Vous êtes sur la page 1sur 13

Exercices résolus de mathématiques.

TRI 2
EXTRI020 – EXTRI029

http://www.matheux.be.tf

Jacques Collot

1 avril 03

www.matheux.be.tf - TRI 2 - 1 -
EXTRI020 – Liège, septembre 2000.
Résoudre le système d’équation suivant :

cos ²β + sin ² α sin ²β = cos ²α = sin ²β + sin ²α cos ²β

cos ²β + sin ² α sin ²β = cos ²α = sin ²β + sin ² α cos ²β


cos ²β + sin ²α sin ²β = cos ² α

sin ²β + sin ²α cos ²β = cos ² α
→ cos ²β − sin ²β + sin ² α ( sin ²β − cos ²β ) = 0
( cos ²β − sin ²β )(1 − sin ²α ) = 0
1) 1 − sin ² α = cos ²α = 0
cos ²β + sin ²β = 0
→  impossible
sin ²β + cos ²β = 0

Il reste:
π
cos ²β = sin ²β → tan 2 β = 1 → β = ± + kπ
4
1 1 1
→ cos ²β = → + sin ² α . = cos ² α
2 2 2
1 + sin ² α = 2 cos ² α = 2 − 2 sin ² α
3
3sin ² α = 1 → sin α = ±
3
α = 0.6155 + 2k π α = −0.6155 + 2k π
→ et 
α = π − 0.6155 + 2k π α = π + 0.6155 + 2k π

www.matheux.be.tf - TRI 2 - 2 -
EXTRI021 – Liège, juillet 1996.

Résoudre et représenter

cos 2 x = 2 ( sin ³ x + cos ³ x − sin ² x cos x − sin x cos 2 x )

cos 2 x = 2 ( sin ³ x + cos ³ x − sin ² x cos x − sin x cos 2 x )


cos 2 x
= 2 ( tan ³ x + 1 − tan ² x − tan x )
cos ³ x
cos ² x − sin ² x
= 2 ( tan ² x ( tan x − 1) − ( tan x − 1) )
cos ³ x
1 − tan ² x
= 2 ( tan x − 1)( tan ² x − 1)
cos x
π
1) 1 − tan ² x = 0 → x = ± + kπ
4

Il reste :
1 sin x − cos x
− = 2 ( tan x − 1) = 2
cos x cos x
2
2 sin x − 2 cos x = −1 → cos x − sin x =
2
π
tan ϕ = −1 → ϕ = −
4
1  π 2  π 1
cos  x +  = → cos  x +  =
 π  4 2  4 2
cos  − 
 4
 π
 x = 12 + 2k π
2) 
 x = 17 π + 2k π
 12

www.matheux.be.tf - TRI 2 - 3 -
EXTRI022 – Liège, septembre 2000.
Résoudre l’équation trigonométrique suivante :

tan ( x + a ) + tan ( x − a ) = cot x

tan ( x + a ) + tan ( x − a ) = cot x

π π
CE : x+a ≠ ± x−a ≠ ± x ≠ kπ
2 2

sin ( x + a + x − a ) cos x
=
cos ( x + a ) cos ( x − a ) sin x
sin x sin 2 x = cos x cos ( x + a ) cos ( x − a )
2 sin ² x cos x = cos x cos ( x + a ) cos ( x − a )
1) cos x = 0 → x = k π A rejeter.

Il reste :
1 1
2 sin ² x = cos ( x + a ) cos ( x − a ) = cos 2 x + cos 2a
2 2
1
= (1 − 2 sin ² x + 2 cos ² a − 1) = − sin ² x + cos ² a
2
3
3sin ² x = cos ² a → sin x = cos a
3

Etudions les CE.


π π
Si x + a = → a= −x
2 2
3 π  3
sin x = cos  − x  = sin x
3 2  3
π
→ sin x = 0 → x = k π → a = − kπ
2
Les autres CE donnent le même résultat.

Conclusion :
π
Si a = − k π Equation impossible
2
  3 
 x = arc sin  cos a 
  3 
Dans les autres cas : 
  3 
 x = π − arc sin  3 cos a 
  

www.matheux.be.tf - TRI 2 - 4 -
Solution proposée par Anthony Bertagno
tan( x + a ) + tan( x − a ) = cot x
π π
CE : x + a ≠ ± x−a ≠ ± x ≠ kπ
2 2
L'équation devient
tan x + tan a tan x − tan a 1
+ =
1 − tan x tan a 1 + tan x tan a tan x
( tan x + tan a )(1 + tan x tan a ) + ( tan x − tan a )(1 − tan x tan a ) = 1
(1 − tan x tan a )(1 + tan x tan a ) tan x
tan x + tan 2 x tan a + tan a + tan x tan 2 a + tan x − tan 2 x tan a − tan a + tan x tan 2 a 1
=
1 − tan x tan a
2 2
tan a
2 tan x + 2 tan x tan a
2
1
− =0
1 − tan x tan a
2 2
tan x
( 2 tan x + 2 tan x tan a ) tan x − (1 − tan
2 2
x tan 2 a ) =0
(1 − tan x tan a ) tan x
2 2

2 tan 2 x + 2 tan 2 x tan 2 a − 1 + tan 2 x tan 2 a = 0


( 3 tan 2
)
a + 2 tan 2 x − 1 = 0

1
→ tan x = ±
3 tan a + 2
2

En prenant quelques valeurs pour a, on peut vérifier facilement que cette solution
est équivalente à la précédente.

www.matheux.be.tf - TRI 2 - 5 -
EXTRI023 – Mons, questions-types 2000-2001.
Résoudre l’équation trigonométrique suivante :

sin a + sin (a + x ) + sin (a + 2 x ) + sin (a + 3 x ) = 0


sachant que sin a n’est pas nul.
Représenter sur le cercle trigonométrique dans le cas où a vaut 60°

sin a + sin ( a + x ) + sin ( a + 2 x ) + sin ( a + 3 x ) = 0

a + a + 3x a − a − 3x a + x + a + 2x a + x − a − 2x
2 sin cos + 2sin cos =0
2 2 2 2
2a + 3 x 3x 2a + 3 x x
sin cos + 2 sin cos = 0
2 2 2 2
2a + 3 x  3x x
sin  cos + cos  = 0
2  2 2
2a + 3 x 2a + 3 x 2a
1) sin =0 → = k180 → x = − + k120
2 2 3

Il reste :
3x x 3x x  x
cos + cos = 0 → cos = − cos = cos  180 − 
2 2 2 2  2
3 x
2) a ) x = 180 − + 2k180 → x = 90 + k180
2 2
3 x
b) x = −180 + + 2k180 → x = ( −)180 + k360
2 2

Si a = 60°,
x = −40 + k120 ou x = 90 + k180 ou x = 180 + k 360

Le lecteur représentera facilement les solutions sur le cercle.

www.matheux.be.tf - TRI 2 - 6 -
EXTRI024 – Mons, questions-types 2000-2001.
Résoudre et représenter l’équation trigonométrique suivante :

tan x (1 + cos 2 a ) = cos 2 a tan 2 x


où a désigne un angle connu..
Représenter les solutions sur le cercle trigonométrique si a = 60°

tan x (1 + cos 2a ) = cos 2a tan 2 x

π π π
CE : x ≠ + kπ x≠ +k
2 4 2

2 tan x
tan x (1 + cos 2a ) = cos 2a
1 − tan ² x
1) tan x = 0 → x = kπ

Il reste :
2 cos 2a
1 + cos 2a =
1 − tan ² x
2 cos 2a 1 + cos 2a − 2 cos 2a 1 − cos 2a
tan ² x = 1 − = = = tan ² a
1 + cos 2a 1 + cos 2a 1 + cos 2a
2) tan x = ± tan a
x = ± a + kπ

π π
si a = 60° = → x=± + kπ
3 3

www.matheux.be.tf - TRI 2 - 7 -
EXTRI025 – Mons, questions-types 2000-2001.
Résoudre et représenter l’équation trigonométrique suivante :

sin 2 x = m sin ³ x
où m désigne un paramètre réel.
Représenter les solutions sur le cercle trigonométrique si où m = 4/3.

sin 2 x = m sin ³ x
2sin x cos x = m sin ³ x
1) sin x = 0 → x = k π

Il reste :
2cos x = m sin ² x = m (1 − cos ² x ) → m cos ² x + 2cos x − m = 0
π
A) si m = 0 → cos x = 0 → x = k
2
B ) si m ≠ 0
−1 ± 1 + m ² −1 ± 1 + m ²
cos x = Il faut vérifier : −1 ≤ ≤1
m m
B 1) m > 0
−1 + 1 + m ²
B 11) −1 ≤
m
− (m + 1) ≤ 1 + m ² Toujours vérifié.
−1 + 1 + m ²
B 1 2) ≤1
m
1 + m ² ≤ (m + 1) Toujours vérifié
−1 − 1 + m ²
B 1 3) −1 ≤
m
m −1 ≥ 1 + m ² → m ² − 2m + 1 ≥ 1 + m ²
− 2m ≥ 0 Impossible
−1 − 1 + m ²
B 1 4) ≤1
m
− 1 + m² ≤ m + 1 Toujours vérifié.
−1 + 1 + m ²
⇒ conclusion : cos x =
m

www.matheux.be.tf - TRI 2 - 8 -
B 2) m < 0
−1 + 1 + m ²
B 2 1) −1 ≤
m
1− m ≥ 1 + m² Toujours vérifié.
−1 + 1 + m ²
B 2 2) ≤1
m
1 + m ² ≥ (m + 1) Toujours vérifié
−1 − 1 + m ²
B 2 3) −1 ≤
m
m −1 ≥ 1 + m ² Impossible
−1 − 1 + m ²
B 2 4) ≤1
m
1 + m ² ≤ −m −1
1 + m ² ≤ m ² + 2m + 1
0≤m Impossible
−1 + 1 + m ²
⇒ conclusion : cos x =
m

16
−1 + 1 +
4 9 =1
Si m = → cos x =
3 4 2
3
π
→ x = ± + 2k π
3

www.matheux.be.tf - TRI 2 - 9 -
EXTRI026 – Mons, questions-types 2000-2001.
Résoudre et représenter l’équation trigonométrique suivante :

sin 5 x − sin 3 x = cos 6 x + cos 2 x


Représenter les solutions sur le cercle trigonométrique.

sin 5 x − sin 3 x = cos 6 x + cos 2 x


5 x + 3x 5 x − 3x 6x + 2x 6 x− 2 x
2 cos sin = 2 cos cos
2 2 2 2
cos 4 x sin x = cos 4 x cos 2 x
π π
1) cos 4 x = 0 → x = ± +k
8 2

Il reste :
sin x = cos 2 x = 1 − 2 sin ² x
2 sin ² x + sin x − 1 = 0
−1 ± 1 + 8 −1 ± 3
sin x = =
4 4

2) sin x = −1 → x = + 2k π
2
 π
1  x = 6 + 2k π
3) sin x = → 
2  x = 5π + 2 k π
 6

www.matheux.be.tf - TRI 2 - 10 -
EXTRI027 – Mons, questions-types 2000-2001.

Résoudre l’équation trigonométrique suivante :

2x π x
sin x + cos = 2 sin ² + 
3 4 6
Représenter les solutions sur le cercle trigonométrique.

2x π x
sin x + cos = 2 sin ² + 
3  4 6
x π  π 
Soit = y → sin 6 y + cos 4 y = 2 sin ² + y  = 1 − cos  + 2 y 
6 4  2 
sin 6 y + 1 − 2 sin ²2 y = 1 + sin 2 y
sin 6 y − sin 2 y = 2 sin ²2 y
2 cos 4 y sin 2 y = 2 sin ²2 y
x
 3 = π + 2kπ
1) sin 2 y = 0 →  → x = 3kπ
 x = 2kπ
 3

Il reste :
π 
cos 4 y = sin 2 y = cos  − 2 y 
2 
 π π
 4 y = − 2 y + 2 kπ → x = + 2kπ
2 2 π
2)  → x= + 2kπ
4 y = − π + 2 y + 2kπ → x = − 3π + 2kπ 2
 2 2

www.matheux.be.tf - TRI 2 - 11 -
EXTRI028 – Mons, questions-types 2000-2001.

Résoudre l’équation trigonométrique suivante :

4 sin x sin 3 x − 2 cos 2 x + 1 = 0

Représenter les solutions sur le cercle trigonométrique.

4sin x sin 3 x − 2 cos 2 x + 1 = 0


Rappel : sin 3 x = 3sin x − 4sin ³ x, donc
4sin x ( 3sin x − 4 sin ³ x ) − 2 (1 − 2 sin ² x ) + 1 = 0
16sin 4 x − 16sin 2 x + 1 = 0
8 ± 64 − 16 sin 2 x = 0.9330
sin x =
2
→  2
16 sin x = 0.0670
1) sin 2 x = 0.9330 → sin x = ±0.9659
 x = −75 + 2k180  x = 75 + 2k180
 et 
 x = 255 + 2k180  x = 105 + 2k180

2) sin 2 x = 0.0670 → sin x = ±0.2588


 x = −15 + 2k180  x = 15 + 2k180
 et 
 x = 195 + 2k180  x = 165 + 2k180

⇒ x = ±15 + k 90

www.matheux.be.tf - TRI 2 - 12 -
EXTRI029 – Mons, questions-types 2000-2001.

Résoudre l’équation trigonométrique suivante :

tan x + tan 3 x + sin 2 x = 0


Représenter les solutions sur le cercle trigonométrique.

tan x + tan 3 x + sin 2 x = 0

π π
CE : x ≠ ± x≠±
2 6

sin ( x + 3 x )
= − sin 2 x → sin 4 x = − sin 2 x cos x cos 3 x
cos x cos 3 x
2 sin 2 x cos 2 x = − sin 2 x cos x cos 3 x
→ sin 2 x = 0 → A rejeter car CE

Il reste :
1 1
2 cos 2 x = − cos x cos 3 x = − cos 4 x − cos 2 x
2 2
5 cos 2 x = − cos x = −2 cos ²2 x + 1
2 cos ²2 x + 5 cos 2 x − 1 = 0
− 5 ± 25 + 8 − 5 ± 5.7446
cos 2 x = =
4 4
→ 2 x = ±1,3835 + +2kπ → x = ±0 ,69185 + kπ

www.matheux.be.tf - TRI 2 - 13 -

Vous aimerez peut-être aussi