DROGA KU WSPÓLNEJ EUROPIE

1)Początek integracji europejskiej:

Idee integracji europejskiej zapoczątkował twórca ruchu paneuropejskiego -Richard Coudenhove-Kalergi. Jednak przez
dominacje ruchów nacjonalistycznych plan się nie udał. Powrócono do niego po zakończeniu II wojny św.
Państwom z zachodniej części kontynentu europejskiego groziła ekspansja komunizmu z Europy wsch i środk.
W 1948r. powstała Organizacja Europejskiej Współpracy Gospodarczej (OEEC) w skład której wchodziło 16 państw
korzystających z pomocy USA.
W 1960r. utworzono Organizacje Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD).
-wspólne projekty ekonomiczne
-integracja polityczna(jako pierwsze działania podjęły Belgia, Holandia i Luksemburg). W 1948r. zawarły unię celną,a utworzoną
wspólnotę zaczęto nazywać Beneluxem.

Szczególnie ważną rolę odgrywali politycy: Konrad Adenauer, Alcide De Gasperi i Robert Schuman, dzięki którym w 1949r.
powstała Rada Europy (mogły się konsultować rządy i parlamenty 16 państw europejskich).

Filarem integracji w Europie miało być pojednanie francusko-niemieckie, utworzono w 1950r. plan Schumana, polityk
zaproponował, aby RFN i Francja zawarły porozumienie w celu wspólnego koordynowania produkcji węgla i stali. Później zaczęły
dołączać inne państwa, np. kraje Beneluxu oraz Włochy, z którymi wspólnie w 1952r. utworzyły Europejską Wspólnotę Węgla i
Stali (EWWiS).

2)Od traktatów rzymskich do traktatu z Maastricht

Zaciśnienie więzi między państwami zachodnioeuropejskimi nastąpiło w 1957r. gdy Francja, RFN, Włochy, Belgia, Holandia,
Luksemburg zawarły traktaty rzymskie. W ich wyniku powstała Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG) oraz Europejska
Wspólnota Energii Atomowej (Euratom).
-kraje wchodzące w ich skład tworzyły wspólny rynek, znosiły cła, a obywatele mieli prawo podejmować pracę we wszystkich
krajach członkowskich.
-wprowadzono również pod naciskiem Francji wspólny rynek rolny,

W 1958r. zaczęła funkcjonować Komiska EWG z siedzibą w Brukseli, obecnie jej działalność kontynuuje Komisja Eur.
W.Bryt wraz z Norwegią, Danią, Szwecją, Szwajcarią, Austrią i Portugalią utworzyła konkurencyjną organizacje Europejskie
Stowarzyszenie Wolnego Handlu(EFTA).

W 1979r. powołano Parlament Europejski z siedzibą w Strasburgu (systematycznie rezygnowano z ceł)

W 1985r. w Schengen zawarto porozumienie znoszące konrolę graniczną między państwami EWG.
W 1995r. bez kontroli granicznej można było się poruszać między 7 państwami Europy Zachodniej.

Decydujący wpływ na rozwój integracji europejskiej miało podpisanie w lutym 1992r. traktatu w Maastricht, na jego mocy
1 listopada 1993r. zaczęła działać Unia Europejska, do której w 1995r należało już 15krajów. Pl od 2011r.

3)Rozwój systemu demokratycznego

Do połowy lat 70 XX wieku na całym świecie panował wzrost gospodarczy oraz poprawa warunków życia
-nastąpił rozwój demokracji w krajach o wielusetnej tradycji,
-przemiany kulturowe oraz obyczajowe,
-w 1944r.kobiety otrzymały prawa wyborcze,
- w 1958r. wprowadzono reformy konstytucyjne dające prezydentowi znacznie większe uprawnienia
-powstała V Republika co ustabilizowało trwałe demokracje francuską,
Jednak w niektórych krajach w Europie Zachodniej nadal funkcjonowały autorytarne formy rządów (Hiszpania, Portugalia,
Grecja).

4)Współpraca gospodarcza państw komunistycznych

Kraje znajdujące się w strefie wpływów radzieckich powołały własną organizację Radę Wzajemniej Pomocy Gospodarczej
(RWGP), powstała w 1949r. w Moskwie z inicjatywy Józefa Stalina. Organizacja ta narzucała wszystkim krajom członkowskim
konieczność wprowadzenia gospodarki planowej, industrializację oraz rozwój przemysłu ciężkiego niezbędnego dla zbrojeń.
W 1964. wprowadzono rubel transferowy, ponieważ władze sowieckie zdecydowały o wzajemnym rozliczaniu się, był
niewymienialny, nie występował w formie baknotów.
 DALEKI WSCHÓD PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ
1)Wojna domowa w Chinach
W 1945r. Chiny odzyskały swoje dotychczasowe terytorium i zajęły jedno z miejsc w Radzie Bezpieczeństwa OZN.
W 1946r. w Chinach wybuchła wojna domowa, Stalin udzielił pomocy chińskim komunistom z Mao Tse- tungiem na czele. Po
prawie 3 latach walk odnieśli oni zwycięstwo, co w 1949r. doprowadziło do proklamowania Chińskiej Republiki Ludowej.
W kolejnych latach komuniści odzyskiwali inne tereny, a w 1951r. zajęli Tybet.
Dzięki przeprowadzonym reformom gospodarczym Tajwan szybko dołączył do grona tzw. Azjatyckich tygrysów i osiągnął
status bogatego kraju.

2)Komunistyczne Chiny
Komuniści przeprowadzili w Chinach nacjonalizację przemysłu oraz reformę rolną: tworzyli kolumny ludowe w których
likwidowano wszelką własność, mieszkańców zmuszono do wykonywania ściśle określonych prac.
W państwie chińskim nasiliły się również represje, władze zwalczały opozycję polityczną,a także duchowieństwo
chrześcijańskie.
W 1958r. rozpoczęto realizację tzw. Wielkiego skoku, planu mającego przekształcić Chiny z państwa rolniczego w kraj
przemysłowy. W każdej wsi miał postać piec do wytopu rudy żelaza, rolnicy również mieli skupiać się tylko na wytapianiu
żelaza. Próby realizacji planu zakończyły się w Chinach katastrofą ekonomiczną oraz klęską głodową- zmarły miliony ludzi.
Mao Tse-tung w tej sytuacji stracił funkcję przywódcy, jednak nadal pozostał w partii.

W 1966r. rozpoczął w Chinach rewolucję kulturalną, utworzoną wówczas Czerwoną Gwardię,czyli organizację młodzieżową,
której członkowie hunwejbini rozprawiali się z przeciwnikami politycznymi Mao Tse-tunga. Oficjalnym celem rewolucji było
unicestwienie dorobku kulturalnego Chin i budowanie nowego komunistycznego społeczeństwa(niszczono zabytki itd.).

Reedukcja do wsi- uwięzienie i zmuszanie do ciężkiej pracy przeciwników rewolucji kulturalnej w celu nakłonienia do zmiany
poglądów politycznych.
Czerwona książeczka Mao Tse-tunga miała dodawać otuchy robotnikom i rolnikom.

3)Rozwój Japonii
Po II wojnie światowej Japonia znalazła się pod okupacją Amerykańską, utracili ważne dla nich ziemię, np., Chiny, Koreę, Wyspy
Kurylskie itd. Amerykanie przekształcili Japonię z państwa militarystycznego w państwo o liberalnym ustroju demokratycznym.
Armia japońska otrzymała konstytucyjny zakaz działania poza terenem państwa.
-rozbito dotychczasowe monopole i kartele ekonomiczne nastawione na produkcję militarną,
-ograniczono wydatki na produkcję zbrojenną,
-bardzo dynamicznie rozwijał się przemysł motoryzacyjny, maszynowy, elektroniczny i stoczniowy oraz sektor bankowy.
Japonia stała się potęgą ekonomiczną świata oraz jednym z najbogatszych państw.

4)Wojna koreańska
w 1945 r. Korea została podzielona na dwie części: północną pod rządami komunistycznymi Kim Ir Sena i południową,
wspieraną przez dyplomację USA;
Komuniści z północy otrzymali znaczne wyposażenie militarne od Sowietów.
w 1950 r. atak wojsk Korei Północnej na Koreę Południową; udział sił ONZ pod dowództwem gen. Douglasa MacArthura, które
zajęły prawie całą Koreę;
Strony konfliktu: Korea północna+Chiny+ZSRR Korea Południowa, USA, siły OZN

Konflikt został złagodzony i doprowadzono do rozmów pokojowych w Panmundżonie, wojna przybrała formę walk pozycyjnych,
które zakończyły się 27lipca 1953r. zawieszeniem broni i powrotem do granicy między państwami koreańskimi.

5)Konflikt wietnamski ,,brudna wojna”

w latach 1946-1954 armia francuska walczyła o wpływy w swojej dawnej kolonii
- klęska armii francuskiej pod DienBienPhu;
-podział Wietnamu na dwa państwa: na północy Demokratyczna Republika Wietnamu na czele z komunistą Ho Chi Minhem
oraz Wietnam Południowy. Podział ten nie satysfakcjonował komunistów, którzy dążyli do zjednoczenia całego kraju pod
swoimi rządami.

Pod koniec lat 50 zaczęła działać partyzantka Vietcong. Władzę południowietnamskie zwróciły się do USA o pomoc, wysłano
oddziały amerykańskie. Amerykanie nie byli zadowoleni z przyłączenia się do konfliktu wietnamskiego. W wyniku protestu
kolejny prezydent USA Richard Nixon podjął decyzję o wycofaniu wojsk amerykańskich z Wietnamu.

Ostatecznie zwycięstwo odnieśli komuniści w 1975r. proklamując na zjednoczonym terenie Wietnamską Republikę
Socjalistyczną.
6)Dekolonizacja Indochin
Na terenie dawnych francuskich Indochin powstały dwa kolejne państwa: Laos i Kambodża. Toczyły się tam wojny domowe
między zwolennikami komunizmu, a siłami lokalnymi wspieranymi przez USA. Ostatecznie Laos i Kambodża dostały się pod
wpływy komunistów.
W Kambodży przejęli władzą prochińscy Czerwoni Khmerzy z Pol Potem na czele. W ciągu trwających 5 lat ich rządów
wymordowali prawie 2 mln osób, czyli ok. 1/5 społeczeństwa Kambodży. Wprowadzono podległy ZSRR reżim komunistyczny-
kres władzy prochińskiej.

ROZPAD SYSTAMU KOLONIALNEGO

1)Indie i bierny opór Gandhiego
Indię były najważniejszą kolonią brytyjską, narastały tam nastroje niepodległościowe. Coraz większą rolę zaczął odgrywać
Indyjski Kongres Narodowy z prawnikiem Mahatmą Grandhim na czele.
W walce z kolonizatorami zaproponował dosyć skuteczną oraz bezkrwawą metodę tzw. Biernego oporu zakładającą całkowite
odrzucenie przemocy. Zamiast brutalnych walk stosowano inne środki nacisku na kolonizatorów, np. strajki, demonstracje,
petycje, bojkotowano towary brytyjskie itd.
Grandhiemu nie udało się utrzymać postawy pacyfistycznej. Między muzułmanami a hinduistyczną większością ginęły dzieci oraz
kobiety.
W 1947r. w miejsce dawnej kolonii brytyjskiej powstały dwa wrogie sobie państwa: zamieszkałe przez hindusów Indie oraz
muzułmanów Pakistan. Zmiany te wiązały się z migracjami ludności, które objęły ok.10mln ludzi. Muzułm na północ Pakistanu, a
Hindusi do Chin.

2)Rok Afryki
->1960 r.; niepodległość ogłosiło 17 państw tzw. Czarnej Afryki
W 1950-80 roku w Afryce i na wyspach wokół powstało 48 nowych państw, dochodziło do wybuchów konfliktów w ich skład
często wchodziły nastawione do siebie wrogo plemiona.
Np. W Nigerii i Kongu w latach 60 toczyły się wojny domowe.
W celu opanowania sytuacji utworzono w 1963r. Organizacje Jedności Afrykańskiej (OJA), do jej głównych zadań należało
rozstrzyganie sporów między państwami afrykańskimi.

Wojna w Biafrze (1967r.) Od Nigerii odłączyła się Biafra- prowincja zamieszkana w większości przez chrześcijan z plemienia Ibo.
Doszło do wybuchu wojny domowej. Po 3 latach krwawych walk mieszkańcy Biafry ponieśli klęskę. Zwyciężyły plemiona
muzułmańskie. (wielkie straty w liczbie ludności).

3)Kraje trzeciego świata

Były to kraje najuboższe, dawne kolonie, które nie weszły w skład żadnego z dwóch obozów.
1)kraje kapitalistyczne(Pierwszy Świat),
2)kraje komunistyczne(Drugi Świat).

Państwa te w 1955r. utworzyły własną organizację- Ruch Państw Niezaangażowanych (NAM),

W kolejnych latach rozwój krajów Trzeciego Świata był bardzo zróżnicowany:
Korea Południowa, czy Singapur zyskały miano potęg gospodarczych,
Kraje arabskie nastawiały się na zyski z eksportu surowców, np. ropy naftowej,
Indie stały się lokalnym mocarstwem dysponującym bronią nuklearną.
 KONFLIKTY NA BLISKIM WSCHODZIE
1)Powstanie państwa Izrael
ruch syjonistyczny od XIX w. dążył do utworzenia państwa żydowskiego w Palestynie.
W 1917r. lord Arthur Balfour wydał deklarację, w której zapowiedział powstanie ,,żydowskiej siedziby narodowej”.
Po I wojnie światowej Turcja należała do Palestyny, co nie spodobało się Żydom. Między dwoma narodami szybko narastała
wrogość i doszło do wybuchu konfliktu.
Na początku lat 30 Brytyjczycy zaniepokojeni starciami arabsko-żydowskimi, zaczęli ograniczać przyjmowanie kolejnych
uchodźców. Żydom się to nie spodobało, utworzyli własną organizację militarną i przystąpili do działalności terrorystycznej
przeciwko Palestyńczykom i Brytyjczykom.
29 listopada 1947r. ONZ podjęła decyzję o utworzeniu w Palestynie dwóch państw- żydowskiego i palestyńskiego. Decyzja ta
wywołała entuzjazm Żydów i niezadowolenie ludności Arabskiej. 14 maja 1948r. Żydzi proklamowali powstanie Izraela. Dzień
później wybuchła wojna w której Żydów w walkach z Arabami wspierało ZSRR. Konflikt zakończył się zwycięstwem Izraela i
zajęciem przez niego terenów palestyńskich.

2)Konflikt z państwami arabskimi

Kibulce-spółdzielnie produkcyjne, obejmowały nowe ziemie.
Izrael rozwijał się w bardzo szybkim tempie, otaczały go wrogie kraje, które za wszelką cenę chciały pozbyć się Żydów z ziem.
Sytuacja zaczęła się zmieniać kiedy w 1954r. rządy w Egipcie objął Gamal Abdel Naser. Zdecydował on o nacjonalizacji
(upaństwowieniu) Kanału Sueskiego. W tej sytuacji w niebezpieczeństwie poczuł się Izrael, Francja oraz Wielka Brytania.
Opracowali plan ataku na Egipt. Siły brytyjsko-francuskie pod pretekstem zaprzestania konfliktu zaatakowały z powietrza na bazy
egipskie oraz wysadziły w strefie kanału Sueskiego desant morski i powietrzny. Egipt został pokonany, lecz państwa zwycięskie
pod naciskiem USA i ZSRR musiały zaprzestać działań i wycofać się. Kanał Sueski ostatecznie został w rękach Egiptu.

3)Wojna sześciodniowa i Jom Kippur

„Wojna sześciodniowa” – 5–10 czerwca 1967 r.; atak Izraela na: Egipt (zajęto Synaj, wojska dotarły do Kanału Sueskiego),
Jordanię (zajęto Zachodni Brzeg Jordanu i całą Jerozolimę), Syrię (opanowano Wzgórza Golan), poparcie państw
komunistycznych dla Arabów, a USA dla Izraela; wojna zakończyła się sukcesem Izraela, który uzyskał: półwysep Synaj,
Jerozolimę, Zachodni Brzeg Jordanu, Wzgórza Golan.
Wojna JomKippur – 6 października 1973 r. w Święto Pojednania (JomKippur) wojska egipskie zaatakowały okupowany przez
Izrael półwysep Synaj, a wojska syryjskie Wzgórza Golan;
wojska izraelskie rozpoczęły kontrofensywę odzyskując utracone tereny
; w 1978 r. premier Izraela Menachem Begin i prezydent Egiptu Anwar as-Sadat podpisali w CampDavid układ o stopniowym
wycofaniu wojsk izraelskich z Zachodniego Brzegu Jordanu i półwyspu Synaj.

4)Konflikt palestyński pod koniec XXw.

W 1978r. w Camp David w USA zawarto porozumienie między Izraelem a Egiptem. Był to pierwszy kraj arabski który uznał
istnienie Izraela i nawiązał z nim stosunki dyplomatyczne. Jednak Palestyńczycy nie zaprzestali walki o niepodległość, lecz
prowadzili je głównie metodami terrorystycznymi. W 1964r. z kilku mniejszych ugrupowań powstała Organizacja Wyzwolenia
Palestyny (OWP), kierowana przez Jasira Arafata-jej celem była działalność polityczna i terrorystyczna, mająca doprowadzić do
budowy państwa palestyńskiego.

W 1987r. doszło do wybychu intifady,czyli masowego powstania przeciwko okupacji Palestyny przez Izrael (w obozach
uchodźców palestyńskich w Strefie Gazy). Oddziały wojskowe były atakowane za pomocą kamieni i butelek z benzyną przez
tłumy cywilów. Izrael odpowiadał ostrzałem w trakcie którego ginęły również kobiety i dzieci.
1993-przełom w stosunkach palestyńsko- izraelskich. W Oslo podpisano umowy o wzajemnym uznaniu Izraela i Organizacji
Wyzwolenia Palestyny, wycofaniu wojsk izraelskich ze StrefyGazy i innych oraz stopniowym tworzeniu niepodległego państwa
palestyńskiego.

5)Rewolucja islamska w Iranie

Władza w kraju należała do szacha Reza Pahlavi,
1979r.-upadek monarchii władzę przejęci fanatyczni szyici z ajatollahem Ruhollahem Chomeinim na czele. Został on przywódcą
Islamu, najwyższym prawnikiem muzułmańskim, mającym decydujący głos we wszystkich sprawach państwowych. Iran stał się
Antyamerykańską republiką islamską, w którym głównym prawem był Koran.
Dojście do władzy szyitów doprowadziło do napięcia z sąsiadującym Irakiem. W 1980r. wybuchła długotrwała krwawa wojna
iracko-irańska, która zrujnowała obie strony konfliktu.
Ostatecznie w 1988r. podpisano zawieszenie broni.

6)Wojna w Zatoce Perskiej

Irak potrzebował pieniędzy na odbudowę infrastruktury po walkach z Iranem. W tej sytuacji dyktator Saddam Husajn podjął
decyzję o zajęciu bardzo bogatego Kuwejtu położonego nad Zatoką Perską. 2 sierpnia 1990r. wojska irackie niespodziewanie
zajęły Kuwejt. Amerykanie podjęli kroki w celu uwolnienia militarnego Kuwejtu. W efekcie po upływie ultimatum
wystosowanego przez ONZ rozpoczęły się naloty na państwo Saddama. Operacja pustynna burza polegająca na niszczeniu wojsk
irackich za pomocą lotnictwa, która przekształciła się w ofensywę lądową. Po 100 godzinach walk siły irackie zostały zmuszone
do wycofania się, nałożono na nie sankcje gospodarcze.
BLOK WSCHODNI W LATACH 60 I 70
1)Rządy Chruszczowa
I sekretarz Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego w latach 1953-1964; na XX Zjeździe KPZR skrytykował rządy Stalina i kult
jednostki; rywalizował z USA w zakresie zbrojeń i podboju kosmosu – w 1957 r. ZSRR wystrzelił w kosmos pierwszy sputnik, a w
1961 r. Jurij Gagarin dokonał lotu w kosmos; dążył do podporządkowania wpływom radzieckim jugosłowiańskiego przywódcy
Josipa Broz Tito; odwołany ze stanowiska I sekretarza Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego za kryzys gospodarczy w ZSRR.
Podczas jego rządów rozpoczęto negocjacje na forum międzynarodowym, których celem było ograniczenie zbrojeń. Po pewnym
czasie udało się podpisać układ o częściowym zakazie prób z bronią jądrową.
Zakończone niepowodzeniem próby modernizacji radzieckiego rolnictwa, np. dążenie do zwiększenia ilości pól kukurydzianych.

2)Kryzys kubański
Władzę na Kubie od 1959r. przejął Fidel Castro, zaplanował przeprowadzić reformy społeczne i gospodarze niekorzystne dla
Amerykanów. W tym celu nawiązał stosunki dyplomatyczne z ZSRR i innymi państwami bloku wsch. W tej sytuacji USA przerwało
jakiekolwiek stosunki z Kubą.
17 kwietnia 1961 r. oddziały kubańskich emigrantów popierane przez CIA (Centralną Agencję Wywiadowczą USA) wylądowały w
Zatoce Świń – niepowodzenie akcji
w odpowiedzi 22 października 1962 r. rozpoczęła się blokada Kuby przez USA; groźba wybuchu wojny jądrowej;
28 października 1962 r. podpisano porozumienie – USA zrezygnowały z inwazji na Kubę, a ZSRR wycofał wyrzutnie rakietowe
Założenie ,,gorącej’’ linii telefonicznej pomiędzy Moską a Waszyngotem.

3)ZSRR pod rządami Breżniewa

->odwołanie ze stanowiska sekretarza partii Chruszczowa(obarczenie winą za kryzys gosp i porażki dyplomatyczne) i powołanie
Leonida Breżniewa na nowego sekretarza.
Przeprowadził on działania przeciwko decydentom, czyli osobom sprzeciwiającym się systemowi komunistycznemu.
-wzrosła rola nomenklatury partyjnej(urzędników)
-nadal prowadzono politykę rusyfikacji (dyskryminowano inne narodowości itd.)
Breżniew oświadczył że ZSRR udzieli pomocy każdemu z państw, w którym wystąpi zagorżenie upadku syst. Socjalistycznego
-nazwane to doktryną Breżniewa.

4)Wpływ ZSRR na świecie

ZSRR wspierało finansowo i zbrojnie rewolucje w państwach Trzeciego Świata i Ameryce Łacińskiej,np. w Nikaragui Front
Wyzwolenia Narodowego.
Wsparcie polityczne i militarne działających tam ruchów lewicowych przyniosły pod koniec lat 60 wzniecenie rewolucji w Boliwii,
Sojusze z krajami Afryki i Azji (np.Egipt, Libia,Syria, Etiopia) oraz pomoc w dostarczaniu broni.
Chęć ZSRR utrzymania swoich wpływów (interwencja zbrojna w Czechosłowacji 1968r.)

5)Interwencja w Czechosłowacji
ZSRR w celu utrzymania swoich wpływów.
Praska wiosna- działania podjęte przez Aleksandra Dubczka (1968r.): zniesiono cenzurę, otwarto granicę z państwami
zachodnimi, dopuszczono możliwości funkcjonowania organizacji społecznych, usamodzielnienie dotychczasowych partii
satelickich.
Program miał na celu oczyszczenie komunizmu państw czeskich z dawnych błędów, zwiększenie swobód politycznych i
obywatelskich. Inne państwa bloku wschodniego były przeciwko reformom (Polska, ZSRR, Bułgaria, Węgry, NRD), uznali że mają
prawo udzielić miejscowym komunistom pomocy, aby powstrzymać realizację zmian.
W nocy z 20 na 21 sierpnia 1968r. armie ZSRR, Polskim NRD, Węgier oraz Bułgarii rozpoczęły inwazję na Czechosłowację,
nazywaną operacją ,,Dunaj” . Liczbę ofiar oszacowano na ok.200osob, dotychczasowo. W państwie wrócono do wcześniejszych
reform. Po raz kolejny zaczęto stosować cenzurę, wprowadzono wewnątrzpartyjną czystkę.
Nowym przywódcą ZSRR Gustaw Husak-1969r.

6)Wyścig zbrojeń
Przez wszelkie ataki, rywalizację zbrojne przy użyciu broni nuklearnej doszło do silnego skażenia środowiska.
W 1963r. USA, ZSRR i Wielka Brytania uzgodniły zakaz detonowania broni jądrowej na ziemi, pod wodą i w przestrzeni
kosmicznej. W 1970r. postulat poprało wickość państw i został wprowadzony w życie.
W kolejnych latach podpisano układy w sprawie ograniczenia zbrojen strategicznych- SALT I i SALT II.
Prezydent USA Ronald Reagan zainicjował program tzw. Gwiezdnych wojen- miał on na celu przechwytywanie i niszczenie
rakiety wystrzelonej w państwach Układu Warszawskieg
PRZEMIANY SPOŁECZNE I KULTUROWE LAT 60.
1)Rewolucja obyczajowa
W latach 60 XX wieku dominował rozwój rewolucji naukowo- technicznej. Szczególną rolę w tym czasie odgrywało masowe
upowszechnienie się telewizji, dzięki temu ludzie uzyskali dostęp do informacji i rozrywki.
Rozwój edukacji i wzrost liczby studentów
1962r. wprowadzenie na rynek pigułki antykoncepcyjnej , zaowocowało to tzw. Rewolucją seksualną, coraz popularniejsze stały
się krótkotrwałe i niezobowiązujące związki, zaczęto wprowadzać ustawy dopuszczające aborcję.
Zespoły rockowe stały się popularne wśród młodzieży: The Animals.

2)Ruchy kontestatorskie
Kontestacja, czyli kwestionowanie dotychczasowych norm życia społecznego, przyczyniła się do powstawania wielu subkultur
młodzieżowych.
Np. Hipisi(dzieci kwiaty)- sprzeciwiali się Kościołowi oraz małżeństwom, buntowali się przeciwko normom funkcjonującym w
świecie starszych pokoleń,podważali sens władzy polityczniej, odrzucali konsumpcyjny model życia. Byli także pacyfistami i
organizowali liczne wystąpienia przeciwko wojnie w Wietnamie. Wśród hipisów panowała moda na narkotyki, wolną miłość i
życie w komunach.

3)Bundy studenckie
W USA podłoże protestów społecznych i wystąpień studenckich stanowiły w tym czasie głównie wojna w Wietnamie i
nierówności rasowe oraz klasowe.
W Europie na uniwersytetach wynikały ze sprzeciwu wobec systemu nauczania w szkołach wyższych.
Do największych demonstracji doszło w maju 1968r. na uniwersytetach francuskich, studenci domagali się radykalnych reform
społecznych. Studenci żądali zwiększenia liczby miejsc na uczelniach oraz prawie zarządzania, byli zdecydowanie przeciwni
wzrastającym cenom za naukę i krytykowali formy oceniania. Strajki odbywały się kolejno na uczelniach w RFN, we Włoszech,
W Belgii, Holandii, Szwecji a nawet w Jugosławii. Zapoczątkowało to rozwój Lewickich organizacji terrorystycznych.

Świat po roku 1968- narastająca liczba protestów i demonstracji organizowanych przez młodych ludzi urodzonych po wojnie.
Wśród tego hasła dotyczące równouprawnienia bez względu na radę i płeć.

4)Ruchy feministyczne
walczyły o równouprawnienie kobiet, o wyzwolenie od zależności od mężczyzn, o podejmowanie pracy zawodowej przez
kobiety; BettyFriedan – czołowa ideolog ruchu feministycznego.

5)Walka z segregacją rasową

w 1948 r. w USA zniesiono segregację rasową w armii; liderem walki o prawa czarnoskórych mieszkańców USA był pastor Martin
Luther King – zwolennik metody biernego oporu (marsze, manifestacje, zajmowanie przez Afroamerykanów miejsc w
transporcie publicznym przeznaczonych dla białych);
w 1964 r. zakazano w USA dyskryminacji rasowej, wprowadzono prawo równego dostępu do szkół i urządzeń użyteczności
publicznej

6)Sobór watykański-spotanie
wołany w październiku 1962 r. z inicjatywy papieża Jana XXIII, a zakończony w grudniu 1965 r. za pontyfikatu Pawła VI; w
Kościele rzymskokatolickim wprowadzono język narodowy do liturgii, rozpoczęto dialog z innymi religiami i kościołami; początek
ruchu ekumenicznego, czyli wzajemnego zbliżenia Kościołów chrześcijańskich

Ruch ekumeniczny- ruch wzajemnego zbliżania się kościołów chrześcijańskich narodził się jeszcze w 19w. przybrał jednak na sile
dopiero w 20w.
 MAŁA STABILIZACJA
1)Rząd Gomułki
Okres rządów Władysława Gomułki cechowało odejście od stalinowskich form kontroli społeczeństwa. Jednak w kraju nie
nastąpiły takie zmiany ustrojowe jakich oczekiwało społeczeństwo. Czas sprawowania władzy przez Gomułkę określił poeta
Tadeusz Różewicz mianem małej stabilizacji. Zniknął strach przed bezpodstawnymi aresztowaniami, zaowocowało to rozwojem
polskiej kultury. Międzynarodowe sukcesy: polska szkoła filmowa, filmy Andrzeja Wajdy przeszły do klasyki światowego kina. W
sklepach brakowało wielu towarów, zwłaszcza produktów mięsnych oraz artykułów gospodarstwa domowego. Nadal
realizowano założenia gospodarni centralnie sterowanej opartej na 5-letnich planach.
W 2 połowie lat 50 stawiano na rozwój sektora spożywczego, w kolejnych latach towary konsumpcyjne sprzęt AGD, telewizory,
przemysł ciężki. Stopniowo wzrastał poziom życia Polaków.

2)Polityka zagraniczna PRL

>Gomułka wzmocnił międzynarodową pozycję Polski, doprowadziło to do porozumienia, dzięki któremu władzę zaakceptowały
zmiany wprowadzone w państwie polskim
>znormalizował stosunki z najbliższymi sąsiadami-NRD i Czechosłowacją, jednak nie udało mi się utrzymać ich z Jugosławią i
Chinami,
>poprawie uległa również Polska współpraca z innymi państwami co ułatwiło eksport towarów, a także umożliwiło uzyskanie
korzystniejszych kredytów,
>próbowano doprowadzić do planu wprowadzenia strefy bezatomowej w Europie Środkowo-wschodniej.
>Najważniejszym celem polityki zagranicznej PRL było doprowadzenie do znormalizowania stosunków dyplomatycznych z RFN
oraz uznanie przez to państwo granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej.
>dokument o nienaruszalności polskiej granicy podpisano w Warszawie 7 grudnia 1970r.

3)Konflikt władz z kościołem katolickim

usunięto religię ze szkół, zamykano seminaria duchowne, nie wydawano pozwoleń na budownictwo kościołów, oficerowie
wojska i milicji mieli zakaz uczestniczenia w nabożeństwach i praktykach religijnych, nagonka na Episkopat Polski po wydaniu
listu biskupów polskich do niemieckich w 1965 r. ze słowami „przebaczamy i prosimy o przebaczenie”
Milenium Chrztu Polski – uroczystości kościelne odbyły się 3 maja 1966 r. na Jasnej Górze, władze nie zgodziły się na przyjazd
papieża Pawła VI na uroczystości milenijne; realizowanie przez władze haseł typu: tysiąc szkół na tysiąclecie, upamiętnienie
Milenium czynami społecznymi, imprezami sportowymi, akademiami mającymi odciągnąć społeczeństwo od uroczystości
religijnych

4)Tworzenie się opozycji

Na początku lat 60 ludzie zaczynali widzieć potrzebę reform ekonomicznych i politycznych. Gomułka nie miał zamiarów
realizować takiego scenariusza i rozpoczął proces usuwania z partii zwolenników zmian, których nazwano rewizjonistami a ich
przeciwników dogmatykami. W tym samym czasie władze zwiększyły wrogość wobec inteligencji.
W marcu 1964r. 34 intelektualistów, pisarzy i naukowców w specjalnym piśmie nazwanym jako List 34 zaprotestowało przeciw
polityce kulturalnej państwa. Kilka miesięcy później dwaj młodzi działacze i pracownicy uniwersytetu warszawskiego Jacek Kuroń
i Karol Modzelewski w liście otwartym przeprowadzili krytykę systemu panującego w Polsce. Kuroń i Modrzelewksi zostali
wydaleni z PZPR i otrzymali kilkuletnie wyroki więzienia.

5)Marzec ‘68
od wpływem polityki ZSRR władze polskie zerwały stosunki dyplomatyczne z Izraelem i rozpoczęły nagonkę na Żydów
mieszkających w Polsce; w styczniu 1968 r. władze nakazały zdjęcie z afisza Teatru Narodowego w Warszawie przedstawienia
„Dziadów” – protest środowisk intelektualistów i studentów; minister szkolnictwa nakazał relegowanie z uczelni Adama
Michnika i Henryka Szlajfera, co spotkało się z opozycją studentów, którzy 8 marca 1968 r. zorganizowali wiec studencki rozbity
przez tzw. aktyw robotniczy i oddziały ZOMO; protesty studenckie na innych uczelniach, wcielanie studentów do wojska,
nagonka na ludność pochodzenia żydowskiego’

6)Wydarzenie na wybrzeżu
1970r.-podwyżka cen przed Bożym Narodzeniem ze względu na pogarszającą się sytuacje gospodarczą kraju.
Następnego dnia w Stoczni Gdańskiej doszło do strajków, stoczniowcy zażądali cofnięcia podwyżek cen i udali się pod gmach
Komitetu Wojewódzkiego PZPR. Doszło tam do starć z milicją, demonstranci podpalili siedzibę partii. W nocy z 14 ma 15 grudnia
rozpoczęły się aresztowania manifestantów. 15 grudnia demonstracje objęły kolejne zakłady w Trójmieście. Wydano rozkaz na
użycie broni wobec protestujących, a w Gdańsku ogłoszono stan wyjątkowy. 17 grudnia do pracowników idących do pracy w
Stoczni Gdyńskiej wojsko otworzyło ogień, zginęło 18 osób.
W związku z wydarzeniami na wybrzeżu zginęło 45osób, a rannych zostało 1165.Powstał nowy rząd z Piotrem Jaroszewiczem
na czele, a Gomułka 20 grudnia podał się do dymisji.

RZĄDY EDWARDA GIERKA

1)Dekada Rządów Gierka
Ze względu na strajki z 1971r. odsunięto od polityki gen. Mieczysława Moczara, a władzę przejęło nowe pokolenie działaczy
wywodzących się z powojennych socjalistycznych organizacji młodzieżowych. Edward Gierek jako I sekretarz partii
komunistycznej cieszył się opinią dobrego gospodarza. Planował poprawę poziomu życia obywateli, rozwijał się przemysł ciężki,
prowadził ożywioną politykę zagraniczną, nawiązał stosunki dyplomatyczne z RFN, świetnie porozumiewał się w języku
francuskim co ułatwiło mu nawiązywanie osobistych kontaktów z najważniejszymi przywódcami świata, Polska słała się bardziej
widoczna na forum ONZ(udział w podpisywaniu aktu końcowego).
W 1972r. otwarto granicę z NRD, a rok później z Czechosłowacją. Polacy mogli swobodnie podróżować bez wiz do Austrii,
ułatwiono wyjazdy do USA.

2)Inwestycje gospodarcze
Gierek rozpoczął proces pozyskiwania kredytów głównie w zachodnich bankach komercyjnych. Środki te zamierzano
przeznaczyć na zakup licencji na zachodnie produkty i budowę fabryk. Powstające tam towary zamierzano eksportować, dzięki
czemu długi zaciągnięte przez państwo miały zostać spłacone. Jednak okazał się, że większość nabytych licencji była już
przestarzała i potencjalny rynek zbytu się tym nie interesował.
Polscy urzędnicy nie byli odpowiednio przygotowani, aby działać na rynkach zachodnich, co prowadziło do korupcji i zakupu
niepotrzebnych oraz niedochodowych licencji. W krótkim czasie znacząco wzrósł import, a eksport nie osiągał oczekiwanego
poziomu. Odbiło się to bardzo negatywnie na spłacie długu Polski.
Załamanie produkcji rolnej i masowe migracje ludzi młodych ze wsi do miast.

Gospodarka lat 70 przyniosła kilka ważnych inwestycji:

-wybudowano Hutę w Katowicach, Port Północny w Gdańsku, a także ekspresowe połączenie kolejowe i drogowe na trasie
Warszawa-Katowice.
-Polacy mogli zakupić licencyjną coca-colę i pepsi-colę.
-Oddano wiele mieszkań do użytku.
Przekonywano społeczeństwo że PRL jest potęgą gospodarczą świata.

3)Początki opozycji
W połowie lat 70 PZPR została uznana jako przewodnią siłę polityczną w Polsce. Zamierzano umocnić przyjaźń i współpracę z
ZSRR. Jednak środowiska opozycyjne i kościół katolicki się z tym nie zgadzały. Zaczęły powstawać listy, które były podpisywane
nawet przez największych uczonych.
Wkrótce wprowadzono talony na cukier, od 1976r. ogłoszoną znaczącą podwyżkę cen żywności, sklepy ponownie zaczęły
świecić pustkami, pojawiły się kolejki. Odpowiedzią na podwyżki cen były strajki i demonstracje w czerwcu 1976r.(największe w
Radomiu, gdzie podpalono gmach Komitetu Wojewódzkiego PZPR), odpowiedzią władz były oddziały MO i ZOMO.

W 1976r. utworzono Komitet Obrony Robotników (KOR)(np.Antoni Macierewicz, Edward Lipiński itd.), organem prasowym
ruchu był ,,Robotnik”. W maju w 1977r. zabito jednego z współpracowników KOR Stanisława Pyjasa. Opozycjonistom udało się
jednak odnieść sukces, ponieważ prawie wszyscy robotnicy opuścili więzienie.(bronili ich nieodpłatnie w sądach).

Ze względu na konflikty działaczy KOR utworzono kilka ośrodków opozycyjnych:

-KOR został przekształcony w Komitet Samoobrony Społecznej ,,KOR” ,
-w marcu 1977r. powołano Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO) z Andrzejem Czumą i Leszkiem Moczulskim
-Leszek Moczulski w 1979r. utworzył Konfederację Polski Niepodległej (KPN), która była pierwszą partią antykomunistyczną w
bloku wschodnim,
-na Górnym Śląsku w 1978r. Kazimierz Świtoń utworzył Wolne Związki Zawodowe (WZZ),
-w Gdańsku Aleksander Hall powołał Ruch Młodej Polski (RMP).

4)Relacje z kościołem
Stosunki Gierka z prymasem Stefanem Wyszyńskim były dobre.
-zezwolono na wzniesienie znacznej liczby nowych budowli sakralnych,
16 października 1978r. doszło do niezwykłego wydarzenia. Na czele kościoła katolickiego stanął arcybiskup krakowski i kardynał
Karol Wojtyła, który przyjął imię Jan Paweł II.