pasibbaka� dibbadussehi p�retv� tass� ka��hattharik�ya uss�sake
�hapesi. A��e sakko devar�j�ti bha�anti. S� pavisitv� ka��hattharik�ya nipajjant�
uss�saka� par�masanti pasibbaka� ca tattha dibbas��ak�yo ca disv� bh�tike ca tesa�
bhariy�yo ca u��h�petv� dassesi. Te yattaka� icchanti tattaka� sabbesa� deti,
attan�pi dh�renti, therassa ca ad�si. A��e bhikkh� therassa santika� �gat�
pa�suk�latth�ya. Tesa� pariji���ni tic�var�ni. Thero tesa�(?) Tic�var�ni ad�si. Ta�
k�ra�a� p�ka�a� j�ta�. Tad� saddh�tissamah�r�j�pi sutv� manusse pesetv� ���petv�
pa�ip��iy� pucchitv� ta� attano bhariya� ak�si. S� pacch� dibbadussehi mah�cetiya�
�ropetv� dibbapa��k�ni p�jesi. Pa��k�yo y�va s� j�vati, t�va ana��adh�rik�21 �hit�.
Te ca bh�tik� therassa santike pabbajitv� kamma��h�na� gahetv� arahatta� patt�.
D�rik�ya mara�ak�le channa� devanik�y�na� rath�gamana� vitth�retabba�.
Sot�pattiphala� ca s� labhat�ti.

A��h�rasama�

----------------------------------------------
20. [K.] Hotu deva. 21. Ana��ap�rik� (sabbesu.)

[SL Page 157] [\x 157/]

69. Duggatapurisassa vatthu

S�ha�ad�pe yeva eko g�mikapuriso m�ra�antik�hi vedan�hi phu��ho sam�no pa�ca


bhikkh� nimant�petv� sakkacca� bhoj�pesi. Tu��ho sam�no bhariya� bha�ati: mama
s��akayuga� atthi, ta� upan�mehi, pacchima� vatthad�na� dass�m�ti. S� bha�ati: tayi
mate ki� may� k�tabba�, tuyha� sar�ra� pa�icch�detu� a��a� natth�ti. So bha�ati:
b�le duppa��e, aha� y�vaj�va� ima� sar�ra� ma��ento na sakkomi ma��etu�, mate
ka��hakali�garasadise so�asig�lahakkhe ki� ma��etabba�? Vara� pu��a� k�tu�ti vatv�
"�nehi bhadde, sa�ghassa dass�m�"ti. T�ya dinna� ta� sa�ghassa ad�si. Puna
ca�go�ake eka� yuga� dissati, ta� dutiyattherassa ad�si. Pun�para� dissati, ta�
tatiyassa, eva� catutthassa pa�camass�ti, ta� disv� up�sako vimbhito bhariya�
bha�ati: bhadde, passa acchariya� yadipi cira� gantv� dadeyy�si, s��ak�na�
parikkhaya� na pass�mi. Tasm� ida� vutta� bhagavat�:

"Dadamato pu��a� pava��hati.


Sa�yamato vera� na c�yati
Kusalo hi jah�ti p�paka�
R�gadosamohakkhay� parinibbuto"ti*

Tato a��epi bhikkh� nimantetv� bhojanampi ki�itv� deti, tic�varayogg�ni vatth�ni ye


ye icchanti tesa� tesa� patte p�retv� tic�varayogg�ni vatth�ni denti. Eva� dento hi
b�rasasahass�na� bhikkh�na� tic�var�ni dinn�ni. Tato roha�av�s� mah�padumatthero
tassa dhamma� desetu� patto,22 catudh�tuvavatth�na� desentassa up�sako
an�g�miphala� patto, bhariy�
----------------------------------------------- -----------
22. [K.] Samattho * ud�nap��i

[SL Page 158] [\x 158/]

Pi'ssa sot�pattiphala� patta�. Up�sako cavitv� aka�i��habhavana� upapanno. Up�sik�


pana aparena samayena cavitv� sakkassa aggamahes� j�t�. R�j� up�sakassa vy�kara�a�
sutv� mahat� sakk�rena p�pesi.23 Sabba� bha�itabba�ti

Ek�nav�satima�

70. Dvinna� daharabhikkhun�na� vatthu

S�ha�ad�pe ka�phuvag�me24 dve darahabhikkhuniyo nadi� nah�yitu� gat�. Nah�yant�na�


yeva eka� daharabhikkhuni� su�sum�ro gahetv� pakkhanditv� udakapariyantena harati.
Dutiyik� kandati. Manuss� bh�ta� pal�yanti. Eko manusso "kimeta� ayye"ti pucchi.
S�pi s�gha� uttaritv� pekkhant� "su�sum�rena s� bhikkhun� gahit�"ti �ha. "Ayye, m�
bh�yi, mocess�m�"ti ch�rika� gahetv� oti��o. S�pi bhikkhun� su�sum�ramukhe yeva
kampam�n� aya� puriso mocetu� et�ti �atv� "ki� me j�vitena, vara� buddhapa��atta�
sikkh�pada�"ti vatv� "up�saka, m� ehi, na sakk� ma� �li�gitv� bhagetu�" ti v�reti.
Saha vacanenava su�sum�ro ta� cha��etv� udake nimujji. Up�sako tass� passe �hito.
S� uttaritv� tahi� yeva vipassitv� arahatta� patt�. Itar� bhikkhun� pal�t�pi d�ra�
gantv� nad�ta�e �hit� ca su�sum�ramukhe phandam�na� dubbala�pi dukkhappatta� disv�
sikkh�padabhayena cha��eti. Tass� bhikkhuniy� su�sum�ramukh� ok�rant�na� udaka�
sabbe og�hanti. At�va dukkh� vedan� vattanti, ta� sabba� sikkh� padabhayeneva
vikkhambhetv� ta�e �hita� sah�yika� pekkhati.26 Idha dvepi bhikkhuniyo
vinayanissitant� �k�sa� pakkhanditv� niggat�. Tasm� va��o(?) Vatthayuga�
j�vitapariyantampi labhati (?)

V�satima�.
----------------------------------------------- ------------------23. Pesesi
(sabbesu) jh�pes�ti ma���mi. 24. [K.] Ka�pug�me. 25. [A.B.] Sabbe kahanti. 26.
Pekkhante (sabbesu)

[SL Page 159] [\x 159/]

71. Lambaka��assa vatthu


S�ha�ad�pe suvare vasant�na� manuss�na� mah�summatthero27 n�ma mah�dhammakathiko
atthi. Ta� r�j� vessantaraj�taka� kath�pesi. Eko lambaka��o kulaputto saputtad�ro
atthara�akambalakojavayuttay�naka� �ruyha dhammasava�a� sotu� �gato. Dhammakathiko
pa�hama� d�napabba� kathesi. Ta� sutv� lambaka��o attano �bhara��ni ad�si.
Y�napabbe balivadde ratha� ca ad�si. D�rakapabbe b�lika�28 ad�si. Maddipabbe
bhariy� ad�si. Sabba� datv� pacch� att�namad�si. So hi dhammakathikassa purato
nipajjitv� 'ahampi d�somhi"ti vadeti. Tato dhammakathiko mah�vassa� vassam�no viya
dhamma� desesi.

Tato na� sutv� lambaka��o yattaka� dinna� ta� vissajjesi. Eva� bhog�na� s�ra�
ga�hanti pa��it�ti.

Ekav�satima�.

(72. Pu�abhattad�yakassa vatthu.)

S�ha�ad�pe eko puriso pu�abhatta� gahetv� addh�na� gato maggamajjhe gacchanta�


jighacch�dubbala� bhikkhu� passitv� cintesi, yadipi abhu�jitv� y�mi, tath�pi tassa
pu�akabhatta� dass�m�ti. Ta� upasa�kamitv� vanditv� "rukkham�la� bhante
upagacchath�"ti y�ci. Upagatassa patta� gahetv� dhammakarakena p�n�ya� gahetv�
patta� dhovitv� tena p�retv� ad�si, sakkacca� vanditv�. Theropi paribhu�ji. So pana
s�ya� g�ma� gantuk�mo ta� p�pu�itu� asakkonto antar�magge nipajji na koci j�n�ti,
��tak� pi'ssa natthi jighacch�p��itassa tato u��hito g��hatar�ya vedan�ya maritv�
m�navakag�me amaccassa ghare pa�isandhi� ga�hi. Tena amaccakulassa
----------------------------------------------- ---------------
27. [H.] Mah�n�matthero [K] mah�bhummatthero 28. [K.] D�raka�.

[SL Page 160] [\x 160/]

Divase divase vu�h�hi yeva j�t� sabbasampatt�hi. Sopi tahi� kule j�to mahantena
sakk�rena va��hati. Eko thero ta� kula� pavisati. D�rako there da�hasinehena thoka�
dhamma� su��ti. Pasannacittena pabbajiss�m�ti citta� upp�desi. Att�na� olokento
m�t�pitaro �pucchitv� pabbaji dv�dasavassiko j�tiy�. Pabbajitv� sattadivasehi
arahatta� p�pu�i. Upajjh�yo pi'ssa arah�va, so k�lantarena mah�thero j�to.
Malayav�s� maha�sa�gharakkhita therassa1 pariv�r�ni t��i arahantasat�ni, tath�
g�mav�s�-dhammarakkhitatherassa,2 tath� cittalapabbatav�s� -
d�ghabh��akaabhayattherass�ti. Tesa� ther�na� sakasavih�resu sannipatit�na�
cha�abhi���na� eva� parivitakko uppanno: kattha sve bhikkh�ya gacch�m�ti. Sabbepi
d�nattherassa pu��a� j�niss�m�ti catt�ropi mah�ther� pariv�rabhikkh� ca veh�sena
pa�ip��iy� �gat� sunivatth� sup�rut�. Tasmi� samaye d�natthero cetiyassa pubbapasse
cittam�lake nisinno there disv� uss�rak�le ga��hibaddho tesa� purato gantv�
y�gupa��as�l�ya purato m��arukkhassa m�le �hito. Sabb�la�k�ra bh�sit�ya
rukkhadevat�ya vitakko uppanno: thero imasmi� rukkhe patto3 ma� ��tu�ti. Thero
tassa citta� j�nitv� catutheravare tisatabhikkh�hi4 yena nad�t�ra� tenupasa�kami.
Pakatiy� pi ta� vih�ra� nad�tire nibbatta�. N�gar�j� thero �gatoti �atv�
sabbaratanama��apa� katv� n�n�citr�ni d�m�ni olambetv� n�n�vidha khajjak�dibhatta�
�hari. Ta� disv� pi��ap�tik� s�ya�hasamaye sabbe sam�gamma thera� pucchi�su "kissa
kammassa phala�"ti? Thero pu�akabhattass�ti vy�k�si.

B�v�satima�.

----------------------------------------------- -------------
1. [A.B.] Maya� yath�pi. 2. [A.B.] Dariyavih�ra- 3. [A.H.] Sakkoti.
4. [A.H.] Catutthadivase saha bhikkh�hi.
[Sihala17]
[SL Page 161] [\x 161/]
(73. Lajj�theravatthu.)

S�ha�ad�pe satikaka��ar�jiya� eko pi��ap�tiko thero tec�variko u��h�ne �gacchante


ratti� ucc�ra�5 k�tu� niggato, garukav�so dupa��aniv�sana� ti he��h� ot�retv�
tattheva ukku�iko nis�ditv� s�sa�ko ahosi: andhak�re mama� koci pekkhat� ti.
Tattheva u��hito acchati, lajj�bh�va� pak�sento.6 Ta� pekkhitv� ca�kamala��hiy�
s�se adhivatth� devat� s�dhuk�ra� ad�si, bhumm� devat� y�va ak��i��habhavan�
s�dhuk�ra� pavattesu�: eva� hiriottappasampann� bhagavato s�vak�ti.

Tev�satima�

(74. Roha�attheravatthu.)

S�ha�ad�pe roha�atthero pabbata� niss�ya sen�sana� magganto mah�pabbh�ra� sampatto


tahi� vasati. Tattheko hatthi rattandhak�re vane abbhok�se ca�kamante bhikkh�
m�ress�m�ti �gantv� �hito acchati. Thero vijjantarik�ya ta� addasa. Hatthi na
calati, n�sik� sadda�7 ca s�yati. Thero gantv� hatthissa catunna� p�d�na� majjhe
palla�ka� bandhitv� nis�di: idha arahatta� p�pu�itv� u��hah�m�ti. Maccumukhe8
nisinno j�vite anapekkho hutv� vipassitv� arahatta� p�pu�i. U��hahitv� hatthi�
bha�ati: "tva� si ma� va�cetuk�mo, aha� ta� va�citomh�ti." Hatthi bh�to pal�to. So
parinibb��asamaye vy�kara�a� dent� "�vuso hatthip�d�na� majjhe patta� may� phala�,
yadi bhagav� ti��heyya, s�sa� me so par�maseyy�" eva� �raddhaviriy� bhavath�"ti.

Catuv�satima�

----------------------------------------------- --------------
5. [A.H.] U��h�na�. 6. Ak�si (sabbesu,) 7. [A.H.] Sumbhati. 8. [A.] Pacch�mukho

[SL Page 162] [\x 162/]

(75. Usabhamitta vatthu)

S�ha�ad�pe br�hma�at�ya� n�ma dv�dasavass�ni dubbhikkha� ahosi. J�napadik�pi


g�millak�pi sabbe malaya� pavi��h�. T�ni9 kul�ni pa���ni kh�dant� j�vanti. Kamena
ta� dubbhikkha� v�pasta� j�ta�. Eva� v�pasante tasmi� sabbe manuss� attano
janapadag�m�ni gantv� passanti ghar�ni vina��h�ni j�t�ni. Passitv� thamh�ni10
a���ni ca pun�netv� ghar�ni aka�su. Tattheko g�millak�dhipati sabbe dabbasambh�re
�netv� bhikkhusa�ghassa pur��a�sanas�ladv�re eka� aggathambha� u��h�petv�11 attano
ghara� u��h�pesi. Itare disv� ekeka� thambha� u��h�petv�va attano ghar�ni aka�su.
Sakaghar�ni ca te sabbe �sanas�l�ya udap�na� karonti. Eka� usabhar�paka� ka��he
bandhitv� mahagghas�ravanta� s��aka� p�rupetv� �sanas�l�ya �gatassa sa�ghassa
ad�si: "bhante ima� usabha� bh�jetv� paribhoga� karotha, kah�pa�a� pana aha�
kappiya� kariss�mi. S��aka� c�vara� hotu, potthakas��aka� v� ka��haka� v�12
hot�"ti. So k�la�katv� pu�aliputte ku�umbiyakule ghara�iy� gabbhe pa�isandhi�
ga�hi. Gahapat�niy�ssa m�tuy� palla�kas�se sabbaratanamaya� usabha� bh�miy�
u��hahi. Ghara�� uss�sake u��hita� usabha� passitv� vimbhit�. Usabho pi divase
divase va��hati, ghara�iy�pi gabbho. Eva� kamena m�tukucchism� d�rako nikkhami.
Usabhopi bh�miy� nikkhamitv� �hito. Usabhassa sama� yeva niggatatt� "usabhamitto"
ti j�to. M�t� tassa bh�jana� gagetv� usabhassa sam�pa� gantv� vadati: "ayya, yadi
mama puttassa pabh�vena j�to, tva� ratan�ni uggir�"ti. S� bh�janavaram�d�ya
nikkhant� sabbaratan�ni p�rent�ni galanti. S� dh�retu� na sakkom�ti cha��eti. Eva�
vessa (va�a) kumbha� viya ki�ci �na� natthi. D�rako kamena va��hitv� uyy�na�
gamiss�m�ti ----------------------------------------------- -------------9. [K.]
Tahi�. 10. [A.H.] Dhamm�ni 11. Upa��hapetv� (sabbesu) 12. P��hakav�sa�

[SL Page 163] [\x 163/]


Cintesi. Uyy�nassa ca gharassa ca majjhe sabbaratanama��apa� u��hahi. So gacchanto
catt�ro m�se sabbaratanama��ape ti��hati, catt�ro m�se uyy�ne nivattantopi
tathev�ti. So ghara� gantv� eva� vadati: "sabbaratanama��ape ya� ya� jan� icchanti,
ta� ta� harant�"ti ghos�pesi. Mah�jano tato ya� ya� icchati ta� ta� haritv�
ku�umbik�va hutv� usabhamittassa va��a� va��enti, ediso ediso ca usabhamittoti.
Tassa yasa� uggata� r�j� sutv� macchera� upp�detv� amacce pucchati: usabhamitta�
m�ress�m�ti. Amacc� evam�ha�su: na sakk� m�retu�ti. R�j� cintesi: so ti��a� m�s�na�
accayena uyy�na� gacchati. Tad� tassa m�t�pitaro g�h�pess�m�ti. Atha tasmi� uyy�na�
gate r�j� tassa m�t�pitaro bandh�pesi. So punapi uyy�ne sukha� anubhavitv� ghara�
�gantv� m�t�pitaro adisv� rakkhake pucchitv� ra��� bandhitabh�va� �atv� "atig��ho
abhabbho13 satto14 mayha� m�t�pitaro koci bandhitv� gato atth�" ti vatv� attano
ka��he suttaka� (gahetv� p�lesi.) Tasmi� p��ite so r�j� �vattaparivattako hutv�
bh�miya� nipati. Vejj�pi na sakkonti ki�ci sukha� k�tu�. R�j� saya� bujjhitv� tassa
m�t�pitaro mu�c�pesi. Manuss� sutv� cintesu�: usabhamittassa m�t�pitaro
niddos�khandh�pit�ti ku��h� "r�j�na� vadhentu, na a��eti" ka��h�ni ca ka�hal�ni ca
gahetv� ra��o s�se ukkhipitv� m�retv� ghosana� k�r�pesu�: ko r�j� hot� ti.
J�napadik� n�garik� ca sabbe sannipatitv� vadanti: a��o rajja� karissati, na sakk�
k�tu� ti usabhamitta� ca rajje �hapesu�. So dhammena rajja� k�retv� t��i vatth�ni
su��hu p�jetv� saggapar�ya�o ahos�ti.

Pa��cav�satima�

--------------------------------------------
13. [A.H.] At�v�habbo 14. [K.] Patto

[SL Page 164] [\x 164/]


(76. Rajatapu�ja vatthu.)

S�ha�ad�pe eko gahapati pakka� panasaphala� labhitv� k�la� ghoseti. Malaye satta
arahant� pa�ivasanti. Ta� ghosana� sutv� �gantv� panasaphala� gahetv� chather�
ekena maggena gat�. Malayagiriv�s� thero le�e vasati. So ta� gahapatika� pesesi:
tva� gacch�hi, mayhampi p�pu��t�ti. Gahapatiko gantv� tesa� tamattha� �rocesi. Te
tassa sabba� hatthila��a�ca kacavara�ca sodh�petv� ekabh�ga� denti. So ta� haritv�
malayagiriv�s�therassa ad�si. Thero ta� evam�ha: etena maggena gacch�h�ti. So tena
gacchanto addasa pah�ta� rajatapu�ja� disv� abhayara��o �cikkhi. R�j� pa�cahi
saka�asatehi �netv� mah�cetiyassa he��h� vicinitv� uparicetiya� ak�si.
Gahapatikassa ca suva��ala�k�r�d�ni datv� mahanta� �h�nantara� deti. So mah�issaro
j�toti.

Chabb�satima�

(77. Dhammasutamaccha vatthu.)

Eko bhikkh� samudde n�v�ya� cittupp�daka��a� pavatteti.15 Eko maccho ghosa� sutv�
n�v�ya pacchato pacchato eti. So manussehi viddho k�lakato. So mah�s��e
samiddhakule nibbatto so bhikkh�dassane tu��ho sattavassiko hutv� pabbajito te
pi�ako j�to, saddh�sumanatthero ti'ssa n�ma� j�ta�. So cetiye vanditu� hi��itv�
n�gad�pa� �gato c�lagirimah�gir�na� antare du��hag�ma��ra��o16 uyy�ne ramati. So
palla�ka� �bhujitv� (s�sa� ka��ha�17 mahantena buddh�ramma�apayogena arahatta�
pattoti.

Sattav�satima�
----------------------------------------------- ---------------
15. Parivattet�ti bhavitabba�. 16. [A.] Khuddakara��o [H.] Suddakara��o. 17.
[K.]Katv�
[SL Page 165] [\x 165/]

(78. Mah�dhammananditthera vatthu.)

C�lagiriv�s�18 mah�dhammananditthero19 mah�ov�dad�yako thero dvinna� nad�na� antare


tiyojanamatte20 �h�ne �yatena21 sahassath�pa�22 dhammakarakamatta� ekatova katv�
ta� sabba� ok�sa� p�resi eso mah�ov�dad�yako theroti sutv� mah�g�me mah�vih�re
dv�dasasahass� bhikkh� pa�ivasant� tikkhattu�13 therassa santike d�te p�hesu�.
Agat�gat� bhikkh� arahatta� patt�. Puna a��atara� vu��hapabbajita� pesesu�. So
gantv� "arahant�na� bhante bhikkh�na� vacana� na karos�"ti? "Karomi, ma�salohitampi
tesa� d�tu� ca sakkom�"ti vatv� tassa dhamsakatha� ak�si. So arahatta� patv� gato.
Theropi gato. Antare ca (mah�) sa��hivasso mah�n�gatthero arahatta� appatto
adhim�nena nikkhittadh�ro viharati. So "tva� (bhikkh�) hatthi� nimmi��h�"ti thera�
���pesi. So hatthi� nimmi�i. Mah�thero disv� bh�yi. Tena att�na� �atv� puna
vipassitv� arahatta� patto. Mah�g�me mah�vih�ra� patto. Tattha
dv�dasabhikkhusahass� pa�ivasanti. Sa��himatt� mah�ther� tepi�aka-pariyattidhar�24
te aparehi bahukehi saddhi� thera� pa�ha� pucchanti. There tesa� vissajjente
pa�hamadivase sahassa� arahant�, dvisahass� an�g�m�, tisahass� sot�pann�,
dutiyadivase dvisahass� an�g�m�, arahatta� patt�, tatiyadivase tisahass� sot�pann�
arahatta� patt�. Eva� mah�ov�dad�yako thero kassapassa bhagavato k�le bhikkh� hutv�
kusala� ak�s�ti.

A��hav�satima�.
----------------------------------------------- ---------
18. [H.K.] Nalagiriv�s�. 19. A��hakath�su "dhammadinnatthero"ti pa���yati. 20. [K.]
Tiyojanamegga. 21. [K.] Ayatanena 22. S�hassathupa�. 23. [H.] Ki�sakkhi�s�ti. [K.]
Ti�sakkhattu�. 24. [A.H.] Tepi�ak� parih�r� laddh�.

[SL Page 166] [\x 166/]

79. Suva��apupphaabhayattherassa vatthu:


Dakkhi�agirimah�vih�rassa g�mamhi ekassa kulassa d�so s�ya� s�mino kamma� na
karissati, vih�re yeva ki�ci ki�ci karonto acchati. So pacch� s�mikena vissajjito
pabbajitv� pupphagacchaka� ropeti. Ida� buddhasucarita� pu��a� ak�si so tato cuto
ekasmi� gahapatikule j�to sattakkhattu� mah�dhammasava�a� ak�si. Tato cuto
issariyakule j�to sattavassiko hutv� khuragge arahatta� patto. Ta� divasa�
dhammasava�a� ghosesi. Y�va brahmalok� su�i�su. M�t�pit�ro panassa d�na� d�tuk�m�
bhikkhusahassa� nimantenti. S�ma�ero bha�ati: bah� bhikkh�ti m� cintetha, citta�
yeva pas�deth�ti. S�ma�erassa pu���nubh�vena yattak� bhikkh� �gacchanti,
tattak�nampi bhatta� na kh�yati.

Ek�nati�satima�.
--------

(80. Ambakh�dakatissatthera vatthu.)

Br�hma�at�yabhaye eko bhikkh� jighacch�p��itopi vane �hi��anto ambarukkha�


upaga�ji. Tassa (rukkhassa phal�ni bh�miya� patit�ni. Tath�pi kappiyak�rakassa
abh�vena) na paribhu�ji. Eko puriso tattha �gantv� amb�ni ocini: theropi eka� amba�
y�ci so evam�ha: �vuso tay� pa�igga�hitu� ki� na sakk�ti? Sopi tena anattamano
evam�ha: "ajj�pi kappiyak�raka� maggasi? Evar�pe dubbhikkhe vattam�ne attano t�va
j�vita� rakkha, ki� karosi s�len�"ti eka� adatv�va gato. Kakkhalo anariyo so ghara�
gantv� saputtad�ro phal�ni kh�danto sabba� �rocesi. Tassa bhariy� vacana� sutv� ta�
paribh�sitv� "aho anariya, p�padi��hika, evar�pa� bhikkhu� disv� pariccajasi.
Natthi tay� saddhi� sa�v�so"ti vatv� gharato niggat�. Tad� eko saddho s�lav� puriso
[SL Page 167] [\x 167/]

�gacchati. Thero2 ukk�si. So therassa patta� gahetv� ambap�na� katv� ta� bhikkhu�
upa��hapesi. So u��h�tumpi na sakkoti, kuto pa�iggahitu�. Up�sako ta� ukkhipitv�
ure katv� pariggahetv� piv�peti. Thero pivitv� assattho4 ahosi. Up�sako bhikkhu�
pi��hiya� �ropetv� agam�si. Thero tassa pi��hiya� yeva sa�vega� janetv� vipassana�
va��hetv� arahatta� p�pu�i. So vi����assa anus�rena "arahatta� patto me s�miko"ti
y�vaj�va� ta� upa��h�si.

Ti�satima�.
------

(81. Mah�n�ga-c�llan�gatthera vatthu.)

S�ha�ad�pe yeva yonakagirivatthabbatthere5 dve bh�tik� pabbajit�, mah�n�go va


c�lan�go va, chavass�ni m�t�pitaro na passanti. Arahatta� patv� pana6 je��ho
ka�i��ha� bha�ati: m�t�pitaro passiss�mi, paramadukkarakar� eteti. Hot�ti
sampa�icchitv� te va �gantv� vih�re bhikkh� pucchanti: asuka� n�ma gahapati� ca
gahapat�ni� ca aroge j�nath�ti. "�m�"ti. "Appamatt� ki�ci kusala� karont�"ti? �ma,
eka� niccabhatta� denti. Therik� pana �sanas�la� sammajjati, p�n�ya� upa��hapeti,
�san�ni pa���pet�ti. Tato ka�i��ho je��ha� vadati: amh�ka� gamana� kusalena
yojess�m�t�. Hotu, appamatt�7 gacch�m�ti. Je��ho bha�ati eta� vacana�: m�dis�na�8
pana sama��na� abhiv�dana-paccupa��h�na-a�jalikamma-s�m�cikamm�d�ni9 karont� te
mahantassa kusalassa bh�gino bhavissant�ti. �y�ma10 bhikkh�ya hi��ant�
passiss�m�'ti11, hi��itv� passi�su12. Theriy� di��hamatte ku�e pakkhittasadisa�
pubbasineha� uppanna�, s� je��ha�
----------------------------------------------- ---------------
3. Tahi� (sabbesu) 4. [K.] Vaddho. 5. [K.] Vatthavatthu. 6. [K.] Arahanto pana
7. [A.H.] �y�ma tattha. 8. [A.H.] Mama sam�d�na�. 9. [K.] A�jalikamma� y�gumpi
�kiritv� k�la�. 10. [K.] Ag�ra�. 11. [A.H.] Pavisiss�m�ti. 12. [A.H.] Pavisi�su.

[SL Page 168] [\x 168/]

Pucchi. "Mah�n�gosi tva� t�t�"ti? So "pacch� (�hita�) thera� pucchath�"ti vadati.


S� ka�i��ha� pucchi: "c�lan�gosi tva� t�t�"ti? "Purato thero nabh�sat�"ti? Dvepi
jan� vacana� kathetu� anicchant� bhi��itv� a��a� g�ma� gantv� "id�ni dvepi
di��h�'mheh�"ti. Therik�pi nivesan� nikkhamitv� attano g�me bhikkh� disv� pucchi:
ete bhante dve mama putt� hont�ti? "Na j�n�ma tava puttabh�va�, �gat� pana tumhe
yeva pucchant�"ti. Ther� tattha tattha maggant� dvinna� g�m�na� antare ye te gat�
te pucchant� itara� g�ma� sampatt�. Te ca ther� ek�sanik� idha bhi��itv�
gamiss�m�ti tattha hi��ant�. Therik� te hi��ante disv� "etha ther�"ti vadati.
Ka�i��ho bha�ati: "bhante theriy� bh�ga� ga�hath�"ti. Na13 sakk� ga�hitu�"tu.
Therik�pi samp�pu�itv� je��hassa p�de nipatitv� puna ka�i��hassa p�desu patitv� ito
ca etto ca dvinna� majjhe vippalapant� �va��ati, te ca nivatt�pesi. Y�va
parinibb��ak�lo, t�va te tattheva vasi�su. M�tuy� ghare vina��he vanad�r�ni �netv�
ghara� kari�su. Eva�hi s�sane pabbajito m�tara� gantv�pi na j�n�penti, kimpana
bh�tugabhin�na�ti.

Etati�satima�

(82. Ma�ga�av�s� thera vatthu)

S�ha�ad�pe ma�ga�av�s� khuddakatissattherassa vatthu: r�j� ma�ga�a��he gahapatike


g�mak��e pucchati: amh�ka� vanditabbayogga� thera� j�n�tha, maya� vanditv�
duggatibhay� vimucciss�m�ti. Te kathesu�: khuddakatissatthero n�ma
ma�ga�avih�rav�s� s�lav� arah�ti. Ta� sutv� r�j� ko�iy� janehi saddhi� niggato
pa�ca yojan�ni padas�va gacchati. Thero pa�hama� yeva dibbacakkhun� disv� "ajja
r�j� �gamissati, so ma�14 passitv� pasann�k�ra�15 karissati.
----------------------------------------------- --------------
13. [A.H.] Soda��o 14. Mayha� (sabbesu.) 15. Pa���k�ra� (sabbesu.)

[SL Page 169] [\x 169/]

Ki� mayha� etehi kilesehi? �ha�a� pi��ap�ta� yeva icch�m�"ti r�j�na� va�cetu�
niv�sana� j��uppam��a� katv� palla�ke nis�ditv� adhomukhe ka��hena bh�mi� likhi,
(pa�canna� vitth�ra� abhidhammanaye16). R�j� ekakova adutiyo avasese bahi �hapetv�
therassa nisajja��h�na� p�visi. Thero r�j� �gatoti j�nantopi s�sa� na ukkhipi. R�j�
disv� "navakammika - mahallako aya�, hatthakukkucca� pi'ssa na vigacchat�"ti tato
va nivatto. Thero cintesi: r�j� amh�ka� t�dis�na� m�le citta� pad�setv�
akusalabh�g� bhavissati, may� r�j� v�retabboti17, parinibb��asamaye tath�
adhi��h�si yath� k���g�ra� nagara� gaccheyya r�j� ca pas�deyy�ti. Atha parinibbute
k���g�rassa abbhantare sar�ra� nikkhipi�su. K���g�ra� veh�sena �gata� disv� manuss�
anubandhi�su. Yath� te hatthehi sampa�icchanti tath� �k�se ti��hati. Te
sampa�icchitv� nagara� pesenti. Ta� th�p�r�massa purato sil�maya cetiyassa uparito
gantv� ta� cetiya� sattat�lamatte �k�se ukkhipitv� a��h�si. Tasmi� �hite
vyagghattherassa �rocesu�: "tumh�ka� sah�yo khuddatissatthero parinibbuto"ti. Eta�
sutv� dhammasah�ya� antev�sikassa hatthe v�jani� datv� veh�sa� abbhuggantv�
k���g�ra� pavisitv� dutiyama�ce parinibb�yi. Dvepi jan� sah�yak� ahesu�
parimabhave. Khuddakatissatthero pana asokadhammar�j�ti vadanti. Atha r�j� j�nitv�
"aho va�citomh�"ti anekapariy�yena vilapitv� k���g�ra� nabheva ukkip�petv� mahat�
sakk�rena (�nay�petv� ���hanakicca� k�resi). Eva�18 sappuris� sakagu�ehi tu��hi�
gacchant� ti.

Dvatti�satima�.
----------------------------------------------- ------------------
16. [H.] Potthake natthi. 17. [K.] J�netabboti. [A.H.] Dh�retabboti.
18. [K.] Ediso.

[SL Page 170] [\x 170/]

Purim�ni sag�th�vatth�ni samapa���s� honti. T�ni imehi batti�savatth�hi saddhi�


dv�s�ti honti. Purim�ni ganthato a��hateyyasahass�ni, im�ni pa�casat�ni. Sabb�ni
tisahass�ni veditabb�ni.

*C�laup�sik� kusalaup�sako
Ha�k�laup�sako mah�devo
Up�sik� kesakal�pe
Sumanad�rik� kambuddho
Da�iddo therik� duggatitthi
Mittatthero mah�c��� up�sako
Suva��ak�ro konto

Catuttho vaggo

*M�leyyadevatthero, du��hag�ma�� mah�r�j�,


Bha���g�rikatisso, tissad�rik�, kamm�ro
Tambasumanatthero, da�iddo up�sako,
Sumanad�rik�, mah�g�mab�lik�,
K�kava��atissamah�r�j�,
S�likum�ro, rajjov�da�

Pa�camo vaggo
-------------------------------------
* [K] potthake im�ni udd�n�ni natthi. T�ni pana sag�thakavatth�na� ante
yojetabb�ni.

Vous aimerez peut-être aussi