300 Tình Huống Giao Tiếp Sư Phạm (Tài Liệu Thi Giáo Viên 0962497916)

ANH PGSTS.
Đ Ỗ THỊ C H Â U
TÌN H H U Ó N G
GJAO TIẾP
ể ể llP H A M
iU Y Ễ N
LIỆU
'f- \ < JT _ ..... 1 1

; NIHÀ XUẤT BẢN GIÁO DỤC
PGS. rs. HOÀNG ANH - PCS. TS. Đ ỗ THỊ CHÂU
300
TÌNH HUỐNG
GIAO TIẾP
Sư PHẠM
(Tái bùn lán í h ú tu)
NHÀ XUẤT BẢN GIÁO DỤC VIỆT NAM

MỤC LỤC
S ô tìn h T rang
huông
Lời nói đầu 5
P h ầ n một. NHŨNG TÌNH HUốNG

GIAO TIẾP SƯ PHẠM CÓ CÁC I _ !28 7 - 108
PHUONG Án trả Lời
1. Tình huống giao tiếp sư phạm

1 - 56 8 -4 4
giữa giáo viên - học sinh

57 - 71 4 5-57
giũa giáo viên —giáo viên

72-80 5 8-64
giữa giáo viên - cha mẹ học sinh

81 - 9 1 64 - 71
giữa người học - người học
5. Một sô cách xứ lí tình huông

• 92 - 128 7 2 - 108
giao tiếp sư phạm chưa khoa học
P h ầ n hai. NHŨNG TÌNH HUốNG

g ia o t iế p sư phạm chưa có 1 2 9 - 260 1 0 9 - 188
CÁC' PHƯƠNG ÁN TRẢ LỜI
3
P h ầ n ba. PHÂN TÍCH MÔT s ố „ „ „
1' “ J • 261 - 2 7 6 189-208
TÌNH HUỐNG GIAO TIẾP s ư PHẠM
P h ầ n bốn. MỘT s ố TÌNH IỈUốNG

209-227
GIAO TIẾP S ư PHẠM HAY
P h ầ n nám. MỘT s ố MAU c h u y ệ n

228 - 368
VỀ GIAO TIẾP SƯPHẠM
Tài liệu th a m khảo 369
4
LỜI NÓI ĐẤU
Trong thực tê giáo dục, có một câu hỏi luôn luôn đặt ra là
chúng ta sẽ ứng xử như th ế nào cho có hiệu quả khi gặp các
tình huống giao tiếp sư phạm ? Ở lĩnh vực nàv không có một
công thức chung, một đáp án bất di bất dịch. Bởi vì, mỗi người
tuỷ theo tri thức, vôYi kinh nghiệm, mục đích, yêu cầu, hoàn
cảnh sông, vị thê xã hội, nhân cách khác nhau v.v... mà có
cách xử lí khác nhau. Các tình huông giao tiếp sư phạm mà
các tác giả trình bày trong cuốn sách này tuy chưa phải là đầy
đủ, bao quát và điên hình cho tất cả các vấn đê của quá trình
giao tiếp trong môi trường sư phạm nhưng chúng tôi thiết
nghĩ những tình huống sư phạm này chắc chắn sẽ góp phần
gợi mở cho các sinh viên, giáo viên, cán bộ công nhân viên
trong nhà trường sư phạm những suy nghĩ vê việc lựa chọn
các cách thức xử sao cho có hiệu quả nhất. Đó cũng là mục
đích cuổì cùng của tác giả viết cuốn sách nay.
('uốn sách 300 TÌNH HUốNG GIAO TIẾP s ư PHẠM được cấu
trúc thành 5 phần :
- P h ầ n m ột : Những tình huống giao tiếp sư phạm có các
phương án trả lòi (128 t ìn h h u ố n g ). 128 tình huống này lại
được phân thành 5 vấn đề như sau :
1. T ì n h h u ô n g giao tiô p p h ạ m giữíi g iáo viôn — hno sinh
(56 tình huống) ;
2. Tình huống giao tiếp sư phạm giữa giáo viên - giáo viên
3. Tình huống giao tiếp sư phạm giữa giáo viên - cha mệ học
sinh (9 tình huống);
õ
A. Tình huông giao tiếp sư phạm giữa người học - người học
5. Một sô tìn h huông giao tiếp sư phạm chưa khoa học
(37 tình huôrig) ;
- P h ầ n h a i : Những tình huông giao tiếp sư phạm chưa có
các phương án trả lòi (132 tình huống) ;
- P h ầ n ba : Phân tích một số tình huống giao tiếp sư phạm
- P h ầ n bố n : Một sô’ tình huống giao tiếp sư phạm hay
(24 tình huổng) ;
- P h ầ n n ă m : Một sô" mẩu chuyện vê giao tiếp sư phạm
(56 câu chuyện) ;
Các tác giả đã cô' gắng SƯU tầm, lựa chọn và khái quát để có
được một khối lượng các tình huống xoay quanh những vấn để
cơ bản nhất trong quá trình giao tiếp sư phạm. Song chắc chắn
tài liệu không tránh khỏi những tồn tại và khiếm khuyết.
Chúng tôi mong nhận được những ý kiến đóng góp quý báu,
chân tình của các bạn đồng nghiệp và độc giả để có thể sửa
chữa, bổ sung nhằm đạt được sự hoàn thiện hơn.
Hà Nội, tháng 6 năm 2005

C á c t á c giả
6
Phần một
N3ỮNQ TÌNH HUỐNG GIAO TIẾP 8Ữ PHẠM
CÓ CÁC PHƯƠNG ÁN TRẢ LỜI
TÌNH HUONG GIAO TIẾP sư PHẠM GIỮA GIÁO VIÊN —
□ n r CIMU
Mv ^ oINH
Tình huống sô 1
Trong giờ chữa bài tập, có một học sinh đưa ra cách giải
quyết ngắn gọn và độc đáo hơn cách giải của giáo viên.
Câu h ỏ i :
1. Nếu là người giáo viên ở tình huống trên, bạn sẽ chọn
cách xử lí nào là hay nhất trong các cách sau và giải thích vì
sao chọn cách xử lí đó ?
a) Khen học sinh đó thông minh.
b) Khen học sinh đó có cách g iả i độc đ áo và hay, khuyên
khích các em kh ác tích cực đê tim ra nhiều cách g iả i không
giống cách g iả i của g iáo viên.
c) So sánh cách g iả i của g iá o viên và cách g iả i của học
sinh, ch i ra sự độc đáo trong cách g iả i của học sinh đó, khuyến
khích cả lớp cần học tập tích cực như học sinh đó.
d) Giải thích cho học sinh biết rằng m ỗi bài toán có cách
giải thông thường m à tất cả học sinh có học lực trung binh đều
làm được, có cách g iả i độc đáu g iàn h chư những em chiu khỏ
tim tòi, suy nghĩ. Cách g iả i của g iáo viên là g iàn h cho những
em có học lực trung binh.
e) Không thừa nhận cách g iả i của học sinh là hay m à c ố
gắng bảo vệ cách g iả i của m ình là hay hơn.
2. Rút ra các kết luận sư phạm.
8
Tình huống sô 2
Trong giờ học, giáo viên đang say sưa giảng bài mới thì có
một học sinh mất trật tự.
Càu hỏi :
]. Nếu là giáo viôn trên, bạn hãy chọn cách xử lí nào trong
các cách sau đây và giải thích vì sao bạn chọn cách xử lí đó ?
a) Đặt câu hỏi' liên quan đến p h ần vừa g iản g và yêu cầu
một học sinh trong nhóm có học sinh m ất trật tự trả lời.
b) Dừng giản g b à i và nhìn về p h ía nhóm có học sinh mất
trật tự.
c) Gọi đích dan h học sinh m ất trật tự đ ế p h ê binh.
d) Yêu cầu lớp trưởng gh i tên học sinh m ất trật tự rồi báo
cáo g iáo viên chủ nhiệm.
e) Dừng g iản g bài trong g iây lát, chờ lớp trở lại trật tự rồi
tiếp tục g iản g bài.
2. Cách giải quyết khác của bạn (nếu có).
3. Rút ra bài học kinh nghiệm cho bản thân.
Tình huống sô 3
Trong khi giảng bài, có học sinh nói đế theo lời của giáo viên.
Câu h ỏ i :
1. Nếu là giáo viên đó, bạn sẽ chọn cách giải quyết nào ?
Vì sao ?
a) Dừng giản g b à i và yêu cầu học sinh đó nhăc lạ i câu
g iá o viên vừa nói. P hân tích câu nói đ ế theo của học sinh đê cả
lớp thấy sự vô lễ của học sinh này.
b) Yêu cầu học sinh đó đứng dậy giải thích động cơ
phát ngôn, phê binh học sinh đó trước lớp.
c) Đuổi học sinh đó ra khỏi lớp.
d) Dừng giảng bài, thái độ binh tĩnh, nói nhẹ nhàng :
"Điều em vừa nói lù thừa, vì các bạn sẽ nghe lời thầy (cô) nói
hơn là nghe em nói". Sau g iờ học, yêu cầu em học sinh đó ở lại
đ ể nhắc nhở.
2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho bản thân là gì ?
Tỉnh huống số 4
Khi sắp hết giờ học, có học sinh làm bạn bực mình vì nhửng
câu thắc mắc "hóc búa" ngoài sự chuẩn bị của bạn nên bạn
cũng không trả lờ) ngay được.
Câu h ỏ i :
1. Trước tình huống đó, bạn sẽ giải quyết thế nào ? Tại sao ?
a) Thừa nhận với học sinh rằng, m ình củng khôn g trả lời
được cảu hỏi này.
b) Nói với học sinh đó rằng : "Chính cô củng đan g định đặt
câu hỏi đó cho cả lớp về nhà suy nghĩ". B ạn về nhà, tìm sách đọc
thêm và trao đổi với đồng nghiệp đ ể giờ dạy sau sẽ trả lời.
c) Không đá động gi đên câu hỏi đo, tiêp tục giao bái tập vé
nhà cho học sinỈL
2. Việc học sinh làm giáo viên bực mình vì những câu thắc
mắc "hóc búa" có phải là hành vi phi đạo đức không ? Tại sao ?
3. Rút ra kết luận sư phạm.
10
Tình huống sô 5
Sau 1 tiết kiểm tra viết, do để bài quá khó nên kết quả không có
một học sinh nào trong lớp đạt điểm trung Vinh. Vì vậy, tất cả các
em đều đề nghị giáo viên huỷ bài kiểm tra này.
Câ u h ỏ i :
1. Nếu là giáo viên đó, bạn sẽ xử lí như thê nào ? Tại sao
bạn xử lí như vậy ?
a) N ăng điểm cho tất cả học sinh theo một hệ sô nhất định
rồi ghi vào sô điếm.
b) Huỷ bài kiểm tra đó và thay bằng bài kiêm tra k h á c kh i
có điều kiện, đồng thời n hắc nhở học sinh p h ả i c ố g ắn g vi cô
(thầy) sẽ khôn g làm như vậy nữa.
c) vẫn g h i điểm vào s ổ đú n g như đ ã ch ấm đ ể g iữ vững
k i cương.
Tình huống số 6
Theo k ế hoạch, hôm nay có 15 phút kiểm tra viết. Khi bạn
yêu cầu học sinh làm bài thì lớp trưởng đứng dậy báo cáo :
Hỏm qua cả lớp tổ chức đi tham quan Chùa Hương, xin khất
th ầy (cô) giáo chuyển bài kiểm tra sang buổi học sau.
Câu h ỏ i :
1. Trước tlnli huống dó, bạn xử trí lliế nào ? Tại sau ?
a) R ầy la học sinh, cương quyết tiến h àn h kiểm tra đ ể xây
dựng nền nếp học tập.
b) C ho học sin h 15 phú t xem lại bài đê học sinh nào
thường xuyên học b à i thì nhớ lạ i được, còn em nào lười học thi
kh ôn g "cứu vãn" nổi. S au đó vẫn kiểm tra.
11
c) Thông cảm ngay với học sinh, đê buổi học sau kiêm tra
củng được.
Tình huống sô 7
Trong k-hi đang giảng bài, có một học sinh nói nhại lại lời
nói của bạn.
Cảu h ỏ i :
%
1. Trước tình huống đó, bạn xử lí thế nào ? Tại sao ?

a) Im lặng, coi như không có chuyện g i xảy ra.
b) Nôi nóng, gọi học sinh đó đứng dậy rồi tiếp tục giảng bài.
c) Tạm dừng bài giảng, mắt hướng về p h ía em học sinh đó
nói nhẹ nhàng đê cả lớp nghe thấy : "Điều em nói là thừa vi các
bạn trong lớp nghe thầy (cô) giảng hơn là nghe em nói ".
2. Hành động của học sinh nói trên có phải là hành vi phi
đạo đức không ? Tại sao ?
Tình huống sô 8
V là một học sinh bướng bỉnh nhất lớp mà hầu như giáo
viên nào cũng biết tới. Trong giờ, thầy giáo X đang giảng bài
(vể một vân đề khó cua chương trình), cả lớp đang chú ý lắng
nghe. Riêng V ngồi dưối, cứ khi thầy quay mặt lên bảng, là
lại trêu chọc mấy bạn bên cạnh rồi tủm tỉm cười một mình.
B ất chợt thầy giáo quay xuông thấy V đang cười, trêu bạn
bàn trên. Vói nét mặt nghiêm nghị, thầy nhìn V và nói : "V,
em đứng dậy và nhắc lại thầy vừa nói gì ?
12
- V đứng cỉậv và nhanh nhảu đáp : Thưa Lhầv, thầy vừa nói :
"V, em dứng dậy và nhắc lại thầy vừa nói gì ? "
Cả lớp im lặng bỗng ồ lên cười, làm thầy X đỏ mặt tía tai.
Câu h ó i :
1. Nêu bạn là thầy giáo X, bạn xử lí tiếp thê nào ? Tại sao ?
a) Bạn qu át V : "V, em di ra khỏi lớp ngay ! Học thi dốt m à
đứng đó lí với lẽ. Về nhà m à lí lẽ với bô mẹ em đ i !".
b) N ghiêm trang, nhưng binh tĩnh bảo V : "Tôi bảo em
n hắc lại tôi vừa g ian g gì ? "
c) B ình tĩnh nói : "Có lẽ câu hỏi vừa rồi của tôi chưa rõ ý,
vỉ đ ã hỏi em là "thầy vừa nói gì". Tôi hỏi lại em nhé : Tôi vừa
g iản g gì ?
2. Việc V ngồi dưới trêu chọc mấy bạn bên cạnh rồi tủm tỉm
cười một mình có phải là hành vi phi đạo đức không ? Tại sao ? .
3. Rút ra kêt luận sư phạm.
Lớp bạn phụ trách có học sinh X tháo vát, lanh lợi nhưng có
lần đã bị góp ý về khuyết điểm mượn tiền của bạn không chịu
trả dúng hạn. sắp đến ngày 26 -3 , lớp tô chức đi dã ngoại, có ý
kiến đê xuất nên cử X. đảm trách việc thu tiền, mua sắm một
sô’ thứ cần thiết phục vụ cho chuyến đi.
Càu h ó i :
1. Là giáo viên chủ nhiệm lóp, bạn xử lí thê nào ? Tại sao ?
a) G iao tiền cho nó thì giông như "giao trứng cho ác". Cử
em k h á c làm.
b) M ạnh dạn g ia o tiền cho X quản lí .
13
c) Trao dổi với ban cán sự lớp về trường hợp của X rồi mới
đi đến quyết định có cử X hay không ?
Tình huống sô 10
ở lóp bạn dạy có học sinh hay gây gổ với các bạn, học lực
lại quá yếu. Một hôm em dũng cảm cùng người khác bắt được
kẻ gian.
Câu h ỏ i :
1. Bạn đánh giá thế nào về hành động này ? Tại sao ?
a) Coi đây là h àn h động bột p h á t nên không cần quan
tâm đến.
b) Không dám khen việc làm này vi sợ em đó không sửa chữa
khuyết điểm của mình.
c) Coi đây là hàn h vi tốt nên đ ã kịp thời khen em trước lớp,
đ ề nghị nhà trường khen và thông báo về g ia đình.
Bạn trừng phạt học sinh phạm lỗi nhưng thực ra em đó
không có lỗi. Chẳng hạn, sau buổi lao động, do một học sinh
lớp bạn làm chủ nhiệm báo cáo không đúng sự thật, bạn phê
bìn h m ộ t học sin h n a m k h ô n g m a n g d ụ n g cụ lao động, n h ư n g
hoá ra em đó lại có mang dụng cụ lao động.
Câu h ỏ i :
1. Bạn xử lí thê nào ? Tại sao ?
a) Im lặng, không bao giờ nhắc đến chuyện đó nữa vì sợ
m ât uy tín.
14
b) Xin lỗi học sinh đó ngay.
c) Không nói đến sự việc xảy ra, sau đó nhân dịp nào đó
bạn nói với học sinh răng : "Hôm trước cô p h ê binh em nhưng
thực ra em khôn g m ắc khuyết điểm đó. Người lớn củng có lức
sai lầm".
2. Rút ra bài học kinh nghiệm.
Khi đang say sưa giảng bài, giáo viên định cầm giẻ lau bảng
thì một con cóc to nằm sẵn trong đôYig giẻ nhảy lên cánh tay
của giáo viên.
Câu h ỏ i :
1. Nêu là giáo viên trong trường hợp này, bạn xử lí thê nào ?
Tại sao ?
a) Ngừng giảng, bỏ chạy ra ngoài và nghỉ dạy luôn tiết đó.
b) Đ ề nghị lớp tim cho ra thủ p h ạm thì mới dạy tiếp.
c) B ình thường như không có chuyện g ì xảy ra, xin lỗi học
sinh đê ra ngoài vứt con cóc và vào lớp lại tiếp tục g iản g bài.
d.) H ỏi cả lớp "Ai đ ã làm chuyện này, hãy đứng lên nhận
lôi ? Nếu có hục sin h đứng lên nhận lỗi thì g iá o viên tha thứ
và tiếp tục g iả n g bài. Còn nếu cả lớp im lặng, g iá o viên ngừng
g iả n g và lên báo cáo với g iá o viên chủ nhiệm lớp.
e) H ất con cóc xuống đ át và đ ề nghị một em học sinh vứt
con cóc ra ngoài, rồi lạ i tiếp tục g iản g bài.
Tỉnh huống sô 13
Một cô giáo đang giảng bài rất say sưa, nhưng khi quay mặt
vê phía bảng, cô giáo bỗng bị một phát súng cao su bắn từ dưứi
lớp lên. Cô giáo đã biết người bắn là ai.
15
Câu h ỏ i :
1. Nếu là cô giáo trong trường hợp này, bạn sẽ xử lí như thê
nào ? Tại sao ?
a) Giảng bài binh thường, coi như không có chuyện gi xảy
ra, cuối giờ gặp riêng học sinh đó đ ể biết lí do tại sao lạ i làm
như vậy.
b) N hắc nhẹ nhưng vẫn cứ tiếp tục tái diễn, thi đuổi ra
khỏi lớp.
c) L ập tức đuổi em học sinh đó ra khỏi lớp.
d) Ngừng giảng, m ắt hướng về p h ía học sinh đó, yêu cầu
em đứng lên nói rõ lí do tại sao làm như vậy ?
Trong lớp có một học sinh học giỏi. Những bài tập mà giáo
viên giao cho cả lớp, em đó chỉ làm xong trong choc lát. Làm
thê nào đê dạy và giúp em học sinh tài năng này ?
Câu hỏi :
1. Nếu là giáo viên trong trường hợp này, bạn sẽ làm như
thê nào 9 Tại sao ?
a) Ra bài tập mới cho cả lớp, đồng thỉfi ra bài tập kh ó hơn,
đòi hỏi kiến thức cao hơn cho riêng em học sinh giỏi dó.
b) Mời học sinh dó lên chữa bài tập cho cả lớp.
c) R a đ ế riêng cho em học sinh đó, còn cả lớp chữa bài tập.
d) Giới thiệu cho em một sô sách đọc thêm, khuyên Khích
em làm bài tập trong sách nâng cao.
16
Ngày hôm trước lớp bạn có tô chức cho học sinh đi tham quan.
Ngay hôm sau đến giờ của bạn, 2/3 học sinh vắng mặt.
Càu h ỏ i :
1. Bạn sẽ xử lí thê nào ? Tại sao ?
a) Cho lớp nghỉ học luôn.
b) Không dạy bài mới m à ch i cho học sinh làm bải tập.
c) Tiếp tục cho học sinh học bình thường , p h ê bình trước lớp
những em vắng mặt, trừ những em ôm có giấy phép thực sự.
d) Báo cáo với nhà trường.
e) Thông báo về g ia đình.
Là giáo viên mới ra trường, khi ra đường, tình cò bạn nghe

được hai học sinh đi trước đang nói chuyện và có ý chê bài giảng
của bạn vừa nông cạn, vừa kém hấp dẫn.
Câu h ỏ i :
1. Bạn sẽ xử lí như thê nào ? Tại sao ?

a) Lờ đi, coi như không nghe thấy.
b) D ể Lự du chu hai em bàn tán, rồi tim cach tham do de
khẳng định lại. Nếu đúng như vậy, cần p h ả i tìm cách khắc phục
dê bài giảng tốt hơn.
c) Đi vượt lên trên và h ỏ i : " H ai em trò chuyện gi m à vui thế'
đ ê ngăn chặn sự nói năng lung tung, kh ôn g đúng ch ỗ của
học sinh.
ĐẠI HỌC THÁI NGUYỀN 17
TRƯNG TÂM HOC LIỀU

d) Hôm sau lên lớp khuyên nhủ, nhắc nhở các em học sinh
rằng : "Khi mới ra trường, các g iáo viên trẻ thường g ặp nhiều
khó khăn trong công tác nên mong các em hết sức giúp đa. Nếu
có chỗ nào g iáo viên giảng chưa sâu, chưa kĩ, các em chưa hiếu
cứ đ ề nghị với giáo viên, các thầy cô sẽ tìm cách kh ắc phụ c chủ
không nên nói năng, bình luận không đúng chô".
2. Bài học kinh nghiệm rút ra là gì ?
Hai xe ô tô chở học sinh đi tham quan. Thầy giáo sắp xếp
chỗ ngồi theo tổ để tiện theo dõi. ở xe nào học sinh cũng muôn
đi cùng với thầy giáo.
Cáu h ỏ i :
1. Nếu là thầy giáo đó bạn xử lí thê nào ? Tại sao ?
a) Đi cùng với xe có nhiều học sinh nữ, vi sợ các em học
sinh nữ hay say xe nên cần có thầy đê xử lí trong những trường
hợp đặt biệt.
b) Đi cùng với xe có nhiều học sinh nam, vỉ sợ học sinh
nam hay nghịch ngựni, nên cần có thầy đ ê thầy nhắc nhở.
c) G iải thích với các em rằng, xe nào thầy cũng muốn đi
cùng nhưng thầy p h ả i đi xe trước đê đến trước lo sắp xếp mọi
công việc cho các em tham quan. Đến lúc về thầy sẽ đi cùng với
xe m à lúc đầu thầy không đi cùng.
d) Tiện đâu thầy đi đấy, khôn g g iá i thích d à i dòng,
lôi thôi.
e) Đi bằn g xe máy của thầy đ ể kh i lo xong công việc thầy
sẽ về luôn, còn học sinh tham qu an xong tự về theo các xe đã
quy định.
Trong phòng thi có một học sinh là con của người bạn thân
của bạn, bị một giám thị khác bắt quả tang đang quay cóp bài.
Học sinh này lại có thái độ vô lễ với thầv giám thị.
Câu h ó i :
Trong tình huông dó bạn sẽ xử lí thế nào ? Tại sao ?
a) Xin với thầy g iám thị tha cho em học sinh đó.
b) N hất trí với thầy giám thị kia là lập biên bản, đổng thời
nhắc nhở em học sinh vi p h ạm là khôn g được vô lễ với các thầy
cô giáo.
c) L ờ đi, coi như khôn g biết, cứ đê m inh thầy giám thị kia
xử lí.
d) Lúc hết g iờ g ặ p riêng em học sinh đó n hắc nhở về những
sai p h ạm của em trong ph òn g thi và thái độ đối với giám thị
khi sai p h ạ m đẽ rút kinh nghiệm.
e) G ặp người bạn thản, kê lại sự việc đê người bạn thông
cảm và có biện p h á p g iá o dục con cái.
Trong lớp bạn làm chủ nhiệm có một học sinh mà bạn cho
là ngoan và học giỏi, bỗng nhiên hôm nay công an đến thông
báo cho nhà trường biết là em đó đang tham gia trong một
nhóm trộm cắp.
Càu h ỏ i :
Bạn xử lí như thế nào ? Tại sao ?
a) B ình tĩnh đ ể xem xét có đúng sự thực không, hay là
công an n hầm với học sinh khác, trường khác...
b) B áo cáo ngay về g ia đinh..
19
c) K hẳng định với công an rằng là họ đã n hầm vi em đó là
học sinh giỏi mà lại ngoan nên không thê làm những chuyện
như vậy được.
Khi đang đi thực tập tại một trường phổ thông, có hai om
học sinh lớp 12 yêu nhau mạnh dạn đến tâm sự và xin ý kiến
của bạn.
Cảu h ỏ i :
Bạn xử lí thế nào ? Tại sao ?

a) G iải thích cho các em hiểu t h ế nào là tình yêu. Tình yêu
học trò d ễ chia tay vi không hiểu nhau. Và khuyên các em
không nên yêu nhau quá sớm.
b) B áo cáo với giáo viên chủ nhiệm lớp đê cùng nhau tìm
cách g iáo dục.
c) B áo về gia đình hai em đ ể g ia đình có biện p h á p giáo dục.
d.) Khuyên các em muốn bảo vệ tình yêu của m ình thi hai
em p h ả i giúp đd nhau trong học tập và rèn luyện đ ê không ánh
hưởng đến kết quả học tập. Vì nhiệm vụ chính của các em ở độ
tuổi này là hoàn thành tốt việc học tập (thi tốt nghiệp, thi đại
học, cao đắn g ...) đê có tương lai với nghề nghiệp ôn định.
e) Cách g iải quyết kh ác của bạn.
T> íng đi lại giảng bài, bỗng bạn hụt bước khi bước lên bục
giang và đê giầy cao gót của bạn bị gãy.
20
Cáu h ó i :
]. Bạn xử lí thê nào ? Tại sao ?

a) Cứ tiếp tục giản g coi như không có chuyện g ì xảy ra.
b) Xin lỗi học sinh, đi ra ngoài và đi xuống phòn g g iáo
vién dê dổi giày cho đổng nghiệp uà vào dạy tiếp.
c) Đi xuống cuối lớp đưa đôi giày cua mình cho một em nào
đ ó đ ể chân, còn m ình mượn em dó đôi dép rồi đi lên giảng tiếp.
Cuối giờ trả lại dép cho học sinh đó.
d) C ho học sinh làm bài tập đ ể đi ra ngoài chữa giày.
e) C ách g iả i quyết kh ác của bạn.
Giò dạy của bạn thường vào tiết thứ nhất trong ngày. Có
một em học sinh luôn đi học muộn 15 phút.
Câu h ỏ i :
Bạn xử lí thế nào ? Tại sao ?
a ) K hôn g cho em đó vào lớp.
b) C ho vào lớp ngay đ ể kh ỏi m ất thời g ian nhưng yêu cầu
em học sin h đó sau g iờ học p h ả i g ặ p g iá o ỊJĨên đ ê trinh bày
li do.
c ) Y o u c ầ u h o c s in h r ỉó n ó i r õ ì í r in N ê u c h ín h (tá n g t h ì m ớ i
cho vào lớp.
d) Tìm hiểu nguyên nhản qua cán bộ lớp và các bạn thân
của em đ ó đ ê có biện p h á p g iá o dục cho phù hợp.
e) P h ạt học sinh đó trực nhật (giặt g iẻ lau bảng) 1 tuần,
g) C ách g iả i quyết kh ác của bạn.
21
Bạn có tật nói ngọng, nhầm lẫn giữa "1" và "n". Vì vậy, trong
lúc giảng bài mỗi khi có sự nhầm lẫn này là học sinh trong lớp
lại cười ồ lên.
Cáu h ỏ i :
1. Bạn xử lí thế nào ? Tại sao ?
a) Lờ đi, coi như không biết và tiếp tục giảng bài.
b) Nói với học sinh : "Cô biết là các em cười vì tật nói
ngọng của cô. Cô sẽ cô'gắng sửa chữa uà mong các em hãy giúp
nhắc nhở đê cô sửa chữa cái tật xâu này".
c) M ắng học sinh : "Chuyện đó có gì là đáng cười đâu mà
p h ả i cười".
d.) Cách g iả i quyết kh ác của bạn.
Khi mới nhận lớp chủ nhiệm, trong ngày đầu ra mắt với học
sinh cả lớp, các em đề nghị cô giáo hát tặng cả lớp 1 bài nhưng
bạn lại không có năng khiếu trong lĩnh vực này.
Cáu h ỏ i :
1. Bạn sẽ chọn cách nói hay cách xử lí nào dưới đây cho
phù hợp nhâ't ? Tại sao ?
a) "Cô xin Lỗi các em, cô h at không hay nên cô sẽ đọc cho
các em nghe một bài thơ (hoặc k ể ch uyên) m à cô nghĩ là các em
sẽ rất thích".
b) "Cô hát không hay nên m ong các em thông cảm. Nhưng
bây giờ cô sẽ cùng hát với các em cho không k h í vui vẻ", rồi đ ề
nghị bạn quản ca của lớp bắt nhịp cho cả lớp h át tập thể.
22
c) "Cô khôn g biết hát, nên chúng ta chuyển sang chủ đ ể
kh ác đ i các em" rồi cô lái cáu chuyện sang một hướng khác.
d) Cô vui vẻ nhận lời và hát một bài cho dù khôn g hay
nhưng với tất cả lòng nhiệt tình của mình.
e) "Cô xin k h ấ t với các em đê vào một dịp khác, vì hôm nay
cô chưa chuân bị mong các em thông cảm", rồi chuyển câu
chuyện sang một hướng khác.
Tinh huống sô 25
Là cô giáo thực tập, khi đến giờ giảng ở lớp 12, bạn bị một
học sinh nam nhìn chằm chằm.
C â u hỏ i :
Bạn xử lí thê nào ? Tại sao ?

a) L ờ đi, coi như khôn g có chuyện g ì xảy ra.
b) Đặt một câu hỏi có liên quan đến bài đan g g iản g rồi gọi
em đó lên trả lời.
c) N hắc em học sinh đó ngồi trong lớp p h ả i chú ý nghe
g iảng và g h i chép đầy đủ.
d) Cuối g iờ đ ề nghị em học sinh đó g ặp g iá o viên đê xem có
chuyện g ì đ ã xảy ra.
p) Rán rrín với gián viên chủ nhiệm lớp.
Trong giò học, có học sinh T rấ t nghịch ngợm đã "phịa"

thơ đê trêu bạn gái trong lớp, khiến cả lớp xôn xao, mất
t r ậ t tự.
23
Câu h ỏ i :
Là giáo viên trong trường hợp trên, bạn xử lí thê nào ?
Tại sao ?
a) Mời em học sinh T đó ra khỏi lớp.
b) Dừng giảng bài, đ ề nghị lớp trật tự và yêu cầu học sinh T
dưa bài thơ cho giáo viên.
c) vẫn tiếp tục giảng bài, coi như không có chuyên gì xảy ra.
d) Nói cho T và cả lớp biết việc "phịa" thơ trong g iờ học có
tác hại như th ế nào.
e) Yêu cầu T đưa bài thơ và đọc to bài thơ đ ó lên cho cả lớp
cùng nghe.
Trong một giờ xêmina tại lớp, là giáo viên mới ra trường,
mặc dù đã có sự chuẩn bị cẩn thận nhưng bạn đã bị đuôi lí
trước sức "tấn công" mạnh mẽ của cả lớp về một vấn đề không
thuộc phạm vi của đề tài xêmina hôm đó.
Câu h ỏ i :
1. Bạn xử lí thê nào ? Tại sao ?
a) Đề nghị lớp dừng tranh luận về vấn đ ề đó vớilí do vấn đ ề
không thuộc phạm vi nội dung buổi học.
b) Khéo léo lái sang đ ề tài chính và đ ề nghị lớp bàn tiếp đ ề
tài này trong giờ giải lao.
c) Đặt ra một vân đ ề tương tự cho cả lớp cùng g iả i quyết.
e) Giao đ ề tài đó cho học sinh về nhà tự nghiên cứu và hôm
sau sẽ bàn tới.
d) Cách g iả i quyết kh ác của bạn.
24
Thầy hiệu trưởng ở một trường phô thông trung học cơ sở

đưực nhản dân phản ánh là có một sô" em học sinh của trường
thỉnh thoảng đi bẻ ngô trộm của nhân dân (họ đã bắt được các
em đó 3 lần).
Câu h ó i :
1. Nếu anh (chị) là hiệu trưởng, trong buổi chào cò đầu tuần
sẽ giải quyết bằng cách :
a) Sau giờ chào cờ gọi các em có sai p h ạm gặp riêng tại
phon g Ban giám hiệu.
b) G ặp cha m ẹ học sinh có con sai phạm .
c) Gặp chủ nhiệm lớp đ ề nghị kiểm điếm các em.
d) Đưa ra hội đồng k ỉ luật n hà trường.
e) N hân buổi chào cờ đầu tuần, mời cả lớp có các "thủ
phạm " bước lên p h ía trước 3 bước và đứng đôi diện với cả
trường. S au đó mời các "thủ phạm " ra trình diện trước toàn
trường. Không cần p h ê phán , p h â n tích d ài dòng.
2. Việc một sô em học sinh đi bẻ ngô trộm của nhân dân là
hành vi phi đạo đức có đúng không ? Tại sao ?
Trong giờ học của học sinh trung học phổ thông, một giáo
viên trẻ bắt được một bức thư tình của một bạn trai gửi cho
một bạn gái kẹp trong quyển truyện.
Câ u h ỏ i :
1. Nêu anh (chị) là thầy (cô) giáo đó thì sẽ :
25
a) Trả lại bức thư cho em học sinh đó.
b) Cãt bức thư sau g iờ học mới trả.
c) Hỏi rõ quan hệ của hai em học sinh đó.
d) Đọc to bức thư đó lén trước lớp.
e) B áo với cha mẹ của hai em học sinh đó.
2. Việc học sinh trong lớp viết thư (thư tình) cho nhau
có phải là hành vi phi đạo đức không ? Tại sao ?
Khi cô giáo H vào lớp thấy mấy dòng chữ ai viết trên bảng
nói xấu cô giáo G.Cô giáo H không ưa cô giáo G.
Cáu h ồ i :
1. Là cô giáo H bạn sẽ xử lí như thế nào ? Tại sao ?
a) Đề nghị em trực nhật lớp xoá bảng.

b) Đ ề nghị lớp trưởng p h ê binh, kiểm điểm bạn nào đ ã
viết bậy.
c) D ặn dò cả lớp từ nay khôn g được viết bậy, nói xâu bất
cứ ai.
d) Tìm cho ra em viết bậy và p h ê bình trước lớp.
e) Đ ể nguyên dòng chữ đó và bắt đầu g iản g bài.
2. Việc học sinh nói xấu giáo viên có phải là hành vi phi đạo đức
không ? Tại sao ?
26
Hai em học sinh A và B cãi nhau trong giò học vì em A nghi

cho em B lấy tiền của mình để trong quyển sách.
Câu hỏi :
1. Nếu là giáo viên chủ nhiệm lốp, anh (chị) sẽ :

a) Đề nghị h ai em trật tự, vẫn tiếp tục giảng bài đến hết giờ,
sau đ ỏ mới hỏi lí do.
b) Mời cả h ai em ra khỏi lớp.
c) Xem xét tính nết của cả 2 em và g ặp riêng đê xác m inh
sự thật.
d) Đưa ra lớp điều tra.
e) B áo với ch a mẹ học sinh.
2. Hãy giải thích tại sao anh (chị) làm như vậy ? Từ đó rút
ra các kết luận sư phạm.
Anh (chị) là thầy (cô) giáo trẻ vừa ra trường về làm giáo viên
chủ nhiệm ở một lớp có 40 học sinh. Lớp này rất nghịch và có một
em làm đầu trò. Không thầy cô nào chịu nổi lớp này. Hôm anh
(chị) vào nhận lớp, em đầu trò định giương súng cao su bắn vào
anh (chị).
Cau hói :
1. Anh (chị) sẽ giải quyết bằng cách nào ? Tại sao ?

a ) Họp lớp, kiểm đ iểm thái độ của từng học sinh.
b) Xin B an g iá m hiệu khôn g làm chủ nhiệm và dạy ở lớp
đó nữa.
27
c) Gặp gỡ riêng em học trò đỏ đê khuyên bảo.
d) Mời cha mẹ em đầu trò đến trường bàn bạc.
e) Họp Hội đồng k ì luật nhà trường đ ể góp ý và thi hành kỉ
luật em đầu trò.
Trong giò học có em c rất nghịch, hay lấy mực bôi lén mặt
làm trò hê cho cả lớp cười.
Cáu h ó i :
1. Nếu là giáo viên trong giờ giảng đó, anh (chị) sẽ :
a) Mời em học sinh c ra khỏi lớp.
b) Dừng giản g bài, đ ề nghị lớp có th ái độ p h ê p h in em
học sin h c .
c) vẫn tiếp tục giảng bài, coi như khôn g có em học sinh c.
d) Lên B an giám hiệu báo cáo sự việc.
c
e) Nói cho em học sinh và cả lớp rang : trong mực có hoá
chạt ăn mòn d a và buộc em đó tự đi rửa mặt.
2. Hãy giải thích tại sao anh (chị) xử lí như vậy ?
Ở lớp 10A của một trường THPT, có một em học sinh tên H
hay nghĩ ra đủ trò để chọc thầy giáo Toán. Chẳng hạn nhu
những lúc thầy mải viết trên bảng thì em học sinh đó cuón giấy
bắn bằng dây cao su vào thầy. Có bận em học sinh đó đã khoá xe
thầy lại làm thầy phải hì hục đập khoá mà không biết trò đã bc
chìa khoá vào cặp của thầy trong giò ra chơi.
28
Hôm ấy, thầy mặc chiếc quần dạ Nga và đi đôi giày đen bóng
càng làm cho em học sinh H có nhiều hứng thú chọc tức thầy.
Thấy bọn lớp bên cạnh bảo thầy có bộ đồ mới, em học sinh H
liền láy phân trát đầy dưới gầm bàn và thành ghế, khi thầy
ngồi vào bụi phấn dính đầy vào quần, trắng bệch cả phía trước
và phía sau.
Cáu h ó i :
1. Nếu là giáo viên trong trường hợp trên, bạn sẽ giải quyết
như thế nào ? Tại sao ?
a) L ờ đi, coi như khôn g có chuyện g ì xảy ra, vẫn cứ tiếp tục .
giáng bài.
b) Xin p h ép ra ngoài đê p h ủ i sạch những vết p h ấn bám
trên quần áo, rồi vào lớp tiếp tục g iản g bài.
c) M ắng cả lớp là "vô ý thức ..." và bỏ đi không dạy.
d) K hôn g dạy và tuyên bô : "Nếu lớp khôn g có ai nhận thi
cứ đến g iờ Toán cả lớp ngồi tự học, thầy không dạy nữa".
e) K hôn g dạy tiếp m à thay vào đó nói với cả lớp với
những lời thấm thìa kê về năm thán g chiến đấu, học tập,
về gia đin h... Hết 2 tiết học trước lúc ra kh ỏi lớp thầy nhắc lạ i :
"Ai có lối thì h ãy suy n ghĩ và đến xin lỗi thầy riêng cũng được,
nếu sợ lớp biết".
g) C ách g iả i quyết kh ác của bạn.
2. Rút ra các kết luận SƯ phạm.
Trong giò giảng bài, giáo viên bị một em học sinh trong lớp
dán giấy vào lưng áo có để dòng chữ "I love you" nhưng bạn
không b iết học sinh nào làm việc đó.
29
Câu h ỏ i :
1. Là giáo viên trong trường hợp trên, bạn sẽ xử sự như thê
nào ? Tại sao ?
a) Lờ đi coi như không biết g i .
b) Tự tay lấy tờ giấy ra và tiếp tục giản g bài rồi không
nhắc lại chuyện đó nữa.
c) Dừng giảng bài d ể tìm cho ra thủ ph ạm
d) Tự tay lấy tờ giấy ra, tiếp tục giảng bài, rồi cuối giờ
nhắc nhở học sinh về việc làm sai trái của các em và yêu cầu
các em không được tái phạm .
2. Cách giải quyết khác của bạn. Rút ra kết luận sư phạm.
Bạn là nữ sinh sư phạm thực tập ở một trường cao đắng
trong thời gian 1 tháng. Hết hạn thực tập, trong buổi chia tay
với lớp có một nam sinh viên gặp riêng bạn và thú nhận là đã
yêu bạn.
Càu h ỏ i :
Bạn sẽ xử lí thê nào ? Tại sao ?
a) Im lặng, không nói gì cả.
b) Bạn nói : "Cám ơn vể tinh cảm em dàn h cho cô nhưng cô
không thê đáp lại tinh cảm đó của em. N hiệm vụ của em lúc
náy lù hục tập và tất cả còn ử p h ía trước..."
c) Trách mắng học sinh là không chịu học hàn h mà chỉ
nghĩ đến chuyện linh tinh.
d) B ạn nói : "Tôi không th ể đáp lại tình cảm của em được,
vì tôi đ ã có người yêu
e) Cách giải quyết kh ác của bạn.
30
Trong giờ nghỉ giải lao có em học sinh trong lớp đùa nhau
đã vô tình ném đất vào người cô giáo T và để lại một vết bẩn
trên áo.
Câu h ó i :
Nếu là cô giáo T, bạn sẽ xử sự th ế nào ? Tại sao ?
a) L a m ăng học sin h "sao thiếu ý thức đến thê cơ chứ".

b) K hôn g nói g ì m à tự tay gột sạch vết bẩn.
c) Yêu cầu học sin h dừng ngay củi trò chơi đó lại (vi trò
chơi đó khôn g văn m inh và lịch sự) đê tim ra thủ phạm .
d) Yêu cầu học sinh p h ả i căn thận, chú ý hơn trong kh i
chơi và khôn g nên chơi trò ném đ ảt vào nhau như vậy, vì trước
sau củng sẽ có người bị như cô.
e) Cách g iả i quyết kh ác của bạn.
Tại lớp học, giáo viên đang giảng bài, cứ mỗi khi giáo viên
viêt bảng thì cả lớp học sinh bấm nhau cười. Khi giáo viên quay
xuông thì các em im bặt, nhưng em nào củng cô nhịn cười.
Câu h ó i :
1. L ù g i á o v i c n t r o n g Lrưừng liựp n à y b ạ n sf; có cá c li giai
quyết như thê nào ? Vì sao ?
a) Hỏi một học sin h trong lớp m à m ình tin tưởng đê tim
hiểu lí do vì sao các em lại cười.
b) Quát cả lớp đ ể các em im lặng.
c) Tiếp tục g iản g bài coi như khôn g có chuyện g i xảy ra.
31
d) Ngừng giảng bài, xin phép cả lớp ra ngoài một lát đê
xem lại mình và sau đó lại tiếp tục giản g bài.
Thầy giáo đang giảng bài thì phát hiện hai học sinh nữ cuối
lớp đang ăn quà.
Cáu h ỏ i :
1. Nếu là giáo viên trong trường hợp này bạn sẽ :

a) Đến gần, nhìn và buồn bã lắc đầu.
b) Đến gần và nói : "Các em có nghe và ghi được g i không ? "
c) Nghiêm nét mặt và nói : "Muốn ăn thì về nhà m à ăn. đói
kh át lắm hay sao m à vừa ăn vừa học như thê ĩ
d) L ờ đi coi như không biết.
e) Đi xuống cuối lớp và nói nhỏ với 2 em : "Cuối giờ hai em
ở lại gặp thầy".
2. Giải thích tại sao ? Rút ra kết luận sư phạm.
Trong giò Toán, thầy đang giảng bài, nhưng học sinh H
không chu ý nghe giảng mà đang lén nói chuyện với ngươi
bên cạnh. Thầy để ý và biết điều đó. Thầy ngừng giảng bài, gọi
H đứng dậy hỏi lí do tại sao H nói chuyện trong giò học. Em H
đã chối là không nói chuyện trong lớp. Thầy giận quá giật tung
bảng tên em H đeo ở ngực áo. Cả lớp đều bất bình trước
hành động của thầy.
32
Câu hói :
]. Nêu là thầy giáo trong trường hợp này, bạn sẽ :
n) H ành độn g như trên.
b) N hẹ nhàng nhắc H chú ý, đồng thời vẫn tiếp tục giảng bài
cho cả IỚỊ).
c) B ảo H .: "Thầy tin rằng em có th ể can đám hơn được c h ứ !".
Rồi tiếp tục giảng bài.
d) Đuổi H ra khỏi lớp, rồi tiếp tục g iản g bài.
2. Đánh giá cách xử sự của thầy giáo dạy Toán ở trên và rút ra
bài học sư phạm.
Trong giờ Toán, thầy giáo gọi một nữ sinh ăn mặc rất
"model" lên chữa bài tập vê nhà. Nữ sinh không làm được.
Thầy giáo : "Em đã chuẩn bị bài tập ở nhà chưa ? "
Nữ sinh lắp bắp : "Thưa thầy... em... chưa..."
Thầy giáo nóng giận : "Em làm gì mà đến nỗi bài tập cũng
không làm, chắc chỉ suốt ngày quần này áo nọ chứ gì ? Tôi không
hiểu các cô các cậu chưng diện để làm gì trong khi đầu óc
trông rỗng ? Thôi, vê chỗ".
Cảu h ó i :
1. Nếu là giáo viên trong trường hợp này, bạn sẽ :
ơ ) H à n h đ ộ n g n h ư trên.
b) Hỏi : "Bài qu á khó, hay em bận đột xuất việc g ì ?

c) Hỏi : "Tại sao em chưa chuân bị được bài ?
d) Hỏi : "Em đ ã biết cách ăn mặc. Nếu em củng biết thu xếp
thi g iờ một cách thông m inh như vậy đê làm bài, có p h ả i vẻ đẹp
càn g đồng bộ hơn không ?
3-300THGTSP 33
e) Hỏi : "Liệu giờ sau, em có th ể trả đựơc món nợ này
không ì
2. Đánh giá cách xử sự của thầy giáo Toán. Rút ra những
bài học sư phạm.
Chuyện xảy ra trong giò Văn.
- Cô giáo : Em B lên đọc bài cũ.
Học sinh B đọc chỉ được gần nửa bài.
- Cô giáo : Em có thể đọc tiếp nữa được không ?
- Học sinh : Thưa cô, em đã quên, cô nhắc cho em một chữ !
Câu h ỏ i :
1. Trong trường hợp này, bạn sẽ làm gì ? Tại sao ?

a) Gợi ý cho học sinh, nhưng em đó khôn g t h ể nào đọc bài
tiếp được. Nên cô cho học sinh về chỗ và nói : "Hôm sau cô hỏi
lại b à i !"
b) "Về chỗ, 4 điểm
c) "Về chỗ, ai có thê đọc tiếp được nào ĩ
d) "Lần sau p h ả i học bài kĩ hơn".
2. Cách giải quyết khác của bạn. Rút ra kết luận sư phạm.
Trong giò làm vãn, cô giáo ra đề trên bảng : Hãy bình
luận câu danh ngôn : "Tính ích kỉ là liều thuổc độc giết chết
tình bạn".
Sau đó cô có việc phải ra ngoài, mấy phút sau trở lại lớp,
câu danh ngôn đã biến thành : "Tính ích kỉ là liều thuốc bổ
34
tảng sức đề kháng". Cô giáo rất giận, nhưng cô’ bình tĩnh hỏi :
"Em nào đã sửa lại câu này ? "
Cả lớp im lặng...
Câu hói :
1. Nếu là cô giáo trong trường hợp này, bạn sẽ làm gì ?

Tại sao ?
a) M ắng mỏ học sinh là hư, là không dũng cảm nhận lỗi...
b) N ói với học sinh : "Thôi được không a i nhận lỗi cả, thì
bảy g iờ chúng ta bình luận cảu này vậy..."
c) N ói với học sinh : "Khi nào có em nhận lỗi với cô thì
chúng ta mới học tiếp", rồi bỏ lên vãn phòn g ngồi.
d) B á o cáo với giáo viên chủ nhiệm đê tìm ra thủ phạm .
e) N ói với học sinh : "Thôi được, bây g iờ các em háy bình
luận câu này", rồi ghi lên bản g : "Kẻ nào không tôn trọng người
kh ác là khôn g tôn trọng chinh bản thân mình".
2. Cách giải quyết khác của bạn. Rút ra các kết luận
sư phạm.
Một thầy giáo trẻ về nhận công tác ở trường nọ. Một hôm
thầv lên lớp giảng bài, trong khi giảng thầy nhận thây một
điều không bình thường trong lớp : tất cả học sinh đểu rúc rích
cươi lam cho thầy hết sưc ngạc nhien. Đẻn khi nhìn xuông
thầv mới phát hiện mình đi nhầm dép (một chiếc màu trắng,
một chiếc màu đen).
Cáu h ỏ i :
1. Trong trường hợp này, bạn sẽ làm gì ? Tại sao ?
35
a) Xin lỗi học sinh ra ngoài, tìm một nơi gần nhât đê mượn
đôi dép khác.
b) Cứ tiếp tục giản g bài coi như khôn g có điều g ì xảy ra
c) Yêu cầu học sinh trật tự, trong lớp không được cười cợt
c h ế giễu g iáo viên.
d) Bỏ dép ra đi chăn đất và tiếp tục giảng bài.
e) Nói với học sinh rằng : "Hôm nay do vội vàng nên thầy
sơ ý đ ã đi nhầm một chiếc dép của người kh ác mong các em
trật tự đê thầy tiếp tục giản g bài".
2. Cách giải quyết khác của bạn ? Rút ra bài học sư phạm.
Có một cô giáo trẻ về giảng dạy ở một trường PTTH. Ong

hiệu trưởng sắp xếp cô đảm nhiệm 5 lớp 10 và 5 lớp 12. ớ lớị) 10
các em rất ngoan khiến cô rất hài lòng. Còn ở lốp 12 thì học sinh
rất nghịch, nhiều em nam thường trêu cô giáo khiến cô luôn
mất tự tin, mất bình tĩnh trong khi giảng bài. Cô giáo băn khoăn
và tự đê ra nhiều phương án khắc phục tình trạng trên.
Cáu h ỏ i :
1. Trong trường hợp này bạn chọn phương án nào ? Tại sao ?
a) Đề nghị với nhà trường đ ể được xuống đảm nhiệm các
lớp 10.
b) Co những biện p h áp kiên quyết, cứng rắn dổi vời những
học sinh vô lễ với mình.
c) vẫn tiếp tục dạy ở các lớp 12 này nhưng với thái độ, cử
chỉ, lời nói ân cần vừa nghiêm túc, chan hoà, vừa đứng đắn, tự
tin hơn khi đứng trước các em.
36
Hùng là một học sinh cá biệt của lớp. Khi cậu ta đã chán
trêu chọc các bạn trong lớp thì cậu dễ dàng ngủ ngay trên lớp
mặc cho phản ứng của cô giáo A. Sau nhiều lần như vậy, cô
giáo A đê mặc cho Hùng ngủ, vì theo cô giáo A : "Thà để cho
cậu ta ngủ còn hơn là đê cậu ta phá lớp". Sau khi biết chuyện,
các đồng nghiệp của cô giáo A đã có các phản ứng như sau :
a) "Mình đồng tình với cách làm của cô g iáo A".
b) "Mình kh ô n g làm n h ư vậy, m à đ u ổi cậu ta ra kh ỏi
lớp ngay".
c) 'Báo cáo với g ia đinh
d) "Báo cáo với g iá o viên chủ nhiệm lớp".
e) "Gọi cậu ta dậy, đ i rửa m ặt đ ể tỉnh táo học bài, sau đỏ
yêu cầu cuối g iờ g ặ p g iá o viên".
g) "Tìm cách thay đôi nội dung uà phương p h á p dạy học
sa o chc bài giản g h ấp d ẫn hơn đê lôi cuốn được tẫt cả học sinh
vào hont động chung của lớp".
Câu hoi:
1. Là đồng nghiệp của cô giáo A, bạn chọn cách giải quyết
nào trcng các cách trên ? Tại sao ?
2. Cách giải quyết khác của bạn là gì ?
3. Rút ra bài học sư phạm.
Lần đầu lên bục giảng bài cho học sinh, thầy giáo T muôn
thể hiện sự tự tin, làm chủ giáo án của mình bằng việc
37
di chuyển, đi lại liên tục trong khi giảng. Có một học sinh đã
đứng lên nói :
- Thưa thầy, thầy đi lại ít thôi, em chóng mặt vì thầy cứ
lượn qua lượn lại, làm em không sao ghi nổi bài.
Câu h ỏ i :
1. Nếu là giáo viên trong trường hợp trên, bạn sẽ xử lí như
thê nào ? Tại sao ?
a) Thầy im lặng, rút kinh nghiệm và đi lại ít hơn.
b) Thầy n ó i: "Thầy xin lỗi các em, thầy sẽ rút kinh nghiệm".
c) Lờ đi coi như không có chuyện gì xảy ra.
d) Thầy qu át : "Hỗn láo. S ao lạ i có t h ể nói với g iá o viên
như vậy được n hỉ ?
e) Cách giải quyết kh ác của bạn ?
Trong giò kiểm tra môn Địa lí, từ trên bục giảng, giáo viên H
phát hiện thấy học sinh T đang sử dụng tài liệu. Giáo viên H
nhẹ nhàng đi xuôYig cuối lớp đến chỗ học sinh T yêu cầu học
sinh T đưa tài liệu cho giáo viên, T nói với cô giáo rằng em
không hề sử dụng tài liệu - vừa nói T vừa xoè hai tay dể thể
hiện cho giáo viên thấy rõ điều đó (vì tài liệu đã được em đó
nhanh chóng tẩu tán khi biết giáo viên đi xucmg chỗ mình).
Câu h ỏ i :
1. Nếu là giáo viên H trong trường hợp này bạn xử lí
th ế nào ? Tại sao ?
a) Yêu cầu học sinh T ra khỏi chỗ ngồi đ ể tim cho ra tài liệu
mà em đã sử dụng.
38
b) Quan sát nhanh trên bàn, trong ngăn kéo,...nhằm tim
cho ra tài liệu đè chứng m inh em đã sử dụng tài liệu trong giờ
kiêm tra.
c) vẫn lập biên bản với học sinh T với Lí do sứ dụng tài
liệu trong khi kiêm tra m ặc dừ khôn g tìm thấy tài liệu.
d) Im lặng, chọ qu a vi khôn g tim thấy chứng cứ.
2. Cách giải quyết khác của bạn ?
3. Bài học kinh nghiệm được rút ra là gì ?
Tiếng khóc trong giờ Văn
Khi giảng về hình ảnh người phụ nữ Việt Nam qua ca dao,
giáo viên M đọc câu :
Trời m ưa bong bóng p h ậ p phồn g
Mẹ đi lấy chồng con ở với a i ?
Đang tập trung phân tích và minh hoạ câu ca dao với tất cả sự
hoà cảm của lòng mình cùng nhân vật trữ tình thì giáo viên M
nghe thấy tiếng nấc lên ở bàn đầu. Giáo viên M nhìn xuống thấy
một em học sinh bé nhất lớp đang gục đầu xuôrig bàn, hai vai nhỏ
cứ run lên...
Câu h ỏ i :
1. Nếu là giáo viên M (giáo viên M mới nhận lớp), bạn sẽ xử
aự n h ư thô n à o ? Tn i Bao ?
a) L ờ đi, coi n hư kh ô n g biết g ì và tiếp tục g iả n g bài

ch o xong.
b) Dừng g iản g đ ể h ỏi em học sinh tại sao em khóc ?
c) Không giản g tiếp câu ca dao, củng khôn g hỏi gì, chỉ
lặn g lẽ chuyển san g m ục khác, rồi sau g iờ học hỏi cán bộ lớp...
3lJ
d) Cách giải quyết kh ác của bạn.
Giáo viên D đang giảng bài, khi đi qua dãy bàn đầu bỗng có
một em học sinh vỗ bộp vào lưng. Giáo viên D quay lại thì em
học sinh đó xoè tay ra và nói "Thưa cô, áo cô có con bọ xít".
Cảu h ỏ i :
Nếu là giáo viên D, bạn sẽ xử lí thế nào ? Tại sao ?
a) Im lặng không nói g ì m à tiếp tục g iản g bài.
b) M ăng học sinh "như t h ế là vô lễ với g iáo viên..."
c) Cám ơn em học sinh đó và khuyên em lần sau không
nên hàn h động như vậy m à p h ả i h àn h động t ế nhị hơn (như
lấy giấy hoặc que gay nhẹ con bọ xít ra hoặc nhắc g iá o viên đ ê
g iáo viên tự g iả i quyết)
d.) Cách g iải quyết kh ác của bạn.
Hôm ấy là thứ ba, chúng tôi đang trong giò truy bài thì nhận
được tin cô Vân - giáo viên Văn lớp 7A của chúng tôi sẽ
chuyển trường và chúng tôi sẽ được một thầy giáo về dạy.
Đến giò ra chơi, cả lớp hầu như không ra ngoài mà ngồi đợi
thầy giáo mối. Trông vào lóp đã điểm và thầy giáo dạy Văn
mới của chúng tôi đang tiến dần về phía lớp. Nhưng ô kìa,
sao chân thầy lại đi khập khiễng th ế kia. T h ế là làn sóng ồn
ào bắt đầu nổi lên. Thằng Tuấn — một đứa nghịch nhất lớp
lên tiêng khá to (cốt để cho cả lớp và thầy giáo nghe thấy) :
- Ôi ! Chúng mày ơi, thầy bị thọt.
40
Những tràng cười ồ lên theo từng bước đi bắt chước của
thằng Tuấn. Thầy đã đến cửa lớp mà tiếng cười, tiếng ồn ào
vẫn không ngớt. Thầy từ từ bước đên bàn giáo viên.
Tiêng ồn ào dưới lớp vẫn chưa dứt, chúng tôi còn gán cho
thầy rất nhiều cái tên để phù hợp với dáng đi của thầy. Thầy
bắt đầu vào bài mới luôn. Trong khi giảng bài "đồng âm - trái
nghĩa" thầy đặt câu hỏi :
- Em nào cho thầy biết trái vối "chân thật" là gì ?
Lại thằng Tuấn :
- Thưa thầy là "chân giả".
Những tràng cưòi vang lên khắp lớp...
Cáu h ó i :
1. Là thầy giáo dạy Văn lớp 7A, bạn sẽ xử sự như thê nào ?
Tại sao ?
a) Lờ đi và tiếp tục giảng bài.
b) Dừng giản g bài đê m ắng học trò là "vô tâm".
c) Dừng giảng bài, bước ra khỏi lớp đi lên phòng g iáo viên...
ci) Cho Tuấn ngồi xuống, yêu cầu lớp trật tự và tiếp tục
g iả n g bài. Thầy nói với học sinh về ý nghĩa của chăn g iả và lí
do tại sao thầy lại có d án g đ i như các em đ ã nhìn thấy đê học
sinh hiểu và thông cảm với hoàn cảnh của thầy.
e) Cách g iả i quyết k h á c của bạn ?
2. Bài học kinh nghiệm được 1'ÚL ra là gì ?
Tết thầy
T ế t năm ấy bọn chúng tôi (là sinh viên trườngTHSP

T hái Nguyên) mang một chút quà nhỏ xuông nhà thầy
41
Nguyễn Ngọc An, thầy không nhận, bọn tôi cứ đặt trên bàn
rồi về, mặc cho thầy từ chối...
Cáu h ó i :
1. Nếu là thầy Ân, bạn sẽ xử sự như th ế nào ? Tại sao ?
a) N hận quà, vi sinh viên đ ã đê lại, biết làm sao được.
b) S au Tết thầy m ang gói quà của lớp và một ít quà của
g ia đình đ ể cùng cả lớp liên hoan gặp m ặt thầy trò sau một
thời gian d ài nghỉ học.
c) Sau Tết, vào lớp, sau kh i chúc sinh viên, thầy đ ề nghị
các em lần sau không được làm như vậy nữa.
d.) Cách g iải quyết kh ác của bạn.
Một lần đi qua khu kí túc xá của sinh viên, một chậu nước
từ trên tầng III dội xuôVig đầu bạn. Ngẩng lên bạn nhận ra
một sinh viên lớp bạn chủ nhiệm đang lúng túng.
Câu h ỏ i :
1. Là giáo viên trong tình huống trên, bạn sẽ xử lí như
a) Nói to : "Sinh viên gi m à thiếu ý thức th ế cơ chứ"
b) Hôm sau lên lớp, bạn đưa sự việc này ra đ ể cả lớp cùng
rút kinh nghiệm.
c) Im lặng cho qua.
d) Lên tầng I I I tìm sinh viên m ắc lỗi đ ể p h ê binh, rút
kinh nghiệm .
e) Cách g iả i quyết khác.
42
Trong thòi gian thực tập ở một trường PTTH, trong lớp
bạn dang dạy có xảy ra một vụ mất cắp (cụ thê là mất tiền).
Khi biết được học sinh nào là thủ phạm (mà chỉ có một mình
bạn biết)...
Cáu h ỏ i :
1. Bạn sẽ hành động như thê nào ? Tại sao ?
a) Thông b á o trước lớp tên của học sinh đó và ch ỉ trích
h àn h động án cắp là không thê chấp nhận được.
b) Gặp riêng học sinh đó và nói chuyện đ ể học sinh này
biết rằng bạn đ ã biết chuyện. Khuyên học sinh đó thú nhận
trước lớp và trả lạ i sô'tiền đ ã lấy đồng thời xin lỗi cô g iá o cùng
cả Uìp.
c) Kê cho cô g iá o chủ nhiệm của lớp và xin cô m ột lời
khuyên. JVói rõ ý đ ịn h của m ình là kh ôn g m uôn làm em đó
p h ả i xấu h ổ trước lớp. S au đó cùng cô g iá o chủ n hiệm lớp
tìm ra cách g iả i quyết tôi ưu.
d) Cách g iả i quyết kh ác của bạn ?
Một giáo sinh khoa Toán đi thực tập sư phạm tại một
trường THPT. Trong một tiết lên lớp, giáo sinh đang giảng bài
thì t ừ p h ía lrlp b ỗ n g n h a o n h a n lòn •
- Thưa thầy, cho chúng em nghỉ đi ạ !
- Học Toán khó quá thầy ơi !
- Thầy nói câu gì có hai chữ ... "Tình yêu" cho đỡ khô khan
đi thầy !
- Thầy!!!
43
Câu h ỏ i :
1. Đứng trước tình huông này, bạn sẽ làm gì ? Tại sao ?
a) Lờ đi, vẫn tiếp tục giảng bài đ ể hoàn thàn h nhiệm vụ.
b) Chấp thuận yêu cầu của học sình : khôn g g iản g tiếp bài
m à nói chuyện về "Tỉnh yêu" - một chủ đ ề k h á h ấp dân.
c) Cô'gắng giảng cho xong bài và cuối buôi còn 5 -1 0 phút
nói về chuyện "tình yêu".
d) Cách g iải quyết kh ác của bạn ?
"...Em không buồn vì điểm 1 cô cho, mà em buồn vì em
không học bài nên để cô giận. Mẹ em ốm nặng quá, em phải
thức suốt đêm chăm sóc mẹ. Em đã tự hứa sáng mai sẽ dậy
sớm để học, nhưng mệt quá lại ngủ quên. Cô ơi, nếu cô biết mẹ
em ôm nặng thì chắc cô không cho em điểm 1 đâu..."
Câu h ỏ i :
1. Là giáo viên khi nhận được một tờ giấy với đoạn trích
trên đây (đoạn văn nhận xét về người dạy do một em học sinh
của lớp cô viết) bạn sẽ xử sự như thế nào ? Tại sao ?
a) Nói với học sinh đó : " Cô cám ơn em, m ai em học bài đi,
cô sẽ kiểm tra lại em nhé !"
b) Nói với học sinh đó : "Học trò g ì m à hư, mà láo ! Dám
n h ậ n x ét cả th ầy, cả cô".
c) Nói với học sinh đó : "Em không học thuộc bài thì p h ải
nhận điểm kém, không nên chống chê, trách m óc giáo viên".
d) "Học thì kém lại còn lí do, lí trấu".
44
2. TÌNH HUỐNG GIAO TIẾP sư PHẠM GIỮA GIÁO VIỄN -
GIÁO VIÊN
Là giáo viên vừa mới ra trường, khi bắt đầu một giờ giảng
thì Han giám hiệu và tổ chuyên môn đến dự giò mà không báo
trước với anh (chị).
Câu h ó i :
Nếu là giáo viên đó, anh (chị) sẽ xử lí thế nào ? Tại sao ?
a) Mời B an g iám hiệu và t ổ chuyên môn vào dự giờ.
b) K hông ch o đoàn vào dự g iờ với li do là kh ôn g được
b áo trước.
c ) B áo cho học sinh biết là có B an giám hiệu và tô chuyên
môn i>ào dự giờ.
d) B áo cáo lên cấp trên.
e ) Nhăn cuộc họp rút kinh nghiệm, góp ý lại với nhà
trường về việc khôn g báo trước m à đi dự g iờ của anh (chị).
Trong một giờ giảng bài của thầy giáo A, giáo viên c đến
dự giờ và đã phát hiện thấy thầy giáo A có một số sai sót về
kiến thức.
45
Câu h ỏ i :
1. Nếu là giáo viên c , anh (chị) sẽ xử lí th ế nào ? Tại sao ?
a) Sau giờ giảng góp ý trực tiếp với g iáo viên A ;
b) L ờ đi, coi như không có chuyện g i ;
c) Đưa ra tổ chuyên môn góp ý ;
d) Nói thang trước học sinh về sai lầm đó của g iá o viên A.
2> Rút ra kết luận sư phạm.
Trong một buổi coi thi, giáo viên A phát hiện học sinh B (con
của giáo viên K) sai phạm trong thi cử (mang tài liệu phòng thi).
Câu h ỏ i :
1. Nếu là giáo viên A, anh (chị) sẽ xử lí như thê nào ? Tại sao ?
a) Đề nghị học sinh B cất tài liệu ;
b) L ập biên bán đán h dấu b à i ;
c) Thu tài liệu và cất đi ;
d) L ờ đi, gặp g iáo viên K nhắc n h ớ ;
e) B áo cáo lên trường.
2. Hành động của học sinh B có phải là hành vi phi đạo đức
không ? Tại sao ?
3 R ú t r a k ế t lu ậ n SƯ p h ạ m .
Giáo viên K và giáo viên D cùng có thiếu sót là nộp đề thi

chậm, đi họp muộn, nhưng tổ trưởng chuyên môn c chỉ góp ý
và nói gay gắt với giáo viên D.
46
Câu h ó i :
1. Mếu là giáo viên D, anh (chị) sẽ xử lí thế nào ? Tại sao ?
a) Không cần đẽ ý tới lời nói của g iáo viên c .
b) Nói cho tổ trưởng về thái độ khôn g công bằn g đó.
c) Làm tròn trách nhiệm của mình, có sai thì rút kinh
nghiệm.
d) Đưa ra tô góp ý về thái độ không công bằng của tổ trưởng.
e) P hản á n h với kh oa, trường về sự kh ôn g công bằn g của
tổ trưởng.
2. Hút ra bài học kinh nghiệm.
G iáo viên M và giáo viên D cùng phụ trách môn A, còn

giáo viên Y phụ trách môn B . c ả ba giáo viên này đểu sinh
hoạt trong cùng một tố và đều đang dạy các môn học đó tại
một lóp A l. Một hôm, giáo viên M nói chuyện với giáo viên D
rằng : có một học sinh L lớp A l phản ảnh lại là trong khi dạy
môn của mình, giáo viên Y đã hỏi học sinh vê một khái niệm
mà các em đã được học ở môn của giáo viên D. Sau khi học
sinh trình bày nội dung của khái niệm đó, thì giáo viên Y đã
nói trước lớp như sau : "Cô D dạy như vậy là sai".
Câu h ỏ i :
]. Nếu là giáo viên D hạn xử sự như thê nàn ? Tại sao ?
a) Im lặng, khôn g p h ả n ứng gỉ.
b) Đáp l ạ i : "Được, mình sẽ gặp và hỏi em học sinh L xem có
đúng như vậy không ? "
c) Đáp lạ i : "Được, m ình sẽ g ặp Y xem có đúng là như
vậy không".
47
d) Đáp lại : "Được, mình sẽ đưa việc này ra trước tô đê xem
ai đúng, ai sai".
e) Đáp lại : "Mình nghĩ, cùng một vấn dề nhưng nếu xem xét
ở các góc độ kh ác nhau (theo môn A hoặc môn B) thì củng có
thê có những cách định nghĩa không giông nhau. Do vậy,
không th ể nói là ai sai, ai đúng được".
3. Đánh giá cách xử lí tình huống trên của giáo viên Y. Rút ra
các kết luận sư phạm.
Các cuộc họp ở một tổ chuyên môn ở đơn vị z của trường học Y
thường là rất mất trật tự, vì lâu ngày các đồng nghiệp giáo
viên mới có dịp gặp nhau để hàn huyên vê mọi chuyện. Tuy đã
được nhắc nhở rất nhiều lần nhưng mọi việc vẫn chưa có sự
chuyển biến rõ rệt.
Câu h ỏ i :
1. Nếu là thủ trưởng của đơn vị đó, bạn sẽ làm th ế nào ?

Tại sao ?
a) Cứ bắt đầu vào họp là lại nhắc nhở các giáo viên hãy giữ
trật tự đê buôi họp được tốt.
b) Đến giờ cứ tiến hàn h làm việc, kh i nào m ất trật tự thủ
trưởng lại n hắc nhở.
c) Đến giờ cứ tiến hàn h làm việc, khi nào m ất trật tự thủ
trưởng lại ngồi im lặng chờ đợi cho đến kh i mọi người tự giác
giữ trật tự thì họp tiếp.
d) Trước khi vào họp, đ ể ra 1 5 -3 0 phút cho các g iá o viên
g iả i quyết hết mọi việc rồi mới bắt đầu cuộc họp.
48
Giáo viên A đã nhiều lần nghe học sinh phản ánh là : giáo
viên 13 dạy chưa hay, chưa khoa học, chưa có sự đôi mới phù hợp
vối sự phát triên của khoa học công nghệ nôn chưa đáp ứng được
yêu cầu của người học nói riêng và yêu cầu của xã hội nói chung.
Câu hói :
1. Nêu là giáo viên A, bạn sẽ làm như thế nào ? Tại sao ?
a) G ập trực tiếp g iá o viên B đ ẽ góp ý rút kinh nghiệm.
b) Im lặng, lờ đ i coi như kh ôn g biết gì, vì sợ m ất lòng
đ ồn g nghiệp.
c) P hản án h việc này với tổ trưởng tố chuyên môn đê có
biện p h á p giúp g iá o viên B kh ắc phụ c tình trạng trên.
d) C ách g iả i quyết k h á c của bạn ?
Một lần, khi kết thúc giảng bài, nhìn đồng hồ thấy còn
khoang 5 phút nữa thì sẽ hết giờ, bạn đã cho sinh viên nghỉ và
tiếp tục làm việc với một sô" sinh viên khác (sinh viên làm niên
luận h a y l à m k hoa h ọ r) R a n t h a n h t r a n h à trưrỉng r!i k iô m t r a
và dã lập biên bản với lí do là cho sinh viên nghỉ sớm trưốc
10 phút và yêu cầu bạn kí vào biên bản.
Cáu h ở i :
1. Nếu là giáo viên trong trưòng hợp này, bạn sẽ xử lí
49
4-300THGTSP
a) Nhậỉi lôi và k í vào biên bản.
b) Giải thích với ban than h tra là theo đồng hồ của bạn thỉ
ch ỉ còn có 5 phú t nên bạn khôn g muôn bắt đầu bài mới, uì dờ
dan g và hôm sau bạn sẽ dạy bù giờ.
c) Giải thích với ban thanh tra rằng, bạn cho sinh viên ra
sớm đê còn làm việc tiếp với một sô sinh viên kh ác m à bạn
đang hướng dẫn làm niên luận.
d) Giải thích với ban thanh tra rằng, hôm nay lớp bạn
không ra chơi mà học liên tục nên g iá o viên cho lớp nghỉ sớm là
không h ề ảnh hưởng đến chất lượng bài giảng.
e) Cách giải quyết kh ác của bạn 1
Trong lớp của giáo viên B dạy có học sinh H là con của giáo
viên K - người cùng trường vói giáo viên B. Đến khi chuẩn bị
thi học kì, giáo viên K đã gặp giáo viên B nhờ giáo viên B giúp
đỡ con mình đê học sinh H có kết quả tốt.
Càu h ỏ i :
1. Nếu là giáo viên B bạn sẽ giải quyết thế nào ? Tại sao ?
a) Nói với giáo viên K rang, hãy yên tăm, vì với sự tích cực
học tập của H thì em sẽ có kết quả tốt.
b) Giáo viên B dàn h một s ố thời gian đ ể phụ dạo - g i ả i đáp
một sô thắc mắc của học sinh H (trong chừng mực cho phép) dê
giúp em nắm bài được tốt hơn.
c) Nói với giáo viên K rằng, hãy thông cảm cho bạn, vì bây
giờ thi bạn không thê làm gi được.
d) Cách g iải quyết kh ác của bạn ?
50
Giáo viên H là hiệu trưởng một trường PTTH, thầv Q là giáo

viên dạy văn của trường. Thầy Q hay bê trễ, bỏ giờ nhiều, có hôm
đi nhậu nhẹt về, vào lớp dạy mặt vẫn còn đỏ, nói huyên thuyên,
có lúc ói ngay trong lớp, học sinh râ't coi thường,. Hiệu trưởng H
đã mòi giáo viên. Q lên đê trao đổi, thầy Q vâng vâng dạ dạ rồi
vẫn chứng nào tật ấy. Gần đây thầy hiệu trưởng còn biết thêm
thầy Q đi nhậu về thường đánh vợ con. Tâm trạng thầy Q đang
có gì buồn chán ? Thầy H chưa kịp tìm hiểu kĩ thì thầy Q lại say
rưựu trên lớp, mắng mỏ học sinh. Hiệu trưởng mòi giám thị dìu
thầy Q xuống văn phòng, rồi lên lớp trân an học sinh. Hai hôm
sau, thầy hiệu trưởng đề nghị thầy Q làm bản kiểm điểm . Thầy Q
trao lại bản kiểm điểm rất sơ sài cho hiệu trưởng vối ánh mắt
giận dữ. Thầy hiệu trưởng nhìn ánh mắt ấy có gì hoang dã,
rờn rợn và n ó i :
"Anh không xứng đáng làm giáo viên, nếu thích uống rượu
thì di mà mở quán nhậu, làm giáo viên làm gì cho mất thê diện
nhỳ\ trường".
Câu h ó i :
1. Nếu là thầy hiệu trưởng H, bạn sẽ xử sự như th ế nào ?

Tại sao ?
a) N hư trên
b) Gặp riê n g g iá u viên Q đổ Lim hiêu n guyên n h à n va
tìm cách g iá o dục
c) Đưa ra Hội đổn g g iá o viên đê kiêm điêm về đ ạ o đức,
tác ph on g củ a g iá o viên Q.
d) Đề nghị các tổ chức (tổ chuyên môn, công đoàn, Đảng)
nơi g iá o viên Q sinh h oạt kiểm điểm rút kinh nghiệm.
51
2. Là giáo viên Q, bạn sẽ làm gì ? Tại sao ?
a) Viết lại bần kiểm điểm chi tiết hơn (theo yêu cầu của
hiệu trưởng) và thành kh ăn nhận và sửa chữa khuyết điểm.
b) Im lặng, lờ đi coi như không có chuyện g ì xảy ra.
c) Im lặng sửa chữa khuyết điểm bằng h àn h động và việc
làm đê chuộc lại lỗi lầm.
3. Rút ra kinh nghiệm Bài học.
Học sinh lớp 11A nhân dịp đến thăm cô giáo chủ nhiệm dã
phàn nàn với cô về thầy giáo dạy môn Hoá rằng thầy dạy khó
hiểu và còn tỏ ra thiên vị, không công bằng đối vối học sinh.
Câu h ỏ i :
1. Nếu là cô giáo chủ nhiệm lớp 11A, bạn sẽ làm gì ? Tại sao ?
a) Đồng tình với học sinh, thậm ch í còn có những lời nói
không hay về thầy g iá o đủ.
b) Nhắc nhở các em không nên nhận xét vội vàng về thầy giáo,
đồng thời hứa sẽ góp ý với thầy về cách dạy cho d ễ hiểu hơn vù
củng khuyên các em cần p h ải tự c ố gắng, không nên ỳ lạ i thầy.
c) Chỉ nghe m à không tồ thái độ g ì và lập tức chuyển sang
chu dẻ khac.
d) Hứa là sẽ p h ản ánh việc này với ban g iám hiệu nhà
trường đê tìm cách g iả i quyết cho thoả đáng.
e) Phê bình học sinh là lười học lại còn đ ổ lỗi cho g iá o viên,
vi theo quan niệm của cô thì g iáo viên dạy Hná đã tốt nghiệp
vào loại giỏi nên khôn g t h ể có chuyện dạy kh ó hiếu được.
g) Khuyên học sin h nên /lọp lớp, g h i biên bản rồi cứ người
đại diện nói chuyện trực tiếp với g iá o viên dạy H oá đê thầy rút
kinh nghiệm.
2. Rút ra' kêt luận sư phạm.
Sau cuộc họp giáo viên toàn trường, do tranh luận một vấn
đề nào đó mà có hai giáo viên A và B càng thang với nhau
trong văn phòng. Bỗng có một em học sinh đến xin gặp cô giáo
chủ nhiệm là giáo viên A.
Cáu h o i :
]. Nếu là giáo viên A, tl'ong hoàn cảnh ấv bạn sẽ xử sự như
thế nào ? Tại sao ?
a) M ắng em h ọc sin h và b ả o em đó ra n goài, lúc k h á c
sẽ gặp.
b) vẫn tiếp tục tranh cãi với g iá o viên B, m ặc dừ em học
sinh còn đ an g đứng chờ hoặc đ ã đi hay chưa, g iá o viên A
không cần biết.
c) Dừng cuộc tranh luận và hẹn với g iá o viên B là sẽ tiếp
tục tranh lu ận vào một d ịp khác. S au đó quay sang hỏi em học
sinh với thái độ điềm tĩnh, coi như khôn g củ chuyện g i cả.
d) Dừng cuộc tranh luận đẽ hẹn g ặp trò chuyện với em học
sinh vào dịp khác, rồi tiếp tục tranh luận với g iá o viên B.
2. R ú t r a h à i h o c k in h n g h iệm
Do cô Quyên bị ốm, thầy Liên dạy thay một buổi. Trưốc khi
kết thúc bài giảng, thầy Liên hỏi cả lớp :
- Tôi dạy th ế các em có tiếp thu được bài không ?
53
- Dạ, hay lắm ạ !
Cả lớp đồng thanh đáp. Có một học sinh nói theo :
- Hărv hơn cô Quyên là cái chắc !
Câu h ó i :
1. Nếu bạn là thầy Liên, bạn sẽ xử lí như th ế nào ? Tại sao ?

a) Thẳng thắn ph ê bình em học sinh đó.
b) Im lặng.
c) Giải thích cho học sinh hiểu : mỗi thầy cô có cách dạy học
riêng, không nên vì khen người này m à thành chẽ người khác.
d) Nói với học sinh : "Cô Quyên là một cô giáo dạy giỏi
nhiều năm, các em cứ học rồi sẽ kh ám p h á ra nhiều điều thú vị
trong cách dạy của cô".
e) Nói với học sinh : "Được, các em p h át biểu góp ý như vậy
là rất đán g quý. Thầy sẽ góp ý trực tiếp với cô Quyên d ể cô có
biện p h áp giúp các em học tập tốt hơn".
Giáo viên K là giáo viên dạy Toán đồng thời là giáo viên chủ
nhiệm lớp 12A - lớp chuyên Toán. Một hôm, giáo viên K được
giáo viên p là giáo viên dạy môn Kĩ thuật phàn nàn rằng :
"H ọc sin h lớp an h d ạo n à y lưới h ọc q u á, n h iồ u đ ứ a k h ôn g ch ịu
làm bài tập. Anh cần phải nhắc nhở học trò của anh nhé".
Câu h ỏ i :
1. Nếu là giáo viên K, bạn sẽ xử sự như th ế nào ? Tại sao ?

a) Im lặng.
54
b) N ói với g iá o viên p : "Anh cần n h ắc n hở trực tiếp với
học sinh, vì mỗi g iá o viên bộ môn đều p h a i có trách nhiệm trong
việc g iáo dục dạo đức, tác phong, ý thức trong học tập, chứ đó
khôn g p h ải chỉ là trách nhiệm của g iáo viên chủ nhiệm".
c) Nói với g iá o viên p : "Được, buổi sinh h oạt tới tôi sẽ
n h ắc nhở các em, nhưng anh p h ả i cùng p h ối hợp với chúng tôi
thi việc g iá o dục các em mới có hiệu quả".
d) Nói với g iá o viên p : "Anh thông cảm, cuối cấp rồi chúng
còn p h ả i lo học những môn học chính đê còn đi thi tốt nghiệp
và thi vào đ ạ i học, cao đẳng, còn môn K i thuật ch ỉ là m ột môn
phụ, chúng có t h ể tự b ổ túc sau".
e) Nói với g iá o viên p : "Anh đ ã tìm hiếu k ĩ nguyên nhân
chưa ? Cái gì cũng có căn nguyên của nó. Chúng ta thê nào
củng sẽ tìm ra cách g iãi quyết tốt nhất. Anh cứ yên tâm đi, vì
tôi (tã làm chủ nhiệm lớp này gần 3 năm rồi nên tôi rất hiếu
chúng nó".
Trái tim đá
Nội dun g tình hu ốn g :

- Anh là người nguyên tắc, không có tình có lí.
Thầy Vạn vừa nói vừa đập tay xuống bàn. Thây hiệu trướng
đang ngồi đứng phắt dậy, đẩy tờ giấy trưóc m ặ t :
- Anh cầm tò giấy này đi đi, tôi không tiếp anh nữa.
- Anh không giải quyết, tôi vẫn cứ nghỉ, anh làm gì được tôi.
Thầy hiệu trưởng nói :
55
- Anh nghỉ vô nguvên tắc, tôi sẽ kỉ luật anh.
Thầy Vạn cầm tờ giấy, rơm rốm nước mắt, đi ra khói cửa rồi
đóng sầm cửa phòng hiệu trưởng lại. Thầy đạp xe vê nhà. Vê
tối nhà thấy mâm cơm cúng*... Vợ thầy hỏi :
- Có nghỉ được không anh ?
Thầy Vạn bực tức :
- Nó không cho nghỉ. Mình cứ nghỉ làm gì được nhau. Cùng
lắm thì xin thôi việc, ở nhà chăn nuôi.
Vợ thầy ái ngại :
- Thôi mà anh, gay gắt làm gì, m ình là cấp dưới nên nhẹ
nhàng.
Thầy Vạn phẫn nộ :
- Nó là đứa có trái tim đá, hoàn cảnh mình ai mà chẳng biêt,
thôi kệ nó.
... Hai ngày sau, thầy Vạn đi dạy lại, bỗng nghe có giáo viên
xì xào : "Ông hiệu trưởng định phê bình anh trước hội đồng đấy".
Thầy Vạn cười khẩy :
- Đố dám phê, phê tôi chửi liền.
Và quả nhiên, đến ngày họp hội đồng trường, hai người lại
đôi co nhau.
Một dư âm còn đọng lại trong đội ngũ giáo viên : phải chăng
có trái tim đá thì khó thuyết phục được đội ngũ giáo viên ?
(* Bố thầy Vạn mất, nhưng vì thầy Vạn ở xa lại nghèo nên
khi bô" mất, theo lời dặn của b<3, các anh em thầy Vạn không
báo tin cho thầy biết. Khi biết chuyện thầy Vạn rất ân hận là
chưa có dịp báo hiếu với bô. Do vậy, nhân 49 ngày bô mất, thầy
Vạn muốn nghỉ dạy 2 tiết cuối (vì hôm đó thầy có 5 tiết) để về
sớm dọn dẹp chuẩn bị đón khách).
56
Cáu h ó i :
1. Nếu ỏ trường hdp thầy Vạn, bạn sẽ xử sự như thê nào ?

Tại sao ?
a) N hư trên.
b) Trinh bày từ tôn VỚI hiệu trưởng về hoàn cảnh của minh
đè hiệu trưởng thông cẩm và g iả i quyết.
c) K hi hiệu trưởng không tiếp, thì tìm cách g ặp các cán bộ
chủ chốt trong trường (bí thư chi bộ, chủ tịch công đoàn trường)
đê xin ý kiến.
2. Là hiệu trưởng, bạn sẽ làm gì ? Tại sao ?
a) N hư trên.
b) Giải quyết cho thầy Vạn nghỉ ngay và cử người dạy thay.
c) Đổng ý nhưng hiệu trưởng đ ề nghị thầy Vạn gặp tố
triù trig báo cáo d ể tố trưởng g iả i quyết việc dạy thay.
57
3. TÌNK HUỐNG GIAO TIẾP sư PHẠM
GIỮA GIẢO VIÊN - CHA MẸ HỌC SINH
Trong lốp của anh (chị) có một học sinh rất nghịch ngợm
(học sinh cá biệt). Anh (chị) đã gặp nhiều lần khuyên bảo
nhưng em học sinh đó vẫn không có biến chuyển. Em học sinh
đó là con của đồng chí chủ tịch huyện.
Câu h ỏ i :
1. Trong trường hợp này, anh (chị) sẽ giải quyết bằng cách :
a) Gặp học sinh đó và tiếp tục khuyên bảo.
b) Đưa ra hội đồng k ỉ luật của nhà trường.
c) Đưa ra tập th ể lớp góp ý.
d) Gặp đồng ch í chủ tịch huyện đ ể báo cáo tinh h ìn h con
của đồng ch í đó và bàn cách g iải quyết.
e) Đuổi ra khỏi lớp, bàn g iao lạ i cho nhà trường.
2. Giải thích tại sao ? Rút ra bài học kinh nghiệm.
M ộ t em h ọ c sin h r á t h a y đi m u ộ n . G ia đ ìn h h ọ c sin lh đó
CÓ hoàn cảnh khó khăn.
Câu h ỏ i :
1. Là giáo viên chủ nhiệm, anh (chị) sẽ :
a) Đến g ia đình học sinh đó d ể tim hiểu hoàn cảnh c ủ a gia
đinh học sinh.
58
bj G ặp riêng học sinh đó tìm cách kh ăc phục,
c) Đưa ra lớp p h ê bình.

dj B àn bạc với lớp tìm cách giúp đỡ em đó.
e) B áo với nhà trường đê cùng g iả i quyết.
2. G iải thích tại sao ? R út ra các kết luận sư phạm.
Một học sinh cá biệt của lớp bạn chủ nhiệm bị kỉ luật.
Phụ huynh của em học sinh đó đã đến nhà bạn để buộc tội và
đe doạ bạn.
Cảu h ỏ i :
Trong trường hợp đó, bạn xử lí th ế nào ? T ại sao ?
a) Thuyết phụ c và g iả i thích cho p h ụ huynh đó biết : k ỉ luật

là hình thức g iá o dục chứ khôn g p h ả i là hình thức trừng phạt,
trừ dập.
b) Nói cho phụ huynh biết là m ình làm như vậy là vi trách
nhiệm với cương vị là g iá o viên chủ nhiệm lớp.
c) Ch ỉ ra những sai p h ạ m của con em họ đ ể phụ huynh biết
và có biện p h á p p h ôi hợp cùng với g iá o viên, nhà trường g iá o
dục học sinh sao cho có hiệu quả.
d) Đ áp lại : "Việc bu ộc tội và đ e d o ạ g iá o viên là việc làm
sa i trái, m ong phụ huynh suy nghĩ cho thấu đáo".
e) Đáp lại : "Kỉ luật học sin h là kết luận và quyết địn h của
cả H ội đồng k ỉ luật nhà trường nên g ia đìn h không thê buộc tội
g iá o viên chủ nhiệm được...".
59
Em B là một học sinh khá trong lớp, nhưng vì hoàn cánh

gia đình gặp khó khăn vê kinh tế, phụ huynh học sinh đó đã
đến gặp giáo viên chủ nhiệm trình bày hoàn cảnh đê xin cho
em học sinh đó nghỉ học.
Câu h ỏ i :
Nếu là giáo viên chủ nhiệm lớp đó, bạn xử lí như thê nào ?
Tại sao ?
a) Tìm hiểu hoàn cảnh qua việc đi thăm gia đỉnh học sinh B,
sau đó đ ề nghị với nhà trường xem xét, tìm cách g iải quyết đê
em học sinh đó vẫn tiếp tục di học.
b) Họp lớp và kêu gọi sự giúp đỡ của tất cả học sinh trong
lớp đôi với B về vật chất (quần áo củ, sách vở, đ ồ dùng học tập)
và hằng ngày cử 1 - 2 em đến giúp đ ỡ bạn B các công việc nhà...
c) Đưa ra cuộc họp phụ huynh kêu gọi sự giúp dỡ của cha mẹ
học sinh trong lớp về tiền của d ể giúp em học sinh đó tiếp tục
đến trường.
d.) Đưa lên đài báo đ ịa phương (trung ương) kêu gọi sự
giúp đỡ, tương trợ về vật chất của những người hảo tâm.
e) Cách giải quyết kh ác của bạn ĩ
T ìn h hu ố n g s ố 76
Ở lóp bạn chủ nhiệm, có một học sinh bị lưu ban. Phụ huynh
của em đó đã đến nhà bạn xin bạn cho con họ được lên lớp.
Câu h ỏ i :
Bạn sẽ xử lí như thế nào ? Tại sao ?
60
n) Đề nghị phụ huynh hãy chấp nhận hình thức này, vi
khôn g thê làm kh ác đưực.
b) G iải thích cho phụ huynh biết tác h ại của việc cho con họ
lên lớp trong khi kiến thức của em học sinh đó còn thiếu hụt
nhiều. Đồng thời củng nêu lợi ích của việc đẽ con họ học lại là
n hăm bù lấp những kiến thức còn trống trong năm học vừa qua.
c) Đê nghị phụ huynh có ý kiến g i hãy đến trường làm việc
với B an g iá m hiệu nhà trường, vì cô g iá o chủ nhiệm cũng
khủng có quyền xem xét việc này.
d) Cách g iả i quyết kh ác của bạn.
Một hôm, cô giáo G đến nhà học sinh D (để tìm hiểu hoàn
cảnh gia đình học sinh), một trẻ nhỏ (em của học sinh D) muốn
xin chiếc khăn mà cô giáo G đang quàng. Chiếc khăn đó là một
vật kỉ niệm mà cô giáo G rất quý và nâng niu.
Cá u h ó i :
Nếu là cô giáo trong trường hợp trên, bạn sẽ xử lí như thế

nào ? T ại sao ?
a) Tìm cách lảng san g chuyện khác.
b) H ứa với cháu bé rằng ngay ngày m ai cô sẽ m ua tặng
cho cháu một chiếc kh ăn đẹp tương tự như thế.
c ) T ă n g c/iu c h á u b é n g u y c h i ế c k h ă n đ ỏ , k h ù n g c h ú i
chần cỉlừ.
d) Nói với cháu bé : "Không được cháu ạ, vì đây là vật kỉ
niệm củ a cô".
e) Quàng chiếc kh ă n đó vào c ổ cháu bé và nói : "Hỏm nay
cô ch o cháu mượn chiếc kh ăn này, nhưng ngày m ai cô sẽ m ua
61
cho cháu một chiếc kh ác đẹp hơn như thê này và cháu hứa là si
đổi lại cho cô chứ ?
Giáo viên G dạy môn Thể dục. Một học sinh trong lớp dc
giáo viên G dạy không may bị gãy tay khi tập. Bố mẹ của
học sinh đó đe doạ giáo viên G vì họ cho rằng tất cả là do giác
viên G.
Câu h ỏ i :
1. Nếu là giáo viên G, bạn sẽ xử lí như th ế nào ? Tại sao ?
a) G iải thích với phụ huynh rằng, hậu quả đáng buồn này
là nằm ngoài ý muốn nên mong các vị phụ huynh thông cảm
cho g iáo viên.
b) Xin lỗi phụ huynh về hậu qu ả đ án g tiếc, xin chịu
trách nhiệm một p h ần và xin bồi thường tiền viện phí.
c) Nói với phụ huynh : "Lỗi là do học sinh, vi các em không
cẩn thận và không tuân theo sự hướng dẫn của g iáo viên".
d.) B áo cáo sự việc lên BG H nhà trường.
e) Cách g iải quyết khác-của bạn.
Chiều 30 Tết, ông giáo Thiện đi chơi ở nhà bạn về, bà giáo
T h iệ n ch o h ay : M ộ t Ong bô' h ọc trò vừ a đ ến c h ú c T ế t biếu c h a i
rượu, gói mứt và một phong bì đựng 100 ngàn. Chắc sợ chồng
phàn nàn sao nhận quà có phong bì, bà Thiện liền thanh minh :
- Ông ta về rồi, tôi giở ra mới biết trong có phong bì...
Câu h ỏ i :
1. Nếu là ông giáo Thiện bạn sẽ làm như thế nào ? Tại sao ?
62
a) Cho qua, vì đó là chuyện rất đời thường (phụ huynh
biếu quà thầy g iá o đê tỏ lòng biết ơn thầy).
b) Tim đến n hà vị p h ụ huynh nọ đê trả lại chiếc p h on g bì.
c) Đợi ra Tết, sẽ m ang chiếc phon g bì tới lớp học nhờ con
của lị phụ huynh đó m ang về trả lại cho bô.
d) Tìm đến n hà cám ơn, chúc Tết g ia đình vị phụ huynh,
trước khi ra về nói : "Tôi rất cám ơn tấm lòng ông bà. Quà ông
bà biêu, tôi nhận hết. Đây là p h ầ n tôi mừng tuổi h ai cháu" và
đưa sô tiền đó cho vị phụ huynh.
e) Cách g iả i quyết k h á c của bạn ĩ
2. Bài học kinh nghiệm rú t ra là gì ?
Học sinh B lớp 11A do giáo viên G làm chủ nhiệm mắc
khuyết điểm nên giáo viên G đã nghiêm giọng nói :
- Tôi tôi sẽ đến n hà...
Buổi tối, đúng hẹn giáo viên G đã đến th ăm gia đình học
sinh B. Ngồi đôi diện với phụ huynh học sinh B, giáo viên G
bắt đầu vào cuộc trò chuyện. Học sinh B ngồi thu lu trong góc
tường gục m ặt xuôYig chờ... giáo viên G kê tội.
Câu h ỏ i :
1. Nêu là giáo viên G, bạn sẽ xử sự như thê nào ? Tại sao ?
a) Kê tội của học sinh B cho phụ huynh đê phụ huynh

cùng phối hợp với g iá o viên chủ nhiệm g iá o dục học sinh.
b) Không kê tội của học sinh m à ch ỉ nói chuyện về tương
lai học tập của các em với p h ụ huynh.
63
c) Không những không kê tội của học sinh m à còn nói
chuyện với phụ huynh học sinh về những ưu diêm của học sinh đỏ
(khi thấy phụ huynh tỏ ra sốt ruột muôn biết lí do g iá o viên đến
nhà học sinh) và mong gia đinh động viên con em họ tiếp tục
p h át huy những ưu điểm đó.
d) Nói với phụ huynh : "Lí do hôm nay tôi đến nhà học sinh
trước hết là d ể thăm gia đình và k ế đó là đê tìm hiểu tinh hinh
học tập của học sinh ở nhà, vì tôi mới được p h ân công làm
công tác chủ nhiệm lớp các em".
e) Cách g iải quyết kh ác của bạn ?
4. TÌNH HUỐNG GIAO TlẩP SƯ PHẠM

w % %
GIỮA NGƯÒI HỌC - NGƯÒI HỌC
Tro n g phòng đọc báo th ư viện của Trường đại học K,

sin h viên M nhìn thấy sinh viên N đã lén lút xé phần báo
trong một tờ báo mà sinh viên N đang đọc.
Câu h ỏ i :
1. N ếu là sin li viên M , b ạn sẽ xử lí t h ế n à o ? T ạ i sau ?
a) Đến nói với N rằng việc làm của bạn là sai trái uà nên
dừng ngay hàn h vi đó.
b) Im lặng, vì nghĩ rằng báo ch í là đ ể mọi người đọc lấy
thông tin, nên khi bạn N quan tăm đến vấn đ ề g i đó thì có thê
"lấy" nó di và mình củng đ ã có lần làm như vậy.
64
Cj Im lặng, vì N là bạn thân của mình (nếu mà nói ra thi
sẽ m ất lòng nhau).
d) Gặp thủ thư thông báo việc làm của N đê ÌIỌ eó biện p h áp
ngăn chặn hàn h vi trên, vì bản thân thấy nói ra là không tiện.
C) Trong một buổi sinh hoạt lớp (hoặc chi đoàn), sinh viên
M d ã đưa hiện tượng này ra đê các thành viên trong lớp, trong
chi đoàn cùng rút kinh nghiệm.
3. Bài học kinh nghiệm rú t ra.
Sinh viên A mượn sách của thư viện và cho sinh viên B
mượn. S in h viên B lại cho sinh viên c mượn. Sau khi trả sách,
thư viện báo m ất mấy trang sách. Thư viện buộc sinh viên A
phai đền bù.
Câu h ó i :
1. Trong hoàn cảnh của sinh viên A, anh (chị) sẽ :
a) Để nghị sinh viên B xem lại, vỉ khi A cho mượn, sách

vẫn còn nguyên vẹn.
b) Đề nghị sinh viên c xem lạ i vỉ kh i A mượn, sách còn
ngnyôn
c) Đưa ra lớp đ ề nghị xem xét lại.

d) Xin lỗi thư viện và đền những m ất mát.
e) Gặp sin h viên B và c cùng bàn bạc tìm cách g iả i quyết.
2 Giải thích tại sao ? R út ra các k ết luận sư phạm.
5-300THGTSP 65
Hai sinh viên chơi thân với nhau. Trong giờ thi, sinh viên B
cho sinh viên A chép bài của mình. K ết quả bài làm của sinh
viên A đạt điểm cao hơn bài của sinh viên B
Câu h ỏ i :
1. Nếu là sinh viên B, anh (chị) sẽ :
a) Vui mừng vì kết quả của bạn.
b) Nói cho giáo viên biết sự thật là A đ ã chép bài của minh.
c) Nói cho A biết A đ ã chép bài của mình nên mới được
điêm kh á như vậy.
d) Nói sự thật với c là người thản của A.
e) Rút kinh nghiệm lần sau không cho A chép bài nữa.
2. Giải thích tại sao ? Rút ra các kết luận sư phạm.
Trong một buổi đi tham quan cảnh đẹp ở nơi xa trường, không
may sinh viên A bị tai nạn do trèo núi, phải đưa vào bệnh viện
gần đó. Lớp yêu cầu một người ở lại chăm sóc bạn A.
Cảu h ỏ i :
1. L à một trong những thành viên của lớp và cũng là bạn
thân của A, anh (chị) sẽ :
a) Ở lại chăm sóc bạn A.
b) Cùng về với lớp với lí do đê tiếp tục việc học.
c) Tìm người trong bệnh viện nhờ họ chăm sóc A.
d) Điện báo về cho bô mẹ A đến.
e) Khuyên lớp trưởng ở lại chăm sóc A.
2. Giải thích tại sao ? Rút ra kết luận sư phạm.
66
Hai nữ sinh A và D cùng ở một phòng. A xinh đẹp nên hay

có các bạn trai đến chơi. L) không có bạn trai nên r ấ t buồn. Mỗi
lần A cỏ khách, D lại sang phòng khác chơi.
Cáu h ó i :
1. Nêu là sinh viên A. bạn sẽ :
a) Mời bạn trai của m inh ra ch ỗ k h á c nói chuyện.

b) Mời D cùng tiếp kh ách của m ình và quan hệ thân tình.
c) Giới thiệu D với bạn trai của m ình và cùng coi D như là
người thân của mình.
d) Giới thiệu cho D m ột người bạn khác.
e) Khuyên bạn trai ít đến.
2. Hãy giải thích tại sao ? R ú t ra các kết luận sư phạm.
S in h viên A ở tầng trên hay đổ nước bừa bãi xucíng tầng

dưới. S in h viên B ở tầng dưới đã nhiêu lần phản ánh lên nhà
trường và cán bộ quản lí kí túc xá.
Câu h ỏ i :
1. L à người cùng phòng với sinh viên A, bạn sẽ :
a ) Khuyên bảo sinh viên A khôn g nên làm như thế.

b) B áo với cán bộ qu ản lí k í túc xá.
c) B á o với lớp của sinh viên A và đ ề nghị kiểm điểm A.
d) Lờ đi coi như kh ôn g qu an tâm.
67
e) B áo với kh oa của sinh viên A, đ ề nghị kh oa cỏ biện p h á p
thích đáng.
2. Giải thích tại sao ? Rút ra các kết luận sư phạm.
Anh (chị) cùng học một lớp với sinh viên K, đã nhiều lần
anh (chị) thấy sinh viên K đánh bạc. Anh (chị) sẽ giải quyết
bằng c á c h :
a) Gặp riêng sinh viên K góp ý và khuyên can.
b) L ờ đi coi như không biết.
c) Báu với lớp của sinh viên K.
d) B áo với phòn g bảo vệ.
e) B áo với bô m ẹ của sinh viên K.
Anh (chị) học tập rất chảm chỉ nhưng khi thi kết quả điếm
bao giò cũng thâ'p hơn những người khác. Anh (chị) biết rằng
những sinh viên A, B... hay chạy điểm, lười học nhưng bao giò
điểm cũng cao.
Cáu h ỏ i :
1. Trước hiện tượng đó sẽ :
n i C ù n g đ i c h ợ y đ iể m .
b) Chấp nhận điểm bình thường.

c) Góp ý với các bạn hay chạy điểm.
d) Gặp khoa, trường đê p h ản ánh.
e) Đưa ra công luận : báo, đài.
2. R ú t ra bài học kinh nghiệm.
68
Hísi trường dại học A và B thi đấu bóng đá. Trường A và

trường B đểu có những cổ động viên của mình. Anh c vì có bạn
ở trương A nôn cổ động rất tích cực : hò hét, vỗ tay ủng hộ
trường A. Nhóm sinh viên trường B - trong đó có anh D, rấ t
bực víi th ái độ của anh c .
Cáu h ó i :
Nếu là anh c . bạn sẽ :
a) Nói thang cho anh D biết về thái đ ộ tích cực ủng hộ
trường A của mình.
b) Cùng một sô sinh viên k h á c g ặp a n h D nhăc nhở anh D.
c) Coi chuyện của anh D là bình thường.
d) B ỏ về khôn g xem nữa.
e) Cá độ với D rằng đội bóng trường A sẽ thắng đội bóng
trường tì.
M ột lần, trong giờ Toán, học sinh M vô’11 không thích cô giáo
dạy Toán nên đã vẩy mực vào áo cô như ng cô và cả lớp đểu
không biết. Khi cô giáo phát hiện ra áo bị dính mực, cô nhìn
quanh lớp một lượt và dừng lại ở học sinh N (ngồi cạnh học
sinh M) và hỏi em :
- T ạ i sao em lại làm như vậy ?
Học sinh N giải thích với cô rằng em không làm việc đó. Cô
giáo nói :
- E m còn cãi sao, khi chỉ có một m ình em trong lớp có bút
viết bằn g mực giông với vết mực trê n áo cô ?
69
Học sinh N rấ t buồn vì em không làm việc đó nhưng em lại
không biết giải thích với cô giáo như thê nào.
- Cô giáo nói : "Cuối giò em N ở lại gặp cô".
Học sinh M trong lúc đó vẫn ngồi im lặng...
Cảu h ỏ i :
1. Nếu là học sinh M, bạn sẽ xử sự như th ế nào ? T ại sao ?
a) Ngồi im lặng coi như không có chuyện g i xảy ra.
b) Dũng cảm đứng lên nhận lỗi với cô và bạn N, vi mình
m à N đã bị cô g iáo m ắng oan.
c) Tan lớp M không về nhà ngay m à ra đến công trường đã
nán lại chờ bạn N. K hi g ặp N, học sinh M đ ã nói hết mọi
chuyện với N và mong N tha thứ, vỉ m ình m à N đ ã bị cô g iáo
m ắng oan nhưng yêu cầu N không nói cho cô g iá o và cả lớp biết
chuyện này.
d) Cách giải quyết kh ác của bạn ?
2. Đánh giá cách xử lí tình huống của cô giáo dạy Toán. Bài
học kinh nghiệm rú t ra ?
Năm mười hai tuổi, Hương chơi rấ t thân với Hoà học cùng lớp,
một cậu bạn rụt rè, châ't phác và học r ấ t giỏi. Hoà là con lớn
phải giúp bô" mẹ nuôi bôn em nhỏ, nên tuy cùng học một lốp
nhưng Hoà hơn Hương những ba tuổi.
Một hôm, Hoà lặng lẽ giúi cho Hương một mẩu giây có dòng
chữ nắn nót mà run run "Hương ơi, tôi yêu Hương !"
Câu h ỏ i :
Trong hoàn cảnh của Hương, bạn sẽ xử sự như t h ế nào ?
T ạ i sao ?
70
a) Im lặng, không trả lời Hoà và vẫn cư xứ bình thường
như không có chuyện g i xảy ra.
b) Gặp H oà nói trực tiếp : "Tại sao bạn lại làm như thê ĩ "
c) Viết thư cho H oà nói lời từ chối vì hiện tại cả h a i đều
còn là học sinh.
d.) Xa lánh Huà, vì cho răng H oà đùa quá trớn.
e) Gập cô g iá o chủ nhiệm, tâm sự với cô đê cô khuyên nhủ
nên p h ả i làm t h ế nào ?
g) Tám sự với bạn thân đ ể tim cách ứng xử.
h) Đem chuyện này ra k ể cho các bạn trong lớp cùng nghe.
71
Vào tiết 5 của cô Th, giáo viên dạy môn Toán, sau khi cô ra
bài tập về nhà, bạn s ngồi bên trên nghe không rõ quay xuông
hỏi nhỏ bạn B ngồi bàn dưới là "Cô cho bài mấy ? B ạ n B trả
lòi làm bài 5, bài 6 (chỉ nói nhỏ). Cô Th nhìn thấy và ghi tên
hai bạn vào sổ đầu bài, xếp giờ học loại c và 2 bạn đó bị phạt
trực lớp suốt 1 tuần.
Càu h ỏ i :
1. Nếu là giáo viên đó, bạn sẽ :
a ) H ành động như trên.
b) "Cô nhắc lại lần nữa : bài tập về nhà là bài sỏ 5 và 6.
Các em nghe rõ cả chưa ĩ ấ'
c) L ờ đi coi như không nghe thấy gì.
d.) N hắc nhở các em không nói chuyện riêng trong g iờ học.
Có g ì chưa rõ giơ tay hỏi g iáo viên.
e) Gọi hai em "nói chuyện riêng" đứng lên hỏi lí do, p h ê binh
và cho ngồi xuống.
g) Cách g iả i quyết kh ác của bạn là gi ?
2. Đánh giá cách xử lí của cô giáo. R ú t ra bài học sư phạm.
Cô giáo Q khi gọi học sinh T lên bảng làm bài tập. Học sinh
T không giải được vì chưa chuẩn bị. S a u một hồi chỉ dẫn và
72
thấy T cứ gật gật có vẻ hiểu, tưởng là T đã có thể làm lại dược
bài toán, cô đề nghị T giải bài tương tự để gỡ điếm. Vì run quá
và sự cỏ giáo cho điểm kém, nên T cứ cầm viên phấn và đứng
nhìn cô rồi lại nhìn viên phấn. Thực ra T không giải được nó vì
hiểu lờ mờ. Giận quá, cô Q m ắng T là "đồ ngu như chó
Câu hói :
]. Nóu là giáo viên đó bạn sẽ :
a) H ành động như trẽn.
b) Cho T về ch ỗ và yêu cầu em cuối giờ ở lại g ặp cô.
c) Nói với T : " Em vê xem lại bài, nếu có gỉ không rõ, sẽ gặp
cô sau".
d ) Cho T về ch ỗ và gọi m ột học sinh kh ác lên.
e)-Cho T về ch ỗ và cô chữa bài luôn.
g) B ạn có cách g iả i quyết nào kh ác hay hơn ?
2. Đánh giá cách xử sự của cô giáo. R ú t ra các k ết luận
sư phạm .
T r o n g một tiế t học, cô giáo gọi một học sinh nữ lên bảng
g iải một bài toán. Học sinh đứng dậy để bước lên bảng, bất
ngờ bị ngã. c ả lớp cười ầm lên khi th ấ y tóc em bị dính c h ặ t
với tóc một bạn nữ bên cạnh. K hi biết học sinh c (nam ) -
n g ồ i b à n s a u đũ b u ộ c Lóc liui b ạ n n ữ n à y với n h a u , cô giáo
hỏi VÌ sao ? Học sinh c nói là chỉ đùa cho vui, không ngò hậu
q u á lại như vậy. Cô giáo m ắng c một trậ n rồi b ắ t đứng trước
lớp cho đến h ế t buổi học.
Cáu h ỏ i :
73
a) H ành động như trên.
b) Gọi học sinh c lên bảng giải bài tập.
c) Yêu cầu học sinh c cởi tóc của h ai bạn nữ ra và g ặp
g iá o viên vào cuối giờ.
d) Cho cả ba học sinh ngồi xuống và gọi một học sinh khác
lên bảng.
2. Đ ánh giá cách giải quyết của cô giáo. R ú t ra kết luận
sư phạm.
Thầy H là một giáo viên dạy Toán có tiếng từ trước đến nay.
Trong giờ học thêm, không hiểu vì lí do nào đó, các em chắng
chú ý, chỉ mải nói chuvện trong khi thầy giảng. T h ầy H đã
không nén được cơn giận dữ, mà mắng : "Đồ con vịt, học thì dốt,
m à chỉ giỏi quậy p h á ! Bộ ở nhà cha mẹ dạy các cô, các cậu như
vậy à ? "
Và t h ế là các em rủ nhau nghỉ hết. Thầy H bị m ất cả tiếng
giáo viên dạy giỏi.
Câu h ỏ i :

b) L ờ đi, coi như không biết g i đê giảng cho xong bài.
c) Ngừng giảng bài, yêu cầu mỗi học sinh lấy một tờ giấy
rồi ghi rõ lí do nói chuyện trong lúc thầy giảng bài.
d) Thầy ngừng giảng và nói "Nào ! các em có chuyện gì vậy
? Có thê cho thầy biết đựơc không ?".
74
e) Ngừng giản g cho đến kh i nào lớp trở lại trật tự thì mới
dạy tiếp, khôn g thi thỏi.
g) Cách g iả i quyết kh ác của bạn là g i ?
2. Đánh giá cách giải quyết của thầy giáo H. Rút ra bài học
sư phạm.
Tro n g giờ V ậ t lí, cô giáo B thường gọi học sinh lên kiểm
t r a bài cũ và sửa bài tập. M ột hôm cô gọi p lên sửa bài tập.
Em p làm được vài dòng và không giải được nữa. Cô B nói :
"Sao ngu thế, bài tập này d ễ như cám sao em lại khôn g g iả i
đưực ? Thôi về ch ỗ đi / 0 điểm". Em p đỏ bừng m ặ t và ngại
ngùng lầm lũi trở về chỗ ngồi. Em gục m ặt xuông bàn không
dám nhìn cô và bạn bè. Em đã khóc hêt tiê t học và không
th ể nào nghe giảng.
Cáu h ó i :
a) Nói với p : "Em về học lại bài cho kĩ, cô cho em nợ, lần sau
cò sẽ kiểm tra".
b) Nói với p : "Em về chỗ, cuối g iờ g ặp cô" và gọi học sinh
k h á c lên chữa bài tập.
c) Chu T điếm 0 va gọi học sinh kh ac Lên báng.
d) H ành độn g như trên.
e l C ách g iả i quyết k h á c của bạn là g ì ?
2. Đ á n h giá cách xử sự của cô giáo. R ú t ra các k ế t luận
sư phạm .
75
Em H là một học sinh lớp 10 mới chuyển từ trường huyện

lên thành phô’. Em đã bị hổng kiến thức và không theo kịp các
bạn. Trong khi cô giáo giảng bài, có nhiều điểu em chưa hiếu
phải hỏi lại. Một hôm cô gọi lên bảng, H không giải được bài
toán cô cho và đứng im trên bảng.
Cô giáo : - Tại sao em không làm được vậy H ?
H : - Thưa cô, có nhiều công thức m à trước đây em chưa
học kĩ.
Cô giáo : S ao em ngu quá vậy, em có đầu óc không ? Tôi
giảng mỏi cả miệng em củng chứa biết. Dạy mười người như
em chắc tôi điên quá. Tôi ra đường lôi mấy thằng điên vào đây
dạy chắc còn sướng hơn dạy em, về quê m à lấy chồng cho rồi.
Tôi nghĩ em có được lên lớp thi sau này cũng thành trâu bò m à
cày ruộng thôi.
H (vừa quê vừa buồn) :
- Thưa cô, em củng muốn học đ ể khỏi p h ả i "ngu " nhưng mà
đ ể cô p h ả i điên vì em thi em đàn h chịu, có lẽ em p h ả i nghe theo
lời cô thôi.
Từ đó H nghỉ học và nhất định không đi học nữa.
Cáu h ỏ i :

a) Nói với H : "Chô nào em không hiếu, em có thê nhờ bạn bè
giảng lại hoặc hỏi có, cô có thẻ giúp em ôn lại kiến thức cũ".
b) Cho H về chỗ, và gọi học sinh khác.
c) Cho H điểm 0 và cô g iải bài tập đó luôn.
d) H ành động như trên.
76
ej B ạn có cách g iả i nào hay hơn ?
2. Đánh giá cách ứng xử của giáo viên. R út ra các k êt luận
sư phạm.
Học sinh p lớp 10 A 1 trong giờ Hoá không thuộc bài (vì hôm
trước đó ông nội em qua đời).
T h ầv giáo đập bàn quát : "Tại sao em không học bài h ả ?
T h ầ y xé vở của trò và vứt qua cửa số.
Học sinh p đứng khóc tức tưởi, không nói một lời nào.
T h ầv giáo quát : "Đã không thuộc bài m à còn khóc nữa hả.
v ể chỗ, 1 điểm
Cảu h ó i :
a) Nói với. p : "Thầy xin chia buồn cùng em, lần này thầy
cho em nợ, lần sau em nhớ học bài cho tốt, thầy sẽ kiểm tra đấy".
b) Cho p điểm 0 và tiếp tục giản g bài.
c) Cho p về chỗ và gọi học sinh khác.
e) B ạn có cách g iả i quyết nào kh ác hay hơn ?
2. Đánh giá cách ứng xử của giáo viên. B à i học kinh nghiệm
rút ra t ừ đây là RÌ ? .
Cò Nguvỗn Thị H là giáo viên Hoá, T rần Thị Th là học sinh

lớp 11B. Nhà cô H ở gần nhà Th. Một hôm mẹ của Th và cô H
có chuyện không hay dẫn đến ẩu đả. Từ đó vê sau đến giò Hoá là
77
cô H gọi Th lên để hỏi bài và làm bài tập. Th là học sinh khá
nên mọi lần cô giáo gọi lên hỏi bài, Th đểu trả lời thông suốt.
Nhưng một hôm vì bài tập quá khó, Th không giải được và
cô giáo cho 0 điểm to tướng vào sổ. Th khóc và không biết
thanh minh cùng ai.
Câu h ỏ i :
a) Cho Th về chỗ, gọi học sinh kh ác lên bảng.
b) Cho Th nợ, yêu cầu Th hục lại bài kĩ hơn.
c) Nói với Th : "Cô rất thất vọng về em, cuối giờ ở lại g ặp cô".
d) H ành dộng như trên.
2. Đánh giá cách ứng xử của giáo viên. Rút ra kết luận
sư phạm.
Trong một tiết Sinh học, cô giáo đang thao thao giảng giải
về tính di truyền, nhìn xuống cuối lớp, thấy học sinh ngồi bàn
trên vừa nói, vừa cười và nhìn xuống bàn dưối. Ngay lúc đó, cô
giáo xuống cuôi lớp thấy bạn H đang nằm dài trên băng và
ngủ. Cô đánh thức H. H vội ngồi dậy.
G iáo viên : E m r a khỏi lớp n g a y , n ê u em k h ô n g th íc h học
tiết tôi. Em đừng vào lớp nữa, chỉ tô làm mất tr ậ t tự cho lớp.
Học sinh : Thưa cô, em ...
Giáp viên : (ngắt lời) Đừng để tôi nhắc lần thử hai. Cả lớp
ngơ ngác. Tiết học trôi qua một cách nặng nề. Hết giờ học cô
phê vào số đầu bài : bạn H ngủ trong lớp. Mấy ngày sau đó tới
78
giò S in h củ a cô giáo, H lại bỏ ra ngồi la cà mấy quán càfê
gần đấy.
Câu h ó i :
1. Nếu là giáo viên đó. bạn sẽ :
a ) H ành động như trên.
b) Lừ đi, coi như không có chuyện gì, tiếp tục g iản g bài.
c) Nói với H : "Em hãy ra n hà vệ sin h rửa m ặt, rồi vào
học tiếp, cuối giờ gặp cô".
d.) Nói với cả lớp : "Các em có biết ngủ là một p h ản xạ
khôn g điều kiện. Trẻ đẻ ra đ ã biết ngủ. N hư vậy là nó m ang
tính d i truyền. Trẻ mới đ ẻ ngủ rát nhiều cả ngày lãn đêm. Còn
kh i lớn lên (như cô và các em), ch ỉ ngủ vào trưa và ban đêm.
Việc bạn H ngủ vào giờ này, chắc là có lí do, chúng ta hãy gọi
bạn d ậy và hỏi xem sao".
e) C ách g iả i quyết kh ác của bạn là g i ?
2. Đ án h giá c á c h giải qu yết của giáo viên. R ú t ra bài học
sư phạm .
Tro n g một buổi lao động, một đám con tra i lớp.12 tụ tập lại
đổ bô củi, nhưng chỉ có một cái búa. Trong thòi gian chờ đợi
không có việc làm , các cậu nảy ra một sáng kiến : Đ á bóng.
T h ầ y giáo phụ trá c h lao động thấy các em dang đá bóng ngoài
s â n q u á t lớn :
- C ác em kia, giờ này là giờ gì mà các em đá bóng ?

- Vì chỉ có một cái búa thôi thầy. K hône có việc làm nên tụi
em đá bóng.
- K hông được, giờ lao động là lao động.
Rồi t h ầ y kêu các em đó lại và ra lệnh :
79
- Mỗi em phải hít đất cho thầy 100 cái. Tất cả trố mắt nhìn
nhau có vẻ ra hiệu là không thực hiện. Nhưng một cậu nhát
gan lặng lẽ cúi xuông "hít", khoảng 40 cái mệt quá đứng dậy.
- Em hít chưa đủ. Hít lại !
Lưỡng lự một chập, cậu bé đành phải chông tay xuống đâ't
hít vài cái. Không nổi rồi, nó đứng dậy.
- Em hít chưa đủ mà vẫn đứng dậy. Hít lại.
- Lúc này, trông nó có vẻ không chịu nghe nữa, nó ngang
tàng như là thách thức thầy. Nó rảo bước đến trước mặt thầy.
Thầy giáo nói :
- Học sinh gì mà vô lễ, không nghe thầy giáo. Tôi sẽ nói với
nhà trường không cho em thi tốt nghiệp.
Những đứa còn lại xầm xì oán giận thầy.
Câu h ó i :
1. Nếu là thầy giáo đó bạn sẽ :
a) Ghi tên các em đ á bóng và báo cáo với g iáo viên chủ
nhiệm lớp.
b) L ờ đi, vì thực tê củng không thê làm kh ác được.
c) Cho sô học sinh không có dụng cụ về nhà, hôm sau đèn
lao dọng.
e) B ạn có cách g iải quyết nào kh ác hay hơn ?
2. Nhận xét cách giải quyết của thầy giáo. Rút ra các kết luận
sư phạm.
Lần đầu tiên Hương đi học muộn lại nhằm trúng vào giờ
dạy của cô Lan. Cô giáo : "Học hàn h g i m à đi muộn vậy ?
sn
Hương thưa : "Do tôi qua em bị ôm nên dậy muộn ". Cô giáo
m ắng : "Ôm đau như vậy thì ớ nhà chứ đi học làm gi". T h ế là
Hương nghỉ luôn mây hôm có giờ cô Lan dạy.
Càu h ỏ i :
]. Nêu là giáo viên đó, bạn sẽ :
a) Cho học sinh vào lớp ngay và tiếp tục g iản g bài.
b) K hôn g cho vào.
c) Nói với học sinh : "Cô hy vọng dây là lần đầu tiên và
củng là lần cuối cùng em di học muộn. Em hứa VỚI cô chứ
d) N ói với học sinh : "Nếu em vẫn còn mệt thi em có thê xin
p h ép nghi học nhưng nhớ chép bài đầy đủ".
e) H ành động như trên.
g) C ách giái quyết kh ác của bạn.
2. Nhận xét về cách giải quyết của cô giáo. R út ra các kết
luận sư phạm.
Một học sinh nữ được gọi lên để kiểm tra miệng. Cô giáo
đưa ra câ u hỏi, học sinh không trả lòi được, đứng im lặng.
Cô giáo m ắng : "Em đến đây đ ể học hay đ ể làm tượng cho mọi
ngưìti xem m à đứng im như vậy ĩ". Học sinh bật khóc, chạy ra
khỏi lóp.
Câu h ỏ i :
1. Nêu là giáo viên đó, bạn sẽ :

a) Cho học sinh điếm 0, gọi học sinh kh ác lên.
b) C ho về ch ỗ và yêu cầu viết bản kiểm điểm.
81
c) Nói với học sinh : 'Cô cho em nợ, nhưng cuối g iờ ở lại
g ặp cô".
2. Đánh giá về cách ứng xử của giáo viên. R ú t ra các kết
luận sư phạm.
Tinh huống số 104
Cô Hà là người nghiêm khắc đến nỗi trong giờ dạy của cô, lớp
không có lấy một tiếng động, chỉ nghe giọng nói của cô. Vào
buổi nọ, cô đang mải mê giảng bài, bỗng dưng cô vấp bục giảng
ngã xuống và tự đứng lên. c ả lớp muốn làm một điều gì đó
nhưng sợ và lặng im, bầu không khí lúc này trở nên ngột ngạt.
Cô mỉm cười gượng, và đúng lúc đó các bạn trong lớp như
một phản xạ tự nhiên phá lên cười to, sau đó cả lớp im lặng, cô
nghiêm giọng đổi cách xưng hô :
- Anh, chị cười xong chưa ? Cười đủ ch ư a ? Vui quá ? !
Còn gì nữa không ?
Cả lớp dường như nín thở và chuẩn bị sẽ có chuyện gì đó.
Cô nói tiếp : Anh, chị th ậ t vô ý thức, mất lịch sự...
Lớp trưởng đứng lên : " Xin lỗi cô vì chúng em quá nông nổi,
khờ dại, mong cô bỏ qua và tha lỗi cho chúng em".
Cô giáo : "Tôi không thể nào châ'p nhận được "loại" học trò
như anh, chị " và... cô đã bỏ lớp không tiếp tục dạy tiết sau, kể
từ đó cô tỏ ra lạnh n hạt với lóp.
Câu h ỏ i :
82
a) Hành động như trên.
b) Lờ đi coi như không có gì, nghỉ một lúc rồi tiếp tục
giảng.
c) Cô lặng người đi một lúc, rồi hỏi học sinh với giọng bình
tĩnh : "Các em nghĩ sao, kh i các em củng bị ngã như cô ? Vậy
kh i thây người k h á c g ặp nạn chúng ta p h ả i làm g ỉ d ể giúp họ
vượt (Ịua khó khăn đó ?"
d) Cách g iả i quyết kh ác của bạn ?
2. Đ ánh giá cách ứng xử của cô giáo. R ú t ra bài học
k in h nghiệm .
Giờ ra chơi, hai học sinh Nguyễn Ngọc và T rần Phước đánh
nhau nhưng cô giáo không biết. Đến giò vào lóp, cả hai mặt
đều bầm tím và quần áo xộc xệch. Cô giáo gọi hai cậu lên.
Hai học sinh mím môi, m ắt nhìn cô giáo.
Cô giáo : "Tại sao h ai em lạ i không bỏ áo vào qu ần ? Ngọc,
bảng tên em đâu, còn Phước, kh ăn quàng của em đâu ? Các em
hãy ra khỏi lớp vì đ i học m à qu ần áo nhếch nhác, lôi thôi. Từ
lay, tôi khôn g ch o h a i em vào học g iờ của tôi nữa".
Câu h ỏ i :
;hô n ào ? T ạ i sno ?
a) H ành độn g như trên.

b) Nói với học sinh : "Các em hãy về n hà lấy bảng tên,
ĩhăn quàng, tôi sẽ cho vào lớp".
c) Đ ể h a i học sin h học binh thường và yêu cầu cuối g iờ g ặp
ĩô gián.
83
d) Gọi hai em dứng iẻn trước lơp và chi ra nhưng thiểu sót
của hai em.
e) Lờ đi coi như không biết gi.
g) Hãy nêu cách g iải quyết kh ác của bạn ?
2. Đánh giá việc làm của cô giáo. R út ra các k ết luận
sư phạm.
Học sinh nữ tên A trong’ giờ học đã lên cơn đau tim. Vì
không dám làm ảnh hưởng đến giò học của lớp, nên A đã
không xin về mà ráng ngồi học. Tình cờ A bị gọi lên bảng kiểm
tra bài đầu tiết học. A không lên được và nói lí do, nhưng vì nói
nhỏ nên cô không nghe thây.
Cô giáo tưởng là A coi thường mình nên đã đuổi bạn ấy ra
khỏi lớp.
Câu h ỏ i :
b) Nói với học sinh A : "Em nói nhỏ quá, cô không nghe
thấy, em hãy nói to hơn".
c) Đ ề nghị bạn ngồi cạn h học sin h A n hắc lạ i lời nói
của bạn.
d.) Đi xuống gần chỗ học sinh A và yêu cầu em nói lại chc
rõ hơn.
2. Đ án h giá cách ứng xử của cô giáo. R ú t ra các k ết luậr
sư phạm .
84
Một hôm thầy giáo kiểm tra miệng bài cũ, Hùng không
thuộc. Thầy hảo Hùng chia động từ tiếng Nga, nhưng Hùng
không chia đựơc, thầy nói : "Ngu như bò tót". Hùng cầm vở vê
và không nói gì. Kê từ đó, mỗi khi đên tiết học tiêng Nga,
Hùng luôn nói chuyện, quậy phá. Nhiều bạn hỏi Hùng tại sao
thì Hùng nói : "Đã là "bò tót" thì lúc bình thường, lúc không
bình thường".
Câu h ỏ i :
thê nào ? T ại sao ?

b) Nói với Hùng : "Em không học bài, thầy cho em nợ. Em
vế học lạ i cho kĩ, g iờ sau thầy sẽ kiểm tra, nhưng đây là lần
đ ầu và củng là lần cuối cùng, em rõ chưa ?".
c) Cho Hùng điểm 0, bảo em về chỗ, và gọi một học sinh
k h á c lên chữa bài đó.
d) vẫn đ ể Hùng đứng trước lớp và hỏi ai có thê giúp bạn
hoàn thàn h bài tập đó.
e) Cho Hùng điểm 0 và hỏi a i có th ể hoàn thành bài tập đó.
g) C ách g iả i quyết k h á c của bạn ĩ
2. Đánh giá cách ứng xử của giáo viên. Rút ra bài học sư phạm.
Trong giờ chữa bài tập Anh văn, cả lớp tập trung chữa bài
tập, mỗi bạn có ý kiến riêng của mình về bài tập.
85
Học sinh : "Thưa thầy em làm câu này có được không ?" Rồi
bạn đó đọc câu của mình đã chữa lên cho cả lớp nghe (câu của
bạn có sai sót).
Giáo viên cười (với ý mỉa mai) và nói : "Không biết thì im đi,
đừng có làm tốn thời giờ của lớp !".
Học sinh : Ngơ ngác, mặt đỏ và cúi xuống bàn. c ả lóp im lặng.
Từ đó về sau, học sinh đó không phát biểu trong giò học tiếng
Anh nữa.
Câu h ỏ i :
b) Nói với học sinh đó : "Được, em ngồi xuống. Nào các em !
Ai có ý kiến g ì không nhỉ ?" (về yêu cầu của bài tập, về câu trả
lời của bạn).
c) N ói với học sinh đó : "Được, em ngồi xuống. E m làm
sai rồi, giờ em hãy theo dõi các bạn làm nhé".
d) Nói với học sin h đó : "Thật đ án g kh en tin h thần xung
phon g của em. Các em k h á c hãy m ạnh d ạn lên như bạn
(không sợ sai) và cho biết ý kiến của mình, rồi chúng ta cùng
nhau sửa chữa thì sẽ d ễ nhớ bài hơn đấy".
2. Đánh giá cách ứng xử của giáo viên. R ú t ra các kết luận
sư phạm.
Một giáo viên chủ nhiệm chất vấn lớp trưởng của mình
trước lớp :
86
- "Anh không biết xẩu hổ à ? Anh là lớp trưởng mà chính
anh cũng nói chuyện trong giờ học. Vai trò gương mẫu của anh
ở đâu ? Nếu th ế thì làm sao nhắc nhở được các bạn".
- "Thưa cô, em không thích làm lớp trưởng. Cô hãy cử bạn
khác, em không xứng đáng" - E m lớp trưởng tự ái trả lời.
Câu h ỏ i :
t h ế nào ? Tại sao ?
b) Nói với lớp trưởng : "Được, em khôn g p h ả i thách tôi".
H ôm sau cô g iá o cử học sin h kh ác làm lớp trưởng.
c) Nói với lớp trưởng : "Sao an h lại nói thế, an h được các
bạn tín nhiệm bầu thi an h hãy cô g ắn g lên đê kh ỏi p h ụ lòng
tin củ a các bạn chứ. Thôi đừng có tự á i như trẻ con thế. Anh
về ch ỗ đi".
d) Khi thấy lớp trưởng nói chuyện trong lớp, g iá o viên
ngừng g iản g bài, m ắt hướng về p h ía học sinh nói chuyện. Lớp
im lặng, g iáo viên có th ể tiếp tục g iản g bài. Cuối g iờ g ặp riêng
em lóp trưởng đ ể ch ỉ ra khuyết điểm của em n hằm rút kinh
nghiệm.
e) Cách g iả i quyết k h á c của bạn ?
2. Đ á n h giá c á c h ứng xử của giáo viên. R ú t ra b ài học
sư phạm .
Học lớp 10, p là một học sinh giỏi toàn diện và gương mẫu.
N hưng khi bước sang lớp 11, p tự nhiên trở nên khó hiểu,
h ay g ắ t gỏng. Còn việc học thì lơ đãng và sú t kém nhiều.
87
Một hôm, cô chủ nhiệm H, thấy p gục m ặt xuống bàn. Cô nói :
"P ! Mới tiế t đầu mà đã ngủ gà ngủ gật thê kia à ! Học h àn h
gì mà lạ vậy ! Nếu cảm thấy không th ích học nữa thì nên
nghỉ học ở nhà, đôi lúc còn có ích cho gia đình, mà lại không
ảnh hưởng đến lớp". T h ế là p đã bỏ học và cũng bỏ nhà đi
luôn. S a u việc đáng tiếc đó xảy ra, cô H mới tìm hiểu và biết
rằng p có nhiều tâm sự buồn, ba má p làm ăn sa sút, cãi cọ
suốt ngày và hiện nay đang làm thủ tục li dị. Điều đó khiến
cho p r ấ t buồn và lo lắng.
Cảu h ỏ i :
1. Nếu là giáo viên trong trường hợp này, bạn sẽ là như

t h ế nào ? T ại sao ?

b) Tìm hiểu nguyên nhân qua các bạn thản của p và các
cán bộ lớp.
c) B ô trí thời gian đến nhà p đê tim ra nguyên nhân và
hướng g iả i quyết.
d) Trò chuyện tâm tinh với p.
e) Mời phụ huynh đến g ặp g iáo viên chủ nhiệm lớp đ ể
cùng nhau tim cách g iải quyết.
g) Cách g iải quyết kh ác của bạn ?
2 . Đ á n h g iá c á c h ứ n g x ử r ủ a g iá o v iê n . RiH r a b à i h ọc
sư phạm.
Thầy H cảm mến em L. Vào một ngày cuối nãm, em L đưa

thầy viết lưu bút. Thầy rất sung sướng, nghĩ : đây có lẽ là cơ hội
88
đầu tiên, cũng như cuối cùng, mình có thể bàv tỏ dược tình cảm
thầm kín mà bấy lâu nay vẫn giữ trong lòng. Vì không kìm chê
dược tình cảm, thầy đã viêt và cô tình kẹp vào quyên lưu bút của
em chiếc khăn tay hồng thơm phức mùi nước hoa. Nhưng sự
việc không xảy ra như thầy mong muôn : em L đã bêu xấu việc
thầy tỏ tình với em. c ả lớp ai cũng nhìn thầy bằng một ánh mắt
khác thường và thầy đã xin nghỉ việc.
Cảu h ó i :
1. Nêu là thầy giáo H trong trường hợp này, bạn sẽ làm như
b) G ặp em L xin lỗi và m ong em thông cảm vi đ ã không
kìm chê được tinh cảm của m inh (nhưng đó là tình cảm chân
thành) nên đ ã làm em bực mình.
c) G ặp em L, xin lạ i c h iếc kh ă n tay với ý xin rút lạ i lời
tỏ tình.
d) Xin lôi em L trước lớp và mong em L và các em học sinh
trong Uip thông cảm với thầy về việc làm vừa rồi.
e) Cách g iả i quyết k h á c của bọn.
2. Đ án h giá cách xử sự của thầy giáo. R út ra bài học
sư phạm.
T ìn h h u ố n g s ố 112
Vào một buổi sáng, khi tiếng trông trường vang lên, cả
trường b ắ t đầu vào giò sinh hoạt 15 phút đầu giò. Ở lớp 11B,
cô giáo chủ nhiệm thường lên lớp để kiểm tra việc sinh hoạt
của lớp. Cô vừa mới đ ặt chiếc cặp lên bàn, một học sinh nam
đứng ở cửa lớp mồ hôi nhễ nhại lễ phép thưa :
89
- Thưa cô cho em xin vào lớp.
Tuần trưốc, thành tích của lớp bị giảm bởi vì có nhiều

học sinh đi muộn, nỗi bực tức ở trong cô giáo chủ nhiệm vẫn còn
nên cô đã trả lòi :
- Thôi, cậu về luôn đi. Các cậu chỉ giỏi làm ản h hưởng đến
thành tích của lớp thôi. Lần sau ai đi muộn thì ở ngoài luôn.
- Thưa cô, vì xe đạp bị hỏng nên em đi hơi trễ (vì nhà học sinh
đó cách trường 5 km) và em chìa hai bàn tay dính dầu nhớt cho
cô xem.
- Cậu đi cho, chỉ giỏi lí do, lí trấu.
Học sinh quay ra vừa buồn vừa xấu hổ.
Cảu h ỏ i :

b) Thông cảm ngay với học sinh và cho em vào lớp.
c) Nói với học sinh nam đó : "Em có biết em đ ã muộn m ất
bao nhiêu phút không ? Ai củng đi học muộn như em thì lớp học
sẽ ra sao đây ? Cô cho em vào lớp nhưng em nên rút kinh
nghiệm, và hứa với cô lần này là lần cuối cùng em đi học muộn
đấy nhé".
d) Nói với học sinh nam đó : "Cô cho em vào lớp nhưng cô
p h ạ t em p h ả i trực nhật lớp (giặt g iẻ lau bảng) 1 tuần".
e) Cách g iả i quyết kh ác của bạn ?
2. Đ ánh giá cách giải quyết của cô giáo. R ú t ra các k ết luận
sư phạm.
90
Trong giờ thi học kì, hai em A và B ngồi chung một bàn. A
làm bài tốt nhưng B không lấm được. B xin A cho xem bài, A
không cho và B đã giật lấy bài ngồi chép mặc cho A ngăn cản.
Giáo viên thây sự việc, đã thu hai bài thi, sau đó lập biên
bản và đề nghị đưa ra hội đồng hạ bậc đạo đức cả hai, mặc cho
A khóc van xin và giải th ích ...
Câu h ỏ i :
thê nào ? T ại sao ?

b) Cuối giờ, g ặp riêng h ai em học sinh và chỉ ra những sai
sót của h a i em, lập biên bản về việc g iật bài và chép bài của
học sinh B.
c) L ờ đ i cho qu a chuyện.
d) Yêu cầu B viết bản kiểm điểm về h àn h động của minh.
e) L ập biên bản đ ôi với B
g) B áo cáo với g iá o viên chủ nhiệm lớp.
h) C ách g iả i quyết kh ác của bạn ?
2. Đánh giá cách giải quyết của cô giáo. R ú t ra các k ết luận
sư phạm.
N là học sinh giỏi trong lớp. Em được thầy giáo chủ nhiệm
giao việc giữ sổ đầu bài, giúp đõ các bạn học yếu, gia đình gặp
khó k h ăn . N chỉ có mẹ và em tr a i nhỏ. M ột hôm, mẹ N bị
91
bệnh nặng phải đưa đến cấp cứu tại bệnh viện. Trong tình
trạng như vậy, N không thể đến lớp được. M ặt khác n h à xa
trường, không gần nhà bạn nào trong lớp đê gửi sô đầu bài cho
lớp. Ngặt nỗi hôm đó nhà trường cộng sổ đầu bài để xét thi dua
cho các lớp (cuổì học kì). N cảm thấy có lỗi với lớp, nhưng
không thể bỏ mặc mẹ đang lúc ôrn nặng. L á t sau, N mới nhờ
được các bác hàng xóm chăm sóc mẹ giúp em. N liền vội chạy
đến trường, hót hải lo sợ, chỉ biết thở, m ặt tái xanh...
Thầy tức giận :
- " Nếu em không th ể đến lớp đúng g iờ thi đừng đến nữa, đồ
vô trách nhiệm, không ý thức, bê bôi”.
N đứng lặng người, chỉ biết khóc nức nở và không thốt lên
lòi. N tỏ ra hối hận không làm tròn được trá c h nhiệm mà
th ầy giao phó. Tổng k ế t học kì, lớp bị trừ điểm, không đạt
được lớp tiên tiến, t h ế là thầy không ngần ngại hạ m ột bậc
h ạn h kiểm của N.
Càu h ỏ i :
b) S au khi hỏi N về nguyên nhân đến muộn, thầy g iáo đ ã
làm việc trực tiếp với ban thi đua của nhà trường đ ể tìm cách
gidi quyết sao cho thoả dáng, lớp dỡ bị thiệt thời.
c) Trong buổi tổng kết học kì, thầy đã nêu ra trước lớp sự
việc này đê cả lớp rút kinh nghiệm.
d) K hi biết lí do em N đi học muộn thầy đ ã động viên N cứ
binh tĩnh về nhà lo cho mẹ chu đáo, còn m ọi việc ở lớp thầy
g iáo sẽ cùng các bạn tìm cách g iả i quyết.
92
e) Cứ một sỏ em học sinh đến giúp N lo việc ở g ia đình
trung thời g ia n m ẹ N bị ôm.
g) Cách g iả i quyết kh ác của bạn.
2. Đánh giá cách giải quyết của giáo viên. R út ra kết luận
sư phạm.
Trong giờ Địa, cô Thanh Ngân đang giáng bài. Học sinh V
nhìn ra cửa số.
- Cô giáo : Tôi vừa giảng cái gi, em nhắc lại.
- Học sinh V dứng lên, im lặng.
- Cô giáo : im lặng.
- Học sinh : im lặng.
- Cô giáo : Tôi mòi em ra khỏi lớp.

Học s in h im lặ n g hước ra khỏi lớp. Cô giáo đi theo đến
cầu thang.
- Cô giáo : T ạ i sao em ra khỏi lớp mà không chảo tôi ?
- Học sinh : T h ư a cô, vì cô yêu cầu em làm thế.
Câu h ỏ i :
1. Nếu là giáo viên trong trường hợp này, bạn sẽ làm gì ?
Giải thích tạ i sao ?
b) L ờ đi coi như không biết.
c) Nói với học sinh : "Trong g iờ học m à em không chú ý
nghe giảng, nên khôn g th ể trả lời được câu hỏi của cô. Vi vậy,
em cần p h ả i tập trung chú ý nghe cô g iản g bài".
93
d) Nói với học sinh : "V ! Em cần tập trung vào b à i giảng
của cô".
e) Nói với học sinh : " Các em chú ý ! Trong g iờ học cần tập
trung vào bài giảng hơn nữa".
g) Cách giải quyết kh ác của bạn ?
2. Đ án h giá cách giải quyết của giáo viên. R ú t ra bài học
sư phạm.
Thầy Hà Duy Đông dạy môn Toán lóp 6.

Em Hồng Linh là học sinh khá từ lớp 1 đến lốp 5. Lên lớp 6,
em được bầu làm lốp phó văn thể của lớp. Một hôm, thầy Đông
kiểm tra bài cũ, gần 2/3 lóp không thuộc bài. (Cả lớp rủ nhau
không học bài bởi vì ghét thầy, thầy hay xỉ vả và không tôn
trọng học sinh). Thầy bắt đầu bực tức, thầy gọi ban cán sự lớp
lên kiểm tra, lớp trưởng và lớp phó cũng chỉ được 4 điểm. Tới
lớp phó văn thể Hồng Linh, trước sự giận dữ của thầy, em lúng
túng và mất bình tĩnh không trả lòi được, mồ hôi trán toát ra
thành hột. Thầy đập tay xuống bàn cái "rầm", quăng vở của em
ra ngoài cửa sổ. Thầy quát "về chỗ, một lủ lười, ăn hại".
Hồng Linh oà khóc và chạy một mạch ra khỏi trường. Thầy

bỏ lên văn phòng ngồi.
Câu hỏi :
Giải thích tại sao ?
b) Thầy không dạy bài mới m à yêu cầu học sinh ngồi tại
lớp làm bài tập củ.
94
c) Gọi những em chuán bị bài tập ở nhà lên kiếm tra, rồi
g iả n g bài mới.
d) Nói với học sinh : "Các em hãy cho thầy biết lí do các em
khôn g làm được bài bằn g cách viết ra giấy (không cần g h i tên)
ròi nộp cho thầy".
e) Nói với học sinh : "Chắc các em không hiểu bài, vậy bây
g iờ thầy sẽ giản g lạ i bài củ".
g) Yêu cầu tất cả các em khôn g làm bài tập ở n hà viết bản
kiêm điếm cá nhân và báo cáo với chủ nhiệm lớp.
h ) Cách g iả i quyết kh ác của bạn ?
2. Đánh giá cách giải quyết của thầy giáo. Rút ra bài học
sư phạm.
Sự việc xảy ra tại lớp 6A.

Học sin h nam P h ạ m Ngọc Hải cô tình đánh học sinh nữ
B ù i T h ị Hoàng Yến.
Học sinh nữ vào thưa cô.
Giáo viên (không hỏi mà còn nói) : "Con gái, con đứa g ì không
lo học, lại lo đánh nhau với con trai. L ẩn sau em m à m ách nữa
tôi sẽ p h ạ t em đó". (Vì học sinh nam là con giáo viên).
Học sinh nữ : Hết ý kiến,
c â u hoi :
1. Nếu là giáo viên trong trường hợp này, bạn sẽ làm gỉ ?

Giải th ích tại sao ?
b) Nói với học sinh nữ : "Được rồi, tôi sẽ yêu cầu bạn H ải
xin lỗi em".
95
c) Gọi hai học sinh đánh nhau vào văn phòng, khiển trách
học sinh nam và yêu cầu xin lỗi bạn nữ và hứa với g iá o viên là
sẽ không tái phạm nữa.
d.) Gặp giáo viên - mẹ của em H ải báo cáo sự việc,
e) Yêu cầu học sinh nam viết bản kiểm điểm,
g) Cách giải quyết kh ác của bạn ĩ
2. Đ án h giá cách giải quyết của cô giáo. R ú t ra k ế t luận
sư phạm.
Vào tiết 3, ở lốp 6T1, cô D đang kiểm tra bài cũ thì Q đi đâu
vê muộn xin vào lớp. Cô D liền nói : "Đi đâu m à g iờ này mới
vào lớp ? Có biết là muộn bao nkiêu phút rồi không ĩ Lớp học
chứ đâu p h ải cái chợ m à muôn vào lúc nào cùng được. Tôi cho
em nghỉ tiết này".
Học sinh Q chần chừ đứng ỏ cửa lớp, rơm rớm nước m ắt
và nói : "Thưa cô"...
Cô D : "Không thưa gửi gi hết, đã vào muộn m à tôi bảo còn

không nghe. Đi ra ngoài mau, đế lớp còn học".
Câu h ỏ i :

G iải thích tại sao ?

b) Cho học sinh Q vào ngay.
c) Lắng nghe lí do của Q, nhắc em từ lần sau p h ả i chú ý ra
vào lớp đúng giờ đê khỏi ảnh hưởng tới cả lớp rồi cho Q vào học.
96
d) C ho Q vào lớp và p h ạt Q bằng cách gọi Q lên bản g kiếm
tra bài luôn.
e) P hê bình Q trước lớp đ ể nhắc nhở chung tất cả học sinh
cần lưu ý về việc ra vào lớp khôn g đúng g iờ giấc.
g) C ách g iả i quyết của bạn ?
2. Đ á n h giá cách ứng xử của giáo viên. R ú t ra k ế t luận
sư p h ạm .
Chuyện xảy ra ở giờ học môn toán Ịốp 6C trường cấp II

X uân Thọ.
Hóm đó. cô Xuân có hai tiết toán, tiết đầu là kiểm tra, tiết
sau là học bài mới. Trong tiết kiểm tra cô bắt được học sinh A
sử dụng tà i liệu, cô liền thu bài và đuổi A ra khỏi lớp. Nhưng
học sinh A chần chừ không muốn ra. Ngay lúc đó, học sinh B
đã tr a n h thủ mở vở. Một học sinh ngồi bên cạnh nhắc :
- "Mày cẩn thận, coi chừng , (Cô Xuân bị cận) bà "bổn mắt",
thấy đ ấy !".
Cô X u â n đã nghe được, quá tức giận, bắt cả lớp phải nộp bài
(dù còn 10 phút mới h ết giờ) và nói :
"Lớp các em là một lớp cơ hội, không có lòng tự trọng, đ ổ vô
ý thức /" Nói xong cô vùng vằng đi ra.
Cáu h ỏ i :
1. Nếu là giáo viên Irong trường hợp này, bạn sẽ làm gì ?
G iải th ích tại sao ?
b) L ập biên bản với học sinh A và B.
7-300THGTSP 97
c) N hắc nhở học sinh A và B và yêu cầu các em không dược
gian lận trong thi cử.
d) Đuổi cả hai học sinh A và B ra ngoài.
e) Yêu cầu h ai em A và B viết bản kiểm điếm và báo với
g iáo viên chủ nhiệm lớp.
g) Cách g iải quyết kh ác của bạn.
2. Đ ánh giá cách xử sự của giáo viên. R ú t ra k ế t luận
sư phạm.

Trong giờ Địa lí, học sinh Nguyễn Trung An lớp 7C đang
ngủ gà, ngủ gật, bất thần bị cô giáo gọi và hỏi "Em cho biết các
nước ở Đông Nam Á, nước nào lạnh nhất ? "
Học sinh : "Thưa cô ! Nước đ á lạnh nhất ạ ”.
Cả lóp bật cười.
Cô giáo : "Đồ ngu, không chú ý g ì cả, điểm 1, ngồi xuống".
Câu h ỏ i :
a) H ành dộng như trên.
b) Nói với học sinh : "Cô nhắc lại, em nghe cho rõ : Nước
nào (tức quốc gia nào) ở Đông N am Á lạnh nhất ? "
c) Núi với học sinh : "Em có biết tại sau các bạn cười không ?
Các bạn cười vì em trả lời không đúng câu hỏi của cô. Cô hỏi
lại em...".
d) Nói với học sinh : "Không đúng. Em ngủ trên lớp nên
không trả lời dược cău hỏi của cô. Em chú ý nghe các bạn trả
lời nhé".
98
e) Nói với học sinh : "Em hãy đi ra ngoài rửa m ặt cho tỉnh
ngủ rói vào lớp học tiếp
g) Nói với học sinh : "Em đứng đó, nghe các bạn trả lời".
h) C ách g iả i quyết kh ác của bạn ?
2- Đ án h giá cách ứng xử của cô giáo. Rút ra bài học
sư phạm.
Trong giờ toán lớp 7E, thầy Q đang giảng say sưa, bất chợt,
có học sinh nữ tên N, đứng dậy nói : "Thưa thầy, chò này thầy
g iản g nhanh quá em khôn g hiểu ạ, xin thầy giản g lại giúp em".
Thầy quắc m ắt về phía N có lẽ tức giận vì em N đã cắt ngang
lời thầy giáng, một phần thầy thây như công sức mình đố
xuổng sông, xuông biển, nên trả lời ngắn gọn : "Không hiểu thi
về n hà hiểu". Rồi thầy tiếp tục giảng bài của mình.
Nữ sinh N tròn mắt, nước m ắt ngấn lệ vì câu trả lời bất ngờ
của thầy. Các bạn trong lốp đưa m ắt nhìn nhau.
Càu h ỏ i :

b) Nói với học sinh : "Được ! Thầy sẽ g iản g lại cho em vào
c u ô i g iờ " .
c) Nói với học sinh : "Các em chú ý ! Thầy giảng lại".

d) N ói với học sinh : "Em nào hiểu vấn đ ề thầy g iản g vừa
rồi hãy g iơ tay ? " Thầy gọi một vài em một p h ần là đê kiểm tra,
m ột p h ầ n là đ ể giúp em N hiểu được bài m à thầy khôn g cần
g iản g lạ i (nếu có em giơ tay).
99
2. Đánh giá cách ứng xử của thầy giáo. Rút ra bài học
sư phạm.
Vào chiều thứ Tư, sau hai giò học đến giờ giải lao, học sinh
trong lớp 7E hầu hết đều ra ngoài chơi đùa. Trong lớp chỉ còn
một ít bạn ở lại chơi trò đuổi bắt. Lớp học ch ậ t chội, phòng học
nền đất, học sinh N trong khi nô đùa tay chân dơ bẩn đã rửa
tay vào chậu nước giành cho giáo viên, rồi để chậu nước bẩn đó
lên ghế ngồi của giáo viên, tiếp tục trò chơi của mình. Đến khi
trông vào giờ học, vì vội vàng học sinh N quên m ất chậu nước
bẩn đó. Giáo viên vật lí, cô Ngô Mai vào lớp dạy, thấy sự việc
như vậy, không tìm hiểu lí do, đã ph ạt lớp đứng cả tiết học và
dùng những lời lẽ không hay để mắng học sinh. Giáo viên giận
không dạy môn vật lí một tuần lễ.
Càu h ỏ i :

b) Lờ đi, coi như không có chuyện g i xảy ra.
c) Nói với hoc sinh : "Giờ ra chơi bạn nào đó đ ã rửa tay
bân vào chậu nước và sơ ý quên không thay lại nước. L ần sau
các em lưu ý, cần giữ gìn vệ sinh chung".
d.) Nói với học sinh : "Em nào đó đ ã rủa tay bân vào
chậu nước của g iá o viên nhưng quên thay nước.. Giờ ra chơi
các em p h ả i thay nước ngay đê thầy cô g iá o g iả n g bài xong
có t h ể rửa tay được".
100
e) Nói với học sinh : "Em n ào đ a rửa tay vào chậu nước và
đê lên g h ế của g iá o viên hãy đứng lên ? và đi thay nước ngay".
g) C ách g iả i quyết kh ác của bạn ?
2. Đ ánh giá cách ứng xử của cô giáo. K ết luận sư phạm
được rút ra ?
Tinh huống sô 123

Học sinh Đ lớp 7G trường P T C S là một học sinh giỏi, ngoan,
nhưng vì bị ốm nên không thuộc bài. Cô giáo H phụ trách bộ
môn Lịch sử gọi D lên bảng. Học sinh Đ (nét m ặt xanh xao,
th ân thể gầy yếu, đứng lên nói) : Thưa cô, em chưa học bài ...
Cỏ giáo nghiêm m ặt hỏi : "Sao em khón g học bài ?
Học sinh Đ : "Thưa cô, em bị ốm, mới xuất viện chiều q u a ”.
Cô giáo H nói tiếp : "Vậy sao em khôn g lo chép bài trước khi
đến lớp ĩ Ngồi xuống, một đ iểm ”.
Tro n g suốt buổi đó, học sinh Đ với nét m ặt buồn bã, cúi mặt
xuông b à n và khóc ...
Câu h ỏ i :
G iải thích tại sao ?
a) H ành độn g như trên.
b) N ói với học sinh : "Thôi được, hôm sau cô sẽ kiêm tra
bài pm
c) Nói với học sinh : "Em về chép bài của bạn, ch ỗ nào
chư a hiêu hỏi thêm bạn".
d) C ách g iả i quyết k h á c của bạn.
2. Đ án h giá cách ứng xử của cô giáo. R ú t ra k ết luận
sư phạm.
101
Chuyện xảy ra ở lớp 7C khi làm bài kiểm tra.

Cô giáo Lan trông thấy học sinh Nam nhìn bài của bạn, rất
bực. Khi thu bài, cô mắng Nam không biết tự trọng và tuyên
bố sẽ huỷ bài. Nói xong, cô giáo xé vụn bài của N am trước lớp.
Nam phản ứng một cách quyết liệt, đứng lên nhếch mép cười,
nhổ nưốc bọt và bước ra cửa.
Câu h ỏ i :
a) H àn h động như trên
b) N hắc nhở N am : "Nam ! Em kh ôn g được n hìn b à i của
bạn. Cô n hắc lần nữa là sẽ lập biên bản".
c) L ậ p biên bản ngay.
d) L ờ đi.
e) N hắc nhở N am kh ôn g nhìn bài củ a bạn, đồng thời
n hắc nhở học sin h ngồi cạn h N am h ãy b ả o vệ b à i của m inh.
g) C ách g iả i quyết k h á c củ a bạn.
2. Đ á n h giá cách giải qu y ết của cô giáo và h à n h vi của
học sinh. R ú t ra k ế t luận sư phạm.

Cô giáo cho cả lớp làm b à i kiểm tra , để b à i có 0 5 bài
lượng giác.
Một tu ần sau cô giáo trả bài kiểm tra , cả lớp toàn đạt
điểm 1 và 2. T h ế là những bạn học sinh đó bị cô m ắng nào là
"đồ ngu si", "đầu toàn sỏi đá, h ắ c ín " ...
102
Đến khi các bạn yêu cầu cô chữa bài kiếm tra thì cô giải 01
bài trong 02 tiế t vẫn chưa xonsỊ.
Lúc này cô mới nhận là mình cho đê sai và bỏ bài kiểm tra đó.
Câu h ỏ i :
1. Nếu là giáo viên đó, bạn sẽ giải quyết thê nào ? Tại sao ?

b) N hận lỗi về m inh và tô chức cho học sinh làm lại bài
kiêm tra vào thời gian g ần nhát.
c) Huỷ bài kiểm tra và cho học sinh làm lại bài kiểm tra ngay.
d) L ờ đi.
e) C ách g iả i quyết k h á c của bạn.
2. Đ ánh giá cách giải quyết của giáo viên. R ú t ra kết luận
sư phạm.
S á n g hôm ấy, giáo viên dạy môn V ă n lớp 8A (hệ 10 năm)

bị ốm, th ầy hiệu trưởng B dạy thay.
T h ầ v B kiểm tra vở soạn bài của học sinh K. Thầy mở vở lật

từng tra n g viết, không thấy bài soạn.
Hôm ấy. học sinh K không soạn bài.

G ần cuôi tiế t học, thầy B trỏ tay vê phía học sinh K : "Anh
ngồi g iữ a bàn thứ ba h ãy n hắc lạ i tôi vừa g iản g bài đến đâu !".
Học sinh K đứng lên như người mất hồn. Quả th ậ t học sinh K
không nghe th ầy giảng bài vì quá m ệt (vì suốt đêm thức đê đọc
cuốn " T ắ t đèn" vừa mượn được của bạn).
103
TrôYig điểm hết tiết. Thầy giáo B nói với học sinh K, giọng
không tỏ ra bực bội khó chịu : "Cuối buôi học, an h đến
phòn g tôi !".
Phòng thầy B ở cuối nhà. Nửa gian trong, một chiếc giường
và một bàn làm việc. Nửa ngoài, một tủ sách và một bàn tiếp
khách. Thầy đang ngồi ở bàn làm việc tại gian trong. Học sinh
K lặng lẽ đi vào. M ắt học sinh K lén lén nhìn từng cột sách,
từng chồng báo ở nóc tủ với một sự thèm thuồng.
P hú t sau, thầy bưốc ra với một tạp chí tiếng Pháp. "Tôi
đan g bận" - Thầy nói - "Anh ngồi xuống đây đọc đi !".
Học sinh K thưa th ậ t th à : "Em có biết một ít, nhưng chưa
đọc nổi sách !".
Thầy trở vào, cầm ra một tờ báo tiếng Anh đặt lên bàn.
Học sinh K nhấm môi, nuốt khan một tiếng : "Thưa thầy,
em không biết tiếng Anh".
Thầy trở vào bàn làm việc. Bỏ mặc học sinh K với những tò
báo nưốc ngoài...
Câu h ó i :
1. Nếu là giáo viên B, bạn sẽ xử sự t h ế nào ? T ạ i sao ?

b) Nói với K : "Bài em không soợn, giờ ngồi trong lớp cm cũng
không chú ý nghe giảng. Tôi cho em điểm 1 đ ể cảnh cáo em".
c) L ờ đi coi như không có chuyện g ì đ ể dạy cho xong bài.
d) Gọi học sinh K đứng lên trước lớp đ ể hỏi lí do tại sao
bài về'nhà không soạn và ngồi trong lớp lại không nắm được
bài giản g của g iáo viên.
104
e) Yêu cầu học sin h K viết bản kiêm diêm và thông báo
sự việc ch o g iá o viên A và g iá o viên chủ nhiệm lớp.
g) Yêu cầu học sinh K lên văn phòng và hỏi lí do về những
khuyết điểm d ã mắc.
h) C ách g iã i quyết kh ác của bạn.
2. Hãy đánh giá cách giải quyết của giáo viên B và việc làm
của học sinh K. R út ra kết luận sư phạm.
Một buổi học, trong khi đang giảng bài, giáo viên T chú ý
th ấy hiện tượng mấy học sinh phía cuối lớp hình như đang
giấu giếm chuvền cho nhau một vật gì. B ằ n g kinh nghiệm
nghề nghiệp, giáo viên T lớn tiếng ra một cái lệnh để có th ể giữ
nguyên hiện trường :
- T ấ t cả ngồi im ! Không ai được nhúc nhích !
Giáo viên T đi xuông cuối lớp thu được một quyển sổ.
Nỗi giận dữ của giáo viên T đang được đà càng trở nên
nghiệt ngã :
- Đồ tồi, làm việc vụng trộm, gian dôi trong giờ học mà
không biết xấu hổ à ? Bước ra ngoài ! Ra ngoài !
Mơ - em học sinh phạm lỗi - liếc nhìn giáo viên T bằng đôi
m a t đon t h ả n g t h ố t , n ử a n h ư o á n t r á c h , n ử a n h ít b iế t lỗi, cúi
đầu bước giữa hai hàng bàn ghế, ra khỏi lớp. Phòng học lắng
xuống, k hông một tiếng động.
Giáo viên T khẽ lậ t từng tran g quyên sổ vừa thu được. Đó là

quyển lưu bú t mà bạn bè đang chuyển tay nhau ghi những
dòng từ biệt trong những ngày Mơ sắp phải bỏ học (chuyện Mơ
105
phải thôi học giáo viên T hoàn toàn không được biết. Không
một em học sinh nào cho thầy chủ nhiệm biết điểu này)...
Câu h ỏ i :
1. Nếu là giáo viên T, bạn sẽ giải quyết t h ế nào ? Tại sao ?

b) L ờ đi đ ể tiếp tục giảng bài.
c) Ngừng giảng bài, nhìn về p h ía cuối lớp với ý cảnh báo,
rồi chờ cho lớp trật tự trở lại thi tiếp tục g iản g bài.
d) Hỏi học sinh : "Chuyện g i đan g xảy ra t h ế này ? Thầy có
th ể biết được không ĩ
2. Đánh giá cách giải quyết của giáo viên. R ú t ra k ết luận
sư phạm.

Một chuyến tham quan buồn
Trường TH C S X tổ chức đi tham quan địa đạo Củ Chi. Vì

điều kiện eo hẹp về tài chính, trường chỉ thuê hợp đồng hai xe
60 chỗ ngồi nên giáo viên, công nhân viên không được mang
theo vợ (hoặc chồng), con cái.
... Người lên xe cuôi cùng là cô hiệu trưởng Ng. Chợt cô Ng

thây cô Ch - giáo viên bên trường tiểu học, vợ thầy H - giáo
viên của trường. Cô hiệu trưởng liền sa sầm nét mặt, cô nói :
- Ai khôn g ở trong diện đi tham qu an th ì xuống xe, xe

ch ật rồi.
Cô Ch năn nỉ :
106
- Chị Ng, em chưa được đi tham quan Củ Chi bao giờ, cho
em đ i vế còn kẽ chuyện với con.
Cô Ng vẫn gay g ắ t :
- Đ ang còn thiếu hai đ ạ i biểu nữa, nếu h ai đại biểu đến thì
mời ch ị xuống xe.
Lú c đó, thầy H nửa muôn cho vợ đi, nửa ngại cô hiệu
trưởng. Một lát sau chỉ có một đại biểu đến. Xe chuyển bánh.
Q u a n hệ giữa cô hiệu trưởng và cô Ch tiếp tục căng th ẳng suốt
dọc đường đi. Lâu lâu, cô hiệu trưởng "thọc" một câu :
- K h ách khôn g mời mà đến.
Cô Ch thì cho là hiệu trưởng hẹp hòi, cô chấp. T h ầy H càng

thêm lúng túng không biết làm sao. Bực mình quá, khi trỏ về,
cô C h không thèm đi xe của trường nữa, đón xe ngoài trở về.
B a ngày sau, cô hiệu trưởng Ng trên đường trở vê nhà, bỗng
nghe tiếng gọi giật giọng :
- Ê , Ng.
Cô Ng ngoảnh lại thây cô Ch. Từ trong quán nước xông ra,
tùm lây cổ áo cô Ng.
- M ày là con khôn nạn, ch ỗ còn trông m à d ám dằn m ặt tao,

tao ch o m ày cái tát.
Ch t á t cô N g .H ai người đàn bà, hai cô giáo giằng co nhau.
Mọi người tụ tập ngày một đông, công an phải tới can thiệp.
T h ậ t la mọt, chuyến tham quan buồn...
(Trích trong Những câu chuyện về qu ản lí g iá o dục, t.l)
Câu h ỏ i :
1. N ếu là cô Ng - hiệu trưởng b ạn xử sự như t h ế nào ?

T ại sao ?
107
a) N hư trên.
b) Im lặng lờ đi, coi như khôn g biết.
c) v ẫ n ch o cô Ch đ i nhưng sau đó về họp rú t kinh
nghiệm chung.
d) Kiên quyết khôn g cho cô Ch đ i đ ể giữ vững k ỉ cương.
e) G ặp riêng thầy H đ ể nói chuyện.
h) C ách xử lí k h á c của bạn.
2. Là cô Ch - giáo viên bên trường tiểu học, bạn sẽ xử sự như
thế nào ? Tại sao ?
a) N hư trên.
b) G ặp riêng cô Ng đ ể nói chuyện trước kh i lên xe.
c) v ẫn đi và về bằng xe củ a trường, sau đó gặp cô Ng nói
chuyện đê rút kin h nghiệm.
3. Là giáo viên H - chồng của cô Ch, bạn sẽ xử sự n h ư th ế
nào ? T ại sao ?
a) N hư trên.
b) G ặp riêng cô Ng nói chuyện.
c) Kiên quyết b ảo vợ ở nhà không đi nữa đ ể không g â y khó
d ễ cho cô Ng.
4. R ú t ra bài học sư phạm.
108
Phần hai
NHỮNG TÌNH HUỐNG Sữ PHẠM
CHƯA CÓ CÁC PHƯƠNG ÂN TRẢ LỜI
109
Có học sinh k h en bạn là người th ầy k h iêm tốn, hấp dẫn,
dễ mên, dễ gần hơn những giáo viên k h á c ở trong trường.
1. Hãy nêu cách ứng xử hợp lí nhất.
2. G iải thích tại sao bạn lại ứng xử như vậy ?
Tình huống Số 130

Giáo viên Y mâi ra trường nhận công tác ở một trường học
vùng sâu. Học sinh là những cậu bé đen nhẻm nhưng rất hồn
nhiên ch ất phác. Một hôm, vừa vào lớp giáo viên Y đang viết
bảng thì có một học sinh đứng lên ấp úng nói : "Thưa cô em
muôn hỏi cô ạ !".
- "Em nói đi" —cô giáo vui vẻ động viên.
- "Dạ, em muôn hỏi sao da cô trắng thê ? "
1. Nếu là giáo viên Y, bạn xử lí như t h ế nào ĩ
2. G iải thích tại sao bạn lại ứng xử như vậy ?

Mới bước vào lớp, một em học sinh ngồi đầu bàn đã kí hoạ
xong bức tranh châm biếm giáo viên.
Nếu là giáo viên bạn sẽ ứng xử như thê nào ? Vì sao ứng xử
như vậy ?

Trong lớp 12B có hai em học sinh (một nam, một nữ) học rất
khá và được cô giáo chủ nhiệm tin tưởng. Nhưng gần đây cô
nhận thấy sức học của hai em đều giảm sút và các em có biểu
hiện tình cảm yêu mến nhau.
Nếu là cô g iáo chủ nhiệm lớp đó, bạn sẽ làm g ì ? Tại sao bạn
làm như vậy ?
110
Một cô giáo mới ra trường còn r ấ t trẻ, được phân công làm
chủ nhiệm lớp 12. Buổi đầu tiên ra m ắt học sinh cô bị một số
học sinh cá b iệt trêu chọc, gọi là "chị giáo", thậm chí có em
không đứng lên chào khi cô vào lớp.
VỚI tư cách là cô giáo đó, bạn sẽ xứ lí như th ế nào ? Tại sao
bạn xứ lí như vậy ?

Lần đầu tiên giáo viên N vào n hận lớp chủ nhiệm, học sinh
om dứng, em ngồi rấ t m ất t r ậ t tự (mặc dù đã biêt giáo viên
vào lớp).
Nếu là g iá o viên N, bạn xử sự như t h ế nào ? Tại sao ?
Tình huống Số 135

Trong lớp bạn chủ nhiệm có một học sinh học giỏi nhưng
các bạn trong lớp phản ánh với bạn rằn g : học sinh ấy có tính
t ắ t m ắ t (đã n hiều lần nhìn th ấy nhưng ngại không dám bắt
quả tang).
L à g iá o viên chủ nhiệm bạn sẽ g iả i quyết sự việc này như

Trong lớp khi cô giáo đang giảng bài thì có một học sinh
đứng dậy hỏi cô một câu hỏi trong phạm vi bài cô đang dạy.
Câu hỏi rất khó và cô không thể trả lòi ngay dược.
Nêu bạn là cô giáo đó thì bạn sẽ xử lí như thê nào ? Tại sao
bạn xử lí như thế?
111
Trong giờ học Toán, khi cô giáo đang giảng bài thì có một
học sinh say sưa làm việc riêng không chú ý nghe giảng.
B ạn sẽ làm gì nếu bạn là cô g iá o đ ó ? T ại sao bạn làm
như vậy ?

Ở một lớp 11, thầy giáo đang giảng bài. Cứ mỗi lần thầy
quay lên đê viết bảng thì ở dưới lớp học sinh lại bấm nhau
cười. Khi thầy quay xuống thì học sinh lại im bặt, song nhìn
m ặt em nào cũng như phải cố nhịn cười.
Nếu là thầy giáo đó, bạn sẽ xử lí như t h ế nào ? Tại sao ?

K hi cô giáo đang giảng b à i trên lớp, thì có một học sinh
gục đầu xuông bàn và không chép bài.
Nếu là cô giáo đó, bạn sẽ xử lí như t h ế nào ĩ Tại sao ?

Trong một lần coi thi, có một học sinh nam đe doạ bạn khi
bạn bắt tài liệu.
B ạn sẽ xử lí thê nào ? Tại sau ?

Trong khi đang giảng bài thầy giáo phát hiện có một em học
sinh ngồi dưới lớp đang rất say sưa đọc một cuốn truyện tiểu
thuyết thuộc loại sách văn hoá đồi truỵ.
Nếu là thầy giáo đó, bạn sẽ xử lí như thê nào ? Tại sao ?
112
Thầv giáo đang giảng bài thì ỏ dưới lóp có một học sinh nam
đang lói tóc một học sinh nữ. E m học sinh nữ kêu lên và cả lớp
quay ve phía hai em học sinh đó.
Nếu là thầy g iá o đó, bạn sẽ xử lí như thê n ào ? Tại sao ?

Một buổi tối, thầy K hanh đang đi trên đường thì có hai
người đến hỏi xin lửa của th ầy để châm thuốc lá. Chợt thầy
nhận ra trong hai người đó là học sinh lớp th ầ y chủ nhiệm.
Nếu là thầy g iá o K hanh, bạn sẽ xử lí như t h ế nào ? Tại sao ?

Bạn là cô giáo trẻ mới ra trường và làm chủ nhiệm một lớp ở
trường PTTH . Khi b ạ n đi ngang qua một quán rượu thì thấy
một số học sinh n am của lớp bạn dang uống rượu và buông lời
trêu chọc bạn. Lúc đó bạn sẽ xử sự như t h ế n ào ? Tại sau ?

Trôn đường phô thấy hai em học sinh dang đi tới, thầy
Cường tưởng các em sẽ chào th ầ y vì thầy dang dạy lớp các em
và biết r ấ t rõ vê hai em học sinh này. Nhưng không, cả hai em
đểu đi thẳng qua thầy mà không một lời chào.
Hạn sẽ xứ lí như thê nào nêu bạn là thấy Cường 'ị Tại sao í1
Trong giờ k iểm t ra , cô giáo yêu cầu học s in h m ang t ấ t cả

s á c h và vỏ môn k iểm t r a lên b à n giáo v iên . N hưng sau đó
8 -3 0 0 T I-G T S P 113
cô phát hiện vẫn còn một học sinh không nộp vở mà đang kê
dưới bài kiểm tra của mình.
Nếu là cô giáo đó, bạn sẽ làm g ì ĩ Tại sao ?

K hi thi h ết môn, một sô học sinh bị điểm kém đến xin
giáo viên nâng điểm.
Nếu là giáo viên trong trường hợp này, bạn xử lí thê nào ?
Tại sao ?

Một học sinh của lớp bạn chủ nhiệm có biểu hiện nghiện hút
ma tuý.
B ạn sẽ giải quyết tinh huống này như thê nào ? Tại sao ?

Một buổi tối đang đi bộ trên đường cô giáo chủ nhiệm lớp 12 D
nhận ra một đôi thanh niên nam nữ đang ngồi dưới gốc cây
trong bóng .tối. Nhìn kĩ cô nhận ra là hai em học sinh lớp mình
chủ nhiệm.
Nếu là cô g iá o chủ nhiệm lớp đó, bạn sẽ xử lí như thê nào ĩ
Tại sao ?

N h à tx-ường s á p tổ c h ứ c m ộ t đựt Lliam q u a n du lịch cliu hục
sinh. Khi cô giáo chủ nhiệm lốp hỏi nguyện vọng của các em
thì có 1/2 s ố học sinh trong lốp thích đến một địa điểm ở vùng
biển, còn 1/2 các em lại thích đến địa điểm ở vùng núi.
Nêu là g iáo viên chủ nhiệm đó, bạn sẽ xử lí như thê nào ?
Tại sao ?
114
Trong một lần trả bài kiểm tra ở lớp 10 của thầy giáo Việt
có một học sinh thắc mắc với thầy vê kết quả bài kiểm tra thầy
ch âm vối lí do : "B ài của em làm giông hệt bài của bạn Th ắn g
sao bài của bạn T h ắn g được điểm 8 còn em lại được điểm 5".
Nêu là thấy g iáo Việt, bạn sẽ làm g ì ? Tại sao ?
Trong giờ học, khi cô giáo đang viết bảng thì một viên phấn từ
phía học sinh ném vút lên, sượt qua đầu cô và làm cô giật mình.
Trước tình huống dó bạn sẽ xử lí như t h ế nào ĩ Tại sao ?
Anh (chị) đang giảng bài bỗng thấy 2 em học sinh đánh
nhau dưới lớp.
Anil (chị) sẽ g iả i quyết như thê nào ? Tại sao ?
Giáo viên đang giảng bài, có 2 nam học sinh ngồi cuối lớp
;hơi cò ca - rô. Giáo viên đã nhắc nhở nhưng hai em đó vẫn
tiếp tục chơi.
N r'n In g i á n r i ê n t r n n g t r ỉ t ì l n g h rip n à y h ạ n x ử l í th ô n à n ?
Tại sao ?

B ạn có t ậ t nói r ấ t nhanh và to. Một hôm bạn đang giảng bài
;hì có một học sinh nói tự do : "Cô ơi, volume".
115
B ạn xử lí t h ế nào trong trường hợp này kh i bạn biết nghĩa
của từ đó. Tại sao ?
Trong giờ kiểm tra một học sinh giở vở, anh (chị) nhắc tên
em học sinh đó để cảnh cáo nhưng đã nhắc nhầm tên học sinh
khác, em đó tự ái liền đứng lên phản ứng gay gắt.
Anh (chị) g iải quyết như th ế nào ? Tại sao ?
Đang say sưa giảng bài thì ở bên ngoài bắt đầu có tiếng ồn
vì nhà trường tổ chức thi đá cầu và kéo co cho học sinh. Một sô
học sinh trong lớp đề nghị giáo viên cho nghỉ nửa tiết cuối vì
ồn quá, sô còn lại đề nghị giáo viên cứ tiếp tục bài giảng.
Nếu là g iáo viên trong trường hợp trên, bạn xử lí thê nào đẽ
cả h ai p h ía học sinh đều cảm thấy không bị ức chế. Tại sao bạn
làm như vậy ?

Giáo viên Q vào lốp và kiểm tra bài tập vê nhà. Giáo viên
gọi 3 em lên bảng thì cả ba em đều không chuẩn bị bài và đưa
ra những lí do khác nhau như : ông em bị ôm, bác em bị tai
n ạ n h o ặ c b ản th â n em bị ôm .
Nếu là g iáo viên Q bạn sẽ giải quyết như thê nào ? Tại sao ?

Trong khi chấm bài kiểm tra (đê bài là một vấn để xã hội
thuộc loại tri thức thông thường), giáo viên nhận thấy một
116
học sinh không trả lòi được đủ ý như đáp án giáo viên ch u ẩn
bị trước m à chỉ đi sâu phân tích được một nửa s ố ý trong đáp
án, nhưng học sinh đó lại p h ân tích k há sâu sắc và độc đáo.
Nêu là g iáo viên trong trường hợp trên, bạn xử lí t h ế nào ?

Tại sao ?
Iiớp đang có người dự giò và giờ học đã trôi qua được 25 phút,
thì một nhóm học sinh mải chơi quá giờ giải lao xin vào lớp. Cô
giáo đang giảng ngừng lại và nói sẵng : "Vào đi", "Tại sao giờ mới
vào", "Lần sau không được thế".
H ãy cho biết ý kiến của bạn về h àn h vi g ia o tiếp trên của

gián viên.
Nếu là giáo viên trong trường hợp đó, bạn sẽ g iả i quyết như

Vào giờ học, muôn lau bảng mà không thấy khăn lau, giáo
viên mới nhắc trực n h ậ t thì một em học sinh rú t k h ăn mùi xoa
của mình ra và đưa cho giáo viên.
Nếu là g iá o viên đó, bạn sẽ xử sự thê nào ? Tại sao ?
Tình huông số 162
Đã đến giờ thao giảng (có giáo viên dự giò), nhưng khi bước
vào lớp, bạn thấy bàn ghê lộn xộn, bảng chưa lau, khăn lau
bảng không có, lớp bẩn.
Trước tinh huống đó, bạn sẽ làm g ì ? Tại sao ?
117
Trong một buổi sinh hoạt lốp bạn chủ nhiệm, các em tranh
luận nhau vê lớp bét trường và lớp nhâ't trường. Có em nói : "Có
tiền là có mọi thứ trên đời, cần gì phải nhất với bét".
K hi nghe được câu nói đó, bạn sẽ xử sự th ế nào ? Tại sao ?
ở lóp bạn chủ nhiệm, có một em học sinh H vi phạm kỉ luật.

Sau đó đã được tập thể lớp góp ý. T ạ i buổi sinh hoạt lốp, mọi
người đều nghiêm khắc lên án em. Thậm chí có bạn nào đó nói :
"Cậu đã làm ô danh tập thể". Câu nói đó đến tai em H. Em đứng
vụt dậy, m ặt tái nhợt, lúng túng và đột nhiên chạy vụt ra khỏi
lóp để lại trên bàn quyển vở và cái mũ.
Với tư cách là giáo viên chủ nhiệm lớp, bạn sẽ g iả i quyết

như th ế nào cho hợp lí ?
Một lớp luôn bị nhà trường phê bình vi học sinh hay nói tục,
chửi bậy.
Với cương vị là g iá o viên chủ nhiệm lớp, an h (chị) có biện

p h á p nào đê k h ắ c p h ụ c tỉnh trạng này ? Tại sa o ?
Lốp anh (chị) chủ nhiệm có hiện tượng chia bè phái nhưng
lại hay bao che khuyết điểm cho nhau.
Trước tình huống, an h (chị) sẽ g iả i quyết như thê nào ?
118
Lớp trưởng cho bạn biết rằng trong lớp có một nhóm học
sinh có xu hưống sông tách biệt với lớp và "phớt lờ" các nội quy
do lốp đê ra.
Với cương vị là g iá o viên chủ nhiệm lớp, bạn sẽ làm th ế nào ĩ

Tại sao ?
Một nữ sinh trong lớp đưa cho thầy giáo chủ nhiệm một
m ảnh giấy nhàu n át của một học sinh nam gửi cho em đó. Ở
cuôi thư có dòng chữ của em học sinh nam đó : "Đồ m ất dạy".
Th ầy giáo chủ nhiệm n hận được ngay nét chữ của học sinh
nam đó.
Nêu là thầy g iá o chủ nhiệm lớp, bạn sẽ làm g i ? Tại sao ?
T ro n g lớp b ạn có m ộ t 'e m học sin h vôn ngoan, học k há

bỗng trở nên buồn rầu , đến lớp t h ấ t thường, học sú t dần.
T ìm hiểu nguyên n h ân được b iế t thòi gian này bố mẹ em đó
hay cãi nhau.
L à g i ả n v iê n c h i ) n h i ệ m ìâ p . h ọ n sẽ l à m g ì ? T ợ i s a n ?
C hu ẩn bị cho ngày th ành lập Đoàn 26/3, bạn cho đội văn
nghệ củ a lớp tập các tiết mục để tham dự hội thi văn nghệ của
nhà trường. Có một học sinh r ấ t n hiệt tình, xin bạn cho được
119
tham gia. Nhưng qua quá trình luyện tập bạn thấy em học
sinh đó không đáp ứng được yêu cầu.
L à g iá o sinh thực tập trong trường hợp này, bạn sẽ xử lí thê'

nào ? Tại sao ?
Khi giảng bài, có một học sinh nam (khá lớn tuổi vì đi học
muộn) cứ chăm chú nhìn bạn một cách âu yếm. B ạn thấy má
nóng ran.
Trong trường hợp ấy bạn sẽ xử sự như t h ế nào ? Tại sao ?
Một giáo viên dạy Văn vừa mới ra trường được phân công
dạy một lớp học sinh cấp III có tiếng là nghịch ngợm. Một lần,
cô đang giảng về những câu đặc biệt trong các tác phẩm văn
học và yêu cầu học sinh suy nghĩ lấy ví dụ, thì một học sinh
nam bỗng đứng phắt dậy rồi hét to :
- Mẹ cha con Nở ! (Chí Phèo - Nam Cao).
Nếu bạn là g iáo viên dó, bạn sẽ xử lí thê nào ? Tại sao ?
Bạn là giáo sinh nam mới đi thực tập. Một hôm có một học
sinh nữ chạy đến tìm bạn và đưa cho bạn một tờ giấy chỉ vẻn vẹn
dòng chữ : "Không có thầy, em sẽ không học nổi".
L à g iá o viên nhận chủ nhiệm lớp có học sinh nữ đó, bạn xử

lí như t h ế nào ? Tại sao ?
120
B ạ n nhắc nhở một học sinh trong khi làm bài thi thì bỗng
nghe được câu chuyện giữa 2 bạn nữ ngồi gần chỗ bạn đứng :
"Anh tớ học cùng với cô ấy hồi đại học. Anh tớ bảo cô quay bài
siêu cực kì, thê m à còn đi nhắc ngưòi khác".
K hi nghe được câu nói này, bạn sẽ xử lí ra sao ? Tại sao ?
Sau giờ nghỉ giữa tiết học, bạn bước vào lớp thấy trên bảng
có ghi dòng chữ : "Giảng chán lắm".
K hi đọc xong dòn g chữ trên, bạn sẽ xử sự như t h ế nào ?

Tại sa o ?
B ạn đang đi xuống cầu thang thì một sô" học sinh nam đi
đằng sau bạn h á t : "Cô ơi cô, chúng cháu yêu cô lắm".
K hi nghe được cảu nói đó, bạn sẽ xử lí t h ế n ào ? Tại sao ?
N g à y đ ẩu t iê n bước lôn b ụ c g iả n g , b ạ n m ặ c m ô t c h i ế c á o dài

th ậ t đẹp (có thêu bông hoa hồng). Trong khi đang say sưa
giảng bài thì bỗng nghe hai học sinh nam ngồi ở bàn đầu nói :
"Này ! Tao nghe thấy người ta bảo là hoa hồng được nuôi bằng
sữa theo mày có đúng không ? " và sau đó thì phá lên cười.
Trước tình huống đó, bạn sẽ xử sự thê nào ĩ Tại sao ?
121
Vừa mới bước vào lớp (khi đi thực tập) học sinh đã đưa ra lòi
nhận x é t : "Cô giáo gì mà bé tí, tầm này mà viết bản g thì...".
Khi nghe được câu nói trên, bạn sẽ xử sự thê'nào 1 Tại sao ?
Sau giờ lên lốp bạn cùng hoà vào một nhóm học sinh và đi
xuôrig cầu thang. B ấ t ngò bạn nghe được câu chuyện của 2 em
nữ sinh mặc quần áo rất diện đi trước : "Mày thấy không, cô giáo
nhìn rõ chán, trông "tẩm bỏ xừ".
Nếu là giáo viên trong tình huống trên, bạn sẽ xử sự th ế nào ?

Tại sao ?
Trong giờ lên lớp đầu tiên của đợt thực tập sư phạm, vừa bước
chân lên bục giảng, còn chưa hết run (vì sợ) bạn lại nghe cả lớp
nói râ't to : "Ô ! Cô giáo xấu quá !".
Trong trường hợp đó bạn làm t h ế nào ? Tại sao ?
Trong giò, một học sinh nhìn cô giáo thực tập mà quên cả
ghi bài. Cô giáo bước xuống cuối lớp nhẹ nhàng hỏi :
- Tại sao em không ghi bài ?
- Thưa cô..., cô xinh quá ! - Học sinh nói.
- Cô giáo : ... ?
Nếu bạn là cô g iáo đó, bạn sẽ xử lí như t h ế nào ? T ại sao ?
122
Trong đợt thực tập sư phạm tại trường phổ thông, lóp bạn chủ
nhiệm có tập một tiết mục múa và lớp có mời bạn hát phụ hoạ
cho tiết mục múa đó. Bạn hát không hay.
Trong tình huống này, bạn sẽ xử sự th ế nào ĩ Tại sao ?
T iế t đầu tiên của đợt kiến tập sư phạm, một nữ giáo sinh
được phân công dạy ở lớp Toán trường Cao đẳng sư phạm.
Trong suôt giò giảng, có một học sinh nam cứ chăm chú nhìn
cô giáo mà không chịu ghi bài. Nữ giáo sinh có hỏi lí do thì em
đó trả lời : "Th ư a cô, em đang mải nghĩ tới định luật : m ắt và
tia sáng tru yền thẳng".
Nếu Là g iá o viên trong trường hợp trên, bạn sẽ xử lí t h ế nào ĩ

T ại sao ?
B ạ n được phân công làm công tác chủ nhiệm lớp (trong vòng
1 tháng kiến tập) có một nam học sinh hơn bạn 4 tuổi. Học sinh
này n hất định không chịu gọi bạn bằng "cô giáo" mà chỉ xưng
hô trông không.
Trong tinh huống này. hợn xử lí thô'nnn ? Tại sao ?
Biạn được phân công phát biểu trong cuộc hội thảo "B à n vê
cách học của sinh viên Cao đẳng". Sau khi bạn phát biểu xong
có một sinh viên hỏi : "Thưa cô, ở trường này học nhiều quá thì
123
bị gọi là "bôn", chơi nhiêu quá thì bị gọi là "gấu". Theo cô làm
th ế nào để kết hợp hài hoà giữa học và chơi ?
Trước tình huống này, bạn sẽ trả lời sinh viên như t h ế nào ?
Tại sao ?
Là một sinh viên đi thực tập sư phạm, bước vào lớp và chào
học sinh xong, bạn mở giáo án ra thì biết là mình đã nhầm
giáo án.
Trước tình huống này, bạn xử lí thê nào ? Tại sao ?
B ạn c ố gắng đĩnh đạc, tự tin để bước vào lớp với giò giảng
đầu tiên của cuộc đời sư phạm của mình. Nhưng không hiếu
sao dưới lớp lại có tiếng cười, tiếng cười lớn dần và dường như
không dứt.
Trong trường hợp này bạn sẽ làm thê nào đê đảm bảo
bài giảng vẫn có thê được tiên hành tốt ? Tại sao ?
D ã n h iề u Ịần b ạ n c ố g ắ n g 8 o ạ n giáo á n cho t h ậ t tố t đô

chuẩn bị cho giờ lên lớp đầu tiên. Nhưng khi đưa giáo án cho
giáo viên hưống dẫn thực tập tại trường P T thì bị phủ nhận
hoàn toàn bài soạn (mặc dù bạn đã cô' gắng bám s á t vào
chương trình do nhà trường - nơi bạn thực tập yêu cầu).
Trong trường hợp này bạn làm thê nào ? Tại sao ?
124
Là giáo viên mới ra trường, N dược nhận chủ nhiệm một lớp
năm thứ n hất ở trường T H SP . Khi bầu ban cán sự lớ]) có một
trường hợp xảy ra : Một sô’ bạn trong lớp đê nghị bầu bạn thi
vào trường có s ố điểm cao n hát lớp làm lốp trương. Một sô bạn
k hác lại để nghị bầu một bạn có k hả năng hoạt dộng xã hội mà
các b ạ n trong lớp phát hiện ra.
Nếu ở trong trường hợp của g iá o viên N, bạn sẽ làm như th ế
nào ch o hợp lí ĩ

T là giáo sinh thực tập vừa lên lớp với sinh viên 2 tiế t
"Giao tiếp sư phạm". Nhưng hôm sau vì do quá vui vẻ với bạn bè
mà giáo viên T đã lỡ miệng văng ra một câu nói bậy, không may
học Irò của giáo viên T nghe thấy. Hôm sau lên lớp sinh hoạt,
một em học trò đưa cho giáo viên T tò giấy, trong đó có câu :
- T h ư a cô ! câu nói : "Con người chỉ cần 2 năm để học nói và
sáu mươi năm giũ gìn lời ăn tiếng nói" có đúng không".
Nếu là g iá o viên T, bạn xử lí t h ế nào ? Tại sao ?

Khi mới đi dạy học, tiết học bạn dạy còn thừa 5 phút bạn sẽ
làm gì ?
K h i bạn dạy, h ết giò mà giáo ấn vẫn còn, bạn sẽ xử lí như
lliế nào ?

B ạ n mới b ắ t đầu đi dạy học, trong giờ dạv đầu tiên khi bạn
đặt câu hỏi nhưng học sinh không chịu trả lòi (kể cả khi bạn
gọi đích thân từng học sinh). B ạn sẽ xử lí t h ế nào ?
125
Một giáo viên chủ nhiệm lớp đến gia đình học sinh để
thông báo vê' k hu yết điểm của học sinh T ở trường cho gia
đình biết đế cùng kết hợp với giáo viên và nhà trường giáo dục,
nhưng không ngờ phụ huynh lại đán h con ngay trước m ặt
giáo viên.
Nếu là giáo viên đó, bạn sẽ xử sự th ế nào ? Tại sao ?
Lớp bạn chủ nhiệm có một học sinh cá biệt. Bạn đến gia
đình em đó để thông báo cho phụ huynh nhưng phụ huynh lại
khẳn g định là con mình ngoan.
Trước tinh huống đó, bạn sẽ g iải quyết như th ế nào ? Tại sao ?
Trong một lần nói chuyện th ân m ật với phụ huynh học sinh,
vị phụ huynh đó đã phàn nàn với bạn về trình độ chuyên môn
của đồng nghiệp của bạn.
Trong tình huống này, bạn sẽ xử sự t h ế nào ? T ại sao ?

TÔI sẽ đem bàl của em ra tổ châm
Nội dung tình huống :
Một học sinh có bài kiểm t r a được 6 ,5 điểm. Em đã xem

r ấ t kĩ và không tìm ra điểm sai nào. Cuối cùng em mạnh dạn
đến bên cô giáo nhẹ nhàng nói :
126
~ Thưa cô, tại sao bài của em lại được điểm thấp thế, cô xem
lại cho em với ạ !
Cô giáo giận dữ đập tay xuông bàn :
- Em kiện à ? Bài nào tôi cũng đã châm rấ t kĩ. không có
xem lại gì cả. Được rồi, tôi sẽ đem bài của em ra tổ chấm".
Câu h ỏ i :
1. H ãy n h ận x é t cách ứng xử củ a giáo viên trong trường
hợp trên .
2. Cách xử sự của bạn trong trường hợp này là gì ? Tại sao ?
3. Bài học kinh nghiệm rút ra là gì ?

"... Con hổ trong bài thơ là hổ đực hay hổ cái ạ ? "

S au khi dạy xong bài thđ "Nhớ rừng" của T h ê Lữ. Giáo viên
nêu câu hỏi : "B à i Ihơ là lời tự th u ật của con hô bị giam lỏng
trong vườn bách thú. Bị nhôt nhưng vẫn không nguôi nhớ vê
chôn rừng xanh nơi nó từng sông những nãm tháng lẫy lừng.
Các em hãy cho cô biết tâm trạ n g con hổ trong bài thơ được thể
hiện như th ế nào ?
('ả lớp đồng loạt giơ tay. Có nhiều học sinh trả lòi đúng yêu
cầu của cô giáo. Cô giáo nêu tiếp câu hỏi thì có một học sinh
đứng lên xin có ý kiến. Cô giáo gật đầu đồng ý. Em học sinh
thắc mắc : "Dạ em thắc mắc là không biết con hổ trong bài thơ
là hổ đực hay hổ cái ạ ? c ả lớp cười ầm lên.
Cáu h ó i :
Nếu là g iá o viên trong tiết d ạy đó, bạn sẽ xử lí như thê nào ?

Vỉ sao bạn xử lí như vậy ?
127
... em ra ngoài kia mà chơi !
Hôm nào cũng vậy, cứ vào giờ học là Xuân bỏ ra quán nước
ngồi, hoặc có ở trong lớp thì cũng chỉ bày trò nghịch. Một hôm
Xuân nghịch quá, thầy giáo môn Lí nhẹ nhàng vỗ vai em nói :
- Xuân ơi, em ra ngoài kia mà chơi ! Giờ của tôi là em cử ra
ngoài kia chơi cho các bạn học nhé, tôi không m ắng đâu !
B ẵn g đi một thời gian, không thấy Xuân đến lớp, nhiều thầy
cô thở phào nhẹ nhõm. Hôm nay, Xuân đến trường xin nghỉ
học, thầy hiệu phó hỏi :
- Tại sao em không đi học nữa ? Em định xin việc ở đâu ?
Xuân cười chua chát và trả lòi :
- Có ai thích dạy em đâu hở thầy ! Mà em bé thê này thì
biết xin việc ở đâu ? Em là thằng dốt n át lại hay phá phách -
các thầy cô đểu bảo thế. Thôi thầy cho em bỏ học để khỏi ảnh
hưởng đến nhà trường, tới các thầy cô giáo. Dù sao em cũng là
đồ bỏ đi rồi.
Cảu h ỏ i :
1. P hân tích và đánh giá cách ứng xử sư phạm của giáo viên
trong trường hợp trên.
2. Nêu cách giải quyết của bạn và rút ra các kết luận sư phạm.

Chuyện lóp tôi

Các thầy giáo dạy lớp tôi đều được chúng tôi quý trọng.
Riêng một thầy có cái "thú" lạ đời là thích "chọc" vào nhược
128
điếm của người khác. Hôm ấy, đang khi cao hứng bình câu
ca dao : "Nụ cười như thê hoa ngâu...", bất chợt thầy dừng lại,
húớng cái nhìn vê phía D.p, cô nàng có "điểm nhân" ấn tượng
là "rán g tung tăn g đi trước", rồi thán nhiên nói : "Như cô D.p
này thì làm sao chúm chím hoa ngâu làm duyên được ? Chỉ
chờ có t h ế lũ học trò cười như pháo nổ, thầy cùng phấn khởi
cười hưởng ứng, riêng D.p cúi xuông, mặt ửng đỏ.
T ré n đời, không có ai hoàn hảo. Tôi lo một ngày nào dó sẽ
đên lượt mình bị m ang ra làm trò cưòi cho cả lớp. Chắc nhiều
bạn cũng đang m ang tâm trạng như tôi. Song điều đáng buồn
là k hông một ai trong chúng tôi đủ dũng cảm đứng lên góp ý
về "sở thích" b ất bình thường của thầy.
(Trích trong báo Tiền phong, thứ năm , 4 - 3 -2 0 0 4 )
Càu hói :
1. P h â n tích và đánh giá th ái độ, h ành vi của thầy giáo trên

trong giao tiếp với học sinh.
2. Kút ra k ết luận sư phạm.

Phải nói lời "xin lỗi" cô trước lớp !
Càu chuyện xảy ra tại lốp 8N ở trường T H C S Đ. Hà Nội vào

Jầu năm hục 2 0 0 3 -2 0 0 4 như sau : dâu giò Thể dục cua co giao
P.K.O, bạn lớp trưởng tên s . và cô giáo T h ế dục chạy đuôi đùa
vui với nhau, học sinh B .V .K đứng ngoài thấy vậy bèn nói :
"Đừng tránh như tránh tà như t h ế ì". Cô giáo P.K.O nghe thây
vậy dã nhắc nhở học sinh K là : "Em không nên nói như vậy".
Học sinh B .V .K có giải thích với cô giáo rằng : "Em khôn g có ý
129
S-300THGTSP
vô tễ với cô mà chỉ là nhắc nhở bạn lớp trưởng" nhưng cò giáo
P.K.O lại cho ràng học sinh B.V .K cãi lại giáo viên nên cô
P.K.O đã đề nghị học sinh B.V.K phải nói lời "xin lỗi" vói cô giáo
trước lớp thì cô mới cho vào lớp học tiếp môn của cô. Học sinh
B.V .K do chưa nhận thức được lỗi của mình (là nói tự do trong
giờ học) nên chưa nói lời "xin lỗi" cô 0 Vì vậy, cô giáo 0 đã
không cho học sinh B V K vào lớp học giờ Thể dục của cô trong
suôt một thời gian dài là 9 tuần (ltu ầ n có 2 tiết Th ể dục).
Cũng vì không được cô giáo cho vào lớp học giờ Th ể dục, nên
trong suốt thời gian nói trên, học sinh B.V.K chỉ đứng ngoài
lớp quan sát các bạn học. Sau một thời gian, một scí bạn trong
lớp trong đó có bạn lớp trưởng, bạn tổ phó (cùng tổ với bạn
BVK) ... đã nói với cô giáo P.K.O tha thứ đế bạn B .V .K được
vào lớp học nhưng cô giáo o vẫn không giải quyết...
(Trích trong "Bản tường trình về việc xảy ra trong giờ

Thê dục VỚI học sinh B .V .K ’ của phụ huynh học sinh B.V.K)
Câu h ó i:
1. Dùng kiến thức Tâm lí - giáo dục để đánh giá cách ứng
xử của P.K.O trong tình huông trên.
2. Nếu là cô giáo trong tình huống trên, bạn sẽ xử sự như
thê nào ? Giải thích tại sao ?
3. B ài học sư phạm được rút ra từ đây là gì ?

Cho nghỉ học một tuần để viết bản kiểm điểm
Nội dung tình huổng :
Trong một chuyên đi tham quan có một số em học sinh đã đi

chơi xa nên vê muộn nửa giò so với giờ quy định trỏ về của đoàn.
130
Một cô giáo bộ môn nói : "Bọn ôn này không COI ai ra gì cả,
vê nhà cho nghỉ học một tuần đế viết bản kiêm điếm..."
Cáu hoi :
1. Nhận xét và đánh giá hành vi của học sinh và cách xử sự

của giáo viên.
2. Cách giải quyết của bạn là gì ?

Cô lên ! Cô lên !
Nội dung tình huông :
Trỏng vào học đã gióng lên nhưng học sinh vẫn còn thói
quen chưa tốt : cứ đứng lang thang ở các cạnh cửa sô và các
bậc cầu thang. Thấy bóng cô giáo Nhung bước đến đầu bậc cấp,
các em chạy vút lên thông báo vội cho nhau :
- N hung lên, Nhung lên.
Cô giáo Nhung nghe rõ mồn một nhưng vẫn điểm tĩnh bước
vào láp và nhẹ nhàng nói :
- Mộl s ố em vừa chạy từ dưới cầu th ang lên còn m ệt lắm

phải không ? Thôi ngồi nghỉ thở một tí cho lại sức rồi cố tập
t r u n p nghí> rô g i ả n g h à i mối. H ô m n a y b ài hơi khó.
T iết học diễn ra tốt đẹp.
Cuối buổi học ấy, có tiế t sinh hoạt lớp. Cô giáo Nhung tran h
thủ n hắc :
- Nghe trống, các em nên vào lớp ngay chò thầy, cô vào.
Đừng để đến khi thấy giáo viên lên mới chạy vội vào gọi nhau
131
thì không được trậ t tự. Và khi vội như thê thì dễ có kiểu xưng
hô bảo nhau ngắn cụt không thích hợp. Ví dụ như đầu giờ
sáng nay đáng lẽ phải thông báo đủ : "Cô giáo Nhung lên"
nhưng vì vội quá có em đã nói là "Nhung lên". Cô dừng một l á t :
Song trong trường hợp này nếu cần phải dùng hai tiếng trong
sô' bôn tiếng đó thì nên chọn hai tiếng nào, các em ?
- Cô lên, cô lên !
- Đúng, các em chọn hai tiếng đó vừa gọn, vừa lịch sự. Em nào
sáng nay vì vội mà chọn chưa đúng thì rút kinh nghiệm nhé.
Các em nhìn nhau cười, cảm động. Từ đó hiện tượng như th ế

không diễn ra nữa.
(Trích trong Thực hành giáo dục, NXB GD- 1989>
Cáu h ỏ i :
1. Hãy phân tích cách xử lí của cô giáo Nhung.
2. Trong tình huôrig tương tự, có thể có những cách xử trí

nào khác ?

Tôi sẽ không dạy
khi nào lớp còn chưa làm đủ bài tập.
Bây giờ các em ngồi mà làm đi.
S au khi kiểm tra vở bài tập của học sinh, cô giáo Toàn rất
bực. Cô tuyên bô :
- Tôi sẽ không dạy khi nào lớp còn chưa làm đủ bài tập. Bây
giò các em ngồi mà làm đi.
132
Nói đoạn cô bỏ lên văn phòng ngồi nói chuyện. Khi cô trỏ lại,
một học sinh dứng lên nói :
- T h ư a cô. cô dạy c h ú n g em đi ạ. Còn n h ữ n g b ạ n ch ư a

làm cô cứ p h ạ t t h ế n ào cũ n g được.
Cô bực tức h ấ t hàm :
- Còn ai chưa làm hết bài tập ? v ẫ n còn k há nhiêu đấy, em

nên trách các bạn chưa làm bài tập ấy. Con sâu bỏ rầu nồi
canh, vì các bạn ấy mà tôi không giảng được bài. Mà cũng tại
các em nữa, tại sao các em không giúp nhau làm bài.
- T h ư a cô, cô p h ạt các b ạ n ấy chứ cô làm thê này thì th iệt

c ả lớp —em học sinh bướng bỉnh nhắc lại.
Câu hỏi :
1. Hãy dùng tri thức tâm lí sư phạm đánh giá việc làm của
giáo viên Toàn.
2. Nếu gặp trường hợp trên bạn xử lí như thê nào ? T ại sao ?

"Hôm nay tôi tạo điều kiện cho anh chị
sánh vai nhau..."
Nội dung tình huòng :
Ở một lớp cuổì T H P T có một đôi bạn - theo dư luận của tập
th ể lớp thì rìiMng như họ đã vêụ nhau.
Cô H, giáo viên dạy môn sử , tỏ ra r ấ t quan tâm đến sự kiện
này. Cô thầm bảo sẽ có dịp nào đó đôi Romeo — J u l i e t này sẽ
b iết t h ế nào là cái thứ tình cảm lăng nhăng của họ. Dịp ấy đã
đến, m ột hôm cô b ắ t gặp đôi bạn cùng xem phim ở rạp. Hôm
sau, cô gọi bạn nữ lên hỏi bài. Trước những câu hỏi liên tục và
133
dồn dập của cô, những câu trả lời dần trở nên ròi rạc rồi tắ t hắn.
Cô hạ lệnh cho cô gái đứng sang một bên rồi gọi tiếp cậu con
trai lên bảng. Cậu con trai cảm thấy uất ức, m ặt đỏ dừ vì đã
phần nào hiểu được ý cô. Cậu trả lời lắp bắp ... Lúc bấy giờ cô
mới kéo dài giọng, miệt thị :
- Tôi đã gặp anh chị sóng đôi dạo phô', chắc là còn chưa đủ.
Hôm nay tôi tạo điều kiện cho anh chị sánh vai nhau tiếp tục
câu chuyện đó đây.
Càu h ỏ i :
1. Hãy phân tích hành động của cô H Thử hình dung những
hậu quả có thể xảy ra sau hành động ấy.
2. Gặp những trường hợp tương tự, bạn sẽ giải quyết như
th ế nào ?

"Em... em chưa bao giờ gặp phải
một học sinh hỗn láo như vậy !"
Nội dung tìn h huông :

Đang ngồi trong phòng nghỉ của giáo viên, chúng tôi bỗng
thấy Thuỷ - một cô giáo trẻ mới ra trường - chạy vội vào và
khóc nức nở. Chắc đó là những giọt nước m ắt cố nén từ trong
giờ học. Mọi người xúm vào hỏi han. Thuỷ trả lời qua tiếng nấc
và nưốc m ắ t :
- Em em chưa bao giờ gặp phải m ột học sinh hỗn láo
như vậy...
Chò cho cô bình tĩn h lại, anh Điền, một giáo viên có tuổi
mới hỏi :
- Thê chuyện gì đã xảy ra đối với cô ?
134
S õ là khi lớp 7A làm bài kiểm tra, Thuỷ trông thấy Tuyến
nhìn bài của bạn. Thuỷ r ấ t bực, khi thu bài cô mắng Tuyến
không biết tự trọng và tuyên bô sẽ huỷ bài. Nói xong cô xé vụn
bài củ a Tu y ên trưốc cả lớp. T u y ến đã phản ứng một cách
q u y ế t liệt, em dứng lên nhếch mép cười, nhô nước bọt và bước
ra cửa.
S a u khi trấn tĩnh lại và suy nghĩ tới lời khuyên của các bạn
đồng nghiệp, Thuỷ đã xin lỗi em Tuyến vê việc xé bài kiêm tra
trước tập th ể lớp 7 A và trong lòng cô bỗng dấy lên một tình
cảm khó tả khi Tuyến m ặt mũi đỏ bừng, ấp úng xin lỗi cô giáo
và cá c bạn vê những h ành động của mình.
Cáu h ỏ i :
1. P h â n tích và n hận xét những h ành động trưóc và sau

tình huống mà cô giấo Thuỷ gặp phải.
2. Nếu là giáo viên chủ nhiệm lớp đó, gặp phải trường hợp
trên bạn sẽ giải quyết như thê nào ? T ại sao ?

"Nếu em muốn chống đối tôi thì cứ chống đối..."

V ân làm bí thư chi đoàn được hai năm (từ năm lớp 10). Năm
nay là n ăm cuổì cấp. Các năm trước V ân không gặp khó khăn
gì trong công việc, còn năm nay do th a y đổi cô giáo chủ nhiệm
nên Vân cá m thây khó giái quyêt cong việc. MỚI đâu năm mà
Vân đã m ắc nhiều lỗi, một lần do k hách quan, một lần do Vân
chưa m ạ n h dạn, nên cô giáo chủ nhiệm không vui. L ầ n đầu
tiên, em kiêm tra biên tên chưa chính xác, cô giáo doạ sẽ "cách
chức" em. E m buồn và biết lỗi nên cô" gắng sửa chữa. Vừa rồi
em lại trú n g cử vào BC H Đoàn trường. Nhưng một việc mới lại
135
xảy ra vối em, đó là không đôn đốc'lớp xuông xếp h àng nên cô
lại bảo "phải cách chức thôi !". Vân đã "vâng" và nói : "Nếu cô
và lớp đồng ý em xin từ chức". Cô giáo bực tức nói : "Nếu em
muôn chông đôi tôi thì cứ chông đôi..."
Câu h ỏ i :
1. Hãy phân tích cách xử sự của cô giáo trong tình huống
trên và rút ra các k ết luận sư phạm.
2. Hãy nêu cách ứng xử của bạn và giải thích tạ i sao ?

Ra ngoài, cô cút về ngay lập tức !

Chuyện xảy ra trong giờ Vật lí ở lớp 12.
H là một học sinh chưa ngoan ở lớp. v ố n thông minh nhưng
lại hay nghịch ngỢm trong lớp nên cô chủ nhiệm không thích.
Cô đã nhiều lần khiển trách H và đê nghị mời gặp phụ huynh.
Một hôm, cô quyết định chuyển H lên bàn đầu. H xin cô nhưng
không được. H lầm lì lên chỗ mình và vứt cái cặp lên bàn.
Không ngờ cái cặp kêu to và rơi bộp xuống đất. c ả lốp im lặng.
Cô giáo tức giận hét to "Ra ngoài, cô cút về ngay lập tức". Chắc
chỉ là sự giận dữ tức thời thể hiện qua h ành động vứt cặp
xuống bàn, không ngờ lại đến nỗi như th ế nên H cũng r ấ t sợ.
Dù sao H cũng là con gái. H xin lỗi cô giáo nhưng cô giáo vẫn
kiên quyếl : "Ra ngoài ngay Lập tức, ở dău lại có học sinh Lao
như thế'. H vẫn không ra ngoài. Cô giáo xuống và nói : "Cô có
ra ngoài không ? H lặng lẽ bước ra ngoài. Cô giáo nói theo :
"Khi nào cô mời được bô' mẹ cô đến đây nói chuyện thì hãy vào
lớp". H vẫn không về mà đứng ngoài cửa lớp xin lỗi cô nhưng cô
không nghe và bắt đầu gTiảng bài mới.
136
Cảu h ó i :
1. Hãy phân tích và đánh giá hành vi và th ái độ của giáo
viên trong tình huống nói trên.
2. Hãy nêu cách ứng xử của bạn. T ạ i sao ? R ú t ra bài học
sư phạm.

"Thưa thầy đừng, đừng kiểm tra ạ".
N ội d u n g t ì n h h u ố n g :
Dưới đây là 3 tinh huống ứng với 3 cách xử sự kh ác nhau

của 3 giáo viên tại 3 lớp trước một sự việc : Học trò xin thầy (cô)
khôn g kiểm tra :
1. Thấy thầy giáo mở sổ điểm ra, cả lớp 12A nhao nhao :
"Thưa thầy đừng, đừng kiểm tra ạ. Ngày T ế t ăn lắm bánh
chưng, th ịt mỡ quá chúng em quên h ết sạch cả rồi ạ ! Hôm nay
kiểm tra thì chẳng ai thuộc bài đâu ạ". Thầy Nhã đỏ mặt mắng :
"Học ra học, chơi ra chới. Chả nhẽ hơn một tuần nghỉ Tết các em
lại không dành ra một ngày để học được à ? Tôi vẫn kiêm tra, ai
không học sẽ bị điểm kém. Đừng ai trông chờ ở tôi sự nương nhẹ".
2. Ở lớp 12B bên cạnh, vừa chào cô giáo xong, cả lớp cũng đề
nghị cô giáo không kiểm tra, cô Nga cho cả lớp nghỉ luôn tiết ấy.
Cô trò chúc Tết nhau, kể chuyện du Xuân thật là vui vẻ. Cuối giờ
cô d ặ n c ả láp c h u ấ n bi b à i t i c t s a u c h o t ô t đ ế có t h ê h o c t ậ p
bình thường.
3. Chờ cho những yêu cầu vui vẻ củ a lớp 12C lắn g xuôrig,
cô Hảo mới nhẹ n hàn g : "Thòi gian trôi qua không thể nào lấy
lại được. Đừng bỏ phí thời gian các em ạ ! Nếu các em chưa học
kĩ bài, hôm nay, cô cho các em 10 phút để ôn lại sau đó cô mối
137
kiểm tra rồi chúng ta học bài mới. Tiết sau cô sẽ kiểm tra cả
hai bài. Nhưng nhớ là lần sau, tôi không giải quyết như thê này
nữa đâu. Các em phải hoàn thành việc chuẩn bị bài cũ trước khi
đến lớp".
Câu h ó i :
Hãy đánh giá sự tác động tới học sinh qua cách xử sự của
các giáo viên trên.

Ai dạy các em ?
Giờ trả bài tập làm văn hôm ấy ở lốp 10B th ậ t căng thẳng.
Cô giáo Hoàn cầm tập bài của học sinh, nóng nảy giở h ết bài
này đến bài khác.
- T h ế này thì học th ế nào được. Em Nga đứng lên ! T ại sao
em lại viết tắt trong bài ? Thắng cho cô biết : Tại sao em không
để chỗ ghi lời phê ?
Cứ thế, hết bài nọ đến bài kia, bài nào cũng phạm lỗi. Có
khi tên riêng lại không viết hoa, khi thì xuống dòng không viết
th ụt vào. Cuối cùng cô Hoàn chặn tay lên tập bài nói :
- Không hiểu dạo cấp hai các em học hành th ế nào ? Ai dạy
các em ? Dạy văn mà chỉ chú ý đến làm th ế nào để học sinh
h iế u đại ý bài v ă n v à có m â y p h ầ n . Q u a c á c b à i v i ế t c ủ a c á c e m
tôi thấy các em không được dạy về các quy tắc ngữ pháp thông
thường nhất, cô giáo, thầy giáo nào dạy các em trưốc đây mà
vô trách nhiệm, mà kém th ế !
Cả lớp im lặng như tờ. Bỗng nhiên nhiều tiếng rì rầm lan ra
cả lốp. Cô Hoàn thấy vậy nói to :
138
- T r ậ t tự, ở câ'p hai các em không được rèn luyện về t r ậ t tự
kỉ lu ật trong giò học à ?
- Th ư a cô có ạ.
Phía cuối lớp có tiếng rụt rè vang lên. Cô Hoàn quay phắt lại
đi xuống cuôi lớp.
Thắng, em vừa nói gì ? Em phản đôi^ô giáo phải không ?
T h ắ n g lúng túng đứng dậy, m ặ t tái đi, mồ hôi lấm tấm

trên mặt.
- Thưa cô, cô không nên nói xâu các thầy, cô giáo cũ của
chúng em. Thầy, cô giáo chúng em không có lỗi.
Cô Hoàn bỗng dưng đỏ mặt, cô chăm chú nhìn T h ắn g một

lúc rồi chậm rãi đi lên bảng, c ả lớp cúi m ặt nhìn xuôírig bàn.
Một thoáng im lặng trôi qua, cô Hoàn thở dài :
- Thôi các em mở vở ra, cô giúp các em ôn lại những điểu

cơ bản.
Hôm ấy, cả lớp ra về, cô giáo thấy lòng nặng trĩu với nhiều ý
nghĩ chồng chất. Một cuộc tự đấu tranh, dằn vặt kéo dài đến
nửa đêm. Cô khắng định được thái độ sai lầm của mình và
quyết định ngày mai sẽ xin lỗi các em. Từ đó cô mới yên giấc
cho tới sáng.
H à T r ọ n g N g h ĩa
("Báo Người giáo viên nhân dân,
sô 6 -8 5 )
Cảu h ỏ i :
Hãy phân tích và đánh giá vê m ặt sư phạm việc làm của cô

giáo Hoàn đôi vối học sinh. R ú t ra bài học kinh nghiệm.
139
I
Thưa cô, em có xả rác ra đâu mà cô bắt em nhặt ạ ?

Làn gió nhẹ thổi vào lốp làm bay tung mấv mẩu giấy vụn.
Cô giáo gọi :
- Tuân, em nhặt giúp cô mấy mẩu giây bỏ vào sọt rác.
Tuân miễn cưỡng đứng lên :
- T h ư a cô, em có xả r á c r a đâu m à cô b ắ t em n h ặ t ạ ?
Nói xong cậu lại ngồi phịch xuống.
Cô giáo không nói gì, lẳng lặng bước từ trên bục giảng
xuông n hặt mẩu giây bỏ vào sọt.
Cả lóp giật mình, không ngờ cô giáo lại làm như vậy.
Các em nghĩ cô sẽ gọi người khác lên n h ặ t và mắng cho Tuân
một trậ n về tội vô lễ. Những cặp m ắ t b ấ t bình đổ dồn về phía
T uân rồi cụp xuống. Dường như t ấ t cả thấy mình có lỗi.
Sau giờ học, các bạn đều lao đến c h ấ t vấn Tuân tấ t cả đều
b ắt em phải xin lỗi cô giáo. H ết buổi học Tuân lê bưốc đến
phòng giáo viên. Cô giáo đi ra nhưng không nhìn thấy Tuân,
Tuân muốn gọi cô để xin lỗi nhưng miệng em khô đắng. Xin lỗi
cô th ật khó quá.
Về đến nhà T u â n chẳng buồn ăn cơm nữa. Mẹ hỏi em, em

c ũ n g c h ẳ n g b u ồ n t r ả lời. H a i b a n g à y s a u T u â n v ẫ n v ậ y . E m
muôn bạn nào đó nói vối mẹ để mẹ quở m ắng em và sẽ bày
cho em cách xử sự. Nhưng mẹ v ẫ n không biết gì hết'. Mẹ vẫn
tưởng T u ân ốm nên h ết lòng s ă n sóc em.
- Mẹ, mẹ ơi, con có lỗi với cô giáo. T u ân nói với mẹ rồi bật
khóc. — Con buồn lắm.
140
- Con đã biết khuyết điểm rồi, vậy con đã xin lỗi cô giáo
chưa ? Mẹ hỏi sau khi nghe T u â n kế lại câu chuyện.
- Con đã gặp nhưng cô giáo không nói gì hết.
Mẹ T u ân nói :
- Cô muôn con suy nghĩ t h ậ t sâu sắc đấy. Con đã phạm
khuyết diêm với cô giáo và cả lớp. Con phải xin lỗi cô giáo trước
cả lớp. Mẹ mong con trai của mẹ là người dũng cảm.
r â u hói :
1. Việc cô giáo tự nhặt mấy m ẩu giấy đã tác động đến Tuân
và cả lớp như th ế nào ?
2. G iả i thích sự tác động của người mẹ và phân tích ảnh
hương của bà tới những hành vi sau này của Tuân.
3. R ú t ra các kết luận sư phạm .

Cách trả bài của cô giáo Mừng

Mừng là cô giáo trẻ đẹp, có trình độ chuyên môn vững
nhưng học sinh ít quý cô và g h ét luôn môn Toán do cô dạy bởi
cô có cách trả bài khá kì quặc.
Khi trả bài kiểm tra, bao giờ cô cũng gọi những học sinh
khá được điếm cao với những b iệ t danh đầy vinh dự :
- Npuypn ĩ.nnp H ả i. r â y t o á n x u ấ t s ắ c , đ iếm 1 0 !
- Vũ Bích Hợp, cán sự dẩy tài năng, cánh tay phải của tôi,
điểm 10 !
S au đó cô bĩu môi, giọng đầy m iệt thị với những học sinh
trung bình và kém.
- Nào, nhà trung bình chủ nghĩa Nguyễn Huy Thắng, bài
của anh có khá hơn đấy, 6 điếm.
141
- Dạ mời chuyên gia chăn ngỗng Vũ Thị Kim lên nhận gậy ạ !
Sau những giờ trả bài như thế, không khí trong lóp bao giờ
cũng lắng xuôYig, giờ học trở th ành một hình phạt nặng nề đôi
với cả lớp.
Câu h ỏ i :
1. P hân tích th ái độ của giáo viên về cách nhận x é t khi
trả bài kiểm tra.
2. Thử hình dung những diễn biến tâm lí của học sinh trong
tiết học trên của cô giáo và những hậu quả có thể xảy ra.
3. Hãy rút ra các kết luận sư phạm cần thiết.

Cách chấm bài của cô giáo H

Học sinh A học môn Văn không được khá, mỗi lần chấm đến
bài của em cô giáo H rất chán và đến lúc cô giáo không muôn
đọc bài làm của học sinh A nữa m à chỉ nhìn thấy tên em là cho
điểm ngay.
Về phía học sinh biết mình học kém môn Văn nên em đã rất
cô gắng nhưng em bắt đầu nhận ra là dù mình có cô gắng đến
đâu thì vẫn không bao giờ được điểm cao hơn. Để kiểm tra
phán đoán của mình, học sinh A đã viết bài môn Sử vào bài
kiểm tra môn Văn và sau khi A nhận lại bài vấn thấy được
điểm sô như những lần trước. E m thắc mắc vói cô giáo và yêu
cầu cô xem lại những bài kiểm tra trước của em.
Câu h ỏ i :
P h â n tích việc làm của cô giáo H và rú t ra các b à i học
sư phạm.
142
Nhà trường phát động giáo viên và học sinh
không hút thuốc lá trong trường, lớp

Nha trường phát động phong trào giáo viên và học sinh
không hút thuốc lá trong trường, lớp. Đến giờ V ật lí,thầy T
bước vào lớp với một điếu thuốc đang cháy trên tay. Hút xong
thầy bắt đầu dạy. Hết nửa tiế t thầy T lại rút ra một điếu
thuốc, ch â m lửa và hút. c ả lớp xì xào. Lớp trưởng đứng dậy
và nói :
- Thưa thầy, nhà trưòng p h át động chúng ta không hút
thuốc lá trong nhà trường...
Càu hòi :
1. Đánh giá hành vi của th ầy giáo T và của học sinh trong
tình huống trên.
2. Hãy hình dung cách giải quyết tiếp theo của thầy giáo T
trước sự phản ứng của học sinh.
3. R út ra những bài học kinh nghiệm.

Tiếng radio ở cuối lớp

Trong một giờ học ở T H P T , giáo viên đang giảng bài thì
nghe th ấy tiếng radio ở một góc cuối lốp. Giáo viên đi gần
xuống dưới lớp thì tiếng radio bỗng im bặt. Nhưng khi giáo
viên đi lên bục giảng thì lại nghe thấy tiếng radio. S au vài lần
n hắc nhở chung cả lớp và yêu cầu ai mở radio thì đứng lên
nhưng cả lớp vẫn im lìm. Cô giáo đã chỉ đích xác một nhóm học
143
sinh nam ủ CUÔ1 lốp đứng lên nhưng không ai chịu nhận. Sau
một hồi xỉ vả học sinh mà vẫn không ai chịu nhận giáo viên đó
đã bỏ giờ dạy và đi ra khỏi lớp.
Càu h ó i :
P hân tích và đánh giá cách ứng xử của giáo viên trong tình
huống trên và rút ra các kết luận sư phạm cần thiết.

Cách xử sự của thầy với
học sinh nghịch ngợm trong lớp
" Quê hương tôi có con sông xanh biếc,

Nước gương trong soi bóng những hàng tre..
Dường như cả lớp đang bị cuôn đi theo giọng đọc của thầy giáo.
Bỗng cả lớp sực tinh, nhìn về phía bàn Kiên và Phú. Hai ông
tưống đang huých nhau, c ả m thấy có sự b ấ t thường, K iên và
Phú ngẩng m ặt nhìn lên bảng, có vẻ như vẫn chăm chú lắm.
Thầy nén giận, gọi :
- Em Kiên đứng dậy đọc tiếp.
Kiên dứng dậy, quay sang bên cạnh cầu cứu. Sau vài phút
ấp úng cậu ta đọc tiếp. Khi Kiên đọc xong thầy nhận xét :
- Kiên đọc tốt đấy. Em có giọng đọc truyền cảm nhưng nên
chú ý nghe giảng hơn. Qua bài giảng em cảm thụ tác phẩm sâu
liưn và sẽ dục h a y hơn.
Kiên gãi đầu, ngồi xuống. Từ đó cho đến cuối giờ hai ông
tưỏng nghịch ngỢm của lớp không thây bày thêm trò gì nữa.
Cáu h ỏ i :
Đánh giá cách xử sự trên của giáo viên và rút ra các kết luận
sư phạm cần thiết.
144
Cô học trò thích làm đố chdi
Nói dung tình huống :
M ạc Thị Bích là một cô học trò bé nhỏ r ấ t khiêm tốn và hay

ngượng ngùng. Em học khá. Bích r ấ t thích làm đồ chơi từ các
máu gỗ hoặc n ặ n bằng đất sét. Bích thường m ang những đồ
chơi tụ làm đến trường cho các em lớp dưới. Một lần thầy Bình
bắt gặp Bích đang hí hoáy nặn đất sét trong giờ học. T h ầy đã
nhắc Bích chú ý lên bảng nhưng một lúc sau thầy lạ i thấy em
hí húi nặn tiếp. Cuối cùng thầy Bìn h phải yêu cầu :
- B ích ! Em đang làm gì đấy ? Em hãy đưa cho tôi vật em
đantĩ nghịch, nhanh lên !
Bích lúng túng bỏ lên bàn bức tượng đang nặn dở - một kị sĩ
đang cúi rạp trên mình ngựa.
- Em phải nhớ rằng, đến lớp để học chứ không phải để
nghịch. T h ầy B ìn h nói tiếp : Bây giờ tôi mới rõ vì sao em chẳng
bao giò chú ý lên bảng.
Vừa nói thầy vừa vứt bức tượng ra ngoài cửa sổ.
Sự việc đó lại tái diễn trong giờ học môn Toán của thầy Thi.
K hi thầy Thi p h á t hiện ra cũng là lúc Bích hoàn thành xong
bức tượng, đang đặt lên bàn ngắm nghía. Thầy nâng bức tượng
nhỏ lên lòng bàn tay rồi hỏi :
- Tự tay em n ặ n đây ư ?
- T h ư a tháy vâng ạ. Bích lúng túng trả lời, m ắt liếc ra ngoài ..
cửa sổ.
- Em có đôi bàn tay khéo léo và một tâm hồn nhạy cảm đây.
Nhưng tại sao em lại nặn tượng trong giờ học ? Từ bây giờ em
hứa với thầy là không làm việc riêng trong giò học nữa nhé. Một
nghệ sĩ chân chính sẽ không làm việc như vậy đâu.
10-300THGTSP 145
Cáu hói :
1. Phân tích cách xử sự với học sinh của hai thầy giáo, qua
đó đánh giá kĩ năng điểu khiển đôi tượng giao tiếp (trò) của
hai thầy giáo.
2. B ạ n sẽ xử sự th ế nào trước những tình huống tương tự.
3. R út ra những kết luận sư phạm.

tỏ đợi ở cửa nhà hát nớn nhé !"
Nhiều giáo viên dạy lớp 6C than phiền rằng dạo này lớp hav
ồn ào vì các em mối nghĩ ra một trò chơi mới : viết vào những
mẩu giây rồi ném cho nhau.
Trong giờ học môn Ngữ pháp của giáo viên chủ nhiệm, sau
khi gọi một học sinh lên bảng, thầy giáo thây Vi lúi húi viết gì
vào một mảnh giấy rồi ném cho bạn ngồi ở dãy bên cạnh. MâV
bàn tay giơ ra chặn đường bay của viên giây.
- Em đang làm gì th ế Vi ? Thầy giáo hỏi, mắt nhìn thẳng cô
học trò đang luông cuống. Em ra khỏi chỗ nhặt tờ giấy mang
lên đây cho tôi.
Vi nặng nề rời chỗ ngồi nhặt mảnh giấy, bối rối vò nát
trong tay. Em không biết nên mang lên cho thầy giáo hay vứt đi.
Vi ! Mang lên đây. Tôi sẽ không đọc những điều bí mật
của em đâu.
Vi mang mâu giây đặt trên bàn giáo viên.
- Bây giờ, các em c ấ t hết sách vở đi. Tôi sẽ đáp ứng nguyện
vọng của các em - Thầy giáo nói tiếp - Chúng ta sẽ viết tấ t cả
những điều bí m ật vào giấy và ném cho nhau. Nếu giờ nàv
chưa hốt, ta sẽ viết cả trong giờ ra chơi, thậm chí cả những tiết
sau nữa.
146
Vi đứng lên :
- Thưa thầy chang có gì bí m ật đâu. T h ầy cứ đọc rồi dạy
chúng cm học.
T h ầv giáo mở mẩu giấy đọc nhẩm : Lan ơi, có đi xem phim
không, tớ đợi ở cửa nhà h á t nớn nhé !
S a u đó. thầy viết câu trong mẩu giây lên bảng và gọi các em
k h á c nhận xét vế lỗi chính tả, cách đặt câu. Thầy gọi tiếp
nhiều em khác lên dặt câu và nhận xét. c ả lớp lại chuyển sang
học Ngữ pháp từ lúc nào chắng rõ.
Cảu h ó i :
1. Thầy chủ nhiệm đã sử dụng biện pháp gì để ngăn chặn
trò chơi của học sinh trong lớp ? Đánh giá những biện pháp đó
của thầy giáo.
2. Kĩ năng điểu khiển đôi tượng trong giao tiếp (học sinh Vi
và Lập thể lớp) của giáo viên dã dóng vai trò quan trọng như
thê nào trong giờ học ?
3. Nếu gặp tình huống trên, bạn có thề có những cách giải
quyết nào khác ?
4. Hãy rút ra những k ế t luận sư phạm cần thiết.

"Chiếu nay, tất cả những ai chưa đi lao động sẽ đi bù..."
T h ê là lần n à y n ữ a rỉn s ố h ọ r sin h n n m c ủ a láp đ ã k h ô n g đi
lao động. Đây là một hiện tượng mới nảy sinh ỏ trong lớp - con
gái và một sô cậu con trai hiền lành đi lao động, làm thêm cả
phần việc cho những người nghỉ.
Hôm sau, cuôi buổi học, cô giáo chủ nhiệm tới lớp. Cô nói một
cách kiên q u y ế t :
147
- C hiều nay, t ấ t cả những ai chưa đi lao động sẽ đi bù.
Công việc : cuôc đất trong vườn trường. Dụng cụ : cuốc. Tôi cử
em Quỳ nhóm trưởng, khi làm xong em báo cáo lại cho tôi.
Lũ trẻ nhìn nhau ngao ngán. Chúng lại càng ngao ngán hơn
vì dáng chừng thằng Quỳ - đội trưởng đội bóng đá của lóp -
dường như cũng đồng tình với quyết định của cô giáo. Không
thế không nghe lòi Quỳ được, chúng biết rõ tài năng và thái độ
cương quyết của thằng Quỳ trên sân bóng rồi.
- Nhưng Quỳ này, th ế thì giờ đâu để tập luyện ? Chiểu chủ
nhật đã đá với bọn 10H rồi - một đứa thử nhắc nhở đội trưởng
của mình.
- T a đi làm sớm, khẩn trương. Chiều mát mới tập bóng -
Quỳ đáp gọn.
Buổi chiều, bọn trẻ đi lao động đầy đủ, hoàn thành sớm.
Cáu h ỏ i :
1. P hân tích cách đề ra yêu cầu của giáo viên chủ nhiệm đôi
với học sinh.
2. Việc giao cho Quỳ phụ trách buổi lao động đó có những
tác dụng gì ? Hãy phân tích tình huông để thấy điêu đó.
3. Hãy rút ra những bài học kinh nghiệm.

"... cô luôn cho em là người sai trái, lười học, vô kỉ luật"

Trông hết giờ học vừa dứt đã thấy cô giáo H dẫn học sinh T
đến trước m ặt cô chủ nhiệm N giận dữ nói :
- Học sinh của anh đây, mới đầu năm học mà đã bướng
bỉnh rồi !
148
Giáo viên chủ nhiệm lớp chưa hiểu ra sao thì cô H đã đi ra,
bỏ mặc thầy N và em T Không biết đây là lần thứ mây cô H
giao T cho thầy N ! Năm học qua, quả là T có một số khuyết
điếm đôi với cô thật. Ví dụ trêu tức cô trong giờ học. B iế t cô sợ
cóc, có lần em b ắ t một con cóc để trong hộp phấn, thê là cô
phải bỏ một tiế t dạy. Nhưng càng về cuối năm em càng bớt
nghịch và có nhiều tiến bộ. Vào năm học mới này em được tập
thê tín nhiệm bầu làm cán bộ lóp...
Sự việc xảy ra như thê nào ? Thầy N hỏi T sau khi mòi em
ngồi - Vì sao cô H bực tức với em như vậy ?
- Thưa thầy, bởi cô luôn cho em là người sai trái, lười học,
vô kỉ luật. T vừa khóc vừa trả lòi. Lúc nào cô cũng cho là em
kh in h cô. S á n g nay em định gặp cô trưóc đê trình bày lí do em
chưa thuộc bài Lịch sử của cô nhưng không may em lại đến lốp
muộn. Thấy em vào muộn cô bực tức cho em vào lớp rồi gọi
ngay em lên bảng. Em đứng dậy lễ phép trả lòi là em chưa
thuộc bài. Cô liền nổi nóng và nói ngay trước lớp là em chỉ biết
bướng mà em không biết học bài, chỉ biết ham chơi mà không
biết đi học đúng giờ. T h ấy cô đổ oan, em nói lại là em không
bướng, không ham chơi. Thê là cô cáu liên đuổi em ra ngoài.
- T h ê tại sao em không thuộc bài, lại còn đi học muộn.
- Th ư a thầy, em ... chiều qua em bận - T vừa lau nưóc m ắt

vừa trả lòi — chiều qua em dưa mẹ bạn s di bệnh viện. Gia
đình bạn ấy neo đơn, bô bạn ở biên giới. Đêm qua em phải thav
b ạ n ở lại b ện h viện để bạn về nhà. S án g nay, phải đợi s đến
th ay em mói lên lớp được.
X ú c động trư ốc tín h tru n g thực và tìn h cảm của T đôi vối
bạn, th ầy N khuyên :
149
- T ạ . em giúp bạn là rất đáng khen. Nhưng đối V Ớ I cô H em
vẫn có khuyết điểm. Em nên gặp cô trình bày và xin cô thông
cảm cho em.
Cảu h ỏ i :
1. Đánh giá cách xử sự của cô H đôi với học sinh T và với
bạn đồng nghiệp N
2. Đánh giá cách giải quyết của thầy N trong tình huổng trên.
3. Từ tình huống trên bạn có thể rút ra cho mình những
kinh nghiệm sư phạm gì ?

Giám thị tắc trách
Nội dung tình huỏng :
Ngày thi tô’t nghiệp T H P T môn ngoại ngữ - môn thi cuối
cùng tại hội đồng thi trường T H P T Dương Xá, huyện Gia Lâm,
Hà Nội, học sinh rấ t bỡ ngõ, không biết làm bài trên giấy đề
thi hay trên giấy thi theo mẫu quy chuẩn, vì mọi khi thi ngoại
ngữ trên lớp, học sinh làm bài trên đê thi. Một em thí sinh
nam đứng lên, lễ phép hỏi cô giám thị : "Thưa cô, chúng em
làm bài trên giấy đề thi hay làm bài trên giấy thi". Một cô
giám thị nói : "Cứ làm bài trên đề thi". Một em nữ đứng lên xin
phép hỏi : "Em thưa cô, chúng em làm bài thi trên giấy làm bài
thi có được không ạ ? Cô giám thị thứ hai m ắng : "Ngu,
không làm bài trên giấy đề thi thì làm ở đâu, làm nhanh lên".
25 thí sinh ngoan ngoãn nghe lời hai cô giám thị. Phút cuôi
nộp bài thi, các thầy cô trong hội đồng thi Dương X á mới phát
hiện 25 thí sinh trong phòng làm bài thi trên giấy đề thi.
không đúng quy chuẩn thi tốt nghiệp T H P T quốc gia. T h ế là cả
150
Hội đống nháo nhào, lập biên bản, đóng gói niêm phong 25 bài
thi, chi vì giám thị Hội dồng thi tô’t nghiệp Dương Xá tắc trách.
(Trích trong báo Tiền phong,

thứ tư, ngày 9 - 6 - 2004 , sò 115)
Câu h ó i :
]. Hãy dánh giá việc làm và cách ứng xử của hai cô giám thị.

"Choang r
T ấ t cả đang say mê theo dõi vở kịch mà các bạn đang duyệt

thử thì bỗng ... "Choang !". Tiếng kính vỡ rơi loảng xoảng. Một
vai kịch diễn quá say mê đã làm vỡ kính.
Đầu giờ học ngàv hôm sau cô giáo chủ nhiệm đã phát hiện
được. Cô đã tập trung cả lớp sau giò học dế hỏi. Cô hỏi tấ t cả
các bạn cán bộ lớp nhưng vẫn không tìm ra nguyên n hân và
thủ phạm. Cô gặp riêng lốp trưởng nhưng em này xin không
trả lời cô giáo vì sợ các bạn cho là hớt lẻo. Buôi sinh hoạt đầu
tuần sau cô giáo nói vê sự đoàn kết. Cô phân tích rõ sức mạnh
của tập thể nhưng cô cũng nhấn m ạnh tác hại của sự bao che.
Hôm san, rô thấy miếng kính vỡ đã thay bằng miếng kính
khác. S a u đó, lớp trưởng cùng bạn đánh vỡ kính tới gặp cô đe
nhận khuyết điểm.
Câu hỏi :
1. Giáo viên chủ nhiệm đã dựa trên những cơ sở nào của sự

khéo léo ứng xử sư phạm đê đạt được mục đích của mình ?
151
2. Có thể có những cách ứng xử nào hay hơn không ? Hãy
trình bàv k ế hoạch tiến hành của bạn.
3. R ú t ra các kết luận sư phạm cần thiết.

"... em không thích trực nhật"
Vừa bước vào lớp, cô Lai đã nhíu mày. Lớp bẩn quá. Cô hỏi
cả lớp :
- Hôm nay đến lượt bạn nào trực n h ật nhỉ ?
Vân từ từ đứng dậy.
- T ại sao em lại không trực nhật ? - Cô Lai hỏi Vân.
- Em không thích ! - Sau một lúc đứng im. V ân m iễn cưỡng
trả lời.
M ặt cô giáo thoáng đỏ lên. Cô hỏi lại, giọng nghiêm khắc hơn :
- Ngày mai, em sẽ trực nhật lại chứ ? Có th ể hôm nay em
đến muộn phải không ?
- Thưa cô, em không thích trực nhật.
- Tại sao em lại "không thích" được ? - Cô giáo ôn tồn hỏi :
Trong tập thể, không th ể nói là không thích. Em th ử suy
nghĩ xem, cả lớp có 40 học sinh thì những ngày q u a các bạn
đã lần lượt trực n h ậ t cả rồi. Em có gì đặc biệt hơn các b ạ n ?
Cô n hắc lại, đôi vối nghĩa vụ của mình thì k h ô n g th ể nói
thích hay không thích mà phải thực hiện. C hắc em không
muôn trở th à n h một kẻ ăn bám. E m ngồi xuống suy nghĩ lại
rồi trả lòi cô.
Sáng hôm sau Vân đi sớm trực nhật. Sau đó em chạy đi tìm
cô giáo :
- Thưa cô, em đã trực n hật rồi. Nhưng em không muốn trực
n hật với bạn Lân, lần sau cô đừng b ắt em trực n h ậ t vói bạn ấy.
152
Cô giáo k hen ngợi Vân :
- Em đã suy nghĩ đúng rồi đấy. Còn điều em đê nghị, em
hãy nói với lớp trưởng. Chính lớp trưởng phân công các cặp
trực nhất đây chứ.
Cáu h ó i :
1. Đánh giá cách ứng xử của cô giáo.
2. Vì sao cô giáo lại không châ'p nhận lòi đê nghị của Vần
mà bảo em phải nói với lốp trưởng ?
3. Bọn có cách nào xử sự hay hơn không ? R út ra các kết luận
sư phạm.

Ném trúng

TVong giờ học, có một học sinh hay nói chuyện riêng, thầy
giáo đã n h ắc nhở nhiều lần, nhưng học sinh đó vẫn chứng nào
tậ t ấy. Một lần, giận quá, thầy giáo đang cầm viên phân trong
tay liền ném vào em học sinh đó. Nhưng không may lại trúng
vào đầu em học sinh H đang ngủ gật ở bàn phía trước. Giật
mình, học sinh H mở cặp mắt đỏ ngầu nhìn các bạn phía trước
và chửi : "Mẹ đứa nào ném t ớ !"
Thầy giáo ch ẳn g nói chẳng rằng, c ả lớp cười ồ. Thầy giáo

cũng cười và tiếp tục giảng bài.
Câu h ỏ i :
]. P h ân tích và đánh giá việc làm của thầy giáo và rú t ra

kết luận sư phạm.
2. B ạ n xử lí trường hợp này như th ê nào cho thoả đáng ?
T ạ i sao ?
153
Nói và làm
Cô Nga là một giáo viên dạy giỏi, được học sinh yêu mến. ơ
lớp cô giảng cho các em tấm lòng yêu thương, nâng dỡ em nhỏ,
kính trọng người già cả, an ủi giúp đỡ những người không may
... nhưng mấy hôm nay, lúc đầu chỉ có 2 học sinh thì thầm bàn
tán. sau lan ra cả lớp làm cho cả lớp nhìn cô vói thái độ không
được cảm phục.
Thì ra, hôm nọ, Hồng nghỉ học nên đến nhà nhờ cô giảng lại
bài nhưng vừa đến cổng, Hồng nghe trong nhà tiêng cô Nga
vọng ra :
- B à im đi ! Giặt lần nào cũng bẩn như thê m à cứ cãi ...
- Mẹ đã giặt kĩ nhưng tay mẹ yếu ...
- Có nhờ mỗi một việc mà cũng không xong. Rõ khô th ậ t !
Nghe chưa hết câu, Hồng vội vàng quay về nhà và rấ t ngỡ
ngàng, sửng sốt trước sự việc đã xảy ra.
Hai hôm sau, nhóm bạn thân của Hồng đã biết tường tận
chuyện đó. Chuyện này đã đến tai cô Nga. K ết quả là học kì II,
Hồng là nạn nhân trong các giò học của cô.
Càu h ú i:
1. B ọ n có su y n gh ĩ gì vổ c á c h xử sự c ủ a cô g iá o đôi với mọ
mình và đôi với em Hồng ?
2. B ạn hãy vận dụng những kiến thức T âm lí học, đạo đức
học ... để phân tích những sự việc trên nhằm giúp cô giáo nhận
ra khuyết điểm của mình.
3. R út ra những bài học sư phạm.
154
Buổi đẩu lẽn lớp
Nội duns tinh huống :

M ột em học s in h ở lớp 8A sông trong một gia đình nghèo,
bô mẹ thường cãi nhau vì ông bô có học mà không làm ra tiền.
Hôm đầu tiên vào lớp, cô giáo thực tập y êu cầu học sinh ghi
phiếu diều tra sơ bộ. Khi ghi đến cột : tên bô’, em liền ghi :
T rầ n Tiến Tùng (ý nói ngược lại là T rẩn Túng Tiền), trong khi
tên bô’ em là T rầ n X uân Ngân.
T h á y vậy, khi h ết giờ bạn bên cạnh liên báo cáo với cô giáo :
"B ạ n T rần Xuân Hoà không ghi đúng tên bô bạn ấy mà ghi láo
đấy ạ !".
Nghe chuyện đó, cô giáo lẳng lặng đi vổ phía văn phòng của
nhà Irường với tâm lí khó chịu trong buổi đầu lên lớp.
Câu hói :
]. L à giáo viên trong trường hợp trên, bạn sẽ :
a) L àm gì với giáo viên chủ c) Làm gì với tập thê lớp ?

nhiệm lớp đó ?
b) L à m gì với cha mẹ em đó ? d) Làm gì với cá nhân em đó ?
2. R ú t ra các kết luận sư phạm.
Em chào cô Duyên ạ !
Nội d u n g tìn h h u ố n g :
Có một lần, các thầy cô đang trên đưòng đi thăm bạn đồng
nghiệp ốm. Đi ngược chiểu có một học sinh lớp 8 do cô Duyên
chủ nhiệm, gặp các thầy cô giáo, em đứng nghiêm chào :
155
"Em chào cô Duyên ạ !" rõ to và tiếp tục đi ... trước sự ngỡ
ngàng, ngạc nhiên của các th ầy cô giáo trong đoàn.
Câu h ỏ i :
1. Hãy phân tích làm rõ nguyên nhân của hiện tượng trên.
2. Trong trường họp trên, cô Duyên nên xử lí như th ế nào đê
em học sinh đó nhận ra khuyết điểm của mình đồng thời lại
nhận dược sự cảm thông của các thầy cô giáo khác.
3. R ú t ra những kết luận sư phạm cần thiết.

Đi với chả đứng

Giờ i;an trường, vào một trư a hè nắng chói chang, học sinh
và các thầy cô giáo toả ra đường. P h ố xá đông nghịt người. Một
học sinh nam đã va xe đạp vào một cụ già. Cụ ngã xuông đường,
nhưng em học sinh kia vẫn thản nhiên đạp xe đi và còn quay lại
n ó i : "Đì với chả đứng !"
Thấy vậy, cô giáo thực tập gọi giật em lại, bảo em xuống xe đỡ
cụ dậy nhưng em vẫn cúi đầu đạp xe đi thẳng. Cô giáo thực tập
dừng xe lại và đỡ bà cụ dậy, xin lỗi cụ và n ó i :
- Học trò bây giờ là như vậy đấy cụ ạ !
Câu h ỏ i :
1. Trong trường hợp ấy, cô giáo nên xử sự với em học sinh đó
như th ế nào ?
2. Trưóc hành động và lời nói của cô 'giáo thực tập, hãy phân
tích cái liúng, cái sai về phương pháp sư phạm của cô giáo.
3. Rúc ra những bài học sư phạm cần thiết.
156
Anh, chị còn cãi à ? Chả nhẽ tôi nói sai ?
Nội dung tình huóng :
Trong giờ dạy của mình, th ầy giáo T nhìn thấy một bạn trai
và một bạn gái (thầy biết là 2 người yêu nhau) có h ành động
không hay trong lớp. Dừng giảng bài, thầy nói với cả lớp :
- Anh K, chị H ! Hai anh chị đang làm gì trong lớp đó hả ?
Cả lớp quay lại nhìn 2 bạn với án h m ắt tò mò xét hỏi. Hai

bạn K và H đỏ bừng mặt. B ạ n nam chông chê yếu ớt : "Thưa
thầv, chúng em có làm gì đâu ạ ? "
T h ầy tức giận : "Anh, chị còn cãi à ! Chẳng lẽ tôi nói sai ?
Đây là lớp học chứ không phải là công viên. Các anh chị ban
ngày còn thế. Anh chị có còn coi đây là lớp học không ? Tôi
cảnh cáo lần này. L ần sau tôi sẽ báo cáo với cô chủ nhiệm anh
chị đây".
Giò học tiếp tục và những lời b àn tá n không ngớt. M ặc dù

thầy T có yêu cầu tr ậ t tự. M ấy hôm sau tin này lan rộng toàn
khôi. Hai bạn học sinh đó ngại quá phải nghỉ học mấy hôm,
định rằn g nghỉ luôn. Nhưng cô giáo chủ nhiệm và các bạn đã
động viên, khuỵến khích nên hai b ạ n đi học trở lại.
Cân h(ii :
1. Nếu là giáo viên trong tình huông trên, bạn sẽ xử lí thê

nào ? T ạ i sao ?
2. P h ân tích, đánh giá cách giáo dục của thầy giáo.
157
... đó là cái duyên, cái sô
Một giáo sinh đi thực tập tạ i trường Cao đẳng sư phạm,

sau khi giảng xong phần n hữ ng qu an điểm của Chủ nghĩa
duy tâ m và Chủ nghĩa duy v ậ t biện chứng vê sự vật và hiện
tượng trong thê giới một cách m ạch lạc, rõ ràn g và kết luận :
chúng ta đứng trên quan điểm của Chủ nghĩa duy vật biện
chứng để xem xét, giải th ích mọi sự vật hiện tượng trong
thực tại khách quan.
Bỗng một sinh viên trong lớp xin phép được nêu một sự việc
xảy ra như sau :
- Thưa cô ! Có một nữ sinh lốp 12 vô cớ đang đi học lại nghỉ

ở nhà làm đám cưới. Em nữ sinh đó nói rằn g : em làm việc
đó không phải vì bị cha mẹ ép và cũng không phải vì em quá
yêu mà bỏ cả học hành, vì cưới xong em lại tiếp tục đên lớp.
Xin cô cho biết quan điểm (ý kiến) của cô về việc này như
thê nào ?
Cô giáo sinh nọ không giải th ích nhiều và nói ngay :
- "Em b iết không, đó là cái duyên, cái sô đó thôi !".
Câu hỏi :
1. Hãy cho biết tình huông trên đã đê cập đến phẩm ch ất

nào của người thầy giáo chưa được hoàn thiện.
2. Nếu là giáo viên trong trường hợp này, bạn sẽ giải thích
thê nào ? Hãy rút ra kết luận sư phạm.
158
Nam là... là... em ạ !

T h ầ y hiệu trưởng gửi th ôn g báo Lối lớp 12C với nội dung :
"Mòi em T ạ V ă n N am học s in h lớp 12C cùng em lớp trương
lên văn phòng n hà trường vào hồi 14 giờ".
14 giờ cùng ngày Nam tối văn phòng, nhìn thấy thầy hiệu
trưởng đang ghi chép gì đó, N am ngập ngừng bước vào :
- Em chào thầy ạ, thưa th ầ y em là lớp trưởng, sáng nay có
giấy gọi của thầy...
- A ! Em là lớp trưởng à ? T h ê cậu Nam đâu ?
- Thưa thầy ..
Th ầy đang muôn gặp kíp trưởng và cả cậu Nam để nắm tình
hình của lớp.
- Dạ, em hiểu ạ ! Nhưng...
Th ầy hiệu trưởng cau mày :
- Thôi, em về lốp gọi ngay cậu Nam lên đây.
■- Dạ, thưa thầy...
- T h ế cậu ấy ôm à ?
- Dạ không ạ !
- Hay không đi học ?
C ũ ng không phải ạ !
- T h ế thì tại sao lại vắng m ặ t ?

- D ạ Nam là... là...
- Là gì thì cũng phải đến khi thầv hiệu trương có giấy gọi chứ !
- ... Là em ạ.
159
Cảu h ỏ i :
1. Hãy chỉ ra một sô hạn chê trong giao tiếp sư phạm của
thầy hiệu trưởng trong tình huống nói trên.
2. Nếu bạn là th ầ y hiệu trưởng, b ạ ọ sẽ xử lí t h ế nào ?
T ạ i sao ?

Cách giải quyết của cô giáo khi
trong lốp có một học sinh mất tiền
Sau giờ học, một học sinh báo cáo với cô giáo là mình bị mất
tiền. Cô giáo hỏi cả lớp nhưng không ai nhận. Cô giáo hứa sẽ
không nêu tên người đã lấy tiền của bạn, nhưng vẫn không có
hiệu quả. Cuổi cùng cô giáo nói : "Các em đê lại t ấ t cả các thứ
trong lớp rồi đi ra ngoài, cô sẽ cử hai bạn đi kiểm tra đồ dùng
của các em". Học sinh lần lượt đi ra và cô chú ý thấy có một
học sinh loay hoay rấ t lâu trong lớp rồi mới đi ra. Cô giả vờ
như không nhìn thấy và học sinh đó đã để trả tiền lại vào chỗ
của em học sinh bị m ất tiền.
Càu h ỏ i :
Hãy phân tích và đánh giá cách giải quyết của cô giáo rồi
rút ra các kết luận sư phạm.

... không lẽ em là người giỏi nhất lớp này chắc !
Trong giờ kiểm tra môn Anh văn của lớp 1 1B, thầy dạy món
Anh văn (X) coi thi rấ t nghiêm khắc, chỉ cần "nhúc nhích"
160
một tí là thầy đã nhắc nhở, đôi khi thầy đánh dấu bài luôn.
Khi đem bài vê nhà chârn, th ầy X đã phát hiện ra : có em N
trong lớp lực học chỉ trung bình trong học kì trước nhưng đã
dịch được một câu rất "hóc búa" của thầy ra. (thầy X chỉ hi
vọng điều đó ở những em học giỏi trong lớp).
T h á y X đà gọi N lên và hỏi "Em có m ở tài liệu trong quá

trin h kiểm tra kh ôn g ? ", N trả lòi "Thưa thầy ! K hôn g ạ !".
T h ầ y X nói "Tôi biết cả lớp không ai củ thê dịch dược câu này,
khôn g lẽ em là người giỏi n hất lớp này chắc !". N là một học
sinh rất chăm học, và đã có sự tiên bộ trong học tập, nhưng
thầy X vẫn không tin và đã huỷ bài của N.
Càu h ò i :
1. Việc làm của thầy giáo X. như vậy có đúng không ?
2. Là đồng nghiệp, bạn sẽ góp ý với thầy X. như th ế nào ?

Dựa trên cơ sở nào ?
3. Theo bạn có cách nào xử lí tốt hơn không ?
4. R út ra các bài học kinh nghiệm.

Chẳng lẽ bị ném một viên phân
mà đau đến thê cơ à ?

Thu chăm chú lăng nghe cô giáo giảng vê đoạn trích
"Mã Giám Sinh mua Kiều". Cô giáo giảng rấ t hay, n h ất là từ
"tót", nó lột tả được tâ't cả sự xấu xa, bỉ ổi của Mã Giám Sinh -
một từ đắt mà không từ nào thay thê được. Chợt cô dừng lại.
Thu biết cô giáo dành thòi gian cho trò tốc kí lòi giảng. Bỗng :
"Bốp", Thu giật nảy người. Viên phân trắn g phóng vào giữa
161
trán Thu vở đôi lăn xuống trang vở còn ướt màu mực tím. Cô
từ bục giảng ném ánh nhìn nảy lửa xuống chỗ Thu. Cô nhìn
th ằng Hữu dó. Cô giận vì nó nói chuyện riêng trong giò cô. Cô
ném nó nhưng trậ t sang Thu dó. Minh nắm tay Thu an ủi. Thu
bớt sợ. Thằng Hữu đứng lên :
- Thưa cô, em xin lỗi ạ !
Nỗi bực tức trong cô dường như đã nguôi nguôi. Mọi người
trong lớp im lặng. Cô quay lên tiếp tục giảng
Thu òa khóc. Cô nhíu mày :
- Chẳng lẽ bị ném một viên phấn mà đau đến th ế cơ à ?
Câu h ỏ i:
1. Hãy chỉ ra một sô" phẩm chất (tốt và chưa tốt) và năng lực
sư phạm của người thầy được thể hiện rõ trong từng cử chỉ,
cách nói năng của cô giáo trong giò Văn ở trên.
2. R út ra kết luận sư phạm.

Dạ có ạ
Có một thầy giáo môn Toán mới ra trường, hôm qua quên
đặt đồng hồ báo thức nên đã ngủ dậy muộn. Thấy muộn hơn
15 p h ú t, tliầ y VƯ vội c h i ế c c ặ p v à vội v à n g lê n x c đôn tr ư ờ n g .
Thầy không qua phòng hội đồng mà đến thẳng lớp luôn.
Cả lớp đang đới thầy. Thầy vào lớp xin lỗi các em rồi bắt
đầu giảng bài.
Một lúc sau, bỗng có tiếng xì xào, rồi có tiếng cười.
Thầy ngừng giảng, hỏi một em trong số em đang cười :
162
- Nam, có chuyện gì thích thú vậy ?
- Dạ, không ạ ! T h ầy tiếp tục giảng.

Nam vẫn không nhịn được cười. Thấy vậy, thầy đuổi Nam ra
khỏi lớp và n ó i :
- Các em có muôn học không ?
- Dạ, có ạ ! Cả lớp đồng thanh. Nhưng liền sau đó các em
vẫn cứ rúc rích cười. T h ầy nghiêm nét m ặt ;
- Như thê này thì thầy mời cả lớp ra ngoài !

Rồi thầy vội nhìn lại m ình khắp lượt, khi nhìn xuống chân,
thấy mình đi một chiếc dép nâu, một chiếc dép trắng.
T h ầy cười gượng và nói :
- Các em tinh th ật ! G iá như các em phát hiện những dữ
kiện của bài toán thầy ra nhanh như vậy thì lí thú biết bao !
Cả lớp cười ồ ... và giò học lại tiếp tục ...
Cáu h ỏ i :
1. Việc thầy giáo đuổi em Nam như vậy có đúng không ?
2. Là dồng nghiệp bạn sẽ góp ý với thầy giáo dạy Toán đó

như t h ế nào ? Dựa trên cơ sở nào ?
3. Theo bạn có cách nào xử lí hay hơn không ? R ú t ra các kết

luận SƯ phạm.
Học nhiều dê làm gì ?
Cô giáo đang say sưa giảng bài, một học sinh cứ quay nghiêng,
quay ngửa nói chuyện làm m ất trật tự trong lớp, cô đã nhắc nhở
nhiều lần nhưng không được. Bực quá cô q u á t :
163
- Hoan ! Em học hành kiểu ấy thì nên người sao được ?
Hoan bình tĩnh đứng dậy và nói :

- Thưa cô, nói th ật với cô, em không thích học nữa, vì học
nhiều cũng chẳng ra tiền. Không có tiền thì cũng chẳng nên
người được cô ạ.
- Sao em nghĩ vậy ? Cô giáo hỏi lại.
- BỞI vì cạnh nhà em, có ông giáo sư ngày đêm say sưa học
tập, nghiên cứu nhưng sông rất khổ. Mỗi lần đưa lương không
đủ (vì phải chi tiền mua sách, báo để tham khảo ...) bà vỢ lại
chì chiết, em nghe cũng cảm thấy nhục. Thưa cô, em chỉ cần canh
cho bố em đánh bạc một đêm là có hàng chục ngàn dồng cô ạ. Vậy
thưa cô học nhiều để làm gì ạ !
Cô giáo sững người ... không thể giảng bài một cách say sưa
được nữa.
Câu h ỏ i :
1. Hãy giúp cô giáo giải quyết nỗi băn khoăn đó của em
học sinh.
2. Phân tích và đánh giá cách ứng xử của em học sinh rồi rút
ra kết luận SƯ phạm.

Hạ cánh tồi quá
Lớp 8C trường T H C S N . c nổi tiến g là lớp nghịch ngợm

n h ấ t trường. Mới có mấy th á n g mà nhà trường đã phải thay
đến 4 giáo viên chủ nhiệm. T h ầy N hân - một giáo viên trẻ
mối chuyển về trường được thầy hiệu trưởng cử làm chủ
164
n h iệ m lớp đó. T h ầ y hiệu trưởng đã kể lại mọi sự việc xảy ra ỏ
lớp này cho thầy Nhân nghe. Thầy Nhân cảm thấy lo. Nhưng sau
vài phút suy nghĩ, thầy Nhân vui vẻ nhận và hứa sẽ cô’ gắng làm
tôt. Thầy hiệu trưởng đã giối thiệu và dặn dò lốp rồi thầy chào
các om và đi ra. Thầy Nhân tiễn thầy hiệu trưởng ra cửa, vừa
quay lại, ngay lập tức "bụp" - một chiếc máy bay giấy lao ngay
vào ngực thầy. Thầy nhặt lên, ngắm nghía một lúc rồi thầy đứng
lên bục hỏi :
- Chiếc máy bay của em nào ? rồi thầy hạ giọng : M áy bay

làm khá đẹp, nhưng phi công cho máy bay hạ cánh tồi quá ! -
cả lớp cười ồ và có ý thăm dò th ái độ của thầy. T h ầy nói tiếp :
tôi nay về, mỗi em tự tay mình gấp một chiếc máy bay thật
đẹp. Ngày mai thời khoá biểu có 4 tiết, sau buổi học thầy trò ta
thi tài, ai lái được nhiều vòng hơn và hạ cánh chính xác đến sân
bay - thầy chỉ cái mô đất nhỏ ở sân sau trường - Thầy sẽ trao
thưởng, kê cả các em nữ. Nhưng thầy cấm không được nhờ bất cứ
ai làm hộ đây nhé. Ai nhờ làm sẽ bị phạt và không được tham gia,
đồng ý không nào ?
Vâng ạ ! c ả lớp cười vui vẻ đầy thích thú. T h ầy b ắ t đầu

giảng bài trong sự im lặng, chăm chú của các em.
Càu h ó i :
1. T ình huống trên chứng minh cho thấy thực t ế sau :

"K h ô n g có n h ữ n g t r ẻ hư m à ch ỉ có c á c n h à g iá o d ụ c tồ i". B ạ n
hãy lấy một sô ví dụ sinh động để minh hoạ điểu trên.
2. P h án tích cơ sở khoa học tâm lí của phương pháp giáo dục

tập thể lớp của thầy giáo Nhân.
165
Tỉíĩh huống sô 237
Há không biết giữ ỉễ sao con ?

Một hôm thầy Chu Văn An cùng mấy người học trò từ quô
lên kinh kì. Thầy trò đang dạo chơi, bỗng gặp một cậu bé bán
kẹo. Em bé khép nép dừng lại bên đường khoanh tay cúi đầu
cung kính cất lời chào, Chu Văn An vội vàng đứng ngay lại,
cũng chấp tay cúi đầu đáp lễ cung kính không kém. K hi em bé
dã đi xa, một ngưòi học trò hỏi ông :
- Thưa thầy, thằng bé bán kẹo kia là đứa tiện dân, t h ấ t học,
lang thang, sao thầy lại cung kính với nó như vậy ? Con e thầy
làm như vậy sẽ tổn hại đến danh tiếng của thầy !
Chu Văn An cười mà bảo học trò của mình rằng :
- Kẻ bán kẹo tiện dân, lang thang, th ấ t học còn biết giữ lễ
như vậy, huông hồ ta là một người đọc sách th ánh hiển, há
không biết giữ lễ sao con ?
Câu h ỏ i :
1. Trong thực tế, cách đối xử của nhiều thầy cô giáo đối với
học sinh, người lớn đôi vối trẻ em trái hẳn với cách cư xử của
thầy Chu Văn An. B ạn hãy nêu một vài ví dụ điển hình để
minh hoạ và phê phán nó.
2. B à i học kinh nghiệm được rút ra là gì ?
Giờ nào việc ấy

Trong giờ học, khi cả lớp đang tập trung chú ý nghe giảng,
cô giáo thấy Hoan đang hí hoáy vẽ mà không để ý gì đên
166
bài giảng. T h ỉn h thoảng em lại cầm bức vẽ lên ngắm nghía rồi
tự mình xuýt xoa một cách r ấ t tự nhiên. Cô giáo bước lại gần
và hỏi :
- Hoan ! Em đang làm gì ?

- Thưa cô, em đang vẽ B ác Hồ ạ.
Cả lóp cười ồ lên. Cô giáo nói vớigiọng nhẹ nhàng nhưng

nghiêm nghị :
- Em vẽ đẹp đấv ! Nhưng cô để nghị em cất đi. Em hãy giở

vở ra đẽ ghi bài. Cuôl giờ ỏ lại gặp cô.
Cuối giò hôm ấy, cô giáo đưa cho em một tập giấy và nói :
- H ã y ngồi lại đây vẽ cho cô vài bức tranh đê cô đưa vào triến
lãm của trường ta sắp tới.
Hoan ngồi mãi, tẩy xoá rồi ngắm nghía, rồi lại gạch đi, vẽ
lại tờ khác. Gần hai tiếng trôi qua Hoan vẫn chưa vẽ được bức
nào. Em gặp cô và nói :
- T h ư a cô, vào giò này ngồi đây em không thể vẽ được, vì em
vừa đói lại không có tâm trí...
- Em thấy đấy, giờ này việc kia không bao giờ có kết quả được.
Trong giò học thì em lại vẽ, như vậy có thể học tôt được không ?
- T h ư a cô ... không ạ.
Cô nở nụ cười ý nhị còn Hoan nhìn cô vối cặp mắt đầy ân hận.
Câu h ỏ i :
1. Hãy dùng lí luận T âm lí học và Giáo dục học đê phân tích
phương pháp giáo dục của cô giáo.
2. Hãy minh hoạ bằng một vài trường hợp điển hình tương
tự m à b ạn đã gặp trong cuộc đời học sinh của mình.
3. R ú t ra các k ế t luận sư phạm cần thiết.
167
Thông cảm cho cô
Trống vào lốp. Học sinh xếp hai hàng ngay th ẳng trưóc lốp.
Em lớp trưởng đứng nhìn dọc, nhìn ngang và sau đó ra lệnh
cho các bạn vào lớp.
Cô giáo đứng quan sát các em rồi cùng đi vào. Do hôm qua tròi
mưa, sân trơn, mấy em nghịch ngỢm chen lấn nhau đã xô vào cô
giáo làm cô trượt chân lấm bẩn một ông quần.
Cô ngần ngừ đứng lại ngoài hành lang một lúc nhưng rồi cô
quyết định vào lớp.
Cả lốp đứng dậy chào cô (em nào em nấy đều lo sợ) nhưng cô
giáo nhẹ nhàng cho các em ngồi xuống và thong th ả n ó i :
- Xin lỗi các em, thông cảm cho cô, vì sân trơn cô bị trượt chân,
bùn vấy bẩn quần áo, cô không thể về nhà thay được. Vừa nói,
cô vừa nhìn xuống mấy em chen lấn cô lúc nãy. Nói xong cô
tiếp tục giảng bài.
Cả giờ học, các em này ngồi im, lo lắn g cuối giờ cô sẽ phạt.
Nhưng không, dứt tiếng kẻng, cô chào các em và bưốc ra
khỏi lớp. T h ấ y vậy, các em đã chạy th eo cô và xin. lỗi cô. Cô
cười và bảo :
- L ần sau các em đi đứng phải cẩn th ận hơn !
Câu h ỏ i :
Hãy phân tích và đánh giá cách xử lí tình huông trên của cô
giáo và rú t ra k ết luận sư phạm.
168
Bài văn bị bôi trơn
Một hôm, giáo viên H ch ấm bài ván cho vê nhà làm của
học sinh lớp 11A (lớp chủ nhiệm ), ch ấ m đến bài của Học,
giáo viên H ghi điểm nhưng ngòi bút mực đỏ của giáo viên H
cứ trượt tr ê n tr a n g giấy k hông tà i nào viết được. L ạ th ật,
kho ản g giấy này có gì đây ? G iáo viên H giơ tờ giấy lên đèn
soi k h o ản g giấy loang lổ, dày một lớp dầu trơn. Từ ô giấy ấy
th oan g th oản g một mùi thơm dầu con hổ. G iáo viên H chợt
hiếu : E m học sin h tin h quái này đã bôi một lớp dầu lên ô lòi
phê và ghi điểm đê giáo viên không phê và ghi điếm vào
được. G iáo viên H lục tìm thêm hai cuôn vở của H ạn h và
V iệt - ba em này thường học nhóm với n hau xem sao.
G iáo viên H giơ lên đèn xem và th ấ y cả ba cuốn đều bôi dầu
trơn như nhau. Cơn th ịn h nộ bỗng nổi lên, giáo viên H toan
xé n á t ba cuốn vở tập làm văn cho hả giận. Nhưng giáo viên H
đã kiềm chê được và xếp ba cuốn vở ấy sa n g một bên, tập
tru n g tư tưởng ch ấm tiếp các bài khác.
S a u giò trả bài và đọc điểm, giáo viên H nói :
- Ba em Học, Hạnh, Việt sau buổi học hôm nay ở lại. Tôi sẽ
châm bài tay đôi với các em.
Có tiếng xì xào : "Sướng nhé. Được thầy chấm bài tay đôi".
G iáo v iô n H cô ý k h ô n g ch o c ả lóp b iô t ch u y ệ n n ày .
H ế t buổi học, cả ba em đã tự giác ngồi lại và viết bản kiểm

điểm. Giáo viên H tuyên bô":
- Tôi nay, tôi m ang b a bài văn đến chấm cùng với bô mẹ các
em tại nhà. B ây giờ tôi yêu cầu các em chép lại nguyên văn bài
văn này vào vở k hác...
169
Buổi tối, đúng hẹn giáo viên H lần lượt đến gia đình ba em.
Ngồi đốì diện vối bô’ mẹ các em, giáo viên H vẫn giữ nét mặt
nghiêm trang, buồn buồn. Học trò của giáo viên H ngồi thu lu
trong góc tường gục m ặt xuống... chò giáo viên H kể tội.
Nhưng giáo viên H không kể tội của các em với các vị phụ
huynh. Mỗi gia đình, giáo viên H ỏ lại thăm chừng nửa giờ...
(Trích trong "Nghệ thuật ứng xử sư phạm")
C âu hỏi :
Đánh giá cách giải quyết của giáo viên H và rú t ra các kết
luận sư phạm.

Cô khác với các thầy, các cô giáo cũ của trường
Trong buổi lao động của học sinh lớp 9, cô giáo Hiền (một cô
giáo trẻ có năng lực, mói ra trường) thấy một học sinh không
chịu lao động, chạy đi chạy lại đùa nghịch, giâ'u dép trêu chọc
hết bạn này đến bạn khác ... Thấy vậy, cô đến gần em và hỏi :
- Em tên gì ? Hùng ngẩng đầu nhìn lên và trả lòi :
- Không ai cả.
Cả lớp cười ồ lên. Để không ảnh hưởng đến các bạn, cô giáo
H iền nói :
- Cô gặp riêng em một lát.
- Được thôi, Hùng nói và đi theo.
Cô Hiển hết sức bực tức nhưng vẫn bình tĩnh. S a u một lúc
im lặng, cô n ó i :
170
- Tại sao em không lao động ?
- Vì om không thích.
Cô Hiển vẫn ôn tồn :
- Em nghĩ sao nêu tôi báo cáo việc này vối ban giám hiệu,
với bỏ' mẹ em, rất có th ể em sẽ bị kỉ luật.
Hùng đứng dậy :
- Váng, mời cô cứ việc ! Và bỏ đi đến chỗ các bạn.
Nghe vậy, cô Hiền lặng người đi, hai m ắ t đỏ ngầu như

muôn khóc.
Những buổi học sau, cô vẫn đối xử với Hùng bình thường để
có cđ hội tìm hiểu Hùng hơn, nhằm tìm ra biện pháp giáo dục
thích hợp.
Một tu ầ n trôi qua th ấy không có việc gì xảy ra. Hùng

ngạc nhiên đến lo lắng ... Qua nhiều đêm suy nghĩ, Hùng đã
quyết định đến xin lỗi cô Hiền và mong cô tha thứ. Hùng nói :
- Chính sự quan tâm và bao dung của cô đã làm cho em suy

nghĩ. Thực tình, em không thích những giáo viên cứ học sinh
có việc gì là báo cáo vói BGH nhà trường. Cô khác với các thầy,
các cô giáo cũ của trường, khiến em cảm phục và kính nể. Em
hứa từ nay em sẽ làm cô vui lòng !
Cô nhìn Hùng nở nụ cười ý nhị.

C ô c á m ƠI1 c m .
Câu h ỏ i :
1. P h â n tích cách xử sự của cô giáo Hiền và những hành

động của học sinh.
2. R ú t ra các k ết luận sư phạm.
171
vẫn chuyện của thầy
Nội dung tình huông :
Thầy Hà được cử về coi thi ở một huyện trong kì thi tuyển

sinh đại học tại chức. Đây là lần đầu tiên thầỵ được coi thi
tuyên sinh đại học tại chức. Thầy vô cùng hồi hộp và cũng lo
lắng vì đây là một huyện có tiếng từ xưa đến nay về thi cử. Coi
thi trong phòng được 65 phút thầy phải ra ngoài. Nhưng thầy
vừa ra ngoài thì một người đi nhanh đến trưốc m ặ t thầy dúi
vào tay thầy tờ giây gấp nhỏ và nói nhanh :
- Nhờ thầy chuyển vào cho thí sinh số báo danh 82.
Thầy cũng chưa kịp bình tâm thì người đó đã đi mất. Thầy
vội vàng mở ra xem nhanh. Thì ra đây là lòi giải của đề thi. Đê
thi toán đã được chép và ném ra ngoài và ở ngoài đã có người
làm hộ. Nhưng thầy giật mình vì nhận thấy hai trong s ố ba bài
toán giải sai (vì thầy là giáo viên dạy toán). Thầy nhìn quanh
để tìm kiếm người vừa dúi vào tay thầy lời giải này. Không
thấy anh ta đâu cả nhưng có lẽ anh ta vẫn ở qu anh đây và
đang theo dõi mình. Thầy mà không làm theo lời hắn chắc sẽ
không yên.
Suy nghĩ một lát thầy tiến thẳng về phòng thi và đi đến số
báo danh 82. Cậu ta đang cặm cụi làm bài. Cậu ta làm đúng
Nếu bây giò thầy đưa lòi giải này cho cậu ta thì rõ ràng cậu ta
thi sẽ hỏng. Mà không đưa th ế nào thầy cũng bị trả thù. Thầy
đi lại trong phòng thi rồi đột nhiên thầy lại đến trưốc m ặt cậu
thí sinh mang sô" báo danh 82 nói :
- Có người nhờ tôi đưa cái này cho cậu.
172
c á phòng thi đô đồn vào nhìn hai người làm cho cậu ta vô
cùng lúng túng đỏ m ặ t sỢ hãi.
- Km ... em ... không dám nhận đâu ạ.
- Tốt, vậy thì làm tiếp đi. Lúc vê nhớ gặp tôi đê cầm lời giải
này vê đưa trả lại người làm và bảo họ rằng : Hãy học nhiêu và
kĩ thêm đi rồi mới nghĩ đến việc làm hộ bài thi cho người khác.
('Trích trong "Nghệ thuật ứng xử sư phạm")
Càu hói :
1. P h â n tích cách xử sự của giáo viên Hà và những việc

làm c ủ a người th â n học sinh và của bản th â n học sinh sô
báo d an h 82.
2. R ú t ra các bài học kinh nghiệm sư phạm.

Xin phép cô
Có một cô giáo thực tập rất trẻ. Học sinh lớp 8 có nhiều em
r ấ t lỏn. Hoàn là học sinh thông minh nhưng hay nghịch ngỢm.
Khi ra chơi gập giáo sinh trẻ, Hoàn trêu :
- N à y pm 1 Họo Irlp n à n đ ấ y ?
T r ô n g vào lớp, cô giáo bước vào, liền th ấy em học sinh đó

ngồi n gay b à n đầu. S a u một giây ngỡ ngàng, cô nở một nụ
cười h iề n từ, gật đầu ra hiệu cho các em ngồi xuông. Nhưng
Hoàn th ự c sự bôi rối. Chưa kịp ngồi, em đã giơ tay và xin
phép ra khỏi lớp.
173
Cảu hỏi:
1. Trong trường hợp trên, giáo sinh thực tập nên xử lí như
th ế nào là hợp lí ?
2. Nếu Hoàn bỏ cả giờ học, cô giáo nên có biện pháp xử lí

như th ế nào để những giò sau Hoàn đến lớp học bình thường ?
3. R út ra các kết luận sư phạm cần thiết.

Quạ ! Quạ !
Trông vừa tan trường, học sinh và giáo viên đổ ra cổng

trường tấp nập. Hôm nay cô giáo Mai — giáo sinh thực tập, có
việc phải về sớm. Bỗng từ đằng gốc cây đa có tiếng chào rất to :
Quạ ! Quạ ! (cô ạ).
M ặc dù đang vội, nhưng cô vẫn ngoái cổ lại nhìn, thấy 3

em học sinh lấp ló sau gốc cây. Cô xuổng xe và quay lại chô
các em, hỏi :
- Các em học lớp nào ? Các em nói gì vậy ?
B a em học sinh mỉm cười và nhơn nhờn nhìn cô giáo trẻ nói :
- Chúng em chào cô đấy ạ !

Này ! L ần sau bỏ cái trò ấy đi nhé ! N gày m ai Lôi sẽ báu cáo
vối thầy giáo hiệu trưởng. Nói xong, cô quay p h ắ t chiêc xe
đạp và nhảy lên xe đạp hôi hả về nhà ...
B a em nhìn theo cô, một trong ba em n ó i :
- Cô chẳng làm gì được chúng mình đâu ! Ngày mai cô làm

sao nhận ra được m ặt chúng mình.
174
Càu hói :
1. Trong trường hợp trên cô giáo thực tập nên có cách xử sự
với các em đó như th ế nào ?
2. Theo bạn, cô giáo có nên mắng mỏ và đe doạ các em như

vậy không ? Vì sao ? B à i học kinh nghiệm là gì ?

Chúng em xin nghe theo
Nội dung tình huồng :
Có một thầy giáo dẫn một đoàn giáo sinh về thực tập ở
một trường T H C S ở ngoại th à n h . Học sinh ở trường này có
một sô em thường làm ngược lại những chỉ bảo của các cô
giáo sinh trẻ.
Cả nhóm giáo sinh thực tập bất lực, bèn đến gặp thầy giáo
trương đoàn là giáo viên chỉ đạo thực tập sư phạm, nhờ thầy
can thiệp.
Thầy đã gặp gỡ những em học sinh đó và giảng giải cặn kẽ

cho các em biết tường tậ n hơn công việc thực tập của các
giáo sin h ... Các em sau khi nghe đã đồng thanh :
- Th ư a Ong chúng em xin nghe theo.
- Tại sao lại gọi th ầy bằng ông ? Thầy giáo phụ trách đoàn
thực tập hổi.
- Vì thầy là thầy của các thầy, các cô giáo chúng em ạ !
Câu h ỏ i :
1. Trong trường hợp trên, nhóm giáo sinh có thể tìm ra biện
pháp nào tốt hơn không ?
2. Rút ra các k ết luận sư phạm.
175
Giờ truy bài
Giờ tru y bài ở lớp 7 B , cô giáo sinh thực tập công tác
chủ nhiệm đang đôn đổc, theo dõi các em truy bài ... Từng
nhóm, từng nhóm đang chăm chú theo dõi, song vẫn có một em
vôYi hay hiếu động, chạy từ nhóm này đến nhóm khác, lại còn
trêu chọc các bạn gái ngang nhiên trước m ặt cô giáo sinh
thực tập. Cô giáo sinh nghiêm nét m ặt và đã nhắc nhở em. Em
ngồi ngay xuống ở một nhóm và giương cặp m ắ t to n hìn cô tỏ
vẻ phản ứng và vẫn không chịu ngồi yên ...
Cô giáo sinh đã lên ngay văn phòng gặp cô chủ nhiệm

chính thức :
- Báo cáo với chị, ở lớp có một em nam h ết sức m ấ t tr ậ t

tự, em đã nhắc nhở nhưng em đó không nghe, chị phê bình
giúp em.
- Sao lại là tôi - cô chủ nhiệm chính thức nói - Việc này là
việc của cô chứ, th ế giờ thực tập chủ nhiệm, cô làm gì ?
Cô giáo sinh hơi ngỡ ngàng trước câu trả lòi thẳng thắn của
người bạn đồng nghiệp và cô lủi thủi trở lại lớp học ...
Tuy vậy, cuối buổi học, cô giáo chủ nhiệm rùng vẫn php
bình gay gắt em học sinh nam đó và yêu cầu em phải đến xin
lỗi cô giáo thực tập.
Cảu h ỏ i :
1. Đứng trước hiện tượng đó, theo bạn cô giáo sinh thực tập
nên có biện pháp xử lí với em học sinh đó như thê nào là hợp lí ?
176
2. B ạ n có ý kiến gì về phương pháp công tác của cô giáo
chủ n h iệm chính thức ? Theo bạn, cô giáo chú nhiệm chính
thức nôn xử sự vối cô giáo sinh thực tập và với học sinh dó như
thê nào là hợp lí n hất ?

Một lời chào biết bao suy ngẫm
Nói dunji tình huống :
Nhân buổi tiếp đón đoàn giáo sinh Cao đẳng sư phạm vê thực
tập tại trường T H C S ĐĐ, anh tổng phụ trách nhắc nhỏ các em
học sinh vê ý thức, thái độ đối với thầy cô giáo. Anh n ó i :
- G ầ n đây, ở trường ta có hiện tượng nhiều học sinh khi gặp
thầy giáo, cô giáo không chào ...
Nghe vậy, ở phía dưới lớp râm ran những lời bàn tán :
- Các thầy, các cô nói thế, chứ nhiều khi mình chào các thầy
cô giáo có thèm trả lời đâu. Ví dụ như cô Loan, thầy Thảo, thầy
S áng ... Lần sau gặp , tớ cũng không thèm chào ...
- T h ê thì khác với cô Thu, cô Kim Anh, chúng tớ chào cô bao
giò cáo cô cũng tươi cười đáp lại : "Cô chào các em" và cô
thường hỏi han thèm. Hương kê :
- C hẳng bù cho thầy Thọ, gặp học sinh thường quay m ặ t đi
vò nhu không nhìn thấy. T h ế mà đứa nào không "chào thầy ạ",
cứ gọi là chết. Hôm sau đến lớp thầy sửa cho rá t cả mặt.
Một em học sinh n am từ nãy đến giò vẫn lắng nghe bỗng
lên tiế n g :
- Các bạn biết không, thầy hiệu trưởng rất cao thủ nhé. Hôm
bọn cơn trai chúng tố gặp thầy ở hành lang, mấy đứa chào lí nhí
trong mồm. Thằng Tuấn không chào mà cứ gườm gườm. T h ế mà
12-300THGTSP 177
thầy lại vui vẻ chào trước : "Thầy chào các em. Tuấn hôm nay có
điểu gì không bằng lòng với thầy phải không ? " Tuấn giật thót
mình lúng túng :
- Dạ, không ạ ! Em chào thầy ạ !
Từ hôm ấy, không bao giờ cu Tuấn lò đi khi gặp thầy nữa.
Càu h ỏ i :
1. Bạn có suy nghĩ gì khi nghe những lòi bàn tán trên của
học sinh ?
2. Theo bạn, giáo viên nên đáp lại lời chào hỏi của học sinh
như thê nào ?
3. Hãy phân tích cách cư xử của thầy hiệu trưởng đôi với em
học sinh Tuấn ?
4. R út ra các kết luận sư phạm cần thiết.

Cô không phân biệt
Một nhóm giáo sinh thực tập, vừa nhận lớp thì một em học
sinh mệnh danh là đầu gâ'u của lớp đó gặp cô và n ó i :
- Thưa cô, em nghe thầy Phiên - giáo viên chủ nhiệm nói là
đã bàn giao em cho cô đê cô kèm cặp và có biện pháp bắt em
p h ả i n g o a n , có p h ả i k h ô n g ạ ?
- Cô vừa nhận lớp, cô biết lớp ta các bạn đều ngoan và chăm
học. Còn nếu như ai đó chưa ngoan thì đó là điều làm cho cô
buồn nhất. Với riêng cô, cô không phân biệt đôi xử em này, em
kia. Cô nghĩ các em rất tốt, có điều cái tốt ấy đã biểu hiện ra hay
chưa mà thôi. Cô chưa bao giờ nghĩ em là học sinh cá biệt cả.
178
Em học sinh cúi mặt, chào cô vói giọng đứt quãng và bước
nhanh về chỗ ngồi của mình.
Câu h ỏ i :
1. D ựa trên cơ sở lí luận của Tâm lí học và Giáo dục học hãy

phân tích cách trả lời của cô giáo thực tập với một em học sinh
cá biệt.

Quà tặng cô nhân ngày 8 tháng 3
Nội dung tinh huông :
Giáo sinh N.T.L. là sinh viên khoa tiếng Nga của trưòng
Đ H S P Ngoại ngữ Hà Nội vê thực tập tại lốp 10B của một
trường T H P T của thành phố T h ái Nguyên. Vì mới lần đầu
thực tậ p giảng dạy nên còn nhiều hạn chế, n hất là về phương
pháp. Vì vậy giờ dạy của cô chưa hấp dẫn, chưa lôi cuốn được
các em học sinh. Tình cảm thầy trò chưa được thân thiện, nếu
như không muôn nói là các em chán khi phải học giờ của cô.
N hán sắp đến ngày 8/3 - ngày hội của các bà, các cô, các mẹ và
các bạn nữ sinh. Các bạn nam lớp 10B họp bàn (*) m ua quà
tặn g cô và các bạn nữ %rong lớp. Đúng ngày 8 - 3 , một bạn nam
th ay m ặ t cả lớp lên tặng cô một món quà được gói rất đẹp và
chúc mừng cô bằng những lời chân thành nhất. Cô giáo cám ơn
t â t cá các em học sinh. Nói rồi cô đế gói quà sang bên cạn h và
yêu cầu học sinh ổn định để học bài. Lúc bây giờ cả lớp nhao
nhao yêu cầu cô :
- T h ư a cô, cô hãy mở quà ra đi ạ ! Cô hãy mở quà ra đi ạ !
Cô giáo im lặng một lúc rồi cũng chiều lòng học sinh và bắ t
đầu mờ quà. c ả lốp im lặng, hồi hộp chờ đợi xem phản ứng của
179
cô giáo th ế nào khi biết dược những gì trong hộp quà đó, còn cô
giáo sinh khi mở nắp hộp ra và nhìn thấy một con cóc liền vội
vàng đóng nắp hộp lại ngay rồi lặng lẽ đê nó sang một bên...
(*) Sau khi bàn bạc các bạn nam lớp 10B quyết định là sẽ đê
con cóc vào hộp quà tặng cô đê xem cô giáo phản ứng thê nào ? vì
các em đã chán học giờ của cô. K ế hoạch đã duyệt và buổi chiều
hôm sau các em học sinh nam ra vườn trường băt cóc. Kè hoạch
này là của các bạn nam nhưng các bạn nữ trong lớp cũng biết.
Câu hỏi:
1. P hân tích và đánh giá h ành vi của học trò và nguyên
nhân của hành vi đó.
2. Hãy h ình dung cách xử sự của giáo sinh trước tình
huống trên.

Cô bắt một trò lớp 6 ngậm nước muối một tuần

Ở một lớp 6 nọ, những học sinh hay nói chuyện trong lớp
đều bị cô giáo b ắt ngậm nưốc muôi tĩỉbng giò học. S a u một
thời gian không có hiệu quả, cô thông báo cho các giáo viên
bộ môn biết thời gian ngậm : 1 tuần.
Cảu h ỏ i :
1. Dùng tri thức Tâm lí học sư phạm để phân tích hành động
trên của giáo viên.
2. Hãy cho biết cách giải quyết của bạn ? Tại sao ?
3. Rr.t ra các kết luận sư phạm.
180
Thầy bạt tai và mắng trò "đổ ngu như bò"
Nội (lung tình huống :

Chuyện xảy ra ở lớp 6 trong giò Anh văn. Thầy giáo gọi học
sinh H lén kiểm tra bài cũ, H không trả lời được. Thầy tát H và
chửi là : 'Đồ ngu như bò" làm cả lớp ngơ ngác, còn H thì khóc.
Sau đó, cứ đôn giò Anh văn là H nghỉ, không còn đê tâm đôn
môn này nữa. Bây giò gặp thầy, H né tránh. H r ấ t "ghét" thầy.
Câu hỏi :
1. Dùng tri thức Tám lí học sư phạm đê phân tích việc làm
của giáo viên.
2. Hãỵ cho biết sự ảnh hưởng của cách đôi xử của thầy đên
hành vi và thái độ của học trò ?
3. Hãy rút ra những bài học sư phạm.

Cô giáo và phụ huynh học sinh ứng xử
khi học sinh nam lớp 7 viết thư tình cho học sinh nữ

Nội dung thư : Anh yêu em, em đừng giỡn với thằng Q. Nếu
nó trêu em anh sẽ đánh nó. A nh love em (vẽ trái tim).
Nữ sinh p nhận lá thư thứ n h á t đọc lén cha mẹ. Lá thư thứ
hai em dọc rá t thích th ú say mê. p hục lúp 7 nhưng vóc dáng
cao lớn, như vóc dáng của một học sinh lớp 9. Khi biết chuyện,
cô Phương Liên - chủ nhiệm lớp gặp 2 em M và p để hỏi :
- Học sinh M : Thưa cô em viết chơi.
- Học sinh p : Thưa cô em không biết gì hết, bạn mượn vở của
em và khi trả lại có lá thư.
181
Cô Phương L iên muôYi cho qua nhưng Hiệu trưởng yêu cầu
mời phụ h uy nh hai em để có biện pháp giáo dục M 13 tuổi và
p 12 tuổi.
Cô Phương L iên : cô không đồng ý em đùa, ở tuổi em chỉ nên
có tình bạn trong sáng.
Bô’ em p doạ đánh M, vì dám trêu ghẹo con gái ông. Mẹ em
p can ngăn và th ay m ặ t đi họp.
Bô’ em M cũng doạ đánh M, vì không chịu học chỉ lo trêu
chọc bạn gái. Mẹ em M can ngăn và thay mặt đi họp.
Hai bà mẹ và cô giáo gặp nhau.
Câu hỏi:
1. Đánh giá việc làm của cô giáo và phụ huynh của hai em
học sinh.
2. Với tư cách là giáo viên, là phụ huynh của hai em học
sinh, trong trường hợp này, bạn sẽ làm gì ? Tại sao ?
3. Rút ra các k ế t luận sư phạm.

Cô cho điểm thiếu công bằng
gây tác động tâm lí tiêu cực
Một học sinh lớp 7 học giỏi n h ấ t lớp. Có hai bạn khác là con
của giáo viên trong trường, được cô giáo quan tâm hớn và nâng
điêm cho h a i b ạ n n à y . T h ấ y m ìn h k h ôn g được q u an tâ m và
cô giáo th iên vị hai bạn kia nên em học sinh giỏi không cố
gắng học nữa và đi chơi nhiều hơn. K ết quả là học tập giảm sút.
Càu h ỏ i:
1. Trong trường hợp này, giáo viên còn thiếu năng lực sư
phạm nào ?
182
Điều đó đt ảnh hưởng đến sự h ình th à n h và phát triển
nhân cách họ sinh như thê nào ? Giải th ích tại sao ?
2. Bài học ư phạm rút ra từ đáy là gì ?

Cô giám thị phạt cả lớp 7
đứng trưó: cờ hai giờ, một học sinh nữ bị ngât xỉu
Nội dung tìnhhuỏnịỊ:
Cô A là giáo viên Anh văn lớp 7A trư ờ n g THPT
Phan Chu Trnh, vốn dạy giỏi, 'nhưng rấ t khó tính và k h ắ t khe.
Một hôm, học sinh B không làm bài tập ở nhà, cô bắt ra
n hặt rác trưcc sân trường. Lúc đó có một giọng nói thì thầm
nhưng nghe ÈÍt rõ vang lên.
"Bi cô "đít vịt"này giống bà L a sát d ễ s ợ !"
Cô A quaylại nói như ra lệnh :
"Hỗn láo ! A i nói, đứng lên ĩ "
Nhưng cả âp im lặng, không ai dárn n hận lỗi. Cô liền mời cô
giám thị lên, :ô giám thị nói với lớp "nếu khôn g a i nhận lỗi, yêu
cầu các em n đứng trước sân cờ, kh i có a i nhận lỗi mới (tược
vào lớp".
Lúc đó, tra nắng gắt vô cùng nhưng không có một học sinh
nào dám lên tếng. Khoảng hai tiếng đồng hồ sau, có một bạn nữ
bị n g ất xỉu, 1ỌC sinh c sợ quá đứng r a n h ận lỗi. K ết quả là
hoc ainh c b đuổi họr một. tu ầ n và năm họp sinh nữa xin phpp
nghỉ học vì bị Ốm.
Càu h ỏ i :
1. Đánh gii việc làm của các cô giáo trên.
2. Cách xủlí của bạn trong trường hợp này là gì ? T ạ i sao ?
3. B à i họcìư phạm rú t ra từ đây là gì ?
183
"Cô bé từ trên trời rơi xuống"

Trong giờ văn của cô G ở lớp 7B, khi cô đang giảng bài thì
thấy một học sinh ngồi nhìn lên trần nhà, không chú ý nghe
giảng. Cô liền gọi em đứng lên trả lời câu hỏi phần cô vừa
giảng. Em học sinh đó không trả lời được. Và cô G gọi học sinh
đó là "cô bé từ trên trời rơi xuống”.
Điều đó khiến em bị bạn bè châm chọc, làm em xâu hổ, lực
học sút dần và một thời gian sau đã bỏ học.
Cáu h ỏ i :
1. Hãy phân tích tác động tâm lí tiêu cực đên với học sinh từ
cách xử lí tình huống sư phạm của giáo viên.
2. B à i học sư phạm rút ra từ đây ?

Thầy hiệu trưởng doạ đuổi một học sinh
vì lén hút thuốc lá trong giờ ra chơi

Học sinh B lớp 7A lén hút th-uốc trong giờ ra chơi. M ột hôm,
thầy hiệu trưởng đi ngang qua bắt được, mòi B lên văn phòng
làm kiểm điểm. B không lên, t h ế là thầy doạ đuổi học B và học
sinh B nghỉ học luôn.
Câu hỏi:
1. Hãy phân tích tác động tâm lí tiêu cực đến với học sinh từ
cách xử lí tình huống sư phạm của thầy hiệu trưởng.
2. Hãy rút ra những bài học sư phạm.
184
Cô dạy s ử mắng học sinh "đố con lợn"
Nội dung tình huỏng :

T ro n g giờ học Lịch sử ở lốp 7C trường Lê T ru n g Kiên,
cô giáo N .T .T . đang giảng bài thì nghe có tiến g cười dưới lớp.
Cô n hìn xuông th â y một học sinh đang ngủ gật trên bàn.C ô
yêu cầu lớp t r ậ t tự, đoạn cô gọi em Tú, học sinh ngủ gật.
- Tú, hãy n h ắ c lại xem cô đã nói gì ?
Em Tú (giật mình, mặt tái, môi run r u n ) : Thưa cô, em xin lỗi cô,
em không thê ...
- Tại sao lúc tôi giảng bài em không nghe mà lại ngủ hả ?
Đi học mà ngủ như t h ế thi ở nhà còn hrtn, th ậ t là "đồ con lợn".
Cô vừa nói đến đây thì em Tú khóc và không nói gì cả, ôm
cặp bỏ ra về. Từ đó Tú không đến lớp nữa.
Càu h ó i :
1. Hãy phần tích tác động tâm lí tiêu cực đến với học sinh từ
cách xử lí tình huống sư phạm của giáo viên ở trên.
2. H ãy rút ra những bài học sư phạm.

"Con tôi không cần học hành gì cả..."
Mọi dung tinh huong :
Trong lớp mà bạn làm công tác chủ nhiệm có một học sinh
học rắt chăm và giỏi. Nhưng trong một thời gian r ấ t ngắn, em
học sinh đó học chểnh mảng dần và cuối cùng bỏ học. Khi đến
nhà học sinh để vận độrig em đó tiếp tục đến trường thì phụ
huynh đã nói với cô giáo rằng : "Con tôi không cần học h àn h gì
185
cả mà nó cần phải làm ra tiền để nuôi sông bản th ân và phụ
giúp gia đình. Học chỉ cần biết đếm tiền là được".
Câu h ỏ i :
1. Với tư cách là giáo viên chủ nhiệm lớp, bạn làm như th ế
nào ? T ạ i sao ?
2. R út ra các kết luận sư phạm.

Giấc ngủ
Trong giò lên lốp, thầy hiệu phó dạy Toán thấy Thắng ngủ gà
ngủ gật và cậu đã ngủ say. Thầy giáo gọi nhưng Thắng không
nghe thấy. Thầy hơi bực mình nhắc l ạ i :
- Thắng!
Bấy giờ, Minh ngồi cạnh và cũng là bạn hàng xóm của
T h ắn g đứng dậy thưa :
- B ạ n Thắng đã phải dậy sớm làm việc giúp mẹ từ 5 giờ
sáng thầy ạ !
Nghe vậy, thầy hiệu phó đã để yên cho T h ắn g ngủ và tiếp
tục giảng bài. Cuối giò, thầy đến cạn h T h ắ n g nhẹ n h à n g thôi
vào tai cậu để đánh thức cậu dậy. Mci m ắt, trông th ấy thầy
trưóc m ặt, T h ắ n g giật mình, sợ hãi. Nhưng thầy bèn âu yếm
ôm đ ầu cậ u tro n g hai ta y , hôn vào tóc cậu và nói :
- Giấc ngủ của em không phải là giấc ngủ của người
lười biếng.
Cáu h ỏ i :
1. Bằng tri thức tâm lí - giáo dục, bạn hãy đánh giá việc làm
của thầy hiệu phó.
186
2. Hãy phân tích tác động tâm lí tích cực đến với học sinh từ
cách xử lí tình huổng sư phạm của giáo viên ở trên.
3 . Rút ra các kết luận sư phạm.

Điểm văn cao nhất
M ột lần, khi chấm bài tập làm văn, thầy giáo p xem bài của
học sinh D xong, nghĩ rằng có ai đó đã làm hộ. Thầv cho rằng
sức D không thế làm được một bài như vậy. Giáo viên p gặng
hỏi học sinh D, giọng nghiêm khắc :
- Em hãy thành t h ậ t cho thầy biết bài này do em làm hay là
các anh chị của em làm ?
Học sinh D đáp :
- Th ư a thầy, bài này em làm, không nhờ ai làm giúp.
Giáo viên p vẫn nhìn học sinh D tỏ vẻ không tin, nhưng sau
khi đắn đo suy nghĩ giáo viên p vẫn cho điểm bài học sinh D
Giáo viên p gọi học sinh D lên trả bài và nói với cả lớp :
- Hôm nay thầy vẫn cho em D bảy rưỡi, coi như bài do em
làm, vì bài r ấ t hay. xứng đáng với điểm đó, nhưng nay m ai tới
kì thi làm bài tại lớp em sẽ cho thầy và cả lốp biết sự th ật.
Học sinh D cầm lại bài, cúi chào thầy giáo, đi về chỗ ngồi, vừa
uất ưc lại vưa phân khới. Lẽ tấ t nhiên, cá lờp đéu nghi ngờ D và
D biết có nhiều học sinh khác khoái chí chờ đợi D sẽ lộ rõ chân
tướng trong kì thi làm bài tại lớp...
... Tới kì thi, học sinh D chuẩn bị tinh thần, cố gắng làm sao
trong hai tiếng đồng hồ, làm một bài văn chứng tỏ mình là
ngưòi làm bài văn trước chứ không ai khác. L ần này, giáo viên
187
p cho một đầu đề phải nói là hóc búa... nhưng nhờ có sự để ý,
quan s át thường ngày... D làm một bài văn viết đầy ba trang
giấy. Học sinh D nộp bài s á t giờ. Giáo viên p cầm bài, đưa mắt
nhìn D rồi thản nhiên c ấ t bài đi không nói gì. Tới tu ần sau,
thầy trả bài cho lớp. Riêng bài của học sinh D, thầy giữ lại trả
sau cùng, khiến trống ngực của D đập thình thình. D còn nhớ,
trong buổi sáng hôm đó, thầy giáo p đã nói vói cả lớp, giọng cố giữ
bình tĩnh nhưng lộ rõ xúc động :
- Thầy xin lỗi, vì hôm trước thầy nghi oan cho em D - bài
thi của em làm tại lớp vừa rồi là một bài văn còn hay hơn bài
trước nhiều. Tôi cho em D điểm tám. Bây giờ em lên n hận bài,
rồi đọc cho cả lớp cùng nghe.
Học sinh D đứng dậy nhận bài và đọc cho cả lớp nghe. Đọc
xong, D nhìn thấy giáo viên p cố nén xúc động buồn bã, nhìn
chăm chăm xuống mặt bàn. Khi D định quay về chỗ, giáo viên
p gọi lại, ra hiệu bảo học sinh D đưa bài. Thầy giáo cho D thêm
nửa điểm nữa là tám điểm rưỡi.
Hôm ấy, D hết sức phấn khởi, c ả lớp cũng ngạc nhiên về số
điểm quá cao, xưa nay chưa từng có. Đám bạn không còn nghi
ngờ D được nữa, n hất là mấy đứa mong D lâm nạn, nay đều
cụt hứng...
Câu hỏi:
1. Dùng tri thức tâm lí học sư phạm đế phân tích, đánh giá
cách ứng xử của giáo viên p và rú t ra bài học kinh nghiệm.
2. Nếu là giáo viên trong trường hợp trên, bạn sẽ xử sự như

188
Phần ba
PHÂN TÍCH MỘT s ố TÌNH HUỐNG
GIAO TIẾP Sữ PHẠM
Các em cán bộ lớp hãy đi sang các lóp khác
xem họ làm như thế nậo mà lớp ta lại như thế này !
Ngày 8 -3 , cô giáo T đến lớp với sự hồi hộp. Bước vào lóp cô T
thấy một không khí buồn tẻ, n hạt nhẽo, tất cả nam học sinh
đểu trốn học, bàn giáo vicn không khăn trải bàn, không lọ hoa.
Cô T giận dữ gắt lên : "Các em cán bộ lớp hãy đi sang các lớp
khác xem họ làm như thê nào mà lớp ta lại như thê này !".
P h án tích :
- Vê p h ía giáo viên : Giáo viên chưa có kĩ năng (chưa biết)

tự chủ cảm xúc và hàn h vi của minh. Trước một tinh huống
như thế, giáo viên rất d ễ dàn g thất vọng, buồn chán, nhưng
nên biết cách kiềm c h ế và hàn h động sao cho hợp lí. G iáo viên
chưa có kĩ năng định vị, bởi ngoài cô giáo buồn chán ra, các em
nữ sinh ở lớp đó củng chịu cảnh tương tự như cô g iá o (cũng
buồn chán và thát vọng) nhưng các em p h ả i chấp nhận sự thật
và rất mong cô giáo đến động viên, cùng tìm cách g iả i quyết.
Các em nữ sinh rất mong cô giáo đêh nhưng trước sự xử sự của
cô các em lại càng thất vọng (vì mọi tức giận cô đ ổ hết lên đầu học
sinh đặc biệt là các cán bộ lớp và rất có thê trong sô cán bộ lớp
cũng rá nữ sinh)
- Về p h ía học sinh : Cách xứ sự của các em nam là hoàn
toàn không xứng đán g với tư cách học trò. Còn các em nữ củng
có p h ần sai là chưa biết cách tổ chức lớp (nhất là cán bộ lớp) đê
thê hiện sự quan tâm, thê hiện tinh cảm của học sinh đôi với
các cô giáo.
190
Thưa thầy, ngoài kia các bạn đang văng tục với nhau,
em phê bình không được ạ !
Trong văn phòng trường X, giò nghỉ giải lao.
Thầy K : Tiên sư bô lão chữa xe đạp, lão cho mình cái ổ giữa
xe đạp mà lão chém mình 10 nghìn !
Tháy H : Tao cạch cái thằng già ấy, lão chổt 1 cái ốc lấy
2 nghìn rưỡi ...
Tháy N : (ngoảnh ra ngoài) - Em nào thập thò đây !
Học sinh : Thưa thầy, ngoài kia các bạn đang văng tục với
nhau, em phê bình không được ạ !
P h á n tích :
Đê biện hộ, một sô giáo viên trẻ đ ã nói minh chỉ cần đứng đắn
trước mặt học sinh thôi, còn sau đó, học sinh củng p h ải thông
cảm chứ, thầy g iáo đây củng là con người chứ có p h ải thánh đâu !
Người thầy g iá o dù sống ở đâu, trong hoàn cảnh nào củng
cần p h ả i "giữ minh" sao cho xứng đ án g là "ông giáo", bởi mọi
bước đi, mọi lời nói của thầy đều trở thành tấm gương cho học
sinh. G iáo viên m à khôn g thường xuyên rèn luyện nhàn cách
của m ình thi làm sao dạy học sinh đừng văng tục chửi bậy ?
Người xưa từng nói : "Danh chính, ngôn thuận", lời nói p h á i
đi đôi với việc làm , nghề nghiệp, nếu làm sai sẽ bị "gậy ông lại
đập lưng ông".

Tôi xin các em, các em để cho tôi giảng bài...
Cô giáo s . bước vào lớp. Lớp vẫn ồn ào như mọi khi... Đã
nửa tiết trôi qua, cô giáo s . vẫn chỉ nói cho mình cô nghe.
191
Không thê chịu đựng được nữa, cô giáo s.
bật khóc : "Tôi xin các
em, các em để cho tôi giảng bài, các em đừng nói chuyện nữa..."
Phân tích :
Trong tình huống này, lỗi sai trước hết thuộc vể p h ía

học sinh. Họ vi p h ạm m ột loạt những quy địn h th àn h văn và
khôn g thàn h văn về trách nhiệm và n ghĩa vụ của học sin h :
nói chuyện, m ất trật tự trong lớp là khôn g tôn trọng g iá o
viên, khôn g hoàn thàn h nhiệm vụ của người học...
Song củng cần p h ả i nói, ngoài tri thức cần thiết có được,
giáo viên còn thiếu một sô k ĩ năng như : kĩ năng tự chủ cảm
xúc và hành vi, k ĩ năng điều chỉnh, điều khiển quá trình g iao
tiếp sư phạm . Trong trường hợp này, giáo viên cần suy nghĩ
tìm ra nguyên nhản tại sao học sinh mất trật tự. Thông
thường, g iáo viên thiếu k ĩ năng g iao tiếp, phương p h á p truyền
dạt chưa phù hợp nên không thu hút được học sinh. K hắc phụ c
điều này, g iáo viên cần tỏ ra nghiêm kh ắc hơn, quan tăm sâu
sắc đến học sinh, thay đổi phương p h áp dạy học cho phù hợp
với lứa tuổi và với nội dung bài giảng... Từ dó g iáo viên mới
điều khiên được học sinh của m inh vào quỹ đ ạo mục đích g iáo
dục, tức là điều khiển được quá trinh g iao tiếp sư phạm .

Thưa cô ! em muốn nói...

Các giờ lên lớp của cô giáo B đều rấ t vắng học sinh hoặc
nếu học sinh có đi học thì họ cũng r ấ t lơ đãng, không chú ý tới
việc học. Một hôm, khi cô giáo B đang giảng bài, có em xin giơ
tay p h át biểu : "Thưa cô ! Em muôn nói... cô có th ể thay đổi
192
cách dạy của cô được không ạ ? Em cảm thấy không có hứng
học khi nghe cô giảng và em ch an g hiểu gì cả". Cô giáo B im
lặng một lúc rồi nói : "Vâng ! Cám ơn em ! Tôi sẽ cô’ gắng".
P h á n tích :
— Trong trường hợp này, học sinh có p h ần đúng, có p h ần

sai. Học sinh có quyền thực hiện mối liên hệ ngược với g iá o viên
đê qu á trình dạy học đ ạt được hiệu qu ả cao. Song cũng cần tôn
trọng g iá o viên, tránh đ ặt g iá o viên vào những tinh huống khó
xử. Trong trường hựp này học sinh có thê g ặp riêng g iá o viên đê
đưa ra ý kiến của m inh thông qu a lớp trưởng đ ể p h ả n án h vấn
đ ề này.
- Về p h ía giáo viên củng cần p h ải xem xét lại phương pháp
giảng dạy của minh, luôn luôn học hỏi đổng nghiệp, sách vở đê
đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của người học.
Cách xử sự của g iá o viên trong trường hợp này không có g ì
đán g chê trách. Trước ý kiến của học sinh như vậy, g iá o viên
đ ã có ngôn ngữ và cử c h ỉ đúng và điều này có t h ể chứng tỏ rằng
giáo viên biết tiếp thu ý kiên của người học. Điều đó có ý nghĩa rất
quan trọng trong việc giúp người giáo viên hoàn thiện phương
p h áp giảng dạy của mình.

Trong giờ giảng văn
Thầy giáo : Việt ! em cho biết, lão Hạc đã âu yếm và gọi con
chó của mình là gì ?
Việt : ... (đứng im)
T h ầy giáo : S ao thế, em trả lòi đi chứ !
Việt : ... (vẫn đứng im).
13-300THGTSP 193
Thầy giáo (gắt lên) : Tại sao th ế ! Sao em không trả lòi tôi ?
V iệt (không dám trả lời).
T h ầy giáo : Sao em lì th ế hả ?
Bỗng có tiếng của Hải "lém" :
Thưa thầy, bạn ấy không trả lời vì bô’ bạn ấy tên là Vàng ạ.
(cả lớp và thầy giáo cùng cười nắc nẻ ... Việt bỏ chạy ra ngoài).
P h â n tích :
Trong trường hợp trên thầy g iá o chưa hiểu hết học sinh củc
minh, nến đ ã vô tinh động chạm đến lòng tự á i của các em. Đôì
với các em ở lứa tuổi này đòi hỏi nhà g iáo dục p h ả i tê nhị, khéc
léo. K hi thấy học sinh không trả lời được thỉ p h ả i cô gắn g tìm
ra nguyên nhân không nên dồn học sinh vào thê bí.
Khi đ ã hiếu ra vấn đ ể thầy g iáo vẫn cười chứng tỏ thầy giác
đã không tự chủ được cảm xúc của bản thân và tỏ thái độ
không tôn trọng học sinh làm cho học sinh không còn "đồng
minh" và xâu h ổ bỏ ra ngoài.
Biện p h áp : thầy cần nghiêm túc g iải thích rõ cho học sinh
hiêu về từ ngữ trong văn học.

Học sinh dán bã kẹo cao su vào ghê
đê trêu thầy giáo

Học sinh lớp 12 dán bã kẹo cao su lên ghê của một nam
giáo viên trẻ và đã làm dính vào quần của th ầy nhưng thầy
không biết. Khi giảng bài, mỗi lần thầy viết bảng, học sinh
lại cười khúc khích. Đến lúc th ầy p h át hiện ra qu ần mình bị
dính kẹo cao su, giáo viên đã ngừng dạy và đi ra k h ỏ i lớp. Học
sinh vỗ tay tỏ vẻ đắc thắng ! ! !
194
Phán tích :
Trong tình huống trên, g iá o viên bỏ dạy đi ra ngoài vô hình

chung đ ã m ăc h a i điều sai trái : Một là, chương trình nội dung
g iả n g dạy bị bỏ dở không hoàn thàn h ; Hai là, thầy đ ã bất lực
trước hục sinh, uy t h ế của người thầy bị giảm đi.
Về p h ía học sinh : học sinh đ ã vi phạm nội quy của nhà
trường (khổng g iữ gìn vệ sinh chung), đ ã đùa thiếu văn hoá.
B iện p h á p : g iá o viên cần tự chủ, binh tĩnh điều tra ngay
h oặc chân chinh học sinh đê có th ể tiếp tục bài giảng, sau đỏ
cuối g iờ ở lại đê p h án tích việc làm sai trái cho các em nhận
thấy rõ và rút kin h nghiệm.

Thầy vào lớp muộn mười phút
N ộ i d u n g tình h u ỏ n g :
Một buổi sáng mùa đông gió mùa đông bắc tràn về, tròi mưa
phùn lạnh đến th â u xương. Trông báo vào lớp. Năm phút rồi
mười phút.... T h ầ y A dạy V ậ t lí vẫn chưa đến. Một em trực
nhật chạy đi một lúc rồi chạy vê báo : "Hình như thầy A bị ốm !".
- Hoan hô ! Hoan hô ! Thầy A muôn năm !
- Được nghỉ rồi. Tuyệt cú mèo !
Dúug lúc dó lliầy A xuâ't hiện trước lơp. Thảy da nghe tat cả.
T h ầy khẽ lắc đầu. Cặp kính trắn g ướt sũng nước. Vừa lau kính
thầy vừa rảo bước vào lớp. Thầy chào học sinh rồi nói với giọng
chân th àn h ân h ận :
- T h ầ y biết là cả lớp rấ t háo hức đón chờ giờ V ật lí của thầy.
B ằ n g chứng là tấ t cả các em đều vượt mọi khó khăn đến lớp
195
đúng giò. Thầy rấ t áy náy mặc dù đã rấ t cô" gắng nhưng vẫn
đến muộn 10 phút. Thầy mong các em thứ lỗi. T h ầy trò.ta cùng
rút kinh nghiệm là : chú ý theo dõi thòi tiết, chăm lo xe cộ cho
tốt để không bao giờ đến lớp chậm nữa. Để khỏi m ất thêm thời
gian thầy trò ta vào bài ngay nhé.
Ph án tích :
S au năm, mười phút chưa thấy thầy g iáo đến, học sinh reo
ầm lên : "Hoan hô ỉ H oan hô, được nghỉ rồi ! Tuyệt cú mèo !"
Không p h ả i học trò không thương thầy nếu thầy ốm và càng
không p h ả i sợ học môn Vật lí hoặc không thích thầy A dạy mà
chỉ đơn giản là "cái tăm lí rất học trò" : được nghỉ, xả hơi một
tiết. B ằn g chứng là học trò đến lớp đầy đủ m ặc dừ thời tiết rất
khắc nghiệt. Hiểu được tâm lí đó của học trò nên kh i thầy nghe
thấy tàt cả, thầy A vẫn không giận học trò (không la mắng).
Ngược lại, thầy A tỏ ra rất áy náy vỉ sự chậm trễ của minh.
Thầy biết rõ 45 phút trên lớp là p h áp lệnh, là quy chê bắt buộc
của quá trình dạy học, không được chậm trễ dù là nửa phút. Ầy
vậy m à thầy đã đến chậm "những" 10 phút. Thầy đ ã cô gắng
hết sức, thầy chạy bộ trong mưa gió rét đến mức "cặp kính
trắng ướt sủng nước" (kính làm sao ướt sũng được), chứng tỏ
thầy dầm trong nước mưa rét rất lảu. Đến lớp thầy "vừa lau
vừa rảo bước vào lớp" đê tranh thủ từng giây... Một người thầy
giáo như thê, lẽ nào lủ học trò không thông cảm với thầy g iáo
của m inh cơ chứ.
Tình huông sô 268

Sao em lại nói với cô ?
S a u buổi sinh hoạt lóp, Long đến gặp cô chủ nhiệm để

phàn nàn về một quyết định của lớp đối với em.
196
- Sao em lại nói vối cô ? Cô giáo tỏ vẻ ngạc nhiên. Sao em
không nói thẳng với các bạn trong buổi họp ?
- Có ích gì h ả cô, vì chính cô mới là người quyết định, còn

các bạn ấy chỉ là bù nhìn thôi.
P h á n tích :
Lời p h àn nàn của Long với cô g iá o cho thấy mọi người trong
lớp chưa thực sự hiểu nhau. C ách làm việc của ban cán sự lớp
còn m áy móc và không tự chủ. Cán bộ lớp chưa kh ắn g định
được vai trò của m ình trong tập thể, dựa quá nhiều vào g iáo
viên chủ nhiệm lớp. Kết qu ả này một p h ầ n là do cách làm việc
của g iá o viên. Cô g iá o không còn giữ vai trò là người tô chức,
địn h hướng, điều khiên hoạt động của học sinh m à ngược lại,
cô (tã can thiệp qu á sâu vào các công việc của lớp, nên học sinh
ỷ lại, trông chờ vào giáo viên. G iáo viên trở thàn h người độc
đoán, khôn g tạo cơ hội đê học sinh tự kh ẳn g định m ình và làm
giảm tính tích cực của các em.

Chịu thầy !
- Tiến ! Em làm gi th ế ?
- Không ạ !
- Lại còn không. Sao đang giờ học em lại lôi tóc bạn gái. Em
tưởng tôi không biết gì hả ? (hạ giọng). Hồi tôi còn đi học, tôi
nghịch gấp 10 lần các cậu bây giờ. Những trò ranh ma như
thế, tôi làm như cơm bữa.
- Thưa thầy, em xin chịu thầy !
197
P h ân tích :
- Trong tình huống này thầy g iá o tưởng rằng m ình sử dụng

biện p h á p nêu gương đ ể g iá o dục học sinh. Nhưng thầy đ ã lầm .
Việc làm của thầy khôn g những không giúp người được g iá o
dục có ý thức hơn trong k ỉ lu ật m à lại trở thành trò cười cho
học sinh.
- S ẽ hay hơn, kh éo hơn nêu thầy g iá o nói : vui chơi, đùa
nghịch là tất nhiên ở lứa tuổi học sinh. Song chơi ở đâu,
nghịch ở đâu và nghịch như t h ế nào đ ể không ảnh hưởng đến
các bạn và đặc biệt khốn g ả n h hường đến việc học tập của
m inh là điều các em cần suy nghĩ. Thầy g iáo có th ể nói thèm :
Ngày xưa đi học tôi củng rất nghịch nhưng tôi vẫn học tốt và
tôi luôn đ ề ra cho m ình một nguyên tắc đ ó là việc g ì ra việc ấy,
học ra học, chơi ra chơi và tôi m ong các em sẽ đồng ý với tôi về
ý kiến này.

"Tôi là bậc cha chú của anh"

Trong một giò giản g bài ở một trường phổ thông, có một
học sinh đã nói leo vói ý tr ê u chọc giáo viên. G iáo viên đã
xuống và t á t cho học sinh đó m ột cái và nói rằn g : "Tôi là b ậc
ch a chú của anh, a n h không được hỗn láo".
Phân tích :
Trong trường hợp này cả g iá o viên và học sinh đều có những
điêm sai sót.
Về p h ía học sinh : học sinh đ ã vi p h ạm nội quy của g iờ học
(làm m ất trật tự trong g iờ học), không làm tròn nhiệm vụ của
người học, không tôn trọng g iá o viên, xúc p h ạm thầy giáo.
198
v ề p h ía g iá o viên : cá ch xử sự với học sin h như vậy là sai,
vi h àn h độn g của thầy tỏ th ái đ ộ chư a tôn trọng học sinh
trước đám đông ; m ặt kh ác chưa hiểu được tâm sinh lí học sinh :
hiếu động, bồng bột, còn chư a suy n g h ĩ ch ín ch ắ n nên đ ã cỏ
h à n h độn g như vậy. T hầy chư a có k ĩ năn g là m chủ cảm xúc
của minh.
Với cách xử sự như vậy, việc g iá o dụ c học sin h củ a g iá o viên
trong trường hợp này kh ôn g những kh ôn g có hiệu qu ả m à còn
làm cho tình cảm giữa g iá o viên và học sin h bị sứt mẻ, uy tín
người g iá o viên bị ản h hưởng.

Cách ứng xử của thầy đối với những trò đùa nghịch
của học sinh lớp 9
Nội dung tình huống sô 1 :

Trong giờ Văn của một lớp 9, thầy giáo dã 60 tuổi và rất hiểu
học trò. T h ầy đang giảng bài thì nghe tiến g : "Krcổc... Krcốc..."
ở phía dưới lớp.
- Tiếng gì th ế nhỉ ? - T h ầ y giáo lên tiếng hỏi.
- Không có mà thầy —M ột học sinh trả lời.
- Tôi nghe có mà - T h ầ y nói lại.
- Dạ tiếng gió gõ cửa đây ạ - Học sinh tr ả lòi.
- Không, tiếng ngọc minh châu vỡ dưới bánh xe lu - Giọng
t h ầ y lidi đ ùu . R ồi tiốp lu ô n : " C á c t r ò c ấ t đi, r a ch ơi ă n ". L ầ n
này giọng th ầy nghiêm hơn. Trò h iể u và là m theo lòi thầy. Giờ
học lại tiếp tục.
Phán tích :
T u v t h ầ y g iá o đ ã g ià nhưng thực sự h iểu về tâm lí của
h ọc sinh. B ằn g giọng nói nhẹ nhàng, kh ôn g g ay g ắt thầy đã
199
ngăn cấm học sinh ăn qu à trong giờ học. Nếu lúc đó thầy quát
m ắng học sinh, đuổi học sin h ra ngoài, bỏ d ạy .... thi bài giảng
của thầy không được tiếp tục hoặc có tiếp tục được thì củng
trong không k h í nặng nề. Thầy đ ã không xúc p h ạ m học sinh
m ặc dừ học sinh đ ã sai. T hầy đ ã làm cho học sinh hiểu, nghe
và làm theo lời thầy. N hư vậy thầy đ ã hoàn thàn h được nhiệm
vụ không những dạy chữ m à còn dạy người.
Nội dung tình huống sỏ 2 :
Cũng ở lớp 9 ấy, lũ học trò của thầy vẫn còn nghịch ngỢm hơn.
Chúng nhét chân dung biếm hoạ và bài thơ nhại thầy "Nếu
ngày mai thầy giáo ốm" vào cặp sách của thầy giáo. B à i thờ rấ t
hay, thầy đã gửi bài thơ đó lên báo và được đăng.
Phàn tích :
Học sinh của thầy qu ả th ật rất nghịch ngợm. C hắc chắn

trong suy nghi của chúng thầy sẽ p h ẫ n nộ và cho chúng một
trận m ắng ra trò. Một trò đ ù a như vậy, đó là sự thiếu tôn trọng
g iáo viên. Nhưng ở đây, thầy đ ã không làm thế, vì thầy rất
hiếu răng trò chỉ có ý trêu thầy cho vui chứ khôn g nghĩ xấu về
thầy. Thầy đã gửi bài thơ đ ăn g báo. Dưới con m ắt lủ học trò
nghịch ngợm, đó là hàn h độn g rất cao thượng. B ản thân thầy
thi nghĩ đó chỉ là một bài thơ và bài thơ đó lạ i rất hay.
Nội dung tình huống sô 3 :
Nhưng vẫn chưa hết, lủ học trò dó của tháy còn nghi thẽm
một k ế trêu thầy.
Bên ngoài cửa sô phòng học có một ban công rộng, lá cây
phủ đầy. Lũ học trò bàn kế, đến giò thầy, chúng chui hết ra
ngoài ban công qua cửa sổ. T h ầ y vào phòng, lóp không có một
học trò nào dù đã đên giò học. Thầy liếc m ắt thây một chiếc mũ
200
t.rong ngăn bàn và hình như một chiếc gương nhỏ xinh xắn đang
bị nắng chiếu. Thầy hiểu ra tất cả và lên tiếng :
"Các trò vào đi, thầy không đợi đâu".
Cả thầy và trò cùng im lặng chờ đợi. Nhưng cuối cùng lũ trò
r ấ t sỢ thầy bỏ ra khỏi lớp. Chúng đành chui vào. Vậy là chúng
đã thua thầy.
Phăn tích :
M ặc dù đ ây là lần thứ ba trò cô tinh trêu thầy nhưng cuối

cùng chúng vẫn p h ả i chịu thu a thầy. Tinh huống này lạ i một
lần nữa chứng m inh cho sự hiểu rõ tâm lí học sinh của thầy.
Thầy đ ã n han h chóng p h á t hiện ra trò đ ù a của lủ học sinh.
R oi ch ỉ bằn g m ột giọng nói đ ầy hiệu lực thầy đ ã làm cho lủ
học sinh p h ả i dừng ngay cái trò nghịch ngơm đ ể bước vào học.
Thầy khôn g quát, khôn g m ắng trò, vì nếu thầy làm như vậy,
chúng sẽ kh ôn g vào h oặc có vào thì củng gượng ép. Thầy đ ã
biết cá ch sử dụ n g ngôn ngủ đ ú n g ch ỗ đ ể thu p h ụ c h ọc trò
(ngữ điệu củ a cảu nói và nội du n g của câu nói : "Các trò vào
đi, thầy khôn g đợi đâu !"). Thực ra thi thầy rất hiểu tăm lí
học trò, thầy vẫn đợi trò nhưng thầy nói là khôn g đợi. Lủ học
trò tự nguyện vào vì chú n g sợ thầy ra kh ỏi lớp và kh ôn g
g iả n g bài cho chúng. Và thê là thầy đ ã thực hiện được mục đích
của mình.
Bài kiểm tra này không có tội
Câu chuyện xảy ra ở lớp 9A2. Sau khi cô giáo trả bài kiểm tra
môn Toán, bạn B bị điểm kém đã vò bài kiểm tra vứt đi trước
m ặt cô giáo. Cả lớp giật mình, lo sợ. Cô sẽ xử sự th ế nào đây ?
201
Trách mắng hay ... ? Nhưng không, n hặt bài kiểm tra đó lên,
vuốt lại phẳng phiu và nói với học sinh B cùng cả lớp :
"Bài kiểm tra này không có tội, đúng không các em ? Trước
khi làm gi, các em nên suy nghĩ th ậ t kĩ. Em B tưởng cô không
buồn khi cho em điểm kém ư ? Ngược lại, cô rấ t buồn nhưng cô
tin rằng đó lại là động lực để giúp em học tốt hơn. Cô tin vào
khả năng của em. Hãy giữ lại bài kiểm tra này, nó sẽ nhắc nhở
em nhiều điều B ạ ! Cô không giận em đâu".
B chợt h iể ư ra , em đứng dậy xin lỗi cô giáo cùng cả lớp.
Phản tích :
S ự đôi xử khéo léo, th ái độ đúng đ ắn của cô g iá o đ ã là m
cả lớp cảm động. Cô đ ã không trách mắng, không giận dữ m à
ngược lạ i cô đ ã ân cần như người mẹ ch ỉ bảo tận tinh cho con.
Không vì một lỗi lầm nhỏ của học sinh m à có định kiến, cô tin
vào các em học sinh, tin vào k h ả năng và p h ẩm chất của
chúng. Tinh cảm của cô đ ã thực sự làm thức tỉnh học trò cần cô
gắn g học hơn nữa, không phụ lòng tốt của cô.

Tôi không có học trò nào như thế cả !
Trong buổi hội trường ở một trường T H C S nọ, học trò
nhiều t h ế hệ về dự rấ t đông. Có những học trò đầu tóc giờ đã
bạc phơ, nhiều vị là các quan chức cấp cao cua Nhà nước, có vị
là thứ trưởng.
Một ông trông dáng bệ vệ đến bên một ông già, vỗ vai, nói lán :
- Ông có nhận ra tôi không ? (ông già tỏ ra ngơ ngác). Tôi
đây, Tín béo - học trò lớp ông dạy khoá 3 đây mà. ô n g không
nhớ tôi sao ?
202
T h ầy giáo già gỡ cặp kinh và nhìn kĩ cái ông có tên là Tín
béo từ dầu đến chân, rồi nói :
- Xin lỗi, chắc anh nhầm. Tôi không có học trò nào như thê cả !
Phân tích :
Trước một học trò củ m ặc dù đó là một học sinh cá biệt thi

trong m ắt thầy, học trò đó vẫn là một học trò của thầy và
càn g quý hơn khi sau b ao năm trò vẫn trở về trong ngày hội
của trường.
C hắc hắn thầy giáo g ià p h ả i nhớ, vì đây chính là một học trò
cá biệt ngày xưa của m inh. Nhưng trước cách xử sự của trò,
thầy đ ã làm như khôn g biết. Ông tỏ ý khôn g nhận ra cậu học
trò ch in h là một lời n hắc nhở cậu học trò kia rằng : thầy luôn
vãn là thầy, khôn g thê trở th àn h ngang bằn g ông... tôi như
vậy được. C hắc rằng hội trường năm sau, cậu học trò k ia sẽ có
cách xưng hô kh ác phù h(ĩp hơn.

Giờ trả bài kiểm tra Văn
Nội dung tình huổng :
Cò giáo ra đê bài tập làm văn : "Em hãy miêu tả hình ảnh
người ch a của mình" và cho học sinh vê n hà làm, hôm sau nộp.
Hòm sau cô giáo trả bài. Hầu hết đều đạt điểm cao. Các bạn
đêu tá cha mình với tấm lòng ngưỡng mộ và tự hào. Chỉ có
Dung là bài làm rấ t kém. Cô giáo phê bình Dung trước lớp và
đọc bài văn của Dung cho cả lớp nghe. Khi cô giáo đang đọc thì
D ung vụt, đứng lên và chạy ra ngoài bỏ lại đằng sau cái nhìn
ngơ ngác của cô giáo và các bạn. Cô liền cho Dung là tư cách
đạo đức kém, coi thường cô giáo.
203
Nhưng cô giáo đâu biết được rằng hình ảnh người cha trong
trái tim Dung không còn nguyên vẹn, mà hình ảnh đó chỉ còn
lại là một con người chỉ suôt ngày uông rượu rồi h à n h hạ
chửi bới vợ con. Nhưng không lẽ Dung tả ngưòi cha mình như
vậy sao ?
Phán tích :
Đề văn ra là cho cả lớp nên không thê ra riêng cho minh

Dung một đ ề bài khác... Nhưng giá như cô g iá o hiểu được cặn
kẽ hoàn cảnh gia đinh của Dung thi có lẽ một đ ề văn k h á c đã
được thay th ế cho đ ề văn này và cô củng khôn g lấy bài văn của
Dung ra đọc phê binh trước lớp. Cô g iá o đ ã vô tinh làm cho
Dung đau k h ổ hơn chỉ vì cô không hiểu học sinh của mình.

Cần thận trọng khi gọi tên
Đường dây nóng của S à i Gòn trẻ vừa n hận được một cú điện
thoại của một bạn học sinh trường T H C S Ngô T ấ t Tô"
(Q. Phú Nhuận, TP. HCM). Câu chuyện được th u ậ t lại, giọng
nói nức nở và ngắt quãng :
"Giờ th ể dục, lớp em học môn tự chọn là môn đ á banh. B ạn

H, lớp p hó k ỉ luật được p h ân công gọi tên các bạn lên kiểm tra.
Trong lớp em có một bạn tên Ánh. K hi bạn H gọi "Ánh ơi Ánh,
tơi phiên mảy lèn rồi" thi tinh cờ thầy giám thị cũng tên Ánh đi
ngang qua. Thầy quay lạ i la bạn H : "Em gọi tôi kiêu g i m ất
dạy th ế ? "
Thầy bắt bạn H lên làm bản kiểm điểm. B ạn H thuật lại sự
việc như thê thì thầy không đồng ý, thầy xé bỏ và bắt bạn viết
lại bản tường trinh kh ác theo ý thầy. Thầy còn đán h bạn H và
204
nói : "Bô'mẹ em khôn g có học thức hay sao m à không dạy được
em vậy ? Cả lớp em 33 đứa đều cảm thây rất bât công liền
viết giấy, đồng loạt k í tên và gửi lên cô hiệu trưởng. Nhưng cho
đến g iờ vẫn chư a thấy gì..."
Nhóm PV S à i Gòn trẻ đã có một cuộc trao đổi trực tiêp và
thẳng th ắn với th ầy Ánh - giám thị trường Ngô T ấ t Tô :
- Thưa thầy, thực chất sự việc có đúng như lòi bạn học sinh
ấy đã kể không ?
Quả t h ậ t hôm đó, khi đi ngang qua lớp, tôi nghe một em
gọi to tên tôi "Ánh ơi Ánh". Khi tôi hỏi : "Em nào nói ? " thì
không em nào chịu đứng ra nhận. Với một giáo viên thì đó là
một sự xúc phạm . Nội quy của nhà trường cũng có quy định
phải tôn trọng giáo viên. Và vi phạm này t ấ t yếu phải làm
bản kiểm điểm.
- C hỉ có m ột m ình thầy kh ẳn g định là H gọi tên thầy. Trong

kh i 33 học sin h k h á c kh an g định điều ngược lại. Sự vô lễ ở một
bạn học sinh đ ả m trách nhiệm vụ lớp p h ó k ỉ luật, thầy có nghĩ
là m inh đ ã n hầm không ?
Nếu giả sử nghe được câu : "B ạ n Ánh chuẩn bị lên kiểm tra"
tôi đã không nghĩ là em ấy gọi tên mình. Đây cũng không phải
là lần đầu tiên. Đã nhiều lần có học sinh gọi to tên tôi rồi bỏ
chạy. Tôi lớn tuổi không thê nào đuổi theo kịp để bắt các em
ấy. Nhưng lần này tôi nghĩ là chắc chắn.
- Nhưng cách thầy nhắc đến cả phụ huynh của em ấy có thê
củng gãy tổn thương lòng tự trọng của học sinh...
Tôi không nói gì nặng cả, chỉ véo tai em H và hỏi : "Bô”mẹ em
dạy em như thê nào mà em lại vô lễ với tôi như vậy ? " Ngày
xưa tôi cũng từng là học sinh có chuyện gì chúng tôi cũng phải
205
lại gần và thưa thầy, thưa cô chứ không bao giờ dám dứng từ
xa gọi trổng như thế.
- Theo ý thầy, việc vội vàng bắt phạt, làm bản kiểm điểm và
trừ hạn h kiểm có p h ả i là cách tốt nhất đ ể bắt học sinh tuân thủ
nội quy trường lớp và tôn trọng thầy cô hơn chưa ạ ?
C húng tôi chỉ áp dụng biện pháp trừ điểm h ạnh kiểm sau
khi n hắc nhở 2 hay 3 lần mà các em vẫn còn vi phạm. Tôi
biết mình hơi nghiêm khắc nhưng t ấ t cả những gì tôi làm
cũng chỉ để giáo dục các em m à thôi. R iêng đôi VỚI trường
hợp của em H, em ấy chỉ mới phải viết bản kiểm đ.ểm chứ
không bị trừ điểm h ạnh kiểm. Tôi cũng không trù dập em H
hay lớp 7A2. S a u chuyện đó cô hiệu trưởng cũng có góp ý với
tôi cần phải kiềm chế, ví dụ n h ư hỏi nhẹ n hàn g hơn : "Em
gọi tên tôi để làm gì", có lẽ sự việc sẽ không trầm trọng đến
mức này. B ả n th ân tôi cũng rú t k in h nghiệm. Lúc ấy thú
th ậ t tôi cũng có hcii nóng.
T h a n h N g a (ghi)
(T rích tron g báo Hoa học trò s ố 545,
1 8 - 5 -2 0 0 4 )

Chuyện thầy cô, đừng mượn học trò trút gịân
Một sô bạn lớp 11 A9 TH PT L ê Quý Đôn (Hà Nội) tim tới

tuà suạn báu H oa Học Trò bày tỏ -lo ău vé chuyên thấy
P hạm Minh Tâm, g iá o viên d ạy Địa của lớp đ ã nói những
câu có hàm ý đe doạ, và thầy kh ôn g g iản g bài m à ch ỉ đọc
nguyên SGK. Các bạn gửi kèm bản tường trình và cuòn băn g
g hi ăm lạ i m ột tiết học Địa.
Chúng tôi đã tìm hiêu rõ nguyên nhân sự việc.
206
Cuộn b ă n g ghi âm có những doạn "... Các em giống như cô
chủ n hiệm , các em đòi ăn th ua. Các em còn đang học, ăn thua
với ai. X in lỗi các em, s an g năm tôi trong nhóm ấy, tôi thích
Lôi dạy các em lớp 12 ngay, đập cho các em ngay. Một s ố em
không được đi thi. Các em có sợ điều dấy không ? Sông thì
phải khôn ngoan. Nếu còn ỏ lại trường năm sau tôi dạy tiếp
các om là tôi vụt. Các em đừng đùa cái đó dâu".
"Thiếu gì đòn tôi chơi các em. Chết đấy nhé ! S a n g lớp 12
là cấn thận. Trong nhóm Địa của chúng tôi, chắc chắn nám
nào tôi cũng dạy 12. Không thoát được đâu. Tôi thích dạy lớp
nào là tôi đổi".
"Bài học kì tôi chỉ nhắc các em thôi. Còn nó không ảnh
hương đến diểm sô’ các em lắm đáu. C hẳng qua là một sô' em
đáng lẽ là điểm Địa kéo các môn khác lên đế được học sinh tiên
tiến thì cá c em phải chấp n hận thấp đi thôi. Vì các em không
biết bảo nhau"...
Nhận x ét về thầy Tâm , th ầy Nguyễn T h ế Hiện - Hiệu phó

nhà trường cho biết từ khi về trường đến nay, thầy T âm chưa
có sai phạm gì trong cư xử với đồng nghiệp và các em học sinh.
Vê học vấn, thầy T âm đã bảo vệ thành công Luận án Tiến sĩ
Địa lí học với phương pháp Grap : sơ đồ hoá trong giảng dạv
môn Địa lí. Theo thầy Hiện, đây là một phương pháp dạy hiệu
quả cao. B ằ n g chứng là bôn lớp 12 được thầy Tâm dạy Địa năm
họp Irưrio 1 0 0 % ró đ iể m D ịn t ừ Fi trri lôn — m ộ t đ iề u eh ư n t ừ n g
CÓ trước đó. Tuy nhiên, phương pháp này đòi hỏi học sinh phải
tích cực th a m gia vào bài giảng. Nhiều học sinh chưa quen nên
có sự đánh giá chưa chính xác về năng lực của thầy Tâm .
Có lẽ đó là lí do k h iế n lớp 11A9 vào giờ Đ ịa lí m ất t r ậ t tự

hơn so với các tiết học khác. Và điểm thi đua trong sô đầu bài
207
chỉ là 5 - 6 khiến cô chủ nhiệm lớp Nguyễn Thị Mai không
hài lòng. Cô Mai kể : "Khi gặp thầy trê n cầu thang, tôi đã
nói với th ầy Tâm là thầy cho điểm lớp tôi cũng là cho điểm
tôi, lúc đó thầy tỏ ra không vui. C húng tôi có tran h luận vối
n hau k h á lâu".
S au đó, thầy Tâm thay đổi hẳn phương pháp dạy, lên lốp
chỉ đọc SG K , th ỉnh thoảng mắng mỏ nặng n ề học sinh. Và
học sinh lớp 11A9 thi học kì môn Địa sau khi được báo trước
... 1 ngày. Và kết quả là : điểm thi học kì môn Địa của lốp 11A9
chỉ có 4 điểm 5, còn là đều dưới trung bình.
Như vậy, phải chăng là từ chuyện "bất đồng ý kiến" giữa

thầy, cô giáo mà học trò lớp 1 1A9 phải gánh chịu hậu quả. Các
bạn rơi vào vòng xoáy của một câu chuyện người lổn mà không
rõ ngọn nguồn.
R ấ t mong thầy, cô giáo và B a n Giám hiệu trường T H P T

Lê Quý Đôn sẽ có những biện pháp tích cực để các bạn 11A9
an tâm đến lốp. Và cũng mong các bạn lớp 11A9 hiểu rằng
"nửa chữ cũng là thầy", trên kính dưới nhường thì thầy cô nào
cũng luôn thưring mến.
(T rích tro n g Hoa Học Trò, sô 546,

ngày 25 - 5 - 2004)
208
Phần bốn
MỘT Số TÌNH HUỐNG
GIAO TTẾP Sơ PHẠM HAY
4-300T>GT$P 209
Thầy có cách ứng xử với học sinh xé bài kiểm tra
Một học sinh lớp 8 trong giờ trả bài kiểm tra đã xé ngay bài
của mình vì bị điểm thấp.
Thầy (rất tức giận nhưng vẫn bình tĩnh) :
- N, tại sao em lại xé bài kiểm tra ?
- Học sinh : (im lặng)
- Thầy : - Tôi hỏi một lần nữa. Tại sao em lại xé bài như vậy ?
- Học sinh : - T h ư a thầy, tại vì em bị điểm thấp ạ !
- Thầy : - BỊ điểm thấp là do lỗi của thầy hay lỗi của em ?

Em làm như vậy em có biết là đã xúc phạm thầy không ? Trưóc
khi làm gì, em phải suy nghĩ cho kĩ, bài điểm thâ'p, em phải
giữ để làm kinh nghiệm cho bài sau chứ. Có ai là giỏi hoàn
toàn đâu. Nếu cô" gắng, thầy tin là em sẽ đạt kết quả cao hơn.
- Học sinh (đầu cúi xuống) : Thưa thầy, em biết lỗi rồi ạ.
Em xin lỗi thầy. Em sẽ cố gắng để học tập tốt hơn.
Chuyện xảy ra ở lóp 11A1 trường TH PT Lộc Thanh. Trong khi

cô giáo Thuỷ đang giảng bài thì có hai học sinh T rần Ngọc Hạnh
v à Đõ Q uốc T u ấ n n ó i c h u y ệ n riê n g .
Cô Thuỷ : Hai em đứng lên, sao lại nói chuyện trong lớp ?
Hai em đang nói về chuyện gì, cho cô biết được không ? (Cô vốn
tính hài hước).
Hạnh đáp : Thưa cô chúng em đang nói về "Châu p h i đói" ạ !
210
Cô Thuỷ : Hạnh, th ế đã có lần nào em bị đói chưa ?
Hạnh đáp : Thưa cô : "Bây g iờ em đ an g đói". (Vì đã được

nửa tiết thứ 5).
Cô Thuỷ nhìn hai bạn cười rồi nói : "Thôi hai em ngồi xuống,
chúng ta tiếp tục bài học".

Trước giờ học, một cô giáo dạy lớp 10 thu tiền học phí của
học sinh và kẹp vào cuốn sách để trên bàn. Sau giờ giải lao cô
đếm lại tiên để mang đi nộp cho nhà trường thì thây thiếu
5 0 .0 0 0 đ. Những học sinh có m ặ t tạ i lớp đều đồng th anh :
- Chắc bạn nào lấy trộm.
- Rõ ràng cô m ất tiền, không thê nào khác được. - Cô giáo

nói trước lớp.
S a u 1 giờ học, một cậ u học s in h đến tìm và nói riên g với

cô giáo :
- Thưa cô ! em đã lấy tiền của cô. Em xin lỗi cô, em sẽ không

bao giờ làm th ế nữa. Khi nào có em xin hoàn trả lại cho cô.
- Em lấy tiền để làm gì ? Cô giáo hỏi
- Em muôn có tiền thuốc cho m ẹ em đang ốm nặng.
Cô giáo đã không tiết lộ "bí m ật" này, cô giáo tặng em ít tiền

mua thuõc và còn đên th ă m mẹ củ a cậu học sinh.
Chính điều đó đã có tá c dụng đến p hần sâu thẳm của tâm

hồn cậu học sinh này. Cho nên, đến tậ n khi tốt nghiệp phô
thông, cậu học sinh đó bao giò cũng nghĩ đến cô giáo vói niềm
b iết ơn vô hạn.
211
Em H là học sinh lớp 7A3 trường P T C S A K học yêu,

không được lên lớp và phải thi lại môn Toán là môn của cô giáo
chủ nhiệm c.
Cô c đã tìm hiểu nguyên nhân, b iết lí do là em H mồ côi
cha mẹ phải ở nhà ông bà, ngày ngày phải đi làm thuê kiếm
sông. Cô c đã giúp đỡ em, động viên em ra n hà cô học thêm
vào những giò rảnh. H đã siêng học vì th ấy cô yêu mến, nên
đã thi lại với k ết quả k há cao. S a u đó H trở th à n h lớp phó
học tập lớp 8A3.

Ở một lớp 7 nọ, khi một thầy giáo trẻ mới ra trường đang
giảng bài thì có một học sinh ngủ gật. T h ầ y nhẹ n hàn g xuống
chỗ em học sinh đó, đánh thức em dậy và tiếp tục bài giảng
của mình. Sau buổi học, thầy giáo cho mời học sinh đó lên
văn phòng, hỏi thăm về tình hình gia đình em, và được em ke
lí do tại sao em lại ngủ gật trong lớp. T h ầy được biết gia đình
em r ấ t khó khăn. Thầy h ết sức thông cảm và động viên giúp
đỡ em, vì vậy em đã cô gắng và ngày càng tiến bộ hơn trước.
Học sinh đó rất biết ơn thầy.

Lớp 11 ở một thị xã có một sô" học sinh gia đình vừa bị bão
lụt và r ấ t khó khăn, đặc biệt là em Khuyên và bôn học sinh
khác nữa. Khuyến nghĩ rằng đây là buổi học cuối cùng và rấ t
buồn. Thầy chủ nhiệm bước vào lớp tươi cười :
- Tôi xin thông báo tin vui : Nhà trường sẽ miễn học phí
cho năm em mà gia đình vừa bị bão lụt, có khó khăn. Năm em
hãy cố gắng học, đặc biệt là Khuyên. Cô' lên các em nhé !
212
Cuối buối học, thầy xuống gặp cô văn thư và đưa cho cô
m ảnh giấy rồi nói :
- Học phí của năm em này trừ tấ t cả vào lương của tôi.

Thầy tê nhị đối xử đối với học sinh
đọc truyện trong giờ học
Một học sinh A đọc truyện, không chép bài trong giờ học.
T h ầ y giáo b ắ t được, thu cuôn truyện, không nói gì trước lớp.
Học sinh A r ấ t lo ngại. Nhưng sau khi hết giờ học, thầy giáo đã
trả lại cuôVi tru yện và khuyên học sinh A nên có thái độ đúng
đắn, tích cực trong giờ học.

Thầy tế nhị đối xử đối với học sinh
không tập trung chú ý trong giờ học
Năm lớp 11, học sinh H có cảm tình với học sinh T - bí thư
chi đoàn của lớp, vì T vừa là người học r ấ t giỏi lại có duyên.
M ột hôm, 2 b ạ n giận nhau. Ngồi trong lớp học m à H không
nghe được gì. T ro n g giờ V ậ t lí của th ầy B, cả lớp r ấ t ch ăm chú
nghe thầy giảng, riêng H m ắ t nhìn về phía bảng nhưng
dưòng như vô cảm . Cả lớp đang chú ý bỗng th ầy dừng lại và
nói : "Muôn tiếp thu được bài thì phải tập tru ng chú ý. Có
những học s in h ngồi học r ấ t ngay ngắn m ắt vẫn hưống nhìn
lên bảng nhưng thực ch ất ch ẳn g chú ý gì đến bài giảng, m ắt
vẫn mở nhưng là đang nhìn vào cõi vô hư", c ả lớp đều ngơ ngác
dường như khôn g hiểu gì cả. Duy n h ấ t có H bỗng giật mình
và hiểu ra điều th ầy đang nói.
213
Lớp D có bạn nữ tên Koà hay m ang đồ ăn vào trong lốp,

ngồi ăn trong giờ học.
Một hôm, trong giờ Vật lí, thầy giáo đang vẽ bước sóng trên
bảng thì dưới lớp, Hòa ngồi ăn bắp ran g bốp bốp. T h ầy giáo
liền quay xuống bảo Hoà : "Ăn g ì m à ngon vậy, sao khôn g cho
cả lớp ăn với". Hoà đỏ mặt, run run và từ đó Hoà không bao giờ
ăn trong lóp nữa.

Thầy dạy môn Văn tế nhị đối xử
với học sinh chuyên Toán - lí - Hoá
T h ầy T âm nổi tiếng là người r ấ t thương học sinh và cũng

là người nghiêm túc trong công việc. Vối thầy, giảng bài cho
học sinh là một việc làm thiêng liêng, quan trọng. Lúc giảng
bài tư th ế thầy ngồi nghiêm trang, hai ch ân song song và
không bao giò vắt chéo hay rung đùi. T h ầy giảng sâu, cặn kẽ,
tận tâm và luôn hướng học sinh đến những gì cao đẹp.
Thầy dạy ở một lớp chuyên Toán - lí - Hoá, nên toàn học sinh
khá, giỏi. Do áp lực thi vào đại học nên b ấ t cứ giò học Văn
nào của thầy các em học sinh cũng lén lôi đề toán, lí, hoá ra giải.
Thầy r ấ t buồn, nhưng vì thương học sinh nên thường chỉ
nhắc nhở mà chưa nỡ lần n ào-phạt nặng. M ột hôm. thầy lại
bắt gặp và nhắc nhở nhưng các em học sinh vẫn lén xuống
bàn cuôi giải tiếp. L ần này thầy giận lắm. Đôi m ắt thầy buồn
bã, t h ấ t vọng và n ét m ặt run run, th ầy suy nghĩ th ậ t lâu và
cuôi cùng chỉ nhỏ nhẹ nói : "Lớp các em là lớp chuýên, học
giỏi nhưng củng là lớp làm thầy buồn nhất trong suốt m ấy
chục năm dạy học của minh". T h ầy nói nhẹ nhàng mà m ắt
214
rưng rưng, c ả lớp im lặng, thầy cũng im lặng. Thầy không la hét,
không trừ n g p h ạ t nhưng các em học sin h đã nhận ra lỗi lầm
từ đó.

Giỏi lắm ! Em rất ngoan
Ở m ột lớp 9 của một TH C S có một em học sinh rấ t vô kỉ lu ật

và vô lễ với các th ầy cô giáo. Em học sinh đó thường vẽ bậy,
m ất tr ậ t tự trong giờ học, hay trôn tiết, bỏ học, trêu chọc cô
giáo và bạn bè và đặc biệt có lần cầm dao doạ đâm bạn. Nhà
trường đã gặp riên g em để nhắc nhở, mòi cha mẹ em đến để
trao đổi nhưng vẫn không có chuyển biến gì. Cô giáo chủ
n hiệm rấ t buồn.
M ột th ầy giáo dạy Văn được phân công dạy lớp đó, đã biết
chuyện về em học sinh này nên th ầy r ấ t ngại. Ngày lên lớp lần
đầu tiên, khi cả lớp đứng dậy chào th ầy giáo thì em học sinh đó
dã không đứng dậy lạ i còn nói :
- S ao m à đứng dậy h ết th ế ? T h ầy m ặc thầy, bọn bay sợ à ?

T h ầy giáo tuy rấ t giận nhưng th ầy đã kìm được :
- Em nào vừa nói đứng dậy thầy xem.
Học sinh đó đứng phắt dậy và cầm luôn sách vở lên tay
chừng như sắp bỏ ra ngoài. Thầy biết vậy liền nói :
- Giỏi lám ! E m r ấ l ngoan. Tự giác như vậy là LỐI. Các em
k hác cần dũng cảm nhận lỗi như bạn m ình.
T h ầ y cho học sin h đó ngồi xuông rồi giản g bài bình thường
và th ỉn h th o ản g qu an s á t th ấy em học sin h đó chăm chú
nghe g iản g, ghi chép bài. Cũng từ hôm đó, em học sinh này tỏ
ra ngoan hơn, không làm m ất tr ậ t tự trong giờ học nữa.
215
Cảu chuyện hóm hỉnh của giáo sư B.K.Passi
Giáo sư, tiến sĩ tâm lí học B.K .P assi - Hiệu trưởng môt
trường đại học ở Ân Độ, một lần sang làm việc tại Viện khoa học
giáo dục V iệt Nam. Buổi sáng tiếp ông, có đầy đủ quan chức,
cán bộ nghiên cứu (khoảng 100 người). N hưng đó chỉ là
buổi tiếp xã giao, còn buổi ch iều mối là b à i g iản g củ a ông về
"Tư duy sáng tạo". Hôm đó trời mưa rấ t to. Đúng 13h30, cả hội
trường chỉ có khoảng chục người. K hông th ể ch ậm trễ được,
bài giảng phải được b ắt đầu. K hông khí trong phòng căng
thẳng, nặng nề, mọi người nhìn nhau ... Vậy phải làm gì đây <ìể
phá vỡ không khí đó. Sau lòi chào, giáo sư P assi mở đầu :
"Ở đất nước chúng tôi, vào những hôm thòi tiế t như th ế này,
dù đó là cuộc nói chuyện của Tổng thông đi ch ăn g nữa thì
không cần phải thông báo, mọi người cứ việc ở n h à... Còn ủ
đây, mặc dù trời mưa rấ t to, các bạn vẫn có m ặt...".
Cả phòng cười ồ lên, không k h í căng thẳng, nặng nề biến

m ất... B à i giảng hôm đó h ết sức th àn h công.

Cô bình tĩnh giáo dục học sinh muốn chế giễu cô giáo
Hôm ấy là giờ lên lớp đầu tiên của m ột cô giáo mới ra

trường. Trong lúc cô đang giảng bài, cậu học sinh A lên tiếng :
"Em không hiêu", kèm với n ét m ặt có vẻ ch ế giễu. Cô giáo hơi
bực m ình nhưng vẫn cô' gắng kiềm ch ế để tiếp tụ c giảng bài
cho cả lớp. Không ngờ học sinh A lại thốt lên m ột câu th ậ t to :
"Em không hiêu g ì cả ? " và cười khúc khích. Cô giáo yêu cầu
lớp giữ trậ t tự rồi nói :
216
- "Các em thử tượng tượng xem nếu chúng ta đến một chỗ lạ,
chúng ta còn bỡ ngd mà trong sô' những người lạ trước m ặt có
một người bỗng cười nói tỏ ý c h ế giễu chúng ta thì các em có
cho ráng m ình bị xúc phạm , và người lạ ấy là một người m ảt
lịch sự, thiếu văn hoá hay khôn g ? "
Cả lớp im lặ n g như th ầm đồng ý, riên g học sin h A cú i đầu
bôi rối, đường như hôi h ận về th ái độ củ a m ình đôi với cô
giáo. Từ đó vể sau , mỗi khi ngồi trong lớp, học sin h A luôn
nghe giản g m ột cá ch chăm chú.

Cô thuyết phục học sinh bằng câu nói triết lí hay
T ro n g m ột lớp học ở m iền N am , giáo viên M là người m iền

B ắ c đang g iả n g b ài. M ột học sin h nam nói ch uyện riên g
tro n g lớp.
Cô giáo M : H ! Em h ãy cho cô b iết cô đang g iản g đến
phần nào ? (Cô nói giọng Bắc).
Học sinh H : Dạ, thưa cô ! Em không biết ạ (cô' ý n h ại giọng

của cô).
Cô nhìn H một lát, không phản ứng gì, sau đó Cô nói tiếp :
Em có biết, em nói chuyện trong lúc cô giảng bài là ảnh hưởng
đến bạn bên cạnh, và em sẽ không tiếp thu được bài hay không ?
Học sinh H : Cúi đâu im lặng...
Cô nói với cả lớp : Cô biết giọng của cô khó nghe, nên cô
muôn các em chú ý theo dõi bài, chỗ nào không rõ thì có thê đề
nghị cô nhắc lại. Và cô khuyên các em đừng nên b ắt chước giọng
của cô. Người ta có câu : "Chửi cha không bằng pha tiếng"
các em ạ.
217
Cô cho H ngồi xucmg và tiếp tụ c giản g bài. Từ đó trỏ đi, H
và cũng như tấ t cả học sin h trong lớp không ai n h ại giọng
của cô nữa.

Thầy ứng xử hay khi bị học sinh rắc gai vào ghế ngồi
Trước khi vào giờ Toán của thầy s , m ột nhóm học sinh cô’ ý
rắc gai mèo vào ghê của thầy giáo.
Khi vào lớp thầy vẫn dạy bình thường như mọi hôm. Đến lúc
k ết thúc giờ học, thầy nói :
- Tôi đã bị một lần như vậy rồi, các anh chị ạ !

Thầy ứng xử bình tĩnh với các học sinh
đóng cửa lớp không cho thầy vào lóp
Trong lớp tôi có một học sinh H rấ t nghịch ngỢm, luôn quậy
phá người khác. Có một lần trong giò Lịch sử của th ầy giáo M,
học sinh H đã đóng cửa lớp lại không cho thầy giáo vào lớp.
T h ầy M vẫn chậm rã i đến lớp và gõ nhẹ vào cử a. M ột học

sinh khác ra mở cửa. Thầy vào lớp. c ả lớp đứng lên chào thầy.
S a u khi cho cả lốp ngồi xuông, với n ét m ặt n gh iêm tran g
th ầy nói :
- Em nào đã đóng cửa phòng học khi thầy vào lớp ? (M ặc dù
thầy đã biết H là người đóng cửa).
Cả lớp im lặng. Thầy nói tiếp :
- T h ầy b iết các em r ấ t sợ th ầy kiểm tra bài cũ. V ì bài dài,

lại khó hiểu nên các em đã đóng cửa để kéo dài cho h ế t giờ
218
kiểm tra bài. Đúng theo quy tắc, mỗi ngày phải kiểm tra bài cũ
của các em . Nếu hôm nay, các em không thuộc bài, các em cứ nói
với th ầy, nếu lí do ch ín h đáng th ầy sẽ không kiểm tra, chứ
các em đóng cửa nhô"t th ầy ở ngoài sẽ không có lợi cho các em
m à ch ín h h àn h động đó biến các em th à n h những học sinh
vô lễ đây !
S au cùng th ầy nói :
- T h ôi, hôm nay th ầy không kiểm tra bài cũ. Các em lấy
sách vở ra, chúng ta học bài mới.
Cả lớp bắt đầu giò học. Cuối giờ, H đã xin lỗi thầy giáo, từ đó
bỏ dần tín h n gh ịch ngỢm của m ình.

Cô ứng xử bình tĩnh khi có dòng chữ
trên lưng một nữ sinh "Hãy yêu tôi đi r
T ạ i trư ờ n g cấp II, k h i m ột em nữ sin h lên bản g trả bài

bỗng có tiế n g cười kh ú c k h ích . T h ì ra sau lưng em đó có dán
m ột m ản h g iây to với dòng chữ "Hãy yêu tôi đ i !"
Cô giáo yêu cầu cả lổp trậ t tự và hỏi bài bình thường, sau đó
cô cho em nữ sinh về chỗ như không có gì xảy ra. Cuối giờ, cô mỏi
hỏi thủ phạm va noi : "Cac em th ạ t ac VƠI bạn. Co thieu gi tro
chơi m à các em lại làm như th ế trong giò học. Cô khuyên ai
làm việc đó th ì tự giác, sau giò học đến xin lỗi bạn. L ần sau,
nêu tá i phạm cô và các bạn không th a thứ dễ dàng đâu nhé.
Hãy tìm những trò chơi dễ thương hơn, đừng làm tổn thương
bạn m ình". Cả lớp im lặng.
219
Cô chủ nhiệm lớp 7 ứng xử có tình có lí
khi một trò nữ bắt nạt một trò nam
Cô giáo S a là m ột giáo viên mới ra trường, được cử làm

giáo viên chủ nhiệm lốp 7.
S au một tuần khai giảng, có một học sinh nam từ trường

khác chuyển đến nhập vào lóp của cô S a chủ nhiệm .
Đ ầu năm , cô đã chia tổ và sắp xếp chỗ ngồi, chỉ còn lại cái
bàn cuối lớp là có một em ngồi. Đó là m ột học sinh nữ rấ t lớn,
cao to, ăn nói kiểu "bốp, ch á t ", hay nói chuyện và cười tự do
trong lớp, em tên là Duy. Còn em mới nhập vào lớp (tên Hoài),
ngồi cùng bàn với Duy.
H ai tu ần lễ, ngày nào cô lên lớp cũng thấy bạn H oài khóc.
Cô cứ tưởng là em chưa quen với bạn mới, trường mối, nên cô
vẫn nghĩ dần dần Hoài sẽ quen. Nhưng một tu ần sau , cô vẫn
th ấy Hoài khóc, lấy làm lạ cô bèn hỏi Hoài. Hoài cho biết :
"B ạ n Duy luôn b ắ t n ạt, cấu nhéo em , giấu sách vở và đồ dùng
của em , có ngày còn viết những câu tụ c tĩu vào sách vở của
em nữa, và ngày nào lên lổp em cũng phải chịu như vậy".
Hôm sau, vào giờ sinh hoạt, cô nêu những ưu, k h u y ết điểm
của lớp và cho lốp ra vê sớm, còn riêng Duy và Hoài ở lại cho
cô gặp.
Cô S a nói với D uy : "Duy nè, em có biết hôm nny cô yêu cầu
em ở lại làm g ì không ? " Duy lắc đầu không biết. Cô nói tiếp :
Hơn 2 tuần qua, em đ ã có những h àn h động kh ôn g đúng với
H oài, em có biết rang em làm như vậy bạn em sẽ sợ và không
muốn đến lớp nữa không. Đáng ra H oài là bạn mới thì em p h ải
giúp đỡ bạn chứ. Em thử nghĩ nếu là bạn ấy, em sẽ thấy như
t h ế nào ? Em nên xin lỗi bạn H oài đi.
220
Cô quay sang nói với Hoài : Em g ặp khó khăn g ì thi p h ả i nói
cho cỏ biết, đê cô và các bạn giúp đỡ. Từ nay, về sau em đừng
sợ bạn Duy nữa nhé. Cô sẽ đôi ch ỗ cho em và hi vọng rằng hai
đứa sẽ hiêu và trở thành bạn tốt của nhau".

Cô ứng xử cao tay khi một học sinh lớp 7 nói dối
Cô giáo* Lê Bích Vân gọi học sinh T h àn h Nam lớp 7A lên

bảntỊ hỏi :
- Vở bài tập của em đâu đưa cho cô kiểm tra !
- Học sinh (im lặn g m ột lúc rồi nói) : T h ư a cô, em bỏ quên
ở nhà rồi.
- Cô giáo : Nhà em cách đây có xa không ?
- Học sinh : (n hanh nhảu trả lời) : X a lắm cô ạ !
- Cô giáo : (Mỉm cười) Vậy h ết giò cô với em vê' nhà em nhé.
- Học sinh : (T ái m ặt, ấp úng) Em xin lỗi cô, em dã nói dôi.
- Cô giáo (nhẹ nhàng nhắc nhở) : Lần sau em đừng làm như
vậy nữa nhé !.

Tôi thành thật xin lỗi em Kha trưốc cả lớp
vi tôi đã nhầm
T h ầy H dược phân công dạv toán lớp 10 (tương đương với

lớp 12 bây giờ). Tuy mới ra trường và còn k há trẻ nhưng th ầy
lên lốp rấ t chững chạc. N hưng không hiểu tại sao - th ầy nhận
th ấy cứ mỗi khi thầy có giò ở lớp (lớp th ầy chủ nhiệm ) thì có
một anh học trò cứ nhìn thầy mỉm cười. Lúc đầu th ầy bỏ qua
không chú ý đến lắm . N hưng lạ th ay tiết nào, giờ nào của th ầy
cậu ta cũng cười như vậy. C hẳng lẽ th ầy có gì đáng cười sao ?
221
M à tạ i sao chỉ có độc m ột m ình cậu ta cười. L ú c đầu th ầy
nhắc nhở. Nhưng nhắc nhở m ãi thì cậu ta vẫn cứ ... cười như
trưốc kia. Thầy đã bực không kiềm ch ế nổi và cũng đôi lúc gọi
cậu ta đứng dậy :
- Sao anh lại cưòi tôi ?
- Đâu em có cười thầy đâu ạ - Lúc đó anh ta không cười thật.
Nhưng ngồi xuổng chỉ được m ột lúc cậu ta lại cười. Đ ến lúc này
thì th ầy không thể giữ bình tĩnh hơn được nữa. Cứ đến giờ
thầy hay nói đúng hơn khi nào th ầy b ắ t gặp cậu ta "cười thầy"
thì th ầy H lại cho cậu ta đứng lên cho đến h ết giờ. Dường như
từ hôm đó ngày nào cậu ta cũng bị đứng như vậy m à vẫn
không bỏ được cái tính ấy.
M ột hôm sau khi họp cán bộ lớp xong thầy H hỏi cậu
lốp trưởng :
- T ạ i sao cậu K ha hay cười tôi vậy ?
- Dạ thưa thầy cậu ta không cười thầy đâu ạ.
- Em nói sao ?
- Dạ thưa thầy đúng th ế ạ ! Bởi v ì ... cậu ấy có m ấy cái răng
bị vổ. B ìn h thường trông cậu ta như là đang cười m ỉm nhưng
thực ra không phải. Còn khi nghiêm nghị thì những ch iếc răng
ấy không để lộ ra ngoài. Đ ã đôi lúc em định th ư a với thầy
nhưng em cũng hơi sợ.
Th ầy H không tin nổi ta i m ình vừa nghe được gì nữa. Thê
ra m ình đã nhầm. Nhưng không biết có nên xin lỗi cậu học trò
đó không hay lờ đi. Vậy là su ố t đêm đó th ấy H không sao ngú
được, cứ trằ n trọc m ãi. Và sá n g hôm sau khi th ầy vừa bưốc
vào lớp, th ầy đã cấ t tiếng :
Tôi th àn h th ật xin lỗi em K h a trước cả lớp vì tôi đã n h ầ m ...
(T rích tro n g "Nghệ thuật ứng xử sư phạm")
222
Cô chủ nhiệm lớp 7 tận tình giúp đõ học sinh
Có m ột học sin h bỏ tiế t liên tụ c, đặc b iệ t vào giò T oán . Cô

chủ n hiệm đê nghị em tới gặp cô.
Học sinh sợ sệt, m ặt tái, m ắt nhìn xuôYig chân.
G iáo viên nhìn th ẳn g vào m ắt học sinh và hỏi lí do.
Học sinh đáp : Do em mâ’t căn bản, học không theo kịp lớp,
nên ch án không muôn học.
Giáo viên thông cảm , khuyên nhủ em và trao đổi với giáo viên
bộ môn, gia đình và lớp phó học tập để có kê hoạch giúp đỡ em.
Cuối cùng em học sin h đó đã có tiến bộ rõ rệt, không còn trôn
học nữa.

Giờ kiểm tra của thầy Sơn
Như mọi lần, bâ't cứ kiểm tra 15 phút hay kiểm tra 45 phút,
th ầy Sơn cũng ra 2 đê chẵn lẻ. S a u khi viết xong đề lên bảng,
th ầy xem lại giáo á n ... c ả lớp im phăng phắc ...
N hưng, ơ k ìa. Hôm nay cá i D uyên - cái con bé lém lỉnh,
cây S in h của lốp lại trở chứng ra làm sao m à m ắt cứ dán vào
hộc bàn ấy nhỉ. Tay v iết, tay loay hoay trong hộc bàn thê kia,
đích thực là mở vở rồi.
H ... èm. T h ầy vẫn nhìn như vào chôn vô định nhưng ch ắc là
thầy đã b iế t và n h ắr khéo cái Duyên chứ ròn gì n ữ a...
C hẳng hiểu là D uyên không b iết hay cô" tìn h làm ngơ, nó
vẫn m ắt đọc tay viết nhoay n h o áy ...
Ngồi sau bàn giáo viên, th ầy Sơn chắc buồn lắm . Thầy
không ngò lại có học trò cô" tình quay cóp, n h ấ t là học trò ấy lại
là Duyên.
223
- "Duyên cho thầy mượn quyển tru yện trong ngăn bàn nào.
Trong lúc làm bài kiểm tra đừng làm việc riêng như th ế "...
- "Thưa thầy vâng ạ". Nó vừa nói vừa đưa quyển sách in cho
thầy, m ặt nó không giấu nổi nụ cười đắc ý. Nó không quên gập
cucm sách lại để thầy và mọi ngưòi bên cạnh kịp b iết đó là cuôn
Anh Văn.
Cuối tiế t kiểm tra, cũng như mọi lần thầy Sơn cho lớp giờ A,
vi trừ cái sự "làm việc riêng" của Duyên thì cả lớp vẫn nghiêm
túc làm bài. Riêng cái Duyên thì m ắt nó cụp xuống khi thầy
bảo : "Thầy cứ ngỡ em làm việc riêng, hoá ra thầy đã lầm, thầy
xin lỗi em và cả lớp"...
Chắc là cả lớp cứ tưởng thầy nhầm th ậ t, còn tôi, cái Duyên

và có lẽ là cả thầy nữa đã hiểu vì sao hôm ấy cái Duyên lại làm
như vậy. Lúc cái Duyên đứng dậy trong ngăn bàn không có
quyển sách nào cả, ngoài quyển sách tiến g Anh nó đã đưa cho
thầy. Hoá ra là nó không hề quay cóp, nhưng nó cũng chẳng hổ
vô tư, nó đã giả vờ quay cóp để thử xem th ái độ của thầy đỗi
với nó. Nó th ậ t quá q u ắ t...
(T rích tron g "Nghệ thuật ứng xử sư phạm")

Chuyện một học sinh bị loại
Lúc đó k h o ả n g 9 giri tối, tôi đi d ạ y th ê m v ề ... nghp tiôYig gọi

giật nhưng khẽ : "Thưa th ầy cho em gặp một ch ú t"...
Tôi nhận ra người gọi đó là Loan, một học sinh yếu sắp bị loại
khỏi lớp chuyên. Tôi nghiêm giọng nói : "Em cần gặp thầy giáo
th ì qua nhà bạn M ai mời bạn ấy cùng sang nhà thầy". M ai là
lớp trưởng, nhà cũng ỏ trong khu tập thể, gần nhà tôi.
224
- V âng ạ ! Loan cúi đầu nói giọng yếu ớt.
Tôi đạp xe về nhà, vừa làm việc vừa có ý đợi nhưng Loan và
M ai không tối.
S án g hôm sau, tôi đang ch u ẩn bị lên lớp th ì Loan tối đưa

cho tôi m ột bức th ư rồi chạy đi. Nội dung bức thư như sau :
"Tối hôm qua, em định gặp th ầy để xin th ầy rủ lòng thương
cho em ở lại lớp chuyên, không phải về địa phương nhưng thấy
th ầy có vẻ kiên quyết nên em b iết rằn g khó có thể xin thầy
th ay đổi quyết định. Em chỉ xin trìn h bày nỗi khổ tâm của em
để th ầy xem xét. Hơn m ột năm qua, em đã c ố gắng nhưng k ết
quả chưa đ ạt yêu cầu. B â y giờ m à phải về quê th ì bọn con tra i
làng sẽ sỉ vả, "tỉa tót" em . Em xin th ầy cho em ở lạ i lớp chuyên
m ột thòi gian nữa để thử th á c h ...".
Cuối buổi học đó, tôi bảo Loan ở lại và nói :
"Lớp chuyên có nhữ ng tiêu ch í và yêu cầu học tập n h ất

định của nó, em học yếu khoa học tự nhiên, còn khoa học xã hội
cũ ng chỉ tru n g bìn h nên nếu th eo lớp chuyên văn th ì càn g cô"
càn g đuối, vì phải chạy theo môn chuyên nên em phải sao
n h ãn g các môn kh ác, không bảo đảm yêu cầu học toàn diện.
V ì nguyên tắ c của hệ ch u y ên và vì lợi ích học tập củ a em,
th ầy buộc phải để em thôi học ở hệ ch uyên ch uyển san g hệ
phổ thông.
S á n g qua th ầy đã nói rõ với mẹ em (hôm trưốc bà mẹ Loan
đã đến nhà tôi đưa một gói quà, tôi n h ấ t định không n hận và
nói nếu bà để gói quà ở lại đây, tôi sẽ m ang ra khu nội trú cho
con bà, bà mẹ Loan sợ quá đã phải cầm đi). Tuy nhiên, chiếu cô'
hoàn cản h và nguyện vọng của em đã trìn h bày trong thư, tôi
sẽ chuyển em sang lớp phổ thông khá của trường ta. Em vẫn
được ở nội trú trong hệ chuyên còn việc học luyện thi Đ ại học
15-300THGTSP 225
khối c thì tuỳ em lựa chọn. Em có thể học lớp cũ hay chuyển
sang lớp mối, thậm chí có th ể học môn này ở lốp cũ và môn kia
ở lóp mâi cũng được"...

Ngày trước cô cũng từng như thế
... Cô Hoà (hiệu trưởng một trường TH C S) dừng lại quan
sá t ... bỗng m ắt cô dừng lại ở lâp 6 B và nhận th ấy học sinh
đang nhốn nháo, trong lớp vọng ra tiếng quát n ạt ầm ĩ của
người đàn ông lớn tuổi. Ngoài hành lang, cô Tu yết - cô giáo
dạy tiếng Anh - hai tay ôm m ặt, nức nở.
Cô rẽ vào văn phòng, về nởi làm việc thường ngày của mình,
nhờ ông bảo vệ lên lớp 6 B mòi cô Tu yết vào lốp và mời người
đàn ông to tiếng nọ lên văn phòng gặp mình.
"Chào bác, tôi mời bác lên văn phòng, để có điều gì bức xúc
bác phản ánh trự c tiếp vói tôi, dành thời gian cho cá c cháu
học tậ p ... X in mòi bác uống nước".
Như không nhìn th ấy cử chỉ mời nước nhã nhặn của cô hiệu
trưởng ông khách phản ứng gay gắt : "Vầng, chào cô, cô không
mời th ì tôi cũng sẽ lên đây để phản án h vói cô về cô giáo và
học sin h của cô. Con gái tôi ngồi bàn trên mấy đứa con trai
m ất dạy vẩy mực lên áo nó. Tôi đang điểu tra xem đứa nào để
giần cho nó một trậ n thì cô giáo vào "xin mời bác ra khỏi lớp để
tôi dạy học". Cô ây chỉ bằng tuôì con tôi mà lại hỗn láo đuổi tôi,
như th ế th ì còn dạy được ai, tôi đề nghị cô thay người dạy bằng
thầy, cô giáo khác".
Tuy đã lường trưốc tìn h th ế này cô Hoà vẫn không khỏi lặng
người đi bởi cho đến lúc này vẫn có người nhận thức h ạn ch ế
đến thế, đúng là một bậc "đại gia trưởng".
226
"Xin bác hãy bình tĩnh để chúng ta tìm ra lẽ phải, vừa rồi
bác gọi cô giáo T u y ết là cô giáo phải không ạ. B ác gọi rấ t đúng,
dù cô ấy r ấ t trẻ nhưng các em học sinh, lãnh đạo chúng tôi và
các b ậc phụ huynh đểu gọi cô T u y ết là cô giáo. Cô T u y ết mòi
bác ra khỏi lớp để cô ấy dạy học cũng rấ t đúng để đảm bảo
quyền lợi học tập của các học sinh trong đó có con bác. B ác xem
cả trường im phăng phắc th ế k ia nếu để 'bác tiếp tục q u át các
cháu th ì có ản h hưởng đến cả trường không ? . Còn việc bác đòi
th ay giáo viên th ì không th ể được, ở trường tôi có tới 80% giáo
viên trẻ trạ c tuổi con bác ở nhà. Nếu bác th iếu tin tưởng ở các
thầy, cô giáo trẻ tôi vui lòng tạo điểu kiện cho con bác chuyển
trường, chọn trường có nhiều giáo viên lớn tu ổ i..."
LỜI củ a cô hiệu trưởng và hình như ngọn gió từ cây q u ạt đã

làm cho vị phụ huynh nhanh chóng "hạ hoả", ông cầm chén
nước lên uống một cách ngượng nghịu và suy nghĩ một hồi :
"Thưa cô, lúc n ày tôi lên lốp để xin lỗi cô giáo được không ạ, lúc
nãy tôi nóng n ảy quá đã quá lời với cô giáo "....
(Trích trong "Nghệ thuật ủng xử sư phạm")
227
Phần năm
MỘT SỐ MẨU CHUYỆN
VỀ GIAO TIẾP Sư PHẠM
T H U Ố C DỊ Ứ N G
B uổi tối trước ngày đi học đầu tiên ở đại học, tôi được các
ch ị kh o á tr ê n tro n g phòng k í tú c xá dặn kĩ : "Học ở đại học
lộn xộn lắm , ai th ích ngồi chỗ nào th ì ngồi, th ích nghe giản g
th ì nghe, th ích chép b ài th ì chép, không th ích th ì ngồi chơi...
Nếu em muốn học h àn h tử t ế th ì tố t n h ấ t ngồi ở 3 bàn đầu".
P h ả i m ất m ấy n ăm chong đèn từ chập tối đến gà gáy, ôm
những quyển sá ch văn, sử, địa dày cộp tôi mái đỗ được vào
trường đại học k h á nổi tiến g này, được học dại gì không học.
T h ê là buổi sá n g hôm ấy, tôi dậy sớm, đi học sớm cả nửa
tiến g để "tr a n h chỗ". K hông m ay cho tôi, vừa đến cổng
trường th ì gặp th ằ n g Duy (bạn cùng lớp cấp 3) cũng đỗ vào
cùng trư ờng tôi, đang đứng m ột m ình vì cổng trường chưa
mở. Duy đi học sốm cũng vì m ục đích giông tôi. H ai đứa đứng
nói ch uyện được vài câu th ì Duy hỏi :
- H iển ăn sán g chưa ?
Tôi th ậ t th à tr ả l ờ i :
- Chưa.
Duy bảo Duy cũng chưa ăn và rủ tôi đi ăn. Tôi lưỡng lự, Duy
nắm tay kéo tôi đi.
Ăn m ột b á t phở m ất mưòi lăm phút, tôi nhìn đồng hồ, đã 7

giờ kém 10 phút, cả tôi và Duy cuống cuồng chạy vể lốp.
Lớp tôi đã có m ặ t gán đủ, cặp sách đa d ật k in cả 6 b àn dầu
ở 2 dãy. Loay hoay m ất một lúc, tôi quyết định nhấc cặp sách
của ai đó ở chỗ thứ 2, bàn thứ 2, dãy bên phía bảng san g bàn
khác rồi đ ặt cặp sách của tôi vào và tôi mở ghế ngồi luôn tại vị
trí đó. 7 giờ, có tiến g chuông vào lóp, ngưòi nào người nấy ngồi
vào chỗ ngồi, tôi ngồi giữa h ai bạn trai. Ngày hôm đó, ngày
229
hôm sau, hôm sau nữa, tôi lấy làm lạ vì không th ấy ai "đòi"
chỗ cả. Học đến tu ần thứ 2 thì tôi nhận được m ảnh giấy gấp
nhỏ trong đó v i ế t :
Chào "kẻ cướp"!

B ạn tên là g ì ? B ạn sinh năm bao nhiêu ? B ạn quê ở dâu ?
Tại sao bạn lại "cướp" ch ỗ ngồi của tớ ?...
Tớ tên là : Hoàng Tuấn Phong, sinh năm 1976, quê Hà Tây.
Tớ ngồi đúng chỗ bạn đặt cặp cho tớ - đầu bàn 6, cùng dãy. Tớ
sẽ "tha tội" nêu bạn hồi âm đúng sự thật ngay sau kh i đọc xong
thư và ngoảnh lại cười với tớ (tớ hơi bị dẹp trai đấy). Còn nếu
không, tớ cảnh báo bạn, trong lớp mình sẽ có người "tán đổ" bạn.
Chào bạn
Phong
T /B . Bạn cười duyên quá !
Đọc thư xong, tôi ngẫm nghĩ từng thông tin, hắn quê ở Hà
Tây - cùng quê vói tôi. H ắn sinh năm 1976, hắn hơn tôi 4 tuổi,
tôi phải gọi hắn bằng anh. H ắn viết thư h ài hước, rấ t có thể
hắn sẽ là người bạn lớn tuổi thú vị nhưng tôi muốn biết người
sẽ "tá n đổ" tôi là ai nên tôi không hồi âm cho hắn.
N hững buổi học tiếp sau, không hôm nào h ắn không
"khủng bố" tôi bằng thư. Được b iết hắn đi bộ đội nghĩa vụ về
rồi mới th i đại học, trong tôi có sự đồng cảm vói h ắn bởi người
yêu của tôi cũng là bộ đội. Từ hôm nhận được lá thư có thông
tin đó, tôi "hồi âm" cho hắn, trong thư tôi gọi h ắn bằng anh.
M ột thòi gian "thư từ qua lại", cả lóp tôi đồn ầm lên tôi và anh
th ích nhau. BỊ trêu, anh cứ tủm tỉm cười, anh b iết tôi có người
yêu rồi và không bao giờ yêu anh cả song anh vẫn cư xử với tôi
chân tìn h , cao thượng vừa bằng tìn h cảm của m ột người anh,
vừa bằng tìn h cảm của ngưòi yêu đơn phương.
230
Năm học thứ 3, tôi bị m ột "ta i nạn tìn h yêu", người yêu của
tôi sau m ấy th án g xa cách, anh có vài ngày phép dành cho tôi.
Nhố nhung cùng những khao k h át, anh hôn, "cắn" tới tấp vào
m ặt, vào cổ tôi. L àn da của tôi vốn "m ẫn cảm " với sự "va chạm "
nên hôm sau tôi đã đến lớp với "bộ m ặt" loang lổ vết bầm tím .
M ột vài đứa có "kinh nghiệm " nhìn tôi cười tin h quái, s ố còn lại
hỏi m ặt tôi bị làm sao, tôi trả lòi "tớ bị dị ứng". Anh ghé vào tai
tôi nói nhỏ, "anh thừ a b iết tạ i sao Hiền bị "dị ứng", loại dị ứng
này chỉ có th ằng Cường (tên người yêu tôi) chữa được. Nếu để
im anh sợ mọi người trong lớp bàn tán không tốt về em. Em
phải nghe anh. Anh sẽ hỏi trước m ặt mọi người "H iền bị dị ứng
nặng th ế đã uôYig thuốc chưa ? ", em trả lòi là chưa nhé. Anh
sẽ kéo th ằn g Sê kô tru yền tin đi cùng ra hiệu thuốc m ua đúng
thuôc dị ứng cho em , m ua vê em nhắm m ắt nhắm m ũi mà
uống n gay tạ i lốp. U ống m ột liều n hẹ, khôn g ch ế t được đâu
m à sỢ. T h ế nhé !". Tôi đã làm theo lời anh, cả lớp tôi nghĩ tôi bị
dị ứng th ật.
B ây giờ chúng tôi ra trường hơn một năm rồi. Mỗi người làm
việc m ột nơi, điều kiện để an h em gặp m ặt n hau r ấ t hiếm ,
song anh vẫn thường xuyên gọi điện th oại cho tôi và lần nào
an h cũ ng trêu "dạo này H iền có cầ n an h gửi th u ốc "dị ứng"
cho không ? Tôi cười và anh cũng cười.
Vũ T hu H iền
Khu 7, Phú Cường, Ba Vì, Hà Tây
(T rích trong T ri th ứ c trẻ sô' 1 1 6 ,1 2 - 2 0 0 0 )
TÌM RA
R uổi học đầu tiê n trê n giản g đưòng đại học, tôi ngồi tận
cuối lớp. Tự a lưng vào vách tường, ngẩng m ặt lên tôi thưởng thức
231
cái tâm trạng của kẻ mới vượt qua cán h cửa đại học, vừa để
thưởng thức cái không k h í rạo rực của tập th ể mới m à đa phần
là những cô gái.
Lớp văn, mỗi lần nhắc tối người ta thường nghĩ tới những cô
nàng thuỳ mị thướt th a trong tà áo dài, ăn nói dịu dàng..., và
dĩ nhiên những th ằn g con trai hiếm hoi khó có cơ hội được
nhắc tối. Lốp tôi không ngoại lệ, cả lóp có hơn 50 ngưòi nhưng
chỉ lóc nhóc mấy thằng con trai.
Trong khi cả láp vẫn còn đang láo nháo sau tiến g chào làm
quen, tôi b ắt đầu đếm những người bạn đồng phái của mình
đang ngồi xen lẫn đâu đó quanh các cô nàng k h ả ái. Tôi nghĩ
trong cái th ế "âm th ịnh dương suy" này, m ình p h ải tìm đồng
m inh để chống lại th ế áp đảo của phái nữ. Một, h ai, ba, mưòi,
tôi đếm hai, ba lần vẫn thế. Để chắc chắn, tôi hỏi th ằn g ngồi
bên cạnh. Nó trả lòi là "chín", "ủ a sao lạ vậy" - tôi ngạc nhiên
la lên. M ình lộn chăng ? Không, tôi đếm lại vẫn th ế. Chắc nố
lộn ! M à cũng không phải, nó ch ìa cho tôi danh sách lớp có
chữ k í của phòng đào tạo rõ ràng chỉ có chín cái tên con trai.
Chắc là lớp m ình có "thằng" con gái nào đó - tôi nghĩ bụng và
b ắ t đầu truy tìm "thằng" thứ mười của lớp.
Tôi vốn nhút nhát, không can đảm đứng trước lớp để xăm soi
từng khuôn m ặt. Buổi học thứ hai, tôi c ố tình đi vào lớp muộn
một tí, vội vàng liếc m ắt một lượt khắp lớp nhưng vẫn không
p h á t h iệ n r a th ằ n g dó. C uôì bu ổi h ọc tôi c h ạ y r a trư ớ c c ủ a lúp
với ý định sẽ sàng lọc từng người một nhưng đến k h i cả lớp ùa
ra th ì tôi lại bối rối nhìn... xuống đất.
Buổi học thứ ba thầy giáo đi muộn, lấy cớ lên lau bảng tôi cô" J
rián trên bảng, nhìn lưốt qua khắp lớp và nhẩm th ầm tronÉ
m iệng : Một, h ai ... nhìn tới bàn đầu ngay chỗ tôi đang đứng
232
một cái đầu tóc ngắn, đôi m ắt to tròn, ngộ nghĩnh đang ngồi
cạnh một b ạn gái, tôi định đếm mười... Tôi "A" lên m ột tiếng
như người mói tìm được ph át m inh mổi rồi chạy về chỗ ngồi.
Cả lớp tr ố m ắt nhìn theo tôi m à không hiểu chuyện gì.
Khám phá mới của tôi có cái tên rấ t ngược dáng vẻ bề ngoài
- Thuỷ Tiên, cái tên rấ t con gái. Thuỷ Tiên có nưốc da ngăm đen
nhưng lạ i có đôi môi đỏ và đôi m ắt sáng làm cho gương m ặt lúc
nào cũng rạn g rỡ. Mối nhập học, chưa phải mặc đồng phục.
T iên thường m ặc áo pull, quần je a n , vối dáng đi m ạnh mẽ, hay
n hảy n h ó t cộng với cái đầu tóc ngắn của nước da đen, nhìn
đằng sau có th á n h cũng không b iết là nữ. M ột thòi gian sau
trong bộ áo dài "ch àn g " Thuỷ T iên biến th àn h m ột cô n àn g rất
duyên dáng. Tuy nhiên, vẫn không hết vẻ nhí nhảnh vốn có.
C hính cái vẻ vừa m ạnh mẽ, vừa dịu dàng n h ấ t là đôi m ắt của
T iên làm cho tôi đặc b iệt chú ý. Bọn con gái trong lớp thường
chọc tôi là "T iểu thư ". Vì là con tra i nhưng nước da tôi lại
trắn g , m ái tóc để kiểu nghệ sĩ. Bọn trong lớp thường ghép tôi
vối T iên . Ý bọn nó ch ỉ là ghép m ột cặp ngược đời tra i giông
gái, gái giống tr a i để trêu chọc tôi mà thôi. C hính T iên là
người mở ngòi cho vụ "bê bối" này, chính T iên là người chọc tôi
m ạnh n h ấ t.
T h u ỷ T iê n được bầu làm B í th ư Chi đoàn. T iên học giỏi,

h á t h ay , n h iệ t tình, năng nổ nên không có gì bàn cãi. Nhưng
không b iết vì duyên cớ gì bọn nó bầu tôi làm phó bí thư. T h ế có
kliổ toi không chứ !
Có n hiều cơ hội tiếp xúc vối T iên, tôi càng hiểu con người cô
ấy hơn. 0 n hà Tiên là một đứa con ngoan, đến lốp Tiên học giỏi,
thòng m inh, là m ột cán bộ Đoàn m ẫu mực, một người bạn cả
lớp yêu m ến. Đôl với Tiên, từ lâu trong tôi đã hình th à n h lòng
ngưỡng mộ và nó chuyển th àn h tìn h yêu lúc nào không biết.
233
V ì tìn h yêu đối với T iên , tôi quyết tâm th ay đổi con người
m ình, tôi c ố gắng học tập , và dưòng như cái phong cách của
con ngưòi T iên nhiễm dần trong tôi. Tôi học r ấ t tiế n bộ, đặc
b iệ t không còn rụ t rè n h ú t n h á t như trước nữa. Được T iên
động viên, tôi xin gia nhập đội văn nghệ trường. T ừ đó trong
những đêm văn nghệ, tôi th ậ t h ạn h phúc khi được đánh đàn
cho T iê n h át, tôi được đưa đón T iên trong nhữ ng đêm đầy
thơ m ộng đó.
M ột đêm, sau buổi văn nghệ, tôi đưa T iên về. T rờ i lạn h
đường vắng, bàn tay tôi can đảm tìm đến nắm c h ặ t b àn tay
nhỏ bé của T iên, T iên ru n rẩy trong tay tôi : "S a o hôm nay
bạo vậy !". "T ạ i T iên tập cho tôi m à !". Tôi kéo s á t T iên vào
lòng mình, tròi lạnh nhưng chúng tôi cảm thấy vô cùng ấm áp...
T iề n lệ của tìn h yêu sin h viên không m ấy tô"t đẹp. Nhưng

tôi k h ác, tôi sẽ không để m ất em , vì em là m ột nử a đích thực
của tôi. Tìm được em, tôi tìm được chân lí đòi m ình. Em là
ph át m inh lốn n hất của tôi.
N guyễn Q uốc B ảo - Ngữ văn K 2000A - ĐHTN

(Trích trong Tri thức trẻ, sô' 118 -119, 1 -2004)
BẢN LĨNH ĐÀN ÔNG
Đã h ai năm rồi, tôi vẫn nhớ em dù mỗi người m ột ngả. Cái

ngày m à tôi bước chân vào cổng trường đại học với tâm trạn g
bao bỡ ngỡ của một th ằng con tra i tỉnh lẻ. Lốp tôi học khá
đông, với hơn một trăm sinh viên đa s ố là dân tỉnh. T ôi với bản
tín h giản dị nên nhanh chóng có k há nhiều bạn mới, còn em
thì hoàn toàn ngược lại với tôi. Khi chúng tôi bước vào chuyên
ngành th ì tìn h cờ chúng tôi có dịp gần nhau hơn. Em r ấ t siêng
234
học môn P háp văn nên rấ t k h á nhưng lại yếu môn toán cao cấp
còn tôi thì hoàn toàn ngược lại. Kì thi đến chúng tôi lại giúp
nhau ôn học, những ngày đó chúng tôi hoàn toàn vô tư chưa có
sự rung cảm nào. Lũ bạn tôi trong lớp đồn ầm lên rằn g tôi và
em đang cặp bồ với nhau, n h ấ t là những đứa bạn th ân của tôi.
Em không có phản ứng gì chỉ có tôi đi th an h m inh tùm lum.
T h ằn g bạn th â n n h ấ t của tôi xui tôi tỏ tìn h với em vối đủ lí do :
Nào là em đang là tru ng tâm đeo đuổi của nhiều đối tượng
trong lớp, nào là em dễ thương có đôi m ắt đẹp, ăn nói lại có
duyên... M uốn chứng tỏ là m ột th ằn g đàn ông đào hoa, tôi
nghe lòi nó soạn thảo m ột bức thư k há văn vẻ với những ngôn
từ m à tôi học được trong mấy cuốn tiểu th uyết tìn h cảm sướt
mướt. L á th ư nhan h chóng đến tay em nhưng em vẫn không
hồi âm . T h ằ n g bạn tôi lại làm đạo diễn b ắt tôi tặn g quà cho em
trong ngày 8 - 3 . Suy nghĩ m ãi tôi m ua được một món quà là ...
m ột ch ai dầu gội đầu. Ngày 8 - 3 năm đó tôi c ấ t kĩ món quà
trong cặp trước khi đến lớp. T h ằn g bạn dặn tôi hãy chò gần lúc
vào giờ học hãy tặn g quà vì lúc ấy đầy đủ "bá quan văn võ",
chuyện tìn h yêu của tôi sẽ được mọi người b iết đến, cái th ằn g
tôi đã có bồ và quan trọng hơn là đánh tiến g cho bọn con trai
trong lớp rằ n g em đã là của tôi rồi để giảm bớt đối thủ cạnh
tra n h . Còn 5 phút nữa là b ắ t đầu học, tôi hùng dũng m ang
món quà được gói kĩ lưỡng tiến vê phía em. Tôi trao món quà
cho em vối lời chúc đầy hoa mỹ cũng do th ằn g bạn tôi soạn
th ảo sẵn b ắ t tôi học thuộc. M ấy đứa con gái ngồi xung quanh
tròn m ắt n h ìn tôi rồi cười ồ lên, còn em th ì m ắc cỡ khẽ mỉm
cười. Ngày hôm sau cả lớp đồn ầm lên. Tôi cảm thấy tự hào vì
chuyện ấy. T a n học về tôi chạy xuống cầu th an g th ì em đã
đứng đợi từ bao giờ. Em đưa cho tôi cuốn tập và nói là em đã
chép b ài dùm tôi rồi. Tôi ngơ ngác la lên là tôi đâu có mượn em
v iết bài bao giò. Tôi đưa lại em cuốn tập tìn h cờ m ột lá thư rơi
235
ra trước sự chứng kiến của bọn con gái. Em m ắc cỡ chạy vụt
xuống cầu thang, còn tôi n h ặt lá thư m ang vể như là một chiến
lợi phẩm.
V ề nhà tôi vội mở lá thư ra đọc, tôi đổ mồ hôi khi nghe em
nói quá đúng những suy nghĩ của tôi. Em nói rằn g tôi chì có
dối không th ậ t lòng, em hỏi tôi em là người con gái thứ mấy bị
tôi đùa giỡn. Tối hôm đó tôi không th ể ngủ được. Hôm sau vào
lốp tôi gặp em với cảm giác e dè như m ột người nói dôi bị phát
hiện nhưng em vẫn bình thường. Từ đó về sau, chúng tôi
th àn h đôi bạn khá thân m ãi cho đến ngày ra trường. Cho đến
nay dù ít gặp lại do công tác ở hai tỉn h khá xa nhau nhưng
th ỉnh thoảng tôi vẫn nhớ em, nhớ một kỉ niệm đẹp của thời
sinh viên.
Vương Q uốc T ru n g - Đồng Xoài, tỉnh B ình Phước
(Trích trong Tri thức trẻ,, s ố 112, 10 -2003)
GIỜ HỌC CUỐI
Buổi học cuối cùng của môn Tâm lí học lứa tuổi và sư phạm.
Lớp học vắng quá nửa. s ố còn lại th ì nhao nhao xin thầy cho
nghỉ sớm. Gió chiều đông lành lạnh. Tôi vẫn ngồi cuối lớp,
chăm chú nhìn th ầy đang giảng những vấn đê cuối cùng của
môn học để chuẩn bị cho kì thi.
Thầy bỗng ngừng giảng. Ijớp im bặt. Tôi b iết trước rằng giờ
phút này sẽ đến. Thầy thở dài một tiếng, đưa m ắt nhìn cả lớp.
Các khuôn m ặt đỏ bừng nhìn h ết về phía th ầy như hối lỗi.
- Đ áng lẽ ra tôi sẽ trìn h bày h ết vấn đề - th ầy xuống giọng

- nhưng thôi, các em vê đọc giáo trình. Bây giờ tôi xin có đôi lòi
tâm sự vối các em về vấn đ ế nhân cách ...
236
T h ầy ngồi xuống, đưa tay sửa gọng kính. M ột không khí
nặng n ề bao trùm lớp học. Chúng bạn đưa m ắt nhìn nhau.
Th ầy xúc động. Chúng tôi cũng thế.
- Sự nghiêm khắc của thầy cô giáo xu ất p h át từ tấm lòng
các em ạ ! Nhìn m ột người th ầy giáo lên lớp, các em sẽ quan
s á t và đoán đựơc phong cách sư phạm.
T h ầy b ắt đầu kể về U sinxki, B êlin xk i và nhiều nhà giáo dục
khác. C húng tôi chăm chú nhìn từ ng cử chỉ của thầy. B ây giờ
chúng tôi mới th ấy được cái hay và vẻ đẹp của nghề sư phạm.
Chúng tôi lắng nghe, nghe hơn bao giò h ết. Chúng tôi lặng
người đi, nghe như chưa h ề được nghe giảng bao giờ. Có đứa
ngẩng lên nhìn thầy với tấ t cả vẻ ngạc nhiên, sững sò, rồi sau
đó cúi gằm m ặt xuống bàn, m ân mê cây bút. Tôi nhìn th ầy rõ
hơn : tóc điểm bạc, cặp k ín h trắ n g , ch iếc áo lạn h m àu xám
giản dị, n ét m ặt th ầy hiền hậu, thoảng một chút buồn nhưng
vẫn tươi tắ n cùng giọng nói trầ m tru y ền cảm đã in đậm vào
tâ m trí tôi.
- C ác em có b iết không - th ầy tiếp tục sau m ột hồi im lặng
- điều quan trọng phải làm của một người th ầy là lấy nhân
cách để giáo dục nhân cách. Tôi không hê giận những em đã bỏ
học giò hôm nay. Tôi cảm ơn các em đã ngồi lạ i trong giò học
cuối. Hơn ba mươi năm , ba mươi ba năm tôi giảng dạy và làm
quản lí, chưa bao giò kỉ lu ật m ột học sinh nào, m à đêm về tôi
chỉ khó ngủ một ch ú t thôi. B ố mẹ các em tầ n tảo sốm hôm để
cho các em đến đây đi học, có lẽ sẽ r ấ t đau lòng khi th ấy các
em bỏ học như th ế này. Điểu quan trọng ở đây là tìn h người...
G iọng th ầy vẫn trầm trầm , đều đều, chậm rãi. Tôi cảm th ấy
sống m ũi cay cay, cổ nghẹn lạ i như có cái gì đăng đắng. Th ầy
quay m ặt đi. Thầy khóc. C húng tôi khóc. Khóc bằng giọt nước
m ắt muộn m àng chảy ra từ tận trá i tim của sự hối h ận và
luyến tiếc. T ai tôi như bị ù đi. T h ì ra đến tậ n hôm nay tôi mới
237
hiểu được thầy, hiểu vể nhân cách và tấm lòng ch ân th ậ t của
một nhà giáo chân chính. Thầy đang lấy nhân cách của thầy
để giáo dục chúng tôi. Thầy bỗng ngẩng lên, nhìn h ế t m ột vòng
những khuôn m ặt thơ ngây nông nổi của nhà sư phạm tương
lai. T h ầy nở một nụ cười từ tốn :
- Tôi th à n h th ậ t xin lỗi các em vì những gì tôi chư a làm
được. N hưng k ế t quả học tập sư phạm của các em không
phải ở điểm sô", m à quan trọng là còn cá i gì ở tro n g đầu khi
các em ra trường. Các em sẽ là nhữ ng th ầy giáo, cô giáo.
Những em bỏ học, bỏ giò vô ý thức, ra trường là m th ầ y cô
giáo rồi, sẽ nói vê bây giờ th ế nào vói học sin h củ a m ình ?
C ác em đó, tôi nghĩ rằn g, chỉ có th ể uy tín giả m à th ô i...
Tiếng chuông reo h ết giờ. Tôi nhìn ra ngoài cửa sổ. Hoa dại
vẫn rơi rơi th ành một vùng giảng đường m àu trắn g. T h ầy trò
chúng tôi vẫn ngồi đó, im lặng như hối hận vì những gì đã qua.
Chúng bạn đứng lên xin lỗi thầy, trú t ra cả bầu tâm sự nặng
nề. T h ầy chúc chúng tôi, thầy mong muốn và hi vọng...
Tôi không thể diễn tả được tâm trạn g của m ình lúc ấy. Đó là
một kỉ niệm sâu sắc trong đời sinh viên của tôi. Thời gian trôi
đi nhanh quá. Bây giờ cho dù tôi không trở th àn h m ột n hà giáo
như thầy mong muôn, nhưng trong lòng tôi vẫn còn hối hận
m ãi về giò học cuối cùng của thầy. Tôi không thể nào quên. Ôi
giá như ngày đó... Ôi, thời sinh viên đầy kỉ niệm ... T rò i chiểu
đông rớt xuống một chiếc lá bàng. Tôi n h ặ t lên. T h à n h phô
buồn Iiliư dòng suy nglũ. Thầy kín h m ến, những dùng cliO
chân th ậ t từ sâu thẳm trá i tim người học trò cũ, xin th ầy tha
lỗi cho chúng em ...
Đ ặng G ia D uẩn
Ban Tư tưởng Văn hoá Tỉnh Đoàn Daklak
("trích trong TTT, sô 117, 12 -2003)
23 8
XIN CÔ THA LỖI
Tôi quyết định chọn môn L u ậ t Hôn nhân và gia đình để viết
luận văn tôt, nghiệp. Thực ra tôi th ích hình sự hơn nhưng các
đề tà i hay đã bị người khác chọn rồi, với lại trong s ố các môn
lu ật chuyên ngành của khoa tôi, L u ậ t hôn nhân và gia đình là
m ột môn học tương đôi nhẹ n hàn g và điểm k há cao. Nhưng tôi
cũng quyết định không chọn giáo viên hướng dẫn mà để trường
tự phân vì tôi không quen b iết các th ầy cô nhiều. M à thường
th ì trưỏng, phó bộ môn và những người có thâm niên kinh
nghiệm sẽ hưóng dẫn cho những "đôi tượng" đầc b iệt chứ
không phải tôi ! Thêm nữa, ai hướng dẫn th ì cũng vẫn là tôi
viết, chứ có ai viết hộ được đâu ? Y ên tâm với lập trường ấy, tôi
th ả n n hiên ngồi chờ k ế t quả của tô bộ môn, trong khi những
đứa bạn tôi vẫn đang nhao nhác tìm thầy. M ột th án g sau,
trường tôi công bô’ quyết định chính thức những giáo viên
hướng dẫn : Ngưòi hướng dẫn tôi là cô giáo B .T .M . L iếc nhìn
bản danh sách,- một vài đứa bạn n hìn tôi với ánh m ắt đầy
thông cảm , trong khi chính tôi cũng th ấy hơi phân vân, khi
nhớ lại những buổi học L u ật Hôn nhân và gia đình năm n g o á i...
Hồi đó, k h i chúng tôi b ắ t đầu học môn này th ì L u ậ t Hôn

n hân và gia đình 2 0 0 0 vừa được ban hành, nhà trường chưa
v iết kịp giáo trìn h mới mà cuốn giáo trìn h cũ thì không còn giá
trị nhiêu. V ậy là kiến thức chúng tôi tiếp thu được chỉ là từ
cuốn L u ạ t cu va nhưng bai giảng trén lơp của thảy cõ. Trong
đa phần những tiế t học ấy, giáo viên chịu trách nhiệm đứng
lớp tôi ch ín h là cô M. Nói thực lòng th ì những bài giảng của cô
không hấp dẫn chúng tôi lắm . Nó tẻ n h ạt và ròi rạc giổng như
cách ăn m ặc của cô. G iản dị và nghiêm túc nhưng không gây
nhiều th iện cảm cho người tiếp xúc, cũng như cách giảng bài
239
của cô, nhiệt tình và kĩ lưỡng, nhưng chỉ bám s á t vào lu ật mà
không mở rộng nhiều, giọng cô lại đều đểu không mấy diễn
cảm , nên không hấp dẫn lũ sinh viên nghịch ngợm chúng tôi.
Tôi không có định kiến hay ác cảm gì, nhưng tôi không thích
giò học của cô. Về sau, cứ mỗi khi cô lên lớp, tôi lạ i cùng mấy
đứa b ạn th ân tụ tập ở qu án chè gần trư ờng với m ột bộ bài
trê n tay. Chỉ đến tiế t cuối tôi mới trở vể lớp, lơ đãng ngồi đợi
hồi chuông h ết giờ reo. v ở ghi bài của tôi hầu như chỉ có các
buổi thảo luận !
Vậy m à bây giờ tôi đang ngồi trước m ặt cô, khép nép và
ngại ngần như đứa trẻ lần đầu đến lớp. v ẫ n m ột cung cách
giản dị và mực thước, cô hỏi tôi để hơ nóng bầu không k h í :
" Chắc ngày trước cô cũng đã từng dạy láp em chứ ? " "Thưa
cô vâng, nhưng cô không th ảo lu ận buổi nào ạ !" "V ậy chắc em
cũng đã b iết sơ qua cách làm việc của cô, chúng ta b ắt đầu
nhé ?". Tôi cảm th ấy hoang m ang và bối rối lắm , bởi theo
kin h nghiệm của những người đi trước th ì làm lu ận văn rấ t
tốn kém, đành rằng tuỳ thuộc vào đề tài mình chọn, vào giáo viên
hưổng dẫn nhưng xoàng ra cũng chừng 1 - 2 triệu , còn mĩ m ãn
hơn th ì ch ắc không dưới con sô" 5 được. Vối tôi, v iết luận văn
chỉ là cách cuối cùng làm đẹp học bạ, còn tôi có cần gì đâu. Tôi
m uốn cô b iết điều ấy. S a u khi trìn h bày k h ái q u á t về định
hướng đề tà i, tôi nói th êm : "Th ư a cô, thực ra b ản luận văn
này với em không có ý n gh ĩa n hiều , vì th ế nào th ì em cũng
chỉ được bằng kh á, như ng em hứa với cô là em sẽ cố gắng
h ế t sức". Cô không nói gì nhưng tôi th oán g đọc được trong
ánh m ắt của cô sự ngạc n hiên xen lẫn tức giận. Bu ổi làm việc
thứ n h ấ t giữa cô và tôi k ết thúc trong bầu không k h í không
được th oải m ái lắm do ch ín h tôi gây nên. R a về rồi m à đầu óc
tôi cứ ong ong những con s ố : 1 ,2 hay 3 ? ?
240
Buổi th ứ h a i tôi nộp cho cô bản đề cương, cô xem và trả lại
cho tôi với lí do "dài và chưa đúng trọng tâm ". Buổi thứ ba tôi
sửa lại và m ang đến. v ẫ n chưa được. Buổi thứ tư, cô chưa hài
lòng lắm . Tôi hoang m ang thực sự, bản đề cương là xương sống
củ a lu ậ n v ăn , không xây dựng đươc đê' cương th ì v iết làm
sao nổi ? M à có phải tôi lười biếng hay dốt n át quá cho cam.
Tôi đã bỏ công bỏ sức để làm chi tiế t và rõ ràng với từng chương,
từng tiểu mục và những ý nhỏ bên trong cơ mà. Bọn bạn tôi chỉ
nộp một lần, hai lần là được. Còn tôi, ngày mai là lần thứ tư rồi.
Không lẽ... ?
Hôm ấy, vừa chờ cô đọc bài, tôi vừa hồi hộp quan sá t xung
quanh. C hỉ có mỗi cô và tôi trong căn phòng nhỏ, không khí
tĩn h lặn g đến tra n g nghiêm . Song tôi ngại ngần và lúng túng
lắm , vì từ trưốc đến nay đã bao giờ tôi phải đi làm cái việc th ế
này đâu. T h ậ m ch í tôi còn không biết phải làm như th ế nào
nữa ? N hưng "mọi con sông đều đổ vể biển", tôi không th ể tách
m ình ra khỏi xu th ế chung được. T h u h ết can đảm, tôi đẩy
n han h ch iếc phong bì k h u ấ t sau lọ hoa trên bàn và cô" c ấ t giọng
bình tĩn h : "T h ư a cô, em muôn cảm ơn cô về những gì cô đang
và sẽ làm cho em . Em b iết cô phải v ất vả nhiều vì trìn h độ của
em có h ạ n ...". Đ ang m ải đọc bài, cô tôi vội ngẩng lên, án h m ắt
cô sững lạ i : "E m cấ t đi ngay. Em có b iết m ình đang làm gì
không ? E m m à làm như th ê cô r ấ t giận đấy. V iết bài là nhiệm
vụ của em còn hưống dẫn em là nhiệm vụ của cô. Nếu em
111UÔU cảm U11 cô lliì hay viết và bảo vệ Ihậl tốt, ngoài ra cô
không cầ n những thứ khác. Nhưng cô chưa làm được gì cho em
cả ..." Cô còn nói nhiều nữa nhưng ta i tôi đã ù đi bởi cảm giác
xấu hô và ân h ậ n đột ngột ùa vê. Cho đến tận bây giờ, cảm giác
ấy vẫn còn tươi rói trong tâm tr í tôi tự hồ như nó vừa xảy ra
hôm qua vậy.
16-300THGTSP 241
Sau buổi đó, tôi cố gắng viết th ậ t tốt để lấp đầy mặc cảm lỗi
lầm vói cô. Nhưng dù th ế th ì mỗi lần nhận lại bài tôi vẫn thấy
vô số dấu bút đỏ chỉnh sửa từng câu chữ, từng lu ận điểm của
tôi. Lòng biết ơn tôi dành cho cô ngày một cao dần trưốc sự
nhiệt tình và kiên nhẫn của cô. Hơn bao giò h ết, tôi ý thức
được rằn g mình cần phải học hỏi thêm r ấ t nhiều.
M ột lần khi đã gần hạn nộp bài, tôi qua n hà cô để sửa lại
lần cuối. Chỉ có cô và em nhỏ ỏ nhà. B ấ t chợt trời đổ mưa rấ t to,
khoảng sân trưóc khu tập thể nhà cô chẳng mấy chốc đã ngập
dưới cơn mưa tầm tã. Nhưng tôi dã hoàn th àn h phần việc của
m ình vả lại cũng đã hơi khuya rồi. Sợ cô lo, tôi chào cô và vội
vã ra về. Bước xuống cầu thang rồi mà tôi vẫn nghe tiếng cô :
"H, đợi cô đã, để cô nhờ người dắt xe cho em !". "Th ư a cô, em tự
dắt được ạ" - tôi với lại và vội bước tiếp. Nhưng cô giáo tôi đã
tấ t tả chạy theo, một tay b ế em bé, tay k ia cầm cái áo mưa vẫy
tôi rối rít : "H em chờ một chút, cô đã nhờ người d ắt xe cho em
rồi...". Tôi ngước lên tầng 4 khu tập thể nhà cô, nghe một dòng
nước mưa mằn m ặn chạy dọc trên má.
Trư ốc khi tôi in tập lu ận văn, cô gọi tôi đến n h à, dặn dò

kĩ lưỡng những điểm cần chú ý, động viên tôi ph ải bình tĩnh
khi trả lòi phản biện và "nếu cần cô sẽ cho em bảo vệ thử".
Lúc tôi về, cô n h ấ t định ấn vào tay tôi tờ 1 0 0 .0 0 0 nói rằn g
"cô cho em thêm tiền in. Các em là sin h viên ch ắ c không có
n hiều tiền ". Tôi đă nói với cô rằn g Lôi không lliuộc diện sinli
viên nghèo, rằn g có lẽ nào tôi lạ i làm như th ê được, nhưng cô
n h ấ t định không nghe. Tôi cảm động lắm . Những người bạn
củ a tôi, những người đã cô" công mời bằn g được các th ầy cô
nổi tiếng trong trường hướng dẫn họ, giò lại bứt rứ t không yên
vì giáo viên quá bận nên chỉ đọc loáng th o án g m ột, hai lần
242
to àn bộ lu ận văn , có người còn không sử a m ột câu nào và
bảo sin h viên : "T h ôi th ế là được rồi, em cầm vê in luôn cho
th ầy". Đ àn h rằn g đến khi bảo vệ, ch ắc hội đồng phản biện
cũng ít nhiều có sự vị nể người hướng dẫn, như ng m ột bản
lu ận văn được h ình th à n h đơn giản như th ế, có tác giả nào lại
cảm th ấ y yên lòng cho được ? T ron g k h i đó, bản lu ận văn của
tôi được cô xem xét, sửa sang từng tiêu để, từ ng tiểu mục,
từ ng dòng. Tôi còn b iết nói gì hơn ? B ả n lu ận văn ấy, cộng với
b ài bảo vệ của tôi, đ ạt 9 ,9 điểm.
B â y giò, nếu có ai đến trư ờng Đ ại học L u ậ t H à Nội, vào

th ư viện của trường ở khu nhà D hoặc tới văn phòng tổ bộ môn
L u ật Hôn nhân và gia đình, tìm cuốn luận văn màu xanh da tròi
với đê tài "Nghĩa vụ và quyền của cha mẹ ưà con sau kh i ch a mẹ
li hôn", mở tran g đầu tiên ra, sẽ nhìn th ấy lòi cảm ơn ngắn gọn
nhưng ch ân th àn h tự đáy lòng tôi : "Cho p h ép tôi được gửi tới
cô g iá o B.T.M người tận tình hướng d ẫn tôi hoàn thàn h kh oá
luận, lòng biết ơn sâu sắc...".
Với tôi, cô là nốt n hạc cuối cùng êm dịu n h ất, th an h th oát
n h ấ t ngân lên vào những giây cuối của m ột giai điệu vui buồn
lẫn lộn, đó là thời sinh viên.
H ải Y ến
(T rích tron g Tri thức trẻ, sô' 114, 11.2003)
HẠT NGỌC VÀ ƯỚC Mơ
Vào tu ần cuối của năm học, th ầy dạy môn khoa học triệu
tập 2 0 sin h viên lốp tôi lại để chào tạm b iệt cuổi năm . Chúng
tôi ngồi im lặng khi th ầy vào lớp. Trông thầy vẫn như mọi khi
với chiếc nơ nhỏ và cặp kính gọng sừng. S au vài lời khuyên
nhủ ngắn gọn, th ầy đưa cho mỗi đứa chúng tôi chiếc hộp nhỏ
243
màu trắn g : "Bên trong - thầy nói - các em sẽ thấy một cánh hoa
bạc có đính h ạ t ngọc tra i ở giữa. H ạt ngọc tra i đó tượng trưng
cho tiềm lực của các em, là thứ m à các em cần trong bước
đường tương lai. Bởi vì cá t khi nằm trong vỏ tra i sẽ biến th àn h
h ạ t ngọc có giá trị rấ t lân, và vì thế, mỗi em đang nắm trong
tay h ạ t giông ươm m ầm cho các giá trị tiềm tàng...
Tôi cắn ch ặ t môi để ngăn những giọt nưốc m ắt sắp trào. Lời
của th ầy có ý nghĩa biết bao, nhưng vói tôi, tấ t cả đã muộn, từ
khi tôi b iết m ình đang m ang thai. T ấ t cả đã k ết thúc... Giấc
mơ của tôi và kì vọng của mẹ đang ta n dần th àn h mây khói bởi
tôi đã làm hỏng cuộc đời sinh viên của m ình trong giây phút
yếu lòng...
Làm sao tôi có th ể quên được sự hi sinh vô bò bến của mẹ
với lòng mong mỏi đến tột bực là tôi lấy được tấm bằng đại học.
Mỗi tuần, mẹ ch ắ t chiu gửi chút tiền cho chị M arian n e và tôi.
Đ ậi học, chỉ có đại học mới th ậ t sự là con đường giúp chúng tôi
th oát khỏi cuộc sống nghèo khổ của những ngưòi đào mỏ ở quê
nhà P ennsylvania - mẹ tôi thường nói vậy. K í ức tuổi thơ khôn
khó vẫn in đậm trong tâm tr í tôi... K h i tôi ba tuổi, ch a tôi đã
phải nhập viện vì bệnh lao phổi. Rồi vài năm sau, ch a tôi xu ất
viện, sống v ật vò không làm được gì. Mọi lo toan trong gia đình
đểu trông cậy vào đồng lương ít ỏi của mẹ. Từ những nỗi thông
khổ, m ột giấc mơ đã nảy sinh trong tâm tr í mẹ : Chị M arian ne
và tôi n h ấ t định phải vào được đại học... V à bây giờ ... Thay vì
m ang lạ i sự tự hào, tôi m ang về gia dinh sự nhục nhà.
Tôi và D an cưối nhau rồi D an tiếp tục theo đại học, còn tôi
phải nghỉ. Trước khi D an tốt nghiệp, tôi cho ra đời đứa con thứ
hai. S a u đó, D an nhập ngũ và tôi theo an h đi đến h ế t căn cứ
này sang căn cứ khác. Đứa con thứ ba lại ra đời. B ảy năm sau,
D an xu ất ngũ, kiếm được việc nhưng không đủ nuôi sông cả
244
nhà nén tôi phải đi làm thêm . Làm đủ thứ nghề, tâm trí như
cuồng lên với vô sô nỗi lo toan. Đôi lúc, tôi lấy h ạ t ngọc ra
ngắm nghía, lòng tự nhủ khi nhố đến th ầy York. M ột đêm, tôi
trằ n trọ c nghĩ đến việc trở lại giản g đường, như ng "m ìn h đã
35 tuổi rồi còn g ì...".
M ẹ hẳn đoán được nỗi dằn v ặt mà tôi đang chịu đựng bởi
m ột hôm bà gọi điện : "Con còn nhớ đến sô" tiền mẹ dành dụm
cho con không ? N ay vẫn còn nguyên đấy". Tôi th ẫn thờ nhìn
chăm chăm vào ch iếc ông nghe... 17 năm rồi mà mẹ vẫn còn
nuôi giấc mơ đó... Cuối cùng, sáu th án g sau, tôi ghi danh vào
trường đại học gần nhà, học lớp sư phạm . Nỗi gian khổ trở nên
n ặng nề hơn tôi tưởng. Vừa phải lo chuyện gia đình, vừa phải
c ố h ế t sức trong m ột lớp toàn sinh viên trẻ n ăng động và
n h a n h nhạy.
M ột ngày th á n g 5, sau khi tan học, tôi vể nhà b ật khóc,

hoang m ang không biết lần này liệu có theo h ết chương trìn h
đại học không. Đ ứa con gái đầu lòng đang chuẩn bị vào đại học
m ùa th u này. N gân sách gia đình eo hẹp hơn. Chi tiêu cho việc
học củ a ba đứa con ngày càng tốn kém ... V ài ngày sau đó, tôi
tìn h cờ gặp vợ th ầy York ở phòng nha sĩ. Tôi kể với cô chuyện
h ạ t ngọc và việc cố gắng trở lại giảng đường nhưng gặp phải vô
vàn khó khăn... "Tôi hiểu - cô Y ork nói - thầy cũng b ắ t đầu
vào đại học ở tuổi 40". Tôi lắng nghe, ngạc nhiên, n h ấ t là khi
cô k ể v ề n h ữ n g n ỗ i k h ổ m à tliầ y Y o rk p liải ch ịu đ ự n g klii q u y ế t
tâm th eo đuổi đại học. Câu chuyện về th ầy Y ork khiến tôi trở
nên m ạnh mẽ và cứng rắn. Tôi theo nốt ba năm học còn lại...
S au khi tốt nghiệp, tôi dạy tiếng Anh tại trường trung học
đ ịa phương. Chính những năm tháng khốn kh ó đ ã cho tôi kinh
nghiệm sông quý g iá và phương p h á p học cụ thể. Tôi đem sự
245
hiểu biết đó vào lớp... Cuối năm, thầy hiệu trưởng báo một tin
khiến tôi hết sức bất ngờ : Tôi được có tên trong d an h sách các
g iáo viên dạy giỏi nhất tranh g iải cấp quốc gia. Trong tờ tường
trình, tôi k ể lại câu chuyện hạt ngọc của thầy York đ ã ảnh
hưởng tôi như th ế nào.... Vào một ngày tháng chín, tôi nhận
được dan h hiệu cao quý đó. Thật thú vị là sau đó tôi và thầy
York được báo ch í mời phỏn g vấn. G ặp lại thầy, xúc động khi
nghe thầy nói thầy sẽ nghỉ hưu vào năm tới. Thầy còn kê rằng
ngày trước đ ã có lúc thầy nghĩ đến việc bỏ học vì "tôi khôn g tin
vào tương lai, không tin vào chính mình...". Tôi hỏi có p h ả i khi
đưa hạt ngọc, thầy củng không tin vào 20 đứa sinh viên lớp tôi.
Thầy trả l ờ i : "Không, thầy đ ã xem các em với các đức tính như
là những hạt ngọc g iá trị".
Truyện ngắn của J e r o m e L id o n do Ngô Vũ dịch

(Trích trong Tri thức trẻ, s ố 124, tháng 4, 2004)
QUÀ 2 0 - 1 1
Đó là năm 78 eủa th ế kỉ trưốc. Chúng tôi đói lắm . Dù đã là

cán bộ giảng dạy nhưng ngày hai su ất cơm nhà bếp th ì đâu lại
với cái dạ dày trẻ trung co bóp khoẻ như cao su. Đói triển
miên, đói quay quắt, đói không th ể tả ... Buổi chiều, vừa lầm
bẩm tiến g Nga, vừa ngó xuống sân k í túc xá xem đã có ai cầm
th ìa đi ăn chưa để chạy theo. Có tiếng gõ cửa rụ t rè. Tôi mở
cửa bưóc ra. Em ! Vừa thở, vừa đ ặt một bọc lá chuối to tướng
lên h ành lang, em nói đứt quãng : "N hân ngày ... h iến chưởng
... 20/11 ... em tặn g th ầy..." Nói rồi, em tủm tỉm cười và chạy
vội xuống cầu thang. Tôi ôm bọc quà nặng dễ đến 4kg vào
phòng trong m ắt nhìn ngạc nhiên của năm thầy giáo trẻ cùng ở.
Tôi thành thạo xoắn tháo những chiếc dây lạt tre còn tươi vỏ ra,
246
rồi giơ tay lên trời h ét to : "Tròi ơi ! s ắ n !" Những củ sắn lăn ra,
nâu tươi, múp míp. Đúng là sắn đất đồi pha cát. Thơm lắm đây !
Tôi vừa nuôt ực một cái vừa cầm một củ sắn lên, phủi phủi.
Chà ! Vỏ m ỏng lắm đây. Bỗng an h Hưng cúi xuống : "C ái này
mới quan trọng !". Anh n h ặt lên một chiếc phong bì bé bằng
lòng bàn tay, chạy th ẳn g ra cửa sổ. Tôi chạy theo giật lại. Anh
kiễng ch ân giơ cao lên vừa cưòi vừa nói : "M ày luộc sắn ngay đi
tao mới trả cho !". Nhưng rồi an h cũng đưa trả tôi. Tôi luống
cuống gỡ m ãi cái phong bì gấp cầu kì, rồi lại hét lên : "Tròi ơi !
Thơ !". N ét chữ em đều đặn, dáng chữ đứng và th a n h tao,
lưu loát. C hữ học trò giỏi trư ờng P h a n :
Cũng định tặng thầy hoa,

S ợ thầy khôn g có lọ.
Nồi thi hẳn thầy có,
Xin tặng thầy sắn t h ô i !
B à i thơ ngắn gọn đẹp đẽ, như m ột lòi nói đùa buột miệng,
như m ột n ét thực lòng đắng đót. V ăn khoa mà ! Câu nào cũng
"th ầy ". T rò N ghệ m à !
N guyễn H ùng Vĩ
TRƯỚC MỘT HỌC SINH CÓ "Ô CHE"
- Em N guyễn T h ị D, số b á o danh 73 !
Cô giáo T h à n h , người cùng cạp hỏi th i vấn đáp môn V an với
tôi dứt lòi, m ột nữ giáo sinh bưốc vào. À, D, người vợ tôi dặn đi
dặn lại tôi phải lưu ý "giúp đỡ" trong đợt thi tốt nghiệp trưóc
đây rồi :
D. rú t được đề số 8 với 2 câu hỏi :
1. Để tà i, chủ đề, chủ để tư tưởng là gì ?
247
2. Hãy đọc diễn cảm bài "Lòi khuyên của bô" (văn lốp 5).
B à i ấy muôn nói với học sinh điểu gì ?
T ron g khi D cắm cúi ch u ẩn bị bài vào giấy để trả lời, tôi
im lặng quan sát D. Đúng như vợ tôi tả : D nhỏ nhắn, da trắng,
cằm bên trá i có vết ch àm xan h bằng ngón tay. C hắc yên ch í
có tôi "đõ đầu", D v iết th a n h th ản lắm . Tôi ch ợt nhố lời
"m ẹ lũ trẻ " dặn :
- Anh lưu ý giúp nó. Con bé ấy ngoan, hoàn cảnh gia đình
khó khăn. Thi đến nơi, nhiều đứa "chạy" thầy nọ, cô kia, có đứa
đưa cả bô" mẹ đến. Con bé này dù ra sức học tập ngày đêm
như ng rụ t rè, n h ú t n h át, ch ả b iết nhờ vả ; môn V ăn n hiều
câu hỏi, sợ khó thuộc nhỡ bị trư ợt, khôn g được phân công
công tác, nó đành nhờ em nói với anh giúp.
N hà tôi dặn kĩ vì D không học lớp tôi, D ch ỉ quen nhà tôi,

m ột cán bộ hành chính trong trường sư phạm này. Nghĩ đến ý
"bà xã", tôi chẳng khỏi buồn cười : D "rụt rè", nhút nhát, chả biết
nhờ vả ai lại biết nhờ vả tôi qua ... vợ tôi. Không hiểu khi nhờ,
em có nghĩ đến "lện h ông" với "cồng bà" không ? V à học sin h
bây giò đi th i buồn cười th ậ t : học cẩn th ậ n rồi m à không có
th ầy cô nào "đỡ đầu" vẫn không yên tâm .
Em Du, sô" báo danh 72 trả lòi xong, cô T h à n h gọi D lên

ngồi ngay trước m ặt chúng tôi. S au m ột th oán g vừa rụ t rè
v ừ a tin tư ở n g ngưóc n h ìn tôi, em đọc c â u hỏi Ihứ n h ấ t, bình tĩn h
trả lòi. Em đã định nghĩa được đề tài, chủ đề, tư tướng chủ đề
khá ch ín h xác.
Từ sớm hỏi k há nhiều, tôi và T h àn h đã th âm m ệt. Như

m ấy em trước, trả lòi lưu loát thế, dù ch ỉ m ột câu , chúng tôi
vẫn có th ể cho điểm, có điểm bù cẩn th ận , cho ra , nhưng với D
248
tìn h hình không như vậy, T h àn h định thôi không hỏi, tôi vẫn
tiếp tụ c hỏi, th ậm ch í căn vặn ra ngoài đề :
- Em cho b iết chủ để tư tưởng cuốn "T ắ t đèn" ?
Y ên lặng một lát, D trả lời câu hỏi.
- Anh hỏi gì nữa không ? T h àn h hỏi tôi như ngầm nhắc
khéo cho D ra.
D cũng ngước nhìn tôi, m ắt thoáng ánh cưòi. Tôi vẫn th ản
nhiên vừa bảo cô T h àn h gọi tiếp một em vào rú t câu hỏi vừa
bảo D đọc bài "Lời khuyên của bô".
Đôi m ắt D n h ìn tôi như m uôn nói : "T h ầy không n h ận ra
em ư ? Em nói với cô rồi m à". Song n ét m ặt tôi chả có dấu hiệu
gì h iểu ý em. Em khôn g th ể không c ấ t tiến g đọc nhữ ng lời
ông b ố người Ý th iế t th a khuyên nhủ cậu con tra i yêu quý phải
gắng học hành (Lời khuyên của bô). Vô tư m à nói em đọc
không diễn cảm lắm nhưng được cái khá lưu loát, chính xác. Đọc
xong, em tưởng được ra, nào ngò tôi lại hỏi chủ đề bài văn. M ặt D
biến sắc. Lúng túng mấy giây, em trả lòi, giọng run run.
Cô T h àn h b ắt đầu n h ìn tôi, ngạc nhiên. Còn tôi, lúc ấy bình
th ản đến mức lạn h lùng, T h àn h hỏi ý trách móc :
- T h ế nào, thôi chứ anh ?
Tôi chưa trả lời ngay. Không khí tự nhiên lắng xuống. L át sau,
tôi mói khẽ nói với cô T h àn h và hỏi em D m ặt đã tái xanh :
- X in phép cô T h àn h tôi hỏi thêm em s ố báo danh 73 : H ình
như em có cán bộ n hà trường nào đỡ đáu hoặc là người nhà
phải không ?
Nước m ắt chạy quanh, D mỉm cười như ... mếu m iệng "dạ,
dạ" chẳng ra "có" ch ẳn g ra "không". G iá không có cô T h àn h ,
giá trông tôi không lạn h lùng ch ắc em đã buột ra câu em nhờ
vợ tôi. Nhưng D nói làm sao được.
249
- Tôi biết em có "ô che" - tôi nói nhỏ nhẹ vừa đủ cô Thành và
D nghe - em đã nhờ vả "cái ô" nào đó giúp đõ. Vì thế, tôi phải dặn
em : Hôm nay, dù có lúc em không bình tĩnh vì nghĩ bị thầy
"quay", nhưng em trả lòi được. Chắc cô Thành n hất trí với tôi em
73 xứng đáng được điểm tốt. Kết quả này hoàn toàn do em, em
không phải chịu ơn bất cứ ai. Em nhố nhá : em nhò vả người nào
đó giúp đỡ hoàn toàn thừa.
M ặt D đang tá i dần chuyển sang hồng. M ặt cô T h àn h cũng

rạng rỡ hẳn lên. Tôi mỉm cười, im lặng.
D bưốc ra, tôi mới ri tai cô Thành về "cái ô" của D. Cô giáo dịu
dàng ấy cư ờ i:
- Được "che chở" thế, em cũng ch ết khiếp.
Tôi cũng c ư ờ i:
- S au lần th i này, hẳn D cũng tự hào về điểm văn của mình.
N guyễn Đ ình Q uảng

Trường PTTH Nguyễn Huệ, Hà Đông - Hà Tây
(T rích tron g Giáo viên & Nhà trường, sô' 11.1998)
CẤP TRÊN ... CẤP DƯỚI
Được ngồi trên ghế giảng đường Đ ại học như hôm nay là
điều mà cách đây mấy năm Lợi không dám mò tới. K hi còn
ngổi trẽ n g h ế nhà trường phổ thông, một buổi cắp sách đến
trường còn một buổi cầm cuốc lên gốc cà phê, tôi đến m ệt mỏi
không còn tâm trí để học bài. H ết cấp 3 Lợi cũng k h ă n gói lên
tỉn h th i nhưng không hy vọng gì sẽ đỗ. Lợi đã rốt th ậ t, c ầ m
giấy báo trê n tay, Lợi cũng không b ấ t ngò gì. Nhưng từ ngày
đó Lợi lấy cớ buồn bã để lêu lổng với bạn bè...
*
250
Hơn m ột năm sau Lợi có giấy gọi nghĩa vụ quân sự và anh
đã VUỈ vẻ lên đường vối suy nghĩ đi cho biết, cho quên đi sự
buồn ch á n với lạ i con tra i phải dấn th ân vào sóng gió. Còn
niềm mơ ước vào đại học Lợi đã cho nó vào kí ức.
H ai năm quân ngũ đã rèn luyện cho Lợi từ con người dễ

buông xuôi trở th àn h con người vững chãi, đầy ý chí. R a quân,
được m ột người bạn giới th iệu, Lợi vào làm trong m ột xưởng
ch ế biến gỗ. Lợi làm việc m iệt m ài trong suốt h ai năm . Công
việc tuy v ấ t vả nhưng tiền lương cũng khá. Tưởng đâu Lợi đã
an phận nhưng niêm ưốc mơ vào đại học một lần nữa lại thức
giấc. Lợi xin nghỉ và tiếp tục m iệt m ài ôn luyện và "có công
m ài s ắ t có ngày nên kim ". Ngày cầm giấy báo nhập học trên tay,
lồng ngực Lợi như muốn nổ tung ra, niềm vui không kể xiết.
N iềm vui sướng vẫn đang còn rộn ràn g thì Lợi phải đôi m ặt
vói nhữ ng khó khăn mới. Trong môi trường mối Lợi cảm th ấy
lạc lõng, a n h không th ể vô tư vui đùa như những bạn cùng lớp
nhỏ hơn m ình sáu, bảy tuổi ; rồi những bài học đòi hỏi vận
dụng nhữ ng kiến thức cũ, những khó khăn vể kinh tế, gia đình
...c ó lúc Lợi chán nản tưởng chừng mình không thể nào học tiếp
được nữa.
Vào lúc, Lợi không b iết phải giải quyết những khó k hăn
trê n như th ê nào thì cô xuất hiện. Mối bưốc vào lớp cô đã nghiêm
giọng : "Tôi tạm thời làm chủ nhiệm lốp ta, cô V vì sức khoẻ
C ả m g iá c đ ầ u tiê n L ợ i th ấ y ở cô là m ô t co n ngư ời th ô n g m in h ,
CÔ tỏ ra nghiêm nghị nhưng không giấu được con m ắt đang
cười. Cô có đôi môi th a n h tú đặt trên khuôn m ặt h iền hoà có
th ể gây th iệ n cảm cho b ấ t cứ ai lần đầu tiếp xúc.
Lợi ngồi b àn đầu nhưng không còn nghe cô nói gì nữa, chỉ
n gh e tim m ìn h đập rộn rà n g vói án h m ắt Lợi n h ìn cô ...
251
chăm chú. Lợi không ngờ rằn g m ình lại có cô giáo đẹp đến thế,
lại còn nhỏ hơn Lợi nữa chứ (...) Có lẽ cô đã b iết những khó
khăn của Lợi nên từ ngày đầu cô đã dành cho Lợi sự quan tâm
đặc biệt, cô tận tình thăm hỏi, nói chuyện, chỉ cho Lợi cách học
ở đại học, Lợi cảm th ấy m ình được nhỏ lại và Lợi th ích m ình là
một đứa trẻ được cô thương yêu, chăm sóc. Nhưng khi cô xưng
với Lợi bằng "m ình - Lợi" th ì Lợi cảm th ấy vừa ngượng ngùng
vừa vui sướng...
B iế t Lợi có khả năng hoạt động Đoàn, cô giới th iệu Lợi với
BCH liên chi. Lợi năng động và hoạt động có hiệu quả, một
thời gian sau Lợi được bầu vào BCH liên chi và là đảng viên
duy n h ất trong BCH nên Lợi lại được tín nhiệm bầu làm bí thư
liên chi, còn cô làm phó bí thư.
Vậy là từ đó đốì với Lợi cô vừa là cô giáo, người ch ị thân
th iện... đã giúp Lợi lấy lại lòng tự tin, vừa là cấp dưới đối
tượng đảng đang cần giúp đỡ. Lợi có nhiều cơ hội gần gũi với cô
hơn và Lợi chỉ mong được như thế. Có những lúc Lợi cũng cảm
thấy xấu hổ cho những ý nghĩ của mình nhưng rồi anh tặc lưỡi -
"công việc m à "- để biện hộ. Những lần gặp cô, Lợi không sao giấu
được ánh m ắt say đắm nhìn cô. Lợi cũng đôi lần bắt gặp ánh mắt
cô nhìn Lợi. Lợi không sao phân tích được cái nhìn đó nó vừa rụt
rè, vừa m ạnh dạn, nhưng cô lập tức lấy lại vẻ tự nhiên...
Chẳng bao lâu sau chuyện cô và Lợi th ân th iện với nhau,

thường xuyên gặp nhau đả bị nhiếu người bàn tán qua lại.
Trong lớp th ì nhìn Lợi bằng ánh m ắt k h ác thường, bạn bè bên
ngoài thì ngăn cản Lợi. Lợi còn nghĩ đến chuyện nhà trường
chi bộ b iết chuyện..., anh có th ể bị kiểm điểm, kỉ luật. Có lúc
Lợi "m ặc kệ". N hưng Lợi lạ i nghĩ Lợi không th ể làm h ạ i cô.
B iế t đâu những ánh m ắt của cô chỉ là ánh m ắt của cô giáo
252
thư ơng cảm cậu học trò ngu ngơ. Lợi không m uôn đánh m ất
tìn h cảm của cô đã dành cho Lợi bây lâu , an h không th ể
mềm yếu, dễ dãi với m ình như th ế.
M ấy hôm sau Lợi viết đơn xin nghỉ sinh hoạt đoàn trong
BCH liên chi với lí do để thời gian học tập, để giúp đõ gia đình.
Lợi quay vê' làm cậu học trò ngoan ngoãn, Lợi lại được cô yêu
thương, chỉ bảo như đứa trẻ, còn chuyện sau này - Lợi suy
nghĩ - biết đâu ...
N guyễn Q uốc B ảo
(Ngữ văn K 2000 A, Trường ĐH Tây Nguyên - Đắc Lắc).
"NHỎ V KẾT THẦY T Rổl PHẢI KHÔNG ?■•
T ính tôi rấ t hồn nhiên vô tư, nào biết suy nghĩ gì, thầy còn trẻ,
vừa là bí thư của liên chi, vừa là giảng viên đại học.
Q u a một s ố lần tiếp xúc trò chuyện cùng thầy, tôi dần mến
th ầy hơn, bởi tín h th ầy rấ t vui nhộn và n ăng động, th ầy h át
r ấ t hay, n h ấ t là những bài h á t về rừng. Vì vậy cứ mỗi lần tổ
chức sin h hoạt, tôi luôn đưa ý kiến : "Đ ể th ay đổi không k h í
thầy h á t tặng tập thể m ột bài hát" và thầy luôn chiều theo ý tôi.
Thòi gian dần trôi, tôi đã là sin h viên năm thứ hai và tìn h
cảm giữa tôi với thầy trở nên th ân th iết hơn, năm đó th ầy vào
lốp tôi dạy môn chuyên ngành đầu tiên, tôi hay m ạnh dạn đứng
dậy p h át biểu xây dựng bài không ch ú t rụ t rè, sợ sệt, đôi khi
đ a n g g iả n g , á n h m ắ t c ủ a th ổ y n h ìn vồ p h ía tôi, v à k h i n gư ớ c
m ắt lên, tôi lại chạm án h m ắt của th ầy, tôi lại th ẹn thùng đỏ
m ặt. Giờ giải lao thầy h ay đến bên tôi và hỏi có chỗ nào khó hiểu
không để thầy giảng lại cho.
R ồi có m ột hôm , đ an g ngồi học b ài ở n h à, tôi nghe tiến g

gọi cử a, vừa mở cửa r a tôi đã th ấ y th ầ y đứng trư ớc m ặt,
253
th ầy nói : "Hôm nay rản h rỗi m ình có việc lên phô", nhân tiện
ghé ngang nhà thăm em - cô học trò nhỏ của tôi".
Tôi mời thầy vào nhà và hai th ầy trò chúng tôi chuyện trò
th ậ t vui vẻ, và cũng từ dạo đó thầy hay ghé thăm tôi, và giảng
các bài tập khó cho tôi hiểu kĩ hơn.
N hân ngày kỉ niệm ngành Lâm nghiệp (29/11) th ầy chở tôi

đi dự tiệc cùng các thầy cô trong khoa. Ai cũng n hìn vê phía
chúng tôi, tôi gật đầu chào và nở nụ cười cảm m ến, tôi không
còn th ấy sợ sệt nữa, các th ầy cũng dần b iết tôi qua bữa tiệc ấy.
Hôm đó tôi h át "Donna Donna" mà tôi hằng ưa th ích , khi h át
xong th ì tiếng vỗ tay vang lên, rồi b ấ t chợt thầy đến với một
đoá hồng đỏ thắm tặn g tôi, tôi th ấy m ình vui và h ạn h phúc.
Thầy mời tôi cùng hát chung một bài hát, vừa sợ lại vừa lo không
biết có nên nhận lời thầy không. Tôi ngưóc nhìn thầy, ánh m ắt
thầy nhìn tôi thân thiết như muốn nói với tôi rằng : "Hãy mạnh
dạn lên đi em, đừng sợ, thầy ở bên cạnh em mà" và tôi hỏi thầy có
biết bài h át "Mặt trời bé con" không ? , thầy gật đầu và chúng tôi
cùng h á t song ca. Ôi, bài h át không ngò lại hay đến thế.
"Ngoài kia có cô bé nhìn qua khe nghe tiếng đ àn của tôi

N goài kia có chú bé trèo cây me m ắt xoe tròn lắng nghe..."
và cứ thế, tiếng vỗ tay nồng n hiệt vang lên khi bài h á t kết thúc
lúc nào mà tôi không hay. Thầy khen tôi h á t hay và bài h át
tôi chọn cũng th ậ t tu yệt, tôi đỏ m ặt và nói "thầy h á t cũng hay
lắm ", cả hai chúng tôi nhìn nhau cười, tình cảm thầy trò giữa
tôi và thầy ngày càng th ân th iết hơn từ dạo đó.
Cũng vào năm đó trường tôi tổ chức cuộc thi sv cho sinh viên
trong trường, với sự tham gia của các liên chi vâi nhau, tôi được
thầy giáo cho một trọng trách đặc biệt n h ấ t : "Hùng biện".
254
Tôi cảm th ấy th ậ t lo lắng và hồi hộp, qua một s ố ý kiên thảo
luận cùng b ạn bè và tôi có m ột bản lu ận th ậ t hay với chủ đê :
"Sinh viên chúng ta sẽ làm g i đ ể sẵn sàng bước vào thê k ỉ 21 ?
Nhìn xuống dưới tôi thấy án h m ắt th ầy nhìn tôi sao thân
thương qu á đỗi và cuối cùng tôi đã hoàn th àn h bài hùng biện
m ột cách x u ấ t sắc và th ầy đón tôi với nụ cười th ậ t tươi. Thầy
cầm tay tôi và nói : "Em giỏi lắm , ch ắc là cũng run phải
không ? Tôi bẽn lẽn n hìn th ầy và gật đầu cười. Tôi chợt nhớ
lạ i những n gày tập dượt chuẩn bị, dù tròi đang mưa tầm tã,
th ầ y vẫn đội m ưa xuống chở tôi đi tập, có th ầy chở, ba m ẹ tôi
cảm th ấ y yên tâm hơn, tôi cũng đỡ sợ hơn vì phải tập buổi tôi
m à từ n hà tôi đến trường những 4 cây sô", đợi tôi vô n h à xong
th ầ y mới nổ xe quay về. T h ấy th ầy ân cần vối tôi quá, tôi vừa
thương lạ i vừa sợ phiền đến thầy, nhưng thầy nói không có gì cả,
phải c ố gắng ch ún g ta mới th à n h công em ạ ! Và rồi niềm vui
đó đã đến với thầy trò của liên chi của chúng tôi.
Tôi bước vào năm thứ ba đại học, tìn h cảm giữa tôi và thầy
gần gũi hơn, dường như hình bóng thầy lúc nào cũng ở trong tôi,
dù đi đâu, làm gì tôi cũng nghĩ đến thầy, tôi có linh cảm nêu
như vắn g th ầ y bên cạn h có lẽ tôi sẽ buồn và lạc lõng lắm . Rồi
điều m à tôi suy ngh ĩ cũng đã đến, b ạn bè thường trêu chọc
tôi hơn : "Nhỏ V k ết thầy T rồi phải hôn ?
Tôi g iậ t m ình nói : "Đ âu có, V chỉ m ến th ầy thôi, vì tính
th ầy vui lắm ".
B ây giờ gặp b ạn bè quen, hoặc gặp th ầy cô, ai cũng hỏi
th ăm tôi về th ầy : "T h ầy T có khoẻ không V ? Dạo này tình
cảm đã tiế n tới đâu rồi ? Bao giờ thì báo tin vui... ?
Thời gian gần đây, tôi nghe bạn bè xầm xì bàn tán xa gần vể
tôi và th ầy, và những câu nói chạm đến lòng tự ái của tôi làm
255
lòng tôi u ất nghẹn : "Thầy T yêu nhỏ V rồi phải, hình như nhỏ
ấy đồng ý rồi, dạo này trông nó tình cảm lắm. Nhỏ ấy khôn
th iệt, thòi đại kinh tế mà, yêu th ầy rồi khi ra trường khoẻ re,
khỏi phải sợ công ăn việc làm , có thầy n âng đỡ rồi đâu có gì lo
nữa, có khi nhỏ ấy được giữ lại trường làm giảng viên cũng
nên, được làm phu nhân của thầy thì còn gì bằn g...". Tôi chợt
bàng hoàng vì những câu nói xa gần của bạn bè m à tôi tình cò
nghe th ấy được. Với tôi, những tình cảm tôi dành cho thầy đó chỉ
là lòng quý mến, tôn trọng thầy, ngoài ra tôi nào dám nghĩ gì, th ế
mà mọi người đã nhìn tôi với một cách khác ?
Hôm đó thầy ghé thăm tôi, th ấy th ầy, tôi vẫn nở nụ cười

nhưng ánh m ắt của tôi không còn được long lan h và hồn
nhiên như trước, bây giò lòng tôi đã b iế t buồn, m ột ch ú t kiêu
h ãn h v à tự ái đang đè n ặng trong tôi, nhớ lạ i nhữ ng câu nói
m à tôi đã nghe được từ m iệng của bạn bè, bỗng tôi lên tiếng
hỏi th ầ y : "Thầy ơi ! T ạ i sao mọi người lạ i chọc và gán em với
th ầy vậy, em sợ lắm !". Nhưng th ầy nói : "M ặc kệ họ, hơi đâu
em nghe những lời đó, m à có khi nhỡ họ chọc đúng th ì sao ?".
Tôi ngồi im lặng không nói, không k h í trở nên trầm lặng lạ
lùng, ngồi một lá t rồi th ầy chào tôi ra về, hôm đó th ầy đến
th ăm tôi là bữa cuối cùng.
Từ sau hôm đó, cứ mỗi lần thấy th ầy là tôi lánh m ặt. Thầy
b iết tôi buồn, biết được lòng tôi bị tổn thương vì những lời trêu
ch ọ c n h ư n g k h ô n g là m sno g ầ n tôi được. Với cư ơ n g vị m ộ t th ầ y
giáo, không để ai xúc phạm đến danh dự, vì vậy thấy tôi lánh,
thầy cũng ít quan tâm đến tôi hơn.
Tôi bước vào năm thứ tư - năm cuôì cùng của một thời đại học,
th ầy phụ trách một môn học cuối khoá của tôi, mỗi lần th ầy
vào lớp, tôi không dám nhìn th ầy vì sợ chạm ánh m ắt của thầy.
256
Đôi khi th ầy đang giảng tôi chợt lén nhìn lên, th ầy vẫn vậy
nhưng giữa tôi và thầy không còn được tự nhiên như trước, tôi
không ph át biểu, m à cũng không dám hỏi thầy điểu gì. H ết giờ
th ầy xếp giáo án ra về. Tôi dõi m ắt nhìn theo, m à lòng chợt
buồn, dường như tôi và thầy đã có một sợi dây vô h ình nào đó
ngăn cách. T ình yêu là th ế nào tôi vẫn chưa hiểu được. Tôi biết
rằn g th ầy r ấ t thương tôi, nhưng tôi đã không đủ can đảm đón
n hận tìn h cảm của thầy. N hiều lúc tôi muôn níu giữ lại những
gì đẹp n h ấ t của ngày trước.
Chỉ còn 2 th áng nữa là tôi rời giảng đường đại học, nơi ch ất
chứa bao kỉ niệm vui buồn, và cũng là nơi mà lòng tôi đã xúc cảm
và thương m ến m ột người th ầy, tôi nuối tiếc những ngày xưa.
G iá như ngày đó tôi không dại khò, không bồng bột vì những
chuyện không đâu. N hưng bây giò tấ t cả đã muộn, tôi không có
gì để níu giữ lại tìn h cảm của ngày xưa, níu giữ lại bước chân
của thầy, tôi sắp ra trường, còn thầy sắp đi xa để học cao hơn.
N hưng dù sao đi nữa trong lòng tôi vẫn còn bóng dáng của
th ầy với những tìn h cảm tốt đẹp mà th ầy đã dành cho tôi.
N hiều lúc tôi muốn chạy lạ i bên th ầy và nói : "Anh ơi ! Đừng
trá ch em n hé ! Hãy th a lỗi cho em". Nhưng tôi không thể, vì tôi
cảm th ấy rằ n g tôi yêu quý th ầy với một sự kính trọng, th ì làm
sao tôi có th ể th ay th ế từ nào k h ác ngoài "Thầy". Và có lẽ ngày
tôi rời m ái trường, tôi sẽ đến bên th ầy và nói : "T h ầy ơi ! Dù xa
nhưng em vẫn luôn nhố thầy và yêu quý thầy, em mong sao thầy
khõng quên cô bé học trò !"
P h ạ m Đỗ L o n g Vy
105 Nguyễn Du - Phường Tự An -
TP B an Mê Thuột - Tỉnh Đắc L ắc
(Trích trong Tri thức trẻ, sô'70 - 4 -2001).
17-300THGTSP 257
GỌI THẦY BẰNG ANH
Nếu như hôm đó thầy không ở nhà một m ình, nếu như em
chưa có món tiền đó để gửi trả th ầy... b iết bao nhiêu tình
huống "nếu như" xảy ra ngoài ý muốn chủ quan, đã xô đẩy em
vào hoàn cảnh trớ trêu như bây giờ.
Không "gọi thầy bằng anh" là em tự dối lòng m ình. Có thể
thầy không tin, nhưng không phải m ãi đến buổi sáng thầy gọi
em vào V ăn phòng Khoa, khi thấy em khóc th ú t th ít, em mới
"phải lòng" Thầy. Thực ra, trước đó một năm , ngay từ giờ
giảng đầu tiên của Thầy, em đã có linh cảm rằng, cuộc đòi em
sẽ trở th àn h vô vị, nếu không có Th ầy bên cạnh. Không phải vì
người T h ầy phảng phất có n ét đẹp tra i kiểu hơi khinh đời như
tà i tử m àn bạc Võ Hoài Nam, càng không phải vì Thầy là đồng
hương xứ Quảng duy n h ất của em ở m ảnh đ ất xa xôi này. Em
cảm mến, thấy Thầy th ậ t gắn bó và gần gũi với em bởi lí do
hoàn toàn khác. Thầy còn nhớ thời k h ắc m à em không thể nào
quên đó không ? Giò học đầu tiên về dòng văn học lãng mạn
Pháp, chân tay em bủn rủn trước án h m ắt T h ầy - ánh m ắt
thăm thẳm hệt như lòng biển m iền T ru ng quê m ình của Kình,
bạn học cùng lớp với em - tìn h yêu đầu tiên của em. Kình
nhận được giấy báo trúng tuyển đại học trưốc em một tuần.
Trong lúc nân ná chò k ết quả th i của em, K ìn h theo gia đình
ra khơi đánh cá. Một cơn bão biển trá i m ùa đã nuốt chửng vào
bụng đại dương cả con thuyền cùng mối tìn h đầu của em...
Từ giây phút ấy, cứ mồi lần kê tiếp gặp Thầy - tình cờ trong
khu tập thể nhà trường hay trong lớp học - hình ảnh thân
thương của K ình lại hồn nhiên hiện về. Từ dáng đi hơi nghiêng
đầu về phía trước, nụ cười rón rén không bao giò đủ làm lộ, dù
chỉ phân nửa hàm răng... Ngay đến động tác lỡ nhịp giẫm nhầm
lên chân em trong đêm vũ hội mừng T h iên niên kỉ thứ ba của
258
T h ầ y cũ n g làm em sững sờ nhớ tới bàn ch ân của K ìn h. Đ ến
lớp 12 em may m ắn được cô giáo chủ nhiệm xếp ngồi bàn trên,
ngay trước m ặt K ình. Ngồi sau lưng em, th ỉnh thoảng K ình
vẫn lén thò những ngón ch ân nham nhám ngượng ngập, gấp
gáp gãi vào gót ch ân em. T h o ạt đầu em th ấy khó chịu mỗi khi
K ìn h bày tỏ tìn h cảm kiểu ấy, bởi trong khi hai má em nóng
bừng như có lửa đốt, thì sống lưng lại ớn lạnh như có dòng
nước đá chảy qua. Thòi gian sau, lâu lâu K ình quên, em lại
th ấy nhớ. Và nỗi nhố càng cồn cào lúc Thầy lỡ nhịp chạm phải
chân em.
Đến hôm nay em vẫn chưa cắt nghĩa được vì sao giữa thời buổi
2Ơ ch ế thị trường đã len lỏi vào từ ng nếp nghĩ của mỗi cá nhân
- người t h ậ t th à sợ kẻ lưu m anh , th ầ y lạ i tin ngay, k h i em
bảo rằn g , đã m ấ t h ế t tiền vì kẻ gian móc tú i. T h ấy em khóc,
5Ợ không được th i vì thiếu cả học kì học phí, Thầy không ngần
Ig ạ i đưa cả th án g lương cho em vay, lại thêm lòi an ủi : "Cứ vô
;ư ôn th i, tiền bao giờ có trả T h ầy cũng được !"
C hính sự vô tư đến mức cả tin của Thầy đã khiến em không
;hể vô tư mỗi lúc n h ìn thấy bóng dáng Thầy. Không chỉ trong
ỊÍấc mở, ngay giữa "th an h th iên bạch n hật" em vẫn có cảm
ĩiác như K ình - mối tình đầu tin h k h iết và mơ mộng của em
tã hoá thân vào Thầy. Nếu có gì khác thì chỉ có tuổi tác và trìn h
tộ học vấn. T h ầy ch ín chắn hơn, uyên bác và từng trả i hơn.
vòn bản ch ất tốt bụng, dễ thương và muốn gần thì cả hai y hệt.
T h i xong môn cuối cùng, nhận được tiền của bô" mẹ, em
nang gủi trả T h áy , Tliầy xua tay VỚI lí do "Trổng em Ồm quá.
/hắc học th i v ấ t vả. Em cứ cầm để bồi dưỡng sức khoẻ. Tôi
hưa cần tiền ...". G iữa căn n hà trống vắng, chỉ có m ình em với
'hầy, em những muốn gục đầu vào lòng Thầy và thổn thức gọi :
Anh !" nhưng em không đủ dũng khí.
(Trích trong T ri th ứ c trẻ, sô 68, th á n g 2 - 2 0 0 1 )
259
NGƯỜI TÔI YÊU LÀ ... CỔ GIÁO !
Giờ ngoại ngữ đầu tiên, cô giáo bước vào lớp. Tôi bàng hoàng
không tin ở m ắt mình. Trước m ắt tôi là Huyền, người con gái tôi
đã từng yêu thương, trâ n trọng. Vóc dáng k ia, đôi m ắt k ia,
m ái tóc k ia và cả giọng nói làm sao m à lẫn được ... C ả lớp
ngồi xuống, cô giáo dịu dàng :
- Chào các anh, các chị ! Tôi tên Ngà, giáo viên tiếng Nga.
Tôi được khoa phân công phụ trách lớp ta ...
Tôi bủn rủn, th ấ t vọng. Hoá ra người đứng trên bục k ia

không phải là Huyền của tôi. Vậy m à tôi cứ ngõ m ái tóc xoã
ngang vai kia tôi đã từng vục m ặt vào đó để h ít m ãi mùi
hương bưởi ? Đôi môi tươi tắn k ia đã đôi lần được đặt vào đó
những nụ hôn cháy bỏng yêu thương của mối tìn h đầu ? ! Và
đôi m ắt k ia đã b iết bao lần ánh lên những niềm vui và không
ít lần ngấn lệ bởi mốì tìn h ngang trá i... Tôi th ẫn thò ngồi
ngắm cô giáo Ngà, lòng xót xa nhớ về những kỉ niệm xưa.
Ngày xưa, vâng, cái ngày xưa ấy chỉ cách nay (khi tôi đang
ngồi trên lớp) có hơn sáu năm . N gày ấy, chúng tôi yêu nhau,
m ột tìn h yêu trong sáng và đẹp đẽ. B ạ n bè ai cũng bảo chúng
tôi quá đẹp đôi. Nhưng k h i chúng tôi cho h ai gia đình b iế t thì
mẹ H uyền phản đối. C hẳng phải vì tôi có kh u yết điểm gi mà
chỉ vì gia đình tôi theo đạo Phật, còn gia đình em lại thò phụng
Đức Chúa Giê - su. B à mẹ nói thẳng với tôi rằng "Bên giác
chúng tôi đã ch ết h ết đàn ông đâu". V à rằn g "làm gì CC
chuyện an h th ì niệm P h ật, nàng th ì cầu k in h ở cái n hà này"
Chúng tôi không đầu hàng m à tốn k h á n hiều công sức đ(
th u y ết phục các cụ. Nhưng mọi cố gắng của em và tôi đểu tr<
thành vô nghĩa. Đã bao đêm chúng tôi ngồi bên nhau bàn cácl
260
vượt qu a vòng cương toả này nhưng đều b ấ t lực. Đã bao đêm
H uyền khóc...
Tòi được lệnh nhập ngũ. Đêm trư óc k h i tôi lên đường,
chúng tôi ngồi tới khuya. Em thổn thức "Anh cứ yên tâm mà đi.
Em sẽ đợi anh về. Chúng m ình sẽ sông bên nhau ':.
Tôi vào bộ đội được hơn h ai th án g th ì n hận được thu Huyền.

Em báo tin , em đã đi th a n h n iên xu ng phong. H uyền bảo
"em không thể ngồi chờ ngày sum họp mà phải vào Trường Sơn
để được gặp a n h ...". T ro n g tôi buồn vui lẫn lộn và xen lẫn
nỗi lo... T rê n đường hành quân, tôi ghé vào thăm em. Gặp tôi,
cả đơn vị nữ th an h niên xung phong vây lấy, oà khóc. M ấy cô
lấy áo la u nước m ắt, ngậm ngùi "A nh đến muộn rồi. H uyền
củ a a n h đã hy sinh cách đây ba ngày". Tôi không tin ở tai
m ình. Đôi ch ân đang đứng như chực khuỵu xuống. Tôi th ẫn
thò theo các cô gái ra mộ em. K hông có hương, tôi n gắt mấy
bông hoa rừng đặt lên nấm mộ còn tươi rói đất ba-zan. Lòng
tôi tê tá i, quặn th ắ t... V à tôi lại cùng đồng đội ra đi. T iếng
súng cứ cuốn chúng tôi về phía trước...
Những giờ tiếng Nga sau này, tôi vẫn không th ể nào bứt ra
khỏi những kỉ niệm êm đềm, nên thơ và cay đắng ấy. Cô Ngà
vẫn giảng bài với tấ t cả lòng say mê và trách nhiệm của một
người thầy. Nhưng sau vài lần phát hiện có một học viên "si tình"
đang ngồi ngây ra ngắm mình, tôi biết cô bực bội như bị xúc
p h ạ m . M ặ t cô đỏ lựng rồi ch u y ể n dung tím tá i. Tỏi b iết m ìn h cỏ
lỗi và nghĩ, chắc cô ghét tôi lắm.
Hôm sau, trước khi bưóc vào bài mới, cô Ngà b ấ t th ần chỉ
vào tôi và gọi lên bảng kiểm tra bài cũ. Cô lạn h băng : "Đồng
chí ch ia cho tôi động từ T rita t". Tôi điềm tĩn h lên bảng, cầm
ph ấn ch ia r ấ t chuẩn động từ này theo từng ngôi tương ứng.
261
Không quay lại nhưng tôi biết cô đang cưới nửa m iệng và
ngầm mong cho tôi ch ia sa i để lấy cớ nói m ộl điểu gì đó cho
h ả giận. Bởi kẻ học trò này dám "phạm thượng” ngắm nhìn
cô giáo ... Tôi làm xong bài, đặt viên phấn lên bàn, về chỗ. Có
lẽ không thể tìm ra chỗ sai nên cô Ngà đành buông một câu
mà chỉ có tôi mói hiểu - "Nói chung động từ này cũng dễ chia .
Những giờ ngoại ngữ sau, tôi ít ghi chép mà vẫn ngồi lặng
câm ngắm nhìn cô giáo và sống vói những kỉ niệm của người yêu.
Một hôm, cô bảo "Tôi quên chưa tìm hiểu hoàn cảnh từng người.
Do vậy, trong ứng xử có lúc tôi nhận th ấy chưa phù hợp. Tôi để
nghị các anh, các chị lấy giấy bú t viết đôi nét về m ình như :
Họ tên ? Ngày th áng năm sinh ? Trưốc khi vào đại học đã làm
gì ? Ở đâu ? v.v...". Chúng tôi làm theo... Hôm sau vào lớp, cô
bảo "Như hôm trưốc tôi nói, khi nhận lớp, tôi chưa hiểu h ết các
anh, các chị... Nay được biết trong lóp ta, có một s ố anh, các chị
lón hơn tuổi tôi. Các anh đã tham gia chiến đấu ở chiến
trường... Tôi th ành th ậ t xin lỗi tấ t cả... vì những gì m à tôi đã
ứng xử trước đây...". Tôi cúi xuống, không dám nhìn vào đôi
m ắt ấy. Bởi, chỉ một chút nữa thôi là tôi b ậ t khóc vì giọng nói
và ánh m ắt của em đang hiển hiện ở nơi cô. c ả lớp ngơ ngác,
không hiểu...
H ết khoá học. Chúng tôi sắp phải xa trường. Lúc này quan
hệ giữa tôi và Ngà không còn "căng thẳng" như trước nữa. Ngà
mòi tôi xuống phòng chơi, cũng là để chia tay. Đó là một căn
phòng thoáng đãng, đẹp đẽ và ngăn nắp bởi bàn tay khéo léo
và đầu óc thẩm mĩ của Ngà (cô giáo kém tôi ba tuổi và đúng
bằng tuổi của Huyền). T rên tường nhà treo m ột khung ảnh
k há rộng, trên đó có bức ảnh của Ngà chụp ở mọi góc độ, ở mọi
lứa tuổi. Tôi như dán m ắt vào những tấm ảnh ấy, mong tìm lại
ch ú t ít kỉ niệm của m ột thòi tu ổi tr ẻ với H uyền. P h a nưốc,
262
bỏ kẹo ra đĩa xong, cô giáo nhắc mấy lần tôi mới sực tỉn h và ra
ngồi xuống ghế. Ngà vào đề ngay "Anh Hoàng này ! Tôi giảng
dạy đã được vài năm , như ng tôi chư a gặp m ột học sin h nào
kì quặc như anh. Tôi đã tự nhìn lại để xem m ình có sai sót gì
không m à k h ô n g th ấy. N ay sắp ch ia tay n hau , an h có th ể
giúp tôi lí giải những băn khoăn đó không ?
Tôi ngồi lặn g hồi lâu rồi lấy ra bức ảnh của Huyền từ trong
tú i ngực đưa cho cô. Đỡ tấm ản h từ tay tôi, cô giáo th ản g thốt
"S a o an h có tấm ảnh này ? M à tôi ... tôi đã chụp bao giò... ở
đâu ấy n hỉ ?
Tôi đã kể cho Ngà nghe về môi tìn h đầu của tôi, vể sự giông
nhau đến kì lạ củ a h ai người con gái và diễn biến tâm lí của tôi
trong những tiế t học tiếng Nga của cô. Nghe tôi kể, cô hiểu ra
tấ t cả. V à từ đôi m ắt dịu dàng, quen thuộc ấy, những giọt
sương đang định lăn ra. Ngà bảo "tôi th àn h th ậ t ch ia buồn với
anh và ... xin lỗi an h H oàng vể tấ t cả những gì tôi đã n g h ĩ« a i
về anh. M ong những điều tốt làn h sẽ đến với anh".
X u â n H oàng
(Trích trong Tri thức trẻ, s ố 73, 7 -2001)
MẸO LÀM THẦY
G iáo sư N guyễn T à i c ẩ n gặp m ột sin h v iên sẽ ở lạ i làm

rán bộ piảngr dạy. Ô ng ngắm anh ta từ đầu đến ch ân rồi kéo
an h ta vào q u án cóc, r ít thuốíc lào, ghé ta i : "M ình bầy cho
cậu mẹo này. T rô n g cậu m ũi, trá n , m ắt, m iệng đều được, có
phúc có p h ận . N hưng mỗi cá i th ấp quá. Trư ớc đây m ình học
một cụ giáo còn thấp hơn cả cậu. Học trò th ì có đứa đã h ai con,
lớn tộc ngộc. Mỗi khi gọi trò lên bảng, cụ ngồi vào g h ế chĩnh
chạc : "Trò A ! Lên bảng !". Trò cao lớn bưốc lên. B ài giải sai !
263
Cụ qu át lốn : "Trò A về chỗ". Để trò yên vị, cụ mói bước ra
giảng bài cho cả lóp. Xong, lại về ngồi đàng hoàng : "Trò A, lên
chữa bài tập lại". Cứ th ế cụ không bao giò đứng cạnh học trò
cao lớn cả. Còn ra tư th ế gì nữa khi cả lớp nhìn vào. Mọi việc
đểu do so sánh cả cậu ạ ! Đấy ! Chỉ có một phương pháp :
phương pháp so sánh !".
N guyễn Diên
TÔI LÀM CÔ GIÁO
Ngay khi bưốc chân vào đại học th ì cũng là khi tôi giác ngộ
được th ế nào là cuộc sông sinh viên. T iền bô" mẹ chu cấp nói
chung chỉ tạm ổn vối những bữa cơm cơ bản trong ngày... Còn
sinh n h ậ t bạn bè, đi chơi, m ua sắm phải giảm lược một cách tối
đa. Cuộc sông nghèo sinh viên đã hun đúc nên trong tôi một
quyết tâm sắ t đá : phải kiếm được tiền ... Và tôi mơ m àng khi
tô i'trở th àn h nhà tỉ phú. Nhưng rồi m ãi tôi không kiếm được
công việc phù hợp. Cho đến khi giai đoạn nưốc sôi lửa bỏng ôn
th i cuối năm cũng là lúc tôi thực hiện được mộng làm giàu của
m ình. Tôi đi làm gia sư. Chuyện làm gia sư của sinh viên thì
như còm bữa. Mỗi ngưòi nhập nghề m ột cách khác nhau.
Tôi b ắ t đầu nghề của m ình vào m ột buổi chiều khi tôi đang
mơ m àng giữa đông quy lu ật thị trường, cạnh tran h ..., th ì chị
Hưòng phòng bên gọi g iật tôi dậy, đưa cho tôi tờ giấy. B ản hợp
dồng gia sư : dạy 3 môn Vàn, Sử, Đ ịa, ôn th i dại học cấp tốc ;
mỗi buổi 4 5 .000 đồng, lệ phí là... Chao ôi ! Tôi còn suýt trượt
đại học huông chi là đi dạy ai. Nhưng con sô’ 4 5 .0 0 0 đồng quả
là có sức m ạnh phi thường. Hai chị em qua trung tâm gia sư.
Chị phụ trá ch đã giới th iệu trước đó : ch ún g tôi là nhữ ng
giáo viên. Nếu "thân chủ" mà chúng tôi dạy không tin thì chị sẽ
264
tạm thòi cấp bằng tốt nghiệp đại học cho. Ôi tròi ! Vào nhà đá
m ất thôi.
T h ậ t là đáng ngại k h i trong đầu tôi, đinh ninh rằng học sinh
của tôi chỉ là một cô bé cấp I I I rấ t ngây thơ, dễ thương... mà
thực t ế hoàn toàn ngược lại, theo lí lịch trích ngang th ì : học
sinh tôi hơn tôi một tuổi ; cao hơn tôi cái đầu ; dân Hải Phòng
rấ t sành điệu (tóc màu bạch kim, m ặt trá t phấn) ; thi năm nay là
năm thứ ba rồi và lí do chính hai năm trước trượt là vừa ôn vừa
giúp chị gái bán hàng. Tôi thực sự choáng váng trước học sinh
của tôi mà sau này tôi và chị Hường phong cho danh hiệu đặc
b iệ t "con mẹ G iáp B á t" hay "con mẹ L in h Đ àm " (vì n hà ở
ch u n g cư Linh Đàm).
Tôi dạy hai môn V ăn ... Sử mỗi tuần bôn buổi. Thương cô giáo
đi xa nên học sinh tăn g giá lên một buổi 5 0 .0 0 0 đồng.
Tôi hăm hở đi dạy buổi đầu tiên, c ả phòng xúm lại tra n g bị
cho tôi. C hiếc áo chẽn kiểu 5 năm vể trưóc. Đôi giầy da được
đánh bóng loáng. Tôi diện vào y như bà mẹ được m ấy con !
K hông sao !
Buổi đầu tiên tôi dạy về phương pháp làm bài lịch sử. Thực ra
tôi có b iế t phương pháp gì đâu, và cũng đã bao giờ được học về
phương pháp làm bài lịch sử đâu. Nhưng tôi đã nói r ấ t trôi
chảy còn học sinh thì nghe chăm chú. "Em phải biết cách làm bài.
K hông được học thuộc lòng như học sinh cấp 2 đâu. Em phải
v iết theo cấu trúc bài văn : phần mở bài là giới thiệu phần
Lliân b ù i là tr ìn h b ày v à k ế t tim e là đ á n h g iá n â n g c a o ... E m
phải có phương pháp th ì mới hơn được mọi người". T ần sô’ hai
từ "phương pháp" lặp lạ i cứ khoảng 2 lần trong 30 giây.
B u ổi học đầu tiên k há th àn h công. Học sin h cứ liên tục
khen tôi dạy có nhiều điều mối, bổ ích, từ đó mà đưa ra kết
lu ận rằ n g : "Em th i điểm s ử bao giờ cũng thấp có lẽ vì em chỉ
26 5
trìn h bày ra như một bài học thuộc lòng". M ột tương la i tốt đẹp
đã mở ra. Chỉ khổ cho cái cổ họng của tôi, sau 3 tiếng liên hoàn
thì giờ đây đã r á t bỏng, sắp toác ra rồi. Nhưng tôi vẫn phải
ngồi lạ i tiếp chuyện học sinh. Hôm nay em mới hỏi đến "th ân
th ế và sự nghiệp." của cô giáo. Tôi giới th iệu m ình là giáo viên
trường chuyên Lê Hồng Phong Nam Đ ịnh, ra trường hai năm
rồi ; ngày xưa học Sư phạm I (m à tôi đã đặt ch ân lên Sư
phạm I bao giờ đâu), bây giò lên đây học cao học ở trường
Đ H KH XH & NV. Cô giáo nói đến đâu học sinh cứ tấm tắc
k hen ngợi "nhìn ch ị còn trẻ hơn cả em ". "E m cứ tưởng chị mới
đang học năm thứ n h ấ t cơ đấy". T h ì đúng rồi, chứ còn gi mà
tưởng nữa ! Tôi đắc th ắn g ra về và tự thưỏng cho m ình một
bữa cơm su ất. Hôm nay tôi đã làm được 5 0 .0 0 0 đồng cơ mà.
Nhưng những ngày sau đó tôi mối th ấm th ìa m ột điều : kiếm
được tiề n quả là quá gian nan.
Mỗi ngày tôi phải đạp xe trung bình 20 cây sô" (sau đó leo
lên đến tầng 6) - đấy là chưa kể những lúc tắc đưòng. Tôi lại
đang trong đợt thi gấp rú t. Sán g th i chiều đi dạy. Có hôm đạp
xe đến hồ Linh Đàm rồi mối chợt nhố ra chưa b iết hôm nay
m ình phải dạy những cái gì. Bèn gọi điện đến nhà học sinh nói
rằng buổi sáng chị phải th i ca hai đến 11 giò 30 mối xong môn
kinh t ế chính trị cao cấp, có khi lại là môn cơ sở văn hoá cao
cấp (vì là học cao học nên tôi phải gắn chữ cao cấp vào cho có
uy tín) nên sẽ vào học muộn hơn bình thường một chút. Thê là
tôi ung dung vào một quán chè Huê bên bò hồ vừa nhâm nhi
vừa soạn "giáo án".
Sau đó là những buổi dạy văn khôn khổ của tôi. P hải nói
sao cho mượt mà, trôi chảy. Phải có ý tứ mới lạ, đánh giá sâu sắc.
P hải có k ế t cấu luận điểm, luận cứ ch ặ t chẽ ! Trời ơi ! Tôi phải
ngồi ở g h ế đá tập nói suốt buổi sáng để chiều đi dạy. Tôi phải
266
tìm trong đông sách vở, mượn tấ t cả bạn bè tôi những tài liệu
văn ôn thi đại học... Và sau h àng giờ giảng giải cũng k h á trôi
chảy... cuối cùng tôi cho học sinh chép nguyên bản những đề
văn mà tôi đã được ôn ngày xưa. T ấ t nhiên tôi phải bảo rằng đây
là tài liệu r ấ t đáng tin cậy vì : "chị đã tự làm lấy sau khi xem hầu
hết các cuốn sách ôn thi mới n hất hiện nay, em cứ yên tâm ".
D ạy được hơn m ột th án g , tôi có vẻ được tín n h iệm nên
học sin h x in cho m ột cô bé được học cùng. T h ế là tôi có h ai
học sin h . T ấ t n hiên là lương tăn g rồi. T h ỉn h thoảng học sinh
hỏi ch ị cần lấy lương chưa, nếu cần th ì chị bảo em nhé ! Nhưng
tôi luôn tỏ vẻ m ình đi dạy cho vui chứ tiền nong không th àn h
vấn đề - m ình là giáo viên cơ m à m ặc dù đã gần một th án g rồi
tôi đi ăn nhờ. Trường tôi được nghỉ hè. Nhưng theo hợp đồng
tôi phải dạy cho đến khi th i đại học. Tôi dạy tăn g lên một tu ần
6 buổi liên tiếp. Nhưng chỉ được 3 buổi là tôi lăn ra ốm. Và
ngày nào tôi cũng phải dạy từ 8 giò sáng đến 11 giò trư a (buổi
sán g học sin h năn nỉ xin đến nhà tôi để học. Cuối cùng tôi cũng
phải nói rằ n g tôi đang ở trong kí túc xá M ễ T rì cùng các em
sinh viên (m ặc dù tôi ở với toàn các chị năm thứ 4).
B u ổi học cuối cù ng, học sin h mời tôi và ch ị H ường ra
h à n g ch è. S a u th án g dạy ch ị Hường sú t hẳn đi năm cân, "da
m ặt bủng beo xan h rót như vừa trả i qua m ột dịch tả nguy
kịch " (theo lời bình lu ận của những người cùng phòng).
Đ iều không lường trước được là học sinh n h ấ t định xin địa
chỉ của hai cô giáo vì có bà con ở Nam Định. K hi nào có dịp về
sẽ ghé th ăm cô. Tôi đành bảo rằn g em cứ tìm đến trường
chuyên Lê Hồng Phong, sau đó vào tập th ể giáo viên hỏi chị là
người ta chỉ cho.
Buổi cuối cùng tôi lấy lương, k h á nhiều. Nhưng sau khi
th a n h toán những ngày tôi ăn nhò, th ì tôi chỉ đủ tiền vé xe
267
hôm sau vê quê, và mua cho cháu tôi m ột con búp bê b iết khóc.
T h ế là k ết thúc sự nghiệp gia sư của tôi. Chao ôi ! Kiếm tiền
quả là khó khăn biết nhường nào. Giờ tôi mới th ấm th ìa trước
những đồng tiền bô" mẹ gửi cho tôi. T iền m ua sắm ư ? Tiền sinh
n h ậ t ư ? ... Nó đánh đổi bằng những trư a hè c ậ t lực ngoài đồng
của cha mẹ ta.
Mơ ước là tỉ phú của tôi cũng th ậ t quá xa vòi. Giá tôi chưa
đi làm gia sư thì mơ ước ấy sẽ được tôi ấp ủ và lớn dần lên một
cách th ậ t ngây thơ... Và giờ thì nó đã xẹp iép như quả bóng xì
hơi rồi... Nhưng không có nghĩa rằng tôi sẽ không thực hiện.
Tôi bưóc vào năm thứ hai. B ận bịu và hơn nữa ước mơ đã
xẹp nên chẳng bao giờ nghĩ đến chuyện đi làm nữa. Có đôi lúc
tôi muốn gọi điện cho học sinh xem th ế nào. Nhưng rồi lại thôi ;
vì học sinh không đỗ thì quả là tôi ngại th ậ t, nhưng phần chủ
yếu là tôi đã trót nói dối một cách rấ t th àn h th ậ t với học sinh
của tôi rồi.
Dịp tế t về thảm lại cô giáo cũ của tôi ở khu tập th ể giáo

viên trường Lê Hồng Phong. H ai cô trò đang ngồi trò chuyện
th ì tôi nghe loáng thoáng phía ngoài có tiến g hỏi : "B ác ơi !
B á c cho cháu hỏi th ăm nhà cô giáo Quý ạ", "L àm gì có cô giáo
Quý ở đây", "D ạ có bác ạ, cô ấy mới ra trường", "K hông có đâu
cháu, chỉ có cô O anh thôi, nhưng cô ấy đã về trường mấy chục
năm rồi". Tôi giật m ình chạy ra cửa. T h ậ t b ấ t ngò nhận ra
h ọ c s in h c ủ a m ìn h la y c ầ m bó h o a r ấ l d ẹp . "A , c h ị Q uý, n h à
chị đây rồi, em tìm m ãi mới thấy". K hông giấu nổi niềm vui
sướng, học sinh ấn bó hoa vào tay tôi : "C hị ơi, em thi đỗ rồi.
K hông vào được đại học nhưng em đủ điểm để vào Cao đẳng
Lao động Thương binh & X ã hội. Em mừng quá chị ạ. May m à
nhò có cá c chị. Hôm th i, em cứ làm y như cá c ch ị đã dạy...".
268
Trời ơi ! T ôi đứng như trời trồng, ch ẳn g nói được gì. Còn
cô giáo tôi cũng không hiểu chuyện gì nữa !
Tôi bước vào năm thứ ba. Tôi và học sinh của tôi trở th àn h
những người bạn. T ấ t nhiên mọi chuyện đã được m inh bạch.
Và tôi vẫn là nơi đáng tin cậy (có lẽ đây là th àn h quả lớn n h ất
sau chuyến gia sư của tôi) để bạn tôi (giờ th ì là bạn rồi) có thể
hỏi mọi chuyện học hành, bạn bè, có cả tư vân tìn h yêu nữa !
P h ải ! chúng ta đã là bạn của nhau !
N gô T h ị Q u ý
SINH VIÊN THỰC TẬP
Lớp 10 - tôi sống thu m ình như m ột con ốc, gai góc như một
con nhím sẵ n sà n g xù lông nhọn đâm vào bâ't cứ ai. Lớp 11 -
tôi bớt gai góc hơn một chút và lốp 12 - tôi hoà m ình vào tập
thể, cởi bỏ lốp vỏ bọc lạnh lùng, khó gần - m ột sự th ay đổi
ch ẳn g hiểu vì sao. Chỉ có tôi biết được lí do, tôi th ay đổi như
th ế là vì anh - người yêu đầu tiên của tôi, người con trai đầu tiên
làm tr á i tim xù xì và gai góc của tôi đập loạn nhịp.
Tôi có m ột gia đình không hoàn hảo, có quá nhiều điểu về

gia đình tôi không được bìn h thường nên mọi người luôn lấy
gia đình tôi làm đê tài trong những cuộc ngồi lê đôi m ách. Tôi
tức lắm nhưng không thể làm gì, những lòi đàm tiếu sau lưng
và củ trước m ặ t củ a mọi ngưùi như những lưỡi dao cũa vào tim
tôi đau nhói. S a u bao nhiêu lần phải b ậ t khóc tức tưởi, tôi trở
nên ch a i lì, cô" tạo nên m ột vỏ bọc khó gần để không có thêm
m ột ngưòi nào có th ể hiểu rõ về gia đình tôi nữa. Là con gái lại
học k h á nhưng lạn h lùng nên mọi người bảo tôi vì học giỏi nên
kiêu và không dám thân với tôi. Trong mọi cuộc đùa nghịch
269
của tụi bạn cùng lớp không đứa nào dám động vào tôi. Tôi gần
như cô độc, bạn th ì nhiều m à bạn th ân th ì hầu như không có.
Anh là sin h viên năm thứ ba về k iến tập 2 tu ần ở lớp tôi.
S á n g hôm ấy anh bảo tôi : chiểu nay th ầy và th ầy Đ an, cô chủ
nhiệm vào n hà em chơi nhé. Tôi th ẳ n g th ừ n g từ ch ố i m ột
cách b ấ t lịch sự : Không, không được đâu thầy. Thầy gặng hỏi
lí do, tôi cứ lắc đầu rồi cuối cùng nói : Em không th ích ai vào
nhà chơi hết. Thầy năn nỉ : Em giúp th ầy đi, em cho th ầy vào
chơi là em đã giúp th ầy m ột việc rồi đấy. Tôi chẳng còn b iết từ
chối th ế nào nữa đành gật đầu đồng ý. S au đó tôi mới được cô
chủ nhiệm cho b iết anh phải viết một bài nghiên cứu về m ột
học sinh đặc biệt trong lớp và người anh chọn là tôi. H ai tu ần
trôi qua th ậ t nhanh, anh về trường k h i tôi vừa b ắt đầu th ấy
mến anh. Nhớ anh, tôi rủ mọi người lên th ăm anh. Anh Đ an
dẫn chúng tôi đến chỗ anh làm thêm - một quán cà phê sân
vườn lúc nào cũng đông khách. Lúc chúng tôi đến anh đang
bận tíu tít. Anh vui vẻ kể cho chúng tôi nghe về công việc vất
vả m à anh đang làm để kiếm tiền tran g trả i cho việc học hành.
Trong lòi anh kể không có ch ú t gì ngượng ngùng. Sin h viên đi
làm thêm là chuyện thường nhưng chuyện chạy bàn quán cà
phê là một việc làm mà không phải sinh viên nào cũng muôn
kể ra. S au hôm ấy về tôi đã suy nghĩ r ấ t nhiều, c ả một buổi tôi
trằ n trọc phần vì ly cà phê tôi đã uống vì th ấy đó là món rẻ
nhất, phần vì nghĩ đến anh. Anh th ậ t dũng cảm , không hể che
giấu cả những điều mà mọi người thường không muôn nói !
L ần thứ hai lên thăm anh, anh tầm sự với tôi : M ình có sao thì
cứ để cho mọi người biết như vậy, chẳng có việc gì phải xấu hổ.
T h à mọi người biết ngay từ đầu còn hơn để m ột lúc nào đó biết
được họ sẽ coi thường m ình. Em đã vượt qua khó khăn mà học
270
k h á như vậy th ầy tin chẳng ai dám coi thường em đâu. Anh đã
nói r ấ t nhiều, khu yên tôi những lòi khuyên ch ân th àn h như
một người anh tr a i lo cho em gái.
Về nhà tôi lại không ngủ được, hình ảnh anh cứ ẩn hiện
trong đầu tôi. A nh đã dám kể việc m ình đi chạy b àn ở quán cà
phê còn tôi tạ i sao lạ i cố tìn h tạo cái vỏ bọc lạn h lùng khó gần
đê không ai hiểu m ình ? Anh dám vượt qua m ặc cảm còn tôi
tạ i sao lại không ? T ừ hôm ấy hình như tôi đã yêu anh, hình
ảnh anh lúc nào cũng hiện trong tâm trí, tôi hoà m ình hơn vào
tập thể, tôi muôn được như anh.
Anh là môi tìn h đầu của tôi nhưng m ãi m ãi sẽ chẳng bao giò
anh b iết được điều đó bởi tôi đã không nói và sẽ không bao giờ
nói cho anh. M ột tìn h yêu đơn phương, anh đã làm ta n biến
những gai nhọn do tôi cô tình tạo ra để che giấu m ột trá i tim
yếu đuối. C hính cách sông của anh, cái cách an h bộc lộ m ình
đã làm tôi cảm phục và yêu anh. Thòi gian đã cho tôi lón thêm ,
trưởng th àn h ch ín ch ắn hơn nhưng tìn h cảm tôi dành cho anh
vẫn vẹn nguyên. Tôi vẫn nhớ về an h như nhớ về một kỉ niệm
đẹp của đời học sinh .
Đ ại L âm
Đại học Tây Nguyên
(Trích trong Tri thức trẻ, s ố 110, 9 -2003).
YÊU NGHỀ SƯ PHẠM
T ừ lần thực tập Sư phạm đầu tiên, được tiếp xúc và dạy dỗ
các em nhỏ, lòng yêu nghê' đã dần thấm vào hồn tôi và ngày
càng yêu th a th iế t !
L ần đó, nhóm sinh viên chúng tôi về thực tập ở một xã rấ t
nghèo. Nhà trường lại yêu cầu b ắ t buộc sinh viên phải ăn ở
271
cùng với dân khiến tôi buồn bã não nề vì thực tế làn g quê khác
xa tr í tưởng tượng mộng mơ trưốc đó của tôi. Đám học sinh thì
ngây ngô gần như ... "hoang dã" càng k hiến tôi thêm nản.
B an đầu, chúng tôi làm theo kin h nghiệm của cô giáo chủ
nhiệm lóp : Học sinh nào không làm đủ bài tập về nhà sẽ bị
phạt quét dọn nhà vệ sinh. Hôm ấy, trời ré t cắ t da cắt th ịt, từ
phòng họp ấm áp bước ra, th ấy cậu học trò tên K đang đứng
co ro dưới gốc bàng, người tím tái vì lạnh, tôi bèn hỏi :
- Em đứng đấy làm gì, sao không về nhà học bài đi ?
Em đáp :
- Thư a cô, em dọn xong nhà vệ sinh rồi ạ. Cô ... vào kiểm
tra đi.
T h ì ra, em chò tôi khá lâu chỉ để nói câu này. Tức khắc, tôi
ân h ận và đau xót n hận ra h ình p h ạ t củ a tôi đối với những
học sinh như em là vô cùng độc ác - hoàn toàn không giải quyết
được việc gì. Lẽ ra, thời gian dành để học bài thì lại phải đi dọn
nhà vệ sinh. Như vậy, chắc chắn ngày m ai tối lóp em cũng
không th ể làm hết được bài và lại chấp nhận h ình ph ạt dọn
nhà vệ sinh thì phi lí quá ! Tôi cúi xuống sửa lại áo quần cho K
và n ó i :
- Cô chở em vể n h à !
K n ó i:
- Cô mà về nhà em th ì bô" đánh em c h ế t !
Tôi ngạc nhiên :
- T ạ i sao lại. th ế ?
- L ần trước, cô giáo chủ nhiệm đến nhà toàn k ể chuyện em
nghịch ngỢm, lại nói bô' mẹ không đóng tiền xây dựng trường
th ì em sẽ bị đuổi học.
272
Tôi an ủi K :
- Cô về thăm nhà em và giúp em làm bài, bố em sẽ không

đánh đâu.
Tối nhà K tôi lặng người đi trước căn nhà quá hoang sơ mà có
những bốn đứa trẻ lóc nhóc tầm tầm tuổi K., trong khi gia đình
em chỉ sống bằng nghề nông. Cuộc sống như th ế này th ì các
em không học được bài mới là đúng ! S au lần đó, đám sinh viên
chúng tôi nghĩ ra phương án : cứ 7 giờ tối, các em học kém sẽ
tập tru n g ở ngôi n hà tôi đang trọ để được các cô hướng dẫn làm
bài vê nhà. T u y dạy môn khoa học xã hộị nhưng chúng tôi phải
đọc thèm sách giáo khoa để hướng dẫn các em làm bài tập
toán, lí, hoá v.v... K ết quả học tập và nề nếp của.lốp chúng tôi
phụ trá ch tiế n bộ n h an h rõ rệt. Hai th án g thực tập càn g về
cuối càn g trôi nhanh. Nhóm sinh viên chúng tôi lên sẵn
chương trìn h trong buổi ch ia tay học sinh : mỗi ngưòi sẽ h át
tặn g các em một b ài ; cái p còn nhận sẽ đọc m ột bài thơ do
ch ín h nó sá n g tá c tặn g học sinh. Nhưng khi cô chủ nhiệm lớp
vừa nói xong lời cảm ơn chúng tôi đã th ay cô kèm cặp các em
thòi gian qua th ì ch ín h cái p lại b ậ t khóc trước tiên. M ấy đứa
chúng tôi cũng cúi xuống khóc rưng rức. Đám học sin h thấy
các cô khóc cũng đồng loạt khóc theo... Cô giáo chủ nhiệm lớp
động viên chúng tôi đừng khóc k h iến các em học sinh quá bịn
rịn lúc ch ia tay. Nhưng chúng tôi không ai cầm được nước m ắt
vì đã yêu quý và thương nhố học sin h vô hạn. Cô trò chúng tôi
không ch ia ta y n hau nổi. Quá m ột tiến g so với giờ ta n trường,
khi m ột vài phụ huynh tìm con về nhà ăn cơm th ì chúng tôi
mới dứt được các em để vê nhà trọ.
Chị ch ủ n h à hôm đó giết gà làm cơm ch ia tay chúng tôi. Tuy

đã đứng tuổi nhưng vừa ngồi xuống bên m âm cơm, chị đã nhắc :
18-300THGTSP 273
- Chúng mày đừng đứa nào khóc nữa nhé. Đừng để chị phải
khóc theo.
Vì quá ngậm ngùi, không muon "dây dưa" vối chúng tôi lúc
chia tay, sau bữa ăn, chị chủ nhà đi làm đồng rấ t sớm. Tôi vẫn
chưa quên đôi m ắt đỏ hoe của chị lúc đội ch iếc nón lên đầu và
bước nhanh như chạy khỏi nhà...
Về tới trường sư phạm, chúng tôi không th ể tập trung được

vào bài vở vì đầu óc vẫn triển miên nhớ tối học sinh. Ngày đó,
tôi mới 19 tuổi - chưa hề yêu ai nên chưa từng biết đến nỗi nhổ
nào m ênh mang, tràn trề và da diết như nhố học sinh. Một
tuần sau đó, nỗi nhớ nhung đến khắc khoải đã hối thúc chúng
tôi quay trở về m iền quê nghèo đó để thăm các em. Khi một
đứa học trò nhận ra các cô giáo nó h ét lên và cả đám học sinh
chạy tú a theo. Chạy vượt lên trước đám đông là cậu học sinh
tên K đã từng bị tôi phạt ngày nào. Nó bị vấp vào m ột mô đấl
kêu đau điếng, ngã nhào về phía tôi chỉ nói được trong tiếng
thở gấp : "Cô giáo...". Nhưng một cậu bé tin h nghịch chạy s a i
khoái tr í reo lên :
- Ê ... bị vấp ngã, rách dép rồi kìa. Tao m à m ách thì bô" m àj
đánh c h ế t !
Oi, cậu học trò nhỏ bé, gầy guộc của tôi luôn sống trong nỗ
sợ bị bô" đánh. Tôi ôm ghì đầu nó vào lòng m ình. Và lần đầi
tiên trong đời, những làn sóng tình cảm trong lòng tôi bỗnị
trào dâng mối thương cảm da diết như tình mẹ yêu con !
S au lần đó, nỗi nhớ học sinh dần lắng dịu, tôi bình tâm tr<
lại để tiếp tục việc học hành. Kể từ đó tới nay đã hơn chục năm
V iết lại những dòng này, trái tim tôi lại bồi hồi, thổn thức nhi
những ngày được sống bên các em.
274
Giờ đây, nghiệp sống của tôi không phải là dạy học. Song,
với tôi, nghề sư phạm vẫn luôn là "Mối tìn h đầu" trong sáng,
vô tư và vô cùng m ãnh liệt ! Tôi rấ t tự hào đã từng được đào
tạo để trỏ th àn h "cô giáo" và th ậ t hạnh phúc bởi đã trả i qua
những khoảnh k h ắ c tươi đẹp khi mà người ta sông với nhau
đặt "chữ Tình" là trên hết !
H iển An
(Trích trong Tri thức trẻ, s ố 125 (4 -2 0 0 4 )
TÌNH LẶNG
Tôi th ẫn thờ ngồi bó gối lơ đễnh nhìn xuống đường. L á thư

của H nằm chông chênh im lặng trên bàn. Tự dưng tôi th ấy
lòng trông trả i như vừa đánh m ất một v ật gì quý giá. M ấy
ngưòi b ạn cùng phòng ríu rít đủ chuyện trên trời dưới bể,
nhưng tôi chẳng buồn th am gia. L ặn g lẽ, tôi rời phòng đếm
nhịp ch ân mình trê n từng bậc cầu thang, từng âm th an h khô
khốc van g lên đến chói tai nhưng lòng tôi th ấy nhẹ nhõm hơn.
Vừa k ế t thúc khóa thực tập hơn h ai th án g đầy căng th ẳng
và m ệt mỏi, tôi muôYi tìm lại một ch ú t nhẹ nhàng êm ái để lấy
th ă n g bằng, vậy m à lá thư H làm tôi rối tung cả lên. H là cậu
học trò hơi đặc b iệ t ở lớp tôi chủ nhiệm và giảng dạy ; phải nói
H có những suy nghĩ già trước tuổi rấ t nhiều ; mười tám tuổi
với văn hoá lốp 11 nhưng không b iết H kiếm đâu ra mớ tr iế t lí
r ấ t người lớn ấ y
N gày đầu nhập lớp tôi hơi bị khợp, khi nghe th ầy hiệu
trưởng bảo "lớp đấy nhân tà i nhiều nhưng th iên tai cũng lắm ,
cô giáo phải cô’ gắng nhiều". R un th ì run th ật, nhưng tôi tự chủ :
ch ắc sẽ ổn thôi. Lớp đón tôi nồng n h iệt, vui vẻ tự dưng tôi th ấy
yên tâ m lạ ; bốn mươi gương m ặt th â n th iệ n như tru y ền
27 5
thêm sức m ạnh cho tôi, tôi h ạn h phúc lâng lâng ngày đầu trên
bục giảng. Tôi mướn nhà trọ gần trường cho tiện đi lại, th ế là
căn phòng của tôi lúc nào cũng ồn ào, náo n h iệt bởi đám đông
đồng nghiệp, học trò. H chơi ghi ta r ấ t tuyệt, còn giọng hốt thì
không thể chê vào đâu được. Nhũng lúc n hìn H ôm ghi ta vỗ
bập bùng tôi thấy đầu óc m iên m an ; mơ mộng hão huyền để
rồi nhận ra đầy nghịch l í : Hai mươi hai tuổi tôi chưa từng yêu ai,
chẳng biết do tôi khó tính hay chẳng tìm ra hoàng tử riêng cho
m ình nhưng cũng chẳng bận tâm làm gì, tôi sông khá yên ổn
cho đến một ngày...
Hôm ấy là ngày lễ tìn h n hân , chẳng có ai nhớ đến tòi cả mà

tôi có ai đâu để m à nhố, nếu có giò lên lớp sẽ đỡ tẻ nhạt hơn,
tră n trở chán, tôi đạp xe lòng vòng rồi nhăn nhó trở về Bóng ai
quen thấp thoáng trước m ặt tôi rồi m ất hút. Hình iú ư là H
cậu ta đến có việc gì th ế nhỉ ; tôi đẩy khẽ cửa vào, bà chủ nhè
đưa một bó hồng tươi n gát "cô có ai gửi hoa này". Có lầrr
không đây, ai lại tặn g hoa cho tôi, chẳng lẽ H ư, tại sao lại 1Ề
tôi mà không phải là m ột cô bé nữ sinh nào khác ? .Vlà có g:
ghê gớm đâu, em m ến tôi th ì tặn g hoa còn lễ tình nhân ha)
ngày thường cũng th ế thôi - tôi tự trấ n an mình.
Những giò lên lớp sau vẫn bình thường, nhưng có lúc tô
cảm giác H chẳng nghe lòi tôi giảng, cậu nhìn mông lung nhi
chờ đợi một cái gì rấ t xa xôi. Ánh m ắt cậu ấm áp nhìn tôi làn
tôi bối rối, tôi có hoang tưỏng lắm không. Tôi thu mình tạ<
khoảng cách cần th iết để bảo vệ cho sự bình yên VCT1 có củi
mình. Tôi quên nhanh những cử chỉ ngốc nghếch củ i cậu họ
trò mới lớn ấy. Nhưng càng cô' quên thì H lại càng tìm đến - lú
nhò tôi giảng bài, khi mượn m ua sách. Nhìn điệu bộ như gà mắ
tóc của cậu ấy tôi thấy thương hại.
276
G ần đến 26/3 tôi bị ốm, có lẽ do quá m ệt và lo lắng. Học trò
đến thăm , m ặt m ày nhăn nhó vì các tiết văn nghệ đều bị hỏng.
Tôi ngơ ngác : "H. cũng bị đánh hỏng à" - "Không cô ạ, nó
không th i, nó bảo không có cô h á t "Tinh ca" vối nó th ì nó nghỉ".
Oi trời, ngốc không th ể tưởng, vậy là hỏng bét. Tôi nói như h ét
"bảo cậu ta đến gặp tôi ngay" làm cho đám học trò xanh cả
m ắt. Chiều H đến, rụ t rè làm tôi thấy tức anh ách "T ại sao ?" -
"Em không thích" - "C hẳng n hẽ không thích là được à ? " -
"Em xin lỗi - thưa cô, nhưng m ột m ình em h á t thì không thể,
"có Ih ể cô k h ô n g th ích em n h ư n g em ch ỉ h á t với cô thôi" -
"T h ôi được" tôi nhún nhường - "em đến th ầy T đưa giúp tôi tờ
giấy này, hy vọng là th ầy sẽ ch iếu cố". H đi rồi tự dưng tôi thây
ân h ận, th ì ra tôi đã tự làm khó cho m ình.
Đêm lửa tr ạ i ồn ào náo n h iệt, "Tinh ca" được chọn làm tiết
mục mở m àn, trên thực tế đây là tiế t mục diễn cho trường
nhưng lạ i m ang danh nghĩa cho lớp (vì tôi không muôn các em
th ấ t vọng. Giọng H ấm áp lạ lùng còn tôi dường như quên đi
khoảng cách cô - trò ; diễn x u ấ t rấ t tự nhiên, rấ t ngọt ngào
như ca từ của bài h á t vậy. Hoa và pháo tay làm tôi ngây ngất,
niềm hạnh phúc nhỏ nhoi le lói trong tôi.
T h ả n h thơi ròi bục diễn tôi quay về trạ i, tà áo dài làm tôi
ngượng nghịu bước ch ân nhan h hơn. Chợt tôi vấp phải sợi dây
giăng trạ i, đầu đập vào gốc cây dương đau điếng, H có m ặt sau
lưng tôi từ lúc nào, cậu rối r ít đỡ tôi làm tôi phì cười. - "Tôi
không sao đâu, cám ơn em nhé". Tiếng H mong m anh run rẩy
"Cô không sao hả cô, th ậ t không cô, cô đau lắm không ?". -
"Đ ừng như thê H em làm tôi cảm động muôn khóc đấy, m à tôi
khóc th ì cả lớp dỗ cũng không nín đâu" - "Nhưng nếu ..." H
ngập ngừng. "Ô không, ổn rồi tôi có thể về trại được, em quay lại
với các b ạn đi". Tôi quay đi th ậ t nhanh để H đứng chết lặng.
Không th ể có sự thương hại trong tình cảm huống chi tôi và H
chênh lệch nhau quá nhiều.
277
H ai th án g thực tập kết thúc, thòi gian đi nhan h quá. T iết
dạy cuối cùng của tôi hơi thiếu lửa. K hi nói về cách dùng thể bị
động để diễn đạt ý m ình thay cho câu chủ động, tôi đưa ví dụ
"to love an d to be loved is the g reatest thing in our life" (Yêu và
được yêu là điều h ạnh phúc n h ấ t trong cuộc đời chúng ta). H
đã hỏi tôi m ột câu gần nín thở - "Vậy yêu m à không dám nói
ra là b ấ t hạnh lớn n h ất hả cô ? T ròi ơi, trả lời em như th ế
nào hở H, tạ i sao em vẫn không từ bỏ ý định dại dột ấy đi ? Tôi
h ít th ậ t sâu lấy can đảm : - "Tôi không biết H ạ, khi nào lớn
em sẽ tự hiểu". Từ đấy đến cuối tiế t tôi không m ột lần nhìn vê
phía H.
C hia tay các em th ậ t buồn, quà tặn g của H là cán h hồng ép
khô và vài vần thơ vụng dại. M ắ t tôi n h ạt nhoà, lại thêm kỉ
niệm buồn. B ắ t tay H lần đầu cũng như lần cuối - "Chúc em
học giỏi, đừng giận tôi" bàn tay H ru n lên và cả tôi cũng thế.
"Cảm ơn tấ t cả những gì tốt đẹp các em dành cho tôi. Tòi sẽ
không quên !". Lòi hứa ấy tôi sẽ nhớ m ãi đến h ết cuộc đời.
Lá thư của H vẫn lặng im trên bàn, viết gì cho em đây hả H ?
Bảo H quên tôi ư ? Trong khi tôi lại th ấy nhớ, như th ế là có tội
hay không ? Đừng giận tôi H n hé, đừng mong thư tôi, em cho
tôi là vô tìn h cũng được nhưng tôi không muốn em đặt nhiều
hi vọng vào tôi, hãy quên tôi như chưa bao giờ em gặp, em nhé,
hãy để cho tuổi học trò của em hồn n hiên không vương bận và
cũng để tôi th an h th ản m ột m ình. B à i luận văn tố t nghiệp còn
dang dở, một tương lai m ịt m ù phía trước nhưng tôi sẽ vượt
qua như chưa từng vương bận điều gì. Dù ở đâu tôi cũng cầu
mong em được hạnh phúc, ngưòi học trò đầu tiên của tôi.
P h ạ m Thị P h ư ơn g Đ iền
(Trích trong Tri thức trẻ, s ố 72, 6 - 2001)
278
NGƯỜI XƯA NAY ở ĐÂU ?
N ăm học 1 9 6 7 -1 9 6 8 , tôi học lớp 10 (lớp cuối cấp củ a hệ

phổ thông tru n g học miền Bắc). Vào đầu tháng 2 .1 9 6 8 (học kì II
của năm học), có đoàn giáo sinh của Trường Đ ại học Sư phạm
Hà Nội về th ự c tập ỏ trường tôi.
Trong cá c th ầy cô thực tập các môn học, tôi đặc b iệt chú ý
tới cô H (xin phép được giấu tên). Cô H rấ t đẹp, da trắn g, tóc
đen và dài đến chấm khoeo chân. Đôi m ắt lá răm đen láy và
h àng mi cong dài, cùng với đôi hàm răn g đều đặn, nhỏ như
những viên ngọc được m ài kĩ. Cô H có giọng h á t r ấ t hay, còn
khi giảng b à i, giọng cô rấ t nhẹ và ấm , cả lớp chỉ mong đến giờ
văn để được nghe cô giảng, n h ấ t là tôi, các môn học k h ác bình
thường, riên g văn xếp loại n h ấ t khôi 10.
Vối tôi, ch àn g tra i lúc ấy vào tuổi 19, thực lòng, cũng xao
xuyến trưóc vẻ đẹp của cô, nhưng nghĩ m ình là học trò, lại kém
cô những 5 tuổi, do vậy, tôi luôn dằn lòng m ình mỗi khi đứng
trưỏc H.
... N hư ng th ậ t lạ , tôi khôn g th ể dằn lòng được, bởi vì, mỗi
tu ầ n 6 t iế t văn , sau giò giảng, cô đều chủ động gặp tôi
khoản g 10 phút, án h m ắt của cô nhìn tôi r ấ t lạ, m à chỉ có tôi,
ch à n g tr a i 19 - cao n h ấ t lớp, h ìn h thức cũ ng k h á và h á t
cũ n g k h á h ay .
V ào n gày 2 6 - 3 - 1 9 6 8 , Đ oàn trư ờng tổ chức cắm tr ạ i tạ i hồ
ch ứ a nước có tê n S u ố i H ai - vùng đối tru n g du th u ộc tỉn h
H à T ây .
Cô H luôn đi bên tôi, trước m ặt học sinh trong lóp, cô gọi tên
(Duy) và xưng "tôi", hoặc "m ình". Buổi trư a, mọi người ngồi
nghỉ trong tr ạ i, cô H gọi tôi ra chân đồi. Ngày ấy, đồi đầy hoa
m ua sắp nở. Tôi g iậ t m ình khi H gọi tôi là "anh" và xưng "em".
279
R ồi cô nói - đại ý : "E m cảm tìn h với a n h Duy từ ngay buổi
lên láp đầu tiên , nếu an h có để ý th ì th ấ y , từ trê n bục giảng,
em luôn luôn nhìn anh, nhưng có lẽ, an h quá vô tình, Duy ơi,
em yêu a n h ...".
Rồi H gục đầu vào vai tôi. Tôi hoảng sợ, nhìn quanh, rấ t
may, chúng tôi ngồi sau bụi hoa mua, không ai nhìn thây được.
H ôm ch ặ t lấy tôi. Mói đầu tôi cũng sợ, nhưng rồi, chính tôi lại
ôm ch ặ t H hơn, đôi môi tôi tìm môi H., nếu không có tiếng còi
tập hợp, thì không hiểu sẽ đi đến đâu ?
Ngày 1 4 -4 - 1 9 6 8 , sau 2 th án g rưỡi th ự c tập, đoàn giáo sinh
ra về. Nhà trường tổ chức đêm liên hoan văn nghệ chia tay.
Đêm ấy, có lẽ vì H., mà tôi say sưa h át bài "Những ánh sao đêm",
còn H., cô lên ngâm b ài thơ "Núi đôi" củ a Vũ Cao...
... T a n đêm văn nghệ, đã 11 giờ, H có ý chờ tôi. Chúng tôi
bá vai n hau đi trong đêm, đi như vô định, ra bờ sông
T ịch G iang (thuộc huyện B a Vì - Hà Tây) và ngồi bên nhau.
Sau những lòi hứa hẹn, th ề bồi là dòng nước m ắt của H... Đêm
qua th ật mau, m ặt tròi hé tia nắng đầu tiên ở Phướng Đông,
chúng tôi buộc phải chia tay.
Nửa cuối th áng 3, rồi cả th áng 4, th án g 5 và tháng 6 năm
1968, tôi và H luôn thư từ cho nhau. H hứa rằng, khi ra trường
sẽ xin về B a Vì, quê tôi dạy học. Nhưng (lại nhưng)...
... Cuối tháng 6, tôi nhập ngũ, tôi có xuông trường Đ H SP
tìm II, m ọi người nói l ĩ về quê. Tôi xu ố n g tậ n V ũ T h ư (Tliái Dinh)
quê H ; mẹ H nói, H đi ăn cưới cô bạn ở tận Thanh Hoá. Tôi đành
phải ra về, vì ngày nhập ngũ đã sắp đến.
(Thời ấy, từ T h á i B ìn h về B a Vì quê tôi - và ngược lại,
cộng vào chỉ khoảng 250 km mà vừa đi vừa về, xếp hàng chò ô
tô m ất 5 ngày).
280
Tôi về đến nhà, chưa kịp buồn vì không gặp H thì đã phải
lên đường. B a th án g huấn luyện ở ngoài Bắc, chúng tôi vẫn
thư từ cho nhau. Thư H v iết như luôn có nước m ắt vì nhó
m ong... R ồi tôi vào ch iến trường. Thư ra th ì có, thư vào thì
không và ngược lại. M ãi tối đầu năm 1977, hơn 8 năm biền
biệt, tôi được x u ất ngũ và chuyển ngành công tác. Tôi có vể Vũ
Thư - T h á i Bình. D ẫu đau xót, tôi vẫn chấp nhận một sự th ậ t
là H đã lấy chồng và đã có 2 con - như lời anh trai H nói "vì cô
ấy nghe tin chú hy sinh ở Lào năm 1971".
Tôi về quê. Nỗi đau cũng nguôi dần,' rồi năm 1980 tôi mới
lấy vợ và đưa vợ vào T ây Nguyên lập nghiệp, nơi mà tôi đã
từng cầm súng, lăn lộn suốt 8 năm cùng đồng đội.
Từ đó đến nay, đã 34 năm , tôi và H không gặp nhau lần nào ;

không h iểu H còn nhớ đến tôi không, còn tôi, từ đáy lòng, tôi
vẫn như có H...
Nếu những dòng chữ này được đăng trên m ặt báo, tôi mong
H sẽ đọc được để tìm th ây tôi - dù chỉ trong tâm tưởng của H.
T h à n h Duy
Phòng VH TT - T T huyện Đạ Tẻh, tính Lâm Đồng
fTrich trong Tri thức trẻ, sô'85, 7 - 2002)
NGÔI SAO XANH
N g à y ấ y , th ầ y là g iá o s in h tliự c tậ p m ổ n V ă n . T ô i là cô bé
học giỏi môn V ăn n h ấ t trường. Tôi còn nhó hôm đầu tiên đoàn
thực tập đến ra m ắ t học sinh , tôi được giao điều k h iển lễ chào
cờ toàn trường. K h i tấ t cả đang n gẩng cao đầu n hìn lá quốc kì
tro n g giờ ph ú t th iê n g liên g n h ấ t th ì bỗng dưng tôi lảo đảo
ngã xuông. Căn bệnh tim quái ác đã khiến tôi đôi lúc lại như thế.
281
Lúc đó th ầy đã lao lên, n han h như m ột mũi tên b ế xốc tôi
chạy vào phòng y tế (đấy là sau này tôi nghe bọn b ạ n kể lại
với ý trêu chọc chứ lúc đó tôi mê m an có b iết gì). K h i tỉn h dậy,
tôi lò mờ nhận ra những gương m ặt quen thuộc : Cô hiệu phó,
cô chủ nhiệm , th ầy bí thư đoàn trường, những người bạn
th â n ... và giữa những khuôn m ặt ấy là h ình ản h th ầy đôi m ắt
mở to, dịu dàng, vầng trá n lấm tấm mồ hôi. R ồi k h i th ây tôi
từ từ mở m ắt, trên môi th ầy nỏ một nụ cười đôn hậu.
Rồi như định m ệnh, th ầy được phân công về chủ nhiệm
lớp tôi. Những giờ sinh hoạt bao giờ cũng đầy hào hứng vì
những mẩu chuyện vui, những trò chơi hóm hỉnh và đặc biệt là
những bài thơ hay m à lạ lẫm thầy đọc. Lũ con gái dân văn
chống cằm mơ màng. Tôi b iết trong số bốn mươi sáu nữ sinh
lớp tôi ngày ấy, không ít người bây giò vẫn nhớ m ãi giọng thơ
ấm áp và ánh m ắt dịu dàng của thầy. Tôi yêu thơ và cũng tập
làm thơ. Thầy đã bày vẽ cho tôi rấ t nhiều. B à i thơ đầu tiên
được đăng báo "Văn nghệ" và "Tuổi trẻ" là m ột b ài thơ viết
về mẹ. K hi tôi đem khoe thầy, thầy chỉ mỉm cười độ lượng.
Kì th i học sinh giỏi tỉnh năm ấy, tôi không đậu. Không ai
biết là tôi không th ể tham gia kì th i đến phút cuối. Cơn đau
tim v ật vã đã hành hạ tôi ngay giữa phòng th i... tôi khóc th ậ t
nhiều. Lúc ấy thầy đã nói vối tôi cầu nói của B ô -v ê mà tôi luôn
nhố m ãi : "K h i tấ t cả đã qua th ì tương lai vẫn còn". Câu nói ấy
của th ầy đã giúp tôi vượt qua những th ấ t vọng, vượt qua bao
k h ó k h ă n trở n g ại v à có th ê m n iềm tin v ào n g à y m a i.
Nhưng giá như h ai th áng thực tập của th ầy trôi trong bình
lặng... Cuộc sống không hề suôn sẻ như th ế... B ạ n bè b ắ t đầu
xì xào về sự th ân th iết giữa tôi và thầy. Cùng với kì th i th ất
b ại k h iến cho những ánh m ắt n h ìn th ầy không còn trìu mến
nữa. Thầy buồn, còn tôi th ì sợ. Không hiểu sao lúc ấy tôi lại
282
làm th ế nữa. Tôi trá n h tiếp xúc với thầy. Không còn tíu tít kể
cho thầy nghe những ưốc mơ, hoài bão, cả những ý thơ đang le lói
trong tôi. T h ầ y vẫn lên lốp, vẫn đọc thơ, kể chuyện và h át
n hư ng ch ẳ n g bao giờ án h m ắt th ầ y dám n h ìn vào tôi nữa.
Cứ th ế cả th ầ y và tôi đều cố trá n h khỏi những lời dị nghị vô lí
của lũ bạn tin h quái và dần dần xa...
Ngày ch ia tay, cũng là đêm lửa trại. T h ầy và tôi vẫn chẳng

hề nói chuyện vỏi nhau . K hi cả lớp quây quần bên ánh lửa bập
bùng th ầy đã h á t bài h á t "Bài ca hi vọng" của nhạc sĩ V ăn Kí
"Về tương lai, đàn chim ơi ! Cùng ta cất cánh k ìa án h sáng
chân trời mới đan g bừng chiếu. Bốn phương, gió mưa, buồn
thương m ùa đông và m ây mù sẽ tan". Giọng th ầy da diết như
n hắc nhủ, gửi gắm . Nước m ắt tôi lăn dài trên má. Tôi không
đủ can đảm để ngồi nghe th ầy h á t tiếp. Lặng lẽ ra ngoài và tìm
một nơi yên tĩn h , ngồi khóc...
T h ầy đến từ lúc nào và nhẹ nhàng ngồi xuống bên tôi, thầy
rú t k h ă n tay lau nưóc m ắt cho tôi và nắm lấy bàn tay nhỏ xíu
của tôi, th ầy bóp th ậ t c h ặ t :
- Đừng buồn nữa cô bé. Rồi mọi chuyện sẽ qua. Mọi người
sẽ không còn cớ để hiểu lầm . T h ầy tin em sẽ th àn h công. Th ầy
b iế t em sẽ vượt qua và làm được tấ t cả. Cố lên, đừng n ản chí
em nhé !
L úc đó án h m ắt củ a thầy trong trẻo như cả ngàn ngôi sao

(lang nhấp nháy.
T h ầ y đã đi xa, một nơi rấ t xa để dạy học. Rồi th ầy cưối vợ.

Cô ấy cũng là m ột giáo sinh thực tập cùng đoàn ngày ấy.
K hông ai b iế t là h ai cô thầy đã yêu n hau từ những năm đầu
đại học ngoài tôi. Và khi ra trường cả hai cô thầy đều tình
nguyện lên miền núi công tác.
283
Còn tôi, mọi chuyện lại quay về trong bình lặng. B ạ n bè vẫn
hồn n hiên nghịch ngỢm và quên đi những hiểu lầm ngày nào.
Tôi đã đ ạt được những th àn h công xu ất sắc trong học tập và
giờ đây đang là cô sinh viên sư phạm văn. Mỗi khi n gh ĩ vê
thầy, trong tôi vẫn vẹn nguyên sự kính trọng, mến yêu như
ngày nào. Những kỉ niệm vê thầy m ãi vẫn còn trong trẻo
nguyên sơ. Thầy như ngôi sao xanh giữa đêm tối soi đường cho
tôi vượt lên qua bao thác ghềnh để khẳng định lòi tiê n đoán
của th ầy cũng như những ưâc mong th ầy đã dành cho tôi.
L ê H ồng V iệt
K41 A I - K h o a Văn Đại học Vinh - Nghệ An
(Trích trong Tri thức trẻ, sô' 103, 5 - 2003).
LỜI THÚ NHẬN MUỘN MÀNG
Tôi về nhận nhiệm vụ thực tập giáo viên chủ nhiệm lớp 11 cv
(chuyên văn) theo sự sắp xếp của B an giám hiệu nhà trường.
Cảm giác lần đầu tiên đứng lớp th ậ t khó tả. Trong buổi đầu
làm quen với lớp, tôi lấy làm lạ vì em - cô bé mặc chiếc áo xanh
đậm với mái tóc ngắn cứ nhìn tôi cười tủm tỉm. Quỳnh C hâu -
cái tên đẹp và duyên như hai lúm đồng tiền trên má em vậy.
Mười bảy tuổi, học chuyên V ăn nhưng em lại yêu th ích môn
Lịch sử. Giờ giải lao hôm ấy, tôi th ậ t b ất ngờ vì em chạy theo
khi tôi lên phòng đợi giáo viên : "Thầy ơi, thầy có nhó chị
T r a n g d a n g h ọc lớp 12 H o á k liông th ầ y ? T r a n g n à o n h ỉ ? Tôi
nhíu mày, cố nhớ xem m ình có quen với ngưòi m à em vừa hỏi
tôi không. "Chị T rang ở KrôngAna, con của thầy Đắc đó th ầ y !
Chị T ra n g đang trọ ở n hà em ". À, th ì ra th ế. Th ầy Đ ắc là
th ầy giáo cũ của tôi, làm sao tôi quên được. Hồi đó tôi đi thi
học sinh giỏi Văn 12, T ran g th i Hoá lớp 9 mà. Rồi em đã đưa
284
T ra n g đến gặp tôi trong sự ngỡ ngàng của h ai người. T h ì ra
năm lớp 10 T ran g chuyển từ KrôngA na lên Buôn Mê Thu ột
học trường C huyên Nguyễn Du mà tôi không biết. T ra n g sắp
tố t nghiệp phổ thông, còn tôi sắp làm thầy giáo. Dù r ấ t bận,
nhưng tôi không th ể không n h ận lòi một buổi tối đi ăn kem
cùng em và T ra n g để mừng cho sự tình cờ thú vị này.
Tối th ứ bảy. T răn g thượng tu ần dát bạc trên nền tròi làm
tôi quên đi cá i lạnh của m ùa đông. Tôi xem lại giáo án ngày
m ai rồi m ải m iết đạp xe lên phô'. Lóng ngóng, tôi dựa xe ngoài
cổng căn n h à ba tần g đầy kiêu hãnh. Em và T ran g đã chuẩn bị
xong. "Đ ể th ầy xin phép bô" mẹ C hâu đã" - tôi lúng túng -
"K hông sao đâu, bọn em xin phép từ chiều rồi mà" - "Không,
em cứ gọi mẹ đi để th ầy xin phép". "M á ơi, th ầy Duy cần gặp
m á k ìa !". M ẹ em tủm tỉm nhìn tôi - người th ầy thực tập trẻ
tuổi đầy thông cảm : "Thôi, các cháu cứ đi đi, nhố về sốm nhé !".
Cả bọn m ừng húm. T h ê là xong. "Trời ạ, sao th ầy nói trưóc
đám đông hay th ế m à khi đứng trước mẹ em th ầy lại ru n vậy
hả thầy ? " - Em xét n ét làm tôi đỏ m ặt. Chúng mình đi bộ nhé.
Con đường như ngắn đi bởi những câu chuyện của chúng tôi.
Q u án kem B ạ ch Đ ằn g không đông như mọi ngày. B a
người ngồi qu an h ch iếc bàn vuông nhỏ n h ắn . N hìn án h m ắt
em , tôi b iế t là em đ an g r ấ t vui. Thôi từ nay trở đi, em gọi
th ầ y b ằ n g ... an h n hé, không phải gọi th ầ y nữa đâu, ngoặc
ta y nào. Em th ích học L ịch sử th ì tôi sẽ giúp em về tà i liệu.
T h ẽ rổi tôi va T ra n g say sư a nối ch uyện vẻ ca i hồi ch u n g tôi
đi th i học sin h giỏi ở phô" như th ế nào. T ra n g n hìn tôi kể lại,
th ỉn h th o ả n g lại th ích th ú đập vào tôi bằn g tấ t cả sự vô tư
củ a cô b é trò n 18 tuổi.
M ải nói chuyện với T ran g , tôi có ngờ đâu rằng em lặng lẽ

ngồi nghe h ai chúng tôi tran h nhau kể chuyện, rồi em uổng
285
một hơi h ế t ly nước ch an h em vừa kêu thêm mà chúng tôi
không biết. "T h ôi vể đi, trễ rồi" - b ất ngờ m ặt em lạn h lùng
làm tôi và T ra n g quay sang n hìn nhau khó hiểu, ừ, về thì về
chứ có sao đâu. C hín giò kém rồi mà. T ran g vẫn đi cạn h tôi,
nắm tay tíu tít như h ai anh em lâu ngày gặp lại. Em b ấ t ngờ
bước lên trê n vỉa hè, cắm cúi bước đi với vẻ cô đơn và lạc lông,
ủ a, sao vậy nhỉ. "A nh đừng buồn, nó trông vậy chứ tín h còn
nhỏ lắm !" - T ra n g th ì th ầm vào ta i tôi. Nhà em kia rồi, tôi và
T ra n g im lặn g , thở dài vì câu ch u y ện vui bị n gắt quãng.
"S a o th ế h ả C h âu ? " v ẫ n im lặng. "E m không ngò an h lại là
một kẻ m ấ t lịch sự đến như vậy !" - Em b ất ngờ phán m ột câu
làm tôi điếng cả người. "T ại sao anh chỉ nói chuyện với chị
T ra n g m à k h ô n g nói ch uyện vối em ? Em chỉ là m ột người
th ừ a !".
À, thì ra th ế. "B iế t th ế này th ì đừng chuyển th ành anh, cứ
gọi thầy là xong” - tôi lẩm bẩm . "Thưa thầy, em vẫn luôn tôn
trọng thầy đó chứ th ầy". Tròi ạ, lạ i còn th ế nữa chứ. Sự vô tư
đôi khi lạ i ta i h ạ i th ế đấy. "C hị T ran g vào nhà trưốc đi, em
không muốn về, em muốn một m ình đi dạo". "Tôi xin em đấy,
chín giò rồi m à". "C hín giờ th ì m ặc kệ chín giò, có sao đâu".
"Em có thể nói cho anh biết tại sao lại như th ế không hả Châu ? "
- "Anh có b iế t là em phải học su ốt ngày không ? "Anh biết,
nhưng em về đi, khuya rồi, lúc khác chúng ta sẽ nói chuyện mà".
"Anh ... an h đúng là ... Em sán g học, chiều học, tối học, em
chưa bao giờ được đi chơi cả. T ôì nay là lần đầu tiên đấy, anh
có biết không ? B â y giờ anh xin lỗi cũng bằng thừa, em sẽ
không bao giò cho an h xin lỗi đâu...". H ình như em khóc. Cánh
cổng kêu rầm một cái làm tôi giật mình. Em vùng vằng vào nhà,
chạy thẳng lên lầu. Điện tắt. Tôi đứng như trời trồng, thỏ dài rồi
lặng lẽ đạp xe về với bao suy nghĩ mông lung.
286
Thời gian cứ trôi. Bao n hiêu lời xin lỗi của tôi hình như
cũng chỉ bằng thừa. Thôi thì kệ vậy chứ b iế t làm sao được. Con
gái gì mà kiêu th ế. Trong ngày sắp ra trường, tôi b ấ t ngờ vì
câu nói của T râm - ch ị gái củ a em trong m ột lần tìn h cò gặp
lại : "Anh đúng là ngốc th ậ t đấy, anh có b iế t là con bé đã chuẩn
bị cho buổi hẹn tối đó với an h như th ế nào không ? c ả chiều,
nó loay hoay nhờ em làm qu ân sư, chọn m ãi mới được bộ đồ
ưng ý đấy !". Tròi ạ, sao tôi không nghĩ đến điều đó nhỉ ? Vậy
là tôi càn g có lỗi với em rồi. S ao tôi vô tìn h th ế không biết.
Chuông điện thoại reo thêm n hiều lần nữa, như ng vẫn vô ích,
vì em đã cúp máy khi nhận ra giọng của tôi. M ùa Noel năm ấy,
tôi gửi tặn g em quả táo mơ ưóc vói bao điều ấp ủ trong lòng.
Bây giò tôi đã trưởng th àn h không th eo n gh ề sư phạm . Còn
em , em th ích ngành an ninh như ng sắp làm cô giáo. C hắc em
không giận tôi nữa đâu, ai lại giận lâu đến th ê k ia chứ. V à tôi
cũng không chấp những chuyện đó nữa làm gì, vì có th ể hồi đó
em chưa đủ lớn để suy nghĩ những điều em nói. Ngày sinh
n h ậ t em , vừa mới đi công tá c về nhưng tôi không quên m ang
hoa đến tặng. Em vui vẻ n h ận lòi chúc m ừng sinh n h ật. Công
việc b ận rộn làm tôi dường như đã quên đi ch uyện cũ. L âu quá
rồi còn gì... Nhưng b ấ t ngờ ch iều nay - m ột buổi ch iểu hoài
niệm , tôi chợt sững người vì câu nói của L oan - lớp trưởng của
em ngày nào : "Sao an h kh ờ thê hả, em là bạn thân của nó nên
ern biết —hổi dó, trò Chău. niên lỉLầy Duy
Đ ặn g G ia D uy
66 Nguyễn Tất T hàn h - TP Buôn Mê Thuột

(Trích trong Tri thức trẻ, sò 99, 3 -2003)
287
GIỮ MÃI KỈ NIỆM XƯA
Thầy kính mến !

B ây giờ thì em đã có thể gọi th ầy là anh không phải vì em
đã là m ột sin h viên đại học mà bởi th ầ y đã xư ng hô như th ế
với em . Nhưng em vẫn muốn gọi th ầy là th ầy với tư cách là
một người học trò như năm nào. Em muôn nhố đến th ầy bằng
tìn h cảm th ầy trò cao quý chứ không phải bằng m ột tìn h yêu
ngây thơ, thầm lặng đã bao đêm làm em day dứt, băn khoàn.
Sự vô tình nhưng ngỡ như là định m ệnh khi mối chuyển vê

trường, th ầ y được ph ân công phụ trá ch m ôn tiế n g A nh của
lớp em . K hi ấy, học kì II của lốp 10 chỉ vẻn vẹn còn h ai th án g
nhưng cô M inh cũng không thể cố gắng giảng dạy h ết được. Và
người đảm nhiệm việc thay cô chính là thầy.
Ngay từ ngày đầu vào lớp vối vóc dáng thư sin h và một
gương m ặt khá điển tra i của một th ầy giáo mới ra trường, thầy
đã khiến cho không ít đứa trong lớp em trầm trồ, ngưỡng mộ.
N hưng vối em th ì cũng ch ẳn g có gì đặc b iệ t vì trong em,
th ầ y cũng như bao người thầy giáo khác, ngày ngày lên lốp
hưống dẫn học sinh học tập. Song có lẽ, tấ t cả đã b ắ t đầu từ
buổi chiều hôm ấy. Thầy đến chỗ em xin danh sách lớp (khi ấy
em là lớp trưởng) và n hìn em vối ánh m ắt th ậ t lạ lùng như
chứa đựng một cái gì thầm kín sâu xa mà em không hiểu được.
Đ ến lớp 11, thầy dạy môn Anh vãn vẫn là thầy. T ừ nhủng
giờ học đầu tiên, thầy đã luôn quan tâm và đưa m ắt n h ìn em
và điều đó bỗng làm em để ý đến thầy. Em đã n hìn và không ít
lần gặp ánh m ắt thầy đáp lại. Cái Nga ngồi bên cứ thỉnh
th o ản g lạ i huých vào ta y em : "K ìa Hương, th ầ y lạ i đang
n h ìn m ày đấy". Em cú i m ặ t và tự dưng cảm th ấ y bôi rối,
288
m ặ t nóng lên, lòng lâng lâng khó tả. T h ầy hỏi th ầm em rấ t
nhiều mỗi lầ n em vắng lớp.
G ặp n h a u và n h ìn nhau . E m và th ầy đã có b iế t bao lần

như th ê. E m không thể tự m ình lí giải được vì sao án h m ắt
th ầ y lạ i để cho em n hìn vào lâu như th ế. "T h ầ y quý m ình,
th ầ y có tìn h cảm với m ình ? S a u bao lần đ ặt ra câu hỏi ấy.
T rá i tim 18 đã táo bạo giúp em viết một lá thư gửi tới thầy.
C hú t tìn h cảm đầu đòi trong trắ n g song cũng không kém phần
nóng bỏng đã được tỏ bày qua tran g giấy. Nhưng thầy đã không
hồi âm cho em m à vẫn ch ỉ qu an tâm và n h ìn em như th ế.
Thời gian th ấ m th o ắt như thoi đưa. Lốp 12 đã tối tự lúc nào.

Môn tiến g A nh năm cuối cấp cũng không ngoài dự định của em
và cả lớp. V âng, th ầy lại đứng trên bục giảng vối những bài học
th ật hấp dẫn. Em vốn không học tốt môn này nên càng được
th ầy qu an tâ m chú ý nhiều hơn, cùng vối đó là ánh m ắt nhìn
sâu th ẳm , lạ lù ng của thầy đến với em ngày càng nhiều khiến
cho tr á i tim em n hiều lúc như muốn "nổ" tung. Em luôn mong
đến lớp n h iều hơn để được n hìn th ầy để nguôi đi nỗi nhố vu vơ
cứ ngự trị trong lòng. Rồi những thông báo về kì th i đại học
nh ắc em sắp đứng trưốc bao ngả đường của tương lai, điều đó
cũng có nghĩa là em sắp phải xa thầy. Đêm đêm, giữa bao nhiêu
b à i vở củ a m ột cô học trò CUỐI cấp , em lạ i th ấ y lòng buồn
m an m ác và da d iết nhớ. Cây bú t và tra n g giây trắn g lạ i một
lần nữa là sứ giả đến bên thầy, nói lên tìn h cảm của em . Em
da nói với th ầy ràn g "Trước m át em là r ấ t nhiều khó k h an vất
vả như ng nếu có được sự quan tâm của th ầy th ì n h ấ t định em
sẽ vượt qu a". N hưng cũng như lần trưốc - th ầy đã không hồi
âm song dường như sự quan tâm đến em được tăn g lên, em
hay gặp th ầ y hơn và đã bao lần em b ấ t chợt th ấy th ầy đang
n h ìn em trìu m ến. Em vừa th ấy vui, vừa th ấy ngượng ngùng.
19-300THGTSP 289
N hưng em đã không th à n h công tro n g kì th i đại học. Em
đã khóc, đã buồn rấ t nhiều và nghĩ rằn g tình cảm dành cho
thầy đã chi phối em nhiều quá. Em ít ra ngoài để gặp gỡ mọi
người nhưng qua người chị gái (ở cùng khu tập th ể với thầy),
em biết th ầy vẫn luôn hỏi thăm vể em. S au mấy tháng, em lên
th àn h phố ôn thi vói quýết tâm rấ t lớn. Lúc này, em biết thầy
đã có người yêu được 4 năm , tuy nhiên nó chưa th ậ t sâu sắc và
gặp phải sự phản đối của gia đình. Em cô dập tắ t ch ú t hi vọng
mong m anh ấy. Cố quên đi hình bóng và đặc biệt là ánh m ắt
của th ầy để lao vào học tập. Và cánh cửa đại học đã rộng mở để
đón em. Em vui sướng chia sẻ niềm vui với mọi người, trong đó
có thầy. Ngày em nhập trường, th ầy đã tới và tặn g em bó hoa
tươi thắm .
Đ ến với giảng đường đại học, em vẫn không nguôi nhớ thầy
và th ấy tìn h cảm của m ình ngày càng lớn lên, m ặc dù thầy
không h ề viết thư hay gọi điện cho em. Nhưng em luôn an ủi
m ình rằng đó là thầy chưa rõ địa chỉ. Đã bao lần em vô tình
ghi lên tran g giấy "Thầy Tu ấn ơi...".
S a u 2 th áng nhập trường, ngày 2 0 -1 1 em quyết định trở vê

th ăm quê để gặp thầy. Chiểu ngày 20, em đã m ạnh dạn đứng
trước th ầy và nói lên tấ t cả : "Thầy ! Thầy cho em xin lại
những bức thư ngày trước. Em r ấ t yêu quý th ầy và muốn biết
được tìn h cảm thầy dành cho em ...". S a u m ột ch ú t yên lặng
th ầ y k h õ nói : "H ư ơ n g ! A n h r ấ t t r â n trọ n g tìn h c ả m c ủ a om .
Đó cũng là tình cảm của rấ t nhiều học trò dành cho anh... Còn
những lá thư ngày trước anh hứa sẽ gửi tới em sau". Em hơi
ngỡ ngàng trước cách xưng hô của thầy. S au m ột thoáng im
lặng em ra vê trong ánh nắng chiều nghiêng nghiêng rực rỡ.
Còn th ầy vẫn ngồi đấy lặng thầm , đầu hơi cúi xuống.
29 0
Em không cảm th ấy buồn m à lại th ây lòng nhẹ n hàn g hơn
khi trở lại trường. Có đôi lần, em vẫn th ắc m ắc với m ình vê
ánh m ắ t ngày xưa của thầy sao lại lạ lùng như vậy nhỉ. Nhưng
em lạ i tự n hắc nhở m ình : Đó đơn giản chỉ là sự quan tâm của
thầy đối vâi trò m à thôi, không được suy nghĩ lung tung nữa.
T h ầy ơi ! Em sẽ luôn nhớ về th ầy bằng tình cảm của một

ngưòi học trò. Em không muôn lấy lại những lá thư ngày xưa
ấy đâu. T h ầy hãy giữ lấy nó như là kỉ niệm về em th ầy nhé.
Với em , thầy và ch ú t tìn h cảm đầu đòi trong sáng thơ ngây
thuở ấy sẽ m ãi là những năm th án g khó quên.
(Trích trong Tri thức trẻ, sỏ'92, tháng 12 -2002)
TÌNH CẢM KHÔNG TÊN
Thuở học trò, ai m à chẳng có những rung động đầu đời,

những cảm xúc xao xuyến đến khó hiểu, nó khác vâi thứ tình
cảm ta có được trước đó. Những tìn h cảm đó tôi không dám gọi
đó là "T ìn h yêu" m à chính tôi không biết gọi tình cảm đó là gì ?
P h ả i ch ăn g đó là tình cảm không tên ?
Đ úng ! Tôi cũng đã trải qua những rung động đầu đời ấy.
B a năm cách đây khi tôi còn là cô bé học cấp III, cụ thể là năm đó
tôi học lớp 12A2. Khối lốp 12 của chúng tôi có 6 lớp. Lớp 12A1
là chuyên Toán và lóp tôi 12A2 là chuyên Văn. Từ nhỏ tôi vốn
là cô bé hay mộng mơ có lẽ vì th ế nên tôi yêu môn V ăn vô cùng.
T ô i học lớp ch u y ên V ăn này từ hồi mới vào lốp 10. Từ năm
lớp 10, 11 môn văn bọn tôi do thầy Vũ dạy nhưng đúng năm
tôi vào lớp 12 th ì th ầ y nghỉ hưu. T h ầy Vũ là h iệu phó dạy
V ăn Tắt hay, năm đấy th ầy nghỉ hưu làm lũ học trò chúng tôi
tiếc m ãi. Trưỏc lúc tạm b iệt m ái trường th ầy đã dặn dò lớp và
nhường lớp Văn thầy vô cùng quý mến cho thầy Minh. Và từ đó
291
lớp tôi có thầy giáo mối dạy môn V ăn - th ầy M inh mới 30 tuổi
mà đã làm tổ trưởng tổ văn trường tôi. L ần đầu tiên bước vào
lớp thầy đã để lạ i ấn tượng rấ t lốn trong tôi. Thầy cao, gầy và
đặc biệt có m ái tóc dày bồng bềnh rấ t nghệ sĩ, th ầy r ấ t đẹp tra i
và r ấ t phong độ giống h ệ t người mà tôi luôn tưỏng tượng.
Tôi vốn thích văn giờ đây lại càng yêu môn V ăn này hơn. Lúc
đó tôi đã từng ước rằn g : c ả tuần học toàn văn và môn Vàn do
thầy dạy. Những bài giảng của thầy đã gây ấn tượng m ạnh
trong tôi, phải chăng với giọng xứ Nghệ của th ầy đã góp phần
làm cho bài văn trở nên hay hơn. Thầy th ậ t đẹp, không chỉ đẹp
về hình thức mà đẹp bởi tâ'm lòng th ầy giáo. Tôi cũng muôn
được thầy chú ý hơn về m ình : Tôi cố" gắng học th ậ t giỏi, hay
giơ tay p h át biểu, ở n hà tôi dành n hiều thời gian cho việc
đọc sách. Nhũng bài viết văn của tôi chưa bài nào dưối điểm 8
vì vậy tên của tôi cũng b ắ t đầu được th ầy nhó. Tôi thường
xuyên hỏi bài th ầy những chỗ chư a b iế t và cả nhữ ng gì tôi
b iế t rồi. Không rõ thầy có đoán ra tìn h cảm của cô học trò ấy
dành cho thầy không ? Nhưng th ầy đối xử vói tôi r ấ t tốt. Sau
này tôi nhận ra rằn g thầy đối xử vâi ai cũng tốt như thế.
Thầy đã có vợ và có con, năm nay con th ầy học lớp 2. B iết

vậy nhưng tôi vẫn r ấ t quý thầy, tôi hay gọi điện th oại cho th ầy
để hỏi bài (chỉ với tư cách để hỏi bài thôi) ; chứ thực ra tôi
muốn nghe giọng thầy. Có lẽ vô tư quá cũng trở th àn h vô duyên.
V à o m ộ t h ôm , lớp có tiố t v ă n c ủ a th ầ y n h ư n g t h ầ y k h ô n g
dạy. Tôi lo cho thầy th ậ t sự, không rõ thầy bị ốm hay sao.
Ngay chiều tối hôm đó, tôi gọi điện thoại cho th ầy và vợ thầy
n hấc m áy, tôi thực sự hồi hộp, cảm giác lúc đó tim đập
nhan h hơn. Giọng cô cũng rấ t hay, hay giông h ệt giọng thầy,
tôi chỉ hỏi vài câu r ấ t lễ phép rồi chào.
292
Hôm sau, khi gặp th ầy tôi kể lại chuyện hôm trước tôi đã gọi
điện cho th ầy và cô bảo : "Thầy giáo đi họp xa nên về muộn".
Nghe tôi kể vậy th ầy à lên một tiếng :
- À ! Hôm qua Huệ gọi điện cho th ầy à ? K h i th ầy về th ấy
cô khóc, cô bảo : Hồi chiểu có bạn gái của th ầy gọi cho thầy.
Nghe th ầy nói đến đây, tôi bối rối vô cùng, thầy lúc nào
cũng thê - luôn nói th ậ t, tôi cảm th ấy m ình có lỗi đã gây ra sự
hiểu lầm của vợ th ầy và thầy. Tôi rấ t muốn xin lỗi th ầy nhưng
không hiểu sao lúc đó tôi không nói gì.
Kể từ đó tôi không gọi điện cho th ầy nữa m ặc dù tôi vẫn rấ t
quý thầy, m ặc dù rấ t h ăn g hái giơ tay ph át biểu, mặc dù tôi
không có điểm văn nào dưới 8. Tôi tự hỏi lòng m ình rằng, phải
chăng hồi đó tôi quá vô tâm ?
(Trích trong Tri thức trẻ, sô'97, tháng 2 -2003).
NHẤT QUỶ NHÌ MA...
Tôi vào học trường Nguyễn X u ân Ôn niên khoá 1 9 4 9 -1 9 5 0 .

Trường học nằm s á t đường quốc lộ sô* 1 ở th ị trấn Diễn Châu
nên học hành chẳng được mấy. Công việc đào hầm hào, chạy
trá n h m áy bay m ất h ết cả thời gian. Rồi trường buộc phải sơ
tá n về làng M ai, làn g M ai đẹp, kín đáo ẩn m ình dưối những
rặn g dừa xanh tốt, những h àng cây cao bóng cả. Công việc
phòng trán h m áy bay địch th u ận lợi hơn, nhưng khôn nỗi, ở
làng M ai có m ột loại cây gây ngứa gọi là cây han, mọc tràn lan
trong thôn xóm, nhân dân lợi dụng làm hàng rào che chắn
quanh làng. Ai không b iế t hoặc sơ ý sờ vào lá của nó lập tức bị
dị ứng ngứa ngáy bỏng r á t như đụng vào sâu nái.
N gày ấy, cả huyện D iễn C hâu mới chỉ có một trường công
lập Nguyễn X u ân Ôn. Học sinh không phải đóng học phí,
293
nhưng vào ngồi được ghế nhà trường, thi cử r ấ t nghiêm minh
và phải đạt điểm chuẩn cao. Đội ngũ thầy giáo th ì tu y ệt vời
uyên bác. Thầy Hiệu trưởng Cao X uân Huy là người có công
đầu trong việc xây dựng nhà trường sau ngày C ách m ạng
Th án g Tám th ành công (1 9 4 6 -1 9 5 0 ) thời kì đầy khó khăn
thiếu thốn. Đã hơn 50 năm trôi qua, nhưng h ìn h ảnh các thầy
giáo ngày ấy, chịu gian khổ với phong trào giáo dục quê nhà
vẫn in đậm trong trí nhố tôi.
Ấn tượng sâu sắc n h ấ t đối với tôi là th ầy Cao X uân Thiệu

(gọi cụ Cao X uân Huy bằn g chú). T h ầy có khu ôn m ặ t sang
trọng, đôi m ắt sáng đẹp, đặc biệt, thầy có bộ râu quai nón lúc
nào cũng được cạo nhẵn th ín càng làm cho th ầy thêm đạo mạo
nghiêm trang. Trước Cách m ạng Th án g T ám , nghe đâu th ầy
làm đến chức tri huyện, tri phủ gì đó, vậy m à th ầy hiển lành,
đức độ vị th a lắm . Tôi chưa thấy thầy quát n ạ t học trò bao giờ.
Đ áng kín h n h ất là những lúc có báo động m áy bay oanh tạc,
học trò sợ hãi nhảy lên bàn ghế, xô đẩy n hau chạy ra hầm .
Thầy Thiệu vẫn bình tĩnh, đàng hoàng đứng quan sát hướng dẫn
cho học sin h xuống hầm h ết, rồi th ầ y mới yên tâm ẩn nấp.
T h ế m à trong bọn học trò tin h nghịch ch ú n g tôi thuở ấy,

có đứa dại dột đã xử tệ vối thầy.
Một hôm, vào giò học Pháp văn đầu buổi sáng do thầy Thiệu
dạy. Thầy vào lớp, học sinh đứng dậy chào th ầy như thường lệ
nhưng ngước nhìn lên bảng, th ì bảng mới chỉ lau qua quýt.
Trực n h ậ t lớp vắng m ặt, nghỉ ôm. G iẻ lau bảng không có, rồi
không b iết cậu nào lại bứt một nắm lá han để dưới bảng đen.
Cũng tưởng như lá khoai lá muớp thường dùng, nên khi lên
bục giảng bài, thầy đã cầm nắm lá độc hại đó để lau bảng. Thê
là chuyện không lành đã xảy ra. Chỉ phút chốc, lòng bàn tay
294
ihải của th ầy đã bị dị ứng bừng đỏ. K hi th ầy vứt nắm lá xuống
tất, xoè bàn tay đỏ dựng lên trưóc năm chục cặp m ắt sợ hãi
:ủa học trò. C húng tôi vừa thương thầy vừa giận cho sự đùa
Ìghịch dại dột củ a bạn nào đó. Cả lốp học im lặng, nín thở đón
tợi một cơn th ịn h nộ trú t giận xuông đầu mọi người. Xoa xoa
lai bàn tay vào nhau để làm dịu bớt sự ngứa ngáy rá t bỏng,
lén tức giận, th ầ y không nặng lời m ắng mỏ m à chỉ nhắc nhẹ
nột câu : "Lần sau các em đừng đ ù a nghịch thê này nữa !
rhầy đau củng như các em đau".
Lời dạy bảo củ a thầy ngắn gọn, dịu dàng m à thấm sâu vào
â m hồn chúng tôi, sợ hơn nhiều những lời qu át n ạt, xỉ vả.
Oi, sự n ghịch ngợm dại dột của tuổi học trò và tấm lòng độ
ượng vị th a củ a th ầy giáo ! C huyện nhỏ vậy thôi m à th àn h
nột bài học lớn đi theo suốt cuộc đời tôi.
C ao K h ắ c Tư ờng
Xã Diễn Thọ, Diễn Châu, N ghệ An
(Trích trong Tri thức trẻ, sô' 102,
5 -2003).
VÂNG ! TÔI CÓ LỖI !
Tôi dạy môn Đ ịa lí và chủ nhiệm lớp 10A. Cũng xin phải nói
ngay với các bạn rằng, tôi là m ột giáo viên đã bị tậ t từ nhỏ.
Một ch ân bị hỏng phải lắp ch ân giả. Ngay từ hồi còn học phổ
lliôn g, bo m ẹ tôi đ ã h ư ớ n g tôi đi n g h ề »ư p h ạ m vì "n h à n n h ã ,
chỉ Cần dùng cái m iệng là đủ nuôi th ân ". Tôi đã giảng dạy h ết
lòng và xem ra cũng được học sinh yêu mến.
M ột hôm, giò "Đạo đức" tôi dạy bài "Tính chân thật". Đứng ra
giữa lớp tôi h ỏ i :
- Các em cho b iết, ngược lại với tín h ch ân th ậ t là gì ?
295
H ai học sinh ngồi cuối lốp n h an h n h ảu đồng th a n h :
"C h ân giả ạ !". M ấy cô cậu giúi giụi ôm nhau cưòi p h á lên.
T ôi gầm lên như m ột con hổ bị thương : "Ai ! Ai vừa nói h ả ? "
và đến túm cổ áo m ột cậu học trò ngồi b àn cuối xốc cậu ta
đứng dậy. Tôi nghiến răng vơ h ết mấy quyển vở trên bàn xé
đánh xoạt một n h á t và vứt ào qua cửa sổ xuống đất, rồi tập
tễnh bước lên bục giảng. Chưa hết cơn giận, tôi vồ luôn cá i ghế
đẩu xô m ạnh vào tường. K hông b iết m ìn h đang làm gì nữa,
tôi ra khỏi lóp.
Cả lớp lặng phẳng đứng lên ra về, bỏ lạ i m ình tôi đứng như
tròi trồng.
B a hôm sau có giò Đ ịa lí, tôi lên lốp nhưng kìa lớp vắng teo.
Tôi lấy xe đạp dắt ra khỏi cổng trường, lên xe ch ầm ch ậm vể
nhà, lòng ngổn ngang trăm mối : "Được, th i gan xem th ằn g
nào hỗn láo !". Bỗng có người đạp xe theo, đặt ta y lên v ai tôi,
m iệng cười hềnh hệch, đôi m ắt nhỏ tít nheo nheo trong cặp
kín h trắn g.
Góm nhà Đ ịa lí tư duy gì mà trầm tư vậy ?
Tôi nhìn ngang nhận ra Huy, giáo viên V ăn cùng trường,

bạn th ân của tôi. Tôi chưa kịp nói gì, th ì Huy líu díu.
- Buồn cười quá, giờ Văn hôm nay m ình giảng bài "Đoàn
thuyền đánh cá" m ình đọc xong bài thò và hỏi : "B à i thơ này
của tác giả nào các em ?" ở cuối lớp một em học sinh nói đế
ngay "của nhà thơ ... Huy... Cận ạ". Cậu ta kéo dài chữ "Huy"
và nhấn m ạnh chữ "cận". M ình chợt hiểu, cả lớp phá lên cười.
Cậu b iết không ? Suy nghĩ nhanh rồi m ình cũng phá lên cười.
M ình cười r ấ t lâu. c ả lớp đều vui vẻ, hồn nhiên. Học trò chúng
nó th ế đấy. Quỷ ma không có chỉ n h ất học trò. M à phải khen
cậu học trò ấy phản ứng r ấ t n h an h và th ôn g m in h nữa.
296
Nó muốn trêu chọc mình cười vui cái kh u yết tậ t của m ình.
Mình không cho đó là hỗn láo. Vợ mình, con m ình ở nhà cứ gọi :
"B ố cận ơi !". Sau tiếng cười, tôi nói : "Nếu cận để trở th àn h nhà
thơ nổi tiếng như Huy Cận thì hay biết mấy". Không khí vui vẻ,
hào hứng. Cả lớp quay lại học bài bình thường như cũ. M ình
b ắ t đầu quay san g giảng cả lớp im lặn g m ình cảm th ấ y giờ
giảng th ành công.
Huy đột ngột quay sang tôi hỏi : "Cậu m ệt à ? " Tôi ú ớ đánh
trông lảng "C ái môn Địa lí của m ình". Bỗng nhiên tôi bỗng
thấy vang lên một lời trong lòng tôi" V âng ! Tôi có lỗi !".
HÃY TÔN TRỌNG sự KHÁC BIỆT
N gày đầu tiê n nhập học vào lớp ba ở trư ờng mới, tôi chỉ
ao ước được trở lại M ichigan với h ai người bạn th ân của m ình
là Je a n n ic và Pam . Hôm ấy sau khi đi h ết dọc hành lan g để
tìm phòng số 355, tôi đứng trước ngưỡng cửa rồi lạ lẫm nhìn
quanh. Đ ầu óc non nốt của tôi không tà i nào h ình dung được
những gì mình sẽ nhìn thấy. Trưâc m ắt tôi là một cô giáo to cao,
vẻ nghiêm nghị với cánh tay trái bị cụt. Cô giáo mặc một chiếc áo
íiể u mỏng tay dài, ống tay trá i được mny dính vào th ân áo như
một ch iếc nịt nhỏ. Tôi như đứng chôn ch ân ở cửa không biết
Dhải làm gì, nửa b iết m ình phải tiến tối, nửa chỉ muốn quay
Igười ch ạy ngay về nhà.
Cô giáo mới lạ i gần tôi và hỏi : Cô tên là T illm an , còn em,
ỉm tê n gì vậy ? "Tôi ngập ngừng m ột lúc m ối có th ể lắp bắp
,rả lò i : L au ra... tên em là L au ra... H ayes." V à rồi giây phút
n à tôi sợ hãi n h ất cũng đến khi cô nói : "E m là học sinh mới
}h ải không ? Em lạ i đây ngồi cạn h bạn Tim nhé !", rồi cô kéo
ỉh ế b ằ n g tay phải và ra hiệu tôi ngồi xuống. Lúc nghiêng người
297
kéo ghế, tay áo trái của cô quệt qua m ặt tôi. Tôi khiếp h ã i khi
nhìn thấy chỏm cụt nơi tay trái của cô qua lớp vải mỏng.
Tôi cảm thấy th ậ t nhẹ nhõm được ngồi ở dãy cuối v ì cảnh
tượng cô giáo cụt tay nhìn từ xa cũng đã th ậ t đáng sợ và th ầm
mong cô sẽ không đến gần tôi nữa. Ngước n hìn quanh lớp học
rộng lớn với toàn những người xa lạ tôi th ấy dường như bầu
không Jđ ú ẩm ướt và nóng bức ở đây đang làm tôi nghẹt thở.
Giò ra chơi đối với tôi là một cực h ình ! Ai cũng có b ạ n cũ,
còn tôi lại quá nhút nhát. Không có ai chơi chung, tôi r a ngồi
m ột m ình trên xích đu và cảm thấy th ật lẻ loi. Ước gì P am và
Jea n n ic có ở đây, tôi sẽ không cảm thấy cô đơn như th ế này.
H ết giò ra chơi, cô T illm an ra một bài tập làm vân quen
thuộc của năm học mới : viết một bài văn về chủ để "Tôi đã
làm gì m ùa hè vừa qua ? " Tôi thích viết văn và tôi tin m ình có
khiếu. Cầm bút chì trong tay, tôi b ắ t đầu viết, háo hức được
trả i cảm xúc của m ình về những ngày hè tu yệt vòi vừa qua
trên tra n g giấy.
B à n học của chúng tôi được ch ia th à n h từ ng cụm sáu
ch iếc m ột, xếp th à n h m ột h ìn h vuông lớn, ba b àn nằm đôi
diện với nhau . K h i nộp b ài, tôi th ấy bài củ a mọi học sin h
k h ác được v iết bằng chữ thường r ấ t n ắn nót. "Ô i không !" tôi
hốt hoảng nghĩ th ầm , với cách xếp b àn như t h ế mọi người sẽ
th ấ y tôi không chỉ là ngưòi mối m à còn là người r ấ t k h ác lạ.
B ài của tôi là bài duy nhất viết bằng chữ in ! Không hiểu
cô T illm a n sẽ nói gì k h i th ấy nó.
Cô T illm a n dạy chúng tôi h ết ngày hôm ấy. K hi đã dần
quen vối vẻ ngoài k hác thường của cô, tôi thôi không nhìn vào
cánh tay trá i của cô nữa mà chỉ chú ý cách giảng bài lôi cucm,
giọng nói nhẹ nhàng, n ét m ặt đặc b iệt cũng như h ai lúm đồng
tiền của cô khi cười.
298
Vài ngày sau, tôi k ết thân được vối một người bạn và cảm thấy
thoải mái hơn ở trường. Nhưng đến trưa thứ sáu thì bài làm văn
của chúng tôi được trả. Tôi nín thở khi xem bài làm của mình.
T rê n đầu tra n g g iây có m ột dòng chữ đỏ : "H ãy gặp cô sau
giờ học". Tim tôi như ngừng đập và tôi ưốc gì lúc đó sà n nhà
có th ể nứt ra để tôi trốn vào đó.
K hi mọi người đã ra về, cô T illm an bảo tôi : "Cô nhận thấy
em không giông những học sinh k hác - em rấ t k h ác biệt".
Tôi nghĩ thầm : "E m không muốn làm người k h ác biệt, em

muốn là ngư ời.bình thường như mọi người". Nhưng trước khi
tôi có th ể tiếp tục dòng suy diễn của m ình vê lời nhận xét thì
cô T illm an đã nói tiếp : "Em k h ác b iệt vì em có khiếu viết văn.
Q ua b ài làm của em cô biết em có ch ú t ít k in h nghiệm về việc
này. Vì vậy, bây giờ là lúc em luyện chữ viết nhv’ m ột tác giả
thực thụ. Cô có th ứ này dành cho em ". Cô trao cho tôi một
quyển sách vể chữ viết và h ỏ i : "E m viết bằng tay nào vậy ?
Quá ngạc nhiên, tôi lắp bắp : "Tay... ơ.. tay trá i thưa cô".
Cô T illm an cưòi to và nhìn xuôYig chỏm cụ t nơi tay trá i : "Cô

không giỏi lắm về m ục này. Có ai ở nhà có th ể dạy em vào cuối
tu ần không ?
Tôi trả lòi, lòng khấp khởi hy vọng : "E m có th ể nhò mẹ, mẹ
em v iết rấ t đẹp".
"V ậy hãy nhờ mẹ. Thứ hai tói hãy cho cô xem em viết ra sao.
A, vì em viết r ã t rõ ràng và ch ân th ậ t nên bài cùa em được
điểm A cộng".
K h i tôi chuẩn bị ra về thì cô T illm an đến chỗ tôi, ngồi đối

diện với tôi rồi nói bằng m ột giọng rõ và nhẹ nhàng : "E m cũng
n h ận th ấy là cô r ấ t khác biệt. Mọi người n hìn th ấy cán h tay
cụ t củ a cô trước khi th ấy con người th ậ t của cô. Chỉ trong phút
299
chốíc ta i nạn đã làm thay đổi cuộc sông của cô và làm cô trở nên
khác b iệt... độc đáo... m ãi m ãi. Từ lúc ấy cô quyết định trở
thành một giáo viên giỏi nhất để thay đổi cách người ta nhìn cô".
Cô đứng dậy đưa tôi ra cửa và tiếp : "T ấ t cả chúng ta đều

khác nhau theo cách này hay cách khác. Chỉ vối một số’ người
là sự khác b iệt dễ nhận thấy hơn. Laura, em cũng là người
k h ác b iệt, nhưng sự k h ác b iệt không phải lúc nào cũng xấu.
Em có những năng khiếu đặc biệt. Hãy tự hào về bản th ân và
m ạnh dạn sử dụng h ết tấ t cả những năng khiếu của m ình."
Năm học ấy trôi qua th ậ t nhanh. Tôi b ắ t đầu có sự tự tin và

cảm th ấy h ài lòng về bản th ân. Tôi đã tập viết được chữ
thường và dần dần tôi th ắng được tín h nhút n h át của mình.
Một phần nhò vào cô Tillm an mà trong tôi đã thay đổi mãi mãi
kể từ ngày cô dạy bài học quan trọng nhất : Hãy tôn trọng sự
khác biệt của mọi người, biết tự hào về những điều độc đáo của
bản thân và clùng tài năng giúp ích cho người khác, và ta sẽ
không bao giờ hối tiếc.
L a u r a L ag an a
"CÁ NGAO"
M ột cô giáo quá nghiêm khắc vối học sinh, nên bị học sinh
đặt cho cái tên là "Cá ngao". M ột lần vừa bước vào lớp, cô cảm
thấy ngay vẻ m ặt bối rốì của học sinh. Quay lên hảng cò thây
hình vẽ con "cá ngao", phần dưới còn ghi dòng chữ : "Đây là
con cá ngao".
Cô mắm chặt môi, nhíu mày lại. Nhưng rồi tự chủ được cô n ó i:
"Em trực nhật hãy xoá bảng đi để không ai nhớ đến nó nữa".
Tiếp đó, cô bỗng dưng hạ giọng nói :
300
Tôi r ấ t bực m ình, cảm th ấy bị xúc phạm và không xấu hổ
phải th ừ a n h ận điểu này. N hưng các em xúc phạm tôi vì lí
do gì ? Vì những đêm tôi không ngủ, còng lưng ngồi chấm bài
cho các em ? H ay vì tôi m ong m uốn các em đều tố t nghiệp
phổ th ôn g ? Tôi sẽ không tru y tìm ngưòi vẽ. Các em tuyên bố
ch iến công của m ình với các bạn lớp khác.
"Đ ấy chúng tố buộc cô giáo phải im lặng".
Cô đưa m ắt n hìn các em học sinh, cả lớp đang ngồi im cúi

gằm m ặt xuống. Vậy đấy, hôm nay ta học bài tiếp. Tôi sẽ
không kiểm tra b ài cũ. c ả lốp học tập trong bầu không khí
nặng nể, ngột ngạt...
N gay sau giò học, các em học sin h tô chức cuộc họp Đ oàn
mở rộng, bàn đến v ấn đê n h ận lỗi vối cô giáo và hứa không
bao giờ làm như vậy. Đồng thời sẽ trừ ng p h ạt những ai còn
nhắc tới biệt hiệu của cô giáo. Sau đó các em mòi cô giáo vào lớp.
B í thư ch i đoàn và láp trưởng th ay m ặt cả lóp xin lỗi cô. Cô
giáo nói : "Nếu các em muốn được tha lỗi thì phải hứa học hết
sức nùrth và cùng giúp nhau học tập".
Cả lớp đồng lòng. Từ đó giữa cô giáo và học sinh h ình th àn h

môi qu an hệ tố t đẹp và các em đã giữ đúng lời hứa của m ình.
KHÔNG THỂ NÀO QUÊN
T h ầy T h an h trong buổi ch ia tay vói lớp tôi, có thông báo

m ột tin :
- Người th ay thầy dạy Toán lớp ta là m ột thầy giáo trẻ mới

ra trường có rấ t nhiều triển vọng.
T h ầy hy vọng các em sẽ vui và học tốt môn Toán hơn.
301
Tôi - đứa con gái n gang ngạnh nhưng học T oán vào loại
n h ấ t n h ì trong lớp - đón nhận tin ấy không mảy may hào hứng
và ngầm định ra một k ế hoạch cho mình ...
Tiết học đầu tiên ra mắt chúng tôi, thầy Bảo - thầy giáo mới
"choảng" ngay một tiế t kiểm tra đại số. c ả lớp b ất ngờ. Riêng
tôi thì nghĩ : độc đáo quá nhỉ ? Để rồi xem.
Tôi nộp bài kiểm tra sóm n h ất và cũng rấ t tình cờ tôi liếc
thấy tên m ình đứng đầu trong danh sách những học sinh khá
toán trong cuốn sổ tay của thầy để trên bàn (cọ lẽ th ầy T h an h
đã trao đổi lại).
Giờ trả b ài kiểm tra, m ột ch ú t ồn ào. M ột ch ú t hồi hộp. Và
một chút khiêu khích. Đón nhận bài kiểm tra từ tay lớp trưởng,
con 5 to tướng đập ngay vào m ắt tôi, nó như đang nhảy nhót,
trêu chọc. Năm phút trôi đi n ặng nể ... rồi bỗng m ột ý nghĩ
loé lên trong đầu tôi đột ngột đứng dậy chiếu án h nhìn sắc
lạn h vào th ầy Bảo :
- Thưa thầy, thầy chấm bài cho em chưa đúng ạ. B ài của em
chỉ đạt điểm 3, sao th ầy lại cho điểm 5 ?
Cả lớp đổ dồn những con m ắt vào tôi ngơ ngác, thầy Bảo
cũng n hìn tôi ngạc nhiên :
- Em là ...
- Thưa thầy, em là Nguyễn T h an h Nga ạ ?
S au một phút suy nghĩ th ầy nói :
- Em có thể cho th ầy xem lại bài được không ? R ấ t có thể
thầy nhầm .
Tôi hăng hái cầm bài lên với vẻ đắc ch í trong lòng.
Trống điểm hết giò.
* * ★
302
Mở đầu tiế t Toán hôm sau, thầy Bảo cầm bài kiểm tra của tôi
và nói với cả lớp :
- Trưóc h ết, th ầy xin nhận lỗi về phần m ình trong việc
chấm bài cho Nga. Đúng là bài của em chỉ đạt điểm 3. T ạ i thầy
sơ xuất. Và sau nữa, thầy xin cám ơn em. C hính em đã giúp
thầy nhận ra sự cẩu th ả của m ình. Có lẽ đây cũng là bài học
đầu tiên trong nghê dạy học của thầy.
Nếu trước đó mấy phút tôi hăm hở đón chò tiết học bao nhiêu
th ì giò đây tôi mong cho nó chóng hết bấy nhiêu. C hẳng hiểu
sức m ạnh nào từ lời nói của th ầy đã làm ngọn lửa hiếu thắng
trong tôi tà n lụi nhan h đến thế. Tôi không th ể ngẩng m ặt lên
nhìn thầy ... Đ ầu óc tôi bộn bê bao điểu.
S a u này tôi mới được biết th ầy đã "cố tìn h" cho tôi điểm 5
vào bài kiểm tra bởi thầy không muôn "cây" toán của lớp chỉ
đ ạt điểm 3.
Th ư a th ầy ! B ây giò em đã là m ột cô giáo - một cô giáo dạy
T oán - đồng nghiệp của th ầy rồi.
K e từ ngày ấy, chư a một lần em nói lòi xin lỗi thầy. Nhưng
th ầ y ơi, sự trưởng th àn h của em liệu đó có phải là lời xin lỗi
th à n h k h ẩn n h ấ t không th ầy ? Em xin cảm ơn th ầy. C hính
th ầ y mới là người cho em bài học đầu tiên trê n đường đòi,
th ầ y ạ !
N guyễn T h ị Mai
Trường PTTH B a Đình Nga Sơn - T hanh H oá
(Trích trong Giáo viên & Nhà trường, sô 11- 1998)
PHƯƠNG PHÁP ẨN Ý BẰNG NGỤ NGÔN
Có m ột lầ n tôi được mời nói ch u y ện với các em học sinh

lớp 11 về đề tà i "M ục đích học tập".
V ừ a bước vào lớp, tôi gặp không k h í r ấ t lộn xộn, các em
trê u n hau , nói tự do, xô bàn, thầy chủ nhiệm và lớp trưởng
phải m ất 10 phút sau mới "dẹp yên" được. Nhưng ngay lúc đó,
m ột em láu cá đứng dậy n ó i:
- Th ư a thầy, học chán lắm ạ, học nhiều để mà làm gì, phải
chơi đã...
K hông trả lòi trực tiếp câu hỏi của em đó, tôi hỏi cả lớp :
- V ậy theo các em, con người sinh ra là để làm gì ?
C ác em chưa kịp phản ứng gì, tôi kể luôn câu chuyện :
"Người làm vườn v à con bò"
Người làm vườn và con bò ra đồng làm việc. Con bò bị

thắn g vào cái cày, nó bước đi chậm chạp. Nó biết rằng nếu
dừng lạ i thì ông chủ sẽ quất roi và cho nó ăn ít.
Người làm vườn đan g cuốc m ảnh vườn nhỏ có nhiều gạch đ á
đ ể trồng nho. Giờ giải lao ông chủ bảo người làm vườn đem bò
ra cày. Người làm vườn trả lời rằng miếng đất nhiều gạch đ á
này bò không cày nổi. Cuộc nói chuyện này làm bò ta tò mò. Nó
tự nghĩ : cái g i buộc người làm vườn p h ả i thực hiện công việc
vất vả nặng nhọc này... Người làm vườn m ồ hôi chảy ròng ròng
m à vẫn luôn miệng hát, đôi m ắt án h tia vui sướng.
- B á c làm vườn, bác có vất vả khôn g ? - Con bò tò mò hỏi.
- Ôi, mệt quá đi chứ... -N gư ời làm vườn đáp.
-N h ư n g tại sau bác lại hát và rnăt bác ánh lên niềm vui t/iê'?
- Bởi ta nhìn thấy m ảnh vườn hoan g đầy sỏi đ á này được
cuốc xới, rồi đây sẽ là những vườn nho trĩu quả, ta nhìn thấy
niềm vui của ta.
- L àm sao bác nhìn thấy tất cả những cái đó ? - Bò ngạc
nhiên hỏi. -N h ữ n g cái m à hiện giờ chưa có ?
304
- Nếu như con người ch ỉ nhìn thấy những g i đ ã có th ì đó
không còn là con người nữa.
- B ác là m vườn, bác h ãy d ạy tôi cách nhìn thấy cái ch ư a
có với.
- Được. - Người làm vườn trả lời. - B ây g iờ tháo á ch ch o
chú mày...
- Không ! Không có ách và roi thi tôi không th ể cày ruộng
được. - Con bò kêu van.
Người làm vườn chỉ kh oát tay và suy nghĩ : K ẻ nào lao động
do sự bắt buộc của roi và ách thì không th ể nhìn thấy tương lai.
B á c không nói điều đó ra vì dù sao con bò củng khôn g t h ể hiểu
được điều g i cả...
Cậu học sinh láu cá và cả lổp đã nhận được một bài học.
Trong giao tiếp khi cảm thấy khó thuyết phục người k hác
bằng lí lẽ trực tiếp hoặc cảm th ấy dễ bị phản ứng hoặc không
tiện nói th ẳn g ra thì người ta thường áp dụng phương pháp này.
Cái lợi là người nghe phải chịu suy nghĩ mới hiểu h ết cái ẩn ý
trong đó. B ả n th ân câu chuyện sẽ đưa ra những lời khu yên r ấ t
sâu sắc chứ không phải người kể chuyện, do đó không có lí do
gì để nổi khùng, để tự ái, để m ặc cảm .
Tuy nhiên, người dùng phương pháp này phải r ấ t am hiểu
câu chuyện, những ẩn ý củ a chuyện và còn tuỳ trìn h độ người
nghe, nếu n£rười n ehe không hiểu £Ì cả. sẽ không ró táp Hụng
T ran g Tử là người r ấ t giỏi dùng phương pháp này, vì th ế có
th ể hiểu được tạ i sao nhiểu câu chuyện ngụ ngôn được kể lại
nhiều lần mà không làm cho người nghe thấy chán.
(Trích trong Nghệ thuật ứng xử

và sự thành công ở mỗi người)
20-300THGTSP 305
ĐIỂM 0..
Buổi học kết thúc, học trò nhanh chóng thu lại sách vở để
tra n h nhau ra về. Tôi định bưốc ra cửa lốp thì nghe th ấy tiếng
khóc th ú t th ít ở dưới lớp. Đó là Huyền - một học sinh giỏi Văn,
ngày m ai em đi dự thi học sinh giỏi của huyện, em bị ốm hay
sao m à vẫn chưa về, tôi th ậ t sự lo lắng, vội hỏi :
- Huyền, các bạn vê rồi, sao em còn ngồi đây ?
H uyền nhìn tôi nước m ắt ngắn dài :
- Th ư a cô, em ... xấu hổ quá ạ !
- Em có chuyện gì vậy, Huyền ?
- Thư a cô... em bị điểm "0" vào giờ L í ạ ! T h ầy Sơn bảo em
là ... coi thường môn học của thầy.
C âu trả lòi của H uyền làm tôi ngỡ ngàng, bởi em là m ột
học sin h giỏi đểu các môn, được thầy cô, bạn bè quý mến. Vậy
m à H uyền lại bị điểm kém. Tôi băn khoăn hỏi em :
- T ạ i sao em không chuẩn bị bài cũ ?
- Thưa cô, ngày m ai em thi học sinh giỏi nên em không có
thời gian chuẩn bị bài ạ ! Nghe đến đây tôi đã hiểu, liền an ủi
em :
- Không sao đâu ! Em cố gắng tập trung ôn th i môn ngày
m ai cho tốt. Cô sẽ nói với thầy để thầy hiểu.
H uyền tươi tỉnh hẳn lên, em vui vẻ chào tôi ra về. Nhìn theo
bóng Huyền lòng tôi rạo rực, tâm trí tôi như trà n vê một kỉ
niệm của một thời cắp sách.
Ngày ấy, tôi học lớp 11. Tôi học đều mọi môn, kì thi học sinh
giỏi năm ấy, tôi được chọn dự thi vào hai đội tuyển của trường
- đội tuyển Văn và. Lí. Tôi không biết nên dự thi môn nào. Môn
V ăn là môn tôi yêu thích từ nhỏ. Còn môn Lí, th ầy T hành là
m ột giáo viên dạy giỏi, đội tuyển Lí của thầy năm nào cũng đạt
306
giải cao. Thầy rấ t nghiêm khắc với học trò. Giò học của thầy, bọn
tôi cứ nơm nớp không dám ngo ngoe gì. Nhưng tôi rất yêu quý
thầy.
S au những đắn đo, tôi chọn dự thi môn V ăn. Tôi không
ngần ngại nói với thầy T h àn h là tôi không dự th i môn Lí. Rồi
chuyện đã xảy ra...
K hác mọi ngày, sáng hôm đó tôi đến trường lòng nặng trĩu ,
bởi hôm ấy có tiết thao giảng của th ầy T h àn h vậy mà tôi chưa
chuẩn bị bài được. Tôi băn khoăn, lo sợ. Đến giờ Lí, th ầy vào
ổn định lớp, b ắt đầu kiểm tra bài cũ. Tôi như người ngồi trê n
đông lửa. Tim tôi đập th ình thịch. Tôi m ắt le m ắt lém , theo dõi
từng cử ch ỉ của thầy. Thầy mở sổ điểm rồi dừng lại lên tiến g :
"T rầ n T h ị M ói nghe đến đây, tôi đã bối rối, như ng c ố
trấ n tĩn h lại : B iế t đâu ... Trong lớp còn b iết bao đứa họ T rầ n
n hư tô i...
Trời ơi ! T h ầy gọi tôi. Theo phản xạ n h an h dù không thuộc
b ài, tôi vẫn bước lên bục giảng, c ả lớp n én tiến g thở phào,
hưống m ắt về phía tôi. Các bạn có ngờ đâu tôi không học bài.
Tôi bị th ầ y cho điểm "0". Tôi lặn g lẽ đi về chỗ ngồi dưới bao
án h m ắ t th ắc m ắc của bạn bè. "Nó mà không thuộc bài ư ? Nó
mà lại bị điểm kém ư ? "... Tôi xấu hổ vói các th ầy cô giáo dự giò.
Tôi ấm ức, bực bội bởi chưa bao giờ tôi bị điểm kém cả. Hôm đó,
lạ i vào đúng giờ thao giảng của thầy T h àn h, tôi áy náy vô cùng.
Các giờ tiếp theo của thầy, tôi lặng lẽ ghi chép, không sôi nổi
như moi giờ trước. T â m trạ n g tôi lúc n ào cũ n g suy nghĩ vể
điểm "0" m à thầy "dành" cho tôi. Tôi buồn, buồn lắm . Tôi phải
gặp th ầy mới được.
Gặp được thầy, giọng tôi run rẩy :
- T h ư a thầy, th ầy th a lỗi cho em ạ. T ạ i vì... hôm sau em ...
Tôi chư a nói hết câu, thầy đã nghiêm k h ắc bảo tôi :
307
- Cô th íc h môn n ào th ì cứ học môn ấy !
K hông nói th ê m được câu nào, cổ họng tôi ứ lại. Tôi có
m ặc cảm với thầy. Tôi đã làm m ất lòng tin của th ầy rồi sao ?
T ại sao th ầ y giận tôi ? H ay tại tôi không dự thi môn của th ầy ?
Bao nhiêu câu hỏi cứ xoáy quanh đầu tôi.
Ngày báo k ế t quả th i học sin h giỏi đến. Tôi đỗ với sô” điểm
k há cao. Tôi r ấ t mừng, bởi bù lạ i sự tổn thương tìn h cảm giữa
thầy và tôi giò đây, là th àn h tích mà tôi đạt được. Người đầu
tiên m à tôi muốn ch ia sẻ niềm vui là thầy T h àn h . Tôi ton tả
chạy đi tìm th ầy. N hìn th ấy th ầy , không giấu h ế t niêm vui,
tôi gọi to :
- T h ầ y ơi, em đ ạt giải V ăn rồi !...
K hông h iểu sao lú c ấy tôi m ạnh dạn cứng rắ n vậy. Tôi
th a n h m in h cho th ầ y h iểu lí do tôi không học th uộc bài. Tôi
tìm lạ i được tìn h yêu thương, sự cảm thông của thầy. Thầy vui
vẻ bảo tôi :
- T h ầy chúc m ừng em ! T h ầy sẽ đổi điểm "0" th à n h điểm "5"
cho em . G iá như th ầ y b iết được lí do này sớm hơn th ì thầy trò
m ình h iểu n hau hơn.
Đ iểm "5" m à th ầ y thưởng cho tôi có ý nghĩa rấ t lớn. Nó là
điểm số tin h th ầ n động viên tôi trong học tập. N hưng số điểm
cao n h ấ t là tôi có được tìn h cảm của thầy.
Giờ đây là m ột giáo viên, nay gặp lại một học sinh rơi vào
tìn h huống giông như m ình ngày xưa, tôi không ngỡ ngàng.
Tôi r ấ t h iểu cô trò cưng của tôi. Điều mà Huyền mong muôn ở
thầy Sơn cũng giông như điều tôi ước muốn ở th ầy T h àn h . Tôi
sẽ giúp em để em đ ạt k ế t quả cao trong kì thi này.
T r ầ n T h an h N ga
Lớp Văn 3A -K 2 2 , trường CĐSP T hái Bình
(Trích trong Tri thức trẻ, s ố 9 1 , 11 - 2 0 0 2 )
308
SAI LẦM ĐÁNG TIẾC
Đã gần ba năm trôi qua kể từ ngày tôi phạm sa i lầm đáng

tiêc ấy. Giờ đây khi đã trở th à n h m ột sin h viên sư phạm tôi
vẫn không th ể nào nguôi đi cảm giác day dứt, hối hận và cả
xấu hổ nữa mỗi khi nhớ về cô.
Tôi vốn là học sinh chuyên văn từ đầu cấp II. L ên cấp III,
thi đỗ vào trường năng khiếu củ a tỉn h, tôi ấp ủ mơ ước có tên
trong đội tuyển học sinh giỏi th eo đúng ý nguyện củ a gia đình.
Hồi ấy, phụ trách môn L ịch sử ở lớp tôi là m ột cô giáo trẻ
mói ra trường. Sự n h iệt tình và tầm h u y ết với n gh ề của cô đã
truyền vào tôi niềm say mê bộ môn vốn p h ải d àn h k h á nhiều
thời gian để học thuộc lòng này. Thời gian đầu, tôi chăm chỉ
"cày cuốc" b ất kể khi nào rản h rỗi. Chỗ nào không h iểu tôi lập
tức nhò cô giải đáp cho thoả đ án g mới thôi. Có lẽ vì th ê mà cô
đã đổ ý đến tôi, nhận xét và sử a chữ a cho tôi từ ng b ài kiểm tra
một. Cuối học kì, tôi chính thức có tên tro n g đội tu yển học sinh
giỏi chuẩn bị cho m ột kì th i qu an trọng sắp tói.
Nếu cứ giữ được tin h th ần n hư lúc đầu th i có lẽ bây giò tôi

đã không phải ân hận. T h ê nhưng, tôi đã khôn g ch iến th ắng
được chính m ình trước những lòi mời gọi hấp dẫn củ a bạn bè :
hôm thì đi ăn khao đồ mới, hôm thì kéo n h au đi xem ca nhạc
"m iễn phí", hôm thì tổ chức đi chơi xa hơn ch ụ c cây sô"... T răm
ngàn lí do để xao n h ãn g việc học h ành . H ậu qu ả củ a những
cuộc VUI đó là hai mi m ắt lúc nào cũng n ặn g trĩu đòi đấu hàng
h àng đống bài vở cứ ch ấ t chồng lên m ãi.
V à rồi kì kiểm tra ch ấ t lượng đội tu yển trước khi "xung

trậ n " cũng tới. Cô giáo ra cho bọn tôi m ột đề tổng hợp phải vận
dụng khá nhiều kiến thức mới giải qu yết được. Tôi hoa m ắt
trưốc những dòng chữ lạnh lùng vì không ngờ tới việc gặp đề
309
"hóc" th ê này. Nhưng lũ bạn xung quanh cứ m ải m iết viết như
chạy đua vói khoảng thòi gian 120 phút đang trôi đi nhanh
hơn mức bình thường. Còn tôi, lúng túng như gà m ắc tóc và
chẳng biết phải b ắt đầu từ đâu. Ngước lên phía bục giảng, thấy
cô đang chăm chú chấm bài, không đắn đo gì nữa, tôi nhẹ
nhàng lôi cuốn vở trong ngăn bàn ra và đọc như nuốt từng chữ.
Nhưng vì không học bài cộng vối việc phải đọc trong một tư
th ế lén lút nên tôi viết không ăn nhập gì và dường như bị
những kiến thức trong cuốn vở k ia "thôi m iên" đến mức không
rời ra được. Tôi đâu biết rằn g mọi h ành động của tôi từ nãy tới
giờ đều không lọt được qua m ắt cô. Tim tôi như ngừng đập khi
cuốn vở bị rú t khỏi ngăn bàn và một m ảnh giấy đặt ngay trước
m ặ t : "E m không cần phải làm bài nữa. Cuối giờ ở lại gặp cô !".
Cảm giác xấu hổ xen lẫn sợ h ãi nhan h chóng xâm chiếm
toàn bộ tâm trí tôi. Nước m ắt đua nhau rơi xuống má nóng hổi
và m ặn chát. T ai tôi nghe lùng bùng khi nghe tiếng trông hết
giò đã điểm. Mọi người nộp bài ra về, chỉ còn m ình tôi đối diện
vói cô trong lớp học. Tôi vẫn còn nhố, nhó rõ lắm ánh m ắt
nghiêm nghị của cô khi cô nói với tôi : "Em đã làm cô rất th ấ t
vọng ! Nếu em không ở trong đội tuyển th ì đó là một điều dễ
chấp nhận. Nhưng em lại là m ột th àn h viên đại diện cho lớp và
toàn trường tham dự m ột kì th i quan trọng như th ế mà em
không trung thực thì cô có th ể tin được em nữa không ? Nếu cả
lớp b iết chuyện thì các bạn sẽ nghĩ gì vể em ?
Đến lúc này tôi mới nhận ra rằn g m ình đã m ắc một sai lầm
nghiêm trọng. S a i lầm đã làm mọi ưốc mơ dự định trong tôi
bấy lâu nay sụp đổ hết. Vì xấu hổ với cô và bạn bè, vì không đủ
tự tin nên tôi đã chủ động rú t lui trong kì th i chọn học sinh
giỏi môn Lịch sử năm ấy. Tôi không dám nhìn th ẳng vào m ắt
cô mỗi lúc cô giản g b ài như trư ốc k ia và giữ lạ i trong m ình
310
nỗi day dứt khôn nguôi. Cô ơi ! Liệu cô có th a thứ cho đứa
học trỏ dại dột này không ?
Người ta vẫn bảo thời g ian sẽ làm làn h mọi v ết thương.

N hưng với tôi "v ết thư ơng tin h th ần " này sẽ theo tôi m ãi
trong cuộc đòi như m ột b ài học sâu sắc về lòng tru n g thực
trước khi tôi được đứng trê n bục giản g như cô giáo dạy sử
củ a tôi n gày nào.
(Trích trong Tri thức trẻ, sô'99, 3 -2003)
NƯỚC MẮT TRÁI TIM
Thời gian trôi đi nhan h th ật, gần 9 năm đứng trên bục giảng
đã để lại cho tôi vô v àn nhữ ng kỉ niệm vui buồn. Có lẽ những
kỉ niệm ấy sẽ ngủ yên nếu như ch iều hôm ấy không gặp em -
vẫn th ân h ìn h nhỏ n h ắn vói h a i bím tóc dễ thương. G ần ch ín
năm rồi sao em ch ẳ n g th a y đổi là bao ! V à ... Kỉ niệm thi
n hau ùa vê trong tôi.
Ngày đó tôi được phân công về chủ nhiệm lớp 4A chuyên

ban c của trường L .T .T . Mới ra trường, lúc đó tôi chỉ mới 23 tuổi.
Ai cũng bảo dân dạy V ăn là ch ú a lãn g m ạn, đa tình. Không
b iết tôi có nằm ngoài những con người ấy hay không m à một
thời gian dài tôi để vụ t m ất em.
Lớp 4A là lớp đầu tiên để lại những ấn tượng khó phai mờ
trong cuộc đòi làm th ầy của tôi... dân ban c là ghê lắm đấy,
m ình phải ch u ẩn bị th ế nào để buổi đầu cho ấn tượng. V à quả
đúng, ấn tượng đầu tiên củ a tôi là một vết bầm trên gò má -
khi tôi bước vào lốp. M ột chiếc dây thun không biết x u ất ph át
từ đâu m à m ột cái vèo vào m á tôi. Tôi sững người và đánh rơi
cả tập giáo án xuống nền gạch. Tôi trấ n tĩnh và liếc nhìn
xucmg th ì ba bcín cô nương áo dài trắn g đang rượt đuổi nhau,
311
bấy giờ đã đứng xếp hàng trước m ắt tôi với những con m ắt sợ sệt,
nàng này đang đẩy nàng kia. Tôi thừa b iết các nàng đang đẩy
nhau để nhận lỗi, giây phút ấy tôi th ấy các nàng mỏi tội
nghiệp làm sao, bụng thì cười th ầm nhưng khuôn m ặt của tôi
lại tỏ ra dữ tợn, tôi b ắt đầu bằng những khẩu lệnh : Em nào ?
Em nào vừa bắn dây thun ? ... Cả lốp im lặng, trong bốn cô
nương đó ấp a ấp úng, một cô gái th ắ t bím bước ra khỏi dãy
bàn và : Thưa thầy ! Em vừa bắn đấy ạ ! Em xin lỗi, lần sau
chúng em sẽ không dám nữa ! A ... h a... th ủ phạm là m ột cô gái
th ắ t bím , khuôn m ặt tròn với ch iếc răn g k h ển h h ế t sức
dễ thương. Đã nói dân ban c dễ xiêu lòng nên tôi lượng tình
th a thứ ngay : Thôi em về chỗ đi, thầy không sao đâu ! L ần sau
chớ tá i phạm nữa ! Và tôi bước lên bục giảng, gần bôn mươi
con bướm trắn g đang chào tôi một lần nữa... Chào các em, các
em ngồi xuống ! Tôi tên là... Tôi sẽ chủ nhiệm lớp chúng ta
th ay cho ... Chưa dứt lòi thì những tiếng xôn xao bàn tán lại rộ
lên : Thầy trẻ quá tụi bay ơi ! Thầy ơ i ! Thầy có người yêu chưa !
Tôi cười chưa phản ứng trả lòi th ì : Trời ơi ! Con tra i gì m à có,
lúm đồng tiền, rồi : Thầy yèu ai chưa thầy ? ... Tôi đã thử qua
nhiều tìn h huống nên tôi bình tĩn h hỏi lại : Nếu có rồi thì sao,
nếu chưa có thì sao ? Không khí dường như lắng xucíng, nhưng
lại rộ lên khi tôi nói t h ậ t : Thầy chưa có người để yêu... và buổi
học hôm đó tôi thu được k ết quả ngoài dự đoán, lốp hiểu bài
r ấ t nhanh và tôi đón nhận sự phản hồi từ những học trò rấ t
tốt, buổi thứ hai tôi dạy về chuyện tìn h Romeo và Ju lie t. G iảng
vừa xong thì : - Thầy ơi ! Có người muốn làm Ju lie t thầy nè !
Th ầy ơi, thầy là Romeo nhé ! Tôi đùa : thầy không dám làm
Romeo đâu, cùng lúc đó tôi nhìn xuống em, án h m ắt của em
làm tôi phải bôi rối ! Tôi đọc cho lốp những dòng thơ khi bài học
k ế t thúc, lúc đi qua bàn của em tôi ngạc nhiên k h i trang giấy
của em không có những dòng thơ tôi đọc mà chỉ có hình ảnh một
312
cô gái đang cầm trên tay một trái tim nhỏ bé. Tôi không định làm
em khó xử, nhưng trí tò mò của tôi không ngăn được, tôi hỏi :
Em khổng thích thơ Tê H anh sao ? Em trả lồi : T h ích chứ !
V ậy sao em không chép m à đi vẽ lăng nhăng th ế k ia ? Em đỏ
m ặt trả lời tôi như muốn khóc : B ài thơ ấy em thuộc rồi ! Và em
cầm tò giấy ấy chạy vụt ra khỏi lốp... Trông trường điểm ba
tiếng... ra chơi.
Tôi gắn bó với lớp 4A ngay từ buổi học đầu tiên, ngày 8 - 3
tôi lọt thỏm giữa gần bốn mươi tà áo dài trắn g đang xoay
quanh tôi. Rõ khổ ! Lớp không có con tra i nên m ột phần ba số
tiền lương tháng ấy là món quà tôi đãi các trò cứng và tôi hôm
đó bên cây đàn ghi-ta, lớp đã p h át hiện ra tôi là m ột cây văn
nghệ khi rộn ràng với bài : "Con đường đến trường" và tối hôm
đó, cô học trò th ắ t bím làm tôi m ến thêm khi b iết được em là
một người có giọng ca h ết sức ngọt ngào. Ngày th áng qua đi,
tôi đã nhiều lần từ chối ánh m ắt của em, thực sự em đã làm tôi
xao động nhưng tôi đã từ chối bởi em còn tương la i phía trưốc.
Ngày 2 6 -3 , tôi và em đã đưa tên tuổi của lớp 4A lên khi song
ca bài "Cùng m ắc võng trên rừng Trường Sơn". B à i h á t được
giải n h ất, từ hôm đó tôi cảm nhận được sự đổi th ay của em,
từ n g án h m ắt, từ ng cử ch ỉ, lời nói đều k h ác xa mọi người.
Em thường kiếm cớ đến trao đổi b ài vở với tôi, nhữ ng b ài thơ
em v iết, tôi là người duyệt trước, những ẩn hiện trong tran g
thơ là hình dáng của tôi... Ngày ấy, tôi bị ốm hơn m ột tu ần,
pliải ngliỉ dạy, em đă đến với lôi như m ột người yêu tliực sự,
g iặt giũ đồ, nấu cháo cho tôi, chăm lo tôi, nhưng lí trí không
cho phép tôi vượt qua ran h giới th ầy trò. Tôi cảm ơn em và lốp,
những nữ sinh xinh xắn của tôi. Lần đó, em không nhận lòi
cảm dn và guay đi, m ắt ngấn lệ. G iá m à em cùng học với tôi,
cùng ra trường thì tôi đã là người nói tiến g yêu với em trưốc,
313
đằng này... Chính em là người thổ lộ cho tôi biết em yêu tôi, lời
thổ lộ đó cách đây gần chín năm khi tôi vừa mói qua khỏi tuổi
hai mươi tư và em lúc ấy chỉ là một cô nữ sinh 18 tuổi và là
những ngày cuối cấp ba. Tôi không phụ bạc em, cũng không
nhận lòi, tôi chỉ nói : Em còn nhiều điều phải làm trước khi
nghĩ đến chuyện ấy ! Thầy sẽ chờ k ết quả học tập của em , thầy
tin rằng em là người th ầy chúc mừng trưóc n h ất. Tôi đ ặt hai
bàn tay lên đôi vai nhỏ bé của em với ý nghĩ rằn g : Tôi tin
tưởng vào em ... Và giờ đây em đã là cô giáo của m ột trường cấp
ba nọ, em đã hai mươi bảy tuổi và tôi xấp xỉ ba mươi ba rồi.
G iầy phút em gặp tôi có lẽ là giây phút làm con tim tôi rung
động liên hồi. Ngày đó vì ranh giới th ầy - trò nên tôi không
dám yêu em và nghĩ rằng em còn quá nhỏ để nghĩ đến chuyện
yêu - Ngày đó cô bé th ắ t bím xinh xắn đã chốm yêu tôi. Đối với
tôi chín năm để có một cuộc tình, có một người bạn đời hiểu tôi
như thế, tôi không th ể để vụt m ất em m ột lần nữ a... Em đưa
cho tôi địa chỉ và nói vối tôi là em vẫn chò lời nói tận trá i tim
th ầy ! Tôi hẹn em tối thứ bảy tại... và tiếng yêu đã ph át ra từ
trá i tim tôi, từ những kỉ niệm thuở nào và giờ đây trong vòng
tay tôi sao nước m ắt của em cứ trào ra, em không trách tôi,
nhưng giọt nưóc m ắt đó tôi biết xu ất ph át từ con tim đang rộn
nhịp của em. Hôm trưốc đọc cuốn "Tri thức trẻ" th ấy có tran g
mục kể về "Chuyện học đường" nên tôi viết bài này kể vê
chuyện của tôi, một nữ sinh cấp ba yêu thầy m à th ầy không
dám đón Iihận, và phải m ất liơn Lám năm sau, hai trá i tim của
th ầy và trò ngày ấy mới hoà chung nhịp sông. Qua đây, tôi gửi
lòi tự sự đến em - cô học trò của tôi và là ngưòi yêu của tôi.
T rầ n Song T oàn
S ố nhà 91/57 KV5, An Thới, CMT8, TP c ầ n Thơ
(Trích trong Tri thức trẻ, sô'90, 11 - 2 0 0 2 )
314
LÀM MỐI... CHO CÔ
Trở về sa u bao n ăm xa quê, điều k h iến em vui n h ấ t là

an h chị th ậ t sự đầm ấm và h ạn h phúc. Dù đã b iết trưốc như
th ế (khi em đóng vai "bà mối") nhưng em vẫn m ừng...
Chị ra trường, về công tác tại chính ngôi trường mà chị đã học.
Chị dạy V ăn lốp em. Em không nhớ chị đã khóc bao lần trưốc
sự ta i quái của lũ học trò chúng em ; để càng sau chúng em
càn g phục. T ín h cách ch ị đã cứng cáp dần trên lớp học và ở nhà
cũng thế. Giò văn lớp em lặng đi nghe chị giảng, chưa bao giờ
lớp em th ích học văn đến thế. Ở nhà chị kèm em học và m ắng
em m à không sợ b ố mẹ "bênh th ằn g út". Chị đã là người lốn.
M ột ngày chị hỏi em vê người con tra i đó. Anh là T ân - một

an h lính vừa x u ất ngũ. Q uyết tâm s ắ t đá và lòng ham học đã
đưa anh trở lạ i trường lốp. Anh hơn tuổi em và hơn cả tuổi chị
nhưng anh vui tín h và trẻ tru n g lắm . Em cho chị b iết mọi điều
và cũng từ đó em hay để ý. Anh Tân ngồi cạnh em, thường nhìn
chị rấ t lạ. Có lẽ chị đã từng bắt gặp ánh m ắt đó.
Chị hay hỏi em về anh và T ân cũng thế. Song khi hai ngưòi
gặp nhau th ì như không quen biết gì. Em còn nhớ một lần con
tra i trong lớp tổ chức đá bóng, anh T ân đã cõng em về với
khuôn m ặt đầy m áu. Chị đến n hìn anh nghiêm k h ắc : "Lớn rồi
còn nghịch". Em không hiểu chị nói em hay nói anh T ân ... V ài
lần, chị b ậ t khóc trưốc con sâu xám trong ngăn bàn. Anh
không dám giúp chị, chỉ ngói im. Anh biẽt an h chỉ là m ột cậu
học sinh.
Em đến n h à theo lời anh mời. K h i trở về em quyết định trở
th à n h "bà mối". N hà anh nghèo nhưng mọi người sôYig tình
nghĩa. Với tư cách là m ột người em - một học trò, em muốn chị
được sôíhg với những con người như thế.
315
Trên lớp, em xui anh giơ tay phát biểu mỗi khi chị đặt câu hỏi.
Lúc đầu anh lúng túng nhưng cũng quen dần. Chị hỏi a n h rấ t
"hóc" như muôn anh phải rú t lui. Em không cho phép như thế.
H ết kì I, chị bảo với em : "Chị sợ đối thoại với Tân". Em càn g
quyết tầm và anh T ần cũng bằng lòng. H ết kì II, chị tâm sự :
"chị thây thiếu một thứ gì đó từ ngày nghỉ hè". Và em b iế t chị
thiếu thứ gì...
Em hay rủ T ân tối nhà lúc tan học. Anh ngại lắm song vẫn
phải nghe theo "bà mối". Chị tỏ ra khó chịu nhưng bô' m ẹ thì
quý anh lắm . Anh đến nhà đều với những món quà quê. Chị đã
nhận sau nhiều lần từ chối. Chị cũng đã chịu nói chuyện vối
anh. Đ ến ngày chị tâm sự, chị b ắt đầu quý anh th ì em b iết em
th àn h công.
Chị lên đồi làm tran g trạ i với gia đình anh T ân . C húng em
kéo lên theo. Anh đỏ m ặt, chị thì chông ch ế : "Cô trò ta giúp
anh bộ đội". B ác Nga m ang trầu cau đến nhà, bô" mẹ đồng ý,
chị trở th àn h vợ chưa cưối của anh. Chuyện của anh chị ai
cũng biết, đã có lúc nó là đề tài cho toàn trường bàn tán . Chị
th ản nhiên bỏ ngoài tai những điều vô lí. Anh T ân càng yêu
quí, cảm phục chị hơn...
Tình yêu của anh chị kéo dài suốt 3 năm học cấp III của em.
Em trở th àn h chiếc cầu nối hai tâm hồn. Sán g em nghe T â n
tâm sự, hỏi han. Chiểu tối chị lại thẩm vấn. Em chỉ th ậ t th oải
m ái khi anh chị dẫn nhau đi chơi. Có những lúc em th ấy khó
xử hơn cả người trong cuộc. Đó là khi anh chị giận nhau. Chị
bao giờ cũng chờ anh đến làm lành còn anh đến m à chẳng dám
nói gì. Em đã hoà giải th ế nào em cũng không nhớ nữa. Em đã
làm tấ t cả những gì có th ể để anh chị đến với nhau.
Đám cưới được tổ chức khi anh T ân và em đều học năm ihứ
n h ất Đ ại học. Chị động viên khuyên anh đi học nhưng cả anh,
316
cả chị và gia đình đểu muốn cưới... T h ế là tháng tháng anh Tân
lại lặn lội vê vói chị. Em sang anh luôn và vẫn là những lòi
tâm sự của anh về chị. R ất xa nhưng bao giò anh cũng hướng về.
Đã có lúc chị thư cho em trong nước m ắt ; chị kể những chuyện
chị nghe người ta đồn vê anh Tân . Em đã khuyên giải chị r ấ t
nhiều ch ị mới bình tâm . Em biết rõ anh rể của em . Anh lo cho
chị hơn a i h ết, n h ấ t là khi chị sắp sinh con... Đó có lẽ là những
ngày khó k h ă n n h ất của anh chị.
T ốt nghiệp, anh T ân về công tác tại phòng nông nghiệp.
K iến th ứ c khi ngồi trên giảng đưòng giúp anh th àn h đ ạt và
gây dựng được một tran g trại tại gia đình. Em vào Nam nhận
việc. Do q u á bận, ở nơi xa, không có thòi gian thư từ cho anh
chị. V à a n h chị hình như cũng quên người em tra i. T h ỉn h
th oản g n h ậ n thư mẹ, em th ấy vững lòng : ở nhà vẫn ổn cả.
Đợt ngh ỉ phép này em quyết định vê quê. Em vui khi b ố mẹ
vẫn m ạn h khoẻ và anh chị hạnh phúc, th àn h đạt. E m nhận
th ấy tro n g án h m ắt an h chị có m ột niềm h ạn h phúc lớn lao.
Anh lạ i cảm ơn em như ngày xưa vẫn thế, mỗi khi em giúp đỡ
anh. A nh b ản h bao hơn, bệ vệ hơn nhưng vẫn vui vẻ, trẻ tru n g
và tìn h n g h ĩa như ngày nào. Em n hìn an h bằng con m ắt biết
ơn. A nh đã làm được những điểu em vẫn mong muôn.
Còn ch ị. S ao chị n hìn em tra i lạ th ê ? Em vẫn th ế chứ có đổi
k h ác gì đâu. v ẫn tấm lòng của m ột người em - một "bà mối"
tận tuỵ.
N g h ĩa V ă n
(Trích trong T ri th ứ c trẻ, s ố 1 1 8 - 1 1 9 , 1 - 2 0 0 4 )
MỘT CON ĐƯỜNG

Tôi n h ậ n ra T u ấn ngay khi an h trong tran g phục cản h sá t
đến trước cổng nhà tôi. Tu ấn là học sinh cũ của tôi, một học sinh
317
cá b iệt. Người giáo viên có h ai loại học sin h dễ nhớ n h ất là
học sin h giỏi và học sinh cá biệt. Hôm nay ngày n hà giáo, em
vê thăm tôi. Em dắt xe theo tôi, dáng rụ t rè.
- Tròi nóng quá em nhỉ.
- D ạ nóng quá. Vừa nói T u ấn vừa đưa tay cởi cúc áo ở cổ cho
đỡ nóng.
- Cái cúc áo ! P hải rồi, trong tôi chợt hiện về kỉ niệm xưa...
K hi mới ra trường, tôi về một vùng nông thôn công tác. Nhà
trường phân công tôi chủ nhiệm lớp 12B, một lớp có nhiều
th ành tích trong quậy phá. Nổi b ật có em T hanh Tu ấn . Ngoài
việc quậy phá, nghe nói em này còn có lần định đánh thầy giáo
nữa. Chỉ nghe thế, người yếu bóng vía chắc phải chịu kỉ lu ật
để không phải chủ nhiệm lớp ấy. Tôi th ì không, thực ra tôi vẫn
thấy ngán nhưng lại tự bảo lòng, cứ thử xem đã.
T iế t đầu tiên, tôi vào lốp lòng đầy lo lắng và hồi hộp. Lo
lắng vì mới ra trường dạy tiế t đầu tiên, hồi hộp vì không biết
những ông tướng quậy phá hôm nay biểu diễn tiết mục gì. Quả là
người ta nói không sai, chỉ được phân nửa lớp đứng dậy. Trong
sô”học sinh ngồi lì ra đấy, có em to lớn, tóc để kiểu ngôi giữa cởi
phăng cúc áo ra, để lộ bộ ngực đen bóng. Mặc dù rấ t bực nhưng
tôi vẫn kìm lòng, đến bên em, tôi hỏi nhẹ.
- Em cài cúc áo vào !
K h ô n g đ ể ý lrii tôi nói, a n h ta m á t v ẫn n h ìn lôn tr ổ n n h à ,
huýt sáo đều đều.
- Em cài cúc áo vào ! Tôi nói. L ần này giọng cứng hơn. v ẫ n
không nghe lời tôi nói, anh ta cho cả hai chân lên ghê ngồi
chồm hổm.
V
Quá lắm rồi ! Tôi không kìm được lòng m ình nữa.
318
- Mời em ra ngoài ! Vừa nói tôi vừa cầm tay anh ta kéo đi.
Chợt "hụp" một cái. M ắt tôi hoa lên như vừa đập đầu vào một
cái gì đó. Người tôi lảo đảo. Tôi hiểu chuyện gì đã xảy ra. Khi
tôi bình tĩnh trở lạ i th ì không thấy cậu ta đâu. Tôi về bàn giáo
viên, ngồi một lúc và b ắ t đầu vào bài giảng, c ả buổi học hôm
đó tôi không nhắc gì về sự việc đó cả.
Hôm sau thì T u ấn không đến lớp, tôi không báo cáo sự việc
với nhà trường. Nếu tôi chỉ nói m ột câu thì ngay lập tức Tu ấn
sẽ bị đuổi học. Nhưng làm như th ế sẽ khiến cho T u ấn chán
nản và b iết đâu em lao vào con đường tội lỗi.
Tôi tìm đến nhà T u ấn và động viên em đến trường. Tu ấn

xúc động lắm , ôm lấy tôi m à khóc. Sau đó Tu ấn tiến bộ rấ t
nhanh và cuối năm 12 em đã th i đỗ vào đại học. Giờ đây, mỗi
khi nghĩ về T u ân lòng tôi lại th ấy xôn xao vì tôi đã cho em một
con đường.
T h iê n Đ ạ o
X2 N ghi L ăm - N ghi Lộc - N ghệ An
(T ríc h tro n g G iáo viên & N h à trư ờ n g, sô 1 4 .1 9 9 9 )
BÀI TẬP LÀM VĂN ĐIỂM 6
Hôm nay th ầy tr ả bài "So sánh sự khác nhau và giông nhau

giữa cảnh thu và tìn h thu trong Thu Vịnh và Đây m ùa thu
tới". Tôi ch ắc m ẩm th ế nào cũng được điểm kha khá, vì đã bỏ
k h á n h iều rô n g RÍtr <ỈP làm h ài. V à tôi đã đ ư ợr đ iểm pan nhát.
lớp : 8.
Cuối giờ th ầy gặp riên g tôi. Tôi hồi hộp đến nghẹt thở. Thầy
nhìn tôi trìu mến : "D iệu Thu em có h ài lòng về bài v iết của
m ình không ?". "Thưa thầy, th ầy nói vậy... em không hiểu" -
tôi lúng túng.
319
"Em về làm lại b ài này, tu ần sau nộp cho thầy. Cô" gắng làm
tốt nghe ! N ên coi đáp án như m ột sự gợi ý thôi Thu à !".
Tôi hiểu ý thầy, vâng, thầy ơ i ! Em đã bỏ khá nhiều "công sức"
để có được điểm 8 vừa rồi. N hưng đó không phải là ... Mở bài là
văn của th ầy Đức, th ân bài là văn của thầy Long, k ết bài là
văn của th ầy N inh. Tôi chỉ pha thêm một chút "gia vị" là
th àn h bài văn của m ình. T h ậ t độc đáo !
... T u ần sau tôi nộp bài cho thầy. T u ần sau nữa th ầy trả bài
cho tôi. Tôi được 6. Tuy điểm không cao bằng lần trước nhưng
tôi cảm th ấ y vui vì không bị dằn vặt. Suốt đời tôi sẽ nhớ mãi
giọng nói của th ầy lúc ấy... Nên coi đáp án như một gợi ý thôi
Th u à !..."
P h ạ m Thị Diệu Thu
GIỌT NƯỚC MẮT MUỘN MÀNG !
Phụ trá ch môn T oán lốp tôi lúc bấy giò là thầy dạy toán giỏi
của trường. L à lốp trưởng lại học k há môn Toán nên tôi được
th ầy rấ t quý, ngược lại tôi cũng r ấ t quý thầy. Bởi vậy, khi được
nhà trường thông báo thầy sẽ phải chuyển sang dạy lớp khác,
thay thầy dạy lớp tôi là thầy giáo mới về trường, tôi rấ t buồn và
th ấ t vọng. Các bạn trong lớp cũng vậy, chúng nó cũng rất buồn
khi phải chia tay với thầy, người đã gắn bó với chúng tói suốt 2
năm qua.
C ó lẽ vì t h ế m à m ặ c d ù c h ư a h ề b iế t th ầ y giáo m ới là người
th ế nào nhưng tôi cảm thấy ghét con người đó vô cùng.
Hôm đó, cô Hiệu trưởng vào lớp tôi cùng với một thanh niên,
còn rấ t trẻ có dáng người dong dỏng cao. Cô giới thiệu với cả lóp :
- Đây là thầy Nhanh, thầy mới về trường ta và sẽ dạy môn
Toán lớp các em từ hôm nay.
320
- C hào các em ! T h ầy r ấ t h â n hạnh được làm quen với các
em . T h ầy mong rằng chúng ta có th ể hợp tá c tố t với nhau để
th ầy có thê hoàn th àn h nhiệm vụ của m ình - T h ầy ch ào chúng
tôi vối nụ cười rấ t tươi.
N hưng lúc đó nhìn gương m ặ t non ch oẹt và nụ cười đó của

th ầy sao mà tôi tức th ế không biết. C hẳng n h ẽ từ n ay trở đi tôi
phải học "ông thầy" chỉ bằng tuổi anh tra i tôi k ia sao ? Tôi
không chấp nhận điều này ! Tu y nhiên, tôi lạ i không thể làm
gì để th ay đổi cái sự th ậ t hiển n h iên sừng sững trước m ặt tôi.
Vì không có cảm tìn h với th ầy, nói đúng hơn là ghét thầy
nên tôi đã ghét lây cả môn T o án mà bấy lâu n ay tôi yêu thích.
Tuy n hiên , tôi vẫn cô gắng đọc sách để có th ể tự giải được các
bài tập . Còn ở trên lớp, tôi không chú ý lắm đến b ài giảng của
th ầy m à thường làm việc riên g . Tuy vậy, tôi cũ ng vẫn có th ể
p h át h iện ra một sô' sai sót trong các bài giản g củ a th ầy cũng
như những bài tập m à th ầy ch ữ a trên lốp. Có lẽ là do mới ra
trường nên k in h nghiệm giản g dạy cũng như tâ m lí của th ầy
không được tốt.
Đ ây là cơ hội để tôi có th ể "tr ả thù" th ầy , tôi ngh ĩ vậy và

cũng làm như vậy. Cho nên sau đó trong n hữ ng giờ toán của
th ầy, tôi thường tập tru n g để tìm ra những sa i sót củ a thầy để
mà h oạnh hoẹ thầy. N h ất là tro n g những giò th ầ y đăng kí dạy
tố t có các th ầy cô trong trường đến dự, tôi thư ờng tíc h cực giơ
t a y p h á t biổu ý k iố n đổ ch ỉ r a n h ữ n g Bai 8Ót c ủ a t h ầ y . N h iồ u
lúc, tôi đã làm cho th ầy phải khó xử trước bao n h iêu người.
N hững lúc đó m ặt thầy thường rấ t đỏ (Tôi phải công nhận thầy
là người hay đỏ m ặt n h ất mà tôi từng gặp).
Còn tôi, những lúc như vậy, tôi cảm th ấ y vui vô cùng, như
th ể tôi vừa giành th ắn g lợi trước đôi th ủ củ a m ình vậy. Và
21-300THGTSP 321
đương nhiên giờ toán lại trở nên thu h ú t tôi, là cơ hội để tôi đối
đầu với thầy.
M ặc dù vậy, thầy vẫn không tỏ th ái độ gì là ghét tôi, thầy

vẫn quan tâm đến tôi như một học sinh giỏi của lớp. Tôi mặc
kệ, th ầy quý hay ghét tôi là việc của thầy, tôi không quan tâm
bởi tôi vẫn không th ể chấp nhận thầy. Các bạn trong lớp tôi
cũng vậy, chúng nói là thầy dạy khó hiểu chúng không tiếp
thu được, chúng bảo tôi đề nghị đổi giáo viên.
Đ úng rồi ! T ại sao tôi không nghĩ ra điều này cơ chứ. Đây là
điểu duy n h ất tôi có th ể làm để không phải học thầy nữa. Thê
là ngay lập tức tôi viết đơn, lấy chữ k í của cả lớp rồi gửi lên
B a n giám hiệu để nghị xin đổi giáo viên dạy toán.
Cả lốp tôi hồi hộp chồ đợi phản hồi từ B an giám hiệu và cuối
cùng th ì cũng có quyết định gửi xuống cho lớp tôi : "Nhà
trường không chấp nhận đề nghị xin đổi giáo viên dạy toán của
lớp 8A. Thầy N hanh vẫn dạy môn Toán ỉớp 8A cho đến hết
năm học này, sau đó nhà trường mối có thể sắp xếp lại".
Lớp tôi nhận được quyết định đó của B a n giám hiệu cùng
với 45 phút giảng giải, thuyết giáo củ a cô H iệu trưởng. Cô nói
chúng tôi ích kỉ, tự phụ ... Và vô vàn điều n ặng nề khác khiến
cho cả lớp tôi phải gục m ặt xuông bàn, nhiều đứa con gái đã
khóc, ngoại trừ tôi. Tôi đã cố ý bỏ ngoài ta i mọi lời nói của cô,
tôi biết người m à cô muốn nói nhiều n h át là tôi. N hưng tôi
không quan tâm , tôi vẫn không gục m ặt xuống bàn, lại càng
không khóc. Điều duy n h ất khiến tôi lo lắng là thầy vẫn dạy
lớp tôi. Rồi đây, không biết thầy sẽ đối xử với lớp tôi như th ế
nào, đặc biệt là tôi. Sau vụ động tròi này liệu th ầy có thù hằn
gì lớp tôi không ?
322
Hôm sau, đến giờ của thầy, cả lớp tôi ai cũng lo lắng. Riêng tói,
tôi đã chuẩn bị tin h thần để sẵn sàng đối m ặt với thái độ sắp tói
của thầy m à chúng tôi nghĩ là rấ t xấu và nặng nề. Tuy nhiên,
điều m à tôi lo lắng đã không bao giò xảy ra. Thầy đến lớp tôi vẫn
với nụ cười và th á i độ vui vẻ như chưa hề xảy ra chuyện gì. Thái
độ đó của thầy làm cho chúng tôi h ết sức b ất ngờ. T ấ t cả chúng
tôi đã không ai nói được lời nào, chỉ nhìn nhau và im lặng.
Su ố t cả buổi học hôm đó, tôi đã nghĩ r ấ t nhiều về thầy, vể
những việc tôi đã làm . Tôi vẫn b iết tôi là con bé cứng đầu và
bướng binh nhưng chẳng nhẽ tôi lại là con bé ích kỉ và tự phụ
như lời cô Hiệu trưởng đã nói sao. Thầy đã không chấp những
h àn h động trẻ con, nông nổi của tôi, còn tôi lại cô" gây rắ c rối
cho thầy ! Tôi là con bé tồi tệ đến th ế sao ! Lần này th ì tôi đã
khóc, khóc thực sự, m ặc dù th ầy vẫn cười với tôi ... r ấ t h iền và
bao dung.
Tôi muôn nói với th ầy lồi xin lỗi nhưng trong suỏt 2 năm
học đó, tôi đã không thể nào nói được câu nói tưởng chừng đơn
giản đó.
Giò đày, tôi đã lớn hơn, trưởng th àn h hơn nghĩ lại những
chuyện hồi đó tôi vẫn cảm th ấy ân hận vô cùng.
T h ầ y ơi ! Em xin lỗi thầy !
Vũ T hị A nh T u ấn
K33 kinh tê Đại học Nông lâm Thái Nguyên
r T r íc h t r o n g T r i t h ứ c t r ẻ , s ô 1 1 5 , 1 1 —2 0 0 3 ) .
"HÃY THA LỖI CHO CỒ, EM NHÉ !"
Trời lại dần chuyển sang đông, những tia nắng ban m ai yếu
ớt không đủ sức phá tan làn sương mỏng, từng cơn gió đầu
m ùa nhè n h ẹ thổi cũ n fc- làm người ta lạn h buốt. V ậy là đã
323
hai năm rồi, mau th ật, hai năm , một quãng thòi gian không đủ
để làm tôi quên đi tấ t cả, quên đi những kỉ niệm mà m ỗi lần
đông về giá lạnh như th ế này là tôi lại nhớ.
Hồi đó, tôi chưa chững chạc, ra dáng một cô giáo như bây
giờ. Tôi khù khờ, ngây ngô cộng với dáng người nhỏ bé n ên bọn
học trò quái quỷ lớp 9 chả biết sợ là gì. Mỗi lần đứng lớp tôi
đểu làm mọi cách để ra oai. Và chuyện gì đến nó cũng sẽ đến.
M ùa đông năm ấy, lốp 9A của tôi vừa đón n h ận cối lạn h
muôn thuở của đông về, vừa đón một cậu học trò mới từ .tỉnh
khác chuyển đến. v ẻ m ặt cậu ta lúc nào cũng dửng dưng,
nghênh nghênh như b ấ t cần tấ t cả. Trong lớp chỉ m ình cậu ta
lầm lũi, chẳng chơi vối ai. Cậu ta có thói quen lúc nào cũng cho
tay vào túi quần trông r ấ t ngổ ngáo.
Hôm đó, cũng tiế t tròi lành lạnh như th ế này, lạn h, cá i lạnh
từ đâu len lỏi vào trong da thịt, vào trong xương làm tôi không
chịu nổi mặc dù đã m ặc hai ba lớp áo. Tôi kiểm tra bài đầu giờ,
cây bút trên tay không biết vô tình hay cố ý rà đúng tên cậu học
trò mói đến. Một tay cầm tập, tay kia th ản nhiên cho vào túi
quần. Tôi nóng bừng cả m ặt và không thể chịu n ổ i:
- Cô yêu cầu em có th ái độ nghiêm túc !
Cậu ta nhìn cả lóp rồi nhìn tôi, bôi rối.
- Thư a cô, thì em rấ t nghiêm túc đấy m à !
- Cô b iết trời rấ t lạnh, nhưng cô yêu cầu em rú t tay ra.
C ánh tay trá i động đậy trong túi, nhưng chả có dấu hiệu sẽ
ròi khỏi chỗ cũ. Em ngập ngừng :
- Thư a cô... em không thể... em xin cô !
Vẻ m ặt em th ay đổi m ột cách đột ngột, không còn dửng
dưng lạnh giá nữa mà như van lơn th a thiết. Nhưng lòng vị tha
của tôi lúc này đã nhưòng chỗ cho tính háo thắng.
324
- H oặc em rú t tay ra, hoặc em hãy bước ra khỏi lớp !
Em bôi rối phân vân khó xử, cánh tay trái rút ra khỏi túi quần.
Tôi ch ư a kịp hưởng giây phút sung sướng của người chiến
th ắn g đã chợt ch ết lặng, c ả lớp ồ lên, nhao nhao như vỡ chợ.
Tôi sững sò và không tin vào m ắt m ình nữa. Em không có bàn
tay, h ay nói đúng hơn bàn tay trá i của em đã bị cắ t s á t ch ỉ còn
lạ i cùi tay. Em ngơ ngác đau đớn, đôi m ắt thoảng thốt ngân
ngấn nước và ù té chạy ra khỏi lớp, chạy miết, không quay đầu
nhìn lại.
T h ế rồi từ hôm đó tôi không còn gặp lại em nữa. Em đã lẩn
trá n h tô i, lẩn trán h tấ t cả mọi người như em đã từng lẩn trán h
khi cù n g mẹ rời xa qué hương xứ sở để đến đây, c h ỉ vì ca a-xít
ích kỉ củ a người đàn bà với mẹ em m à hậu quả nặng n ể em
phải g án h chịu khi giơ tay ngăn ca a - x í t đang tạ t th ẳn g vào
m ặt người mẹ. Và tôi, tôi đã vô tìn h khơi lại nỗi đau, sự m ất
m át, tủ i nhục m à em đã vùi chôn.
Cho đến tậ n bây giờ, đã h ai năm rồi nhưng tôi vẫn còn nhớ
như in đôi m ắt ngơ ngác đến tội nghiệp của em, tại sao tôi lại
vô tâm đến như vậy chứ. Hãy th a lỗi cho cô, em nhé !
N guyễn Thị T h an h Nhi

(T rích tro n g Tri thức trẻ, sô'79, 1 - 2 0 0 2 )
"VẾT Mực TÍM"

N gày sinh n h ậ t tôi, trong nhưng tám bưu thiếp m a tõi nhận
được cô một cái viết bằng mực tím của T h ắn g làm tôi r ấ t vui và
xúc động, m àu tím ấy lại gợi cho tôi nhố về k ỉ niệm rấ t riêng
của h a i đứa ...
C uổi năm P T C S , tôi được bầu làm lốp phó học tập lóp 9A.
T ron g 46 gương m ặt của lớp, th ì Th ắn g là một học sinh cá biệt,
325
không những ở lớp mà cả trường biết đến với cái tên "Thắng cấc"
(nghĩa là lấc cấc). T h ắn g được cô chủ nhiệm lớp xếp ngồi cạnh
tôi để tôi "kèm" bạn ấy. Th ắn g đã dốt, lại còn khoẻ nghịch.
Thôi thì đủ mọi trò : đánh nhau, lấy trộm đồ dùng học tập của
bạn ..., không ngày nào là Th ắn g không bị ghi tên trong "sổ
đen" của lớp. Tôi còn nhố, có lần Th ắn g trốn học, ra bờ ruộng
sau trường b ắt được con rắn m ang vào lốp doạ cá c bạn nữ một
trận , làm ai cũng sợ xan h m ắt mèo, nhưng ... T h ắ n g lại trừ tôi
ra. Th ắn g rấ t hay gây sự, trêu chọc mọi ngưòi nhưng cậu ta
không bao giò trêu tôi. Vì th ế cả lóp đều sợ T h ắn g, còn tôi thì
không. Th ắn g không làm tôi tức giận và quý m ến tôi m à vì tôi
là nơi "cứu trợ" cậu, mỗi lần có bài kiểm tra. T ôi không muôn
cho Thắng nhìn bài nhưng sợ Th ắn g nên không dám che bài
của m ình đi.
Giờ kiểm tra ch ất lượng môn V ăn giữa học k ì II năm â'y là

một dấu ấn đầy kỉ niệm giữa tôi và Thắng. Đọc đê Văn, tôi cắm
cúi làm bài. Còn T h ắn g th ì cứ lục đục m ãi m à vẫn để giấy
không. Th ắn g nhìn bài tôi thì không th ể vì cô giáo b ắ t tôi phải
che bài đi, không được để bài "tự nhiên" như nhữ ng lần kiểm
tra bình thường, vì đây là đợt kiểm tra ch ất lượng giữa học kì
để đánh giá khả năng thực sự của học sinh. Cô giáo coi th i lại
chính là cô dạy môn V ăn nên cô coi ch ặt chẽ lắm . T h ấy Th ắn g
loay hoay và lén lút mở sách nên cô giáo cứ đi đi lại lại cạnh
Thắng, rú t trong ngăn bàn ra quyển sách văn và tuyên bố
không cho Th ắn g làm bài vì đã cố ý sử dụng tài liệu qua 2 lần
nhắc nhở. Th ắn g đứng lên xin lỗi và năn nỉ m ãi nhưng cô giáo
vẫn không thay đổi ý kiến. Thắng bặm môi lại, tay xoay xoay
cái bút có vẻ rấ t tức giận. Cô giáo đi lên bàn giáo viên, ghi tên
Th ắn g vào sổ đầu bài của lốp. Bỗng nhiên, Lan lớp trưởng kêu
lên : " ơ , áo cô giáo đầy mực kìa !". Hôm đó, cô mặc cái áo mới may
326
mảnh vải trắng mà cả lớp tặng cô nhân ngày 20/11. Tôi ngẩng
lên nhìn th ì chao ôi, những vết mực tím r ấ t đậm và dày đặc
trên lưng áo cô, không biết ai vẩy vào làm m ất đi vẻ đẹp của
cái áo.
Cô nhìn cả lốp nghiêm m ặt hỏi : "Em nào vẩy mực vào áo cô
thì đứng lên nhận lỗi ngay", c ả lốp nhôn nhao "thư a cô, em
không ạ". T h ắn g và tôi cũng đồng th an h như vậy ! Cô im lặng
đi một vòng quanh lớp và dừng lại cạnh tôi ôn tồn hỏi : "Hoa,
em v iết mực tím à ? "V âng ạ" - tôi tr ả lòi cô và tiếp tục
làm bài. M ột lúc sau cô lại hỏi : "Cả lớp, có em nào viết mực
tím nữa không ? "K hông ạ" - cả lớp đồng th an h và quả th ậ t
chỉ có một m ình tôi viết mực tím . "Cô hiểu rồi, cuối giò Hoa ở
lại gặp cô nhé !". - Cô giáo nói với tôi vào lúc tôi làm bài đã xong.
Như th ế là tôi đã b iết cô đang nghĩ gì về tôi - Cô nghi ngờ cho
tôi là người vẩy mực. V ì lí do gì cơ chứ ? Tôi là m ột học sinh
ngoan, cô r ấ t quý và ngược lại. Lẽ nào tôi lại làm như vậy ? ? ?
H ết giờ, tôi cố trấ n tĩn h ở lại gặp cô m à trong lòng thổn thức vì
oan ức. "Thưa cô, em không ..." - tôi nghẹn ngào. "Nhưng cả lớp
chỉ có m ình em viết mực tím !" - cô nói. "Thưa cô, em không biết,
em không làm ạ !" - Tôi nức nở khóc nấc lên. Cô nhìn tôi
nghiêm nghị và vỗ vào vai tôi nói : "Thôi, cô b iết em không cố
tình làm như vậy nhưng lần sau em cần rú t kinh nghiệm nhé !".
Cô đã nói th ế th ì tôi b iết nói làm sao được nữa, đành "vâng ạ"
ra về lòng nặng trĩu . Tôi đi về trong lòng buồn rười rượi. Cái
gió sông Hồng ch ẳn g làm cho lòng tôi m át đi giữa trư a hè oi
bức. Rõ vô tìn h m à ra hữu ý, tôi tủ i th ân lắm . Đ ang bưốc đi vô
định th ì có tiến g gọi của Th ắn g "Chờ tớ vối". Tôi dừng lại hỏi
"S a o , ehưa về cơ à ? T h ắ n g lí n h í : "Tớ ... đợi ... H oa". "Tôi
b ậ t cười vì T h ắn g m à cũng chờ tôi cơ, mọi ngày trống chưa tan
đã tó t về trước. "V ề th ì về" - tôi giục Thắng. Đột nhiên, Th ắn g
kéo tôi lại và nói "Hoa cho tố xin lỗi, chính tớ đã vẩy mực vào
327
áo cô giáo, vì cô không cho tớ làm bài tiếp. Tố cũng cõ bút
mực tím nhưng không viết. Tố ân hận vì đã làm cô giáo nghĩ
sai về Hoa". Nói rồi Thắng cúi m ặt xuống đất, h ai bàn tay nó
đan vào nhau bối rối. Tôi n hìn Th ắn g đầy tức giận, chỉ muốn
quăng cái cặp vào m ặt nó. Chợt Thắng nhìn lên và bảo : "X in Hoa
đừng nói cho cô giáo biết, m ình phạm lỗi nhiều rồi, m ình hứa
sẽ quyết tâm sửa chữa". Nưâc m ắt nó ngấn ra. L ần đầu tiên tôi
thấy cái m ặt "lấc cấc" của nó ỉu xìu và chảy ra những giọt nước
m ắt của một kẻ b iết lỗi. Tôi đã tin nó. Tôi im lặng, chôn ch ặt
chuyện này trong lòng như m ột bài học nhố đời. Sau lần ấy, tôi
thấy Th ắn g đến lốp đều đặn, học hành chăm chỉ và không bao
giờ nghịch phá nữa. Sự tiến bộ của T h ắn g làm cô giáo và cả lớp
đều vui và ngỡ ngàng. Sự th ay đổi ấy của Thắng làm nguôi
ngoai dần đi trong tôi những m ặc cảm về Thắng. Tôi nghĩ, nếu
tôi nói cho cô biết sự th ậ t n ày th ì lòng tôi rấ t th an h thản.
Không, vì tôi đã hứa với T h ắn g là không nói rồi, nhưng sự tiến
bộ của Th ắn g đã làm cho không chỉ riêng tôi m à các th ầy cô
giáo cùng các bạn ở lớp đều th an h th ản. Như th ế là tôi thây
lòng nhẹ nhõm rồi.
V ết mực tím, màu mực tím - đã đánh dấu sự đi lên của
Th ắn g và cũng là kỉ niệm khó phai trong lòng hai đứa tôi, khi
mỗi lần nhớ vê một thời cắp sách đầy mộng mơ ngày ấy.
T r ầ n T h uý N gần
Trung tâm Văn hoá - T h ể thao - Kiến Xương - Thái Bình
( T r íc h t r o n g T r i t h ứ c tr ẻ , 8 0 8 5 , 7 - 2 0 0 2 ) .
THẦM LẶNG
T in cô Hoa dạy môn Hoá học nhập viện làm lớp tôi mừng
hum VI được nghỉ học. Đã ba ngày trôi qua chúng tôi thoát nạn,
không bị cô "khủng bô" tinh thần" nữa. Chẳng đứa nào nghĩ
328
đến chuyện thăm cô. Duy ch ỉ có nhỏ K im lốp trưởng tích cực
khởi xưống chuyện tổ chức đi th ăm cô nhưng không m ấy đứa
hưỏng ứng.
Trong các thầy cô ở trường, lốp tôi hầu như đứa nào cũng
ghét cô Hoa, bởi cô vừa lớn tuổi, nói giọng B ắc khó nghe lạ i còn
k h ắ t khe, khó tính. Vào giờ Hoá của cô, quần áo phải ch ỉn h tề,
tóc tai gọn ghẽ, ngồi th ẳn g lưng, hai tay khoanh để lên bàn,
m ắt hướng lên bảng chăm chú nghe bài giảng. Trong chuyện
học b ài và làm bài tập, bạn nào không thuộc bài hoặc quên làm
b à i tập là coi như tà n đời. Cô p h ạ t r ấ t nặng, bị "ăn trứ ng",
chép p h ạ t, làm "tượng" trê n bục giảng, th ậm ch í còn bị mòi
ch a mẹ. Hôm nào vào lớp m à có bạn nào phạm lỗi là y như
rằn g lớp tôi được nghỉ học nhưng lại được tra tấn bằng "tiếng
h á t êm đềm" của cô. Cô sẵn sàng bỏ 2 tiế t liền để th u y ết giáo
bọn tôi về cách nói năng, th ư a gởi, cách ăn m ặc, tóc ta i, đi
đứng ...T rong giò kiểm tra của cô thì đô" đứa nào quay cóp
được, vì cô là "sá t thủ b ắ t bài" (lốp tôi đặt cô như thể).
Vì ác cảm với cô nên khi nhỏ Kim đê xưóng việc th ăm cô,

bọn lớp tôi cứ nhao nhao lên phản đối. S a u một hồi tran h luận,
bàn cãi, cả lớp thông n h ất đợi khi nào cô vê nhà dưõng bệnh
rồi sẽ đến thăm .
M ột tu ần trôi qua, chúng tôi vẫn dửng dưng và còn cảm

t h â y s u n g aư ón g k h i cứ được n g h ỉ d à i d ài. C òn nhớ, h ô m đó là
sán g thứ ba - nghĩa là đúng 10 ngày kể từ khi cô nhập viện thì
th ầy H ải vào lớp dạy thay cô. S au m àn chào hỏi, th ầy thông
báo : "Cô Hoa vì bệnh n ặng không th ể tiếp tục đứng lớp nên
th ầy được phân công dạy th ế...". Nghe được tin này, bọn lớp tôi
đứa nào cũng thở phào, hớn hở ra m ặt. Có đứa còn ác m iệng :
329
"Cầu trời cho cô bệnh hoài, nghỉ dạy luôn đi". Chợt nhỏ L an
cạnh tôi lên tiếng hỏi : "T h ế chừng nào cô xu ất viện hả th ầy ?
"T h ế các em không b iết gì sao ? Thầy tỏ vẻ ngạc n hiên : "Cô
đã được chuyển lên th àn h phô' để điều trị từ hôm qua rồi.
Chẳng lẽ các em chưa đến thăm cô à ? " T h ấy cả lớp im lặng
cúi đầu, thầy tiếp : "Thầy hiểu rồi ! Có lẽ các em không quý cô
bởi cô khó tín h và r ấ t nghiêm khắc. N hưng các em ạ ! Hơn
30 năm trong nghề, cô luôn được các thầy cô giáo trong trường
và các th ế hệ học sinh yêu mến và kính trọng. Cô đến với các
em tấm lòng thương yêu và trách nhiệm của người cầm phấn.
Các em b iết không ? Cô nghiêm khắc như th ế ch ỉ muốn cho các
em học tốt và nên người để mai này khi bước vào đời các em sẽ
trở th àn h những công dân có ích cho xã hội. Trưóc đây thầy
cũng có những suy nghĩ như các em, nhưng khi ròi ghê nhà
trường, vào đòi thì những bài học nghiêm khắc của cô ngày nào
đã giúp thầy rấ t nhiều trong cuộc sông... À ! Trưốc khi chuyển
viện, cô có nhò thầy gửi cho các em bức thư này". Vừa nói thầy
vừa lục cặp lấy ra một phong thư màu trắn g dán kín. Nhỏ Kim
- lốp trưởng lên nhận và đại diện đọc cho cả lớp nghe :
" Mến gửi tập th ể lớp 9A1 thân yêu !
Vậy là cô buộc p h ả i xa các em trong một thời gian dài. Đã

hơn một tuần qua không đến lớp, cô nhớ các em vô cùng. Căn
bệnh trở nặng, có lẽ cô không còn tiếp tục dạy các em dược nữa.
N ăm học này các em có nhiều k ì thi quan trọng, nhất là các em
thi tốt nghiệp p h ổ thông. Do vậy, các em hãy ngoan và chăm
học. Thầy H ải sẽ thay cô ch ỉ bảo cho các em, các em hãy ngoan
và nghe lời thầy đấy ! Cô tin rằng tất cả các em sẽ đ ạt được kết
qu ả tốt. Cô sẽ thường xuyên viết thư cho các em.
330
Cuối thư, cô chú c các em vui khoẻ, học giỏi và ngoan ngoãn.
Tạm biệt các em học sinh thân yêu của cô, khôn g lúc nào cô
không thương nhớ các em...".
Đọc đến đây nhỏ Kim bỗng oà khóc nức nở vì quá xúc động.
Dưới lớp, đứa nào cũng sụ t sùi, rồi đồng th an h gọi : "Cô ơi !".
Đỗ H oàng X u â n
155 Hồng Thập Tự, Long K hánh, Đồng N ai
(T rích tron g Tri thức trẻ, sô 113, 10 - 2 0 0 3 ).
CHIẾC ÁO CỦA CÔ
Tiếng chuông điện thoại đổ dồn làm tôi giật mình. "Hiếu hả ?
Hoàng móm đây". Tôi reo lên "H oàng à. M ày m ất tích ở đâu
vậy hả ? G iọng nó chợt chùng xuống "Có chuyện đấy. M ày
b iế t chưa, cô V ân "Cô V ân làm sao ? "Cô V ân ... m ất rồi".
"H ả ? M ày nói gì ? Cô V ân làm sao ? Tôi không nghe thấy
Hoàng nói gì cả, giọng nó như trôi vào vô hư. Cô V ân của tôi.
Cô V ân là giáo viên chủ nhiệm của chúng tôi từ năm lóp 6.

Cô rấ t nghiêm k h ắ c nên chúng tôi dù rấ t nghịch ngợm cũng
chang đứa nào dám qua m ặt cô để bày trò quậy phá trong lốp.
Tuy vậy cô lại là người thưởng p h ạt công m inh. Đứa nào phạm
lỗi sẽ bị cô p h ạt r ấ t nặng còn đứa nào làm được việc tốt, chăm
chỉ, tiến bộ đều được cô khen thưởng và có cả quà nữa. Nên dù
sợ cô nhưng đứa nào cũng yêu quý cô.
Tôi và H oàng móm là hai chuyên gia nghịch ngầm nên dù
sợ cô nhưng cũng không bỏ lỡ dịp nào có th ể "trổ tài" của m ình.
Hôm đó, tròi trỏ lạn h , chúng tôi đứa nào cũng áo đơn áo kép
theo lệnh của cá c bậc phụ huynh. Đ ang đi đến trường, chợt
H oàng kéo tay tôi chỉ vào ven đường, m ột con cóc cụ rắt to
đang nhảy chậm chạp trên đống lá khô ai đó quét vun ven đưòng.
331
Hoàng kéo tôi sà xuổng, nó nhanh chộp lấy con cóc, hí hửng
"Tao có trò rồi, hay lắm ". Nó th ả con cóc vào cặp rồi nhảy ch ân
sáo trên đường, lại còn huýt sáo nữa chứ. Tôi nghe nó h u ýt sáo
mà thèm , tôi tập m ãi m à không làm được điều đó, dù nó đã
dạy tôi rấ t nhiều lần, đến nỗi nó cũng phải chán, m ắng tôi
"Sao mày học thì không đến nỗi nào m à lại dốt th ế nhỉ, có mỗi
huýt sáo mà cũng không học được" rồi m ặc cho tôi năn nỉ "gãy
lưỡi" nó cũng không chỉ cho tôi một lần nào nữa. "T h ế m ày
định làm trò gì ? . "B í m ật". Cùng ngày hôm đó chúng tôi .có giờ
kiểm tra 1 tiế t môn Toán của cô Vân. c ả lớp đang chăm chú
làm bài, chợt có tiếng ho khù khụ vang lên. c ả lớp nhìn nhau
nhưng chẳng ai có vẻ vừa ho th ế cả. Tôi nhìn sang thằng Hoàng,
vừa lúc nó cũng liếc sang tôi, b ắt gặp cái nhìn của tôi nó m ỉm
cười khoái trá rồi cúi xuông. Tôi chợt hiểu đó chính là trò bí
m ật của nó nên cũng không nhịn được cười. C àng lúc tiến g ho
càng m au, càng lốn hơn. Cô Vân lo lắng "Em nào bị ho th ì nói
với cô, cô cho nghỉ", c ả lớp cùng nhìn nhau ngơ ngác, ch ẳn g có
đứa nào đứng lên cả, trong khi tiếng khù khụ cứ vang lên liên
tục. Và rồi nguồn gôc của tiếng khù khụ đó nhanh chóng bị
khám phá. c ả lốp ồ lên khi nhìn thấy một con cóc cụ to đùng,
mồm đầy thuốc lào bị khâu ch ặt lại, đám con gái thì h é t lên với
nhau. Cô V ân đập bàn yêu cầu cả lớp trậ t tự, rồi nghiêm nghị :
"Em nào ? Đáp lại là sự im lặng. "Thôi, các em không phải
làm bài nữa". Cô ngồi thừ người xuống ghế và im lặng hồi lâu.
"Cô không cần hỏi nữa, chỉ muốn nói một điểu thôi. Các em có
b iết khi m ình làm một trò như th ế là ác không. Bây giờ các em
còn nhỏ, làm điều ác với một con vật nhỏ mà không suy nghĩ gì
cả và các em cho là không có việc gì xảy ra. Rồi thì b iết đâu từ
điều đó sẽ dẫn đến việc làm ác lớn hơn, liệu khi đó sẽ không có
việc xảy ra không ? Khi đó có hối hận thì liệu có kịp không ?
332
M ột không khí n ặn g nể tràn ngập khắp lớp tôi. Tôi th ấy Hoàng
cúi gằm xuống, m ặt nó đầy vẻ ân hận. Cô V ân tiếp : "Cô rấ t
buồn vì không ch ỉ các em làm điều ác đó m à vì có những học
sinh nào đó hèn n h át, dám làm mà không dám nhận". Cô nói
xong, im lặng. Sự im lặng như làm chúng tôi nghẹt thở. Tiếng
trông nghỉ tiế t ch ợ t vang lên tưng bừng, nhưng cả lớp vẫn ngồi
im , không như mọi khi, cứ trông một cái là cả lớp nhốn nháo
như bầy ong vỡ tổ rồi. Cô V ân im lặng nhìn cả lớp một lượt rồi
đứng lên bước ra ngoài, c ả lốp b ắ t đầu ồn lên, chúng nó chỉ
trích đứa nào gây ra chuyện m à không dám nhận, n h ấ t là mấy
đứa con gái, giọng đanh đá chua ngoa, nhiếc m ắng không tiếc
lời. Tôi th ấy m ặ t H oàng tá i đi, nó cúi xuông m ặt bàn m ột lúc
rồi đứng b ậ t dậy đi ra cửa. Tôi chạy theo nó và h ai đứa tôi lên
phòng giám h iệu gặp cô Vân. B iế t chuyện, cô V ân p h ạt chúng
tôi theo cách cô vẫn làm nhưng không nói chuyện đó ra trước
lớp. Việc đó k h iến ch ún g tôi r ấ t cám ơn cô vì nhờ th ế m à chúng
tôi không bị xâ'u hổ trước cả lốp. S a u lần đó, Hoàng và tôi ít
nghịch hẳn đi và ch ăm học hơn.
M ấy hôm sau, đến giờ đi học rồi m à mẹ tôi vẫn chưa đi làm
vể. K hông gửi đứa em nhỏ được cho ai cả, sợ muộn học Hoàng
xui tôi m ang th eo nó đến lớp. Giờ T oán của cô V ân lại là giờ
đầu tiên , sợ cô b iế t n ên tôi cho nó ngồi xuống cuối lớp cạn h bọn
cái T h u , cái T rà và dặn nó ngồi im không được khóc và lúc nào
t h ấ y cô đi x u ô n g t h ì p h ả i n g ồ i t h ụ p x u ố n g , n ô u k h ô n g t h ì cô
đuổi ra ngoài. Nó ngoan ngoãn vâng lời tôi và ngồi xuổng cạnh
các chị. Đ ang học trò i bỗng trở gió lạn h, m à bọn chúng tôi thì
đứa nào cũng phong phanh, không mặc áo ấm. Chợt th ấy cái
T rà gọi tôi rồi vứ t lên m ẩu giấy : "Nhỏ Thuý đang lạnh ru n lên
đây". Tôi nhìn xuống nhưng không b iết làm th ế nào cả. Vừa
333
lúc cô V ân quay xuống n h ìn cả lớp, chợt th ấy án h m ắ t cô
dừng lại bên bàn cái T rà. Tôi run bắn lên khi th ấy cô đi xuông
cuổi lớp. Cô dừng ở chỗ cái T rà hỏi nhỏ gì đó. Nó trả lời rồi lo
lắng nhìn cô. Cô mỉm cười cầm tay nhỏ Thuý, d ắt nó lên ngồi ở
vị tr í k h u ất gió nhất, rồi cô cởi chiếc áo khoác mỏng trê n người
khoác lên người em tôi. Hoàng quay sang tôi nhìn và chúng tôi
thở phào. Tự nhiên tôi th ấy mũi m ình cay xè vì biết ơn và ân
hận về những trò nghịch ngỢm mình đã gây ra.
Các năm học cứ th ế trôi đi nhanh chóng, rồi chúng tôi tốt
nghiệp cấp hai, cấp ba rồi đại học, tôi đã được học qua biết bao
nhiêu thầy cô giáo nhưng kỉ niệm về cô luôn đầy ắp trong tôi.
Tôi và Hoàng luôn đến th ăm cô những dịp T ết, 2 0 -1 1 , hay
ngày sinh n h ật cô. Lần nào, cô trò gặp nhau cũng có bao nhiêu
chuyện để kể. Cô vui vái những th àn h công của chúng tôi, an
ủi động viên mỗi khi chúng tôi gặp những th ấ t bại trên đường
đời. Cô như một ngưòi chị chân thành, th ần th iế t của chúng tôi
suốt bao năm qua. Những bài học làm người, cô dạy chúng tôi
không bao giờ quên, không bao giờ làm điều ác dù là r ấ t nhỏ.
Tôi không th ể tin được rằn g cô đã trở về với cát bụi. Căn
bệnh ung thư quái ác đã đưa cô đi khỏi cõi đời này. Từ nay, tôi
sẽ không còn được ngắm nhìn gương m ặt th ân quen, nghiêm
nghị m à rấ t nhân hậu của cô nữa, không còn được nghe giọng
nói ấm áp của cô. Nhưng cô ơi, những bài học cô đã dạy thì
chúng em không bao giờ có th ể quên được và nó sẽ là những
bài học để chúng em truyền lại cho con cái sau này.
N guyệt Anh
(Trích trong Tri th ức trẻ, sô 106, 7 - 2 0 0 3 )
334
CÁI TÁT NẶNG TÌNH
N gày thứ h a i đầu tu ần , cũ ng là ngày đầu th án g , theo

qu yết đ ịn h phân công, tôi đến nhận lóp ở đơn vị trường mới.
Vừa tới cổng trường đã nghe được tiếng bàn tán của m ột tốp
học sinh :
- Này, Cô Oanh chủ nhiệm bọn mình chuyển đi nơi khác rồi,
bà ta đi theo chồng. Nghe đâu có một ông thầy mới về. Ông này
"bôn" lắm , tướng mạo cao to, nhưng rất đẹp trai. Bốn mươi tuổi,
chưa vợ.
- À, nghe đâu ông ấy khó tín h lắm ... nhằm nhò gì.
Tôi th ầm nhủ : ch ắc đây là nhóm học sinh 9A mà tôi nhận

chủ n h iệm , bởi th ứ bảy tu ần trước th ầy H iệu trư ởng đã
th ôn g báo.
- C hào th ầy - m ột đồng nghiệp chào tôi, k h i tôi vừa tối

văn phòng. Chị ta lại nói tiếp, dù rằng tôi chưa kịp chào hỏi gì :
- Nhìn thầy cao to thê kia nhưng không biết có trị nổi bọn
"quỷ" học sinh 9A không, chứ bọn tôi đã đến xin hàng cả hai tay.
Tôi nhìn chị cười, không dám nói gì, bởi tôi nghĩ rằn g cũng
như đồng nghiệp chứ m ình có phải là ông th án h gì đâu.
Trông vào học, tôi lên lốp với giờ dạy đầu tiên là tiến g V iệt ở
lớp 9A, lớp tôi chủ nhiệm . Tự tin, bình tĩn h, tôi coi như đã từng
QUPn lớp S a u k h i g ió i t h i ệ u l a i lic h b ả n t h â n , tô i v à o b à i d ạy
ngay. D ạy được k h o ản g 10 phút, th ì từ ngoài cửa m ột cậu học
sinh chừng 16 tuổi dáng người chắc khoẻ từ từ vào lớp và ngồi
xuống b àn gần cuổi, không một lời hỏi xin phép. T h ấy vậy tôi
r ấ t buồn, nhưng không nói gì, chỉ nhìn em bằng ánh m ắt
nghiêm nghị, rồi tiếp tụ c giảng.
335
- Mẹ nó chứ - bỗng cậu học sinh đó văng lòi chửi - ỏ n g ấy
khinh tao à.
Toàn th ân tôi run lên, m iệng nói lắp bắp, hai tay nắm chặt,
m ắt tôi nhìn thẳng và đi về phía cậu ta. Tôi yêu cầu cậu ấy
đứng lên và giơ th ẳng tay tá t h ai cái th ậ t m ạnh.
Nhưng rồi với phản xạ tự n hiên tôi ôm ch ặt lấy khuôn m ặt
cậu ấy vào ngực m ình, rồi n ó i :
- H ãy tha lỗi cho thầy nhé, th ấy quá nóng.
- Không, thầy đánh em nữa đi - cậu ấy nói trong tiếng
nghẹn - chính em là người có lỗi, th ầy th a lỗi cho em.
Khoảng năm phút sau, tôi quay lên bục giảng và nhìn xuống.
Ôi ! Cả ba mươi lăm cặp m ắt đều đỏ hoe. Và cũng từ đó trở
đi, 9A của tôi luôn dẫn đầu trong các phong trào, kì thi tốt
nghiệp đạt 100%.
Hôm nay, cậu học sinh bị tá t năm xưa đã là sinh viên cao
đẳng Sư phạm . Trước khi vào đời, em nói với tôi : chính cái tá t
của th ầy năm xưa đã làm cho em thấy rõ nghĩa tìn h . Từ đó cứ
chủ n hật, em về thăm tôi, em đã coi tôi như người chú th ân
yêu n hất, có những gì buồn vui em đều tâm sự.
N guyển Thọ Thưởng

(Trường THCS Mỹ Tâm - Hòn Đất - Kiên Giang)
CÔ GIÁO TỒI
Tròi đã sang xuân. Ở các chợ, quầy tiệm nơi phô” trung tâm
đã thấy xu ất hiện những m ặt hàng của mùa T ế t cổ truyền,
làm cho lòng người nô nức với niềm vui và nỗi lo đan xen
nhau... Tôi đi học về, tản bộ qua phố như mọi ngày, ngang qua
quán bán bánh xèo nổi tiếng, b ất chợt lòng bâng khuâng ray rứt
33 6
khi nhớ vê m ột kỉ niệm không quên của thòi còn học câp 2.
Ngày nào tôi cũng đi ngang quán bánh xèo này, nhưng đâu có
nhớ gì, đâu có suy tư nghĩ ngỢi gì. Chỉ những ngày cận T ết, cái
kỉ niệm nhớ đời kia mới mơn m an trở về, quân qu ít và đeo bám
trong tâm hồn tôi. Tôi cảm động vì một nghĩa cử cao đẹp của
một ngưò'i, để rồi rơm rớm nước mắt. Xấu hổ và cảm động, chỉ
vì kỉ niệm ây, một kỉ niệm còn in đậm hình bóng của cô giáo
chủ nhiệm , và in đậm hình ảnh của một đĩa bánh xèo.
... Tói là trưởng lớp 9C. Học giỏi, ngoan. Thầy cô thương
môn. Bạn bè khâm phục, chỉ tội cái là nhà tôi quá nghèo. Mẹ
tôi phái ở suốt ngày ngoài chợ với hai thúng rau. B a đứa em tôi
còn nhỏ cũng suốt ngày lang th a n g khắp phô phường hóc hẻm
đê bán báo, vé sô"... Tôi muôn nghỉ học từ lâu, từ khi còn cà rịch
cà tang học lớp 6, nhưng mẹ tôi động viên tôi phải học, học và
học, học đến nđi đến chôn để sa u này th ay bà nuôi đàn em. Vì
vậy tôi không dám học kiểu cà tan g cà rịch như trước nữa, mà
nỗ lực hêt m ình, chuyên chú siên g năng vối ước mơ trở th àn h
một giáo sư nôi tiếng sau này. Tôi cô’ gắng học, vượt khó, vì
nghĩ thương m ẹ và tôi đ ã làm VUI lòng bà bằng những kết quả
tu yệt vời, vượt bậc. Tôi tự hào về m ình. Tự hào lắm .
Ngày ấy, không b iết ma quỷ nào đã xâm nhập vào tôi, khiến
cho tôi phái thèm thuồng một bữa bánh xèo no nê thoả thích,
khi tôi đi ngang qua cái quán bên phố toả mùi hương lừng lựng,
dầy cám dỗ. Tôi thèm dễ sợ, lại k h i bụng đang lép kẹp, sáng đi
ch ắn g có gì lót dạ cho dỡ đói, n ên cứ bị mấy cái bánh xèo ám
ảnh su ô i mấy giờ liền. Rồi chuyện "động trời" xảy ra.
K ẻn g báo hiệu giờ ra chơi. Tôi ngồi chần chừ, chò cho các
bạn ra khỏi lớp trước, tôi mới th ủ n g th ẳng đứng dậy đi sau.
N gang qua chỗ ngồi của bạn Hoà, tôi "n h ặt" lẹ cây bút máy
mới k eng m à bạn ấy để lại trên bàn. Cho bút th ậ t nhanh vào
22-300THGTSP 337
túi quần, tôi ra khỏi lớp. Tổ trực ban không ai nhìn thấy. Tôi đi
nhanh vào trong nhà vệ sinh đóng cửa cẩn thận, nhét cáy bút
vào lưng quần trưóc bụng, chỉnh tran g lại y phục, rồi ung dung
trở ra. Sau khi tan trường, tôi ghé chợ tròi "thảy" ngay cây bút
để có một chầu bánh xèo căng bụng hết thèm . Tôi tự vỗ về
lương tâm m ình : nhà thằng Hoà giàu có quá mức, có m ất cây
bút cũng chẳng sao, dư sức sắm lại mười cây khác mà ! Lương
tâm tôi được an ủi.
Kẻng vào lóp. Hoà đứng dậy thưa với cô chủ nhiệm rằng
hắn bị m ất cây bút. c ả lốp nhao nhao kiếm tìm . Không th ây
bút đâu. Đe đánh lạc hướng - tôi, lớp trưởng đã m ạnh dạn
đứng dậy đề nghị cô M inh - tên của cô giáo chủ nhiệm - cho
khám xét tấ t cả các hộc bàn, cặp táp. Cô không đồng ý, vì cho
rằng như vậy "m ất đẹp", và cô chỉ yêu cầu tự giác. Nhưng cả
lớp, n h ất là trực ban, đã quyết liệt xin cô mở cuộc khám xét.
Cuối cùng, cô M inh phải nhượng bộ. c ả lóp kéo nhau ra đứng
ngoài hành lang, chỉ còn lại hai bạn trong tổ trực ban vào lớp
làm nhiệm vụ lực soát tìm kiếm cây bút của bạn Hoà. K ết quả
dĩ nhiên là không tìm thấy vật bị m ất. Bạn Hoà thưa với cô :
"Thưa cô, nếu m ất thì thôi. Đe em mua cây khác. Đừng tìm
nữa m ất thì giò lắm ạ !". Nghe vậy, tôi mừng thầm trong bụng.
Không ngờ tô trực ban khăng khăng xin cho khám xét mọi
người. B an đầu cô không chấp thuận, vì cho rằn g "không tế
nhị, có thể xúc phạm đến những bạn th ậ t thà trong sạch". Tôi
lại m ừng như mâi th o á t chết. M ừng ch ư a được ba giây, tôi đã
phải hoảng kinh khi cả lớp đồng th anh n hất trí yêu cầu cô cho
mở rộng cuộc khám xét ra toàn th ân. Nam khám nam, nữ
khám nữ. Các bạn đều muôn tỏ ra m ình là "chân kim bất phả
hoả" (vàng th ậ t không sợ lửa), chỉ có "vàng rởm" tôi là ch ết
điếng cả xác lẫn hồn khi cuối cùng cô gật đầu ưng thuận. May
thay cô nghiêm tran g nói :
338
- K hông một em nào có quyền rò rẫm vào em nào hết. Chỉ
có mỗi m ình cô làm cái chuyện ch ẳn g đặng đừng này thôi !".
Tói vừa nói "m ay thay" là vì hy vọng cô M inh sẽ không
k hám x é t người tôi, hoặc chỉ khám qua loa lấy lệ. Bởi cô rấ t
thương và tin tôi.
Có đứng một bên cửa vào lốp học đón từng học sinh bưốc vào.
Cuộc k hám xét tiến hành rấ t kĩ lưỡng chứ không như tôi
tưởng. Tôi run rẩy chờ đến phiên m ình. Tôi định tìm cớ lảng
trá n h , vào nhà vệ sinh chang hạn, nhưng lại sợ gây nghi ngờ
thêm . S a u cùng phải trấn tĩn h, làm bộ th ản nhiên "bước qua
cửa ải" m à tim đập loạn xạ. Cô M inh mỉm cười nhìn tôi, hai
bàn tay cô mở cuộc khám xét không khoan nhượng. Tôi nín
thở, lạ n h to át toàn thân. B àn tay phải của cô đã sò đến trưốc
bụng tôi và dừng lại ở đó khoảng ba giây đồng hồ. B a giây dài
hơn ba năm . Tội bàng hoàng, đứng yên m à tay chân rụng rời
xuôYig đâ't h ết rồi, cứng đờ cả lưỡi. Cô đưa m ắt nhìn th ẳn g vào
m ắt tôi. Ánh m ắt của cô đầy nỗi th ấ t vọng và kinh ngạc. Tôi
muôYi b ậ t khóc và độn thổ ngay tức khắc. Nhưng chợt th ấy cô
cười, m ột nụ cười th ậ t hiền hậu từ bi như nụ cười của p h ật bà
Quan Âm ở chùa. Rồi cô vỗ vào vai tôi một cái th ật m ạnh, nói to
lên như muôn cho các bạn cùng lốp nghe được :
- K h ôn g có gì. Em được quyền vào lớp ngồi. Mời em k h ác,
lẹ di !
T ôi ngồi vào chỗ, th ẫn thò nhìn cô khám xét các bạn còn lại
m ột r á r h set sài rh o xong ohuyộn K ết quả dĩ nhiôn câ y b út vân
không được tìm thấy. Nó đang nằm ở nơi lưng quần, phía trước
bụng, sa u lớp áo trắn g của tôi.
T a n học, cô M inh gọi tôi lại, nói th ậ t nhỏ : "Em ở lại vài
phút VÓI cô". Trường lớp im ắng. Chi còn lại cô Minh với tôi
ngồi trong văn phòng ban giám hiệu. Cô xoè tay, tỉnh bơ nói :
- Đ ưa cây bút cho cô. Đừng sỢ.
339
Tôi run rẩy rú t cây bút ra khỏi lưng quần, trao qua cô. Cô
hỏi nhỏ :
- Sao em lại dại dột vậy ? Em làm cô th ấ t vọng vô cùng !
Tôi bật khóc tức tưởi. Và, tôi thú th ậ t h êt với cô vê nhữ ng
cái bánh xèo quái ác đầy cám dỗ. Cô xoa đầu tôi, tỏ ý thông
cảm . Đoạn cô mở túi xách lấy ra mấy tờ bạc, trao cho tôi. buộc
tôi phải nhận và hứa không bao giờ được tái phạm. Tôi khóc
với cô như khóc với mẹ m ình, khóc rưng rức khi trong tay đang
nâng niu m ấy tờ giấy bạc, tiền mồ hôi của ch ín h cô tặ n g tôi.
Cô cười nói :
- C hút nữa vể, em phải ghé vào quán ăn m ột trậ n b án h
xèo cho h ết thèm , nghe chưa ? X em như là quà T ế t củ a cô
cho em vậy :
... Hôm sau, ngày học cuối năm âm lịch, cả lớp vui m ừng k h i
hay tin bạn Hoà đã tìm lại được cây bút. Hỏi ra mới h ay :
Tối hôm qua, cô giáo chủ nhiệm đã đích thân m ang đến tận
nhà giao trả cho khô chủ. Cô M inh giải thích "m ột b ạn lốp
k hác đã n hặt được cây bút trong giờ ra chơi ở ngoài sâ n , rồi
đem nộp lại tạ i văn phòng ban giám hiệu !". Mọi việc k ế t thúc
đơn giản, chỉ còn lo bàn tán xôn xao vui vẻ vê bữa liên hoan lớp
mừng xuân mỏi. Riêng tôi, tôi nhớ suốt đời. Nhớ m ãi lời
khuyên của cô : đói cho sạch, rách cho thơm.
Tôi không bao giờ làm một thằng ăn cắp nữa từ cái hôm m à
tôi vào quán bánh xèo ăn m ột trận no căng bụng bằng tiên cô
giáo chủ nhiệm cho tôi. Tôi ăn một chầu bánh xèo thơm, rấ t
thơm và nóng hổi nước mắt ăn năn, cảm động của chính m ình rơi
xuông chén đĩa ...
U ất Kim Hương
(Trích tron g Giáo viên & Nhà trường, sô 14 - 1999)
340
THẦY TÔI
Thầy dạy môn Toán, nhà thầy rấ t nghèo, vợ thầy đau ôm suốt.
Thầy vừa dạy học vừa làm ruộng, chăn nuôi như bao gia đình
nông dân k h ác ỏ quê. Lớp tôi đến thăm th ầy ngày 2 0 -1 1 năm
lớp 10. Nhà xây nửa đất nửa gạch. Dưới móng lên trên tường lm
xây b ằn g gạch có trá t vữa còn phía trên đáp đất, m ái lợp rạ,
nhà ch ỉ đủ kê hai chiếc giường, một bộ bàn ghê uôYig nước và
chỗ soạn bài vở của thầy. T h ầy đến trường dạy học bằng chiếc
xe dạp cà tàn g ngày trước giải phóng. Khó khăn lắm thầy mỏi
m ua lại từ người đồng đội cùng chiến đâu với thầy những năm
chông Mĩ. N hà thầy cách trường đến chục cây số, đường đi
quanh co, những đoạn đường đ ất bụi mù. khi có m ột cơn gió
nhẹ thổi. Bọn tôi trêu nhau :
- Đường này mưa đi xe đạp dễ trượt ngã lắm nhỉ !
Có đứa còn nghịch trêu th ầy :
- T h ầ y ngã xe ở dường này th ì lớp phải được nghỉ cả tuần,

có khi cả tháng.
T â t n hiên là những lòi ấy th ầy chẳng bao giò b iết được chỉ

bọn tôi chép m iệng nói với nhau thôi.
T h ầy dạy lớp tôi ch ẳn g khi nào đến muộn giờ, dù m ùa đông

hay m ùa hè, ngày nắng hay ngày mưa. N hà thầy tuy ch ậ t chội,
công việc nhiều nhưng thầy vẫn sẵn lòng mỏ lớp dạy thêm ở
nhà nốu rhúnp tôi rỉpn họo. th ầy cũng chẳng hao giờ thu tiền
dạy th êm cả trong khi cơ ch ế th ị trường nhiều người còn thuê
lớp học để dạy thêm kiếm tiền. Thầy bảo :
- Học trước hết dể làm người, sau đó mói lấy kiến thức đê
th i cử, càn g học nhiều các em càng th ấy thiếu.
Khi ch ú n g tôi m ua quà tặng thầy, thầy nói ngay :
341
- Các em đến chơi vối thầy là vui rồi, lần sau đừng m ua quà
làm gì.
Thê là những năm sau bị thầy cấm b ặt, các anh chị trưốc
đây thầy dạy cũng bị cấm như thế.
Thầy n h iệt tình, thầy v ất vả nhưng ch ẳn g bao giờ tôi để ý

đến cái đó của thầy, tôi nghĩ ra đủ mọi trò để chọc th ầy tức,
những lúc thầy m ải m iết viết trên bảng tôi lôi cuộn giấy bắn
bằng dây cao su vào thầy, có bận tôi khoá xe thầy lại, thầy
phải hì hục đập khoá mà không biết tôi bỏ ch ìa vào trong cập
của thầy trong giờ ra chơi.
Tôi nhớ hôm ấy th ầy dạy lớp tôi vào 2 tiế t giữa, dạy xong là
thầy sẽ về nhà sớm. Sán g nay thầy m ặc chiếc quần dạ Nga mới
của sĩ quan mà các bạn của thầy tặn g khi họp đồng ngũ, nhiêu
người muốn xin cho thầy việc khác vừa lắm tiên vừa nhàn nhã
nhưng thầy nói, thầy yêu nghề của th ầy th ì thầy làm , v ật chất
với thầy không quan trọng mà quan trọng n h ất là chữ tâm của
con người. Thầy mặc quần dạ đi đôi giày đen bóng càn g làm tôi
có nhiều hứng thú chọc tức thầy. Thấy bọn lớp bên kể thầy có
bộ đồ mối, tôi liền trá t phấn đầy dưới gầm bàn và th àn h ghế,
khi thầy ngồi vào bụi phấn dính đầy vào quần, trắ n g bệch cả
phía trước và phía sau. B ị học sinh trêu, tức quá th ầy không
dạy, thầy tuyên bô :
- Nếu lớp không có ai nhận thì cứ đến giờ Toán tự ngồi học,
tôi không dạy.
T h ế là th ầy không dạy th ậ t, cả lớp ngồi nghe th ầ y nói dều
im phăng phắc, th ầy nói những lồi nói th ấm th ìa cả một đời
người kin h nghiệm của th ầy, th ầy kể về năm th á n g chiến
đấu, học tập, gia đình của th ầy nữa, càn g nghe tôi càn g thấm
th ìa lòi th ầy dạy. Có đứa chảy nước m ắt khi nghe hoàn canh
342
cuộc dời thầy. Cái R ie n ngồi bên cạnh tôi khóc vì thđờng thầy,
nó báo tôi :
- "Long đứng lên nhận lỗi di".
Tôi r ấ t muôn đứng lên xin lỗi thầy nhưng sợ lớp biết chuyện
nên lại thôi. Tôi bảo H iển : Chiểu nay sẽ cùng Hiển đi xin lỗi
thầy ở nhà.
H ết 2 tiế t của thầy, trước lúc ra khỏi lớp th ầy nhắc : Ai có
lỗi thì hãy suy nghĩ, đến xin lỗi thầy riêng cũng được nếu sợ
lớp biết.
Rồi th ầy d ắt xe đạp đi về nhà. Điều không may đã xảy ra :
Khi đến cầu bê tông bắc qua sông huyện, xe th ầy trượt vào hòn
gạch, th ầy ngã đầu đập vào th àn h cầu, th ầy b ấ t tỉn h và rơi
xuống (lòng sông. Nghe tin th ầy m ất cả trường cấp I II chúng
tôi bàng hoàng m à chẳng ai tin vào sự th ật. Học xong, cả
trường đến nhà thầy, đứa nào là học sinh của thầy cũng muôn
được đến thăm th ầy lần cucn, đám ma tiễn thầy, đoàn người
kéo dài đến gần hai cây số. Còn tôi, lời xin lỗi với th ầy chưa kịp
nói th ì th ầy đã m ãi m ãi ra đi không trở về. D ằn vặt, ăn năn,
hôi hận, tôi đã quyết chí học th ậ t giỏi năm cuối cấp còn lại để
không phụ công lao th ầy dạy dỗ.
B ây giờ tôi đã là giảng viên của m ột trưòng đại học, câu
chuyện với người th ầy muôn vàn kinh yêu đã đi vào dĩ vãng
nhưng những lời dạy năm xưa của th ầy tôi m ãi khắc ghi trong
lòng. Ngày lễ, ngày T ế t tôi thường đến nhà thắp nhang và ra
mộ viếng thây cùng VỚI H iên - người bạn đời m ãi m ãi cúa tôi :
Em xin lỗi thầy, th ầy ơi !
T rầ n V ăn Dương
- Sơn Lộc, Hà Tây -
(T rích tron g Tri thức trẻ, sô 124 tháng 4 - 2 0 0 4 )
343
THẦY TÔI
Thầy tôi chỉ là một giáo viên trường làng. Nghe nói trước
kia khi còn học dở Đại học Sư phạm, th ầy tôi cùng bạn bè tình
nguyện vào Nam chiến đấu. Đ ến khi hoà bình lập lại, th ầy tôi
vể làng xin dạv ở trường học của xã. Hồi đó, tôi m ay m ắn được
học lớp thầy chủ nhiệm . T ính th ầy hiển lành nhưng đôi vối học
trò thì rấ t nghiêm khắc. Tôi là một trong s ố những học sinh
được thầy rất quý, không chỉ ngoan ngoãn, lễ phép m à tôi còn
là một cô bé học rấ t giỏi môn của thầy. Những giò văn của thầy
cuốn tôi vào một th ế giới kì lạ. Tôi say mê học văn cũng chính
nhờ vào những bài giảng hay và hấp dẫn của th ầy. Tuy tôi còn
bé nhưng thầy đã cố gắng giúp tôi không chỉ hiểu những bài
giảng trên lốp mà còn mở rộng kiến thức vê văn thơ. C hính vì
vậy, kiến thức văn học của tôi ngày càng mở rộng hơn...
Tôi học gần hết lớp 6 thì m ẹ tôi bảo tôi nghỉ học ở nhà giúp
mẹ. Tôi cố gắng xin mẹ cho tiếp tục đi học nhưng mẹ bảo : "M ẹ
biết con thích đi học, mẹ hiểu nhưng con hãy thông cạm cho
mẹ, mẹ không thê tiếp tục cho con đi học được. Nhà m ình còn
nghèo nếu con đi học thì lấy gì cho em ăn". Rồi mẹ khóc, tôi
cũng khóc theo. Tôi biết mẹ r ấ t thương tôi, rấ t muôn cho tôi đi
học vì mẹ bảo không biết chữ như mẹ khổ lắm . Nhưng bây giò
thì nhà quá nghèo nên mẹ không thể cho tôi đi học dược. Nhà
tôi có tôi là lớn nhất, bô tôi m ất từ lâu, m ình mẹ tôi lặn lội nuôi
2 chị em tôi. Tôi lậng lè dem sách vở xếp vào dưới day hòm để
không bao giờ nhìn thấy nó cho đỡ "thèm " đi học. T h ấy tôi
nghỉ, thầy lặn lội tìm tới tậ n nhà tôi. Nhìn th ấy th ầy đi vào
đầu cổng, đang phơi lúa ngoài sân tôi vội chạy vào bếp trôn.
M ẹ tôi và thầy nói chuyện gì tôi không rõ chỉ nghe câu được
câu chăng. Còn đang thập thò ỏ bếp, tôi bỗng nghe tiến g mẹ
344
gọi tôi lên n hà. Tôi rụ t rè bước lên. Ánh m ắt th ầy n hìn LÔI
trìu m ến. T h ầ y hỏi tôi : "Em có muôn đi học nữa không ?
T ôi n h ìn mẹ rồi nói ngay.
- "Th ư a thầy, không ạ !"
Mọ tôi nói :
- Lại đây với mẹ. M ẹ b iết con vẫn còn th ích đi học phải
không ? T h ầy giáo con đã nói chuyện với mẹ nên cô gắng cho
con di học. T h ầy bảo nhà trường sẽ m iễn học phí và chu cấp
những khoản cần th iế t cho con.
Tôi mừng rỡ th ố t lên :
- T h ậ t ạ. Vậy là từ nay con lại được đi học rồi. Con cám ơn
m ẹ. Em cám ơn thầy.
Mẹ và th ầy cùng nhìn tôi mỉm cưòi âu yếm.
T h ê là nhờ sự giúp đỡ của th ầy tôi lại được đi học. Tôi lại
được nghe những bài giảng cuôn h ú t của thầy. Tôi lại được học
những điều mới mẻ, lại được th ầ y tìm cho những cuôn sách
văn hay đê đọc... Đó là một niềm VUI sướng khôn xiết, một
niềm vui không th ể nào diễn tả. Nhưng niềm vui đó không kéo
dài được lâu. Hôm đó là ngày th ứ hai, vì có việc nên tôi phải
lên văn phòng. G ần tới cửa văn phòng bỗng nhiên tôi nghe
tiếng th ầy đều đều nói VỚI cô k ế toán.
- Đ âv là tiề n học phí củ a lốp tôi. R iên g học phí của em
Hoa th ì cô cứ trừ vào lương của tôi th án g tới. Từ bây giờ trở đi
cô nhé.
Tôi lặng người đi. Hoá ra trường không m iễn học phí cho tôi,
hoá ra những quyển sách vở m à th ầ y đưa cho tôi không phải là
do trường chu cấp như th ầy nói. T ấ t cả là một phần tiền lương
của th ầy. Tôi vụt ch ạy đi. vừa ch ạv vừa khóc. Tôi bỗng cảm
thấy m ình là gánh n ặn g của th ầy. Tôi đã làm th ầy phải khổ.
345
Tôi hôm đó tôi dến phòng ở tập thể của thầy. Thầy đang ngồi
chấm bài. Bóng thầy lặng lẽ đổ dài trên sàn nhà. Tôi gõ cửa
bước vào phòng. Thấy tôi, thầy rấ t mừng. Thầy kéo g h ế cho tôi
ngồi và hồ hởi nói :
- M ay quá, thầy vừa mượn được m ột quyển sách rấ t hay cho

em. Em m ang về nhà đọc, rấ t bổ ích đó.
Tôi ngồi im không nói gì. Thầy ngạc nhiên.
- Có chuyện gì vậy, Hoa ?
- Th ư a thầy em muốn nghỉ học.
- S ao vậy, mẹ em không cho đi học à ?
Tôi vội đáp lại :
- Không, thưa thầy. Em biết học phí hàng th án g của em

không phải là do nhà trường m iễn m à là một phần tiền lương
của thầy. Em không muôn là gánh nặng cho thầy. Đồng lương
nhà giáo có được bao nhiêu mà bây giờ thầy lại phải chu cấp
cho em .
T h ầy kéo ghế ngồi im lặng một lúc rồi nói.
- Em đã biết rồi à ? Hoa ạ ? Là một nhà giáo, một người

thầy, th ầy không thể cho phép m ình nhìn một cô bé học giỏi
như em phải bỏ học. Thầy không muôn tâm hồn văn thơ của
em bị m ai một. Thầy muôn dạy em trở thành một ngưòi có ích
cho sau này bởi vì em râ't có năng khiếu về văn thơ. Đã lâu rồi
t h ầ y m ó i g ặ p được m ộ t h o c s i n h có s ự c ả m t h ụ v ă n s â u s ắ c
như em . Thầy không muôn lãng phí điểu đó. S ố tiền học của
em nếu gánh được thầy sẽ sẵn sàng gánh. Thầy muốn em đi
học, muôn đào tạo em trở th ành một nhà văn giỏi. Thôi coi như
thầy cho em nợ sô tiền đó vậy, em cứ tiếp tục học sau này lớn
lên em sẽ trả cho thầy, được không em ?
346
Tôi ngước m ắt lên. Tôi nhìn th ấy trong m ắt th ầy sự khuyến
khích, động viên và mong mỏi tôi đi học. Nhìn ánh m ắt đó tôi
cảm thây không nỡ từ chối. Nó như thôi thúc, thúc giục tôi,
động viên tôi, và niềm khao k h á t được đi học của tôi trỗi dậy.
Tôi lí nhí trả lòi "vâng ạ". Tôi thoáng nghe tiếng thở phào nhẹ
nhõm của thầy.
- Thôi, em hầy cầm cuổn sách này vể đọc. Cô" gắng lên em
nhé. Thầy tin ở om.
Vậy là tôi lại tiếp tục đi học bằng sự trợ giúp của thầy, bằng sự
tần tảo của mẹ tôi. Tôi đã không phụ lòng thầy và mẹ khi liên
tiêp đạt được những giải học sinh giỏi văn cáp huyện và tỉnh. Sau
này, khi tôi đỗ Đại học tổng hợp Văn, thầy tiễn tôi lên đường và
cản dặn : "Nhớ học hành cho tốt. Cô lên em". Tôi lại thấy trong
ánh mắt thầy sự khuyến khích, động viên như ngày nào. Ở
trường Đại học, tôi đã cố gắng học, học th ật nhiều để mong sớm
đáp lại công ơn của thầy. Khi thành đạt, trở về làng tôi m ang số
tiền đến trả thầy. Thầy mỉm cười nói.
"Em tưởng th ầy nói th ậ t hay sao mà m ang lại trả cho th ầy

vậy. Thầy nghèo ch ả có gì m ừng em th àn h đ ạt nên người, thôi
thầy kĩ niệm lạ i em vậy. M ón quà quý n h á t em dành cho th ầy
chính ia sự nginẹp t-ítn uưọc Lạo dựng bằn g ch ín h bàn tay,
khôi óc củ a em . Đó cũng là niềm vui, m ém tự hào lớn n h ấ t
ĩủ a thầy."
Tôi còn chưa b iết nói làm sao thì th ầy đã nói tiếp.
- Thôi đừng nghĩ gì. T h ầy cảm ơn tâ’m lòng của em. Thôi ta
hãy ra xem vườn cây th ầy trồng đi.
Tôi cùng thầy bước ra sân. Vườn cây vào m ùa xuân đang toả
hương khoe sắc. Mỗi cây m ột m àu nhưng cùng lung linh sắc màu
hoà vào nhau như vẫy chào thầy trò tôi. Phải chăng mỗi cây là
347
một kỉ niệm trong cuộc đời "trồn g người" của th ầy ? V à bây
giờ mỗi cây đang cô m ang lại những gì tốt đẹp n h ấ t của m ình
đê làm đẹp hơn cho đời. làm "món quà" quý n h ấ t cho thầv...
H o à n g X u â n Q u ỳ n h - Hà Nội
(Trích tron g Tri thức trẻ, sô 127 tháng 5 - 2 0 0 4 )
BÍ QUYẾT CỦA CÔ GIÁO THUÝ HẠNH
Hôm cô đên nhận lớp, cháu H, mang theo một cái đầu quái dị,
tóc đê lởm chởm nhuộm vàng. Cô gặp riêng khuyên cháu
nhuộm lại. Ngàv hôm sau cháu đã nhuộm lại màu đen, được cô
khen đẹp.
B iê t cháu nghiện hút thuốc lá và đã tập hút thuổíc phiện từ
năm lớp 8, cô đã gọi riêng cháu ra hỏi tình hình và góp ý kiến.
Cô nói cho nó nghe là cô biết rấ t rõ nó thường đi chơi vói bạn
nào ở khu phô, bạn nào chơi được, bạn nào không nên quan hệ.
Cô bảo : Cô mới tiếp nhận con, những gì vể trưốc coi như cô
không biết, mà cô có biết cô cũng bỏ qua hết, cô chỉ mong con
cố gắng đổ học kì này sẽ chuyến lên hạnh kiểm tốt. Để tạo điểu
kiện tiến bộ, cô giáo giao cho H đôn đôc, kiểm tra nề nếp học
tập của lớp. Quả nhiên, H có kỉ lu ật hơn và nghiêm túc hơn
trong học tập và sinh hoạt.
(Thếgiới trong ta)
VẾT Mực TRÊN ÁO THẦY
Chuyện xảy ra 30 năm về trước. Lớp 5A nổi tiếng có nhiều

học sinh cá biệt và quậy n hất trường. Một hôm, tôi đi trễ, đến
sân trưòng đã nghe tiếng ồn ào. Tôi đoán chắc là học sinh đang
đánh nhau ở trong lớp. Vừa bước vào cửa lớp tôi thấy h ai em
đang giằng co nhau lọ mực. Mực tung toé văng đầy quần áo tôi.
348
Cả 1ỚỊ) la lên : "Thầy ! Bay ơi, ngồi xuống". Tôi vào lớp. Học sinh
đứng dậy chào tôi. C húng tỏ vẻ lo sợ cúi gầm m ặt. Tôi yên lặng
ra hiệu cho học sinh ngồi xuông, rồi ôn tồn : "Em nào đã làm
yăng mực vào Ihầy ? Cả lớp yên lặng ... Năm phút nặng nể
trôi qua. Tôi nói tiêp : "E m nào đã lỡ tay, tự giác thì th ầy sẽ
tha lỗi".
Từ cuối lớp Toàn rụ t rè đứng dậy :
- Dạ, em thưa th ầy : Em lỡ tay.
Nó nói tiêp : Vì trò T h u ận ném thước của em, nên em ném

íìn h mực của trò.
Tôi nói : "Thôi được... Thê là em thoả m ãn được lòng tức tôi
:ồi phải không ?
- Dạ em xin thầy tha tội. Tôi cho phép em ngồi xuổing, rồi nói
ỉà\ lớp : "Vết mực trên áo thầy còn giặt sạch được, nhưng vết nhớ
;hì khó gột rửa được. Các em nên cẩn thận trong mọi công việc và
suy nghĩ kĩ trước khi làm, đừng để xảy ra hậu quả tai hại không
ường được".
Kê từ đó lớp học của tôi đi vào trậ t tự ổn định. Toàn b iết ăn

lă n hôi lỗi, vê sau trỏ th àn h học trò tốt.
(Giáo viên trường C Đ SP Vĩnh Long).
CHIẾC MÁY ẢNH
Ngày hôm đó lớp 9 B phải làm vệ sinh phòng truyền thông

rà phòng th í nghiộm của nhà tvường.
Mỹ H ằng hôm đó đên trỗ gần nửa giò. K hi cô giáo hỏi,

Bằng chỉ nói nhỏ : "Em xin lỗi cô, tại em ngủ dậy muộn". Cô giáo
349
r ấ t p h ật ý với cách trả lời như vậy. S a u , Mỹ H ằng đi th u dọn
phòng, B ích Vân mới nói nhỏ cho cô giáo b iế t m á H ằn g bị
ung thư, ngày mai phải vào mổ trong bệnh viện m à n h à không
có tiền. Lúc đầu H ằng không định lấy thứ gì của trường cả,
nhưng sau khi cùng các bạn lau dọn tủ xong, xếp các th ứ vào
tủ, không hiểu vì lí dò gì, cái máy ảnh lại bị bỏ sót ỏ ghế, lúc đó
Hằng mới nảy lòng tham . M ang máy về được đến n h à Hằng
tính m ang đi bán ngay nhưng rồi em thấy sỢ và hôi h ận . Hôm
sau, H ằng đã m ang đến trường lựa lúc thuận tiện bỏ trả lại,
nhưng em vô cùng ngạc nhiên khi thấy nhiều người nói đã tìm
được chiếc máy (vì không muốn làm m ất uy tín của nhà trường
nên th ầy tông giám thị đã bàn với cô giáo quản lí phòng tru yền
thống và phòng thí nghiệm m ua một chiếc máy ảnh k h á c để
vào chỗ chiếc máy ảnh bị m ất). Nhìn rõ trên giá trong tủ có
chiếc máy ảnh giống hệt, trong khi Hằng lại quá cần tiề n để
cứu mẹ. Nhà Hằng rấ t nghèo. Má là giáo viên cấp một. B a đi
vượt biên theo tình nhân. M ình mẹ Hằng nuôi bốn chị em Hằng
ăn học đã là một nỗ lực lớn.
Tình cò, cô giáo quản lí phòng truyền thông và phòng thí

nghiệm b iế t được H ằng đã lấy ch iếc m áy ản h . K hi cô giáo
vừa đến, không đợi cô hỏi, Hằng đã khóc oà tự thú hết.
Cô giáo đã thu lại chiếc máy ảnh và bặh với B an giám hiệu
trường không để lộ ra ngưòi lấy.
Mỹ H ằng học giỏi, trưốc nay đều rấ t ngoan, năm tói, Hằng
sẽ lên trung học rấ t cần điểm hạnh kiểm tốt. Đã bị nỗi k h ổ tâm
lo lắng cho mẹ trong bệnh viện, giờ dính vụ này, lộ ra rấ t có
thể sẽ bị đuổi học.
"Giữa vinh quang và cao thượng, cái nào hơn ?
350
KỈ CƯƠNG - UY TÍN
T iế t học thứ ba là giờ của thầy Đại. T h ầy vừa dạy Toán, vừa
kiêm chủ nhiệm lớp 6B . Thầy có n ét m ặt hơi nghiêm nhưng
ánh m ắt chứa đầy sự đôn hậu. "Các em ngồi xuống để b ắ t đầu
học tập" - th ầ y nói và khẽ gật đầu.
Đúng lúc đó, từ giữa lớp bỗng ré lên tiến g kêu th ấ t th an h : -

"Ai giấu cái máy tính của tôi ? Mi, người vừa la ôi, nóng nảy
xô bạn cả Phúc và Linh ngồi hai bên ra đê lục ngăn bàn.
K hông tìm th ây v ậ t cần tìm , Mi oà khóc. Thầy Đ ại chậm rãi từ
bục giảng đi xuống bàn của Mi. Thầy dịu giọng nói : Cái máy
tín h của em r ấ t quý nhưng trậ t tự chung của lớp còn đáng quý
hơn. Nào, có nín được không ? Nhưng Mi không nín, tiến g ]a
khóc hết cỡ của M i vang sang các lớp bên cạnh vọng đên tai
th ầy Tơn, tổng giám thị. Thầy lao đến 6B . M ột cô bé đang kêu
khóc đã đủ nguồn thông tin quan trọng. T h ầy chạy trở ra,
chừng vài phút sau, thầy tấ t tả trở lại với cô Linh K hánh, Hiệu
trưởng, dáng cô gầy nét m ặt lạnh.
- T h ế nào ? Như không hê th ấy th ầy Đ ại, côK hánh bước

th ẳn g lên bục giảng.
- T h ậ t không còn kỉ cương gì nữa... Cô lẩm bẩm.

Cô K h ánh đưa m ắt qu ét một góc bỗng như th oán g g iật
m ình khi p h át h iện ngồi ngay bên cạn h Mi là Phúc thuộc
h àn g "quậy" nổi tiến g toàn trường. Cô đủng đỉnh bước đến
trước m ặ t Phúc cười nửa m iệng. T h ầy Tơn lậ t b ậ t đến bên
ghé ta i cô H iệu trưởng th ì th ào : P h ải tách riên g th ằn g Phúc
ra thì mới trị được, th ư a chị. Không ai k h ác ngoài nó dính vào
ch iếc m áy tín h.
Cô H iệu trưởng quay sang nói với th ầy Đ ại : Th ầy cho em
Phúc nghỉ buổi học sáng nay đê lên gặp tôi ở văn phòng.
351
Cuối giò học thầy Đại vào phòng Hiệu trưởng... Thấy thầy Đại,
cô K hánh nheo m ắt cười :
- Anh thấy tôi có tinh không ? Em Phúc đã làm bản kiểm
điếm thú th ậ t có lấy cắp cái máy tính.
Không ai ngờ Phúc phạm tội ấy. Song sự th ậ t là sự th ật.
Nhâ't là khi sự th ậ t đó lạ i được cô Hiệu trưởng, th ầ y tổng
giám th ị, các thầy cô giáo trong Hội đồng kỉ luật nhà trường
xác định và công bố trước toàn trường.
Phúc chỉ phải làm bản kiểm điểm, nhưng từ hôm đó cậu ta
đơn độc, lầm lì, c ố ý xa lánh mọi người.
GỠ MỘT BÀN THUA
Đ ang dạy học, tôi thấy một bác phụ huynh m ặt đỏ bừng
bừng dắt con đi vào cửa lớp 9B . Tôi vội ra cửa xem bác cần gì.
- Tôi hỏi cô, tạ i sao cô đuổi con tôi ra kh ỏ i lớp ? C hi vì nó
ôm bỏ buổi lao động, cô không đến thăm nó thì thôi lại còn
lắm chuyện. Chúng tôi còn bận đi làm không có thì giờ mà hới
một tí là mời phụ huynh. Tôi sẽ báo cáo việc này với B an giám
•hiệu. Nếu B an giám hiệu không giải quyết tôi sẽ phản ánh lên
Sở giáo dục về cách cư xử của giáo viên'với học sinh.
Tôi chưa kịp định thần thì may quá, cô •Hiệu trưởng đã có mặt.
Cô vội vàng n ó i:
- Ây ch ết ! Hôm nay là ngày khai giảng bác ơi ! Ngày tế t của
thầy trò chúng tôi, có việc gì bác vào văn phòng cùng trao đổi
kẻo dông cả năm thì buồn cho thầy trò tôi quá. Mời bác vào
văn phòng uống nưóc.
Cũng là lúc trông hêt tiết 1, tôi vào văn phòng thấy cô Hiệu
trưởng đang hỏi học sinh :
- Em bị ôm có lâu không ? Em bị bệnh gì ?
352
- Th ư a cô em bị ốm m ột ngày, em đau bụng.
- T h ê th ì cô cũ n g mừng cho em vì em ch ỉ ốm có m ột ngày

và b ện h lạ i k h ô n g trầ m trọ n g n ên hôm nay trô n g em r ấ t
khoẻ m ạnh . Cô cũng buồn cùng em là em ốm đúng vào cái
ngày lớp em lao động. Nhưng cô cũng thông báo cho Dũng biết
lớp em lao động bôn buổi chứ không phải 1 buổi đâu nhé.
Em đã b iết nội quy của trường ta quy định nếu nghỉ học
hoặc ngh ỉ lao động th ì ch ín h bố m ẹ v iết giấy xin phép. Nếu
bô" mẹ không ra được thì em nhờ bạn đem ra. Nếu bố mẹ em
b ận đến mức không th ể viết giấy xin phép được th ì em cũng
phải nhờ m ột b ạn ra xin phép hộ. Như th ế giáo viên chủ nhiệm
mới b iế t m à đi th ă m em hoặc m iễn lao động cho em. Em hãy
nhìn xem , qu an g cản h trường ta hôm nay so với hôm hè có
khác nhau nhiều không ? Hàng cây xanh tốt, tường vôi trắng xoá.
Nếu ai cũng nghỉ như em th ì hôm nay em đến trường có được
như th ế này không ?
M ột điều nữa, cô thông báo để em biết : Cuối năm học xét
duyệt học sin h lưu b an và lên lớp, ch ín h cô giáo chủ nhiệm của
em th a th iế t bảo vệ ý kiến cho em được lên lốp vì em đã lớn
lắm rồi. Vậy em đã cảm ơn cô giáo chủ nhiệm của em chưa ?
Tôi cũ ng thông cảm với bác là con m ình đẻ ra ai cũng

thương cũng quý. C háu Dũng là con bác nhưng cháu lại là học
sinh của chúng tôi. Nếu cháu hư, bác đau lòng mưòi phần thì
chúng tôi cũng đau lòng không k£m Do íỉó, mỗi sự việc học sinh
về ph ản án h bác h ãy bìn h tĩn h tin tưởng ở giáo viên. Hôm nay
cô giáo không yêu cầu em D ũng mòi gia đình, th ì bác đâu có
b iết ngoài buổi ốm ra cháu còn bỏ thêm nhiều buổi khác, lỡ ra
ch áu chơi bời hư hỏng, bác lại trách nhà trường không báo. B ác
hãy k ế t hợp ch ặ t ch ẽ vối giáo viên để giáo dục con em ngày
m ột tốt hơn. Tôi tâm sự như vậy bác có ý kiến gì không ?
Ì3-300THGTSP 353
Nghe những lời phân tích có tìn h , có lí phụ huynh em Dũng
đã nhận ra lỗi của con m ình và n ó i :
- Tôi chỉ biết cám ơn các th ầ y cô giáo, tấm lòng của cô giáo
chủ n hiệm tôi xin được cám ơn. Con h ã y xin lỗi và cám ơn
cô giáo đi !
Phụ huynh vui vẻ ra về. Học sinh vào lớp. Cô H iệu trưởng
ôn hoà rtói với tôi :
- Cậu cũng nên rú t kinh nghiệm , ngày thường đã không

được đuổi học sinh, ngày k h ai giảng càn g không được đuổi, nếu
học sinh vi phạm phải viết giấy mòi phụ huynh.
Tôi thầm cảm ơn cô Hiệu trưởng đã gỡ cho tôi một bàn th ua

trông thấy. Đây là bài học cho tôi về công tác chủ nhiệm lớp.
N guyễn T h ị Kiệm
Hiệu trưởng trường THCS Bình Hàn
- T hành p h ố H ải Dương -
(Trích trong Giáo viên & N hà trường, sô 14.1999)
ĐỨC TRỊ VÀ PHÁP TRỊ
"S a o Sáng" vốn là một "trường điểm " đã được khen thưởng
trong nhiều năm liền về k ết quả dạy và học, trậ t tự, an ninh.
T ế t gần đến rồi ! Thầy giám thị đứng ở cổng vào kiểm tra
tùng học sinh để không một bán h pháo nào lọt dược vào trong
trường. T h ế m à một buổi sáng, các lốp vừa mới b ắ t đầu th ì ...
Đ ìàng ... ! Đoàng... Đùng ! Đ oàng Ị Đùng !... Tiếng pháo nổ r ấ t
đ m h , kéo dài vài phút trong n h à vệ sinh của trường.
"T h ô i c h ế t rồi ! T h ế là h ế t ! ... V i phạm ch ỉ th ị củ a

C iín h Phủ ! ..." Ban giám hiệu bàng hoàng !... Công an khu vực
3Ỉ4
cũng tới, b àn k ế hoạch tìm ra th ủ phạm ... nhưng bốn buổi học
đã qua m à vẫn không tìm ra m anh mối.
Giờ học môn sử , cô giáo T u y ế t chủ nhiệm vói m ột giọng
ấm áp g iả n g tiếp vê tru y ề n th ôn g dân tộc. Rồi cô gợi mở th ú c
giục : "N ào ! Em nào đã dũng cảm đốt pháo th ì cũ ng sẽ dũng
cảm n h ận lỗ i... N hận đi. D ũng cảm n h ận th ì lỗi đã giảm m ột
nử a rồi !"
Ở bàn thứ h ai bên trái, em M inh từ từ đứng lên, cúi đầu nói :
"Thưa cô, ch ín h em là th ủ phạm . E m xin chấp nhận kỉ lu ật của
n hà trường. Nếu trường đuổi em , em sẽ ở nhà bán bánh để
giúp mẹ và nuôi em ăn học".
Cả lỏp xôn xao : "Con M inh h iển th ế m à nay táo tợn nhỉ...".
- Vì th ầ y giám th ị không tin ch ú n g em, làm nhục chúng em,
buổi nào cũng k h ám ... V ì vậy, em đã cuộn pháo vào cẳng chân,
trong ôYig qu ần đen, để cho biết ta y chúng em ...".
B an giám hiệu lại đứng trước m ột tình huống mới khó xử. Chả
nhẽ kỉ luật, đuổi học một học sinh khá, vốn hạnh kiểm tốt... ?
Cô giáo T u y ế t được B a n giám h iệu cử đến tìm hiểu gia đình
trò M inh. Phường công n h ận gia đình em M inh nghèo, quan hệ
xã hội tốt, em M inh ngoan, chăm học, chăm lao động giúp mẹ,
yêu em. Được sự gợi ý củ a cô giáo Tuyết, phường đồng ý trích
quỹ khuyến học giúp cho em M inh được học bổng 100.000 đồng
m ột tháng.
B a n giám h iệu n h ận học bổng của phưòng cấp cho Minh
nhưng cũ n g chấp n h ận ý k iến củ a cô giáo Tu yết : kỉ lu ật cảnh
cáo toàn trường trò N guyễn T h ị M inh vì vi phạm kỉ luật... Cuối
n iên học, N guyễn T h ị M in h đ ạt học sinh xu ất sắc, nhiều tiến
bộ về đạo đức.
T r ầ n V ă n Hà
355i
vì SAO MỘT NỮ SINH LỚP 9 Tự SÁT ?
Chuyện đau lòng xảy ra ở trường T H C S Ngô S ĩ Lièn, thị xã

B ắ c G iang (tỉnh B ắc G iang), m ột ngôi trường đang được sở
G D -Đ T B ắc G iang đề nghị vối Bộ G D -Đ T công nhận là trường
ch u ẩ n quốc gia năm 2 0 0 3 . V ào hồi 10 giờ sán g 1 7 - 3 - 2 0 0 3 ,
em T rầ n T h an h Thuỷ, 15 tuổi, học sin h lớp 9A1 của trường
T H C S Ngô S ĩ Liên được ph át hiện đã ch ết lâu ngày tại cống
B ú n trê n sông Thương, cách th ị xã B ắ c G iang 2 km vê phía
h ạ nguồn. Em Thuỷ được gia đình xác nhận là đã m ất tích từ
bốn hôm trước, tối 13.3.2003, sau một lỗi nhỏ ở trường, bị giáo
viên bộ môn yêu cầu làm bản kiểm điểm và mòi bô" mẹ lên trường
trao đổi.
Trong buổi làm việc cùng phóng viên báo T iền phong, ông
Nguyễn Đ ình Tiến, Hiệu trưởng trường T H C S Ngô S ĩ Liên cho
b iết, sự việc b ắ t đầu từ tiế t Đ ịa lí của lớp 9 A l ngày 1 2 -3 . Cô
Nguyễn Thị Lan, giáo viên Đ ịa lí đã ghi tên một số học sinh
nói chuyện riêng trong lớp vào sổ Ghi đầu bài của lớp. Người
phụ trá ch sổ G hi đầu bài là em T rầ n T h an h Thuỷ, một thànVi
viên trong ban cán sự lớp, nhiều năm liền là học sinh giỏi. H ết
tiế t học, trong giờ ra chơi, khi các bạn th ắc mắc : "Sao mày g h i
tên tao vào s ổ Ghi đầu bài ? ", Th u ỷ trả lời : "Tại bà ấy bắt tao
g h i thì tao p h ả i ghi !". Lúc đó cô giáo Nguyễn T h ị Lan vô tìn h
đứng sau lưng Thuỷ nghe thấy, cô giáo cho rằng Thuỷ đã vô lễ,
xấc xược và lập tức b ắt học sin h lóp 9A1 bỏ giờ chơi, vào lốp
họp kiểm điểm Thuỷ.
Theo phản ánh của một sô" học sinh lốp 9A1, cô giáo Lan đã
g iật p h ắt cuôn sổ Ghi đầu bài trên tay em Thuỷ, gyi cả lớp vào,
b ắ t lớp trưởng lập biên bản về việc Thuỷ gọi cô giáo là 'bà ấy",
v iết đi viết lại vài lần nội dung em T rầ n T h an h Thuỷ đã vô lễ
35 6
với giáo viên. Cô giáo Lan yêu cầu Thuy dứng trước lớp. Em
Thuỷ dã đứng lên xin lỗi cô giáo nhiều lần nhưng cô vẫn xuống
lôi tay om lên đứng trước lớp và tuyên bô : "Từ nay em Thuỷ
không được vào lớp học tiết Địa lí. K hông được thi cuối nám
môn Đ ịa lí !". Em Thuý phải vê nhà viết bán kiểm điểm có chữ
kí của cha mẹ.
Quá hoảng sợ trước sự việc, sợ cha mẹ biết sẽ buồn và la
m ắng, ngày hôm sau, Thuý đã tự kí vào bản kiểm điểm và nộp
cho có Lan. Sự việc Thuỷ giá m ạo chữ kí cha mẹ bị cô L an báo
cho chủ nhiệm lớp 9A1 biết, yêu cầu bô mẹ em Thuỷ phải đến
trường gặp trực tiếp cô L an vào sán g thứ sáu 1 4 -3 . Ngay trong
tôi thứ năm 1 3 -3 , T rầ n T h an h Thuỷ đã bỏ nhà ra đi. X ác em
được tìm thấy sau bôn ngày, gia đình em Thuỷ cho biết, giám
định pháp y sáng 1 7 -3 cho th áy, em Thuỷ ch ết vào khoảng 3 - 4
tiêng sau bữa cơm chiều ngày 1 3 -3 , tức là khoảng 2 - 3 tiến g
sau khi bỏ nhà đi. Em Thuý ch ế t do ngạt nưốc, không có dấu
hiệu bị đánh đập, dùng vũ lực h ay bị xâm phạm th ân thể.
S á n g 1 9 -3 , gia đình em T rầ n T h an h Thuỷ đã b ất ngờ nhận
được inột lá thư tu yệt m ệnh do chính em Thuỷ viết gửi qua
đường bưu điện, đấu bưu cục B ắ c G iang từ ngày 1 4 -3 . Có khả
năng Thuỷ đã bỏ thư đêm 1 3 -3 , trước khi tự tử. Trong thư, cô
học trò 15 tuổi th a n h m inh về những hiểu lầm của cô giáo và
thô lộ : "Con đ ã lở lời với cô giáo, con xin lỗi nhiều lần, con
tưởng cô ấy ch ỉ doạ, khôn g truy cứu con nữa, nhưng hôm sau
cô lại nộp biên bản lên BG H và mời gin đình đến Cnn đ ã suy
nghĩ từ hôm thứ tư đến giờ... Dù bô mẹ có g iả i quyết ổn thoả
việc này thì tương la i của con củng khôn g còn g i nữa... Bô'm ẹ
đã nuôi con ăn học 9 năm rồi nhưng băy giờ, chi vì một việc
này m à con khôn g được thi, con còn p h ấn đấu làm g i nữa... ước
g i con được sông với bô mẹ đ ê bô mẹ chứng kiến sự trưởng
thàn h của con".
24-300TH lV rsP 357

Từ một lỗi vắt nhỏ trên lớp, việc một nữ sinh dại dột tìm
đến cái ch ết như một lối th oát trong danh dự báo động tìn h
trạn g căng th ẳng trong mổí quan hệ nhà trường - gia đình vói
nữ sinh tuổi dậy th ì. Khi cơ th ể cùng như tâm lí đang trong
giai đoạn chuyển biến từ m ột đứa trẻ trỏ th ành người lớn, suy
nghĩ chưa chín chắn, b ấ t cứ một sự việc nào cũng tác động đến
tâm hồn các em. B ấ t cứ nỗi lo sợ nào cũng có th ể đẩy các em
đên tâm lí tiêu cực, n h ấ t là khi các em chưa tìm được chỗ dựa,
chưa có một người bạn tâm giao trong gia đình, người quen,
bạn bè.
M ột lỗi nhỏ như việc học sinh lỡ m iệng gọi cô giáo sau lưng
cô là "bà ấy" có nên xử phạt bằng một biện pháp nghiêm k hắc
và ảnh hưởng đến th ể diện của nữ sinh như b ắt lên bảng, bêu
trưóc lớp, doạ sẽ đuổi học, đuổi thi như vậy ? T rả lời câu hỏi
này, ông Nguyễn Đ ình Tiến, Hiệu trưởng trường TH C S Ngô Sĩ
Liên cho rằng : "Việc giáo viên bộ môn phôi hợp cùng giáo viên
chủ nhiệm giáo dục nhân cách, cần nghiêm khắc là phù hợp !"
K hi được hỏi, tạ i sao ngay sau khi em Thuỷ m ất tích, được gia
đình báo cáo nhưng suốt 4 ngày, cho đến khi phát hiện xác em
Thuỷ, n hà trường không hề trìn h báo công an hoặc nhò sự giúp
đỡ từ các cơ quan chức năng ? Ông T iến trả lòi : "Em Thuỷ bỏ
nhà đi vào buổi tối, lúc đó là thòi gian gia đình đang quản lí,
gia đình có trách nhiệm đi trìn h báo !".
(Trích trong Báo Tiền phong, thứ sáu -

2 1 -3 - 2003. so 58)
CÔ GIÁO PHẠT HỌC SINH... LIẾM GHÊ !
T iế t tiến g Anh cuối buổi ngày 1 7 - 4 - 2 0 0 3 tạ i lớp 71 trường

TH C S Liên Hoa, cô giáo T rần T h ị Phương Lan bước vào lớp thì
thấy có những nét phấn vẽ chằng chịt trên m ặt ghế của giáo viên.
358
Cô Lan đã nổi khù ng, học sinh b iết lỗi đã xin cô cho lau
m ặt ghê, cô không chịu . Lúc ây trong lớp có m ột ch iếc ghế
vuông tương tự, lớp xin th ay vào ghê bị vẽ bậy cũng không
xong. Cuộc tru y lùng th ủ phạm của cô L an bằn g lời kêu gọi
"Ai vẽ bậy, tự g iá c lên lau", không có k ế t quả. T h ê là hình
phạt dược b ắt đầu. Cô tu yên bô "Nếu kh ôn g ai nhận lỗi và lớp
khôn g p h á t hiện ra người có lỗi thi p h ả i chịu hìn h p h ạ t
chung. Cả lớp lên liếm cho sạch những n h át vẽ bậy".
Sau lòi tuyên bố, cô lần lượt chỉ từng bàn lên làm cái việc lạ
đời ấy. Người đầu tiên chịu hình ph ạt này là em P han Quôc
Tuấn. Tiếp đến là Hoàng T h ị Hương, N guyễn Đình Giáp, T rần
Văn Cường, Cao Hữu Lực, Em Dương Chí T h àn h , lớp trưỏng là
người thứ 6 lên thực hiện hình p h ạt n ày.... Lần lượt 47 học
sinh tuổi đời 1 4 -1 5 gồm 18 nữ còn lại là nam đã ngoan ngoãn
lên cúi đầu dùng lưỡi để xoá những n ét p h ấn nghịch ngỢra mà
chỉ có m ột bạn nào đó đã trót dại vẽ lên chỗ ngồi của cô giáo.
Thực hiộn hình ph ạt đợt 1 xong, các em trở về chỗ ngồi tưởng
rằng giờ học tiến g Anh được tiếp tục ngờ đâu cô lấy giấy ph át
cho các om b ắ t bỏ phiếu kín ghi tên "kẻ trót dại" đã vẽ bậy lên
ghê mà không tự giác. Cuộc th ăm dò với 4 7 phiếu nhưng chỉ là
phiếu trắn g. T h ấ t vọng về việc truy lùng "thủ phạm " vẽ bậy
không thành, cô nổi khùng xé phiếu bỏ vào sọt rác rồi tiến hành
hình phạt đợt 2 như cũ. Toàn bộ 47 học trò lại ngoan ngoãn từng
bàn lên liếm ghê cho sạch nét vẽ bậy. "B ạn nào liếm dôi là bị cô
h ắ t Hôm đi liếm lại n h iểu lầ n " N hiồu hoo sin h đrí nói vói ch ú n g
tôi như vậy.
S a u h ìn h p h ạt ấy, cô giáo L an th ản n h iên ra về. Vì đã CUỐI
buổi học nên lãnh đạo n h à trường không b iế t sự việc trên . Khi
các cháu toả về các ngõ xóm kể lại chuyện này, tối hôm ấy
n hiều phụ huynh đã đến n hà cô H à ch ủ nhiệm lớp 71 đê
359
trìn h báo. H ai ngày sau một cuộc họp phụ huynh lớp 71 cỉược
tiến hành. Cô giáo Lan dã nhận lỗi. Tiếp đó nhiều cuộc họp của
nhà trường và địa phưdng đã tập trung bàn chuyện này.
Ngày 3 - 6 - 2 0 0 3 , Hội đồng kỉ lu ật Phòng G D -Đ T Nghi Xuân
nhóm họp kết luận với 3 - 3 phiếu "Đề nghị mức kỉ luật cô T rần
T h ị Phương L an với hình thức hạ ngạch công chức, chuyển từ
giáo viên xuống làm văn thư h àn h chính".
Điều đáng nói là khi được tin nhà trường tạm thời đình chỉ
việc dạy của cô Lan đế làm kiểm điểm, tập thê học sinh lớp 71
đã có đơn kiến nghị cho cô Lan trở lại dạy vì cô đã đến từng gia
đình xin lỗi phụ huynh và học sinh. Cô T rần Thị Phương Lan
sinh năm 1977, tốt nghiệp Cao đẳng Anh văn năm 1999 vừa
mới bước lên bục giảng được 3 năm .
Sự việc đang dược các cấp có thẩm quyền cao hơn ở Hà Tĩnh
xem xét để có mức kỉ luật thích hợp với hành vi phi giáo dục này.
(T rích trong báo Tiền phong, thứ hai 9 - 6 - 2003)
NHIỀU GIÁO VIÊN

DÙNG NHỤC HÌNH ĐE t r ừ n g p h ạ t h ọ c s in h
Qua thông tin đường dây nóng của báo T iền phong, nhiều
phụ huynh học sinh trường T H C S Phưóc Bửu, huyện Xuyên
Mộc, tỉnh B à R ịa - Vũng Tàu bức xúc cho biết : Trong vòng 10
ngày qua, hàng loạt học sinh đã không dám đến trường để học
tập vì sợ các th ầy cô giáo dùng nhục hình. Đê phạt học sinh
không học thuộc bài và nhiều lỗi khác, cô giáo Lâm Thị Mông,
Giáo viên chủ nhiệm lớp 7A5, cô T rần T h ị Tường T h an h , Giáo
viên chủ nhiệm lớp 7A6 và th ầy Ngô Huy Tuấn, Giáo viên chủ
nhiệm lớp 7A 10 đã dùng băng keo để dán m iệng các em học
sinh trong một thòi gian dài. Ngoài ra, cũng chính các th ầy cô
360
này (la bắt các em học sinh đeo một tấm báng th ậ t to trước
ngực ghi lí do bị ph ạt rồi b ắ t các em diễu hành trong trường từ
ngày này sang ngày khác. T rao đôi với PV T iền phong vào
chiều 6 -1 1 -2 0 0 3 , th ầy Nguyễn T h àn h G iai, H iệu trưởng
trường T H C S Phước Bửu thừa nhận chuyện này là có th ật.
T h ầy G iai nói : "Trường T H C S Phước Bửu là trường điểm của
huyện, đã có rấ t nhiều th àn h tích trong công tác dạy và học.
Tuy nhiên, việc trừng ph ạt học sin h theo phương pháp phản sư
phạm , xúc phạm đến nhân phẩm , danh dự và làm tổn hại đến
tin h th ần của học sinh như vừa nêu trên đã tồn tạ i từ lâu lắm
rồi, khi tôi vê n hận công tá c Hiệu trưởng (từ năm 2 0 0 2 -2 0 0 3 )
th ì đã nghe nói. Cách đây hơn 1 tuần, nhận được đơn thư từ
phía phụ huynh học sinh khôi 7. tôi đã cho kiểm tra và đáng
buồn là sự th ậ t diễn ra dúng như phản ánh của phụ huynh và
chuyện này kéo dài từ năm này qua năm khác. T h ầy Ngô Huy
T u ân th ì có tuổi nghê còn trẻ, chưa có thâm n iên nhưng cô
T rầ n Thị Tường T h an h thì đã có trên 10 năm , còn cô Lâm Thị
M ông thì đã có thời gian giảng dạy 30 năm , đã từ ng được tặn g
Huy chương Vì sự nghiệp giáo dục ! T h ật đau lòng". Được biết,
hiện tạ i, BGH trường Phước Bửu đã đình chỉ công tác chủ
n hiệm của 3 giáo viên nói trên và dang đợi ý kiến từ Phòng GD
huyện Xuyên Mộc để xử lí những bưốc tiếp theo. Q uan điểm
của BG H trường T H C S Phước Bửu là cần phải xử lí nghiêm sự
việc này.
(T rích tron g báo Tiền phong, th ứ sáu
7 - 1 1 - 2 0 0 3 , s ó '2 2 3 )
CÔ GIÁO KHÔNG CHO ... VÀO ĐOÀN
H ạn chê học trò tiến bộ là điều đáng trách . N găn cản một
đội viên ưu tú đến với Đoàn lại càng đáng phê phán. Chuyện
xảv ra tại trường T H C S dân lập N .s.
361
Theo quy định, học sinh con em thương bệnh binh được
m iễn giảm học phí. Đầu năm học, gia đình em N .T .L đến gặp
giáo viên chủ nhiệm đặt vấn đề. Trước sự lấp lửng của cô giáo,
gia đình lên gặp Hiệu trưởng trìn h bày. S au một hồi vòng vo,
Hiệu trưỏng hứa sẽ xem xét lại ... Thời gian trôi đi, không
những vẫn không nhận được sự miễn giảm , em L lại bị có giáo
gây nhiều khó dễ...
Ngày 2 6 - 3 tới gần, lớp 8A3 giới th iệu lên trường một đội
viên ưu tú để kết nạp Đoàn. L và lớp trưởng là 2 ứng cử viên.
Cả hai đểu ngoan ngoãn, học giỏi nhưng L nổi b ậ t hơn hẳn.
Lần đầu bỏ phiếu 95% th àn h viên trong lớp ủng hộ L. Lần thứ
hai và lần thứ ba (đểu do cô giáo gợi ý bầu lại) vẫn k ết quả như
vậy. Và L sẽ đại diện cho lớp ?
T h ế rồi sự th ậ t lại không như thế. Cô bé lớp trưởng (theo

các bạn, thì đó là con bạn cô giáo) nghiễm n hiên trở th àn h
đoàn viên. Mọi người, đặc biệt là L ngỡ ngàng, th ấ t vọng. Các
em còn quá nhỏ để hiểu chuyện gì đã xảy ra.
G ia đình L thì không để yên chuyện, bô cô đã lên trường

một lần nữa. Câu trả lời là : "Đoàn muôn k ết nạp những em đã
và đang là cán bộ lớp...". Nghe chuyện, nhiều giáo viên và học
sinh trong trường thở dài : "Không hiểu ngôi trường m ình dạy,
mình hoc có còn sự công b ằng nữa không ? "
Được hỏi, anh Tổng phụ trách b ấ t ngờ cho hay : Anh không
hể biết chuyện. Thấy cô giáo chủ nhiệm giới thiệu, anh "tưởng"
lớp đã bầu cử theo quy định rồi nên không xem x ét lại !
(Trích trong báo Tiền phong, thứ hai -

sô'98, 17 - 5 -2004)
362
KHI THẦY PHẢI KHIẾU NẠI ... THẦY
Duy m ảnh k h ản h , nhẹ cân , từng vào ra nhiều bệnh viện

tru n g ương điều tr ị n hư ng không chữ a dứt bệnh khớp dạng
th ấp m ãn tín h . T h ể c h ấ t yếu đuôi nhưng nghị lực m ạnh mẽ,
tín h tìn h điềm đạm ít nói, ham học đến mức "đam mê" và
n hiều năm liên tụ c là học sin h giỏi toàn diện. Những năm
học cấp II, Duy là niềm tự hào của trường T H C S T â n Lợi qua
n hiều cuộc thi học sin h giỏi m ang giải cao về cho trường :
giải nhì A nh văn cấp th àn h phô" năm lớp 7, g iải nhì (không có
giải n h ất) V ậ t lí cấp tỉn h n ăm lớp 8, giải n h ấ t V ậ t lí cấp tỉn h
năm lớp 9.
L ên cấp III, vào trường P T T H BM T, Duy được xếp vào lốp

chọn 10E và là th à n h viên đội tuyển O lim pic V ật lí. Ngay đầu
năm học ông Đ ặn g Đ ình X u ân đã đưa con đến trìn h bày với
th ầy chủ n hiệm về bệnh tìn h của Duy k hiến em đi lại khó
k h àn , các khớp bị sưng thường nhức về đêm, ở các lớp cấp II
n hà trường đều cho Duy m iễn lao động, chỉ tập th ê dục nhẹ.
T h á n g 1 0 /2 0 0 3 D uy th ư a với cha mẹ phần lớn các bạn trong
lớp đều đến n h à th ầy Lưu chủ nhiệm học thêm toán. Ông
X u ân chở con đi tìm nhà th ầy th ấy xa đến lOkm nên lắc đầu
khu yên con : X a quá, ch a m ẹ bận khôn g th ể thường xuyên đưa
đón, sức con ch ẳn g đ ạp xe nổi, thôi cô g ắn g tự học ở nhà. Môn
Toán con kh ôn g kém , từ trước đến nay đâu có đi học thêm m à
thi tot nghiẹp cấp 11 văn dạt điểm 10 dấy thôi. T liế rồi sau dó
Duy ngày càn g buồn bã vì điểm Toán sú t kém , th i học k ì chỉ
được 1 điểm vê n h à khóc. Ô ng X uân gặng hỏi m ãi Duy mới kể
vào buổi th i th ầy đổi Duy lên ngồi bàn đầu, đê th ầy ra khác
ph ần th ầy cho ôn tạ i lớp nên Duy m ất tin h th ần, đúng sai th ế
nào th ì ông X u ân ch ịu th u a vì đề th ầy ra, điểm th ầy chấm và
363
2 9 -1 - 2 0 0 4 là đúng sự th ật. Việc em Tâm bị Hiệu trướng Lê Kì
Au đưa lên phòng làm việc của Trưởng phòng G D -Đ T là có
th ậ t và việc em Tâm bị thầy Vỹ, giáo viên thể dục đánh cùng
có th ật. Còn việc ông trưởng phòng Phạm Quang Ái đánh em
Tâm hay không, hiện nay chưa có cơ sở để k ết luận.
T rả lời phóng viên Tiền phong Chủ n h ật chiểu ngày

19/3/2004, Hiệu trưởng trường P TC S T hanh Hoà Lê Kỳ Âu nói :
"Tôi đánh em Tâm là vì nóng nảy, thiếu kiềm chê chứ không vì
mục đích cá nhân nào khác. Việc làm của tôi là sai trá i khiến
tôi cứ day dứt mãi. Tôi đã xin lỗi em Tâm và gia đình". Khi
được hỏi vì sao một việc cỏn con mà đích th ân Hiệu trưởng
phải đưa em Tâm lên phòng làm việc của Trưởng phòng
G D -Đ T huyện Bù Đốp, ông Âu cho rằn g ông làm theo ch ỉ đạo
của ông Trưởng phòng. M ặc dù đến thời điểm này, òng
Trưởng phòng G D -Đ T vẫn không thừa nhận việc đánh học trò
ngay phòng làm việc của mình nhưng có thể k h ẳn g định việc
ông Trưởng phòng G D -Đ T đã chỉ đạo ông Hiệu trưởng đưa một
em học sinh lớp 8 đến phòng làm việc của m ình để tra hỏi là có
th ật. Đây có phải là hành vi trấ n áp ? Việc ông Hiệu trưởng,
giáo viên chủ nhiệm , giáo viên th ể dục đua nhau đánh m ột em
học sinh, phải chăng vì em học sinh này có mâu thuẫn vói con
trai của ông Trưởng phòng G D -Đ T ? Câu hỏi này xin dành cho
lãnh đạo ngành giáo dục tỉnh B ìn h Phước.
Đ ă n g G iớ i - T h à n h T â m
(Trích trong bao Tiền pho ng Chủ nhật, sô 12, 2 1 - 3 - 2 0 0 4 )
368
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Andrew C arnegie, Ní>hệ thuật ihìg xử, N XB Tlianh Hoá, 2003.
2. H oàng Anh - Ngò C ò n g H oàn, G iao tiếp sir pliạm, N X B

G iáo dục, Hà Nội, 1998.
3. Nguyen V iệt Anh (biên dịch), Bácli thuật íỊÍao tiếp. N X B

Vãn hoá - Thõng tin, Hà Nội, 2 0 0 2 .
4. Haltasar-Cìracỉan, 300 diều nên tránh íroniỊ iỊÍao tiếp , N XB

Vãn hoá - Thông tin, Hà N ội, 2 0 0 2 .
5. Ngó B à n , Nghệ thuật quan liệ và ứng xử, N X B Lao động,

Ha Nội, 2002.
6. 1Á‘ T h ị Bừng, Tủm lí học íởiịỊ xử, N X B Giáo dục, Hà Nội, 2001.
7. Nguyen Đình Chinh - T r ầ n Ngọc Diẻm, Tliực liành về

í>iá() dục h ọ c , Hà Nội, 1995.
8. T rầ n Bá Cừ, Nhận biết người qua hành vi ímg xử, N XB Phụ nữ,
Hà Nội, 2000.
9. Phạm K hác Chưưnịỉ, Giải plìáp tình huống Ịịiáo dục gia đình,
N X B S ự th ậ t, Hà Nội 1993.
10. Elizabeth Tierney, 3 0 phút dành đ ể phát triển kĩ năng

ịỊÍao tiếp , N X B Phụ nữ, 2 0 0 3 .
11. Thu (ỉia n g - Nguyen Duv C ần , Thuật xử th ế của người xưa,
N X B Thanh niên, 1999.
12. Hàng G ia n g , Tliuật g iao tiếp , N X B Thanh niên, 1999.
13. Hó T h ị Hạnh, Nghiên CIÌÌI cách img xử giữa clui mẹ và con cúi,
Luận văn thạc sĩ, Hà Nội 1998.
369
1 4. Vũ T h ị H u é , N ghiên cứu thự c trạn g sự lự a c h ọ n c á c h ứng
xử của giáo viên cấp II, Luận văn thạc sĩ, Hà Nội, 1996.
15. Bùi V ãn Huệ (chủ biên), Nqliệ lliuật ứng xử sư pliạm, N X B
Đại học quốc gia, Hà Nội 2 0 0 2 .
16. Nguyễn V ăn L ẽ, ứng xử sư phạm . Một sỏ sự kiện thường

gặp ở trường p h ổ thông, N X B Giáo dục, Hà Nội 2 0 0 1 .
17. T riệu T h ị Thu Hương, Sự lựa chọn các ínig xử của giáo viên
miền núi với học sinh THCS, Luận vãn thạc sĩ, Hà Nội 1999.
18. T ỏ M in h , Thuật g iao tẻ: N X B TP Hồ Chí M inh, 2 0 0 3 .
19. Nguyễn Ngọc Nam - Nguyễn Công Khanh - Nguyễn Hồng

Ngọc, Nghệ thuật ừng xử và sự thành công ở mỗi con người,
N X B Thanh niên, Hà Nội, 1995.
2 0 . X e c -M ia j-C ơ E .I, 142 tình huống giáo dục gia đình, N X B

G iáo dục, Hà Nội 1991.
2 1 . P hạm M inh T h ả o , Ngliệ thuật ứng xử cùa người Việt N am ,

N X B Vãn hoá thông tin, Hà Nội 2000.
22. T rầ n Trọng Thuỷ (chù biên), Bài tập thực hành tâm lí học ,
N XB Giáo dục, 1980.
2 3 . Thày d ã sưởi ấm cho cliúng em (Nguyễn Ngọc Như Soan

biên dịch), N X B Trẻ, TP Hồ Chí Minh, 2 0 0 2 .
2 4 . Bùi Q u an g T ú , Nliững mẩu chuyện vê quản lí giáo dục

(tập 1 và 2), N XR Trẻ, Hà N ội. 2001
25. Nguyễn Ánh Tuyết, Nltữiig tình huống ímg x ử trong gia đình,
N X B Lao động, 1994.
370
C h ịu trách nhiệm xuất bán :
Chù tịch Hội đồng Thành viên kiêm Tổng Giám đốc NGÔ TRAN ái
Tổng biên tập kiêm Phó Tổng Giám đốc NGUYÊN QUÝ THAO
T ổ chức bán thảo và chịu trách nhiệm nội dung :

Phó Tổng biên tập PHAN XUÂN THÀNH
Giám đốc CTCP Dịch vụ xuất bản Giáo dục Hà Nội PHAN KÊ THÁI
Biên tập lán đầu :

NGUYỄN VÃN LUỸ - VÕ HồNG VÂN
Bién tập tái bàn và sữa bán in :

VŨ THỊ LAN ANH
Biên tập k ĩ th uậ t:
NGUYỄN THỊ TUYẾT MAI
Trình bày bìa :

TÀO THU HUƠNG
C h é bản :
CÔNG TY CỔ PHẦN DỊCH v ụ XUẤT bản giáo dục hà nội
371
Công ty CP Dịch vụ xuất bàn Giáo dục Hà Nội - Nhà xuất bản Giáo dục Viét Oam
giữ quyền công bõ tác phẩm.
300 TÌNH HUỐNG GIAO TIẾP sư PHẠM
M ã sô: 8G790h2 - D A I
Số đăng kí KHXB : 371 - 2012/CXB/1 - 486/GD.

In 1.000 cuốn (QĐ in số : 33), khổ 14,5 X 20,5 cm.
In tại Công ty CP In - Thương mại Hà Tây.
In xong và nộp lưu chiểu tháng 6 năm 2012.

300 Tình Huống Giao Tiếp Sư Phạm (Tài Liệu Thi Giáo Viên 0962497916)

Transféré par

Informations du document

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

300 Tình Huống Giao Tiếp Sư Phạm (Tài Liệu Thi Giáo Viên 0962497916)

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

ANH PGSTS.

'f- \ < JT _ ..... 1 1

NHÀ XUẤT BẢN GIÁO DỤC VIỆT NAM

Lời nói đầu 5

P h ầ n một. NHŨNG TÌNH HUốNG

1. Tình huống giao tiếp sư phạm

2. Tình huống giao tiếp sư phạm

3. Tình huống giao tiếp sư phạm

4. Tình huống giao tiếp sư phạm

5. Một sô cách xứ lí tình huông

P h ầ n hai. NHŨNG TÌNH HUốNG

P h ầ n bốn. MỘT s ố TÌNH IỈUốNG

P h ầ n nám. MỘT s ố MAU c h u y ệ n

Tài liệu th a m khảo 369

Hà Nội, tháng 6 năm 2005

1. Trước tình huống đó, bạn xử lí thế nào ? Tại sao ?

Là giáo viên mới ra trường, khi ra đường, tình cò bạn nghe

1. Bạn sẽ xử lí như thê nào ? Tại sao ?

ĐẠI HỌC THÁI NGUYỀN 17

TRƯNG TÂM HOC LIỀU

Bạn xử lí thế nào ? Tại sao ?

]. Bạn xử lí thê nào ? Tại sao ?

Bạn xử lí thê nào ? Tại sao ?

Trong giò học, có học sinh T rấ t nghịch ngợm đã "phịa"

Thầy hiệu trưởng ở một trường phô thông trung học cơ sở

1. Nêu anh (chị) là thầy (cô) giáo đó thì sẽ :

3. Rút ra kết luận sư phạm.

1. Là cô giáo H bạn sẽ xử lí như thế nào ? Tại sao ?

a) Đề nghị em trực nhật lớp xoá bảng.

3. Rút ra kết luận sư phạm.

Hai em học sinh A và B cãi nhau trong giò học vì em A nghi

1. Nếu là giáo viên chủ nhiệm lốp, anh (chị) sẽ :

1. Anh (chị) sẽ giải quyết bằng cách nào ? Tại sao ?

Nếu là cô giáo T, bạn sẽ xử sự th ế nào ? Tại sao ?

a) L a m ăng học sin h "sao thiếu ý thức đến thê cơ chứ".

1. Nếu là giáo viên trong trường hợp này bạn sẽ :

b) Hỏi : "Bài qu á khó, hay em bận đột xuất việc g ì ?

1. Trong trường hợp này, bạn sẽ làm gì ? Tại sao ?

1. Nếu là cô giáo trong trường hợp này, bạn sẽ làm gì ?

Có một cô giáo trẻ về giảng dạy ở một trường PTTH. Ong

a) L ờ đi, coi n hư kh ô n g biết g ì và tiếp tục g iả n g bài

T ế t năm ấy bọn chúng tôi (là sinh viên trườngTHSP

Giáo viên K và giáo viên D cùng có thiếu sót là nộp đề thi

G iáo viên M và giáo viên D cùng phụ trách môn A, còn

1. Nếu là thủ trưởng của đơn vị đó, bạn sẽ làm th ế nào ?

Giáo viên H là hiệu trưởng một trường PTTH, thầv Q là giáo

1. Nếu là thầy hiệu trưởng H, bạn sẽ xử sự như th ế nào ?

1. Nếu bạn là thầy Liên, bạn sẽ xử lí như th ế nào ? Tại sao ?

1. Nếu là giáo viên K, bạn sẽ xử sự như th ế nào ? Tại sao ?

Nội dun g tình hu ốn g :

1. Nếu ỏ trường hdp thầy Vạn, bạn sẽ xử sự như thê nào ?

c) Đưa ra lớp p h ê bình.

Trong trường hợp đó, bạn xử lí th ế nào ? T ại sao ?

a) Thuyết phụ c và g iả i thích cho p h ụ huynh đó biết : k ỉ luật

Em B là một học sinh khá trong lớp, nhưng vì hoàn cánh

Nếu là cô giáo trong trường hợp trên, bạn sẽ xử lí như thế

- Tôi tôi sẽ đến n hà...

a) Kê tội của học sinh B cho phụ huynh đê phụ huynh

4. TÌNH HUỐNG GIAO TlẩP SƯ PHẠM

GIỮA NGƯÒI HỌC - NGƯÒI HỌC

Tro n g phòng đọc báo th ư viện của Trường đại học K,

3. Bài học kinh nghiệm rú t ra.

1. Trong hoàn cảnh của sinh viên A, anh (chị) sẽ :

a) Để nghị sinh viên B xem lại, vỉ khi A cho mượn, sách