proka

ENGLESKO-SRPSKI
RECNIK
TERMINOLOGIJE U OBLASTI
UPRAVLJANJA OTPADOM

Beograd
novembar 2004.

1
proka
ENGLESKO-SRPSKI RE^NIK TERMINOLOGIJE
U OBLASTI UPRAVLJANJA OTPADOM

Izdava~: Misija OEBS u Srbiji i Crnoj Gori,

Sektor za politiku `ivotne sredine i ekonomska pitanja

Autorski tim:
WESTERN BALKANS CONSULTING (WBC):

prof. dr Andjelka Mihajlov, dipl. in`.

dr Marina Ili}, dipl. in`., nau~ni savetnik
mr Hristina Stevanovi}-^arapina, dipl. in`.
prim. mr sci. med. Slododan To{ovi}
doc. dr Aleksandar Jovovi}, dipl. in`.

Za WBC: prof. dr Milo{ Gruji}

Prevod: Nevena Nedi}

Lektura: Vesna Komar

Kompjuterska obrada, prezentacija na internetu i izrada CD:

Sini{a Rogi} – SW4I, Beograd
Grafi~ka obrada i korice: KREATIVA, Beograd

[tampa: [tamparija STOJKOV, Novi Sad

[tampa CD: NATANI, Beograd
Tira`: 1.000 primeraka

Besplatan primerak – nije na prodaju

Sva prava po ovoj publikaciji pripadaju izdava~u
Neovla{}eno kopiranje i {tampanje ka`njivo je po zakonu

CIP - COBIS.SR-ID 118366476

2
 proka

Sadr`aj

Predgovor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1

Englesko-srpski re~nik terminologije u oblasti upravljanja otpadom . . .7

Lista skra}enica me|unarodnih organizacija i specifi~nih fraza . . . . . .89

Osnovne direktive EU i me|unarodni ugovori u oblasti upravljanja

otpadom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .95

Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .112

3
 proka

PREDGOVOR

Vrednosti koje izgra|ujemo su ekonomski i socijalni napredak uz

po{tovanje standarda `ivotne sredine. Sektor za ekonomska pitanja i politiku
`ivotne sredine Misije OEBS-a u Srbiji i Crnoj Gori podr`avaju}i izdavanje
ovog re~nika nastavlja svoju misiju podr{ke odr`ivom razvoju na{e zemlje.
Koncept odr`ivog razvoja jedna je od osnovnih postavki politike
Evropske unije (EU) gde je sistemu za{tite `ivotne sredine dat veliki zna~aj,
naro~ito u kontekstu regulisanja internog tr`i{ta, energetike, saobra}aja,
poljoprivrede, industrije, ribarstva, razvoja i ekonomske politike. (Strategija
odr`ivog razvoja EU usvojena je 2001. godine i reafirmisana na Svetskom
samitu o odr`ivom razvoju 2002. godine u Johanesburgu.)
Politika EU je o~uvanje, za{tita i pobolj{anje kvaliteta `ivotne sredine (i
upravljanja otpadom) i za{tita zdravlja na postavkama pre svega principa
prevencije, smanjivanja zaga|enja na izvoru i odgovornosti zaga|iva~a;
tako|e predstavlja temeljac za odre|eno i racionalno kori{}enje prirodnih
bogatstava i resursa. Narodna skup{tina Republike Srbije je oktobra 2004.
godine potvrdila reformsku orijentaciju koju je Vlada Srbije utvrdila 2001.
godine, kao i interes za ubrzani ulazak na{e zemlje u punopravno ~lanstvo
EU. U izradi nacionalne strategije pridru`ivanja EU i usagla{avanja
zakonodavstva postoji zna~ajno poglavlje o `ivotnoj sredini, podeljeno na
upravljanje otpadom i ~iste tehnologije. Terminologija koja }e se
upotrebljavati veoma je va`na. Bitno je, ne samo formalno ve} i su{tinski, da
se re~i na engleskom jeziku koje prenosimo u nacionalno zakonodavstvo iz
EU i me|unarodnog zakonodavstva jednozna~no prevode na srpski jezik u
svim horizontalnim i sektorskim propisima koji }e pratiti i proiza}i iz
nacionalne strategije pridru`ivanja EU.
Evropska unija te`i ujedna~avanju kriterijuma sa zahtevima u pogledu
o~uvanja i podizanja kvaliteta `ivotne sredine. Veoma je va`na ~injenica da
se u Evropi integri{u ekonomski i ciljevi za{tite `ivotne sredine, te isti~u
mere preventivnog delovanja. Upravo ta integracija mo`e postati osnova za
konsenzus u pogledu razvojnih ciljeva u Evropi.
Treba imati na umu i to da je ve}ina evropskih zemalja i na{ih suseda u
procesu pridru`ivanja EU kao klju~nu aktivnost imala usagla{avanje
nacionalnog zakonodavstva sa pravom EU u svim sektorima. Ovo
usagla{avanje je neophodno i u na{oj zemlji, s obzirom da je jedan od
nacionalnih ciljeva pridru`ivanje Evropskoj uniji.
Time se jasno ukazuje da su osnovna ciljna grupa ovog englesko-
srpskog re~nika terminologije u oblasti upravljanja otpadom stru~njaci svih
profila koji }e raditi na usagla{avanju zakonodavstva na{e zemlje sa
1
proka

propisima EU, ne ograni~avaju}i se samo na deo za `ivotnu sredinu i

upravljanje otpadom, ve} i za ostala poglavlja u kojima je zna~ajno da se
termini sadr`ani u ovom re~niku pravilno primenjuju. Ovaj re~nik je
komplementaran sa Englesko-srpskim re~nikom terminologije u oblasti
`ivotne sredine (OSCE/EKO-DiMeC, 2004).
Englesko-srpski re~nik terminologije u oblasti upravljanja otpadom
ima vrednost i za sve one (stru~njake, kompanije, javna preduze}a,
administraciju na svim nivoima) koji se u praksi susre}u sa problematikom
upravljanja razli~itim kategorijama otpada, s obzirom na nedostatak, uz samo
nekoliko izuzetaka, aktuelne stru~ne literature na srpskom jeziku. Kori{}enje
stru~ne literature ili formulara na engleskom jeziku bi}e olak{ano upotrebom
ovog re~nika.
Studentima razli~itih fakulteta, a pre svih onih usmerenih na
in`enjerstvo za{tite `ivotne sredine (Univerziteta u Beogradu, Novom Sadu,
Ni{u i Kragujevcu), ovaj re~nik predstavlja pomo}no nastavno sredstvo, ~iju
}e vrednost jasno videti kod kori{}enja razli~itih materijala u okviru
prezentacija na internetu. U oblasti upravljanja otpadom ove prezentacije su
naj~e{}e na engleskom jeziku.
Osnovu za izradu Re~nika ~inile su najva`nije direktive EU u oblasti
upravljanja otpadom, kao i Bazelska konvencija, me|unarodni ugovor u
oblasti upravljanja otpadom koji je ratifikovala na{a zemlja.

Osnovne direktive EU i me|unarodni ugovori koji su bili osnova za

izradu Re~nika jesu:
– Bazelska konvencija o kontroli prekograni~nog kretanja otpada i
njegovom odlaganju;
– Protokol Bazelske konvencije o odgovornosti i nadoknadi {tete nastale
akcidentalnim izlivanjem opasnog otpada za vreme izvoza, uvoza ili
postupanja;
– Direktiva Saveta 75/442/EEC o otpadu (Okvirna direktiva);
– Direktiva Saveta 99/31/EC o deponijama otpada;
– Odluka Saveta o uspostavljanju kriterijuma i procedura za prihvatanje
otpada na deponiji u skladu sa Direktivom 99/31/EC;
– Direktiva Saveta 2000/76/EC o spaljivanju otpada;
– Direktiva Saveta 94/62/EC o ambala`i i ambala`nom otpadu
dopunjena Direktivom 2004/12/EC;
– Direktiva Saveta 91/157/EEC o baterijama i akumulatorima koji
sadr`e opasne supstance;
– Direktiva 86/278/EEC o za{titi `ivotne sredine i posebno zemlji{ta u
slu~aju kori{}enja sekundarnih |ubriva u poljoprivredi;
2
 proka

– Direktiva Saveta 96/61/EC o integralnoj prevenciji i kontroli

zaga|enja (IPPC Direktiva);
– Direktiva Saveta 75/439/EEC o odlaganju otpadnih ulja;
– Direktiva Saveta 2000/53/EC o islu`enim vozilima;
– Direktiva 91/689/EEC o opasnom otpadu dopunjena Direktivom
94/31/EC;
– Odluka Saveta 259/93/EC o nadzoru i kontroli nad otpremom otpada u
EU i iz nje;
– Direktiva 2002/96 o otpadu od elektri~ne i elektronske opreme;
– Direktiva 96/59/EC o odlaganju PCB i PCT.

Svrha Re~nika je da doprinese boljem razumevanju re~i i termina u

oblasti upravljanja otpadom u toku pribli`avanja i usagla{avanja nacionalnog
zakonodavstva. Za „klju~ne” re~i i termine u Re~niku su date i kompletne
definicije preuzete iz direktiva. On }e doprineti i efikasnijoj primeni
Nacionalne strategije upravljanja otpadom sa programom pribli`avanja EU,
koju je Vlada Republike Srbije usvojila jula 2003. godine.
Tim autora sastoji se od stru~njaka razli~itih profila (hemijski in`enjer,
tehnolog, ma{inski in`enjer, specijalista ekotoksikolog) koji imaju me|unarodno
priznate reference u ovoj oblasti, kao i prevodioca, lektora i saradnika za
elektronsku i tehni~ku obradu, od kojih je svako doprineo kvalitetu ove
publikacije.

Beograd, novembar 2004. godine

3
proka
Fonetske oznake za izgovor

simbol re~ transkripcija

p pin pYn
b bin bYn
t tin tYn
d din dYn
k kin kYn
g give gYv
D chin DYn
F gin FYn
f fin fYn
v vim vYm
J thin JYn
K this KYs
s sip sYp
z zip zYp
G ship GYp
H measure 'meHA
h hit hYt
m mop mUp
n knock nUk
L thing JYL
r ring rYL
l long lUL
w wasp wUsp
j yacht jUt
e pet pet
R pat pRt
U pot pUt
W cut kWt
O put pOt

4
 proka

simbol re~ transkripcija

T ease Tz
eY raise reYz
aY rise raYz
VY noise nVYz
P lose lPz
AO nose nAOz
aO rouse raOz
S furs fSz
Q stars stQz
I cause kIz
YA fears fYAz
eA stairs steAz
OA cures kjOAz
i happy `hRpi
u into `Yntu

5
proka
Lista skra}enica

adj – adjective – pridev

adv – adverb – prilog
chem – chemistry – hemija
conj – conjunction – veznik
n – noun – imenica
pl – plural – mno`ina
sg – singular – jednina
v – verb – glagol

6
ENGLESKO-SRPSKI
RE^NIK TERMINOLOGIJE
U OBLASTI
UPRAVLJANJA OTPADOM
 abandonment

A
abandonment [A`bendAnmAnt] – n napu{tanje
abatement [A`beYtmAnt] – n smanjenje, redukcija
abnormal [Rb`nImAl] – adj abnormalan, nenormalan
absorption [Ab`zIpGAn] – n apsorpcija, upijanje
absorptive capacity [Ab`zIptYv kA`pRsYti] – n kapacitet apsorpcije,
sposobnost apsorpcije
abundance [A`bWndAns] – n obilje, izobilje, velika koli~ina
acceptable intake [Ak`septAbAl `inteYk] – n prihvatljiv unos
acceptance [Ak`septAns] – n prijem, prihvat, preuzimanje
accident [`RksYdAnt] – n udes, nesre}an slu~aj, nesre}a, nezgoda,
akcident
accident site [`RksYdAnt saYt] – n mesto udesa, mesto nesre}e
accidental [`RksYdAntAl] – adj slu~ajan
accomplish [A`kUmplYG] – v posti}i
accordance [A`kIdAns] – n sklad, slaganje, podudaranje, saglasnost
account [A`kaOnt] – v odgovarati, obja{njavati; n ra~un
accountability [A,kaOntA`bYlAti] – n odgovornost
accumulation [A,kjPmjA`leYGn] – n akumulacija, akumuliranje
accumulator [A`kjPmjAleYtA] – n akumulator
achievable technology [A`DTvAbAl tek`nUlAFi] – n dosti`na
tehnologija
acid [`RsYd] – n kiselina
acknowledgement [Ak`nUlYFmAnt] – n potvrda prijema
acquire [A`kwaYA] – v dostignuti, pribaviti, kupiti, preuzeti
act [`Rkt] – n zakon, akt, delo, ~injenje
action [`RkGn] – n aktivnost, delovanje, akcija; adj akcioni
9
action plan
action plan [`RkGn plRn] – n akcioni plan; plan niza aktivnosti za
postizanje ne~eg u budu}nosti
action programme [`RkGn `prAOgrRm] – n akcioni program
activated carbon [`RktYveYtYd `kQbAn] – n aktivni ugalj
activated sludge [`RktYveYtYd `slWF] – n aktivni mulj
activated sludge process [`RktYveYtYd `slWF `prAOses] – n proces sa
aktivnim muljem
active [`RktYv] – adj aktivan
active extraction system [`RktYv Yk`strRkGn `sYstAm] – n sistem
aktivne ekstrakcije (kontrolisano uklanjanje gasa ili procednih
voda iz deponije)
active venting (landfill gas) [`RktYv `ventYL] – n aktivna ventilacija,
aktivna degazacija (deponijski gas)
actual site of disposal [`RkDOAl saYt Av dY`spAOzAl] – n stvarno
mesto odlaganja
acute exposure [`AkjPt Yk`spAOHA] – n akutna izlo`enost, akutno
izlaganje
addition [A`dYGAn] – n dodavanje
additional fuel [A`dYGAnAl fjOAl] – n dodatno gorivo
adequate [`RdYkvAt] – adj adekvatan, primeren, odgovaraju}i,
prikladan
adequately [`RdYkvAtli] – adv adekvatno, primereno, prikladno, na
odgovaraju}i na~in
administration [Ad`mYnY`streYGAn] – n uprava, administracija,
administriranje
adoption [A`dUpGAn] – n usvajanje
adsorption [A`dzIpGAn] – n adsorpcija, vezivanje supstance na
~vrstu povr{inu
adulterate [A`dWltAreYt] – v unositi druge materije
advance [A`dvQns] – v napredovati; adj napredan
advantage [A`dvQntYF] – n prednost
adverse [`RdvSs] – adj negativan, nepovoljan, suprotan
adverse effect [`RdvSs Y`fekt] – n negativan efekat
adverse environmental effect [`RdvSs YnvaYrAn`mentAl Y`fekt] – n
negativan efekat po `ivotnu sredinu
advocate [`RdvAkeYt] – v zagovarati
aerated lagoon [eA`reYtYd lA`gPn] – n aerisana laguna
aeration [eA`reYGn] – n aeracija, izlaganje delovanju vazduha
10
 air emission limit value
aerobic [eA`rAObYk] – adj aeroban
aerobic composting [eA`rAObYk `kUmpUstiL] – n aerobno
kompostiranje – metod kompostiranja organskog otpada
kori{}enjem aerobnih bakterija (kojima je potreban kiseonik);
zahteva se da otpad bude izlo`en vazduhu, bilo prevrtanjem
otpada ili ubacivanjem vazduha kroz perforirane cevi
aerobic process [eA`rAObYk `prAOses] – n aerobni proces
aerobic treatment [eA`rAObYk `trTtmAnt] – n aerobni tretman –
proces kojim mikroorganizmi razgra|uju slo`ena organska
jedinjenja pomo}u kiseonika i koriste oslobo|enu energiju za
reprodukciju i rast
aerosol [`eArAOsUl] – n aerosol
affect [A`fekt] – v uticati, {koditi, {tetiti
affordable [A`fIdAbAl] – adj koji mo`e da se plati, koji mo`e da se
priu{ti
after care period [`QftA keA `pYArYAd] – n period naknadnog
staranja, period naknadne brige (npr. period staranja posle
zatvaranja deponije)
after care provision [`QftA keA prA`vYHAn] – n uslovi naknadnog
staranja
afterburner [`QftAbSnA] – n gorionik na komori za dogorevanje
(u tehnologiji insineracije, gorionik postavljen tako da se dimni
gasovi usmeravaju da prolaze kroz njegov plamen radi razgradnje
produkata sagorevanja)
aftercare [`QftAkeA] – n naknadna briga, naknadno staranje
afteruse [`QftAjPs] – n naknadna upotreba
agency [`eYFAnsi] – n agencija
agreement [A`grTmAnt] – n sporazum, ugovor
agricultural waste [RgrY`kWlDArAl weYst] – n poljoprivredni otpad –
otpad sa farmi koji uklju~uje i oticanje i izlu`ivanje pesticida i
|ubriva; posledice erozije zemlji{ta i pra{ina od oranja; nepravilno
odlo`ene uginule `ivotinje i njihovi ekskreti; talog od useva i
ostaci
agriculture [RgrY`kWlDA] – n poljoprivreda
agricultural pollution [RgrY`kWlDArAl pA`lPGAn] – n zaga|enje
izazvano aktivnostima u poljoprivredi
air [eA] – n vazduh
air emission limit value [eA Y`mYGAn `lYmYt `vRljP] – n grani~na
vrednost emisije u vazduh
11
air pollution
air pollution [eA pA`lPGAn] – n zaga|enje vazduha
air quality [eA `kwUlYtY] – n kvalitet vazduha
air quality standard [eA `kwUlYtY `stRndAd] – n standard kvaliteta
vazduha
air supply system [eA sA`plaY `sYstAm] – n sistem dovoda vazduha
airborne particulate matter [`eAbIn pQ`tYkjOlAt `mRtA] – n ~estica
koja se prenosi vazduhom
alcalinity [RlkA`lYnYti] – n alkalitet
aliphatic [RlY`fRtYk] – adj alifati~an
alkali [`RlkAlaY] – n alkalija, baza
alleviation [AlTvY`eYGn] – n ubla`avanje, olak{avanje, otklanjanje
alternative fuel [Il`tSnAtYv fjOAl] – n alternativno gorivo
alternative use [Il`tSnAtYv jPs] – n alternativna upotreba,
alernativno kori{}enje
amber list of waste [`RmbA lYst Av weYst] – n oker (`uta) lista otpada
ambient environment [`RmbjAnt Ynv`aYrAnment] – n ambijentalna
`ivotna sredina, uslovi u okru`enju
ambient methane concentration [`RmbjAnt `mTJeYn
kUnsAn`treYGn] – n koncentracija metana u okru`enju
ambient standards [`RmbjAnt `stRndAdz] – n pl standardi za
imisiju; ambijentalni standardi
amendment [A`mendmAnt] – n amandman, izmena i/ili dopuna
zakona ili dokumenta
amount [A`maOnt] – n iznos, koli~ina
amount of waste [A`maOnt Av weYst] – n koli~ina otpada
anaerobic [,RneA`rAObYk] – adj anaerobni, bez prisustva kiseonika,
koji mo`e da opstane tamo gde nema kiseonika
anaerobic digestion [,RneA`rAObYk daY`FesDAn] – n anaerobna
digestija – metod tretmana koji ne zahteva prisustvo kiseonika;
ovim metodom dobija se metan
anaerobic process [,RneA`rAObYk `prAOses] – n anaerobni proces
anaerobic treatment system [,RneA`rAObYk `trTtmAnt sYstAm] – n
sistem anaerobnog tretmana
analysis [A`nRlYsYs] – n analiza, analiziranje, ispitivanje
analysis method [A`nRlYsYs `meJAd] – n metod analize
ANC (acid neutralisation capacity) [`RsYd njPtrAlaY`zeYGn kA`pRsYti]
– n kapacitet neutralizacije kiseline
animal carcass [`RnYmAl `kQkAs] – n telo uginule `ivotinje
12
 ash quench water
animal waste [`RnYmAl weYst] – n otpad `ivotinjskog porekla, otpad
od `ivotinja
annex [`Rneks] – n aneks, dodatak (uz osnovni dokument)
annual [`RnjOAl] – adj godi{nji, koji se de{ava jednom godi{nje
applicant [`RplYkAnt] – n podnosilac zahteva (molbe)
appraisal [A`preYzAl] – n ocena, procena
approach [A`prAOD] – n pristup, prilaz
appropriate [A`prAOprYeYt] – adj primeren, odgovaraju}i, prikladan,
adekvatan
appropriately [A`prAOprYeYtli] – adv primereno, odgovaraju}e,
prikladno, adekvatno
approval [A`prPvAl] – n odobrenje
approve [A`prPv] – v odobriti, odobravati
approved site/facility [A`prPvd saYt / fA`sYlYti] – n odobrena lokacija
ili objekat – lokacija ili objekat za odlaganje opasnog otpada ili
drugih vrsta otpada za koje je nadle`ni organ dao odobrenje ili
dozvolu za obavljanje aktivnosti
approximation [A,prUksY`meYGn] – n pribli`avanje
aquatic environment [A`kwRtYk Yn`vaYrAnment] – n vodena sredina
aqueous [`RkweAs] – n vodeni, hidrogeni – na bazi vode
aquifer [`RkwYfA] – n akvifer, podzemni vodonosni sloj stena, peska
ili {ljunka iz koga se mogu crpeti odre|ene koli~ine vode
arbitration [QrbY` treYGAn] – n arbitra`a
area [`RArYA] – n povr{ina, oblast, podru~je, zona
area under the national jurisdiction of a state [`RArYA `WndA KA
`nRGAnAl ,FOArYs`dYkGn Av A steYt] – n oblast pod nacionalnom
jurisdikcijom neke dr`ave
arise [A`raYz] – v nastati, proizilaziti, dolaziti, poticati
aromatic [,RrA`mRtYk] – adj aromatski
article [`QtYkAl] – n ~lan
artificial [,QtY`fYGAl] – adj ve{ta~ki
asbestos [Rs`bestAs] – n azbest
asbestos abatement [Rs`bestAs A`beYtmAnt] – n smanjenje azbesta
(postupci kontrole osloba|anja vlakna iz materijala koji sadr`e
azbest u objektu ili njihovog potpunog uklanjanja)
ash [RG] – n pepeo, nesagorivi ~vrsti nusproizvodi procesa gorenja
ash quench water [RG kwenD `wItA] – n voda za brzo hla|enje
pepela
13
ash residue
ash residue [RG `rezYdjP] – n ostatak pepela
associate [A`sAOGieYt] – v povezati, asocirati; n saradnik; adj prate}i
aspect [`Rspekt] – n aspekt, gledi{te, strana, vid
assess [A`sAs] – n proceniti, oceniti
assessment [A`sAsmAnt] – n procena, ocena
assign [A`saYn] – v dodeliti, zadu`iti, preneti, ustupiti
assistance [A`sYstAns] – n pomo}
attainment [A`teYnmAnt] – n dostignu}e, tekovina, postizanje
attention [A`tenGn] – n pa`nja
attenuation [A`tenjPeYGn] – n smanjenje, razre|enje, raspr{enje
audit [`Idit] – n revizija, provera – sistematsko proveravanje
relevantnih aspekata neke operacije
authorization [,IJAraY`zeYGAn] – n ovla{}enje
authorize [`IJAraYz] – v ovlastiti
autoclave [`ItUkleYv] – n autoklav
autoclaving [`ItUkleYvYL] – n obra|ivanje u autoklavu
auto-flammable [`ItA `flRmAbAl] – adj samozapaljiv
automatic system [,ItA`mRtYk `sYstAm] – n automatski sistem
auxiliary burner [Ig`zYljAri `bSnA] – n pomo}ni gorionik
availability [,AveYlA`bYlYti] – n raspolo`ivost
availability factor [,AveYlA`bYlYti `fRktA] – n faktor raspolo`ivosti
available [A`veYlAbAl] – adj raspolo`iv, dostupan
available heat [A`veYlAbAl hTt] – n raspolo`iva toplota
average [`RvArYF] – adj prose~an; n prosek, srednja vrednost
avoid [A`vVYd] – v izbegavati
awareness campaign [A`weAnAs kAmpeYn] – n kampanja za
podizanje svesti javnosti

B
back pack [bRk pRk] – n ranac, ruksak
backfill [`bRkfYl] – v zatrpati; n ispuna
backlighting lamp [`bRklaYtYL lRmp] – n svetlo na zadnjem delu
vozila za signalizaciju kretanja unazad
bag filter [`bRg `fYltA] – n vre}asti filtar
bagged waste [`bRgAd weYst] – n otpad u vre}ama
14
 battery/accumulator
baghouse [`bRghaOs] – n ku}i{te vre}astog filtra
bale [`beYl] – n bala, presovana i vezana kocka materijala; v balirati
baler [`beYlA] – n ma{ina za baliranje
baling [`beYlYL] – n baliranje
ballistic separator [bA`lYstYk `sepAreYtA] – n ma{ina koja sortira
organsku od neorganske materije radi kompostiranja
ban [bRn] – n slu`bena zabrana
barrier [`bRrYA] – n barijera, prepreka
base [beYs] – n baza, osnova, podloga
Basel ban [`bQzAl bRn] – n Bazelska zabrana – na drugom sastanku
Konferencije strana (COP – 2) u martu 1994. godine, strane su se
saglasile da odmah zabrane izvoz opasnog otpada koji je
namenjen kona~nom odlaganju iz zemalja ~lanica OECD-a u
zemlje koje nisu ~lanice OECD-a; tako|e su se saglasile da do 31.
decembra 1997. godine donesu zabranu izvoza otpada koji je
namenjen ponovnom iskori{}enju i recikla`i (Odluka II/12)
Basel convention [`bQzl kAn`venGAn] – n Bazelska konvencija –
me|unarodni sporazum o kontroli prekograni~nog kretanja
opasnog otpada i njegovom odlaganju, sa~injen marta 1989.
godine u Bazelu, [vajcarska, sa vi{e od 100 zemalja potpisnica
Basel protocol (Basel Protocol on Liability and Compensation for
Damage Resulting from Traunsboundary Movements of
Hazardous Wastes and Their Disposal) [`bQzl `prAOtAkUl] – n
Bazelski protokol o odgovornosti i nadoknadi {tete nastale usled
prekograni~nih kretanja opasnih otpada i njihovog odlaganja
baseline scenario [`beYslaYn sY`nQrYAO] – n osnovni scenario
basic characterisation [`beYsYk ,kRrAktArY`zeYGn] – n osnovna
karakterizacija
batch [bRD] – n partija, {ar`a, lot, grupa
batch leaching test [bRD `lTDYL test] – n {ar`ni test izlu`ivanja
batch process [bRD `prAOses] – n {ar`ni proces
BATNEEC (Best Available Technology Not Entailing Excessive
Costs) [best a`veYlAbl tek`nUlAFi nUt Yn`teYlYL Yk`sesYv kUsts] –
n najbolja dostupna tehnologija koja ne zahteva prekomerne
tro{kove
battery/accumulator [`bRtAri / A`kju:mjAleYtA] – n baterija ili
akumulator – izvor elektri~ne energije koja se proizvodi direktnim
pretvaranjem hemijske energije, a sastoji se od jedne ili vi{e
primarnih baterija (koje ne mogu ponovo da se pune) ili
sekundarnih }elija (koje mogu ponovo da se pune)
15
bearing capacity
bearing capacity [`beArYL kA`pRsYti] – n nosivost
bedrock [`bedrUk] – n osnovna stena
behaviour [bi`heYvjA] – n pona{anje
benchmark [`benDmQk] – n reper
bentonite [`bentAnaYt] – n bentonit
Best Available Control Technology [`best A`veYlAbAl kAn`trAOl
tek`nUlAFi] – n najbolja dostupna kontrolna tehnologija
Best Available Technology [`best A`veYlAbAl tek`nUlAFi] – n
najbolja dostupna tehnologija
Best Management Practice [`best `mRnYFmAnt `prRktYs] – n
najbolja praksa upravljanja
Best Practicable Environmental Option [`best `prRktYkAbl
Ynv`aYrAnmentAl `UpGAn] – n najbolja prakti~no izvodljiva opcija
za `ivotnu sredinu
Best Practicable Means [`best `prRktYkAbl mTnz] – n pl najbolja
prakti~no upotrebljiva sredstva
best practice [best `prRktis] – n najbolja praksa – planska, odnosno
operativna praksa koja je najizvodljivija u pogledu tehni~kih
mogu}nosti i politike; najisplativija, odr`iva, korisna po `ivotnu
sredinu i najvi{e uzima u obzir dru{tvene odnose karakteristi~ne
za odre|enu lokaciju
benthic organism [`benJYk `IgAnYzAm] – n benti~ki organizam
beverage can [`bevArYF kRn] – n konzerva za pi}e
bi-metal container [baY`metAl kAn`teYnA] – n kontejner sa
bimetalom
bin [bYn] – n korpa za sme}e, prihvatni ko{
bin liner [bYn `laYnA] – n kesa za korpu za sme}e, za{titna obloga za
prihvatni ko{
binette [bY`net] – n mala, prenosiva kanta za sme}e
bioaccumulation [,baYAOA`kjPmjA`leYGAn] – n bioakumulacija
biochemical oxygen demand [,baYAO`kemYkAl `UksYFAn dY`mQnd]
– n biohemijska potro{nja kiseonika
biochemistry [,baYAO`kemYstri] – n biohemija
biocide [`baYAOsaYd] – n biocid, materija kojom se uni{tavaju
odre|eni organizmi
biodegradable [,baYAOdY`greYdAbl] – adj biorazgradljiv, biolo{ki
razgradljiv

16
 bottom ash
biodegradable material [,baYAOdY`greYdAbl mA`tYArYAl] – n biolo{ki
razgradljiv, biorazgradljivi materijal – bilo koji organski materijal
koji mikroorganizmi mogu razgraditi na jednostavnija, stabilnija
jedinjenja; ve}ina organskih otpada (npr. hrana, papir) biolo{ki su
razgradljivi
biodegradable waste [,baYAOdY`greYdAbl weYst] – n biorazgradljiv
otpad – svaki otpad koji se mo`e podvr}i anaerobnom ili
aerobnom raspadanju, kao {to su hrana i ba{tenski otpad, i papir i
karton
biodegradation [,baYAOdegrA`deYGn] – n biorazgradnja
biodiesel [,baYAO`dTzAl] – n biodizel
bioenergy [,baYAO`enAFi] – n bioenergija
biofill [`baYAOfYl] – n biodeponija, deponija kao bioreaktor
biofuel [`baYAOfjPAl] – n biogorivo
biogas [`baYAOgRs] – n biogas, gas nastao digestijom organskih
materijala
biogas production [`baYAOgRs prA`dWkGAn] – n proizvodnja biogasa
biological treatment [,baiA`lUFYkAl `trTtmAnt] – n biolo{ki tretman
biologically treated waste [,baiA`lUFYkli `trTtYd weYst] – n biolo{ki
tretiran otpad
biomass [,baiAmRs] – n biomasa
biomethanisation [,baiAOmeJAnaY`zeYGn] – n biometanizacija
biomonitoring [,baiAO`mUnYtrYL] – n biomonitoring, pra}enje stanja
na osnovu promena na `ivim organizmima
bioremediation [baiA,remedY`eYGn] – n bioremedijacija, proces
transformisanja toksi~nih jedinjenja u netoksi~ne kori{}enjem
mikroorganizama
biosphere [`baiAsfYA] – n biosfera
biosphere impact assessment [`baiAsfYA `YmpRkt A`sAsmAnt] – n
procena uticaja na biosferu
blinding [`blaYndYL] – n zaslepljuju}i, koji izaziva slepilo
bloom [blPm] – n cvetanje, cvat
boiler [`bVYlA] – n kazan, kotao, bojler
boiler dust [`bVYlA dWst] – n pra{ina iz kotlova
borehole [`bIhAOl] – n bu{otina
borrow material [`bIrAO mA`tYArYAl] – n materijal iz pozajmi{ta
bottle bin [`bVtl bYn] – n kontejner za staklo
bottom ash [`bVtAm RG] – n pepeo sa dna
17
bottom liner
bottom liner [`bVtAm laYnA] – n obloga dna, podloga po dnu
breakdown [`breYkdaOn] – n kvar; ra{~lanjivanje, analiza
broad [`brAOd] – adj {irok
brownfield site [`brAOnfTld saYt] – n lokacija na kojoj ve} postoji
objekat, napu{ten objekat
BTEX (benzene, toluene, ethylbenzene and xylenes) [`bitRks] –
benzen, toluen, etil-benzen i ksileni
buffer zone [`bWfA zAOn] – n tampon zona
buffering capacity (of a waste) [`bWfArYL kA`pRsYti] – n puferski
kapacitet (otpada)
build [bYld] – v graditi, izgraditi
building waste [`bYldYL weYst] – n gra|evinski otpad
bulk density [bWlk `densYti] – n zapreminska (nasipna) gustina
zrnastog ili rastresitog materijala
bulk transport [bWlk `trRnspIt] – n transport u rinfuzi, transport
bez ambala`e, transport rasutog tereta
bulking or mixing of waste [`bWlkYL I `mYksYL Av weYst] –
n ukrupnjavanje ili me{anje otpada
bulky household waste [bWlki `haOshAOld weYst] – n kabasti otpad
iz doma}instva
bulky waste [`bWlki weYst] – n kabasti otpad – veliki komadi ~vrstog
komunalnog otpada koji obuhvataju, izme|u ostalog, ku}ne
aparate, name{taj, velike automobilske delove, panjeve itd., koji
se ne mogu prera|ivati uobi~ajenim metodama, primenljivim u
okviru upravljanja otpadom
bulldozer [`bOldAOzA] – n buldo`er
bumper [`bWmpA] – n amortizer, prigu{iva~, branik
bund [bWnd] – n nasip, pregrada od inertnog materijala, koja
spre~ava bo~no pomeranje otpada
burner [`bSnA] – n gorionik
burning [`bSnYL] – n gorenje, spaljivanje
by-product [`baYprUdWkt] – n nusproizvod, sporedni proizvod

18
 catchment area
C
calcination [,kRlsY`neYGn] – n `arenje, kalcinisanje
calorific value [,kRlA`rYfYk `vRljP] – n kalori~na (toplotna) mo}
calorimeter [,kRlA`rYmYtA] – n kalorimetar
cancer [`kRnsA] – n rak, kancer
capability [,keYpA`bYlAti] – n sposobnost
capacitor [kA`pRsYtA] – n kondenzator
capacity [kA`pRsYti] – n kapacitet
capacity building [kA`pRsYti `bYldYL] – n izgradnja, unapre|enje,
ja~anje kapaciteta – unapre|enje i ja~anje tehni~kih i
menad`erskih sposobnosti i resursa u okviru organizacije
capacity installed [kA`pRsYti Yn`stIld] – n instalirani kapacitet
capacity of the landfill [kA`pRsYti Av KA `lRndfYl] – n kapacitet
deponije
capillary zone [kA`pYlAri zAOn] – n zona u kojoj va`e zakoni
kapilarnih pojava
capital cost [`kRpYtl kUst] – n kapitalni tro{kovi, investicioni
tro{kovi
carbon dioxide [`kQbAn daY`UksaYd] – n ugljen-dioksid
carbon-nitrogen ratio [`kQbAn `naYtrAFAn `reYGYAO] – n odnos
ugljenik – azot
carcass [`kQkAs] – n telo uginule `ivotinje
carcinogen [,kQsYnA`Fen] – adj kancerogen
cardboard [`kQdbId] – n karton
carried out [`kRrYd,aOt] – adj izvr{en, obavljen, sproveden
carrier [`kRrYA] – n nosa~, prenosnik, transportno preduze}e
carry [`kRri] – v nositi, prenositi, prevoziti
carry out [`kRrY aOt] – v izvr{iti, obaviti, sprovesti
case [keYs] – n slu~aj, sanduk, gajba
case-by-case basis [keYs baY keYs `beYsYs] – n od slu~aja do slu~aja
case study [keYs `stWdi] – n studija slu~aja
catalyst [`kRtAlYst] – n katalizator
catalytic combustion system [,kRtA`lYtYk kAm`bWsDAn `sYstAm] – n
sistem za kataliti~ko sagorevanje
catchment area [`kRDmAnt `RArYA] – n sliv reke; podru~je sa koga
se otpad sakuplja, odnosno otprema u postrojenja za tretman,
transfer stanice ili deponije
19
category of waste
category of waste [`kRtYgAri Av weYst] – n kategorija otpada
cause damage [kIz `dRmYF] – v prouzrokovati {tetu
cavity [`kRvAti] – n {upljina
cell [sel] – n }elija, komora, odeljak
cellulose [`seljOlAOs] – n celuloza
cellulose insulation [`seljOlAOs ,YnsjO`leYGn] – n izolacija od
celuloze
cement kiln [sY`ment kYln] – n cementna pe}, pe} za kalcinaciju
centrifugal dewatering of sludge [sen`trYfjOgl dY`wItArYL Av
slWF] – n centrifugalno uklanjanje vode iz mulja
certain [`sStn] – n izvestan, siguran, odre|en, neki
certificate [sA`tYfYkAt] – n potvrda, sertifikat, uverenje, pisana
garancija, svedo~anstvo
chain [DeYn] – n lanac
characteristics of waste [,kRrAktA`rYstYks Av weYst] – n pl
karakteristike otpada
charge [DQF] – n naboj, naelektrisanje; v puniti, naplatiti, teretiti,
zara~unati, tra`iti cenu
charging chamber [`DQFYL `DeYmbA] – n komora za punjenje,
komora za doziranje
charging hopper (feed hopper) [`DQFYL `hUpA / fTd hUpA] – n
levak za dodavanje, doziranje
check [Dek] – v proveriti
chemical composition [`kemYkl ,kUmpA`zYGn] – n hemijski sastav
chemical dechlorination [`kemYkl ,deklIraY`neYGn] – n hemijska
dehlorinacija
chemical degradation [`kemYkl ,degrA`deYGn] – n hemijska
razgradnja
chemical oxydation [`kemYkl ,UksY`deYGn] – n hemijska oksidacija
chemical oxygen demand [`kemYkl `UksYFAn dY`mQnd] – n
hemijska potro{nja kiseonika
chemical sludge [`kemYkl slWF] – n hemijski mulj
chemical treatment [`kemikl `trTtmAnt] – n hemijski tretman – bilo
koja od razli~itih vrsta tehnologija koje koriste hemikalije ili razne
vrste hemijskih procesa za tretman otpada
chlorinated hydrocarbons [`klIrYneYtYd haYdrAO`kQbAnz] – n pl
hlorovani ugljovodonici
chlorine [`klIrTn] – n hlor
20
 coating
chlorofluorocarbons (CFC``s) [klIrU,flPA`kQbAnz / sT ef sTz] –
n pl hlorofluorougljenici
circumstance [`sSkAmstAns] – n okolnost
civic amenity [`sYvYk A`mTnAti] – n centar za sakupljanje, mesto
odre|eno odlukom jedinice lokalne samouprave, na koje gra|ani
donose uglavnom kabaste predmete kao {to su name{taj i
elektri~ni aparati, ba{tenski otpad i reciklabilni materijal
civil liability [`sYvl ,laYA`bYlAti] – n gra|anska odgovornost,
odgovornost za {tetu
clarify [`klRrYfaY] – v razjasniti
clarity [`klRrYti] – n jasno}a
class of the landfill [klQs Av KA `lRndfYl] – n klasa deponije
classification [,klQsYfY`keYGn] – n klasifikacija
clean [klTn] – adj ~ist
clean production [klTn prA`dWkGAn] – n ~ista proizvodnja
clean product [klTn `prOAdWkt] – n ~ist proizvod, proizvod
proizveden ~istom tehnologijom
clean technology [klTn tek`nUlAFi] – n ~ista tehnologija
cleaner production [`klTnA prA`dWkGAn] – n ~istija proizvodnja –
procesi projektovani tako da smanjuju otpad koji se generi{e
proizvodnjom
cleaning [`klTnYL] – n ~i{}enje
cleanser-degreaser [`klenzA dY`grTsA] – n sredstvo za ~i{}enje,
odma{}ivanje
clinical waste [`klYnYkl weYst] – n klini~ki otpad
clinker [`klYLkA] – n klinker
closed loop (recycling) [`klAOzd lPp / rY`saikliL] – n zatvorena petlja
(recikla`a), sistem gde se materijali neprestano recikliraju u isti
proizvod (jedna staklena boca mo`e se reciklirati i proizvesti u
drugu staklenu bocu)
closure [`klAOHA] – n zatvaranje – procedura koju mora da po{tuje
operater deponije kada deponija popuni zakonski kapacitet za
odlaganje otpada, {to obuhvata prestanak prijema i stavljanje
zavr{ne prekrivke na lokaciju deponije, odnosno zatvaranje
deponije u skladu sa zahtevanom procedurom
closure procedure [`klAOHA prA`sTFA] – n procedura zatvaranja
coastal water [`kAOstAl `wItA] – n priobalne vode
coating [`kAOtYL] – n premaz, prevlaka, pokriva~, obloga
21
co-combustion
co-combustion [kAO,kAm`bWsDAn] – n zajedni~ko sagorevanje, ko-
sagorevanje – proces u kojem se osnovnom gorivu, u
konvencionalnom postrojenju, dodaje i sagoreva sekundarno
gorivo (npr. otpad ili biomasa) u relativno malim koli~inama
code number [kAOd `nWmbA] – n broj {ifre
co-disposal [kAO,dY`spAOzl] – n zajedni~ko odlaganje – odlaganje
razli~itih tipova otpada u jednoj zoni deponije
co-disposed [kAO,dY`spAOzd] – adj zajedno odlagani (odlo`eni)
co-generation [kAO,FenA`reYGn] – n zajedni~ko, istovremeno
generisanje, kogenerisanje – proizvodnja toplote i elektri~ne
energije iz jednog postrojenja, iz istog izvora
co-incineration [kAO,YnsYnA`reieYGn] – n zajedni~ka insineracija,
koinsineracija, zajedni~ko kontrolisano spaljivanje
co-incineration plant [kAO,YnsYnA`reieYGn plQnt] – n postrojenje za
koinsineraciju – stacionarno ili mobilno postrojenje ~ija je glavna
svrha generisanje energije ili proizvodnja materijalnih proizvoda,
proizvoda koji koriste otpad kao primarno ili dodatno gorivo;
postrojenje u kojem se otpad termi~ki obra|uje za potrebe
odlaganja
collect [kA`lekt] – v sakupljati
collected municipal waste [kA`lektid mjP`nisipAl weYst] – n
sakupljeni komunalni otpad
collection [kA`lekGn] – n sakupljanje – prikupljanje, sortiranje,
odnosno me{anje otpada radi transporta; proces sakupljanja otpada
iz stambenih i poslovnih objekata ili mesta sakupljanja i utovar u
vozila
collection centre [kA`lekGn `sentA] – n centar za sakupljanje
collection frequency [kA`lekGn `frTkwensi] – n u~estalost
sakupljanja
collection of waste [kA`lekGn Av weYst] – n sakupljanje otpada
collection system [kA`lekGn `sYstAm] – n sistem sakupljanja
collection timing [kA`lekGn `taYmYL] – n odre|ivanje vremena
sakupljanja
collection vehicle [kA`lekGn `vTAkl] – n vozilo za sakupljanje
collector [kA`lektA] – n lice koje sakuplja otpad
combined [kAm`baYnd] – adj kombinovani
combined heat and power (CHP or cogeneration) [kAm`baYnd hTt
And paOA] – n kombinovano generisanje toplote i elektri~ne
energije
22
 common position
combustible [kAm`bWstAbl] – adj sagorljiv, koji mo`e da sagoreva
combustible liquid waste [kAm`bWstAbl `lYkwYd weYst] – n
sagorljivi te~ni otpad
combustible waste [kAm`bWstAbl weYst] – n sagorljivi otpad
combustibles [kAm`bWstAblAz] – n pl materije koje sagorevaju
combustion [kAm`bWsDAn] – n sagorevanje – odnosi se na
kontrolisano spaljivanje (otpada), gde toplota dovodi do hemijske
promene organskih jedinjenja, pretvaraju}i ih u stabilna
neorganska kao {to su ugljen-dioksid i voda
combustion air [kAm`bWsDAn eA] – n vazduh koji je potreban za
sagorevanje
combustion chamber [kAm`bWsDAn `DeYmbA] – n komora za
sagorevanje
combustion efficiency [kAm`bWsDAn Y`fYGAnsi] – n efikasnost
sagorevanja
combustion gases [kAm`bWsDAn `gRsYz] – n pl gasovi sagorevanja,
dimni gasovi
combustion products [kAm`bWsDAn prUdWkts] – n pl produkti
sagorevanja
commercial waste [kA`mSGl weYst] – n komercijalni otpad – otpad
nastao u ustanovama koje se u celini ili delimi~no bave
trgovinom, uslugama, kancelarijskim poslovima, sportom,
rekreacijom ili zabavom; ovde ne spada otpad iz doma}instava i
industrijski otpad
commercially dry sludge [kA`mSGAli draY slWF] – n komercijalni
suvi mulj
commingled [kU`mYLgld] – adj kombinovan, me{an, me{ovit
commingled recyclables [kU`mYLgld ,rT`saiklblAz] – n pl
kombinovani, me{oviti materijali koji se mogu reciklirati
commingled waste [kU`mYLgld weYst] – n kombinovani, me{ani
otpad – pome{ane vrste otpada za recikliranje koje se zajedno
sakupljaju po{to se odvoje od izme{anog komunalnog otpada
comminution [kUmY`njPGn] – n drobljenje – mehani~ko se~enje ili
spra{ivanje otpada
commission [kA`mYGn] – n komisija, odbor, provizija
commissioning test [kA`mYGnYL test] – n probni rad
committee [kA`mYtY] – n komitet, odbor, radno telo
common position [`kUmAn `pUzYGn] – n zajedni~ki stav
23
common strategy
common strategy [`kUmAn `strRtAFi] – n zajedni~ka strategija
communal collection [`kUmjOnl kA`lekGn] – n sakupljanje u
lokalnim zajednicama
communication [kA,mjPnY`keYGn] – n saop{tenje
community [kA`mjPnAti] – n zajednica
community composting [kA`mjPnAti `kUmpUstiL] – n
kompostiranje na nivou lokalne zajednice
compacting [kAm`pRktYL] – n kompaktiranje, presovanje, sabijanje
compacting ratio [kAm`pRktYL `reYGYAO] – n koeficijent
kompaktiranja
compaction system [kAm`pRkGn `sYstAm] – n sistem kompaktiranja
compactor vehicle [kAm`pRktA `vTAkl] – n kompaktor, vozilo za
sabijanje
compatibility [kAm,pRtA`bYlAti] – n kompatibilnost
compatible [kAm`pRtAbl] – adj kompatibilan, koji se uklapa sa
drugim
compensation [,kUmpen`seYGn] – n naknada, kompenzacija
compensation for damage [,kUmpen`seYGn fI `dRmYF] – n
naknada za pretrpljenu {tetu
competent authority [`kUmpYtAnt I`JUrAti] – n nadle`ni organ
competition [,kAmpY`tYGn] – n konkurencija
competitive [kAm`petAtYv] – adj konkurentan
completion [kAm`plTGn] – n zavr{etak, kompletiranje
compliance [kAm`plaYAns] – n po{tovanje, pridr`avanje (propisa,
standarda), usagla{enost sa (propisima, standardima)
compliance testing [kAm`plaYAns `testYL] – n provera usagla{enosti
(sa propisima, standardima)
component [kAm`pAOnAnt] – n komponenta
composite lining [`kUmpAzYt `laYnYL] – n kompozitna obloga
composite packaging [`kUmpAzYt `pRkYFYL] – n kompozitna
ambala`a
composition [,kUmpA`zYGn] – n sastav
compost [`kUmpUst] – n kompost – relativno stabilan humusni
materijal koji se proizvodi procesom kompostiranja dela otpada
podlo`nog truljenju, pri ~emu bakterije u zemlji{tu koje se sa njim
me{a, razgradnjom pretvaraju tu me{avinu u organsko |ubrivo
composter [`kUmpUstA] – n komposter, zatvoreni sud za
kompostiranje
24
 constraint
composting [`kUmpUstiL] – n kompostiranje – kontrolisana biolo{ka
razgradnja dela otpada podlo`nog truljenju u prisustvu vazduha da
bi se formirao materijal nalik na humus
compression mechanism (Waste Collection Vehicle) [kAm`preGn
`mekAnYzAm] – n mehanizam za kompresiju (vozilo za
sakupljanje otpada)
compromise [`kUmprAmaYz] – n kompromis
concentration [,kUnsAn`treYGn] – n koncentracija
concession [kAn`sAGn] – n koncesija, ustupak
concession contract [kAn`sAGn `kUntrRkt] – n ugovor o koncesiji –
odnosi se na koncesiju koju dodeljuje nadle`ni organ privatnom
preduze}u na osnovu konkursa da projektuje, izgradi i radi (engl.
DBO) postrojenje za tretman i odlaganje ~vrstog komunalnog
otpada; varijacije obuhvataju izgradnju, vlasni{tvo i rad (engl.
BOO) kada finansijska sredstva obezbe|uje privatni sektor,
odnosno izgradnju, vlasni{tvo i prenos (engl. BOT) kada se
dogovorenog datuma vlasni{tvo prenosi na nadle`ni organ
conclusion [kAn`klPHn] – n zaklju~ak
condition [kAn`dYGAn] – n stanje, uslov
conditioner for soil [kAn`dYGAn fI sVYl] – n sredstvo za
kondicioniranje zemlji{ta
conditioning [kAn`dYGAnYL] – n kondicioniranje
conductivity [,kUndWk`tYvAti] – n provodljivost
confined aquifer [kAn`faYnd `RkwYfA] – n zatvorena izdan,
vodonosni sloj ograni~en izme|u dva nepropusna sloja
conformity [kAn`fImAti] – n uskla|enost, saglasnost
consent [kAn`sent] – n saglasnost, pristanak; v pristati, odobriti,
privoleti se
consequence [`kUnsYkwAns] – n posledica, ishod
conservation [,kUnsA`veiGn] – n o~uvanje – ~uvanje i obnavljanje,
kada je to mogu}e, ljudskih i prirodnih resursa; kori{}enje, za{tita
i unapre|enje prirodnih resursa prema na~elima koja }e obezbediti
njihovu najve}u ekonomsku i dru{tvenu korist
consider [kAn`sYdA] – v razmatrati
consignee [,kUnsaY`nT] – n primalac robe
consignment note [kAn`saYnmAnt nAOt] – n tovarni list
consistent [kAn`sYstAnt] – adj dosledan, konzistentan
constraint [kAn`streYnt] – n ograni~enje
25
construction
construction [`kUnstrAkGn] – n izgradnja
construction and demolition [,kUnstrAkGn Rnd ,demA`liGn] – n
gradnja i ru{enje
construction and demolition debris [,kUnstrAkGn Rnd ,demA`liGn
`deYbrY] – n {ut od izgradnje i ru{enja
construction and demolition waste [,kUnstrAkGn Rnd ,demA`liGn
weYst] – n gra|evinski otpad i otpad od ru{enja – otpad koji
poti~e od kori{}enja gra|evinskih materijala; materijal, panjevi i
{ut koji poti~u od izgradnje, rekonstrukcije, popravke i ru{enja
ku}a, poslovnih zgrada i drugih objekata, trotoara i kolovoznih
konstrukcija; karakter ovog ~vrstog komunalnog otpada zavisi od
resursa koji su kori{}eni u datom regionu za potrebe gradnje
consultation [,kUnsAl`teYGn] – n konsultacija, davanje stru~nog
mi{ljenja
consumer [kAn`sjPmA] – n potro{a~
consumer equipment [kAn`sjPmA Y`kwYpmAnt] – n oprema za
{iroku potro{nju
consumer information [kAn`sjPmA ,YnfA`meYGAn] – n informisanje
potro{a~a
consumption [kAn`sWmpGn] – n potro{nja
contain [kAn`teYn] – v sadr`ati, dr`ati, spre~iti dalje {irenje
(pove}anje)
container [kAn`teYnA] – n kontejner, rezervoar, posuda, sud
container system [kAn`teYnA `sYstAm] – n sistem posuda (kontejnera)
containing [kAn`teYnYL] – adj koji sadr`i
containment [kAn`teYnmAnt] – n ograni~avanje, spre~avanje {irenja
ili razno{enja
containment building [kAn`teYnmAnt `bYldYL] – n objekat za
spre~avanje razno{enja
contaminated land [kAn`tRmineitYd lRnd] – n kontaminirano
zemlji{te
contaminated land clean-up technologies [kAn`tRmineitYd lRnd
,klTn`Wp tek`nUlAFiz] – n pl tehnologije za ~i{}enje
kontaminiranog zemlji{ta
contaminated materials [kAn`tRmineitYd mA`tYArYAlz] – n pl
kontaminirani materijali
contaminated water [kAn`tRmineitYd `wItA] – n kontaminirana
voda
26
 controlled waste
contaminated (with) [kAn`tRmineitYd wYK] – adj kontaminiran
(ne~im)
contamination [kAn,tRmi`neiGn] – n kontaminacija – uno{enje u
vodu, vazduh ili zemlji{te mikroorganizama, hemikalija, otrovnih
materija, otpada ili otpadnih voda u koncentracijama koje taj
medij ~ine nepodesnim za narednu namenu; isto va`i za povr{ine i
objekte ili zgrade, i razne proizvode koji se koriste u
doma}instvima ili poljoprivredi
contingency [kAn`tYnFAnsi] – n slu~ajnost, eventualnost, slu~aj,
nepredvidljiva okolnost
contingency plan [kAn`tYnFAnsi plRn] – n plan za vanredne
situacije
continuous emission monitoring system [kAn`tYnjOas e`mYGAn
`mUnYtrYL `sYstAm] – n sistem kontinualnog monitoringa emisije –
sistem koji direktno i neprestano meri jednu ili vi{e zaga|uju}ih
materija na izvoru
continuous measurement [kAn`tYnjOas `meHAmAnt] – n stalno,
neprestano, kontinualno merenje
contract [`kUntrRkt] – n (pisani) ugovor; v ugovoriti
contract management [`kUntrRkt `mRnYFmAnt] – n upravljanje
ugovorima
contractor [`kUntrRktA] – n izvo|a~ radova, preduzima~, ugovara~
contrary [`kUntrAri] – n neodgovaraju}i materijal
contravene [,kUntrA`vTn] – v kr{iti (zakon), biti u suprotnosti
contribute [kAn`trYbjPt] – v doprineti
contributory fault [kAn`trYbjPtAri fIlt] – n zajedni~ka gre{ka,
podeljena gre{ka (kod nehata)
control instrument [kAn`trAOl `YnstrOmAnt] – n kontrolni instrument
controlled closure [kAn`trAOld `klAOHA] – n kontrolisano zatvaranje
controlled dump [kAn`trAOld `dWmp] – n kontrolisano smetli{te –
planirana deponija koja u izvesnoj meri obuhvata neke odlike
sanitarne deponije: lociranje vezano za hidrogeolo{ku pogodnost,
ravnanje, sabijanje u nekim slu~ajevima, kontrolu procednih voda,
delimi~no upravljanje gasom, redovno (ali obi~no ne dnevno)
pokrivanje, kontrolu pristupa, osnovnu evidenciju i kontrolisano
sakupljanje otpada
controlled waste [kAn`trAOld weYst] – n kontrolisani otpad

27
convention
convention [kAn`venGn] – n konvencija
conversion [kAn`vSHn] – n konverzija
conviction [kAn`vYkGn] – n uverenje, osuda, osu|uju}a presuda
cooperation [kAO,UpA`reYGn] – n saradnja
core [kI] – n jezgro; adj osnovni
corrective [kA`rektYv] – adj korektivan
corresponding [kUrAs`pIndYL] – adj odgovaraju}i, prikladan
corrosion [kA`rAOHn] – n korozija
corrosive [kA`rAOsYv] – adj korozivan
corrosive waste [kA`rAOsYv weYst] – n korozivni otpad
corrosives [kA`rAOsYvz] – n pl korozivne materije
corrugated paper [`kUrOgeYtYd `peYpA] – n talasasti papir
Cost Benefit Analysis [kUst `benYfYt A`nRlYsYs] – n analiza
isplativosti
cost recovery [kUst rY`kWvAri] – n nadoknada, povrat tro{kova
council [`kaOnsl] – n savet, odbor
cover material [`kWvA mA`tYArYAl] – n materijal za pokrivanje,
prekrivanje
cover [`kWvA] – n pokriva~, prekriva~, pokri}e; v pokriti, prekriti
cradle-to-grave [kreYdl tA greYv] – n od kolevke do groba, period
koji se odnosi na po~etak nastanka opasnog otpada do njegovog
krajnjeg odlaganja
criterion [kraY`tYArYAn] (pl criteria [kraY`tYArYA]) – n kriterijum
critical load [`krYtYkl lAOd] – n kriti~no optere}enje
critical parameters (key variables) [`krYtYkl pA`rRmYtAz / kT
veArYAblz] – n pl parametri od kriti~ne va`nosti (klju~ne
promenljive)
cross-compliance [krUs kAm`plaYAns] – n me|usobno usagla{avanje,
uskla|ivanje (propisa)
crossed-out [`krUst,aOt] – adj precrtan
crumb rubber [krWm `rWbA] – n komadi}i gume, guma ise~ena u
trake ili samlevena guma
crusher [`krWGA] – n drobilica
crustacean [krW`steYGjAn] – n ljuskar
cumulative aspect [`kjPmjOlAtYv `Rspekt] – n kumulativni aspekt
current [`kWrAnt] – n teku}i, va`e}i
cyclone dust separator [`saYklAOn dWst `sepAreYtA] – n ciklonski
separator ~vrstih ~estica
28
 delay
D
daily average value [`deYli `RvArYF `vRljP] – n dnevna prose~na
vrednost
daily cover [`deYli `kWvA] – n dnevno prekrivanje, dnevna prekrivka
daily cover material [`deYli `kWvA mA`tYArYAl] – n dnevni pokrivni
(prekrivni) materijal
damage [`dRmYF] – n {teta
dangerous [`deYnFArAs] – adj opasan
dangerous substance [`deYnFArAs `sWbstAns] – n opasna materija
dangerous waste [`deYnFArAs weYst] – n opasan otpad
date of delivery [deYt Av delYvAri] – n datum isporuke
day cell [deY sel] – n dnevna }elija, odeljak (koji se puni u jednom
danu na deponiji)
debris [`deYbrY] – n kr{, otpaci, {ut
decibel [`desYbAl] – n decibel
decision [dY`sYHn] – n odluka
declaration [,deklA`reYGn] – n izjava
decomposition [,dTkUmpA`zYGn] – n razlaganje, razgra|ivanje
decontaminated PCB equipment [,dTkAn`tRmYneYtYd pT sT bT
Y`kwYpmAnt] – n dekontaminirana oprema koja sadr`i PCB
decontamination [`dTkAn,tRmY`neYGn] – n dekontaminacija
dedicated [`dedikeYtYd] – adj namenski
dedusting [dY`dWstYL] – n otpra{ivanje
deep [dTp] – adj dubok
deep injection [dTp Yn`FekGn] – n ubrizgavanje u podzemlje
deep storage [dTp `stIrYF] – n skladi{tenje po dubini, podzemna
skladi{ta
deep well injection [dTp wel Yn`FekGn] – n ubrizgavanje u bu{otine
defensive [dY`fensYv] – adj odbrambeni
deferred [dY`fSd] – adj odlo`en
defoliation [,dTfAOlY`eYGn] – n defolijacija, gubitak li{}a
deforestation [dT,fUrY`steYGn] – n deforestacija, nestajanje {uma
degradable [dY`greYdAbl] – adj razgradljiv
degradation [,degrA`deYGn] – n degradacija
degree [dY`grT] – n stepen
delay [dY`leY] – n odlaganje; v odlo`iti
29
delivery
delivery [dY`lYvAri] – n isporuka, napajanje
demolished construction [dY`mUlYGt ,kUnstrAkn] – n sru{eni objekat
demolition waste [,demA`liGn weYst] – n otpad od ru{enja
denitrification [dY,naY`trYfYkeYGn] – n denitrifikacija
densified refuse – derived fuel [`densYfaYd `refjPs dY`raYvd `fjPAl]
– n zgusnuto gorivo dobijeno iz otpada
density [`densYti] – n gustina
depend [dY`pend] – v zavisiti
depletion [dY`plTGn] – n ispra`njenje, iscrpljenje, osiroma{enje,
smanjenje
deposit [dY`pUzYt] – n talog, nanos, naslaga, nalazi{te, depozit,
polaganje; v deponovati, naneti, natalo`iti
deposit into or onto land (e.g., landfill, etc.) [dY`pUzYt YntA I UntA
`lRnd] – n odlaganje u ili na zemlju (npr. deponija itd.)
deposit system [dY`pUzYt `sYstAm] – n sistem polaganja, sistem
deponovanja
deposit-refund [dY`pUzYt `rTfWnd] – n kaucija
depth [depJ] – n dubina
derelict [`derYlYkt] – adj zaga|eno, zatrovano zemlji{te
dermal [dSml] – adj ko`ni
derogation [,derAO`geYGn] – n derogacija, izbegavanje,
ograni~avanje dejstva
desalinization [dY,sRlYnaY`zeYGn] – n odsoljavanje, desalinizacija,
smanjenje koncentracije soli (u vodi ili zemlji{tu)
describe [dY`skraYb] – v opisati
descriptive information [dYskrYptYv ,YnfA`meYGAn] – n opisna
informacija
design [dY`zaYn] – n projekat, dizajn
designed [dY`zaYnd] – adj projektovan, dizajniran
destination [,destY`neYGn] – n odredi{te
destined [`destYnd] – adj upu}en negde, namenjen nekom mestu
destroy [dY`strVY] – v uni{titi, razoriti
destruction [dY`strWkGn] – n uni{tenje, razaranje
desulphurisation [dY,sWlfAraY`zeYGn] – n odsumporavanje, uklanjanje
sumpora ili njegovih jedinjenja iz ne~ega
detailed inventory [dT`teYld `YnvAntri] – n detaljan popis
detection [dY`tekGn] – n otkrivanje, pronala`enje, detektovanje
determine [dY`tSmYn] – v odrediti, odlu~iti, utvrditi, ustanoviti
30
 disposal capabilities
detoxification [dY,tUksYfY`keYGn] – n detoksifikacija, proces
uklanjanja {tetnih materija ili otrova iz ne~ega
developed [dY`velApt] – adj razvijen
development [dY`velApmAnt] – n razvoj
device [dY`vaYs] – n naprava, ure|aj
dewatering [dY`wItArYL] – n uklanjanje vode, odvodnjavanje
diatomic [`daYAtAmYk] – adj dvoatomski, dvovalentan, dvobazni
diffusion [dY`fjPHn] – n difuzija, {irenje, raspr{ivanje
digested sludge [daY`FestYd slWF] – n digestirani mulj
digestion [daY`FesDAn] – n digestija, varenje
dilution of mixture [daY`lPGn Av mYksDA] – n razbla`ivanje
me{avine
dioxin [dai`Uksin] – n dioksin – bilo koje iz porodice jedinjenja koja
su poznata u hemiji kao dibenzo-p-dioksini
direct charge [dY`rekt DQF] – n direktna naknada
direct reuse [dY`rekt rY`jPs] – n direktna ponovna upotreba
directive [dY`rektYv] – n direktiva
disassembly [dYs,A`sembli] – n rasklapanje, rastavljanje
disaster [dY`zQstA] – n katastrofa, velika nesre}a, nepogoda
discharge [dYs`DQF] – v ispustiti, isprazniti, rasteretiti, olak{ati
ispu{tanje; n pra`njenje, istovar
disclosure [dYs`klAOHA] – n otkrivanje, objavljivanje,
obelodanjivanje, odavanje
dismantling [dYs`mQntlYL] – n rasklapanje
dispatch [dY`spRD] – n otprema
dispense [dY`spens] – v deliti, pru`ati, davati, odmeriti, izdati, biti
bez, u~initi suvi{nim
dispersion [dYs`pSHn] – n raspr{ivanje, disperzija, rasipanje,
rasejavanje
disposable [dY`spAOzAbl] – adj koji se mo`e odlo`iti, koji se baca,
koji je na raspolaganju
disposal [dY`spAOzl] – n odlaganje – istovarivanje, polaganje,
ubrizgavanje, bacanje, izlivanje ili stavljanje bilo kog ~vrstog ili
opasnog otpada na ili u zemlju ili vodu
disposal authority [dY`spAOzl I`JUrAti] – n organ za zbrinjavanje
otpada
disposal capabilities [dY`spAOzl ,keYpA`bYlAtYz] – n mogu}nosti
odlaganja
31
disposal capacity
disposal capacity [dY`spAOzl kA`pRsYti] – n kapacitet za odlaganje
disposal facility [dY`spAOzl fA`sYlYti] – n postrojenje za odlaganje
disposal licence [dY`spAOzl `laYsAns] – n dozvola za odlaganje otpada
disposal methods of waste [dY`spAOzl `meJAds Av weYst] – n pl
na~ini odlaganja otpada
disposal of equipment [dY`spAOzl Av Y`kwYpmAnt] – n odlaganje
opreme
disposal operation [dY`spAOzl ,UpA`reYGn] – n poslovi odlaganja
disposed [dY`spAOzd] – adj odlo`en
disposed of [dY`spAOzd Av] – adj odba~en, re{en
disposer [dY`spAOzA] – n onaj koji odla`e, baca
dissolved organic carbon [dY`zUlvd I`gRnYk `kQbAn] – n rastvoreni
organski ugljenik
distance [`dYstAns] – n udaljenost
distillation [,dYstY`leYGn] – n destilacija
distort [dY`stIt] – v iskriviti, izobli~iti
distortion [dY`stIGn] – n iskrivljenost, distorzija, izobli~enje
distributor [dY`strYbju:tA] – n distributer
district [`dYstrYkt] – n okrug, srez, podru~je, region
district heating [`dYstrYkt hTtYL] – n centralno grejanje
disturbance [dY`stSbAns] – n ometanje
domestic refuse [`dUmAstYk `refjPs] – n ku}no sme}e
domestic waste [`dUmestYk weYst] – n ku}ni otpad, otpad iz
doma}instva
donor [`dAOnA] – n donator, darodavac, davalac
downdraught [,daOn`drQft] – n silazno strujanje
DPSIR [dT pT es aY Q] – n kauzalni okvir za opisivanje interakcija
izme|u dru{tva i `ivotne sredine koji je usvojila Evropska
agencija za `ivotnu sredinu: pokreta~i, pritisci, stanja, uticaji,
reakcije (pro{ireni PSR – pritisci, stanja, reakcije – model koji je
razvio OECD)
draft [drQft] – n nacrt
drainage [`dreYnYF] – n isu{ivanje, odvo|enje vode, drena`a
drainage layer [`dreYnYF `leYA] – n drena`ni sloj
drainage sludge [`dreYnYF slWF] – n drena`ni mulj
dredged soil [`dreFd sVYl] – n bagerovana zemlja, iskopana zemlja
dredging [`dreFYL] – n bagerovanje
drip [`drYp] – v kapljati
32
 effluent
drop-off [`drUpUf] – n dostava, metod sakupljanja reciklabilnih
materijala tako {to ih pojedinci donose na odre|eno zbirno mesto
drop-off centre [`drUpUf `sentA] – n dostavni centar
drought [draOt] – n su{a
drum [drWm] – n bubanj, kontejner ili bure, obi~no od mekog ~elika
ili plastike, u koje se skladi{ti otpad
dry gas [draY gRs] – n suvi gas
drying [draYYL] – n su{enje
drying gas [draYYL gRs] – n gas za su{enje
due diligence [djP `dYlYFAns] – n sveobuhvatna analiza stanja
dump [`dWmp] – n smetli{te – lokacija koja se koristi za odlaganje
otpada bez upravljanja, odnosno bez ekolo{ke kontrole
dumping [`dWmpYL] – n bacanje, istovarivanje
dust [dWst] – n pra{ina
dustbin [`dWstbYn] – n korpa za otpad
duty of care [djPti Av keA] – n zakonska obaveza staranja o otpadu
dynamic flow system [daY`nRmYk flAO `sYstAm] – n dinami~ki
sistem strujanja (podzemne vode)

E
earthworks [`SJwSks] - n zemljani radovi
ecological risk assessment [,Y`kA`lUFYkl rYsk A`sAsmAnt] - n
procena ekolo{kog rizika
ecology [T`kUlAFi] - n ekologija
ecosystem [TkAO`sYstAm] - n ekosistem, interaktivni sistem biolo{ke
zajednice i njene ne`ive `ivotne sredine
ecotoxic [TkAO`tUksYk] - n ekotoksi~an
ecotoxicological properties [,TkAOtUksYkAlIFikAl `prUpAtYz] - n
ekotoksikolo{ka svojstva
effective porosity [Y`fektYv pI`rUsAti] - n efektivna poroznost
efficiency [Y`fYGAnsi] - n efikasnost, sposobnost delovanja
efficient management [Y`fYGAnt `mRnYFmAnt] - n efikasno
upravljanje
effluent [`eflOAnt] - n efluent, otpadna voda, te~nost koja se izbacuje
u spoljnu sredinu; adj koji oti~e, isti~e
33
effluent stream
effluent stream [`eflOAnt strTm] – n recipijent ispu{tenih otpadnih
voda
efflux velocity [eflWks vY`lUsAti] – n brzina ispu{tanja
effort [`efAt] – n napor
electrical and electronic equipment [e`lektrYkAl And elek`trUnYk
i`kwipmAnt] – n elektri~na i elektronska oprema – oprema ~iji
ispravan rad zavisi od elektri~ne struje ili elektromagnetnog polja
i oprema za generisanje, transfer i merenje takve struje i polja,
projektovana za upotrebu pod naponom koji ne prema{uje 1.000
V za naizmeni~nu struju i 1.500 V za jednosmernu struju
electrical and electronic tool [e`lektrYkAl And elek`trUnYk tPl] – n
elektri~ni i elektronski aparat
electrical conductivity [Y`lektrYkAl ,kUndWk`tYvAti] – n elektri~na
provodljivost
electrolysis [,Ylek`trUlYsYs] – n elektroliza
electronic [elek`trUnYk] – adj elektronski
electronic media [elek`trUnYk `mTdjA] – n pl elektronski mediji
electronic scrap [elek`trUnYk `skrRp] – n otpaci od elektronike
electrostatic precipitation [Y,lektrAO`stRtYk prY,sYpY`teYGn] – n
elektrostati~ko talo`enje
eletrostatic precipitator [Y,lektrAO`stRtYk prY,sYpY`teYtA] – n
elektrostati~ki talo`nik
embossed [Ym`bUst] – adj ugraviran
emergency [Y`mSFAnsi] – n opasnost, vanredno stanje, nu`da, hitan
slu~aj, iznenadan doga|aj
emergency response [Y`mSFAnsi rY`spUns] – n reagovanje u hitnom
slu~aju
emission [Y`miGn] – n emisija – direktno ili indirektno ispu{tanje
materija, vibracija, toplote ili buke iz individualnih ili difuznih
izvora u postrojenju u vazduh, vodu ili zemlji{te
emission limit value [Y`mYGAn `lYmYt `vRljP] – n grani~na vrednost
emisije – masa, izra`ena u vidu odre|enih specifi~nih parametara,
koncentracija i/ili nivo emisije, koji ne sme da se prekora~i tokom
jednog ili vi{e perioda
emission source [Y`miGn sIs] – n izvor emisije
emission standards [Y`miGn `stRndAds] – n pl standardi (norme) za
emisiju
enable [Y`neYbl] – v omogu}iti
34
 environmental impact
enact [Y`nRkt] – v doneti (zakon), ozakoniti, propisati, odrediti
encapsulated [Yn`kRpsjP,leYtYd] – adj (hermeti~ki) zatvoren
encounter [Yn`kaOntA] – v sresti se, nai}i na
encourage [Yn`kWrYF] – v podsticati, podsta}i
end of pipe technology [end Av paYp tek`nUlAFi] – n „tehnologija
na kraju cevi“ – re{avanje problema `ivotne sredine na kraju
procesa
end of useful life [end Av `jPsfAl laYf] – n kraj korisnog upotrebnog
veka
endanger [Yn`deYnFA] – v ugroziti, dovesti u opasnost
end-of-life tyres [end Av laYf taYAz] – n pl gume na kraju upotrebnog
veka
end-of-life vehicle [end Av laYf `vTAkl] – n vozilo na kraju
upotrebnog veka, istro{eno vozilo – vozilo koje je otpad
energy from waste [`enerFi frAm weYst] – n energija iz otpada
energy purpose [`enerFi `pSpAs] – n energetska svrha
energy recovery [`enerFi rY`kWvAri] – n ponovno iskori{}enje u
vidu energije
energycrops [`enerFikrUps] – n pl energokulture, specijalno
uzgajanje ili proizvodnja biomase za proizvodnju energije
enforceability [Yn`fIsY`bYlAti] – n pravosna`nost, mogu}nost
sprovo|enja
engraved sign [Yn`greYvd saYn] – n utisnut znak
enhance [Yn`hQns] – v oja~ati
enough [Y`nWf] – adv dovoljno
ensure [Yn`GOA] – v osigurati, obezbediti
entrepreneurial [,UntrAprA`nSrYAl] – adj preduzetni~ki
entry [`entri] – n ulazak, unos, upis
environment [Yn`vaYrAnment] – n `ivotna sredina
environmental assessment [YnvaYrAn`mentAl A`sesmAnt] – n
procena `ivotne sredine
environmental audit [YnvaYrAn`mentAl `Idit] – n revizija stanja
`ivotne sredine, nezavisna procena teku}eg stanja u vezi sa
po{tovanjem va`e}ih uslova ili politika `ivotne sredine, prakse i
kontrole po{tovanja zahteva vezanih za `ivotnu sredinu
environmental impact [YnvaYrAn`mentAl `YmpRkt] – n uticaj na
`ivotnu sredinu

35
environmental impact assessment
environmental impact assessment [YnvaYrAn`mentAl `YmpRkt
A`sesmAnt] – n procena uticaja na `ivotnu sredinu – procena
obavljena tako da se predvidi uticaj neke aktivnosti ili projekta na
`ivotnu sredinu i zdravlje i dobrobit ljudi
environmental monitoring [YnvaYrAn`mentAl `mUnYtrYL] – n
monitoring `ivotne sredine, pra}enje stanja `ivotne sredine
environmental risk assesment [YnvaYrAn`mentAl risk A`sesmAnt] –
n procena rizika po `ivotnu sredinu – procena me|usobnih
dejstava faktora, ljudi i resursa `ivotne sredine; sastoji se od
procene rizika po zdravlje ljudi i procene rizika po `ivotnu
sredinu; ocena verovatno}e i veli~ine mogu}e {tete od materija
koje kontaminiraju `ivotnu sredinu
environmentally [YnvaYrAn`mentAli] – adj koji se odnosi na `ivotnu
sredinu
environmentally friendly [YnvaYrAn`mentAli `frendli] – adj koji nije
{tetan za `ivotnu sredinu
environmentally preferable [Ynv`aYrAnmentAli `prefArAbl] – adj
povoljniji, po`eljniji za `ivotnu sredinu
environmentally sound [YnvaYrAn`mentAli saOnd] – adj dobar,
valjan za `ivotnu sredinu
environmentally sound low-waste technology [YnvaYrAn`mentAli
saOnd lAO weYst tek`nUlAFi] – n tehnologije iz kojih nastaje
mala koli~ina otpada i koje su dobre za `ivotnu sredinu
environmentally sound manner [YnvaYrAn`mentAli saOnd `mRnA] –
n na na~in koji je dobar za `ivotnu sredinu
envisaging [Yn`vYzYFYL] – n predvi|anje
equally [`TkwAli] – adv jednako
equipment [Y`kwYpmAnt] – n oprema
equipment containing PCBs [Y`kwYpmAnt kAn`teYniL pT sT bTz] –
n oprema koja sadr`i PCB ili je ranije sadr`avala PCB (npr.
transformatori, kondenzatori, kutije sa preostalim naslagama),
koja nije dekontaminirana; oprema koja je takvog tipa da u njoj
mo`e biti sadr`an PCB, tretira se kao da sadr`i PCB, osim ako se
osnovano mo`e pretpostaviti suprotno
equipped [Y`kwYpt] – adj opremljen
equivalence factor [Y`kwYvAlAns `fRktA] – n faktor jednakosti
equivalent insurance [Y`kwYvAlAnt Yn`GOArAns] – n osiguranje
jednakosti
erosion [Y`rAOHn] – n erozija
36
 experience
establish [Y`stRblYG] – v osnovati, uspostaviti, ustanoviti, uvesti
establishment [Y`stRblYGmAnt] – n ustanova
estimate [`estYmAt] – n procena
estimate [`estYmeYt] – v proceniti
European [,jOArA`pTAn] – adj evropski
European waste list [,jAOrA`pTAn weYst lYst] – n Evropska lista
otpada
Eurostat data [`jOArAstWt `deYtA] – n pl podaci Eurostata
evaluate [Y`vRljPeYt] – v oceniti, proceniti vrednost
evaluation [Y,vRljP`eYGn] – n ocena, procena vrednosti
evaporation [Y,vRpA`reYGn] – n pretvaranje u paru, isparavanje,
ispu{tanje vlage
evapotranspiration [YvRpA,trRnspaYA`reYGn] – n evapotranspiracija,
isparavanje vode u atmosferu iz biljnog pokriva~a i zemlji{ta,
odnosno podloge; kru`enje vode u prirodi
examination [Yg,zRmY`neYGn] – n ispitivanje, pregled, provera
example [Yg,zQmpl] – n primer
excavator [`ekskAveYtA] – n bager, suvi bager, kopa~ kanala
exceed [Yk`sTd] – v prema{iti, pre}i, nadma{iti, preterivati, pre}i meru
excess activated sludge [Yk`ses `RktYveYtYd slWF] – n vi{ak
aktivnog mulja
excess air [Yk`ses eA] – n vi{ak vazduha
excess sludge [Yk`ses slWF] – n vi{ak mulja
exchange [Yks`DeYnF] – v zameniti, razmeniti
exclude [Yk`sklPd] – v isklju~iti
excluded [Yk`sklPdYd] – adj isklju~en
excluding [Yk`sklPdYL] – adv isklju~uju}i, ne uklju~uju}i
exempt [Yg`zempt] – adv izuzev, osim
exempted [Yg`zemptYd] – adj izuzet
exhaust gases [Yg`zIst gRsYz] – n pl izduvni gasovi
existing [Yg`zYstYL] – adj postoje}i
exothermic (reaction) [eksAO`JSmYk rY`RkGn] – n egzotermna
reakcija
exothermic aerobic decomposition [eksAO`JSmYk AeA`rAObYk
,kUmpA`zYGn] – n egzotermno aerobno raspadanje (razlaganje)
expectation [,ekspek`teYGn] – n o~ekivanje
expenditure [Yk`spendYDA] – n tro{kovi, rashodi
expense [Yk`spens] – n tro{ak
experience [Yk`spYArYAns] – n iskustvo
37
expire
expire [Yk`spaYA] – v iste}i
expiry [Yk`spaYAri] – n zavr{etak, isticanje, prestanak va`enja
explosive [Yk`splAOsYv] – n eksploziv
explosive/reactive [Yk`splAOsYv / rY`RktYv] – adj eksplozivan,
reaktivan
explosive limit [Yk`splAOsYv `lYmYt] – n granica eksplozivnosti
exporter [ek`spItA] – n izvoznik
extent [Yk`stent] – n mera, {irina, veli~ina, obim
extraction [Yk`strRkGn] – n ekstrakcija, va|enje, izvla~enje
extraction well [Yk`strRkGn wel] – n ekstrakcioni bunar
extremely hazardous substance [Yk`strTmli `hRzAdAs `sWbstAns] –
n izuzetno opasna materija

F
fabric filter [`fRbrYk `fYltA] – n filtar od vlakana
facilitation [fA`sYlY`teYGn] – n olak{avanje, pomo}, omogu}avanje,
moderacija
facilities for the treatment of exhaust gases [fA`sYlYtYz fI KA
`trTtmAnt Av Yg`zIst gRsYz] – n pl objekti za tretman izduvnih
gasova
facility management [fA`sYlYti `mRnYFmAnt] – n upravljanje
postrojenjem
facility [fA`sYlYti] – n postrojenje
failure [`feYljA] – n neuspeh, kvar
fallout [`fIlaOt] – n atmosferski talog
farm waste [fQm weYst] – n otpad sa poljoprivrednih dobara
farming [`fQmYL] – n bavljenje poljoprivredom
feasibility study [,fTzA`bYlAti stWdi] – n studija izvodljivosti
feasible [`fTzAbl] – adj izvodljiv, ostvariv, mogu}
fed [fed] – adj doziran, napunjen
feed [fTd] – n doziranje, sirovina, odnosno gorivo za doziranje i
pogon postrojenja, hrana, hranjenje
fence [fens] – n ograda
fermentability [,fSmentA`bYlAti] – n fermentabilnost, sposobnost
vrenja
38
 fluid
fermentation [,fSmen`teYGn] – n fermentacija, hemijske reakcije
koje izazivaju `ivi mikroorganizmi iz hranjivih materija u
prisustvu toplote, pritiska i svetlosti
ferrous metals [`ferAs `metAls] – n pl crni metali, ferometali
fibrous vegetable waste [`faYbrAs `veFYtAbAl weYst] – n vlaknasti
otpad od biljaka, povr}a
field capacity [fTld kA`pRsYti] – n vododr`ivost tla
fill [fYl] – n odlaganje
filter [`fYltA] – n filtar
filter cake [`fYltA keYk] – n talog, kola~ posle filtracije
filter press [`fYltA pres] – n filtar presa
filter-pressed sludge [`fYltA prest slWF] – n mulj iz filtarske prese
filtration [fYl`treYGn] – n filtracija, odvajanje te~nosti od
suspendovanih ~estica
final cover [`faYnAl `kWvA] – n zavr{na prekrivka
finance agreement [faY`nRns `AgrTmAnt] – n finansijski sporazum
financial [faY`nRnGl] – adj finansijski
financial guarantee [faY`nRnGl ,gRrAn`tT] – n finansijska garancija
financial security [faY`nRnGl sY`kjOArAti] – n finansijska sigurnost
fire [`faYA] – n po`ar, vatra
fire-fighting [`faYA `faYtYL] – n protivpo`arna odbrana
fissure [`fYGA] – n pukotina
fixed bed technology [fYkst bed tek`nUlAFi] – n tehnologija
nepomi~nog sloja, tehnologija gde gas ili te~no gorivo teku kroz
sloj nepomi~nih (fiksnih) ~estica
flammable [`flRmAbl] – adj zapaljiv
flammable liquids [`flRmAbl lYkwYds] – n pl zapaljive te~nosti
flammable solids [`flRmAbl `sUlids] – n pl zapaljive ~vrste materije
flare [fleA] – n plamen, baklja; v plamteti, buktati, ble{tati
flash point [flRG `pVYnt] – n ta~ka paljenja – najni`a temperatura pri
kojoj te~nost proizvodi dovoljno pare da se zapali u vazduhu;
ukoliko otpad ima ta~ku paljenja ni`u od 60oC, onda je re~ o
zapaljivom opasnom otpadu
flocculation [,flUkjO`leYGn] – n flokulacija
flotation [flAO`teYGn] – n flotacija
flow [flAO] – n tok
flue gas [flP gRs] – n dimni gas – svi gasovi i proizvodi sagorevanja
fluid [`flPYd] – n te~nost
39
fluidised bed incinerator
fluidised bed incinerator [,flPY`daYzd bed Yn,sYnA`reYtA] – n
insinerator sa fluidizovanim slojem
fly ash [flaY RG] – n lete}i pepeo, nesagorljivi ostaci nastali usled
sagorevanja goriva u pe}i; mo`e da sadr`i okside metala, silikate i
sumporna jedinjenja, kao i mnoge druge hemijske zaga|uju}e
materije
fly tipping [flaY `tYpYL] – n nelegalni istovar, nelegalno bacanje sme}a
na nedozvoljenim mestima
focal point [`fAOkAl `pVYnt] – n fokalna ta~ka, osoba za kontakt – lice
strane ugovornice koje je odgovorno za prijem i dostavljanje
informacija
forage crop [`fUrYF krUp] – n ratarska kultura za sto~nu ishranu
foresee [fI`sT] – v predvi|ati, predvideti
foreseeable [fI`sTAbl] – adj predvidljiv, skori
foster [`fUstA] – v negovati, podsticati, hrabriti
fracture [`frRkDA] – n fraktura, lom
framework [`freYmwSk] – n okvir
framework decision [`freYmwSk dY`sYHn] – n okvirna odluka
franchise [`frRnDaYz] – n fran{iza, kod upravljanja komunalnim
otpadom odnosi se na akciju op{tine koja putem tendera dodeljuje
ograni~eni monopol privatnoj kompaniji da vr{i posebne usluge
upravljanja otpadom na odre|enom podru~ju u toku utvr|enog
perioda
free of charge [frT Av DQF] – adv besplatno
frequency [`frTkwensi] – n u~estalost, frekvencija
friable [`fraYAbl] – n tro{an, mogu}e ga je mrviti, fino usitniti ili
pretvoriti u prah pritiskom ruke
fuel [`fjPAl] – n gorivo
fuel supply system [`fjPAl sA`plaY `sYstAm] – n sistem za dovod
goriva
fugitive emissions [`fjPFYtYv e`mYGAns] – n pl kratkotrajne emisije
full service collection [fOl `sSvYs ,kA`lekGn] – n celovito sakupljanje
otpada
fume [fjPm] – n dim, fina pra{ina
fundamental [,fWndA`mentAl] – adj osnovni, fundamentalni
furan [`fjOArAn] – n furan
furnace [`fSnYs] – n pe}, industrijska pe}
furnace cell [`fSnYs sel] – n komora industrijske pe}i
40
 geochemical assessment
furnace slag [`fSnYs slRg] – n {ljaka iz industrijske pe}i
furnace volume [`fSnYs `vUljPm] – n zapremina industrijske pe}i
fusion [`fjPHn] – n stapanje, spajanje, fuzija

G
gain [geYn] – n dobit, dobitak
garbage [`gQbYF] – n sme}e, naro~ito ku}no, otpaci generalno
gas cleaning [gRs `klTnYL] – n pre~i{}avanje gasa
gas control and recovery system [`gRs kAn`trAOl And rY`kWvAri
`sYstAm] – n sistem kontrole i ponovnog iskori{}enja gasa
gas discharge lamp [`gRs `dYsDQF lRmp] – n lampa za detekciju
ispu{tanja gasa
gas drainage layer [gRs `dreYnYF `leYA] – n sloj za odvod gasa
gas migration [gRs mY`greYGn] – n migracija gasova
gas treatment [gRs `trTtmAnt] – n tretman gasa
gaseous [`gRsjAs] – adj gasovit
gasoil [`gRs,VYl] – n dizel gorivo
gate [geYt] – n kapija, otvor, prolaz
general licensing requirements [`FenArAl `laYsAnsYL rY`kwaYAments]
– n pl op{ti uslovi za dobijanje dozvole
generated [`FenAreYtYd] – adj generisan, proizveden, dobijen
generated heat [`FenAreYtYd hTt] – n generisana, proizvedena
toplota
generation of waste [FenA`reYGn Av weYst] – n generisanje,
stvaranje otpada – proces stvaranja heterogene me{avine
materijala za koje se smatra da nemaju dalje koristi generatoru
(proizvo|a~u) otpada
generation rate [FenA`reYGn reYt] – n stopa generisanja, brzina
stvaranja otpada
generator (of waste) [`FenAreYtA] – n generator, proizvo|a~, lice
~ija aktivnost proizvodi opasan otpad ili druge vrste otpada, ili
ako je to lice nepoznato, lice koje je u posedu, odnosno koje ima
kontrolu nad ovim otpadom
generic [FY`nerYk] – adj generi~ki
geochemical assessment [FYAO`kemYkl A`sAsmAnt] – n geohemijska
analiza
41
geographic information system
geographic information system (GIS) [FYA`grRfYk ,YnfA`meYGAn
`sYstAm] – n geografski informacioni sistem – sistem, obi~no
kompjuterizovan, koji obuhvata lokacije svih geografskih
karakteristika jednog podru~ja
geological assessment [,FYAO`lUFYkl A`sAsmAnt] – n geolo{ka
analiza
geological barrier [,FYAO`lUFYkl `bRrYA] – n geolo{ka barijera
geological characteristics [,FYAO`lUFYkl ,kRrAktA`rYstYks] – n pl
geolo{ke karakteristike
geological formation [,FYAO`lUFYkl `fImeYGn] – n geolo{ka
formacija
geotextile [,FYAO`tekstaYl] – n geotekstil, sinteti~ki materijal
glass-based fibrous materials [glQs beYst `faYbrAs mA`tYArYAls] – n
pl vlaknasti materijali na bazi stakla
global environment [`glAObAl Yn`vaYrAnment] – n `ivotna sredina na
planeti Zemlji
global warming [`glAObAl `wImYL] – n globalno zagrevanje planete
Zemlje
governmental authority [,gWvn`mAntl I`JUrAti] – n dr`avni organ
grade [greYd] – n stepen, skala
grader [`greYdA] – n grejder, ma{ina za otkop zemlje
gradient [`greYdjAnt] – n nagib, pad, gradijent
gradual reduction [`grRFOAl rY`dWkGn] – n postepeno smanjivanje
grant [grQnt] – n bespovratna sredstva, subvencija, odobrenje,
dozvola, poklon, prenos (imovine itd.); v odobriti (kredit), preneti,
prepisati (na nekoga)
granting [`grQntYL] – n odobravanje
granular non-hazardous waste [`grRnjPlA nUn `hRzAdAs weYst] –
n zrnasti otpad koji nije opasan
granulated [`grRnjPleYtYd] – adj granulisani
grassland [`grQslRnd] – n pa{njak
grave danger [greYv `deYnFA] – n velika opasnost
gravel [`greYvl] – n {ljunak
gravitational water [,grRvY`teYGAnAl `wItA] – n gravitaciona voda
green list of waste [`grTn lYst Av weYst] – n zelena lista otpada
greenfield site [`grTnfTld saYt] – n lokacija bez objekta, na kojoj se
gradi „na ledini“
greenhouse effect [`grTnhaOs Y`fekt] – n efekat staklene ba{te
42
 harm
grinding [`graYndYL] – n drobljenje, usitnjavanje
grit [grYt] – n krupan pesak
ground cover [graOnd `kWvA] – n povr{inska prekrivka, vegetacija
uzgajana radi spre~avanja erozije tla
groundwater monitoring [graOnd`wIt A `mUnYtrYL] – n monitoring
podzemnih voda
groundwater [graOnd`wItA] – n podzemne vode
groundwater inflow region [graOnd`wItA Yn`flAO `rTFAn] – n
oblast doticanja povr{inske vode
groundwater potential [graOnd`wItA paO`tenGl] – n potencijal
podzemnih voda
groundwater table [,graOnd`wItA `teYbl] – n nivo podzemne vode
grout curtain [graOt `kStn] – n injekciona zavesa, sme{a za
ispunjavanje pukotina
guideline [`gaYdlaYn] – n smernica, uputstvo
gypsum waste [`FYpsAm weYst] – n gipsani otpad

H
half-life [hQf laYf] – n vreme poluraspada, period koji je potreban da
bi neka radioaktivna supstanca izgubila polovinu svoje
radioaktivnosti
halogen [`hRlUFAn] – n halogen, halogeni hemijski element
halogenated [,hRlU`FAneYtYd] – adj halogenovano
halogenated hydrocarbons [,hRlU`FAneYtYd haYdrAO`kQbAns] – n
pl halogenovani ugljovodonici
halogenated organic compounds [,hRlU`FAneYtYd I`gRnYk
`kUmpaOnds] – n pl halogenovana organska jedinjenja
halogens [`hRlUFAns] – n pl halogeni, porodica elemenata koja
obuhvata fluor, hlor, brom i jod
hammermill [`hRmAmYl] – n mlin ~eki}ar – vrsta drobilice ili seka~ice
koje se koriste za razbijanje otpadnog materijala u manje komade
handling [`hRndlYL] – n rukovanje, manipulacija
hard rock [hQd rUk] – n ~vrsta stena
harm [hQm] – n {teta
43
harmful component
harmful component [`hQmfOl kAm`pAOnAnt] – n {tetna komponenta
harmfulness [`hQmfOlnYs] – n {tetnost
harmonise [`hQmAnaYz] – v uskladiti
haul distance [hIl `dYstAns] – n transportna razdaljina
hauler [`hIlA] – n prevoznik
hazard [`hRzAd] – n opasnost
hazard evaluation [`hRzAd i,vRlu`eiGn] – n ocena opasnosti –
komponenta ocene rizika koja obuhvata prikupljanje i ocenu
podataka o vrstama povrede ili bolesti koje neka hemikalija mo`e
da prouzrokuje i o uslovima izlo`enosti pod kojima dolazi do
takvih posledica po zdravlje
hazardous air pollutant [`hRzAdAs eA pA`lPtAnt] – n opasna
materija koja zaga|uje vazduh
hazardous chemical [`hRzAdAs `kemYkl] – n opasna hemikalija
hazardous component [`hRzAdAs kAm`pAOnAnt] – n opasna
komponenta
hazardous material [`hRzAdAs mA`tYArYAl] – n opasan materijal
hazardous pollutant [`hRzAdAs pA`lPtAnt] – n opasna zaga|uju}a
materija
hazardous waste [`hRzAdAs weYst] – n opasan otpad – otpad koji ima
najmanje jednu od navedenih opasnih karakteristika (eksplozivnost,
zapaljivost, sklonost oksidaciji, organski je peroksid, izaziva akutnu
otrovnost, infektivnost, sklonost koroziji, u kontaktu sa vazduhom
osloba|a zapaljive gasove, u kontaktu sa vazduhom ili vodom
osloba|a otrovne supstance, sadr`i toksi~ne supstance sa odlo`enim
hroni~nim delovanjem, poseduje i ekotoksi~ne karakteristike),
uklju~uju}i i ambala`u u koju je otpad bio ili jeste upakovan
hazardous waste management [`hRzAdAs weYst `mRnYFmAnt] – n
upravljanje opasnim otpadom
health risk [helJ rYsk] – n rizik po zdravlje
heat [hTt] – n toplota
heat value [hTt `vRljP] – n toplotna mo}
heat waste treatment [hTt weYst `trTtmAnt] – n tretman otpada
toplotnom energijom
heat/power installation [hTt / `paOA ,YnstA`leYGn] – n toplotno,
energetsko postrojenje, postrojenje koje proizvodi struju na takav
na~in da se proizvedena toplota mo`e profitabilno koristiti
heavy fraction [hevi `frRkGn] – n te{ka frakcija
44
 hydrolysis
heavy metal [hevi metAl] – n te{ki metal
herbicide [hSbY`saYd] – n herbicid
hierarchy [`haYArQkY] – n hijerarhija
high density baling [haY `densYti `beYlYL] – n baliranje visoke gustine
high density polyethylene [haY `densYti ,pUlY`eJYlTn] – n polietilen
visoke gustine – plastika koja se obi~no koristi za izradu
plasti~nih boca za te~nosti; nepropusna folija koja se koristi kao
podloga za deponije
hiring [`haYArYL] – n unajmljivanje
historical waste [hY`stUrYkl weYst] – n nasle|eni otpad
holder [`hAuldA] – n imalac – proizvo|a~ otpada ili fizi~ko ili pravno
lice koje je u njegovom posedu
holistic [hAO`lYstYk] – adj holisti~ki, celovit
hospital waste [`hUspitAl weYst] – n otpad iz bolnice
household [`haOshAOld] – n doma}instvo
household hazardous waste [`haOshAOld `hRzAdAs weYst] – n.
opasan otpad iz doma}instva – {irok dijapazon otpada iz
doma}instva uklju~uju}i pesticide i herbicide, uljane boje, te~nosti
za automobile (antifriz, motorno ulje, ulja za menja~, volan i
ko~nice, benzin), baterije, akumulatore, razne hemikalije i male
koli~ine azbesta, koje imaju karakter opasnog otpada kada se
odbacuju
household waste (domestic waste) [`haOshAOld weYst] – n otpad iz
doma}instva, doma}i (ku}ni) otpad – sastoji se od otpadaka i
sme}a generisanog kao posledica aktivnosti u doma}instvu
human health [`hjPmAn helJ] – n zdravlje ljudi
humidity [hjP`mYdAti] – n vla`nost, vlaga
humus [`hjPmAs] – n humus
hydrocarbons [,haYdrAO`kQbAnz] – n pl ugljovodonici
hydrogeological characteristics [`haYdrAO`FYAO`lUFYkl
,kRrAktA`rYstYks] – n pl hidrogeolo{ke karakteristike
hydrogeology [`haYdrAO,FYAO`lUFi] – n hidrogeologija
hydrolysis [,haYdrAO`lYsYz] – n hidroliza

45
I
identify [aY`dentYfaY] – v identifikovati
ignitability [,YgnaYtA`bYlAti] – n zapaljivost
ignitable [Yg`naYtAbl] – adj zapaljiv – sposoban da prouzrokuje
gorenje
ignitable waste [Yg`naYtAbl weYst] – n zapaljiv otpad
ignition [Yg`nYGn] – n paljenje, chem. `arenje
ignition temperature [Yg`nYGn `temprADA] – n temperatura paljenja
illegal transboundary traffic [Y`lTgAl trWns`baOndAri `trRfYk] – n
nelegalan prekograni~ni transport
immission [Y`mYGn] – n imisija
impact [`YmpRkt] – n uticaj, efekat
impede [Ym`pTd] – v ometati
impermeable [Ym`pSmjAbl] – adj nepropustljiv, kompaktan
implementation [,YmplYmen`teYGn] – n implementacija, sprovo|enje
implemented [`YmplYmAntYd] – adj implementiran, uveden
implication [,YmplY`keYGn] – n implikacija
importance [Ym`pItAns] – n va`nost, zna~aj
importer [Ym`pItA] – n uvoznik
impracticability [Ym,prRktYkA`bYlAti] – n neizvodljivost u praksi
impregnation [,Ympreg`neYGn] – n chem. impregnacija, natapanje
improve [Ym`prPv] – v pobolj{ati, unaprediti
improvement [Ym`prPvmAnt] – n pobolj{anje, unapre|ivanje
inaction [Yn`RkGn] – n ne~injenje
incident [,YnsY`dent] – n slu~aj, doga|aj, incident
incineration [,YnsYnA`reYeYGn] – n insineracija, kontrolisano
spaljivanje – proces spaljivanja otpada pod kontrolisanim
uslovima da bi se smanjila njegova masa i zapremina, a ~esto i da
bi se proizvodila energija
incineration at sea [,YnsYnA`reYeYGn Rt sT] – n insineracija na moru
incineration line [,YnsYnA`reYeYGn laYn] – n linija za insineraciju
incineration on land [,YnsYnA`reYeYGn Un lRnd] – n insineracija na
kopnu
incineration plant [,YnsYnA`reYeYGn plQnt] – n postrojenje za
insineraciju – stacionarna ili mobilna tehni~ka jedinica i oprema
namenjena termi~kom tretmanu otpada, sa iskori{}enjem toplote
proizvedene sagorevanjem ili bez iskori{}enja

46
 inert waste
include [Yn`klPd] – v obuhvatati, uklju~ivati
incompatible waste [,YnkAm`pRtAbl weYst] – n nekompatibilni otpad
indelibly [Yn`delAbli] – adv trajno, neizbrisivo
indemnity [Yn`demnAti] – n osiguranje protiv {tete, naknada {tete
indigenous [Yn`dYFYnAs] – adj starosedela~ki, karakteristi~an za
tradiciju neke oblasti
indigenous fuel [Yn`dYFYnAs `fjPAl] – n gorivo koje se tradicionalno
koristi, koje poti~e sa tog prostora
indispensable [,YndY`spensAbl] – adj neophodan
inductance coil [Yn`dWktAns kVYl] – n indukcioni kalem
industrial ecology [Yn`dWstrYAl T`kUlAFi] – n industrijska ekologija,
prou~avanje materijala i tokova energije i njihovog
transformisanja u proizvode, nusproizvode i otpad putem
industrijskih i ekolo{kih sistema
industrial effluent [Yn`dWstrYAl `eflOAnt] – n industrijski efluent,
industrijske otpadne vode
industrial experience [Yn`dWstrYAl Yk`spYArYAns] – n privredno
iskustvo, iskustvo u odre|enoj grani industrije
industrial waste [Yn`dWstrYAl weYst] – n industrijski otpad –
heterogena me{avina razli~itih materijala generisanih tokom
operacija u industriji (osim rudnika i kamenoloma); mo`e biti
gasovit, te~an, muljevit, odnosno ~vrst; sastav je specifi~an za
svaku lokaciju i zavisi od prirodnih resursa, sirovina i tr`i{ta koji
obezbe|uju osnovu za industrijsku aktivnost datog grada; otpad iz
bilo koje industrije ili sa lokacije na kojoj se nalazi industrija
(osim rudnika i kamenoloma)
industry [`YndAstri] – n industrija, grana privrede
inert [Y`nSt] – adj inertan
inert gas [Y`nSt gRs] – n inertni gas
inert material [Y`nSt mA`tYArYAl] – n inertni materijal, termin se
uobi~ajeno koristi za opis materijala na koji ne uti~u hemijski,
odnosno biolo{ki procesi
inert waste [Y`nSt weYst] – n inertni otpad – koji ne prolazi bilo
kakvu zna~ajnu fizi~ku, hemijsku ili biolo{ku transformaciju;
inertni otpad se ne rastvara, ne gori, niti druga~ije fizi~ki ili
hemijski reaguje, biolo{ki se razgra|uje ili uti~e negativno na
druge materije sa kojima dolazi u kontakt, na na~in kojim se
mo`e pove}ati zaga|enje `ivotne sredine ili naneti {teta po
zdravlje ljudi
47
inextricable
inextricable [Yn`ekstrYkAbl] – adj neraskidiv, neodvojiv
infectious [Yn`fekGAs] – adj infektivan, zarazan
infectious clinical waste [Yn`fekGAs `klYnYkl weYst] – n infektivan
klini~ki otpad
infectious substances [Yn`fekGAs `sWbstAnsYz] – n pl infektivne
supstance (materije)
infectious waste [Yn`fekGAs weYst] – n infektivni otpad – opasan
otpad sa infektivnim svojstvima, uklju~uju}i: kontaminirani
`ivotinjski otpad, ljudsku krv i proizvode od krvi, otpad iz
karantina, patolo{ki otpad, odba~ene o{tre predmete (igle, skalpeli
i polomljeni medicinski instrumenti)
infiltration layer [,YnfYl`treYGn `leYA] – n infiltracioni sloj – sloj niske
hidrauli~ke provodljivosti u deponiji, obi~no komponenta u
pokriva~u koja se stavlja da bi se infiltracija te~nosti u slojeve
otpada svela na najmanju meru
inflammable [Yn`flRmAbl] – adj zapaljiv
information [,YnfA`meYGAn] – n informacija, podatak
initiative [Y`nYGYAtYv] – n inicijativa
inner wall [`YnA wIl] – n unutra{nji zid
inorganic [,YnI`gRnYk] – adj neorganski
inorganic non-hazardous waste [,YnI`gRnYk nUn-`hRzAdAs weYst]
– n neorganski otpad koji nije opasan

inorganic waste [,YnI`gRnYk weYst] – n neorganski otpad, otpad

sa~injen od materijala koji nije biljna i `ivotinjska materija, npr.
pesak, pra{ina, staklo i mnoge vrste sintetike
input [`YnpOt] – n uno{enje, ubacivanje, input
input material [`YnpOt mA`tYArYAl] – n repromaterijal, sirovine, ulazni
materijal
insecticide [Yn`sektYsaYd] – n insekticid
inspection [Yn`spekGn] – n inspekcija, pregled
instalation [,YnstA`leYGn] – n instalacija, ure|aj, postrojenje
installed capacity [Yn`stIld kA`pRsYti] – n instalisani kapacitet
institution [,YnstY`tjPGn] – n institucija, ustanova
institutional strengthening [,YnstY`tjPGAnl `streLJAnYL] – n
institucionalno ja~anje
insurance [Yn`GOArAns] – n osiguranje
integrated manner [`YntYgreYtYd `mRnA] – n sveobuhvatan na~in
48
 isolated settlemant
integrated network of disposal plants [`YntYgreYtYd `netwSk Av
dY`spAOzl plQnts] – n sveobuhvatna mre`a postrojenja za
odlaganje
integrated performance assessment analysis [`YntYgreYtYd
pA`fImAns A`sAsmAnt A`nRlYsYs] – n sveobuhvatna analiza ocene
u~inka
integrated waste management [`YntYgreYtYd weYst `mRnYFmAnt] –
n integralno upravljanje otpadom – referentni okvir za
projektovanje i implementaciju novih sistema upravljanja otpadom
i za analizu i optimizaciju postoje}ih sistema; zasniva se na
konceptu da svi strate{ki aspekti sistema upravljanja otpadom treba
zajedno da se analiziraju jer su me|usobno povezani i razvoj jedne
komponente ~esto uti~e na druge delove sistema
interim authorization [`YntArYm ,IJAraY`zeYGAn] – n privremeno
odobrenje
intermediary [,YntA`mTdjAri] – n posrednik
intermediate cover [,YntA`mTdjAt `kWvA] – n pokrivka izme|u
slojeva otpada
intermediate processing facility [,YntA`mTdjAt `prAOsesYL fA`sYlYti]
– n me|ufazno postrojenje za preradu
international agreement [,YntA`nRGAnl `AgrTmAnt] – n me|unarodni
ugovor
internationally recognized practices [,YntA`nRGAnlY `rekAgnaYzd
`prRktYsYz] – n pl me|unarodno prihva}ena praksa
interstices [Yn`tSstYsYz] – n pl pore, {upljine
interstitial water [Yn`tSstYGl `wItA] – n voda u porama
({upljinama)
inventoried equipment [`YnvAntrYd Y`kwYpmAnt] – n popisana oprema
inventory [`YnvAntri] – n popis, inventar, katastar
in-vessel composting [Yn `vesl `kUmpUstiL] – n kompostiranje u
zatvorenom sudu – komposteru ili buretu sa kontrolisanom
internom sredinom, mehani~kim me{anjem i ventilacijom
investigation [Yn`vestY`geYGn] – n istraga, ispitivanje
investment [Yn`vestmAnt] – n ulaganje, investicija
ion exchange [`aYAn Yks`DeYnF] – n razmena jona
irritant [`YrYtAnt] – n iritant, supstanca koja izaziva reakciju, iritaciju
isolated settlemant [`aisAleitid `setlmAnt] – n izolovano naselje –
naselje sa najvi{e 500 stanovnika po op{tini ili naselju i sa najvi{e
pet stanovnika po kvadratnom kilometru, ili kada razdaljina do
49
issue
najbli`e urbane aglomeracije (sa najmanje 250 stanovnika po
kvadratnom kilometru) nije manja od 50 km ili je ote`an putni
prilaz do najbli`ih aglomeracija zbog te{kih meteorolo{kih uslova
u toku ve}eg dela godine
issue [`YsjP] – v izdati, objaviti; n pitanje
IT and telecommunications equipment [aY tT And
`telYkA,mjPnY`keYGn Y`kwYpmAnt] – n informati~ka i
telekomunikaciona oprema

J
jagged [`FRgYd] – adj zup~ast
jeopardize [`FepAdaYz] – v izlagati opasnosti, ugroziti
job [FUb] – n posao, radno mesto
join [FVYn] – v pridru`iti se, postati ~lan
joint [FVYnt] – adj zajedni~ki
joint action [FVYnt `RkGn] – n zajedni~ka akcija
joint declaration [FVYnt ,deklA`reYGn] – n zajedni~ka izjava
judgment [`FWFmAnt] – n presuda

K
keep [kTp] – v ~uvati, dr`ati se
keep records [kTp `rekIds] – v voditi evidenciju
kerbside collection [`kSbsaYd ,kA`lekGn] – n sakupljanje otpada iz
kontejnera sa trotoara i ulica
key stakeholders [kT steYk`hAOldAz] – n pl glavne zainteresovane
strane; lica, grupe ili institucije koje znatno mogu da uti~u na
program (projekat), ili su od zna~aja za njegov uspeh
kitchen waste [`kYDYn weYst] – n kuhinjski otpad

50
L
labelling [`leYblYL] – n ozna~avanje, obele`avanje
lack [lRk] – n nedostatak
lagoon [lA`gPn] – n laguna, podru~je za dr`anje u ograni~enom
prostoru procednih voda ili komunalne otpadne vode
land [lRnd] – n zemlja
land restoration [lRnd ,rYstA`reYGn] – n obnova zemlji{ta, proces
vra}anja zemlji{ta u pre|a{nje stanje
landfill [`lRndfYl] – n deponija – mesto za odlaganje otpada putem
deponovanja na ili u zemlju (podzemno), uklju~uju}i: interna
mesta za odlaganje otpada (deponije na koje generator, tj.
proizvo|a~ otpada sam odla`e otpad na mestu proizvodnje), i
permanentna mesta, koja se vi{e od jedne godine koriste za
privremeno skladi{tenje otpada, ali ne uklju~uju}i: objekte na
kojima se otpad istovara, kako bi se omogu}ila njegova priprema
za dalji transport radi ponovnog iskori{}enja, tretmana ili odlaganja
na drugom mestu, i skladi{tenje otpada pre tretmana ili ponovnog
iskori{}enja, na period kra}i od tri godine kao op{te pravilo, ili
skladi{tenje otpada pre odlaganja, na period kra}i od jedne godine
landfill body [`lRndfYl bUdY] – n telo deponije
landfill design [`lRndfYl dY`zaYn] – n projekat deponije
landfill for hazardous waste [`lRndfYl fI `hRzAdAs weYst] – n
deponija za opasni otpad
landfill for inert waste [`lRndfYl fI Y`nSt weYst] – n deponija za
inertni otpad
landfill for non-hazardous waste [`lRndfYl fI nUn `hRzAdAs weYst]
– n deponija za otpad koji nije opasan
landfill gas [`lRndfil gRs] – n deponijski gas – svi gasovi koji
nastaju od deponovanog otpada
landfill gas generation [`lRndfYl gRs FenA`reYGn] – n generisanje
deponijskog gasa
landfill gas management [`lRndfYl gRs `mRnYFmAnt] – n
upravljanje deponijskim gasom
landfill gas migration [`lRndfYl gRs mY`greYGn] – n kretanje
deponijskog gasa
landfill leachate [`lRndfYl `liADAt] – n procedna voda sa deponije
landfill permit [`lRndfYl `pSmYt] – n dozvola za rad deponije
landfill preparation [`lRndfYl ,prepA`reYGn] – n priprema deponije
51
landfill site
landfill site [`lRndfYl saYt] – n lokacija deponije
landfilling [`lRndfYlL] – n odlaganje na deponiju
landfilling operation [`lRndfYlYL ,UpA`reYGn] – n rad deponije
landslide [`lRndslaYd] – n klizi{te
large household appliance [lQF `haOshAOld A`plaYAns] – n veliki
aparat za doma}instvo
large waste quantity generator [lQF weYst `kwUntAti `FenAreitA]
– n generator (proizvo|a~) velike koli~ine otpada
last injection [lQst Yn`FekGn] – n poslednje ubrizgavanje
lay down a rule [leY daOn A rPl] – v propisati pravilo
leachate [`liADAt] – n procedna voda – ozna~ava svaku te~nost koja
proti~e kroz odlo`eni otpad i emituje se van deponije ili je u njoj
zadr`ana
leachete collection [`liADAt kA`lekGn] – n sakupljanje procedne vode
leachate collection system [`liADAt kA`lekGn `sYstAm] – n sistem
sakupljanja procedne vode – sistem koji sakuplja procedne vode
(obi~no na deponiji) i pumpa ih do postrojenja za preradu
otpadnih voda
leachate infiltration into the soil [`liADAt ,YnfYl`treYGn `YntA KA sVYl]
– n infiltracija procednih voda u zemlji{te
leachate management [`liADAt `mRnYFmAnt] – n upravljanje
procednim vodama
leachate recultivation (leachate recycle) [`liADAt rY,kWltY`veYGn /
`liADAt rT`saYkl] – n recirkulacija (raspr{ivanje) procednih voda
na deponiji
leachate treatment [`liADAt `trTtmAnt] – n tretman procednih voda –
proces smanjenja mogu}nosti zaga|enja koje imaju procedne
vode; obuhvata biolo{ke i fizi~ko-hemijske procese tretmana
leachete treatment system [`liADAt `trTtmAnt `sYstAm] – n sistem za
tretiranje procedne vode
leachibility [`lTDA`bYlAti] – n mogu}nost izlu`ivanja
leaching [`lTDYL] – n izlu`ivanje, proce|ivanje
lead-acid battery [led `RsYd `bRtArY] – n olovni akumulator
lease [lTs] – n najam
leasing [`lTsYL] – n. lizing
legible [`leFYbl] – adj ~itljiv
legislation [,leFYs`leYGn] – n zakonodavstvo
level [`levAl] – n nivo
liability [,laYA`bYlAti] – n obaveza, odgovornost za {tetu
52
 location
liability act [,laYA`bYlAti Rkt] – n zakon o odgovornosti za {tetu
liability of waste holder [,laYA`bYlAti Av weYst `hAOldA] – n
odgovornost imaoca otpada za {tetu
licence [`laYsAns] – n dozvola, licenca
life cycle [laYf saYkl] – n `ivotni ciklus, zbivanja i promene u toku
`ivotnog ciklusa ili perioda aktivnosti neke supstance ili postrojenja
life cycle assessment [laYf saYkl A`sesmAnt] – n procena `ivotnog
ciklusa
life cycle of the landfill [laYf saYkl Av KA `lRndfYl] – n `ivotni ciklus
deponije
light [`laYt] – n svetlo; adj svetao, lagan
light fraction [laYt `frRkGn] – n laka frakcija
lighting equipment [`laYtYL Y`kwYpmAnt] – n oprema za osvetljavanje
lightweight aggregate kiln [`laYtweYt `RgrYgAt kiln] – n pe} za laki
agregat – vrsta industrijske pe}i koja proizvodi laki agregat
limit [`lYmYt] – n granica; v ograni~iti
limit value [`lYmYt `vRljP] – n grani~na vrednost
limitation [,lYmY`teYGn] – n ograni~enje, granica, limitacija, zastarelost
linear decrease [`lYnYA `dTkrTs] – n linearno smanjivanje
linear low density polyethylene [`lYnYA lAO `densYti ,pUlY`eJYlTn] – n
linearni polietilen niske gustine
liner [`laYnA] – n podloga, za{titni sloj napravljen od zemlje, odnosno
sinteti~kih materijala, koji se pola`e po dnu i stranama deponije da
bi se spre~ilo ili smanjilo isticanje procednih voda u `ivotnu
sredinu
liquefied gas [`lYkwYfaYd gRs] – n te~ni gas
liquid sludge [`lYkwYd slWF] – n te~ni mulj
liquid waste [`lYkwYd weYst] – n te~ni otpad – svaki otpad u te~nom
stanju
liquor [lY`kjOA] – n te~nost, likvor
litter [`lYtA] – n otpaci, sme}e – papir, plastika, ~a{e i drugi materijali
ba~eni na javnim mestima
litter screen [`lYtA skrTn] – n mre`a za otpatke
loader [`lAOdA] – n utovariva~
loading line [`lAOdYL laYn] – n visina utovara
loam [lAOm] – n ilova~a
loan [lAOn] – n pozajmica, kredit
location [lAO`keYGn] – n mesto, lokacija
53
long term behavior
long term behavior [,lUL`tSm bY`heYvjA] – n dugoro~no pona{anje
long-term assessment [,lUL`tSm A`sesmAnt] – n dugoro~na analiza
loss on ignition [lUs Un Yg`nYGn] – n gubitak `arenjem
low density polyethylene [lAO `densYti ,pUlY`eJYlTn] – n polietilen
niske gustine, plastika koja se koristi kod celofana, obloge pelena
i nekih boca
low waste technology [lAO weYst tek`nUlAFi] – n tehnologija sa
malom koli~inom otpada
low-income countries [lAO `YLkWm kWntriz] – n pl zemlje sa niskim
dohotkom

M
magnetic separation [mRg`netYk ‚sepA`reYGn] – n magnetska
separacija, upotreba magneta za razdvajanje ferometala iz
me{avine otpada
magnetic separator [mRg`netYk `sepAreYtA] – n magnetni separator
magnitude [`mRgnYtjPd] – n veli~ina
mainstreaming [`meYnstrTmYL] – n stavljanje u glavni tok
maintain [meYn`teYn] – v odr`avati, izdr`avati (novcem), tvrditi,
dokazivati
maintained [meYn`teYnd] – adj odr`avano, izdr`avano
maintenance [`meYntAnAns] – n odr`avanje, izdr`avanje
majority [mA`FUrAti] – n ve}ina
malfunction [,mRl`fWLkGn] – n kvar, nefunkcionisanje
managed [`mRnYFd] – adj kontrolisan, upravljan
management [`mRnYFmAnt] – n upravljanje
mandate [`mRndeYt] – n mandat, nalog, naredba, ovla{}enje
manifest system [`mRnifAst `sYstAm] – n sistem deklaracija, sistem
procedura u kojima se identifikuju i prate opasni otpadi tokom
proizvodnje, tretmana, transporta i odlaganja putem niza trajnih,
opisnih dokumenata koji se mogu povezati (npr. deklaracija,
manifest); uobi~ajeni naziv je sistem „od kolevke do groba”
(cradle-to-grave)
manner [`mRnA] – n na~in
manual [`mRnjOAl] – adj manuelni, ru~ni; n priru~nik
manufacture [,mRnjO`fRkDA] – n izrada, proizvodnja
54
 methane
manure [mA`njOA] – n stajsko |ubrivo
market [`mQkYt] – n tr`i{te
market waste [`mQkYt weYst] – n otpad sa pijaca
marking [`mQkYL] – n obele`avanje
mass-burn incinerator [mRs bSn Yn,sYnA`reYtA] – n insinerator –
postrojenje u kojem se spaljuje ~vrsti otpad bez prethodnog
sortiranja ili obrade
material recycling [mA`tYArYAl rY`saYklYL] – n recikliranje materijala
materials balance [mA`tYArYAlz `bRlAns] – n materijalni bilans
materials recovery [mA`tYArYAl rY`kWvAri] – n ponovno iskori{}enje
materijala
materials recovery facility [mA`tYArYAls rY`kWvAri fA`sYlYti] – n
objekat za povrat materijala – postrojenje za separaciju me{ovitog
materijala koji se mo`e reciklirati, manuelno ili ma{inski
meaningful [`mTnYLfl] – adj smislen, koji ima neko zna~enje
measure [`meHA] – n mera
measurement [`meHAmAnt] – n merenje, mera, veli~ina
measurement procedure [`meHAmAnt prA`sTFA] – n postupak
merenja
measures of reinstatement [`meHAz Av rY,Yn`steYtmAnt] – n pl
restorativne mere, mere vra}anja u pre|a{nje stanje
mechanical separation [mY`kRnYkl ‚sepA`reYGn] – n mehani~ka
separacija, sortiranje otpada u razne komponente pomo}u
mehani~kih sredstava kao {to su cikloni, dobo{ sita i sita
medium (pl media) [`mTdjAm, `mTdja] – n medij, podloga
medical devices [`medikl dY`vaYsYz] – n pl medicinska sredstva
medical or veterinary establishment [`medikl I ,vetA`rYnAri
Y`stRblYGmAnt] – n zdravstvena ili veterinarska ustanova
medical waste [`medikl weYst] – n medicinski otpad – otpad koji se
generi{e tokom dijagnoze, le~enja ili vakcinacije ljudi ili `ivotinja
membrane [`membreYn] – n membrana
membrane barrier [`membreYn `bRrYA] – n membranska pregrada
mercury [`mSkjOri] – n `iva
metal finishing waste [`metAl `fYnYGYL weYst] – n otpad od zavr{ne
obrade metala
metal-alloy [`metAl A`lVY] – n legura metala
methane [`mTJeYn] – n metan – bezbojan, neotrovan, zapaljiv gas
koji nastaje anaerobnim razgra|ivanjem organskih jedinjenja
55
methanogenic
methanogenic [,meJAnA`FenYk] – adj metanogenski
micro-organism [,maYkrAO`IgAnYzAm] – n mikroorganizam
microwave-assisted digestion [maYkrAOveYv A`sYstYd dY`FesDAn] –
n digestija uz pomo} mikrotalasa
migration of landfill gas [mY`greYGn Av `lRndfYl gRs] – n kretanje
deponijskog gasa
mill [mYl] – n glodalica, mlin
mill broke [mYl brAOk] – n otpad iz fabrike papira
mill scale [mYl skeYl] – n otpad iz valjaonice
mill scaling [mYl skeYlYL] – n stvaranje otpada iz valjaonice
mineral layer [`mYnArAl `leYA] – n sloj minerala
mineral oil [`mYnArAl VYl] – n mineralno ulje
mineral resources [`mYnArAl rY`sIsYz] – n pl mineralni resursi, rudno
bogatstvo
minimising [,mYnY`maYzYL] – n minimiziranje
mishap [`mYshRp] – n nezgoda
mitigate [,mYtY`geYt] – v ubla`iti, olak{ati, u~initi situaciju ili efekte
ne~ega manje neprijatnim, {tetnim, ozbiljnim
mixed municipal waste [mYkst mjP`nisipl weYst] – n me{ani
komunalni otpad
mixed non-hazardous waste [mYkst nUn `hRzAdAs weYst] – n
me{ani otpad koji nije opasan
mixed sludge [mYkst slWF] – n me{ani mulj
mixed waste [mYkst weYst] – n me{ani otpad – nesortirani materijali
koji su odba~eni u tok otpada
mixed waste streams [mYkst weYst strTms] – n pl tokovi me{anog
otpada
mixing [`mYksYL] – n me{anje
mixing chamber [`mYksYL `DeYmbA] – n komora za me{anje
mobile incinerator [`mAObaYl Yn,sYnA`reYtA] – n mobilni insinerator
mobile plant [`mAObaYl plQnt] – n mobilno postrojenje
modular incinerator [`mUdjOlA Yn,sYnA`reYtA] – n modularni
insinerator, monta`ni ure|aj za sagorevanje otpada
moisture content [`mVYsDA `kUntent] – n sadr`aj vlage
mold [mIld] – n kalup
monitored [`mUnYtAd] – adj nadgledan, pra}en
monitoring [`mUnYtrYL] – n monitoring, pra}enje, nadgledanje
monitoring effects [`mUnYtrYL Y`fekts] – n monitoring, pra}enje efekata
56
 negligible
monitoring instruments [`mUnYtrYL `YnstrOmAnts] – n pl
instrumenti za monitoring, pra}enje
monitoring procedure [`mUnYtrYL prA`sTFA] – n postupak
monitoringa, pra}enja
monitoring well [`mUnYtrYL wel] – n bu{otina za kontrolu
monolithic [,mUnAO`lYJYk] – adj monolitan
morphology [mI`fUlAFi] – n morfologija
morphology of landfill waste [mI`fUlAFi Av `lRndfYl weYst] – n
morfologija otpada na deponiji
movement [`mPvmAnt] – n kretanje
movement document [`mPvmAnt `dUkjOment] – n dokument o
kretanju
moving-floor vehicle [mPvYL flI `vTAkl] – n vozilo sa pokretnim
podom
mulch [mWlD] – n organski pokrivni sloj
municipal waste [mjP`nisipl weYst] – n komunalni otpad – otpad iz
doma}instava, kao i druge vrste otpada koje su zbog svog svojstva
ili sastava sli~ne otpadu iz doma}instva; otpad iz doma}instava
koji nije opasan, odnosno otpad koji se sakuplja sa odre|ene
teritorijalne celine, naj~e{}e op{tine, u skladu sa propisima i
planovima op{tine
municipal wastewater (sewage) [mjP`nisipl weYstwItA / `sjPYF]
– n komunalna otpadna voda (kanalizacija)
municipality [mjP`nisipRlAti] – n op{tina
mutagenic [mjPtA`FenYk] – adj mutagen

N
national list of waste [`nRGAnl lYst Av weYst] – n nacionalna lista
otpada
natural gas [`nRDrAl gRs] – n prirodni gas
natural liner [`nRDrAl `laYnA] – n prirodna obloga
natural resources [`nRDrAl rY`sIsYz] – n pl prirodna bogatstva
nature protection zones [`neYDA prA`tekGn zAOns] – n pl zone
za{ti}ene prirodne sredine
necessary [`nesAsAri] – adj neophodan
negligible [`neglYFAbl] – adj neznatan, zanemarljiv
57
net calorific value
net calorific value [net ,kRlA`rYfYk `vRljP] – n neto kalori~na
vrednost
neutralization [,njPtrelaY`zeYGn] – n neutralizacija
NIMBY “Not In My Back Yard“ [nAt Yn maY bRk jQd] – „Ne u
mom dvori{tu“ – izraz protivljenja stanovnika postavljanju
objekata za ~vrsti otpad na odre|enu predlo`enu lokaciju
nitrification [,naYtrAfY`keYGn] – n nitrifikacija
noise [`nVYz] – n buka, galama
nominal capacity [`nUmYnl kA`pRsYti] – n nominalni kapacitet
non-reactive waste [nUn-rY`RktYv weYst] – n nereaktivan otpad
non-ferrous metal [nUn-ferAs metAl] – n obojeni metal
non-hazardous [nUn-`hRzAdAs] – adj koji nije opasan
non-hazardous waste [nUn-`hRzAdAs weYst] – n otpad koji nije
opasan, koji nema karakteristike opasnog otpada
non-reactive stable hazardous waste [nUn-rY`RktYv steYbl `hRzAdAs
weYst] – n nereaktivan, stabilan opasan otpad
non-renewable resources [nUn-rY`njPAbl rY`sIsYz] – n pl
neobnovljivi resursi
notification [,nAOtYfY`keYGn] – n obave{tenje, upozorenje
notifier [,nAOtY`faYA] – n lice koje {alje obave{tenje
notify the competent authority [`nAOtYfaY KA `kUmpYtAnt I`JUrAti]
– v obavestiti nadle`ne organe
nuissance [`njPsAns] – n smetnja, muka, nevolja
nutrient [`njPtrYAnt] – n nutrijent, hranljiva materija

O
objective [Ab`FektYv] – n cilj, poseban cilj
obligation [,UblY`geYGn] – n obaveza, zadu`enje, obligacija
obstacle [`UbstAkl] – n prepreka
obtain [Ab`teYn] – v dobiti, pribaviti
obviate [`UbvYeYt] – v odstraniti, ukloniti
odour [`AOdA] – n neprijatan, prodoran miris, vonj
odour control [`AOdA kAn`trAOl] – n regulisanje neprijatnih mirisa
odour prediction [`AOdA prY`dYkGn] – n predvi|anje {irenja
neprijatnog mirisa
58
 operator
official publication [A`fYGl ,pWblY`keYGn] – n zvani~na publikacija
off-road machinery [Uf`rAOd mA`GTnAri] – n terenska mehanizacija
off-shore instalation [Uf`GI ,YnstA`leYGn] – n postrojenje na moru
off-site migration [Uf`saYt maY`greYGn] – n ispu{tanje sa deponije
oil [VYl] – n nafta, ulje
oil spill [VYl spYl] – n izlivanje nafte, ulja
oil used as fuel [VYl jPzd Rz `fjPAl] – n nafta koja se koristi kao
gorivo
on board [Un`bId] – adj utovaren, ukrcan
on site pretreatment facility [Un`saYt pri`trTtmAnt fA`sYlYti] – n
postrojenje za predtretman na licu mesta
on-site disposal [Un`saYt dY`spAOzl] – n odlaganje na mestu nastanka
on-site facility [Un`saYt fA`sYlYti] – n postrojenje na mestu nastanka
on-site inspection [Un`saYt Yn`spekGn] – n neposredna inspekcija
on-site verification [Un`saYt ,verYfY`keYGn] – n neposredna
verifikacija
open burning [AOpn bSnYL] – n otvorena vatra, nekontrolisani
po`ari na smetli{tu
open dump [AOpn dWmp] – n otvoreno smetli{te – neplansko
odlagali{te koje ima malo karakteristika kontrolisane deponije ili
nijednu od njih; tipi~no je da ne postoji kontrola procednih voda,
nema pokrivke, nema upravljanja a ima mnogo sakuplja~a otpada
operate [`UpAreYt] – v raditi, funkcionisati, eksploatisati, dr`ati u
pogonu, rukovati, voditi, upravljati
operating condition, in [`UpAreYtYL kAn`dYGn] – n u radnom stanju
operating costs [`UpAreYtYL kUsts] – n pl tro{kovi poslovanja,
operativni tro{kovi
operating time [`UpAreYtYL taYm] – n vreme rada
operation [,UpA`reYGn] – n rad (pogon), funkcionisanje, operacija,
delovanje, poslovanje
operation and maintenance [,UpA`reYGn And meYn`tenAns] – n rad i
odr`avanje
operation, monitoring and control plan [,UpA`reYGn `mUnYtrYL And
kAn`trAOl plRn] – n plan rada, pra}enja i kontrole
operational/active phase [,UpA`reYGAnl/`RktYv feYs] – n faza rada,
aktivna faza
operator [`UpAreYtA] – n operater, svako fizi~ko ili pravno lice koje,
u skladu sa propisima, upravlja postrojenjem ili ga kontroli{e, ili
je ovla{}eno za dono{enje ekonomskih odluka u oblasti tehni~kog
funkcionisanja postrojenja
59
opinion
opinion [U`pYnjAn] – n mi{ljenje, uverenje
opportunity [,UpA`tjPnAti] – n prilika, {ansa
opt [Upt] – v odabrati, opredeliti se
optical separation [`UptYkl ‚sepA`reYGn] – n opti~ka separacija
organic [I`gRnYk] – adj organski
organic binders [I`gRnYk `baYndAz] – n pl organska vezivna sredstva
organic content [I`gRnYk `kUntent] – n sadr`aj organskih materija
organic material [I`gRnYk mA`tYArYAl] – n organski materijal,
supstance koje sadr`e ugljenik i druge hemijske elemente
organic matter [I`gRnYk `mRtA] – n organska materija
organic peroxid [I`gRnYk `perAksYd] – n organski peroksid
organic polymer technique [I`gRnYk `pAOlYmAr tek`nTk] – n
organopolimerna tehnika
organic waste [I`gRnYk weYst] – n organski otpad koji sadr`i
ugljenik, uklju~uju}i papir, plastiku, drvo, otpad od hrane i otpad
iz dvori{ta
organochlorines [I,gAnA`klIrTns] – n pl hlorovana organska
jedinjenja
organohalogens [I,gAnA`hRlAFAns] – n pl organohalogeni,
halogenovana organska jedinjenja
organophosphates [I,gAnA`fUsfAts] – n pl organofosfati
origin [`UrYFYn] – n poreklo
origin of waste [`UrYFYn Av weYst] – n poreklo otpada
outflow water region [`aOtflAO `wItA `rTFAn] – n oblast oticanja
vode
overall [`AOvArIl] – adj ukupni, sveukupni, op{ti
overpacking [,AOvA`pRkYL] – n dodatno pakovanje, postupak koji se
koristi za izolovanje otpada oblaganjem ili hermeti~kim
zatvaranjem kontejnera da bi se spre~ilo {irenje ili curenje
materijala koji mogu prouzrokovati kontaminaciju
overview [AOvA`vjP] – n pregled
owner of waste [`AOnA Av weYst] – adj vlasnik otpada – proizvo|a~
otpada i pravno i fizi~ko lice koje poseduje otpad
ownership [`AOnAGYp] – n vlasni{tvo
oxidation-reduction potential [UksY`deYGn-rY`dWkGn paO`tenGl] – n
redoks potencijal
oxidized sludge [`UksYdaYzd slWF] – n oksidisani mulj
oxidizing [`UksYdaYzYL] – n oksidacija
60
 particularly
oxygen concentration [`UksYFAn ,kUnsAn`treYGn] – n koncentracija
kiseonika
oxygen deficit [`UksYFAn `defYsYt] – n manjak kiseonika
oxygen demand [`UksYFAn dY`mQnd] – n potro{nja kiseonika,
potrebna koli~ina kiseonika
oxygen-bomb calorimeter [`UksYFAn bUmb ,kRlA`rYmYtA] – n
kalorimetarska bomba sa kiseonikom
oxygen-enrich [`UksYFAn Yn`rYD] – n oboga}en kiseonikom
ozone [`AOzAOn] – n ozon

P
packaged [`pRkYFt] – adj upakovan
packaging [`pRkYFYL] – n ambala`a, pakovanje – svi proizvodi
napravljeni od bilo kojeg materijala razli~itog prirodnog svojstva,
koji se koriste za ~uvanje sadr`ine, za{titu, rukovanje, isporuku i
prezentaciju robe, od sirovina do prera|ene robe, od proizvo|a~a
do korisnika ili potro{a~a
packaging chain [`pRkYFYL DeYn] – n lanac ambala`e
packaging indicator [`pRkYFYL YndY`keYtA] – n ambala`ni
pokazatelj, indikator
packaging material [`pRkYFYL mA`tYArYAl] – n materijal za
ambala`u
packaging waste [`pRkYFYL weYst] – n ambala`ni otpad – ambala`a
ili ambala`ni materijal koji imalac odbacuje, namerava to da u~ini
ili se to od njega zahteva
packaging waste management [`pRkYFYL weYst `mRnYFmAnt] – n
upravljanje ambala`nim otpadom
packaging waste prevention plan [`pRkYFYL weYst prY`venGAn
plRn] – n plan za spre~avanje nastajanja ambala`nog otpada
pallet [`pRlYt] – n paleta
paper [`peYpA] – n papir
parings [`peArYLz] – n pl ostaci od guljenja
parliament [`pQlAmAnt] – n parlament, skup{tina
participation [pQ,tYsY`peYGn] – n u~e{}e
particularly [pA`tYkjOlAli] – adv naro~ito
61
particulates
particulates [pQ`tYkjOlAts] – n pl ~estice
particulate matter [pQ`tYkjOlAt `mRtA] – n ~vrste ~estice
partnership [`pQtnAGYp] – n partnerstvo, ortakluk
parts per billion [`pQts pS `bYljAn] – n delova na milijardu
parts per million [`pQts pS `mYljAn] – n delova na milion
party [`pQti] – n strana, stranka
passive phase/post closure [`pRsYv feYz / pAOst `klAOHA] – n pasivna
faza, faza nakon zatvaranja
passive venting (landfill gas) [`pRsYv `ventYL / `lRndfYl gRs] – n
pasivna ventilacija, pasivna degazacija, ventilacioni postupak koji
koristi prirodni pritisak stvoren u deponijama da bi izbacio gasove
i kontrolisao pomeranje gasa
pathogen [`pRJAFAn] – n patogen, organizam koji izaziva bolest
pathogenic [,pRJA`FenYk] – adj patogeni~an – sposoban da izazove
bolest
pathways [`pQJweYz] – n pl putevi, staze
Pay-As-You-Throw [peY-Rz-jP-JrAO] – „kad baci{, plati{“
peat [pTt] – n treset
penalty [`penlti] – n kazna, penal
pending [`pendYL] – adj u o~ekivanju, teku}i (spor)
percentage [pA`sentYF] – n procenat
percolate [`pSkAleYt] – v kapljati, curiti, cediti se
percolation [,pSkA`leYGn] – n ce|enje, filtriranje, perkolacija
performance [pA`fImAns] – n u~inak, rezultat rada, vr{enje,
obavljanje, rad, nastup
periodic measurement [,pYArY`UdYk `meHAmAnt] – n periodi~no
merenje
permanent storage [`pSmAmAnt `stIrYF] – n trajno skladi{tenje
permeability [,pSmjA`bYlAti] – n propustljivost
permeability coefficient [,pSmjA`bYlAti kAOY`fYGAnt] – n koeficijent
propustljivosti
permission for the movement [pA`mYGn fI KA `mPvmAnt] – n
dozvola za kretanje
permit [`pSmYt] – n dozvola; v dozvoliti, naro~ito zvani~nom
odlukom, propisom ili zakonom
permit procedure [`pSmYt prA`sTFA] – n procedura izdavanja,
odnosno dobijanja dozvole
permitting process [`pSmYtYL `prAOses] – n postupak izdavanja
dozvole
62
 poisonous
persistance [pA`sYstAns] – n otpornost
persistent organic compound [pA`sYstAnt I`gRnYk `kUmpaOnd] – n
postojano organsko jedinjenje
persistent organic pollutants [pA`sYstAnt I`gRnYk pA`lPtAnts] – n
pl postojane organske zaga|uju}e materije
person [`pSsAn] – n osoba, lice
perspective [pA`spektYv] – n perspektiva
pervious [`pSvjAs] – adj propustan
pesticide [`pestYsaYd] – n pesticid
pH [pT eYD] – n pH vrednost
pH control [pT eYD kAn`trAOl] – n odr`avanje pH vrednosti
pH dependence test [pT eYD dY`pendAns test] – n test za pH
zavisnost
photodegradable [faOtA,dY`greYdAbl] – adj fotorazgradljiv
physical and chemical characteristics [`fYzYkl An `kemYkl
,kRrAktA`rYstYks] – n pl fizi~ke i hemijske karakteristike
physical composition [`fYzYkl ,kUmpA`zYGn] – n fizi~ki sastav
physical form [`fYzYkl fIm] – n fizi~ki oblik
physical stability [`fYzYkl stA`bYlAti] – n fizi~ka stabilnost
picker [`pYkA] – n sakuplja~, fizi~ko lice registrovano za sakupljanje
otpada
piezometer [pYAzA`mTtA] – n piezometar
piezometric level [pYAzA`metrYk levl] – n piezometarski nivo
pipeline [`paYplaYn] – n cevovod
pit [pYt] – n jama
plan for the closure and after care procedure [plRn fI KA `klAOHA
And `QftA keA prA`sTFA] – n plan zatvaranja i postupak za
staranje posle zatvaranja
planning fremework [`plRnYL `freYmwSk] – n okvir za planiranje
plant [plQnt] – n postrojenje, fabrika
plant rating [plQnt `reYtYL] – n kapacitet postrojenja
plasma arc pyrolysis [`plRzmA Qk paY`rUlYsYs] – n piroliza plazmom
u luku
point of dispatch [pVYnt Av `dYspRD] – n mesto otpremanja
point of disposal [pVYnt Av dY`spAOzl] – n mesto odlaganja
point of origin [pVYnt Av `UrYFYn] – n mesto porekla
point source (emission) [pVYnt sIs] – n ta~kasti izvor (emisije)
poisonous [`pVYznAs] – adj otrovan
63
policy
policy [`pUlAsi] – n politika
pollutant [pA`lPtAnt] – n zaga|uju}a materija
polluted residue flow [pA`lPtYd `rezYdjP flAO] – n tok zaga|enih
ostataka
polluter [pA`lPtA] – n zaga|iva~
polluter pays principle [pA`lPtA peYz `prYnsApl] – n na~elo
„zaga|iva~ pla}a“
pollution [pA`lPGAn] – n zaga|enje
pollution control [pA`lPGAn kAn`trAOl] – n kontrola zaga|enja
pollution control technology [pA`lPGAn kAn`trAOl tek`nUlAFi] – n
tehnologija za kontrolu zaga|enja
pollution of groundwater [pA`lPGAn Av graOnd `wItA] – n
zaga|ivanje podzemnih voda
pollution potential of hazardous wastes and other wastes
[pA`lPGAn paO`tenGl Av `hRzAdAs weYsts And `WJA weYsts] – n
potencijal opasnog otpada i drugog otpada da zaga|uje
polychlorinated biphenyl [ ,pUlY`klIrYneYtYd `baYfenYl] – n
polihlorovani bifenil
polychlorinated dibenzofurans [,pUlY`klIrYneYtYd
`daYbenzAOfjPrens] – n pl polihlorovani dibenzofurani
polycyclic aromatic hydrocarbons [ ,pUlY`saYklYk ,RrAO`mRtYk
,haYdrAO`kQbAnz] – n pl policikli~ni aromati~ni ugljovodonici
polyethylene [,pUlY`eJYlTn] – n polietilen
polyethylene terephthalate [,pUlY`eJYlTn `terAJtAleYt] – n polietilen
tereftalat
polychlorinated dibenzo-p-dioxines [,pUlY`klIrYneYtYd daYbenzAO-
pT-daYAOksYns] – n pl polihlorovani dibenzo-p-dioksini
polypropylene [,pUlY`prUpYlTn] – n polipropilen – laka
termoplasti~na smola koja se koristi u ambala`i, oblogama i
cevima
polystyrene [,pUlY`staYrTn] – n polistirol – obi~no se naziva stiropena
ili stiropor
polyvinyl chloride [,pUlY`vaYnYl `klIraid] – n polivinil-hlorid – ~vrsta
plastika koja pri gorenju osloba|a hlorovodoni~nu kiselinu
pore [pI] – n pora
pore blinding [pI `blaYndYL] – n za~epljenje pora
porosity [pI`rUsAti] – n poroznost
porous [pI`rAs] – adj porozan, koji ima otvore ili praznine
64
 prior treatment
post-closure [pAOst-`klAOHA] – n period posle zatvaranja u toku kojeg
vlasnici i operateri jedinica za odlaganje otpada vr{e monitoring i
odr`avanje da bi se sa~uvala zatvorenost sistema odlaganja i
za{tita `ivotne sredine
post-closure care [pAOst-`klAOHA keA] – n staranje (briga) posle
zatvaranja, procedura kontrole za{tite `ivotne sredine i izgleda
deponije po zatvaranju za prijem otpada
post-consumer waste [pAOst-kAn`sjPmA weYst] – n otpad posle
potro{nje, materijal odba~en iz poslovnih ili stambenih objekata,
koji je zavr{io svoj korisni vek
potable [`pAOtAbl] – adj pija}i, podesan za pi}e
potable water [`pAOtAbl `wItA] – n pija}a voda, voda podesna za
pi}e
potential [paO`tenGl] – n potencijal
potentially [paO`tenGli] – adv potencijalno
power [paOA] – n snaga, energija, elektri~na energija, ovla{}enje
power capacitor [paOA kA`pRAsYtA] – n strujni kondenzator
power supply [paOA sA`plaY] – n snabdevanje elektri~nom energijom
precautionary [prY`kIGAnAri] – adv predostro`no
precedence [prT`sTdAns] – n prvenstvo, prioritet, prednost
precipitate [prT`sYpYtAt] – n talog; v talo`iti
precipitation [prY,sYpY`teYGn] – n padavine, talo`enje
predictable [prY`dYktAbl] – adj predvidiv
prejudice [`preFOdYs] – v prejudicirati, unapred odrediti (uticati); n
predrasuda
preparation [,prepA`reYGn] – n priprema
preservation [,prezA`veYGn] – n o~uvanje
pretreatment [prT`trTtmAnt] – n predtretman, prethodna prerada
pretreatment unit [prT`trTtmAnt `jPnit] – n postrojenje, pogon za
predtretman
prevailing wind [prY`veYlYL wYnd] – n preovladavaju}i vetar
prevent [,prT`vent] – v spre~iti
prevention [prY`venGn] – n spre~avanje, prevencija
preventive [prY`ventYv] – adj preventivan, koji spre~ava
preventive measure [pri`ventYv `meHA] – n preventivna mera
principle [`prYnsApl] – n na~elo, princip; adj glavni, najva`niji
prior [`praYA] – adj prethodni, pre
prior treatment [`praYA `trTtmAnt] – n prethodni tretman
65
priority
priority [praY`UrAti] – n prioritet
priority for recovery [praY`UrAti fI rY`kWvAri] – n prioritet za
ponovno iskori{}enje
priority requirement of recovery and recycling [praY`UrAti
rY`kwaYAment Av rY`kWvAri And rY`saikliL] – n prioritetni uslov za
ponovno iskori{}enje i recikliranje
private utility [`praYvYt jP`tYlAti] – n privatno komunalno preduze}e
procedure [prA`sTFA] – n postupak, procedura
process steam [`prAOses stTm] – n procesna para
processing [`prAOsesYL] – n prerada, priprema materijala iz otpada za
naknadnu upotrebu ili bezbedno odlaganje
processing of dredging sludge [`prAOsesYL Av `dreFYL slWF] – n
prerada mulja od bagerovanja
producer [prA`djPsA] – n generator, proizvo|a~ – pravno ili fizi~ko
lice ~ijom aktivno{}u nastaje otpad i/ili ~ijom aktivno{}u
predtretmana, me{anja ili drugih postupaka dolazi do promene
sastava ili karakteristika otpada
producer responsibility [prA`djPsA rY,spUnsA`bYlAti] – n
odgovornost proizvo|a~a
production [prA`dWkGAn] – n proizvodnja
progress [`prAOgres] – n napredak
prohibit [prA`hYbYt] – v zabraniti
promote [prA`mAOt] – v promovisati, podsta}i, unaprediti
proof [prPf] – n dokaz
proper [`prUpA] – adj vlastiti, pravi, podesan, ispravan
property [`prUpAti] – n svojstvo, imovina
proportionality [prA,pIGA`nRlAti] – n proporcionalnost
proposal [prA`pAOzl] – n predlog
protect [prA`tekt] – v {tititi, braniti
protection [prA`tekGn] – n za{tita
protection of cultural patrimony [prA`tekGn Av `kWlDArAl
`pRtrYmAni] – n za{tita kulturnog nasle|a
protection of nature [prA`tekGn Av `neYDA] – n za{tita prirode
protective clothing [prA`tektYv `klAOKYL] – n za{titna ode}a
protective measure [prA`tektYv `meHA] – n za{titne mere
protocol [`prAOtAkUl] – n protokol, zapisnik
provide [prA`vaYd] – v obezbediti, omogu}iti
provision [prA`vYHn] – n odredba, pru`anje, opskrbljivanje,
obezbe|ivanje
66
 quantity of waste
proximity [prUk`sYmAti] – n blizina
prudent [`prPdnt] – adj oprezan, razborit, promi{ljen
public health [`pWblYk helJ] – n zdravlje stanovni{tva, javno zdravlje
public participation [`pWblYk pQ,tYsY`peYGn] – n u~e{}e javnosti
publish [`pWblYG] – v objaviti, izdati (~asopis, knjigu)
pulp [pWlp] – n pulpa, ka{a
pulverize [`pWlvAraYz] – v usitniti, pretvarati u prah
pulverized fly ash [`pWlvAraYzd flaY RG] – n spra{eni lete}i pepeo
pungent smell [`pWnFAnt smel] – n prodoran miris
purchase [`pSDAs] – n kupovina
purchaser [`pSDAsA] – n kupac
purification [,pjOArYfY`keYGn] – n pre~i{}avanje
purification devices [,pjOArYfY`keYGn dY`vaYsYz] – n pl ure|aji za
pre~i{}avanje
purified waste water [,pjOArYfY`keYGn weYst `wItA] – n pre~i{}ene
otpadne vode
purpose [`pSpAs] – n namena
pursuant [pA`sjOAnt] – adv shodno, u skladu sa, na osnovu, prema
pursue [pA`sjP] – v slediti, baviti se, vr{iti, progoniti
push pit [pOG pYt] – n pokretna jama
putrefaction [,pjPtrY`fRkGn] – n truljenje
putrescible [pjP`tresAbl] – adj podlo`an truljenju
pyrolysis [paY`rUlYsYs] – n piroliza

Q
quality [`kwUlYti] – n kvalitet
quality assurance [`kwUlYti A`GOArAns] – n obezbe|ivanje kvaliteta
quality control [`kwUlYti kAn`trAOl] – n kontrola kvaliteta
quality management system [`kwUlYti `mRnYFmAnt `sYstAm] – n
sistem upravljanja kvalitetom
quality of the environment [`kwUlYti Av KA Yn`vaYrAnment] – n
kvalitet `ivotne sredine
quality standard [`kwUlYti `stRndAd] – n standard kvaliteta
quantity [`kwUntAti] – n koli~ina
quantity of waste [`kwUntAti Av weYst] – n koli~ina otpada
67
quarry
quarry [`kwUri] – n kamenolom
quench chamber [`kwenD `DeYmbA] – n komora za brzo hla|enje
questionnaire [,kwestYA`neA] – n upitnik

R
radioactive waste [,reYdYAO`RktYv weYst] – n radioaktivni otpad
rainwater [`reYn,wItA] – n ki{nica
raised [reYzd] – adj podignut, odgojen
rate of desulphurisation [reYt Av dY,sWlfAraY`zeYGn] – n brzina
odsumporavanja
rational [`rRGAnl] – adj racionalan, razuman, smislen
raw material [rI mA`tYArYAl] – n sirovina
realise [`rYAlaYz] – v shvatiti, uvideti, ostvariti, realizovati
reasonable [`rTznAbl] – adj razuman
receipt [rY`sTt] – n prijem, potvrda o prijemu
reception procedure [rY`sepGn prA`sTFA] – n postupak prijema
receptivity [,resep`tYvAti] – n sposobnost primanja
receptor [rY`septA] – n prijemnik, receptor
recharge [rY`DQF] – n dodavanje (vra}anje) podzemnom
vodonosnom sloju, obnavljanje vode
recharge [rY`DQF] – n ponovno punjenje; v ponovo napuniti,
obnoviti
rechargeable battery [rY`DQFAbl `bRtArY] – n baterija koja se mo`e
ponovo puniti
recirculation [rY,sSkjO`leYGn] – n recirkulacija
reclamation [reklA`meYGn] – n melioracija, popravljanje
recognition [,rekAg`nYGn] – n prepoznavanje, priznavanje
recommendation [,rekAmend`eYGn] – n preporuka
record [`rekId] – n evidencija; v zabele`iti, snimiti
recovered material [,rY`kWvAd mA`tYArYAl] – n ponovno iskori{}en
materijal
recovery [rY`kWvAri] – n ponovno iskori{}enje – proces kojim se
otpad namenjen odlaganju sakuplja, prera|uje ili ponovo koristi u
proizvodnji i ponovo upotrebljava
recovery rate [rY`kWvAri reYt] – n stopa ponovnog iskori{}enja
recovery system [rY`kWvAri `sYstAm] – n sistem za ponovno iskori{}enje
68
 regular fuel
recyclability [rY,saikl`bYlAti] – n mogu}nost recikliranja
recyclable [rT`saiklbl] – adj koji se mo`e reciklirati
recycled content [rT`saikld `kUntent] – n reciklirani deo (sadr`aj)
recycled material [rT`saikld mA`tYArYAl] – n reciklirani materijal
recycling [rT`saikliL] – n recikliranje, recikla`a – sortiranje i prerada
materijala na takav na~in da se oni mogu ponovo upotrebiti za
svoju prvobitnu ili drugu namenu
recycling centre [rT`saikliL `sentA] – n centar za recikla`u
recycling options [rT`saikliL `UpGAnz] – n pl opcije za recikliranje
recycling plastic [rT`saikliL `plRstYk] – n plastika za recikliranje
recycling process [rT`saikliL `prAOses] – n postupak recikliranja
recycling target [rT`saikliL `tQgYt] – n cilj recikliranja, norma za
recikliranje
redevelopment [rY,dY`velApmAnt] – n ponovni razvoj
reduced [rY`djPst] – adj smanjen
reduction [rY`dWkGn] – n smanjenje
refer [rY`fS] – v uputiti, pozvati se na
reference cells [`refrAns sels] – n pl referentne }elije
reference method [`refrAns `meJAd] – n referentni metod
refination [rY`faYneYGn] – n rafiniranje, pre~i{}avanje
refinery [rY`faYneri] – n rafinerija
reflect [ri`flekt] – v odslikavati
refractory [ri`frRktAri] – n vatrostalni materijal
refunded [,ri`fWndYd] – adj za koji je izvr{ena nadoknada tro{kova
refurbishment [,ri`fSbYGmAnt] – n renoviranje
refuse [ri`fjPz] – v odbiti, uskratiti
refuse [`refjPs] – n otpaci – termin koji se ~esto koristi naizmeni~no
sa otpadom
refuse derived fuel [`refjPs dY`raYvd `fjPAl] – n gorivo dobijeno iz
otpada
refuse reclamation [`refjPs reklA`meYGn] – n regeneracija,
obnavljanje, prerada otpada
refused [rY`fjPzd] – adj odbijen, odba~en, nekoristan
regenerated oil [rY`FenAreYtYd VYl] – n regenerisano ulje
regeneration [rY`FenA`reYGn] – n regeneracija
regeneration of acids or bases [rY`FenA`reYGn Av `RsYds I `beYsYz]
– n regeneracija kiselina i baza
regular fuel [`regjOlA `fjPAl] – n obi~no gorivo
69
regularly generated
regularly generated [`regjOlAli `FenAreYtYd] – adj koji se redovno
generi{e
regulation [,regjOleYGn] – n pravilnik
regulatory [`regjOlAtAri] – adj regulatorni
re-import [rY-`YmpIt] – n ponovni uvoz
reinforce [,rY-Yn`fIs] – v poja~ati
re-injection [rY-Yn`FekGn] – n ponovno ubacivanje
re-integration [rY-YntA`greYGn] – n ponovno integrisanje, reintegracija
relation [rY`leYGn] – n odnos
release [rY`lTs] – n pu{tanje, ispu{tanje, osloba|anje
release [rY`lTs] – v osloboditi, pustiti, objaviti
remediation [,remedY`eYGn] – n remedijacija, ~i{}enje ili drugi
postupci koji se primenjuju za uklanjanje ili spre~avanje {irenja
toksi~nog izliva ili opasnih materijala sa lokacije; vra}anje u
prethodno stanje
remedial action [rY`mTdjAl `RkGn] – n mere remedijacije
removal [rY`mPvl] – n otklanjanje, skidanje
remove [rY`mPv] – v otkloniti, skinuti
render [`rendA] – v pru`ati, izazvati
renewable resourses [rY`njPAbl rY`sIsYz] – n pl obnovljivi izvori
repackaging [rY`pRkYFYL] – n ponovno pakovanje
repeal [rY`pTl] – v povu}i, poni{titi
repealed [rY`pTld] – adj povu~en, poni{ten
replaced [rY`pleYst] – adj zamenjen
replacement fluid [rY`pleYsmAnt `flPYd] – n te~nost za zamenu
report [rY`pIt] – n izve{taj
reporting [rY`pItYL] – n izve{tavanje
representative [,reprY`zentAtYv] – adj reprezentativan
representative point [,reprY`zentAtYv pVYnt] – n reprezentativna ta~ka
representative sample [,reprY`zentAtYv sQmpl] – n reprezentativni
uzorak
required [rY`kwaYAd] – adj potreban, obavezan
requirement [rY`kwaYAment] – n zahtev, uslov
research [rY`sSD] – n istra`ivanje
resell [rY`sel] – v preprodavati
residence time [`rezYdAns taYm] – n vreme zadr`avanja
resident [`rezYdAnt] – n stanovnik, osoba sa prebivali{tem
residential waste [`rezY`dAnGl weYst] – n otpad iz stambenih objekata
70
 rule
residuals [rY`zYdjOAlz] – n pl preostale, zaostale materije
residue [`rezYdjP] – n ostatak, talog, rezidui – materijal koji
preostane posle prerade, insineracije, kompostiranja ili recikliranja
otpada
resistor [rY`zYstA] – n otpornik
resolution [,rezA`lPGn] – n rezolucija, odluka, re{avanje
resource recovery [ri`zIs rY`kWvAri] – n ponovno iskori{}enje
resursa – proces dobijanja materije ili energije iz otpada
response [rY`spUns] – n odgovor, reakcija
restoration [rY,stA`reYGn] – n obnavljanje, restauracija, vra}anje u
prethodno stanje
restrict [rY`strYkt] – v ograni~iti
return system [rY`tSn `sYstAm] – n povratni sistem
returned [rY`tSnd] – adj vra}en, koji se vratio
reuse [rY`jPs] – n ponovna upotreba – upotreba nekog proizvoda ili
komponente otpada vi{e od jedanput (ponovno punjenje staklene
boce koja je vra}ena)
reuse center [rY`jPs `sentA] – n centar za ponovnu upotrebu
reverse osmosis [rY`vSs Uz`maOsYs] – n reversna osmoza
review [rY`vjP] – n pregled, kriti~ko ispitivanje, preispitivanje,
ocenjivanje, prikaz
risk [rYsk] – n rizik
risk assessment [rYsk A`sesmAnt] – n procena rizika
risk characterization [rYsk ,kRrAktAraY`zeYGn] – n karakterizacija
rizika, odre|ivanje prirode rizika i kvantitativno odre|ivanje
mogu}nosti negativne promene u `ivotnoj sredini usled tog rizika
risk communication [rYsk kA,mjPnY`keYGn] – n razmena informacija
o riziku
risk management [rYsk `mRnYFmAnt] – n upravljanje rizikom
risk of flooding [rYsk Av `flWdYL] – n rizik od plavljenja
risk to human health [rYsk tA `hjPmAn helJ] – n rizik po zdravlje
ljudi
rotary kiln [`rAOtAri kYln] – n rotaciona pe}
rotation [rAO`teYGn] – n rotacija, smenjivanje
route [rPt] – n put, putanja
rubbish [`rWbYG] – n sme}e
rubble [`rWbl] – n {ut, gra|evinski kr{
rule [rPl] – n pravilo, propis
71
runoff
runoff [`rWnAf] – n ocedne vode
rural area [`rOArAl `RArYA] – n ruralna (seoska) oblast

S
sack holder [sRk `hAOldA] – n dr`a~ kese za sme}e
sack system [sRk `sYstAm] – n sistem kesa za sme}e
safe disposal [seYf dY`spAOzl] – n bezbedno odlaganje
safeguard [`seYfgQd] – n za{tita, jemstvo, osiguranje; v za{tititi,
osigurati, obezbediti
safety [`seYfti] – n bezbednost, sigurnost, ne{kodljivost po zdravlje
salt mine [sIlt maYn] – n rudnik soli
sample [`sQmpl] – n uzorak
sampling procedure [`sQmplYL prA`sTFA] – n postupak uzimanja
uzorka
sampling [`sQmplYL] – n uzimanje uzorka
sanitary landfill [`sRnYtAri `lRndfYl] – n sanitarna deponija, ameri~ki
termin za teren gde se odla`e komunalni otpad koji je lociran tako
da je uticaj na `ivotnu sredinu najmanji; komunalni otpad se
rasprostire u tankim slojevima, sabija i pokriva slojem zemlje
svakog dana
satisfaction [,sRtYs`fRkGn] – n zadovoljstvo, zadovoljenje
saturate [`sRDAreYt] – v zasititi
saturated zone [`sRDAreYtYd zAOn] – n zona zasi}enja
saturation capacity [,sRDA`reYGAn kA`pRsYti] – n kapacitet zasi}enja
scaling [`skeYlYL] – n merenje
scavanger [`skRvYnFA] – n onaj ko nezakonito sakuplja otpad
scavenging [`skRvYnFYL] – n neovla{}eno sakupljanje
schedule [`GedjPl] – n raspored, plan, program, pregled
scrap [`skrRp] – n metalni otpaci, opiljci; v izbaciti iz upotrebe
scrap waste [`skrRp weYst] – n sitni otpad od metala
scraper [`skrRpYA] – n strugalica
screen [`skrTn] – n sito, ekran; v snimiti
screening [`skrTnYL] – n proveravanje, odabiranje
scruber [`skrWbA] – n ure|aj za ~i{}enje gasa, skruber
sealing [`sTlYL] – n zaptivanje, pe~a}enje
72
 single waste type
secondary raw materials [`sekAndAri rI mA`tYArYAlz] – n pl
sekundarne sirovine – sekundarni materijali (npr. papir, staklo,
metali itd.) koji se dobijaju iz otpada ponovnom upotrebom,
recikla`om ili ponovnim iskori{}enjem u objektima za tretman
otpada
secure landfill [`sY`kjOA `lRndfYl] – n bezbedna deponija
sedimentation [,sedYmAn`teYGn] – n sedimentacija, talo`enje
seek [sTk] – v tra`iti, nastojati
seismic [`saYzmYk] – adj seizmi~ki
selling [`selYL] – n prodavanje
sensitivity [,sensY`tYvAti] – n osetljivost
separate collection [`sepArAt ,kA`lekGn] – n odvojeno sakupljanje
separated waste temporary storage [`sepAreYtYd weYst `tempArArY
`stIrYF] – n privremeno skladi{te odvojenog otpada
separation [‚sepA`reYGn] – n separacija, odvajanje otpada
septic [`septYk] – adj septi~an, zarazan
septic sludge [`septYk slWF] – n septi~ki mulj
septic tank [`septYk tRLk] – n septi~ka jama
serious [`sYArYAs] – adj ozbiljan
service [`sSvYs] – n servis, usluga
set [`set] – n komplet, set
settlement [`setlmAnt] – n sleganje, naselje, poravnanje, izmirenje
duga
sewage [`sjPYF] – n kanalizacione vode, komunalne otpadne vode
sewage effluent treatment [`sjPYF `eflOAnt `trTtmAnt] – n tretman
kanalizacionih otpadnih voda
sewage sludge [`sjPYF slWF] – n kanalizacioni mulj – mulj koji se
generi{e u postrojenju za tretman otpadnih voda
sewarage [`sjPArYF] – n kanalizacija
sharps [GQps] – n pl o{tri predmeti
shipment [`GYpmAnt] – n isporuka, po{iljka
shipment of waste [`GYpmAnt Av weYst] – n po{iljka otpada
shredder [`GredA] – n ure|aj za sitno se~enje, usitnjiva~
shredding [`GredYL] – n sitno se~enje
shut-down [`GWtdaOn] – n zatvaranje
silicon carbide [`sYlYkAn `kQbaYd] – n silicijum-karbid
single stream [`sYLgl strTm] – n jedan tok
single waste type [`sYLgl weYst taYp] – n jedna vrsta otpada
73
sintering
sintering [`sYnterYL] – n sinterovanje
site [saYt] – n mesto, lokacija, polo`aj, kraj, teren
site conditioning plan [saYt kAn`dYGAnYL plRn] – n plan ure|ivanja
lokacije
site remediation [saYt ,remedY`eYGn] – n remedijacija lokacije
site-specific risk assessment [saYt spA`sYfYk rYsk A`sAsmAnt] – n
analiza rizika za odre|enu lokaciju
site-specific safety assessment [saYt spA`sYfYk `seYfti A`sAsmAnt] – n
analiza bezbednosti za odre|enu lokaciju
skip [skYp] – n kontejner za prevoz
skip lift [skYp lYft] – n vozilo za dizanje kontejnera za transport otpada
slab [slRb] – n plo~a, glib, kaljuga
slag [slRg] – n {ljaka, zgura
slag tap [slRg tRp] – n ispust za {ljaku
slippage [`slYpAF] – n klizanje, provlaka, le`i{te za ~ep
slope [slAOp] – n kosina, nagib, ugao nagiba, padina
sloughterhouse waste [`slItA haOs weYst] – n klani~ni otpad, otpad
iz klanica
sludge [slWF] – n mulj
sludge age [slWF eYF] – n vreme odle`avanja mulja
sludge cake [slWF keYk] – n poga~a od mulja posle presovanja
sludge collector [slWF kA`lektA] – n sakuplja~, kolektor mulja
sludge concentration [slWF ,kUnsAn`treYGn] – n koncentracija mulja
sludge dewatering [slWF dY`wItArYL] – n odvodnjavanje mulja
sludge digestion [slWF daY`FesDAn] – n digestija mulja
sludge disposal [slWF dY`spAOzl] – n odlaganje mulja
sludge drying [slWF `draYYL] – n su{enje mulja
sludge lagoon [slWF lA`gPn] – n laguna za mulj
sludge moisture content [slWF `mVYsDA `kUntent] – n sadr`aj vlage
u mulju
sludge production [slWF prA`dWkGAn] – n produkcija mulja
sludge shredder [slWF `GredA] – n usitnjiva~ mulja
sludge stabilization [slWF ,steYbAlaY`zeYGn] – n stabilizacija mulja
sludge thickener [slWF `JYkAnA] – n ugu{}iva~ mulja
sludge treatment [slWF `trTtmAnt] – n tretiranje mulja
sludge utilization [slWF ,jP`tYlaY`zeYGn] – n kori{}enje mulja
sludge-gas utilization [slWF gRs ,jP`tYlaY`zeYGn] – n kori{}enje gasa
iz mulja
74
 spent catalyst
smearing [`smYArYL] – n grundiranje
smell [smel] – n miris
smoke [smAOk] – n dim
social development [`sAOGl dY`velApmAnt] – n dru{tveni razvoj
soil [sVYl] – n zemlji{te
solely [`sAOli] – adv jedino, isklju~ivo
solid reaction products [`sUlid rY`RkGn `prUdWkts] – n pl ~vrsti
reaktivni proizvodi
solid waste [`sUlid weYst] – n ~vrst otpad
solid waste management [`sUlid weYst `mRnYFmAnt] – n
upravljanje ~vrstim otpadom
solidification [sA,lYdYfY`keYGn] – n solidifikacija, o~vr{}avanje
solidified [sA`lYdYfaYd ] – adj o~vrsnut, stvrdnut
solidified waste [sA`lYdYfaYd weYst] – n stvrdnut otpad
solubility [,sUljObYlAti] – n rastvorljivost
soluble fraction [`sUljObl `frRkGn] – n rastvorljiva frakcija
solvent [`sUlvAnt] – n rastvara~
solvent reclamation/regeneration [`sUlvAnt reklA`meYGn/
rY,FenA`reYGn] – n reklamacija – regeneracija rastvara~a
soot [sOt] – n ~a|
sorption [`sIpGAn] – n sorpcija
sorted [`sItYd] – adj svrstan, klasifikovan, sortiran
sorted combustible fraction [`sItYd kAm`bWstAbl `frRkGn] – n
sortirana sagorljiva frakcija
sorting [`sItYL] – n svrstavanje, klasifikovanje, razvrstavanje,
sortiranje
sound [saOnd] – adj zdrav, solidan, u dobrom stanju, o~uvan
source [sIs] – n izvor
source reduction [sIs rY`dWkGn] – n smanjenje na izvoru
source separation [sIs ‚sepA`reYGn] – n razvrstavanje na mestu
nastajanja
spare part [speA pQt] – n rezervni deo
spatial model [`speYGl `mUdl] – n prostorni model
spent activated carbon [spent `RktYveYtYd `kQbAn] – n istro{eni
aktivni ugalj
spent battery/accumulator [spent `bRtAri/A`kjPmjAleYtA] – n
istro{ena baterija ili akumulator – baterija ili akumulator koji se ne
mo`e ponovo puniti i namenjen je recikla`i ili odlaganju
spent catalyst [spent `kRtAlYst] – n istro{eni katalizator
75
spillage
spillage [`spYlYF] – n prosuta koli~ina, prelivena koli~ina, izlivanje
spoil [spVYl] – n jalovina
sponsor [`spUnsA] – n investitor, sponzor
spontaneous combustion [spUn`teYnjAs kAm`bWsDAn] – n spontano
sagorevanje
spread [spred] – n {irenje
spreading of sludge [`spredYL Av slWF] – n {irenje mulja
spring [sprYL] – n izvor
sprinkle [`sprYLkl] – v prskati
sprinkler system [`sprYLklA `sYstAm] – n sistem za raspr{ivanje
stability [stA`bYlAti] – n stabilnost
stabilization [,steYAbYlaY`zeYGn] – n stabilizacija, promena aktivne
organske materije u mulju u inertni, ne{kodljiv materijal
stack [stRk] – n dimnjak
stage [steYF] – n faza, stepen, stadijum
stakeholder [steYk`hAOldA] – n zainteresovana strana; osoba, grupa
ili institucija, koji imaju interes u projektu, programu ili
organizaciji
standard [`stRndAd] – n standard, norma
standardisation [,stRndAdaY`zeYGn] – n standardizacija
standardize system [`stRndAdaYz `sYstAm] – v standardizovati sistem
start-up [stQt-Wp] – n zapo~injanje i pu{tanje u pogon
state of export [steYt Av ek`spIt] – n dr`ava izvoza – u kojoj je
otpad nastao ili iz koje zapo~inje prekograni~no kretanje otpada
state of import [steYt Av `YmpIt] – n dr`ava uvoza – u koju se otpad
uvozi radi odlaganja, tretmana, skladi{tenja pre tretmana ili
odlaganja na podru~ju druge dr`ave
state of transit [steYt Av `trRnsYt] – n dr`ava tranzita – dr`ava preko
koje otpad mora pro}i nakon {to je napustio dr`avu izvoza, a pre
dolaska u dr`avu uvoza
states concerned [steYts kAnsSnd] – n pl uklju~ene dr`ave, dr`ave
kojih se to ti~e
stationary plant [`steYGAnri plQnt] – n stacionarno postrojenje
stationary source [`steYGAnri sIs] – n stacionarni izvor
statutory limit [`stRtjPtAri `lYmYt] – n zakonsko ograni~enje
steam [`stTm] – n para
Steering Committee [`stYArYL kA`mYtY] – n Koordinacioni odbor
sterilisation [`sterAlaY`zeYGn] – n sterilizacija
still bottoms [`stYl `bVtAmz] – n pl ostaci od destilacije organskih
materijala
76
 survey
stoichiometric [,stVYkYA`metrYk] – adj stehiometrijski
storage of waste [`stIrYF Av weYst] – n skladi{tenje, uskladi{tenje,
~uvanje – privremeno dr`anje (~uvanje) otpada na lokaciji proizvo|a~a
ili vlasnika otpada, kao i aktivnost operatera u postrojenju
opremljenom i registrovanom za privremeno ~uvanje otpada
storage container [`stIrYF kAn`teYnA] – n kontejner za skladi{tenje
– posuda koja se koristi za ~uvanje otpada tokom skladi{tenja
storage pit [`stIrYF pYt] – n jama za skladi{tenje, skladi{na jama
strategic plan [strA`tTFYk plRn] – n strate{ki plan
strategy [`strRtAFi] – n strategija
stringent [`strYnFAnt] – adj strog, o{tar, koji se ne mo`e zaobi}i
subcategory [`sWb,kRtAgAri] – n potkategorija
subgrade [`sWb,greYd] – n za{titni sloj materijala sme{ten ispod
podloge deponije
submit [sAb`mYt] – v dostaviti, podneti, predlo`iti
subsidiarity [sAb`sYdjerYti] – n supsidijarnost
subsidy [`sWbsYdi] – n subvencija
substance [`sWbstAns] – n supstanca, materija
substantially [sAb`stRnGli] – adv znatno, u velikoj meri
substitute [`sWbstYtjPt] – v zameniti
substratum [,sWb`strQtAm] – n podsloj, donji sloj
subsurface disposal [,sWb`sSfYs dY`spAOzl] – n odlaganje ispod
povr{ine
sufficient [sA`fYGnt] – adj dovoljan
suitability [,sPtA`bYlAti] – n podesnost, prikladnost
suitable [`sPtAbl] – adj podesan, prikladan, adekvatan
summary [`sWmAri] – n rezime
supervision [,sPpA`vYHn] – n nadzor, nadgledanje
supervision and control of shipment of waste [,sPpA`vYHn An
kAn`trAOl Av GipmAnt Av weYst] – n nadzor i kontrola nad
isporukom otpada
support [sA`pIt] – v podr`avati, podupirati; n podr{ka
surface compaction [`sSfYs ,kAmp`RkGn] – n povr{insko
kompaktiranje (sabijanje)
surface flow [`sSfYs flAO] – n povr{inski tok
surface water [`sSfYs `wItA] – n povr{inske vode
surge tank [`sSF tRLk] – n izlivni rezervoar
surveillance [sS`veYlAns] – n nadgledanje, nadzor
survey [`sSveY] – n anketa

77
suspended solid
suspended solid [sA`spendYd `sUlid] – n lebde}a ~vrsta materija
suspicion [sA`spYGn] – n sumnja
sustainability [sA`steYnAblAti] – n odr`ivost
sustainable development [sA`steYnAbl dY`velApmAnt] – n odr`iv
razvoj
switch off [swYD Uf] – v isklju~iti
switch on [swYD Un] – v uklju~iti
switch [swYD] – n prekida~
synergy [`sYnAFi] – n sinergija
synthetic liner [sYn`JetYk `laYnA] – n sinteti~ka obloga, podloga
systems for controlling operations [`sYstAms fI kAn`trAOlYL
UpA`reYGn] – n pl sistemi za kontrolisanje operacija

T
tailing [`teYlYL] – n jalovina
tank [tRLk] – n rezervoar, tank
tank tightness testing [tRLk `taYtnAs `testYL] – n testiranje
zaptivenosti rezervoara
tar [tQ] – n katran
tare weight [teA weYt] – n tara
target [`tQgYt] – n cilj, meta, norma
technical [`teknYkAl] – adj tehni~ki
technical guidelines [`teknYkl `gaYdlaYnz] – n pl tehni~ke smernice,
uputstva
technical requirements [`teknYkl rY`kwaYAments] – n pl tehni~ki
uslovi
technique [tek`nTk] – n tehnika
technology [tek`nUlAFY] – n tehnologija
temporary [`tempArArY] – adj privremen
temporary closure [`tempArArY `klAOHA] – n privremeno zatvaranje
temporary problem [`tempArArY `prUblAm] – n privremen problem
temporary storage [`tempArArY `stIrYF] – n privremeno skladi{tenje
teratogenic [,terRtAO`FenYk] – adj teratogen
thermal efficiency [`JSmAl Y`fYGAnsi] – n termi~ka (toplotna)
efikasnost
thermal power plant [`JSmAl paOA plQnt] – n termoelektrana
78
 toxic waste
thermal process [`JSmAl `prAOses] – n termi~ki proces
thermal processing [`JSmAl `prAOsesYL] – n termi~ka prerada
thermal treatment [`JSmAl `trTtmAnt] – n termi~ki tretman
thermophilic microorganisms [,JSmAO`fYlYk ,maYkrAO`IgAnYzAms]
– n pl termofilni mikroorganizmi
thermoplastic technique [,JSmAO`plRstYk tek`nTk] – n
termoplasti~na tehnika
thickness [`JYknAs] – n debljina
thixotropy [JYk`sUtrApi] – n tiksotropija
throughflow [,JrP`flAO] – n infiltraciona voda
tightness [`taYtnAs] – n zaptivenost, hermeti~nost
tile [taYl] – n plo~ica
time of delivery [taYm Av dY`lYvArY] – n vreme isporuke
tip [tYp] – n jalovi{te
tip face [tYp feYs] – n prostor za istovar
tip fire [tYp `faYA] – n vatra na smetli{tu
tipping controlled [`tYpYL kAn`trIld] – n kontrolisano dovo`enje
sme}a
tipping fee [`tYpYL fT] – n naknada za istovar
ton, tonne [tWn] – n tona
tool [tPl] – n alat
top liner [tUp `laYnA] – n gornja prekrivka, prekrivka na povr{ini
top soil cover [tUp sVYl `kWvA] – n povr{inska zemljana prekrivka
topography [tA`pUgrAfY] – n topografija
topping up of transformer [,tUpYL`Wp Av trRns`fImA] – n
dopunjavanje transformatora (uljem)
total dust [`tAOtAl dWst] – n ukupna koli~ina pra{ine
total organic carbon (TOC) [`tAOtAl I`gRnYk `kQbAn] – n ukupna
koli~ina organskog ugljenika
total quantity of waste [`tAOtAl `kwUntYti Av weYst] – n ukupna
koli~ina otpada
tow [tAO] – v vu}i, tegliti
towards [tA`wIdz] – ka, prema
toxic [`tUksYk] – adj toksi~an, otrovan
toxic substance [`tUksYk `sWbstAns] – n toksi~na materija
toxic waste [`tUksYk weYst] – n toksi~ni otpad, otpad koji mo`e
prouzrokovati povredu ako se udi{e, proguta ili apsorbuje preko
ko`e
79
toxicity
toxicity [`tUksYsYti] – n toksi~nost, sposobnost (ili svojstvo) materije
da proizvede {tetne ili smrtonosne posledice za ljude, odnosno
`ivotnu sredinu
toy [tVY] – n igra~ka
tradable permit [`treYdAbAl `pSmYt] – n dozvola kojom mo`e da se
trguje
trade waste [`treYd weYst] – n trgovinski otpad
trailer [`treYlA] – n prikolica
training [`treYnYL] – n obuka
transaction [trRnz`RkGAn] – n transakcija
transboundary [trRnz`baOndAri] – adj prekograni~ni
transboundary movement [trRnz`baOndAri `mPvmAnt] – n
prekograni~no kretanje – kretanje opasnog otpada iz oblasti pod
jurisdikcijom jedne dr`ave ka ili preko oblasti pod jurisdikcijom
druge dr`ave, odnosno oblasti koja nije pod nacionalnom
jurisdikcijom nijedne dr`ave, pod uslovom da su barem dve
dr`ave obuhva}ene kretanjem
transfer [`trRnsfA] – n prenos, transfer; v prenositi, vr{iti transfer
transfer station [`trRnsfA `steYGn] – n transfer stanica – postrojenje
na kojem se otpad grupi{e u tovare koji se transportuju ve}im
kamionima ili drugim sredstvima do udaljenih postrojenja za
kona~no odlaganje, obi~no deponije; mesto do kojeg se otpad
doprema radi razdvajanja ili pretovara pre transporta na drugo
mesto zbog tretmana ili odlaganja
transit [`trRnzYt] – n tranzit, provoz
transition [trRn`zYGn] – n tranzicija, prelaz
transition country [trRn`zYGn `kWntri] – n zemlja u tranziciji
transitional problem [trRn`zYGAnAl `prUblAm] – n prelazni problem
transitional provision [trRn`zYGAnAl prA`vYHn] – n prelazna odredba
transmission of information [trRnz`mYGAn Av ,YnfA`meYGAn] – n
prenos informacija
transparency [trRns`pRrAnsi] – n transparentnost
transpiration [,trRnspY`reYGAn] – n isparavanje
transport of waste [`trRnspIt Av weYst] – n transport otpada,
prevoz otpada van postrojenja koji obuhvata utovar, prevoz (kao i
pretovar) i istovar otpada
transport packaging [`trRnspIt `pRkYFYL] – n transportna
ambala`a
80
 undertaken
transportation [,trRnspI`teYGn] – n transport – fizi~ki proces
preme{tanja otpada
trash [trRG] – n {kart
treated sludge [`trTtYd slWF] – n tretirani mulj – mulj koji je bio
podvrgnut biolo{kom, hemijskom ili toplotnom tretmanu,
dugoro~nom skladi{tenju ili bilo kom drugom odgovaraju}em
procesu tako da je znatno smanjena njegova sposobnost fermentiranja
i opasnost po zdravlje koja proizilazi iz njegove upotrebe
treatment [`trTtmAnt] – n tretman, tretiranje
treatment plant [`trTtmAnt plQnt] – n postrojenje za tretman
treatment process [`trTtmAnt `prAOses] – n proces tretmana
treaty [`trTti] – n sporazum, ugovor
trench method [`trenD `meJAd] – n jamski metod – metod kojim se
~vrst, odnosno te~ni otpad odla`e u jame na deponiji
trend [trend] – n kretanje, trend
trial burn [`traYAl bSn] – n probno paljenje, testiranje pe}i za
insineraciju otpada ili kotlova i industrijskih pe}i tokom kojeg se
mere emisije radi kontrole prisustva odre|enih materija, kao {to su
organska jedinjenja, ~estice, metali i hlorovodonik
trigger [`trYgA] – n okida~
type of activity [taYp Av Rk`tYvYti] – n vrsta aktivnosti
type of waste [taYp Av weYst] – n vrsta otpada

U
ultimate [`WltYmAt] – adj krajnji, kona~an, poslednji
ultrafiltration [,WltrAfil`treYGn] – n ultrafiltriranje
unavoidable stoppage [,WnA`vVYdAbAl `stUpYF] – n nezaobilazno
zaustavljanje
unburned waste [Wn`bSnd weYst] – n neizgoreli otpad
uncontrolled disposal of waste [,WnkAn`trAOld dY`spAOzAl Av
weYst] – n nekontrolisano odlaganje otpada
underground storage [`WndAgraOnd `stIrYF] – n podzemno
skladi{te – mesto trajnog skladi{tenja otpada u dubokom prostoru
u zemlji kao {to je rudnik soli ili kalijuma
underground storage tanks [`WndAgraOnd `stIrYF tRLks] – n pl
rezervoari za podzemno skladi{tenje
undertaken [,WndA`teYkAn] – adj preduzet
81
undertaking
undertaking [,WndA`teYkYL] – n preduzimanje, preduze}e, posao
undigested sludge [,WndaY`FestYd slWF] – n nedigestirani mulj
unfavourable condition [Wn`feYvArAbAl kAn`dYGAn] – n nepovoljan
uslov
uniform [`jPnYfIm] – adj jednoobrazan
unit of account [`jPnit Av A`kaOnt] – n jedinica ra~una
unloading [Wn`lAOdYL] – n istovar
unloading bulkhead [Wn`lAOdYL `bWlkhed] – n istovarni klip
unsatturated zone [Wn`sRDAreYtYd zAOn] – n nezasi}eno podru~je
upgrade [Wp`greYd] – v unaprediti, nadograditi, pobolj{ati
urban transport [`SbAn `trRnspIt] – n gradski prevoz
urgently [`SFAntli] – adv hitno
use [jPz; jPs] – v koristiti; n upotreba
used oil [jPzd oYl] – n kori{}eno ulje
used oil re-refining [jPzd VYl `rYrYfaYnYL] – n ponovno rafinisanje
kori{}enog ulja
used tire [jPzd `taYA] – n polovna guma
user [`jPzA] – n korisnik
user charge [`jPzA DQF] – n naknada koju pla}a korisnik
utilise [jP`tYlaYz] – v koristiti
utility [jP`tYlAti] – n komunalno preduze}e

V
vapour pressure [`veYpA `preGA] – n pritisak pare
variation [,veArY`eYGn] – n varijacija
vector [,vektA] – n organizam (insekt koji prenosi patogene)
vegetable [`veFYtAbAl] – n otpad od biljaka, povr}a
vegetable crop [`veFYtAbAl krUp] – n biljna ratarska kultura, povr}e
vegetable matter [`veFYtAbAl `mRtA] – n biljna materija
vehicle [`vTAkl] – n vozilo – bilo koje vozilo ozna~eno kao kategorija
M1 ili N1, isklju~uju}i motorne tricikle
vehicle weight gross [`vTAkl weYt grAOs] – n ukupna te`ina vozila
Venturi tube [ven`tjurY tjPb] – n Venturijeva cev
verifying [`verYfaYYL] – n verifikovanje, overavanje
vermin [`vSmYn] – n gamad

82
 vulnerable
vertical well [`vStYkAl wel] – n vertikalni bunar, naj~e{}i tip
kolektora gasova na deponiji
veterinarian [,vetArY`neArYAn] – n veterinar
victim of pollution [`viktYm Av pA`lPGn] – n `rtva zaga|enja
vintage [`vYntYF] – adj odli~an, izvanredan; n berba
virgin material [`vSFYn mA`tiAriAl] – n. ruda, netaknuti materijal,
sirovina
virgin pulp [`vSFYn pWlp] – n netaknuta pulpa, celuloza
virus [`vaYrAs] – n virus – najmanja forma mikroorganizma
sposobnog da prouzrokuje bolest
viscosity [vYs`kUsAti] – n viskoznost
visibly [`vYzYbli] – adv vidno, javno
visual [`vYHOAl] – adj vizuelan
visual inspection [`vYHOAl Yn`spekGn] – n vizuelni pregled
vitrification [,vYtrYfY`keYGn] – n vitrifikacija
vitrified [`vYtrYfaYd] – n ostakljen na visokoj temperaturi, a potom
o~vrsnut radi izolovanja iz `ivotne sredine
volatile [`vUlAtaYl] – adj isparljiv
volatile acid [`vUlAtaYl `RsYd] – n isparljiva kiselina
volatile matter [`vUlAtaYl `mRtA] – n isparljiva supstanca
volatile organic compounds [`vUlAtaYl I`gRnYk `kUmpaOnds] – n
isparljiva organska jedinjenja
volatile solids [`vUlAtaYl `sUlids] – n isparljiva ~vrsta materija
volatilization [,vUlAtaYlA`zeYGn] – n isparavanje
volume of precipitation [`vUljPm Av prY,sYpY`teYGn] – n koli~ina
padavine
volume reduction [`vUljPm rY`dWkGn] – n smanjenje zapremine
voluntary separation [`vUlAntAri ,sepA`reYGn] – n dobrovoljno
odvajanje
vulnerability [,vWlnArA`bYlYti] – n osetljivost, ranjivost, ugro`enost
vulnerable [`vWlnArAbAl] – adj osetljiv, ranjiv, ugro`en

83
W
warning [`wInYL] – n upozorenje
waste [weYst] – n otpad – materija ili predmet koji imalac odbacuje,
namerava to da u~ini ili se to od njega zahteva; materijali koji nisu
primarni proizvodi (tj. proizvodi za tr`i{te), koji onome ko ih
stvara (generi{e) dalje nisu potrebni za proizvodnju ili potro{nju i
`eli da ih odbaci; otpad mo`e nastati tokom ekstrakcije sirovina,
prerade sirovina u poluproizvode i gotove proizvode, potro{nje
gotovih proizvoda i drugih ljudskih aktivnosti
waste acceptance criteria [weYst Ak`septAns kraY`tYArYA] – n pl
kriterijumi za prihvatanje otpada
waste acceptance procedure [weYst Ak`septAns prA`sTFA] – n
postupak za prihvatanje otpada
waste auditing [ weYst `IdYtYL] – n kontrola otpada
waste collection [weist kA`lekGn] – n sakupljanje otpada –
periodi~no ili na zahtev, uklanjanje ~vrstog otpada sa lokacije
primarnog izvora kori{}enjem vozila za sakupljanje
waste collector [weYst kA`lektA] – n sakuplja~ otpada, osoba koju su
zaposlili organi lokalne vlasti ili privatna firma radi sakupljanja
otpada iz stanova, firmi ili pra`njenja kontejnera za otpad
waste combustion [weYst kAm`bWsDAn] – n sagorevanje otpada
waste dealer [weYst `dTlA] – n trgovac otpadom, posrednik koji
kupuje sekundarne materijale pogodne za recikla`u od generatora
(proizvo|a~a) otpada i putuju}ih kupaca i prodaje ih, nakon
sortiranja i odre|ene prerade, trgovcima na veliko ili industrijama
za recikla`u
waste derived fuel [weYst dY`raYvd `fjPAl] – n gorivo dobijeno iz otpada
waste disposal [weYst dY`spAOzl] – n aktivnost kona~nog odlaganja
otpada
waste disposal plan [weYst dY`spAOzl plRn] – n plan odlaganja
otpada
waste documentation [weYst ,dUkjOmen`teYGn] – n dokumentacija
o otpadu
waste dumping [weYst `dWmpYL] – n bacanje otpada – odlaganje
otpada bez kontrole za{tite `ivotne sredine
waste electrical and electronic equipment [weist e`lektrYkAl And
elek`tronYk Y`kwYpmAnt] – n otpad od elektri~ne i elektronske

84
 waste mineral oils
opreme, uklju~uju}i sve komponente, podsklopove i potro{ni
materijal koji je deo proizvoda u vreme odbacivanja
waste electrical and electronic equipment from private
households [weYst e`lektrYkAl And elek`tronYk i`kwipmAnt frAm
`praYvYt `haushAOlds] – n otpad od elektri~ne i elektronske
opreme iz doma}instava i iz komercijalnih, industrijskih,
institucionalnih i drugih izvora koji je, po svojoj koli~ini i
svojstvima, sli~an onom iz doma}instava
waste feed [weYst fTd] – n doziranje otpada, dotok otpada u
insinerator, kotao ili industrijsku pe}
waste from sewage cleaning [weYst frAm `sjPYF `klTnYL] – n otpad
od ~i{}enja kanalizacije
waste management [weYst `mRnYFmAnt] – n upravljanje otpadom
– sprovo|enje propisanih mera postupanja sa otpadom u okviru
sakupljanja, transporta, tretmana i odlaganja otpada, uklju~uju}i
nadzor nad tim aktivnostima i kasniju brigu o postrojenjima za
upravljanje otpadom posle zatvaranja
waste management boundary [weYst `mRnYFmAnt `baOndrY] – n
granica upravljanja otpadom
waste management district [weYst `mRnYFmAnt `dYstrYkt] – n
podru~je za upravljanje otpadom koje pokriva dve ili vi{e jedinica
lokalne samouprave koje se sporazumno organizuju radi
zajedni~kog upravljanja otpadom
waste management hierarchy [weYst `mRnYFmAnt `haYArQkY] – n
hijerarhija upravljanja otpadom – simbol za strate{ke opcije koje
su na raspolaganju za re{avanje problema otpada i njihovu korist
po `ivotnu sredinu
waste management licence [weYst `mRnYFmAnt `laYsns] – n
dozvola za upravljanje otpadom – dokument koji nadle`ni organ
izdaje pravnom ili fizi~kom licu ~ija je delatnost sakupljanje,
transport, tretman ili odlaganje otpada; utvr|uje uslove postupanja
sa otpadom na na~in koji obezbe|uje najmanji rizik po zdravlje
ljudi i `ivotnu sredinu
waste disposal licence [weYst dY`spAOzl `laYsns] – n dozvola za
delatnost odlaganja otpada
waste management plan [weYst `mRnYFmAnt plRn] – n plan
upravljanja otpadom
waste mineral oils [weYst `mYnArAl VYlz] – n pl otpadna mineralna
ulja

85
waste minimisation
waste minimisation [weYst ,mYnYmaY`zeYGn] – n minimizacija
otpada, smanjenje otpada na najmanju meru – mere, odnosno
tehnike kojima se smanjuje koli~ina otpada koji se generi{e tokom
bilo kakvog procesa u doma}instvu i komercijalnim i
industrijskim aktivnostima
waste oil [weYst VYl] – n otpadno ulje, koje nastaje kao otpadni
proizvod kori{}enja ulja u razli~itim industrijskim i komercijalnim
aktivnostima kao {to su ma{inogradnja, proizvodnja elektri~ne
energije i odr`avanje vozila; treba ga tretirati radi ponovne
upotrebe ili propisno odlo`iti
waste pharmaceuticals, drugs and medicines [weYst
,fQmA`sjPtYklz drWgz And `medYsYns] – n pl otpadni
farmaceutski proizvodi i lekovi
waste picker [weYst `pYkA] – n sakuplja~ otpada, osoba koja sakuplja
materijale pogodne za recikla`u iz me{anog otpada gde god je on
dostupan ili odlo`en
waste pile [weYst paYl] – n gomila, hrpa otpada
waste prevention plan [weYst prY`venGn plRn] – n plan za
spre~avanje nastajanja otpada
waste reception [weYst rY`sepGn] – n prijem otpada
waste reclamation [weYst ,reklA`meYGn] – n povra}aj materijala iz
otpada – pretvaranje otpada u korisne proizvode, npr.
kompostiranje organskog otpada da bi se dobila sredstva za
kondicioniranje zemlji{ta ili separacija aluminijuma i ostalih
metala radi topljenja i recikliranja

waste reduction [weYst ri`dWkGn] – n smanjenje otpada – mere za

smanjenje koli~ine otpada koji se inicijalno generi{e; one se kre}u
od zakona i dizajna proizvoda do lokalnih programa osmi{ljenih
tako da sve {to se mo`e reciklirati ili pretvoriti u kompost ostane
van kona~nog toka otpada
waste refused [weYst rY`fjPzd] – n nekoristan otpad
waste removal fee [weYst ri`mPvAl fT] – n naknada za uklanjanje
otpada
waste stabilization process [weYst ,steYbAlaY`zeYGn `prAOses] – n
proces stabilizacije otpada
waste stream [weYst strTm] – n tok otpada – tok otpada iz
doma}instava, preduze}a, institucija ili proizvodnih pogona, koji
se reciklira, spaljuje ili odla`e na deponiju, ili njegovi segmenti
86
 wetland
kao {to je „tok otpada iz stambenih objekata“ ili „tok otpada koji
se mo`e reciklirati“
waste supply system [weYst sA`plaY `sYstAm] – n sistem snabdevanja
otpadom
waste to energy scheme [weYst tA `enerFY skTm] – n {ema
(program) dobijanja energije iz otpada – insineracija otpada uz
ponovno iskori{}enje generisane energije
waste transfer station [weYst `trRnsfS `steYGn] – n transfer stanica
za otpad
waste treatment [weYst ,trTtmAnt] – n tretman otpada – obuhvata
fizi~ke, termi~ke, hemijske ili biolo{ke procese koji menjaju
karakteristike otpada radi smanjenja njegove zapremine ili opasnih
karakteristika, olak{anja rukovanja otpadom ili podsticanja
recikla`e, a uklju~uje i recikla`u otpada
waste water [weYst `wItA] – n otpadne vode
waste-fuel [weYst fjOAl] – n gorivo iz otpada
wasteful [`weYstfAl] – adj rasipan
waste-to-energy plant [weYst tA `enerFY plQnt] – n postrojenje za
dobijanje energije iz otpada
water (sewage) [`wItA] [`sjPYF] – n otpadna voda (kanalizacija)
water treatment plant [`wItA `trTtmAnt plQnt] – n postrojenje za
tretman otpadnih voda
water balance [`wItA `bRlAns] – n vodni bilans
water company [`wItA `kWmpAnY] – n vodoprivredno preduze}e
water transport [`wItA trRn`spIt] – n vodeni transport
water vapour content [`wItA `veYpA `kUntent] – n procenat
vodene pare
water [`wIt A] – n voda
weighbridge [`weYbrYF] – n mostna vaga
weight [weYt] – n te`ina, ponder
weld [weld] – v zavarivati
well-characterised stream [wel `kRrAktAraYzd strTm] – n dobro
definisan tok otpada
wet air oxidation [wet eAr UksY`deYGn] – n oksidacija vla`nim vazduhom
wet process cement kiln [wet `prAOses sY`ment kYln] – n cementna
pe} sa mokrim procesom
wet scrubber [wet `skrWbA] – n skruber sa mokrim postupkom
wet separation [wet ‚sepA`reYGn] – n odvajanje otpada mokrim
postupkom
wetland [`wetlRnd] – n mo~varno zemlji{te
87
white goods
white goods [waYt gOdz] – n bela tehnika, ku}ni aparati kao {to su
fri`ideri, {poreti ili ma{ine za pranje ve{a
wind blown materials [wind blAOn mA`tYArYAlz] – n pl otpad koji se
raznosi vetrom
windbreak [`windbreYk] – n vetrobran
wiping cloth [`waYpYL klUJ] – n krpa za brisanje
wood waste [wOd weYst] – n otpad od drveta
working plan [`wSkYL plRn] – n plan rada
wreck [rek] – n olupina, ostatak

Y
yard trimmings [jQd `trYmYLz] – n pl otpad od {i{anja trave iz
dvori{ta
yard waste [jQd weYst] – n otpad iz dvori{ta, dvori{ni otpad
yarn waste [jQn weYst] – n otpad od pre|e
yield [jTld] – n specifi~na koli~ina otpada proizvedena po stanovniku
u jedinici vremena, prinos

Z
zone [zAOn] – n zona, podru~je
zoning [`zAOnYL] – n zoniranje, odre|ivanje zona

88
 proka

LISTA SKRA]ENICA MEÐUNARODNIH

ORGANIZACIJA I SPECIFI^NIH FRAZA

89
 proka

ACRR – Association of Cities and Regions for Recycling –

Asocijacija gradova i regiona za recikliranje
ADEME – French Agency for Environmental and Energy
Management – Francuska agencija za upravljanje `ivotnom
sredinom i energetikom
ASSURRE – Association for Sustainable Use and Recovery of
Resources in Europe – Asocijacija za odr`ivo kori{}enje i
obnavljanje resursa u Evropi
BACT – Best Available Control Technology – najbolja dostupna
kontrolna tehnologija
BAT – Best Available Techniques – najbolje dostupne tehnike
BATNEEC – Best Available Technology not entailing excessive Costs –
najbolja dostupna tehnologija koja ne zahteva prekomerne tro{kove
BC – Basel Convention – Bazelska konvencija
BEP – Best Environmental Practice – najbolja praksa po `ivotnu
sredinu
BMP – Best Management Practice – najbolja praksa upravljanja
BPEO – Best Practicable Environmental Option – najbolja prakti~no
izvodljiva opcija za `ivotnu sredinu
BPM – Best Practicable Means – najbolja prakti~no upotrebljiva
sredstva
CFC``s – Chlorofluorocarbons – hlorofluorougljenici
CHP – Combined heat and power (or cogeneration) – kombinovano
generisanje toplote i elektri~ne energije
D-codes – Disposal codes – {ifre odlaganja
DG – Directorate General – generalni direktorat
ECB – European Chemicals Bureau – Evropski biro za hemikalije
EIA – Environmental impact assessment – procena uticaja na `ivotnu
sredinu
91
ELV
ELV – End-of-life vehicle – vozilo na kraju upotrebnog veka,
istro{eno vozilo
EnRA – Environmental risk assessment – procena rizika po `ivotnu
sredinu
EPA – Environmental Protection Agency – Agencija za za{titu
`ivotne sredine
ETC/WMF – European Topic Centre on Waste and Material Flows –
Evropski tematski centar za tokove materijala i otpada
EU – European Union – Evropska unija
EUR-Lex – EU Legislation – zakonodavstvo EU
Eurostat – The European Statistical Office – Evropski statisti~ki biro
EWC – European Waste Catalogue – Evropski katalog otpada
EWC-Stat – Waste Statistical Nomenclature – Statisti~ka
nomenklatura otpada
HDPE – High density polyethylene – polietilen visoke gustine
HHW – Household Hazardous Waste – opasan otpad iz doma}instva
HW – Hazardous waste – opasan otpad
IPPC – Integrated Prevention and Pollution Control – integralna
prevencija i kontrola zaga|enja
LDPE – Low density polyethylene – polietilen niske gustine
LLDPE – Linear low density polyethylene – linearni polietilen niske
gustine
MRF – Materials recovery facility – postrojenja za separaciju
materijala
MSW – Municipal solid waste – ~vrst komunalni otpad
MSWM – Municipal solid waste management – upravljanje ~vrstim
komunalnim otpadom
OECD – Organization of Economic Co-operation and Development –
Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj
OSCE – Organization for Security and Co-operation in Europe –
Organizacija za evropsku bezbednost i saradnju
OSHA – Ocuppational Safety and Health Administration – Uprava za
bezbednost i zdravlje na radu
PCB``s – Polyclorinated biphenyls – polihlorovani bifenili
PCDD``s – Polyhlorinated dibenzo-p-dioxines – polihlorovani
dibenzo-p-dioksini
PCDF``s – Polychlorinated dibenzofurans – polihlorovani
dibenzofurani
PD – Plastic drums – plasti~na burad
92
 WWTP
PE – Polyethylene – polietilen
PET – Polyethylene terephthalate – polietilen tereftalat
PFA – Pulverized fuel ash – spra{eni lete}i pepeo
PIC – Prior informed consent – prethodno informi{u}a saglasnost
PM – Particulate matter – ~estica
POPs – Persistent organic pollutants – postojane organske zaga|uju}e
materije
PP – Polypropylene – polipropilen
ppb – Parts per billion – delova na milijardu
ppm – Parts per million – delova na milion
PS – Polystyrene – polistiren
PVC – Polyvinyl Chloride – polivinil-hlorid
QA/QC – Quality Assurance/Quality Control – osiguranje/kontrola
kvaliteta
R-codes – Recycling codes – {ifre recikliranja
RDF – Refuse Derived Fuel – gorivo dobijeno iz otpada
SBC – Basel Convention Secretariat – Sekretarijat Bazelske
konvencije
SEA – Strategic Environmental Assessment – strate{ka procena
uticaja na `ivotnu sredinu
TCLP – Toxicity Characteristic Leaching Procedure – procedura za
odre|ivanje toksi~nih karakteristika izlu`ivanjem
TOC – Total organic carbon – ukupna koli~ina organskog ugljenika
UN – United Nations – Ujedinjene nacije
Wastebase – An electronic database with information on waste,
waste policies, planning, management and treatment in Europe –
elektronska baza podataka o otpadu, politikama otpada,
planiranju, upravljanju i tretiranju otpada u Evropi
WB – World Bank – Svetska banka
WEEE – Waste electrical and electronic equipment – otpad od
elektri~ne i elektronske opreme
WHO – World Health Organization – Svetska zdravstvena
organizacija
WTE – Waste-to-energy – dobijanje energije iz otpada
WWTP – Wastewater Treatment Plant – postrojenje za tretman
otpadnih voda

93
OSNOVNE DIREKTIVE EU I MEÐUNARODNI
UGOVORI U OBLASTI UPRAVLJANJA OTPADOM
 direktive

Direktiva Saveta 75/442/EEC o otpadu – Okvirna direktiva

(Council Directive 75/442/EEC on waste)

Cilj Direktive je uspostavljanje sistema za koordinisano upravljanje

otpadom u Evropskoj uniji kako bi se ograni~ila proizvodnja otpada.

Direktivom se:
· defini{e osnovna terminologija vezana za otpad;
· utvr|uje jedinstven sistem klasifikacije u zemljama EU (Evropski
katalog otpada);
· propisuju mere koje se odnose na sve supstance ili predmete koje
rukovalac odla`e ili ima obavezu da odlo`i u skladu sa nacionalnim
dozvolama na snazi u zemljama ~lanicama;
· defini{e strategija upravljanja otpadom u EU;
· zabranjuje nekontrolisano odlaganje otpada;
· defini{e hijerarhija upravljanja otpadom – promovi{e se prevencija,
recikla`a i konverzija otpada radi njegovog ponovnog kori{}enja;
· promovi{e kooperacija izme|u zemalja ~lanica sa ciljem
uspostavljanja integrisane mre`e instalacija za odlaganje
(uz primenu najboljih dostupnih tehnologija);
· uspostavlja obaveza da nadle`ni organi izdaju posebne dozvole za
sve u~esnike anga`ovane u tretmanu, skladi{tenju i odlaganju
otpada, kao i za postrojenja za tretman;
· uvodi na~elo „zaga|iva~ pla}a”;
· odre|uje uspostavljanje nadle`nog organa u zemljama ~lanicama za
implementaciju navedenih mera, ~ija je obaveza da izradi najmanje
jedan plan upravljanja otpadom koji }e obraditi tipove, koli~ine i
poreklo otpada koji je potrebno tretirati ili odlo`iti, uspostaviti
generalne tehni~ke zahteve, uspostaviti tretman specijalnih otpada,
prona}i pogodne lokacije i postrojenja za odlaganje.
97
direktive
Direktiva Saveta 99/31/EC o deponijama otpada
(Council Directive 1999/31/EC on the landfill of waste)

Cilj Direktive je da se uvo|enjem strogih tehni~kih zahteva redukuju

negativni efekti deponovanja otpada na okolinu, naro~ito na zemlji{te,
podzemne i povr{inske vode, kao i na zdravlje stanovni{tva.

Direktivom se:
· defini{u razli~ite kategorije otpada (op{tinski, opasan, neopasan i
inertan);
· defini{u klase deponija kao mesta za odlaganje otpada na ili u
zemlju, i to:
– deponija za opasan otpad,
– deponija za neopasan otpad,
– deponija za inertan otpad;
· zahteva tretiranje otpada pre deponovanja, tj. zabranjuje
deponovanje netretiranog otpada;
· zabranjuje odlaganje na deponijama: te~nog otpada, zapaljivog ili
izuzetno zapaljivog otpada, eksplozivnog otpada, infektivnog
bolni~kog ili klini~kog otpada, starih guma i drugih tipova otpada
koji ne zadovoljavaju kriterijume postavljene u Aneksu II;
· zahteva smanjenje odlaganja biorazgradljivog otpada – smanjenje
koli~ine biorazgradljivog otpada koji }e se deponovati u 2002.
godini na 75% od ukupne koli~ine biorazgradljivog otpada nastalog
u 1993. godini, i dalje smanjenje na 50% do 2005. godine, odnosno
na 25% do 2010. godine;
· zabranjuje zajedni~ko odlaganje inertnog, opasnog i komunalnog
otpada;
· uspostavlja sistem dozvola za rad deponija.

Direktivom se postavljaju kriterijumi za prihvatanje otpada na

deponijama sa ciljem da se spre~i rizik, i to:
· kori{}enje deponija opasnog otpada isklju~ivo za deponovanje
opasnog otpada koji u potpunosti ispunjava kriterijume iz Aneksa
II ove direktive;
· kori{}enje klasi~nih deponija otpada isklju~ivo za odlaganje
komunalnog otpada i otpada bilo kog drugog porekla koji ne spada
u kategoriju opasnog otpada;
· kori{}enje deponija inertnog otpada za odlaganje inertnog materijala.
98
 direktive
Direktiva sadr`i niz op{tih kriterijuma za odre|ivanje lokacije
deponija i mera za{tite vode, tla i vazduha putem sakupljanja i
pre~i{}avanja procednih voda i sakupljanja i kori{}enja deponijskog
gasa, uz obnavljanje energije.

Odluka Saveta o uspostavljanju kriterijuma i procedura za

prihvatanje otpada na deponiji u skladu sa Direktivom 99/31/EC
(2003/33/EC: Council Decision establishing criteria and
procedures for the acceptance of waste at landfills pursuant to
Directive 1999/31/EC)

Odlukom se uspostavljaju kriterijumi i procedure za prihvatanje

otpada na deponijama u skladu sa zahtevima Direktive 99/31/EC.

^lanice treba da obezbede prihvat otpada na deponijama ako se

zadovolje kriterijumi prijema za relevantnu deponiju odre|ene klase,
kao {to je definisano u delu 2 Aneksa Odluke. Ovaj aneks uspostavlja
uniformnu klasifikaciju otpada i proceduru za prihvatanje shodno
zahtevima Aneksa II Direktive 99/31/EC. ^lanice mogu da uspostave
i stro`e za{titne mere i kriterijume od onih koji su predlo`eni u
Aneksu ukoliko su kompatibilni sa Zajednicom. O ovakvim merama
mora biti obave{tena Zajednica.
· Deo 1 Aneksa uspostavlja proceduru odre|ivanja prihvatanja
otpada na deponijama. Ova procedura se sastoji od osnovne
karakterizacije, testova i on-site verifikacije kao {to je definisano u
delu 3 Aneksa Direktive o deponijama.
· Deo 2 Aneksa uspostavlja kriterijume prihvata otpada za svaku
klasu deponije; otpad mo`e biti prihva}en na deponiji samo
ukoliko zadovolji kriterijume relevantne klase deponije kao {to je
propisano u delu 2 ovog aneksa.
· Deo 3 Aneksa propisuje metodologiju za uzorkovanje i testiranje
otpada.
· Apendiks A defini{e sigurnosne mere koje moraju da se po{tuju pri
podzemnom skladi{tenju.
· Apendiks B daje pregled opcija deponovanja shodno zahtevima
Direktive, kao i primere mogu}ih potkategorija deponija neopasnih
otpada.

99
direktive
Direktiva Saveta 2000/76/EC o spaljivanju otpada
(Directive 2000/76/EC of the European Parliament and of the
Council on the incineration of waste)

Direktiva zamenjuje:
· Direktivu 84/429/EC o smanjenju zaga|enja vazduha iz postoje}ih
insineratora komunalnog otpada;
· Direktivu 89/369/EC o smanjenju zaga|enja vazduha iz novih
insineratora komunalnog otpada;
· Direktivu 94/67/EC o insineraciji opasnog otpada.

Cilj Direktive je da spre~i ili koliko je to mogu}e redukuje zaga|enje

vazduha, vode i zemlji{ta prouzrokovano insineracijom ili
koinsineracijom otpada, kao i da spre~i rizik po ljudsko zdravlje.

Insineracija otpada mo`e da prouzrokuje emisiju supstanci koje

zaga|uju vazduh, vodu i zemlji{te i imaju {tetan uticaj na zdravlje
ljudi. Direktiva uvodi integralni pristup insineraciji otpada. Grani~ne
vrednosti ispu{tanja u vodu zajedni~ki se sagledavaju sa grani~nim
vrednostima emisije u vazduh. Ova direktiva se odnosi ne samo na
postrojenja koja slu`e insineraciji otpada („dedicated incineration
plants”) ve} i na postrojenja u kojima se vr{i koinsineracija
(postrojenja ~ija je glavna uloga da proizvode energiju ili materijalne
proizvode koriste}i otpad kao redovno ili dodatno gorivo, pri ~emu se
otpad termi~ki tretira u svrhu odlaganja).

Direktiva ne obuhvata eksperimentalna postrojenja, postrojenja za

tretman biljnog otpada iz poljoprivrede i {umarstva, prehrambenu
industriju i proizvodnju papira, {umski otpad, radioaktivni otpad,
`ivotinjski otpad, otpad kao rezultat eksploatacije nafte i gasa koji se
spaljuje na „offshore” postrojenjima.

Direktiva propisuje:
· da sva postrojenja za insineraciju i koinsineraciju moraju da imaju
ovla{}enje nadle`nog organa sa listom otpada koji mo`e biti tretiran;
· da pre tretmana opasnog otpada, operator postrojenja za
insineraciju i koinsineraciju mora da ima dostupne podatke o
generisanom postupku i informacije o fizi~kim i hemijskim
osobinama opasnog otpada;
100
 direktive
· tehni~ke uslove za insineraciju i koinsineraciju, temperature procesa,
kao i vreme zadr`avanja gasova na odre|enoj temperaturi;
· uslove kori{}enja oslobo|ene toplote;
· grani~ne vrednosti emisije iz postrojenja u atmosferu (Aneks V);
· grani~ne vrednosti za koinsineraciju (Aneks II);
· uslove za ispu{tanje efluenata posle pre~i{}avanja gasova;
· uslove za monitoring;
· uslove za izdavanje dozvola;
· uslove obave{tavanja javnosti o radu.

Direktiva Saveta 94/62/EC o ambala`i i ambala`nom otpadu

dopunjena Direktivom 2004/12/EC (Council Directive 94/62/EC
on packaging and packaging waste and amending Council
Directive 2004/12/EC on packaging and packaging waste)

Direktiva 94/62/EC implementira strategiju EU o otpadu od ambala`e i

ima za cilj da harmonizuje nacionalne mere za upravljanje otpadom od
ambala`e, da minimizira uticaje otpada od ambala`e na `ivotnu sredinu i
da izbegne trgovinske barijere u EU koje mogu da spre~e konkurenciju.
Ona tretira svu ambala`u koja je na tr`i{tu Zajednice, kao i sav otpad od
ambala`e bez obzira na poreklo nastajanja (industrija, komercijalni
sektor, radnje, usluge, doma}instva), imaju}i na umu materijal koji se
koristi.

Direktiva:
· propisuje mere za spre~avanje nastajanja ambala`nog otpada, {to
mora biti postavljeno kao nacionalni program kojim se stimuli{e
ponovna upotreba ambala`e i pakovanja;
· propisuje da zemlje ~lanice moraju da uvedu sistem vra}anja i/ili
sakupljanja ambala`nog materijala sa ciljem: direktnog vra}anja
50–60% i recikla`e 25–45% sa minimalnim masenim sadr`ajem od
15%;
· uspostavlja zahteve kao {to je sadr`aj ambala`e i promovi{e
uspostavljanje evropskog standarda u skladu sa navedenim zahtevima;
· propisuje da se ustanovi sistem garancija za povra}aj upotrebljene
ambala`e i/ili ambala`nog papira;
· propisuje uspostavljanje baze podataka o ambala`i i otpadu od
ambala`e, kao i kriterijume za sakupljanje i harmonizaciju
podataka radi obezbe|ivanja uslova za sprovo|enje monitoringa u
svim ~lanicama.
101
direktive
Direktiva Saveta 91/157/EEC o baterijama i akumulatorima koji
sadr`e opasne supstance (Council Directive 91/157/EEC on
batteries and accumulators containing certain dangerous
substances)

Direktivom 91/157/EEC uvode se mere za odlaganje i kontrolu

odlaganja istro{enih baterija i akumulatora koji sadr`e opasne
materije, u cilju smanjenja zaga|enja te{kim metalima koji se koriste
u proizvodnji baterija i akumulatora.

Direktiva nala`e iskori{}enje i kontrolisano odlaganje istro{enih

baterija i akumulatora koji sadr`e odre|ene koli~ine `ive, kadmijuma
i olova.

Direktiva propisuje:
· da se uvedu mere za kontrolu odlaganja potro{enih baterija i
akumulatora koji sadr`e opasne supstance;
· da se uvede zabrana plasiranja na tr`i{te odre|enih vrsta baterija i
akumulatora koji sadr`e vi{e od 0,0005% masenih `ive posle 2000.
godine.

Direktivom se nala`e ~lanicama:

· da izrade programe koji }e doprineti redukciji sadr`aja te{kih
metala u baterijama i akumulatorima;
· da stimuli{u odvojeno sakupljanje baterija i akumulatora u cilju
najpovoljnijeg odlaganja. Baterije i akumulatori koji su ugra|eni u
ure|aje moraju posebno da se ozna~e radi odvojenog sakupljanja i
recikla`e.

Direktiva 86/278/EEC o za{titi `ivotne sredine i posebno zemlji{ta

u slu~aju kori{}enja sekundarnih |ubriva u poljoprivredi
(Council Directive 86/278/EEC on the protection of the
environment, and in particular of the soil, when sewage sludge is
used in agriculture)

Direktiva defini{e upotrebu mulja iz postrojenja za preradu otpadnih

voda u poljoprivredi radi prevencije zaga|enja zemlji{ta, vegetacije,
ljudi i `ivotinja.

102
 direktive
Mulj iz postrojenja za obradu gradskih otpadnih voda ima povoljne
karakteristike tako da se mo`e koristiti u poljoprivredi. Upotreba ovog
mulja kao dodatka za prihranu biljaka mo`e da se sprovodi ukoliko se
ne remeti kvalitet zemlji{ta i kvalitet podzemnih i povr{inskih voda.
Te{ki metali u mulju mogu da budu toksi~ni po biljke.

Direktivom se:
· defini{e pojam mulja, tretiranog mulja, poljoprivrede, kori{}enja;
· propisuju uslovi pod kojima mulj mo`e da se koristi;
· postavljaju grani~ne vrednosti koncentracije te{kih metala u
zemlji{tu (Aneks IA), u mulju (Aneks IB), kao i maksimalna
dozvoljena godi{nja koli~ina te{kih metala u zemlji{tu (Aneks IC);
· zabranjuje upotreba mulja u zemlji{tu ukoliko koncentracija te{kih
metala prelazi dozvoljeni nivo;
· propisuju uslovi za tretman mulja pre kori{}enja u poljoprivredi;
· zabranjuje upotreba mulja na pa{njacima, zemlji{tu gde je vo}e i
povr}e u sazrevanju, na zemlji{tu gde rastu plodovi koji su u
direktnom kontaktu sa zemlji{tem ili se normalno jedu sirovi;
· propisuje obaveza uzorkovanja i analiziranja kvaliteta mulja;
· propisuje obaveza registracije kvaliteta i kvantiteta proizvedenog
mulja, proizvo|a~a i korisnika mulja;
· propisuje obaveza dostavljanja podataka EU komisiji svakih pet
godina o kori{}enju mulja u poljoprivredi.

Direktiva 96/61/EC o integralnoj prevenciji i kontroli zaga|enja

(Directive 96/61/EC on integrated prevention and pollution
control)

IPPC Direktiva se odnosi na industrijska i druga postrojenja koja

izazivaju najve}e negativne efekte na `ivotnu sredinu i postulira
integralno sagledavanje tehnolo{kih ciklusa i primenjenih mera na
za{titu `ivotne sredine. To podrazumeva da, za navedene industrijske
sektore specificirane kao Lista interesnih grupa u IPPC Direktivi,
va`e slo`eniji zahtevi kako na polju primenjenih tehnologija za
proizvodnju, tako i u pogledu mera koje su preduzete za
obezbe|ivanje za{tite `ivotne sredine. Pri tome se integralno posmatra
zaga|enje svih medijuma `ivotne sredine: vode, vazduha, zemlji{ta,
buke, toplote itd. U tom smislu, IPPC Direktivom defini{u se uslovi
za dobijanje IPPC dozvole, pri ~emu se defini{u i uslovi za primenu
103
direktive
najbolje dostupne tehnike (Best Available Technique), iskazane u
BREF-u (priru~nici za odre|ene industrijske aktivnosti) koji donosi
Evropska unija.

Obaveze koje proizilaze iz ove direktive odnose se na obaveze

postrojenja da funkcioni{u na takav na~in da:
· prethodno preduzmu sve za{titne mere protiv zaga|enja, a naro~ito
putem primene najboljih dostupnih tehnika;
· ne prouzrokuju bilo kakvo znatno zaga|enje;
· izbegnu nastajanje otpada;
· energiju koriste efikasno;
· preduzmu mere za spre~avanje udesa i njihovih posledica;
· posle prestanka aktivnosti preduzmu mere za vra}anje lokacije u
zadovoljavaju}e stanje `ivotne sredine.

Utvr|ene su i obaveze nadle`nih organa koji preduzimaju mere da:

· nijedno novo postrojenje ne po~ne sa radom ako ne dobije dozvolu;
· postoje}a postrojenja dobiju dozvolu tako {to }e obezbediti
uskla|ivanje svog rada sa propisanim zahtevima;
· imaju efikasan i integrisan pristup postupku izdavanja dozvola kada
je u postupak uklju~en ve}i broj nadle`nih organa;
· dozvolom za rad postrojenja utvrde uslove ~ije ispunjenje garantuje
primenu propisanih zahteva;
· prate razvoj najboljih dostupnih tehnika i monitoringa;
· u~ine dostupnim javnosti sve podatke i rezultate kojima raspola`u.

Direktiva se odnosi na {est industrijskih sektora:

· energetiku,
· proizvodnju i preradu metala,
· industriju minerala,
· hemijsku industriju,
· upravljanje otpadom,
· ostale aktivnosti (industrija papira, tekstila, ko`e, klanice,
prehrambena industrija, gajenje `ivine i svinja velikih kapaciteta,
povr{inske obrade organskim rastvara~ima, proizvodnja uglja i
elektrografita).

104
 direktive
Direktiva Saveta 75/439/EEC o odlaganju otpadnih ulja
(Council Directive 75/439/EEC on the disposal of waste oils)

Direktivom 75/439/EEC promovi{e se sakupljanje i odlaganje

mineralnih maziva ili industrijskih otpadnih ulja koja vi{e ne mogu da
se koriste za originalnu upotrebu.

Ovom direktivom se:

· zabranjuje postupanje sa upotrebljenim uljima, {to izaziva
zaga|ivanje atmosfere iznad granice utvr|ene propisima;
· zahteva obezbe|ivanje sigurnog i efikasnog sistema prikupljanja,
tretmana, skladi{tenja i odlaganja otpadnog ulja;
· najvi{i prioritet daje regeneraciji otpadnih ulja, zatim spaljivanju uz
iskori{}enje energije, a najmanji njihovoj destrukciji ili
kontrolisanom skladi{tenju;
· zabranjuje bacanje upotrebljenih ulja u sve unutra{nje povr{inske i
podzemne vode i kanalizaciju, sisteme za drena`u;
· zabranjuje odlaganje i/ili bacanje upotrebljenih ulja ~ije je dejstvo
{tetno za zemlji{te i svako nekontrolisano bacanje otpada (taloga)
koji nastaje u postupku obrade upotrebljenih ulja (za ponovno
kori{}enje, regeneraciju, spaljivanje);
· uspostavlja sistem dozvola za postrojenja koja vr{e tretman i
odlaganje otpadnih ulja, koje izdaju nadle`ni nacionalni organi u
zemljama ~lanicama;
· zahteva da ~lanice moraju da informi{u javnost i sprovode
promotivne kampanje u cilju obezbe|ivanja pravilnog sakupljanja i
skladi{tenja otpadnih ulja.

Direktiva Saveta 2000/53/EC o islu`enim vozilima

(Directive 2000/53/EC of the European Parliament and of the
Council on end-of life vehicles)

Direktivom se uspostavljaju mere za prevenciju nad nastajanjem otpada

od islu`enih vozila tako {to se stimuli{e sakupljanje, ponovna upotreba
i recikla`a njihovih komponenata radi za{tite `ivotne sredine.

Direktivom se defini{e da je islu`eno vozilo bilo koji tip vozila koje je

otpad. U skladu sa navedenim, islu`eno vozilo definisano je kao
kategorija M1 ili N1, kao i motorna vozila na dva i tri to~ka i njihove
komponente.
105
direktive
Direktivom se:
· prioritet daje prevenciji nastajanja otpada, pri ~emu proizvo|a~i
vozila i materijala i opreme moraju da smanje upotrebu opasnih
materija pri proizvodnji vozila, i da dizajniraju vozila koja lako
mogu da se demontiraju radi dalje upotrebe i recikla`e;
· uspostavlja sistem mera za sakupljanje svih islu`enih vozila kao i
na~in transfera sakupljenih vozila ovla{}enim postrojenjima za
tretman;
· zahteva uspostavljanje sistema da poslednji rukovalac vozilom ima
pravo da odlo`i vozilo bez nadoknade („free take-back” principle);
· propisuje da skladi{tenje i tretman islu`enih vozila podle`u
striktnoj kontroli u skladu sa zahtevima Direktive 75/442/EEC;
· prioritet daje ponovnom kori{}enju i recikla`i komponenata vozila
(baterije, gume, akumulator, ulja);
· zahteva da ~lanice moraju da obezbede proizvo|a~ima da koriste
standarde za kodiranje materijala u cilju lak{eg sprovo|enja
recikla`e.

Direktiva 91/689/EEC o opasnom otpadu dopunjena Direktivom

94/31/EC (Council Directive 91/689/EEC on hazardous waste
amended by Council Directive 94/31/EC)

Cilj Direktive je uspostavljanje upravljanja, iskori{}enja i pravilnog

odlaganja opasnog otpada. Direktivom se defini{e da preduze}a koja
proizvode, dr`e ili uklanjaju opasne otpade dostavljaju nadle`nim
organima, na njihov zahtev, tra`ene podatke iz registra.

Direktivom se:
· utvr|uje lista opasnih otpada (94/904/EEC);
· odre|uje nadle`ni organ koji je odgovoran za izradu i objavljivanje
planova upravljanja opasnim otpadom;
· ~lanice obavezuju da se opasan otpad identifikuje i evidentira, da se
razli~ite kategorije otpada ne}e me{ati i da se opasan otpad ne}e
me{ati sa neopasnim otpadom;
· zahteva dono{enje programa za uklanjanje opasnih otpada;
· zahteva da ovla{}eni organ publikuje planove za upravljanje
opasnim otpadom;
· propisuju i defini{u mere i uslovi za postupanje sa opasnim
otpadom pri svim operacijama odlaganja, povra}aja, sakupljanja i
106
 direktive
transporta kako bi se zabranilo nekontrolisano odbacivanje ili
odlaganje opasnih otpada i njihov nekontrolisan prevoz;
· nala`e da generatori (proizvo|a~i) opasnog otpada vode evidenciju
i identifikuju opasan otpad, kao i da podle`u periodi~noj inspekciji;
· propisuje uspostavljanje posebnih dozvola za postrojenja za tretman
opasnog otpada;
· zahteva da nadle`ni organ vodi registar sa odgovaraju}im podacima
o opasnim otpadima, na~inu tretmana, kao i evidenciju i kontrolu
za postrojenja za tretman opasnog otpada.

Odluka Saveta 259/93/EEC o nadzoru i kontroli nad otpremom

otpada u i iz EU [Council Regulation (EEC) No 259/93 on the
supervision and control of shipments of waste within, into and out
of the European Community]]

Uredbom se defini{u mere koje se odnose na prevoz otpada unutar

i izvan zemalja EU, kao i izme|u zemalja ~lanica i izme|u tre}ih
zemalja ukoliko transportna ruta prolazi kroz jednu ili vi{e zemalja
EU.

Zemlje koje primenjuju ovu direktivu du`ne su da odrede

odgovaraju}e ovla{}ene organizacije za transport otpada.

Sistemom se uspostavlja razlika izme|u:

· otpada za odlaganje (deponija ili insinerator),
· otpada za iskori{}enje (recikla`u).

U slu~aju recikla`e uspostavlja se razlika u uslovima transporta

izme|u otpada kategorisanog u „zelenoj listi” otpada, „oker listi” i
„crvenoj listi”, uklju~uju}i i otpad koji sadr`i PCB i PCT (Aneks IV),
kao i otpad koji nije kategorisan na ovim listama.

Direktivom se uspostavlja:
· sistem ozna~avanja i obave{tavanja, kao i obaveze oko ugovaranja i
podugovaranja pri razli~itim operacijama u transportu otpada;
· na~in ovla{}ivanja zainteresovanih lica u postupku;
· na~in i uslovi otpreme, transporta i prijema;
· na~in izvoza otpada u tre}e zemlje;
· obaveza povra}aja otpada i njegovo odlaganje na prihvatljiv na~in
107
direktive
po `ivotnu sredinu ukoliko postupak otpreme ne mo`e uspe{no da
se zavr{i;
· zabrana uvoza otpada za iskori{}enje izuzev iz zemalja potpisnica
Bazelske konvencije ili iz zemalja sa kojima ~lanice imaju
bilateralne kontakte;
· ~lanice moraju da preduzmu potrebne korake za inspekciju,
uzorkovanje i monitoring otpada pri otpremi.

Direktiva 2002/96 o otpadu od elektri~ne i elektronske opreme

(Directive 2002/96/EC of the European Parliament and of the
Council on waste electrical and electronic equipment)

Cilj Direktive je promocija ponovne upotrebe, recikla`e i drugih

formi iskori{}enja elektri~ne i elektronske opreme radi redukcije
koli~ine takvog otpada.

Zakoni u EU uvode restrikcije upotrebe opasnih materija u

proizvodnji elektri~ne i elektronske opreme da bi se olak{alo
iskori{}enje i eliminacija ovakvog otpada.

Direktiva se odnosi na slede}e kategorije elektronskog otpada:

· ku}ne ure|aje,
· IT i telekomunikacione ure|aje,
· potro{nu opremu,
· svetiljke,
· elektri~ne i elektronske alate,
· igra~ke,
· medicinsku opremu,
· kontrolnu opremu,
· automatske dozatore.

Direktivom se propisuje da:

· ~lanice moraju da uspostave sistem sakupljanja pri ~emu imaoci i
distributeri elektri~ne i elektronske opreme mogu besplatno da
vrate ovakvu opremu iz doma}instava;
· ~lanice moraju obezbediti da distributeri novih proizvoda ponude
besplatno da preuzimaju otpadnu opremu od doma}instava i da
proizvo|a~i te opreme mogu da sakupljaju opremu od distributera;
mora da se obezbedi transfer sakupljene otpadne opreme do
registrovanih postrojenja za tretman;
108
 direktive
· proizvo|a~i elektronske opreme moraju da uspostave sistem za
iskori{}enje i tretman otpada; tretman mora da uklju~i uklanjanje
fluida, kao i selektivan tretman u skladu sa Aneksom II ove
direktive;
· tretman ovog otpada podle`e posebnom sistemu dozvola od
nadle`nih organa;
· postoje uslovi za informisanje javnosti o mogu}nostima vra}anja i
tretmana ove opreme, kao i o na~inu obele`avanja;
· ~lanice moraju da informi{u Komisiju EU o koli~ini i kvalitetu
elektri~ne i elektronske opreme koja je na tr`i{tu, odnosno
sakupljene i reciklirane opreme;
· obaveza je da od 1. januara 2008. godine, olovo, `iva, kadmijum,
{estovalentni hrom, polibromovani bifenili (PBB) i polibromovani
difenil-etar (PBDE) u elektri~noj i elektronskoj opremi moraju da
budu zamenjeni drugim materijama.

Direktiva 96/59/EC o odlaganju PCB i PCT [Council Directive

96/59/EC on the disposal of polychlorinated biphenyls and
polychlorinated terphenyls (PCB/PCT)]]

Direktiva Saveta 96/59/EC ima za cilj da defini{e kontrolisani na~in

postupanja i eliminacije polihlorovanih bifenila (PCB) i
polihlorovanih terfenila (PCT), i dekontaminaciju opreme u kojoj su
se nalazili, kao i na~in odlaganja opreme koja je zaga|ena PCB-om,
a nije izvr{ena njena dekontaminacija.

Direktiva defini{e slede}e:

· pod PCB-om se podrazumevaju: polihlorovani bifenili,
polihlorovani terfenili, monometiltetrahlordifenil-metan,
monometildihlordifenil-metan, monometildibromdifenil-metan;
· pod opremom se podrazumeva sva oprema koja sadr`i PCB ili je
kontaminirana PCB-om, a nije izvr{ena njena dekontaminacija;
ova oprema smatra se opasnim otpadom koji je zaga|en PCB-om,
te mora kona~no da se odlo`i ili tretira pod posebnim re`imom u
licenciranim postrojenjima;
· na~in i uslove sakupljanja podataka o koli~inama PCB-a i opreme
kontaminirane PCB-om, kao i na~in obele`avanja i uspostavljanje
popisa;
109
direktive
· kona~an tretman i odlaganje opreme i materija sa PCB-om mora da
se obavlja pod nadzorom nadle`nih organa i u licenciranim
postrojenjima; krajnji rok za prestanak kori{}enja opreme sa
PCB-om je 2010. godina;
· nadle`ni organ propisuje uslove i izdaje posebne dozvole za
postrojenja koja slu`e za tretman, odlaganje ili privremeno
skladi{tenje materija i opreme zaga|ene PCB-om;
· transformatore koji nisu isklju~eni iz rada, dekontaminirani ili
podvrgnuti kona~nom tretmanu ili odlaganju moraju da nadgledaju
stru~na lica kako ne bi do{lo do njihovog kvara i curenja PCB-a;
· zabranjeno je spaljivanje PCB-a na brodovima;
· u procesu dekontaminacije transformatora koji sadr`i vi{e od 0,05
masenih %, moraju da se po{tuju slede}i uslovi:
– posle dekontaminacije, dekontaminirani objekat mora da sadr`i
manje od 0,05 masenih %, a po mogu}nosti ne vi{e od 0,005
masenih % PCB-a,
– fluid koji zamenjuje PCB mora da odgovara propisima, tako da
ne predstavlja opasnost po okolinu,
– zamenjeni PCB mora da se odlo`i ili podvrgne nekom tretmanu;
· zemlje ~lanice moraju da urade planove za dekontaminaciju i/ili
odlaganje opreme kontaminirane PCB-om.

Bazelska konvencija o kontroli prekograni~nog kretanja otpada i

njegovom odlaganju (Basel Convention on the Control of
Transboundary Movements of Hazardous Waste and Their
Disposal)

Bazelska konvencija je me|unarodni multilateralni ugovor kojim se

regulišu norme postupanja, to jest kriterijumi za upravljanje otpadima
na na~in usaglašen sa zahtevima zaštite i unapre|enja `ivotne sredine,
i postupci kod prekograni~nog kretanja opasnih i drugih otpada.
Upravljanje otpadom postavljeno je na bazi integralnog pristupa koji
podrazumeva kontrolu stvaranja opasnog i drugih otpada,
skladištenje, transport, tretman, ponovno koriš}enje, recikla`u,
obnavljanje i finalno odlaganje (deponovanje). Prekograni~ni
kontrolni sistem zasnovan je na prethodno dobijenom pisanom
obaveštavanju i odobravanju. Konvencija, usvojena marta 1989,
stupila je na snagu 1992. godine i sprovodi se u okviru Programa UN
za `ivotnu sredinu.
110
 direktive
Amandmanom je 1995. godine zabranjen izvoz opasnog otpada u
zemlje koje nemaju odobrene kapacitete za postupanje, tj. zemlje van
Evropske unije, OECD-a i Lihtenštajn. Na~in klasifikacije i
karakterizacije otpada utvrdile su i usvojile zemlje ~lanice Konvencije
1998. godine. Uz Konvenciju je 1999. godine usvojen Protokol o
odgovornosti i kompenzaciji (za štetu prouzrokovanu akcidentalnim
izlivanjima opasnog otpada za vreme izvoza, uvoza ili postupanja).

Uz Konvenciju je razvijen set tehni~nih uputstava za postupanje sa

pojedinim kategorijama otpada i na bazi Ministarske deklaracije iz
1999. godine, Strateški plan za primenu Bazelske konvencije (do
2010. godine), koji izme|u ostalog sadr`i aktivnu promociju i
primenu ~istijih tehnologija i proizvodnji, dalje smanjivanje kretanja
opasnog i drugih otpada, prevenciju i monitoring ilegalnog transporta,
poboljšanje institucionalnih i tehni~kih mogu}nosti i dalji razvoj
regionalnih i subregionalnih centara za obuku i transfer tehnologija.

Naša zemlja je potpisala Konvenciju 1989. godine, a ratifikovala je i

postala ~lan 2000. godine.

111
LITERATURA

1. Englesko-srpski re~nik terminologije iz oblasti `ivotne sredine,

OSCE EcoDimec, Valjevo 2004;

2. Collins, C., English Language Dictionary, Collins Publishers,

2003;

3. Longman Dictionary of Contemporary English, Pearson

Education Ltd, 2003;

4. Skitt, J., 1000 terms in Solid Waste Management, ISWA, 1995;

5. Nau~no-tehni~ki re~nik, englesko-srpski, deseto izdanje,

Privredni pregled, Beograd 2001;

6. Hemijsko-tehnološki re~nik, englesko-srpski, peto izdanje,

Privredni pregled, Beograd 2001;

7. Dictionary of Ecology and Environment, Fourth Edition, Peter

Collin Publishing, 2001;

8. Smith, P. G., Scott, J. S., Dictionary of water & waste

management, IWA Publishing, Butterworth-Heinemann, 2003;

9. Filipovi}, R., Englesko-hrvatski ili srpski rje~nik, Školska knjiga

i Grafi~ki zavod Hrvatske, Zagreb 1989.

112
beleške
beleške
beleške
beleške
beleške
beleške
beleške
beleške
beleške
beleške
beleške