Visie op personeelsbeleid

Uitblinkers!

4 februari 2011
Algemeen

“We profileren ons als een mooie stad met veel kennis. Als een stad die talenten wil
herkennen en benutten bij alle inwoners […]. Met het oog op de vergrijzing en de schaarste
aan jonge mensen, zullen we in de toekomst alle talent hard nodig hebben.”

Dit citaat komt uit de stadsvisie ‘Leeuwarden, fier verder!’ Een van de pijlers onder de
ontwikkeling van de stad is de kennisstad, met het investeren in opleidingen en
kennisontwikkeling. De Gemeente is ook een van de grootste werkgevers in de stad. Daardoor
heeft de gemeente als werkgever een belangrijke rol om jong talent aan de stad te binden. Dat
zorgt er voor dat de beste jongeren niet weg gaan na hun studie, maar in de stad blijven.

Met de vergrijzing, die al echt op gang begint te komen, is dit ook hard nodig. In dit
initiatiefvoorstel staat daarom beschreven hoe de Gemeente als werkgever jong talent aan zich
kan binden en wat dit de stad oplevert.

Vergrijzing bij de gemeente Leeuwarden

De komende jaren zullen er veel mensen met pensioen gaan. Dit speelt sterk bij veel
overheidslagen, zo ook bij de gemeenten. Hoewel de vergrijzing in de organisatie van de
gemeente Leeuwarden minder groot is dan in andere gemeenten in Friesland, speelt het wel.

In Leeuwarden was in 2008 12,7 procent van de ambtenaren ouder dan 58 jaar. In 2006 en
2007 was dit nog respectievelijk 4,9 en 2,3 procent lager. Er is dus sprake van een duidelijke
trend. In absolute getallen betekent dit dat er in 2008 127 ambtenaren ouder dan 58 jaar bij de
gemeente Leeuwarden werkten.

(tabel links) Procentuele vergrijzing van het ambtenarenkorps (vanaf 58 jaar)

(tabel rechts) Vergrijzing in absolute aantallen binnen de gemeente Leeuwarden

Er zijn in Leeuwarden nog een aantal overheidsorganisaties, zoals het CJIB, Wetterskip
Fryslân en de provincie Fryslân. Bij deze organisaties doen zich dezelfde problemen voor.

Een vergrijsde organisatie is een ervaren organisatie. Vaak zijn deze oudere ambtenaren een
bron van kennis en ervaring. Een oudere werknemer is dan ook zeker geen probleem! Wat
wel een probleem is, is dat deze ambtenaren binnen niet al te lange tijd met pensioen gaan.

Bij het uitvoeren van deze plannen zou er ook specifiek over na gedacht moeten worden hoe
de ervaring van deze mensen behouden kan blijven.
Bezuinigingen

De komende jaren wil het College van B&W €6,4 miljoen bezuinigen op de bedrijfsvoering,
waarvan €3 miljoen deze collegeperiode. Uit het Collegeprogramma: “Het ambtelijke
apparaat zal door deze bezuiniging tussen 80 en 100 formatieplaatsen krimpen. Ingezet wordt
op natuurlijke uitstroom; gedwongen ontslagen worden uitgesloten. Er komt geen algemene
vacaturestop. Om de organisatie in ontwikkeling te houden, moet instroom van nieuwe
mensen mogelijk blijven. Met de onderwijsinstellingen wordt gekeken naar manieren om
studenten bij de gemeente te betrekken, door bijvoorbeeld ruimte te creëren voor bijbanen en
stages.”

HBO onderwijs

In Leeuwarden zijn zo’n 18.000 studenten ingeschreven bij een HBO-instelling. Met name de
NHL heeft veel studenten die een studie volgen waarmee ze goed bij de gemeente
Leeuwarden aan de slag zouden kunnen. Voorbeelden van zulke studies zijn Bestuurskunde,
Bedrijfskunde, Bouwkunde, Milieukunde, ICT, Communicatie en MER (Management,
Economie en Recht.) Daarnaast wonen er in Leeuwarden veel studenten die in Groningen een
HBO- of WO-opleiding volgen.

Na elk studiejaar levert dit een groot aanbod aan pas afgestudeerde, hoogopgeleide starters op.
Een deel hiervan studeert verder, maar er zijn ook veel studenten die na een opleiding een
baan zoeken. Een groot deel hiervan vindt geen baan in (de omgeving van) Leeuwarden en
verhuist. Vaak trekken de meest ondernemende en beste studenten als eerste weg. Dat is een
groot gemis voor de stad.

Zoeken naar werknemers

Als de gevreesde ‘double dip’ (een tweede crisis, na een korte fase van herstel) uitblijft zal er
de komende jaren weer een enorm tekort op de arbeidsmarkt ontstaan, en zelfs in tijden van
crisis blijft er behoefte aan vernieuwing. Voor de crisis was de werkloosheid in Nederland
minder dan 5 procent, een percentage dat economen als te laag en dus ongezond beschouwen.
Mede daardoor konden werkgevers nauwelijks personeel vinden met een hogere opleiding.

Voordat de crisis toesloeg hadden de meeste gemeenten moeite om personeel te vinden. Met
name het aantrekken van hoger opgeleiden bleek moeilijk. 85% van de gemeenten ondervond
daar in 2008 problemen mee. Het behouden van hoger opgeleiden leidde tot problemen bij
75%, zo blijkt uit onderzoek van A+O fonds Gemeenten. Gemeenten eindigden in 2008
vrijwel allemaal met openstaande vacatures, in totaal zo'n 6500 fte.

Volgens een onderzoek van Manpower uit 2008 maken veel organisaties zich erg veel zorgen
over het invullen van vacatures als de crisis weer is afgelopen. Op dit moment gaat het nog
goed, maar de eerste tekenen van herstel dienen zich aan. Over een jaar of twee kan er al weer
een tekort aan goed gekwalificeerd personeel zijn. Daardoor zal ook de gemeente Leeuwarden
minder makkelijk jong talent aan zich kunnen binden.

Studiegerelateerde bijbaan

Veel studenten werken naast hun studie: als privéchauffeur, in de horeca of in de supermarkt.
Het zijn allemaal manieren om het studentenleven te financieren. Hoewel je bij veel van deze
bijbanen belangrijke ervaring opdoet, zoals samenwerken met collega’s, heeft het inhoudelijk
vaak geen meerwaarde. Studenten zijn wel degelijk op zoek naar een inhoudelijke
meerwaarde van werk dat ze tijdens hun studie doen.

Studenten willen daarom graag een studiegerelateerde bijbaan. Uit een onderzoek van
stagemotor.nl blijkt dat 85 procent van de studenten hoopt zo’n bijbaan aan een stage over te
houden. Uit eerder onderzoek van zoekbijbaan.nl van eind 2009 bleek dat tweederde van de
Nederlandse studenten het liefst een bijbaan wil die gerelateerd is aan de studie die zij volgen.
Zij stelden toen al vaker vakinhoudelijke eisen aan hun bijbaan.

Een studiegerelateerde bijbaan, al dan niet gecombineerd met een stage of in de vorm van een
traineeship, is een goede manier om jong talent aan je te binden. Bij sommige
traineeprogramma’s blijft 90 procent van de studenten werken bij de organisatie waar ze
trainee zijn geweest.

Wat moet er gebeuren?

De Partij van de Arbeid Leeuwarden vindt dat de combinatie van hierboven beschreven
omstandigheden kansen biedt. Als de Gemeente Leeuwarden een stad wil zijn die jong talent
aan zich bindt, dan kunnen we ook niet anders. De gemeente Leeuwarden heeft de komende
jaren behoefte aan de instroom van jong talent en studenten hebben behoefte aan een
studiegerelateerde bijbaan. Studenten die bezig zijn met een voor de gemeente relevante
opleiding zijn ruimschoots aanwezig, het zou goed zijn als meer hoogopgeleide jongeren aan
Leeuwarden worden gebonden.

Het besef dat de gemeente Leeuwarden jong talent aan zich moet binden, bestaat al langer.
Hiervoor zijn ook al diverse initiatieven ontplooid. Zo is bijvoorbeeld ervaring opgedaan met
traineeships. Een van de mensen die op deze manier bij de gemeente Leeuwarden aan de slag
is gegaan, Ömer Kaya, is ‘Jonge ambtenaar van het jaar’ geworden. Dit bewijst dat het een
succesvolle manier is om jong talent aan te trekken.

De PvdA Leeuwarden wil de vergrijzing bij de gemeente Leeuwarden opvangen met behulp
van het aantrekken van studenten. Hier kan op verschillende manieren invulling aan worden
gegeven. De PvdA Leeuwarden onderscheidt er in dit voorstel drie: duaal werken,
traineeships en een bijbaan na stage. Er zijn natuurlijk nog meer manieren mogelijk.

Duaal werken

Een duale opleiding combineert werken en leren. Duale opleidingen zijn volwaardige HBO-
opleidingen, met hetzelfde inhoudelijke studieprogramma als de voltijdvariant. Op dit
moment worden in Nederland al zo'n 550 opleidingen duaal aangeboden. Zo wordt in Den
Haag bestuurskunde duaal aangeboden. Dit zou in Leeuwarden ook kunnen, een voor de hand
liggende partner is de Thorbecke Academie.

Duaal leren is veel meer dan stage lopen. Bij een goede duale opleiding krijgt de student
soms opdrachten vanuit school die op de werkplek uitgevoerd worden (dit wordt ook
wel action learning genoemd). De opgedane werkervaring komt terug in de thema's en
werkvormen van de opleiding. Zo vormen studie en werk daadwerkelijk één geheel. Een groot
deel van de benodigde studiepunten wordt dan ook behaald met activiteiten en opdrachten
tijdens het werk.
Traineeships

Een management traineeship, soms verkort aangeduid als traineeship, is een gestructureerd
werk- en opleidingsprogramma dat sommige werkgevers aan hoogopgeleide starters op de
arbeidsmarkt aanbieden. Sommige bedrijven laten ook mensen met relatief beperkte
werkervaring elders toe tot hun traineeprogramma's. Het verschil tussen duaal leren en een
traineeship is dat bij een traineeship de deelnemer al een diploma heeft.

Kenmerkend voor een traineeprogramma is dat het bedrijf investeert in een langdurige
opleiding van de starter, door leren en werken te combineren. Deze opleiding vindt doorgaans
'on the job' plaats, maar kan ook (externe) cursussen en oriëntatieprogramma's omvatten. De
duur van management traineeships varieert per werkgever, maar is meestal tussen de
anderhalf en drie jaar. Bij sommige traineeships wisselt de trainee frequent van afdeling of
opdracht.

Bijbaan na stage

Alle HBO-studenten lopen meerdere keren in hun studie stage. Een stagiair krijgt in 35
procent van de gevallen een baan aangeboden na de stage. Meer dan 80 procent neemt de
aangeboden baan niet aan. 62 procent van de studenten die een baan afwijst geeft aan eerst de
studie te willen afmaken. Een derde van de studenten neemt de baan niet aan omdat ze verder
wil leren.

De gemeente zou parttime banen kunnen aanbieden, die goed te combineren zijn met de
studie. Daardoor kunnen studenten, terwijl ze voor de gemeente werken, hun studie afmaken
of verder leren. Een manier om dit te bereiken zou het opknippen van een fulltime baan in
twee parttime banen kunnen zijn.

Samenwerking

Bij alle drie de varianten moet er samengewerkt worden. Zo is samenwerking met de

hogescholen bij duaal leren onontbeerlijk, maar een goede samenwerking kan ook een
meerwaarde hebben bij een bijbaan na stage. De NHL heeft aan de PvdA Leeuwarden
aangegeven graag met de gemeente
samen te werken om meer voor haar
studenten te kunnen beteken.

Daarnaast zouden de provincie, CJIB,

het Wetterskip Fryslân en andere
gemeenten kunnen participeren.
Gezien de vergrijzing bij deze
organisaties zal daar ook vraag naar
zijn. Daardoor zouden studenten
kunnen rouleren voor een kijkje bij deze verschillende organisaties, om de verschillende
keukens te proeven. Om de verscheidenheid aan organisaties te vergroten zou samenwerking
met de Vliegbasis Leeuwarden ook tot de mogelijkheden kunnen behoren.

Aantal studenten
Over twee jaar zouden minimaal 30 studenten of hoogopgeleide starters bij de gemeentelijke
organisatie moeten werken. In samenwerking met andere organisaties zouden dit er meer dan
50 kunnen zijn. Een flinke plus voor het hoger onderwijs in Leeuwarden, en daarmee de hele
gemeenschap.

Financiën

Kosten voor deze projecten zouden opgevangen moeten kunnen worden binnen de nu begrote
budgetten voor de ambtelijke organisatie. De PvdA Leeuwarden verwacht dat er in totaal
kosten bespaard kunnen worden doordat er minder uitgegeven hoeft te worden aan externe
inhuur.

Sinds eerste publicatie plan

Grote delen van dit initiatiefvoorstel zijn eerder gepubliceerd als plan tijdens de campagne
voor de gemeenteraadsverkiezingen. Dit heeft geleid tot de passage uit het Collegeprogramma
die geciteerd staat onder het kopje ‘Bezuinigingen’.

Er zijn vanuit het bedrijfsleven reacties gekomen. SENT (Stage en Talent) en Synquest
hadden een interessante mogelijke invulling van deze plannen. Ook het plan van Ömer Kaya
en Marloes Scheur, die ze bedachten als eerste trainees van de gemeente Leeuwarden, geven
een goede aanzet. De PvdA Leeuwarden vraagt het College in ieder geval met deze partijen
contact op te nemen.

Wat de PvdA betreft is het nu tijd om deze passage handen en voeten te geven. De
ontwikkeling van de arbeidsmarkt kan snel gaan, het uitstromen van oudere ambtenaren zal al
snel beginnen. Een te trage reactie van de gemeente kan voor een lastig in te lopen achterstand
zorgen. Het College zal met een plan moeten komen om deze en haar eigen ambities tot beleid
te maken.

Samenvatting

Vanwege vergrijzing bij de gemeente, een toekomstig zeer krappe arbeidsmarkt, de behoefte
van studenten voor een studiegerelateerde bijbaan en de noodzaak om hoogopgeleide starters
voor de stad Leeuwarden te behouden wil de PvdA Leeuwarden dat via duaal werken,
traineeships en bijbaan na stage jong talent wordt aangetrokken voor de gemeente.

Duaal werken, traineeships en een bijbaan na stage maken de Gemeente Leeuwarden een zeer
aantrekkelijke werkgever en behouden de beste studenten voor de stad.

Hiervoor zou samengewerkt kunnen worden met de provincie Fryslân, de NHL en zelfs de
Vliegbasis Leeuwarden. De PvdA Leeuwarden wil over twee jaar dat er 30 studenten of
hoogopgeleide starters in de gemeentelijke organisatie werken.

Daarom vragen wij het College hier uitvoering aan te geven en hierover te rapporteren aan de
raad.

PvdA Leeuwarden
Jelmer Staal