• ταν αρχίσαμε να συζητάμε τη δημιουργία αυτού του ειδικού τεύχους, γρήγορα κα­

ταλάβαμε ότι, λίγο-πολύ, όλοι είχαμε μια ιδέα για το τι είναι οι εναλλακτικέζ θεραπείες
Ι<άποιοc: έκανε χρόνια γιόγκα, κάποιοc: άλλοc: ήθελε διακαώc: να κλείσει ραντεβού σ' έναν
αγιουρβεδικό γιατρό, έναc: τρίτοc: είχε κάνει βελονισμό για να κόψει το κάπνισμα ... Δύο
είχαν κάνει πιλάτεc: και άλλοι δύο είχαν έναν βαθμό στο ρέικι. Καμιά δεκαριά κάνουμε
ομοιοπαθητική, οι περισσότεροι έχουμε στα σπίτια μαc: μαντζούνια για το κρύωμα, το
βήχα και την αϋπνία και όλοι-μα όλοι- ψάχνουμε τουc: καλύτερουζ θεραπευτέc: μασάζ
για να έρθουν στο σπίτι μαζ να μαc: «ισιώσουν». Ανάμεσά μαc: ήταν και 5-6 που δήλωναν
παγερά αδιάφοροι και έναc: που δεν πίστευε με τίποτα την αποτελεσματικότητα των θε­
ραπειών (ήταν αυτόc: που είχε κόψει το κάπνισμα με το βελονισμό, αλλά <<τέλοc: πάντων,
τα ομοιοπαθητικά είναι placebo και οι θεραπείες δεν αποδεικνύονται ιατρικά!»).

Εντάξει, το σκορ είναι πολύ καλό και δείχνει, αν μη τι άλλο, την ανάγκη μας να ανα­
ζητήσουμε θεραπεία, φροντίδα και προσοχή. Σίγουρα δείχνει ότι η ζωή μαc: σήμερα είναι
γεμάτη στρεc:, το μυαλό μαc: κουρασμένο και το σώμα μαc: υπό κατάρρευση. Δείχνει,
<(
ακόμα, ότι ξεπερνάμε τουζ φόβου ζ μαc: για το άγνωστο και τα ταμπού που στοιχειώνουν
τιc: μικροαστικέζ κοινωνίεζ, δείχνει ότι κοιτάμε μπροστά- αν και, ουσιαστικά, αυτό που LιJ
ι..
κάνουμε είναι να κοιτάμε ... πίσω. Ανακαλύπτουμε ξανά απ' την αρχή τον Ιπποκράτη, τον
>-
Χάνεμαν και το Ταό. Μπουχτίσαμε από χημικά κάθε είδους και χάπια γρήγορης αποκατά­
στασηζ, μπουχτίσαμε από την υπερεξειδίκευση τηζ σύγχρονης ιατρικής που εστιάζεται
στο δέντρο και χάνει ολόκληρο το δάσος Διότι αυτό είμαστε: ένα μεγάλο δάσοc:. αναπό­
σπαστο κομμάτι της φύσης, χώμα και νερό, και ψυχή, και αγάπη. Μάλλον γι' αυτό η ολι­
στική θεώρηση των πραγμάτων μάς παρηγορεί, επειδή δεν μας κατακερματίζει.

Σ' αυτό το τεύχος συγκεντρώσαμε πληροφορίες για τις πιο γνωστές εναλλακτικές
και συμπληρωματικέζ θεραπείεζ, την ομοιοπαθητική, την κινέζικη ιατρική, την αγιουρ­
βέδα και τη βοτανολογία, τα βαθιά θεραπευτικά μασάζ, το ρέικι, τη ρεφλεξολογία, τη
γιόγκα, το πιλάτες και το τάι-τσι. Ολα τα συστήματα αντιμετωπίζουν ολιστικά τον άν­
θρωπο και τιζ ανάγκες του, είναι όμως σημαντικό ο καθένας να αναζητήσει αυτό που
του ταιριάζει και αυτό που συμβαδίζει με τον δικό του τρόπο ζωής

Namaste!
Ελενα Σπαvδωvή
 I ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝ Α

06 Η ΥΓΕΙΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ 62 ΑΡΩΜΑΤΟθΕΡΑΠΕΙΑ:

Κι όμως, δεν υπάρχει μόνο ένας ορισμός. ..
ΧΑΔΙ ΓΙΑ ΤΟ ΣΩΜΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΨΥΧΗ
Οι «μαγικές» ιδιότnτες των αιθέριων ελαίων.

10 ΟΜΟΙΟΠΑθΗτΙΚΗ: Η θΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΟΜΟΙΩΝ

Ο γραμματέας τnς Ελλnνικnς Εταιρείας Ομοιοπαθnτικnς Ιατρικnς, 66 ΡΕΦΛΕΙΟΛΟΓΙΑ: ΔΥΝΑΜΗ... ΣΤΑ ΑΚΡΑ
Δnμοσθένnς Παπαμεθοδίου, εξnγεί τι είναι και πώς εφαρμόζεται. Το σώμα έχει τα δικά του «κουμπιά».
Πατnστε τα!
18 ΑΓΙΟΥΡΒΕΔΑ, ΕΝΑ ΔΙΑΜΑΝτι 5.000 ΕΤΩΝ
Μια πανάρχαιn θεραπευτικn μέθοδος επιστρέφει δυναμικά.
68 ΡΕϊΚΙ: ΙΣΧΥΡΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΑΓΑΠΗΣ
Ο Dr Νίκος Κωστόπουλος μας ξεναγεί στα μυστικά τnς.
Τόσο παλιό όσο και n ανθρωπότnτα.

30 KINEZIKH IATPIKH:
70 ΠΙΛΑΤΕΣ: ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΕ ΣΩΜΑ ΚΑΙ ΜΥΑΛΟ
ΤΟ ΓΙΝ ΚΑΙ ΤΟ ΓΙΑΝΓΚ ΤΗΣ θΕΡΑΠΕΥτΙΚΗΣ
Πώς θα αποκτnσετε τον πλnρn έλεγχο του μυϊκού σας
Από τις αρχές του Ταό και τn βαθιά γνώσn των κινέζων μυστικιστών
συστnματος μέσα από τnν ά σκnσ n .
φιλοσόφων στn σnμερινn πρακτικn και τον σύγχρονο βελονισμό.

72 ΓΙΟΓΚΑ: ΧΑΙΡΕτΙΣΜΟΣ ΣΤΟΝ ΗΛΙΟ

36 ΒΟΤΑΝΑ: ΜΥΡΙΣτΙΚΑ ΚΑΙ ΩΦΕΛΙΜΑ
Η πιο μεγάλn «εμμονn» του δυτικού κόσμου έχει τις ρίζες τnς
Οσα ξέρουμε και όσα δεν ξέρουμε για τον πλούτο τnς φύσnς.
στnν αρχαία Ινδία.

56 ΣΙΑΤΣΟΥ: Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ

76 Η ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ
Ενα σύστnμα πιέσεων, χαρακτnριστικό του ιαπωνικού πολιτισμού,
Η επαναφορά τnς ομαλr1ς εναλλαγnς κίνnσnς- ακινnσίας
«Φάρμακο» για το στρες που χαρακτnρίζει τον σύγχρονο τρόπο ζωnς.
φέρνει υγεία.
LιJ

L
60 ΤΑϊ ΜΑΣΑΖ Ή ΑΛΛΙΩΣ ΝΟΥΑΝΤ ΜΠΟΡΑΝ 80 ΤΑΙ-ΤΣΙ: ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΡΟΗ
Ανοίξτε τα ενεργειακά σας κανάλια. Η κινέζικn άποψn για τnν ευεξία και τnν ισορροπία.

Φ ΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ I CORBIS/APEIRON PHOTOS-GEΠY IMAGES/IDEAL IMAGE

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΕΞΩΦΥΛΛ Υ I DONNA DAY/GETTY IMAGES/IDEAL IMAGE

Ο

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΑτΙΚΗΣ ΕΛΕΥθΕΡΟΤΥΠΙΑΣ -ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ: Χ.Κ. ΤΕΓΟΠΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Α . Ε.

Διεύθυνση Σίσσυ Αλωνιστιώτου (alonίstί®enet.gr) Creatiνe art director: Δnμnτρnς Παπόζογλου (designersunited.gr)
Αρχισυνταξία Ελένn Γκρούn (elenίgr®enet gr) . , Art director Ρίο Αλοδιανόκn

Βαγγέλnς Γρnγόρnς (νangong®enet.gr) Photo editor Νικάνδρn Κουκουλιώτn (nikandre®enet.gr)

Υπεύθυνη επιμέλειας ύλης Μάχn Γεωρ γιόδου (mg@enet.gr) Ατελιέ Ειρnάννο Αθανασίου, θοδωρnς Αρχοντnς,
Γιώργος Βεργουλιόδnς, Νώντας Γελοδάρnς, Μιχάλnς Μιμίδnς,
Επιμέλεια ύλης Ελενα Σπανδωνn (spandoni@enet.g r),
Βούλα Σταυροπούλου
Αλέξανδρος Παναγιωτόκnς (alpanag@enet.gr)
Επεξεργασία εικόνας Δnμnτρnς Λαζάρου, Παναγιώτnς Βωβός
Συντακτική ομάδα τίνα Κουλουφόκου, Μελίνα Σιδnροπούλου,
Γραμματεία Φάλια Οικονόμου, Νόντια Τσιονόκα (epsίlon®enet.gr)
Ευαγγελία Φραντζόγλου, Γιώργος Χριστοδουλόπουλος
Παραγωγή Φωτοεκδοτικn Α.Ε.
Διόρθωση κειμένων Αυγn Μ. Πλατσn (apla@enet.gr)
Εκτύπωση-βιβλιοδεσία Χ.Κ. Τεγόπουλος Εκδόσεις Α.Ε.

Το ειδικό τεύχο ς παρέχεται δωρεάν μαζί με τnν Κυριακότικn Ελευθεροτυπία.

Απαγορεύεται n αυτοτελr\ς nώλnσn του. e-mail: epsiιon@enet.gr ΜιΝΩΟΣ 10-16, 117 43 ΑΘΗΝΑ. τnλ. 210 9296001. fax 210 9296342
 I ΙΣΤΟΡΙΑ

Η ENNOIA ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

Στην αρχή αυτού του τεύχους. του αφιερωμένου στις εναλλακτικές θεραπείες. έχει ενδιαφέρον να αναζητή­
σουμε τι σήμαινε υγιής και ασθενής σε διαφορετικές χρονικές περιόδους και για διαφορετικούς πολιτισμούς.
Εχει ενδιαφέρον να δούμε πρώτα απ' όλα ότι δεν υπάρχει μία και μόνη αντίληψη περί υγείας. ότι είναι μια έν­
νοια που χαρακτηρίζει μια ολόκληρη εποχή ή έναν λαό. τη φιλοσοφία του. την καθημερινότητά του. τη μυ­
θολογία και την επιστήμη του.

Το κείμενο που ακολουθεί είναι του josef Μ. Schmidt, MD, PhD, PD, Πανεπιστήμιο
του Μονάχου, Γερμανία. Πρόκειται για απόσπασμα της εργασίας που παρουσιάστη­
κε στο 64ο Διεθνές Συνέδριο της LMHI στη Βαρσοβία της Πολωνίας, στις 27/8/2009.
Μετάφραση: Αριστοτέλης Βάθης. Αναδημοσιεύουμε από το περιοδικό «Ομοιοπα­
θητικά Νέα)) της Ελληνικής Εταιρείας Ομοιοπαθητικής Ιατρικής, τεύχος 17.

<(

Ανατρέχοντας στην ιστορία της Ιατρικής, μπορούμε να
LιJ
L βρούμε πολύ διαφορετικές προσεγγίσεις σχετικά με το πώς
> οι άνθρωποι διαφορετικών πολιτισμών και εποχών προσπά­
θησαν να περιγράψουν aυτό που aντιλαμβάνονταν ωc; υγιή
κατάσταση. Είναι ενδιαφέρον πως ο aριθμός των περιγραφών
που εντοπίζονται σε όλες τις πηγές δεν είναι άπειρος, αλλά
σχετικά εύκολος να καταγραφεί, εάν εξεταστεί συστηματικά.
Προφανώς, υπάρχουν ορισμένες μόνο aρχές που χρησιμο­
ποιούνται aπό τους aνθρώπους για να σκιαγραφήσουν σε θε­
ωρητικό επίπεδο aυτό που έχουν στο μυαλό τους όταν ανα­
φέρονται στην έννοια της υγείας. Αν εξετασθούν με aυτόν
τον τρόπο όλες οι σχετικές αναφορές των ιατρικών δογμάτων
(συμπεριλαμβανομένης και της ομοιοπαθητικής του Χάνε­
μαν), τελικά φαίνεται πως aποτελούνται aπό συγκεκριμένους
συνδυασμούς aυτών των επαναλαμβανόμενων μοντέλων.
1. Ενα από τα παλαιότερα και ακόμα επικρατούντα μοντέ­
λα είναι η έννοια τηc; υγείας ωc; μιας κατάστασης aρμονίας
-με την ευρύτερη έννοια, φυσικά. Αυτός ο βασικός τρόπος
σκέψης μπορεί να εφαρμοσθεί σε μια ποικιλία σχέσεων, ανα­
λόγως της υποκείμενης οντολογίας. Αναφερόμενοι, π.χ., στη
σχέση του aνθρώπου με τους θεούς ή με τους προγόνους
(όπως συνέβαινε στους προϊστορικούς και aρχαίους πολιτι­
σμούς), ωc; υγιής ζωή θεωρούνταν η ζωή που ευχαριστού­
σε το θεό ή τους προγόνους. Το ίδιο aυτό μοντέλο της aρμο­
νίας, ωστόσο. μπορεί να χρησιμοποιηθεί και αναφορικά με
τη σχέση του aτόμου με την κοινωνία, την οικογένειά του,
ή τον/τη σύντροφό του(όπως γίνεται στα μοντέρνα βιο-ψυ­
χο-κοινωνικά μοντέλα της υγείας), με το περιβάλλον (όπως
γίνεται στα οικολογικά μοντέλα) ή με το σύμπαν ωc; ολότη­
τα (όπως συνέβαινε στα μεσαιωνικά μοντέλα aντιστοιχίας
του μικρόκοσμου με τον μακρόκοσμο). Εναλλακτικά, το μο-
ντέλο μπορεί να εστιάζει στη σχέση σώματος και ψυχής(όπως
στην ψυχοσωματική ιατρική), στις λειτουργίες του σώματος
(όπως στους ιπ ποκρaτικούc; χυμούc;, τα τέσσερα βασικά στοι­
χεία ή τα σύγχρονα άτομα και μόρια) ή τις λειτουργίες του
σώματος (όπως την υποκίνηση και τη διέγερση του Μπρά­
ουν, το σπασμό και την aτονία σύμφωνα με το δόγμα του
Γουίλιαμ Ι<άλεν ή την κατανομή ενός νευρικού ρευστού, όπως
στον μεσμερισμό). Τελικά, ακόμα και η μοντέρνα έννοια της
σταθερής ιωτάστaσηc; (ομοιόσταση) βασίζεται στην ιδέα
της aρμονίας μεταξύ των εισερχόμενων και εξερχόμενων
στοιχείων. Σε όλες αυτές τις παραλλαγές της έννοιας της υγεί­
ας ωc; aρμονίας, η θεραπεία θα σήμαινε τη βασική προσπά­
θεια για εναρμόνιση, ισορροπία ή επανόρθωση.
2. Αντίθετα με τον παραπάνω τρόπο σκέψης, η υγεία μπο­
ρεί επίσης να περιγραφεί ωc; αγώνας. Αναλόγως της υποκείμε­
νης οντολογίας, ο θεμελιώδης aυτός αγώνας μπορεί να θεω­
ρηθεί ότι διεξάγεται μεταξύ θεών και δaιμόνων(όπωc; μεταξύ
των Αχουρa Μάζδa και Αχριμάν στην παλαιά περσική θρη­
σκεία του ζωροαστρισμού) ή μεταξύ ψυχικών, θρησκευτικών,
ή πολιτικών επιρροών (όπως στην άμυνα έναντι ξένων εισβο­
λέων, σύμφωνα με τις θεωρήσεις της δημόσιας υγείας κατά
τον l9o και τον 20ό αιώνα). Το ίδιο μοντέλο μπορεί επίσης να
αναγνωρισθεί ωc; η βaσιι<ή ιδέα όλων των μικροβιολογικών θε­
ωριών, όπου αναζητούνται σκώληκες, παράσιτα, βακτήρια,
ιοί κ.λπ. Η θεραπευτική στρατηγική σε όλες aυτέc;τιc;περιπτώ­
σεις έγκειται στην προσπάθεια να ξεπεραστεί, να υπερνικηθεί
ή να εξολοθρευτεί ο σχετικός εχθρός. Η υγεία θεωρείται ωc; η
τελική νίκη έναντι του aπειλητικού παράγοντα.
3. Αντίθετα με τα παραπάνω συγκρουόμενα μοντέλα, η
υγεία μπορεί επίσης να θεωρηθεί ωc; μέρος μιας διαλεκτικής
-

I ΙΣΤΟΡΙΑ

διαδικασίας. Χωρίς αμφιβολία, αν δεν βιώναμε την ασθένεια, (= ) ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΜΗΝΑ ΦΙΛΟΣΟΦΟ ΔΙΟΓΕΝΗ,
..•

δεν θα μπορούσαμε ούτε να σκεφτούμε την υγεία. Εάν φα­

Π.Χ., Η ΥΓΙΕΠΕΡΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ
νταστούμε μια συνεχή κλίμακα που έχει ως άκρα την υγεία
και την ασθένεια, η πιο συνήθης κατάσταση θα ήταν ένα μείγ­ ΣΥΝΙΠΑΤΟ ΣτΟΝ ΑΣΚΗΤΙΣΜΟ. Η ΥΓΙΕΠΕΡΗ

μα και των δύο, δηλαδή ούτε η πλήρης υγεία ούτε η πλήρης ΚΑΤΑΣτΑΣΗ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΩΙΚΟΥΣ
ασθένεια. Οι δύο πρώτοι που ανέφεραν αυτή την προσέγγι­ Η ΤΑΝ ΕΝΑ ΕΙΔΟΣ ΨΥΧΡΑΙΜΙΑΣ ( ΑΠΑΘΕΙΑ) ,
ση ήταν οι αλεξανδρινοί ιατροί Ιερόφιλος και Ερασίστρατος.
ΕΝΩ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΠΙΚΟΥΡΟ ΗΤΑΝ Η ΓΑΛΗΝΗ ΤΟΥ
Αλλοι διάσημοι στοχαστές τόνισαν μια θετική, σχετική ή παι­
δαγωγική αξία της ασθένειας, π.χ. για την τελειοποίηση της ΜΥΑΛΟΥ (ΑΤΑΡΑΞΙΑ). Ο ΜΑΡΚΟΣ ΑΥΡΗΛΙΟΣ
τέχνης της ζωής ή την ανάπτυξη της ψυχής (όπως οι Γκέτε ΕΠΙΔΙΩΚΕ ΤΗΝ HPEMIA ΤΟΥ ΜΥΑΛΟΥ ΔΙΑ ΜΕ­
και Νοβάλις). Ο γερμανός μύστης Εκχαρτ αποκάλεσε την ΣΟΥ ΤΟΥ ΑντΟΕΛ ΕΓΧΟΥ ...( )
ασθένεια ως το χρυσό μονοπάτι (νia aurea) προς την πραγ­
ματική υγεία, δηλαδή την εν θεώ υγεία. Μεταξύ των μποέμ
του 19ου και του 20ού αιώνα η ασθένεια κατά μία έννοια δο­
ξάστηκε, καθώς θεωρήθηκε ως μια προϋπόθεση για την ι<αλ­
λιτεχνική δημιουργικότητα. Παρόμοια, σε διάφορους εσω­
τερικούς κύκλους που εμπνεύστηι<αν από το κίνημα της Νέας
Εποχής, η ασθένεια δεν θεωρούνταν ως μια άχρηστη καταστρο­
φή, αλλά ως μια ευκαιρία και βοήθημα για μια μελλοντική
ψυχική εξέλιξη.

4. Ενας άλλος τρόπος να προσεγγίσουμε την υγεία είναι η

ω
ι... έννοια της ιεραρχικής τάξης. Για παράδειγμα, ο Αλκμαίων ο
> Κροτωνιάτης, υπέρμαχος της αρχαίας ελληνικής δημοκρα­
τίας, όρισε την υγεία ως μια ιωτάσταση ισονομίας, δηλαδή ί­
ση διαιωβέρνηση από όλα τα μέρη του οργανισμού, ενώ τη
μοναρχία, δηλαδή την κυριαρχία ενός μόνο μέρους, τη θεώ­
ρησε ως ασθένεια. Για τον Πλάτωνα, ωστόσο, η υγεία ήταν
ξεκάθαρα η κυριαρχία της ψυχής επί του σώματος, και η ιω­
ριαρχία του λογικού μέρους επί του επιθυμητικού μέρους με­
ταξύ των τριών μερών της ψυχής. Η προσέγγιση του Χέγκελ
υποδήλωνε την κυριαρχία του οργανικού επί του ανόργανου,
ενώ η έννοια της ζωτικής δύναμης του Ούφελανδ αφορού­
σε την επικράτησή της επί του υλικού σώματος. Ουσιαστι­
κά, οι θεωρίες αναλογιών, συμμετρίας ή ομορφιάς βασίζο­
νται όλες στην ιδέα μιας ιεραρχικής ταξινόμησης των σχετικών
μελών. Το ίδιο ισχύει και για τον αρχαίο αιγυπτιακό όρο «ma'at»,
ο οποίος χρησιμοποιήθηκε με την έννοια της διιωιοσύνης,
τόσο για την πολιτική όσο και για την ιατρική υγεία.

5. Η υγεία ως δυνατότητα είναι μια προσέγγιση που προήλ­

θε από την ιωθημερινή ζωή των τεχνουργών στις ελληνικές
Πόλεις. Για τον Αριστοτέλη η κίνηση ήταν η πραγμάτωση
μιας δυνατότητας ή ικανότητας. Γι' αυτόν το λόγο, η υγεία
μπορεί να θεωρηθεί ως η προϋπόθεση της ιι<ανότητας κά­
ποιου να κινηθεί ή να επιτύχει έναν σκοπό. Οσο πιο υγιής εί­
ναι κάποιος τόσο περισσότερες δυνατότητες και επιλογές
έχει. Κατ' αυτή την έννοια, η Χίλντεγκαρντ της Βουργουνδίας
π.χ. όρισε την υγεία ως μια «γονιμότητα» (greenness. νiriditasY'.
Ο γερμανικός ιδεαλισμός θεωρούσε την υγεία ως ισοδύνα­
μη της ελευθερίας του μυαλού. Στο πλαίσιο της στρατιωτι­
ι<ής θητείας, η υγεία σημαίνει την ικανότητα για μάχη, ενώ
στην αγορά εργασίας, την ιιωνότητα για εργασία. Για τον Νί-
τσε η υγεία ήταν η δυνατότητα για aύξηση, εμπλουτισμό και
υπέρβαση. Γενικά, το να είνaιιωνείς υγιής με την έννοια της
διάθεσης υψηλών δυνατοτήτων συναντάται, π.χ., στη μa­
ιφοζωίa, τον οπτιμισμό και την ευθυμία.
6. Υπό τον τίτλο της υγείας ως υπερβατικότητας μπορούμε
να συμπεριλάβουμε όλεc, τις σχετικές θρησκευτιι<έc,, πνευ­
ματικές, μυστικιστικές ή aσκητικές προσεγγίσεις της υγεί­
ac,. Για τον έλληνα φιλόσοφο Διογένη, π.χ., η υγιέστερη ζωή
και συμπεριφορά συνίστατο στον aσκητισμό. Η υγιέστερη
ιωτάστaση τηc, ψυχήc, για τουc, Στωικούς ήταν ένα είδοc, ψυ­
χρaιμίac, (aπάθεια), ενώ για τον Επίκουρο ήταν η γαλήνη του
μυαλού (aταραξία). Ο Μάρκος Αυρήλιοc, επιδίωκε την ηρε­
μία του μυαλού (tranquilitas animi) διό μέσου του aυτο-ε­
λέγχου. Στα πρώτα χριστιανικά χρόνια, το κίνημα «Christus
medicus» θεωρούσε την υγεία ωc, την εγγύτητα στο θεό και
οι άνθρωποι προσπαθούσαν να την ιωταισήσουν με τη μί­
μηση τηc, ζωής του Χριστού. Ο διάσημοc, πέρσηc, ιατρός ιωι
φιλόσοφος Αβικέννας ισχυρίστηκε πως η ίαση της ψυχής εί­
ναι δυνατή μόνο μέσα aπό την ιωτανόηση. Στην Αναγέννη­
ση προσπαθούσαν να ιωτaισήσουν το επονομαζόμενο «σώμα
της χάριτοc,» διό μέσου μυστικιστικής επίτασηc, και οι γυναί­
κες μύστεc, με χαρά υπέμενaν πόνο, βaσaνισμούc, και αιμορ­
ραγίες, γιατί aυτά θεωρούνταν ως τα «βέλη του Χριστού» στο
δικό τουc, σώμα, διό μέσου των οποίων θα έφταναν πιο κο­
ντά σ' εκείνον και θα γίνονταν πνευματικά υγιείc,.
7. Η υγεία ως αυτονομία δηλώνει πως η υγεία μπορεί να
ερμηνευτεί ως το αποτέλεσμα συνειδητής aυτο-υπεύθυνηc,
δράσηc,. Οι ρίζες aυτήc, τηc, προσέγγισης μπορούν να aνιχνευ­
τούν στην aρχαιότητα, όταν η υγεία θεωρούνταν aρετή (Αρι­
στοτέλης, Κικέρωνας, Σενέιωc,), δηλαδή ένα άμεσο aποτέλε­
σμα αυτο-ελέγχου και εγκράτειας. Σύμφωνα με τη φιλοσοφία
της Αναγέννησης, η υγεία ήταν το aποτέλεσμα της σοφίας
και της μόρφωσηc, του aρχηγού της οικογένειας (πάτερ φα­
μίλιας). Ή η υγεία θεωρούνταν το aποτέλεσμα της συμμόρφω­
σης σε μια συγκεκριμένη διατροφή (όπωc, στα πρώτα ιωθε­
στώτa της ισλaμικήc, κουλτούρας), η επιλογή μιας μοναχικής
και aφοσιωμένης ζωήc, (νita solitaria et coπtemplativa, όπως
στην περίπτωση του Πετράρχη) ή η aφοσίωση σε μια ηθική
ζωή (Ούλριχ φον Χούτεν).
8. Η προσέγγιση που διαφέρει περισσότερο συγιφιτικά
με όσες aναφέρθηιων έως τώρα, είναι αυτή της αιτιότητας
Αναμφισβήτητα, aπό τα πανάρχαια χρόνια οι άνθρωποι στο­
χάζονταν και διενεργούσαν έρευνες σχετιι<ά με την αιτιότη­
τα· το ίδιο ιωι στην ιατρική. Ο Γαληνός, για παράδειγμα, δια­
χώριζε τα υγιεινά, επιβλαβή ή ουδέτερα αίτια (causae salubres,
insalubres, neutrae). Επίσηc,, στην Αναγέννηση οι διάφορες
μαγικέc, τεχνικές εμπεριείχαν έναν μεγάλο βαθμό αιτιώδους
λογικήc,. Μια εντελώς νέα μορφή προσέγγισης, ωστόσο, α­
ναπτύχθηκε με την επιστημονική επανάσταση του 17ου αι­
ώνα, όταν η αιτιοκρατική - μηχανική και ποσοτική σκέψη
έγινε το βασικό μοντέλο τήc, κατ' εξοχήν επιστήμης Στην
ιατρική αυτό το είδοc, απλουστευτιιωύ ορθολογισμού δεν
γνώρισε μεγάλη πρόοδο έως τον 1 9ο αιώνα, αλλά aπό τότε
και ύστερα έχει εκτοπίσει όλες τις άλλες προσεγγίσεις στο
παρασκήνιο. Η προσέγγιση αυτή aυτο-περιορίζεται στη διε­
ρεύνηση των αλληλεπιδράσεων των υλικών δομών του σώ­
ματος. Υπ' aυτό το πρίσμα, η υγεία θα ήταν κάτι σαν την πιο
aποτελεσματική και οικονομική σειρά φυσιι<ών δράσεων
και χημικών aντιδράσεων.
9. Ως μια συνέχεια των μοντέλων της αιτιότητας και της
αυτονομίας, οι ιωβερνήσειc, έλαβαν μέτρα για να επηρεά­
σουν την υγεία των πολιτών. Τον 18ο αιώνα ιδρύθηκε το ι<ί­
νημα τηc, δημόσιας υγείας με ιατρική νομοθεσία, ιατρική ορ­
γάνωση και «ιατρική aστυνόμευση». Η εκπαίδευση στην
ιατρική πλέον ήταν υποχρεωτική και τυπώθηιων ιατρικές ο­
δηγίεc, για το ευρύ κοινό. Ο Ι<αντ διακήρυττε την υγεία ωc,
ιωθήιων, γιατί προάγει την ηθική. Το πολιτικό υπόβαθρο των
νέων κυβερνητικών προσπαθειών για την υγεία, ωστόσο,
ήταν χρησιμοθηρικό και εμποροκρατικό. Με βάση το ίδιο
πνεύμα εισήχθησαν και άλλεc, νέες επιστήμες, όπως π.χ. η <(
ιωινωνιολογίa ωc, η «φυσική της κοινωνίας» (aπό τον Αύ­
ω
γουστο Ι<οντ) και η υγιεινή ως το «δόγμα της επιστήμης τηc, ι...
υγείας » (του Μαξ φον Πετενκόφερ). Στη Γερμανία το πρόγραμ­ >
μα σπουδών των γιατρών, επίσηc,, μεταρρυθμίστηκε νομοθε­
τικά: aπό το 1861 οι εξετάσεις στη φιλοσοφία εγιωταλείφθη­
κaν και aντιιωτaστάθηιων aπό εξετάσεις στις βιολογικές επι­
στήμες (tentamen physicum).
10. Ανέκαθεν, ωστόσο, εκτός των κυρίως προσεγγίσεων,
υπήρχαν επίσης και δευτερεύουσες τάσειc,. Αυτό ισχύει ιδι­
αίτερα στη μεταμοντέρνα εποχή, όπου μια πληθώρα τάσεων
συνυπάρχουν ταυτόχρονα. Στην ιατρική αγορά, π.χ., υπάρχει
ένας πλουραλισμός εναλλακτικών προσεγγίσεων για την υγεία.
Παρ' όλ' aυτά, κάθε μία από αυτές έχει προέλθει aπό έναν συν­
δυασμό των βασικών μοντέλων που aνaφέρθηιων. Μπορεί
να εμπνέονται aπό στοιχεία της κβαντικής φυσικής, τη συστη­
μική θεωρία, τιc, θεωρίεc, του χάουc,, τη θεωρία τηc, aυτο-ορ­
γάνωσης κ.λπ., ενώ ανασυνδυάζονται ευρέωc, μεταξύ τουc,.
Τόσο η ύπαρξη όσο και η έλξη που εξασκούν οι θεωρίεc, aυ­
τέc, προς ένα σημαντικό μέροc, του πληθυσμού ίσως είναι ένα
σημάδι ότι η aπλή αιτιοιφaτική - μηχανική σκέψη που ιωρι­
aρχεί στη σημερινή ιατρική σκέψη δεν εξηγεί επaρκώc, διά­
φορα φαινόμενα τηc, πραγματικής ζωής των aσθενών, αλλά
και το πώς συλλαμβάνουν την έννοια τηc, υγείac,. Ετσι, λοι­
πόν, τον 21ο αιώνα υπάρχει aι<όμa η aνάγι<η της προσφυγής
και σε aυτά τα -φαινομενικά παρωχημένα- μοντέλα.
"Viriditas: Μια ιδιότητα της iJεϊκής φύσης. Εχει μεταφραστεί με
διάφορους τρόπους: φρεσκάδα, ζωτικότητα, γονιμότητα, καρποφο­
ρία ή ανάmυξη. Χρησιμοποιείται ως μεταφορά για την πνευματική
και σωματική υγεία. •
 I ΟΜΟΙ ΟΠΑΘΗΤΙΚΗ

O,TI ΣΕ ΑΡΡΩΣΤΑΙΝΕΙ, ΑΥΥΟ ΣΕ θΕΡΑΠΕΥΕΙ

«Η ομοιοπαθητική είναι ιατρική· όχι θρησκεία, ούτε αίρεση)). Μιλήσαμε με τον νευρολόγο Δημοσθένη Πα­
παμεθοδίου, γενικό γραμματέα της Ελληνικής Εταιρείας Ομοιοπαθητικής Ιατρικής, για τις παρανοήσεις, τις

aπλουστεύσεις, τις προκαταλήψεις, αλλά και τις πραγματικές δυνατότητες της ομοιοπαθητικής ιατρικής.

ΣΥΝΕΝτΕΥΞΗ I ΕΛΕΝΑ ΣΠΑΝΔΩΝΗ (spandoni@enet.gr)

Η ομοιοπαθητική, το πιο διαδεδομένο σήμερα από τα εναλλακτικά θεραπευτικά συστήματα, στηρίζεται στο «νόμο

των ομοίων» που διατύπωσε το 1796 ο γερμανός καθηγητής Ιατρικής Σάμουελ Χάνεμαν. Η αρχή αυτή, η οποία δια­
τυπώθηκε με το λατινικό ρητό <<similia similibus curentur» (δηλαδή, <<Τα όμοια θεραπεύονται με τα όμοια))), ήταν
ο
κατά τον Χάνεμαν ένας από τους θεμελιώδεις νόμους της θεραπευτικής. Η ιδέα, όπως αναφέρει και ο ίδιος στον πρό­
-

λογο του έργου του <<Οργανον», αποδίδεται στον Ιπποκράτη (<<Περί τόπων τών κατ' άνθρωπον», 42 <<... διά τα όμοια
νόσος γίγvεται και διά τα όμοια προσφερόμενα εκ νοσευόντων υγιαίνονται- διά το εμέειν έμετος παύεται))).
Αν και είναι γεγονός ότι πολλοί αναγνώρισαν αυτόν το νόμο που διέπει τη θεραπευτική, κανένας δεν συστηματο­
LιJ
ι... ποίησε ούτε μελέτησε σε βάθος το θέμα. Κανένας δεν το ερεύνησε όσο ο Χάνεμαν, ώστε να φτάσει σε ένα ολοκλη­

>- ρωμένο και αυτοτελές θεραπευτικό σύστημα. Ο νόμος των ομοίων δηλώνει ότι ουσίες που μπορούν να προκαλέ­
σουν συμπτώματα ή διαταραχές σε οποιοδήποτε επίπεδο (σωματικό, ψυχικό ή διανοητικό) σε υγιή άτομα, μπορούν
να χρησιμοποιηθούν για να θεραπεύσουν παρόμοια συμπτώματα σε όσους ασθενείς πάσχουν από αυτά.

Ο νευρολόγος Δημοσθένης Παπαμεθοδίου, γενικός γραμ­
ματέας της Ελληνικής Εταιρείας Ομοιοπαθητικής Ιατρι­
κής (ΕΕΟΙ) εξηγεί: «Η ομοιοπαθητική είναι μια απολύτως φυ­
σική μέθοδος θεραπείας. Ο στόχος τηc; είναι να ενισχύσει τιc;
αμυντικές δυνάμεις του οργανισμού και στον ψυχοδιaνοητικό
τομέα. Δεν στρέφεται εναντίον του συμπτώματος, όπως γίνε­
ται στη συμβατική-ακαδημαϊκή ιατρική, αλλά ενισχύει τον ίδιο
τον οργανισμό, ώστε να ξεπεράσει τα προβλήματα που aντιμε­
τωπίζει. Ενισχύει τις aυτοθερaπευτικέc; του ικανότητες. Γι' aυτό
ιωι τα aποτελέσματα είναι στιc; περισσότερες περιπτώσεις θεa­
μaτιι<ά, κρατούν για aρκετόν καιρό, η βελτίωση έρχεται στα­
διακά και, σε aρκετές περιπτώσεις, παραμένει».
Ποια είναι τα όρια της αυτοθεραπείας του ανθρώπινου
οργανισμού; «Εξαρτάται από aρκετούς παράγοντες. Εξαρτά­
ται aπό το aτομικό ιστορικό του aσθενούς, δηλαδή τι παθή­
σεις έχει περάσει τι θεραπείες έχει κάνει, aπ' το οικογενειακό
ι κεια τηc; εξέλιξης τηc; παθολογίας σε κάποιον οργανισμό ότι
ιστορικό, δηλαδή αν έχουν περάσει σοβαρές παθήσεις οι πρό­
γονοί του, εξαρτάται από τη φύση τηc; πάθησης, aπό το ποια
είναι aυτή η πάθηση, ποια είναι η πρόγνωσή τηc; (με κλασι­
κούς ιaτριιωύc; όρους), αν υπάρχουν οργανικές βλάβες ή αν
aπλώς πρόκειται για λειτουργική διαταραχή. Γενικά, η ομοιο­
παθητική δρα καλύτερα σε λειτουργικές διαταραχές πριν εγκa-
τασταθούν μόνιμες πaθολογοaνaτομικέc; βλάβες, πριν γίνουν
βλάβες σε ιστούς. Στις περιπτώσεις aυτές, που είναι πιο βα­
ριές, είναι aπλώς υποστηρικτική η θεραπεία τηc;».
Ποιες είναι οι βασικές διαφορές με τη συμβατική ιατρι­
κή; «Οι διαφορές aφορούν μόνο το θεραπευτικό μέσο. Οπωc;
και στην κλασική ιατρική, γίνεται η λήψη του ιστορικού, αλλά
και οι εργαστηριακές εξετάσεις είναι οι ίδιες. Η άλλη μεγάλη
διαφορά είναι ότι στην ομοιοπαθητική ακολουθούμε κάποι­
ους νόμους, κάποιες aρχές που και μπορούν να μac; καθοδη­
γήσουν στην επιλογή του κατάλληλου φaρμάιωυ και θα μac;
δώσουν προγνωστιιωύc; δείισεc; βάσει τηc; εξέλιξης του aσθε­
νούς. Από κει θα καταλάβουμε αν η θεραπεία κινείται σε σω­
στή ή έχει πάρει λάθος κατεύθυνση (δηλαδή, υπάρχει μόνο
καταστολή των συμπτωμάτων, χωρίς να επέρχεται βαθύτερη
βελτίωση στον οργανισμό). Δηλαδή, βλέπουμε κατά τη διάρ­
πολλά προβλήματα ξεκινούν aπό πολύ επιφανειακά στρώμα­
τα του οργανισμού (για παράδειγμα, aπό το δέρμα) και σιγά
σιγά, με την πάροδο του χρόνου, με τη συσσώρευση του στρες.
των φαρμάκων, τηc; κούρασης, aρχίζουν και εκδηλώνονται
συμπτώματα σε βαθύτερα σημεία του οργανισμού. Κατά τη
διάρκεια τηc; ομοιοπαθητικής βλέπουμε ότι τα συμπτώματα
ακολουθούν την αντίστροφη πορεία. Δηλαδή, υποχωρούν
πρώτα τα πιο βαθιά, τα πιο σοβαρά συμπτώματα και στο τέ­
λος υποχωρούν τα πιο επιφανειακά, τα οποία στο μεταξύ μπο­
ρεί να έχουν επανέλθει κατά τη διάρκεια της ομοιοπαθητικής
θεραπείας».
Πρακτικά, αν κάποιος εμφανίσει μια δερματοπάθεια και
απευθυνθεί σ' έναν συμβατικό γιατρό θα του δώσει μια
αλοιφή, ενώ ο ομοιοπαθητικός θα αναζητήσει το βαθύ­
τερο αίτιο που έχει ξεσπάσει εκεί; «Ναι. Και εκτός aπ' αυτό,
στην ομοιοπαθητική βλέπουμε ολιστικά τον οργανισμό, ιω­
ριολεκτικά απ' την κορυφή ώc; τα νύχια. Στην κλασική ιατρική,
λόγω του τόσο μεγάλου όγκου γνώσης που διαχειρίζεται, έχουν
αναγκαστικά οδηγηθεί σε υπερεξειδίκευση. Κάποιος δερματο­
λόγος αν δει ένα έκζεμα και δώσει μια θεραπεία και δει ότι το έκ­
ζεμα υποχωρεί, θεωρεί ότι η αποστολή του έχει ολοκληρωθεί:
έχει εξαφανίσει το έκζεμα από το δέρμα. Μπορεί όμωc;, ενώ το -
εξάνθημα εξαφανίστηκε, ο ασθενής να παρουσίασε αμέσως
μετά, για παράδειγμα, αλλεργική ρινίτιδα ή άσθμα. Πρέπει να <(
aπευθυνθεί σε άλλον γιατρό, σ' έναν ΩΡΛ ή σ' έναν πνευμονο­
LιJ
λόγο, για να το αντιμετωπίσει. Για μας αυτή η πορεία δεν είναι ι...
σωστή, δεν είναι καλή για την οικονομία του οργανισμού». >
Μπορεί ο ομοιοπαθητικός να έχει τις γνώσεις που έχουν
οι γιατροί της κλασικής ιατρικής σε όλες τις ειδικότητες;
«Οχι, γι' aπαραίτητη η συνεργασία. Πολλές φορές
 «ΔΕΝ ΕΙΜΑΠΕ ΦΑΝΑΤΙΚΟΙ.
ΑΝ ΔΩ OTI ΤΟ ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΟ
ΦΑΡΜΑΚΟ ΔΕΝ ΠΙΑΝΕΙ,
ΘΑ ΔΩΣΩ ΧΗΜΙΚΟ.
ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΑντΟ ΜΟΥ.
ΔΕΝ ΘΑ ΚΑl'ΣΩ ΝΑ ΠΕΘΑΝΩ ΑΝ
ΕΜΦΑΝΙΣΩ ΚΑΠΟΙΟ ΑΜΕΡΓΙΚΟ
ΣΟΚ. ΘΑ ΚΑΝΩ ΚΑΙ KOPTIZONH ΚΑΙ
ΑΔΡΕΝΑΛΙΝΗ. ΔΕΝ ΘΑ ΔΙΑΚΙΝΔΥ­
ΝΕΥΣΩ ΟντΕ ΤΗ ΖΩΗ ΜΟΥ ΟντΕ ΤΗ
ΖΩΗ ΚΑΝΕΝΟΣ ΑΣΘΕΝΟΥΣ)).
O,TI ΣΕ ΑΡΡΩΣΤΑΙΝΕΙ,
ΑvτΟ ΣΕ θΕΡΑΠΕΥΕΙ
παραπέμπουμε ασθενείc; σε γιατρούc; άλλων ειδικοτήτων. Για
το ιωλό του ασθενούc;, και τηc; δημόσιαc; υγείαc; γενικότερα,
καλό θα ήταν να υπήρχε καλύτερη συνεργασία ανάμεσα στην
ομοιοπαθητική και στιc; υπόλοιπε<:; ειδικότητεc; τηc; ιατρικήc;.
Στο εξωτερικό, σε χώρεc; τηc; κεντρική<:; Ευρώπηc;, αναπτύσ­
σονται κλινικέc; με αυτό το σκεπτικό, δηλαδή τηc; συνεργασία<:;
πολλών ειδικοτήτων, από κλασικούc; γιατρούc; μέχρι ψυχολό­
γου<:; και ομοιοπαθητικού<:;. Βέβαια, στην Ευρώπη είναι εντε­
λώc; διαφορετικά τα πράγματα. Στην Αγγλία, παρά τον μεγά­
λο πόλεμο που γίνεται εναντίον τηc;, η ομοιοπαθητική είναι
ενταγμένη στο ΕΣΥ από το 19 50! Υπάρχουν τέσσερα ομοιοπα­
θητικά νοσοκομεία. Κάποιοc; ασφαλισμένο<:; σε δημόσιο φο­
ρέα μπορεί να επιλέξει να νοσηλευτεί σε ομοιοπαθητικό νοσο­
κομείο. Επίσηc;, σε αρκετέc; χώρεc; τηc; Ευρώπηc; είναι αναγνω­
ρισμένη ωc; ιατρική ειδικότητα και παρέχεται από πολλά ασφα­
λιστικά ταμεία. Υπάρχουν εξωτερικά ιατρεία σε νοσοκομεία,
ενώ σε πολλά πανεπιστήμια έχει μπει στιc; ιατρικέc; σχολέc;.
Στην Ελλάδα είναι λίγο πιο πίσω τα πράγματα. Γίνονται αλλα­
γέc; σταδιακά. Υπάρχει το μεταπτυχιακό στην κλασική ομοιο­
-
παθητική στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου από το 1997, ενώ πρόσφα­
τα σ Γιώργοc; Βυθούλκαc; αναγορεύτηκε σε επίτιμο καθηγητή <(
στο ίδιο πανεπιστήμιο. Πρόκειται για μία από τιc; μεγαλύτερε<:;
LιJ
μορφέc; τηc; ομοιοπαθητική<:; παγκσσμίωc;. Είναι βραβευμένο<:; L..
με τσ"εναλλaκτικό Νόμπελ" και καθηγητήc; σε πανεπιστήμια >-
σε διάφορα μέρη του κόσμου. Και, βέβαια, να μην ξεχνάμε τη
Διεθνή Ακαδημία Κλασικήc; Ομσισπαθητικήc; που ίδρυσε στην
Αλόννησο και στην οποία έρχονται γιατροί από όλεc; τιc; χώρεc;
του κόσμου. Το αστείο είναι ότι στιc;χώρεc; τσυc; η ομοιοπαθη­
τική είναι αναγνωρισμένη· εδώ δεν είναι, αλλά έρχονται εδώ
να τη σπουδάσουν!»
Πού μπορεί να βοηθήσει η ομοιοπαθητική; «Στην ολιστι­
κή ιατρική δεν έχει νόημα η ερώτηση αν κάνει καλό στην τάδε
πάθηση, π.χ. στην κολίτιδα ή στην κεφαλαλγία ή στην αρθρί­
τιδα, ιωθώc; η θεραπεία εστιάζεται στη συνολική εικόνα των
συμπτωμάτων του ασθενσύc; και όχι μόνο στην εικόνα τηc; νό­
σου από την οποία πάσχει. Γιατί σ κάθε ασθενήc; είναι τελείωc;
διαφορετικό<:;. Μπορεί να έχουμε 20 ασθενείc; που έχουν ιωλί­
τιδα και σ ιωθέναc; να θέλει διαφορετικό φάρμαιω- ή και το
αντίθετο. Μπορεί να υπάρχουν ασθενείc; που προβάλλουν ωc;
κύριο κάποιο διαφορετικό πρόβλημα: ο έναc; να έχει αϋπνίεc;,
σ άλλοc; να έχει κάποιον πόνο στο στομάχι, σ άλλοc; aνορεξία,
σ άλλοc; να έχει κάποια αλλεργία, αλλά συνολικά να ταιριάζουν
τόσο πολύ ωc; οργανισμοί, ώστε όλοι να βοηθηθούν aπό το ί­
διο φάρμαι<σ. Η επιλογή του φαρμάκου είναι πλήρωc; εξατομι­
ι<ευμένη. Υπάρχουν περίπου 3.500 φάρμαιω κι απ' αυτά πρέ­
πει να επιλεγεί το κατάλληλο. Οποιοδήποτε άλλο ή θα έχει
παροδικά αποτελέσματα ή δεν θα έχει καμία επίδραση».
Ποιες είναι οι δραστικές ουσίες των ομοιοπαθητικών φαρ­
μάκων; «Είναι φυσικέc; ουσίεc;, κυρίωc; από φυτά, κάποιο ποσσ­
στόαπό σρυκτά και κάποια λίγα ζωικά-όπωc;, π.χ., το δηλητή­
ριο τηc; μέλισσαc;, που βοηθά πολύ σε πολλέc; περιπτώσει<:;
 I ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ
«ΣτΗΝ ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΜΕ
ΚΑΠΟΙΟΥΣ ΝΟΜΟΥΣ, ΚΑΠΟΙΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΟΥ
ΜΑΣ ΚΑΘΟΔΗΓΟΥΝ ΣτΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΦΑΡΜΑΚΟΥ
ΚΑΙ ΜΑΣ ΔΙΝΟΥΝ ΠΡΟΓΝΩΣ11ΚΟΥΣ ΔΕΙΚΥΈΣ
ΒΑΣΕΙ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ. ΑΠΟ EKEI
ΘΑ ΚΑΤΑΜΒΟΥΜΕ ΑΝ Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ KINEITAI
ΣΩΣτΑ Ή ΑΝ ΕΧΕΙ ΠΑΡΕΙ ΛΑΘΟΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ».
αλλεργίαc;, σε εξανθήματα, σε τσιμπήματα, σε κνίδωση».
Πώς γίνεται η επεξεργασία και η παρασκευή τους; «Με
απολύτωc; φυσικό τρόπο, χωρίc; κανένα χημικό μέσο. Για πα­
ράδειγμα, τα φυτικά στοιχεία πρέπει να μαζεύονται από συ­
-
γκειφιμένεc; περιοχέc;, σε συγκεκριμένες εποχέc;, να είναι σε ά­
γρια ιωτάσταση, να μην έχουν καλλιεργηθεί. Η παρασκευή
τουc; είναι αναγνωρισμένη από τον ΕΟΦ, αλλά και από την ευ­
Lι.l
L..
ρωπαϊκή φαρμακοποιία και νομοθεσία. Πρόσφατα, μάλιστα,
και ο Παγκόσμιοc; Οργανισμός Υγείαc; (ΠΟΥ) ιωκλοφόρησε έ­
ναν τόμο για τη σωστή παρασκευή των ομοιοπαθητικών φαρμά­
κων. Για την παρασκευή τουc; γίνονται διαδοχικές αραιώσειc;
και ιφούσειc; του αρχικού διαλύματος Οσο πιο αραιωμένο εί­
ναι το διάλυμα τόσο πιο ισχυρό είναι ομοιοπαθητικά- όσο κι
αν ακούγεται περίεργο αυτό ... Φαίνεται σαν να απελευθερώνεται
η ενέργεια που περικλείει το φυτό ή το ορυκτό μέσω αυτήc;
τηc; διαδιιωσίαc; αραίωσηc; και ιφούσηc;».
Υπάρχει η ccκατηγορία)) από τους συμβατικούς γιατρούς
ότι τα ομοιοπαθητικά φάρμακα λεπουργούν ως placebo,
εφόσον είναι τόσο aραιωμένα ώστε να μην ανιχνεύεται
σ' αυτά η αρχική δραστική ουσία. «Με απλούc; χημιιωύc;
τρόπουc; δεν θα βρεθεί κάποιο μόριο τηc; αρχικά διαλυόμενηc;
ουσίαc; του φυτού ή του ορυκτού και κατά ιωιpούc; διάφοροι
προσπάθησαν να ερμηνεύσουν το φαινόμενο, γιατί δεν μπο­
ρεί να σταθεί με τιc; γνώσειc; που έχουμε μέχρι στιγμήc; στη φυ­
σιι<ή και στη χημεία. Αλλά αυτό δεν είναι κάτι που πρέπει να
μac; κάνει αρνητικούc; στην ομοιοπαθητική, απ'τη στιγμή που
και ο ηλεισρισμόc; μέχρι πρόσφατα δεν ξέραμε τι αιφιβώc; εί­
ναι! Παρ' όλ' αυτά τον χρησιμοποιούσαμε ... Ή τα χημικά φάρ­
μακα: ξέρουμε κάποιεc; από τιc; οδούc; που ακολουθούν στον
ανθρώπινο οργανισμό, αλλά όχι όλεc;, γι' αυτό και έχουμε τιc;
παρενέργειες Πάντωc;, πολύ πρόσφατα δημοσιεύτηκαν κά­
ποιεc; εργασίεc; με μεθόδουc; νανοτεχνολογίαc;, στιc; οποίεc; πα­
ρακολούθησαν ομοιοπαθητικά διαλύματα με ηλεκτρονικά μι­
ιφοσκόπια και βρήκαν ίχνη τηc; αρχικήc; ουσίαc; ακόμα και σε
διαλύματα υπεραραιωμένα».
Τα ομοιοπαθητικά φάρμακα πώς συνδυάζονται με αυτά
της συμβατικής ιατρικής; «Στιc; περισσότερες περιπτώσεις
δεν υπάρχει aντένδειξη ή αλληλεπίδραση μεταξύ ομοιοπαθη­
τικών και χημικών φαρμάκων. Μπορούν να συγχορηγηθούν.
Ομωc;, το ομοιοπαθητικό είναι πιο ευαίσθητο και μπορεί να α­
ντιδοτηθεί η δράση του από ισχυρά χημικά φάρμαιω, όπωc;
aντιβιώσεις, ιωρτιιωστεροειδή, ισχυρά αντιψυχωσικά φάρ­
μαιω ή κάποιεc; ορμόνεc;».
Μπορεί, δηλαδή, ένας ασθενής να παίρνει παράλληλα
και τα δύο; «Ναι. Αλλά, εντάξει, η ομοιοπαθητική δεν είναι
πολύ γνωστή και πολλοί έρχονται όταν έχουν εξαντλήσει όλα
τα άλλα μέσα. Αυτό κάνει πιο δύσκολο το έργο μac;, γιατί ήδη
είναι υπό θεραπεία με χημικά φάρμακα».
Χρειάζεται να γίνει κάποια αποτοξίνωση πριν ξεκινήσει
η θεραπεία; «Οχι. Στη σωστή ομοιοπαθητική θεραπεία ξεκινά­
με ταυτόχρονα και, όσο βελτιώνεται ο οργανισμός, αρχίζουμε
και aποσύρουμε τα χημικά φάρμακα. Υπάρχουν περιπτώσεις
ανθρώπων που δηλώνουν ομοιοπαθητικοί χωρίc; να είναι καν
γιατροί, οι οποίοι αγνοούν βασικούc; κανόνεc; τηc; ιατρικήc; και
μπορούν να δημιουργήσουν σοβαρά προβλήματα υγείαc;, δια­
κόπτοντας απότομα χημικά φάρμακα σε ασθενείc;, αγνοώνταc;
τουc; κινδύνουc; που μπορεί να προκαλέσει κάτι τέτοιο».
Υπάρχουν κάποιες παθήσεις που η ομοιοπαθητική είναι
ιδιαίτερα επιτυχής; « Η ομοιοπαθητική δεν είναι πανάκεια.
Δεν μπορεί να θεραπεύσει τα πάντα και, όπωc; είπαμε, δεν εί­
ναι θέμα πάθησηc;, είναι θέμα οργανισμού. Από κει και πέρα,
είναι περισσότερο λειτουργικές οι διαταραχέc; στιc; οποίεc; μπο­
ρεί να βοηθήσει η ομοιοπαθητιι<ή, όπωc; για παράδειγμα σε
αλλεργίεc;, πονοκεφάλους .. Να πούμε εδώ ότι υπάρχει ομοιο­
παθητικό ιατρείο κεφαλαλγίαc; στο νοσοκομείο "Γ. Γεννημα­
τάς", το οποίο λειτουργεί ωc; τακτικό εξωτερικό ιατρείο. Επί­
σηc;, σε ρινίτιδεc;, λοιμώξειc; ανώτερου και κατώτερου αναπνευστι­
ιωύ, κολίτιδεc;, γαστρίτιδες, aρθρίτιδες, ουρολοιμώξεις, διατα­
ραχέc; κύκλου, διαταραχέc; γονιμότητας. Στο μαιευτήριο'Έλε­
να" έχουμε ξεκινήσει μια κλινική μελέτη για θέματα γονιμότη­
τας, στην 6η Μαιευτική Κλινική, με διευθυντή τον Γιώργο Φαρ­
μακίδη, ιωθώc; τα αποτελέσματα τηc; ομοιοπαθητικής σε θέμα­
τα γονιμότητας είναι πολύ καλά. Γενικά μπορούμε να αντιμε­
τωπίσουμε γυναικολογικά θέματα, πολυιωστικέc; ωοθήκεc;,
κολπίτιδες, ουρολοιμώξεις, ιωστίτιδεc;, δερματοπάθειες διά­
φορεc;, εκζέματα, αλλεργικά εξανθήματα... Είναι ευρεία η γκά­
μα, αλλά τιc; περισσότερες φορέc; πρέπει να ξέρουμε συνολι­
κά τον οργανισμό για να μπορέσουμε να πούμε αν μπορεί να
βοηθήσει ή όχι η ομοιοπαθητική».
Πώς αντιδρούν τα παιδιά στην ομοιοπαθητική; «Στα παιδιά
είναι θεαματικά τα αποτελέσματα! Παιδίατροc; δεν θα μπορού­
σα να γίνω, δ.εν μου ταιριάζει, αλλά ωc; ομοιοπαθητικός προτιμώ
να βλέπω παιδιά, γιατί τα αποτελέσματα είναι καλύτερα και έρ­
χονται πιο γρήγορα. Είναι πιο αγνοί οργανισμοί, δεν έχουν πάρει
πολλά φάρμαιω, δεν έχουν περάσει πολλά στρεc;, το ομοιοπα-
 I ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ

θητικό φάρμαιω μπορεί να δράσει πιο γρήγορα και πιο βαθιά. Οι
κλασικοί γιατροί λένε για την ομοιοπαθητική ότι''εκεί καταφεύ­
γουν όσοι θέλουν να γίνουν καλά και γι' αυτό γίνονται". ΑΛλά αυτό
πώc; μπορούμε να το πούμε για βρέφη ή για ζώα;»
Μπορεί η ομοιοπαθητική να εφαρμοστεί και σε οξείες
καταστάσεις; «Φυσικά! Αν είναι οξύ το πρόβλημα, η βελτίω­
ση έρχεται γρήγορα· αν είναι χρόνιο, χρειάζεται κάποιοc; χρό­
νοc;. Χοντρικά, θα χρειαστούν τόσοι μήνεc; θεραπείαc; όσα χρό­
νια υπάρχει το πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο ασθενήc;. Δηλαδή,
αν κάποιοc; ταλαιπωρείται δέκα χρόνια από κάποιο πρόβλημα,
θα χρειαστεί περίπου δέκα μήνεc; θεραπείαc; για να το ξεπερά­
σει. Βέβαια, θα έχει δει βελτίωση από τον πρώτο μήνα. Αλλά,
ακούστε: Δεν είμαστε φανατικοί. Αν δω ότι το ομοιοπαθητι­
κό δεν πιάνει, θα δώσω χημικό. Ακόμα και για τον εαυτό μου.
Δεν θα κάτσω να πεθάνω αν εμφανίσω κάποιο αλλεργικό σοι<.
Θα κάνω και κορτιζόνη και αδρεναλίνη. Δεν θα διακινδυνεύ­
σω ούτε τη ζωή μου ούτε τη ζωή ιωνενόc; ασθενούc;. ΑΛλά στιc;
οξείεc; ιωταστάσειc; τα αποτελέσματα είναι γρήγορα».
-
μοιοπαθητικά φάρμακα. Να πούμε ότι τα φάρμαιω είναι πολύ
φθηνά. Μια θεραπεία για 1-1,5 μήνα στοιχίζει10-15 ευρώ το
πολύ. Οσον αφορά τουc; γιατρούc;, το σωστότερο θα ήταν να
απευθυνθεί κανείc; σε κάποιον σωστά εκπαιδευμένο γιατρό.
Αυτό μπορεί να γίνει και μέσω τηc; Ελληνικήc; Εταιpείαc; Ομοι­
οπαθητική<:; Ιατριι<ήc;. Για να γίνει κάποιοc; μέλοc; τηc; Εταιpεί­
αc; πρέπει να είναι γιατρόc;, να έχει περάσει μια βασική εκπαίδευ­
ση και. αν την έχει περάσει στο εξωτερικό, να δώσει εξετάσειc;
για να πιστοποιηθούν οι γνώσειc; του. Οπότε μέσω του site τηc;
εταιρείαc;www.homeopathy.grμπoρεί κανείc;να αναζητήσει
γιατρούc; και φαρμακεία. Επίσηc;. υπάρχουν τα δημοτικά ια­
τρεία Ρέντη, Ι<ορυδαλλού και Αγ. Στεφάνου, τα οποία παρέ­
χουν δωρεάν ομοιοπαθητικέ<:; υπηρεσίεc; στουc; δημότεc; τουc;».
τίθεται, τελικά, ζήτημα αξιοπιστίας στην άσκηση της
ομοιοπαθητικής στην Ελλάδα σήμερα; «Το θέμα τηc; ομοι­
οπαθητιι<ήc; είναι ξέφραγο αμπέλι και αρκετοί δηλώνουν ομοι­
οπαθητιιωί χωρίc; να είναι καν γιατροί -κάτι που εγκυμονεί κιν­
δύνουc; για τη δημόσια υγεία. Η ομοιοπαθητική είναι ιατρική·

δεν έχει σχέση ούτε με θαύματα. ούτε με θρησι<είεc;. ούτε με

< Είναι εύκολο να έχει κανείς πρόσβαση στην ομοιοπα­ αιpέσειc;, ούτε με οτιδήποτε μεταφυσικό. Η ομοιοπαθητική
θητική; «Σήμερα πια τα περισσότερα φαρμαι<εία έχουν ιωι ο- είναι επιστήμη». •
ω
I-
>-

Κτηνιατρική ομοιοπαθητική

Στην Ευρώπη υπάρχουν περίπου 2.000 κτη­
νίατροι οι οποίοι παρέχουν ομοιοπαθnτικrΊ
θεραπεία σε κατοικίδια και σε zώα κτηνοτρο­
φικών μονάδων. Σr'ιμερα ο αριθμόs αυτόs
αντιστοιχεί στο 1% του συνόλου των κτηνιά­
τρων. Οπωs και στnν ιατρικr'ι ομοιοπαθnτικr'ι,
υπάρχουν μεγάλεs διαφορέs μεταΕύ των κρα ­ Η ομοιοπαθητική χρησιμοποιείται σε όλο
τών μελών όσον αφορά το βαθμό τns νομικr'ιs
αναγνώρισns και του τρόπου με τον οποίο
εφαρμόzεται n κτπνιατρικrΊ ομοιοπαθnτικr'ι.
Μερικέs εκοτοντάδεs κτηνιάτρων σε Αυ­
στρία, Ιρλανδία, Ελβετία και Αγγλία έχουν
πιστοποίπσn εκπαίδευσns στnν κτnνιατρικr'ι
ομοιοπαθnτικrΊ, n οποία αναγνωρίzεται ωs
ειδικότητα. Στιs περισσότερεs χώρεs υπάρ­
χουν ειδικά ομοιοπαθητικά προγράμματα
εκπαίδευσns για κτnνιάτρουs. Στnν Ουγγα­
ρία και τn Νορβnγία n ομοιοπαθnτικr'ι κτn­
νιατρικr'ι διδάσκεται σε πανεπιστr'ιμια, σε κά­
ποιεs χώρεs από κτnνι ατρικούs συλλόγουs
και στιs περισσότερεs χώρεs από ιδιωτικά
εκπαιδευτικά κέντρα. Ο Διεθνr'ιs Οργανισμόs
για τnν Κτnνιατρικr'ι ΟμοιοπαθπτικrΊ (IAVH)
έχει ορίσει τιs ελάχιστεs απαιτrΊσειs όσον
αφορά τα εκπαιδευτικά προγράμματα, τιs
εΕετάσειs και τπ συνεχιzόμενn εκπαίδευση.
το φάσμα των κτπνιατρικών παθr'ισεων, πα­
ρέχονταs θεραπευτικέs δυνατότnτεs παρό­
μοιεs με αυτέs τπs ομοιοπαθπτικr'ιs στουs
ανθρώπουs. Τα ομοιοπαθπτικά φάρμακα
προσφέρουν μεγάλπ εΕοικονόμnσπ χρημά­
των στn θεραπεία των λοιμώΕεων των βοοει­
δών, χωρίs να αφr'ινουν κατάλοιπα αντιβιοτι­
κών στο γάλα και στο κρέαs. Στnν
κτηνοτροφία και τnv πτηνοτροφία τα ομοιο­
παθητικά φάρμακα μπορούν να αντικατα­
στr'ισουν τα αντιβιοτικά, ορμονικά και άλλα
φάρμακα σε αρκετέs περιπτώσειs λοιμώΕεων
rΊ φλεγμονωδών παθr'ισεων r'ι σε αναπαραγω­
γικέs διαταραχέs. Εναλλακτικά. μπορούν να
ελαττώσουν το διάστnμα τns θεραπείαs με
αντιβιοτικά. Οι καταναλωτέs προστατεύονται
έτσι πιο αποτελεσματικά, καθώs τα ομοιο­
παθπτικά φάρμακα προκαλούν αμελnτέα rΊ
μnδενικά κατάλοιπα. Ο Κανονισμόs
1804/1999 του Ευρωπα·iκού Συμβουλίου
αναφέρει ρnτά ότι στα βιολογικά προϊόντα
των κρατών μελών θα πρέπει να προτιμώνται
n ομοιοπαθnτικr'ι και n φυτοθεραπευτικri ωs
θεραnείεs για τα άρρωστα rΊ nλnγωμένα
zώα. Ο Κανονισμόs αναφέρει επίσπs ότι n
χρrΊσn των χnμικών αλλοπαθnτικών φαρμά­
κων θα πρέπει να ελαχιστοποιπθεί σε ένα
αυστπρά χαμπλό όριο, ώστε να διασφαλίzε­
ται για τουs καταναλωτέs π ποιότnτα των
βιολογικών προΊ·όντων.
Πηγή: Ελλnνικri Εταιρεία Ομοιοπαθπτικris Ια­
τρι κή s, www.homeopathy.gr I Διεθνris Οργα­
νισμόs για τnν Κτnν ιατρικri ΟμοιοπαθnτικrΊ,
www.iaνh.org
 ....

ω
«Κάθε ασθενής θα πρέπει να μπορεί να επιλέγει τη θεραπευτική μέθοδο που επιθυ­ L
μεί». Κατά τnν αναγόρ ευαn του αε επίτιμο καθnγnτn του Πανεπιατnμίου Αιγαίου, ο Γιώρ­ >-
γος Βυθούλκας επισnμανε για ακόμα μια φορά το αυτονόnτο -και αναγνωρισμένο από ορ­
γανισμούς, όπως ο ΠΟΥ- δικαίωμα κάθε ανθρώπου. Ο ίδιος έχει ιδρύσει τn Διεθνn
Ακαδnμία Κλασικnς Ομοιοπαθnτικnς που λειτουργεί από το 1995 ατnν Αλόννnσο.
,

Γιώργος Β�θούλκας Η ομοιοπαθnτικn είναι δικαίωμα

Ο Γιώργοs Βυθούλκαs είναι μια παγκό­
σμια προσωπικότητα μεγάλου κύρουs, που
έχει τιμηθεί για το έργο του σε όλο τον κό­
σμο. Το 1995 ίδρυσε στnν Αλόννnσο τn
Διεθνri Ακαδημία Κλασικιis Ομοιοπαθnτι­
αs τns Ινδίαs ωs ο «ομοιοπαθnτικόs τns χι­
λιετίαs», από την πρώτn Ιατρικιi Σχολιi τns
Ουκρανίαs, είναι δε σύμβουλοs του διε­
θνούs φιiμηs ιατρικού κέντρου Beth lsrael
τηs Νέαs Υόρκηs. Πρόσφατα ανακηρύχθη­
φισβιiτητου δικαιώματοs ισοδυναμεί με εγ­
γυnμένn και ολοκληρωμένη πολιτικιi υγείαs
και υπεύθυνη στάσn για την προστασία τns
δnμόσιαs υγείαs εκ μέρουs τns Πολιτείαs.

κιis Ιατρικιis, στnν οποία έχουν εκπαιδευ­
τεί 5.500 γιατροί, από 32 διαφορετικέs
χώρεs. Το 1996 βραβεύτηκε από το σουη­
δικό κοινοβούλιο με το «Διεθνέs βραβείο
για τον σωστό τρόπο zωιis» (το «εναλλακτι­
κό Νόμπελ»), για τη μεγάλη προσφορά του
«στnν αναβίωση τns ομοιοnαθnτικιis γνώ­
σns, έτσι ώστε n ομοιοπαθnτικιi να διεκδι­
κεί σriμερα μια θέσn στην επιστιiμη ωs απο­
τελεσματικri μέθοδοs θεραπείαs». Το 2000
τιμιiθηκε από τον πρόεδρο τns Ουγγαρίαs
με το Χρυσό Μετάλλιο τns Δημοκρατίαs τns
Ουγγαρίαs, από το American lnstitute of
Homeopathy (τον αρχαιότερο ιατρικό σύλ­
λογο τns Αμερικιis), από τον υπουργό Υγεί-
κε επίτιμοs καθnγnτιis του Πανεπιστημίου
Αιγαίου. Με τnν ευκαιρία τns αναγόρευσris
του μαs διiλωσε:
«Στην αναγόρευση μου σε επίτιμο καθη­
γητή του Πανεπιστημίου Αιγαίου τόνισα ότι
είναι δικαίωμα κάθε ασθενούs να επιλέγει τn
θεραπευτικιi μέθοδο που επιθυμεί. Το συγκε­
κριμένο αυτό δικαίωμα θεωρείται αυτονόη­
το και αναμφισβιiτnτο από τον Παγκόσμιο
Οργανισμό Υγείαs, το Συμβούλιο τns Ευρώ­
nns, τnν Ευρωπαϊκιi Επιτροπιi, το Ευρωπαϊ­
κό Κοινοβούλιο... δεν θεωρείται, όμωs, αυ­
τονόητο στn χώρα μαs.
»Ο σεβασμόs αυτού του απλού και αναμ-
»Μετά τη θεσμοθέτηση του μεταπτυχια­
κού προγράμματοs για γιατρούs που "τρέ­
χει" για τέταρτο χρόνο φέτοs, η θεσμοθέτη­
ση περαιτέρω προπτυχιακού τμιiματοs
σπουδών ομοιοπαθnτικιis ιατρικιis, εάν
πραγματοποιηθεί, θα εΕασφαλίσει ακόμα
περισσότερο στnν ομοιοπαθnτικιi τnν ακαδη­
μαϊκότητα που τns αΕίzει και στον ασθενιi
τn βεβαιότητα ότι ακολουθεί μια επιστημο­
νικά ολοκληρωμένη θεραπευτικri.
»Το Πανεπιστιiμιο Αιγαίου, με το πρώ­
το αυτό βιiμα του μεταπτυχιακού, έδειΕε
τn γενναιότητα και τnν πρωτοπορία που θα
έπρεπε να έχουν όλα τα ανώτατα εκπαιδευ-
τικά ιδρύματα τns χώραs». •
 I ΑΓΙΟΥΡΒΕΔΑ

ΕΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΙ 5.000 ΕΤΩΝ

Με... βάθος γνώσης 5.000 χρόνων, η αγιουρβέδα θεωρείται το παλαιότερο καταγεγραμμένο θεραπευτικό
σύστημα στον κόσμο. Γεννήθηκε στην Ινδία από σοφούς της αρχαιότητας και επηρέασε βαθιά την εξέλιξη
της ιατρικής σε όλο τον κόσμο. Αναγνωρισμένη πλέον από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και απαλλαγ­
μένη από ταμπού αιώνων, που την ήθελαν αποκλειστικά ως «ιατρική των φτωχών», γνωρίζει σήμερα τερά-
στια άνθηση και στη Δύση, ενώ όλο και περισσότεροι επιστήμονες της συμβατικής ιατρικής επεκτείνουν τις
γνώσεις τους, κυρίως σε σχέση με ψυχοσωματικές ασθένειες που συνδέονται με το ανοσοποιητικό και το
φ νευρικό σύστημα, μέσα από την αγιουρβεδική προσέγγιση. Σύμφωνα με αυτήν, τα πέντε κυρίαρχα στοι­
χεία της Γης, το χώμα, το νερό, η φωτιά, ο αέρας και το κενό (αιθέρας), συνυπάρχουν μέσα μας με τη μορ­
-

φή βιοενέργειας και η θεραπεία επιτυγχάνεται όταν τα στοιχεία αυτά ισορροπούν στον οργανισμό. «Αντιμε­

ω
τωπίζεις την αιτία και όχι το σύμπτωμα» λένε οι επιστήμονες της αγιουρβέδα.
L.
ΚΕιΜΕΝΑ I ΕΥΑΓΓΕΛιΑ ΦΡΑΝΤΖΟΓΛΟΥ (evaggeιia@enet.gr)

Η aγιουρβέδa, η οποία προέρχεται aπό τις σανσκριτι­
κές λέξεις <<aγus» που σημαίνει ζωή κα ι <<Veda» που ση­
μαίνει επιστήμη, ανακαλύφθηκε και αναπτύχθηκε από
τουc; ινδούc; σοφούς Rishis. Οι Rishis είχαν αναπτύξει την
επαφή τόσο με τον πνευματικό όσο και με τον φυσικό κό­
σμο και μέσα aπό αυτήν τη σχέση καθόριζαν τη φύση του
σύμπαντος, καθώς και τη θέση που κατείχε ο άνθρωπος
μέσα σε αυτό. Οι Rishis σημείωσαν τεράστια πρόοδο στους
τομείς τηc; χειρουργικής, τηc; βοτανικής ιατρικής, των θε­
ραπευτικών δράσεων των ανόργανων στοιχείων και με­
τάλλων. τηc; άσκησης, τηc; φυσιολογίας, τηc; ανθρώπινης
ανατομίας και τηc; ψυχολογίας. Οι χειρουργικές τουc; γνώ­
σεις περιλάμβαναν δύσιωλεc; επεμβάσεις, όπωc; η καισαρι­
κή τομή, η οποία μόλις τα τελευταία 100 χρόνια εκτελεί­
ται με επιτυχία στη Δύση. Αυτές οι πληροφορίες, που επί
αιώνες ολόκληρους μεταβιβάζονταν προφορικά από το
δάσκαλο στο μαθητή, καταγράφηκαν πριν από 4.500 χρό­
νια στιc; Βέδεc;. τα φιλοσοφικά-θρησκευτικά κείμενα των
ινδουιστών. Ι<αθώc; οι γνώσεις τηc; αγιουρβέδα διαδόθη­
καν σταδιακά και σε άλλους πολιτισμούς, αναγνωρίσθηκε
η αξία τηc; από διάφορες ιατρικές σχολές και πρακτικές οι
οποίες ενσωμάτωσαν στοιχεία τηc;. Ωστόσο. η πορεία τηc;
αγιουρβεδικήc; ιατρικής ανεστάλη στην Ινδία κατά την πε­
ρίοδο τηc; βρετανικής αποικιοιφατίαc;. Το1833 η East Ιπdίa
Companγ απαγόρευσε τη λειτουργία όλων των aγιουρ­
βεδικών σχολών. Για σχεδόν 100 χρόνια η aγιουρβέδa ήταν
γνωστή ωc; «η ιατρική των φτωχών» και εφαρμοζόταν μόνο
σε αγροτικές περιοχές, όπου η δυτική ιατρική ήταν εξαιρε­
τικά ακριβή ή δεν υπήρχε καθόλου.
Με την ανεξαρτησία της Ινδίας, η aγιουρβέδa ήρθε πάλι
στο προσι<ήνιο. για να ι<ερδίσει aυτήν τη φορά ομότιμη
θέση με τη δυτική ιατρική. Σήμερα, το 70% του πληθυ­
σμού τηc; Ινδίας φροντίζει την υγεία του με τον αγιουρβε­
δικό τρόnο. Το 1978, σε μια διάσκεψη που έγινε σχετικά
με την ιατρική του Τρίτου Κόσμου. με την υποστήριξη του
Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείac;. διατυπώθηκε το συμπέ­
ρασμα ότι η aγιουρβέδa είναι το καλύτερο σύστημα ια­
τρικής για τιc; αναπτυσσόμενες χώρες. Ταυτόχρονα υιοθε­
τήθηκε η άποψη πωc; η aγιουρβέδa μπορεί να αποτελέσει
τη βάση μιac; παγκόσμιας ιaτριι<ήc;, που. σε συνδυασμό με
τη συμβατική δυτική ιaτριι<ή. θα βοηθήσει στη δημιουρ­
γία μιαc; ανώτερης κατάστασης υγείας μέσα aπό την ισορρο­
πία πνεύματος και σώματος. «Το μείγμα τηc; aγιουρβέδa
και της δυτικής ιατρικής φέρνει ιωντά την aρχαία σοφία
και τη σύγχρονη επιστήμη, που και οι δύο έχουν aποδε­
χθεί εντελώς συμβατές» υποστηρίζουν οι υποστηρικτές
της σύγχρονης aγιουρβέδa.
Φιλοσοφία
Οι τέσσερεις σκοποί της ζωής
σύμφωνα με την αγιουρβέδα
1. Η εκπλήρωση των υποχρεώσεών σας προς την κοινω­
νία.
2. Η συγκέντρωση aποκτημάτων παράλληλα με την εκπλή­
ρωση των υποχρεώσεών σας.
3. Η ικανοποίηση των νόμιμων επιθυμιών σας με τη βοή­
θεια των aποισημάτων σας.
4. Η συνειδητοποίηση ότι στη ζωή υπάρχουν και άλλα πράγ­
ματα πέρα από τις υποχρεώσεις, τα αποισήματα και τις επι­
θυμίες.
Κατά την αγιουρβεδική θεωρία, η υγεία είναι το aποτέ­
λεσμα της aρμονίας στον οργανισμό. Για να είμαστε υγι­
είς πρέπει ανάμεσα στο σκοπό της ύπαρξής μας, τις σκέ-
ψεις, τα συναισθήματα ιωι τις φυσικές πράξεις μας να ιω­
ριaρχεί aπόλυτη aρμονία. Παρόλο που ο σιωπός μας μπο­
ρεί να είναι ειρηνικός, εάν οι σκέψεις μας είναι γεμάτες φό­
βο και τα αισθήματά μας αρνητικά, τότε το σώμα μας μπορεί
να εκδηλώσει κάποια aσθένεια ως ένα «σημάδι aφύπνισης
για αλλαγές». Στην aγιουρβέδa η εκδήλωση της aσθένει­
ας θεωρείται καλό σημάδι -επειδή αποκαλύπτει μια πα­
λιά, κρυμμένη πτυχή του εαυτού μας, μια πτυχή που πρέ­
πει να θεραπευτεί.
Πολύ συχνά, το πρώτο ερώτημα που μπορεί να σας υπο­
βάλει ένας αγιουρβεδικός γιατρός είναι: «Ποιος είναι ο σκο­
πός της ζωής σου; Και ποια είναι η πιο σωστή για σένα μορ­
φή του (εργασία, δραστηριότητα κ.λπ.); Πώς είναι οι σχέσεις
σου;» Εάν υπάρχει aρμονία σ' aυτούς τους τομείς, η φυσι­
κή θεραπεία γίνεται πολύ ευκολότερη.
Πηγή: Ελληνική Εταιρεία Μελέτης Εφαρμογής Επιστήμης Αyι­
ουρβέδα http:/jwww.αyurvedα-hellαs.grj •
<<01 ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΙ ΝΑΙ Ε!ΑΙΡΕΤΙΚΑ ΔΙΑΙΣθΗΤΙΚΟI>>
ο Dr Νίκος Κωστόπουλος {iπfo@hhcentre.com) είναι ένας από τους πλέον διακεκριμένους ευρωπαίους για­
τρούς της αγιουρβέδα. Με πολυετή εμπειρία στην έρευνα και σημαντικές εργασίες σε παγκόσμιο επίπεδο,
υποστηρίζει τη σύγχρονη επιστημονική προσέγγιση του συστήματος. Αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή
Αθηνών το 1984 και άρχισε να ασχολείται με την αγιουρβέδα πριν από περίπου 20 χρόνια.

«Ημουν στην Αγγλία, δούλευα σε ένα νοσοκομείο στο
Μάντσεστερ, στον τομέα της πνευμονολογίας, και άφη­
σα ένα διδαισορικό που μου είχαν προσφέρει για να ασχο­
ληθώ με την αγιουρβέδα». Ο λόγοc;; «Πα-
ρόλο που στη Δύση επικρατεί η συνήθεια
να θέλει ιωνείc; να γίνει ιωλά αύριο το πρωί
παίρνονταc; απλώc; μια ταμπλέτα, οι άνθρω­
ποι είναι εξαιρετικά νοήμονεc; και,εάν τουc;
εξηγήσειc; τι ι<άνειc;, για ποιο λόγο το συ­
στήνειc; και τι περιμένειc; από αυτούc;, αντα­
ποιφίνονται εξαιρετικά καλά». Ο Νίκοc;
Ι<ωστόπουλοc; συμμετείχε στο βραβευ­
μένο και πολυσυζητημένο ντοι<ιμαντέρ
του Παν Ναλίν «Αγιουρβέδα: η τέχνη τηc;
ζωήc;», που παρουσιάζει την ιστορία τηc;
αγιουρβέδα μέσα από συνεντεύξειc; των
Βαϊντίαc;, των γιατρών τηc; αγιουρβέδα,
ασθενών και εμπειρογνωμόνων. Μαc; μί-
λησε τηλεφωνιι<ά από την Ινδία- όπου
βρίσκεται για να παρακολουθήσει ένα διεθνέc; συνέδριο
ολιστικήc; ιατρικής
Πώς θα μπορούσαμε να περιγράψουμε απλά τη λο -
ω
ι...
>
γική της αγιουρβέδα; «Με δύο βασιι<έc; αρχέc;. Κάθε άν­
θρωποc; έχει σωματικέc; γενετικέc; ενεργειακέc; προδιαθέ­
σειc; που είναι σημαντικέc; για την πρόληψη και θεραπεία
των ασθενειών. Αυτή είναι η αρχή του
trίdosha και εμπεριέχει τρειc; σωματικέc;
ενέργειεc; που ονομάζονται νata, pίtta και
l<apha.
» Η νata είναι η κινητική ενέργεια και
καθορίζει το πόσο γρήγορα μεταφέρεται
οποιαδήποτε πληροφορία ή ουσία στον
οργανισμό μαc;, δηλαδή με απλά λόγια το
πόσο γρήγορα (π.χ.) σκέφτομαι, μιλάω,
την ταχύτητα τηc; πέψηc; και τηc; αποβο­
λήc; άχρηστων υλικών, το ρυθμό τηc; ιωρ­
διάc; κ.λπ. Η pίtta είναι η μεταβολική ενέρ­
γεια, είναι η ενέργεια τηc; φωτιάc;, και με
τη φωτιά εκφράζουμε το σύνολο των με-
ταβολικών διαδικασιών σε έναν οργανι­
σμό. Η αλληλεπίδραση τηc; θυροξίνηc; και
των υποδοχέων τηc; στα κύτταρα, η ιιωνότητα των γαστρι­
κών υγρών να διασπούν την τροφή, η ιιωνότητα του νευρι­
ιωύ συστήματοc; να συγκεντρώνεται και να ιωτανοεί έννοι­
εc; κ.λπ. είναι το αποτέλεσμα τηc; ύπαρξηc; pίtta σ' έναν

«Στη Δύση επικρατεί η συνήθεια να θέλει κανείς να γίνει καλά αύριο το πρωί παίρνοντας απλώς μια ταμπλέτα» επισnμαίνει ο Dr Νίκος Κωστό­
πουλος, περιγράφοντας τn δυσκολία -και τn δυσπιστία- απέναντι στις εναλλακτικές μορφές θεραπείας. Ο ίδιος έχει αφοσιωθεί στn μελέτn τnς αγι­
ουρβέδα, αυτού του «εξαιρετικά ολιστικού συστr'ψατος υγείας», που στnρίζεται στnν αρχn ότι n υγεία είναι αποτέλεσμα μέτρου και ισορροπίας ανά­
μεσα στον οργανισμό και το περιβάλλον, φυσικό και ψυχολογικό.
 I ΑΓΙΟΥΡΒΕΔΑ

οργανισμό. Και η kapha είναι η σταθεροποιητική ή aπο­

θηκευτική ενέργεια, aυτή που κρατάει σε σταθερότητα το
σύστημά μac; εν μέσω τηc; συνεχούς κίνηση<; και του με­
ταβολισμού ουσιών στον οργανισμό μac; και τη<; συνεχούς
αλλαγή<; στο εξωτερικό περιβάλλον.
»Ομωc;. και η aνθρώπινη ψυχολογική συμπεριφορά εί­
ναι εξαιρετικά σημαντική για την υγεία και σχετίζεται με
τρειc; νοητικέ<; ενέργειες. Αυτή είναι η aρχή του triguπa και
περιλαμβάνει τιc; ενέργειες sattνa. rajas και tamas. Sattνa
είναι η ενέργεια που εκδηλώνεται στο νευρικό μac; σύστημα
ότaν βλέπουμε τa πράγμaτa ξεκάθaρa,ότaνβλέπουμετην
πραγματικότητα όπωc; aιφιβώc; είναι και έχουμε καθαρή
επίγνωση του συνόλου των περιστάσεων γύρω μα<;. Rajas
είναι η ενέργεια που έχει σχέση με την επιθυμία για συνε­
χή δράση. Είναι μια ενέργεια aπαραίτητη, αλλά χρήσιμη
μόνον όταν είναι υπό την εποπτεία του sattνa· διαφορετικά,
η δράση είναι άσκοπη, χωρίc; μέτρο και aποτελεσματικότητα.
Ν
Η tamas είναι η ενέργεια αδράνειας και άγνοια<;. λίγο πιο
Ν
σκοτεινή ενέργεια που aπορροφά το φωc;. Π.χ., όταν ξυπνά­
με ένα πρωί και νιώθουμε την ενέργειά μac; βαριά, ότι όλα
είναι δύσκολα, ότι δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε, aυτό
ω
L.. είναι aποτέλεσμα τηc; ενέργεια<; tamas.

> »Σύμφωνα με την aγιουρβέδa, κάθε άνθρωπο<; γεννιέται

με μια αναλογία aυτών των ενεργειών. Εχουμε, λοιπόν, ένα
εξαιρετικά ολιστικό σύστημα υγεία<; που λέει ότι αν οι τρειc;
ενέργειές σου είναι σε ισορροπία, εάν ο μεταβολισμό<; σου
είναι σε ισορροπία, αν οι ιστοί σου είναι σε ισορροπία (δεν
είσαι υπέρβαρο<;. ούτε έχει<; χάσει πολύ βάρος, ούτε έχει<;
αναιμία). εάν τα aπόβλητά σου είναι σε ισορροπία (ενεργεί­
σαι ιωνονικά), η περίοδο<; σου είναι κaνονιι<ή. ο ιδρώτας
σου είνaι ιωνονικόc; και εάν υπάρχει ισορροπία στον εαυτό
σου,στη βαθύτερη πλευρά τηc; ύπαρξή<; σου, στο νου σου
και στιc; αισθήσεις σου, τότε είσαι υγιής. Η βασική προσ­
θήκη στα όσα γνωρίζουμε στη σύγχρονη ιατρική είναι ότι
aπλώc; υγιεί<; ιστοί και φυσιολογικέ<; εξετάσεις αίματος δεν
σημαίνουν ότι ο άνθρωπος είναι υγιής. Οι σωματικέ<; και
νοητικέ<; ενέργειες που διαχειρίζονται τιc; χημικέ<; μac; ου­
σίες ιωι του<; ιστούς μac; είναι εξαιρετικά σημαντικέ<; για
την υγεία, την πρόληψη ιωι τη θεραπεία των aσθενειών».

Με ποιον τρόπο επιτυγχάνεται η θεραπεία; «Η θερα­

πεία στηρίζεται όχι μόνο στην εξάλειψη των συμπτωμά­

των, αλλά και στην επαναφορά τηc; ισορροπίας, στιc; σωμα­
τικέ<; και ψυχολογικέ<; ενέργειες των οποίων η διαταραχή
προκάλεσε την aσθένεια. Για να επανέλθει η ισορροπία
πρέπει να επέμβουμε θεραπευτικά στη διατροφή, τον τρό­
πο συμπεριφορά<; του aσθενούς και να χορηγήσουμε φαρ­
μακευτική αγωγή συνήθως φυτική<; προελεύσεως. Ενa βα­
σικό συστατικό τηc; aγιουρβέδa είναι η aρχή ότι η υγεία
είναι aποτέλεσμα μέτρου και δυναμική<; ισορροπίας ανά­
μεσα στον οργανισμό και το περιβάλλον. φυσικό και ψυ­
χολογικό».
 «01 ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΙ ΝΑΙ Ε!ΑΙΡΕΤΙΚΑ ΔΙΑΙΣθΗΤΙΚΟI»

«Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΠΗΡΙΖΕΤΑΙ OXI ΜΟΝΟ ΠΗΝ ΕΞΜΕΙΨΗ

ΤΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ, ΑΜΑ ΚΑΙ ΠΗΝ ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ ΤΗΣ

ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ, ΠΙΣ ΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΝΕΡ­

ΓΕΙΕΣ ΤΩΝ ΟΠΟΙΩΝ Η ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΡΟΚΜΕΣΕ ΤΗΝ

ΑΣΘΕΝΕΙΑ. ΒΑΣΙΚΟ ΣΥΠΑΤΙΚΟ ΤΗΣ ΑΓΙΟΥΡΒΕΔΑ EINAI

Η ΑΡΧΗ ΟΤΙ Η ΥΓΕΙΑ EINAI ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΜΕΤΡΟΥ
ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΙΚΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΠΟΝ ΟΡΓΑΝΙ­

ΣΜΟ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΦΥΣΙΚΟ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚQ)).

ω
ι..
>-
 I ΑΓΙΟΥΡΒΕΔΑ
«01 ΕΛΛΗΝΕΣ EINAI Ε!ΑΙΡΕΤΙΚΑ ΔΙΑΙΣθΗΤΙΚΟI»
οιι:t
Ν
ω
L
>-
Πρέπει ο ασθενής να έχει ενστερνισθεί τις βασικές
αρχές της αγιουρβέδα για να είναι επιτυχής η θερα­
πεία; «Βλέπω aσθενείc; που είναι παιδιά και δεν χρειάζεται
να έχουν ενστερνισθεί τιc; αρχέc; τηc;. Ομωc;. αν πρόκειται
για έναν ενήλικο, πρέπει οπωσδήποτε να καταλάβει ότι η
ασθένειά του έχει ξεκινήσει aπό κάποια αιτία που πρέπει
να εξαλειφθεί, αν θέλει να γίνει καλά. Η θεωρία τηc; aγιουρ­
βέδα έχει λογιιωύc; κανόνεc; και όχι κάποιο aφηρημένο φι­
λοσοφικό ή θεολογικό δόγμα».
Πόσες επισκέψεις χρειάζονται συνήθως για την απο­
τελεσματική θεραπεία; «Εξαρτάται aπό την περίπτωση του
κάθε aσθενούc;. Αν κάποιοc; έρχεται aπλώc; για προληπτιιωύc;
λόγουc;, του δίνονται κάποιοι κaνόνεc; που τουc; ακολουθεί
και μετά πaρaιωλουθείc; την πορεία του. Αν ι<άποιοc; είναι
aσθενήc;, οι επισκέψειc; εξαρτώνται από το αν η aσθένειά του
είναι οξεία ή χρόνια και τη βαρύτητα τηc; aσθένειac;.
»Δεν υπάρχει πάντωc; κάποιοc; ιωνόνac;, ότι πρέπει (π .χ.)
να δειc; το γιατρό 1, 2 ή 10 φορέc;. Πρέπει οπωσδήποτε, ό­
μωc;, ο ασθενήc; να συνεργαστεί με το γιατρό και να ιωθορί­
σει μαζί του το μοντέλο, τουc; στόχουc; και το βάθοc; τηc;
θερaπείac;. Σκεφτείτε, άλλωστε, πωc; όλοι οι άνθρωποι είμα­
στε διαφορετιιωί και σ· aυτό aιφιβώc; το σημείο βρίσκεται
η ομορφιά τηc; πρόληψηc; στην aγιουρβέδα. Το ξύλο και
το μέταλλο χρειάζονται διαφορετική προστασία. Το ξύλο
δεν σκουριάζει, το μέταλλο σκουριάζει. Εχειc; aνθρώπουc;
που είναι ευαίσθητοι στα πνευμονολογικά νοσήματα και
σ' αυτούc; θα πειc;: "Με κανέναν τρόπο μην ι<aπνίσετε'Ό Εάν
κάποιοc; έχει πιο πολλή ενέργεια pitta-που είναι η φωτιά-
Σκηνές από το πολυσυζητημένο ντοκιμαντέρ «Αγιουρβέδα, η τέχνη
της ζωής» του Παν Ναλίν, που παρουσιάζει τnν ιστορία αυτnς τnς με­
θόδου μέσα από συνεντεύξεις των Βαϊντίας (των γιατρών τnς αγιουρβέ­
δα), ασθενών και εμπειρογνωμόνων.
θα έχει πιο ευαίσθητο στομάχι ιωι συκώτι, πιο ευαίσθητο
aνοσοποιητικό σύστημα, οπότε αυτόματα του δίνειc; aρ­
χέc; για να προφυλάξει την ισορροπία τηc; ενέργειac; και τα
όργανα που aντιπροσωπεύουν aυτήν την ενέργεια. Με την
αγιουρβέδα κάνειc; πολύ πιο συγκεκριμένη προληπτική ια­
τρική για κάθε τύπο ασθενούc;. Σήμερα, αν ζούμε 90 χρό­
νια, από αυτά αρρωσταίνουμε συνολικά μόλιc; 1-1,5. Η αρχή
στην αγιουρβέδa είναι όχι μόνο τι να κάνω μέσα σ' αυτόν
τον ενάμιση χρόνο για να γίνω καλά,αλλά τι μπορώ να ι<άνω
τα υπόλοιπα 89 χρόνια για να μείνω καλά».
Πώς αντιμετωπίζουν οι Ελληνες την αγιουρβέδα; «Στο
ιατρείο μου αυτήν τη στιγμή, αν θέλει ι<άποιοc; θέλει να γί­
νει νέοc; ασθενήc; μου, πρέπει να περιμένει 1-1,5 μήνα. Την
ίδια λίστα aνaμονήc; είχα και στο Λονδίνο. Παρόλο που ι<ι
εγώ νόμιζα ότι η Ελλάδα θα είναι λίγο πίσω σ' αυτά τα θέμα­
τα, οι Ελληνεc; είναι εξαιρετικά διaισθητιιωί- κι έτσι, αν τουc;
εξηγήσειc; την αλήθεια. πολύ γρήγορα το συλλαμβάνουν και
μπορούν να aιωλουθήσουν όσα πρέπει να κάνουν. Ηρθa
στην Ελλάδα το 1999 και πραγματικά δεν βρήκα καμία δυσι<Ο­
λίa στο να εξαπλώσω αυτέc; τιc; ιδέεc; και να έχω ασθενείc; ό­
λων των ηλικιών. Από μικρά παιδιά (που τα φέρνουν οι μητέ­
ρεc; τουc; επειδή παθαίνουν, π.χ., συχνά ωτίτιδα) έωc; 85χρονουc;,
αν και η κύρια ομάδα aσθενών είναι από 25 μέχρι 55-60 ετών,
που είναι και η ηλικία με τιc; περισσότερεc; aσθένειεc; στην
πραγμaτικότητa».
Πώς σας αντιμετωπίζουν οι έλληνες και ξένοι συνάδελ­
φοί σας της συμβατικής ιατρικής; «Οι ασθενείc; μου πά-
 «Η δυσπιστία απέναντι στις εναλλακτικές
θεραπείες οφείλεται και σε κάποιους εναλλα­
κτικούς θεραπευτές, που πολλές φορές υπό­
σχονται -χωρίς καμιά συναίσθnσn- λαγούς με
πετραχnλια» επισnμαίνει ο Νίκος Κωστόπου-
λος και τονίζει πως «σε κάθε σύστnμα ιατρικnς
πρέπει να ξέρεις ποιοι είναι οι περιορισμοί και
τα πλεονεκτnματά του».
ντο κάνουν όλεc, τιc, οποροίτητεc, ιοτρικέc; εξετάσειc,, διότι
ωc, γιοτρόc; πρέπει να είμαι σίγουροc, γιο το τι aντιμετωπίζω,
δεν μπορώ νο πω οπλώc; σε ι<άποιον: 'Έχειc, aυτήν την ιδιοσυ­
γιφοσίο". Πρέπει να έχω όλεc; τιc; εξετάσειc, οίμοτοc,, ένα ε­
ξαιρετικά ιωλό ιστοpιι<ό. μια πλήρη διάγνωση, γιο να ξέρου­
με πού βρισκόμαστε, τι aντιμετωπίζουμε και τι χρόνο έχουμε
γιο να το aντιμετωπίσουμε.
»Σ' aυτά που κάνω, παρόλο που χρησιμοποιώ ορχέc, και
φυτά που είναι ποροδοσιοκήc, ιοτρικήc,, ποτέ δεν θα χρησιμο­
ποιήσω, π.χ., ένα φυτό ον δεν έχω έρευνεc, στη σύγχρονη
ιατρική που να υποστηρίζουν τη δράση του. Δεν είμαι υπέρ
τηc, σιφοιφνούc, εφορμογήc; τηc; ογιουρβέδο· γιο την αιφί­
βειο, έχω το ένα μου πόδι στην ογιουρβέδο και το άλλο στη
σύγχρονη ιοτριι<ή, γιατί θέλω κι εγώ να είμαι σίγουρο c. πωc;
.
aυτό που κάνω πράγματι ωφελεί τουc; οσθενείc, μου. Γι' aυτό
και δεν είχα ποτέ ιωνένο πρόβλημα με συνοδέλφουc; οπό
τη συμβατική ιοτριι<ή, τόσο στην Ελλάδα όσο στο εξωτερι­
κό. Αντιθέτωc,, έχω πολλούc, φίλουc; ιωρυφοίουc; χειρουρ­
γούς στην Αγγλία, με τουc; οποίουc; συνεργαζόμουν το 10
χρόνιο που είχα το ιατρείο μου στο Λονδίνο.
ιn
Ν
LιJ
ι...
»Σήμερα συνεργάζομαι με πλοστικούc, χειρουργούς των
δύο ιωλύτερων νοσοκομείων τηc; Ινδίοc; πάνω σε μια έρευ­
να σε βοριά περιστατικά υπερτροφικών ουλών, γιο τιc, οποί­
εc; δεν υπάρχει θεραπεία στη συμβατική ιατρική. Με τη βοή­
θεια τηc, ογιουρβέδα ερευνούμε μια κρέμα που κάνει θαύματα
μπροστά στο μάτια μαc,».
Παρ' όλα αυτά, υπάρχει δυσπιστία απέναντι στις εναλλα­
κτικές θεραπείες. Πώς την εξηγείτε; «Νομίζω ότι γι' αυτό
ευθύνονται ιωι οι ενολλαισιιωί θεραπευτέc;, που πολλέc, φο­
ρέc, υπόσχονται, χωρίc, καμία συναίσθηση, λαγούc, με πετρα­
χήλια, αλλά και οι σύγχρονοι γιατροί που κλείνουν τ' aφτιά
τουc; πάρα πολύ γρήγορα σε όσα δεν ιωτανοούν. Σε οποιοδή­
ποτε σύστημα ιοτρικήc; πρέπει να ξέρειc, ποιοι είναι οι περιο­
ρισμοί και ποιο τα πλεονεκτήματά του. Εάν δεν το κοτέχειc;
aυτό, δημιουργούνται aυτόματα και παρεξηγήσεις, και λάθη,
και δυσπιστία. Αυτό είναι θέμα τού πώc, χειρίζεται ένοc, γιο­
τρόc; τη γνώση του. Στην αγιουρβέδα υπάρχει ένα ρητό που
λέει: 'Ή γνώση, τα όπλα ιωι το νερό μπορούν να είναι για ιωλό
ή για και<ό, ανάλογα με το ποιοc; το χειρίζεται"». •
ΤΟ <<θΗΣΑΥΡΟΦΥΛΑΚΙΟ>> ΤΗΣ ΕΥΕΙΙΑΣ
Μεγάλη είναι το τελευταίο διάστημα στη χώρα μας η διάδοση αγιουρβεδικών προϊόντων, τα οποία προμη­
θεύει στην ελληνική αγορά κυρίως η εταιρεία Ayurveda Hellas, αποκλειστική αντιπρόσωπος από το 1995 της
Himalaya (της μεγαλύτερης ινδικής εταιρείας παραγωγής αγιουρβεδικών προϊόντων) στην Ελλάδα και την
Κύπρο.
Η Σοφία Παπαδοπούλου, χημικός-ερευνήτρια της αγι­
ουρβέδα, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης
Εφαρμογής Επιστήμης Αγιουρβέδα και υπεύθυνη της
Aγurνeda Hellas, περιγράφει τις αντιδράσεις των Ελλή­
νων απέναντι στα αγιουρβεδικά προϊόντα: «Το ελληνικό
κοινό είναι ιδιαίτερο. Μπορεί να μην είναι τόσο ενημερω­
μένο για τις εναλλακτικές θεραπείες όσο το κοινό των υπό­
λοιπων δυτικών χωρών, αλλά αν ενημερωθεί σωστά έχει
θετική στάση. Ο κόσμος πρώτα βλέπει στην πράξη πως
ωφελείται από ένα προϊόν και μετά αρχίζει να ψάχνει τι
υπάρχει πίσω από aυτό. Ευτυχώς, στη συγκειφιμένη περί­
πτωση δείχνει να ωφελείται aρκετά από τα προϊόντα της
Himalaya ι<ι έτσι μας ακούει γενικά με καλή διάθεση. Κα­
τανοεί, συμφωνεί, αλλά δύσκολα μπαίνει στη διαδιιωσίa
να αλλάξει τις συνθήκες που επικρατούν στη ζωή του.
Τουλάχιστον, όμως, συνειδητοποιεί την αδυναμία του να
εφαρμόσει τους κανόνες της αyιουρβέδα».
Η Σοφία Παπαδοπούλου λέει πως βιώνει την επιστήμη
της αγιουρβέδa πρωτίστως προσωπικά, ως στάση ζωής,
και μετά ως «επιχειρηματίας». Χαρακτηριστικό είναι ότι
εγκατέλειψε το επάγγελμά της για να ασχοληθεί με την
.....
Ν
LιJ
L..
>
aγιουρβέδα. «Αμέσως μετά την aποφοίτηση μου από το
Α.Π.Θ. διορίστηκα ως χημικός στο ΙΕΒ (Ινστιτούτο Εγγεί­
ων Βελτιώσεων), απ' όπου παραιτήθηκα έπειτα από ενά­
μιση χρόνο, θέλοντας να δώσω διέξοδο στις προσωπικές,
υπαρξιακές, πνευματικές μου aνησυχίες Ετσι, έπειτα από
μια αλληλουχία καταστάσεων, βρέθηκα στους κόλπους
της γιόγκα και της aγιουρβέδα (αγιουρβέδα και γιόγκα
θεωρούνται συγγενικές μέθοδοι). Σύμφωνα, λοιπόν, με
την αγιουρβέδα, η δουλειά μας δεν πρέπει να είναι ξε­
κομμένη από την υπόλοιπη ζωή μας, αλλά ένα με αυτήν.
Ενa πεδίο υγιούς προσφοράς και δημιουργίας που μας
βοηθά να γίνουμε λίγο καλύτεροι».
Από τον περίγυρό της, «που "ιατροκρaτείται")), είχε την
ιδέα για τη συνεργασία με τη Himalaya, η οποία θεωρεί­
ται η μεγαλύτερη παραγωγός αγιουρβεδικών προϊόντων
στον κόσμο.
«Η Himalaγa καταφέρνει να παντρέψει με επιτυχία την
παράδοση με τη σύγχρονη επιστήμη και την τεχνολογία.
Η επιστημονική τεκμηρίωση είναι το χαραισηριστικό γνώ­
ρισμά της Από το 1930 δραστηριοποιείται στην πρωτο-
 I ΑΓΙΟΥΡΒΕΔΑ
«ΟΤΑΝ Η ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ EINAI ΣΩΠΗ, ΣΟΒΑΡΗ
ΚΑΙ ΣΕ ΕΠΙΠΗΜΟΝΙΚΗ ΒΑΣΗ, Η ΠΑΣΗ ΤΩΝ
ΓΙΑΤΡΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΩΝ EINAI ΘΕ­
ΤΙΚΗ. ΑΛΛΩΠΕ, ΣΕ ΚΑΜΙΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ
Η ΑΓΙΟΥΡΒΕΔΑ ΔΕΝ ANTIMAXETAI
co
Ν Τ Η ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ. ΤΑ ΤΕΛΕντΑΙΑ 20-25
<
XPONIA ΠΟΜΟΙ ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΙ ΓΙΑΤΡΟΙ ΑΡΧΙ­
ΖΟΥΝ ΝΑ ΑΝΑΖΗΤΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΑΠΕΥΘΥΝΟ­
LιJ
L ΝΤΑΙ ΣτΗΝ ΠΑΝΑΡΧΑΙΗ IATPIKH ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ
>-
ΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ>>.
ποριακή έρευνα για να ενσωματώσει όλη τη γνώση, ηλι­
κίαc; 5.000 ετών, τηc; αγιουρβέδα σε μια σειρά από ασφα­
λή φυτικά προϊόντα αφιερωμένα στον υγιή τρόπο ζωήc; και
τη μαιφοζωία. Το "θησαυροφυλάκιο" τηc; Himalaya περιέ­
χει πολλέc; συνταγέc;. Ολα τα προϊόντα αποτελούνται από
ενεργά συστατικά 100% από βότανα, υφίστανται τουλάχι­
στον 10ετείc; έρευνεc;, με δημοσιευμένες κλινικέc; μελέτεc;,
ιωι δεν παρουσιάζουν παρενέργειες, εθισμούc; ή αλληλεπι­
δράσεις με άλλα φάρμαιω. Συνταγογραφούνται από περισ­
σότερους από 200.000 γιατρούc; σε όλον τον κόσμο, σε
περισσότερες από 70 χώρεc; σε Ευρώπη, Αμεριι<ή, Ασία
Ι<.α., ενώ υπάρχουν ιδιαίτερες ι<αι ξεχωριστές μονάδες Πα­
ραγωγής για τη Δύση, βασισμένες στα δυτικά στάνταρ».
ΤΟ «θΗΣΑΥΡΟΦΥΛΑΚΙΟ» ΤΗΣ ΕΥΕΙΙΑΣ
Ποια είναι, όμως, η στάση των ελλήνων γιατρών και
των φαρμακοποιών aπέναντι στην αγιουρβέδα; «Υπάρ­
χουν αρκετοί γιατροί, ιωρίωc; νεότεροι (ειδικά όσοι έχουν
ζήσει ιωι λίγο στο εξωτεριι<ό), που είναι ενημερωμένοι ιωι
πολύ σύμφωνοι. Με μεγάλη μου χαρά αι<ούω (για παρά­
δειγμα, από τον αδελφό μου που είναι νέοc; γιατρόc;, καρ­
ι
διολόγος) πωc; στα συγγράμματά τουc; αναφέρονται και
προτείνονται έρευνεc; σε σχέση με τα θετικά αποτελέσμα­
τα στην καρδιακή λειτουργία και στο ιωκλοφορικό των τε­
χνιι<ών τηc; γιόγιω, που αποτελεί βασική θεραπευτική τεχνι­
κή τηc; αγιουρβέδα».
Ωστόσο, όπωc; υποστηρίζει, μαc; λείπει η σωστή ενημέ­
ρωση. «Από προσωπική μου εμπειρία, όταν η ενημέρωση
είναι σωστή, σοβαρή ιωι σε επιστημονιι<ή βάση, η στάση
και των γιατρών ιωι των φαρμακοποιών είναι θετική. Αλλω­
στε, σε καμία περίπτωση η αγιουρβέδα δεν αντιμάχεται τη
συμβατική ιατρική. Μην ξεχνάτε πωc; τα τελευταία 20-25
χρόνια πολλοί πρωτοπόροι γιατροί ιωι ερευνητέc;, μη βρί­
σιωνταc; απαντήσειc; σε πολλά ερωτήματα σχετικά με την
υγεία και την ασθένεια του ανθρώπου, αρχίζουν να αναζη­
τούν και να απευθύνονται στην πανάρχαιη ιατρική γνώση
ιωι τη σοφία τηc; Ανατολήc;. Ενα ανοιχτό μυαλό είναι πάντα
έτοιμο να κρατήσει τα καλύτερα στοιχεία από τιc; πηγέc;
που έχει μπροστά του και -απορρίπτοντας οτιδήποτε εί­
ναι περιττό- να σχηματοποιήσει και να εφαρμόσει τιc; με­
θόδουc; που εξετάζουν τον άνθρωπο από διαφορετιι<έc;
πλευρέc;».
Στη Himalaya δεν υπάρχουν αμιγώς φαρμακευτικά
προϊόντα . . . «Βασικό στοιχείο τηc; πολιτικήc; τηc; είναι να
παράγει προϊόντα στο πλαίσιο τηc; "υγιούc; φροντίδας και
περιποίησης'' που μπορούν να χρησιμοποιηθούν με ασφά­
λεια από τον καθένα μαc;, όταν τα χρειαστεί, με την προϋπό­
θεση βέβαια ότι τηρούνται πιστά οι οδηγίεc;». Τα πιο διαδε­
δομένα προϊόντα στην ελληνική αγορά είναι η αγιουρβεδική
οδοντόκρεμα Dental Cream, το παραδοσιαι<ό ελιξήριο
Chaνaprasha, το βοήθημα για τον έλεγχο του βάρουc; Ayur­
slim ιωι η κρέμα κατά τηc; τριχόπτωσης Hair Loss Cream,
με τιμέc; που θεωρούνται από τιc; πιο οικονομικές στο εί­
δοc; τουc;, ιωθώc; η μέση τιμή των αγιουρβεδικών προϊό-
ντων είναι περίπου 15 ευρώ. •
 -

I ΚΙΝΕΖΙΚΗ IATPIKH

ο
Ρ)

<(

ω
L.

το ΓΙΝ ΚΑΙ το ΓΙΑΝΓΚ ΤΗΣ θΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ

Η κινέζικη ιατρική είναι ο καθρέφτης της κινέζικης φιλοσοφίας, η οποία αντιμετωπίζει τον άνθρωπο ως

μέρος του σύμπαντος. Εχει τις ρίζες της σε παραδόσεις αιώνων και στην πρακτική της εμπεριέχει τη βα­
θιά σοφία των διδαγμάτων του Λάο Τσε. Τα πρώτα ιατρικά κείμενα χρονολογούνται από το 1800 π.Χ., την
εποχή της δυναστείας Chang, και ήταν χαραγμένα σε φαρδιά οστά και σε όστρακα χελώνας. Ομως, πολ­
λά ιστορικά ευρήματα μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η παραδοσιακή κινέζικη ιατρική είχε διαμορ­
φωθεί ήδη από το 6000 π.Χ. Το αρχαιότερο ιατρικό σύγγραμμα, το «Nei King», γράφτηκε το 2700 π.Χ. και
είναι ένας φιλοσοφικός διάλογος μεταξύ του 3ου «Κίτρινου Αυτοκράτορα» Hoang-Ti και του υπουργού
του Chi-Pa, το οποίο αρκετά αργότερα, περίπου το 400 π.Χ., ερμηνεύτηκε από τον Pien Tsiao, που θεω­
ρείται ο «πατέρας» της ιατρικής στην Κίνα.

ΚΕΙ Μ ΕΝΟ I ΕΛΕΝΑ ΣΠΑΝΔΩΝΗ (spandoni@enet.gr)


Στο «Nei King)) περιγράφονται η φυσιολογία και η πα­
θολογία του ανθρώπινου σώματος, οι βασικές διαγνω­
στικές τεχνικές, προληπτικές μέθοδοι, καθώς και μέθο­
δοι θεραπείας, όπως ο βελονισμός και η θεραπεία με
μόξa. Περιλαμβάνει, επίσης, τη θεωρία του γιν- γιaνγκ,
των πέντε στοιχείων, περιγράφει τους μεσημβρινούς, την
ενέργεια τσι, το αίμα ιωι τα σωματικά υγρά, τα πέντε συ­
ναισθήματα και τους έξι εξωγενείς βλαπτικούς παράγο­
ντες της παραδοσιακής ι<ινέζικης ιατρικής
Η Αρτεμις Καρνέζη, καθηγήτρια κινέζικης ιατρικής,
βελονισμού και ρεφλεξολογίας στην Ακαδημία Αρχαί­
ας Ελληνικής και Παραδοσιακής Κινέζικης Ιατρικής,
επισημαίνει: «Μία aπό τις θεμελιώδεις πεποιθήσεις της
κινέζικης φιλοσοφίας είναι η ενότητα aνθρώπου και σύ­
μπαντος Πρεσβεύει ότι ο άνθρωπος, η κοινωνία και η
...
ω
L...
>-
φύση αποτελούν ένα ενιαίο σύστημα, που κάθε μέλος
του διέπεται aπό τους ίδιους φυσικούς νόμους. ο Λάο
Τσε, ιδρυτής του ταοϊσμού, γράφει ότι 'Ό άνθρωπος εί­
ναι διαμορφωμένος σύμφωνα με τη Γη, η Γη είναι διαμορ­
φωμένη σύμφωνα με τον Ουρανό, ο Ουρανός είναι διαμορ­
φωμένος σύμφωνα με το Τaό, το Ταό είναι η ίδια η φύση".
Τaό ή Νταό είναι ο δρόμος και η Αρχή πριν από την aρχή.
Είναι η ουσία. το υπέρτατο θείο, το μέρος aπ' όπου ξεκι­
νούν όλα. Είναι aυτό που δεν μπορούμε να συλλάβουμε,
aυτό που δεν μπορούμε να ονομάσουμε. Αυτό το ολιστι­
κό μοντέλο δεσπόζει σε όλους τους κλάδους της κινέζι­
κης θεραπευτικής. Οι πρώτοι κινέζοι γιατροί ήταν μυστι­
κιστές και φιλόσοφοι. Πίστευαν ότι η φύση του aνθρώπινου
σώματος μπορεί να γίνει κατανοητή μέσα aπό την παρα­
τήρηση των φαινομένων της φύσης, καθώς και ότι οι δια­
ταραχές του σώματος θεραπεύονται με την εφαρμογή
Κάποιες από τις παραδοσιακές τεχνικές του βελονισμού είναι n xpn­
σn τnς μόξα, ενός φυτού του οποίου n λατινικn ονομασία είναι artemisia
νυlgaris, ενώ στα ελλnνικά το λέμε aψιθιά. Τα μέρn αυτού του φυτού συ­
μπυκνώνονται και με τnν καύσn τnς μόξα θερμαίνουμε κάποια σnμεία
βελονισμού n περιοχές του σώματος, μεταφέροντας θερμότnτα μέσα
στο σώμα. Ακόμn χρnσιμοποιούνται οι γνωστές βεντούζες, αλλά και το
gua sha. Το gua sha είναι ένα πλακέ εργαλείο, φτιαγμένο συνnθως από
κέρατο, με το οποίο ο θεραπευτnς ξύνει μια περιοχn του σώματος. Εί­
ναι μια κινέζικn τεχνικn 2.000 ετών και το όνομά τnς βγαίνει από τις λέ­
ξεις gua που σnμαίνει ξύνω και sha που σnμαίνει κόκκινο, δnλαδn ξύνω
μέχρι να γίνει κόκκινο!
 «ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΓΙΑ
ΤΟ ΒΕΛΟΝΙΣΜΟ ΕΝΤΟΠΙΖΟ­
ΝΤΑΙ ΣτΟ 2500 Π.Χ ., Ο ΜΩΣ
Η ΜΕΓΑΛΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΟΣΗ
ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ ΣτΟΝ ΜΑΟ τΣΕ
ΤΟΥΝΓΚ. ΟΧΙ ΤΟΣΟ ΔΙΟΤΙ ΠΙ­
ΠΕΨΕ ΣτΗΝ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑ­
ΔΟΣΙΑΚΗΣ ΚΙΝΕΖΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙ-
ΚΗΣ, ΑΛΛΑ ΕΠΕΙΔΗ
ΠΡΟΣΠΑΘΗΣΕ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕτΩ­
ΠΙΣΕΙ ΤΗ ΔΡΑ ΜΑΤΙΚΗ ΕΜΕΙΨΗ
ΓΙΑΤΡΩΝ ΚΑΙ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΕΠΙ-
ΒΑΜΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ
ΤΟΥ ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΥ, ΜΙΑ ΘΕΡΑ­
ΠΕΙΑ ΑΝΕΞΟΔΗ - ΠΟΥ,
ΟΜΩΣ, ΕΚΑΝΕ ΘΑΥΜΑΤΑ».
των αρχών τηc; φύσηc;. Συνεπώc;, ο θεραπευτήc; όφειλε να
μελετήσει το ανθρώπινο σώμα μέσα από την παρατήρη­
ση του Ουρανού και τηc; Γηc;. Ετσι, η κινέζικη φιλοσοφία
και θεραπευτική αντιλαμβάνεται την aνθρώπινη ύπαρξη
άρρηκτα συνδεδεμένη με το φυσικό περιβάλλον».
Η βάση όλων των φαινομένων του σύμπαντος, που συν­
δέει σε μιαν αδιάκοπη κίνηση τιc; υλικέc; φόρμεc; με τιc; άυ­
λεc; ενέργειεc;, είναι η λεγόμενη ενέργεια τσι. Οι μεσημ­
βρινοί, τα ενεργειακά κανάλια που διατρέχουν το σώμα
μac;, εμπεριέχουν την κίνηση τηc; ενέργειac; τσι. Ο βελονι­
σμόc; γίνεται για να επηρεάσει τη ροή τού τσι και να επέλ­
θει η θεραπεία. Σ' αυτό το σύστημα η ισορροπία φέρνει τη
θεραπεία.
«Αμέσωc; μετά το Ταό, άρχισε να εμφανίζεται η διπολι­
ι<ή διάσταση στον κόσμο. Το γιν και το γιaνγκ είναι οι δύο
αντίθετεc; δυνάμειc; στο σύμπαν και στη φύση και είναι aπό­
λυτα συμπληρωματικέc;. Χωρίc; το ένα δεν μπορεί να υπάρ­
ξει το άλλο. Χωρίc; μέρα δεν υπάρχει νύχτα, χωρίc; κρύο δεν
υπάρχει ζέστη. Ολα μπορούν να χωριστούν σε γιν και γιαν.­
γι<. Η γυναίκα είναι γιν και ο άντρac; πιο γιaνγκ. Το γιανγκ
έχει να κάνει με την έντονη κίνηση, την ενέργεια ιωι τη ζω­
τιι<ότητα, δηλώνει γενικά μια πιο aρσενική φύση, ενώ το
γιν είναι κάτι πιο εσωτερικό, πιο σκοτεινό, με πιο βραδεία
κίνηση κι εκεί εντοπίζονται τα χαραισηριστικά τηc; γυναί­
καc;. Το γιν και το γιaνγκ μαζί δημιουργούν την ολότητα»
εξηγεί η Αρτεμιc; Καρνέζη.
Επί πλέον, η διάγνωση από τουc; ολιστικούc; βελονιστέc;
γινόταν μέσα από την παρατήρηση των πέντε στοιχείων.
Τα στοιχεία είναι: το ξύλο, η φωτιά, το νερό, η γη και το μέ­
ταλλο- συστατικά που υπάρχουν αυτούσια στη φύση,
αλλά και μέσα στο σώμα μac;. Μέσα από την παρατήρηση
των πέντε στοιχείων μπορούμε να καταλάβουμε τι συμ­
βαίνει μέσα στον οργανισμό μac;. <
Η παρατήρηση των φυσικών φαινομένων και η ταξινό­
ω
μησή τουc; γίνεται κάτω aπό την ομπρέλα των δύο συμπλη­
ι...
ρωματικών δυνάμεων γιν- γιaνγκ και αμέσωc; μετά των πέ­ >
ντε στοιχείων.
Τα πάντα έξω από το σώμα, αλλά και μέσα σ' aυτό, ταυ­
τίζονται με κάποιο από τα πέντε στοιχεία, εκφράζονταc;
τιc; ιδιότητεc; του στοιχείου αυτού. Ετσι, τα μετεωρολογι­
ι<ά φαινόμενα, οι εποχέc; του χρόνου, τα σημεία του ορίζο­
ντα, τα χρώματα, οι μυρωδιέc;, οι γεύσειc;, τα πάντα κατατάσ­
σονται σε ι<άποιο στοιχείο. Για παράδειγμα, το καλοκαίρι
ιωτατάσσετaι στο στοιχείο φωτιά. Ο χειμώνας στο στοι­
χείο νερό. Ο νότοc; είναι το στοιχείο φωτιά, ο βορράc; είναι
το στοιχείο νερό. Το ίδιο συμβαίνει και μέσα στο σώμα, με
τα εσωτερικά όργανα. Το κάθε όργανο εκφράζει ένα από
τα πέντε στοιχεία.
Αλλά δεν είναι μόνο η ύλη του ανθρώπινου σώμaτοc;
που κατατάσσεται στα πέντε στοιχεία, είναι και τα συναι­
σθήματα και η πνευματική κατάσταση, δηλαδή η συμπε­
ριφορά και το τι νιώθει κάποιος. Κάθε συναίσθημα μπορεί
να μπει κάτω aπό τη στέγη ενόc; στοιχείου. Ο οξύθυμοc;,
aυτόc; που έχει μεγάλη ένταση, θα είναι πιο πύρινοc; aπό
κάποιον συνεσταλμένο ιωι πιο εσωτερικό ή ντροπαλό, ο
οποίοc; θα κλίνει προc; το μέταλλο ή το νερό.
Η κινέζικη φιλοσοφία και η θεωρία του γιν- γιανγκ και
των πέντε στοιχείων βρίσκουν πρακτιι<ή εφαρμογή μέσα
aπό τη μέθοδο του βελονισμού. Πρόκειται για μια πανάρ­
χαιη ιατρική μέθοδο, της οποίαc; οι ρίζεc; βρίσκονται στα
βάθη τηc; Ανατολήc;, τόσο στην Ι<ίνα όσο και στην Κορέα
και τη Σρι Λάνκα. Οι πρώτεc; αναφορέc; για το βελονισμό
εντοπίζονται περίπου στο 2500 π.Χ., όμως η μεγάλη του
διάδοση οφείλεται στον Μάο Τσε Τουνγκ. Οχι τόσο γιατί
 I KINEZIKH IATPIKH
LιJ
ι...
> ντέc; μέχρι πολύ μαιφιέc;, και ποικίλλουν ακόμη και ωc; προc;
πίστεψε στην αξία τηc; παραδοσιακής κινέζικηc; ιατρικήc;,
αλλά λόγω τηc; δραματικήc; έλλειψηc; γιατρών και φαρμά­
κων, την οποία προσπάθησε να αντιμετωπίσει επιβάλλο­
ντας την εφαρμογή του βελονισμού μια θεραπεία ανέξο­
ι προκαλούν στη φύση ωc; υλικά, προβλέπεται τι θα προκα­
δη, η οποία, όμωc;, έκανε θαύματα! Ακόμη και σήμερα στην
Κίνα τα νοσοκομεία ακολουθούν αυτήν την παράδοση, την
οποία συνεχίζουν να εμπιστεύονται οι κινέζοι ασθενείc; (γε­
νικά λειτουργούν αμιγώc; κινέζικα, αμιγώc; δυτικά και κά­
ποια μεικτά νοσιωμεία).
Ο βελονισμός βασίζεται στην αρχή ότι στο σώμα υπάρ­
χουν ενεργειακά κανάλια που μέσα τουc; ρέει το αίμα και
η ενέργεια τσι. Οπωc; στη γη υπάρχουν τα ποτάμια που
μέσα τουc; κυλάει το νερό, η ζωτική δύναμη του πλανήτη,
στο σώμα υπάρχουν «ποτάμια», ενεργειακά κανάλια, που
είναι οι μεσημβρινοί. Το δίκτυο των μεσημβρινών εξαπλώ­
νεται σε όλο το μήκοc;, πλάτοc; και βάθοc; του σώματοc;,
έτσι ώστε η ενέργεια τσι και το αίμα να διαβιβάζονται σε
όλα τα όργανα και τουc; ιστούc;. «Οι μεσημβρινοί είναι αρ-
το ΓΙΝ ΚΑΙ το ΓΙΑΝΓΚ ΤΗΣ θΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ
χικά έξι, αλλά κάθε κανάλι έχει μια γιν ιωι μια γιανγκ πλευ­
ρά, κι έτσι οι μεσημβρινοί γίνονται δώδεκα, όπωc; δώδεκα
είναι ι<αι τα εσωτερικά μαc; ζωτιι<ά όργανα. Δώδεκα με­
σημβρινοί, που ο καθέναc; τουc; συνδέεται ενεργειακά με
ένα ζωτικό όργανο, εκφράζοντας την αιθέρια προέκταση
του οργάνου. Κάθε όργανο μπορείc; να το προσεγγίσεις
μέσα από τον μεσημβρινό του. Οι δώδεκα μεσημβρινοί
αναδύονται στο σώμα πιο επιφανειακά στα σημεία βελο­
νισμού. Αυτά τα σημεία έχουν μετρηθεί με σύγχρονεc; με­
θόδουc; και έχει βρεθεί ότι παρουσιάζουν χαμηλότερη η­
λεκτρική αντίσταση. Τοποθετώντας τη βελόνα εκεί, δη­
μιουργούμε ένα ηλεκτρομαγνητικό πεδίο και έτσι αποσυμ­
φορίζεται η ροή τού τσι».
Η επιλογή των βελονιστικών στοιχείων που χρησιμο­
ποιούνται κάθε φορά γίνεται με βάση τιc; αρΧέc; τηc; θεω­
ρίαc; γιν- γιανγκ και των πέντε στοιχείων. «Τοποθετώντας
βελόνεc; σε ειδικά σημεία επαναφέρουμε την ισορροπία
του γιν- γιανγκ στο σώμα, ιωθώc; και τιc; φυσικέc; σχέσειc;
των πέντε στοιχείων. Οι βελόνεc;, ειδικά φτιαγμένεc; για βε­
λονισμό, δεν μοιάζουν με καρφίτσεc; ή με ενέσιμεc; βελό­
νες είναι πολύ λεπτέc;, έχουν διαφορετικό μήκοc;, από κο­
το πάχοc;. Αλλά και η πιο χοντρή βελόνα είναι λεπτή. Οπό­
τε ο βελονισμόc; θεωρείται μια σχετικά ανώδυνη πράξη, α­
νάλογα με την ευαισθησία που έχει καθέναc; στον πόνο».
Επίσης, μεγάλο ρόλο στη θεραπεία παίζουν και τα βότα­
να. «Στην Κίνα τα πάντα είναι βότανα. Κι ο άνθρωποc; και το
φυτό ι<ι ο σκύλοc; βότανο είναι. Απ' τη στιγμή που θα χρη­
σιμοποιηθεί το υλικό αυτό ή η ενέργεια αυτού του υλιιωύ
για κάποιεc; θεραπευτικές μεθόδουc;, είναι βότανο. Οπότε
η γκάμα είναι ατελείωτη. Από τα ανθρώπινα μαλλιά μέχρι
το δέρμα του φιδιού, το καβούκι τηc; χελώναc;, το φτερό
του καρχαρία, το πουκάμισο του τζίτζικα. Ανάλογα με την
υλική δομή αυτών των βοτάνων, αλλά και με το τι ακριβώc;
λέσουν μέσα στο σώμα. Ολα αυτά κονιορτοποιούνται ή
μπορούμε ακόμα να βράσουμε μέρη του βοτάνου ή του
ίδιου του φυτού και να κάνουμε μείξειc; που λέγονται συ­
νταγέc;. Και υπάρχουν άπειρα βότανα και άπειpεc; συντα­
γέc;». Να προσθέσουμε ότι έναc; συνηθισμένος θεραπευτι­
κός ι<ύκλοc; περιλαμβάνει περίπου 8-12 συνεδρίεc;, οι οποίεc;
γίνονται συνήθωc; l-2 φορέc; την εβδομάδα.
Από την εμπειρία τηc; ιωρίac; Ι<αρνέζη φαίνεται ότι αυτό
το ολιστικό σύστημα που κουβαλάει έντονα τα στοιχεία ε­
νόc; μακρινού λαού, τόσο διαφορετικού από εμάc;, δεν ξε­
νίζει ιδιαίτερα τουc; Ελληνεc;. «Οι Ελληνεc; είναι ανοιχτοί»,
παρατηρεί, «διότι έχουν μέσα τουc; τη σύνδεση με τη φύση.
Μην ξεχνάμε ότι εμείc; έχουμε μέσα μαc; τον Ιπποκράτη.
Μέσα στα γονίδιά μac; υπάρχει aυτή πληροφορία πιο έντο­
να κι aπό άλλουc; λαούc; τηc; Ευρώπηc;». •

I ΒΟΤΑΝΑ
ΜΥΡΙΣΤΙ ΚΑ, ΩΦΕΛΙ ΜΑ...
ΣΥΝΤΟΜΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΝΟΜΑ!
«Αγαθόν φάρμακον το μηδέν φάρμακον)) έλεγαν οι αρχαίοι έλληνες γιατροί.
του, γύρω στο 400 π.Χ .. ο «πατέρας της ιατρικής)) Ιπποκράτης χρησιμοποιούσε πι
νη από το φλοιό της ιτιάς και αφεψήματα φύλλου ιτιάς και λεύκας για να ανακουφίζει
τους ασθενείς από τον πόνο και τον πυρετό. Παρασκευάσματα με βάση την ιτιά και τη
λεύκα χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Κινέζοι αλλά και οι Ινδιάνοι της Αμερικής για τη θε­
ραπεία τραυμάτων ι ρευματισμών I κρυολογημάτων και πονοκεφάλων
ΚΕιΜΕΝΟ I ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΡιΣΤΟΔΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (gchord@enet.gr)
Είκοσι τρεις αιώνες μετά τον Ιπποκράτη, η σύγχρονη φαρ­
μαιωβιομηχανία στο ξει<ίνημά τηc; ιωκλοφορεί σε υδατο­
διαλυτή μορφή ένα χάπι κατά του πονοκεφάλου, που έμελ­
λε να κυριαρχήσει στον κόσμο, την ασπιρίνη. Βάση του
ω
ι...
προϊόντοc; που εισήγαγε τότε, το 1900, ο Φρέντερικ Μπάγερ
(ιδιοκτήτηc; τηc; χημικήc; βιομηχανίαc; Frederick Baγer &..
Companγ, που ειδικευόταν στην παραγωγή συνθετικών χρω­
μάτων) ήταν η ίδια ουσία που είχε εντοπίσει ο Ιπποιφάτηc;
στο φλοιό τηc; ιτιάc;. Αφού πρόσθεσε κάποια «έκδοχα», είτε
για να προσδίδουν ευχάριστη γεύση είτε για το χρωματισμό
του δισκίου, κατοχύρωσε με πατέντα την εμπορική ονομα­
σία και την παρασι<ευαστική διαδιιωσία. Η ασπιρίνη ιωκλο­
φόρησε στο εμπόριο και οι πωλήσειc; τηc; εκτοξεύθηιων σε
όλο τον κόσμο. Ο θαυμαστόc; ιωινούργιοc; κόσμοc; των δι­
πλωμάτων ευρεσιτεχνίαc; και τηc; «πνευματικήc; ιδιοισησίαc;»
πάνω στον πλούτο τηc; φύσηc; είχε μόλιc; ξεκινήσει ...
Τον περασμένο Οκτώβριο ολοκληρώθηκε στην πόλη Να­
γκόγια τηc; Ιαπωνίαc; η 10η παγκόσμια διάσκεψη για την προ­
στασία τηc; βιοποικιλότηταc;. Οι κυβερνήσειc; των κρατών που
συμμετείχαν υιοθέτησαν ένα νέο δειωετέc; σχέδιο που -εάν
εφαρμοστεί- θα αποτρέψει τη μαζική εξαφάνιση ειδών και
την παρακμή του πολύτιμου φυσικού πλούτου. Σημείο έντο­
νηc; διαφωνίαc; ανάμεσα στουc; συνέδρουc;, κι ειδικότερα ανά­
μεσα σ' εκείνουc; των ανεπτυγμένων και υπανάπτυισων χω­
ρών, ήταν η επιθυμία των ασθενέστερων για οιιωνομικέc;
αποζημιώσειc; για όσεc; ουσίεc; από την αυτόχθονη χλωρίδα
έχουν γίνει στοιχεία προϊόντων από τιc; φαρμαι<ευτιι<έc; εται­
ρείεc; ιωι τουc; οίιωυc; ιωλλυντιι<ών -την aσύστολη βιοπει­
ρατία που στρέφεται ειc; βάροc; των αυτόχθονων πληθυσμών
πpυ ζουν από τη χλωρίδα και την πανίδα τηc; περιοχήc; τουc;.
Το πόσο ειλικρινείς ήταν οι προθέσεις εκείνων που συμφώ­
νησαν πάνω στο φιλόδοξο δειωετέc; σχέδιο σωτηρίαc; φά­
νηκε αμέσωc; μόλιc; τελείωσε η διάσκεψη τηc; Ναγκόγια. Η
Ευρωπαϊκή Ενωση υιοθέτησε οδηγία που αμέσωc; πήρε το
•
•
δρόμο τηc; ψήφισηc; από τα κοινοβούλια των κρατών μ
•
σύμφωνα με την οποία πρέπει να εισαχθεί στο νόμικό ί'<α
.
στώc; κάθε χώραc; η απαγόρευση τηc; απλήc; πώλησηc; βοτά­
�
νων μετά την 1η Απριλίου 2011. Τα φυσικά au;r.ά προϊόντα.�
θα πρέπει να χαρακτηρισθούν ωc; ιατροφαρμa'κευτικά κα
έπειτα να παίρνουν άδεια για διάθεση ωc; τέτοια. Για να δια­
θέσει. δηλαδή, ιωνείc; το φασκόμηλο ή το τσάι του βουνού
ωc; aφέψημα θα πρέπει να έχει πριν εξασφαλίσει πατέντα γι'
αυτό ωc; φάρμαιω! Ποιοc;, άραγε, επωφελείται από μια τέ­
τοια εξέλιξη πέρα από τιc; μεγάλεc; φαρμακοβιομηχανίεc;;
Η «απάντηση» σε όλα αυτά ήρθε aηό την Κρήτη, και είναι
το αποτέλεσμα μιαc; δωδεκάχρονηc; έρευναc;του Πανεπι­
στημίου Ι<ρήτηc; σε συνεργασία με τον Αγροτικό Συνεταιρι­
σμό Ρεθύμνου. Η κρητική «βιολογική» ασπιρίνη, έναc; συν­
δυασμόc; τριών «μαγικών» κρητικών βοτάνων διαλυμένων σε
κρητικό ελαιόλαδο, οι φαρμaκευτικέc; ιδιότητεc; τοuοποίου
είναι γνωστέc; από την αρχαιότητα, είναι �ofόc;! Το συγκε­
κριμένο κοκτέιλ βοτάνων χρησιμοποιούνταν από παλιά, προ­
στατεύονταc; από τη γρίπη, τα κρυολογήματα και τιc; λοιμώ­
ξειc;. Σκοπόc; τουc; είπαν ότι δεν ήταν να aντικαταστήσουν την
ασπιρίνη, αλλά να διαθέσουν στην αγορά ένα παραδοσιακό
φυσικό φάρμαιω τηc; ιφητικήc; γηc;. Φάρμακο, κι όχι συμπλή­
ρωμα διατροφήc;, που αναμένεται να πάρει εντόc; του '11 την
έγκριση του ΕΟΦ και, αφού έχει ήδη πιστοποιηθεί ωc; διε­
θνήc; πατέντα, να ξεκινήσει η διάθεσή του ανά τον πλανήτη!
Η τιμή του, σύμφωνα με τον όρο που έχει βάλει ο Συνεταιρι­
σμόc;, δεν θα ξεπερνά το 1 ευρώ.
Ας δούμε, όμως, εν όψει των καινούργιων δεδομένων,
μερικά από τα θαυμαστά δημιουργήματα τηc; ελληνικήc; φύ­
σηc;, αλλά και κάποια που έχουν φτάσει στον τόπο μac; από
μακριά, που επί αιώνεc; βοηθούν στη φυσική άμυνα του ορ­
γανισμού μac;, καθώc; έχουν φτάσει σ' εμάc; ωc; ζωτικέc; πλη­
ροφορίεc; από γενιά σε γενιά. Ισωc; η αξία αυτή των βοτάνων
εκτιμηθεί τώρα περισσότερο, σε καθεστώc; «παρανομίαc;»...
 I ΒΟΤΑΝΑ

LιJ
ι...
>-

Φασκόμηλο
(Salvia officinalis, ελελίφασκος, αλιφασκιά)

Το βρίσκουμε σε όλα σχε­ κό, διεγερτικό, χωνευτικό, aπολυμαντικό, αποχρεμπτικό,

δόν τα βουνά και τα οροπέ­
δια της Ελλάδας. Η λατινική
του ονομασία (από το ρήμα
salνare που σημαίνει σώζω)
υπαινίσσεται τη σπουδαιότη­
τά του. Το aφέψημά του εί­
ναι ένα πρώτης τάξεως για­
τριι<ό ι<ατά του ιφυολογή-
ματος. Τα φαινολιι<ά οξέα και
η θουξόνη στα συστατικά του το ιωθιστούν ισχυρό aντιβa­
κτηριακό ιωι aντισηπτικό. Το χρησιμοποιούν aι<όμα κατά
των ρευματισμών, των πονοκεφάλων και των ημιιφανιών,
των ερεθισμών του λαιμού, της λαρυγγίτιδας, της ουλίτι­
δας και της αμυγδαλίτιδας, της νευροπάθειας, της aτονίας
του στομάχου και των εντέρων, της διάρροιας, της αμηνόρ­
ροιας, της δυσμηνόρροιας, της λευκόρροιας και των κε­
ντρισμάτων των εντόμων. Είναι aντιπυρετικό, aντιιδρωτι-
ευεργετικό για το δέρμα, τα μαλλιά, το συκώτι, τα νεφρά
και τη χολή, αλλά και τονωτικό της μνήμης λόγω της τανί­
νης που περιέχει. Χάρη στο πτητικό του έλαιο, το φασκό­
μηλο ξαλαφρώνει από τα αέρια και ταυτοχρόνως διεγείρει
την πέψη. Δυναμώνει το σώμα, προλαμβάνει το εγκεφαλι­
κό και κάνει καλό σε περιπτώσεις παράλυσης, σπασμών, α­
δενικών διαταραχών και προβλημάτων σπονδυλικής στή­
λης. Το αιθέριο έλαιό του, τέλος, χρησιμοποιείται στην
aρωματοθεραπεία. Οι Αραβες συνηθίζουν να αναρωτιού­
νται πώς μπορεί να πεθάνει κάποιος που έχει στον κήπο του
φασκόμηλο, ενώ οι Ι<ινέζοι ήσαν ευτυχείς όταν aντάλλασ­
σαν τριπλάσια ποσότητα του καλύτερου τσαγιού τους με
ευρωπαΊκό φασκόμηλο. Οι πιθανές τοξικές επιδράσεις της
θουξόνης επιβάλλουν μέτρο στη χρήση του (l-2 ποτήρια
την ημέρα), ιδιαίτερα σε άτομα που πάσχουν από επιληψία
και στις θηλάζουσες μητέρες, καθώς λέγεται πως διακό­
πτει τη ροή του γάλακτος.
Ταραξάκο
(τaraxacum officinale, πικραλίδα, αγριομάρουλο ή «δόντι του λιονταριού»)

Είδος άγριου ραδικιού· πι­
ιφό, το χρησιμοποιούμε και
για σαλάτα, και έχει πλήθοc;
θεραπευτικές ιδιότητες. Δι­
ουρητικό, υπακτικό, αντι­
σκορβουτικό, τονωτικό, κα­
θαριστικό του αίματος, κα­
θαρτικό, κατά του βήχα και
των φλεγμονών του στή-
θους, των χρόνιων δερματι­
κών παθήσεων, των παθήσεων του συκωτιού και τηc; σπλή­
νας, του διαβήτη και τηc; παχυσαρκίαc;, τονωτικό για το στο-
μάχι, ευεργετικό για τη χολή, τα νεφρά, την αρθρίτιδα, την
αρτηριοσκλήρωση, αλλά και τη διανοητική ιωτάσταση, ιω­
λυτερεύει τη λειτουργία των αδένων, συντελεί στη διατήρη­
ση του κανονικού βάρουc; του σώματος- και το ιωριότε­
ρο: μειώνει τη χοληστερίνη του αίματος! Η ρίζα του φυτού
αλεσμένη και φουρνισμένη δίνει καφέ ευεργετικό στην πέ­
ψη. Το δε γάλα που βγάζει το φυτό όταν το κόψουμε δρα
θεραπευτικά στα σπυριά, τιc; κρεατοελιές, τουc; κάλουc; και
τα δερματικά πρηξίματα. Είναι πλούσιο σε βιταμίνη Α, σί­
δηρο (περισσότερο και από το σπανάκι), κάλιο, φώσφορο
και μαγγάνιο. Το συναντάμε σε όλη την Ελλάδα, σε λιβά­
δια, δρόμους, αγρούc;, ακαλλιέργητες εισάσειc;.

<

Λουίζα ω
(Aioizia, Lippia citriodora, λεμονόχορτο) L...
>
Ερχεται από την Αμερική, αλλά
έχει εγκλιματιστεί τελείωc; στην Ελ­
λάδα. Τονωτικό, aντιπυρετικό, στο­
μαχικό, εφιδρωτικό, aντισπασμω­
δικό, καταπραϋντικό των βρόγχων
και τηc; ρινικής κοιλότητας. Ευ­
εργετικό κατά τηc; διάρροιας και
τηc; αιμορραγίας, αλλά και κατά
των νευρικών κεφαλαλγιών και των
πόνων των aφτιών. Ως aφέψημα
συντελεί και στο αδυνάτισμα.
Βαλεριάνα
(Valeriana officinalis)

Αυτοφυής συναντάται σε υγρούς τόπους στη Θεσ­

σαλία και στη βόρεια Ελλάδα, αλλά και στα ορεινά της
νότιας. Είναι ένα ήπιο ηρεμιστικό, που χρησιμοποιεί­
ται αποτελεσματικά για την καταπολέμηση της aϋ­
πνίας, του άγχους, τηc; νευρικότητας, της ελαφράς
μορφής επιληψίας και των νευρικών σπασμών. Βοη­
θά σε περιπτώσεις στομαχικών πόνων, πόνων περιό­
δου και πονοκεφάλων, κόπωσης των ματιών και ημι­
ιφανίαc;. Η ρίζα. της είναι aντισπασμωδική και κατά
του λόξυγγa, ενώ το aφέψημά της βοηθά κατά τηc;
παχυσαρκίας. Εθιστική δεν είναι, ούτε παρενέργειες
προκαλεί, όπωc; τα χημικά υπνωτικά της aγοράc;.
 I ΒΟΤΑΝΑ

Δίκταμνο
(Origanum dictamnus, αμάρακοc;, δίκταμο, έρωνταc;, αδίχταμοc;, στοματόχορτο, σταματόχορτο, μαλλιαρό)

Φρύγανο ενδημικό τηc; Κρήτηc;, με ιδιότητες φαρμακευτικές, γνωστές aπό την aρχαι­
ότητα και τον Θεόφραστο. Φυτό aρωματικό, aντισπaσμωδιι<ό, εμμηνaγωγό, τονωτικό
και επουλωτικό. «Επουλωτιι<ό των θεών» το ονομάζουν στην Κρήτη. Ωc; aφέψημα προ­
σφέρει εξαιρετικό ρόφημα· ωc; κατάπλασμα είναι aποτελεσματικό για τις πληγές και τους
μώλωπες.

ο
'llt

<

ω
L
>

\
'\
Τσουκνίδα
(Urtica Dioica)

Πλούσια σε άλατα, aσβέστιο, χαλκό, χλώριο, κάλιο, πυρί­

τιο, νάτριο, σίδηρο, αλλά και ορμόνες. Δρα κατά της αναιμί­
ας, της aρθρίτιδας (καθώς διαλύει το ουρικό οξύ), κατά των
ρευματισμών, της υδρωπικίας, των λίθων των νεφρών και
της παχυσαρκίας, αλλά και κατά των εξανθημάτων, των πα­
θήσεων της κύστης και της ισχιαλγίας. Καλυτερεύει την ιω­
τάστaση του δέρματος και των μαλλιών, τη λειτουργία των
αδένων και συντελεί στη διατήρηση του κανονικού βάρους
του σώματος. Εντείνει την κυκλοφορία του αίματος και δρα
θεραπευτικά σε περιπτώσεις παραλύσεων. Κοπανισμένη η
τσουκνίδα ή ως χυμός είναι αιμοστατική για τη μύτη. Είναι
πολύτιμο τονωτικό έπειτα aπό έναν μακρύ χειμώνα, ενώ το
ρόφημά της aυξάνει την έκκριση ουρικού οξέος, γι' aυτό
και aπό πολλούς η τσουκνίδα θεωρείται φάρμακο κατά της
aρθρίτιδας και της ποδάγρας. Η λοσιόν aπό τσουκνίδα, τέ­
λος, θεωρείται πως μπορεί να εξαλείψει την πιτυρίδα.
-

>-

Φλισκούvι
(Menthapulegium)

Καρδιοτονωτικό, aντισπασμω­
δικό, κατά των νευρικών διαταρα­
χών, της ημικρανίας και των ιλίγ­
γων. Παλιότερα το συνιστούσαν
κατά του εμετού. Μοιάζει στη μυ­
ρωδιά και στα συστατικά με την
κοινή μέντα. Το συναντάμε aυτοφυ­
ές σε όλη την Ελλάδα, όπου υπάρ­
ρά.
 I ΒΟΤΑΝΑ
Μολόχα
(Malva silvestris, αμπελόχα)
Οι αρχαίοι τη χρησιμοποιούσαν τόσο ωζ θεραπευτικό βό­
τανο όσο και ωζ λαχανικό. Ο Πλίνιοζ έγραφε πωζ όποιοζ
καταπίνει κάθε μέρα μισό κύπελλο από το χυμό τη ζ θα έχει
αν0σία σε όλεζ τιζ νόσους Σήμερα την άγρια μολόχα τη συ­
\, ναντάμε σε όλη την Ελλάδα. Χρησιμοποιείται ωζ μαλακτι­
ι<ό. αποχρεμπτικό και ήπιο καθαρτικό. Ωζ aφέψημα δρα σε
περιπτώσειζ πεπτικών διαταραχών, φλεγμονών του ουρο­
ποιητικού και δυσκοιλιότητας Είναι διουρητική, θ
ει το βήχα, έλκοζ του στομάχου και του
L&J
L
λου. Τα βρασμένα φύλλα τηζ χρησιμοποιούνται ωζ κατά­
πλασμα σε φλεγμονέζ του δέρματοζ και των βλεννογόνων,
αλλά και μαλακώνουν τουζ κάλουζ αν μείνουν όλη τη νύ­
χτα. Το ποδόλουτρο σε ζουμί μολόχαζ ξεκουράζει τα πό­
δια. Το aφέψημά τηζ χρησιμοποιείται για πλύσειζ και εντρι­
βέζ, με τα άνθη τη ζ γίνεται τσάι κατά του βήχα, ενώ από τιζ
pίζεζ τηζ παρασκευάζεται aφέψημα που πίνεται σε αρκε­
τά φλιτζάνια την ημέρα ωζ αποχρεμπτικό και κατευναστι­
κό του ερεθισμένου αναπνευστικού συστήματος
Αχιλλαία
(Achillea millefolium, χιλιόφυλλο, αγριαψιθιά, σεμεσάντα)
Συχνά τη συναντάμε στους
κήπους σαν μπορντούρα. Η
αχιλλαία είναι ένα μικρό φυτό,
πικρό και στυφό, με τονωτι­
κές ιδιότητες. Υγιεινό όπως
το χαμομήλι, ορεκτικό, διου­
ρητικό, aντινευρικό, κατά τηc;
aτονίας και των ρευματισμών.
Είναι από τα πιο γνωστά για­
τρικά για τον πυρετό. Ενα ζε­
στό 9όφημα φέρνει ιδρώτα που
δροσίζει τον πυρετό και απομακρύνει τιc; τοξίνες. Διευκολύ­
νει την ιωκλοφορία του αίματος στο δέρμα και ρίχνει την πίε­
ση χάρη στις φυτικές χρωστικές του φυτού που διευρύνουν
τις περιφερειακές αρτηρίες και συντελούν στη διάλυση των
θρόμβων. Δρα ευεργετικά στην κολίτιδα, τιc; γαστριι<έc; πα­
θήσεις, τη δυσιωιλιότητα, το συκώτι και τη χοληδόχο κύστη.
Τονώνει τη λειτουργία τηc; καρδιάς και των νεφρών, είναι ρυθ­
μιστικό τηc; περιόδου, επουλωτικό κατά των πόνων τηc; αρ-
(AIIium satiνum)
θρίτιδαc; και των ρευματισμών, καθαρίζει το δέρμα, ενώ εν­
δείκνυται για όλα τα είδη της αιμορραγίας, εσωτερικά και εξω­
τερικά.
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά των αιμορροΤδων που αι­
μορραγούν, αλλά και για τη θεραπεία τηc; αμηνόρροιας. Το
όνομά της οφείλεται σε έναν μύθο, σύμφωνα με τον οποίο ο
Αχιλλέας χρησιμοποιούσε το φυτό για να θεραπεύει τα τραύ­
ματα των ανδρών του.
Διαιφίνεται για τις aντιφλεγμονώδεις της ιδιότητες, τονώ­
νει τα μαλλιά, εμποδίζει την τριχόπτωση και είναι ευεργετική
για το «σκάσιμο» των χεριών, αλλά και για τη διανοητική ιω­
τάσταση. Συντελεί στη ρύθμιση του συστήματος των αδέ­
νων, στη διατήρηση του κανονικού βάρους, κατά των πόνων
του στομάχου και τηc; λευκόρροιαc;, ενώ είναι ευεργετική για
την καρδιά. Στην Κίνα χρησιμοποιείται φρέσκια ωc; κατάπλα­
σμα για την επούλωση των πληγών. Οι μίσχοι της χρησιμοποι­
ούνταν από τους aρχαίους Κινέζους για τη μαντεία· το «Βιβλίο
των Αλλαγών», το «1-Ching», είναι γνωστό και ωc; «Το μαντείο
του μίσχου τηc; αχιλλαίαc;».
ω
L
>-
Απολυμαντικό και διασταλτικό των αιμοφόρων αγγείων.
Εσωτερικά είναι τονωτικό του στομάχου, aντισηπτικό, κατά
της υπέρτασης, της αρτηριοσκλήρυνσης, της πλευρίτιδας,
της αρθρίτιδας, της λαρυγγίτιδας, της φυματίωσης και του
κοκίτη, των σιωυληι<ιών του εντέρου, είναι αντιπυρετιι<ό,
δυναμώνει τα νεύρα και την ιωρδιά. Εξωτεριι<ά ιωταπραίJνει
τους νευριιωύc; πόνους και τους ρευματισμούς ιωι ωc; ιω­
τάπλασμα ενεργεί επανορθωτικά στους ιστούς ορισμένων
ελκών.
ccΔιά το σκόρδον»: «Είναι θερμόν πολλά και aντιφάρμακον
διά τούτο το λέγουσιν όλοι θηριακήν των χωρικών- ωφελεί
ειc; τους ναυτικούς να το τρώγουν, διά να μη τους βλάπτη
ο βρώμοc; τηc; σεντίναc;- ομοίως και ειc; όλα τα βρωμερά
πράγματα, και ειc; αέρα βλαβερόν θανάσιμον, είναι περίσ­
σα ωφέλιμον· και ότε πίνηc; νερόν ασθενησμένον, ή τρώ­
γειc; φαγί βλαβερόν, σε ωφελεί το σκόρδον, αμή βλάπτει
τους χυμούς, ιωι την ι<εφαλήν· ιωι μη τρώγηc; πολύ ωμόν,
αλλό ψημμένον, ότι τότε χάνει την ιωιωσύνην του, και την
δύναμvι . Βλάπτει ταc; γυναίιωc;, οπού βυζάνουν, και εις ταιc;
ζοχάδες, και μη το τρώγουσιν· ειc; δε το δάγκαμα της εχίδ­
νηc; ωφελεί· και τους υδρωπικούς, και όσους έχουσι βήχαν.
Αφού φάγηc; σκόρδον, τρώγε καμπόσα ιωυκία ωμά ή σέ­
λι�ον, να μη βρωμά το στόμα σου, ή απήγανον».
(Από το <<Γεωπονικόν» παρά Αyαπίου μοναχού του Κρητός -
Εν Βεvεtία, 1850)
 I ΒΟΤΑΝΑ

Μέλισσα
(Melissa officinalis, μελισσόχορτο, αγριομέλισσα,
μελισσοβότανο, κιτροβάλσαμο)

Είναι ευεργετικό στις νευρικές aνωμα­

ω λίες, aνaιωυφιστικό στους πόνους τηc;
L. δυσεντερίας και τονωτικό τηc; καρδιάς.
> Χρησιμοποιείται κατά του άσθματος, του
κρυολογήματος, κατά των δηλητηριω­
δών τσιμπημάτων, των πόνων των aρ­
θρώσεων, κατά των πονοκεφάλων, των
πληγών και των ρευματισμών. Φυτό διε­
γερτικό, τονωτικό, εφιδρωτικό, aντισπα­
σμωδικό, καταπραϋντικό, στομaχιι<ό, ε­
πουλωτιι<ό, κατά των αερίων και κατά
του βόμβου των aφτιών. Ι<aτά τηc; ξινί­
λας, κατά τηc; δυσπεψίας, του οδοντό­
πονου και του πόνου των aφτιών, κατά
τηc; άσχημης αναπνοής και τηc; aσφυ­
ξίας. Ωc; τσάι μαζί με λεμόνι συνιστάται
κατά του πυρετού.
Δεντρολίβανο
(Rosemarinus officinalis, λασμαρί, δυοσμαρίνι, λιβανόδεντρο)

Εξαιρετικό φάρμακογια τους
πονοκεφάλους ως aφέψη­
μα ή εξωτερικά με επάλει­
ψη του ελαίου του aπευθεί­
ας στο κεφάλι. Εχει ιδιότητες
aντιβaκτηριaκές, αvτιμυκη­
τιακές, aντισηπτικές και το­
νωτικές. Τονώνει την καρ­
διά, ελaπώνει το φούσκωμα,
διεγείρει την πέψη, το συκώ-
τι και τη χοληδόχο κύστη aυ­
ξάνοντας τη ροή της χολής. Αποτελεί ιδανική πρόταση για
την καταπολέμηση της αναιμίας, της aϋπνίας και των ζαλά­
δων, ενώ aυξάνει την προσοχή καθώς βελτιώνει την αιμά­
τωση του εγκεφάλου. Καθαρίζει το αίμα, είναι ευεργετικό
σε προβλήματα αναπνοής και άσθματος, βελτιώνει το ιωκλο­
φορικό και ενισχύει εύθραυστα αγγεία. Είναι τονωτικό, στο­
μαχικό, aντισηπτικό, aντιρρευματικό. Τα άνθη και τα φύλ­
λα του είναι κατά του άσθματος, του κοκίτη, της γρίπης και
της αδυναμίας. Στην aρχαία ιατρική το συναντάμε ως αντιτε­
τανικό και τους σπόρους του να χρησιμοποιούνται για τη
θεραπεία της παράλυσης ιωι των νευρικών παθήσεων.
Στις μέρες μας μελετάται η συμβολή του στην ιωτaπολέ­
μηση του διαβήτη και της νόσου του Αλτσχάιμερ. Τσάι δε­
ντρολίβανου συνιστάται κατά της λιποθυμίας, οι ρίζες του
βρασμένες με κρασί κατά της δυσεντερίας, ενώ τα άνθη του
ιωπανισμένα με ζάχαρη κατά των ζαλάδων. Δεντρολίβανο
βρασμένο με κρασί είναι aποτελεσματικό κατά της aϋπνίας,
ενώ φρέσκες κορφές του φυτού κοπανισμένες πάνω στις
aιμορροΤδες τις ξεραίνουν- με πλύσεις και μπάνια είναι ευερ­
γετικό του δέρματος, ενώ ως ιωλλυντικό μπορεί να χρησι­
μοποιηθεί σε μορφή ατμού για βαθύ καθαρισμό του προσώ­
που και ενίσχυση του δέρματος. Κομπρέσες aπό δεντρολίβανο
βοηθούν τα πρησμένa μάτια. Ως λοσιόν βοηθά στην ανά­
πτυξη των μαλλιών, σταματά την τριχόπτωση και δρα κατά
της πιτυρίδας. Ως έγχυμα είναι αναζωογονητικό για το σώμα
στο μπάνιο και χρησιμοποιείται για δροσιστικά και aποσμη­
τικά ποδόλουτρα.

LιJ
L.
>

Μανδραγόρας
(Mandragora officinalis, καλάνθρωπος, αρκάνθρωπος)

Τον συναντάμε στη Θεσσαλία, τη Στερεά Ελλάδα, την Πελοπόννη­

σο και τα νησιά του Αιγαίου. Στην Παλαιστίνη, όπου είναι aυτοφυής,
και στις γειτονικές aραβικές χώρες λογιζόταν πάντοτε ως φυτό aφρο­
δισιακό και γονιμοποιητικό. Αργότερα χρησιμοποιήθηκε ως ναρκωτι­
κό και αναλγητικό για τους καταδικασμένους σε σταύρωση. Σ' aυτές
τις περιπτώσεις έπαιρνε το όνομα «ΤΟ μήλο του σατανά» και πιστευό-
ταν ότι μπορεί να προκαλέσει παράνοια. Το σχήμα της aνθρωπόμορ­
φης ρίζας του του aπέφερε και την παγκόσμια αναγνώριση για τις μα-
γικές του δυνάμεις. «Εκεί που κρέμασαν τρελό, ψάξε για μανδραγόρα»
λέει το τραγούδι. Και πιο κάτω «συμβουλή του Πυθαγόρα, προσοχή
στο μανδραγόρα». Περιέχει σκοπολaμίνη, υοσκυaμίνη, ψευδοϋο­
σιωaμίνη και aποaτροπίνη. Λόγω της μεγάλης του τοξικότητας, η χρή­
ση του πρέπει να γίνεται μόνο έπειτα aπό ιατρική οδηγία. Θεωρείται
καλό φάρμακο κατά του άσθματος, του κοκίτη, της επιληψίας, των
πρηξιμάτων, των όγκων, των στομαχικών πόνων, του συκωτιού, των
αιμορρο"ίδων, των κολικών, της ναυτίας και της ζάλης.
 I ΒΟΤΑΝΑ

Ερχεται από την Ανατολή, aπαντάται και στιc; χώρεc; τηc;

Μεσογεlου, είναι aυτοφυές και το βρίσκουμε στα ψηλά ορο-
t
1 πέδιtr. CJi,θΈ:ρaπευτικέc; τηc; ιδιότητες ήσαν γνωστέc; στουc;
aρχαίους Ελληνεc;- ο Θεόφραστος την αναφέρει με το όνο­
._ μα «aμάρaιωc; ο aείφυλλοc;» και ο Διοσιωυρίδηc; ωc; «σάμ-

Ψυχο». Είναι καλό aναλyητικό σε μυϊιωύc; πόνουc;, διαστρέμ­

ματα, στρaμπουλήγμaτa και νευραλγίες, ενώ θεωρείται ιδα­
νικό aντίδοτο στο μικρόβιο του τυφοειδούς πυρετού. Είναι
aπολυμαντική, aποχρεμπτική, ευεργετική για την ιωκλοφο-
ρίa του αίματος, ορεκτική, κατά των φλογώσεων του στόμα­
τος aθaρίζει το αναπνευστικό σύστημα και ωc; αλοιφή χρη­
σι μ,ψ�οιείτaι κατά των τραυμάτων του βλεννογόνου τηc;
μύτηc; και των πληγών. Αυξάνει τα λευκά αιμοσφαίρια δρώ­
ντας κατά των μολύνσεων, το aφέψημά τηc; συνιστάται κατά
των rt'δνων του στήθους, ο χυμόc; τηc; σταματά τουc; π� .
των aφτιών, ενώ με aπορρόφηση aπό τη μύτη συνιστάτ<i! .
κατά τηc; επιληψίας. Ι<οπaνισ ωc; ιωτάπλaσμa στην · �
λιά τη θεωpούσαv ευεργεπκ το συκώτι.

l ι.
ι
Lι.J
L...
>

I
Υπερικό
(Hypericum perforatum, βάλσαμο, σπαθόχορτο, λειχηνόχορτο, χελωνόχορτο, περίκη, προδρόμου βότανο)
Από παλιά το συνόδευε η
φήμη πωc; διώχνει τα κακά
πνεύματα, πωc; αποτρέπει
τη μαγεία. Ο Ιπποκράτη<:;,
πάντωc;, το χορηγούσε ωc;
διουρητικό, για την καλή λει­
τουργία των εντέρων, για τη
θεραπεία νευραλγιών, νευρι­
κών παθήσεων και ψυχολο-
γικών προβλημάτων. Σήμε­
ρα χρησιμοποιείται ιωρίωc; για τη θεραπεία τηc; κατάθλιψη<:;,
του άγχουc; και τηc; αϋπνίαc;. Αποτελεσματικό ακόμα είναι
ωc; κομπρέσα για ανοιχτέc; πληγέc;. Το λάδι του είναι εξαιρε­
τικό κατά τηc; νευραλγία<:; και τηc; ισχιαλγίαc;. Ι<αταπραΟνει
τα εγιωύματα και με άδειο στομάχι επουλώνει τα γαστριι<ά
και στομαχικά έλκη. Συνιστάται αι<όμα για τη θεραπεία των
παθήσεων του συκωτιού, τηc; δυσεντερία<:;, τηc; ποδάγραc;
και τηc; αρθρίτιδα<:;, για τουc; μώλωπεc;, τα ιωψίματα, τα τσι­
μπήματα, για την πρόληψη τηc; νυχτερινήc; ενούρησηc; με
την επάλειψη τηc; βάσηc; τηc; σπονδυλιι<ήc; στήληc;, ωc; απο­
χρεμπτικό για τη βρογχίτιδα, ηρεμεί το νευριι<ό σύστημα,
ανακουφίζει τον πόνο των αιμορροΤδων, καταπολεμά τα συ­
μπτώματα τηc; εμμηνόπαυση<:; και καταπραΟνει τουc; σπα­
σμούc; τηc; περιόδου.
Δεν συνιστάται σε εγιωμονούσεc; και θηλάζουσεc;, μπο­
ρεί δε να κάνει το δέρμα ευαίσθητο στον ήλιο και να αλλη­
λεπιδράσει (όταν χορηγείται παράλληλα) με διάφορα αντιιωτα­
θλιπτικά φάρμακα μειώνονταc; την αποτελεσματικότητά
τουc;. Είναι αυτοφυέc; και το συναντάμε στην Ελλάδα σε κά­
μπουc;, λόφουc;, φράχτεc; και αιωλλιέργητεc; εκτάσειc;.
<(
LιJ
L
Εχιvάκια >
{Echinacea angustifolia)
Βότανο που εκτιμούσαν ιδι­
αιτέρωc; οι Ινδιάνοι τηc; βόρει­
αc; Αμερικήc;, το οποίο απέκτη­
σε μεγάλη φήμη ωc; φάρμαιω
για τα δαγκώματα των φιδιών,
όπωc; και για την απολύμανση
και επούλωση πυωδών πλη­
γών. Οισύγχρονοι βοτανολό­
γοι τη θεωρούν ωc; ένα από τα
αποτελεσματικότερα καθαριστικά του αίματοc;. Είναι εξαιρε­
τικόγιατρικό για την αμυγδαλίτιδα, τα ερεθισμένα ούλα, την
καταρροή τηc; μύτηc;, των ιγμορείων, των πνευμόνων και
τοu πεπτικού σωλήνα. Εξωτερικά χρησιμοποιείται για τη θε­
ραπεία τραυμάτων, ελαττώνονταc; τη σήψη και τον πόνο.
Μια πλύση με εχινάκια συντελεί στην ανακούφιση τηc; φα­
γούραc; που προκαλεί η κνίδωση ή τα τσιμπήματα των εντό­
μων. Διεγείρει την παραγωγή λευκών αιμοσφαιρίων, ενώ η
πΘλυσdκχαρίνη που περιέχει έχει aντιβιοτική δράση, γι' αυτό
•
και μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη θεραπεία ιώσεων, όπωc;
η μονοπυρήνωση και το ιωσικό σύνδρομο.
 I ΒΟΤΑΝΑ

Κράταιγο ς
(Crataegus oxyacantha, λευκάγκαθο)

Θάμνος πολύ κοινός παθήσεων, για την ιωτaπολέμηση της καρδιακής a­

στην Ελλάδα, με πολ­
λά μικρά λευκά άνθη,
που όταν την άνοιξη
aνθίσει μοσχοβολά­
ει ο τόπος. Είναι aπό
τα aρχαιότερα γνω­
στά βότανα και η ωφέ­
λιμη για την καρδιά
δράση του πρωτοaνa­
φέρθηκε από τον Διοσιωυρίδη και aργότερα aπό τον
ελβετό γιατρό Πaράκελσο. Ομως, στην παραδοσια­
ω
ι_ κή κινέζικη ιατρική (όπως αναφέρεται στο κινέζικο
>- βοτανολογικό σύγγραμμα Tang-Beng-Cao ήδη an 9
το 659 μ.Χ. που γράφτηκε) οι καρποί του χορηγο � 1
νταν σε περιπτώσεις καρδιακών και κυκλοφορικώ� ,,
νεl!άρκειaς, της aρτηριοσκλήρυνσης, της υπέρτα­
σης, της aρρυθμίας, της υψηλής χοληστερίνης κ άι
της στηθάγχης. Σύγχρονες μελέτες έχουν aποδείξει
πως ο ιφάταιγος αναβαθμίζει το ιωκλοφορικό σύστη­
μα και τη ροή του αίματος στις aρτηρίες, μειώνοντας
την aρτηριακή πίεση, τη χοληστερίνη, τα τριγλυκε- ���-­
ρίδια και βοηθά στην καταπολέμηση της aρτηριο­
σκλήρυνσης. Τονώνει την καρδιά και ρυθμίζει τους
παλμούς της, ενώ ελαττώνει τις εξάψεις του νευρι­
κού συστήματος. Εχει aντισπασμωδικές και aντιπυ­
ρετικές ιδιότητες, τα άνθη του χρησιμοποιούνται ως
τσάι κατά του πονόλαιμου, των ενοχλήσεων της εμ­
μηνόπαυσης ιωι της aϋπνίας, ενώ με τους ξερούς
ι(tφπούς του παρασκευάζεται aφέψημα στυπτικό
κ aτά της διάρροιας.

Αγκινάρα
(Cynara scolymus)

Τα άνθη της είναι ένα

νόστιμο λαχανικό· το
υπόλοιπο φυτό είναι
εξαιρετικό ως θερα­
πευτικό βότανο. Η ιω­
ναρίνη και η σκολυ­
μοσίδη, δύο συστατι­
κά της aγκινάρaς, διε­
γείρουν την έκκριση
χολής και aυτό εξηγεί
γιατί παραδοσιακά η αγκινάρα χρησιμοποιείται κατά
της ανεπάρκειας του συκωτιού και της ατελούς πέ­
ψης. Η ιωνaρίνη ακόμα ελαττώνει τα επίπεδα χοληστε­
ρίνης και τριγλυκεριδίων στο αίμα, γι' αυτό και θεωρεί­
ται εξαίρετο φάρμaιω κατά της aρτηριοσκλήρυνσης.
Η αγκινάρα είναι τονωτική, διουρητική, aντιπυρετι­
κή, ιωτaπολεμά τις εμφράξεις της κοιλιάς, τους ρευμα­
τισμούς, τον ίκτερο, την πέτρα των νεφρών, τονώνει
την καρδιά και ιωθaρίζει το αίμα.
Χαμο μήλι
(Matricaria chamomilla)
Αντισπασμωδικό, aπολυ­
μαντικό, στομαχικό, κατά
του κρυολογήματος, των
κολικών, των ρευματισμών
ιωι ιωτaπρaϋντικό σε περι­
πτώσεις φλογώσεων. Ακό-
μα είναι τονωτικό, χωνευτι­
'· της aνορεξίας, της
· αλλά και κρασί, διαλύοντας 30-60 γραμμάρια χαμομηλιού
του και της δυσιωι­
λιότητaς, διουρητικό, aντιπυρετι τά της δυσμηνόρροι­
aς, της υστερίας, της παράλυσης ς γλώσσας και των νευ-
ρικών πονοκεφάλων. Ta άνθη του χρησιμοποιούνται στη
θεραπευτική κατά των ελκών του στομάχου και του εντέ­
ρου, ενώ εξωτερικά χρησιμοποιούνται κατά των λειχήνων
και των δερματικών εξανθημάτων. Μουσκεμένα σε ελαιό­
λαδο τα άνθη δίνουν aρωματικό λάδι χαμομηλιού. Ta κa­
τaπλάσμaτa με χαμόμηλο και λάδι χαμομηλιού είναι aντιαρ­
θριτικά και aντιpρευμaτικά. Το χαμομήλι γίνεται και σιρόπι,
σε ένα λίτρο κρασί. Η πιο συνηθισμένη όμως χρήση του εί­
ναι ως θερμαντικό ρόφημα που χρησιμοποιείται ανά πάσα
στιγμή, ακόμα κι αν δεν έχει κανείς ανάγκη εκείνη τη στιγ­
μή τις θεραπευτικές ιδιότητες του βοτάνου.
 I ΒΟΤΑΝΑ

Λεβάντα
(Lavandula vera)

Παραδοσιακά έχει χρησιμοποιηθεί κατά του
βήχα, του άσθματοc;, του κοι<ίτη, τηc; γρίπηc; και
τηc; λαρυγγίτιδας. Ι<αταπραuνει τουc; νευρόπο­
νουc; του στομάχου και ηρεμεί το νευρικό σύ­
στημα, ιωθώc; δρα ωc; χαλαρωτικό, μειώνοντας
το άγχοc; ιωι την υπερένταση. Είναι ιδανική για
τιc; αϋπνίεc;, ενώ βοηθά στιc; ημιιφανίεc; και τουc;
πονοκεφάλους. Γνωστή για τιc; αντισηπτικέc;,
αντιβακτηριακέc; ι<αι επουλωτικές τηc; ιδιότη­
τες, είναι σημαντικό έλαιο τόσο για τη βο­
τανοθεραπεία όσο και για την αρωματοθερα-
πεία. Είναι αποτελεσματικό γιατρικό για εγιωύ­
ματα ιωι τσιμπήματα, όπωc; ι<αι για την επού­
λωση μιιφών πληγών. Το έλαιό τηc; εξουδετε­
ρώνει τουc; βακίλουc; τηc; διφθερίτιδας ιωι του
τύφου, αλλά και τον στρεπτόκοκκο ιωι τον πνευ­
μονιόκοκκο. Λίγεc; σταγόνεc; σε λάδι μασάζ συ­
ντελούν στη χαλάρωση των μυών και αναιωυ­
φίζουν τουc; νευραλγικούς και ρευματικούς
πόνουc;. Εκχύλισμα λεβάνταc; που χρησιμοποι­
είται ωc; πλύση είναι αποτελεσματικό κατά τηc;
λευκόρροιαc;.

ο
ιn

<

ω
L... Αλόη
> (Aioe vera)

.
Ιερή για τους Κινέζους που τη χρησιμοποιούσαν στιc;.ρσθέ-
νειεc; του στομάχου και των εντέρων, η αλόη θεωρείται δ� .πό� �, .. ,
τα μυστικά τηc; ομορφιάc; τηc; Κλεοπάτρας τηc; Αιγύπτοtf!.ι-®
Διοσιωυρίδηc; πρότεινε την αλόη ωc; αγωγή για την πλήρη απο­
κατάσταση του δέρματοc; από τα εγκαύματα, για τιc; ασθένει­
ες των νεφρών και κατά τηc; δυσιωιλιότηταc;. Αλοιφέc; από αλόη ,

χρησιμοποιούνται για την επούλωση πληγών του δέρματοc;. ε­ f. .

γιωυμάτων και εξανθημάτων. Ο χυμόc; τηc; βοηθά στην πρόλη­
ψη και τη σμίιφυνση των λίθων στα νεφρά, στην καταπολέ-
μηση ελκών του πεπτικού συστήματος, ιωθώc; μειώνει τα οξέα
του στομάχου, ενώ έχει και αντιβαισηριακέc; ιδιότητες είναι ισχυρό καθαρτικό, μπορεί όμωc;
να δημιουργήσει ιφάμπεc; στομάχου, γι' αυτό και συνιστάται να χρησιμοποιείται αραιωμένοc;
ή σε μιιφέc; δόσειc;. Δεν ενδείκνυται ακόμα σε περιπτώσεις εγιωμοσύνηc;, μητρορραγίας, αι­
ματουρίας και προστατίτιδας. Το ζελέ τηc; αλόηc; είναι πλούσιο σε βιταμίνη C (κάτι που δια­
τηρεί σε ιωλή κατάσταση τα αιμοφόρα αγγεία·ιωι προάγει τη σωστή ιωκλοφορία του αίμα­
τοc;), αμινοξέα και ένζυμα που αναζωογονούν γερασμένους ιστούc; και διατηρούν το δέρμα
υγιέc;. Απορροφάται εύιωλα από το δέρμα, θεραπεύει τιc; ουλέc; και τα κοψίματα και είναι φυ-
σιι<ό αποτοξινωτικό. · �- --�--�
. ....��.
"17?"--�-
 ...

ιn

<(

ω
L
>-

l'ζίvσεvγκ
{Panax ginseng, panax quinquefolius)

Ο «βασιλιάς των βοτάνων))

για την Ασία -παραδοσια­
κά οπό το σημαντικότερο
εξαγώγιμο προϊόντα της Κί­
νας- χρησιμοποιήθηκε ως
φάρμακο γιο κάθε λογής a­
σθένεια οπό διάφορους πο­
λιτισμούς στον πλανήτη. Εί­
ναι χρήσιμο γιο τη θεραπεία
της υπερκόπωσης, του δια­
βήτη, του άγχους και γενικά ως ενισχυτικό του aνοσοποι­
ητικού συστήματος. Το τζίνσενγκ της Σιβηρίας επί πλέον
διαθέτει ιδιότητες ιωτά της ορτηροσκλήρυνσης και παθή­
σεων των νεφρών. Αυξάνει τη δύναμη και την aντοχή, το­
νώνει, βοηθά στην αναβάθμιση της μνήμης, της ιιωνότη­
τος εκμάθησης και γενιι<ά της συμπεριφοράς aτόμων που
πάσχουν οπό Αλτσχάι μερ. Βοηθά επί πλέον τον οργανισμό
να ιωτοπολεμήσει τις επιδράσεις της πίεσης οπό τον πονο­
κέφαλο ή το κρυολόγημα ώς τη χρόνιο βρογχίτιδα, το δι
βήτη, τη γήρανση, την aπώλεια μνήμης, τις ιωρδιοκές
θήσεις, την aρθρίτιδα, οι<όμο και τον καρκίνο.
 I ΒΟΤΑΝΑ

Ν
ιn

ω
L..
>

I
t

s Globulus)

Κατάγεται aπό την Αυστρα­

λία, τον συναντάμε όμως πα­
ντού στην Ελλάδα από το
1864, όταν το πρώτο δέντρο
φυτεύτηκε στον Βοτανικό
Κήπο Αθηνών. Είναι aντιση­
πτικός για τους πνεύμονες,
αντίδοτο στους ελώδεις πυ­
ρετούς, δρα κατά του σοκ-
χάρου των ούρων των διαβη-
��
κών, aντισπασμωδικός στις περιπτώσεις χρόνιας βρογχίτιδας,
και φυματίωσης, κατά της λευκόρροιας, ορεκτικός και χωνευ­
τικός! Το aφέψημα των φύλλων του ακόμα θεωρείται σπου­
δαίο aντιπυρετικό, αλλά και ιδανικό για ένα καλό ιαματικό __ _,

λουτρό. Ως αιθέριο έλαιο, πάλι, έχει αντισηπτιικές, μιιφοβιο­

ισόνες, aπολυμαντικές και βοηθητικές του αναπνευστικού
συστήματος ιδιότητες.
Γκίvγκο μπιλόμπα
(Ginkgo biloba, δίλοβος)

Το αρχαιότερο εν ζωή εί­
δος δέντρου στον πλανήτη
που μπορεί να φτάσει σε ηλι­
ι<ία ώς και 1.000 χρόνια και
ύψος ώς και36,5 μέτρα. Στα
ιαπωνικά gίnl<yo σημαίνει α­
σημί βερίκοκο και κάπως έ­
τσι μοιάζουν οι καρποί του
δέντρου. Bίloba σημαίνει δί-
λοβο και αναφέρεται στα φύλ-
λα του που μοιάζουν σαν χωρι­
σμένα στη μέση. Το γκίνγκο έχει χρησιμοποιηθεί στην
παραδοσιακή ιατρική για τη θεραπεία διαταραχών στην ιω­
κλοφορίa του αίματος και για την ενδυνάμωση της μνήμης,
καθώς έχει την ιδιότητα να διαστέλλει τα αιμοφόρα αγγεία
ιωι να μειώνει την κολλώδη ιδιότητα των αιμοπεταλίων. Οι
aντιοξειδωτικές ουσίες του γκίνγιω λειτουργούν ως aσπί­
δες προστασίας για τα νεύρα, τους μυς της καρδιάς, τα αι­
μοφόρα αγγεία και τον αμφιβληστροειδή χιτώνα.Το γκίνγκο
μπιλόμπa χρησιμοποιείται ευρέως κατά τηc; άνοιας. ιωθώς
έρευνες έδειξαν ότι μπορεί να βοηθήσει στη ροή της σκέ­
ψης και στη βελτίωση της μνήμης σε άτομα που πάσχουν
aπό τη νόσο του Αλτσχάιμερ. Δεδομένου ότι το γκίνγιω μει­
ώνει τη συσσώρευση αιμοπεταλίων. μπορεί να δημιουργή­
σει κίνδυνο εκδήλωσης ενδοιφανιaκής - εγκεφαλικής αι­
μορραγίας. Οι έγκυες και θηλάζουσες πρέπει να aποφεύγουν
τη χρήση του, ενώ 36 ώρες πριν aπό κάθε χειρουργιι<ή επέμ­
βαση η χρήση του γι<ίνγιω πρέπει να σταματήσει. Οσο για
τους ιωρπούc; και τους σπόρους του γκίνγιω, απαγορεύε­
ται η βρώση τους.

Μ
ιn
Γαϊδου ράγκαθο
(Silibum marianum, σίλυβο, κουφάγκαθο) <(

ω
ι...
Πολύ κοινό στην οποία επιδιορθώνει τα κύτταρα του συκωτιού που >
Ελλάδα μεσογεια­ ιωτaστρέφοντaι aπό το οινόπνευμα ιωι άλλες το­
κό φυτό, που σήμε­ ξικές ουσίες. Οι ιδιότητές του aυτές ήσαν ήδη γνω­
ρα έχει aπλωθεί σε στές aπό την aρχαιότητα, όπου επί πλέον χρησιμο­
όλο τον κόσμο. Εφι­ ποιήθηκε ως θεραπευτικό μέσον για δαγκώματα
δρωτιι<ό. δρα κατά από φίδια και για την καταπολέμηση του ίκτερου.
της αιμόπτυσης, Οι γυνaίι<εc; επίσης το χρησιμοποιούσαν με σκοπό
των κολικών και της την aύξηση της ποσότητας του γάλaκτόc; τους κατά
δυσεντερίας. Βοη­ το θηλασμό. Τα εκχυλίσματα γaϊδουράγιωθου δια­
θά στην aνaκούφι­ θέτουν ευεργετιι<ές ιδιότητες στην aντιμετώπιση
η συμπτωμάτων τηc; ηπατίτιδας, τηc; κίρρωσης κάποιων ειδών διαβήτη, των συμπτωμάτων τηc;
:'(��
�� -.,.�;;... του ήπατος και είναι aπό τα πλέον aποτελεσματι­
-;;,.
.
. ψωρίασης, στην aποθεραπεία πληγών, στην επού­
κά βότανα για τη θεραπεία παθήσεων του συκωτι­ λωση του δέρματος έπειτα aπό έγκαυμα ιωι στην
ού· προστατεύει aπό επικίνδυνες χημιι<έc; ουσίες aύξηση της ροής της χολής. Είναι ακόμα aποτελε­
και aπό το οινόπνευμα. Ο ιωρπόc; του γαϊδουρά- σμaτιι<ό aντίδοτο σε περίπτωση δηλητηρίασης aπό
γκαθου περιέχει τη δραστική ουσία sίlymarίn η δηλητηριώδη μανιτάρια.
 I ΒΟΤΑΝΑ

Αρνικα
{Arnica montana)

Είναι το φάρμακο που έσω­
σε τη ζωή του Γκέτε ό�aν ο
τελευτaίοc; είχε προσβληθεί
aπό ανεξέλεγκτα υψηλό πυ­
ρετό. Διάσημη έχει γίνει και
ωc; βότανο καιωc; ομοιοπαθη­
τικό φάρμaιω για τραύμα­
τα, μώλωπεc;, διαστρέμμα­
τα και κάθε είδουc; ιωκώσειc;.
Το aπόστaγμά τηc; έχει aπο­
δειχτεί πωc; aυξάνει την aντίσταση των ζώων σε βaκτηριa­
κέc; λοιμώξειc;, διεγείροντac;τη δράση των λευι<ών αιμοσφαι­
ρίων. Η άρνιιω ζει πολλά χρόνια· τη συναντάμε στη βόρεια
Ελλάδα και ευδοκιμεί σε nεριοχέc; του πλανήτη που διατη­
ρούν υγρασία. Χρησιμοποιείται κατά του πυρετού, τηc; δυσε­
ντερίας, τηc; δυσουρίac;, τήc; πaράλυσηc;, του κοκίτη, των πό­
νων των aρθρώσεων κ� των μυών, των ερεθισμών των
aιμορρ ��t'· τηc; χρόνια� διάρροιac;, των ρευματισμών, τηc;
aιμόπ,τ�q �1του τυφοει!>ούc; πυρετού και των εκχυμώσε­
ων. Ej(εr a 1?
'b έιχτεί aποτ?λεσμaτική κατά τηc; σaλμονέλac;,
είναι aπολύ.μaντική, επο}Jλωτική, τονώνει την πέψη και τ�
νευρικό σύστημα. Πρέπ ι να παίρνεται με μέτρο, διaφοfΕ­
�
Δλεc; ποσότητεc; προκαλούν εμέτό,
τικά είναι επικίνδυνη· με�
σπaσμούc;, ιφύουc; ιδρώr εc;, έωc; και aιμορρaγίεc;. την
Μ.,Ίν
aπλώσετε σε"όvοιχτή πλJΊγή. Σε περίπτωση δη'λητ aσηc;,
aντίδοτο είναι το,όπιο κdι η τανίνη.
J

� { .

ω Κά νναβη
L (Cannabis satiνa, καννάβι)
>

Οι καρποί του φυτού χρη­

σιμοποιούνται για τροφή
των πουλιών, τα φρέσκα φύλ­
λα του γίνονται κατάπλασμα
κατά τιyν πρηξιμάτων. Το
τσάι των σπόρων του χρησι­
μοποιούνταν για τη θεραπεί-
α τηc; γονόρροιac;, το γαλά­
κτωμα κατά των ερεθισμών
τηc; κύστηc; και τηc; aιφάτει­
ac;. Το λάδι aπό ιωννaβούρι συνιστάται για εντριβέc; του στή-
θουc;, το τσάι του ιωτευνάζει τα ερεθισμένα νεφρά, είναι δι­
ουρητικό, aντισπασμωδικό, υπνωτικό, ι<aτά τηc; υστερίac;,
τηc; επιληψίac; και των ρευματισμών. Η κλωστιι<ή κάννa�ι\_. ,.:
_.•,·.-�;·""" ·
είναι το πιο παρεξηγημένο φυτό στην ιστορία τηc; aνθρω­
πότητας. Καλλιεργείται aπό την aρχαιότητα για την παρα­
γωγή σχοινιών, ρούχων, προΊ'όντων διaτροφήc;, χaρτοποι-
ίac; ή ιaτρικήc;, που σήμερα θεωρούνται παράνομα στιc;
περισσότερεc; χώρεc; του κόσμου. Οι χρήσειc; τήc; ευφορι-
κήc; ινδικήc; ι<άννaβηc; στην ιατρική ποικίλλουν, aπό την aπο-
φυγή τηc; νaυτίac; στουc; ιωρκινοπaθείc; που κάνουν χημει­
οθεραπεία, τη βελτίωση τηc; όρεξηc; σε aσθενείc; με AIDS,
τη θεραπεία του γλaυκώμaτοc;, τη μείωση των σπασμών
όσων πάσχουν aπό πολλαπλή σκλήρυνση ή την ιωτaπολέ-
μηση τηc; aϋπνίac;.
Κρόκο ς
(Crocus sativus, �θινοπωρινό σαφράν, ζαφορά, μαμελούκος, σαφ

j
Είναι από τα πιο α�ριβά μπαχαρικά, το ει<τιμούσaν aπό την
aρχαιότητα και εμφανίζεται σε ζωγpaφιέc; τηc; μινωικής Ι<pή­
τηc; του 1600 π.Χ. Εχει ιωτaπpaϋντιι<έc;, εμμηνaγωγέc;, aντι­
σπασμωδικές, aντιυστεpικέc; ιδιότητες. Είναι τονωτικός, λίγο
νapκωτικόc;, στομaχικόc; και διουρητικός. Συνιστάται κατά
τηc; γaστpaλγίaς, τη � στεpίαc; και του κοι<ίτη. Γίνεται σιpό-
πι και χpησιμοποιε{ται για εντpιβέc; των ούλων σε πεpιr:t<
�-
,.

σειc; πόνων τηςοδοντοφυΤac;. Χρησιμοποιείται ωc; .τσ άλλάtfι;

και ωc; σκόνη. c# ">J.
-#'
·-�·.

L
 I ΜΑΣΑΖ

Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ

«Σιάτσου» στα ιαπωνικά σημαίνει πίεση με τα δάχτυλα. Αξιοποιεί, όμως, μια ποικιλία από διαφορετικές τεχνι­
κές, όπως οι διατάσεις, οι κινήσεις και οι πιέσεις ειδικών σημείων. Ο σκοπός του είναι να εξασφαλίσει τη μέ­
γιστη ευεξία, επιδρώντας σε σώμα, νου και πνεύμα. Προσφέρει βαθιά χαλάρωση και ανακούφιση από τις
εντάσεις και το στρες, που ευθύνονται έμμεσα ή άμεσα για την εμφάνιση πολλών προβλημάτων υγείας. Εί­
ναι πια μία από τις δημοφιλέστερες και πιο διαδεδομένες μεθόδους σωματικού χειρισμού στον κόσμο.

ΚΕΙΜΕΝΑ I τΙΝΑ ΚΟΥΛΟΥΦΑΚΟΥ (koultin@enet.gr)

LιJ
ι... Το σιάτσου λειτουργεί φιλικά, λαμβάνοντας υπόψη τη
> φυσιολογία κάθε οργανισμού, χωρίς να πιέζει ή να στρε­
σάρει το σώμα με επώδυνο ή επικίνδυνο τρόπο. Βοηθά
αποτελεσματικά σε διάφορε<; κaτaστάσειc;, όπως το άγχος.
η κούραση και οι χρόνιοι πόνοι. Ταυτόχρονα εστιάζει στη
διατήρηση και επανάκτηση τη<; ομοιόσταση<;. δηλαδή τη<;
φυσική<; aρμονία<; των λειτουργιών και των συστημάτων
του οργανισμού. Μέσω τη<; εφαρμογή<; μιac; ευρεία<; γκά­
μας διαφορετικών τεχνιι<ών, το σιάτσου επιδιώκει να φέρει
σε ισορροπία τόσο τους μυς ιωι το σκελετό όσο και το δί­
ισυο των ενεργειακών ιωνaλιών (των μεσημβρινών).
Μας χαρίζει τη δυνατότητα να δεχόμαστε και να προσφέ­
ρουμε ζεστασιά και φροντίδα μέσω του θεραπευτικού αγγίγ­
ματος. Επιτυγχάνει έτσι πιο άμεση διαπροσωπική επαφή και
επιιωινωνία, ιωθιστώντας ουσιαστικότερες τις σχέσεις μα<;
με τους συνανθρώπους μας και aρμονικότερη την επικοι­
νωνία μα<; με το περιβάλλον.
Παρόλο που αναπτύχθηκε στην Ιαπωνία στις αρχέc; του
20ού αιώνα, το σιάτσου έχει τιc; ρίζεc; του στην αρχαιότητα
μαζί με τουc; άλλουc; κλάδους τη<; πaρaδοσιaκήc; ανατολι­
κής ιατρικής (Π .Α. Ι.), όπωc; ο βελονισμό<;, η γιόγκα και το
τσι κουνγκ. Η Π.Α. Ι. βλέπει τον κόσμο aπό μια οπτική δια­
φορετική aπό εκείνη του σημερινού δυτιιωύ τρόπου σκέ­
ψης. Προσφέρει μια ολιστική aντίληψη τηc; ι<άθε περίπτω­
σης, θεωρώντας ότι ο άνθρωπος είναι μιιφογρaφίa τηc; φύσης
και ότι όλα τα φαινόμενα μέσα κι έξω απ' aυτόν διαπλέκο­
νται σε έναν αέναο κύκλο ενεργειακών εναλλαγών. Το σιά­
τσου έχει διαδοθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια στην Ευ­
ρώπη και όχι μόνο, ιωθώc; ολοένα περισσότερα άτομα ιωτa­
φεύγουν σ' aυτό για να aντιμετωπίσουν σωματικά και ψυ­
χοσωματικά προβλήματα.
Μια συνεδρία σιάτσου
Στην αρχή τη<; συνεδρία<; ο θεραπευτή<; θα πάρει ένα λεπτο­
μερέ<; ιστορικό. aντλώντac; πληροφορίε<; για πιθανέ<; ενο­
χλήσει<;. τον τρόπο ζωή<;, την ψυχολογική και σωματική κα­
τάσταση. Θα παρατηρήσει τη στάση του σώματοc;. τη φωνή,
το πρόσωπο, τη γλώσσα και άλλα στοιχεία που εκφράζουν
την ενεργειακή κατάσταση του aτόμου. Μετά θα εξετάσει
όλο το σώμα προσεκτικά: του<; μυ<;. του<; μεσημβρινούς. τα
ενεργειακά σημεία, του<; σφυγμού<; και τι<; ειδικέ<; «διαγνω­
στικέ<; περιοχέ<;» στην κοιλιά, τη ράχη και τα άιφα. Επιδιώκει
έτσι να σχηματίσει μια ξεκάθαρη εικόνα τη<; ιωτάστασης του
aτόμου: την «ενεργειακή aξιολόγηση».
Προσπαθεί να δει τα συμπτώματα και τιc; διαφορετικέ<;
φάσειc; των σωματιι<ών διαδικασιών, φυσιολογικών και πα­
θολογικών, περισσότερο ωc; εκφράσει<; τη<; κίνηση<; τη<; ενέρ­
γεια<; πάρα ωc; βιολογικές διaδικaσίεc;. Βλέπει την ασθένεια
σαν δέντρο: οι ρίζεc; συμβολίζουν το αίτιο, τα κλαδιά τα συ­
μπτώματα. Ετσι ο θεραπευτή<; προτείνει απλές aσκήσει<; ή
δίνει συμβουλές διατροφής. Ι<αμιά φορά ορισμένε<; αλλαγές
των συνηθειών που συμβάλλουν στην αιτιολογία aνισορρο­
πιών είναι aπαραίτητε<; και αποτελούν θεραπεία οι ίδιες.
Οι τεχνικές που εφαρμόζονται, επιλέγονται προσεκτικά
κάθε φορά γιατί στοχεύουν να διορθώσουν συγκειφιμένεc;
aνισορροπίες που εντοπίστηιων στην ενεργειακή aξιολόγη­
ση. Αποσιωπούν στο να τονώνουν και να εξισοροπούν το βιο­
ενεργειaκό δυναμικό του σώματος, όπου χρειάζεται. Επιλέ­
γονται aπό μια ευρεία γκάμα, που περιλαμβάνει τιc; γνωστές
σταθερές (στατικές) πιέσεις, τιc; διατάσει<;, τιc; κινητοποιήσεις
αρθρώσεων και τιc; μαλάξεις. Εφαρμόζονται συνήθως με τιc;
παλάμε<;. τα δάχτυλα, τουc; aντίχειρες, τουc; πήχειc;. του<; αγκώ-
 I ΜΑΣΑΖ
νες, τα πέλματα και τα γόνατα. Συνήθως σε μια συνεδρία δου­
λεύεται όλο το σώμα, αλλά, εάν χρειάζεται, ο θεραπευτής
επικεντρώνεται σε συγκεκριμένες περιοχές, όπως η πλάτη,
η κοιλιά, το πρόσωπο ή τα πόδια. Ρωτά τον θερaπευόμενο
πώς νιώθει, για να κατανοήσει βαθύτερα την ενεργειακή του
ιωτάστaση. Τον στηρίζει έτσι, ώστε να aποκτήσει μεγαλύ­
τερη συνείδηση και επαφή με το σώμα του. Ο θερaπευόμε­
νος είναι ξαπλωμένος ή καθιστός σε άνετο βαμβακερό στρώ­
μα στο δάπεδο και ντυμένος με άνετα ρούχα που ιωλύπτουν
όλο το σώμα. Το περιβάλλον όπου γίνεται η συνεδρία πρέπει
να είναι καθαρό και ήσυχο.
Το αποτέλεσμα είναι ένα συναίσθημα ηρεμίας, βαθιάς χα­
λάρωσης και ανακούφισης κατά τη διάρκεια, αλλά και μετά
aπό μια συνεδρία σιάτσου. Ειωτομμύριa άνθρωποι έχουν περι­
γράψει την ευεργετική αίσθησή του με λόγια όπως «νιώθω κάτι
να ενεργοποιείται», «ένας γλυκός πόνος», «ζεστασιά», «σαν κάτι
να aνοίγει». «Το πρώτο πράγμα που γίνεται είναι aποτοξίνωση·
co
μετά νιώθεις aνaιωύφιση, ευεξία, χαλάρωση, καλύτερη λει­
ιn
τουργία του σώματος και των οργάνων και, τελικά, aποκτάς
καλύτερη αίσθηση του σώματος και επίγνωση του τι σου συμ­
βαίνει και γιατί», όπως μου περιγράφει πολύ ωραία η θεραπεύ­
ω
ι...
τρια και καθηγήτρια σιάτσου Μόσχα Σκόδρα.
> Ενώ μπορεί κανείς να παρατηρήσει πολύ μεγάλη βελτίωση
σε μία και μόνο συνεδρία, το καλύτερο aποτελέσμa επέρχεται
σταδιακά, πράγμα που σημαίνει ότι χρειάζονται περισσότερες
Οι συνεδρίες συνήθως γίνονται μία ή δύο φορές την εβδομά­
δα ή σε aραιότερα διαστήματα και διαρκούν περίπου μία ώρα.
Το σιάτσου έχει ευεργετικά aποτελέσματα στον ιωθένa,
ανεξάρτητα aπό το αν aντιμετωπίζει ή όχι κάποιο ιδιαίτερο
πρόβλημα υγείας. Ωστόσο, το καλύτερο είναι να έχει συζητή­
σει κανείς τα θέματα υγείας που τον aπασχολούν με το για­
τρό του πριν ξεκινήσει οτιδήποτε μπορεί να επηρεάσει την
κατάσταση της υγείας του. Πολύ σημαντική, επίσης, είναι η
σωστή επιλογή θεραπευτή.
«Ενας θεραπευτής σιάτσου πρέπει κατ' αρχήν να έχει ανοι­
χτή καρδιά, να αγαπά τους aνθρώπους και να θέλει να βοηθή­
σει πραγματικά, να έχει συμπόνια. Είναι ένας δρόμος aφοσίω­
σης, διότι aπαιτεί διάβασμα και εξάσκηση, σου δίνει όμως
ένα πολύ δυνατό εργαλείο για να aντιμετωπίσεις την πραγ­
ματικότητα και τις δυσκολίες της με μία τελείως διαφορετι­
κή οπτική γωνία και με τη δύναμη να βοηθήσεις και να βοη­
θηθείς! Τελειώνοντας τις σπουδές είσαι άλλος άνθρωπος,
πολύ πιο αισιόδοξος και ισορροπημένος, κι aυτό μπορείς να
το μεταδώσεις με τη θεραπεία. Δεν χρειάζεται κάποιο ταλέ­
ντο, εφόσον aσκείσαι και μαθαίνεις στη σχολή, κάποια ευκι­
νησία χρειάζεσαι, αλλά κι aυτή aποκτάται με aσκήσεις σιγά
σιγά. Η ίδια η μαθητεία στο σιάτσου θα σε μάθει να είσαι πιο
συγκεντρωμένος και να εστιάζεις τη σκέψη και την ενέργειά
σου σε ένα σημείο και με την πολύχρονη εξάσκηση θα "aνοί­
ξει" η δική σου ενέργεια περισσότερο, ώστε να αισθάνεσαι
τι αιφιβώς συμβαίνει ενεργειακά κάτω aπό τα δάχτυλά σου.
ΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΟΥ ΣΙΑτΣΟΥ EINAI ΕΝΑ
ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ ΗΡΕΜΙΑΣ, ΒΑΘΙΑΣ ΧΑΜΡΩΣΗΣ
ΚΑΙ ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΗΣ. ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ
ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΕΧΟΥΝ ΠΕΡΙΓΡΑΨΕΙ ΤΗΝ
ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΛΟΓΙΑ ΟΠΩΣ
«ΝΙΩΘΩ ΚΑΤΙ ΝΑ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΕΤΑΙ>>,
«ΕΝΑΝ ΓΛΥΚΟ ΠΟΝΟ>>, «ΖΕΠΑΣΙΑ»,
«ΣΑΝ ΚΑΤΙ ΝΑ ΑΝΟΙΓΕΙ»...
Ολa είναι θέμα εξάσκησης, ο ιωθένaς θα μπορούσε να το
μάθει, φτάνει να του aρέσει» διευκρινίζει η Μ. Σκόδρα.
Τα οφέλη
Σχεδόν όλοι μπορούν να επωφεληθούν aπό το σιάτσου, σε
όποια ηλικία ή φυσική κατάσταση κι αν βρίσκονται. Ατομa
που πάσχουν aπό aϋπνίες, κατάθλιψη ή ψυχολογικές μετα­
πτώσεις επωφελούνται σε μεγάλο βαθμό, γιατί το σιάτσου
βοηθά την εναρμόνιση των συναισθημάτων, βελτιώνει τη
συγκέντρωση και aπαλύνει το άγχος. Εκείνοι που έχουν μεγά­
λες aπαιτήσεις aπό το σώμα τους, όπως οι αθλητές, οι χο­
ρευτές και άλλοι επαγγελματίες, επωφελούνται aπό τις ειδι­
κές πιέσεις και τις διατάσεις που εφαρμόζει το σιάτσου. Η
φυσική ιωτάστaση, η aντοχή και η ευλυγισία μεγιστοποιού­
νται, ενώ βελτιώνεται η στάση του σώματος.
Το σιάτσου aντιμετωπίζει aποτελεσματικά πολλά γυναι­
κολογικά προβλήματα, όπως τους πόνους της περιόδου, το
προεμμηνοροϊκό σύνδρομο, τον ακανόνιστο κύκλο, τη δυσιω­
λίa στη σύλληψη, την «πεσμένη» λίμπιντο. Επί πλέον, υποστη­
ρίζει τη σωστή και ομαλή λειτουργία του αναπαραγωγικού
συστήματος, τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες.
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης προσφέρει aναιωύ­
φιση aπό διάφορα ι<οινά προβλήματα, όπως είναι οι πόνοι
στη μέση και στα πόδια, η δυσπεψία κ.ά. Μπορεί επίσης να
χρησιμοποιηθεί για να επιταχύνει και να διευκολύνει τον τοκε­
τό. Χρησιμοποιείται ακόμα ως βοήθημα για την ανάρρωση
ύστερα aπό περίοδο aσθένειας ή παράλληλα (συμπληρωμα­
τικά) με μεθόδους της συμβατικής ιατρικής.
Χρήσιμο έχει aποδειχθεί το σιάτσου σε χρόνιους πόνους
διαφόρων προελεύσεων στη μέση και στην πλάτη, ισχιαλ­
γία, aυχενικό, ημικρανίες, μυϊκή ένταση, πιάσιμο, κόπωση,
κράμπες, δυσκαμψία και πόνους στις aρθρώσεις. Αντιμετω­
πίζει την aτονία, την αδυναμία, βοηθά στους τραυματισμούς,
τις θλάσεις και άλλες κακώσεις. Είναι ό,τι πρέπει για aρθριτι­
κά, τενοντίτιδα, ρευματισμούς, νευραλγίες, μούδιασμα, τρέ­
μουλο. Για τη δύσπνοια, τον χρόνια βήχα, τη χρόνια φαρυγ­
γίτιδα, τη ρινίτιδα. Ο κατάλογος είναι aτελείωτος.
Η θεωρία του σιάτσου
Σύμφωνα με την παραδοσιακή ανατολική ιατρική, στην οποία
βασίζεται το σιάτσου, τα ενεργειακά σημεία του σώματος
σχηματίζουν ένα δίκτυο ιωναλιών όπου ρέει η ζωτική ενέρ­
γεια, γνωστή ως «ΚΙ» η «τσι» (Qi). Οι μεσημβρινοί συνδέουν
το κάθε κύτταρο, ιστό και όργανο σε ενιαίο σύμπλεγμα λει­
τουργιών. Κατατάσσονται σε δύο αντίθετα και συγχρόνως
αλληλεξαρτώμενα ρεύματα, γνωστά ω<; γιν και γιανγκ. Η ενέρ­
γεια γιν έχει μια πιο ήπια, δροσερή και θρεπτική ποιότητα,
ενώ η γιανγκ είναι δραστήρια και θερμή. Σύμφωνα με την
ανατολική αντίληψη, η υγεία μας έγκειται στην εξισορρό­
πηση των δύο αυτών δυνάμεων.
Σε περιπτώσεις έντασης που οφείλονται σε ψυχικά, σω­
ματικά ή περιβαλλοντικά αίτια, το γιν - γιανγκ χάνει την ισορ­
ροπία του και το «ΚΙ» των μεσημβρινών οδηγείται σε κατά­
σταση είτε υπερπληρότητας είτε ανεπάρκειας. Αυτήν ακριβώς
τη δυσαρμονία βιώνουμε ως δυσφορία, πόνο ή ασθένεια.
Η διάγνωση του σιάτσου δεν απομονώνει συγκειφιμένα
συμπτώματα ή εκδηλώσεις, αλλά προσπαθεί να τα δει ως μέ­
ρος μιας συνολικής εικόνας aνισορροπίας. Δίνει τη δυνατό­
τητα παρατήρησης ανισορροπιών στη ροή της ενέργειας και
των δυσλειτουργιών του οργανισμού, πριν εκείνες εκδηλω­
θούν ως ασθένεια.
Η πρακτική τεχνική του σιάτσου βασίζεται σε aρχαίες με­
θόδους θεραπευτικού μασάζ, όπως το τουίνα (παραδοσια­
κό κινέζικο μασάζ), το άνμα (αρχαίο ιαπωνικό μασάζ) και το
αμπούιωυ (ιαπωνικό μασάζ της κοιλιάς). Ακόμα, κάνει χρή­
ση τεχνικών οι οποίες είναι κοινές με άλλες μεθόδους σω­
ματικού χειρισμού, όπως η φυσικοθεραπεία και η χειρο­
πρακτική. Στην εφαρμογή του σιάτσου παίζουν επίσης καίριο
ρόλο οι σημαντικότερες μέθοδοι ενδυνάμωσης και εναρμό­
νισης του «ΚΙ» (τσι κουνγκ, ντο γιν, διαλογισμός).
Εξέλιξη και ιστορία
Το σιάτσου αναπτύχθηκε στην Ιαπωνία στις αρχές του 20ού
αιώνα από τoνTokujiro Namikoshi Sensei, ο οποίος, σε ηλι­
κία μόλις 7 ετών, θεράπευσε τη μητέρα του από ρευματι­
σμούς χρησιμοποιώντας πιέσεις με τις παλάμες και τους aντί­
χειρες. Αργότερα, μελετώντας το σώμα, ανέπτυξε μια θεωρία
βασισμένη στην ανατομία και τη φυσιολογία.
Το σιάτσου και το παραδοσιακό ιαπωνικό μασάζ άνμα, με
ιστορία 4.000 ετών, αναγνωρίστηκαν επίσημα ως «θεραπεία
με τα χέρια» (μεταφράζεται αλλιώς ως «χειροπρακτική») anό
την ιαπωνική ιωβέρνηση το 1955. Το 1964 το υπουργείο Υ­
γείας διαφοροποίησε το σιάτσου από το άνμα και το αναγνώ­
ρισε ως ξεχωριστή θεραπευτική μέθοδο ιαπωνικής προέλευ­
σης. Στην Ευρώπη καιστην Αμερική εμφανίστηκε στις δεκαετίες
του '50-70. Με το πέρασμα του χρόνου αναπτύχθηκαν διαφο­
ρετικά στυλ και προσεγγίσεις, παρόλο που το Namikoshi
Shiatsu είναι το μόνο επισήμως αναγνωρισμένο στην Ιαπω­
νία. Αλλα είναι το Tsubo Shiatsu που εφαρμόζει πιέσεις σε
συγκειφιμένα βελονιστικά σημεία, το Meridian Shiatsu που
εφαρμόζει πιέσεις και άλλες τεχνικές κατά μήκος των με­
σημβρινών , το lokai (Zen) Shiatsu που εφαρμόζει σύστημα
εισεταμένων μεσημβρινών και απλοποιημένη μορφή θεω-
ρίας Π.Α.Ι. και στηρίζεται στη θεωρία του κίο-ζίτσου.
Ποιοι μπορούν να κάνουν σιάτσοu;
Απευθύνεται σε κάθε άνθρωπο που έχει ανάγκη από θερα­
πεία σε οποιοδήποτε επίπεδο, από χαλάρωση ή τόνωση ή
απλώς από ένα θεραπευτικό άγγιγμα αγάπης, που όμως δεν
είναι τυχαίο, αλλά καθορίζεται από τη διάγνωση και τη συμπτω­
ματολογία σύμφωνα με την παραδοσιακή κινέζικη ιατρική.
Είναι πολύ καλά μελετημένο από τους Κινέζους, αλλά δεν α­
πέχει πολύ από την αρχαία ελληνική ιατρική ή από άλλα παρα­
δοσιακά συστήματα. «Δεν θα ξεχάσω ποτέ τις πιέσεις που
μου είχε κάνει ένας χειροπράισης βοσκός στη Σαμοθράκη,
που είχε μάθει απ' τον παππού του και ήταν καθαρά σημεία
σιάτσου!» αποκαλύπτει η Μόσχα Σκόδρα. Κατόπιν ερωτή­
σεων, λοιπόν, ο θεραπευτής κρίνει ποιους μεσημβρινούς θα
δουλέψει. Ωστόσο, ασθενείς έπειτα από χειρουργείο πρέπει
να περιμένουν 3 μήνες πριν δεχτούν σιάτσου.
<<Οταν ένας άνθρωπος επηρεάζεται από εξωτερικούς πα­
ράγοντες αντιδρώντας με στρες, φόβο και επιθετικότη­
τα, όταν δεν τρέφεται κινείται και ξεκουράζεται σωστά, όταν
ι
ζει σε μολυσμένο περιβάλλον, όταν έχει βλαβερές συνήθει­
LιJ
ες και όταν δεν είναι καλά ψυχολογικά, η ροή της ζωτικής ε­ L..
νέργειας μπλοκάρεται μέσα στους μεσημβρινούς. Κάθε με­ >
σημβρινός θρέφει κάποιο ζωτικό όργανο και κάθε όργανο
κρύβει κι ένα συναίσθημα. Λέμε "ιωτουρήθηιω απ' το φόβο
μου" κι ο φόβος στεγάζεται στα νεφρά. Λέμε "μου 'πρηξες το
συκώτι" και ο θυμός στεγάζεται στο συκώτι. Οπότε, όταν κά­
ποιος άνθρωπος πάσχει από φοβίες ή έχει πάθει πρόσφατα
κάποιο σοκ, είναι πιθανό να πονάει η μέση του ή τα γόνατα
(διότι από κει περνά ο μεσημβρινός των νεφρών) ή να έχει
ιλίγγους ή προβλήματα στο ουροποιητικό και δουλεύοντας
στα σημεία των νεφρών να αναιωυφιστεί σε όλα αυτά, αλλά
και σε ψυχολογικό επίπεδο. Εδώ θα ήθελα να αναφερθώ σε
μια χαρακτηριστική τέτοια περίπτωση. Ηρθε κάποτε μια κο­
πέλα πανικόβλητη, γιατί σε λίγες μέρες θα έκανε μια εγχεί­
ρηση στο κεφάλι για να της αφαιρέσουν μια ακίνδυνη κύ­
στη με μόνη αιτιολογία κάποιους ιλίγγους που δεν έβρισκαν
ι
από πού προέρχονταν. Τη ρώτησα για όλα τα άλλα συμπτώμα­
τα, όπως πόνοι στη μέση και στα γόνατα κ.λπ., και τα είχε όλα,
τη ρώτησα αν είχε περάσει πρόσφατα κάποιο σοκ και μου
είπε ναι. Είχε κοντέψει να πνιγεί ενώ ταξίδευε με πλοίο κι από
τότε είχε και τους ιλίγγους. Με μια μόνο θεραπεία στο μεσημ­
βρινό των νεφρών και της καρδιάς για να την ησυχάσω, της
πέρασαν όλα και ακύρωσε την εγχείρηση!
Για το σύνολο των πληροφοριών yια το σιάτσοu ευχαριστούμε 1Jερμά
την Ιλάειρα Μπουρατ{νου, διευlJύvτρια του Om Orίentα1 Medίcίne
& Shίαtsu τrαίnίng Centre I Europeαn Shίαtsu Schoo1, www.shίαtsu.gr
Επίσης, ευχαριστούμε τη Μόσχα Σκόδρα, καlJηγήτpια και 1Jεραπεύ­
τpια σιάτσου στην Ακαδημία Αρχαίας Ελληνικής και Παραδοσιακής
Κινέζικης Ιατρικής, στην Κηφισιά, www.a1ωdίmία.gr. •

EYEIIA ΚΑΙ ΑΠΕΛΕΥθΕΡΩΣΗ
Μια πανάρχαιη θερα πευτική μέθοδος, που ξεμπλοκάρει τις ενερ­
γειακές γραμμές του σώματος, βοηθώντας τη σωματική, διανο η­
τική και συναισθηματική δραστηριότ ητα.
Η πρώτη φορά που έκανα τάι μασάζ με εισήγαγε σε μια
πραγματικά πρωτόγνωρη, φανταστική εμπειρία που με άφη­
σε με πολλές πολλές aπορίες. Δεν μπορούσα να καταλάβω,
πρώτα aπ' όλα, πώς γίνεται ένα διατaτικό μασάζ που εφαρμόζε­
ται στο σώμα να κάνει εκ των υστέρων το πρόσωπό μου να μοιά­
ζει τόσο χαλαρωμένο και aφράτο σαν να είχα κοιμηθεί μια βδο­
μάδα στο καλύτερο κρεβάτι του κόσμου. Τι ν τούτο που έκανα...
Μασάζ ή το απόλυτο μποτέ για το πρόσωπό μου;
«Το τa·ιλανδικό μασάζ είναι μία από τις aρχαιότερες θερaπευ­
τικές μεθόδους της παραδοσιακής τaι· λανδικής ιατρικής. Μετα­
δόθηκε πρακτικά από γενιά σε γενιά, ώσπου τον προηγούμενο
αιώνα όλες οι υπάρχουσες πληροφορίες χαράχτηκαν σε πέτρι­
νες πλάκες και τοποθετήθηκαν στο ναό του Βούδα στην Μπαν­
γκόνγκ» μου λέει η Ιλάειρa Μπουρατίνου, ι<αθηγήτρια και ιδιοκτή­
τρια του κέντρου ενaλλακτιι<ών σπoυδώνOriental Medicine &..
Shiatsu Trainiπg Centre, που βάλθηι<ε να μου εξηγήσει λίγα
πράγματα γι' αυτήν την ιδιαίτερη μέθοδο μασάζ.
Η προέλευση του τάι μασάζ εντοπίζεται στην Ινδία. Το θε­
ραπευτικό του σύστημα έχει τουλάχιστον 3.000 χρόνια ιστο­
ρίας και οι ρίζες του βρίσκονται στη γιόγκα, την πνευματική
άσκηση, αλλά και την αγιουρβεδική ιατρική. Ο θρύλος ονομα­
τίζει ως ιδρυτή του τον ινδό γιατρό (σύγχρονο του Βούδα και
του Ιπποιφάτη), Τζιβάκa Κουμάρ Μπάκα. Πολύ aργότερα, τον
3ο αιώνα π .Χ., βουδιστές μοναχοί μετακινήθηκαν από την Ινδία
στο Σιάμ (τωρινή τaι· λάνδη) και από εκεί στην υπόλοιπη Ασία.
Ετσι, οι διδαχές του τ. κ. Μπάκα, μαζί με το βουδισμό και την
aγιουρβέδα, διαδόθηκαν και διαμόρφωσαν αυτήν την παρα­
δοσιαι<ή ιατριι<ή τεχνική που σήμερα ονομάζουμε τάι μασάζ.
«ΤΟ τaι· λανδικό μασάζ χρησιμοποιεί έναν συνδυασμζ> διατά­
σεων aπό τη γιόγκα, στοιχεία της ρεφλεξολογίaς, πιέσεις σημεί­
ων και πιέσεις σε ενεργειακές γραμμές. Οι κυριότερες ενεργεια­
κές γραμμές (sen liπes) είναι δέκα και η ενέργεια που κυλάει
μέσα σ' αυτές υποστηρίζει τη σωματική, διανοητική και συναι­
σθηματική δραστηριότητα. Κάθε aνισορροπία ή μπλοκάρισμα
στην κατανομή αυτής της ενέργειας μπορεί να προκαλέσει πόνο
••
ή aρρώστια» συνεχίζει να μου εξηγεί η Ιλάειρa. Κι αναρωτιέμαι
-
αν αυτή η κούραση που βλέπουμε στο πρόσωπό μας θα μπο­
ρούσε να αποδοθεί σε τέτοια μπλοκαρίσματα.
<
Με επιβεβαιώνει η Ιλάειρα Μπουρaτίνου: «Η προσεκτική ε­
ω
φαρμογή πίεσης κατά μήκος των seπ lines βοηθάει να aπελευ­ ι...
θερωθεί το ενεργειακό μπλοκάρισμα και η στασιμότητα. Μετά, >-
εφαρμόζονται διατάσεις σε όλες τις μυι" κ
" ές ομάδες και έτσι επι­
τυγχάνεται η αναιωύφιση από τη μυ"ι"κή ι<όπωση, τους πόνους
και τις εντάσεις, καθώς βελτιώνεται η ευλυγισία ιωι η στάση
του σώματος. Γίνεται, επίσης, μασάζ των εσωτερικών οργά­
νων και έτσι βελτιώνεται η λειτουργία του αναπνευστικού, του
κυκλοφορικού και του νευρικού συστήματος».
Το «νουάντ μποράν», όπως λέγεται το τάι μασάζ στην τaι· ­·
λανδιι<ή, που σημαίνει aρχαίο ή ιερό μασάζ, βασίζεται στην α­
ντίληψη ότι η ζωή είναι ενέργεια και πως στο ανθρώπινο σώμα
ρέει η ενέργεια σε ένα δίκτυο καναλιών. Η υγεία είναι μια κατά­
σταση δυναμικής ισορροπίας και αρμονικής ροής της ενέργει­
ας. Δεν φτάνει να μιλάμε για καλή φυσική κατάσταση, αλλά
για δύναμη, ηρεμία, ζωτικότητα, χαρά.
Το τa·ιλανδικό μασάζ χαλαρώνει βαθιά το σώμα και ηρεμεί
το νου, μειώνοντας την ένταση και το στρες. Κατά τη συνεδρία,
που διαρκεί μία ώς δυόμισι ώρες, ο δέισης είναι ντυμένος και
ξαπλωμένος ή καθιστός σε βαμβακερό στρώμα. Ο ασκών εφαρ­
μόζει μια σειρά από τεχνικές, χρησιμοποιώντας τις παλάμες,
τους aντίχειρες, τους πήχεις, τα γόνατα και τα πέλματα.
Το μασάζ aυτό επιδρά σε μυοσκελετικό και ενεργειακό επί­
πεδο, με aποτέλεσμα να aποιωθιστά τη ροή της ενέργειας, να
ενισχύει τη δύναμη aυτοθεραπείας, να ανοίγει τις περιοχές που
έχουν συμφόρηση και να επαναφέρει την επιθυμητή αρμονία
σε πνεύμα, νου και σώμα. Το τάι μασάζ είναι εξαιρετική μέθο­
δος για πολλά προβλήματα. Ετσι, αποκαθιστά μυι" κ
" ούς τρaυμα­
τισμούς, βελτιώνει την ευλυγισία, aυξάνει την ενέργεια, τη ζωτι­
κότητα, ανακουφίζει σωματιι<ό και ψυχικό πόνο, μειώνει το
στρες και την ένταση και προσφέρει βαθιά χαλάρωση. •
 I ΑΡΩΜΑΤΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΑΔΙ ΓΙΑ ΤΟ ΣΩΜΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΨΥΧΗ

Η aρωματοθεραπεία είναι ένας κλάδος της βοτανικής ιατρικής που χρησιμοποιείται (συνήθως συμπληρω­
ματικά) για τη θεραπεία του σώματος, της ψυχής και του πνεύματος. Στην aρωματοθεραπεία γίνεται χρήση
αρωμάτων, όχι όμως των κοινών που γνωρίζουμε από την κοσμετολογία, αλλά αγνών, αποσταγμένων ελαί­
ων φυτών που είναι γνωστά για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες αιώνες τώρα και ονομάζονται αιθέρια έλαια.
Αν θέλουμε να είμαστε συγκεκριμένοι και σωστοί, πρέπει να αναφέρουμε ότι σε θεραπευτικό επίπεδο η aρω­
ματοθεραπεία δεν αποτελεί μόνη της ολοκληρωμένη εναλλακτική πρόταση. Είναι καλύτερα να τη βλέπουμε
ως κομμάτι ενός ολιστικού τρόπου προσέγγισης της λύσης διαφόρων προβλημάτων και ασθενειών.

ΚΕΙΜΕΝΟ I τΙΝΑ ΚΟΥΛΟΥΦΑΚΟΥ (koultin@enet.gr)

Ν
φ

LιJ
ι...
>
Αντίθετα με τη συμβατική ιατρική, στην οποία αφήνου­
με τον εαυτό μας στα χέρια του γιατρού παίρνοντας τα
φάρμαιω που μας προτείνει, στην ολιστική αρωματοθερα­
πεία συμμετέχουμε ενεργά στη θεραπεία μας - περιμένο­
ντας, ωστόσο, αποτελέσματα πιο σταδιακά απ' ό,τι με τον
κλασικό τρόπο αντιμετώπισης ασθενειών, καθώς και πιο στα­
θερά σε βάθος χρόνου. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι σκο­
πός της αρωματοθεραπείας είναι να αντιιωταστήσει ή έστω
να υποκαταστήσει τη συμβατική ιατρική.
Πρόκειται απλώς για μια πολύ ευχάριστη μέθοδο θερα­
πείας (και πρόληψης) που βελτιώνει και στηρίζει τις ήδη υπάρ­
χουσες δυνάμεις αυτοθεραπείας,δρώντας αποτελεσματικά
στη διανοητική, πνευματική και φυσική ισορροπία του ορ­
γανισμού που, ως γνωστόν, είναι η απόλυτη βάση της υγεί­
ας. Γι' αυτό μπορεί -και συνήθως πρέπει- να συνδυαστεί
τόσο με την κλασική ιατρική όσο και με άλλες εναλλαιαικές
θεραπευτικές μεθόδους.
Τα τρία βασικά μοντέλα αρωματοθεραπείας είναι: το γερ­
μανικό, όπου δίνεται κυρίως έμφαση στην όσφρηση με ει­
σπνοές, διάχυση και εξαέρωση· το αγγλικό, που διαιφίνεται
από ολόσωμα χαλαρωτικά μασάζ με αιθέρια έλαια διαλυμέ­
να σε βάση από φυτικά λάδια (συνήθως αμυγδαλέλαιο) και,
τέλος,το γαλλικό, που η χρήση των αιθέριων ελαίων γίνεται
εσωτερικά κατά το συμβατικό ιατρικό πρότυπο,δηλαδή διά
της στοματικής οδού ή υποθέτων.
Ισως πρέπει να σταθούμε λίγο στην αρωματοθεραπεία ό­
πως εφαρμόζεται στην αγγλική μέθοδο,δηλαδή συμπληρω­
ματικά στο μασάζ. Το μασάζ,συγκεκριμένα το μυοχαλαρωτι-
κό μασάζ, είναι μια θεραπευτική μέθοδος που χρησιμοποι­
είται ευρέως τόσο σε υγιή άτομα όσο και σε ασθενείς. Μα­
σάζ γενικά σημαίνει επαφή με τα χέρια στο σώμα, στο κε­
φάλι, στα χέρια ή στα πόδια με επιλεγμένες μαλάξεις,πιέσεις
ή και δονήσεις. Χρησιμοποιείται ήδη από το 430 π.Χ., ενώ
διάφορες ιστορικές αναφορές δείχνουν ότι το μασάζ εφαρ­
μοζόταν στην Ινδία και στην Κίνα πριν από 5.000 χρόνια.
Το μυοχαλαρωτικό (ή αλλιώς σουηδικό μασάζ), συνδυα­
σμένο μάλιστα με την αρωματοθεραπεία, μπορεί να βοηθήσει
σε αυχενιιωύς πόνους, πόνους στην ωμοπλάτη, μυϊιωύc; πό­
νους σε κάθε σημείο του σώματος, αλλά και πονοκεφάλους,
άγχος, στρες, αθλητικές ιωκώσειc;. Μπορεί να τονώσει το ιω­
κλοφορικό,να αποβάλει τις τοξίνες,να μειώσει την αρτηριακή
πίεση, να βελτιώσει την αναπνευστική λειτουργία και πάνω απ'
όλα να χαλαρώσει κάθε εκατοστό του κορμιού, αλλά και του
πνεύματός μας.
Το «όχημα» τόσο τηc; εφαρμοσμένης αρωματοθεραπεί­
αc; στο μυοχαλαρωτικό μασάζ όσο και της αρωματοθερα­
πείαc;γενικότερα είναι τα αιθέρια έλαια.Τι είναι, όμωc;, τα αι­
θέρια έλαια; Πρόκειται για απολύτως φυσιι<έc; σύνθετες
οργανικές ενώσεις με έντονη οσμή,οι οποίες περιέχονται σε
αδένες στο ξύλο. μέσα στις ρίζες, στα φύλλα, στα άνθη,στους
καρπούς ενός φυτού. Στην πραγματικότητα, είναι η «ψυχή»
με τις θεραπευτικές δυνατότητες του κάθε φυτού σε μορ­
φή συμπυκνωμένης και εξαιρετικά δυνατής ουσίας.
Για να έχουν τα αιθέρια έλαια την καλύτερη δυνατή ποιό­
τητα, παίζουν ρόλο πολλοί παράγοντες: η σωστή μέθοδος
απόσταξης,ο τόπος προέλευσηc;,ο τρόποc;και οι συνθήκεc;
 I ΑΡΩΜΑΤΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

καλλιέργειας, ο χρόνος συγκομιδής, η σωστή αεροστεγής

συσκευασία, η φύλαξη ιωι η διακίνηση.
Οσο πιο σωστά τηρείται κάθε λεπτομέρεια σε ό,τι αφο­
ρά την παραγωγή και τη διακίνηση των αιθέριων ελαίων τόσο
πιο ολοι<ληρωμένα, αγνά και ωφέλιμα είναι τα ίδια. Εδώ πρέ­
πει να τονίσουμε ιδιαίτερα ότι τα αιθέρια έλαια δεν έχουν κα­
I
μία σχέση με τα συνθετικά έλαια που χρησιμοποιούνται στα
σαπούνια, στις κολόνιες, στα aφρόλουτρα κ.λπ. Τα συνθετι­
ι<ά έλαια μπορεί να μυρίζουν ωραία, να είναι φθηνά και, ως
εκ τούτου, πολύ εμπορεύσιμα- δεν έχουν, όμως, καμία θε­
ραπευτική ιδιότητα. Ι<αι τα αγνά αιθέρια έλαια, όμως, για να
έχουν τα επιθυμητά αποτελέσματα καλό θα ήταν να χρησι­
μοποιούνται από έμπειρους θεραπευτές. Είναι πολύ συμπυκνω­
μένες ουσίες, έχουν ισχυρότατα συστατικά και η αλόγιστη
χρήση τους μπορεί να προκαλέσει προβλήματα.
Ενας αρωματοθεραπευτής, ωστόσο, μπορεί να μας συμ­
βουλεύσει και να μας καθοδηγήσει παίρνοντας πρώτα απ' ό­
λα προσωπιι<ό ιατρικό ιστορικό, κάνοντας δερματιι<ό τεστ
πριν από τη χρήση μειγμάτων και, τέλος, φτιάχνοντας μιαν
ασφαλή και αποτελεσματική εξατομικευμένη θεραπεία.

LιJ
Η ιστορία της αρωματοθεραπείας
ι... Η aρωματοθεραπεία είναι μία αρχαία πρακτική, της οποίας
> οι ρίζες βρίσκονται στην Αίγυπτο του 1500 π.Χ. όπου χρησι­
μοποιούσαν μέρη φυτών και δέντρων για να αντιμετωπίσουν
διάφορες ασθένειες. Η aρωματοθεραπεία ως αυτό που αντι­
λαμβανόμαστε σήμερα επισημοποιήθηκε πολύ αργότερα.
Τον 19ο αιώνα εντοπίστηιων τα μικρόβια ως ι<ύρια αίτια
ΧΑΔΙ ΓΙΑ ΤΟ ΣΩΜΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΨΥΧΗ
διαφόρων νοσημάτων. Τον ίδιο καιρό ξει<ίνησαν έρευνες για
τις θεραπευτικές ιδιότητες των αιθέριων ελαίων. Πρωτοπό­
ρος στην πρακτική αυτήν ήταν ο γάλλος Reπe-Maurice Gatte­
fosse, ο οποίος ανακάλυψε ότι συγκεκριμένα έλαια μπορού­
σαν να aπολυμάνουν τον αέρα. Ο ίδιος έδωσε και στην
aρωματοθεραπεία το όνομά της.

. . Μ εταξύ 1887-1937 η aρωματοθεραπεία εμφανιζόταν σε

τουλάχιστον 100 άρθρα σε περιοδικά, χωρίς όμως να έχει ιω­
:... -�� .. ·· . ' ,: . .. ..
ταφέρει ακόμα να πείσει την ιατρική κοινότητα. Τα επόμενα
:--. >>· . • •
•
• '
.: · .. -·.,ι...
•
.

χρόνια η συμβατική ιατρική και τα φάρμακα εξελίχθηκαν ρα­

\." � .... \:""� . .

. :: , :.:·
'
. ' γδαία, παρά το γεγονός πως πολλά έλαια είχαν μεγαλύτερη
.•
... . .
·

:·�· . .. . . :·
.
. ,
· .•· .. . ·� � . αντισηπτική δράση απ' ό,τι τα συνθετικά φάρμακα. Ομως,
.• ' .'ω .....
·..�
.
.:,.
.....: . ' επειδή και τότε τα οικονομικά συμφέροντα υπερίσχυαν (και
. ·, .
. ... • • /�
• 1
.. .. �. ....;�\... .; .
. ...���
...t:o,· "" .
·. '
.

.. τα συνθετικά φάρμαιω με τη χρήση του «pateπtiπg» υπό­

•
. . . ' σχονταν τεράστια κέρδη), τα έλαια και οι επίσημες έρευνες
. ·.• .
.
-
σ' αυτά ξεχάστηκαν στα ντουλάπια.
Το 1964 τα αιθέρια έλαια ήρθαν ξανά στο προσκήνιο, όταν
·.".. :-
. •.
ένας στρατιωτικός γιατρός ισχυρίστηκε ότι τον βοήθησαν
πολύ στην αντιμετώπιση πολλών περιστατικών κατά τη διάρ­
κεια του πολέμου, ενώ το 1978, μετά την έκδοση ενός τρί­
τομου έργου γραμμένου από τον γάλλο Pau I Blaiche με θέμα
τη χρήση των αιθέριων ελαίων σε μεγάλη γκάμα νοσημάτων,
ανανεώθηκαν ξανά το ενδιαφέρον, η περιέργεια και οι έρευ-
νες πάνω σ' αυτά από την ιατρική ιωινότητα. •
 10 αιθέρια έλαια και nώs να τα χρησιμοποιήσετε
ANGELICA
ή χόρτο των αγγέλων
Εχει μυρωδιά πικάντικn και γλυκιά και
θεωρείται σπασμολυτικό, διουρητικό,
χωνευτικό, τονωτικό, αγχολυτικό, αντι-
Βακτηριδιακό.
Συνταγri για κρύωμα (πρόληψη)
5 σταγόνεs χόρτο των αγγέλων, 3 σταγό-
νεs λεμόνι, 2 σταγόνεs λεμονόχορτο και
1 σταγόνα μοσχοκάρυδο στη συσκευn
εΕαέρωσηs. Για την μπανιέρα, ρίΕτε στο
νερό το παραπάνω μείγμα διαλυμένο σε
μια συσκευασία γλυκιά κρέμα γάλακτοs.
" ΜΕΝΤΑ
ΒΑΣΙΛΙΚΟΙ
Μυρίzει ιδιαίτερα και ελαφρώs εΕωτικά,
ενώ η δράση του είναι σπασμολυτικn,
αντιβιωτικri και τονωτικn.
Συνταγή για Βriχα και Βρογχίτιδα
5 σταγόνεs Βασιλικό, 8 σταγόνεs λεβά-
ντα, 6 σταγόνεs λεμόνι, 3 σταγόνεs μο-
σχοκάρυδο, 2 σταγόνεs χόρτο των αγ-
γέλων και 5 σταγόνεs κέδρο. Για τη
συσκευn εΕαέρωσηs, ρίΕτε 3 με 5 στα-
γόνεs από το παραπάνω μείγμα. Για
λάδι επάλειψηs του στέρνου, διαλύστε
5 με 7 σταγόνεs του μείγματοs σε 5Ο
ml γλυκό αμυγδαλέλαιο.
ΠΕΡΓΑΜΟΝΤΟ
Μυρωδιά ανανεωτικri, κιτρώδηs και φρέ-
σκια και δράση αντισηπτικri, καταπραϋ-
ντικri, αντιπυρετικri και αποσμητικn.
Συνταγή για χαλόρωσπ και ηρεμία
2 σταγόνεs χόρτο των αγγέλων,
1 σταγόνα μοσχοκάρυδο, 2 σταγόνεs
σανδαλόΕυλο, 3 σταγόνεs περγαμόντο
για τη συσκευri εΕαέρωσηs.
ΜΑΥΡΟ ΠΙΠΕΡΙ
Με δυνατri και πικάντικη μυρωδιά, το
έλαιο αυτό είναι αναλγητικό, αποτοΕι-
νωτικό, χωνευτικό, καθαρτικό, αντισπα-
σμωδικό, αφροδισιακό, τονωτικό.
Συνταγή για αναπνευστικό προβλriμα-
τα και ρευματισμούs
ΡίΕτε 5 σταγόνεs στην μπανιέρα ri δια-
λύστε την ίδια ποσότητα σε 50 ml γλυ-
κό αμυγδαλέλαιο για μασάz και αντιμε-
τωπίστε άσθμα, Βρογχίτιδα, γενικά
αναπνευστικά προβλriματα, αλλά και
αρθρίτιδεs, ρευματισμούs, κυστίτιδεs.
ΚΕΔΡΟΙ
Με τnν απαλr'ι μυρωδιά του Εύλου, το
αιθέριο έλαιο του κέδρου είναι αντισn-
πτικό, σπασμολυτικό, τονωτικό, διουρη-
τικό, πρεμιστικό, αλλά και εντομοκτόνο
και μυκητοκτόνο.
Συνταγri για λάδι μασόz για τον παιδι-
κό φόβο του αποχωρισμού
3 σταγόνεs κέδρο, 1 σταγόνα χόρτο των
αγγέλων, 1 σταγόνα Βασιλικό σε 50
γλυκό αμυγδαλέλαιο. Κάντε με το μείγ-
μα μασάz στην κοιλιά του παιδιού.
ΓΙΑΣΕΜΙ
Η μυρωδιά του είναι γλυκιά, πλούσια
και πάνω απ' όλα εΕωτικrΊ. Είναι διε-
γερτικό των αισθrΊσεων και έχει αποτο-
Εινωτικri ιδιότητα.
Συνταγή για πόνουs περιόδου
1 σταγόνα γιασεμί, 2 μοσχοκάρυδο,
3 σταγόνεs ιλάνγκ ιλάνγκ, 5 γκρέιπ-
φρουτ σε 70 ml γλυκό αμυγδαλέλαιο
και 30 ml σπαθόλαδο (Βαλσαμέλαιο).
Κάντε μασάz στην περιοχn τηs κοιλιάs.
Συνταγή για τιs δυσκολίεs τηs εμμn-
νόπαυσηs
1 σταγόνα γιασεμί, 1 νερολί, 1 σταγό-
να τριαντάφυλλο, 1 ιλάνγκ ιλάνγκ,
1 σταγόνα στίραΕ (Βενzόη) και 4 στα-
γόνεs λάιμ στον ατμοποιητri.
Για την μπανιέρα: 1 σταγόνα γιασεμί,
1 νερολί, 5 σταγόνεs σανδαλόΕυλο, 1
σταγόνα στίραΕ (Βενzόη), 1 σταγόνα
μοσχοκάρυδο σε 2 50 ri 500 ml γλυ-
κιάs κρέμαs γάλακτοs.
ΧΑΜΟΜΗΛΙ
Με γλυκιά μυρωδιά και ιδιότητεs
αντιαλλεργικέs, αναλγητικέs, αντιβιοτι-
κέs, αντιφλεγμονώδειs, Βακτηριοκτό-
νεs, ηρεμιστικέs, αντιπυρετικέs.
Συνταγri για παιδικό προβλήματα
αϋπνίαs
Για μια καλrΊ παιδικri νύχτα Βάzουμε
στον ατμοποιητri 3 σταγόνεs χαμομriλι,
.4 σταγόνεs περγαμόντο, 3 σταγόνεs λε-
Βάντα και 1 σταγόνα τριαντάφυλλο.
ΛΕΒΑΝΤΑ
Η μυρωδιά τηs είναι καθαρri, ανανεωτι-
κri, αλλά και ιδιαίτερα σαγηνευτικri,
ενώ διακρίνεται για τιs ηρεμιστικέs και
τιs ανανεωτικέs τns ιδιότnτεs.
Συνταγri για άμεση αντιμετώηιση πόνων
του αφτιού (για παιδιά και ενnλίκουs)
1 έωs 2 σταγόνεs λεβάντα σε ένα Βαμ-
Βάκι, το οποίο θα τοποθετriσουμε στο
αφτί. Αλλάzουμε το Βαμβάκι πρωί και
Βράδυ. Αν δεν υπάρΕει Βελτίωση μέσα
σε 24 ώρεs, πρέπει να επισκεφθούμε
τον ωτορινολαρυγγολόγο.
ml Συνταγri για αϋπνία
Βάzουμε στον ατμοποιητn 5 σταγόνεs
κέδρο, 7 λεβάντα και 1 τριαντάφυλλο.
ιn
Μυρωδιά δροσιστικn και ιδιότητα .αναι-
φ
σθητικn, αντιφλογώδηs, καρδιοτονωτι-
κrΊ, αντιπυρετικrΊ. σπασμολυτικri, απο-
<
συμφορητικri και τονωτικn.
ω
Συνταγn για στοματικό διάλυμα
L
5 σταγόνεs μέντα, 5 τεϊόδεντρο, 5 λε-
�
Βάντα, 5 λεμόνι και 1 θυμάρι σε 100
ml εμφιαλωμένο νερό. Για το στοματικό
διάλυμα διαλύστε 1 κουταλάκι του
γλυκού από την προαναφερθείσα συ-
νταγri σε μισό ποτriρι χλιαρό νερό.
Τ Ε.(ΟΔΕΝΤΡΟ
Μυρωδιά φρέσκια, «ιατρικri» και δυνα-
τri. Ιδιότητεs αντιβακτηριδιακέs, αντι-
σηπτικέs, ηρεμιστικέs.
Συνταγή για τσιμπήματα εντόμων
Βάλτε πάνω στο τσίμπnμα έλαιο τεϊόδε-
ντρου δίχωs να το διαλύσετε. Το ίδιο
κάνετε και αν Βρείτε τσιμπούρι στο
δέρμα. Απλώνετε το έλαιο πάνω στο
τσιμπούρι, το αφnνετε μερικά λεπτά
και το aφαιρείτε στρίβοντάs το προσε-
κτικά με μια κίνnση, κατά τη φορά του
ρολογιού. Είναι πολύ εύκολο με τη χρri-
ση του συγκεκριμένου ελαίου.
ΙΛΑΝΓΚ ΙΛΑΝΓΚ
Εχει γλυκιά, ελαφρώs πικάντικη και εΕω-
τικri μυρωδιά, ενώ είναι γνωστό ωs ηρε-
μιστικό, αφροδισιακό και ευφορικό.
Συνταγή για στομαχικούs πόνουs
λόγω νευρικότnταs
Διαλύουμε 5 σταγόνεs Βασιλικό, 2 ιλάνγκ
ιλάνγκ, 2 λεβάντα, 2 γεράνι, 2 περγαμόντο
σε 70 ml σπαθόλαδο και 30 ml γλυκό
αμυγδαλέλαιο και κάνουμε μασάz κυκλικά
κατά τη φορά του ρολογιού στην περιοχri.
 I ΡΕΦΛΕΞΟΛΟΓΙΑ

ΔΥΝΑΜΗ ... ΣΤΑ ΑΚΡΑ

Ο χάρτης της υγείας μας απ οτ υπώνεται στα άκρα: στα π έλματα, στις παλάμες και στα . . . αφτιά. Η ρεφλεξο­
λογία «αφουγκράζεται >> διά της αφής τα ενδεχόμενα προ βλήματα και συμβάλλει στην πρόληψη ασθενειών
και στη βελτίωση της σωματικής και ψυχ ικής μας κατάστασης.

ΚΕΙΜΕΝΟ I ΜΕΛιΝΑ ΣιΔΗΡΟΠΟΥΛΟΥ (melina@enet.gr)

Η πιεσοθεραπεία δεv αποτελεί vέα μέθοδο. Περίπου 5.000
χρόνια πριν, οι Κινέζοι εφάρμοζαν τέτοιες μεθόδους με αρ­
χές παρόμοιες με εκείνες του βελονισμού. Δεν ήταν οι μόνοι.
Στην Αίγυπτο και στην Ινδία έχουν βρεθεί τοιχογραφίες σε τά­
φους που παρουσιάζουν έναν συγκεκριμένο τρόπο πίεσης
των πελμάτων. Στην Ανκμαχόρ, στη Σαχάρα, μάλιστα, βρέ­
θηκε τοιχογραφία του 2330 π.Χ. σε τάφο γιατρών, όπου φαί­
φ
νονται δύο άνθρωποι να εφαρμόζουν τεχνική πίεσης σε πέλ­
φ
ματα ι<αι παλάμες. Εφαρμογές πιεσοθεραπείας αναφέρονται
< επίσης στα ασκληπιείο της αρχαίας Ελλάδας, όπως στα Τρίκ­
κης, Τιθορέας. Κω, Ιερού, Αμφιαράειου και Επιδαύρου.
LιJ
L.. Την ευεργετική επίδραση των π ιέσεων και των μαλάξεων
> ενστερνίζεται και η ρεφλεξολογία. Στην ουσία πρόκειται για
μια ολιστική μέθοδο που αποσκοπεί στην ενίσχυση της αυ-
τοθεραπευτικής δύναμης του οργανισμού μέσω ενός συστή­
ματος π ιέσεων σε συγκειφιμένα σημεία των άκρων.
«Αντανακλαστικά» σημεία, σημεία δηλαδή που αντιστοι­
χούν σε όργανα, σε αδένες και μυϊκούς ιστούς, υπάρχουν
στα πέλματα, στα χέρια και στα αφτιά. Οι ρεφλεξολόγοι δου­
λεύουν περισσότερα τα πέλματα, καθώς είναι πιο ευαίσθητα
(αρκεί να αναλογιστεί κανείς πως εκεί ι<αταλήγουν περίπου
7.200 νευρικές απολήξεις). Στην αρχή ι<άθε συνεδρίας ο θε­
ραπευτής μπορεί να συμπεριλάβει επίσης πιέσεις στα aφτιά
και στα χέρια. Η εφαρμογή της μεθόδου μόνο στα αφτιά ή
στα χέρια προτιμάται αν το πρόβλημα αφορά το άνω τμήμα
του σώματος -πάνω από το διάφραγμα- ή αν συντρέχουν
κάποιοι ιδιαίτεροι λόγοι υγείας που αποκλείουν τα πόδια,

Μετωπιαίος κόλπος
Μετωπιαίος κόλπος
Τρίδυμο νεύρο I

Εγκέφαλος
Μύτη
Υπόφυση Μάτι
Μάτι
Λα
Παρεγκεφαλίδα
Αφτί Αφτί
Σημείο υπέρτασης
Τραπεζοειδής �;;:;.:...- �;:a.... Τραπεζοειδής
-ΙJαραθυρεοειδείς
Πνεύμονες, βρόγχοι _ Πνεύμονες, βρόγχοι
θυροειδής αδένας
Επινεφρίδιος αδένας
Επινεφρίδιος αδένας - -ι--.
1ιιιι..8 �• ,�Wl
_.- 11ίιlι4
- Στομάχι Καρδιά
Ηπαρ
..-.='tl--..._
- _ --- ��Π
Ηλιακό πλέγμα
Σπλήνα
Χοληδόχος κύστη Πάγκρεας
Δωδεκαδάκτυλο
� Εγκάρσιο κόλον
Εγκάρσιο κόλον -�­ Νεφρά
Κατιόν κόλον
Ανιόν κόλον Ουρητήρας
Λεπτό έντερο
Λεπτό έντερο Κύστη
Πρωκτός - --ι Alιt=::W�ιW:
rι-tι--- Σιγμοειδές, ορθό
Τυφλό έντερο / Σημείο aϋπνίας

-•,----=-
-== �--
- - Γεννητικός αδένας ---+
=---

--- Ισχιακό νεύρο

ΠΟΥ ΝΑ ΑΠΕΥΘΥΝΘΕtτΕ
Το Σωματείο Ελλήνων ΡεφλεΕολόγων (ΣΕΡ) ιδρύθηκε το 1992 και σriμερο αριθμεί 600 μέλη, 400 εκ των οποίων είναι ενεργά. Στόχοs του σωμα­
τείου είναι αφ' ενόs η ενημέρωση των μελών σχετικά με τιs τρέχουσεs εΕελίΕειs, αφ' ετέρου δε η προστασία και η ενημέρωση του κοινού. Στο πλαί­
σιο αυτό το σωματείο διοργανώνει ημερίδεs ενημέρωσηs και εκδίδει το περιοδικό «Εναρμόνιση», ενώ διατηρεί και τn λίστα των αναγνωρισμένων
μελών του που διαθέτει σε κάθε ενδιαφερόμενο (www.refteχology.gr- τηλ. 210 6424818).

Στην Ελλάδα υπάρχουν, επίσπs, 7 εγκεκριμένεs σχολέs ρεφλεΕολογίαs που εφαρμόzουν το πρόγραμμα σπουδών του Πανευρωπαϊκού Συλλόγου
ΡεφλεΕολόγων (www.refleχeurope.org), μέλοs του οποίου είναι και το Σωματείο Ελλriνων ΡεφλεΕολόγων.

όπωc; έντονο πρόβλημα φλεβίτιδαc;.
«Η ρεφλεξολογία στηρίζεται στη θεωρία των ζωνών. Σύμ­
φωνα με αυτήν, το σώμα μac; διατρέχεται από 10 κάθετεc;
ζώνεc;, 5 σε κάθε πλευρά, όπου κάθε δάισυλο αποτελεί ιωι
μία ζώνη. Οι ζώνεc; αυτέc; εμπεριέχουν ιωι τουc; "μεσημβρι­
νούc;" (τα κανάλια τηc; ζωτιι<ήc; ενέργειαc;), αλλά και όλα τα
συστήματα του οργανισμού, που μέσα aπό την επικοινωνία
και τη συνεργασία που έχουν συμβάλλουν στην αρμονία ιωι
την ισορροπία του οργανισμού. Πολλέc; φορέc; διαταράσσε­
ται αυτή η αρμονία από εντάσειc; (π.χ., μυϊκόc; σπασμόc;), από
τοξίνεc; ή από νευρικέc; εντάσειc; (όπωc;, π.χ., τα γάγγλια). Ο
ρεφλεξολόγοc; έρχεται να ξεμπλοκάρει αυτέc; τιc; εντάσειc; και
τουργεί πιο αποτελεσματικά. Ενa άλλο θετικό αποτέλεσμα
είναι η βελτίωση τηc; ιωκλοφορίαc;, που με τη σειρά τηc; ιωθα­
ρίζει το σώμα από τιc; τοξίνεc; και τιc; αιωθaρσίεc;» διαβάζου­
με στο βιβλίο «Ρεφλεξολογία» (ει<δ. Αλκυών) τηc; Ιπge Dougaπs,
ιδρύτριαc; του Συλλόγου Ρεφλεξολόγων στη Νότια Αφριι<ή,
και τηc; μαθήτριάc; τηc; Suzanne Ellis.
Η ρεφλεξολογία αποτελεί συμπληρωματική αγωγή , που
μπορεί κάλλιστα να συνεργάζεται με τη συμβατική ιατρική,
όπωc; και με άλλεc; συμπληρωματιι<έc; αγωγέc;. Ο ρεφλεξολό­
γοc; δεν προβαίνει σε <<διάγνωση», δεν συνταγογραφεί, ούτε
ω
παρεμβαίνει στη φαρμακευτική αγωγή του θερaπευομένου. L

να ενεργοποιήσει τον οργανισμό, ώστε να βρει την ισορρο­
πία ιωι την αρμονία του. Στα αντανακλαστικά σημεία απει­
ιωνίζεται η συσσώρευση όλων αυτών των τοξινών και των
νευρικών εντάσεων σαν "γρομπαλάκι"» εξηγεί ο Μ ιχάληc; Ι<υ­
ριακίδηc;, πρόεδροc; του Σωματείου Ελλήνων Ρεφλεξολόγων.
Τόσο μέσω των κάθετων ζωνών όσο ιωι μέσω των οριζό­
ντιων γραμμών στιc; οποίεc; χωρίζεται νοητά το πέλμα, είναι
εφιισό να προσδιοριστεί επαιφιβώc; ποιο σημείο του οργανι­
σμού παρουσιάζει κάποιο πρόβλημα ή μπλοκάρισμα. Το σύ­
στημα πιέσεων τηc; ρεφλεξολογίαc; λύνει σταδιακά τα «γρο­
μπαλάι<ια» που εντοπίζει ο θεραπευτήc;, αλλά ιωρίωc; στοχεύει
στην πλήρη χαλάρωση του σώματοc;.
«Το σημαντι κότερο όφελοc; που προσφέρει η ρεφλεξο­
λογία είναι η ι ιωνότητά τηc; να μειώνει το στρεc; ιωι να οδη­
γεί σε βαθιά χαλάρωση. Σε ιωτάστaση βαθιάc; χαλάρωσηc;
το σώμα έχει την ευκαιρία να aυτοθεραπεύεται και να λει-
Η δική του συμβολή είναι να αποφορτίσει και να ενδυναμώ­
σει τον οργανισμό του. Είναι αυτή η συμβολή μετρήσιμη;
«Πολλέc; έρευνεc; έχουν πραγματοποιηθεί στη Δανία, στην
Αγγλία, στιc; ΗΠΑ, αλλά ιωι στη χώρα μac;. Μι α τέτοια μελέ­
τη έχει πραγματοποιηθεί στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό
Κέντρο, στην!\ Καρδιοχειρουργική Κλινιι<ή όπου εφαρμό­
στηκε ρεφλεξολογία προεγχειρητικά ιωι μετεγχειρητικά. Η
έρευνα έδειξε σημαντική βελτίωση στα επίπεδα άγχουc; προ­
εγχειρητικά ιωι στην αίσθηση πόνου μετεγχειρητικά», ση­
μειώνει ο Μ ιχάληc; Κυριακίδηc;.
Η ρεφλεξολογία είναι αναγνωρισμένη συμπληρωματιι<ή
αγωγή στη Γερμανία, στην Αγγλία και στη Ν. Αφριι<ή. Στην
Ελλάδα έχει ξεκινήσει η διαδιιωσία αναγνώρισηc; του επαγ­
γέλματοc; ιωι, αν τελικά ολοκληρωθεί, η ρεφλεξολογία θα εί­
ναι το πρώτο επάγγελμα συμπληρωματιι<ών αγωγών που θα
το επιτύχει. •

Η ΙΥΓΧΡΟΝΗ ΙΠΟΡΙΑ ΤΗΙ ΡΕΦΛΕΞΟΛΟΓΙΑΙ

Ο δρ Φιτzέραλντ, αμερικανόs χειρουργόs και διευθυντήs τns Ωτορινολαρυγγολογικήs Κλινικήs του νοσοκομείου Σεντ Φράνσιs, στο Κονέκτι­
κατ, θεωρείται θεμελιωτris τηs «θεωρίαs των zωνών». Διαπίστωσε ότι όταν ασθενείs με την ίδια διατοραχri υποΒάλλονταν σε μια μικρri εγχείρηση,
άλλοι ένιωθαν έντονο πόνο και άλλοι όχι. Παρατriρnσε, λοιπόν, ότι όσοι ένιωθαν μειωμένο πόνο ασκούσαν πίεση στα χέρια τουs, προκαλώνταs
«αναισθητικό» αποτέλεσμα. Διαμόρφωσε έτσι τn θεωρία των zωνών, το ότι δηλαδri το σώμα διαμορφώνεται σε 10 κατακόρυφεs zώνεs που διατρέ­
χουν όλο το μriκos του. Σύμφωνα με τη θεωρία του, μέρη του σώματοs που ανriκουν στην ίδια zώνn συνδέονται μεταΕύ τous μέσω τns ρoris ενέρ­
γειαs και ολλnλοεπηρεάzονται.

«Μητέρα» τns σύγχρονπs ρεφλεΕολογίαs υπήρΕε π Γιούνιs Ινγκραμ. ΑνέπτυΕε τη μέθοδο των zωνών στο οντονοκλοστικά σημεία των ποδιών και
αφιέρωσε τn zωri τηs στην έρευνα και τη διάδοση τns ρεφλεΕολογίαs.

Η πρώτη σχολή ρεφλεΕολογίαs ιδρύθηκε στο Λονδίνο οπό τη μοθrΊτριο τηs Ινγκραμ, Ντόριν Μnέιλι, που uπrΊρΕε εκπρόσωποs τns μεθόδου στn Μ.
Βρετανία και στην Ευρώπη.
 ΡΕϊκι
ΙΣΧΥΡΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΑΓΑΠ ΗΣ
Η γοητευτική φιλοσοφία του ρέικι μιλά για τη συμπαντική ενέργεια και το ηώς, αν κατευθυνθεί σωστά, μπο­
ρεί να θεραπεύσει εμάς και τους συνανθρώπους μας. Ενα συνειδητό ccπαιχνίδι» με τις παλάμες, που μας φορ­
τίζει θετικά, με πραγματικά θεραπευτικά αγγίγματα.
KEIMENO I ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΡιΣΤΟΔΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (gchord@enet.gr)
((Ρέι)) στα ιαπωνικά σημαίνει πνεύμα, μυστήριο, δώρο, συ­
μπαντική γνώση και συνείδηση. «ΚΙ» σημαίνει φυσικό πε­
ριβάλλον. ταλέντο. συναίσθημα. ζωτική ενέργεια. Το «ΚΙ» (στην
Κίνα ονομάζεται <<τσι» και στην Ινδία «πράνα») αποτελεί την
πρωταρχική ενέργεια για τα συναισθήματα. τιc; σκέψειc; μαc;
και την πνευματική ζωή μαc;. Αυτή η ενέργεια υπάρχει παντού.
σε κάθε ζώντα οργανισμό. μac; διατρέχει και μαc; περιβάλλει
ώc; το θάνατό μαc;. Η συνείδηση του <φέι» καθοδηγεί τη ζωτι­
κή ενέργεια του «ΚΙ» και ο συνδυaσμόc; των δύο ονομάζεται
ρέικι. Είναι η απεριόριστη θεραπευτική ενέργεια που βοηθά
να ξεπεράσουμε τιc; συνέπειεc; του αρνητικού κάρμα. δηλα­
LιJ
L δή την aπληστία. τη λαγνεία. το θυμό. τη ζήλια και την πλά­
>- νη. τιc; αρνητικέc; σκέψειc; και συναισθήματα που δεχόμαστε.
συνειδητά ή aσυνείδητα. για τον εαυτό μac;. Είναι διπολιι<ή:
η aρσενική τηc; πλευρά. το γιανγκ. σύμφωνα με την κινέζικη
φιλοσοφία. η σίβα (όπωc; είναι γνωστή στο σύστημα τηc; τά­
ντρα). έρχεται aπό το στέμμα και τα υπόλοιπα aνώτερα τσά­
κρα. ενώ η θηλυκή. το γιν. η σάκτι. από το τσάιφα τηc; ρίζαc;.
Τα τσάκρα είναι οι μεσημβρινοί. οι πύλεc; ενέργειαc; που υπάρ­
χουν κατά μήκοc; του φυσικού μαc; σώματος καθένα aπό τα
επτά τσάιφα σχετίζεται με συγκειφιμένουc; αδένεc; και όργα­
να. Η συναισθηματική και πνευματική aνισορροπία. αλλά ιωι
το στρεc; προιωλούν δυσαρμονία στη ροή τηc; ενέργειαc; των
τσάκρa και συντελούν στη σωματική ασθένεια.
Το ρέικι είναι μια ισχυρή ενέργεια aγάπηc; που δουλεύει σε
όλα τα επίπεδα: σωματικό. νοητικό. συναισθηματικό. πνευμα­
τικό. ακόμα και στο ιωρμικό. Ρέει στα πάσχοντα σημεία του
ενεργειακού μac; πεδίου και τα επαναφορτίζει με θετιι<ή ενέρ-
γεια θεραπεύοντάς τα. Είναι, όπως υ ποστηρίζουν όσοι το
ασκούν, τόσο παλιό όσο και η ανθρωπότητα. Η γνώση του
βυθίστηκε μαζί με την Ατλαντίδα και επανήλθε γύρω στο 7 500
π.Χ., εποχή της ακμής του αιγυπτιακού πολιτισμού. Αναιω­
λύφθηκε ξανά στην Ιαπωνία (γι' αυτό και η ιαπωνική του ονο­
μασία) στα τέλη του 19ου αιώνα.
Ιδρυτής του σύγχρονου ρέικι θεωρείται ο Μικαόμι Ουσούι,
που γεννήθηκε το 1864 σ' ένα χωριό του ιαπωνικού νότου και
πέθανε στο Φουιωυγιάμα από εγκεφαλικό το 1926. Στην επι­
γραφή που κοσμεί τον τάφο του στον βουδιστικό ναό Σαϊχό­
τζι, στα προάστια του Τόκιο, διαβάζουμε: «Οποιος κάνει δια­
ω
λογισμό και εργάζεται με επιμέλεια για να βελτιώσει νου και ι..

σώμα και να γίνει καλύτερος άνθρωπος λέγεται άνθρωπος με >

μεγάλο πνεύμα. Οσοι χρησιμοποιούν το μεγάλο πνεύμα για

κοινωνικό σκοπό, για να δείξουν στον κόσμο το σωστό δρό­
μο και να κάνουν το καλό, λέγονται δάσκαλοι. Ο δόκτωρ Ου­
σούι ήταν ένας τέτοιος δάσκαλος». Τυπικά ο Ουσούι δεν ήταν
γιατρός, αλλά επιχειρηματίας, ο οποίος, από τη στιγμή που
χρεοκόπησε, αφοσιώθηκε στην πνευματική αναζήτηση. Στη
διάρκεια ενόc; διαλογισμού του στον αγαπημένο του ιωταρ­
ράκτη στο όροc; Ι<ουράμα βίωσε την εμπειρία ενόc; σατόρι,
λέξη που χρησιμοποιούν οι Ιάπωνεc; για να δηλώσουν την ξαφ­
νική συνειδητοποίηση, την ιωτανόηση.
Εκείνο που συνειδητοποίησε ο δόκτωρ Ουσούι ήταν πωc;
μπορούσε να γίνει ο ίδιοc; κανάλι για τη συμπαντική ενέργεια
και να την κατευθύνει έτσι, ώστε να θεραπεύει τον εαυτό του
και τουc; συνανθρώπους του αγγίζοντάc; τουc; με τις παλάμεc;
του. Ιδρυσε το πρώτο κέντρο ρέικι στη Σιζουόκα και από τότε
η φήμη του σιγά σιγά εξαπλώθηκε αρχικά στην Ιαπωνία και
αργότερα στον υπόλοιπο κόσμο, συντελώντας στη δημιουρ­
γία πληθώραc; μύθων, που όμως δεν επιβεβαιώθηιων ωc; πραγ­
ματιι<ά γεγονότα: πως ήτανχριστιανόc;, πως διετέλεσε κοσμή­
τορας του πανεπιστημίου Ντοσίσα του Τόκιο, πωc; σπούδασε
στο πανεπιστήμιο του Σικάγου . . . Το σίγουρο είναι πωc; τιμή­
θηκε για τις καλέc; του πράξεις από τον ιάπωνα αυτοιφq.τορα.
Επίσηc;, πως είχε θεραπεύσει πολλά θύματα του ιωταστροφι­
κού σεισμού που έπληξε τοΤόκιο το 1923, αλλά και πωc; συνή­
θιζε να θεραπεύει δωρεάν τουc; ζητιάνους στιc; φτωχογειτο­
νιές. Λίγο πριν από το θάνατό του μετέδωσε τιc; γνώσειc; του
σε πολλούc;, ενώ έχρισε τονΤουτζίρο Χαγιάσι (αξιωματικό του
ιαπωνικού πολεμικού ναυτικού) μέγα δάσκαλο του ρέικι, με
την ευθύνη να καθοδηγεί τουc; υπόλοιπους δασκάλους.
Ο τελευταίοc; μετέφερε το κίνημα ρέικι στις ΗΠΑ όταν επι­
σκέφθηκε τη Χαβάη το 1936, εκπαιδεύοντας εκεί ως δάσιω­
λο του ρέικι τη μαθήτριά του Χαουάγιο Ται<άτα. Το ιαπωνικό
κίνημα του ρέικι αποτελείται σήμερα από δύο ρεύματα, ένα
με έδρα τοΤόκιο και ένα με έδρα την πόλη Σιζουόιω. Μετά τον
θάνατο τηc;Τακάτα το 1980, το δυτικό κίνημα του ρέικι χωρί­
στηκε σε δύο τμήματα, από τα οποία προέιωψαν αρκετά πα­
ρακλάδια και ανεξάρτητοι δάσκαλοι του ρέικι, που ακολου­
θούν ο καθέναc; τη δική του τεχνική. Ολοι, όμωc;, σχολέc;,
ρεύματα ή ανεξάρτητοι δάσκαλοι, συμφωνούν στη δύναμη
τηc; ενέργειας του θεραπευτικού αγγίγματος των χεριών στα
28 σημεία (7 κύρια και 21 μικρότερα τσάιφα) και στιc; πέντε
βασιι<έc; αρχέc; του ρέικι που δίδαξε ο δόκτωρ Ουσούι:
Μόνο για σήμερα
Μη θυμώνειc;.
Μη φοβάσαι.
Να είσαι ευγνώμων.
Δούλεψε σκληρά με τον εαυτό σου.
Να είσαι συμπονετικός και ευγενικός με τον εαυτό σου
και με τουc; άλλουc;. •
 I ΑΣΚΗΣΗ - ΚΙΝΗΣΗ

ΣΥΝΤΟΝΙΖΕΙ ΣΩΜΑ ΚΑΙ ΜΥΑΛΟ

Είναι μια από τις διασημότερες μεθόδους γυμναστικής (διαδεδομένη κυρίως στους χορευτές) με φανατικούς
ο
οπαδούς σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο και στη χώρα μας. Ανθρωποι κάθε ηλικίας και φυσικής κατάστασης
.... εντάσσουν το πιλάτες στο καθημερινό τους πρόγραμμα με πολλά και μακροπρόθεσμα οφέλη, αφού η συ­

<(
γκεκριμένη μέθοδος βασίζεται στην αρχή της πειθαρχίας στην κίνηση και όχι στη σωματική καταπόνηση.

LιJ
L.. KEIMENO I ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΦΡΑΝτΖΟΓΛΟΥ (evaggelia@enet.gr)
>-

Η μέθοδος αυτή πήρε το όνομά της από τον joseph Η u­
bertus Pilates (1880-1967) και η ιστορία τηc; ξεκίνησε πριν
από περίπου 100 χρόνια. Ο Pilates (ελληνογερμaνικήc; κα­
τaγωγήc;) ήταν ένα ευαίσθητο και aσθενικό παιδί που απο­
φάσισε να ξεπεράσει τιc; σωμaτικέc; του αδυναμίες. Γι' aυτό
ξεκίνησε να γυμνάζεται από νεαρή ηλικία και aσχολήθηκε με
την ενόργανη γυμναστική, τιc; ιωταδύσειc;, το σκι και το μποξ.
Μ' αυτόν τον τρόπο ο Pilates ανέπτυξε την τεχνική μυϊκού
ελέγχου και κινήσεων που είναι γνωστή ωc; «mat worl<» (aσκή­
σεις στρώματος) και βασίζεται στην ιδέα τηc; χρησιμοποίη­
σηc; τηc; αντίστασης που δημιουργείται aπό το βάροc; του
σώματοc; και τη βαρύτητα, με στόχο τη βελτίωση τηc; εσω­
τερικής «πραγματικής» δύναμηc; ιωι κινητικότητας.
Ο Pilates πίστευε ότι η μέθοδόc; του μπορούσε να ενισχύ­
σει τουc; aνθρώπουc; ώστε να γίνουν πιο παραγωγικοί πνευ­
ματικά και σωματικά, καθώς στοχεύει στην ενίσχυση τηc; συ­
νειδητοποίησης του σώματος, συνδέοντας το σώμα και το
μυαλό ωc; μία λειτουργική και δυναμική ένωση.
Κατά τη διάρι<ειa του Ρ:.. Πaγιωσμίου Πολέμου, ο Pilates
παρέμεινε με άλλους αιχμαλώτους πολέμου σε στρατόπεδο
εργασίας στη Μ. Βρετανία, όπου δίδαξε την τεχνική του στουc;
συγιφaτουμένουc; του και τελειοποίησε τιc; ιδέεc; του για την
καλή κατάσταση τηc; υγείας και του σώμaτοc;. Λέγεται ότι
λόγω τηc; δραστηριοποίησής του aυτήc;, κανένας μαθητευ­
όμενόc; του δεν aρρώστησε aπό την επιδημία τηc; γρίπης που
στοίχισε τη ζωή σε πολλούς aνθρώπους στην Αγγλία το 1918.
Το πιλάτες εστιάζει στην άσκηση μυαλού και σώματος,
έτσι ώστε να συνεργάζονται, με στόχο τη συνολική καλή κα­
τάσταση και με σκοπό να χτιστεί ένα υγιέc; σ�ψα, ένα υγιέc;
μυαλό και μια υγιήc; ζωή.
«Η συγκεκριμένη μέθοδοc;» μac; αναφέρει η 26χρονη κα­
θηγήτρια Φυσιι<ήc; Αγωγήc, και διπλωματούχος εκπαιδεύτρια
στο πιλάτεc,, Χρύσα Ανυφαντή, «δυναμώνει και τονώνει τουc,
μυc,, βελτιώνει τη στάση του σώματοc;, χαρίζει ευλυγισία και
ισορροπία, συντονίζει το σώμα και το μυαλό και βελτιώνει
τη διάθεση και την εξωτερική μαc, εμφάνιση όσο ελάχιστεc,
άλλεc,».
Η φιλοσοφία του πιλάτεc, στηρίζεται σε οχτώ βaσι ι<έc, aρ­
χές στη συγκέντρωση - «επικοινωνία μυαλού και σώματοc,
κατά τη διάρκεια των ασκήσεων»· στον έλεγχο- «ΟΙ κινήσειc;
πρέπει να γίνονται ελεγχόμενα, ώστε να αποφεύγονται οι
τραυματισμοί και να υπάρχουν θετικά aποτελέσματα»· στο
κέντρο/ powerhouse - «η περιοχή που περιλαμβάνει τουc,
κοι- λιaιωύc;, τη μέση, την περιφέρεια και τουc, γλουτούc,»·
στη ρευστότητα- «κάθε κίνηση είναι η φυσική συνέχεια τηc,
άλληc,, με αποτέλεσμα να υπάρχει μια aρμονική αλληλουχία
μεταξύ των aσκήσεων»· στην ακρίβεια - «κάθε άσκηση στο
πιλάτεc, έχει έναν στόχο, γι' αυτό πρέπει να κινούμαστε με
ακρίβεια και να δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στιc, οδηγίεc; εισέ­
λεσήc; τηc;»· στη φαντασία- «δημιουργήστε εικόνες»· στο έν­
στιισο - «ΤΟ σώμα μac; στο π ιλάτεc; είναι μια ενιαία οντότη­
τα, όλοι οι μύεc; δουλεύουν μαζί»· και στην αναπνοή.
«Το πιλάτες ενδείκνυται για όλους τους ανθρώπους και
όλες τις ηλικίες. Εχει σχεδιαστεί με τέτοιον τρόπο, ώστε να
καλύπτει όλα τα επίπεδα φυσικής ιωτόστασης. Απευθύνε­
ται αι<όμα και σε άτομα με σκολίωση, με παθήσεις στις aρ­
θρώσεις, με αυχενικό σύνδρομο, αλλά και όσους αντιμετωπί­
ζουν οποιοδήποτε πρόβλημα και θέλουν να γυμναστούν και
να δυναμώσουν. Φυσικό, είναι σημαντικό να κάνουμε έναν
ιατρικό έλεγχο πριν ξεκινήσουμε, ενώ έγκυες ή άτομα με κά­
ποια μορφή τραύματος ή αναπηρίας πρέπει να έχουν την
έγκριση του γιατρού τους». Συνήθως μια συνεδρία διαρκεί
από 15 λεπτό μέχpιl ώρα, «ανάλογα με το επίπεδο του ασιωυ­
μένου και τον αριθμό των ατόμων που συμμετέχουν σ' αυ­
τήν», ενώ για καλύτερα αποτελέσματα η συχνότητα της άσκη­
σης πρέπει να είναι 3-4 φορές την εβδομάδα.
Φυσικό, μπορεί κάποιος να κάνει τις βασικές ασκήσεις
μόνος στο σπίτι του, με την προϋπόθεση όμως ότι έχει αρχι­
κό γυμναστεί και απέκτησε σχετιι<ή εμπειρία από έναν εκπαι­
δευτή πιλότες. «Πρέπει να ξει<ινήσει κόποιος αργό, διαβάζο­
ντας και προσπαθώντας να φανταστεί τις κινήσεις. Είναι ση­
μαντικό να γνωρίζει το σώμα του, ώστε να μην το πιέζει πέρα
από το σημείο μιας άνετης κίνησης. Οι ασκήσεις στρώμα­
τος (matworl<) πιλότες γίνονται οπουδήποτε μπορεί το σώμα
να χωρέσει άνετα ξαπλωμένο. Οι ασκήσεις καλό θα ήταν να
γίνονται σε παχύ, συμπαγές στρώμα, για να προστατεύεται
η σπονδυλική στήλη, σαφώς όχι σε σι<ληρή επιφάνεια για να
αποφεύγονται οι τραυματισμοί, αλλά ούτε και σε πολύ μα­
λακή, γιατί δεν θα μπορείτε να ιφατήσετε την ισορροπία του
σώματός σας». •
-
 I ΑΣΚΗΣΗ - ΚΙΝΗΣΗ

ι
ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΣΤΟΝ ΗΛΙΟ

«Η γιόγκα είναι ένα φως που, αν ανάψει, δεν σβήνει ποτέ.

Οσο καλύτερη γίνεται η εξάσκηση , τόσο μεγαλύτερη γίνεται η φλόγα)).
B.K.S.Iγengar

ΚΕΙ Μ ΕΝΑ I ΕΛΕΝΑ ΣΠΑΝΔΩΝΗ (spandoni@enet.gr)

Ν

,...

LιJ

ι...

>

Η λέξη γιόγκα (γoga) προέρχεται από τα ηθικά της διδάγματα όσο και για την
τη σανσκριτική ρίζα « γuj» η οποία πρακτική της, δηλαδή την εκτέλεση
σημαίνει «υπό ενός ζυγού», δη- aσκήσεων που στόχο είχαν να
λαδή ενωμένοι κάτω aπό προετοιμάσουν το σώμα ιωι
τον ίδιο ζυγό. Ολες το πνεύμα - ώστε, μέσω
οι ερμηνείες βασί­ του διαλογισμού ι

ζονται στην πρω­ να ενωθούν με το

τοϊνδοευρωπaϊ-
κή ρίζα «yeug»
που σημαίνει «έ­
νωση». Ενωση
της ψυχής, του μυαλού
και του σώματος.
aρχή της γιόγκα τοποθετείται πε­
Η γιόγκα έγινε aπό τον Πaτάντζaλι το 200 n.X., στο
ρίπου το 5000 π.Χ., ενώ τα πρώτα aρχαιο­
λογικά ευρήματα που aπειιωνίζουν διaλο­
γιζόμενους γιόγκι χρονολογούνται περίπου
aπό το 3000 π.Χ. Παρότι η γιόγκα δεν εί­
ναι θρησκεία, έχει συνδεθεί πολύ στενά
με το ζaϊνισμό, τον ινδουισμό και το βου­
δισμό, κυρίως όσον aφορά το πνευματι­
κό της μέρος, το δι αλογισμό. Για εκατο­
ντάδες χρόνια η γιόγκα ήταν συνδεδεμένη
με τη θρησκευτική παράδοση, τόσο για
θεϊκό στοιχείο και
κατ' επέκταση με το
συμπaν.
Η πρώτη ταξινόμηση και κωδικο-
ποίηση των αρχών και των πρακτικών της
σπουδαίο έργο Yoga Sutra. Στις Σούτρες του Πaτάν­
τζaλι διαφαίνονται οι aξίες και οι κοινωνικές φόρ­
μες της εποχής του και μέσα aπό τους l96 aφο­
ρισμούς του εξηγείται πώς οι τότε ηθικοί κώδι κες
μπορούν να οδηγήσουν στην aυτογνωσία. Πρό­
κειται για τις «8 aρχές» ή «βήματα» της γιόγκα,
ακρογωνιαίο λίθο της φιλοσοφίας της.
Οι «8 aρχές» είναι:
Yama (ηθικοί κανόνες: να μη βιαιοπραγείς, να εί­
σαι ειλικρινής, να μην κλέβεις, να έχεις aυτοσυ-

-
γιφάτηση, να μην είσαι πλεονέκτης).
Niγama (πειθαρχία και πνευματική καλλιέργει α , μέσω 5
aρετών: αγνότητα, ικανοποίηση, αφοσίωση, μελέτη και α­
φιέρωση στον ανώτερο εαυτό).
Asana (οι στάσεις - ασκήσεις της γιόγκα).
Pranaγama (έλεγχος τηc; αναπνοής και συγκέντρωσης).
Pratγahara (στροφή τηc; προσοχής προc; τα μέσα και aπα­
γκίστρωση από τιc; αισθήσεις του υλικού κόσμου).
Dharana (συγκέντρωση σε ένα σημείο).
Dhγana (aδιατάραιση συγκέντρωση).
Samadhi (ένωση με τον πυρήνα τηc; ύπαρξης, την ψυχή).
Βέβαια, η γιόγκα όπωc; την ξέρουμε σήμερα δεν έχει τόσο
να κάνει με τους ιωνόνεc; ηθικής, ιωινωνικήc; και πνευματι­
κής συμπεριφοράς τηc; εποχής του Πατάντζαλι, αλλά περισ­
σότερο με την ευεξία και την ισορροπία μεταξύ πνεύματος
και σώματος. Αυτή η στροφή έγινε τη δεκαετία του 1930
aπό μεγάλους δασκάλους, με κυριότερο τον Τ Κρισναμα­
τσάρια, που τοποθέτησαν στο κέντρο τηc; άσκησης το σώμα
και θεμελίωσαν τη hatha γιόγκα.
Οταν τις επόμενες δεκαετίες ο δυτικός κόσμος ανακά­
λυψε τη γιόγκα, κυριολεκτικά τρελάθηκε! Γρήγορα έγινε
μόδα που δεν ξεπεράστηκε ποτέ. Η γιόγκα είναι ένας τρό­
πος ζωήc;, ένα σύστημα αναφοράς που φαίνεται ότι ταιριά­
ζει με τη Δύση του σήμερα. Θεωρείται το τέλειο αγχολυτι­
κό, ενώ οι θεραπευτιι<ές τηc; ιδιότητες ξαφνιάζουν διαρκώς.
Σύγχρονες μελέτες δείχνουν ότι βοηθάει, εκτός από την ιω­
τaπολέμηση του στρες ιωι όλων των σύγχρονων ψυχολογι­
κών προβλημάτων «τηc; πόλης», στην ενίσχυση του ιωρδιαγ­
γειaκού και του αναπνευστικού συστήματος, του μυοσκε­
λετικού, της δύναμης, της αντοχής και της aνοσίας, στην
εξισορρόπηση του ενδοκρινολογικού συστήματος, στην ε­
ξομάλυνση της όρεξης και της πέψης, της aϋπνίας, της συ­
γκέντρωσης και σε πολλά ακόμη. Η γιόγκα ενσωματώνο­
ντας τη σοφία αιώνων φαίνεται να εξελίσσεται μαζί με τον
άνθρωπο και τιc; κοινωνίες που δημιουργεί και σήμερα δεί­
χνει πιο σύγχρονη και πι ο αναγκαία από ποτέ.
Σημαντιι<ό στοιχείο στην εξάσκηση της γιόγκα είναι ότι
απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους. κάθε ηλικίας και
κάθε φυσικής κατάστασης. Και τους ευνοεί όλουc;. Και τους
ηλιι<ιωμένουc; και τις εγκύους και τα παιδιά. Στην εξάσκη­
ση της γιόγκα δεν υπάρχουν πρωτεία: όλοι κάνουν aυτό που
τους υπαγορεύει το πνεύμα και τους επιτρέπει το σώμα
τους και είναι όλα σωστά. Μέσα από τη γιόγκα μαθαίνεις
να μην ασκείς κριτική στους άλλους, ούτε στον εαυτό σου.
Μαθαίνεις να μην είσαι aνταγωνιστικός και να αφουγιφά­
ζεσαι τις ανάγκες του εαυτού σου. Μαθαίνεις ότι όλες οι μέ­
ρες δεν είναι ίδιες και ότι κάθε μέρα το σώμα ή το μυαλό
σου μπορεί να σε οδηγήσουν σε ένα άλλο επίπεδο. Μπορεί
μια μέρα να μην εκτελείς τέλεια τις asana. αλλά κι αυτό εί­
ναι εντάξει. Μπορεί μια μέρα να ξεπεράσεις τον εαυτό σου,
αλλά δεν θα σου δώσει κανείς κανένα βραβείο, είσαι πάντα
τόσο καλός όσο επιθυμείς, κι αυτό είναι εντάξει.
Μ ε την πάροδο των χρόνων, στους κόλπους της γιόγκα
αναπτύχθηκαν αμέτρητα παρακλάδια, από τα πιο βαθιά ιωι
εσωτεριι<ά. μέχρι τα πιο εμπορικά. Υπάρχει η hatha γιόγκα.
η ashtanga (πιο δυνaμιι<ό στυλ), η νinγasa flow (χαρακτη­
ρίζεται aπό τη συνεχόμενη ροή), η anusara (με βάρος στην
ω
ευθυγράμμιση), αλλά και η kundalini γιόγκα, η «θερμή» γιό­ ι...
γκα σε συνθήκες... σάουνας, η αθλητική γιόγκα, η ακροβα­ >-
τική, η γιόγκα της χαράς κ.λπ . , κ.λπ. Είναι σημαντικό, αν κά­
ποιος αποφασίσει να ασχοληθεί με τη γιόγκα, να βρει το
στυλ, αλλά και το δάσκαλο που του ταιριάζει, να βρει αυτό
που τον κάνει να α ισθάνεται άνετα με τον εαυτό και το πε­
ρι βάλλον του.
Χα ιρετισμός στον ήλιο Surya Namaskar-
Ο «Χαιρετισμός στον ήλιο» είναι μια άσκηση που κατά πάσα πι­
aανότητα aa κάνετε αν aσκείστε στη yιόyκα, καaώς σε κάποια
στυλ, όπως στο νίnyasa f1ow, aεωρείται aεμελιώδης και επανα­
λαμβάνεται σε όλη τη διάρκεια του μαaήματος. Από την άποψη
της άσκησης είναι η καταλληλότερη προ{}έρμανση, yι' αυτό συνή­
i}ως εκτελείται στην αρχή του μαaήματος. Από φιλοσοφική άποψη
συμβολίζει αυτό που λέει το όνομά της: έναν πραyματικό χαιρετι­
σμό στον ήλιο και ακολουaεί τις φάσεις του, από την ανατολή μέ­
χρι τη δύση. Είναι ένα ευχαριστώ στη μεyάλη πηyή της ζωής των
πάντων και yι' αυτό yίνεται πολύ νωρίς το πρωί. Αποτελείται από
12 κινήσεις, ξεκινάει και τελειώνει σε όρaια στάση, με τα χέρια
ενωμένα μπροστά στο στήaος, σε στάση προσευχής. Περιλαμβά­
νει βαaιές επικύψεις μπροστά, yια να περιyράψει τα σημεία που ο
ήλιος δεν φαίνεται στον ορίζΟντα, τοξοειδείς εκτάσεις προς τα
πίσω με τα χέρια ψηλά, yια να περιyράψει την άνοδο και την πτώ­
ση του φωτεινού δίσκου, κι ένα μεyάλο τέντωμα με τα χέρια και
τα πόδια στη yη, που μοιάζει με τη χαρακτηριστική στάση που
παίρνουν οι σκύλοι όταν τεντώνονται (yι' αυτό η asana ονομάζε­
ται «στάση του σκύλου»), yια να aυμηaούμε την ώρα που ο ήλιος
μεσουρανεί στη στάση, στο σώμα, στον ουρανό. •
 I Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΓΙΟΓΚΑ

Η πρώτη αρχαιολογική μαρτυρία τns
ύπαρΕns τns γιόγκα έρχεται στο φωs κατά
τn διάρκεια ανασκαφών στnν κοιλάδα του
Ινδού ποταμού, κοντά στnν πόλn Harappa.
Ηταν 5 «σφραγίδεs» pashupati που απει­
κόνιzαν μια ανθρωπόμορφn φιγούρα να
διαλογίzεται στnν καθιστn στάσn
mulabandhasana. Επίσns, υπάρχουν ενδεί­
Εειs ότι n γιόγκα nταν γνωστn στnν περιο­
χn nδn από το 5000 π.Χ.
3000
•••••••••• •••••••
800
Στιs Ουπανισάδεs (Upaπishads) θε­
μελιώνεται n διδασκαλία τns γιόγκα
ωs n χαλιναγώγnσn των αισθnσεων
και εΕnγούνται κάποιεs βασικέs
πρακτικέs. Η λέΕn Upanishad προ­
έρχεται από τιs λέΕειs «upa» που
σnμαίνει κοντά, «nί» που σnμαίνει
κάτω και «sad» που σnμαίνει κάθο­
μαι. Το νόnμα rΊταν «να κάθεσαι
κάτω, κοντά στο δάσκαλο».
••• •• • •• • • •••••••
500
Αναπτύσσεται στnν Ινδία n ταντρι­
κn φιλοσοφία. Σ' αυτό το σύστnμα
όλοs ο κόσμοs είνα ι έκφρασn του
θεϊκού πνεύματοs και το ανθρώπι­
νο σώμα γίνεται το πνευματικό
όχnμα στnν κοσμικn αναznτnσn.
Η φιλοσοφία αυτn πρώτn φορά
απευθύνεται και σε γυναίκεs και
σε άλλεs «κατώτερεs» τάΕειs που
εΕαιρούνταν έωs τότε από τα επί­
σnμα τελετουργικά. 500 χρόνια
αργότερα ο δάσκαλοs Αμπχιναβα­
γκούπτα συνθέτει τnν «Ταντραλό­
κα», ένα ποίnμα 5.800 στροφών,
που εΕnγεί με απλό τρόπο και δι­
δάσκει τn φιλοσοφία και όλεs τιs
πρακτικέs τns Τάντρα. Εκεί αργό­
τερα θα ανακαλύψει n Δύσn τnν
«ερωτικn θρnσκεία» τns Τάντρα,
πεδίο άπειρων αναznτnσεων, φα­
ντασιώσεων και... παρανοnσεων.
•••••••••••••••••• 4

π.Χ. 1200 1100

ω μ.Χ.
L
>- Η πρώτη αναφορά στη γιόγκα σε γρα­ Οι σοφοί Ματσιέντρα
πτό κείμενο γίνεται στα αρχαία ιερά κεί­ και Γκορακνάθ γίνονται
μενα Βέδεs (Veda). Εκεί βρίσκουμε ανα­ οι θρυλικοί θεμελιωτέs
φορέs για γιόγκι με μακριά μαλλιά που τns hatha γιόγκα,
πετούν στον αέρα, ακολουθούμενοι από δnλαδn τns δυναμικns
ουράνιεs υπάρΕειs και περιβάλλουν τn εΕάσκnσns του σώματοs.
θεά Ι<unamnama, μια θεότnτα αντίστοι­ 200 Είναι n αρχn τns γιόγκα
χn τns Κάλι. Ο μεγάλοs σοφόs Πατά­ που Εέρουμε σnμερα.
ντzαλι γράφει τιs Σούτρεs Το 1400 ο Σβατμαράμα
600 (Yoga Sutra). Ενα έργο 196 γράφει το Hatha Yoga
Το ΜπάγκaΒαντ Γκίτα (Bhagavad Gita), το πιο δnμοφιλέs επιγραμμάτων, στο οποίο Pradίpil<a, ένα από
θρnσκευτικό ποίnμα τns σανσκριτικns κουλτούραs, φέρνει περιγράφει τnν ουσία του τα πιο ολοκλnρωμένα
τn γιόγκα στο λαό. Είναι μέροs του μεγάλου επικού ποιn­ μυαλού και τον τρόπο να το βιβλία στnν ιστορία τns
ματοs Μαχαμπαράτα και περιγράφει τιs διδαχέs του θεού, εκπαιδεύσειs. Σ' αυτό το σύγχρονns γιόγκα, που
ο οποίοs παίρνει τn μορφn του Κρίσνα για να εκπαιδεύσει έργο, το οποίο αποτελεί το δίνει αναλυτικέs οδnγίεs
τον φίλο και συμπολεμιστn του Αρτzούνα. Σ' αυτό το κεί- κλειδί για τnν εΕάσκnσn για τιs άσανα (στάσειs),
μενο ο Κρίσνα μιλάει για τnν οφοσίωσn (bhal<ti), τnν υπn­ τns σύγχρονns γιόγκα, ο τnν πραναγιάμα
ρεσία (l<arma), το διαλογισμό (raja), τn σπουδn (jnana)και Πατάντzαλι συγκέντρωσε (αναπνοέs), τα τσάκρα
περιγράφει δεκάδεs πρακτικέs εΕάσκnσns. και ταΕινόμnσε όλεs τιs και τιs μπάνταs
πρακτικέs και τιs τεχνικέs (ενεργειακά κλειδιά).
που υπnρχαν έωs τότε.
 1785
Ο Τσαρλs Γουίλκινs μεταφρά­
zει το «Μπάγκαβαντ Γκίτα»
στα αγγλικά, διαδίδονταs το
μrΊνυμα τns γιόγκα σε όλο τον
κόσμο. Το 1889 ο Μαχάτμα
Γκάντι χρnσιμοποιεί τα διδάγ­
ματά του για να διαδώσει τnν
ειρnνικrΊ του πολιτικrΊ γιο τnν
ανεΕαρτnσίο τns Ινδίαs.
. 1931
Ο Τιρουμαλάι
Κρισναματσάρια, ύστερο
οπό 7 χρόνιο σκλnριis εκ­
παίδευσns μ' έναν σοφό δά­
σκαλο που κατοικούσε
σε μια σπnλιά στο Θιβέτ,
δnμιουργεί τnν πρώτn σχολιi
hatha γιόγκα στnν Ινδία. Σ'
αυτό το στυλ το σώμα και n
1973
Μια ομάδα Αμερικανών ανακαλύπτουν στnν Ινδία
τον Πατάμπι Τzόιs και μαθαίνουν μαzί του τnν
ashtanga γιόγκα. Δύο χρόνια αργότερα τον φέρνουν
στnν Καλιφόρνια και το δυναμικό στυλ τns ashtanga
γίνεται απίστευτn μόδα.
1983
Η γιόγκα αποκτά στέγη στnν ΑθrΊνα. Η Λίντα Καπετάνι­

σωματικιi άσκnσn διεκδι­ ου ιδρύει τn σχολrΊ «Λωτόs» στnν Κnφισιά. Ηδn από τn

κούν κεντρικό ρόλο στnν δεκαετία του '70 μεμονωμένοι δάσκαλοι αρχίzουν να

εΕάσκnσn τns γιόγκα. Η συμ­ συστrΊνουν τn γιόγκα στο ελλnνικό κοινό. Ομωs, το το­

Βολn του rΊταν ιδιαίτερα σn­ πίο θα παραμείνει για χρόνια εΕαιρετικά ομιχλώδεs ...

μαντικn, ενώ οι μαθnτέs του

Μπ.Κ.Σ. Αϊγιένγκορ, ΤΚ.Β.
Ντεσικοτσάρ και Πατάμπι
1997
Τ zόιs, συνεχίzονταs το έργο
Ο Τ zον Φρεντ δημιουργεί την aηusara γιόγκα,
του, διέδωσαν τn hatha γιό­
μια μείΕn των παραδοσιακών τεχνικών και τns σύγ­
γκα σε όλο τον κόσμο.
χρονns γιόγκα, με στοιχείο οπό τnν ταντρικrΊ φιλο­
σοφία, και δnμιουργεί ένα παγκόσμιο κίνnμα.
ιn
....
t••• •••••••• ••••••••••• ••••••• • • •••••••• ••••••••••

1839 1947 1961 2001

LιJ

Ο Σουάμι ΒιΒεκανάντα
μιλάει γιο τn γιόγκα
στο Κοινοβούλιο των
Θρnσκειών, στο Σικάγο,
κο ι κοτοχειροκροτείτοι
από 4.000 άτομα.
Είναι n στιγμn που n
γιόγκα φτάνει επίσnμα
στn Δύσn.
Για τα επόμενα τρία
χρόνια περιοδεύει
στιs ΗΠΑ, δίνονταs
διαλέΕειs και δnμιουρ­
γεί τα πρώτα «ομαδικά
τμrΊματα γιόγκα».
Εωs το 1898 n γιόγκα
έχει «ΚΟΤακτnσει»
τn Νέο Υόρκn.
Η ρωσικήs καταγωγήs
Ιντρα Ντέβι rΊταν n
πρώτn δυτικn μαθrΊτρια
του Κρισναματσάρια. Η
«πρώτn κυρία τns γιό­
γκα» άνοιΕε τn δικrΊ τns
σχολrΊ στο Χόλιγουντ.
Μαzί τns οι πλούσιοι
και διάσnμοι κινnματο­
γραφικοί αστέρεs ανα­
κάλυψαν τn γιόγκα.
L...
Ο Ρίτσαρντ Χίτλμαν παρουσιάzει στnν τn­ Το περιοδικό «rime» >
λεόρασn το Βιβλίο του «Το σχέδιο τns γιό­ κάνει εΕώφυλλο τnν
γκα σε 28 nμέρεs». Το Βιβλίο πούλnσε Κρίστι τέρλινγκτον στn
εκατομμύρια αντίτυπα και n γιόγκα έγινε στάσn τns γιόγκα
τnλεοπτικό θέαμα. Τnν ίδια χρονιά ο Τ Κ. Β. urdhva lωl<lωtasana
Ντεσικατσάρ εγκαταλείπει τnν καριέρα (στάσn του πετεινού).
του μnχανολόγου για να αφοσιωθεί στο Το μοντέλο μιλάει για τn
έργο τού πατέρα του Κρισναματσάρια. Γί­ γιόγκα και το πώs έχει
νεται ο ιδρυτrΊs τns «θεροπευτικrΊs γιό­ επnρεάσει τn zωιi τns.
γκα», n οποία χρnσιμοποιεί τεχνικέs τns
γιόγκα για να θεραπεύσει σωματικέs και
ψυχολογικέs ασθένειεs.
1966
Ο Μπ.Κ.Σ. Αϊγένγκαρ γράφει το «Light on
Yoga» (φωs στn γιόγκα). Θεωρείται n Βί­
Βλοs τns σύγχρονns γιόγκα και μεταφράzε­
ται σε 18 γλώσσεs (όχι όμωs στα ελλnνι­
κά. . )! Ο Αϊγένγκαρ συνεχίzει ακόμn και
.

σrΊμερα, σε nλικία 90 χρόνων, να διδάσκει.

1967
Οι Μπιτλs ταΕιδεύουν στην Ινδία για να σπουδάσουν «υπερβατικό
διαλογισμό» με τον γιόγκι Μαχαρίσι Μάχεs. Οταν γυρίzουν, γράφουν
τραγούδια με εμφανείs επιρροέs από τnν ινδικrΊ κουλτούρα και οδn­
γούν χιλιάδεs Ευρωπαίουs στnν αναzrΊτnσn τns γιόγκα.
 I ΑΣΚΗΣΗ - ΚΙΝΗΣΗ
Η ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΣΤ ΗΝ ΚΙΝ ΗΣΗ
Οι «εναλλακτικές» μέθοδοι θεραπείας, βασισμένες σε γνώση χιλιάδων ετών, δεν είναι παρά ένα κάλεσμα να
ξανακοιτάξουμε μέσα μας: στον τρό πο που δουλεύει η φαντασία μας, στο πώς σκεφτόμαστε, πώς δίνουμε
στο σώμα εντολές, πώς αναπνέουμε. Ο Αλέξης Καραδήμος, χειροπρακτικός (μέθοδος Clarc) και εκπαιδευτής
τάι-τσι, επιμένει πως το κλειδί για την υγεία βρίσκεται, απρόσμενα, στη φαντασία και μας καλεί να ξανασκε­
φτούμε τους όρους <<υγεία>> και <<θεραπεία».
Κ Ε Ι Μ Ε Ν Ο I ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΑΔΗ ΜΟΣ
<(
ω
L
>-
Στην εποχή που διανύουμε οι πιέσεις πού δέχονται ο ι
άνθρωποι σε καθημερινή βάση γίνονται όλο και μεγα­
λύτερες. Οι οικονομικές δυσκολίες, οι αγχωτικές απαιτή­
σεις της καθημερινής εργασίας, τα προβλήματα μετακίνη­
σης και άλλα πολλά βάλλουν τον άνθρωπο όλο και πιο πιε­
στικά. Ολα αυτά δημιουργούν ανάγκη για μεθόδους που να
διατηρούν και να προάγουν την υγεία, τόσο προληπτικά όσο
και θεραπευτικά, αποτελεσματικά και χωρίς μεγάλο κόστος.
Έτσι έχουν κάνει την εμφάνισή τους μέθοδοι πρόληψης και
θεραπείας που προέρχονται τόσο από το παρελθόν όσο και
από τη σύγχρονη εποχή και το κοινό χαρακτηριστικό τους
είναι μια ιδιαίτερη θέαση του τι σημαίνει ασθενής και θε­
ραπεία. Το κόστος τους είναι χαμηλό και είναι πολύ εύκολα
προσεγγίσιμες στην καθημερινότητά μας. Αυτές έχουν γί­
νει γνωστές με την ονομασία «εναλλακτικές θεραπείες», αν
και το μόνο εναλλακτικό που έχουν είναι πως χρησιμοποι­
ούν μεθόδους βασισμένες σε παρατηρήσεις που έχουν επα­
ναληφθεί και τελειοποιηθεί σε διάστημα χιλιάδων ετών,
αντιμετωπίζουν το ανθρώπινο σώμα και πνεύμα ως μία ολό­
τητα και ανάγουν τη θεραπεία και την πρόληψη στο επίπε­
δο της τέχνης που ο καθένας μπορεί να βιώσει, να αντιλη­
φθεί και να αναπτύξει . Για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε
σωστά τι σημαίνει η έννοια «θεραπεία» και πώς αυτές οι μέ­
θοδοι λειτουργούν, χρειάζεται πρώτα να εξετάσουμε τι ση­
μαίνει «υγεία» και ποιες είναι οι νομοτέλειες που τη διέπουν.
Ορίζοντας την υγεία
Στη σύγχρονη εποχή η υγεία έχει συνδεθεί με την κατά­
σταση του σώματος στο οποίο δεν παρουσιάζεται κάποια
παθολογία ή πόνος. Οταν μια ασθένεια εμφανιστεί, αυτή
αντιμετωπίζεται ως μια οντότητα εκτός του ατόμου, με μια
συγκεκριμένη δική της προσωπικότητα. Αυτή η αντίληψη
αφήνει το άτομο να αισθάνεται αμέτοχο τόσο ως προς την
ασθένεια όσο και ως προς την αντιμετώπισή της στις περισ­
σότερες περιπτώσεις. Η ανακάλυψη των ιών προσδίδει κι
έναν επιθετικό χαρακτήρα στις περισσότερες ασθένειες και
μας κάνει να αισθανόμαστε πως βρισκόμαστε σε μάχη ή σε
άμυνα προς έναν αόρατο εχθρό που καμία σχέση δεν έχει
με τη νοητική μας κατάσταση .
Η φράση του Παστέρ (του ανθρώπου που ανακάλυψε
την ύπαρξη των ιών) που αναφέρει επιγραμματικά πως « ... οι
ιοί υπάρχουν και δημιουργούν ασθένεια, αλλά η σημασία
τους είναι μηδαμινή μπροστά στην ψυχολογία που τους επι­
τρέπει την είσοδο στο σώμα και τους διατηρεί στη ζωή μέσα
σ' αυτό ... » για κάποιον λόγο παραμένει άγνωστη στο ευρύ
κοινό και δεν λαμβάνεται σχεδόν καθόλου υπ' όψιν από το
ιατρικό σύστημα.
Η νοητική υγεία αποτελεί ένα ξεχωριστό κομμάτι το οποίο
είναι ακόμα ασαφές. Γενικά θεωρείται υγιής ο νους που απο­
δέχεται την υλική πραγματικότητα της εποχής του όπως η
πλειονότητα των συνανθρώπων του και μπορεί να λειτουργή­
σει παραγωγικά μέσα σ' αυτήν, σύ μφωνα με τους νόμους
της ζωής που είναι κοινώς αναγνωρισμένο ι . Η ι κανότητα
aποστήθισης και επεξεργασίας πληροφοριών κάνει έναν
νου να γίνεται αποδεισός ως ευφυής. Οτιδήποτε συλλαμ­
βάνει ένας νους που δεν αποδεικνύεται μέσω της υπάρχου­
σας τεχνολογίας γενικά θεωρείται αποκύημα της φαντα­
σίας και δεν λαμβάνεται υπ' όψιν. Η σχέση μεταξύ σώματος
και νου είναι σχεδόν aνύπαρκτη για τη σύγχρονη aντίληψη
περι ίaσηc; και την πραισική τηc; εφαρμογή.
Είναι aιφιβώc; aυτή η σχέση που aποτελεί τον ορισμό
τηc; υγείac; για τουc; προγόνουc; μac; ιωι η κοινή βάση όλων
των μεθόδων «ενaλλaισικήc; θερaπείac;» aπό όποια εποχή
ή μέροc; του πλανήτη κι αν προέρχοντα ι . Η aρχαία ρήση
«νουc; υγιήc; εν σώματι υγιεί» περιγράφει με κυριολεξία τον
ορισμό τηc; υγείac;. Σε συνέχεια aυτού του ορισμού, οι aρ­
χαίοι αναφέρουν πωc; ένα aσθενέc; σώμα δεν είναι ειc; θέση
να φρονεί ελεύθερα. Τι σημαίνει, όμωc;, σε πραισική βάση
aυτό και πώc; μπορούμε να το κατανοήσουμε βιωματικά
ώστε να το χρησιμοποιήσουμε προc; όφελόc; μac;; Για να
aπαντήσουμε aυτήν την ερώτηση χρειάζεται πρώτα aπ' όλα
να καταλάβουμε τι είναι η φαντασία μac; και γιατί διαθέ­
τουμε aυτήν την ιιωνότητa ωc; άνθρωποι.
Η φαντασία ως όργανο υγε ίας
Η ιωινή aντίληψη που επιιφaτεί στη σύγχρονη εποχή για
τη φαντασία είναι πωc; πρόκειται για μια εσωτερική ει κονο­
πλaστική ι κανότητα, η οποία εν γένει δεν συνδέεται με την
εξωτερική πραγματικότητα. Αυτή η aντίληψη ξεκινάει να
καλλιεργείται aπό την παιδική μac; ηλικία και ενσιχύεται όσο
μεγαλώνουμε. Οτaν ένα παιδί αναφέρεται σε μια εμπειρία
του ή aντίληψη για την οποία οι ενήλικοι δεν έχουν κοινό
σημείο aνaφοράc;, το τοποθετούν κατευθείαν στη σφαίρα
τηc; φaντaσίac; του, υποδηλώνοντac; με aυτόν τον τρόπο
πωc; ό,τι συμβαίνει ει<εί δεν είναι αληθινό και, ωc; ει< τούτου,
είναι άνευ σημaσίac;. Δημιουργούν με aυτόν τον τρόπο ένα
χάσμα μεταξύ τηc; aίσθησηc; του παιδιού και τηc; ιωτaνόη­
σήc; του. Αυτό το χάσμα, ιωθώc; αναπτύσσεται με το πέρα­
σμα του χρόνου, aπομονώνει τον κόσμο των εσωτερικών
μac; ει κόνων aπό την αίσθηση του σώμaτόc; μac; και άρα και
aπό τη συνειδητή μac; aντίληψη κaι ιωτaνόηση . Ετσι συνε­
χίζουμε όχι μόνο να το αναπαράγουμε, αλλά και να aσκού­
με την ίδια aντιμετώπιση στουc; γύρω μac;. Η μόνη διέξο­
δοc; που έχει aπομείνει στον δυτικό κόσμο είναι aυτή των
καλών τεχνών, όπου ένac; «ι<αλλιτέχνηc;» μπορεί να κάνει τη
φαντασία του πράξη και aυτό να είναι aποδεκτό.
Ομωc;, όλοι οι άνθρωποι έχουν την εμπειρία του άμεσου
aποτελέσμaτοc; τηc; ει κόνac; πάνω στο σώμα. Ενa λαμπρό
παράδειγμα είναι οι σωμaτικέc; aισθήσειc; που συνοδεύουν
ένα όνειρο ή η άμεση aντίδραση του σώμaτοc; σε μια ερω­
τική φαντασίωση ή ακόμα και μια ταινία, όπου αισθανόμα­
στε με το σώμα μac; όλα τα συναισθήματα που τονίζονται
LιJ
σ' aυτήν (συγκίνηση, φόβοc; κ.λπ.). Δεν χρειάζεται ιδιαίτε­ ι...
ρη παρατήρηση για να διαπιστώσει ι<άποιοc; πωc; το σώμα
 I ΑΣΚΗΣΗ- ΚΙΝΗΣΗ
ανταποιφίνεται αμέσωc; στιc; ει κόνεc; τηc; φαντασίαc; μαc;. Το
πρόβλημα βρίσι<εται στο γεγονόc; πωc; αυτέc; τιc; ει κόνεc; τιc;
προσέχουμε μόνον όταν τιc; παράγουμε ηθελημένα. Λίγοι
άνθρωποι προσέχουν πωc; αυτό που ονομάζουν σκέψη εί­
ναι η περιγραφή των ει κόνων που περνάνε διαρι<ώc; μπρο­
στά από το εσωτερικό τουc; μάτι με τη χρήση λέξεων. Δεν
είναι τυχαία σύμπτωση πωc; το μεγαλύτερο μέροc; του εγκε­
φάλου αποτελείται από οπτικά κύτταρα.
Η ει κονοπλασία ιωι η ειιωνοληψία είναι η μεγαλύτερη
ι ιωνότητα του εγκεφάλο υ . Αν κάποιοc; εντείνει την παρα­
τήρησή του κινούμενος διαρκώc; αργά και προσέχοντας τι
συμβαίνει μέσα στο κεφάλι του, θα διαπιστώσει πωc; πριν
από οποιαδήποτε ι<ίνηση του σώματοc; προηγείται μια φευ­
γαλέα ει κόνα τηc; κίνησηc; αυτήc;. Αυτή είναι μια διαπίστω­
φ
ση που μπορεί να κάνει ο κάθε άνθρωποc; χωρίc; να χρειά­
,...
ζεται μηχανήματα υψηλήc; τεχνολογίας να του το επι βε­
βαιώσουν. Τι ση μαίνει αυτό; Πωc; δεν μπορούμε να προ­
βούμε σε οποιουδήποτε είδουc; κίνηση αν πρώτα δεν τη φα­
LιJ
L
νταστούμε!
>-
Όταν σκεπτόμαστε οποιαδήποτε κατάσταση μας απα­
σχολεί, αυτό που κάνουμε στην ουσία είναι να προβάλ­
λουμε μια ει κόνα αυτήc; τηc; κατάστασης σύμφωνα με τη
δική μαc; θεώρηση, τοποθετώντας την εικόνα του εαυτού
μαc; μέσα σ' αυτήν. Κατόπιν αρχίζουμε να διακρίνουμε τα
στοιχεία που αποτελούν αυτήν την ειι<όνα για να καταλά­
βουμε τι βλέπουμε ή απλώc; να τονίσουμε αυτό που θέ­
λουμε να δούμε στην περίπτωση που ασκούμε κριτική. Αυτή
η διεργασία γίνεται επιλεκτικά και έτσι πολλά στοιχεία τηc;
μένουν έξω από την αντίληψή μαc;.
Ητοποθέτηση τηc; εικόναc; του εαυτού μαc; μέσα στη
μεγαλύτερη ει κόνα τηc; ιωτάστασηc; που επεξεργαζόμαστε
αποτελεί ένα από αυτά τα στοιχεία και μάλιστα είναι το ση­
μείο κλειδί. Επειδή μια ει κόνα δεν περιλαμβάνει συναισθή­
ματα, χρειάζεται να ορίσουμε κάπωc; τη σχέση που έχουμε
συναισθηματικά με την κατάσταση που κοιτάμε. Αυτό το
πετυχαίνουμε προβάλλοντας τον εαυτό μαc; σε μια σωμα­
τ ι κή στάση που υποδηλώνει το συναίσθημά μαc; απέναντι
σ' αυτήν την ιωτάσταση. Στιγμιαία, το σώμα μαc; τείνει να
υλοποιήσει αυτήν τη στάση στη φυσική πραγματικότητα.
Ο τρόποc; με τον οποίο αυτό επιτυγχάνεται είναι μέσω τηc;
αυτόματης ρύθμισηc; στην αναπνοή, η οποία είναι η lη κί­
νηση του σώματοc;. Η ομαλή εναλλαγή εισπνοής- εκπνοήc;
και άπνοιαc;, που είναι η ιωτάσταση ακινησίας μεταξύ των
2 αυτών κινήσεων, δημιουργεί μια ο μαλότητα σε όλεc; τιc;
κινήσεις και ροέc; του σώματοc;. Η ομαλότητα του ρυθμού
αυτήc; τηc; εναλλαγής σε συνέχεια είναι η ιωτάσταση τηc;
σωματικής υγείαc;. Διακόπτοντας, πιέζοντας ή βαθαίνοντας
την αναπνοή μέσω του διαφράγματος ξεκινάει μια αλλη-
(
Η ΦΡΑΣΗ ΤΟΥ ΠΑΣτΕΡ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΠΟΥ
ΑΝΑΚΑΛΥΨΕ ΤΗΝ ΥΠΑΡΞΗ ΤΩΝ ΙΩΝ ) OTI
« ... 01 101 ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ
ΑΣΘΕΝΕΙΑ, ΑΛΜ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥΣ EINAI
ΜΗΔΑΜ Ι Ν Η ΜΠΡΟΠΑ ΣτΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΠΟΥ
ΤΟΥΣ ΕΠΙΤΡΕΠΕΙ ΤΗΝ ΕΙΣΟΔΟ ΣτΟ ΣΩΜΑ ΚΑΙ
ΤΟΥΣ ΔΙΑΤΗΡΕΙ ΣτΗ ΖΩΗ ΜΕΣΑ ΣΕ ΑντΟ>>
ΓΙΑ ΚΑΠΟΙΟΝ ΛΟΓΟ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΑΓΝΩΠΗ
ΚΑΙ ΔΕΝ MMBANETAI ΣΧΕΔΟΝ ΚΑΘΟΛΟΥ
ΥΠΟΨΗ ΑΠΟ ΤΟ IATPIKO ΣΥΣτΗ ΜΑ.
λουχία συσπάσεων - χαλάρωσης που μεταφέρει την κίνη­
ση μέσα στο σώμα σε κυματοειδή ανάπτυξη έωc; ότου αυτό
καταλήξει στη ζητούμενη από τη φαντασία - σκέψη στάση.
Οι κινήσειc; αυτέc; μεταφέρονται στο σώμα μέσα από συ­
γκειφιμένεc; διαδρομές ή γραμμές. Αυτέc; οι διaδρομέc; δια­
σταυρώνονται σε ορισμένα κομβι ι<ά σημεία τα οποία λειτουρ­
γούν ωc; κέντρα συγκέντρωσης των εντάσεων, με σκοπό
την ιωτακράτηση ή την περαιτέρω ώθηση και έκπτυξή τουc;.
Η στάση στην οποία οδηγούν το σώμα αυτέc; οι κινήσεις
συγκεντρώνει εντάσεις σε συγκεκρι μένες περιοχέc; και όργα­
να. Το βίωμα αυτών των εντάσεων, σε συνδυασμό με τιc; ει­
κόνες που τιc; παράγουν, το ονομάζουμε συναίσθημα (συν
την αίσθηση). Οταν το σώμα αλλάξει στάση και κίνηση τα
συναισθήματα ι<αι οι εικόνεc; - σκέψειc; που τα παράγουν αλ­
λάζουν μαζί του. Η επανάληψη των ίδιων ει κόνων που οδη­
γούν στιc; ίδιεc; στάσειc; aρχίζουν σιγά σιγά να αποιφυσταλλώ­
νουν αυτέc; τιc; εντάσεις στιc; περιοχές που συγκεντρώνονται.
Οταν μια ένταση είναι συγκεντρωμένη στην ίδια περιο­
χή για καιρό, aρχίζει παροδικά να διακόπτει τη ροή των χυ­
μών του σώμaτοc; (αίμα και λοιπά ζωτικά υγρά). Εκεί ξεκι­
νάει η κατάσταση τηc; ασθένειας που προηγείται κατά πολύ
τηc; παθολογίας και του πόνου. Η ίδια η διαδικασία τηc; σκέ­
ψης που προσηλώνεται σε ένα θέμα για πολύν καιρό, χωρίc;
να υπάρχει η αντίστοιχη προσοχή στην εικόνα του εαυτού
μαc; ή πάνω στο ίδιο το σώμα, δημιουργεί μια μόνιμη κατά­
σταση έντaσηc; στο διάφραγμα και στο στομάχι, ιωθώc; και
στο επάνω μέροc; τηc; σπονδυλικής στήληc; (περιοχή αυχέ-
να) και στη μάσκα του προσώπου. Ζούμε κυριολεκτικά τη
ζωή μαc; μέσα σ' έναν κόσμο ει κόνων υλοποιη μένων πάνω
στο σώμα μαc;! Ο λόγοc; γι' αυτό είναι πολύ απλόc;. Οι εικό­
νες είναι το εναρκτήριο σήμα τηc; κίνησης του σώματος και
προηγούνται των λέξεων που ονομάζουμε σι<έψη . Επειτα
από αυτά είναι απλό να καταλάβουμε πωc; όταν ένα παιδί
παίζει και φαντασιώνεται , στην ουσία δομεί την υγεία του
σώματος και των φυσικών οργάνων του με μοναδικό εργα­
λείο τη φαντασία του. Οι ει κόνες στιc; οποίεc; εκθέτουμε
τουc; εαυτούς μαc; και αυτέc; που αναπαράγουμε κατά συ­
νέχεια εσωτερικά είναι υ π α ίτιες για την υγεία ή ασθένειά
μαc; και είναι η δική μαc; ευθύνη. Η φαντασία μαc; είναι το
βασικό εργαλείο μαc; και η κίνηση είναι το μέσο που συν­
δέει αυτήν τη φύση του νου με το σώμα. Η ισορροπία με­
ταξύ τουc; είναι η ιωτάσταση υγείαc;!
Θεραπεία: Η επαναφορά της ομαλής
Αυτέc; οι ποιοτικές διαφορέc; παρατηρήθηκε πωc; είναι όμοι­
εc; με τιc; αντίστοιχες των φυσικών στοιχείων: γη - νερό - φω­
τιά - αέραc;. Ετσι, άρχισαν να χρσιμοποιούνται ωc; ορισμοί
για να περιγραφεί η κατάσταση ισορροπίας μεταξύ τουc;.
Μέσω αυτών των παρατηρήσεων δομήθηκαν και χάρτεc;
μεγάλης αιφίβειαc; που περιγράφουν τιc; σχέσειc; αλληλεπί­
δρασης μεταξύ τουc;, καθώc; και το ποιεc; είναι οι ιδανικέc;
σχέσειc; ισορροπίας που οδηγούν στην κατάσταση τηc; υγεί­
αc;. Τα αρχαία συστήματα χρησιμοποιούσαν έναν συνδυα­
σμό μεθόδων (παρόλο που ιωθεμία από αυτέc; είναι ένα ολο­
κληρωμένο σύστημα από μόνη τηc;) και δραστηριοτήτων
εκ μέρουc; του ασθενούc; για να επαναφέρουν αυτήν την
ισορροπία:
Βοτανοθεραπεία για την επαναφορά της ορθής κίνησης
και ροής των χυμών του σώματοc; από και προc; τα όργανα.
c(

εναλλαγής κίνησης - ακινησίας Μεθόδους μάλαξης, πίεσης, βελονισμού (που χρησιμο­

Ολεc; οι ολοκληρωμένες θεραπευτικές μέθοδοι του πλανή­
τη όπωc; η κινέζικη ιατριι<ή, η αγιουρβεδική, η αρχαία ελ­
ληνική κ.ά . , περιστρέφονται γύρω από τη μελέτη των δια­
φόρων κινήσεων, δημιουργώντας ολοκληρωμένους χάρτεc;
των διαδρομών που αυτέc; ακολουθούν ανάλογα με το επί­
πεδο λειτουργίας που εξετάζετα ι , των κομβιι<ών σημείων
που διασταυρώνονται , των οργάνων και του τρόπου που
επηρεάζονται (βοτανολογία) ή τηc; ιδιοσυγκρασίας που δη­
μιουργεί τιc; δάφορεc; κινήσειc; (ομοιοπαθητική, ανθοϊάμα­
τα). Π αράλληλα με τουc; χάρτεc; των διαδρομών, μελετή­
θ η καν οι ποιοτικές διαφορέc; αυτών των κινήσεων κα ι η
φύση τουc; και ταξινομήθηκαν σε:
θερμή - ψυχρή, ανοδική - καθοδική, γρήγορη - αργή και συ­
γκεντρωτική - επεκτατική.
LιJ
ποιούνταν σε πολλά μέρη του κόσμου εκτόc; τηc; ι<ίναc;) και L..
χειpοπραισικήc; για την επαναφορά τηc; ομαλήc; ροήc; τηc; >
κίνησηc; στα φυσικά κανάλια του σώματοc;.
Οραματισμούς, δραματοθεραπεία και καλλιτεχνική έκ­
φραση για την επαναφορά τηc; ροήc; εποικοδομητικών ει­
κόνων στη φαντασία του ασθενούc;.
Μεθόδους κίνησης και ακινησίας (γιόγκα, τάι-τσι, τσι
γκονγκ, ήσυχο διαλογισμό, αθλητισμό κ.ά.) πολύ προ­
σεκτικά σχεδιασμένες και βασισμένες στουc; προαναφερό­
μενους χάρτεc;, με συνδασμό αναπνοήc;, για την αποιφυστάλ­
λωση των λάθοc; στάσεων που ο ασθενήc; είχε υιοθετήσει
και οδήγησε τον εαυτό του στην ασθένεια. •

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗ

Οι μέθοδοι που αναφέρονται είχαν σκοπό, εκτόs οπό την επαναφορά τns υγιούs ισορροπίοs, να εκπαιδεύσουν τον πάσχοντα στο
να καταστεί ικανόs γνώστns του τρόπου με τον οποίο θα Βρίσκεται σε θέσn να διατnρriσει αυτriν τnν ισορροπία μόνοs του στο μέλ­
λον. Ο θεραπευτris είχε τnν υποχρέωσn να δnμιουργriσει μια σχέσn αμοιβαίαs εμπιστοσύνns μεταΕύ του ιδίου και του ασθενούs με
το να είναι α π όλυτα ειλικρινris μαzί του και να του απευθ�νει το αμέριστο ενδιαφέρον και τn φροντίδα του, ώστε να μπορεί να υnάρ­
Εει εnοικοδομnτικri συνεργασία. Η εμπιστοσύνn προs το θεραπευτri γίνεται αντιλnπτri ωs μια αίσθnσn θέρμns και χαλάρωσns του σώ­
ματοs που Εεκινάει να ευοδώνει τn διαδικασία τns θεραπείαs που θα ακολουθriσει, μεταφέρονταs αυτriν τnν εμπιστοσύνn στιs μεθό­
δουs και τιs ουσίεs που θα χρnσιμοποnθούν. Η ίδια αίσθnσn, που γίνεται αντιλnπτri από το σώμα του θεραπευτri, τον καθιστά ικανό
να απελευθερώσει όλο το δυναμικό που διαθέτει προs όφελοs του θεραπευομένου. Χωρίs αυτriν τn σχέσn n θεραπεία είναι αδύνατn.
Τέλοs, και σnμαντικότερο όλων, είναι ο θεραπευτris να μεταδίδει εικόνεs αρμονίαs και υγείαs στn φαντασία του θεραπευομένου απ'
όπου n ασθένεια Εεκίνnσε και να είναι έτοιμοs να τον απελευθερώσει μόλιs αισθανθεί και κρίνει πωs n ισορροπία οποκαταστάθnκε.
 I ΑΣΚΗΣΗ - ΚΙΝΗΣΗ
ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΡΟΗ
Τον τελευταίο καιρό όλο και συχνότερα παρακολουθούμε εντυπωσιακές σκηνές aπό Κινέζους που aσκού­
νται στα πάρκα του Πεκίνου, μόνοι ή σε μεγάλες ομάδες, εκτελώντας ήρεμες και aργές κινήσεις που μοιά­
ζουν με aρμονικό χορό, ένα μπαλέτο σε aργή κίνηση· με άλλα λόγια, τους παρακολουθούμε να aσκούνται
στο τάι-τσι. Μάλιστα, aυτές οι σκηνές όλο και πιο συχνά εκτυλίσσονται στα πάρκα ή στις πλατείες πολλών δυ­
τικών μεγαλουπόλεων, ανάμεσα στις οποίες συγκaτελέγετaι και η Αθήνα.
ΚΕΙ Μ ΕΝΑ I ΕΛΕΝΑ ΣΠΑΝΔΩΝΗ (spandoni@enet.gr)
Το Μάιο του 2008 παρουσιάστηκε στο Ζάππειο η «Γιορ­
τή του τάι-τσι)) με τη συμμετοχή δεκαεννέα συλλόγων από
την Αθήνα και την υπόλοιπη Ελλάδα. Οι χώροι του Ζαππεί­
ου πλημμύρισαν από 300 ασκούμενους και 600 θεατές που
παραιωλουθούσαν τη μαγεία αυτής τηc; εσωτερικής κινέζι­
ι<ης τέχνης Την επόμενη χρονιά η «Γιορτή» επαναλήφθηκε
ιωι φαίνεται ότι όλο ιωι περισσότεροι γνωρίζουν το τάι-τσι
ο
ιωι στην Ελλάδα.
φ
«ΤΟ τάι-τσι είναι μια αιωθόριστη και ισχυρή αγωγή εγρή­
γορσης, ένα όργανο ανάπτυξης και επαφής με τον εαυτό μας.
Είναι ένας τρόποc; να αφήνει κανείς τον εαυτό του να λει­
ω
L.. τουργεί φυσικά και αβίαστα, αδέσμευτοc; από προσδοκίες,
> ελπίδεc;. φόβους και άλλεc; φαντασιώσεις που παρεμβάλλο­
νται στη φυσική μαc; ροή» εξηγεί ο Αλέξης Ι<αραδήμος, εκ­
παιδευτής τάι-τσι.
Η ιστορία του τάι-τσι ξεκίνησε πριν από τουλάχιστον 500
χρόνια. Η επικρατέστερη άποψη λέει ότι ήταν μια τέχνη που
ανήκε αποι<λειστικά στην ο ιιωγένεια Chen και γι' αυτό ήταν
αδύνατο να τη μάθει κάποιοc; που δεν ανήκε σ' αυτήν. Υπάρ­
χουν διάφορες εκδοχέc; τηc; ιστορίας και μία απ' αυτέc; λέει
πως ο Yang Lu-chan. ο οποίοc; γεννήθηκε το 1799 στο Yung­
nein της επaρχίαc; Hopeh στην Ι<ίνα, έδειξε aπό μικρός με­
γάλο ενδιαφέρον για τις πολεμικές τέχνες.
Αυτή του η αγάπη προκάλεσε την προσοχή του πατέρα
του, ο οποίος συ μφώνησε με έναν δάσκαλο. ονόματι Liu, να
κάνει μαθήματα στο γιο του. Ο Liu μίλησε στονΥang Lu-chan
για το τάι-τσι. Αυτό ι<έντρισε το ενδιαφέρον του και ώθησε
τον νεαρό Yang Lu-chan να πάει στο Hui-hshing της επaρ­
χίαc; H u nan, ψάχνονταc; να βρει έναν τρόπο να έρθει σε επα­
φή με την οιι ωγένεια Chen και να μάθει περισσότερα για την
τέχνη του τάι-τσι.
Τελι κά, ιωτάφερε να βρει δουλειά στο σπίτι της οιιωγέ­
νειαc; κι από την πρώτη στιγμή άρχισε να ιωτασκοπεύει τα
μέλη της. Ο Yang Lu-chan παρακολουθούσε για aρκετόν
καιρό ιφυφά τον διάσημο δάσκαλο Chen Chang-hsing, ο
οποίοc; δίδασκε τα παιδιά τηc; οιιωγένειας και στη συνέχεια
έκανε εξάσκηση μόνοc; του. Οταν ύστερα από καιρό ο δά­
σιωλοc; Chen έτυχε να τον δει να ασκείται, εντυπωσιάστηι<ε
και τον υιοθέτησε για να μπορεί να μαθητεύσει κοντά του.
Φεύγοντaς ύστερα από πολλά χρόνια μaθητείac;, ο Yang
Lu-chan άρχισε να διαδίδει την τέχνη του τάι-τσι, διaκόπτο-
νταc; έτσι τη μυστικότητα που το περιέβαλλε μέχρι τότε.
Είναι μια άσκηση που προέρχεται από την Ι<ίνα και αφο­
ρά την ι<ίνηση του σώματοc; και του πνεύματοc;. Οι ι<ινέζικοι
χαρακτήρες που το αποδίδουν μεταφράζονται ως «υπέρτα­
τη πόλωση» μεταξύ ουρανού ιωι γηc;. Οι ρίζες του προέρχο­
νται από τιc; πολεμικέc; τέχνεc; ιωι η εξάσι<ησή του γίνεται με
δύο τρόπουc;. Ο ένας είναι ο μαχητιι<ός και ο δεύτεροc; τρό­
ποc;. που είναι και πιο γνωστόc; στη Δύση, γίνεται μέσω της
χαλάρωσηc; ιωι τηc; aνaπνοήc;.
Αυτό επιτυγχάνεται μέσω μιας πολύ αργής και ρευστήc;
κίνησης που δίνει μεγάλη σημασία στη μεται<ίνηση του βά­
ρουc; και στην ιωμπυλότητa των κινήσεων του aσιωυμένου.
Ετσι. επιτρέπει στην ενέργεια «τσι» να εισρέει και να κινείται
ελεύθερα μέσα στο σώμα διά μέσου τηc; αναπνοής, με απο­
τέλεσμα να αποκτούμε μεγαλύτερη ζωτικότητα, ευκαμψία
ιωι ευλυγισία.
Ο Αλέξης Καραδήμος εξηγεί: «Το σημείο χαμηλά στην κοι­
λιά, που βρίσκεται ακριβώς τρία δάχτυλα κάτω από τον aφα­
λό, ονομάζεται ''Dan Tien" ιωι θεωρείται η δεξαμενή του "τσι".
αλλά ταυτόχρονα και το κέντρο προέλευσηc; τηc; κίνησής μac;.
''Dan" σημαίνει αποσταγμένη ζωτική ουσία, αλλά επίσηc; εί­
ναι ιωι η λέξη που περιγράφει το πλούσιο κόι<ι<ινο χρώμα του
αίματοc;. "Tien" σημαίνει πεδίο ή τόποc;. Ετσι, το ''Dan Tien"
είναι το πεδίο ενέργειαc;. η ενυπάρχουσα ενέργεια. η δεξα­
μενή της ζωτικήc; δύναμης. Η εστίαση τηc; προσοχήc; στην
αναπνοή και στο "Dan Tien" είναι έναc; χρήσιμοc; τρόπος για
να τοποθετηθούμε στο κέντρο μας
»Η συνεχήc; και ρευστή ι<ίνηση χωρίc; διακοπέc; δίνει την
ευκαιρία στον aσκούμενο να παρατηρήσει και να διορθώσει
την ισορροπία του, ιωθώc; ιωι να aρχίσει να μαλακώνει την
κίνηση ιωι την αναπνοή του - μια δραστηριότητα που μέσα
στους γρήγορουc; ρυθμούc; της καθημερινότητας δεν είναι
εφιισή.
»Ετσι, σιγά σιγά, με την τaισική επανάληψη των κινήσε­
ων, αλλάζει η προσέγγιση του ατόμου ωc; προς τον εαυτό
του, αλλά και ωc; προc; τη ζωή εν γένει. Ο νουc; aρχίζει να ησυ­
χάζει από τιc; εντάσειc;, καθώς το σώμα μαθαίνει να ισορρο­
πεί ανάμεσά τουc;. Η ταχύτητα τηc; αντίληψηc; ε πιταχύνεται
με την επι βράδυνση τηc; κίνησης και τη χαλάρωση του σώ­
ματοc;. Ετσι, θα μπορούσαμε να πούμε συνοπτικά πως το τάι-
τσι είναι μια ήπια προσέγγιση προc; τον εαυτό». •
 I ΤΣΙ ΚΟΥΝΓΚ
Η θΕΡΑΠΕvτΙΚΗ ΑΝΑΠΝΟΗ
Το Qi Kuπg (τσι κουνγκ ή τσι γκονγκ) είναι η αρχαία κι­
νέζικη τέχνη της ενδυνάμωσης της υγείας για την πρό­
ληψη και τη θεραπεία της ασθένειας, κaθώc; και για τη
μακροζωία. Το <<τσι» μεταφράζεται ωc; «aέρac; και ενέργεια»
ή ωc; «ενέργεια που μεταφέρεται με τον αέρα» και η λέξη
«ΚΟυνγκ» αναφέρεται στη σκληρή εργασία, στο ταλέντο ή
Ν
στην άσκηση που σχετίζεται με τη σκληρή εργασία και την
φ
επίδειξη ταλέντου. Το τσι κουνγκ μεταφράζεται με την έν­
<( νοια «άσκηση aναπνοήc;».
ω
L.. Οι ασκούμενοι στο τσι κουνγκ συχνά ασχολούνται με
> την ανάπτυξη, τη συγκέντρωση και την αποθήκευση του
«τσι» (ζωτική ενέργεια). Ο aσκούμενοc; συχνά, όταν έρχε­
ται σε επαφή με την ενέργεια, έχει πολλέc; φορέc; μια αί­
σθηση που περιγράφεται σαν ζεστασιά ή... γαργάλημα.
Κάποιοι ασιωύμενοι συγιφίνουν αυτέc; τιc; αισθήσειc; τηc;
ενέργειαc; με την αίσθηση τηc; επαφήc; με στατικό ηλε­
ισρισμό.
Η πρακτική στο τσι κουνγι< συνήθωc; περιλαμβάνει την
επίτευξη ιιωνοτήτων που επιτρέπουν στον ασκούμενο να
συλλέγει, να αποβάλλει, να κατευθύνει και να αποθηκεύ­
ει «τσι». Ετσι, λοιπόν, η πραισιι<ή στο τσι ι<ουνγκ οδηγεί
στην ανάπτυξη του κουνγκ (στην ικανότητα ή στο ταλέ­
ντο) του ασκουμένου και η δύναμη τηc; υγείαc; του γενικά
βελτιώνεται ανάλογα με το χρόνο τηc; ποιοτικήc; άσκησηc;
στην οποία συμμετέχει.
Η ποιότητα της άσκησης είναι κάτι πραγματικά σημα­
ντικό. Στην αρχαία φιλοσοφική οπτική τηc;, η οποία συνε­
χίζεται και σήμερα, υπάρχει η πεποίθηση τηc; ανάπτυξηc;
μιαc; ισχυρήc; βάσηc; όταν κάποιοc; ασκείται ή μαθαίνει οτι­
δήποτε. Η σωστή στάση των ποδιών, οι μέθοδοι των χε­
ριών και οι διάφορεc; τεχνικέc; θεωρούνται ουσιώδειc; για
τη βαθύτερη κατανόηση και για την ωφέλιμη μαιφοχρό­
νια άσκηση.
Το ανθρώπινο είδοc; περιλαμβάνει πληθώρα από σω­
ματότυπου<:;, ενέpγειεc; και συστήματα πεποιθήσεων. Ομωc;,
η σωστή μηχανική του σώματοc; επιτρέπει στον ασκούμε­
νο να εφαρμόσει τη φυσική επιστήμη και να συνδυάσει κι­
νήσειc; που προωθούν τη ροή τηc; ενέργειac; με την επι­
στήμη τηc; θεραπείac; των μεσημβρινών, που χρησιμοποιείται
στο παραδοσιακό ι<ινέζικο μασάζ και στο βελονισμό.
Στην πρaγματιι<ότητα το τσιιωυνγκ καθεαυτό είναι μια
ολοι<ληρωμένη ενότητα τηc; αρχαίαc; κινέζικηc; ιατρικήc;.
Το τσι κουνγκ γενικά διαιρείται σε πέντε κλάδουc;: τον
ταοϊστικό, τον βουδιστικό, τον κομφουκιανικό, τον ιατρι­
κό και τον μαχητικό. Σ' αυτούc; τουc; πέντε κλάδουc; υπάρ­
χουν υποδιαιρέσει<:; και διαφορετικέ<:; σχολέc; και υποομά­
δεc;. Ανάμεσά τουc; υπάρχει μια ποικιλία διαφορών και
ομοιοτήτων.
Ο ταοϊστικός κλάδος ασχολείται πρωταρχικά με την εν­
δυνάμωση του σώματοc; και του νου. Αφού οι πραισικέc;
γίνουν δεύτερη φύση, ο ασιωύμενοc; αρχίζει να ακολου­
θεί τη «φυσική ροή» και να ασκείται στο «άδειασμα του
νου».
ο κομφουκιανικός κλάδος δίνει έμφαση στην καλλιέρ­
γεια του εαυτού και στον έλεγχο του νου και των σκέψε­
ων. Η προσοχή βρίσκεται στο να μην παρασύρεται η καρ­
διά από τα ερεθίσματα των φυσικών αισθήσεων. Οι «τρειc;
θησαυροί» (σπέρμα, εσωτερική ενέργεια και νουc;) φυ­
λάσσονται και προστα-τεύονται μέχρι να aποκτήσει κά­
ποιοc; ολοι<ληρωτικό έλεγχο επάνω τουc;.
Στον βουδιστικό κλάδο ο νους παραμένει το κεντρικό
σημείο σε όλεc; τιc; πρaκτιι<έc;. Ο διαλογισμόc; είναι ο ύστα­
τοc; στόχοc; τηc; εργασίac; του μυαλού. Το σώμα έρχεται
δεύτερο και χρησιμεύει ωc; όχημα για την επίτευξη τηc; φώ­
τισηc;.
Στον ιατρικό κλάδο ο βασικός στόχος είναι η ίαση τηc;
ασθένειαc; και η πρόληψή τηc;. Οι εφαρμογέc; του είναι: Η
κατευθυνόμενη θεραπεία, η αυτοελεγχόμενη θεραπεία
και η θεραπεία με επίθεση των χεριών.
Στον μαχητικό κλάδο περιλαμβάνονται οι εσωτερικέc;
και οι εξωτερικέ<:; τέχνεc;. Παρόλο που οι εσωτερικέc; τέχνεc;
δίνουν περισσότερη σημασία στο τσι ιωυνγκ, είναι ευρέ­
ωc; αποδεκτό πωc; αυτέc; προήλθαν από τιc; εξωτερικέ<:; μα­
χητικέc; τέχνεc;. Η έμφαση εδώ αφορά σχεδόν αποκλειστι-
κά την ανάπτυξη του <<τσι». •