Vous êtes sur la page 1sur 162

Le répertoire interprété par

Oudaden

Tadla n umareg lli riren


Udaden

Lahsen Oulhadj
2
3

Avant-propos :

Pourquoi un livre de ce genre ? Pour trois raisons principales. La pre miè re est
éminemme nt pe rsonnelle. Je veux simple ment rendre hommage à ce groupe
d’Oudaden. Car il a joué un rôle plus qu’important dans ma découverte du
patrimoine musical amaziɣ. À titre personnel, et je le dirais sans ambages, si ce
n’étaient pas Oudaden, je ne pense sincèrement pas que j’aurais apprécié autant
tout ce précieux héritage que nous ont légué de grands hommes de notre Panthéon
poétique de la trempe de He mmou Outtalb, Hajj Belâid, Boubaker Anchad, Saïd
Achtouk, Mohamed Albensir, etc.

À vrai dire, Oudaden m’ont donné l’envie d’aller écouter plus sérieusement, plus
régulière ment et plus longue ment aussi, tous ces grands versificateurs devant
l’Éternel. Si simple que cela puisse être exprimé, ils m’ont grande ment aidé à
renouer avec l’incroyable richesse de notre art des vers. Je dis incroyable à dessein.
Car c’est vraiment le cas de le dire. Sceptique ? Pas de problème ! Mais de grâce,
faites l’effort d’y jeter un coup d’œil et vous m’en direz des nouvelles ! Il est plus
que certain, si vous êtes un mordu de belles-lettres ou de la beauté tout court, que
vous succomberez, aisément, à sa magie délicate ment envoûtante, son esthétisme
fièrement sobre et sa profondeur fondame ntale ment éthé rée.

D’ailleurs, Oudaden ont mille fois raison de se tourner ve rs cet immense patrimoine
poétique. Et ce, pour s’y ressource r. Longuement. Continuellement. Toujours. À ce
propos, il faut leur reconnaître, comme nous le disait à juste titre l’un de mes
professeurs au lycée de Biougra, une chose importante : ils sont excellents lorsqu’ils
créent et excellentissimes lorsqu’ils reprennent le répe rtoire classique des rways. Et
c’est justement là, à mon humble avis, où réside l’un des secrets les mieux gardés
qui a fait leur succès ininterrompu sur une période de plus de 25 ans. Non seulement
en matière de ventes d’albums, mais aussi en matière de concerts.

Bien plus, et beaucoup de gens ne sont guè re au courant, Oudaden sont la troupe
musicale nord africaine du terroir qui se reproduit le plus à l’étrange r. Juste
derrière le très célèbre groupe touarègue, Tinariwin. C’est vous dire que la réussite
de ses terribles prodiges de Bensergao, un quartie r pé riphérique d’Agadir
longtemps victime de toutes les marginalisations, n’est pas uniquement locale ou
nationale, mais elle est aussi et surtout inte rnationale. De fait, Oudaden peuvent se
prévaloir d’être, indiscutable ment, des ambassadeurs attitrés de la chanson
amaziɣe 1 du Souss dans le monde. Espérons juste que ça dure et le plus longtemps
possible ! En tous les cas, il n’y a pas de raison que ce ne soit pas le cas.

Quant à la deuxième raison, je dirais qu’elle est plus objective. Dans le sens où elle
est inhérente à la carrière pour le moins extraordinaire de ce groupe. Disons -le
1
Pour en savoir plus, reportez-vous à l’article consacré par Anir Bouyaâkoubi à Oudaden que vous pouvez
trouver facilement sur Internet.
4

franche ment, son exceptionnelle constance dans les annales de la musique amaziɣe
est pour le moins unique. N’en déplaise à leurs contradicteurs, rien que pour cela, il
mé rite toute notre reconnaissance. D’ailleurs, je ne m’y suis pas trompé, lors que
j’avais marqué dans une petite et minuscule note critique, il y a plusieurs années
déjà, qu’Oudaden ont quelque chose de particuliè rement « inoxydable ». Et ce, dans
toutes les acceptions possibles et imaginables du terme.

En effet, les faits me donnent amplement raison. Il faut savoir que le groupe existe
depuis plus de 30 ans, sans jamais subir le triste sort de groupes aussi prestigieux
qu’Izenzaren et Ous man. À savoir des dissensions, souvent pour des raisons futiles
et égoïstes, suivies d’une séparation fort regrettable. Avec à la clé, parfois, un
scénario pour le moins cauchemardesque : l’arrêt immédiat de toute production
créative comme c’était, hélas, le cas avec l’orchestre non moins légendaire
d’Ousman et Titar, une troupe agadiroise pas très connue mais incroyablement
douée. Même si je ne suis pas vraime nt sûr que les raisons pour la disparition de
celle-ci soient exactement les mêmes.

Au fait, pourquoi donc Oudaden ont-ils cette pérennité défiant presque le temps et
les vicissitudes de la fortune ? Quel est donc leur secret qu’ils cachent si
jalousement ? Rassurez-vous, ce n’est nulle ment en raison d’un quelconque puissant
gri-gri soussi concocté par un marabout tout aussi puissant, comme y croyait dur
comme fe r l’un de mes oncles musiciens. En fait, les choses sont extrê mement
simples. D’aucuns l’expliquent par l’imme nse talent de la troupe, le
professionnalis me à toute épreuve de ses membres, leur extrême maturité et,
surtout, leur sens de responsabilité par rapport à leur mission artistique et à leur
public fort nombreux. Pas seulement, à mon humble avis. Il y a d’autres paramètres
beaucoup moins visibles. Entre autre, la très bonne gestion financiè re des recettes de
la troupe, les amitiés fort anciennes, remontant litté ralement à l’enfance, et même
les liens de sang (Abdellah El-Foua et ses deux frères cadets, Ahmed et Khalid, à
titre d’exemple) entre tous les fondateurs d’Oudaden.

Comme toujours, un peu comme si le success story musical d’Oudaden les


démangeait te rriblement, combien de fois « les oracles du malheur » nous ont-ils
annoncé, ex professo, qu’ils sont finis, morts, enterrés et complètement oubliés. Juste
pour être, lamentablement, désavoués à la sortie de leur nouvel album, qui est
toujours vécu comme un imme nse événement culturel. Pendant des semaines, ils
vont monopoliser rien qu’à eux seuls les radios cassettes et les lecteurs de CD de
leurs aficionados fort nombreux. En effet, jusqu’à présent, et c’est tout à leur
honneur, Oudaden sont des vendeurs massifs d’albums dans tout le Maroc et même
ailleurs. Même si le piratage a fait et continue de faire des siennes, c’est-à-dire des
ravages incalculables. Sans oublier l’amzighophobie répréhensible, abjecte et
ignoble du régime marocain et de ses médias, financés quand mê me par les
contribuables marocains majoritairement amazighs.
5

Il faut savoir que malgré ses centaines de milliers de fans, au Maroc et un peu
partout dans le monde, l’on peut compter, aisément, sur les bouts des doigts les
passages d’Oudaden dans les télévisions marocaines. Alors que d’obscurs artistes
libanais ou égyptiens- dont le seul mérite est juste d’être arabes-, payés bien
naturelle ment rubis sur ongle, y ont élu ad vitam aeternam résidence. Cette aversion
toute makhzenienne pour les Amazighs et leur culture continuera-t-elle à avoir
cours même avec l’officialisation au rabais de la langue amazighe ? Quitte à être
pessimiste et même nihiliste, je parie que rien ne change ra. Je suis sûr que, encore
une fois, l’avenir me donne ra ample ment raison.

Pour la troisième et la derniè re raison, la troupe Oudaden a définitivement crée un


courant musical sui generis que je nommerai, sans aucune hésitation, le tawdadant.
L’on qualifie bien le style d’Izenzaren de tazenzart ? Pourquoi Oudaden
dérogeraient-ils donc à cette règle ? N’ont-ils pas autant de mérite qu’Izenzaren ?
Sans vouloir en aucun cas faire des comparaisons inutiles entre Izenzaren et
Oudaden- car ils sont très différents, trop diffé rents mê me-, je dirais que le style de
ces derniers est, comme vous pouvez facile ment le constater, léger, joyeux et festif
marqué par le mariage des plus heureux et des plus intelligents entre des
instruments modernes et traditionnels.

D’ailleurs, Oudaden sont les premiers à adapter et à utiliser, massivement, la


guitare électrique dans les rythmes traditionnels amazighs. Pour résume r les choses,
et quitte à être par trop laudateur, ils ont fait, très discrètement et très
tranquille ment, leur propre révolution musicale. Même si leur éruption sur la scène
artistique soussie et même nationale n’a pas donné lieu à autant d’ergotages et
d’arguties inutiles lorsqu’Izenzare n et Ous man ont vu le jour un peu plus qu’une
décennie auparavant.

En effet, il faut savoir que le nombre de groupes qui sont apparus dans le sillage
d’Oudaden est tout bonnement impressionnant. C’est tout simplement un succès qui
a pris les allures d’un phénomè ne de société. Pour preuve, il n’y a pas un seul village
dans le Souss, qui n’a pas eu sa troupe de tawdadnt. De même que les villes
marocaines, européennes et même nord américaines qui ont accueilli les émigrés
soussis. N’en déplaise à certains, ce style très oudadnien est jusqu’à présent
dominateur sans avoir, pour l’instant, aucun concurrent sérieux qui se pointe à
l’horizon. Et ce ne sont pas les tentatives qui ont manqué. Il y en a eu à la pelle ! Il y
en aura probable ment à l’avenir.

Continuateurs des rways

La poésie oudadenienne est toujours légère avec exactement les mêmes


thè mes sentimentaux : l’amour, le bien-aimé vénal, l’inconstance, la séparation, la
déception, la réconciliation... D’ailleurs, certains n’hésitent pas, à juste titre, à
compare r Abdellah El-Foua, le leader du groupe, avec feu Saïd Achtouk. À vrai
dire, il faut être aveugle pour ne pas voir que l’influence de ce dernier sur El-Foua
6

est pour le moins majeure. À tel point que certains n’hésitent pas à le considére r
comme un chanteur de charme. Exacte ment comme l’était Saïd Achtouk, au faîte de
sa gloire et de sa jeunesse, dans les années 60 et 70 du siècle passé.

En réalité, le style musical d’Oudaden est simplement l’art de tirrouysa, mais


modernisé, plus actuel et plus urbain également. Excepté le ribab qui est mis au
rang des oubliettes et l’introduction très intelligente de la guitare électrique, l’on
peut aisément dire que Abdellah El-Foua est un vrai rays, mais citadin. Car, à
quelques très rares exceptions, les grands maîtres, anciens et actuels, de
tirrouysa sont tous d’origine rurale abordant, dans la majorité des cas, ce qui est
bien normal, des sujets très imprégnés par leur milieu social, à savoir la ruralité et le
monde rural.

D’ailleurs, dans plusieurs reprises d’Achtouk par El-Foua, avec cette voix de stentor
qui est la sienne, je suis sûr que nos jeunes citadins, au mieux, auraient trouvé has
been la thé matique abordée, au pire, n’y auraient rien compris. J’en veux pour
preuve les multiples descriptions faites de la femme et l’évocation d’événements
historiques bien précis : le fait d’aborder, à titre d’exemple, les agriculteurs
d’Achtouken qui se sont ruées sur les crédits agricoles pendant les années 70 et 80
avec des résultats catastrophiques que l’on connait, nous, les enfants de ce mê me
coin du Souss.

Mais, est-ce vraiment important pour Oudaden ? Je répondrai volontiers par la


négative. Car ce qu’ils cherchent le plus ce sont les rythmes qui font « bouge r »,
comme dirait l’autre. À dire vrai, Oudaden ont toujours fait le choix de chansons
extrêmement bien rythmées. Et dans la majorité des cas, leurs reprises sont des
réussites totales. Ils ont mê me donné à des chansons tombées dans l’oubli une
seconde vie. Atbir igan aẓṛwal est un exemple pour les sceptiques qui ne
partage raient mon point de vue. En toute sincérité, qui ne connait pas aujourd’hui
cette chanson de Saïd Achtouk ? Personne, probable ment.

Toujours est-il qu’il faut effectivement rendre à César ce qui est à César. Le défunt
Saïd Achtouk était imbattable dans les chansons rythmiques- feu Aouisar aussi n’est
pas à oublier non plus. D’où l’usage excessif qui en a été fait par Abdellah El-Foua.
Il n’y a pas que lui d’ailleurs. Toute la vague de groupes modernes ou tiroubba qui a
déferlé sur le Souss depuis le début des années 80 a fait de mê me.

Sans aucune ment vouloir rabaisser quiconque, Laryach, Aït El-Âati et Izknwad de
Tarrast, à titre d’exemple, n’ont fait que répéter, inlassable ment, jusqu’à l’usure
parfois, les chansons de Saïd Achtouk. Il est extrêmement rare qu’ils aient produit
quelque chose propre à eux. Sauf Inddame n de Tamraght, Inerzaf et Iznkwad de
Tarrast qui ont fait exception. Il faut quand mê me dire quelque chose sur ces
dernie rs : ils sont pourvus d’un incroyable talent. Car par la suite, de l’aveu mê me
des professionnels et des dilettantes aussi, ils avaient réussi à créer un répe rtoire
propre pour le moins original. N’eût été un malencontreux accident de travail dont
7

a été victime leur leade r, Hafid Ezzaitouni, ils étaient vraime nt à deux doigts de
détrône r ou à tout le moins d’être de très sérieux concurre nts d’Oudaden. En tous
les cas, ce fait fâcheux et même tragique les a obligés à mettre, hélas, le holà à une
carrière qui promettait beaucoup, énormé ment.

Che min faisant, si Inddame n de Tamraght ont malheuerusement disparu de la scène


musicale, Inerzaf étaient partis sur les chapeaux de roue. Et c’est le moins que l’on
puisse dire. Leur pre mie r album à la fin des années 80 a été un énorme succès. Il
faut dire qu’ils étaient vraiment un très bon groupe avec un énorme potentiel. Mais
malheureusement les conflits personnels ont mis fin à cette belle expérience
musicale. Si Lahsen Bi-Iznkwad a suivi son bonhomme de chemin, avec une grande
constance, les autres membres fondate urs de la troupe ont sombré dans l’anonymat
le plus total. Même si, de temps en temps, ils donnent ici et là signe de vie. Comme
toujours; ce rtains ne vont pas manquer de me rappeler le cas de Hamid Inerzaf. En
fait, il faut dire ce qu’il y a : ce grand musicien n’a fait que re joindre la troupe sur le
tas. Après justement le départ du premier banjoïste de la formation dont le nom
m’échappe.

Toujours en parlant des rythmes, il faut aussi savoir que le répertoire d’Ismgan ou
d’Ignawen a été aussi une grande source d’inspiration pour Oudaden. D’ailleurs, et
permettez-moi de faire une petite digression, la présence de cette tradition musicale
très spirituelle dans le Souss et, au-delà, dans toute l’Afrique du Nord, comme
certains peuvent le croire, ne datent pas d’hier. Mais depuis l’antiquité. Il faut
savoir que les caravaniers amazighs faisaient comme rce avec ces régions depuis la
nuit des temps. Par voie de conséquence, ils n’ont ramené dans leurs bagages que
l’or, le sel et les esclaves. Ils ont aussi trimbalé avec eux toute la richesse musicale de
cette partie du monde qui s’est mariée, au fil des siècles, progressivement,
fructueusement, avec nos rythmes typiquement amazighs.

Il ne faut non plus omettre, pour conclure cette partie, l’exploitation par Oudaden
des rythmes d’ahwach de Houara. Et Dieu sait qu’ils y ont excellé merveilleusement
bien. Je peux même dire qu’Oudaden les reproduisent à la pe rfection. Même les
Houaris pur sucre en seraient incapables. C’est d’ailleurs pour cette raison que dans
cette seule tribu majoritairement darijaphone du Souss, Oudaden sont, depuis belle
lurette, des stars indétrônables et des artistes adulés. En fait, ils sont régulièrement
des invités de marque de toutes leurs manifestations sociales et culturelles. Une
preuve une fois de plus que la musique est, foncière ment, un langage de
l’universalité, permettant aux gens de divers horizons et de diffé rentes cultures de
communier ensemble.

Pour autant, l’on ne peut pas passer à côté de cette importante question : quelle est
donc l’influence qu’ont eue les groupes amazighs modernes sur Oudaden ? L’on
peut facilement supposer que l’enfance des fondateurs d’Oudaden a été bercée par
les légendaires Izenzaren. En réalité, j’ai beau écoute r et réécouter Oudaden, mais le
constat est toujours le même : ils n’ont presque aucun impact sur eux. Sauf s ur deux
8

points formels : l’adoption du banjo et l’aligne ment avec lequel les membres du
groupe se présentent sur la scène. C’est tout. Quant à Ousman, là aussi, ils n’ont
quasiment aucune empreinte sur eux. Même la plus petite. Ce qui est quand mê me,
à mon avis, très étrange. Surtout que l’on sait qu’Ousman et Izenzaren dominaient,
à eux seuls, majestueusement, la scène musicale amazighe durant l’enfance et
l’adolescence des membres d’Oudaden.

Poésie « oudadenienne »

Pour ce qui est de la chanson oudadenien à proprement parler, il est facile de


constater qu’elle a une forme particulière. Elle n’est jamais très longue comme celle
des rways- sauf quelques rares exceptions. Même lorsque Oudaden re prennent les
chansons des rways, ce qui leur est souvent reproché, ils les escamotent,
impitoyablement. Dans le sens où ils ne les reprennent jamais telles qu’elles sont à
l’origine. Parfois, ils se contentent juste de quelques vers qu’ils répètent plus d’une
fois. Idem pour les rythmes. Parfois, ils les changent à tel point qu’elles sont
méconnaissables. Écoute z juste leur version d’Atbir umlil de feu Hajj Belâid pour en
avoir le cœur net !

Cela étant dit, la structure propre de la chanson oudadenienne se compose, dans la


majorité des cas, de trois parties. Et là, mê me si je ne suis pas vraiment sûr, je
soupçonne une petite influence d’Izenzaren. Car ils ont adopté presque le mê me
schéma. Si la pre mière partie est toujours inte rprétée a cappella, la deuxième, la
plus longue d’ailleurs, est chantée individuelle ment ou collectivement avec un
accompagne ment instrumental. Quant à la troisième partie, si elle existe, elle est un
peu plus courte que la deuxiè me et est exécutée sur un rythme différe nt, souvent
plus rapide et plus vif. Elle peut facile ment être considérée comme une conclusion en
quelque sorte. Ou ce que l’on peut appeler dans le langage des pratiquants d’ajmak
d’Achouken, le tamssust.

Pour la thé matique, comme je l’avais dit auparavant, il est dans la majorité des cas
sentimentale. D’où le procès de légèreté que certains n’hésitent pas à faire au
groupe. À tel point qu’El-Foua est considéré comme un crooner invétéré. Ce qui lui
a valu pas mal de déboires surtout avec le public masculin. L’on m’a raconté qu’à
Dcheira et mê me chez lui, à Bensergao, on lui a dé jà jeté des pierres plus d’une fois
lorsqu’il se reproduisait sur scène. Et ce qui est étonnant, c’est que le défunt Saïd
Achtouk avait subi le mê me triste sort à Achtouken. Plus d’une fois. Pour
exactement les mêmes raisons. Tel maître, tel disciple, si l’on se permet de faire
violence à la fameuse expression figée.

En guise de conclusion, je souhaite de tout cœur que les jeunes amazighs- dans le
Tamazgha ou dans la diaspora-, fort nombreux à aime r et apprécier le répe rtoire
d’Oudaden, vont trouver dans ce mode livre la transcription de toutes les chansons
qu’ils ont tant chéries. Et pourquoi ne pas les apprendre par cœur. Et même les
chantonner dès qu’ils en ont l’occasion. Ainsi, la flamme de la culture amazighe
9

vivra éternelle ment en eux. Mais ce qui serait vraiment gratifiant pour moi, c’est
que livre donne des idées à nos jeunes chercheurs pour faire de même avec d’autres
chanteurs. Et Dieu sait que dans ce domaine tout reste à faire. Surtout avec des
poètes comme Albensir, Bizmaouen, Amentag… et des groupes comme Izmaz, Tita r,
les deux Izenzaren, Archach… En fait, il faut impérative ment immortaliser leurs
œuvres en les mettant sur papier. Hélas, il n’y a pas d’autre méthode plus efficace
pour les garder pour la postérité. A vos plumes !
10

1-I Ṛebba a (y) iẓeṛi nu2 !

I Ṛebba a (y) iẓeṛi nu, iwda 3 k, ula keyyin, a ul nneɣ !


A(d) yyi ur tesiggilm, nekkin, ad allaɣ !
Ṛmiɣ asmammi ula4 taɣuyyit !
Wa ṛmiɣ asmammi ula taɣuyyit !
Aṭṭan a(d) iga lḥubb-ad nnek, a yan ur issin
Ar ttawzeɣ, ar ttuhameɣ, ur a(r) yyi d-telkkemt
Ar ttawzeɣ, ar ttuhameɣ, ur a(r) yyi d-telkkemt
Ula jju teẓeḍaṛt a(d) teḥnnut, ya Laṭif !
Ah, ya Laṭif ! Ah, ya Laṭif !
Allah uɛlam lkdub as yyi tennit nera ak !
Imma lḥubb, ur a(r) ittajja yan ɣ llan
A(d) nit iggawer, meqqar iga uɣaras lxaṭar
Ayhayya nedda s wanu ur akkw nessin !
Nedda s wanu ur akkw nessin !
Is ra(d) nn-ḍeṛeɣ ; dumeɣ, nekkin, aɣaras
Aɣaras, aɣaras, aɣaras
***
I Ṛebba a (y) iẓeṛi nu, iwda k, ula keyyin, a ul nneɣ !
A(d) yyi ur tesiggilm ad allaɣ !
Wa hann ṛmiɣ asmammi ula taɣuyyit !
Aṭṭan a(d) ig lḥubb-ad nnek, a yan ur issin
Is a(r) ttawzeɣ, ur a(r) yyi d-telkkemt
Ula jju teẓeḍaṛt a(d) teḥnnut, ya Laṭif !
Allah uɛlam ! Lkdub as tennit nera ak !
Imma lḥubb, ur a(r) ittaja yan ɣ llan
A(d) nit neggawer, meqqar iga uɣaras lxaṭar
Ayhayya nedda s wanu ur akkw nessin !
Is ra(d) nn-ḍeṛeɣ ; dumeɣ, nekkin, aɣaras

2
Il s’agit bien sûr du pronom possessif, inu. À chaque fois que le mot auquel il est rattaché finit par une
voyelle, il devient nu. C’est le cas, co mme l’on peut le voir, ultérieurement de tasa nu, imma nu, etc. Sinon,
si vous voulez écouter cette chanson, cliquez sur ce lien qui est l’une des premières appa ritions télévisuelles
d’Oudaden : http://www.youtube.com/watch?v=VEIwLDM NhTo
3
On peut aussi dire : yuda k.
4
On peut tout autant dire : ura.
11

Walaynni bab n ṛṛja ur sar kṣuḍn yat


Meqqar ak i as sul siggilen ayt-ma-s
Imt Ṛebbi ur fell-asen ɣafilen !
A ziɣedd, a (y) ixf inu, tteyagast, wa ḥyyana, a zzin !
Is ka nniɣ ma(d) giɣ isiggil yan !
Aɣ ittaremn, ar siggiln ma s aɣ ikkat
Ukan ar ḍeṣṣaɣ ; iɣald, netta, is nemun
Allah t a Ṛebbi ! Ma iga ɣay-ad ɣ tasa nu ?
Ma iga ɣay-ad ? A ṛṛja-f-Llah
Gan ixsan aman, Ṛebbi issen ma g-igi
***
Aylalayla, waylalayla
Cahdentt lmalayk ula ṛasul-Llah
Ur giɣ aḍaṛ inu ɣ lkiber ula nedrek as
A glleb at d lxir a(d) d-iḍeṛ ɣ ufuss n ljwad !
Imma gar amud ur t izziwwiz imurig
***
Ifeka Ṛebbi zzin i kra macc iḥḍa
Ar ittader i wallen ad t ur neẓeṛ
Ixleqq ukan Ṛebbi taṛmmant
Ixleqq as akccuḍ ula ifr
Tanna iran igḍaḍ a(d) ifek aqqayen

2- Lḥurma nnun, a lluz, 5

Lḥurma nnun, a lluz, luḥ at s ujddig !


Ad awen iṣleḥ Ṛebbi arraw, iṣleḥ aɣ iger !
I wa, ar k izzenza lmeskin, iseɣ(i) kwen ttajer
Ukan ar k daɣ akkan iɛccaqen i wiyyaḍ
Ida bismi nebda daɣ s Ṛebbi, ar aɣ immal
Iɣarasen lliɣ iga lxir ula laman
Baba ula immi, eg at fell-a tiṭṭt nnun !
Ad ur neɣli s Lɣreb 6 ar t allam, ar allaɣ
Man za isan lli d nettecala ɣ umawal ?
Ma(ni) kkan isan lli d nettecala ɣ umawal ?
Idda kra inɣuba, kra tiwit lmutt
Lawliyya n temazirt, tilila tinnun !

5
Il existe deux versions de cette chansons. Celle-là c’est la première.
6
Lɣreb se dit de Casablanca et Rabat et leurs régions respectives.
12

Ili at aɣ aɣrrabu nɣ7 aɣ tefekam winun !


Ma f (i) kwen a udad askiwen ?
Ma f ukan iḥada adrar ?
Amr fell-a a(d) t ur asin
***
Mad daɣ isallan iẓnkwaḍ ?
Atbir ur igi i ɣik-ad
Atbir ur igi i ɣmek-ad

Ida bismi nebda daɣ s Ṛebbi, ar aɣ immal


Iɣarasen lliɣ iga lxir ula laman
A baba ula immi, eg at fell-a tiṭṭt nnun !
Ad ur neɣli s Lɣreb, ar t allam, ar allaɣ !

Allah-ukbaṛ aḥadan, man cceṛɛ illan


Lliɣ a(r) teɣwmma tudayt aḍaṛ ula afuss ?
Man za isan lli d nettecala ɣ umawal ?
Ar idda kra inɣuba, kra tiwit lmutt
A lawliyya n temazirt, tilila tinnun !
Ili at aɣ aɣrrabu nɣ aɣ tefekem winun !

Mad daɣ isallan iẓnkwaḍ ?


Atbir ur igi i ɣik-ad
Atbir ur igi i ɣmek-ad
***
Uhuy a wi !
Uhuy a wi !
Iẓnkwaḍ, iẓnkwaḍ, ma ɣ a(r) tekellam ?
I Ṛebbi ayt ul inu, ma ɣ a(r) tekellat ?
Utt, a tayri, lɛtubat ad utteɣ f imwawen
Ad d-iffaɣ bab lḥubb is aɣ akkw sul issen
Uhuy a wi !
Uhuy a wi !

7
C’est la conjonction de choix, nɣedd.
13

3- Lḥurma nnun, a lluz, 8


Lḥurma nnun a lluz, luḥ at s ujddig !
Ad awen isleḥ Ṛebbi arraw, isleḥ at aɣ !
Ar kwen izzenza lmeskin, isɣ(i) kwen ttajr
Ukan ar k daɣ akkan iɛccaqen i wiyyaḍ

Mad daɣ isallan iẓnkwaḍ ?


Atbir ur igi i ɣik-ad
Atbir ur igi i ɣmek-ad

Nekka tt inn hnnaɣ


Neg ixf inu ɣ illi riɣ
Lliɣ ur ta sseneɣ ajjig is g-isen tamment
Ass lli nemḍi tamimt ad usiɣ aṭṭan
Neɛum i ddunit, neg aɣrib, ar nesiggil
Mad aɣ ittedawan nɣ aɣ kmmeln ad hnnaɣ9

Mad daɣ isallan iẓnkwaḍ ?


Atbir ur igi i ɣik-ad
Atbir ur igi i ɣmek-ad

If yyi ufuss i wayyaḍ, yan ur yyi isslkemn


Mad riɣ lbḥur n tayri a(d) ten jaraɣ
Nesmun asmammi d wawal, neɣer ak a Du-ljalal !
Ɣit aɣ nɣ tiwit rruḥ inu s dar-un !
Ma mi teɛna tudert iɣ d-iqqan waṭṭan !

Mad daɣ isallan iẓnkwaḍ ?


Atbir ur igi i ɣik-ad
Atbir ur igi i ɣmek-ad
***
Uhuy a wi !
Uhuy a wi !

Iẓnkwaḍ, iẓnkwaḍ, ma(ni) ɣ a tekllam ?


I Ṛebbi a(y)t a ul inu, ma(ni) ɣ tekllat ?
Lḥurma nnem, a tasa nu, ma(ni) ɣ tekllat ?
Inna nu wa (y) inna, mad riɣ ad gwmmereɣ ?

8
C’est la deu xième version de la même chanson. Elle a été d’ailleurs interprétée à la p remière apparition
d’Oudaden sur la télévision marocaine en 1984. Vo ici le lien si vous voulez l’écouter ou le regarder :
http://www.youtube.com/watch?v=sjL2q0llrd Y
9
Les six deniers vers sont, à moins de me tro mper, de rrays Lahsen Akhttab dans sa fameuse chanson :
ikunt is ɣ-id illa zzin maf yalla yan ?
14

Ufiɣ-d iẓknwad ikesa jjenb n wayyaḍ


Inna nu, wa (y) inna, mad riɣ ad gwmmereɣ !

Uhuy a wi !
Uhuy a wi !

Wa ḥyyana, wa ḥyyana !
Wa ḥyyana, wa ḥyyana !

Wa ḥyyana, a lmutt, wa ḥyyana !


Ul inu man za k ? Wa ḥyyana !
Wa ḥyyana, a zzin ! Ul inu man za k ?
Asmun inu, man za k ? Wa ḥyyana !

Wa udaden, ma s ukan tellim ɣ tama ijddigen ?


Wa ameẓ at lḥudud nnun, a(d) nn) ur teciḍem !
Allah ukbaṛ, ar immut lḥubb a (y) isafaren !
Tiṭṭt inu ka(d) yyi d-ittawin ayt umareg
Mladd is ka lliɣ tama n ugllid a(d) neg lqqayd !
A sir a sslam inu, ra(d) k azeneɣ, lkem at aɣ !
Ɣ illi ɣ llan laḥbab inu, willi d(a) ttenwwaseɣ

4-Ṛebbi, eg at d yan iggig !

Ṛebbi, eg at d yan iggig a(d) nejjawen aman !


Imma lḥsab, nessuggwa t nit is ur iffaɣ
Amnzu iga amaẓuẓ, a (y) ifllaḥen, teṛmim
Lɣllat tin id bab nnes, tammara tinnun
Issggwassen ay-ad nedum tizi ar yyi ttirit
Ur jju ẓeṛiɣ imndi ula kkan aɣ afuss
Telkem luqqt lqqelm ad d-iffaɣ ar isawal
Telkem luqqt amṭṭa a(d) g-is nessnwa tiram
Lhemm a(d) igan imndi nnun, a lmsakin
A bleẓiẓ mek-nna gan tammara yusi tt
Imṭṭawen ur a(r) ssndamen a wanna yallan
***
Iɣ ira utbir a(d) isu, izzga tawada nnes
Iɣ iswa, izgu tifrawin, ifel-d amareg

Amnzu iga amaẓuẓ a (y) ifllaḥen, teṛmim


15

Lɣllat tin id bab nnes, tammara tinnun


Issggwassen ay-ad nedum tizi ar yyi ttirit
Ur jju ẓeṛiɣ imndi ula kkan aɣ afuss
Telkem luqqt lqqelm ad d-iffaɣ ar isawal
Telkem luqqt amṭṭa a(d) g-is nessnwa tiram
Lhemm a(d) igan imndi nnun, a lmsakin
Bleẓiẓ mek-nna gan tammara yusi tt
Imṭṭawen ur a(r) ssndamen a wanna yallan

Iɣ ira utbir a(d) isu, izzga tawada nnes


Iɣ iswa, izgu tifrawin, ifel-d amareg
***
Ihi, uhu
Yak ajmil iga win lɣṛeḍ ?
Nessen ma(d) teqqwṣadt, nessen lqqleb nnun is ikufṛ
Yak ajmil iga win tteneẓ ?
Nessen ma(d) teqqwṣadt, nessen lqqleb nnun is ikufṛ
Yak atbir iga k inn lɣṛeḍ ?
Nessen ma(d) teqqwṣadt, nessen lqqleb nnun is ikufṛ
Lḥubb iga win ḍḍid,
Nessen ma(d) teqqwṣadt, nessen lqqleb nnun is ikufṛ

5- Tibḍit !

Ekk at a sslam inu d ikallen s uɣaras !


Ar iɣ nn-telkemt w-ad a mi kwen riɣ
A winu iɣ ak nn-uzenɣ tiṭṭt issan ukan
Is ur illi mani aɣ isawal imi s-rek 10
A mani ɣ g-ik aṣṣenduq teṛeẓa yat tusut ?
Lliɣ a ur sul telggert ɣmek-lli kwen feleɣ
Necca k, ad aɣ-k ig Ṛebbi d lḥlal ixelf awen t !
Necca k, a bu-uskwri ɣ ixfawen n talayin
A tamment, yan uḍaḍ as kwentt ittarem yan
Ar iɣ nn-yufa tamimt, icɣel kullu s ufuss
A tamment, hann tamimt ur tentt kullu tiwit
Illa nit ma immimn ɣ tasa yuf(i) kwentt
Alla-ɛawen a (y) aẓiḍ ur t nniɣ i tamment
Ula nniɣ t i udi, naḥya ma mi tenniɣ
10
On peut tout autant dire s-ik.
16

Lxir ur t igi udi ula kemmi, a tamment,


A(d) t igan d iɣ mmerḍan ulawen d wiyyaḍ
***
Ma(d) yyi terit ?
Mad ak, a gwma, g-igi illan yak nebḍa d-itun 11 ?
Ma yyi terit ?
Ma(d) terit lɛib ad d-iffaɣ yak nebḍa d-itun ?
Ma(d) yyi terit ?
Waxxa giɣ teṛjit a nemun ur sul nemun
Ma(d) yyi terit ?
A (y) ayyur tillas-ad ur tentt g-ik myareɣ
Ma(d) yyi terit ?
Ur k ḥacaɣ, ula salaɣ k, ula usiɣ ḍḍid
Ma(d) yyi terit ?
Ma terit lɛib ad d-iffaɣ yak nebḍa d-itun ?
Ma(d) yyi terit ?
Nekki ur a(r) teḥacaɣ midden ula nuf wiyyaḍ
Ma(d) yyi terit ?
Ma terit lɛib ad d-iffaɣ yak nebḍa d-itun ?
Ma(d) yyi terit ?

6-Atbir umlil12

Iga waḥdat ur ixaleḍ, igllin


Ma yyi imelan is ijla utbir
Iga waḥdat ur ixaleḍ, igllin
Iga waḥdat ur imun d yan
A(x) utt atbir, nɣ aḥbib n yan
A(d) t ukan laḥ iqqan-d ad jlun

7-Wa ḥeqq Ṛebbi !

Wa ḥeqq Ṛebbi ! Ullah !


Ar aɣ tiwit lɛaqqel inu rar yyi t id, a ma iḥnnan !
Inna nu wa inna, taḥnint, nega ɣik-ad
Wa zund tazzwit lli f iḍeṛ umdlu d uṣmmiḍ

11
On peut aussi dire d-iwen.
12
Cette chanson appartient a feu Lhajj Belâid. Elle est plus longue que la version qu’en représente El -Foua.
17

Ur as isrik 13 lli ɣ nn-tensa ɣar ajddig


Ɣww-ad s ɣww-ad a(r) lliɣ tentt issumm yyiḍ
***
Wa ḥeqq Ṛebbi ! Ullah !
Ar aɣ tiwit lɛaqqel inu, rar yyi t id a ma iḥnnan !
Inna nu wa inna, taḥnint, nega ɣik-ad
Nega zund lbaz abukaḍ
Ur a(r) sul nekkat amya, ijla (a) aɣ lḥreb
Ad awen neɣer a lacyax n tammaẓt (n) Ayt Sidi Ɛiyyad
Ad yyi ur tili teɣawsa nu dar lmkṛuh
Ad yyi inn-tili dar uḥbib nawi tt id

Wa ḥeqq Ṛebbi, ullah,


Ar aɣ tiwit lɛaqqel inu, rar yyi t id, a ma iḥnnan !
Inna nu wa inna, taḥnint, nega ɣik-ad
Wa zund inbgi nna iṛuḥn dar umẓluḍ
Ig it ɣ lbit ur iskir nnil i iggig
Asin ten waman, ismun akrram d laẓ

Wa ḥeqq Ṛebbi, ullah,


Ar aɣ tiwit lɛaqqel inu, rar yyi t id, a ma iḥnnan !

Wa ḥeqq Ṛebbi, ullah,


Inna nu wa (y) inna, taḥnint, nega ɣik-ad, a ma iḥnnan !
Wa ḥeqq Ṛebbi, ullah,
Zund tazzwit lli f iḍeṛ umdlu d uṣmmiḍ, a ma iḥnnan !
Wa ḥeqq Ṛebbi, ullah,
Ur as isrik lli ɣ nn-tensa ɣar ajddig, a ma iḥnnan !
Wa ḥeqq Ṛebbi, ullah,
Ɣww-ad s ɣww-ad a(r) lliɣ tt inn issumm yyiḍ
Wa ḥeqq Ṛebbi, ullah,
Inna nu wa (y) inna, giɣ zund lbaz akukaḍ, a ma iḥnnan !
Wa ḥeqq Ṛebbi, ullah,
Ur a(r) sul nekkat amya, ijla (a) aɣ lḥreb, a ma iḥnnan !
Wa ḥeqq Ṛebbi, ullah,
Ad awen neɣer a lacyax n tammaẓt (n) Ayt Sidi Ɛiyyad
Wa ḥeqq Ṛebbi, ullah,
Ad yyi ur tili teɣawsa nu dar lmkṛuh

13
On peut sussi dire ‘’isrig’’ avec un ‘’g’’.
18

Wa ḥeqq Ṛebbi, ullah,


Ad yyi inn-tili dar uḥbib nawi tt id
Wa ḥeqq Ṛebbi, ullah,
Inna nu wa (y) inna, taḥnint, nega zund lbaz abukaḍ
Wa ḥeqq Ṛebbi, ullah,
Ur a(r) sul nekkat amya, ijla (a) aɣ lḥreb
***
Ifeka Ṛebbi zzin i kra, macc iḥḍa
Ar ittader i iwallen a(d) t ur neẓeṛ
Ixleqq ukan Ṛebbi taṛmmant
Ixleqq as akccuḍ ula ifer
Wa ta-nna iran igḍaḍ a(d) ifek aqqayen
Wa xt-anna iran igḍaḍ a(d) ifek aqqayen

8- Ayyis, ur t iṛbba bu-tejmmelt n walim

Ih, aha lay lala


Ayyis ur t iṛbba bu-tejmmelt n walim
Ira lɛluf-ad iggutn, ira ticikert
I Ṛebbi a lbaz immuddan, is a gwma temyart ?
Is iffaɣ umareg n dar-un tasa nnek ?
Ad iniɣ mit za hati ur yyi xaṣṣant
A walaynni amareg n dar-neɣ yaɣ a(n)ɣ
I Ṛebbi a lbaz immuddan, is a gwma temyart ?

A ḥyyana, wa ḥyyana
Wa ḥyyana, wa ḥyyana

9- Assggwass ula sin

Ini d-uckiɣ ad addereɣ ma fell-aɣ ikkan


Assggwass ula sin ur kafan i wawal
Ilazzem, a litcin, iɣ k id-neẓeṛa a(d) k id-nekkis
Walaynni nekṣuḍ id bab ljnanat
Kkiɣ tt inn giɣ lbaz, laɛyun aɣ kellaɣ
Ig uḥbib aṣiyyad, yasi lbaṛud
Yutt a(n)ɣ ɣ iggi ul, ifel aɣ nettyagas
Taḥggart n gar idammen a(d) s-tt yan ay-ad
Yara tt ɣ lkaɣḍ n ljdid, iḥbu tt akkw i ussan
19

Ass nna tt iḥtajja ar tt immala i ul


Issggwassen a ccarij a(r) awen ukan nettesutul
Ar ukan g-ik netteṛju yat tissin n waman
Imlek aɣ k umḥsad-ann alili iḥṛṛan
Iɣ izzef uruku a(d) t id teḥacat
Meqqar g-is ṣṣid ur iḥli i yat
Lmayda, lmkebbwl ka s a(r) tefuxurt

Is d a titbirin ɣ-id aɣ a(r) tekellamt ?


Ira yyi lɛaqqel ad dar-unt myureɣ
A mad d-issmun Ṛebbi d isan ɣ lmelɛb !
Illa ma(d) ilan ssrej nnes ifulki s-rsen
Illa ma f ka tewwurḍemt a tarigt
A wa talluzin iɣ ukan tenwamt !
Ad d-isahl Ṛebbi ɣ ijmmalen nnuntt !
Iɣ ukan dusentt tuggwas n tarigt
Idus umnay, ur iyyi hmman inuwwacen
Taffa n gar amud meqqar tattuyt
Mani ɣ yufa igigil lɛcuṛ nnes ?
Tanuḍfi n gar amud meqqar ɛammeṛentt
Mani ɣ yufa igigil a(d) isu, yagwem ?
***
Ini d-uckiɣ ad addereɣ ma fell-aɣ ikkan
Assggwass ula sin ur kafan i wawal
Nekka tt inn giɣ lbaz, laɛyun aɣ kellaɣ
Aḥḥ, ig uḥbib aṣiyyad, yasi lbaṛud
Yutt a(n)ɣ ɣ iggi ul, ifel aɣ nettyagas
Nawi-d ajuṛṛu n idammen ar iýaṛif
Issggwassen a ccarij a(r) awen ukan nettesutul
Ar ukan g-ik netteṛju yat tissi waman
Imlek aɣ k umḥsad, analil iḥṛṛan
Taḥggart n gar idammen a(d) stt yan ay-ad
Yara tt ɣ lkaɣḍ n ljdid iḥbu tt akkw i ussan
Ass nna tt iḥtajja ar tt immala i ul

Is d a titbirin ɣ-id aɣ a(r) tekellamt ?


Ira yyi lɛaqqel ad dar-unt myureɣ
20

A mad d-issmun Ṛebbi d isan ɣ lmelɛb !


Illa ma(d) ilan ssrej nnes ifulki s-ersen
Illa ma f ka tewwuṛḍt, netta, a tarigt
A mar igan lbaz a taskkurt !
Ad d ukan akwin ɣ ignwan, asin kem
Ad d-issum adif ɣ nger tixsatin
Ifel laryac i tagut ar tentt ttawi
Ad d ukan akwin ɣ ignwan, asin kem
Taffa n gar amud meqqar tattuyt
Mani ɣ yufa igigil lɛcuṛ nnes !
A wa talluzin iɣ ukan tenwamtt
Ad d-isahl Ṛebbi ɣ ijmmalen nnunt !

10-Man za k a walli innan ?

Man za k a walli innan tayri ur a(r) ttehwwal ?


Ad ak tili ɣ ifrawen (n) tammurɣi tagwi akal14
Allah a winwi ! Man za k a winwi ?
Ma za k a winwi ? Allah a winwi !

Wa fiss, a winu, ad ur tallat !


Wi iɣ a(r) tallat, ur k umneɣ
Iffaɣ-d ujddig, ar yalla
Ikṣuḍ, igllin, tawdiwin

Alaylala,
Wa atbir, lbaz itteres fell-awen, ira kwen uṣiyyad
Aḥḥ a (y) atbir, lbaz itteres fell-awen, ira kwen uṣiyyad
Inesa nit ɣ uṣmmiḍ, iɛssis fell-awen, ira kwen uṣiyyad
Sul ur iẓeṛi mad t yiwin(??), is ka yiwez, ira kwen uṣiyyad

11-Asɣar n lmḥabba 15

Ayt-ma d istt-ma,
Sslam fell-awen igan win lmḥabba d iẓnkwaḍ

14
Ces deu x vers sont de Hemmou Outtalb.
15
Il s’agit d’un texte et non pas d’une chanson lue avant la chanson d’Atbir igan aẓwral
21

Iẓnkwaḍ mẓẓiyinin lli f a(r) itteṛbbu lḥnna iẓuṛan


Sslam fell-awen n tamment d udi d watay
Tiyyni d lyaqqut d ljuhr d ujddig d lmsek
Sslam fell-awen a(d) ig usɣar nnes win lmḥabba,
Hayy-aɣ nucka-d ar dar-un !

12- A (y) atbir igan aẓṛwal

Wanna iran, a zzin, a(d) kwen gin ḥ lḥijab


Iqqan-d ad ṣbern i lḥma wala aṣmmiḍ
Wanna iran, a zzin, a(d) kwen gin ḥ lḥijab
Iqqan-d ad ṣbern i lḥma wala aṣmmiḍ 16

A (y) atbir igan aẓṛwal, hann lbaz !

Itteres fell-atun a(d) k neɣin, laḥ azmez


Lḥurma nnun ! Aḍaṛ ad awen ur izreb !
Ad d-ik ur immiqquir kra ɣ gar azmez
Iɣ awen ibbi rric nɣ iḍaṛṛen ifel k id
Iqqan-d a(d) kullu taɣ teguḍi kra n lḥbab
Wi-lli k yad ssennin ar yaḍen lqqulub
Iggwiz g-isen waṭṭan, igllinen, d imurig
A (y) atbir mla ka tellam ɣ lḥijab !
Imma imudal ula talatin, hann immnnɛi !
Iɣ nn g-isen tellit ur rad ak laḥ lbaz
Ijuɛ, murran, ar ittelli ɣar ma ɣ iffred
Neḍaleb i Ṛebbi a(d) ten ismmaqqar d ulgmaḍ
A(d) t iqqes, ifel t id i waṭṭan, a(r) t izziwiz
Imma atbir ur asen riɣ a(d) immet a(d) yafuḍ
Ur ɛdil bla a(d) ten nettemnad iɣ daɣ ifred
Afulki n utbir iɣ ibidd ar k ittemnad
Iɣ nn g-ik iluḥ asmmaqqel nnes ar iḥḥreg
Usiɣ d lqqurṭas inu ɣ ufuss d lbaṛud
Asiɣ yat jjwijja n lmliḥ, negger i ubrid
Nettabɛa laṭert, ar nettulluy s iẓnkwaḍ
A hak yan utbir-ann igan umlil ifred !
A hak yan utbir-ann igan umlil ifred !
Asiɣ-d lqqurṭas, iriɣ a(d) t utteɣ a(d) ten neḥreg
16
Ces quatre vers se trouvent dans la version originelle de feu Said Achtouk.
22

A ɣar yull g-igi tiwallin, ijlu yi ḍḍerb


Iḍeṛ sslaḥ s wakal, lɛaqqel jlan, iɣab
Iḍeṛ sslaḥ s wakal, lɛaqqel jlan, iɣab
Ur akkw sul sfawaɣ aɣaras a(d) ten zzigiz
***
A (y) atbir igan aẓṛwal, hann lbaz !

Itteres fell-atun a(d) k neɣin, laḥ azmez


Lḥurma nnu ! Aḍaṛ ad awen ur izreb !
Ad d-ik ur immiqqir kra ɣ gar azmez
Iɣ awen ibbi rric nɣ iḍaṛṛen, ifel k id
Iqqan-d a kullu taɣ teguḍi kra (n) lḥbab
Wi-lli k yad ssennin ar yaḍen lqqulub
Iggwiz g-isen waṭṭan, igllinen, d imurig
A (y) atbir mla ka tellam ɣ lḥijab !
Imma imudal ula talatin, hann immnnɛi !
Iɣ nn g-isen tellit ur rad ak laḥ lbaz
Ijuɛ murran ar ittelli ɣar ma ɣ iffred
Neḍaleb i Ṛebbi a(d) ten ismmaqar d ulgmaḍ
A(d) t iqqes, ifel t id i waṭṭan, a(r) t izziwiz
Imma atbir ur asn riɣ a(d) immet, a(d) yafuḍ
Ur ɛdil bla a(d) ten nettemnad iɣ daɣ ifred
Afulki n utbir iɣ ibidd ar k ittemnad
Iɣ nn g-ik iluḥ asmmaqqel nnes ar iḥḥreg
Usiɣ d lqqurṭas inu ɣ ufuss d lbaṛud
Asiɣ yat jjwijja n lmliḥ, negger i ubrid
Nettabɛa laṭert, ar nettulluy s iẓnkwaḍ
A hak yan utbir-ann igan umlil ifred !

13-Ga(n) iɣarasen mennaw

Inna nu wa (y) inna, ga(n) iɣarasen mennaw,


Wa ɛɛad a wa
Ig yyi ils lkafer, gen iwaliwen tillas,
Wa ɛaad a wa
***
Inna nu wa (y) inna, ga(n) iɣarasen mennaw,
Wa ɛɛad a wa
23

Ig yyi ils lkafer, gen iwaliwen tillas,


Wa ɛɛad a wa
Walaynni inna daɣ wawal i wayyaḍ,
Wa ɛɛad a wa
Iɣ iga kra aṣllab illa ma(d) s-is iqqeln,
Wa ɛɛad a awa
Iɣ kra akccuḍ, lɛafit terat ukan,
Wa ɛɛad a wa
Iɣ i kra ajddig, isker ma ss-res issen,
Wa ɛɛad a wa
Iɣ kra uggug, neg fell-as lmutuṛ,
Wa ɛɛad a wa
Iɣ akkw iga ajddig, ur fell-as yat,
Wa ɛɛad a wa
Ṛebbi ka igan ljid, netta a(d) yakkan lxir,
Wa ɛɛad a wa
Iɣ iga kra aṣllab, illa ma ss-res iqqeln,
Wa ɛɛad a wa
Iɣ iga kra asafar, iggut ma ss-res illan,
Wa ɛɛad a wa
Iɣ akkw iga ajddig, ur fell-as yat,
Wa ɛɛad a wa

14- Ameẓ at yyi !

Ameẓ at yyi ad ur ḍḍeṛeɣ !


Ameẓ at yyi a wa !
Giɣ daɣ ɣik-lli bedda
Ifeka Ṛebbi a (y) anas id w-ad ɣ waruc (??)
Ur dar-i mad akkaɣ
Is rad daɣ fttuɣ
Is rad akkw fttuɣ

15- Mmwi lalla

Mad a wa g-igi tennit ?


A Muḥmmad n ɛmt-i
Tiddi nu zund aɣanim
Azzar irrut ar akal
24

Allen inu zund lkisan


Imi nu zund ṛṛubuɛ
Afuss, aferdi n watay
Aḍaṛ, lqqalb n sswkkaṛ
Ya mmwi lalla !

Wa mmwi lalla !

Iɣ d ur iqqan bu-lfyaṭṭ 17
Nɣ bu-lfrizi ar akal
Ma(d) t riɣ ula ad d-is nemun !
Yuf t ya(n) lbrrad n watay
Ya mmwi lalla !

Wa mmwi lalla !

A yyih a (y) illi ḥnna


Is d(i)-tiwit lḥnna ?
Is teɣwmit afuss nna ?
Is teɣwmit aḍaṛ nna ?
Ar ixf n ṣṣimana
Ad am d-awiɣ lmagana
A(d) ur ttut ɣay-lli s nenna
Ya mmwi lalla !

Wa mmwi lalla

Wahli, wahli
Iriɣ a(d) nemun, uhu
Wahli, wahli
Iriɣ a(d) nemun, uhu
Wahli, wahli
Lxir, if at id Ṛebbi
Wahli, wahli
Ad dduɣ, ineɣa aɣ, uhu

16-Lɛfu, a ḥyyana !

17
Il s’agit de la fameuse marque automobile italienne Fiat.
25

Lɛafu
Wa lɛfu
A ḥyyana
Ya Mulana
A ḥyyana
A Sidi, Sidi
A ḥyyana
Ur riɣ lḥayat
Ur riɣ lmamat
A ḥyyana
Ur riɣ a(d) neddu
Ajj yyi ɣik-ad
Ur riɣ ljawab
A ḥyyana
A Sidi, Sidi
A nder, a tasa nneɣ !
Ma s tennit a winu ?
Bilal, Sidi
Hak lamanafiɛ !
Urri-d a tasa !
Urri-d a winnaɣ !
Ma s inna Sidi ?
Ma s inna baba ?
Wa riɣ a(d) neddu
A Sidi, Sidi
Ur rriɣ lwadaɛ
A(d) t ini ku-yan

17-Bennaqeṣ n tayri, bennaqeṣ n ssiɛr18

Iggut am nit ujjig a taṛmmant


Walaynni labudd ma(d) am iṭṭaṛn
Iɣ ukan, iɣ ukan
Iɣ ukan giɣ ifrig i turtit inu
Ur akkw neḥsad igḍaḍ iɣ a(r) ttemurruyen
Anwwac gan ifrig, ukwleɣ fell-asen

18
Il s’agit ici de la version orig inelle, car j’ai remarqué qu’Abdellah El-foua, co mme tout rrays qui se
respecte, modifie systématiquement les paro les de ses chansons. Il se peut donc que vous ayez une autre
version complètement reman iée.
26

A(d) t ukan naḍer, nezri dar usmun inu


Asi ssiɛr, a (y) aḥbib, iɣ ur ḥaḍireɣ !
Imma iɣ neḥaḍer, nezza nit fell-awen
Inna nu wa (y) inna, zbuben laryac inu
Bennaqeṣ n tayri, bennaqeṣ n ssiɛr
***
Ɛla xir
Ajj a wa ɛla xir !
Ajj ɛla xir a(d) yili gra-t-neɣ !
Ɛla xir

A(d) necc udi (n) ljdid, necc tamment !


Ɛla xir
Ullah am k ini yyi tehul temkilt !
Ɛla xir
Is ka nniɣ medden ran tassast
Ɛla xir
Aḍil umlil iḍeṛ-d ar xemsint 19

Ɛla xir
Ajj a wa ɛla xir !
Ajj ɛla xir a(d) yili gra-t-neɣ !
Ɛla xir

A(d) necc udi (n) ljdid, necc tamment !


Ɛla xir
Ma(d) tugwelt d ujjig a taṛmmant !
Ɛla xir
Walaynni labudd ma(d) am iṭṭaṛn
Ɛla xir
Iɣ ukan giɣ ifrig i turtit inu
Ɛla xir
Ur neḥsad igḍaḍ iɣ a(r) temurruyn
Ɛla xir
Anwwac gan ifrig, ukwleɣ fell-asen
Ɛla xir
A(d) t ukan naḍer, nezri-d dar usmun inu
Ɛla xir

19
Il ajoute dans une autre version ceci : imma asggan nujja t i lìaṣir
27

Asi ssiɛr a (y) aḥbib iɣ ur ḥaḍireɣ !


Ɛla xir
Imma iɣ neḥaḍer, nezza nit fell-awen
Ɛla xir

Ajj a wa ɛla xir !


Ajj ɛla xir a(d) yili gra-t-neɣ !
Ɛla xir

A(d) necc udi (n) ljdid, necc tamment !


Ɛla xir
Ullah am k ini yyi tehul temkilt !
Ɛla xir
Is ka nniɣ midden ran tassast
Ɛla xir
Ur akkw neḥsad igḍaḍ iɣ a(r) temurruyn
Ɛla xir
Anwwac gan ifrig, ukwleɣ fell-asen
Ɛla xir
A(d) t ukan naḍer, nezri dar ismun inu
Ɛla xir
Ɛla xir
Imma aḍil umlil iḍeṛ-d ar xemsint
Ɛla xir

Bennaqeṣ n tayri, bennaqeṣ n ssiɛr


Bennaqeṣ n tayri, bennaqeṣ n ssiɛr

18- Ur nessugwir amya

Iɣ teẓeṛa tiṭṭt inu, tirit a ul inu, lḥurma a tasa nu !


Lḥubb, a (y) iẓeṛi nu, ur igi kra tufit a wa
Iɣ teẓeṛa tiṭṭt inu, tirit a ul inu, lḥurma a tasa nu !
Lḥubb, a ul inu, ur igi kra tufit a wa
A tasa, ur am nessugwir amya !
Tasa nu, ur am nessugwir amya
A tuẓẓumt n lbḥer as nnan
Illa g-is usafar s idda ṛṛja
Amaḍun, igllin, icarḍ yyi ten
28

Nemcawwaṛ d lqqaḍi nnan aɣ d :


« Ṛṛja nnun ɣ Ṛebbi, ṣṣlah d liman nnek
Teḍaleb as lbab nnes ad ak irxu
Ad d-ihaj lbḥer ad d-iluḥ !
A(d) tasit s ufuss a(d) ur temḥḥant
A(d) ur temḥḥant, a(d) ur temḥḥant ! »

Iɣ teẓeṛa tiṭṭt inu, tirit a ul inu, lḥurma a tasa


Lḥubb, a (y) iẓeṛi nu, ur igi kra tufit a wa
***
A tasa, ur am nessugwir amya
Tasa nu, ur am nessugwir amya
A tuẓẓumt n lbḥer as nnan
Illa g-is usafar s idda ṛṛja
Amaḍun, igllin, icarḍ yyi ten
Nemcawwaṛ d lqqaḍi nnan aɣ d
« Ṛṛja nnun ɣ Ṛebbi, ṣṣlah d liman nnek
Teḍaleb as lbab nnes ad ak irxu
Ad d-ihaj lbḥer ad d-iluḥ !
A(d) tasit s ufuss a(d) ur temḥḥant ! »

19- Ssaɛd n kra mani kkan ?

Ah yayyay…
A(d) ka ẓeṛeɣ ajjig umlil, nekwti-d lluz
Nekwti-d lluz, aḥḥ a yan t irragn !
Lluz isslin iɣ t iga yan ɣ imi nnes,
Ur g-is lɛib iɣ yuder i tixwsin nnes
Iẓnkwaḍ a(d) igan ssibba nnun, a (y) imṭṭawen,
Iɣ ṛẓemeɣ i iẓeṛi, ggammiɣ a(d) ten rareɣ
Sidi Ṛebbi, ssaɛd n kra, mani kkan ?
Asmun ur ten rin, ihul, ar ukan allan
Iggwiz asen uḥrrig f iggi ul, ar ittamum
Iga zund iɣ yad ilkem ɣ lɛmmeṛ xemsin-ɛam
Ayyis immut lqqleb nnek ula tasa nnun
Ssiɛr ifta, irwel g-ik, tusit tadallit
Teqqbelt aḥlays ɣ iggi nnek, teluḥm ssrej nnun
Issudu kwen umlmad, ar k isiki iḍuran
Ayliyyayli, a tasa ur teṛmit
29

Ayyayyay, a tasa ur teṛmimt


Amṭṭa d usmmami f walli tteṛjumt
***
Sidi Ṛebbi, ssaɛd n kra mani kkan ?
Ar ukan allan
Iggwiz asen uḥrrig f iggi ul, ar ittamum,
Ar ukan allan
Asmun ur ten rin, ihul, ar ukan allan,
Ar ukan allan
Iga zund iɣ yad ilkem ɣ lɛmmeṛ xemsi-ɛam,
Ar ukan allan
Ayyis immut lqqleb nnek ula tasa nnun,
Ar ukan allan

Ar ukan allan
Ar ukan allan…

Ayyis immut lqqleb nnek ula tasa nnun,


Ad kkw ur tallat !
Ssiɛr ifta, irwel g-ik, tusit tadallit,
Ad akkw ur tallat !
Teqqbelt aḥlays ɣ iggi nnek, teluḥm ssrej nnun,
Ad akkw ur tallat !
Issudu kwen umlmad, ar k isiki iḍuran,
Ad akkw ur tallat !

Ad akkw ur tallat !
Ar ukan allan

Ayliyyayli, a tasa ur teṛmit


Amṭṭa d usmmami f walli tteṛjumt

Ayyayay
Ma(d) kem a ta yaɣn ?
Wawwaw
Ma(d) ss-rem iga lḥal ?
Ayyayay
Is d anṣḥab nnem
Wawwaw
A(d) iddan ifel kem id ?
30

Ayyayay
Izzri ddunit
Wawwaw
Ɣik-ann a(d) aɣ ijṛan
Ayyayay
Neftu (??)
Wawwaw
Ad akkw ur tallamt !
Ayyayay
Ma(d) kem a ta yaɣn ?
Wawwaw
Ma(d) ss-rem iga lḥal ?
Ayyayay
Ma k a gwma yaɣn ?
Wawwaw
Ma(d) kem a ta yaɣn ?
Ayyayay

20-Yan daɣ iran ajdaɛ

Yan daɣ iran ajdaɛ a(d) t iseɣ


A(d) g-is ur ili zzreb, ixṣṣa a(d) t ixyyer
Arraw n ṣṣwab d tteṛbit, iẓeṛ laṣl !
***
Iɣ rad kwen fin gar
Ma igan is tera tasa a(d) neɣumu ?
Is tera tasa
A(d) neɣumu ?

Ur nit ssinn
Lqqleb is g-is illa win tamunt
Is g-is illa
Win tamunt

Iɣ temmerḍam,
Luḥ afuss nnek f yan k iran !
Afuss nnek
F yan k iran
31

Ma(d) k za yujjan
A(d) t luḥ afuss nnek f yan k iran ?
Afuss nnek
F yan k iran ?

Walli aɣ iran
Iwin, igllin, ɣar aṭṭan
Igllin
Ɣar aṭṭan

Maxx ma(d) ijṛan ?


Iskwfeṛ t wawal lli (a)s d-nnan
Awal
Lli (a)s d-nnan

Ineza ccbab
Iwin t bu-lmal meqqar gguran
Bu-lmal
Meqqar gguran

Iɣ rad kwen fin i gar


Ma igan is tera tasa a(d) neɣumu ?
Is tera tasa
A(d) neɣumu

21-Ar talla tiṭṭt amṭṭa

Wad ak akkw ur inna kra illa dar-s lmal, ra(d) ismed lɣṛeḍ
Wad ak akkw ur inna kra illa dar-s ufuss ; aḥh, ar illa uḍaṛ
Ɣres amtt yyi a tuzzalt inu, nɣ yyi tuttemtt !
Nekki a(d) kwentt issimsidn, sker aɣ awentt afuss
Ṛebbi, zayd yyi ṣṣber iggutn, iggutn, iggutn ; a(d) sul ur allaɣ !
A(d) sul nasi lhemm, lhemm, lhemm ; ura ssiḥelen aɣ !
Maxx ma(d) tufit, a winu, lliɣ k akkw ur hmmiɣ ?
Kullu ma teccit, immim ak, ur g-igun ɣamaɣ
***
Alayalali alayalali, dalalali..
Alayalali alayalali, dalalali..
32

Ar talla tiṭṭt amṭṭa f utbir ar-d itteres


Yagwi walli t iṛbban ad gin aḍýaṛ nneɣ

Ar talla tiṭṭt amṭṭa f utbir ar-d itteres


Yagwi walli t iṛbban ad gin aḍýaṛ nneɣ
Maxx ma(d) tufit, a winu, lliɣ k akkw ur hmmiɣ ?
Ibla aɣ Ṛebbi s-retun20 , lɛadab ad ẓeṛṛaɣ
Ur neẓeḍar a(d) g-iwen ṣbereɣ a(d) k neẓeṛ d wiyyaḍ
Ibla aɣ Ṛebbi sretun, lɛadab ad ẓeṛṛaɣ
Yat teguḍi ka(d) yyi gan tasa nu d waman
Lliɣ d lɛahd n Ṛebbi tefekit t, ur g-isen teɣamat

Alayalali alayalali, dalalali..


Alayalali alayalali, dalalali..

Ur neẓeḍar a(d) g-igun 21 ṣbereɣ a(d) k neẓeṛ d wiyyaḍ


Ibla aɣ Ṛebbi sretun, lɛadab ad ẓeṛṛaɣ
Yat teguḍi ka(d) yyi gan tasa nu d waman
Lliɣ d lɛahd n Ṛebbi tefkit t, ur g-isen teɣamat

Alayalali alayalali dalalali..


Alayalali alayalali dalalali..

22- Tasa nu, fiss !

Tasa nu, fiss, (d) ur imil isker daɣ Ṛebbi ttawil


Walli k iran ur k ufin ; walli tufit ur k ufin
Walli igan tasa f tergin, nniɣ as lḥurm(a) manik a(d) giɣ
Skeren zund iɣ yyi ur sllan, izayd i takat ur ḥnnan
Ḥin-ann nega ɛla-xir, hann nugwel tt inn ar taqqayt !

Tasa nu, fiss, a(d) ur imil isker daɣ Ṛebbi ttawil


Walli k iran ur k ufin ; walli tufit ur k ufin
Ðṛṛeft a lḥubb nemḍi t, neggammi a(d) d-nall afuss (??)
Tasa nu, fiss, a(d) ur imil isker daɣ Ṛebbi ttawil

20
On peut aussi dire s-itun.
21
On peut aussi dire g-iwen.
33

23- Winu, bedd a ss-rek saweleɣ !

A la la wa lay llali wa lay lla li


Winu, bedd a ss-rek saweleɣ, ini tella nniyt
Iɣ ur telli, rad lkemeɣ tawwuri nu, telkemt tinek
Unniɣ k inn, a zzin, ur k nessin ula tessent aɣ

Unniɣ k inn, a zzin, ur k nessin ula tessent aɣ


Lliɣ maqqarentt wallen, ssellaɣ-nn i ttaqq
Zun(d) iɣ ireẓa jjaj, a(d) yyi iɛfu Ṛebbi tasa nu tuḍen !

Zund iɣ ireẓa jjaj, a(d) yyi iɛfu Ṛebbi tasa nu tuḍen !


In at yyi d a(d) iɛfu Ṛebbi tasa nu tuḍen !
Nniɣ ma tufa ddunit lliɣ a(r) tessakway
Wanna ma iṣefa lqqleb nnes, yak ur iga i tekrrayt ?

Wanna ma iṣefa lqqleb nnes, hann ur iga i tekrrayt !


Ur imkin i yan icwan a(d) ttun lxir nnes
Yan igan arraw n lxir ur ar ttenakaṛen ;
Yan igan arraw n lxir ur ar ttenakaṛen ;

A yyih wa yyih, a yyih wa yyih


Ad ukan ẓeṛeɣ lfista nettat d lkṛavat
Nniɣ ilmma had argaz nufa t
Ur ikkes aɣjjaj, ur ikkes lxuf
A nniɣ ma yufa ujdaɛ lliɣ iqqenḍ
Icca nit lluz isslin ula tamment
Ur ikkes aɣjjaj, ur ikkes lxuf
Ad daɣ neṣber ɣ lḥubb ur nufi walli riɣ
Ad daɣ neṣber bezziz ur dar-i mad akkaɣ

24-Ma f yyi tefelt ?

Amddakwel inu f Ṛebbi, sslam inu fell-ak


Nera tabrat inu ad yyi telkem, nefreḥ as
Nekki nniyt ur tebudleɣ, ta-lli ka illan
Lḥubb aqqdim iɣ idda ar-d ak iffuɣ afuss
Ur idrek yan i ḍḍid nnes a(d) ten sul asin
Medden kullu ten ḥregen ɣ tasa, walakin
34

Illa ma(d) iṣbern i tergit, illa ma yallan


Iwa bu-lhawa, netta, iga ɣ willi yallanin
Iwin as d akkw medden laxbaṛ, ur issentel yat
Wa hann kra, aggas nnek yiwi ar lmutt !
Gin aɣ aḍýaṛ i ul, ar itteɛddab rruḥ
***
Ma f yyi teflet ? Yak, keyyi a(d) innan a ṛwaḥ ?
Ur g-ik ṣbereɣ ; ul inu, keyyi, ka iran

Manik ar ad skereɣ i lɣṛeḍ ira yyi kabab ?


Gan win udad meqqar a(r) ten ttemnid
Ur neṭṭaf ṛṛsas, ur dar-neɣ illi wafud
Nekrez lḥnna, ṛṛiḥan d lɣwnbaz
Ibadel yyi taḍfi, gen yyi ɣar afṛẓiẓ
Ccahwa, a(d) ur tallat, iwda kem ɣ iẓnkwaḍ
A tasa nu, a(d) ur tallat, iwda kem ɣ imurig
Lḥbaqq, a(d) ur tallat, innil ak lɣwnbaz

Ma f yyi teflet ? Yak, keyyi a(d) innan a ṛwaḥ ?


Ur g-ik ṣbereɣ ; ul inu, keyyi, ka iran

Inna nu wa (y) inna, taḥnint, nega ɣik-ad


Uccen-ad n tagant ur iri ya(n) uḥbib
Inna ɣ ka izri ɣar s uḍaṛ, awin lɛib!
Nekrez lḥnna, ṛṛiḥan d lɣwnbaz
Ibadel yyi taḍfi, gen yyi ɣar afṛẓiẓ
Ccahwa, a(d) ur tallat, iwda kem ɣ iẓnkwaḍ !
A tasa nu, a(d) ur tallat, iwda kem ɣ imurig !
Lḥbaqq, a(d) ur tallat, innil ak lɣwnbaz !

Ma f yyi teflet ? Yak, keyyi a(d) innan a ṛwaḥ ?


Ur g-ik ṣbereɣ ; ul inu, keyyi ka iran

25-Tayri, yan g-im ittamen

Aha, aywa
Aha, aywa
Tayri, tayri, yan g-im ittamen, asif a(d) t iwin, iga bedda waḥdut
Iga waḥdut
35

Aha, aywa
Lḥubb, lḥubb, yan ɣ illa ra(d) t izziwiz iɣ t ifel walli ɣ umenn, iɣder t
Umenn, iɣder t
Aha, aywa
Lhemm, lhemm, yan ɣ illa ra(d) t izziwiz iɣ t ifel walli ɣ umen, iɣder t
Umen, iɣder t
Aha, aywa
Tayri, tayri, yan g-im ittamen, asif a(d) t iwin, iga bedda waḥdut
Iga waḥdut
Aha, aywa
Lḥubb, lḥubb zund lmutt, mlad is illa usafar a(d) s-is nedawa ɣ tasa, wa laxbaṛ gguten !
ur d im
Gguten, ur d imikk
Aha, aywa

Gguten, ur d imikk, zzin, zzin, zund ifis, ar ittawi yan d imun, ijlu t, ittu t, ur d-urrin
Ttu t, ur d-urrin
Aha, aywa
Ttut ur d-urrin, zzin, zzin, zund ifis, ar ittawi yan d imun, ijlu t, ttu t, ur d-urrin
Ttu t, ur d-urrin
Aha, aywa
Ttu t, ur d-urrin, lxir, lxir, yan t ikkrezn ra(d) t afin, ur g-is lɛib iɣ iwin ajmil
Iwin ajmil
Aha, aywa
Iwin ajmil, lxir, lxir, yan t ikkrezn ra(d) t afin, ur g-is lɛib iɣ iwin ajmil
Iwin ajmil
Aha, aywa

Iwin ajmil
Aha, aywa

26-Addij a wa !

Lila lalla dala aylalli, lila lalla dala aylalli


Ara ma sul tesiggilt iɣ ak inna yan !
Nega winnek ɣik-lli iga uduku win uḍaṛ
Ikut, a (y) ignwan, iɣ nn-iwi waḍu yan
Is ra(d) a(d) ig inbgi dar wayyur a(d) t iṛuḥ
Lqqleb inu aɣ nn-ufiɣ laman is immut
36

Ur isul ma mi taddert awal nnek ifis


Mek-nna s ufan ad as zaydn kra n imikk
Iɣ k id-izri lɣṛeḍ a(d) k sul ur ittamen yan
Belḥaqq, hann ɣik-ad, nekkin, is aɣ iṣleḥ !
Nega bu-nniyt, neḥubbu walli tt ur issin
Ar yyi tt iskar benadem s wawal iḥnnan
Ad ukan ẓeṛeɣ benadem iɣ ad d s-i ḍessan
Nniɣ iḥubba aɣ, ira aɣ lxir
Ukan ar as d-addereɣ kullu mani kkiɣ
Aḥḥ a tawda n benadem nekki kad s tt issinn !
Tesker aɣ icerrigen ɣ tasa wala ul
***
A mu d-uckiɣ, a mu d-utteɣ ukan aɣaras, addij a wa !
Ad d-nezayd lmaḥabba f ta-lli yad illan, addij a wa !

Ad d-nezayd lmaḥabba f ta-lli yad illan, addij a wa !


Ara ma sul tesiggilt iɣ ak inna yan, addij a wa !
Nega winnek ɣik-lli iga uduku win uḍaṛ, addij a wa !
Ikut, a (y) ignwan, iɣ nn-iwi waḍu yan, a yyih a wa !
Is ra(d) a(d) ig inbgi dar wayyur a(d) t iṛuḥ, a yyih a wa !

Ad d-nezayd lmaḥabba f ta-lli yad illan, a yyih a wa !


Ara ma sul tesiggilt iɣ ak inna yan, addij a wa !
Nega winnek ɣik-lli iga uduku win uḍaṛ, addij a wa !
I Ṛebba, a flan, a (y) aḍaṛ inu is sul necrek, addij a wa !
Zur at idammen d ixsan a(d) yyi awin, addij a wa !
Ar iggi lɛin n Wijjan, tinim i Mammas, addij a wa !
A Mammas, dar lqqaḍi is riɣ a(d) yyi d-ttaram, a yyih a wa !
Imikk n lḥrez, a(d) izzri f ixsan inu temman, a yyih a wa !

Lḥaṣil d lmufid, a(d) isllek yan ukan, addij a a wa !


Ad aɣ isṭer Ṛebbi gan ma(d) ittini yan ! Addij a wa !
Wanna isṭer Ṛebbi zund iɣ t ur ixaṣṣa yat, a yyih a wa !

Ad d-nezayd lmaḥabba f ta-lli yad illan, addij a wa !


Ikut, a (y) ignwan, iɣ nn-iwi waḍu yan, a yyih a wa !
Is ra a(d) ig inbgi dar wayyur a(d) t iṛuḥ, a yyih a wa !
***
A walli f kullu naddum, ma f nega ɣik-ad ?
Ur ann-izray lḥubb nnes ayyur ikmmeln
37

Inna yyi, a gwma, uḍbib a(d) ak meleɣ asafar nnek


A tamment ka ɣ nn-illa iɣ tentt tufit
Fetiɣ, a flan, s tagant, kkeɣ-nn imalass
Ufiɣ agwlif ɣ tagant illa ɣ usulil
A kullu iýaṛifen bbin fell-as aɣaras
Aḥḥ, uttaɣ tammara, ggaleɣ ar t id-awiɣ
Imalass a(d) neqqaz, nesker s-res aɣaras
A ɣar iẓeṛa t umḥsad ar as ittesutul
Izri-d uɛwwam ɣ tergwa, iwin isleman nnes
Iddu lɣwcim, netta, ibṛṛemen asen d ifalan
Iftu lɣwcim, netta, ibṛṛemen asen d ifalan
Iqqenɛa ɣar iɣ t id-yutt rriḥ n waman
Ur a(r) nn-izeray lḥubb nnes ayyur ikmmeln
Ur a(r) nn-izeray lḥubb nnes ayyur ikmmeln

27-Aḥḥ a tayri zund iziker !

Aḥḥ a tayri zund iziker, a wanna krefentt !


Ur illi kra uḍbib a(d) t yaf a(d) ten fukkun

Mḥadan-d ijddigen ɣ ufella n ṣṣur


Iḥada ten inn lwurḍ, ikkes asen kullu llun

Wa Tansifst ula Mmu-rbiɛ, mani kkan waman ?


I lliɣ izwa lbḥer da sɣuyyun isleman
Wa mani s tiwi tergwa isleman n wasif ?
Wa mani terit a jjneb ur ta akkw nemcawaṛ ?
Wa mani s tecuwweṛ tewunza22 ula mmu ucakuk ?
Inna yaggugn f yan a(d) t ur ittemnad
***
Ar d-ittawin i tasa ma f teḥḥreg
Ar d-ittawin i tasa ma f teḥḥreg
Ar d-ittawin
I tasa ma f teḥḥreg

Menckk a(d) tekka tamment (n) lḥuṛṛ i faruz ?


Id bu-taddarin ɛlefen kullu anfrad
22
Dans une autre version de cette même chanson, El-Foua emploie plutôt le mot tanggift.
38

Id bu-taddarin ɛlefen kullu anfrad


Id bu-taddarin
Ɛlefen kullu anfrad

Mmaɣen ifassen f talxatemt ula ddeblij


Ira tentt ufasi, iri tentt uẓlmaḍ
Ira tentt ufasi, iri tentt uẓlmaḍ
Ira tentt ufasi
Iri tentt uẓmlaḍ

28-Ṛebbi a(d) k iɛzzan

Ṛebbi a(d) k iɛzzan, isfulki k zund lluban


Wanna k iḥubban, yak ar siwen siggilen ?
Inna ɣ nn ukan tellit ur a(r) ttaggugt
A mreḥba situn a zzin a bu-taccerbilt
A laqqdam nnun, im Ṛebbi ad gin isɛdiyen !
A yan ikrezn tumẓin a(d) tentt izuzzurn
A wanna imgern, isrut, asin imndi nnes

Is a wa tesllat mad nnan iwaliwen ?


Is a wa tesllat mad nnan iwaliwen ?

29-Wa Ṛebbi ɛfu aɣ !

Wa Ṛebbi ɛfu aɣ !

Ur iɛdil zzreb, icwa ya(n) icuwweṛn


Wa halayali
Alla-ukbaṛ kwti-d i wna a winu fell-aɣ
Wa halayali
A ɣ illi nusi lɛdawt necuṛṛu fell-ak
Wa halayali
Aha laylala, aha laylala
Aha laylala, aha laylala

Wa Ṛebbi ɛfu aɣ !

Inna yyi-d winu, hann keyyi kad dar-neɣ


39

Wa halayali
Imil iggru-d is nega kraḍ ur neg yan
Wa halayali
Immnnɛa lḥubb iɣ iga ɣ tasa win mennaw
Wa halayali

Aha laylala, aha laylala


Aha laylala, aha laylala

30-Ur nebḍi yat

Ur nebḍi yat
Yan a(d) nega ɣ lqqleb, nemun, alla-ɛawen !
Ur ijli yat
Tasa ula lqqleb ifreḥ, alla-ɛawen !
keyyi d watay
Ad d imun lluz, immim, alla-ɛawen !

Ijla waḍu tizzwa, felentt ajddig


Ma mi k ira yan ra(d) k iseɣ a faruz ?
A ṛṛja-f-Llah a lḥnna telit lɛib !
Is ka ixwla ya(n) iran a(d) k sul ikrez
A ṛṛja-f-Llah a lḥnna telit lɛib !
Is ka ixwla ya(n) iran a(d) k sul ikrez
Nelkem g-iwentt a ddunit gar azmez
Ur sul iri yan tamment ula lluz
Ih awddi a tawda tumeẓ aṣiyyad !
Ih awddi a tawda tumeẓ aṣiyyad !
Had afuss inu, neṛcem g-is i kra
Tamatart nnes : a(r) bedda g-igi isaqqsa
Tasa nu, tellit bedda g-is a kra
Kul ass izrin ur a(r) g-ik nesaqqsa
Aḥḥ ukan a lḥubb n wa-d ak ifelan !
A(r) tallat, yaf, a gwma, lɛdu mad ran

Waḥyyana
Waḥyyana, waḥyyana
Waḥyyana, waḥyyana
Irxes ujddig a Lḥnna
40

Waḥyyana
Ar yalla bab n teɣula
Waḥyyana
Yan iḥsadn, ma(d) g-i(n)ɣ ira ?
Waḥyyana
Iga Mulana bu-telila
Waḥyyana

Had afuss inu, neṛcem g-is i kra


Tamatart nnes : a(r) bedda g-igi isaqqsa
Ma(d) kwen yaɣn lliɣ ka teshit a kra ?
Iẓeṛi nnun ar t ttemnadaɣ iksa

Waḥyyana
Waḥyyana, waḥyyana
Waḥyyana, waḥyyana
Temyart a taguḍi ɣ tasa
Waḥyyana
Ccawha d lḥubb ar yalla
Waḥyyana
Lɛaqqel iḥtajja wayyaḍ
Waḥyyana
Lmɛna teḥtajja s tayyaḍ
Had afuss inu, neṛcem g-is i kra
Tamatart nnes : a(r) bedda g-igi isaqqsa

31-Lɛfu ya Sidi !

Lɛfu ya Sidi

Neḍaleb ak a bu-telila
Ayyay, a bab n telila
Lɛfu neḥtajja t ɣil-a
Ayyay, ɣil-a
Ddwa w uḍbib ur t nera
Ayyay, ur t nera
Ur iɛdil zzreb yan ɣ illa
Ayyay, yan ɣ illa
Tisura nnes ar tentt d-ismuna
41

Ayyay, ismuna
Wanna mu iqqes ulgmaḍ ar yalla
Ayyay, ar yalla
Wanna ismun lɛib ur t ila
Ayyay, ur t ila
Neḍaleb ak a bu-telila
Ayyay, a bab n telila

32- Bidd a(d) ss-rek nesawel !

A (y) asmun, mladd is sul tella nniyt


Ili lɛahd n Ṛebbi, riɣ k i tamunt
Ɣa-d izrin lɣṛeḍ ur ikcim d tamunt
Laman d lmaḥabba llan kullu ɣ medden
***
Aḥḥ a (y) asmun, mladd is sul tella nniyt !
Ili lɛahd n Ṛebbi, riɣ k i tamunt
Bidd a(d) ss-rek nesawel !

Aḥḥ a (y) asmun, mladd is sul tella nniyt !


Ili lɛahd n Ṛebbi, riɣ k i tamunt
Bidd a(d) ss-rek nesawel !
Ɣa-d izrin, lɣerḍ ur ikcim d tamunt
Laman d lmaḥabba llan kullu ɣ medden
Bidd a(d) ss-rek nesawel !
Iwa a (y) ajddig n tayri tattuyt
A mar yufan ad kellan ɣ umalu nnek !
Bidd a(d) ss-rek nesawel !
A urti n lluz, a urti n waḍil
A urti n zzenbuḥ iɛla ṣṣur nnek
Bidd a(d) ss-rek nesawel !
A iẓeṛi n lbaz, terwast lbaṛud
Terwast ula tazzit, aḥḥ a tasa nu !
Bidd a(d) ss-rek nesawel !
A Tiznit, mladd is sul tella luqqt
Yili lmal (i) rad d ukan sul neḥuwweṣ
Bidd a(d) ss-rek nesawel !
***
42

Cay-Llah, cay-Llah
A lawliyya, ssadat n Ṛebbi

Cay-Llah, cay-Llah
A lawliyya, ssadat n Ṛebbi
Cay-Llah, riɣ a(d) neẓur, iriɣ a(d) netub
Cay-Llah, riɣ a(d) neẓur, iriɣ a(d) netub
Cay-Llah, cay-Llah
Lɛaqqel, ad ur ig aɣrib !
Cay-Llah, a(d) t ur yawi waḍu iɣab !
Cay-Llah, cay-Llah
Lxir as nera a(d) t nekkrez
Cay-Llah, ur neḥgeṛ yan, ur neḥsad
Cay-Llah, cay-Llah
Wanna igan gwma-t-un f Ṛebbi
Cay-Llah, ur a(d) g-itun inna lɛib

Cay-Llah, cay-Llah
Yutt unẓar, ṛṛbiɛ immɣi-d
Cay-Llah, yan iksan ulli, iḍuf tizi
Cay-Llah, cay-Llah
Ur tentil tegemmi (n) ljid
Cay-Llah, llan bedda g-is ayt Ṛebbi

33- Iwi-d sul Ṛebbi

Iwi-d sul Ṛebbi d larzaqq aḥbib lli d(a) negadda


Ya(n) uzmez negaraɣ d lɛaqqel, ur sseneɣ ma ɣ nelha
Iffaɣ fell-aɣ lḥubb, ɣil-a(d) nefiss (i)ra ad aɣ yuda
Ra(d) nekref aḍaṛ inu, negawer, smeḥaɣ i tewada
Necca lfaxer, necc iẓṛan, necca igwra, suɣ tiḍḍa
Tayri tezri lliɣ temmim ; ɣil-ad terwas tuga
Freḥ a ul inu ! Nufa lḥnna, riɣ a(d) t neg i tewnza

Ahalayli, ar yyi bedda tinit, man za winu ?


Ma rad skereɣ i tasa ?
Ahalayli, is d a winu ur ak lkkemen laxbaṛ inu ?
Ma rad skereɣ i tasa ?
Alalayli, giɣ zund igigil, a winu, ɣ ger midden,
43

Ma rad skereɣ i tasa ?


Ahalayli, wanna k iḥubban, irin ad tegem winnes,
Ma rad skereɣ i tasa ?
Alalayli, ra(d) kwen bedda gen ɣ ufuss zund lxatem,
Ma rad skereɣ i tasa ?

Alalayli
Yih
Alaylala
Ah

Yak a wa,
Iwi-d sul Ṛebbi d larzaqq aḥbib lli d(a) negadda ?
Yak, a awa,
Ya(n) uzmez negaraɣ d lɛaqqel, ur sseneɣ ma ɣ nelha ?
Yak, a awa,
Iffaɣ fell-aɣ lḥubb, ɣil-a(d) nefiss ira ad aɣ yuda ?
Yak, a awa,
(I)ra(d) nekref aḍaṛ inu, negawer, smeḥaɣ i tewada ?
Yak, a awa,
Necca lfaxer, necc iẓṛan, necca igwra, suɣ tiḍḍa ?
Yak, a awa,
A tayri tezri lliɣ temmim, ɣil-ad terwas tuga ?
Yak, a awa,
Ur aɣ sul tehul, nezzri taḍeṣa, issṛmi aɣ haha ?
Yak, a awa,
Freḥ a ul inu, nufa lḥnna, riɣ a(d) t neg i tewnza
Yak, a wa,
Iwi-d sul Ṛebbi d larzaqq aḥbib lli d(a) negadda ?

Alalayli
Yih
Alaylala
Ah

34-Lḥanana

Lḥanana ineɣa tt zzman-a(d) ɣ ulawen


Lḥanana ineɣa tt zzman-a(d) ɣ ger midden
44

Ineɣa laman, imḍel t, ineɣa nniyt


Issmmɣi yyi d lḥasada ɣ ulawen
Medden, yan iran a(d) yili ɣ rraḥt
A(d) ur isawal ɣ yan, yajj imi nnes
Ur illi ma rad ak yameẓ lxaṭer
A(d) iskar yan lxaṭer i ugayyu nnes
Tṭabla iɣ g-im lkisan ur yaruden
Manikk a(d) ra(d) teskert i watay ad yimim ?
Wanna ten iɛmmeṛn, a(d) t ukan imḍi, ifel t
Is ka g-im iḥreg lbrrad liqqamt (??)
Ya(n) igan arraw n lḥlal, iḍher ɣ medden
Ya(n) igan arraw n lḥlal, iḍher ɣ udm
Iɣ a(r) isawal ar itteḥccam, yader i wallen
Turtit-ad illan ɣ tama Igafayen
Is sul g-iwentt illa flayyu d liqqamt ?
A(d) s-res iɛmmeṛ yan atay, ichu g-is
Ma(d) k ibḍan a (y) aslal n tamment d lxaleṣ ?
Ma(d) k ibḍan a (y) ayyis umlil d lḥzuma nnek ?

Lḥanana ineɣa tt zzman-a(d) ɣ ulawen


Lḥanana ineɣa tt zzman-a(d) ɣ ger midden
Ma(d) k ibḍan a (y) aslal n tamment d lxaleṣ ?
Ma(d) k ibḍan a (y) ayyis umlil d lḥzuma nnek ?

35-Aḥḥ inu ɣliɣ ar tizi !

Aḥḥ inu ɣliɣ ar tizi ur illi ma(d) innan !


Mani terit ? Urri-d, hann lxaṭar ay-ann !
Nega zund ljawi dar willi aɣ ur irin
Yan aɣ yufan iqqwṣad s-i(tne)ɣ lkanun
Ṛwaḥ a(y)t a yan igan winu ! Ma(d) k ukan
Issallan ? Tasa nu gantt yyi fell-ak aman
A(d) k asiɣ, asiɣ baba-k ula ma-k, asiɣ
Asiɣ adrar n uzzal f imi n unwwac
Ra(d) k asiɣ, asiɣ baba-k ula ma-k, asiɣ
Asiɣ adrar n uzzal f imi n unwwac
***
45

A tuttaɣ tenzi, ma tta lhawa-ad illan ? 23


Ur nessin ma(d) k id isayn a ssnbel nemel ɣ ufuss

A tuttaɣ tenzi, ma tta lhawa-ad illan ?


Ur nessin ma(d) k id isayn a ssnbel ɣ ufuss
Meqqar ak maṭeleɣ, ur a(r) ijllu waḍu nnun
Ṛwaḥ a(y)t a yan igan winu ! Ma(d) k ukan
Issallan ? Tasa nu gantt yyi fell-ak aman
A(d) k asiɣ, asiɣ baba-k ula ma-k, asiɣ
Asiɣ adrar n uzzal f imi n unwwac
Nega zund ljawi dar willi aɣ ur irin
A yan aɣ yufan iqqwṣad s-i(tne)ɣ lkanun

A tuttaɣ tenzi, ma tta lhawa-ad illan ?


Ur nessin ma(d) k id-isayn a ssnbel ɣ ufuss

Nega zund ljawi dar willi aɣ ur irin


A yan aɣ yufan iqqwṣad s-i(tne)ɣ lkanun

A walaynni Ṛebbi nneɣ ur fell-as ixfi yat


A (y) inna ira s ismeg nnes isker s-is ttawil
Iɣ ira kra ljibb nnek inna ak nera k24
Ar k ṛẓẓemen lbiban kullu wi(n) lxir
Ar iɣ ismed lɣṛeḍ nnes iqqen ten d fell-ak
Ad ur tinit iga kra iwi-s n ɛmmi-k
Ula tagwmat ; lɣṛeḍ nnes kad iḍfer ku-yan

A tuttaɣ tenzi, ma tta lhawa-ad illan ?


Ur nessin ma(d) k id-isayn a ssnbel ɣ ufuss

36-Agwlif

Illa-nn ugwlif ɣ tagant, issntel i tamment


I walli igan amaḍun, ar ukan allan
Iɣ neqqan d ujddig, ifsa kullu wakal
Iɣ neqqan d lmaḥabba, tera tasa ku-yan
Wa lxatem ɣ tella tereẓi ur a(r) t ittawi yan !

23
Ces deu x vers ont été repris à rrays Bihtti.
24
Les vers qui suivent sont de feu Sâid Achtouk.
46

Ar ittulwu ɣ uḍaḍ acku ikka mennaw


***
Agwlif illa-nn ɣ iýaṛifen
Ar ten ttemnad, neggammi ten
Tamment tella ɣ ugwnes nnek
Neẓeṛa tizzwa ma(d) usint
Ar nettemnad iýaṛifen
Ur sul negi mad d-iṛuḥn
Ifa Ṛebbi ma(d) ur nessen
Yusi tamment ɣ ibuqqalen
Ar ittelli s ijmmalen
Ur giɣ lɛib i luqqt
Ku-yan ḥḍan agayyu nnes
Lɣṛeḍ, lmutt ad d(a) imunn a !

37-Arraw n lfamila

Mani aɣ kullu gaddan isan a tirigin ?


Arraw n lfamila
Illa kra ɣ ugṛeḍ n kra, mani telkemt ?
Arraw n lfamila
Medden ran ad gen yan, macc ur as ufin,
Arraw n lfamila
Ur a(n)ɣ issalla lhmum nnem a ddunit,
Arraw n lfamila
Ula win lixert, ula win taẓallit,
Arraw n lfamila
Men-dun keyyin a (y) aḥbib lli aɣ ittun,
Arraw n lfamila
Iɣ tella lḥanana ra(d) nemun, nekkwni dar-neɣ,
Arraw n lfamilla
Kullu ulla dar-un, a(d) ismed lɣṛeḍ nnaɣ !
Arraw n lfamila
Ass nna ɣ d-ik bḍiɣ, iḍeṛ yyi ma(d) usiɣ,
Arraw n lfamila
Inna ira uḍaḍ, ittessṛṛef limuṛ,
Arraw n lfamila
Sir a lḥal a(d) t ig lɣwcim ! Uḥeln ukan,
Arraw n lfamila
47

Huhu
Huhu

38-Miyya bla keyyin

Miyya bla keyyin, miyya bla keyyin, miyya bla keyyin


Miyya bla keyyin a(d) aɣ innan nega winun
Miyya bla keyyin
***
Iggut lɣyar, ur nezzir mani ɣ nesawal
Wa ttu lhemm, ittu k !
Lmal ur dar-i yat, ura ma s nessaɣ yat
Mek-nna iga ṣṣbeḥ a(d) g-iwen a (y) ass ittilin
Mek-nna iga wamud a lɣellt a(d) terwasmt
Mek-nna iga laṣl gan kwen warraw n yan
Mek-lli nega s Ṛebbi gantt s-reɣ ula liyyam

Miyya bla keyyin, miyya bla keyyin, miyya bla keyyin


Miyya bla keyyin a(d) aɣ innan nega winun
Miyya bla keyyin

Asif ingi-d ur ta g-is ma ɣ ittakwi yan


Wa ttu lhemm, ittu k !
Iggut ufran ini d-uckiɣ a(d) ten nefren
Ur a(d) iṛuḥ azreg amr urawen ɣ imikk
Mek-nna skereɣ ur yyi d-uckin, ur nmalan
Ini d-uckiɣ, ccerɛ ur ta fell-as lkemeɣ
Ini d-tuckit, iggig nnes isawel fell-aɣ

Miyya bla keyyin, miyya bla keyyin, miyya bla keyyin


Miyya bla keyyin a(d) aɣ innan nega winun
Miyya bla keyyin

Alayli,
Aha
Alayli,
Aha

39-Sidi Ṛebbi
48

Alalala adalyali wayli, wa yyih


Lhemm, lhemm aṭṭan a(d) iga ! wa Llah

Alalala adalyali wayli, wa yyih


Sidi Ṛebbi ka igan aḥnin, wa ha

Lhemm, lhemm aṭṭan a(d) iga !


Walli ɣ llan iẓeṛa tawda
Iṛmi tammara ula tasga
Walli icuwwṛn issen mad gan
Walli icuwwṛn issen ma(d) nega
Walli iḥnnan ur t akkw neẓeṛa
Walli iḥnnan as niwi ṛṛja

40-Wa (y) atbir mẓẓiyn !

Wa (y) atbir mẓẓiyn, tuḍent, ma(d) kwen yaɣn ?


Yak ur d aṣiyyad a(d) k ijreḥn, ifelkn ?
Eg-nn ṛṛja ɣ Ṛebbi, teḥiyydt lhemm ɣ lɛaqqel !
Wa mma rrṣaṣ immnnɛa iɣ kkan tasa nnek
Aḥḥ a yan temyart, ass nna ɣ ra(d) k ifel !
Waxxa iga azal (i) rad dar-k ilisn
Iḥṛej iẓeṛi nnun, idel s imṭṭawen
Immnnɛa, ula ad ak ittu yan daɣ issen
***
Wa atbir mẓẓiyn, tuḍent, ma(d) kwen yaɣn ?
Yak ur d aṣiyyad a(d) k ijreḥn, ifelkn ?
Eg-nn ṛṛja ɣ Ṛebbi, teḥiyydt lhemm ɣ lɛaqqel
Imma rrṣaṣ immnnɛa iɣ kkan tasa nnek
Aḥḥ a yan temyart, ass nna ɣ ra(d) k ifel !
A waxxa iga azal rad dar-k ilisn
Iḥṛej iẓeṛi nnun, idel s imṭṭawen
Immnnɛa, ula ad ak ittu yan daɣ issen
Aḥḥ a (y) ajdaɛ, kṣuḍeɣ s-rek ismṣaren !
A(d) k awin i yan ar kiɣ ifel kwen
Llah-ukbaṛ iɣ idda ar-d ig tarigt
Eg ak lɛib i ljam, ma ra(d) k sul iseɣ ?
A ccahwa nu, tuḍḍeṛt aɣ, ur tecuwwiṛt
49

Wa-ll(i) aɣ temelit ur iga win tamunt


***
Yih wa haylalla
Hann a kra, tabrat nnek neɣera tentt !
A walaynni ljawab nnes ur ten rureɣ
Ur illi uzmez nnes, nujja tirra, fisseɣ
Iɣ ittuktab ulmuqqar a(d) kwen ẓureɣ
Yih wa haylalla

41-Ur k ufiɣ

Ur k ufiɣ, ur sxiɣ ad d-ik nebḍu


Lɛaqqel icuwwec aɣ, iwiz iggut a(n)ɣ
***
Wa (y) ayyis, ma(d) kwen yaɣn ? Taddumt
Is d lɛlef neɣdd lqqleb ihuwwel ?
A winu, qqeddemeɣ s-ik Ṛebbi, ajj a(n)ɣ !
Ur sul idrek uḍaṛ iɣarasen

Ur k ufiɣ, ur sxiɣ ad d-ik nebḍu


Lɛaqqel icuwwec aɣ, iwiz iggut a(n)ɣ
Lḥubb nnek a kra iṛɛi yyi d idammen
Tega kullu ddat aṭṭan, lqqleb ar ittaḍen

A winu, qqeddemeɣ s-ik Ṛebbi, ajj a(n)ɣ !


Ur sul idrek uḍaṛ iɣarasen
Ur sul idrek uḍaṛ iɣarasen
Ur k ufiɣ, ur sɣiɣ ad d-ik nebḍu
Lɛaqqel icuwwec aɣ, iwiz iggut a(n)ɣ

42-Ḍif Llah

A nniɣ ak a walli d(a) nemun ur a(d) kwen fleɣ


A (y) inna s tennit a(d) g-isen illan ar lmutt
A (y) inna nera labudd ak fell-as nn-caweṛeɣ
Iɣ ur iṣfi ɣ lqqleb nnek ur a(d) t inn-lkemeɣ
Nega yan, inna d-isker cceṛɛ af nemun
Ixaṣṣa a(n)ɣ a(d) nesslmad i lɛaqqel nnaṣiḥat
Ad aɣ ur yawi waḍu s ɣ illi nn ur netam
50

***
Ḍif Llah,
A tarwa n temazirt inu !
Ḍif Llah,
Yak ur g-is lɛïb iɣ saweleɣ ?

Ḍif Llah,
A(d) ten nezwur a fadd ad sawaleɣ
Ḍif Llah,
Ad daɣ kullu gadda iwaliwen !
Ḍif Llah,
Iffaɣ-d lhemm iggi n ul inu
Ḍif Llah,
Ar izray uzmez n tekrrayt
Ḍif Llah,
A (y) atbir, lbṛej aɣ d-temqqurt
Ḍif Llah,
Yuf awen a bedda g-is temyart
Ḍif Llah,
Tagut d uṣmmiḍ ur lkimen
Ḍif Llah,
Ttafukt ur jju g-is tellit
Ḍif Llah,
A (y) ajdaɛ lli d-isḥenḥimn
Ḍif Llah,
Ur nessen mad awen igan tarigt
Ḍif Llah,
Ajj lbeli i iẓnkwaḍ ittexiyyaren !
Ḍif Llah,
Illa flilu ɣ iggi wafaten
Ḍif Llah,
A zzin walli k igan ɣ ṛṛaḥt
Ḍif Llah,
Neḍaleb i Ṛebbi ad ak t ur ikkis
Ḍif Llah,
Yan icwan ur iga i tassast
Ḍif Llah,
Ula iga a(d) teḥḥregn imṭṭawen
Ḍif Llah,
51

Yan ra(d) izzenza isafaren


Ḍif Llah,
Awi aɣ d lɛnbeṛ riɣ a(d) t suɣ !
Ḍif Llah,
A tarwa n temazirt inu !
Ḍif Llah,
Yak ur g-is lɛïb iɣ saweleɣ ? 25
***
Wa gammiɣ sar a(d) k id-nessack, a lɣreb inu,
Ur nessin manik 26 rad skereɣ d ixf-ad inu

Wa gammiɣ sar a(d) k id-nessack, a lɣreb inu,


Ur nessin manik rad skereɣ d ixf-ad inu
Ullah ar-d neḥawel i ṣṣber iga aḍbib inu !
Ur illi usafar zund netta i ixf-ad inu
A wanna dar turtit a(d) stt ikrez, a(d) iḥada anu
Nekki ur dar-i i bra tirra ɣ lktab inu
A kemmi, a lhawa, aɣ dar-i laḥbab inu
Ur neli lɛib iɣ a(r) nettemuna d tegadda nu
A gammiɣ sar a(d) k id-nessack a lɣreb inu
Wa gammiɣ sar a(d) k id-nessack, a lɣreb inu,
Ur nessin manik rad skereɣ d ixf-ad inu

43- A bu-tayri

A bu-tayri, smeḥ ɣ idammen n tasa nnek !


Ur igi sslam n lḥubb a(d) ka tesawalt
Allah-ukbaṛ a lɛnbeṛ, ma ɣ ra(d) k afeɣ ?
Nega lmeskin, ur negi yat ɣ ifassen
A tafukt, illan ɣ ingwan, tattuyt
A ha ya(n) ujdaɛ n lẓṛeg ad illan ɣ rraḥt
Iga waḥdut ur ta jju lan tarigt

Ifreḥ umnay i lẓṛeg ufan tarigt


Wawaw, alaylal,
Ṛwaḥ a(d) nemun a kra ad iliɣ ɣ tama nnek !

25
À la fin de cette chanson, dans une autre version, El-Foua a intégré deux vers de feu Saïd Achtouk : Allah
a ḍḍyaman, manik ar diwen attuɣ ! ibbid unsifaḍ, tasa nu gantt aman ?
26
On peut aussi dire mamnek.
52

Wawaw, alaylal,

Aḥḥ a (y) aḥbib-ann f Ṛebbi, riɣ tamunt


Wawaw, alaylal,
Ur igi lḥubb lɛib, illa ɣ ul inu
Wawaw, alaylal,
Nega tazzwit, neḥada ka iɣarasen
Wawaw, alaylal,
Ur ak nesmiḥ a lḥubb ur a(r) ttemaṭelt
Wawaw, alaylal,
A Laṭif dima lɣṛeḍ illa ɣ tama nnek
Wawaw, alaylal,
Alla-ɛawn a (y) ajjig illan f isaffen
Wawaw, alaylal,
Ula win lbur nera g-ik isafaren
Wawaw, alaylal,

Wawaw
Ara afuss ! Hak afuss inu !
Wawaw
Ur a(d) kwen zriɣ, a winu
Wawaw
Rad ak nehdu tasa nu
Wawaw
Keyyi a mi ṛẓemeɣ ul inu
Wawaw
Meqqar ur dar-i walu

Ayyis d urkkab, iɣ ran amawal,


Labudd n lbaṛud, a(d) t ukan issufeɣ
Labudd n umhmaz, labudd n tarigt
A(d) as isker ccuruḍ, a(d) s-is ur icmmet

Wawaw
Lkas ireẓan ur illa
Wawaw
Ra(d) t nezri, ma ten nera !
Wawaw
Atay ur ten sul nera
Wawaw
53

Ayyis iɣ gan cala


Wawaw
Ad as neɛdel tasila
Wawaw
Ula ssrej waxxa t ila
Wawaw

44-Fukku tentt, a tasa nu, !

Srebi, srebi ! Fukku tentt a tasa nu ! Gantt am agudi


Gantt am agudi ; gantt am agudi
Gantt am agudi
***
Teɣami g-igi tayri
Tasa tuḍen, ar talla f Ṛebbi, ẓeṛ tiwizi !
Zer tiwizi ! Zer tiwizi !
Zer tiwizi !
Iɣ dar-un ur illa yat a kra, amen s Ṛebbi !
Amen s Ṛebbi ! Amen s Ṛebbi !
Amen s Ṛebbi !
Srebi, srebi ! Fukku tentt a tasa nu ! Gantt am agudi
Gantt am agudi ; gantt am agudi
Gantt am agudi
Hati ddwa n temaḍunt n yan imlek lḥubb, nessen is ur illi
Nessen is ur illi ; nessen is ur illi
Nessen is ur illi
Mani ɣ rad nesiggel lɛaqqel ? Ɣil-ad neḥtajjat siɣ ur illi, man za t, ur illi !
Man za t, ur illi ! Man za t, ur illi !
Man za t, ur illi !
Iɣ a(r) ur a(r) iskdub ils ur a(d) issen benadem kra s nettini
A kra s nettini ; a kra s nettini ;
A kra s nettini ;
Laḥbab inu, ha lɛaṛ !, meqqar netteciḍaɣ, smeḥ at yyi !
Smeḥ at yyi ! Smeḥ at yyi !
Smeḥ at yyi !
Lɛaṛ n Ṛebbi rad ak t iniɣ a walli f neẓḍay, sres at yyi !
Sres at yyi ! Sres at yyi
Sres at yyi !
Umneɣ ɣ lɛcert n gar amddakwel, ar siɣ ikkrez
Ar siɣ ikkrez ; ar siɣ ikkrez
Wa ar siɣ ikkrez
Srebi, srebi ! Fukku tentt a tasa nu ! Gantt am agudi
Gantt am agudi ; gantt am agudi
Gantt am agudi
54

45-Iwda k, a benadem, !

A wanna igan mnid nnek,


Ur a(d) k inn-ḍin ɣ lqqleb nnek
Ur a(d) sar gan ḍḍid nnek
Ula a(r) adderan lɛib nnek
alayalali
Iwda k a benadem !

Isan ur kullu gaddan


Ku-yan d mek-nna gan
Alayalali, alaylali
Iwda k a benadem ! Iwda k !

A wanna igan mnid nnek,


Ur a(d) ak intil ɣ lqqleb nnek
Alayalali, alaylali
Iwda k a benadem ! Iwda k !

Ur a(d) sar gin ḍḍid nnek


Ula a(r) adderan lɛib nnek
Alaylali, alaylali
Iwda k a benadem ! Iwda k !

Ɣeriɣ i kra aɣ iḥubban


Iga daɣ ɣay-ad azal
Alaylali, alaylali
Iwda k a benadem ! Iwda k !

Ur ig ddheb aqqenḍar
Ur a(d) t nesgadda d uzzal (??)
Alaylali, alaylali
Iwda k a benadem ! Iwda k !

Imikk ad iga ɣ lmizan


Atig nnes iga gigan
Alaylali, alaylali
Iwda k a benadem ! Iwda k !
55

Asbbab, walli t igan


Tuti tayri timuḍan
Alaylali, alaylali
Iwda k a benadem ! Iwda k !

Anẓaṛ , a tuga, ar kwentt issmɣay


Hann gar ajjig ur t issen wakal !

Anẓaṛ , a tuga, ar kwentt issmɣay


Hann gar ajjig ur t issen wakal !
Yak win lweṛd a(d) ilan asnnan ?
Walaynni g-is nit asafar
Imma alili gan ɣar akuṛay
Ur g-is lɣṛeḍ, ur t isala yan
Tṭabla n ljdid a(d) iran lkisan
Iɣ tufa wa-d issen i watay
Ikṣuḍ uggug a(d) t yawi wasif
Lɣrib immuddan, sllem fell-as !

Isan ur kullu gaddan


Ku-yan d mek-nna gan
Alaylali, alaylali
Iwda k a benadem ! Iwda k !

Meraw ad gan iḍuḍan


Macc ur kullu gaddan
Alaylali, alaylali
Iwda k a benadem ! Iwda k !

A Ṛebbi, ɛfu f imuḍan !


Igigilen a(d) kullu gan
Alaylali, alaylali
Iwda k a benadem ! Iwda k !

Ikṣuḍ uggug a(d) t yawi wasif


Aɣrib immuddan, sllem fell-as !
Tṭabla n ljdid a(d) iran lkisan
Iɣ tufa wa-d issen i watay
Atay n zzreb iɣ t iɛmmeṛ yan
56

Is ka ran ad d-isxllaf aman(??)

46-Msa-lxir

Afulki n waḍil iɣ ur ta kullu tenwa talayt


Neḍaleb i bab nnes a(d) ten ur isaka tassllit
A(d) t ur gin ɣ lbiɛ ar-d ukan inu s lxaṭer nnes
Lḥurma n wa-d a(d) t isswan, iwala-nn isura nnes
Rar at d s-res lbal a(d) asen ur isslkem yan ifassen !
Mmaɣ at d isdram, turtit a(d) s-res ur iɣarasen !
***
Yih
Uh

Msa-lxir a zzin, ur k nettuɣ, lɛaqqel tiwit


Tuẓẓumt n waḍan aɣ k id-kwtiɣ, iliḥ aɣ iṭṭes
Ar allaɣ, iggammi ufuss a(d) k ssreɣen tifawt
I Ṛebbi ma(d) g-igi teram a winnaɣ ? In(i )at aɣ !
(I) rad ak hduɣ ixf inu, ɣresaɣ, nesmeḥ awen
Iɣ a(r) ur issendam usmammi nu, keyyi, tasa nnek
Zund aẓṛu, zund ul nnek ; aḥḥ a wanna k ur issinn !

Yih
Uh

Afulki n waḍil iɣ ur ta kullu tenwa talayt


Neḍaleb i bab nnes a(d) ten ur isaka tassllit
A(d) t ur gin ɣ lbiɛ ar-d ukan inu s lxaṭer nnes
Lḥurma n wa-d a(d) t isswan, iwala-nn isura nnes
Rar at s-res lbal a(d) asen ur isslkem yan ifassen !
Mmaɣ at d isdram, turtit a(d) s-res ur (ili) iɣarasen !

I Ṛebbi ma(d) g-igi teram a winnaɣ ? In(i )at aɣ !


I rad ak hduɣ ixf inu, ɣresaɣ, nesmeḥ awen
Iɣ ur issendam usmammi nu, keyyi, tasa nu
Zund aẓṛu, zund ul nnek ; aḥḥ a wanna k ur issinn !
***
Mad ak ijṛan ?
Mad ak ijṛan ?
57

Mad ak ijṛan a ul inu ? Tegit ɣik-lli daɣ 27


Iga ssaɛd inu zund amddakwel, kull ṣbaḥ neẓi daɣ
Mad ak ijṛan ?
Mad ak ijṛan ?
Nekki saqqsaɣ lqqaḍi ɣ lḥubb, ur ta ten ḥadaɣ
Mad ak ijṛan ?
Mad ak ijṛan ?
Neɛaqqel f ujmil, nɛaqqel f lɛaṛ, nekwt-id, nemdudi
Mad ak ijṛan ?
Mad ak ijṛan ?
***
Luḥ s imurig a ul inu !

Luḥ s imurig a ul inu !


Ajj lhemm ur igin winu !
Nekki ḥḥera nella d ixf inu
Nessa, a lḥubb, aẓeṛbi f wanu
Imikk s-res iggwiz iswi nu
Luḥ s imurig, a ul inu !
Ajj lhemm ur igin winu !

47-Ur g-ik iṣber ul

Walaynni awddi yucka-d lɣṛeḍ imun


Lliɣ neẓeṛa walli terḍa tasa, ẓeṛen aɣ
Uggug iɣwli, hati targwa tiwi-d aman
Ad daɣ isu wamud n lḥnna d lbanan !
Ad daɣ nebdu s inna mi ḥawelen ijawwan !
***
Hann ur telli ta-d irxan !
Necca timṛẓag, uremeɣ alili
Nefa ten, urmen ti-d iḥman
Iɣ neɣwẓan, ur ad aɣ yamen yan
Meqqar neggul yuf a(d) nerwwi
Iɣ neṣber, neḥreg ; iɣ nefiss,
Lmuss imaḍi ar siɣ ittelli
Tamunt n bezziz ur temmim

27
Dans une autre version de la même chanson, El-Foua disait : mad ak ijṛan a walli aɣ ifeln ? Ha làaṛ inu
daɣ !
58

Ur ra(d) jju ili g-is saḥa


A yan yutt Ṛebbi, gin ɣ ufuss
Lmal nnes, iddu ar s-is ittelli
Hann ur telli ta-d irxan !
Necca timṛẓag, uremeɣ alili
Nefa ten, urmen ti-d iḥman
***
Ur g-ik iṣber ul
Nekki rad awen allaɣ
Ibidd aɣ wawal
Neggammi ad d akkw sul iffeɣ
Wa sseneɣ a (y) iẓnkwaḍ
Mani aɣ a(d) d-ittemaqqarm
Mladd is ka giɣ
Aṣiyyad itteɛyyann

48-Ur a(r) teḥnnut a (y) aṣiyyad

Ur a(r) teḥnnut a (y) aṣiyyad ɣ iẓwnkaḍ


Is a(r) kwen iḥḥreg lḥal iɣ injem udad
Ur a(r) teḥnnut, a tayri ; ma terit lqqleb ?
Aṣllab nnem, a ta, iga zund lbaṛud
Tṭul n zzman ikkis iẓllayen i ddeblij
Hati ula nettan a(d) ak immaln anṣḥab
Iga lḥubb kra lli ur ittameẓ ufuss
Ur ar t ittemnad iẓeṛi zund lmlek

Ur a(r) teḥnnut a (y) aṣiyyad ɣ iẓwnkaḍ


Is a(r) kwen iḥḥreg lḥal iɣ injem udad
Ur a(r) teḥnnut, a tayri ; ma terit lqqleb ?
Aṣllab nnem, a ta, iga zund lbaṛud
Tṭul n zzman ikkis iẓllayen i ddeblij
Hati ula nettan a(d) ak immaln anṣḥab

Iga lḥubb kra lli ur ittameẓ ufuss


Ur a(r) t ittemnad iẓeṛi zund lmlek
Lɛaqqel a(d) ittemyyazn iɣ ifhem yan
Yan ixwlan ur ad as neḥasb lɛar
59

Ur a(r) teḥnnut a (y) aṣiyyad ɣ iẓwnkaḍ


Is a(r) kwen iḥḥreg lḥal iɣ injem udad
Ur a(r) teḥnnut, a tayri ; ma terit lqqleb ?
Aṣllab nnem, a ta, iga zund lbaṛud
Tṭul n zzman ikkis iẓllayen i ddeblij
Hati ula nettan a(d) ak immaln anṣḥab

A hann ur a g-im nesameḥ a talbrrat !


Iga lḥubb kra lli ur ittameẓ ufuss
Ula lkisan n ṭṭaws ula lbllaṛ
Tamunt, iɣ tega tin f Ṛebbi, tezwar aɣ
Tamunt, iɣ tega ti (n) lɣṛeḍ neẓeṛa tentt
Tṭemaɛ-ad, sengaran aɣ d medden ɛdelnin

Ur a(r) teḥnnut a (y) aṣiyyad ɣ iẓwnkaḍ


Is a(r) kwen iḥḥreg lḥal iɣ injem udad
Ur a(r) teḥnnut, a tayri ; ma terit lqqleb ?
Aṣllab nnem, a ta, iga zund lbaṛud
Tṭul n zzman ikkis iẓllayen i ddeblij
Hati ula nettan a(d) ak immaln anṣḥab

Is ifulki ɣik-a?

Tiṭt inu a(d) iḥgern ixf inu, ḥacaɣ itersawen


Inna ɣ ka teẓeṛa afulki tawit-id s tasa nu
Ukan ar ka temmddu ṣṣaḥt, tayri temmennɛamt
Ayyis amɣdar irwas yyi tisura n urɣ
Yak ur nit lgereɣ ixf inu, nasi tisura nnes ?
Naf ten inn-ṛẓemen, ittyakar yyi sul lɛaqqel

Is ifulki ɣik-a?

Naf-nn tiguḍiwin ka(d) sul illa ɣ tasa nu


D umareg nnem, a ddunit, taɣufi nu s iqqenḍaren
Iɣ ijla utbir ar fell-asen talla tasa nu
Zund aẓṛu n ljir iɣ telkem takat ar assin

49-Cuf at d ɣik-ad d-ibbi umalu !


60

Aḥḥ neẓuẓeḍ ! Aḥḥ ur ugwiɣ tasa ɣ ur ufiɣ !


Neẓuẓeḍ a(d) k ur addereɣ, tasa aɣ yyi tellit
Kullu lmḥabba da ẓeṛiɣ nesserxa tentt
Amr tinnek a ḍḍur-a(d) a(d) iran a(d) tawi rruḥ
Ur jju ẓeṛiɣ lḥubb ikksen tiram i yan
Ikkis as tawwuri d iṭṭes, ur a ten ẓeṛṛan
Ar ggaweneɣ ar yyi d-ismalay allen nnek
Ula tiddi nnek ula awal nnun
Nɛam a ddwa n tewwungimt, a gwma-s n yan
Nɛam a lbabbuṛ idrekn a(d) isswaki yan
Iɣ yyi ur tiwit nega imensi n isleman
Iɣ yyi ur tiwit nega imensi n isleman
***
Cuf at d ɣik-ad d-ibbi umalu talatin !
Ad d-ibbi umareg d lhemm tasa nu fell-ak

Ad d-ibbi umareg d lhemm tasa nu fell-ak


Ar ggawneɣ, igwn-d lhemm tama nu, mmattiɣ
Mmattiɣ-d, immatti-d ɣ tamu nu, mmattiɣ
Iɣ neɛaqqel, iɛaqqel-d daɣ, inna ra(d) nemun
Llah uɛlam inid lqqlum as yyi turit ?
Ini tayri tin Ṛebbi, nesemeḥ ak ar lmutt
Kullu lmḥabba da ẓeṛiɣ nesserxa tentt
Amer tinnek a ḍḍur a(d) iran a(d) tawi rruḥ

Ur jju ẓeṛiɣ lḥubb ikksen tiram i yan


Ikkis as tawwuri d iṭṭes, ur a ten ẓeṛṛan
Cuf at d ɣik-ad d-ibbi umalu talatin !
Ad d-ibbi umareg d lhemm tasa nu fell-ak

Ad d-ibbi umareg d lhemm tasa nu fell-ak


Ar ggawneɣ, igwn-d lhemm tama nu, mmattiɣ
Mmattiɣ-d, immatti-d dar tamu nu, mmattiɣ
Iɣ neɛaqqel, iɛaqqel-d daɣ, inna ra(d) nemun
Llah uɛlam inid lqqlum as yyi turit ?
Ini tayri tin Ṛebbi, nesemeḥ ak ar lmutt
Kullu lmḥabba da ẓeṛiɣ nesserxa tentt
Amr tinnek a ḍḍur a(d) iran a(d) tawi rruḥ
Ur jju ẓeṛiɣ lḥubb ikksen tiram i yan
Ar ggaweneɣ ar yyi k id smalay yan lmlek
61

Wa ma-k ula awal nnun


Nɛam a ddwa n tewungimt, a gwma-s n yan
Nɛam a lbabbuṛ idrekn a(d) issakwi yan
Iɣ yyi ur tiwit nega imensi n isleman
Iɣ yyi ur tiwit nega imensi n isleman

Cuf at d ɣik-ad d-ibbi umalu talatin !


Ad d-ibbi umareg d lhemm tasa nu fell-ak
***
Aḥḥ inu ssfeld aɣ i kra lxbaṛ !
Ittut utbir, ar yalla walli ten iṛbban
Ɣar iffuɣ-d ukan d lbṛej afin-d angwmar
Ikkis asen rric da s lkkemn afa udrar
Iɣwi t id s ufuss, yawi t a(d) s-resen ittehḍar
Ar ak isfat nɣ g-isen laẓ ar t ittexzar
Badelen lawṣaf, igllin is iẓẓma a wa
Afuss ikufeṛn ur iga a(d) yasi amzwar
***
Wa tibtbirin, hann lbaz isawel !
Ɣ iggi uýaṛif, luḥn tiḍaf nnes, wa titbirin !
Hann lbaz isawel !
Ur a(r) teḥnnun, g-isen laẓ, ikufeṛ, wa titbrin !
Hann lbaz isawel !
Macc, ur ta jju ufan a(d) tentt id-ssack
Hann lbaz isawel !
Tellamt as nn ɣ lḥijab ur issen, wa titbirin !
Hann lbaz isawel !
Iggi lɛin ur g-isen tajmmaɛt, wa titbirin !
Hann lbaz isawel !
Wanna d g-is iswan iḥada afaten, wa titbirin!
Hann lbaz isawel !
Nnniɣ uṣiyyaḍ, ankkid awi ten ! Wa titbirin !
Hann lbaz isawel !

50-Tafukt ur a(r) tebadelt

Tafukt ur a(r) tebadelt, kemmin, aɣaras


Ura luqqt lliɣ a(d) d-tesufut i wakal
Ayyur iɛcer bedda d itran, ur a(r) ten ffalen
62

Ɣ yyiḍ ur smeḥn ɣ uzal, yan ur ifel yan


Amud n benadem ka(d) jju ur ikkan aɣaras
Aḥḥ a lmskin, ullah, ar nit kkan afuss !
Ɣar ixdem dar medden s inna i asen fan
Ur jju tegadda lijaṛt nnes d tiremt nnes
Iɣ isuqq zund igigil, ma(d) t akkw isalan !
Ur illi ma(d) issendam waxxa nit allan
Idda s lksut a(d) tentt iseɣ, a(d) issfreḥ arraw
Tanna mi iggern, teḥreg asen ifassen, luḥen tt
Iddu s uqqdim a(d) t id-iseɣ inna ra(d) t iṣleḥ
A(d) d-iffuɣ dar medden zɛma ra(d) s-is ifreḥ
A ddunit ar tebadal walli tt ur issen
Ukan isker lḥsab is ra(d) ten tt ur iffuɣ
Illa kra dar-s lmal, iqqen t inn
Ur ad d-itteẓur ṭṭelba, ur issen lmsakin
Illa (y) as laẓ ɣ iggi n wallen, ya Laṭif !
A (y) inna ẓeṛan irin ad dar-s ili ɣ ufuss
Ira-d ixf ad agwrn kullu ma(d) t issen
Ukan ikcem t lkiber, xlun, ttun lmutt
A walaynni, azmez ixwcn, yusi akuṛay
Ur issen yan iɣ imẓẓiyn, ur a ssen meqqur
A wanna tteɛjab tewada nnes a mi tt inn usiɣ
A walli ibṛṛemn iziker iri a(d) s-is ikref
A ṛuḥen-d ulli, walli ikesan a(d) nn-iɣaman
Ur ak iɣwẓan i laẓ, a kra, ɣar isleman
Imma tiyyni d lluz, uxwsan a ra(d) ak ikkis
A yan ikṣuḍn ɣ Ṛebbi, ra(d) ikk aɣaras
Ajjin ayda n igigilen, ur a(r) t inn-lkkemn
Nekki, ḍalebeɣ as, ad aɣ ismeḥ iɣ neɣleḍ
Nega yan d medden, tagant ikka tt i(d) kuyan
Ikka tt inn yan uzmez, a lɛaqqel, laḥ yyi k
Nedda s lxla, neḥtajja ifis a(d) t nemmaqqar
A(d) nissan man lḥreb iskar i yan iwi
Ar ittikṣuḍ lherdam waxxa nnan iḥrec
A yan ikṣuḍn ka ɣ a(r) skaren tiremt nnes
A yan ifhemn, ssfled at, ef at ɣ lbal nnek !
Ur igi ifis n tagant af ak nesawal
A hann lbḥer wanna g-isen ittarmn lɛum !
A ɣar is nufeln, igi ixf nnes ɣ lxaṭar
Iɣ idda ar kiɣ ihaj, immnɛa a(d) asen ffertteln
63

Ar ikkat s iɣrubba ar kiɣ lkemen akal


A (y) iri kra netta a(d) g-isen afin aɣaras
Nekki bɛda negwmer g-isen amr s uɣanim
Iɣ neḥawel tawlẓit a(d) yyi lkemen waman
A wanna iran lmujat, sir, kcem s-resentt !
Hati tayri a(d) nuqwṣad, is ka nutt lmatal !
Ar nettikṣuḍ lḥubb acku irwas asif
A (y) inna ɣ ra(d) d-tegwraẓ ixf inu, smeḥeɣ as
Ass nna ɣ g-igi laẓ, neftu, necc tirufin
***
Giɣ-nn s-rek afuss a kra, sllem d(itn)ɣ !

Giɣ-nn s-rek afuss a kra, sllem d(itn)ɣ !


A(d) k ihdu Ṛebbi ! Eg at helli zund nekkin !
Wa(d) k ihdu Ṛebbi ! Eg at helli zund nekkin !
Ur a(d) k yutt usnnan, tegit dar-i zund arraw
Ur neḥmil lɛib a(d) t g-iwen yadder yan
Kullu kra k ur ihuln, ur yyi hmman
A (y) asmun, iɣ ur iṣfi lqqleb nnun
Itti-nn helli giɣ, a(d) neẓeṛ ma rad nemun !
Yuf yyi waḥdu yyi a(d) t negeɣ tiknnad nnun
A yan s neɛmmeṛ nniyt, iṭṭel ka g-i(ne)ɣ
Ur iɛdel, ddunit a(d) g-is ikaber yan
Meqqar g-is illa zzin, iga zud ayyur
Ddunit ur tegi tizzla, nekkin hnnaɣ
Tṭemɛ d lɣṛeḍ iggutn ur illi g(itn)ɣ
Illi tera ka ra(d) telkem ur a(d) ten d-nerar
Icca kra tiremt, ur g-is iḥreg afuss
Ula brin, ula ɛregn awddi g-isentt
Yan iga Ṛebbi d lɣwcim, ttazzal at !
Manik ra(d) teskert i lɣṛeḍ a(d) awen d-imun ?
***
Illa yyi nn udad ɣ ufella i ýaṛifen

Illa yyi nn udad ɣ ufella i ýaṛifen


Anniɣ abrid ur dar-i illi uduku nnes
A wanna iran ad beddn ɣ umalu nnem
A tallimt, eg ifrig i turtit nnem !
A ɣi-nna s k ukan iwin larzaqq nnek
A(d) ak isaɛd Ṛebbi, nefreḥ, nega ṣṣdiqq nnek !
64

Nniɣ ak a ul inu, ṣṣber yuf ad gen winnek


Ufiɣ-nn g-is asafar i ugayyu nu
Ufiɣ-nn g-is asafar i tasa nu

Illa yyi nn udad ɣ ufella i ýaṛifen


Anniɣ abrid ur dar-i illi uduku nnes

51- Ad akkw ur taɣ teguḍi

A(d) k d-ismun Ṛebbi d unẓar a (y) aṣmmiḍ !


Ad daɣ isu ujddig, a(d) ixlef, ar ittenwwaṛ !
A(d) k id-ismun Ṛebbi d uslal a (y) asafar !
A(d) g-is necc imikk ad d-ikkes asnnan i ul !
A(d) k id-ismun Ṛebbi d itran a (y) amanar !
A(d) k d-ismun Ṛebbi d lḥrir a (y) acakuk !
Ad yyi ismun Ṛebbi diwen a yan iḥnnan !
Ɣik-ad ismun udi d uslal ɣ temkilin
Ɣik-ad ismun lluz ɣ tellit a (y) atay

Ad akkw ur taɣ teguḍi walli nn-iɣaman !


A waxxa d ur iḥaḍer illa lukil nnes
A tella lmaḥabba ger ulawen, ḥnnan
Ur ak inna yan ugwreɣ k, ur a ss-rek iluḥ
A hann ur kaberen medden, kullu ten sllemen !
Kullu gan zund iḍuḍan, creken yat tiremt
Mla nufa a(d) bedda gin ussan lfaraḥ
A(d) sul ur tili taẓit ula ma yallan
Lxir af a(r) yyi itteṛbbun willi aɣ yurunin
Lɛaṛ ur g-isen lmziyyt, ur a(d) ten salaɣ

Allah, Allah,
A(d) k d-ismun Ṛebbi d unẓar a (y) aṣmmiḍ !
Allah, Allah,
Ad daɣ isu ujddig, a(d) ixlef, ar ittenwwaṛ !
Allah, Allah,
A(d) k id-ismun Ṛebbi d uslal a (y) asafar !
Allah, Allah,
A(d) g-is necc imikk ad d-ikkes asnnan i ul !
Allah, Allah,
65

A(d) k id-ismun Ṛebbi d itran, a (y) amanar !


Allah, Allah,
A(d) k d-ismun Ṛebbi d lḥrir, a (y) acakuk !
Allah, Allah,
Ad yyi ismun Ṛebbi diwen, a yan iḥnnan !
Allah, Allah,
Ɣik-ad ismun udi d uslal ɣ temkilin
Allah, Allah,
Ɣik-ad ismun lluz iɣ tellit a (y) atay

52-Yih, wa Sidi Ṛebbi, lɛfu !

Yih, wa Sidi Ṛebbi, lɛfu !

Ul inu teḥnnit, lhemm as yyi ttawit


Mun at aɣ iɣ ak neggul s imi ula afuss !
Lḥubb illa ɣ iggi n tasa, fissaɣ
Meqqar neṣber ɣik-ad ur fell-as neɛawwil
Lmal iɣ ur illa dar-k ur kwen iri yan
Ul inu teḥnnit, lhemm as a(r) yyi ttawit

Yih, wa Sidi Ṛebbi, lɛfu !

53- Aslal nnek iga isafaren

A (y) atbir a bu-laryac, a lbaz-ad mẓẓiyn


Awi sslam i yan icwan ar ɣ illi ɣ igawer !
Agwlif idda dar-k lɛaqqel, ra(d) k neḍaleb i bu-taddart
Aslal nnek iga isafaren, iṛwa bahra i temaḍunt
Ggutten ijddigen ɣ wafaten, irur ak d Ṛebbi azmez nnek
Bu-lmal a(d) k id-ittɣawaln, imma lmeskin icca ḍḍerbt
Ad d-irar Ṛebbi lxir nnes ula afulki i temazirt !
D lhena d lɛazz i Imuslmen ! A(d) tili lḥanana igguttn !
Ad giddin medden ɣ tamunt (i), ad gen ussan isɛdiyen !
***
Agwlif idda dar-k lɛaqqel, ra(d) k neḍaleb i bu-taddart
Aslal nnek iga isafaren, iṛwa bahra i temaḍunt
Ggutten ijddigen ɣ wafaten, irur ak d Ṛebbi azmez nnek
Bu-lmal a(d) k id-ittɣawaln, imma lmeskin icca ḍḍerbt
66

Ad d-irar Ṛebbi lxir nnes ula afulki i temazirt !


D lhna d lɛazz i Imuslmen ! A(d) tili lḥanana igguttn !
Ad giddin medden ɣ tamunt (i) ! Ad gen ussan isɛdiyen!
***
Ur a(r) teḥnnumt, a tayri, ɣ medden !

Ur a(r) teḥnnumt, a tayri, ɣ medden !


Kemmin d lhemm d lɣṛeḍ
Ikkis tamunt, lḥubb ur a(a) temaṭalen

Ma ra(d) kun ittamn a ya(n) ur iṭṭafn ?


Ma ra(d) kun ittamn a ya(n) ur iṭṭafn ?
Bu-lmal hann ur isugwer wawal nnes, ma rad as ini riɣ k ?
Afulki nnunt (i) a tallimunt
Afulki nnunt (i) a tallimunt !
Hann afulki nnunt (i) a tallimunt !
As a(r) ttawit walli g-im ismuqquln, ur ad d-irar ifassen
Ur a(r) teccwwaṛt(i) a war-lɛaqqel !
Hann ur a(r) teccwwaṛt a war-lɛaqqel !
Iggut g-iwen zzreb ; aḍaṛ nnun, iwi kwen d imi isulilen
Iɣ ur temyart medden, umnen kwen
Iɣ ur temyart medden, umnen kwen
Iɣ ur temyart, rad awen nefk lxaṭer ; tajjit ismummuyen

54- Azmez a(d) tega luqqt

A ssneɣ a lɛaqqel ! Ma ra(d) yyi d daɣ tinit


Azmez a(d) tega luqqt
Ira winnes a(d) t afin, ira ma d isawal
Illa ma ur iɛlefn, tack-id d-is tarigt
Azmez a(d) tega luqqt

A ssneɣ a lɛaqqel ! Ma ra(d) yyi d daɣ tinit


Azmez a(d) tega luqqt
Ira winnes a(d) t afin, ira ma d isawal
Azmez a(d) tega luqqt
Illa ma ur iṭṭafn, a wa, tiddi n tarigt
Azmez a(d) tega luqqt
Illa ma ur iɛlefn, tack-id d-is tarigt
Azmez a(d) tega luqqt
67

A sseneɣ a lɛaqqel ! Ma ra(d) yyi d daɣ tinit


Azmez a(d) tega luqqt
Yan iran tamunt, tinu ḥubbuɣ tinnun
Azmez a(d) tega luqqt
Mlad is k ufiɣ a bedda d-ik munaɣ
Azmez a(d) tega luqqt
Lqqleb iṣfan, illa g-is ṛṛja n tamunt
Azmez a(d) tega luqqt
Illa mad icaṭṭern imil iḍeṛ f tawwunt

Waḥyyani,
Itbiren gan mennaw
Waḥyyani,
Man wa a ra(d) g-isen ur utteɣ ?

Waḥyyani,
Itbiren gan mennaw
Waḥyyani,
Man wa a ra(d) g-isen ur utteɣ ?
Waḥyyani,
Aḥbib uḍeneɣ fell-awen
Waḥyyani,
Ma igan uhu ɣeriɣ awen ?

A nekki, bismi-Llah fell-ak, a zzin, temyart


Lxir, Ṛebbi ad ak t iran a(d) g-is tilit
A wanna iran ajdaɛ n tteṛbit, ɛlefen t
Ar as issirid azag, ig as tarigt

Waḥyyani,
Wa lmaḥabba n yumayen
Waḥyyani,
A(d) igan lhemm ɣ ulawen
Waḥyyani,
Wa giɣ aḍaṛ ɣ rraḥt
Waḥyyani,
Ar t neẓeṛṛa ɣ tassast

A ziɣ(edd), a lḥnna, ul inu aɣ a(r) teɣarit (??)


Ukan ar yyi k izzenza bu-teḥanut
Ihnna lḥal ixf inu ka d nesawal
Ura tayri ssneɣ nit is nega asmun nnes
Ihnna lḥal ixf inu ka d nesawal

Waḥyyani, wa lḥubb igabel tasa nu


68

Waḥyyani, iga zund azreg ar sawaln


Waḥyyani, ɣar ḥuc a zzin, ɛaf ak !
Waḥyyani, ma terit lhemm ? Yuf ak !

Ur nessen, a kra, mani nn-ittaḍn ɣ tasa nnes


Yan iran tamment iddu s ɣ-id aɣ tellamt
Iddu dar ujddig, hann Imuzzar xeyyiren
Lkem-d a ṛṛja nu ɣ illi ɣ a(d) ttemaṭalt

Waḥyyani ! Itbiren gan mennaw


Waḥyyani ! Man wa a ra(d) g-isen ur utteɣ ?

55-Ccahwa

Ajmuɛ-ad iga lɣrib, iga ljdid


Is d ad adereɣ i ixf inu, a(d) ur nessflid ?
Ajmuɛ-ad iga lɣrib, iga ljdid
Yuf ad adereɣ i ixf inu, a(d) ur nessflid
Ur ta tella, ayyis as meqqar lan lgid
Ccahwa d uḍaṛ ad asen neg win lḥdid !
Wa ul inu, ar d-ik tteẓiɣ, ar k nessirid
Ul inu, ar d-ik tteẓiɣ, ar k nessirid
Ur d aman, uhu, laman as ra(d) yarud
***
Ur ta tella, ayyis as meqqar lan lgid

Ur ta tella, ayyis as meqqar lan lgid


Ccahwa d uḍaṛ ad asen neg win lḥdid !
Wa ul inu, rad d-ik tteẓiɣ, ar k nessirid
Ul inu, rad d-ik tteẓiɣ, ar k nessirid
Ur d aman, uhu, laman as ra(d) yarud
Ma(d) iga-d usiɣ afasi nutt s uẓlmaḍ
A(d) ur akkan lɛahd n Ṛebbi, a(d) ur iskdub
A(d) ukan iẓeṛ zzin, ur a(r) sul issflid
Isker daɣ illi iran, a(d) teẓeṛt lḥubb
Yuf ad adereɣ i ixf inu, a(d) ur nessflid
***
Lɛfu li-Llah
Ajj at yyi ɣik-ad a(d) nega
Imikk n wawal iɣ izga
As a(r) ttilit, a tirrugza,
69

Hann ur iga tiddi ka tega !


Wa tasa nu tiwit rrḍa !

56- A(d) k id ismun Ṛebbi d lxaṭer !

A(d) k id-ismun Ṛebbi d lxaṭer !


A walli f (ar) neḥḥreg ur issen

A(d) k id-ismun Ṛebbi d lxaṭer !


A walli f (ar) neḥḥreg ur issen
Rad ak nesslay lluz nefek ak t
A zzin acku testahlla ten
Nekki bu-lhawa kad yyi ism
A wanna iran lɛib, inna ten
A yan ittenaẓn ɣ ugayyu nnes
Issen nit mani aɣ d-iṭṭarn
***
A(d) k id-ismun Ṛebbi d lxaṭer !

A(d) k id-ismun Ṛebbi d lxaṭer !


A walli f neḥḥreg ur issen
A yan ikesan iɣ meddurint
Wa tentt ihdu Ṛebbi ad d-urrint !
A(d) sul ur gin lɛib i uccen !
Iɣ asen daɣ illa ɣ ger tatten
A (y) afuss bu-ddeblij w urɣ
Ad ak nesslay lluz, nefek ak t
A zzin acku testahlla ten
Nekki bu-lhawa kad yyi ism
A wanna iran lɛib, inna ten
Imma wanna iran lɛib, ini ten
A walli f neḥḥreg ur issen
***
Ira ujdaɛ tawada
Aylalal...
Alaylal, ma(d) kwen d-igan ɣ uḍaṛ, a (y) ixllalen?
Alaylal, i Ṛebba a (y) isyyaxen, eg at asen aqqayen !
Alaylal, a mani terit a (y) aḍaṛ ur temyart ?
Alaylal, id is ak ɣ-id ur iban usmun nnek ?
70

Alaylal, ṛwaḥ a(d) nemun a (y) aḍu ɣ iɣarasen !


Alaylal, imma walli f neḥreg ur aɣ sul issen

57- Lqqiṣt inu, tin umḥḍar

Neluḥ iẓeṛi s iggi lɛin, madd utbir neẓeṛa t inn


Yuyell kullu, walli ittuttn iɣama ɣ wakal
Subḥan Ṛebbi walli t ixleqqn, ijud fell-as
S ufulki n ddunit lli as ifeka zund ayyur !
Iluḥ fell-ati yan iẓeṛi, izwur as d nnuṛ
Isḥnna kullu tasa nu, tega zund aman
Ur sul nessen ma neskar, lḥreb ijla (y) aɣ
Ad ur tennit, a lɣwcim, aẓeṛu ka iberrin
Ar iberri gar awal iɣ t inna gwma-t-un
Ula lmḥabba zund azreg a(d) tega lli iberrin
Lqqiṣt inu, tin umḥḍar lli d-yusin ɣ ufuss
Tassḍelt a(d) d-yagwm ɣ lɛin, iẓeṛa aẓnkweḍ, itlef

Lqqiṣt inu, tin umḥḍar lli d-yusin ɣ ufuss


Tassḍelt a(d) d-yagwm ɣ lɛin, iẓeṛa aẓnkweḍ, itlef

Lqqiṣt inu, tin umḥḍar lli d-yusin ɣ ufuss


Tassḍelt a(d) d-yagwm ɣ lɛin, iẓeṛa aẓnkweḍ, itlef
Subḥan Ṛebbi walli t ixleqq ! Ijud fell-as
S ufulki n ddunit lli as ifeka zund ayyur !
Iluḥ fell-ati yan iẓeṛi, izwur as d nnuṛ
Isḥnna kullu tasa nu, tega zund aman
Ismmass rric nnes ɣ ger ifassen inu, ẓẓman aɣ
Yayyel s ignwan ; ar ttexmmameɣ, nekki, ɣ wakal
Ur sul nessen ma neskar, lḥreb ijla (y) aɣ
Ad ur tennit, a lɣwcim, aẓeṛu ka iberrin
Ar iberri gar awal iɣ t inna gwma-t-un
Ula lmḥabba zund azreg a(d) tega lli iberrin

Lqqiṣt inu, tin umḥḍar lli d-yusin ɣ ufuss


Tassḍelt a(d) d-yagwm ɣ lɛin, iẓeṛa aẓnkweḍ, itlef

Lqqiṣt inu tin umḥḍar


Lli d-yusin ɣ ufuss
71

Tassḍelt a(d) d-yagwm ɣ lɛin


Iẓeṛa aẓnkweḍ, itlef
Ismmass rric nnes ger (i)
Ifassen inu, ẓẓman aɣ
Yayyel s ignwan, ar ttexmmameɣ,
Nekki, ɣ wakal
Ad ur tennit, a lɣwcim,
Aẓeṛu ka iberrin
Ar iberri gar awal
Iɣ t inna gwma-t-un
Ula lmḥabba zund azreg
A(d) tega lli iberrin

Hi, wa ha laylala
Hi, wa ha laylala

Uṣṣiɣ iẓeṛi ad isfaw28


Wad ig angwmar
A yak atbir iḥnnan
As ra(d) izwar ?
Ila yyi lḥubb akuṛay
Ur ta neẓeḍar
Lɛaqqel ihbel fell-as
A (y) amɣdar
Wanna iran amddakwel nnes iṣber as
A(d) t ur adderan i wiyyaḍ
Ig zund gwm-as

Iwi-d iẓeṛi nu, a tasa nu,


Kra n laxbaṛ
Ljentt ɣ iggi wakal
A(d) iga udrar
A yan ibnan ur issen
Ma s rad iddal
Eg at as aɣ aɣalim
Izri unẓar
A ṭṭelba n Sidi Wassay
Nɣ win Waday

28
Dans une autre version, Oudaden ont plutôt fini cette chanson par ce morceau.
72

Ad daɣ ur walaɣ lhemm


Acku iẓḍay

58-Luḥ-d amṭṭa !

Luḥ-d amṭṭa f lksut ad lkemen afud !


A(d) nn fell-am ibaɛd Ṛebbi, a tasa, amḥsad !

Ur a(r) isawal ufuss, issen nit mad ak d-iwin


Ils a(d) t id-yuṣṣan
Ma f ifta wayyur iḥada-nn itran i ignwan
Ur d-iqqrreb akal ?
Ar ittili yan yyiḍ illa nit g-is, eg tillas
Is t issiwed lḥal
Ya(n) ur icaṭern a(r) t id-ttawimt, a timdayin,
Ma(d) ira ad as d-iwin
A hann, ur sar illa ma(d) injemn i lhemm iɣ d-ilul
Ar kiɣ iggwez akal !
Iqqan-d, a tammara, a(d) g-im iɛic yan, izzri kwentt
Iggru (y) as d lxir

Luḥ-d amṭṭa f lksut ad lkemen afud !


A(d) nn fell-am, ibaɛd Ṛebbi, a tasa, amḥsad !

Luḥ-d amṭṭa f lksut ad lkemen afud !


A(d) nn fell-am, ibaɛd Ṛebbi, a tasa, amḥsad !
Bismi-Llah, ufiɣ-d afuss inu yarud
Ur a(d) s-is necc ibla tamment, ti(n) ljdid
Mla iskar uẓṛu a (y) akal ajddig
Freḥentt tizzwa, igut umccaḍ
Hann lɛnbeṛ inza bedda zund ddheb
Ur a(r) t ittawi bla afuss igan ljid
Maxx asafar ur g-ik illa ya(n) ufṛẓiẓ ?
Waynni ttaman nnes aɣ ur iṭṭaf atig

59-Ur ijṛi yat


73

Ur nebḍi yat, yan a(d) nega nekki d-itun29

Ur nebḍi yat, yan a(d) nega nekki d-itun


Ur ijṛi yat, hann, a kra, tasa, jjin tt
Winu ṣbereɣ ak, asi-d keyyi tuzzalt !
Alla(h) ihnnik, iɣ a(r) kwen ur ssndameɣ
Riɣ ad hnnaɣ, tasa ur yyi tujjimt
Yan iṛda ul, rad daɣ siwen siggileɣ
***
Ad ur tallat a ul inu f yan k ur irin 30 !
Idda ur k akkw isala, is ka tuḥelt

Ad ur tallat a ul inu f yan k ur irin !


Idda ur k akkw isala, is ka tuḥelt
Ad ur tament, a tasa nu, ya(n) ur iḥnnan
Ɣar is helli ra(d) kwen tt iḥreg, ar kem ssallan 31
Lɛahd, ar ikkat Ṛebbi walli kwen ittereẓẓan
Manik ra(d) teskert a(d) tehdut yan k ur iran !
Manik ra(d) teskert a(d) tehdut yan k ikwṛhan !
Ajj (i) t ɣar i ddunit, iqadda t ɣar zzman
Ur g-is lɛib lḥubb a(d) t nebder, sawaleɣ
Tayri n Ṛebbi gan-d nit, a gwma, asafar
Lɛfu dar Ṛebbi ka rad aɣ d-ikk lfreḥ
Wi-lli imunen f Ṛebbi, iggut ujmil nnun
***
Keyyi bedda kad riɣ
Ur fell-ak nebadel ula neberra k

Keyyi bedda kad riɣ


Ur fell-ak nebadel ula neberra k
Ur ufiɣ a(d) kwen zriɣ
Ur a(d) g-ik nesameḥ ula neberra k
A hann is siwen nebli, lɣdert nniɣ awen nehdi
Necrek nnek d-ik lhemm d lfreḥ

29
On peut aussi dire, diwen.
30
Vous allez certainement vous en rendre compte. Il s’agit à part ir d’ici d’une autre chanson : ad ur tallat
a(y) ul inu.
31
Dans une autre version, El Foua a chanté ces deux vers :
Ad ur tennit is, a winu, ra(d) kwen ittu w ul
Meqqar kwen laḥ neqqel sertun ar kiɣ nemun
74

Lhna n Ṛebbi lliɣ g-is


Rṛda hann imun diɣ
Ajmil iga win willi ṣbernin
Aḥḥ inu kullu beriɣ !
Lḥurma, ḥnnu (y) at giɣ !
Iɣ g-iwen nniyt, nettat, d laman

60- Igider

Anniɣ yan igider


F wafa w uýaṛif
Iluḥ s iẓula fulkinin d rric
Iggut g-is lxuf, ekk wi sa ignwan
Umneɣ s Ṛebbi, maxx ur d-nelul d rric ?
Ad as helli geɣ asmun ar-d lkemn
Anniɣ yan igider
F wafa w uýaṛif
Aḥḥ, nega yan igan bu-tawdiwin !
Nemyar iẓnkwaḍ, id bu-tazliwin
A ssaɛd, iɣ illa dar yan ad igwmmern
Ur iḥtajja ad akkw isker timdayin
Wanna tera ddunit a mi ttameẓ afuss
Anniɣ yan igider
***
Anniɣ yan igider
F wafa w uýaṛif
Anniɣ yan igider
F wafa w uýaṛif
Anniɣ yan igider
F wafa w uýaṛif

F wafa w uýaṛif
Iluḥ s iẓula fulkinin d rric
Anniɣ yan igider
F wafa w uýaṛif ,
Iluḥ s iẓula fulkinin d rric,
Iggut g-is lxuf, ekk wi sa ignwan
Umneɣ s Ṛebbi, maxx ur d-nelul d rric ?
Anniɣ yan igider
75

Ad as helli geɣ asmun ar-d d-lkemn


Anniɣ yan igider
Ad as helli geɣ asmun ar-d d-bṛṛemn
Anniɣ yan igider

Anniɣ yan igider


F wafa w uýaṛif

F wafa w uýaṛif
Iluḥ s iẓula fulkinin d rric,
Anniɣ yan igider
Aḥḥ nnek a ya(n) igan bu-tawdiwin !
Anniɣ yan igider
Nemyar iẓnkwaḍ, id bu-tazliwin
Anniɣ yan igider

Ssaɛd, iɣ illa dar yan ad igwmmern


Anniɣ yan igider
Ur iḥtajja ad isker timdayin
Anniɣ yan igider
Wanna tera ddunit a mi ttameẓ afuss
Anniɣ yan igider
F wafa w uýaṛif
***
Yih,
Ah,

Manik a(d) nn s-ik tega luqqt a walli ka ittexmmamn ?

Manik a(d) nn s-ik tega luqqt a walli ka ittexmmamn ?


Ur nebḍi tajmmaɛt (i), mel yyi ma (d) kwen yaɣen ?
Rar-d nit lbal a(d) k nuṣṣu, nefren ak iwaliwen !
Lqqenɛ ka(d) idrusn, ur sul illa yan lxaṭer nnes
Ur ittehnna bu-lawmal ula yan ur iṭṭafn

Yih,
Ah,

Manik a(d) nn s-ik tega luqqt a walli ka ittexmmamn ?


76

Temmimt a tudert ; yan mi freɣentt, is as ur issen


Ad akkw kullu gentt lmliḥ a walli ittecwwaṛn
Mmaɣ at d lmizan a(d) ur ufun ula a(r) ttenaqqaṣn !
Bu-ccahwa ad ẓeṛiɣ, meskin, immnɛa ad yaf rraḥt
Yan icwan ad ukan fell-as iluḥ asmmaqqel

61-Nesaqqsa iẓeṛi !

Amin a(d) kwen ig Ṛebbi d lqqlum a (y) aɣanim !


Ad armeɣ tirra s iḍaṛṛen imma afuss ṛmin ;
Ur sseneɣ walli f ḥubbiɣ ma s a(r) yyi ttaran
A(d) t ukan ẓeṛeɣ, ibbid ils inu, laḥ awal
Neɣama shiɣ, immuddu lɛaqqel, iɣama-nn
Issen, a (y) ignna, mad daɣ ittini wakal !
Ass nna ɣ g-isen fadd ar fell-atun allan
Ur a(r) ttemɣayentt tuga s waman n mmarur
A lalalayli
A lalalayli
***
A winu, tefelt yyi dar-k a(r) fell-ak allaɣ
Lɛaqqel ur k ittu, Ṛebbi sfawn tasa nneɣ, a lalalayli
A lalalayli
Wa lalalayli
A(d) aɣ ur ismun lɣṛeḍ, nejlu fell-ak ussan
Bab n tayri, takndawt ur asen tt issen
A lalalayli
Wa lalalayli
A(d) nit nezɛem f lḥubb, nefek ak, a winu, afuss
Neṛẓem ak ul inu a(d) g-is tilit iɣ nemun, a lalalayli
A lalalayli
Wa lalalayli
A(d) aɣ ur ismun lɣṛeḍ, nejlu fell-ak ussan
Bab n tayri, takndawt ur asen tt issin, a lalalayli
A lalalayli
Wa lalalayli
A walaynni azmez-ad gan kullu tikerkas
A wanna iga Ṛebbi d ufhim, ikk aɣaras, a lalalayli
A lalalayli
Wa lalalayli
77

Krefen ccahwa s lgid, isḥun, ikref afuss


Meqqar zrin f lluz, a(d) ur irin ad a(d) ttikis, a lalalayli
A lalalayli
Wa lalalayli
***
Nesaqqsa iẓeṛi ma f iɣawel ajddig
Igan win lwurḍ istitn ɣ ger wiyyaḍ
Is ka nezri f urtan ar ten ttemnad
Ur nn g-is iḍmɛa ufuss acku yaggug
Tazzwit ukan a(d) g-is igwmern azmez
Illa g-is ṛṛuḥ w usafar ; tiwi t id 32

Ur nit terxam a (y) iẓnkwaḍ, tegam lḥerb


Yan dar lmal a(d) iɣres, isker kabab
Yan ur iṭṭafn yat ad as gin lgid
Yan dar ur illa ẓzher, ymeẓ lɛuḍuḍ
A(d) ur ittelli s itbiren ɣ gar azmez

Illa lxir ɣ tamunt a ya(n) iran lḥubb


Gan win Ṛebbi, tayri maxx f g-is lɛib
Ibḍa Ṛebbi azal, ibḍa ɣ yyiḍ
Ibḍa Ṛebbi azal, ittabɛa ɣ yyiḍ

62- Aḥḥ a titrit !

Aḥḥ a titrit iger-d daɣ usmrɣa nnem !


Luḥen-d kullu imudal imṭṭawen

Aḥḥ a titrit iger-d daɣ usmrɣa nnem !


Luḥen-d kullu imudal imṭṭawen
Ayyis lḥuṛṛ is iga win tarigt
Ṛebbi a(d) t ismun d ayt lhimma, ixyyer ten !
A bu-tayri, tin f Ṛebbi, ma ɣ tellamt ?

32
Après ces vers, El-Foua disait dans une autre version de la même chanson :
A(d) k ihdu Ṛebbi a yan ɣar iḍfer lɣṛeḍ
Ibḍa Ṛebbi larzaqq, ibḍu ssibab
78

Iɣ ur iḍmɛa benadem yat ra(d) k ifel


Ma mi d-ittres udi, cuwweṛ at asen !
Ur ikkis laẓ, ur igi ma mu tteḥawalt
Aḥḥ a titrit iger-d daɣ usmrɣa nnem !
Luḥen-d kullu imudal imṭṭawen
***
Ijud nit Ṛebbi f ufgan, if asen tamaxirt
Walaynni awddi ccukkeṛ ur illa, ma(d) kwen ka yaɣen ?
Iẓuẓed umḥḍar a(d) ur icc akuṛay f talluḥt
Walaynni agwmmay, lɣwcim ur as illa s lxaṭer

63- Baṛk-Llah a (y) ajdaɛ !

Imun utbir d tergwa, ra(d) iftu s lɛin


Immaqqar d uṣiyyaḍ, meskin, ira a(d) t neɣin
Irar as d ljawab, ar yalla, ar isawal
Inna i as : « Giɣ igigil, maxx ur ak neḥrem ?
Ur neɛwwul a(d) tteyagaseɣ, a(d) a(n)ɣ ikkes rric
Ur ak neqqwḍi yat, mezziyeɣ, ur a(d) kwen kafaɣ
A wanna iran a(d) ttaddum tasa f lkanun
Udad a(d) igan zzreda, iɣ ur illa iṛuḥ
Afuss-ad wala ɣww-ad gan kullu winu s sin
Ra(d) ten nessiredaɣ iɣ nebikkes a(d) nesker tiremt
A walaynni aẓlmaḍ, iɣ ra(d) necc, neqqen t inn. »
A tasa, ṣber de lqqenɛ
***
Ar k nettemnad,
Telkemt nit f tarigt, iga ẓẓher ɣik-ad,
A baṛk-Llah a (y) ajdaɛ !
Ar k nettemnad,

Telkemt nit f tarigt, iga ẓẓher ɣik-ad,


A baṛk-Llah a (y) ajdaɛ !
Ar k nettemnad,
Neḍaleb i Mulana ad ak ifsi ɣ lgid !
Mma ur ak nessugwir yat, a ṛja-f-Llah !
A baṛk-Llah a (y) ajdaɛ !
Ar k nettemnad,
Telkemt nit f tarigt, iga ẓẓher ɣik-ad,
79

A baṛk-Llah a (y) ajdaɛ !


Ar k nettemnad,
Afulki w uslal iɣ sul iga ljdid
Iɣ ur ta d-iffuɣ agwlif ad lan atig
Iɣ iẓẓma waḍu tizzwa felentt amccaḍ
A baṛk-Llah a (y) ajdaɛ !
***
Neẓeṛa-nn aḍil umlil inwa, ra(d) ka hlekn
Ɛla Ṛebbi, a bu-(y)-urti, ḥnnu g-i(n)ɣ !

Neẓeṛa-nn aḍil umlil inwa, ra(d) ka hlekn


Ɛla Ṛebbi, a bu-(y)-urti, ḥnnu g-i(n)ɣ !
Ɛawen a Ṛebbi yan yutt usnnan ɣ tasa nnes !
Is d ad ṣbern ? Is d ad allan, ar smummuyn ?
Tayri tezri lli ɣ illa laman ɣ tamunt
Is ka ixwla yan sul iran a(d) tt ssallant !
Lliɣ ...33

64-Ad ur tallat a ul inu !

Aḥḥ a wahwa n ddunit, wanna mi temela tamimt !


Ar d-isen ittehḍar ixf nnes, ar as immal isaffen
Meqqar nit iga ccaṭer, ar ittini yuf akkw medden
Iqqan-d a(d) ijlu, ra(d) t yawi wassif s tallaɣt
***
Ad ur tallat, a ul inu, f yan k ur irin !
Idda ur k akkw isala, is ka tuḥelt !

Ad ur tallat, a ul inu, f yan k ur irin !


Idda ur k akkw isala, is ka tuḥelt !
Ad ur tament, a tasa nu, ya(n) ur iḥnnan
Ɣar is helli ira a(d) kwentt iḥreg, ar kwentt ssallan
Lɛahd ar ikkat wanna ten itteãeëëan34
Manikk a rad teskert ad tehut yan k ur irin ?
Ad ur tennit is, a winu, ra(d) kwen ittu ul
Meqqar kwen laḥ, neqqel s-rtun ar kiɣ nemun
***

33
Il est quasiment impossible de saisir ce vers en raison d’un très mauvais enregistrement du son.
34
Dans une autre version de cette chanson, A.El-Foua ajoute ces deux vers.
80

Keyyi bedda kad riɣ !


Ur fell-ak nebadel, ula nebrrak
Keyyi d ṣṣdiq, ad ur neg lɛdu nnun !
A ya(n) iṣbern, aywa jjenjem awal !
Ur fell-ak nebadel, ula neberrak

65- I Ṛebba a lɛnbeṛ !

Bu-taṛcumin, a faruz, iga ẓẓher winnek


Ṛebbi a(d) k ismun d tamment, ad awen gentt lqqimt
Immnnɛa ḍḍyaman illa ɣ ugwnes iýaṛifen
Yan ur iṣbern ur a(d) t lkemen ula iga winnesen
I Ṛebba a lɛnbeṛ, ma ɣ ak ttafan idllalen ?
Ur ifil manikk s-ik ur ikki uḍaṛ inu
***
I Ṛebba a lɛnbeṛ, ma ɣ ak ttafan idllalen ?
Ur ifil mani s-ik ur ikki uḍaṛ inu

I Ṛebba a lɛnbeṛ, ma ɣ ak ttafan idllalen ?


Ur ifil mani s-ik ur ikki uḍaṛ inu
Immnnɛa ḍḍyaman, illa ɣ ugwnes (n) iýaṛifen
Yan ur iṣbern ur a(d) t afin, ula iga winnesen
Ur nessin mani aɣ ar a(d) k afaɣ a (y) aẓṛu w urɣ
Imma win wasif ur a(d) fsin a(d) ig lxatem
Wanna saqqsaɣ ur a(r) diɣ ttejmmɛan s nniyt
Wanna d-ildin asafar, iri t i ugayyu nnes
***
Mad iga a (y) ayyur, mad iga itri n tama nnek ?
Mad ak iga ?

Mad iga a (y) ayyur, mad iga itri n tama nnek ?


Mad ak iga ?
Mad ak iga umanar ?
Mad ak iga ?
Iga t Ṛebbi ɣ tama nnek
Mad ak iga ?
Ad ak itteɣawal35

35
El-Foua a prononcé cette expression ainsi. Il est bien naturel que sa forme juste serait plutôt ainis : ar k
id-itteɣawal.
81

Mad ak iga ?
Ira ad ak ig asmun nnes

66-Mad daɣ isker yan i tasa nnes ?

Allah t a Ṛebbi, mad daɣ isker yan i tasa nnes ?


Ay-lli ɣ a(r) tezray lxleqq waxxa ukan smummuyn
Allah t awddi, ma(d) ak nesker lliɣ aɣ tterwalt ?
Neḍaleb i Ṛebbi ad yyi tirit imma, nekki, riɣ k
Nemun abadan, ur sar ṛmiɣ ula ra(d) k nefel
Meqqar nit bdiɣ ar kiɣ lkemeɣ, nekkin, asawen
Iqqan-d ad ṣbereɣ, nesiḥil as ar t inn-nefeɣ
Iqqan-d ad ṣbereɣ acku tasa nu a(d) yyi nn-iluḥn
Ur a(r) tteẓiɣ d yan, yan aɣ ur irin is a(r) ten ffaleɣ
Nezayd i lhna, ya(n) ur irin awal inu fleɣ t
Allah laḥdda lislam ula yan ur islemn !
Allah laḥdda a tumɣarin mel yyi ma(d) tufamt !
Ur a(r) teṣaḥabemt irgazen ɣar kra lxenct
Utt amtt a zzalat yan ur yiwin tt kraẓint t !
Iɣ iẓeṛa ti-da fulkinin, ar inqqa tines
***
A (y) atbir lli dar tella taccamt ger wallen,
A yyih wa yyih

A (y) atbir lli dar tella taccamt ger wallen,


A (y) adlal-ann, ad as teṛẓemt iggi n iɣariwen
Ad d ukan iluḥ iẓeṛi, temdudi kullu ṣṣaḥt
Uriɣ dar ṭṭelba ɣ temkililn, araɣ ɣ lkiɣeḍ
Aḥḥ nezri bedda radio, neseɣa as akkw isafaren !
Ur akkw rad jjiɣ ibla iɣ d-itun mmaqqareɣ
Ɣ iggi nnem a ṭṭabla, lkisan iṛcemen d liqqamt
Iṛẓem-d i wazzar zund ifer uɣanim n Mmast
***
A Laṭif ! Ɣik-ad ittexalaḍ iẓeṛi amddawkl
Ar iffal medden ɣ uẓlmad, izri-nn s dar-s
A (y) aḥbib n tuggugt illa ṛṛja nu dar-k
A tasa d ul, ad yyi kwen iran, ur ṣberen
Iga lɛaqqel zund azzan iɣ sul mẓẓiyn
82

A (y) inna ira ɣ lɣṛeḍ nnes ka s ukan lddin


Aḥḥ a udad, kṣuḍaɣ sretun ingwmaren
Amin ! A(d) kwen iqqil Ṛebbi ɣ yan igan ḍḍalm !

67-Tabrida

Ixwla wanna sul ikkan


Tabrida, kkin aýaṛif
Iṛju sul ad d-urrin
Tagwmert, nella bedda g-isentt
Neggammi ṣṣiḍ iḥllan
Neẓeṛa tiguḍiwin
Laman a(d) sul ur illin
Yan d tejmmɛat ar allan
Benadem iɣ iga ḍḍaɛif
Ya(n) iḥnnan, ṛẓem i iẓeṛi nnek !
Hann keyyin ka f nesawal
Ma(d) igan lɣṛeḍ nnun ?
Is d a(d) fell-atun allaɣ ?
Is d a(d) nasi tadallit ?
Is d ur g-iwen ɣamaɣ ?
***
Ixwla wanna sul ikkan tabrida, kkin aýaṛif
Iṛju sul ad d-urrin
Iṛju sul ad d-urrin
Tagwmert nella bedda g-isentt, neggammi ṣṣiḍ iḥllan
Neẓeṛa tiguḍiwin
Neẓeṛa tiguḍiwin
Ma(d) iga kkiɣ aɣaras, nniɣ is illa lhna
Ijlu yyi t ubalis
Ijlu yyi t ubalis

Laman a(d) sul ur illin, yan d(a) tejmmɛat ar allan


Benadem iɣ iga ḍḍaɛif
Benadem iɣ iga ḍḍaɛif
Yan iḥnnan, ṛẓem i iẓeṛi ! Hann keyyin ka f nesawal !
Ma(d) igan lɣṛeḍ nnun ?
Ma(d) igan lɣṛeḍ nnun ?
Is d a(d) fell-atun allaɣ ? Is d a(d) nasi tadallit ?
83

Is d ur g-iwen ɣamaɣ ?
Is d ur g-iwen ɣamaɣ ?
***
Is d is ugwiɣ ad bnnuɣ, nega lmɛllem, nessen i ṣṣniɛt ?
Wa nefhem g-is nit !
Is a(r) ẓeṛṛaɣ menckk n yan a(d) igan sserbis ɣ lmuqqef
Ur xdemn, igiwer

Is d is ugwiɣ a(d) neg agzzar ar neqqers i izammaren


Sul nezzenz ten nit ?
Is a(r) ẓeṛṛaɣ menckk n yan igat iḍfur t lkridi
Zzenzn tamazirt

Is d is ugwiɣ a ddahab a(d) g-ik nezzenza, ar nessaɣ ?


Nesmed lɣṛeḍ inu
Sidi Ṛebbi ad ur yumeṛn, maxx nekkin is kwṛhiɣ !
Neṭṭef lmal iggutn

Is d is ugwiɣ a lxarij a(d) s-ik ftuɣ, nexdem g-ik ?


Neṣber ɣ temazirt ?

68-Uhuy a ul inu36

Uhuy a ul inu, uhuy a tasa nu


Uhuy a (y) immwa nu
Yan ifhemn ur iḥtajja a(d) yyi jaḥadn
I Ṛebbi a talbrrat mẓẓiyn imikk watay !
Nekka-d lḥma, iḥreg aɣ ul inu s irafan
Yan aɣ issfreḥn zund iɣ daɣ issfreḥ lyatim
Uhuy a ul inu ; uhuy a tasa nu
Uhuy a (y) immwa nu
Azmez-ad ɣ nella iga kullu ɣar lmal
Iɣ ur ihbil yan, ig ixf nnes lxaṭar
A sul iṛẓem-d i ljibb nnes ar ten issugut
Ur a(d) yaf, ur a(d) yaf, ur a(d) yaf lbrrad ur ta ikkin atay
Uhuy a ul inu ; uhuy a tasa nu
Uhuy a (y) immwa nu
***
36
Une deu xième version de chanson existe.
84

U man a(g) tegit a (y) igider ? Rar tiṭṭt nnek !


Iɣelb iẓeṛi nnu tizza, ma ɣ ra(d) k afeɣ ? U man a(d) tegit ?
Ini baṛk-Llah, tengi ka temaxirt, u man a(d) tegit ?
U man tegit ?
U man tegit ?
Is d atanan a(d) tegit ?
Is d iḥiḥi nu a(d) tegit ?
Is d amsggin a(d) tegit ?
Is d aksim a(d) tegit ?
Is d u teznit a(d) tegit ?
U teznit a(d) tegit ?
Abaɛmran a(d) tegit ?
Is d u umsnat a(d) tegit ?

U man a(g) tegit a (y) igider ? Rar tiṭṭt nnek !


Ini baṛk-Llah, tengi ka temaxirt ! U man a(d) tegit ?
Iɣ ur iɛdim yan ad d-ibbi yat taqqayt
Ihnna iɣ isres ajnwi ɣ tasa nnes
U man a(d) tegit ?
U man a(d) tegit ?
Is d atanan a(d) tegit ?
Is d iḥiḥi nu a(d) tegit ?
Is d amsggin a(d) tegit ?
Is d aksim a(d) tegit ?
Is d u teznit a(d) tegit ?
Is d abaɛmran a(d) tegit ?
Abaɛmran a(d) tegit ?
Is d u umsnat a(d) tegit ?
***
Aylalalay, a yan icwan rad k nefek luṣiyyt,
Ad awen isaɛd Ṛebbi !
Alylalay, iɣ ak ifeka Ṛebbi zzin, awes at asn !
Ad awen isaɛd Ṛebbi !
Alylalay, ad aɣ ur tegim lɛib meqqar k uṣṣiɣ !
Ad awen isaɛd Ṛebbi !

Alylalay, nekki nit hann iḥreg akkw ul inu,


Ad awen isaɛd Ṛebbi !
Alylalay, imma yan ɣ illa lḥubb ur a(d) t sar iffeɣ,
Ad awen isaɛd Ṛebbi !
85

Alylalay, is a(r) ka snaqqaṣeɣ lhemm nneɣ s umareg,


Ad awen isaɛd Ṛebbi !

69-Ecc imikk ! Fel yyi imikk !

Urri-d, urri-d, a lɛaqqel, f ɣ illi taggugt,


Ad ur teɣawalt a(d) s-res tawit iḍaṛṛen
Yan s-rek ur ifreḥn ass nna ɣ t(i) teḥtajjat
Gan zund asif iḥmeln, a(d) t ur teḥadat !
Ad ur tenakaṛt, a (y) afgan, kra dar-k !
Ur a(r) ittenakaṛ yan lxir i bab nnes
***
Ecc imikk ! Fel yyi imikk !
Maxx ur giɣ gwma-k ?

Lqqenɛ a(d) ur illin, a (y) afgan, imma tiremt,


Illa g-i(n)ɣ yan teciḍ as d, yan issikit tentt
A walli isrutn, zuzzern, fek yyi timillut !
Imma lɛcuṛ idda s uxzan ur akkw ikkis
Lɛcuṛ idda s uxzan ur akkw ikkis

Ecc imikk ! Fel yyi imikk !


Maxx ur giɣ gwma-k ?

A wi-d itteẓin f tengult iɣ tt id-ttufam


Mun at as kullu, tajjim ku-yan icc imikk !
Ur nessin ma tta ɣi-d a (y) iwaliwen telkemm
Immim uslal ixleḍn f tamment iḥuṛṛan

Ecc imikk ! Fel yyi imikk !


Maxx ur giɣ gwma-k ?

Ad ṛẓemeɣ ya(n) lktab ismun akkw lḥuṛuf


Inna yyi lɛaqqel ra(d) g-is tafit asafar
Negguma man taguri g-is aɣ ra(d) tentt lkemeɣ
Iga ṛṛja win Ṛebbi, melan aɣ aɣaras
Yan ira Ṛebbi, gin fell-asen tisent

Ecc imikk ! Fel yyi imikk !


86

Maxx ur giɣ gwma-k ?


***
Ar yyi talla f yan iɣ hwweln ,
Tasa, ur yyi tujjimt

Neẓeṛa taduli n lbṛej ar d-iṭṭar,


Tasa, ur yyi tujjimt
Man za id bab nnes ad as d-urrin ?
Tasa, ur yyi tujjimt
Ar g-is tegllabemt, a titbirin,
Tasa, ur yyi tujjimt
Ad ur ittu yan ti-lli zrinin,
Tasa, ur yyi tujjimt
Azzel ar(-d) teṛemit, turri-d s-isent,
Tasa, ur yyi tujjimt
Azzel ar(-d) teṛemit, turri-d s-isent,
Tasa, ur yyi tujjimt
A(d) ur imil afentt tilli teɣawlt,
Tasa, ur yyi tujjimt
Ar yyi talla f yan iɣ hwweln,
Tasa, ur yyi tujjimt
Ar yyi talla f yan iɣ hwweln,
Tasa, ur yyi tujjimt

70- Ma ɣ nufa ṣṣber i tasa nu ?

A ha, ma ɣ nufa ṣṣber i tasa nu ?


A ha, ma ɣ nufa ṣṣber i ul inu ?

Ra(d) k uṣṣuɣ a yan ittijṛaḥn ɣ ul


S tizza lḥubb, smaqqel s isafaren (i)
Ya(n) ur iqqedn aggas iɣ ig ljdid,
Kra s ttemaṭaln iẓuṛan ad ssususn

A ha, ma ɣ nufa ṣṣber i tasa nu ?


A ha, ma ɣ nufa ṣṣber i ul inu ?

A ha, ma ɣ nufa ṣṣber i tasa nu ?


A ha, ma ɣ nufa ṣṣber i ul inu ?
87

A ha, umneɣ s Ṛebbi, lḥubb, kcmeɣ asen ɣ lbab ur issufuɣn, iga ẓẓher aẓlmaḍ
A ha, ma ɣ nufa ṣṣber i tasa nu ?
A ha, ma ɣ nufa ṣṣber i ul inu ?
Neḥṣer g-is, ur ufiɣ ad neffeɣ ula a(d) sul nekmmel, ibedd lxuf, ikref ul inu
A ha, ma ɣ nufa ṣṣber i tasa nu ?
A ha, ma ɣ nufa ṣṣber i ul inu ?
Nniɣ imil ufiɣ i fad inu lɛin, nesu-d g-is, a tammara, s urawen
A ha, ma ɣ nufa ṣṣber i tasa nu ?
A ha, ma ɣ nufa ṣṣber i ul inu ?
Is d ur illi ɣ rzeqq nnek, a (y) imi nu, bla timṛẓag ? Imma timmimin tender-d as
A ha, ma ɣ nufa ṣṣber i tasa nu ?
A ha, ma ɣ nufa ṣṣber i ul inu ?
Ya(n) ur iqqedn aggas iɣ ig ljdid, kra s ttemaṭaln iẓuṛan ad ssususn
A ha, ma ɣ nufa ṣṣber i tasa nu ?
A ha, ma ɣ nufa ṣṣber i ul inu ?
Nekki nit aggas ɣ tasa nu, is as ka nuder, najji t ar yyi tesususen
A ha, ma ɣ nufa ṣṣber i tasa nu ?
A ha, ma ɣ nufa ṣṣber i ul inu ?
Usiɣ lhemm n tebḍit n winu lliɣ inna nefḍḍa, lkem tawwuri nnek !
A ha, ma ɣ nufa ṣṣber i tasa nu ?
A ha, ma ɣ nufa ṣṣber i ul inu ?
Muḥal is nettu tawwungimt, mla(dd) is a(r) tenzzant a lmutt, ul inu ra(d) asen tt neseɣ
A ha, ma ɣ nufa ṣṣber i tasa nu ?
A ha, ma ɣ nufa ṣṣber i ul inu ?
A(d) ig asulil lli ur ittakufn ; iɣ inegi wasif n lḥubb, a(d) ten ur iḥrrek
A ha, ma ɣ nufa ṣṣber i tasa nu ?
A ha, ma ɣ nufa ṣṣber i ul inu ?
A(d) kem a tasa nu sul ur neḥrreg, ura tiwit aɣ d a (y) iẓeṛi imṭṭawen
A ha, ma ɣ nufa ṣṣber i tasa nu ?
A ha, ma ɣ nufa ṣṣber i ul inu ?
A(d) kwentt neg i Ṛebbi ɣ ufuss, neḍaleb as a(d) yyi kwentt d-inil, a tammara nu
A ha, ma ɣ nufa ṣṣber i tasa nu ?
A ha, ma ɣ nufa ṣṣber i ul inu ?
Acku ur aɣ itteqqen ya(n) lbab ar-d ṛẓemen mraw, yan ixwlan a(d) ittaḥaln
A ha, ma ɣ nufa ṣṣber i tasa nu ?
A ha, ma ɣ nufa ṣṣber i ul inu ?

Tarwa n ddunit,
A wanna dar llan, a gwma, izɛem nit
88

A waxxa iga zud ifis, iɛzza nit


A lmal a(d) igan lqqurṭas icddan
A wa yan t ur iṭṭafn ijla ɣ ddunit
A yan iffuɣ lɣṛeḍ izwa nit

Iṭṭes iɣ iɣab
Lhemm a(d) igan ssibba nnes
71-Ida bismi nettuḍḍa

Nekki, jjṛṛebeɣ kra d nettmuna, ssneɣ lxir


Ara ma(d) ka nujad i lxleqq nna ɣ iran !
Imma tadallit, lgimt nesentt ar iṭṭar
Yan aɣ ifhemn ur ad as nekkis inna ran
Iɣ ira tasa nu, ibbi tt inn, issnwut tentt
Id bab lxir a(y)-ad a(n)ɣ ukan issiḥelen
***
Ida bismi nettuḍḍa ɣ waman, ur nessin
Is illa ljenn ɣ tergwa ula is tentt iffaɣ
Ur ifulki ɣ zzreb amer a aḍu, keyyin,
Neɣama-nn ɣ lmizab, lɣyar ur ittaḥaln
I Ṛebba a lmujaṛṛibin, ma s ittafa yan
Lɛin idel uɣulid, ikk fell-asen wasif ?
A yan ifelan imndi ar k issaɣ, a wayyaḍ,
Is ira ad d-yawi akuz i xetilli nit isres
***
Yan ka yalla

Yan ka yalla
A ma k ihuln, a wa ?
Mel aɣ ma(d) k ihuln !
Mel aɣ ma ka ihuln, a wa !
Mel aɣ ma(d) k ihuln !
***
Ida bismi nettuḍḍa ɣ waman, ur nessin
Is illa ljenn ɣ tergwa ula is tentt iffaɣ
Ur ifulki ɣ zzreb amer a (y) aḍu, keyyin,
Neɣama-nn ɣ lmizab, lɣyar ur ittaḥaln
I Ṛebba a lmujaṛṛibin, ma s ittafa yan
Lɛin idel uɣulid, ikk fell-asen wasif ?
89

A yan ifelan imndi ar k issaɣ, a wayyaḍ,


Is ira ad d-yawi akuz i xeti-lli nit isres

72- Iggut 37 usawen

Immnɛa lfiraqq, ad ur tennit is rexan,


Ajj yyi ukan !
A ya allah, ya allah(i), iggut usawen

Iɣ idda ar kiɣ ibidd usmun, iɣ ak nnan,


Ajj yyi ukan !
A ya allah, ya allah(i), iggut usawen
Ar luḥ-d afuss a(d) g-is nutt a(d) nesimiḥ,
Ajj yyi ukan !
A ya allah, ya allah(i), iggut usawen
Iḥrec umzil sgaddan tasila wayyis,
Ajj yyi ukan !
A ya allah, ya allah(i), iggut usawen
Issen lɛbar bla disn immaqqaren
Ajj yyi ukan !
A ya allah, ya allah(i), iggut usawen
Inna ɣ izri labudd ad d-teɣama ɣ uɣaras
Ajj yyi ukan !
A ya allah, ya allah(i), iggut usawen
Ula tazzwit teḥtjjamt alili wasif,
Ajj yyi ukan !
A ya allah, ya allah(i), iggut usawen
Ajjig nnes, ur jju g-is tufamt asafar,
Ayhayya ukan
A ya allah, ya allah(i), iggut usawen
Amud iskern addagen ɣ tasa nu, nemcarak,
Ajj yyi ukan
A ya allah, ya allah(i), iggut usawen
Iẓuṛan, creken d-idun a ul iḥnnan,
Ayhayya ukan
A ya allah, ya allah(i), iggut usawen

37
Normalement, ce n’est pas ‘’iggut’’, mais ‘’gguten’’. Pu isque ‘’usawen’’ est un pluriel. Mais j’ai préféré
l’exp ression garder comme il a été chantée par Oudaden. Sans rien y changer.
90

Ad (...) ula ttibbi lɛaqqel sul ixlef,


Ajj yyi ukan
A ya allah, ya allah(i), iggut usawen
Ya(n) wawal iɣleb tazzit, iɣ ak inna yan,
Ajj yyi ukan
A ya allah, ya allah(i), iggut usawen
Ara afuss, ha wayyaḍ, ad nesslem, smeḥ at aɣ,
Ajj yyi ukan
A ya allah, ya allah(i), iggut usawen
I Ṛebbi mel aɣ a walli f nuḍen, ma tufit,
Ajj yyi ukan
A ya allah, ya allah(i), iggut usawen
Ur a sul siɣ tesiggilt, nekki ka yallan,
Ajj yyi ukan
A ya allah, ya allah(i), iggut usawen
A yak ur d lmhabba ad ikmmeln, ur nessin,
Ajj yyi ukan
A ya allah, ya allah(i), iggut usawen
***
Ur a aggugn ignwan
Illa ma ten d-ikkan
Afgan ur igi yan
Iḥmel uggug aman
Iḥmel wamud akal

73-Nessen nit mani s d-usiɣ iḍaṛṛen

Laḥbab, nessen nit mani s d-usiɣ iḍaṛṛen


Uckiɣ-d dar-un, ur nejli tawada nu
Uckiɣ-d dar-un, ur nejla tawada nu
***
Laḥbab, nessen nit mani s d-usiɣ iḍaṛṛen
Uckiɣ-d dar-un, ur nejli tawada nu

Ar bedda siggileɣ anaw nnek, a ɣ ass-ad


A(d) g-is neẓeṛ yan mi maṭelɣ, a lḥbab

Ar bedda siggileɣ anaw nnek, a ɣ ass-ad


A(d) g-is neẓeṛ yan mi maṭelɣ, a lḥbab
91

Zund nit gwma, zund walli d necrek lḥubb


Yan dar yan, iḥmel ten kullu lqqleb

Laḥbab, nessen nit mani s d-usiɣ iḍaṛṛen


Uckiɣ-d dar-un, ur nejli tawada nu

Ar bedda siggileɣ anaw nnek, a ɣ ass-ad


A(d) g-is neẓeṛ yan mi maṭelɣ, a lḥbab

Yan dar yan, iḥmel ten kullu lqqleb


Zund afasi, zund keyyi a (y) aẓlmaḍ
Ur a(d) neṣber a(d) neluḥ ɣww-ad ula ɣww-ad
Eg at kullu zund tizzwa idran ajddig !

Laḥbab, nessen nit mani s d-usiɣ iḍaṛṛen


Uckiɣ-d dar-un, ur nejli tawada nu

Eg at kullu zund tizzwa idran ajddig !


Ha lxir, iɣ ur iṣbir yan ur a(d) t ikkrez
A(d) g-is neẓeṛ yan mi maṭelɣ, a lḥbab
Zund nit gwma, zund walli d necrek lḥubb

Laḥbab, nessen nit mani s d-usiɣ iḍaṛṛen


Uckiɣ-d dar-un, ur nejli tawada nu
Uckiɣ-d dar-un
Ur nejli tawada nu
Uckiɣ-d dar-un
Ur nejli tawada nu

74- Ma(d) ak ijṛan a yan izrin ?

Ma(d) ak ijṛan a yan izrin, ini ɣar Alla(h)-ɛawen !


Tuderm iẓeṛi nnun fell-aɣ, ur yyi sul issen
Giɣ lɣwcim, jliɣ ; ixf inu, nniɣ ak ur necaṭer
Iɣ neẓeṛa amdlu, nniɣ ra(d) s-is nteleɣ i tafukt

Ma(d) ak ijṛan a yan izrin, ini ɣar Alla(h)-ɛawen !


Tuderm iẓeṛi nnun fell-aɣ, ur yyi sul issen
92

Ma(d) ak ijṛan a yan izrin, ini ɣar Alla(h)-ɛawen !


Tuderm iẓeṛi nnun fell-aɣ, ur yyi sul issen
Giɣ lɣwcim, jliɣ ; ixf inu, nniɣ ak ur necaṭer
Iɣ neẓeṛa amdlu, nniɣ ra(d) s-is nteleɣ i tafukt
Mad ak za ijṛan, a lɛaqqel ? Ma f a(r) ur texmmamt ?
Kullu kra izrin ur sul ar fell-as tɛaqqalt

Aɣaras immnɛa yyi, ur ufiɣ a(d) t lkemeɣ


Lmal, ixṣṣa yyi ; ur ufiɣ a(d) t lkemeɣ

Aɣaras immnɛa yyi, ur ufiɣ a(d) t lkemeɣ


Lmal, ixṣṣa yyi ; ur ufiɣ a(d) t lkemeɣ

Ur d ingwmaren a(d) sul ur issenen i lucaṛt


Iɣ yad gwmeren ur illi ma f a(r) tentt ttelwaḥn
Iɣ d-igwmer lbḥur, nniɣ is asentt nessen
Ur iḥtajja ad yyi t sul mmalan iɛwwamen
Lkmeɣ-d nit lbur, ur sul nessen ad tteɛyyaneɣ

Ma(d) ak ijṛan a yan izrin, ini ɣar Alla(h)-ɛawen !


Tuderm iẓeṛi nnun fell-aɣ, ur yyi sul issen

Aɣaras immnɛa yyi, ur ufiɣ a(d) t lkemeɣ


Lmal, ixṣṣa yyi ; ur ufiɣ a(d) t lkemeɣ

Ma(d) ak ijṛan a yan izrin, ini ɣar Alla(h)-ɛawen !


Tuderm iẓeṛi nnun fell-aɣ, ur yyi sul issen
Giɣ lɣwcim, jliɣ ; ixf inu, nniɣ ak ur necaṭer
Iɣ neẓeṛa amdlu, nniɣ ra(d) s-is nteleɣ i tafukt
Mad ak za ijṛan, a lɛaqqel ? Ma f a(r) ur texmmamt ?

Aɣaras immnɛa yyi, ur ufiɣ a(d) t lkemeɣ


Lmal, ixṣṣa yyi ; ur ufiɣ a(d) t lkemeɣ

Aɣaras immnɛa yyi


Ur ufiɣ a(d) t lkemeɣ
Lmal, ixṣṣa yyi
Ur ufiɣ a(d) t lkemeɣ
93

75-Nessen nit mani s d-usiɣ iḍaṛṛen

Laḥbab, nessen nit mani s d-usiɣ iḍaṛṛen


Uckiɣ-d dar-un, ur nejli tawada nu (a)

Ar bedda siggileɣ anaw-a(d) ɣ ass ad (i)


A(d) g-is neẓeṛ yan mi maṭelɣ, a lḥbab
Zund nit gwm-a, zund walli d necrek lḥubb(i)
Yan dar yan iḥmel ten kullu lqqleb
Zund afasi, zund keyyi a (y) aẓlmaḍ (i)
Ur a(d) neṣber a(d) neluḥ ɣww-ad ula ɣww-ad
Eg at kullu zund tizzwa idran ajjig !

Laḥbab, nessen nit mani s d-usiɣ iḍaṛṛen


Uckiɣ-d dar-un, ur nejli tawada nu (a)

Eg at kullu zund tizzwa idran ajddig !


Ha lxir, iɣ ur iṣbir yan ur a(d) t ikrez
A(d) g-is neẓeṛ yan mi maṭelɣ, a lḥbab
Zund nit gwm-a, zund walli d necrek lḥubb(i)

76- Yak ur ttut a ul inu tilli jṛanin ?

Ur a(r) ittewala lxir a bla id bab nnes


Ur a(r) ittewala lhemm a bla id bab nnes
Ur a(d) neṣber ɣ ixf inu acku neḥtajja t

Yak ur ttut, a ul inu, ti-lli k ijreḥen ?


Yak ur ttut, a (y) imi inu, ti-lli k izzlefen ?
Ur a(d) neṣber ɣ ixf inu acku neḥtajja t

Waxxa nesmummuy ɣ umareg ur aɣ igi


Is ka nuḍḍeṛ laxbaṛ nger yyi d-ik
A ṛja f Llah a lḥubb ila id bab nnes !

Ma ɣ tufit ayyur meqqar lan izenẓaren !


Yuf dima walli icuwwṛn, wa-d ittazzaln
Ra(d) sul isaḥa uḍaṛ ijlan i temdayt
94

Mela itteḥnnu benadem ɣ wayya(ḍ), ḥubbunt


Ur sar inna yan i yan hati kwṛhiɣ k
Ur a(r) ittewala lxir a bla id bab nnes

I wa, ara, mel at aɣ ! Iɣ iga lḥubb amnzu, ma s ra(d) t nessen ?


Imma yan k iran ar ak izzwur lɣṛeḍ, ifek ak s lxaṭer
I wa, ara, mel at aɣ !
Iɣ iga lḥubb amnzu, ma s ra(d) t nessen ?
Imma yan k iran
Ar ak izzwur lɣṛeḍ, ifek ak s lxaṭer
Yan iran tamunt
Amin ad ak d-isahel Ṛebbi ɣ usmun nnek !
Imma yan ra(d) k issen
Ar ak izzwur lɣṛeḍ, ifek ak s lxaṭer

77- Yak ur ttut a ul inu ?

Ur a(r) ittwala lxir a bla id bab nnes


Ur a(r) ittwala lhemm a bla id bab nnes
Ur a(d) neṣber ɣ ixf inu acku neḥtajja t

Yak ur ttut a ul inu ti-lli k ijrḥen ?


Yak ur ttut a (y) imi inu ti-lli k izzlfen ?
Ur a(d) neṣber ɣ ixf inu acku neḥtajja t

Waxxa nesmummuy ɣ umareg ur aɣ igi


Is ka nuḍḍeṛ laxbaṛ nger yyi d-ik
A ṛja f Llah a lḥubb ila id bab nnes !

Ma ɣ tufit ayyur meqqar lan izenẓaren


Yuf dima walli icuwwṛn, walli ittazzaln
A(d) sul iṣaḥa uḍaṛ ijlan i temdayt

Mela(dd) itteḥnnu benadem ɣ wayya(ḍ) ḥubbunt


Ur sar inna yan i yan hati kwṛhiɣ k
Ur a(r) ittwala lxir a bla id bab nnes

Iwa, ara, mel at aɣ iɣ iga lḥubb amnzu, ma s ra(d) t nessen ?


Imma yan ka iran ar ak izzwur lɣṛeḍ, ifek ak s lxaṭer
95

Yan iran tamunt, amin ad isahel Ṛebbi ɣ usmun nnek !


Imma yan ra(d) k issen ar ak izzwur lɣṛeḍ, ifek ak s lxaṭer

78- Ajj yyi ukan !

Immnɛa lfiraq, ad ur tennit is rexan, ajj yyi ukan!


A (y) allah, ya allah(i), gguten usawen

Iɣ idda ar kiɣ ibidd usmun, iɣ ak nnan, ajj yyi ukan !


Ara, luḥ-d afuss a(d) g-is nutt ad d nesimiḥ, ajj yyi ukan!
Iḥrec umzil sgaddan tasila wayyis, ajj yyi ukan !
Issen lɛbar bla disn immaqqaren
Inna ɣ izri labudd ad d-teɣama ɣ uɣaras
Ula tazzwit teḥtajjamt alili wasif, ajj yyi ukan !
Ajjig nnes, ur jju g-is tufamt asafar, ayhayya ukan
Amud iskern addagen ɣ tasa nu, nemcarak, ajj yyi ukan !
Iẓuṛan, creken d-idun a ul iḥnnan, ayhayya ukan !
Ad (...) ula ttibbi lɛaqqel sul ixlef, ajj yyi ukan
Ya(n) wawal iɣleb tazzit, iɣ ak inna yan, ajj yyi ukan !
Ara afuss, ha wayyaḍ, ad nesslem, smeḥ at aɣ, ajj yyi ukan
I Ṛebbi mel aɣ a walli f nuḍen ma tufit, ajj yyi ukan !
Ur a(r) sul siɣ tesiggilt, nekki ka yallan, ajj yyi ukan !
A yak ur d lmḥabba ad ikmmeln, ur nessin, ajj yyi ukan !

Ur aggugn ignwan
Illa ma ten d-ikkan
Afgan ur igi yan
Iḥmel uggug aman
Iḥmel wamud akal

79- Iɣ ila lbaz rric

Iɣ ila lbaz rric,


Ini as a(d) nn-ɣaman ɣ ignwan zund ayyur, is as ur yufa ?
Iɣ ikaber, igllin,
Iɣ ittu lxir n lbṛej lli ɣ yad ilul, mani ra(d) iwala ?
Walli riɣ, mad ufan ?
A ɣar neḍfar t, ar siɣ iẓẓaḍ zund ifis, ur iṭṭaf tasa
Yan igan zund nekkin
Iɣ as ifta winnes, immaɣ a(d) t id-irar, a(d) sul ur yalla
96

***
Walli riɣ
Zund arraw, ur rad aɣ d-is ibḍu ɣar lqqber d lmut, ul inu iḥnna

Iɣ ila lbaz rric,


Ini as a(d) nn-ɣaman ɣ ignwan zund ayyur, is as ur yufa ?

Iɣ ikaber, igllin,
Iɣ ittu lxir n lbṛej lli ɣ yad ilul, mani ra(d) iwala ?
Walli riɣ, mad ufan ?
A ɣar neḍfar t, ar siɣ iẓẓaḍ zund ifis, ur iṭṭaf tasa
Yan igan zund nekkin
Iɣ as ifta winnes, immaɣ a(d) t id-irar, a(d) sul ur yalla
Wa gar aḥbib nessen t !
Hann ikufeṛ, ur a(r) ten issalla abla aẓalim, ul-ann ur t ila
Walli riɣ
Zund arraw, ur rad aɣ d-is ibḍu ɣar lqqber d lmut, ul inu iḥnna
Ar aɣ iḥḥreg lḥal,
Ra(d) t iniɣ s imi nu, itemma ṣṣber g-i(ten)ɣ, tammara f tayya(ḍ)
Is ur neṣber g-itun
Ad aɣ ur tajj(i) t, ɣik-ad a(d) tega ddunit, myaraɣ k a wa
Wa mani s rad duɣ ?
Nessen nit mani ɣ illa, iliḥ t ad d-urrin, sul ur aɣ t inna
Amṭṭa d teguḍiwin
Ad d-iffal yan iftan, iliḥ t a(d) d-urrin, ur yyi islla
***
Nesamḥ ak, ihnna lḥal, iṣber g-i(ne)ɣ
Ul nnek, a wa-d aɣ ifelan, ur temyart
A (y) atbir igan umlil, ma(d) kwen yaɣn ?
Ur a(n)ɣ igerd, ur imyar, iftu/iddu, laḥ t
Liqqamt, izreb yyi ufuss, neswa atay
Ur aɣ sul iga win Suss, ur t myareɣ
Inna ulili : « Giɣ asmun i tekrrayt.»
Inna uznbu : « Giɣ asmun i tekuṛayt.»
A (y) ils ikwṛhan aslal, ullah
Ar yuf mla ka g-is ixsan ! Ur t myareɣ
Iɣ neẓeṛa lluz, ar nestay, a(d) nn ur neg
Mad aɣ d-ittreẓẓan uxwsan, ur t myareɣ
Nesamḥ ak, ihnna lḥal, iṣber g-i(ne)ɣ
Ul nnek a wa-d aɣ ifelan, ur temyart

80- Intel k a (y) aḍil

Intel ak, a (y) aḍil, ifri i tafukt


Yan ak iran a(d) g-ik istay aqqayen
97

Ad gin ljid, ilin s lmal nnes !


Yan dar ur lgrec a(d) ak nit isameḥ
Ma ɣ k ufan ad ilin ɣ umalu nnek ?

Intel ak, a (y) aḍil, ifer i tafukt


Intel ak, a (y) aḍil, ifer i tafukt
Yan k iran a(d) g-ik istay aqqayen
Ad gin ljid ilin s lmal nnes !

Intel ak, a (y) aḍil, ifer i tafukt


Intel ak, a (y) aḍil, ifer i tafukt
Yan k iran a(d) g-ik istay aqqayen
Ad gin ljid ilin s lmal nnes !

Yan iran udad a(d) t ur yutt neɣin t


A(d) ig aṣiyyad awin t (i) s ifassen !
Ismaḍi-d tajnwit nnes, iḥllu ten
Yujja t i tergin, issnu tasa nnes

Ur giti fad, nekki, lɛin ufiɣ t


Ar yad-lli g-is nessa s urawen
Nesswa ajddig nnunt, a liqamt
Nesmed lɣerḍ, nekkis-d tallimunt (a)

Nesmed lɣerḍ, a tayri, tamimt


Nesmed lɣerḍ, a tayri, tamimt
Tereẓ lmaḥabba, ssuffeɣen tt ulawen
Adrar-ann d-issutl iɣarsen
Men dun Laḥbab lliɣ tella nniyt (i)

Ma f tugwelt, a bu-tayri, tasa nnek ?


Ilkem ɣ yyiḍ, ur awen immim iḍes
Is tument tajmmaɛt iggi ils ?
Is tument tajmmaɛt iggi ils ?

Lmeskin, ṣṣber ka ɣ ra(d) tafit asafar nnek


Ɣar iẓeṛi n zzin, imnnɛa fell-ak sslam nnes

Niwi ṛṛja s walli nera, macc ur aɣ tteyamaṛn


A(d) ka ṣberɣ, nniɣ ar kiɣ neḥukku tt i tasa nu
98

A (y) ajdaɛ, im Ṛebbi ad d-yawi walli serk iliqqn !


Ad ak d-ittawin irden s lɛlef, isres awen t

Yan ɣ illa laẓ, icc, islil imi nnes


Bismi-Llah, ad is ismun nniyt !

A ur izreb iḍeṛ-nn, iḥmu fell-asen


A ur izreb iḍeṛ-nn , iḥmu fell-asen (a)

Is neẓeṛa amccaḍ ur g-iwen tt illa a tassllit


Imma aslal, a tizzwa, mani s at(i) ttawimt ?

Iɣ nit ur tegit usnad (??), yan ur tentt issen


Illa kra izzri tt inn ɣik-lli nit ira, freḥen

Illa kra izzri ɣar tammara ɣ lḥayat nnes


Iṛuḥ t id lhemm, ur ta fell-as lkemn, issus ten

Intel ak, a (y) aḍil, ifer i tafukt


Intel ak, a (y) aḍil, ifer i tafukt
Yan k iran a(d) g-ik istay aqqayen
Ad gin ljid, ilin s lmal nnes !
Iṭṭaf atig nnek ur a(r) t ittakwr
Fek asn a bab n turtit lxaṭer (a)

A tera tegwmert, a(d) tissant lḥreb zwar (a)


Ur d lbaṛud a walli igan angwmar (a)

Anef utbir a walli ten ur iṛbban !


Ma terit ddnub nnes ! Ajj (i) t ɣar ad zrin

Yumeẓ aɣaras n ɣ-illi iran as ddan


Is g-is iqqadda ad d s-i, iṛuḥ, ur jlan

Yan dar ayyis, lɛlef nnes a mi iẓeḍar


Ar t issirid, ifṛeḥ, ar d-is ittehḍar (a)

A tera tgwmert, a(d) tissant lḥreb zwar (a)


Ur d lbaṛud a walli igan angwmar (a)
99

81-Iɣ yyi g-ik iga

Iɣ yyi g-ik iga


Ilahi larzaqq inu

A (y) aẓnkweḍ i ra(d) k id-awin iɣarasen


Iɣ ur neṭṭef lbaṛud, niɣwi k s ifassen
A talluzt, ur a(d) nn-ḥadaɣ urti nnunt
Ula ma kwen d-ifregen meqqar temmimt
Afuss afasi as ad diwen tesllameɣ
Aẓlmad iḥrem yad-lli sslam nnes

Iɣ yyi g-ik iga


Ilahi larzaqq inu

Illa ma iran a kwen azun, icc tasa nnek


Aynna terit i bendam ɣar freḥ asen
Ur jju ẓeṛiɣ udad ilan tarigt
Iɣ ifulki rant medden ad as ka ɣresen

Iɣ yyi g-ik iga


Ilahi larzaqq inu

A (y) aẓnkweḍ, (i) rad k id-awin iṣiyyaden


A (y) islem, (i) rad k id-awin iɛwwamen

Afulki n ddheb, iɣ nit illa ɣ ufuss


Afulki n tewada n wayyis, amawal
Ma(d) (a)k ijṛan a (y) aḍaṛ yunefn uɣaras
Illa lxuf ɣ tagant iɣ illas lḥal
Nniɣ ak awddi, a(d) ur tament tikerkas
Iɣ izwar lɣṛeḍ i lɛaqqel, ra(d) taḥelt
Bu-ccahwa, iẓeṛi gan kullu ɣar aman
Ul nnek, iɣ iḥubba kra ka(d) t issallan
(...) n walli ikwṛhan, laḥ i walli iran
Illa ddwa ɣ temaḍunt, iɣ tt ikka yan
Walaynni, iɣ k id-tefel, ɛaqqel fell-as !
100

Afulki n tewada n wayyis, amawal

82-Iẓeṛi nu, ma f a(r) tallat ?

Wi ixf inu, ma f a(r) tallat ?


Ajj lhemm ula ismummuyen !
Iẓeṛi nu, ma f a(r) tallat ?
Ajj lhemm ula ismummuyen !
Aḥbib, ur illi wawal
N lɛib, ur nessen ma(d) kwen yaɣn

Iẓeṛi nu, ma f a(r) tallat ?


Ajj lhemm ula ismummuyen !
Aḥbib, ur illi wawal
N lɛib, ur nessen ma(d) kwen yaɣn

Allen ad d-ittawin i ul
Ma s ḥḥregn ; yuf a(d) tentt neqqen
Afrag illa ɣ uɣaras
Win lḥubb ur a(r) sul ssufuɣn

Aḍbib issenn asafar


Ur ṛṛdan, ur a(d) s-ik isawel
Ra(d) k iḍuf iɣ a(r) tallat
Ur ad ak inna ma(d) kwen yaɣ
Ra(d) k iḍuf iɣ a(r) tallat
Ur ad ak inna ma(d) kwen yaɣ

Lqqleb n yan itteḥnnun


Ma(d) yyi t immaln ? Ila tamatart
Ur ad d-ik imun, ifel kwen
I teguḍiwin, ar temḥḥant
Man tudert n yan iflen !
Walli d-is icrekn tamunt
Walli ɣ ur illi laman
Ur d mad aɣ immaln tasa nnek

Ad ukan temyart medden siɣ k meyaren


Ad ukan ra(d) tafuḍem, ilin imṭṭawen
101

A tili teguḍi n lḥubb ur ittekmmaln


A ssaɛt ad, lḥubb ur a(r) ttemaṭalt
Walli k ifhemn ur a(r) disn temiqqirt
Lmal a(d) igan agrzam, iṭṭef lqqimt
Kada d uḥbib inna, ha yyi ɣ tama nnek !
Ass lliɣ ra(d) t neḥtajja iliḥ aɣ t
Azmez-ad immnɛa a(d) g-is taft lxaṭer
Ifel bu-teɣula ɣ iḍeṛfan, win mars
Ar imal, ikrez ; Ṛebbi ra(d) ten iɛawen

Freḥ a ṭṭabla wataya, kemmi, d lkisan !


Illa sul g-im lxir, ɣik-lli t nemyar
Hann, a tanbalin, iḍaleb lbrrad lkas !
Imma titratin iḍaleb awen ɣ-id ayyur
I Ṛebba a talɛinin iwin-d ukan ijawwan !
Yan uẓnkweḍ, igllin, a(d) isu ka(d) t ihmman
Hann ur a(r) teḥnnu tasa n yan iɣ a(r) gwmmern !
A wanna f s-resn licaṛt, ur a tentt d-irar
Hann ifulki wawal iɣ gan medden sin !
Imma kraḍ, ixleḍ ujmuɛ, ur iga yat

83-Awi ccuṛ !

Icca izem, issfeḍ idammen, issxser laṭert


Iddu uccen ar ikkreḍ ilem, itteɣwi fell-as
Aḥḥ, illa g-ik waḍu n idammen, a uccen, tukert !
Yan ittemunn d tergwa, is a(r) ttafat aman ?
Wa yan ittemunn d tergwa is a(r) ttafat aman ?
Yak ur d-ikka fad i teɣula ṛas-lɛin ?
Wa man iẓeṛi ra(d) k id-isḥnnu, a (y) asulil ?
Waxxa yalla s idammen ur a(d) t tament
Lkemnt takkwẓin a(y)-ad, ifta wass is iṛuḥ
I Ṛebbi, kun ɛla-balk a yan isafern !
Iɣ illa uɣaras iggutn, ukan awi ccur
Wa kada n yan a(d) yuzzeln, imil akwin-nn
Ur lkemn mani, lxla aɣ iṛuḥ

84- Iɣ ila lbaz rric


102

Iɣ ila lbaz rric,


Ini as a(d) nn-ɣaman ɣ ignwan zund ayyur, is as ur yufa ?
Iɣ ikaber, igllin,
Iɣ ittu lxir n lbṛej lli ɣ yad ilul, mani ra(d) iwala ?
Walli riɣ, mad ufan ?
A ɣar neḍfar t, ar siɣ iẓẓaḍ zund ifis, ur iṭṭaf tasa
Yan igan zund nekkin
Iɣ as ifta winnes, immaɣ a(d) t id-irar, a(d) sul ur yalla
Wa gar aḥbib nessen t
Hann ikufeṛ, ur a(r) ten issalla abla aẓalim, ul-ann ur t ila
Is ur neṣber g-itun
Ad aɣ ur tajji t, ɣik-ad a(d) tega ddunit, myaraɣ k a wa
Wa mani s rad duɣ ?
Nessen nit mani ɣ illa, iliḥ t ad d-urrin, sul ur aɣ t inna
Walli riɣ
Zund arraw, ur rad aɣ d-is ibḍu ɣar lqqber d lmut, ul inu iḥnna
Ar aɣ iḥḥreg lḥal,
Ra(d) t iniɣ s imi nu, itemma ṣṣber g-i(ten)ɣ, tammara f tayya(ḍ)
Amṭṭa d teguḍiwin
Ad d-iffal yan iftan, iliḥ t ad d-urrin, ur yyi islla

Nesamḥ ak, ihnna lḥal, iṣber g-i(ne)ɣ


Ul nnek a wa-d aɣ iflan, ur temyart
A (y) atbir igan umlil, ma(d) kwen yaɣn ?
Ur a(n)ɣ igerd, ur imyar, iftu, laḥ t
Liqqamt, izreb yyi w ufuss, neswa atay
Ur aɣ sul iga win Suss, ur t myareɣ
Inna ulili : « Giɣ asmun i tekrrayt.»
Inna uznbu : « Giɣ asmun i tekuṛayt.»

(...) ikwṛhan aslal. ullah


Ar yuf mla ka g-is iksan, ur t myareɣ

Iɣ neẓeṛa lluz, ar nestay,


A(d) nn ur neg mad aɣ ittreẓẓan uxwsan, ur t myareɣ

Nesamḥ ak, ihnna lḥal, iṣber g-i(ne)ɣ


Ul nnek a wa-d aɣ iflan, ur temyart
103

85- Yan iḥnnan, iɛzza

Wa mani ira yan ijllun lamant ?


Wa giɣ-nn yad i uḍaḍ lxatem iluḥ t
Lḥubb nneɣ iffuɣ yad-lli ɣ tasa nnes
Wa sir ad sellaɣ yad ur a(r) temunant ! (??)
Iga yyi lḥubb anẓid illa ɣ taqqayt
Ur as ufiɣ a(d) t id-neluḥ s imi nu

Wa mmaɣ at f lxir ad ilin !


Ya(n) isaqqsan ur a(r) jllun

Wa mmaɣ at f lxir ad ilin !


Ya(n) isaqqsan ur a(r) jllun
Ya(n) iḥnnan, iɛzza dar-neɣ
Iɣ illa ɣ tama nu, hnnaɣ
Ma(d) giti terit a(d) t id-awiɣ ?
A(d) yufu lɣṛeḍ nnek, ad d-imun !
Lɛib nnek ur illi g-i(tne)ɣ
Nega kwen ɣ tasa zund ul nneɣ

Irḍa fell-ak, irḍa fell-atun Ṛebbi a ya(n) igan ljid


Mun d uɣaras ! Ameẓ aḍaṛ nnek ad ak ur iffeɣ lḥudud !
Ameẓ afuss nnek ! Wa a(d) k ur ittawi waḍu s urti n lluz !
(…), a(d) igan asafar a(d) t igan d ujddig

Lkiber, ma mu za ɛnan ?
Ur iga a(d) ili ɣ ufgan
Mla nn g-is illa unẓar
A rad nn-ibbi f igran
Hann ijmuɛen yan ad gan !
Ɣar ajj yyi helli laxbaṛ
Walli ten izzwarn, ggwran

Irḍa fell-ak, irḍa fell-atun Ṛebbi a ya(n) igan ljid


Mun d uɣaras, iggwra-d uɣaras illa (y) aɣ g-is lɛib
Yarɣud ak Ṛebbi a ya(n) igan asmun i walli ira ɣ lqqleb
Yarɣud ak Ṛebbi a ya(n) igan asmun i walli ira ɣ lqqleb
104

Mani s-reɣ ira uḍaṛ ?


Zund luḍa, zund adrar
Zund luḍa, zund adrar
Nniyt inu ar a(d) nn-nezwar

Irḍa fell-ak, irḍa fell-atun Ṛebbi a ya(n) igan ljid

86-Giɣ zund angwmar

Iẓeṛi nnun, a kra, iwi-d aman


Wa ɣik-ann a(d) iga lqqleb nneɣ
Ibḍa zzaman itbiren bla ran
Ur sul issen yan wayya(ḍ), ngaran
***
Giɣ zud angwmar ur d imikk d ussan
Nettabɛa laṭer n iẓwnkaḍ ar tizi, jlun aɣ

Giɣ zud angwmar ur d imikk d ussan


Nettabɛa laṭer n iẓwnkaḍ ar tizi, jlun aɣ
Akwleɣ f ulgwmaḍ, ur sseneɣ is kullu iga ssemm
Ijder kullu tasa nu, mad riɣ ad gwmmereɣ ?
Aḍbib nna dar ddiɣ a(d) aɣ imel ddwa nneɣ
Iskufeṛ t Ṛebbi, inna yyi : « Ur dar-i ddwa nnun.»
Geɣ ṛṛja nu ɣ Ṛebbi, nettan as riɣ ad yyi dawan
Imma ddwa n lḥubb (nniɣ ak) ur t iga ibla yan
Aḥbib iɣ illa ɣ ṭṭeref nnek ad d-ik jmmɛan
Ifek ak lxaṭer, kullu ra(d) idawa jjruḥ nnek
Iɣ ak yaggug, a(d) k ukan iɛawen Ṛebbi, a (y) igllin !
Imma aḍbib ula asfar ur g-ik iqqwḍi yat
***
A tamment n ujddig ur a(r) ttili bla mars, is ka nuḥel
Wa tamimt n wawal ar ttili bla luqqt, is ka nuḥel
Aṣiyyad, walli t igan ad ur igwmer s ils, is ka nuḥel
A bu-lɛyaḍ, is a(r) ka tessṛmit imi nnek, is ka nuḥel
Mennackk n ccabab a(d) t jlam, a (y) izaɣaren, ma f ka nuḥel ?
Ukan ifek aḍaṛ i ddunit, izayd, iliḥ t, ma f ka nuḥel ?
Iɣ ifllet i ugrzam, ifis imdi as, ma f ka nuḥel ?
A wanna igan ṣṣabun issiridn ulawen, ma f ka nuḥel ?
Ad issird lḥasada d lkufeṛ ɣ tasa nnes, ma f ka nuḥel ?
105

87- Ur a(r) skdubaɣ

Ma f temmimt a (y) aḍil umlil ?


Ur a(r) skdubaɣ, imi nu ad aɣ innan temmimt, a (y) aḍil umlil
Walli k izznzan, yiwi ajmil n walli kwen iṭṭafn, Ṛebbi ad as ifekan
Manikk ad d-iffal tamimt nnes iggi ils meqqar kullu ḍeãen uxwsan !

Amud ra(d) g-is tili lbaṛaka meqqar kullu gan afraw


Ula akccuḍ, aẓuṛ ra(d) t ḥregeɣ, neggul fell-as waxxa gan asɣar
Iɣ nesaqqsa tazzwit is d ajddig nnes aɣ ad d-teṛbbut aslal
Ha tenna yyi : ur ɣar nejla, nettan af nn-kllaɣ kullu azal iḥman
Ma f temmimt a (y) aḍil umlil ?
***
Turtit ɣ illa ccarij, a(d) nefreg igran nnem
A(d) neluḥ amud i igḍaḍ, iɣ ran ad grrun
Lɛin n wafa d udrar a(d) nesu, nagwm aman
Mad riɣ ifreḍ a yan iran tigzirin ?
Neẓeṛa lḥbaqq, ajddig ar ittenbɣal
Is k ixleqq Ṛebbi ger tuga ira (y) ak a(d) tebayant
Ihdu (y) ak ula zzin ad ak d-ittagwm aman

88-Walu ma(d) sul immimn

Walu ma(d) sul immimn


Walu ma(d) sul immimn
Neẓeṛa tiḍḍa, neffaɣ i waman, nesmeḥ asen
Walu ma(d) sul immimn
Iɣ ilkem fad ul inu, waxxa nit rwin, nesu ten
Walu ma(d) sul immimn
Ccahwa nu, ajj aɣ a(d) ukan a(d) nesala tawwuri nu !
Walu ma(d) sul immimn

Kwti yyi d, a(d) yyi ur ttut ; ha yyi daɣ ur ttut


Is d a (y) aḍaṛ ur ta kwen ssṛmin iɣarasen ?
Ur neẓeḍaṛ ad ukan sul ṭṭuraɣ ilulluyen
Kwti yyi d, a(d) yyi ur ttut ; uhuy, a(d) yyi daɣ ur ttut

89-Tasa nu, fiss, a(d) ur imil !


106

Tasa nu, fiss, a(d) ur imil !


Isker daɣ Ṛebbi ttawil
Walli k iran ur k ufin
Walli tufit ur k ufin
Walli igan tasa f tergin,
Nniɣ as lḥurm(a) manik a(d) giɣ
Skeren zund iɣ yyi ur sllan,
Zaydn i takat ur ḥnnan
Hina-nn, nniɣ, nega ɛla-xir,
Hann nugwel tt inn ar taqqayt !

Tasa nu, fiss, a(d) ur imil !


Isker daɣ Ṛebbi ttawil
Walli k iran ur k ufin
Walli tufit ur k ufin
Walli igan tasa f tergin
Is teẓeṛit lḥubb is temmimt ?
Tiṭt, neggammi a(d) nall afuss
Bliɣ s-res, nekk, ur d imikk
Sul neggami a(d) nall afuss

Tasa nu, fiss, a(d) ur imil !


Isker daɣ Ṛebbi ttawil

90-Is a wa tesllat ?

Is a wa tesllat
Mad nnan iwaliwen ?
Is a wa tesllat
Mad nnan iwaliwen ?

Ṛebbi a(d) k iɛzzan, isfulki k zund lluban


A wanna k iḥubban, yak ar siwen siggilen ?
Inna ɣ nn ukan tellit ur a(r) ttaggugn
A mreḥba sretun, a zzin, a bu-taccerbilt !
A laqqdam nnun, imt Ṛebbi ad gin isɛdiyen !
A yan ikrezn tumẓin a(d) tentt izuzzurn
A wanna imgern, isrut, asin imndi nnes
107

Is a wa tesllat
Mad nnan iwaliwen ?
Is a wa tesllat
Mad nnan iwaliwen

91-A(d) iḥlu wawal !

Wa tudert zund azreg !


Rad ak sul melin
Ussan iɛdlen n wi-d aɣ tellit, a laman
Wa temdudi kullu tagant, ikka tt inn ifis
Wa uccen gan igudiyen ɣ tama n uɣaras
Wa aḥḥ inu, zund amud w uɣaras a(d) nerwas
Wa yak ur d aẓlmaḍ as anɣ iluḥ ufllaḥ ?
Ger tagwmat aɣ iziyyn a(d) iḥlu wawal
Iga yyi ils aknnad imyarn timmimin

Ger tagwat aɣ iziyyn a(d) iḥlu wawal


Iga yyi ils aknnad imyarn timmimin

Iga yyi ils aknnad, imyarn timmimin


Tamment ka s isiggil, ma ɣ asen tt tufiɣ ?
Bab n zzman ad iga isufa ɣ uɣaras !
Wanna izrebn, ḥregn ten, iɣ ur icuwwiṛ
Wanna iṭemɛan ibawen, imi yasus as
Maxx a(d) ur ɣar iqqenɛu s ti-lli as rxanin ?
Icca uccen i ugrzam tifyyi ɣ ufuss
Sul ar t ittemnad ur as akkw inna yat
Gan lqqful ttẓa, gin kullu win wanas
Wanna s tennit ṛẓemn siɣ iqqen wayyaḍ
Ass lliɣ null argaz (??) a(r) lliɣ iffuɣ akal
Meqqar ukan iẓẓad, aɣwni ur ta (y) aɣ iffuɣ

Ger tagwat aɣ iziyyn a(d) iḥlu wawal


Wawal
Iga yyi ils aknnad imyarn timmimin
108

92-Yan iṣbern ifulki

Ahya a wa ! Yan iṣbern ifulki


Ahya a wa ! Yan iṣbern ifulki

Ahya a wa ! Yan iṣbern ifulki

Ur sul immim, a gwma, yat ɣ uzmez ad


Ifeka Ṛebbi lasrar, ifeka ajddig
Illa ulili ɣar ifser, luḥn ajddig
Ma(d) t iran a(d) t issu wala a(d) t ittemnad
Ma iga tennit nesres amlu n lluz
Iɣ ur ufiɣ a(d) t necc, a(d) t nettemnad
Ma terit iwakal ? Yak anzar iḍeṛ-d ?
Ur a(r) sul issmɣay, iqqenḍ lluz

Ahya a wa ! Yan iṣbern ifulki


Ahya a w ! Yan iṣbern ifulki

93- Walli ɣ illa laman

A yan iɣeran i wa-d a(d) ur allan, iwa yyih !


Ula tumẓin, iɣ iggut, yawi tentt
***
A walli ɣ illa laman, ack-id ad d-ik jjmɛaɣ !
Ad ak meleɣ aggas inu, meleɣ ak illi ɣ d-nettut

Ikcem fell-ati waṭṭan, laḥ ma yyi ittedawan


Kullu mad cciɣ iḥrru yyi s umareg nnun
Iɣ k id-kwtiɣ, ar allaɣ ; ur g-igi ṣṣber nnun
Iɣ k nujja, iriɣ lxir, iriɣ a(d) teziyyint
Ar fella-ti ttadert i tiṭṭt, lḥurma n Ṛebbi ger-at-neɣ !
Ar kwen ttemnadaɣ, ar allaɣ ar wiss sa ignwan

A walli ɣ illa laman, ack-id ad d-ik jjmɛaɣ !


Ad ak meleɣ aggas inu, meleɣ ak illi ɣ d-nettut

Mta helli giɣ lbaz a(d) neṛuḥ ignwan


A(d) kem saqqsaɣ, a tagut, ma ɣ illa wayyur
109

Izenẓaren a(d) tessugwat, netta laḥ yyi t


Haqqan titratin ad d(a) imun, kcemen aman
Ṛebbi a(d) k incan, Ṛebbi a(d) k id-ixleqqn ɣ nnuṛ
Kada n itran, a wa, ad awen ukan issutlen
A ku-yan ar itteṛju a(d) yili (ɣ) tama nnun

A walli ɣ illa laman, ack-id ad d-ik jjmɛaɣ


Ad ak meleɣ aggas inu, meleɣ ak illi ɣ d-nettut

Ikcem fell-ati waṭṭan, laḥ ma yyi ittedawan


Iɣ k id-kwtiɣ ar allaɣ, ur g-igi ṣṣber nnun
Iɣ k nettemjjad, iriɣ lxir, iriɣ a(d) teziyyint
Ar fella-ti ttadert i tiṭṭt, lḥurma n Ṛebbi ger-at-neɣ !
Ar kwen ttemnadaɣ, ar allaɣ ar wiss sa ignwan

A walli ɣ illa laman, ack-id ad d-ik jjmɛaɣ


Ad ak meleɣ aggas inu, meleɣ ak illi ɣ d-nettut

A walli ɣ illa laman, away-d ad d-ik jjmɛaɣ


Ad ak meleɣ aggas inu, meleɣ ak illi ɣ d-nettut

94-Iṣfa fell-ak lɣṛeḍ

Nega-nn acbaṛ n tiddukla, laḥ lyaqqin

Laylal la dala ylali…


Nega-nn acbaṛ n tiddukla, laḥ lyaqqin
Ur a(r) ttiɣzifentt tuga iɣ ur llin waman
Wa bab lxir ! Zɛem nit, tessufut awal nnek !
Bab lɛaṛ, ar tt iqqerm ass nna tt(i) ttun
Nega zund islem iẓlemn iɣ iffuɣ aman
Wa yan ar d-issujad lkteṛt nnem a tisent
A yan ar d-issujad lɛfit a(d) tentt issreɣ

Mek-nna ira lɛdu gint tuder asen d lḥint


Acku ttemɛ ar ittɛmu allen meqqar a(r) smuqqulunt
Ik-nna ira wasif ig it ikka t uɣaras
Ik-nna ira lbḥer ig it ikka t uɛwwamn
Ik-nna ira benadem gint tuẓẓumt aɣ llan
110

Illa ddu nnes, illi nnig nnes, tuft yyi ɣ lɛaqqel


Ur igi lɛaqqel tuga, yan s yan isu tt
Wala tayyuga a(d) as yales yan aḍeṛf
Iɣ ittutkab ulili f irgazen ɛdelnin
Iṣber yan ukan isu t, izri zun(d) atay

Walaynni awddi iṣfa fell-ak lɣṛeḍ, wahya a wa

Walaynni awddi iṣfa fell-ak lɣṛeḍ, wahya a wa


Wa bab lxir ! Zɛem nit, tessufut awal nnek, wahya a wa
A bab lɛaṛ, ar tt iqqrem ass nna tt(i) ttun, wahya a wa

Wahya wa, wa, wa, ya wa


Wahy a wa, wa, wa, ya wa

Walaynni awddi iṣfa fell-ak lɣṛeḍ, wahya a wa

Walaynni awddi iṣfa fell-ak lɣṛeḍ, wahya a wa


Immnɛa lḥubb iɣ iḍeṛ ɣ tasa laḥ lmal, wahya a wa
Iga win ɣ yyiḍ, azal awin ten waman, wahya a wa
Zud aḥlas iɣ t id-iluḥ kra wasif, wahya a wa
Iɣ ur isdid ifrig ra(d) t awin waman, wahya a wa
Nega lmeskin, ur nedrek a(d) sul nesawal, wahya a wa

Wahya wa, wa, wa, ya wa


Wahya wa, wa, wa, ya wa

95-A walli nera

A walli nera
Ur aɣ d-lkkemn
Walli nera yaggug a(n)ɣ ur aɣ d-lkkemn
Nekka (y) as xir-Llah, ur sul a(r) t ẓeṛṛaɣ
Walli nera
A walli nera
Ur aɣ d-lkkemn
A ṭṭemɛ ad ittawin yan ar-d itlef 38
Meqqar ak inna giɣ winun ar lmutt
38
Dans l’albu m de 2011, El-Fou emplo ie itteres au lieu d’itlef.
111

Walli nera
A walli nera
Ur aɣ d-lkkemn
Lkiber iɣ illa ɣ urgaz, isdullut
Inna ɣ nn-iga aḍaṛ, yaf-nn asnnan
Walli nera
A walli nera
Ur aɣ d-lkkemn
Awal, wanna t innan a(d) g-is ɣaman
Ad ur gin amɣdar ɣ ur illa laman !
Walli nera
A walli nera
Ur aɣ d-lkkemn
***
A ṛja-f-Llah, a wa !
Teṛẓemt, a tasa,ɣ lfṣul mnnɛanin
Neslla i ul inu zun(d) yutt ufuss anas
Lmuḥibbt n ɣil-ad zund tennit aɣanim
Agwnes ixwa, beṛṛa gan ma(d) iqqway ufuss

96-Iggut wawal

Iggut wawal, iga lbḥur, ur t id-igeli ccuf


Iri g-igi walli dar ur laxbaṛ ad saweleɣ
Gan-d igaderen ayt-maten ɣ wiss sa ignwan
Lkemen-d ukan akal bḍun, aḥram a(d) iga ṭṭemɛ
Illa uzmez ɣ a(r) yakka yan, illa uzmez ɣ a(r) iqqway yan,
Illa uzmez ɣ yuff umddkwl f Ṛebbi gwma-t-un

Wa, wa, wa Ṛebbi lɛfu !

Aḥḥ, ar neṛmi ɣ ixf inu ar nesawal !


Uhu, ad iniɣ yan Ṛebbi waḥdut ur igi sin
Uhu, ad iniɣ sin, ad d akkw ismass Ṛebbi laman !
Uhu, ad iniɣ kraḍ, kra iẓiln af yalla yan
Uhu, ad iniɣ kkuẓ, teẓẓa g-ik tiṭṭt a (y) anwwac
Aḥḥ, ar neṛmi ɣ ixf inu ar nesawal !
112

97- Walli f aɣ ibla Ṛebbi39

Walli f aɣ ibla Ṛebbi, hann keyyi ka f allaɣ !


Ur riɣ lfrac a(d) t igan d win lmlef lḥuṛṛ
Ur riɣ lɛcert n bab (n) lmal, a(d) ten issan
Ur riɣ amɣar a(d) ten neg, a(d) newulu limuṛat
Ur riɣ abla a(d) yyi d-aḍun willi kullu sseneɣ

Luḥ a lxir amud nnek nessut, nesusit !


A(r) lliɣ immɣi wamud ar netmgger s lɛaṛ
Afṛẓiẓ d umajjleb ifser ar akal
Iqqen targwa lli yyi d-issṛuḥn tassiwin
Htta llimun d lɣwnbaz ur sul ra(d) ttarun

A ffuɣ, a lɣuf, a(d) k id ur yaf lfreḥ iɣwi k !


Ullah a mek negi ma ɣ a(r) ttmunem sin itun !
A Llah a Ṛebbi, tagat ḥaqqan is sul ur llant !
A tutt walli giɣ ittxwmmarn sul ar ittanef
Inna ɣ d-is maggareɣ isker is iɣ ak ur issen

Ittu lxir lli d-is necrek ula tamunt


Awin ten wiyyaḍ ur sul kcemeɣ i limuṛ nnes
Necca ten lliɣ iga tteṛi 40 , neluḥ ifrkki nnes
Ur aɣ sul ihul acku nekkis askaren nnes
Illa lɛin ijudn ɣ tama nu sul ufen wines
Igan win ljdid, ur ta issen aman nnes
Ula kra mad g-is issliliyn tifassin nnes
Nekki ad d g-is ittuḍḍan, cuwweṛeɣ as ar ten inn-neqqen
Imma lɛin lli dar-k ur mmimen waman nnes
Iggut g-is iṛiẓ ur sul ila ccan neḥaca ten

Lliɣ telkemen igaywaren, kkisen ccaṛaf nnes


Neɛahd ad ak Ṛebbi a yan k iran, irin awal nnek
Irin g-ik lɣṛeḍ nnes a(d) kwen ccin, ar kwen issumen

39
Cette chanson a été reprise dans l’albu m de 2011. Son auteur réel n’est autre qu’un autre Achtouk moins
connu, rrays Mouflih.
40
Ne cherchez pas trop, ce mot n’est autre qu’un emprunt à l’arabe. Il s’agit de l’ad jectif ‫ طري‬dont le sens
est simp lement frais.
113

Yan ixdemn lbiɛ-u-cra (n) lksut ar tenakaṛn


Yan isɣan lḥaja s miyya ar ittini mitayyn
Ar ittgalla s Ṛebbi ayni telkem laṛsmal nnes
Awin g-ik uggar n mnaṣṣa a(d) ten ccin, iḥrem asen !
Neddu dar yan izzenzan tamment nniɣ as, menckk ?

Neddu dar yan izzenzan tamment nniɣ as, menckk ?


Inna mḍi bɛda lasrar a(d) tawim tamaxirt
Aynna terit neggal ak fell-as awi tt ur tt nakeṛeɣ
Xlleṣeɣ as lmnjeṛ n tamment nekki nniɣ amumen
Ɣar iɛjen sanida ɣ waman iffi tt ɣ waṭṭas
Ig as tasrgwelt yan tentt iccan ineɣ t unusm
Idda ṣṣfa, id bab nnes a(d) sur illan, mmutten
Iga lɛin i medden fekan tt kullu i teciṭant
Ula lḥasada d lkṭeṛt n cciki iskufeṛ ten
Wanna rad ẓeṛan lmal aɣ ann-smuqqulen
Iɣ a(r) isawal ajjin ar isawal, ḥtaṛmen t
Waxxa tt ka ibbi g-isen ar ttini inna ṣṣaḥt
Ass-ann ra (d) asen ɛrḍen s tiremt a(d) fell-as iḥiyyel
Awin-d izimmer ɣresn as n xemsa-alaf, isres t
Awin-d ifullusen d iqqwlilen kullu issnwa ten
Yawi-nn ɣar inmɣuren iɣ ccan a(d) t ttenṣaren
Yawi-nn s-is Ṛebbi yan lxleqq ur iṭṭaf imnsi nnes
Ar isduqqur aggur, laḥ mani ttṛwaḥn
Inna i asen-d : aggwa ten mad ittenaqqarn turrim-d
Iɣ awen inna illa ɣ-inna felan ini at as ur iḥader
Lger-nn aggur f umksa, ad yyi tt ur iṭṭiyyer
Ad d ur ifel iggurdan ɣ lmaḥal inu d tellict
Aḥḥ a ddriwec ! Mad ak sul innan a (y) amar !
Iffuɣ k id lɣṛeḍ ur sul ira yan awal nnek

I Ṛebbi a (y) ifllaḥen, eg at yan ɣ ya(n) wawal !


Mun at i lhemm ar ttenḍḍamen limuṛat nnun !
Tafllaḥt ur mgaddant a walli tt iran
Ad nit iṣber ɣ ljibb nnes, iṭṭef lalufat
Aynna gan qqaddant iɣ illa ttaman
Ad ur isker ddin iggutn, ar ismrway

Ad ur isker ddin iggutn ar ismrway


Iɣwi ssalaf, iḍi-d lfyaṭṭ, ar ittelulluy
114

Inna (y) ak ɣ mek-ad nega ur illa wanaw nneɣ


Ma g-is isker cciki d uxmum a ccikkat alef
A(r) lliɣ iqqama ɣ ljibb xemsin n ryal

Ad d nn-iṛuḥ tigemmi, gwnen ɣ lkacca,


Ar allan, ar nddern zund aɣwi d unfus ar ittamum
Tacaga n ɣay-lli dar-s illan ikmmel t
A(d) t ihlekn, iggammi ad kkw sul iṭṭay awal
Igan aqqḍiɛ n xizzu imlek t akkw umusay
Maṭica gan ttin ihlek asen tt akkw lfil
Axsay idi-d sin ifrawen iqqar
Ig as lggwanu ḥregen t iliḥ as aman
Yawi-d aɣyul s tugas iri a(d) t issanun
Ɣar s ijbed, ibbi ils, yawi t ulukaf,
Ijjuṛṛu t s usggred, isri kullu, mmuttln
Inna : wakk wakk, lkibber nneɣ ifeka yyi i lakuṭ
Iga (y) aɣ d umẓlud, ur sul neṭṭaf lmal
Ur jju nesuqq ula ad nekk mani, is akkw netelf
Ljibb ixwa, id bu ddin kul yan iqqel siɣ
Ad d-is nesker lḥsab, nesmun t ɣ lkwnnac
Lajal n ssalaf idda ikmmel, maɣ ufiɣ
Ma s nettexllaṣ, ajj aɣ yuf iɣ akkw nerur

Iwin tinfal n ssizi 41 , iwin aɣ lmaḥal


Awin lfyaṭṭ (Fiat, neggawer, neqqama aḥmmal
Nega ṭaleb-mɛacu, ɣil ma yyi sul iran ?
Ar neggwan ɣ lgaṛaj ar kiɣ ifaw lḥal
Lkaṛ iɣ ra(d) iffuɣ alleɣ as lkuliyat
Imma yan icuwwṛn isber ig-nn timiṭac nnes
Inna ur lkemn, Ṛebbi ad asen t ur isslkemn !
Ig-nn lxḍwṛt isrɛit, ar tt isusuy
Ayyur wiss sin, inna rad asen telkem yawi tt

Ig tt i lkṛṛuṣa ɣwin xemsa-alaf ryal


Ig ten-inn ɣ ljibb idus ten s lfililat
Iɣ ira rad ggeren i laẓ, iftu, ar ittemciwwiṛ
Netta d ixf nnes is rad ikkes a(y)-lli ṣiyyern
Inna bark-Llah nejjaw, nesmeḥ i tiremt

41
C’est l’amaziɣisation du mot français : saisie.
115

Ad lkemeɣ tigemmi g-is nit atay nesu t


Netta d uɣrum n temẓin yuf aɣ lkumir
Ra(d) t necc, neṣber bezziz ar kiɣ neṭṭaf lmal
Lɛaraḍa iɣ teṛeẓa a(d) ur ilan asafar
Ass at aḥlig s tuggas, murran, iɣ isuqq !
A(d) ad kwen ur isdullu f ibawwen ula tinaffin
Ula tiyyni ! Aḥbbuḍ, ad kwen ur isnḥiccim !
Lxleqq iɣ g-is ur lhemm, ul nnes is immut
Ula ssiɛr n tegadda nnes ad ismun lmal

98-Alla (y) amtt a tiɣwrbin !

Alalalyli
Alla (y) amtt a tiɣwrbin ! Alla (y) amtt a tiɣwrbin !
Nekki, Llah-ihnni kwen
Alalalyli

Alla (y) amtt a tiɣwrbin ! Alla (y) amtt a tiɣwrbin !


Nekki Llah-ihnni kwen
Ula tacṛafin ɣ ignna, alla (y) amtt !
Llah-ihnni kwen
Is neḍaleb i ma iḥaḍern a(d) aɣ issllem,
Wa Llah-ihnni kwen
Wa tejja lmutt iɣ ɣ-id immutt yan nneɣ,
Wa Llah-ihnni kwen
A ɣ-id ka ɣ illa mad aɣ ismattayn,
Wa Llah-ihnni kwen
Baba d immi, qqenḍ at i saḥa nu !
Wa Llah-ihnni kwen
Baba d inna, qqenḍ at i saḥa nu !
Wa Llah-ihnni kwen
Utt at d a (y) ignwan s ibuqqalen w urɣ !
Wa Llah-ihnni kwen
A(d) tili lbaṛaka dar ayt-ikallen !
Wa Llah-ihnni kwen42

42
À partir d’ici, dans le nouvel album de 2011, El-Foua chante ces vers :
Ullah, ullah, tagallit meqqurn
Wa Llah ihnni kwen
A yan igan aḥbib inu ur ten ffaleɣ
116

Allah a zzin-ad n Ṛebbi yan k iṭṭafn !


Wa Llah-ihnni kwen
Is ra(d) sul tenessa teguḍi ɣ ixsan nnes ?
Wa Llah-ihnni kwen
A Sidi Muḥammad n Ayt-ṛṛays,
Wa Llah-ihnni kwen
Allah a lxir ad n Ṛebbi yan k iṭṭafn !
Wa Llah-ihnni kwen
Yut-nn kullu tiflwin s ugwnes,
Wa Llah-ihnni kwen
Illa yyi nn winu ɣ illi nn ur tameɣ,
A wayh a wi
A tasa, tegllint, nega tt inn f lfaxer,
Wa wayh a wi
A(d) g-is nesker kabab i yan d-iluln,
A wayh a wi
Baba d inna, qqenḍ at i saḥa nu !
A wayh a wi

99-Larzaqq bḍan aɣ

Ahh a (y) aḥbib inu ! Larzaqq bḍan aɣ 43

Aḥḥ a (y) aḥbib inu ! Larzaqq bḍan aɣ


Wa walaynni lqqleb ur g-ik ṣbern
A(d) k nesaqqsa ɣ ussan is ak ɛdeln
Walli k yiwin is g-ik tehllan
Is ak isker ɣ lḥayat zund nekkin
Wa nniɣ ak yad lxir iffuɣ ddunit

Wa Llah ihnni kwen


Iluḥ a ul inu (…) ad ur ttenẓt (??)
Wa Llah ihnni kwen
Ur akkw ik ṣuḍ a(d) neṛeẓ, ukan xiṣṣiɣ t
Wa Llah ihnni kwen
A gud ayyis nɣ teṛẓemt i ljam nnes !
Wa Llah ihnni kwen
A(d) t igud walli ihmma lmal nnes
Wa Llah ihnni kwen

43
Ce morceau appartient à feu Sâ id Achtouk
117

Wa aḥḥ wak-wak a tasa nu tebbit !


Iɣama-d ul inu zund anxdam
Wa terɣa (y) asen takat, ar ka jddern
Wa walaynni awddi ma f rad smammiɣ
Wa ṭṭemɛ ad iḍin laḥanana ɣ ger-at-neɣ
Aḥḥ ṭṭemɛ a(d) iḍin laḥanana ɣ ger-at-neɣ
Wa walli bedda teṛbbut, ar g-is tehllat
Wa iɣ ur issen s lxir, ṛẓem as, tehnnat !
Wa walaynni lqqleb ur g-ik ṣbern

Wa walaynni lqqleb ur g-ik ṣbern


Wa walaynni lqqleb ur g-ik ṣbern

100-Wa Sidi Ṛebbi !

Hi, wa Sidi Ṛebbi ! Lɛfu !


Ad diɣ iniɣ yan Ṛebbi waḥdut ur igi sin

Hi, wa Sidi Ṛebbi ! Lɛfu !


Ad iniɣ yan Ṛebbi waḥdut ur igi sin

Hi, wa Sidi Ṛebbi ! Lɛfu !


Ad iniɣ sin, ad d akkw issmass Ṛebbi laman !

Hi, wa Sidi Ṛebbi ! Lɛfu !


Ad iniɣ kraḍ, kra iẓiln af yalla yan

Hi, wa Sidi Ṛebbi ! Lɛfu !


Ad iniɣ kkuẓ, teẓẓa g-ik tiṭṭt a (y) anwwac

101- Ikut is ɣ-id illa zzin ma f a(r) yalla yan ? 44

Ikut is ɣ-id illa zzin ma f a(r) yalla yan


Nekka tt inn hnnaɣ
Neg ixf inu ɣ illi riɣ
Lliɣ ur ta sseneɣ ajjig is g-isen tamment

44
Le premier qui a interprété cette chanson était Lahsen Akhttab. Mais je ne peux pas affirmer ou pas s’il
lui appartient. En tous les cas, la reprise qu’Oudaden lui ont fait a été excelletissime.
118

Ass lli nemḍi tamimt ad usiɣ aṭṭan


Neɛum i ddunit, neg aɣrib, ar nesiggil
Mad aɣ ittedawan nɣ aɣ kmmeln ad hnnaɣ
Ifa yyi ufuss i wayyaḍ, yan ur isslkemn
Mad riɣ lbḥur n tayri a ten jjaleɣ
Ma mu teɛna tudert iɣ d-iqqan waṭṭan ?
Nesmun asmammi d wawal, neɣer ak a du-Ljalal
A ɣit aɣ nɣ tiwit rruḥ inu s dar-un !
***
Ikut is ɣ-id illa zzin ma f a(r) yalla yan
Nekka tt inn hnnaɣ
Neg ixf inu ɣ illi riɣ
Lliɣ ur ta sseneɣ ajjig is g-isen tamment
Ass lli nemḍi tamimt ad usiɣ aṭṭan

Neɛum i ddunit, neg aɣrib, ar nesiggil


Mad aɣ ittedawan nɣ aɣ kmmeln ad hnnaɣ
Ifa yyi ufuss i wayyaḍ, yan ur isslkemn
Mad riɣ lbḥur n tayri a ten jjaleɣ
Ma mu teɛna tudert iɣ d-iqqan waṭṭan ?

Nesmun asmammi d wawal, neɣer ak a du-Ljalal


A ɣit aɣ nɣ tiwit rruḥ inu s dar-un !

102- Ihnna lḥal, ihnna zzman

Nekka tt inn hnnaɣ


Neg ixf inu ɣ illi riɣ
Lliɣ ur ta sseneɣ ajjig is g-isen tamment
Ass lli nemḍi tamimt ad usiɣ aṭṭan
Neɛum i ddunit, neg aɣrib, ar nesiggil
Mad aɣ ittedawan nɣ a kemmln a(d) tehnnaɣ
Ifa yyi ufuss i wayyaḍ yan ur isslkemn
Mad riɣ lbḥur n tayri a(d) ten jjaleɣ ?
Nesmun asmammi d wawal, neɣer ak a Du-Ljalal
Ɣit aɣ nɣ tiwit ṛṛuḥ s dar-un !45

45
Oudaden sont ainsi. Ils ne sont jamais fidèles aux textes. Ici, par exemp le, El-Foua a interprété a cappella
ikut is ɣi-d illa zzin maf yalla yan avant de chanter ihnna lḥal, ihnna zzman.
119

Ihnna lḥal, ihnna zzman


Mad d-iggwran ? Yak ur ixwcin ?
Inna ira Ṛebbi ka d-ittackan
Allah-ukbaṛ a gar asmun
A(d) t ukan tasit ihul kwen
Allah-ukbaṛ iɣ immut yan
Ifel-d aḥbib nnes iddulla ukan

Ar tallat a tasa nu
Zayd a tiṭṭt inu f imṭṭawen !
Ur imkin ad ajjen yan iɣ isleḥ ad d-ik imun
A ccahwa kemmi a giɣ iran ɣik-ad
Ajj ati laxbaṛ-ann

Lilali walalal
Wa (y) immi, wa baba
Ar allaɣ, ur sul nessdem yan
Iɣ nefiss tasa tagwm zund aman
Imma tawla lli g illan, ur tt issen yan
Ma yyi nn-tegit, tamaḍunt a (d) as nettara
Ur illi ddwan nnes dar uḍbib ula agwrram
Lḥubb ad imlek tasa, ḥregn ul inu
Wa (y) immi, wa baba
Ar allaɣ, ur sul nessdem yan

103- Ihnna lḥal, ihnna zzman46

Immi ḥnna ar nejla lḥayat ɣ ger isaffen


Walli nemyar gan ten wiyyaḍ ɣ ger ifassen
A tasa nu, qqenḍ, ajj aɣ lḥubb ur as nezeḍar !
Ur aɣ iṣliḥ ad nettabɛ, lxla as aɣ izwar
Aḥbib inu, eg at ɣ lqqleb nnun !
Meqqar fell-ak neɣayb is neg winun

Ihnna lḥal, ihnna zzman


Ay-lli d-igwran, yak ur ixwcin ?
A (y) inna d-igwran, yak ur ixcwin ?

46
Il s’agit d’une deuxième version d’ihnna lḥal, ihnna zzman.
120

A (y) inna ira Ṛebbi kad d-ittackan


Allah-ukbaṛ a gar asmun !
A(d) ten ukan tawit, ihul kwen a
A(d) ten ukan tasit, ihul kwen a

Ay-lli d-igwran, yak ur ixwcin ?


A (y) inna d-igwran, yak ur ixcwin ?
Allah-ukbaṛ iɣ immut yan !
Ifel-d aḥbib nnes iddulla ukan

Ar tallat a tasa nu, zayd a tiṭṭt f imṭṭawen !


Ur imkin ad ajjen inwwacen yan iɣ iṣleḥ, ad d-ik imun
Ccahwa, kemmi, a(d) gineɣ iran ɣik-ad, ajj at(i) laxbaṛ-ann !

Aylali, walali, aylali….


Wa (y) immi, wa (y) immi, wa baba
Immi nu, wa (y) immi, wa baba
Immi nu, wa (y) immi, wa tasa nu
Ar allaɣ, ur sul nessndem yan
Iɣ nefiss, tasa taddum zund aman
Mma tawla lli g-i illan ur tt issen yan
Mla yyi tega tamḍunt rad asen d-araɣ
Ur illi ddwa nnes dar uḍbib ula agwrram
Lḥubb a(d) imlek tasa, ḥregn ul inu
Anẓaṛ ider-d, freḥen kullu laḥbab
Acku ku-yan iga-nn ṛṛja nnes ɣ Ṛebbi

104- A lɛfu ya Mulana !

A lɛfu ya Mulana !
A baba lgnawiyya
I wa lalla Maymuna
Wa (…) lgnawiyya
I wa ljawi lmkkawi
Wa llih fih lḥal iban
Lɛfu ya Mulana
Lɛfu
Lɛfu, a ma ism nnek ?
Lɛfu, nabiyya Llah
121

Lɛfu Llah, a ma ism nnek ?


Gal liya, gelna likum
A (y) aḥbib, a sselṭan
Ayyay a nbiyya Llah
Kra ɣ benadem ar dar Ṛebbi
A ha ya Mulana
Lɛafu a zzin, zzin
Bilal axdim n nnebi
Bilal, asi a wa lɛlam !
Bilal d ṛasul-Llah

105-Is ifulki ɣik-a(d) ?


Tiṭṭt inu a(d) iḥgern ixf inu, ḥacaɣ itersawen
Is ifulki ɣik-a(d) ?
Inna ɣ ka teẓeṛa afulki tawit-id s tasa nu
Is ifulki ɣik-a(d) ?
Ukan ar ka temddu ṣṣaḥt inu, tayri temmnɛamt
Is ifulki ɣik-a(d) ?
Ayyis amɣdar, irwas yyi tisura n urɣ
Is ifulki ɣik-a(d) ?
Yak ur nit lgereɣ ixf inu, nasi tisura nnes
Is ifulki ɣik-a(d) ?
Nafi ten inn-ṛẓemen, itteyakar yyi sul lɛaqqel
Is ifulki ɣik-a(d) ?
Naf-nn tiguḍiwin ka sul illa ɣ tasa nu
Is ifulki ɣik-a(d) ?
D umareg nnem, a ddunit, taɣufi nnem s iqqnḍaren
Is ifulki ɣik-a(d) ?
Iɣ ijla utbir ar fell-asen talla tasa nu
Is ifulki ɣik-a(d) ?
Zund aẓṛu n ljir iɣ telkem takat ar assin

106-I Ṛebbi a lmencaṛ ibbin tasa !

I Ṛebbi a lmencaṛ ibbin tasa, siḥil as !


A(d) g-is ur telkemt idammen ar yalla ul
I Ṛebbi a gwma ḥnna ggawer ayyur ura sin
Ula kkuẓ, ma f yyi d-uckan ula smmus
Ɛzzan dar-neɣ medden, mla nufa wiyyaḍ !
***
122

I Ṛebbi a lmencaṛ ibbin tasa, siḥil as !


A(d) g-is ur telkemt idammen ar yalla ul
Wa zzin ifeka (y) ak Ṛebbi lxir ula laman
Meqqar isker taguḍi ur a(r) t ikkat ufuss
Wa zzin ifek as Ṛebbi lxir ula laman
Meqqar isker taguḍi ur a(r) t ikkat ufuss
Wi Ṛebbi a lmujaṛṛibin ma s ittafa yan
Lɛin idel uɣulid, ikk fell-asen wasif

107- Ssaɛd n kra

Ad ka ẓeṛeɣ ajjig umlil, nekwti-d lluz


Nekwti-d lluz, nekwti-d lluz
Lluz isslin iɣ t iga yan ɣ imi nnes
Ur g-is lɛib iɣ yuder i tixwsin nnes
Iẓnkwaḍ ad igan ssibba nnun, a (y) imṭṭawen,
Iɣ ṛẓemeɣ i iẓeṛi ggammiɣ a(d) ten rareɣ
Sidi Ṛebbi, ssaɛd n kra mani kkan,
Asmun ur ten hulen ar ukan allan
Iggwiz asen uḥrrig f iggi n ul, ar ittamum,
Iga zund iɣ yad ilkem ɣ lɛmmeṛ xemsin-ɛam
Ayyis immut lqqleb ula tasa nnun !
Ssiɛr idda, irwul g-ik, tusim tadallit!
Teqqbelt aḥlays ɣ iggi nnek, teluḥ ssrej nnun!
Issudu kwen umlmad, ar k isiki iḍuran,
***
Sidi Ṛebbi, ssaɛd n kra mani kkan, ar ukan allan
Iggwiz asen uḥrrig f iggi n ul, ar ittamum,
Asmun ur ten rin, ihul ar ukan allan
Iga zund iɣ yad ilkem ɣ lɛmmeṛ xemsin-ɛam

Ar ukan allan
Ar ukan allan

Is immut lqqleb ula tasa nnun, ad akkw ur tallat !


Ssiɛr idda, irwul g-ik, tusim tadallit, ad akkw ur tallat !
Teqqbelt aḥlays ɣ iggi nnek, teluḥ ssrej nnun, ad akkw ur tallat !
Issudu kwen umlmad, ar k isiki iḍuṛan, ad akkw ur tallat !
123

Ad akkw ur tallat !
Ad akkw ur tallat !
***
Ayli yayli a tasa ur teṛmimt, amṭṭa d usmammi f walli tteṛjumt

Ayyyay, ayyay
Ma kem a ta yaɣn ?
Ma ssrem iga lḥal ?
Neẓeṛa-nn anṣḥab nnem
Idda nit, ifel kem izri
Iswulu i ddunit
Ɣik-ann a(d) aɣ ijṛan
Ma(d) k a gwma yaɣn ?
Is d anṣḥab nnek ad iddan
Ifel k id
Is d ɣik-ann ad ijṛan
Ayyay, a winu
Ayyay, a (y) asmun

108-A tiṭṭt inu, ad am d-adereɣ !

A tiṭṭt inu, ad am d-adereɣ nɣ kwentt neqqen


Kemmi a(d) nn-igan ajnwi ɣ tasa nu
A kullu kra teẓeṛit ar yyi fell-as tallat
Kada n yan a(d) t teḥubbit ur t akkw nessen
Ar yuf i yan, a lḥubb, iɣ ur ta k issen
Ar iggwan, ili d ixf nnes, a(d) ur ittaḥel
U man a(d) tegit a lbaz ur k a kwen nessen ?
Mani ɣ telit ladriss ur ten ṭṭafeɣ ?
Smeḥ yyi iɣ s-i tuzent allen ur k lkimeɣ
Nekṣuḍ ad uḍḍeṛeɣ, ur k nexaleḍ
A(d) aɣ ur ig lɛib iɣ a(r) smummuyeɣ
Tutt anɣ lhawa tega ḍḍid n tasa nu
Mad ak nesker a walli giɣ ittejrramn ?
Llah a mladd ur d Ṛebbi lli anɣ ixleqqn
A sar d-nettḥi ajdaɛ nnek nega as tarigt
Ar sis nettefuṛuḍ ar-d ṛmiɣ, nefel ten
***
A tiṭṭt inu, ad am d-adereɣ nɣ kwentt neqqen
124

Kemmi a(d) nn-igan ajnwi ɣ tasa nu


A kullu kra teẓeṛit ar yyi fell-as tallat
Kada n yan a(d) t teḥubbit ur t akkw nessen
Ar yuf i yan, a lḥubb, iɣ ur ta k issen
Ar iggwan, ili d ixf nnes, a(d) ur ittaḥel
U man a(d) tegit a lbaz ur k a kwen nessen ?
Mani ɣ telit ladriss ur ten ṭṭafeɣ ?
Smeḥ yyi iɣ s-i tuzent allen ur k lkimeɣ
Nekṣuḍ ad uḍḍeṛeɣ, ur k nexaleḍ
A(d) aɣ ur ig lɛib iɣ a(r) smummuyeɣ
Tutt anɣ lhawa tega ḍḍid n tasa nu
Mad ak nesker a walli giɣ ittejrramn ?
Llah a mladd ur d Ṛebbi lli a(n)ɣ ixleqqn
A sar d-nettḥi ajdaɛ nnek nega as tarigt
Ar s-is nettefuṛuḍ ar-d ṛmiɣ, nefel ten

109-Udm n Ṛebbi ya lalla, ma(d) tegit ?47

Udm n Ṛebbi ya lalla, ma(d) tegit ? Is d lmlek ?


Is d lmnzel a(d) infeln ? Is d immussa lfnaṛ ?
Is d amhmaz a(d) ismussu ugllid ɣ uḍaṛ ?
A yan ujdaɛ illa ɣ uskref ur as iliqq
Ad ak ifesi Ṛebbi a bi-icukak, a (y) ayyis !
A(d) taft ma(d) k ijjenjamn, a(d) k ur icc lxuf !
Ha lɛaṛ nnek a kra urri-d, a wa ; ɛaf ak urri-d, a wa
Ur g-iwen neṣber, neqqneḍ, a wa ; ɛaf ak urri-d, a wa
Ur nessin ajmil n mit a(y)-ad ; ɛaf ak urri-d, a wa
Wa lḥubb, a kra, yaggug, a wa ; ɛaf ak urri-d, a wa
Wa lḥurma lxatem ɣ uḍaḍ ! Ɛaf ak urri-d, a wa

110-Atbir igan lksibt 48

47
Les premiers vers de cette chanson sont d’un groupe qui aurait pu être une manace pour la do mination
totale et durable d’Oudaden. Il s’agit d’Izn kwaḍ de Tarrast . Une troupe qui avait du talent à en revendre.
Mais malheureusement un accident du travail dont a été victime son leader, Hafid El -zzaitouni, est venu
mettre un terme à son bref parcours. C’est tout simp lement dommage !
48
Cette chanson non plus n’est pas à Oudaden. La première fo is que je l’ai entendue, elle était par un
groupe tiznitois qui s’appelait Ichlh iyen. Par la suite,elle a été repr is par le groupe agadirois, Laryach, et
tant d’autres. En fait, tout le monde l’a reprise.
125

Atbir igan lksibt ack-id ad d-ik nemun


Ul inu ɣ tama n winun ar kiɣ neggwiz akal
Ra(d) k nasi zun arraw meqqar neṛmi ra(d) neṣber
Ur neẓeḍar ad k nefel i yan acku tasa a(d) k iran
Wa rad neɛic ger ijddigen afuss inu d winun
Ra(d) nemun s inna terit aḍaṛ inu d winun
Riɣ a ss-rek nesawal, riɣ ad d-ik nemun
Macc inwwacen ur ujjan i yan a(d) sul imun

Ul inu ɣ tama n winun ar kiɣ neggwiz akal


Ra(d) k nasi zun arraw meqqar neṛmi ra(d) neṣber
Ur neẓeḍar ad k nefel i yan acku tasa a(d) k iran

111-Gar ayt-ma-t-en49

Gar ayt-ma-t-en, ajj at awal i wiyyaḍ !


Yan dar gwma-s iḥḍu t, ddunit a(y)-ad

Gar ayt-ma-t-en, ajj at awal i wiyyaḍ !


Yan dar gwma-s iḥḍu t, ddunit a(y)-ad
Zund rrḥebat a(d) tega lmaḥabba ɣil-ad
Kra ɣ ur tefekit rryal, lḥḥram ad ak iga
Lanwaṛ as a(r) ttafen ijddigen wiyyaḍ
Lamwal as a(r) ttafen isbbaben wiyyaḍ
Awal as a(r) ttafen ijmmaɛen wiyyaḍ
Tumɣarin, lhibbt as a(r) ttafen tiyyaḍ
Lḥurma n Ṛebbi, tireẓi tella yyi ɣ jjaj

112-Aḥḥ iɣ a(r) ikkat lfsyan ! 50

Aḥḥ iɣ a(r) ikkat lfsyan


Ar as ttiniɣ : « Baraka-Llah ufik
A lfsyan, bdu ɣ mnid nnek .»
Iɛlem Mulana is nit ma g-igi
Iɣ ikka umxzni ar s ttiniɣ : « Sidi, Sidi ur t igi.»

49
Cette chanson est reprise par Oudaden. Mais il me semble qu’elle était écrite ou bien par Boubaker
Anchad ou Boubaker Azàri.
50
La même chose peut être dite de cette chanson. C’est juste une reprise d’Oudaden.
126

Iɛlem Mulana issen nit ma g-igi


A Llah at Ṛebbi ma(d) iga ɣay-ad tasa,
Ma(d) iga ɣay-ad, a ṛja f Llah
Iɛlem Mulana issen nit ma g-igi
Ixleḍ umda ɣ mnid nneɣ
Laḥ as lɛdda (??) amya ur iffuɣ
***
Tuxsin gaddanin,
A luḥ s unggab !
Ul inu rad d-akwin
Wa ffuɣ s ubaraz !
Ul inu rad d-akwin
Wa ffuɣ s usarag !
Ul inu rad d-akwin

113- Uggug n lɛin

Ad ur tallat, ar allaɣ a (y) aḥbib inu lli d-nemun


Larzaqq lli aɣ ismaqqaren ur ad negaran
Ismun aɣ Ṛebbi ɣ lluḥ ur d-is iḥaḍer yan
Ya(n) iran lɛib inna t, ur imkin a(d) kwen berraɣ
Iẓeṛi nu kad umneɣ, imma benadem kwṛhan aɣ
Ur d nekki ka ɣ a(r) ttinin lkdub a(d) yyi hmmun
Lawliyya d lɛulama ar ka smuddun ijrman
Ar sngirin arraw, netta, d lwalidayen nnes
Ar sngirin imddukal, willi mmrḍanin
***
Uggug n lɛin, uggug n lɛin
Uggug n lɛin a mi giɣ aḍýaṛ nnes

Uggug n lɛin a mi giɣ aḍýaṛ nnes


Uggug n lɛin, uggug n lɛin

Uggug n lɛin a mi giɣ aḍýaṛ nnes


Ur nekkis fad, ur g-is nessired ifassen
Uggug n lɛin, uggug n lɛin
***
I Ṛebbi a (y) afllaḥ ifhemn i jjnanat ! Mel aɣ man ajjig ur issan !
Uḍeneɣ a (y) ijawwan
127

A hahay, mel aɣ man ajjig ur issan !


I Ṛebbi a (y) axwmmas ifhemn i jjnanat ! Mel aɣ man ajjig ur issan !
Uḍeneɣ a (y) ijawwan
A hahay, mel aɣ man ajjig ur issan !
I Ṛebbi a (y) aṣiyyad ifhemn i lbuḥur ! Mel aɣ man azmez ifulkin !
A(d) g-is igwmer yan
A hahay, mel aɣ man azmez ifulkin !
I Ṛebbi a (y) aɛwwam ifhemn i lbuḥur ! Mmel aɣ man azmez ifulkin !
A(d) g-is igwmer yan
A hahay, mel aɣ man azmez ifulkin !
I Ṛebbi a (y) axwmmas ifhemn i jjnanat ! Mel aɣ man ajjig ur issan !
Uḍeneɣ a (y) ijawwan
A hahay, mel aɣ man ajjig ur issan !

114-Ayyis lḥuṛṛ

Ɣ ass-ad ka immaqqar watay lkisan51


Ɣ ass-ad ka temmaqqart tasa walli ran
I Ṛebba a ayt-lmakan-ad, is illa laman ?
Ad ur nebder laḥbab n kra ili ɣ lɣyar
Rad daɣ nestara lmdayn ar inna ufiɣ
Liẓar umlil ilan tama n lḥrir
Meqqar iswa iqqnḍaren ra(d) t id awiɣ
Ilan zɣarit mad aɣ telessa ɣ irafan
Ɛafa kwen a udad iṣḥa wawal nnun
***
Is a wa terit a(d) k id neseɣ a (y) ayyis lḥuṛṛ ? 52
Alalayli

Is a wa terit a(d) k id neseɣ a (y) ayyis lḥuṛṛ ?


Alalayli
Ad ak nesker ssrej igan kullu win lmlef,
Alalayli
Neg ak algamu n lhint, neqqen kwen f lɛlef,
Alalayli
A tasa, lmaḥabba a g-im riɣ, imma taẓit,

51
Cette chanson est l’ouvre de feu Said Achtouk.
52
Idem.
128

Alalayli
Ar ittixwcin lɛib, ixwcin wanna t innan,
Alalayli
Ur illi sslam f Ṛebbi, ur a(d) kwen sul amneɣ,
Alalayli
A walli s nniɣ ad afeɣ laman, iluḥ aɣ,
Alalayli
A Laṭif ! Ma tta ɣad daɣ tennit a winnaɣ ?
Alalayli
Id s ak nnan medden, ḥfiɣ, ur illa yat ?
Alalayli
Illa swinḍa (??) nu tuẓẓumt n ssuqq aɣ ten sɣiɣ,
Alalayli
Ayyis iɣ ten riɣ neg-nn fell-as lmal nneɣ,
Alalayli

115-A sir a sslam !

A sir a sslam ! A sir a sslam !


A sir a sslam ! A(d) k azeneɣ i laḥbab

A sir a sslam ! A sir a sslam !


A sir a sslam ! A(d) k azeneɣ i laḥbab
Ur g-igi ṣberen ula ra(d) g-isen ṣbereɣ
Ajj at a(n)ɣ a(d) nessen ma rad lhuɣ !
Ara amareg ! A(d) nesstu lhmum n zzman
Yan ifeln ayt-dar-s ifel tagwmat
Ifel laḥbab, ullah ar d-ittendem !
Mel at aɣ ma ra(d) neskar i kra ɣ medden !
Ad aɣ ismun Ṛebbi d ayt-lɛaqqel !
Ur illi cciṭan (??) ma(d) igan medden
***
A (y) amareg ! A (y) amareg !
A (y) amareg, ur ufiɣ ad diwen bḍuɣ

A (y) amareg ! A (y) amareg !


A (y) amareg, ur ufiɣ ad diwen bḍuɣ
Ajj at a(n)ɣ a(d) nessen ma rad lhuɣ
Ara amareg ! Ad nester lhmum n zzman !
129

Yan ifeln ayt-dar-s, ifel tagwmat


Ifel laḥbab, ullah ar-d ittendem !
***
A (y) aẓnkweḍ, a (y) aẓnkweḍ,
A (y) aẓnkweḍ, i Ṛebbi cuwweṛ at i udrar !

A (y) aẓnkweḍ, a (y) aẓnkweḍ,


A (y) aẓnkweḍ, i Ṛebbi cuwweṛ at i udrar !
A mani aɣ ra(d) tenjemt i yan igwmern ?
Yusi rrṣaṣ n sslaḥ, iẓeṛa kwen

116-Ttaxi n ljdid

Wa waywa urri-d !
A ttaxi ljdid tusi-d nit ifrexan
Inna nera neftu s-res meqqar yaggug lḥal
Illa mad dar ddunit ; illa ma f taggug
Ar nit ssfraḥen akkw lliɣ inker (??) umccaḍ
Ziɣ(edd) ur dar-i laman, nniɣ is dar-i yaggug
Illa yan ilan atig, meqqar t ifel wafud
A tuẓẓumt nnek a (y) asif aɣ ra(d) iɣres i udad
Allah ukbaṛ, ur tti bniɣ i laman
Illa mad dar lẓṛeg-ann igan ccbab
Ass-ann lli ira amawal, iɣ issin urkkab
Illa ma dar urti, ayyay urti n lluz
Iɣ sul ur iṭṭaf afuss, ma s ra(d) ten sul irar

Ziɣ(edd) ur dar-i laman, nniɣ is dar-i yaggug


Allah ukbaṛ, ur tti bniɣ i laman

Aylala walaylala
A tiṭṭt, ad am adereɣ nɣ kem qqeneɣ !
A kemmi a(d) nn igan ajnwi ɣ tasa nu
A kada n yan a(d) teḥubbit ur t akkw nessen
U man a(d) tegit a lbaz ur k akkw nessen
A mani ɣ telit ladris ur ten ṭṭafeɣ ?
A sameḥ yyi iɣ sri tuzent ur k inn-lkemeɣ
A nekṣud ad uḍḍeṛeɣ hann ur nexaleḍ
Ad aɣ ur imyur lɛib iɣ a(r) smummuyeɣ
130

Tutt a(n)ɣ lhawa, tega ḍḍid i tasa

117-Iqqan-d ku-yan

Hann a wa iqqan-d yan !


Iqqan-d yan i ku-yan
Iqqan-d i ku-yan

Id is tennit is ra(d) k ttuɣ ?


Id is tennit is rad ftuɣ ?
Iqqan-d ku-yan

Yak zzin ira ɣar lgid


Wanna t ka ilkemn yawi t id
Iqqan-d yan i ku-yan

Is d lḥnna isker sul amud ?


Yak lḥnna isker sul amud ?
Rad d sul g-is nettḥi lamuḍ
Yak ad d sul g-is nettḥi lamuḍ ?
Ra(d) t id nawi i uḥbib
Ra(d) as ṛecemɣ aḍaṛ, afuss
Iqqan-d ku-yan

Id is tennit nera a(d) nebḍu ?


A ma s tennit ur a(r) ifttu ?

Iqqan-d ku-yan
Hann a wa iqqan-d yan !
Iqqan-d yan i ku-yan
Iqqan-d i ku-yan

118-Ul a(d) ijdern

Ayyayay
Walu ma nekṣuḍ
Afulki d nnniyt
Lxir ɣ-id aɣ illa
131

Lxir d lmaḥabba
Axuti irḍa t lxaṭer
Atbir mẓẓiyn ad myarn
Afuss, telit lxatem
Zzin ɣ-id illa
Immi nu wa (y) immi

119-Lɛfu ya Ṛebbi !

Lɛfu ya Ṛebbi
Lɛfu ya Mulana
Wa lɛfu ya Ṛebbi
Lɛfu

Lɛfu ya Ṛebbi
Lɛfu ya nbiyya Llah
Wa lɛfu ya Ṛebbi
Lɛfu

120-A (y) aḥbib, ini at aɣ yyih nɣ uhuy53 !

A (y) aḥbib, ini at a(n)ɣ yyih nɣ uhuy !


Ur iḍhir imil iɣ kwen sreseɣ f ul, uhuy
Lqqaḍi, ya(n) ifhem cceṛɛ ; lɣwcim, uhuy
Ayyis ka ɣ ifulki ssrej ; aɣyul, uhuy
Nniɣ as rad hduɣ lblad, inna (y) aɣ, uhuy
Nniɣ as rad sɣaɣ lksut, inna (y) aɣ, uhuy
Nniɣ as, nekki, ḥubbiɣ k, inna (y) aɣ, uhuy
Nniɣ as, nekki, negara di(ne)ɣ k, inna (y) aɣ, uhuy
***
A (y) aḥbib, ini at aɣ yyiɣ nɣ uhuy !

A (y) aḥbib, ini at aɣ yyiɣ nɣ uhuy !


Ur iḍhir imil iɣ kwen sreseɣ f ul, uhuy
Lqqaḍi, ya(n) ifhem cceṛɛ ; lɣwcim, uhuy
Ayyis ka ɣ ifulki ssrej, aɣyul, uhuy

53
Vous allez trouver cette chansons et les autres qui la suivent dans cette vidéo :
http://www.youtube.com/watch?v=BbuM10KOpMA&feature=related
132

Nniɣ as rad hduɣ lblad, inna (y) aɣ, uhuy


Nniɣ as rad sɣaɣ lksut, inna (y) aɣ, uhuy
Nniɣ as, nekki, ḥubbiɣ k, inna (y) aɣ, uhuy
Nniɣ as, nekki, negara di(ne)ɣ k, inna (y) aɣ, uhuy

121-Bu-tejmmalt walim

Hi, wa ha laylala
A(d) yyi isuṛt Ṛebbi a bu-tejmmalt n walim !
Ira laɛluf ad iggutn, ira ticikert
I Ṛebbi a lbaz immuddan is, a gwma, temyart ?
Is iffaɣ umareg n dar-un tasa nnek ?
Ad iniɣ mit i za hati ur yyi xxaṣṣant
A walaynni amareg n dar-neɣ yaɣ a(ne)ɣ
I Ṛebbi a lbaz immuddan is, a gwma, temyart ?
Is iffaɣ umareg n dar-un tasa nnek ?

122- Wa ḥyyana, wa ḥyyana

Wa ḥyyana, wa ḥyyana
Wa ḥyyana, wa ḥyyana

Neqqen i teyyuga
Neluḥ amud, ar nekkrez
Wa ḥyyana a lmutt, wa ḥyyana
Asmun inu, man za k ? Wa ḥyyana
Wa ḥyyana a zzin, ul inu man za k ?

Ha yayaya
A walu ma nekṣuḍ
Tasa nu tera yyi aḍil
Tasa nu tera yyi ɣ-id

123-A walu ma nekṣuḍ

Ayay ayay
A walu ma nekṣuḍ
Tasa nu tera yyi ɣ-id
133

Tasa nu tera yyi aḍil


Tasa nu tera yyi ɣ-id
Riɣ lḥubb, riɣ nniyt
Riɣ afuss sul d nniyt
Riɣ zzin, riɣ lmubbeṛ
A tasa tera yyi ɣ-id

124-Iga benadem tillas

Allah, mamnek a rrich igan umlil ad ttezyyint !


Walaynni igḍaḍ n waman a(d) k nit isdullan
Ur d s-ik staran lberr ur d ikki jjnanat
Ar nn-ttesutulen ɣar i tama lɛin ar-d iṛuḥ
Imma rcuqq n walli nn-issuteln taṣṣumɛiyyin
Gin as g-is lmlef, lbnnaṛ a(d) iga ljir nnes
Iɣ a(r) t inn ur ikkat rriḥ is a(r) ttezayadn aṭṭan
***
Illa yyi ṛṛja ɣ lḥubb nnek waynni muḥal
A(d) g-igi teḥnnut iɣ nesmammi ; yuf ukan
A(d) as nezayd i tasa ɣ lqqenɛ lli temyar
Alalalayli
Iga benadem tillas
Alaladayli
Inna ɣ teṛjit lxir
Alaladayli
Ur a(d) akkw ra(d) d-ik imun
Ṛebbi a (y) aḥbib a(d) giɣ ur tament anwwac
Ad aɣ ismaɣ nekki d-ik, is ra(d) k awin
Maxx ur ixwcen ɣik-ad iɣ fell-ati ttelwart ?
Ar aɣ immala lḥubb nnek tillas nekka tentt
Alalalayli
Iga benadem tillas
Alaladayli
Inna ɣ teṛjit lxir
Alaladayli
Ur a(d) akkw ra(d) d-ik imun
Ur neẓur f lmal ad a(n)ɣ ur iffuɣ afuss
Ur neẓur f lmutt ad a(n)ɣ ur tawit ṛṛuḥ
Ur neẓur f lmaḥabba n yan amer tinnun
Alaladayli
Iga benadem tillas
Alaladayli
Inna ɣ teṛjit lxir
134

Alaladayli
Ur a(d) akkw ra(d) d-ik imun

125- Lɛfu ur a(d) aɣ d-lkemen

Lɛfu ur a(r) aɣ d-lkkemen


Lɛfu ur a(r) aɣ d-lkkemen

Alaylala,
Atres-ad ad jjin, ar issalla
Alaylala,
Atres-ad ad jjin, wa ar issalla
Alaylala,
Iɣelb, iɣelb aṭṭan, ar issalla
Alaylala,
Neṣber bezziz ukan, ar nessalla

Lqqleb iṣfan d wa-d irkan, ur nemalan


Ya ittuṣlabn f yan as ira ul
Ad as akkw ur tesiggilt, a ma-s, asafar
Yan ɣ illa lḥubb n kra waxxa t ikkat
Ur a(d) t izri waxxa dar-s ictta akuṛay

Lɛfu ur a(r) aɣ d-lkkemen

Alaylala,
Atres-ad ad jjin, wa ar issalla
Alaylala,
Iɣelb, iɣelb aṭṭan, ar issalla
Alaylala,
Neṣber bezziz ukan, wa ar nessalla
Alaylala,
Atres-ad ad jjin, wa ar issalla

Yan ifhemn ur igi lḥal a(d) t inn-iffal


Neddu dar walli rad g-i(ne)ɣ iḍssa, namen t
Ukan ar daɣ netteṛju ɣ tillas aɣaras
Medden ssrɣan aɣadad ar asen tterqqasen
Medden ssrɣan aɣadad ar asen ttakwin
135

Yan dar illa ddrek ar as itterqqas


Yan iḍɛafn tuẓẓumt nnes aɣ ann-iṭṭar

Lɛfu ur a(r) aɣ d-lkkemen

126-Yan itteṛjun ad d-is nemun


Alalaldalala
Ahlalayli
Yan itteṛjun ad d-is nemun, nega winnes

Alalaldalala
A (y) amareg
Yan itteṛjun ad d-is nemun, nega winnes
Issggwassen a(d) nejla ɣaleɣ ukan is nemun
Netteɛwwel, nesker lḥsab is nit necrek lxir
Alalaldalala
A (y) amareg
Yan itteṛjun ad d-is nemun, nega winnes

Alalaldalala
A (y) amareg
Yan itteṛjun ad d-is nemun, nega winnes
Issggwassen a(d) nejla ɣaleɣ ukan is nemun
Ɣ ass-ad neẓeṛa t ziɣ iga lmunker, salan aɣ

A(d) d-nasi taguḍi ɣ tasa nu, fissaɣ


A nna tecebɛat ad as tennit ur neṭṭaf (??)
Ass nna ɣ k id tiwi ḍḍrebt ur ak issen yan

Alalaldalala
Ahalalali
Yan itteṛjun ad d-is nemun, nega winnes

127-Gar amddakwel

Wa gar amddakwel !
Ar k ittawin ar ɣ illi ɣ illa lɛdu cahedn f ẓẓur
Wa gar amddakwel !
Ifel k ur a(d) diwen imun, ittu kullu ɣay-lli tezzrim
Wa gar amddakwel !
Ya Sidi Ṛebbi, eg lɛwan i wanna ittutn s gar zzman
Wa gar amddakwel !
A mi iẓeṛa taguḍi ula tammara, lɛdab aɣ izzray
136

Ya(n) ur icewwuṛn ar-d issṛsu lḥsab


Ad ur allan ass nna ɣ t(i) ttegwraẓ !
Iɣ dar-i ur illa lmal, iṣḥu wafud
Ini helli ma terit, illa, yujad
Lɣṛeḍ a(d) nn-igan ifis ɣ lgriyaj
Ula agrzam ukan iṣber bezziz
Ur akkw rḍan a(d) ten inn-iḥṣer lbab
Iɛdel bedda ya(n) icewwuṛn i wamud
Ar kiɣ ufan akal iṣḥan, ikrez

128-Ibadel zzman

Ibadel zzman ula awal, tebadel tejmmaɛt


Ur iban ma mi ttinit awal, ameẓ imi nnek !
Ad ur nettemun d gar imddukkal, bennaqeṣ
A tamunt, iɣ ur iṣfi bab nnes, ar jllunt
Ssen, a kra, mani as ak ittawi uḍaṛ nnek !
***
Ibadel zzman ula awal, tebadel tejmmaɛt
Ur iban ma mi ttinit awal, ameẓ imi nnek !

Ibadel zzman ula awal, tebadel tejmmaɛt


Ur iban ma mi ttinit awal, ameẓ imi nnek !
Ad ur nettemuna d gar imddukkal, bennaqeṣ
A tamunt, iɣ ur iṣfi bab nnes, ar jllunt
Ssen, a kra, mani as ak ittawi uḍaṛ nnek !
Tasa, smammi f Ṛebbi ! Ɣik-ad a(d) tega luqqt
Wanna mi tera ddunit, rad ilin d lxaṭer
Kullu ma(d) ixleqq Ṛebbi, yak illa s larzaqq nnes ?
A wanna ur iqqenɛin ar ttiri ayda n medden

Tasa, smammi f Ṛebbi ! Ɣik-ad a(d) tega luqqt


A tasa, smammi f Ṛebbi ! Ɣik-ad a(d) tega luqqt
Wanna mi tera ddunit, rad ilin d lxaṭer
***
Yan uḍaḍ ur inteln tafukt
Iɣ a(r) sawaleɣ, ur a(r) neṭṭenaẓ
Iɣ k id kwtiɣ, ilhu yyi lɛaqqel, ddu dar-s !
Inna ɣ k id kwtiɣ, ilhu yyi lɛaqqel, ddu dar-s !
Iffeɣ, ar isiggil ma s a(r) t sul ttebadaln
137

129-Itti-nn, a lhemm ! 54

Zayd awddi, zayd ukan ! Imma tamaḍunt


Ar tteziyyad, ur a(r) tenaqqaṣ i yan ifel winnes

A ḥint a inna ! a ḥint a baba ! Tuḍen tasa


Ya(n) ul inu gan awen inwwacen tamaḍunt
A ɛla Ṛebbi a (y) ixf inu ur telit yan lɛaqqel !
Iɣ tella temda a(r) s-rs ur ttawit iḍaṛṛen
Ur sul nessen ma ɣ tellit a tteneẓ ula ṣṣaḥt

Zayd awddi, zayd ukan ! Imma tamaḍunt


Ar tteziyyad ur a(r) tenaqqaṣ i yan ifel winnes

A ɛla Ṛebbi a (y) ixf inu ttilit yan lɛaqqel !


Iɣ tella temda a(r) s-rs ttawit iḍaṛṛen
Ur sul nessen ma ɣ tellit a tteneẓ ula ṣṣaḥt

Zayd awddi, zayd ukan ! Imma tamaḍunt


Ar tteziyyad ur a(r) tenaqqaṣ i yan ifel winnes

A ḥint a inna ! a ḥint a baba ! Tuḍen tasa


Ya(n) ul inu, gan awen inwwacen tamaḍunt

Zayd awddi, zayd ukan ! Imma tamaḍunt


Ar tteziyyad ur a(r) tenaqqaṣ i yan ifel winnes

Iɣ k id-kwtiɣ, ilhu yyi lɛaqqel, ddu dar-s


A ɛla Ṛebbi a ccahwa nu kri-d lɣṛeḍ nnem !
Urd, a xuya, laryach nnek ad yyi ihuln
Udm nnun a (y) atbir a(d) ilan izenẓaren

Allah ukbaṛ ! Is d amḥsad issen ukan


Is as rbbiɣ tama nu ? (??)
Allah ukbaṛ ! Ajdaɛ nna d-rbbiɣ
Ar-d iffertel, ikkis yyi t inn (a)

Itti-nn a lhemm ! Ur awen giɣ ula tegit a(n)ɣ


Ur ak nega asmmun nnek
Iɣ awen ṣbereɣ,ur ufiɣ ad iliɣ d lxaṭer
Ur negadda ɣ tamunt(a)

54
Je remercie infimiment M me Fatima El-Moutaoukil qui m’a transcrit cette chanson, car je ne la trouve
nulle part.
138

130-Bab n ujmil

Wa laḥbab, ad d-ibayn Ṛebbi azmez a(d) iri ku-yan gwm-as !


Ad gen medden yan, cerken ya(n) wawal, ad ur tteẓin !
Lbemm, iɣ illa ɣ tasa zund lmuss iɣ a(r) tt(i) ttebbin
Ma(d) iga neṣber ɣ ass-ad, imma azekka kkan-d lguddam
Lɛib ur ifulki ; wanna t innan iga iblis
***
Alla(h)-ɛawen, a neḥtajja t, nekkin ula keyyin !
A wanna ɣ ka yugwrn ɣar s imikk ar ikkat
Iɣ ur ifhem yan (??) lɛaqqel, caṭṭern
Wa sul ifhem ɣ lḥadit ɣik-ad ula ɣik-a(d)
Iga muḥal lbiban a(d) fell-as rxun
Ad rxun, ad rxun, ad rxun
Ayyay a ddunit !
Ayyay a ddunit !

Ur ufiɣ a(d) t iniɣ

Lbaz a(d) ig lbaz, a(d) g-isen ittili ul nnes


Man ajdaɛ lli immuddan tuẓẓumin n yyiḍ ?
Nufa-nn tasila, teḍeṛ asen ɣ uɣaras,
Aɣaras, aɣaras...
Ayyay a ddunit !
Ayyay a ddunit !

Ur ufiɣ a(d) t iniɣ

Wanna mi tella tayri ɣar ɣ ulgmaḍ


Iqqan-d ad asin allun ar t isslɛab

Wanna mi tella tayri ɣar ɣ ulgmaḍ


Iqqan-d ad asin allun ar t isslɛab
Neẓeṛa, nekki da iɛcern aṣiyyad
Ikcem bedda taganin d uɣulid
Imma askkur ifhem kullu lḥrub
Ur a(r) ten sul issiwid lbaṛud

Amksa ur illi ɣ udrar, macc-ann ur as neɣwẓan


Ayliyayli, a zzman, neẓeṛa g-ik ma(d) nn ur netam
139

131-Aman yaḍnin ay-ad55

Aɣaras yiwi-d izimmer


Uccen yiwi t inn
Ullah abla ar ttuhameɣ
Mas ra(d) ten frun
Hak-inn ! Hann uccen ! Hann tili ɣ uɣaras !
Aynna ur ak iɛibn sker t i wawal nnek
Kullu ijddigen ddu uɣaras aɣ llan
A wanna iran a(d) ten-d ikks ra(d) iffeɣ aɣaras

Manik s rad d ur tawi tiṭṭt aman !


Manik s ra(d) giɣ ur tilit, a (y) aṭṭan !
Manik ! Manik ! Manik !

Giɣ-nn serk Ṛebbi a (y) atbir lkem-d akal !


A ur ili ma(d) issenn
Hann ur dar-i rric a(d) nemun, nekki, d-itun !
A ccahwa, ur ad aɣ tajjit ad neṛuḥ
Iɣ illa ma(d) issenn, is illa ma issen ?
Iga lɛaqqel zund iɣ t iwin ijawwan
Wa ya(n) ikufeṛn ur sar iḥubba yan
Iɣ illa ma(d) issen, is illa ma(d) issen ?
A ya(n) iḥnnan ur a(d) ifel walli d imun
Ifulki wawal iɛdeln iɣelb atay
Iɣ illa ma(d) issen, is illa ma(d) issen ?
A yan t innan ur rad t sul ikwṛhu yan
***
Aman yaḍnin a(y)-a(d)
Iɣ ittut yan ṣbern, ifis, izzri ussan
Aman yaḍnin a(y)-a(d)
Iɣ imun yan d yan a(d) g-is ur gen laman
Imma yan ka ijlan ur issen ma ijṛan
Aman yaḍnin a(y)-a(d)
Ibḍu d usmun, ifel t, iga zund iɣ immut
Aman yaḍnin a(y)-a(d)
Iɣ ittut yan ṣbern, ifis, izzri ussan
Aman yaḍnin a(y)-a(d)
Asmmawd n lḥdid
Iɣ yad ijder, nxxel ten
Ur as isker ccerɛ n Ṛebbi a(d) nn s-rs eg-inn afuss
Aman yaḍnin a(y)-a(d)

55
Je remercie infimiment M me Fatima El-Moutaoukil qui m’a t ranscript cette chanson, car là aussi je ne la
trouve nulle part.
140

Imma yan ka ijlan ur issen ma(d) ijṛan


Aman yaḍnin a(y)-a(d)
Ibḍu d usmun, ifel t, iga zund iɣ immut
Aman yaḍnin a(y)-a(d)

132-Ya Laṭif ! kad ihrec !

Ya laṭif ! ɣik-ad ihrec yan akkw ur issin yan


Yan akkw ur issin yan, yan akkw ur issin yan
Mad as yusin lhemm ula ma(d) t iran !
Ula ma(d) t iran, ula ma(d) t iran
Lqqenɛ a(d) ur illin, lbṛekt a(d) sul ur illin
Ma sul ur illin ? Ma sul ur illin ?
Kada ma f d-isahel Ṛebbi lxir nnes, inakeṛ t
Inakeṛ t, inakeṛ t

Ahalayalala
Ahalalala

Kullu mad aɣ iɣeran, ar as nettini nɛam, bla nessen mad ran


Ixf inu ka yyi ijlan, isak yyi s udrar, ɣ illi ɣ llan iẓṛan
Iɣ a(r) netteli s lxbaṛ, rar lɛaqqel s lblan ! Issen mani mi ihwan !
Aḥbib ad aɣ iɣdern, iwi t ṭṭemɛ, ijlu t, iɣald as is iɣwẓan
Id ak lɣṛeḍ d lqqbur, iɣ ak uderen iẓṛan, ka rad nessen ma(d) tegam
Hann lqqaḍi d lɛdul, wanna k iran a zzman, ḥtta yan ur ak iɣwẓan

Ahalayalala
Ahalalala

A (y) asmun inu, ahya !


Ira k ul inu, ahya !
Asi lhemm inu, ahya !
A (y) asmun inu
Asi lhemm inu
Aḥḥ a (y) asmun inu !
Asi lhemm inu !
Wa (y) asmun inu !
Asi lhemm inu !
Hann ira k ul inu
Asi lhemm inu !
141

Yak ur nebḍa walu ?

A (y) asmun inu, ahya !


Ira k ul inu, ahya !
Asi lhemm inu, ahya

133-Aṭṭan a(d) iga uḥbib

Aṭṭan a(d) iga uḥbib iɣ kwen felen


A tasa, ad am d-irar Ṛebbi asmun nnem !
Uḍeneɣ tasa nu, ittejraḥ, aḍbib (ad) am d-iwiɣ
Inna : « Smammi f Ṛebbi, keyyin, ur dar-i ddwa nnun ! »
Ɛawen a Ṛebbi yan igan ahwawi igllin !
Kull(u) ma ɣ nn-iẓeṛa ajddig ar t inn itteɣawal
Ra(d) ifek lxaṭer a(d) t id-ikkes, a(d) t inn ig ɣ lkas,
Ig t ɣ lḥijab a(d) t ur ikkat waḍu(n) ijawwan
***
Aṭṭan a(d) iga uḥbib iɣ kwen felen
A tasa, ad am d-irar Ṛebbi asmun nnem !

Uḍeneɣ tasa nu, ittejraḥ, aḍbib (ad) am d-iwiɣ


Inna : « Smammi f Ṛebbi, keyyin, ur dar-i ddwa nnun !»
Ɛawen a Ṛebbi yan igan ahwawi, igllin !
Kull(u) ma ɣ nn-iẓeṛa ajddig ar t inn-itteɣawal
Ra(d) ifek lxaṭer a(d) t id-ikkis, a(d) t inn ig ɣ lkas,
Ig t ɣ lḥijab, a(d) t ur ikkat waḍu(n) ijawwan

Aṭṭan a(d) iga uḥbib iɣ kwen felen


Tasa nu, ad am d-irar Ṛebbi asmun nnem !
A tasa, ad am d-irar Ṛebbi asmun nnem !
Ɛawen, a Ṛebbi, yan igan ahwawi, igllin !
Kull(u) ma ɣ nn-iẓeṛa ajddig ar t inn-itteɣawal
Ra(d) ifek lxaṭer a(d) t id-ikkis, a(d) t inn ig ɣ lkas,
Ig t ɣ lḥijab, a(d) t ur ikkat waḍu (n) ijawwan

Aṭṭan a(d) iga uḥbib iɣ kwen felen


A tasa, ad am d-irar Ṛebbi asmun nnem !
142

134- Ṛmiɣ, uhuy

Ṛmiɣ, uhuy

Ur giɣ lɛib i lḥayat


Ina at aɣ uhuy, ur kwen riɣ !
Ar k ittemnadeɣ ur terṣit
Ar k ittemjjadeɣ ar tallat
Is d ṭṭemɛ a g-iwen illan ?
Is d lḥaya a g-iwen illan ?

Ṛmiɣ, uhuy

Ur giɣ lɛib i lḥayat


Ina at aɣ uhuy ur kwen riɣ !
Ur giɣ lɛib i lhayat
Ina at yyi uhuy ur kwen riɣ
Ar k ittemnadeɣ ur tereṣit
Yak ar k ittenṣaḥ ar tallat ?
Ar k ittemjjadeɣ ar tallat
Is d ṭṭemɛ a g-iwen illan ?
Is d lḥaya a g-iwen illan ?

135-Tafukt, ur tebudelt

Tafukt, ur tebudelt, kemmi, wala ayyur


Tafukt, ur tebadelt, kemmi, wala ayyur
Ignwan ur tebudelem, kwnni, wala akal
Ignwan ur tebadelem, kwnni, wala akal
A macc afgan sbadeln kullu limuṛat
Imma iɣ ur riɣ lḥubb ur t ixaṣṣa a(d) iri yan (??)
Meqqar mẓẓiyen medden caṭeren akkw
Ajji bu-lɛnbeṛ, tajjit walli ra(d) t issaɣ
Meqqar mẓẓiyen medden hann kullu caṭeren as

Neɣer a tt, ma f tt ur teɣerit ?


Ma f tt(i) tebbit awddi ? Ma f tt(i) ur teɣerit ?
Eg-d awal, nekk(i) ur k riɣ, ur g-is lɛib
Ad as nexwu ul inu, zund nniɣ
143

Ad as nex(wu) tasa nu, zund nniɣ


Aḥbib iwi yyi d atay ig as llwiza
Ig as imikk n nnɛna, ig as cciba
Isitti-d ufuss iḥnnan, isres t id f lmida

136- Gar azmez !

A gar azmez iɣ illa


Lhul a(d) iga d umṭṭa
Ɣik-ann ad tega ddunit

Wayyahu, laman ur illa !

Manik a(d) tega tudert ?


Mamnek a(d) tega tudert ?
Ɣik-ann a(d) tega tudert
Ɣik-ann a(d) tega ddunit

Wayyahu, laman ur illa !

A gar azmez iɣ illa


Lhul a(d) iga d umṭṭa
Ɣik-ann a(d) tega tudert
Ɣik-ann a(d) tega ddunit
Mamnek a(d) tega ddunit ?

Amddakwel iɣ ak inna, ṛwaḥ a(d) nemun, neɣama !


Ɣik-ann a(d) tega tudert
Ɣik-ann a(d) tega tiddukla
Manik a(d) tega tiddukla ?
Manik a(d) tega ticcurka ?

Amddakwel iɣ ak inna, ṛwaḥ a(d) nemun, neɣama


Ɣik-ann a(d) tega tiddukla
Ɣik-ann a(d) tega turit (??)
Manik a(d) tega tiddukla ?
Manik a(d) tega ticcurka ?
Ɣik-ann a(d) tega ticcurka

Amddakwel iɣ ak inna, ṛwaḥ a(d) nemun, neɣama


Ɣik-ann a(d) tega ticcurka
Ɣik-ad a(d) tega turit
Ɣik-ann a(d) tega ticcurka
144

137-Amɣdar
Yak a (y) amɣdar ? Nekkin a(d) iḥnnan
Nekkin ad ak imelan is nega winnek

Wa yak a (y) amɣdar ? Nekkin a(d) iḥnnan


Nekkin ad ak imelan,
Ad ak imelan is nega winnek
Lḥubb iga amzdaɣ, ur ila lɛib
Nekki ad as ifekan
Ad as ifekan lqqleb imlek t
Ul inu iga angwmar,
Tasa nu teḥnna, ma rad as neskar ?
Ad as nesslay lluz immimn
Lḥubb iga amɣdar, ig lmendaf
Ul iga aẓuṛ iṣḥan
Aẓuṛ iṣḥan, ismed yyi kwen
Wa ɣar anef i iẓṛan !
Akal ur ak iga a aḍaṛ iɣwman
A (y) aḍaṛ iɣwman, a(d) k id ur utten

Neluḥ iẓeṛi, neẓeṛa udaden, nefta nexwla


Ullah ar-d nesaqqsa, ur igi win kra
A (y) inna wa inna, lḥubb nnes icqqa
Waxxa ɣar necca, neswa, ur a(d) giɣ tasttwa
A yan igwmern a wa udad ifek i lxla
Iɣ iṭṭaf bu-ḥebba, ullah ur t inqqa
lqqleb iɣ iḥnna, lḥubb ar t ittekka
Iɣ a(r) yalla f kra, ma rad asn islla ?
Lḥnna ur a(r) issa, yak lbur ka ɣ illa ?
Issen zzin ma(d) iswa ɣ lɛid iɣ t ixṣṣa
A (y) afarnu s (??), luqqid as t nessreɣa
Ma rad awen iṣaḥa ? Temdim d-is i lḥma

138-Wanna iḥubba

Is d is ur telkemt, a tammara nu ?
Rad daɣ nesmammi f Ṛebbi
Zund igider iɣ ikka ignwan
Yader i tiṭṭt ikallen, iluḥ-d amṭṭa
Smammin f Ṛebbi lli ten ixleqqn
145

Ullah, ar-d iniɣ s ubrraḥ, wa winu !


Ddu wakal iɣ yyi g-is iɣer winu
Ra(d) as nesmer acku is as neqqawel
Amddakwel n yan, amddakwel n yan, amddakwel i yan
Amddakwel n yan zund lmuṣḥaf a(ig)
A(d) t ukan ɣuccun tagat a(d) ten ikkat
***
Wanna iḥubban yan, iffuɣ ar t isiggil
Rad as isskwṛhu tarwa ula lwalidayen
Lḥubb, iɣ gan ḍḍid ra(d) k bḍun d ayt dar-k
Icqqa lxleqq nna teḥubbit (ɣ) tasa ḥubbun k
Imil iggru-d lfiraqq, ifel kwen i lɣbwayen
Iwi, wa iwi ḥnna, man za k a iwi ḥnna ?

139- Tamunt

I Ṛebbi a laḥbab nneɣ, yan itteṛjun tamunt !


In at ad d-iṭṭay Ṛebbi ɣ lqqleb nɣ lkufeṛ
Idum aɣ lhna ! Ireẓ lɛaraḍa i innwwacen !
Inwwacen d lmal d lḥasada d teciṭant
Ad awen ikkisen a(d) g-iwen lmaḥabba (n) Imuslmen
Ddunit, a mmu lɣrur, lɣṛeḍ as teneɣamt
Liman ula laman d lmaḥabba ɣ ulawen
Urri at d a(d) sul ur taṭṭum medden s wawal !
Lḥadit illa g-is is kullu gadda(n) Imsulmen
Man lfiraqq a(d) illan ger laḥbab a(d) ten aṭṭuɣ !
Zund nekki, zund keyyi, zund ɣww-ad ula ɣww-ann
***
Yih,
Huhu
Daleb i Ṛebbi s ufulki ifekawen t
Daleb i Ṛebbi s ufulki ifeka k t
Daleb i Ṛebbi s lhna, a wa, ifeka wen t
Daleb Ṛebbi s lhna, a wa, ifeka k t
Iɣ nna tegit ixef ka ɣ ra(d) t id taft
Mad akkan ifek (i) t ad tehnnan
Yan dar ur illi yall afuss, izɛem nit
Mad aɣ akkw(??) willi brnin
Asafar imnnɛa a(d) yyi d-lkemn
146

***
A Sidi, ṣṣber labudd a(d) yili
A lalla, ṣṣber labudd a(d) yili
A tasa, ṣṣber labudd a(d) yili
Ajj at aɣ ɣik-ad ur riɣ ddwa n yan !
Ẓeṛiɣ k ukan awddi, a (y) asmun, tehnnat

140-Wa Ṛebbi ɛfu (y) aɣ !

Wa Ṛebbi, ɛfu (y) aɣ !


Ur igi lḥal, a xuti, mad nessbayyan, mad ak ijṛan ?
Wa Ṛebbi, ɛfu (y) aɣ !
Ur akkw iɛdil zzreb, icwa ya(n) icuwwuṛn, mad ak ijṛan ?
Wa Ṛebbi, ɛfu (y) aɣ !
A temyart a udad afa, ma f terwult ? Mad ak ijṛan ?