HC 1 – MEDIA THEORIE - NOTES

Media & Cultuur : Media Theorie : 2011

!"#$"%&''
31

HC1 - Media theorie

Copyright © Dropbox Media&Cultuur
Vak Media Theorie -- onderdeel bij studie Media & Cultuur aan de UvA --

Made by Asefeh @ www.doublemindsproductions.com

2011
Media Theorie - HC 1 - Mediatheorie -
31/01/'11

Wat is mediatheorie?

Jaap Kooijman / 31 januari 2011

1 2

3 4

Docenten Hoorcollege
Hoorcolleges: •  Marxisme en ideologiekritiek
Tarja Laine (coördinator) •  Semiotiek en structuralisme
Michael Dieter •  Psychoanalyse
Jaap Kooijman
•  Cultural Studies
Michael Stevenson
•  Netwerk
Werkgroepen: •  Postmodernisme
Antonia Mazel (coördinator) •  Poststructuralisme
Pepita Hesselberth •  Archive
Tarja Laine
•  Gender
Melanie Schiller
Laurike in ’t Veld •  Interactivity
Laura van der Vlies •  Cognitie en affect
Daisy van de Zande •  Simulation
5 6

1
MEDIA THEORIE – 31/01/’11 - HC 1 – MEDIA THEORIE 1
DIA 1

Origineel ; the medium is the message = Het medium is de boodschap (McLuhan)

>> de boodschap is afhankelijk van het medium via welk het uitgezonden word

Naam boek >> the medium is the massage = Het medium is de massage
>> het medium masseert ons >> zet ons aan het denken & is verlengstuk van het menselijk lichaam ..
Volgens McLuhan is titel ontstaan door drukfout, maar was zo mooi dat hij besloot het niet te veranderen,
sommige zeggen dat hij het met opzet heeft gedaan, niets drukfout..

DIA 2
Eerste tv-debat >> Nixon VS. Kennedy
>> mensen die via radio hadden gevolgd vonden Nixon winnaar
>> mensen die via tv hadden gevolgd vonden Kennedy winnaar

HOT MEDIUM >> Radio >> weinig menselijke participatie

COLD MEDIUM >> Tv >> veel menselijke participatie (prikkelt alle zintuigen)

DIA 3
Eerste boek McLuhan >> Understanding Media, the extensions of man (man hier algemeen voor men)
Tweede boek McLuhan >> Medium is the Massage
>> dit 2e boek een visueel kunstproject >> om te laten zien hoe we over het medium na kunnen denken

DIA 4
Voorbeeld pagina’s binnenzijde boek ‘Medium is the Massage’

DIA 5
Docenten voornamelijk gespecialiseerd in

Tarja Laine ; FILM

Michael Dieter ; DIGITALE MEDIA
Jaap Kooijman ; TV >> POPULAIRE KUNST
Michael Stevenson; DIGITALE MEDIA

>> alle mediums met elkaar verbonden, dus in HC’s mengelmoes van alles

DIA 6
Onderwerpen die aan bod zullen komen tijdens de hoorcolleges
Media Theorie - HC 1 - Mediatheorie -
31/01/'11
Formele inhoud
•  De hoorcolleges geven een overzicht
van belangrijke theoretische concepten
en benaderingen in mediatheorie. Dit
vak brengt enerzijds in kaart hoe in het
veld van film, televisie en nieuwe media
studies specifieke theorieën zijn
ontwikkeld en welke aspecten van het
medium daarbij aan de orde zijn
gesteld. Anderzijds wordt aangegeven
wanneer deze benaderingen ook
transmediaal inzetbaar zijn of zich
transmediaal hebben ontwikkeld.
Kernbegrippen en kernteksten worden
canoniek en in samenhang aan de orde
gesteld, opdat studenten hier vertrouwd
mee raken en zij er in de volgende
studiejaren mee kunnen werken.
Nicholas Gane Patricia Pisters
& David Beer
Gesloten en open vragen
•  Wie introduceerde de notie van “The medium
is the message”?
a) Roland Barthes, b) Marshall McLuhan,
c) Patricia Pisters, d) Raymond Williams
•  Welk boek schreef Raymond Williams?
a) Understanding Media, b) The Key Concepts
of New Media, c) Das Kapital, d) Television
•  Wat is het belangrijkste verschil tussen de
manieren waarop Marshall McLuhan en
Raymond Williams media benaderen?
Werkgroep
•  In de werkgroep gaan studenten actief
aan de slag met theoretische
concepten. Studenten verwerken
theoretische inzichten door middel van
praktische oefeningen, waarbij ook de
analytische vaardigheden opgedaan in
het eerste semester opnieuw worden
ingezet.
•  Studenten leren werken met
theoretische concepten: het ‘uitspitten’
van theoretische concepten; het tegen
elkaar afzetten en op waarde schatten.
•  Hoorcollegereeks is grotendeels
zelfstudie; werkgroep is geen ‘bijles’.
7 8
Toetsmomenten
•  Diagnostische toets (blok 1)
•  Midtermtentamen (50% van eindcijfer)
•  Diagnostische toets (blok 2)
•  Eindtentamen (50% van eindcijfer)
•  Geen openboek-tentamen!
•  Combinatie gesloten vragen (gericht
op feitenkennis) en open vragen
(gericht op theoretisch inzicht)
John Storey
9 10
Advies
•  Begin tijdig met lezen
•  Onderscheid hoofd- van bijzaken
•  Maak je geen zorgen als je niet
meteen alles begrijpt
•  Overleg met medestudenten;
bediscussieer de leerstof
•  Leer feiten in combinatie, zoals naam
theoreticus, concept/boektitel, jaartal
(Raymond Williams, ‘flow’, 1974)
•  Vertrouw niet (te veel) op
samenvattingen
•  Sta open voor ideeën en interpretaties
die wellicht ‘onzin’ lijken
11 12
2
MEDIA THEORIE – 31/01/’11 - HC 1 – MEDIA THEORIE 2
DIA 7
Canoniek ; ‘centrale teksten’ ; canon van teksten waarvan geacht word dat je ze kent

DIA 9
Boeken die bij hoorcollege stof horen

New Media, The Key Concepts ; DIGITALE MEDIA

Lessen van Hitchcock/ een inleiding in mediatheorie ; FILM
Cultural Theory and Popular Culture, An Introduction ; POPULAIRE KUNST

Voor het tentamen moet je de inhoud van alle boeken kennen

DIA 10
Diagnostische toetsen zijn niet verplicht, maar helpen je de stof beter te beheersen

DIA 11
Voorbeeld van open & gesloten vragen die je op het tentamen kunt verwachten
Media Theorie - HC 1 - Mediatheorie -
31/01/'11

Wat is [media]theorie? [Media]theoretici

•  θεωρ䃎α: Grieks voor ‘bekijken’,
‘overpeinzing’, ‘reflectie’
•  “Een systeem van regels of denkbeelden
(een model) om feiten te
verklaren” (Pisters 23)
•  Theorie als hypothese die moet worden
getoetst
•  Theorie als ‘bril’ of ‘gereedschap’ voor
analyse van onderzoeksobject
•  Eén allesomvattende theorie bestaat
(nog) niet
•  McLuhan, Sartre, Foucault,
Zizek, Foucault, Baudrillard,
Manovich, Freud, Hall, Butler,
Said, Williams, etc. etc. etc.
•  Regelmatig geciteerd, minder
vaak gelezen
•  Verschillende academische
disciplines binnen de geestes-
wetenschappen, en ook sociale
en exacte wetenschappen
•  Theoretici reflecteren op, maar
zijn ook onderdeel van media
en (populaire) cultuur

13 14

15 16

Voice of Holland
Theoretische benaderingen
•  Technologisch-deterministisch
•  Esthetisch
•  Cultuurhistorisch
•  Neo-Marxistisch
•  Feministisch
•  Semiologisch
•  Postmodernistisch
•  Etc....

Veranderend onderzoeksobject
•  productie – tekst – receptie
•  tekst – context – metatekst
17 18

3
MEDIA THEORIE – 31/01/’11 - HC 1 – MEDIA THEORIE 3
DIA 13
Betekenis van het woord theorie = bekijken/overpeinzen/reflecteren

Theorie als een perspectief >> “een bril” waardoor sommige dingen zichtbaar zijn en andere wegvallen
>> Verschillende theorieën kunnen verschillende resultaten hebben van hetzelfde OBJECT

DIA 14
Belangrijke media theoretici in onze cultuur

DIA 15
Voorbeelden van werk van mediatheoretici dat terug te vinden is in onze populaire kunst

DIA 16
Voorbeelden van werk van mediatheoretici dat terug te vinden is in onze populaire kunst

DIA 17
3,7 miljoen mensen keken naar de Voice of Holland.. wat gebeurt er als je het tv programma aan de hand
van theoretische benaderingen gaat analyseren
Media Theorie - HC 1 - Mediatheorie -
31/01/'11
19
PAUZE
21
Wat is cultuur?
•  Algemeen proces van
intellectuele, spirituele en
esthetische ontwikkeling
•  Een specifieke manier van leven
van een bepaalde groep mensen
in een bepaalde periode en plaats
•  Producten van intellectuele en
artistieke activiteit
Raymond Williams (1921 – 1988)
23
Voorlopige conclusies
•  Theorie expliciteert en abstraheert;
theorie biedt inzicht en maakt
vergelijkingen mogelijk
•  Specifieke theoretische benaderingen
maken bepaalde elementen zichtbaar,
maar hebben ook ‘blinde vlekken’
•  Theorie kan niet alleen gebruikt
worden om antwoorden te geven, maar
ook om nieuwe vragen te stellen
•  Theorieën zijn onderdeel van het
wetenschappelijk debat en onderhevig
aan verandering door nieuwe inzichten
en interpretaties
20
We hebben geen
boodschap meer,
we doen
boodschappen.
Henk Oosterling
22
Wat is populaire cultuur?
•  Alledaagse cultuur: de cultuur van
gewone mensen zoals zij/wij deze
dagelijks beleven
•  Cultuurproducten die letterlijk
‘populair’ zijn, oftewel door een
groot publiek worden gewaardeerd:
volksvermaak
•  Commerciële massacultuur: de
producten die voor een groot publiek
worden gemaakt
•  De ‘lage’ cultuur die overblijft als
restcategorie na de selectie van de
‘hoge’ cultuur
24
4
MEDIA THEORIE – 31/01/’11 - HC 1 – MEDIA THEORIE 4
DIA 18
Enkele theoretische benaderingen met kort uitleg erover :

! Technologisch-deterministisch = technologie is determinerend/bepalen

>> dus medium bepaald de inhoud >> onderzoek naar betrokken mediums en hun invloed

! Esthetisch = schoonheidsleer
>> hoe wordt er gefilmd/opgenomen/welke belichting wordt gebruikt/welke genreconventies

! Cultuurhistorisch = Hoe waren vorige exemplaren van zelfde object en is er sprake van verandering
van ‘object’ door de jaren heen

! Neomarxistisch = Hoe iets geproduceerd word en hoe mensen daarin gebruikt worden als product

! Feministisch = Hoe zit het met de man/vrouw verhouding

De theoretische benadering die je kiest zorgt vaak ook voor verdieping in een bepaald onderwerp en
wegvallen van andere onderdelen binnen dat onderwerp

DIA 20
De theorie bij ‘media studies‘ is niet altijd meetbaar maar wel altijd analyseerbaar
Media Theorie - HC 1 - Mediatheorie -
31/01/'11
Rode draden in mediatheorie
Constante spanningsvelden:
•  ‘Structure-agency’ debat
•  ‘Hoge’ / ‘lage’ cultuur
•  Technologische determinisme
•  Representatie / constructivisme
•  [Neuro]biologie / cultuur
Ogenschijnlijke tegenstrijdigheden
kunnen elkaar herbevestigen
25
Beautiful World
(Mieke Gerritzen, 2006)
•  ‘Typo-film’: “We kunnen beelden
lezen en kijken naar taal”
•  ‘Bombardement van tekens’ en
‘implosie van betekenis’
(Jean Baudrillard)
•  Structure-agency’: dubbele
betekenis Beautiful World;
manipulatie door mondiaal
cultuurindustrie; oneindige
esthetische inspiratiebron
•  Politiek pamflet
27
29
Viewing
Maandag: OMHP
Dinsdag: Filmmuseum
•  Canonieke mediateksten die gebruikt
worden in mediatheorie
•  Mediateksten die expliciet media-
theoretische thema’s behandelen
•  Mediateksten die reflecteren op de
media door zowel vorm als inhoud
26
Signalement
(VARA, 1963)
•  Eenmalig kunstprogramma
gemaakt door Wim T.
Schippers en Willem de Ridder
•  Tegenstelling ‘hoog’ en ‘laag’
wordt ter discussie gesteld;
wat is ‘kunst’ / wat is ‘TV’?
•  Kunst op straat; populaire
cultuur in museum
•  Aansluiting met Pop Art (Roy
Lichtenstein, Andy Warhol)
•  Representatie of constructie
van ‘werkelijkheid’
28
30
5
MEDIA THEORIE – 31/01/’11 - HC 1 – MEDIA THEORIE 5
DIA 25
! ‘Structure – agency’ debat =
>> hebben we zelf de ‘macht’ of worden we door media onbewust gestuurd in onze keuzes

! Representatie vs. Constructivisme =

>> geven media representatie van werkelijkheid of maken de media de werkelijkheid

! Nature vs Nuture = (aanleg vs opvoeding >> neurobiologie vs cultuur)

>> wat is genetisch bepaald en wat is aangeleerd (cultuur)

DIA 26
Waarom hebben we de Viewings
>> Kijken naar film/docu’s om de theoretische teksten waarin voorbeelden met betrekking tot dergelijke
films/docu’s aan bod komen beter te kunnen begrijpen

DIA 27
Beautiful World >> soort supersonische powerpoint >> via film gekeken naar beeldtaal
>> aan bod komen logo’s met commerciële en politieke betekenissen

DIA 28
Signalement >> speelt met hoge/lage cultuur

DIA 29
Kunstwerk ; flesje limonade in de zee bij Peelen ; Wim T. Schippers

DIA 30
Een kunstwerk van Liechtenstein
Media Theorie - HC 1 - Mediatheorie -
31/01/'11

31 32

Videodrome
(David Cronenberg, 1983) Videodrome
Technologisch determinisme:
•  Media effects: •  Letterlijke verbeelding van
mediatheorie gebaseerd op
McLuhan; medium als
de directe effect van media
verlengstuk van de mens; ‘the
op het gedrag en medium is the message’
gezondheid van de
gebruiker Representatie / constructivisme
•  Onschuldige gebruiker; •  Medium construeert de
verslaving; passiviteit en werkelijkheid; virtuele
activiteit realiteit, hyperrealiteit,
schijnwerkelijkheid (Jean
Baudrillard)

33 34

Volgende week
Marxisme en ideologiekritiek

Literatuur:
•  Storey: HS4 ‘Marxisms’ en HS10 ‘The
politics of the popular’
•  Herlezen hoofdstuk 2 uit Hermes en
Reesink, Inleiding televisiestudies

35

6
MEDIA THEORIE – 31/01/’11 - HC 1 – MEDIA THEORIE 6
DIA 31
Een kunstwerk van Warhol

DIA 32
De viewing van dinsdag 1 feb 2011 ; Videodrome
>> genre Thriller >> PLOT >> piratenzender op zoek naar nieuw uitzendbaar materiaal, komt bij
videodrome, een nieuwe vorm van tv die letterlijk je hersens ingaat >> je word opgeslokt door media

DIA 33 & 34
DE FILM VIDEODROME is relevant omdat;

! Gaat in op media-effects ; Media heeft direct invloed op ons handelen

! Medium is the massage ; als verlengstuk van mens >> hoofdpersoon wordt verleidt/gemasseerd door tv

! Sprake van hyperrealiteit ; welke realiteit is de echte realiteit..