. . .

. / . »: ; ; 2014

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 2

ISBN 978-5-9614-3479-8

« »
. ,
.
. « » ,
, .
, , , ,
, , .
.
, – , ,
, , .
.

. . .
.

.
.
.
.

© B.K.S. Iyengar 1988, 2000, 2013

HarperCollins Publishers Ltd.
TREE OF YOGA
© , , . « », 2014

***

!
, ,
. , , – , –
, , , . –
.
 . . . :« . » 3

, ,
– , ,– .
– , , , ,
– . , ,
,
, . –
, . – ,
, .
35 ,
, .
,
. ,
.
– « » (Light on Yoga), « »
(Light on Pranayama) « » (The Art of Yoga). ,
,
. , , ,
, .
, , .
« », .
. .
, , .
, , .
–
, .
– , – . ,
. , , ,
. , .
, ,
, . ,
, – .
, ,
, .
, ,
, .
, . , ,
. , ,
. ,
. , –
.
. ,
.
. . ,
.
: , , ,
, . ,
, .

: PRESSI ( HERSON )
 . . . :« . » 4

, . . .

, .

.
, , , ,
1985–1987 ., ,
1982 .
, ,
, .
,
, – .
.
,
. , , ,
. , « » –
, .
,
, .
,
, ,
,
,
.
,
Yoga Today . , , ,
Yoga Journal, Le Monde Inconnu ,
Viniyoga , « » (Body the Shrine, Yoga thy
Light), 1978 . 60- . . .
.
.
. . .
, ,
.
,
, .
. . . :« . » 5

– , , , , ;

– –
, – , ,
– , ,
, ,
– ,
– ,
– ,
,
– ,
–

– ,

– ,
– –
– , , ,

– –
– , ; ,
;
–
–
– ; ,
,
–

– ;
– –
– , , , , , ; ,

–
–
– ,
–
– ,
, , ;

– ;

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 6

– ,
– , ,
, , –

1.

.
. , .
, – , –
.

90 % – , .
, , . ,
, .
, , , .
, , – –
. , – ,
– , – .
. , .
,
, , .
, , .
, , , ,
. . ,
, . ,
– ,
»1,2 ?
« » 3 – ?
, « » « »
, ?
? . ?
« » , ,

1 .
.– . .

2 « » ( .: , , 2002) –
. XV . .

3 « » – .
. « » – II . . . IV . . .
: . . . : .– .: , 2013.
. . . :« . » 7

, – .« » « »,
, , « ». « » « »,
. ,
, . , , ,
, , , , ,
, . ; ,
, . ,
, ,
, , .
« » , – « »,
. « » , –
», .
. .
. –
. , , ,
. « »
. , « »
, , , « » –
, ,
. , ,
, .
, , .
. , .
, . .
, – , .
, , ,–
, .
, , , ,
, , , . ,
. ,
,
.
: ,
, , . ,
.
; , ,
; , – , ,
.
, ,
. ,
.
, .
. , .
,
.
, , . ,
, – ,

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 8

. ,
.
– , .
,
, . – ,
. , . –
. – . –
, ,
.
« » .
, , .
. – . – ,
.
, ,
.
. ,
, , .

2.

, , ,
.
, , .
, , .
, .
, .
,
.

. ,
, .
, .
, : ( ),
), ( ), (
) (
). – , , ,
. ,
. , , ,
. , ,
,– .
, .
), ( ), ( ), ( )
( ).
: , , , .
. ,
, , . – , ,
. . . :« . » 9

.
, , ,
. .
, , ,
. , .
.

, .
. .
. ,
, , .
, ,
. – , .
.
– ,
– .
, . , ,
– .
, , .
, , ,
, ,
.

3.

, –
, , .
. – .
, .
, , , , ,
. ,
. – ,
, .
, .

.
, .
– . – .
– ,
. ,
?
.
,
. 100 ,
, .

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 10

, , , . ,
, , –
. ,
– .
?
? , ,
, .
. . ,
– , ?
– . ,
. .
, , . . – .
. ,
, .
, . , .
,
? , , ,
. , – .
, :« , », – .
: « , . ,
». ? , . .
. .
– .
– ,
. –
. , ,
300 . ,
96 000 , ,
16 000 .
. .
?
, – . .
. . .
. .
.
, ,
, , –
, .

4.

, ,
.
,
? , ,
; , .
. . . :« . » 11

,
,– , ,
.
, , .
, . ,
.« » « », « –« ». –
. , ,
,
, . 2500
. ?

, – , ,
,
. :
, . ,
,
. , ,
, . ,
,– .
, .
, , ,
. .
– . – ,
– ,
. , ,
. , ,
, ,
, , ,
. .
, – . ,
.
,
. , . – , .
, ,
. , ,
.
, ,
, .
. , ,
– . ,
, . –
, .
? , ?
, . .
, ,
. –
, ,– .
, , .

: PRESSI ( HERSON )
 . . . :« . » 12

!
« » –
( ), – (
) – ( ) (« », II,
3–9). , ,
, , .
, ,
. ,
.
, , , ,
, . , , .
,
. , , ,
. : ,
, ,
.

. , ,
. ,
. – . ,
. ,
, . ,

. . – ,
, – .
– , . ,
. , .
. ,
. : ,
, .
, , , .
. , ,
, . .
.
. . ,
.

5.

:
), ( ), ( ) ( ,
). , , ,
, ,
,
.
. . . :« . » 13

? ,
. . , ,
. ,
. – ,
.
. ,
. ,
, .
. , ,
– 100 ,
25 , . , ,
, ; , ;
, ; ,
.
, ,
.
, ,
; , ; , ; ,
.
, ,
. .
, ,
. ,
, , – .
,
.
. ,
. ,
, ,
.
. . ,
,
.
, , .
, ,
. – ,
.
.
, ,
. ,
, , , , , , ,
, , , .
, .
, , ,
.
. .
, , .

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 14

,
.

6.

.
,
.
, ,
,
, . ,
.

, .
, .
, , .
, .
, – .
. , ,
.
, . ,
. ,
.
. –
. , .
, . ,
, . ,
– .
.
, . ,
, ,
.
, , , .
, ,
. .
, . ,
.
, ,
. . .
, . ,
. , ,
, . –
, , . ,
. .
, .
.
. . . :« . » 15

10 16 .
, .
, .
, , .
: ,
– , . .
,
– .
, :« ! , !» ,
« !», . ,
. . , :«
? , !» .
.
, . ,
. , .
, ,
, . : «
. , ,
».
, .
, . , ,
, . ,
. , .
, . .
, . « ,
!», . :
, ». :« ! !»
.
, ,
. . , .
. , .

7.

, , ,
. : «
? , .
, ? –
».

, , , ,
, . ,
, ,
, . ,
? .
, .

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 16

. .
, , .
, ,
. ,
.
, ?
, – .
.
, ?
, . ,
, , , –
. , .
. , –
.
40–50, , «
», :« ». ,
: « , ?»
, . ,
. ,
.
, .
– . , – ,
, . ,
, – .
, . ,
, , , .
. ,
.
. , ,
,
. , ,
. , ,
, ,
.
.
, – ,
,
. ,
, , ,
, .
, « », ,
.
. .
– , .
– ,
, .
. . . :« . » 17

, , ,
, .

8.

,
? ?
, , , , , .
,
, .
, , ,
.

.
:« , .
». , . ,
. .
, . , ,
, , ,
. .
.
, .
. ,
. ,
, . ,
. :« ,
». ,
, , .
, ,
. . .
, , ,
, , 1930-
.
, ,
. ,
. , ,
. 1930- , ,
, .
.
, , .
. .
. .
.
. ,
, . : .
, .

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 18

.
, .
. , , ,
50 , .
– . ,
.
, .
– . ,
. ,
. ,
. ,
,
. ,
. ,
, , .
, , .

, .
, .
, 20 . ,
,– ,
.
, .
, 10 – ?
, ? , .
« , !», .
, , . ,
. , ,
. , ,
.
,
. , ,
: « , ». ,
, ,
. , .
, , .
, : « ?»
. – ,
. , 10 15 ,
.

9.

.
. ?
,
. . . :« . » 19

. . ? –
, .
! ,
. .
.

, ? , ?
, . , .
. , ,
? , ?
, , .
? . ,
, , ,
, . .
.
.
50 60 : ?
« », . ,
? , ? ?
. , , .
– . , . ,
. , , ,
.
?
, ,
. ? , , ?
, :« , ,
». , , . , ,
– .
– .
. ,
, . .
!
, ?
, . , , .
, . – ,
– . , , .
, . ?
, . ,
.
, , , , .
, , .
, ,
, .
, ,
. « , , »,
. , ,

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 20

– ,
, .
, ? ,
. , .
, – . – ,
– . ,
, , . . ,
, , ,
. ?
, .
, ,
. ,
. , ? . ,
?
50 ,
. , , ,
. .
. , ,
, ; .
, .
, . , ,
! ,
.
,
. , ,
, .
.
86 . . , .
, , .
, – ,
. , . .

10.

, , . ,
, . ,
.
,
, , .
.

, ,
, . .
– , , .
.
,
. . . :« . » 21

. –
, .
, ,
. ,
, . , .
, ,
. , , ,
. ,
.
, .
. , .
. .
, – ,
! .
.

11.

, .
:« , ?
, ,
, . , ,
, . ,
».

? ?
? , , , – ?
, , , .
. .
. ,
, , .
, , .
. . – . .
, , – ,
. . , .
– . –
.
, , , .
, , ? , .
, . , .
, .
, , . , .
, . ? .
! , ! !
, ? . ? .
.

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 22

12. ,

,
?

, , ,
,
? , .
, . , .
, ,
? ,
, ? ,
, . ,
, – ,
. , :
, !» .
, , ,
.
, ,
.
? , ?
. .
. –
. ,
.
, ,
, .
, . .
,
. . ,
, ,
. , ,
. , :
– .
, :
. ,
, . , ,
.
, .
. . . :« . » 23

, .
, ,
– .
, . ?
, , ,
, , .
, , , :
, ,
?
, – . ,
, . ,
.
? , , ,
. . ,
. ,
. , .
. .
, ,
. ? , ,
, . ,
,
.
, , – .
, ,
, , .
, , ,–
.
, , !
.
– , .
,
, .
. . ,
.
. ,
, , .
. , ,
. – ,
. .
. ,
, , ,
, ,
. ,
.

. .
, : « ?

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 24

?
? ? ? ?
? – ?»
– .
.
. , ,
. ? ,
, , .
. , .
.
.
, :«
? ? , ?»
– .
. , .
, , .
, , ,
:« . . , ».
, , ,
, .
, . .
. ,
, .
, , .
, .

13.

, – .
.
.
, , .

, , , ,
, .
. – .
, .
, ,
, –
– ? ,
– , , ,
, .
, ,
, –
. , ,
, ,
. . . :« . » 25

.
, :
. . « » ,
. , ,
. –
.
, , , , , –
– , .
: .
, ,–
.
. .
.
, –
, , , .
, .
, . , ,
:« , ?»
. , , ,
. .
,
, , ,
–
. .
, , ,
. , ,
( ). , ,
( ), ( )
( ). ,
, ,
. .
, ,
, –
.
,
». ( ),
), ( ), ( ),
( ) , ,
( ).
. , .
, «
»: , , , .
, .
.
, , , ,
. – !
.

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 26

14.

. , ,
, ,
. ,
.

, : ( ),
( ), ( ), (
) ( ). ,
– . :
, , , ,
, .
, :« !
!» , .
, , , .
, ,
, .
. . . :« . » 27

, ,
. ,
, , ,
, . , ,
, – .
, ,
,
, .
, , , . , ,–
.
.
, .
. –
, .
, –
– .
, ,
– . ,
. ,
.

, , ,
, , . ,
, , ,
.
, .
.

15.

.
?

– , . , ,
. , .
, .
, ?
, ,
– .
, : ,
, . , ,
, , ,
.
, – , .

, :

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 28

, .
? ,
« ». –
,
. . ,
,
.
?« » « », « »–« ». ,
,
.
,
. , .
, – .
,
, ,
. , –
.
, , , , ,
, , , ,
. ,
.

16.

– .
?

, ,
. .
, .
, ,
, , ?
, ,
, ,
?
, ,
, . ,
, .
, , .
.
» « ». : ,
. : 4.

4 , «pose» «repose» – « » « »,
. , «repose»
.– . .
. . . :« . » 29

.
, .
, . ,
, ,
, , , ,
.
,
, , .
, ,
. ,
. , ,
, .
, , .
, – .
,
.
, , .
. , – ,
– , – ,
, ( ) .
. , , ,
, . , ,
,
. , ,
,
. , , ,
, .
, , .
, , ,
.
, , , ,
. , .
, ,
, .
, ( ),
. . ,
,
.

17.

, ,
, , , .
, ,
. « » « ». – ,

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 30

. – , ,
.

,
. , .
, – ?
, , .
, ?
, , ,
, , ,
.
–
!
– ,
, , , .
. , , 50–60 .
, .
,
.
, , .
,
. 50 , ,
, . ,
. ,
1934 , ,
, , ,
. . , .
.
. .
, , .
, .
, ,
. ,
, .
, .
, . ,
, – ,
, .
. – .
,
, . , ,
, – . , ,
. , ,
, , .
, . ,
, .
, ,
. . . :« . » 31

, , , .
, . , ,
, ,
. , ,
,
.
, –
:
– . , .
– , , ,
, , .
, ,
.
,
. , , , .
, , , , ,
, , . ,
. , , ,
, , ,
».
– , ,
, ,
, . , ,
. ,
, . ,
,
, , .
, , ,
,
.
. , ,
), ( ) ( ).
, – .
, .
,
.
, . – .
– .

18.

,
, ,
, .
, « »,
, . ,

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 32

, ,
. ,
, ,
. .

, :
, , , .
?
, ?
, , ,
.
.
. , – ,
– .
, ,
. .
, .
. ,
. – ,
, , .
,
. « ». –
.
. ,
. , , ,
, :« !
! !» , .
. .
, . , .
, , ,
. .
,
, .
,
, . .
.
.
.
.
, .
. , ,
, .
, ,
. , ,
,
. .
. . . :« . » 33

. ,
( ).
. , ,
.
.
) ( ).
, .
.
, .
, .
.
,
.
,
. , ,
, , .
, ,
,
. , , ,
, , , ,
(« », I, 43).

19.

. –
. ,
.

.
, ? , ,
, .
? ,
?
,
. – , , ,
, , , .
, , ,
,
?
,
. .
, , .
, .
, .
.
.

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 34

. ,
. .
. ,
. .

20.

. – ,
, ,
. – , , ,
.
– ,
. .

, ,
. – . ,
. , ,
,
. .
. . ,
. ,
, ,
.
.
, .
.
, . –
, ( ), – ,
( ).
, .
–
.
, . , , ,
. .
, , , ,
. , ,
, , ,
. . . :«
? ? ?
?» , .
, , . , , .
, – .
, , , .
.
. , .
–
. . . :« . » 35

. ,
. , . , ,
, , ,
. , – . –
. . , ,
, .
.

. , ,
, . ,
. , :
, . – . – , . –
, .
.
:
. , , ».
, , , ,
. , 365 . :«
, , , , ».
.
, , , , .
, , « »,
. ,
. ,
.
, – . ,
.
, , , ,
.« .
? . , ».
, , .
, , ,
: « . ,
». . ,
, .
, , – ,
.
, ,
– , . ,
, . ,
– , , , , ,
– ,
. –
.
. . ,
, , .
. , , ,

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 36

, .
, , . ,
, ,
,
. ,
? ? ,
!
, ,
?
? , .
. . ,
. , ,
, , , , .
. . ,
, . , , .

21.

, , , ,
, .
, , ,
, , , , ,
. . ,
, ?

, ? ,
, ,
? , .
. .
. – . ! ! !
, , .
, , ,
, , . .
.
,
, . –
, . , .
, .
. ,
, , .
» , . ,
, , .
, – , « » . –
. , ,
. , – .
, .
 . . . :« . » 37

.
, ,
. .
. – ,
, ,
. . ,
« », , ,
– .
. – ,
. .
, , , .
. ,
, . ,
– , – , . , , ,
. ,
, .
, , – . .
, , .
? ?
? ,
? .
:
, – .
, . ,
, , .
, . ,
.
. , .
. ,
– – ,
.
, ?
,
? ? ?
? ?
. . . . .
, .
, ?
, .
, ? « !»
. , ,
, .
,
, .
, , ,
.
. , ,

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 38

.
, ? ?
. .
« », .
.
, – .
– , – , ,
. , –
. , ,
. , .
, , ?
. ,
? ,
, « »?
, , , ,–
? , .
:« ! !» , .
, , , , .
. , , .
, .
, ,
? . . ,
, ?
, .
, .
– , .
; , .
. , . ,
, .
, .
, , . ,
.
. ,
. – , , ,
, , , ,– ,
. ,
, , , . ,
, . –
, , ,
.
, .
, ,
, , .
. . ,
, – .« » ,
»– . . ,
, , ,
. . . :« . » 39

. .
,
, , ,
. , ,
. .
, , .
, ,
. ,
, .
;
;
; , ,
, ;
,
, .
, – –
, – .

22.

« » ,
, . «holistic»
«whole», « »,
». , ,
(holy). « » ,
.

, ,
, ,
, , , , .
, ,
,
, . . , ,
. , , ; , , , .
.
, . ,
.
– ,
? , : ,
, , , , , .
, ,

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 40

.
, , ,
, , –
. « » : « !»
.
, ,
. ? , ,
. ? ?
»
.
.
5 . ,
, . ,
,
:« , ».
, .
. « » « », « »– . ,
, . « »,
. ,

. , ,
– . «
», « », «
»: « » (« », I, 2).
», , ,
». , « »,
, , – , ,
. , ,
« », , « », – .
, , ,
,
. , ,
, ,
, .
, .
» ,
, . , « »,
. , « »
, , ,
.
, « », ,
, , ,
. ,
, , . ,

5 , ; .
. . . :« . » 41

, .
, ,
. .
–« », .
, « » , – ,
, – .

, – , – .
– , .
– ,
.

23.

, – .
, . ,
, , .
,
, .
, ,
. , –
, , ,
, .
, ,
,
.

. , ,
, . , ,
,– . , .
– . ?
, .
.
, ,– , ,
, ,
. , , ,
, .
: ,
.
– , ,
.
,
,
. , ,
, . .
, . , ,

: PRESSI ( HERSON )
 . . . :« . » 42

, ,
, ,
, – .
. . , , ,
.
.
, , ,
, .
, ,
. .
,
. , ,
. ,
, . ,
, , . –
, . ,
. ,
,
, .

24.

– . « »
», « », « » « » – « », « ».
, .

– , ,
– ,
. , . « »–«
», . .
,
. , .
. , ,
. ,
– , , ,
, ,
. .
: « ». :
». , –
. .
. , ,
– . , ,
, . , ,
.
, , , ,
, . – .
 . . . :« . » 43

, ,
, . , ,
. ,
– , . ,
, . – ,
. , ,
.
,
, .
, . , – ,
. , , ,
.
,
.
, ,
. , ,
16 000 96 000 , .
,
. ,
,– , . ,
– , . ,
, . ,
,
), – ( ). , ,
. ,
. , , , .
,
. ,
, .
,
.
. ,
, .
– , .
, , .
(
). ,
.
, . , ,
. , ,
. .
, – ,–
. , – ,
.
, . ,
.
.

: PRESSI ( HERSON )
 . . . :« . » 44

. , , , ,
, , , , ,
. ,
, .
, , .
. , , ,– ,
, , . ,
, , ,
. .
, , .
». , . ,
– . – .
. ,
– ,
.
, .
, . ,
, .

25.

,
, . ,
. , ,
.
, , ,
, ,
,
, .
.

, .
: , ,
? , –
. – ,
. , ,
. , .
. ,
.
, ,
. , .
. ,
. ,
. ,
.
.
. . . :« . » 45

, .
,
, .
,
. ,
, . , .
, .
, .
. , :«
, !» ,
– . : « ! !»
, , . ,
, – .
, , , ,
, .
.
, ,
. , –
. ,
: .
:« ,
». ,
.
,
. . :« ,
». . .
, ? .
, ,
. ,
, , .
. – .
,
, .
. ,
.
, , .
, , .
,
. ,
, ,
, . , ,
, ,
. : ,
, ,
, .
.
,

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 46

, :
. . ,
. ,
, ,
. .
, – , .
, . ,
, .
, , .
,
. .
, ,
, . .
, , ,
, , ,
. ,
– , , – ,
. . ,
, .
.
,
,
.

, , ,
.
, , , , .
.
.
. ,
, , .

26.

,
. « »,
, ,
. ,
. , ,
, .
.
, , , ,
. ,
, .
, .

« » , ,
. . . :« . » 47

, .
, , . , ,
, , . – ,
.
, ;
, , , . ,
. ,
? ,
, .

, , ?

? ,
. ,
. ,
2, 21 « ».
, .
, .
, . ,
. ,
, .
,
. , ,
.
. , ,
.
.

. , , . ,
.
. .
, , ,
.
.
, .
,
. , , ,
, . , , .
,
, 10 15 – ,
. . , ,
, ,
– , .
. ,
.
,
, , .

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 48

, – .
, , ,
, ,
.
,
.
, .
.
, ,
) , .
,
. ,
,
, .
,
, .
,
. .
?
, . , .
,
,– , .
, , , .
, ,
. .
, .
, ( )
, , , .
– ,
.
. ,
. ,
, .
, , :
. –
, . ,
.
. ,
.
, .
, ,
,
, , .
.
, . ,
,
.
. . . :« . » 49

, . ,
, .
. , ,
. , ,
. ,
, . ,
, .
,
.
. , , ,
15 , , .
,
. , , .
, , , .
, 15 .
, .
– , , ,
. :« ,
. ».
, , ,
100 %, :« , , ,
, ?» ,
, – , , .
– .
. ,
.
. , ,
, . , ,
, ,
–
. , . ,
, , ,
, .
. ,
. ,
,
. ,
, – . ,
.
, ,
, .
. ,
, , ,
. ,
, , ,
! . ,
, . ,

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 50

. .
. , ,
, . , , .
. ,
, . ,
.
, .
, ,
, , .
, , .
,
, .
.
, , ,
, , .
, ,
, .
, .
, . ,
, . ,
. ,
. ,
, , .
, . ,
, .
, ,
, , . ,
, , .
, . ,
, , . ,
, , : «
, !»
. ,
.
.
, .
, .
, .
, .
, .
, : « ,
, . . , ,
?» . ,
?
, :« !» ,
. , , .
, , .
. . . :« . » 51

, . . .
, . ,
, , , , , .

27.

– , ,
, ,
. ,
,
. , , , ,
,
,
.

, ,
. ,
. , ,
– . , ,
, , ,
. , ,
. ,
. , .
,
. .
,
. ,
, ,
,
, , . –
,
.
. , , , –
.
. – ( ), – ( ).
,
.
. .
,
, ,
, .

, ,
, . ,
. , , ,
. ,

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 52

. .
, ,
,
.
– , .
. :
, . , ,
. ,
. , – ,
. ,
. , ,
. ,
, .
, , . –
.
. ,
. ,
. , .
, : « , ».
, .
, .
, – .
: , , .
, .
. . .
. , ,
. , .
, .
– .
, .
, , , . ,
. , .
, .
, .
. , ,
, ,
. , , ,
. , ,
.
, – .
.
,
.
. ,
. : «
! ,
!» : « ? . , ,
. . . :« . » 53

». , ,
.
, , :
. 80 %,
, ».
, , ,
. , , .
:« . .
– ».
: « , , ,
, .
, ,
, ».
. ,
. , .
, , : «
, ?»
,
. , ,
.
,
, , . , ,
. ,
.
, , , .
, –
, . , ,
,
. , ,
– . ,
, .
. ,
, , , 10 %
. :« .
?» : « 10 %?
, ,
. ».
.
: « ». ,
. , . , .
. , , .
:« , . !»
40 %.
. :« ».
? . .

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 54

. ,
. .
, , .
, , ,
, , , .
, ,
. ,
.
, .
, 16 .
, ,
. .
. .
,
, .
.
, . ,
,
. , ,
, .
, , ,
. , ,
, , , .
, , , – ,
.

28.

–
.
– . ,
, . – ,
.
, .

, . –
. « » « », « » – « », « ».
, ,– . , ,
, .
, , –
, . . – « »,
; – , . –
. . . :« . » 55

. , , « ». –
, , , « », . « » ,
, , , .
. – ,
; – , ; – , . ,
– , ,
, , ,
, . , ,
« »,
, , – ,
. , , .
, – ,
. , ,
. , .
.
. , ,
, .
, ,
, ,
.
,
. « » , , ,
. ,
, ,
– . , ,
. , , , .
, ,
.
, .
,
. , , . ,
, , .
, . . ,
, . , . ,
« », .
,
, .
. . ,
? , .
, , , .
, , , .
. 1 80 ,1 60
1 – , . .
, 5–10 . , ,
, .
. – .
, , .

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 56

, . .
, ,
. ,
, , .
– ,

. , , ,
. .
, , , –
, .

29. « »

. ,
. ,
, ,
, . 2500
« ».
196 , .
.

, , ,
. , .
194,
. , , ,
. , ,
, ,
, .
, ,
, .
,
, , .
,
.
, , ,
, , .
, ,
, , ,
,– , . ,
, , ,
.

. , – ,
– ( ,
, , ,
). – ,
 . . . :« . » 57

, , ,
.
,
. , ,
. ,
. ,
. ,
. .
.
– , ,
. .
, .
, , .
, ,«
». , ,
. , , ,
, . ,
, – , – .
, ,
, .
, ,
, ,
. , .
« », « », ,
. ,
, .
,
.
,
. ,
. , , ,
.
, – . ,
. : , ,
; , , ,
, , ,
. , ,
,– , .
, , .
: « » –
,
(« », II, 1). , ( ,
),
), ( ).
,
, .
, , ,

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 58

, , , .
,
: , .
. ,
, .
« » « » .
,
. ,
: , , , ,
, , .
« », .
, ,
, . ,
. 35, .
, . , ,
. , – .
.
, ,
. –
, .
, . , .
, ,
, .
– ,
. ,
, , , ,
, , .
–
.
, .
, ,
.
, , ,
, . , ,
.
. .
,
, .
. , , ,
, .
, . « »,
», .

30.

» « ». , ,
. . . :« . » 59

, – . ,
. .
. , , –
, , , , , , ,
, , , . – .
, , ,
.

.
. , , ,
, , . ,
, .
,
, . ,
, ,
. .
.
.
, . ,
. , ,
, .
. :« .
, ».
.
, , : «
:“ – ,
, ”. ,
». ,
.
, .
, . :« ,
, ». :«
, ».
, , ,
, , – .
, ,
, , , . , , ,
. .
. ,
, . ,
. ( ),
. .
, ,
. , , . « » , ,
, , .« »– , . , – ,
. , ,

: PRESSI ( HERSON )
 . . . :« . » 60

, ,
– . ,
, – ,
.
, , ,
. , , ,
. .
, ,
, .
, , .
, . .
, ,
, .
. ( )
.
. . – ,
– . , .
– , .
– . , .
, – .
, ,
, – , ,
, .
.
.
. ,
, , , .
, , .
.
,
,
, . .
– ; – .
: , .
, .
– .
, . « »6
, . « »
, , , , ,
. , , ,
, .
, , .
, .

6 , (
, ). « » .– . .
 . . . :« . » 61

, , , .
, ,
. « » :«
, ,
». , ,
, , , ,
.
, : «
». , , ,
, ,
(« », II, 49).
, , ,
. : «
» (« », II, 50). ,
. « » , . « »
, .« »– ,« »– . ,
. « »,
,« », ,« », , « », . ,
,
. , 8 16,
: « » ( ) « » ( ).
, , .
, .
, , .
»– . , ,
, . « »
.
, – . ,
, , : ,
.
. – , –
, – , –
.
, ,
. , – ,
, .
. , .
, ,
.
,
.
, .
, , , » – . ,
– , .
, . , ,
, , . ,
, . ,

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 62

? .
« » ,
.
, . ,
.
, ,
, !
. , , .
,
.

. .
, , , , , .
. ,
. , ,
, .
–
. , ,
. .
. , .
.
, –
. .
.
– . –
, .
– . , .
, .
, , , . ,
, . –

31.

. , ,
, , .
, – .

, – ,
– . ,
« », . .
« », . .
» .
, ,
, . ,
. . . :« . » 63

, , , ,
.

. , ,
– . ,
,
. , . ,
– . ,
. , 24 ?
? ! ,
, . .
: , : «
, ».
.
, , ,
, , .
. ,
, .
, ,
. ,
. –
. , ,
.

. : « , , !»
,
, .
.
, ,
. ,
. ,
– , , , . ,
, .

, ,
, , .
, .
, .
. . – ,
– , , .
. , ,
. , ,
, , .« »–
: , , ,
. –
, , , . , ,
, – , ,

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 64

. , ,
, , .
» ,« »– ,« »– . ,
» – , .
, , ,
? . ,
, – ,
, , , .

, .
– , .
. , ,
, ,
, , ,
, . .
.
« » ,
, , . ,
, , ,
. , . ,
. , , , ,
, .
, , ,
, , .
, . .
. , ,
. , ,
. , , ,
, – .
« » , ,
, , .
? , , ,
, . :« ,
».
, , ,–
, , , , – , .
, , .
, , , , .
, , , .
« » « ». « » « », « »–
».
–
, .
, .
. ,
,
.
. . . :« . » 65

, , , ,
. , ,
– . , .
, ,
. . ,
. , ,
, , .
. , ,
. , ,
, . ,
, .
.
.
,
. .
? , ,
. .
, , ,
. , , .
, . , – , ,
, – . –
. .
, , , .
, .
. , . ,
.

32.

. .
. , ,
– .

–
. .
, . ,
,
.
, . – , –
, – , .
. ,
. . ,
. , .
, .
.
: , .

: PRESSI ( HERSON )
 . . . :« . » 66

.
, ,
, .
– , , .
,
. , , .
, . ,
. . , .
, ,
, – .
. , ,
, , .

.
? « »:
(« », II, 48).
? « . »: ,
, , ,
(« » II, 52 53). ? «
»:

, (« », II, 54).
, , . ,
.
.
, . –
, .
, ,
, .
,
, .
, ,
.
. . –
« ». , ,
, .
, .
,
.
.
. ,
, .
: , . :
, , .
,
. . – .
.
. . . :« . » 67

. ?
. , : « ». ,
,– , . , ,
, ,
. : ,
. ,
.
, . ,
, , ,
, ,
.
, , , . ,
,– , . ,
. ,

.
, 600-
?
? ,
. . – .
– . !
, .
, ,
! ,
. , ,
.
, . ,
– , , ,
. , , , .
,
. , ,
, .
, , ?
, , ,
, ,
, .
?
, , ,
, ? ,
. , ,
– , , ? ,
?
. , ,
? , ,
. .
:« , – ». ,
, .

: PRESSI ( HERSON )
 . . . :« . » 68

, , . ,
,
, , . ,
, , ), ,
, .
,
, , .
, . – , , ,
, , , .
– , ,
. – –
.

33.

– ,
. , , – ,
. ,
, , ?

,
8 10 – . ?
, ? , , – .
– , .
, .
, , , ,
.
. « »
, . ,
,
. ,
, . , ,
. ,
?
– . ,
, , ,
.
, , , , .
,
– . , ,
– ,
.
, –
(« », III, 9, 10, 11 12).
» , , ,« »– .
, « » – . .
. . . :« . » 69

, « » .
, , . « »
», ? , ?
, ,
. « » « »,
»–« ». ? , .
– , ,
, .
. ,
, ,

. , ,
, ,– .
, ? ?
, .
, , .
? ? ,
. , .
? . ?
. , ?
. , .
? . , ? , ,
, , .
. . « »: ,
, (« », II, 52). « » « »,
. , ,
. , .
, . ,
, , , ,
, –
. , ,
,
, .
–
. ,
, . ,
, ,
.
. , ,
. –
?
, .
. ,
. , . .
, – ,
. . –
, – .

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 70

.
,
.
, . – ,
– . , ,
, , ,
. .
?
. , – , ,
. ,
, . ,
, .
, .
, ,
, . .
, ,
, .
« », . –
, . ,
.
, , ,
, . ,
. – ,
. , .
, . ,
, ,
. .
, .

34.

, .
, ,
, . , ,
, , ,
. , ,
, , –
! ,
, , . .

, ,
, – . –
. ,
– ,
, . , .
, , .
. . . :« . » 71

, . ,
. « », « »7 (
), « » ,
.
, .
, . , ,
. :
, ,
, , , ,
, , , ,
, , , , . ,

.
.
.
. :
, . , ?»
: « ! .
».
,
. , . – ,
. , : ,
.
.
, , , ,
, . . ,
,
, . : « , .
. .
». , ,
. , .
, , . ,
.
, –
, .
, , , : « ,
! , !»
, , , ,
.
. ,
. « »
, .
, ,

7 , ,
, .

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 72

. . ,
?

35.

, ,
.
, :
, .

. ,
, ,
, ,
, .
: , ,
, ( ), .
– , , , .
, .
, – .
, – .
, ,– .
, .
, . ,
, . ,
,
, . ,
, . ,
, . ,
, . ,
. ,

, .
– . ,
, . , .
: ,
,
, .
,
,
. , .
, , .
, . ,
. . . :« . » 73

, . : «
, , . ,
, ». , ,
, : « , ,
?» :«
, “ ”,
. ». , « »
, , ,
« ». , .
, ,
, . – , , –
, . ,
, – .
, ,
, .
, .
, , , , .
.
, . ,
, : «
» – , ,
,
(« », I, 33).
, . , ,
. , , ,
,
, .
, ,
,
« , , » – , .
, .
, . ,
, ,
, , .
. –
, ; ,
, .
, ,
, –
, . ,

. .

36.

, –

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 74

. – , ,
,
.
.
, , ,
, , ,
, .

– , , ,
, .
. , ,
, , , , ,
, , , ,
, , , ,
, , , , , .
.
, , ,
.
. ,
, .

, . . ,
,
, ,
, . –
– .
, ,
. – , ,
.
, , .
,
, , « »,
». , .
. ,
:« ». . , ,
, .
, . , ,
, , ,
. .
. .
, . – ,
. – , ,
, , ,
. , . ,
, . – ,
, , ,
.
 . . . :« . » 75

– .
, ,
. – , ,
, , ,– ,
, , , .
, , . ,
, . , .
, , :« ».
, , .
.
. , ,
. , ,
. 3,5 4 , , ,
? . 4 .
24 , ,
!
, –
, . , ?
, , , ,
, . . ,
,
, .
, .
, , 4 .
, – , , .
. ,
? , , .
? –
, . ,
, , ,
, . ,
, , . , ,
, . ,
, .
? , .
, , , 50 300
. , .
, 300 ?
, ,
. « . »,
. .
, , ,
.
, .
50–60 ; 30–35 , – .
, , .
, .

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 76

, , ,– . ,
, , , ,
. , .
, ,
. ,
. , ,
. .
, , ,
.
. ,
. ,
. , ,
, . ,
, . , .
, , .
, .
. ,
. , , , , .
, , , ,
. , , ,
, .
,
, , . ,
, ,
.
.
, , .
,
. .
,
, .
, . , .
, ,
. , , ,
. .
, , ,
, , .
, , . ,
, , ,
, .
. . – .
, , ,
. , ,
, . .
. , ,
. .
. .
. . . :« . » 77

. . ,
.
, ,
, , . ,
. , . ,
, .
? .
, . , ,
, , . :«
, »–
.
, , , ,
. , , . –
, . , ,
. , ,
, . – ,
.
. ?
:« ?» , , ,
. , .
, :« !» .
, ,
. , ,
? ? , ,
? , .
, , . ,
« », . ,
. , ,
, , .
. .
, .
, – , .
, . ,
.
, ,
. ,
, , , .
, , ,
.
. , , .
. ,
. – ,
, , , .
. : ,
, ,
, , . .
– – .

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 78

. , 50 ,
, . , .
. : ,
, , , . , ?
.
, ,– , , ,
. , , . ,
!

, , .
, , ,
. ,
,– , . ,
,– , .
, , –
, .

– , ,
.
– ; .
– , .
– ; , ;
, .
– , – , ,
, – ; , (
, ).
– ,
( ); , .
– ,
; ,
.
– .
– .
– , , .
– , .
– , –
, , . , .
– , .
– ( ); .
– , ;
– , , . , .
– , , .
– .
– ,
. . . :« . » 79

.
– , .
– .
– , , ; .
– .
– – , ,
,
; .
– , , , , ;
.
– – .
– « »; ,
.
– .
, – , , .
– , .
– .
– . .
» – , ,
.
, – (1872–1950).
– ; « »;
.
– , ,
.
– , ; , .
– ; ,
, . , ,
, .
– .
– , , .
– , , , , ,
, .
– , , ; , ; ,
.
– ; .
– .
– , .
– ; , . , .
– , .
– , .
– ,
– , .
– ,
; ,
.
– , , .

: PRESSI ( HERSON )
 . . . :« . » 80

– , .
– .
–
.
– , , . .
– , .
– .
– .
– « , ».
– , , , .
– .
– , .
– ,
.
– , ,
.
– , .
– , , , .
, .
– ; , ,
: « » ( ), « » (
), « » ( ) « »
);
; : ( )
), ( )
).
– .
– , , ,
, ,– , .
– , , , .
» – « » ; ,
.
– , .
– , , , , ; ,
.
– ;
; ,
. , .
– , , , .
– ,
, – ;
, ( ).
– ; , . ,
.
– .
– , , . .
– , , .
. . . :« . » 81

– .
– .
– ; –
. . , .
– ; ; ,
.
– ; .
– ; , ,
, , , ;
.
– .
– , , .
– .
– .
– ,
.
– , ,
.
– .
– , , ,
.
– .
– .
–
.
– ; , , ,
.
– .
– ; , , , , . ,
, .
– ; .
– , , , , ;
; , ,
– ; ,
, .
– , .
– ;
.
– – .
– ;
, ( ,
), . , , .
– .
– .
» – , ,
2500 , 196 , ,
, , ,

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 82

.
– .
– , ; ,
; ,
» « », , ; –
, ,
, .
– , .
– , ,
.
» – « » ;
.
– , .
– , . , , .
– .
– , .
– .
– ; ,
, . , .
– .
– , ,
, . .
– .
– .
– .
– ; , ,
, .
– , , , , .
– , ,
, , .
– , , .
– , ; , : 1)
, ,
; 2) , , ,
, , , , ; 3)
, , , ,
; 4) , ,
; 5)
, ; . .
– ; .
– , .
– ;
.
– , .
, , .
– , , , .
– ; ,
. . . :« . » 83

, - ,
;
,
, - ,
, ;
.
–
.
– .
– ,
.
» – ,
.
– « »;
.
– , , , ,
.
– .
– , , ;
.
– , ,
, ; , ,
. , .
– , , ,
; , , ,
.
– , , , . , , ,
, .
– ; .
– ; , ,
.
– ; .
– .
– ; .
– , ,
, , , , ;
.
– , ( – ; – ).
– ; , ,
, ,
.
– ;
, . .
– .
– , .
– , ,
.

: PRESSI ( HERSON )
 . . . :« . » 84

– , , .
– ,
, ,
.
– , , ;
.
– – .
– .
– , , , .
– , ; .
– ; ,
.
– , , ;
.
– , , .
– , , . ,
, .
– , .
– .
– , « » ;
.
– ;
,
(« » « »–
;« » ).
– , ,
, – (
, ); , , . , , .
– , ,
, . , .
– , , , , , , ; ,
.
– .
– , ,
, , , ,
, , . , .
– ,
.
– , , . .
– ; , .
.
– –
.
» – ,
– ).
– , , , , , .
– .
 . . . :« . » 85

– ,
.
– , ; ,
, .
– ;
), ( ), ( ) ( ).
– ( ); ,
« » ( ;
; ,
, ).
– , ; .
– , .
–
, , ,
, , .
– , , ; ,
, . , .
– , ».
– (1836–1886).
, – , .
» – , .
– .
– , , ,
.
– , .
– , .
– , .
» – , ;
, .
– , , . , ,
.
– ; ; , .
» – « » ,
.
– , , , .
» – , ;
, , .
– ,
, , ,
.
» – « » ,
.
– –
, ,
».
– , , .
– , , ; , ,

: PRESSI ( HERSON )
. . . :« . » 86

.
– ,
, .
– , ,
.
– , .
– , .
– , .
– – ,
, , , .
– , , ,
, . , .
– , .
– , .
– , .
– ; .
– ; , .
– « ».
– (« » – « », « » –
»),
, – , , .
.
– , , ; ,
.
– , .
– , .
– .
– ; , ,
, ;
, . .
– ,
, . .
– .
– .
– , . .
– , , , .
, , , .
– , ; .
– :
,
.
– , ;
, .
– , , , , ,
, . , .
– ,
.
 . . . :« . » 87

– , , ,
, , .
– , , .
– , , , , , .
– ; : ,
, , , ,
.
– ,
; ,
; « » ( ), « » ( )
»( ), « »,
. .
– ; , ,
, ; .
– ,
, ;
.
– , ; , .
–
.
– , ; – ,
; ,
– , .
– .
– , . .
– ,
.
– , , .
– ; , ,
; .
– , , , ;
.
, – ,
.
– ,
, , ), , .
– , ; ,
, : ,
, ( )
( ) ; ( )
( ), ( )
( ); ( )
( ), . .
– .
– , ,
, ;
« » ,

: PRESSI ( HERSON )
 . . . :« . » 88

, , – , ,
, . .
– .
– ; ;
,

; , , , ,
.
– ; ,
», . , .
– .
– .
– , .
– .
– ; .
– ;
.
» – , ,
.
– , ,
, , ( , ,
, , , )–
.

. . .
Light on Yoga, first published by George Allen and Unwin Ltd, London 1966; paperback
edition, Unwin Paperbacks, London, 1976.
The Concise Light on Yoga, Unwin Paperbacks, London 1980. Light on Prãnãyãma, first
published by George Allen and Unwin Ltd, London 1981; paperback edition, Unwin Paperbacks 1983.
The Art of Yoga, Unwin Paperbacks, London 1985.

Iyengar: His Life and Work, Timeless Books, Porthill, Idaho [1987].
Yoga: A Gem for Women, Geeta S. Iyengar, Allied Publishers Pvt. Ltd., New Delhi 1983.
Yoga Sutra of Patañjali, translation and commentary, published by Shri Dharmavirsingh Mahida
for Ramamani Iyengar Memorial Yoga Institute, Pune 1987.

, ,
, .
, .
Srimad Bhagavadgitã, edited and translated by S. K. Belvalkar, Hindu Vishvavidyalaya, Nepal
Rajya Sanskrit Series 1, Varanasi, 1959.
The Bhagavad Gitã, translated and interpreted by Franklin Edgerton, Harper and Row, New
York 1974 (paperback).
 . . . :« . » 89

The Bhagavad-Gitã, translated with a commentary by R. C. Zaehner, Oxford University Press,

London 1973 (paperback).
Caraka-Samhitã, Agnivesa’s treatise refined and annotated by Caraka and redacted by Drdhabala
(text with English translation), edited and translated by Priyavrat Sharma, Jaikrishnadas Ayurveda
Series 36, Chaukhamba Orientalia, Varanasi 1981, 83 (2 volumes).
Hathayogapradipikã of Svãtmãrãma with the commentary Jyotsnã of Brahmãnanda and English
translation by Srinivas Iyangar, Adyar Library and Research Centre, Madras 1972.
Hathayogapradipikã of Svãtmãrãma, edited by Swami Digambarji and Raghunathashastri
Kokaje, K. S. M. Y. M. Samiti, Lonavla 1970.
The Hatha Yoga Pradipika, translated into English by Pancham Sinh, 182.
Oriental Books Reprint Corporation, Munshiram Manoharlal Publishers Pvt. Ltd., New Delhi.
The Vyãkarana-Mahãbhãsya of Patañjali, edited by Franz Kielhorn, revised by K. V. Abhyankar,
Bandarkar Oriental Research Institute, Poona 1962–72 (3 volumes, Sanskrit only).
Ancient Indian Tradition and Mythology, translated by a board of scholars, Motilal Banarsidass,
Delhi 1970– (29 volumes of translations of Purãnas have appeared so far).
Classical Hindu Mythology: A reader in the Sanskrit Purãnas, edited and translated by Cornelia
Dimmitt and J. A. B. van Buitenen, Temple University Press, Philadelphia 1978.
The Rãmãyana of Vãlmiki, edited by Robert P. Goldman, Princeton University Press, Princeton
1984– (a multi-volume translation project of which 2 volumes have appeared).
The Ramayana of Valmiki, translated by Hari Prasad Shastri, Shanti Sadan, London 1952–9 (3
volumes).
Ramayana, William Buck (not a translation, but a re-telling of the Ramayana in modern
English), New American Library, New York 1978 (paperback).
The Siva Samhita, translated into English by Rai Bahadur Srisa Chandra Vasu, Oriental Books
Reprint Corporation, Munshiram Manoharlal Publishers Pvt. Ltd., New Delhi.
The Thirteen Principal Upanishads, translated by Robert Ernest Hume, Oxford University Press,
London 1971 (paperback).
The Principal Upanisads, edited and translated by S. Radhakrishnan, George Allen and Unwin
Ltd, London 1953.

: PRESSI ( HERSON )