Vous êtes sur la page 1sur 3

Czas przeszły

Czas przeszły (про́ шлое вре́мя) służy do wyrażenia czynności, które miały miejsce w przeszłości, przy czym
nie jest powiedziane, że zakończyły się one ze skutkiem bądź nie, dlatego do tworzenia czasu przeszłego
używamy zarówno czasowników dokonanych, jak i niedokonanych. Czasowniki w czasie przeszłym
odmieniają się przez rodzaje i liczby, co łatwo zauważyć w tabeli poniżej:

Liczba pojedyncza

я, ты бы́л/была́
он бы́л

она́ была́
оно́ бы́ло

Liczba mnoga
мы, вы, бы́ли
они́

Przy okazji czasownika бы́ть (być) warto zwrócić uwagę, że akcent zawsze pada na jego pierwszą sylabę, ale
poza formą rodzaju żeńskiego! Tak samo, akcent przemieści się w czasownikach czasu przeszłego od взя́ть,
да́ть, жи́ть, жда́ть, пи́ть oraz спа́ть. Sytuacja zmienia się, gdy chcemy utworzyć przeczenie dodając не. W
takim wypadku w każdym rodzaju oraz liczbie akcent pada na не́.

Porównaj: бы́ ть (была́ - не́ была / бы́ л - не́ был).

 Ле́на дала́ мне́ тетра́дь. Тетра́дь не́ была чи́стой.

 Lena dała mi zeszyt. Zeszyt nie był czysty.

Dla pierwszej osoby liczby pojedynczej wybieramy formę czasu przeszłego odpowiadającą rodzajowi (płci)
osoby wypowiadającej się. Dlatego kobieta powie - я была́ (ja byłam), a mężczyzna - я бы́л (ja byłem). W
języku rosyjskim w liczbie mnogiej nie ma rozróżnienia na rodzaj męskoosobowy i niemęskoosobowy, tak
jak w języku polskim, dlatego sprawa jest nieco prostsza. Gdy wypowiadamy się jako grupa osób, nie ważne
czy składa się ona z osób jednej czy wielu płci, zawsze mówimy - бы́ли. Porównaj:

 О́ля с Ле́ной бы́ ли в торго́вом це́нтре.

 Ola z Leną były w galerii handlowej.

Większość czasowników rosyjskich, których temat kończy się na samogłoskę tworzy czas przeszły w
następujący sposób: końcówkę bezokolicznika -ть należy zastąpić literą л, a następnie dodać odpowiednią
końcówkę rodzajową (-а, -о lub -и). Do rodzaju męskiego nie dodajemy końcówki! Podobnie jest z
czasownikami zwrotnymi, gdzie z końcówki -ться zabieramy cząstkę -ть i zastępujemy ją literą л, zaraz po
niej należy dodać końcówkę rodzajową i dopisać brakującą partykułę zwrotną -ся (dla rodzaju męskiego), a
-сь (dla pozostałych form). Zasadę przedstawiono w tabeli:

Bezokolicznik Rodzaj męski Rodzaj żeński Rodzaj nijaki Liczba mnoga


покупа́ть kupowa покупа́л покупа́л-а покупа́л-о покупа́л-и
ć

купи́ть kupić купи́ л купи́ л-а купи́ л-о купи́ л-и


мы́ться myć się мы́ л-ся мы́ ла-сь мы́ ло-сь мы́ ли-сь

помы́ться umyć się помы́ л-ся помы́ ла-сь помы́ ло-сь помы́ ли-сь
 Ма́ша вчера́ покупа́ла фру́кты. Она́ купи́ла я́блоки и апельси́ны.

 Masza wczoraj kupowała owoce. Ona kupiła jabłka i pomarańcze.

W języku rosyjskim jest też grupa czasowników, które odmieniają się nieregularnie w czasie przeszłym.
Oprócz nich nieregularnie odmienią się też czasowniki od nich pochodne, takie jak: съе́сть (zjeść), усе́сться
(usiąść), зайти́ (wstąpić), вы́йти (wyjść) i inne.

Bezokolicznik Rodzaj męski Rodzaj żeński Rodzaj Liczba mnoga


nijaki
е́сть jeść е́л е́ла е́ло е́ли

се́сть usiąść се́л се́ла се́ло се́ли


идти́ iść шёл шла́ шло́ шли́

найти́ znaleź нашёл нашла́ нашло́ нашли́


ć
 Бори́ с зашёл в дом и усе́лся. Че́рез па́ру мину́т вы́ шел.

 Borys wstąpił do domu i usiadł. Za parę minut wyszedł.

Szczególne cechy czasu przeszłego

Bezokolicznik Rodzaj męski Rodzaj żeński Rodzaj Liczba mnoga


-сти, -зти, -чь nijaki

нести́ nieść нёс несла́ несло́ несли́


везти́ wieźć вёз везла́ везло́ везли́

пе́чь piec пёк пекла́ пекло́ пекли́


Bezokolicznik -нуть Rodzaj męski Rodzaj żeński Rodzaj Liczba mnoga
(czynność ciągła) nijaki

мо́кнуть moknąć мо́ к мокла́ мокло́ мокли́


мёрзнуть marznąć мёрз мёрзла мёрзло мёрзли

Bezokolicznik -нуть Rodzaj męski Rodzaj żeński Rodzaj Liczba mnoga


(czynność jednokrotna) nijaki
кри́кнуть krzyknąć кри́ кнул кри́ кнула кри́ кнуло кри́ кнули

стуќ нуть stuknąć сту́кнул сту́кнула сту́кнуло сту́кнули


Bezokolicznik -ере- Rodzaj męski Rodzaj żeński Rodzaj Liczba mnoga
nijaki

умере́ть umrzeć уме́р умерла́ у́мерло у́мерли


стере́ть zetrzeć стёр стёрла стёрло стёрли

Warto zapamiętać:

 czasowniki zakończone na -сти, -зти lub -чь w rodzaju męskim liczby pojedynczej nie mają л
 niektóre czasowniki zakończone na -нуть wyrażające czynność ciągłą w rodzaju męskim liczby
pojedynczej nie mają л i tracą przyrostek -ну- we wszystkich rodzajach

 czasowniki dokonane zakończone na -нуть wyrażające czynność jednokrotną tworzą formy czasu
przeszłego regularnie

 nieregularnie formy tworzą czasowniki z cząstką -ере-

Vous aimerez peut-être aussi