E

~-.

·-. ~ ~ ~ ~ - - , _ _ . - - - - - - - - - - - - - . . ~ - - : J '

GDAŃSK• 2-10 •VIII• 1947•

 CENTRAL TEXTILE- EXPORT OFFICE
,,C E T E B E"
ł.0D2, Al. Kościuszki 15 - Tel.: 140-76, 125-22, 140-91
Ba n ki n g acc o u n t: Polish National Bank, Branch in Łódź Nr. 893

Export of all products of Polish Textile lndustries

Prospects and collections of samples supplied on demand

CENTR ALE TEXTI LE

BUREAU D'EXPORTA TION
ŁODż, Al. Kościuszki 15 - Tel.: 140-76, 125-22, 140-91
Banque: Narodowy Bank Polski, Succursale de Łódź

Exportation de toutes sortes de textiles, produits

par les usines de I 'Industrie Textile Polonaise
f:chantillons sur demande

UEHTPAJlbHOE TEKCTHJlbHOE 3KCnOPTHOE 6IOPO

,,U E T E li E"
Jl Oll3b, AJI. KocTIOUJKH 15 - TeJiecpom~: 140-76, 125-22, 140-91
Pacąernh1A cąeT M 893 s IlonhcKoM HauHoH~JihHOM BanKe, oTJlCJI e noJl3H

3KCnOPTHP YET H3llEJlH~ nOJlbCKOH

TEK CTHJl bH O A n POM bi UJJl EH HOCTH
KaTaJIOrH H o6pa3U,bl TIO Tpe6oBaHHIO
 \

l<A TA LO Q
OF ICJ AL NY
PIERWS ZYCH
MIEDZY NAROD OWYCH
• I I

T ARQ.OW CjDANSl<ICł-ł

·--------------.,.._..,
2. VIII. -. o.
1---- ----- --
VIH. -
1~'47
---·-----malialll-1
1

CATALOGUE OFFICIEL \
•

OFFICIAL CATALOGUE \
WYDAW CY
MIĘDZYNARODOWE TAR(;I 0DANSK IE
i
(;DANSl<IE TOWARZY STWO MIĘDZYNARODOWEJ
REKLAM Y INFORM ACJI „R EM 0"
L _ _ _ _ ,_ _ _,___
-..

DRUKARNIA POD
ZARZĄDEM
PAŃSTWOWYM NR 1
!NOW.ROCŁAW
K R Ó L. ·J A D WIG I 7

,,
ł / .J

, '
Uchwałą Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów R. P.
z . dnia 12 kwietnia 1946 roku ustanowione zostały
doroczne, w terminie wczesnojesiennym wiążące się '
z czasem tradycyjnych Gdańskich Jarmarków św. Dominika

MIĘDZYNARODOWE

lARGI GDAŃSKIE
pod protektoratem

P r '- z e s a Ra d y Mi
R. P. n i s t r ó w
JÓZtFA CYRANKIEWICZ A

V-Premiera i Ministra Ziem Odzyskanych

WŁADYSŁAWA GOMUŁKI

Ministra Przemysłu i Handlu

HILAREGO M I N C A

o charakterze

e k s p;_o r to w o - ż e g I u g owy m

,.
\ \

PIERWSZE MIĘDZYNARODOWE

TARGI GDAŃSKIE
GDYNIA 2-10 SIERPNIA 1947
S O P O T 2 - 30 S I E R P N I A 19 4 7
3
.,
Inicjator Międz,c'Jrrnrodow»ch Targów Gdwi- Realizator Międz»narodow~ch Targów Gdań­
shich, pierwsz» JVojcwoda Gdańshi w Odro- skich, Prezes Rad» Nadz.orcz.ej Targów,
dzonej Polsce Ludowej Wo}ewoda Gdański
inż. Mźecz~sław Sz..częsn~- OKĘCH I inż. Stanisław ZRAŁEK
•

\
Wykorzystać położenie geograficzne naszych głównych portów,
ująć w zorganizowany sposób regenerujący się „Bursztynowy Szlak"
wymiany towarowej, ,
odzwierciedlić na odcinku morskim prężność gospodarczą państwa
w nowej, wyzwalającej siły narodu strukturze -

TO.ZNACZY URUCHOMIĆ MIĘDZYNARODOWE

TARGI GDAŃSKIE

inż. Stanisław Zrałek

Wojewoda Gdański,

,'

5
 RADA NADZORCZA
MIĘ DZYNA ROD OWYCH
TARGÓ W GDANS KICH

Przewodniczący Wojewoda Gdański inż. Stanisław Zrałek

V-Przewo dni czą cy Prezes Gdańskiej Wojewódz kiej Rady Narodowe j
Antoni Duda-Dzie wierz
Sekretarz V-Prezes Gdańskiej Wojewódz kiej Rady Narodowe j
poseł inż. Stanisław Stefański
Członkowie: V-Wojewo da Gdański mgr Antoni Gadomski
Prezydent Miasta Gdańska Bolesław Nowicki
/
Prezydent Miasta Gdyni poseł Henryk Zakrzews ki
Prezydent Miasta Sopotu Leonard Wierzbick i

z A ~R z A D
MI EDZYN A RODOWYCH
TARGÓ W GDANS KICH

Przewodniczący i Naczelny Dyrektor HENRYK D~OZDOWSKI

Dyrektor Adm.-org. JÓZEF KOBRZYŃSKI

6
1.
2.
Dyrektor Naczelny -
Vice-Dyrektor -
Henryk Drozdowski
Józef Kobrzyński
\
\

3. Naczelnik Wydziału Adm.-org. - Janusz Okolski

4. Radca Prawny M. T. G. - adwokat dr Stefan Drozd
w otoczeniu współpracowników

?
 o

RADA INTERESENTOW
MIĘDZYNARODOWYCH

TARGÓW GDAŃSKICH

p" R E z y D u M

Inż. Geritz Teodor - Przewodniczący - Delegat Centr. Zarz. Przem.

Metol no Okręg Gdański, Mazurski i Szczeciński
Dyr. Gliwa Pmveł - Vice-Przewodniczącv

Prof. Ocioszyr1ski Tadeusz - Vice-Przewodniczący Prezes Izby Przem.-

Dyr. Zie~c Zygmunt
Prezes Bernatowicz Edmund
Inż. Bielsk, Witold
Dyr. Dachowski Kazimierz
• nej, Oddział no Wybrzeżu
Dyr. Tomulewicz Michał
Handlowej w Gdyni
- Sekretarz - Por,stwowe Zakłady Fut rzarskie -
Gc.lor1sk
- Członek Prezydium Rody lnterescntów - Prezes
Izby Rzemieślniczej we Wrzeszczu
- Członek Rady lnteresentów - Dyrektor Centrali
Moteriałów Budowlanych, Oddział w Gdańsku
- Członek Rody lnteresentów - Importowo-Ekspor-
towo Centralo Chemikalii i Aparatury Chemicz-
Członek Rody lnteresentów - Delegat Zarządu
„Społem" na Okręg Gdański

" r 8
C z Ł o
Prezes Barcikowski Stefan
Dyr. Borejda Ignacy
Mgr Brynierski Henryk
Prez. Hartwig Mieczysław
V-Prez. Jerzykiewicz Walenty
Dyr. Jordan Witold
Dyr. Kawczyński Józef
Inż. Kosarzewski Mieczysław
Inż. Kotowicz Mieczysław
V-Dyr. Kr61 Eugeniusz
Inż. Lubecki Franciszek
Dyr. Majchrzak Edward
Dyr. Malecki Ignacy
Dyr. Malicki Ignacy
Dyr. Michalewski Józef
Dyr. Moderow Włodzimierz
Dyr. Moderski Tadeusz
Dyr. Nawrocki Tadeusz
Inż. Ok~cki Mieczysław
Dyr. Pikor Antoni
Dyr. Rakowski Marian
Dr Rakowicz Kazimierz
Dyr. Ramułt Stanisław
Dyr. Rozbicki Stanisław
Prezes Sikorski Brunon
Inż. Skalski Władysław
Dyr. Skłodowski Adolf
Dyr. Skonieczny Stanisław
Prezes Spychalski Leon
Ob. Studnicki Juliusz
Dyr. Szedrowicz Wlaclyslaw
Dyr. Szumowski Jerzy
Dyr. Szymankiewicz Władysław
Dyr. Trebert Henryk
Dyr. Trejbicz Władysław
V-Prezes Trojanowski Aleksander
Dyr. Waszko Stanisraw
Prezes Wietczffinski Tadeusz
Dyr. Zachorowski Stefan
Dyr. Żukowski Stefan
N K o w E
- Naczelna Rada Kupiectwa Polskiego R. P., Warszawa
- Centralny Zarząd Przemysłu Hutniczego, Katowice
- Przedstawiciel Pa1istw. Monopolu Spirytus. - Nowy Port
- Izba Przemysłowo-Handlowa w Warszawie .
- Rada Zrzeszeń Kupieckich i Związek Zrzeszeń Kupieckich
- woj. Śląskie - Katowice
- Centr. Gosp. Spółdz. Pracy - Warszawa
-- Izba Przemysłowo-Handlowa w Gdyni
Dyrektor Centr. Zarz. Przem. Metal. Warszawa
- Dyrektor Centr. Zarz. Przem. Metal. - Warszawa
Izba Rzemieślnicza - Wrzeszcz
- Dyrektor Grównego Instytutu Rybołówstwa Morsk. - Sopot
- Zjedn. Przem. Dziewiarsko-Po1'iczosznic zego - Wrzeszcz
- Zakłady Elektryczne Wybrzeża - Wrzeszcz
- Paiistwowe Zakłady Graficzne - Sopot
Główny Urząd Mors~i :-- Wrzeszcz
- F-ma „ł:osoś" - Gdynia \
- Przedstawiciel Pa1'istw. Monopolu Spirytus. - Nowy Port
Centrala Produktów Naftowych - Sopot
Profesor Politechniki Gdai'1skiej
Okręgowy Dział Produkcji - Gda11sk
Zjednoczenie Stoczni Polskich - Gclaiisk
Sopot
Narodowy Bank Polski Gdai'isk
.,Społem"' Oddział Woj. Gdynia
Naczelna Rada Kupiectwa Polskiego' - Warszawa \
I
Dyr. Centr. Zarz. Przem. Papiern. - Sopot \
Państw. ZakładyHodowli Roślin - Wrzeszcz
Bank Spółek Zarobkowych - Gdai1sk
Centr. Gospod. Spółdz. Pracy - Warszawa
Przedstawiciel Rady Związk. Artyst. - Sopot
Biuro Odbudowy Portów - Wrzeszcz
Okr. Zjedn. Wytw. Mat. Budowlanych - Oliwa
Centr. Zbytu Prod. Przem. \Vęglow. - Wrzeszcz
Zjedn. Przem. Obrabiarkowego Grupa Prec.-Optyczna, Ł6dź
Związek Rewizyjny Spółdz. Spożywc - Gdynia
Zw. Zrzeszeń Kupiec. Woj. Gda1iskie
Izba Przemysłowo-Handlowa w Warszawie
Grodzki Związek Cechów - Guynia
Centr Zbytu Prod. Przem. W~gl. - Wrzeszcz
Centralny Zarząd Przem. Metalowego - Warszawa
9
FABRYKA OBUWIA

'
HOLICE w CZECHACH
POLECA POLSKIM HURTOWNIKOM
największy wybór wszelkiego rodzaju

ł) 1111118 IJ IVIV 1111111 /ł

pierwszorzędnej jakości ==
ZwiedzajGie stoisko firmowe na Targaoh

Sp- z o. o.

WARSZAWA
Mokotowska 55 Tel. 82-38, 82-43
Adres tele~r. : T r a n s a c t o r

Czlonc~ Zrzeszenia Hs~ulerów i lm~orlerów R. r.

EKSPORT - IMPORT

10
 INFORMATOR
TA RG OW Y
/1
Dyrekcj a M. T. G. (Biuro Centraln e) Gdań~k-Wrzeszcz,
ul. Rokosso wskiego 27
Telefony : Dyr. Nacz. 420-81
Dyr. Organ. 423-39
Wydział Ogólny i Kwat.-A prow. 423-38
Wydział Pras.-Pr op. 414-76
Oddziały: w Gdyni teren Targów (pawilon główny)
w Sopocie teren Targów, pawilon

W GDY NI
Biura usług
w Pawilon ie A
Biuro M. T. G. - karty uczestni ctwa
Bank P. K. O. - Polska Kasa Opieki (wymian a dewiz)
Biuro Spedycy jne C. Hartwig i odprawy celne
Poczta, telegraf, telefon (kabiny tel.)
Biuro Prasowo -Inform acyjne
Pogotow ie Technic zne i Artystyc zne
Posterun ek M. O. •
Polski Czerwon y Krzyż (pogotow ie)
Ośrodek Polskieg o Radia, Biuro Reklamy Głośnikowej
,
tel. 516-69

W GDY NI \

Rozmies zczenie przemysłów i branż \

w Pawilon ie A
Wystaw cy zagranic zni, eksport, import
Armator zy i przedsiębiorstwa usług portowy ch
Prze:..nysły: elektrot echniczn y, metalow y, drzewny , papier·
niczy, szklany, paliw płynnych i inne.

w Pawilon ie B
Przemysł spożywczy
Przemysł rybny i pokrewn e
Sprzęt morski

na terenach otwarty ch
Spółdzielnia „Las" - Pawilon C
Przemysł konserw owy i restaura cja - Pawilon D

11
 Domek Fiński - Przemysł Drzewny - Pawilon E
Zjednocz enie Stoczni Polskich - Pawilon F
Stocznie Rybackie (M. I. R.) - Pawilon G
„Społem" - Pawilon H
Stajnia koni eksportow ych
Kioski spożywcze Przemysłu Piwowars kiego, Napoi Chłodzą,
cych itp.

Gmach Centrali Rybnej

Centrala Rybna
Rybołówstwo Dalekomo rskie
Bank Rybacki
Akwaria z rybami
Semitrajl ery ze sprzedażą ryb
Restaurac ja rybna.

W S OP O CIE ~
Biura usług
w Pawilonie A
Biuro M. T. G. - karty uczestnic twa
Biuro Spedycyj ne C. Hartwig - odprawy celne
Poczta, telegraf, telefon
Ośrodek Polskiego Radia
Biuro Prasowo- Informac yjne
Pogotowi e Technicz ne i Artystycz ne
Posterune k M. O. i P. C. K.

w Pawilonie B
Przemysł Włókienniczy

w Patio C
Galanteri a, zabawki

w kiosku D
Przemysł artystycz ny

Stoisko Ei F
,,Wiedza" i „Czytelni k"

na terenach b. kasyna
Górna powier zchnia
Pawilon G - Ministers two Kultury i Sztuki, wystawa SztulÓ
Ludowej
Galeria H - Galanteri a, kosmetyk a, wyroby artystycz ne

12
 Średnia pow ierz chn ia
Pawil on I - ,,Książka Franc uska"
Pawil on J - ·wyd awni ctwa polsk ie
Par ter
Kiosk i - piwo, wyro by mono polow e i spożywcze, lodzi arnie
na teren ach B
L - Pawil on Rzemiosł
M - Pawil on Przemysłu Miejs cowe go
N - Pawil on Centr ali Przemysłu Artys tyczn ego

na teren ach otwar tych

Kiosk i spożywcze
Semi trajle ry Centr ali Ryb ze sprzedażą ryb mrożonych.

~ - ~ - - - ; - ; . . ~ • ..;-; - s .!JIIII- - ; - ; ; ; - ~ - ; . . . . -
- • - • - ..... - • - • - • - • - • - -~~~-- . . . . -

\
• - • - •

KU PIS Z NA JT AN IEJ \
I

SPRZEDASZ NAJKORZYSTNIEJ
NA
MIĘDZYNARODOWYCH

TA RG ACH GDAŃSKICH

~~~- ~-- ~-~-~~. -

• - - ~ - .;.;--;-111111,-.--..-.-
• - • - • - • - • - • - • - --;----- • - • - • - • - • -

13
 lntroligators kie, drukarxkie maszyny, przybory, farby. Wydawnictwo pocz-
tówek, gier, bajek, pomocy szkolnych.

INTERPRINT 8• S• · Szczepski , Wars_zawa, ul. Marszałkowska137

Krakow, Gertrudy 12 - Tel. 575-80

ENERGETYKA - Bracia Grzywaczowie KATow~~E · '

Pl. Wolnosc1 3
produkcjo APARATÓW wskazujących i liczących ilość pary, wody, powietrza i gazów
montaż, kontrolo i naprawo APARATÓ W POMIARO WY C H w kotłowniach.

·-·--·-·-
,. ·-·=-·-·-·-·-·-·
! Na iszczęśliwsrn Kole~turn loterii I
Klasowe i .
Mikołajewski Henryk Czesław
U) D Ź, Piotrkowska 68 - Telefon 257-58

• J!,ofecamlJ su!Zęśfiwe fostJ

-·-··-·-·-·-=-·-·-·-··-·-

:l<'tawat J'A)!Zttański
PASTA DO nBóW,BPIDGE e ,·ROSZEK DO Zf.BóW,Bl{ll)GE e Kl{tM wł. Czesław Wejchmonn
C,0 lWARZY "NtKE • e D,1JDP'1 0ALc "()WE e WODY KWl.".1.lQWE
. SHAMPQON ,BR'::'GE' • ZASYPKA OL.\ '.lZI E.Ci
WYTWÓ RNIA
PO Z N AŃ, ul. Wrocław,ka 13 - Telefon 20-7~

ul. Piusa XI 301

FABR YK A POMP S• I• M• TWarszawa,
e I e I o n Nr 8.60-11
POMPY: odśrodkowe, próżniowe, rotacyjne do gęstych cieczy, benzyny, gorącej wody.

K O l\l P L E T N E U H Z Ą D Z E N I A II Y D H O F O H () W E.

!~--·-·-· -·-·-·-·-·-·-·-·-·-·=-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-
Każdego obywatela w Polsce odnaleźć można zgłaszając się do „CEPO" - ·-·-,j
I CENTRALA POSZUKIWAŃ OSÓB, Łódź, Ha8zyńskiego 36 - Telefon 186-18
li pod Zarządem Z111iązlrn Zaw. Prac. I'. i Telekom. w Polsce,
,,

.II --====
, 1

są
====-- ,I
Specjalne karty zgłoszeniowe i karty poszukiwania
do nabycia w każdym ur z ę dz ie poczt owym
I
:..·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·=-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-'
14
 TER MIN ARZ I
Mlł;DZYHARODOWYCB TARGÓW EUROPEJSKICH
KWIECIEŃ
BALE
12 SZWAJCAR IA

KWIECIEŃ
LYON
12 FRANCJA

KWIECIEŃ
26
-
POZ AN
KWIECIEŃ
BRUX ELLES
26
MAJ LOND ON-
5 BIR~JIINGHAM
MAJ
PARIS
10 ,, \
\
MAJ
ZAGR EB
31 JUGOSŁAWIA

SIERPIEŃ
2 GDAŃSK

SIERPIEŃ
IZMI R
20
I TURCJA

A
 i
I
I
I
I
I
I
I

I I
I
I
\i Ił
I !
I
I
I -; I
I
Il i lI I

i
z.
I·.; I ?

II
I •;
'---~

!
:I
i
l
 I I ~

'"(I
~ o
, >-
o ?
! o z.
L...:
a.,
I
~

>-
z
w
er
w
t--

C
 TER MIN AR Z
Mlł;DZYNARODOWYCH TARGtlW EUROPEJSKICH

SIERPIEŃ
STOCKHOLM
23
SIERPIEŃ PLOV DIV
31 BUŁGARIA

WRZESIEŃ
BARI
WLOCIIY

WRZESIEŃ
PRAH A-CZ ESKA
5
WRZESIEŃ STRA SBO URG
FRANCJA
6
WRZESIEŃ
WIEN
7
WRZESIEŃ UTRE CHT
II OLANOIA
9
WRZESIEŃ
MAR SEIL LE
13 FHANCJA

1-----------=----
WRZESIEŃ
MILA NO
WU)CIIY

D
 INFORMATOR
'
O G ·OL NY
Urzędy 1. Urząd Wojewódzki Gdański, Gda1isk, ul. Okopowa 5. Tel. Centrali od 319-41
do 319-48.
2. Delegatura Rządu dla Spraw Wybrzeża, Gdańsk, ul. Okopowa 5. Tel. 319-19.
3. Główny Urząd Morski, Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Grunwaldzka 47. Tel. 413-51
do 413-53. Gdynia, ul. Chrzanowskiego 10. Tel. 220-22.
4. Zarząd Miejski m. Gda1iska, Gdańsk, ul. 3. Maja 9. Tel. Centrali od 317-51 -
317-54.
5. Zarząd Miejski m. Gdyni, Gdynia, ul. Czołgistów 52/54 (róg Świętojańskiej).
Tel. 264-79.
6. Zarząd Miejski m. Sopotu, Sopot, ul. Kościuszki 23. Tel. 521-51.
'ł. Starostwo Powiatowe Gdańskie, Gdańsk, ul. Curie-Skłodowskiej 3a. Tel. 312-82.
8. Wojewódzka Komenda Milicji Obywatelskiej, Gda1isk, ul. Nowy Świat 27.
Tel. Centrali od 316-51 - 316-54.
9. Komenda Milicji Obywatelskiej miasta Gdańska, Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Party-
zantów 2. Tel. 414-59.
10. Komenda Milicji Obywatelskiej m. Gdyni, Gdynia, ul. Świętojafiska. Tel. 223-67.
I
11. Komenda Milicji Obywatelskiej m. Sopotu, Sopot, ul. Marsz. Stalina 736.
Tel. 510-69:
12. Izba Przemysłowo-Handlowa, Gdynia, ul. ŚwiP,toja1iska 17. Tel. 260-80.
13. Izba Rzemieślnicza, Gda1isk-Wrzeszcz, ul. Sobótki 10 b. Tel. 419-61

Konsulaty Belgijski - Gdynia, Al. 3 Maja 21.

Duński - Gdynia, Skwer Kościuszki 16. Tel. 220-64.
Finlandzki (Wicekonsulat) - Gdynia, ul. Karpacka 6. Tel. 215-26.
Francuski - Gdańsk-Wrzeszcz, Al. Rokossowskiego 21. Tel. 420-34. Gdynia, Skwer
Kościuszki lb. Tel. 212-01.
Holenderski - Gdynia, ul. 10 Lutego 21. Tel. 213-14.
Norweski - Gdynia, Dworzec Morski, pokój 32. Tel. 265-69.
Stanów Zjednoczonych Ameryki P~łnocnej - Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Grunwaldzka 1.
Tel. 424-98.
Szwajcarski (Wicekonsulat) - Sopot, Grand-Hotel. Tel. 518-53.
Szwedzki - Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Grunwaldzka 5. Tel. 415-06. - Gdynia, ul. Świę­
toja1iska 23. Tel. 265-21.
Wielkiej Brytanii (Generalny Konsulat) - Gdańsk-Wrzeszcz, _ul. Uphagena 1.
Tel. 420-59. (Wicekonsulat) - Gdynia, ul. Portowa 13. Tel. 261-21.
t
Z. S. R. R. (Generalny Konsulat) - Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Matki Polki 10. Tel. 410-88.

Orbis Polskie Biuro Podróży - Gdańsk, Plac 1-go Maja. Tel. 314-66. - Gdynia, ul.
ŚwiP,tojańska 38. Tel. 273-90. -Sopot, ul. Rokossowskiego 33. Tel. 510-39.
udziela wszelkich informacji komunikacyjnych oraz turystycznych.

15
 Banki Narodowy Bank Polski, Oddział w Gdyni - Gdynia, ul. 10 Lutego. Tel. 260-40.
Bank Gospodar stwa Krajoweg o, Oddział w Gdyni - Gdynia, ul. 1O Lutego 8.
Tel. 267-29.
Bank Związku Spółek Zarobkow ych, Oddział w Gda1isku - Gdańsk, ul. Ogarna 27.
Tel. 316-31.
Bank Ludowy - Sopot, ul. Marsz. Stalina 776. Tel. 517-45.
Komunaln a Kasa Oszczędności m. Sopotu - Instytucja Bankowa
P~awa Publiczne go
o pupilarne j pewności. - Sopot, ul. Rokossow skiego 26. Tel.
520-07.
Bank Gospodar stwa Spółdzielczego, Oddział Wojewód zki w Gdańsku,
ul. Wały Ja-
giellońskie 9 a. Tel. 310-05, 310-01, 316-19. Oddziały
Wybrzeża: - Gdynia,
3 Maja 27. Tel. 224-79. - Nowy Port, ul. Oliwska 63. Tel. 421-83.
- Wrzeszcz,
ul. Jaśkowa Dolina 47a. Tel. 419-35. - Sopot, Plac Wolno~ci
1. Tel. 515-17,
oraz Oddziały i Agentury we wszystkic h miastach wojew.
Gdańskiego.
Polska Kasa Opieki S. A. - Bank Dewizowy , Centrala w Warszawi
e, ul. Krucza 1fi.
Oddział w Gdyni, ul. 3 Maja 27. Obsl'uga finansowa transakcji zagrnnicz nych.

Hotele ,,Grand-H otel" - Sopot, ul. Powsta{tc ów Warszawy . Tel. 516-51.

„Centraln y" - Gdynia, ul. I-szej Armii Wojska Polskiego 1. Tel. 2G7-Gl
.,Polska Y. M. C. A." - Wrzeszcz , ul. Uphagena 33. Tel. 419-95
.

Teatry Teatr Miejski „Wybrzeże" pod dyrekcją Ivo Galla - Gdynia, Plac Grunwald zki.
Tel. 270-01.
Teatr Aktorów - Gdynia, Skwer Kościuszki 12. Tel. 520-36
Teatr Aktorów - Sopot, Rokossow skiego 41.
Teatr Miejski - \\.rzeszcz, ul Grunwald zka 16. Tel. 423-BG.

Kina ,,Capitol" - Wrzeszcz, ul. Szymanow skiego 12. Tel. 419-10.

,,Światowid" - Gdańsk, ul. Białowieska 1. Tel. 317-10.
,.Bajka" - Wrzeszcz, ul. Ja~kowa Dolina 44. Tel. 422-94.
,.Polonia" - Oliwa, ul. Armii Radziecki ej 11 Tel 526-13.
,,Bałtyk" - Sopot, ul. Rokossow skiego 48. Tel. 518-26.
,,Polonia" - Sopot, ul. Rokossow skiego 39-41. Tel. 512-34.
,,Warszaw a" - Gdynia, ul. ŚwiP,toja11ska 36. Tel. 226-09.
,,Atlantyk " - Gdynia, ul. 3-go Maja 28. Tel. 273-09.

Restaura cjeResta uracja „Mira!" - Gdynia, ul. ŚwiP.tojańska 15. Tel. 264-71
Kawiarn ie ,Brltania" Restaura cja-Kawi arnia-Da nsing, dzierżawca Stanisław
Cukiern ie Wa~kows ki -
Gdynia, Skwer Kościuszki 20.
,,Versa!" Bar-Dans ing, W. Orłowski - Gdynia, Portowa 3.
Bar „Oaza", Zygmunt M. Stanek i Ska - Gdynia, ul. Portowa
4. Tel. 270-20.
Probiernia Ryb Morskich Centrali Rybnej w Gdyni, przy ul. Świ~tojaii
skiej 49.
Tanie smaczne dania ryb morskich, po cenach reklamow ych.
Restaurac ja „Niespod zianka" Micczysta w Cymbała - Gdynia,
Plac Chrobrego 2.
Pawilon Państwowego Przemysłu Piwowars kiego - Sopot, Powstańc
ów Warszawy 2
Tel. 510-62.
I
Restaurac ja - Kawiarnia „Savoy" - Gdań<ik-Oliwa, ul. Armii Radziecki ej 18.

16
 Kawiarni a-Restaur acja przy Miejskim Klubie Sportowy m -
Sopot, Korty Teni-
sowe, ul. dra Ceynowy 7. Tel. 514-35.
Cafe „Alga", P. Dobrucka i Ska - Sopot, ul. Rokossow skiego
52. Tel. 515-92.
,,Zloty Ul", Spółdzielnia Pracy - Sopot, Rokossow skiego 52.
Tel. 511-35.
Polski - Wrzeszcz , ul. Jaśkowa Dolina 15. Tel. 418-69.
Czerwo ny - Wrzeszcz , ul. Grunwald zka 2-4.
Krzyż Tel. 414-85.
- Gdynia, ul. Świętoja1iska 120. Tel. 265-20.
- Sopot, ul. Chrobrego 9. Tel. 521-63.

MIĘDZYNARODOWE TARGI GDAŃSKIE

FILAREM SZYBKIEJ ODBUDOWY

I ROZKWITLI G D A NSK A

~ -- -.-~. -.-.- - .-.-.- -.- -.-~~. - .-- .-.- .....

; ~ --; ; ;-_ ~~~~-~ -.-.-.
17
 Znany od 1910 roku

odsiwiacz II
Q RIE N TI NE" odsiwiacz
wyrabia wytwórnia kosmetyczna
„Parfurnerie d'Orient" I. Ostrowska i Ska
Łódź, Julianów, Cisowa 4

Bank Związku Spółek Zarobkowych S. A.

Bank Dewizowy
załatwiawszelkie czynności wchodzące w zakres bankowości
Instytucja Centralna w Poznaniu
Plac Wolności 15 Telefon: 15-26, 19-67, , 46-80

Oddziały:
Bytom - Chorzów - Elblc;g Kw~dzyń - Łódź - Malbork Toruń - • Warszawa
E1k - Gdań1,k - Gdynia 01,sztyn - Opole - Piotrków Wal:brzych - Wrocław
Grudziądz - Jelenia Góra Piock - Poznali Zabrze - Zielona Góra
Katowice - Kielce-Kraków Sosnowiec Szczecin Bielsko-Biafa - Byd,goszcz

Bank udziela kredytów

dla fredniego i drobnego przemysłu oraz rzemiosła handlu

TUBY Fabryka Tub i Wyrobow ~letalowych

"
E. S. SUOCZYNSKI i S~
yrabia: Warszawa, Jagiellonska Lł, tel. 75-72
ołowiane, cynowe,
ołowi ano-cynowane
gfodkie i drukowane

18
 Firma bierze udział w Międzynarodowych
Targach Gdańskich i Poznańskich ROK ZAŁOŻENIA 11124

INOWROCŁAW, ŚW. DUCHA 26 - TELEFON NR 1626

KONTO BANKOWf: K. K. O. Mia s ta Inowrocławia Nr 178

' "'

-·ALOJZY KATOWICE
,
[ ~ ~ @._lk< /A I UL. KOZIELSKA 7
KWASNIOK Tel. 334-24

WYTWÓRNIA SOKÓW, PRZETWORÓW OWOCOWYCH,

NAPOJÓW BEZALKOHOLOWYCH. ESENCJI,
EKSTRAKTÓW, OLEJKÓW I MUSZTARDY.
NAJSTARSZE PRZEDSIĘBIORSTWO NA ŚLĄSKU)

W. Skiba i A. Wyporek Jan Skiba

- - - - S. A. - - - - Elektryczna
Wyświetlarnia Rysunków
Pierwsza w Polsce
Sprzedaż ,
Wytwórnia Papieru
Materiałów Rysunkowych
Światłoc· zułego
Fotokopia

KATOWICE, Mi~ołows~a 13 Tel. 315-13 KATOWICE, Mi~ołows~a 13 Tel. 315-73

,,.
. AUTO-PRZYBORY
· A. KA DL EW I CZ i S-ka K a t o W i c e
Warszawska 32
·s lie C i a I n o ś ć: T e 1 e f o n y : 307 - 56 i 307 - 57

kierunkowskazy samochodowe - pierścienie llokowe

i wszelkie akcesoria

5
 VARIMEX

...........................................: · · - ~ .............................................,
WARSZAWA ,... !
/
.:,
,,,

,'
lI
I

POLSKIE TOWARZYSTWO HANDLU ZAGRANICZNEGO

Sp. z o. o.

POLISH co,IPANY ł'Olł ł„OlłEIGN TRADE tTD .

Address: Wa r s z a w a, ul. Kredyl~wa 4
Telegraphic address: ,,Varimex" Warszawa
Tel. Hr Nr 87-888, 85-815, 88-556

BANK ACCOUHTS AT
- The Bank Gospodarstwa Krajowego
Warszawa
- The Narodowy Bank Polski Warszawa
- The Bank Handlo·,vy .Warszawa

EX ORT - IMPOR
COJIPEI\SATION 1'1łANSAC1'10:\fS Oli~ ALL Kll\DS

...............................................
t•••··········································
WARSZAWA

6
.
:············································································· .....................................
. ·i
...
..

EX PORT IMPORT
G L A S S furniture. Interior fittings. Surveyors and other instru-
Household and ted1nicul ments: of precision. Typinq,
INDUSTRY g o o d s. G o x e s. udding, culculuting, dupli-
Glass and gl.:issware of- uli cuting, addressing muchines
kinds. Leud c r y s t a I s P A P E R and generał office equip-
ment. Musicul instruments.

CERAMIC INDUSTRY Handicraft nrnd1ines for

Pu p er and b o a r d s. weaving, millinery, haber-
INDUSTRY dashery and bookbinding.
Fishing tuckle and equip-
China and foience. Sunitary POLISH ment. Sport I n g articles.
fu ie n ce. Electrotechnicol Surgical instruments of uli
porceluin. Eurthen ond HANDICRAFT descriptions. Dental uppura-
stonewure. W a 11 t i Ie s. Willow buskets. W i 11 o w tuses, instruments and den-
fu n cy g o od s. H o op s. tists supplies. Haberda-
FIRE-PROOF Wood en fon cy goods. Toys. s h e r s g o o d s.
Artistic dolls. Pottery. Hand-
ARTICLES weuven woollen and linen
Fire-proof raw moteriols g-.,ods. Gluss ChristnH1s-tree C ERAMIC
thereof. ornaments. Handembroi-
und products
dery, Hundnrnde l,1ces. INDUSTRY
D e v o t i o n w a r e. Cuolin, clays, eurthproducts .
METALWARE
BRANCH VARIA.
P A P E R
En amelware. Golvanised SUNDRY GOODS
bud<ets. Cist iron parts. INDUSTRY
Nails. Wires. Screws, rivets. BR ANCH Wires, felts, pulps, clay und
_Iron, implements: shovels, Ted,nical raw materiuls of other urticles for
oxes etc. Furmer's d1uins. anima!, vegetable and mine- pup er i n du str y.
Coloured metal goods. rał origin, and ted,nical
Met a I fa n cy go od s. products thereof. Transmis-
5t eel furniture. sion and conveyor belting. MOTORISATION
Precious rnetals and pro-
ducts thereof. Cine and BRANCH
WOOD EN photo camerus und equip- Passenger cars, trucks, 1110-
MANUFACTURES ment. Sensitive cine and torcycles, tractors, uccesso-
photo muterials and raw ries und pmts of sume.
BRANCH materials for the produc- Tyr es. Equipment for
Ge nt .:ind other d1airs. tion thereof. Electrical repairshops, g a r a g e s
Home, office and garden household apparatuses. service stations

COMPEl\SATION TRAl\SACl'IONS OF ALL l{INDS

••································································•··········•···•··············•·········•··•••·
7
Centrala Zbytu Przemysłu Cementowego
S O, S N O ,v I E C
3 :Maja 19, skr. p. 122. Telegr.: ,,Centralcement"
Telefony: 630-0-1, 630-05, 6'.~0-06, 630-17, 630-18
WYŁĄCZNA SPRZEDAŻ WYROBÓW
ZJEDNOCZENIA FABRYK CEMENTU H.P.
jak:
Cen1ent pot•tlandzld Dolomit hutniczy
,v a p 11 o b yd 1• a u I i e z 11 e

Centrala Zbytu Przemysłu Cementowego

Polis~ Cement Sale Corporation
SOS~ O ,v IE C
POl.AND
:1 Maja 19, P. O. B. ] 22, ad r. telcgr.: ,,Centralcetrn-'nt Sosnowiec'·
EX C LU S I V E SA L E of PR O D UC T S of all
U~lTED CEMENT WOHKS of the HEPUBLIC of POLAND
V 1 Z.:
I
Po1•tla11d Dolomit ftn- fou11d1•ies.
li y d r a u I i c I i 111 e

Centrala Zbytu PrzJmyslu Ceme:ntoweg:o

Comptoir de Vente de l'lndustrie de Ciment
SOS N O'"" IE C
P O I~ O G ~ E
r. 3 _,Iaja 19, B. P. 122, adr. t{•l{·~r.: ,,Centralccment Sosnowiec'·
V ENTE EXCLUSIVE des PHODUITS de toutes les
C I -'l EN T EH I E S PO L O N A I S E S
com me:
C:iment Portland Dolomie metallnr4'i11ue
C 1t a u x hydrauli11ue

8
HENRYK DROZDOWSKI
Naczelny Dyrektor M. T. G.

J A K p o w s T A Ł y

Międzynarodome 1.ar gi Gdańsfhe

tu_/~. gów~~~s:~z::;~:,:~:::, ~;l:i~~ł;ó:~~;:~e~iat~:~c~:~-,.

z których jednak tylko Międzynarodowe Targi Poznań­
skie zasięgiem swym obejmowały interes y eksport owo-
importo we Kraju z · szeregi em państw Europy i zam or-
_:_._ skich. Targi Wscho dnie we Lwowie penetrowały Bliski
Ws~hó d i Bałkany, pozostałe miały zaś tylko charak ter imprez
kra3ow ych lub regiona lnych.
O zorgani zowani u targów międzynarodowych na Wybrzeżu myślał
już Rząd i sfery gospod arcze przed wojną. Kwesti a ta stawała się
coraz
bardzie j palt1cą potrzebą im więcej polski handel zagrani czny przesta -
y
wiał się z drogi lądowej 11a morską. Ten natural ny bieg wymian
towaró w polskic h ze światem u ujkia Wisły, podobn ie, jak przed
wie-
kami na „Szlaku burszty nowym " skupiał przed samą wojną j 1ż
1 dwie
trzecie polskie go przywo zu i wywoz u. Gdańsk, podobn ie jak i Gdynia
st arał się chwytać wszelk ie nici handlo we Polski w swoje ręce, jednak

i rząd i sfery gospod arcze usiłowały przede wszyst kim popierać w

tym
'rozv,oj u Gdynię, co wyrażało się wzrasta niem obrotów zagrani cznycr
Gdyni w stosunk u cło Gdańska, tak, że np. w roku 1932 Gdańsk
mia}
polskie go, idącego drogą morską :
60°/n ogólneg o eksp(lr tu i importu
88'l/o
a przed samą wojną, t. j. w roku 1939 już tylko 12°/o, gdy Gdynia
tej liczby.
Jednym ze środków uchwyc enia polskic h gospod arczych stosunk ów
międzynarodowych w ręce miejsco wego kupiect wa byłoby
zorgani zo-
'Wanie targów międzynarodowych. Mała, niefort unna próba była czy-
niona w tym kierunk u w Gdyni, zaś kupiect wo Gdańsk a i senat Wolneg o
Miasta Gdańska. usilnie również o to zabiegał. Trzeba sobie uświado
mić,
że dopusz czenie przez Polskę do powsta nia Międzynarodowych Targów
w Gdańsku przed wojną równałoby się ułatwieniu przenik ania pruskie
j
penetra cji do organiz mu gospod arczego Polski i byłoby wysoce szkodli --

19
wym dla naszych żywotnych interesów. To też przedwojenne imprezy
-gdańskie nie były nigdy międzynarodowymi, a tym bardziej nie mogły
reprezentować interesów Polski.

Sytuacja zmieniła się wręcz radykalnie po wojnie, gdzie Gdańsk

stał się znów miastem polskim i stanowi jednolitą gospodarczą całość
z Gdynią. Nie powinno już być żadnego współzawodnictwa między tymi
portami, a przeciwnie podanie sobie dłoni, aby w harmonii walczyć
wspólnie o zwiększenie obrotów zagranicznych Polski drogą morską.
W tych warunk_i:ch inicjatywa powołania Gdańska do roli siedziby
międzynarodowych targów wydawała się celowa. Wystąpił z nią
Komitet Inicjatorów, złożony z ówczesnego Wojewody Gdańskiego
Min. inż. M. S. Okęckiego, Wicewojewody mgr. Antoniego Gadom-
skiego, Prezesa Szedrowicza, Wiceprezydenta m. Sopotu ob. Sobonia
i dr. Zygmunta Rosnera, któremu powierzono przygotowanie materiału
i opracowanie podjętej inicjatywy.
W marcu 1945 r. z ramienia tego Komitetu udał się do Warszawy
dr Zygmunt Rosner, który przedstawił tę sprawe w Centrnlnym Urzędzie
Planowania, gdzie po opracowaniu odpowiednich wniosków i zwołaniu
międzyministerialnej narady pod przewodnictwem Wiceprezesa C. U. P.
ob. Jana Druto, został przedstawiony na Komitet Ekonomiczny w dniu
12 kwietnia 1945 r. odpowiedni wniosek, powołujący do życia dwie
imprezy targowe w Polsce, c1 mianowicie, Międzynarodowe Targi w Po-
znaniu i Międzynarodowe Targi w Gdańsku. \'\!niosek ten ustalił, że
Międzynarodowe Ta~gi w Poznaniu mają się odbywać corocznie
w pierwszym tygodniu maja, zaś Międzynarodowe Targi Gcla11skie na
jesieni. Tą samą uchwałą powołany został do życia Komisariat Rządu
dla Targów i Wystaw.
Rząd, uchwalając powołanie do życia Międzynarodowych Targćw
Gdańskich, miał na uwadze wszystkie przesłanki, przemawiające zet
koniecznością zarówno gospodarczego, jak i politycznego powrotu
polskiego Gdańska do wielkiej spólnoty handlu międzynarodowego .
•
Kwestia wyboru terenów odpowiednich na Targi, opracowanie pro-
jektów wstępnych, zastanowienie się nad możliwościami zorganizowania
kosztownej imprezy, obliczenie potrzebnych na to funduszów, a wresz·
cie ustalenie samych zasad, kto ma na terenie Wybrzeża być udzia-
łowcem odpowiedniej jednostki prawnej, mającej na celu organizację
Targów - zajęło inicjatorom kilka miesięcy czasu. Inicjatorzy po
konferencjach w Województwie i Zarządach Miejskich, po naradzeniu
się z przedstawicielami Rządu, przybyłymi na Wybrzeże - zdecydowali,
że Międzynarodowe Targi Gda11.skie mają być własnością samorządu
terytorialnego oraz Gmin: m. Gdańska, Gdyni i Sopotu.

20
 . Kapitał zakładowy spółki z o. o. ,,Międzynarodowe Targi Gdańskie···
został ustalony w wysokości 1 OOO OOO,- zł i podzielony na 200 nie--
podzielnych udziałów po 5 OOO,- zł każdy. Wojewódzki Wydział·
Samorządowy otrzymał 70 udziałów, Gmina m. Gdańska 49, tyleż Gdynia„
zaś Gmina m. Sopotu 32 udziały.
Kapitał został w 200/o wpłacony w gotówce, a 800/o samorządy tery--
torialne dały w nieruchomościach.

Ho:ki<ił Pann,y ,\!arii pr-z.cd -::.11źs-z.,c-z.c11icm

G ~pólnicy wybrali Radę Nadzorczą, składającą się z Wojewody

~a?s~iego Inż. Stanisława Zrałka - jako Prezesa, Przewodniczącego
OJew. Rady Narodowej Antoniego Dudy-Dziewierza - jako Wice-
prezesa
ł , W·1ceprzewodmczącego
· ·
WoJew. Ra d y N aro d oweJ· inz.
· · St am-
·
s awa Stefańskiego - jako sekretarza, w charakterze członków wybrani
Zostali·· w·ItewoJewoda
. mgr Antom. Gadoms k'1, Prezy d ent m. Gd ans
' ka .

21
Bolesław Nowicki, Prezydent m. Gdyni Henryk Zakrzewski, i Prezydent
m. Sopotu Leonard Wierzbicki. Do kierowania sprawami Spółki powo-
łany został dotychczasowy Konsultant C. U. P. Henryk Drozdowski, jako
Prezes Zarządu i naczelny Dyrektor.
W grudniu 1946 i styczniu 1947 r. Zarząd został uzupełniony dwoma
zastępcami naczelnego Dyrektora w osobach Dyrektora dr. Zygmunta
Rosnera, jako Dyrektora Organizacyjnego i inż. Kazimierza Bogackiego,
jako Dyrektora Administracyjnego. Od Zarządu m. Gdańska Spółka
wynajęła nieruchomość przy Al. Rokossowskiego na siedzibę Centrali.
Międzynarodowych Targów Gdańskich.
Tereny Targów zostały przez Komisję, składającą się z przedstawi-
cieli Ministerstw Gospodarczych, przybyłych w tym celu z Warszawy,
przedstawicieli Województwa i miast Wybrzeża - wybrane zasadniczo
na Wyspie Spichrzów w centrum miasta Gdańska pomiędzy Martwą
Wisłą a Motławą, jednakże ze względu na stan kompletnych ruin
i olbrzymiej ilości gruzów, leżących na tych terenach na skutek działań
wojennych, Komisja zdecydowała, że na tereny Targów może być
wykorzystana część wyspy Holm wraz z 17 pustymi i będącymi prawie
w dobrym stanie, pawilonami, pozostałymi po warsztatach reperacyj-
nych niemieckich łodzi podwodnych. Wybrany teren miał być użytko­
wany przez Targi tymczasem, aż do chwili przygotowania w przyszłości .
Wyspy Spichrzów, na stałe tereny targowe. W każdym razie Między­
narodowe Targi Gdańskie miały się odbywać na Holmie conajmniej
przez 5 lat.
W tym stanie rzeczy Zarząd MTG pomimo silnych mrozów i śnie­
gów uruchomił ekipę inżynierów i techników, która zbadała stan
budynków przeznaczonych na przysiZłe pawilony targowe na Wyspie
Holm, ustaliła przybliżony koszt remontu i inwestycji, które należałoby
włożyć w Wyspę Holm.
W· pierwszych dniach stycznia 1946 r. okreflono kapitał, potrzebny
na remont na Holmie na kwotę 48 milionów zł i wystąpiono do Rządu
o przyznanie odpowiedniego kredytu inwestycyjnego.
W tym czasie spólnicy Międzynarodowych Targów Gdańskich
w osobach przedstawicieli Zarządu Miejskiego m. Gdańska, Gdyni
i Sopotu przeprowadzili na Radzie Nadzorczej MTG uchwałę, na mocy
której Targi miałyby się odbywać nie tylko na wyspie Holm, ale pewne
działy tych Targów, jak np. rybactwo w Gdyni, a rzemiosło i prze,mysł
artystyczny w Sopocie. Spólnicy wychodząc z założenia, że Między­
narodowe Targi Gdańskie są instytucją przyn'oszącą dochód miastu
w którym się odbywają, ponieważ oba wymienione miasta poza Gdań­
skiem są spólnikami Spółki, miasta te, winny uczestniczyć w pośrednich
i bezpośrednich dochodach Targów.

22
 Progra m ten przeds tawion y Rządowi uzyskał aprobatę i w
styczn iu
Zarząd ustalił go następująco:
ie
a) na Holmię miały się odbywać Międzynarodowe Targi Gdańsk
.
w działach ciężkiego przemysłu ekspor toweg o, budow y portów
:
stoczn i, odbud owy wybrzeża, jak r6wp.ież miały się tam mieścić
liczn~ pawilo ny zagran iqne;
b) w Gdyni miały się odbywać Targi ryback ie i spożywcze;
c) w Sopoc ie zaś Targi wyrob ów przemysłu artysty cznego
, sztuki
ludow ej, galant erii i rzemiosła.
w, szy-
Zarząd przystąpił do opraco wania wszys tkich tych temató
kując bardzo bogaty materiał ekonom iczny, przepr owadza jąc szereg
konter encji zarów no z Rządem, jak i w łonie powołanej do
1życia Rady
Interes entów MTG, pod przew odnict wem b. Minist ra
inż. M. S.
Okęckiego.
Rządu
Zabieg i Targów o uzyska nie kredyt u inwest ycyjne go u
~ Warsz awie nie mogły dać odrazu pozyty wnych wynik ów z racji tej,
ycyjny ch
ze zgłoszenie o wprow adzeni e jakich kolwie k kredyt ów inwest
do 3 -letnie go planu inwest ycyjne go Państwa winno było być
dokon ane
do połowy listopa da 1945 r. i pomim o starań Zarząd u i życzli wego
~nowi ska szereg u urzędów w Warsz awie, spraw a wstaw
st ienia odpo-
wiedni ch sum inwest ycyjny ch do budżetu Minist erstwa Żeglug
i i Handl u
Zagran iczneg o nie dala się zrealizować. W lutym wobec
projek tów
Handl u Zagran iczneg o, wszelk ie
reor_ganizacji Minist erstwa Zeglug i i
b~~zet y inwest ycyjne tego Minist erstwa zostały przesu nięte na okres
że
~oz~ie jszy i dopier o w końcu m~rca Rząd stanął na stanow
isku,
Udzet inwest ycyjny Międzynarodowych Targó w Gdańsk
ich będzie
~rzyjęty przez organizujące się w tym czasie Minist erstwo Przemysłu
1 h jej Prezes a ob. Woje-
Handlu . Delega ci Rady Nadzo rczej w osobac
;o~y inż. Stanisława Zrałka, Wicep rezesa ob. Przewo
dniczą cego
?Jew. Ra~y Narod owej Anton iego Dudy- Dziew ierza, posła
Stefań­
~iego, prezyd entów 3-ch miast Wybrz eża i Dyrek tora Nacze lnego
p enryka Drozd owskie go złożyli w dniu 7 kwietn ia 1946 r. wizytę ob.
~:rn 1erowi Cyran kiewic zowi, prosząc go o przyjęcie protek
toratu nad
k iędz1:narodowymi Targam i Gdańskimi i wydan ie decyzj
i w spraw ie
redyto w inwest ycyjny ch, bez któryc h nie można było wyobra
zić sobie
~organ izowan ie Targów . Ob. Premie r Cyran kiewic z przyją wszy pro-
:ktora t, potraktował tę sprawę jak najżyczliwiej. Delega ci uzyska li
rownież przyjęcie protek toratu przez ob. Wicep remier a Wiesł awa Go-
lhułkę i Minist ra Przemysłu i Handl u ob. Hilare go Minca , który ze swej
~~ony obiecał gorliw ie zajęcie się kwestią urucho mienia
w tym roku
iędzynarodowych Targów Gdańskich.

23
 Gdy sprawy uzyskania kredytów wlokły się pomimo to w Warsza-
wie, Zarząd Międzynarodowych Targów Gdańskich rozpracowywał
wszystkie potrzebne materiały. zarówno dotyczące strony technicznej
rozbudowy terenów, jak i szerokich zagadnień gospodarczych, - stara-
jąc się przytym w miarę możli~ości - o uzyskanie kredytów ' krótko-
terminowych. ·
W czasie od 26 kwietnia do 4 maja br. odbyły się iv1iędzynarodowe
Targi w Poznaniu, które w roku bieżącym, jako pierwsze. po wojnie,
wykazały olbrzymią skalę zainteresowań i kontaktów Polski w handlu
międzynarodowym. Targi Poznańskie już w ciągu pierwszego i drugiego
dnia swego trwania wysprzedały zagranicy wszystkie, stojące do dyspo-
zycji eksportu, wytwory w działach ciężkiego przemysłu, włókiennictwa
i t. p. Czynnikom państwowym nasunął się cały szereg spostrzeżeń
i uwag dotyczących organizacji handlu zagranicznego w naszej dzisiej-
szej strukturze gospodarczej. Wpłynęło to na decyzję powzięcia, przez
Ministra Przemysłu i Handlu ob. Hilarego Minca w porozumieniu z Pre-
zydium Rady Ministrów, wniosku, ażeby w roku bieżącym odstąpić od
udziału na Międzynarodowych Targach Gdańskich przemysłu ciężkiego
· i aby nie urządzać tak kosztownej dekoracji i inwestycji, jakie były na
Międzynarodowych Targach w Poznaniu.
W konferencji z ob. Ministrem Mincem przedstawiciele Prezydium
i Zarządu M. T. G. uzyskali zgodę Rządu, 1 że w roku bieżącym Tar9i nie
odbędą się na Wyspie Holm i pomoc rządowa w budżecie inwestycyj-
nym ograniczy się do kwoty 22 milj., poczym w pierwszym roku istnie-
nia Targów odpadną z programu ich działalności eksponaty ciężkiego
przemysłu, zbrojeniowego i t. p., a zostaną zorganizowane raczej Targi
branżowe w Gdyni i Sopocie z tym, że z uwagi na specjalny charakter
Targi przemysłu artystycznego i sztuki ludowej będą trwały w Sopocie
miesiąc, jako Targi-Wystawa.
Począwszy więc od 21 maja br., tj. momentu uzyskania tej decyzji
i aprobaty udzielenia zmniejszonego kredytu inwestycyjnego, Zarząd
MTG przestawiał się na organizację Międzynarodowych Targów Gdań­
skich z chwilowym pominięciem Gdańska, w Gdyni i w Sopocie. Zna~
mienna była uchwała Miejskiej Rady Narodowej m. Gdańska z dnia
30 maja rb., aby poprzeć nowy ograniczony program Targów w myśl
dezyderatów Rządu, zakończona przyjęciem przez aklamację wniosku na
udzielenie gwarancji miasta pożyczki dla Targów na nieruchomościach.
W tym czasie nastąpiła reorganizacja Zarządu M. T. G., z którego
ustąpili ob. ob. dr. Rosner i inż. Bogacki, oraz przekształcenie programu
Targów. Targi znalazły się w trudnej konieczności wybudowania
w Sopocie i w Gdyni własnych pawilonów, podczas gdy gotowe powilonY
na Holmie pozostają niewyzyskane.

24
 Wobec energicznego przystąpienia do prac nowego kierownika
Wydziału Technicznego MTG, władze Targów mogły stwierdzić, że
nowe projekty technicznej rozbudowy targów obejmą wszystkie obecnie
Przewidywane działy targowe i będą w terenie wykonane.
. Pawilony w Sopocie, skonstruowan e w stylu szwajcarskim, pro-
Jektu arch. Prohaski, obejmują przemysł artystyczny, sztukę ludową,
Włókiennictwo i galanterię. Obok w pawilonie własnym występuje
rzemiosło. Na ruinach b. kasyna pobudowano stoiska dla wystawy
sztuki ludowej, szeregu firm zagranicznych z działu przemysłu artystycz-
nego i galanterii oraz wystawy „Książki Francuskiej" i t. p.
W Gdyni olbrzymi pawi1011 mieści szereg stoisk firm zagranicznych ,
związanych w ten, czy inny sposób z naszą żeglugą, rozbudową portów,
urządzeniem okrętów i t. p. Centralne stoiska zajmuje wielka firma
holenderska „Philips". W innym pawilonie znajduje się szereg ekspo-
natów, dotyczących żeglugi, rybactwa, przemysłu spożywczego. Pawi-
lon c;entrali Rybnej po drugiej stronie Basenu Prezydenta mieści bogatą
wystawę polskiego rybactwa morskiego. Szereg innych pawilonów
uzupełni całość Targów.
Tegoroczne Międzynarodowe Targi Gdańs~de dają zatem tylko
część tego, co na Międzynarodowych Targach znajdować się powinno .
. Ze stosunkowo dużego udziału fi~m zagranicznych wnioskować
~~zna, że zainteresowan ie zagranicy Targami jest wielkie, tym bardziej,
Jezeli się weźmie pod uwagę, że późne rozpoczęcie prac przygotowaw -
czych uniemożliwiło szeregowi państw zagranicznych zadecydowan ie
na jesieni roku ubiegłego - jak to się normalnie praktykuje - oficjal-
nego wzięcia udziału przez te państwa w Międzynarodowych Targac:h
Gdańskich.
. Każde targi mi~clzynarodo we specjalizują się w pewnym kierunku,
~ak np. Targi Lvońskie - jedwabie, Targi Lipskie - maszyny, książki
i ~utra, przedwo~jenne Targi w Rydze - len i konopie itp. Chodziłoby
Więc o ustalenie, jakie będą główne tematy prac na rynkach między-­
n~rodowych naszych Targów. I tu podobnie, jak decyzja o uruchomie-
niu Targów Gdańskich wypłynęła z naturalnego położenia geograficz-
n~go portów Wybrzeża i charakteru morskiego naszego eksportu
1
_ importu, tak samo i temat Targów Międzynarodowych Gdaóskich musi
się utrzymać na najnaturalniej szych podstawach gospodarczyc h Polski.
, S t ruktura gospodarcza Polski opiera się na bogatym Zagłębiu
gorni~zo-przemysłowym śląska i na znanym w całym ~wiecie bogactwie
Polskiego ro 1rnctwa.
· Przed wojną poza węg l em 1· me· 1·1cznyrn1· wyro l)ami·
~rzeinysłowymi Polski, jak włókiennictwo, szukaliśmy możliwości zbytu
Inny~h naszych artykułów przemysłowych, zyskując coraz to nowe.
rynki ' a ty m samym powiększa3ąc moz 1·
i · , · proc.u
l k CJL
··
·
1wosc1
•

25
 Natomiast naturalnym zjawiskiem było eksportowanie przetworów
r()llnych, tak bogatego w zasoby spichrza Europy, jakim była Polska
w jaja, bekony, kury, masło, cukier itp.
W dzisiejszej naszej strukturze ekonomicznej staramy się :iie wy·
wozić surowców, lecz artykuły możliwie wyrafinowane, będące koń­
cowym przetworem naszych bogactw rolnych. To też poza węglem,
poza uszlachetnionymi wyrobami, opartymi na zagranicznych surowcach,
jak bawełna, len itp., winniśmy przedewszystkim położyć nacisk na
wywóz przetworów rolnych.
Rząd, decydując tę ideę Międzynarodowych Targów Gdańskich,
zgodził się na założenie, że Międzynarodowe Targi Gdańskie wykształ­
cać się będą w swoim rozwoju, jako targi międzynarodowe, na prze·
tworach produktów rolnych i przemysłu spożywczego.
Znaczenie Targów w tym kierunku będzie ogromne, jeśli się zważy,
że przez Gdańsk i Gdynię wychodzić będą w świat nietylko nasze
bekony, masło, jaja, drób, jagody leśne, grzyby i nadmiar produkcji
zbożowej, ale również z roku na rok wzrastająca produkcja przemysłu
konserwowego i przetwory innych surowców, pochodzących z bogactw
naszej ziemi.
Tranzytem przez Polskę pójdą: owoce węgierskie i rumuńskie, jak
· winogrona, brzoskwinie itp. do krajów północnych; wina węgierskie,
różnorodne artykuły państw południowych pójdą na północ, potrzebu·
jącą węgierskiej pszenicy, rumuńskiej kukurydzy itp. W odpowiednim
kierunku płynąć będą z dalekich mórz owoce południowe, jak: poma·
rańcze, banany, ryż, soja i inne płody egzotyczne i artykuły spożywcze,
które przez Gdańsk promieniować będą do państw naddunajskicb
i środkowo-wschodniej Europy.
A więc dział Targów spożywczych będzie jednym z najpoważniej·
szych działów Międzynarodowych Targów Gdańskich.
Związana z nimi ściśle produkcja rybacka, której wzrost wobec
rozszerzenia naszego Wybrzeża do 500 km długości - należy przewi·
dywać, że z roku na rok będzie drugim podstawowym działem Między·
narodowych Targów Gdańskich.
Nie tylko eksport łososia, węgorza i ryby taniej, jaką jest masowo
obecnie łowiony - dorsz, ale tranzyt śledzi z Holandii, Islandii, czY
Danii przez Polskę do krajów południowych, a następnie bogate prze·
twórstwo rybne powinno być w wysokiej mierze na Targach repre·
zentowane.
Z działem tym łączy się bogaty dział budowy łodzi, kutrów, wypo
sażeńia statków, okrętów i wszystkiego tego, co jest związane z icłl
budową.

26 •
 Z zagranicy w tym celu winny przyjść ··do Polski: kleje wodo-
szczelne, specjalne gatunki drzewa na budowę łodzi, niezliczone ilości
materiałów wyposażających okręty.
Dziedziną bardzo bogatą u nas jest sztuka ludowa i przemysł arty·
st Yczny. Jeżeli weźmiemy pod uwagę, że praca rąk ludzkich jest u nas
bardzo tania w porównaniu z krajami północy, szczególnie w Skandy-
nawii i na bliskim zachodzie, jak Belgia - to wszelkie wyroby· rąk
ludzkich, mające dobry smak artystyczny - siłą rzeczy - będą bardziej
c~nne w tych krajach, niż u nas. Przypadkowo można podać, że za kilka
pięknie rzeźbionych talerzy można w Szwecji nabyć maszynę do pisania.
Polska myśl gospodarcza przywiązywałaby duże znaczenie do roz-
Woju tego rodzaju przemysłu artystycznego i rzemiosła kraju. Dodat-
~o_wa_ praca rąk, dodatkowa praca chałupnicza w każdym domu poza
~aJ~ciami codziennymi w fabryce, czy biurze podczas długich wieczorów
Jesiennych i zimowych stworzyła olbrzymie wartości, które były pod-
~awą do zwiększenia dobrobytu takich krajów, jak np. Szwajcaria czy
awaria. Articles de Paris na ostatniej. Wystawie w Paryżu i podobne
wyroby przemysłu artystycznego na ostatniej "'Nystawie Britain can
~la~e it - wzbudziły ogromne zainteresowanie szeregu państw całego
sw1ata.
Tegoroczne Targi-Wystawa w Sopocie dadzą możliwie konkretny
zarys tego właśnie działu targowego.
. . Międzynarodowe Targi Gdańskie przez morze łączą Polskę z całym
sw1atem. ·
t>-- . Ciężki przemysł górniczy śląska i przemysł środkowej Polski tędy
1/fią do odbiorców nietylko wszystkich państw Basenu Morza Bałtyc-
iego, ale do najbardziej egzotycznych krajów.
z . O ile Międzynarodowe Targi Gdańskie potrafią skoncentrować
bainteresowania ciążących ku naszym portom najbliższych sąsiadów, to
wędą. miały przed sobą r6żową przyszło~-ć. Skoncentrowanie interesów"
Ynuennych pomiędzy nimi powinno być ambicją naszą, by za kilka lat
:;olkali się na Międzynarodowych Targach Gdańskich kupcy duńscy,
;. holenderscy prowadzący wymianę swoich towarów z kupcami
: /nlandii, czy Zw. Radzieckim ewentualnie. Węgrzy spotkają się tutaj
inami, czy Czesi ze Szwedami.
Międzynarodowe Targi Gdańskie będą dążyły do tego, aby związać
: ~rz~szłości zainteresowania wszystkich swoich najbliższych i dalszych
nąsiadow , 3· a k o w centrum dyspozycyJnym
· · ,
mteresow h an dl u mię
· d zy-
arodowego.
ni Ro_k bieżący jest pierwszym rokiem ekspansji Targów. Prace orga-
zacyJne przy ich tworzeniu i budowie były bardzo ciężkie, napotykały

27
na zdawałoby się nieprzezwyc1ęzone przeszkody, które jednak dzięki
zbiorowemu wysiłkowi ludzkiemu i pomocy w współdziałaniu szeregu
życzliwych Targom osób i instytucji, pozwoliły doprowadzić Targi
do końca.
Dzięki Protektorom w osobach Premiera Cyrankiewicza, Wicepre-
miera Gomułki i Ministra Minca, oraz życzliwemu ustosunkowaniu się
Min. Żeglugi Rapackiego i Wiceministra dra Petrusewicza, dzięki całko­
witemu oddaniu się pracy dla Targów ze strony Wojewody Gdańskiego,
współdziałaniu Komisariatu Rządu dla Targów i Wystaw i czynnej
pracy zainteresowanych resortów centrali gospodarczych w Warszawie
oraz Prezydium Gdańskiej Wojewódzkiej Rady Narodowej i prezyden-
tów miast Gdańska, Gdyni i Sopotu - Pierwsze Międzynarodowe Targi
Gdańskie dochodzą do skutku.

W chwili otwarcia podwoi naszych pawilonów - niech mi będzie

wolno wyrazić życzenie, aby nasza i zagraniczna publiczność zwiedza-
jąca te Targi mogła po latach 5 stwierdzić, że Międzynarodowe Targi
Gdańskie stały się najpoważniejszymi Targami Międzynarodowymi
środkowo-wschodniej Europy. ·

M1ĘDZYNAR6DOWE
TARGI GDAŃSKIE
DŹWIGNIĄ
POLSKIEGO
HANDLU
I EKSPORTU

28
BOLESLAW WIT Ś\HĘCICKI

C O N A M D A J A
Ml ĘDZYNARODOWE
TARGI GDAŃSKIE
. Kiedy podejmuję ten temat, na terenach przeznaczonych pod
Pierwsze Międzynarodowe Targi Gdańskie w Gdyni i w Sopocie wre
praca przygotowawcza. Nie pod wszystkie jeszcze zaprojektowa11e
Pawilony założone są zręby, jeszcze szereg przedsiębiorstw przemysło­
wych i firm handlowych nie zdołało sfinalizować z Dyrekcją umów, co
do miejsca i rozmiaru swego udziału w imprezie.
Artykuł przeznaczony jest do Katalogu Wystawców, którego opra-
~owanie i wydanie jest równie poważnym i odpowiedzialnym zadaniem
Jak rozplanowanie terenu, akwizycja zamówień na stoiska, selekcja eks-
f onatów wig branż i ich specjalnego, podkreślajqcego charakter użyt-
~wy, znaczenia, rozwiązanie tak ważkich zagaGnień, jak sprawy wyży·
:V1 1enia i zakwaterowania przybyłych na Targi dziesiątek, a może nawet
setek tysięcy ludzi itd., itd.
kreś Ni~ mniej jednak podjęty tem~t daje, publicyście sposo~n_o~ć po~-
lema tych wszystkich momentow, ktore towarzyszyły m1C]atyvne
Powołania do życia Międzynarodowych Targów Gdańskich, które zde-
cłYdowały, że inicjatywa ta nie okazała się pobożnym życzeniem, ani
so .
mianym ogniem.
. . Przed kilkunastu miesiącami, zanim Rząd zaaprobował myśl zało­
zen~a stałej instytucji Międzynarodowych Targów Gdańskich, wyzna.-
~~aJ_ąc im, obok posiadających 20-letnią tradycję Targów Poznańskich,
r ni~słą rolę w organizowaniu i rozwijaniu wymiany towarowej z 2:1-
anicą
g
Bałt '. na.:P 1·sa ł em w redagowanym p?c1owcza~
• · b'1e „ D z1e_nm
prz~z s1e · 'k u
n Yckim artykuł wstępny pt. ,,Gdansk - osrodk1em handlu m1ędzy­
t arodowego" z którego kilka zdań niech wolno mi będzie tutaj przy-
oczyć.

Otóż podkreśliłem wówczas, co następuje: .

Pol „Ze w~ględu na fakt, że odzyskany w wyniku ostatniej wojny przez
rni skę _Gdańsk jest obok Warszawy jednym z najbardziej zniszczonych
st
w ~ nie tylko w Polsce, lecz i w Europie, wysunięcie tezy, uwypuklonej
ytule artykułu zakrawa na paradoks.
Pes T~~ _Przy~ajmniej sądzić będą ludzie krótkowzroczni, zawodowi
u Ymisq polityczni i n i ew i er n i To mas z e, których horyzont
rnysłowy nie wybiega poza fizyczny zasięg wzroku.

29
 A jednak taka teza ma realne podstawy. Wypływają one przede
wszystkim ze zmiany geopolitycznego położenia Polski, nowej pozycji
Gdańska, jako głównego miasta-portu w delcie Wisły o zapleczu wy·
łącznie pozostającym we władaniu Polski, z utartym szlakiem -morskim,
i to, że w planie odbudowy Polski, Gdańsk postawiony jest na czołowyIIl
miejscu.
Za słusznością tej tezy przemawiać będzie jeszcze i ta okoliczność,
że mowy być nie może o restauracji eksponowanych w przeszłości nie·
mieckich ośrodków handlowych z planowo zorganizowanymi rynkami
wymiany towarowej".
I wreszcie:
,,W planie odbudowy kraju, który przyjmuje coraz bardziej skry-
stalizowane formy - plan odbudowy Wybrzeża i portów zyskuje w pro·
jekcie Targów Międzynarodowych w Gdańsku silne obramowanie.
Porty naszej głównej bazy morskiej Gdańska oraz Gdyni zyskały
nowe perspektywy rozwojowe".
To była mowa w zaraniu krystalizowania się projektów Tnrgów,
w zaraniu startu naszych planowych zamierzeń eksporto~ych, jakie
zaistniały niespełna w rok od zakończenia najstraszliwszej z wojen, jaki€
kiedykolwiek w historii wykrwawiły świat i naszą ojczyznę.
Obecnie stajemy w obliczu faktu dokonanego.
Zawodowych pesymistów politycznych spotyka jeszc~e jedno roz·
czarowanie, do którego, rzecz jasna, nie będą mieli odwagi się przyznać
i nadal doszukiwać się będą dziur w całości, ale za to nie jeden nie-
wierny Tomasz doświadczy doznania prawdy i zostanie nawrócony.
Co nam zatem dają Pierwsze Międzynarodowe Targi Gdańskie?
Przede wszystkim potwierdzenie słuszności wiary we własne siły,
potwierdzenie słuszności linii polityki gospodarczej Rządu, planowo
wcielanej w życie, bezsporne, choć nie dające się jeszcze skonkretyzo·
wać korzyśd dla miast Wybrzeża i dla wystawców, niewątpliwy wzrost
potencjału zainteresowania naszą gospodarką i jej wynikami wśród
obcych, oraz, co godzi się również podkreślić, zasłużoną, dużą satysfakcję
dla bezpośrednich realizatorów niełatwego zadania zleconego im do
wykonania na danym odcinku.
Czy. to już wszystko, czy to wyczerpuje podjęty temat?
Oczywiście nie!
Przeciętny obywatel, biorący pośredni udział w procesie kształto'
wania się nowej formy ustrojowej Polski, któremu Targi Gdańskie daj~
okazję przyjrzenia się z bliska wynikom zbiorowej pracy całego narodtl
- domagać się może bardziej szczegółowego wyjaśnienia, dlaczego np
Pierwsze Targi Gdańskie nie obejmują samego Gdańska, dlaczego nie
dano im w takim razie nazwy Targów Gdyńskich, gdzie uplasowane

30
zostały niezmiernie ważne działy eksponowanej rodzimej produkcji,
gdzie zobaczy obce surowce i wzory produkcji - podstawowych arty-
kułów naszego importu, gdzie właśnie uwypuklony został, zgodnie z za-
łożeniami organizatorów Targów i Rządu, charakter żeglugowy impre7~Y·
Nie wszystkim zapewne wystawcom, czy też zwiedzającym Targi
trafi do przekonania rozplanowanie terenów, pawilonów, czy stoisk,
~ może także obowiązujący regulamin, czy przepisy porządkowe, a więc
1
to uprzedzić i wyjaśnić należy.
Głównym ośrodkiem już Pierwszych Targów miał być Gdańsk, gdzie
nawet poczyniono dość daleko posunięte przygotowania na wyspie Holm
uzbrojonej w dwadzieścia parę hal, pozostałych po zlikwidowanej
w toku działań wojennych bazie remontowej niemieckich łodzi pod-
wodnych.
Okazało się jednak, że wykorzystanie tego istotnie eksponowanego
terenu w tym roku było ponad nasze możliwości. Kluczowe przemysły
?i~żkie, które miały wystawić wzory swej produkcji, obliczonej czę­
_sciowo na eksport - na Holmie, zostały celowo powstrzymane w udzi2le
w Targach.
To, co mieliśmy z tego zakresu do sprzedania, nabyte już zostało
pr~ez zagranicę w ramach umów kompensacyjnych i na wiosennych
M1~dzynarodowych Targach w Poznaniu. Podstawowy efekt w ramach
P~htyki targowej Rządu został zatym osiągnięty. Powtórzenie (w trzy
miesiące niespełna po Targach Poznańskich) udziału tych gałęzi prze-
~Ysłu na M. T. G. dałoby niewątpliwie efekt propagandowy, ale nara-
z_iłoby państwo na wielkie, niewspółmiernie do takiego efektu, nakłady
h~ansowe z uszczerbkiem dla odbudowy kraju, dla potrzeb aktualaie
Pilniejszych.
Gospodarkę naszą cechuje planowość i oszczędność i te względy
Zdecydowały o zaniechaniu udziału ciężkich przemysłów (szczególn~e
nietalowego i hutniczego) w Pierwszych Targach Gdańskich, czego się
Wstyd zic
· · me
· mamy powodu.
Zgodnie z decyzją Rządu, Pierwsze Targi na Wybrzeżu, zmontowane
Pod firmą M. T. G., mają za zadanie wykazanie naszych możliwości eks-
f0rtowych w dziedzinie przemysłów: spożywczego, artystycznego
sztuki ludowej, oraz zaakcentowanie tendencji rozwojowych, nowych
zgoła,_ świetnie zarysowujących się gałęzi przemysłowych, jakimi są
rybolowstwo morskie i żegluga. Wystawienie wzorów produkcji na-
szych stoczni okrętowych i rybackich w dużym stopniu kompensuje
~d?a~nięcie, przewidzianych w pierwotnym projekcie zarysu Targów,
c z1ałow na H o l m1e.
.
cz Nasz przemysł spożywczy, mimo, że jako kraj najbardziej znisz-
ony przez wojnę i zbrodniczą okupację niemiecką mamy w tym zakre-

31
sie poważne jeszcze deficyty - dysponuje wieloma artykułami, jak n~J.
szlachetne gatunki ryb morskich i słodkowodnych, jaja, marynaty,
konserwy, grzyby, jagody, których nadwyżki nabywane przez zagrani~ę
mogą w znacznym stopniu ten deficyt pokryć, a jeszcze za parę lat
zrównoważyć nasz bilans handlowy. Już teraz, choć w skromnych jesz-
cze rozmiarach wywóz tych nadwyżek na rynki obce ułatwia Państwu
import surowców, maszyn, i produktów spożywczych pierwszej potrzeby.
W niemniejszym stopniu da się ta sama ocena zastosować do na-
szego nastawiającego się coraz wyraźniej na masową produkcję i zbyt
poza granice Polski przemysłu artystycznego, wyrobów rękodzielni­
czych i chałupniczych.
Zainteresowanie tą wytwórczością polskiego. chłopa i robotnika
w krajach wysoce uprzemysłowionych, gdzie fabryki wchłonęły wszyst-
kie rezerwy rąk ludzkich, było dawniej i pozostało nadal bardzo duze
Oby tylko nastarczyć wytwarzać, oby tylko mieć zapewniony stały
dopływ niezbędnych dla warsztatów rzemieślniczych i wiejskich surow-
ców, a napewno zainteresowanie to jeszcze trwać będzie długie lat.a.
Jak wiadomo nasze centrale zbytu już teraz otrzymują zamówienia
z obcych krajów na miliony dolarów, a towar dostarczony spotyka się
z pochlebną dla jego wytwórców oceną.
Jeśli chodzi o ten dział produkcji, to w Sopocie w ramach M. T. G.
dokonany będzie pierwszy raz po wojnie jego generalny pokaz w skali
ogólnokrajowej. Dopuszczenie w tym dziale „targowo-wystawowym''
detalicznej sprzedaży przyniesie wytwórcom doraźne korzyści i mieć
będzie niesłychanie doniosłe znaczenie propagandowe wśród wycieczek
z zagranicy.
Te względy zdecydowały, że „Targi - Wystawa Przemysłu Arty-
stycznego i Sztuki Ludowej" w Sopocie trwać bę~lą cały miesiąc sierpień.
Co jeszcze pozostaje do podkreślenia, to chyba to, że Międzynaro­
dowe Turgi Gdańskie stają się cementem mocno wiążącym w jeden
organizm portowy i gospodarczy Gdańsk, Sopoty i Gdynię.
Kto wie, czy od daty inauguracji Pierwszych M. T. G. - 2 sierp-
nia 1947 roku nie zacznie się historia największego w Odrodzonej Polsce
zespołu miejskiego o decydującym w przyszłości znaczeniu dla współ­
pracy międzynarodowej, dla pozycji Rzeczypospolitej, jako kraju mor-
skiego, który umiał wygrać szansę dziejową w następstwie zniweczenia
wspólnym wysiłkiem z innymi narodami miłującymi wolność i pokój
potęgi militarnej i gospodarczej faszyzmu.

Gdy n i a, dnia 22 czerwca 1947 r.

32
Prof. JAN KILARSKI

QZIEWIĘćSET PIĘćDZIESIĄT LAT

MIASTA GDAŃSKA

ł Na sł_awnych spiżowych drzwiach katedry w Gnieźnie, w szeregu

¼ras~orz_ezbiony_ch obrazów snuje się opowieść_ o życiu św._ ~oj_ci_~cha.
. Jednym z nich widzimy go w wykonywanm apostolskie] mis3i: zn
nił· 0 ~sz_ak zbrojnych, przed nim ci, którym słowo Boże głosił. Jest to
w ~snie ilustracja do tego, co na dwa wieki przed jej powstaniem zapisał
~Ich benedyktyński, że św. Wojciech, gdy go .król polski Bolesław

to~:t~ry,
1
na szerzenie chrześcijaństwa Wisłą w swoje nadmorskie ziemie
ł t~n w mieście Gdańsku - urbs Gyddanyzc - nauczał i chrzcił.
zia O się to roku 997-go, lat ternu 950. Już wtedy Gdańsk był.
Gdzie szukać tego miejsca?
r 1 ~radycja, ten moment wielkiego historycznego faktu umacniania
~?~skiego władztwa i chrześcijańskiej kultury, umiejscawia w niedale-
·a lIJl pobliżu Gdańska. Tarn podmiejska wioszczyna i kościół imieniem
p:~s~oła n~zwane i kaplica na leśnym wzgórzu, dokąd od wielu set lat
1
c;e~ c}'. ~lą~ą. w :Vi~r~e, że tam _ow~ pamiętne miej~ce i że t~rn, po mę ~
w r ;~i_eJ. s!'11i~r~1 sw1ętego, relikwie były wystaw10ne, zamm we czci
g iezmenskie3 katedrze spoczęły.
pól Samej zaś gdańskiej osady pierwocin szukać należy nieco dalej na
br .no~ od tego miejsca, w dzisiejszym Starym Mieście gdańskim, nad
w~:tem Motławy, tam, gdzie się ona już 1_1iedaleko w_ st~re koryto
na , Y ~l~wa. Przyrzeczne mokradła zabezpieczały to siedlisko przed
st
·zr I-a nikiem, bliskość morza i tej wielkiej rzeki stworzyły to osiedle,
Wa~u. tylko_ przez rybaków i przybrzeżnych żeglarzy zamieszkałe.
Port~J małe3 ryb~ckiej _przysta!1i był z~wi~zek przyszłe~o gdań~lde~~
Prz t na ~ot~awie, ktory z biegiem wiekow rozwmął się na wiellceJ
es rzeni głownego odpływowego ramienia Wisły.
szubL~d ~u był zdawna tylko słowiański, pomorski - mowa jego ka-
bud~s. a i polska. Od wieku X-go władała tu wtedy już państwowo
trwa _Jąca się ~olska. Ten pierwszy okres dziejów Pomorza i Gdańska,
gani Jący po pierwszy dziesiątek lat wieku XIV-go, to nieustanne zma-
tur: si~ 0 .P':nowanie Qad ujściem Wisły. Polska racja stanu znajduje
nie~ zeciwnikow w ambicjach książąt pomorskich i we wczesnym parciu
oct zacz[zny w _kierunku Wisły; prócz brandenburczyków, atakujących
-drogęcO~du, POJawia się w XIII-tym wieku zakon krzyżacki, zachodzący
Na p .st ro_ny wschodniej. Nawet i Czesi do rozgrywki o Gdańsk slają.
ostat~~wie pier:v-~zego posiadania i na dobrowolnym zapisie z,e strony
2iemieiefok~ ksiązą~ pomorskich (·r 1295) opierał się zbierający polskie
O
ski w dł _ietek, _książę kujawski, późniejszy król, gdy Gdańsk dla Pol-
Wezwan ug~ch boJach starał się zachować. Haniebna zdrada krzyżaków,
yc na pomoc przeciw oblegającym Gdańsk brandenburczykom,

33
wydała zamek i miasto w ich ręce. Był to rok 1308, rok niesławy Za·
konu, jaką ściągnął na siebie przez swą przeniewierczość i zbrodnię
rzezi dokonanej na bezbronnej ludnofri Gdańska. Ofiarą tej rzezi padła
.iego ludność słowiańska i polska załoga zamku.

Kościół św. Hn:.efa w Gdarisku

34
b Istnieli już wówczas gdańszczanie narodowości niemieckiej, przy-
ysze, z Lubeki głównie, kupcy, którzy zwabieni korzystnym położe­
niem ~iejsca, już od połowy XIII-go wieku tu się coraz częściej osiedlać·
P 0 zęh. Rozsiedlali się na starym gdańskim pniu, korzystając z dosko-
1
na ych, warunków tego miejsca. Osadników tych już wiąże organizacja
n~ ':VZ~r -miast Zachodu, gdy książę Swiętopełk nadał Gdańskowi prawo·
rnieJskie na kształt tego, jakim się rządziła Lubeka.
W dzisiejszym Gdańsku, gdyby się doszukać tu śladów tych od-
1
egły~h czasów, możaby myślą zawadzić o jego dwa najstarsze kościoły
; M~kołaja i Katarzynkę. O pierwszym wiadomo, że w r. 1227 przybyli
ś O _niego dominikanie, których z Krakowa przywiódł tu św. Jacek ..
":7 1 ęta Katarzyna zaś, to pierwszy gdański kościół parafialny. Oczy-
;1sta rzecz, że dzisiejszego wyglądu tych świątyń nie możemy odnosić
~ o~ych czasów - ich kształt to już wynik ewolucji następnych dwu
WI1ko~. Modlił się w tych kościołach kupiec niemiecki, liczniej oclzy-
fa Y się tam nasze pierwsze Ojczenasze. Może kupiecką nację raczej
art skupiała, podczas gdy rybaczy lud pod opiekę św. Mikołaja się gar-
~ą - kościół ten w biegu wieku nieprzerwanie zawsze polskiej modli-
wy był pełny.
n Gdańsk ówczesny już handlowym być poczynał. Jak i później, głów-
Ym artykułem handlu były produkty polskiej roli i lasów.
bi' Rządy krzyżaków w Gdańsku i na Przymorzu gdańskim trwały
w~1ko l~O lat. Polska ~a razie odsm~ięta od morza, nig_dy nie zr~zy_gno-
vv· a ?Yia z praw swmch do tych ziem. Oględna pohtyka Kaz1m1erza
d ielkiego, syna i następcy Władysława Łokietka, skierowana na gospo-
c arcze podniesienie kraju, nakazywała zwłokę; polityka Jagiełły, obli-
r:or~ na unicestwienie wrogiego, zaborczego Zakonu, uświetniona glo-
rną runwalclu, przygotowała uwolnienie Gdańska i ziem jego Przy-
orza - dokonać tego miał Jagiełłów syn, król Kazimierz. ·
eh . Kr~y~ackie panowanie nad Gdańskiem było twarde i nacechowane
d~~iwoscią, lecz stwarzało warunki dla jego dalszego rozwoju. W r. 1311
st J~ Z~kon przywilej na nowe założenie miasta. To, które już istniało,
pl:Je ~ię teraz „Starym", to, które na południe od jego zabudowa11 się
zat~J~, _na~ywa się „Prawym", czyli głównym. Takim się też staje. '
luctu ~~aJą Je sprowadzeni przez Zakon niemieccy koloniści, mnoży się
da~osc, mnożą się kościoły. W tym samym roku, kiedy się kładą fun-
Pan enti (r:. 1343_) pod główny kościół parafialny miasta - to kościół '
rernny b ~ni - Jednocześnie poczyna miasto obwodzić się dokoła mu-
mia' t roJnym w wieże i bramy. I od strony Motławy mur obronny
2

niet ba st rzeze. Ulice Prawego Miasta skierowane ku Motławie mają ku

nie r_amn_e _wyloty. Okręty przywożące zamorski towar - sukna, korze-
do~tina 1 mne - przybijają u pomostu takiej bramy i tędy go wyła­
Wys J_ą. P? dr1:giej stronie rzeki, która się zwolna na port rozwija, na
nion pi~ Sp~chrzow, spichrze szeregiem stają, polskim zbożem wypeł­
szcz:·. boze to obce okręty w świat zabierają. Przedsiębiorczy gclań­
Własnni\w tym ~zasie nie tylko kupcami są, lecz i żeglarzami; liczną
się b d otę pos~adają. Później - za polskich czasów - posługiwać·
zajęci \ okrętami obcymi, sami, łatwym im, kupieckim robieniem grosza
· andera gdańska i na śródziemnym Morzu była wtedy znana,.

35
-gdy Gdańsk do hanzeatyckiego związku przystąpiwszy, między pierw-
szymi handlowymi miastami stanął.
Zamożność, bogactwo już jest cechą miasta. Wyrazem t~go jest
niemal równoczesne rozpoczęcie budowy wszystkich największych ko-
ściołów Gdańska, a także i pomniejszych. Wszystko to powstawało na
·przełomie wieku XIV-go i XV-go. Ratusz prawomiejski i Dwór Artusa
także z tego czasu mają swe początki. Ponad wszystko najświetniejszy
rósł kościół Panny Marii, wielkością swą i układem przestrzeni imponu-
jący, a ogromem wieży, w dalekim spoza Gdańska widoku, manifestu-
jący jego wielkość i dobrobyt. Zakon dawał miastu swobody rozwoju
z tego ciągnął niemałe korzyści. Sam na miejscu zburzonego grodu

Jer/en :::::e s:::.C:))lÓll' pi<:lrne20 rencsrrnso-

ll'ego „Domu f.:rólóu• Polsliich'' pr:::.s
IJl112im Tarp,ll

książąt pomorskich potężny komturski zamek wybudował, własne

znaczne interesy handlowe prowadził, a dla nich swoje własne miasto -·:
Młode Miasto - założył, w miejscu na północ od miasta Starego, juZ
nad samą Wisłą wytyczonym.
Jakaż w te czasy rola polskiego elementu w Gdaó.sku była?
Po dokonanej przez krzyżaków rzezi, w pamiętnym roku 1308-yrn,
ludność polska w Gdańsku zmalała, lecz krzyżacy, organizując życie
gospodarcze Zakonu i miasta; robotnika potrzebowali. Nie mógł nil11
być Niemiec; ten tu jako kupiec i rzemieślnik osiadał. Robotnik zaś był
bardzo potrzebny: krzyżacy odwiódłszy część wód Raduni, przeprowa-
dzili je kanałem przez Stare Miasto, by jej silny spad wyzyskać jako
motor w licznych zakładach przemysłowych, między nimi i w słynnym
Wielkim Młynie (dziś to ruina), co od tego czasu, więc od połowY
XIII-go wieku aż po niedawne lata wojny bezustanku pracował. Robo·
,czy lud polski spędzili krzyżacy w otoczone zasiekami pobliże swego

36
~am~u - Osiekiem je zwano. Byli to zbieracze bursztynu i rybacy zam--
. owi, w niewolnej służbie zajęci. Prócz tego wszelka praca „niższa'\
Jaka była w mieście, po warsztatach Starego Miasta, które nabrało cha-
rakter_u dzielnicy przemysłowej, należała do robotnika polskiego, któ-
r~~o 1 rzemieślnik niemiecki zatrudniał. Praw politycznych, obywatel-
s Ich, Polacy w kr~yżackich miastach nigdzie nie mieli.
. Pożycie gdańszczan ze swoimi suwerenami nie było łatwe i stało
~ w_re?zcie nie do zniesienia. Poczęli się oglądać za panem innym .
. Idzieh go w Polsce. Wprawdzie w rozprawie pod Grunwaldem stanęli
J~sz~z~ gdańszczanie po stronie krzyżaków, lecz po ich klęsce nie taili
s~~ J~~ ze sympatiami dla Polski, co wywołało zbrodnię, j~kiej się do-
p .~cih krzyzacy względem zaproszonych na zamek gdanszczan, bur-
~1s t~za Leczkowa i jego towarzyszy. Dopełniło to miary krzywd. Przy-
~_ąpiw_szy do związku oporu przeciw krzyżakom, jaki zawiązały wszyst-
Kie _rni_asta tzw. pruskie (r. 1440), Gdańsk oddaje się w opiekę królowi
d a~imierzowi Jagiellończykowi (r. 1454). Spisana w Elblągu umowa
aJe początek dla nowej - polskiej ery Gdańska.
sk· S t ał_ ~ię więc Gdańsk miastem Polski, choć nie stał się w pełni pol-
1
w 1?· .Az po rok 1793 - po datę drugiego rozbioru - król polski spra-
(r ~\e mona~szą władzę w Gdańsku. Lecz chociaż od S~jmu Lubelskieg~ ·
K , 56 9) miasto to wraz z całym obszarem przymorskim, tzw. Prusa:rru
0
;olewskimi zostało włączone ·w organizm Rzeczypospolitej, to jednak
latrte na przywilejach królewskich, dufne w swe bogactwa, a z biegiem
ob przy~ykłe do łaskawości królewskiej i opieszałości szlachty polskiej,
bvf e zas przez przewagę niemieckiego mieszczaństwa - raczej ciężarem
dr O Polsc~, ?iż jej pożytkiem i raczej zaporą, jak rozwartą przez morze
(looią na_ s~iatowe rynki. Wprawdzie w ciągu tych 339 lat należenia
cz olski _m1_ewał Gdańsk chlubne karty swej lojalności względem Rze-
w{Pi°spo~iteJ i ofiarnego oddania się sprawie polskiej, szczególnie
A~;cuy, ki~dy stanął J?O s!ronie kr~la Leszczy~skiego p_rzeciw s~s~iemu
czul-1 st0 ~ 1, wpr~wdzie mezapommanym będzie fakt, Jak bolesme od-
jed (danszczame dostanie się pod pruskie berło Fryderyka II-go - to
byta t za~sze Gdańsk powodował się interesem własnym i gdy tylko
nie~·oka~Ja szedł w kierunku spraw niemieckich, gdyż z ducha swego
Swó. ieckiego, a później przez wrogi polskiemu katolicyzmowi luteranizm
J, względem Polski obcy był i il1ieprzyjazny.
dla C~ P~awcla z. biegiem czasu objawiało się u gdańszczan zrozumienie
naufo ~kich wartości kulturalnych. Do swych szkół wprowadzali oni
skichę Języ~a polskiego, a dzieci swe często kształcili w ośrodkach pol-
i Gd·, ObJawy zaś wiernopoddaństwa, a raczej dumy, iż król Polski
przeza~skowi króluje, były nadwyraz świetne. Królewska Droga idąca
Patr --:rodek Prawego Miasta przypomina te chwile, gdy pyszni gdańscy
skie~CJ~z~ we wspaniałym orszaku wprowadzali swego pana, króla pol-
i swao, tory d? swego miasta przybywał, by laski dawać, ale też, by
Polon Wo 1e k~rac. Wysilali się rytownicy gdańscy jak Falek - co się
Pono:~~m pisał - i Hondius, portreciści polskich magnatów, by kom-
na w· c tnumfalne bramy, które tuż obok ratusza przy Dworze Artusa
nowaJ~~dy królewskie stawiano. Z ~a tuszowej _wie~y, zwień_czonej. za pa-
kiem Zygmunta Augusta pozłocistym w miedzi kutym Jego wizerun-
' gc1Y W bramy miasta król wjeżdżał, strojne dzwony biły melodię Te ·

37
Deum. Do dziś zachowały się dowody tych hołdów: Nad portalem ratu·
sza prawomiejskiego umieszczono w r. 1738 herb Gdańska. W herbie
tym heraldyczne lwy, odmiennie jak indziej, oba w jedną stronę, za·
chodnią patrzą. Znak to był czujności miasta, zali królewski majestat
w otwarciu Złotej Bramy się nie ukaże. A cóż mówić o Orłach Polskich,
na każdym budynku reprezentacyjnym miejskim znaczących d11.mne po·
czucie Gdańska, iż do Rzeczypospolitej przynależy. Nad każdą miejską
bramą Polski znak państwowy - herb Gdańska i Prus Królewskich po
jego obu stronach. Pełno tego było i we wnętrzu sal, na zwornikach
sklepiennych, na portalach. Gdańsk, jedyne takie miasto w Polsce -
miastem Orłów Polskich był! Niszczyli później te znaki Prusacy i hitle·
· rowscy patrioci, ale mimo to wiele
ich do naszych czasów pozostało.
Jeden z nich, pochodzący z Dworu
Artusa, a niegdyś tam na cześć
króla Sobieskiego umieszczony, sy·
gnuje dziś miejsce pracy prezy·
denta miasta Gdańska.
Z dokumentów tego rodzaju naj·
wymowniejszym jest obraz pocho·
dzący z r. 1608, będący wyrazem
tej właśnie epoki, epoki zlotycb
czasów Gdańska, a zawieszon)
obecnie w ratuszu staromiejskinl,
w sali dzisiejszej miejskiej RadY
Narodowej. Malował go mistrz
z Flandrii rodem, wraz z wielll
innymi krajanami w służbie miasta
będący. Treścią obrazu stosunet
Gdańska do Polski. Bardzo to jest
wymowne, a tłumaczące jasno óVI'
czesne rozumienie tego stosunkt
przez gdańszczan - a także i wagf
tego zrozumienia, choć ten obra'
na pierwszym miejscu sali radne
w ratuszu prawomiejskim dla oczt
Krata z orłem polshim 11a og,rod::,eniu ludzkich był zawieszony. Popatrz
olwlającsm studnię Septuna. Ten cha- my na to: U góry plastyczny wino~
ralltcrsstsc::.ny stmbol polslwści z.ostał Gdańska, nad nim z jasno~ci obło·
usunięą, na slwl<'h ll sh11jal<'!',O szou i -
1 1

nizmu gdarishiego dopi<'ro na początlw ków wysunięta ręka OpatrznośC 1

bieiącego stulecia opiekuńczo ratuszową wieżę ujrntl'
j ąca i Orzeł Polski z szeroko roi·
piętymi skrzydłami. Łaciński napis tłumaczy, że te skr.zydła LO
narzędzie Opatrzności; pod nimi Gdańsk może się czuć bezpiecznY
Poniżej rozległy krajobraz, przecięty wstęgą Wisły wpadającej d
morza. Na rzece ciąg różnego rodzaju statków, na nich kop~ar
nasypy polskiego zboża. Do Gdańska ciągną. Widzimy z Wis a
złączoną, portową Motławę, okręty. Okręty wypływają na morze, mqa·
jąc twierdzę Wisłoujście. Poznajemy flisaków, co zboże pr:zywo.zćl
Jedni obozują na brzegu, inni kompanią grajków wpadają na Długi Taf

38
pr~e,d Dwór Artusa, gdzie tłum bogato strojnych kupców gdańskich -.
ws:od nich wyrazista scena: szlachcic polski gdańszczaninowi rękę po-
da Je. - Wierny to obraz Gdańska z czasu, kiedy on był miastem Polski,
naw_et i w tym, -że na okręcie, stojącym w gdańskim porcie, bandera
gdanska nie polska ..
. ~szystko to prawdą historyczną, a to ostatnie przykrym wspom-
~ien~em i zarazem napomnieniem na przyszłość. Nie umieliśmy, mając
Jansk, wziąć morze w swoje ręce, odda~iśmy_ monopol handlu id~ce~o
. isłą przez Gdańsk, w jego wyłączne posredmczące ręce - tak, ze me
z P~ls~i i nic do Polski nie przechodziło bez wysokiego opłacania się
g?anskiemu kupcowi. Były zdrowe próby wzięcia dominium maris naj-
pierw u Zygmunta Augusta - śmierć jego unicestwiła je; starał się
to Batory - poniechał tego, wschodnimi sprawami zajęty; dynastyczne
0

~otywy_ stworzenia floty przez królów z domu Wazów do niewielkich

ezultatow doprowadziły.
. B?gactwem zrodzonym z pracy polskiego robotnika rolnego i leś­
~_go 1 . ze znoju flisaka i włóczka złocił się Gdańsk przez długie lata .
. im~ ~e dziś przeważnie w ruinie leży, to jednak z tej pozłoty i wspa-
n~ał?sci du~o pozostało. Jeszcze_ za Kazimierza Ja~iel!oń~zyka, kied~
i anszc~ame zburzywszy znienawidzony zamek krzyzakow 1 zaszczycem
i rJydaniem królewskiej korony w herbie miasta, zażywając spokoju
n .0st atk~, budowę monumentalnych budowli na nowo podjęli, stanęły
t aJ:spamalsze świątynie, a nawet i nowych wiele, przeznaczonych dla
.le S co z Młodego Miasta, po zburzeniu go jako krzyżackiego tworu,
tarego Miasta się przenieśli. Wiek XVI i XVII, choć na te czasy
O
p
r:zyp~dają przemiany wyznaniowe (Gdańsk ostatecznie za zgodą tole-
ptcy Jnych królów polskich staje się w większości luterańskim), Gdańsk
ju ~ezywa okres swego najwspanialszego rozwoju i buduje się dalej -
w \w sp_osobie renesansu, późn~ej w formach baroku: Ar~h~te_kci nie_m_al
nt hączme s~ obcy, Flamandowie i Holendrzy - naJwybitmeJszy wsrod
bu~ autor pięknego ratusza staromiejskiego (r. 1587) i zbrojowni, której
Str ~wę (r._ 1605) prowadził architekt miejski, narodowości polskiej, Jan
·w~ owski, twórca Nizinnej i żuławskiej Bramy, do dziś zachowanych.
wąst ~asy po~staje też piękno gdańskiej ulicy, złożonej z szeregu
od~. ic , wysokich domów, zwieńczonych bogato zdobnymi, coraz , to
dole iennymi szczytnicami. Falistemu rytmowi szczytów odpowiada
skie:O ~ieg malowniczych przedproży, charakterystycznej cechy gdań­
knięt _om~. Są to wysokie tarasy przyziemne ,od strony ulicy zam-
ska ~_piękn~e modelowanymi, w kamieniu kutymi przedpiersiami. Gdań­
Wspi ie~ z~iszczona - lecz wiele z tych przedproży ocalało; są one
mnreniem dawnego życia gdańskiej ulicy.
liczn~ ty{: bogatym Gdańsku było wiele miejsca dla polskiej biedoty,
warszt ~o oczo zatrudnionej jako służba d?mowa i miejska, a także po
nirn gł a_a~h. _Język polski na ulicy był częsty - i gdańscy Polacy byli
stroje~!Slll, a Je~zcze głośniejszym bywał przybyły do Gdańska szlachcic,
go zna swym 1 karabelą z otoczenia ulicy się wyróżniający - takim
Wnętrz:yk 2 • a_lbum~ Choclowieckiego (r. 1773) w widoku ulicy jak i we
tnodlitew n os~wła sw. Mikołaja. W kościołach gdańskich pieśń polska
świadect a 1 pols~ie słowo ambony powszechne były: mamy na to
Wo szczegołowe w pamiętnikach pewnego Francuza (r. 1635).

39
Dnm . \n~h·l.~hi w (;<faris/111 111 /.aw Chlebou·srlr Jl, ::l)l/rll)/l'ans rv l'i,O r.

40
 . Widomym znakiem polskości na tle religijnego życia Gdańska st~ła
się t. zw. Królewska Kaplica, kościół niewielki, zbudowany z zapisu
brymasa Olszowskiego i sumptem i staraniem króla Sobieskiego. I dziś
arokowy kształt tej świątyni i jasnozielona patyna jej kopuł, widziane
na tł~ ~iężkiego masywu kościoła Panny Marii, są widomym znakieIJł.
Polskie] przeszłości Gdańska.
d Pod koniec wieku XVIII-go polskość w Gdańsku coraz więcej prze-
,0~ta:W?ła się do gdańskich niemieckich rodzin. Piastunki polskie uczyły
a~iec_i Języka polskiego i słowo polskie bywało u nich pierwsze przed
~iemie~kim, a gdy dziecko dorastało, matka-Niemka stroiła je w polski
0Q~usik. Kupiec
gdański umiał już dobrze posługiwać się polskim ję-
zy iem - uczyła go szkoła i życie.
b h W r. _1793 Gdańsk stał się miastem pruskim. Nie uratowały go
~te'rsk1e walki, staczane o jego wolność przez polskiego żołnierza,
0

~o si~ za~iągnął w służbę Napoleona, by wywalczyć wolność swej roz-

G~[1~J OJczyźnie. Długi, przydługi wiek okupacji pruski~j ubożył
gd a~s~, brzydotą szpetnego budowania kaził gdańską ulicę, niemczył
r anskich Polaków. Gdańsk powersalski zaś umiał po dawnym histo-
l~z~ym. Gdańsku dziedziczyć wszystką przeniewierczość względem
ni_e dziedzicząc przytem z tamtych czasów nic z tego, co mogłoby
O 1
b ,8 •
Yc uwazane za objaw lojalności względem Polski i nadal żywiącej go.
p~~;
1
J
st atni _Gdańsk, Gdańsk spod znaku swastyki, to najzaciętszy wróg
1. - Nie ma go już!
boh Była wojna. W Gdańsku i o Gdańsk się zaczęła. Żołnierz polski
gd ~tt~stwem Westerplatte - które to wsławione miejsce portowi
ro:ns iemu u jego wjazdu patronuje - w pierwszych dniach września

by?ną
f
cią u 1 3~ początek nowej erze Gdańska naznaczył. Ten początek roz-
się na wojenne lata, męczeńskie dla gda11skiego Polaka. To już
Trz · . - W Gdańsku Niemców nie ma i nie będzie. Gdańsk jest polski.
0

Por~~ rok ~ ?im gospodarzymy. Przejęliśmy go wszędzie ruiną. Dziś

now _awno_ JU~ czynny. U nabrzeży okręt za okrętem. W trzecim roku
swą eJ ery zyc1e Gdańska tak już intensywne, że śmiało dziś podejmuje,
Pols?rzyrodzoną a przez długi ciąg dziejów przez nas zaniedbaną, rolę
Mięct iego handlowego emporium. Wyrazem tego w tym roku pierwsze
zynarodowe Targi Gdańskie.

~~------- ~-~~~-·-·----~·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·
-~-;;;-- ---------~------------

Przez M·1~llzynarooowe
J J
I1rgi Gda11skie

nu szerokie szluki handlu morskiego

~-~---;-....~ --
-- -~~-·-·-·-~-··-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·
;

41
 KREDKA
DO U~T

-
- li
9
-
IMPORTOWO-EKSPORTOW A
CENTRALA CHEMIKALII i APARATURY CHEMICZNEJ
Sp. z o. o.
WARSZAW A, Jasna 10 Telefony 870-24 853-23
Adres tel.: CIECH - Warszawa
Własne oddz i ały w Łodzi, Gliwicach, Szczecinie i Gdyni
Importowo-Eksportowa Centrala Chemikalii i Aparatury Chemicznej. Sp. z o. o. prowadz,
handel zagraniczny w zakresie surowców I gotowych prtykul6w chemicznych,
farmaceutycznych oraz aoaratury laboratoryjnej.
Jako organ wykonawczy Ministerstwa Przemysłu i Handlu, Centrala Chemikalii przeprowadza
transakcje importowe I eksportowe przede wszystkim dla rnspokojenia potr1eb
przemysłu państwowego, spliłd1lelczego, Ministerstwa Zdrowia, oraz innyc~
resortów gospodar k i państwowej.
Centrala Chemikalii mo~e w chwili obecnej eksportować na rynki zagraniczne m. inn
arszenik, arsen metaliczny, biel cynkową: - piecz~(: czerwona, zielona, bialcl
i złota; salmiak rafinowany i w brykietach, azotyn sodu, kwaśny w~glan amonu,
węgiel drzewny, chlorek magnezu, zapalniki elektryczne, lonty, spłonki górnicze,
elektrody Wf,'glowe, chlorek wapnia, ałun glinowo-amonowy, leukoplasty wszysl·
k ich rozmiarów I gatunków oraz kosmetyki.

42
,MGR. JÓZEF KRYNICKI

POLITYKA EKONOMICZNA
POLSKI
Ju~ pierw~zy rzut oka na mapę nowej Polski powie nam, że w naszej
~r;uaCJ 1 geograficznej, politycznej i gospodarczej zaszły w stosunku do
a_ przedwojennych zasadnicze i podstawowe zmiany. Jeśli uzmysło­
Wuny sobie rozmiary zniszczeń wojennych i stan gospodarczy Kraju
~ momencie wkraczania w nową epokę naszej historii, jeśli z drugiej
z r~ny _ch?ć w przybliżeniu zdamy sobie sprawę z ogromu podatkowych
; an Jakie nas w tej chwili czekały, związanych z ruchem milionowych
i as ludności i koniecznością natychmiastowego niemal zaludnienia
st zagospodarowania Ziem Odzyskanych, to stwierdzimy, że dzisiejszy
m~n naszej gospodarki narodowej przekroczył wszelką „rozsądną"
iarę najśmielszych nawet przewidywań.
do Nietyl~o bezstronni obserwatorzy zagraniczni, ale nawet ludzie_ co
dz ~Ym~at1~ których dla nas nie żywimy najmniejszych złudzeń, stw1er-
daaJą niewiarogodne postępy dokonane w rozwoju naszego życia gospo-
rczego.
szy ~s!ąg~ięcia istniejącego dzisiaj stanu oraz całkowita realność na-
że c zamierzeń na najbliższą przyszłość możliwa jest tylko dlatego,
ustt:az z. nową rzeczywistością przyjęliśmy całkiem nowe założenia
J we 1 wprowadzamy w życie zasady gospodarki planowej.
0 0

dam Polityka ekonomiczna Polski ludowej wypływa bezpośrednio z fun-

spor ent.~l~yc? zasad nowego naszego ustroju. Zasadami, których bez-
~twi~~~c 1 nienaruszal~ość wielokrotnie )~k najbardz_iej autorytatywn_ie
intere z~no, są: uzname zasady własnosc1 prywatnej z tym Jednak, ze
teczn sy _Jednostki muszą być podporządkowane interesom wyższej uży­
ków osci ~ublicznej, unarodowienie przemysłu, upaństwowienie ban-
gospo~parcie gospodarki rolnej na indywidualnych i silnych gospodarczo
reform _arSŁwac? chłopskich z wyłączeniem, dzięki przeprowadzonej
czości ie rolnej gospodarki obszarniczej, zorganizowanie silnej spółdziel­
tyczn~ za~warantowanie wpływu świata pracy na rozwój życia poli-
i zagwgo 1 gospodarczego przez powszechność związków zawodowych
oraz w~rant?wanie im ustawowo specjalnych uprawnień w tej mierze,
który u esz~i_e przez stworzenie sieci samorządu gospodarczego poprzez
gospodamozhwi~na jest praca i czynny udział w kształtowaniu życia
kapitalisrtczego mdywidualnym warsztatom rzemieślniczym i drobno-
ycznym. ..
nion~~~k~~ncją pełnego wprowadzenia w życie wszystkich wymie-
wadzenie yziJ zasad, było zaistnienie obiektywnych warunków na wpra-
w olsce gospodarki planowej.

43
 Plan taki został w Polsce opracowany i jako Plan Odbudowy Go:
spodarczej wprowadzony w życie uchwałą Krajowej Rady Narodowe]
z dnia 21 września 1946 r.
Ponieważ plan ten wyznacza kierunek rozwoju gospodarczego Polski
i jest wykładnikiem obecnej naszej polityki ekonomicznej, przy omawia;
niu tego zagadnienia należy w pierwszym rzędzie stwierdzić zgodnośC
założenia tego planu z dzisiejszymi osiągnięciami gospodarczymi.
1

Jako główne zadanie wyznaczone naszej gospodarce w okresie

realizacji planu, t. j. od dnia 1. I. 47 r. do 31. XII. 49 r. jest podniesienie
stopy życiowej mas pracujących powyżej poziomu przedwojennego.
Plan przewiduje, że da się to osiągnąć przez odbudowę szkód wo-
jennych i scalenie gospodarstwa Ziem Odzyskanych i ziem clawnycb,
przyczym to ostatnie ma polegać na możliwie równomiernym rozmiesz-
czeniu ludności na terenie całej Rzeczypospolitej i stworzeniu harmonij-
nej cało·ści zarówno na odcinku przemysłowym, rolnym jak i komuni-
kacyjnym.
Zadaniem o ogromnej wadze politycznej jest taka przebudowa struł{'
tury gospodarczej Polski, by znacznie powiększył się udział przemysłtl
i usług w wytwarzaniu dochodu narodowego Polski. Plan trzyletni 111 8
być pierwszym etapem w realizacji tego zagadnienia, przyczym w rezu~-
tacie dać ma taki stosunek produkcji przemysłowej do i::rodukcji rolne],
że przy założeniu stałej chłonności pracy na odcinku rolnym wszelkie
nadwyżki przyrostu ludnościowego znajdowałyby zatrudnienie w pro-
dukcji przemysłowej.
Postawienie postulatu wzrostu stopy życiowej mas pracującycb
łączy się logicznie z zasadą planowego wzrostu konsumcji. Wzrost kc~.
sumcji nie dotyczy tylko liczb bezwzględnych w wartości konsumcJl
jednostkowej na głowę ludności, lecz również przewiduje się, że wzrO'
śnie procentowy jej udział w zużytkowaniu dochodu społecznego.
Zagadnieniem, zarówno polityki społecznej jak ekonomicznej, jest
dążenie do wyrównania rażących różnic w poziomie konsumcji poszcze-
gólnych warstw społecznych. Trzeba stwierdzić, że dziś jeszcze różnice
te istnieją, a płynność form ustrojowych i organizacyjnych w piervr
szych okresach po wypędzeniu okupantów niejednokrotnie powstawanie
tych różnic umożliwiły. Również poziom konsumcji w poszczególnycl1
częściach kraju był bardzo różny. Dziś okres ten już mamy częściow 0
poza sobą.
W miarę normalizacji stosunków poziom dochodów społecznycll
poszczególnych części kraju został przeważnie wyrównany, a stałe _pO'
lepszenie warunków komunikacyjnych doprowadziło w poważny111
stopniu do wyrównania poziomu cen. Jeśli dodamy do tego stałą wall<ę
o usunięcie 'elementów spekulacyjnych z procesu rozdziału i obiegu dób!
?raz wysiłki w celu ustalenia godziwych marż zarobkowych dla handl~
1 zwalczania zbędnego pośrednictwa, to musimy stwierdzić, że osiągniętY
z??t~ł już znaczny postęp w realizacji postulatu wyrównania zbytnicll
rnzmc w poziomie konsumcji poszczególnych grup społecznych. Szczf
towym osiągnięciem tego procesu będzie stabilizacja cen na odcinkacll
produkcji przemysłowej i usług, a w następnym etapie proces obniżlO
tych cen, celem urealnienia tą drogą ·płac mas pracujących.

44
_ Ograniczona podczas działań wojennych i przez zniszczenia i chaos
~owojenny ~onsumcja środków ży~ności w myśl założeń Plan1;1 ~?bu-
. owy ma byc doprowadzona do poz10mu r. 1938. Jest to tym wazmeJsze,
~ _wyniszczony biologicznie przez wojnę nasz naród musi jaknajszyb-
2

~ieJ ?dbudować swe siły biologiczne, gdyż czekają nas zadania trudne
. wa~ne, które bez stałego znacznego przyrostu naturalnego rozwiązać
1

się nie dadzą. Najlepszą gwarancją naszych granic na Odrze i Nisie jest
·obok sojuszów politycznych prężność populacyjna narodu polskiego .
. W trosce o realizację tego postulatu położony został ogromny
nacisk na odbudowę gospodarczą wsi i wzrost produkcji rolnej. Plan
odbudowy przewidywał możliwość osiągnięcia samowystarczalności
go_spodarczej już po zbiorach r. 1947 i jeśli to w całości nie zostanie
~siągnięte,. to przypisać to należy katastrofalnym warunkom atmosfe-
/cznym zimy r. 1946/47, powodziom wiosennym oraz suszy w maju
czerwcu r. b.
. Zniszczenia wojenne dotknęły ogromnie Polskę również na odcinku
111
s iesz~aniowym. Jakkolwiek zagadnienie to jest bardzo trudne do
r~yt~iego _rozwiązania, uczyniono już bardzo wiele dla polepszenia wa-
tu ~ ow mi~szkalnych w Polsce i jakkolwiek bardzo dużo mamy jeszcze
w , 0 . zrobienia, świadomość wagi tego zagadnienia pozwala wniosko-
ni-c, ze będzie ono rozwiązane w możliwie krótkim czasie. Drastyczne
cz rmy stosowane obecnie przy podziale istniejącego zapasu nieznisz-
wiondyl_ch :n~eszkań podyktowane były koniecznością i poczuciem spra-
e iwosc1.
my tozos~ałyby do omówienia zagadnienia związane z produkcją prze-
Pos~ ową i ustaleniem, w jakiej mierze możliwym jest do zrealizowania
ora/lat ~aksymalnego podniesienia wytwórczości dóbr ko'nsumcyjnych
żela Powiązanie go z produkcją dóbr wytwórczych (węgiel, surówka
zna, energia elektryczna itp.).
dóbrM~simy tu stwierdzić, że dla realizowania szybkiego wzrostu podpży
wytw, onsumcyjnych musimy jak najsilniej forsować produkcję dóbr
bowa o_rczych, a to nie tylko by wystarczyły one na pokrycie zapotrze-
dały nia .~rzemysłu dóbr konsumcyjnych, lecz również poprzez eksport
ratu rnozh:vości szybszego doinwestowania i modernizacji całego apa-
wytworczego.
kons~late~o też Plan Odbudowy przewiduje, że gdy dla przemysłu dóbr
Podstarn~YJnych wskaźnik produkcji w r. 1949 wynosić ma 125 (przy
wytwówie rok 1938 = 100), to taki sam wskaźnik dla produkcji dóbr
J ~czych wynosić ma 250.
Cji dó\ wykaz_ała dotychczasowa praktyka, planowany wzrost produk-
r wytworczych został dotychczas całkowicie zrealizowany.
·negoA~y uniknąć dalszego zmniejszania się wartości aparatu produkcyj-·
społecz~ogą norm~lnego zużycia, duża część przewidywanego dochodu
Wojenne e;o, bo az 11.-. została przewidz~ana na inwestycj_e. Znis~czen~a
Wojny raz stan aparatu produkcyJnego w momencie zakonczenrn
znaczn/rze~sta:viał się katastrofalnie i dlatego tak zdawałoby się
wystarcz ud~iał inwestycji w rozdziale dochodu społecznego zaledwie
szania sit Y W,~- 1949 zrównoważyć stale postępujący proces zmniej-
wartosc1 aparatu wytwórczego.

45
 Plan odbudowy starał się połączyć tutaj konieczność szybkiego za-
hamowania procesu dekapitalizacji z jednoczesną troską o zapewnienie
ludności zaspokojenia optimum potrzeb konsumcyjnych. Słuszność tej
koncepcji polega nie tylko na jej znaczeniu społecznym, lecz i z uwagi
na to, że ograniczenie konsumcji uniemożliwiłoby celowe zaplanowanh:·
samych· inwestycji i przekreśliłoby rentowność inwestycji już doko-
nanych.
Rea~mmując, należy stwierdzić, że kierunek polskiej polityki eko-
nomicznej wyznaczony został zadaniem „podniesienia stopy życiowej
mas pracujących powyżej poz·i omu przedwojennego", jak określa to
uchwała K. R. N. dotycząca wytycznych ogólnych Planu Odbudowy.
Dokładne sprecyzowanie konieczności inwestycji i wysokości ich udziału
w dochodzie narodowym, pozwala dużą stosunkowo· część dochodu prze-
znaczyć na zaspokojenie potrzeb konsumcyjnych.

By osiągnąć maksimum środków na zrealizowanie obu celów, mu-

simy produkować jak najwięcej, jak najlepiej i jak najtaniej i zreduks-
wać do minimum wszelkie koszty dodatkowe, powstające od momentu za-
kończenia · procesu produkcyjnego do chwili odbioru produktów przez
konsumenta. Jeśli koszty te są zbędne, jak np. koszty niepotrzebnego
pośrednictwa lub koszt nadmiernych zysków spekulacyjnych, to musirnY
sobie zdać sprawę, że opóźniają one proces odbudowy kierując część
dochodu narodowego w koryta pozaplanowe, najczęściej sprzeczne z za-
łożeniami Planu Odbudowy.
Plan Odbudowy Gospodarczej przewiduje, że w latach następnycb1
t. j. począwszy od r. 1950, wejdziemy w okres dalszej przebudowy gospo-
darczej naszego kraju. By przebudowę tę umożliwić konieczna jest cał­
kowita realizacja planu trzyletniego i wejście w nowy okres bez serwi-
tutów okresu chaosu powojennego, który w okresie realizacji obecnego
planu winien być całkowicie zlikwidowany.

;....-.--~~-~-;_-;-~.-- -· -· -·-· -- - -;-~. _; _-; _--;-;;._ ___ ; _. -·-· -·-· --~

MIĘDZYNARODOWE TARGI GDAŃSKIE
PIERWSZYM KROKIEM ZORGANIZOWANjł

EKSPANSJI GOSPODARCZEJ POL~

46
Dr MARIAN PELCZAR

,
ZARYS DZIEJOW
GDAŃSKIEGO HANDLU
Gdańsk, prastary bałtycki port, odwieczny port Rzeczypospolitej,
~ozmai~e. w ciągu swej już tysiącletniej historii przechodził losów kolej1.::.
_? 2 maic1e też układały się dzieje gdańskiego handlu zamorskiego.
Kształtowały go niewątpliwie przyrodzone warunki geograficzne, ale
ks_ztałtowały go również i wypadki polityczne, wyznaczające portowemu
m~a~tu raz zgodne, to znowu niezgodne z jego naturalnym położeniem
mieJsce jego państwowej przynależności.
W związku z tym historia gdańskiego handlu rozpada się na pięć
0
?rębnych okresów, różnorakich co do swej długości, a uzależnionych
nie ?d ukształtowania geograficznych podstaw (nie ulegających zmi,mie
w ciągu wieków), lecz od geopolitycznych warunków.
. . Okres pierwszy, pierwotny, to dzieje handlu gdańskiego od zarania
is~nienia gdańskiej osady, aż po chwilę przejścia Gdańska pod panowa-
nie Zakonu Krzyżackiego w r. 1308.
Okres drugi - to czasy panowania krzyżackiego, trwającego sto
czterdzieści sześć lat od r. 1308 do r. 1454. .
n O~res trzeci, chronologicznie najdłuższy, to dzieje Gdańska w po-
I

owneJ łączności z resztą ziem polskich od r. 1454 do r. 1793.

b ł Ok:es czwarty - to stulecie niewoli pruskiej, przynależności
a tyckiego portu do państwa Hohenzollernów w latach 1793-1918.
M· A wreszcie okres ostatni, piąty, to dwudziestolecie t. zw. Wolnego
ia st a Gdańska, zakończone pięcioletnią okupacją Trzeciej Rzeszy.

I.
POCZĄTKI GDAŃSKIEGO HANDLU
v,; _Zani1? jeszcze istnienie portu gdai1skiego znalazło swoJ wyraz
w sredmowiecznych dokumentach, od niepamiętnych już czasów,
św?tce jeszcze przedhistorycznej, dążyli na północ kupcy starożytnego
Posa ~_greccy, etruscy i rzymscy, by z nadbałtyckich brzegów przywieź('
lle~~ iwany w starożytności bursztyn, upragniony dar morza - grecki.
,,Ge ron,. ~- którym po raz pierwszy wspomina obszernie Tacyt w swej
dro rmanu. · Być może, że znana później z drugiej połowy w. XII
\Vot~t kupiecka, wiodąca z Gdańska na południe, biegła fladami pier-
ego szlaku bursztynowego.
był ~o,rt gdański istniał prawdopodobnie już w w. X, choć być może
leżała owczas zaledwie rybacką przystanią, sama zaś osada gdańska
racz~· Prawdopodobnie nieco dalej od brzegu morskiego i stanowiła
J centrum administracyjne nadmorskiej ziemi niż osadę portową,

47
 Dopiero z połowy w. XII posiadamy pierwsze, już pewne wiado-
mości o porcie, a zarazem i o zamorskim handlu Gdańska. Wtedy to do
gdańskiego portu, znajdującego się w okolicach dzisiejszej Zielonej
Bramy, przybijają liczne statki, opłacając w opodal leżącym grodzie
portowe należności. Przywożone do Gdańska zamorskie towary wysy-
łano dalej w głąb lądu na południe wspomnianą już drogą handlową
zwaną drogą kupców (via mercatorum) przez Skarszewy i Starogard·
Początek w. XIII przynosi nam dalsze wiadomości o rozwoju gdań­
skiego handlu. Przybywają tu wtedy mniejsze i większe statki z roz-
maitych portów bałtyckich, przede wszystkim zaś z Lubeki i przywożą
różne rodzaje sukna oraz sól morską, biorą zaś bursztyn, ryby, drzewo
i zboże, już wówczas Wisłą, z południowych ziem polskich spławiane.
Ten coraz silniej rozwijający się · handel morski znalazł wybitnych
opiekunów i protektorów w osobach książąt pomorskich w Gdańsku
panujących, przede wszystkim zaś w najwybitniejszym z nich księciu
1

Świętopełku. Morski handel Gdańska popiera i Władysław Łokietek,

wydając w czasie krótkich swych w Gdańsku pobytów szereg przywi-
lejów handlowych dla obcych kupców, port gdański odwiedzających,
specjalnie zaś dla Lubeczan. O rozmiarach liczbowych tego handlu nic
jednak bliżej nie wiemy. Możemy jedynie przypuszczać, że był on jak
na owe czasy, handlem znacznym i że Gdańsk już wówczas zajmował
wśród portów wschodniego Bałtyku naczelne i dominujące stanowiskor
stając się już wtedy odbiorcą płodów rolnych wiślanego dorzecza
i dostawcą zamorskiego towaru dla reszty ziem państwa polskiego.
Do drugiej połowy w. XIII należy też odnieść początki słynnych
później gdańskich targów domi11ikańskich, odbywanych corocznie
w miesiącu sierpniu, początkowo na placu przy kościele dominikańskim
św. Mikołaja, następnie na placu przy miejskich murach w okolicy
dzisiejszego Węglowego Rynku. Targi te związane były z nadanym
przez papieża Aleksandra IV w r. 1260 odpustem, • wyznaczonym na
święto św. Dominika w driiu 5 sierpnia, na który to odpust ściągały
tłumy wiernych z bliższej i dalszej okolicy. Niewątpliwie już w tym
okresie targi te były ważnym czynnikiem gospodarczym w handlO\vyrn
życiu miasta.

Il.
HANDEL GDAŃSKA W DOBIE PANOWANIA ZAKONU
KRZYŻACKIEGO

Rok 1308 i gwałtowne przejście Gdańska wraz z Pomorzem pod

panowanie Zakonu Krzyżackiego przyniosło w rezultacie zupełną prze-
wianę dalszego rozwoju gdańskiego handlu. Między portem u ujściJ
Wisły leżącym a naturalnym jego zapleczem wyrosła granica polityczna
i zahamowany został rozwój stosunków handlowych Gdańska z re~ztą
ziem polskich. Rolę pośrednika ha.ndlowego w wiślanym handlu objął
Toruń, a kupiec gdański zmuszony został do prowadzenia zyskownego
wprawdzie, lecz bardzo niebezpiecznego, a wymagającego wielkiej
energii i wkładu sił aktyvrnego zamorskiego handlu. Musiał przy tyrn
. wytrzymać gospodarczą konkurencję swego ówczesnego władcy -·
Zakonu Krzyżackiego.

48
 Ta handlowa aktywność gdańskiego kupca wieku XIV i pierwszej
po~owy w XV zaznaczyła się jednak dodatnio w rozwoju miasta, osią­
gając znaczne gospodarcze rezultaty. Opierała się ona w dużej mierze
na przynależności Gdańska do hanzeatyckiego związku miał pólnoc-
nJch, w którym Gdańsk od drugiej połowy w. XIV coraz wybitniejszą
0 grywał rolę.

Ratusz Staromief.\hi z horira .\' I'I w. <hic/o Antoniego van Obber2en'a ,

We. ~ie było wtedy portu w północnej, zachodniej, a nawet i południo­

Wi~ uropie, do którego nie docierałyby gdańskie kogi (handlowe statki),
leśnząc pr_zede wszystkim polskie zboże i drzewo, oraz dalszy produkt
fland' ~ bi_or~c z północy szwedzkie żelazo, futra, oraz śledzie, z zachodu
owo ryJs~ie .1 angielskie sukna, francuskie wina i sól morską, z południa
tow~e po udn~owe, hiszpańskie wina i egzotyczne skóry. Ten rozliczny
ilości~rrozwoz1ł g?ańsk~ tupiec na własnych statkach i to.~ d~żych
skutek-h, ryzykując me tylko utratę statku, lecz często 1 zycia, na
nych _rno:sk1ch burz, czy gorszych od burzy napadów średniowiecz-
p1ratow. . .,.
w pr · 11cz
Lecz· i... ob ?cnie · · d aJą
· b owe rozmrnry tego h anc11 u me · nawe t
· się.
stwier<lbl_ize~m określić. Ogólnikowe jedynie notatki współczesne
naprzyk~~Ją, ze handel ten był duży i że coraz lepiej się rozwijał. Tak
Zboże ad w r. 1392 trzysta obcych statków ładuje w porcie gdańskim
dow 0 ~ a w r._ 1447 liczne statki stojące w porcie gdańskim oczekują
żowyi: P_olskiego ziarna. Port gdai1ski był już bowiem wówczas zbo-
magazynem Europy, gdzie wielkie ilości tego towaru stale można

49
było nabyć. I tak posiadamy wiadomości, że w r. 1400 w samych
spichrzach zbożowych Zakonu Krzyżackiego w Gdańsku leżał na skła­
dzie milion ówczesnych korców zboża, czyli około 40 tys. ton.
Nie mniej znaczny był wywóz drzewa, które dowożono do Gdańska
w tak dużych ilościach, że np. w r. 1415 (po kilkuletniej przerwie spo-
wodowanej wojną polsko-krzyżacką) oba brzegi Wisły na milę wzdłuż
zawalone były tym towarem.
· Rozwijające się coraz bardziej doroczne jarmarki dominikańskie,
trwające około dwóch tygodni, nadarzały specjalną okazję do ·żywej
wymiany handlowej, tymbardziej, że obowiązujący już wówczas przepis
o wyłącznym prawie handlowego pośrednictwa gdańskich kupców nie
był w czasie targów przestrzegany i wtedy dopuszczano do swobodnej
handlowej wymiany obcych kupców między sobą. Mimo to przytoczone
rozmiary gdańskiego handlu w tym okresie nie odpowiadały jeszcze
w pełni gospodarczym możliwościom bałtyckiego portu. Unicestwiały
je: brak nieskrępowanej łączności z zapleczem i niemożność prowadze-
nia bezpośredniego handlu z resztą ziem polskich. Z drugiej zaś strony
znaczny udział w zamorskim handlu Gdańska Zakonu Krzyżackiego
i jego niekorzystna konkurencja odbierały możność uzyskania większego
zysku gdańskiemu kupiectwu.

III.
ZŁOTE CZASY GDAŃSKIEGO HANDLU
Rok 1454 nie tylko połączył na nowo Gdańsk z resztą ziem polskich
(co zostało zatwierdzone w kilkanaście lat później traktatem pokoju
toruńskiego w r. 1466), lecz był wyraźnym stwierdzeniem, że przyłącze­
nie Gdańska do Polski, to wynik świadomej i czynne,akcji gdańszczan,
którzy trafnym instynktem kupieckim odczuwali obok konieczności
zniesienia panowania Zakonu, przede wszystkim konieczność usunięcia
granicy krępującej ich możliwości handlowe i pragnęli włączenia się
w jednolity organizm gospodarczy ziem polskich.
Przyłączenie Gdańska do Polski nie tylko uczyniło z gdańskiego
portu naturalne i jedyne emporium handlowe dawnej Rzeczypospolitej.
zapewniając gdańskiemu kupiectwu niebywałe dochody handlowe i go-
spodarcze korzyści, nie tylko uwolniło gdańskiego kupca od uciążliwej
roli aktywnego nawigatora w zamorskim handlu, oddając w jego ręce
wygodne i zyskowne pośrednictwo w wywozie polskiego surowca,
a przywozie do Polski zamorskiego towaru, lecz przede wszystkim ura-
towało Gdańsk od ekonomicznej katastrofy, jaką groziło bałtyckiemu
portowi przesunięcie rynków i dróg światowego handlu u świtu nowo-
żytnej epoki. Odkrycie Ameryki wysunęło na plan pierwszy porty
hiszpańskie, angielskie i holenderskie, zajęcie zaś wybrzeży Morza
Czarnego, a niebawem i Morza Sródziemnego przez Turków podcięło
handel lewantyński i odebrało dotychczasowe znaczenie europejskim
morzom śródlądowym, Sródziemnemu na południu, a Bałtykowi na pół­
nocy, jako morzom łączącym dotychczas wschód z zachodem. Indyjski
towar wschodni czy skarby Nowego Swiata trafiały odtąd do portów
atlantyckich czy portów Morza Północnego . ,..

50
 W związku z tym port gdański stracił na znaczeniu jako pośrednik
handlu tranzytowego i stał się jedynie portem eksportowym i importo-
wym w stosunku do ziem Rzeczypospolitej. Lecz ten właśnie fakt sku-
piający w porcie gdańskim całokształt morskiego handlu polskiego,
doprowadził do wspaniałego rozkwitu Gdańska, a rola pośrednika w pol-
skim wywozie i w przywozie do Polski, jaką port gdański odtąd spra-
wował, wynagrodziła, i to wielokrotnie, straty wynikające z przemiany
szlaków handlowych czasów nowożytnych.
. Trzy wieki przeszło trwały ścisłe gospodarcze związki portu gdań­
skiego z naturalnym jego zapleczem wiślanego dorzecza. Trzy wieki
bogacił się Gdańsk, a dokładne znane już z tych czasów cyfry wywozu
Polskiego zboża i drzewa oraz innych towarów świadczą o rozmiarach
tego handlu, który zgodnym zdaniem historyków polskich i niemieckich
- był i jest jedynym właściwym przyrodzonym handlem Gdańska .
. Już z końca wieku XV posiadamy pierwsze liczbowe zestawienia
naJważniejszego · artykułu polskiego wywozu, jakim od wieków było
zboże. Wiadomo, że znaczne ilości zboża płynęły do Gdańska już nawet
w W,· ~III. Wiadomo, że w wiekach średnich polskie zboż~ ratowało
<1_ smierci głodowej często ludy zachodniej Europy.
0 Kiedy jednak
znikła granica polsko-krzyżacka i znikły krępujące handel polityczne
antagonizmy, rozmiary wywozu zboża wzmagają się z roku na rok. Już
~ czasie trzynastoletniej wojny, mimo krępujących handel działań wo-
~enn~ch, wywozi się przez Gdańsk rocznie około pięciu tys. ton ziarna.
k~ncem w. XV wywóz ten wzrasta do 8 tysięcy ówczesnych łasztów,
~yh 16 tys. ton, dochodząc w niektórych latach do 25 tysięcy ton .
. w. XVI następuje stały i systematyczny wzrost zbożowego wywozu.
Mimo dosyć nawet znacznych wahań w poszczególnych latach, wahań
~Upełn_ie zrozumiałych na tle ówczesnej nieuregulowanej polityki han·
bloweJ_ a uzależnionych od urodzajów, względnie silniejszego zapotrze-
~Wama ziarna w poszczególnych krajach, wywozi się z Gdańska w tym
; 1eku przeciętnie ok. 60 tys. ton zboża rocznie. Z początkiem wieku ,
YII cyfra ta podnosi się do 100 tys. ton, przekraczając nawet tę ostat-
~? cy_frę w niektórych latach. I tak w r. 1608 wywieziono z Gdańska
ty_s1ęcy łasztów, czyli 175 tys. ton, a w dziesięć lat później w r. 1618
~Ywieziono z Gdańska dokładnie 128 789 łasztów zboża, a więc ponad
. O tys. ton. Warto§.ć tego wywozu wynosiła, przy ówczesnej cenie
-~eclnego złotego za korzec, sumę około 6 milionów złotych. Był to
I

!ee nak rok wyjątkowy... Ale choć już w roku następnym cyfra wywozu
2g;clła znacznie, to i tak wynosiła ona 102 tysiące łasztów, czyli ponad
tys. ton.
;
1 1
~żeby. należycie ocenić rozmiary tego zbożowego handlu,
ci a_ ezy sobie uprzytomnić, że w drugiej połowie w. XIX i w pierwszym
~ziesięcioleciu w. XX, kiedy to na skutek nader korzystnej dla Gdańska
j:owy handlowej niemiecko-rosyjskiej i przy zastosowaniu linii kole-
suwych wywożono przez port Gdański duże iloki zboża, to roczne ich
<Jo~1 Przekraczały zaledwie 300 tys. ton, a wyjątkowo w latach 1911
WO1 13 przekroczyły 400 tys. ton. Wywóz zaś zboża w okresie istnienia
w nego Miasta Gdańska w momencie jego największego nasilenia
Przr. 19 38 wynosił 300 tys. ton, a jeżeli do tego doliczymy wywóz zboża
ez Gdynię, który wyniósł w tym roku ponad 57 tys. ton, to będziemy

51
 mieli zaledwie o sto tysięcy ton więcej wywożonego zboża w w. XX
w stosunku do w. XVII. Sam ten fakt świadczy wyraźnie o znaczeniu
i rozmiarach handlu polskim zbożem w dawnym porcie gdańskim.
W drugiej połowie w. XVII, mimo rozlicznych wojen, utrzymuje się
wywóz polskiego zboża na przeciętnej wysokości 50 tysięcy łasztów
rocznie, czyli 100 tys. ton, wyjątkowo przekraczając tę cyfrę, jak np~
w r. 1684, kiedy dochodzi do 65 tysięcy łasztów, czyli 130 tysięcy ton.
Dopiero wiek XVIII przynosi gwałtowny spadek zbożowego wywozu,
który obniża się w pierwszej połowie tego · stulecia do 60 tys. ton
rocznie, w drugiej zaś wynosi zaledwie 20 tys. ton, a niekiedy nawet
i mniej.
Mylny jest pogląd, że wywożonym zbożem była przede wszystkim
· złota i złotodajna pszenica, gdy w rzeczywistości głównym produktem
polskiego wywozu było początkowo żyto. W w. XV stanowi ono 95
i więcej procent całości zbożowego wywozu, pszenica zaledwie ponad
3 procent. W w. XVI ilość wywożonej pszenicy wzrasta do 10 procent,
w w. XVII wywóz żyta stanowi około 67 procent, pszenicy zaś 25 procent.
I dopiero yv w. XVIII ilość wywożonej pszenicy przewyższa ilość wy-
-wożonego żyta. Pozostałe ilości wywożonego zboża przypadają na proso,
j~czmień i owies, mąkę oraz zaliczane do zbóż w tych czasach groch,
·kaszę i tatarkę.
Już sam handel zbożowy przez port gdański i jego rozmiary wystar-
czały, by uznać znaczenie polskiego wywozu dla gdańskiego portu
i zrozumieć źródło bogactwa gdańskiego kupiectwa w tych wiekach.
Nie tylko jednak zboże wywożono z Polski przez port gdański. Nie
mniej zyskowny a ilościowo o wiele większy był wywóz drzewa i pro-
duktów leśnych: popiołu, potażu, smoły, wosku. Trudniej podawać
tutaj ilościowe zestawienia z poszczególnych lat, tym bardziej, że wy-
wożone drzewo określano rozmaicie, - zależnie od jego rodzaju, wiel ·
ko~ci i przeznaczenia. Zasadniczo dzielono drzewo na drzewo grube
i drzewo drobne. Do grubego drzewa zaliczano bale, dyle, maszty, pół­
rnastki, kłodzinę. To drzewo liczono na sztuki i kopy. Do drzt:wa
drobnego zaliczano klepki, rzemień, półrzemień, fasolec, wańczos, tlader
i zwykłe drzewo do palenia: liczono je na sześćdziesiątki (zachcyki:;,
·sześćdziesiątka zaś obejmowała GO setek, lecz po 120 sztuk każda setka,
razem więc 7 200 sztuk.
Dopiero z końca w. XV posiadamy i w tym zakresie pierwsze
liczbowe zestawienia. Wywozi się wtedy rocznie ok. 2 tys. setek
drzewa drobnego i ok. 100 kóp drzewa grubego. W wieku następnym
'Wywóz ten wzrasta i wynosi około 5 tys. setek drzewa drobnego i do
150 kóp drzewa grubego.
Obok drzewa wywożono stosunkowo znaczne ilości, bo kilka
a nawet kilkanaście tysięcy beczek rocznie popiołu i smoły, po kilka
tysięcy funtów wosku i potażu. Wywożono dalej ołów z kopalń olku-
skich i miedź węgierską, a wreszcie len, płótno, konopie, skóry i pierze.
_ Nie m~iej znaczny ilościowo a bez porównania bogatszy jakościowo
b)'.'ł przyw?z· Importowano przez port gdański · wszelkie towmy i przecl-
mwty, J~~1ch potrzebowała polska szlachta i mieszczaństwo. Na pierw-
:szym m1eJscu wymienić należy sukna, których sprowadzano w poszcze-

52
 gćlnych latach po kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt tysięcy postawów ..
?Ukna dostarczały głównie Flandria i Anglia. Przywożono też znaczne
ilości win południowych hiszpańskich i francuskich, przeciętnie rocznie
f,o kilka tysięcy wielkich beczek i nieco mniej beczek małych. Soli
~Jor_skiej przywożono rocznie po kilka tysięcy łasztów czyli po dziesięć
1
więcej tysięcy t0;n. Śledzi wwożono po kilk,maście tysięcy beczek.
Mniejsze znaczenie ilościowe miały dalsze artykuły przywozu, jak
szkło, papier, wyroby żelazne, stal i surowe żelazo, owoce południowe,
a Wreszcie korzenie i t. zw. towary apteczne. Przywóz samych korzeni
!)ył jednak bardzo znaczny, bo np~ w r. 1565 przywieziono do Gdańska
ro n ad 47 tysięcy funtów tego towaru. Korzenie przychodziły do Gdań­
ska w czasach nowożytnych z Indii drogą morską i stąd rozwożono je
Po całej Polsce, kiedy w wiekach średnich wieziono je drogą lądową
2
Indii do portów Morza Czarnego - stąd przez Lwów, Lublin lub
Sandomierz, do Torunia i Gdańska, a kupiec gdański rozwoził je dopiero
Po portach zachodniej Europy.
Barwnie krern handlowy ruch portu gdańskiego szereg współczes-
1?ch Podróżników. Bawiący w Polsce w drugiej połowie w. XVI włoski
c,yplomata, nuncjusz papieski Fulwiusz Ruggieri podaje, że corocznie
w okresie sierpniowych dominikańskich targów przybywa do gdańskiego
h?rtu około 400 statków, różnojęzyczny tłum kupców zawiera transakcje·
v: nd ~o~e a rynek gdański wypełniają różnorakie towary zamorskie,
Ym1ernane na polskie surowce.
t ~ajlepiej jednak charakteryzują rozmiary przywozu -zamorskiego
/:-Varu do Gdańska w czasach nowożytnych, zachowane z w. XVIII,
:)e~try sprawunków, jakie dla poszczególnych kupców w Polsce, spła-·
ct/aJących Wisłą zboże do Gdańska miał załalwić ich pełnomocnik han-
k'ftY,
1 . ZV:7any szyprem. Rejestry te obejmują dla poszczególnych lat
i . adz 1 es1ąt pozycji: korzeni, owoców południowych, wódek, win
ii piwa, papieru, naczyń kuchennych, przedmiotów żelaznych, kul, śrutu
P:
p 0 chu, rozmaitych gatunków sukna i innych materiałów ubraniowych,
c~n:zoch, a to wszystko w ilościach nader znacznych, mających wystar- ·
c· Yc na _cały rok dla rodziny kupującego i najbliższego kręgu krewnych
ł:y 2nd JOmych. W sumie przy przeliczaniu na gotówkę wartości wysy-
si nego. cl~ Gdańska zboża i zakupywanego w Gdańsku towaru, okazuje
zaę S: _swi~tle wspomnianych rejestrów), że niemal 90 procent uzyskanej
rów oze sumy wydawał szyper w Gdańsku na zakup potrzebnych towa-
, a zaledwie dziesiątą część gotówki przywoził z powrotem.
i ni Ni~ więc dziwnego, że miał na czym bogacić się kupiec gdański
Wia~ ~~iwn_ego, że starając się zjednać sobie klienta z głębi Polski, wysta-
cern a Illego rachunki w polskim języku, nawet j~żeli sam był Niem-
gdaó k~odkreślić należy, że gdańskie prawa miejskie gwarantowały
i Zabs 1~ kupcom wyłączne pośrednictwo handlowe w mieście i porcie
siadałan~ały bezpośredniego handlu obcych z obcymi. Gdańsk nie po-
nie sta~igcty tak. pospolitego w innych miastac? Polski prawa skł~dur
jeszc ał się o me, było mu ono zresztą zgoła mepotrzebne. Natomiast
ście t\; XV w. uzyskał zatwierdzenie dopuszcz~nia do handlu w mie-
9dańsk· 0 włas~ych obywateli i stąd płynęło znaczenie i bogactwo
Wszelk~ego kupieckiego patrycjatu, który zmonopolizował w swym ręku
ie obroty handlowe w portowym mieście.

53
 Wspaniały rozkwit gospodarczy Gdańska w w. XVI i XVII znalazł
·swój wyraz z jednej strony w monumentalnych budowlach miejskich,
jak i w prywatnych kamienicach patrycjuszowskich, które z tego czasu
_ pochodzą; z drugiej zaś strony w niejednokrotnie i szczerze podkreśla-

Znisz.cwna w tohu oblę:.:enia JJ'ie=:a U 'ięz.ienna w Gdańslm

54
nym uczuciu wdzięczności dla władców Rzeczypospolitej, której opiece
~aw~ięcza bałtycki port swe wyjątkowe w dziejach gospodarczych
olsk1 handlowe stanowisko.
~iedy więc z końcem w. XVIII rozbiory Polski groziły oderwaniem
_Gda,nska od polskich ziem i przyłączeniem do państwa pruskiego, miesz-
~zanstwo gdańskie dokłada wszelkich starań, by moment ten odwlec
Jak najdłużej i dzięki tym staraniom Gdańsk po pierwszym rozbiorze
Pozostaje jeszcze, w obrębie państwa polskiego. Lecz otoczony zewsząd
Pruskimi już posiadłościami, zduszony gospodarczo, zaledwie wegetuje
w tych naprawdę tragicznych dla gdańskiego handlu latach 1772-1793.
'
IV.
UPADEK HANDLU GDAŃSKIEGO POD ZABOREM PRUSKIM
. Rok 1793 i zajęcie dawnego portu Rzeczypospolitej przez pruskie
~~Jska stały si~ począ_tkiem upadk':1 gospodarczego Gdań_ska na dh3:gie
ll a. Wprawdzie chwilowo nastąpiło pozorne polepszeme ekonom1cz-
c Yc.~ Warunków, gdyż w traktacie drugiego i trzeciego rozbioru Polski
P~ęf c zachodnia z~em Rzec~ypos~olitej z7:a_lazła się raz~m? ~dańs~iem
l ce b~r_łem prusknn. GdansK więc częsc1owo przyna3mmeJ nawiązał
znosc ze swym dawnym zapleczem. Lecz mimo to pod względem
1_ą~auctiowym był to okres zupełnej martwoty. Nawet i krótkotrwałe
f:z~błyski wolności i swobody, jakie przyniosła ze sobą epoka napo
11
tnska_ i siedmioletnie istnienie Wolnego Miasta Gdańska 1807-1813,
bł e Wniosły ożywienia w upadający zamorski handel Gdańska, gdyż
1 otk~da. kontynentalna podcinała międzynarodowe stosunki handlowe.
wo ez ~1c dziwnęgo, że wywóz zboża w litach 1814-1830 waha si~
a g~anicach 40-50 tys. ton rocznie, spadając niekiedy do 13 tys. ton,
Powięc cyfry niższej od przeciętnego wywozu zboża z końcem w. XV.
się r. l830 następuje dalsze obniżenie zbożowego wywozu; utrzymuje
on zaledwie w wysokości 30 tys. ton rocznie.
je, <)Rów~o~ześnie zaznacz~ ~ię. gospodarczy up,a~~k 1:111asta, _ludność
/b
bi~· 0 ze3e, a dobrobytu JeJ me zdołały przywroc1c am starama zapo-

anig iwych burmistrzów, ani zakładania nowych ognisk przemysłowych,

niz urr9wocz_eśnienie miasta, ani umieszczenie w Gdańsku silnego gar-
onu Wojskowego, czy bazy marynarki wojennej.
Do ·
Prusk piero_ na skutek zawarcia korzystnego traktatu handlowego
nych o-rosy3~kiego i przy zastosowalniu dla dowozu zboża kolei żelaz­
dzi doP.0 d:1~s1 się cyfra obrotów handlowych zbożem w Gdańsku i docho-
ilosc1 300 tys. ton, a nawet przekracza tę cyfrę w latach 1860-1880.
J
się końce~ w. XIX i w pierwszych latach w. XX wywóz ten obniża
191 1~;awdzie do" przeciętnej cyfry ok. 250 tys. ton rocznie, lecz w latach
się c.l .91 3 na skutek dowozu wielkiej ilości zboża z Ukrainy podnosi
kiegoo 1 Ponad 400 tys. tdn rocznie. Mimo jednak tego pozornie wiel-
i w rz:'zros~u ~y_wo_zu ~bo~a,_ 1:al~ży p~mię_tać, że jest ?n stosunkowo
w w. X~Yw 1stosc1 mew1elk1, 3ezeli zwazy się wzrost ogolny przemysłu
Wzrost ' wzrost ilości robotnikó.w fabrycznych i w związku z tym
Portow zapotrzebowania środków żywnościowych. W tym czasie obroty
t
stały / 1 0 d~~mi żywnościowymi w portach ~achodniej Europy wzra-
1 anasc1e a nawet kilkadziesiąt razy, wywóz zboża przez port

55
gdański zaledwie przekraczał cyfrę wywozu zboża z w. XVII, a w naj-
lepszych latach nawet w stosunku do niej się nie podwoił. Stan ten
był wynikiem z jednej strony oderwania Gdańska od jego naturalnego
zaplecza, z drugiej zaś strony świadomej tendencji rządu niemieckiego
popierania na niekorzyść Gdańska innych portów bałtyckich. I dopiero
nadchodząca w r. 1914 pierwsza wojna {wiatowa zmienić miała te nie-
korzystne warunki gospodarcze dawnego potężnego portu Bałtyku.

V.
PORT WOLNEGO MIASTA GDAŃSKA W SŁUŻBIE
RZECZYPOSPOLITEJ
Kongres Wersalski, kreśląc według wytycznych prezydenta Wil-
sona nowe granice Europy, wyznaczył Gdańskowi stanowisko zbliżone,,
jak sądzono, do tego, jakie posiadał w dawnych wiekach przynależności
do Państwa Polskiego. Zebrani na kongresie dyplomaci stwierdzili, że
,,interesy ekonomiczne Gdańska i Polski są identyczne" i że „Gdańsk,
największy port nadwiślański odczuwa istotną potrzebę najbardziej
zacieśnionych stosunkćw z Polską". Były to jednak złudzenia, nie brano
bowiem pod uwagę wzmożonej agitacji i niechęci narodowościowych,
działających bardzo często wbrew istotnym ekonomicznym podstawom
i przekre8lających dla zrealizowania swych idei korzyści gospodarcze.
Polska uzyskać miała na mocy traktatu wersalskiego z 1919 roku
w porcie gdańskim wygodne okno na świat i, jak przed wiekami, wywóz
z Polski i przywóz do Polski miał płynąć przez gdański port i bogacić·
gdańskie kupiectwo. Już jednak pierwsze lata istnienia Wolnego Miasta
Gdańska przekonały naocznie wszystkich, że spodziewana współpraca
gdańsko-polska nie ułoży się korzystnie i że Polska musi uniezależnić
się gospodarczo od gdańskiego portu. Powstaje Gdynia jako drugi port
polski i· jej zawrotny rozwój jest najlepszym dowodem, jakie możliwości
stawały przed dawnym portem gdańskim z chwilą odzyska'Ilia przez
Polsk~ dostępu do morza.
Wystarczy porównać globalne obroty portu gdańskiego w r. 1913,
wynoszące około 2 112 tys. ton, z obrotami w latach istnienia Wolnego
Miasta Gdańska. I tak w r. 1927 obrót portu gdańskiego wyniósł prze-
szło 7 897 tys. ton, w dwa lata potem 8 559 tys. ton, a choć obniża się
później do sześciu czy nawet pięciu milionów ton, osiągając w r. 1938
znowu cyfrę 7 127 tys. ton, to należy pamiętać, że w obliczeniach tycb
nie uwzględniono obrotu portowego Gdyni, który w naszych rozważa­
niach doliczyć należy do obrotów portu gdańskiego. W r. 1924 obrotY
Gdyni wyniosły wprawdzie zaledwie 1O OOO ton, w cztery jednak lata
później' (w r. 1928) przekroczyły już 1950 tys. ton, w r. 1933 przekroczyłY
sze8ć milionów ton, w r. 1937 - dziewięć milionów ton, w r. 1938 doszłY
do wysokości 9 173 438 ton.
Uwzględniając więc ruch obu portów razem i p<Jrównując rozwój·
handlu zamorskiego Gdańska z r. 1913 z handlem ostatnich lat przed·
w~jennych, musimy stwierdzić, że .obroty te wzrosły niemal o 700°/o.
Jezeli za~. nawet nie uwzględnimy ruchu portowego Gdyni, to, mirn0
niewątpliwie konkurencyjnego stanowiska portu gdyńskiego, obrotf
handlowe Gdańska podniosły się w tym czasie niemal czterokrotnie.

56
 Nie znał Gdansk takich czasów, w których w miliony ton szły jego
fortowe przeładunki. Takiego wzrostu gospodarczego nie wykazywał
zaden inny port bałtycki w tym okresie. W polskim handlu zagranicz
nyrn od czasu gdy droga morska stała się dominująca, przez Gdańsk
pr~echodziła co trzecia tona towaru. Do portu gdanskiego wchodziło
dziennie po kilkanaście statków.
. Porównania te mówią same za siebie. Są one wyraźnym stwierdze-
~iern tej podstawowej ekonomicznej prawdy, że tak wówczas, jak
1
przed wiekami, Gdańsk był ściśle zależny od gospodarczego związku
z resztą ziem polskich i że jedynie w systemie handlowym po1skim
znaleźć może własny rozwój gospodarczy.
Sześcioletnia niemal zawierucha wojenna ostatnich lat przerwała
rozW:ijający się tak pomyślnie handel gdańskiego portu. Wolne Miasto
~dansk należy już dziś do historycznej przeszłości i tworzy obecnie
Jedynie jeden z etapów tysiącletnich dziejów bałtyckiego portu. Dziś
w szczęśliwie zmienionych warunkach port gdański nie Jest już tylko
:portem użytkowanym przez Państwo Polskie - jest portem polskim,
J~dnyrn z wielu na naszym 500-kilometrowym wybrzeżu. Stają przed
Illrn_ nowe możliwości rozwoju, rozwoju nie krępowanego ani anta-
rm1zrnarni narodowymi, ani konkurencyjnym stanowiskiem innych por-
tw polskich, gdyż wszystkie one razem stanowią już nie wąskie okien-
v, ale wielkie wrota wiodące nową Polskę w szeroki i daleki świat.

---~~-;-..._--;--- -
--- ------------------------
------- ~~~--•-•-•-•aa•~-•-•~~--·-•-•-•-•-•-•-•-•-•-•-•-•

~IĘDZYNARODOWE TARGI GDAŃSKIE

!_O SPÓJNIA WSPÓŁPRACY SEKTORÓW

~ŃSTWOWEGO, SPÓŁDZIELCZEGO I PRYWATNEGO

-.-...---
-----·--------~~---·-·-·-·-· -·-·-·-·-·-· -·-·-·-·-·-·-·-·-·-·
57
 różnej wielkośc~ i fasonów,
Przemysł Lustrzon y
S. E. WAL TER
WARSZAWA-T ARGÓWEK
ulica Naczelnikowsk a Nr 44
l U~ l RA l,
kryształowe

SZYBY WYSTAWOWE
~~~~~ MARBLITY czarne i białe ,
1 zwykłe:

Spółko Dzierżowno Fabryki Chemicz nej

KIJEW SKI, SCHO L TZE i S-ka sp z o. o.
WARSZAWA-PR AGA, ulica Siarczana Nr 6
- PRODUKUJE polewę kaflową - węglan wapnia i sole fosforowe. -

Skludnicu Welerynuryjnu
Spółdzielnio Lekarzy Welerynuryjnych R. P. z odp. udz.
Centrala w WARSZAWIE- Marszałkowska 95
BIAŁYSTOK Warszawska 38
BYDGOSZCZ Śniadeckich
GDAŃSK-Wrzeszcz Roosevelta 10
KATOWICE Jagiellońska25

OOOZIAtY: KIELCE
KRAKÓW
LUBLIN
Hówna 22
Basztowa 22
Krak. Przedmieście 29
ŁÓDŹ Kopernika 22
POZNAŃ Mielżyńskiego 11
RZESZÓW Zamkowa 15
WROCŁAW

Zakup - sprzedaż lekarstw, surowic, szczepionek, środków

dezynfekcyjn ych, narzędzi, ksil\żek i druków weterynaryjny ch.

TECHNIKA LEKARSKA A P A R A T Y ,Io o d rn y !', z tu r. z n e i

WOwórnia nparatów le~ars~ic~ s ł, n C H A w

STETOSK OPY
K I lekar!',kie d,\IIIISZJle

Dr A. KRYSZTOF
Radość k/ Warszawy, ul. Kazimierza Nr 12 ==== Patenty własne.===;:::;

ZnKlAD HGnRMISIRZOWSKI
/{ upno - sprz:,edai -z.nacz.hó w
A. :/{atinows&i filatelist»crn» ch do zbiorów
We i h e r o w o, ul Sobieskiego 276 A. Pęk u Isk i, łódź, ul. Piolrtowsta ,~~

58
 GOSPODARKA MORSKA I HANDEL
ZAGRANICZNY NOWEJ POLSKI
WYPO WIEDZ I CZOŁOWYCH PRZED STAWIC IELI
ŻYCIA GOSP ODAR CZEG O KRAJ U

Przyjmu jemy tutaj jako założenie, że handel zagranic zny jest pod-
stawą funkcji naszej gospoda rki morskie j i oddajem y głos główny
m
naszym realizato rom tych spraw w dobie bieżącej.
Twórca Gdyni i promoto r polskiej polityki morskie j w latach mię­
dzywoje nnych inż. Eugeniu sz Kwiatko wski, na wstępie swej wznowi onej
pracy po drugiej wojnie światowej w charakte rze Delegat a Rządu dla
spraw Wybrzeża autoryta tywnie stwierdził co następuje:
, ,,Obecni e po raz pierwsz y od wielu wieków powstaj e sytuacja ,
ktora potencja lnie zezwala na realizację szeroko zakrojo nego programu
morskie go i to w całkowitej harmon ii ze strukturalną przebudową n:1-
szego gospoda rstwa narodow ego. Istnieją dziś realne podstaw y do
1 decy~o~ anego przekształcenia Polski na państwo morskie , mogące
ł atwie1 1 pełniej stać się zdrowym wielofun kcyjnym organizm em spn-
ecznym i gospoda rczym niż kiedyko lwiek dawniej ". 1)
_W kilka zaś miesięcy później min. Kwiatko wski tak oto sprecyzował
swoJe poglądy na zarysowujący się program morski Rzeczyp ospolite j: 2 )
,,~ealiza cja polityki morskie j w każdym państwie i w każdym
~~troJu sprowad za się w istocie rzeczy do następujących pięciu elemen-
n~r 1:"rzeba posiadać właściwie rozbudo wane i powiązane drogi komu-
;. aq~Jne z zaplecze m, trzeba mieć do dyspozy cji porty handlow e odpo-
rę~dnio usy_tuowane i technicz nie wyposażone, należy posiadać w swym
ist ~ ~zynmk i rozbudo wy i organiza cji własnej floty handlow ej, musi
cy:tiec s~rawny aparat handlow y dostoso wany do możliwości produk-
doJnyc~ _1 rynkowy ch, dynamizujący ustawic znie gospoda rstwo naro-
wł:e 1. Jego handel zewnętrzny, wreszcie musi się skodyfikować cele
sneJ ekspans ji gospoda rczej w systemi e traktató w handlow ych".
I nieco dalej:
Państ Trzeba ~dać sobie sprawę z tego, że formaln e wejście do rodziny
nam. w rnorsk1ch i bałtyckich nakłada na nas wielkie obowiązki i otwiera
właś ~za_nse nieogran iczonyc h rezultató w, o ile tylko nastawi my się
cesu c~~ie do zagadni enia przekaz anego nam w wyniku wielkieg o pro-
storyczn ego we władanie. -
świa't Trzeba sobie koniecz nie zdać sprawę z tego, że 750/o całego handlu
Wojn owego rozgryw a się na szlakach morskic h, opanow anych przed
Wojn~ przez ~aństwa reprezentujące tylko 200/o ludności świata, po
narody z~ledw1e 100/o. One to zgarniają korzyści pozosta wione im przez
~eak tywn e.
1
1 „Buduje
1945 my nową Polskę nad Bałtykiem" - Wyd. Państw. Instytut Wydawn., Warszawa,
9
rok.
~) .. Wczora1·, dz1·ś
i jutro Polski na morzu".

59
 „Trzeba wreszcie zrozunuec, że tak samo fatalne są przejawienia
nieuzasadnionych i złudnych zwykle, odświętnych krasomówczych
ambicji narodowych, jak i brak ambicji wszędzie tam, gdzie ona
jest na miejscu i może przynieść w oparciu o świadomy wysiłek
pracy pozytywne rezultaty. Ileż bowiem wymowy ma fakt, że
przed wojną na całej kuli ziemskiej istniało zaledwie 31 portów
morskich, skoncentrowanych w czterech grupach, które rejestrowały
rocznie obrót towarowy powyżej dziesięciu milionów ton, - każdy.
Z tej cyfry przypadało na porty usytuowane w stronę Oceanu
Atlantyckiego 18, na Morzu Śródziemnym 6, na Oceanie Spokojnym 6,
i na Oceanie Indyjskim 1. W roku 1939 Gdynia była już zupełnie bliska
przyłączenia się do tego zespołu, by otworzyć piąty rozdział dynamizmu
morskiego właśnie na Bałtyku. Po wojnie cyfry ogólnych obrotów
i cyfra wielkich portów światowych bardzo znacznie opadła. Mimo to-
jednak w roku 1947 niewątpliwie zespół portowy Gdańsk-Gdynia zaj-
mie ponownie czołową pozycję na Bałtyku i wejdzie do nielicznej grupy
głównych portów światowych".
Te cele naszej polityki gospodarczo-morskiej uzasadniał równo rok
temu na Zjeździe Organizacyjnym Związku Miast Morskich min. Kwiat-
kowski - są nietylko do osiągnięcia, ale są ponadto niezbędne w imię
najwyższych interesów Państwa.
„Tu bowiem na polskim Bałtyku, na długiej linii łączącej Gdańsk
przez Gdynię ze Szczecinem, istnieje wykuta krwią i pracą Polski, zno-
jem walk historycznych z nawałą krzyżacko-germai1ską, zdetermino-
waną decyzją władz państwowych nowej Polski st a 1 o w a oś około
której pragniemy i możemy obrócić jak na zawiasie strukturę gospo-
darczą naszych ziem o 90 stopni. Tu na morskim ramieniu dźwigni
historycznej możemy podnieść z upadku wojennego kraj, możemy
dźwignąć jego siły, możemy ustalić szacunek innych narodów do naszej.
pracy pokojowej i współpracy gospodarczej. Tu możemy pokusić się
o zaszczepienie w dorzeczu Odry i Wisły nowej, innej cywilizacji,
innego dynamizmu ·życia, innego stosunku człowieka do człowieka, by
w zgodnym rytmie umocnić wszelkie wartości materialne i moralne,
które w przyszłości staną na straży nienaruszalności granic państwa
i wolności narodu polskiego."

,,POLITYKA MORSKA SZEROKIEGO ODDECHU"

Suszność tych założeń jest bezsporna. Stwierdził to ostatnio w ar-
tykule p. t. ,,Polityka morska szerokiego oddechu", zamieszczonym z racji
Święta Morza w Głosie Ludu 3 ) b. minister Stefan Jędrychowski.
,,W okresie rozwoju kapitalizmu przemysłowego Polski - czytam,'
w tym artykule - Polska podzielona pomiędzy zaborców nie mogła pro-
wadzić własnej polityki. Wznowienie prób gospodarowania na morztl
przypada na okres międzywojenny, który brany w całości był okrese!J1
stagnacji i zastoju w rozwoju sił wytwórczych Polskj, okresem upadkl1
!kapitalizmu w Polsce. To też mimo tego, że na odcinku morskim dokO'
- -3~ o s Ludu" z dnia 29 czerwca 1947 r.

60
nano stosunkowo wiele, koncentrując siły i środki na budowie Gdyni,
która jest niezaprzeczalnym dorobkiem ówczesnego okresu na tle ogól·
:?ej martwoty i raczej coiania się gospodarczego, polska polityka
1 gospodarka morska nie mogła się rozwinąć szerzej. Nie pozwalał
na to niedorozwój sił wytwórczych kraju. Dopiero społeczno-gospo­
darcze reformy Polski Ludowej stvrarzając przesłanki '\Vszechstronnego
rozwoju sił wytwórczych założyły zarazem trwałe i mocne podstawy
rozwoju naszej gospodarki morskiej.
„W miarę odbudowy gospodarczej kraju ten fakt będzie się stawał
coraz bardziej oczywisty. Początkowo niewielkie tempo rozwoju naszej
gospodarki morskiej będzie wzrastało z każdym rokiem.
„Ważne jest, aby polska polityka morska dotrzymywała kroku
~ll:i~nionym warunkom i możliwościom gospod~rczym. Nie wystarczy
Juz_zyć tylko przedwojenną tradycją pracy na wąskim wybrzeżu i przed-
Wo.1enną legendą Gdyni. Trzeba zdobyć się na nowy, śmiały wysiłek,
godny nowej demokratycznej Polski.
k . ,,Należy wyciągnąć konsekwencje z tego faktu, że Polska jest dziś
~aJem dwóch dorzeczy i że jej wybrzeże obejmuje ujście dwóch wiel-
~~ch polskich rzek. Już sam ten fakt wzbogaca i komplikuje zarazem pro-
e~atykę morską Polski. Polityka i gospodarka morska Polski Ludowej
~u s i być polityką i gospodarką szerszego oddechu, aby sprostać zada-
niorn odbudowy gospodarczej kraju i rosnących stosunków gospotlar-
C?ych z zagranicą".
~zecz jasna, że owoce tak pojmowanej polityki są widoczne. Zanim
P~zeJ?ziemy do drugiej ćzęści tematu: zagadnienia handlu zagranicznego,
f daJemy głos b. najbliższemu współpracownikowi ~inistra Żeglugi
lll :8ancllu Zagranicznego, obecnemu Wiceministrowi Zeglugi dr. Kazi-
e ierzowi Petrusewiczowi, który w tymże okolicznościowym numerze
e~tra~nego organu Polskiej Partii Robotniczej omówił dotychczasowe
0 1
/ q~n1ęcia naszej powojennej gospodarki i polityki morskiej i zamie-
zenia w tym zakresie na najbliższą przyszłość:
łar1 ,,,;~ stosunku do stanu przedwojennego mamy w roku 1946 w prze·
0
-tUnk~ch około 500/o, zaś połów ryb osiągnął około 1150/o, jeśli chodzi
w s~nuz floty handlowej, to w obecnej chwili wynosi on około 1250/o
osunku do stanu przedwojennego.
tow ,,Nieistl).iejąca w Polsce przed 1939 rokiem gałąź budownictwa okrę­
zas egt. dz~ś rozwija się coraz pomyślniej i ma wszelkie perspektywy
gra~? 0 Jema w przyszłości nie tylko potrzeb krajowych, ale i też ode-
1
.Rów ~ _Pewnej roli w obsłudze międzynarodowej żeglugi morskiej.
Wys niez ~ szkolnictwie zawodowym morskim położyliśmy zręby pod
roz;~?lenie przyszłych kadr polskich pracowników morza. Pomyślny
J wykazują również polskie przedsiębiorstwa maklerskie.
0

sukc„To są - podkreśla Wicemin. Petrusewicz - nasze zasadnicze

nas ~syi Obecnie stoimy przed szeregiem zagadnień, jakie nakłada na
go ny plan gospodarczy na najbliższe trzy lata.
w r~~eśli chodzi o planowane obroty, to: w Szczecinie mamy osiągnąć
towar .u 19 49 przeładunek 5 milionów ton węgla, 1½ miliona innych
ow masowych i około miliona drobnicy, zaś w Gdyni-Gdańsku

61
 mamy przeładować w r. 1949 około 11 milionów ton węgla, około 3,5
miliona ton innych masowych towarów oraz około 2,5 miliona ton
'drobnicy.
„Z ogólnej liczby dźwigów potrzebnych dla Szczecina, oraz Gdyni
i Gdańska, 45 jest już zamówionych w kraju, pozatym szukamy zagranicą
{Czechosłowacja, Anglia, Włochy, Holandia) oferentów, dających jak
najkrótszy czas wykonania, co w powojennym okresie bynajmniej n:e
jest łatwe.
,,Magazy~ów mamy w Gdańsku-Gdyni ponad 150 tys. m kw. Po-
trzebujemy jeszcze ca 100 tys. m kw. Cały szereg nadbrzeży wymaga
dużego remontu, potrzebne też będą duże inwestycje dla odbudowy
i przebudowy falochronów bardzo zniszczonych na skutek działań wo-
jennych.
Z ważnych zadań wymienionych z kolei w tym artykule skupia
uwagę sprawa uruchomienia wolnej strefy w Gdyni i Gdańsku, rozbu-
dowa roli portów, jako ośrodków ruchu tranzytowego dla krajów połu­
dniowej i środkowej Europy, oraz reaktywowanie portu bawełnianego
w Gdyni zarówno dla potrzeb własnego jak i środkowo-europejskich
rynków. Gorzej nieco przedstawia się sprawa rozbudowy floty handlo-
wej ze względu na brak środków. Żegluga - zdaniem wicemin. Petru-
sewicza - może spełnić w gospodarce narodowej z grubsza biorąc, dwa
zadania: jedno - to pośrednictwo w handlu międzynarodowym, drugie
- to pomoc przy narodowej wymianie zamorskiej.
W tym wypadku flota handlowa jest instrumentem pomocniczym
w ekspansji handlowej własnej gospodarki i szuka oparcia o ładunki
krajowe, przede wszystkim w obrotach handlowych własnego kraju ...
,,Ażeby utrzymać procent, 4 ) przynajmniej na przedwojennym po-
ziomie, musimy się starać w miarę możności powiększyć nasze inwe--
stycje w żeglugę morską, przede wszystkim drogą udzielenia prze-
mysłowi krajowemu zamówień na budowę nowych statków, to też w tym
celu, - pragniemy stworzyć w Gdańsku główny ośrodek budownictwa
okrętowego, pozostawiając stoczniom w Gdyni i w Szczecinie rolę ośrod­
ków remontowych.
„W końcu należy jeszcze podkreślić że: w zakresie rybołówstwa
morskiego dążymy do stworzenia 2 podstawowych baz rybołówstwa
dalekomorskiego w Szczecinie, Gdyni i Gdańsku" i staramy się zasiedlić
całe wybrzeże rybakami przybrzeżnymi.
Mając naszkicowany wyżej obraz możliwości rozwojowych gospo-
darki narodowej Polski Ludowej, przytaczamy tu in extenso niezmiernie
ciekawą publikację podsekretarza stanu do spraw handlu zagranicznego
w naszym Ministerstwie Przemysłu i Handlu, dra Ludwika Grossf elda p. t.

LINIE ROZWOJOWE HANDLU ZAGRANICZNEGO

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
ogłoszoną w wydawnictwie, poświęconym Wystawie - Przemysł ZieJll
~dzyskcl!lych, zorganizowanej w Warszawie w okresie poprzedzającyJll
Pierwsze Międzynarodowe Targi Gdańskie.
4) W· udziale bandery polskiej przy przewozie towar6w

62
 Według autorytatywnej wypowiedzi wicemin. Grossfelda:
„Polska jest krajem niedoinwestowanym, co w sposób najbardziej
syntetyczny określa się faktem, że wartość produkcji wszelkiego rodzaju
w przeliczeniu na głowę ludności wyniosła u nas w r. 1929 - 610 zł,
podczas gdy w krajach stojących na wysokim poziomie gospodarki kapi-
talistycznej liczba ta wyniosła 2 490 zł. Okoliczność ta wskazuje, że
zarówno z punktu widzenia polskiej polityki gospodarczej, jak z punktu
gospodarki światowej, bilans handlowy Rzeczypospolitej winien być
pasywny, a mianowicie winien zawierać pasywne pozycje importu inwe-·
stycyjnego pokrywane dopływem kredytów zagranicznych. Pozatym Pol„
~k~ jest krajem bodaj najbardziej zniszczonym przez wojnę, zniszczenia
JeJ a więc i potrzeba odbudowy mierzą się kwotą 100 miliardów zł przed-
wojennych. Przeto co najmniej w pierwszym okresie powojennym prze-
wyżka importu nad eksportem obejmować musi również żywność i arty-
kuły konsumcyjne. Zgodnie z powyższym trzyletni plan odbudowy
,przewiduje następujące ukształtowanie handlu zagranicznego (mil. dol.).
1947 1948 1949
Import 510 665 775
w tym żywnosc 139 20 10
surowce, materiały pomocnicze 223 300 350
artykuły inwestycyjne 148 345 415
Eksport 298 400 485
w tym węgiel 200 280 350
Saldo: 212 265 - 290

Min. Grossfeld konkluduje:

,,Pokrycie pasywnego salda bilansu handlowego osiągnięte będzie,
-~~ecz prosta, przez dopływ kapitałów zagranicznych. W znacznym stop-
niu odbywa się to przy pomocy powszechnie znanych urządzeń między- .
parodowych, dla tych celów właśnie stworzonych, jak Międzynarodowy
. ~nd usz Monetarny oraz Bank Odbudowy i Rekonstrukcji. Zauważyć
{e nak warto, że zamierzenia inwestycyjne Rzeczypospolitej w stosunko-
/0 skr_omnym procencie finansować zamierzamy przy pomocy pożyczek
i~gramcz_nych. Pilniejsza analiza podanej wyżej tabeli wskazuje, że
W~ort me inwestycyjny tylko w roku 1947 ma przewyższać eksport.
pe atach następnych zamierzamy już z tych obrotów bieżących osiągać
19 ;ną przewyżkę eksportu, wynoszącą w roku 1948 - 80, a w roku
tra - _125 mil. dolarów, a przeznaczoną na finansowanie kosztów
nsportow i innych usług oraz na zapoczątkowanie obsługi długów.
rnu 81.W, r. 1947 przewyżka owa nie występuje jedynie dlatego, iż trwać
Jeszcze dosyć duży import artykułów spożywczych.
neg;,Zasa~y. podobne przyświecały również polityce handlu zagr_ani;z-
finan w mimonych latach 1945-1946. Międzynarodowy ruch kap1tałow
a pr sowych nie został jeszcze wówczas uruchomiony w szerszej mierze,
prze~YfaJmnie) nie korzystała z niego Polska. Rolę dopływów kapitałów
a J.ę Y speCJalne urządzenia gospodarcze Zjednoczonych Narodów,
w 19~~nowicie przede wszystkim U. N. R. R., której przywóz wyniós_ł
roku 306 mil. dolarów. W imporcie tym dominowały artykuły

63
spożywcze, aczkolwiek czyniono z naszej strony znaczne wysiłki, aby
zmieścić w nim rownież możliwie poważne pozycje inwestycyjne.
,,Charakter obrotów towarowych z zagranicą innych aniżeli odby-
wające się w systemie UNRR-y wyznaczony został przez fakt unierucho-
mienia ruchu kapitałów międzynarodowych.
,,Okoliczność ta zmusiła nas do zawierania umów kontyngentowo-
clearingowych, będących w gruncie rzeczy wymianą towaru za towar.
bilansującą się w stosunku do każdego z krajów. Podobnych układów
kontyngentowo-clearingowych zawarliśmy 19, włączając w nie nieomal
wszystkie kraje Europy kontynentalnej. Osiągnięte rozmiary obrotów
wyniosły w r. 1946 - 138,8 mil. dol. po stronie importu, i 125,9 mil. dola-
rów po stronie eksportu.
„W liczbach tych zawierają się również obroty handlowe nieobjęte
umowami clearingowymi, a mianowicie rbżne drobne transakcje kom-
pensacyjne oraz przewóz za dewizy, uzyskiwane w drodze układów
kredytowo-towarowych, zawartych z niektórymi krajami.
Te obroty poza clearingowe przejawiają w ostatnich miesiącach
dosyć żywy rozwój i można przypuszczać, że będą one rosły nad.al,
zwłaszcza w miarę zacieśnienia stosunków handlowych z Wielką Bry-
tanią, Stanami Zjednoczonymi i niektórymi krajami zaoceanicznymi.

,,Zauważyć bowiem należy, iż znaczne potrzeby importowe Rzeczy-

pospolitej i jej naturalna tendencja do posiadania biernego salda bilansu
handlowego, skłaniają nas do traktowania umów clearingowych jako
pewnego rodzaju malum nacessarium, wynikającego nie tyle z naszej
woli, co z układów stosunków na międzynarodowym ringu finansowym.
Skoro bowiem posiadać pragniemy niezrównoważony bilans handlowy
w jego całości, to nie możemy dążyć do zrównoważonego bilansu han-
dlowego z poszczególnymi krajami.
„Uwagi powyższe wiążą się najczęściej z generalną charakterystyką
naszej struktury gospodarczej, zaznaczoną przez trzyletni plan odbu-
dowy. W myśl planu tego Polska z zupełną stanowczością odcina się
od idei stworzenia gospodarstwa samowystarczalnego, uniezależnionego
od stosunków gospodarczych z resztą świata i podtrzymującego możliwie
najmniejszą wymianę towarów.

„Wręcz przeciwnie plan odbudowy w sposób najbardziej świadomy

rezygnuje z uruchomienia takich działów produkcji, które wymagałyby
znacznych nakładów kapitałowych i dopiero w dalszej konsekwencji
przyczyniły się do wzrostu wydajności stopy życiowej człowieka. Po-
trzeby tego rodzaju zamierzamy pokrywać importem. Z drugiej strony
·nasz plan odbudowy przewiduje rozbudowę ponad potrzeby wewnętrzne
takich działów produkcji, które posiadają u nas doskonałe warunki natu-
xalne i dają produkt pożądany na rynkach międzynarodowych.
„Innymi słowy nasz plan inwestycyjny z dużą dokładnością nazwany
być może planem coraz intensywniejszego włączania Rzeczypospolitej
W, gospodarkę światową zarówno na odcinku obrotu towarowego jak
obrotu kapitałowego. Jest to naturalną i konieczną konsekwencją
zasadniczych założeń planu odbudowy, stawiających sobie za cel
_naczelny - podniesienie stopy życiowej człowieka.

64
 . . ,,Ten właśnie cel jest konieczny w kraju, w którym zniszczenia
ilosciowe i jakościowe ludności były tak ogromne, iż objęły około 20°/o
c~łej ludności, koncentrując się na klasach przodowniczych. Podnie-
si_enie natomiast stopy życioyvej człowieka iść' musi w parze z podniesie-
nie1:1 wydajności jego pracy, tj. uruchomieniem tych działów produkcji,
gdzie przy stosunkowo najmniejszym nakładzie kapitałowym, wydajność
owa będzie największa.
„Że cel ten jest już realizowany obecnie, wskazują rozmiary
n_aszego handlu zagranicznego. Import i eksport w roku 1946 zamknął
się kwotą 138,8 wzgl. 125,9 mil. dol. bez UNRRA, podczas gdy w ostatnich
latach przedwojennych liczby te wyniosły ok. ¼,. miliarda dolarów.
,,~iczby przewidziane w trzyletnim planie odbudowy dla lat 1947,
~ 48 ~ ~9 dają obroty parokrotnie przewyższające normę przedwojenną.
c_eniaJąc rozmiary obrotów towarowych z zagranicą (zarówno osią­
gnięte, jak postulowane) pod innym kątem widzenia, a mianowicie
; I:> 0 równaniu z procesami gospodarczymi, zachodzącymi wewnątrz
raJu, otrzymujemy obraz podobny. Mianowicie ogólna suma dochodu
społecznego ma być 160/o wyższa niż przed wojną, podczas gdy import
po uwzględnieniu ruchu cen ma wzrosnąć dwukrotnie.
w ,,Wykonanie ambitnych zamierzeń planu odbudowy jest możliwe
t bar?~o znacznym stopniu dzięki Ziemiom Odzyskanym. Nie tylko dla-
cego, IZ na Ziemiach tych mimo ogromnego ich zniszczenia zastaliśmy
s:nne wa_rsztaty przemysłowe, wyrównywujące w pewnym stopniu
d rat):'_ WoJenne i umożliwiające szybkie uruchomienie znacznej pro-
kuk_CJI. Również dlatego, że Polska przedwojenna była przeludnionym
c;a~em w sensie gospodarczym, mającym ok. 9 OOO OOO ludności rolni-
du~' zbę?Dej z gospodarczego punktu widzenia, a tym samym bezpro-
pr tywme konsumującej część dochodu społecznego, która powinna być
Zazeznac_zona na inwestycje. Przenoszenie się tej ludności na Ziemie
ni chod~i~ - mające przed wojną zagęszczenie ludności rolniczej znacz-
Poe mnieJsze niż w Polsce - przerywa ów circulus vitiosus w jakim
za 12 ~ st ~wał_a Polska gospodarka przedwojenna: jałowych konsumentów
in;ienia ~1ę na producentów, stwarza podłoże dla zdrowych procesów
'iia ef tycyJnych, a doraźnie oznacza zwiększenie produkcji obliczonej
i ur g owę _ludności. Fakt ten, że na Ziemiach Zachodnich obejmujemy
dukU~hami~my warsztaty pracy, również w takich działach, których pro-
·i]~
.cłu moz: przekraczać będzie nasze potrzeby wewnętrzne, co powo-
Pl~n' ze mozemy tym łatwiej rę_alizować wspomniane wyżej zamierzenia
w gu odbudowy, oparte na intensywnym włączaniu Rzeczypospolitej
ospodarkę światową.
dar/rzytoc~one tutaj wypowiedzi, fakty, cyfry dają pełny obraz gospo-
któr~ ~or~kiej i linii rozwojowych handlu zagranicznego Nowej Polski,
sadni c . niewątpliwie, choć narazie w skromnej skali faktycznym uza-
peniem będą pierwsze Międzynarodowe Targi Gdańskie.
w art rezes Rady Nadzorczej M. T. G. Wojewoda Gdański inż. Zrałek
9 czeikule swym na ten temat zamieszczonym w „Głosie Ludu" z dnia
M·ca r. b. stwierdził:
kaw~- ~ędzynarodowe Targi Gdańskie stały się punktem wyJscia cie-
Ustr0]0 1 zasadniczej dyskusji, wkraczającej w dziedzinę problematyki
Wo-gospodarczej.

65
 „Nie mając możności przyłączenia się do niej i rozwinięcia tego
zagadnienia w ramach artykułu, mówmy tylko o dniu dzisiejszym,
mówmy o targach na dziś i o targach na jutro. Zagadnienie „mam do
sprzedania" i „chcę kupić" w gospodarce _międzynarodowej może być
rozwiązane różnymi sposobami. Niemniej jednak wydaje się jednym
z najbardziej celowych, najprostszych i najskuteczniejszych - zetknąć
ze sobą w umówionym miejscu i czasie tych wszystkich, którzy chcąc
uniknąć całej drabiny pośredników, zwiększają przez to korzyści za-
równo nabywcy jak i producenta.
„Miejsce Targów - ośrodek tej inicjatywy staje się miejscem
specjalnego zainteresowania społeczeństwa, państwa i zagranicy -
odbijającego się w znacznym stopniu na rozbudowie i dochodowości
miasta. Stąd jest zrozumiałe dążenie miasta - posiadającego odpowie-
dnie warunki - do stania się tym ośrodkiem. Zetknięcie takie daje
poza tym dodatkowe korzyści. Może być bowiem zarazem miejscem,.
gdzie budzą się słuszne, gospodarcze inicjatywy w kierunku rozwoju,
lub ograniczenia tej czy innej gałęzi produkcji. Ma wtedy niewątpliwy
wpływ zależnie od zasięgu i skali targów na planowanie i koordynację
produkcji międzynarodowej.
"Na szlakach wymiany międzynarodowej nie ma drugiego miasta
w Polsce, które posiadałoby lepsze naturalne możHwośd stania się
takim ośrodkiem - jak Gdańsk!

MIĘDZYNARODOWE TARGI GDAŃSKIE

TO PLATFORMA EKONOMICZNEGO
I KULTURALNEGO ZBLIŻENIA NARODÓW

66
 ,,
• I

- ZAROWKI
SPRZET RADIOWY
.
ELEKTROMEDYCYNA
PRZYRZĄDY POMIAROWE
TELEFONIA WIELOKROTNA ·

I
CEWKI PLJPINA

PRZEDSTAWICIELSTWO FIRMY PH IL IPS

W POLSCE - WARSZAWA, HOTEL BRISTOL
POKÓJ , 436 - TELEFON 8.73.93
I
...._,___
-------- - - - - - - - - =
W- 9
 I

ZWIĄZEK GOSPODARCZY SPÓLDZIELNI R.P.

CENl7RALA
WARSZAWA - ULICA CiRAZYNY NR 13 i 22
'

WYDZIAŁ HANDLU ZACiR!\NICZNE(iO

WARSZAW A - VLICA MOKOTOWSKA NR 61

P O S I A D A:
111 ZAKŁADÓW WYTWóHCZYCII
179 l\IŁ YNó \V
8 l\1AKAHONIAHNI
I KASZAilN IĘ

PRODUKUJE W SWOICH ZAKLADACH:

CUKRY - CZEKOLADY - IIEBBATNIKI - PIERNIKI
SOK I - Dż E 1'I Y - l\1 A H l\1 EL A D,Y - SU I{ ó W K I
OWOCOWE-KONSERWY RYBNE-OWOCOWE
WARZYWNESRODKI ODŻYWCZE
KAWY ZBOŻOWE - PIWO
l\lUSZTAHDY - OCET - HERBATY
ZIOŁOWE - SZCZOTKI i INNE ARTYKUŁY
GOSPODAHSTW A DOl\IOWEGO-WYHOBY
WIKLINIAHSKIE (KOSZYKI - l\IEBLE) i INNE

.w - 10
 (

THE ECONOMIC UNION OF CO - OPERATIVE

SOCIETIES OF .THE POLISH REPUBLIC
'
HEAD -OFF ICE
WARSZA WA - 13, 22 c,RAŻYNA ST.

fOREl(JN TRADE DEPARTA MENT

W ARS ZA W A - 61 MOl<OTOW Sl<A ST.

O W N S:
111 PH<)DlJCING ESTABLISH~IENTS
179 MILLS '
8 ~lACAHONI FACTOHIES
1 GHOATS FACTOHY .

PRODUCES IN ITS FACTORIES:

S\\ EETS - CIIOCOLATE S- BISCUITS-C ll\CEHBHEA D -JlllCES
JA AJ S - AJA B \I'ELA DE - FH UJT EXTHACTS - FJSl.f
CONSEHVES - TINNED FH UJTS - TJNNED
\'EC E'l'ABl,ES- NOUHISI I ING HE~I EDIES- COHN
COFFEE - BEtm - :MlJSTAHDS - VJNEGAH - flEHB
TEAS - ' BHUSHES AND OTll EH JIOUSE-KEEPINC
Al{TfCLES- OSIEH PHODuCTS (BASKETS - FUHNITUHE) ETC.

W - 11
 ,,
PANSTWOWA CENTRALA HANDLOWA
. . . . . . .,.,. •• .,.,. . . . . . ,........-A ........... .,.,. ....... ,.. ... ........... ~ .. '
·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-
~y· ~······-··

ZARZĄD GI.ÓWNY w WARSZAWIE, PIUSA XI Nr 66

TELEFONY: CENTRALA 89-200, 89-201, 89-202
J>• C. URUCHAMIA W ROKU BIEŻĄCYM NA TERENIE POLSKI
II. 70 POWSZECHNYCH DOMÓW TOWAROWYCH
I'

PROWADZI SKUP ZIEMIOPŁODÓW

I

ZAOPATRUJE KUPIECTWO DETALICZNE

ROZPROWADZA MIĘDZY KO N S U MY I

DOSTARCZA DLA $WIATA PRACY

'
ARTYKUŁY PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO

AR TYK UŁ Y KOL O NI ALNE I ZARGRANICZNE

ARTYKUŁY PRZEMYSŁU PAŃSTWOWEGO
ł

PRZEZ
14 ODDZIAŁÓW WOJEWÓDZKICH - (miasta wojewódzkie)
22 ODDZIAŁY REJONOWE - (miasta gospodć1rczo rozwinięte)

150 AGENTUR - (miasta powiatowe)

y \
POWSZECHNE DOMY TOWAROWE

rl, liu -- WALCZY ZE SPEKULACJĄ!

P
~·~·~~· -
JEST POŚREDNIKIEM MIĘDZY MIASTEM I WSIĄ!
DOCIERA PO PRZEZ SIEĆ SWOICH PLACÓWEK DO
NAJODLEGLEJSZYCH MIEJSCOWOŚCI W POLSCE !
~ l

W - 12
 f}
'
.
;:;,
,/

LA FOIRE INTERNATIONALE DE DANSK

est organisee par la Pologne oemocratique, pays qui est en train
de se reconstruire des ruines et des devastations dues a l'occupatio11
hitlerienne, a l'embouchure de la Vistule dans la mer Baltique sur
l'ancienne route, .,d'ambre jaune", route liant le sud au nord. Mais,
helas, la ville de Gdańsk completement detruite par Ies operations
de guerre, n'est pas capable de recevoir de nombreux exposants et
visiteurs etrangers. C'est 'pourquoi la Foire aura lieu a Gdynia et
a Sopot. La ville de Gdynia, vif temoignage de vitalite et d'energie
creatrice de la nation polonaise, ainsi que la ville de Sopot, perle
des bains baltiques, forment avec Gdansk historique un organisme
integral dans le sens economique. L'ensemble de ces villes maritimes
est aujourd'hui le centre principal de la navigation et du commerce
international dans Ie bassin dl} la mer Baltique. L'ancien Gdansk
et Gdynia d'aujourd'hui ont gagne leur importance grace aux qualites
de ses ports, a Ieur situation geographique, a la parfaite liaison avec
les bases de ·!'industrie polonaise.
Par les offorts du peuple polonais nous restituons les magnifiqucs
traditions mercantiles de Gdansk d'autrefois, dont le 950-eme anni -
versaire de fondation sera celebre pendant la duree de la Foire
Durement eprouvee par la guerre et l'occupation hitlerienne, la Pologne
se releve plus rapidement qu'on ne le crolt. Ayant recouvre toute
la Silesie et grace aux efforts des ouvriers polonais qui travaillent
d'arrache-pied, la Pologne est prete a la concurrence avec Ies nations
epargnees par la guerre.
La Foire Internationalę de Gdansk va montrer au monde nos standards
d'exportation. En organisant la Foire, la Po.1ogne est decidee d'entrcr
sur les marches internationaux pour y participer aux echanges qui ,
le leur part, vont contriburer a stabiliser Ies rapports entre }es nations ,
accelerer le proces de reconstruction, consolider la paix et lever le
niveau de la vie.
JJ,eMOKp8THlłeCKaH noJihUia, Bo:ipa)l{J1alOIU8HCH H3 neneJIHIU H pa3Ba,1Hll
110CJ1e rHTJiepoBcKoro 11a111ecnrnn, yCTpa1rnae1 n €TOM ro.1ly nepBhlC
Me>l{JlyHapomu,,e Toprn - B1,1cTaBKY B .f11aHbCKe, B ropo.ne - uopTc
n ycn,c HHCJlbl Ha .1lpeB11CM .5hnaplłOM ny1H•. coe.nHIIHIOlllHM 10r
C cenepoM. Ho pa:1py1LICIIHbl~ B0CllllblMH nelłcrnHHMH ropo.n f.1l8IlbCK
IIC M0)l{eT K C0>K8JICIIHIO crue npHlłf!Tb ncex ylJaCTIIHK0B Topron
I! MII0f0 1IHCJICllllhlX nocenneJieti. Ilo:noMy B 3T0M ro.ny M. r.Toprn
C0CT0HTCH B cocem1eł\ r.n1,me, K0TopaH HBJIHeTCH rop.noCTblO Mopc1rnx
JlOCTH>KCIIHłł 11.onoemrnł\ IloJibWH, H B ConoTe, npcKpaCH0M KypopTe
Iła 6cpery Mopn. •
2:lTH ropo.!la BMCCTe C f .llaHbCK0M 06pa3y10T o.nnn X03Hl1cTBCIIIJl,lii
K0MTTJICKC, K0TOpI,Jfł 6JiarOJl3pH CB0CMy Bbir0Jl.ll0MY rcorpacp1111eCKOMy
H0JI0>KCllHIO, xopomctł CBH3H C Bl,IC0K0 np0MbllllJICIJllblMlł pat'loHaMJI
OoJihlllH H 6011bmotł 11ponycK11oł\ cnoco611ocrn nopT0BbIX coopy-
>KCHHlł, HBJIHCTCH cero.nim fJl8BHl,IM llCHTp0M 11anttraUHH H MC>KJiy-
11apon11oti 10proBJIH n 6aJirntlcKoM 6accel:\ne.
flOJJhCKH!'! napo.n B03JJO)KJJ.8CT CJl8Blłl,IC Topronue TpaJJ.HUHH JJ.pennero
r.11.a11bcKa, 950-.rrernmi ro!lom1uma i<otoporo 11e1laBHo npa3JllloBaJian,.
Xorn 8 CTpaue BCIOJl.y Cllle flHJl.llhl CJICJI],I B0Clllll,IX pa3pywe11nii,
110 6Jiaro.llapH 80.lRpatllCIIHIO IlOJlbUIC CttJJe3HH H HanpH>KeHH0My
Tpy.ny ll0JlhCl{0J"O po60 11ero, Mbl B C0CT0HIIHH copCBII0B8TbCH co
CTpaHaMH, K0TO()hlC ne 61,1nH 110.llBE'p>Kell!,J napnapCKo!\ HCMCllf(Oli
0KKynann~. Mem;1y1rnpo,111,1,1e f'mtllhCKHC Toprn II0Ka>KyT BCCMy
~mpy 80.lM0>KII0CTH 11amero 3KC110pTa.
Mbl HX C03)laeM C pe111CIIHCM e1ue npotmee JaKpCnHTh 11a111H 1103Hllllll
Ha Mllf)0BhlX pblllKaX C61,ITa H B MC}ł{Jlynap0Jlll0M TOBapoo6Melle.
3TO 6yJ1eT co.nełłcrnonaTb c6J1H}l(Cł!HIO Hap0ll0B, yc1<0pHT B0CTa·
II0BJICIIHe pa3pyme1111aro X03HilCTBa, yKpenHT MHp H yBCJUitnn
6,1arococ1omme 11apo.ru11,1x Mace.
Dr WANDA GÓRKOWA

WCZORAJ DZIS I JUTRO GDYNI

Tempo budowy Gdyni ogólnie ocenione zostało, jako najsilniejszy ·
Wyraz polskiego dynamizmu morskiego, który mierząc siły na zamiary-
I?rzedsięwziął dzieło, wymagające normalnie kilkudziesięciu lat wytę­
Zonej pracy.
, Dynamizm ten, podniecony rodzącym się w narodzie entuzjazmem.
ala spraw morskich, dokonał dzieła tego w rekordowym czasie kilku-
n~stu lat. Nie bez wpływu na imponujący rozwój Gdyni była szowi-·
nistyczna polityka powersalskiego Gdańska, która swym antypolskim
~astawieniem, w niemałej mierze, przyczyniła się do naszego morskiego ·
1 Portowego usamodzielnienia się.
Gdy Polska po pierwszej wojnie europejskiej uzyskała dostęp do
:11°~za w postaci połowicznie oddanego do jej użytku portu gdańskiego
~ nikłego obok skrawka wybrzeża, już bardzo szybko zorientowano się,
ze_ to, znajdujące 1 się w obcej i wrogiej Polsce administracji państwowej,
rni~s_to portowe nie może stanowić w żadnym wypadku bazy dla pol--
tkieJ marynarki wojennej. Postanowiono więc stworzyć bazę tę o kil-
anaście kilometrów dalej na terenie wioski kaszubskiej, gdzie już.
w 1921 r. rozpoczęto budowę małego portu wojennego.
:d Po niedługim jednak czasie okazało się, że port gdański również nie·
a możliwości wprowadzenia w życie postulatów polskiej polityki
rnorskiej na szerszą skalę, że samo włączenie W. Miasta w polski obszar
celny nie stwarza odpowiednich warunków do pełnego i należytego·
wy~orzystania naszego dostępu dg_ morza. Zarząd W. Miasta bowiem,
~~aJdujący s~ę w rę~ach se:1atu_ gda~ski~go, u_zależnionego ?d Rzeszy, ,
) sponował srodkam1 ogramczaJącym1 z JedneJ strony rozwoJ portu do
Po~iomu niezagrażającego konkurencją portom niemieckim, z drugief
~=s ~trony , frieśniającymi rozw?j handlu i pr~emysł1:1 po~skiego ;1a ,
. renie Gdanska w ramy warunkow dla bogacema się Jedynie kupcow ·
1
ludności gdańskiej, drogą szykan ograniczających akcję osiedleńczą,
nabywanie nieruchomości i tworzenie warsztatów pracy przez żywioł.
Polski,
do RealizacJa polskiej polityki morskiej dą~ącej w pier~szym rzędzie
le _stworzema samodzielnego handlu m~:sk1_ego: następ~ue ~o ":Yzv-:o-
nia morza bałtyckiego z pod hegemonu w1elk1ch portow mem1eck1ch
rnorza Północnego Hamburga i Bremy, musiała znaleźć własny aparat
: Post?ci własnego portu uniezależnionego od hamulców wrogich
Pływ~w nielojalnego wspólnika.
b d Wowczas plan małego portu wojennego przeobraził się w projekt.
u owy handlowego portu morskiego.
ga Budowany według najnowocześniejszych metod, wyposażony w ma-
ró \Yny i urządzenia przeładunkowe najnowszych typów, port gdyński"·
w;s 2 rok~ na rok z rekordową szy~kością, tak, że ju_ż w roku 1937'
unął się na czc,ło wszystkich portow Morza Bałtyckiego.

67
 Rosnący ruch statków najlepiej iiustruje szybki rozwój Gdyni,
którą wiązało 47 linii regularnych, przewożących pasażerów i towary
pomiędzy Gdynią a portami całego świata.

Ruch statków w Gdyni na wejściu wyjściu

Lata Ilość NRT Lata Ilość NRT

1923 6 10 ooo 193?. 7 214 5 671 ooo
1928 1 108 1 958 ooo 1938 12 990 13 012 161
Statki te reprezentowały bandery 28 krajów.
Wzrost ruchu statków z•niązany był z rosnącymi obrotami towa-
rowymi:
Lata Ogółem Przywóz Wywóz
ton ton ton
1924 10 167 981 9 186
1928 1 957 769 192 711 l 765 058
1932 5 19--1288 432 888 4 761 400
1938 9 173 438 1526536 7 646 902
Wymiana towarowa przez port gdyński z portami wszystkich części
świata wyzwoliła morski handel polski od pośrednictwa portów nie-
mieckich Morza Północnego, dzięki czemu rozpoczął się import suroi,,v-
,ców takich, jak rośliny oleiste, ryż, bawełna, wełna, skóry surowe oraz
-owoce południowe bezpośrednio z krajów ich pochodzenia.
W związku z tym powstały w Gdyni zakłady przetwórcze, jale
łuszczarnia ryżu i olejarnia, oraz instytucje jak arbitraż bawełny, ar-
bitraż dla skór, aukcje owocowe itp. Gdynia stała się,. nie tylko miejscem
przeładunku, lecz również morskim ośrodkiem handlowym i punktem
rozdzielczym. tak dla własnego, jak i zagranicznego zaplecza.
Równolegle z rozwojem portu, a zwłaszcza rozbudową przemysłów
portowych i wyżej wspomnianych instytucji, rozbudowywało się z równą
'f:izybkością miasto Gdynia.
W roku 1925 ogólna powierzchnia Gdyni wynosiła 638 ha. Rozwój
1 miasta dyktował potrzebę przyłączania nowych terenów, w następstwie
czego Gdynia już w r. 1935 ilością obszaru 6 582 ha zajęła pod względem
:-vvielkości szóste miejsce wśród miast polskich.
Od chwili przystąpienia do budowy portu rozpoczął się silny napły,\r
· ludności. Dojrzewała myśl morska. Ze wszystkich stron kraju garnęła
~się, zwłaszcza młodzież, do nowej dotąd w Polsce nieznanej pracy.

Rozwój ludności Gdyni od r. 1921-1938

-Lata Ludność Lata Ludność Lata Ludność
w tys. w tys.
w tys.
1921 1,3 1933 48 1936 102
-1930 25 1935 7S-) 1938 117
W następstwie ogromnego napływu ludności do Gdyni rozwijał się
bardzo intensywnie ruch budowlany, tak, że od r. 1921-1937 powstało
•) Po przył4czeniu Orłowa i Cisowej.

68
przeszło 8 OOO budynków . Rozkwitł też handel, przemysł i rzemiosło. .
Wzrastała liczba banków, co najwymowniej świadczy o rozwoju gospo-
darczym miasta portowego.
Rozwijała się komunikacja, szkolnictwo. W r. 1930 przeniesiona;
została Państwowa Szkoła Morska z Tczewa do Gdyni. Tutaj też od
r. 1931 była siedziba Instytutu Bałtyckiego, poświęconego naukowym
badaniom gospodarczych problemów regionu bałtyckiego i Pomorza.
Miasto zakwitło ruchem i imponującym tempem życia i pracy, pro--
mieniując w głąb kraju nowymi wartościami, czerpanymi z szerokiego
oduechu morskich problemów.

G ~ajazd niemiecki w brutalny sposób przerwał ten świetny rozwóf

dyn1. Niemcy objąwszy port w swe posiadanie zniszczyli przede~
Ws~ystkim jego urządzenia, przez to, że przeistoczyli port handlowy na
w_o~~nny, przerabiając magazyny i chłodnie na wytwórnie broni i amu- -
nicJi, na arsenały i obozy, budynki administracyjne na szpitale i ko-
~~aq,~. Ludność polska została wysiedlona i albo wywieziona do obozów·
c ie~ieckich albo rozstrzeliwana na miejscu. Miasto zaludnione Niem-
n~rni, przeważnie przesiedlonymi z krajów bałtyckich jak Łotwa i Esto--
k~a, ze zmienionymi nazvrami ulic , przybrało charakter miasta niemiec--
iego.
w \Y, chwili klęski wycofujący się okupant zdążył jeszcze przepra-
wad~ic. świadomą akcję zrujnowania portu gdyńskiego przez zamino-
rn.!nie Je~o wód, wysadzenie w pow.ietrze falochronów, zbombardowan~e
we 9.~~Ynow, zdruzgotanie urządzen przeładunkowych, zakorkowame-
Jscia portowego wrakami zatopionych statków. Wysadzenie w po--

69
 wietrze wiaduktu, łączącego port z miastem, odcięło dojazd do terenów
::portowych. Miasta jednak nie zdążyli zniszczyć. TylKo nieznaczna
,stosunkowo ilość wypalonych domów świadczyła o przejściu niszczy-
•cielskiego najazdu.
\A/ładze polskie objąwszy na wiosnę 1945 r. wybrzeże, przystąpiły
przede wszystkim do odbudowy portu. Dzięki energicznej akcji tej od-
-budowy, już w sierpniu 1945 r. zaczęły ZdWijać do portu gdyńskiego
-pierwsze statki UNRRA, a rok 1945 zakończony został sumą 563 346 ton •
,obrotów towarowych i ruchem 907 statków o pojemności 746 090 NRT.
W r. 1946 przeszło przez port gdyński 4 890 statków o pojemności
.4 659 321 NRT. Obroty towarowe wyniosły 3 743 203 ton, z czego na
-przywóz przypadło 1 426 891 ton, na wywóz 2 316 313 ton.
W roku bieżącym katastrofalna zima, która spowodowała zamar-
· znięcie Bałtyku, zahamowała rozwój ruchu. Za to w maju br. przełado­
wano ca. milion ton, a w czerwcu ponad 1 100 tysięcy ton, czym pobile
:. zostały wszystkie dotychczasowe rekordy wojenne i osiągnięte 69'1/d
· przeciętnych miesięcznych obrotów r. 1938. Ruch statków w ilości
o .556 jednostek o pojemn. 549 198 NRT w maju br. przedstawia ok. 50°/o
' przeciętnego miesięcznego tonażu r. 1938.

Równocześnie z odżywaniem portu zaczęło się budzić z martwoty

·miasto. Zaludniać je zaczęli częściowo powracający dawni mieszkańcy
~Gdyni, częściowo nowi przybysze ze wschodnich kresów Polski. Już
1po krótkim czasie zatętniła Gdynia dawnym życiem. W r. 1946 stan
~zaludnienia doszedł do 79 tys., obecnie zaś przedstawia się mniej więcej
w wysokości 102 268.
Zremontowano domy, odżyła znów Szkoła Morska i szkolnictwo
powszechne. Gdynia znów stoi u wrót nowych perspektyw rozwoiu,
Odradzają się dawne ośrodki pracy. Szereg firm usług portowych osie-
;dliło się znów w Gdyni. Rozwija się świetnie przetwórczy przemysł
'rybny. Rozpoczął się już przywóz bawełny i projektuje się znów otwo-
-rzenie jej arbitrazu.
Gdynia pulsuje intensywnym życiem gospodarczym i kulturalnym,
·wyrazem tego ostatniego jest stały teatr Wybrzeża, mający tu swą
· siedzibę.
Komunikacja miejska i dalsza, łącząca Gdynię z różnymi ośrodkami.
odbywa się nie tylko za pomocą kolei i autobusów, jak przed wojną, lecz
-również za pomocą trolleybusów, wprowadzonych po raz pierwszy po
wojnie.
Odradzająca się Gdynia jest miastem młodym i ma przed sobą daleko
idące możliwości rozwoju.
W projektowanym podziale pracy pomiędzy porty przewidziane
jest dla Gdyni specjalizowanie się w przeładunku drobnicy i w ruchtl
·pasażerskim.
Już na konferencji naukowej Komisji Morskiej Instytutu Bałtyc­
kiego na temat specjalizacji portów, odbytej przed rokiem w Bydgoszczy,
·z udziałem Ministra Żeglugi oraz przedstawicieli innych resortowych
ministerstw i poszczególnych sfer zainteresowanych, sprecyzowana zo-
:stała rola Gdyni jako jednego z członków kompleksu portowego

70
Gdańsk-Gdynia w następujących słowach: ,,Gdynia - dzięki szybkiej
odbudowie magazynów i lekkich urządzeń przeładunkowych winna
obsługiwać przede wszystkim obroty drobnicowe i ruch pasażerski".
Oczywiście poza tą specjalnością Gdynia posiada i posiadać będzie
uniwersalne wyekwipowanie.
Tego rodzaju specjalizacja portu przewiduje z natury rzeczy kon-
centrowanie się w mieście portowym przemysłów portowych i handlu
~":7"iązanego z importem i eksportem, jak również rozwój hotelarstwa
1 mnych związanych z ruchem pasażerskim przedsiębiorstw.

PORTY GDAŃSK i GDYNIA -

BAZAMI PRZEŁADUNKOWYMI

EUROPY PÓŁNOCNEJ I ŚRODKOWEJ

~- ~
-;-_.
·-; - - - - - - - -----· •aa• - • - • - • - • - • - •-. •-. • - • - • - • - • - •
- -~--;-;._--;-~-;--;--
- •- •

~PÓLDZIELłłlA PRACY
I b. więźniów i więźniorek politycznych
wGLIWIC ACH
PROWADZ:rSZ WALNIE MECHANICZN E
(SERYJNE WYTWóHNIE ODZIEŻY
OCHRONNEJ, l\lUNDUHóW i BIELIZNY)

Worszloly Szewskie i Koldziorskie

71
El<SPORT i/\11PORT

SVROWCOW - MASZYN
i
VRZADZEN FABRYCZNYCH

JOZEF J<VCERA
PRAHA-CZESl<A 1 PRll<OPY 23

BOQATE DZIAŁY

TECHNICZNY
i

CHEMICZNY
WSZELKICH INFORMACJI W POLSCE
UDZIELA PRZEDSTAWICIEL WIELV
FIRM CZECHOSŁOWACKICH

STANISŁAW MATŁAWSl<I
I

WARSZAW A - POZNANSl<A 12 - TEL 8-86-97

72
EDWARD MARTUSZEWSKI

s o
M
p o T
POLSKIE

Dla wielu Polaków Sopot znany jest jako niemiecki „Bad Zoppot"'.
Wielu potraktuje ten artykuł jako próbę „spolszczenia", spowodowaną
Pragnieniem wymazania z Ziem Odzyskanych wszelkich śladów germań­
skiego najazdu. Posądzenia te są zupełnie niesłuszne. Nie chcemy
rehabilitować lecz jedynie weryfikować przez stwierdzenie niezbitych
faktów, o których Niemcy wiedzieli, lecz woleli milczeć, a którymi nasze
społeczeństwo wcale się nie interesowało.·
Przede wszystkim trzeba więc stwierdzić, że pierwotna nazwa tej
rniejscowości brzmi: Sopot, a nie - Zoppot. Dowodem tego jest doku-
rn~nt z roku 1283, w którym mowa jest o darowaniu klasztorowi oliw-
s~iemu kilkunastu wsi, w ich liczbie również wsi Sopoth. Nazwa nie-
nuecka jest późniejsza. Powstanie wtórnej nazwy Sopoty jest dowodem
br~~u zainteresowań w przedwojennym społeczeństwie polskim dla pol-
skie J przeszłości Sopotu .
. _Zródłosłów samej nazwy jest wyraźnie słowiatski. Oznacza ona
~ 1eJsce podmokłe, mokradła, ściek wody (nie należy zapominać o tym,
~e w dawnych czasach przez terytorium obecnego Sopotu przepływało
, strumieni, tworzących wiele stawów!). Godnym zapamiętania jest
rownież fakt, że wszystkie źródła niemieckie podając róiżne hipotezy
Pdowstania samej nazwy, stwierdzają zgodnie jej słowiańskie pocho-
zenie.
Kilkadziesiąt metrów od miejsca, w którym szosa do Gdyni prze-
ct?dzi nad torem kolejowym, znajdują się ślady grodziska prasłowiań­
s iego. Niemcy, naturalnie, woleli o tym nie wspominać w swych prze--
:odnikach po Sopocie, pozostaje to niemniej faktem, stwierdzonym
a~kowo. Zresztą sam Fr. Schulz, autor największej pracy historycznej
~,- ?Pocie (,,Chronik der Stadt Seebad Zoppot") stwierdza, że opacka
t Ies Sopot była starym osiedlem kaszubskim, istniejącym od zamierzch-
Ych czasów.
ż . Ponieważ aż do pierwszych lat XX wieku Sopot był tylko wsią,
hYJącą w cieniu klasztoru oliwskiego, nie posiada on żadnych zabytków
2
l~torycznych, świadczących o jego polskości. Raz tylko historia Polski
k~ ~zymała się na chwilę w ustronnej, choć uroczej wiosce nadbałtyc­
Bie{ którą bogaci patrycjusze gdańscy wybrali na swą letnią rezydencję.
gd ~ to_ na początku 1660 roku. We wsi Sopot, w dworkach mieszczan
naf ~skich, zamieszkała delegacja szwedzka, zaś w folwarku Karlikowo,
ku _ezący_m obecnie do Sopotu, a będącym wówczas posiadłością biskupa
p 0 Jawski_ego, zatrzymał się Jan Kazimierz z Marią Ludwiką i dworem.
dłą P~d~1saniu pokoju oliwskiego Sopot zamienił się znowu w zapa-
W1es.

73
 Dopiero Francuzi, którzy .przybyli tu z Napoleonem, ocenili nale-
życiezalety Sopotu, jako miejscowości letniskowej i kąpieliska. Twórcą
Sopotu, jako uzdrowiska,_jest Alzatczyk dr Haffner.
Podobnie jak wielkość Gdańska zależna była zawsze od polskiego
zaplecza dorzecza Wisły, podobnie rozwój Sopotu związany jest ścHle
z przyjazdem letników z Poznańskiego i Warszawy. Wymownym tego
świadectwem są różne „Badeb latty" z początku XIX wieku, w których
na każdej stronie spotykamy uprzejme a nawet przymilne wzmianki
o polskich kuracjuszach. Przyjeżdżali oni na sopocką plażę nie zasta-
nawiając się nad tym, że przyjeżdżają na polski brzeg Bałtyku, zosta-
wiali tu swoje pieniądze, za które Niemcy rozbudowywali „Ostseebad
Zoppot". Czy jednak Niemcy? - Raczej zniemczeni Polacy. Kto w to
wątpi, niech przejdzie się na sopocki cmentarz a przekona się, że przy-
najmniej co drugi nagrobek ma wyryte na sobie polskie nazwisko (z za-
chowaną częstokroć polską pisownią!). Są na cmentarzu sopockim rów-
nież groby bez napisów. Leży w nich proletariat sopocki, złożony w swej
olbrzymiej większości z ludności kaszubskiej która za zarobkiem przy-
była do miasta.
o
Powstanie Gdyni i przesunięcie granicy polskiej na Odrę sprawiło,
że polski Sopot, oczyszczony z niemieckiej rdzy, znalazł się w środkU
między dwoma wielkimi portami. Z chwilą zlania się Gdyni i Gdańska
w jedno miasto, Sopot stanie się centralną dzielnicą morskiej stolicY
Polski. .,.

MIĘDZYNARODOVVE TARGI GDAŃSKIE

WIĄŻĄ KRAJE
NADDUNAJSKIE
Z NADBAŁTYCKIMI

_,,,,,,

- .-- -.---.--- . ----. .-.---.--- .- -- . -------~!!!-'·

-;;.. _. - •~. - • - • - • - • - ....~.- • - .-- -.--- .- -- . _

74
11n:ż. ZDZI.SLA W WILK
Nacz. D~-r CZPPP

PALIW A PŁYNNE
(L I O U I D F U E L S)

W roku 1947 zuzyJe Polska około

450 tysięcy ton paliw płynnych, po-
krywając to zapotrzebo wanie częścio­
~o z krajowej produkcji ropy i gazo-
liny w ilości około 150 tysięcy ton,
krajowej produkcji benzolu około 40 1
tysięcy ton, reszta zaś pokryta będzie
2 zapasów oraz z importu w postaci .l
1
ropy, którą przerobimy w naszych
1;
:.afineriach oraz z importu produktów I
tinalnych. ~

Import napotyka na coraz większe

!rudności, a skoro według ostatnich
Informacji nawet St. Zjedn. A. P. nie
rnogą być już pokryte ze swego zapo-
trzebowani a i zamierzają importować,
to kwestia uniezależnienia się od im-
Portu, jest dla nas paląca.
Na produkty syntetyczn e z węgla,
~azu koksowego lub ziemnego nie mo-
~erny liczyć przed upływem kilku lat.
rodukcja benzolu lub alkoholu nie
Inoże pokryć większych pozycji - nie
P~zostaje zatem nic innego jak po-
;1ększenie własnego wydobycia ropy.
H'ieża naftowa
roblem ten będzie częściowo rozwią­
~any przez zwiększenie produkcji ropy
1
gazoliny na terenach starych, częściowo zaś przez dowierceni e na no-
wych terenach poszukiwaw czych. Górna granica wydobycia ropy na tere-
~ach starych będzie niestety wkrótce osiągnięta. W roku 1947 przyjęliśmy
la tej pozycji około 150 tysięcy ton. Jest to dużo, jeżeli zważyć, że
Produkujem y z 2 200 szybów, przeważnie bardzo starych i wyczerpa-
nych. Zastosujem y wszystkie możliwe metody eksploatacy jne, jak.
~owoczesn e pompy wgłębne, intensywne podczyszcz anie, torpedowan ie
wygrzewan ie otworów wiertniczyc h, podziemna gazyfikacja , wymy -
1

wanie ropy wodą, wytłaczanie gazami, wreszcie odbudowa górnicza..

. ?becnie wiertacze nasi pracują w głębokości 110 m pod powierzchnią
~~e~i i _wydobywają w Starej Wsi ol;)O~ Brzozowa t. zw. ,,?iałą ropę··,
n WieraJącą 900/o benzyny. Rownoczes me na starych kopalmany ch tere-
ac~ przeprowad zamy modernizację urządzeń techniczny ch oraz reor-
ganizację celem usprawnien ia administrac ji i służby technicznej .

75
 Nasze największe nadzieje pokładamy w poszukiwaniach nafto-
wych, które z pewnością będą uwieńczone pomyślnym skutkiem. Jeżeli
chodzi o gaz ziemny to mamy już 800/o pewności, że problem ten będzie
pozytywnie rozwiązany. Już z końcem tego roku będziemy mogli licz-
bowo określić rząd wielkości nowo odkrytego pola w Dębowcu w ziemi
cieszyńskiej, nowe wiercenie na starych polach w Strachocinie (pow~
Sanok) i w Roztokach (pow. Jasło) stanowić będą uzupełnienie natural-
nego spadku produkcji. Odwiercany obecnie teren na prawym brzegu
Wisły od Bochni do Przeworska już wykazuje w ostatnich druach na-
wiercony gaz ziemny i co najważniejsze, gaz t. zw. mokry, to jest
cięższy od metanu (Siedlce pod Bochnią).

chodzi o wiercenia za ropą, to w roku bieżącym ograniczamy

Jeżeli
się do kilku grup. Na nowych terenach: Inowrocław -
następujących
Kłodawa, Studzianna na prawym brzegu Pilicy w okolicy Tomaszowa
Mazowieckiego, Busk i okolica, Żywiec i okolica (Sól).
Na starych terenach, lecz w warstwach nowych względnie głęb­
szych, a mianowicie - Klęczany (Nowy Sącz), Wielopole (Sanok), Trep-
cza (Sanok) okolice Dukli, Iwonicz, Trześniów, Baranówka, Cieklin -
Folusz i inne oraz Ciężkowice. Jak dotychczas pracujemy starymi
urządzeniami wiertniczymi, które w naszych warsztatach i przy użyciu
krajowych materiałów uzupełniamy i naprawiamy. W ostatnich tygod-
niach rozpoczęliśmy pracę pierwszymi urządzeniami otrzymanymi ze
St. Zjednoczonych i to z bardzo dobrym wynikiem, albowiem postę,p
pierwszego wiercenia dochodzi do 400 metrów miesięcznie, co z uwagi
na nowe urządzenia i nieobeznany z nim personel jest wynikiem roku-
jącym pomyślne horoskopy.

Nasze stare rafinerie modernizujemy celem uzyskania wysoko-

, wartościowych oleji samochodowych, zaś rafinerię w Trzebini rozbudo-
wujemy do przeróbki 20 OOO ton miesięcznie. W projekcie katalityczny
kreking dla przeróbki pozostałości ropnych.
Centrala Produktów Naftowych rozbudowuje magazyny oraz stacje·
dystrybucyjne w całym kraju, jak również zaopatruje tak bardzo ważny
odcinek naszej gospodarki, jakim jest akcja siewna na terenach Za-
chodnich.
Instytut Naftowy w Krośnie wraz z kilkoma filiami sprawuje pieczę
nad rozwojem naukowym naszego Przemysłu Naftowego oraz Szkol-
nictwa Zawodowego, Kopalnianego i Rafineryjnego.
Podkreślić należy pomyślny rozwój gazoliny i gazu płynnego. Przy
czym ważnym jest, że gaz płynny eksportujemy ładunkami wagonowymi
do Danii.
Załączone obok zestawienie tabelaryczne uzupełni w sposób
przejrzysty dane dotyczące Polskiego Przemysłu Naftowego obecnie:
i przed wojną.

76
 TABELA

Irok 1938 I rok 1945 I

rok 1946 I
rok 1947

Prod. rop. w ton. 160 ooo 104 ooo 120 ooo 140 OOO*)
Prod. gazol. w ton ... ) 6 ooo 2 300 2 760 5 ooo
Prod. gazu pł. w ton. 0
•) 600
Prod. gazu ziemnego
w milion. m 3 ")) 185 137 144 160
Import ropy w tys. ton 20 100
Import got. prod. w tys. ton 46 420 120
Zdoln. przerob. raf. w tys. t.
rocznie 250 14() 190 430
Ilość szybów eksploatacyjn . 1 811 2 250 2 130 2 504
Uwiercono metr. dla
eksploat. 87 ooo 14 ooo 25 ooo 48 ooo
Uwiercono metr. dla P. N. 7 200 18 ooo

Zatrudnienie pracowników (bez C. P. N.)

W Kopaln. Naft. 4 100 .... ) 6 400 6 700 6 480
W Poszuk. Na.ft. 200 440
W „Gazach Ziem." 100 120 300 300
W Rafineriach 1 800 2 40i) 2 500 2 600
W Syntetyce 300 2 700 2 460
W inn. zakł. 1 400 800 1100 1 100
W Centralach 200 300 400 500

Ruzem: 7 600 10 490 lJ 900 13 880

Jesteśmy przekonani, że w krótkim czasie uzyskamy taką produkcję

ropy, która łącznie z gazoliną i gazem sprężonym, oraz benzolem wy-
starczy na potrzeby kraju, a z chwilą uruchomienia produkcji paliwa
syntetycznego będziemy mogli eksportować. Obecnie eksportujemy
gaz płynny do Danii.
.1 Pod~ny na odwrocie wy~res ilustruje n~sze_ zamierzeni~ w roku
s~ "7 '. zas mapa poglądowa umieszczona w paw1lome przedstawia w spo-
1
b Jasny stan obecny w terenie.

Kr a k ów, dnia 11 czerwca 1947.

") Planowana.
••i W roku 1945 odpadta produkcja gazoliny (ekspansyjnej w Roztokach).
•••) Produkowany w roku 194G komprymat, nie był gazem płynnym znormalizowanym.
·ii Podczas wojny niemcy prowadzili rabunkową gospodark~ eksploatując w jednym roku
1942 około 335 milionów metrów sześciennych.
+1 W statystyce przedwo jf'nnej, znaczny procent zatrudnionych pracowników nie był
Wykazywany .

77
 ,...,,
"'
C, ~ f · "
;-
I I 1§ I il~; ,i

i( I . !:'!
o
I

-,.

"O
r-
D
z
e:

78
tentrnlny Zarzą~ Przemysłu Paliw Płynnyc~
.

\YJ KRAKOWIE - ulica Oleandry Nr 4

z DELEGATURĄ w WAR~ZAWIE -- ulica Rah.owiecha Nr 39
kieruje działalnością następujących podleg~·ch mu przedsiębiorstw:

1. POSZUKIWANIA NAFTOWE - Kraków, ul. Krowoderska 17.

Prowadzą wiercenia poszukiwawcze za ropą i gazem obecnie w nast. miejsco-
wościach: Klęczany k/Nowego Sącza, Folusz k/Żmigrodu, Radziechowy k/Żywca,
Niebocko. Ba±anówka i Vvielopele k/Sn!10k:1. TrzEfoiów k/Krosna, Iwonicz, Gor-
liczyna k/Jarosławia, Wojsław i Cyranka k/Mielca, Dębowiec i Simoradz k/Cie-
szyr.a, -laprzyce i Siedlec k/Dochni, Wałki i Pilzno k/Tarnowa, Busko, Żółcza
i Solec, Studzienna k/Tomaszowa Maz., Kłodowa i Inowrocław.

2. KOPALNICTWO NAFTOWE - Libusza k/Gorlic.

Kieruje eksploatacją ropy i gazu ziemnego w Sektorach Kopalnianych Sanok,
Krosno i Gorlice z 2454 czynnych obecnie otworów. - Kieruje przeróbką gazu
ziemnego na gazolin~ i gaz płynny. - Posiada własne gazoliniarnie w Mokrem,
Grabownicy, Turzepoln, Równem i Lpinkach oraz urządzenia ekspansyjne
w Strachocinie.
3. DYREKCJA RAFINERII - Kraków, ul. Wybickiego 10.
Kieruje przeróbką ropy w rafineriach w Gliniku Mariampolskim, Jedliczu, Jaśle,
Trzebini, Czechowicach i Ligocie. łączna zdolność przeróbcza rafinerii - ok.
320 OOO ton ropy rocznie. - Prowadzi Fabryki Smarów w Zabrzu, Czechowicach,
Limanowie i Gliniku Mariampolskim.

4 . .,GAZ ZIEMNY" - Tarnów, ul. Marcina 1.

Dystrybuje gaz ziemny od miejsca wydobycia do konsumenta, mając do dyspo-
zycji ok. 850 km gazociągów. - Buduje nowe gazociągi. - Buduje nowe gazo-
liniarnie.
5· PAŃSTWOWE ZAT(ł.ADY SYNTETYCZNE - Dwory k/Oświęcimla.
Obecnie w budowie. Montuje się urządzenia obliczone na roczną produkcję
40 OOO ton benzyny syntetycznej z węgla brunatnego, względnie z gazu kokso-
wego i ziemnego.
6· CENTRALA PRODUKTÓW NAFTOWYCH - Warszawa, ul.
Rakowiecka 39.
Zajmuje sic; eksportem i importem oraz dystrybucją produktów naftowych w kraju
w ilości 500 OOO ton rocznie. - Posiada Oddziały Wojewódzkie w Białymstoku,
Bydgoszczy, Gda{1sku, Katowicach, Kielcach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Olsżty­
nie, Poznaniu, Rzeszowie, Szczecinie, Warszawie i Wrocławiu oraz stacje benzy-
nowe rozsiane po całym kraju.
1
· INSTYTUT NAFTOWY - Krosno, lewakowskiego 18. (Filia w Krakowie, Łobzowska 49).
Prowadzi prace naukowo-badawcze dotyczące wszystkich dziedzin przemysłu
naftowego. - Szkoli personel techniczny dla przemysłu naftowego. Prowadzi
Szkołę Naftową z oddziałami dla majstrów i techników w Krośnie, Grabownicy
i Gorlicach, Szkołę Przemysłowo-Naftową w Gliniku Mariampolskim oraz zawo-
dowe kursy dokształcające. - Prowadzi dział wydawniczy.
8
· FABRYKA MASZYN I NARZĘ:DZI WIERTNICZYCH - Glinik Mariampolski.
9
• ZAKŁADY CERAMICZNE - Polanka k/Krosna.

79
 Oddziały: Z akłady przetwórcze:

Białystok - Kolejowa 2 Fabryka Żelatyny Jadalnej

w Brodnicy

B
Gdynia - Podgórska 111
Kielce - Zagórska 44 Laborat. Badawcze i Fabr. Orga-
Kraków, - Rzeźnicza 33 nopreparatów w Warszawie
Lublin - Łęczyńska 107
"
. Przetwórnia Podpuszczki i Pep-

~-
Ł6dż - Nowotki 4 syny w Warszawie
Olsztyn - Tartaczna 26 Wytwórnia Jelit Sztucznych
Poznań - Garbary 7 ~15-~~~-~
'. ..,._ .....- ~·
ł),
w Rzeszowie
·wytwórnia Grzebieni we Wro-
Rzeszów - Podzamcze 6 ..

f
~ cławiu
Szczecin - Krasi11skiego 79
Katowice - Kozielska 8 Sortownia Szczeciny i Wytwór-
Warszawa- Sierakowskiego 2 nia Szczotek w Gdańsku
Wrocław - Ks. Witolda 16 Zakrad Utylizacyjny w Gdyni
Fabryka Albuminy w Gdyni
Zakład Utylizacyjny w Zielericu

Rók założenia 1933 ~AC UT IlL ROk ,a!ożenia 1933

Centrala Warszawa, ulica Bartoszewicza Nr 7

Państwowy Zarząd Przymusowy Tow. Przemysłowo-Handlowego
„BACUTIL", Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, otrzymał
od odrodzonego Państwa Polskiego uprawnienia do działalności
w zakresie prowadzenia zbiórki ubocznych produktów i odpad-
ków poubojowych od dnia 15. 10. 1944 r.
,,BACUTIL" współpracuje ściśle z Ministerstwem Przemysłu i Handlu,
któremu podlega, prowadzi swoją działalność w ramach ogólno-
państwowych planów gospodarczych, stosując się do odpowied-
nich wytycznych i zarządzeń.
Zasadniczą działalnością Towarzystwa, do której zostało ono
powołane, jest ZBIÓRKA POUBOJOWYCH ODPADKÓW ZWIE-
RZĘCYCH I UBOCZNYCH PRODUKTÓW NA TERENIE CAŁE­
GO KRAJU, JAK RÓWNIEŻ PRZETWARZANIE PRODUKTÓW,
W ramach swojej działalności „Bacutil" dostarcza zebrane surowce
i wyprodukowane półfabrykaty różnym gałęziom p'aństwowego
przemysłu na warunkach i po cenach ustalonych ·odpowiednimi
zarządzeniami.
,,BACUTIL" posiada:
14 Oddziałów we wszystkich miastach wojewódzkich, oraz
210 zbiornic, które gromadzą następujące rodzaje odpadków poubo-
jowych: kości, racice, kopyta, rogi, szczecinę, włosie, łój, krew,
żółć, jelita, odpadki skórne i gruczoły wewnętrznego wydzielania.
9 Zakładów przemysłowych, w których produkuje jelita sztuczne,
żelatynę jadalną w listkach i sproszkowaną, pepton, pepsynę,
cholestrynę, albuminę, tłuszcz techniczny, mączkę mięsno­
kostną, szczotki i pędzle, oraz dokonuje sortowania szczeciny
i suszenia gruczołów wewnętrznego wydzielania.
Wszystkie zebrane i przetworzone odpadki poubojowe, po za-
opatrzeniu rynku wewnętrznego mogą być bardzo ważnymi arty-
kułami eksportowymi w formie fabrykatów.

80
 GDAŃSKA
SPÓŁDZIELNIA SPOŻYWCÓW
WRZESZCZ, UL. KONOPNICKIEJ 7

Zapoczątkowana została jako spółdzielnia pracowników Zarządu

.rn. Gdańska dla zaopatrywania wyłącznie swoich członków w artykuły
pierwszej potrzeby w okresie pierwszych, najcięższych pod względem
aprowizacyjnym miesięcy po zakończeniu wojny. Już na jesieni 1945 r.
zmienia swój charakter i przekształca się na spółdzielnię powszechną -
pod nazwą Gdańska Spółdzielnia Spożywców. Od tego zwrotnego mo-
mentu zaczyna się szybki rozwój instytucji. Na dzień 1 czerwca 1947 r.
osiągnięcia niespełna 2 lat pracy wyrażają się - lmiliardem dokonanych
obrotów, 85 milionami obrotów za miesiąc maj br. i 30 milionami kilo-
gram.ów rozprowadzonych artykułów.
30 sklepów zaopatruje ludność m. Gdańska i jego dzielnic w nie-
zbędne artykuły. 3 mechaniczne piekarnie o zdolności wypieku 30.000 kg
chleba dziennie, z własnym punktem wyładowczym na „Motławie",
2 nowoczesne masarnie produkujące wędliny oraz 1 młyn gwaran-
tują najtańszą produkcję, a tym samym najniższą cenę sprzedażną
wyrabianych artykułów. Własny tabor samochodowy i konny uniezależ­
nia całkowicie Gdańską Spółdzielnię Spożywców w zakresie transportu.
zapewniając stałe i terminowe dostawy artykułów i surowców spożyw­
czych. 240 pracowników umysłowych i fizycznych stanowi dziś aparat
administracyjny i handlowy tej największej spółdzielni na Wybrzeżu.
Członkiem Gdańskiej Spółdzielni Spożywców może się stać każdy
mieszkaniec m. Gdańska, który wpłaci chociażby 1 udział w wysokości
200 zł. Przy zadeklarowaniu 10 udziałów, członek może wpłacić tylko
2~0 zł, natomiast należność za pozostałe 9 udziałów zalicza mu się w for-
~ie 70/o rabatu od zakupu artykułów wolnorynkowych do chwili pokry-
cia zobowiązań z tego tytułu wypływających. Niezależnie od powyższego
Wszystkim członkom udziela się stale normalny rabat towarowy w wy-
sokości 30/o od dokonanego obrotu artykułami wolnorynkowymi.
, W chwili obecnej rozbudowa sieci punktów sprzedaży Gdańskiej
Społdzielni Spożywców przewiduje cały szereg nowych sklepów branżo­
wych jak: tekstylnych, szkła i porcelany, naczyń kuchennych, galante-
ryJnych, drogeryjnych itp., dla zaopatrywania nietylko swoich członków,
ale i najszerszych rzesz konsumentów we wszelkie możliwe artykuły
Wytwarzane przez nasz przemysł.

81
CENTRALA HANDLOWA
PRZEMYSLU
CHEMICZNEGO
Biuro Sprzedaży Kraków, ul. Pijarska 9
Artykułó w Telefony Nr 558-78 i 558-19

Chemii Stosowanej Skrót telegr. : ,,ARTCHEM"

obejmuje swoim zasięgiemobszar całego Państwa; - rozprowadza

do uprawnionych instytucji:
a) arty ku I y ko s m ety c z n e fabryk:
rrMIRACULUM" - ,,PEBECO" - ,,PIXIN" - ,,SCHICHT"
,,KOSMOS"
w tym:
preparaty dra Lustra,
kremy Ultrasol, Nivea, Elida, Kwiat Podhala11sld,
r,Mira"r „Oxa",
kredki do warg r,M:iracnJum",
pasty cło zębćvr rrPebeco", ,,Kosmod')nt", ,,Kafodont",
proszki do zębów, pudry i zasypki, shampoony,
wody kcloi1skie i vdele innych artykułów;
b) arty ku I y gospodarcze fabryk:
,CHEMIMET AL" w KRAKOWIE i w ZA WIERCI U
,,SIEGEL"
w tym:
pasty do obuwia, "Erdal", ,,Lodix"
płyny do czyszczenia „Sidol",
proszki do czyszczenia ,,Sirax", "Tosan",
pasty do podłóg - laki butelkowe, świece,
kleje roślinne
i wiele innych artykułów;
c) a r t y k u I y y u m o w e fabryki :
„MAGNA" w KRAKOWIE
w tym:
smoczki, rękawice, palce, pipetki do zakraplaczy,
gumy do ołówków itp.
Rozdział towarów następuje przez Oddziały Centrali Han dlowej
Przemysłu Chemicznego, Państwową Centralę Hand l ową i „ S p ołem "

e2
 I

POVłSZECHNY ZAKŁAD UBEZPIECZEH WZAJEMNYCH

Przyjmuje ubezpieczenia wszelkich ryzyk
GENERAL MUTUAL ASSURANCE ASSOCIAT!ON
All Risks lnsurance
SPECJALNOŚĆ ODDZIAŁU GDAŃSKIEGO:
Ubezpieczenia transportów morskich rzecznych i lądowych

St=eclality of the G. M. A. A. Office in Gda11sk

lr,surance cf Tronsports by Sea, River & Raił.

Gmach Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych w Gdańsku

Oddział Wojewódzki ul. Wc,ły Jagiellońskie Nr 9, tel. 311-38, 311-39 i 311-40
Building of General Mutuol Assurance Associatio~ Head Office
Nr 9 Wał/ Jagiellońskie, Gda:1sk. Phone 311-38, 311-39 and 311-40
Placówki: Gdynia, ul. 1O Lutego 18, tel. 268-41
OHices: Sopot, Pl. Wolności 7 9, te!. 517-46 i 513-08.
Oraz we wszystkich m:asfach powictowych
Je:dynie ubezpieczenie chroni od sirat, spowodowanych wypadkami losowymi
 Rolnicza Centrala Mięsna Sp. z o. o. w Vv arszawie
Rolnicza Centrala Mięsna założona v1 październiku 1945 r. miała na
.-celu, poza wykonaniem doraźnych zleceń władz państwowych np. przy
.ściąganiu kontyngentów mięsnych, wyładunkiem inwentarzy przybywa-
jących z dostaw UNRRA i importu, takie ujęcie rynku mięsnego w kraju,
które stojąc na straży interesów producenta-rolnika i konsumenta w mia-
stach i zakładach pracy, dałoby możność należytego zorganizowania
rynku mięsnego na terenie całego kraju.
W tym celu otwarto szereg Oddziałów w centrach produkcji i kon-
sumcji mięsa - \Varszawa, Bytom, Gdańsk, Szczecin, Olsztyn, vVrocław,
Poznań, Łódź, Lublin. Jednocześnie dążąc do usunięcia zbędnego pośred­
nictwa, ciążącego na obrocie mięsnym, oparto gros pracy wykonawczej
.na aparacie spółdzielczym, wykorzystując istniejące i pomagając w two-
rzeniu nowych Spółdzielni Skupu i Zbytu Zwierząt w terenie. Spotkało
się to z kompletnym uznaniem i zrozumieniem rolników i w końcowym
wyniku organizacyjnym powinno się wyrazić w objęciu całego kraju
·szeregiem takich spółdzielni, koncentrujących skup przeważającej części
oferowanego pogłowia rzeźnego.
Sama Rolnicza Centrala Mięsna, staje się centralą gospodarczą tych
·spółdzielni. Pomimo dużych trudności Rolnicza Centrala Mięsna osią­
gnęła do końca 1946 r. złotych 5.5 miliarda obrotu, zaopatrując oprócz
konsumenta prywatnego, szereg instytucji państwowych, jak to Minister-
stwo Obrony Narodowej, Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego i in.
oraz w ramach akcji Funduszu Aprowizacyjnego pokrywając dużą część
zapotrzebowania na mięso dla twiata pracy.
Nienormalne stosunki powojenne panujące w przetwórczości mięs­
nej, zmusiły Rolniczą Centralę Mięsną do zajęcia pozycji w tej branży,
aby ustalić słuszne ceny na gwarantowanej jakości produkt. Prowadzone
są przetwórnie wyrobów mięsnych i masarskich i oprócz tego 4 większe
wytwórnie przetworów i konserw mięsnych w Mysłowicach, Radomiu,
Jarosławiu i Wrocławiu.
Jednocześnie patrząc w dalszą przyszłość Rolnicza Centrala Mięsna
nie może pominąć konieczności wyzyskania zaistniałych stopniowo mo
żliwości eksportowych w niektórych działach produkcji zwierzęcej. Przy-
gotowanie dla eksportu odpowiedniego towaru w postaci tuczonych indy-
ków, gęsi, kaczek i kurcząt idzie po linii zbytu pewnego i opłacalnego na
produkty pracy naszych gospodyń wiejskich. Przewidziane i organizo-
wane jest również tuczenie bydła i trzody we własnych zakładach.
Już w bieżącym roku będziemy mogli eksportować ca. 1 OOO ton
tuczonego drobiu, nie licząc sortowanego pierza i puchu, przygotowa·
nego do eksportu we własnych zakładach.
W dążeniu do zapewnienia jak najlepszych warunków zbytu pro·
duktów zwierzęcych, Rolnicza Centrala Mięsna nie traci z oczu koniecz-
ności czynnego współdziałania w rozwoju źródła tych produktów -
hodowli. Zakrojona na szeroką skalę akcja dostaw inwentarza hodowla·
nego z okolic kraju, posiadających go do zbycia, w miejscach gdzie o?·
czuwa się brak, osiągnęły już pokaźne wyniki w postaci dostarczenia
kilkudziesięciu tysięcy sztuk inwentarza hodow'lanego - koni, bydła,
owiec i trzody.

84
 linie oasaż erst ie i to war. -pa sażer stie
GDlNIA z Gdyni do Nowego Jorku via Kopen-
haga-Southampton - mis „Batory"
z Gdyni do Londynu - statek tow. pas.
AMERlKA sls „Lech"
z Gdyni do Antwerpii via Amsterdam-

L ŻEGLUGOWE s. A.
Rotterdam - statek tow. pas. s/s
.,Śląsk"'
INIE Również kursujące na Unii Lewanty1iskiej
statki m/s „Lewant" i mis „Lechi-
stan" posiadają pomieszczenia d 1 a
pasa1er6w

G A L utrzymuje LINIE P.EGl1LAR~E Biuro Centrali GAL-u:

z Gdyni: GDYNIA, ul. Portowa 13/15.
do portów wschodniego wybrzeża Adres telegr.: POLAMERYKA Gdynia.
Szwecji Telefon Centrali: 27-100 do 27-104
do portów zachodniego wybrze~a Oddziały GAL-u:
Szwecji i Danii W AR SZA W A. ul. Sienkiewicza 4.
do Londynu i Hull tel. 88-028
Ant- GDAŃSK-NOWY PORT, ul. Solec 1,
do Amsterdamu, Rotterdamu
werpii tel. 42-424
SZCZECIN Wały Chrobrego 1, tel. 043
do port6w Lewantu
do port6w Północnej Ameryki Przedstawłcielslwo GJ..L-u:
do port6w Południowej Ameryki GLIWICE, ul. Zawiszy Czarnego 4,
ponadto tel. 49-57
z Szczecina do portów wschodniego Oddziały GAL-u za granicą:
i zachodniego wybrzeża Szwecji LONDON, 47, Whitcomb Street W. C. 2
oraz Danii NEW YORK, 32, Pearl Street 4, NY

Wykaz statków własnych oraz pozostających pod zo rządem GAL-u:

PASAŻERSKIE: sls „Borysław"
mi s „BATORY" sl s „Hel"
mis „SOBIESKI" s/s „Kalisz"
s/s „JAGIEŁŁO" s/s „Katowice"
TOWAROWO-PASAŻ.: sls „KolnE>"
sl s „Kraków"
tls „Kościuszko" s./s „Kutno"
s/s „Lech" s,'s „Lida"
m./s „Lechistan" .,Narwik"
mis „Lewan t" ,.Nyssa" ,
s;'s „Lublin" mis ,.Ok5ywie"
m/s „Morska Wola" s/s ,.Poznań"
s/s „Olsztyn" s/s ,.Rataj"
sls „Opole" s, s „Tobruk"
s/s „Pułaski'" s ,s „Toruń"
m/s „Stalowa Wola'" s./s „Wilno"
s/s „Śląsk " s,'s ,.\Visła"
m/s „Gen . Walter"
m/s „Waryński" TANKOWCE:
TOWAR.OWCE: m/ s „Karpaty"
s/s „Bałtyk" m:s „Rysy"
s/s „Białystok" m/s „Turnia"
Wykaz obejmuje również statki, przej~te tytułem odszkodowań wojennych
i rewindykacji

85
 . l
C zqtajeie i rptenumet.,lfcie I ł
-
czasorpisma s,pJtJzieiezt?:_
'
Redakcje i Administracje: Viarsza,vu. 1 Kopernika ~O,
tel. 87-537 (tel. a.dministracji - wewnętrmy 62, pok 1'1J.

,,SPOlENł". Dwutygodnik - pismo ruchu spóidzielczego,

tel. \vewn. red. 57, pok. 121, konto PKO I-4610.

,,SPÓLNOTA". Tygodnik spółdzielczy - tel. vrewnętrzny

red. 21, pok. 125, konta: PKO I-4615, BGS 733.

„PRZEWODNIK WYCHOWANIA SPÓŁDZIELCZEGO W

SZKOLE". Miesięcznik - tel. wewn. red. 57, pok. 11,
konto PKO I-4610.

,,CZASOPISMO OGRODNICZE". Miesięcznik - organ spół­

dzielczości ogrodniczej - tel. wewn. nacz. red. 37,
pok. 58, konto PKO I-4630.

„PORADNIK MLECZARSKI I JAJCZARSKI". Miesięcznik

przeznaczony dla spółdzielni przetwórczych, tel. wewn.
nacz. red. 38, pok. 71, ko~to PKO I-4620.

,,BIULETYN KSIĘGARSTW A SPÓł.DZIELCZEGO". Miesięcz­

nik - tel. wewn. nacz. red. 26, pok. 164, konto
PKÓ I-4635.

„SPÓŁDZIELCZY PORADNIK HANDLOWY". Dvtutygodnik

instrukcyjny dla spółdzielni obrotu towarowego, - tel.
we\vn. red. nacz. 27, pok. 147, konto PKO I-4G75.

,,SAMORZĄD SPÓŁDZIELCZY". Biuletyn informacyjny. -

Wydawnictwo Zw. Rew. Spółdz. i Zw. Gosp. Spółdz.
„Społem". Red. i Adm. Warszawa, Grażyny 13 - Biuro
Samorządu Spółdzielczego.

86
 PRZEDSIĘBIORSTWO PAŃSTWOWE

rnNSJWOW[ Nl[RUCHOMOSCI Zl[MSKI[

----------··-·-·-·-·---·~~~~~----·-·-·-·-·-·-•_:11_._._._._·~-·-·---
w administrowanych przez siebie majątkach
i zakładach przemysłowo-rolnych produkują
m. in.

s p r y t u s
na cele przemysłowe, oświetleniowe, spożywcze
i napędu motorowego - produkcja w kampanii
1946/47 przekroczyła 20 mi 1 i o nów 1 itrów

przetvvory owocowe
różnych gatunków· soki owocowe, owoc płynny,
dżemy, marmolady

wyk!1nę koszykarską
w stanie surowym i okorowanym

jęczmień browarny
uszlachetnionych wartościowych odmian

zwierzęta. futerkowe
lisy srebrzyste i nutrie, żyvre do hodowli i skórki

I. e n konopie
v1łókno i ziarno

Wszelkich informacji udzielają odpowiednie Działy

Zarządu Centralnego P. N. Z., Poznań, ul. Ratajczaka 15

87
 ( 111111 IIIE ( IIIHIIIII () ( 1111111 ~ llllllt filllli
JEDYNA NA ZIEMIACH POLSKICH TERMA SOLANKOWA
SKUTECZNIE LECZY :
Cl:oroby narządu ruchu - reumatyzm, artretyzm, stany .pozapalne
i pourazowe, ischias, lumbago, nerwobóle, niedowłady.
Choroby kobiece - przewlekłe stany zapalne narządów rodnych,
zaburzenia okresowe i przekwitania, niepłodność.
Choroby i skazy wieku dziecięcego - krzywica, skaza limf a tyczna
i wysiękowa, gruźlica kości, gruczołów i stawów.
Choroby górnych dróg oddechowych - przewlekłe schorzenia nosa,
gardła, migdałków i krtani, rozedma płuc i dychawica
oskrzelowa.
Niektóre choroby serca i naczyń - stany po zapaleniu żył i za-
krzepach żylnych, miażdżyca.
SEZON LECZNICZY TRWA OD 1 MAJA DO 31 PAŻDZIERNIKA
Informacji udziela:
Państwowy Zakład Zdrojowy i Komisja Zdrojowa w Ciechocinku.

Państwowy Monopol Zapałczany

Dyrekcjo: Wor s z o w o - ulica Kielecko Nr 16
produkuje zapałki: normalne
gabinetowe
fajkowe
sztormowe

W r. 1946 wyprodukowano - 136 719 skrzyń

W r. 1947 produkcja planowana - 143 OOO skrzyń
Tempo produkcji dla r. 1947 wig I półrocza - 165 OOO skrzyń
(1 skrzynia = 5 OOO pudełek)

Informacji o eksporcie zapałek na terenie

Międzynarodowych Targów Gdańskich udziela
Towarzystwo Handlu Międzynarodowego „DAL"
Sp. Akc. (International Trading „DAL" Company)
Detaliczna sprzedaż zapałek na terenie M. T. G. - w kioskach

88
.------------------------------.
UZDROJOWlSKO PAŃSTWOWE POMORZA ZACHODNIEGO

lll\lP fD łlllt C1,\Y t\! , , , I IIIIIID 1111\IR () ]~l

'JIL' ][~ Z C ][ Ń ® ][~ O - ~ JO R. 6 J
POWIAT BIAŁOGARD

•
UZDROJOWISKA I STACJE KLIMATYCZNE
Kąpiele borowinowe wszelkich typów, szczawo-żelaziste oraz kąpiele
gazowe i Lasenowe, elektra-hydroterapia, urządzenia do płukania
ielit (zabieg Brosch'a), lampa kwarcowa, diatermia Sollux, masaże.

Pijalnia wody mineralnej (szczawo-żelazistej) ze zdroju Joasia.

\Vskazania lecznicze: scherze- • K Ą P I E L E s o lanko we
nia reumatyczne (gościec sta- w odbudowie chwilowo czynne
'Nowy, mięśniowy i zniekształ­ jak.o kąpieliska morskie
cający, zesztywnienie stawów, DZIWNÓW
MIĘDZYZDROJE
wysięki i zrosty). Schorzenit.1
na tle złej przemiany materii czynne od 1. V. do 1. X.
jak: dna (artretyzm), otyło~ć,
e KĄPIEL E z solanki morskiej
cukrzyca. Choroby kobiece. kąpiele ciepłe
z wody morskiej
Polczyn-Zdrói jako miejsco-
USTRONIE MORSKIE
MIELNO
Wość wypoczynkowa: komfor- HORZEWO
towe urządzenia, domy wy-
czynne cały r o k.
poczynkowe, piękne okolice
(wspaniale lasy bukowe i igla- eKĄPIELISKA moukie
ste), jeziora, park zdrojowy, MIĘDZYWODZIE
olbrzymie możliwości clla tu- NOWA WIES
rystów. czynne od 1. V. do 1. X.

INFOHMACJE i PBOSPEKTY

r. Z. U. rOM. ZHCH wr Ot CZY NIE -ZDROJU (pow. Białogard)

LUB EKSPOZYTURA w POZNANIU, UL. GAJOWA 4
i WSZYSTKIE PLACÓWKI „OHBIS"

89
Państwowe Ziednoczenie Przemysłu Cukierniczego
Wnrszawa-Praga, ul. Zamojskiego 28, Tel. 48-93
obejmuje produkcję 33 Państwowych Fabryk Cukierków, Czekolady,
Pierników, Biszkoptów, Miodu sztucznego i Makaronu.

PrzemyStl Cukierniczy w Pol,s ce dy;sponując nadmiarem podstawiowych

surowców produkowanych w kraju, jak przede wszystkim cukier syrop
karmelkowy, miał mo~rność szczególnie pomyślnego rozwoju. Dobrze
opłacalny, luksusowy charakter tego przemysłu ściągał kapitały krajowe
i licencje zagraniczne, umożliwił zaopatrzenie się przemysłu w nowo-
czesne maszyny i urządzenia, wyrobione kadry techniczne i kierownicze,
oraz wywołał ekspansję na rynki zagraniczne.
Największe i nowocześnie zorganizowane zakłady należą do Państwa
i posiadają ponad 600/o zdolności produkcyjnej całego przemysłu cukier-
niczego.
Wzajemny układ sił w Przemyśle Cukierniczym w Polsce wykazują
następujące liczby:

Przemysł
Przemysł
spółdzielczy Ra ze m
państwowy i prywatny

Ilość zakładów 33 177 210

Zdolność produkcji:
cukierków fonn 12.000 7.500 19.500
czekolady i kakao 5.000 1.350 6.~~50
wyroby mączno-cukiernicze 1.600 1.500 3.100
miód sztuczny 3.600 430 4.080
makaron 5.600 12.000 17.600
Stan zatrudnienia osób 4.600 2.600 7.20Q_

Z chwilą uporządkowania stosunków powojennych, państwowe za-

kłady cukiernicze rozpoczęły eksport swoich wyrobów na rynki zagra--
niczne, przede wszystkim do krajów północnych. Narazie przedmioteill
eksportu są cukierki twarde i nadziewane marmoladą o różnych smakacłl
owocowych.
Duże możliwości eksportowe posiadają państwowe zakłady w zakre-
sie landryn, drażetek i dropsów oraz cukierków witaminowych.
Równolegle z rozwojem produkcji na ziemiach dawnych postępuje
odbudowa i uruchamianie fab>ryk na Ziemiach Odzyskanych, które pr~:
cują dziś pełną parą, wytwarzają ponad 300/o ogólna-krajowej produkCJl
Państwowego Przemysłu Cukierniczego.

00
 . Centrala Sprzedaży Państwowego Zjednoczen ia Przemysłu Cukier-
niczego posiada obecnie oddziały:
1. Warszawa - Zamojskieg o 28 4. Kraków - Kopernika 6
2. Poznań - Cieszkowsk iego 1 5. Zabrze - Wolności 293
3. Bydgoszcz - Markwarta 2 6. Lublin - Zamojska 3
7. Wrocław - Lelewela 2

Powyższe oddziały dysponują następującą siecią sprzedażową:

25 składów przyfabryc znych 25 sklepów detalicznyc h prywat-

własnych nych z wyłączną sprzedażą
9 składów hurtowych 48 składów hurtowych prywatnyc h
24 sklepy detaliczne własne 51 agentów

Trzyletni plan gospodarcz y przewiduje dla rodzimego przemysłu

cukierniczo -czekolado wego następujące ważniejsze zadania:
1. Podniesien ie produkcji ponad poziom przedwojen ny.
2. Specjalizację poszczegól nych fabryk w zależności od ich wyposaże­
nia techniczneg o.
3. Racjonalizację i zmnjejszen ie kosztów w celu postawieni a wyrobów.
4· Standaryzację masowych wytworów przy uwzględnieniu markowych
asortyment ów czołowych fabryk.
S. Celową rozbudowę opieki nad pracownika mi, ich rodzinami i dziećmi,
przez ustanowien ie lekarzy fabrycznyc h, wprowadze nie ambulato-
riów w większych zakładach pracy, zakładanie i rozbudowę żłobków
dla niemowląt, dziecińców, świetlic i przedszkoli przy • zakładach
pracy, domów wypoczynk owych i ośrodków kultury fizycznej.
6· Pomoc w fachowym kształceniu się młodzieży przez zakładanie szkół
przemysłowych przy wielkich fabrykach.
7· Dokształcanie personelu fabryczneg o na specjalnyc h kursach zawo-
dowych.
· Wykorzyst anie możliwości produkcyjn ych na cele eksportu.
8

duk ~iżej umieszczon a tablica podaje liczby trzyletnieg o planu pro-

Cj1:
~ C . .

wy r o b y
I lf}47 1948 1949

Cukierki ton n 7.704 9.600 10.600

Czekolada li
2.310 1.080 1.080
Pieczywo 876 1.500 1.600
.......~ron S.000 10.800 12.900

91
 CENTRALA ZBYTU PORCELANY,
FAJANSU i WYROBÓW SZKLANYCH
Głównym zadaniem Centrali Zbytu jest rozprowadzenie całej wytwórczosci produko-
wanej przez padstwowe fabryki porcelany i fajansu oraz państwowe huty szkła podległe Cen-
tralnemu Zarządowi Przemysłu Materiałów Budowlanych.
Centrala Zbytu, jako wyłączny dystrybutor sprzedaje towary swojej hranży bezpośrednio
przez sw6j Wydział Sprzedaży i drogą swej sieci dystrybucyjnej w postaci hurtowni wła­
snych i uznanych, rozmieszczonych w całym kraju.
·Bezpośrednia sprzeda! dokonywana jest wyłącznie wi~kszym państwowym odbiorcom
jak: P. M. S., Koleje Państwowe, poszczególnym Zjednoczeniom Przemysłowym, ,,Społem" itp.
Kupiectwo detaliczne i mniejsi odbiorcy produkcyjni zaopatrują się w poszczególnych
hurtownia'ch.
W związku z ostatnią akcją Ministerstwa Przemysłu ·i Handlu w sprawie ustalenia ceń
na wszystk:ch szczeblach dystrybucyjnych, zostały opracowane cenniki Centrali Zhytu z tym,
że marża zarobkowa hurtu stanowi 16%, w tym już policzone są koszta transportu, mada zaś
zarobkowa detalu wynosi 32%. Ceny porcelany, fajansu i wyrobów szklanych zatwierdzone
zostały przez Ministerstwo Przemysłu i Handlu.
Sieć dystrybucyjna Centrali Zbytu, przedstawia s;~ jak następuje:

Hurtownie własne wojewódzkie:

Hurtownia Centralna w Łodzi
Nr. 1 w Wa1szawie
2 w Ki!lowicach
10 w Gdańsku-Oliwie
14 w Wrodawiu
15 w Krakowie
16 w Poznaniu
17 w Kielcach

Hurtownie własne powidtowc:

Hurtownia Nr. 3 w Wałbrzychu
4 w R<1domsku
5 w Włodawku
6 w Piot1 kowie Tryb.
7 w Mińsku Mazow.
8 w Słupsku Pom.
9 w Gnieźnie
11 w Bieh,ku
12 w Częstochowie

Hurtownie uznane wojewódzkie:

Hurtownia w Bydgoszczy - wł. ,,ELJBOR"-Borkowski
w Białymstoku A. Ojdana
w Lublinie - ,, Wengerek Romuald
w Szczecinie Butkiewicz Henryk

Hurtownie uznane powiatowe:

Hurtownia w B~dzinie - wi'. H. Ciszek
w Kutnie Łatacz Maria
w Lesznie Szwach i Sapalski
w Kaliszu Janiak Stanisław
w Płocku Ostrowski i Misiak
w Radomiu Jesionek
w Skierniewicach - ,, Majewski i Snawadzki

92
 ][§TNJ[EJE OD jJI_908 R.OJKU

Firma RY LSKI -
CZESTOCHOW A
UL. SOBIESKIEGO 34-36
T E L E F O N 12- 5 516

Sklep ul. Berka Joselewicza 2-tel. 12-50 Wytwórnio Tel efo n 12-54
DOS'J.'AU(:ZA IIUlłTO"'O i DFi'fALICZNIE:
I. Opakowani u szklone i porcelunowe
(balony, butelki,słoiki i t. p.)
•
li. Szkło i porcelnn ę loboruloryjnq
(kolby, zlewki i t. p.)

Ili. Wyroby z rurek szklonych

(alkoholomierze, ampułki, beretówki, cylinderki, cygarniczki, o z doby
c h o i n k o w e i t. p.)

IV. Wyiohy z hlnchy i drulu

(guziki, nakrętki, orzełki, pokrywki, pudełka blaszane, spinki do bielizny,
sprzączki do pasów wojskowych oraz uprzęże, zamknięcia do butelek i t. p.)
V. Termometry (zaokienne, pokojowe, kąpielowe i t. p.

ADRES TELEGRAFICZNY: RYLSKI - CZĘSTOCHOWA

FABRYKA CHEMICZNA OR(;A'.\OTIIERAPU

~ Q

CjeJeon Riclitet S. .dl-.

==R ~
i G- i
,". ~
~ ;..,.
HUDAPESTX ~ ~
~RICHTER;;

--------------------
,,6 RH NOrRIX" na Wystawie Światowej w roku 1929 w BarGelonie

Gdynia Pawilon "A" Nr stoiska 19

93
 Zakres działalności
Komisii Akceptacyinei na M. T. G.
Zarządzenie Skarbu oraz Ministra
Ministra u:zędującej na miejscu Komisji Akceptacyjnej.
Przemysłu i Handlu z dnia
18 czerwca r. h. Dokonany tą drogą import towarów b~dzie
w sprawie kupna i sprzedaży towarów za de- z·,volniony od wszelkich obciąte11 i opłat im·
wizy i waluty obce na Międzynarodowych Tai- portowych oraz cła pod warunkiem, ie kupu·
gach Gdańskich w 1947 roku stworzyło szereg
iący odprowadzi pewną ilo~ć dewiz procen~o·
nadzwyczajnych ulg i udogodnie.ń w dziedzinie
wo do ce:1y nabywanego towaru do Narodo·
handlu zagranicznego, zwłaszcza dla sektom
weuo Banku Po:sk:ego wg. urz(!dowego kursu.
prywatnego. Wszyscy bowiem kupcy, po oka-
zaniu się kartą rejestracyjną na 1947 rok, bP,- I:ość dewiz, które w tym wypadku muszą być
dą mogli bez żadnych trudności dokonywać na odprowadzane do Narodowego Banku Po'.skie·
Międzynarodowych Targach Gda.ńskich tran· go, uzależniona jest od grupy, do której należy
sakcji kupna towarów za posiadane waluty importowany towar. \V związku z tym wszyst·
zagraniczne lub dewizy na skutek decyzji kie towary zostały podzielone na pięć grup.
C,

I grupa surowce i artykuły żywnościowepienvszej potrz~by,

maszyny i narzędzia 200/o,
-
II ,, materiały i półfabrykaty dla produkcji przemysłowej
30 9 /o,
III ,, gotowe wyroby powszechnego użytku - 40 11 /o,
IV ,, - skóry, środki i surowce farmaceutyczne, materiały den-
tystyczne, wanilina, olejki eteryczne, pieprz i artykuły
luksusowe - 1000/o,
V ,, inne towary - 500/o.
Krajowy importer będzie korzystał z ulg nie przywozu, a nie w drodze mechanicznego prze·
tylko przy kupnie towar6w za dewizy i waluty liczenia wg. ku!su urz~dowego ceny nB.bycia
obce posiadane w kraju, ale równie:! w wypad- wyraźonPj w walucie obcej, co spowodowa·
kach gdy będzie wykorzystywał swe nale:!no- łoby niekorzystne ustalenie podstawy wymia·
ści po.;iad1me za granicq w walutach uhcych, ru podatku dochodowego.
lub gdy b(!dzie otrzymywał towar jako daro-
Warto w tym miejscu przypomnieć, t 9
wiznę.
zgodnie z ustawą z dnia 2 czerwca hr. o ulgach
Ważnym do podkreślenia jest równie:! sta-
:nwestycyjnych kupcy importujący towar za
nowisko władz !.karbowych, które ustosunko-
własne dewizy i walu!y zagraniczne korzysta·
wały ~i" przychylnie do ~mportujących za
ją z W&lelkich ulg przewidzianych w tej usta·
własne dewizy, zezwalając im na księgowanie
wie, a mianowicie kwoty wydatkowane 011
ceny nabycia towaru w wysoko§ci uwidocznio-
import:
nej przez Komisję Akceptacyjną w pozwo!eniu

1. nie podlegają dochodzeniu przez władze sk{uhowe co do ich po-

chodzenia,
2. ' zwolnione są od opodatkowania nadzwyczajnym podatkiem od
wzbogacenia wojennego,
3. zwolnione są od opodatkowania podatkiem dochodowym
111
pod warunkiem, fe kwoty te zostaną zgłoszone eksportu i rozliczenia całej transakcji. W IY
właściwemu urz~dowi skarbowemu w terminie wypadku importer bf,:dzie musiał złotyć gw~;
do dnia 31. XII. 1947 r.
W wypadku gdy impo1towany towar spro-
rancj~ wekslową lub bankową, te świad~zen;
będą uiszczone o ile eksport nie dojdzie
0
wadzany jest z zagranicy w ramach obrotu skutku. t
uszlachetniającego t. j. gdy towar ten po prze- Komisja Ak.cepłacyjna upow,a±niona j,,'\.
robieniu będzie ponownie wywieziony za gra· do załatwiania w uproszczonym trybie w ze,: 5
. . h prZ,
nicę, Komi.sja Akceptacyjna zawie:-i obowią­ k. :eh spraw zw1ązanyc z ek!-po1tem, lcO
zek odprowadzania walut obcych do Narodo- czym eksporterzy będą korzystali z dale
wego Banku Polskiego do czasu dokonania idących ulg i pomocy. M, J.

94
 BANI< GOSPODARSTWA
S P ÓcŁ D Z I E L CZ E G O
BANQUE DE L'ECONOMIE COOPERATIVE
BANC OF COOPERA TIVE ECONOMY
ogólne-krajowa centrala finansowa spółdzielczości
i organizacji zawodowych świata pracy, powstała
z połączenia CENTRALNEJ KASY SPÓŁEK ROL-
NICZYCH (założonej w 1909 r.) i BANKU SPOŁEM
(założonego w 1930 r.)

ODDZIAŁY I AGENT URY

W 196 MIEJSCOWOŚCIACH KRAJU

POSIAD A UPRAW NIENIA BANKV DEWIZO WEQO

ZAŁATWIA PRZE KAZY

ORAZ
WSZELKIE INNE OPERACJE BANKOW E

Suma bil.1n50WJ zł 19.000.000.00 0.-

Suma wkładów zł 6.0Q.0.000,000.-
SumJ udzidonych kredytów zł 17.000.000.000 .--

~ZIAŁY NA WYBRZEŻU:
Gdańsk, Oddział Wojewódzki, ul. Elżbietańska 1, telefon 410-01
Gdańsk-Nowy Port ul. Oliwska 63, tel. 421-83
Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Jaśkowa Dolina 47a, tel. 419-35
~dynia, ul. 3 Maja 27, tel. 224-79
0
Pot, Plac Wolności 1, tel. 515-17
~~bląg, . ul. Słoneczna 2, tel. 27
czec1n, Plac Orła Białego 5, tel. 2972

Godziny kasowe: od 8.30 do 13.30

• w soboty od 8.30 do 12.30

KIOSK NA TERENIE T ARQÓW W (iDYNI

W - 13
ZAKŁAD MALARSKI I LAl<IERNIA .,

FRANCISZEK FELLMANN
MISTRZ MALARSKI
SOPOT, MARSZ. STALINA 784 TEL. 520-69, 510-85

WYK O N UJE WSZELKIE PRACE MALARSKIE I LAKIERNICZE

I. BUDOWIJl\NO-
l{O~SElł"'AC\'Jl'\E:
MIESZKANIA, HALE, FASADY
() K H I~ T Y, C Y S T E H N Y
W A G O N Y, I) Ź \V I G I i t. p.

2. I{ OS C IE 1/N I~:
l\fALOWANIE KOŚCIOŁÓW
O H IL\ Z() W H ELI G I .J N Y C H
PO ZŁ A CA N I E O L TA l{ Z Y

3. lu\ I{ I E U N I CZ E:
SAMOCHO, DY OSOBOWE
C II~ Ż A H O W E, A UT O B US Y
l\I OT O CY K L E, HO WE HY
WÓZKI DZIECII~CE

4,. s z Y l, n Y:
NAPISY NA SZKLE, LITEHY
PLASTYCZ1'E I POZŁACANE
G O D L A, H E K L A .M Y

5. Alll'Yl{UŁY )IASOWE:
MASZYNY DO PISANIA f LI-
CZENL\, HAI?H, Nrn\lEHKT
SA~IOCHODOWE HA POCZEKA:-il!J

W-14
GDYMA-POHT TEL. 210 .. to GHA:\SK LETNIEWO TEL- 42:J-92
lJL. INDYJ~KA :~ 21 O- i J ll LI CA T W A H I) A 6 421-99
2l(H.t 4-21-79

EXTRAKCJA NASlON OLEISTYCH

TLOCZNIA NASION OLEISTYCH
MAKUCHÓW
H\FINEHIA OLEJI HOŚUN~YCII HAFINEHIA OLEJ[

PORTO EZ Kl. D
PRZEMYSLU TLUSZCZOWEGO i OLEJARSKIEGO
AMADA - OLED - UNION - ŻULAWY
P O D Z A R„Z Ą D E M P A Ń S T W O W Y M

GDAŃSK-LETNIEWO, UL. ZALOGOWA 10

TEL0 CENTR. 421-99 i 421-79

1':owy DWóH GHA~SKI TEL. 2:5 GDA~SK LETNIEWO TEL. 421-99

ł ! L. ZALOGOWA 10 421-79

HAFINEHIA OLEJ[ HO~LINNYCII

l·:XTJ{ AKCJA N ASTON OLEISTYCH
~
1\1 A K U C H () W
WYTWÓRNIA MARGARYNY
UT\VAHDZALMA OLEJ! RO~LINNYCH
WYTW(lHNL\ SZTPCZNEGO LODU

W-15
 Zjednoczenie Przemysłu Maszynowego

FABRYKA URZADZEŃ MASZYNOWYCH

'
Gduńsk-Oliwu, Grunwoldzku 479
Tel. 526-4_6 Kun tu B. G. K. 10;{7

Prod ukuj e
Wagony wąskotorowe, przemysłowe
( normalnot orowe

Wywrotki budowlane

Roziazdy, obrotnice i zwrotnice

Wózki bagażowe i pocztowe

Toczki magazyno we i budowlan e

Wózki kopalniane , dla cukrowni,

cegielnian e i specialne na zamówien ie

Różne urządzenia maszynow e

Wyko nuje
Remonty taboru wąskotorowego wszelkie
roboty konstrukc yine

W-16
 7

C Z Ę Ś Ć
I N FORMACYJNO-REDAKCYJNA

W JĘZYKACH

ANGIELSKIM
FRANCUSKIM
I
ROSYJSKIM

95
 Sales Office
of the

TIMBER IHDUSTRIESASSOCIATION

• • P. •
Worszat-va, ulica Chmielna 57, 3 rd floor
Telephones: 8-86-74. Telegrmns: CENTRODHZEW
Bankers: BANK GOSPODARSTWA KRAJ. Nr 215. P. K. O. I-l84G

BRANCHES in: Gdynia, Pozna{1, Łó1.H, vV..uszawa, Kraków

Jelenia Córa, Bytom, Biclslw-Biała, "\Vwcław
REPRESENT A TIVES in: Bydgoszcz, Olszłyn & Radomsko

Manages the inland sale anu the export of all stateuwned

factories under the supervision of the Ministry of Trade
and Industry.

The C. H. P. D. SUPPLIUS:

House and office fnrniture in whole outHts ac;,

well as single pieces. Combined rooms, couches,
kitchen and garden furnilure. School furnlture.
Sports and garclening articl-cs. Beehives and
bousecholcl accessories. Artistically carved ar-
ticles. JOINERY. Patented rea<ly-macle. Pinnish
houses and baracks. Barrels. Boxcs of all kinds
and types. Carts, trailers, whcel-harrows. -
Plywood, staves, toys and shoe-making acces-
sories. Venetian blinds. Screens and rolJer
blinds oi impregnated linen or special wood-
cotton tissue with autmoatic self-liHing and
lowering mechanism and so on.

Special orders and enquiries are invited.

l
 MANUEL ON THE GDAŃSK
INTERNATIONAL FAIR

Administration of the GdańskInternational Fair (Central Office)

Gdańsk-Wrzeszcz, 27 Rokossowski Street
Telephones: Director General 420-81
Managing Director 423-39
General Department, Lodging and Victualling
Office 423-38
Press and Informa tion Office 414-76
Branches: in Gdynia, the Fair ground, principal pavilion
in Sopot, the Fair ground, pavilion

in GDYNIA
Service Offices
Pavilion A
Gdańsk International Fair Office - participation cards
P. K. O. Bank - Polska Kasa Opieki (exchange of foreign
currency)
International Forwarding Agents C. Hartwig - eustom forma-
lities
Post-office, telegraph, telephone
Press and Information Office
Technical First-Aid Office
Militia
Red Cross First-Aid Office
Polish Radio - local broadcasting station

in GDYNIA
lnstallation of lndustries and Trade
Pavilion A
Foreign exhibitors, export, import
Shipowners and enterprises for harbour services
lndustries: electrotechnical, metallurgic, wood, glass etc„
Pavilion B
Alimenta! Industry
Fishery Industry
Shi pping-equi pmen t
On the open grounds
Cooperative „Las" - Pavilion C
Preserves Industry, restaurant - Pavilion· D
Finnish house - Wood Industry - Pavilion E
Amalgamated Polish Shipyards - Pavilion F
Fishery-Shipyards (M. I. R.) - Pavilion G
 Econ. Union of Cooperative Societies „Społem" - Pavilion H
Stables for export-horses
Food kiosks of Beer Industry, Refreshing Beverages a. s. o.
Building of the Central Office of Fishery Trarle
Central Office of Fishery Trade „
High-sea Fishery
Bank Rybacki
Aquarium
Semitrailers for the sale of fish
Restaurant (fish-dishes)
in SOPOT
Service Offices
Pavilion A
Fair Office - participation cards
International Forwarding Agents C. Hartwig - eustom forma-
lities
Post-office, telegraph, telephone
Polish Radio - local broadcasting station
Press and Information Office
Technical First-Aid Office
Militia & Polish Red Cross First-Aid Offica
Pavilion B
Textile lndustry
Patio C
Fancy goods, toys
Kiosk D
Arts Industry
Stands E and F
\, r;.
Publishers: ,,Wiedza", ,,CzyteLnik"
On the terraces of former casino
Upper floor
'Pavilion G - Ministry of Culture and Arts
exhibition of folk arts.
Gallery H - Fancy goods, cosmetics, artistical products
Middle floor
Pavilion I - ,,The French Book"
Pavilion J - Polish editions
Grou.nd floor
Kiosks - beer, monopoly and food products, ice-cream
On the „Il" grounds
L - Handicraft Pavilion
M - Loca! Industry Pavilion
N - Pavilion of the Central Office of Artistic Inr:lustry
On the open grounds
Food kiosks
Semitrailers for the sale of fr ozen fish

98
 G u D E

Gov±. & Mu- 1. Provinclal Government of Gdańsk - Urząd Wojewódzki Gdański - Gdaósk,
nicipal ul. Okopowa 5. Tel. 319-41 - 319-48.
Offices 2. Govt. Delegation for Coastal Affalrs. Delegatura Rządu dla Spraw Wybrzeia -
Gda1isk, ul. Okopowa 5. Tel. 319-19.
3. Admlnistration Board of Polish Harbours, Główny Urząd Morski - Gdań-,k­
Wrzeszcz, ul. Grunwaldzka 47. Tel. 413-51 - 413-53. - Gdynia, ul. Chrzanow-
skiego 1O. Tel. 220-22.
4. Town Council of Gdańsk, Zarząd Miejski m. Gdańska - Gdańsk, ul. 3 Maj'l 9.
Tel. 317-51 - 317-54.
5. Town Council of Gdynia, Zarząd Miejski m. Gdyni - Gdynia, ul. Czołgist,Sw

52/54. Tel. 264-79.

6. Town Council of Sopot, Zarząd Miejski m. Sopotu - Sopol, ul. Kościuszki 23.
Tel. 521-51.
7. Sherlff of the Dlstrlct of Gdańsk, Starostwo Powiatowe Gdańskie - Gda1isk,
ul Curie-Skłodowskiej 3 a. Tel. 312-82.
8. Prov. Headquarters of the Police Force, Wojewódzka Komenda Mlllcjl Obywa-
telskiej - Gdańsk, ul. Nowy Świat 27. Tel. 316-51 - 316-54.
9. Headquarters of the Gdańsk Police Force, Komenda Mlllcjl Obywatelskiej mia•
sta Gdańska - Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Partyzantów 2. Tel. 414-59.
10. Headquarters of the Gdynia Police Force, Komenda Mhlcjl Obywatelskiej m.
Gdyni - Gdynia, ul. Świętojańska. Tel. 223-67.
11. Headquarters of the Sopot Police Force, Komenda Milicji Obywatelskiej m.
Sopotu - Sopot, ul. Marsz. Stalina 736. Tel. 510-69.
12. Chamber of Commerce & Industry, Izba Przemysłowo-Handlowa - Gdynia, ul.
Świętojańska 17. Tel. 260-80.
13. Chamber of Handlcraft, Izba Rzemieślnicza - Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Sobótki 10b.
Tel. 419-61.

Consuiates Belglao Consulate - Gdynia, Al. 3 Maja 21.

British Consulate General - Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Uphagena 1. Tel. 420-5~.
Vice Consulate - Gdynia, ul. Portowa 13. Tel. 261-21.
Danlsh Consulate - Gdynia, Skwer Kościuszki 16. Tel. 220-64.
Dutch Consulate - Gdynia, ul. 10 Lutego 21. Tel. 213-14.
Flnnlsh Vice Consulate - Gdynia, Karpacka 6. Tel. 215-26
French Consulates - Gdańsk-Wrzeszcz, Al. Rokossowskiego 21. Tel. 420-34.
Gdynia, Skwer Kościuszki 16. Tel. 212-01.
Norweglan Consulate - Gdynia, Dworzec Morski, pokój 32. Tel. 265-69.
Sovlet Union Consulate General - Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Matki Polki 10. Tel. 410-88.
Swedish Consulates - Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Grunwaldzka 5. Tel. 415-06. -
Gdynia, Świętojańska 23. Tel. 265-21.
Swlss Vice Ccnsulate - Sopot, Grand-Hotel, Tel. 51~-53.
U. S. American Consulate General - Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Grunwaldzka 1. Tel.
424-98.

Po11!5h Travel Office, Branches - Gdańsk, Plac 1-go Maja. Tel. 314-66. - Gdynia,
ul. Świętojańska 38. Tel. 273-90. Sopot, ul. Rokossowskiego 33. Tel. 510-·Jg.
Grants any information required on travelling, tourism etc.

99
Banks Narodowy Bank Polski Oddział w Gdyni (Bank of Poland Gdynia Branch) - Gdynia„
ul. 10 Lutego. Tel. 260-40.
Ba11.k Gospodarstwa Krajowego Oddział w Gdyni - Gdynia, ul. 1O Lutego 8.
Tel. 267-29.
Bank Związku Spółek Zarobkowych Oddział w Gdańsku, - Gdaósk, ul. Ogarna 27 ..
Tel. 316-31.
Bank Ludowy - Sopot, ul. Marsz. Stalina 776. Tel. 517-45.
Komunalna Kasa Oszczędności m. Sopotu - Instytucja Bankowa Prawa Publicznego•
o pupilarnej pewności. - Sopot, ul. Rokossowskiego 26. Tel. 520-07.
Bank Gospodarstwa Spółdzielczego. Oddział Wojewódzki w Gdaósku, Wały Jagieł-·
loliskie 9a. Tel. 310-05, 310-01, 316-19. Coastal Branches - Gdynia, 3 Maja 27.
Tel. 224-79. - Nowy Port, Oliwska 63. Tel. 421-83. - Wrzeszcz, Jaśkowa Do·
lina 47a. Tel. 419-35. - Sopot, Plac Wolności 1. Tel. 515-17. Branches or Agen··
cies in all towns of the Gdańsk Province.
Polska Kasa Opieki S. A. Bank Dewizowy /Exchange of foreign currencies. Head
OIUce - Warszawa, ul. Krucza 16. - Gdynia Branch , ul. 3 Maja 27. Reque~t!i·
you to avail yourselves of it's services for foreign transactions.

Hofels „Grand Hotel" - Sopot, ul. Powstańców Warszawy. Tel. 516-51

,,Centralny" - Gdy~ia, ul. 1-szej Armii W. P. 1. Tel. 267-61.
,.Polisb Y. M. C. A." - Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Uphagena 33. Tel. 419-95.

Theatres ,,Teatr Aktorów (The Actors Tbeatre) - Sopot, ul. Rokossowskiego 39/41. Tel. 520-3~-
,.Teatr Miejski ,,Wybrzefe" (,.Coast Tbeatre"). Manager: Dir. Ivo Gall - Gdynia,
Plac Grunwaldzki. Tel. 270-01.
· ,.Teatr Miejski" (City Tbeatre) - Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Grunwaldzka 16. Tel. 423-85-
,,Teatr Aktorów" (The Actors Tbeatre) --' Gdynia, Skwer Kościuszki 12.

Cinemas: ,,Swiatowid" - Gdaósk, ul. Białowiejska 1. Tel. 317-10

,,Bajka" - Gdańsk-Wrzeszcz, Jaśkowa Dolina 44. Tel. 422-g4,
,,Capitol" - Gdaósk-Wrzeszcz, ul. Szymanowskiego 12. Tel. 419-10.
,,Polonia" - Gdańsk-Oliwa, ul. Armii Radzieckiej 11. 526-13.
,,Bałtyk" - Sopot, ul. Rokossowskiego 48. Tel. 518-26.
,,Polonia" - Sopot, ul. Rokossowskiego 39/41. Tel. 512-34.
„Warszawa" - Gdyni, ul. Śkwiętojańska 36. Tel. 226-09
,,Atlantic" - Gdynia, ul. 3 Maja 28. Tel. 273-09.

Restauranis Restanrant „Mira!"·- Gdynia, ul. Świ~tojańska 15. Tel. 264-71.

Cafes
Tea-Rooms „Britania" Restaurant, Cafe, Dancing - Gdynia, Skwer Kościuszki 20.
,,Versal" Bar-Dancing. Prop. W. Orłowski - Gdynia, Portowa 3.
,,Oaza" Bar. Prop. Zygmunt M . Stanek & Co., - Gdynia, ul. Portowa 4. Tel. 21o-.2ci.
Fish-Snak-Rooms of the „Fish Central". Probiernia Ryb Morskich Centrali Rybne;
Gdynia, ul. Św1~tojańska 49. Tasty dishes at record cheap prices.

100
 Restaurant „Niespodzianka" Prop. Mieczysław Cymbała - Gdyni, Plac Chrobrego 2.
Pavlllon of the State Brewery Industry, Cafe - Sopot, ul. Powstańc6w Warszawy 2.
Tel. 510-62.
,.Savoy" Restaurant & Całe - Gdańsk-Oliwa, ul. Armii Radzieckiej 18.
Restaurant & Całe of the Town Sports Club, Tennis Courts - Sopot, ul. Dr Cey-
nowy 7. Tel. 514-35.
Cafe „Alga". Prop . P. Dobrucka & Co. - Sopot, ul. Rokossowskiego 52. Tel. 515-92.
,,Złoty Ul" Cafe & Tearooms - Sopot, ul. Rokossowskiego 17. Tel. 511-~J5.

Polish Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Jaśkowa Dolina 15. Tel. 418-69.

Red-Cross Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Grunwaldzka 2-4. Tel. 414-85.
Gdynia, ul. Świętojańska 120. Tel. 265-20.
Sopot, ul. Chrobrego 9. Tel. 521-63.

J/JI i 1111 I G IL O I ""

Spółka dla importu eksportu
ul. Poznańska Nr 3 WARSZAWA - POLAND
Telegr.: ,,lnterglob" Telefon 8.86-19

EX PORT of ALL PRODUCTS FROM POLAND

S P E C I A L I T Y:
handicraft gcods, porcelain, faience, fancy
gloss goods, wooden 1goods, willow goods

I )I P OR T S T O P OLA N D
(CO M~11SSION AGENTS AND IMPORTERS)
Machinery, cpparatus, tools, spore parłs and technical
articles, for cool and rnetallurgic indusłry, electrołechnics,
chemical industry, paper industry, łirnber industry.

101
 Head Ollice
ol lhe
AMA LGAMATED MET AL LURGIC INDUSTRIES
KATO\VICE, ul. Lompy 14. Tel. 329-31/39.
Iron Works, Smelting Works, Foundries fy Corporałions
conłrolled by this concern:
1. Iron Works & Foundry ,,Andrzej" in Zawadzkie Tel. 6-7
2. ,,Baildon" „ Katowice-Dąb 339-41
3. ,,Bankowa" „ Dąbrowa Górnicza 681-54
4. ,,Batory" „ Hajduki Wielkie 417-41
5. ,.Będzin" „ Będzin 711-51
6. ,.Bobrek" „ Bobrek Bytomski 34-61
7. ,. Częstochowa" „ Częstochowa 24-92
8. ,,Ferrum'' „ Katowice-Bogucice 309-56
9. ,,Florian" 11 ~wiP,tochłowice 417-11
10. ,,Katarzyna" , , Sosnowiec 623-75
11. ,,Kościuszko" 11 Chorzów 417-21
12. ,,Laura" „ Siemianowice 232-11
13. ,,Mała Panew" „ Ozimek 2
,,Ostrowiec" „ Ostrowiec Kielecki 22
14.
15. ,,Pok6j" „ Nowy Bytom 523-37
16. ,,Huta Renard" , , Sosnowiec 617-76
17. , ,Sosnowiec'· „ Sosnowiec 621-5 1
1
18. ,,Stalowa Wola" „ Stalowa Wola
1
19. ,,Stołczyn" 11 Stołczyn koło Szczecina
20. ,,Zabrze" 11 Zabrze 34-5 1
„ Zawiercie 163
21. ,,Zawiercie"
22, ,,Zygmunt" „ Łagiewniki 417-61
23. Institute for Metallurgic Research „Stani-
sław Staszic" „ Gliwice, ul. K. Miarki 12/14 „ 3451-57
24. „BIPROHUT" Planning Office for Metallurgic
Installa tion „ Zabrze 34 -51
25. Metallurgic Constructions Office „ Gliwice, ul. Fabryczna 16 50-'.'9
26. Head Office for Metallurgic Supplies „ Katowice, ul. Zamkowa 12 367-01
li 369-1 1
27. Iron Scrap Association „ Katowice, ul. Powstańców 50
li 329-61
28. Iron & Steel Association „ Katowice, ul. Ligonia 7
40-47
29. State Enterprise „Iron Stores" „ Bytom, ul. Wrocławska 5
" 213-41
30. ,,Elektro" Electric Power Plant „ łaziska Górne
17.68
31. United Iron Ore Mines „ Częstochowa, Al. Wolności 77/79
„ Katowice, ul. Podgórna 4 349-01
32. United Zinc Industry
33-0l
33. United Industry of Fireproof Materials „ Gliwice, ul. Fabryczna
34. Association of Cooperatives for the Supply
of Victuals to the Metallurgic Industrics „ Katowice, ul. Słowackiego 37 „ 357-o6

Warszawa Branch of the Amalgamated Metallurgic Industries

WARSZAWA, Aleja na Skarpie (Frascati) 21. Tel. 881-94
Agency of the „Stalowa Wola" Iron Works & Foundry:
Katowice, ul. 3 Maja 21. Tel. 302-27
, ,Ostrowiec·· Iron Works & Foundry:
Katowice, ul. Kochanowskiego 4. Tel. 324· 47
,,Andrzej" Iron Works & Foundry:
Katowice, ul. Ligonia 10. Tel. 366-69
" ,,Stołczyn " Iron Works & Foundry:
Katowice, ul. Sienkiewicza 37 m. 7. Tel.

lcr2
 HENRYK DROZDOWSKI
Direclor General
of the Gdańsk Inlernalional Fair

ORIGIN AND PLANNING OF THE GDAŃSK

INTERNATIONAL FAIR

In pre-war Poland, Fairs were merely held in Poznan, Lwow, Rawno

and Cracow. Only the Poznan lnterational lndustries Fair was con-
cerned with Polish imports and exports, including oversea trade. The
Pre-war authorities and economic bodjes had already examined
the advantages of an International Coastal Fair, and this question
became all the mare actual the mare advantage was taken of maritime
transport. Already then, two thirds of our home imports and exports
\\Tere concentrated al the mouth of the Wisła river, like on the ,,Amber
Route" of ancient limes.
Gdansk was competing with Gdynia, anxious to get all the threads
of our trade into it's hands, whereas it was the ambition of our! autho-
Iities and various economic bodies to promote Gdynia- Due to this
Policy the foreign turnover of Gdynia increased. 1932 abt. 600/o of the
lota] Polish exports and imports ware shipped via Gdansk. In 1939
Gdynia's share increased to 880/o, whilst the harbour of Gdansk recorded
onJy 12''/o. Since Gdansk has become an entirely Polish town after the
~econd world war, constituting an economic whole with Gdynia, there
18 no further competition between these two harbours.
Gdansk has been chosen as centre of the Coastal International Fair
\Vhich will be held every year, in the autumn.
The capital of the 11 Gdansk International Fair Limited" amounts to
1
.Ooo.ooo - Zloties, divided into 200 shares of Zł. 5.000,- each. The
0
~ 1:1-munities of Gdansk and Gdynia are shareholders of 49()/o each. The
N.Cl.Jr of 1947 will take place under the auspices of the Prime Minister,
r. Cyrankiewicz. The stands are located in Sopot and Gdynia.
The Sopot pavilions, built in Swiss style, and designed by the
architect Mr. Prohaska, will show home spinning and weaving, lancy
~o~~s~ peasant arls, as well as the show 11 The French Book". Handicrafl
i x 1b1ts wilJ be show n in their own pavilions. An immense pavilion
pn. ?dynia includes the stands of foreign companies doing business with
A.o 18 h .~hipping lines, further dealing wilh harbour equipment etc.
A. Pav11Ion in the centre is occupied by the Dutch 11 Phillips Works".
sen.ot~er_ pavilion shows exibits of food production, shipping, and deep
raf· ilshmg. The pavilion of the ,,Centrala Rybna", (Fish Sales Corpo·
10
co n) ,a_t t~e other side of the „President' s Basin" includes exhibits ot
0s
tal flshmg, canned tish products and by-products.
rur The 1947 Fair is intend~d as a show ot two kinds of exhibits: viz:
we~J Products, commodities, and products of the fishing industry, as
as home industry, handicrait and peasant arts.

103
 The promoters of this Fair would be glad to see that it should
become the centre of intemational trade in Eastern and N orth-Eastern
Europe. Due to the geographical siluation it could become an admirable
meeting place for Danish, Dutch and other /trade representatives to
meet Finnish merchants, and eventually also negotiate with repre-
.sentatives of the Soviet Union, simultaneously.
It should be emphasized that the harbours of Gdańsk and Gdynia
are shipping: Polish bacon, dairy products, poultry, grain, canned meat
and fish, mushrooms, blueberries and so on. On the other hand public
attention must be drawn to the circumstance that these harbours are
the trans-shipping centres for goods bound for the Danubian countries,
resp.: Hungarian wheat, raisins and wines, Roumanian apricots, fruit and
maize, bound for the Scandinavian countries.
Furthermore, oranges, bananas, rice, soya beans, sisal and other
goods with the Danubian and North-Eastern countries as their destina·
tions are also transshipped here. Great Britain is the most importanL
buyer of Polish salmon. Polish eels. cod and herrings are imported by
the Central European countries, and transit goods like Dutch Icelandic
and Danjsh herrings are also going through these harbours on their
way to Central Europe.
The inauguration of this Fair is accompanied by our heartiest wisll
that the great foreign public might appreciate that this undertaking is
the most important Fair of the Central East of Europe.

Dr LUDWIK GROSSFELD
Vice-Minister in the Ministrp
of Industrp and Trade

LINES OF DEVELOPMENT OF THE FOREIGN TRADE

OF THE POLISH REPUBLIC
Poland is a country with insuff icient investments: before the war
production per capita amounted to Zł 610, whereas in the countrie 5
which stood on a high level of capatalistic economy - 2.490 zł. war
destruction estimated at 100 miliard pre-war zlotys, seriously in-
creased the 1<1Jfficulties caused by insufficient investments. This is the
cause ' of large investment imports and of an adverse bal an ce in foreign
trade.
The deiicit in foreign trade must be covered by foreign credil 5 ·
We hope to obtain financial aid from the International Monetary Funds
and from the International Bank for Development and Reconstructio~
whose task is to extend credits to destroyed and insufficiently investeCI
countries.
The Three Ye~r Reconstruction Plan f~resees in 1947 an adverse
balance of trade to the amount of 182 milJion dollars in 1948 - 19 5
million dol. and in 1949 - 190 million dol- In 1947 the adverse baJance

104
--cxceeds the expected investment imports by 118 milion dol., because
of the necessity to import food. In 1948 and 1949 the value of investment
imports will exceed the value of the expected negative balances
amounting to 275 and 315 milion dol. Notwithstanding this iact Polish
-investments will be only covered by imports to a small degree.
The post-war character of Polish trade is due. to its Jack of foreign
'Credits. This fact has led us to the „malum necessarium" which the
dearing-trade is. Poland has concluded 19 clearing treaties which
-embrace almost the whole of Europe. Besides them a certain part is
Played by compensatiye and credit turnovers. The turnover was in 1946
- 138,8 million on the import side, an 129,9 on the export side.
In accordance with the Three Year Plan Poland must increase her
trade relations with the world. The foreign trade expected in the Three
Year Plan will greatly surpass pre-war figures. This plan tends to make
l~e best possible use of work and the potentialities of Poland and anti-
'Cipates a large development of export branches of industrial production
W~ich should secure for us purchasing power on foreign markets. The
,Pnncipal task of the above plan is to raise productivity and the stan-
dard of living.
The carrying out of the ambitious tasks of the Plan is possible
because the Recovered Territories have been included in the boundaries
of _Poland. On those territories we have already rebuilt valuable indu-
~tna/ plants, the production of which will be to a large extent exported.
?land is no longer a country economically overpopulated. In her
1
~ 1Ja?es there is no population which could not be drawn into pro-
uct1ve work, and at the same time would only be consuming. The
~ass of 9 million people who were superfluous before the war have
IQ ready found employment in. the Recovered Territories.

Prof. JAN KILARSKI M. A.

THE 950th ANNIVERSARY OF GDANSK

i'h The Polish Kings have from the very beginning been sea minded.
w e Profound interes! they used to profess for the free access to the sea
Cha~ the !act of sending St. Wojciech, by King Bolesław CHROBRY, to
is fls~en the Pomeranian people, a/ready in 997. The Harbour of Gdansk
\Vh~aid to have been established on the river bank of the MOTŁAWA
re/eh served as a berth to a colony of poor fishermen and floaters. This
10
the ~ has been merely inhabited by Pomeranians who were speaking
bet ashoubian-Polish Janguage. Many bloody battles were iought
the We~n Poles and Brandenbourgians who were anxious to rule over
be t':( 1 sła mouth. The Polish maritime policy was severely handicapped
by the Personal ambitions of the Pomeranian Dukes, on one part, and
e Plans of eastern penetration manifested by militant Germa-

105
 nism, on the other hand. The Poles were assailed in the West by the
troups of the Margrave of Brandenbąurg, and by the Teutonie Order on
the other side. The endeavors of the Polish Kings aiming at the unifi~
cation of the Polish territory were based on the initial right of posse-
ssion, as well as on the fact thai the coastal lands had b~en conferred
upon the Polish Kings by the last Duke of Pomerania SWIĘTOPEŁK
1295. Il must be noticed thai Duke śWIĘTOPEŁK had conferred civic
rights upon the town, alike those of the town of Luebeck. When assailed
by the Brandenbourgians, the Poles, unable to face the prevailing forces,
had been compelled to ask the Teutonie Order for assistance. But instead
of the expected help, they had been 'treacherously betrayed which
resulted in the slaughter of the Gdansk garrison, anld of the Polish po·
pulation as well. Il mu.st be slressed, however, that when Gdansk lmd
been subdued by the Teutonie Order, who became it's sovereign, the
Teutonie Order did not confer any civic rights upon the Polish popula·
lion . At ter the massacre of 1308 the Polish population deminished.
Owing to the quick development of the harbour, the main purpose of
0
which was the reloading of products of the Polish hinterland viz: corn,
timber and amber, Polish workers were badly needed. They were
lodged behind a wire hedge called „OSIEK". The Senate, having
been witness of the glorious victory over the Teutonie Order at
Grunwald, solicited the . protection of the Polish Kings, which
was granted in virtue of the Elbląg Agreement of 1454. Henceforth the
town was be.und to the Polish state, though loosely connected.
The population being mostly of German origin, although benefi·
ciating of large royal privileges, was merely looking at ter if'S
own profits, and rarely giving proofs of loyalty towards the Polish
sovereigns, thus being rather a handicap to the Polish designs than an
asset. · ,·
The frequent receptions of Polish Kings by the Senate, and mutual
relations entertained by the citizens with the Polish aristocracy and
autochtonie gentry, led to the introduction of the Polish language info
the Gdańsk schools. Manifold were the ties linking the town with
Poland. Her citizens were fully aware of the advantages they owed to
the commercial relations with Poland, an_d were proud of il. The com·
mon welfare contributed to the development of architecture to a never
attained extent. Alter the beautiful epoch of Gothic architecture (chut·
ches and town-hall), the building of the quaint Gdańsk streets was taken
up. The Zbrojownia (Zeughaus) built by the Dutch architect Anthonf
van Obbergen and the Pole John Strakowski is a typical example. Arts
were ilourishing. The life of that epoch has been illustrated by the
iamous engraver Daniel Chodowiecki.
~ince 1793, dale of the partition of Poland, the importance of
Gdansk which became a Prussian provincial city declined rapidly. The
Treaty of Versailles founded the Free City of Gdańsk which was verY
closely connected with Poland economically. The second world w_ai
broke out, and, peculiarly, it commenced in Gdańsk. In 1939 Polis
sol~iers were fighting at Westerplatte. The małe representatives of th ~
Pohsh . ~uto~htonic population have been mostly killed by the naZl
authonties in the camp of Stutthof. In 1945 Gdańsk was recovered b}'

106
Poland, but completely ruined. The commercial role of the city being
always the same, enormous work has been dane with a view to adjust
the port, enabling same to forward many thousands of tons of Polish
coal daily, destiIJ.ed for nearly the whole of Europe.

JóZEF KRYNICKI B. A.

POLAND'S ECONO/v~iC POLICY

The most immediate aspect of the map of new Poland shows that
fundamental changes have taken place with respect to her geographical,
Political and economical position. Taking into consideration the extent
!
0 devastation, caused by military operations, and the economic condi-

lJons of this country at the threshold of the new era of her history, on
0 ne part, and the overwhelming task Poland was faced with in con-

nection with the migration of millions of people, as well as the urging

necessity of immediate populating and administrating of the new areas,
on the other part, it musi be noticed that national economy reached
a level never expec'ted before.
. The economic policy of Democratic Poland is tightly connected
Wllh the fundamental principles, on which her new structure has been
? 0 sed, viz. recognition of private property, it being understood that the
interests of individuals must be subordinated to wider designs of com-
mon welfare, nationalisation of industry and banking business, rura!
fconomy, based on sound individual iarms, not including, however, greaf
~ndowners, organisation of a sound cooperative administration, spe-
ciaJ_ . decrees authorising the trade unions to control development of
PolitJcs and econimics.
C The plan of economic reconstruction has been voted by the
°untry's National Council on the 21 st of September, 1946. The princi-
t 1 0
e _utlines of this scheme provide a higher standard of living of the
,/r~ing population in comparison with pre-war limes, to be achieved
11
P h1n the limits of the 3 Year' s Plan. According to this scheme, the prn-
wosed task will be achieved by reconstruction of damages, sustained by
p ~r_ operations, unification of the recovered areas with the ancient
O
P 1sh territory, viewing particularly a proportionate repartition of the-
opuJation all over Poland.
ne The endeavours of increased standard of living are closely con·
to cied with the plan of promoting consumption. Efforts are being made
ot ttlance striking differences of consumption in the various classes
lio e Population; owing to further improvement of transport condi-
llS, Prices have almost been balanced in the various districts.
tio We have also to emphasise campaigning for exclusion of specula-
p,i.0~d superfluous mediation out of distribution, aiming at reasonable·
It 1n business.

107
 With the achievement of these aims, prices of industrial products
would be stabilized, and the next stage would lead to such a reduction
-of these prices as to concile them with the wages of the working po-
pulation. Consumption of commodities has, according to the Recon-
struction Scheme, to attain the level of 1938. It is all the mare a vital
question, as the Polish nation has also b~en devastated in biologica/
. respect, which calls for an increase of birth-rates, the latter being, apaa
from political alliances, the most efficient guarantee of our frontiers
-along the Odra and Nyssa rivers.
Great emphasis has been pul on reconstruction of rura] economy
and produclion. The Reconstruction Scheme was even providing self·
efficiency immediately alter the harvest of 1947. Ii this aim will not
be achieved, the failure might be atlributed to the hard winter season.
of 1946/47, as well as inundation and draught in May and June.
We have still to deal with the problem of conciliating maximum
-output of consumable goods with thai cf manufacturing goods, viz. coal,
iron ore, electric energy r etc. The output of the Jatter ought to rise to
a level, enabling this country to export them, in order to secure foreign
exchange that would be placed to the investment fund, with a view to
modernize the respective factories'machinery. One fifth of the social
revenue has been provided for investmcnts, with a view to face the
..sinking value of machinery .

.:Prof. MARIAN PELCZAR M. A.

AN OUTLINED HISTORY OF THE GDANSK TRADE

The hi story of the overseas trade of Gdansk is for med not onlY
on its natu-r al position, but also on its historical background. The
story of this trade should be devided int o i ive different periods,
dependent on its geopolitical situation.
The first period, the very beginning until Gdansk was taken
into custody by the Teutonie Order in 1308.
The second period, is the period of Teutonie reign in Gdansk
during 1308-1454.
The third period, is the history of Gdansk alter its reannexa·
lion to the Polish homeland from 1454 till 1793.
The fourth period, is the period of a hundred year thfal·
dom/Gdansk belonging to the Hohenzollerns 1793-1918.
Finally, the last period, the Free State of Gdansk with the sad
end of a five year occupation.
1
I. The beginning of the Gdańsk trade.
The port of Gdansk originates most probably its existance in
the tenth century, at first as the Jittle i ishing harbour (the sett/e· ,

108
 ment being probably a bit further away ). The first reliable infor-·
mation we have about the port and its foreign trade dates from the
Xllth century. Already in the Xlllth century many ships call at'
Gdansk from various Baltic countries bringing, cloth, salt-taking·
amber, fish, wood and com iloated to Gdansk by the Vistula river
from Southem parts of Poland. Although, we do not know exactly
the volume of that trade, it is to be expected, that it was rather
considerable, and that at that time Gdansk had a dominating posi-
tion among the ports of the Eastern BaJtic.
II. The trade in Gdańsk during the Teutonie reign.
Due to the !act that Gdansk was taken into custody by the
Teutonie Order the trade development with the hinterland was
severely handicapped. The activity of the merchant forced to carry
on a profitable, but risky kind of overseas trade in the XIV-th
century and the first half of the XV-th, gave the town of Gdansk
profitable results. Ships,flying the the Gdańsk flag were calling at·
the most ports of North-Eastem and even Southem Europe, car-
rying Polish grain and wood, and bringing back iron, furs, herrings
from the North · - cloth, wine and salt from the East, and fruits,
Spanish wines and exotic leathers from the South. Out of the notes
we possess, it is to be understood, that this trade was developing
extremely well and that, although the connection with the hinter-
land was not so good, Gdansk was a/ready at this time a granary
of Europe.
III. The golden age of the Gdańsk trade.
The annexation of Gdansk to Poland in 1454 (due to the wiJl of
the Gdansk population) made out of this town the main and sole
natura/ outdoor, assuring big profits to the merchants of Gdansk„
!t also saved Gdansk from an economic collapse, which would be
1mminent had the center been removed to same other port. During
lhree centuries Gdansk had a regular contact with its hinterland·
lhrough the Vistula. The first statistic figures available, regarding
trade, dale from the end of the XVth century. We also know that
at the time Polish grain saved from hunger quite often Western
countries. The quantity of exported grain was growing every
Year. In 1618 it exceeded 250.000 tons. In the XVII!th century
a remarkable drop was to be noticed. The export of grain formed
one of the main items in the trade of Gdansk, and therefore its
connection with Poland was of utmost importance. The develop-
m~nt of Gdańsk found its expression in monumental buildings and
f nvate ~?uses. So, no wonc?-er that w hen in th~ XVIIIth century
he Part1t10n of Poland was 1mminent the populat10n of Gdansk did
IV everthing to postpone the moment of separation.
· The fali of trade in Gdańsk during the Prussian thraldom.
. !he occupation of the port by Prussian troops was the be·
blnnmg of an economic collapse, which lasted for many years.
ue to an advantageous agreement between Prussia and Russia,
C:::d by employing the railway for the transport of grain and wood
e trade turnover improved.

109
 V. The Free City of Gdańsk at fa e service of the Polish Republic.
The Treaty of Versailles gave Gdansk a position which was
similar to the one il had many centuries ago, at the time it belon·
ged to Poland. At the Congress it was made elear that the interests
of Poland and Gdansk are similar, and that Gdansk, the biggest
port on the Vistula, needs a very close contact with Poland. Un·
fortunately agitation was not taken into consideration, a thing which
was based on national feelings and not the economic situation. The
first years of the Free State of Gdansk proved il. Then Gdynia
starts to take Gdansk's place as Poland's main outdoor to the seas.
The development of Gdynia is the best proof of the role Gdańsk
would have played. Considering trade movements in both ports
and comparing the f igures in 1913 and the last years before the
war il is to be noted that the turnover of Gdansk went up to 7000/o
despite the neighbourhood of the newly established port of Gdynia.
Such a trade was not to be noticed in any Baltic port. It under·
lines that as well as formerly the development of Gdansk was
dependent of its close cooperation with Poland. Today, when the
Free State of Gdansk is only a historical past, Gdansk as one of the
most important ports on the sea stretch of 500 km. will be able
to develop without any antagonizm and compelition of other Polish
ports.

BOLESŁAW WIT SWIF;CICHI

ADVANTAGES RESULTING FOR THIS COUNTRY OUT OF THE

GDANSK I N T E R N A T I O-N A L FA IR
In connection with the proposed Gdansk International Fair, the
'plan\ of reconstruction of the Polish Coast has entered a new stage,
and both the harbours of Gdansk and Gdynia have gol new prospecl,;
for their developmenl.
Among the factors to be reckoned with, faith in our own potentia·
lities ha~ p10ved successful. The Fair is drawing the attention of Jo·
reign countries towards aur economy and it's achievements. The im·
mediate proiits for both, scaside and exhibitors, are obvious. .
The object of this first coastal fair is to show the export possib1•
lities of this country, viz: food products, handicraft products a~d
peasant arts. It should also be emphasized that the Fair will result JI1
enli:ely new prospects for Polish Shipping and deep-sea fishing comj
pames, and provides a display of designs and constructions 0
steamers and fishing cutters built by our shipyards.
Th_e heavy industry is not being represented this time, as the P!o-
.ductwn surplus has already been sold within the Jimits of aur foreigf1

llO
<1.greements Jeading to an exchange of merchandise; as well as at the
Poznan Fair in Spring. Under these circumstances, a display of the
products of heavy industry, after an interval of three months (Poznan
Fair April 47), would not be worth while. ·
Notwithstanding the enormous devastations caused by the war
·and German occupation, this country is in a position to export the
.surplus of first quality sea and lake fish, eggs, canned meat, mushrooms
,and berries.
The Exhibition and Fair of handicraft products and well-known
Peasant art, including a retail sale, will be held in Sopot throughout
August.

Dr WANDA GÓRKOJVA

GDYNIA YESTERDAY, NOW AND TO-MORROW

The speed of the erection of Gdynia is the most obvious proof ot

the dynamie force, behind the Polish desire, to becorr..e an independant
seQ - faring nation. Due to this popular enthusiasm for the sea, it has
Proved possible to build up a town in l'ecord time; normally a work
01 decades.

Alter the first world war, Poland gained a free access to the sea
and, due to the provisions of the Treaty of Versailles, could avail
;E:r_se]f of the services of the port of the Free City of Danzig, the anti-
O/is]z views of the Free City indicated the necessity of providing for
i seperate port for the Polish Novy. The choice fell upon a Kashoubian
am/et lying same 25 kim. away tram the Free City, along the Polish
~oast. Here, the work of constructing a small naval base commenced
n 1921.
P Within a comparatively short period il became apparent that the
Por! of the Free City could not provide the necessities for the maritime
aro1ects which Poland had in mind. The tariff union between Poland
0
fdthe Free City did not fulfil the Polish expectations. The government
in th e Fiee City, being in the hands of the Senate, had the necessary
lh:an~ to frustrate the development of the port to .such an extent
ai t 1l could not compete with the German ports; at the same time the
Chms ot the senate were concentrated on the enrichment of the mer-
lopants and the population of Free City, and on the cramping of the deve-
lhe rnent _o~ _P?lish trade and industry on is's own territory by Jimiting
Citi Poss1b1lilles of settlement, the opening of workshops etc- by Polish
zens.
ind
80
as to realize the Po!ish maritime policy of building up an
heg:Pendant overseas trade, and of liberating the Baltic from th~
nomy of the big German North Sea ports Hamburg and Bremen, il

lll
was necessary to found and possess an own port, independant
oi the frustration by a disloyal partner. This lead to the project of
increasing the original naval base to an up-to-dale harbour.
Built in accordance to the most modern designs, with the newest·
types oi torwarding and transshipment equipment, the port of Gdynia
gtew-i with record speed, so that 1937. Gdynia was ahead of all other
ports on the Baltic coast.
The growing traffic is the best illustration of the development of
Gdynia. 47 regular steamship lines (both for passengers and goo<M)
connected Gdynia with the ports of the world.
Harbour Trafik of Gdynia.
Vessels entering & leaving port.
1923 6 vessels= 10.000 Nrt 1932 7.214 vessels= 5.671.000 Nrt·
1928 1108 vessels= 1.958.000 Nrt 1938 12,990 vessels= 13.012.161 Nrt
The flags of 28 nations were represented. The increase of the har•·
bour traitic was naturally followed by an increase of the turnover of
merchandise according to the following iigures:
Total turnover of which Import Export
1924 10.617 tons 981 tons 9.186 tons
1928 1.957.769 192.711 1.765.058 „
1932 5.194.288 ,, 432.888 „ 4.761.400 „
1938 9-173.438 1.526.536 7.646.902 „
Due to the direct exchange ot goods between Gdynia and all parts.
of the world it was possible for the Polish overseas trade to avoid the
intermediary of German ports, so that direct imports of copra, rice,..
cotton, wool, raw hides as well as fruit, could be arranged from the
countries of origin.
In connection herewith a corresponding industry and trade started
to grow up. such as oil and rice mills, a cotton exchange, an exchange
for hides and leather, frnit auctions, and so on.
With the increase of the harbour traffic and business the town
of Gdynia grew and prospered simultaneously. 1925 Gdynia covered
an area of 638 ha., whereas in 1935 this figure jumped to 6.582 ha., thll 5
advancing this new town to the sixth town of Poland in size.
As soon as the building of the port commenced a regular flow of
people set in. New possibilities in connection with sea and harboLIT,
things hitherto unknown in Poland, especially attracted the youth froJ11
all parts of the country.
Increase bi Population of Gdynia
1921: 1.300,- 1933: 48.000r- 1936: 102.000,- inhabitants
1930: 25.000,- 1935: 75.000,- 1938: 117.000,- 'inhabitants
including the suburbs of Orłowo and Cisowe.
!h~ building industry naturally followed the demand, and a.ooo:
bwldmgs were erected between 1921 and 1937. Transportation and
school problems were developed in accordance to the growth of the
populat10n. 1930 the State Maritime School was transferred Jrorn
Tczew to Gdynia, and since 1930 the Bal tie institute had it' s seat in thi~~
town.

112
 The German occupation brutally stopped all further development.
The port was readjusted ior naval purposes, sheds and factories turned
into arsenals or adapted for the production of amunition. The Polish
Population was banished or shot, and the town populated with Germans,
the majority of whom were repatriants irom Latvia and Estonia.
Beiore their retreat the German occupation forces managed to damage
the port to a great extent. Docks were full of mines, breakwaters were
blown up. and vessels sunk right in the entrance to the port. Fortunately,
the town itseli was not damaged to any extent worth mentioning, so
~fh'>at the Polish Adminislration, taking up it's work in the spring of
1945, could concentrate it's work on the reconstruction of the port.
Due to this energetic activity it was made possible for the first
UNRRA ships to come in during August 1945, and the year closed with
a turnover of 563.346 tons of goods, and a traffic of 907 ships totalling
746.090 NRT. In 1946 the traffic shows 4.890 ships totalling
4-659.321 NRT. and a turnover of 3.743.203 tons, of which 1.426.891 tons
were imports, and 2.316.313 tons exports.
Due to the catastrophical winter of 1946/47, and the ireezing ot
the Baltic, work stopped again. However, in May 1947 over a milion
tons were turned over. This figure beats all wartime record turnovers,
~!1d amounts to 690/o of the average monthly turnover of 1938, respec-
tely to abt. 500/o of the average monthly traffic (556 vessels with
49.198 NRT.). ·
With the end of the war the majority of the prewar population,
~s We]] as people from the Eastern parts of Poland, carne to Gdynia.
/ hthe ~nd of 1946 the population was 79 OOO and at the present moment
0
as mcreased to abt. 102 OOO. - Schools and theatres have been
/e~ed, and many of the prewar firms have taken up their business
gam, so that the town is now full of life.
th A~ _the last session of the Baltic Maritime Institute, with
w~/
c~
1.mister of Shipping in the chair, it has been decided thai Gdyni<.
it's sheds and transshipment appliances, now intact again, shall
cancentrate on passenger trafi ie and the transshipment of generał
otrgo. ~his is expected to promote further development of the town
dynia, as well as it's trade and industry.

Export Company EMOS Export Company

KRAKÓW- Sławkowska Street 6 - POLAND

Exporlers o/ all kinds o/ goods /rom Poland

Prices and full particuLars on application

113
EDMUND MARTUSZEWSKI

SOPOT, A POLISH SEASIDE TOWN

The name of Sopot has first been mentioned in an ancient document

dating from 1283, endowing the Olivian Abbey among other villages
also with the Kashoubian sea spot „Sopot", which means Jiterally
a marsh.
While still being united wilh Poland, the Gdańsk patricians used
to build their summer residences in the prosperous XVlf th century, in
Sopot. When signing the peace treaty of Oliva with Sweden, King Jan
Kazimierz and Queen Maria Ludwika were dwelling with their court
at the cottage Karlikowo near Sopot, whereas the Swedish delegation
was accomodated in the Sopot cottages, belonging to Gdańsk patricians.
But only the Frenchmen who arrived here under Napoleon, were fuJlY
aware of the excellent situation of Sopot, and promoted the building
of :thls seaside town.
The visitors of Sopot, at the beginning of the XVIlth century, were
mainly people from Poznań and Warsaw. Evidence is given in the
various „Badeblatt" of thal time, inviting Polish visitors. At the
Sopot cemetery almost every second monument has a Polish name with
even frequent Polish spelling.
Nowadays, however, the Polish Sopot has become a suburb of Gdańsk,
which is inhabited by the Polish working population. It is no more
a mere entertainment place, and rather an intelectual centre of the
Gdańsk - Gdynia complex.

ZDZISŁAW WILK ph. d. eng.

Managing Director
of Central Administration
of Liquid Fuels

LI O U ID F U EL S

In 1947 the commmption of liquid Fuels in Poland will amount t~

0
450.000 tons which will partly be covered f rom the home production. 1
crude oil and gasoline, totalling J50.000 tons, from the home producuo;1
?i benzole 40.000 tons, and the re17'!ainder, from the stores and imP 0 e
m the form of petroleum, which in turn wiJJ be manufactured in h0[11
ref ineries, as well as f rom the import of fina] products. d
The import possibilitiec; decreasing, it is most important for pola;;r
to become self-sufficient, the mare, as even the U. S. A , lately, in or
to cover their demand, intend to increase their import.

114
 Ow greatest hopes Jie in the possibilities of petrol exploration
Which, no doubt, will be crowned with positive results.
As to the production of petroliferous gas, this problem can be
solved in 80°/o. By the end of this year il will be possible to ascertain
the approximate capacity of the newly discovered oil fields in Dembo-
wiec (District of Cieszyn), whilst the resumed drillings on the old oil
iields in Strachocin (Sanok - district) and Roztoki (Jasło - district)
Will accomplish the natura] decrease of the output.
The recent drillings on the right bank of the Vistula, between
Bochnia an Przeworsk, have resulted in extraction of petroliferous gas.
and. what is more important, of the so called liquid gas heavier than
metan gas (Siedlce near Bochnia).
As to the drillings for petroleum these will be restricted to the
iolJowing ,oil fields: Inowrocław, Kłodawa, Tomaszów Mazowiecki
Busko-District, źywiec and Studzienna on the right bank of the Pilica.
. Attenlion should be paid to the succesful increase of gasoline and
liquid yas outpul, whereby it should also be underlined that the Jiquid
gas is exported in wagon-Joads to Denmark.

PRODUCT I I
UNIT ;EAH 19391 YEAR 19451 YEAR ;9461 YEAR 1947
Output of crude oil int. m. IGO.OOO 104.000 120.000 140.000*)
Output of gasolin **) 6.000 2.300 2. 760 5.000
Output of liquid gas ... ) 600
005.000
Output of earth gas *)) ml 185 137 144 160
Import of crude oil OGO I. m. 20 100
Import of finał products 46 420 120
Capacity of refineries 250 140 190 430
Wells in exploatation number 1.811 2.250 2.130 2.504
Exploatation drillings
during the year m 87.000 14.000 25.000 48.000
Exploration drillings
during the year m 7.200 18.000
The enclosed specifition will illustrate the details referring to
th e Present and the pre-war state of the Polish Petroleum Industry.
p 1t is our conviction that in the nearest future it will be. possible. for
01 and to reach a production of petroleum, together w1th gasolme,
0
~ ?1Pressed gas, and benzole, . which will fully COVE? the demand_ of
his country and, with the establlshment of the synthellc fuels producwn
we shall be in the position to export.

----
d The drawing Nr 1 illustrates the program for 1947, and the map
ił emonstrated in the pavilion gives a comprehensive view of the
resent situation
*) Estimated .
.::i
.
In 1945 production in Rostok was lost.
• l Produced in 194G compressed gas Wds not liquid standardised.
l) During 1942 Germany did extract 335 GOO OC'O m 3 of Earth Gas.

115
 The Agricnltural ,1eat Corporation Ltd.
in \Varsaw
The Agricultural Meat Corporation in Warsaw was established in
October 1945 in order to provide a fair organization to solve the pro-
blems exsisting on the meat market, to receive imported cattle as well
as the caltle supplied by UNRRA, to realize Govt. plans to achieve an
even distribution of meat both for the consumers in the towns as well
as for the -respective industries, and to create a steady meat market
throughout the country by balancing the interest of the cattle
breeders and farmers with the existing demand.
In this connection, severa/ branches were established in the cen·
tres of meat production and consumption, i. e. Warsaw, Bytom, Gdańsk,
Szczecin, Olsztyn, Wrocław, Poznań, łódź, Lublin.
While aiming at an elimination of unnecessary madiatorship the
executive work was turned over to cooperative organizations. Advan-
tage was taken of the cooperatives already in existence and the ne-
cessary assistance was granted to newly established cooperatives
for the sale and purchase of meat. These measures have been fullY
appreciated by the rural population, so that the Mcat Corporation is
now planning to finalize this work by crealing a net of such coopera·
'tive societies all over the country, which will be in the position to pur-
chase the major part of the cattle intendent for slaughter.
The Agricultural Meat Corporation has become the economical
head office of these cooperative societies, and inspite of the diffi·
culties which had to be overcome during the first periods of organiza·
tion,a turnover of 5,5 miliard zloties was attained by the end of 1946-
The activity of the corporation is not only concentrated on the private
consumption sector, regular supplies to the Ministery of National De·
ience and to the Ministery of National Security and olher Govt.
Ofices have been carried out. Another important factor are the suppJieS
for the working population provided for by the Food Funds.
The abnormal conditions governing the meat market induced the
corporation to intervene with a view to stabilize the prices and to
carry through a standardization of qualities. Shambles and sausage
iactories are naw under regular supervision. Furthermore 4 large JaclO'"
r'ie_s producing canned meat and other preserves are naw working if1
Mysłowice, .Radom, Jarosław and Wrocław and are owned by the cor-
poration.

116
 Regarding future prospects the Agricultura l Meat Corporatio n is
steadily investigatin g the possibilites to export. Plans are now being
drawn up to export suitable poultry, such as iatted turkeys, geese,
<lucks and chickens especially fed for slaughter, which will certainly
find a ready market, and. simultaneo usly increase the income of the
Wives of our farmers.
In the course of the year we shall be able to export about a 1.000
'tons of iatted poultry, as well as feathers and down, which will be
Prepared for export in our own fatories.
Whilst endeavour ing to secure the best conditions for export, the
Agricultura l Meat Corporatio n does not overlook the vital necessity
to develop breeding. Suitable breeding cattle has been transported
irom surplus regions to such parts of the country where there is a Jack
of such animals. Considerab le results have been achieved in this
respect due to the suppiy of many thousands of breeding animals such
as horses, horned cattle, flocks of sheep and swine.

----- ----- ----- ----- ----- -----...

FISH TRADE -I
HO LE SA LE
of fish, hcrrings and fish-prescrves - IMPORT of hcrrings -
EXPORT of fish, crabs and fish-prcserves - COOL I N Q-
FREEZINq - SMOKIN Q - and SAL TINQ EST ABLISH-
MENTS - BRANCH ES c1nd RET AILSHOP S all over tpe country

RYB
CEN TRA LA ===== NA=
~--=== ===== ===== Sp. z o. o. (LTD.)

Head Office: 20, Puławska-Street, WARSA W

Qdynia-branch: 23, Święto i a ń ska- Street

117
 STATE MATCH MONOPOLY
(Head Offie«: · WARSZAW A .. ·. ul. l{ielccka 16)
Produces : Normal Matches
Library Matches
Pipe Matches
Storm Matches

Annual production for 1946 - 136 719 cases

Planned production for 1947 - 143 OOO cases
Actual speed of production for 1947 according
to the first half year 165 OOO cases
(1 case = 5 OOO boxes)

At the Gdańsk International Fair Messrs. International Tra-

ding Company „DAL_'' Ltd., grants informations abt. export

Retail sale of matches at the Fair in the stalls.

--
IMPORTOWO-EKSPORTOWA
CENTRALA CHEMIKALII i APARATURY CHEMICZNEJ
Sp. z o. 9.

WARSA W, Jasna 10. Telephones: 870-24 anci 853-23

Cabie address: CIECH - Warszawa
Branch offices: Łódź, Gliwice, Szczecin, and Gdynia
The Importowo-Eksportowa Centrala Chemikalii i Aparatury Chemiczne j, Sp. z o. o. deal<;
in foreign trade in the line of raw materials, flnlshed chemical and pharmaceutical
products and laboratory apparatuses.
As the executive organ of the Ministry of Industry and Commerce the Importowo-Ekspor·
towa Centrala Chemikalii does all import and export business transactions, above
all coverlng the requirements of the State and cooperatlve lndustries', of the
Ministry of Health and of other branches of the national economy.
At the present moment the Importowo-Eksportowa Centrala Chemikalii is in the position
to export to foreign markets: Arsenie metal,, Arsenie, Zinc white-red, green, white
and gołd seal, Salammonlac refined and in briquettes, Sodium nltrlte, Ammoniuill
5
bicarbonate, Charcoal, Magnesium chloride, Electric lighters, Percussion caP •
Puses, Carbon electrodes, Calcium chloride, Alumlnlum-ammonium sulphate,
Leucoplastics of all slzes and quallties and cosmetics.

118
HVT A SZl<ŁA "CZECHY"
ZARZAD I BIVRO SPRZEDAŻY
Wa r s z„ a w a u 1. C h mi e 1n a 59
Tel. 880-48 Skrót telegr. Cenłrszkło

poleca znane z wysokiej jakości wyroby:

La bo rnto ryj ne
formnceutyczne
dentystyczne
apteczne
perfumeryjne
i inne

THE GLAS-WORKS „C Z E C H Y"

MANAGEMENT AND SALES DEPARTAMENT:
W a r s z a 'w a, 59 Chmielna st.
Tel. 880-48 Telegr. address - Cenłrszkło

~commends products well known for high quality:

-----

laborntorial
pharmaceutic
d~ntal
chemistry
perfumeria I
und others

W - 17
PAŃSTWOWY MONOPOL SPIRYTUSOWY
ALCOHOL MONOPOLY OF THE STATE
DYREKCJA W WARSZAWIE ~IANAGDIENT:
UL. tESZNO I WAR SZA WA I tESZNO ST.
I
POLEC A NA EKSPORT / RECOMMENDS FOR EXPORT
SPECJALNY WYRÓB P. N. SPECIAL PRODUCT KNOWN AS

li ODK
MOCY 450/o
BORO
STRENGTH 45 11/ 0
''
W ODPOWIEDNIM OPAKOWANIU AND SUITAGLY PACKED

INFORMACJE IN FORMA TION

NA ŻĄDANIE ON REOUEST

jest pierwszym
państwowym detalicznym
dystrybutorem obuwia, towarów włókienniczych oraz
galanterii skórzanej I
~................. , ....... .,.......... ... v ••,,..... , .......... • .,.... ... ~ . ~ . , . , . ..- .............. , . . . . , . . _ ~

Posiada 230 sklepów w całej Polsce

.. __ ., . . . """"'·.. . . . .. ń . . . . . . ........, , _ ..... ,.... •• , . ............ · - · . . . . . . ~~~

Fachowa i szybka naprawa wszelkiego obuwia.

Reparacja pończoch (podnoszenie oczek)
Pedicure (zdrowotna pielęgnacja nóg).

W_- 18
 EABJ{OSMET.
~Lf-WICE

I~ I

ct1.~I

8._0UGE THEATRAL THEATRE ROUGE

COSMtTIOUES CO 5 M E T I C 5
EN MEILLEURE OF BEST QUALITY
OUALITt

W - 19
 \

Biuro lmporlowe Przemysłu Włókienniczego

ŁÓDŹ, 6 Sierpnia 8 - Tel. 111:18, 108-67, 191-59

,, Texlili m port''
DELEGATURA: Warsza·wa, Gdynia
Importuje dla Przemysłu Włókienniczego
surowce, materiały techniczne, ·
chemikalia i barwniki, maszyny i i<'h części.

G
------>+e·---

Import Ollice ol lhe Texlile lnduslry

,,Te lilimporl"
at ŁÓDŹ, 6 Sierpnia 8 - Tel. 171-18, 108-67, 191-59 - Posthox 80

Branch-establishmcnts: Warsa w, Gdynia /

,,, .,. hrings in from abroa<l:

raw articles, t c c h n i c a I m a t e r i a I s,
dyes an<l chcmicals, maehinc~ry and spare parts.

Bure nu d' lmporlolion de I' lndnslrie Texlile

,,Textilimport"
ŁODZ, 6 Sierpnia 8 - Tel. 171-18, 108-67, 191-59 · Boite postale Nr 80
Succursales: Varsovie - Gdynia
importe du monde enticr: 1
des maticres premiercs tcxtiles, des machincs de.s pi,'i:ces
d
des produits chimiques, de r{~chanµ:e,
des colorants des apparcilles et des outils.

W- 20
 INFORMATEUR DE LA FOIRE

Administration de la Foire Lnternationale de Gdańsk {Bureau

Central) Gdańsk-Wrzeszcz, 27, rue Rokossowski
Telephones: Dir. en Chef 420-81
Dir. Admin. 423-39
Section Generale, Bureau de Logement et
d'Approvisionnement 423-38
Bureau de Presse et de Propagande 414-76
nranches: a Gdynia, terrain de la Foire {pavillon principal)
a Sopot, terrain de la Foire, pavillon
a GDYNIA
Bureaux de service
dans le Pavillon A
Bureau de la Foire Intern. de Gdańsk - cartes de participation
Banque P. K. O. - Polska Kasa Opieki (echanges de devises)
Bureau d'Expedition . C. Hartwig - formalites de douane
Poste, telegraphe, telephone {cabines tel.)
Bureau de Presse et d'Information
Permanence Technique et Artistique
Milice
Permanence de secours de la Croix Rouge Polonaise
Radio Polonaise - poste d'emissio:r:_i locale
a GDYNIA
Installation des industries et des branches
dans le Pavillon A
Exposants etrangers, exportation, importation
Armateurs et entreprises des services de port.
Industries: electrotechnique, metallurgique, de bois, du papier,
du verre etc.
dans Je Pavillon B
Industrie d' Alimentation
Industrie de Peche
Equipement maritime
sur les terrains ouverts
Cooperative „Las" - Pavillon C
Industrie de Conserve, restaurant - Pavillon D
Maisonette finnoise - Industrie de Bois - Pavillon E
Union des Chantiers Polonais - Pavillon F
Chantiers de Peche {M. I. R.) - Pavillon G
Union ćcanomique des Cooperatives „Społem" - Pavillon H
Ecurie des chevaux pour l'exportation
Kiosques d'alimentation de l'Industrie de Brasserie, boissons
gJacees etc.

119
 Batiment de l'Ofiice Central du Commerce de Peche
Office Central du Commerce de Peche
Feche de lą Haute Mer
Bank Rybacki
Aquariums .
Semitrailers pour la vente des poissons
Restaurant (mets aux poissons)
a SOPOT
dans le Pavillon A.
Bureau de la Foire - cartes de participation
Bureau d'Expedition C. Hartwig - formalites de douane
Poste, telegraphe, telephone (cabines tel.)
Radio Polonaise - poste d' emission locale
Bureau de Presse et d'Information
Permanence Technique et Artistique
Milice, la Croix Rouge Polonaise
dans le Pavillon B
Industrie Textile
dans le Patio C
Articles de mode, joujoux
dans le Kiosque D
Industrie Artistique
Stands E et F
,,Wiedza", ,,Czytelnik"
Sur les terrasses de !'ancien casino
Superficie superieure
Pavillon G - Ministere de l'Art et de la Science, Exposition
de l' Art Populaire .
Gallerie H - Articles de mode, cosmetiques,_ produits artl-
stiques
Superficie moyenne
Pavillon I - ,,Le Livre Franc;:ais"
Pavillon J - Editions polonaises
Parterre
Kiosques - biere, produits de monopole et de consommation,
glaces a la creme
Sur les terrains „B"
L- Pavillon des Metiers
M - Pavillon de l'Industrie Locale
N - Pavillon de !'Office Central de l'Industrie Artistique
Sur les terrains ouverts
Kiosques de consommation
Semitrailes pour la vente des poissons geles

120
 INDICATEUR GENERAL
rOffices 1. Office de la Volevodie de Gdańsk - Gdańsk, rue Okopowa 5.
Telephones 319-41 a 319-48.
2. Office du Delegue du Gottvernement pour les Aifalres de la Cote - Gdańsk.,
rue Okopowa 5. Telephone 319-19.
3. Office Marltime Prlnclpal - Gdańsk-Wrzeszcz, rue Grunwaldzka 47. Tćlephones
413-51 a 413-53. - Gdynia, rue Chrzanowskiego 10. Telephone 220.22.
4. Admlnistratlon Munlcipale de la Ville de Gdańsk - Gdańsk, rue 3. Maja 9.
Telćphones 317-51 a 317-54.

5. Adminlstratlon Municipale de la Ville de Gdynia - Gdynia, rne Czołgistów

52/54. Telephone 264-79.
6. Admlnlstratlon Municlpale de la Ville de Sopot - Sopot, rue Kościuszki 23.
Telephone 521-51.
7. Starostie du Distrlct de Gdańsk - Gdańsk, rue Curie-Skłodowskiej 3 a. Tele-
phone 312-82.
8. Commandanlure de Volevodie de la Millce, - Gdańsk, Siege, rue Nowy
Świat 27. Telephones 316-51 a 316-54.
9. Commandanlure de la Mllice, Ville de Gańsk Gdańsk-Wrzeszcz, rue Party-
zantów 2. Tćlephone 414-59.
1O. Commandanture de la Millce, Ville de Gdynia - Gdyula, rue Świętojariska.
Tćlćphone 223-67.

11. Commandanture de la Mlllce, Ville de Sopot - Sopot, rue Marsz. Stalina 736.
Tćlephone 510-69.

12. Chambre de l'Industrle et du Commerce Gdynia - Gdynia, rue Świętojańska 17.

Telephone 260-80.
13. Chambre de Metier - Gdańsk-Wrzeszcz, rue Sobótki 10 b. Telephone 419-61.

·Consulais de Belgique - Gdynia, Al. 3. Maja 21.

du Danemark - Gdynia, Skwer Kościuszki 16. Telephone 220-64.
de Flnlande (Vke-Consulat) - Gdynia, rue Karpacka 6. Telephone 215-26.
de France - Gdańsk-Wrzeszcz, Al. Rokossowskiego 21. Tel. 420-34.
de France ~- Gdynia, Skwer Kościuszki 16. Telćphone 212-01.
des Pays-Bas - Gdynia, rue 10 Lutego 21. Telephone 213-14.
de Norwege - Gdynia, Dworzec Morski, pokój (chambre) 32. Telephone 265-69.
des Etats-Unls (Consulal General) - Gdańsk-Wrzeszcz, rue Grunwaldzka 1. Tele-
phone 424-98.
de Suisse (Vice-Consulat) - Sopot, Grand-Hotel. Telephone 518~53.
de Suede - Gdańsk-Wrzeszcz, rue Grunwaldzka 5. Telephone 415-06. -- Gdynia,
rue Świętojańska 23. Telephone 265-21.
de la Grande Bretagne (Consulat General) - Gdańsk-Wrzeszcz, rue Uphagena 1.
Telephone 420-59. - (Vice-Consulat) - Gdynia, ul. Portowa 13. Tel. 261-21.
de l'Unlon des Republlques Sovletiques (Consulat General) - Gdańsk-Wrzeszcz,

rue Matki Polki 10. Telephone 410-88.

Bureau Polonals de Voyages -

1
Gdańsk, Plac 1-go Maja. Telephone 314-66. -
Gdynia, rue Świętojańska 38. Telephone 273-90. - Sopot, rue Rokossowskiego 33.
Telephone 510-39.
tous les renseignements concernant les moyens de communication et de tourisme.

121
Banques Banque Nationale de Pologne, Succursale de Gdynia - Gdynia, me 10 Lutego.
Telephone 260-40.
Banque de l'Economie Nationale, Succursale de Gdynia - Gdynia, rue 10 Lutego 8.
Telephone 267-29.
Banque de l'Union des Societes Cooperatives, Suce. de Gdańsk - Gdańsk, rue-
Ogarna 27. Telephone 316-31.
Banque Populaire - Sopot, rue Marsz. Stalina 776. Telephone 517-45.
Calsse Communale d'Epargne de la Ville de Sopot. Institut Bancalre du Droit Public.
Sopot, rue Rokossowskiego 26. Telephone 520-07.
Banque de l'Ecconomie Cooperative, Succursale de la Voievodie - Gdańsk Waty
Jagiello1iskie 9a. Tel. 310-05, 310-01, 316-19. Succursales sur la Cote: - Gdynia,
rue 3 Maja 27. Tel. 224-79. - NOWY-PORT, rue Oliwska 63. Tel. 421-83. -
Wrzeszcz, rue Jaśkowa Dolina 47a. Tel. 419-35. - Sopot, Plac Wolności J.
Tel. 515-17.
Succursales et Agences dans toutes les villes de la Voicvodie de Gdań!;k,
Calsse Polonaise d'Assistance S. A. - Banque de Devlses, Siege Central a Varsovte,
rue Krucza 16, Succursale de Gdynia, rue 3 Maja 27. Service de toutes les ope,
rations financieres et etrang~res.

Hoieis ,.Grar.d-Hotel", - Sopot, rue Powstańców Wa:-szawy. Tel. 516-51.

,.Central" - Gdynia, rue 1-szej Armii W. P. 1. Tel. 267-61.
Y. M. C. A. Polonaise - Gdańsk-Wrzeszcz, rue Uphagena 33. Tel. 419-95.

Theelires Theatre des Acteurs (Teatr Aktorów) - Sopot, rue Rokossowskiego 39/41. Tel. 520· 36 ·
Theatra Municipal Wrzeszcz (Teatr Miejski) - Gdańsk-Wrzeszcz, rue Grunwaldzka ·
16

Tel. 423-86.
Theatre Municipal „Wybrzeże" sous la Direction d'lvo Gall (Teatr Miej5ki „vn·
brzeże") - Gdynia, Plac Grunwaldzki. Tel. 270-01
Theiltre des Acteurs (Teatr Aktorów) - Gdynia, Skwer Kościuszki 12.

Cinemas .. ~wlatowid" - Gdańsk, rue Białowiejska 1. Tel. 317-10 .

.. Bajka" - Gdańsk-Wrzeszcz, rue Jaśkowa Dolina 44. Tel. 422-94.
.,Capitol" Gdańsk-Wrzeszcz, rue Szymanowskiego 12. Tel. 419-10 .
.,Polonia" Gdańsk-Oliwa, rue Armii Radzieckiej 11. Tel. 526-13 .
,,Bałtyk" - Sopot, rue Rokossowskiego 48. Tel. 518-26 .
.,Polonia" - Sopot, rue Rokossowskiego 39/41. Tel. 512-34.
,,Warszawa" - Gdynia, rue ~wi~tojadska 36. Tel. 226-09.
,.Atlantic" - Gdynia rue 3. Maja 28. Tel. 273-09.

Restauranfs „Miraż" Restaurant - Gdynia, rue ~wietojańska 15. Tel. 264-71.

Cafes .. . '
Confiseries „Brltania Restaurant, Cafe, Dancing - Gdynia, Skwer Kościuszki 20 .
.,Versal" Bar-Dancing - Gdynia, rue Portowa 3.
,.Oaza" Bar - Gdynia, rue Portowa 4. Tel. 270-20.

122
 ,,Bar de Degustation des poissons de mer de la „Centrale de Foissons" - Gdynia.,,
rue Świętojai.'iska 49. Divers mets de poissons de mer, bon nrnrche, prix de,
reclame.
,.Niespodzianka" Restaurant - Gdynia, Plac Chrobrego 2.
,.Savoy" Restaurant & Całe - Gdańsk-Oliwa, rue Armii Radzieckiej 18.
,,Pavillon „Brasserie" Bieres de la production d'Etat - Sopot, rue Powstańców·

Warszawy 2. Tel. 510-62.

Cafe-Restaurant du Club Jl.funicipal des Sports" - Sopot, Tennis-Courts, rue dr-
Ceynowy 7. Tel. 514-35.
,,Alga" Caie - Sopot, rue Rokossowskiego 52. Tel. 515-92.
,,Złoty Ul" C„fe - Sopot, rue Rokossowskiego 17. Tel. 511-35.

Croix Gdańsk-Wrzeszcz, rue Ja~kowa Dolina 15. Tel. 418-69.

Rouge
Polonaise Gcla1isk-Wrzeszcz, rue Grunwaldzka 2-4. Tel. 414-85.
Gdynia, rue Świ~tojar1ska 120. Tel. 265-20.
Sopot, rue Chrobrego 9. Tel. 521-63

I ~I POnTO \l O- EI{ S P OR TO \V A
CENTUALA CHE~IIKAtll i APARAT[RY CH[~IICZNEJ
Sp. z u. o.
V ARSOVIE, Jasna 10. Telephones 870-24 et 853-23
Adr_e sse telegraphique: CIECH - Warszawa
Succursales: Łódź, Gliwice, Szczecin et Gdynia
la Maison „Importowo-Eksportowa Ce:ntrala Chemikalii i Aparatury Chemicznej", Sp. z o. 0.
s'occupe du commerce etranger-matieres premieres, produits chimlqu{'s, pharma-
ceutlques et appareils pour laboratoires.
C:ornme organe d'exćcution du Ministere de l'Industrie et du Commerce, Centrala Che-
mikalii reallse les transactlons d'lmportatlon et d'exportation surtout pour satls-
faire les besoins de !'industrie d'Etat, des cooperatives, du Ministere de la Sante
l et d'autres ressorts de l'adminlstration d'Etat.
a Mai~on Centrala Chcmikalii a actuellement la possibilite d'exporter aux marches etran-
gers entre autres: l'arsene metallique, l'arsenic blanc, blanc de zinc: - cachet rouge,
vert, blanc et d'or, chloru re d' ammoniaque, rafflne et en brłquettes, nitrite de
~oude, bicarbonate d'ammonlaque, charbon de bols, cblorure de magnesium, deto-
nateurs electrlques, meches, signaux dćtonants mlnlers, electrodes de charbon,
c hlorure de calcium, ałun d' amonlaque, leucoplastes des toutes Jes dimensions
el qualltes et les articles cosmetlques.

123
 HENRYK DROZDO WSKI
Directeur en Chef
.de la Foire Internationale de Gdarisk

COMMENT A ETE CREEE

LA FAIRE INTERj\JATIONALE DE GDANSK

La Pologne d'avant- guerre ne disposait que d'un numbre restreint

de Foires, soit a Poznań, Lwów, \Vilno, Równe et Cracovie, Parmi ces
dernieres c'est uniquement la Foire ·1nternationale de Poznań dont
l'interet portait s·ur les exportations et importations du pays, y compris
les pays d' outre-mer.
Le Gouvernement polonais et les milieux economiques avaient
deja envisage avant la guerre l'organisation d'une Foire Internationale
sur la C6te. La question devenait, de plus en plus, urgente, a mesure que
le commerce polonais· etranger dirigeait son orientation sur la voie de 5
mers. Cette voie naturelle d'echanges de marchandises polonaises avec
l'etranger, a l'embouchure de la Wisła, groupait, comme aux temP 5
anciens, sur la „Voie de l'Ambre", deja avant la. guerre, deux tiers
des importations et exportations polonaises. Gdańsk, comme d' ailleurs
Gdynia, s' effon;ait de saisir tous les fils du commerce polonais. par
-contre, le Gouvernement, de meme que les milieux economique 5,
aidaient Gdynia dans son elan ce qui eut pour consequence une
augmentation du chiffre d'affaires etrangeres de Gdynia. Jusqu'en 1932,
passaient par Gdańsk 60()/o du chiffre total des exportations et inwor~
tations polonaises, dirigees par la voie des mers, alors que Gdańsk nr
vit passer en 1939 plus que 120/o, Gdynia par contre, 880/o.
La situation a completement change depuis que GdJańsk est deventt
une ville entierement polonaise constituant un ensemble economiCfU:e
1

avec Gdynia. Aucun mouvement de concurrence ne doit plus avoir

lieu entre ces deux ports.
Gdańsk a ete designe comme centre de la Foire Internationale de
la C6te, tenue sous les auspices de Mr. Cyrankiewicz, President dtl
Conseil des Ministres.
Le capital social de la SARL „Foire Internationale de Gdańsk", est
<le. Zł 1-000.000, repartis en 200 parts a raison de zł 5.000 les commune:
de Gdań3k et de Gdynia en ayant chacune 49r>/o parts.' Les pavillon:,
ont ete installes a Sopot et a Gdynia.
Les pavillons, a Sopot, selon le projet de l'architecte Proha~k~

pays~. Dans son propre pavillon, a

embrassent !'industrie artistique, textiles, objets de mode, lar_
s~:
cóte, sera installe l'artisanat.
les rumes de !'ancien „Casino" de Sopot ont ete construits les stan.
-de 1:art paya:_1, de maisons etrangeres exposant les objets de l'indu st rie
textile, de meme que l'exposition „Le Livre Francais".
A Gdynia, se trouvent dans un immense pavillon, un nombre. de
:stands de maisons etrangeres, en relations d'affaires avec le shippiJlg

124
r>olonais, chargees de l'adaptation des ports, de la construction de
l'interieur des vaisseaux. Un pavillon, au centre, est occupoe par la.
Maison hollandaise „Phillips". Dans un autre pavillon se trouvent des
objets ayant trait au shipping, a la grande peche et a l'industrie
d'alimentation. Le. pavillon de la Centrale de Poissons, de l'austre cote
dl! Bassin du President, groupe une exposition abodante d'objets de la
P€che sur la cote.
La Foire Internationale de Gdańsk a donc le caractere de Foire.
agricole, de produits d'alimentation, d'une part, et d'industrie artistique,
de l' autre part.
On peut juger de l'importance de cette Foire, lorsqu'on ·prend en·.
considerartion que par Gdlańsk et Gdynia passent non soUJlement nos,
b~cons, beurre oeufs, le surplus du ble, mais aussi les produits de
viande et de poisson. D'autre part, par voie de transit passent les fruits,
et Vins de Hongrie et de Rol}.manie, le froment de Hongrie, a destination
tes pays scandinaves, alors que les oranges, les bananes, le riz des Indes,
da soya, le sisal passent par ces deux ports sur leur chemin aux pays
u Bassin du Danube et aux pays du Norm-Est de !'Europe.,
Vient s'ajouter le transit de harengs venant de la Hollande, de l'Islarnde'"
~t du Danemark a destination des pays de !'Europe Centrale. La Grande
retagne est l'acheteur principal du saumon polonais, alors que la mo--
f,~e et autres poissons polonais meilleur marche sont diriges vers
Urope Centrale.
, Les promoteurs de la Foire Intemationale de Gdańsk aspirent a ce
9u elle devienne, par la suite, le centre de dispositions du commerce:
~nternational, de sorte que, par exemple, les commen;ants danois et.
lb. llandais se donnent rendez-vous a Gdańsk, pour I' echange de leurs,
0

1 archandises avec les commen;ants, venant de Finlande, soit eventuel-·

1erne_n~ avec les representants de l'Union Sovietique, l'annee 1947 etant.
a. Pe node d' expansion de la Foire.
s0 L~rs de I' ouverture de la premiere Foire sur la Cote, nous
p llha1tons que le grand public etranger puisse, au bout de 5 ans, se·
d:~~Uader que cette entreprise est la Foire la plus importante a l'est..
Europe Centrale.

BoLEs
. LA W WIT SWJI;CICKI

OUELS SONT LES AVANTAGES POUR NOUS

DE LA FOIRE INTERNATIONALE DE GDAŃSK

Gcta !out d'abord, grace a l'organisation de la Foire Internationale de·

est ;sk,_le plan de reconstruction des villes, situees le long de la Cote,
de pf
tre dans un stade nouveau, les ports de Gdańsk et de Gdynia ayant,.
Us, des perspectives de developpement toutes nouvelles. La con-·

125
 fiance en nos propres forces se voit realisee. On ne peut nier, de plus,
l'interet cle l'etranger pour notre economie n-:1tionale et les resultats
obtcnus. Les avantages immediats pour les villes de la Cóte et pour les
exposants sont evidents.
La premiere Foire sur la Cóte a pour son but de montrer a l'etranger
les possibilites d'exportation des produits des industries: d'alimentation,
d'artisanat et cle l'art populaire. D'autre part, la grande peche et le ship-
ping, exerces par les entreprises polonaises, presentent un aspect nou-
veau. Vient s'ajouter egalement une exposition d'echantillons cle produits
des chantiers navals et cle la peche. L'industrie lourde n'y sera pas,
toutefois, representee cette fois-ci, le surplus de production ayant ete
vendu a l'etranger dans le cadre des accords cle compensation, de meine
qu'a la Foire Internationale de Poznań, au pri.ntemps. La participation de
cette branche cle !'industrie trois mais apres la cl<:>ture de la Foire de
Poznań serait de nul effet. Bien que la Pologne soit un des pays les plus
ravages et devastes comme suite aux operations de guerre et a l'occu-
pation hitlerienne, notre pays est a meme d'exporter le surplus des mell-
leures qualites de poissons de mer et d' eaux douces, les oeufs, conserves
de viande, champignons et fraises. ,_
L'Exposition-Foire d'objets d'artisanat artistique et populaire repute„
.a l'etranger, sera tenue a Sopot pendant tout le mais d'Aoót.

Prof. JAN KILARSKI

LE 950-ieme ANNIVERSAIRE DE GDANSK

Les Rois de Pologne ont temoigne, des le debut, un vif intere:
pour les questions maritimes. On peut juger de l'importanc__e qu 11 e
attribuaient au libre ac ces de la Pologne a la mer par le fait meme ąut)
le Roi Bolesław CHROBRY envoya, en 997 St. WOJCIECH (Adal?er e
a destination d' ,,urbs gyddanyzc" en vue de gagner au christianisJ11
les peuples pomeraniens. Ja
Une petite colonie habitee par des pecheurs et des bateliers su: de
rive de la MOTŁAWA, a son em1?ouchure dans la VISTULE, a serV 1 ies
pepiniere pour le port de GDANSK Uniquement un peuple slave, Je
pomeraniens, habitait ces regions. Il parlait la langue kachoube et re
polonais. Des luttes achamees se deroulaient autour de l'embouch_U 5•
de la Vistule entre les Polonais et les Brandebourgeois, qui durerent J~o-
qu· au de but du XIV-ieme siecle. Les desseins vises par les Rois de ro·
logne etaient gravement entraves par les ambitions personnell~S rofl
fessees par les Ducs de Pomeranie, d'une part, et les buts de penet r a \ 0 •
de. l'est, poursuivis par le germanisme militant. A l'occident, 1~ 5 po ar
~ais se virent assaillis par les Brandebourgeois et, du cóte de 1 e st, $ne
1 ?rdre des Chevaliers Teutoniques. Les efforts du Roi de P01 \es,
visant, au declin du XII-ieme siecle a l'unification des terres polo n a 1

126
etaient fondes sur le droit primitif de possession, de meme que sur le fait
que ces terres lui avaient ete leguees par le dernier Duc de la Pomeranie
(t 1295). Les Polonais ayant ete trahis par les Chevaliers Teutoniques
qui avaient ete appeles au secours contre les Brandebourgeois,
la garnison du Chateu Fort de Gdańsk a ete tuee ce qui entraina le mas-
1sa.cre de la population pomeranienne. Le Duc de Pomeranie ŚWIĘTOPEŁK
confera a la Ville de Gdańsk les droits civiques similaires a ceux de la
Ville de Lubek.
A cóte de la population polonaise autochtone, etaient etablis sur
la place de Gdańsk des commen;ants allemands provenant de Lubek,
car la Ville de Gdańsk etait a cette epoque deja bien introduite sur les
rnarches d'outre mer comme port commercial, situe a l'embouchure de
la Vistule. On y effectuait le transbordement des produiits du soł polo-
nais aux approches de la Vistule, (le ble, le bois, etc). C'est de cette epo-
ąue que da tent les plus anciennes eglises de Gdańsk, fondees par l' ordre
~es Peres Dominicains de Cracovie. Apres le massacre en 1308, la popula-
tion de Gdańsk avait diminue. Toutefois, grace au developpement rapi-
de du port de Gdańsk, on avait besoin de la main d' oeuvre polonaise. Les
0 uvriers polonais menaient leur vie dans une enceinte de fi,l de fer,

appelee „OSIEK". A part de cela tout labeur d'ordre interieur incombait

:ux ~olonais. A cóte de !'element polonais stable, un grand nombre de
.atehers, flottant le boi,s, venaient chaque annee, du printemps
~ l'automne. L'Ordre des Chevaliers Teutoniques, Souverain de Gdańsk
a cette epoque, n'a, bien entendu, pas accorde de droits civiques a la
r>opulation polonaise stable. Les rapports entre la Ville de GDAŃSK
~t son Souverain qui n'etaient pas faciles, des le ,debut, devinrent
~nsupportables par la suite. Temoin de l'issue victorieuse de la Batame

r : Grunwald, le Senat de la Ville a, en vertu de la Convention

ELBLĄG signee en 1454, sollicite la Protection du Roi de Pologne. De
a. sorte, la Ville faisait, de plein droit, partie de la Republique Polo-
n~ise, bien qu'elle eut ete en grande partie, habitee par une population
~ ernande. Ce regne dura jusqu'a 1793, date du second partage de la
b ?1?~ne, lorsque la Ville de Gdańsk fut annectee par la Prusse. La ville,
eneficie_e de privileges octroyes par les Rois de Pologne, jouissant d'enor-
ies richesses, grAce a sa situation de port maritime pour la Pologne,
ct· UI1Je part, habitee par une population; en grande pc.rtie allemande,
r autre part, ne poursuivait que ses propres desseins et ne donna que
.
pfre. rnent preuves de loyaute envers ses souverains polonais et fut
utot une entrave qu'une aide aux buts poursuivis par la Pologne.
Les rapports frequents entretenus par le Senat avec les Rois de Polo-
ine et la noblesse polonaise aussi avec celle d'origine autochtone, amene-
~n.t les citoyens de Gdańsk a apprendre la langue polonaise; l'enseigne-
V·~f t en fut donc introduit dans les ecoles de Gdańsk et les Grands de la
n.~- e envoyaient frequemment leurs fils etudier dans des milieux polo-
<:l.e is. La Cour d'Artus, d'e meme que toute porte municipale portait, a cóte
av ses armes, egalement celles de la Pologne. Les avantages de l'Union
Priec la Pologne etaient enormes. C'est de cette epoque que date l'elan
des Par l'architecture de la Ville, dont les batisses eblouissantes, au style
d'a 1~ Renaissance et du Baroc, etaient principalement l' oeuvre
rchitectes flamandls et italiens. L'Hotel de Ville de cette epoque

127
 est l'oeuvre de l'architecte polonais J. STRAKOWSKI. Le graveur polonai~;
Daniel CHODOWIECKI ne a Gdańsk, a illustre les moeurs de ses t~ps~
ainsi que les rapports de la bourgeoisie de Gdańsk avec les Rois de
1

la Pologne et la noblesse. Sont devenus celebres les peintres Flack.,

signant „Polonus", et Hondius, par les portraits de la noblesse polo-
naise. Le partage de la Pologne en 1793, mit fin egalement au bien-
etre de Gdańsk, incorpore par la Prusse. En 1939, les soildats polonais
se sont battus pour la Pologne, sur la Westerplatte. Les representants
masculins de la population polonaise autochtone de Gdańsk furent, au
cours de la periode d'occupation, massacres par les autorites hitlerien~·
nes au camp de concentration de Stutthof. Gdańsk a ete, en 1945, repris
par la Pologne Democratique en etat de ruine complete, mais son róle
etant toujours le meme, son port de WISŁOUJŚCIE (Nowy Port) a ete
ranime par des efforts enormes, en vue de !'adapter au transbordement
de dizaines de milliers de tonnes de ciharbon polonais a destination~
de l'Europe presqu' entiere.

Prof. M. PELCZAR

EBAUCHE DE l'HISTOIRE
DU COMMERCE DE GDAŃSK
L'histoire du commerce marHime de Gdańsk ne fut pas seulement·
lormee par les con~itions geographiques, mais aussl par l~S
evenemenls politiques. L'histoire de ce commerce peut etre div 1-
see en cinq epoques dependantes des conditions geopolitiques:
Premiere periode. Depuis la fondation de la colonie de Gdańsk,
jusqu'a son annexion par les Chevaliers de l'Ordre Teutonique·
en 1308. •
Deuxieme periode. La domination de l'Ordre Teutoniąue·
(1308--1454).
Troisieme periode. Gdańsk restitue au royaume de Pologne·
(1454-1793).
Quairieme periode. La centenaire captivite prussienne sous Ie·
regne des Hohenzollern (1793-1916).
Cinquieme periode. L'Etat de Ville Libre dans la duree ,de
vingt ans termine par 5 ans de domination allemande.
, k
I. Les commencements du commerce de Gdańsk. Le port de Gda115
avait probablement existe au X siecle comme un port de
peche1:rs, la c?lonie etant situee un peu plus loin. Les premier~
chroniques qm nous parlent du port de Gdańsk et de son coI c
me~ce maritime de.lent idu XII siecle. Au XIII siecle nous voY 0 ~:.
drnver de nombreux navires de differents ports baltiques, apP 0

128
 tant des et.offes, du sel de mer, ramenant de l'ambre, cies poissons,
dn bois et des cereales transportes par la Vistule du mid[ de la
Pologne.
l l est a admettre, que ce commerce devait etre considerable
et, la situu tion de Gdai1sk d8ja dominante parmi les ports de la
Baltique orientale.
II. Le commerce de Gdańsk pendant la domination de J'Ordre
Teutonique. En consequence de l'annexion de Gdańsk et de la
Pomeranie sous la <lomination teutonique et de la frontiere poli~
tique, qui les separa de leur base naturelle, le developpe-
ment du commerce de Gdańsk avec le rest.e des terres polonaises eut
moins de succes. L'activite du marchand de Gdańsk force de mener
un commerce maritime lucratif mais risque au XII et commence-·
ment du XII siecle, se rnanifesle fort avantageusement dans le de-
Vdoppement de la ville. Ses resultats economiques positifs occa-
sionnerent l'union de Gdańsk avec des hanseatiques villes sep·
tentriona,les.
Les navires de commerce de Gdai1sk se mirent a frequenter
tous les ports du nord, de l' ouest et meine du sud de !'Europe, ame-
nant les cereales polonais, du bois, prenant en echange du fer, des
f ourrures, des harengs, de l' o u est des etoffes, des vins et du sel de-
ll1t~r, du su<l des fruits, des vins d'Espagne et du cuir. Les chroniques
conternporaines trouvent ce commerce considerable et se developpant
avantageusement quoique n'atteignant point ses possibilites supre-
llles, vu, le manque de liaison avec sa base naturelle. Gdańsk de-
lII, Vennit des lors la grnnge de l'Europe.
L'ftye d'or du commerce de Gd~ńsk L'union de Gdai1sk avec la
Pologne en 1554 (resultat d'ue action consciente et deter-
nilnee des habitarnts cle Gdańsk), fit de cette ville le seul et naturel
emporium de la rćpublique, assurant aux rnarchands de Gdar1sk
d~e grands revenus commerciaux el profits economiqueg, et sauva
Cctaitsk d'une ruine economique qui le menac;ait par le transfert
~es marches et des routes mondiales, a l' aube de la 1wuvelle
~Poque.
t _Le port de Gd!ai1sk perd alors sa valeur comme intermediaire
rans1tnire, et devient exclusivement un port de la republique pour
~o~ impurtation et so~ exportation. Les ~elations e:onomiques d~
t llańsk avec son dossier naturel du ba,ssm de la V1stule ont dure
~ois siecles. Les historiens polonais et allemands trouvent le com-
l er~~e d'alors exclusivement naturel et propre a Gdańsk. C'est de
a fin du XV siecle que nous avons les premiers chiffres concer-
~ants cette ville. Nous notons qu'au moyen - age le ble polonais
luuvait souvent de la famine les peuples de l'Europe occidentale.
((:~ dimensions de l' exportation du ble augmentent tous les ans
t~- es s'ćlevent en 1618 a plus de 250.000 tonnes, en face de 300
sa.nnes pendant l'epoque de la Ville Libre de Gdańsk au temps de
au ~lus grande colonisation. L'exportation baisse vigoureusement
Pt VIII siecle. La situation du commerce dru ble nous fait com-
co:1dre l'importance pour Cdai1sk de l'export.ation de la Pologne,
Dle source de sa richesse. Sauf le ule on exporlait du bojs et des
 produits forestiers. C' est par le port de Gdai1sk qu' entra1ent tous
les articles necessaires aux gentilshommes polonais (idu drap„ deb
vins, du sel de mer, des harangs, du papier, des produits de fer, des
fruits du sud etc.). L'importation depas,sait beaucoup l'expor-
tation.
Les bfitiments monumentaux de la ville de Gdańsk, ses riches
maisons du patriciat, prouvent l'epanouissement du commerce de
cette ville au XVI et XVII-e k>iecle. Quand les demembrements de
la Pologne au XVIII-e siecle menacent de detacher Gdańsk
de la republique, les citadins tachent d'eloigner ce moment.
IV. La ruine du commerce de Gdańsk sous J'occupation prn.ssienne,
L'occupation du port par l'armee prussienne amena pour longtemps
la ruine du port. Parnllelement on note la mine ćcmwmique idie la viue.
En consequence d'un traite commercial avanta·geux entre la Prusse
et la Russie et d'une construclion d'une voie feHee, la clrculat:.on
du ble augmente a Gdańsk, mais pas a ce point que dans c.l'autris
ports d'Europe occidentale, oi1 la circulation des aliments et
vivres augmenta des dizaines cle fois, en temps que l'exportat1o 11
de Gdai1sk depasse ił pein2 le chiffre dl' exportution du xvn-c
siecle. Voila la consequence du cietachernent de Gdai1sk de
sa base naturelle aussi bien que de la tendance consciente du gou-
vernement allemand a soutenir les ports baltiques en defaveur de
Gdańsk.
V. Ll: port de la Ville Libre de Gdaf1sk au service de Ja repubJiq1.1e-
Le congres de Vienne designa a Gdańsk une situation qu'0 !1
croya.i,t proximaire a sa situation des temps polonais. On constatait
au congres, que les interets de Gda11sk et de l<l Pologne, etaient
identiques, que le grand port Gdańsk (!lait en raison d'av:oir les rap-
ports des plus etroits c1vec la Pologne.
On negligeait de mettre en cause les a.gitations et querell~~
nationales toujoms croissantes qui rendaient impossibles les prc~~il~
economiques. C'est alors que fut cree Gdynia pour confirmer l 1~
d~pendance de la Pologne du port ue Gdańsk, et l'evo1uti~n m~gnJ~
f i.que de ce port fut Ja plus belle pn u ve du surt heureux qu ,rnra1t P
gOliler Gdaiisk diepuis le moment oi:1 la Pologne avait. recouvre 509
acces a la mer.
Vu J'activite des deux ports, el comp~:mmt le commerce d'oiitf~
- mer de l'annće 1013 au commerce des dcrnieres unnees <l'avane
guerre, nous constatons un progres de circulation de 700°/o malg\
~~ _conc~rrence de Gdynia. Un pareil_ accroiis_emen_t econornique
e~e note par aucun des ports balt1ques,. C est la preuve pou~ 0
v<.'.ritć economi4ue, par laquelle nous arrivons a la conclu 510 ;
ąu'en tout temps et ava1.1t des sieclPs, la ville de Gda11sk put trou~:,
son pr(~pre develoµpenwnt economique uniquerncnt dbns le sys
1\,,
I
me comnK:rcial polonais. ·re I
fJ1l·
A c~~tte heure, oi1 la ville libre de Gdańsk a,ppurtient a I'hi 5t
;r .du passe le port de Gdc1f1sk, un des ports polonais sur les 500 :5,
~~ I10t_rP c<1 te m~rit~m8, a une belle et no~velle chunce d'epa~o:::es
se 1.~enL et eh~ deve10ppernent, non brouillee p.1r des antagon 15
1

natwnaux et pąr les concurrences d'autres ports polonais.

130.
JÓZEF KRYNICKI

LA POLITIQUE ECONOMIOUE DE LA POLOGNE

Lct Carte of' la Pologne nouvelle presente a la premiere vne des chan-
Rements fondamP.ntuux ~urvenns aussi hien par rnpport a sa situation
f?,eo~raphique, ąne polHique d economiquc. En tenant compte ...des
(if~vastati.ons enormes, causees par les operations de guerre, de meJT1~
riu~ de l'etat, dans leqnel se lrouvait l'economi~ rl11 pays au scuil de
!a nouvelle ere de son historie, d'une part, et des dcv01rs enormcs lui
1~cimbant par suite ,d 0 Ja rnigration cle mi1lions' ent.icrs deses, sujets, et,
1

d a.ntre part, de lr1 neccss,ite de peuplcr el d'administrcr imm(~diatemen:t

les terres rćcupćrees, il y a licu de sonli~ner que , l'ćconomie naUona le 1

a rttteint un niveau, unąuel on ne s'etait pas attenclu.

la politique economiquP. cle la Pologne Dernor.rattrp1e est etroile
hlP.nt liće aux principes de fond, servant de baf;e a sa nonvelle struc ·
ture, soil reconnaissance des bien prives, eta1t1t bien enternd1u
Cf;le les interets des particuliers sont assujctUs aux desseins
~ Utilite publique, de large envergure, nationalisation de ]'jndustrie et
fes hanques, de meme qne de l'economie rura le, fondće sur des
;rrnes saines, appartenant a des particuliers, a l'exc1usion, toutefois,
e. proprietaires fonciers, organisafion d'une a;dministration ne coopP·
r,)fi_v(~S, rcposant sur ,die s hases saines, promulgation de clćcrcts pc1rti-
~1111<'r'), cllltorisimt. lcs s,vrndicats de lravail a contro1er le devc]oppemcnt
1
r ~ _l,1 vie politique el (~conomiquc en Pologne, cle reservcr une p;:nt
~< live m1x corf)orc1lions et f)etites cntreprises duns l'administratio11
fi('
- onomiqU<~ du pćlys-
N _Le plan de reconstrnction ćconomiąuc a etć vote oar le Conseil
v a_honr:11 du Pa ys IP. 21 Septembre 1!146. Les principcs de ce phn pn~·
r 01 ~nf un Jivin~ st~nrlart de la population travaillant , plus eleve en
1o:rnpiłrais.on avec la peri ode cl'-:1.vant-guC'rre, a vrmt ctre rć,,_lisP idianc,;
r! r~·re ctn Plan Trier111al. Suivr:rnt CC phm, les desseins visPs SP.ront
rl~a tses par voie de reconstrucl.ion dP.s rl.~gats, GH1sćs par les općratioins
no gu~rre, l'union des tern~s recuperćes avPc le t.PrritoirP. ancien, aya-nt
le ~r but une rćpartition pFoportionnee de la population a t.ravers tout
erritoire.
% Les huts visćs rl'un living standart plus e]evr~ s0nt etro1t0ment Jies
en Plan de dćveloppement de Io consommation . D0s eH·1.rts srrnt faits
l~s ~,~ 1e de niveler les differences eclatantes de consommr1.tion dans
J}{)llrstverses classes de Ja population; grace a une an1eliorati,on tou1·ours
· · ~ ·
ete / v1e 11 des moyens de communication et de transport, lcs pdx ont
' ą Peu pres, ćgalisćs dans les di vers districts.

})°'1 Il Y a lien d; souligner ćgalement le mouvement perpćtuel, ayant

cłu r hu_t l'exclusion eł<~ !'element spćculatif et interm~ct i;1ir(' superflus
Proces dis tri bu tif, vis-:1nt un gain rai sona ble en relations di' affa'ires
Ptbc ~ 11 s.silot q~1e ~e hut ?11ra et.ć ~,tteint, a~ra lieu une slć1hUisation d_p.<,
e prodmts mdustnels, et I etape smvantc aura pour but la re-

131
 d~ction ile travail. La consommation de l'industrie aliment0ire doit
suivant' le Plan de Reconstruction, atteindre le niveau d.e 1938. Cest
d'aut.ant plus une ąuestion vitale ąue la Nation Polonaise a ćte ravagee
e~a1lement au sens biolog·iąue ce qui necessite une augmentation 1 d:
chiffre des naissances, ces dicrnieres etant, a part alliances poli.i:l-
ąues, la garantie la plus efficace cle nos frontieres sur les fleuves
Odlra et Nyssa.
Une importance toute particulierP- a ete, de ce fait, attribuee a la
reconstruction: <le J'economie rumle et de sa production. Le Plan de Re-
construction prevoya'it meme l'introduction de !'autarchie immediate-
ment apres la recolte de 1947. Si ce but ne pourra pas etre atteint, la
rai.son doit en etre attribuee a l'hiver particulierement severe d\
1946/47, de meme ąu'aux inondćttions et a la secheresse sćvissant en Mal
et Juin dernier.
Reste encore a discuter le probleme de l'adaption ide la prorluction
maximum des comestibles ił celle des biens de producUon, tels
que le charbon, le minerai de fer, !'energie electrique, etc. La prodn1ctio 11
de ces derniers clqit atteindre un niveau, rendant le palys capable de
les exporter, en vue de recouvrer des .dievises etrangeres, en vue de
les placer au fonds d'investissements, dans le but d'aidc1pti.1lion <le 5
machines et du rnctleriel tcchniąue des usines en ąuestion. Un cinquiem"-
des revenus sociaux doit etre affecte aux: fornds d'investissement pour
faire face a l'amortissement du materiel techniąue.

L'ECONOMIE MARITIME ET LE COMMERCE

ETRANGER DE LA NOUVELLE POLOGNE
5
LES ENONCIATIONS DES RErRtSENTANTS LMINENTS DE LA VIE tCONOMIOUE DLI rAY

Nous admetton<, ąue le commerce etranger est !'action fondarnen-

tale de notre economie maritime.
Min. ingenieur E. Kwiatkowski, cn~ateur du port de Gdynia et
moteur de la politique maritime polonaise dans l'epoąue entre les dell·
pr:
gu,~rres mondiales, delćguć du gouvcrnement pour lcs affaires littorales,
constate autorativement ce qui suit.
ia
'.'~?~s sornn_i.e~ pour la premie re fois .depuis des siecles dans uit, .
poss1b1litc de reallser un programme maritime largement con st r ,
harmonise avec la reconstruction de notre economie nationale. N°\\ł
avons pour Je present des moyens reels pour reformer decidernent t
Polog~e en un etat maritime ąni po11rra plus faci1emcnt et pleiner11eJ1
devenu un organisme social et economique plus sain que jadis .
. . Il faut qu'i~ existe un appareil commercial, accomodć aux ~? 55 ~;:
liles de product1on et du marche, qui dynamise continuellement l eco

132
mie nationale et son commerce exterieur. Il faut mettre en ·.code dans
un systeme de traites commerciaux les buts de notre expansion econo- -
miqne.
Il y avait avant Ja guerre sur notre globe 31 ports maritimes con-
centres en qur1tre graupes. Chacun de ces ports registrait annuUement
plus de dix millions cte tonnes. Le nombre die ces p.orts situes du cote
de l'Ocean Atlantique etaient -· 18, de la ·Mediterranee - 6, du
Pacifique - 6 et dP. l'Ocean Indien. - l. Le port de Gdynia etait en
H)]'.-1 en etat de creer un cinquierne secteur de dynamisme maritim~
dans le bassin rJP. l!'l mer Baltique. Apres la guerre le nombre d€s grands
Ports a considerablement baisse. Malgre cela en 1947 !'ensemble des ports
Grfońsk - Gcł,ynia vn reconquerir sr1 position frontale sur la Baltique
et fera part du groupe peu nombreux des grands ports m0ndiaux".

La Grande Politique Maritime.

„La raison de ces principes est indiscutable" - a constate
M Jędrychowski, ancien ministre. - ,,Dans lR pPriocte <lu develop-
PPrnent d1u ca,pitalisme commcrcia·l de la Pologne, ce pays etant divise
e.ntr~ trois ,puissances, ne pouvait. pas mener sa propre politique. C'est.
~nns lPs temps entre les d~ux grand1es guerres qu'on renouvelle
l exploitation dP- la mer.
Jl est essentie]. que la politiąue mMitimP. de Ja Pologne s'accomod~
.:i. 11 x nouvelles conrlitions et possihilites commerciales et economiques. Il
fant faire un ef fort decisif digne de la nouvelle Pologne rlemocratique".
. M. Petrusewicz, sous-sćcretaire ci'etat nu ministere de Navigation
dPclare que par rnpport a l'etat ct'avant guerre, la cargaison en 1946
est de 500/n, ,Ja pcche rles poissons est :a.e 1150/n, le tonnage de la flotte
tornnierciale se trouve a present de 125°/ci.
Avant 1939 la const.rnction des navires n'existait pas en Pologne.
~ctuellement ceHe construction se developpe de plus en plus, et pourr-,
ans l'avenir desservir la navigation internationale.
L'ecole navale prepare des cadres de futurs conquerants de la mer.
La navigation peut accomplir deux taches pour l'economie natio-
~nle: ~; l'cntremis~ dans ,Ie commerce international, 2. l'intervention
'ans I ech~ge national d outre-mer.
rn Pour reitenir la part du pavillon polonais dans les transports des
1 archandises au niveau d'avant guerre nous voulons creer a Gdańsk
e centre principal de construction <le navires".
C: M. Grossfeld, sous-secrćtaire d'etat au ministere de l'Industrie et du
.,z:,rn_erce„ public une des plus intercssantes con;e.pti?ns intitulee: ,,
- Developpcment du Commerce Entrangcr de la Rcpubl1que de Pologne
8' e ,,~a Pologne" - dit M. Grossreld - ,,est un pays peu investi. Cela
ecnXphque par le f ait, que la valeur die toute la prorluction nartionale
~ą 1~Valait en 1939 a 610 zl par habitant tandis ąue cette meme valeur
h/ Valait dans les pays ultra
1
capitalistes a 2.490 zł. Par consequent le
de an commercial de la republiąue devait et.re egalement pa.ssif au point
l·e/ue de la politique commerciale de meme qu'au point de vue de
0
n°mie mondiale.

133
 La Pologne est un des pays les plus devastes par la guerre. La re-
co-nstruction cons11mrnera plus de 100 milliards de zloti)'s d'avant guerre.
Le surplus de 1'importation sur l'xrortat111)n devrait dnns la premiere
periode d'apres guerre contenir aussi dP.s aliments ainsi que des artides
· de consommation. Conformement. a cela, le plan de reconst.ruction
· pour les trois annees a snivre prevoit lP-s formes suivantes du commerce
ave.c l'etrnn~er (en millions dol. U. S. A.). 1947 J.948 1949
L'importation 51 O 665 775
y compris les vivres 139 20 1O
les matieres premieres et
Jes materiaux auxiliaires, 223 300 350
ks arcides d'investit\on 148 345 415
L,exportation 298 400 485
y compris le charbon 200 280 350
Saldo: -212 -265 -290
Il faudra couvrir le saldo passif cłu bilan comrnerciaJ par le flux des
c:apitaux etrangers.
En 1945 et 1046 l'exploitation des capitaux internationaux n'etail
nas encore mise en activite. Dn moins ln PolngnP n'en profitait p-as.
Des Rg,ences speciales rles Nations Unies prennient. a leur charge Ja
dist.rihution des capitaux, ~n prC'mier licu J'UNRRA. Son jmportation
en 1945 ćquivalai.t a ~()n millions do1. Les articJes dominants de c.ette
importation etaient des alirnents. Nous faisions des efforts supremf' 5
pour y placer aussi des artides d'invcstition.
. Ces remarques se lient etroitement avec le carnctere genfrr11 d~
notre plan de reconstrnction prevn pour lcs trois annfrs. D'apr~s rr.
plan la Pologne se detaC"hP de l'idr:-e de crć~r une economic suffisantc pottr
elle-meme et independante de l'economie mondiale.
. Le plan de reconstruction au rontraire, resigne tres sciemment
d~ fonder des sertions de prorluction qui Pxigernient des capitanx con-
sicMrablP.s et q11i amenP.rairnt dans un avPnir płn:; Ploigne l'ameliora-
lion du hien - etre. Nous voulons aider a ces n/~cessi_tes por l'impor-
tation. Notre plan de reconstruct ion prćvnit I' ;igran.drissement au sur-
plus des necessites intcrieures de ces sections de production, qni ont
d'excellentes conrlitions nahlrelles dans notre pavs et qui id:onnent on
produit desire par les marches internationaux. Ce but est exigea~l~
pour un pays comme la Poloqne, qui a perdu en ąuantite et en qoa 1_1t~
200/o de toute sa population de la meilleure valeur. Ce but est realise
des a p.resent. Les chiffres de notre commerce etranger nous le pr0
vent. L'importation et l'exportation en 1946 se ferment avec 138,8 Jlll -
~r
li~ns resp. 125/} millions dol. S,)TIS compter l'UNRRA, tan<lis qtIP. ~P.S
memes ch.iffres etaient rle circa 1/m1illiard dol. pour les dernieres annec"
d'avant guerre.
Les chiffres prevus dans le plan de reconstruction en 1947, 1948 et5
1949 montrent les circulations surpassantes a plusieurs reprises Ie
normes d'avant guerre. .
No~s obtiendrons un resultat analogue si naus apprćcions .Ies di-
mens10ns des circulations des marchandises avec l'etranger (obtenues

134
 ainsi que postulees) en ]es comparant avec les proces economiques qui
ont lieu a !'interieur du pays. Surtont quand l'importaUon en conside-
rant la circulation des prix doit accroitre au d0uble.
Les intentions ambitieuses du plan de reconstruction sont en gran-
de partie realiisables grace aux: ,,Terres Reconquises". La Pologne
d' avant guerre etait un pays -surpeuple au sens economique, ayant une.
population agrioole de 9.000.000 environ. Cette population etait super- '
flue au point de vue economique et consommait une pa.rtie id.Je revenu
social qui devait etre investi. L'emigration de celle population vers
les „Terres Reconquises" ot1 la co,idensation de la population agricole
etait avant la guerre heaucoup motns considernble qu'en. Pologne -
rornpt ce cercle vicieux dans lequel la Pologne d'avanl guerre se trou- 1
Vait. Nous pouvons d'aul,mt plus facilPme,nl rea:User les i:ntentions de
notre plan de reconstruction, fonde sur l' adaptation de notre republi-
que dans le cercle de I' economie n10ndiale, si nous mobilisons des
ateliers de travail dans ces secteurs de production qui vont peut-etre
depasser nos necessites interieures.
Les e.nonciations, les faits et les chiffres qui ont ete cites ci-d.essus
~onnent un tableau complet de l'economie maritime et du commerce
etranger de la Nouvelle Pologne.
La Premiere Foire Internationale de Gda1isk leur donne un motif · .··
effectif encore modeste pour le moment".

Dr lVANDA GÓRKOJYA

G D y ·N A
HIER, ALIJOURD'HUI ET DEMAIN

t La rapidite de la construction de! Gdynia est la preuve la plus eviden-

e ~~ur la force dynarnique du voeux polonais de devenir une nation
lllaritune independante. Grftcc a cet enthousiasme popu:Jaire pour la·
~er elle a pu realiser la construction de la ville dans un temps de re-
~.0rd, qui normalement deman<lerait un travail de quelques dizaines
annees.
tn Apres la premiere guerre mondiale la Pologne gagna libre acces a la
f. er. Selon le tra i te de Versailles elle pouvait profit er du service du
~o~t de la Ville Libre de Danlzig, mais les mouvements antipolonais:
/~9eaient la necessite de posseder un port special pour la flotte polo-
ci ai~e. - Le choix tomba sur un petit village cassubien situe a 25 km.
ce ·Dantzig 8ur la rive polonuise. lei dans l'annee 1921 cornmenc;:a la
onstruction <l'une petite base de flotte.
D~ D_ans un Japs de temps, assez court, il fut evident que le port de·
d;~zig ne suffirera pas aux desseins maritimes de la Pologne. L'nion
0 uane entre la Pologne et la Ville Libre de Dantzig ne realisait pas·
les· possibilites polonaises. Le gouvernement de la Ville Libre de
Dantzig se trouva da.ns les mains du Senat qui avait tous les moyeus de
reprimer le developpement du port pour qu'il ne puisse pas se rnesurer
avec les autres ports allcmands. Le bul du Sćnal n'ćtait que la prosperiLe
des commerc;ants de la population de la Ville Libre de Danlzig, Lundis
qu'il s'effon;ait de dejouer chaque developpemeut du commerce et cle
!'industrie polonais: restrictions des possibililes d'etablisscrnents et
d'ouvertures des ateliers pour les citoyens polonais.
Pour realiser la politique maritime de la Pologne de fonder un com-
merce d'outre-mer independant et de libćrer la mer Baltique de la hege-
monie des grands ports allemands de la mer de Nord, Hambourg et
Brerne, il fut necessaire de foncler et de posst.~cler un propre por!, ir1dt?~
pendant des dejouements d'un partenaire del<Jyctl. Tout ceci abuul.it au
1-'rc, jet de changer la base de Holle dans un port moderne.
Bati selon les plans les plus rnodernes avec les dernicrs i ypt-!S
d'equipement pour !'expedition et pour le transbordernenl le port de
Gdynia grandit avec une vitesse inou·ie. De telle fac;on qu' en 193'1 Gdy-
nia pouvait se placer a la tete de tom, les aulles fJOrts de la rive baltique.
Le trafie croissant est la meilleure illustration µour le devel0pµe-
ment de Gdynia. 47 lignes maritimes reyulieres communiquaient Gdyuid
avec les autres ports du monde.

Trafie du port de Gdynia

Bateaux arrivants et sortants
1923 6 Bateaux 10.000 NRT
1928 1.108 1.958.000 NRT
1932 7.214 5.671.000 NRT
1938 12.990 13.012.lGl NRT
Les drapeaux de 28 nations etaient represeqtes. L'agrandissement
du t.tpfic du port fut ,naturellement suivi par cE:lui du mouvement des
ma1chandises, selon les nombres suivants:

Chiffres d'affaire totals dont Importation Exportation

1924 10.617 Tonneaux 981 T 9.186 T
1928 1.957.769 1(}2.711 T 1. 765.058 T
1932 5.194.288 432.888 T , 4.761.400 T
1938 9.173.438 1.526.536 T 7.646.%2 T
Grace a l'echange direct de marchandises entre Cdynia et les ctUtres
µarties du monde, le commerce d'outre-rner polonais etait dans }'etat
d'fviter la nćgociation des ports allemands de sorte ąue l'impuftdL 0 : 1
de copra, riz, laine, coton, peaux brutes ainsi que des fruits s'etfectuiJit
directement des pays de provenance.
Par consequent l'ndustrie et le commerce s'etablissaient, comn:ie
les rizeries et les huileries, une bourse de coton, de peaux et de cuir,
des ventes de fruits aux encheres, etc.
Avec l'accroissement du trafie du port et du commerce la ville de
Gdynia se developpa et prospera. En 1925 Gdynia c.ouvrit une surface

13e
de 638 ha., tandis qu'en 1935 le nombre s'eleva a 6582 ha.; cette nouvelle
ville fut comptee comme sixieme par sa peripherie en Pologne.
Des le commencement de la construction du port les gens affluerent
de tous cótes. De nouvelles possibilites en rapport avec la mer et le
r,mJ jusque la inconnues en Pologne, attirerent surtout la jeunesse de
toutE:s les parties du pays.

L'accroissement de la population de Gdynia

1921: 1.300 1933: 48.000 1936: 102.000 habitants
1930: 25.000 1935: 75.000 1938: 117.000
inclusivement les faubourgs Orłowo et Cisowe.
L':..r.dustrie de l'architecture vint naturellement au-devant des exi-
geances de la population: 8000 edifices furent batis entre 1921 et 1937.
Les problemes de l'instruction furent developpes selon l'accroissement
de ]a population. L'ecole publique maritime fut dans l'annee 1930 trans-
feree de Tczew a Gdynia. Depuis 1930 l'Institut Baltique avait son siege
dans cctte ville.
L'occupation allemande etouffa brutalement chaque developpement.
Le port ne fut destine que pour la flotte. Chantiers et usines furent
changes en depóts pour les armes et en fabriques pour la munition.
La population polonaise fut expulsee ou fusillee. La ville fut peu-
plee par les Allemaµ1cls, dont la plupart etaient des repatriants de la
Lettonie et de l'Estonie.
Avant leur retraite les Allemands reussirent a endommager le port
de Gdynia considerablement en faisant sauter les docks, les digues et les
greniers et en faisant couler les bateaux dans l'embouchure du port.
1-Ieureusement que la ville ne fut pas essentiellement atteinte de sorte
ąu'au printemps 1945 l'administration polonaise pouvait vouer toute son
activite a la reconstruction du port.
Grace a cette entreprise energique, au mois d'aout 1945, il fut
Possible aux bateaux UNRRA d'aborder le port de Gdynia et l'annee
se termina avec un chiffre d'affaires de 563.346 tonneaux de marchan-
dises et un trafie de 907 bateaux = 746.090 NRT. En 1946 le trafie
representait 4.890 bateaux = 4.659.321 NRT et un chiffre d'affaires de
3.743.203 tonneaux, dont 1.426.891 tonneaux etaient importation et
2-316.313 tonneaux exporta tion.
Le froid extraordinaire de l'hiver vigoureux de 1946/47, qui fit geler
la lller Baltique interrompit chaque possibilite .d e travail. Au mois rle
In~i le mouvement reprit de plus belle avec un chiffre d'affaires de plus
ąu un million tonneaux, qui surpasse tous ceux de la guerre et qui
~emonte a 690/o du chiffre d'affaires moyen mensuel de l'annee 1938 c;'est
~ dire 500/o de la moyenne mensuelle du trafie. (556 bateaux avec
49.198 NRT.).
, Avec la fin de la guerre la pl u part de la population de ja dis revint
~ Gdynia ainsi que beaucoup d'habitants des contrees orientales de la
. 0 logne. Vers la fin de l'annee 1946 le nombre des habitants de Gdynia
etait a peu pres de 79.000, ce chiffre monta jusqu·a present a environ

137
102.000. - Les eco!es et les theatres furent inaugures. Beaucoup de firmes
d'avant-guerre furent ouvertes. Maintenant la ville est pleine de mou-
vement et de vie.
A la derniere seance de l'Institut Maritime Baltique sous la pre-
sidence du Ministre des Affaires Maritimes il fut decide que Gdynia
avec son port reconstruit, ses chantiers et depóts intacts devra entie-
rernent se concentrer au trafie des pasśagers et au transbordement
gfneral. Une acceleration du developpement de la ville, de SO.Il com-
merce et de son industrie en est a esperer.

EDMUND MARTVSZEWSnl

SOPOT - LES - BAlr\JS, VILLE ·POLONAISE

Le nom de Sopot, ce qui signifie litteralement marecage, a ete pour

la premiere fois mentionne dans un document, datant de 1283, en vert~
duquel un nombre de villages, entre autres celui de Sopot a ete legue
a l'Abbaye d'Oliwa.
Aux temps de l'union de Gdańsk avec la Pologne, les patriciens
de Gdańsk venaient s'etablir a Sopot pour y passer leurs vacances,
C est au XVIIieme siecle, periodle de bien-etre particulier, que Sop~t
vit resider a Karlikowo, une metair1e a ses approches, le Roi Jan Kazi~
mierz et la Reine Maria-Ludwika, suivis de leur cour, a l'occasi,o~ de
la signature ,du traite de paix d'Oliwa avec la Suede. Par cont.re, Ja.
delegation suedoise residait a Sopot, dans des metairies, appartenant
aux riches p1triciens de Gdańsk.
Ce sont seulement les Franc;ais sous Napoleon qui, a leur arrivee
a Sopot, se rendirent compte de l'excellente situation de Sopot et y con-
struisirent une ville de bains de mer, le fondateur en a1yant etć Je
docteur Haffner, originaire d'Alsace.
Les visiteurs qui, au debut du XIXieme siecle, venaient prendre
des bains de mer, se recrutaient, pour la plupart, parmi les habitants
5
de Poznań et de Varsovie. Comme preuve nous citons les diver
,,Badeblatt" de cetle epoque, invitant les visiteurs polonais.
' D'autre part, au cimetiere de Sopot, tout second monument -~nt
morts porte un nom polonais et souvent l'orthographie en est polona~se·
De nos temps, la ville polonaise de Sopot.. est habitee par la popuJati(i)~
suburbaine :polonaise de Gdańsk et n' est plus uniquement reservee atte
?ivertissements et au plaisir, mais elle est plutót devenue le centr
mtellectuel de l'P.nsemble des villes Gdańsk - Gdynia.

138
 I

1.''l - 21
 ~- 7
MIĘDZYNARODOWE
TARGI POZNANSKIE
INTERNATIONAL
FAIR
OF POZNAN

FOIRE INTERNATIONAL
DE
p o z N A N

..

24. IV. - 9. V. 1948

INFORMACJI VDZIEL/\:

PLEASE /\PPL Y FOR INFORM/\TIONS TO:

LE SERVICE:DE RENSElqNEMENTS DEL/\ FOIRE:

DYREJ<CJA T ARQOW
VLICA MARSZ. FOCH/\ wNR 14
I

P O Z N A N
T E L E F O N NR 77-58, 64-49, 79-72

W-22
 MIEDZYNARODOWE
-' . TARGI
W PRADZE CZESKIEJ
w marcu i wrześniu każdego roku

Karty uczestnictwa
.
uprawniają do bezpłatnej wizy pobytowej
i 50¼ zniżki kolejowej w Czechosłowacji

ułatwiają otrzymanie racji benzynowych

oraz pokoju w jednym z hoteli praskich

, do nabycia: u przedstawiciela Międzynarodowych

Targów Praskich inż. B. Batijewskiego •

Warszawa, Al. Niepodległości 219 m. 7

I.

Szczegółowych informacii udzielaiq:

nasz przedstawiciel w Warszawie

oraz Biuro Informacji Targów w Pradze,
które przez cały rok jest do usług P. T.
zainteresowanych kontaktami z czechosło­
wackimi producentami.

W - ~3
 V

ZAGREBACI(I VELESAJ AM
11111111!11111111111111111111111111111111111!1!11111111111111111111!1111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111

MIEDZYNARODOWE TARGI w ZAGRZEBIU

ZAGREB INTERNATIONAL FAIR

FOIRE INTERNATIONALE DE ZAGREB

cntrcprisc pour l'org<111isation des foires

- - internutionulcs organise des: - -

foires intcrnationl1les d'ćchantillons

a Zagrcb, Republique Federutivc Popul1.1irc de Yougoslavic

Dcrnierc manifcst1.1tion: du 31. 5. jusqu\1 I' 11. 6. 1947.

11 pays, 726 exposunts de Il, Republique

Federntive Popult1irc de Yougoslavie.

2 58.000 vis i te u r s d c Yl)Ll90Sl1.1Vie.

Exposition de Il, production industrielle et agrt1irc de lu

Republique Fćdćr1.1tive Populuire de Yougosluvic.

lnformutions: Diredion du Jugrebucki Velesujam", · Zug reb,

- - Suvsku cestJ 25, Yougosluvie.

w- 21
 ijettTpaAbHOe YnpaBACHMe

Heq>THHoH TTpoMbilllACHHOCTM

B KpaKoBe Y"'-· O.J\eattt1,pb1 4

0TAeA B Baprnaae yA. PaKoBe!!KaH 39
Y npaBJIHer cJie,ny1ow.HMH npe,nnp1rnrmn-rn:
1. ,,HEc!)T5IHblE H3CJ1EllOBAHH5I: KpaKoB, yJI. KpoBo,nepcKaH 17.
3aBe,nyer 3eMJ1e6ypeHHeM B TI0HCKax 3eM.!Jera3a H H0BblX HeQ)TH!lblX .HCTQq-
HHK0B B CJieJlyJOW.I1X -MeCTH0CTHX:

l\JieHliaHbI 0K0Jio H0B. Cowrn Boik.nas H Uo1paHKa 0Ko.r10 Mc.TibUa

<lloJlIOUl 0K0JI0 )I\MHrpo.n.y
Pa,~3exoBbI 0KoJ10 )K1-rnu,a
l-Ie6on.3Ko, ByKaHyBKa H
BeJihonoJie 0K0JI0 CaHoKa
1P*ecmos 0K0JI0 Kporna
ijBOHHq H ropJIH4Ha OKO~O 5JpOCJiaBH
,LI,e'.\1160Beu, n CHMopa,nJ OKO.HO Ueuurn:a
Jlanqmie H CeJ.Jreu oKo.rro 6ox1-m
HaJIKH 11 I11:u1b3HO 0K0J10 TapHoBa
GycKo, )KyJI4a, Co.ne1~,
Cry,n3e1-rna oKoJio ToMawoBa Ma3oseuKaro
KJI0;1.asa H HuosponJiaa

2. HEą>T5IHOYI TTPOMbICEJI - J1116ywa oKoJio r opJmu

3ase.n.yer 3KCnJioarau11efi ttecprH H 3e~·rnen3a B cJie.n.yI-Ow.ux ceKropax:
CaHOK, KpoCHO, ropJII-II..1,3 r,ne 1-IaX0,LJ.HTCH 2454 ,ne11CTBYI-Olll.HX HCT04HHK0B.
3aae,nyer nepepa6orKoii 3eM.1era3a Ha ra30JIHH H ra3 reKyw.11i-i.
I1Meer co6cTBeHHbie 3aB0)l.bI ,LJ.JIH npo,nyKUHH ra30JIHHa B MoKpeM, fpa-
6oBHHUbI, TyJKeTIOJibl-0, PysneM H J1HTIHHKax, a raKJKe eKcnaHCHBH0e
ycrpoiicrso B Crpaxou,111-Ie.
3- lll1PEKUI15I 3ABOllOB PA<l>HHAUHH - KpaKOB, yJI. Bb16au.Koro 10.
PyKOBO,ll,HT nepepa6oTKoii Hecprn B 3aBO,ll.aX paqrnHaUHH B f JIHHHHKe,
MapttaMnOJibCKOM, E,nJIHlfY, 5Ic.ne, Tp1Ke6HHH, 4exosHuax 11 J111rore.
CyMapH4Hbie B03MOJKHOCTH npo,nyKUHH B Bbillie yKa3a!IHblX 3380,LJ.ax pa-
lpHnauim cocraBJIHI-OT emero,ll.H0 380.000 T0H.
Pyrwnomrr M33YTHhIMH H CMa30lIHbIMH ::rnBoJI,aMH n 3aó)Ky, LJexoirnr~ax,
JIHMa11ouoi1 li f JB1Hl11(e Map113MIIO.'lhCKOM.
3aBeJI.yeT I1p0H3nq,ncTB0M reKyrrtero ra:rn B 3aRo,J,e pa4J:rnarnm R E,71..iHflIY.

139
4. ,,3EMJIEf A3" - TapHyB, yJ1. MapUHHa 1.
Pacnpe,neJIHeT 3eMJiera3 C HCT04HHK0B K nOTpe6HTe.JI5IM, HMe5l B pacno-.
p SDKeHI1H TI04TH 850 KHJI0MeTp0B ra3onpoB0;I,08.
TTocrpoi-iKa H0BbIX ra3onposo;I.0B.
TTocrpofIKa H0BblX 33B0;I,0B JJJIH np0HJB0,UCTBa ra30J1I1Ha.

5. rocY )lAPCTBEHHbll71 CHHTETl14ECKl1F1 3ABO)l - )lsopbl 0K0JI0

OCBeHUHM3.

B Hacror1w_ee ape~rn s nocrpo(1Ke. 3asoJI, npttcnoco6mrnaercH K rrpo;I.yK-

u1rn CHHreTttllecKoro 6eH3HHa H3 6yporo yr JIH H 3eMJiera3a. Pa3CLIHTbI-
saeTCH, 4T0 np0JI.YKUHH ;I,0CTHrner 40.000 TOHH B f0Jl..

6. f JIABHOE YTTPABJIEHI1E HE<PT51HblX TTPOJlYKTOB · - Bapwasa,

PaKoseaKaH 39.
3aseJI,yer 3KCIT0pTO~l H iL\lfl0PTOM, a T3KiKe pacrrpeJI,eJieHHeM HecprnHblX
npoJiyKros s er pa He. r OJ1.0B011 oóopor 500.000 TOHH.
I1Meer BOeBOJI,CKHe OT,J.e.1161 B:

.
5e.nOCTOKe
)Kemose
KaroB11u,ax
KpaKOse
OJibWTbIHe
TI03H3HH

5bI,l.I.f011UI JI106JrnHe llleum1e

f,LI.aHbCKe JlO,J,3H Bapwase
BpouJiase
H

nyIIKTbI rrpo.naifrn 6eH3HHa so scex KpynHeiiurnx Mecrnocrnx crpaH;.;1.

7. HE<PT5IHOH l1HCTl1TYT -- KpocHo, yJI. JlesaKoacKoro 18.

(Or,LI.eJ1eHtte B KpaKose, yJI. Jlo63oscKaH 49).
PyKOBO,LI.HT I-IaY4HblMH H3CJ1e,LI.OB3HHHMH, KacaIOW.HXCH Bcex orp.1cJiell
HecprnHoii npo'.\IblWJ1e11Hocrn. Oóyqae r rexHHLieCKHH nepcmra.n. PyKouo_run
HecprnHoH WK0J1oi1 c rron,o.a,LI.eJia~rn .um1 ~racrepoa H rexHHK0B s KpoCHe,
fpaÓOBHHUbl H f 0pJIHU3X. 3aBe,llyeT TT;)OMblWJieHHO-HeqnmIOH lliKO.'lOif
B f mrrn-IHKe MapttaM!l0J1bCKHM, a T3KiKe IIpOtl)eccHOH3J1bHblMH KypcaM:H.
Pacrro.10racr COÓCTBeHHbl~IH H3,llaTe.HbCTB3'.\1!1.

8. <PA5PHKA 5YPl1JlbHblX MAUJHH H i1HCTPYMEHTOB - LTJttmrnx

MapriaMTIOJibCKH.

9. KEP AMl1LIECKHY1 3ABO)l - noJIHHKa oKoJio KpocHa.

1

110
 IlHp. fcHp11X npo31].0BCKH

KaK co.34aaaAHCb
MemAyHapo4Hwe fĄaHbCKHe ToprH
TTepe,u Boihwii mrnoprno-3Kcr:;oprnb1e ornowemrn f10J1bWH c 33.M0PCKHMH
crpariaMH npe,ucraB.mL1H TOJJbKO o,1urn Me*,uym1po,1U1b1e Toprn B Tio3HaI-IH.
Y )I{C Tor ,ua B03H!1KJ1a H,UC51 C03,l13HH5I BTOpblX Me)K,UyHap0,11.HblX TOpi'OB
Ha no6cpe)Kbe, B CB513H C rpaI-I,ll.H03llblM pOCT0:.1 f ,11.bIHH 11 pa3BHTHeM MOpCKOI'i
ToproBJlH C 3arpaHHUCii.

f ,ll.3HbCK, OCT3IOI..UHiiC5I TI0,11. repM3IICKHM B.mrnmH~M He npe,11.cTaB.Hrl.Tl ror,rr.a,

H He Mor npC,11.CT3BJ151Th, roproBble HHTepeCbl TioJTblUH.
TToc„1e BoiiHbl, KOf,11.3 f,uam,CK BOWe.1 B COCTaB TIOJibCKOi"I pecny6.TIHKH
li cero,11.m1 o6pa3ycr O,UHII X035IifCTBeHIIhiii KOi\I,n.rieKc C f ,11.bmeii, łIC MO)KCT
661 Tb pel!u o conepm1qecrne .MeM,uy .3TH.MH nopraMH, 1iao6opor, na,uo o6mmrn
ciu1a::i.1t1 crpeMHTCH K yBem14e1-rn10 o6opora ny-reM MopcKoro roBapoo6MeHa
c 3arpam-1ueiL
B Map1e 1945 r. o6pa30BaJ1rn Komner H1-muHaropoB, KoTOpbdi pa3pJ-
60ra,1 TIJiaH opramBaUHH r ,ua!lbCKHX roproB.9TH TOprH ,ll.0J1)ł{HbJ ÓbI.rlH 6hI'fb
npe.n_npmntte:v1 reppttrnp11a.r1bHoro ca:v1oynpasJiemrn ropo,11.oB r ,ll.aHbCKa, r AbIHn
11
li 3Conorn.
OcIIOBHOii Kanara:1 06mecrna J\H'T cocraBJ15IJI MHJI.mrnn . 3JIOTbIX,
Koropb!X 200/o naJ1Hlll!W.rn II 80°/o - B IIC,UBH.iKIHIOCTHX B ropO,ll.CKHX ynpa-
B.:l~I[li5IX, flpe;.1,ce,Uarc.1c,1 Conera MfT 6b1:1 nJ6pan f ,11.aHbCKHił BoeBo,ll.a HH)Ke-
1·e c
: p T31!HC.'1an 3pa.1eK, Ha43.'1bHbl\1 ,ll.HpęKTOPOl\t - feHpHX npo3JJ,OBCKI1.
Tepp1nopmo ,ll.JIH MfT H3\1CTH.1H B ucIITpc f,uaHLCKa na ocrpoBe AM6a-
PoB, Me)K,uy Mor.nasoir 11 l\Ienrnoii B11c.1oii. Ho 0Ka3a~1ocb, lITO cnJ10WHbie pa3·
M"
•
Pv1Uemrn H 60.'lbWOe KO.llFieCTBO pa3I33JlHH HC IT0308-'1HJIH H3lr3Tb pa60Tb! H Ko
' •l{)l-Iccli5I pcwH.:Ja B .3TO\I ro,uy HCIT0.1b3083Tb rcpparopmo OCTpOBa XOJib~I, C ln1e-
c llJ,liMHCH na IIC:.1 17 113Bil.1bOlła~rn, OCTaBWil\'IHC5I noc.1e pe110llT1IblX Mac1ep-
8~},IX rep:--.1aHCKOro rIO;I,BO,UIIOro qJ.1013. Ha pe:.IOHT H o6opy,uoBaHHe 3THX na-
elbouos IIOTpc6ona:10Cu 48 l\1I1.1.1. 3.10TbIX.

np 0,11.uonpc~1emro Concr MfT perntt:r coJ;r,an, B f AbIHH naBH.i1bOIILI m1monoi1

CT OłYH.iIIIIJ1em1ocrn, poróo.1oncrna H cy,uoc1poeHm1, a B Conore peMecJia, Ky-
aplioii H xy ,ll.O)KCCTBCIIHOi'I npmtbIW.!lCHIICCTH.
!Ja.n_}., TTpam1reJibCTBO npoCKT .9TOT yrnep)lH,,'10 II npmrnJIO TIOKp0B11TC.TJbCTBO
u M1fT B cocrane Tipc:'vtoepa UbIPAHKEBI14A, B11ue-npeMbepa fOMY JlKI1
11 IJHcrpa npo:.101wm~rmocrn H roproBmI Nil1HUA.

1
 floc.n:e Topros B flo3Ham1 oKa3a.JIOCh Heu.e.Jiecoo6pa3HbIM BbICTaBJinTb
BTOpHqHo B 3TO~l ro,ly rrpo,.a:yKUHIO rn:Me.Jioii np0:\1bIWJ1eHHOCTH, Koropa5I sce
3KCI10pTHbie B03MO)KHOCTH HCITOJib30Ba.Jia B fl03H3HbCKHX ToproBbIX cor Jia-
illeHHHX.
B KOHUe MaH flpaBHTe.TJbCTBO npHHHJIO OKQHąareJibHOe perueHHe O C03~a-
HHe roproB B f ,LI.bll-UI H Corrore C HCKJIIOY:e1rneM f ,LI.aHbCKa H yrnep,a,HJIO Kpe,L.l,nT
B cyMMe 22 MHJIJI. 3.'10TblX .
Bo3HHKJia Heo6xo,LI.HMOCTb nocrpottKH HOBhlX naBHJibOHOB. flaBHJibOHhl,
nocrpoeHHbie B Corrore no:v1ern.aIOr 11uemrn xyJ.oMecrneHHoii npoMbrnu1eH·
HOCTH, HapO,LI.HOe HCKYCTBO, TeKCTHJIGHbI5I H3,rr.e..,1H5I H raJiarrrepe;o. P5I,LI.0:\1
B coócrneHHOM rraBHJibOHe naxo,rr.HTCH peMerno. Ha pa3B~Jim-rax 6urnwero Ka·
CHHO nocrpoeIIbl creH)J.bl Kycrapł-IOlI rrpO:V1bIW.i1eHHOCTH, 3arpamFIHOii raJiaH-
TepeH BbICTaBKa cppaHUY3CKOii KHHrH.
B f,rr.bllrn B rJI3BHOM rraBHJ1bOHe HMeerCH pH,LI. cretUI.OB 3arpaHI14HblX qrnp:'.1,
CBH3aHHblX C Haweii naB11rau.11eii, o6opy,J.0B3HHe:,I I10pTOB H cy )J.0B. B u.en rpe
HaXOJI.HTCH 6oJibWaH roJIJiaH,LI.CKaH cpHp:\rn ,,CP1vurnc", B JlPYrD:\i naBH.nboHe
ITOMern.eI-Ibl 3KCITOHaTbI mi:w.eeoi'r rrpOMblWJICHHOCTH, pbI6Horo npOMbICJia 11 cy-
I

)lOCTpOeHHH. .
B 3TO'.\i ro;I,y MfT rrpe;:r.cras.rmIOT TO.libKO qacTb rex 3KcrrouaroB, Koropbre
,LI.O.'IlKIIbI 661Tb BbICT3BJICHbI.
Bee MeM;.r.yHapOJI.Hbie Toprn H BbrcraBKH crreu.1rn.1a3Hpy1orcH B orrpe,uc·
JICHHOM HanpaBJieHHH.
XapaKTep HaWHX ropros orrpe;i.emnor ecrecrneHHbie 6a3bI f10..,1bUHI. 31<0·
Ho:vrnqecKaH crpyKrypa flo.libWH 6a3Hpyerrn na óorarcrnax yro..,1bHO-npo:v1brU1·
JieHHOro 6acceilHa CHJI23HH l1 ceJibCKoro X03HiiCTBa.
Bropoi-i OCHOBHOii OT )le.1 MfT - 3TO pbIÓHaH rrpO'.\lbIWJieHHOCTb, pa3BHTHe
KoropM1 yseJIHllłIT B03\10)KHOCTH 3Kcnopra JIOCOCHHbI, rpecKH H pbI6HblX }<OH'
cepBOB. C 3THM OT,LI.e.;10M CBH3aHa 6oraraH 06J13CTb cy,.,1,ocrpottre.il=>CTB8
11 pbI60JIOBIIOfO o6opy,rr.oBaHHH.
fioJ1bCKaH KycrapHaH xy,LI.OlKCCTBemraH npOMbIWJICHIIOCTb H3BeCTII151 H
BbICOKo u.eHH~13H eo scex crpaHax, BbICTynaer óoraro mi .i\1fT.
BbrcraBKa B Conore HBÓJIHerrn cMorpo:\f ;::r.ocrn1Kerrn1i 11aw11x xy ;LO)K!l!I"
KOB, Kycrapeii l1 pe:v1ec.1eHHHKOB.
MfT ,LI.OmKHbl ÓbITb MeCTOM HC TO.lbKO roprOBbIX C;I,eJIOK flOJ1bWI1 C :rPt
rmrn crpaua1m, HO H cpaKropo~1 3KOHO:\rw1ecKoro c6.rIHMemrn ncex cnponeu-
CKHX crpan H OJU-lHM 113 U.CIITpOB HX roproBbIX cor.;rawe1rnii.
TTepBbie MfT Mbl OTKpbIBaeM B T5J)KCJlbIX yc..,'IOBIUIX BOCCTaHOBHTC.TJbIIOfO
1

neptto,J.a, no Te11 He MeHee 1-n1ee'.'.1 Ha;::r.c,K;::r.y, qro qepe3 uecKo:n_,Ko JieT o!-lfl
6ynyr ttrparu ca;v1yro 3naq11re.'1bIIYIO p0„1b B ;1.re,K;:1,yuapo;1,Hoi'1 roproB.1H uen-
rpa.1bnoii EBporrbr.

Opo(!Jeccop HH KHnSIDCKH

950-JI f OAOBl!!HHa f ,~aHbCKa

Hcropirn ;::r.aBHbIX BpeMeII f1o.1bWH pa3CK33bIB3eT o TOM, qro 950
'!0:-.ty Ha3a,z:r. B 997 ro;::r.y, ITOJ1bCKHii Kopom_) Go.rrec.i1aB Xpoopbrił nocm1.1 I Il-,.
~Tl~~:
3tteHcKoro errHcKona CaHroro Boiiuexa pa3w 11pHTb xpHcrnancrno B c30HX nP 1.
MopcKHX B.laJI.eimHx. 9rn rro;::r.rncpiKJJ.aercH Hatt)J.em1hIMiH 3anucmrn 6ełłe,1.łft{

2
tHHcKoro Mot-taxa. Cor nacłto 3THM 3anHcstM, BO apeMSi cnoero -nyremecratrn,
CBHTOH Boiłuex .u.ocrnr r .n.aHbCKa. tte6oJibWoro ceJremrn y ycThH BHCJibl.
HaceJieHHe r .lI.3HbCKa COCT05IJI0 H3 CJI3B5IHCKOro nJieMeHH H rOB0PHJUł 0HH
OOJibCKO-Kalliy6cKHM Hape 1meM.
TTepBbIH 1neptto.a. HCTOPHH flpm,wpH H r.u.aHbcKa c X no HaąaJio XIV BeKa,
3ro nepHO.lI. 6ecnpepbIBHOH 6opb6b1 3a rocno.u.crno Ha.n. ycrbeM BHCJibI. C 3a-
na,n.a HaCTyna10r 6paH.a.ett6yprcKHe BOHCKa, a c BocroKa y)Ke B XIII BeKe Ha-
4HHaercH BTOp)Ke,m1,e TeBTOHCKHX op.u.eHOB- KpecTOHOCUeB. B 1308r. 6paH,lI.eH-
6yprcKHe BOI1cKa OC3)K,lI.alOT f .LI.3HbCK. TTOJibCKH.H KOPOJib BJia,lI.HCJiaB JioKereK
06paw.aeTC.H K KpeCTOHOCUaM, npH3blB35I HX Ha TIOMOIJJ.. KpeCTOHOCUbl H3MeH-
R~r TIOJibCKOMY KOpOJIIO, OT)I.3B ropo.u. H KpenOCTb B pyKH 6paH)I.ett6yprCKHX
8OHcK. TT06e.u..11reJIH Bb1pe3aror 6e33allI.HTHbIX cJiaBHHCKHX )KH'DeJieił H Bcex
noJibCKHX BOHHOB. C 3T0f0 BpeMeHH Ha np0TH)KeHHH noJiyropa BeK0B roc-
noAcTBy,er HM TTpHMOpbe H f .n.aHbCKe Op,[!,eH reBT0HCKHX pb1uapeit
8 r.u.aHbCKe H34HH3l0T noceJIHTbCH HeMeUKHe KymibI, KOT0pbIX 3aMaHHBaJIO
8hiro.ll.Hoe noJIO)Ke1rne ropo.u.a H 6orarcrno noJibCKOH 3eMJIH. f,n.aHCK 6orareer
.li nocrenemw craHOBHTCH roproBblM ueHTpOM TTpHMOpbH.
I( 3TOMY nep.110.u.y 0THOCHTC.H noCTpoitKa .LI.BYX crapHHHblX KOCTeJI0B CBH-
l'oro H11KoJiaH H CBHTOH EKarepHHbI.
C 1311 r. f.n.aHbCK 3ar,.1erno pacmttpHercH; crpoHTCH raK H33hIB. ,,TTpaBbIH
ropo.u." HJIH f JiaBHbIH, B KOTOp0M noceJI5IIOTC5I npHBe3eHHble Op,n.eHOM HeMeu-
ł<lie K0JIOBHCTbI.
Bo Bropofi noJIOBHHe XIV BeKa H34HHaercH nocrpoiłKa rJiaBHoro r.n.aHh-
CKoro KOCTeJia ,UeBbl MapHH. ro po.u. OÓHOCHTC5I CTeHaMtH H 6arnmnrn. 4epe3
Cl'ettbI npoxo.n.Hr 33llI.HTHbIC sopora, H34rrnaercH pa3BHB3TbCH 3aMopcKaH rop-
~08JIH. Kopa6JIH 6poca1or HKOpH y creH ropo.u.a Ha peKe MorJiaBe H Bbirpy-
łł<a~r 33MOpCKHe TOBapbI. Ha OCTpOBe AM6apoB B )KHTHHU3X xpaHHTCH 3OJIO-
l'a51 noJibCKaH nrne1mua.
13
r I'.u.a11bcK 6hrcrpo 6orareer. Crponr M·orym11i'1 roproBbIH cpJior H Bcrynaer
aH3eiicKHii Co,o3.
n B XIV 11 XV Be1<ax Bb1pacra1or MouyMc11ra~1lbHb1e nocrpoi1KH, HJBecrnaH
~ Paaoropo.u.cKaH parywa'\ .U.Bopeu Apryca, KocreJibI. Ha Mecre ,ll.pem1eii
Jenocrn TI0M0pCKHX KHH3eii Op.u.eH crpoHT rpaH,lI.H03HblH 33M0K-Kperr0Clb,

1O1JJ..er 06ump1q10 roproB.TIIO 11 HaKanmrnaer rpoMaAH?Ie 6orarcrna. TToHBJIH-

cn c51 npoMbI1I1JieH11b1e npe.n.·npHHTH5I. Bo,n.hI peKH Pa,uyHb, npoae,n.,eHHhie no
eu.HaJibIIO BblpbITbIM KaHaJiaM, npHBO)J.HT B )IBH)KeHHC ÓOJibWHe MeJibHHUbl.
Cij 3KOHOMH4eCKHił pocr ropo)J.a :pe6yer ÓOJibWOe KO.TUllieCTBO pa6ot1eii
c„ Jibi, Koropoi'.i HeMeUKHH Kyneu H peMecJH~HHHK ,n.arb He xoreJI. Kpecr0Hocub1
51
lia rl-Isa1or C OKpecrnocref:i TIOJibCKHX pbI6aKOB H KpeCTbHH, llTOÓbl pa6oraJIH
Ol(plłCMeuxoro Kynua H XO3HHHa. )KHJIH IIOJibCKHe pa6oąHe KaK KpenOCTHble,
leJJ Y)ł(eHbI 3aceKaMH, JIHWeHbI KaKHX m16y.ll.b 4eJioBe4'eCKHX npaa. Ho 11 )KH-
tl'a SIM .n.aHbCKa HCMeUKOfO npoHCXO)K,11.eHHH He -JiefKO )KHJIOCb DO.li. fOC'lIOJI. ~
r
O),{ TeBTOHCKHX pb1uapei:i.
r. M Pacryr c11Mnarn11 K noJihrne, llIHpHThCH BO3MyIJJ.eHHe 11 3arOBopb1. B 1454
5Ir~ SITeJK11b1ii f.n.aHbCK or.n.aerrn B nonel!eH11e no.r1hcKOMy KopoJIIO Ka3HMHpy
JIJI01-Ią11Ky.
I'll,a1-1l1.oropop, no.u.n11camrb111 n 3Jib6JioHre .u.aer HatJaJio noaoil noJibCKoil 3pe
hCKa, KoropaH npOAOJI)ł{aerrn .n.o Broporo paJ.LI.eJia noJihllIH, r. e. .n.o 1793 r.
339 nOJibCKHe K0p0JIH, HMeI0LUHe J',n.am~cKa B CB0eM I'0CIT0,U.CTBe B reąerme
JJer, ue cyMeJrn o6y3.U.aTb ueMeuKoro MemaHcrsa, pa36orares1I1ero rpy-

3
 Jl.ÓM TIOJibCK0f0 BeB0JibHMKa. 3oJIOTaH B0JibH0CTb TIOJibCKOH lllJI5lXTbl, 3a1rnre-
pecQBaHHOii B0CT04HbIMH 3aB0eBamrn:MH, 0TCYTCTBHe npaBHJibHOli ou,eHKH
Ba)KH0CTH 3aMopcKott roproBJIH ,IJ,JIH floJihWH, CKJia,IJ,bIBaercH Ha B03pacra10my10
3KOHOMWieCKy10, 11 KYJibTYPHYIO He3aBHCHM0CTb f,IJ,aHbcKa.
r
O6oco6JieHHOCTb ,IJ,aHbCKa yr Jiy6JIHer eme 6oJibwe pa3HHu,a BepoHcnOBe·
r
JI,aHirn, K0f ,IJ,a B XV 11 CT0Jienrn 60JibillHHCTBO ,IJ,aHbCK0fO HaCeJieHHH npirnlł'
Maer JIIOTepaHCTB0.
fpo.Ma,IJ,Hble npH6bIJIH, K0T0pbie JI,aeT roproBJIH II0JibCKHMH T0BapaMll
H rpy,IJ, IIOJibCK0fO pa60 11ero H pbI6aKa He H,IJ,YT B TI0J1bCKYIO rocyJI,apcrnem1y1o
Ka3HY, 0HH 06oroma1or ropo,IJ, H ero xo3HeB.
r
Uemrnu 3T0 YMHbie ,IJ,aIIbCKHe Kyrru,hr, B03,IJ,0BaJIH rrhIWHbie rroqecrH np11c3·
)Ka101u,m1 K HHM ITOJlbCKHM K0pomIM. C.ne,lI_bl 3THX n,epuono,n_,n_awrecK.HX qec1B0'
Bam1ii nenwrpH II3 crapamrn npyccKHX X03HCB H nITJiep0BCKHX OKKynaHT0I3
YHH4T0.iKHTb HX, coxparrnJIHCb Jl.O HaCT0HlIJ,ero BpeMeHIL M1Ioro 1 mCJ[eJ-IIIb1C
llOJibCirne opJibl 11 K0pOJieBCKHC K0p0Hbl yKpawaJIH BeJIHK0Jiemibie 3,IJ,aIIH~!'
rropraJibI H 33.TibI. Xy,IJ,O)KHI1Kn rpam1poBaJ1a 30JIOTbie H3o6pa.tKeII.HH KopoJiell,
CTpoHJIH rpHyMcpaJibHbie apKH. B crapoi'1 Parywe, r,n_e ceiiqac cofoi:paercH ro·
po,n_cK011 Coner, I!aX0,lI_HTCH Kapnrna q:>JiaMaH,lI_CKOro xy,n_0)KIIHKa, H3o6pa)K~:
IOll.I,MI OTHOWeHne f ,lI_aflbCKa rJiaCHT „ITOJibCJUil 1
H flOJlbWH. J1aTHHCKaH H31I,TTI1Cb
opeJI - f ,l1_3I!bCKa.
3TO opy ,IJ,He I1p013H,IJ,eHH5I ,lI_JlH
Bbrro,n_y H TI0Jib3Y ,n_.nH ce6H BH,n_e.n11 f ,IJ,ancKHe Kyrru,bI He TOJibK0 a )I.e.r: 0 •
BbIX onwwemrn:x C IT0JrnKaMH, HX T3K)KC HHTepecoBaJia IT0JlbCKaH uayK·1
11 KYJihrypa. B WK0Jiax BB0,IJ,HTCH IT0JibCKH11 HJbIK. łla yJrn1~ax f,IJ,aIIbCKa rJibl'
men nOJibCKHH pa3r0Bop, uepe,n_Ko ncrperraercH nLIWtraH qrnrypa noJ1bcKoro
.Ll,Bopmuma. Bo 1rnon1x KocreJrax 6orocJiy)KCtme ornpasmrercH 11a noJiuCK0M
H3bIKe. OllCBH,lUlbL\I CBJI,lI_eTeJII„cTB01f no.ribCKOii pc.JIHrH03IIOii )KH31-Hf B f /J.JHbC!(e
~noro BpeMCłIH HBJI51CTCH TaK H33LIB. Kopo.:reBcKaH lJaC0BIIH, Jie6o.nhlLIOii óa·
p041ILii1 KocreJr 0K0JI0 xpa;\Ja JLenbI MapHH, oc110BaHHbiii KopoJieM Co6ecKl1}1•
r
„30JIOTOii BCK'' ,n_aIIbCKa C03,n_aer caMLie BCJIHK0Jielll!ble 3)1.amI B crlf.'1e
B03f)O:K,lI_CHHH H 6apOKKO, KaK CrapaH Parywa fl0CTp0eIIa B 1587 r ., apceH 311
( 1605 r.), HH)KHHe 11 )KyJrnBCKHe BopoTa, nocrpoem1bre 311aMe1rnr1ir.,1 rcpo,D:
CKHi\l apXHTCKT0p0M IT0JIHKOM CrapKOBCKH;\f. Y JIHI{a f ,IJ,allbCKa CO CB0IIMH
3· y
ł(IIMH ,lI_OMa;-..rn, 6oraro yKpaU!CIIHbIMH J1CllKOi1 H CKYJibirl'ypoii, I1Mem1 cBoiiC'f'
Bemruii xapaKTep 6Jiaro.ll.apH ytiaCTHI0 B CTp0HTeJibCTBe f0JIJiaII,LI.CKHX II cjJJ[J·
M3H)I_CKHX apXHTeKT0pOB.
0
Kotreu, XVII croJienrn 5JBJrne rcH Ha4a.r1cr..1 yna,n_Ka f ,n_aHbCKa. TTa)I.eIIlłl
rnoco6crnyer ,IJ,JrnTeJibIIaH upyccKMl 0KKyna1~HH, Koropy10 IIC Morn.1 orspa1J1'f~
repo11llecKarI 6opL6a TIOJibCKHX .nernoHoa apMHH I-fa.noJieoHa. He Mor 3a,!leP
.iK3Tb yrra,ll.K3 H .KOpOTKHif ]1epHO)l. r ,l1_3IICK0f0 KH5I)KCCTB3 rIOCJle no6eil_bl }-lailO:
JIE-'OHa. ITpycCKHe 33XBaT'tlIKH crapareJILH0 Hcrpe6J15TJII1 B f',n_aIIbCKe BCC Il0J'1b
CKoe, YHIFłT0.iK3H CJIC)I_bl BeJIHK0.1ICTIH5I H pacu.Bera. ~

BepcaJihCEJ1fi ,n_oroBop c03Jl3JI ,,CBo6o,aIJbiii rcpo)l. f ,n_aJILcK", KoroPb:~

<PaKrnqecKH HBJIHJIC5I npe,n_rrnerrneM HeMe~Koi1 arpecm1 H nepBLIM 3rano~1 r
nrcpoBcKoro Halllecrmrn.
Ceiil!ac r ,n_aHbCK BepHyJicH B po}I.HYIO ceMLIO rroJibCKHX rop0n_OB, BepHYJJC~
B pa3BaJIHHax 11 ncneJIHmax, BapsapcKH pa3pywenHbrit
HO r ,n_anLCK )KHBeT -
a6r1H,
' •
nopr Ill)HIIHMaer CHOBa 3arp3!111lIIlbie KOP
a ropo,n_ - Me,IJ,JieHIIo, II0 ynopno ,IJ,Buraerrn 113 pa3B3JIHH repowrecKHM 1PY
.Il.OM TI0~1bCK0ro Hapo.n.a, KOTOpbllI y)ł{e 3,LI.eCb ocraHeTCH HaBcer.n.a.

4:
Mrp. HocHcp Kp1rnm.{KH

8KOHOMHtieCKafl: TIOJ\HTHKa noJ\binH

f1ocJie oKowiamur Brnpoi-i MHposoii: BOMHbI B ITOJIHTIF-ICCKOH, 06u1,,ecrneH-

I-Iofi l1 3KOH0MIJlieCK0iI crpyK1ype TIOJibllHI np0H30IlL'IH KopeHIILie H3;,leIIemrn,
DJiaro,l1.ap5I KOT0pbIM ,II.eM0KpaTHlleCKOe ripamne,TibCTBO MOJKeT np0BO,ll.HTb
n.1an0By10 rroJIHTHKY no BoccrauoBJiemno pa3pymemrnro Boiiuoi-i: ttapomwro
X035IfiCTBa crpaHW.
BbI,II.a!OIIUIMCH ,ll.OCTIDł{('IIEeM B 9TOił TIOJil1THKe 5IBJ1HeTC5I 3aceJie1-me
It YKpenJierme .3KOHOMI-llICCKOll CBH3H B03Bp3IlICII!IbIX TIOJlbWe 3arra,LIJibIX 3e-
MeJib c uerrrpoM crpaHbI.
21 cerrrn6pH 1946 r. KpaeBa Pana Hapo)J,OBa yrnep;urna 3-x J1eTHm1 rwan
00 ccrar10BJJeIIHR napo)]..noro xo3Hiicrna. rnaB1Ioir 3aJI,aY:eii noro rrnana 5-rn,na-
ercR no,r1,1rnr11e 9Ko110Mw1ecKoro 6.rrarococromnrn naceJicmrn Ha yponeHb, npe-
861UJa10Illttii JI,OBOeIIHbrii. .3Ta 3a,II.aira OCilOBbJBaeTC5I na fIJ13HOBOM POCTe no·
rpe6,nemrn naceJiemrn H yqacnrn scero HapoJI,a B [)33,lLCJre o6m,ecrnem-wro
ll.oxo)J.a crpaHbI.
1 EJiaroJI,apH peamf33UHH .3T0ro IIJI3H3 6y)]..eT JJ,OCTttrHyTa na6HJIH33UH5I
i1 nocrenerrnoe CHH)KCIIHe UCH rrpOAYKIT,HH, a Te:M caMblM TI0Bbillietme peaJib-
i-Ioro 3apa6oTKa TPYAHUT,erocH. '
f poMaJI,H0C 31!3lICJm:e HMeer TO)Ke B0CCT3II0BJTeime II pa3BHTHe ceJibCK0ro
Xo 3Hiicrna, K0T0poc y>KC B KOHUe 1947 r. JJ,0.TI)JOIO o6ecITCtI11Tb TT0JIII0CTblO
Tiorpeórrocn, crpaIIbI. B1.>m0Jrne1-me 9TOro nJiaHa na 1947 r. ocJI0)KHHeTrn Kara-
crpoqn1t1ec1rnii 3HMoii, BecemmM Hauo;urerrneM u 3acyxoir B rrepBhIX Bcceru!o-
·1en-111x MCCHU3X.
)l\11J1ttllIHL1ii <poHJT, TioJibllIH B pc3yJI1:,rare BOCHHbIX ,II.ettcTBHfr rroJI,BcprCH
3
l Ha,rnre,TJLHbnm pa3pyI1IeIImIMH, )KHJIHlll,łI35l IlJIOilI:3JT,b coKpaTHJI3Cb. HecMOTpH
~a orpoMIILie rpy JJ,HOCTH, C K0TOpbIMH C0IIp5I)KeH0 CTP0HTeJlbCTB0, MI-IOroe y)Ke
a~eJiaHo H MO)KJI0 JiaJJ,e.HTbCH, qro )KHJrnmnaH npo6JieMa 6y)J.er pa3pemena
Ben_aJieKoM 6y,II.y1ueM.
Heo6xoJI,ttM,o rroJT,TJepKIIYTb, qro ,II.JIH 6h1crpef1wero pocra rrpott3B0JT,crna
11 0
/ n_YKTOB w11p0Koro rro1pe6.nemrn, neo6xoJI,HMO cpoprnpoB3Tb pa3BHrne npo-
r{LIUIJiemrocrn npOH3B0J1.I-HeJibHOi'i, C TaKHM pacqeTOM, qro6bI ne TOJibKO c6ec.
li eąl-ITb 3anpocbI JierKOH H ITHilleBOii np0MblillJleHHOCTH, HO 9KCTI0PTHPUB3Tb
3
~ JIHlUK11 3arpa1rnuy. 3ro .rr.acT B03M0)KHOCTb ÓbICTpei-imero B0CCT3H0BJiemrn
cero napo,lJ.noro X03HttcTBa.
n PeaJJH33UHH IIJ13113 BOCCT3II0BJiemrn napo,II.H0I'0 X03HfICTB3 npHBe)J,eT
OJiblUy K 33)KIITOlIHOCTH H yKpermr TI0.rTHYIO 3KOH0MWICCKYIO IIC33BHCHM0CTb.

Q qepK HcTop1111 f AaHbCKOH T oprOBAH

He 11cropn. 3aMopCKoi1 ropronJm
10
rJI,aHbcKa cpop:MttpoBaJiach rro,n BJIHHHHeM
6b11 fhKo CCTCCTBCI!IibIX rcorpactrn 11ecKHX YCJIOI3Hli, HO H TIOJIHTH 1IeCKHX co-
łili.

5
 MOJł{HO OTMeTHTb ·mITb OCHOBHbJX nep1rn,uoB, 33BHCHMblX OT reonoJrnTH-
ąecKHX ycJIOBHH:
1. TiepBOHalJaJibHblH nepHO,IJ. - C HalJaJia o6pa30BaHH5I f ,uaHbCKOf0 ccJie-
HH5I no 1308 r., T. e. ,II.O 3aXBaTa f.rr.aHbCKa Op,ueHOM KpeCT0H0Cll,eB.
2. focno,ucrno KpecTOuocueB c 1308 no 1454 r.
3. C 1454 r. no 1793 r. - HCTOpIUI f ,uaibcKa, coe,uirnełIH0f0 c TIOJibCKHM
rocy,l.I,apcrnoM.
4. I 00 JieT npyccKOH HeB0JIH BO BpeMH rocno,ucrna f oreHll,OJiepH0B,
c 1793 no 1918 r.
5. 20-JieTHe cyw.ecTBOBaHH5I, TaK. Ha3blB. ,,CBo6o,uHoro ropo,u2 f ,u3HbCKa"
0K0HlJeHHOe ITHTHJieTHeH OKKynauHeH repM13HCKl1MH 3axBaFJHKaMlł.

1. Ha11aJ10 roprosJJH r )l.aHbCKa.

f .n.aHbCKHH nopr o6pa3oBaJibCH BepoHnro y)Ke B X BeKe KaK MaJieHbKa5t
pb16a11,KaH npncTaHb. B noJIOBHHe XIII BeKa uaxo,uHM nepBbie cBe,ueHHH o nopre
H ero 3aMopcKoA roproBJie. B XIII BeKe B I',uaHbCK npH6hrna1or Y*e Kopa6J1ił
H3 pa3HbIX 6aJITHHCKHX nopron, npHB03HT cyKuo, co.TJb, 6epyr HHrapb, pbtÓY,
Jiec H 3epHo, onJiaBJieHHhie no BHcJie 113 łO)KHbIX palionoa TioJihlllH.
MopcKoił rnproBJie f ,uam~cKa noKpOBHTeJibCTB0BaJI noJibCKHH KopoJib
BJia,IJ.HCJiaB JloKeTeK, Ha,IJ.eJIHH npirneJiernHMH qy)KHX KYTIUOB, npH6brna10UIHX
B f .n.aHbCK. Xorn MbI ne 11MeeM T04HbIX cBe,ueHHH o pa3Mepax 3TOH roproBJUI,
HO M0)KH0 npe,unoJiaraTb, !JTO y)Ke TOr .na f )J.aHbCK 3aHHMaJI .UOMIHHHpy10Uiee
Mecro cpc,II,H B0CT0lJHWX noproB 6aJITH~CKOfO M0p5I.

2. ToprOBJlH f)l.aHbCKa s nepH0)I. rocn0)l,CTBa Op,IJ.eHe KpeCTOH0CUCB.

B 1308r. f,uaHbCK BMecTe C TTpHMOpbeM nepeXO,IJ.HT BO BJ13CTb K Kpecr 0·

HocuaM. Tio.m-ITHLieCKaH rpa1rnu.a npH0CTaHOBHJia pa3BHTHe ropr0BbIX cuoUW
HHii Me)K,IJ.y f ,IJ.aHbCK0M H ,upynnn1 paiiottaMH TTOJibWH. f )l,81IbCKHH KyneU 6t>IJ1
npm1y)K,IJ.eH Becrn 6onee peHra6e.7IbHYIO, uo nonuy10 onacHocrn roproB,1110
C 33MOpCKHMH crpaHaMH.

B XIV aeKe H nepaoil noJI0BHHe XV, f .n.aHbCK 6b1crpo pa3BHBaercR 11 6o-

rareer. He 6hIJIO ror,ua TaKoro nopra B cesepuoA, 3ana.n.uoii 11 ,ua*e io)ł{HoA
Enponh1, KoToporo .n.ocr11raJI116b1 f ,l.I,aHbCK11e „Korn'' (roproBhie cy,IJ.a) c noJib'
CKHM 3epHOM H JieCOM. C ceBepa npHB03IiJIH OHM WBe,l.I,CKoe )KeJie30, MCX.'.l
11 ceJib,UH, C 3ana.n.a -:;; <pJiaMl311.il,CKOe I1 aHr JIHiicKoe cyKH0, <ppami,y3CK0C aulfO
H COJib, C IOra - <ppyKTbl, IICnaHCK0C BHIIO H 3K30Tlll.JCCKYI0 KO)Ky.
3anHCKH 3T0fO BpeMeHH ITOKa3bIBałOT, l{TO nopr B f .n.aHbCKe ÓhJJI y)ł{;
Tor )1,a XJie6HblM a~16apoM EsponbI, XOT51 TT0JIHOe pa3BHTHe ero B03MO)KHOCTel
TOpM03HJia rpaHHUa, 0T,IJ.eJIHłOlll,aH f .n.aHCK OT 0CH0BHOfr tJaCTH fIOJibllllł.

3. 30.ilOTaSł 3pa f )l.aHbCKOii ToproBJIH.

Coe.nHHeHHe r,uaHbcKa .
co3I-la·
c rioJibWeH B I 454 r. 6bIJIO nocJie.n.crntteM
dy~
KYłIU0B, K0TOpbie ,n0HHMaJIH KaKyłO rpo~rn,ll.n •
n
TeJibHOH 3KUHH f )l,3HbCKHX
Bbiro.n.y H BeJIHKHe nptt6bIJIH npttttecyr HM Henocpc,ucrseHHo rnpr0Bbie oruo
ruemrn co Bceti TI0.nhwei1.

6
 H CBH3H c OTKpbITHeM AMepHKH H pacryrn.uM 3Ha4e1-rneM 11cnaHC.KHX, rc1J1-
.1tanncKHX H aHrJIHHCKHX noproB, f )].aHcK repHer xapaKrep rpaH3HTHOr') nopra ,
nepeXO)1.5I HCKJIJ04HTCJibHO Ha roprOBJIIO C r1oJiblllett.

CBbillle 300 Jier npO)].OJDKaJiaCb r,ecHaH 3KOHOMIFieCK3H CBH3b f )].3HbCKa

c 3eMJIHMH 6acceiiHa BttcJibI. •
TTepBble lJHCJieHHbie )].3HHble 06 3Kcnopre XJie6a, KOTOpblH 6bIJI OCHOBOll
TIOJibCKOH 3aMopcKoi-i TOproBJIH, HMe1orCH ylli.e B XV BeKe.
vfasecrno, 1-1ro s cpenrr11x seKax no.rrhCKHH XJie6 cnacaJI Heo,llHGKparno
Hapo,llbI 3ananHoii EaponbI or óencrmrn H ro.nona.
Bwao3 nOJihCKoro 3epHa yseJIH4HBaJicH H3 rona B ro)]. nocJie roro, KaK
6bIJia ycrpaHeHa rpaHHUa Melli.)].Y r ,llaHbCKOM H TTOJiblllef1 H YHl14TOlli.eH no.rrn-
TH4ecKHH aHroroHH3M, TOPMI03Hll.JJIH TOproBJIIO.
HHrepeCHo rrpHsecr:n )I.JIH cpasHeHH51 cJieny1orn.He umppbI: B 16 I 8 r. 6wv:>
BbIBe3eHOH3f,ll3HbCKa CBblllle 250TbIC. TOHH 3epJ-Ia, a B 1938r. - H3 f)J.3HbCK1
Ił f n.bIHH BMecre - 357 TblC. TOHH. 3ro noKa3brnaer K3KOH rpaH)].H03Hbllf p33-
Max HMeJia ror)].a roproBJIH TTOJibCKHM XJie6oM. PH)].OM C BhlB030M nOJibCKoro
.XJle6a H Jieca, r ,llaHbCK BeJI Olli.HBJie1my10 roprOBJIIO HMnOpTI-lbIMH TOBapaMH,
B KOTOpbIX ,nylli.,lJ.3J13Cb noJibll.Ja.

HcroąHHKOM 6orarcrBa r )l.<lHbC'KHX KYTIILOB 6bIJIH ropO)].CKHe 3aKOHb1, KO-

Topb1e rapauniposaJIH HM HCK ..TJIOlJHTeJibHOe npaBO npOBO)l,HTb Bee roproBbie
c.n,eJIKH s nopry H ropo}I.C, 11 3anpema.rrn uenocpe)].crneHHbie cnomemrn c Kyrr-
IJ,a~n, Jlpyrnx ropo)lOB. ,

4. YnaJI_OK rJJ,3łłbCKOH rnpron.HH B nepHOJT, npyccKoii BJ13CTH.

3axsar rnaHbCKa npyccKHMH BOfICI<a~IH B I 793 fOJW 6bIJ1 H3t(3JI0~1 3 K-OIJO-

\i!HttecKoro na)].CHH5! nopra li ropo)].a. TTpyccKaH 3KOIIOMH1JCCKaH ITOJJHTHK:1
l~OKponineJibCT BOBaJia pa3BHTHIO )].pyrnx IIeMetiKHX nopTOB na ClJCT [)].aHbCKa.
~a)l{e O)ł{ttBJieHHaH rnproBJIH B Konue XIV BeKa ne ocyw.ecrrrnJia pa3BHTH51
r.n,aHbCKoro nopra.

5. nopr ceo6oJlttoro ropoJla f ,l),anhcKa.

BepcaJibCKHi1 Ko11rpec B 1919 r. cf)opM11pyH HOBbIC rpa1-rnub1 EsponbI

Oflpe .ll.eJIHJI ,ll.JI5ł f ,ll3HlJCKa
p TTOJIO)ł{CHHC, nOXO)Kee 11a 3TO, Koropoe 33HHMaJI

XallblUe. Ha 3TOH OCHOBe BC51 MopcKaH roprOBJIH Tio.TJblllH )].OJilli.Ha 661.Tia npo-
OJJ,lfTb ąepe3 f )].3HbCK. Ho ylli.e nepBole fOJI,bI TIOK333JIH Tpy,ruwcrn TaKOro
t) 1PY.lI.HHqecTBa.
13010
Depe.rr. floJibllleii B03HHKJia neo6xo)].ttMocrh o6ecneąHTb
3KOHOMH4ecKyJ O He3aBHCHMOCTb .

nOJibCKoro rropra s f .llhIHH H ero

6y HatJHHaerCH BCJIHKaH crpoiiKa Broporo
ll/He>e P33BHTHe. Gero)].IIH [)].aHCKHił nopr craJI OTI51Tb ITOJlbCKHM. Bo3Hl1K310'f
l'afe.n. IIHM HOBble BO3MO)KlfOCTH pa3BHTH51, He CB5ł33HIIOro
H3UHOHaJibHblM aH-
OlUł3MOM, a T3Klli.e conepHH4eCTBO M )].pyrnx TIOJibCKHX nopTOB.

7
YTo HaM l-1,aIOT Me.m./1,yHapol-l,Hbie f 4aHbCKHe ToprH
no nepBOHalla.JloHOMY npoeKTy MeM,nyHapO,]Jlble Toprtt B r,naHbCKe,II,OJI-
)KHbl 6bIJIH COCT05ITLC5I Ha OCTpoBe XoJibM C o;,rnaTOM npo,nyKI.IJIH BCex orpac-
Jieii npOMibIWJiemIOCTII.
noc.JIC pewemrn TTpam-ITeJibCTBa OT HCKJIIOl!CHHH npo,nyKUHH T5J)KeJIOli
npOMbIWJICHHOCTH, Tepp1nop1rn: OCTpOBa XO.ilb~I oKa3a.TIOCb He TIO,II,XO,II.muei'r
H Toprn pewetto ycrpoHTb n 3TOM ro,ny n r ,II,bIHC 11 ConoTe.
MeM,nynapo,nHbie r ,naHhCKHe Toprn B 1947 r. 3TO nepBbie nocJie noih1bI
Toprn Ha ITOJlbCKOM no6epelł{bC, nepBoiir Melł{,II,y1rnpo;LHbiii CMOTp IIaWHX 3KC-
nopTHbIX B03MOMHOCTel°I, BKJIIOtI3IOI.l.1,IIX npo,nyKl~IIIO IIHU\CBOii li KYCTap11oii
rrpoMbIWJlCHHOCTH, pbI60JIOBCTBa H cy ,II,OCTpoemrn..
HecMOTp5I Ha TH)KCJlbie HacJie,II,CTBHH OKKyIIaum1 li noi'hiol, Halla ITI--Illl.CB35l
npOMbIWJiemrncTb BOCCTaHaBmrnaeTC51 I-I Mbl m1ee~ł B03M0)ł(IIOCTb 3KCTIOpTH·
ponaTb 3arpa1rnuy raKtKe rrpo,nyKThI nepsoro noTpe6Jiemrn, KaK pb16L1, HHUJ.,
KOHCepBbI, 5Ir0,II,bl II T. n.

3Kcrropr 3THX TosapoB ypasH0Bcc11r naw 10proBLIJ°1 6aJianc I-I JI,acr uaM
B03~DO)ł{H0Crn TIOKYITKH 3a rpmrnneii M3UIHII, IIeo6xonttMOro CbipLH H ,npyrHX
rosapon. 3arpamma m.1eer crrpoc na npo,II.yKIUIIO Kycrapnoii ·n xy,noMecTBeW
noi-i: npoMbIWJieHHOCTH, napo,nIIoro HcKycrnJ II pe:,,1ecJia li rranm Ue11Tpa.r11 1
C6bIT3 rro.r1yl!a!OT 3aK33bl IW JI_OCT3BKY TOBapOB CTOl--IMOCTblO HeCKOJ)bJGIX
MHJIJIHOHOB ,II.OJIJiapoB.
Ha MeM,II.yHapo,II.HbIX Toprax 6y ,ner rrpoH3I30,II.HTLCH raK,Ke po3III-I 1IJ1a 51
npo,II.aMa H3,II.CJIHH ncex orpacJreii npo~rbIWJICHHOCTH, • npe,ncranJieIIIIbIX na
Toprax.
MeMnynapom1b1e r ,II.aHI>CKHe Topm omwnpc~remIO ch1rpa1or poJib Ha-
rJIH,nno{i nponaraH,II.bI, npaBHJlbHOii 3KOIIO~!H1Iec1rni1 fJOJil--ITHKH flOJibCK01:,0
TTpaBI1TCJibCTBa H ITOCJIY:M3T y6e;u-rre.rihlILIM CI3II,Il,CTCJILCTI30M yMeJroro X03fII-I'
CTBa Ha B03pall1,eHHbIX craporrOJibCKHX 3CMJIHX.

MopcKaH TIOA~1THKa BOBOM no.J\bWH

,UeJierar TTparmrcJibCTBa no ,II.eJiaM no6epeMb5I HmKenep EBr-e1iH~

K:BHTKOBCKlI B Hall3J1e csoeii ,II.eHTCJibHOCTH, B0306IIOBJieJIHOH ITOCJie Bropol-ł
Mnpono11 BOHHbI cKa3aJI:
,,CeHąac B nepBbIII pa3 Ha npornMemrn neKon co3,II.a10TcH rrpe,nnocbIJil<l~
Jl.JIH peam13a1urn wnpoKoii nporpa~o.1b1 MopcKoii no.rmrnKn TToJILWl-1, cB5J3:łfi
51
Hoi1 opra1mqecK11 c nepecrpoiiKoii nawero napo,II.IIoro X035Iiicrna. Cero,UI-1
lfMCIOTCH peaJibHbie OCHOBbl ,II.JI5I pCWHTCJibJIOro npeo6pa30B3I!HH TioJII,IJJU
~ MopcKoe rocy,II.apcrno."

o EbIBWHH MHI-IHCTp CrecpaII En,LI.pb!XOBCKH B CBOeii crar1,c D „r JIOC Jiio,n(

or L.9. VI - 47 r. nttwer:

8
 ,,B o6JiaCTH MOpCKOH TIOJIHTHKH )l.OBOeHHafl TToJibllla C)l.eJlaJla OtHOCH·
TeJibHO MHoro. Km-1uenrpau11r1 cHJI H cpe.rr,crn JI.Jrn crpo1ueJibCTBa f .rr,hIHH
6b!Jrn IIeCOMtHemUilM JI.OCTH.IKermeM 3TOfO nep110.rr,a 3KOHOMl1lleCKOfO 3aCTOH, HO
HeCMOTpH Ha 310 TToJibCK3H TIOJIHTHKa H MOpCKOe X03HHCTBO He MOfJIO pa3-
BHB3TbCH urnpe 113-33 He.rr,OCTaT31IHOrO pa3Bl1THH rrpOH3BOJI.HTeJibHblX CHJI CTpa-
HbI. TOJibKO o6w.ecrnemro-3KOHOMHI-IeCKHe peq>OpMbI B .rr,eMoKpaT}ITieCKOH
TTOJibWe C03JI.aIOT npe.rr,nOCblJIKH AJIH peamI33UHH MopcKoii nporpaMMbI".
O nnaHax, IIaMetiem1hIX IIpaBureJibCTBOM mnuer B11ue-MHHHcrp TTerpy-
ces114 B 3TOM )KC HOMepe „fJIOC Jl10.rr,y":
,,Ha.rr,o yBeJJHlIHTb HC TOJibKO KOJUI4eCTBO neperpy3OllHOfO o6opy.rr,OB3Hl151,
Mara3HIIOB H MOJ)CKHX c1poe1m(r, HO T8K)KC WHpOKO pa3BepHyTh CTpOHTeJib-
CTBO roproBoro tj)JIOTa B co6crne1mbrx cy.rr,ocrp01neJibHbIX Bepqrnx, a raK1Ke
Pa3Bl1B3Tb pbIÓOJIOBCTBO nyTeM 3aceJieHHH pb16a1<aMH Bcero no6epe.1Kb5i''.
BHue-Mmmcrp ,Up. Jl. fpoccpenu.rr. n cnoe.11 crarbe:
„Jlmnrn pa3BHTHH TIOJibCKOii 3arpam1lIHOl1 TOprOBJIH" paccMarpuBaeT
Bonpoc COOTIIOll1CJIH5l HMnopra H 3KCIIopra B roproBJIH IlOJibllHł.
TTHwer on: BcJ1e.rr,crnne orpoMHbIX BoeHHbJX pa3pymeHm\ ou,eHem1hu
Ha cyMMy 100 l\.lHJIJIHap.rr,oB 3~'lOTblX, IIalll HMnopT AOJI)ł<eH npeBb!W8Tb 3KL-
nopr, OXB3TbIB3H TaK)KC npo11.oBOJibCTBifC H TOBapbl WHpOKOfO norpe6J1emrn.
B 1945-46 r. r . .rr,oCTaBKH IOHPPA cocraBJIHJIH 306 MHJIJI . .rr,oJIJI. Ha
IIPOTHMemrn fIOCJie.rr,nero BpcMeHH Hallla roprOBJIH C 3arpaH11ueił OC!-IOBbIBJ-
Jiacb Ha .rr,oroBopax TOBapoo6Meua.
Tpex J1enmii TIJiaH BoccraHOBJ1em-rn 11apo.rr,Horo X035IlicTBa onpe.rr,e;rneT
Pa3Me'pb! HMrropra TCX TOBapoB, rrpO113BOJJ,CTI3O KOTOpbIX y Hac Tpe6yer Kpyn-
l[LJX BJIO)Kem1ii Kan11raJJa. OT 3TOfO 33B11.CIIT pa3BHTI!e IIOJibCKOfO 3KCfIOf)T3.
HaKoIIer~, npHBOAHM BbICKa3aHHbIC cJroBa ripc.rr,cc.rr.areJI5! Cosera MfT
Goeso.rr,uI Hl!)K. 3paJIKa OTHOCHTe.TJGIIO 3HatICHH5! MrT AJIH -pa3BHTHH TIOJlhCKOii
3
arpal!Htmoii ropronmI:
. ,,CaMoe ueJrecoo6pa3IIoe, caMoc npoc:roe II caMoe .rr,eAcrn1neJ1bł-IOe B rop-
1
ouLrx on1owemrnx - 9TO BCTpeTHTbC5l C COÓGI() B VCJIOBJJeHł-IOM
-
npeMe1rn
li
11 Mecre ' llTOÓbI H36ClKaB nocpe.UHiiliCCTBa 33KJI!OllHTb ToprOBhIC cor JiaWCHH5I
YBeJH[lJHTb AOXO.J.bl K3K noKynareJIH, T3K H npOH313O)1,HTeJIH. '
c(5 Mecro ropron e1anoBHTCH o6'cKTOM cneu,ua.ribHoro HHrepeca co cropoHbl
_' ~ecrna, npaBHTCJibCTBa H 3arpamII~bl. OHO BJIHHeT B ÓO.!IbWOii C1 eIIeIIP.
tia p
~3BHrne ropo.rr,a, B KOTOpOM np0113B0,JJ,5ITC51 Topru.
er I opo.rr,mf, KOTOpbli'i HMeeT C3Mb!e JIYlllllHC ecreCTBemrble B03MOMIIOCTH
aru TaKH.M TOprOBblM uearpm11 5IB.15IeTC5! f';:r_aIIbCK."

Bqepa, cero41u1 n 3aaTpa B f Jtb1HH

a 13 13 pe3yJITaTe nepnon MHpOBOi'i noiiIIhl CTOJlbW3 llOJIYtIHJia BbIXOJI. K MOpIO
r.ll./.ll.e, raK IIa3uIB., ,Uam~mc1rnro Koppu.rr.opa, KOTOpb111 BKJIIOtiaJI B cc65l
6a32-~CKHii nopr Jl M3JH:IlbKHii OTpC3OK noócpC)Kb5!. r.rr.aHbCK He Mor CJIYMHTb
eor H JI.Jiij llOJibCKoro noem1oro .MopCKoro qrnora. Tor JI.a B 1921 r. Ha qaJ1ocb
l'JJ, 0~.°11TeJILcrno MaJ1orn eoeHHoro rmpra ua reppurop1111 Kamy6CKoro ceJ1emrn
IH,

9
 IlloBHHHCrttąecKast nomtrnKa r11.aHhCK0ro ceHara, orpaHnqemut H penp~c-
r
c1rn B ornoruemrn TI0JIHK0B y6e,L].}iTCJibHO )],0Ka3am1, 4T0 11.aHbCK He M0)ł{eT
pa3peWHTb MopcKoii npo6JieMbl TTOJiblliH H CJiy)ł{HTb OCHOBOH caMOCTOHTeJibHOH
roproBJIH c 3arpaHHueA. B pe3yJibTaTe, nepB01-iaąaJibHbIH rn1aH nocrpoHKll
MaJioro aoeHHoro nopra npHo6pa3HJICH B npoeKr nocrpoiiKH 6onbrnoro rop-
roBoro ,nopra. Bee CTp0HTeJibHbie pa6GTbl BeJIHCb B peK0p,ll,H0 K0p0TKHe
r
cp0KH, raK 4T0 yMe B 1937 r. nopT )],b!HH rro CB0CMY TeXHH4eCK0MY o6opy .n.o-
BaHHI0 orrepe11.11JI 11.pyrne rroprbI Ha oaJITHHCKOM Mope. UmppbI Har JIH11.H0 11.o-
Ka3bIBa10r XO)], pa3BHTHH 11.eHreJibH0CTH nopra:
6 cy11.0B, a 11.0 1938 r. npornJio 12990 cy11.on.
B 1932 r. nopT ,rrocerHJI0 -
Toaapoo6opor nopra B 1938 r. cocraBJIHJI - 9.173.438 T0HH.
ToBapoo6MeH B f 11.hIHH c nopTaMH Bcero MHpa ocB06011.HJI rroJibCKYIO TOP·
f0BJIIO OT nocpe,AHHl!eCTBa HeMeUKHX noproB Ha CeBepHOM M0pe, Ił raKHM
o6pa30M TTOJibllia Il0JlY4HJia B03MIOMH0CTb Henocpe,ll,CTBeHHoro HMITopra Cblpb>-l
11 T0BapoB. B f )],b!H!1 ÓbIJla C03,A3I-Ia np0MblWJieHH0CTb nepepaóaThIBaIOLU35I
, noJiyąeHH0e Cblpbe, KaK - MaCJI03aB0ll.bl, 3aB0,Abl 04HCTKH pttca Ił T. n. nocre·
m.'HH0 f ,AblHH craH0B.HTCH He TOJibK0 neperpy304!IblM rryHKTO.M, HO H KpynHblM
roproBbIM ueHrpoM. napaJIJieJibHO c noproM H,a_er pa3BHTHe ropo11.a f.ll.bIHłf,
ro po 11. pa3pacraercH c nopa3meJILHoii 6b1crporofi:
Ero nJioI..I.J;a,ll,b B 1925 r. cocraBJi5Wa 638 ra, a B 1938 r. 0Ha paBHnercjł
Y*e - 6582 ra, c HaceJieHHeM B 117 TbIC. qeJioBeK. Pacrer TOproaJIH, upo·
MbilllJieHH0CTb, peMeCJI0, MH0}KaTCH 6aHKH. pacreT 3K0H0M"H4eCK0e 6Jiaro·
C0CT0HHHe ropo;1.a.
DbICTpoe pa3Bl1rne ropo11.a li nopra r..a,bIHH 6blJlO BapnapcKa ;·ipepaaHO
reµMaHCirnM HallICCTBHeM. HeMel~K~Ie 3aXi33 I'•Hli{l1 cpa3y IIOC!IC l.:Boero BTOP"
)Kemrn YHH4T0}frnJOT noprnBoe o6opy;1.0Bai-me li HalmHa1or IIfHłCliOCD6JieHłi~
ropo.n.a H rropTa .ll,.'151 CB0HX B0eHIIblX ue.11eii. CKJia,llbl li X0.TI0)l,HJlbHrtKU npeupa·
W,ałOTCH B cpa6pHKH opyMHH H 6oeBblX npttnaCOB, a)].MHHHCTpant:BHble yqpe)ł{·
,lleHH5I, Ka3apMbI H rocmnam1. Xo35ICBa ropo11.a noJIHKH,qacrnąIIo paccrpeJJW
BaI0TCH Ha Mecre, qacrnl!H0 BblB035ITC5I Ha npHHY11.HTeJibHble pa60Tbl B fepMa.
H1110 H.rm K0HUJiarepH. ro po.n. 3aceJimor ueMI~bI.
TTocJie nopa*emrn yxo11.H H3 f 11.hnrn, HeMUhI pewttJIH ym14T0)ł{HTb nopr.
Om1 B3opaaJIH CKJia,ll,bI, no11.'eMHbie KpaHbI 11 .n.pyroe nopronoe 06opy,aoaa1n-1e
11 3aMm-mpoaam-1 11.ocryn K nopry. fopo,na f .AhlHH, K c4acno, ue ycneJUI pa 3·
pyruHTb.

r Jl'!
Cpa3y *e nocJie ocso6o*.ll.eHHH ,llbIHH, noJibCKHe BJiacrn upacryrnt '
K pa6oraM rro B0CCTaH0BJieHHI0 nopra. Pa60Tbl WJIH B 6bICTPOM reMne,
lfTO yMe B aBrycre 1945 r. B f 11.hIHbCKHii rropr B0WJIH napox0)].bl IOHPP, '
"·t
a .n.o KoHua 1945 r. nopr nocenrno 907 cy,lloB. 3a 1946 r. -nopr nponycrJ1Jl
Y*e 4890 cy11.0B, rpy3006opor nopra Bb1pa3HJICH B 3.743.203 TH.
CypoaaH 3HMa 1946-47 r. 3aropM03HJia )].BH)KeHHe n nopry, HO c orKpbl"
THeM Becem1eii HaBHrauirn 11.0 MaH M-ua nopr -neperpy3HJI CBbrwe MfiJIJilłOłł~
TOHH pa3JI,H41IbIX T0BapoB H CblpLH, lJT0 paBirneTCH 69°/o cpe)].He -MeC5l'·Jł10 "
neperpy3KH B 1938 r.
nocJie 0K0IFWHliH BOiiHbl ropo)]. 6hICTpo B03Bpau~aeTCH K )ł{H3H1L Hac;:
JieHHe f.ll,blHH a IIaCTOHW,ee BpeMH C0CTaBJIHeT 103 TbIC. )ł{HTeJieii HCJ<Jll{)Lł A
TeJibH0 n0.ribCKOii llaUH0I!aJibH0CTH. ropo)]. npHo6peJI CH0Ba CBOH noJibCt<tl

10
XapaKrep, }KJ1Ber TIOJIHOKpOBHOii }KH3HbIO - KYJibTYPHOii H 3KOHOMHY:ec:rni'i;
HcnpasJier-rn 11 pacwHpe1-ia rpaHcnoprHaH cerb, KpoMe rpaMsaes li aaro6ycon
KypCHpy10r H0Bbie rpoJIJietióycLI. Pacrer qHcJio rnK0JI li JLpyrnx KYJihTY pHbIX
Y4pe}KJLemiiL
TipoeKrnpoBaHHbiii pa3.UeJI cpyr1Kuni1 no pros r JLbIHli Hr JLaHbCKa, orrpen;e-
JIHer f JI,bIHIO KaK TTOpT TT3CC3)KHpCKoro JLBH}KeHHH H rpaHCITOpTHpOBKH Mev'l-
KHX rpy3oB. Cneuttamnaumr raKoro po,n;a npe,uycMarpnsaer B f JLbII-rn: K0HI~eH-
Tpa1uno rroprnsoii rrpo:,Ib1w.nemrncrn H roprosoi:'1 cerH, a raK}Ke npe;I.rrpHHrnfi
no o6c,ny}KHB3HllIO rracca}KHp0B, KaK fOCTHHHUbI, oremI, pecropaHbI H T. II.
., f ll,b!HH 33BTpa - Kp)'TIHbiir nacCa}KHpCKm"I nopT, ÓbIOJ.l.I,Hli rnyMHOH KI-my-
treu tKH3HbIO.

3 .a.napA MaprywesCKH

ConoT - ropo~ noAbCKHH

Corror - no c"1aBm1cK11 60:roro, rpHcHHa, raKoe Ha3BaHtte HMeJio Ka-
l.Uy6c.Koe ce.1emie Ha 6epery 6a„1rHiicKoro M0pH. 3ro Ha3Bar-rne cpttryprrpyer
C 1283 r. B 3am1cKax OJIHBCKOfO M0H3CTblpH. ,
o· B Conore ner rraMHTHHK0B rr0JibCK0ro ttcropuqecKoro rrpornJroro, Ho B ero
KpecrHocrnx eJ.IJ,e H )J_0 1iacr0HJ.IJ,cro BpeMeHII coxpamwttch cJie,n;br )J_peBHcro
C\'las51HCKoro ce.r1errnH. B 1660 r. Corror 6blJI MecroM HcropttqecKoro co6bITirn,
uecb B yca,ub6e KapmIKOBO ITOJibCKllH K0P0Jib 5IH Ka3Hl\mp H Kopo.rreBa
apirn J1IO)I.BIIKa co CBOinrn CBHT311ll npHÓbIJIH ,ZI,JJ5I IlO)J_IlHCamrn MHpa c:)
lIIBe,,1,a'.l.rn.
li llocrom1crna Corrora, KaK Kypoprnoro Meera, BnepBbie orrpe)J_eJmJIH
na 01~em-IJIH cppa11uy3bI, np11me}],WHe c apM11ei1 HanoJ1eoHa. C 3Toro BpeMeHI1
JI tiauaerrn pa3BHTHe Conora, KaK TipHMOpCKoro Kypopra. Cro,II.a npHe3)KMIH
/lII-Irbc51 n 0T,II.bIXaTb H3 TTo3Hai-rn, Baprnasbr n Bocro 1rnb1x o6JI.acreii f"ep,\rn-
Błlli. Docrerremro Corror np1rn1rnaer neM1euK11ii xapaKrep, rrpno6pa}Kaerc5ł
tal{ Ha3bIBae11b1ii „OcT3ee6a,J, Uorrnor"
Co Ho rrorrpe1KIIeMy o ero no.1bCK0M rrpowJI0M roBopHT Mi0rIIJlbHbie rrJIHTbI Ha
norcKo,\1 K.1a,rr,011J.IJ,e c ~.rnoro1rnc.neHHbL\HI TI0JlbCKH~m cpaMHJrnmm.
c Cefiąac Conor c6pacb1~aer c ce6H BCIO 11e;1euKy10 p}KaBqHHY H craH0BHT··
~~B~e~HTpaJJ.bllbn1 paiiOl!0~1 MOj)CKOH CTOJIHUbl TIOJ1bllIH - coe)J_HHeHHbIX ropo-
I AaI-IbCKa H I',rr,bIIIH. .
ra1m11111111111111111111111111111111111111111111111m11111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111 1111 111111111111111111111111111111111111111111111111~11111111111111111111111i11111•
§ l~'-'Y''V''Y''Y''',/"Y''V''\f"Y"Y"'.,l""\~"","'V"','''Y"Y'"''f"',/"',/"\,""./"',""V"';~ .~,""./"',/"',/"'./''V"\'°"'\"",'°"'\""./"',t"'./''V'-'V~rv"Y''V"'? §

i
§
ii1~
lt
§ (
= (
- ~-
3§
3§
~ r {§

lf!
=
§
§
=
2wied~a1'cie li
J~
3~
Jl a
~

i
= ł~
~ ł~
stoisko Komitetu ~,
§ Słowiańskiego f~
I§ ---~ ~·
i~
~ i ~
~ ~~
~( j~
§ )~
~ ) ~

•
= ·~ ~
~
~
~
~
::::;
~
~
~
~
i~~ ~

<~
~~

li ;i;~~ch '~~a;:w~~: li
li
,§~
~~
=~
li ~1i ~
\~
118
l11:1111111;111~~tt1-1tt~mmmmi'ui;1~~1ttlli11iimii.~~~~1~1~all~i11~iWW-
 ĆiJańskie _IZahotalotium
Cl1emic1u1e
SOPOT, Al. Stalina 809 - Tel. 510-15

GDAŃSKI[ LABORAfORIUM CHEMICZNf

P O LE CA :
-~YD:Jlt-A. ]L'O ~.]C]erJrO~>-VE
/ ~ ~ A ~Jl Jlf:?» O N :iY
~~1[_Y JO Jlt'4' A. ]l]) O PJR A.N][ A.

W -25
 CENTRALNY ZARZĄD ,
PRZEMYSŁU WĘGLOWEGO
Katowice, ul. Powstańców 46, tel. 329-71
Jaworznicko-Mikołowskie Zjednoczenie Przemysłu W!mlowego
MYSŁOWICE, tel. 213-62
2. Dąbrowskie
Zjednoczenie Przemysłu Węgloweuo
SOSNOWIEC, ul. Roli-Żymierskiego 2, tel. 611-00
3. Katowickie Zjednoczenie Przemysłu Wc;glowego
KATOWICE-WEŁNOWIEC, t2l. 339-61
4. Chorzowskie Zjednoczenie Przemy<;tu Węglowego
CHORZÓW, Rynek 9-12, tel. 409-01
5. Rudzkie Zjednoczenie Przemysłu Węglowego
RUDA ŚLĄSKA, ul. Wojska Polskiego 1, toi. 523-03
6. Bytomskie Zjednoczenie Przemysłu Węglowego
BYTOM, ul Moniuszki 28, tel. 415-68
7. Zabrskie Zjednoczenie Przemysłu Wc;glowego
ZABRZE, ul. Wolnoki 335, tel 33-50
8. Gliwickie Zjednoczenie Przemysłu Wc;glowego
GLIWICE, ul. M. Strzody 2, tel. 33-51
9. Ryhnickie Zjednoczenie Przemysłu Węglowego
RYBNIK, ul Koścmszki 54, tel. 160
10. Dolnośląskie Zjed!loczenie Przemysłu Węglowego
WAŁBRZYCH, ul. Zamkowa 4, tel. 123

11. Zjednoczenie Przemysłu Węgla Brunatnego

ŻARY, woj. Dolnośląskie, tel. 7, 17

oraz podległo Centralnemu Zarządowi Przemysłu Węglowego

CENTRALE I ZJEDNOCZENIA POMOCNICZE:

1. Zjednoczenie Fabryk Maszyn i Sprzętu Górniczego

ŚWIĘTOCHŁOWICE, ul. Armii Czerwonej 30, tel. 409-71/74
2. Zjednoczenie Biur Projektowo-Montażowych dla Górnictwe.
KATOWICE, ul. Matejki 3, tel. 301-33, 34
3. Zjednoczenie Przedsic;hiorstw Wiertniczo-Górniczych
KATOWICE, ul. Zamkowa 5, tel. 362-95
4. Centrala Zbytu Produktów Przemysłu Węglowego
KATOWICE, ul. Kościuszki 30, tel. 369-41
5. Centrala Zaopatrzenia Materiałowego Przemysłu Węglowego
KATOWICE, ul. Plebiscytowa 36, tel. 359-81, 87, 88
6. Centrala Dostaw Drzewnych dla Przemysht Węglowego
KATOWICE, ul. Gliwicka 17, tel. 326,15/16
7. Instytut Naukowo-Badawczy Przemysłu Węglowego
KATOWICE, ul. Stawowa 19, tel. 324-44
8. Zrzeszenie Spółdzielni Spo:!ywców Przemysłu W~glowego
KATOWICE, ul. Powstaf1ców 5, tel 319-71
9. Biuro Budowlane Przemysłu Węglowego
ZABRZE, ul. Roosevelta 28, tel. 24-43
10. Okręgowe Stacjr Ratownictwa Górniczego dla Przemysłu Węglowego
BYTOM

w_-26
 ARTYSTYCZNA PRACOWNIA TKACKA
~~ ~- I

,,SH MO OZIAt"
wt ZOFIA HAHL
K R A K tJ W - Pędzil'hów 11 m. 3
po Ic ca i przyjmuje zamówienia

na materiały czysto wełnia­

ne płaszczowe, sukienkowe,

ubraniowe kostiumowe

oraz szale======
\
KHATY SZKOCKIE

('
~ n d m~>tor cyclcs acc~~sorics and spare parts

W-27
 IOWffRZYSJWO HnNOlU MIWZYN~RODOW[CO so. Atc.
INTERNATIOHAL TRADING COMPANY
SCCIETE POUR LE COMMERCE
INTERNATIONAL S. A.
Warszawa, Nowy Świat 40.
Telegr.: DALOS WARSZAWA
Telefon 8.50-90, 8.51-40, 8.53-95

Export of goods Import of goods

Cut-glass Draft-horses,
Feathers, down, Breeding-horses,
ornamental feathers, Breeding-ca ttle,
Bristles, Butchery-cattle,
Potato-flour, Meat,
Potato-flakes, Casings,
Osier, Albumen,
Yeast-extract, Aromatic extracts,
Dried chichory root, Rubber rings for cans,
Malt, Pepper,
Sweets (candy), Cinamon,
Bacon and meat products, Almonds,
Peat-moss, Hops,
W ooden furni ture Quebracho
Foreign Branches:
U. S. A. - ,,DAL-INC", 17 State Street, New York.
England - ,,ANGLO-DAL" Ltd. Plantation House, Fenchurch
St. London E. C. 3.
Algiers - Rue Michelet 1O.
Sweden - Stockholm, Hotel Ciara Larson, dr. M. Warszawski.
Italy - Rome, Albergo Verona.
France - Paris IX - 23 Rue Tailbeut.
Belgium - Brussels, Hotel Atlanta, Place Brouckere.
Czechoslovakia - Praha I, Dlouha 23.
Argentina - Officina de la Mission Commercial de Polonia,
Diagonal Norte 852, Offie. 506, piso V.
Palestine - Tel-Aviv, c/o Jacobi, 65 Shenkin Street.

INFORMATIONS may be_ obtained in the Pavilion of the Food

Induslry kt the „DAL" stand.

W-28
Mll{ROSl{OPY
laboratoryjne, szkolne, metalograficzne
- lupy, wagi, pomofe naukowe -
Wyrób - naprawa - uzupełnienia
Zjednoczeni Mechanicy i Optycy Precyzyjni

„WICH-MAR"Sp.zoo.Warszawa
Shlep fabryczny - Nowy Świat 1
FARBY DRUKARSKIE
W ars z a w a, Jerozolimskie 41
Fab ryk a - Tarchomińslrn 10 Telefon 861-84

ALFABETYCZNY
SPIS WYSTAWCÓW

~ la~oratori~m C~em. - farmaceulfcznc ~

~ i WflW. ~ro~~ÓW Dielet.-~~ŻfWCZfC~ ~
IMl~ir Jj<§)ln) ~<§)~@ir~lld o ~!k@l
Spółko z ogr. odpowiedzialnością

C2ĘSTOCHOWA, ul. Armii Ludowej 69 -· Telefon 15-95

141
 G. Ligiermoei & Zoon N. V.
Vierhavensstraat 56
~~--- Rotterdam ~~~~
Imporferzy produkiów kolonialnych Afryki, jak
Piassava, Bassine, frzcina Manila

Gen. Zastępstwo na Polskę „PAHAZ"

Polska Ag.encia Handlu Zamorskiego

Sopot, ul. 22 Lipca Nr 55

STOCZNIA RYBACKA WGDYNI

Sp. z o. o.
ZAR Z Ą D - GDlNIA, Ut. IłIBACKA 2
1

STOCZNIE:
GDAŃSK-STOGI
USTKA
DARŁOWO
KOŁOBHZEG
DZIWNÓW
śWINOUJ8CIE
NOWE WAHPNO
BUDOWA KUTRÓW, LQDZI HYllACKICII I INNYCH JEDNOSTEK PŁYWAJĄCYCH
GRUPA~A WAHY J~A:
WYDOBYWANIE WSZELKIEGO RODZAJU
ZATOPIONYCH JEDNOSTEK P1.YW AJĄCYCB
------------------- --------
142
 A
A. B. Carl Larsson Mekaniska Verkstad Gothen- .,Argus" - Foto - Sopot, ul. Królowej Jadwi-
burg, Szwecja. Wystawia maszyny, DdTZ~- gi 5. Wystawiają fotografie i pocztówki
dzia i częsci. Pawilon A w Gdyni. Sopot.
A. B. Standart Radlofabrik, Ulvsunda, Jahannes- „Arka" - Towarzystwo dla Połowów Morskich
fredsvagen 9-11, Szwecja. Wystawia apa- i Handlu Zagranicznego, Ska z o. o., Gdy-
raty radiowe. PawHon A w Gdyni. nia., Rybacka 7. Wystawia ryby i przetwory
A. B. Sterner Blomgulst Malmo, Szwecja. Wy- rybne. Pawilon B w Gdyni.
stawia maszyny, narzędzia i części. Pawilon
.,Arlac - Fabryka Przetworów Papierowych,
A w Gdyni. Szczecin. Wystawia wyroby przemysłu pa-
.. Alkade" Fr. Kalous, Chorzów, Krzywa 7. Wy- pierniczego. Pawilon A w Gdyni.
stawia wyroby metalowe i tłoczone. Pawi-
lon L Sopot. ,.Ars", Spódzielnia Pracy, Sopot, Abrahama 21.
Wystawia galanterię artystyczną. Pawilon
American Scantic Line w Polsce Sp. z o. o.
Agts, Moore & Mac Cormack - Lines Gdy- N Sopot.
nia-Port. Nabrzeże Polskie, tel. . 218-12, .,Astra" Spółdzielnia Pracy Artystycznego Rę­
218-13. Wystawiają materiał reklamowo· kodzieła, Warszawa, Wilcza 29 a. Wystawia
informacyjny. Pawilon A w Gdyni. wyroby artystyczne. Pawilon N w Sopocie.
,,Argo•• - Fabryka Wyrobów Metalowych, Skit
Pracownia Haftów, Sztandarów
z o. o., Poznań, ul. Starołęcka 19, tel. 36-27. Artystyczna
Pawilon A i Paramentów Kokielnych, Slrzefymlra Se-
Wystawia wyroby metalowe.
redyńska - tdd1, ul. Piotrkowska 275. Wy-
w Gdyni.
stawia hafty i sztandary. Pawilon A w So-
"Argon" - Wytwórnia Ozdób Choinkowych,
pocie.
Warszawa, ul. Grzybowska 80. Wystawia
ozdoby choinkowe i cynfolię dla przemysłu Artystyczna Szliflernła l Grawura Kryształów
spofywczego i technicznego, w podcieniach - Kłodzko, Walecz,,ych 14. Wystawia kry-
w Sopiecie, pawilon C. ształy i szkło grawurowane. Sopot. Pawilon A.

B
,,Bacuti}" Towarzystwo Przemysłowo-Han-
,,Bazar Katolicki", Jadwiga i Mieczysław Matt.
dlowe, Ska z o. o., Przymusowy Zarząd Pań­ Kawałek, tódf, ul. Sienkiewicza 49. Wysta-
stwowy. Centrala - Warszawa, ul. Barto- wia dewocjonalia. Pawilon A w Sopocie.
szewicza 7, Oddział Gdynia, ul. Podgórska ,.Bazar Podhalański" - Gdańsk-Wrzeszcz, Grun-
nr 111, tel. 220-36. Wystawia produkty po- waldzka 85. Wystawia wyroby przemysłu
U~ojowe, organo-preparaty, felatyny, albu- artystycznego i sztuki ludowej. Pawilon A ~
rniny, grzebienie i szczotki. Pawilon B w Sopocie.
w Gdyni.
llaJary K Beskyd - Galanteria i Konfekcja. Czechosło­
ł azimierz, Wytwórnia Bielizny Męskiej,
tdt, Piotrkowska 15. Wystawia bieliznę mę­
s ą. Pawilon L Sopot.
wacja, Praga VII, Veletrzni 20. Gmach Tar-
gów Praskich. Wystawia galanterię i kon-
,,llultic .. fekcję. Pawilon H. w Sopocie.
a - Bałtycka Agencja Morska, Ska
0 Białostocki Przemysł ludowy, SpÓłdzfelnia
~V • o., . Gdynia, ul. Portowa 13/15, tel 22_4-23
Il Yst aw1a reklamy. Pawilon A w Gdym. z odp. udz. Białystok, Ciepła 1. Wystawia
ałtyck artyst. wyroby tkackie. Pawilon N Sopot.
:p a Spółka Rybna - Ska z o. o., Gdynia.
ort Ryhacki, tel. 223-80. Wystawia wykresy, Bobo" - Wytwórnia Zabawek, Katowice, ul.
1Olograr ' . przetwórstwa. Pawilon . B " Opolska 18, tel. 355-24. Wystawia zabawki.
w ie, probk1
ll Gdyni. Pawilon A w Sopocie.
ani(
ł. \d~ Gospodarstwa Spółdzielczego. Centrala Bogucka Maria - Wytwórnia aparatów do krę­
~dz, Ul. Kościuszki 47, tel. 197-93. Oddział cenia loków, Kraków, ul. Nowowiejska 22
310~isk, Wały Jagiellońskie 9a, tel. 310-05, m. t. Wystawia aparaty do kręcenia loków.
:Pa _1, 316-19. Wystawia wykresy, plansze. Pawilon C Patio w Sopocie.
\V1lon H .
llank w Gdym.
Drodrene Vestergaard Set. Annae Palle, Dorger-
sza - Polska Kasa Opieki, Centrala War· gade 18, Kopenhaga, Dania. Wystawia ma-
3-g Wa, ul. Krucza 46, Oddział Gdynia, Al. szyny i narzędzia. Pawilon A w Gdyni.
O
llank Maja 27. Pawilon A w Gdyni.
Wa~J_baków Morskich, Ska z o. o., Gdynia, Bronikowski Fr., Warsztat Mebli Artystycznych,
tens ł IIlgtona 32. Wystawia wykresy i ma· Bydgoszcz, ul. Nakielska 135, tel. 31-58. Wy-
a reklamowy. Pawilon B w Gdyni. stawia meble. Pawilon L w Sopocie.

143
 ul.
.,Buczn lk" prof. L. Konarz ewski, Katowi ce,
Brzesk i M. i Paidzie rski L., Katowi ce, ul. \.Van-
iają n L Sopot. Warsza wska 43. Wystaw ia w pawilon ie L
dy 44. Wystaw wagi. Pawilo
Brzeziński J.:.::-, Bydgos zcz, ul. Grudziądzka
25. Sopot.
w. Pawilo n L „Bursz tynka" L. Wardzyńska, Sopot, D,1-
Wystaw ia czę§ci do r-:>weró
browsk iego 8. Wysta.w la napoje chłodzące.
Sopot.
S'J'.)O~

C
Centra la Zbytu Przemysłu Cemen towego , Sosno·
Cech Metalo wców w Stupsku , Słupsk. Wysta- tel. 6-30-04, 6-30-05,
wlec, 3-go Maja 19,
wia wyroby z metalu. Pawilon L Sopot. Cemen townie : G01eszóW,
Wystaw !a 6-30--50, 6-30-06.
Cech Stolarz y w Słupsku, Słupsk.
Firlej-G órka, Grodzie c, Groszo wice, Wejhe·
wyroby z drzewa . Pawilon L Sopot. rowo, Podgro dzie, Saturn, Opo!e miasto.
Cech Szewcó w, Koszali n. Wystaw ia obuwie . Firlej, Rejowi ec, Wysok a, Szczak owa, Wiek:
Pawilo n L Sopot. Stoisko inform acyjne. Pawilo n A w Gdyni.
Centra la Gospod arcza Spółdzielni Pracy Wy· Centra la Zbytu Przemysłu Papiern iczego, tódf,
twórcz ej, Warsza wa, Frascat i 2, tel. 8-88-31. ul. Gdańska 39. Wystaw ia papier i przetw~ -
Wystaw ia ' ekspon aty bran:!y włókienniczej, ry przem. papiern iczego. Pawilo n A w Gdyni
metalo wej, drzewn ej skórzan ej. Pawilo n Centrla Zbytu Wyrob ów z Blachy , Bytolll,
własny N Sopot. Chrzan owskie go 17. Wystaw ia naczyn ia erol·
Czarny ch Narzędzi, opakow ania bł~·
Centra la Gwoidz l, Drutu liowane , beczki żelazne,
Bytom, ul. Wrocławska 14. Wystaw ia gwoź· szane, latarki elektry czne, wyroby „Daimo n ·
dzie, druty, liny stalowe , konopn e, łańcuchy, Pawilo n A w Gdyni.
łopaty i siekier y. Pawilo n A w
Gdyni
Centra la Zaopat rzenia Materiałowego przemY
·
ego, Kra-
słu Włókienniczego, Biuro Import owe, tódi,
Centra la Handlo wa Przemy słu Ludow
stu
ków, Rynek Główny 6, m 12, tel. 550-88. 6 Sierpni a 8. Wystaw ia artykuły przemY
Wystaw ia wyroby przem. ludowe go. Pa- B w Sopocie .
włókien niczego . Pawilon
wilon N Sopot. st0
,,Centr allna" - Zakłady Chemlczno-PrzernY ·
Centra la Handlo wa Przemysłu Ludow ego I Cha- we, właśc. Michałowski, Łódź, ul. Piotrka0~:
łupniczego, Spótdz lelnla z odp. udz., Kielce, ska 39, tel. 1-15-43, 1-88-96. Wystaw ia
Sienkie wicza 69 m. ,3, tel. 18-08. Wystaw ia żywkę dla trzody. Pawilo n B w Gdyni.
artysty czne wyroby z drzewa . Pawilo n N ś ill·
Centra lne Biuro Ekspor towe, Łódi, Al. Ko ~
N
Sopot. szki 15, tel. 140-:6. Wystaw ia materla
71
Centra la Handlo wa Przemy stu Ludow ego l Cha· eksport owe, wełniane i bawełniane. PawilO
łupnlczego, Spółdz. z odp. udz., Kielce,
B w Sopocie .
Sienkie wicza 32. Wystaw ia wyroby z drze- ue·
Central ny Zarząd Państw. Przemysłu Drzew
Il1
wa. Pawilo n N Sopot.
ul. go, Warsza wa. Wystaw ia wyroby prze ·
Centra la Produk tów Naftow ych, Warsza wa,
Rakow iecka 39, Kraków , ul. Mickie wicza 45. drzewn ego. Pawilo n A w Gdyni. ·nego
a
Wystaw ia ekspon aty z zakresu przemysłu Centrn lnv Zarząd Przemysłu FermentacyJ W taw1
. ta 7. ys tC·
paliw płynnych. Pawilo n A w Gdyni. Warsza wa, ul. Narbut
Centra la Przemysłu Artysty cznego , Kraków , wino, piwo, syropy ocet, musztardę e
Długa 1, tel. 5-93-62, 5-46-27. Wystaw
ia wy- Pawilo n B w Gdyni. en·
roby drobne j wytwórczości ludowe j, włókien­ Centra lny Zarząd Pa1islw . Przemysłu fer;yd·
niczej. cerami cznej„ wiklini arskiej , skórza- tacyjne go, Oddział Pin. w Bydgos zczy, _J6·
17
nej, drzewn ej itd. Pawilo n A w Sopoci e. goszcz, Zbożowy Rynek 9, tel. 18-36, ocie
ia piwo. Własne kioski w SoP
Cen•ra la Spółdzielni Ogrodn iczych, Łódź. Wy- Wystaw
stawia w pawilo nie H w Gdyni i Gdyn i. erwo·
el· Centra lny Zarząd Państw. Przemysłu Kons Jefon
Centra la Sprzętu Pożarniczego, ł:ódi, Roosev ł~
ta 5, tel. 2-76-19, 1-36-95 . Wystaw ia sprzęt wego, \Varsza wa, Bartosz ewicza 7, 50
0-

pofarni czy. Pawilo n A w Gdyni. 88-638, 85-549. Wystaw ia przetw ory rn\,w
Centra la Śrub, Nitów I Części Kutych , Bytom owocow e~ warzyw ne i rybne. Pawilon
\\'ar
ul. Stalina 11 Wystaw ia śruby, nity, nakręt­ sny w Gdyni.
ki oraz okucia budowl ane. Pawilo n A Centra lny Zarząd Przemy stu Metalo
szawa, Puławska la, tel. 8-60-67,
8_
wego 60 .6ll
etaJo·
w Gdyni.
Zbytu Porcela ny, Fajansu I Wyrob ów Wystaw ia r6foe wyroby przemysłu III
Centra la
ł ,nnfcll•
Szklany ch, Łódi, ul. Dra A. Pr6chn ika 5, te:. wego. Pawilo n A w Gdyni
nia Nr 10 Gdańsk ­ Centra lny Zarząd Przemy słu Paliw p l s-6~
1-78-26 i 1-58-68. Hurtow 54 1
Kraków , Oleand ry 4, tel. 548-68, r6b1' ·
Oliwa, ulica Grunw aldzka 505, tel. 526-24,
526-66. Wystaw ia wyroby szklane , porcela - 592-32. Wystaw ia zobra:w wanie prze
nowe i fajanso we. Pwilon A w Gdyni . Pawilo n A w Gdyni.

144
'C. Hartwig S. A. Międzynarodowi Ekspedytorzy Cisowski Józef, Warsztat Ślusarsko-Pilnikarskl
Centrala Warszawa, Marszałkowska 95 m. 20. w K,ośnie. Vvystawia wy r0by unetalowe,
Oddziały: Gdańsk-Nowy Port, Oliwska 53, Pawilon L. Sopot.
tel. 422-02, Gdynia-Port, Roterdamska 3,
Czajka Florian. Wytwórnia Kwiatów Sz,ucznych
tel. 214-46, Gdynia-Lądowy, Wę(Jlowa 28, tel. i Dekoracji, Koszalin, ul. Zwycięstwa 50.
220-45, Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Morska 6, tel.
sztuczne. Pawilon A
\Vystawia kwiaty
423-04. Wtasne ekspozytury na terenach tar-
w Sopocie.
gowych w Gdyni i Sopocie.
Czajkowski Maksymilian, Zakład Powrolniczy,
'Chemiczna Fabryka Gedeon Richter S. A. Bu-
dapeszt 10. Wystawia preparaty organo, che- Bydgoszcz, ul. Dworcowa 62, tel. 32-43. Wy-
mo-terapeutyczne, witaminowe i h0rmonowe. stawia wyroby powroźnicze. Pawilon L So-
pot.
Cbrześcij~ńska Spółdzielnia Krawiecka, Brzezi-
ny, ul. Lasockich 21. Wystawia konfekcję. ,,Czytelnik" - Spółdlielnia Wydawnicza, War-
Pawilon N w Sopocie. szawa, Daszy1\skiego 14. Wystawia wydaw-
Ciepielewski Konstanty, Wytwórnia Wyrobów nictwa, książki, czasopisma, papeterie, papie-
z Ceramiki, Iłfa. Wysatwia wyroby z ce- rosy. Pawilon własny w Sopocie.
ramiki. Pawilon L Sopot.

D
~,Dal" Towarzystwo Handłu Międzynarodowego
S. A. Warszawa, Nowy Świat 40, tel. 850-90.
Wystawia surogaty kawowe, susze jarzyno-
we, mąkę ziemniaczaną, drożd1e, oleje ja-
dalne, szynki eksportowe itd. Pawilon B
w Gdyni.
,,Dobry But" Spółdzielnia Pracy Szewców, Ko-
szalin, ul. Wjazdowa 1. Wystawia obuwie.
Pawilon N Sopot.
Dolnośląskie Zjednoczenie Przemysłu Szklanego
w Jeleniej Górze. Wystawia wyroby ze
szkła. Pawilon A w Gdyni.

•,Datmor" Przedsi~biorstwo Połowów Daleko•

morskich, Gdynia Hryniewieckiego 14, tel. ,,Dom Pracy" Spółdzielnia Pracy, Warszawa,
2~9-54, 219-22. Wystawia eksponaty handlo· ul. Górnośląska 16/31. Wystawia konfekcję.
Wo-rybacko-dekoracyjne. Pawilon B w Gdyni. Pawilon N w Sopocie.

•,D~b''Spółdzielnia Garbarska, Radom, ul. Sta- ,,Drewno" \Varszawa, ul. Wiecznych 21. Wy-
rokrakowska 48. Wystawia skóry. Pawilon stawia meble i galanterię drzewną. Pawilon
N Sopot. N Sopot.
Oąb-•0wskl Franciszek, Zakład Stolarski, Toruń. Dyrekcja „Gazu Ziemnego", Tarnów, ul. Mar-
Wystawia wyroby z drzewa. Pawilon L cina 1. V/ystawia eksponaty z zakresu prze-
Sopot. mys~u paliw płynnych. Pawilon A w Gdyni.

Oębiń-H Dyduslak-Gą.slorskl ,, \Vleloploa" Kielce, ul.

ł:ó-;; I Ska. Wytwórnia Bielizny Mt:skleJ,
Silniczna 13/24. Pawilon B w Gdyni.
_dl, Plac Wolności 7, tel. 217-32. Wysta-
wia bieliznę męską. Pawilon H w Sopocie. Dyrekcja Kopalnictwa Naftowego, Libusza
Dobr k/Gorllc. Kopalnie Krosno, Gorlice, Sanok.
Oczynno- Zarobkowa Spółdzielnia Pracy
,,Tahit .. . Wystawia eksponaty z zakresu przemysłu
k.iP . a z odpow. udz. Giżycko, ul. Mic-
paliw płynnych. Pawilon A w Gdyni.
p -Wicza 30 m. 6. Wystawia bieliznę męską.
awilon N w Sopocie. Dyrekcja P..aflneril, Kraków, ul. Wybickiego 10.
Dobrow O I Rafinerie-: Czechowice, Jedlicze, Jasło, Ligo-
w ny Mieczysław - Wytwórnia Zaba-
ta, Limanowa, Glinik Mariampolski, Trzeb-
utk „EMDE" I Hurtowa Sprzedał - Radom,
nica, Zabrze. Wystawia eksponaty z zakresu
z · Żeromskiego 29. Wystawia zabawki
przemysru paliw płynnych. Pawilon A
p ; 6_ż 11 Ych materiałów w dużej ilości modeli.
0 w Gdyni
cienie. Pawilon C Sopot.
• Dobrorn .. Dyrekcja Przemysłu Miejscowego w Krckowie,
z d Laboratorium Chemiczne, Sp.
0
'w • o., Kraków Plac Matejki 10, tel. 590-12. Kraków, Plac Szczepań5ki 5, tel. 588-33
li Yst awia artykuty kosmetyczne. Pawilon Wystawia dywany. Pawilon H w Sopocie .
w Sopocie.
ł>oti Dyrekcja Przemysłu Miejscowego, Zjednocze-
rowotski
Szkl Saturnin. Wytwórnia Wyrobów nie l\fetalowe, Fabryka Nr 11, ł.Ódź, D·)w-
wa a;ych I Ozdób Choinkowych, Warsza- borczyk6w 3, tel. 204-55. Wystawia wózki
k.o~ acławicka 3. Wystawia ozdoby choin dziecięce, ł6żka normalne i dziecięce. Pa-
e w Sopocie, pawilon H. wilon A w Gdyni.

145

,,Ebosa" S. A. G1encnen - Szwajcaria. Fabry- ,,Emde" -
ka Zegarków, Aparatów Precyzyjnych i Ma·
szyn. Wys1<.w:a zegarki w Pawilonie A
w Gdyni.
Editions Seminl. Szwajcaria. Zurlcb, Loewenstr.
nr 54. Wystawia żurnale mud. Pawilon
J w Sopocie.
Elektro-Ceramika, Częstochowa, Kopernika 16,
Filia Łódź . Piotrkowska 229. Wystawia wyrc,
by ceramiczne. Sopot.
Fabryka Chemiczna „Stoma.r". Włochy k/War-
szawy, Wielkie Łuki 3. Wystawia pasty
do obuwia, podłóg, ultramaryn~, barwniki
do tkanin. Pawilon C Patio w Sopocie.
Fabryka Kuchennych Naczyń Kamionkowych
w Bochni. Wystawia naczynia kamionkowe.
Pawilon A w Gdyni.
Fabryka Maszyn I Narzędzi Wiertniczych, Gli-
nik Mariampolskl. Wystawna €ksponaty
z zakresu przemysłu paliw płynnych. Pawi·
Jon A w Gdyni.
Fabryka Porcelany ,,Ćmielów"' w Ćmielowie.
Wystawia wyroby porcelanowe. Pawilon A
w Gdyni.
}a bryka • Porcelany „Gische", Katowice Wy·
stawia wyroby porcelanowe. Pawilon A
w Gdyni.
Fabryka Porcelany „Konigszelt", Wałbrzych.
Wystawia wyroby porcelanowe. Pawilon A
w Gdyni.
Fabryka Porcelitu „Chodzie!" w Chodzie!y.
Wystawia wyroby z porcelitu. Pawilon A
w Gdyni.
„Gamma" - Finommechanikal E. Optikai Muvek Gdańska
R. T. Budapeszt 11, Fehervari-ut 81-85. Wy-
s:awia przyrządy optyczne pomiarowe. Pa-
wilon A w Gdyni.
.,Gal" - Gdynia-Ameryka - Unie Żeglugowe,
Sp. Akc., Gdynia, Portowa 15, tel. 271-00.
Wystawia fotografie, model Batorego", go·
11
dła i wykresy. Pawilon A w Gdyn i.
„Galanteria Bursztynowa" Wojciech Okęcki
I Aleksander Laskowski, Sopot, Żeromskie­
go 5, tel. 516-59. Wystawia wyroby bur- „Glob" - Instytut Kartograficzny i WY d a wni-
sztynowe. Pawilon C Patio w Sopocie„
,,Galanlerla Skórzana", Miejsce Piastowe. Wy-
stawia galanterię .skórzaną. Pawilon L Sopot.
Gawłowski Wacław. Zakład Krawiecki, tóclź, Gogol Apolonia I Stanisław, Pracownia . 14'
11 listopada 20. Wystawia ubrania. Pawilon
L Sopot.
E
\Vytwórnia Zabawek. Dobrowolny-
Mieczysław, Radom. Żeromskiego 29. Wy-
stawia zabawki dziecinne. Pawilon C Sopct.
Engel Władysław - Wytwórnia Tkanin i Artr
stycznych Lalek Ludowych, tódt, Piotrko.W·
ska 220, tel. 200-86, 149-79. Wystawia tka-
niny artystyczne, ludowe i lalki regionaJne,
Pawilon A w Sopocie.
,,Enola" - Laboratorium Chemiczne, tódź, Na·
piórkowskiego 24, tel. 177-00. Wystawia<
wody kwiatowe, kremy-kosmetyczne·, paslY,:
do zębów. Pawilon H w Sopocie.
F
Fabryka Wyrobów Papierowych „Koperta''~
Kraków. Wystawia wyroby przemysłu pa·
pierniczego. Pawilon A w Gdyni.
Fabryka Wyrobów Papierowych „ Wisła", Kra~
ków Wystawia wyroby przemysłu papier·
niczego. Pawilon A w Gdni.
Fabryka Smarów - Zabrze. Wystawia eksP 0 ,..
naty z zakresu przemysłu paliw płynnycb­
Pawilon A w Gdyni.
Faustyn M. Wytwórnia Maszyn Introlfga:or·
sklch, Piotrków Tryb., Reymonta 3. WY st a'
wia maszyny inlroligator5kie. Pawilon 1 ·
Sapot.
,,Florina" Wytwórnia Chemiczno-Kosmetyczn~;
1
Kraków, Miodowa 10, tel. 595-23. WystaW
kosmetyki, perfumy i wody kolo1'iskie. p.:i·
wilon H w Sopocie.
J{siątJ.ł
Francja - Stoisko Oficjalne. ,.Wystawa Jl.ie
Francuskiej"', Wystawia ksiązki i wsze 'e
wydawnictwa. Pawilon własny J w sopoc• ·
G slll'
Wojewódzka Dyrekcja Przern Y Jdt/
Miejscowego Gdańsk-Wrzeszcz, Grunwa w;a
ka 216, tel. 421-17, 418-54, 418-55. Wy 5 la g~
wyroby przemysłu chemicznego, drzewne
i metalowego. Pawilon A w Gdyni. .1. "
GdaJJs.,.,
Gdański Kartonaż - Stefan Buchalsk_i, . ai.o·
0
Garncarska 10. Wystawia kartony 1 ~e
S 0 oCl .
wania tekturowe„ Pawilon L w P , ta·
Gdańskie Laboratorium Chemiczne - SoJJ•lt, "i.o·
lina 809, tel. 510-15. Wystawia wyrobY
smetyczne. Pawilon H w Sopocie. ·,·zY
l{!e:J'r
J. Chodorowicza, Kraków, Szymanows daw·
Boczna 17, tel. 567-83. Wystawia WY pa·
nictwa kartograficzne i dzieła naukowe-
wilon J w Sopocie. c;orse·
ciarska i Hafciarska, Bydgoszcz,. AleJe50 pot
Maja 64 . Wystawia gorsety. Pawilon L
146
"Goreczkowskł, Warsztat Metalowy, Koszalin. Grzonkowski Henryk, Warszawa, Al. Gen. Sikor-
Wystawia wyroby z metalu. Pawilon L skiego 31. Wystawia zabawki artystyczne
Sopot. w Sopocie.
Grabowski Bolesław - Wytwórnia Wy::-o!>ów
Gugnacki Czesław, Wytwórnia Szczotek, t6dź,
Drucianych, Piotrowice Śląskie, Kordeckiego
wyroby z drutu . Piotrkowska 128. Wystawia szczoLki. Pawi-
11. Wystawia
Grzeszczak, Zakład Szewski, Szczecin. Wysta- lon L Sopot.
wia obuwie. Pawilon L Sop ot.

H
.. Harpun" Towarzystwo Handlu Zagranlcmego Henrr E. Lembrlng, Fagelfangaregatan 17, Gole-
i Połowów Morskich, Gdynia, 10 Lutego 30, borg - Szwecja. Wystawia maszyny, narz~-
tel. 219-10. Wystawia konserwy, ryby wędzo- dzia i części do maszyn. Pawilon A w Gdyni .
ne, solone i świeże w akwarium. Pawilon P
w Gdyni. Hurtownia Państwowego Przemysht Uzdrowisko-
lieise Franciszek, Za~<ład Bednarski, Bydgoszcz, wego „Transmarina'', Morska Spółdzielnia
Ekspedycyjno-Handlowa , Gdynia, Św. Piotra 8,
ul. Saperów 131. Wystawia wyroby z drzewa .
tel. 263-30. Wystawia wody mineralne i zd~o-
II Pawilon L w Sopocie.
endrych Tovarny na obuv Hollce v Cechach, jo w~. Własny kio5k w -Sopocie.
Czechosłowacja. Wystawia oouwie. Pawilon L
w S0pocie.

I
lF Splłd7.lelnia \Vytwórcza, \Varszawa, Krakow- Instytut \Vydawniczy Stowarzyszenia In:tynlerów
skie Przedmi eście 66, tel. 861-69. Wystawia I Techników, Mechaników Polskich, Warsza-
aparaty des tylacyjne, termometry, alkoholo- wa, Dyga<;ińskiego 34. Wystawia wydawnic-
rnierze, cukromierze, przyprawę do zup, so- twa. Pawilon J w Sopocie .
sów i kostki Culionowe. Pawilon B w Gdyni. ,.Inwencja" Spćłdzlelnla Przemysłu Artystyczne-
go Rt:kodzleta, Warszawa, Bracka 23/45. Wy-
Igra Bracia, \Vytwórnla Parasoli, Sosnowiec, Mo- stawia artystyczne trykotarstwo. Pawilon N
drzejowska 16. Wystawiaj ą parasole. Pawilon w Sopocie.
L w Sopocie. ,,Ipe" fa"f)ryka Żaluzji I. Putersznyt, ł:ódź, Po-
lnsty• t zna1'iska 51. \Vystawia ialuzje drewniane. Pa-
F,'~ Naftowy, Krosno, ul. Lewakowskiego 18, wilon C Potio w Sopocie.
\ dia Instytutu w Krakowie, ul. Łobzowska 49. Izba Rzemieślnicza w Gdańsku, Gda1isk-Wrzeszcz,
~Ystawia eksponaty z zakresu przemysłu pa- Sabutki 10b, tel. 419-61. Wystawia wyroby
1
iw Ptynnych. Pawilon A w Gdyni. rzemieślnicze. Pawilon własny L w Sopocie.

J d ,
Janko"'~'·l t\ Wincenty, Zakład Slolarskl, Byd- Jean A. du CROCQ Jr. Bussum liolan la. Wy-
90szcz
Paw·l • l1 1. Pomorska 30. \Vystawia meble stawia olejki i esencje eteryczne. Pawilon B
1 on L w Sopocie. w Gdyni.
,,Jantar·•
p Spółdzielnia Importowo-Eksportowa .,Jedność" Spółdzielnia Szewców, Sierpc. Wyst~
s;ze~ysłu Ludowego, Gdańsk-Nowy Port. Wv- wia obuwie. Pawilon N Sopot.
loawia wyroby z bursztynu i ceramiki. Pawi- Jeszke I Bartoszewski, \Varsztat Stolarski, Szcze-
n N Sopot. cin. Wystawia wyroby z drzewa. Pawilon L
,,Jilsk 'łk
l ~ a" Spółdzielnia Trykotarska z odp. udz., Sopot.
,.~
„1a lln, Krakowskie Przedmieście 74. Wysta- ,,Jutrzenka" Spółdzielnia Pracowników Krawiec-
w wyroby trykotarskie. Pawilon N kich z odp. udz., Sosnowiec, ul. Stalina 15.
Sopocie. Wystawia ubrania. Pawilon N w Sopocie.

,,l{il·Be••
K
1:
0
Wytwórnia konfekcji I blellzny Sp. Kaczor Wacław, \Varszawa, Żurawia 35. Sklep
Wy~t o.,. Poznań, Stary Rynek 61, tel. 3728. z obuwiem. Wystawia obuwie damskie, m~-
w S awia konfekcjP i bielizn~. Pawilon N skie. Pawilon L w Sopocie.
ICilbut i°Pocie. • Kawczyński, Warsztat metalowy, Szczecin. Wy-

l( Futr:· ;ho~zów, ul. Jagiellor'1,ka 4. Wystawia stawia wyroby z metali. Pawilon L Sopot.
ilc::1:lll · aw,Ion L Sapot ,.Kallklora" Sp. z o. o. Wytwórnia Perfumeryjno-
iltek St f • Kosmetyczna, \Varszawa, Widok 11. Wysta-
staw· e an, Chorzów, Wolności 40. Wy-
ia obuwie. Pawilon L Sopot. wia pastę do zębów. Pawilon H w Sopocie.

147
 Kierownictwo Gazociągów Dalekosiężnych, San- ,,KrarnoludEk" Spółdzielnia Pracy z· cdp. udz.,
domierz. Wystawia eksponaty z zakresu prze- Pabianice, ul. Piotra Skargi 45. Wystawia
mysłu paliw płynnych. Pawilon A w Gdyni. konfekcję dziecinną. Pawilon w Sopocie.

Kierownictwo Klinkierni Państwowych, Zamość. Krawiecka Spółdzielnia z o. u., Hrubieszów, Pl·JC

Wystawia klinkier. Pawilon A w Gdyni. Wolności 1. Wystawia ubrania. Pawilon Cen·

,,Kobieta" Spółdzielnia Pracy, \Varszawa, Ok~- trali Gospod. w Sopocie.

cie 19. Wystawia konfekcję. Pawilon N Krenz Tadeusz inż. Biuro Techniczno-Handlowe,
w Sopocie. Poznań, Plac Wolności 11, tel. 34-72. Wysta-
wia obrabiarki narzędzia. Pawilon .A
Kcmorowskl Jerzy i Ska. Wytwórnia Bielizny
,.Sole", ł.ódt, Wysoka 22. Wystawia bielizn(!. w Gdyni.
Pawilon L Sopot. Krapkowicka Fabryka Przetworuw Pap!Nowvcll,
Krapkowice. Wystawia wyroby przemysłu pa·
,,Koncentrat" Gdańska Centrala Rolnicza i \Vy-
twórnla Pasz Treściwych Sp. z o. o., Gdańsk, pierniczego. Pawilon A w Gdyni.
Jaglana 5, tel. 312-62. Wystawia pasz~ treści­ ,,Krosno" \Vyroby \Vclniane Aleks;inder Koła,
wą. Pawilon B w Gdyni. kowskl, Bielsko, Podcienie 3, tel. 25-88. W1·
stawia materiały wełniane i sukna. Pawilon I-I
Kopczyński Henryk, Wytwórnia Beczek i Kon-
serwatorów, I:ódź, Zgierska 56. Wystawia w Sopocie.
.,Krakus'' \Vytwórnla I Pakownia Artykułó,V'
beczki i konserwatory. Pawilon L Sopot.
Spofywczych. Właść. O. Dzleran, Łóc!ź, ul.
Koper Józef, Zakład Kuśnierki, łódź, Piotrkow- Żwirki 22, tel. 164-20. Wystawia smaki do
ska 99. Wystawia futra. Pawilon L Sopot. ciast, proszki do pieczenia, cukier waniJioWY•
Kopiejkin Marian. Wytwórnia Artystycznych budynie itp. Pawilon B w Gdyni.
Wyrobów Drzewnych, Leszno ·wielkopolskie, .,Krosno" Spółdzielnia Pracy Tkackiej, Pabi~'
ul. Włodarczaka 1. Wystawia artystyczne nice, Majdany 13. Wystawia materiaty. pa,·n-
wyroby z drzewa. Pawilon C Patio w Sopocie. lon N w Sopocie.
Kościelny Grzegorz, Zakład fotograficzny, Brrn- .,Frosno" Spółdzielnia Prncy 1. odp.
udz., Wa~'
zów. Wystawia fotografie. Pawilon L Sopot. ~ :-a-..va, Zgoda 4. \Nystawia konfckcjt:;. pawi·
Kosiarska Jadwiga, Wytwórnia Wyrobów z Ce- lor, N w Sopocie.
ramiki, Iłża. Wystawia wyroby z ceramiki. Królikiew:cz Edmund, Tonui, Wielki~ GarbarY l~·
Pawilon L Sopot. Wystawia kapelusze i czapki. Pawilon L S0 P0 ·
I{ct·
Koszeniuk A., Odlewnia Metali, Bydgoszcz, ul. Kruk Franclsuk, Zakład Elektromechaniczny, '{
Kozietulskiego 23. Wystawia wyroby z me- towlce, ul. Kościuszki 52. Wystawia ekspon 3 \
0
talu. Pawilon L Sopot. z zakresu elektromechaniki. Pawilon L S0 P ·
1, · to·
Kotlarek Stanisław, Bydgoszcz, Dworcowa 9. Wy- .,Krystyna" firma Galanteryjna, Gdynia, :,wi_ę e·
stawia zamki patentowe. Pawilon L Sopot. ja11.ska 95, tel. 268-28 Wystawia bielizn•
Kowalski w·ładysław ,Warsztat Tokarski, Byrł~ damską. Pawilon H v1 Sopocie.
go~zcz, ul. Sowińskiego 20. Wystawia wyroby Krzewski, inż. Zakład Stolarski, Miastko. WY 5 W
z drzewa. Pawilon L w Sopocie. wia wyroby z drzewa. Pawilon L Sopot, .
w1J'
Kc-złowski Józd, Pracownia Czapek, tódź, 11 U- Kuciński, Warsztat Stolarski, Złotów. Wys t a
,topada 24. Wystawia czapki. Pawilon L So- wyroby z drzewa. Pawilon L Sopot.
pot. 7 oo·
Kulik Franciszek, Wytwórnia Farmaceutyc V'i
Krajewska Maria, \Vytwórnla Zabawek, Złoczew Kosmetyczna, Warszawa, Al. Szucha 21. \. cz·
k/Sieradza. Wystawia zabawki. Pawilon L stawia eksponaty farmaceutyczno-kosrnetY
Sopot. ne. Pawilon H w Sopocie.

L po·
.,las" Sp<'Jłdzlelnla, Sopot, Grunwaldzka 57, tel. leszczowa G. Wytwórnia Bit•liiny i Koic!eT, b;e•
51-666. Wystawia płody runa leśnc~o i galan- znań, ul. Dolina 2, tel. 95-78. Wystawia '
terię drzewną. Pawilon własny w Gdyni. liznę i kołdry. Pawilon H w Sopocie,
,.lech" Bydgoska Wytwórnia Czapek I Daszków, prabar•
Józef Lewandowski, Bydgoszcz, Stary Rynek Lorenc Milan Kosmetyckć \VyrobkY, zpe·
61, tel. 37-04. Wystawia czapki. Pawilon L I Dlouha 28. Wy„tawia wyroby kosrnetYC
Sopot. Pawilon H w Sopocie.
_,,Lech" Społdzielnla Szewców, Staszów. Wysta- cera·
luba Stanisław, Wytwórnia Wyrobów \ ·1 pa·
wia obuwie. Pawilon N Sopot.
miki, Iłża. Wystawia wyroby z ceraJ11 •
1
.,Lena" laboratorium Chemiczno-Kosmetyczne,
Zielona Góra. Jaskółcza 2. Wystawia kosme- wilon L Sopot.
tyki. Pawilon H w Sopocie.

148
 L
łabanowicz Jc.:n. Wytwórnia Chłofinic Samocho- Łoboda Józef, Zakład Słodlarsko-Rymarski i
Wy-
dowych, Katowice, Górnicza 10. Wystawia rób Artykułów Sportowych, Bydgoszcz, Grun-
chłodnice samochodowe. Pawilon L Sopot. waldzka 35. Wystawia wyroby ze skóry. Pa-
wilon L Sopot.
,.ławica" Rybołówstwo Dalekomorskie i Żegluga, ł.odzińska Adela, Kraków, Sukiennice 19/20. Wy-
Gdynia - Port Rybacki, te!. 274-1 O, 264-36. stawia stroje ludowe, rzeźby podhalańskie
Wystawi eksponaty z zakresu rybołówstwa Pawilon A w Sopocie.
dalekomorskiego. Pawilon B w Gdyni. ł:ukanowski Kazimierz, Wytwórnia Sprzętów Ku-
chennych, Bydgoszcz, Ks. Skorupki 35. Wy-
stawia sprzęt kuchenny. Pawilon A w Gdyni.

M
Malinowski Stanisław, Wytw. Galanterii Meta- Milewski Marian, Stolarnia Mechaniczna, Łódź,
lowej, łódź, Piotrkowska 255. Wystawia ga- Mochnackiego 17. Wystawia wyroby z drze-
lanteriP, metalową. Pawilon L Sopot wa. Pawilon L Sopot.
Marcori l\lieczyslaw, Zakład Tokarski, Toruń, Ministe~·stwo Kultury i Sztuki, Warszawa, Al.
Mickiewicza 106. \Vystawia wyroby z drzewa. I Armii W. P. 3, tel. 87-083. Wystawia przed-
Pawilon L Sopot. mioty sztuki ludowej oraz wzorce nowoczes-
nego przemysłu artystycznego Biura Nadzoru
,,Marlena", \Vytwórnia Artykułów Perfurneryjno-
Estetyki Produkcji. Pawilon G w Sopocie.
Kosmetycznych, H. Tyszka i Ska, Warszawa,
ul. Wielka 11. Wystawia kosmetyki. Pawilon Ministerstwo Przemysłu i Handlu, Departament
H w Sopocie. Kadr Referat Wydawniczy, Warszawa, Pan-
kiewicza 3, tel. 851-77. Wystawia książki
Marmury Kił:leckie" B-cia ·wyganowscy, Kielce.
i wydawnictwa. Pawilon J w Sopocie.
Wy;,tawiają wyroby z marmuru. Pawilon L
Ministerstwo Zdrowia, Centrala Eksploatacji
Sopot.
Przemysłu Uzdrowiskowego. Pawilon własny
.,1\farnrnr" Zakład ·wyrobthv Metalowych, Szcze-
w Sopocie.
cin. Wystawia wyroby z mele.lu. Pawilon L Mirkowska Fabryka Papieru, Mirków. Wy;::tawia
Sopot. wyroby przemysłu papierniczego. Pawilon A
Mazurkiewicz Wiktor, Zakład Stolar~ki, Kolbu- w Gdyni.
szowa. Wystawia wyroby z drzewa. Pawilon L „Miś", Spółdzielnia Pracy, \Varszawa, Hoża, r6g
Sopot.
Kruczej. Wystawia zabawki. Pawilon N w
~feclewski ~f. Wytwórnia Szczotek, Chorzów, ul Sopocie.
Krzywa 7. Wystawia szczotki stalowe, gospo- Moore Me Cormack Lines INC 5 Brodway, New
M darskie i inne. Pawilon L Sopot. York, Agts American Scantic Line w Polsce
eynadier & Cie A. G., Zurkh, 9 Vulkanstrasse Sp. z. o. o. Gdynia-Port, Nadbrzeże Polskie,
110, Szwajcaria, tel. 25-52-57 . Wystawia ma- tel. 218-12, 218-13. Wystawiają materiały
~ teriały Ludowlane. Pawilon A w Gdyni. reklamowo-informacyjne. Pawilon A w GdynL
fianowski Br. Wytwórnia Obrotowych Stołów Motyka Konstanty, Katowice, Warszawska 53.
~~-eśJar~kkh, Łódf, Nawrot 57 . Wystawia sto- Wystawia wyroby ze szkła. Pawilon L Sopot.
' •Y kre&Jarskie. Pawilon L Sopot. Mrowiec Józef Dom Towarowy, Bielsko, ul. Ja-
"'flch · k Jan Wyrób Włosianki Krawieckiej, giellońska 1/3, tel 15-78. Wystawia materiały
G n,a
wełniane. Pawilon H w Sopocie.
_dańsk-Ollwa, Kosickiego 12. Wystawia wło­
Mucha Józef Bobowa k. Stróż, pow. Gorlice.
,1 siankę krawiecką. Pawilon L w Sopocie.
'\ lko1 I Wystawia koronki, obrusy. Pawilon A w So-
}( a c1yk Józef, Wytwórnia Rękawiczek, ł.ódt, pocie.
arolewska 25. Wystawia rękawiczki. Pawi- Murlewski Stanisław, Poznań, Słowackiego 29/11.
1on L Sopot.
.,~fikr .. Wystawia artystyczne wycinanie sylwetek •
t on Wytwórnia Narzędzi do Obróbki Me- Sopot.
all J. Majchrzak Warszawa, ul. Ząbkowska Myszkowfka Fabryka Papieru, Myszków. \Vy-
~o._ Wystawia pr;yrządy pomiarowe i narzę- stawia wyroby przemysłu papierniczego. P.-:.
216· Pawilon A w Gdyni. wilon A w Gdyni.

Nakład .
N
Ili nia Przemysłów Chałupniczych, Spóldziel- Nlnke Leon Inż. i S-ka Fabryka Zabawek Mode-
2/ 2
Odp. ndz., łódź, ul. Piotrkowska 38 m. lowych, łód!, Wólczańska 198/200, tel. 19-315,
1•. 'tel, 177-27. Wystawia wyroby przem. wł0- 19-316. Wystawia zebawki r6żnego rodzaju.
11.1enn·
Napie iczego. Pawilon N w Sopocie. Pawilon A w Sopocie.
Wi czek • warsztat stolarski, Szczecin.
. Wysta-
a wyroby z drzewa. Pawilon L Sopot.

149
Nowak Filomena Zdzisława, Gostyń, Kolejowa 9. ,,Nowe Życie" Spółdzielnia Pracy, Sp.
Wystawia samodziały artystyczne Pawilon A
w Sopocie.
„Obuwie" Spółdzielnia Wytwórców Obuwia, Gdy-
nia, PI. Kaszubski 11/7. Wystawia obuwie.
Pawilon N Sopot.
•,Obuwnik" Spółdzielnia Handlowo-Przemysłowa, ,,Odzlei" Spółdzielnia Pracy Przemysłu Odzlefo·
Katowice, ul. Pocztowa 11. Wystawia obu-
wie. Pawilon N Sopot.
,,,Odrodzenie" Spółdzielnia Szewców, Cholewka-
rzy, Ortopedystów, Kalisz, ul. Pułaskiego 3
,,Osnowa" Sp. z o. o. Po1nań, ul. Małopolska 8.
Wystawia obuwie. Pawilon N w Sopocie.
.,Pahaz", Polska Agencja Handlu Zamorskiecro,
Sp. z o. o. Sopot, ul. 22 Lipca 55, tel 352-12.
Wystawia produkty kolonialne firm holender-
skich. Pawilon B Gdynia.
Państwowe Nieruchomości Ziemskie, Poznań, ul.
Libelta 10, tel. 46-12. Wystawiają przetworv
i surowce rolnicze. Pawilon B Gdynia.
Par\stwowa Wytwórnia Win I SQkC>w Owoco-
wych Nr 11, Londek Zdrój. Wystawia win;:i
i soki owocowe. Pawilon B w Gdyni.
Państwowa Fabryka Musztardy, Rybnik. Wysta-
wia musztardę. Pawilon B w Gdyni.
Pa1istwowa Fabrylrn Octu I Musztardy, Gliwice.
Wystawia ocet musztardę. Pawilon B
w Gdyni.
Państwowa \Vytwórnla Octu ,v1nnego, Gru-
dziądz. Wystawia ocet winny. Pawilon B w
Gdyni.
Pa1\stwowa Fabryka Octu i Musztardy, Nr 8,
Runowo Kraińskie. Wystawia ocet i musztar-
dę. Pawilon B w Gdyni.
Państwowa Fabryka Musztardy Octu, Ko'izalln.
Wystawia musztardę i ocet. Pawilon B w
Gdyni.
Państwowa Fabryka Octu I Musztardy, Tczew.
Wystawia ocet musztardę. Pawilon B w
Gdyni.
Państwowa Wytwórnia Win I Soków Owoco-
wych Nr 13, Bielawa. Wystawia wina i soki
owocowe. Pawilon B w Gdyni.
Państwowa Wytwórnia Win I Soków Owocowych
Nr 10, Dzierżoniów. Wystawia wina i soki
owocowe. Pawilon B w Gdyni.
Państwowa Wytwórnia Octu I Musztardy Nr 1,
Wrocław. Wystawia ocet i musztardę. Pawi-
lon B w Gdyni.
Państwowa Wytwórnia Octu Nr 2 „Pionier",
Swldnlca. Wystawia ocet. Pawilon B w Gdyni.
Państwowa Wytwórnia Octu Nr 3, Jelenia GJra.
Wystawia ocet. Pawilon B w Gdyni.
z ogr.
udz .. Kraków, Al. Słowackiego 46, tel. 558-51.
Wystawia eksponaty przemysłu artystycznego
i sztuki ludowej. Pawilon A w Sopocie.
o
,,Odzleł" Chrzekljańska Spółdzielnia Krawieckd
z odp. udz., Chorzów, ul. Powstańców 15.
Wystawia ubrania. Pawilon N w Sopocie .
wego z odp. udz., Warszawa, ul. Terespolska
46/48. Wystawia ubrania. Pawilon N w So-
pocie.
Wystawia samodziały. Pawilon w Sopocie.
p
Państwowa Wytwórnia Octu Nr 4, Żóraw. Wy·
stawia ocet. Pawilon B w Gdyni.
Państwowa Wytwórnia Octu I Musztardy w Li·
gnicy. Wystawia ocet i mmztardę. Pawilon 13
w Gdyni. .
Państwowa Wytwórnia Octu w łodzi, Łódź. WY·
stawia ocet. Pawilon B w Gdyni.
Państwowa Wytwórnia Win i Soków owoco·
wych Nr 1. vVrocław. \Vystawia wina i soki
owocowe. Pawilon B w Gdyni.
Państwowa Wytwlhnia Win Nr 2, Llgnica. WY·
stawia wina. Pawilon B w Gdyni.
Państwowa Wytwórnia Win I Soków owoc 0 :
wych Nr 3, Ugnlca. Wystawia wina i sokt
owocowe. Pawilon B w Gdyni.
Państwowa Wytwórnia Win i Soków owoco:
wych Nr 4,- Lłgnica. Wystawia wina i soki
owocowe. Pwilon B w Gdyni.
Państwowa Wytwórnia Win i Soków owocr
1
wych Nr 5 ,Llgnlca. Wystawia wina i 50
owocowe. Pawilon B w Gdyni.
Państwowa Wytwórnia Win I Soków owoco~
wych, Strzegoń. Wystawia wina i soki ovio
cowe. Pawilon B w Gdyni.
co·
Państwowa Wytwórnia Win i Soków o~o Jd
wych Nr 8, Wałbrzych. Wystawia wina 1 50
owocowe. Pawilon B w Gdyni. ..1
h i-.r
Państwowa Fabryka Przetworów Owocowyc •
0
8, Jelenia Góra. Wy.stawia przetwory owoc
we. Pawilon B w Gdyni.
Nr w 9•
Państwowa Kujawska vVytwórnla Wl_n
8
Krus1.wlca. Wystawia wina. Pawilon
Gdyni. . f uW
Państwowa Lubawska \Vytwórnla \Vln r. us .,,iii
cych I Owocowych, Zielona Góra.
w ··ta„
Y' B w
wina musujące i owocowe. Pawilon
Gdyni. owocowyclt,
Państwowa Fabryka Win I Soków e
owocow.
Wolsztyn. Wystawia wina i soki
Pawilon B w Gdyni.
150
 Nr
Pań:;twowa Fabryka Wln 1 Soków Nr 7, Nakło. Państwowa Przetwórnia Owocowo-War zywna
Wystawia wina i soki. Pawilon B w Gdyni. 10 w Skalmleszycach . Wystawia konserwy.
Pawilon własny D w Gdyni.
Państwowa Fabryka Win l Musztardy „Syrena"
musztardę. Pawi- Państwowa Przetwórnia
Owocowo-War zywna Nt
w todzl. Wystawia wina
lon B w Gdyni. 76 w Raciborzu. Wystawia konserwy. Pawi-
lon własny D w Gdyni.
Państwowa Wytwórnia Win Octu „Pomona",
Przemyśl. Wystawia wina i ocet. Pawilon B Państwowa Przetwórnia
Owocowo-War zywna Nr
w Gdyni. 88 w Rachwałdzle. Wystawia konserwy. Pd-
wilon własny D w Gdyni.
Państwowa Wytwórnia Win, Soków l Octu Win-
Owocowo-War zywna Nr
nego, Będzin. Wystawia wina, soki i ocet Państwowa Przetwórnia
winny. Pawilon B w Gdyni. 75 w Teszczynku. Wystawia konserwy. Pa-
wilon własny D w Gdyni.
Pństwowa Wytwórnia Win i Soków Owocowych
Trskle, Tychy. Wystawiają
Nr 15, Bystrzyca. Wystawia wina soki owo- Państwowe Browary
B w Gdyni. piwo. Pawilon B w Gdyni.
cowe. Pawilon
Koni, Warszawa,
Państwowa Przetwórnia Mięsna Nr 1 w Bydgosz- Państwowe Zakłady Hodowli
Służewiec, pełnom. Sopot. Wysoka Woda,
czy. Wystawia konserwy. Pawilon własny D
w Gdyni. tel. 510-57. Wystawiają ogiery i klacze zarodo-
we. Pawilon własny w Gdyni.
Państwowa Przetwórnia Mięsna Nr 8 w Pozna-
niu. Vlystaw ia konserwy. Pawilon D w Gdyni. Państwowe Zakłady Hodowli Roślin, Warszawa,
w Gdyni. Poznańska 3, tel. 375-68. Delegatura Gdańsk­

Państwowa Przetwórnia Mięsna w Bytomiu. Wy- \\Trzeszcz, Ma::achow„kieg o 1, tel. 412·01. V/y- '
stawiają w Gdyni. Pawilon B.
stawia kon serwy. Pawilon własny D w Gdyni.
lne, Okocim.
Państwowa Przetwórnia Miesna Nr 7 w Grudzia- Państwowe Zakłady Przemysłowo-Ro
dzu. Wystawia konserwy. Pawilon własny D Wystawiają w Pawilonie B w Gdyni.

w Gdyni. Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych,

Pań s t Wowa Przetwórnia Owocowo-War zywna Nr Oddział Gdańsk, Sopot, 1 maja 5, tel. 519·27.
65 w Warszawie. Wystawia konserwy. Pawi- Wystawiają podręczniki szkolne. Pawilon J
lon własny D w Gdyni. w Sopocie.
Pan~l\
., vowa Przetwórnia Owocowo-\Var zywna Nr Państwowe ZjednoczE'nie Przemysłu Cukiernlcze-
32 „Dagoma", Gdańsk. Wystawia konserwy. go, \'-.'arszawa, Zamoyskiego 28. vVystawia
Pawilon własny D w Gdyni. czekoladę, cukierlzi, pierniki, pieczywo cu-
l>a.ńst"· . PrzEtwórnla Owocowo-War zywna ~r
.. o'\\a
. kiernicze, makaron itp. Pawilon B w Gdyni.
15
w Brusach. Wystawia konserwy . Pawilon Państwowe Zj 9 dnoczone Browary w Gdańsku.
p •Własny
D w Gdyni · Wystawiają piwo. Pawilon własny w Sopocie
• I.i O wocowo-\Varzy wna f\'r
a.nstwov·,a P rze t worn i Gdyni.
45
w Kwidzynlu. Wystawia konserwy. Pawi- Paiistwowy Browar ttdź. Wystawia piwo. Pawi- •
1
Pa. on własny D w Gdyni. łon B w Gdyni.
~s~wowa Prze_twórnia Owocowo-\Var zywna Nr Paristwowy Browar Piastowski Nr 1, \Vroctaw.
w· w Fordonie. Wystawia konserwv. Pawilon Wystawia piwo, Pawilon B w Gdyni.
• rasny D w Gdyni. ·
})a.nstw. . , Pa11stwowy. Rrffwar Okocim. Wystawia piwo. Pa-
14 ewa Przetwórnia Owocowo-War zywna Nr wilon B w Gdyni.
We Włoclawhu. Wystawia konserwy Pawi- Państwowy Browar Źywlec. Wystawia piwo. Pa-
l on ł ·
Pa. w asny D w Gdyni. wilon B w Gdyni.
n.~twow Owocowo-War zywna Nr
1t w aM Przetwórnia Pa11slwowy Browar Grodzisk. Wystawia piwo .
Pa . l~dzychodzle. Wystawia konserwy.
p . W1lon wła ,Hy D w Gdyni. Pawilon B w Gdyni.
anstwowa p Pa11stwowy Brova:- Nr 1, Elbląg. Wystawia piwo .
Owocowo-\Var zywna Nr
82 w St rzetwórnia Pawil on B w Gdyni.
bn rzellnl~. Wystawia kon serwy. Pawi-
Pa. Własny o w Gdyni.. Pań~twowy Drowar w Szczecinie. Wystawia pi-
n~tv·o wo. Pawilon B w Gdyni.
8J ' wa PrzLtwórnla Owocowo-War zywna Nr
w:- w Ząblcach. Wystawia konserwy . Pawilon Pań~twowy Browar Nr 1 w Gdańsku. Wystawi,1
})clń-/sny D w Gdyni. piwo. Pawilon B w Gdyni.
'·Wow a p rzetwórnła Owocowo-\Var zywna Nr Państwowy Browar w Poznaniu. Wystawia piwo.
84
Pawilon B w Bdyni.
"'ław Kłodzku. Wystawia konserwy. Pawil'J!l
Państwowy Browar w Połczynie. Wystawia piwo.
llaiht sny D w Gdyni.
Wow p Pdwilon B w Gdyni.
74 a rzetwórnia Owocowo-\Var zywna Nr
wy wPaB~ałej Krakowskiej. Wystawia konser- Państwowy 8:owar w Koszalinie. Wystawia pt-
v. ilon własny D w Gdyn i. wo . Pawilon B w Gdyni.

151
 J!astuszkiewicz Stanisław, Wytwórnia \Vyrobów Polskie Zakłady Odzieżowe, Spółdzielnia Pracy
z ceramiki, Iłża. vVystawia wyroby z cera- z odp. udz., Kraków, Rynek Główny 12, tel.
miki. Pawilon L Sopot. 550-04. Wystawia ubrania. Pawilon N w So·
.,Pelikan" Fabryka Przetworów Papierowych - pocie .
Gdańsk-\Vrzeszcz. Wystawia wyroby przemy- Polski Przemysł Gaśniczy, Łódź, Piotrkowska 46,
słu papierniczego. Pawilon A w Gdyni. tel. 212-42. Wystawia gośnice i sprzęt pożar·
.,PHILIPS" Przedstawicielstwo w Polsce, \Var- niczy. Pawilon A w Gdyni .
szawa, Hotel Bristol, pokuj 436, tel. 8-7393 Polskie Towarzystwo Handlu Zagranicznego „Ya-
Wystawia sprzęt oświetleniowy, sprzęt radio- rimex", Warszawa, Kredytowa 4, tel. 878-83,
wy, elektromedycyna, przyrządy pomiarowe. 858-15. Wystawia wyroby przemysłu arty·
Pawilon A w Gdyni. stycznego sztuki ludowej. Pawilon A w So·
Pierucki i Burchardt, Bydgoszcz, Aleje 1 Maj,1 pocie. Szkło, porcelanP,, drzewo, papier, g~-
148. Wystawiają zamki i okucia do torebek, lanterię metalową w Pawilonie A w Gdyni.
tek i waliz. Pawilon L Sopot. Południowe Zjednoczenie Przemysłu Szklanego
Pilichowicka Fabryka Papieru - Pilichowice. w Piotrkowie. Wystawia wyroby ze szkła,
Wystawia wyroby przem papierniczego. Pa- Pawilon A w Gdyni.
wilon A w Gdyni.
,,Ponowa" Spółdzielnia Artystyczno-Rękodzielni·
Plewacsl Alojzy, Wyrób Narzędzi Ogrodniczych, cza, Warszawa, Pozna1iska 3/4. Wystawia ar·
Dobrcz, pow. Bydgoszcz. Wystawia narzędzia tystyczne samodziały. Pawilon N Sopc,t.
ogrodnicze. Pawilon L Sopot.
Poslawskl Roman, Fabryka Aparatur Termici·
,,Pirmet" \Vytwórnla Galanterii Metalowej, wł. nych, Bielsko, 1 Maja 23, tel. 23-98. Wyst~-
Piotr i Irena Pałusznł, Sosnowiec, Modrze- wia aparaty elektryczne. Pawilon A w Gdyni.
jowska 11, tel. 6-28-73. Wystawia puderniczki.
w Sopocie. Pow5'zechne ·warsztaty Pracy. Społeczny DoJJl
~Borizlety, Szczecin. Al. Niepodlegtości l~,
Podhalańska Spółdzielnia Tkacko-Trykotarska, tel. 617. Wyst::iwia wyroby liturgiczne. Pawi·
Nowy Targ, Krasińskiego 15, tel. 80. Wysta- lon C Patio w S0pocie.
wia artystyczne wyroby tkackie. Pawilon N
Sopot. I
Poznańska Hurtownia \Vłókiennicza, Poznań,
Stary Rynek. Wystawia wyroby włókiennicze.
Podhalański Przemysł Ludowy, Zakopane, Kru- Pawilon N w Sopocie.
p6wki 632, tel. 10-35. Wystawia artystycrne ,
wyroby. Pawilon N Sopot. Pozna1bka ·wytwórnia Korali i Broszek, Poznali·
Wystawia korale i broszki. Pawilon A w so~
Podla~ka Splłdziclnia Pracy Sztuki I Przemysłu pocie.
Ludowego, ·węgr6w, Narutowicza 30. vVysta-
wia artystyczne tkaniny. Pawilon N Sopot. „Prasa Demokratyczna" Spółdzielnia Wydav;Jlicza
Stronnictwa Demokrlycznego z odpow. ud~-
Pogotowie Krawieckie Spółdzielnia z odp. udz. w \Varszawie, ul. Śniadeckich 16. \Vystawia
Poznań, Vv'ielkie Garbary 16. \Vystawia ubra-
czasopisma.
nia. Pawilon N w Sopocie.
,,Praca" Spółdzielnia Pracy z odp. udz., Kon 5faI1·
,,Polfran" Sp. z o. o. Towarzystwo dla Handlu cln, ul. Żeromskiego .9. Wystawia wyrob'!
Zauranicrnego z Francją, Warszawa, Plac dziane. Pawilon N w Sopocie.
Przymierza 4. Wystawia samochody. Pawilon PRAGOEXPORT Ltd. - rraha Czeska 1, Nar'.ld~i
A w Gdyni. 37. Wystawia szlifierki, wiertarki, wodowa~~
Państwowe Zakłady Syntetycrne Dwory pi6ra wieczne, rękawice, metry, noże, ·~oJJ
k/Oświęcimia. Wystawiają eksponaty z za- życzki, grzebienie, guziki i zamki. pawi
kresu przemysłu paliw płynnych. Pawilon A w A w Gdyni.
Gdyni. wf·
PREPARATY Organo, chemo-łerapeutyczne'.czna
PoJ~ka, Sµółdzlelnia Nasienna. Spółdzielnia Rol- tarninowe I hormonowe. Fabryka cheJlll ,wia
niczo- Handlowa z odpow. udz. Oddzidł w So- Gedeon Richter S. A. Budapeszt 10. WY 5t3
pocie, Sopot, ul. Gen. Bema 2, tel. 512-04. w Pawilonie A w Gdyni.
Wystawia zbofa kwalifikowane i ziemniaki Pro~cwlrz, \Vytwórnla Zabawek, Szczecin, WY-
rndzeniaki. Pawilon B w Gdyni. btawia zabawki. Pawilon L Sopot.
„Polska \Vytwórn!a" Spółdzielnia Krawiecka z „Przemysł ludowy" Spółdzielnia z ogr. odP;' Lil'
•• ,j3
odp. udz., Lublin, ul. Lubartowska 15. Wysta- Wy,;t,..
3
blin, Krakowskie Przedmieście ~4. pot-
1 wia ubrania. Pawilon N w Sopocie. 50
tkaniny i wyroby z drzewa. Pawilon N · .
34
.,Polska Zabawka" Spółdzielnia z odp. ndz., War- Przemv~l ludowy" Sopot Rokossowskiego ego
•' · ' ' czn
uawa, ul. Filtrowa 81. Wystawia zabawki Wystawia wyroby przemysłu artY st Y
z materiału . Pawilon N w Sopocie. i ntuki ]udowej. Pawilon A Sopot.

152
 ,.Przyszłość" Spółdzie)nia Pracy Szewsk,1- Cholew-
,,Przysztość Robolnkz a" Spółdzielnia Pr<lcy Prze-
mysłu Iwnie key jnego z odp. udz., łódf, ul. kan:kiej, Sosnowie c, , ,\ Tarszawsk a !,). Wysta-
Stalina 8. Wy„tawia materiały i bieli,:,,~. Pa- wia obuwie. Pawilon N Sopot.
wilon N w Sopocie.
I'rac.c-wni - ,.Przyszłość" SpółdzielniaSzewców, Grod·l.i!>k Ma--
„PrzyszłośćRobotnicz a" Spółdzielnia zowiecki, ul. Piłsudskiego 17/18. Wystawia ,
ków Szewskich , łódź, Piotrkow~ ka l0:3. Wy- obuwie. Pawilon N Sopot.
ftawia obuwie. Pawilon N Sopot.
.,Przyszłość" Spladzieln ia Pracy Szewców. Płock,
ul. Grodzka 11. V/ystawia obuwie. Pawilon N
Sopot.

R
Pornań, ,vyspia1is kiego 21, m.
RJ\DlOFABRJK Stand:nd A.-B. Ulv!>unda, Szwe- Rowicki Roman,
: Radiostac je nada- 21.. Wy.stawia artystycz ne wycinani e sylwe-
cja. Produkcja obejmuje
wcze i odbiorcze dla marynark i i lotnictwa. tek.
,Urządzenia radiowe clla morskich stacji nad- .,Równość" Spółdzielnia Pracy Krawieck o Błe­
brzeżnych i lotniczych stacji lądowych. Ra- Jiźnian,ka z o. u. ::'::ódi, ul. Kilili.skieg o 94. Wy--
diotelefon y - samoc1'od owe aparaty nada- stawia konfekcjE;. Pa\',·ilon N w Sopocie.
wczo-odb iorcze. La:npy radiowe - dla spe-
cjalnych celów. Prostown iki selenowe dla Różycki Mieczysław Inż. Arch. Biuro Projektów
Warsztató w i przemysłu. Wysta·,via w Pawi- \Vnętrz i ·wyrobów Przemysh t Artystycz nego, ..
lonie ,\ \/ Gdyni. Bytom, Daszyi'1skiego 10. \\Tystawia wyroby
.. lł~dość" .•, ółdzielnia Praq• z oc!p. udz., \Var- przemysłu artystyczn ego. Pawilon A w Sopo-
szawa, ul. Marszałkowska i 17. V/ystawia t;·y- cie.
kotaże. Pawilon N w Sopo::ie.
Rubinows kl Rudoli. Wytwórn ia Kapców i Pan-
Rect,1 l\fanufact ura d-Hcrloge rie Eico11(:, rne de tofli, Zakopane , Rynek. Wystawia kapce za-
Viaduc 3 Suisse. \\Tystawia zer-arki. Pawilon kopiańskie oraz pantofle haftowan e. Pawilon
,, A w Gdyni. .
L Sopot.
,,h:ękcclziefo Artys!ycr ne". Splildzlel1 1ia Pracy,
Witamino we i hormonow e. Pawilon A Gdynia. .,Runo" Spółdzielnia Pracy Vv'ytwórc zej Samo-
kiego 7, Jet. 1267. Wystawia obuwie. Pawi- dzlałów, Warszawa , ul. Szpitalna 4/21. Wy-
RI~tawiają konfekcj~ . Pawilon N w Sopocie. stawia samodziały. Pawilon N w Sopocie.
/iTFR GEDEON fabryka chemiczn a, Rudapest
.,Runo" Spółdzielnia Przetwórc za Wełny z odp,.
w-'1 ~reparaty org,mo, chemo-te rapeutycz ne,
udz., Wolbórz, woj. Łódzkie. Wystawia wy-
r, tammowe i hormonow e. Pawilon A Gdynia.
•
n.obotni cza s poldzlf:ln roby z w<'!fny. Pawilon N Sopot.
la Koszykar ska Olszyny ·'
Wo· '
k J. .Krakowsk ie. Wystawia wyroby ko8zy- Rybki, \\T) twórnla \Vyrobów z Drutu I Blachy.
arskie. Pawilon N Sopot. Częstochowa, Sobieskie go 34/36, Wy.stawia ,
~ 0 botn· wyroby z drutu i blachy. Pawilon A Gdynia.
·. teza Spółdzielnia Wytwórc zo - Szewska
:·~~Yzwol enie", Piotrków Tryb. Pl. Czarniec- ,.Rymarz" Spółdzielnia Pracy, Kraków, ul. Dietla.
i kiego 7, tel. 126. Wystawia obuwie. Pawi- 48. Wystawia galanteri~ skórzaną. Pawilon N.
~ on N Sopot.
Sopot.
,onityko Wincenty , łódź, 11 Listopada 40. Wy-
~taw·1 . „Rytm" Dziewiars ka Spółdzielnia Gospodar cza
h a obuwie. Pawilon L Sopot.
'•" 0 tor" , z odp. udz., \Varszawa , Widok 20. Wystawie:."
Vytwórnla aparatów Fizykalny ch Zbi-
9nfew s zczepan , Dzikowsk i I S-ka, Falenica
ik . • samodział y. Pawilon N w Sopocie.
k/W
a arszawy, ul. Artystycz na 3. ·wystawia ją
wnaGraty i urządzenia techniczn e. PaV1ilon A
dyni,

,,Sarn 0 d .
s
ział
Pol!>kl" Sp z o. c., roznań, ul. Sentkows kl W. Centrala Ryb Sp. z o. o. Gdynia·
Strz 1 ' · 4, ul. Kartuzka 5. Wystawia konserwy mary-
N e ecka 28. Wystawia samoclzia½7. Pawilo:1
w Sopiecie. naty, WP,dzone ryby. Pawilon B w Gdyni.
~<'dlakova Seweryno wa Janina, Bobowa k/Słróż., pow. Gor--
th Karla Praha il Spalena 24 -- (. ze- licf, Wystawia koronki. Pawilon L Sopot.
Pr;słowac ia, tel. 243-66. Wystawia wyroby
ernysu artystycrn ego. Pawilon H Sopot. SJenkiewJ cz Józef, WytwórnJ a Rękawiczek Skó-
rzanych, Bydgoszc z, Aleje 1-go Maja 91. Wy-
stawia rf;kawiczk i. Fawilon L Sopot.

153
 :Sikora Józef. Sklep z obuwiem, \Varszawa, Al. Spół:!zidnia Farmace,1lyczno-Chemicina „Keton"
Sikorskiego 17. Wystawia obuwie dam:;kie Warszawa, Piusa XI nr 30, tel. 8-59-17. Wy-
i męskie. Pawilon L Sopot. stawia papier świattoczuty, techniczny. Pawi-
lon H w Sopocie.
Sikorski Zakład
A. Slusarsko - Mechaniczny
Metalowa", łódź, Sienkiewicza .59.
,.Tłocznia Spółdzielnia Gospodarcza „Związku Walki .Mo-
Wystawia wyroby metalowe. Pawilon L So- dych". Centrala \-\'arszawa, ul. Dworkowa 3,
pot. tel. 88-116. Wystawia wyroby przemysłu lu·
dowego. Pawilon A w Sopocie.
S. I. M. B. Borkowski, J. Cholewicki, J. Role-
wicz, Fabryka Pomp, Warszawa, Piusa XI Spółdzielnia „Jedność Rybacka", Gdynia-Port,
nr 30, tel. 860-11. Wy.;tawiają pompy. Pawi- tel. 265-45. Wystawia produkty przetwórstwa
lon 'A w Gdyn( rybnego. Pawilon B w Gdyni.
,,,Siła" Wrześniewski Adam, Katowice, ul. Ko- Spółdzielnia Pracy „Nowe Życie" Sp. z o. ud.:.,
ściunki 18. Wystawia obuwie. Pawilon L Kraków, Al. Słowackiego 46. Wystawia wy-
Sopot. roby przemystu artystyczno-ludowego. Pawi-
lon A w Sopocie.
_,,Sir" Spółdzielnia Pracy, Warszawa, Obro~'tców
291·s. Wystawia wyroby artystyczne. Pawilon Spółdzielnia Pracy Polskich Artystów Pla~tykóW
N Sopot. w ł.orlzi, łódf, Piotrkowska 102, tel. 161-03.
,,Skarpa" Sp. z o. o. Gdańsk-\Vrzeszcz, ul. Par- \Vy,,.tawia wyroby przemysłu artystycznego
kowa 1/2. Wystawia obuwie damskie, męskie i sztuki ludowej. Pawilon A w Gdyni.
( pończochy. Pawilon L Sopot. SpółdzielniaPracy Stolarzy z odp. udz., Sopot,
· Sklbii1skl Adam, Kołaczyce, pow. Jasło. Wysta- AL Marsz. Stalina 733 a, tel. 516-15. v:rstc1·
wia wyroby z ceramiki. Pawilon L Sopot. wia meble. Pawilon L w Sopocie.

,,,Sław" Spółdzielnia Pracy \Vytwórczej, 1\'ar- 1yha!:ka „łosoś", Gdynia ul. I Ar-
Spl'.:łdzielnia

szawa, ul. Radzymińska 63. Wystawia obu- mii W. P. nr 3, tel. 220-79. Wystawia pro·
wie. Pawilon N Sopot. - dukty przemystu rybnego. Pawilon B GdyniJ

,,.SoErlarność" Cen:rala Spółdzielni Wojskowych, Spółdzielnia Rybacka „Wspólnota Morska", Gdy-

Vvarszawa. Wystawia w pawilonie H w nia, ul. Św. Piotra 15, tel. 215-56. Wystawic1
Gdyni. p,od;1kty przem /:,łu rybneJIJ. Pawilon B W
Gdyni.
,,,Solicarny Tkacz" SpGłclzielnia z odp. udz. ł.ód1,
Piotrkowska 22. Wystawia materiały. Pawilun Sp6łdzl~lnia Sztuki l Przemysłu Ludowego 'tłz~­
N w Sopocie. czypospolltej Polskiej z ogr. udz. w todz 1,
ł.t\dź, ul Piotrkowska 89 m. 9, tel. 107-35,
5połe::zne Przedslęblors,wo Budowlane, Centrala 146-13. Wystawia wyroby przemy-,tu artY·
Gospodarcza Spółdzielni Bud. R. P., \Varszawa, stycznego i ludowego. Pawilon własny w So·
AL Stalina 37, tel. 853-40. Wystawia pctp,; pocie.
da::hową, klepkę d{!bową, meble biurowe,
Spółdzielnia Wydawnilza „Czytelnik", \\'ars~a-
wykresy, fotografie. 1-'awilon H w Gdyn1.
wa, Daszyńskieao 14. \Vystawia wyda:'·
,,.Społem" Związek Gospodarczy Spółdzielni R. P. nictwa, książki, czasopisma, papeterię, pur 1c·
Centrala \Varszawa. Wystawia eksponaty z rosy. Pawilon własny ,w Sopocie.
dziedziny przemysłu włókienniczego, chemicz- Sp6łdzlelnla Wydawnicza „Kslaika", Wars?a\'/~,
nego, metalowego, spożywczego, skórzanego. Smolna 13, tel. 88-1126. Wystawia książki­
Pawilon własny H w Gdyni. Pawilon J w Sopocie .
._,,Spcł. m" Związek Gospodarczy Spółdzielni R. r. Spółdzielnia ·wydawnicza „WiedLa", Warszav:,1~
Delegatura Zarządu na Okręg Gda1iski w ul. Daszyiiskiego 18, tel. 8-6579, 8-6580. 'v\ Y
Gclynl, Gdynia, ul. Abrahama 37. Wy.stawia stawia ks1ążki i cza5opisma w Sopocie. PJ·
ek ponaty z dziedziny przemystu wrukienni-
0

wilon v,~a ny w S')pocie.

czego. chemicznego, metalowego, spożywcze­
go i skórzanego. Pawilon H ..,., Gdyni. Spółdzielnia Koszykarska „ Wlel'lba". Rudn_il'
n/Sanem. Wystawia wyroby koszykarsk•e-
,,,Spójnia" Spółdzielnia Garbarska, Radom, ul.
Pawilon L Sopot.
Główna 9/48. Wystawia skóry. Pawilon N
Sopot. Spółdzielnia Grzebieniarska, Brzoz,jw, \\Tysta•vicl
grzebienie. Pawilon L Sopot.
,,,Spólnota Harcerska", Zakopane, Krupówki 632. Spółdzielnia Przemysłu Ludowego „Gryf",
Wystawia galanterię i pamiątkarstwo harcer-
szc;::
cln. Wystawia wyroby przem. ludowego.
~kie. Pawilon N Sopot.
wilon L Sopot.
·*•Spółnota" Spółdzielnia Pracy, \Varszawa, Brac- Spółdzielnia Chałupniczo-Tkacka z odp, udt-,
k~. 18, tel. 8-73-55. Wystawia wyroby tkac;co- Dobroń, pow. Łaski. Wystawia niatedatY·
kihmkarskie. Pawilon A w Sopocie. Pawilon N w Sopocie.

154
SpóMzielr.ia Garbarska „Praca", Radom, ul. Spółdzielnia Pracy Wyrobów Drzewnych „Dąb",.
Warszawska 23, tel. 18-57. Wystawia skóry. Głuchołazy, ul. Kościuszki 70, tel. 98. Wy--
Pawilon N Sopot. "tawia meble. Pawilon N Sopot.
Sp(-łdzieln:a Pracy Tkackiej „Przyszłość:", Dru'-- SpółdzielniaPracy Przemysłu Rękodzielniczego
l:ice, woj. Łódzkie. Wystawia płótna. Pawi- ,,Włókno Krajowe", Lublin, Probostwo 4, tel.
len N Sopot. 38-90. Wystawia tkactwo ludowe. Pawilon
N Sopot.
Sp(ldzielnia Pn:emyrłowo-Handlowa Szewców,
Tarnów, Kreta 10. Wystawia obuwie. Pawilon Spółdzielnia Pracy Artystów Pla5tyk6w, Kato-
N Sopot. wlce, Stawowa 16a, tel. 331-50. Wystawia,
artystyczne wyroby. Pawilon N Sopot.
Spt1d2ielnia Pracy Szewska-Cholewkarskiej, Kra-
to, zyn, ul. Rynkowa Wystawia obuwie. P-l- Spółdzielnia „Polska Zabawka", ,varszawa, Fil-
Wilon N Sopot. trowa 81. Wystawia artystyczne zabawki. Pa-
wilon N Sopot.
Spółdzielnia Pracy Szewców i Cholewkarzy War-
szawskich, \Varszawa, Hoża 3. Wystawia Spółdzielnia Przemy~łu Ludowego „Wełna", Je-
obuwie. Pawilon N Sopot. lenia Góra, Reformacka 2. Wystawia tkactwo ·
Ludowe. Pawilon N Sopot.
Spółdzielnia Pracy Szewców, Kutno, ul. Królew-
ska 17. Wystawia obuwie. Pawilon N Sopot. Spółdzielnia Przemysłu Ludowego, Warszawa,
Emilii Plater 7/5. Wystawia artystyczne wy-
Spółdzielnia Pracy Szewskiej „Wolność", Szcze- roby tkackie. Pawilon N Sopot.
cln, ul. Lutniana 29. Wystawia wyroby szew-
Spółdzielnia Przemysłu Ludowego, Strzemleszyce.
s k ie. Pawilon N Sopot.
Wystawia tkactwo ludowe. Pawilon N Sopot.
Spółdzielnia Rzemieślników Branży Skórzanej Spółdzielnia Przemysłu Ludowego „Swidnlca",
,,Nowość", Lublin, Pl. Łokietka 3. Wystawia
Swidnlca, Rynek 24. Wystawia kwiaty sztucz-
obuwie. Pawilon N Sopot.
ne i hafty. Pawilon N Sopot.
Spt'ildzielnia Rymarzy I Siodlarzy „Przyszłość Ry- Spółdzielnia Chustek I Szali „Frędzle" z odp.
łllarska", Piotrków Tryb., ul. Piłsudskiego 58. udz., Kraków, ul. Lwowska 4. Wystawia:
Wystawia wyroby rymarskie. Pawilon N frędzle do chustek i szali. Pawilon Centr.
Sopot. Gosp. w Sopocie.
Spółdzielnia Rzemieślników Działu Skórzanego, Spółdzielnia Eksportowo-Importowa „Jantar" z o.
Jordan1iw, Rynek 21. Wystawia obuwie. Pa- u. Gdańsk-Nowy Port, ul. Wolności 8. Wysta-
Wilon N Sopot wia narzuty. Pawilon Centr. Gospod. w So-
Spó}d 2 I .
\V elnia Robotników Przemysłu Skórzanego, pocie.
łocławek, Pl. Wolności 5. Wystawia obu- Spółdzielnia Krawiecka „Trud", ł:ódi, Naruto-
Wie. Pawilon N Sopot. wicza 3. Wystawia ubrania. Pawilon N Sopot.
Sp.'..łt.1 .
ś ZJf.ln!a Przemy~lu Skórzanego, Gostyri, ul. Spółrłzielnia Pracy „Dom Pracy", Warszawa, ul.
S w. Ducha 10. Wystawia obuwie. Pawilon N Górnośląska 16 m. 31, Wystawia bieliznę.
0
Pot. Pawilon N Sopot.
Sp(,JdzieJ . z .
Ul " ma akupu 1 Sprzedaty Skór, Poznau,
, Spółdzielnia Przemysłu Ludowego w Jeleniej
Gó
-
· Daszyńskiego 42. Wystawia skóry. Pawi- rze, Cieplice, Plac Piastowski 11. Wystawia
1
on N Sopot. tkaniny dekoracyjne. Pawilon N Sopot.
8
P6łdzt
Ch clnia \Vytwórcza Szewców I Cholewkarzv Spółdzielnia Zarobkowa Inwalidów ,vojennych·
w· rze~cljan, Ostrowiec S-to Krzyski. Wysta- R. P. w Warszawie, Oddział w todzi, ł:ódf,
S ia obuwie. Pawilon N Sopot. Piotrkowska 51. Wystawia tkaniny. Pawilon
llÓłd:zi I N Sopot.
:Zeb e nla Szewska-Cholewkarska, Kalwaria
" ·, ul. Janiellońska 4. Wystawia obuwie. SpMdzlelnla Pracy Przemysłu Rękodzielniczego
raw·110 "
S n N Sopot. ,,Włókno krajowe", Lublin, Probostwo Nr 4,
Jl6ldzi<•I tel. 3890. Wystawia wyroby tkackie, ludowe·
Ul. M nl_a Szewców „Opatrzno,ć", ,volbrom,
i powroźnicze. Pawilon Centr. Gospod. w So-
Sop anacka 4. Wystawia obuwie. Pawilon N
Ot. pocie.
SpÓdzieI I Spółdzielnia Pracy Siodlarzy I Tapicerów, Byd-
Żyrardn a Rze~leślnlków Zawodu Skórzam,go, goszcz, ul. Dworcowa 32, tel. 1783. Wystawia
łon Nów, Okrzei 7. Wystawia obuwie. Pawi- meble miękkie. Pawilon Centr. Gospod. w So-
S Sopot.
Pó~d:zt I pocie.
n/sae nla Wytwórców Koszykarskich, Rudnik Spółdzielnia Pracy Tapicerów-Dekoratorów z odp.
"
raw·i .
nem · W ystaw1a wyroby koszykarskie. udz., lVarszawa, Szpitalna 3 m 2. Wystawia1
Jon N Sopot. meble. Pawilon Centr. Gospod. w Sopocie.

155
 Spółdzidnia Pracy Tkackiej „Dłuto wianka", Spółdzielnia Przemysłu ludowego, Świdnica.
Dłutuw k/Pabianic. Wystawia materialy. Pa-
wilon Centr. Go.;pod. w Sopocie .
'SpółdzielniaPracy Krawieckiej „Jedność" z odp.
udz., Szczecin, ul. Lutniana 29. Wystawia wy-
roby krawieckie. Pawilon Centr. Gospod. w
Sopocie.
Spółdzielnia Pracy Krawiecko-Dziewiarskiej „Pio-
nier", tódf, ul. Wólcza{1ska 1. Wystawia koil-
fckcję. Pawilon Centr. Gospod. w Sopocie.
Rynek 24. Wystawia trykotaże. Pawilon
Cetr Gospod. w Sopocie.
SpćMzie!nia Przemysłu ludowego, Warszawa.
Emilii Plater 7/5. Wystawia sam•)działy. Pa-
wilo3 Centr. Gospod. w Sopocie.
Spółdzielnia Rękodzielnicza „Strój" Absolwen- ,
tek Szkoły Zawodowej, Katowice, 3-go Maj :i
17, tel. 321-64. Wystawia suknie i bieliznę
damską. Pawilon Centr. Gospod. w Sopocie.

SpółdzielniaPracy „Odzież", Kraków, ul. Szcze- Spółdzielnia Spożywców „Jedwabnik", Milanó-

pańska 5/2, tel. 584-12. Wystawia konfckcjP, . wek, Brzozowa 1, tel. 41 Wy:,tawia tkaniny
Pawilon Centr. Gospod. w Sopocie. z jedw:1.biu sztucznego. Pawilon N Sopot.
5półdzielnia Pracy „Przemysł Dziewiarski", Cho- Spółdzielnia Tekstylno - Biellfniarska „Sowa"
rzów, ul. Mielęckiego 27, tel. 414-24, 412-62. Warszawa, Po~na 40, tel. 872-33. Wystawia
Wystawia trykotaże. Pawilon Centr. Gospod . bieliznę. Pawilon N Sopot.
w Sopocie.
Spółdzielnia Tka-::zy Ręcznych i Mechanicznych
Spółdzielnia Kobieca WyYobów Dzianych „Ornowa", Łódź, Zachodnia 66. Wystawia
z o. u. Mielec Woj. Rzeszowskie. Wystawia materiały. Pawilon N Sopot.
wyroby dziane. Pawilon Centr. Gosp·)d.
Spółdzielna Krawiecko-R~kodzielnicza i Mode·
w Sopocie.
larska „Dzisiejsza ·Moda", Warszawa, Wilcz,l
:Spółdzielnia Krawiecka z odp. udz. Chodzieł, 25 m. 3. Wystawia konfekcję. Pawilon N So·
woj. P<1znańskie. Wystawia ubrania i kon- pot.
fekcję. Pawilon Centr Gospod.w Sopocie. Spółdzielnia Pracy „Polsum", Warszawa, Mada·
Spółdzielnia Krawców i Kuśnierzy z odp. udz.lińskiego 86. Wystawia materiaty. Pawilon N
Kielce, ul. Wesoła 38. Wystawia ubrania. Sopot.
Pawilon Centr. Gospod. w Sopocie. Spółdzielnia Pomocnicza „Zespół Rymarzy'',
Spółdzielnia Krawców i Pokrewnych Rzemiosł tódf, ul. Piotrkowska 36/36. Wystawia galan·
z odp. udz. Częstochowa, ul. Przemysłowa lG. teri~ skórzaną. Pawilon N w Sopocie.
Wystawia ubrania. Pawilon Centr. Gospod. Spółdzielnia Pracowników Przemysłu Skórzanego
w Sopocie. .,Nadzieja", Pruszków, ul. Boi. Prusa 110·
Spółdzielnia Pracy B. Więfoiów i Więfniarek Wystawia obuwie. Pawilon N w Sopocie,
Pol. Wdów i Sierot Po Nich z odp. udz. Gil- Spółdzielnia Pracy „Garbarz", Kraków, ul. I(o·
wice, ul. Zwycięstwa 2, tel. 36-54. Wystawia bierzyńska 2 , wystawia sk•Jry i galanterię
ubrania i bieliznę. Pawilon Centr. Gospod.
w Sopocie. skórzaną. Pawilon N Sopot. rea
I
Spółdzielnia Pracy „ Tkacz", Turek, woj. Po- Spółdzielnia Pracy Garbarzy, ·wotomin,_ u N
znańskie, ul. Rączkowskiego 3 tel. 33. Wy- P O. W. 27. \Vy5tawia skóry. Pawilon
stawia płócienka bawełniane. Pawilon Centr. Sopot.
Gospod. w Sopocie. Splłdzielnla Pracy Siodlarzy i Tapicerów, sytł;
.Spółdzielnia Pracy, Wytwórnia Konlekcyjno- goszcz, Dworcowa 32, tel. 1783. Wy.sta;~.
Biellfniarska „Exelsior" Spółdz. z odp. udz. wyroby siodlarsk ie i artykuły podróżne.
Opole, ul. Strzelców Bytomskich 5, te. 43-06. wilon N Sopot. 11
Wystawia Konfekcję. Pawilon Centr. Gospod. Spółdzielnia Wytwórcza Wód ,,"ł.i·ncralnfC
. 1
o,
w Sopocie. i Leczniczych, Bydgoszcz, Paderewskie_g~ cz·
.Spółdzielnia Pracy „Zespół Solny", \Varszawa,
1
tel. 10-22. Wystawia w udy mineralne e
Marszałkowska 150. Wystawia samodziały nicze. Pawilon C Patio Sopot.
}I andlO'
w eł niane i tkaniny bawełniane. Pawilon „Stal" Biuro Inżynierskie, Techniczne i . · 0 7 1

Centrali Gospodarczej w Sopocie. we, Gdańs!t-Wrzeszcz, ul. Kochanowskieg ~ue·

·spółdzielnia Przemysłu Konfekcyjnego „Odzież" tel. 420-28. Wystawia spawarki elektryc~
tódf, Zamenhofa 3, tel. 146-58. Wystawia Pawilon A w Gdyni
. hannes·
ubrania. Pawilon .Centrali Gospodarczej A. B. Standart Radlofahrlk Ulvsunda Jo atY
w Sopocie. fredswagen 9-11, Szwecja. Wystawia apar
:Śpółd-zlelnia Przemysłowa Pracowników Krawiec- radiowe. Pawilon A Gdynia . i.a",
kich „Przyszłość Rzemieślnicza" tódf, Na- Stawiscy M. B., Wytwórnia Bielizny ,,syr~n bie°
wrot 1 a, m 18. Wystawia ubrania. Pawilon tódł, Al. Ko§ciuszki 93, m. 25. Wy st awia
Centr. Gospod. w Sopocie. liznę. Pawilon L Sopot.

156
'Stawowy Leon, Katowice, ul. Powstańców 12. Stocznia Rybacka w Gdyni Sp. z o. o. Zarząd.
Wystawia formy dla przem cukierniczego.
Pawilon L Sopot.
'Stocznia Rybacka w Gda1isku - Stogi. Wysta-
wia łodzie rybackie i sprz~t żeglarski w Gdy- ,,Stomar" Fabryka Chemiczna, Włochy k/War-
ni, teren otwarty.
Stocznia Rybacka w Ustce. Wystawia łodzie ry-
backie i sprzęt żeglarski w Gdyni, t:~ren
otwarty.
Stocznia Rybacka w Darłowie. Wystawia łodzie
rybackie i sprz~t żeglarski w Gdyni, teren
otwarty.
Stocznia Rybacka w Kołobrzegu. Wystawia ło­
dzie rybackie i sprzi::t żeglarski w Gdyni,
teren otwarty.
8t0 cznia Rybacka w Dziwnowie. Wystawia b-
dzie rybackie i sprz~t żeglarski w Gdyni,
teren otwarty.
8t0 cznla Rybacka w Swinoujściu. Wystawia ło­
dzie rybackie i sprz~t żeglarski w Gdyni,
teren otwarty.
8t0 cznia Rybacka w Nowym Warpnie. Wystawia
łodzie rybackie i sprzęt żeglarski w Gdyni,
teren otwarty.
Gdynia, ul. Rybacka 2. Wystawia kuter, Ło­
dzie rybackie, wykresy, modele, fotografie.
Pawilon B w Gdyni i teren otwarty.
szawy, ul. Wielkie Łuki 3. Wystawia pa,ty
do obuwia i podłóg, ultramarynę, barwniki
do tkanin. Pawilon C Patio w Sopocie.
Strzegomska Fabryka \Vyrobów Papierniczych,
Strzegom. Wystawia wyroby przemysł-u pa-
pierniczego. Pawilon A w Gdyni.
Sullkowski Michał, Zakład Stolarski, Rzeszów.
Wystawia wyroby z drzewa.· Pawilon L So-
pot.
Szewcy !Vlogielniccy, Spółdzielnia Wytwórcza,
Mogielnica k. Grójca. Wystawia obuwie. Pa-
wilon N Sopot.
Szewska Spółdzielnia Pracy, Zduńska Wola,
Plac Zgody 20. Wystawia obuwie. Pawilon N
Sopot.
,.Sztuka" Artystyczne \Vyroby Ludowe i Malar-
stwo. Antoni Sacha, Gdynia, Starowiejska 32,
tel. 282-85. Wystawia wyroby przemysłu ar-
tystycznego sztuki ludowej. Pawilon A
w Sopocie. •

T
. k i Felicjan, Bydgoszcz, ul.
tarcz yns
Łokietka 4, Trzebińska frena, Artystyczne \Varsztaty, Tkac-
tel. 30-39. Wystawia eksponaty z zakresu kie, Kielce, ul. Sienkiewicza 52 m. 5. Wysta-
galwanizacji. Pawilon L Sopot. wia artystyczne samodziały. Pawilon A w So-
•,Tatry" . pocie.
I{ - Włuldennicza Spółdzielnia
Pracy,
Kalwaryjska 81.
raków, Wystawia try~w- Toruńska Spułdzielnia Spożywców, Toruó,
taie. Pawilon N Sopot. Szczytna 1. Wystawia trykotaże i konfekcję.
Pawilon N Sopot.
.,Technik" -
Skó Spółdzielnia Pracy Przemysłu Towarzystwo Handlu Międzynarodowego „Dal"
W rzan~go, Warszawa, ul. Ząbkowska 46. S. A. Warszawa, N. Świat 40, tel. 850-90.
Ystaw1a obuwie. Pawilon N Sopot.
·wystawia surogaty kawowe, susze jarzyno-
.. teka" -
rU
Śląska
Wvtwórnia Waliz i G:lante-
·
we, mączkę ziemniaczaną, drożdże, oleje ja-
. ' Katowice, Św. Jacka 13. Wystawia wa- dalne, szynki eksportowe itp. Pawilon B w
1 Gdyni.
izy i galanterię. Pawilon L Sopot.
,,tkacz" Towarzystwo Tkaczy pod Wezwaniem św. Syl-
z - Spółdzielnia
Pracy Włókienniczej, westra, Korczyn, woj. Rzeszowskie. Wysta-
gierz, Mielczarskiego 12. Wystawia wyroby
wia pł6tna. Pawilon N w Sopocie.
Włókiennicze. Pawibn N Sopot.
„Trwałość" Spółdzielnia Pracy Szewców
"l'kacz"
ni - Spółdzielnia Rt:kodzlelnlcza, Kamie- 1 Cholewkarzy, Kraków, ul. Sołtyka 19, tel.
pt'. Polska, pow. C1ęstochowa. Wystawia 557-35. Wystawia obuwie. Pawilon N Sopot.
ecionki bawełnia!le. Pawilon N Sopot.
Tuski Franciszek, Bydgoszcz, ul. Poznańska 34.
,,l"kacz"
8eł - Włókiennicza Spółdzielnia Pracy, Wystawia części do maszyn obuwniczych.
te/~atów, woj. Poznai'Lskie. Wystawia ma- Pawilon L Sopot.
ia y. Pawilon N Sopot.
Tworakowski Stefan, Wytwórnia Beczek, Wło-
••l1ta1n1a" cławek, ul. Św. Antoniego 10. Wystawia
Łódt - Spółdzielnia
Zarobkowej,
Pracy
Wy ' Ructa Pabianicka, ul. Finan5owa 84. beczki. Pawilon L w Sopocie.
staw· k
Sopot. ia t aniny dekoracyjne . Pawilon N Tyburek Józef, Bydgoszcz, Marsz. Focha 23.
Wystawia obuwie. Pawilon L Sopot.

157
 u
,,Unia" - Spółdzielnia Szewców I Cholewkarzy,
Radom. Wystawia obuwie. Pawilon N Sopot.
Unipektin A. G. Suisse, Zurlch, Talstr. 62. Wy-
stawia pektynę. Pawilon B w Gdyni.
UrządWojewódzki Dyrekcja Przemysłu Miejsco·
wego w Krakowie, Kraków, Pl. Szczepański 5.
Wystawia dywany. Pawilon H Sopot.

V
.,Varimex" Polskie Towarzystwo Handlu Zagra- ,,Victoria" \\Tytw. Tasiem i Tkanin, Bielsko,
nk1nego, Wanzawa, Kredytowa 4, tel. 878-88 Kamienna. Wystawia ta§my. Pawilon N
85-815. Wystawia wyroby przemy,lu arty- w Sopocie.
stycznego i sztuki luc:lowej. Pawilon A w So- .,Vivan" Stanisława Wohka I Janina Nicpod,
pocie. Szkło, porcelanę, drzewo, papier, ga- \Varszawa, Marszałkowska 94. Wystawiają
lanterię metalową. Pawilon A w Gdyni. konfekcję dam.ską. Pawilon H Sopot.

w
Walc1ak J., Wielkopolska Wytwórnia Kwiatów Włodarski Józef, Bydgoszcz, Aleje 1. Maja 116,
Sztucznych, Poznań, Wrocławska 28/29. Wy- Wystawia obuwie. Pawilon L Sopot.
stawia kwiaty $Ztuczne. Pawilon A w So- Włocławska Fabryka Papieru, Włocławek. Wy-
pocie. stawia wyroby przemysłu papierniczego. pa-
Wałbrzyska Fabryka Przetworów Papierowych, wilon A w Gdyni.
Wałbrzych. Wystawia wyroby przemydu pa-
Włonczydskl Alfons, Warsztat Stolarski, lł0 •
pierniczego. Pawilon A w Gdyni.
tów. Wystawia wyroby z drzewa. Pawilon L
.,Wamat" - Wytwórnia Wałkdw I Deseni Ma- Sopot.
larskich, Zabrze, Ks. Skargi 1. Wystawia
,,Wolność" - Spółdzielnia Szewska, Zabrze, ul,
wałki i desenie malarskie. Pawilon L Sopot.
Wolności 276. Wystawia obuwie. Pawilon N"
Warszawska Spółdzielnia Czapnicza, ·warszawa, Sopot.
Krakowskie Przedmieście 30. Wystawia czap- „Wolność" - Zakłady Odzieżowe, Spółdzielnia
ki. Pawilon N Sopot. Pracy, Będzin, ul. Modrzejowska 4. Wysta·
Weiner M. ł Ska, Wytwórnia Galanterii Meta- wia ubrania. Pawilon N Sopot.
lowej, łódź, Piotrkowska 112. Wystawia ga- Wojciechowski, Zakład Szewski, Szczecin. W'/·
lanteriP, metalową. Pawilon L Sopot. stawia obuwie. Pawilon L Sopot.
,,W~gorz", Hurtowy Handel Ryb Morskich, M.
Wojewódzki Komitet Opieki Społecznej, Sopoł,
Młelcuszny, Gdynia, Port Rybacki, ul. Ry-
ul. Władysława IV 16/18, tel. 520-10. WY ~·
st
backa, tel. 219-56, 273-12. Wystawia ryby
wia wyroby przemysłu artystycznego. pavłl·
świeże i wędzone. Pawilon B w Gdyni.
łon A w Sopocie.
Wielkopolska Spółdzielnia Przemysłu Ludoweg~. Wójcik Kazimierz, Zakład Zd • kl Katowice,
Poznań, Woźna 13. Wystawia wyroby arty- Młyiiska J7. Wystawia wy;~:sy 'własne. pa·
styczne. Pawilon N Sopot. wilon L Sopot.
No·
Wiener Modellgesellschaft m. b. H., Wien 1, .,Wspólna Praca" - Spółdzielnia Krawcó~, N
Schubertring 2. Wystawia żurnale mód w So- wy Sącz. Wystawia konfekcj~. Pawilon
pocie. Pawilon J. Sopot.
)(O'
Wiernlewskl Józef, Zakład Stolarski, Toruń, ul. „Wspólna Praca" - Spółdzielnia Krawiec ja
5
Wysoka 2. Wystawia wyroby z drzewa. Pa- Blellfoiarska, \Vanzawa, Zgoda 6. Wy tavl
wilon L Sopot. konfekcję. Pawilon N Sopot.
udl·
Nakładnla Wlklinlarsko-Koszykar-
,,Wspólny Trud" Spółdzielnia z o~P· kOll'
.,\Vłerzba'' -
Szczecin, Niemcewicza 3/4. Wystawia
ska, Spółdzielnia z odp. udz., Rudnik n./ Sa-
fekcję. Pawilon N Sopot.
nem. Wystawia wyroby koszykarskie. Pawi- prac~
lon N Sopot. „Wspólnota Szewska" Spółdzielnia 7
Wytwórc1ej, Jelenia G6ra, ul. Grodzka
,,Wiklina", Śląski Przemysł Koszykarski Sp. z o. Wystawia obuwie. Pawilon N Sopot. kÓ"''
o. Opole, ul. Piastowska 21a. Wystawia wy-
,,Współpraca" - Spółdzielnia Pracy, .J(ra art1··
.
roby koszykarskie. Pawilon C Patio Sopot.
Floria~ska 38, tel. 570-23. Wystawia pawi'
Winiarski Przemysław, Toruń, Krzyżacka 4. styczne wyroby tkackie i z drzewa.
Wystawia wyroby żelazne. Pawilon L Sopot. łon N Sopot.

1~8
Wysocka Janina, Wytwornla Zabawek, ł.6di, ul. ,,Wytwórnia KonfekcJl'! - Spółdzłelnla .Pracy,
~w. Teresy 14. Wystawia zabawki. Pawilon L Poznań, ul. Strusia 8, m. 3, tel. 62-67. Wy-
Sopot. stawia konfekcję i bieliznę pościelową. Pa-
wilon N Sopot.
Wytwórnia Spawarek elektrycznych „Arcus", Wytwórnia Przyborów Szkolnych 1 Zabawek,
Krak6w - Łagiewniki, ul. Orkana 184, tel. Bydgoszcz, ul. Grunwaldzka 25. Wystawia
553-93. Wystawia spawarki elektryczne. Pa- meble szkolne, pomoce naukowe. Pawilon N
wilon A w Gdyni. Sopot.
Wytwórnia I Remontownia Maszyn I Aparatów
Wytwórnia Artykułów Perfumeryjno-kosmetycz-
do Browarów I dla Wylwórnl Wód Gazowych
nych, H. Tyszka I Ska „Marlena", Warszawa,
H. E. Dymkowski, łód:t, Daszyńskiego S.
Wielka 11. Wystawia artykuły perfumeryjno-
Wystawia aparaturę do piwa i wody sodo-
kosmetyczne. Pawilon A w Sopocie.
wej. Pawilon L Sopot.
Wytwórnia Konfekcji Męskie), Damskie} I Ble- „Wzór" - \Vytwórnla Artystycznych Tkanin
llinlanej, Krak6w, Rynek Główny 37. Wy- Samodziałowych. Sp6łdzlelnla z odp. udz.,
stawia konfekcję i ubrania. Pawilon N So- Pozna1'i, Limanowskiego 29. Wystawia tka-
pot, niny dekoracyjne. Pawilon N Sopot .

z
Zachodnlo Polsl{a Spółdzielnia Wlkllnlarsko. Ko- ZiPrnlckl JNzy Firma „Omnia" Gliwice, ul. Ma-
szykarska, Nowy Tomy~l, ul. Ogrodowa 17, tejki 8. Wystawia wydawnictwa etykiet dla
tel. 28-108. Wystawia wyroby koszykarskie. przem. spożywczego. Pawilon B w Gdyni.
Pawilon N Sopot.
Zjednoczenie Mebli Stalowych i Okuć Budowla-
,,Zakład" - Spółdzielnia Dziewiarska, ł:ódi, nych, Bytom, ul. Ks. Miarki 13. Wystawia
Piotrkowska 66. Wystawia wyroby dziane. galanteri~ metalową . Pawilon A w Gdyni.
Pawilon N Sopot.
Zjednoczenie Przemysłu Drzewnego, Okr. 11'>-
Zar~ ludwik, Bydgoszcz, ul. Kordeckiego 13. morsklego, Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Barlickiego
. Ystawia wyroby mosit;żne i artykuty ko~- nr 14. \Vystawia wyroby przemysłu drzew!le-
Ctelne. Pawilon L Sopot. go. Pawilon A w Gdyni.
,,Zespół G
arbarzy" Spółdzielnia Pracy, Ruda Zjednorzenie Stoczni Polskich, Gdańsk, Jana
Pabianicka, ul. Bolesława 13. Wystawia z Kolna. Pawilon własny w Gdyni. Wysta-
sk 6 ry. Pawilon N Sopot. wiają eksponaty z zakresu produkcji okręto­

,,zespół" wej i pozaokr(ltowej.

- Spółdzielnia Pracy Ręcznej, \1/ar-
siawa, Kopernika 16. Wystawia ubrania. Pa· Zjednoczona fabryka Dywanów „Arab" pod Za- •
\Vilon N Sopot. rządem Państwowym w Białej, ul. Piłsud­
,,Zgod ·• skiego nr 21. Wystawia dywany. Pawilon H
I) da - fabryka Obuwia, Spółdzielnia Pracy, w Sopocie.
p ę zin, ul. Czeladzka 31. Wystawia obuwie.
ilWilon N Sopot. Zjednoczone Browary w Gdańsku, Gdańsk-
•,Zgoda" Wrzeszcz, ul. Kilińskiego 1-7, tel. 417-05.
\v J - Powswchna Spółdzielnia, ZeitSw, Pawilon własny w Gdyni i Sopocie.
1 °· Łódzkie. Wystawia materiały. Pawi-
on N Sopot. Zjednoczone Przetwórnie Rybne Nr VIII w Gdy-
zilktzow k ni, ul. ~w. Piotra 4. Wystawiają wyroby
Za)( " a fabryka Przetworów Papierowych, przetwórstwa rybnego. Pawilon własny D w
PiC'r~~ów. Wystawia wyroby przemysłu pa- Gdyni.
iczego, Pawilon A w Gdyni.
Ziltząd s Zrzeszenie PrzemyEłu Włókienniczego, Okręgu
2. W tocz~I Rybackich, Gdynia, ul. Ryhacka Izby Przemysowo-Handlowej w Krakowie
tnoctertawia kuter, łodzie rybackie, wykresy, I Rzeszowie, Biała Krakowska, 11 Listopada
ren - e, fotografie. Pawilon Il w Gdyni i te- 46. Wystawia wyroby przemysłu włókienni­
z otwarty. czego. Pawilon H w Sopocie.
enker Iłu .
stawi doił,Wien 8, Hernalsergiirtel 65. Wy- Zrzeszenie Szewców I Cholewkarzy Im. Kill,t-
Zt a wyroby metalowe. Pawilon A w Gdyni. skiego, Warszawa, Marszałkowska 58. Wy-
et:~s Stanisław, Zakład Crawersko-Jubllerskl, stawia obuwie. Pawilon N Sopot.
""Yro~awa-Praga, ·--11. Targowa GB. Wystawia Związek Esperantystów w Polsce OdJz. Wybrze-
\v s0 Y grawerska-jubilerskie. Pawilon L :le, Gdańsk-Oliwa, ul. Asnyka 2. Wystawia
P0 cie. wydawnictwa w Sopocie. Pawilon J.

159
 Zwlą.zek Ucze1tnlk6w Walkl Zbrojnej o Nlepod- Zydel Wacław, Wytwórnia Beczek, Chełmno,
ległołć l Demokrację, Gdańsk-Wrzeszcz, Al. ul. św. Ducha 5. Wystawia beczki. Pawi·
Rokossowskiego 19-20. Własne kioski w So- łon N Sopot.
pocie i Gdyni. Zyskowski, Zakład Szewski, Szczecin. Wystawia
obuwie. Pawilon L Sopot.

ż
2ak Jan, Toruó, Sienkiewicza 34. Wystawia in- 1elazowskl Jan, Wytwórnia Grzejników Elek·
stalacje wodne i parowe. Pawilon L Sop )t. trycznych „Energetyka", tód:t, Da,;zy6skie·
go 3G. Wystawia grzejniki elektryczne. Pa-
Ż;;;.k Piotr, Toruń, Prosta 30. Wystawia mas~yny wiłem L Sopot.
do wyrobu wudy sodowej. Pawilun L Supot. żywlec:ka Fabryka Przctw.:,11iw Pap1~10;;,ych, Ź.{"
wlec. Wystawia wyroby przemysłu papierru-
czego. Pawilon A w Gdyni.

'

DUŃCZYK z CZECHOSŁOWAKIEM
NORWEG z WĘGREM
SZWED z JUGOSŁOWIANINEM
FIN z BUŁGAREM

SPOTYKAJĄ SIĘ NAWIĄZUJĄ STOSUNKI HANDLOWE NA

MIĘDZYNARODOWYCH
TAR GACH GDAŃSKICH

--:--;;;;~=:--::-:::::::------------------------- -----:--·---_-;-~
-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·---~--
160
r

OGLĄDAJCIE STOISKO!

SPÓŁDZIELNI GOSPODARCZEJ
ZWIĄZKU~tWALKI MŁODYCH
z o. u. •

CENTRALA \V \VARSZAWIE, D\VORKOWA 3

KONTO CZEKOWE w B. G. S. WARSZAWA-MOKOTÓW 65
TELEFONY: 881-16, 878-22

ODDZIAŁY:
K R A K Ó W, SŁOWACKIEGO 46
W R O C Ł A W, ST. DUBOIS 21
K A T O W I C E, UL. LIGONIA

WYSTAWIA WŁASNE WYROBY

- W DZIAŁ ACH:
qALANTERIA DRZEWNA, CERAMIKA
WYROBY STOLARSKIE I METALOWE

___________________
"---.
KORONKI SLĄSKIE, KO N FEKCJA
LALKI ARTYSTYCZNE I ZABAWKI
__,,
w-~9
 \

KRAKOWSKA WYTWÓRNIA
\VYRO BO\V ~IETAtO\YO- GAtANTERYJNY(:H
T. SZCZYCjlEŁ i INZ. R. ZABACjŁO
I

TEL 557-17 l(RAl(OW Zamojskiego 5

______.f h u r I o w o zwykle i kolorowe do sprzączki

pantofli, kopców i pasków zegarkowych, haki
PQ LE CA; i haftki ubraniowe, klamry, nity do skóry oraz
artykuły biurowe, jak stalówki do skoroszy-
' \\_, _________ ______
łów, registratory, przedłużacze i wiele innych.

SPEDYCYJNA SPOŁKA Z OGRAM. ODPOW. - SHIPPIHG AGENCY LTD.

„ Adres Telegr.: SPEORAPIO

Centrala;

l(l!Al<ÓW
uI K, o w o d e r s k a 28

Oddz1dly:

f;i I) ,,, ~ I A
u I, Ja n d z KoIna 2

f_; l>A"'- i I(
u I. N a Z a s p y 53

\ZCZFCI~
Pl lol ni er za Polskiego 16

TRANSPORT CZESKI: PRZEZ POLSKIE PORT!

W-30
 .
HURTOWNIA TEl{STltNA
,,WŁÓKNO"
J&zee .Aicowiec HURTOWNIA
Bielsko, ul. Jagiellońska 1 WLÓKIENNICZA
G. lrcpińs~i, St. ŚICSZfńS~a i LStarościa~
Telefon Nr15-78
duży wybór

MATERIALÓW HI EL s KI en KATOWICE
czysto w e ł n i a n y c h ulica Ks. Da mrota 8
pa cenach fabrycznych T e I e f o n 302-43

----
TIMEX Ltd.
.
I
~w. lmporłowo-Exporłowe
~ort-Exporł Company
Warszawa
Reprezentacje
firm zagranicznych
i dostawy dia
przemysłu
prywatnego
I
~YSTYCZHA PRACOWNIA TKACKA FABRYKA CHEMICZNA
,,SAMODZIAŁ" DD~'{t(g)ffl~lraa
-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·
wł. Z OF I A KA H L
Wł. S. i M. Swiqlek
WI o c h y k/W o r s z u w y
Wielkie Łuki 5 •
Pę .t z i(' h ów
Tel. Nr 9
I{ R A K I) W - 11 m. 3
poleca -
Poleca i przyjmuje zamówienia na ma·
łeriały czysto wełniane płaszczowe,
l{lłE~I "STOMAR-TENNIS"
sukienkowe, ubraniowe i kostiumy do pantofli płóciennych, PASTY do obuwia
oraz szale. KRATY SZKOCKIE i podłóg, u I t r a m a r y n ę i b a r w n i k i

w- 31
Ll<R05NO",WYRÓB SUKN~
Wlośc.: ALEKS Ałł DER KO LAK OWSKI
1

8 I E L S K O - V LI CA POD C I EN I E NR 3
•BIURO i SKŁAD UL. STASZICA 2 - / TELEFON 25-88

Poleca materiał~ czysto wełniane WYROBY WŁASNE

N A GA RN IT UR Y M Ę SKI E, P A LTA i KOSTIUMY DAMSKIE

SI a. ska C entra'la

ROW~Ró
wł. H. DANIELAK
KATO WICE, 3-go Maja Nr 23
TELEFON 321-11
P. I<. O. Ili. s2.02

l<UPUJE i SPRZEDAJE .HURTOWO: I

WSZELKIE CZEŚCI ROWEROWE - PNEUMATYKI - LAT ARKI
BATERIE -ŻARÓWECZKI-ORAZ TERMOSY

Duży Wybór - Ceny KonkurenGyjna -, Obsługa faGhowa

!'"""------------- -------
SKŁAD ARTYKUŁÓW TECHNICZNYCH

»» "1!11111 lfllllt llllr 4\ lllllll

JÓZEF i ANTONI TVMANIS
lU IIIIIIR ~
1111111 /ł ««
TEL. 336-68 TEL 336-68
KATOWICE, VL. POCZTOWA 1/3
Polecamy : OBRABIARKI do metali i drzewa - NARZĘDZIA warsztatowe,
SPRAWDZIANY precyzy jne - ŁOŻYSKA kulkowe - przybory do spawania
autogenicznego oraz WS Z E L K I E A R TYK UŁ Y TECH N I CZ N E.

W - 32
 Konrad Jarnuszkiewicz i S-ka
CYK LOS TART Sp. Akc. -
Wa rs z a w a - ulica Grzybowska 25
GDAŃSKA

I
HURTOWNIA MEBLE LEKARSKIE
ROWERÓW STOŁY OPERACYJNE

GDAŃSK - WRZESZCZ
Sp. z o. o. Tel. 415-93
ŁÓŻKA i MEBLE
ul. Dr. Pni ewskiego 6 !!-ETALOWE

. BRANŻOWY
SPIS WYSTAWCÓW

ZAKŁADY Ce n tra Ia =========

WAPIENNE Szczotek i Pędzli
.J A 1- I., IZUT
AHTYKLLY GOSPODAHCZE
Lublin, Łę c zyńska 36
p - Rol< z;i/ożcnia 1912 -· GALANTEHIA ŻELAZNA
RO D U K U J Ą:
llydraulici'IH' w ap n o h,ulowlanf", W. ZDEBSKI
wodzian wapna i miał nawozo~y. KRAKÓW, ul. Mi od owa 9 - Tel. 552-36

161
 ,,DOM SANITARNY" ZNACZKI P-0-CZTOWE
-·-··-·-·-·--·-·--·-··-·-
sp. z o. o.
. Specjalność:
Polska - Gdańsk- Niemcy
'oraz przybory filatelistyczne
Hurtownia Farmaceutyczna •
po Ie ca w wielkim wyborze
CENTRALA WARSZAWA, ,,FILATELIA BAŁTYCKA"
Żurawia 24 - tel. 8-82-7 4
GDYNIA, ul. Świętojańska 14
ODDZIAŁY: Telefon 215-87
Łódź - Piotrkowska 91,
Poznań-Marcinkowskiego 26,

DZIAŁY:
tel. 121-08
35-13
Maison Philatelique - Stomp Shop
--
Chemiczno - farmaceutyczny - Sprzęt
HURTOWNIA
i bieliźniarstwo szpitalne - Aparaty -
Instrumenty - Dezynfekcja -Opatrunki
Wody i produkty lecznicze wszy-
':B Il w o ej-o tta~ii
• stkich uzdrowisk
l

A dres telegraficzny:
Domsanex - Warszawa
!Zabawllk
lnłroligołorskie Feliks Pawelczak
oraz g r a f i c z n e
POZNAŃ
maszyny i przybory
Wrocławska 14 w poowórzu
Wydawnictwo Telefon· 93-89
pocztówek oraz
pomocy szkolnych

WYTWÓRNIA
INTE RPRIHT
Bronisław
WARSZAWA
Marszałkowska
S. Szczepski
137
ETYKIET i DRUKÓW
PPOJ. M
J.
"I
Ziarnickich
A#
Gliwice, ul. Matejki 8, tel. 29-76 i 29·
Specjalność: etykiety na celofanie ! e~Y~
75

KRAKÓW kiety precyzyjne. Terminy wykonania

Św. Gertrudy 12 2-ch tygodni. Ceny konkurencyjne -
Sumiennie kalkulowane

162
 Przemysł Artystyczny
.,Argon" - Wytwórnia Ozdób Cboinkowyc·n, Łodzińska Adela, Kraków, Sukiennice 19/20.
Warszawa, ul. Grzybowska 80. Wystaw:ia Wystawia stroje ludowe, rze:tby podhalań­
ozdoby choinkowe w Sopocie, Patio C. skie. Pawilon A w Sopocie.
Artystyczna Pracownia Haftów, Sztandarów
Ministerstwo Kultury I Sztuki, Warszawa, Al.
i Paramentów Kościelnych - Strzeżymlra
I. Armii W. P., tel. 87-083. Wystawia przed-
Seredyńska ł.ódź, ul. Piotrkowska 275 · mioty sztuki ludowej oraz wzorce nowoczes-
~:si~~:i:. hafty i sztandary w Sopocie - nego przemysłu artystycznego z wzorcami
Biura Nadzoru Estetyki Produkcji, Sopot.
Artystyczna Szlifiernla i Grawura Kryształów, Pawilon G.
Kłod1.ko, Walecznych 14. Wystawia kryształy Mucha Józef, Bobowa k. Stróż, pow. Gorlice.
i szkło grawurowane w Sopocie, pawilon A. Wystawia koronki, obrusy. Pawilon A w So-
Baiar Podhalański Gdańsk-Wrzeszcz, ul. pocie.
Grunwaldzka 85. Wystawia wyroby przemy· Ninke Leon Inż. ł Ska, Fabryka Zabawek Mo-
słu artystycznego ~ztuki ludowej. Pawi- delowych, łódź, Wólczańska 198/200, Tel.19-
lon A Sopot. 315, 19-316. Wystawia zabawki różnego ro-
,,Bobo" - Wytwórnia Zabawek, Katowice, ul. dzaju. Sopot, Pawilon A.
Opolska 18, Tel. 3-5 5-24 · WySławia zabawki. Nowak Filomena Zdzisława, Gostyń, Kolejowa 9.
Pawilon A w Sopocie. Wystawia samodziały artystyczne. Pawilon A
Centrala Przemysłu Artystycznego, Kraków, Sopot.
Długa 1, Tel. 5-93-62, 5-46-20. Wy st awia wy- Poznańska Wytwórnia Korali l Broszek, Poznad.
roby drobnej wytwórczości ludowej, włókien- Wystawia korale i broszki. Pawilon A w So-
niczej, ceramicznej, wikliniarskiej, skórzanej,
~ocie.
drzewnej itd. Pawilon A w Sopocie.
,,Przemylił Ludowy" Sopot, Rokossowskiego 34.
Centrala Gospodarcza Spółdzielni Pracy Wy- Wystawia wyroby przemysłu artystycznego·
twórczej, Warszawa, Frascati 2, Tel. 8-88-31. i sztuki ludowej.· Pawilon A Sopot.
Wystawia eksponaty hranfy włókienniczej,
rnetalowej, drzewnej, sk6rzanej i elektro- Rófycki Mieczysław Inl. Arch., Biuro Projektów
technicznej. Pawilon własny Sopot. Wnętrz i Wyrobów Przemysłu Artystyczne-
Czajka Florian, Wytwó1 nia Kwiatów Sztucznych go, Bytom, Daszyńskiego 1O. Wystawia wy-
1 Dekoracji, Koszalin, ul. Zwyci~stwa 50. roby przemysłu artystycznego. Pawilon A.
Wystawia kwiaty sztuczne. Pawilon A w S-:>- w Sopocie.
Pocie. Sedlakova Karla, Praha 11. Spalena 24 - Cze-
l)Yrekcja Przemysh1 Miejscowego w Krakowie. chosłowacja. Tel. 243-66. Wystawia wyroby
Kraków, Plac Szczepai'1ski 5, p. 5, Tel. 588-33. przemysłu artystycznego. Pawilon H w So-
Wystawia dywany w Sopocie. Pawilon A. pocie.
„J:htd „ l ,,Spólnota" - Spółdzielnia Pracy, Warszawa.
e - Wytwórnia Zabawek. Dobrowo ny
Bracka 18, Tel. 8-7355. Wystawia wyroby
Mieczysław, Radom, Żeromskiego 29. Wy-
tkacko-kilimkarskie. Pawilon A w Sopocie.
ł: S!awi:1 zabawki dziecinne w Sopocie. Patio C.
nge} \\1adysłw - Wvtwórnia Tkanin ł Arty- Spółdzielnia Pracy Polskich Artystów Plasty-
s~ycznych Lalek Ludowych, tód:i, Piotrkow- ków w todzi, tód:i, Piotrkowska 102, tel.
~ a 220, Tel. 149-79. Wystawia tkaniny ar- 161-08. Wystawia wyroby przemysłu arty-
/stYczne, ludowe i lalki regionalne. Pawi- stycznego i sztuki ludowej. Pawilon A w So
on Ą S . pocie.
l:lekt w opone.
ri;rceramika, Cz~stochowa, Kopernika 16 Spółdzielnia Pracy „Nowe Życie", Sp. z ogr.
t a Łódź, Piotrkowska 229. Wystawia ar- odpow., Kraków, Al. Słowackiego 46. Wy-
Yst Yczne wyroby ceramiczne w Sopocie. stawia wyroby przemysłu artystycznego i lu-
,,Citla dowego. Pawilon A w Sopocie.
ntl'rla Ilnrs1tynowa" - Wojciech Ok~cki
1
n Aleksander Laskowski, Sopot, Żeromc;kie · Spółdzielnia Sztuki i Przemysłu Ludowego Rze-
~o
ty 5' T el. 51G-G9. Wystawia wyroby hursz- czypospolitej Polskiej, z ogr. udz., w łodzi,
Grzo :owe, Sopot. Patio C. tódź, ul. Piotrkowska 89, m. 9, tel. 107-85,
n <>Wski Henryk \Varszawa Al. Gen. Si- 146-13. Wystawia wyroby przemysłu arty-
kor k· ' ' stycznego ludowego. Pawilon własny
w s iego 31. Wystawia zabawki artystyczne
Sopocie. w Sopocie.
l(OJ>ie'\( Spółdzielnia Gospodaroa Związku Walki Mto-
W I In Marian, Wytwórnia Artystycznych
dych, Centrala Warszawa, ul. Dworkowa 3,
I.li Ytobów Drzewnych, Leszno WlrlkopolsklP,,
tel. 88-116. Wystawia wyroby przemysłu ar-
w~ Włodarczaka I. Wystawia artystyczne
tystyczno-ludowego. Pawilon A w Sopocie.
Tuby z drzewa. Pawilon C Patio w Sopocie.

163
.,Sztuka" - Artystyczne Wyroby Ludowe i Ma· Wojewódzki Komitet Opieki Społecznej, Sopot,
larstwo, Antoni Sacha, Gdynia, Starowiej-
ska 32, tel. 272-85. Wystawia wyroby prze-
mysłu artystycznego i sztuki ludowej. Pawi-
lon A w Sopocie.
Trzebińska Irena, Artystyczne Warsztaty Tka
ckle, Kielce, ul. Sienkiewicza 52, m. 5. \Vy-
stawia artystyczne samodziały. Pawilon L
w Sopocie.
Walczak J., Wielkopolska Wytwórnia Kwiatów
Sztucznych, Poznań, Wrocławska 28/29. Wy-
stawia kwiaty sztuczne. Pawilon A w So-
pocie.
ul. Władys-!:awa IV 16/18, tel. 520-10. Wysta·
wia wyroby przemysłu artystycznego. Pawi-
lon A w Sopocie.
,,Varimex" - Polskie Towarzystwo Handlu Za·
granicznego, \Varszawa, Kredytowa 4, tel.
878-88, 85-815. Wystawia wyroby przemysłu
artystycznego i sztuki ludowej. Pawilon <\
w Sopocie.

Wrocławska, 28-29 /
-
(obecnie Walki Młodych)
Wytwórnia i skład telefon 46-49 Rok założenia 1906
Wykonuie i posiada stale na składzie wszelkiego rodzaju
KlDlATY S2TUC2Ne

Banki
war·
Bank Gospodarstwa Spółdzielczego, Centr. ł:ódź, Bank - Pol_ska Kasa Opieki, Centrala . ,1,l
Al. Kokiuszki 47, tel. 197-93, Oddział szawa, ul. Krucza 46 - Oddz. Gdynia, ·
Gdańsk, Wały Jagiellońskie 9a, tel. 310-0.5, 3-go Maja 27. Pawilon A w Gdyni. n\,l,
310-01, 316-19. Pawilon H w Gdyni. Bank Rybaków Morskich, Skd z o. o., GdY '{
ul. Washingtona 32. Wystawia wykre!;.
i materiał reklamowy. Pawilon B w Gdyni,

Przemysł Cementowy
~o-
Pawilon „A" w Gdyni Centrala Zbytu Przemystu Cementowego, '05.
snowlec, 3-go Maja 19, tel. 6-30-04, 6-G3~·.,·a
Kierownictwo Klinkierni Państwowych, Zamoś-:, . . uJr-
Cernentownie: Goleszów, F1rleJ - ag,·>·
1-go Maja 15. Klinkiernie w Izbicy, Bi lf'.)·
Grodziec, Groszowice, Wejherowo, ~o 1ec,
polu, Budach i Zamościu. Wystawia kl:11- 0
dzie, Saturn, Opole miasto, Firlej ReJ ~ma·
kier. Wysoka, Szczakowa, Wiek. Stoisko Info
cyjne

Przemysł Budowlany .,
. . . • zantO;,,
Pawilon „A" w Gdyni Kierownictwo h.lmk1eml Panstwowych, gia'.J·
1-go Maja 15. Klinkiernie w Izbic~, id:n-
Meynadier & Cle A. G., Zurlch 9, Vulktrn·
polu, Budach i Zamo;ciu. Wystawia
strasse 110, Szwajcaria, tel. 25-5257. Wys'u·
kier.
wia materiały budowlane.

Przemysł Chemiczny Bt11W

,,Centrallna" Zakłady Chemiczno-Przemy- Chemiczna Fabryka Gedeon Richter S. ,A. apeli',.,
rnoter
sł owe, właść. Michałowski, Łód!, ul. Piotr- pest 10. Preparnty org?no-, c h e pawilL1•·
kowska 39, tel. 1-15-43, 1-88-96. Wysta\Vta tyczne, witaminowe i hormonowe.
od:tyw'kę dla trzody. Plwilon B w Gdyni . A w Gdyni.

164

.. ,Dobrom a" - Labora torium Chemic zne, Sp. 7.
o. o., Kraków , Plac Matejk i 10, tel. 590·12.
Wystaw ia artykuły kosmet yczne. Pawilo n H
w Sopocie .
Na-
.. ,Enola" - Labora torium Chemic zne, tódt,
piórkow skiego 24, tel. 177-00. Wystaw ia wo-
dy kwiato we, kremy kosmet yczne, pasty do
zębów. Pawilo n H Sopot.
.,Plorln a" - Wytwó rnia Chemic zno-Ko smetyc z-
na, Kraków , Miodow a 10, tel. 595-23. Wysta-
wia kosmet yki, pi:!rfumy i wody kolo1'tskie.
Pawilon H Sopot.
Gdańskie Labora torium Chemic zne, Sopot, Sta-
lina 309, tel. 510-15. Wystaw ia wyroby ko;-
rnetycz ne. Pawilo n H Sopot.
Kulik Francis zek, Wytwó rnia Farmac eutyczn
o,
Kosme tyczna, Warsrn wa, Al. Szucha 21. Wy-
stawia ekspon aty farmac eutyczn o-kosm e-
tyczne. Pawilo n H Sopot.
Chemic zno-Ko sme-
.,Lena" - Labora tnrlnm
tyczne, Zielona Górn, Ja~kółcza 2 'dysta-
wia kosmet yki. Pawilo n H Sopot.
Przemysł
.Ipe" Fabryk a Żaluzji I. Putersm yt, łódt, Po
znańska 51. Wystaw ia 2aluzje drewni ane.
l-d-
Wilon C Patio w Sopocie .
SpLłdzielnla Pracy Stolarz y z odp. udz. Sopot,
Al. Marsz. Stalina 733a, tel. 516-15. Wystaw ia
llleble. Pawilo n L w Sopocie .
,,\Viklln a" Ślą~kl Przemysł Koszyk arski, Sp.
z o.
o., Opole, ul. Pia,tow ska 21a. Wystaw ia wy-
roby przemysłu ko;zyk arskieg o. Pawilo n A w
Gdyni.
Zjedno czenie Przemysłu Drzewn ego, Okr. Pomor-
skiego, Gdansk -Wrzes zcz, ul. Barlick iego 14.
Wystaw ia wyroby przemy stu drzewn ego. Pa-
c Wilon A w Gdyni.
entrafa Handlo wa Przemysłu Ludow ego i Cha-
hipnicz ego, Spółdz. z odp. udz., Kielce, Sien-
kiewicz a 32. Wystaw ia wyroby z drzewa . Pa-
\Vilon N Sopot.
.,))rewn o" - Warsza wa, ul. Walecz nych 21
\Vy-
stawia meble i galanterię drzewną, Pawilo n
N Sopot .
....___ ___,___ ___ ___ ___ ___ ___
=---.
Fa bcy kaP c2e tw ocó w C()emicznycl)
1!111111
I IHI I I A\ llllllt i
Ili/I
Tef. 49-90 @O 2 tł a ń - Małe
1asty do. o6uwia, podfóą, G.anonilH i e-1utctioeap&i
165
I,
Lorenc Milan, Kosme tvcke Vyrobk y, Praha
Dlouha 28. Wystaw ia wyroby kosmet yczne
Pawilo n H Sopot.
Wytwó rnlil Kosme tyków, War-
,.Marle na"
szawa, ul. Wielka 11. Wystaw ia kosmet yki.
Pawilo n H Sopot.
wi-
PREPA RATY organo -, chE:mo -terapeu tyczne,
tamino we i hormon owe, Fabryk a chemic zna
Gedeon Richter S. A. Budape st 10.
RICHTER GEDEO N, fabryka chemic zna Buda-
pest 10. Prepara ty organo -, chemo- terapeu
-
tyczne, witami nowe i hormon owe.
Spółdzielnia Farmac eutyczn o-Chem iczna, War-
szawa, Piusa XI. Nr 30, tel. 8-5917. Wystaw ia
papier §wiatłoczuły, technic zny. Pawilo n H
Sopot.
,,Stoma r" - Fabryk a Chemic zna S. I M. Swlf!-
tek, Włochy k./ Warsza wy, ul. Wielki
e
Łuki 3. Wystaw ia pasty do obuwia
i podł6g
Sopot. Patio „C''.
Drzew ny
y,
Robotn icza Spółdzielnia Koszyk arska, Olszyn
woj. Krakow skie. Wystaw ia wyroby koszy-
karskie . Pawilo n N Sopot.
„Dąb",
Spółdzielnia Pracy Wyrob ów Drzewn ych
Głuchołazy, ul. Kosciu szki 70, tel. 93.
Wysta-
wia meble. Pawilo n N Sopot.
, Rudnik
Spółdzielnia Wytwo rów Koszyk arskich
n/Sanem . Wystaw ia wyroby koszyk arskie.
Pawilo n N Sopot.
,, \Vierzb a" Nakładnla Wlklln iarsko- Koszyk arska,
Rudnik n/Sane m.
Spółdzielnia z odp. udz.,
Wystaw ia wyroby koszyk arskie. Pawilo n N
Sopot.
k,
Wytwó rnia Przybo rów Szkoln ych i Zabawe
Bydgos zcz, ul. Grunw aldzka 25. Wystaw ia
meble szkolne , pomoce naukow e. Pawilo n N
Sopot.
Zachod nio-Pol ska Spółdzielnia Wiklln iarsko- Ko-
szykars ka, Nowy Tomy§I , ul. Ogrodo wa 17,
tel. 28-108. Wystaw ia wyroby koszyk arskie.
Pawilo n N Sopot.
___ ___ ____,
Ili// llllllt i li!I IIII
Ga vba t~ 2 Tel. 49-90
 Przemysł Elektrotechniczny
Pawilon A w Gdyni RADIOFABRIK Standard A.-B. Ulvsunda, Szwe-
cja. Produkcja obejmuje: Radiostacje nada·
A.-r:. Standard Radiofabrik, Ulvsunda, Szwecja.
wcze i odbiorcze dla marynarki i lotnictwa.
F.:odukcja obejmuje: Radiostacje nadawcze
Urządzenia radiowe dla morskich stacji nad·
i odbiorcze dla marynarki i lotnictwa. Urzą­
brzeżnych i lotniczych stacji lądowych. Ra·
dzenia radiowe dla morskich stacji nadbrzeż­
diotelefony - samochodowe aparaty nada-
nych i lotniczych stacji lądowych. Radiotele-
wczo-odbiorcze. Lampy radiowe - dla spe·
fony - samochodowe aparaty nadawczo--
cjalnych celów. Prostowniki selenowe dla.
odbiorcze. Lampy radiowe - dla specjal-
warsztatów i przemysłu.
nych celów. Prostowniki selenowe dla warsz-
,,Rotor" - \Vytwórnia Aparatów Fizykalnych,
tatów i przemysłu .•
Zbigniew Szczepanik, Dzikowski I Ska. Fale·
.,PH Il IP S" - Przedstawicielstwo w Polsce, nica k./ \Varszawy, ul. Artystyczna 3. Wy·
Warszawa, Hotel Bri.c;tol, pokój 436, tel. stawiają aparaty i urządzenia teletechniczne.

8-7393. Wystawia sprz~t oświetleniowy, sprzęt ,,Stal" - Biuro Inżynierskie, Techniczne I Hand·
radiowy, elektromed7cyna, przyrządy pomia- lowe, Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Kochanow·
rowe. skiego 7, tel. 420-28. Wystawia spawarki-
elektryczne.
Pasławski Roman, Fabrykil Aparatur Termicz- Wytwórnia Spawarek Elektrycznych „Arcus",
nych, Bielsko, 1-go Maja 23, tel. 23-98. Wy- Kraków-łagiewnlki, ul. Orkana 184, tel. 553··
~tawia aparaty elektryczne. 93. Wystawia spawarki elektryczne.

Przemysł Fermentacyjny
,,Burntynka" l. Wardzyńska, Sopot, Dąbrow­
skiego 8. Wystawia napoje chłodzące. Sopot.
Centralny Zarząd Państw. Przemysłu Fermen-
tacyjnego, Oddział Płn. w Bydgoszczy, Byd-
goszcz, Zbożowy Rynek 9, tel. 18-38, 17-36.
Wystawia piwo. Własne kioski w Gdyni i So-
pocie.
Centralny Zarz1td Państwowego Przemysłu Fer-
mentacyjnego, Warszawa, ul. Narbutta 7. Wy-
stawia wino, syropy, ocet, musztardę etc.
Państwowa Fabryka Musztardy I Octu, Koszalin,
Wystawia musztardę i ocet: Pawilon B "'-
Gdyni.
Państwowa Fabryka Octu i Musztardy, TczeW,
Wystawia ocet i musztardę. Pawilon B w-
Gdym.
Państwowa Wytwórnia' Win i Soków owoco·
wych Nr 13, Bielawa. Wystawia wina i sok:
owocowe. Pawilon B w Gdyni.
Państwowa Wytwórnia Win i Soków owoc 0 •

Pawilon B w Gdyni. wych Nr 10, Dzler1oniów. Wystawia wina·

Hurtownia Państwowego Przemysłu Uzdrowisko-
wego „Transmarina", Morska Spółdzielnia
Ekspedycyjno-Handlowa, Gdynia, Św. Piotra
8, tel. 263-30. Wystawia wody mineralne
i zdrojowe. Własny kiosk w Sopocie.
IF Spółdzielnia Wytwórcza, Warszawa, Krakow -
kowskie Przedmie~cie 66, tel. 86-168 , 86-169. Państwowa Wytwórnia Octu Nr 3 Jelenia Gór 3 ·
Wystawia aparaty destylacyjne, termometry,
alkoholomierze, cukromierze, przyprawę do Państwowa Wytwórnia Octu Nr 4, Zóraw. WY·
zup, sosów i kostki bulionowe. Pawilon B
w Gdyni.
Państwowa Wytwórnia Win I Soków Owoco-
wych Nr 11, londeJc Zdrój. Wystawia wina
i soki owocowe. Pawilon B w Gdyni.
Par.stwowa Fabryka Musztardy, Rybnik. Wysta-
wia musztardę. Pawilon B w Gdyni.
Pa1istwowa Fabryka Octu I l\fusztardy, Gliwice.
·wystawia ocet i musztardę. Pawilon B w
Gdyni.
Państwowa Wytwórnia Octu Winnego, Gru-
dziądz. Wystawia ocet winny. Pawilon B w
Gdyni.
P<)ństwowa Fabryka Octu i Mus1tardy Nr 8, Panstwowa Wytwórnia Win i Soków 0'" }Ó·
Runowo Krahiskle. Wystawia ocet i musz tar-
dę. Pawilon B w Gdyni.
i soki owocowe. Pawilon B w Gdyni.
Państwowa Wytwórnia Octu I Musztardy Nr t.
Wrocław. Wystawia ocet i musztard(!. Pawi·
Jon B w Gdyni.
Państwowa Wytwórnia Octu Nr 2 1 PioniP,r'',
Swidnica. Wystawia ocet. Pawilon B ~ Gdyni.
Wystawia ocet. Pawilon B w Gdyni.
stawia ocet. Pawilon B w Gdyni.
Państwowa Wytwórnia Octu I Musztardy w LI·
gnicy. Wystawia ocet i musztardę. Pawilon B
w Gdyni.
Państwowa Wytwórnia Octu w łodzi, tódf, WY·
stawia ocet. Pawilon B w Gdyni.
Państwowa Wytwórnia Win i Soków owoco:
wych Nr 1, Wrocław. Wystawia wina i sol-'
owocowe. Pawilon B w Gdyni.
Państwowa Wytwórnia Win Nr 2, Llgnica, WY·
stawia wina. Pawilon B w Gdyni.
Państwowa Wytwórnia Win I Soków owoc~~
50
wych Nr 3, Lignlca. Wystawia wina i
,owocowe. Pawilon B w Gdyni. ,oco·
50
wych Nr 4, Lignica. Wystawia wina i
owo cowe. Pawilon B w Gdyni.

166
-Państwowa Wytwórnia Win i Soków Owoco- Pa1i-twowa Viytwórnia Win I Soków Owoco-
wych Nr 5, Lignlca. Wystawia wina i soki wych Nr 15 Bystrzyca. Wystawia wina
owocowe. Pawilon B w Gdyni. i soki owocowe. Pawilon 8 w Gdyni.
Państwowa Wytwórnia Win l Soków Owoco- Pa1istwowy Browar Łódź. ·wystawia piwo. Pawi-
wych, Strzegoń. Wystawia wina i ~oki owo- lon B w Gdyni.
cowe. Pawilon B w Gdyni. Państwowy Browar Nr 1 Elbląg. Wystawia piwo.
Państwowa \Vytwórnia \Vin I Soków Owoco- Pawilon B w Gdyni.
wych Nr 8, Wałbrzych. Wystawia wina i soki Państwowy Browar Nr 1 w Gdańsku. Wystawia
owocowe. Pawilon B w Gdyni. piwo. Powilon B w Gdyni.
Państwowa Fabryka Przetworów Owocowych Nr Państwowy Browar Grodzisk. Wystawia piwo.
8, Jelenia Góra. Wy'>tawia przetwory owoco- Pawilon B w Gdyni.
we. Pawilon B w Gdyni. Państwowy Browar w Koszalinie. Wystawia pi-
Państwowa Kujawska \A/ytwórnla Win Nr '.J wo. Pawilon B w Gdyni.
Kruszwica. Wystawia wina. Pawilon B w Państwowy Browar Okocim. Wystawia piwa.
Gdyni. Pawilon B w Gdyni.
Państwowa Lubawska Wytwórnia \Vln Musują- Państwowy Browar Piastowski Nr 1, Wrocław,
cych l Owocowych. Zielona Góra. Wystawia Wystawia piwo. Pawilon B w Gdyni.
wina musujące i owocowe. Pawilon B w
Gdyni. Państwowy Browar w Połczynie. Wystawia piwo.
·p Pawilon B w Gdyni.
aństwowa Fabryka Win I Soków Owocowych,
Wolsztyn. Wystawia wina i soki owocuwe Państwowy Browar w Poznaniu. Wystawia piwo.
Pawilon B w Gdyni. Pawilon B w Gdyni.
Państwowa Fabryl,a Win I Soków Nr 1 , Nakło. Państwowy Browar w Szczecinie. Wystawia pi·
Wy~tawia wina i .soki. Pawilon B w Gdyni. wo . Pawilon B w Gdyni.
Państwowa Fabryka \Vln i Musztardy „Syrena" Państwowe Browary Tyskie. Tychy. Wysta-
w ł:odzl. Wystawia wina musztard~. Pawi- wiają piwo. Pawilon B w Gdyni.
łon B w Gdyni. Zjednoczone Państwowe Browary w Gdańsku,
Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Kilińskiego 1-7, tel
Paustwowa Wytwórnia Win Octu „Pomona",
417 -05. Własne kioski w Sopocie i Gdyni.
Przemyśl. Wystawia Wina i ocl' t. Pawilon 3
p .w Gdyni. Państwowy Browar w Żywcu. Wystawia piwo.
a.nstwowa Wytwórnia Win, Soków Octu Win- Pawilon B w Gdyni.
nego, D~dzln. Wystawia wina, soki i ocet Państwowe Zakłady Przemysłowo- Rolne, Oko•
Winn y. Pawilon B w Gdy ni. cim. Wystawiają w pawilonie B w Gdyni.

Przemysł Konserwowy
Central n ·y zarz<}d ·
Panslw. Przemysłu K:mserwo- Państwowa Przetwórnia Owocowo - Warzywna
;cgo, \Varszawa, Bartoszewicza 7, tel. 88-688, Nr 15 w Brusach, Brusy. Wystawia konserwy
5 ·519. ·wystawia prze twory mięsne, owocowe, owocowo-warzywne. Pawilon własny D Gdy-
.,.. Warzywne i rybne. Pawilon własny D Gdynia. nia.
ra. •
nstwowa Przetwórnia Mięsna Nr l w Bydgosz- Państwowa Przetwórnia Owocowo - Warzywna
czy, Bydgoszcz. Wystawia konserwy. Pctwilon Nr 45 w Kwldzyniu, Kwldzyń. Wystawia
Własny D Gdynia. konserwy owocowo-warzywne. Pawilon w::a-
l>ańst Wowa Przetwórnia Mięsna Nr 8 w Pozna- s ny D Gdynia.
niu, Pozna,L vVystawia konserwy . Pawilon Państwowa Przetwórnia Owocowo - Warzywna
Wła;ny D Gdynia. Nr 19 w Fordonie, Fordon. Wystawia konser-
Pa,·1 ., wy owocowo-warzywne. Pawilon własny D
'Wowa Przetwórnia Mh:sna Nr 7l w Byto-
Gdynia.
llliu, Bytom. Wystawia konse rwy. Pawilon
Państwowa Przetwórnia Owocowo - Warzywna
Pa.w'-ra„ny D Gdynia.
Nr 14 we Włocławku, Włocławek. Wystawia
n<;twowa PrLetwórnla Ml<>•ma N, 7 w Gru·
dzlądzu, Grudziądz. Wyst.awia ko•1serwy. Pa- konserwy owocowo-warzywne. Pawilon wła­
sny D Gdynia.
l> .wilon własny D Gdynia.
anstw · Państwowa Przetwórnia Owocowo - Warzywna
N owa PrzelwtSrnla Owocowo - 'Narzywna
Nr 11 w Międzychodzie, Międzychód. Wysta-
lt r 65 w Warszawie, ·warszawa. Wystawia
wia konserwy owocowo-warzywne~ Pawilon
onserwy owocowo-warzywne. Pawi:()11 wła-
l'an:? D Gdynia.
N Wowa Przetwórnia Owocowo - Warzywna
własny D Gdynia.
Państwowa Przetwórnia Owocowo· Warzywna

:~a r 32 „Dagoma" w Gdańsku, Gdańsk. Wysta-

konserwy o woco wo- warzywne. Pawilon
a.sny D Gdynia .
Nr 82 w Strzelinie, Strzelin. Wystawia kon-
serwy owocowo-warzywne. Pawilon własny
D Gdynia.

167
Państwowa Przetwórnia Owocowo - W.ir::,;ywna Państwowa Prietwórnia Owocowo - Warzywna,
Nr 83 w Ziębicach, Ziębice. Wystawia kon- Nr 76 w Raciborzu, Racibórz. Wystawia kon-
serwy owocowo-warzywne. Pawilon własny serwy owocowo-warzywne: Pawilon własny D
D Gdynia. Gdynia.
Państwowa Przetwórnia Owocowo - Warzywna Państwowa
Przetwórnia Owocowo - Warzywna
Nr 84 w Kłodzku, Kłodzko. Wystawia konser- Nr 88 w Rychwałdzie, Rychwałd. Wystawia
wy owocowo-warzywne. Pawilor. własny D konserwy owocowo-warzywne. Pawilon wła­
Gdynia. sny D Gdynia.
Państwowa Przetwórnia Owocowo - Warzywna Państwowa Przetwórnia Owocowo - Warzywna
Nr 74 w Białej Krak.. Wystawia konserwy Nr 75 w Tenczynku, Tenczynek. Wystawia
owocowo-warzywne. Pawilon własny D Gdy- konserwy owocowo-warzywne. Pawilon wła­
nia. sny D Gdynia.
Państwowa Przetwórnia Owocowo - Warzywna Zjednoczone Przetwórnie Rybne Nr 8 w Gdyni.
Nr 1O w Skalmierzycach, Skalmierzyce. Wy- Wystawiają konserwy rybne. Pawilon własny
stawia konserwy owocowo-warzywne. Pawi- D Gdynia.
lon własny D Gdynia.

Przemysł Metalowy
Pawilon A w Gdynt Krenz Tadeusz, Biuro Techniczno-Handlowe, Po·
znań, Plac Wolności 1, tel. 472. Wystawia·
„Argo" - Fabryka Wyrobów Metalowych, Ska
obrabiarki i narzędzia.
z o. o., Poznań, ul. Starołęcka 19, tel. 36-27.
tukanowskl Kazimierz, Wytwórnia Sprzętów
Wystawia wyroby metalowe.
Kuchennych, Bydgoszcz, Ks. Skorupki 35.
Erodrene Vestergaard Set. Annae Palee. Borger- Wystawia sprzęt kuchenny.
gade 18, Kopenhaga, Dania. Wystawia ma- „Mikron" - Wytwórnia Narzędzt do Obróbki
szyny i narzędzia. Metali, J. Majchrzak, Warszawa, ul. ząb·
Centrala Gwofdzi, Drutu, Czarnych Narzędzi, kowska 40. Wystawia przyrządy pomiarowe
Bytom, Wrocławska 14. \Vystawia gwoździe, i narzędzia.
druty, liny stalowe, łańcuchy, łopaty, sie- Polskie Towarzystwo Handlu Zagranlczne9°
kiery. ,.Varłmex", Warszawa, Kredytowa 4, tel-
Centrala Zbytu Wyrobów z Blachy, Bytom, ul. 978-88, 858-15. Wystawia galanterię meta·
Chrzanowskiego 17. Wystawia naczynia ema- Iową.
liowane, beczki żelazne, opakowanie blasza- Pragoexport Ud. - Praha Czeska I, Narodni 3~-
ne, latarki elektryczne, wyroby „Daimon". Wystawia szlifierki, wiertarki, wodowagt,
Centrala Śrub, Nitów, Części Kutych, Bytom, ul. p1ura wieczne, rękawice, metry, nofe, no·
Stalina 11. Wystawia !ruby, nity, nakrętki życzki, grzebienie, guziki i zamki.
i okucia budowlane. Rylski, Wytwórnia Wyrobów z Drutu l BlacbY•
Częstochowa, Sobieskiego 34/36. Wystawia
Centralny Zarząd Przemysłu Metalowego, War-
wyroby z drutu i blachy.
szawa, Puławska la, tel. 8-60-67, 8-60-68. Wy-
S. I. M. - B. Borkowski, J. Cholewicki, J. Ro·
stawia r6:!ne wyroby przemysłu metalowego.
lewlcz, Fabryka Pomp, Warszawa, Piusa )(I.
Dyrekcja Przemysłu Miejscowego, Zjednoczenie Nr 30, tel. 8-6011. Wystawiają pompy.
Metalowe Fabryka Nr 11, tódl, Dowborczy- Zenker 65
Rudolf, Wien 8, Hernalsergiirtel ~
k6w 3, tel. 204-35. Wystawia w6zki dziecięce, \Vystawia wyroby metalowe. Pawilon A
ł6żka normalne i dziecięce.
Gdyni. ·Ja·
Grabowski Bolesław, ,vytwórnla Wyrobów Dru- Zjednoczenie l\febli Stalowych I Okuć BudoW
cianych, Piotrowice Śląskie, Kordeckiego 11. nych, Bytom, Ks. Miarki 13. Wystawia !Ja·
Wystawia wyroby z drutu. lanterię metalową.

Przemysł Papierniczy
.. J(r8'
.. \rlac" - Fabryka Wyrobów Papierowych, Fabryka ,vyrobów Papierowych „ Wisła • . ze·
S1czecln. Wystawia wyroby przemysłu pa- ków. Wystawia wyroby przem. papiernic
pierniczego. Pawilon A w Gdyni. go. Pawilon A w Gdyni.
Gdańsk,
Centrala Zbytu Przemysłu Papierniczego, tódf. Gdadskl Kartonał, Stefan Buchalski, )CO'
ul. Gdańska 39. Wystawia papier i prze- Gan;icarska 10. Wystawia kartony i opa
twory papierowe. Pawilon A w Gdyni. wania tekturowe. Pawilon L Sopot.
Fabryka ,vyrobów Papierowych
. rowrcb·
„Koperta", Krapkowicka Fabryka Przetworów Papie pil·
K_rak~w. Wystawia wyroby przemysłu pa- Krapkowice. Wystawia wyroby przetll·
pierniczego. Pawilon A w Gdyni. piernicz~o. Pawilon A w Gdyni.

168
Mirkowska Fabryka Papiern, Mirków. Wysta- Strzegomska Fabryka Przetworów Papierowych,
wia wyroby przem. papierniczego. Pawilon A Strzegom. Wystawia wyroby przem. papier-
w Gdyni. niczego. Pawilon A w Gdyni.
Wałbrzyska Fabryka Wyrobów Papierowych,
Myszkowska Fabryka Papieru, Myszków. VVy- Wałbrzych. Wystawia wyroby przem. papier-
stawia wyroby przem. papierniczego. Pawi- niczego. Pawilon A w Gdyni.
lon A w Gdyni. Włocławska Fabryka Papieru, Włocławek. Wy-

,,Pelikan" _ Fabryka Wyrobów stawia wyroby przem. papierniczego. Pawi-

Papierowych,
lon A w Gdyni.
Gdańsk-l.Vrzeszcz. Wystawia wyroby przem. Zakrzowska Fabryka Wyrobów Papierowych,
papierniczego. Pt:wilon A w Gdyni. Zakrzów. Wystawia wyroby przemysłu pa-
Pilichowkka Fabryka Papieru, Pilichowice. Wy- pierniczego. Pawilon A w Gdyni.
stawia wyroby przem. papierniczego. Pawi- Żywiecka Fabryka Przetworów Papierowych,
łon A w Gdyni. Żywiec. Wystawia wyroby przem. papierni-
czego. Pawilon A w Gdyni.

Paliwa Płynne
Pawilon A w Gdyni Dyrekcja „Gazu Ziemnego", Tarnów, ul. Mar:-
Centralny Zarząd Przemysłu Paliw Płynnych, cina 1, Kierownictwo Gazociąg6w Daleko-

Kraków, Oleandry 4, tel. 548-68, 548-67, 592-
32. Wystawia zobrazowanie przer6bki, eks-
ponaty z zakresu przemysłu paliw płynnych.
Centrala Produktów Naftowych, Warszawa, ul
Rakowiecka 39, Kraków, 1.:11. Mickiewicza 45.
z zakresu przemysłu
Wystawia eksponaty
[) . Paliw płynnych.
}rekcja Kopalnictwa NaHowego - Libusza
k. Gorlic, Kopalnie: Krosno, Gorlice, Sanok.
Wystawia eksponaty z zakresu przem. paliw
Płynnych.
Dyrekcja Rafinerii, Kraków, ul. Wybickiego 10.
Rafinerie: Czechowice, Jedlicze, Jasło, Ligota,
Limanowa, Glinik Mariampolski, Trzebinia.
Wystawia eksponaty z znkresu przemysłu
Paliw płynnych.
sięfoych - Sandomierz. Wystawia ekspo-
naty z zakresu przem. paliw płynnych.
Fabryka Maszyn i Narzędzi Wiertniczych, Gil·
nik Mariampolski. Wystawia eksponaty z za-
kresu przem. paliw płynnych.
Instytut Naftowy, Krosno, ul. Lewakowskieg o 18.
Filia Instytutu w :crakowie, ul. Łobzowska 49.
Wystawia eksponaty z zakresu przcmystu pa-
liw płynnych.
Państwowe Zakłady Syntetyczne Dwory
k./ O~wlf!dmia. Wystawiają eksponaty z za-
kresu przem. paliw płynnych.

Przyrządy Optyczne i Pomiarowe

(precyzyjne )
.
,,tbosa" S . A. Grenchen - Szwa1cana,. fabryka ,,Mikron" Wytwórnia Narzędzi do Obr6bki Me-
Zegarków, Aparatów Precyzyjnych i Maszyn. tali J. Majchrzak, Warszawa, ul. Ząbkow$,ka
r. Wystawia zegarki. Pawilon A w Gdyni. nr 40. Wystawia przyrządy pamiarowe. Pawi-
'' "arnrna" finommechanik al R. Optikal Mu- lon A w Gdyni.
~k R. T. Budapeszt 11, Fehervari-ut. 81-85. Recta Manufactura d'Horlogerle,
Blenne, rue de
? Ys_tawia przyrządy optyczne i pomiarowe. Viaduc 5 Suisse. Wystawia zegarki. Pawilon
uw 1Jon A w Gdyni. A w Gdyni.

Rzemiosło
Izba Rzemieślnicza w \Varszawie Chojnowski, Zakład Bronzowniczy, Warszawa.
13 ~dnar ul. Solec. Wystawia eksponaty z zakresu
CZyk Tadeusz, Zakład Szewski, War- bronzownictwa . Pawilon L w Sopocie.
szawa, Chmielna 21. Wystawia obuwie. Pa- Firma „Mama", Wyrób Zabawek, Warszawa,
wilon L w Sopocie. Brukowa. Wystawia zabawki. Pawilon L w
llracia Sopocie.
B Raczek, Zakład Szewski, Warszawa,
Gomuła Mieczysław, Zakład Szewski, Warsza-
ota 31. Wystawia obuwie dziecięce. Pawi-
1 wa, Hoża 9. Wystawia obuwie. Pawilon L
on L w Sopocie.
w Sopocie.
łlrok
Il owski Jan, Zakład Szewski, Warszawa, Jakubowski Karol, Tokarstwo Drzewne, War-
tacka 18 Wy~tawia obuwie Pawilon L szawa, Szara 3. Wystawia wyroby tokarskie.
"' Sopocie." Pawilon L w Sopocie.

169
 Kaczor Wacław, Zakład Szewski, Warszawa, Żu­
rawia 35. Wystawia obuwie. Pawilon L w
Sopocie.
Krankiewicz Anna, Wytw6rnia Bielizny, War·
szawa, Konopacka 8. Wystawia bieliznę. Pa-
wilon L w Sopocie.
Kulczycki Teofil, Zakład Szewski, Warszawa,
AI. Gen. Sikorskiego 4. Wystawia obuwie.
Pawilon L w Sopocie.
Kwiatkowski Stanisław, Zakład Szewski, War-
szawa, Królewska 31. Wystawia obuwie. Pa-
wilon L w Sopocie.
Sikora Józef, Zakład Szewski, Warszawa, Al.
Gen. Sikorskiego 17. Wystawia obuwie. Pa-
wilon L w Sopocie.
Sinica Justyn, Zakład Szewski, Warszawa,
Sniadeckich 8. Wystawia obuwie. Pawilon L
w Sopocie.
Swiątkowska, Wytw6rnia Gorset6w, Warszawa,
Chmielna 30. Wystawia gorsety. Pawilon L
w Sopocie.
Turkowski, Zakład Szewski, WarsBwa, Mar-
szałkowska 72. Wystawia obuwie. Prwilrm L
w Sopocie.
Ustupskl, Zakład Rymarski, Galanteria Sk6rza-
na, Warszawa, Marszałkowska 52. Wystawia
wyroby skórzane. Pawilon L w Sopocie.
Izba RzP.ml"!ślnicB we ·wror~awłu
Bagrowski - Firma „Babys", Trykocłarstwo,
Wrocław, Partyzantów 18/20. Wystawia wy·
roby tryko 1 owe. Pawilon L w Sopocie.
CalińsJ.:1,Mechan!czna Stolarnia, Twarda G6ra,
Metalowa 7. Wystawia wyroby z drzewa
Pawilon L w Sopocie.
Grobelny, Zakłady Stolarsko-Rze:!blarskle, Jele-
nia G6ra, Sobieskieqo 17. Wystawia wy -
roby z drzewa i rzeźby. Pawilon L w Sopocie.
Kramołnwski A., Warsztat Wyrob6w Siodlar·
sklch, Wrocław, Szewska 47 . Wystawia
siodta. Pawilon L w Sopocie.
·Kulczy1i">kl, Zakład Stolarsko-Mechaniczny, Je-
lenia Góra. Strzelecka 32. Wystawia wyroby
z drzewa. Pawilon L w Sopocie.
· Matczak Z., Zakład Slolarsko-Rze:!hlarskl, Jele-
nia Córa, Kasprowicza 13. Wystawia wyroby
z drzewa, rzeźby. Pawilon L w Sopocie.
Ryszkowski W., Wytw6rnla Sk6rzano-Galante-
ryjna, Wrocław, Oławska 9. Wystawia wy-
roby skórzane i galanterię . Pawilon L w So·
pocie.
• Spółdzielnia Pracy Przemysłu Artystycznego
,,Paleta", ·wrocław, Wierz~)Owa 15. \Vvstc1-
wia wyroby artystyczne. Pawilon L Sopot.
· Sp6łdzlelnła Przemysłowo - Handlowa
czość", ·wrocław Asnyka 7. Pawilon L w
Sopocie.
.Spółdzielnia Przemysłu Ludowego, llgnica, Ry-
nek 24 Wystawia artykuły przemysłu lu- Spółdztelnta Pracy Stolarzy, Sopot, Stali~ 3
dow"'go. Pawilon L w Sopocie. Wyc;•awia meble. Pawilon L w Sopocie.
Izba Rzemieślnicza w Gdań5ku
Buchalski St., .,Gdański Kartonaż", Gdańsk,
Garncarska 10. Wystawia opakowania tek·
turov. ~ Pa,,ilon L w Sopocie.
Dobrzaliski Władysław, Zakład Krawlecld,
Wrzeszcz, Libermana 30. Wystawia ubrania.
Pawilon L w Sopocie.
Fellman, Sopot, Stalina 783, Zakład Malarski.
Pil.wilon L w Sopocie.
Kiejzik, Zakład Slusarskl, Gdynia, Komandor·
ska 36. Wystawia wyroby metalowe. Pawi·
łon L w S·Jr,ocie.
Konieczny Henryk, Cukiernia, Gdańsk, Podwale
Grodzkie 9. Wystawia wyroby cukiernicze.
Pawilon L w Sopocie.
Krawcy, Gdynia, Świętojańska 21. Wystawiają
ubrania. Pawiloi1 L w Sopocie.
Kurzawski Stefan, Cukiernia, Gdynia, Słupecka
nr 10. Wystawia wyrohy cukiernicze. Pawi·
!on L w Sopocie.
Małuszek, Zakład Szklarski, Gdynia, świętojań­
ska 130. Wystawia wyroby ze szkła. Pawi·
łon L w Sopocie.
Martynowski Ignacy, Cukiernia, Sopot, 3.go
Maja 24. Wystawia wyroby cukiernicze. Pa·
wilon L w Sopocie.
~atkowskl Antoni, Cukiernia, Gdynia, Ki!i.d·
skiego 8. Wystawia wyroby cukiernicze. pa·
wilon L w Sopocie.
:.1a1.ewski Wacław, Cukiernia, Sopot, Grun·
waldzka 10. Wystawia wyroby cukiernicze.
Pawilon L w Sopocie.
l\feczanlszyn Władysław, Wytwórnia Materiałów
Izolacyjno-Budowlanych „Aspos", Gdańsk,
Sandomierska 17/33. Wystawia materiały izo·
lacyjne. Pawilon L w Sopocie.
Michanlak J., Wyrób Włosianki Krawieckie!,
Oliwa, Kosickiego 12. Wystawia włosiankę
krawi,1cką. Pawilon L w Sopocie .
Netel Tadeusz, Cukiernia, Gdynia, Mickiewicż_a
nr 25. Wystawia wyroby cukiernicze. pawi·
łon L w Sopocie.
Orczykowski Dominik l Nowiński Julian, Zjed·
noczeni Cukiernicy, Sopot, Ogrodowa 6. 'I/,/<{'
stawiają wyroby cukiernicze. Pawilon L w
Sopocie.
Paszczyk J., Wytwórnia Karoserii, \Vrze 5 zct,
Niedziałkowskiego la. Wystawia karoserię-
Pawilon L w Sopocie.
. ovl·
Rutkowski Antoni, Cukiernia, Sopot, Rokoss e
skiego 31. Wystawia wyroby cukiernicZ ·
Pawilon L w Sopocie.
112.
„ Tw6r- „Skarpa" - Obuwie, Wrzeszcz, ParkoWJ
Wystawia obuwie. Pawilon L w Sopocie- .
t wiaJ4
Stusarze, Gdynia, Świętojańska 21. Wys _a
wyroby metalowe. Pawilon L w Sopocie. .
133
170
Spółdzielnia Pracy „Złoty Ul", Cukiernia, Sopot, łoboda Józef, Zakład Słodlarsko-Rymarskl, Wy-
Rokossowskiego 17. Wystawia wyroby cu- rób Artykułów Sportowych, Bydgoszcz, Grun-
kiernicze. Pawilon L Sopot. waldzka 35. Wystawia wyroby ze sk6ry. Pa-
Stolarze, Gdynia, Świętojańska 21. Wystawiają wilon L Sopot.
meble. Pawilon L w Sopocie. Marcoń Mieczysław, Zakład Tokarski, Toruń,
Szewcy, Gdynia, Świętojańska 21. Wystawiają Mickiewicza 106. Wystawia wyroby z drze-
obuwie. Pawilon L w Sopocie. wa. Pawilon L Sopot.
Tapicerzy, Gdynia, Świ~tojańska 21. Pawilon L Pierucki I Burchardt, Bydgoszcz, Aleje 1-go
w Sopocie. Maja 148. Wystawiają zamki i okucia do
Tobolski Edmund, Cukiernia, Gdynia, Warszaw- torebek, tek i waliz. Pawilon L Sopot.
ska 24. Wystawia wyroby cukiernicze. Pa- Plewacki Alojzy, Wyrób Narzędzi Ogrodni-
wilon L w Sopocie. czych, Dobrcz, pow. Bydgoszcz. Wystawia
Wojtkowiak Edmund, Cukiernia, Gdynia, I Ar- narzędzia ogrodnicze. Pawilon L Sopot.
mii W. P. 16. Wystawia wyroby cukiernicze. Sienkiewicz Józef, Wytwórnia Rękawiczek Skó-
Pawilon L w Sopocie. rzanych, Bydgoszcz, Aleje 1-go Maja 91. Wy-
Wotk Witold, Cukiernia, Wrzeszcz, Grunwaldzka stawia rękawiczki. Pawilon L Sopot.
nr 139. Wystawia wyroby cukiernicze. Pa- Tarczyński Felicjan, Bydgoszcz, ul. Łokietka 4,
wilon L w Sopocie. tel. 30-39. Wystawia eksponaty z zakresu
Zegarmistrze, Bursztyniarstwo, Gdynia, Święto­ galwanizacji. Pawilon L Sopot.
jańska 21. Wystawiają wyroby bursztynowe. ruski Franciszek, Bydgoszcz, ul. Poznańska 34.
Pawilon L w Sopocie. Wystawia części do maszyn obuwniczych.
Pawilon L Sopot.
Izba Rzemieślnicza w Bydgoszczy Tyburek Józef, Bydgoszcz, Marsz. Focha 28. Wy-
stawia obuwie. Pawilon L Sopot.
Brzeziński Jan, Bydgoszcz, ul. Grudziądzka 25. Tworakowski Stefan, Wytwórnia Beczek, \\'ło­
Wystawia części do rowerów. Pawilon L cławek, ul. §w. Antoniego 10. Wystawia
B Sopot. beczki. Pawilon L w Sopocie.
ronlkowskl Fr., Warsztat Mebll Artystycznych, Winiarski Przemysław, Tornń, Krzyfacka 4. Wy-
Bydgoszcz, ul. Nakielska 135, tel. 31-58. Wy- stawia wyroby ielazne. Pawilon L Sopot.
stawia meble. Pawilon L w Sopocie.
Wiernlewski Józef, Zakład Stolarski, Tormi, ul.
Cza·k
l owski Maksymilian, Zakład Powrofolczy, Wysoka 2. Wystawia wyroby z drzewa. Pa-
Bydgoszcz, ul. Dworcowa 62, tel. 32-43. Wy- wilon L Sopot.
stawia wyroby powroźnicze. Pawilon L Sopot. Włodarski Józef, Bydgoszcz, Aleje 1. Maja 116.
Oąbrowskl Franciszek, Zakład Stolarski, Toruń. Wystawia obuwie. Pawilon L Sopot.
Wystawia wyroby z drzewa. Pawilon L laran Ludwik, Bydgoszcz, ul. Kordeckiego 13.
Sopot, Wystawia wyroby mosięfoe i artykuty ko-
Cogo1 Apolonia i Stanisław, Pracownia Gorse- ścielne. Pawilon L Sopot.
~a~ska I Hafciarska, Bydgoszcz, Aleje 1-go Zydel \Vadaw, Wytwórnia Beczek, Chełmno, ul. •
tJ dJa 64. Wystawia gorsety. Pawilon L Sopot. św. Ducha 5. Wystawia beczki. Pawi:on L
qelse F Sopot.
ranclszek, Zakład Bednarski, Bydgoszcz,
;1. Saperów 131 . Wystawia wyroby z drzewa Żak Piotr, Toruń, Prosta 30. Wystawia maszyny
do wody sodowej. Pawilon L Sopot.
awilon L w Sopocie.
Jaok Żak Jan, Toruń, Sienkiewicza 34. Wystawia
owski Wincenty, Zakład Stolarski, Byd-
instal:1cje wodne i parowe. Pawilon L Sopot.
ioszcz, u l. Pomorska 30. Wystawia meble.
l( awilon l w Sopocie.
Ollarek Izba Rzemieślnicza w Rzeszowie
W Stanisław, Bydgoszcz, Dworcowa 9.
1(,. Yst awia zamki patentowe. Pawilon L Sopot. Cisowski Józef, Warsztat Slusarsko-Płlalkarski
ruliki w Krośnie. Wystawia wyroby metalowe. Pa-
n ewfcz Edmund, Toruń, Wielkie Garbary
r 13 · Wystawia kapelusze i czapki. Pawi- wilon L Sopot.
1
i( on L Sopot. ,,Galanteria Skórzana", Miejsce Piastowe. Wy·
Oszen1 k stawia galanterię sk6rzaną. Pawilon L Sopo ~.
l<o .u A., Odlewnia Metali, Bydgoszcz, ul.
t zietulskiego 23. Wystawia wyroby z me- KościelnyGrzegorz, Zakład Fotograficzny, Brzo-
I
l( a u. Pawilon L Sopot. zów. Wystawia fotografie. Pawilon L Sopot.
O\y~ISkl
90 Władysław, Warsztat Tokarski, Byd- Mazurkiewicz Wiktor, Zakład Stolarski, Kolbu-
ro~zcz, ul. Sowińskiego 20. Wystawia wy- szowa. Wystawia wyroby z drzewa. Pawi-
•,lecł)' z drzewa. Pawilon L w Sopocie. lon L Sopot.
~ów - Bydgoska Wytwórnia Czapek I Dasz- Sewerynowa Janina, Bobowa k./ Stróż, pow.
~Yn' k. Jdzef Lewandowski, Bydgoszcz, Stary Gorlice. Wystawia koronki. Pawi~on L Sopot.
'łii!oe 16, tel. 37-04. Wystawia czapki. Pa- Sklbi,iski Adam, Kołaczyce, pow. Jasło. Wysta-
n l Sopot. wia wyroby z ceramiki. Pawilon L Sopot.

171
Spółdzielnia Grzebieniarska, Brzoiów. Wystawia
grzebienie. Pawilon L Sopot.
Spółdzlel•ia Koszykarska "Wierzba", Rudnik
n./Sanem. Wystawia wyroby koszykarskie.
Pawilon L Sopot.
Sulikowski Michał, Zakład Stolarski, Rzeszów.
Wystawia wyroby z drzewa. Pawilon L w
Sopocie.
Izba Rzemieślnicza w Katowicach
.,Alkade" Fr. Kalous, Chorzów, Krzywa 7. vVy-
stawia wyroby metalowe i tłoczone. Pawilon
L Sopot.
Brzeski M. I Pa,:dzien,ki L., Katowice, ul. \Van-
dy 44. Wystawiają wagi. Pawilon L Sopot.
.,Bucznik" prof. L. Konarzewski, Katowice, ul.
Warszawska 43. \\Tystawia w Pawilonie L
Sopot.
Kaczmarek Stefan, Chorzów, Wolności 40. Wy-
stawia obuwie. Pawilon L Sopot.
Kab~t H. Chorzów, ul. Jagiel101tslca 4. Wystawia
futra. Pawilon L Sopot.
Kruk Franciszek, Zakład Elektrotechn!czny, Ka-
towice, ul. Kościuszki 52. Wy5tawia ekópo-
naty z znkresu elektromechaniki. Pawilon L
Sopot.
ł:abanowicz Jan. \Vytwórnia Chłodnic Samocho-
dowych, Katowice, Górnicza 10. \\Tystawi-1 Zyskowski, Zakład Szewski, Szczecin. Wystawia
chłodnice samochodowe. Pawilon L Sopot.
l\feclewski M. Wytwórnia Szczotek, Chorzów,
ul. Krzywa 7. Vvystawia szczotki stalowe, go-
spodarskie i inne. Pav,rilon L Sopot.
Motyka Konstanty, Katowice, Warszaw-ka 53. Baiary Kazimierz, Wytwórnia Bielfzny MęskieJ,
Wystawia wyroby ze szkła. Pawilon L Sopot.
.,Slła" Wrześniewski Adam, Katowice, ul. Ko-
ściuszki 18. Wystawia obuwie. Pawilon L t-austyn M. Wytwórnia Maszyn Introligato:skic:.
Sopot.
Stawowy Leon, Katowice, ul. Powstaików 12.
Wystawia formy dla przem. cukierniczego.
Pawilon L Sopot.
.,Teka" Śląska Wytwórnia \Vallz i Galanterii,
Katowice, Św. Jacka 13. Wystawia walizy
i galanteri~. Pawilon L Sopot.
.,\Vamat" ·wytwórnia ·walków I Deseni l\falar-
sklch, Zabrze, Ks. Skargi 1. Wystawia wałki
i desenie malarskie. Pawilon L Sopot.
Wójcik Kazimierz, Katowice, Młyńska 37, Z<l-
kład Zduriski. Wystawia wyroby własne. Pa-
wilon L Sopot.
Izba Rzemieślnicza w Szczecinie
Cech Stolarski w Słupsku, Słupsk. Wystawia
wyroby z drzewa. Pawilon L Sopot.
Cech Metalowc6w w Słupsku. Słupsk. Wystawia Komorowski Jerzy l Ska. Wytwórnia bielitJ1 ę
wyrnby z metalu. Pawilon L Sopot.
Cech Szewców, Koszalin. \Vystawia obuwie. Pa-
wilon L Sopot.
Gneszczak, Zakład Szewski, Siczerin. \\Tystawia
0buwie. Pawilon L Sopot.
172
Goreczkowi;ki, Warsztat Metalowy, Koszalin.
Wystawia wyroby z metalu. Pawil<rn L Sopot.
Jeszke i Bartosz.ewski, Warsztat Stolarski, Szcze·
cin. Wystawia wyroby z drzewa. Pawilon L
Sopot.
Kawczyński, Warsztat Metalowy, Szczecin. WY·
stawia wyroby z metali. Pawilon L Sopot.
Krzewski inf., Zakład Stolarski, Miastko. Wy-
staw:a wyroby z drzewa. Pawilon L Sopot.
Kuciński, Warsztat Stolarski, Biotów. Wystawia
wyroby z drzewa. Pawilon L Sopot.
,.Marmur" Zakład Wyrobów Metalowych, Szcze-
cin. Wystawia wyroby z m~talu. Pawilon 1...
~opot.
Napieczek, Warsztat Stolarski, Szczecin. Wysta-
wia wyroby z drzewa. Pawilon L Sopot.
Prosowlcz, Wytwórnia Zabawek, Szczecin. Wy·
stawla zabawki. Pawilon L Sopot.
Spół'dzi!:lnla Przemysłu Ludowego „Gryf", Szcze·
cin. Wystawia wyroby przem ludowego. Pa·
wilon L Sopot.
Wloszczyński Alfons, Warsztat Stolarski, Zło·
tów. Wystawia wyroby z drzewa. Pawilon L
Sopot.
Wcicic-.howskl, Zakład Szewski, Szczecin. WY·
stawia obuwie. Pawilon L Sopot.
obuwie. Pawilon L Sopot.
Izba Rzemie~lnicza w łodzi
:tódf, Pio!rkowska 15. Wystawia bieliznę mę-
ską. Pawilon L Sopot.
Piot1ków Tryb., Reymonta 3. Wystawia Jil
szyny introligatorskie. Pawilon L Sopot.
df 11
Gawłowski Wacław, Zakład Krawiecki, t Ó. ' L
Listopada 20. Wystawia ubrania. Paw1Jon
Sopot.
ł t
G ugnack I Czes aw, W ytwornla Szczotek, tódf, ·
Piotrkowska 128. Wystawia szczotki. pawi·
Jon L Sopot.
J{olJ·
Kopczy1iski Henryk, Wytw&rnia Beci:ek I wlS-
serwatorów, tódl, Zgierska 56. Wy Ła 5
beczki i konserwatory. Pawilon L Sopot.
· trkow·
Koper Juzef, Zakad Kuśnierski, tódf, PJO
ska 99. Wystawia futra. Pawilon L Sopot, w
z1-ocie
Krajewska Marla, ·wytwórnia Zabawek, '. n 1,
10
k/Sieradza. Wystawia zabawki. Pawi
Sopot.
BieUzllf
„Sole", tódf, Wysoka 22. Wystawia
Pawilon L Sopot. tł
tódŹ,
Kozłowski Józef, Pracownia Czape k • .100 J..
Listopada 24 . Nys:awia czapki. pawi
Sopot.
:,łaJinow~ki Stanisław, Wytw. Galanterii Metalo· Wytwórn ia i Remontow nia Maszyn i Aparatów
W~j. Łódź, Piotrkows ka 255. Wystawia galan- do Browarów i dla Wytwórn i Wód Gazowyc h
terię metalową. Pawilon I. Sopot. H. E. Dymkows ki, łódź, Daszy1isk iego 6. Wy-
stawia aparaty do piwa i wody sodowej. Pa-
MikolajC'7:yk Józef, Wytwórn ia Rękawiczek, Łódź, wilon L Sopot.
Karolews ka 25. Wystawia rękawiczki . Pawilon
L Sopot. Żelazowsk i Jan, Wytwórn ia Grzejnikó w Elek-
lrycznych „Energety ka", Łódź, Daszyńskiego
Mianowsb Br. Wytwurn ia Obrotowy ch Stołów 36. Wystawia grzejniki elektryczn e. Pawilon
Kreślmskic.h, łvdi, Nawrot 57. Wystawia L Sopot.
s'.oły kreślarskie. Pawilon L Sopot.

Milewski zna, ł:ódf,

Marian, Stolarnia Mechanic
Izba Rzemie~l nicia w Kielcach
Mochnack iego 17 Wystawia wyroby z drze- Ciepielew ski Konstanty , Wytwórn ia Wyrobów
Wa. Pawilon L Sopot. z Ceramiki, Ilża. Wystawia wyroby z cera-
Iłorneyko Wincenty , ł.ódl, 11 Listopada 40. Wy- mi}:i. Pawilon L Sopot.
stawia obuwie. Pawilon L Sopot. Kosiarska Jadwiga, ,vytwóru ia Wyrobów z Cera-
Zakład ~lusarsko - Mechanic zny miki, Iłfa. Wystawia wyroby z ceramiki. Pa-
Sikorski A., -
wilon L Sopot.
.. Tłocznia Metalowa ", ł:ódź, Sienkiewi cza 59.
wyroby metal0we . Pawilon L Sopot. Luba Slanisław, Wytwórn ia Wyrobów z Cera-
Wystawia
miki, Tlża. Wystawia wyroby z ceramiki. Pa-
st awiscy M. n., Wytwórn ia Bielizny „Syrenka ", wilon L Sopot.
Kielce ...
ł:_udź, Al. Ko~ciuszk i 93 m. 25. Wystawia bie- ,.Marmur y Kieleckie " B-cia Wyganow scy,
liznę. Pawilon L Sopot. Wys\awiają wyroby z marmuru. Pawilon L

We;ner M. ł Ska, V/y[wórn la Galanteri i Meta- Pas:uszki ewicz Stanisław, Wytwórn ia Wyrobdw
Sopot.

lowej, łódt, Piotrkows ka 112. Wystawia ga- z Ceramiki, Hia. ·wystawia wyroby z cera-
lanterię metalową. Pawilon L Sopot. miki. Pawilon L Sopot.
'\,y,.s 0
1
• cka Janina, Wytwórn ia Zabawf·k, ł:6dt, ul. T:zcbińsk a Irena, ,vi!rszlaty Tkackie, Kielce,
sw. Ter"sY 14. Wystawia zabawki. Pawilon L Sienkiewi cza 52. Wystawia wyroby tkackie.

.~--------------------------------------~
Sopot. Sopot .

er . Gr,:-_t. -
,......_, -.,
uugr.1r. rn1sfrzo sbvo - c:/LLO nic 1JllO 'z;/ub/ie rst.mo

9k.mań 9/2/4fan 46-2 6

--.........._
-------------------
Przemysł Rybny
,,Ątka··
1 H - Towarzys two dla Połowów Morskich Centrala Rybna Gdynia, Świętojai'1,ka 23, tel.
nta a;dlu Zagranicz nego, Ska z o. o., Gdy· 217-96, 265-95. Wystawia eksponaty z zakre-
llałt , Ybacka 7. Pawilon B w Gdyni. su przemysłu rybnego. Pawilon własny w
Ytka s ół Gdyni.
łlort R. P k~ Rybna - Ska z o. o., Gdynia,
foto r ~?ack1, tel. 225-80. Wystawia wykresy,
w Jld ai1.e, próbki przetwórs twa. PawilonB
Ił Yn1. .,Dalmor'' Przed!.iębion,two Połowów Dalf'ko-
a.l'llt ~
\v 68 J.hak6w Morskich , Ska z o. o., Gdynia, monklch, Gdynia, Hryniewi eckiego 14, tel.
tetiał lngtona 32. Wystawia wykresy i ma· 269-45, 219-22. Wystawia ek..,ponaty handlo-
reklamow y. Pawilon B w Gdyni. wo-ryback .o-dekora cy jne. Pawilon B w Gdyni_

173
r.rHarpun" Towarzy,;two Handlu Zagranicznego Spółdzielnia
„Jedno;<: Rybacka", Gdynia, Port,
i Połówow Morskich, Gdynia, 10 Lutego 30, tel. 265-45. Wystawia produkty przetwór·
tel. 219-10. Wystawia konserwy, ryby wędzo­ stwa rybnego. Pawilon B w Gdyni.
ne, solone i świeże w akwarium. Pawilon B Spółdzi~lnia Rybacka „r:osoś", Gdynia, ul.
w Gdyni. I. Armii W. P. Nr 3, tel. 220-79. Wystawia
produkty przem. rybnego. Pawilon B Gdynia
,.,Ławica" Rybołówstwo Dalekomorskie i Żeglu-
Spółdzielnia Rybacka ,, \Vspólnota Morska",
ga Gdynia-Port Rybacki, tel. 274-19, 264-36.
Gdynia, ul. św. Piotra 15, tel. 215-56. Wysta-
Wystawiają eksponaty z zakresu rybo-
łówstwa
wia produkty przem. rybnego. Pawilon B
dalekomorskiego. Pawilon B
w Gdyni. w Gdyni.
.,Węgorz", Hurtowy Handel Ryb Morskich M,
:Sentkowski W. Centrala Ryb, Sp. z o. o., Gdy- !,Ee!ct:sz!1y. Gdynia, Port Rybacki, ul. Ry·
nia IV, ul. Kartuzka 5. Wystawia konserwy, hacka, tel. 219-56, 273-12. Wystawia rybY
marynaty, wędzone ryby. Pawilon B w Gdyni świeże i wędzone. Pawilon B w Gdyni.

Przemysł
Dydusiak-G~siorski „Wie!oplon", Kielce, Si~- Państwowe Zakłady Hodowli Roś:in. \Varszawa,
niczna 13/24. Wystawia materiat propagando -
wy w Gdyni. Pawilon B.
..,Koncentrat" Gdańska Centrala Rolnicza i Wy-
twórnia Pasz Trekiwych, Sp. z o. o. Gdańsk,
Jaglana 5 tel. 313-62. Wystawia paszę treściw'ł
·w Pawilonie B w Gdyni.
.,Las" Spółdzielnia, Sopot, Grunwaldzka 57, tel.
51-666. Wystawia płody runa leśnego. Pawi-
lon własny C Gdynia.
·państwowe Nieruchomości Ziemskie, Pozna1i, ul.
Libella 10, tel. 46-12. Wystawiają przetwory
i surowce rolnicze. Pawilon B w Gdyni.
Rolny
Pozna1iska 3, tel. 875-68. Delegatura Gdańsk·
Wrzeszcz, Małachowskiego 1, tel. 412-01. WY·
s'.a wiają eksponaty z zakresu hodowli roślin­
Pawilon B w Gdyni.
Polska Spółdzielnia Nasienna, Spółdzielnia Rolni·
czo-Handlowa z odpow. udz. Oddział w so·
pocie, Sopot, ul. Gen Bema 2, tel. 512r04. WY·
stawia zboża kwalifikowane i ziemniaki sa·
dzeniuki. Pawilon B w Gdyni.

Różne
,,Argus-Foto" - Sopot, ul. Królowej Jadwigi 5.
Wystawia fotografie i pocztówki. Son0t
Bazar Katolir:kl - Jadwiga i Mieczysław Małż.
KawałPk, łódź, ul. Sienkiewicza 49. Wystawia
dewocjonalia, Sopot. Pawilon A.
Bogucka Marid - Wytwórnia aparatów do krę­
ceni.i loków, Kraków,, ul. Nowowiejska 22
m. Wystawia aparaty do kręcenia loków.
Sopot - Patio C.
Centrala Gospodarcza Spół<llielni Pracy Wytwór-
czej, Warszawa, Frascati 2, tel. 8-86-31. Wy·
stawia eksponaty brady włókienniczej, meta-
lowej, drzewnej, skórzanej i e:ektrotechnicz-
nej. Pawilon włcJsny Sopot.
-Centrala Sprzętu Pożarniczego, tód:t., Roosevelta
5, tel. 2-76-19, 1-36-95. Wystawia sprzęt po-
±arniczy. Pawilon A w Gdyni.
nC~ntralina" - Zakłady Chemiczno-Przemysłowe
właśc. Michałowski, ł:ódt, ul. Piotrkowska 39,
tel. 1-15-43, 1-88-96. Wystawia: odżywkę dla
trzody. Pawilon B w Gdyni.
Minlslerstwo Zdrowia Centrala Eksploatacji prze·
myslu Uzdrowiskowego. Wystawia wody JeCZ
nicze. Pawilon własny w Sopocie.
,,Pahaz" Polska Agencja Handlu Zamorskie~~'.
Sp. z o. o., Sopot, ul. 22 Lipca 55, tel. 35 2- r·
Wystawia produkty kolonialne firm holcocle
skich. Pawilon B w Gdyni.
Polski Przemysł Gaśniczy, łódl, Piotrkowska
t!~'.
tel. 212-42. Wystawia gaśnice i sprzęt po
niczy. Pawilon A w. Gdyni.
volll
Powszechne \Varsztaty Pracy, Społeczny . 7,
1
Młodzieży, Szczecin, Al. Niepod~egtości 50 .
tel. 6617. Wystawia wyroby liturgiczne w
pocie - Patio C.
1 Jll·
Rowicki Roman, Pozna,i, Wyspiańskiego 2 ka·
21. Wystawia artystyczne wycinanie karY
tur w Sopocie. Pawilon J. 1,
Wiener Modellgesellschait m. ~-urnHa. , ' : : ~ w
Schubertring 2. Wystawia L 13
Sopocie. Pawilon I.

Sztuka i Przemysł Ludowy

crutJ·
„Ars" - Splłdzielnia Pracy, Sopot, Bdzar Podlldlański"
Abraha- Gdańsk-Wrzeszcz, ysłtl
" ern
ma 21. Wystawia galanterię artystyczną. waldzka 85. Wystawia wyroby prz'JOO A
Pawilon N Sopot. artystycznego i sztuki ludowej. pawi
.,Astra" Spółdzielnia Pracy Artystycznego w Sopocie. o(IP·
Rękodzieła, Warszawa, Wilcza 29a. Wysta- Bidłostocld Przemysł Ludowy, Spótdziel~ia :rtł,st.
wia wyroby artystyczne. Pawilon N w So- udz., Białystok, Ciepła l. Wystawia
pocie. wyro'Jy ti{ackie. Pawilon N Sopot.

174
Centrala Gospodarcza Spółdzielni Praty Wy·
twórczej, \Varszawa, Frascati 2, tel. 8-88-31
Wystawia eksponaty branży włókienniczej,
metalowej, drzewnej, skórzanej i elektra·
technicznej. Pawilon własny Sopot.
C~ntrala Handlowa Przemysłu Ludowego i Cha·
łupnlczego, Spółdzielnia z odp. udz., Kielce,
Sienkiewicza 69, m. 3, tel. 18-08. Wystawia
artystyczne wyroby z drzewa. Pawilon N
Sopot.
Centrala Handlowa Przem. Ludowego, K . aków,
Rynek Gł6wny 6, m . 12, tel. 550-88 . Wysta-
w:a wyroby przem. ludowego. Pawilon N
Sopot.
Centrala Przemysłu Artystycznego, Kraków,
Długa 1, tel. 5-93-62. Wystawia wyroby
drobnej wytwórczości ludowej, włókienni­
czej, ceramiki, wikliniarskiej, skórzanej,
drzewnej itd. Pawilon A w Sopocie.
Dobrowolny Mieczysław - Wytwórnia Zabawek
,,EMDE" I Hurtowa Sprzeda}. - Radom, ul.
Żeromskiego 29. Wystawia zabawki z róż·
nych materiałów w dużej ilości modeli. Pod-
cienie, w Sopocie .
,,Calanteria Bursztynowa", Wojciech Okęcki
1 Aleksander Laskowski, Sopot, Żeromskie­
go 5, tel. 516-59. Wystawia wyroby burszty-
I nowe. Sopot. Patio C.
'' nwencja" - Spółdzielnia Przemysłu Artysty-
cznego Rękodz.ieła, Warszawa, Bracka 23/45.
~Ystawia artystyczne trykotarstwo . Pawi-
J on N w Sopocie .
'' antar"
p - Sp ó łdzlelnla Importowo-Eksportowa
W~~emys_łu Ludowego, Gda1'isk, Nowy P~r~.
p 1staw1a wyroby z bursztynu i ceram1k1.
Ł awilon N Sopot.
Odii' k
\I ns a Adela, Kraków, Sukiennice 19/20.
/ y· tawia stroj e Jud0we, rzeźby podhala1iskie.
~-1 awilon A w Gdyni.
nlst
I. erst~o Kultury i Sztuki, Warszawa, AI.
. Armu W. P., tel. 87-083. Wystawia przed-
mioty sztuki ludowej oraz wzory nowoczes-.
neg 0
B· przemysłu artystycznego z wzorcami
Siura Nadzoru Estetyki Produkcji. Pawilon G
0 Pot
··~lś·· . Włókno Krajowe", Lublin, Probostwo 4. tel.
re - Sp6łdzlclnla Pracy, Warszawa, Hoża,
wg Kruczej. Wystawia zabawki. Pawilon N
~llt Sopocie.
\~? Józef, Bohowa K. StrM, pow Gorlice.
Yst awia koronki, obrusy. Pawilon A w
N Sopocie
owak : Pawilon A w Sopocie.
wa Filomena Zdzhława Gostyń, Kolejo- Spółdzielnia Pracy Polskich Ar'-tystów Piastr
Paw· 9- Wystawia samodziały artystyczne.
Ilon A S opo. t 161-08. Wystawia wyroby przemysłu artysty-
'•~ow •
\Id e Zycie" - Spółd7.Jelna Pracy, Sp. z ogr.
St z., I<rak6w, Al Słowackiego 46, tel. 558-
c~ Wystawia eksponaty przemysłu artysty· Spółdzielnia Przemysłu Ludowego .. ~widnica",
~odb ego i sztuki ludowej . Pawilon A Sopot.
alartski
Jlći,~ik· Przemysł ludowy, Zakopane, Kru-
"'Yr ~ 632, tel 10-35. Wystawia artystyczne Spółdzielnia
0
Y- Pawilon N Sopot .
175
Podhalańska Spółdzielnia Tkacko-Trykotarska,..
Nowy Targ, Krasińskiego 15, tel. 80. Wysta-
wia artystyczne wyroby tkackie. Pawilon N
Sopot.
Podlaska Sp6łdzielnia Pracy Sztuki i Przemy-
stu Ludowego, Węgrów, /Narutowicza 30.
Wystawia artystyczne tkaniny. Pawilon N
Sopot.
Polskie Towa1zystwo Handlu Zagranicznego,
,,Varimex", Warszawa, Kredytowa 4, tel.
878-88, 85-815. Wystawia wyroby przemysłu
artystycznego, sztuki ludowej. Pawilon A
w Sopocie.
,,Ponowa" - Spółdzielnia Artystyczno-Rękodziel­
nicza, Warszawa, Poznańska 3/4. Wystawia
artystyczne samodziały. Pawilon N Sopot.
,.Przemysł Ludowy" - Spółdzielnia z ogr. odp.
Lublin, Krakowskie Prz-edrnieście 74. Wysta-
wia tkaniny i wyroby z drzewa. Pawilon N
Sopot.
,,Przemysł Ludowy", Sopot, Rokossowskiego 34.
Wystawia wyroby przemysłu artystycznego -
i sztuki ludowej. Pawilon A Sopot.
,,Sir" - Spółdzielnia Pracy, Warszawa, Obroń-
ców 29/5. Wystawia wyroby artystyczne.
Pawilon N Sopot.
,,Spólnota Harcerska", Zakopane, Krupówki 632.
Wystawia galanterię i pamiątkarstwo harcer-
skie. Pawilon N Sopot.
,.Spólnota" - Spółdzielnia Pracy, Warszawa,
Bracka 18, tel. 8-7355. Wystawia wyroby
tkacko-kilimkarskie. Pawilon A w Sopocie.
Spółdzielnia Gospodarcza „Związku Walki Mło·
dych", Centrala Warszawa, ul. Dworkowa 3,
tel. 88-116. Wystawia wyroby przemysłu lu-
dowego .Pawilon A Sopot.
Spółdzielnia „Polska Zabawka", Warszawa, Fil-
trowa 81. Wystawia artystycz. zabawki. Pa-
wilon N Sopot.
Spółdzielnia Pracy Artystów Plastyków, Kato·
wlce Stawowa 16a, tel. 331-50. Wystawia
arty;tyczne ~yroby. Pawilon N Sopot.
Spółdzielnia Pracy Przemysłu Rękodzielniczego
38-90. Wystawia tkactwo ludowe. Pawilon N
Sopot.
Spółdzielnia Pracy „Nowe Zycie", Sp. z ogr.
udz., Kraków, Al. Słowackiego 46. Wysta-
wia wyroby przemysłu artystyczno-ludowego.
k1,w w łodzi. tódi, ul. Piotrkowska 102. tel.
czneg-o i sztuki ludowej . Pawilon A w So-
pocie.
~widnica, Rynek 24. Wystawia kwiaty sztu-
czne i hafty. Pawilon N Sopot.
Przemysłu Ludowego, Strzemleszyce.
Wystawia tkactwo ludowe. Pawilon N Sopot.
 Spółdzielnia Przemystu Ludowego, Warszawa, ,,Sztuka" - Artystyczne Wyroby Ludowe i Ma·
Emilii Plater 7/5. Wystawia artystyczne wy- larstwo, Antoni Sacha, Gdynia, Starowiej·
roby tkackie. Pawilon N Sopot. ska 32, tel. 272-85. Wystawia wyroby prze·
Spółdzielnia Przemysłu Ludowego „Wełna", .le- mysłu artystycznego i sztuki ludowej. pa·
lenia Góra, Reformacka 2. Wystawia tkactwo wilon A w Sopocie.
ludowe. Pawilon N Sopot.
„Współpraca" - Spółdzielnia Pracy, KrakóW,
.Spółdzielnia Sztuki i Przemysłu Ludowego Rz.
Floriańska38, tel. 570-23. Wystawia arty·
P., z ogr. udz. w łodzi, Łódź, ul. Piotrkow-
styczne wyroby tkackie z drzewa. P'iwi·
ska 89, m. 9, tel. 107-85, 146-13. Wystawia
łon N Sopot.
wyroby przemysłu artystycznego i ludowego.
Pawilon własny w Sopocie. „ Wzór" - Wytwórnia Artystycznych TkaniD
Wielkopolska Spółdzielnia Przemysłu ludowego, Samodziałowych. Wystawia tkaniny artystY·
Poznań, Woźna 13. Wystawia wyroby a~ty- czne. Pawilon N Sopot.
styczne. Pawilon N Sopot.

Przemysł Spożywczy
.,Bacutil" Towarzystwo Przemysłowo-Handlowe, Pańslwowa Fabryka Octu i Musztardy Nr 8, RU·
Ska z o. o. Przymusowy Zarząd Państwowy, nowo Kraińskie. Wystawia ocet i musztardę·
Centrala - Warszawa, ul. Bartoszewicza 7, Pawilon B w Gdyni.
Oddział w Gdyni, ul. Podgórska 111, tel. Państwowa Fabryka Octu t Musztardy, KoszaliP,
220-36. Wystawia produkty poubojowe, orga- Wystawia musztardę i ocet. Pawilon B VI
no-preparaty, żelatyny, albuminy, grzebienie Gdyni.
i szczotki. Pawilon B w Gdyni. Państwowa Fabryka Octu i Musztardy Tczew·
' VI
.,Dal" Towarzystwo Handlu Międzynarodowego Wystawia ocet i musztardę. Pawilon B
S. A. Warszawa, Nowy Świat 40, tel. 850-90. Gdyni. b
Wystawia surogaty kawowe, susze jarzynowe, Państwowa Wytwórnia Win i Soków Owocowrc
mączkę ziemniaczaną , drożdże, oleje jadalne, Nr 13, Bielawa. Wystawia wina i soki owo·
szynki eksportowe itd. Pawilon B w Gdyni. cowe. Pawilon B w Gdyni. b
Państwowa Wytwórnia Win i Soków OwocoWY:i
.,Harpun" Towarzystwo Handlu Zagranicznego
Nr 10, Dzierżoniów. Wystawia wina i 50
l Połowów Morskich, Gdynia, 10 Lutego 30,
owocowe. Pawilon B w Gdyni.
tel. 219-10. Wystawia konserwy, ryby wędzo­ 1
Państwowa Wytwórnia Octu i Musztardy Nrwi'.
ne, solone i świeże w akwarium. Pawilon 8
Wrocław. Wystawia ocet i musztardę. pa
w Gdyni.
łon B w Gdyni. a
IF. Spółdzielnia Wytwórcza, Warszawa, Krakow-
Państwowa Wytwórnia Oclu „Pionier" świdJllC ·
skie Pczedmiekie 66, te!. 8&-168, 86-169. Wy-
Wystawia ocet. Pawilon B w Gdyni.
stawia aparaty destylacyjne, termometry, al-
koholomierze, cukromierze, przyprawę do zup, Państwowa Wytwórnia Octu Nr 3, Jelenia Gór ·
3

sosów i kostki bulionowe. Pawilon B w Gdyni.
Jean A. du CROCQ Jr. Bussum Holandia. Wy- Pa!islwowa \Vytwórnia Octu Nr 4, ŻóraW·
stawia olejki i esencje eteryczne. Paw ilon fl
w Gdyni. Państwowa Wytwórnia Octu t MusztardY « 6
,,Krakus" Wytwórnia i Pakownia „Artykułów
Spożywczych. Właśc. O. Dzieran, Łódź, t:l.
Żwirki 22, tel. 164-20. Wystawia smaki du
ciast, proszki do pieczenia, cukier waniliow 1 ,
budynie itp. Pawilon B w Gdyni.
„Pahaz" Polska Agencja Handlu Zamorskiego
Sp. z o. o. Sopot, ul. 22 Lipca 55, tel. 352-12.
Wystawia produkty kolonialne firm holender-
skich. Pawilon B w Gdyni.
Państwowa Wytwórnia Win i Soków Owocowych
Nr 11, Londek Zdrój. Wystawia wina i soki
owocowe. Pawilon B w Gdyni.
Wystawia ocet. Pawilon B w Gdyni. wY·
s'.awia ocet. Pawilon Il w Gdyni. l,l·
gnicy. Wystawia ocet i musztardę Pawilon
w Gdyni. tódi, V.ff
Pańslwowa Wytwórnia Octu w łodzi,
stawia ocet. Pawilon B w Gdyni. ycb
Państwowa \Vytwórnia Win i Soków owoc_ow0 wo·
Nr I, Wrocław, Wystawia wina i soki
cowe. Pawilon B w Gdyni. V.ff
Państwowa \Vylw<'.irnia Win Nr 2. Llgnfca-
stawia wina. Pawilon B w Gdyni. wrcb
Paristwowa Wytwórnia Win t Soków owococoVle.
Nr 3, Ltgnlca. Wystawia wina i soki owo
Pawilon B w Gdyni. wY'~
Państwowa \Vytw1.Jrnia Win i Soków owoc , 0 w-e·
0

Państwowa Fabryka Musztardy Rybnik. Wysta- Nr 4, Llgnica. Wystawia wina i soki owo
wia musztardę . Pawilon B w Gdyni. Pawilon B w Gdyni. wycb
0
Państwowa Fabryka Octu i Musztardy, Gliwice. Par\stwowa Wytwórnia Win i Soków owoc cowe·
Wystawia ocet i musztardę. Pawilon B w Nr 5, llgnica. Wystawia wina i soki owo
~ Gdyni. Pawilon B w Gdyni. coWY'b
Państwowa \Vytwórnla Octu Winnego, Gru· Państwowa Wytwórnia Win t Sok0W ?w:
0 0
,o~e-
dziądz. Wystawia ocet winny . Pawilon B w Strzegoń. Wystawia wina i soki
Gdyni. Pawilon B w Gdyni.
•
176
Patistwowa Wytwórnia Win i Soków Owocowych
Nr 8, Wałbrzych. Wystawia wina i soki owo-
cowe. Pawilon B w Gdyni.
Patislwowa Fabryka Przetworów Owocowych Nr
8, Jeienia Góra. Wystawia przetwory owo-
cowe. Pawilon B w Gdyr1i.
Patistwowa Kujawska Wytwórnia Win Nr 9,
Kruszwica. Wystawia wina. Pawilon B Gdy-
nia.
Państwowa Lubuska Wytwórnia Win Musujących
i Owocowych, Zielona Góra. Wystawia wina
musujące i owocowe. Pawilon B w Gdyni.
Państwowa Wytwórnia Win t Soków Owocowych
Wolsztyn. Wystawia wina i soki owocowe.
Pawil01, B w Gdyni.
Państwowa Fabryka Win i Soków Nr 7, Nakło.
Wystawia wina i soki. Pawilon B w Gdyni.
Panstwowa Fabryka Win i Musztardy „Syrena·'
w Łodzi. Wystawia wina i musztardę. Pawilon
B w Gdyni.
Państwowa Wytwórnia Win i Octu „Pomona",
Przemyśl. Wystawia wina i ocet. Pawilon B
w Gdyni.
l>a.ństwowa \\Tytwórnia Win, Soków Octu Win-
nego, Będzin. Wystawia wina, soki i ocet
Winny. Pawilon B w Gdyni.
Państwowa Wytwórnia Win i Soków Owocowych
Nr 15., Bystrzyca. Wystawia wina i soki owo-
p cowe. Pawilon B w Gdyni.
aństwowy Browar łód.L Wystawia piwo. Pa-
wilon B w Gdyni.
Państwowy Browar Piastowski Nr 1, \Vrocław.
p Wystawia piwo. Pawilon B w Gdyni.
aństwowy Browar Okocim. \\'y;tawia piwo Pa-
p _Wilon B w Gdyni.
anstwowy Browar Żywiec. Wystawia piwo Pa-
Wilon B w Gdyni.
Pań,twowy B.rowar Grodzisk. Wystawia pLwo.
Pawilon B w Gdyni.
Pań,twowy Browar Nr 1, Elbląg. Wystawia pi-
wo. Pawilon B w Gdyni.
Państwowy Browar w Szczecinie. Wy;,tawia pi-
wo . Pawilon B w Gdyni.
Państwowy Browar Nr 1 w Gdańsku. \Vystawia
piwo. Pawilon B w Gdyni.
Pa1istwowy Browar w Poznaniu. Wystawia pi-
wo. Pawilon B w G•lyni.
Państwowy Browar w Połczynie. Wystawia pi-
wo. Pawilon B w Gdyni.
Państwowy Browar w Koszalinie. Wystawia pi-
wo. Pawilon B w Gdyni.
Państwowe Zakłady Przemysłowo-Rolne. Oko-
cim. Wystawiają w pawilonie B w Gdyni.
Państwowe Browary Tyskie. Tychy. Wystawiają
piwo. Pawilon B w Gdyni.
Państwowe Zjednoczone Browary w Gdańsku.
Wystawiają piwo. Pawilon własny w Sopo-
cie i Gdyni.
Państwowe Zjednoczenie Przemysłu Cukierni-
czego, Warszawa, Zamoyskiego 28. Wysta-
wia czekoladę, cukierki, pierniki, pieczywo
cukiernicze, makaron itp. Pawilon B Gdynia.
Spółdzielnia Wytwórcza Wód Mineralnych i Le-
czniczych, Bydgoszcz, Paderewskiego 1O, tel.
10-22. Wystawia wody mineralne i lecznicz:e.
Sopot Patio C.
,,Unipektin" A. C. Snisse, Zurich, Talstr. 62.
Wystawia pektynę Pawilon B w Gdyni.
Związek Uczestników \Valkt Zbrojnej o Nie-
podległość i Demokrację, Gdańsk-Wrzeszcz,
Al. Rokossowskiego 19-20. Wystawia wyroby
monopolowe i napoje chłodzące. Własne
kio,ki. Sopot i Gdynia.

Przemysł Stoczniowy
Sloc1.nia Rybacka w Gdańsku - Stogi. Wystawia Stocznia Rybacka w Nowym Warpnie. Wysta-
łodzie rybackie i sprzęt żeglarski w Gdyni. wia łodzie rybackie f sprzęt żeglarski
Slocznt R . . w Gdyni.
b ~ ybacha w Ui,tce. Wystawia łodzie ry-
aC'k.1e i sprzr;t żeglarski w Gdyni. Zarząd Stoczni Rybackich, Gdynia, ul. Rybacka
stoczni R . . d .
a ybacka w Darłowie. Wystawia ło zie 2. Wystawia kuter, łodzie rybackie, modele,
St rybackie i sprzęt żeglarski w Gdyni. wykazy, fotografie i sprzęt w Gdyni. Pawi-
"cz~la Rybacka w Kołobrzegu. Wystawia ło­ lon B i na wolnym terenie.
Stodzie rybackie i sprzęt żeglarski w Gdyni.
cznia Rybacka w Dziwnowie. Wystawia łodzie Zjednoczenie Stoczni Polskich, Gdańsk, Jana

StorYbackie i sprzPt żeglar..,ki w Gdyni. z Kolna, tel. 310-41, 310-42, 310-43. Wystawia
czn1 • eksponaty z zakresu produkcji okrętowej
d . a. Rybacka w Swlnoujśclu. Wystawia ło-
zie rybackie i sprz1:t żeglar<;ki w Gdyni. i pozaokr~towej. Pawilon włamy F w Gdyni.

Przemysł Szklany
Ąrty st
Yczna Szlifiernia i Grawura Kryształów, Centrala Zbytu Porcelany, Fajansu i Wyrobów
l{Od1.ko, Szklanych - Łódź, ul. Dra A. Próchnika 5,
ul. Walecznych 14. Wystawia kry- tel. 1-78-26 i 1-58-68. Hurtownia Nr 10.
ształy i szkło graw:urowa!'le w Sopocie. Pa- Gdańsk-Oliwa, ul. Grunwaldzka 505, tel.
\vilon A. 526-24, 526-66. Wystawia wyroby szklane,
porcelanowe i fajansowe. Pawilon A w Gdyni.

177
 Dolnośląskie Zjednoczenie Przemysłu Szklanego Fabryka Porcelany „Chodzież" w Chodzieży.
w Jeleniej Górze. Wystawia wyroby ze szkła. Wystawia wyroby z porcelany. Pawilon A VI
Pawilon A w Gdyni. Gdyni.
Fabryka Porcelitu „Chodzież" w Chodzieży. Wy·
Fabryka Porcelany „Giesche", Katowice. Wy- stawia wyroby z porcelitu. Pawilon A w
stawia porcelanę. Pawilon A w Gdyni. Gdyni.
Fabryka Kuchennych Naczyń Kamionkowych w
Fabryka Porcelany „Ćmielów" w Ćmielowie
Bochni. Wystawia naczynia kamionkowe. Pa·
Wystawia porcelanę w pawilonie A w Gdyni.
wilon A w Gdyni.
Fabryka Porcelany „Konigszelt", Wałbrzych. Południowe Zjednoczenie Przemysłu Szklanego
Wystawia wyroby porcelanowe w Pawilonie w Piotrkowie.Wystawia wyr0by ze szkła.
A w Gdyni. Pawilon A w Gdyni.

Wydawnictwa
.,Argus-Foto" Sopot, ul. Kr6lowej Jadwigi 5. Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych,
Wystawiają fotografie i pocztówki. Sopot. Oddział Gdańsk, Sopot, 1-go Maja 5, tel.
Dydusiak-Gąsiorowski „ Wielopłon", Kielce, 519. Wystawiają podręczniki szkolne. Pawi·
Silniczna 13/24. Wystiiwia materiał propa- łon J w Sopocie.
gandowy. Pawilon B w Gdyni. Spółdzielnia Wydawnicza „Książka". Warsza·
Editions Seminl. Szwajcaria. Zuricb, Loewen- wa. Smolna 13, tel. 88-112. Wystawia ksią1·
str. 54. Wystawia żurnale rn6d. Pawilon J ki. Sopot. Pawilon J.
w Sopocie.
Spółdzielnia Wydawnicza „ Wiedza", Warsza·
,,Glob" Instytut Kartograficzny i Wydawniczy,
wa, ul. Daszyńskiego 18, tel. 8-6579, 8-6580·
J. Chodorowicza, Kraków, Szymanowskiego,
Wystawia książki i czasopisma. Pawilon J
Boczna 17, tel. 567-83. Wystawia wydawni-
w Sopocie.
ctwa kartograficzne i dzieła naukowe. Sopot.
Pawilon J. Wiener Modellgesellschaft M. B. R. Wien I,
Instytut Wydawniczy Stowarzyszenia Inżynie· Schubertring 2. Wystawia fornale m6d. par
rów ł Techników Mechaników Polskich, wilon J w Sopocie. ul,
Warszawa, Dygasińskiego 34. Wystawia Zlarnłckl Jerzy Firma „Omnia", Gliwice,
wydawnictwa w Sopocie, Pawilon J. Matejki 8. Wystawia etykiety dla przeJll·
Ministerstwo Przemysłu l Handlu Departament .spożywczego. Pawilon A w Gdyni.
Kadr, Referat Wydawniczy, ·warszawa, Pan- Związek Eksperantystów w Polsce, Oddz. WY·
kiewicza 3, tel. 851-77. Wystawia książki brzeże Gdańsk-Oliwa, ul. Asnyka 2. WY st a·
i wydawnictwa. Sopot. Pawilon J. wia czasopisma. Pawilon J Sopot.

Żegluga
„G. A. L." Gdynia-Ameryka-Linie Zeg • I go·
American Scantic Line w Polsce, Sp. z o. o., u
1
Agts. Moore &. Me. Corrnack Lines -Gdv· we, Sp. Akc . - Gdynia, Portowa 15• te· t r
0
nła Port, Nabrzeże Polskie, tel. 2-18-12 271-00. Wystawia fotografie, model ''.Ba
2-18-13 Wystawiają materiał reklarnowo·- rego" godła i inne. Pawilon A w Gdyni. że·
informacyjny. Pawilon A w Gdyni. ,.ławica", Rybotuwstwo Dalekomorskie 1 _ ,
19
„Ballica" Bałtycka Agencja Morska, Ska gluga. Gdynia Port Rybacki, tel. ~ 7 ~ wa
z o. o., Gdynia, ul. Portowa 13/15, tel. 223· 264-36. Wystawiają e ksp onaty ryhołoW ,t
23. \Vystawia reklamy. Pawilon A w Gdyni. dalekomorskiego. Pawilon B Gdynia.

Przemysł Włókienniczy, Konfekcyjny i Galanteria

Ce'
'
„Astra" Spółdzielnia Pracy Artystycznego Centrala Tekstylna - Illuro Eksportowe ''will
Rękodzieła, Warszawa, ul. Wilcza 29a . Wy- tebe", łódź, Al. Kościuszki 15. WySLa 5
stawia trykotaie. Pawilon N Sopot. towary włókiennicze eksportowe. pawilon
w Sopocie.
,,Beskyd" - Galanteria i Konfekcja, Czechosło­
Jllysłtl
wacja, Praga VII, Vcletrzni 20. Gmach Tar- Centrala Zaopatrzenia Materiałowego Prze tódt,
guw Praskich. Wystawia galanterię i konfek- Włókienniczego Biuro Importowe,
cję. Pawilon H w Sopocie. 6-go Sierpnia 8.
Centrala Handlowa Przem~ słu Ludowego, Kra- BrzeiillY•
ków, Rynek Główny 6, m. 12. Wystawia wy- Chrześcijańska Spółdzielnia Krawiecka, . pa·
roby trykotarskie i bieliznę. Pawilon N So- ul. Lasockich 21. Wystawia konfekCJę·
pot. wilon N Sopot.

178
l>ębłńskł ł Ska, Wytwórn ia Błelłzny Męskiej,
łódź, Plac Wolności 7, tel. 217-32. Wystawia
bielizni:: męską. Pawilon H w Sopocie.
,,Dom Pracy", Spółdlielnia Pracy, Warszawa ,
ul. Górnośląska 16/31 . Wystawia konfekcję.
Pawilon N Sopot.
,,Jaskółka" - Spółdzielnia Trykotarska, Lublin,
Krakowsk ie Przedmieście 74. Wystawia tr :, -
kotaże. Pawilon N ~or-ot.
,,Jutrzenka" - SpółdllPlnla Pracowni ków Kra-
Wlecklch, Sosnowie c, ul. Stalina 15. Wysta-
wia ubrania. Pawilon N Sopot.
Wytwórn ia Konfekcji I Bielizny,
,,Ka-Be" -
Poznań, Stary Rynl!k 61 , tel. 37-28. Wysta-
wia ubrania. Pawilon N Sopot.
.. Kobieta" Spółdzielnia Pracy, Warszawa ,
Okęcie. Wystawia konfekcj~ . Pawilon N
Sopot.
,.K rasnolude k" - Sp61rl7.lelnla Pracy, Pabianice,
ul. Piotra Skargi 45. Wystawia konfekcj~
dziecinną. Pawilon N Sopot.
}{ raw1ecka Spółdzielnia Hrubieszó w, Plac Wol-
ności 1. Wystawia ubrania. Pawilon N Sopot.
,,}{rosno" - Wyroby Wełniane, Aleksand er Ko-
łakowski, Bielsko, Podcienie 3, tel. 25-88.
Wystawia matcriaty wetniane i sukna. Pawi-
lon H Sopot.
W Y TW Ó RN I A KRAW AT ÓW
FRANCISZEK KACZ MARE K
właściciel
POZNAŃ OGR ODO WA4
TELEFON 23-32
,,l(toeno"
z Spółdzielnia Pracy, Warszawa ,
·9oda 4. Wystawia konfekcjP, . Pawilon N
Sopot,
,,l<rosn ..
°
bta 1 Spółdzielnia Pracy Tkackiej, Pa-
pd:~e, Majdany 13. Wystawia materiały.
,,l<r ilon N Sopot.
Yatyna"
Śwj t . - Firma Galantery Jna, Gdynia, ul.
liznę 0 Jańska 95, tel. 268-28. Wystawia b!e-
leai ę damską. Pawilon H Sopot.
tzow . Spółdzielnia Pracy, Warszawa ,
lnań a G., Wytwórn ia Blellzny I Kołder, Po-
liznę' .ul. Dolina 2, tel. 95-78. Wystawia Die-
~to""lec Kołdry. Pawilon Il Sopot.
1
Qie1I Józef, Dom Towarow y, Bielsko, ul. Ja-
""ełn~Itska l/3, tel. 15-78. Wystawia materiały
ane. Pawilon H Sopot.
179
Nakładnła Przemysłów Chałupniczych, Spół-
dzielnia 7. odp. udz., Łódź, Piotrkows ka 33 ~
m. 27, tel. 177-27. Wystawia tkaniny wełnia­
ne i półwełniane. Pawilon N Sopot.
,,Odzież" - Chrześcijańska Spółdzielnia Kra-
wl~cka, Chorzów, ul. Powstańców 15. Wy-
~tawia ubrania. Pawilon N Sopot.
,.Odzież" - Spółdzielnia Pracy Przemysłu Odzie-
żowego, \Varszawa , ul. Terespols ka 46/48.
Wystawia ubrania. Pawilon N Sopot.
.,Osnowa" - Poznad, ul. Małopolska 8. Wysta-
wia samodziały. Pawilon N Sopot.
Podhala1\ska Spółdzielnia Tkacko-T rykotarsk a,
Nowy Targ, ul. Krasińskiego 15, tel. 80. Wy-
.stawia samodziały i trykotaże. Pawilon N
Sopot.
Podhalański Przemysł Ludowy, Zakopane , Kru-
pówki 632, tel. 10-35. Wystawia samodziały
i trykota:te . Pawilon N Sopot.
Podlaska Spółdzielnia Sztuki I Przemysłu Ludo-
wego, Węgrów, ul. Narutowi cza 30. Wysta-
wia wyroby dziane. Pawilon N Sopot.
Polskie Zakłady Odzieżowe, Kraków, Rynek
Główny 12, tel. 550-04 . Wystawiają ubrania.
Pawilon N Sopot.
Spółdzielnia Artystyczno-Ręko-
.,Ponowa"
dzielnicza , Warszawa , ul. Poznańska 3/4.
Wystawia trykotaże. Pawilon N Sopot.
Adres łelegr.: Rokoko-Poznań
,,Praca" - SpółdzielniaPracy, Koniłancln, ul.
Żeromskiego 9. Wystawia wyroby dz;ane.
Pawilon N Sopot.
Przemysł Ludowy, Spółdzielnia z odp. nd1:, Ln-
blln, Krakowsk ie Przedmieście 74. Wystawia
tkaniny ludowe. Pawilon N Sopot.
„Przyszło!ć" - SpÓłdzlelnla Pracy Przemprhl
Konfekcy Jnego, ł:ódt, ul. Stalina 8. Wystawia
materiały i bieliznę. Pawilon N Sopot.
,,Rado§ć"
Marszałkowska 117. Wy.stawia tryk•Jt'1>.e.
Pawilon N Sopot.
,.Równość" - Spółdzielnia Pracy Krawłecko­
Blellfolar ska, tódt, Kilińskiego 94. Wysta-
wia konfekcj~ . Pawilon N Sopot.
,,Runo'' - Spółdzielnia Pracy Wytwórczej Sa- Spółdzklnla Tkaczy Ręcznych i Mechanicznych
modziałów, Warszaw-i, ul. Szpitalna 4/21 „Osnowa", łódź, Zachodnia 66. Wystawia
Wystawia samodziały. Fawilon N Sopot. materiały. Pawilon N Sopot.
Spółdzielnia Krawlecko-Rękodzlelnkza t Mode·
,,Runo" - Spółdzielnia Przetwórcza ,vełny,
Wołbdrz, woj. Łódzkie. Wystawia wełny. larska „Dzisiejsza Moda", Warszawa, Wil·
Pawilon N Sopot. cza 25, m. 3. Wy~tawia konfekcj~. Pawilon N
Sopot.
,,Rytm" - Dziewiarska Sp6łdziel_nla Gospodar- Spółdzielnia Pracy „Palsum", Warsza~a, M da·
cza, Warszawa, Widok 20. Wy:.tawia tryko- lińskiego 86. Wystawia materiały. Paw+
taże . Pawilon N Sopot.
łon N Sopot.
,,Samodział Polski" - Poznań, ul. Strzelecka 28. Spółdzielnia Pracy Tkackiej „Przyszłość", Dru!·
Wystawia samodziały. Pawilon N Sopot. blce, woj. Łódzkie. Wystawia płótna. Pawi·
Spółdzielnia Chałupniczo-Tkacka, Dobroń, pow. łon N Sopot.
łaski. Wystawia tkaniny. Pa~_ ilon N Sopot. ,,Rękodzieło Artystyczne", Spółdzielnia Prac)',
,,Solidarny Tkacz" - ł:ódf, Piotrkowska 22. Warszawa, Śniadeckich 18, m. 34. Wystawia
Wystawia materiały. Pawilon N Sopot. tkaniny wełniane i zabawki. Pawilon N So·
pot.
Spółdzielnia Kobieca Wyrobów Dzianych, l\t!e-
,,Tatry" - Włókiennicza Spółdzielnia Pracy,
lec, woj. Rzeszowskie. Wystawia wyroby Kraków, Kalwaryjska 81. Wystawia try.co·
dziane. Pawilon N Sopot. tafe. Pawilon N Sopot.
Spółdzielnia Lniarska, Wolanów. Wystawia tka-
,,Tkacz" - SpiHdzlelnla Pracy \Vłóklcnnlczej,
niny lniane. Pawilon N Sopot. Zgierz, Mielczarskiego 12. Wystawia wyrobY
Spółdzielnia Pracy Przemysłu Rękodzielniczego włókiennicze. Pawilon N Sopot.
,,Włókno Krajowe", Lublln, Probostwo 4. Spółdzielnia Krawiecka „Trud", todf. Naruto·
Wystawia wyroby tkackie ludowe. Pawi- wicza 3. Wystawia ubrania. PawilOJi N so·
lon N' Sopot pot.
Spółdzielnia Pracy „Tkacz", Turek, ul. Rącz­ Spółdzielnia Pracy „Dom Pracy", Warszaw~,
kowskiego 3, tel. 33. Wystawia płócienka ul. Górnośląska 16, m. 31. Wystawia bielt·
bawełniane. Pawilon N Sopot. znę. Pawilon N Sopot.
Spółdzielnia Pracy, Wytwórnia Konfekcyjno- Spółdzielnia Przemysłu Ludowego w JeJenlej
Blellźnlarska „Exelsior", Spółdz. z odp. udl., Górze, Cieplice, Plac Piastowski 11. Wy 5 Ła·
Opole, ul. Strzelców Bytomskich 5, tel. 43-ll6. wia tkaniny dekoracyjne. Pawilon N Sopot
Wystawia konfekcj"'. Pawilon Centr . Gospod. Spółdzielnia Zarobkowa Inwalidów WojennY;t
w Sopocie. R. P. w Warszawie, Oddział w Łodzi, tó .'
Spółdzielnia Pracy ,,Zespół Solny", Warszawa, Piotrkowska 51. Wystawia tkaniny. pawi·
Marszałkowska 150. Wystawia samodziary lon N Sopot. ,
wełniane i tkaniny bawełniane. Pawilon ,,Tkacz" - Włókiennicza Spółdzielnia _ Pr~!'.
Central. Gospodarczej w Sopocie. Bełchatów, woj. Poznańskie. Wystawia
Spółdzielnia Przemysłu Konfekcyjnego „Od71el", teriały. Pawilon N Sopot. te·
t6dt, Zamenhofa 3, tel. 146-58. Wystawia Tkacz" - Sp6łdzlelnla Rękodzielnicza, l{aJ1l ja
ubrania. Pawilon Centrali Gospodarczej w " nica Polska, pow. Częstochowa. Wy 5 ŁaW
Sopocie. plecionki bawełniane. Pawilon N Sopotódi,
Sp6łdzlelnla Przemysłowa Pracowników Kra ,,Tkalnia" Spółdzielnia Pracy Zarobkowe!, sta"
wiecklch „Przyszłość Rzemieślnicza", Ł6dJ., Ruda Pabianicka, ul. _Finanso~a 84. ~~p::it·
Nawrot la, m. 18. Wystawia ubrania. Pawi- w~a tkaniny clekoracy Jne. Pawilon N roruń,
lon Centr. Gospod. w Sopocie. Torunska Społdzlclnla Spożywców, kCię·
Spółdzielnia Przemysłu Ludowego, ~wldnica, Szczytna 1. Wystawia trykotafo i konfe
Rynek 24. Wystawia trykotafe. Pawilon Pawilon N Sopot. st+
Centr. Gospod. w Sopocie. Towarzystwo Tkaczy Pod Wezwaniem ś~ysW
Spółdzielnia Przemysłu Ludowego, Warszawa, westra, Korczyn, woj. Rzeszowskie.
Emilii Plater 7/5. Wystawia samodziały, Pa- wia płótna. Pawilon N w Sopocie. {lejsco·
wilon Centr. Gospod. w Sopocie. Urząd Wojewódzki Dyrekcja Przemysłu :r\ski 5.
Spółdzielnia Rękodzielnicza „Strój", Absolwen- wego w Krakowie, Krak6w, pl. Szcz_epn f-1.
tek Szkoty Zawodowef, Katowice, 3-go ~1ajil Wystawia dywany w Sopocie. Pawilo k J{8'
nr 17, tel. 321-64. Wystawia suknie i bieli- ,,Viktoria" Wytw. Taslem I Tkani~, Blels; 50.
znę damską. Pawilon Centr. Gospod. w So- mlenna. Wystawia taśmy. Pawilon N
pocie. pocie. Nlcpo 11 •
Spółdzielnia Spofywc6w „Jedwabnik", Milanó- ,,Vlvan" Stanisława Wolska Janina tawiid~
wek, Brzozowa 1, tel. 41. Wystawia tkaniny Warszawa, Marszałkowska 94. WY 5
z jedwabiu sztucznego. Pawilon N ~opot. konfekcj~ damską. Pawilon H Sopot~rsiaw••
Spółdzielnia Tekstylno-Blell!nlana „Sowa", W ar- W'arszawska Spółdzielnia Czapnicza, W. citlf
SZilwa, Polna 40, tel. 812-33. Wystawia bie- Krakowskie Przedmiekie 30. Wystawia
lizn~. Pawilon N Sopot, ki. Pawilon N Sopot.

180
Wtellrnpolska Spółdzielnia Przemy!-ht ludowego,
Poznań, ul. Woźna 13. Wystawia Samodziały.
Pawilon N Sopot.
„Wolność" Zakłady Odzieżowe, Spółdzielnia
Pracy, Będzin, ul. Modrzejowska 4. Wysta-
wia ubrania . Pawilon N Supot.
,,Wspólna Praca" Spćłdzielnia Krawców, Nowy
Sącz. Wystawia konfekcję. Pawilon N Sopot.
,,W!-pl'.ilna Praca" Spółdzielnia Krawlecko-Bielli-
nlarska, Warszawa, Zgoda 6. Wystawia kon-
fekcję . Pawilon N Sopot.
,,Wspólny Trud" Spółdzielnia z odp. udz. Szcze-
cin. Niemcewicza 3/4. Wystawia konfekcj~.
.,Wytwórnia Konfekcji" Spółdzielnia Pracy, Po-
znań, ul. Strusia 8 m. 3, tel. 62-67. Wystawia
konfekcję i bieliŻni. pościelową. Pawilon N
Sopot.
,, Wzór" Wytwórnia Artystycznych Tkanin Sa-
modziałowych. Spółdzielnia z odp. ndz., Po-
znań, Limanowskiego 99. Wystawia tkaniny
dekoracyjne. Pawilon N Sopot.
.,Zakład" Spółdzielnia Dziewiarska, łódf, Piotr-
kowska 66. Wystawia wyroby dziane. Pawi-
lon N Sopot.
.,Zespół" Spółdzielnia Pracy Ręcznej, Warszawa,
Kopernika 36. Wystawia ubrania. Pawilon N
Sopot.
,,Zgoda" Powszechna Spółdzielnia, Zelów, woj.
Łódzkie. Wystawia rnateriaty. Pawilon N So-

Pawilon N Sopot. pot.

Zjednoc1.0na Fabryka Dywanów „Arab" pod za-
Wytwórnia Konfekcji Męskie). Damskiej I Ble- Zarządem Państwowym w Białej, ul. Piłsud­
UJnianej, Krakdw, Rynek Główny 37. Wysta- skiego 21. Wystawia dywany w Sopocie. Pa-
wia konfekcję i ubrania . Pawilon N Sopot. wilon H.

Przemysł Skórzany
,,Dąb" Spółdzielnia Garbarska, Radom, ul. Sta- Robotnicza Spółdzielnia Wytwórczo„Szewska
rokrakowska 48. Wystawia skóry. Pawilon N „Wyzwolenie", Piotrków Tryb. Pl. Czarniec-
Sopot. kiego 7, tel. 12-67. Wystawia obuwie. Pawilon
,,Dobry But" Spółdzielnia Pracy Szewców, Ko- N Sopot.
szalin, ul. Wjazdowa 1. Wystawia obuwie Rublnowskl Rudolf, 'wytwórnia Kapców 1 Pan-
Pawilon N Sopot. tofli. Zakopane, Rynek. Wystawia kapce za-
łłendrych Tovarny na obuv Holke v Cechach. kopiarukie oraz pantofle haftowane. Sopot
Czechosłowacja. Wystawia obuwie. Sopot. Pawilon L.
Pawilon L „Rymarz" Spółdzielnia Pracy, Kraków, ul
.,Jedność" S~ółdzielnla Szewców. Sierpc. Wy- Dietla 48. Wystawia galanteri~ skórzanq.
ł{ Slawia obuwie. Pawilon N Sopot. Pawilon N Sopot.
aczor Wacław. Warszawa, ul. Żurawia 15, Sikora Józef. Sklep z obuwiem, Warszawa, Al.
Sklep z obuwiem. Wystawia obuwie damskie, Sikorskiego 17. Wystawia obuwie damskie
l I!lęskie. Sopot Pawilon L. i męskie. Sopot. Pawilon L.
" ee~" Spółdzielnia ~zewców, Stasz6w. Wysta- ,Skarpa" Sp. z o. o., Gdańsk-\Vrzeucz, ul. Par-
,,0~1a obuwie. Pawilon N Sopot. kowa 1/2. Wystawia obuwie damskie, męski<'!
Odzenle" Spółd7.lelnla Szewców, Cholewka- i por'1czochy. Sopot. Pawilon L.
~Y, Or~opedysłów, Kallsz, ul. Pułaskiego 3. ,,Sław" Spółdzielnia Pracy Wytwórczej, War·
Ystaw,a obuwir,, Pawilon N w Sopocie. szawa, ul. Radzym16ska 63. Wystawia obu-
., Ohuw1 ..
G e Sp6łdzlelnla Wytwórcza Obuwia, wie. Pawilon N Sopot.
p dynia, PI. Kaszubski 11/7. Wystawia obuwie ,,Spójnia" Spółdzielnia Garbarska, Radom, u!.
awilon N Sopot. Główna 9/48. Wystawia skóry. Pawilon N
·• 0 huw Sopot.
w nlk" Spńłd1lelnla Handlowo-Przemysło-
Spółdzielnia Garbarska „Praca", Radom, ulica
ob: .Katowice, ul. Pocztowa 14. W 1:taw:a
Warszawska 23, tel. 18-57. Wystawia skóry.
I> Wte. Pawilon N Sopot
., r2yszłoH Pawilon N Sopot.
)(ó :S\; Robotnicza" Spółdzielnia Pracowni- Spółd7.lelnla Pomocnicza „Zespół Rymarzy",
st w. Szewskich, l:6df., Piotrk ow<;ka 105. W y-
aw1a b . ł:ódf, ul. Piotrkowska 36/38. Wystawia ga ·
,,Jlr
1
° uwie. Pawilon N Sopot. Janterię skórzaną. Pawilon N w Sopocie.
·YS1łość''
Il) · S P6iłdzielnld Pracy Szewców, Płoc k , Spółdzielnia Pracowntk6w Przemysłu Skórzanego
"o. Grodzka 11. Wystawia obuwie. Pawilon N „Nadzkja" , Pruszków, ul. Boi. Prusa 1 lJ.
-~ Pot.
,, Przy szt ś " Wystawia obuwie. Pawilon N w Sopocie.
lewi( I) ć Spółd-,.lelnla Pracy S1.ewsko-Cho- Spółdzielnia Pracy „Garbarz", K_raków, ul. Ko-
Wy clt!iklej, Sosnowiec, War,;zawska 10. bierzyńska 2. Wystawia skóry i galanterię
,Pr 7 ., '>ławia obuwie. Pawilon N Sopot. skórzaną. Pawilon N Sopot.
· 1!izto~ć"
Ma Spółdzielnia Szewców, Grodzisk, Spółdzielnia Pracy Garbarzy, Wołomin, ul.
\>/i~1.f)Wleckt ·
· , ul. P1łsud~k1ego· 17 / 18. W ysta- P. O . W. 27. Wystawia skóry .' Pawilon N
obuwie . Pawilon N Sopot. Sopot.

181
 Spódzlelnla Pracy Siodlarzy I Tapicerów, Byd- Spółdzielnia Szewsko-Cholewkarska, Kalwaria
goszcz, Dworcowa 32, tel. 17-84. Wystawia Zeb. ul. Jagiellońska 4. Wystawia obuwie.
wyroby siodlarskie i artykuły podróżne . Pa- Pawilon N Sopot.
wilon N Sopot. Spółdzielnia Wytwórcza Szewców ł Cholewkarzy
Spółdzielnia Pracy Szewskiej, ,, Wolność", Szcze- Chrześcijan, Ostrowiec Świętokrzyski. Wy·
cin,- ul. Lutniana 29. Wystawia wyroby szew- stawia obuwie . Pawilon N Sopot.
6kie. Pawilon N Sopot. Spółdzielnia Zakupu l Sprzedaży Skór, Poznań,
Spółdzielnia Pracy Szewców, Kutno, ul. Kró- ul. Daszyi1skiego 42. Wystawia skóry. Pa Ni·
lewska 17. Wystawia obuwie. Pawilon N So- łon N Sopot.
pot. Szewcy Mogielniccy Spółdzielnia Wytwórcia,
Spółdzielnia Pracy Szewców Cholewkarzy Mogielnica k/Grójca. Wystawia obuwie. Pa·
Warszawskich, Warszawa, Hoża 3. Wystawia wilon N Sopot.
obuwie. Pawilon N Sopot. Szewska Sp<'iłdzlelnla Pracy, Zduńska Wola,
Spółdzielnia Pracy Szewsko-Cholewkarsklej Kro· Plac Zgody 20. Wystawia obuwie. Pawilon N
toszyn, ul. Rynkowa. Wystawia obuwie . Pa- Sopot.
wilon N Sopot. ,, Technik" Spółdzielnia Pracy Przemysłu Skórz~-
5pdłdzlelnl a Przemysłowo-Handlowa Szewców, nego, Warszawa, ul. Dąbrowska 46. Wystawia
Tarnów, Kręta 10, Wystawia obuwie. Pawi- obuwie. Pawilon N Sopot.
lon N Sopot. ,,Trwałość" Spółdzielnia Pracy Szewców I Cho·
Spółdzielnia Przemysłu Skórzanego, Gostyń, ul. Iewkarzy, Kraków, ul. Sołtyka 19, tel. 557.35.
św. Ducha 10. Wystawia obuwie. Pawilon N Wystawia obuwie. Pawilon N Sop,1t.
4

Sopot. ,,Unia" Spółdzielnia Szewców I Cholewkarzy,

Spółdzielnia Rymarzy l Siodlarzy „Przyszłość Ry-
marzy", Piotrków Tryb .. ul. Piłs udskiego 58 .
Wystawia wyroby rymarskie. Pawilon N
Sopot.
Spółdzielnia Rzemieślników Branży Skórzanej,
„Nowość" Lublin, Pl. Łokietka 3. Wystawia
obuwie. Pawilon N Sopot.
Spółdzielnia Rzemieślników Działu Skórzanego
Jordan11w, Rynek 21. Wystawia obuwie. Pa-
wilon N Sopot.
Spółdzielnia Rzemieślników Zawodu Skórzanego,
Żyrardów, Okrzei 7. Wystawia obuwie. Pa-
wilon N Sopot.
ip_ółdzlPI.nla Szewców, ,,Opatrzność", \Volbrom,
tJI. Mariacka 4. Wystawia obuwie. Pawilon
N Sopot.
Radom. Wystawia obuwie. Pawilon N So?ot.
,,\Volność" Spółdzielnia Szewska, Zahrze, ul.
Wolności 276 . Wystawia obuwie. Pawilon
N Sopo t.
,Wspólnota Szewska" Spółdzielnia Pracy WY·
twórczej, JelPnia Góra, ul. Grodzka 7. Wysta·
wia oh11wie. Pawilon N Sopot.
,,Zespół Garbarzy" Spółdzielnia Pracy, Ruda pa·
blanlcka, ul. Bolesława 13. Wystawia skÓO'·
Pawilon N Sopot.
,,Zgocła" Fabryka Obuwia, Spódzłelnla Pra~Y·
Bi;dztn, ul. Czeladzka 31. Wystawia obuv,'le-
Pawilon N Sop::>t.
ZHeszenle Szewców l Cholewkarzy fm. KillÓ·
sklego, \Varszawa, Marszałkowska 58. WY·
stawia, obuwie. Pawilon N Sopot.

......... - • - • - ..... -- • - "9'JIIII . - • - • -- ~- _-; - .-.. ; -~~~~ --- ·-~~ ·-·..,. - .... - ~ - ~

KORZYSTAJCI E

z REKLAMY GŁOŚNIKOWEJ
POLSK IEGO RAD I A
182
 SPÓŁDZIELNIA WYTWÓRCZA
111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111
,
WOO MINERALNYCH I

i LECZNICZYCH
BYDGOSZCZ, ul. Paderewskiego 1Om 6 r E1 Ll~? N

DZIAŁ .I.
Spożywczo-przetwórczy i rybny

_________
......___
. .,
:- . . .__________
___________ _
- - : -----·-------=
,

ćJłejki, pt!ZtJpMwtJ Jo ciast

Cukiet w,111iłi11i'll'lf, l,11Jl/11ie
produkuje
WYTWÓRNIA
Spółdzielnia Wytwórcza
CUKIERKÓW
, ,
,,RADOSC"
Gdy n i a, Abrahama-8 W ars z a w a, Mars:rałkowska 117

1- 1
 --EGO--
WYTWÓRNIA WÓD GAZOWYCH
EDWARD CiOLISZEI<
POLECA
najlepsze napoje, znane na Gałym wybrzeżu
w różnyGh smakaGh i gatunkaGh
jak oryginalny napój na sokach owocowych
,, H E N A L K O ''
oraz najlepsze oranżady, lemoniady i wody gazowe

Tylko wfirmie ,,ma·': ~op~t, Marsz. Stalina 813 - Telefon 511-13

Kieres )ó~ef, Silny Ignacy i S-ka

Wvlwórnio Wód Mineralnych - Hurtownio Piwu
Reprezenlocjo Browaru „OKOCIM"
Spc'ilka z ogr. oclp.
SOPOT, ulica Poznańsh.a Nr 2 - Telefon 511-19
Po 1eca znane w Polsce i zagranicą, od 100 lat najlepsze
piwa okocimskie
TO JEST:
-
porter okoGimski, 8więtojańskie, jasne marGowe i słodowe
oraz najsmaczniejsze napoje jak:

oranżada, lemoniada i woda sodowa

Wyłrnnanie fachowe. Dostawa na miejsce pun~tualn<"-

----------------- -----~
I- 2
PIEKARNIA
. .-. . ..
Fabryka wyrobów oukierniGzyoh
Władysław Czyż
..,.,.,,.,,-.,..,... ~

W-1LE NSKA Częstochowa

ul. Pułaskiego 40 - Tel. 12-87

T;~~=
111 111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111

/.Jofeca:

Sn 1-J o I, Rokossowskiego 9
Telefon 5 ! - 462
/_
CflJCtq różnych
gatunków
POLECA:
tor tv. cia ... tka, hia!" pit·(·zvwo. 1JcaiettJ
olnrnr;,;anki i (·hlf•h w najlt·p- Cze&ofadowe mies.zan&i
~zym ~at11nk11. Przy.imujp,
l¼ecgatni~i, piecniAi i t. p.
r1·1~11ieżzam .1 wi1·11ia w !-! zPlkicgo

rocl.wju pit-<':t.,Ywa.
Firm a egz ys t uje o d 1922 r.
~~~~~
........__
______________
r,-.....__
______________
L..---------------

Wytwórnia
Środków
Spożywczych
KRAKÓW
Telefon 545-50

~
~SZTAR~Y I I W\'TWI) H N I A
Do~~ ~ŁA 00 SOKÓ\Y o,votO\YYCH
~(!;)\_ - .n - FIIC\IA IL\KO\X-SK:\
1, ]lł(O
o-,_ n .
Cl)
I
111:tI lll~W~JII~JIL
•. -9
wla~c . .llaria Trojanowska
. u n, u . Hą ,ro\\~h.lf'~o • Po z n a [1, 1)1~hrow~kie1,;o 79, tel.' 3·1-83 I
..........____ TPI. 20-67

I- 3
 ~ IIIIIID 1111111111\llt ««
•
SOPOT »» 1111111 Sp. z o ~ o.
TEL 519-86
•
Rokossowskiego 39/41

KAWA .
HERBATA
KAKAO
I Spe cjalny sklep
z reklamową
sprzedaży
pijalnią
I
------------ --
_________
ELEKTRYCZNA PALARNIA KA WY
__..,
_,,,,,

Wielkopolsko Hurtownio Warzyw-Owoców

wsze!kich produktów rolnych i przetworów młynarskich

l mporlf"r!'! E"X p nrlt>r.i lmp ortatruriil - E x porłułt•11 r!'!

of de
Agricultural Producłs and Fruits Produiłs Agricoles et Fruiłs
( »ur ~1wdalilit>"4: Seed - and Eat ~, u:,.iali t[.: Pommes de Terre
Potatoes, Onions, Greens, Le- de Semence et de Consomma·
guminons, Planłs. łion, Oignons, L&gumes Secs.

li E A I) o F F I C E: C E N T H A L A: S I t r, i,: S O C I A l,:

p o z N A Ń
Pl ac \Volnoś('i 11 (PO LAN D - POLOC ;N E)
Tel.: 49 82- 49 84 - Tek-grammes: ,,Pol hurt" - Poznań

B H .,\ N C II E S : O Il I> Z I A I. Y : S lf C C U H S A L E S:

Katowice Chorzów

I - 4
Przedsiąbiorslwo Połowów Dulekon1orskich

DODA .IL.Mo ~DD

Spółka z ogr. odp.
G D Y N I A, ul. Hryniewickie go 14
Telefony:
219-22 214-31
269-41 269-39
273-40 269-45
Wiosno Flolyllo Dolekomorsko
Połowy śledzi i ryh morskit·h na Bałtyku,
Morzu Północnym, Atlantyku, Morzu Ba-
rentsa i Morzu Białym
:::::::_

Zaopatrywanie rynku krajowego w ryby 1!10rskie,

ś~dcże i zasoloiw, z ,dasn)'el1 połowów

1···············M A G .G r············1
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnośclą
pod Zarządem Państwowym

produkuje:

kostki bulionowe,
przyprawy do potraw i zupy

... w różnych gatunkach

. Poznań 10
... ..
!~.....········· ................ Telefony · 45-21 i 45-22 .•..•••.•••••••.••••••••••••••• :

'------------------------------- I- 5
 II~,:~h~:, u;'\2;Ś:~~c:;N<;~ I
Wytwórnia esencyj, ekstraktów
Mgr ROMAN GAJ Sp. z o.o. soków owocowych i artykułów spożywczych

WYTWÓRNIA
j
ŚRODKÓW
1· Tcldon Nr 21-70 __.-
SPOŻYWCZYCH

:1~ Dl'~ I
I nl I) G~;~,~r~ia ~~:)1k~f}~~:,t,:\Z)
Poznań, Patr. Jackowskiego 34 1
Tel. 65-21
W. PIOTROWSKI i Ska Sp. z o. 0 ·
Oszczędza Bydgoszcz, Dworcowa 22, tel. 10-51
kto ku p u j e i używa
nadzwyczaj wydajne
I~ : budynie, prom~ do pimenia oraz aro~__,,,

Kostki bulionowe
J-A Zrzeszenie
Spółdzielni Spożywców
Przemysłu Hulnicze(JO
Przyprawę do zup, so.sów, sałat
Katowice, ul. Słowackiego 37.
i jarzyn Tel. nr 36706-09 ====:;::::::::;=
Żurek wyśmienity Zaopatruje:
Proszek do pieczenia 170.000 pracowników przemysłu hul·
0
Leo-Natron niczego i metalowego oraz 243.0°
członków ich rodzin~

Zakupu je hurtowo:
Mieszanka mięso, tłuszcze, nabiał;

wysokowartościowa ZIEMIOPŁODY:
zboże, ziemniaki, nasiona, jarzyny ilP·

,, BI nt K~ WIl il H''
ARTYKUŁY SPOŻYWCZE:
mąka, makaron, herbatu, kawo ilP·
ART. DROGERY JNO- CHEMICZNE

••·•·•··········•··············•·····•••·•·········•
o gwarantowanej zawartości
PRZETWORY OWOCOWE
oraz wszelkie inne wyroby przerTlf

40°/o b i a ł k a sur o w eg o słowe i chałupnicze. ,_,.,,,,,

dla
toni, ~f ~ła, śwt owiec i

, WYTWORN JA PASZ
~ro~!u
I WYTWó~ 1
. ~~~~,~~o:,.:~.~~
lhcl!_!o~z<·z, ,\I. I ,\laja 19
~11(111
I!

TRESCIWYCH I WYRóWNAWCZYCH
I poleca: c:uh~·» n'.~=elhi<·[to_ '.''tr<'.h'.'' •
:z; pu·ni 1szorzrdllcf 1aho.,n~

,, Białkowitan" . Si. Grzybo:::~

Gdańsk RAKONIEWICE (WIELKOPOLSgJ._
ul. Hoene Wroi1skit·go B I poleca: znane z dobroci soki owo
TPI. ll2-83 I cowe i ogórki w occie

I- 6
 I Wls"~C)~~ ·"·II - FABRYKA . I
~~ ~ WAFLI i CUKROW
Hurtowy handel rJb morsl,ich
J. Domański
M. Mlelcuszny Sopot, Prez. Bieruta Il
GdJnia - Porf-Uybadd ul. RJbacka Tel. 514-00
tel. 219-.'i6 i 273-12 Poleca znane ze swej dobroci
O<ldziały - Hel, Kołobrzeg wafle cukiernicze i do lodów

---------herbaty
--------- -------
lmJłOrt IHt\ł:Y,
i towarów kolmlialnycb
Eleldryczna palarnia kawy
Paczkownia herbaty

lllllli C) I I I R C) ~ Ił
1111111

1111,111
Sp. z o. o.
WARSZAWA- Praga, Jagiello11ska 4-6
Tel. 75-52
poleca:
Kuwę ziurnislq, herbulę i kokuo
w najwyższych ąulunkuch

_____________ --------- -
:-,...___
Kupujemy: poważniejsze ilości kawy w stanie surowym

Podhalańska Spółdzielnia Owocarska

~===== z o. u. w T Y M B A R K U
Z.\Kt\BY PHZE'.\łYStOWE W T'OIB-\H.KU - TELEFON l\H. 5
~~Dlrntv
-=
SPRlrnnz·y ,· suiA·ay.
U/.ł I\
KHAKÓ\\', ulica_ Mikołajska 6 - Telefon 576-68
Q • KATOWICE, ulica Pawła 3 - Telefon 304-23
~olęca znane ze swej j"ak~ wszelkiego rodzaju: rnurnwlacly, cli.,~my, powiclla.
Soki nutur1tlnt~: malinowy, wi;uiowy, ożynow), borówkowy. \\'ina owocowe
l•ast1·ryzowane: w•·fla!4zkad 1 0,7 . Porto . .'.\lala~a, Yin-Ho11~f", .Monte Casino.
Miody pilne. ( )wol'e dcscrow<' i sn~zoue
HURT DETAL

I- 7
 TV/YTWÓRNIA i PAkOV1NIA
W ARTYKUŁÓW SPOŻYIJ7CZYCI-/
pp i mA at U S dd
O, DZ IE RA N - U)DŹ, 111. Żwirki Nr 22

TELEFON Ud--20- SKHfrr TELECB „KH,\Kl s-1,(11>ź"

POLECA: h11dy11i1·, ki~i1·I<-, prnHzki do pic1·i'.<'llia, i!lllaki do

e
~~ ciaHt, c11ki1·r waniliowv, cko11or11i1·nw baliki
koptowe (!ter, 111.iki ( ma~ła), dol<-wki do wi1dck.
prz) prawy do pil't 11ików itp:
hi~;--

Na prowincję wqsyłamq za zaliczeniem fJOczlowlJm.

Cenniki na źądanie.

CE TRALA RYBNA Sp. z o. o.

1

HANDEL l{UA.JO\VY i ZAGUANl(:Zl\\'

WARSZAWA
ulica Puławska 20

SPRZEDAŻ HURTOWA i DETALICZNA

S'" I E Ż E, I
IMPORT
I U Y 1i Y "' ·~ DZ O 1' E
illllOŻO~E, J(O"'SEU\VY llYH1'E .
EKSPORT
• IV:
Odd ZJO Oddział i\lor~ki w (;,h ni - Oddział :\lor~ki" ~Zl'Zf'<·i11if'
\\'anl'..uwn, Po1.11ar1, Kraki1w, \\ roclaw, łódź, ( :horzi,w
Batory, Kit·lt·t·, Gorziiw, Chojnil"P,

------------'! ~----------,,.,...---"i:
Poznanska Wytwórnia KW ASZARN IJ\
SOKÓW OWOCOWYCH KAPUSTY i OGÓRKÓW
1. BARS2C2
WYTWÓRNIA SOKÓW OWOCOWYCH
M. JABŁOŃSKI i SPB.
POZ:\.\~. 111. ~taw11a 6 . 'l't·I. 12-9 :!
POZNAŃ, ULICA MARSZ. FOCHA NR 28
T E L E F O N NR 71-51 i 71-53
ftolet·a w najlt•ftSZJ III gaf11n kil

S01(1 OWOCOWE
P O L E C .\
kw a s~oną kapustę
I
NA CZYSTYM Cl/l<RZE I=------------
i ogórki
I - 8
 ,,13aG.ka"
Poznań, ul. Róźand 12

------=========
ff!ytloczni a soków owocowyc h I

flłA~CiSZEli l(l1HIAI{
L E S Z N O - Hy nek 29 - Teldo11 599

POLECA:
N at u rafne soki owocowe

______ --N-____
----____ ---~· 1_
.:-___ ---- ---
i z a p r a w _l/ d o w ó d e k
,.

B UD Y N IE - GALA .RET K~ I
CUKIER wanilin owy - PROSZEK do piecze-
nia „UPIEK" - OLEJKI do pieczeni a
KORZ ENIE do piern ików

FLO RIA N KOS MAL A

POZNAŃSKA WYTWÓRN IA ŚRODKÓW SP OŻY WCZ Y CH
I

1 UL. RÓŻANA 21/22 POZNAN TELEFO N 29-45

--- -
'------
I- 9
 -
,v
t. ARDZYNSKA i SKA
Wytwórnia Wód Owucowo-
, PIERWSZA GDYNSKA FABRYKA
WIN, SOKÓW OWOCOWYCH
I KO N SERW WARZYWNYCH
Gazowych i Hurtownia Piwa
ALOJZY NAGÓRSKI
========
"~URSllYf~KA,,
SPAllK(lBIEl{CY
GDYNlA-CHYLONIA, KARTUSKA 35
TELt!'0.1 GDYNIA ZiU <J7
Poleca zrrnne ze swej jalw.fri lo/l'<Iry:
ucct, m11s=.tar<l<:, sold owocowe, u 1ina
Oranżada na cukrze owocowe, hapuslę i O!]órhi lrn 1aszoTie
SOPOT, Dqbrowskiego 3, Tel. 517-78

POLEC-\:
naj~ma<'7,H it'j~ze
ROtNICZ!! G~ODAUCZA
CENTIUtA ff ~DU)\~
na1wjt> w rozmait)'·,·h
~ a t u n k a c h jak:
lt-moniada, oranżada
wody m irwralne
\VAlłSZA \VA
i pi w o
l{onopadrn 21 Tel. 64-12
Dostawa na miejscu i p1111ktualna
doFtarrza Allrow<·c dla fabr)'k Furo·
~atów kawowy<'h oraz p o I e c a

a'ttykuftJ spoitJwcze

BROWAR sucoq,attJ kawowe

wycoG.tJ kosmett}czne
wodCJ kwiatowe i Aofońsflie
H. LACKOWSKI i inne art. ~o!sP•

, G('nf"raln(' przedstawicit>hitwa:
POZNAN fabryka Kawy i Cylrnni „COSTA RICA" - W_ars 79 :c:
UL. KOŚCIELNA 23 Wytwórnia brodków 6po1.yw. ,,ENlH:GE KA '' - Kato W

TELEFO:\ 62-6:i
______________
Laboratorium Kosmetyczne „L)IA:\IA" - Warsza~a
Laboratorium Chem.-Kosm. ,,OELLO" - Szczecin

;.._--------------~ .,...-,.,;_

POLECA SWOJE PIW.\:

LECZNICZO-ODŻYWCZE
,., K A R M E L I C K I E ,,
SPECJALNE CIEMNE
,, K O Z L A K ,,
s Kl
owocowE
NATURALNE
i wszel~ie za~ro~~i ~o wMe~
nahyć można w
Wytwórni soków owocowych
PORTER JUBILEUSZOWY
TYPU ANGIELSKIEGO I. BURKIECIAJ
Poznań, Gqslorowsklch 10 tel. 7

I - 10
--------------- ------

GREMPLE
_______
~----_;,_ ______
"PAŃSTWOWA

_
LUBUSKA WYTWÓRNIA WIN W ZIELONEJ GÓRZE

~------=--------- -------
........,.

Wielko polska
Spółka Handlowa
Sp. z o. o. '
Poznań, Al. Marcinkowskiego 22
Adres telegr.: ,,WUESHA"
Tel. 17-52 - 23-87 - 23-88

Ziemiopłody - Jojo - Drób

EKSPORT JAJ I DROBIU
MAGAZYN PRZERÓBCZY JAJ
ORAZ NOWOCZEŚNIE URZĄDZONA TUCZARNIA DROBIU
./

POZNAN - STAROLĘKA
UL. SKOCZOWSKA 19 - TELEFON 23-86
WŁASNE ZBIORNICE JAJ I DROBIU W RÓŻNYCH MIEJSCOWOŚCIACH
WOJEWÓDZTWA POZNAŃSKIEGO
L __________ me:,,----·--- ·----
I - Il ,
 Wytwórnio Wód Gozowo-Owucowvch i Rozlewnio Piw

'' Jerzy Krąkowski i S-ka

''
Sopot, Grunwaldzka 38 - Tel. 518-89
Jo icódfo najfepsrzLJcli napoi na C'ZLJStLJm cu&crze
P O L E C A:
Oranżadę - Lemoniadę
Orzeźwiajqcy nopój S z a m po n
Wodę sodowq
I
oraz
•
piwa.· Eksport Bałtycki - pi wo ja~nc -
Kożlak-Karamel-Grodziskie
Porter
I
,..

8.~edel ,,ZDRO)''
PHRWSZA WYJWÓRNIA wfa
GAZOWYCH
ROZLEWNIA PIWA i OCTU

Sprzedaż F. J( () \VA.L(~Z \'_I{

(;l)AŃSK, t L- L\ST\lłl \ -1
D swoje WYBOHO\\ E NAPO.Jl•:
Hurt Detal roLEC li cliłodz,!Cf' oraz gwarantowane
•
Ćen11 /aht.11 cżne
•
z Pau~twowi•go I r I
Browaru :\
<; n.\ '.\ s K . W Ił ZE S Z C '/,
Sopot N a zamówienia dostarczam
urządzenia bufetowe do p i ~
ulica Rokossowskiego 39,47
Dosi uga i dostawa pun~lualna i solidna

I - 12
 PANSTWOWA KUJAWSKA --
WYTWÓRNIA WIN Ll.PP.f'
w K~ USZWICY BYDGOlZCZ

11 ••"•••••1•••••••••••••••"•••••••••••••••••c••c.•

, ~ <Ji IOO Grodzokte jest napojem aiT1J1VOmym. idealn112

qasi pragnienie. pobudza apetyl i 12ie IOIJIOO{uje

cp~ oty{osci · wlecaJa p.o,oaqi IRkarskie rekor21oa -

(qsomfom i cierp1a,cym na zoladek.r1ie.slra."10·
'205C om.z cukrzvc11 · riajulubi.eńszym napajflm
dla :;p.orło10có"10

1Ó'ELBLĄ6
••,>a.a•••••••••••~•••, ••••-»••••o••~ le.)~>:.~••••'°'•

1- 13
 ROLNICZA
CE TRALA MIĘSNA
spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

WAR SZ AWA
Uznana przez Związek Rewizyjny Spółdzielni R. P. za o~Jólno-
krajową Centralę Gospodarczą dla Spółdzielni Obrolu Zwierzętaml
hodowlano-użytkowymi, rzeźnymi i mięsem.

CENTRALA:
WARSZAWA, ULICA BARTOSZEWICZA 7
Zarząd tel. 8.71-45. Biura tel. 8.71-4G i 8.71-47
ODDZIAŁY:
WARSZAWA SZCZECIN
Siervkowskiego 2, tel. Praga 5G-02 Jagicllo{1ska 81 m. 4, tel. G0l
BYTO NI SOPOT
Chrzanowskiego 10, tel. 20-27 Mierosłc:1wskiego 3, tel. 518-%
WROCŁAW ŁÓDŻ
Traugutta 106 m. 6, tC'l. 10 Inżynierska 1, tel. 1 lD-58
POZNAŃ OLSZTYN
Rzeźnia Miejska, tel. 10-5G 1 Maja 2, telefon 283 Automat

FILIE:
KATOWICE GDYNIA JELENIA GÓRA
CHORZÓW GDAŃSK KŁADZKO
MYSŁOWICE SOPOT RYCIIBJ\CJI
GLIWICE ELBLĄG WAŁBRZYCfI
OPOLE KOŚCIERZYNA KAMIENIOCÓRA
LUBLINIEC SLUPSK ZĄBKOWICE
ZABRZE .JAWOR LEGNICA
DELEGATURA:
LUBLIN, ulica Curie-Skłodowskiej 42 m. 4, telefon 30-02.
PRZETWÓRNIE MIĘSNE:
JAROSŁAW WROCŁAW RADOM
MYSŁOWICE SZCZECIN WARSZAW A
Prowadzi skup zwierząt rzeźnych, hodowlanych i użytkowych orc1z
tuczarnie drobiu, trzody chlewnej, wypas i opas bydłu. Dostarcza
zwierzęta hodowlano-użytkowe oraz chudziec do wy pd s u
i na opas, za pośrednictwem z r z e s z o n y c h S p ó ł cJ z i e 1 n i,
bqdź b e z p o ś re d n i o.

I - 14
 ZACHODNIO- POLS KA
SP Ó _ ŁKA HANDLOWA
w

Ekspor t impor t

A. Górniak i Ska
POZNAŃ ·
Mickiewicza 28

ODDZIAŁY:

_Katowic e, Dworcow a 13 - tel. 352-13

Zielona Góra, Mariacka 5

Wytwórn ia
cukierkó w, sokó\V, 1narrnelad i dże1nów
w Zielone j Górze, Krawiec ka ·3;4
Tel. 745

~--- ---- ---- ---- ----

1- 15
 l
Wytwórnia cukierków i czekoladek
r; r., . "
, , J,,'tlZfl "'J-0.S/lO.Ste d-. k\:ml,z
Wejherowo, ulica Sienkiewicza 3
WYTWÓRNIA '
!.__ _ _ _ _ _ _ _ __
Rok założenia 1928

ARTYKUŁÓW
SPOŻYWCZYCH Wy wórnia artylui!ów JD EAL" Telefon
s1>oż1 wczych " J'-; 1:l
Spółko z ograniczoną odpowiedz. · k"I,
K• Iwanie Częstochowa
ul,l{jlii1sl<icgo:!I

(j.dq,nia, uf. .A~cal¼ama 1l't 83 Polc~a ,woje wyroby .i„sJwn:;k; j;,lrnśd: kwasel,,

-
w;,11ilill~. oJ.,_jki i 11,tvlrnly kot7Cnne

Gminna Spółdzielnia

,,Samopomoc Cbłopska"
w Sopocie
ziemiopłodów, nasion, narzędzi ogrod·

Za~u~ i s~rzcDaż: niczych i rolniczych, produktów spo·

żywczych i monopolowych, oraz rozdział
artykułów kontyngentowych. -

Biuro zakupów i Piekarnia

ulica Maruałka Stalina nr 781 - Telefon 517-76
1
Mur...;z. Hoko...;-.owr.kiego Nr 21 - tf>I. ;.20 · 1 )
:ł7 - ,. 512-.'.'> 9
2 - - -
· Punkty sprzedaży Stalirrn •• B21 - •• 512 • H.'.'>

.,

Chrześcijańska Hurtownia
Spożywczo-kolonialna

,,KUPIEC"
Spółko z Ógroniczoną odpowiedzioln.

w Częstochowie
ttli1·a Armii L111lowt·j ~r B
(dawniej Orlicz-Dreszero)
TELEF O N 22-9 I

I - 16
 PAŃSTWOWY PRZEMYSŁ
FERMENT ACYJNY
WARSZAWA NARBVTTA 7
WYSTAWIA NA MIĘDZYNARODOWYCH TARGACH GDAŃSKICH

Pl A
PAŃSTWOWYCH BROWARÓW: OKOCI\1 - ŻYWIEC -TYCHY
GDAŃSK - Gr<O DZlSK- \VROCLA W - SZCZECIN - ELBLĄG
i INNYCH
W I N A
ZIELONOGÓRSKIE. LEGNICKIE, WROCł..A WSKIE. KRUSZWICKIE
,,POMONY'' ,,SYRENY·' - SOKI OWOCOWE, SYROPY
OCET i MUSZTARDĘ WLASNVCH WYTWÓRNI

ODDZIAŁY: BYDGOSZCZ - ZBOŻOWY HYNEK NR 9

LÓHŹ, P0\10HSKA 3i . WIWCLAW, LEI.EW ELA 2 · ZABHZE, SrENKIEWICZA 28

lł()SZl{I Ul{IER
DO PIECZENIA WANILIOWY

OLEJKI DO PIECZENIA

FABRYKA ARTYKUŁÓW SPOZYWCZYCH

wł. JAN DOBRY
LUBOŃ- POZNAŃ
TELEFON 21-·L> - POZNAŃ
a

' - - - - - - - - - - - - - - - --------.... :i
I - 17
CENTRALA HAND LOW A
·1111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111·

Państwowego Zjednoczenia Przemysłu Drożdżowego

WARSZAWA
UL. KAZIMIERZOWSKA 77
T E L E F O N 8. 63 -31

p o L E C A:

DROZ DZE
PIEKAR NIANE
SUSZONE
PASTEWNE
ORAZ

EKSTRAKT DROZDZOWY
"B ,V I T A M"
WYROBU PANSTWOWEJ FABRYKI w SZCZECINIE

REJONOWE BIURA SPRZEDAŻY :·

WARSZAWA KRAKÓW
ul. Marszałkowska 95 tel. 870-07 ul. Grodzka 44 tel. 542-60

KATOWICE POZNAŃ
ul. Wawelska 2 tel. 127-01 ul. Św. Marcina 45a tel. 96-56

TCZEW
ul. Za Dworcem 3 4 tel. 11-62
lllllllllllllllllllllllllllłłllllllllllllłłllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllfllllllll

Informacje: Pawilon Spożywczy w Gdyni Stoisko »D A L<<

I - 18
 tentralnr Zarzij~ Państwowe~o Przemrsłu Konserwowe~o
\A/ARSZAW A
ul. Bartoszewicza 7, tel. 886-88, 8.55-49, 8.78-87

sprzedaje wyroby własnej produkcji:

konserwy mięsne
boczki wędzone
wędliny
szynki w puszkach
smalec
słoninę wGdzoną

konserwy rybne marmolady

ryby wędzone sery owocowe
dorsz solony dżemy
śledzie solone moszcz owocowy
pasztet rybny soki owocowe
piklingi owoce i jagody suszone
kompoty
konserwy warzywne
jarzyny suszone
grzyby suszone i maryi1owane
kapustę kwaszoną
pastę pomidorową
ogórki kwaszone
przez własneCentrale Handlowe:
w Warszawie, ul. Złota 37
w Łodzi, ul. Piotrkowska 126
w Bydgoszczy, ul. Piotrowskiego 12/14
w Po znaniu, ul. Dąbrowskiego 129
w Gdyni, ul. świętego Piotra 4
we Wrocławiu, ul. Skwierzyńska 20
w Sopocie, ul. Sobieskiego 26
w Bytomiu, ul. Chrzanowskiego 1 b
Oddziały Centrali Handlowej zawierają umowy na stałe lub
okresowe dostarczanie towarów wszelkiego asortymentu.
Sprzedaż dla konsumów, spółdzielni, stołówek, dostawa na okręty.
Sprzedaż detaliczna w składach państwo­
wych przy Oddziałach Centrali Handlowej.

..........___ Stoisko własne na Targach w Gdyni z własnym bufetem .

-------------- ,.
' I - 19
 6dańskie Towarzystwo I WAltSZA WSIHE 1
Połowów i rrz;;ysłu Rybnego ZAKŁĄ~X ~IĘSNE
,.,, !AV 1111[/j~ IJ~I ~ ł G~ Warszawa, 11~: 1S!~:~kowskiego S
Sp.
2 0
·
0
· ODDZIAŁ - REMBERTÓW
Gdańsk, ul. Sienna Grobla 16 Przetwórnia Mięsa
I Tel. 313-10 I _____ T_e_1._12_1_ _ ___.

POLSKA SPÓŁDZIELNIA NASIENNA

COOPEHA l'IVE POtONAISE DES PHODUCTEUlłS DE SE~IENCES

SPÓŁDZIELNIA ROLNICZO-HANDLOWA
Z ODP. UDZ.
W POZNANIU, PL. \\OLNOśCI S
ODDZIAŁ W SOPOCIE, UL. GEN. BEMA 2
TEL.: 36-96, 36-97, 47.2:;, 47-26, SOPOT: 512-04 - TELEf.H.: POLNAS POZNAŃ

DOSTARCZA: ZBOŻA KW1\LIFJKO\VANE I SAOZENIAKl

ZIEMNIACZANE OHAZ NASIONA PAS-
TEWNE l WAHZYWNE
SPECJALNOŚĆ: EKSPOHTU.JE ZJ K\INIA Kl-SADZENIAKI
I NASIONA PASTEWNE
SPECJALITf:: EXl'OHTE PO.\BIES DE TEHHE poOH
PLANT EH ET SE~IENCES FOL HIL\GEHES

FABRYKA CUKRÓW, KEKSÓW i PIERNIKOW

SPÓŁDZIELNI SPOŻYWCÓW
,,

Z O. U.
POZNAŃ, UL. 27 GRUDNIA5

I - 20
 ,' ~ ,,
Spółdzielnia '
Eksploatacji Użytkó\v Leśnych
z odpow. udziol. w WA R S Z A WI E
sie<lził:a Okręgu Gdai1skiego - Sopot, ul. Grunwaldzka 57 - Tel. 516-66
OKRĘGI
Szczec_inek, Zielona Góra, Opole, Bytom, Białystok, Lublin,
Poznan, Toruń, Sopot, Łód'i, Radom, Warszawa, Kraków,
Olsztyn, Tarnów, \!Vrocław, Cz~stocho,w a.
ZAKŁADY PRZEMYSŁOWE
Tartaki Stolarnie w Tczewie, w Fordonie, w Maksymili a ...
nowie. F~bryka Soków w Cieszynie
ZAKRES DZIAŁALNOŚCI
Eksploatac ja i przetwórstw o płodów leśnych. - Tartaki -
Stolarn~e - Meble -- Transport - Narztdzia leśne -
Umundurow anie - Odznaki - Prace techniczno-leśne -
Wydawnic two lefoe.
Eksploatac ja i przetwórstw o płodów leśnych, jagód, grzybów
i ziół lekarskich.
PRODUKU JE NA ZAOPATRZ ENIE RYNKU KRAJOWE GO
I EKSPORT
grzyby suszone ja.g,xJy suszone
sclone „ prezerwow ane
„ marynowan e soki z jagód leśnych
mączkę grzybową pulpy jag·Jdowe
korq garbarską zioła 1eczni2ze i przemyslow f'
Spółdzielnia posiada siedem placówek eksploatacj i płodów
k~n) eh nd terenie wcjewódzlw a gdańskiego era.z trzy własne
przetwórni e.
EXPLOIT ATlO~ l'HESEH VATlO~ AND C-\NNING
OF .~

BEHHIES, 1'1lJSJJH00,1\lS .AND _\Il~DICAL HERBS

EXPOHT PHODCC TION:
i\ll JS I ll{OO\IS - DH I ED - SALTED AND PHESERVED
l>HIED AND CANNED BEl{BlES

I - 21
 SPÓLDZIELNIA WYTWÓRCZA .I
iIINERALNY CU
i LECZNICZYCił \
BYDGOSZCZ, ul. Paderewskiego 1O m. 6 - Tel. 10-22
Generalne przedslowicielslwo no woj. Gdońskie
GDAŃSKA SPÓLDZIELNIA SPOŻYWCÓW
WRZESZCZ - ul:ca Konopnichiej Nr 1

----111,
»»
w.
___--.:::........::--=---=-----=---=--~_:__=-=---
il l l lA\1111111~ «« DOM HANDLOWY
I W AS Z K I E W I C Z i S - K A

l<ATOWICE
UL. MŁYŃSKA NR 20
T . E L E F O N NR 305-58

ZI UllOP LI )I)) - \\' _\HZ)\\' A - o\\ o CE

ADRE-i ~IU\ TELE<;RA )\ OW: Cf. Z A H - KATOWlg

:--------------·----- ,,,,..---.
śląs~a ~urtownia ~an~lu Zicmio~ło~ami
~~ - . -: - •-. ~~==-:-=-=~~~~V:-:~.:-:-:-..: - •- •- •-.::-~-:'~=
JÓZEF SOBCZAK
K A T O W I C E - ul. ~lht'1ska 22 - Tel. !302-B:3 i :)02-Ht

Zoopolruje Zjednoczeniu i Stołówki

w przetwory zbożowe i ziemiopłody

I - 2'2
 „JEDNOŚĆ RYBACKO-PRZEMYSŁOWA
SPÓŁDZIELNIA PRACY
R V BACK A" ,,L O S O Ś"
Spółdzielnia z odp. udz. z odpowiedzialnością udziałami.

GDY N I A, ul Śledziowa 3 Adres telegraficzny: ŁOSOŚ - Gdynia

Tel. 265-45 Konto bankowe: Nr 12 B. G. S. - Gdynia
PROWADZI: Biuro Zarządu, Wydziat Handlowy oraz
sklep hurtowo-detaliczny - Gdynia,
połowy ryb morskich w za-
ul. I. Armii W. P. (Starowiejska) nr 3
kresie własnym oraz dla
członków spółdzielni.
Telefon Biura Zarządu - 220-79
Telefon Wydziału Handlowego - 217-59
DYSPONUJE własną:
Telefon sklepu hurtowo.-detal. - 214-79
wędzarnią,
sieciarnią,
Fabryka konserw i wędzarnia: Św. Piotra
bednarnią,
Nr 7, tel. 264-29
przechowalnią ryb. Wydział Transportowy, garnże i warsztaty:
Śledziowa 3, tel. 274-17
WYTWARZA:
Rybołówstwo własnymi kutrami.
sieci rybackie, beczki (repe-
Fabryka konserw i wędzarnia ryb.
racje starych).
Wytwórnia sieci i sprzętu rybackiego.
SPRZEDAŻ HURTOWA I DETALICZNA Sprzedaż ryb morskich i słodkowodnych,
Dostawa własnym samochodem śwleiych i wędzonych, jak równiei
i wagonami-chłodniami. i konserw.

"
J\'SPOLNOTA ~IOUSKA"
BANK
,.
Splłdzielnia Przemysłowa Pracowników lłYB1\liO\\' ~IOlłSKICH
Morskich Spółdzielnia z odpowiedzialnością
W GDAŃSKU z odpowied:rialnością udział. ograniczoną

Biuro Zarządu - Sopot, ul. Gen. Sikor- w GDYNI

skie~o 2, tel. 51 O-GO
ul. Waszyngtona 32, tel 273-95
Centrala - Gdynia, ul. św. Piotra 15,
tel. ,215-56 R-k „żyrowy w Narodowym Banku Pol-
skim - Oddział w Gdyni
Solarnia ryb w Gdyni, ul. Hryniewickie-
go 52, tel. 263-21 KONTA BANKOWE:
SKLEPY:
w P. K. O. Gdynia Nr XI-4400
Sopot, ul. Rokossowskiego 39/41, tel. 510-77 w Banku Gospodarstwa Spółdziel­
Hala Tar!1owa - Gdynia - stoisko Hali czego - Oddziały w Gdańsku,
Rybnej Gdyni i Szczecinie
Słupsk - ul. Piekielna 4
Ustka - ul. Stalina GO, tel 307 ZAŁATWIA WSZELKIE TRANSAKCJE
Oddl.iał w Ustce - biuro ul. Stalina GO,
WCHODZĄCE w ZAKRES BANKOWOŚCI
tel. 307.
WI;DZARNIE RYB:
S togi - (Sianki). ul. K~osowa 4
~Órkl Zachodnie, ul. Piaskowa 12
órkt \\'schodnie Nr 42
l;stka, ul. SprzymierzPi'tc<iw 22, tel 308
P<Jleca hurtowo ryby morskie wszystkich
gatunków ~wiPże, solone i w~dzone
Po najniższych cenach dziennych.

I - 23
 RESTAURACJA
SŁONECZKO
SP. Z O. O.

Smacznie, tanio , dobrze zjesz

Przeto do SŁONECZKA spiesz

S O P O T
MARSZ. STALINA 786 TELEFON 513-65

-----~

IM. MROZIŃSKI
Biuro Sprzedaży
Surowców Cukierniczych

Warszawa 4, ul. Brukowa Nr 26

Tel. 58-48 - - -

------·----------- -----~
I - 24
 PIERWSZA
FABRYKA CZÓŁENEK TKACKICH
w POLSCE Łódź, ul. Wólczańska 206/208
pod Z a r z q d e m
telefony: Dyrekcji 150-58 - Buchalterii 177-42
Państwowym
Sprzedaż 145-83

DZIAŁ li.
Metalowy i elektrotechniczny

nm~&H~Wm rnHRYKil l~l[l i WYR~B~W MHArnWYCH

Częstochowa, ul. Fabryczna 21 /23, tel. 13-26
!.!_od ukuje: igły do szycia ręcznego i gramofonowe,
.........= · druty do pończoch i swetrów, agrafki, koniki

___________________
........_______
i haftki, szpice tekstylne i rusztowe, szpilarki
i szydła szewskie, różne sprzączki, piły do metalu
, ___.

II - 1
 • ,
D01'1 ZELAZA I NACZ\'N

"MERI{ RY'' . Sl'ÓŁK .\ Z OGH. ODP.

UZNANY HURTOWNIK rRZEZ CENTRALĘ ZBYTU rRZEMYSŁU METALOWEGO

BICJl{O SPHZEDAŻY r SKL-rnY
G DA ~ S K, STRAGANIARSKA 26i27
T E L E F O N 319 - 09

P O L E C A: gwoździe, druty, śruby, nity, okucia budowlane,

ok u ci a me b I owe, odlewy, narzędzia czarne,
narzędzia tnące, miary, wagi

naczynia k uch en n e, emaliowane, aluminiowe,

ocynkowane, lakierowane, wyroby z blachy oraz
galanterię metalową.

RS Limited
Sl·cićtć i"I Rcspons~1bilitć Limitćc
W~1rsz~,w~1, S:pit~1ln~1 5
Pol~rnd Po log nc

MJy <1Cc.ept represent,,tion of Accc~~tons rcprest.•nt<1tions des M.iisons

lndustriJI Fack)ries and Import d'lmport et d'Export ainsi, quc des
I

and Export Firrns in rnJ(hines, tools Llsines d.ins IJ branche met<1llurgique.

and technic.il equipment. Sornmes bien introduits sur le rnJrche
Excellcnt business connections in polonais.
the rolish market.

II - 2
POLIMEX
POLSKIE TOWARZYSTWO EKSPORTOWO - IMPORTOWE
MASZYN i N ARZEDZI Sp. z o.o.
Polish Export and Import Company ·For Machines and Tools Ltd.
TELEGRAMS: POLIMEX. Warsżawa BANKERS:
AD DRES S: Warszawa, I. Daszyńskiego 11 Bank Gospodarstwa Krajowego, Warszawa
T E L. N o. no. 8 5 4 2 8 Narodowy Bank Polski, Warszawa
85429 Bank Handlowy, Warszawa
87525 P. K. O. Warszawa

SOLE EXPORTERS and IMPORTERS:

EXPORT: IMPORT:
Machine tools Machines
Textile machinery (Josephy and Schwabe) Machine fools

Paper and cardboard making machinery Bal! and roller bearings

Rollers for industrial purposes Tools of all kind

Bakers' ovens and machinery Power planfs

Optical gloss and lenses Transporf machinery and equipmenf

Labora!ory gloss Workshop machinery and equipmenł

Watermelers (farmer Meinecke) Welding equipmenf

Wing hand pumps

iron enamelled goods
sCast .
Pinninq pofs and spools for rayon plants
Malleable iron lube fillings
Ca 5 f iron water main pipes
.
Cast i ron so,·1 p,pes

Agricultural machinery

We invite all inquiries on machines and tools.

~·-=====~-=================--==================

II - 3
 Warsz owskie Budowo okumulolorów
Toworzyslwo Eleklryczne sum o eh o dowych i motocyklowych
Ł Ó D Ź, ulica Piotrkowska Nr 278
R. HNTCrnK L Ó n t1:+~~c 1~~~·t!!Ci 3
Sklep ul. Piolrkowsko 83
Telefony 206 - 15, HH - S8, ll 7 - 24
silnilłów elehtrycz-
Stanisław Marlewski i S-ka
Bu~owa
==========
nych prądu zmien-
nego, szlifiereh i
spawarelł łuhowych
C!ZęŚCi sa mocPiodowe
Gdynia, Abrahama 27 - Tel. 219-32
-
. ZJ[ONOCZfNI[ rnrncmcm znGl[814 W[GlOW[GO
Kolowice - ul. Slowowo 13 - Tel. 327 -86-87-88
Teren . Zjednoczenia obejmuje 18.G63 km 2 powierzchni,
za.mieszkiwanej przez 2.950.000 ludzi. Położone na terenie
Zjednoczenia zakłady przemysłowe produkują 90°/o WGg1ct
polskiego, 95°/o żelaza polskiego, 90 11 /o cemenlu. Zjednoczenie
Energetyczne Zagłębia Węglowego produkuje G0°/o eneryii
elektrycznej polskich elektrowni zawodowych w zakładach:
Śląskie Zakłady Elektryczne, Katowice, 3 Maja 9
Zakłady Elektro, Łaziska Górna
Elektrownie Górnośląskie, Gliwice, Barlickiego 2
z zakładami w Zabrzu i Szombierkach
Elektrownia Okręgowa Zagłębia Dąbrowskiego, Będzin·
Małobądz
Okręgowe Sieci Śląska Opolskiego, Nysa.

„TECHNOMETAL' 1
f_E~DMAti_ E D ~
Artykuły techniczne i samochodo~
J. Knote i M. KokG-Zyński So.zo.o. . , ~)g.96
UH>Z, 11I. Piotrkow~ka 11 I · I t•I. ·
~ orlykulów Bydgoszc1,
technicznych Dworcowa 47

Ullt Il li!E 1/!I~lillr l:il !R <O Il Ił

i meluJi Telefon 33-77
POLECA: Blachy, pręty, rury i druty mo-
• siężne i miedziane, metal łożyskowy, Zakład - Elektro - Radio - TechnicznY
cynę, łożyska kulkowe, armaturę oraz inne
artykuły techniczne i odlewy spiżowe. Gtf11nia, ul. Abrahama Nr Jl

II - 4
 •

Łódź,
"MON
ul. Kopernika 40
''
tel. 110-95
Pod Zar1~1cłt-111 Paii!-itwowym - Kił'rownik B. B1\ HCZY K - dawn. inz. J. IL B. Tecpc S-,~y
Hok założenia 1903

l)
l>Zl\t, FABHYCZ'JY Wł KO~()JE:
N,,, · . I () · Pr1.<'wif"lrzniki od;roclkowc -
·l'U,..rzP,\llH'C paropowwtrznc „I{ \[)!()' · \\ IKTC)HI 1,., _ C'll'llki
_·,kid1a11story ss[}<'O tł,wr,qrc .,C)HKA't· - \\ent)latiH) "
ko11clPn-.a,·yj1rn „ECOi\0_,11-:'· - War~ztat) rqwrac~jne oraz ;;pa,\anic m<'ta i
1 '\,1t-k-
lr),·znic i autoµ:P11il".l.11ic.
2)
l>Zf\L l'\'~T\I.ACYJ'\'Y WYKOM JE:
C"ntr,·il,,,. k . · · ,,. ,1,,,·ill•.,'i oraz i.iior1.,1ilza km,1,torysy, projPkty
ogrzewania, ·ana 11zaCJC 1 , 11 ·•
i plany.

Il - 5
 .
FABRYKA MASZYN i ODLEW~~IA ZELIWA
CZł;STOCHOWA in'Ż. :J<. :J<anc2ews~i CZł;STOCHOWA
t__,__________ -~
PRODUl{CJA MASZYN WLÓKIENKICZY~
ZJEDNOCZENIE fRZEMYSŁU

-.
Zespoły zgrzeblne - Selfakfo.ry - Lewiafha·
BUDBWY MASZYN WŁÓKIENNICLYCH ny - Urządzenia karbonizacyjne - Krochrna·
lorki • Przewijarki - Cewiarki - Krosna
Ló I) ź, Plac Zwycirstwa 2 jedwabnicze, automatyczne, bawełniane
i kortowe (półautomaty) - Wirówki - Ober·
Telefony 133-28, 191-43, 268-41 meyery . Maszyny dziewiarskie . MaszynY
~ Adres telegraficzny: . . do szycia - Liczniki do krosien. •
.6ł „METALOTEKSTYL" ŁODZ Produkcję części zamiennych
.,. Konto Bankowe: B. G. K. 832 i 920 do maszyn włókienniczych
N. B. P. 642 - P. K. O. 935 prowadzi
n ELE GA T u n Y: BIURO CZĘŚCI ZAMIENNYCH ·
L•d•
Warszawa, ul. Wilcza 15 - Tel. 862-38
KatowicP, Hotd „Savoy" _ Tel. ;i37.72 Oz, Plac Zwycięstwa 2 - Tel. I 6"; ,·9~
~~--- =-
<Cy~D@~t©l1rt Skład narzędzi

Gdańsku
artgkułÓw technicznych
~de ksa n Jet ()!:im 01vs ki
Hurlownin Rowerów
Tel. 41.5-93 Sp. z o o. Tt·l. 115-93
ló.di
GDAŃSK-WRZESZCZ
ulica Piotrkowska 240
ulica Dr. Pniewskiego 8
Telefon 216-03

:::=======================--
FABRYKA MASZYN PIEKARSKICH i CUKIERNICZYCH
(dawniej Twordowicz) pod zmienionq nozwq :
Drre~cja Przemysłu Miejscowe~o ·:· Zje~noczcnie Metalowe fa~rv~a ~r'
ŁÓDŹ, ul. Wysuha 38 . Telefon 174-55
KONTO BA:\KOWE: B. <;. K. Nr 5B5
POLECA ZE SKLADU i NA ZAMÓWIENIA =========
MAr.il~~~E~~:ii~:rczE mzwrto nuie piece pietar5iii
PRASY WAFLOWE ========== ~
- ----·------
::====-=--=--=--=--=--=--------_-_-_-_-_ ~
TUHY,
OWA GA I :,tale na 1-kładzif' po:--iada111
PRZEMYSL wykonuję •
A H :\I A_. \Hf(l
, ~1-.PIECE CUKIEH~ICZE, ~I
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ w,~DZARKI. KOTLY, K(:(:11:\IE F.\B1ncz~I~' ,.,,,
t P·
7"' ,,.,
wnCŁ Hw Nol'~ 1lli CK I \\'I . . 111. . ,12 .
,\HSZ \ \\" \.
- .
S,·nntnr!'!ka Nr
. "' -111-di
T,•lflfoll ~ - -

. . -------------=--
--------..J P11·<·l' , k111·hP11k1

II - 6
wg p:--trntow I właQnrJ kon, J
 o I Lubelska l~ahryka Maszyn
i Narzędzi Rolniczy ch

IP IL O N aa
Auto-Bogacz 00
FABHYKA w LUBLINIE
Lublin, ul. Fabryczna Nr 2, tel. 24-50
Akce soria Poleca znanej jakości:
Kieraty - Młocarnie - Sieczkarnie
samoch odowe, Wialnie - Narzędzia rolnicze

części motocy -
klowe i rowerow e
BIURO TECHNICZNE I
POZNAŃ - I
tiPIORUNOCHRON"
na sil\·, światło i gromochrony
Bydgoszcz, ul. Zduny 4 - Tel. 15-93
I
I

Dąbrowskiego 12/16
ul. w ż
Tel. 30-19 FERRUM" E
y "
~~~~f\N',IV\NV\

okucia, inaterialy Inulo- L

R wlane i h--chniczne oraz A
o narzędzia rolnicze z
W:vtwórnia narzędzi 8 Gdańsk .. Wrzeszcz N
y
2,,0 obrób ki 1netnli
Aleja Grunwaldzka 47
Tel. 413-66 El
C zęści i przybory, samochodowe ,do I
-~ I wszelkich typow samochodo w

T. Czajczyński I
. Q I Tel. 20-14
Po z n a ń, ul. Dąbrowskiego 89

~
Zjednoc.1:en. Przt>m. '.\laszyn Elt•ktrycznych

Zuklnd M. 22 Gduńsk

f •:•
clawnic•j Sienwns-Sdrn <·kert
Gdańsk - Wrzeszcz
u'. W aj de I ot y nr 22 a
I Tel. 416-08 B. G. K. 1208 Oddział Gda11sk
W, konnrnni~ tal,lie rozdzil'ICz) d1. prz('v. i-
°WARS ZAWA- PRAGA ja;iie i ·napr:n,a 1-'ilnik(iw i tra11„for111atmó w.
Napra,,a i ko11-;t>n,·acja elcktr~czn)ch urzą·
CL. Z.~BKO\\ SKA .10 1 lz,·ń diwi1,:o,qrli. \\'i"zl'lkir r„l,oty mc1·ha-
J>roduk . ni1:znc i ślu!-ar~ko-spawalnil'ZC .
...........___ 11 J~ nurzrdzia pomiurowt• i tnąt'e

Il - 7
 Inż. A. SZKLARZE ICZiSka
Warszawa, ul. Jagi~llońska Nr 12 - 58-07
Katowice, uJ. Krakowska Nr l - 316-69
Obrabiarhi - NarzędLia - Silnihi - Przyrządy pomiarowe - Łożysha
------------------- --------
Inż. T. KRE z
Biuro Techniczno-Handlowe
I
P O Z N A ~, PI. W o I n oś r.: i 11, tel. 34-72

WYTWÓRNIA OBRABIAREK I NARZł;DZI

P O Z N A ~, Al. Marcinkowskiego 8, tel. 88-53

produkuje wiertarki, heblarki, i filtry

»Elektrotechnika« Fabryka
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll DD~~MIP~~DD
Skład materiałów Kraków, Asnyka 6, tel. 567-73
e Ie ktrotechnicznych dostarcza
szabaśniki, krańce kuchenne
i części rowerowych
szkielety pieców, okucia ho-
Sopot, Rokossowskiego 42 dowlane

&& Fabryka Wyrobów Metalowych

ff G
Spółka z ogr. odp.
w Poznaniu-Starołęka, ul. Starołęcka 10
tel. 36-27

POSIADA: własną odlewnię metali kolorowych, maszyny do

obr·ńbki metali oraz galwanizarnię.
POLECA własne wyroby: armaturę wodną, parową i gazową,
garnki aluminiowe oraz okucia budowlane.
PRZYJMUJE: zamówienia do masowej produkcji na odlewy, wy~
roby sztancowane, tłoczone i toczone z metali kolorow_E~

I Wytwórnia Wyrobów
Galanteryjno -Metalowych
M.IeCzy sł aw z· ak. II
. • • . ' . . . . 1,fa!"hr
produkuje I poleca: sterylizatory, patentowane ma~Z) 11k1 do locl11w: z blarhy l11alcJ: tortown 11 ł';• . 11 ja,
1
wars a wa ul Chmielna zrb5
I------------------
• do yieczenia, sitka ,Io mleka: z blad1y c,;~rncj: Zjlrzchla dla koni, hla1·h} 1~0 1' 11' 1
J rzyjmuJ~ wszelkie ro~1oty wd1?~lz;ice W zakrr!I galantrr11 I

------
metalowe,, ze wszy1tk1rh ro1ILnJOW hlaeh - - - - I •

II - 8
 pH IL I p S-R AD I o t~to~a:!k!3~
Radioodbiorniki i Fotoaparaty Zeiss, Leiz i inne
(R A D I O) Receivers and cameras Zeiss, Leiz and others

l'oz,~,~~~~~r!~~!~~~~!6--19 'I
.
Handel samochodam1
•
LFESaZNbOryNk'~- ~~20~~r,~, i Pomp
, arutow1cza Tel. 335
a os tarcz a
I
i częściami samochodowymi ręczne pompy studzienne

I AMl AI
li li
ZAKŁADY
ELEKTRO i RADIOTECHNICZNE
POZNAŃ
MATEJKI 52, TELEFON 65-72
u

KOKCZYŃSKliSKA
a
Po z n a ń, ul. Walhi Młodych 8
Tel. l7-S5. Adn~s telegraf. Kos · Poznań

Urządzenia
kupuje - dostarcza
maszyny
e Ie k fr o-a ku styczne,
narządzi a
radiofonizacja świetlic,
armatury
fabryk, dworców pompy

L d
kolejowych artykuły

Odbiorniki radiowe techniczne

Płyty gr a m of o n owe

Dziabaszewski Józef i ~ ZYGMUNT KR UK

1,,fmłJ 1u~ 11rn.v:.v11 1.. 11rząd1.c11.. !:or1.d11u111t1C'h
. Lub I i n ' I-go Maja 23 - Tel. 14-071
I
i a1 10 rru6w d~'stslrl(} 1i_nvch. poleca n1aterialy śrubowe
p Odle1/ll11a metali h ·
0 zna ń p 53 i artykuły tec mczne
, rzemys 1owo 39 , 1e 1. 21 - __________
r-----....--..__________
.............:: - - - - - - - - -__
- -~---.
---

FABRYKA WYROBÓ\JV METALOWYCH

s.······· ······················~········ ···
JAa·{~N~~;·;~---~-:~-~~,-~-~-~~~N~-;~~-RATAJCZAKA 11. TEL 36-32
w Y r a I, 1• a: odznak,. dla towarzystw, fi('Jll • I"·tzny 111 ę:skicJ·
· k"- 1 ! I0 llle · '
guziki i ernhlernaty dla
· k a. k·,, ICJr11ctwa, w1hnterię metalową
----------- ---- ---------- -
...........____ wo3s · · Jwrcen, t wa, or,1z. - 1°110",, ..,, ' •

II - 9
 l
1
MASZYNY - NARZĘDZIA
WYTWÓRNIA OKUĆ
K. Kryg i D. Hilliton SAMOCHODOWYCH
POZNAŃ, Walki l'Hlodych 10 ROK ZAŁ.
(dawniej Porlgórna) Telefon 9B-O!i
1908
Zygmunt
MASZYNY NARZViDZIA
Dachterski
do obróbki metali i drzewa POZNAŃ, lJI. Ihibrow,;ki<>go HJ . tel. 24-57
Wyk o n u j c: zamki, antaby, zawiasy, lewarki i l. d·
Zakup Sprzedaż oraz okucia w<1gonowc

GWINTOWNIKI, NARZYNKI, QPRA WKI, POKRĘTKI, DZIURNIKI

KLUCZE FRANCUSKIE, CYFRY I ALFABETY STALOWE
dostarcza
z reprezentowanych fabryk, jak również inne
narzędzia i artykuły techniczne poleca

„H AT ECH" - Czapski i Hans

SKŁAD ARTYKUŁÓW TECHNICZNYCH Poznań, - $w. Marcin 65 - tel. 29-70

Polecamy nasze
INŻ. M. MOLI CKI
warsztaty napraw Zakład Metalurgiczny
maszyn, traktorów oraz Sp, z ograniczoną odpowledzlalnościa

motorów. Swarzędz, św Marcin - Telefon 57

Posiadamy na składzie różne
Wykonuję:
narzędzia i maszyny rolnicze.
odlewy ż3liwne I meta-
jak również as orty me n t l owe według rysunkóvV
modeli, z obróbką i bet
części zapasowych
SPÓŁDZIELCZA
CENTRALA MASZYN
. Molicki
BIURO I SKŁAD
ROLNICZYCH ARTYKUŁÓW
z o. u. TECHNICZNYCH

POZNAŃ, Kolejowa l!3 Jo2nań, św . .Ata'tcitt 50

tel. 71-90 tel. 66-46 Telefon 21-43
--------------..: ;...------------~
II - 10
 Centrnln~ Zarzą~
Przcm~słu [lettrotcc~niczne~o
Wu r s z o wu - Al. Stalina 47
tel. 856-60, 855-60, 876-G0, 885-50

Centralny Zarząd obejmuje wszystkie państwowe lub będące

.-
pod zarządem państwowym fabryki artykułów elektrotech-
nicznych, zgrupowane w następujących Zjednoczeniach Prze-
m ys Iu Elektrotechnicznego:

1. Zjednoczenie Przemysłu Maszyn Elektrycznych 18 zakład<lW

2. Apanlów 17
li
" "
3. ,, Kabli i Przewodów 9
"
" Akumulatorów i Ogniw 13
4. li li "
5. Lamp Elektrycznych 2
li IJ "
6. Teletechnicznego 6
li
" "
7. Rad iołechnicznego 8
" " "
Sprzedaż artykułów elektrotechnicznych, wytwarzanych przez
fabryki podległe Centralnemu Zarządowi Przemysłu Elektro-
technicznego prowadzi na prawach wyłączności

CENTRALA HANDLOWA
PRZEMYSŁU ELEKTROTECHNICZNEGO
Dyrekc_ja, Warszawa, ul. Puławska 29, tel. 885-90, 885-91.

PATRZ NA ODWROCIE!

II - 11
 Centrala Han~lowa
Przem1 słu [!e~trotec~nicrne~o
Dyrekcjo - Worszuwu, ulica Puławska 29 - Telefon 885-90, 885-91
Sprzedaż odbywa siG za pośrednictwem:

a) BIUR SPRZEDAŻY:
Biuro Sprzedaży Maszyn Elektrycznych, Kdtowice, ul.
Mariacka 23, tel. 31 G-00
Sprzętu Teletechnicznego, Warszawa,
" ul. Chmielna GG, tel. 867-14
Aparatów Elektrycznych, Warszawa,
ul. Kałuszyiiska 4

b) SERWISÓW AKUMULATOROWYCH:
Poznań,ul. Działyńskich 3
Katowice, ul. Marii.1cka lBa
Warszawa - Piastów, Fabryka „Tudor", tel. !)
Gdańsk - Wrzeszcz, Partyzantów :m/40
Wałbrzych - Sobiecin, ul. Barbary 1

c) ODDZIAŁÓW CENTRALI:
Warszawa, Al. Wyzwoleniil 13 (G-go Sierpniu)
tel. 885-92, -04, -95
Łódź, ul. Piotrkowska 105, tel. 282-55, 2B2-5G
Katowice, ul. Ligonia 21, tel. 319-58, 336-58
Gdańsk - OliWćł, ul. Grunwctlclzkd 485, tel. 520-GS
Poznań, ul. Wielka 21, tel. 3B-09
Szczecin, ul. Kaszubska 5, tel. :33-91
Wrocław, ul. Karola 32. tel. 502

d) ORAZ TERENOWYCH SKŁADNIC CENTRALI.

Zapylania i zamówienia w sprawie maszyn i aparnlów elck-

trycz.nych oraz sprzętu lelclechniczncgo należy kierować: du
Biur Sprzedaży (pkt. a), w sprawie akumulatorów - do Ser-
wisów (pkt. b).
W sprawach pozostałych artykułów należy zwracać siG do
terenowych Ocldziałów i Składnic C. H. P. E.

,----------- ~
II - 12
 Koncesjonowany Spółdzielnia Pracy
Zakład Elektrotechniczny
,,SILA i DŹWlł;K''
«SIŁA i ŚWIATŁO» w Warszawie, ul. Nowy Świal S
instaluje i wypożycza wzmacniacze,
Jarosław Schmude
mistrz - elektryk
mikrofony i patefony elektryczne.
Poznań, Dąbrowskiego 92194 l'HOW.\BZI
Telefon 29-54 dział naprawy radioodbiorników, łauowanie akn•
111111;,tnrów oraz wykonuje wszelkie instalacje
Wylrnn11je wszelkie priwe elel,troinstalacyjne
oraz urządzenia rei< la111owe i transparenty 111111 wchodz,1ce w zakres światła i siły. -

EKSPORT EXPORTS
l)Jj/Ji lJ f/////81\Y ~u E 'lir A :rn~
~O~TALOVVI~

dla branż:
Tu BE s for
chemicznej chemical
kosmetycznej cosmetical and
łnrmaceutycznej pharmaceuticc,I
induslries

wyk o n u je supplies:

STANNOGRAF
Sp. z o. o. • Limited
WYTWÓRNIA TUBES
TUB MANUFACTURING
Warszawo Warsaw

Śniadeckich Nr 10
-------x-------
POSZUKUJEMY DOSTAWCÓW CYNY
Tin Suppliers required

2:AKLADY PRZEMYSŁU METALOVVEGO

,,ELEKTRQDYN" Sp.z o.o.

t1
~res: Częstochowa
'Ca Staszica 2-6
Telefon: 22-42 i 20-42 Adres telegraficzny:
,,Elektrodyn"
~WVW>Nv WYROBY DROBNEJ GALANTERII: ~
gPrawki do latarek Świeczniki choinkowe Odznaki do czapek
Q Uz1ki Karabinierki Spinki
Nrły do czapek Gwiazdki dystynkcyjne Numery

---------~
0 Parsfki Grzybki na nocne stoliki Maszynki do segregatorów

II - 13
BRACIA LILPOP., SZULC~ . Spółka z ogr. odp.

ARTYKUŁY TECHNICZE
NARZĘDZIA

ARMATURY - ŚRUBY - PASY

,
POZHAHg Tel. 34 - 80
Armii Czerw. 4

Zakłady Elektryczne Wybrzeża

dysponujq: 29 siłowniami o łącznej mocy 62 550 kW
produkujq: miesięcznie 13.000.000 kWh
obslugujq: 7500 km sieci przemysłowych i rozdzielczych
115.000 abonentów.

ZEW Centrala
Gdańsk, Wały Jagiellońskie 9, tel. 315-41

O~~zial~ i Placów~i sieciowe we wsz~~nic~ miastac~ na terenie ~ziałalnośti ZEW

------------- --- II - 14
RUDOLF DUR S
Gdynia, ul. I. Armii WP. 22
Te I e f o n 273-20

Maszyny biurowe, Wagi

Przyrządy mierricze

Części zamienne

Kupno - Sprzedaż - Naprawa - Konserwacie

na mieiscu

Warsztaty Mechaniczne
Wyk o n u iem y precyzyine roboty toczone,

frezowane, strugane i wytłaczane

(koła zębate proste, skośne do

motocykli i samochodów).

Gvvarancja za dokładność

II - 15
 WYROBY fnBRYK ZJ[ONOCHNln .,.

PRZEMYSŁU KOJURSKl[CO I

Kotły parowe i parowozowe,

ruszty mechaniczne, instalacje młynów węglowych, od-
wadniacze miału węglowego, aparaty do odpylania gazów,
wentylatory, aparaty do czyszczenia i zmiękczania wody,
zdmuchiwacze Radzy, kompensatory, armaturQ kotłową.
Urządzenia chłodnicze
dla przemysłu chcrnir.znego, chlo<lniczego, fermentacyj-
nego, tcchnologiez11cgo.
U'rządzenia mechaniczne rzeźni i hekoniarni.
Suszarki & rólkolowe i obrotowe.
Urządzenia transportowe, sortownicze, ·blachy chiurkowanc.
Konstrukcje stalowe
dla budownictwa przemysłowego, lądowt:~o i wodrwgo.
Zbiorniki na r1yny i gazy.
Budowa ho Io wn i h ów rzecznych i bareh.
Pasy, pompy i ahumulatory hydrauliczne,
U rząd z en i a st e r o w n i cze do po m p.

wy tw o rni e acetyknowP.
C
Ko, tły w a-r ze I n .e.
(
POLECA i OFERUJE
CENTRALA HANDLOWA PRZEMYSLU METALOWEGO
.
BIURO SPRZEDAZY
WYROBÓW PRZEMYSLU l{OTLARSKIEGO
'
KR AK O Wł Ś~v. A n n)' 3 - t..l. S:i7-0 I - Ad n·s tl'kµ:r. ,.Przc·tll ko··
O F E RTV N A
I
Z ____________,.,
Ą D A N I El

II - 16
 .A II T ~ I
ZB . B Ą K O W S K I S K A
P O Z N A N, UL. K A NT A KA IO TEL. 26-05
ARTYKULY
TECHNICZNE i ELEKTROTECHNICZNE
·WN'>Nw~ SpeCJolno.ść : ~· • . ......

f dosta wa wszelk1ch typów uszczelnie,i i

i gotow ych, sznur owych i plasty cznyc h f
! z revrez enlow anych przez nas /abry k: !
R. TS CHA KE RT i S-KA - FABRYKA USZCZHH IEN WARSZ AWA
oraz innych wytwó rni •

Fabryka Baterii i Og niw

e m
po d z a r Z ą d
,~
~~
~.I._+

p a ń s t w o w y ni __ / .;:j;;J~
OGNI WA suche do sygna lizacji dźwiękowej i świetlnej na
okrętach
BATERIE anodo we radiow e, o różnej skali napięcic:1.
me-
BATERIE anodo we na specja lne zamów ienia (dla apara tów
::::::: dyczn ych i t. p.)
Nasze anodó wki odzna czalc\ się równomierną pracą,
bez trza8k ów i zakłóceń
Gd oń s'k - Or u n i u, Son d omi e r s ku 11

II - 17
 I
H Wł.siu" SH~,l H~rlioteehn_i~7~V' ,
H-cia C Z U P H \ N S C \
GD yNIA, ul. I. Armii W. P. 16 - Idawni ei Slarowieiska) tel. 211-17
polel'aruy:
płyty." t.Jl~tefony,
I Skład z· elaza
Marian
· Sl{U ł ee ln· I
I
lampy radio\\:e, ra~io-orlhi()rn,iki,
kucheukt oraz zelazka eJ,,ktryczne I p.
~Dy N 1A 1
1 Ab
u •
h
ra arna
}7
,

KONRAD, JAnNusz1(1Ew1cz i
WA Ił SZA W,\, Grzj" bowslrn 2.'i
s~ sr. AKC

Meble lekarskie, stoły operacyjne, łói ka i meble metalowe

ZJrnNOCZfNI[ rnrncmcm OKRlGU POMORSKl[GO

zmnov mKrnvcm wYBRmn
dysponujq: 29 siłowniami o łącznej mocy 62 550 KW
•
produkujq: miesięcznie '13.000.000 kWh
obslugujq: 7500 km sieci przemysłowych i rozdzielczych
115.000 abonentów

Z. E. W. C e n t r a 1 a
Gdańsk, Wały Jagiellońskie 9, tel. 3J5-41

Oa~ział~ i Placów Ki sieciowe we wsz~st~ic~ minstacł, na terenie aziałalności l.f. W.

CENTRALA TECHNICZNO-HANDLOWA
właść.: J. DIETZ d' ARMA

ARTYKUŁY TECHNICZNE
Tarcze szlifierskie - Piły tarczowe - Spinacze i smary do pasów

SzozotAi - 1,ędzle - Szczo.tf:i d'tuciaire tediniczne

h A T O W I C E, Warszawska 6:l ' Tel. :~O l-5C)

II - 18
USZCZELNIENIA KOTLOWE wszelki ego rodzaju
jak: sznury, płyty, włazy, uszczelni hlingeryłowe
oraz specjalne do lołrnmobil W o l ff a i La n i:'a
dostarcza

,,SZCZELIWO"
B. BRESIŃSKI i S-ha - KATOWICE
ULICA \VAHSZ 1\ WSKA NH ,IO=- TELEFON 310-<H

ŚLĄSKA WYTWÓRłłIA wYt wórnia ~ - Warszawa

USZGZelnień ~
SPRl;Ż N dom aszyn
~
~-
, "tł!~ ~

RESOROW t
mo or ow Sas~a Kępa
uli,·a Zwycięzf'Ów Nr 22
Warsztat reparacyjny
RESORÓW
do samochodów
gg Mm J At'
R. rn C~YMCZYK I
Fabryka
KATOWH!E,
Opakowań
Blaszany~
~lowaf'kil'/!O I i · Tel. 357 ·
26

KATOWICE \V) KON IJJ E: 1,11dc!ka litol!rafowane

/. "ła,my('h i po1\icrzonych materia·
ul. Starowiejska Nr 3
łów. Kaps I" do butt>kk piwowych
T E L E F O N 354 - 68
f-ta le na !ikładzi(•,

\V)·twóruia U~zcu•lnif'1i do Silnik0w Maszyn i Pomp

=======~=
I MIIWZI \'.' O
·()-
lJSZCZEU\
AZBESTO\\ E i 11' NE •:,.
SA:\IOCIIOIH)W, ~AMOL .\
T()\V, OK Hf; TO W, l)l,z
K O L E J N I C T W \ O H :\ '
PHZEl\lYSl,lJ
,,Stel moss'' sp. z o. o. ~
\\.\HS Z A W A - l UC\ PHZY01'0POWA J\H lJ li
II - 20
 FA BRYKI NARZĘDZI PRECYZYJNYCH
. -7 FISCHER s.
1:'• Praezisionsmechanische Werke

.....
I
BudapestV
Visegradi = u
•

Hug o Zo11 an & Co.

BUDAPEST XIV
( ~yarmat = u 71
Telefon 296-186
•
1· .
o
A. VEITH&Co .
łl>
Budapest VII
•
- -t1: We s s e 1en y i = u 32.
Telefon: 227 = 060

Aparaty pomiarowe dla wody Appareils de mesure en bloc

pary, powietrza i gazów pour la vapeur, l'air, le gaz,
la matiere chimique etc.
Aparaty kontrolne dla gazó,·1 Controleur automatique pour la
spalinowych fumee gaz oeconographe
Pirometry Pyro metres
Teletermometry elektryczne Thermome tres electriques
Automatyczne regulatory te1n- Regulateurs de temperature
peratur
Automatyczne aparaty do mie- Densimetres automatiques pour
rzenia gęstości płynów
le gaz et les liquides
i gaz(>w
Kalorymetry Calorimetres pour le gaz et des
ma~eriaux de chauffage
• secs et liquides
Papiery do diagramów wy- Papiers diagramme et papiers
kresów d' cnregistrement
Precyzyjne gwintowniki i na- Tarauds de precision et filieres
rzynki a truelle
Regulatory ciśnień Soupapes automatiques
"""----- ------------- TT - 21
Z;ednoczenie Stoczni Polskich

Amalgamated Polish Shipyards

GDAŃSK
UL. JANA Z KOLNA 31
Tel.: 310 - 41, 4~, 43. Adres telegrc.1f.: ZETESrE G1 dJń~k-
·

II - 22
Z;ednoczenie Stoczni Polskich
Amalgamated. Polish Shipyards
Gdarisk, ul. Jana z Kolnu 31
Tel.: 310 - 41 , 4~, 43. Adres te legraf.: ZETESPE Gdańsk.

·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-,-·-·-
Budowa statków Shipbuilding
Morskich i Rzecznych Consłruction of Sea-going

8 pochylni do maksymalnej & River vessels

8 Slipways for a max. ship's
długości budowy statków
length of up to: 200 m = 656 ft.
200 m = 656 stóp.

Wszelkie All kinds

remonty statków of ship repair~
5 doków pływających 5 floating docks with
a carry i ng capacity of 9000 t.
o nośności 9 O OO łon
4 pontony 4 pontoons

Konstrukcje stalowe Steel constructions

Dźwigi Cranes
Kotły parowe Steam boilers

Sekcje kotłów Water tube

wodno - rurkowych boilers

Narządzia Tools
Cast iron works
Odlewy żeliwne
& foundry

Remonty Repairs
Wagonów i parowozów of łrucks & locomołives

II - 23
 ŚW ATLO

A-
KAT O \7 I CE - l{RAKOWSKA 2 u
WYTWÓRNIA
ARMATUR
ELEKTRYCZNYCH
TEL. 365-50
I
• Produkuje AR MAT UR Y wszelkiego rodzaju
dla przemysłu, ulic, fabryk, hut, kopaló i t. p.
,,,..

Polskie Zakłady Przemysłowe i Handlowe

DIJ A IL M Sp. z og-r. odp.

~ T (l(I

KATOWICE - ul. Stawowa 20 - T,·lcfon ~3l l-2H i :tU-lB

Sprzedaż i Zakup
wszelkich artykułów
technicznych

Wyrób ortykułów
hloszonych
Odlewy metolowe
Pompki trybikowe
---------------------------- ,,,,..._.-.

G. A. G O N S I O R O W SKI ,
WARSZTATY ELEl{TROTECHNICZNE
-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·
P\\ST\\U\\'Y'.\l
• 1'01) Zr\HZ\l>t·:\I

I( Ą TO \\' I(: E, u I. FI o 1• ia II a 9 - Tt• I. :126- I:?

Odłączniki
osprzęł
wysokiego napięcia - mufy kablowe
do linii kablowych i napowietrznych.
11r___,,,,
--------
II - 24
 CENTRALNY ZARZĄD
PRZ~MYSŁU HUTNICZEGO
Katowice, ul . Lompy 14, tel. 329-31-39
Zakłady Hutnicze - Biura - Centrale Z;ednoczenia podległe C. Z. P. ff.
Ad r e s Nr tel.
Nazwa
Zawadzkie 6-7
Huta Andrzej
Katowice-Dąb 339-41
2. Huta Baildon
Dąbrowa Górnicza 681-54
3. Hula Bankowa
Ilajduki Wielkie 417-41
4. Huta Batory
.B~dzin 711-.51
5. Huta B~dzin 34-Gl
6. Huta Bobrek Bobrek Bytomski
Czi:5tochowa 24-92
7 Huta Częstochowa
Katowice-Bogucice 309-56
8. Huta Fnrum
Świ~tochłowice 417-11
9. Huta Florian
Sosnowiec 623-75
10. Huta Katarzyna
Chorzów 417-21
11 Huta Kościuszko
Siemianowice 232-1 1
l2. Huld Laura
Ozimek 2
l3. Huta Mała Panew
OstrowiPc Kielecki 22
l4. Huta Ostrowiec
Nowy Bytom 523-37
15. Huta Pukój
Sosnowiec 617-76
lG. Huta Renard 621-51
17 Huta Sosnowiec Sosnowiec
Stalowa Wolc1 1
18 - I-Iuttl Stalowa Wola
Stotczyn k. Szczecina 1
19. Huta Stołcz'yn 34-51
'.20. Hutd Zabrze Zabrze
Zawiercie 1-63
21 Huta ZawiNcie
22 - Huta Zygmunt
23 - Hutniczy Instytut Badawczy im Sla-
-~aJiewniki 417-61

3451-57
.I
nisława Staszica
Gliwice, ul. Karola Miarki 12/14
24 Biuro ProjPktowania Urz,1dzci'1 Prze-
Zabrze 34-51
mysru I lutniczego „Biprohut" 50- 79
25. I-lutnicze Biuro Budowlane Gliwice, ul. Fabryczna 1(i
Katowice, ul. Zamkowa' 12 367-01
26 - Centrala Zaopatrzc>nia l lulnicze~p
Katowice, ul. Powsta1ic(>W 50 369-11
27 Centrala ZJ-omu
Katowice, ul. Ligonia 7 329-61
28 · ( 't>ntrala Żelaza i Stali
29 · Pa1'istwowe Przedsiebiorstwo Składów
Bytom, \Vrocławska 5 40-47
Żelaza ' 213-41
3o. Zak~ady Elektro Łaziska Górne
Czt=:stochowa, Al. Wolno~ci 77/79 17-68
31 Zjednoczenie Kopal1i Rudy Żdaznej 349-01
32 · Zjednoczenie Przemysłu Cynkowego Katowice, ul. Podgurna 4
33 · Zj( dnoczenie Przemysru Materiarów
33-01
Gliwice, ul. Fabryczna
Ogniotrwałych 367-06
Katowice, ul. S:owackiego 37
34 Zrzeszenie Spółdzielni Spożywców
Pupmysfu Hutniczego
D l·~aatu1-1 C z. p IL w Warsnwic, Al •ja na Skc>.rpic (Frascati) 21, tel 881-94.
PrzpdqawicicJ..,tw.1 huty „Stiilowc1 \Vola", Katowice, ul. 3 Maja 21 tel. 302-27.
Przedstaw,ciclstwo huty „o, trowipc' , Katowice, ul. Kochanowskiego 4, tel. 324-47

___________
P,wdstawicielstwo
Przcdo;;tctw ciclstwo
.........____
hut)'
huty
,Andrzej"-
,,:-,tukzyn",
Kat,_,wice,
Katowice, ul
ul. Ligonia
Sienkiewicza 37,
10, tel.
ter.
366-69.
355-72 .

II - 25
-------------~ -----------~-
ARYMAfUR FABRYKA WAG

JÓZEF ŻEBROWSKI
\\r. HESS

WAHSZA\VA. l'.LIC.A DOBRA NR 11

I
WYKO~UE
AIOL\TUHY \'fOD'.\E . PAlłOWE ·
POWIETRZNE· GAZOWE IL\NDLU i
I i N.\ K\\'AS Y 01) POHl\E HOL~ICT\\.\

SPÓLDZIEi.NIA ~ ,. WYTWÓRCZA
WARSZAWA
KRAKOWSKIE PHZEDjlJEśCIE (l> - TELEFON Nll 8.6t-6B

UNIWERSALNE WAGI IF
do oznaczania 0 /fl skro I, i
0
i /0 zanicczysz(·zer'i w ziemniakach
APARATY "SALLERONA" z pełnym wyposażeni cm
n
C E D z I D Ł A "D E L E R C K' A" z w() r z k a Jll i. C ('

OPRAWY MOSll;ŹHE DO· TERMOMETRtlW

WSZELKI SPRZĘT LABORATORYJNY
PONADTO TRUTKI na szczury „ZAGŁADA"
~,. (Iict'n('ja .\lini,;terstwa Zdrowia f.. ,L,, F. Ili. l9U IG, Nr. Tr.-~)

------- --------------------
tit W, Ił W IE~ m
Fabryka Grzejników i Armatur Elektrycznych
BIELSKO - ŚLĄSK ClESZYŃSI-<1, I ,I aja 21 - Tt>I. 20-S l, i 20-55
grzt,jniki t·kktryczne dla gospodar:-;twa domowcl,!O,

Poleca: armatury oświf'tlt·niowt~ dla l,iur i war~zta~

II - rn
WYTWÓRNIA M--łDLA
I PROSZKÓW DO PRANIA

,,SYRENA"
J. M. CISZEWSKI
CZĘSTOCHOWA
NARUTOWICZA 1g/2s. TEL, 1,:5·22

!'.:~leca znane ze swej

jakości wyroby

DZIAŁ Ul.
Chemiczny fa rmaceułyczny

li'uln-,· IHt P1•zct 1t'orb1t· Che·1nicznyclt i l"alt. itwi)w

Inż. ST. BULKA Is-KA
(', l\larka fabr. ES BE'"
~-i to cho w a, ul. l\lirowsk; 75/19. Telefon nr 24-30
WYHABIA
a) ,., I. FAHBY l>IWKAHSKIE li. LAKIEHY
1I·'··•rb,. rotoj!rawrnrowe
· a) · · szy I , k osi· I mące ., I'',!' I H~ 1·1t ..
l',rnalic
I1)
<1rl,y. d1.idow1•, akn 1!(, 11 ~o\H" i lu- h) E111alie oli-jne „Słońee"
„
1·) "lra„y Jrw · ' d Lakil'rV do wszP. lk"· 11· I1 et> I'ow te1· ł I·
'"\/ 1.arln_. .
f rota1·}Jll1\ . •11
1111·z11p·
81
·Ystk, 1, f ar I'Y w ro:,111ail)t'h kolora!'h d)· L'"
nit I
Io o k"1en

III - 1
 \

FABRYKA CHE ICZ A

-
KATOWICE
~
BR
Bł URO: ulica Kościuszhi 43 - FA BRYKA: ulica Mitwłowsha 25

TELEFONY : Biuro: Nr 362-35 i 362-49 - Fabryha: Nr 348-46

S I\.HYTK A l'OCZTU\\A 58.'l

PlłODUl{U.JE i POSIADA SlAl[ NA SKLADZI[:

LAKIERY SPIRYTUSOWE MODELOWE, IZOLACYJNE
DLA CELÓW ELEKTROTECIINICZNYCH DO WYPA-
LANIA W PIECU I SCHNĄCE NA POWIETRZU.
LAKIERY N ITRO DUCO DO NATRYSKIWANIA
SAMOCHODÓW. EMALIE SYNTETYCZNE DO MA-
LOW ANIA MEBLI I PODŁÓG. FARBY OLEJNE,
GRUNTOWE, RDZOCHRONNE, MINIA OŁOWIANA,
TARTA W OLEJU, MINIA ŻELAZOWA, POKOST
ŻYWICZNY, SYNTETYCZNY I CZYSTO LNIANY,
SZPACIILóWKI, PASTY DO PO LEROWANIA
I WSZELKIE rARBY DLA SPECJALNYCl 1 CELÓW
TECHNICZNYCl I.

ZAl(lJPU.JE w KAlDU llOŚCI:

ŻYWICE NATURALNE: .JAK KALAFONIA JJ\SNA,
CIEMNA. ~ ŻYWICE: SYNTETYCZNE, SZTUCZNE.
OLEJ LNIANY, TERPENTYNG, STEARYNG, ACETON.
TLENKI: ŻELAZA, CYNKU, OŁOWIU. OCTAN
COBALTU, SYKATYWY COBALTOWE PŁYNNE.
WAPNO TECI łNICZNE NI EGAS?.ONE W PROSZKU.

III - 2
 •
1a n
6), Studen:ili:i~:!ódzkiej
X~~ ŁQ d I

Z 7 Piotrkowska
I

K"I"' 24 Telefon
1ms k"1ego 180 ==== 256-68

Po I e ca: odczynniki pro analysi

chemikalia
artykuły kosmetyc zne
tomofan
Własne laboratori um analityczn o - doświadczalne

Poznań,· Koronkar~k a B, telef on :~:i-57

-
III - 3
 POLSKA SPÓŁKA AKCYJNA

FAHRYKA WYROBO 'vV GUMOWYCH

''
POD ZAHZĄOE.M PAŃSTW.

BYDGOSZCZ
UL. TOHUŃSKA 155 TELEFON 11-39
KONTA BANKOWE:
BANK GOSPODAHSTWA KRAJOWECO, orrnz. w BYJH;oszczy
NARODOWY BANK POLSKl
POCZT. KASA OSZCZl~DN( )Ś(:I

STACJA KOLEJOWA :ł.. ~GNOWO KOU) BYDGOSZCZY

PHODUKUJE:
1. Wszelkiego rodzaju węże gumowe
2. Wszelkiego rodzaju uszczelki gumowe z przekłac!kami
i bez
3. Płyty uszczelniające
4. Skór-guma
5. Artykuły techniczne
5. Gumowe pokrycia siodełkowe
7. Obkłady wałków, kół i t. p.
8. Płyty reperacyjne i stemplowe, niewulkanizowane
9. Kleje kauczukowe
10. Węże Westinghouse i tendrowe
11. Guma do wycierania
12. Krążki do butelek do piwa i t. p. •

SPiłZEDAŻ:
Za pośrednictwem Centrali Handlowej Przemysłu Chemicz-
nego, Biuro Sprzedaży Wyrobów Gumowych i Tworzyw
Sztucznych, Łódź, ul. św. Stanisława 2

PHZYl\.\LEŻNOŚĆ OHGANIZACYJNA:
Zjednoczenie Przemysłu Gumowego i Tworzyw Sztucznych,
Łódź, ul, Sienkiewicza 55

III - 4
 • I

'
~
---~
udelibałnia
•

upięRsza
matuje
i chroni
cerę ...

III-5 !
 ZAKŁADY PRZEMYSŁOWE P. i T. Olszewscy
,,Ml KROCHEMIA" WA n SZA W A, Marszałkowska 12-i
Tel. 8748t.
CHEMIK AL I A: Analizy - Odczynniki - Barwniki - Farby - Lakiery

Wftwórnia nrt1~ulów C~emiczn1 -- c~

......... . ..,....-
~-._..., ....................
IFabryka-mydła A. GĄSIOREK
GDYNIA, P. Wysockiego 82 Tel. 214-18

wł. .11
Częstochowa,
JJ.awlifł i 3l,. Gł,adtJs'Z
ul. Armii ludowej 3
IDRo~;~~~ s~~::!.~?WA
S o p ot, ul. Rokossowskiego Nr 6-a
Telefon Nr 21-66 nol"C 11 ww·1e1~·1m w11horze ws:r.elkie leki, .
I' li U ~ IU ziołu i ko"m..-tyk•

~i_r m_a _ i s t n i e i e o d l 9 O O r: LAB ORAT oRI uM

CHEMICZNO-FARMACEUTYCZNE_ ___
A. KOZŁOWSKI, Sp. z. o. o. w ŁODZI Biuro: Sienkiewicza 29, tel. 159-17
Laborat: Narutowicza 18, tel. 121-50
P rod u kuje: znane na całym świecie wyroby „ODOL" pasła do zębów, proszek do
zębów, eliksir do ust. TUSZE do rzęs marki: ,,Ricil's", Cameleon", ,.Ever-You".
M a ś c i: ichtyolowa, cynkowa, borna, pasta Lassari, wazelina kosmetyczna, ungł.
c. scabiem „Scabiofer!'. Wyr oby i preparaty g a Ie o n owe: T-ra valerionoe,
conval majal., Adonis Vernalis, ,,Pain-Expeller" itp. Tabletki mineralne: Vichy, Ern 5 -
Z a k u p i: w każdej ilości mentol, olej miętowy, goździkowy, anyżowy, kminkoWY

------------.
i inne, a także wszelkie surowce farmaceutyczne i chemiczne.

Wytwórnia Chem. JVA''

( llllllt 11111/i Ił
i Perfumeryjno-Kosmefyczna H ~

:R. J wanic~i )
C-:.rstoclwwa, 11/. Kiliri.,hie[Jo 21, tel. JB- 1
=----=--=------~ p o Ie ca najlepsze wyroby kosmetyczno-perfu!ll·

Hu Rro wNIn flPHClNO-DROblRYJNij

CIIE~IICZ_,:-.A
\\TT\\'(1I! :'li I \
w MELLER •. S-kO
•
9
IMPORT-EKSPORT In DGOSZCZ, 11I. l>r. E. \Varmi1'1&ki<'go 2, J'f'I. tz.!1

S op o t, Marsz. Stalina 759 noloc~ 0

. ,Io s ~
proszki, myrf/a r/o prtt11ill, .frot/k I ~
~ l, U• fNWil1 i <'Zl/~zc~enio, o%dnh!/ c l w i r t ~

CENTRALNA SPÓLKA CHEMICZNA :i.\!,.8.~.!:~

P O L E C: A terprntynr, kalafonię-, farhy, poko ... t~·, I
I - wo!-!ki, harwniki anilinowr, mint•raly i t. p. -
KUPNO WSZELKICH CHEMIKALIIO
-

III - 6
Zaw sze

pie rws zej

jakości

kre m

terp ent yno wy

iczna,
em64-8
Fabr. Techn. - ChTel Poznań, M. foc~a 131
5 ,_ _ _ _ ____

Ml
\

III - 7
 ęgiel drZewny z drzewa twar~cgo
dla przemysłu metalowego, chemiczne~o, rzemiosła i domowe~o użytku
l
p o L E C A ~~;~~ 01
:p:~~~1:r; p;:~;J:~ó~he;~~~°i:1~~NYCH
I ł,6d7, ft:!,. Si enki<>wicrn Telefon 1!l7-ilfl, 197.36

Siaro firma nie zawodzi

Od 25 lat wyrohy

"'MA „ Es; .. Ei"

swą jakością przekonały świat
PA~TY do ohuwia
PASTY do poclló~
HAHWNIKI do tkanin
MUOIOLAPKI
Warszawa, Jerozolimskie 41 faar. Przetw. Ghem. ,,H4-fS-fS" ~.0 <l,~a~y j
-----------------
Telefon 861-81 Telefony : 49-Y0, 42-U!J, 13-53

Wielkopolsku Wytwórnio Chemiczno

„AROMAT" wł. Fr. Boruszak
P O Z N A Ń, św. Marcin 27 - Telefon 37-16

roncn:
Ekstrakty lemontedowe
Esencje, aromaty I etery owocowe
Proszek do pieczenia.
1 Proszek „Basls" do lodów
Pasta oranżadowa „Au·ransi'
I

,,
Fabryko Mydła i Świec ,, IRYS" „ARYL
Proszek do prania Proszek do szorowania

wncuw KUCHARSKI i SYNOWI[ ,,TESA" „TESA L''

LUBLIN Klej na zimno Kozeinę malarsk;l

uli,·a 1-go l\laja 4 a - Telefon 12-I 3 ,,WERA"

lak i talerzyki n1 muchy - zatrutą pszenitC
Dolne w praniu-o~zczędne, wyrabia i poleca
Jako tanie słyni~ -
LABOIL\TOHlllM c,m:mcz~E
Wit(' l\l ydło K u c ha r s k i e g o hierz,·ie TAD. SPUTT - POZ.ii'\'\'
jl;<>t-podynie. ulica ~w. Wojciecha 28 - Telefon 30.()II

Państwowa Fal,ryka Przetworów Chemirznyrh ,, B E N G A~

LLBLI~ - ulica Luhartowska Nr 50 b T~lcfon 26-H
aC~- Mnd1ołapki paąty f)O(lł6g, świr('e, o~nie .--hoinkow~~
PO I(z
. do obuwia i
U. artykuły cło konserwacji smnurh01J6w .,HV<lrol .... J,,-hol ... ,.Ha,liat 0!:-----"

III - 8
 ,,9',mar"
Z a k I a cl Jl 1) r ze 111 U s l o me
cl,e111icz110-{ar111aceutyczne •
Marian' 'Paetz
'Poznafi, 11/. Mosfoma 11
'fol. 49-77

,,NUTROVIT"
PEPSINUM SOLUB
PH. P. II., WINO
PEPSYNOWE, PE-
PTONUM SICCllM.
JODPEPTON, SIRUP
RUBI IDEAL. SIRUP
CERASORUM.

III - 9
FABRYKI FARB GRAFICZNYCH
„ATR ''
POD ZARZĄDEM PAŃSTWOWYM
TORUŃ - ULICA CHROBREGO 56

TELEFON 385

PAŃSTWOWA FABRYKA
FARB GRAFICZNYCH
GDAŃSK - ULICA LASTADIA 35 d. - TEL. 411-73

DOSTARCZAJĄ FARBY GRAFICZNE

CZARNE i KOLOROWE
WE WSZYSTKICH GATUNKACH
ORAZ ŚRODKI POMOCNICZE

NA ŻĄDANIE: WYSYŁAMY CENNIKI i WARUNKI SPRZEDAŻY

ZAPOTRZEBOWANIA NALEŻY KIEROWAĆ DO

CENTRALNEGO ZARZĄDU

PAŃSTWOWYCH ZAKŁADÓW GRAFICZNYCH

_w ARS Z A W A - ULICA SŁUPECKA 2 a - TELEFON 85-945

III - 10
r

l"A;<~ Q OCMO

WYTWÓRNIA CHEMICZNA

DD H ~ .IL aa
J. SPOCIŃSKI, Z. EXNER i S-ka
CZĘSTOCHOWA, ul. Ochotników Wojennych 4/6, telefon 13-79
polt''.a swojt' znakomite wyrohy:
Eksportowe kremy do obuwiu w tubach i pudełkach w 4 kolorach: czarny,
brązowy, wiśniowy, biały. - Produkowane no surowcach najwyż­
szej jakości,· konserwują obuwie i nadoją mu lustrzony połysk.
Pusty do obuwia w 4 kolorach: czarna, brąz, wiśniowo, biało.
Posty do podłóg woskowe w kolorach: mahoń, orzech, bezbarwna.
Suchq zaprawę do podióq w proszku, kolor: mahoń, orzech.
-Nie pozostawiają kolorowego pyłu.
Oliwę do rowerów i maszyn. - Wazelinę kosmelycznq (omerykuńskq)
Wysyłkę dokonuje się również pocztą za pobraniem .•

--------
o
Wytwórnia ChemiGzna „fi 8"
I .ódi, l'oludniowa 78/80. TPI. I] 7.7,1,
pol,·ca pa~tę do podłóg- i ohuwia
oraz kolorowy lak butt>lkowy

la~ orn tor iumC~em.-f armaceut~crne

i W~tw. śro~Ków Oietet.-O~ż~wcz~c~
M~r JnN znc~RSKI i s-~a
CZViST< ,c 11 <>W~\
111. Armii l.11dm,1·1 (11)
T ,~ I c f o n I ;i · 'J :;

o ~------,-------=
III - 11
[,..__Z-je_d_n__
oc-z-en_i_e,, P~z_e_m_y_s-łu_O_r_g-an_i_c-zn_e_g_o----.
ŁÓ DŹ, ulica Sienkiew icza SS - 'l't·lefon 197-3;{
Podle głe nam fab ryki produku ją: Barwniki dla wszelkich wyrobów włókienniczych,
skór, futer, past do obuwia, papieru, farb lakowrch, drzewa, słomy _itd. - Półfabrykaty
'dla wyrobu barwników. - Artykuły pomocnicze dla przemysłu wtókienniczego. -
Kwas chlorosulfonowy, siarczek sodu 60'.'{i, tiosiarczan wdu. - Kwas mlekowy 50%
techn. i spożywczy - Kwas mrówkowy 80% techn. i spożywczy. - Aceton, alkohol,
metylowy, esencja octowa 80%, kwas octowy lodowy, kwas octowy techniczny 30%,
fo rmalina 30% i 40%, heks.:unetylenotetramina, oleje ketonowe, rozpuszczalnik „Z",
s1:1ota drzewna, w0.uiel drzewny .

,,
KLEJE ROSLINNE
DEKSTRYNOWE i ZIEMNIACZANE
do wyrobu ka r tonaży, ,'t ,\ kietowauia i inny<'h celów 1)rz1-myslow,\ ('h.
do h~zpoRrPdnif-'~o zużyeia w ('Plarh hiurowy('h dla I NSTYTlJf,YJ,
mających · wi~kszc zapotrzebowani e, w lwczkach po 100 i ;";() k~
sprzedaje
Biuro Sprzedaży
Artykułów Chemii Stosowanej
Kraków, ul. Pijarska 9 - Telefon 558-18 i 558-19
Adres telegraficzn y : ,,ARTCHEM"
DOSTAWCA:
Państwowa Fabryka w Oławie kolo Wrocławia

SPÓŁDZIELNIA FARM.-CHEMICZNA „KETON" z o. u.

lDyttoórnia Papierów SwiaHoc2uł~cb

~ P02YTYLO ~~
U)ARS2.AWA = ul. Piusa Xl 30 = Telefon 8?59=1t
Papier światłoczuły wywoływany sposobem amoniakalnym
do rysunków ołówkowych i tuszowych
linie: brązowa lub ciemno - niebieska
gwarancja trwałości: 5 mies i ę c y.

III - 12
 - -~· ---
TO GWARANCJA JAKOŚCI i DOBROCI WYROBÓW

*
PERFV MY
WODY J<OLOŃSl(IE
WODY J<WIATOWE

KREM MATOWY LION~

J<REM TŁVSTY@fi9

l<REM DO CjOLENIA
Mydło do golenia ~

MYDŁA TOALETOWE

*
~- i S. St_empniew icz -- Poznań
FABRYKA PERFUM-KOSMETYKÓW-MYDEŁ TOALET.
Poznań ) M. Focha 34 Tel efo n 65-96, 65-97

I
III - 13
 _IZahotatotiu 111
Pet#umettpj-llo - J(osmetqc1we

,,
Wacsq,awa ulica 1.'tóina 14
'
10oJ1J kofo,zskill: zwykle, potrójne
n kwiatowe: Chypre, lawenda
1-0oJI/ kwiaf,'1we luksusowe:
Uśmiech Wiosny, Sym/onia, Wspomnienie

I/ . orlżywc7e, przeciwzmarszczkowe,
~~tef/li/• wgbie/ajqcP, porf purfer, do rqk

/JuJtt/ w kof otac/,: nafurnlnl/, pastelowy, brzoskwinioz,,L/ /,

brzoskwiniow11 11, rac/te/ I, rnchel 1/,
sloneczn_tf, opalony

/Jo,:wJki ,)o ust w 5-ciu c1Jcie11iarl1

Zapas_lj rlo pomadek w 5-ciu nZlcienią.ch

---Lusze: ,., , z L-,,.,ze,J

C_ h,,.,z~ A,,,e
L- -V

_/llf'-',·d·o J( osm ef t/Cżllt!, )(.\.,,t, LN1icż1u1

C)tejek ,w oµafa11ie i t. µ., p::eµatalq i·Mmeft/C':lli!

Cenniki wysyłamy na żąrlanie.

Zamówienia W_ljkonujem,, za zaliczeniem na koszt i 1yzyko orlbiurc_ll.

III - 14
 r------------------ KOBRA fh'C:::t::!: POZNnN
PŁYN CiV MO WY ul. Dąbrowskiego 83/8.5 - telefon 24 SS
prod ukuje: Proszk i do prania . Pasty do obu-

~ A li , wia. Froter y. Płyn do czyszc zenia metali

-------!
i szkła. W sezoni e zimne ognie na choink
i.

Właśc.: A. SM OR A WIŃSK I
POZNAŃ
------------
M CH EMICZH E
ul. 27 Grudnia 15 Tel. 34-91 LABORATORIU
S. M A G I E R S K I I S-KA
WSZĘDZIE' POŻĄDANY LUBLI N, LUBA RTOW SKA 16
Mydła toalet owe I do goleni a
- Wody
I ZNAN Y Z DOBR EJ .I AKOŚCI
lrnlo1iskie - Perfum y - Pasta do zębów.

-------------------
r___ ___ ___ ___ ___ ___ ___....;_ _,___
___ ___ ___ ____

SPÓŁDZIELNIA
FA RM A CE U TY CZ N O- CH EM I CZ NA
~~ X .e to n~~
z odpowied. udziałami

W A H S Z A W A, ul. Pius a XI :Jo

----
IIUlłTO\VNIA APTECZNO- DlłOGERY,JN A
Władysław Ka is er, Poznań, ul. Półwiejska 39
- Tel. 19-63 19-64
poleca Chemikalia
, WOSK I: pszcze lny, carnau ba, japoński,
dla przemysłu aptecz nego, chemi cznego
rskieg o ,~tear yna. FARB Y we wszys tkich kolo-
~pr,żywczPno , uarbar skiPH o, mydla
OLEJE : roślinne, zwierz ~,e rach: ziemn e, olejne i cherni czne, ultra-
1 cukrow ni ttuszc zowe
ynalny maryn a; barwn iki wodnf ',
~ lll111nalnc>, uli,ery na, tran medyc POKO STY, LAKIE RY
1 qa1l)c] rski l<WAS Y: siarko wv, solny, 1 spirylu sowf'.
olPJne I nitro TERPE NTYN A, KALA -
owy,
t1zotow y, mniwc zc.1ny, ml„cz ny, karbol
esowy roNIA . WAZE LINA techni czna i me-
~'w\-as cytryn owy, wi110w y, IJPnzo .
DEZYNf-El<..CY.INE T IMPRE - 1 ,;yczn a. SMAR Y do wozów , tavotta
. R.ODKI
KOSM ETYK A, OPAT RUNK I

I
k~eoli nil i t. d

Ł
GNA< 'Y.JNE : lyzol

FABR y KA My D A
~-;;" IS[NC J[, B.\~\\ Nll<I
1
< lu prtP ·11rc..•,· c11kiPrn1c?.P!.J•
>
,,
TE L IT , ,
i I •',r\k W(id <J<ll<>wych
Lub I i n, ul. Biłgorajska 24, Tel. 21-34
>MA"r Y DO PILCZ YWA (·i
PIH>S ZKI DO Pil CZY\ \,\
l_l'ol t·c·a m~dlo przt>dwojP1111t>j jal..o~
lłlIDYNIE
Cl!Kll :R W Al\ill. 10\\'Y I
'
I roznańskie Zakłady ChemiGz;-j
,e~
PRZYPRAWY
11, 11 r a

1>JUrl\tYSI-. ('llfM ICZN O . SPOŻYWCZY l'o:rn:11·,. 11I. 27 (;rud uia 2, frl.

lU.79

~R" MAIL
Kow, Zwln1 ynlt•1 ·ku J.'i, tPI. 551-fiJ
.
l
III - 15
l'ro"ki i 111ydlo do pre11ia - .Świniotucz-h.ur
C!ii, kl'n 's jov -
z:iw}'
Wody fryzjers kie i kwiat0w e

.
 FABRYKA KWASU WĘGLOWEGO u
KARBACID Zakł adY Wap1enne I J A N
Lublin, Lęczyńska 36
L I R T

- - - - - - - Rok założenia I!H2 --

pod Zarządem Państwowym

w LUBLINIE P R O [) U K U cl Ą: hy<lraupczne wapna budowlane,

_ _._ _ _ wodzian wapna i nawozowy miał
ul. Bronowicka 38 Telefon I 0-17

WYTWÓRNIA

Pe.tłum
,,CfNJR~CH[Mlfl"
Produkty Chemiczno -Techniczne
i :RoSHtettJ&ów Sp. z O, o.

' KATOWICE
:1 MAJ\ 33 . TEL. 321-51 i 3H-H

• Odd Zia· Y,• Kitdce.

ł
Hadom . OstrowiPc
Częstochowa
Kit>l,
BYTOM - UL. GLIWICKA HR 14 Kraków
TELEFON 38-.'37
Hurtowe i drobnicowe dostawY
POLECA:
talków, kre<ly, farb malarskich,
PERFUMY ma~ kahlowych, grafitów koloi·
i WODY KWIATOWE <lalnych „Hadurolit" ,,Auto·
hadurolan'', kwasu siarkowego
o subtelnych zapachach
(SO:i) i innych ~hcmikalii.
kwialowlfch i kompozljcyjnych Ą-yy ...... ._..,.,,..,.., ..., . . . . . . . ._.......,.,, ... y - ~

Wytw.órnia Chemima
BYT O" ni. I )worcowa
Sahia 8Rff.CI ff sff WICCY
:i:i !-krz. poC'zt. :i, Tł"lł"fnn Nr ,tl-H6
PRODUKUJE: ' ZAKUl'I:
SABIADONT - pastę do zębów, tyloz~. olejki pachnące 5zfl1<"zne i nafllrn~-
LICZKO - krem przeciwpiegowy, .
ne, o e;'k.1 mu;towy . .
I an1Jzowy,
k wa s sah-
SYPlJ-5 YPU - zasypkę dla dzieci, cy/owy' oraz wne. surowre dl a przem_qsłll
SAB/A - kremy, pudry oraz inne arty- kosmetycz110-perfumeryj11ego.
kulc; kosmef.-perf.

Fabryka Chemiczna „ S T O 1V1 A R '' S. i "'' · Ś W I,~ TJ,; K

WLOCHY k/Warszawy . uliea \\ it·lkił" tul„i :i • Tł"I. 9 - ~kła,I Wnr!'lzawa, Zit•li 111 :l •
PQ LECA: z~a~e ze swe; J~k~ści pasty do obuwia, podló/, ultra~ar_~,,ę ~
----------b1eltzn_1J, barw111k1 do domowef!o farbowania t k a n ~

III - 16
 Kr e m _Bi e I rAenuA cnEM1cnA
,, s ro MAR- r EN NIs .. ~11111r o "11111 A\ 11111R•
wlośc. S. i M. Świqlek
do ~onlołli płóciennych Wlochv h/Wars zawy
ni<· niszczy pantofli i nic hicli ubrania ulica \VicJkie Luki Nr 3
Żądać w !-d,łada('h apte('znyc h Telefon 9

--========------ -------- __
drogeri ach i Rklepach
__.
fa~r~~a Przetworów C~emicznrc~
DENTEXIM "'DOIIOILINM/
159
F. A. i G. Pal, Warszawa, ul. Wolska
poleca znane ze swej jakości:

pasty do obuwia, zaprawy do podłóg,

proszki i płyny do metali,
rHHMYSl i HAN DH DfNH~lYClNY proszek do podłóg „T empo"

GDAŃSK-WRZESZCZ HURTOWNIA APTECZNA

AI. ~lan;.z, Hokossowskit•(ro 37 ~
WAR SZA WA
Adres telegr . .,ER GOS Warszawa"
Tdefon 311-03

Pyro1,ha11 - Duroterm 00~ ~ ~ (O~D D

LAB OR. CHE M. FARM.
masy wyciskowe MARSZAŁKOWSKA Nr 62
T E L E F O N 8. 60. 76
w osk i
Rok założenia 1922

--- --- --- --- --- --- --- -

Wytwórnio Formoceu emiczno
tyczno-Ch
~~~~~ ....._..................., . . ~ ~ ~
wł. J Ó l E F A M A Z U R O W A

~ ,n,ułAN tł, SAIL \'fAT Oi 4

lt'<"zy pod gwarancją: ~ruźlicQ, hrourhi t, a:--tmę zadawnioną,
kat a r, z a f I i· g m i e n i c, u po r czy wy ka s ze I i grypę.
I( A T OW I C .ł: - ULICA WARSZAWSKA 56 - TELEFON 320-85

III - 17
FABRYKA PERFUM I KOSMETYKÓW
B. ŻAK i Ska z o. o.
POZNAN, VL. CjNIEŻNIEŃSl<A 32, TEL. 26-2.8

PRZEMYSŁAWKA
P E ]~ F U ~1IL ~11~
COEUR DE FLEUR . SWEET H EA R T
EXTRAIT SURFIN- BIAŁY BE Z
T I BI
WODY KOLOŃSKIE: WODY KWIATOWE
OLD VERITABLE LAWENDER
ŻAK KREM ODŻYWCZY
HEZA P U D E R
PUDER DLA DZIECI
P R O S Z E K DO Z Ę B Ó W
EMALIA NA PAZNOKCIE
ZMYWACZ DO PAZNOKCI
„ OLEJEK DO OPALANIA
HLORAMI PASTA DO ZĘBÓW
FACE LOTION PŁYN PO GOLENIU
POMADKA BIAŁA NA WARGI
B R Y L A ,N T Y N A
OLEJEK N A W Ł O S Y
RO-RO RÓŻ PŁYNNY

Ili - 18
 FABRYKA MYDEŁ
I PRZETWORÓW CHEMICZNYCH
POZNAN, VL. qNIEŻNIENSl<A 32, TEL. 26-28
l

P rE RW SZOR Z Ę DN EJ JAK OŚCI:

M. Y D Ł A T O A L E T O W E
MYDŁA DO GOLENIA
S Z A M P O N

III - 19
 CZ I; ST OCH OWA, ul. Ochotników Wojennych 4 6, lelefon 13-79
Poleca swoje znakomite wyroby :
Eksportowe kremy do obuwia
w tubach i pudełkach w 4 kolorach: czarny, brązowy, wiśniowy,
biały. - Produkowane na surowcach najwyższej jakości, kon·
serwują obuwie i nadają rnu lustrzany połysk.
Posły do obuwia
w 4 kolorach: czarna, brąz, wiśniowo, biała .

Posty do podłóg woskowe

w kolorach: mahoń, orzech, bezbarwna.
Suchq zaprawą do porllóg w proszku
kolor : mahoń, orzech. Ni: pozostawiają kolorowego pyłu.
Oliwę do rowerów i maszyn. - Wazelinę kosm2tycznq (amerylrnńskq)
Wysyłkę dokonuje się również roczfą 70 pobraniem.

::
- --- - - - ---~

M I UM

~
~ !"

U Z U P E ~ N I A J Ą
s ' '

III - ~o
Skład Futer i Manufaktury
w D ~ o [Q) ~ ~ Ń ~ KO

I
G D Y N I A, ul. Abrahama 20
róg 10 Lutego - Telefon 215-01
futra, I is y, skórki _ Sprzedaż
Kupno futerkowe, mat'eriały
włókiennicze

DZIAŁ l·V.
Włókienniczy, konfekcyiny,
futrzany i skórzany

ilMa~ R~mars~o -Galant~ryjny I.li O)łt/.t W/Af I.li

Bydgoszcz
Podwale 15, tel. 17-01
P O Ie ca mg w wielkim wyborze:
materiały męskie,
damskie,
• i ;edwabie
- - po. cena.eh bardzo przystępnycli - -

IV - I
 IFUT~A A. CHOWAŃCZAK is~
==========li
WARSZAWA / ALEJE JEROZOLIMSKIE NR 41
4

Polska Hurtownia (ialanteryjna

CZESŁAW Sl<RZYPEI< iS-ka
ŁÓDŹ, ul. Nowomi~j~ka Nr 3 (w podwórzu)

POLECA wszelką drobną galanterię oraz konfekcję

damską, męską

CENNIKÓW NIE WYSYLAMY.

i dziecinną. Sprzedaż
- Tel. 277-32

tylko hurtowa.
PROWINCfA ZA ZALICZENIEM.
i J
Skład Futer
li
1,om,.
ł

- - - - - - ~p. z o. o .")
li
Antoni Bryczkowski
ŁÓDŹ: ul. Piotrkowska 36
Telclon 2.;<,-46

Arlykuly mody Warszawska Wytwórnia

Sporl - Turyslyko Bielizny Męskiej
Floqi J ŚwiątAowsAi
LÓDŹ, Piotrkowska 120 m. 16
SOPOT, Rokossowskieqo 48
-
Hurlowniu Włókiennicza
wł. H. L I B S Z
WARSZA \VA, ul. St·nator~ka 21-2."1 r<>:,r Wicrzhowt·j (g111al'h Teatrn Wi,·lkicµ;o)

POHCA ze s~ła~u i na s~ecjalnc zamówienia ~ro~u~cj~ fa~rf~ ~r1watn1c~:

Tkaniny jedwahne, wełniane i haw('lniane w~7.elkif'~O rodzaju.=====--=
1\lalt'rialy dekoracyjne i krawatmn~ oraz konff,k<'ję ,lam~ką, mr~ką i dzif·c·if'"ą•
PRZEOST AWICIELSTWO firm krajowych I zagranicznych.
,-----~
WtJtwó.cnia 1oce6 i WaAat ocaz (jafantecii Odzieiowei
E. KRAJEWSKI, CZl~~TOCIIO\\:\. Al. N. M. Penny :l. Tel. 2:i. 7 I
POLECA: IWŻi',OIWI>NE ,1AKATY, TOH BY D \ \ISKJ I-: H()źNH:11 F \SON()\V
K11SZl ·1,i,; !\1l~SKIE i BIELIZi'.I~ I>OLi\.-\.

IV- 2
 WYTWÓRNIA GALANTERII SKÓRZANEJ
)o SOBASZKIEWICZ
POZNA ~
ZEYLANDA 9 (duwn. rrzecznica) TEL. 69-69
POLECA :
TOREBKI DAMSKIE, TEKI, PORTFELE
PASKI DO ZEGARKÓW i t. p.
Firma nngrodzuna srebr~ym medalem na ro,norskiej Wystawie Przem. w Bydgoszczy

~·-- ---- ---- - ---- ---- ---·- -

HURT HURT WYTWÓ RNIA
(iALAN TERII
POZNAŃSKA
SKÓRZAN EJ I WALIZ
WYTWORNIA
KONFEKCJI DAMSKI EJ ,
ST. BOCHYNSKI Rok zaloienia 1921
J(,zzim ietz
poleca tanio:
2muJ:.i, isk.i i S-k.a Torebki damskie
ze skóry i imitowane
Teki, torby szkolne
poleca no każdy sezon
Sniadonki, walizy itp.
wykwintne płaszcze
w pierwszorzędnym POZNAŃ
wykonaniu po cenach W ALK I MŁODYCH 3 (Pod górna)
umiarko wanych TELEFON 45-18

~:::.-======::: :....:=====
WYTWÓRNIA BIELIZNY MĘSKIEJ
====.'
J. Vę6i,isfti i 5-Aa
Ł Ó D Ż, Plac Wolności 7 Telefon 217-32
\\ Yi<onuje fadiowo i solidnie, towarów powierzonych i wł_asnych, ula _i1'.sty tucji państwowych, samo-
rządowych,
7
~póltl1,iclni jall. równici dla csob prywatnyd1.

~())SłllłJIL& UJ °f i ~c
10

PYJAMY - SZLAFRO KI - BONŻURKI

oraz wszelką bieliznę męską

IV - 3
 f a~rf~a Wvro~ów Wełnianvcn
H. Wqsowicz, H. i L. Chęcińscy
ŁÓDŹ, Piotrko'ńska ·1 l, telefon 170-16

~~:~~t l~~~~ [~war~ florcz~~ I

ul. B. Joselewicza 9 _ _ _ _ _ __
Fa b r y k a k n o t ó w
Bogaly wybór męskich kapeluszy i wyrobów taśmowych
111 oraz odświeżani'! zużytych

Z Kucharski
~~,a~ i Pracownia Ka~elusz~ Częstochowa, ul. ·Kawia 19
telefon 17-46

Maria Tuszowska SJ•rzedaż ~Iunufal,turl i Galanh'rii

Ł Ó D Ź:, u I. G Ł Ó. W N A 20 JAN śWIT
L Ó I) Ź, ul. I 1-go Lii-iłopacla H
poleca w. duitJm w.1JG0-c2e oole~a w wielkim wybor7e k o s z u I e f r a k o w~

kapelusze
IPomor~lrn \Vytwin·nii~ Srnurcnnult'I
,,KORONA''
oraz ~T. KOTOLl'.'SKI
Bplgoi-izl"Z, ul. Ma:,mwit>l'ka I 0-6

galanterię

----------------
'Wvtwórnial r~~otaż1
zdobniczą

Wytwórnia Skarpet
E. Korkowski i J. Jędruszewska
II Antoni Kucharski
Częstochowa, Al._ Wolności 3/5
telefon 22-39
Bydgoszcz, ul. Pod górna 17
-------·--------
rraGownia kołder i bielizny W)konu.it- w~zelką hic·liznt ornt
w~pr:rn I~i i lwcdd clla 11ie111owli!ł,
..: . I I <'r watowH· J1 1• p11<' I 10",,·eh·
k·o•
JANIN.A KAPALSKA .::izyc1e J
oraz p r z c· r c1 I; k n i-ił:tqc·h kofdt'~
L Ó D Ź, ul. Zawadzka II
(dawniej Warszawa, Ordynacka 11) sz·l 1~K1> - sur,tr>N~

IV - 4
-
JCm #ekc ja •:• DOM TOWAROWY
•:• i ĆJadantetia St. Sulatgcki
Kar ol Kujał Wejherowo, Rynek 9
Poleca po najtańszych cenach
Lódź, ul. Piotrkow ska 100 wszelkie artykuły wr:hodzące
Tel. 156-63 w zakres galanterii i konfekcji

Ko n I ,1 b a n ko w c : Ndrodowy Bank Polski, Oddział w Poznaniu

8.ink I l,111dlowy w WMsL.iwic, Odd1i.il w Poznaniu

""'- ---= ---- ·--- ---- ---- --

~kY p W®~ lnl'V ~Ylr @W ®j

IJ~J I ~~;~~~a k:~~~~!:~

do robót szydełkowych i dziewiarskich
I F~fi
or.az przędzy tkackiej

WE1NA
~ ~ól};/4'
Skup - Wymia na - Hurt

~~rawniona n~enlura Centrali Krniowyc~ Surowców Wfótienniczyc~

P O Z N A Ń, Roosevel ta 19, tel. 70-57
ODDZIAŁ W BYDGOSZCZY, UL. DWORCO WA 54, TEL. 33-13
'----.....,, .

IV- 5
 Dom Handlowy .
. . ... ....... ............ .. ... ....... ................ ........ ............
Jan Więckowski i S-ka
Gdansk-Wrzeszcz
ulica B~1rlickicgo Nr 15 (Dworcowu) - Telefon Nr 417-92

Teks tył ia Galanteria

inislerslwo Przemysłu
Cenlrulu Krajowych Surowców Włókienniczych
Adres telegraficzny: Cek a es w u - Łf>dź
R-k żyruwy Ndr. Bank Pobki w Łodzi Nr 445
D E L E G AT U R Y : Poznań, ul. Chełmońskiego 9 tel. 71 -(;:;
Bielsko, ul. Inwalidów 2 tel. 11-58
Lublin, ul. Strażacka 1 m. 7 tel. 27-4/j
Biał y stok, ul. Kupiecka 17 tel. 01-7H
Krakó w, u l. Mazowiecka 7 tel. 554-7 7
Wałbrzych , ul. Słowackiego 1 tel. 15-05
Bydgoszcz , ul. Dworcowa 5G tel. 12-7 1
WYDZIAŁ WEŁNY: Sopot, ul. Szopena 1a tel. 5 16-8 l
ZBIORNICE, PUNKTY SKUPU i AGENTURY - we wszystkich
ośrodkach produkcji wełny, lnu i kono pi.
PRZ E DMIO T DZIA Ł ANIA

Skup krajowych surowców włókienniczych: wełny, lnu i konoJli

i zaopatrywanie przemysłu włókienniczego na zasadach wylqcznoścI,

IV- 6
r-
CENTRALA TEKSTYLNA
BIURO EKSPORTOWE
Ł Ó D t ALEJE KOŚCIUSZKI NR 15

K O N T O: NARODOWY GM~K rOLSKI

ODDZIAŁ ŁóDt NR 893
TELEFONY: 140-76, 1~5-22, 140-91

E I< S P O R T V J E WSZELKIE
WYROBY POLSKIECiO PRZE-
MYSŁU WŁÓKIENNICZECiO

NA ŻA.DANIE WYSYŁA
KOLEKCJE PRÓB I WZORÓW

_ _ _ _ _ _ _ _ __.;,_ _ _ _ _ _ _ _--z

IV - 7
 KONCESJONOWANA HURTOWNIA 7
Artykułów łykowych, wyrobów lnianych,
przędzy szewskiPj, rymarskiej i ta p i-
e er ski ej - jedyna na woj. Poznai'1~kit·

p. f. ,,tENI{ o,, St. tahacki i S-ka

POZNAŃ, 11 I ,ca WiP-1 ha 26 '_ Tel. 88-46

W OR I{ I, nowe używane - SI EN N I I{ I jutowe -

PO I< R OWCE brezentowe na samoch~ldy dęiarowe -
PŁ ACH TY brezentowe - UBRANIA robocze brezentowe
dla dężhiego przemysłu ora-i wszelhie

inne wyroby jutowe i brezenłDwe.

POLECA:
I I

POZNANSKA ł,ABRYKA \VORKOW,

WYROBÓW JUTOWYeH i HlłEZENTOWYCII
EDWARD SZULC
POZNAŃ - ULICA PRZEMYSŁOWA 33 - TELEFON 18-45

,, S P Ó L N O T A''
Spółdzielnia ~racy i Użythownihów z odp. udL.
WARSZAWA- ULICA BRACKA NR18
Dział Tkucko-Kilimkorski
ołwj111uje wyrM, ri,i11yd1 tkanin jak: artr·

OŚRODKI PRODUKCJI:
!!ł)1·z,w kilimy, narzuty, 111atl'riały obil'ioW''•
tlckuracyj11I',

GI.IWICE .
Ramodzinły 111,rauim-~e.====
WAHSZAWA . \\Hc>Cf,,\\\
I
----------------·---- ----,_-~
IV - 8
 ·~> łfi 11111\t ""~ IIIH\1111 /ł <t· ·
Wytwórnia konfekcji
WYTWÓRNIA BIELIZNY męskiej, damskzej ż dziecięcej.
SOSNOWIEC, .\lodrzejow!:-ka 1H. Tel. 62l-07

bieliznę męską i damską

POLECAMY ::J. J(atnus
CjJ,,11it1
I---------- ...: I-
oraz bieliznę w ramach akcji
.. PRZEMYSŁ DLA WSI'' Ahrahama IO - Telefon 222-89

~~~~~i;{~ I
I) A MS K 1~ M I~ S KĄ
-

P () ś C I E L O W:~
KOLORY

'+,. ĆJ'hecki
- P U C li O \V E
NAWELNIEiWAC IE
SPE<: JA L N() Ś <~:

GARNITURY WYPRAWOWE
POZNAŃ, Słoneczna !Ob
POLECA \\'YT\\'ÓIC\ I\ BIELIZNY i KOł,DER
\VALIZY (;. LESZ(:Z<),VA
NESESEl{)1
D) PL. l\llST)łZ
TECZJ( I i t. p. p O Z'\.\ Ń, IH)LI\A 2 - TEL. 95-78

rań~lwowe ZaUa~f futrzar~ Wytwórnio Purusoli

8-ciu IGRA
w GDANSKU Sosnowiec, Modrzejowska 16
(d ~Wn. Pecold - ,,Dapo'' i Thorer)
u1i,,
a
I
,,,kowa ;J:;/38 - Tt'lcfon .l l 2-:16
I • ."' Telefon 62-303.
1
"ftlfn l'nlt ~, Ę I
r_n_n_,~_u_L_ :: f:\~l:{±J
~\'yprawa - farl1owanic
S, ~ uszlachetnianie s K' E .,
. 1'<>H Fl TEHKO\VYCII
\\'J,t· I , • k"
~ 1-r1P warsztaty I\. u:-;11 wr~ · 1t!

IV - 9
"Bielski Dom Suł,na" POLECA

Gdynia, ulica 10-go Lu,tego 13/15

Muleriulv bielskie

~V.A]I~®X A~-~V~
MILA~III~~;;:eA~lr„111~0)~~,~ lll~A 5<'/fł,,,, ~Ul'° 2.-111-

POLSKA POLAND POLOGNE

Artystyczne tkaniny dekora,·vjnc: nnkaty - obicia . firanki - narzuty

Artistic dccorative tissues: woven t.ipe,,try. ernhroidt>ry, curtain~, covt>r;;.

______
Tissus artistiques et d{·coratifs, tapisseri,:s, ri1lt-a11:x, co11vert11rcs.

---------------
DOM SPORTO\VY ll,~1n·,~
,

~U U ,,
s~morlUz,·!:I,,,
U li
Autoui lkrnu•I i Ska
Byilgosz<·z, St. Hynl'k 5,
tel. U-79
"~IAX. PLA l''' poleca: materiały uhraniowc - kostiumowe
sukicnkm\·,, - Rzalc - adamaszki etc. \\lasnd
Z. Beldowski A. Zakrzn~ska pro<luk,·ji. Zakup i F'IJlfz,·daż weby owczej
Sopot, Hokossowski,·go Nr ;n

POlfCA WSZHKI SPRZO SPORIOWY LUBELSKA FABRYKA

Kostiumy - piłki TRYKOTAŻY i POŃCZOCH
' Jl[,, U ]~ ]L Jl[ N
czepki - ponlolle Krakowskie Przt'd11tii:8i:ie 5 - Tel. 27-~2

--1 Wylwórnio Wuliz i Arlykulów Galunleryjnych I

POLECA - - WALIZY - TOREBKI DAMSKIE, ARTYKULY

------ -
SZKOLNE ORAZ WSZELKA GALANTERIĘ

MAGAZYN TOWARÓW WŁÓKlENNICZYCłl

Jun - (;1n:'1il \ ulica 10-go Lutf'go Nr ,i
Dziekoński
poleco JEDWABIE, WELNY i KRETONY w duż1m w1borze

IV - 10
 FABRYKA ZABAWEK DZIECINNYCH
········•~*~0·····················9·······················~ ······················
(C~~~i©lW
IR©~(P>~©J~lk
Ci; ę st och o w a, ul. Warszawska 109

DZI- AŁ V.
Galanteria, szkło
przemysł artystyczny i zabawkarski

Papierośnice DEWOCJONALIA
puderniczki==== 111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111

i inne 'Wyroby srebrne wyroby szklane, pamiątki

Galanteria metalowa:
'Y!:1twó.,inia WtJ'tog&w 51teg'tnycl'i
popielnice, kałamarze, przyciski itp.

S. A. Kuleszo is-ka ~ 'l'ANIS1t,A~

~11111111111111111111111111111
~-1~7/ęO)
li li~~ 1$ . .
Sopot, ul. Stalina 801
Warszawa, ul. Twarda 6

V- 1
SZllfl[R~IA SZKŁA
5p't2edai
wipioG.ó.w s2~tant1cli
111111111111111111111111111111f1111111111111111111111111111111111111111111111111111111u1111111111111111

KRYSZTAŁÓW ~ KRYSZTAŁ"
77
- •==-
WYTWÓRNIA LUSTER Katowice, Francuska 4
A. Ro ż nia k ows k i -------------- Telefon 333-82 =- - - . --=

SOPOT, Bieruta 16 - Tel. 514-6~

POLECA:
I
FABRYKA

ZABAWEK''
WOJZE~" I
"J
wł. WOJNOWSKI ZENON
Lustra kryształowe I
Częstochowa , Kawia 24, tel. 18-59

wszelkiego formatu

Szkło stołowe
Kryształy V,. JOetnet i .S-k"
BIURO SPRZEDAŻY:
Czę sI och owa, ul. Kilińs~iego 21 - Tel. 18-13
Wytwórnia Sztandarów POLECA : ~zklane mdohy (·hoiukowe,
kult> ri'iżnokolorowe z reflek·
torami, ,lt-korowa111•, hrokato·
i Paramentów wanc-, g-rzyhki, 1-11:pice i t. P·

Kościelnych

Tel : 39-05 Rok zał. 1930

I
Poleca: SZYBY KRYSZTALOWE
Ornaty - Kapy - Baldachimy okienne - wystawowe - inspektowe
wypukłe do zegarów i reflektorów
Stuły - Chorągwie
L US T RA

I
w r, ·,i.11,Th
rozmiar~,·h

Sztandary Szlifiernia szkła Podlewnia luster

• Roboty szklarskie
oraz przyjmuje wszelkie
reperacje paramentów Szkleni e s·amochodów

lic z ne uznani a za dalrchczasow~ pracę A. BiesiednY

wAB sz \ W 1\-P B. \<;A, ul. rara owa 56 Iw oodwórzul

V - 2
 GAtANTEIUA

A UTYST\'CZNA
CZESŁAW TRUKAN
Cl)YNfA - Świ~tojań;-ka 70

W l>UŻYi\f WYBOHZE
POHCELANA i DYWANY

\VYTWÓHNIA TKANIN
i AHTYSTYCZNYCH
LALEK LlJl>OWYCII
WLADYSLAW ENGEL
/,ÓDŹ, ul. l'iolrkowska 220 - Tel . 200-86 i 149-79

Manufacturing F f H .1\1 A =====

of rcligious votivcs
,,SZTUKA''
Atelier d'objets de cultc et dl~ (;DYNIA, 1-szej Armii W. P. Nr .12
devotion (Starowiejska) Tel. 272-85
POLECA:
w wielkim \\) horzc mile i oryginalne
pallliątki z Cdyni · obrazy znanych
A rtyst yc·zrrn Pra,·own ia arty1,tiiw malarzy · ant)'ki. · arty-
!'tyczne wyroby ludow<' w płasko­
rzdlii,: · p I a k i c ty · albumy
~nilów, Szlondnrów kasetv · g ł o w y µ; ó r a I i
- inkrustacje -
i Pornmenlów Kościelnych
:,.ka Hobotniezej Il uty Szklanej
z. o. o.
LUBLIN • 11[. Łęczy11ska 5\1 • Telefon 35-14
lVitrc,b b11telek 111011opoluwych, gatrmkowgch do
w6dck i likierów, le111011iad, grubizny i szkła
aptecznego.

zukłod Jubilerski
t'.ł,1ty medal Srebrny 111c<li1 I L,ułeus!Z _lflajclunski
(;dańsk-\\;rzeszcz,
Strzeżymiry Seredyńskiej
Aleja Cn111waldzka H

WuftJ~onu1· l, ~r~ce·
p u •
mistrzyni IHfciarstwa Juhil'.·r!'-kie
zlotn11·z~
,Łódź · grawcrRkie
ul, l'iotrkow!'ka 27:>. t1·I. 107-16, 189-21 zegannistrZO\\ skie

PKo \'1116'.>, Bank Zw . Sp Zarolikowy,·h Projektuje i wykonuje plakaty, odznaki,.

w Lodzi nagrody i,portowc i gwoździe sztandarowe

L
V - 3
-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·=-·-·-·-·-·-· -·--~·-·-·-·-·-·
ELEKTRO-CERAMIKA RZEŹBY:
Placyd ST ANI SŁAW B EO N ARS KI Fr<amALNE, ORNAJ\JENTAI.NI~
CZĘSTOCHOWA, Kopernika .Nr 16 ~ztuki koś c- i c I n c j i świc('kiej

Zdobnictwo: Eleklrolechniku:
Wa7.y, wazony, la111py stołowe, kon~olki K1whe11ki elektr., piecyki, grzałki, pic-
i płytki ś,·ic-nnl" dl"korac)'.:inc ora;o; galantt•ria. karniki domowe i inne, gul.iki ,·cramirz-
ne i galanteryjne.

Budowo piecv clcttr. la~orntoryjnyc~ - ~artowniczvclt i do wypalania.

-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-=·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·--·-
H4tlYCKI DOM HflNDlOWY Hurtownio Golanlerii
MICHAŁ BOROWSl<l "ELTEHA"
Gdańsk-Wrzeszcz Warszawo, ul.- Jcrozoli1111,ka ,t:i 111. 12
ul. Grunwal,lzka 7 t wł. Tadcusl Leśniahowshi

~ DZ I AL Y: Poleca na.slępujqce ·orlykuly:

7 AR ?YKUŁ Y PODRÓŻNE Guziki, wstążki, grzl'bienie, zamki bły­
GALANTERIA SKÓRZANA
PORCELANA i SZKLO
BURSZTYNY
skawiczne, gumy do wcią!Ęania,
igły, szpilki, zapinki, wsuwki,
atłaski, bawełniczki i I. p.
_J
IVIV,111 i I lJ l l l l ( Z.\ I,. 187)

.XEG-~]~ ~J[~'JIL'XcO~'Jlr ~ c([J))

· ~LO'JlrN][CJ!C'-WO
~JJfUJl~J[JJL,Jf8]1~~Jr~o
P O Z N A Ń - PLAC W OL N OŚCI 5 - TELEFON 46-26
WŁASNE PHACOWNIE: ZEGAHMISTHZO\VSKA i ZŁOTNICZA
------------------ ------~
BQLESŁA w WJELQCHA I ~>ru,·ownia Artysly<'znych L(ohót H,"cznych
WL. FILO\rENA ZDZ. NOWAK
GOSTYŃ,

•
Jubiler
Gdqnia, ulica Świętojańska Nr 34
Telefon 262-63
I ul. Kol<'jow:1 9 - Telefon IS6
1'~1 lera i wykonuj; na :r.am,Swienia _niwniei. z J'o:
w1<·rzont•go matt>rialu, <':r.ysto welnume malt>r1al!
na koHliumy, sukienki, plasuze, ul,rania i siak.

V-4
 Szkło, porcelanę, naczynia kuchenne,
I
SZI<.1.0 PORCh'L/1NA
J. :R1taiews&a - J<. WofosrzAa kuchnie przenośne po I e c a
. I ul.G DI. yArmii
I
tóctź, Piotrkowska 6f> - Tt!. 224-58
poleca w dllżym wyborze szkło, krysz-
tałq, porcelanę i naczynia. kuchenne.
Z• Th le J
N I A
W. P. 35

----------------= nt; lłTOWNIA HURTOWNIA

DEWO(:JONAUI I ZAIU WEI{ TfłWAlł()\V KlłOTKICII
poleca (~Al,ANTEIUI I BIZllTEIClf SZTll(;ZN•:.I
poleca
/1 /' z V i <', I
i ft II r N -~ w i<: t <' hicliz.11<:, męshą i da111.~hq., [Jrzcbicnie
rÓŻll<'j ll'icllw.~ri
K.~iąż.,·,·zhi do naboż,,,,st 11·r1 w różne; 1I 1 icllwści i jalwści - 1~»±.hi,
INż,cczhi, lustcrlw, lohóu•lii i siathi na
/Mia1ke, lr11k11szhi i medalihi
wlos,y - klamr», oznahi i godła oraz
róinq galanterie:.
1'1Al{IAN JAN DA BRONISLAW .JANDA
POZNA~, ul. Wit-łka 7 - Tt·I. I I-HO
POZNAŃ, ul. \Vielka l9 - Tel. 15-6.3

Polecamy:
wszelkie artykuły biurowe i szkolne
jak : protokólarze, kasówki, bloki
stalówki i t. d.

PO ZNnŃ, ul. Cl[SZKOWSKl[GO 8 tel. 4142-4131

,
HELENA KAŻMIERCZAK ,,WIES i MIAS10"
GD Y HI A, ul. Śwlą!ojuńsku 11
The che.:ipest store L.:i 111eil'eure source Szkło, porcelana
d'.:ichat et le plus
of all kind 111emorials
gr.ind choix des ob- naczynia kuchenne
things ,lnd .:imbcrs. jects en c1111bre et
Gre.:it chcice d' an tres souvenires i artykuły tekstylne
Najtańsze źródło zakupu PAl\lL'\TEK
BU HS Z TY N() W
w dużym
i li A H ~I o N rI
wyhor1c
LÓDŹ, Piotrkowska 101

Hurtowniu Dewo(jonulii i Zubuwjk I POZNASSKA WYTWÓH~IA LALEK

P. PIECZYNSKI i S-KA
Feliks Pawelczak
P oznnn ,
Wrodnwska 14 (w podwór:::u) Tel. 98-89
I PozNAŃ, uL: DĄBt~o~sKmGo 98
po. I c ca: lalki, mBkt. ~wiazdorowe
pa Jare wahadłowe I bombomery.
.

V- 5
 +> 11110 l!E lllllli @O l !IIR A\ <+ ~ DYWANY - FIRANY
Skład artykułów dekoracyjnych E
wł. WALERIAN GOŁĘBIOWSKI
nyrn;oszcz, At. I I\IAJ.\ 22 - T„Jpfon :{2-26
C
A
OBICIA MEBLI

1aGa.,ka • , ~(\ 6
wieC!Uf.lJcfi rpt(J t ~~
. ~~f)
(O)\\~ u Ćzt!;slacliowa
1) 1> ulica Fabryczna 1I 3

Wielkopolsko Wytwórnio ~ Zakład

Kwiolów SzlucznyGh .!a Grawerski
~Jir ~.A L C X _A'\..][~
<D

]P'OXNAŃ"
Wrodawska 28-29 {obecnie Walki :\llodyeh)
I Bolesław Włodarczyk
BYUGOSZCZ -- ulica Dworcowa :w
Hok założenia 1906 Tel. 46- i9
Telefon 35-65
Wykonuje i posiada stale na E-kładzic

I
WYHAIHA:
wszelkiego ro,lzaju
Odznaki 'dnlown1k1
żetony_, .me<la1e,
KWIATY ,SZTUCZNE gumowe
========= i metolowe.
P~rwsza w kraju i jedyna produkująca na łożyskach

Wytw(Q) rrli71 o©l w©~ lk©w

dziecięcych i lalkowych

'
l l l l,111 ( l l l l
CZĘSTOCHOWA
lJ IIIIIIRllYt\J~ llllllilllllll
- ULlCA I<AWiA 12/14

Wytwórnia Wyro~ów Sztlanyc~ rI • Cygarni<'.Zki szklarw, epruwetki,

szpilki do lwrctów, ampułki,
~ en GrJIL~XJ~~'"JII~
f:ZJ~STOf:JIOWA ul. Warszawska 1.3 I
OCca •
la;,e~:zki do cukink~w, ozdoh~
('hmnkow~, ka n k 1, r II r k 1
formcntacyjM i t. p.

V-6
 I
" GRA VET'
Pracownia
jubilersko - zegarmistrzowska

~~i lY (i t\J 11111\tll lr~

.

_I-~\
MAGAZYN
WYROBÓW
SREBRNYCH Biżuteria - Zegarki - Bursztyny
Ov~~~fT I rLA TEROWANYCH A. Kurkiewicz
I WARSZAWA, MARSZAŁKOWSKA Nr 84 Sopot, ul. Rokoss~wskiego 33 ( obok Orbisu)

Hurt Hurt

ZABAWKI Sztandar
w dużym wyborze Purumenly
po cenach najniższych kościelne
=== poleca === Wykcnuie jedyna fachowa na
Pierwsza po wojnic-w Poznaniu miejscu uznana od laf firma
Hurtownia Zabawek
p. F-mą K. K~ ~ ziers~ a
Dom Zabawek Poznań,
Rok załaź. 1914

Górczyn,
właść. Prałat i Wolf
ul. Zgoda 20 tel. 64 - 63
P O Z N A Ń, 27-go Grudnia 3 Dojazd tramwajem 4 i 5
Tel. 13-20
:~•: Nagrodzona na PWK. :{i:
Uwaga.• N~ s~ład~ie .~tare
wozk1 dziecinne
:~1: ............ ........................ ............. :•f;.!
•• 11.;.!_111,0,11 1.:.:.,1111-;';'111 1,!.!.111,~,. 11~111~11tl,!_!}11,7'111t!!_l1117,'i11t!!_l1ł1~111l!'1117:"11
•• ····•••••« -· ................. _.... _____ ••••••••••••••••
.
PORCELAN}J stołową, techniczną, laboratoryjną
f AJ ANSstołowy, sanitarny
SZKŁO stołowe, oświetleniowe, lustrzane
BUTELKI apteczne, do piwa i limoniady, monopolowe
• KAŁAMARZE
poleca wagonowa i ze składu

Ccnlrnla Z~11u Porcelan1, faiansu i Wf ro~ów ~z~lan1 c~

HURTOWNIA PAŃSTWOWA Nr 10
Gdar'1sk~Oliwa Grunwaldzka 505, tel. 526-24, 526-66

V - 7
 Prncownia" Grnwers~o·Z~o~nfcza Silversmit~ an~ en~rnver s~o~
WLADYSLAW MIECZNIK
, przyjmuje zamówienia na: snpplies: _
ordery, odznaki, s:ygnety, srebra, orders, marks of distinction, seal
rings, silver and bronze prod11cts
hrązy (miniatury pomników).
(tiny rnon11mcnts)
Hycie herbów w kamieniaC'h Arms engraving on scal ringi,
Nagro,ly sportowe Sporting prizes
WAHSZAWA WAHSAW
ulica Marszałkowska Nr ·108

= Istnieje od 1908 roku =

SKLEP
Firma RYLSKI .Berka Josclc}"icza, 2 tel. 12-50

WYTWÓRNIA
, Czę 8 f OGhOWa, Sobieskiego 34-36
Telefon 12-55 6
Telefon 12-5,t

Dostarcza hurtowo i detalicznie:

I. Opakowanie szklane i porcelanowe
(halony, hntclki, słoiki i t. p.,) ·

II. Szkło i porcelana laboratoryjne

(kolhy, zlewki i t. p.,)

III. Wyroby z rurek szklanych

(alkoholomicrzt', ampułki, beretów ki, q linderki, cygarniczki,
ozdoby <"hoinkowe i t. p .. )'

V. Wyroby z blachy i drutu

(guziki, nakrrtki, orzełki, pokrywkL pudt>łka ldaszanc, spinki do

I
hiclizny, sprzączki do p:l'iÓW woj~kowyd1 ora,,; uprzęż<', zarn-
kni~cia do butelek i t p.)
IV. Termometry (zaokicnnt', pokojow", b1pie10~,-(~ i t. 11 .)

ADRES TELEGRAFICZNY: RYLSKI CZĘSTOCHOWA

POLICIIROllllA I Tadeusz Kryszczyński .1

ZAKŁAD
JUBILER
ARTYSTYCZNYCH
P O Z N A Ń, ul. •Walki Młodych 9
WITRAŻÓW (Podgórna) - Telefon 4 4-02 i 42·915

O H IL\ Z Y UE I~ IG I ,J NE POLECA
1

~ ~~ wyroby w z!oi:ie, srebrze i plnlynie

I ul. Bukowsk~ ~-
WARSZTATY
ul. Daszyńsk_lego 37.
~ l e fon 67-34

Rok założ. 1912

WŁASNA PRACOWNIA

V-8
 WYTWÓRNIA
PARASOLI, LASEK i SZELEK
ILIEO~ 10101
POLECA SWOJE AHTYKULY ZNANE OD LAT Z JAKOŚ(:{ I WYKONANIA
P ~ZN AŃ, Paderewskiego 11, Tel. 23-13

PRAKTYCZNA
BIURO PHOHKlÓW WNURZ
GALANTERIA
I WYRO~ÓW PRlf M. ARlYSL HURTOWNIA

, . Jlaria ~'lichniewska
ARCH.M. ROZYCKI Katowice
ul. illiel~ckiego 10
(>nników nie
frl. 366-W
wysyłam y
BYTOM
ul. Daszyńskiego 9 tel. 21-71 .
,,Ciepłomierz"
•••
•• ł 5 ' ---
WYTWÓRNIA Wytwórnia Termometrów
ARTYSTYCZNEJ i Wyrobów Szklal"!.ych •
GALANTERII Katowice
METALOWEJ ~Iariacka 35 tel. 336-62
RĘCZNIE KUTEJ
Pole ca :

•••
•
te rmonwtr y pokc,jowe, kąpielowe
zaokienne, biurowe i Tt'klamowe

~------- --- -------- --

WYTWÓRNIA
ZABAWEK li ZABAWKA"
A. Grzclerki i N. ~falanowski

Jl Jl
~!A~App'
~p. z o. o.
Hurtownia zabawek
Własne nakłady gier
towarzyskich i zajęć
KATOWICE Dostawy do świetlic
Milriilckil 35 Tel. 327-18
Zobowki metolowe - Lomiglówki Katowice, Micl~c~ie~o 12, tel. 3~2-11
V- 9
 CENTRALA PRZEMYSŁU ARTYSTYCZNEGO
Zasięgiem działania obejmuje całą Polskę. Skupia drobną wytwór-
czość następujących brani: drzewnej. dziewiarskiej, ceramicnej,
skórzanej, metalowej, zabawkarskiej, włókienniczej, wikliniarskiej,
zdobniczej, przetwórczej.

CPA popiera produhcję i prowadzi lumdel W8robami arl8Sl~czn~1 11i

w hraju i za 2ranicą.
Posiada licenc;e ehsportowe i importowe.

B I U R O G L Ó W N E - K R A K Ó W, R Y H E K G L Ó W N Y NR 7
BIURO HANDLU ZAGRANICZNEGO - WARSZAWA, ULICA LWOWSKA NR 15
. Kroków - Telefon 5-92-45
Adres leleqrnhczny - p O L A R T: Warszawo - Telefon 8-72-76

-------------------------------~
PRACOWNIA ARTYSTYCZNYClł HOBÓT Hl~CZNYCII

~ Ił
11111111

11111111 «)
111111~ 1111111 lllllll ~111111 llllllt
wł. f I LOMEN fi ZOZ. NOWfi K - Oostyń, Kolejowa 9 - telefon 156
pQ LEC A i wykonuje na zamówienia z powierzonego materiału czysto-
wełniane materiały na kostiumy, sukienki, płaszsze, ubrania i szale

THE ARTISTIC INDUSTRY COMPANY

extends its acłivity over the whole territory of Poland and concen-
trafes the home-made producłion of following groups: wood hosiery,
ceramics, leather, metal, toys, textile, willow, decorations, mqnufacłure.

The institution supports artislic produclion all(/ or:1ani::es the trade

of ahol'e nu'nlioned 2ro11ps in Poland and ahroad 0

ft possesses licences of _c.1porl and import.

C E N T R A L O F F l C E - C R A C O W, R Y NE K G L ÓW NY 7
F O R E I G N TR AD E OFF i CE - W ARS A W, LWOWSKA 15
Kroków - Telefon 5-92-45
TELEG itAPH-ADDRESS - POLART: Worszowu _ Telefon 8-72-76

V- 10
F _A_Jl[~JIL~~YJK_A_
«Grr- Jl[ L ~
' V A . H S Z A ~ A -"" PRAGA, S'.ll'AL<OWA 34.
J[ l~ JII: Jl! fi U.]t, JIBJIL~

....--··...·•.·:.:··-............. p o l e c a ············.:~~-······.
..··.. :....: .:
:- ..:) ..... •. ......·.
znane ze swej jakości gilzy i bibułki
Na prowtnc ję w y s .Y ł a ~ y za zaliczeniem pocztowym

DZIAŁ VI.
Budowlany
drzewny, papierniczy książki

fifril J& TT5) ]cl fifru J& no Wyt ~ ó r n I a ob I ć

oo il li~W ~ il f i p a p I er owych
;}-. Piwatska i 3-ka
C Z Ę S T OC H O W A, Aleja Wolności Nr 36 - Telefon Nr 10-29
POLECA· Tapety - Sztuczneskór3:ti
========· Papiery introligatorskie
~klacl fahryn:ny w Warszawie, Puławska a:J

VI - l
FABRYKA GILZ ~f ~ Wielkopolska I
i BIDULEK wfi~ Hurlownia papieru
.PAPIEROSOWYCH p i Materiałów Piśminnych
J.Cieśliński i S-ka
~~IW/ o~' Sp. ' 0
•
0
I p()pżNA¼.
Ż) ń,k
1. M i,·1 ;,,., I 8-TeHon :19-62
WARSZAWA --------
CHOCHOWSKA 3.S4 IIUUTO\\TNJA PAPIERU
i M <\TEHI .\f.Ó\V PIŚ'11EN N\'Cll
T E L E F O N N H 5 l - 28

POLECA 11{. n~.!:,~.~.~,~;-~~.~;. ,J;~!~~~~ierca I 1

SWOJE
atlEIILIE
WYROBY wszelkiego rodzaju
7
PIW\\T-.;<:J \ ZA ZALICZENlE.\l
· sypialnif', judalnif'. galtin':'ty, k111·l111ie,
tap1·1,any, lł"zanl...i, fotel,·, krzc,-ła,
~toły okr,,~łt'., mat1·ra1·(" i t. p. polt-ca

Papier :i::~::;'
I

E. ~IATlKtASINSKI i S„ka
1; POZNL\Ń-WHOCLA WSKA 1~
11 d 'l't·l-·fon ,J.H.s;; d

ARTYl{ULY „ p A p .Y R u s" Sp. z o. (1.1

Skład papi,·rn i matcriałow piRrnien11~ eh

biurowe i szkolne \\ \ Zaopatrywanie >'klt"p11w

BSZA WA, Al~j,~ ]<-rowlim:-ki,· Nr 1<J
e I T1·l1·fon 880·22

w wielkim wyborze
POLE CA F-ma Galonleria papierniczo

„RE OM GDYNIA
li i orlykuly
El)lllUNI)
księgarskie

GDYNIA, ulira Ahraha111a IO . Td. 212.SO

GHUlł

POLECA wsze I kie mat cri a IY

ulica Świętojańska Nr 69 piśrn it·nrw, biurowe i szkolnt',
róg Kilińskie~o
CENY KONKUHENCYJNE!

VI - 2
FABRYKA GILZ i KARTONAŻY
POLECAMY:
Gilzy „Znicz" i „ Ratuszoweu
Bibułki „ Zbójnickie"
Artykuły biurowe
Segregatory, skoroszyty
Kołoteczki ·
Wykonujemy wszelkiego rodzaju
o p akowania tekturowe

li URT() \YNIA l>APIERU

A ]I_~ 111' Y Jl!~ U E Ó ~
pj[~~.m.:ur JIGNNY CJII]I[
l:Z•,;1!~-r~1 .

~
][ :IlfJIJOJll..- mO lH.A lll~]L<l.C~NYC:lllilr:

tlJ~eksanJet -::Jakubowski
P O~NA~Ń~ AL. l\lAHCINKOWSKIEGO NH 20

-
T e I e f o n y: 38-7 2 I 38-7 3
O D OZIAL W S Z C Z E C I N I E
U L. M A L K O W S K I E G O N R 25
W E-JŚCIE Z BOGUSLAWA - TEL. 548

MICHAL PRZYBYSZ
.:-----TARTAKI i OBRÓBKA DREWNA _ _ _ __

LES Z N O \\'LI{ P. T E L E Ji' O N 450 i 700

Przqjmuję do przetarcia dłużyce sosnowe
oraz zlecenia w zakresie obróbki drewna.
Sp EC .I AL N OŚĆ: w~ze-lkiP~o ro1lznj11 HHZWI i OKNA

VI - 3
Spółdzielnio Wydawniczo

111 _Ili
POSIADA
Księgarnie na Wybrzeżu
G D Y N I A - Sk wc·r Kościuszki 16
S O P O T - Grunwaldzka H

Zarząd Główny
Wydział Księgarshi
warszawa
S Z C Z E C 1 N - Al. Wojska Polskiego 29
ul. Daszyi1skie~o 18
ul. Lwowska 5

Zjednoczenie Przemysłu
Dr:ewnego
Okręgu Pomorskiego
S O P O T - ulica Stalina 694 - Telefon 52019
..
·-·-·-·---~---·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-
·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-
..lili
..li Wykonywa w swoich zakładach

. ..ii
..lili
1·
•I
wszelkiego rodzaju od najprostszych do
1·
•I najwykwintniejszych, stolarką budowlaną,
•I
I. baraki, beczki i kadzie, wozy gospodarskie,
•I
I. skrzynki, parkiet i płyty podłogowe, urządze­
..
li
nia sklepowe i hotelowe oraz wszelkiego
..
li
•I rod z aj u roboty wchodzące w zakres
I.
przemysłu drzewnego.
·-·- .
·-·-1·1

VI - 4
 r

SPOI.DZIEL JA
- • - •-•-•-•-u-•-•- •-•-•-•-•-•-•- •

YDAWNICZA
-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-· -·-·

z odpowiedziul11ościq udziulumi
DZIAŁY WYDAWNICZ E:
MARKSISTOWSK I, SPOŁECZNO - POLITYCZNY,
NAUKOWY, POPULARNO NAUKOWY, LITERA-
TURY PI~KNEJ, MŁODZIEŻOWY, LEKTURY
SZKOLNEJ, DZIECIĘCY.

CENTRALA:
WARSZAWA - AL. 3 MAJA 36 (SMOLNA 13)
Telefony:
Dyrekcja - 8-52-94
Reda keja - g„g 1-12
Wydział księgarski - 8-71-lG

ODDZIAŁY:
ŁÓDŻ - ... ul. Piotrkowska 86, telefon 2-54-20
KRAKÓW - ul. Jana 11, telefon 554-72
KATOWICE - ul. 3 Maja 3, telefon 3-55-30
WROCŁAW - Rynek 45, telefon 2-96

KSJQGARNIE I PUNKTY SPRZEDAŻY

we wszystkich wiGkszych miastach Polski

SKŁAD GŁ ó W NY oraz prenumerata miesiGczników :

„PAŃSTWO I PRAWO" - organ zrzeszenia prawnik ów
demokratów
,,MYŚL WSPÓŁCZESNA" - czasopismo naukowe.

VI- 5
 Pańslwowe 7aUadY Wvdawnictw sz~olnych

Centrala Materiałów
~ .............................. ..............W . V - . ~
Centrala w Warszawie
Oddziałq w Miastach Wojewódzkich
Polecają podręqniki szkolne. po-
pularno-naukowe lektury pomoc-

Hu~owlanf c~
................-~
nicze dla uczniów i nauczycieli,
,
Sp. z o. o. I I mapki konturowe
administracji szkolnej.
oraz druki

Or~an Ministerstwa o~~u~owf -=----------

O OB ZI AŁ (; D A Ń S K I
l<ARTONAŻ
SO POT - Stalina 798
TEL. 5 I:-i--ł I, 5 I 5- t2, 515-1:l, 5ll-B9
1\lagazyn główny w Oliwie Wł ELl<O PO LSI< I
A leja Grunwaldzka 4(>7 /9
Sp. z o. O,
Składy własne i uznane we
wszystkich więks~ych P O Z N A Ń
mi as t ae_h \vojew. ~dańskic~o

K
rrze~~it~iorstwo Ro~ól
KARTONAŻE
lnżf nier~ino-8~~owlan1c~ oraz wszelkiego rodzaju
opakowania
Bronishiw Kiihn dla przemysłu
WARSZAWA
Al. JerozolimRkie 4,'.j m. 1 - Tel. 8;;3.5 i

WYKONU.JE ROBOTY: Wylwórnia Krzeseł i Stołów

Burlowlanf', drogowi', moRtowe-, Poznaii, D.,brow8kiego 81 - Tt>l. 2-1-5 ł
torowe, zie-mne. hudowy lotni!i!k Winie. L. Fulorczyk - J. Gulczyński
i hoiAk sportowych, rozbiórko,\"· POLECAMY HURTOWO
Skłarlom mf'hli, stolarzom i tapic~rom
kanalizaf'yjno - wodof'iągowt>, f'f'n-
tralne ogrzewanie, sporządza
k o s z to r y s y i pro j e k t y. •
=====
K HZESL\ STOU)WE, SYPL\LKOWE,
B IUHOWE, STYLOWE
FOTELE i LENIWCE
Wyroby solidne

VI - 6
 POLSKA ACiENCJA DRZEWNA
,, P A G E D ''
Si•ółka z ograniczoną odpowiedzialnością
CENTRALA W W A HSZ A WIE, PLAC TRZECH KRZYŻY 18
TELEł,ONY: 8.54-20, 8-54-21, 8.54-22
P r O W D d Z s p r z e d a ż (wagonowo oraz detalicznie przez sieć składów
i:
- terenie <·alt·go Pa11.stwa) materiał<:,w tartych, sklejki (dykta),
na
płyt pilśniowyeh, oklein (tornin) krajowych, wełny drzewnej, mebli, otworów budo-
wlanych, Le<'zek, skrzynek, dre,,na opałowego - e k s p o r t · i m p o r t · s p e-
,[ y c j t;: m o r s k u przez swoje Oddziały w Gdyni, Gda11sku i Szczecinie
t r a n s p o r t i s p e d y c j ę materiałów i W)robów drzewnych

I SPólOZIHNIA WYDAWNICZA "w I(Ol A"

I Ił lllllll lU I
F;\ BH YKA
JJJJJJl l l llt SIEGARHI
•
ŻALUZJI D HEWNIAN'{C II
ZI\IOW't Cli I LETNICH DO OKIEN, GDYNIA, Skwer Kościu!ó!zki 16
lJiłl.\\'II WYSTAW J\O\VOCZESIY't CII SOPOT, ul. G;unwałdzka Nr 8
OH,\Z BUDOWA KIOSI-.ÓW

IPE-1..ódź polcl'a nakłady ~lasne i obce

l> OZN:\~~KA 51 TEL. J 5:ł-97 OE TAL Jl U R T

v: - 7
 -:i
-- --- ~-· '

GDANSK,ul.Zaroślat5,lel.32~
-

BIURO BUDOWLANE -
Arc h. H. K A T A N A . '
~- _

Spółdzielnia WytwórGza Materiałów

BiurowyGh i 8zkolnyGh
oo ~ ~ ~ fp O ~ aa
L7 I
z odp. udz.
WARSZAWA, AL -JEROZOLIMSK 1 E 77. TELEFON 8-75-36
PrzyJmuJe wszelkie roboty introligator- Z dzi ału druków pro wadzi: ,,Temat do
Księgowania" w formie dokumentów,
skie, cięcie papieru, liniowanie i bro-
przystosowany do jednolitego planu
szurowanie. kont, karły kontowe i dziennikowe
Polec11 do księgowości przebitkowej systemu
wykonane we własnej wytwórni
,,LS" jak również aparaty do księgo­
artykuł y biurowe i szkolne. wania, skrzynki i jeźdźce.

, .
Fabryka papy dachowej
i przetworów chemicznych •• •11•11•••••m••••••••••••••••••••••••••••••••••••

,,H~~Hrnlll" i WyroMw Smofmowyc~

•1••••·········································
S półka jawn a
JERZY ORDON, dr St. K. REICHtR
u l. Fodia 2 1.
• C Z J~ S T <> C I f ( > W .- \
Teld on l:J--19 Maria Jarec~a i Z~zislaw St~~icń

ra~ier, a.rt1~ul1 ~iurowe i sz~o~

../llatia Ćzl?-tl?-flak
Gdańsk-Wrzeszcz, Grunwaldzka 66. Tel. 411-61
/

Zrzesz l,0nic rrzemu~tu

JU
Drzemncno
li Y
~~~hi~~i~~wi~':ia~~~e~:~
urządzenia
1 ~~k~st6
uJ~:i~~~~
sprzęty meble, biurowe, ku
n rzv GdvI n'sL
li I l
ie1· lz~ie Przemvs!nwo-Handlowe·1
I a
che~ne, dykty i forriiery oraz na pr~e:
iarc,e drewna w tartakach tak wo1e
Bydgoszcz. Nowy Rynek IO, telefon 23-49 wództwa pomorskiego jak i gdańs k ieg~

VI - 8
 SPÓŁDZIELNIA

PRZEMYSŁU
-
BUDOWLANEGO

'' z odpowiedzialnością udziałami

Sopot, Chopina 1, tel. 517-16

Wykonuie

w.szelki e roboty

„w zakresie budownict wa

VI - 9
WSzeltie ro~ot1 ~u~owlm Przedsiębiorslwo
Bud owiane.
li
NA WYBRZEŻU
wykonuje
Rudolf Fryszo\vski
Gdańsk-Wrzeszcz
Przc~si~niorstwo -Ronót Hu~owlanH~ ul. .Kossaka Nr 7
'l't'I. 1I :l-B2
1

,,OSIEDLE" Sp. z o. o. w·y ko n uje

GDAŃ_sK-WRZESZCZ, ul. ~oh,,tki

Tel. 41-46:J
a m. ł
1 I wszeltie ro~ow ~u~owlane
-- --
.-
Społeczne Przedsiębiorstwo Budowlune
Spóldzid11ia z odpow. udział. w \Van,zawi,~
Cenlrolo Gospodarczo Spółdzielni Budowlonych R. P.
Centrala w Warszawie, Al. Stalina nr 37 Telefony 8-53-40 do 8-53-44
Adres t1·lew.: ESPEBE . Wan,zawa. Bk l,id;. Nr L w Banku Gosp. ~,H·1ldz. \\'arszawa
ODDZIAŁY WŁASNE:
Białystok, Bydgoszcz, Katowice, Kielce, Koszalin, Kraków, Lublin,
Łódź, Olsztyn, Poznań, Radom, Rzeszów, Sopot - Wybickiego 30,
tel. 512-37, Szczecin, Warszawa, Wrocław
Roboty Morskie.
ZAKŁADY PRZEMYSŁU DRZEWNEGO:
Zagnańsk k/Kielc, Dobrodzień, Prądnik, Wrocław, Warszawa.
FABRYKA PAPY: Jelenia Góra
ZAKŁADY MECHANICZNE: Warszawa-Żoliborz
BETONIARNIA: Warszawa-Żoliborz
WYKONUJE wszelkie roboty wchodzące w zakres budownictwa,
jak: roboty inżynieryjne, drogowe, mostowe, budowlane,
elektrotechniczne, urządzeń zdrowotnych itp.
ZAOPATRUJE Spółdzielnie Budowlane we wszelkie potrzebne do
budownictwa materiały, .. .
DOSTARCZA z prowadzonych pod wła;nym zarządem zakładów
produkcyjnych: papę dachową, stolarszczyznę, wszelkiego
rodzaju meble biurowe ze składu i na zamówienie, wyroby
betonowe, wyroby metalowe. ,
INFORMACJE: Centrala S. P. B., Warszawa, Al. Stalina nr 37,
tel. 8-53-40 do 8-53-44.

VI - 10
 CENTR ALA ZBYTU
PRZEMYSŁU PAPIER NICZEG O
Pl~ZEDSIĘBIORSTWO PAŃSTWOWE

Z SIEDZIB Ą W Ł ODZI, ULICA GDAŃS KA NR 39

• Sprzedaż na praw ach wyłączności

artykułów przemysłu pap i er.niczego
w zakresie wszelkich wyrobów
i przetwor ów papierow ych

ODDZIAŁY CENTRA LI ZBYTU P. P.

L Ó D Z W A R SZA W A
u I i ca N a w rot Nr 13 ul. Marszałkowska Nr 8,

KRAKÓW JELENIA GÓR A

Rynek Kleparski Nr 4 ul. Kilińskiego Nr 29

KATOW ICE GDAŃSK-SOPOT

ulica Sienkiewicza Nr 21 ulica Szopena Nr 12

'
P O Z N A Ń WROCL AW
Al. Marcinkowsk iego 21 u 11 ca S po ko j n a Nr 18

BYDGO SZCZ BI EL SKO

Al. 1 ~go Maj a Nr 13 ul. Roli Żymierskiego 13

L
VI - 11
CENTRALA HANDLOWA
111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111

PRZEMYSŁU DRZEWNEGO
1111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111 11111111111111111111111111111111111111111111111111111111111

Warszawa, ul. Chmielna 57 - 111 piętro

telefon 8-86-74, telegraf „C e n t ro d r ze w"
konto bankowe: P. K. O. 1-1846 B. G. K. 215

ODDZIAŁY
• w:
•
Gdyni, Poznaniu, łodzi, Warszawie,
• •
Krakowie, Jeleniej Górze, Bytomiu
PODODDZIAŁY w: Bielsku-Białej, Wroclawiu
DELEGATURY w: Bydgoszczy, Olsztynie, Radomsku

Oferuje w kraju i na eksport zagranicę produkcję wszystkich

państwowych fabryk przemysłu drzewnego w Polsce, pod-
ległych Ministerstwu Przemysłu i Handlu, a mianowicie:

meble mieszkalne i biurowe w kompletach

i pojedyńczych sztukach, pokoje kombinowane,
tapczany, meble kuchenne i ogrodowe, sprzęt
szkolny, sportowy, gospodarczy, pszczelarski
i ogrodniczy, wyroby rzeźbiarsko-artystyczne,
stolarkę budowlaną, składane domki fińskie
i baraki, beczki, skrzynie wszelkiego typu
i przeznaczenia, wozy, przyczepy, taczki,
dyktę, klepkę posadzkową, zabawki, galanterię,
szpilki i taśmy szewskie, żaluzje sztabikowe
i deseczkowe, ruchome rolety płócienne
impregnowane i z tkaniny drzewno-bawełnia­
nej z automatami do samoczynnego podnosze-
nia, zaciemnienia precyzyjne, styliska i t. p.
oraz
PRZYJMUJE ZAMÓWIENIA SPECJALNE.

VI - 12
 Księgarnio
MEBLE
wszelkie go rodzaiu
cS. Arcta
. nabyć można w Szcze cinie
w firmie u I. P i o s I ó w 63

W. SWORACKI Ekspedy cia księgarska

Gdynia, ul. Abrahama 49 ..
. . I
25 firm wydawn iczych

Wytwór nia WYT WÓR Nl°"J

Wy rob ów p
Drz ych ~o~~
ewn ~~
I PRZETWORÓW
W. Kur~icwicz PAPIEROWYCH
SOPO T = ~· B V TOM
~ s z . Stalina 723 Powstańców Warszaws~ic~ 13, tel. 35-15

VI - 13
 ____________________________
..,_, ,

CENTRALA .,

ZBYTU PRZEMYSŁU MINERALNEGO

WARSZAWA, ul. Zielna 49 - Tel. 888-37, 861-13
dostarcza następujące materiały budowlane przez swoje

BIURA SPRZEDAŻY: .
C. Z. P. M. C. Z. P. M.
Biuro Sprzedaży Wapna Biuro Sprzedaży Szkła
Warszawa, ul. Zielna 49
Warszawa, ul. Wolska 103
'tel. 861-13
tel. 879-62 szkło ciągnione 2-6 mim
wapno palone lane 3-7 mim
„ hydratyzowane zbrojone
„ ornamentowe
hydrauliczne „ katedralne
kamień wapienny cegły i dachówki szklane
/
gips, skaleń, magnezyt C. Z. P. M.
mączki wapienne Biuro Sprzedaży Ceramiki
grysiki marmurowe Warszawa, ul. Wolska 103
tel. 879-62
C. Z. P. M.
fajanse sanitarne
Biuro Sprzedaży Papy i lzolaGji płytki okłaclz. ścienne
mrozoodporne
Katowice, ul. Warszawska 12 „ posadzkowe
tel. 331-42 kamionkę techniczną
papę smołowcową i bitum. kwasoodporną
gospodarczą
materiały izolacyjne: sanitarną
przędzę szklaną kanalizacyjną
"
klinkier
mal y z przędzy szklanej
cegłę budowlaną
wełnę mineralną wyroby szamotowe
sznury z wełny mineralnej pustaki stropowe
dachówki i gąsiory
cegłę termolitową
dreny
masy izolac. azbestowe kafle

VI - 14
 CENTRALA
ZBYTU PRZEMYSŁU MINERALNEGO
WARSZAWA, ul. Zielnn 49 - Tel. 888-37, 8&1-13
ODBIORCY SEKTORA PAŃSTWOWEGO oraz dystrybutorzy
proszeni są o zgłaszanie zapotrzebowań kwartalnych
bezpośrednio do poszczególnych BIUR SPRZEDAŻY
na miesiąc przed rozpoczęciem kwartału, zaś bieżących
zamówień do dnia 15-go każdego miesiąca na miesiąc
następny.

ODBIORCY SEKTORA PRYWATNEGO oraz zakłady podległe

Dyrekcjom Przemysłu Miejscowego proszone są o skła­
danie swych zapotrzebowa11 i zamówień w terminach
jak wyżej za pośrednictwem ODDZIAŁÓW n/Centrali:

1. BYDGOSZCZ ul. Chodkiewicza 19 tel. 29-87

2. CZĘSTOCHOWA „ Piotrkowska 31 22-75
3. DĄBROWA GÓR. Kościuszki 1 680-59
4. GDYNIA „ Świętojallska 23 ,, 222-88
5. GDAŃSK „ Grunwa·ldzka 219 414-93
o. KRAKÓW „ Gertrudy 19 „ 547-80
7. LUBLIN „ Łęczyńska 3 21-53
8· U)Dż „ Kili11skiego 70 131-60
9. PIOTRKÓW „ Słowackiego 34 11-68
IO. POZNAŃ „ Gąsiorowskich 6 64-66
11. RADOM „ Żeromskiego 114 A-96
. 12. RZESZÓW „ Jfo,t.orego 1.8-c 2-27
13. SANDOM[ERZ „ Kra ko wska 26 44
14. SZCZECIN Pl. żołnierza Polskiego 16 rr 24-46
15. WROCŁAW ul. Ru ska 13/14 36-67
16. WARSZAWA „ Wolska 103 „ 879-62
1.7. WARSZAWA-PRAGA „ Targowa 30 75-53
18. JELENIA GÓRA „ 3~go Maja 44 32-73
Niezależnie od wymienionych materiałów, składy nasze
prowadzą sprzecluż

CEMENTU, MAT TRZCINOWYCH, BLACH CYNKOWYCH

i innych artykułów

U w a g a : Skrót telegraficzny C. Z. P. M. i wszystkich Biur

Sprzedaży oraz Oddziałów „C e n t m i n"

VI - 15
 HURTOWNIA PAPIERU I LfGNINY

ĆJaąet Lia1z J-0(z(p L.sid

B I E L S K O, ul. 3-go 1\1aja 31, tel. 15-58

INSTYTUT WYDAWNICZY

,,NASZA KSIĘGARNIA"
Spółdzielnia z odpowiedzialnością udziałami

W ARS Z A W A, ul. Smulikowskiego 4

Konta : r. K. O. I. 128, Bank Gosp. Spółdz. 85.

KSIĘGARNIE I DZIAŁ HURTOWY

W A RSZA W A, ul. Sienkicwicz'1 S
= = = = Tel. 8-83-40 =--===-

')o.dcęC'zniAi szAofne. :RsiąiAi

dla nauczqciefi i codzicó.w
:Rsiąiki dla dzieci i mloddeig
Czasopisma : .
A.. •11 l'lJA A.. 11 l'lJA • '"
,, 1 A..• ('lJJJ A.."
S.rdeCrd. , ,,f.,f,OHUJCUR. , ,,_r;,tO.HttJH , f.,f,0.ffl,teff ,
,,Jffody Zawodowiec"

Współwłaścicielka FJrrny

W. Skiba i A. Wyporek S. A.
Warszawa, ul. Marszałkowska Nr 77
Tel. 8-74-83 Tel. 8-74-83
Wyświetlarnia - Artyk. Kreślarskie

Papier światłoczuły „A M O N I T"

VI - 16
 Spółdzielnia Pracy _S tolarzy
z odpowiedzialnością udziałami
Telefon 516-15 w SOPOCIE, ul. Marsz. Stalina 733a
Konto czekowe: w Banku Gosp. Spółdz.

Wykonuje:

Wsze I ki e ro boty wchodzące SPECJALNOŚĆ:

w zakres stolarki budowlanej,
u r z ą d z e n i a s k I e p. o w e, MEBLE BIUROWE
mieszkaniowe, biurowe i t. p.

DZIAŁ ·VII. •

Rzemiosł usług

Spółdzielnia Pracy INaprawo maszyn biurowych I

Kupno
Siodlarzy i Tapicerów
sprzedaż
w Bydgoszczy
i zamiana
Pr zer ó b ha na polshi alfabet
1'011~(':t po ('t•nad1 dosf~JHl)'I'" artykuły ~a-
lan!t'ryjno - !"k{1r1:arw, podróżni, ze,
Fra nc,·szek K,·mm eI
Miodlarskit• oraz W) kwintnie W) Ś!)ic-
łarn: 11whl,\ i ol,icia i-amodiodowe-. Sopol, ul. Marsz. Rokossowskiego &o
Zamówienia Reperacje Tel. 513-29

VII - 1
 WYTWORNE ISALO~A1f 9EMsJI
KRAWIECTWO M • Jope k I
GDYNIA = =
STAROWIEJSKA 28

i MĘSKIE i DAMSKIE ZAKŁAD KRAWIECKI

BALTYCKI Michał Schilhuch
Gdynia. IO Lutego 5 m. 4. Tel. 261-07
DOM MODY

. Polak »»
~·-·
DO ~·~
ODY«« •a.il\

SOPOT
/\..e9iulJ ::}awotsk.iej
I Murszulku Slulinu 744 w Sopocie, ul. Rokossowskiego 13

ł T e 1 e f o n 514-08
poleca
wytworne su k n i e, blezery
•
i bluzki, wykonane we własnej
pracowni, według ostatnich

szkiców paryskich mod e I i

oraz n o w oś c i żurnalowych.
/
..........
.... . ."'' .....
TYLKO ~- :·:·. ·· :.- ·.:· ..::·: .:
:···~...:·.. :
w W AR SZA WSKIEJ
PRACOWNI
Nowoczesny S a I o n Mód
OBUWIA DAMSKO-MESKI
Le KARWOWSKI
Antoni Skotak G D Y N I A. ABRAHAMA NR 25 __..

SQ p QT
St 1· 715
I~:~:k~~~~,~~~~~~o~:~=:,:~
Sp<',lka z ogr. odp. w Cdyni. \\ ladyslawa I\' Nr 2łl
a In a K11p110 . ~prz1·daż . Naprawa radioodhiorni·
ków - \\ z111a('niu1·zy - I n~tala„j~ mikrofonii 1\

VII - 2
 i tł lllllll ~ ~ ~ 1111118 llJl~Vlllllll /ł
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllll

,
JOZE_F PAWLAK
Warszawa, Marszałkowska 46

Pracownia nowoeze~ncgo ohu wia

Wykonuje najtrudniejsze prace
========== or to I)ed ycz n e ===========

P. P. T-E. P.
- Państwowe Prze~sie~iorstwo lrnnsportowo-Hspe~~c~jne Przemysłu
Centrala w Warszawie - Gen. Sikorskiego 21 (Al. Jerozolimskie)
27 ODDZIAŁ()W w POLSCE
Oddziały morskie: Gdańsk - ul. Grunwaldzka 20
Gdynia - śląska 12/16
/ Szczecin - 5-go Lipca 12
C)hsłuua transportów tranzytowych z portów i do portów na
13ułl yku. Wszelkie czynności z zakresu ekspedycji lądowej
i morskiej, transporty samochodowe, konne, kolejowe, prze-
ładunki morskie, ładunki zbiorowe, transporty śródlądowe,
magazynowanie, clenie, ubezpieczenie towarów itp.

VII - 3
 ~ A]~ Jlf_/ A JO
P,afttJc/qa
Spóf~a Węglowa KRAWIEC KI
A. Kuk
S o p o t, M. Stalina 773
" Spółka z ogran. odpowiedzialn. wykonuje
w GDAŃSKU krawiectwo na Wybrzeżu
BIURO:
Wrzeszcz, ul. Morska 6
11 tel. 413-87 ELEGANCKA PANI
SKŁADY: ubiera się tylko
Gda~sk, Nowy Port, w firmie
ul. Wiślna 22, tel. 421-09
Gdynia, ul. Jana z Kolna, ~©l0©ln1 M@(Q)
Wyładownia P. K. P.,
tel. 223-86 7 . ''
„Jantna wł. ]. Łap01islu1-Mak11ch

Spółka
Na składzie
stale najnowsze
Transportowo - Spedycyjna modele

,,BLOK-SPED'-'
Sp. z o. o.
z własnych. i powierzonych
materiałów

GDYNIA, Świętojańska 89
Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Morska 6 Tel. 224-37
Tel. 413-87

Bunkrowanie parostatków krajowych

i zagranicznych z lądu i wody
PRACOWNIA
111111111111111111111111111111111111111111111111
specjalnymi urządzeniami
KRAWIECKA
111111111111111111111111111111111111111111111111
Oddziały:

Wla~~sław Kosiorc~
Gdynia-Oksywie, łel. 262-92
Gdańsk - Lełniewo, ul. Wiślna 22 -
tel. 421-09
Ekspozyłura w Ustce, (przeładunek
· węgla portowego) GDYNIA
Ustka, Port Węglowy, tel. 244 Ab r ah arna 5,1
--
VII - 4
IWnrszlnl•kSnmoc""hodowo
1• k ·
- Mechnniczny I
I LudWł 1ec urz S O P OT
M. Stalina 806 Tel.
518 84
-

HEAD OFFICE

73a f tł .na e

L-
GDYNL\
·rn1.EPIIONES:
,tANA<~EMtNI'
223-26
223-27
POB. 206
SECHETAHY
CHAR
22:J.2:1
r. DEl'T.
!!;!;l. 24

HAlJYCKA 4GfNCJ4 MORSKA Sp. z o. u• . - - - - ,

Mi\KL[RZY OKRĘTOWI BIL\NCll Of<'l•JCES: TEL ADDirnss
,,BAU ICA '-SZCZECIN FOR POLAND
B4lf I C SHI PPI NG AGf NCY ll D. ·1 EL. Tl3
,,11.\LTIC-l"
Sllll'BROKERS - Clli\RHRING AG[NTS ,,l'OLII \LTIL\·'
S l'OC:KIIOL!\I FOR SWEDEN:
GDYNIA, ulica Portowa Nr H TEL. 2.'30-280 ,,POLBAl,TICA"

ZAKLAD
PRACOWNIA SUKIEN ZEGAR MISTRZU WSK I
BLUZEK i PRZYBRAŃ J. J ĘD RUCH
2.BR2eSKA GBA~SK . WHZESZCZ

Fachowa naprawa
lllica .l\\orsl<a Nr 45

. lDavs2awa regulacja zegarków

ulica Wspólna Nr 44 Własna pracownia
Kupno - Sprzedaż

Rok założenia 1899 Rok założenia 1899

SKLADV TOWAROWE

IN) T
00
DDW /A. R R /A. spółka Akcyjna
Cnntrala w Łodzi, ul. Piotrłrnwsha 56 - Tel. 222- 76 i 203-98
O D E> Z I A t w G D Y N I - Płac Kaszubsh.i Nr 13
Magazynowanie - Ehspedycja - Clenie - Ubezpieczenie - Inhaso _
Fachowy Wvdzial Kontroli i eR5pedycji bawełny i wełny.

Koncesjonowane Przedsiębiorstwo Instalacyjne

A. DĄBROWSKI i Zo KUNK - lóDl, ulica Nawrot 38a - Jelefon 164-43
WYKONUclE: Centralne ogruwanic wszclldch systemów. \1/odociągi, kanalizacje, urządzenia sanitarne,
wszelkie wentylacje, boilery, zhiornilli, hydrofory, kotły do ogrzrwania blachy, człony do
ogrzewań boilcrów w lrnchni. Naprawa i produkc_ia gaśnić wszell<ich typów.

VII - 5
 Zygmunl Mecner
I zmno RADIOI[CHNICZNY I Zakład krawiecki
Gdy n i u, Skwer Koś ciuszki 15
fugińslU i Ska Te I e f o n Nr 264-91

4,)1/nia. ud. 10 .f!.utego 17 ,z

Polecamy szybkie, fachowe wykonanie -I ELEKTRO-DYNAMO

INSTALACJA SAMOCHODOWA, NAP~A-
I
Sprzedaż, kupno, wymiana oraz WA I ŁADOWANIE AKUMULA TO ROW
I
---------·--- I
naprawa odbiorników radiowych. GRAJKOWSKI F.-MATEJA w.
Gdynia. Piotra Wysockiego 105. Telefon 223-53

W4R~ZnWSKI[ lOWnRZYSlWO lRfiNSrORlOW[ sr.zo.o.

GDYNIA GDAŃSK
ul. Polska Nr 25 ul. ks. Miszewskiego 18
TELEFON 266-91 - TELEFON 411-65
Skrót telegr.:

>> ARTRA S«
Międzynarodowe transporty, magazynowanie,
clenie, ubezpieczenie, tranzyt

Specjalność: manipulacja i ekspedycja

surowców włókienniczych: bawełny, wełny, juty, lnu

masowych transportów: ruda, fosfaty, piryty, węgiel, cement, etc.

Bronislnw Czuliński
(senior) I~i~~c~i; ,,JA NINA" I
GDYNIA, ul. Ab1"t1humt149, tel. 260-551

I
Pracownia Dziccinneijo D~uwia ---
poleca fachowe i solidne wykonanie
Firmo przedwojenna

„EU G~NI U.SZ" IIW~lwómia m~c~T WRrnKl

SOPOT, ul. Mur~z. St<1l1nJ 767, I ptr. <'l)'-"N,I,\
• I . ,
ś · ·t OJ,lilS
,_ Wł{
· .. k 8 11
polera dziecinne obuwie DOleca ł'Lapki W)'łWllrlli, WOj~koWt'
Z wfa!-IIH'j
i cywilne po ct•na.-11 prz)'stnmyt·h

VII -6
 ,v 1111111 i 1111118
MIF;DZYNARODOWE TRANSPORTY
Sp. z o. o.
Ił lllllll llllllr
GDAŃSK-WRZESZCZ,
TEL. 416-45

BIURA PORTOWE:
ADR. TELEGR.

GDYNIA, NABRZEŻt FRANCUSKIE

DANUSI 5
11
\'ISBALT"

MAGAZYN 11 WARTA" TEL. 219-15

11 267-12
GDAŃSK-NOWY PORT, UL. BLISKA 9
TEL. 411-16
SZCZECIN, UL. ~LĄSKA 5 TEL. 987
TRANSPORTY MORSKIE, RZECZNE, LĄDOWE, CLENIE, EKSPEDYCJA, ASEKURACJA
=--'-------_-_-:._-_-_-:,-:__-_-_-:_-_-_-:_-_-___________==--:..-:..-:..-:..-:.-:.-:.-:.-:.-:.-=.-=.::.=======
„ Zakład Krawiecki

WvcoGLJ J(osrzvflacskie W. Ostrowski

~ p o t M. Stalina 807, Tel. 513-24
i W&zlii Vrziecięce
J. TYMKÓW
PO Z N A N, STARY RYNEK 25 WYTWORNE
OBUWIE
DAMSKIE
WYTWÓRNIA I MĘSKIE

SZCZOTEK Wacław Kaczor

I WYROBĆ)W Warszawa, Żurawia 3.5
J>RZEWNYCH
IMPORT - EKSPORT
,, A. & S.
I
tEO~AHD (]IHZASZ(:Z H HA • ZET WALAS
Przedstawicielstwa
CZ~STOCIIO\\A. PIL~l D~KIECO 17 ł, () I) Ź, Piotrkow~ka 7H, Tel. 166-B0
Załatwia wszelkie sorawy zwimne z imoortem i eksoortem

POLSKO - BAŁTYCKA AGENCJA OKRĘTOWA

Sp. z. o. o.
POLISH BALTIC SHIPPING AGENCY LTD.
SHIPBROKERS CHARTERING AGENTS - BUNKER SUPPLIERS
Head - office Branches ,
GDAŃSK-WRZESZCZ GDYNIA, ul. Swiętojariska 23
ul. Kossaka 3 SZCZECIN, ul. Ledóchowskiego 20
Phones: Gdarisk .416-10, 416-11 Tel. address POLBAL Gda,isk
Gdynia 215-31, 260-34 Gdynia
Szczecin 32-72 Szczecin

--- MEMBER OF THE POLISH SHIPBROKERS ASSOCIATION

VII - 7
Dficialni fts~e~ylorzy Mi~~zynaro~owyc~ lar~ów G~ańs~ic~
MIĘDZYNARODOWI EKSPEDYTORZY

•
Przeładunki morskie, ekspedycja, tranzyt, clenie
S. •
auto-transport, składowanie, ubezpieczenie, inkaso
ZARZĄD GŁÓWNY: WARSZAWA, ul. Marszałkowska 95
ODDZIAŁY MORSKIE:
GDAŃSK - NOWY PORT GDYNIA - PORT
ul. Oliwska 53 - tel. 42202 ul. Rotterdamska 3 - tel. 2144G
SZCZECIN ELBLĄG
ul. Deszczowa 6/7 - tel. 3191 Plac Grunwaldzki 4/5 - tel. 74
ODDZIAŁY LĄDOWE:

BYDGOSZCZ ŁÓDŻ
ul. Dworcowa 54 - tel. 2GGO ul. Kilińskiego 21 - tel. 10211
GDAŃSK - WRZESZCZ POZNAŃ
ul. Morska G - tel. 42304 ul. Libella 12 - tel. 4303
GDYNIA SZCZECIN
ul. Węglowa 28 - tel. 220 ul. Deszczowa G/7 - tel. 31D1
GLIWICE WROCŁAW
ul. Kłodnicka G - tel. 2107 ul. Sienkiewicza 14G - tel. 37G j

JELENIA GÓRA WARSZAWA

Plac Prez. Bieruta 2 - tel. 2305 ul. Chmielna 24 - tel. 8BB15
KATOWICE ZEBRZYDOWICE
ul. Pierackiego 21 - tel. 21 Zebrzydowice - tel. BS
KRAKÓW
ul. Gołębia 3 - tel. 58322
Oddziały wzgl. placówki zagraniczne
we wszystkich stolicach europejskich.

VII - 8
 PRZEDSIĘBIORSTWO PAŃSTWOWE

POLSKIE BIURO PODRÓŻY

Ili/
Centrala: Warszawa, ul. Bracka 16
- T E I, E F <> N Y : 889-B'.1 i BB.3-28 ==:
POSIADA 45 ODDZIAtÓW W KRAJU
i PLACÓWKI Z A O I~ A N I CZ NE:
P A H Y Ż - 2:~ r u e TA I T B o U T
SZTOKHOLM - H EGEH I NGSCATAN 12
l'HAGA PIUTKOPY 14
LONDYN

s p H z E n ,\ .I E B r L E T y
K O L E J O W E. LOT N I CZ 1,;
<)KH J;T(> \\' E i AUT( >BUS()\\'E

( > H G _.\ N I Z U J E
WYCIECZKI GHUPO\\'E
iINDYWIDlJ ALNE

UDZIEL,\ INFOHJ\L\C.11 SPHZEDAJ E

P O D I{ (> Ż N I (' Z O- N AJSZ(Zl~ŚLI WSZE LOSY
T U H Y STYCZNY C 11 LOT EH lsT PA\STWOWEJ

ZALATWL\ WYLĄCZ:'\IE
H Eh. L.-\ \11~ K< >LEJ()\\ \
P H Z ) .I J\I U J E
o(;r,oSZENI;\
l>O U H Z I~ I> O \V E G O
H < > Z K I, .\ I) U J A Z IJ )

Prowadzi wła8ne hotele i pen8jonaty turystyozne

VII - 9
 ~ Ił Ił
11111111

11111111 lJ l llllr 1111111 (

Agencja Okrętowa Sp. z o. o.
Shipping Agency Limited.
GDAŃSK - Wrzeszcz, Zawiszy Czarnego 16. Tel. 413-89
GDYNIA, Świętojańska 42 Tel. 265-40
SZCZECIN, Ślą~ka 5 Tel. 32-45
USTKA Adres telegr.: ,,NA~TICA"

S KLARNI KOLEJOWE
Prze~sit~iorstwo Do wozowe
ARTYSTYCZHO-
BUD OW LA NA Wiktor Socho i Syn
Szyby do samochodów - Kit
Sopot, K o ściuszki 6
szklarski - Lustra - Oprawa
obrazów - Ramy - Obrazy
i t. d.
Jako wieloletni fachowiec

HEROHIM NOWACKI dokonuje przewozu mebli,

fortepianów i wsze I kich
Zakład Szklarski przeprowadzek
w Sopocie pun kt ualn ie i sol idnie!
Rokossowskiego 10
Telefon 512-44

Spół ka
Transportowo - Spedycyjna
Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Morska 6 -
.,BLOK-SPED"
Tel. 413-87 Sp. z o. o.
Bunkrowanie parostatków krajowych i zagranicznych z lądu i wody
specjalnymi urządzeniami
Oddziały:
Gdynia-Oksywie, tel. 262-92 Ekspozytura w Ustce, (przeładunek
Gdańsk - Letniewo, ul. Wiślna 22 - węgla eksporłoweg<J)
tel. 421-09 Ustka, Port Węglowy, tel. 244

VII - 10
;---------------------------t

Grand--1-lotel SOPOT Tei. 576-52

o NA.TJVJJ:,'f{SZY IJOTEL NA
JVYRRZEŻU
położony
,
11ad samym morzem
C
POE10JE z. LJ\ZIIJVKAME
I RESq'AURACJA -
SALA RONCERTOJVA -
COCTAIL-BAR
C
CARAXH woda biei11ca zimna i ciep/a C O TJ Z l E ,\' 1\' IE D .A N CI N C

DZIAŁ VIII.
Hotele, restauracie, kawiarnie
i cukiernie

- @P ÓJLD X]L ]C; ]l,N][A JIP']l<ł:_A<C~ I

Cukietnia
......•
.......... .,~)I ~il UDllllr\Y IJ l l l <~·
,1111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111
z odp. udz.

w SOPOCIE, ul. Rokossowskiego 17

POLECA
z.11011t ze. JWfi drJ!~r6fi WIJN?btj.J:nkir_rnieze.

VIII - 1
 ,,MIEWA",. I Restauracja Kawiarnia

____________I
HOTEL

S OP OT, ul. Pubskie~o 18/20 ,,CRMlT~Ge"

.,__ Telefon 5 I 2-67 SOPOT, ul. Rokossowskiego 23
(pod 11ew_gm zarządem)

PO LEC A smaczne śniadania,

ŁUKASZ ŁONCZAK o bi a dy i k o La c je
= · CENY =
CUIIIElllłA
PlłZYSTĘPNE

Gdynia, ul. Świętoiańska 40 ~~:Z"21) D~NClNG I

Hotel admorski
·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-·-
POKOJE od skromnych do najwykwintniejszych
- - - - - - - - Widok na morze - - - - - - - -

RESTAURACJA - DANCING
COCTAIL BAR - ATRAKCJE
Kuchnia wyborowa
SOPOT, ul. Grunwaldzka 12-16 - Tel. 517-95

Kawiarnia Restauracja BAR - REST AU RACJA

GRAŻYNA
~At:.TYK'' GDYNIA, ul. Abrahama Nr 29
" M. Szymański i S-ka ·
Najstarszy lokal w Gdyni
Obsługa solidna I fachowa

OL/WA, Armii Radzieckiej 9

'" POLECA: H EST;\ lJHA<:J A n ESTA UHA<~J \
OBIADY GOSPODA POD JEDYNKĄ
J. STAŃCZYK i B. KOPCZYŃSKI
i zimne zakąski
Gdańsk-Wrzeszcz, Grunwaldzka 62
Ob$ługa pierwszorzędna

VIII - 2
 Wódki - Likiery - Wina - Słorlycze - Ciastka -
Cukry - Zakąi-lki
- Śniadania wiedr1iskic - KolaC'je S Q P Q T
ulica Hokost>owskit>~o Nr 31
Tdcfon 521-60

Jll~.A~ ] [ l\~JRNJI[A
]f~b'\..JIL~
B A R ==============
Db'\..NC][N«c1~- 4PIO~IGA~
lJ San - Francisco 11 F. NOWACKA
G I)Y N I A, ul. Abrahama Nr 39
GDYNIA, ul. 10 Lutego 7

W
cfon 262-64

Występy LEC.A:

Iartystyczne
---------------a
Śniudunlu · Obiudy - Kolacje
oruz wyborowe wino, piwu,
wódki i likiery. .

, , p Q L Q N I A.,, POLECA IL\IWWE DANrA Wie„zorem

llAH - HESTAUHAC.JA o BI A I) y - Ko LA CJ E D .
ll()TEI, NA MIEJSCU anc1r:,g
Kier. St. Kawi118ki
SO I' OT, ulica Grunwaldzka Nr 1/~ = ULGI DLA WYCIECZEK =
.
~©lir oo1P'@©I ~©l~lh1lUJ~®moo
GDAŃSK--WRZESZCZ
ulica Grunwaldzka Nr 26

Cudzoziemcy znaidq odpowiednie przyięcie.

VIII - 3
 .
-JJf_ADLODA"JlfN][_A~ Y./lodyslow l(rololill
'.9'.9 X _AC][®~ JI8mro
PRZY OGRODZIE S O P O T
DOSKONAL'\ KUCHNIA UO\\OWA .:Marsz. Hokossowskiego Nr 29

--------------- ----
11 - 11

CRESTAURACJA - DANCING -BARJ

J
11 ~I
1

( 00 CA!f'!E CILU~ 00
11 11
( s o Po r ~ ·powsrANców ' wARSZAWY NR 9 )
11
(na wpro:--t Pawilomi Targów (;da11skich)
11

CODZIENNIE KONCERTUJE ZNAKOMITY

ZESPÓL BUJALS.KIEGO
LOKAL CZYNNY DO 5-TE.J RANO
--------,-------_)

..---------s
o=--------------
, GOSPODA PASZHCIAR~rn
POD ,,SARENKĄ''
.Jan Wardziński
E. TK AC Z
SOPOT, J\larsz. Stalina Nr 80.J
SO PO T, Marsz. Stalina Nr Bll

. nOIOC~
TELEFON 511-69 P O L E C A

wykwintną kuGhnię I smaczne d·un i u

p l, u WARSZAWSKĄ L' p r zek q ski
VIII - 4
 ~O ILM
PRZEDSIĘBIORSTWO PAŃSTWOWE
~-- • - -- ~ - • • - • - • - • - - • - • • - • - - • - • - •-_•ma• - •

INSTYTUT FILMOWY
l+
Dział Filmów Oświ atowych
DELEGATURA GD A ŃS K
i'

DZIAŁ I •
Ró ż n e

Noworz,·Any Rprzęt pc;zczl'lar!-lki, jak ule,

walc·c do wyrobu węzy, aparaty 110 topi1·nia POSTł;P KRA WIECKI
Wosku i \\OAZC'zyny, miodarki, podk11r7..11·ze,
uliki WPl'wlrrn i inny r..przęt do hodc,\\ li ma-
7eirie wPolsce oismo zawodowe włącznie zżurnalem mód
tc•k p,zczt>lic·h i prowadzenia pa.;icki, a także W)Jaue przez Cech Krawc(,w .,t,:ski..:h w Poznaniu
~waranto¾any 11~iód p~zl'zeli p o I c c a
„Postęp Krawieckt daje możność
W,lwórnia w~zv i ombmów oszczelars~ich pogłębienia Twej wiedzy zawodowej
Bogato ilustrowany w rysunki tech -
'"I A I T N 11"
wł. J \'1 PYHKO~Z, CztAłochowa
niczne, modele i artykuły zawodowe
REDAKCJA I ADMINISTRACJ A
1d. l'ił-.ud,..kiego 17 (obok stacji kolej.) Pozna,,, ul. Strzt•lt>cka I:l/7

IX - l
ST. BARCIKOWSKI & S-KA
SPÓŁKA Z OG R ANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ
I
WARSZAWA
A L .JEROZOLIMSKIE 45
TELEF. 852-58, 852-59

Oddziały: Ł ÓD Ź, ul. Piotrkowska 5, tel. 171-44, 130-09

Bra nch Establishments:
Su ccursal es: KATOWICE, ul. Kościuszk i 2, tel. 354-25, 354-26

Tel e gr. BARCO

Z IEMIOPŁODY AGRICULTURAL PRODUC:TS PRODUITS ACRICOLS Pt
ARTYKUŁY SPOŻYWCZE and FOODSTUf·TS DENREES ALIMENTAIRES
NAWOZY SZTUCZNE HRTTLIZERS ENCRAIS CIIJMfqU[S
MATERIAŁYBUDOWLANE BUILDING MATERIALS MATERIAUX DE CON,
STRUCTION
TOWARY ŻELAZNE IRONWARE c\RTICLES METALLUR
GIQUES
ARTYKUŁY TECHNICZNE TECHNICAL ARTICLES ARTICLES TECIINIQUES

EX PORT:
PŁODY ROLNE AGRICUL TURAL PRODUCTS PRODUITS AGRICOLS
I PRZETWORY and PRODUCES
NASIONA SEEDS SEMEN CES
ZIOŁA l!ERBS HERI30RISTERIE
ARTYKUŁY PRZEMYSŁOWE INDUSTRIAL ARTICLES ARTICLES INDUSTRIELS
ZABAWKI 1 OYS JOUJOUX •
WYROBY SZKLANE GLASSWARE VERRERIE
WYROBY DRZEWNE WOODEN ARTICLES ARTJCLES EN BOIS

IMPORT:
ARTYKUŁY SPOŻYWCZE f'OODSTUFFS AND DENREES (ALIMENTAIRES
I KOLONIALNE CROCERIES ET COLONIALES)
NASIONA SEEDS SEMENCES
NA WOZY SZTUCZNE rERTILIZERS ENGRAIS CI IIMIUUES
NARZĘDZIA. M A S Z Y N Y TOOLS, MACHINES ANU OUTILS, MACHINES et MA·
I SUROWCE DLA ROL- RA W MA TERIALS FOR TIERES PREMIERES POJR
NICTWA I PRZEMYSŁU AGRICUL TURE and AGRI- L'J\GRICUL TURE et L'IN-
ROLNEGO CULTURAL INDUSTRY DUSTRIE ACRICOLE
NARZĘDZIA OGRODNICZE G/\RDENING TOOLS OUTILS I fORTICOLS
ARTYltUl:.Y TECHNICZNE TECHNI~AL ARTICLE.3 J, RTICLES TECHNIQUES
ARTYKUŁY HEKTROTECI-INICAL ARTICLES
ELEKTROTECHNICZNE ARTICLES ELEKTROTECT INIQUES
AKCESORIA MOTOR-CAR ACCESOR!12..;; AC:CESSOIRES POUR i.ES
SAMOCHODOWE AUTOMOBILES
ARTYKUŁY DENTISTIC ARTICLES A.RTICLES DENTAIRES
DENTYSTYCZNE

IX - 2
 Polsk i Przemysł Gaśniczy
Łódź, ul. śródmiejska 22, tel. 200-32

POLE'CA:

GAŚNICE PŁ YNOWE, PIANo,vE

HYDRONETK I, OPRYSKIWA CZE,

GAŚNICE PROSZKOWE DO SAMOCHO-

Dó W, CHEMIKALII itp.

ŁADUNKI DO WSZYSTKICH TYPÓW

GAŚNIC

PROWADZIM Y REMONTY,
KONSERWAC JE
I l(ONTROLĘ GAŚNIC

CENTRALA ODPADKÓWPrzc,h,ięhiorl:'3two Państwowe

L ó d ź Południo w a· 44
Telefony: 261-11 264-94 268-54 187-83 122-82
Adres. telegraficzny: CE N O D
Zaopatruje w surowce odpadkowe: Przemysł włókienniczy, papier-
niczy, chemiczny, szklarski, drzew'ny, rzemiosło.
12 ODDZIAŁÓW REJONOWYC H w miastach wojewódzkich .
Siei: koncesjonowa nych zbiornic na terenie całego Państwa skupuje:
szmaty, makulaturę, stłuczkę szklaną, kości, butelki, odpadki
gumowe, celluloidowe, korkowe, stare płyty gramofonowe ,
szczecinę, włosie końskie, trawę morską, pierze i t. p.
Dostawa czyściwa dla: P. K. P., przemysłu hutniczego, węglowego,
metalowego, energetyczneg o, różnych zakładów przemysło­
wych, samorządowych, spółdzielczych i gospodarczyc h.
Prowadzi następujące zakłady własne: Sortownie Odpadków,
Zakłady Przeróbki Szczeci i Włosia Zwierzęc~go w Okręgu
Nowej Soli, Fabryka Nr 1 w Białobrzeziu.

IX - ~
 okienny,
z. Skiba-Całkosińska
IT miniowy,

polera:
kotłowy

W
Wspólwłaś1·icielka

\V. Skiba i A. \\)JJOrck S.A.

ars z
Firmy

a wa
Sopocka Wytwórnia Kitu ul. Mars:1;alkowska Nr 71
Tel. B-7-1-89
A. Nowacki i Ska, Sopot, Marsz. Stalina 811 Wyświetlarnia - Artyk. kreślarskie
Telefon 516-89 Papier światłoczuły „Amoni:.J

POWlA TOWA SPÓŁDZIELNIA UOLNlCZO-HANDLO WA

z odp.'
,,SNOP" udz.
Skup i sprzedaż ziemiopłoflów - Zaopatry-
wanie ~ospodarstw \\ iejskieh w ma~zyn y.
narzędzia rolnicze, wyroby żela:rnf', nawozy
Zamość, ul. Lwo~ska 6, tel. 42 eztm·zne, materiały pi:1l11c, opalowe i t. p.

WYTWÓRNIA MASZYNY-JELIT A
WYROBOW GIETYCH Przybory Rzeżnic;o - Wędliniarskie
Łódź, DOWBOiłCZYKóW 3
T"I. 204-55 =======~-== Naprawy
Wykonuje: WÓZKI DZI ECII~CE, wszelkiego Kupno Sprzedaż Komis
rodzaju łóżka: dziPcięee, tapczanowe,
zwykłe. E. LEM PKE
ZAKŁAD GALW,\N1ZACYJNY - niklo- W a r s z a w a, ul. Brukowa Nr 16
i
wanie, chromowanie miedziowaniP-
----------------
Tel. Praga 56-23

WARSZAWA

POMPY M 11{ Ił () S I{ () P Y
ręczne i mcchani<'ZTlf', tłokowe i rnl-
środkowe, z~<;poły wodoei11µ;owf', sa-
laboraloryjnt•, ~zkolm•, mł'falo~rafiC"1:111•
mossawne, głębinowe
lupy, wa~i, 11omoc·c naukowe
GAŚNICE
płynowe, pianowe, tetrowe, proHzkowe Wyrób - naprawa - uzupełnienia
ARMATURY Zjednoczeni Pracownicy i Optycy Precyzyjni
wszelkid1 rodzajów kurki, wentyle,
zasuwy, garnki konfłensac~ jne
Art. techniczne - Pasy i Węże
„WICH-MAR" Sp.z o.o. Warszawa
Shlep fabryczny -·Nowy Świat 1
Sf. D U c: li O \V S I( I
POZNAŃ, ul. Miclżyń„kiego 16, tel. :32-26 Fa b_r yh a - Tarchomińsh.a 10

IX - 4
Bolesław Jankowski
Gdynia, ulicaŚwi~toja{iska Nr 14
Tdcfon 215-87

Spółdzielnia Rolniczo - Handlowa z O~P. u~zial.

w Lesznie, ul. Słowiańska 29, Tel 887 888

Od dz i a ł y : w Lesznie, ul. Łaziebna 13. Tel. 883

w Rydzynie, pow. Leszno. Tel. 7
w Wijewie, pow. Leszno. Tel. 6

Zakup i wszelkich prod u kłów , rolnych, jak również

sprzedaż
opału, materiałów budowlanych, nawozów sztucznych i t. p. •
Składy żelaza i sprzętów gospodarstwa domowego,
specjalne składy nasion i materiałów włókienni-
czych oraz dział maszyn i narzędzi rolniczych:

LESZNO, GABRIELA NARUTOWICZA 3 - TELEFON 884.

A. SZPITALN IAK, Poznań, ul. Dfuga 8

Tclcfon nr 38-25
WYK O N UJE
i
NAPRAWIA
Stoły operacyjne - Aparaty do odmy - Autoklawy - Sterylizatory

Strzykawki oraz wszelkie aparaty lekarskie i laboratoryjne

IX - 5
 .crnrnua SPRZUU POŻARNICZf ~O'
Sp. z o. o.
,

ŁÓDŹ, ROOSEVELTA 5, TEL. 276-19 i 136„95

Oddział Wrocław, Pułaskiego 81
· Przedstawiciel na wyb r ze że:
STANISŁAW NAWARECl<I
Gdynia, Śląska 49a, tel. 211-24

o·o s TARCZA
WSZELKI SPRZĘT POŻARNICZY
według norm technicznych Mi-
nisterstwa Przemysłu i Handlu

Własne stoisko na Targach Gdańskich

-STEFAN PYZ i S-ka

WARSZAW A
Marszałkowska 150, róg Kred_ytowej

Urządzenia: apteczne, laboratoryjne, sanitarne

, Maszyny dla przemysłu farmaceutycznego:
autoklawy, granulatory, młynki, tabletkarki, maszyny
do maści, do napełniania tub, do czopków, do
druku ampułek, suszarki, aparaty destylacyjne

Wagi i odważniki precyzyjne

Szkło i porcelana apteczna i laboratoryjna
Mikroskopy
Przybory laboratoryjne i apteczne
--
IX.-,.6
 ~

»GARDENIA«
Kwiaciornia ;P
;;.;;~;~::s:~ I
SOPOT, ul. Jana z Kolna 30
Hodowla kwiatów
S <? P ·O t, Pl. Wolności 3 Roślin balkonowych
(Sklep od ul. Rokossowskiego) Doniczkowych
Poleca kwiaty, wiązar?l<i ślubne, wieńce po-
prowad~ónci przez fachowców
grzebowe oraz wczesne warzywa.
warszawskich
WYKONUJE:
wieńce, Ogrodnictwo
wiqzanki, St. Ja n icki
kosze, Sopot, Al. Stalina 640
====
d r a z POLECA ślubne wiązanki, ozdobne
bukiety oraz wierice i kwiaty
WSZELKIE Wykonuje wszelką pracę w zakres'ie

DEKORACJE ogrodnictwa
Posiada na sprzedaż w dużym wy-
e borze warzywa.

Antoni Pającz~ows~i
OGUODNICT,vo
S O P O T, ul. Smolna Nr 7
Przeds~orslwo · I
Puleca w dużym wyborze kwiaty, Węglowe
ślubne wiązanki, winice i koszyki
oraz najprzedniejsze; jakości
- - warzrJrDa i owoce - - Z. Kreczmar Sp. z o. o.
w Sopoci-e, Kościuszki 12
ST• D'7AL
6
f)l{lJ"1\HNI,\
POSPIESZNA Tel. 515 - 06
Zaprzysii:żorta l'rJ('ownia Rach . bież, K. K. O. Sopot, Konto Nr 2393

LUBLIN,
St~ mp I i ka1t<'zukow)dt
Kołłątaja a -·-
-Piotrzkowski Franciszek Firma koncesjonowana
przez Centralę Zbytu
Sopot, ul. Jakuba Gojki I produktów
~pofeca kwiatCJ i wac~wa przemysłu węglowego

IX - 7
 PASY STRAŻACKIE, LINKI, 1 OPORY, WĘŻE, HYDRONE1'KI, GAŚNICE

li oraz wszelki S P R Z Ę T S T R A Ż A C K I - p o I e c u :
Wytwórnio EkwipunkóYI Slrużuckich
W. CZABAŃSKI, ŁÓDŹ, u!. Piotrkowi-.ku 189 - 'l't·lefon 272-2-ł,

Fologroficzne
li
f~l~
Aparaty
Sprzedaż art. Fryzjerskich ,.I.Pica'\ ,,Contnx" ••. Holl1•iflrx"
)) (( j W,\Hkota'iHJOW!" 1(,: 8 111111 ••, oraz
d111y \\yl,"r pr7.yl,or"w I ma-
i Perfumeryjno-Ko _s metycznych l!'ri,,1(,w polc<"a

ROLKA KAROL, Lódż, Piotrkowska 40 - Tel. 122-16

Józef Popławski CEN'IRALA SZCZOTEK i PĘDZLI

z Warszawy Art~ kuły Cof<podarn:e - (;:tlanlt·ria Żt'lazna

Łódź, ulica Sienkiewicza 63

Telefon 152-02
w o
Knków, 111.
~©J@[Q)~fka
Miodowa 9 Tt'ldon :iS2-:l6

00
DD~OIR~UK
Wytwórnia Szczotek i Pędzli
wł. A. Drążkiewicz i E. Jarecki
BYDGOSZCZ
ulica Zduny s

Helena W arkenfin
OGRODNICTWO
SOPOT, ulica Leśna Nr 7
FILATELISTYKA
znaczki pocztowe:
poleca w wielkim wyborze serie - komplety- zbiory

KW~ATV .
najkorzlstnirj s1,rzt•daje - kupujr

WIĄZANKI ŚLUBNE
WIEŃCE===
„R y B A K 11

oraz bogaty wybór warzyw Gdy niJ ul. świ~tojańs~aR tel. l18-1~
I

Biuro Techniczno.Hundlowe c;,H YD ROT ECH HI KA"

W ARS Z A W A, - ulica Królewska Nr. 16
Weż1\ do benzyny,('iśnieniowt\ ogrodni!'z1·, manometry

PO LE CA i tt-r1110111etry oraz napra\\ y.

- - - - - Uszczelnienia wszelkiPgo r()(Lr.aju.

IX - 8
~------------------,----·----------..
Towarzystwo Przemysłowo - Handlowe

IA. L

c e n t r a Ia - ~----..-i-::: ul. Bartoszewicza 1

Warszawa tel. 85-109

ODDZIAŁY WOJEWÓDZKIE: ZAKŁADY PRZEMYSŁ OWE :

1. l3IAŁYSTOK - Kolejowa 2 1. Fabryka Org~nopreparatów La-

boratorium Doświadczalne
2. BYDGOSZCZ - Jagiellońska 79
WARSZAW A, ul. Gizów 18
3. GDYNIA-CHYLONIA - Podgór-
2.. Wytwórnia Podpuszczki i Pepsyny
ska 111
W ARS ZA W A, Krakowskie- PFzed-
4. KATOWICE - Mikułowska 21 rnieście
66

5. KRAKÓW - Rzeźnie-za 33 3. Fabryka Żelatyny Jadalnej

BRODNICA n/DRWĘCĄ, ul. Pia-
6. KIELCE - Zagórska 44 ski 11
7. LUBLIN - I:.ęczy.ńska 107 4. Fabryka Albuminy
GDYNIA-CHYLONIA, ul. Podgór-
8. ŁÓDŻ - Nowotki 4
ska 111
D. OLSZTYN - Lubelska 26
5. Zakład Utylizacyjny
10. POZNAŃ - Garbary 7/9 GDYNIA-CHYLONIA, ul. Podgór-
ska 111
11. RZESZ()W - Podzumcze G
G. Wytwórnia Jelit Sztucznych
12. SZCZECIN - Kopernika 2 RZESZÓW, ul. Podzamcze G
13. WARSZAWA-Sierako~kieno2 7. Zukłud Utylizacyjny
14. WROCŁAW - Ks. Witolda 16 ZIELENIEC, pow. Ostrowy k/Kutn,1

'.IX - 9
 Mieliyńskfego 19
DOM SANITARNY -Poznań, Telefon Nr 2925

S oecialnf s~ład arlf~ułów le~ars~ich i do pielęgnowania chor1ch

Instrumenty chirurgiczne
Artykzzly lekar•kie
Meble do sal operacyjnych
Przgrządy laboratoryjne
Artykuły higieniczne i do pielęgnowania
chorgch
Artgkzzly {/Urnowe
Pasy brzuszne - Bandaże

o IP) @l 'lt Ir lUI ~ ~ o

artylrnłygumowe, sanitarne,
A R T Y K U L Y K R E Ś I, A R S K I E
STOŁY i APARATY KREŚLAHSKrE
SYSTEM ,,ISIS"
Wyświetlanie planów i rysunków
T. Znaniń8ki i K. Biliiiski
narzędzia, aparaty \Var8zawa, ul. 1\larszalkowska Nr 30
i meble leharsl_lie

CENTRALA SANITARNA WYTWÓRNIA SKŁAD

Tadeusz Korytowshi - Poznań NAHZl~DZI CIIIHUIH~ICZNYCII
Al. .Marcinkowskie~o Nr 19 [ ptr. i WET EH Y N A H Y J NYC II
(,I.mniej ul. Wodna Nr 27) MEBLE LEKAHSKIE
Telefon 21-25 · GALANTEHIA STALOWA i SKÓHZANA

B-cia W. i T. LUDWIKOWSCY
Wi t o Id St e fanus i S-ka SOl'OT, ul. Grunwaldzka :J6a - Tel. 521-36
NAPHAWA
Do ~I EKS PO UTO "Ty OSTHZENIE i NIKLO\V ANIE
Sp. z o: o. STHZYKAWKI HECOHD
1\IIKHOSKOPY CYSTOSKOPY
Kr a k ów, Zamenhofa Nr 7 · Tel. 596-61
mechaniczna przetwórnia
PIEUZA i PUCIIU j. KOPCZYŃSKI i S-ka
Przedsiębiorstwo wiercenia
~OS t U~ rCZ~U domom studzien i fabryka pomp
~====
U
;;;:
wype>czynkowym, szpitalom
i pen~jon~t?m '!' kraju i zagr~nicą
naj'A1yzszeJ Jiłko&cl czyszczone
rylizowane pierze i puch.
I ste-
I
POZNAŃ, ulica Marsz. Focha 127 • Telefon Nr 6561?
Studnie wiercone, arfezyiskie. Urządzenia pompow<'.
P ALR BE TONO WE

Spótdciefnia JJ,4aclJ i U211t~owni~ów POSJ AIH \HUSZTAT\'

SZKOU:"IO\H:
I
I) tkuc·ki
o odp. mlz.
2) kilimkarski
:ł) Sl('l+Ski

,,Samopomoc Społeczna K.O.S." ,ł)

5)
krawiP«·ki
stolarski
6) pud1•lk11rsk i

Gdańsk - Sopot 7) inlroligatorski

8) ('rrnmifzny
9) zabawkarski
Władysława IV Nr 16/18 - Tel. 520-1 O IO) batikowonia

IX - 10
 POLECA
W. Światłowski i S-wzh·e wszelkie artykuły wchodzące
Skład przyborów dentystycznyc w ZAKRES DENTYSTYKI
1
WARSZAWA, ulica Zgoda Nr 75 i techniki dentystycznej.
-·---------------------- ---------
WYTWÓRNIA
STEMPLI I SZYLDÓW
ZAKŁAD GRAWERSKI

Z. B O G U S Ł AW S K I
/
S O P O T
M. ST A L I N A 765
T E L E F O N NR. 515-64

SZCZOTKI - Pł;DZLE ZYGMUHT SKOCZKOWSKI i SYN

HURT DETAL
Wytwórnia wyrobów
JAN SYCHOWSKI
Abrahama Nr 71 PO WRO Ż H.ICZY CH
GDYNIA, ulica
prowadzi l,ogaty wyh6r WHzelkid1
f;dynia. ChJlońska 163 - Tel. 219-84
artykułów wchnd,.ą!'y<'li w zakres
SKLAD: Świętojańska 9
11zczotkarstwa i pędzlarstwa
h. f, I NY KO N<> PN E
POSIADA dziilły szczotek i pQdzli dla malarstwa
zawodowego i artystycznego, - galanterii szczot- W~rauta: MANILOWE ODBIJACZE
karskiej, - gosoodarstwa domowego i szczotkar-
stwa stalowego dla potrzeb technicznych-
P \SY i KOLA RATUNKOWE· ŻAGLE
.
r----------------------- ---------
DOM HANDLOWO - PHZEMYSŁOWY G D A Ń S K
Inż. Z. CIECHOLEWSKI Biuro: Iloene-\Vrońskicgo Nr 8
Spółka z ograniczon.i, odpowiedzialnością Telefon 422-83

Składy i magazyny: ulica Szafarnia Nr 9 - Telefon 312-35

H A N D EL •. artykułami gumowymi,.tedrnicznymi, oponami.

KO MISO W A SPRZEDAŻ SAMOCHODÓW
WŁASNY ZAKŁAD WULKANIZACYJNY

WlitJ war z~Umli.J• artykuły

dętek l,!;Orąco,
l ATKI . do wulkanizacji
~LEJ „HA Pil)"' i
samochodowych
formowe.
na

--------------·---------- --------=
Wytwórnia artykułów podróżnych ZYGMUNT KARON
L Ó I) Ź, ulica Piotrkowska Nr ll5 · Telefon ~r 173-50 - - - •

Prosi F~~::~tlst',~!) ,~: ; ~~~a- ~ostarczyć MA~ZV~Y DO PRODUKCJI WAllHK

o podanie adresów luh nadesłanie ofert.

IX - 11
PAWILONY WYSTAWOWE·
M.T.Q. w SOPOCIE
zabezpieczyła
F-ma lliuro Sprzedaży Sprzętu Przeciwpożarowego

.TOPO () K
SO POT, ulica J\Iarszałka Stalina 7BO - Telefon 521-47

sprzętem własnym

POLECA:
Gaśnice wszelkich typów. Kon-
serwacja i dozór techniczny gaśnic.
Naboje do gaśnic wszelkich typów.
Powtórne ładowanie gaśnic. Moto-
pompy, pasy bojowe, drabiny, linki,
toporki, bosaki, węże, hełmy i t p.

Zabezpieczenie przeciwpożarowe objektów

przemysłowych i mieszkalnych

IX - 12
Jeśli chcesz nawiqzać'stosunki handlowe
z zagranicą - korzysta i z porad udzielanych
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ________ _ ___ przez:
~~~~~~~~

KOMISJĘ AKCEPTACYJNĄ
I
urzędującą w pawilonie „A" w Gdyni I

POLSKIE TOWARZYSTWO HANDLU

ZAGRANICZNEGO „VARIMEX"
posiadające własne stoiska w pawilonach „A" w Gdyni
i Sopocie

IZBĘ PRZEMYSŁOWO-HANDLOWĄ
w Gdyni

Spółdz. Farrn.-Chern. ,,Keton" za.u.

,
WtJtwó.tnia :lapieców .SwiatloozuftJcli
,,PO Z V TYW"
Warszawa, ul. Piusa XI - 30 Tel. 8-59-17
P~pier światłocz.uły wywoływany sposobem amoniahalnym.

P. T.
IMPORTERZY-EKSPORTERZY
Zakres działania

KOMISJI AKCEPTACYJNEJ
wyjaśnia szczegółowo artykuł
na stronicy 94 Katalogu

W-33
Państwowe Za~la~v ~o~owli Roślin 1

me State Plant an~ See~ ~urseriCs ,

,
Prowadzą hodowlę roślin w Manages Seed and Plant Nur-
różnych rejonach Polski. series in various districts of
Poland.
Czynnych jest obecnie 46 stacji 46 plantations and murseries
hodow, łan ych. now working.
Nasiona siE:wne i sadzeniaki Seed corn and seed połałoes
ziemniaczane można nabyć: for sale:

w Centrali P Z. H. R.
„ Head Office P. Z. H. R.
Warszawa, Poznańska 3 Warszawa, Poznańska l
WYDZIAŁ PLANTACJI SEED NURSERY DEPT.
Telegr.: Hod ro 1 Telegrams: Ho dr o 1
Telefony: 875-68, 875-69 Telephones: 875-68, 87.5-69
w Oddziałach P. Z. H. R.: and ał

GDANSK-WRZESZCZ, Małachowskiego 1
KRAKÓW, Wróblewskiego 5
LUBLIN, plac Litewski 1 m. 27
ŁÓDŻ, Piotrkowsk?- 68 m. 8
BYDGOSZCZ, 1 Maja 27
POZNAŃ, Marcinkowskiego 11
KATOWICE, Damrota 8 m. 5
WROCŁA·w, Ofiar Oświ~cimskich 41.

WARSZAWA, Pruszków-Ostoja, ul. Sowińskiego.

W-34
 s K o R o w D z
ALFABETYCZNY OGŁOSZEŃ
Liczba arabska umieszczona sama oznacza stronicę
c z ę ś c i i n f o r m a c y i n o -red a kc y i n ei
umieszczona po cyfrze rzymskiej - ~
stronicę działu reklamowego, po literze
W - stronicę wkładki

A
.. A. B. C." - Wytwórnia Artykułów Che- Arcta S. Księgarnia w Szczecinie VI 13
micznych - B. Pawlik i H. Gładysz, „Argo" - Fabryka Wyrobów Metalowych
Częstochowa III 6 w Poznaniu-Starołęka II 8
„Aka" - A. Kaczmarek - Wytwórnia Armatur Wytw6rnia - Żebrowski Józef,
Bielizny, Poznań IV 5 Warszawa II 26
„Aromat" - Wielkopolska Wytwórnia
.,Alka" - Alojzy Kwaśniok - Wytwór-
Chemiczna - Fr. Boruszak, Poznań III 8
nia Soków, Katowice W 5
,.Artebe" - Artykuły Techniczne i Elek-
„Almet" - Polskie Zakłady Przemysłowe
trotechniczne - Zb. Bąkowski i S-ka,
i Handlowe, Katowice II 24
Poznań • II 17
Amalgamated Metallurgic Industries, Ka-
Artystyczna Pracownia Tkacka „Samo-
towice 102
dział" - Zofia Kahl, Kraków W 27/31
,.Ammon" - Farby drukarskie, War-
,.As" - Płyn gumowy - A. Smorawir1-
szawa III 8
5ki, Poznań III 15
141
„As" - Wytwórnia Chemiczna - Pasta
Antczak R. - Budowa Akumulatorów,
do podłóg i obuwia, łódź III 11
łódź II 4
.,Atra" - Fabryki Farb Graficznych, To-
„Antracyt" - Bałtycka Spółka Węglowa
ruń i Gda1lsk III 1O
w Gdańsku VII 4 .,Auto-Bogacz" -Akcesoria samochodowe,
uApe" - Wytwórnia ~rodków Spo~yw- części motocyklowe i rowerowe, Po-
czych, Kraków 3 zna11 II 7
Apteczno-Drogeryjna Hurtownia - Wła- .,Auto-Przybory" - A. Kadlewicz i S-ka,
dysław Kaiser, Pozna1i III 15 Katowice W 5

B
,.Babka" - Budynie - proszki do pie- .,Baltica" - Bałtycka Agencja Morska,
czenia, Poznań 9 Gdynia VII 5
,,Bacutil" - Towarzystwo Przemysłowo-
Bałtycka Spółka Węglowa „Antracyt"
Handlowe, Warszawa IX 9
w Gdańsku VII 4
oraz 80
,,Baltana" Wytwórnia Cukierków, Bałtycki Dom Handlowy .- Michał Bo-
Gdynia rowski - Gdań.sk-Wrzeszcz V 4

183
 Bałtycki Dorn Mody - Wytworne Kra- Biuro Techntcmo-Handlowe „Hydrot~ch-
wiectwo - W. Polak, Sopot VII 2 nika", Warszawa IX 8
„Bałtyk" - Kawiarnia - Restauracja ,.B'.ok-Sped" Spółka Transportow0-
M. Szymański i S-ka, Oliwa VIII 2 Spedycyjna, Gda(1-,k-Wrzeszcz VH 4
Bank Rybak6w Morskich w Gdyni I 21 i VII 10
Bank Gospodarstwa Spółdzielczego W 13 „Bławat" _ Materiały, Bydgoszcz IV 1
Bank Związku Sp6łek Zarobkowych S. A.
_ Bank Dewizowy, Poznari 18 • BochyiLski St. - Wytwórnia Galanterii
Bar „Bodega" - F. Nowacka, Gdynia VIII 3 Skórzanej i Waliz, Pozna{1 • IV 3
Bar „Pod Bachusem" - Gdańsk-Wrzeszcz VIII 3 „Bodega - Bar - F. Nowacka, Gdynia VIII 3
Barcikowski St. & S-ka, Warszawa IX 2 „Bogatolit" - Fabryka Papy Dachowej
Barszcz J. - Poznańska Wytwórnia So- i Przetworów Chemicznych - Jerzy
ków Owocowych 8 Ordon, dr. St. K. Reicher, Częstochowa VI 8
Bartel K. - Hurtownia Papieru i Materia- Bogusław.ski Z. - Wytwórnia Stempli
łów Piśmiennych, Bydgoszcz VI 2 i Szyldów - Zakrad Grawerski, Sopot IX 11
,,Bartnik" - Wytw6rnia węzy i przybo- ,.Bombonierka" - Wódki - likiery -
rów pszczelarskich - Jan Pyrkosz, wina, Sopot VIII 3
Częstochowa IX Borowski Michał - Bałtycki Dom Ha'.l·
„Bata" Centrala Handlowa W 18 dlowy, Gdań3k-Wrzeszcz V 4
Bazar Katolicki - Wytwórnia Dewocjo- ,.Borsuk" - Wytw6rnia Szczotek i Pędzli
nalii, ł.6<l:! V 3 - Drą±kiewicz A i Jarecki E., Byd-
Bąkowski Zb. i S-ka - Artykuły Tech- goszcz IX 8
niczne i Elektrotechniczne „Artebe"', Boruszak Fr. - Wielkopolska Wytwórnia
Poznar\ II 17 Chemiczna „Aromat", Poznań III 8
Bednarski Stanisław, Placyd - Elektro- Bresiński B i S-ka - ,.Szczeliwo ··, Kato-
ceramika - Rzeźby - Zdobnictwo - wice II 20
Elektrotechnika, Częstochowa V 4 Browar - H. Lackowski. Poznat'i. I 10
Bełdowski Z. - Zakrzewska A. - Dom Browary Pa{1stwowe w Elblągu 13
Sportowy „Max Play" IV 10
Browary Pań-;twowe Zjedn0czone w Gdań-
.,Bengal'" - Państwowa Fabryka Przetwo-
sku I 13
rów Chemicznych, Lublin III 8
Bryczkowski Antoni - Skład Futer, Ł6dź IV 2
„Bewi" - Fabryka Techn.-Chemiczna
Krem do obuwia, Poznań III 7 Brzeska Z. - Pracownia Sukien, Bluzek
Białecki Czesław - ,.Wełna", Poznań IV 5 i Przybrań, Warszawa VII 5
.,Białkowitan" - Wytwórnia Pasz Treści­ „Budowa" - WarsŻawskie Towarzystwo
wych i Wyrównawczych, Gdańsk 6 Elektryczne, Łódź II 4
Bielizny Męskiej Wytwórnia - J. Dębi(1- Budowa akumulatorów samochodowych
ski i S-ka, ł:.6dź IV 3 i motocyklowych - R. Antczak, ł:6dź II
„Bielski Dom Sukna", Gdynia IV 10 Budynie - Galaretki - Kosmala Flori,:rn,
Biernacki Zygmunt - Zakład Rymarsko- Pozna1i 9
Galanteryjny, Częstochowa IV Bułka St. Inż. i S-ka - Fabryka Przetwo-
Biesiedny A. - Szyby kryształowe - lu- rów Chemicznych i Lakier6w, Cz~sto-
stra, Warszawa-Praga V 2 chowa III
Biuro Budowlane - Arch. H . Katana, Burkieciak J . - Soki owocowe, naturalne,
Gdańsk VI 8 Po:.ma{1 10
Biuro Importowe Przemysłu Włókienni­ ,.Bursztynka" - Wytwórnia W6d Owo-
czego „Textilimport", ł:.6dź W 20 cowo-Gazowych i Hurtownia Piwa -
Biuro Sprzedaży Artykułów Chemii Stoso- L. Wardzy1iska i S-ka, Sopot 10
wanej - Kleje, Krak6w III 12 Bursztyny - Biżuteria - Ze'.]arki - F.
Biuro Sprzedaży Sprzętu Przeciwpożarni­ Sreberski, Gdynia V
czego - Toporowski R., Sopot IX 12 Bursztyny - J. Trzdniak, Gdyn ia V 4
Biuro Techniczne „Piorunochron" Byd- Bydgoska fabryka budyni - W Piotro w-
goszcz II 7 ski i S-ka 6

C
„Cafe-Club" - Restauracja - Dancing Centrala Handlowa Pa11stwowego Zje-
- Bar, Sopot VIII 4 dnoczenia Przemy5łu dro~dżoweg o,
Warszawa I 18
„Capri" - Lody włoskie - Dal Mas
& Smiraglia, Sopot VIII 3
Centrala Handlowa Przemysłu Chemicz-
,.Ceka" - Hurtownia apteczno-droge- nego, Łód:t ITT 8
ryjna, Sopot III 6 - Biuro Sprzedaży Artykułów Chemii
Centrala Handlowa 11 Bata" W 18 Stosowanej, Kraków

184
.Centrala Handlowa Przemysłu Drzewne- Chowańczak A. i S-ka - .,Futra", War-
go - C. H. P. D., Warszawa VI 12 szawa IV 2
Centrala Handlowa Przemysłu Elektro- Chrząszcz
Leonard - Wytwórnia Szczo-
technicznego II 12 tek i Wyrobów Drzewnych, Często­
·Centrala Krajowych Surowców Włókien­ chowa VII 7
niczych - Ministerstwo Przemysłu, Ciechocinek - Terma solankowa 88
ł.Jdź IV 6
Centrala Materiałów Budowlanych, Or- Ciecholewski Z. Inż. - Dom Handlowo-
Przemysłowy, Gdańsk IX 11
gan Ministerstwa Odbudowy, Gdańsk,
,,Ciepłomierz"- Wytwórnia Termome-
Sopot VI 6
Centrala Odpadków, Łódź IX trów i Wyrobów Szklanych, Katowice V 9
1
3
Centrala Poszukiwań Osób, Łódź 14 Cieśliński J. i S-ka - Wielkopolska Hur-
Centrala Przemysłu Artystycznego, Kra- townia Papieru i Ma1'1riałów Piśmien­
ków V 10 nych VI 2
Centrala Rybna - Handel Krajowy i Za- Ciszewski J. M. - .,Syrena" - Wytwor-
graniczny, Warszawa I 8 nia mydła i proszków do prania, Czę­
Centrala Sanitarna -'- Opatrunki - Ta-
1
stochowa III
deusz Korytowski, Poznań IX 10 Ciurzyruki L. - Wytw6rnia Wózków,
Centrala Sprz~tu Poiamiczego, Łódt IX 6 Cz~stochowa
Centrala Szczotek i Pędzli - W. Zdebski, Cukierków Wytwórnia ,,Baltana",
Kraków IX 8 Gdynia
Centrala Techniczno-Handlowa J. Cukierniczego Przemysłu Państwowe
Dietz d'Arma, Katowice , II 18 Zjednoczenie, Warszawa W 2/3
Centrala Zbytu Porcelany, Fajansu i Wy- Cukierniczych Wyrob6w Fabryka
robów Szklanych, Gda1\sk-Oliwa V 7 Czyi Władysław, Częstochowa 3
92 Cukrów i Czekolady Wytwórnia - J.
Centrala Zbytu Przemysłu Cementowego, Kałas i R. Wojta,;zak, Bydgoszcz G
Sosnowiec W 8 „Cyklostart" Gdańska Hurtownia
Centrala Zbytu Przemysłu Mineralnego - Rowerów, Gdańsk-Wrzeszcz II 6
Biuro Sprzedaży Wapna, Szkła, Cera- Czabański W. - Wytwórnia Ekwipun-
miki, Papy i Izolacji, Warszawa VI 14/15 ków Strażackich, Ł6dź IX 6
-Centrala Zbytu Przemysłu Papiernicze- Czajczy~.ski T. - Części i przybory sa-
go, Łódź VI 11 mochodowe, Poznań II 7
Centralna Spółka Chemiczna, Warszawa III 6 Czasopisma spółdzielcze, Warszawa 86
Centralny Zarząd Pa1istwowego Przemy-
Czapek Wytwórnia - F. Wrotek, Gdynia VII G
słu Konserwowego, Warszawa 19 Czapski i Hans - ,.Hatech" - Narzędzia
Centralny Zarząd Przemysłu Elektrotech-
i artykuły techniczne, Poznań II 10
nicznego, Warszawa II 11
Centralny Zarząd Przemysłu Hutniczego, „Czechy" - Huta Szkła, Warszawa w 17
Katowice II 25 Czerepak Maria - Papier, artykuły biu-
Centralny Zarząd Przemysłu Paliw Płyn­ rowe i szkolne, Gdań.5k-Wrzeszcz VI 8
nych w Krakowie 79 Częstochowska Fabryka Igieł i Wyrobow
Centralny Zarząd Przemysłu W~glowego, Metalowych II
Katowice W 26 Częstochowska Fabryka Papy i Wyro.
..,Centrochemia" - Produkty Chemiczno- bów Smołowcowych - Maria Jarecka
Techniczne, Katowice III 16 i Zdzisław Stępień VI 8
.,, Cepo" - Centrala Poszukiwań Osób Części samochodowe - Marlewski Sta-
ł.óM 14 nisław i S-ka, Gdynia II 4
_,.Cetebe" - Centrala Tekstylna - Biuro Czółenek Tkackich Pierwsza Fabryka
eksportowe, ł.ódż IV 7 w Polsce, Łódź II
Chemiczne Laboratorium - S. Magierski Czuliński Bronisław - Pracownia Dzie-
i Ska, Lublin III 15 cinnego Obuwia - ,,Eugeniusz", So-
Chemiczne Laboratorium - Tad. Splitt, pot VII 6
Pozna~ III 8 Czupryńscy B-cia - Skład Radiotech-
Chemiczne Zak~ady Poznań.,kic III 15 niczny „Wisła", Gdynia II 18
C. 1-1. P. D. - Centrala Handlowa Prze- Czyż \Vładysław - Fabryka wyrobów
mysłu Drzewnego, Warszawa VI 12 cukierniczych, Czf!slochowa I 3

D
Dachterski Zygmunt - Wytwórnia okuć ,,Dal" - Towarzystwo Handlu Między-
samochodowych, Poznań II 10 narodowego, War.<;zawa. W 28
~,Daimon" - Fabryka Baterii i O;Jniw, „Dalmor" - Przed,iębiorstwo Połowów
Gdańsk-Orunia II 17 Dalekomorskich, Gdynia I 5

185
Danielak H. - Ślą.ska Centrala Rowe- ,.Dom Mody" Reginy Jaworskiej w So-
rów, Katowice W 32 pocie VII 2
Dąbrowski A. i Kunk Z. - Konc~jono- Dom Sanitarny - Skład artykułów le-
wane Przedsiębiorstwo Instalacyjne, karskich, Poznań IX i O·
Ł6dt 5
VII Dom Sanitarny, Warszawa IX 4
Dąbrowski Józef - Fabryka Chemiczna,
Katowice III 2 • Dom Sportowy - Sprzęt .sportowy -
,,Dekora" - Skład artykułów dekoracyj- ,,Max Play" - Z. Bełdowski i A. Za ,
nych - Walerian Gołębiowski, Byd- krzew ska IV 1O
goszcz V 6 Dom Towarowy - St. Sulatycki, Wej-
,,Delio" Laboratorium Chemiczno- herowo IV 5
Kosmetyczne, Szczecin III 9 Dom Zabawek - Prałat i Wolf, Poznań V 1
,.Dentexim" - Przemysł i handel denty-
styczny, Gdańsk-Wrzeszcz III 17
Dom Żelaza i Naczyń „Merkury" Gda1\.ck n 2
Drążkiewicz A. i Jarecki E. - Wytwór-
Dembiń,ki J. i S-ka - Wytwórnia Bie-
lizny Męskiej - Koszule, Łódt IV 3 nia Szczotek i Pędzli „Borsuk", Byd-
,.Diana" - Wytwórnia Zabawek, Kato- goszcz IX 8
wice v g „Drogeria Zamkowa" - Mgr farm St.
Urbańska, Sopot III 6
Dietz J. d'Arma - Centrala Techniczno-
Handlowa, Katowice n 18 Drukarnia Nr 1, Inowrocław w .r
,,Dobrolin" - Fabryka Przetworów Che- Duchowski St. - Pompy - Gaśnice
micznych F. A. i G. Pal, Warszawa III 17 Armatury, Poznań IX 4
„Dobroma" - Lab. Chem.- - Wody Durys Rudolf - Warsztaty Mechaniczne,
kwiatowe - kremy - perfumy - Gdynia II 15
tusze, Kraków III Dziabuszewski Józef i S-ka - Fabryka
Dobry Jan - Olejki do pieczenia „Lu- Maszyn , i Urządze1~ Gorzelnianych,
ba", Luboń - Poznań 17 Poznań II 9
Domański J. -- Fabryka Wafli i Cukrów, Dziekański Magazyn Towarów
Jan -
Sopot 7 Włókienniczych, Gdynia IV 10
Dom eksportowy - Pierze - puch - Dzieran O. - Wytwórnia i pakownia
Witold Stefanus i S-ka, Kraków IX 10 artykuł6w spofywczych ,,Krakus",
Dom Handlowo-Przemysłowy Inf. Łódź 8
Z. Ciecholewski, Gdańsk IX 11 „Dzwon" - Fabryka gilz i bibułek pa-
Dom Handlowy - Jan Więckowski pierowych, Warszawa VI 2
i Ska, Gdańsk-Wrzeszcz IV G Dżał St. - Drukarnia pospieszna, Lublin IX 7

E
,,Ego" - Wytwórnia W6d Gazowych, .,Emos" - Export Company, Kraków llJ
Sopot 2 .,Energetyka" - Bracia Grzywaczowie
,,Elektrim" - Polskie Towarzystwo Han- - Aparaty pomiarowe pary, wody,
dlu Zagranicznego dla Elektrotechniki, powietrza i gazów 14
Warszawa II 19
,,Energia" - Spółdzielnia Przemysłu Bu-
Elektro-ceramika - Rzetby - Zdobni- dowlanego, Sopot VI 9
ctwo - Elektrotechnika, Częstochowa V 4
Engel Władysław - Wytwórnia Tkanin
,,Elektrodyn" - Zakłady Przemysłu Me- Artystycznych Lalek Ludowych,
talowego, Częstochowa II 13 V 3
Mdt
,,Elektro-Dynamo" - Instalacja samo-
,.E1dal" Pasta 14
chodowa - Grajkowski F. - Mateja
W., Gdynia VII 6 ,.Ergos" Hurtownia apteczna, Warsza-
„Elektro-Radio-Serwice", Gdynia VII 2 wa III 17
,,Elektrola" Zakład Elektro-Radio- ,.Ermitage" - Restauracja - Kawiarnia,
Techniczny, Gdynia II 4 Sopot VIII 2
Elektro-Ceramika Placyd Stanisław Epidia - Kinofotoprojekcja, Warszawa okładka
Bednarski - Elektrotechnika - Zdob- „Esbe" - Inż. Bułka i S-ka - Fabryka
nictwo - Rzef by V 4 Przetwor6w Chemicznych i Lakierów,
„Elektrotechnika" - Skład materiałów
Częstochowa III
elektrotechnicznych części rowe-
II 8 Esencji, ekstraktów, soków owocowych
rowych, Sopot
i artykułów spoiywczych wytwórnia
,,Elteha" - Galanteria - Tadeusz Le- 6
śniakowski, Warszawa
v 4 - Cz. J. Łempiccy, Częstochowa
,.Emka" - Światło - Wytwórnia arma- .,Eugeniusz" - Bronisław Czuli{1ski -
tur elektrycznych, Katowice II 24 Prcownia Dziecinnego Obuwia, Sopot VII 6

186
 F
Fabryka Chemiczna, Józef Dąbrowski, ,,Ferrum" - Wyroby 1elazne, Gdaiisk-
Katowice III 2 Wrzeszcz II 7
Fabryka Gilz i Kartonażu, Poznań VI 3 „Filatelia" - _A. Rękalski, ł.6dź 58
Fabryka Maszyn i Odlewnia Żeliwa, Inż. ,,Filatelia Bałtycka" - Bolesław Jan-
Kanczewski, Częstochowa II 6 kowski, Gdynia IX 5
Fabryka Maszyn i Pomp - Inż. W. 162
Kraupe, Leszno II g Film Polski - Instytut Filmowy -
Fabryka Ma5zyn Piekarskich Cukier- Dział ·Filmów Oświatowych, Delega-
niczych, ł.6dź II 6 tura Gdańska IX 1
Fabryka Narzędzi Precyzyjnych - Fi- „Filomena" - Pracownia Artystycznych
scher S. II 21 Robót Ręcznych, Gostyń V io
Fabryka Perfum i Kosm. Falkiewicz, Firla T. - Lab. Kosmet., Gliwice W 19
Poznań III 5 Fischer S. - Fabryki Narzędzi Precyzyj-
Fabryka Pomp S. I. M. Urządzenia nych II 21
hydroforowe, Warszawa 14 Fiszer Stanisław - Dewocjonalia - Ga-
Fabryka Tub i Wyrobów Metalowych - lanteria metalowa, Sopot V 1
/
- E. S. Sroczyński i S-ka, Warszawa 18 Florczyk Alfons - Wytwórnia Waliz
Fabryka Urządzeń Maszynowych - Zje- i Artykuł6w Galanteryjnych, Poznati IV 10
dnoczenie Przemysłu Maszynowego, Florczyk Edward - Wytwórnia Kape-
Gdańsk-Oliwa W 16 luszy, Częstochowa IV 4
Fabryka Wyrobów Metalowych S. Ja- ,,Florina" - Pa5ta do zębów „Flori-
błoński II 9 <lont", Krak6w W 27
Fabryka Wafli i Cukr6w - J. Domański, ,.Foto" - Aparaty Fotograficzne - Rol-
Sopot 7 ka Karol, Łódź IX 8
Fabryka Zabawek Dziecinnych - Cze- Fryszowski Rudolf - Przedsiębiorstwo
sław Rozpędek, Częstochowa V Budow:ane, Gdańsk-Wrzeszcz VI 10
Fabryka Zabawek „Wojzen", Często­ Fularczyk L. - J. Gulczy1\.ski - Wy-
chowa V 2 twórnia Krzeseł i Stoł6w, Poznań VI 6
Feldman Edmund - Artykuły techniczne Futer i Manufaktury Skład - W. Lodzi1\-
i samochodowe, Łódź II 4 ski, Gdynia IV
Fellmann Franciszek - Zakład Malar- .,Futra" - A. Chowańczak i S-ka, War-
ski i Lakiernia, Sopot W 14 szawa IV 2

G
Gaj Roman, Mgr - Wytw6rnia Środków Gospoda pod „Sarenką" - Jan Wardziń-
Spożywczych, Poznań I 6 ski, Sopot VIH 4
,,Gal" - Gdynia-Ameryka - Linie Że­ Górecki F. - Wytw6rnia Walizek, Po-
glugowe S. A. 85 znań IV 9
Galanteria Artystyczna - Czesław Tru- Górniak A. i S-ka - Zachodniopolska
kan, Gdynia V 3 Sp6łka Handlowa, Poznań 15
Galanteria Papiernicza i Artykuły Księ­ Grajkowski F. - Mateja W. - Elektro-
garskie - Ghur Edmund, Gdynia VI 2 Dynamo - Instalacja samochodowa,
Galanterii Skórzanej i Waliz Wytwórnia, -Gdynia VII 6
Poznań IV 3 Grajwodzki W. - Wytwórnia Organek
„Gardenia" - Kwiaciarnia, Sopot IX 7 i Zabawek, Czę.,tochowa V 2
Gąsiorek A. - Fabryka Mydła, Gdynia III 6 Grand-Hotel, Sopot vm
Gda1\skie Laboratorium Chemiczne - Gravet" - Magazyn wyrobów srebr·
Mydła - Szampony, Sopot " nych i platerowanych, Warszawa V 1
.,Ge-Ha" - Wytw6rnia Bielizny, Sosno- Grawerski Zakład - Bole5taw Włodar­
wiec IV 9 darczyk, Bydgoszcz V 6
Goliszek Edward - Wytwórnia W6d Ga- „Grdyna" - Bar - Restauracja, Gdy-
zowych,Sopot 2
VIII 2
nia
Gołębiowski Walerian - Skład artyku- Grempler - Państwowa Lubuska Wy-
łów dekoracyjnych - ,,Dekora" V 6 tw6rnia Win w Zielonej G6rze I 11
Gonsiorowski G. A. - Warsztaty elek-
trotechniczne, Katowice II 24 Grodziskie Piwo I 13
Gorsetów Pracownia „Janina", Gdynia VII 6 Grzejników i Armatur Elektrycznych Fa-
.,Gospoda pod jedynką" - Re5turacja - bryka - J. & W. Szwede II 26
J. Stańczyk i B. Kopczyt'1ski, Gdańsk­ Grzelecki A. i Malanowski N. ,,Zabaw-
Wrzeszcz VIII 2 ka", Katowice V 9

187
 Grzyb W. Wytwórnia Wyrobów Grzywaczowie Bracia - ,,Energetyka" -
Szklanych V 6 Aparaty pomiarowe pary, wody, po-
Grzybowski St. - Soki owocowe i og6r- wietrza i gazów 14'
ki w occie, Rakoniewice 6

H
.,Ha-E::--Es" - Fabryka Przetw. Chem., Hermel Antoni i S-ka - Tkalnia „Sa-
Poznań III8 modział", Bydgoszcz IV 10
165 Hess W. - Fabryka Wag w Lublinie II 26
Hartwig C. - S. A. - Międzynarodowi Hoffet P. - Wytwórnia Perfum i Ko:;mc-
ekspedytorzy, Warszawa VII 8 tyków, Bytom III 16
„Hatech" - Czapski i Hans - Narzędzia ,,Holesale" - Centrala Rybna, -War-
i artykuły techniczne II 10 szawa 117
.,Ha-Zet" - Import-eksport. A. & S. Wa- Hotel Nadmorski, Sopot VIII 2
las, ł6dż Hurtownia Apteczna-Drogeryjna - w·rn-
VII 7
dysław Kaiser, Poznań III 15
.,Hel" - Wytwórnia Chemiczna - J.
Spociński, Z. Ekner i S-ka, Często­
chowa
Hurtownia Wł6kiennicza -
Warszawa
III 20 Huta Szkła „Czechy", Warszawa
H. Libsz,
IV 2
\V 17
-~
Hrndrych - Fabryka Obuwia, Holice .,Hydrotechnika" - Biuro Techniczno-
w Czechach 10 Handlowe, Warszawa IX 8

I
,,!deal" - Wytwórnia artykułów spo- ,.Interglob" - Spółka dla importu i eks-
żywczych - K. Iwanicki, Często­ portu, Warszawa 101
chowa 16
I „Interprint" - Introligatorskie, drukar-
.,IF" - Sp6łdzielnia Wytwórcza, War-
skie maszyny, B. S. Szczepski, War-
szawa II 2G
szawa - Kraków 14/162
lgra B-cia - Wytwórnia Parasoli, Sosno-
wiec IV 9 „Iste" - J. i S. Stempniewicz - Fa-
Irnportowo-Eksportowa Centrala Chemi- bryka Perfum - Kosmetyków - My-
kalii i Aparatury Chemicznej, War- deł Tealet., Poznań mn
42 118
szawa • • .,Iva" - Wytwórnia Chem. i Perfume-
123 ryjno-Kosmetyczna - Iwanicki K.,
,,Indie'' - Kawa - herbata - kakao,
Częstochowa III 6
Sopot 4
ln·tytut Wydawniczy „Nasza Księgar­ Iwaszkiewicz W. i S-ka „Śląsk" - Dom
nia", Warszawa VI 16 Handlowy, Katowice I 22

J
Jabło1i,ki Antoni - Handel samochoda- Jarecka Maria i Zdzisław Stępie1\ - Czę-
mi, Poznań II 9 stochowska Fabryka Papy i Wyrobów
Jabłoi'1ski M. i SPB. - Kwaszarnia ka- Smołowcowych VI 3
pusty i ogórków, Pozna11 8 Jarnuszkiewicz Konrad i S-ka - Meble
Jabłoński S. - Fabryka Wyrobów Meta- lekarskie, Warszawa II 18
lowych, Poznań • II 9 161
Jakubow.ski Aleksander - Hurtownia Jaworskiej Reginy „Dom Mody" w Sv-
papieru, Poznań VI 3 pocie VII 2
J a::1da Bronisław - Hurtownia towar6w
krótkich, galanterii i biżuterii sztucz- „Jedność"
- Fabryka cukrów, keksuw
nej V 5 i pierników, Pozna1'i I 20·
Janda Marian - Hurtownia dewocjonalii „Jedność Rybacka", Gdynia I 23
i zabawek, Poznań V 5 Jędruch J. - Zakład Zegarmistrzowski,
Janicki St. - Ogrodnictwo, Sopot IX 7 Gda1'isk-Wrzeszcz VII 5
.,Janina" - Pracownia Gorsetów, Gdy-
nia VII 6 Jochymczyk R. - ~Ją.ska Wytwórnia
Sprężyn - Resorów, Katowice • II 20-
„Janina" - Salon Mód, Gdynia VII 4
Ja:1kowski Bolesław „Filatelia Bałtycka", Japek M. - Salon Mód, Gdynia VII 2
Gdynia IX S Jubilerski Zakład - Tadeuc:z Majcher-
162 ~ki, Gdańsk-Wrzeszcz V 3

188
 K
Kaczmarek Franciozek - Wytw. Krawa- Knote J. i Kokoczy11:'ki M. - 11Techno-
tów11 Rokoko", Poznań 179 metal", Bydgoszcz II 4
Kcczmarek A - Wytwórnia Bielizny • Kobra" - Wytwórnia Chemiczna, Po-
11
rozna1i IV 5 znań Ul 15
Kaczor Wacl:aw - Wytworne Obuwie, Kokczyń,;;ki i S-ka - Maszyny - Narzę
War,zawa VII 7 dzia - Armatury, Poznań H g
Kadlewicz A. i S-ka - Auto-Przybory, Kokot Leon - Wytwórnia Parasoli, La-
Katowice W 5 sek i Szelek, Poznań V 9
Kahl Zofia - Artystyczna Pracownia Kolejowe Przedsiębiorstwo Dowozowe -
Tkacka SamodziaJ", Krak6w
11 W 27/31 Socha Wiktor i Syn, Sopot VII 10
Kai.~er Władysl'aw - Hurtownia Aptecz- Kolonialno-spożywcze towary i delika-
no-Drogeryjna, Poznań III 15 tesy - Zdzisława Kremky i S-ka, Gdy-
Kalinowski A - Zakład Zegarmistrzow- I 16
nia
ski, Wejherowo
58 Kołakowski Aleksander - Wyrób sukna
Kałas J. i Wojtaszek R. - Wytwórnia W 32
„Krosno", Bielsko
Cukrów i Czekolady, Bydgoszcz 6 Koncesjonowane Przedsiębiorstwo Insta- .,,
Kanczew.,:ki K., Inż. - Fabryka Maszyn
Iacyjne - A. Dąbrowski i Z. Kunk,
i Odlewnia Żeliwa, Częstochowa II 6 VII 5.
ł'..ódź
Kapalska Janina - Pracownia kołder Kopczyński J. i S-ka - Przedsiębiorstwo
i bielizny, Ł6dź IV 4 Wiercenia Studzien, Poznań IX 10
,,Karbacid" - Fabryka Kwasu Węglo­
wego w Lublinie ,,Kopiotechnika" - W. Ruszkiewicz, Po-
III 16 IX 5
znań
Karnus J. - Wytwórnia Konfekcji M~- Korkowski E. i Jędruszewska J. - Wy-
skiej, Damskiej i Dziecięcej IV 9 IV 4·,
twórnia Skarpet, Bydgoszcz
Karoń Zygmunt - Wytwórnia Artyku-
łów Podróżnych, ł.ódź IX 11 „Ke,rona" - Import kawy, herbaty i to-
Kartonaż Wielkopolski, Poznań VI 6 warów kolonialnych, Warszawa 7
Kartonaży i Przetworów Papierowych Korona" - Pomorska Wytwórnia Sznu-
11

Wytwórnia, Bytom VI 13 rowadeł - St. Kotliński, Bydgo.,zcz IV 4

Karwow.ski L. ~ Nowoczesny Salon Korytowski Tadeusz - Centrala Sani-
Mód, Gdynia VH '! tarna. Poznań IX 10
Katana H. - Biuro Budowlane, Gdai,.,k VI 8 Kos" - Kokczy11ski i S-ka - Maszyny
11

- Narzędzia - Armatury, Pozna1i II 9

„Ka-Te-Ha" - Katowickie Towarzv~two
Handlowe - ,
Hurtownia Art. Żelaz- Kosiorek Władysław - Pracownia kra-
nyc h . Metalowvch wiecka, Gdynia VII 4
1 i Technicznych n 19 Kosmala G 1
.,Kauczuk" - Fabryka Wyrohów Gumo- Florian - Budynie ;-- a d-
retki, Poznaii 9
wych, Bydgoszcz JJI 4 Kosmet. Lab. dra F. Firla, Gliwice
Kawiński St. - ,.Polonia" - Bar - W 19
Restauracja, Sopot VIII 3 Kotlarskiego Przemysłu Fabryki Zjedno-
Kaźmierczak Helena - Pamiątki - Bur- czone - Centrala Handlowa Prze-
sztyny - Harmonie, Gdynia mysłu metalowego, Kraków II 16
V 5
,,Keton" - Spółdzielnia Farm. Chemicz- Kotliński St. - ,,Korona" - Pomorska
na - Wytwórnia Papierów Światło- \Vytwórnia Sznurowadeł, Bydgoszcz IV 4
czułych ,.Pozytyw", Warszawa III 12/15 Kowalczyk F. - ,,Zdrój" - Pierwsza
W 34 Wytwórnia Wód Gazowych I 12
Kędzierc.ka K. - Sztandary Para- Kozłowski A. - Laboratorium Chemicz-
menty kokielne, Poznań V 7 no-Farmaceutyczne, Łódź III 6
Kieres Józef, Silny Ignacy i S-ka - Wy- Krajewska J. - Wołoszka K. Szkło
- Porcelana, Łódź V 5
K·. twórnia Wód Mineralnych, Sopot 2 Krajewski
IJewski, Scholtze i S-ka - Spółka E. - Wytwórnia Toreb i Ma-
Dzierżawna Chemicznej Fabryki, War- kat oraz Galanterii Odzieżowej, Czę­
szawa-Praga stochowa IV :!
58 Krakowska Wytwórnia Wyrobów Meta-
Kim~el Franciszek - Naprawa maszyn
biurowych, Sopot lowo-Galanteryjnych - T. Szczygieł
VII i Inż. R. Zabagało
Kleje roślinne, dekstrynowe i ziemnia- W 30
,,Krakus" - Wytwórnia i pakownia ar-
czane - Biuro Sprzedaży Artykułów tykułów spożywczych, Łódź
Chemii Stosowanej, Kraków 8
}(J·1 JlJ 12 Kratofill Władysł~w - Jadłodajnia „Za-
maszewscy - ,,WuZetKa·· - Wy- cisze", Sopot VIII 4
~wórnia wyrobów papierowych, gilz Kraupe W., Inż. - Fabryka Maszyn
1 bibułek, Kraków
VI 7 i Pomp, Leszno II 9

189
 ,.Krawat" Poznański" - Czesław Wejch- Kucharski Antoni - Wytwórnia Tryk)-
mann 14 tarzy, Częstochowa IV 4
Krąkowski Jerzy i S-ka - .,Szampanka" Kucharski Wacław i Synowie - Fabryka
Wytwórnia Wód Gazowo-Owoco- Mydła i Świec, Lublin III 8
wych i Rozlewnia Piw, Sopot 12 ' Kucharski Z. - Fabryka knotów i wy-
Kreczmar Z. - Przedsiębiorstwo Węglo­ robów taśmowych, Częstochowa , IV 4
we w Sopocie IX 7 Kucera Jozef - Eksport-Import surow-
Kremky Zdzisława i S-ka - Towary ców - maszyn i urządzeń fabrycz-
kolonialno-spożywcze delikatesy, nych, Praha Ce.ska n
Gdynia I 16 Kujat Karol - Konfekcja i Galanteria,
Krenz T., Inż. - Biuro Techniczno-Han- Łódź IV 5
dlowe i Wytwórnia Obrabiarek i Na- Kuk A. - Zakład krawiecki, Sopot VII 4
rzędzi, Poznań II 8 Kulesza S. A. i S-ka - Wytwórnia Wy-
.,Krosno" - Wyrób Sukna - Aleksan- robów Srebrnych, Warszawa V
der Kołakowski, Bielsko W 32 „Kupiec" - Chrześcijańska Hurtownia
Kruk Zygmunt - Materiały śrubowe Spożywczo-kolonialna w Częstocho­
i art. techniczne, Lublin II 9 wie I 16
Kryg K. i Hilliton D. - Magazyny - Kurkiewicz A. - Pracownia jubilersko-
Narzędzia, Pozna1\ II 10 zegarmistrzowska „Sygnet", Sopot VI 13
Kryszczyński Tadeusz -
V Ktihn Bronisław - Przedsiębiorstwo Ro-
Jubiler, Pozna1i. 8
bót Inżynieryjno-Budowlanych, War-
,,Książka" - Spółdzielnia Wydawnicza,
szawa VI 6
Warszawa VI 5 Kwaszarnia kapusty i ogórków - M.
Księgarnia S. Arcta w Szczecinie VI 13 Jabtoi'1ski i SPB, Poznań 8
Kubiak Franciszek - Wytłocznia soków Kwaśniok Alojzy - ,,Alka" - Wytwór-
owocowych, Leszno 9 nia Soków, Katowice W 5

L
Labacki St. ,,Lenko" - Hurtownia art. Ligtermoat Zoon N. V., Vierharenstn.at
łykowych, Poznań IV 8 56, Rotterdam. za-;t. Polska Agencja
Laboratorium Chemiczno-farmaceu t ycz,1e Handlu Zamorskiego 142
- A. Kozłowski w łodzi III 6 Lilpop Bracia, Szulc i S-ka - Art. tech-
Labortorium Inst. Kosmet. Heleny Skle- niczne - Narzędzia Armatury,
narzowej, Kraków W 27 Poznań II 14
Lab. Kosmet. dra T. Firla, Gliwice
,,Las" - Spółdzielnia Eksploatacji Użyt­
W
19
Lizut Jan - Zakłady Wapienne, Lublin III 16
161
ków Leśnych z odp. udział. w War-
„Lodix" - Siegel i S-ka, Katowice III 9
szawie 1 21
Lody włoskie „Capri" - Dal Mas & Smi-
Lemke E. - Maszyny - Jelita - War-
szawa IX 4 raglia, Sopot VIII 3
.,Lenko" - St. Labacki i S-ka - Hur- Lodziński W. - Skład Futer i Manufak-
townia art. łykowych IV 8 tury, Gdynia IV
leszczowa G. Wytwórnia Bielizny „Luba" - Olejki do pieczenia - Jan
i Kołder, Poznań IV g Dobry, Luboń - Poznań 17
Lefoiakowski Tadeusz „Elteha" - Lubelska Fabryka Trykotaty i Porkzoch,
Galanteria, Warszawa v 4 Lublin IV 10
Lewandowicz Fr. - Sprzedaż maszyn, Lubiński i S-ka - Zaktad Radiotechnicz-
przyborów i surowców cukierniczych, ny, Gdynia VII G
Inowrocław W , Ludwikowscy W. i T., B-cia - Skład
1.ibsz H. - Hurtownia Wtókiennicza. narzędzi chirurg. i weterynaryjnych,
Warszawa IV 2 Sopot IX 10

Ł
1:.empiccy A. i Cz. J. Wytwórnia esencji, ,1:.osoś"
- Rybacko-Przemysłowa Sp6t-
,ekstraktów, soków owoc. i art. spo- dzielnia Pracy, Gdynia I 23
fywczych, Częstochowa 6 Łowiń:-;ki Józef - Wytwórnia Sztanda-
rów i Paramentów Kokielnych, Po-
Łonczak Łukasz - Cukiernia, Gdynia VIII 2 znań V 2

100
 M
Magazyn Towarów Włókienniczych „Meta war" - Warsztaty Mechaniczne,
Dzieka1'iski Jan, Gdynia IV 10 Poznań II 19
..,Maggi", Poznań I 5 „Mewa" - Hotel, Sopot VIII 2
Magierski S. i S-ka - Laboratorium Che- w 4
,.Meynadier & Cie, s. A. Zurich Suisse"
miczne, Lublin III 15
Majcherski Tadeusz - Zakład Jubiler- Michniew,ska Maria - Praktyczna Ga-
lanteria, Katowice V 9
ski, Gdańsk-Wrzeszcz V 3
... Maltra" - Przemysł Chemiczno-Spo- Mielcuszny M. - ,,Węgorz" Hurtowy
żywczy, Kraków III 15 Handel Ryb Morskich, Gdynia 7
.Manufaktury i Galanterii Sprzedai - Miecznik Władysław - Pracownia Gra-
Jan Świt, ł.ódf IV 4 wersko-Zdobnicza, Warszawa V 8
Marlewski Stanisław i S-ka - Części Międzynarodowe Targi Pozna(~skie W 22
,samochodowe, Gdynia II 4 Międzynarodowe Targi w Pradze Cze-
Maszyn Fabryka i żeliwa Odlewnia, Czę­ skiej W 23
stochowa II G MiEldzynarodowe Targi w Zagrzebiu W 24
Maszyn Rolniczych Spółdzielcza Centrala II 10 Mi~sna Rolnicza Centrala, Warszawa / I 14
Maszyny - Jelita - Przybory Rzefoi- Mikołajewski Henryk Czesław - Naj-
czo-Wędliniarskie - E. Lempke, War- szczęśliwsza Kolektura Loterii Klaso-
szawa IX 4 wej, ł.6dź 14
Ma tła wski Stanisław Informator, ,.Mikrochemia" - Zakłady Przemysło-
przedstawiciel wielu firm czechosło­ we - Chemikalia - P. T. Olszew-
wackich w Polsce, Warszawa 72 scy, Warszawa III 6
Matyklasiński E. i S-ka - Meble, Po- „Mikron" - Wytwórnia narzędzi tło
znań VI 2 obróbki metali, Warszawa-Praga. II 7
.,,Max Play" - Dom Sportowy, Sopot IV 10 Ministerstwo Przemysłu Centrala
Mazurowa Józefa - Wytwórnia Furm:1- Krajowych Surowców Włókienni-
czych IV 6
ceu tyczno-Chemiczna , ,Pinuzan-Salva-
tor", Katowice III 17 .,Miraculum" - Krem lanolinowy - za-
sypka higieniczna III 7
Mecner Zygmunt - Zakad Krawiecki,
Gdynia Kwiat Podhalań,ski i Gold Cream III 20
VII 6
- Puder i kredka do ust 42
Mechaniczne Warsztaty - Durys Ru-
II 15 - Shampoon 81
dolf, Gdynia
„Moda i Sport", Sopot IV 2
Meller W. i S-ka - Chemiczna Wvtwór-
nia, Bydgoszcz · III 6 Malicki M., Inż. - Zakład Metalurgicz-
ny, Poznań II 10
.,Me~inos"" - Fabryka Wyrobów We-ł­
n~anych - H. Wąsowicz, H. i L. Chę­ „Montaż", Łód:t II 5
cińscy, ł.ódf IV 4 Mroczek Czesław i S-ka - Wytwórnia
,.Mercury" - Dom Żelaza Naczyi1, uszczelniei1 do maszyn i motorów,
Gdańsk II 2 Warszawa II 20
.. Meta" - Fabryka Opakowań Bla3za- Mroziński M. - Biuro Sprzedaży Surow-
nych, Katowice II 20 ców cukierniczych, Warszawa I 24

N
Nadmorski Hotel, Sopot VIII 2 Nowacka F. - Bar „Bodega", Gdynia vm 3
·
Nagórski Al OJzy . , Nowacki A. i S-ka - Sopocka Wytwór-
- Pierwsza Gdyuska
~abryka Win, Soków Owocowych nia Kitu IX 4
1
Konserw Warzywnych, Gdynia-
Chylonia I 10 Nowacki Hieronim - Szklarnia Arty-
.. Nasza Księgarnia" Instytut Wydawni· styczno-Budowlana w Sopocie VII 10
czy
.. Nauuca" - VI 16 Nowacki Wacław - Armatury - War-
Agencja Okr~towa szawa II G
N· Gdartsk-Gdynia-Szczecin-Ustka VII 10
ieckarz Ludwik - \Varsztat Samocho- Nowak Filomena Zdz. - Pracownia Ar-
dowo-Mechaniczny, Sopot VII 5 tystyczna Robót Ręcznych, Gostyti V 10

o
O~gtodnictwo" - St. Janicki, Sopot IX 7 „Omega" Fabryka wiecznych piór,
zewscy P. i T. - Zakłady Przemy- Częstochowa V G-
słowe „Mikrochemia", Warszawa III 6

191
,,Omnia" Wytwórnia etykiet i druków, „Osiedle" Przedsi~biorslwo Robót
JJ. Ziarniccy 162 Budowlanych, Gdańsk-Wrzeszcz VI 10
,,Orbis" - Polskie Biuro Podróży, War- 05trowska J. i S-ka „Parfumerie
szawa VII 9 d'Orient" - Wytwórnia Kosmetyczna
Ordon Jerzy, dr St. K. Reicher - Fa- Łódź 18
bryka papy dachowej i przetworów Ostrowski W. Zakład Krawiecki,
chemicznych „Bogatolit", Czę5tocho­ Sopot • VII 7
wa VI 8 Owocarska Podhala1S..Ska Spółdzielnia
Organicznego Przemysłu Zjednoczenie, w Tymbarku 7
łódź III 12 Ozimowski Alek,ander - Skład narz~-
„Orzeł" - Fabryka Gilz i Bibułek VI dzi i c.rtykul't',w technicznych, Łódź II 6

p
Paetz Marian - Zakłady Przemy,cłowe ,,Pemar" - Zakłady Prz'=my ałowe che-
Chemiczno-Farmaceutyczne "Pemar" III 9 miczno-farmaceut. - Marian Paetz
,,Paged" - Polska Agencja DrzC\'rnu, Poznań III 9
Warszawa VI 7 Perfum i Kosmetyków \Vytwórnia
Pajączkowski Antoni - Ogrodnictwo, P .Hoffet, Bytom III 16
Sopot IX 7 „Perła" - Fabryka musztardy - S. A.
Paruszni Piotr i Irena - Wytwórnia Ga- Robi1i.ski, Pozna1\ 3
lanterii Metalowej - ,,Pirmet", So-
II 19 Pękalski A. - ,,Filatelia", Łódi 58
snowiec
Pań:,twowa Centrala Handlowa - P. C. Philips-Radio, Gdynia II 9
H. w Warszawie W 12 „Philips", Warszawa w 9
Państwowa Kujawska Wytwórnia Win Pieczyński P. i S-ka - Poznai1ska Wy-
w Kruszwicy I 13 twórnia Lalek V 5-
Państwowe Browary w Elblągu I 13 PiC'karnia Wileń~ka - St. Woi'kowicz,
Pań.stwowe Nieruchomości Ziem$kie, Po- Sopot 3,
znań 87 Piekarskich i Cukierniczych Maszyn
Państwowe Zakłady Futrzarskie w Gdai\- Fabryka, Łódź II 6
sku IV 9 Pierwsza Fabryka Czółenek Tkackich
Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkol- w Polsce, Łódź II
nych VI 6 ,,Pinuzan „Salvator" - Wytwórnia Far-
Państwowe Zjednoczenie Przemysłu Cu- maceutyczno - Chemiczna Józefa
kierniczego, Warszawa-Praga 90/91 Mazurowa, Katowice III 17
Warszawa W 2/3 ,,Piorunochron" Biuro Techniczne,
Pa1istwowe Zjednoczone Browary w Bydgoszcz II 7
Gdańsku I 13 Piotrowski W. i S-ka - Bydgoska Fa-
Państwowy Monopol Spirytusowy, War- bryka Budyni 6
szawa W 18 Piotrzkowski Franciszek - Kwiaty i wa-
Państwowy Monopol Zapałczany, War- rzywa, Sopot - IX 7
szawa 88 „Pirmet" - Wytwórnia galanterii meta-
Pai1<;twowy Przemysł Fermentacyjny, lowej - Piotr i Irena Pałuszni, So-
Warszawa I 17 snowiec II 19
,.Papyrus" - Skład papieru i materia- Piwarska J. i S-ka - Wytwórnia obić
łów pi~miennych, Warszawa VI 2 papierowych „Tapeta", Czi;stochowa VI l
„Parfumerie d'Orient" - J. o~trowska Piwo Grodziskie 113'
i S-ka - Wytwórnia Kosmetyczna, „Pixin" - Wyroby Kosmetyczne 14
łódź 18 „Plon" Lubelska Fabryka Maszyn
Pasz treściwych i wyrównawczych wy- i Narz~clzi Rolniczych II 7
twórnia „Białkowitan", Gdańsk 6 Podhala1iska Spółdzielnia Owocar,ska w
„Paszteciarnia" - E. Tkacz, Sopot VIII 4 Tymbarku 7
Pawelczak Feliks - Hurtownia Dewo- Polak W. - Dom Mody, Sopot VII 2
cjonalii i Zabawek, Poznań V 5 „Polichromia" - Witrafo artystyczne
162 Obrazy religijne, Poznań V a-
Pawlak Józef - Salon Obuwia, War- , Polimex" Polskie Towarzystwo
szawa VII 3 Eksportowo-Importowe Maszyn i Na-
Pawlik B. i Gładysz H. - w·ytwórnia rz~dzi, Warszawa II 3'
Artykułów Chemicznych „A. B. C.", ,.Polonia" - Bar - Restauracja - St.
Częstochowa III 6 Kawi1hki, Sopot VIII J
.,P. C. H." - Państwowa Centrala Han- .,Polonia" - Wytwórnia Organek i Za-
dlowa, Warszawa W 12 wek - W. Grajwodzki, Czę~tochowa V '];.

192
 P0:~ka Agencja Drzewna „Paged", War- Poznaf:ska Wytwórnia Lalek - P. Pie-
szawa VI 7 czyński i S-ka V 5
Pol~.ka Hurtownia Galanteryjna Pozna1i-~ka \Vytwórnia Soków Owoco-
Skrzypek Czesław i S-ka, Łódź IV 2 wych - J. Barszcz 8
Polska Spółdzielnia Nasienna, Pozna11 I 20 III 15
Poznańskie Zakłady Chemiczne
Polski Monopol Tytoniowy W 21
„Pozytyw" Wytwórnia Pnpierów
Pol~ki Przemysł Gaśniczy, ł.ódź IX 3
Światłoczułych - Spółdzielnia Farm.-
Polsko-Bałtycka Agencja Okrętowa,
Gdańsk-Wrzeszcz VII 7 Chemicz::;a „Keton", \Varszawa III 12/15
Fokzyn-Zdrój, Trzci1'1sko-Zd·ój - Uzdro- P. P. T. - E. P. - Państwowe Przed-
wisko Państwowe Pomorza Zachod- siębiorstwo Tran;portowo - Ekspedy-
niego cyjne Przemysłu, Warszawa VII 3.
89
Pomorska Wytwórnia Sznurowadeł „Ko- Pracownia Kołder i Bielizny - Janinc
Kapalska, ł.ódż IV 4
rona", St. Kotlii\ski, Bydgoszcz IV 4
Popławski Józef - Sprzedaż Art. Fry- Praktyczna Galanteria - Maria Mich-
niewska, Katowice V 9
zjerskich i Perfumeryjno-Kosmetycz-
nych, Łódź IX 8 Przedsiębior!:'two Robót Inżynieryjno­
Budowlanych, Kiihn Broni;:ław VI G
Portowe Zaktady Przemysłu Tłuszczo­
wego i Olejarskiego - Armada - Przedsiębiorstwo Węglowe - Z. Krecz-,,,
Oleo_ - Unio,1 - ·· Żuiawy 3dań~k­ mar w Sopocie IX 7
Lr.tniego W 15 „Przemysławka" Fabryka Perfum
Post~p Krawiecki - Pismo zawodowe, i Kosmetyków, B. Żak i S-ka, Poznai'i III 18
Poznań IX Przemy~ł Lustrzany - S. E. - Walter,
58-
Powiatowa Spółdzielnia Rolniczo-Han- \Varszawa
dlowa „Sn:;p", Zamość IX 4 Przybysz Michał - Tartaki i obróbka
drewna, Leszno Wlkp. VI 3
Powszechny Zakład Ubezpiecze/1 Wza-
jemnych 83 Pyrkosz Jan - Wytwórnia węży i przy-
Pozna1!.,ka Fabryka Workuw, Wyrobów borów pszczelarskich - .,Bartnik",
Jutowych i Brezentowych - Edward Cz(!•tochowa IX
Szulc IV 8 Pyz Stefan i S-ka - Urządzenia: aptecz-
PO?na11ska \Vytwórnia Konfekcji Dam- ne, laboratcryjnf>, fonitr1rne, \Var-
skiej - Kaz::::i.1,-,1. ?rn J.dz]1!.':ki i S-ka
1
lV J ~.zawa IX 6

R
Radiotechnicz:iy ZaUad Lub:1iski Rolniczo-Gospodarcza Centra'.a Handlo-
i S-ka, Gdynia VII 6 wa, War5zawa 1tt
' RadoM" - Spółdzielnia Wytwórcza - - ,.Rolnik" -Sp6:ka Rolniczo-Handlowa
IX 5
Olejki, przyprawy do ciast, War- w Lesznie
szawa Rozp(!dek Czestaw - Fabryka zabawek
dziecinnych, Częstochowa V
,,Ramar" - Zakłady Elektro- i Radio-
techniczne, Poznań II 9 Ro1niakowski A. -
Szlifiernia Szkła,
„Remo" - Gd aus ' k'1e T owarzystwo · M:ę- Krysztafów i Wytwórnia Lu.ster, So-
pot V 2·
dzynarodowej Reklamy i Informacji
sopot • w Różycki M., Arch. -
Biuro Projeków
,vnętrz Wyrobów Przem. Artyst.,
„R~noma" - Papier artykuty biurowe V g
1 szkolne Bytom
VI 2 .,Rubin" - fabryka Chemiczna - Krzy-
Richter Gedeon S. A. Fabr. chemiczna III 3"
mański M. Sukc., Poznari
R ~ Organotherapia, Budapf'st 93 Ruszkiewicz w. -
Kopiotechnika, Po-
0 1
ski S. A. - Fabryka mu•ztardy IX 5
znań
.,Perła", Pozna~ I 3 ,.Rybak" -
Filatelistyka, Gdynia IX 8
'Rokoko" Wytwórnia krawatów Fran- Rybna Centrala, Warszawa I 8
ciszek Kaczmarek, Poznań 179 Rylski -
Szkło, Częstochowa V 8
Rolka K aro! - Aparaty fotograficzne 93
,,Foto", łódź IX 8 Rymarsko-Galanteryjny Zakład Zyg-
.
Rolnicza C entrala M11;sna, Vv'ar~zawa I 14 munt Biernacki, Częstochowa IV

s
„Sab.ia" - Bracia Sawiccy WytwM- ~alon ~-1ód - M. Jopek, Gdynia VII 2
S nia Chemiczna, Bytom III 16 Salon Obuwia·- Jl.'.izd Pawlak, Wa~-
ulon Mód „Janir.a" Gdyr.ia VII 4 t-2awa VII J;

193
 :Samochodowo-Mechaniczny Warsztat - Smorawiń.5ki A. - Płyn gumowy „As",
Ludwik Nieckarz, Sopot VII S Poznań III 15
.,Samodział" - Tkalnia - Antoni Her- ,,Snop" - Powiatowa Spółdzielnia Rol-
mel i S-ka, Bydgoszcz IV 10 niczo-Handlowa, Zamość IX 4
.,,Samodział" - Artystyczna Pracownia
W 27/31 Sobaszkiewicz J. - Wytwórnia Galan-
Tkacka - Kahl Zofia, Kraków IV 3
terii Skórzanej, Poznań
.,Samopomoc Chłopska" - Gminna Spół­
dzielnia w Sopocie 16 Sobczak Józef - Ślą.ska Hurtownia Han-
dlu Ziemiopłodami, Katowice I 22
,,Samopomoc Społeczna K. O. S." -
Spółdzielnia Pracy i Użytkowników IX 10 Socha Wiktor i Syn - Kolejowe Przert-
. .,San-Francisco" - Kawiarnia - Bar - siębiorstwo Dowozowe, Sopot VII 10
Dancing, Gdynia VIII 3 Soki owocowe naturalne - J . Burkie-
.,Scala" - Laboratorium Perfumeryjno- ciak, Poznań I 10
kosmetyczne, Warszawa III 14
Soków Owocowych Wytwórnia - Ma-
·Schilbach Michał - Zakład Krawi~cki, 3
ria Trojanowska, Pozna1i
Gdynia VII 2
Schmude Jarosław „Siła i Światło" - Soków Owocowych Wytwórnia Poznań-
Koncesjonowany Zakład Elektrotech- ska„ J. Barszcz 8
niczny, Poznań II 13 Sopocka Wytwórnia Kitu - A. No-
Seredy!'1skiej Strzeżymiry - Artystycz- wacki i S-ka IX 4
na Pracownia Haftów, Sztandarów S. P. B. - Społeczne Przedsiębiorstwo
i Paramentów ~ Kościelnych, Łódź V 13 Budowlane, Warszawa VI 10
. .,Siła i Dźwięk" - Mikrofony i patefony „Spedrapid", Kraków W 30
elektryczne II 13 Splitt Tarł. - Laboratorium Chemiczne,
,.Siła i Światło" - Jarosław Schmude - Poznań III 8
Koncesjonowany Zakład Elektrotech- Spoci1iski J., Ekner Z. i S-ka „Hel" -
niczny, Poznań II 13 Wytw6rnia Chemiczna, Częstochowa III 11/20
S. I. M. - Fabryka Pomp, Warszawa 14 ,.Społem" - Związek Gospodarczy R. P.,
-s-ka Robotniczej Huty Szklanej, Lublin V 3 Warszawa W 10
Skarpet Wytwórnia - E. Karkowski Spożywczych Artykułów Wytw6rnia
i J. Jędruszewska, Bydgoszcz IV 4 „Trzy Go.c;posie", Gdynia 1G
Skiba Jan - Elektr. Wyświetlarnia Ry- Spożywczych Środków Wytwórnia -
sunków, Katowice w s Mgr Roman Gaj, Poznań I 6
Skiba W. i Wyporek A., S. A. ,.Spólnota" - Sp6łdzielnia Pracy i Użyt­
Pierw-;za w Polsce Wytwórnia Pa- kowników - Dział tkacko-Kilimkar-
pieru Światłoczułego, Katowice w .5 ski,Warszawa IV 8
Skiba Z. - Całkosińska, Warszawa VI 16 Spółdzielcza Centrala Maszyn Rolni-
IX 4 czych, Poznań II li)
Sklenarzowej Heleny Laboratorium Spółdzielnia Gospodarcza Związku Wal-
Inst. Kosmet., Kraków W 27 ki Młodych, War,zawa w 29
Skład Artykułów Technicznych „Meta- Sp6łdzielnia Pracy Cukiernia „Złoty
lurgia" Józef Antoni Tumanis, Ul" w Sopocie vm
Katowice W 32 Sp<'>łdzielnia Pracy b. więźniów i wię-ż­
Skład Futer - Antoni Bryczkow,ki IV 2 niarek politycznych w Gliwicach --
Skład i Pracownia Kapelu.szy, Tuszow- Szwalnie Mechaniczne - Warsztaty
ska Maria, Łódi IV 4 Szewskie i Kołdziarskie 71
Składnica Weterynaryjna - Spółdziel­ Sp6tdzielnia Pracy i Użytkowników „Sa-
nia Lekarzy Weterynaryjnych R. P., mopomoc Społeczna K. O. S. ',
Warszawa 58 Gdańsk-Sopot IX 10
·Skoczkowski Zygmunt i Syn - Wy- Spótdzielnia Pracy Siodlarzy i Tapice-
twórnia wyrobów powroźniczych, rów w Bydgoszczy VII
Gdynia IX 11 Spółdzielnia Pracy Stolarzy w Sopocie VII
·Skotak Antoni - Warszawska Pracow- Sp6łdzielnia Przemysłu Budowlanego
nia Obuwia, Sopot VII 2 „Energia", Sopot VI 9
Skrzyński Eugeniusz - Hurtownia Pa- Spółdzielnia Wydawnicza „Książka",
pieru i Ligniny, Bielsko VI 10 Warszawa VI 5
Skrzypek Czesław i S-ka - Polska Hur- Spółdzielnia Wydawnicza „Wiedza"
townia Galanteryjna, Łódź IV 2 Warszawa VI 4
· Skutecki Marian - Skład żelaza, Gdy- - Księgarnia - Gdynia, Sopot VI 1
nia II 18 Spółdzielnia Wytwórcza W6d Mineral-
„Słoneczko" - Restauracja, Sopot I 24 nych i Leczniczych, Bydgoszcz
,...,Smak" - Proszek do pieczenia, przy ,.Spotem" Związek G0-p. Spółdz. R. P.
prawy, Poznad 9 Warszaw<1 okładka

194
Spółka Dziedawna Fabryki Chemicznej ,.Szampanka" - Wytwórnia W6d Ga-
Kijewski, Scholtze i S-ka, Wan,zawa- zowo-Owocowych i Rozlewnia Piw
Praga 58 - Jnzy Krąkowski i Ska, Sopot 12'
Spółka Transportowo-Spedycyjna „Blok- „Szczeliwo" - Uszczelnienia Kotłowe
Sped", Gdańsk-Wrzeszcz VII 4/10 - B. Bresiński i S-ka, Katowice
Sreberski F. - Bursztyny - Biżuteria Szczepski B. S. - ,,Interprint" - Intro-
- Zegarki, Gdynia V 4 ligatorskie, drukarskie maszyny,
Sroczyński E. S. i S-ka - Fabryka Tub \Varszawa - Kraków
i Wyrobów Metalowych, Warszawa 13 „Szczotki - Pędzle" Jan Sychow-
Stocznia Rybacka w Gdyni 142 ski, Gdynia IX 1t
Stannograf --- Tuby metalowe, \Var- Szczysieł T. i Ini. Zabagało R. - Kra-
szawa II 13 kowska Wytwórnia Wyrobów Meta-
Stańczyk J. i Kopczyński B. - Restaura- lowo-Galanteryjnych
cja, Gdańsk-Wrzeszcz VIII 2 Szklarnia Artystyczno Budowlana
State Match Monopoly, Warszawa 118 - Hieronim Nowacki, Sopot VII 10
Stefanus Witold i S-ka - Dom Ekspor- Szklarzewicz A., Inf., i S-ka - Obra-
towy - Pierze - Puch, Krak6w IX 10 biarki - Narzędzia - Silniki -
„Stelmoss" - Wytwórnia Uszczelnień do Przyrządy pomiarowe toiyska,
Silników, Maszyn i Pomp, Warszawa II 20 Warszawa, Katowice II 8
Stempniewicz J .S. - Fabryka Perfum - Szkło - Porcelana - J. Krajewska -
Kosmetyków Mydeł - Toalet, K. Wołoszka, ł:.6d:t V 5-
Poznań III 13 Szlifiernia Szkła i Kryształ6w - Wy-
Stępień Lucjan Wytwórnia Mebli twórnia Luster - A. Roiniakowski,
Stalowych, Sosnow;ec II 19 Sopot .v 2
.,Stomar" - S. i M. Swiątek -- Fabry- Szpitalniak A. - Stoły operacyjne i apa-
ka Chemiczna, Włochy k/Warszawy raty lekarskie, Poznań IX 5„
- Pasty III 16 Sztandary - Paramenty kościelne -
- Krem - Biel IJI 17 K. Kędzierska, Poznań V 7
Sulatycki St. Dom To\•tarowy, Wej- „Sztuka" ,Gdynia V 3-
herowo IV 5 Szulz Edward - Pozna1iska Fabryka
Sworacki W. Meble, Gdynia VI 13 Work6w, Wyrobów Jutowych i Bre-
Sychowski Jan - Szczotki - Pędzle, zentowych IV 8
Gdynia IX 11 Szulz W. Zegarmistrzostwo - Złot-
.,Sygnet" - Bifoteria - Zegarki - nictwo - Jubilerstwo, Poznań V 4
Bursztyny A. Kurkiewicz, 173
Sopot V 7 Szwede J. & W„ Fabryka Grzejników
,,Syrena" - Wytwórnia Mydła i Pro- i Armatur Elektrycznych, Bielsko II 26
szków do Prania - J .M. Ciszewski, Szymański M. i S-ka - Kawiarnia
Częstochowa III Restauracja „Bałtyk", Oliwa VIII 2·

.,Slą.sk" - Dom Handlowy - W. Iwasz-

s Swiątek S. i S. - ,,Stomar" - Fabryka
S kiewicz i S-ka, Katowice 22 Chemiczna, Włochy k/Warszawy III 16/17
ląskjl Hurtownia Handlu Ziemiopło­
S dami - Józef Sobczak, Katowice I 22 Świątkowski J. - Warszawska Wy-
Ją.ska Wytw6rnia Sprężyn - Resorów twórnia Bielizny Męskiej, Łódź IV 2
ś . Joch_ymczyk R., Katowice II 20
wiatłowsk1 W. i S-wie - Skład przy- świt Jan - Sprzedaż Manufaktury Ga-
borów dentystycznych, Warszawa IX 11 lanterii, Ł6df IV 4

T
.,Tapeta" - Wytwórnia obić papiero- „Textilimport" Biuro Importowe
wych - J. Piwarska i Ska, Cz~sto- Przemysłu Włókienniczego, t6dż W 20 ·
chowa VI Thiel z. - Szkło, Porcelana ... , Gdynia V 5-
Technika Lekarska - Wytwórnia Apa- Tkacz E. - Paszteciarnia, Sopot VIII 4
ratciw Lek. - Dr. A. Krysztof, Ra- Tkalnia „Samodział" - Antoni Hermel
do~ć k/Warszawy 58 i Ska, Bydgoszcz IV 10
,,Technometal" - J. Knote i M. Kok- Toporowski R. Biuro Sprzedaży
czyński„ Bydgoszcz II 4 Sprzętu Przeciwpożarowego, Sopot IX 12
„Te)it'' - Fabryka Mydła Lublin III 15Transactor D/H, · Warszawa 10

195
Trojanowska Maria - Wytwórnia so- Tumanis Józef i Antoni - Skład Arty-
ków owocowych, Poznań 3 kułów Technicznych „Metalurgia",
Trukan Czesław Galanteria Arty- Katowice W 3'.!
styczna, Gdynia V 3
,.Tur" - Poznańska hurtownia art. biu-
Trukan - Auto -Akcesoria i cz~ści za-
rowych i galanterii - Konrad Ziołek V 5
mienne do samochodów i motocykli,
Warszawa W 27 · Tuszowska Maria - Skład i Pracownia
Trykotaży Wytwórnia - Kucharski An- Kapeluszy, Łódź IV 4
toni„ Cz~stochowa IV 4
V Tymków J - Wyro'::iy Koszykarskie
Trześniak J. - Bursztyny, Gdynia 4
i Wózki Dziecięce, Pozn1ri V!! 7
~,Trzy Gosposie" - Wytwórnia Arty-
kułów Spożywczych, Gdynia 16 Tytoniowy P:J'.ski Monopol W 21

u
Urbańska St. Mgr. Farm. - Drogeria
Zamkowa, Sopot III 6

V
V „Varsovia", Warszawa II 2
„Varimex" Polskie Towarzystwo ,, Visbalt" - Mii:dzynafRdowe Tra.nspor-
Handlu Zagranicznego, \Vars'lawa W 6/7 ty Gdańsk-WrzeszĆL VH 7

w
Wafli i cukrów fabryka - J. Domański, Wejchmdnn Czesław „Krawat Po-
Sopot l 7 tnański" 14
Wag Fabryka - W. Hess w Lublinie II 26 „Wełna" - Białecki Czesław, Poznań IV 5
Walas A. & S. - .,Ha-Zet" - Import - Wenta A. Wytwórnia Cukierków
eksport, Łódź VII 7 i Czekoladek, Wejherowo 16
Walczak J. - Wielkopolska Wytwórnia Werner F. i S-ka - Wytwórnia Wyro-
Kwiatów Sztucznych, Poznań V 6 bów Szklanych, Cz~stochowa 'V 2
164 ,,W~gorz" - Hurtowy Handel Ryb Mor-
Walter S. E. - Przemysł Lustrzany, skich - M. Mielcuszny, Gdynia 7
Warszawa 58 ,, W H P" Wielkopolska Hurtownia
Wapienne Zakłady - Lizut Jan, Lublin III 16 Papie1 u J. Cieśliński S-ka,
161 Poznań VI 2
Wardziński Jan - ,,Gospoda pod „Sa- ,,Wich-MM" Mikroskopy, Warsza-
renką", Sopot VIII 4 wa IX 4
Wardzyńska L. i Ska - Wytwórnia 141
Wód Owocowo-Gazowych i Hurto· „Wiedza" - Spółdzielnia Wydawnicza
wnia Piwa „Bursztynka", Sopot 10 - \Varszawi\ VI 4
Warkenfin Helena - Ogrodnictwo - - Gdynia VI 7
Kwiaty ,Sopot IX 8 Wielkopolska Hurtownia Papieru i Ma-
„Warrant" - Składy Towarowe, Łódź teriałów Piśmiennych, Poznań VI 2
- Gdynia VII 5 Wielkopolska Hurtownia Warzyw
Warszawska /Wytwórnia 1Bielizny M~ i Owoców, Poznań 4
skiej - J. Świątkowski, Łódź IV 2 Wielkopolska Wytwórnia Kwiatów Sztu-
Warszawskie Towarzystwo Elektryczne, cznych - Walczak J., Poznań V 6
Łódź II 4 Wielocha Bolesław - Jubi'er, Gdynia V 1
Warszawskie Towarzystwo Transpor- ,,Wieś i Miasto" - Szkb - Porcelana,
towe „Wartrans", Gdynia, Gdańsk VII 6 łódź V S
Warszawskie Zakłady Mięsne, War- Więckowski Jan i S-ka - Dom Hand!o-
szawa I 20 wy, Gdańs)r-\Vrzeszcz IV 6
Warsztat Samochodowo-Mechaniczny - , Wiking" Gdcdiskie Towarzystwo dla
Ludwik Nieckarz - Sopot VII 5 P0łowów Przemys~u Rybnego ,
,.Wartrar:s" - Warszawskie Towarzf\- Gdańsk. I 20
stwo Transpo,towe Gdynia, Win Państwowa Kujawska Wytwórnia
Gdar'isk VII 6 w Kruszwicy 1 13
Wąsowicz H., Ch~cińscy H. i L. - Fa- \Vin. Soków Owocowych i Konserw
bryka Wyrobów Wełnianych, Łódź IV 4 Warzywnych, Pierwsza Gdyńska Fa-
Wedel E., Sopot I 12 b:yka - Alojzy Nagórski I 10

1~
.,Wisła" - Skład Radiote chniczn y - Wytwó rnia Cukier ków i Czekol adek
B-cia Czupryńscy, Gdynia II 18 A. Wenta, Wejher owo 1G
Włodarczyk Bolesław - Zakład Gra- Wytwó rnia Cukrów i Czekol ady _ J.
werski, By.dgoszcz V G Kałas i R. Wojtas zak, Bydgos zcz 6
Vv'łókiennicza Hurtow nia H. Libsz, Czapek F. Wrotek
IV 2 Wytwó rnia
Warsza wa VII 6
Fa- Gdynia
,, Wojzen " - Wojnow ski Zenon - Wytwó rnia Ekwipu nków Straiac kich
V
bryka Zabawe k, Częstochowa, 2
- W Czabański, łódź IX 8
Wołkowicz St. - Piekarn ia Wileifa ka,
Wytwó rnia Galante rii Skórza nej, Sobasz-
Sopot 3 IV 3
kiewicz J., Poznań
W. O. S. D. - Wytwó rnia Okuć Samo-
Wytwó rnia Galante rii Skórza nej i Wa~
chodow ych - Zygmu nt Dachte rski, IV 3
II 10 liz, Bochyński St., Poznań
Poznau
Wytw6 mia Krzeseł i Stołów, Fularcz yk
Wód ·Gazow ych! P)erws za Wytwó rnia L., Gulczyński J., Poznań VI 6
zyk, Gdadsk I 12
- F. Kowalc
zo-kolo ­ Wytwó rnia Mebli Stalow ych - Lucjan
Wójcik Jan - Sklep Spożywc II 19
Stępień, Sosnow iec
nialny, Gdynia 1 16
Wytwó rnia Obrabi arek i Narzędzi, Po-
Wód Minera '.nych i Lecznic zych Spół­ II !3
dzielnia Wytwó rcza, Bydgos zcz l/22 znań
Wytwó rnia Parasol i - B-cia Igra, So:.,,
Wód Minera lnych Wytwó rnia - Kieras snowie c IV 9
Józef, Silny Ignacy i Ska, Sopot 2
Wytw,~ rnia Czapek , Wytwó rnia Skarpe t - E. Korkow ski i J.
Wrotek F. J~-drus zewska , Bydgos zcz IV 4
Gdynia VII 6 Bur-
" Spółdzi elnia Wytwó rnia Soków Owoco wych
"Wspó lnota Morska 10
Morski ch kieciak J., Poznań
Przemysłowa Pracow ników Ma-
Wytwó rnia Soków Owoco wych
w Gdańsku I 23 3
ria Trojano wska, Poznań
"Wu-E s-Ha" Ziemiopłody Jaja -
Wytwó rnia Szczote k i Wyr. Drzewn ych
Drób, Poznad I 11 VII 7
rnia Wyrob ów - Leonar d Chrząszcz, Częstochowa
„Wuze~ ka" - Wytwó
IBibułek , Kra,- Wytwó rnia Trykotaży - Antoni Kuchar -
Papiero wych, 1Gilz i IV 4
ski ,Częstochowa
ków VI 7
Wytwó rnia Walize k F. Góreck i,
Wyrob y Koszyk arskie i Wózki Dzieci~ - Poznań
IV 9
ce - J. Tymkó w, Poznań VII 7
Wytwó rnia Wód Gazow o-Owoc owych
Wys~y dska Halina - Artysty czne Tka- i Rozlew nia Piw „Szamp anka", Sopot
12
Warsza wa IV
mny Dekora cyjne, 10
rnia Wyroh 6w Drzewn ych W.
Fran- Wytwó
Wyt'.oc znia Soków Owoco wych - Kurkiew icz, Sopot VI 13
W ciszek Kubiak , Leszno 9
IX 4
e Obuwi e - Kaczor 'Nadaw , Wytwó rnia Wyrob ów Giętych, ł.6dt
ytworn
Warsza wa VII 7 Wytw6 rnia Wyrob ów Papiero wych,
Wytw 6 rnia Armatu Żeb.rowski Józef, Gilz i Bibułek - Klimas zevrscy Win-
Warsza wa Il 26 centy i Zbignie w, Krak6w VI 7
Wytw'ornia · Wytwó rnia Wyrob ów Szklan ych - W.
Biel:zn y Męskiej - Koszul e
- J. Dębiński i S-ka, ł:.ódź IV 3 Grzyb, Częstochowa V 6

X
,,Xenon " - Spódzi elnia Chemic zna Stu-
dentów Politec hniki Łódzkiej III 3

z
Zabawe k Dom - Prałat i Wolf, Poznań 7 Zagreb acki Velesa jan
W 2{
V
Zakład Grawer ski - Bole5ław Włodar-
,,Zabaw ka'' - A. Grzelec ki i N. Mala- V 6
nowski , Katowi ce V 9 czyk, Bydgos zcz
Zachod niopols ka Spółka Handlo wa - A. Zakład Jubiler ski - Tadeus z Majche r-
G_órniak i S-ka, Poznali I 15 ski, Gdańsk-Wrzeszcz V :~
,,Zac1sz " Jadłodajnia Władysław - A. Kuk, Sopot VII 4
I< e Zakład Krawie cki
ratofill, Sopot VIII 4 Krawie cki w. Ostrow ski,
Zakład
Zag~rs ki Jan, Mgr. i S-ka Labora to- Sopot VII 7
;IUm Ch:-m. -Farma ceutycz ne i Wy-
Zakład M. 22, Gdańsk-Wrzeszcz II 7
Worów Środków Dietet. _ Odiyw -
czych, CzP,sto chowa III 11 Zakład Radiote chniczn y Lubifts ki
141 i S-ka, Gdynia VII 6

197
Zakład Rymarsko-Galanteryjny - Zy~ Zjednoczenie Fabryk Przemysłu Kotlar-
gmunt Biernacki, Częstochowa IV skiego II 16
Zakład Zegarmistrzowski - J. J~druch, Zjednoczenie Przemysłu Budowy Ma-
Gdańsk-Wrzeszcz VII 5 szyn Włókienniczych (,,Metal~~
Zakład Zegarmistrzowski A. Kali- tekstyl"), Łódf II 6
nowski, Wejherowo 58
Zjednoczenie Przemysłu Drzewnego
Zdebski W. - Centrala Szczotek i P~dzli
IX 8' Okr~gu Pomorskiego Meble,
Kraków
Sopot VI 4
161
Zdrojewski Bolesław - Zakład Ogrod~ Zjednoczenie Przem. Maszyn Elektrycz-
niczy, Sopot IX 7 nych - Zakład M. 22, Gdańsk
„Zdrój" Pierwsza Wytwórnia Wód Zjednoczenie Przemysłu Maszynowego
Gazowych - Rozlewnia Piwa i Octu - Fabryka Urządzeń Maszynowych,
- F. Kowalczyk I 12 Gdańsk-Oliwa W 16
,,Zemper", Kraków ~ Il 8 Zjednoczenie Przemysła Organicznego
„Zespół" .- SpółdzieJnia Wytwórcza Łódf III 12·
MateriaMw Biurowych i Szkolnych,
VI Zjednoczenie Stoczni Polskich, Gda1hk II 22/23.
Warszawa 8
„Z. E. W." - Centrala, Gdańsk n 14 „Złoty Ul" - Cukiernia w Sopocie VIII
Ziarniccy J. J. - Wytwórnia etykiet Zmudziński Kazimierz i Ska - Poznań-
i druków „Omnia" 162 ska Wytwórnia Konfekcji Damskiej IV 3·
Zjednoczenie Energetyczne Okr{!gu Po- Znaniński T i Biliński K. - Stoły, Apa-
morskiego II 18 raty i Artykuły Kre§Iarskie, War-
Ziemiopłody Jaja Drób szawa IX 10
„Wu-Es-Ha", Poznań I 11 Zrzeszenie Przemysłu Drzewnego, Byd-
Zioł:ek Konrad - Poznańska Hurtownia goszcz VI 8
Artykułów Biurowych i Galanterii V 8 Zrzeszenie Spółdzielni Spoiywców Prze-
Zjednoczenie Energetyczne Zagłębia mysłu Hutniczego, Katowice 6
W~glowego Katowice II 4 Związek Gosp. Spółdz. R. P. ,,Społem", okładka

z
Żak B. i S-ka - Fabryka Perfum i Ko- Żak
Henryk - Fabryka Mydeł i Przetwo-
smetyków „Przemysławka", Poznań III 18 rów Chemicznych, Poznań III 19
,,Żaluzje" - Fabryka Żaluzji Drewnia- Żak Mieczysław - Wytwórnia Wyro-
nych IPE, łódf VI 7 bów Galanteryjna-Metalowych, War-
Żebrowski Józef - Wytwórnia Armatur, szawa II 8-
Warszawa II 26

198
ZWIĄZEK 60SPODARCZY SPÓlDZIELUI ft. P.
Centrala: Warszawa, Grażyny 13 i 22
tel. 8-95-20 do 25

Wydział Handlu Zagranicznego:

Warszawa, Mokotowska 61, tel. 8-71-37

z siecią terenową:

400 placówek handlowych

15.000 sklepów przy 8.000 spółdzielni
•

Jes1 suotdzielczą cen1ra1ą Eksuortou1ą

Delegaturd Zar lądu „Społem" nd Okręg Gdański :
Gdynid, Ahrahdma 37, tel. 218-69

•
 BIBLIOTEKA
Muzeum
Morskiego
)0106~
w Gdańsku

DZIAŁ KINEMATOGRAFICZNY
poleca wielki wybór apJrałów do z . ć i projek Jl
na łdśmę 8 i 16 mm

KI N O
DZIAŁ FOTOGRAFICZNY

F~O poleca m o d I e a p n r a ł ów er wszej j a ko (

PROJ.CJA
WŁASNE LABORATORIA
Warszawa wykonujc:1: napisy
kopi wanie lfilmów
Bracka kontr e gały wy J 8 i 16 mm
15 fotokopie, reprodukcje, prace amator ki

WŁASNA I SALA PROJEKCYJNA

Demonstrujemy i montujemy aparaty dźwiękowe
epid ia skopy oraz p roje k tory różnych fypó

,
WYTWORNI PRZEŹROCZY
OBSŁUGA WYBITNIE FACHOWA

Okładkę tłoczono w Drukarni św. Wojciecha, p, z. p. w Poznaniu 2998