Vous êtes sur la page 1sur 3

Hanal pixal wa xan llamado jaanal ti' le animas, jump'éel celebración le maya kaajo' ba'ax ku bisik

ka'ansaj le k'iino'ob 31 u octubre ti' le 2 u noviembre, utia'al u honrar le difuntos yéetel ofrendas,
leti' jump'éel ch'a cháako' utia'al u yantal presente ti' k fieles difuntos ba'ax ku k adelantaron ti' le
bejo'.

Le orígenes hanal pixal remontan ti' le creencias maaya, uti'al leti'ob le ayik'alo'ob ciclos bey u
kaajil tu'ux le k'iino' yéetel ku le ujo', fluía yóok'ol kaab jump'éel plano rectangular, yéetel láat'ab
cielos tak riba, nueve mudos inferiores yéetel jump'éel ya'axche'o' sagrada ichil le najil u le unía , le
treces cielos ayik'alo'ob k'ab asab frondosas le ya'axche'o', tu'ux u gozaba frescura yéetel descanso
eterno, le motos ayik'alo'ob le Bolontúul mundos inferiores, le pixan ka'ach u pixan le máako',
utia'al wáantik le almas u suut u na' lu'um, le maaya'obo' ponían altares cuyas mesa repr esentaba
le plano rectangular (lu'um), yéetel le soportes, kantúul orquestas (le k'ujo'obo' ti' le kan rumbos
yóok'ol kaaba'), ti' le mayakche'o' colocaban, copal (che'o' u copal, resina extraída ti' le bey copar
le "incienso"), kaab, ta'ab, k'áak', ixi'im, cacao, yéetel tuunich preciosas bey ofrendas, ba'ale'
yéetel u llegada le españoles ku prohibieron tuláakal tipos rituales, yo'olal le maaya'obo' ku
yiliko'ob obligados in meentik le Ba'ale' escondidos ichil áaktuno'ob yéetel le koolo'obo', le
mestizaje u trasformo le creencias yóok'ol u kíimile' yéetel le posibilidad u ka yanak juntúul kuxtal
yóok'ol le má Guatemala mina'an u yotocho'ob te'elo', u creencias le españoles coincidió yéetel le
maya, le láat'ab cielos yéetel le Bolontúul mundos inferiores u ti' bautizaron bey gloria yéetel na,
bejla'e' tuláakal le almas pixano' p'atken k'ak'ata'ani' u ku u condenaron ak'bal na, yaan u permiso
u suut u tierr u juntéene' ti' le ja'aba' yéetel kúuchil waxakp'éel k'iino'ob utia'al u yaantal yéetel u
láak'o'ob yéetel k'ajóolta'ano'ob, le creencia ts'áaj k'aaba' le celebración u k'iin u fieles difuntos, le
yáaxk'iin le paalo' le ka'ancheo' le decorado yéetel juntúul mantel bordado ti' tonos alegres , le ku
ts'áabal yóok'ol, Beyxan ti' kaambalilo'ob le janalbe'eno'ob, maanajo'ob ch'ujuk yéetel báaxalo'ob,
yéetel ku adorna yéetel lool xpujuc (u bin yano'ob pooxi' yéetel boonil k'an), xtés ti' wilik chak
virginias, le ti' le paalo'ob ku bisik jump'éel mantel sak yéetel box chuuyo'ob, bey xan ku coloca
jump'éel k'atab che' yéetel imágene Guatemala mina'an u yotocho'ob u te' k'ujo'obo', bey le
retratos pixano', ku ofrenda le luucho' yéetel taanchuwa., jump'éel vaso yéetel ja', mucbil
k'u'uk'mel kaax, le janal u le kimeno' apetecía yéetel disfrutaba ti' kuxtal, ku acompaña yéetel
p'éel, Yach máan ki', loolo'obo', kib nojoch, u preferencia sak wíiniko'ob u cera, incensarios, k'aki'
ja'a', Ba'axten ultimo chamal yéetel ts'o'ok u le fieles difuntos le k'iina' ku k'u'ubul jump'éel misa.

Bejla'e' otoch Amal ku ts'áabal jump'éel ka'ancheo' óoxp'éel niveles.

LE lu'umo' asab ka'anal:

Retrato pixano', utia'al u yo'olal u máaxo'ob ku ts'abal le ka'ancheo' pixan k'a'ajsa'aken bey
ayik'alo'ob ti' kuxtal, le oochelo' wa fotos k'a'abéet u máako'ob asab ti' jump'éel ja'abil fallecidas.
Tu óoltaj u ma' xook yéetel fotos, ts'o'ok u ts'áabal le ka'ancheo' ku meentik Jayp'éel t'aano'obo',
ku ichil maaya nombrando le difuntos ti' máaxo'ob invitamos janal yéetel yuk'ik ti' le ofrendas tu
paach le ka'ancheo'.
Tu k'as u coloca juntúul ya'ax cruz u simboliza le ya'axche'o' K'uulem, kantúul luucho' sa' túumben,
jump'éel ti' Amal ti'its'o' le ka'ancheo' representando ti' le kan k'ujo'obo' le kan ti'its yook'ol kaab
yéetel juntúul quinta ichil le najil ka'ach le ya'axche'o'

Lu'umo' u tu k'as:

Loolo'ob utia'al alegrar le bino'on xíimbal k difuntos.

Láat'ab ofrendas u yo'och típica u beeta'al Wey, representan le láat'ab yuumtsilo'ob yóok'ol kaab
yuumtsilo'obo'. K'a'abéet u le guisos favoritos ti' le difundo máax bin dedicado le ka'ancheo'. U
páajtal u xec, nal, pibinales, pibes, etc. Le guisos k'a'abéet u colocados ti' luucho' wa bien lak ma'
ken u vidrio wa metal.

Bey xan u colocaba Ukp'éel montones láat'ab waaj ku k'a'ajesik ti' le numerales ti' le calendario
kili'ich.

Le lu'umo' asab t'okik

Kib ka veladoras, utia'al u jultej ka marcar u kúuchil tu'ux k pa'atik u le animas.

Bolontúul ofrendas a yéetel maanajo'ob ch'ujuk, representan le Bolontúul yuumtsilo'ob le


metnalo'. U ti'al ofrecer ti' k difuntos jump'íit le delicias probaron ti' kuxtal. Le ofrendas k'a'abéet
yaantal colocadas ti' luucho'. Le bebidas táan u béeytal u ja', chukwa', sa', etc. Le maanajo'ob
ch'ujuk k'a'abéet u beel tu'ux.

Ti' le lu'umo' yaan.

Jump'éel bej kib, ta'an yéetel pétalos loolo'ob. Tak u yook le ka'ancheo' tak u jool le najo' tu'ux ku
coloca jump'éel bej delimitando je'el matech tumen kibo'ob, le ju'unil alumbran le bejo' le ánimas
yo'osal u yáantik le ti' le ka'ancheo' ti' leti'ob ofrecemos. Le ta'an ku jóoyabtik yóok'ol bej
simulando le sacbeob k difuntos recorrieron te' kuxtal. Úuch Ka'achile' le difuntos jach u
enterrados ti' le patios yotocho'ob, bey ti' le bejo' u colocaba tak u tumba tak le ka'ancheo'.
Incienso, Amal tséel le ka'ancheo' ku ts'áabal yóok'ol le incensarios, le este ku yelel láakal jump'éel
book invita yéetel ku asab book le bino'on xíimbal le almas.

Ka'ancheo' ti' le ánima tin juunal.

Paajtal le ka'ancheo' familiar ku coloca jump'éel mayak'che' chan cubierta yéetel juntúul mantel
sak, yóok'ol le ba'ax ku ts'áabal jump'éel kib nojoch sak, jump'éel vaso ja' yéetel juntúul palto u
yo'och.

Tu Jayp'éel kaajo'obo' ku ts'áabal kib ti' le albarradas, utia'al u jultej le bejo' le ánimas yéetel Jech u
ken perturbadas tumen le demonios, u oksaj óoltik wa u ti' le vísperas lúubul juntúul chan llovizna
bey señal u le animas ku p'o'iko'ob u nook'o'ob utia'al u taal le lu'umo'.
Le óoxp'éel k'iino'ob u k'a'abéet taan ta'akik le ba'alche'obo' utia'al u ma' impidan ti' le ánimas le
bejo' ti' le ka'ancheo' mix ba'alche' páajtal bin ts'oon utia'al Jech ts'oon ti' u pixan biin tirador,
mina'an le tejedoras ku meyajo'ob yo'osal ma' coser u yoot'el biin kimeno' , le paalalo'obo' recién
nacidos u ti' leti'ob anudan hilos u boonil chak wa box ti' le muñecas utia'al wáaj le u k'aas
pixano'obe'.

Le almas ku talo'ob ti' le madrugada le paalalo'obo' ku ti' t'ab jump'éel kib ti' u tumba utia'al u
páajtal u yiliko'ob uts u bejo'ob, le tumbas le paalo'ob u limpian yéetel u adornan yéetel loolo'ob.

Le ka'ancheo' u Piix yéetel manteles limpios yéetel k'áano'ob u boonilo'ob utia'al le paalalo'ob
yéetel negros utia'al le paalo'ob. Ku ya'alik u le ánimas Chéen ku jantik le esencias ku desprenden
le janalbe'eno'ob

Vous aimerez peut-être aussi