Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
Czas przeszły (про́ шлое вре́мя) służy do wyrażenia czynności, które miały miejsce w przeszłości, przy czym
nie jest powiedziane, że zakończyły się one ze skutkiem bądź nie, dlatego do tworzenia czasu przeszłego
używamy zarówno czasowników dokonanych, jak i niedokonanych. Czasowniki w czasie przeszłym
odmieniają się przez rodzaje i liczby, co łatwo zauważyć w tabeli poniżej:
Liczba pojedyncza
я, ты бы́л/была́
он бы́л
она́ была́
оно́ бы́ло
Liczba mnoga
мы, вы, бы́ли
они́
Przy okazji czasownika бы́ть (być) warto zwrócić uwagę, że akcent zawsze pada na jego pierwszą sylabę, ale
poza formą rodzaju żeńskiego! Tak samo, akcent przemieści się w czasownikach czasu przeszłego od взя́ть,
да́ть, жи́ть, жда́ть, пи́ть oraz спа́ть. Sytuacja zmienia się, gdy chcemy utworzyć przeczenie dodając не. W
takim wypadku w każdym rodzaju oraz liczbie akcent pada na не́.
Dla pierwszej osoby liczby pojedynczej wybieramy formę czasu przeszłego odpowiadającą rodzajowi (płci)
osoby wypowiadającej się. Dlatego kobieta powie - я была́ (ja byłam), a mężczyzna - я бы́л (ja byłem). W
języku rosyjskim w liczbie mnogiej nie ma rozróżnienia na rodzaj męskoosobowy i niemęskoosobowy, tak
jak w języku polskim, dlatego sprawa jest nieco prostsza. Gdy wypowiadamy się jako grupa osób, nie ważne
czy składa się ona z osób jednej czy wielu płci, zawsze mówimy - бы́ли. Porównaj:
Większość czasowników rosyjskich, których temat kończy się na samogłoskę tworzy czas przeszły w
następujący sposób: końcówkę bezokolicznika -ть należy zastąpić literą л, a następnie dodać odpowiednią
końcówkę rodzajową (-а, -о lub -и). Do rodzaju męskiego nie dodajemy końcówki! Podobnie jest z
czasownikami zwrotnymi, gdzie z końcówki -ться zabieramy cząstkę -ть i zastępujemy ją literą л, zaraz po
niej należy dodać końcówkę rodzajową i dopisać brakującą partykułę zwrotną -ся (dla rodzaju męskiego), a
-сь (dla pozostałych form). Zasadę przedstawiono w tabeli:
помы́ться umyć się помы́ л-ся помы́ ла-сь помы́ ло-сь помы́ ли-сь
Ма́ша вчера́ покупа́ла фру́кты. Она́ купи́ла я́блоки и апельси́ны.
W języku rosyjskim jest też grupa czasowników, które odmieniają się nieregularnie w czasie przeszłym.
Oprócz nich nieregularnie odmienią się też czasowniki od nich pochodne, takie jak: съе́сть (zjeść), усе́сться
(usiąść), зайти́ (wstąpić), вы́йти (wyjść) i inne.
Warto zapamiętać:
czasowniki zakończone na -сти, -зти lub -чь w rodzaju męskim liczby pojedynczej nie mają л
niektóre czasowniki zakończone na -нуть wyrażające czynność ciągłą w rodzaju męskim liczby
pojedynczej nie mają л i tracą przyrostek -ну- we wszystkich rodzajach
czasowniki dokonane zakończone na -нуть wyrażające czynność jednokrotną tworzą formy czasu
przeszłego regularnie