MIĘDZYNARODOWE PRAWO HANDLOWE

ĆWICZENIA I – 4.10.2010

DZIAŁY:
I. Transakcje
II. Spółki

PRAWO TRANSAKCYJNE

Zobowiązania – dział prawa cywilnego regulujący stosunki cywilno-prawne o charakterze

majątkowym i względnym.
Charakter względny – skuteczność inter partes; rodzi prawa i obowiązki między podmiotami.

Wierzyciel może żądać wypełnienia zobowiązania tylko od dłużnika.

Dłużnik może wykonać świadczenie tylko względem wierzyciela.

--- a1
--- a2
A--- --- a3
--- a4
--- a5

W sensie ekonomicznym a1, a2, a3, a4, a5 to to samo; w sensie prawnym – 5 różnych
podmiotów.

Stronami zobowiązania są dłużnik i wierzyciel, ale nie oznacza to, że występują tylko dwa
podmioty.

Solidarność – cecha zobowiązań/więzi prawnej będącej stroną stosunku obligacyjnego.

a) czynna – występuje po stronie wierzycieli, bo wierzyciele są aktywną stroną i żądają
wykonania zobowiązania (każdy wierzyciel może żądać spełnienia zobowiązania, a
dłużnik może spłacić komu chce art. 366-383 KC)
b) bierna – występuje po stronie dłużników, najczęstsza w praktyce (zobowiązanie jest
jedną całością, wierzyciel może żądać wykonania zobowiązania od 1,2,lub wielu
dłużników – jest to wygodne, bo jeśli jeden ma pieniądze, to spłaci szybko całość, a
później rozliczy się z resztą)

art. 369 KC – solidarności się nie domniemywa.

Jeżeli jeden dłużnik spłaci całość, całe zobowiązanie wygasa, a owy dłużnik ma roszczenia
zwrotne.

Przedmiot zobowiązania to świadczenie, czyli zachowanie dłużnika, które jest zgodne z

treścią zobowiązania.

Świadczenie jest zawsze zachowaniem, np. truskawki to przedmiot świadczenia, a

dostarczenie truskawek to świadczenie.
Treść zobowiązania
a) prawa
b) obowiązki

Wierzytelność - ogół praw przysługujących wierzycielowi

Dług - ogół obowiązków spoczywających na dłużniku

ZOBWIĄZANIE = STRONY + PRZEDMIOT + TREŚĆ

Elementy składające się na treść zobowiązania mogą być elementem obrotu.

Cesja umowy = przelew wierzytelności

Wierzytelność jest zbywalna bez zgody dłużnika (chyba, że z treści umowy wynika inaczej),
ponieważ dłużnikowi jest obojętne, komu jest zobowiązany.

Sprzedaż wierzytelności to sposób na uzyskanie płynności finansowej i najczęściej sprzedaje

się ją po niższej cenie.
Kupujący wierzytelność zawsze powinien sprawdzić, czy przelew wierzytelności nie jest
zależny od dłużnika.
* Z właściwości długu może wynikać, że zgoda dłużnika jest wymagana, np. umowa o
świadczenie usług, kiedy strony musi łączyć stosunek zaufania.

Długi także mogą być przedmiotem obrotu:

Przejęcie długu – ogół obowiązków, jakie ma dłużnik względem wierzyciela są przenoszone
na osobę trzecią.

MODEL 1: dłużnik i osoba trzecia

MODEL 2: wierzyciel i osoba trzecia

Przejęcie długu zawsze jest uzależnione od zgody obu stron.

Przy modelu 1 wierzycielowi nie jest obojętne, kto jest jego dłużnikiem. Jeżeli dłużnik osoby
trzeciej jest niewypłacalny, umowa jest nieważna i pierwotny dłużnik nadal jest zobowiązany.

Umowa przejęcia długu zawsze powinna być na piśmie.

Przejęcie długu lub przelew wierzytelności nie może pogarszać sytuacji prawnej osoby nie
biorącej udziału w transakcji.

Długi kupuje się z powodów podatkowych (np. zbliżając się do wyższego progu podatkowego
kupujemy czyjś dług). Skuteczne przejęcie długu powoduje zwolnienie dłużnika z
zobowiązania.

Źródła zobowiązań
≠ źródła prawa zobowiązań (konstytucja, ustawy, etc.)
- to zdarzenia cywilno-prawne, z którymi ustawa wiąże skutek w postaci powstania stosunku
zobowiązaniowego.
W MPH najczęściej są to czynności prawne dwustronne  umowy
Bezpodstawne wzbogacenie również może być źródłem zobowiązania (np. pomyłka przy
przelewie bankowym) art. 405. KC. Kto uzyskał bezpodstawne wzbogacenie, musi je oddać.

Roszczenia kondykcyjne (bezpodstawne wzbogacenie) – słabe roszczenie; obowiązek

zwrotu istnieje wtedy, gdy osoba miała wiadomość, że to nie jego pieniądze. W interesie
pozbawionego pieniędzy jest jak najszybsze poinformowanie drugiej strony o zaistniałym
fakcie, aby ta osoba nie wydała środków pieniężnych.

Delikty (czyny niedozwolone) są źródłem zobowiązań o charakterze czysto faktycznym.

Wyrządzenie szkody bez uzasadnienia prawnego: poszkodowany jest wierzycielem, osoba,
która popełnia delikt – dłużnikiem. Zobowiązanie można wykonać finansowo lub w naturze,
ale decyzja należy poszkodowanego.
Poszkodowany nie ma prawa żądać przywrócenia stanu faktycznego, jeśli jest to bardzo
trudne do zrealizowania.

Orzeczenia sądowe, decyzje administracyjne to również źródła zobowiązań.

Inne  „stany faktyczne” też mogą być źródłem zobowiązań, np. prowadzenie cudzych
spraw bez zlecenia, czyli negotiorum gestis

ĆWICZENIA II – 11.10.2010

Prawo właściwe - prawo państwa, które ma zastosowanie w danej sprawie (statut

kontraktowy). Ma tez znaczenie dla formy zobowiązania. Jest wskazywane przez normy PPM
Elementem obcym (zagranicznym) może być:
• siedziba jednej ze stron (inna niż siedziba drugiej strony)
• miejsce spełnienia świadczenia
• miejsce zawarcia umowy

Źródła PPM:
• ustawy krajowe o nazwie ppm (w Polsce ustawa z 12 listopada 1965, ale niedługo
będzie uchwalona nowa)
Rzym I - 17.12.2009 prawo właściwe dla zobowiązań umownych
Rzym II - 11.01.2009 - prawo właściwe dla zobowiązań pozaumownych

Rzym I oraz Rzym II odnoszą się do umów, które zostały zawarte po dacie wejścia tych
aktów w życie.

Strony czynności prawnej mogą sobie wybrać prawo właściwe, o ile to prawo pozostaje w
związku z zobowiązaniem (tzn. jedna ze stron musi mieć związek z danym prawem)

Zasada lex rei sitae – dla zobowiązań dotyczących nieruchomości prawem właściwym jest
prawo miejsca, w którym jest położona nieruchomość

Jeśli strony nie wybiorą prawa właściwego, sięgamy do ogólnych przepisów MPH.
Prawem właściwym dla zobowiązania jest prawo państwa, w którym obie firmy maja siedziby
w chwili zawarcia zobowiązania.
Jeśli sprawa sądowa jest rozstrzygana na podstawie prawa innego niż prawo właściwe,
zawsze kończy się to uchyleniem wyroku w drugiej instancji.
Prawo właściwe można wybrać dla całości lub dla części zobowiązania.

Depecage – sytuacja w której strony wybrały prawo właściwe tylko w części zobowiązania;
w konsekwencji stosuje się co mniej dwa prawa właściwe

Jeśli strony umowy nie maja siedziby w tym samym kraju (art. 27 PPM):
a) umowa sprzedaży lub dostawy  prawem właściwym jest prawo sprzedawcy lub dostawcy
w chwili zawarcia umowy
b) umowa o dzieło, zlecenia, agencji, komisu, przewozu, spedycji, przechowania lub składu
 prawem właściwym jest prawo siedziby lub miejsca zamieszkania przyjmującego zlecenie,
zamówienia, agenta, komisanta, przewoźnika, spedytora, przechowawcy, przedsiębiorcy
składowego
c) umowa ubezpieczenia – siedziba zakładu ubezpieczenia
d) umowa o przeniesienie praw autorskich  prawem właściwym jest prawo obywatela tego
państwa, który ma nabyć prawa autorskie

a, b, c – prawem właściwym jest prawo państwa, w którym siedzibę ma podmiot spełniający

świadczenia typowe dla tego typu umów
d – prawem właściwym prawo państwa podmiotu, który płaci
Ogólną regułą przy braku wyboru prawa właściwego jest zasada, iż prawem właściwym jest
prawo państwa, w którym została umowa zawarta. Jest to również stosowane, gdy nie można
ustalić miejsca zamieszkania sprzedawcy.

Jeśli zobowiązanie wiąże się z działalnością gospodarczą prawem właściwym jest prawo
państwa, w którym znajduje się siedziba przedsiębiorstwa.

Umowy zawierane w obrocie giełdowym – prawem właściwym jest prawo miejsca siedziby
giełdy lub targu publicznego.

Czynnością jednostronną może być np. przyrzecznie publiczne.

Art. 31. ppm

Zobowiązania pozaumowne wynikające z działania innego niż czynność prawna (np.
przyrzeczenie publiczne, etc), wówczas prawem właściwym jest państwo, w którym miało
miejsce zdarzenie, będące podstawą zobowiązania.

Jeśli stronami czynności prawnej są osoby mające takie samo miejsce zamieszkania i
obywatelstwo tego samego państwa, prawem właściwym jest prawo tych stron.

RZYM I

Ma zastosowania do zobowiązań umownych, które powstały po 17.12.2009. Wcześniej

stosowano ustawę PPM lub na podstawie Konwencji rzymskiej o prawie właściwym dla
zobowiązań umownych.

Reguluje sprawy cywilne i handlowe różnych państw. Nie stosuje się do spraw
administracyjnych, celnych i skarbowych.
Szeroki katalog wyłączeń: m.in. zobowiązania wynikające z zob. rodzinnych (np. alimenty),
weksle i czeki.

Zasada powszechności – Rzym I i II są aktami UE, ale mimo to nie zawsze wskazują jako
właściwe prawo UE, może to być prawo państwa członkowskiego lub będącego poza Unią

Art. 3. – swoboda wyboru prawa właściwego, bez ograniczeń (strony mogą wybrać porządek
inny niż ten, z którego pochodzą)

W Rzymie I dopuszcza się wybór prawa właściwego w sposób wyraźny lub dorozumiany.
Istnieje możliwość depecage oraz zmiana wybranego już prawa właściwego (nie może ona
jednak naruszać praw osób trzecich).

Dyrektywy (akty nie mające bezpośredniego skutku, wiążą państwa co do celu, tzn. prawo
państw członkowskich może się różnić, ale dąży do tego samego celu)

Jeżeli strony pochodzące z jednego kraju, mające siedzibę w tym państwie wybrały prawo
innego państwa członkowskiego i wystąpi spór, będzie on rozpatrywany w oparciu o prawo
wspólnotowe w takim kształcie, w jakim obowiązuje w państwie członkowskim sądu (dwa
podmioty francuskie wybierają prawo polskie, gdzie dyrektywa może być inaczej
implementowana. Spór toczy się we Francji i siedziba tez we Francji – w takiej sytuacji ma
zastosowanie prawo francuskie).

Jeśli nie ma określonego prawa właściwego, łącznikiem jest miejsce zwykłego pobytu na
moment zawarcia czynności prawnych (w umowach sprzedaży?).

Jeśli państwa nie wybiorą prawa właściwego a umowa dotyczy prawa rzeczowego (np.
nieruchomości) – prawem właściwym jest prawo państwa, w którym jest położona dana
nieruchomość.

Umowy franczyzy (sieciowy know-how) – prawo właściwe dla franczyzobiorcy, (np. dla
zakładającego nowego McDonald’sa a nie jego założyciela).

Ogólna zasada: prawem właściwym jest prawo obywatela państwa , w którym znajduje się
miejsce zwykłego pobytu podmiotu dokonującego świadczenia charakterystycznego.

W przypadku istnienia ściślejszego związku (np. zlokalizowanie majątku)

Art. 12 – zakres prawa właściwego  w szczególności do wykładni, zobowiązań,

wygaśnięcia, nieważności

RZYM II

Rozporządzenie odnosi się do : zobowiązań pozaumownych z czynów niedozwolonych,

bezpodstawnego wzbogacenia, prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia oraz culpa in
contrahendo. Rozporządzenie wyklucza instytucję odesłania do cudzych norm kolizyjnych oraz ma
pierwszeństwo przed ustawą p.p.m. z 1965r.
Reguluje podobny zakres, co art. 31. PPM
Odnosi się do czynów niedozwolonych, bezpodstawnego wzbogacenia się lub culpe in
contrahendo (wina w kontraktowaniu)

Jeśli zobowiązanie jeszcze nie istnieje, ale trwają już negocjacje powstaje stosunek prawny .
Między stronami musi być zaufanie, bo strony ujawniają informacje, których normalnie by
nie przedstawiły obcym . Obowiązuje zasada negocjowania w dobrej wierze, czyli z
poważnym zamiarem zawarcia umowy.

Odpowiedzialność z tytułu culpa in contrahendo - ujemny interes umowny

Wyłączenia (art.1.) – czyny niedozwolone przy wykonywaniu władzy publicznej (akta iure
imperi); zobowiązania administracyjne, celne, podatkowe.

Zasada powszechności jak w Rzym I.

Zakres czasowy - zdarzenia, które miały miejsce po 11.01.2009

Czyny niedozwolone – prawem właściwym jest prawo państwa, w którym powstaje szkoda,
bez względu na to, gdzie miało miejsce zdarzenie wyrządzenia szkód i bez względu na to,
gdzie występują szkody pośrednie.

Szkody pośrednie
(Polacy wyjeżdżają do Sri Lanki, jeden z nich zostaje zraniony przez tubylca i umiera – PW
będzie prawo Sri Lanki, ale pośrednio poszkodowana jest rodzina w Polsce i jeśli Ew.
ściślejszy związek)

Jeśli strony mają to samo miejsce zwykłego pobytu w chwili powstania szkody – ma
zastosowanie prawo tego państwa

Bezpodstawne wzbogacenia (art. 10.) –

a) gdy dochodzi do przesunięcia majątku w związku istniejącym zobowiązaniem (np.
ktoś kupił od Francuski auto i zamiast 1000 e przelał jej 1500 e – prawo właściwe-
francuskie) prawem właściwym jest prawo dla zobowiązania wynikającego z tej
czynności prawnej.
b) Jeśli nie ma zobowiązania – prawo miejsca, w którym doszło do bezpodstawnego
wzbogacenia

Do zobowiązania wynik culpa in contrahendo zastosowanie ma prawo, które jest albo byłoby
prawo??

Modyfikacja wyboru prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych

a) gdy po powstaniu zdarzenia nie będącego umowy strony dokonają będzie prawo
innego państwa
b) sytuacja, gdy wszyscy uczestniczący przedsiębiorcy dobrowolnie zgodzą się na
poddanie zobowiązań wynikających ze zdarzeń powodujących szkodę, prawu innemu
niż to prawo to nie może naruszać praw osób trzecich

Zasada swobody umów (art. 331)

• Swoboda wyboru prawa właściwego

 • Swoboda kształtowania treści zobowiązania
• Swoboda podjęcia decyzji co do zawarcia umowy (swoboda kontraktowania)
• Swoboda kształtowania formy
Granice swobody umowy (art. 354)
• strony zawierające umowy nie mogą naruszać ustawy (przepisy normatywne)
• zasady współżycia społecznego
• właściwość natura zobowiązania

Konsekwencją przekroczenia granicy swobody nieważności bezwzględna czynności prawnej

ĆWICZENIA III – 18.10.2010

Zderzenie statków:

a) przy brzegu – prawo państwa przybrzeżnego

b) na morzu pełnym – prawo państwa, które rozpoznaje spór (tam, gdzie zostanie złożony
pozew)

• nie jeśli statek tej samej bandery.

INCOTERMS, czyli wystandaryzowane klauzule umowne

• kodyfikacja prywatna
• nie są źródłem prawa
• są brane pod uwagę w sądzie (stosowane do oceny sytuacji), gdy strony w umowie
odwołały się do nich
• w umowie należy zaznaczyć, z którego roku INC chcemy zastosować
• mają określony przedmiotowo zakres
• dot. dostawy towarów
• regulują podział kosztów, podział wzajemnych obowiązków w zw. Z dostawą, podział
ryzyk związanych z dostawą (najważniejsze – ryzyko przypadkowej
utraty/uszkodzenia towaru – kiedy przechodzi na kupującego)
• im bardziej w lewo, tym szybciej przechodzi ryzyko (w umowie można to dowolnie
zmieniać)
• odchudzają umowy
• ich odpowiednik w europejskim obrocie handl z USA: RAFTD
• dot. tylko dostawy towarów (NIE: dobra niematerialne)
• nie zastępują samej umowy
• nie przesadzają o momencie przejścia własności
• najczęściej odwołujemy się do nich przy cenie towaru (np. 100 000 zł EXW)
• podział:

1. loko: nakładają obowiązek na sprzedawcę postawienia towaru do dyspozycji w

oznaczonym miejscu
2. franko: zobow. Sprzedawcę do dostarczenia towaru w określ. Miejsce (obowiązek
przewozu)

• do prawej: rośnie zakres obow. sprzedacy

 • DDP – najmniej korzystne dla sprzedawcy
• ich zastosowanie musi być wyraźnie zaznaczone w umowie (jaki INC i z którego
roku)
• dot. tylko praw i obowiązków stron umowy (nie os. 3)
• najczęściej sprzedawca ponosi ryzyko przypadkowej utraty / uszkodzenia towaru tak
długo jak długo ponosi koszty transportu.

TRYB ZAWIERANIA UMÓW:

aby doszło do zawarcia umowy – musi być konsensus (2 zgodne ośw. Woli).

Funkcje konsensusu:

• konstrukcyjna
• korekcyjna
• legitymizacyjna

Sposoby osiągania konsensusu = tryby zaw. Umowy:

1. negocjacyjny
2. ofertowy
3. aukcja
4. przetarg

NEGOCJACJE

1. FORMA: ustna / pisemna (kolejne rundy wymiany dokumentów)

2. podział ze wzgl. Na cel:

a) przygotowujące projekt umowy

b) prowadzące do zawarcia umowy (najczęściej)

3. przy 2b) – należy sprawdzić czy strona ma umocowanie do reprezentacji

4. moment zawarcia umowy:

Art. 72. § 1. Jeżeli strony prowadzą negocjacje w celu zawarcia oznaczonej umowy,
umowa zostaje zawarta, gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich jej
postanowień, które były przedmiotem negocjacji.

Wyjątki:

o wymóg szczególnej formy

o pactum de contrahendo (umowa dot. negocjacji) opóźnia moment close - in-u

§ 2. Strona, która rozpoczęła lub prowadziła negocjacje z naruszeniem dobrych obyczajów, w

szczególności bez zamiaru zawarcia umowy, jest obowiązana do naprawienia szkody, jaką
druga strona poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy.

2 zabezpieczenia przed wykorzystywaniem uzyskanych informacji:

a) część informacji należy do tajemnicy przedsiębiorstwa na mocy ust. o zwalczaniu
konkurencji (odpowiedzialność z tej ustawy)
b) informacje z zastrzeżeniem poufności:

Art. 721. § 1. Jeżeli w toku negocjacji strona udostępniła informacje z zastrzeżeniem

poufności, druga strona jest obowiązana do nieujawniania i nieprzekazywania ich innym
osobom oraz do niewykorzystywania tych informacji dla własnych celów, chyba że strony
uzgodniły inaczej.

§ 2. W razie niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków, o których mowa w § 1,

uprawniony może żądać od drugiej strony naprawienia szkody albo wydania uzyskanych
przez nią korzyści.

Gdy jednak strona udostępniła inf:

a) roszczenie odszkodowawcze (wymóg wykazania winy, szkody, adekwatnego związku

przycz-sk) – obow. naprawienia szkody (badamy zmianę w naszym majątku). Szkoda
wyznacza maksymalny pułap odpowiedzialności odszk (nie można dochodzić odsz wyższego
niż szkoda)

b) roszczenie o wydanie uzyskanej korzyści (badamy zmianę w majątku tego, kto pozyskał).
Nieograniczona wartość uzysk. Korzyści.

TRYB OFERTOWY

(równolegle przep. KC i KW 1980)

oferta: STANOWCZA propozycja czynności prawnej (oświadczenie woli złożone II str. -

oznaczonemu adresatowi, nieważne ilu ich będzie. Bez znaczenia sposób ich wskazania).
Musi zawierać istotne postanowienia (oferta konkretna).

Definicje:

KC: Art. 66. § 1.[stanowcze] Oświadczenie drugiej stronie [oznaczony adresat; nieważne ilu
ich będzie, bez znaczenia sposób ich wskazania] woli zawarcia umowy stanowi ofertę, jeżeli
określa istotne postanowienia [=oferta musi byc konkretna] tej umowy.

KW: Art. 14 (1) Propozycja zawarcia umowy skierowana do jednej lub wielu określonych
osób stanowi ofertę, jeżeli jest wystarczająco precyzyjna i wskazuje, że oferent umowy, w
razie jej przyjęcia, ma zamiar być nią związany. Propozycja jest wystarczająco precyzyjna,
jeżeli wskazuje towary oraz w sposób wyraźny lub dorozumiany określa lub pozwala ustalić
ich ilość i cenę.

2. Propozycję skierowaną do osób nie określonych uważa się jedynie za zaproszenie do

składania oferty, chyba że osoba składająca taką propozycję jednocześnie oświadczyła
inaczej.

Moment, gdy oferta zaczyna wiązać:

KC – teoria doręczenia: 66 § 2. Jeżeli oferent nie oznaczył w ofercie terminu, w ciągu którego
oczekiwać będzie odpowiedzi, oferta złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą
środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość przestaje wiązać, gdy nie zostanie
przyjęta niezwłocznie; złożona w inny sposób przestaje wiązać z upływem czasu, w którym
składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez
nieuzasadnionego opóźnienia.

Art. 661. (31) § 1. Oferta złożona w postaci elektronicznej wiąże składającego, jeżeli druga
strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie.

KW – reguła dojścia: Artykuł 15 (1) Oferta staje się skuteczna z chwilą dotarcia do adresata.

Art. 24 W rozumieniu tej części niniejszej konwencji oferta, oświadczenie o jej przyjęciu lub
jakiekolwiek inne ujawnienie zamiaru "dochodzi" do adresata, jeżeli złożone zostało w formie
ustnej lub dostarczone samemu adresatowi w jakikolwiek inny sposób do jego siedziby
handlowej lub na jego adres pocztowy, a jeżeli nie posiada on siedziby handlowej lub adresu
pocztowego - do miejsca jego stałego zamieszkania.

Strony: oferent – oblat (adresat)

skutek prawny złożenia oferty: związanie oferenta oferta

różnice KW a KC: stan związania – w KC w okresie stanu zwiazania nie można odwołać
oferty. W KW – można odwołać o ile ośw o odwołaniu zostanie dostarczone przed wysłaniem
oświadczenia o przyjęciu.

KW: 15 (2) Oferta, nawet jeżeli jest to oferta nieodwołalna, może być wycofana, jeżeli
oświadczenie o wycofaniu dotarło do adresata wcześniej lub w tym samym czasie co oferta.

Artykuł 16 (1) Oferta może być odwołana przed zawarciem umowy, jeżeli odwołanie dotarło
do adresata przed wysłaniem przez niego oświadczenia o przyjęciu oferty.

(2) Jednakże oferta nie może zostać odwołana:

(a) jeżeli przez określenie terminu do jej przyjęcia lub w inny sposób wskazuje, że jest
nieodwołalna, albo

(b) jeżeli adresat mógł rozsądnie uważać ofertę za nieodwołalną i działał zgodnie z tym
przekonaniem.

KC: Art. 662. (32) § 1. W stosunkach między przedsiębiorcami oferta może być odwołana
przed zawarciem umowy, jeżeli oświadczenie o odwołaniu zostało złożone drugiej stronie
przed wysłaniem przez nią oświadczenia o przyjęciu oferty.

§ 2. Jednakże oferty nie można odwołać, jeżeli wynika to z jej treści lub określono w niej
termin przyjęcia.

Termin niezwłoczny = bez nieuzasadnionego opóźnienia

KW: Artykuł 21 (1) Spóźnione przyjęcie oferty będzie mimo to skuteczne jako przyjęcie
oferty, jeśli oferent bez zwłoki, w formie ustnej, powiadomi o tym adresata lub wyśle mu w
tym celu zawiadomienie.
(2) Jeżeli list lub inne pismo zawierające spóźnione przyjęcie oferty wskazuje na to, iż zostało
wysłane w takich okolicznościach, że gdyby przekazane zostało prawidłowo, nadeszłoby do
oferenta we właściwym czasie, to spóźnione przyjęcie oferty będzie skuteczne jako jej
przyjęcie, chyba że oferent bez zwłoki, w formie ustnej, powiadomi adresata, iż uważa swoją
ofertę za nieważną lub wyśle mu w tym celu zawiadomienie.

KC: Art. 67. Jeżeli oświadczenie o przyjęciu oferty nadeszło z opóźnieniem, lecz z jego
treści lub z okoliczności wynika, że zostało wysłane w czasie właściwym, umowa dochodzi
do skutku, chyba że składający ofertę zawiadomi niezwłocznie drugą stronę, iż wskutek
opóźnienia odpowiedzi poczytuje umowę za nie zawartą.

Moment i miejsce zawarcia umowy:

KW: 18 (2) Przyjęcie oferty staje się skuteczne z chwilą, gdy wyrażenie zgody dotarło do
oferenta. Przyjęcie oferty nie jest skuteczne, jeżeli wyrażenie zgody nie dotarło do oferenta w
określonym przez niego terminie, a jeżeli termin nie był określony, w ciągu rozsądnego
terminu, uwzględniając okoliczności danej transakcji, w tym również szybkość środków
komunikacji, z których korzystał oferent. Oferta ustna powinna być przyjęta natychmiast,
chyba że okoliczności wskazują inaczej.

(nieuregulowane miejsce – gdy nieokreślone – tam gdzie siedziba oferenta)

KC: Art. 70. (36) § 1. W razie wątpliwości umowę poczytuje się za zawartą w chwili
otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu, a jeżeli dojście do
składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu nie jest wymagane - w chwili przystąpienia
przez drugą stronę do wykonania umowy.

§ 2. W razie wątpliwości umowę poczytuje się za zawartą w miejscu otrzymania przez

składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu, a jeżeli dojście do składającego ofertę
oświadczenia o jej przyjęciu nie jest wymagane albo oferta jest składana w postaci
elektronicznej - w miejscu zamieszkania albo w siedzibie składającego ofertę w chwili
zawarcia umowy.

ĆWICZENIA IV – 25.10.2010

Czas i miejsce zawarcia umowy w trybie ofertowym

Czas – taki sam w KW (art.70) i KC. 18.2i3 – moment, w którym oświadczenie oblata dotarło
do oferenta w takie sposób, ze mógł się on zapoznać z jego treścią. Musi to mieć miejsce w
czasie stanu związania.

Miejsce nie jest uregulowane w KW, jest za to w art. 70 KC.

Zawarcie umowy w miejscu, w którym oferent otrzymał oświadczenie o przyjęciu oferty
(najczęściej siedziba oferenta).
Miejsce oferenta w chwili zawarcia umowy.

Przyjęcie oferty
Zasada lustrzanego odbicia – jeżeli oblat chce, żeby umowa została zawarta to oferta musi
być przyjęta bez żadnych zastrzeżeń. (68 KC, 98 KW)
Gdy oblat przyjmuje ofertę z modyfikacjami poczytuje się to za kontrofertę. Przyjęcie oferty z
zastrzeżeniem - zmiana nie powoduje zawarcia umowy, ale że dochodzi do zamiany miejsc:
oblat staje się oferentem, oferent oblatem.

Wyjątki od zasady Lustrzanego Odbicia

KC – jeżeli oferta założona przez przedsiębiorcę innemu przedsiębiorcy, może być przyjęta z
zastrzeżeniem zmian. Nie wszystkie modyfikacje złożone przez oblata zawsze doprowadzą do
zawarcia - umowa będzie zawarta, gdy zmiana nie zmieniają istotnej treści oferty.

Wyjątek od wyjątku (oświadczenie zmieniające)

• wyraźnie z treści ofert wynika, że może być przyjęta bez żadnych zmian
• gdy oferent niezwłocznie sprzeciwił się oświadczeniu zmieniającemu
• gdy oblat w oświadczeniu zmieniającym zastrzegł, że uzależnia przyjęcie przez siebie
oferty od zgody drugiej strony a druga strona zgody niezwłocznie nie wyraziła

W KW wyliczono, jakie zmiany w treści oblata zawsze będą stanowiły kontrofertę (19.3).
Otwarty katalog:
• ceny płatności, ilości i jakości towaru
• miejsce i czasu dostawy
• zakres odpowiedzialności stron (reklamacje, kompensacje, etc.)
• rozstrzyganie sporów

Klauzule rozstrzygania sporów regulują kwestie:

• czy spory wynikłe na tle danej umowy będą rozstrzygane przez sądy narodowe czy
sądy polubowne (prywatne, finansowane przez strony, najczęściej działają przy
stowarzyszeniach handlowych, szybkie rozpoznanie sprawy)
• określa właściwość miejscową (tzn. gdzie będzie znajdował się sąd rozstrzygający)
• postanowienia klauzul prorogacyjne – wybór sądów właściwego państwa (często sądy
szwajcarskie)
• klauzula derogacyjne – wyłączenie właściwości określonych sądów (często sądy
polskie)

Oświadczenie o złożeniu ofert powinno być wyraźne.

Przyjęcie oferty konkludnetne (art. 69 KC,) – jeżeli oświadczenie przyjęcia oferty nie jest
koniecznie, do zawarcie umowy może dojść poprzez niezwłoczne przystąpienie do jej
wykonania. Jeśli strona nie przystąpi, umowa przestaje wiązać

W art.18.3 KW ustawodawca ustalił, że milczenie lub brak działania nie jest przyjęciem
oferty.

W polskim prawie jest podobnie, z jednym wyjątkiem: dopuszczalne milczące przyjęcie

umowy (68.2 KC) – gdy przed otrzymał ofertę od osoby, z którą pozostaje w stałych
stosunkach handlowych a oferta mieści się w zakresie działalności tego przedsiębiorcy. Brak
niezwłocznej odmowy poczytuje się jako przyjęcie umowy. Oblat musi być przedsiębiorcą,
oferent nie.
 AUKCJA I PRZETARG

Aukcja - Konkurs ofert ustnych

Przetarg - Konkurs ofert pisemnych

Warunki ustala organizator aukcji lub przetargu. Warunki powinny zawierać:

• czas
• miejsce
• przedmiot aukcji/.przetargu
• warunki aukcji (minimalne postąpienie /minimalna kwota, o jaką można przebić/)
• wadium – kwota, która muszą złożyć uczestnicy aukcji przed przystąpieniem do
konkursu ofert (wstępna preselekcja + funkcja zabezpieczająca)
• sposób udostępnienia warunków uczestnictwa w aukcji lub przetargu

Na jak długo wiąże oferta składana w czasie aukcji?

Oferta przestaje wiązać z chwilą, gdy inny uczestnik złożył korzystniejszą ofertę

Na jak długo wiąże oferta składana w czasie przetargu?

Może to wynikać z warunków przetargu. Gdy wybrano inna korzystniejszą ofertą lub gdy
przetarg zakończył brakiem wyboru oferty

Zawarcie umowy w trybie aukcyjnym ma miejsce w momencie udzielenie przybicia.

Jaki skutek prawny powoduje udzielenia przybicia? Jeśli potrzebne jest zachowanie formy
szczególnej, udzielenie przybicia nie jest równoznaczne z zawarciem umowy. Strony są
zobowiązane do zawarcia umowy.
W przypadku, gdy strona nie chce wypełnić obowiązku złożenia oświadczenia woli ma
zastosowanie art. 64 KC: Prawomocne orzeczenie sadu stwierdzające obowiązek danej osoby
do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, zastępuje to oświadczenie.

art. 70 2§ 3. Jeżeli ważność umowy zależy od spełnienia szczególnych wymagań

przewidzianych w ustawie, zarówno organizator aukcji, jak i jej uczestnik, którego oferta
została przyjęta, mogą dochodzić zawarcia umowy.

Wadium – ma funkcję selekcyjną, stanowi ok. 10-20% wartości przedmiotu. Jeśli przegrasz –
zwracane, jeśli wygrasz – wliczane na poczet ceny
Funkcja zabezpieczająca – zabezpiecza organizatora lub uczestnika w sytuacji, gdy druga
strona odmawia zawarcia umowy. Np. przepada wadium uczestnika, gdy nie chce kupić lub
konieczny jest zwrot podwójnego wadium dla uczestnika jeśli organizator nie chce sprzedać
Wadium zwraca się niezwłocznie

Jeśli część uczestników pozostaje w zmowie z organizatorem (ktoś wywierał wpływ w sposób
sprzeczny z prawem lub dobrymi obyczajami), wówczas organizator lub uczestnik mają
prawo dochodzić roszczenie o unieważnienie umowy. Termin to miesiąc od momentu, gdy
strona dowiedziała się o zmowie (a tempore scientiae) i nie dłużej niż rok od dnia zawarcia
umowy (a tempore facti).

W trybie aukcji lub przetargu to oblat rozdaje karty (określa czas, warunki etc.)
 WADY OŚWIADCZENIA WOLI

Oświadczenie woli – każde zachowanie podmiotu prawa cywilnego, które w dostateczny

sposób ujawnia wolę tego podmiotu. Może być złożone w postaci elektronicznej. Teoria
zaufania. Ustawodawca uznaje. że zewnętrzne przejawy woli są zgodne z tym, co myślimy.

Teoria woli – przesądzające znaczenie prawne ma to, co się dzieje w mojej głowie
Teoria zaufania – przyznaje znaczenie prawne temu, co jest wyrażane na zewnętrz.

Co do zasady w przypadku, gdy dochodzi do rozbieżności między stanem psychiki z

zewnętrznym przejawem woli, ustawodawca przyznaje rację temu, co widać na zewnątrz.

Wyjątki to rozbieżność między tym co w głowie a tym co na zewnątrz. Są to wady

oświadczenia woli i ustawodawca zgadza się na powołanie się na to co w głowie:
• niepoczytalność
• pozorność
• błąd
• błąd podstępnie wywołany
• groźba

skutkują nieważnością bezwzględną w każdym przypadku. Oświadczenie nie wywołuje

żadnych skutków prawnych

Nieważność bezwzględna:
• działa z mocy prawa (ex lege)
• nie może być konwalidowana przez strony
• powinna być uznawana przez sądy z urzędu
• nie może być konwalidowana przez upływ czasu

Stan niepoczytalności (art. 82 KC)

W stanie wyłączającym świadome lub swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli

Pozorność – tylko w umowach (83) – czynność prawna złożona dla pozoru nie wywołuje
żadnych skutków prawnych

ĆWICZENIA V – 8.11.2010

Błąd – rozbieżność między stanem rzeczywistym, a tym co postrzegamy, aby zaistniał, muszą
być spełnione kumulatywnie przesłanki:

• musi dotyczyć treści czynności prawnej

• prawnie istotny (uzasadnia przypuszczenie, że gdyby strona nie działała pod wpływem
błędu i rozsądnie oceniała sprawę, to nie podjęła by decyzji o podpisaniu umowy)
• wywołanie błędu (chociażby bez jej winy) lub druga strona o błędzie wiedziała lub
błąd był łatwy do zauważenia przez drugą

Podstęp – kwalifikowany błąd oświadczenia, sposób umyślny. Złagodzone są przesłanki

umożliwiające powołanie się na błąd (nie musi być istotny, można powołać się na błąd co do
powódki)
Skutkiem jest nieważność względna (oświadczenie woli pozostaje w mocy, ale jest
wzruszalne, tzn. można się uchylić, ale błąd nie działa z mocy samego prawa oraz może być
konwalidowana przez upływ czasu)

Groźba – wpływanie poprzez oddziaływanie na sferę motywacyjną drugiej strony. Groźba

jest prawnie doniosła gdy jest niezgodna z przepisami ustawy, ale również gdy jest sprzeczna
z zasadami współżycia społecznego (art. 87.), np. mówimy do sąsiada: „wiem, że popełniłeś
przestępstwo, daj mi swoje auto a nie doniosę o tym sądowi”
Groźba musi być poważna, osoba której grożono, musi zagrażać bezpieczeństwu fizycznemu
lub materialnemu.

Uchylić się trzeba (art. 88 KC) od skutków wadliwych oświadczeń:

• na piśmie
• w terminie roku od dnia w którym błąd został wykryty a stan obawy ustał
• oświadczenie musi być doręczone adresatowi w taki sposób, aby mógł je odebrać
przed upływem roku (termin ten jest nieuchylny)

W kulturze anglosaskiej błąd istotny  bezwzględna nieważność oświadczenia woli

PRZEDSTAWICIELSTWO

W międzynarodowym prawie handlowym podmioty rzadko działają osobiście. Powstaje

problem umocowania.

Osoby fizyczne – reprezentacja przez przedstawiciela ustawowego, gdy osoba jest

ubezwłasnowolniona lub gdy nie ma pełnej zdolności do czynności prawnej. Przedstawiciel
działa w imieniu i na rzecz reprezentowanego

Osoba fizyczna, która posiada zdolność do czynności prawnej - pełnomocnik. Swoje

umocowanie czerpie z oświadczenia woli – pełnomocnictwa (jednostronna czynność prawna)

Nie domniemywa się jej klauzuli o dopuszczalności pełnomocnictw dalszych.

Czynność wykonana przez osobę z wadliwym pełnomocnictwem (falsus procurator) jest

bezskuteczna. Jeśli jednak osoba fizyczna chce zawrzeć tę umowę może ją potwierdzić i
czynność jest wsteczna.

Pełnomocnictwo składa się z:

• miejsce i data
• słowo ‘pełnomocnictwo’
• treść pełnomocnictwa
• data i podpis przyszłego pełnomocnictwa

Pełnomocnictwo jest ważne dopiero po dacie stworzenia dokumentu

W treści pełnomocnictwa należy zawrzeć:
• Tożsamość pełnomocnika, jak najlepiej określić osobę pełnomocnika (imię nazwisko,
numer dokumentu ze zdjęciem).
• Tożsamość mocodawcy również powinien dobrze określony
 • Zakres przedmiotowy umocowania
• Zakres czasowy pełnomocnictwa
• Zakres podmiotowy (pełnomocnik może zawierać umowy tylko z niektórymi)
Posługujemy się nazwami z KRSu lub statutu (a nie pieczątek czy stopek w mailu)

Osoby prawne (jednostki organizacyjne działające za pośrednictwem organów) – sposób

reprezentacji powinien być określony w statucie osoby prawnej, powinien być też zawarty w
rejestrze krajowym
• Reprezentacja samodzielna (jedna osoba)
• Reprezentacja łączna – pełnomocnictwo musi być udzielone zgodnie z zasadami
reprezentacji (np. dwa podpisy)
o Dwóch lub więcej członków zarządu
o Progi kwotowe (np. do 1 mln $ jedna osoba, 2 mln – 2 etc.)
o W zależności od czynności

Procura – pomysł niemiecki, może je ustanowić przedsiębiorca zarejestrowany. Istota:

prokurent (pełnomocnik handlowy) ma ustawowo ustalony zakres postępowania. Może
dokonywać wszelkich czynności sądowych lub pozasądowych za wyjątkiem:
• zbycie przedsiębiorstwa
• oddanie przedsiębiorstwa do czasowego korzystania innej osobie (np. dzierżawa)
• zbycie nieruchomości
• obciążenie nieruchomości (np. hipoteka)

Zakresu pełnomocnictwo nie można ograniczyć. Prokura jest jawna (wpisuje się ją do
rejestru). Nie można jej przekazać. Prokurent nie może udzielić prokury dalszej, ale może
udzielić pełnomocnictwa do poszczególnych czynności

Prokura łączna - nakazanie działania łącznie z innym prokurentem lub innym członkiem
zarządu

Nowa osoba staje się członkiem zarządu nie od momentu wpisania go do rejestru, ale od
chwili powołania przez np. uchwałą nadzorczą. Jeśli podpisujemy umowę z osobą, której nie
ma w rejestrze powinniśmy otrzymać odpis uchwały.

WYKONYWANIE ZOBOWIĄZAŃ

W prawie prywatnym obowiązuje:

• zasada pacta sunt servanda – umów należy dotrzymywać, w przeciwnym razie dłużnik
naraża się na odpowiedzialność cywilną, w szczególności na odszkodowania
• realne wykonywanie zobowiązań – powinno być wykonane przez dłużnika zgodnie z
jego treścią (art. 354 KC). Treść zobowiązania nie zawsze = treści umowy,
obowiązują również przepisy ustawy, zasady współżycia społecznego, etc. (umowa
może być jednozdaniowa a będzie pociągała liczne skutki wynikające z czynności
prawnej). Treść zobowiązania jest bogatsza niż treść umowy.
Naturalia negotii - składniki treści czynności cywilnoprawnej, które powinny się znaleźć
w jej treści, jednakże jeśli strony ich do tej treści nie włączą, czynność jest ważna, a
brakujące elementy można ustalić na podstawie przepisów dyspozytywnych, zasad
współżycia społecznego i ustalonych zwyczajów.
 • cel społeczno - gospodarczy zobowiązania
• zasady współżycia społecznego – dobre obyczaje
• ustalone zwyczaje

Dłużnik nie może jednostronnie zmieniać postanowień zobowiązania.

Kara umowna – zastrzeżenie zapłaty z góry określonej kwoty pieniędzy w przypadku nie
wykonania zobowiązania.
Dłużnik nie może zwolnić się z zobowiązania płacąc karę umowną.
Dłużnik powinien dochowywać należytej staranności, tzn. (art. 355 KC) staranność ogólnie
wymagana w stosunku danego rodzaju (przeciętna)

Im więcej umiesz, tym więcej się od ciebie oczekuje, tzn. uwzględnia się zawodowy charakter
przedsiębiorcy.

W czasie zobowiązania może wystąpić sytuacja, która zwalnia dłużnika z zobowiązania:

a) niemożliwość następcza – nastąpiła po powstaniu zobowiązania. Zobowiązanie wygasa, a
wierzyciel nie może żądać wykonania zadania. Aby wywoływała wygaśnięcie zobowiązanie
musi kumulatywnie być:
• niezawiniony charakter (niezależna od dłużnika)
• obiektywny charakter (świadczenie jest niemożliwe do wykonania dla każdego
podmiotu prawnego)
• trwały charakter
b) niemożliwość następcza prawna
• zmiany w ustawodawstwie

ĆWICZENIA VI – 15.11.2010

c) klauzula rebus sic stantibus – zasadnicza zmiana okoliczności, instytucja

umożliwiająca stronie przywrócenie następczo zachwianej równowagi świadczeń,
(jednak co do zasady zmiany opłacalności stosunków są prawnie irrelewantne
/nieistotne/). Strony mogą się dogadać co do zmiany umowy, ale jeśli jedna strona się
nie zgadza, niezbędne jest przeprowadzenie postępowania sądowego. wyrok ma
charakter konstytutywny (do czasu wydania wyroku obowiązuje umowa)

Przesłanki:
• zmiana musi mieć charakter nadzwyczajny (nie może mieścić się w normalnym
ryzyku kontraktowym)
o charakter nagły
o nie są spowodowane przez stronę zobowiązania
o obiektywne
o nie do przewidzenia
o charakter generalny (nieoznaczony kręg podmiotów)
• wpływ nadzwyczajnej zmiany stosunków łączy się z nadmiernymi trudnościami lub
groźbą rażącej straty
• brak możliwości przewidzenia wpływu w chwili zawieraniu umowy
Przykłady: katastrofy naturalne (powodzie), zjawiska społeczne (np. wojny, strajki, blokady
portów). Zmiana ustawodawstwa jeśli bezpośrednio wpływa na strony zobowiązania. Zmiana
stawek celnych.
Rodzaje działania sądu:
• zmiana wysokości świadczenia
• sposób wykonania zobowiązania (np. termin, miejsce)
• rozwiązanie umowy (tylko w razie ostateczności)

Sąd powinien uwzględniać interesy obu stron (sąd nie może obciążyć ryzykiem zmiany tylko
jednej strony) i zasady współżycia społecznego (zasada czystych rąk – nie może wywodzić
pozytywnych dla siebie skutków z zasad współżycia społecznego, gdy sam narusza te zasady,
tzn. jeśli są jakieś zaległości, to strona nie może się powołać na rebus sic stantibus)

Istnieje możliwość zabezpieczania się przez skutkami długotrwałego procesu na czas

postępowania sądowego.

Uprawnienia wynikające z rebus sic stantibus nie są roszczeniami (nie żądamy zachowania
się w określony sposób, ale idziemy z uprawnieniami do sądu) – nie dotyczy tych uprawnień
przedawnienie.
Limit czasowy korzystania z tej klauzuli wyznacza byt prawny zobowiązania (jeśli chcemy
skorzystać z rebus sic stantibus musimy wykonywać zobowiązanie w taki sposób, żeby strona
wiedziała, że będziemy dochodzić dalszej realizacji zobowiązania /chodzi o to, aby strona nie
myślała, że zobowiązanie wygasło, bo wykonało się to, co zarządził sąd/)

ZASADA NOMINALIZMU

– tylko do świadczeń pieniężnych sensu stricte, tzn. zobowiązań które były taki od samego
początku (a nie sensu largo - gdy przedmiotem umowy była np. książka, a później ktoś opłaca
karę pieniężną za niedostarczenie)

Wykonanie zobowiązania sensu stricte następuje poprzez zapłatę sumy nominalnej.

Wartości pieniądza:
a) nominalna (nadruk)
b) nabywcza – wyznaczona przez ilość dóbr i usług, jakie mogą być za nią nabyte
c) wewnętrzna – dziś mało ważna, wartość jaka została wykorzystana do
stworzenia banknotu/monety
d) kursowa – ilość walut innych państw, które można nabyć za określoną
jednostkę pieniężną

Wartość nominalna co do zasady odpowiada wartości nabywczej.

Jeśli dochodzi do rozchwiania wartości nominalnej i nabywczej można przywróć równowagę

za pomocą waloryzacji

Rodzaje Waloryzacji:
• ustawowa – najrzadsza, najmniej pożądana, wprowadzona aktem generalnym i
abstrakcyjnym.
o Dochodzi do zmiany waluty, np. złoty na euro
 o Hiperinflacje
• sądowa – dokonywana przez sąd, na podstawie przepisów ustawy, w momencie gdy
nastąpiła zasadnicza zmiana wartości pieniądza; nie ma zastosowania do świadczeń
pieniężnych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa
• umowna – strony ustalają zapisy, że sąd lub waloryzacja będzie dokonywać się
automatycznie. Zwłaszcza w umowach długoterminowych.

Rodzaje klauzul waloryzacyjnych

• odgórnie ustalone jak będzie wyglądała waloryzacja
• podjęcie negocjacji w dobrej wierze (koniecznie określić negocjacji)

WALUTA ZOBOWIĄZANIA

Od 2009 w Polsce uchylono zasadę walutowości – wyrażanie zobowiązań pieniężnych nie

jest ograniczone żadną szczególną regułą zawartą w KC; mieści się to w granicy swobody
umów.
Obrót dewizami bez szczególnych ograniczeń.

Zwykła klauzula walutowa - jeśli świadczenie jest wyrażone w walucie obcej – skutek w
postaci upoważnienia przemiennego, strona może zapłacić 100 $ za telefon, ale może też
zapłacić równowartość w złotówkach.

Efektywne klauzule walutowe – wyłączamy upoważnienie przemienne

Jeżeli wyrażamy zobowiązanie w walucie obcej to powinniśmy do tej waluty dostosować

stopę odsetek, które dłużnik będzie musiał zapłacić w razie opóźnienia.
• wyraźne określenie stopy odsetek
• wybór (tylko do odsetek) prawa właściwego, państwa które jest emitentem waluty
zobowiązania

Stopa odsetek jest elementu statutu kontraktowego.

Kurs przeliczenia – (art. 358 p2. KC) – dłużnik może przeliczyć po średnim kursie
ogłaszanym przez NBP w dniu wymagalności

Gdy dłużnik popadnie w zwłokę, wierzyciel, może wybrać inny dzień kursu niż był w dniu
wymagalności.

TERMIN SPEŁNIENIA ŚWIADCZENIA

TERMIN WYMAGALNOŚCI

Termin płatności – termin (ostatni dzień), w którym dłużnik może spełnić świadczenie nie
popadając w opóźnienie

Termin wymagalności – pierwszy dzień, w którym wierzyciel może żądać spełnienia

świadczenia. Pierwszy dzień wymagalności to pierwszy dzień opóźnienia.
Art. 457 KC – termin jest zastrzeżony na korzyść dłużnika, tzn. wierzyciel nie może odmówić
przyjęcia świadczenia wcześniej

Termin wymagalności – pierwszy dzień, w którym zaczyna się bieg przedawnienia

roszczenia
Przedawnienie rozpoczyna się w dniu wymagalności, ale istnieje wyjątek: gdy wymaga
podjęcia czynność i przez uprawnienie, wtedy bieganie w pierwszym dniu,
W konwencji nowojorskiej początek biegu przedawnienia w chwili powstania roszczenia.

Art.118 KC – przedawnienie najczęściej po upływie 10 lat, lub po 3 latach w przypadku

prowadzeniem działalności gospodarczej lub świadczenia okresowe (np. opłata czynszu)

W KN – 4 lata
Przepisy szczególne doprecyzowują początek biegu roszczenia

Uchybienie terminu spełnienia świadczenia:

• niezawinione (opóźnienie) – nie wywołuje żadnych negatywnych konsekwencji
o wyj. Jeśli dłużnik – ma obowiązek zapłacić odsetki
• zawinione (zwłoka dłużnika) – powoduje konsekwencje:
o jeśli powstaje szkoda – obowiązek naprawienia szkody
o wierzyciel może odmówić przyjęcia świadczenia
o zaostrzenie odpowiedzialności także za przypadkową utratę świadczenia
oznaczonego co do tożsamości (np. obraz)
o wykonanie zastępcze w przypadku świadczeń oznaczonych co do gatunku (np.
śliwki) – wierzyciel może zakupić na rachunek dłużnika świadczenia o
wartości na jakie zobowiązany był dłużnik. Również gdy zobowiązanie
polegało na czynieniu lub zaniechaniu (ale musi mieć pozwolenie )

ĆWICZENIA VII – 22.11.2010

Termin spełnienia świadczenia w KW – art. 33. i 59.

Miejsce spełnienia świadczenia – najważniejsza jest zawsze treść zobowiązania, ale jeśli nie
jest to określone – wynika to z właściwości zobowiązania. W przypadku długu pieniężnego
(oddawczy) miejscem spełnienia świadczenia jest miejsce zamieszkania lub siedziba
wierzyciela. Jeśli wierzyciel w trakcie zobowiązania zmieni miejsce zamieszkania, jest
zobowiązany pokryć koszty, jakie powstaną z tego tytułu względem dłużnika.
Dług niepieniężny (odbiorczy) – miejscem spełnienia świadczenia jest miejsce zamieszkania
lub siedziba dłużnika w chwili powstania zobowiązania.
W przypadku przedsiębiorców – siedziba przedsiębiorstw

W Konwencji Wiedeńskiej jest to uregulowane w art. 31. i art. 57.

Zarachowywanie świadczeń – w międzynarodowym obrocie handlowym często długi okres

współpracy  strony stają się jednocześnie stronami różnych umów. KW nie precyzuje
kwestii zarachowywania świadczeń. W art. 451. KC – dłużnik ma prawo dokonać wyboru, na
poczet którego długu świadczy. Wierzyciel jest związany przez wskazanie dłużnika (nie może
zarachować jako inny niż wskazany dług). Jeśli dłużnik nie wskaże, wierzyciel może sam
wybrać i wtedy dłużnik jest związany wskazaniem. Jeśli żaden nie wskaże długu, na poczet
którego ma być przekazane świadczenie, powinno ono być zarachowane na poczet długu
najdawniej wymagalnego (najbardziej zagrożonego przedawnieniem).
Jeśli dłużnik opóźnia się ze spłatą, wierzyciel nalicza odsetki (powstają przeciwstawne
interesy – wierzyciel chce najpierw spłaty odsetek, aby kwota od której można naliczać
odsetek była jak największa) – ustawodawca przyznaje pierwszeństwo wyboru wierzycielowi.

Dowody wykonania zobowiązań – istotny z punktu widzenia dłużnika, jest to dokument

wydawany przez wierzyciela dłużnikowi przy spełnieniu zobowiązania. Dokument ten
umożliwia skuteczną ochronę dłużnika przed ryzykiem wielokrotnego spełnienia tego samego
świadczenia.

Dowodem wykonania jest pokwitowanie. (jest niesformalizowanie, ale konieczne jest

określenie w nim stron, zobowiązania i wskazanie terminu wykonalności oraz wysokości
świadczenia)

Dłużnik może żądać wydania pokwitowania w momencie spełnienia świadczenia

Akredytywa, inkaso – formy uzyskania pełnej pewności, że świadczenie dotarło do

wierzyciela za pośrednictwem drogi bankowej (sam przelew nie zawsze wystarcza, bo
świadczenie może nie dotrzeć do wierzyciela)

Pokwitowanie powinno być na piśmie.

Dłużnik może żądać pokwitowania w szczególnej formie, np. w sytuacji, gdy wierzytelność
jest zastawiona lub jest hipoteką. Wtedy koszty pokwitowania ponosi dłużnik, jeśli strony nie
postanowiły inaczej.
Jeśli wierzyciel nie chce wydać pokwitowania, dłużnik może zaniechać spełnienia
świadczenia (bez konsekwencji) lub może złożyć przedmiot świadczenia do depozytu
sądowego (ma to taki skutek, jak pełne wykonanie świadczenia).

Odmowa wydania pokwitowania przez wierzyciela nie jest jedyną sytuacją, gdy składa się
przedmiot świadczenia do depozytu. Jest to możliwie, gdy z przyczyn niezależnych od
dłużnika nie można wskazać wierzyciela (dłużnik nie wie, kto jest wierzycielem lub nie wie,
gdzie mieszka).
Np.:
• przekształcenie spółek,
• spór co do tego, kto jest wierzycielem (wielopodmiotowość po stronie wierzyciela),
• brak zdolności do czynności prawnych i brak przedstawiciela ustawowego.
• zwłoka wierzyciela

Domniemania wynikające z pokwitowania sumy dłużnej (466 KC):

• domniemanie, że zostały spełnione wszystkie należności uboczne (odsetki)
• w przypadku świadczeń okresowych (spełniane poprzez jednorazowe, powtarzalne
zachowania dłużnika w określonych odstępach czasu, np. czynsz) domniemanie, że
poprzednie okresy są uregulowane

Jeśli dłużnik spełnia świadczenie częściowo stwierdzonego dokumentem, dłużnik powinien

żądać wprowadzenia zmian w tym dokumencie (ile spłacone, kiedy, etc).
Dłużnik powinien żądać od wierzyciela oświadczenia odpowiedniej treści, jeśli zmieniony
dokument zaginie.
Ważne złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu, to takie, w którym istniały
odpowiednie przesłanki. Zgoda sądu nie oznacza, że istniały odpowiednie przesłanki.
O złożeniu przedmiotu świadczenia dłużnik powinien niezwłocznie zawiadomić wierzyciela
na piśmie.

Dłużnik może wycofać świadczenie z depozytu. Wycofanie świadczenia powoduje …

PODMIOTY WYKONAŃ

To dłużnik i wierzyciel, ale mogą występować też osoby trzecie.

Osoby trzecie po stronie dłużnika nie zawsze jest możliwe, ponieważ wierzyciel może
żądać od dłużnika wykonania zobowiązania osobiście, gdy mamy do czynienia z usługą (np.
namalowanie obrazu), gdy wynika to z treści umowy lub z przepisu ustawy.

Osoba trzecia może spełnić zobowiązanie za dłużnika, wtedy gdy istnieje możliwość
wstąpienie w miejsce zaspokojonego wierzyciela – subrogacja – cesja ustawowa (art.
518.KC)
• osoba trzecia działa za zgodą dłużnika
• osoba trzecia ponosi odpowiedzialność za dług lub niektórymi przedmiotami
majątkowymi (poręczyciel, dłużnik hipoteczny lub zastawny)
• osobie trzeciej przysługuje prawo pierwszeństwa

W przypadku świadczenia pieniężnego, wierzyciel nie może odmówić przyjęcia nawet gdy
osoba trzecia działaj bez wiedzy lub zgody dłużnika.

Osoba trzecia po stronie wierzyciela:

• odbiór świadczenia przez osoby upoważnione do przyjęcia świadczenia (pełnomocnik,
przedstawiciel ustawowy lub osoba posiadająca pokwitowanie wystawione przez
wierzyciela) – wykonanie zobowiązania zwalnia dłużnika ze świadczenia
wyj. dłużnik działał w złej wierze (wiedział, że osoba trzecia np. ukradła pokwitowanie)
lub było zastrzeżenie w umowie, że zobowiązanie ma być świadczone do rąk własnych
• odbiór świadczenia przez osoby nieupoważnione do przyjęcia świadczenia (np.
konkubina) – wykonanie zobowiązania nie zwalnia dłużnika ze świadczenia

ĆWICZENIA VIII – 29.11.2010

1. Nie każde zachowanie dłużnika jest wykonaniem zobowiązania. Może spełnić w sposób
nienależyty - w jakimkolwiek zakresie uchybi swoim obowiązkom.
2. Niewykonanie - dłużnik nic nie zrobił w kierunku wywiązania się ze swoich obowiązków
3. Dłużnik ponosi odpowiedzialność za okoliczności zależne od jego woli. Można zaostrzyć
odpowiedzialność dłużnika.
4. Dłużnik nie może wylącyć swej odpowiedzialności za szkody wyrządzone ze swej winy
nawet jeśli ten wierzyciel się n ato zgadza. Wtedy cała umowa jest objęta sankcją
nieważności.
5. Wina jest domniemana, wierzyciel nie musi udowadniać tej przesłanki. Dlużnik może się
 od tego uwolnić udowadniając że nie jest to z jego winy.
6. Odpowiedzialność odszkodowawcza obejmuje szkody w postaci straty i utraconych
korzyści. Muszą one pozostawać z zachowaniem dłużnika w związku przyczynowo-
skutkowym.
7. Świadczenie dłużnika niemożliwe do spełnienia= niemożliwość obiektywna,
niezawiniona= nie ma odpowiedzialności odszkodowawczej.
8. art. 493-495 KC

Prawo zatrzymania
 Zobowiązania dające prawo do korzystania z cudzych rzeczy. Po wygaśnięciu użytkownik
jest zobowiązany do zwrotu używanej rzeczy. Jeśli zwierzę cudze zniszczy naszą rzecz,
możemy to zwierzę zatrzymać w zastaw. Trzymając taką rzecz ponosimy koszty związane
z jej utrzymaniem. Prawo zatrzymania art. 461 - zabezpieczenie roszczenia o zwrot
nakładów poczynionych na cudzą rzecz. Prawo zatrzymania wyłączone w sytuacji : gdy
mamy obowiązek zwrotu z uwagi na dokonanie czynu zabronionego - złodziejowi nie
musisz oddawać rzeczy; najmu –najemca - wynajmujący- wygasa stosunek najmu,
wynajemca nie .. Dzierżawa, użyczenie. Tu nie przysługuje prawo zatrzymania.
 Zwłoka wierzyciela - odmawia przyjęcia świadczenia bez uzasadnionej przyczyny/uchyla
się od przyjęcia świadczenia. Dłużnikowi przysługuje roszczenie do odszkodowania,
może złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego.

Konwencja Wiedeńska o umowach międzynarodowej sprzedaży towaru

Prawa i obowiązki kupującego i sprzedającego są regulowane odrębnie.
Podstawowym obowiązkiem sprzedającego jest
Kupującego - zapłata ceny i odebranie towarów w umówionym terminie.
Skutki naruszenia obowiązków są uregulowane odrębnie.
Dwojakiego rodzaju środki przysługujące drugiej stronie (do kupującego i sprzedającego)

 Nieodszkodowawcze- skorzystanie z nich nie powoduje utraty prawa do dochodzenia

roszczenia o naprawienie szkody.
 Odszkodowawcze
 Jeśli druga strona rozpoczyna korzystanie ze środków sąd nie może udzielać dodatkowych
terminów drugiej stronie będącej w zwłoce na wykonanie zaległego zobowiązania.
 Nawet jeśli dłużnik uchybia swojemu obowiązkowi podstawowym prawem wierzyciela
jest roszczenie o spełnienie świadczenia w naturze. W kulturze anglosaskiej -
wierzycielowi przysługuje w zasadzie tylko dochodzenie do odszkodowania.

Środki ochrony przysługujące kupującemu

Wyznaczenie dodatkowego terminu do wykonania zobowiązań sprzedającemu (kiedy zależy
mu na spełnieniu świadczenia w naturze)
Towar niezgodny z umową kupujący może żądać od sprzedającego dostarczenia towarów
zastępczych, uprawnienie to powstaje tylko gdy kupujący dopełni aktów staranności (żądanie
skierowane jednocześnie z zawiadomieniem o braku zgodności towaru z umową; kupujący
powinien dokonać tego w rozsądnym terminie od chwili gdy niezgodności zostać mogły
wykryte, nie może być skierowane później niż 2 lata od wydania towarów przez
sprzedającego) + przesłanki (istotność niezgodności towarów z umową).
Żądanie usunięcia niezgodności poprzez naprawienie. Nie jest uzależnione od stopnia
niezgodności towaru z umową. Nie przysługuje gdy byłoby takie żądanie nierozsądne.
Obniżenie ceny - tylko część może być wykonane bez względu na to czy zapłaciliśmy całą
cenę czy kiedy cena nie została zapłacona w całości możemy . Kiedy cała cena została
zapłacona kupujący musi udowodnić swoją racje. Najwygodniej kupującemu jest odroczyć
część płatności ceny, może to być maks odroczenie dwuletnie.
Odstąpienie od umowy - niewykonanie obowiązku przez sprzedającego stanowi istotne
naruszenie umowy przez sprzedającego. Kiedy nie dostarczył towaru w dodatkowym terminie
wtedy można odstąpić od umowy. Nie można odstąpić od umowy po dostarczeniu towaru,
chyba że kupujący odstąpi w rozsądnym terminie od momentu dowiedzenia się o opóźnieniu
dostawy. Dostarczył towary w terminie, ale uchybił swym obowiązkom w innym zakresie,
kupujący w rozsądnym terminie może odstąpić od dnia w którym dowiedział się o naruszeniu
obowiązków przez sprzedającego.

Sprzedający może naprawić na swój koszt wszelkie uchybienia w wykonywaniu swoich

obowiązków, ale przysługuje tylko wtedy gdy dla kupującego nie pociąga nieuzasadnionego
opóżnienia i nie stwarza nierozsądnych niedogodności i niepewności dostarczenia…

Możliwość spełnienia świadczenia przed terminem - kupujący może przyjąć/odmówić

przyjęcia towaru.
Prawo do odmowy przyjęcia towaru, kiedy sprzedający dostarcza towary większej ilości niż
w umowie.

Środki przysługujące sprzedającemu, w przypadku naruszenia zobowiązań przez kupującego

Nieodszkodowawcze - skorzystanie z nich nie powoduje niemożliwości skorzystania z
odszkodowawczych
Odszkodowawcze
Roszczenie o spełnienie świadczenia w naturze
Możliwość wyznaczenia dodatkowego terminu, rozsądnej długości, na spełnienie
świadczenia.
Wyznaczenie kolejnego terminu - blokada wykonania pozostałych uprawnień dla
sprzedającego, jego bezskuteczny upływ powoduje możliwość odstąpienia od umowy.
Istotne naruszenie obowiązków przez kupującego - możliwość odstąpienia od umowy.
Jeśli kupujący zapłacił cenę, w razie spóźnionej zapłaty, zanim sprzedający dowiedział się że
wystąpieniu wykonania - sprzedający nie może już odstąpić od umowy.

Odszkodowanie
Odsetki
Odstąpienie od umowy
Wspólne dla obu stron, druga strona ma prawo dochodzić naprawienia strat, utraty korzyści.
Odszkodowanie nie może przewyższać straty, którą strona naruszająca umowę,
przewidywała, powinna przewidzieć w chwili zawarcia umowy w świetle okoliczności.
Umowy w MPH mają rozbudowaną preambułę, gdzie tłumaczy się jakie interesy mogą być
naruszone przez niewykonanie umowy= informuje się drugą stronę jakie szkody
nienależytego wykonania zobowiązania powinna brać strona w razie niewykonania umowy.
Wykonanie zastępcze i odpowiedzialność za jego wykonanie - w rozsądnym terminie od dnia
odstąpienia od umowy, zakupi towaru po cenie wyższej zastępczy towar, bądź odsprzedaż po
niższej cenie. Strona poszkodowania Może dochodzić odszkodowania od strony która nie
wywiązała się z umowy.
Obowiązek na niepowiększanie, zmniejszanie szkody. Jeśli poszkodowany tego obowiązku
nie wykona, odszkodowanie nie będzie w pełni pokrywało jego szkody.
Zwalnia z odpowiedzialności że naruszenie obowiązków wynikło z okoliczności niezależnych
od strony i nie można było rozsądnie oczekiwać przewidzenia tych okoliczności.
Osoba trzecia powoduje szkodę-
Przeszkoda się pojawia - strona musi niezwłocznie poinformować o tym drugą stronę.
Odstąpienie od umowy - strony są zobowiązane do zwrotu świadczeń, zwalnia obie strony ze
zobowiązań. Stronie która z tego skorzystała przysługuje roszczenie o odszkodowania.

ĆWICZENIA IX – 6.12.2010

Zasady rozstrzygania sporów handlowych

Międzynarodowe spory handlowe nie różnią się w sensie prawnym od sporów

wewnątrzkrajowych. Strony sporów unikają poddawania sporów pod sądownictwo krajowe, a
w szczególności unikają tych sądów krajowych, z których pochodzi jedna ze stron. Wybierają
sądy arbitrażowe (polubowne).

Dopiero za czasów Justyniana zrównano wyroki arbitrażowe z wyrokami sądowymi.

Arbitraż – tryb rozstrzygania sporów przez jedną lub więcej osób fizycznych. Powinna ich
być nieparzysta liczba. Arbitrzy są wybierani przez strony. Rozstrzyganie przez organ
niepaństwowy, którego wyrok ma moc wyroku państwowego.

W średniowieczu regres arbitrażu. (nieprzychylność władzy).

1914 r. – międzynarodowy kongres izba handlowa podęła uchwałę o powołaniu
Międzynarodowej Izby Handlowej w Paryżu  przełomowa dla znaczenia arbitrażu. Za
podstawowy cel obrała sobie sformułowania tanich i szybkich metod rozstrzygania sporów.

3 formy działania arbitrażu:

a) stałe sądy polubowne – powoływane przez organizacje kupieckie lub zawodowe. Działają
na podstawie regulaminów. W Polsce - Sąd Arbitrażowy przy Krajowej Izbie Gospodarczej
b) sądy arbitrażowe ad hoc – powoływane przez strony dla rozsądzenia konkretnego sporu i
działają na podstawie zasad ustalonych przez strony. Po rozstrzygnięciu sporu, sąd kończy
swą działalność.
c) sądy arbitrażowe administrowane – forma pośrednia. Gdy stowarzyszenie kupieckie
podejmuje się administrowania sądem arbitrażowym, który ma charakter ad hoc. Regulamin i
sędziowie ustalani przez strony, resztą zajmuje się stowarzyszenie.

Najbardziej popularne sądy arbitrażowe w: Francja, Belgia, Anglia, Szwajcaria, Holandia.

Regulacje tych państw bardzo sprzyjają arbitrażowi. Występuje maksymalne
odformalizowanie i oddanie tworzenia regulaminów dla stron sporu.

Teoria delokalizacji arbitrażu – miejsce arbitrażu nie ma większego znaczenia z uwagi na

fakt, że jest on umiędzynarodowiony i oderwany od regulacji krajowych, niezwiązany z
partykularyzmem państwowym. Sądy państwowe nie mogą zmieniać orzeczeń arbitrażowych,
może je jedynie uchylać. (ograniczona ilość przesłanek)

Problemy z arbitrażem w Ame

ryce Łacińskiej.

Różnice w arbitrażu i sądach krajowych

Sądownictwo arbitrażowe Sądownictwo Krajowe
Strony mogą ustalić procedurę
postępowania.  Strony doskonale znają
reguły i procedury
Strony mogą wybrać język postępowania.
Sprawność postępowania
Najczęściej jedna instancja. (skraca
postępowanie)
Strony mają wpływ na to, kto będzie
arbitrem i jakie będzie miał kwalifikacje.
Arbitrem nie musi być prawnik.
Bezstronne (teoria delokalizacji)
Możliwość rozstrzygnięcia sporu przy
uwzględnieniu specyfiki międzynarodowego
obrotu handlowego. (uwzględnianie
działania w dobrej wierze, etc.)
Ucieczka od formalizmu
Łatwiej uznać orzeczenie
Teoretycznie niższe koszty
Niejawność
Nie można ustalić procedur. Konieczna pomoc
lokalnych prawników.
Językiem postępowania jest język urzędowy
kraju. Często konieczność sporządzania
tłumaczeń przysięgłych (drożej i dłużej)
Obowiązkowa instancyjność
Nie można liczyć na rozpoznawanie sporu
przez osobę specjalizującej się dziedzinie, w
której powstał spór. Brak możliwości wyboru
sędziego. Wyłącznie kwalifikacje prawnicze.
Sprzyjają stronie, które pochodzi z danego
kraju.
W mniejszym stopniu niż w sądownictwie
arbitrażowym.
„Czepianie się szczegółów”
Trudniejsze uznanie
Opłata sądowa za pozew (5% od wartości
sporów, nie więcej niż 100 tysięcy)
Jawność

Wyrok nieistniejący, np. gdy jeden arbiter nie podpisał wyroku.

Doktryna Estoppel – strona nie może przeczyć temu, co wynika z jej zachowania (np. jeśli
strona wykonuje zobowiązania, a umowa nie jest podpisana, nie może później udawać)

Minusy Arbitrażu:
• W przypadku osób, które nie są prawnikami rozstrzygnięcie może mijać się z
zasadami zawartymi w umowie
• Ustalenie procedur może spowodować liczne problemy
• Jednoinstatyncyjność powoduje brak możliwości odwołania się od wyroku
• Całość kosztów pokrywana przez strony, może być to spora kwota, jeśli proces się
przeciąga
• Orzekanie na zasadach słuszności może spowodować nieprzewidywalność wyroku
• Niejawność może mieć miejsce z uwagi na fakt gwarancji, że nic nie wyjdzie na jaw
w przypadku machlojek. Nawet wyrok może być niejawny.

Jurysdykcja to kompetencja sądu do rozpoznanie danej sprawy.

Źródłem Jurysdykcja sądów arbitrażowych jest wola stron i umowa – zapis na sąd polubowny
lub umowa o arbitraż.

Umowa o arbitraż to umowa sui generis

Umowa o arbitraż to odrębna umowa na tle umowy zasadniczej. Jest to umowa, której
ważność nie zależy od ważności umowy merytorycznej. Byt prawny obu umów jest
niezależny (nawet jeśli są sformułowane w jednym dokumencie).
Umowa o arbitraż powinna być sporządzona w formie pisemnej (dopuszcza się wymianę
faksów, etc.). wola stron musi być jednoznaczna. – tylko wtedy umowa jest skuteczna.
W MOH dopuszczalne jest dokonanie umowy o arbitraż według wzorca.

Zdolność do dokonania podpisania umowy o arbitraż jest ustalana na podstawie prawa

mającego zastosowanie do danej strony.
Może to wykonać pełnomocnik, ale musi to być określone w pełnomocnictwie.

Dwa rodzaje umów arbitrażowych:

a) umowy dot. sporów mogących powstać w przyszłości – umowna klauzula arbitrażowa
b) osądzenie powstałego sporu – umowna klauzula kompromisarska

Skutki umowy o arbitraż:

a) pozytywny – przyznanie kompetencji sądowi arbitrażowemu do rozpoznania sprawy
b) negatywny – powstanie możliwości zgłoszenia zarzutu niewłaściwości sądu państwowego

Zgłoszenie zarzutu niewłaściwości sądu państwowego musi mieć miejsce przed dokonaniem
pierwszej czynności procesowej. W innym wypadku, proces będzie prowadził sąd krajowy.

Regulacja sądów arbitrażowych - uregulowane przez umowy międzynarodowe oraz w

ustawodawstwach międzynarodowych. W Polsce w kodeksie postępowania cywilnego.
Konieczna regulacja możliwości zgłoszenia zarzutu niewłaściwości sądu państwowego.

ĆWICZENIA X – 12.12.2010

Regulacja arbitrażowa ma charakter hybrydowy - część regulacji zawsze znajduje się w

ustawodawstwie krajowym. m.in. regulacja skarg na wyroki sądów arbitrażowych.
Drugi element regulacji arbitrażu to umowy mn. Na poziomie mn przedmiotem uregulowania
jest głównie:
• uznawalność orzeczeń
• wykonalność
Na początku – wiele problemów z ww. przedmiotem, bo państwa nie chciały dopuszczać
arbitrażu do rozstrzygania sporów.
Pierwszy istotny krok do uznawania zapisów na sad polubowny (zobowiązanie państwa do
odrzucania pozwów) – protokół genewski o klauzulach arbitrażowych. Ma zasadnicze
znaczenie – bo państwa zobowiązały się uznawać zapisy na sad polubowny dokonane przez
podmiot pochodzące z różnych państw. Będą odrzucać pozwy wniesione do sądów
państwowych, gdy jedna ze stron podniesie zarzut niewłaściwości sądu ze względu na zapis
na sąd polubowny. Państwa zobowiązały się do uznawania orzeczeń ale tylko sądów
arbitrażowych wyroków wydanych na własnych terytoriach (ale nie orzeczeń zagranicznych
sądów arbitrażowych) – postęp – 4 lata później – konwencja genewska 1927 – zgoda państw
na uznawanie i wykonywanie orzeczeń wyd na podst klauzul arbitrażowych /
kompromisarskich przewidzianych w protokole gen pod warunkiem, ze orzeczenie zostało
zawarte miedzy stronami konwencji.
Uznanie: uznaje się wyroki sądów, które nie nadają się do wykonania w drodze egzekucji
(wyroki kształtujące, ustalające – taki wyrok jest tylko uznaniem danego stanu rzeczy)
procedura uznania prowadzi do zrównania orzeczenia z
Wykonanie: procedurze stwierdzenie wykonalności podlegają orzeczenia nadające się do
egzekucji np. zasądzające coś.

Warunki uznania/wykonania:
1. wydanie orzeczenia sądu arbitrażowego na podstawie ważniej klauzuli arbitrażowej
2. zdatność arbitrażowa (tylko wtedy mógł być uznany na podst KG gdy zawarte w nim
rozstrzygniecie dot. sporu, który mógł być poddany pod jurysdykcje sadu
arbitrażowego w państwie wykonania) – możliwość poddania sporu, którego dot
procedura uznawania /stwierdzenia wykonalności -pod wyrokowanie w państwie
wykonania
3. wyrok arbitrażowy został wydany przez sąd przewidziany w zapisie i ukonstytuowany
zgodnie z tym zapisem i zgodnie z prawem (kwestia powołania arbitrów musi być
zgodna z zapisem i z prawem)
4. orzeczenie arbitrażowe w kraju, w którym zostało wydane jest ostateczne
5. uznaniu ani wykonaniu nie sprzeciwia się klauzula porządku publicznego
Nawet jeśli te 5 przesłanek się spełniło mogło wystąpić 1 z 3 przesłanek uniemożliwiających
uznanie:
1. unieważnienie orzeczenia w kraju, w którym zostało wydane
2. brak możliwości obrony przez którąkolwiek ze stron – np. nie była należycie
zastępowana (np. źle umocowany pełnomocnik)
3. orzeczenie nie dot. przedmiotu objętego zapisem

Po 1958 – wiele się zmieniło – konwencja nowojorska o uznawaniu/wykonywaniu

orzeczeń sądów arbitrażowych. Aby przystąpić należało wystąpić z protokołu z KG w takim
zakresie w takim te 3 dokumenty się nie pokrywały.
Państwa KJ zobowiązywały się do uznawania wszystkich orzeczeń arbitrażowych,
niezależnie czy zostały wydane w państwie konwencyjnym czy nie. Jedynym warunkiem było
to by strony orzeczenia były stronami konwencyjnymi.
KJ przerzucała ciężar dowodu w zakresie przesłanek odmowy uznania na stronę przeciwko
której wyrok zapadł (w KG – to ten drugi podmiot udowadniał, że nie zachodzi przesłanka
porządku publicznego)
KJ nie dot. ugód zawartych przed s. arbitrażowym.
KJ została uuuu (?) konwencja europejska (1961 Genewa) – ujednoliciła przesłanki
formalne umowy o arbitraż (f. Pisemna – liberalizacja – wystarczy wymiana faksów),
wprowadziła organ nominacji zastępczej. Wprost przewidziała, ze arbitrzy mogą orzekać
także na podstawie zasad słuszności, gdy była taka wola storn. Ograniczono możliwość
ingerencji państwa w wyrokowanie i uchylenie wyroku.
Konwencja panamerykańska 1971 – ułatwia uznawanie orzeczeń arbitrażowych w p.
amerykańskich, ale sama możliwość poddania sporu pod sąd arbitrażowy tam jest b.
ograniczona, bo w zasadzie nie można poddawać pod arbitraż sądów na przyszłość.

Najważniejsze instytucje arbitrażowe:

• sad arbitrażowy przy KIG w Polsce
• Londyński Sąd Arbitrażu Mn (LCIA)
• Centrum Arbitrażowe Federalnej Izby Gospodarczej w Wiedniu
• sady arbitrażowe przy Mn Izbie Handlowej w Paryżu
• Instytut Arbitrażowy Sztokholmskiej Izby Handlowej
• kraje WNP: przy krajowych izbach gospodarczych
• amerykańskie stowarzyszenie arbitrażowe

Zdarzają się orzeczenia wadliwe, wewnętrznie sprzeczne, wtedy problem z uznaniem.

Najważniejsze etapy postępowania arbitrażowego:
1. konstytuowanie się sądu arbitrażowego (etap przedprocesowy):
• powołanie składu orzekającego przez strony.
• W kulturze anglosaskiej zdarzają się składy parzyste, ale tam jest instytucja w
regulaminie wyznaczenia dodatkowego arbitra, który podejmuje decyzje.
• Wadliwie uregulowany sposób konstytuowania się sądu - to jest główny element, na
którym koncentrują się strony, może to trwać nawet 1,5 roku a czasem i może się w
ogóle nie ukonstytuować. Wtedy katastrofa bo strona, która nie chce sądu będzie
podnosić zarzut przed sadami państwowego. I nikt nie rozsadzi.
• Warto czasem ustalić organ nominacji zastępczej – dokona on wyboru, gdy nie będzie
możliwe ukonstytuowanie się składu przez wybór stron, może to być np. Mn Trybunał
Rozjemczy w Hadze, izba handlowa, byle jaka osoba 3.;
• Istnieją ograniczenia co do arbitrów w niektórych państwach: w RP – nie może bYć
arbitrem sędzia sądu państwowego, w Portugalii to musi być prawnik,
2. Ustalenie ostatecznej kompetencji sadu arbitrażowego do rozpoznania sprawy
(poddanie sprawy pod rozstrzygniecie)
• może się odbywać w różnoraki sposób np. jedna ze stron poddaje spór pod
jurysdykcję sądu krajowego – druga strona musi podnieść zarzut – wtedy właśnie
otworzy się droga do arbitrażu; jeśli tego nie zrobi – perpetuatio fori
3. Wszczęcie postępowania (początek postępowania)
• Moment wszczęcia – zależy jak strony ustalą np. notyfikacja stronie ze wybraliśmy
arbitra i żeby tez wyznaczyła swojego lub moment złożenia powództwa (b. późno – po
ukonstytuowaniu się sądu i stwierdzenia jego właściwości) lub moment doręczania
powództwa.
• Jeśli jesteśmy potencjalnym powodem dochodzącym roszczeń przed sądem
arbitrażowym to im wcześniej moment wszczęcia tym lepiej dla nas bo m.in.
 przerwanie biegu przedawnienia. 1186 kpc – w braku odmiennego zastrzeżenia stron –
moment wszczęcia – doręczenie wezwania na arbitraż (pisma z żądaniem rozpoznania
sprawy) – czyli już po ukonstytuowaniu się sądu, ale nie musi to być po powództwie
4. Rozpoznanie sporu przez sądem arbitrażowym.
• Podstawowe zasady jakimi musi kierować sie sąd arbitrażowy:
-zas równości stron procesowych
- zakaz dyskryminacji
- audiatur et altera pars (każda strona ma prawo być wysłuchana – 1183 zd 2)
• Sąd arbitrażowy ma dużą dowolność jeśli chodzi o sposób prowadzenia postępowania.
Ma prowadzić je w taki sposób jaki uzna za właściwy, jeśli strony nie ustalą tego w
umowie arbitrażowej. Co więcej sądu arbitrażowego nie wiążą zasady postępowania
cywilnego przed sądami państwowymi.
• W postępowaniu arbitrażowym występuje dużo większa skłonność do zbliżenia się do
prawdy obiektywnej a nie do prawdy sądowej.
• Możliwe jest przed sądami arbitrażowymi powództwo wzajemne (najpóźniej może
być złożone w odpowiedzi na pozew) i potrącenie.
5. Jak już wszystkie dowody się przeprowadzi to sąd arbitrażowy zamyka rozprawę i
wydaje wyrok.
• wydając wyrok rozstrzyga spór zgodnie z prawem właściwym dla sporu; jeśli strony
stwierdziły, że sąd może wydać wyrok na podstawie zasad słuszności etc to sąd może
wydać wyrok abstrahujący od prawa właściwego.
• Rozstrzygnięcie sądu arbitrażowego musi być podpisane przez wszystkich arbitrów.
• Jeśli np zamiast pięciu podpisze 1 sędzia – wyrok nieistniejący. Doręczony wyrok
niepodpisany nie wywoła żadnych skutków prawnych. Należy poprosić o podpisanie.
• Z reguły wyroki zawierają bardzo szerokie uzasadnienie. Wyrok powinien być
doręczony obu stronom. Powinien rozstrzygać tez koszty postępowania. Z reguły
ponosi je strona, która przegrywa. Oczywiście strony mogą to uregulować inaczej – ze
każda ze stron ponosi własne koszty.
6. Gdy wyrok zostanie wydany i można złożyć skargę o uchylenie wyroku sądu
polubownego - może być złożona w ciągu 3m od dnia doręczenia wyroku przez sąd
polubowny.
Art. 1206. [Przesłanki skargi]

§ 1. Strona może w drodze skargi żądać uchylenia wyroku sądu polubownego, jeżeli:

1) brak było zapisu na sąd polubowny, zapis na sąd polubowny jest nieważny,
bezskuteczny albo utracił moc według prawa dla niego właściwego,

2) strona nie była należycie zawiadomiona o wyznaczeniu arbitra, o postępowaniu

przed sądem polubownym lub w inny sposób była pozbawiona możności obrony
swoich praw przed sądem polubownym,

3) wyrok sądu polubownego dotyczy sporu nieobjętego zapisem na sąd polubowny

lub wykracza poza zakres takiego zapisu, jeżeli jednak rozstrzygnięcie w sprawach
 objętych zapisem na sąd polubowny daje się oddzielić od rozstrzygnięcia w sprawach
nieobjętych tym zapisem lub wykraczających poza jego zakres, wyrok może być
uchylony jedynie w zakresie spraw nieobjętych zapisem lub wykraczających poza
jego zakres; przekroczenie zakresu zapisu na sąd polubowny nie może stanowić
podstawy uchylenia wyroku, jeżeli strona, która brała udział w postępowaniu, nie
zgłaszała zarzutów co do rozpoznania roszczeń wykraczających poza zakres zapisu,

4) nie zachowano wymagań co do składu sądu polubownego lub podstawowych zasad

postępowania przed tym sądem, wynikających z ustawy lub określonych przez strony,

5) wyrok uzyskano za pomocą przestępstwa albo podstawą wydania wyroku był

dokument podrobiony lub przerobiony,

6) w tej samej sprawie między tymi samymi stronami zapadł prawomocny wyrok
sądu.

§ 2. Uchylenie wyroku sądu polubownego następuje także wtedy, gdy sąd stwierdził, że:

1) według ustawy spór nie może być rozstrzygnięty przez sąd polubowny,

2) wyrok sądu polubownego jest sprzeczny z podstawowymi zasadami porządku

prawnego RP (klauzula porządku publicznego).

7. Jeśli nikt nie złoży skargi to wyrok staje się ostateczny, niewzruszalny i wtedy
podlega uznaniu lub wykonaniu (stwierdzeniu wykonalności). Dopiero z chwilą
uznania / stwierdzenia wykonalności wyrok ten ma taką moc jak wyrok sadu
państwowego. I dopiero wtedy jest możliwość działania komornika, innych organów
(1212 kpc)
Art. 1212. [Moc prawna]

§ 1. Wyrok sądu polubownego lub ugoda przed nim zawarta mają moc prawną na równi
z wyrokiem sądu lub ugodą zawartą przed sądem po ich uznaniu przez sąd albo po
stwierdzeniu przez sąd ich wykonalności.

§ 2. Wyrok sądu polubownego lub ugoda przed nim zawarta niezależnie od tego, w
jakim państwie zostały wydane, podlegają uznaniu albo stwierdzeniu wykonalności na
zasadach określonych w niniejszym tytule.

Problem sporów między podmiotami prywanymi a państwami, w których te podmioty

inwestują:
Państwa mają immunitet jurysdykcyjny. Możemy pozwać państwo tylko przed sąd tegoż
państwa.
Po II wś - konwencja waszyngtońska 1966 – stworzyła Mn Centrum Sporów
Inwestycyjnych (funkcjonuje w strukturze banku światowego) – rozstrzyga spory miedzy
państwem a podmiotem inwestującym w danym panstwem. Żeby możliwe było rozpoznanie
tam sporu musi być:
a) element transgraniczny (zagraniczny przedsiębiorstwa); nie zadziała, gdy
przedsiębiorstwa zrobi sobie spółkę córkę w tym państwie, w którym inwestuje, bo wtedy
 spor spółka córka a to państwo jest sporem bez elementu transgranicznego; musi być spór
spółki z zagranicy z innym państwem.
b) strony muszą być stronami konwencji waszyngtońskiej lub muszą wyrazić zgodę na
kompetencje w ICSID;
Nie mamy problemu z immunitetem, bo to nie państwo sądzi a instytucja mn.
Polska nie jest stroną konwencji waszyngtońskiej; dla RP to chyba dobrze.
ICSID jest zarządzane przez radę administracyjną i sekretariat (sekretarz generalny – do niego
wniosek o rozpoznanie strony). Prezesem rady adm jest zawsze prezes BŚ.
Wyrok wydany przez arbitraż funkcjonujący w ramach ICSID może być poddany rewizji, gdy
wyszły na jaw nowe okoliczności (wniosek o rewizję wyroku).
Istnieje tez możliwość złożenia wniosku o uchylenie orzeczenie, uzasadniony jest wtedy, gdy:
1. sąd był niewłaściwie ukonstytuowany (niezgodny z konwencją, zapisem)
2. sąd arbitrażowy w sposób wyraźny przekroczył swoje kompetencje
3. korupcja członka składu (to się zdarza)
4. naruszenie istotne podstawowych zasad procedury
USA zawiesiły/wystąpiły z ICSIDu więc trochę podupadła ta instytucja ostatnio.

ĆWICZENIA XI – 19.12.2010

Podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej

Zasady są regulowane w ustawie z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej

Swoboda przedsiębiorczości jest wolnością konstytucyjnie chronioną, ale nie jest to

obowiązek. Każdy może wykonywać działalność gospodarczą, ale nie można go do tego
zmusić.

Treść wolności przedsiębiorczości:

a) swoboda podjęcia decyzji co do działalności gospodarczej
b) decydowanie o kształcie (co do zasady nie można narzucić podmiotowi
prawnej struktury etc.)
c) prawo decydowania o likwidacji działalności

Wyjątki (ograniczenia działalności gospodarczej)

a) w zasadzie brak
b) niektóre instytucje muszą działać w określonych prawnych warunkach, np. banki
mogą być prowadzone tylko w formie spółki akcyjnej
c) odwleczone przez ustawodawcę w czasie – postępowanie likwidacyjne
zabezpieczające interesy wierzycieli

Wolność w wymiarze konstytucyjnym:

a) filar obecnie obowiązującego ustroju społeczno-gospodarczego (społeczna gospodarka
rynkowa
 b) Koncepcja społecznej gospodarki rynkowej została wprowadzony w życie przez
Ludwiga Erharda, niemieckiego ministra gospodarki w rządzie K. Adenauera. Celem
społecznej gospodarki rynkowej nie jest znalezienie złotego środka pomiędzy
kapitalizmem a socjalizmem, ale takie gospodarowanie w ramach wolnorynkowego
systemu gospodarczego, aby utrzymać wysoki wzrost gospodarczy, niski wskaźnik
inflacji oraz niski poziom bezrobocia przy jednoczesnym zapewnieniu dobrych
warunków pracy, systemie zabezpieczeń socjalnych i dostarczania dóbr publicznych
na wysokim poziomie.
c) W celu realizacji tej koncepcji państwo ingeruje w gospodarkę odpowiednią polityką
konkurencji i uzupełniania rynku, aby przeciwdziałać nieefektywności wolnego rynku
oraz tworzy politykę socjalną i podziałową w celu wyeliminowania jego
niehumanitarności.

d) Elementy społecznej gospodarki rynkowej to:

a. własność prywatna,
b. wolność działalności gospodarczej,
c. solidarność, dialog i współpraca partnerów społecznych

e) art. 22. Konstytucji – wolność gospodarcza może być ograniczona w drodze ustawy
(kryterium formalne) i tylko ze względu na ważny interesem publiczny (przesłanka
materialna). Przesłanki te muszą spełnić się łącznie – tylko wtedy ograniczenie
będzie zgodne z konstytucją

art. 31 Konstytucji - ograniczenia wolności i praw z rozdziału II tylko w ustawie a nie w

drodze ustawy, tzn. wolności osobiste można ograniczyć jedynie w ustawie, natomiast w
przypadku działalności gospodarczej w wyjątkowej sytuacji możliwe jest powierzenie
kompetencji do ograniczania wolności organom władzy wykonawczej (rozporządzenia, np.
mogłoby to mieć miejsce w przypadku dopalaczy – przekazanie odpowiednich kompetencji
dla ministra zdrowia)

Nie może być tak, że ustawodawca sformułuje ogólną ustawę blankietową – zawsze
kompetencja jest delegowana w całości do organu władzy wykonawczej.

Ważny interes publiczny musi być widoczny. Przy wprowadzaniu ograniczeń obowiązuje
zasada proporcjonalności –
a) muszą nadawać się do osiągnięcia deklarowanego celu ochrony ważnego interesu
publicznego; muszą pozostawać w związku z interesem publicznym
b) ograniczania nie mogą być nadmierne – z jednej strony należy zadbać o interes
publiczny bez nadmiernej ingerencji w prawo i wolność konstytucyjnie chronioną
c) ograniczenia nie mogą naruszać istoty wolności, nie może tworzyć tzw. nudum ius
(gołe prawo, pozbawione treści – mamy prawo, ale nie możemy z niego korzystać)

Konkretny wymiar wolności opisany w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej.

Osoba zagraniczna:
a) osoba fizyczna nieposiadającą obywatelstwa polskiego,
b) osoba prawna z siedzibą za granicą,
c) jednostka organizacyjna niebędącą osobą prawną posiadającą zdolność
prawną, z siedzibą za granicą;
Przedsiębiorca zagraniczny – osoba zagraniczna wykonującą
działalność gospodarczą
za granicą;

Zapewnienie swobody przedsiębiorczości w Unii Europejskiej jest jednym z warunków

urzeczywistnienia rynku wewnętrznego

Relacja przypływu osób, usług i kapitałów. Ale nie oznacza to, że można je utożsamiać.
Każda swoboda ma odmienny reżim prawny.

Swoboda przedsiębiorczości jest konglomeratem swobody przepływu usług, kapitału i osób,

ale nie można ich ze sobą utożsamiać.

Swoboda przedsiębiorczości osób sprowadza się do wyboru miejsca co do działalności

gospodarczej.

Dwa aspekty swobody przedsiębiorczości:

Aspekt negatywny - prawo UE zakazuje państwom członkowskim wprowadzania ograniczeń
w swobodzie przedsiębiorczości takich, które dyskryminowałyby przedsiębiorców z innych
państw członkowskich
Aspekt pozytywny – możliwość wyboru miejsca prowadzenia działalności gospodarczej

Wymiar pierwotny – założenie przedsiębiorstwa

Wymiar wtórny – możliwość tworzenia filii oddziałów w innych państwach członkowskich
Oba aspekty są objęte swobody przedsiębiorczości.

Swoboda przedsiębiorczości obejmuje podejmowanie i wykonywanie działalności

gospodarczej. Nie dotyczy świadczenia usług. Obejmuje osoby działające na własny
rachunek.

Największym dobrodziejstwem jest obowiązek traktowania narodowego, tzn. nie można

traktować przedsiębiorców z innych państw gorzej niż własnych obywateli.

Przedsiębiorca – podmiot, który samodzielnie i rzeczywiście wykonuje działalność

gospodarczą przy pomocy trwałego urządzenia (lokal, etc.) w innym państwie UE niż
siedziba na czas nieokreślony (stale).
Przedsiębiorczość to nie tylko otwieranie przedsiębiorstwa macierzystego, ale także filii i
oddziałów.

Spółka nie może powoływać się na prawo UE względem swojego państwa, ale jest to
możliwe jeśli w innym państwie członkowskim przedsiębiorca jest źle traktowany przez obce
państwo można na prawo unijne się powołać, bo występuje element transgraniczny.

* kazus holenderskiego hydraulika Kmoorsa  zakaz dyskryminacji pozytywnej

Przesłanki pozwalające na powoływanie się na prawo unijne:

a) samodzielność i rzeczywistość
b) transgraniczność
c) stałość
 Relacje między swobodą przedsiębiorczości a innymi swobodami
• swoboda usług - nie można kumulować uprawnień ze swobody przedsiębiorczości i
swobody usług. państwo nie może wymagać od usługodawcy kryteriów odnoszących
się do przedsiębiorców. Stałość i ciągłość w przypadku przedsiębiorczości, usługa
może być jednorazowa
• swoboda przepływu pracowników. Różnice pomiędzy przedsiębiorcą a pracownikiem
a) przedsiębiorca pracuje na własny rachunek a pracownik zawsze jest
podporządkowany pracodawcy.
b) Przedsiębiorca ponosi odpowiedzialność samodzielnie, pracownik tylko wobec
pracodawcy.
c) Pracownik otrzymuje tylko część zapłaty za to co wykona, przedsiębiorca
otrzymuje całość
• swoboda przepływu kapitału – prawo do transferowanie zysków, zwłaszcza, gdy
przedsiębiorcza ma filie

Adresatem swobód są państwa i podmioty, które prowadzą działalność na terenie UE. Tylko
takie podmioty, które mają siedzibę rzeczywistą na terenie UE.

Przedsiębiorca z państwa trzeciego zakładający filię w UE, nie będzie objęty wszystkimi
prawami wynikającymi ze swobody przedsiębiorczości.

Zakaz dyskryminacji przedsiębiorców pochodzących z innych państwa członkowskich

a) pośrednia – wprowadzenie regulacji, która nie posługuje się kryterium
obywatelstwa, ale prowadzi do takiego skutku, że obcokrajowy mają trudniej –
wykorzystanie teoretycznie neutralnego kryterium
b) bezpośrednia – nie stwarza pozorów legalności

Uprawnienia akcesoryjne:
• prawo do wjazdu i pobytu
• prawo pozostania po zakończeniu działalności gospodarczej
• koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego

Swoboda przedsiębiorczości nie ma charakteru absolutnego.

Ograniczenia swobody. przesłanki muszy być analizowane restryktywnie, nie można ich
interpretować rozszerzająco:
a) względu porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego, zdrowia publicznego
b) wykonywanie władzy publicznej (stanowiska bezpośrednie) – państwo ma
prawo wprowadzać kryterium obywatelstwa

Zasady działalności gospodarczej w Polsce

Cechy działalności gospodarczej:

• Cel zarobkowy – ukierunkowanie na zysk, nie ma związku z efektywnością
przedsiębiorstwa (można dokładać do działalności, ale trzeba dążyć do zysku)
• Zorganizowany charakter – stopień zorganizowania nie ma znaczenia (można
handlować na zwykłym )
• Musi być ciągła – nie może być okazjonalne

Cechy muszą występować kumulatywnie. Działalność gospodarczą może prowadzić każdy.

Przy uznania działalności nie ma znaczenia jej przedmiot (np. mogą to być bańki mydlane).

Przedsiębiorca – jakikolwiek podmiot prawa cywilnego, który prowadzi działalność

gospodarczą. Wspólnicy spółki cywilnej to również przedsiębiorcy.
Spółka cywilna nie ma

Podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej jest wolne, na równych zasadach i z

zachowaniem przepisów prawa. Wiąże się to z faktem, że państwo nie może przedsiębiorcy
udzielać pomocy. Bardzo restrykcyjnie dochodzi się do pomocy publicznej w UE, bo
zakłócałoby to wolną konkurencję na rynku.
Jeżeli przedsiębiorca uzyska niedozwoloną pomoc publiczną, ma obowiązek tę pomoc
zwrócić.

O dostęp do pomocy publicznej najtrudniej ubiegać się najwięksi przedsiębiorczy. Mali,

mikro i średni przedsiębiorcy mają szerszy dostęp do pomocy publicznej (art. 103. i następne)
Za mikroprzedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej
jednym z
dwóch ostatnich lat obrotowych:
1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz
2) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz
operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2
milionów
euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego
z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro.

Za małego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co

najmniej jednym z
dwóch ostatnich lat obrotowych:
1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz
2) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz
operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 10
milionów
euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego
z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 10 milionów euro.

Za średniego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co

najmniej jednym z
dwóch ostatnich lat obrotowych:
1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz
2) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz
operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 50
milionów
euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego
z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 43 milionów euro.
Spółka cywilna nie ma samodzielnej zdolności prawnej – każdy przedsiębiorca…, wspólnicy
ponoszą solidarną odpowiedzialność.

Art. 10 i 10a wiążąca interpretacja prawa podatkowego

Wpisanie do rejestrów przedsiębiorców:
a) Ewidencja Działalności Gospodarczej – jako osoby fizyczne
b) Krajowy Rejestr Sądowy - spółki handlowe, fundacje, stowarzyszenia
1. przedsiębiorców
2. dłużników niewypłacalnych
3. fundacji, związków zawodowych i stowarzyszeń i niepublicznych
ZOZów

Aby podjąć działalności trzeba być wpisanym do odpowiedniego Rejestru.

Wyjątki:
• osoby fizyczne mogą to zrobić od dnia złożenie wniosku
• spółki kapitałowe w organizacji może działać jeśli nie jest jeszcze wpisana do rejestru
• przedsiębiorcy zagraniczni z UE i EFTA i państw trzecich, które korzystają ze
swobody przedsiębiorczości – tylko czasowo!

Od 1 lipca 2011 Ewidencja Działalności Gospodarczej zmieni się w Centralna ewidencję i

informację o działalności gospodarczej

Dane w rejestrze muszą być uaktualniane, przedsiębiorca ma na to 7 dni.

ĆWICZENIA XI – 3.01.2011

Przedsiębiorca może zabezpieczyć się niejednolitą wykładnią prawo daniowe (celne,

podatkowe) wykorzystując instytucję wiążącej interpretacją prawa, przedsiębiorca nie musi
się do niej stosować (nie stosuje się wtedy ochrony), jest ona wiążąca dla organu.. Może
dotyczyć stanu już ukształtowanego lub stanów przyszłych. Zastosowanie się do interpretacji
nie może przynosić negatywnych skutków dla przedsiębiorcy (nawet jeśli została błędnie
wydana). Interpretacja chroni w sensie prawnych tylko tę osobę, do której jest adresowany.

Reglamentacja działalności gospodarczej - art. 46. i późniejsze

Reglamentacja - wprowadzone na stałe lub czasowo ograniczenie wolnego obrotu pewnymi
dobrami lub towarami, spowodowane przeważnie niedostatkiem tych dóbr lub towarów i
koniecznością ich racjonowania

Koncesja – jest decyzją administracyjną, uprawniającą do wykonywania przez

koncesjonariusza ściśle określonej działalności gospodarczej w sposób i na warunkach
określonych w ustawie, których przestrzeganie podlega kontroli organu wydającego koncesję.
Koncesja jest jednym z przejawów reglamentowania przez państwo działalności
gospodarczej. Koncesjonowanie wprowadza się w przypadku działalności, które mają
szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo inny ważny
interes publiczny.

Uzyskania koncesji wymaga wykonywanie działalności

gospodarczej w zakresie:
1) poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze
złóż, bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania
odpadów
w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych;
2) wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz
wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym;
3) wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i
obrotu
paliwami i energią;
4) ochrony osób i mienia;
5) rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych;
6) przewozów lotniczych;
7) prowadzenia kasyna gry.

Zezwolenie – akt reglamentacji działalności gospodarczej, który jest decyzją dającą

uprawnienie do wykonywania oznaczonej działalności w sposób i na warunkach
przewidzianych prawem. Organ zezwalający nie może odmówić wydania zezwolenia na
podjecie i wykonywanie określonej działalności gospodarczej, jeśli przedsiębiorca spełnia
wymogi określone przepisami prawa

Koncesje i kwestia zezwoleń - art. 75 i późniejsze

Oddziały i przedstawicielstwa