Vous êtes sur la page 1sur 319

*f;t1f! <(ttf□ lg □ ili~ittoc~:> %□ <<tgfAmnt:FfinJn.

))
m
$~0 ~-$~£*w~~~mm•romQ~~~~«fl~~~
ka ·fA ~x tJ lR
1i::i
T;tr 1=1
'E;. 'E. ·*
tR tr- o
~ ~ :.'t.r!'~ §. -~
~ -- TTll n hl _ll..
A:.: ,-- P':I -=:::.,
J,h ~:½£
l~
"j'T'
(AEI fARf:')
J.::.'ar.:-1
lf.X ..,
~ t:t t
.:r..
IT.. -.~

~ {iil1;;1s~ rt-;t~ 18ii o m iuJre" ;tt.~ kAtJi:[ ;#~a~ m ~, ~ f!! l&


*7UtfuHf if liinl, ~ma: T ;lt;=~Ifilffi_M;:ta

* fr-JH&iRs;r1ttJll11g1uJ
=r]tj=1 m &-r
·f□ '"F.i m: i:J $-t;J $!t o il:J}f; ffi &:
~~m, ~sm«*~~m~~%~~~~~~ffl~»J a~~
lt E 1f;;1
tfl.f ~r:z*-BJ:ffa f*, ilt-$ _!A!.<C$:=p;fef!
ffl ff.J*%~ii ·fBX¥ fit
jij' !ffl~ )) t)

~$1tHJ Mi* t}H~FI(t..h±~&iJtT JJ.. ffl:1Eii·fB1fJJ~fAf§


at~~ L ffl O ~ jz * ltt5
=+.; :&:ff 'f::ff.~ it Jfl G
lttr
◊ ~~, ~ ffilf-l
tif~ii!tl ill~iJ.J1El1JiJf~£-E:Ji-r-~tlt:lffruB'~
~~~~re•~~~~mc~~oott~#~~~-•~m>~ffi
ii-« ~41t:L«1-~ ~ ;t., »tir ~ ~ ~1r.
~$ii faEIffl~ ismr1
fB?.51
W~fiTm•J m*, ~~tt~M~~~&m~ffi-B~M~fil
~M~X~~&~Sffi~ □ ffi~fiTA~W~Q
<<r11awJ=1i~lttitM~)> £t!fflJL&mn003!fff.J -1.2i ~ ~ Jtt
DtJ,x-1t.lfsiaa m(r-Ji~itillffl~t~TW:~tfil1riBo «Urffrjg i:t t§
~i[)> ~tE19s91F-~idf!J «mfaffi-wJiC)> m~~ilflJ:, -=p191sff.
~~»~~~ITOO~~~oftITT*ffl~*~~ili~~ ~~~G&
M&A~fflli~~ffi~, ~~~~A~M~-~~~ffl~o
*~®«~~»~~, ~~w~m, ~~~~~~n*~~
~ 00~IP]*-~ ttl T ~ ~ 3l1t*fil, il:it ii ltJ1&fn kA
1J~itt! .& ~ lliMi
*~~~~~~fflOOAA¥~~+Aft~-b~ffl-o ~~-~­
m•mr*~•~~~fiITTffilli*~~~~~filffl, ~~~~+
!a-tm
f!ff!i'EI fFo

1
-*-r;~ff! ff>Jm:~-[~~if~ *=r-; ~ ffl 1¥-1
ff~ ~~ .'\E] 1r-t;-
r,.

a a q t.-;;
b b r r
C ts s s
d d t t
e ¥,~ u u
f f V V

g g w w
h X X ~

i I y J
J ~' z dz
k k 01 G

I I Q X
m m k q
n n a E

0 J e ce
p p ii y
- I
• n3f81?}R~~ffftl'Jf[;~tf~~,~?I1ttr,0-i~~f.U~j~~mlf,, ::$:-$
~;ff ~f'i[\iG~~ ~'tf, rnlt'ffN -s·vf. t2 is ~
m0J1~-1ir-tif.Htf1~

2
---~ ~-•.._-.•~-~ __ T,,.., _ _......--, ___

tt~ 11tax~-H! tt~ tlfax:¥-ES:


i$:-g' 16;¥ i,:ffi IWJl:
~~ iil1t ~i:p ii)~ fr% wli ffl1~ wlfl

a. r., ~ IL ((.. I ct
"· ft ~ - d. j./

e i·i /ll,t a ~ I ~ 4 I ..22


• J j ?
. 3 ,tt
.,, +-, .CZ. m. .23
I
~
' 'I- rl1 ii ~ - ~ 21J,

'
0 d) 0
u.. ff ~ ◄• dJ<!,• f.(. ~ ih -1 ~ - d,. ;.r-

y - . i6
' ~ ~
Utt (.l 6 ~ ~ J
n. ·f ..f l ~t 11. 7- r - ,t j r .J.]
:j 1 f - f 28
1 8
' cf
K t..l_
g ?· (· - G f w ii tf - V J.f
k. -
~ t- X /C rtg' - ~ J !J 30
I( !,)
7 ;. K II KK 9 4 - K .3/
r ~· ~-- ., -
~- ~--32
l
~ /J ir *·; ~·
h to - hh -
*
X 13 X: 33
b C) 4> !J b l'I C ~ :4t - ts 31/
p ~ ~ .... p /$ Cj ~ - - ts 1 3~
s ~ ... ~ s. lb z r' ~ - dz. 3b
.sh If
,~ .+ - ~ 17 rt T - - ~ 37
t
,, L-
? t 18 Sf J - - s1 18
t
d ,. " di· -
t.
d.
19 c.hy JI• J kl
20 :hy ~ ,;:iCl
-

ti1. 31
-
dtt 1/-0

8
,j_L,. .___i__.
fjlj l=1 ............................................ ,. ............ , ....................... "' ( 1)
~00~if
*tiitffl «~?ff-% tJ •<•
~~t Jffi ,u ~ .. H,,au •H .... •••~•• (2)
-*~~fflB9:?l~· ~~ fsx$Blx1 Iffi:tt u~ .............. •H .... u .. ( 3)

~{(:lift Q i-B i!:fft~ m ,u ...... ~UH• ,.o HhUIU .... ·••n~GU ( 1)


tt--fox, ........................................
,,................... ill ......... ~ ......... ti .. ,, ........... . ( 1)
(5)

..
__,. ~~ ..... (!,,. ............................ ~ ......... -ni ... r"'I ............. ., ..... ~"""""· ...... ". ( 7)

-=g--:i(i~~.fi;J-:fJ:l"::i:.-~-tjlQilo'
••.. lllt• i,ll'f:l(l,..,illt i•t • .,. !!Iii,.,. ..... •••• .. ,a.•1111• i;i.g. ■ ••■ (13)
'JC_ ff ffl if_. a -n, • ... 111 -II .. t Ill !Ill • • • 111 .. Ill .. -0-• ,._ • • .. Ill• • i- -a 111 <• 111 ,._ • • • +• 111 • ~ Ill .. • • • • • 111 • ( 14 )
~~-····· ......................... ,. ............... .., .......... •.c:•111111'111 ........................ (17)

-wt!.- ■• .. ••• .. • .. •••11;1


....••••••• ..••••• ......... w...-11111111••••••••••,..•--•"'•••(17)

(-~) ~i~J ...... 11 .......................... 11 .. ••············· .. ••••••• (19:)


(:__) %:§:i.§J ........................................................ .,,...,
..., ••• (32)

<=) ~WJ .......... - ......................................................... (36)

(m:J) ft~ ........................................................................... (39)

(li) Li.lw! 111.......................................... ,c;i ........................... (42)


1-§1........
ffi1J It! .................... ., .,. ................. ., ............. •-u 1110111
(64)
(~ ) .m-ft:~
i"P.) 9 •a,•. -Q- • .... •a .. 1iJ• • ... ,■ • + •. • a,,■ • a, I; • • ■ • • .. e. 1iJ ,■ • • • .... IU .. • .. -a•
(65)
(1~) ~~im ..........................
··• ■■, .. •·· .... ·•• ••••·•IE•· • .;J.. •·• (66)
(JL) ~l~ ....................
... ,r ......................... ., ............. 4 •• ...... .,..
(67)

1
(+) WJ1fi1
................................ 111•• .................................... (69)
ffl~laj ....... 11111• ■ ........................ t:, ................................ ..
(70)
~ i.~ ,........ •111-+ •• , .......... ·~· ............................... -u-•• (71))

.. 'A)~···············............................
______. * ............................ ... (71)
(-) m -M--t
1:AJ
..............................
.r....... •1r:1• .... •a- ................................. ...
(71)
c=> -1:t1--=;.
•·· 11 ••• .. ••• ....... .,. ... .,.,,. ......... l(l, ............. ~ .................. t'I (75)
(_) ~;.~
. ..£--11,
............
,.·.11:...
,. •• Q, ............................................... 111....... ..

iifSiB- □ ilfiifliC (83)


.................... .of:1111 ♦ ........................ 9 .. lp ........ ., .... .

~{§11-m.OO
.........................................................................
..,."'
...............
.. (83)
i-w.liC.JE.X
··".................
....... ljllll, l't-11 lljll" ......... •t• ........ •t• ............. t•• .. .. (84)

z
l~ f□~ EIf$ xive (~ffii&:XJsibe) o E~fitfB.. i!!if~ ~ ]fl;
~to ,AU 1\.E ~ 1.r1'nfEffi~~-~$ § ia!Rfnil.
Q r ..
-=g~..~1tiI
~~-" ~~Ub~1S.~fi5{tffl-.~:'-9~i:r, :tmtf{+f.ft!Jtft~~ a ~1-Nft
Th1i:1J~l-£1'E§ 11il-!l-~~~ h-l:c_r~A, f~J5tijfa~~~.AJ:J ®1311-
~-➔---o jt~~~H:ff~mt .. J}L\I{/ .. *~~£.k).}k Q,. * :i'r
$ .. ffrr-rh o ifrYIR\ltf,ia~f:tffl*~:im~~fa*~ 1/i.lr-J:t *o
rm ~t us!eJt,f
11-~ s~ Dlamtt mtt tt 1:r1ft, ~ ff.J~ ~ 1m~ m, ttHt m&
i~ &:x-
**
'> 0

t~ f8FRJ,~fiiJ?f. lif ~ jffi.~ AAjg~ i~ ffi x o ii fe~ 1¥-ri~ B°JC


* fa ii ~ abt?J;; X +HtHl;fr tE11!Bti fam[J ffi kl ~tr' 1cfr ffi
- r i~dEr:to
O

t~ ·1□ X ;:i~ 'ff'tJf·t-Jtf-, ¾-ff~ X ~1i1HJ::18! bn& ·-;Ji


tJ9o
ti·fBX~~ 1211+ 1-~7:-HJ,~ q=ifilffl ~·'!'7Gtr*-£J:1 1 (a)
of (e) J (i) j (o) f (u) J (uu) 1 =::+~-i""'$mif
1
*-Bl: .-1 (n) ? Ck) -:>· (g) ".> (h) .-, (k) ?· (g:')
?o (11) '!> (b) '? (p) > (s) ❖ (sh) ~ J_\ (t)
~ b, (d) --t"-' (1) ro. (m) t1 (ch) .... (zh) .,, (y) ~

(r) .t' Cf) "' ( w) ~ (ng) i -f-1-'t# ~Yr* 11ft-J$1& ~ ~


(kk) ~· (gg) ~ (bh) ~ (c) t (cy) ~ (z) ,- (rr)
t_ (sy) ~ (chy) ..,., (zhy) 0

~¥9:tr.J~~~il]lf e=j:) -:R: (uznu) .. ($) )f (argan) ,


(,-j<) lffi (fuka) , ($) l1. (tong'ki) ~ C.j::) IE, (uncheben)
~;fJF--JiJnJ~ r~1 n~ifi#Jj£!tr.-'$:£t01~t&o t;~l),j-, ~if-'¥hAJ::¥iJT..
fr@: 19'. tr. j1Jkl, f±e m~ f t::it+ ;mrn~ 1,r,,1.-~r.f % o
~~~$~m~~~~~~•~*W~~~~*ID, ~~~
% ~ IffiEr,]ULIi fl [g =-M
1~

1 . ~ ir t!P~ -r~f:fpJ:Jtfik1: EJ*DtJt tL Ji, A 'ff ~it*


O a~ m(r.J
D*~xr..
/Yr3 7C l::! C>

2 • iij it °' 11!]


:~ -=fill]~\Jff 5k {ft I: o JC~· f). 1l ~ r.. ng ~19~ ft.]
~ .::6::..:!41~ - ~ --v.,,,. ·~n:t
-lffl B flPTI l.JIJLi J• JVo

3. OO?Ko
Bll~-=finJtr-1Rt*.~B~·ifE!Jl.o ~ff irtJ:5KIY--J
7t.-=gf-fll~IB
tffitf n, k (i5fR1;f) .. k (1J)~*) , b, s, t, I, m .. r~ng ~

~~~~lli~~~~~~~~~*~mo
4. i.nlrr (t1rJr~«
tt 1: r1.1.1r Q itl ff rH~ 7C £- twf!~ ~11-=r
~ _l_if C>

~~,~Y~OO**M~OO~*~o~~lli~~~~&~, ~*
*~f3--=-~mre=
1) *$ 7}4ffl-tf (~ rrm Ef.)2) .. 3) i~ flj RS :9~) at,WIq:i·¥ % 1riJ
f;J,.
-f"Uuj1t*~Q
2) $m1f k .. g, h Ct.:J.J:1J,5tf) .. t .. d tflKJJU-=fiij]t·'t ~
~WJ·rt,:~-:riff$ mo
ff k ( 11,
3} .fi& "l!i-tf) ~ t tr IR§JtJ-=fip'j1t,. iiOlft tr 1i Etmi"ij*
*~tt-Jiru'4l1i'~**~~
1947 1f C.J.J§·,ti1s.~1¥1ff*) .. ±mmx~f'F~, :a:WTmJi\t
*
3t 7 "ti ·fr'=I ft: X ft tlr ~ 'J ( iWi
ft "ffl. ~ tJJ.-g"> o tEJ!:j(}JfA1,
j,J-t-§t1J*UJ:~%t1~f~T&ig], ~ro T &:::,~Ef.J{I-~ffl:~ff:;;.:t~ Jrn:
1 ..~:::tmif*-l~J f ~7Glf a, e fflMlrt, ~~ ftl W 1$:i ~
;e if i ~ a.. u fflm: ~, £ ~ ~ ;f4iff;-f$. t~ fsx 1¥Jr Jl li - l111 JB C

U:, ~n~>C f ~::rcif a,. e ffi=t#B-1" ErJ~~# @H~_. Yt!. -F~1

f (a, e) c(

f (i,. o ~ u)

2 ..TIWX:$mff~f:fiJ
zh lli~tEiijitff.J~$fPJIB~tE-=ff1i§~~
it~ ~~ !fl f sX ITTzh tEJ:::
j_~Wf¥~ rer, fflHtJ- ;fpff3~,
'1w [tp ill
~ (£l~§ 8'-1~Bl't~ ~ o fil-F-1t=
',
,:~--
............
_
-,
~~- x
", till ~ ffl fa X
~~
~ f.f
• -5
'W:
t=1
'"'
"'
rt *
"-, ·--

.....
iaj if
zh """
TI,.--#-"-§ ~
a--n

3 tmx tlj'ij[ff=tf~*!l!J1J\151f k a'~Jf3}$:~Mf"*3f"ti_:iiI,m;


4

P1i1'-
~JLo fJ1s:tfr-JsJ~~~, Rlf-/i'+;f, 1£UI~ m~ .#..
8
~' ..,,. ....__
' - --
-
>C
* ti 113x
'
-----
- -- vW Jt
~~-~ & if ----
--,~
%
•r.F
I

....
k(;j,r§'ft)
- FJ. 1f·fi* ..1

-- -- • ... -z+dlllW

r ~i}1L;ftag!J'"E1r
W:F"

4 ..rAA
x m lffiE ~ {f k, 1-rM~ J: tr lK k
»1, W,fsxrnur9:ffIR~rn,tm~~lJ~~-ff k tt~mf*., ~ -F~:
,--
~

,,_
~·-
x
$
ft--~~~---,{tr ~ )( ii fa x
- -Q."
fl
':7 -._
'- ~-,

k(,J\tSilf) ..1 ....


~1S-* ~
k<-rs~~)

5 . ~ ;JI] __..~ ~. ~ Ii~if 1"'5o ~ )( 1f H 71 wa ~ ,ve, {9 ti 1' "1i'7'i


wL, WO.., \VU; fa'#{:flij{flm_!!! "fl"1fX*" ~ ~dt, ifflft3 Jt
£1:jJ10T~_:-t,--"8'·~0 fil P~:
-- -
-
~
151fr--i.
r~
Jt
- -....__ *
~

~
l~ >( -mfa=t

l'I
w {a.., e) ,II

w (i~ 0-. U) -
::I%
El

- ::tr..
B

a ah, :fix~
e eh ;t;F
I ihe lfl%-=f
0 ornn ~~.fl
u udun m
a ah, :kJ¼r·
e 0m1m ~
u uhu JBl
ii+ ;\/i'-, ~ ~ F}IJllli~
r.p·l:- ·/.'--. - ::i:r:..
n ~ 7G
(-=::) ~jc~ I ~ ...iL..
t=1, 1\..--'l'-J!
Ja-WiJ][
jcif, ~
Jei:, ~ A-
:::: /.'--1 ~-P-
:rccctt,.
Bo

ai aixin 1ti:--J:-
,.:,.t..

1=.m ei veilem wm
01 boih,un ~.If!
ui suilam ¥ii
au dauxi -m~auA
eu geu merin ~Q,
OU oudum ill! ffi
ia niamen
..
~L"
,a ie diemin ,fl
io niorun t[
IU liulem UH( Q_,)
ua tua ~ l,-
_,"
uo tuolaji IDitilflL
ua nuarishim 'Ji.!fl,.
ile janyile ~~

miau
ieu fieu
uai dashuai
Ji:ff d iAl{~ [c.] c, e iift [~] o o i~ ff. [a] o 5c 1f e
*
.f:fff5 tm:0-1m.m *ft cy J , tF.1a& Ft-:rim *
_m f~ c~ J , mill. ~i:J.
~*~ [Y) o '°11:kn: *11=-[xvx] , etem ''~lit"
heh ,·'--fz.A"'
ijft [Yttm] , erin '' Wf-fa] ,t ~ft [ari--vrIJ JC~ i tEtfflff
a

zh .. ch .. sh,. r [~J atimwiE%V~E~5c{f [l] I tEmff z .. c,. s


~Po oil~ ·1'F- ~~_JCit [ 1J o OtJ Jlu:
zhiku "tm~" *f'F [dz,.lku]
chizhirem '' i1t',; ~1~ [t~ldz.lrvm]
shiliu "::E'¥Jf'imfl=[1?1liu]
zijin ''~:fri:" ffi~ [dz1~i]
cihai "tfro" tjfi= [ts1xai]
sizhen '"'A:!." *fµ [s1dz..iJ
~% It~· tlJ3i!tf.J~$4xf!f, lt JC-tf uo,. ue ftJfl fE&mftriliJJl!IJ
XE.
EJ

-~~~ffi~, ~~-~~ffIB-~o
C-> ~Sift ~=--t 1\~ o fil-F:M:
w
15 ....
!ti
Ml '-
·..
' -....,_
__
~Jg: §t& is"~ !mE ?i-00 Effi ,j,i§-
m~-g- b d g OJ
m - \.. '1!f:::ft
f=J.i3 ~ I':"!
.l':" p t k k
rw*-~*~
-- ' Fl
z zh j
ffl*~~~~ C ch q
m•-tt f s sh X h h
l!h~1f V

A.ff m n ng
:itlir l
~~ r
-¥7Cif w y
,11tuz
b bia JJ~
p pus 4m-r
w wando We:a
m mederi mi
f fib ~-r
V vih 3f
d dasan i!kiir
t ta.sen ffl~
7
n nimha fu
I Iuka JtnJ
r bira ffiJ
z zijin ~'ilt
C cihai ff#i
s suvan i{
zh zhal ~.A
ch chal tt~
sh shuven >Cf-t
J ji ~JL
q qimar l!ij x
X xitam iB¥1J
y yavem ~
g gurun ~
k kengke ffl J1t.
h huzhu g,1f1
ng" nimang" ~
O} 01or :@
k. kor {1j
h h,alh,un tA
H•lll'I-

*rlt$m~!I-U!l!JjJLit:
1 • n ili ~ tE4m
if b tt~rmi
fill* ft= : m] o ~JRth
minb ''~~, <~m) *fp [mimbJ
sonb ''{IJ~" (~~) itfl=: [s:>mb]
2. n tH~tE Uil~; f%mmf Bt15ctr ._f-tc f9iJ:«f:l1
sun ":t:m" ~ft. [sii]
ilan d:::;:,, i.ift [ila]
8
kechen "!if'J i,!1fl= [krtf.,i]
orin "~+" ~fl= [orf]
3 ..l l:f1 *
lJll.ff 1i·71 ~ WJ
;tt, ~ mf00~ 7G
1f *f~* ~7Gif o i}IJ

mal ";J-.itrI' j:" *fF [ma.1]


sal "M--+-" ~f'j: [sai]
uJ "*1ff'}
~- *fp [uJ]
ilha ""1t" ~-f'F [i.nm]
xilhim "i'm3f" ~ff= [,d.f¥im]
O]almen "tt~" ~fF [Ga.Ima]
4.H::\ijl,tf:1f'7'L'i~~~*at}$&-tf v, ~(;J.iiti~~ fo ~~Vt£
::f1]mi1~JI!.*1$}!$m-if bo 00:kOtdavsun ''~'' ~ ft; [davsu Jll
[dafsu] (]J\ b~~~lfiHf: dabsun) "fiii" ~~ [savd-vm]
1 savdem

~ [safdym] (itJt~-1Saffi:g.1 sabdambi) J gev '' ~$'' 11~ *


[g1tv] 1#:[g'Yf] Cit:lt~~ifil}g: gebu) , dev "llil ffl'' f'j=: *
[drev] !OC [dtef] (ht rt~-=r.,ffiitfdobi) o
s .mf13 m1fW:i1f !PJ~ l¥Jil1f :t]!Jio 1fIB vem ~ ~ f~ *
[ vIIJJ , tE~ ~-® ~ cv J E'n
yavevern ''{!je"
fri181,~ ifttkJ..·• ~ q:aili
i~fi=-[javavtlJ]
OiJ:!m
i * Q

zhavevem "iK\" *fi: [c:12;,avavruJ


6 .h, h {E{f1'f ~~;t}4)iJ[{~ k, k tl*o ~Jith
ehsem "~ it:'} ~f"F [Yks,rm]
sohsum "~ b):'·' i~f1=;: [s~sum]
fabjin''=1=:*-''*f'F [faqdii]
7 . h.. n ff W31-..
jc-lf :Z fsJ1£tE~ 1f atr$m
~ m , 1, n, r fQ JC
*
"W:Lis], f'F*llEY B'1i!a~-tf [1] .. [K] W!Jmia o

ihe ~~-t-" ~~ [iyv]


. ,
1vanen "fd-:.tI:"~~ [iVS.Ka]
hemhen "~tr-') i#.f~ [xvrnyi]
Hh,am ~-1'¥ [i ..rn-am]
"[;{ !,}lj~,

xilhim ,,tmIf-~-~
~fµ [GLI).'"im]
yonh,un "1tiJn ~f~ [j:JnmJ
banhun "Mtf:l" --it [banKfi]
birhim "iifti& ,, *
~ff [xirxim]
yarh.a "71<--:±c''
- .'.il1l ~fl: [jarna]
ill)£, ffrmf fftJ::t"{f4-F
h .. h 7F~o
~~~M~~=~~~£-~ ...--a~~ffi~uffl~
~if-77, b~ h fE•~{llff.JJ5ffii,~ii]9 [¥J .. [I{J o f>4Hmi
unchuhun {qJffii, ftt ii
fachuh,un
vaqihim
yenqihun
Iaxihirn
8. s ~ ·1f m, ng fo JC1r fa],
JC if Z fal~ tE4W~F1tl
ff WI"i"" z
I•~~tr~ ~ ~ [ z J ~ WiHm
i~ :Xd-€1 ~
h,usun '' fJitu *f'F [XuzuJ
tasirem "~~,, ~ff [taz1rvm]
temsim "~~" ii{i=: [twmz1m]
hen g's i m"'=1T
tit!'1 ~ f~ [ XYIJ z1m J
~imffi:hn.6£4 -su fJ&;l®g,mH:~~:fih~ft.JiiU, Jti:f:J~ s 1±1:it
~ {tf r' , ~ ii ft [ zJ o ff1J:flu:
ashshasu i;t}!.fffel
h.aqisu ~{ff
tusan Jtff, ff :n
10
sarasu 4alt~
yarusu Pf1tt sl~
shangasu ~~
asari r~ c~fftl)

uxin '' fAftB'' i~ ff:£[u~i]


kuxi '' JJ-=f-"i~ft :kui.i]
hoxin "!tt'' *·f1f. [~i]
uxim "~~ (~}ij:) '' *ft [~im]
OJoxi n "=+ '' iitfp [ G::JZY]
{tLlt:, tEr3t~ftr, ~:$-~~ ft.:;f:ijr&l¥J~~tf t.-J •
c1 ) :tm
ff-fffiit8ff 11~ 1S1fo 1JlJ :
jaxihan
ixihiam
<2 ) ff!11F
{~ .lfJ(t-J~ ~ {81.Pl fffeJ
jn = Q

veximbum J:::.~
kexi

veilexi r.J....
arexi f'F-~
h,umaxi '!:7k~
bithexi 8i~
l O. r :if( lli~-t£Wrl r n:& i~ftriij 11! fl!
O * [~J Q fjlJjn,
riben □ -*
riji Bic
l J ..ng ,ff~ iPjnge '' *n~ g,.
111} *~ liJ1-=.]·"rf1IBl.l tEiP!it t

11
Jit9t~IB~£:i=aJ1t Q

12 . P :k$'5}-ffi ~ tEti
:ftHi ffi ftr ~ 11L
it{~
13 . z, c R W~ tE& m-1100 fl o
(=..) Rittil-tf ~ [!.91"-: [nj] .. [lj] .. [rj] ~ [xjJ

*
rJ

~ ftffi -=gr*~ an1:n=


:t! -+s ~ ~~:m: ~ 1f 7'iW{~ rt~·~~~ .m ti-a-=w
Ef:t-ri*~~~, i¥i$rl¼* TJCif, fil~~={if-,t{f"Bt:ili~Wl#~~~
@~~i§-fflittLirrttr~atifFffl, J&.T ~1tm if o i:wm 1=1mftl~ua
mhnJ:J~t ~ ~ x-t00 Q

-tsoom ow
;~ aniya [anj]
,1~~-r oli [rnlj]
-~,JI baili ~bailj]
rk1 yali [j~ljJ
Wlli.~ ari [€-rj]
fflj mederi [mYdYrjJ
7E muduri [mudurj]
118~ derhi [ dir:x.j J
,~-=r ulhi [u.1xjJ
~l~ sargiya [~rxj)
*j(Jfljc{f i $f1ij~ft~-'5 j Q

(~) 111t$!ff ~1r".·1':[d~ 1] ..[t\vJ~ (tw], [xw] .. [Xw]


lH:t1'!tEiWJ*«~§ft$mtf, *~~ t]ftrii-H~~~:m~{f 7i AA~~
~" ~~w~~~~ttomm~~T, m~~-ili~••~~w
ffl, ~~-re~~o ~mreom~~ffiffi~~~fflo
~fiiffi um
Jt~ • udu [ud,v]
m; onchu [on~wJ
12:
.ffi. hutu [xutw]
~~ hoto [XJtwJ
;J-.M-F burhu [burx"v]
~f- suihe [pyxw]
l!e-=f huhu [xuxw]
~~ doho [d;JXW]
~]] loho [loX\v]
~It~ shorho [sarXw]
*Xffi:rc&u~~.lfff-t?f~ wo

mmm~~~~u•~~~~~,~~~~~M½~~-~
[l;rt ~ -tI-~ ~JHfl}Jl
t:Ex ~ ~~ ·flfy1m, m ti! 1,:.1
lli ~ tEJc-tr iBm oo, -m
~~~MW~~~~~~~olli~tr~~m~~~~u«~~~
_I:ff.1ti*~ [J. Y ft~ 7C if, r;i F ft~ m~, 1r=p~ :#;I~ CJ.tr
CJ.·-y:JLf4i~ ~o

y ii $$It
Y+F if It~
Y+F+F arh 91-iR
Y+F+F+F anth ~J ...
F+Y Ii ff
F+Y+F sal ~-=f-
F+Y+F+F nunb ~~ (~~)
flf8Wiir.Jff.J~~1..l§·Tilf tti:ij,ij;tl JJA'tJJfi:FT,
jjjati*li 1f3{ifi
ffHii1rMia9W~ o 1Y11Jm:
suhdun ~ sah,urun

13
t\ulan1 1-¼ long'k,on ffi~
~~m~~F~~m, ~~m~#h~~~~~~~~ff~~~
fr~, ~IB"~ fFffi, 1J\]~O, ic-N~
>( Pi~
-~l]iTI} ~ _jJ~~,, t i] J.ttr
i.P}ff.)'.m-=ff 1

~ifiJM~ft-r%, ,,fj~~1;i] ~~ltt-=fr:1ff


jJ ~' iaJn;.--g:2/i~~fr~o
zhoro ffl~ (ifr{2!~) zhoro }EQ,
duru .j& (tJr{t:tt) durii ffijf

ffir1c1fA\Jfj~ft., i~fat~ Q itf~:;c-tf,mt'&IP] ~ufiffiltfst, gt


~:~m1J;~~m_, m~J/!~ffi.~?kitT o
·f,; -'£ fv- - ---r ' 1t:. '~ - - ft1-. -~ -w-- 2: 6t-.
t;ctt
1=1
:___--cr._ 8~ -'
r21.1u l ,_fJJC □ -rl1kJ ~ ~ IJ IJ-[) 'J J L a
olEi ¾
l=-1 o 00
- M -
n !J7C ---ti:.
::_il._
FT tk Jffl'
~
~ IL n ~
3',,.- .!j .... ,

~w~~~»~ma~m*$~~~~mx%ffili~~~ffllim
n~m~, ~Llre~~~~~~~T~litio
~ ffl. a a
faS
z_, ID. 0 e

~ p.j gJl e

T m u ii
~
rt: m i

~ ; z..
i:J.~~ft 1 Efl!Ii ..~ ~ll,.JXfil ~}li 1E17C tJl ..T !fl~ 00~ JC
~;lJ_ttJ;fJ-, ~tR .. z.im£138·&JC1i",~~ll~~ID=JttJCtf-, @~!Ii
W~~~mfil~~ttxff, T .. ~ffl~~tt~~o~OOffl*«•
7cif 1¥-JiaJz¥:(91},
_!l ;c{?~Jt±.~J'Cir, if JCif li'lifa.f~~7Cif-¥Po
14
·ff:NI-=rF½
(-) ~IBx~~mffi~IB~~m~~, ~tix~~Bffi~
Ll.J .TitT ;-=Rf:~ -=n--:.
'I•
IJ._j;.>-.JC.
::rr,
~tl. ,.;'-- R o
¼I hr.
P''! )(.!---i :

adenem ~1m anem Tft~~


eten 1£!:llJ adaling ffi [P]le
albaxi lfQI aviyas p
chok,o xq honhu -$
xoro J!t ash.on Ji.£
xomo 7j( .~ xel.ho 'ti.
c=) T,rtmm~x~~~rn~~~~~~~~~~~~
HiJm1'r:'13fil.7C{f ffilfiJftr O Tm 7C if~ FiTrJ.t)j :l}t{£ ZAil. 7G 1f ® 1ru
m, rn~mx~R@ill~a~mx~~fil@, -•~m~~zm
.. :;; {?iJ~TI:
-ft_~....lr,Loo
7C1:::1, 1=m1
ilim ffi. is'hun ~iii
turi.i R-=f tusan tE!b-
uxin mttk alung t&m
xi.ivin !Aft-=r- :zhuvo tit$
qiile
~* moni ~f6
mm
denjim ~ emhun
<=>~m~~moom~~ffl,Tffl~ ~m~~,m~m~
l¥ tll mLA[ 7C-W
o 011t12
eche ~it{ elden 1(:~
elehun ~
J!ll enchush,un t.f*
evqi W.,·;t elqin fr.I!~~
~~HJJnJft1l'M,7c~~iW~fw~~~:fjCJ. r JL:Wts
c~)~~m-~~~~~~~~~*m~~~~~¾~m
jc1f· .. ~&Jlxif~rtfil7Cir, ll!l't-J7C tr H::ea
jall,j·1Ifi:tm.E&51' {~j

15
tande-vc-m
a-10)-hei* *~ (-i1,~u,t)
(=) i~]=f:ti'r--~,t---ff-:3fj tf, fE)=f*~
(t':,7c{f ~z::.,_ffi.,.1 •filJC
{if'-=i1a:i
7t-~£ i!ut 111"
rx:!-Ft:n:::1f~, ,bUW:5} ill [I{JJG'Wii:: el', W~5llJ;
OJ.ox ( i) - hcng !/;?Jl (tr, *Rt)
fonj (i) - hei lir] (:i,1 ti ~J)
n1uq (i) -hei W~ (j,t-3;-~.j")
c:--) fJJ=ri=t~1 :1c -ff, ~ ait~ 1m
:re¥-~ z:.A!l Jtt:frMJ7(. HJ! o 1£
ti o _tip
{91J ;
to-vu-m

so-nung' ~:If (i1*a1)


yo-h,un.g ffJ G~-*a1)
zho-ho :ie C}J§~itJ~m~)
c~,~~M-~a~~~*~Tffl~~, W~*~~$~
~~~~mx~~ ~~m~~~ffl~~~~eo 00~,
mura-b,eng P§.~ (u£Rt)
.
uhcba-hei ffl.~ (tt*~)
<Ji) iuFf %~tr~ J! ff W~ "r :n::if, ffi ill} -=f -ffii".'-.~ *-~
7C--«-
~ T ffi.7L ~ t ll A•t }it ffi ~ a'17C~ £ 0 ~ Uc WrHm:
~ft1111
ashshandu-vu-m i;IJM ({tiqj~)
tiix(il) ~hung fil (-i:t*ll1)
ut (u) -hui ~ <-d:½Jl.r)
ov (u) -ho il (}];~ 1erJi;bffl:t;:)
jNJ=ftE~ffl.NtJJQJt</i}~, 1rat~ JtrJJi:i~t~½~lll:P--@tl g

16
tEfJ.$mff t.tf~ fFJi~ ~ ~ CJ.m-, -5}-' ~ mffl 7C=ff
$ii WJf -:k~ ~ff}Jo_I£
~9!f1JwW7C if e ~ u" {Jiij
ftJ11T t□ 1
der <e1 y ~ ~ Cffl~I Jtt&)

chal (e>qi ,ft~ (jjfPJfl)


dev<u>v
oioh. <u;. mak t'iJ--=f-
(i§:-Jffi½#f)
{fJ;_,l$ff-g~- n fi!f~ 8\1itl-=fJ5, 1¥ff~ ill]µf.J-fJaht ir -qi l11ff! fr ~
iajpt,f_iHlPX.?T
-nofi [l._&~{&~~rfti.nlntft~, -n - 1&:W ~ ~
~o {91Jfa:
ilan
uy1n
= + -qi---ila (n) qi
fL + -qi --u (y) i (n) qi
~=
~fL
zhuan + + -qi---..zhua (n) qi m;+-
duyin [9 + -qi---duyi (n)nofi II9"r A
:mu&
tEtt W.11# :B" -qi lt.J, f 11 * n wI ffif
Jr.]JG~ Ji!: e,. u Mllli .
-~m'1ft -n ~ti £itHUI.O

naden ---t+ ~qi -nad ( en) qi ~~


_._
niingun +
-:,L.:, -qi---+nung (un) qi ~ ,, ).

zhak.un 1\ + -qi ~zlmh. (un) qi m-1\.

tlfai~H-l-=f-~~~Hf~ o

~M~~m~~~~~~~~, ~~~~re~~~=*•D
17
~~~o~~~~~~~*~~m~~~, ~Ll~~~~~
7f,:, ~ i~j~ §1.1i~ i~-. jfj'g li1"T,fl:iEL ·ft iITJ-.rJJ
iij O '11Jin]
~~trJ.
~~~%~~~' {A£~~~~~~~~~ ~~-~+~~~M
If*~-, t:J-t3 i~IJiu] ,. ~ tHiulLJ:=lA.* i~ :~ o
.tfL-iiJ
1n1
J.ffi ~,, .df.iSJ~ z11rTriE ~ 1t, ~ rm ft: 1:U-f- , fa A 1r ~
.Et•5':r
~~~~~~o ~m£W~~~~,&~,ffi~Wo
OC~~o~~S~~~~~~~~~,R*~~fil~A~~- □
-~-"FUx_l~l~liP:1. i.nJo r mf~~;fp Lrij~~ffoj!
< 1) .i; lnJ uxixi :-&~ n1arin .9' isan ~i,_~
qimar ~::Ko
ma .m
'l'..t:1. suyan ~
Ji.'il. hathun
.q .1.1,

:g .ffiir.., Cl

< 3) ~HTT sunzha li ming'an T zhai m=::


ilanofi 1= 0

bi l~ bei fJ ei eraling 3-!#AtJ ai ~


z., ter ter ~~ 0

( 5 ) iqJin] bodum ~ anem $ buzhum ~

audulum JR~ om ,£ 7-) 0

( 6 ) ti~ lnJ aifini -lilt:. darnui t~1lt kemni 1'Mll


eli ]f 0

( 7) ~ifJJu1 huar huar tlf~~-J:fu


g'eder OJoder ffi*/J,~~IJ~*~tt-J#-=f
fer fer ;f:;$Mt~~fhtf>.J.f¥::f,,
( 8) mil i~ aling~ frij···-ft songk;oi tkfm
jelin ~ T amel L';J.)§- 0

zhai fn embiqi I&~ udu li,f{


aik,a :!m* sim ltiIAJ.,
18
o o) B.biJt] Ji Wif=~fl ta *:r:G"~~,N/L,
(
, 11. ) '--i:i./=':';1
lR -\ lXfJ ye * ,,_r-:tt n::il bare :=&
;:;1~f§. 1L"
o

(12) tfl..i~
nak ~?F~lr.
1k7I~~t-lr eh 0

) ~ ial -trlr1]Ir "li r-JD~~ laj1W


<----- 1mJ!,y}, if~~ m.~ ·$!.ti
~~reo~~~M~~~ ~W~ft~~~~' ~~+~~~M~
~Jt: ~1=1:.
1
ill. 1ritf, -m Pl"rJ.fittfl t'lii~flJi~i:f a

~·.~ ftJ#-J.~:ti~ fr'.Jffli.m.,6,\!;~1=f =

~xi tt {E -triµJ • iifJt~ l~ ~ J:, -*-,r. »...~-ltt#!ITT.~ ili:;JJ~Ao


1!x.
~J:!m:
uxin EB!& + - xi_____,. uxixi ~~
yaru~m 't!ii ~ + - xi -yaruxi 41lam
veile-m -JiidJ+ -xi-)-veilexi If...
are-m 1f:& + -xi ___,.,.arexi ft=:~
-rta n it- tE_g,ir1J, it.,tB:1 *
i11l ffi _1:, ~ ~trrfr~ o WrHm:
uxin ffi!ill + ~ rtan _,.ux irtan ~ ~It

ve i 1e-m 7.1 z;IJ+ -rtan veil ertan


--,J, I J&
• uji-m RN~+ -rtan-+ (ulh_a) ujirtan ~®:]k
-zhi fftf}f;f!f.M]i~ff!J:~ f"F~t'frJ\.1ii~fflBT*JF~!f-'if·Wl~
A~ tr-J~ ~J:fzo * :o

felgian IT+ -zbi-felg'ianzhi ~ !tllk~fil:(83e~JL)§

tf.J~+o
suyan ~ + -zhi- suyanzhi *.&Jtk~&Jltft.J~J~
JL~
~~*o

yeqin m+ -zbi~yeqinzlli MrJtJl:t~T~J83Ci~JLiB


[J1~;g+o
-n ittEzroH.JlnJ;ff!J:,*if; ~:fiXlil!~~ :kl'F>JJp4t!JfB
;f:i ~D

19
isa-m
hade-m
*~
'tJ
+-n-isan
+ ~n--h,aden
~Ut
'fff"'
beile-m Jj~ff + -n --beilen 1,r:~
xeli-m fif +-n--xelin fit"fR
-ku / ~ ku / -kfitEij.riul tt.JfflJ:.,. ~~~fr ::l.J~t~~~iY-1 ::r.
:rf..1¥-1£#'1A.4Wl, *
-ku tln: WJ=f ~ 7C~ ~ i-. e a"-J U,JJ:, -k.u
*
tt tElij-=f ~ 7c1-f_7bo .. u.. a froi nJf::o f91Jtio:
velmi-m f.J + -ku-velmjku $a$
fete-m Wr+ -ku-fetk,u l@r
bu}ljiiru-m~t + -ku-buhjilrku ~ifRtJA
ire-m E + -k--irk :f=),m-
t. ti: ilfSHf ffjJ;q-~;tt5F1{
fl rf.Jli#
}Jn}ll1t o i3: Wj1"--Mit
11TT!&:
1}
H~-~-~A~~~~&&~~~~~-~£~~~ ~ft-~
;N;,fig£ ifilJ: 0

( 1) -s ~ff~~).._~ ~~:':l:~~~inJJ:o t"fiJJtlr


taqixi ~~ + -s-taqixis ~~fl'1
axit.a 1f ~ + - s __.axitas •~-fn
mer-in ~ + -s-meris ff$!¼
ihan ~ + -s-ih,as VF~*
( 2)
nun ~~ + -tes -nuntes
*
~tes ~ M-~ tE1f.7f.-Ji 1¥)~ WJ
J:t1 {§fj:tllI
~~ITT
du ~~ + -tes-dutes 'jl!,~(M
eche +-tes--rehetes
,I?{l/OC ~~fn
ina :S'l'JJJ
+ -tes -inates 9~!11J-rn
ame 1t* + -tes -ametes ~*~~~~~A.
eni ~~ + -tes -enites -H}*j!~l¥-J-~},..

!O
chuaheseni bei l
oery<
ame. l emdan faidh.eng tov

s im kechend ixinqhei.
~ jl]
±~{fl ~ t- -- -1'-tllit4~kt ff~, iE ./if11~
¥0T ~ .ti :tfl.JL~
jamshun oho, jib anth,esen_i_~ederem yavh,ei, nan

gel
~L
komsu ohui.
* ~A @ ~ A

~ &
~li!eT, *f~~_A@l¼ 7, A& 7 o
2 .~ :!t=K--t:-~~: 3:m,.. ~-:CJ\.#r .. ~~~ ~-t~-m ..
~m, -JfrtJ~,. m-~-ft~o tt}~~:fSijj] .. ft~~IP.);)tflBiajtf-10
~~~#Jffl.Ef.J:¥.:~o
C1) =1:~ ffliWJ=f.10~:?z7p,tf/p]-=fm£*i~ yt M" ;! *
~~a~ fi~tt~~~~o~~R~~$~~·~~ffi, ~filff
~ffi½U-~~m~fi~~~~~~cOO~,
bi tLxixi. ft~~~()

~ ~~
sun ethei.
W; ~~
mafa g'urun jelin h.usunb akurnbu:ni veilem.
ffi. ~ ~ ~ jJji Iff::
Xrffl00$ .t1I VFo
( 2) XI- IAffl. ~ff1mEt51~ -i / -y,,, -i ~{El;.( -n tli
~~ iP]=fJ:~ -y ffl ff.f). JCif~ ~ 'ffl~J;}titffi =ff"#j ~ff.JW=f J:o
01J
~I]:

davsun ~ + -i-davsuni ti;: (~-IJ..t&)

21
honin -=¥:, + -i- honinj :¥:: (~-IJittr)
bosa ;.f(iffl+ -y-bosay :fer~ (Jii-IA;te->
tash ?5-J.!f.
+ -y-tashey ~L£. C».i-IA-m)
~- I fl.mft~~~*~ a f§lJft~:
shanji boy am bo zhai cbuvang __ boy uqini duilen1ak
if!§tJ
ilah
_.,,..._,-
... . .

~
bihei ~
•'

* ·.,- -·· .......

@ ll1 JJil@
.-'

m fl xta
1't
~#?-tf~ffr.JJT:@-:f1:IW.,;J
~f'l#ff o
I
:1c,£ fJ'.JI Jt fn-¥t& f§iJtm,
~~fr ~ffi t:.A Q

bangbal moy iihuv


........-_.-._.-_,,,...,,,..._
tandem •

$ * Ia 31
ffl*;$tfJlo
zhu ----~!~ zhavemak emdan aql\eng lavdu sulho
Wi ~ :PK ~-& ffl $ ~*
tuhhui,.
ff;
<~) ffiWi~:t,ittt CW) -:Jg,
lfr ~t¥F$1¥:W:o
*$•mw~~WW$lli~K-IAMB~J m#ffl~~~

moruy gesge ambu bani dam.


* •~ r
---~
-.._.-

~ --fr
rnm~ff :ktr-1~r.,
( 3) llf.f1Jllfttir:& -b / -v o -b mfEC,J,.~n ~ ~ Ef.;00
~;ffl.
=f 1:, -v t¾.ff J;_l:,c1f~ J:l.ltl CJ.;lt.:ffil.iffl=tf#i ~ lf.Jlii.1.::P
1: o {~J:!-cJh
nangin ,~ffi + ~b -~nang'inb @:tftl {~,ti)
ihan 1f- + ··b-ihanb 4=- <-.ffl.)
22
numku ~ -1- -v -numkuv -~ (~~)

vehe -:fl9-,:;+ -v-vehev ::fi-!k (~#r)

audunzbi ling'h ua v
-•--.r-..r--.JI""•-._,,.,_,- .-.~,,,~-.
gidashim ozhok;u.
tt~ ~ l#i4E :Ktffi ~~
:lfttx~~TiiUi~ill?R:ffiQ
ter em yono g'isun g"isirmak.,.._......_
monb _..._.-..,_ gum injjvheis
....... ..,-

~ - ~ ~ ~ am~ ~
ttgUt 7 ~.Jr-Jfi!, re~fi1fflHg~T o
xini du mind J!!-'~':-1!.. qimar g'enem sim gisirhei.
~ ~ ft -~ ~x ¾ ~
ft.~ ~~i}F ~tit ilkijijJc~ 0

<4 ) 1;j-{ft ffl. ~tin 1tt7}~ -d ~Hm1 O

avk;a ~ + d-avkad :x <-t:a-Fz:~)


merin .r;; + d----.merind q (~-&~)
liamk ~jtJ +d--liamked \tlc15(.!a-1ft~)
los ~~ + d-losud ·lllf- <!i-nt:~>
~-~-~~~~fi~ffl~~~-,n~~~~' fi~~I
A-~it,g;tr~~±.~o {JlJ:flo:
hahejini amedeni
-.....-_.._.•_,-_..
..... ,, .,._,- ...
qimkendi gum alh bihei •
JL=f :5t* ffifflitB m -a-W
JL~~ffiffi!t~ilf T fm)l~o
mes orhuy derhid ---...~
...............
ung~kankiet
Pefn -J!i. m. • ~•
if:p~ -f] j& ff -1t.m
JIE! .
JI
me i me i ji chen g-
ey s i zhenden i
__~_一~-一_-一_一一_一一-r勹 r尸一二.旷户、~
t emak ili d genhei霾

梅梅 吉戊 车 坐伊犁去
梅挴坐上吉成的车去伊犁了。
bia t uhsud
丁-广一,一`'- -_----- _ _ .卢-
duldev h,邑.

月亮云彩 遮住
月亮波云彩遮住了 6

(5) 离格 附加成分是- deri。例如:


ho t un 城+ - de ri __,,
h o t under i 城 (离格)

ux i ha 星星+ -deri ----,,.ux i haderi星星(离格)

qi mar 明天+ -deri-q i n1arderi明天(离格)

rnul 橙子+ - de ri- mulde ri 撩子(离格)

离格表示行为的出发点,状态的起因亭,比较的对象。例如`
iing飞shantai叩叩妇叩生庄 bederem. ji bed, Iavdu tun炉his
永将太 衣村 回 来许多同志

oudum tlqhei嘈 永善太从农村回来,许多同志来迎接.


迎出
mer gen t ash yarhede ri
__一.--~--一·-----,.,、广七
geleku ..
莫尔拫老虎 豹子· 不怕
莫尔根不怕虎豹。
t ere y sar baheneren gn i nanede ri 扣Iu.

他 知道懂得 人 多
他懂得的(小情)比别人多。

(6) 方向格 咐加成分是-qi。例如,


a li n 山 +~qi -al i n qi 山 (方向格)
t aqik. u 学校+~qi -➔taqik_uqi 学校(方向格)
l廿s 驴子+-qi ---l iisuqi 驴子(方向格)
mal 瓮 +-qi ----->mal
eqi 瓮 (方向格)

``
方向格主要表示行为运动的方向。例如t
m in i ihin ux i n qi y avh ei.
我 丈夫巾池 走
我丈夫往地里去了。
t er nan eqi k i ram ..
他人斜视

他铲眼石人。

III 另外也表示袚比较的对勺,阴如:
er bo t er.肛b-o q l-- ci eKon 窝 . 这悼房比那幢房略高一些。
这房那 房
(7) 造一联合格 阴加成分是 -mak 。例如 3
a ge 罚哥+- ma k.----.agem&,k 哥哥(遗—联合格)
ash 翅膀+- mak, ___.ash 叩1ak 姥膀(选一联合格)

x in g 血+- rr1ak------)> x:i n gemak 曲(遗—联合格)

0 讥1r 肚子+- n1 从一 0 邓tmmak 鼻子(选一联合格)

造一联合格表示联合关系。例如:
sahen ji em a 飞了it ama k. i s'hund du i le m t e fi gi sun
_,· r,· ,-广._.-·_.一...·,、,一...,,..

姑娘 青年 互相 对 坐话
gi s i remahe i鲁

姑娘正和一个小伙子而对而地坐若说 1和
mer i n adun i han ad巳吓~.!<: y a vemahe i.
乌群牛群走
n研和牛群一起走仵
表示行为耟以进行的工具却坏决例如t
fct amak ha t em. 用巠子绑。

绳子 绑

25
F、俨

、 uhomak sadmn 心 用斧了.砍。 上一

,卢亿

斧子 砍
·.I -

除了上面讲的各个格的甚本意义外,各个格还有一些其他意义勺
趴领屈 锡伯语书面祒里没有领属范畴,但在锡伯语口语里
却有领属袍珔。这是书面悟和口语一个很大的区别。同其他满通
古斯语比较起来,锡伯语虳领属范畴有自己的特点亨即只有人称
领屈一种形式没有反身领属的形式。第一人称、第二人称领属

f偏
附加成分表示的语法意义比较单纯,第三人称表示的语法意义有
单纯的一面亨还有复杂的一面。
另外,无论哪种人称领属形式,在使用时都带有点任意性,
有时叶以省略不用。特别是第一人称、第二人称领属形式用得
少。人称领属附加戍分共有五种。
(1) 第一人称领屈附加成分,分单数和复数。单数附加成
分是- m in i,复数是 -mon i。例如
m in i ma h.al-m i n i 我的阳子

mon i u t ku-mon i 我们的衣服


(2) 第.:::人称领属附加成分是 ~x in i,复数是 soni。例

如3
x in i da bel — x i n 』 你的原形
son i en i`七 $on i 你们的母亲

(3) 第三入称领凤附加成分,单效、复数都是 n i。例


如:
屈tu rba iy • l ii se- n i 巴图尔拜的驴

mor i n i du yi n fat he-n i马的四肢

t es ey gehe~ n i 他们的姐姐
附加成分杞若在词千上的次序是,领浊附加成分位千数和
格奶附加成分的后面。当数和络的附加成分的话音形式用“零”

26
来表示位时候.领砒附加成分就直接接在词干_巳可是.一个词,
既要表示领有关系,又要接领屈附加成分,这时不用上面讲的瑰
—T.只格府加成分-i/飞y来表示净而用一种特殊的形式,即在
词千相领屈咐加成分之间序加- ni ng / -yi ng/-ng。例如:
en i n i hahe- ji ng·-nl 可. on1nben i n1er i ku d0x i.ib
母亲儿子 意思 扭 进
b i he i.
妈硐扭不过她) L 子的意思,也就书(岸)去了。
xi shu a ji sahen ji-yin g寸 ni u t kuven j x g m i ma~
你最小姑娘 衣服 哉
gi as.

你把最小的那个姑娘的衣服究起来勹
从以 E 的旬子来行} ~ni n g / -yi n g/-ng所表示的领有意义和屈
一飞礼格咐加成分-i / -y所表示的意义是同样的。如果在一句
恬的货个:『小,不盂要接领屈附加成分但要求出现屈一t具格这
时仍然要使用附加成分-i / ~y。可以用下面这两个例子做比较`
(1) chan_[:J;jisan ame- yi n g -n i u t kuven i 01azhhe i ..
常吉山 父亲 衣服 拿
常古山把自己父亲的衣服令来了。
例 (1) ame“ 父亲”需要接领屈附加成分,又需要表示
翎有意义,这时使用附加成分-ying。
(2) cban gji san an1e- y u t kuven i D{azh h.e i.
常吉山 父亲衣服 令
常占山把父亲的衣服食来了。
例(:3) ame 不帘裳接领属附加戊分时,就使用屈一工具格附加
成分- Y 凸
除了上面讲的领屈附加成分接附在词干上出现的特殊变化

27
外,在其他情况巨,都是直接接在格的附加成分的后面。例如`
ame en i - n i h ochu h,unben i emdan 扫kie Sl fil

父母 女婿 一次看
jih e i. (接在主格后)

父母看(他们的)女婿来了勺
xi dac沺 nge-v-xi n i so J (接在农格后)
你大衣 脱

你把(你的)大衣脱下来吧!
ho t dex li mak en i -de-n i elh xanb f an j he i.
浩特进 母亲安好问
(接在与一位格后)
浩特进来了,向他母亲问好。
neneme i hebe~der i -n i zhu ji tut a h. b ih e i.
以前 妻千 两小孩留
(接在离格后)
前妻留下了两个小孩。
ba yi n nan ta ar h aku, bo qi -n i bederem ji he i.
宫 人 办法没有家 回来
(接在方向格后)
宫人无计可施,只好回家了心
ma ji mal h,un b et.am bahh zha k,e-ma k.-n i ame
一点节省挣得 东西 父

en 八 eni gi n gulem ban ji m biheye,. (接在造联合格后)


母 敬: 生活

用一点一滴挣来的东西,孝敬父母。
人称领屈附加成分接在词后,它表示的基本语法意义是指出
领屈关系,3 也就是说,它指出词所指称的人或物属什么人或什么

28
物所有;是“我的”、 “你的"、“他的'',还是“什么人的" ...
“什么物的"。例如
xin i uv h,u t ur i -x i n i ta eran g' b i he i?
你 命运 这样
原来你的命乙就是这样?
son i amken i ve-son i bi em, g'er i da bade-n i
你们 大姨 我已经 原池方
ix i vhen g.

我已经把你们的大姨送回老家了。
ji chen, ge y ame-n i huaren ir emahe i.
吉成 父亲 院子 扫
吉成的父亲正在扫院子。

xin i uv hu t ur i -x in i, son i amken i ve-son i, ji chen, ge y


ame-n i都是领媒结构亨它表示的语义是领讽关系,分别是“你
的命运”, “你们的大姨“,“古成的父亲门领隔附加成分- x in i,
飞 oni、 ni复指这种领属关系。
领屈结构所构成的语义,有时不一定是纯粹的领属关系,这
时所说的“领有“和“隶属”是在广义上讲甘心可以理韶为彼此
之间存在的某种性质的联系,这种联系不存在十其他为人和物之
间,只存在千所指称的双方之间仑例如:
x in i sehd-x i n i em ger i dor das h. endur i bi he i.
你老人 已纾潼修神
你的那位老入,原来是修了逍的神呢。
这是引自一个故事电灼一旬i乱根据故事前而的叙述, sehd-xi ni

指的是“和你在一起生活过的那位老人”, “老人”不一定“属
于你”,附加成分 -x in i的作用是指出这位“老入“,与别人无

29
关,而与“你”有关口再如$
t eder i er nan ii r h.anb n i mha 01ohulur bade-n i
从此这人 画 鱼 钓 地方
liek imak 但tame 0101\ulum ..
挂 吞钓
从此,这个人把画儿挂在他钓鱼的地方,看着钓。
badeni“地方”,显然不能理解为是 er nan“ 这个人”所领有。
但是“地方”是指“他钓鱼的地方”,故事的情节告诉我们,在
所叙述的具休环境下, “地方”只同“这个人”具有某种联系和
某种关系,而不与其他人具有这种联系和这种关系。
另外,我们可以看到,第三人称领属附加成分-n i所表示
的语法意义还有复杂的一面。
在不少场合,第三人称领属附加成分-ni接在词上,井不指
示什么领属关系,而是指出词所指称的人或物是前面曾经提到的
那个人或物,从下面这段北较长的话,可以者得比较明显。例
如:
em bad ban ji rd ta f ul gan ga zha i bengshe屯扣吐h
一地方生活 福尔嘎阿和 奔胜阿
zhu nan da a b,un du zhav~ b i he i ser. fu l gan gade-n i
两人 兄弟结拜有 福尔嘎阿
em h.ahe ji em sa 肛en ji b i he i, ben gshen g-ede-n i
儿子一女儿 有 奔胜阿
zhus aku b i he i.
孩子没有

话说福尔嘎阿和奔胜阿两人结拜成兄弟,福尔嘎阿有一个
儿子和一个女儿,奔胜阿没有孩子。
这是一个故事的开头,fulg-anga“ 福尔嘎阿“和 bengshenge“ 奔
胜阿”在叙述里第一次出现的时候,不带领属附加成分,当后面

30
再出现的时候,就带上了领属附加成分- ni, -n i在这里的作用
是说明“福尔嘎阿”就是上而提到的那个“福尔嘎阿”, “奔胜
阿”就是上而提到的那个“奔胜阿',Q
有时,领属附加成分- ni所指出的事物,不一定是上下文
里提到的,但它是说诉人和听话人所熟知的。例如:
......唱 hehen i erde i mak damen g-em d i a otochk i e
妻子早晨起坰 一袋吸
si m sahen ji ve-n i get evere,
女儿 叫醒
•san j er en i d t er x il ahuv emdan gi amak oiazh i ! "
女儿母亲那 火芜一次取 拿
''en i e! x il ahu-n i ux i h i n t aku.,.,
母亲 火柴 涅 不点
"san j e J d ir h i boder i em t ua oi azh i mak zhu]''
女儿西屋一火拿 来
"en i e1 uqi ve-n i era i li m mu tuk,u."
母亲门 怎开不能
”“”他妻子早晨起来想吸袋烟,就把女儿叫醒,
“姑娘 1 给妈拿火柴来!”
“妈1 火柴湿,点不着!”
“姑娘!到西屋取点火来!”
“妈!门开不开。”
xilah,u“火柴',出现过两次,第一次不带领属附加成分,第=次
带。 uqi“门”是第一次出现,它之所以带领属附加成分,那是
因为“门”是说话人和听话入都熟知的。
领属附加成分还接在反身代词 bei后。
be i -m i n i 我自己 bei -mon i 我们自己
bei -x i n i 你自己 bei -son i 你们自己

31
bei -n j 他自己 be i se-n i 他们自己
例如 s
hehen i an k.ev pal1 s i m tn ah t ema~:
妻子 钥匙 啪地一声 扔
"t u tu oqi ta x;in i bc i-x;i n i som bu! " si be i.
那么 你自己开给
他桽子把钥匙啪地一声扔了说, “那么,你自己给(他
们)开吧!”
es be i se-ni浊.h. h s i m ambu ba yil em h i m be i sen g'e-n i
他们自己得 大高兴且自己
ji b t urbunben i sehded alhe i.
来原因 老人告诉
他们自已得到了,非常高兴,就把他们自己来的原因告
诉了老人。

另外,第三人称领属附加成分-ni还可以接在动名形式、条件副
动形式上。这肘,-ni不指示领属关系,它的作用是指出行为和
动作是由第三人称的人或物实现的。例如 3
er hahe ji ese y d i anb danem der i vhed e:ri iqi ta
这儿子他们店 管 开始
nan g-enem ji ren g;
-n i zhaden g lavdu.
人去 来很多
自从这孩子开始照管店以来,来来往往的人很多。
f a iqi n ga udu eran g gi s i r qi ve-n i, arbun g a kemun i
法依奇阿虽这样 说 阿尔布阿 还是
a 1'de~u.
不信
法依奇阿虽然这样说了,但阿尔布阿还是不相信。
(二)形容词形容词在句子和结构里做修饰语、谓语和主

32
语。形容词能修饰名词和动词,但不能受名词和动词的修饰,也
不能受其他形容词和数词的修饰。形容词可以受副词修饰,但不
能修饰副词。形容词名词化以后可以接复数、格、领属附加成分,
还能作补语心作为形容词词形变化的特点是一部分形容词有减抑
和加强的形式。
形容词可以分非派生形容词和派生形容词。非派生形容词如
ajig-“小”、 n ing'ki n“ 薄”.. kuariang“美丽”、iche“ 新”、felgian

“红”...felan (mar in)“白(马)”等 3

构词附加成分~ng,接在名词词根上,构成派生形容词,表
示具有名词词根所指称的事物的特征 6 例如:
f en i h 毛 +- n g-......,..
f en i hen~ 有毛的

i l h,a 花 +-ng二一ilhang 有花的

祚V 名子+ ~n~ ~g even g 有名的

m的n 马 + ~n g .___,.mer
in g 骑马的

下面沿几个臣例:
血vung' u t ku 棉衣

fi an g bos 有色儿的布
mer i n g nan 骑马的人

s i zhen g' ji he i 坐车来的

一部分非派生形容词有减抑形式和加强形式。
(1) 减抑形式 在形容词词干上接附加成分 -ken/~~en /
-kun / -k;uno 附加的方法是t
1) 词千第一音节的元音是 e ,一骰接附加成分-ken 。例如$
elhe 慢+-ken --elheken 略慢

ne qi n 平+-ken ~n eqi ken 略平

2) 单音节词的元音是 a 的或词干第一音节的元音是 a 而末
尾音节的元音是 e 、i、 a 的,或者词干第一音节的元音是 u 而末

33
尾音节的元音是 a 的,一般接附加成分- Ken 。例如 I
ma 粗 +- ken---..maken 略粗

alden g 远 + -ken -.aldengk, en 眳远

han qi 近 +- Ken-hanqi ken 略近


su y an 黄 +- ken ---+suyaken 略黄

u yan 稀 +- ken -u ya k.en 略稀

3) 词千第一音节的元音是 u 、 U 或者词干第一音节的元音是
e 而未尾音节的元音是 U 的,一般接附加成分- kun 。例如:
unthun 空 + - kun -unt11ukun 眳空
jiix ihun 较 +- kun ---jiixihukun 略酸

ve i ku- 轻 +-k.un -r--?' veihu即 n 略轻

4) 词干第一音节的元音是 o 、 0 或者词干第一音节的元音足
a 而未尾音节的元音是 U 的,一般接附加成分- Kun 。例如`

Or
OJ_ 远 +-i\ un- O} orkun 略远

onchu 宽 + - kun-,..onchu k, un 略宽

fah,ulun 短 + - k un - feh ul ukun 略短


f ar h,un 阴暗+-k: un 一farh. u k,un 略阴暗
halhun 热 +- kun- 如lhukun 略热

减抑形式指出事物的性质成翡。洌如:
er muku sahurun, t er muku sahurukun.
这水冷那水 冷
这水凉,那水稍凉一些。
(2) 加强形式

1) 重乔词首

(a) 在日首音节行加上辑音 b 构成质叠形式仑例如 3


ha1hun 戍~ hab h,at hun 咸成的、咸极了
tarhun 牉 ➔ tab tar h,un 胖胖的,胖极了

34
machuhun 瘦 ------mab machu h.un 瘦吨的。瘦极了
(b) 在司首音节后加上埔音 v 构成重叠形式。例如:
oy_
olm i n 长---)o,OJ. OV 叩 olm in 长长的,长极了

oi ox i hun 苦一卯 ov OJoxih,un 苦苦的合苦极了,

辣极了
yeqi n 烹~yev yeqi n 黑黑的,黑极了
narnun 细- nav nar h.un 细细的,细极了
(c) 在词首音节后加上辅音 k 构成重乔形式。例如:
farnun 黑暗---,,..fak far~un 黑黑的,黑极了
2) 赁叠整个司。例如:
lavdu 多 71avdu 1avdu 多多的,多极了
komsu 少一 kom3ll komsu 少少的,少极了
3) 井列使用两个近义词。例如:
f elahun + fel gian 一fela h.un fel gi的

红 淡红
红红的,红极了
sohun + su yan-+ so h.un su yan
黄 黄
黄黄的,黄极了
用上面说的这些手段可以强调事物的性质。例如:
x i ranzh i oi ov 司 oxi hun xegev 汕in1 mutu ku 鲁
锡竺芝辣 菜吃 不能
锡兰芝不能吃太辣的菜。
bo y derh i f a k: f ar h,un ...
房里 黑
座里黑咒的。
形容词可以变格,可以接领属附加成分。例如:
er h吐eji s 轨enji ~及茫坐员扭 embad iv im 矗

35
这儿子姑娘 小 一处玩
这个男孩儿女孩儿从小就在一块儿玩儿 3
be iy k,u ta zhalenem t a nane y ku ta edenb
`飞'心一了.~心.·`'一飞
daneku.
自己肚子 满 人 肚子 缺少 不管
饱汉不知饿汉饥。
bi f豆钮吵qih,alem 暑
我红 喜欢
我爱红的。
(三)数词 数词有一系列的专门附加成分 C 这些附加成分
接在拈数词的词于上构成在日常生活中经常使用的表数址的概
念。数词在句了和结构里主要作修饰语。
I .基数词 表示基本的数 H ,分简单数词和复合数词。.简单数

词有,
emken zhuan 十
心u t ov h,un 十五
il an or1.n 二十
du yin 四 OJOXl . il 三十
sunzha 五 dih 四十
....)-
nun gu n/ 、 susa1. 五十
naden 七 ta n g 百
zha 1'un 八 m i n gan 千
u yi n 九 tu mun 万

六十、七十、八十飞九十,是在六、七J\九几个基数词上接附加成
分-zbi构成的。例如:

i nzh i 六十 zhakunzhi八十

n叫em垃 七十 uyinzh i九十

复合数词组成的方法有两种`一种是大数在前,小数在后,复合后

35
表示的数目是两数相加的结果。例如,
zhuan zhu 十二

susa i sunzha 五十五
五十 五
另一种是位数小在前,位数大在后,复合后表示的数目是两数相
乘的结果。例如:
n加心n m i n gan 六千
六千
zhuan tu mun 十万
十万
用同样的方法,几个复合数河还可以组成新的复合数词。 emken
与其他数词构成复合数词时,使用缩减形式 em。洌如,
en1 n1i n~an u yi n 也 ng in zh i n加gun
一千九 百 六十 六

一千九百六十六
在计算某些亦物时,咧如计笥月份和日子,使用另外一些词鲁
或使用一些特殊的表示方法一例如:
om 叩n bia 十一月

zhorhun b ia 十二月

在计算日子时寺 “一天”是 em ineng-。在计算一个月的前十天


的日子时,是在“十“以前加上iche“ 新,初”来表示。例如:
iche zhu 初二.二号

i che du yi n 初四`四号
2 .序数词 有非派生和派生的两种。非派生的序数词有两
个:
uzhu 第一 zha i 第二
派生的序数词是在某数词后接 qi构成。 “第一”、 “第二“除

37
了上面那种形式以外,也可以用如下方法构成。例如:
cm q1 妫一 n i.in gqi 第六
zh uqi 第二 nad qi 第七
i la qi 第三 zha h,qi 第八
du iqi 第四 U.l q}• 第九
sunzha qi 第五 zhua qi 第十
uzhu 、心ai和 emqi、::zhuqi在使用时有不同。单用时, 用前

者,作复合数词的一部分时,用后者。例如;
a i zhen uzhud f亟i m genhe i_ bi zha i d f ehx i m
爱珍 第一 跑 去 我 第二 跑
genhen g.

爱珍是第一个跑去的,我是第二个跑去的。
zhuan em qi d叩el in zha i zhuan zhu qi devt eli nb
十一卷和 十 —' 卷
gum shuas il em t.iqivbe i.
都印刷 出
第十一卷和第十二卷都出版了。
趴集合数词 是在茄数词后接附加成分-nofi构成的心例如 1
zhu-no fi 俩(人)
il a-no fi 仁(人)
sunzba.-nofi五(人)

数词可以变格,可以接领属附加成分。例如`
emkender i zhuan x i dend t olo.
十直数
从一数到十!
ter ter ey em ken ben i g"iahe i.
他他..., 拿

他拿了他自己的那一个。

38
(门)代词 可以代桲其他类的词。 m 代词的形态变化同所
代的讨相同,只是略有特点。代词不受其他词奖的修饰,在旬千
和结构电宅作主i乐补语,带上专门咐加成分时,还能作谓语,
代词主要有人称代词、物主代词、反身代词、指示代词和疑
问代词。
1 .人称代词 有三种人称。各分单、复数。第一人称复数分
排除式和包括式,单、复敬第二人称又分通称和尊称,第三人称
借用指示代词来表示,复数第三人称的 es.. tes 只能指人。列
表如下 1

第 •• 人 称 bi 我


称t 你

通 Xl
第一人称
哼 称1 be i 仕4尔
巳J忙

数 er 他(这个人)
第三人称
t er 他(那个人)

排除式 1 bo 我们
第一人称
复 包括式 1 mes 咱们

通 称[ so 你们
第二人称
抖 称 I be i s 您们

数 es 他们(这些人)
第三人称
t es 他们(那此人)
,'"'l 蛔"嚼暨 •
•'量,

在书面语中第三人称代词还使用i“他 “,che“ 他们”的形式,

39
但这种形犬在口语里很少使用。人称代河可以变格。除去复数第
一人称的包括式和第二人称的尊称形式以外,单、复数第一人称
和第二人称变格时,间接洛词于与主格词干不同,见下表:


仁\\\数 数
..,_ ----
---

\\人
__ __

称.ri砍


称i

人dm





格 ,飞-_“一称 人
-nn _00
1

__
i

I--

主 格 切 bo ,1l!-T_|II
XI SO

-i「
—_--
II-,1-II

. .
屈一工具格
,合

m1n1 x1n1 mon1 sonl

1-
宾 格 m i nb x i nb monb sonb
-!1-4-

吵.,','_
与一位格 m i nd x i nd mond sond
,一

1r
--国

dem

mm
mm


.l ra 劝 nder i
nne sonder i
-llJ,'
·I

方 q1
卜一


• a
m i n qi x1n mon qi son qi

i xkl n ma k
k

造一联合格 sonmak

人称代词用例:
xi iv i m i x ib a k.u i na ?你还没玩儿够吗?
你玩 够 吗
ba

be iy ai?您贵性?
姓l

您 什么

40
2 七物主代词 人称代词接附加成分- ning / -yi n g / -ng
构成物主代词已物主代词作谓语,表示领属关系,不作谓语,表
示存在关系。例如:

er f elan ma ri n terning~(作谓语)
这白马 他的
这匹白马是他的。
mi n i n g arh a k,u. 我束手无策。
我 方法没有
趴反身代词 只有一个,分单,,复数。 “自己”的单数形式
是 bei,复数形式是 beis 或 beite 。例如:
ur gun.g
a be iy bodn i bederem ji he i.
吾尔古阿自己家 回 来
吾尔古阿回到了自己的家。
er il an huda :xi be it eni nox i vem oh si m ,relehe i.
这三商人自己 缠 害怕
这三个商人因为怕牵连上他们自己就害怕了。
4 .指示代词 基本上是由 e-, te- 构成的。 e-指近,te-指

_
远。列表如下,

指近 1 指远
单数 1 画这个 Iter 那个
:1指人或物1 复数 1 ;s 婴霾 I tes 那些 (人)
t er jirhi那些

匡; 那里

指地点 12a;这里
.(1
eral i n g, t eral i n gt
代形容词 eral i, t.era11,
erang这样的 terang那样的
-
指示代词用例:
XI er qi zhu! 你往这儿来 l
你 这 来
ter ji rb i zhak mond aku 帚 我们没有那些东西。
那 些 东西 我们没有
mi n i oron i nd eral i n g. 我的意思是这样的。
我的 意思 这样的
趴疑问代词 有 ve“ 谁 ”,ves“ 谁(复数), “ai“什么”,
a i jirhi“什么样的",ya“ 哪”,yask“ 多少”等。例如t
er em gi n h,on i n y e li v ved bum i e y
这 .一 1
斤 羊 肉 谁 勺
忙己

这一斤羊肉给谁呀?
x i n gq an y avade ri dun g av q azhhe i?
兴谦 哪里 西瓜 拿
兴谦从哪里弄来的西瓜?
er ai nane y s i小en? 这是什么人的车?
这什么人 车
al ji rh i nan ji m ser ? 什么样的人要来?
什么样 人来
(五)动词 动词有五种形式,这就是时间形犬、祈使形式、
副动形式形动形式、动名形式。前两种形式能结束旬子,叫终结
凭丸后三种形式不能结束句子,叫非终结形。动词除了可以接这
些形式的附加成分以外,还可以接态和体虳附加成分。态和体的
附加成分给动词添上各种色彩,态动词在旬子里还和某些词相呼

42
应。但光是态和体都不能构成动词的谓语形式,它们必须带有上
面说的五种形式中的一种形式才能进入句子Q
动词具有专门的构词附加成分。例如:
-sh i (~she) 接在名词、形容词词根上,表示与词根所指
称的事物有关的动作巳例如:

malhun 节省+ - sh i -malhush im 节为


fa.fur i 勇敢+- sh i -fufu rsh i m 奋斗
et hun 强 + -sh i一今ethush i m 涅惺
man t 困难+ ~sb i ___,.
man g"sh i m 拘束
-dLt揆在名讥形容河词根上,表示以间根所指称的事物为
手段的动作。例如;
vovun

货话+ - du- y ovudum 开玩笑
ul i n 财+ i ndum
~du _____.ul 行贿
onchu 宽+- du------,. onchudum 宽大

-zh i接在名词飞形容词词根」二噜表示与i可根指称的事物有
关的动作y例如i
oi on i n 思想+-zh i-----. 01on i nzh i m 多心
urhun 喜欢+ -zh i -urhu nz}Jim 高兴

~le / -lu 接在名词词根上,表示以词拫所指称的事物为工具


的动作。例如
..
m1r1n 肩+ - le ------J, m i r il em 背
damzhen 扁扣+ -le 一 damzh i len1 掉,担
muku 水+-Ju.......... mukulum 浇

0[Oh 钩子+ ~lu-01ohu1um 钩

-de/ -du 接在名词词根上,表示与词根所指称窄物相关的动


作。例如i
samen 萨满+ - de-samdem 跳神

43
ur11n 钻头+ -du...-urudum 钻

在叙述动词的各种形式以前,先介绍一下态和体。
1 亭态 表示行为同主体和客体的关系仑志的泭加成分有三种,
使动态、被动态勹相互态。不俜态附加成分的动词,从态的角度来
看,一般就是主动态或启动态。
(I) 使动态附加成分是- ve / -vu 。例如:

ta ndem 打 + -ve 一t andevem 打(使动态)

bodum 想 + - vu~boduvum 想(使动忐)

佐动态表示主语是发动行为的人或物。但宾语却是实际实现
某种行为和状态的人或物。例如:
h,a h,eji v e-n i sunb unchavem v i n g-h bihei鲁
儿子 牛奶卖 派
(他)让凡子把奶子卖了心
(2) 披动态 附加成分是~ ve / -vu , 与使动态附加成分
同音。例如 s
bas i m 讥笑+-ve-bas ivem 讥笑(被动态)
t urum 朊用+- vu~ t证uvu m. 雇用(被动态)

袚动态接在及物动词后表示主语是承受行为的人或物,补语
是发出行为的人或物。例如!
em bo y ul i n h忒h ta gum t uad d iji vem
家财产 都火烧
a k;uhu i.

一家子的财产都被火烧光了。
(3) 相互态附加成分有一ndu 、 -nu 、 -lzh i.. -che 。例如:
d iir hum 吵 -+ -du....-.durhundum 互相吵

吐如 抢+-nu-d虹unum 互相抢

44
ta ndem 打 lzh i ·寸斗tadelzh im
+ - 互相打
leulem 讨论+ - cbe-leulechem -卉讨论
mah t em 你赞+-che~maht忒hem 一齐赞扬

相互忐接在及物动词后,表示主悟品行为的发出者,并且不
只一人,行为往往是作用干相互之间的。例如:
.g'eren nan t erev mah t ech em.
入们入他 称赞
人们一齐称赞他,
t es zhu nan em ger i buchunum de ri vhe i.
他们两人已经 吵架 开始
他们俩开始吵架了。
ye li urh amel aji砰1'11Il d ii dunum zh i m •
内熟后小孩抢吃
肉熟了以后,小孩们抢若吃起来。
2 .休 表示行为伍一定时间内进行的情况仑单纯形式的休,
只有开始体。
开始体的附加成分是- maqi口开始体表示行为在这段时间里
已经开始或即将开始。例如:
shu j i d ixi vex i nan v i n gi rn b i avema qih.e i.
书记西东人 派 找
书记开始派人到处去找了。
xi elbe fti s i r, t es den ji m a-qim.,
你慢说他们听
你悄悄地说, (不然)他们就要听见了。
下面介绍一下动词的各种形式。
1 、时间形式 动词终结形犬的一种。表示行为的时间同说话
的那一片刻的关系口锡伯语动词的陈述形式没有人称。因此』时间
形式和陈述形式是重合的。时间形式也就是陈述形式。时间形式有

45
羊纯形式和档有助动词 b i-和 o- 的复合形式。表示七种时间,
共有九种附加成分,共中过去时的附加成分有兰种。见下表:
---------

体 进行末完成 1 完成
--一_ _

-hen g*
过去 -he i ~ma h.+ b i he il -01 + b i he i l -x + b i he i
-he

勹将来I -m I -mahe i -m + ohu i

(1) 过去时 有三种附加成分凸


1) -hen g'/" -h. en g'/-ken g /-hun g/,,. -hung'/,#'-kung。
例如:
evse-m 游泳+ - heng乍 evs'heng· 游泳(过去时)

t a-m 看+ -heng一taheng看(过去时)

zh i -m 吃+ - ken g--;,.zh ikeng-吃(过去时)


buzhu-m 党+-hung -buzbhung煮(过去时)

zhodu-m 织+-h.ung一 zbodhun g-织(过去时)

2) ~he i/ -he i /~ke i ./-hu j/ ··h, u i/上 kui r上.例如;


evse-m 溃泳+ -hei --+ev 旷 hei游泳(过去时)

ta -m 看+- h. e i ----J, ta.h.e i看(过去时)


心i勹 m 吃+ Kei一 zh ikei吃(过去时)

buzhu-m 煮+- h u i buzhhui煮(过去时)


__,.
zhodu-m 织+~.h u i -zbodh,u i织(过去时)

鲁 过去时的叶寸而哎份有几种语音形式鲁这电只列了一种求其他语音形

式:归叙屯部分。

46
3) -he/- h,e/-ke/ ~hu/-hoo 例如t
evse-m 游泳+ ~he-evs'he 游泳(过去时)

ta -m 看+ ~he----)', ta he 看(过去时)

zh i -m 吃+- ke-....zh ike 吃(过去时)

buzhu-m 煮+- hu----,.buzhhu 煮(过去时)

zhodu-m 织+ ho" 响 zhodno 织(过去肘)

过去时表示行为是在说话那一片刻以前发生的。但行为不主
定已经完成。 F付加成分 ~heng多用千第一人称和第二人称.附加
成分加i多用于第三人称,附加成分- he 是承袭书面语的形
式。下面是过去时的用法举例:

er b it hev bi ta hen ft. 这本书我已经看过了。


这书我 看
xi avx i evad i x i nem ji hen g 7
你怎么这甲到 来
你怎么到这里来了?
er nan t er den gzhen eldenb b i amak ftenhe i.
这人那灯 亮找 去
这个入寻抒灯光找去了凸
mer genzh i h_ua li an :tama k, evenb dendem zh i ke i_
墨尔根芝花良阿 饼 分 吃
墨尔拫芝和花良阿把饼子分着吃了。
so ,g;el an ji he? 你们为什么又来了?
你们又为什么来
ha j e! x i enen g an enk erd bederhe7
孩子你今天为什么这样早 回来
孩子!你今天为什么回来得这样早?
(2) 现在—将来时 附加成分是- mo 例如:

47
忒的 游沃+ -m......,.evsem 游悚(现在将来时)

zh i- 吃+ - m 立 h i m 吃(现在将来时)

现在一将来时表示行为是在说话的时刻安小的,或是在讲到它以
后发生的。到底是前者或后者,可从上下文和旬千本身分辨出
来。另外,经常性的行为,也用现在—将来时。例如:

hor genzh i fet a k etkenem.


霍尔根芝绳 跳
霍尔根芝跳绳。
mes te zhulx i geneme em t o h, suv 戏vem.
咱们现在前 去 一村子 看见
咱们现在往前去,会看见一个村子。
b i ra y muku f os hun e yi m ..
河水下流
水往低处洈

(3) 过去进行时是由带附加成分- m的的进行体形动形式


和助动词 b ibei 复合构成的。过去进行时表示行为是在说话的
时刻以前,正在进行昔。例如:
dev em kuar i a n盯 sahenji oma k. em b i ra
狐狸一漂亮 姑娘 成一河
hesend ge可i son扣man b i he i.
边去哭
狐狸变成了一个贾亮姑始,曾到河力去哭。

(4) 现在进行时附加成分是 mahei。例如;


evse-m 游泳+- mahe i -evse tna h,e i 游泳(现在

进行时)
zh i -m 吃+ -ma h, ei --zh imahei 吃(现在进行时)

现在进行时表示行为是在说话的时刻正在进行蓄。例如 1

48
er sa h,en jj uzhu mal t emahe i. 这个姑娘正在梳头。
这姑娘头 梳
gehe xi an son g'umane y e7
姐姐你为什么哭
姐姐你为什么哭啊?
(5) 过去未完成时是由带附加成分 -m 的井列副动形式
和助动词 bihei复合检成的。表示行为是在过去的时间发生的,
在那个时间里,行为还未完毕。例如t
e l' han qi em bad i h in heh zhu nan ta
这 附近地方 . 夫 妻 两 人
d jji k sachem uncham b a.n ji m b i he i.
柴 砍 卖 生活
这附近曾有一对夫妇以卖柴为生。
t er er i nd em morl .n komsu s i hed O] Oxi n
那 时 马 少 说 三十
di b yan lluda xe li m b i l丁ei鲁
四十两 价 值
那时,一匹马少说也要值三....四十两(银子)。
(6) 过去完成时是带附加戎分- h 的完成体形动形式和
助动词 bi he i复合构成的。表示行为在过去的时间发生的,在那
个时间里,行为已经完毕仑例如:
ter er i nden i basared ta zhal i n g hudax i
那时 市场 奸商
Ii zhal enh b i he i ..
只满
旧社会,市场上奸商都布满了占
em i nen. §f en1 ar h bodum ba h,h b i he i ..
天 一办法想 得
有一天, (他)想出了一个办法。

49
(7) 现在一将来完成时是由井列副动形式和助动词咄 ui

复合构成的凸表示行为现在已经完成。例如:

xi te em g-
er i esa erdem babenem o h.ui呻

你现在已经 相当技术 会
你现在已经有了相当的技术了。
趴祈使式形式 动词终结形式的一种。表示说话人对行为附
加上个入意志。祈使式分为三个人称,第一人称表明说话人对自
己行为的态度、第二人称表明说话人对听话人行为的态度,第三
人称表明说话人对第三者行为的态度。
(1) 第一人称祈使式 在动词词干上接附加成分-kie
构成正,在接附加成分-臣e 时,如果词干末尾音节的元音坠己
U 、 U ,这些元音就脱落,如果是单音节,这些元音就保留。例
如l
evse-m 游泳+ -kie-- evsk ie 游泳(第一人称祈使式)
zh i -m 吃+-kie----,. zh i k i e 吃(第一人称祈使式)

zhodu-m 织+-kie----.. zh odk ie 煮(第一人称祈使式)

这种祈使式表示说话人自愿要求进行某种行为。例如,
bi sond uchulum taqi vk i e t
我你们 唱 教

让我教你们唱(歌)吧!
isan li r ba it ev bi sbu ji d f en j k i e J
会议开事情我书记 问
开会的事情,让我问问书记吧!
(2) 第二人称祈使式 有三种构成方法。
1) 去掉动词词干末尾音节的元音i、 e 、 u u 来表示,
如果品以其他元音结尾或者是单音节,元音就不去掉, 但要直
该,例如;

50
hula-m 读____... hula 读(第二人称祈使式)
t uka-m 牧放------tiika 牧放(第二人称祈使式)

zho-m 运--..zho 运(第二人称祈使式)


zh i ~m 吃-----i, zh iv 吃(第二人称祈使式)

evse~m 游泳 ~evs 游泳(第二人称祈使式)


zbodu-m 织 -----)-zhod 织(第二人称祈使式)

dur ii -m 夺一姐r 夺(第二人称祈使式)

这种形式表示说话人对听话人的命令。例如 3
g en! x i.t1i en i d yams h,un sal h, beda are, an t h
去你母亲晚上 凉面做客人
ji m ser al1
来 告诉
去!你告诉你妈吗,晚上做冷面,客人要来!
so qi mar al i n ux i nd g en t
你们明天山 地 去
你们明天去山地(在山里种的地) !
2) 把动词词千的末尾元音拉长,表示说话人对听话人
的要求和希望。例如
mese y amed achem yave1
咱们父亲见 去
你去看看咱们的父亲吧!
吐tohun k,al tu r h.un ta me yave!
路滑 看走
路滑看若点走吧!
3) 动词词干上接附加成分-kie, 表示说话人对听话人
的尊敬。例如:
be i bet k gi ama k, t ek i e! 请您上坐!

您毡 卒 坐

51
be i zhulhud yavk i e1 讷您先走 l


您 走
(3) 第兰人称祈使式有两种构成方法。
1) 在动词词干上接附加成分 -kin i。例如:
h,ula-n1 读+ ~ki n i一 hulaki ni 读(第三人称祈使式)
zh i -m 吃+-kin i --zh ik i n i 吃(第三人称祈使式)

ev胚- m 游泳+ -ki n i-----T evski n i游泳(第二入称沂

使式)
buzhu-m 煮+~ k i n i - buzhk i n i 煮(第三人称祈使式)
zhodu~m 织+- ki ni~丑hodkini 织(第三人称祈使式)

这种形式表示说话人对第三者的祝愿或允许第三者进行某种行
为。例如

zhun gguo gun g;chandan g t umun se ok i n if


中因 共产党 万 岁成为
中国共产党万岁!
er jib. av t ere y bit he taqi r f a yaven ovk i n i!
这钱他书学费用 成为
这钱让他做学费用吧!

2) 在动词词干上接 ~ki n ,表示说话人命令第三者进

行某种行为。例如:

t er zha k,ev xem i k i n t 让他把那东西寂起来!


那 东西 毋
i che u t kuv u tttlci n! 让他穿新衣服吧!
新衣服穿

3 .副动形式 动词的非终结形式。又是副词化的动词形式。
它除了有动词的特征以外,还有副词的特征勹副动形式位千作主
句渭语的动词的前头,或单独作从句中的谓话,从时间角度、行

52
为方法角度修饰动词戎和曲动叫组成连带结构充当主句的谓语。
常用的副动形式共有六种。根据能不能单独在从句中充当谓
语可以把刑动形式分为三类。第一类,只能和主要动词连用,不
能单独充当从句谓语。这样的副动形式有并列,.延续两种。第二
类,既能同主要动词连用,又能单独充当从句谓语,这样的副动
形式有分离、紧接两种。第三类,一般不紧贴在主要动词之前与
动词连用,而坠单独充当从旬谓语,这样的副动形式有条件、让
步两种。现分别叙述如下:
第一类副动形式。
(1) 井列副动形式 附加成分是- m ~me。例如:
evse-m 游泳+- m-evsem 游泳(并列副动形式)
zh i ~m 吃+ -m......... zh i m 吃(井列副动形式)

并列副动形式表示的行为是与主要动词表示的行为是同时发生
的。例如i
heh sarhan动us _.i--nji覂yavem 量 妇女们边笑边走。
妇女笑走
er h吐eji b ith ev k i chem taqi m.
-._. ----·c-·一一一.一

这孩子 书 用功 学习
这孩子勤奋学习。
(2) 延续副动形式附加成分是 ~hei/-1'ei /-kei/
-bu i/-h, u i/ -k.u i.例如:

evse-m 游泳+ -hei一 evs'h ei游泳(延续副动形式)

阔m 看+- hei-tafl.ei看(延续副动形式)
zh i -m 吃+-kei -----.zhj kei 吃(延续副动形式)

buzhu~m 煮+-hu i ____.,


buzhhu i 煮(廷续副动形式)

zhodu-m 织+- hui一动od h, u i 织(延续副动形式)

延续副动形式表示的行为是在主要动词所表示的行为发生以前,

53
一且延绩着的亡一例如:

ih i n heh zhu nan ta hevs, he i


-·~--于.-------,一.~
genhe i
--~.一~-~-,,-气_,工--一.
em
夫萎二人 商橇 去
ar h, bod um bah hei矗
办法想 得
夫妇二人商呈来商扯去,想出了一个办法。
第二类副动形式勺

(1) 分离副动形式附加成分是 ~ma 凡例如`


evse-rn 沥泳+- mak........ evsemak 游泳(分离副动形式)
zh i ~m 吃+- mak i mak
____.,,zh 吃(分离副动形式)
zbodum 织+- mak._.zhodumak 织(分离副动形式)

分离副动形式所表示的行为是在主要动词表示的行为之前结束
的。例如
m1.n1、 t er u t kuv xi 01azh i ma~ t yad xem1.m
一一._.一. .一_-一_.-. -、--飞一一寸.一下一-户出~

我 那 农服 你 拿来 哪 藏

x i nda hen g 7

gum都

我那件衣服你拿来以后,歧到哪儿了?
mon i em zhalend i sav h. zha~ev sond
我们 辈子 集 东西 你们
bumak,
r一.了-.一_ - _ _-- _ - _-._
bo avx i ban ji m i e?
给 我们如何 生活
把我们一辈子积攒的东西都给了你们,我们如何生活呢 1
SO 动ikakp严kJ、 ve zb i ke y e? 你们没吃谁吃啦?
你们不吃 谁吃
(2) 紧接副动形式 附加成分是-fi。例如 s
evse-m 游泳+-fi一 evsefi 游泳(紧接副动形式)

54
吐i-m 吃+-fi -zb山吃(紧接副动形式)

zhodu~m 织+~ fi -- zh odu fi 续(紧接副动形式)

紧接剖动形式所表示的行为和主要动词所表示的行为一先一后紧
接着。例如:

m ini bod J!_!i1 ___


cha i emk i e. 请到我家来喝茶。
我家 来茶 喝
ter ha h.e ji fay f onkud ya.sev acheve fi
.一~一r 么_ ·么 ..`-_ 一心一.一=_ ___

那孩子釭泊 眼 贴
chuvan g·ey derh iqi ta m.
厨房里 看
那个孩子眼睛贴在窗户洞上往厨房里看。
第三类副动形式。
(1) 条件副动形式 附加成分是-qi。例如:
evse-m 游泳+-qi-的函平 游泳(条件副动形式)

zh i 1m 吃+-qi -zhiqi 吃(条件副动形式)

zhodu 勹 m 织+-qi -zhoduqi 织(条件别动形式)

条件副动形式所表示的行为,是主要动词表示的行为产生的条
件。例如:

hoduna1,色~_:-!i ta ta nde k,u.


快 告诉告诉就 打
(你)快告诉,告诉了就不打。
xi 1ni n1 gi sunb da h.em 竖煦吨.:-_ b i al i m giam ..
你我话 限 办我接拿
你要是按我说的办,我就接受。
(2) 让步副动形式 附加成分是平 ve 。例如:
eve-m 游泳+-qive~evseqive 游泳(让步副动形犬)
zh i -m 吃 -qi ve---zb iqi ve 吃(让步副动形式)

55
zhodu-m 织+-qi ve-----,.zboduqive 织(让步副动形式)

让步副动形式所表示的行为,并不妨碍后来发生的行为。例如 s

udu zho h,un OfOr ?9,!~:,匹


___ uma i il a h.a k.u i.
虽路远 他井停
虽然路远,但他并不淳(脚)。

bi avx i o qi g'el t ese y bod geneku,.


我怎么无论又他们家 不去

udu bech qi ve __ban jiqi ve _ x i nma k. embad


- _-- -寸_ - -一_已- _.一._.-一- •_ -- - _.- _.勹
om.
虽死 活 你一地方成
我无论如何不去他们家,死活和你在一起打

让步副动形式还可以接第三人称领属附加成分。例如;

t es kevel urunu qi ven i


.一 v·--- 卢尸 '-、一- - - -~~_ _一.--~」一-一一._
ve i lem il ahe i.
他们肚子 饿 丁仆什 若
虽然他们的肚子饿了,但还在千若活。

4 .形动形式 动词的非终结形式和其他动词形犬一佯,形
动形式有充当谓语的功能,但只能在从旬里充当谓语,在主旬里
必须同助动词组成连带结构,才能充当谓语。形动形式又是体词
化了的动词形式令同名词发生关系时,具有形容词的功能,位千名
词前做修饰语,同时还可以带补语。同动词发生关系时,具有名
词的功能,可以接格的附加成分,在旬子和结构里作补语。
形动形式有三种附加成分。
(1) 完戍休形动形式 附加成分是 ~h/-h/-k。例如i

zh i -m 吃+ -k------,.zhik 吃(完成体形动形式)

e邓e-m 游泳+- h-e"rsh 游泳(完成体形动形式)


zhodu-m 织+-h. -+zhodh 织(完成体形动形式)

完成体形动形式表示已经完结的行为心例如,


j-~~--_nan ey gev j屯 zho 1' un
h,al, ___ g~ener ba
来人名姓来路 去地方

a iven i --~~-~~-E~---
amel ta eitenb 如n1 sa h.e i ..
什么 听以后 一切都知道
(他)听了来入的姓名、走来的路、要去的地方等等,
一切就都明臼了心
bi d~刃~}'.).___
ba it ev x i nd alk i e[
我听 事情你告诉
让我把听到的韦情告诉你吧!

(2) 未完成体形动形式 附加成分-r~ re 。例如:

铝啦勺 m 游泳+- r 一 evser 游泳(未完成体形动形式)


zh i -m 吃+-r-zhir 吃(未完成体形动形式)

zhodu~m 织+-r------zhodur 织(未完成体形动形式)

未完成体形动形式表示尚未完结的行为和经常性的行为。例如t
ere y x i ndend enin i匠ngderg? avx i as i lerev
这 时候 母亲 昔忙 如何办
saku 彝 这时候他的母亲若忙了,不知怎么办。
不知逍

t er r?y al i m na ?
taqi x i---ii 你是等那个学生来吗?
那学生来等呢
orun i ben gdemak _____
[~~!,~! gi sun b i am
媳妇着忙 说的话找
ba h.e k:u oh ui. (他)媳妇着忙地找不出话说。
不得

(3) 进行体形动形式 附加成分是- mah 。例如:

ev起- m 游泳+ - ma h. ------.e邓emab.游泳(进行体形动

形式)

57
},:

zh i -m 吃— -mah 立h j mah 吃(进行体形动形式) I

i u-m
zho,._c 织+- mah ____.,
zh od u mah 织(进行体形动

形式)

进行体形动形式表示正在进行若的行为例如:

r 』
mor i n _
melemah
_ _ _

_ - 一_一- ___一夕一一
a ji h,a h,e ji udu sim alh 叩氐

乌 小孩子 这样 告诉
正在饮马的孩子这样告诉的。
形动形式可以接除屈一工具格以外的格的附加成分,变格的
1

情况同名词一样 n
5 .动名形式 形动形式后再接附加成分 -n g就成了动名形
式。动名形式也是一种非终结形式,可以在从旬中充当谓语'::,但
不能充当主旬诰语,也不同助动词组成连带结构。动名形式又是
名词化的动词形式帚可以接格.领屈附加成分,在旬子和结构里
充当主语、补语、但不作修饰语白例如 1
ankev e-mdan achevh gn g t ov si m achenh
钥牲一次 配 正奸 合述
bi hei.(作诮语) 钥匙一配正好合适。
batu拉i zl闷 kev 今l i m gi aku s iJ-i.叩氐 ter
巴图尔拜东西 接受 不要说 那
nanen i ozhurku. (作识语)
人 不行
巴闲尔拜说不接受,那个人不答应。
Un gsunbo y -bgn ji reng ta esa xan ohu i.
永顶保 生活 相当好
(作主语)永顺保的生活相当好了。

动名形式可以接除滇一工具格以外虳格的附加成分,下面是
动名形式变格表:

58
一_

“一~^


完成体 进行体 末完成体

主 格 tanen g.百 t ama h,en g 扭reng

宾 格 t ahen gev ta ma h en g'ev taren gev

与一位格 t ahen ged t amahen ged t釭eng过

离 格 t ahen geder i tama h.en gede ri ta ren geder i

方向格 t ahen ge qj tama h,en ge qi t.aren geqi

t ama h,en ge-


造一一联合格 t ahen gemak taren gemak
maK

动名形式可以栳领屈附加成分。例如:

t er sanen jiy匝n吐压虹贮.i zhaden g kuar i an g.


那姑娘 长 太漂亮
那姑娘长得太漂亮了令

6 .助动词 有一些词既可以做一骰动词用,也可以辅助别的
词充当句子成分,或完全失去本身的词汇慈义,只表达一种语法
意义。根据这一特点可以把一些这样的动词叫做助动词口经常使
用的助动词有 b i—甸 o-, s i-等。

起辅助作用的助动词位千体饲和动词的后面,同这些词组成
连带结构,表示语法意义的附加成分都加在助动词上。含有助动词

59
的连带结构,在句子里大都充当谓语,}连悄结构分体词性的和动
词性的两类。
(1) 体词性连带结构。组戍连带结构的助动词本身保留一
定的意义。例如:

b i-表示判断.并带有从未知到已知的口气。例如:
i den ged g•iam huh heben i g-el em suru ge t hun
音捻额 嫁给 女人 又一 贤慧聪明
sahen ji b i he i.
姑娘
嫁给音德额作妻子的原来是一个很贤慧聪明的姑娘。
er b i ra t ov si m sa h.al i n ula b i be i.
这河正是黑龙 江
原来这条河正是黑龙江。
。-表示实现了某种状态。例如:
er mesed zbovu lt m o h,u i. 这对咱们已是累赘。
这咱们 累赘
uzhu nulh in om .. 头发晕。
_一._.一.一二工-丁工_丁m、~

头 晕
u ta la an i dulhe zhus <las gum ambu oho ..
许多 年 过 孩千 都 大 成
过了许多年.孩子们都长大了石
si士表示事物具有某种名弥,被命名的事物在旬子里用宾
格。例如:

tere y geveven i sa h,a li n s i m. 他的名字叫萨哈林。

他 名字 萨哈林
在锡伯语中还有一些表示否定意义的词,如 vaK“ 不是“ ..
Q. kll“ 不,没有 "...endi“尚未”和上而讲的这几个词很相似,

60
也是位千体词的后面、同这些词组成连带结构今在旬子里大都充
当谓语。这一点和助动词相似。但是,和上面讲的那几个词不同,
它们没有形态变化一下面是这几个词的用法;
vak 表示占定的判断。洌如t

mes g ua nan___平四肛 咱们不是外人。


咱们其他人不是
bi y arh i n x i nd ba k.qin va 从 我真不是你的对手心
我实在 你 对手 不是
aku 表示否定的状态。例如:
er-un i01 en i den i xa匹bun aku.
..一,一广._,、了一--

这媳妇 母亲 孝顺 不
儿媳妇不孝颠母亲。
end i和未完成体形动形式连用,表示还没有实现某种状态。
例如:
jeqi h,ahe ji n i em ba it g el iqi h i ar end i.,
第二儿子 一事情还办 尚未
老二一件事也没办。
(2) 动词性连带结构。
助动词 bi-, o- 可以和动词组成连带结构,充当谓语。
这些已经介绍过了。
另外,还有几个动词,除了作为一个纯动词使用外,还可以
和其他动词组成连带结构,失去了本身的意义,给主要动词添加
某种体的意味。这样的动词有司im 、ji m (表示动作起始)、
dudum 、ilam 、yavem (表示动作持续)、 x indam 、giam (表示

动作完结)。例如:
ba tur ba i OJ on in 迎h,unm om ji h
--
bihe i ..
-.丁'`一~.~-~.-··一一”--~·--

巴图尔拜意思 冷 成
巴图尔拜的心悄开始冷了。

61
t er f ehx i ma k, 中担心ui一, 他跑着口
他跑

a ji 叭run g um i n ji m /~~脑Yg.孩子们都在笑着呢 r
小孩都笑
助动词 b i-、 0- 、 s i- 还可以作动词用。例如`
t er ha li n f orund em d i eru i n i fe i b i.
那树顶部一陷 窝有
那树上有一个鸟窝。
dav i r oho 、
--夕~~
L飞 n i ni amhem mu t u k.u dl im t ehe i.
夜 成 母亲 睡 不能 等 坐
到了夜里,妈妈不匠等着(儿子)。
si-“说“,同时又是一个引还动词,位于引语的最末,作为
引语的下限。例如:
sehd an g- li ma k.: "x i n i i h i nd ai s i mahe ye"
老人口开 你丈夫什么说
si m f en j he i.

老人问道; “你丈夫正在说什么哪?”
t er m i nb ji k i n i si m eremahe i ~ 他正希吱我来3
他我来 希望

动词的否定形式和禁止形式 动词用千否定意义要使用动
词的否定形式,否定形式怂由动词和 aku“ 不,没有”或简化形
式- ku 构成的。构成方式有两种,一种是续接式;一种是嵌人
式。所谓续接式,就是 -ku 续接在动词形式的尾子上,用这种
方式的,有现在一将来时、带- he 的过去时和三种体的形动形
式。所谓嵌入式,就是- Ku 嵌在动词词干和附加成分之间,或
是嵌在动词的附加成分之间,属干捎者的有祈使式形式和副动形
式,属千后者的有带 -heng、 -hei的过去时和现在进行时,如

62
果动词是复合形式, -k,u 加在动词上、不加在助动泪上。动词
的否定形式见下表:
“i-“'”“”“一·,.”“'”“”“'.
..


续 接 式 入 式

现打一将未时 1 g:le1.盖I.K俨U~1 祈如式形式j gene- 1<,


u-k i e

过去时 (-he) I gene-ha- u


1<, I 副动形式 I gene-ku-mak

形 完戊休 l g如ne-ha-k,u I 斗飞~tg) I 芞需gha


:未完戍体! gene-r- k.u !号心 I gene-ha-ku i

式 进行作 1 气;-maha 现在进行时 I ge~~-maha-

动词的禁止形式 动词用于禁止意义,要使用婪止形式,
禁止形式是否定词 em 和带附加成分-r ~ re 的动词构成的。带附
加成分-r 的动词与末完成体形动形式同形。但它既不表示任何
体的意义,也不表示什么时间,因此可称为动词的不定式。不定式
只能和 em 组成连带结构充当句子成分,因此 em 也可以看成
是带有助动词性质的否定词。下面是动词禁止形式的用例`
xi dam lavelem t e, ema qi re
_..^-.-.-.....,......._心,•_`.一____

你只稳 坐不要动
你要坐稳,不要动。
naKlsahen ji nanev em bas i哼
别姑娘 人不要嘲笑
别那粔姑娘家不要嘲笑人!

63
(六)副词 副词没有形态变化,位于动词、形容词的前
面,在句子和结构里做修饰语。
副词附在动词的前面表示行为的各种特征。例如: a ifi n i
“早已”、 nerhi nd“ 马上“` bel i“马上“、diarti”一会儿”、
ten i“才”、ji ng“正”、 utha i“就“、 01aiti“突然 ”`ar l\an
“只”、 darhui“经常”、 uruna~u“ 一定”、 zhai“再”、
如“白白地”、 dam“ 仅"、砰m” 都”、 uma i“全然”、 kemn i
“还,尚且',、 an“ 为何”等。下面举几个例子:

xe g a ini ?ifi-n上 urhui.菜什么的早已熟了。


菜什么早已 熟
merhenzh iy amen i ~-~吐!! il amak 呻 mku ba.h h,e i.
墨尔根芝 父亲 忽然 病得
墨尔根芝的父亲突然得了病。
gui dahaku tai hanb gum
下户心广4一心一么尸^么 了、
besahe i.
不久 都牛驱赶
不久,把牛都赶走了。
纽 henjeJ xi ~生卫~ song't皿ie?
姑娘 你为什么哭
姑娘!你为什么哭呢?

附在形容词的前面,表示性质的程度。例如: eli“更”、
umex i”甚”、gel“ 也,又,还”、in” 也”、 zh叫eng,`很”、
esa“ 相当 “..zhaqi“太”等。下面举儿个用例t
muku 生吵吵~ g"ingln 晕 水很清澈。
水 非常清
er sahen jiy banchhen g n i in
.,气气」``气占\.
kuar i an g'.
这姑娘 长的 也 漂亮
这个姑娘长得也漂亮.

64
(七)筷拟诃模拟声音和状态的一些词。这种词在锡伯语
甩很丰富,给人以形象的感觉。模拟词分拟声的和拟形的,它们
在句子里做动词的修饰语。
1) 拟声的。例如
ka lt kal t 当当

ji r j ar 哪哪喳喳
pu t ur pa t ur 慌乱的脚步声
ku叩g pi an g 打枪声
戏I x;al 哨归

lulu lala 形容言语含混不清

2) 拟形的凸例如:
pu t ur pu t ur 形容淌限泪的样子
yor y or 形容淌汗的样子
x i r x i r 形容发愁的样子
por p or 形容冒热气的样子
f er f er 形容旗子飘扬的样子
burh i n burh i n 形容阵阵刮风的样子
有些词是和 sim 结合构成的。例如`
ar 1'an s i m 好容易,将将
lak s i m 恰好
ma s i m 大概其,华率
f u f a si m 形容呼长气

下面是含有模拟词的例句 s
aha h虹. A竺 dam. 雨哗哗地下。
雨哗哗 下
扭k空_扫吐巠 ji lhanem.. 喀喀地响 C
喀喀声

65
r-r 1,hus nane y aled
OJ_ ban ji mak e1ssun
这孩子人 手 长 仆i
bul i n g k ili n g as i lero.
怯生生 捣
这孩子是存别人家长大的,所以总是怯生生的。

gum. lcelE'.fl__~ Jt_ gi s i rem


------~ale:: mu t um.
都 结结巴巴 说 能
(他们)都能结结巴巴地说 C
sa l-\urund d'°'~__d_ar surhunum yavem rou t 11ku.
冷 战战兢兢发抖 走 不能
因为冷, (他)战战兢兢池不能走了。
01aiti sa h.en jiy O[ al betkeni司im 扣住 si m
突然 姑娘 于脚动 呼
01olm i n erhen gi amak i mak t ehe i s i r.
长命拿起坐
忽然姑妎的手脚动了,喽地一声呼出了一口长气,
坐起来了。
er na如ji dBv i r amll eqi ve v i heven i -~~-~屯
这孩子夜 睡觉 牙 嘎咯
Kakur
~-,一`~.~一_ `____飞·
s i mxam ..

这孩子夜里睦觉时嘎咯嘎咯地咬干。
(八)后翌词 是一种虚词,位千名词、代词和形动形式的
后面,均这些司连用,常见的后鸾词有如下儿个:
1) 和主格、因一工具恪以及形动形式连用的,如 al i ng
“与.....罩一样”、,ges ge“ 同··· ···一样”勹

2) 们主格、形动形式连用的,如j eli n“ 为了"。


8) 和扂 工具恪、形动形式连用的,如 amel“ 以后”

66
mn g ko i“桉照 “9

下而是后置词在句中的用例
merhenzh i uzhu fen i hen i a i mak b的e -~al四i哑
埃尔根,·2 头 发 奸像 墨一样
yeqi n. 浓尔根芝的头发象墨一样虳黑。

vehe e yi r ux i ha y a li n~ h,odun a li n i f os h,un


石头洗 星 一样快 下

dohurnn1. 石头像浣星一样快地往山下滚。

mo1~ y ges ge. a :rnbu bon i dam. 下碗一样的大雹子。
碗一样大雹子下
so i r gen j e li n
一~-_厂」、
nozho ba it iqihi a t
你们人民为 好 事办
你们要为人民好好办市!
bi n ii mku t a ver j e li n ho t und genhen g.
我病行 为 城进
我为了看病去城里。
ter nan zh i m v a.ch i h amel ta em fu n gku
那人吃完 以庐 一手巾
tiqi vhe i. 那人吃过(饭),就仓出一条手巾。

t es gi s i rh iqih i止ei.照他们说的办了。
-~~1:1:~-~_?_j_
他们说 桉照 办
(九)连词 迕接句子成分以及句子与句子的能词,表示句
子成分与句子成分、句子与旬千之间的各种关系。
并列连词 连接旬子的同等成分,司等的分旬口常用的连
词有 zhai“和",y e“ 和 “,b i m“ 和, 而且 “,el j.....量 eli“愈

67
"..叙• •'·', da.m“ 但是 “,emb iqi“或者”,tutu 哈eqi veni“但
是',utu a qi“限然如此',.,. tut u oqi“既然那样 ”,avx i o qi venl
“尤论如何"等例如:
m1. n1 ,
er em mahal zha i er em q em qi v,
-...r一._.一_--·-d----...-.....

我 这 相千 和 这 长衫
m1n1 ma f ey oi aleder i v i rhe i.
我 祖先 手 留

我的这顶帽子和这件长衫是我祖先贸下的。
er sa h,en ji em f un gku re em gaizh邸ev t er
_..- _

这姑娘 手巾 和一 戒指 那
hahe ji d b泣ei.
儿子 给

这姑娘把手巾和戒指送给了那个小伙子。

audunzh i oton i n h.odun ------~皿


bim ba it mu tu m.
敖敦芝 心 快 而事情 能
敖敦芝心灵手巧。

e li hen devs eqi el i udun a tn bu om.


愈使劲地扇
乓矿- _.一._-_
愈风
_-`一.,一一

愈使劲靡,风愈大。

o h,u ye1 bukie, 卫屯,--哟i~~~E!_ so audun b ith e


可以给 但是 你们契 约
缸,tukume buk i e.
字那样 给
可以,我给吧!但是,你们必须立下字据,我才给。

从属连词 连接从句和主句。常用的有 a i ka“ 假如“,


s i m“ 因为 “,udu 、 uduu• oqive“ 虽然 ”,siqi、 sired" …时'',

等`侁如:

68
tutu leuseder i uvure, fay zhulhud genem
楼 下窗前去

yavem ~丹的- em bahsen il ha banzh h.en gni


走 堆花 生长
y arh i n bu yi chuku
实在 可爱
因此,(她)下了楼,走到窗前,有一簇花长得很可爱。
t er ih i n heh zhu nan 忒 udu u li n he th
那夫耍 人 虽然财产
zhalu 础iqive, zhus aku 噩
洪 有孩子没有
虽然池们夫妻二人有财产,但是没有孩子。
a gel a i k旦 hat enerku o qi al i m gi呴

阿哥如果 不找 拿
阿哥!如果你不谦弃的i苦,就接受了吧!
e r. en g x i nb zh ov h ,·一的.!~---" choh t o i j aus h ox ifi
今天 你 辛苦因为特别饺子包

belh扎 今天因为你辛苦了,特地为你准备了饺子。
准备

(十)助词 是一种非词亨位千实词的后而,如ta表示
强调, l i表示限定,$i ren g表示确定。例如,

f ad em li ..
-._......._~.,...._.,.口
f on k:u bi 喻
窃户一 ,,.口、 涸 有
窗户上只有一个洞。

t es s i hen g
_,一_- -._.七_.已_
morll a ge as b i he i .
他们 是 我们 兄 嫂
原来他们就是我们的兄嫂1)

69
s
er __i he_t?:&'--m i n i iqi h i ah ba it. 这是我办的事趴
达足我办韦
寸-)语气词 用在句子的末尾,如 na 表示询问语气.
ye 表示惊异、赞叹、戎疑问语气(与动词连写), ba 表示希望
语气., bare 表示担心诏气, ser 表示完结话气, hanterta 表示

停钡语气。例如:
xi hozh i ntl? 你女了吗?
你好吗
zha i i nen g bah em zh i m ba? ! -.、一,
第二天会有(好)吃的吧?!
占.女午J 一
一 夭 得 吃 吧
er zhak ya q 1 ..
巳'v av siqi~ ya qi yaver k;u oqi,
这 东西 哪 走 说 哪 不走 不行
ozh口 ku bare?

这个农伙说往哪儿走(就得往哪儿走),要是
不往哪几走:,就不行吧?
(十二)叹词 位于旬首表示说话人的感情,如 a 表示应
诺, ai表示惊讶, eh 表示悦惜, er ie 表示痛苦,t)表示惊异,
ohuye 表示同意, nak 表示禁止, zha 表示肯定, ma 表示给予
等。例如:
bi
-~!___ saheng睿和我知道了。
啊我知逍
创eh! t氐ey mu jil enden i 心aden g akem ilah吐

喉他们 心 很愁
唉!他们的心里很烦闷。
er i4:!j_-b i
-----·------勹
zhaden g a li m mu tuk, ua
唉呀我很 受 不能
哎呀!我难受的不行了。

70
zha! er
=、_.- _一· ·己·-·啊-~
zhak em ger i mon i n g ohul.
对这东西已经 我们
对!这件东西已经是我们的了。
堕k!]- ......
b i al i m gi aKu . 不 l 我不接受!
不我受拿

_
- ... 句法

先介绍句子的几种主要的结构,然后再介绍单句、复句,最
后说一说句子的层次。
(一)结构 一般是由两个成分组成的I]每个成分是一个词
的,叫做简单结构。用扩展的方法使简单结构的每个成分含有一
个或几个结构,这种结构叫做复杂结构口不管_____个结构扩展得多
么复杂,但是结构内部的关系,不外以下几种。下面举简单结构
的例子来说明口
l .主谓结构 两个成分是表述与被表述的关系。主语在前,
谓语在后,主语是谓语说明的对象。充当谓语的有动词以及名
词、形容词、数词、代词,一些模拟词也可以充当谓语。充当七
语的,一般是主格形式的名词、形容词、数词、代词和动名形
式。例如:
bi dexk i e1 我进去吧!
我 进
bo l\ an qi. 家近。
家 近
hal a1.?. 姓什么?
姓 什么
bi oiulma h,en an i. 我属兔儿的。
我 兔 年

71
bi emhun 我独自一人。
我一个
mukun i d i alan g d ialang零 水冰冷冰冷的。
水 冰冷 冰冷
f el gian i n g kua ri an g. 红的美丽。
红 漂亮
il an i lan uyi n 一 三三得九勺
=一九,

2 .补充结构 由中心语和补话两个成分组成。补语在前、中
心语在后,补语说明中心语表示的动作所及的客体、行为进行的
时卧场所`方向起点和所用的工具,有的补语是中心语所表性
质的比较对象勹充当补语的是带各种格的名词`代词,充当中心
语的主要是动词、形容词。例如:

evad han qi. 离这里近。


这里近
be i seder i n i a h,un . 比他们大.
自己 兄
yad genem7 哪里去?
哪去
nanev b郖i m 鲁 嘲笑人。
人 嘲笑

汇偏正结构 山中心语和修饰语组成。一般是修饰语在
前,中心语在后。根据中心语的不同,修饰语可以分为三种,
(1) 中心语为名词的。修饰语说明中心语所代表事物的性
质、数量和领有者已充当修饰语的有形容词、数词、形动形式,
主格的名词和指示代词,屈一工具格的名词和人称代词。例如`

Y勺in lus. 熙驴。


黑驴

72
zha i 1nen g簪 第二天,
第二 夭

ji h an t h .. 来的客人凸
来 客
cha i muku . 茶水。
茶 水
er ba it ., 这件事情。
这 事
Xl.il l. a ge 睿 你的哥哥。
你 哥

(2) 中心语为形容词的。修饰语说明中心语所表性质的程
度。充当修饰语的是副词。例如:

zhaden g tarh, un 哪 很肥。


很肥
gelch i ku oi avel 春 非常谗。
非常 谗
esa xan. 相当好 c
相当好

(8) 中心语为动词的。修饰语说明中心语所表动作进行的
时间和状态Q充当修饰语的有副词、榄拟词和刮动形式。例如t

gel ma ji zh i k i e. 再吃一点吧。
再 稍 吃

t ondokun dexum . 一直进去。


直 进

忒i m gi ak i e I 让我接受吧!
受要
dexum genhe i. 进去了。
进去

73
ernsak t ehe i 独坐。
独们
gan g s i m zh i m. 吃得饱饱的。
饱饱地吃
h,an glan g han glan g ji lbanem 雀 (车子)哗邯哗哪地响。
晔哪 晔咱
此外还有三个不属于上述关系的三种结构。
伈并列结构 由两个或两个以上的成分组成,成分之间的
关系是并列关系,彼此互换位置而不影响恁义。成分之间可以有
连词,也可以没有连词心充当并列成分的可以是任何实词,但必
需是同类的实词。例如:
en i, hahe ji, saben ji.. 母亲、儿子、女儿。
母亲儿子 姑娘
emh zha i orun 睿 婆婆和儿媳。
婆婆和儿媳
5 .复指结构 由井列的两个成分构成,两个成分指的是同
一个市物。复指结构在任何条件下,都不是一个句子。充当复指
成分的是名词和代词。例如;
ihi n heh zhu nan. 夫妻二人。
丈夫妻两人
fa i x i n ga arbun ga zhu nan.
法依奇阿阿尔布阿两 人
法依奇阿、阿尔布阿两人。
队连带结构 由主体成分和连带成分构成的。主体戍分在
前,连带成分在后。主体成分是供基本的意义,连捎成分则是个虚
词或带有虚词性质的词,表示语法惹义的附加成分主要加在连带
成分上。充当主体成分的是静词和动词的形动形式、副动形式。
根据连带成分的不同,可以把连带结构分成以下几种;

74
(1) 连带成分是助动词的。例如:
sahal i n ula b i he i. 原术是黑龙江。
萨哈林 江
hozho o h,o. 痊愈了 U

i x i nh b i he i. 已经到了。

t.aqivemak xi ndah,e i暑 教了。


(2) 连带成分是带有助动词性质的否定词的已例如i
iq i h i ar end i睿 未办。
办 尚未
ambu a k,u., 不大。
大不
gua nan vak. 不是外人。
其他人不是
(8) 连带成分是后罚词的亡例如`
de yi r a.lin g 飞似地
飞一样
uzhu ges ge 头一样
头一样
zhu i-chur k.u j e1i n 为了不违背
违背 为
genh amel 去了以后
去后

(二)句子 根误结构可以分为单旬和复旬。
1 .单句
(l) 由主谓结构充当的单旬大都是由终结形式动词或含有
终结形式助动词的连带结构充当谓语己主语或谓语可以是一个词

75
也订以是个[简单结构戈复杂结构。例如(下面加线(内部分是主
语,不加线饷部分是谓语) :
bi ta~em 奄 我认得。
一-~-.-一,~

我认识
be i
喻,,,__.. ------ -
a jig. 身材小。
身体小
」尸i n1回~-i- zha i i nen g ta ma ji iv oho.
病第二天 稍好
第二天(他的)病就稍好些了。

~ux-
i x iy ban一把 em i nen gder i em in en g
农民 叶恬 天一天
xan oma h,e i. 农民的生活一天比一天好起来了尸

(2) 除主谓结构以外,以终结形式的动i叭含有终结形式
助动词的连带结构以及以形容词为中心语的补充结构、偏正结构
都是单句。这类单句行往是不完全句,也就是说省略了某些成分
的句子。省去的这些成分`可以由上下文卞说话的坏境或句子本
身加以补充。下而是一吐的例子`
叩z加 拿来!
b i.有。
这是独词旬。下面是一个结构作句子:
nenem gi ak i e! 请(您)先知
先拿
这是一个偏正结构作句子。
tiqi n1ak g uchuven i tu n gale ti bi hel 睿
出来朋友 遇
出来以后就遇上了朋友。
这是一个复杂的偏正结构仆句子。

76
y ad genem i e? 往哪儿去?
哪去
这是一个补充结构作旬子,3
mechendcn i la vdu j aus fenchihei雪
锅 许多 饺子剩
锅里还剩下许多饺子呢。
这足一个复杂的补充结构作旬子。
汇复旬 有并列复句和主从复句两种。
(1) 由并列结构充当句子的叫井列复旬、并列结构的
每个成分又都是一个单句,又叫做分旬。并列复句可以依靠语调
不用连词,也可以用连词例如:
ihi n i k i an gki an, hehen i merhen
丈夫 聪明 妻子 贤总
丈夫聪明,妻子贤慧。
sa h,urund be yi r k;u, halhund h.aler i\u.
冷 不冷 热 不热
冷的时候不冷,热的时候不热,'
bi zho h,un f amevemak i nder ba aku.,, t u tu
我路 迷 住地方没有所以
iyiy bod em yam ji in dk i e si m jiheng亭
爷家一晚上 住 来

我迷了路,没有住宿的地方,想到爷爷家住一晚上,千
是就来了。
er uxind釭i b i erh i ren g k,omsu bi m b u.sun
这田 收成 少而且气力量
gel lavdu de沁i m. 这块田收成少,而且还费工。
又多进

(2) 主从复句 由偏正结构或补充结构充当的旬

71
子广每个宜核成分郘是一个句子。把能作复句的结构中的修饰语或
补语部分叫做从旬,把中心语部分叫故主句。例如(:下面加线的
部分是从旬`,不加线的部分是主句)
udun xin g 叩屯k,aha savdem四i h b i he i,,
风缓 雨滴
风小一点了,雨开始滴笞了。
sehd ai s iqi,
.--- -.- -_工-
xan gme i
_工
ai v arem .
老人什么说 香梅 什么做
老人说什么,香梅做什么。
上面这两个句子都是谝正结构的复句。
hahe ji sahen ji ven i
-_- -. --气_ - -气_.一_.一_ -
emdan
_•------一__一_
ta k i e s i rden i.,.
.. 一~一 合”兮-·'今一、又一会一_尸~-._.
sehd
儿子 女儿 石 老人
uhur i zh t Lseven i gum h,ulam O) azhhe i.
所有孩子 都 叫 拿来
(如妈)想看看自己的儿女,老人就把所有的孩子都叫
来了 3
上面这个旬子是补充结构的复旬。

从旬是用各种方式同主旬连起来的,常见的有以下几种方式,:
(1) 从句的谓语用动词、助动词的条件`让步、分离、
紧接等副动形式同主旬连起束。例如(加线的是副动形式) `
a ji nun udu ri~gi_v,§', m i n i
_s_() du t erev gel
小妹妹虽 哭我弟他又
deulhe i a 小妹妹虽然哭了,可是我弟弟还逗他。

t er m i nd alerku _?-9-~-!_
b i x i nd alerku b i h ei.
他我 不告诉成我你 不告诉
他不告诉我的话,我也不会告诉你。

78
心)从旬的谓语用形动形式同主句连起来。例如(加
线的是形动形式) 1

bi mi n i en i bod -~至nhed,-min i a ge wando


我我母亲家 去 我 哥豌豆
q agander i wando m i alem tiqi vuma t\ e i.
仓 豌豆投 出
我去娘家时,我哥讲芷从豌可仓电橇豌豆。
naned ai屯吨,gel eh ba it bi oh na?
人帮助又坏事情有 吗
帮助别人还有不好的鸣?
(3) 从句的谓语用动名形式同主旬连起来。例如(加
线的是动名形式) :
er sahen ji du k,a tiqi mak emdan _!!:1:
en~,_ kuar i au
这姑娘 门 出一次看深亮
ban ji h em nan b i he i.
长 人

妦娘出门一行,有一个长得很漂亮的人。
(4 )从句用从城连词同主句连起来,例如(加线的从
属连词) :
er heh i h i nden i zhak uluvum vazh i ma k.
这妻千丈夫 东西吃 完
medam siqi气 er sebd gel m eter bad
回 这老人又 那 地方
il ah b i he i.

妻子等丈夫吃完饭回家的时候,那位老人又站在那个地
方了。
b a.nji r zhohun b i am si m, uxln
、__一-一一工-`一一;_、一一
t ohsud genhe i.
79
牛活 胳寻 田地村庄去
因为要找生路,到农村去了。
(5) 从旬是引语,用 si m 和主句连起来。例如:
beda ti k i r gu1"U nd "beda ti k i m va :rb i uzhand
饭 端 人们 饭端 东边
genem se" 卫f~_ avevhe i ..
去 交待
(他)对端饭的人说: “就说饭端到东边去了"。
(=.气)层次 句子可以曰简单的结构组成,也可以由复杂的
结构组成。简单结构的旬子只需分析一次令复杂结构的句子要分
析多次口分析的次数愈多说明层次愈多。
分析句子的层次,首先根摒上面的分析,确定句子屈千哪种
结构类型。根据结构关系找出这个旬子的两个组成部分,也就是
说找出这个结构的两个直接成分,组成结构的每个直接成分可能
还是一个结构,那就还要绯续分析,找出这其中的一个结构的两
个直接成分,这样一直分析到词为止。
下面用图解分析几个句子。

xi ai b,a qi n b ith ev hulahen g?


你 什么 样 书 读
(1)...... !主| l 渭
(2) 41. 亭..........啬..... l 补 I l 充
( 8) .咖合量• I 嘈..昙· ··量·哥 r 偏 正 I
(4) •u u•. 警.." "~ !偏 l i正
….. _ -.-_ _ ·一上

你读过什么样的书?
这是一个主谓结构的句子, 是由主语 xi“你”和谓语 ai
h,aqin b it hev h, ula h. eng“读过什么样的书“两个直接成分
组成的。 ai ha qi n b ith ev hulaheng又是一个补充结构,由补

;沁
语 ai 1'a qi n bithev 和中心语h,ulalleng两个直接成分组成
的,补语又起一个偏正结构,由修饰语 ai haqi n 和中心讶 bi­
thcv 两个直校成分构成的。修饰语又是一个偏正结构,由修饰
语 ai和中心语 haqin 组成的。从这个图解来看,这个旬子分
析到词为止,一共有四层。
ul h,a vam, s苤h, en are tn, even charem.
牲奋 杀 绘菜 做 镁馈 炸
I 井
(1).......
- -
I I 列
<2)..... ••• I 补
—---一--,一”“”“”“”“”“”“”“”“”“一
1| 允| l 补 1 I 充 I t补 IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII”“”“ .一一.--
l l 充 1~~一·—-—

杀牲帝,做绘菜,炸饶读。
这是一个并列结构的复句,一共有两层。

er xid己nden i.xekei nenem t un galh h_udax i i x i nema k. jih e i.


这时那先遇商到来
(1)… I 补 I l -卫----
充 I
<2).... I 偏 I I 正 I
ll llll lllllllllllll lllllll
I 主t l 评
(3) .......鱼 ··争 ·" ..看. ." ". I偏 I I
-
晕正 ! 「 偏
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
I l 正
--IIIIIIIl;IIIII
l
(4)...............“ 争.................. I 倌 I I 正 l
I:IIIIIIIIIIIIII I _一--- I I T I. - ---- - - - m

(5).........”“ 亭.............. "着". I


,

IIIIIIIII, _ _,',,.I
I I }EI ·II

这时,先前遇到的那个商人到了。
这是......J卜补充结构的句子,共有五层。
t ov s i m em yoburund em il an mar i n q an gt ul h, s i zhen ta~ 轧

正 渠构 马 打头 车


_叽 嘈1

(1)…. I 偏 I 正 I
(2)....舍.......... I
-
补 I 充 l
(3)”“”“· ••• !偏! !正 I .I 主 . l 1且1
(4) • ···”“· ··鲁....,.......... 1•• 着...“|偏 I 正
_ ~~- ~

81
(5). 矗..蠡 ·...0........... ■ .....量.......... ■•• j偏! i芷!
- - -勹 l

(6) 喟龟· •• • • • • • ·O 亨事.....嘈.....鲁·唐..'...畛.... ) 主 ! I 谓 l


'”''”“
(7).... 奄· ••• • • • •• • • ·愕..........石.......奄...!偏 11 正丿

正好,一辆三匹马打头的车陷进了沟。
这是一个偏正结构的旬子,一共有七层。

82
锡伯语口语词汇
李树兰仲谦王庆丰

体例说明

_`本词汇是锡伯语口语和锡伯语书而语、汉语对照的词
汇。收词纨六于条。锡伯语口语是新疆察布查尔锡伯自治县的锡
伯话。左栏是口语词,中间是书面语词,右栏是对译口语词的汉
语。
二、收入本词汇的词主要是口语词亭其中包括一些现在年轻
入不使用但老年人还使用的词,例如: tobgia“ 膝盖 ”,buya bele
“小米"。以及在口语里间或使用的旧词,例如: jings“ 顶子,
顶珠”,jings fungal“ 帽翎”等。

兰、一个词有得到公认的儿种读法,都按照不同的读音收
进来。例如:
i lam 站立 C
il avem 使站立。

ili mvem arem 建筑,建设。


shu 文。
shu fil en 文章。
...
su y do h.u 文盲。

83
end i 尚夫。
und i 尚未。

a ji kevel 小肚子勺

a ji n i man g 小雪(二十四节气之一)已
ajig小。

四、有的口语词目前还没有取得公认的书而梧形式。存本词
汇中,根据口语的发音和传统的拼写习惯,模拟了书面语形式,作
为规范时的参考。例如:
即ariang /ku wa riy an g/ 芙丽,漂亮。
拉ji.i /zh iytt zh 叩/ 衣服(用千对小孩说)。
五、词形相同的词,在词的右上角标上 1 、 2•" …以示区别七
例如:
an1 为什么,为河。
an2 通常,一般,平时口

六、音节的界限发生混淆时,用“'“隔开。例如: us'hun
“生的”,yu'elyii an '`幼儿园”。
七、词的不同义项,用巾@···亭..加以区别。
八、为了使词对译比较确切,对词义作了进一步的说明。这
些说明都放在( )内。
九、口语词最初尪用囚际音标记的,考虑到叩刷和读者使用
方便,改用拉丁字母转写,并增加了六个字母。依照拉丁字母的
顺序排列,培加的六个字闷排在最后。字母顺序如下i a b c d
ef gh i j k 1 m n a p qr s t u v w x y Z OJ h. k ~ e 0.。

a1/a / 叩锡伯文的第一个字母。@阳(阴阳).

84
a1/a/ (D表示惊异。@表示答应口
a uzhu/a u吐lU/ 字母 a
achelem/achalamh i/ 合伙,合作,联合。
砒hem/a的ambi/@合,结合,联合。@和睦,合好。@会见。
@应该,应当。
achen/achan /@合伙,搭伙。@界(地界)。
acbenem/achanamb i/ ©符合`适合。@对,正确。
achevem/achabumb i/ ©使掺合。@接,结合。@附合,迎合。
acheven/ acbabun/ CD 运气。@报应。
ach i ba/ achiha/驮子。
achuhiadem/匹huhiyadambi/ 挑拨。
achun chachun /砒hun chachun /纠纷,矛盾。

ada li /ada li/ 相同,一样。


ada li n g/ ada li n gga/ 相同的,一样的。
adalsh i m/ adal ishamb i/ 象,相似。
ad釭em/adarame/ 怎么,如何。
adem/adamb i/ 接连,相接,衔接,拼接。
adenem/adanamb i/ 参加。
adenevem / adanabumb i/ 使参加。
adulem/ adulamb i/ 牧放。
迈ulevem/adulabumbi/ 使牧放。
adun/adun/ 牧群。
adun ggi am/ adun ggiy amb i/ 把人像牲畜一样地使唤.
adur udur / adur udur / 形容潦草。
扛lux:i/ adus i/ 放牧人.
a ge/a ge/ 哥哥,老兄。
a ge amh/a ge amha/ 丈夫的哥哥,大伯子.

85
ai l/a i/ 表示伤心,唉。

a i 2/a i /什么,)

a i dal ji _/a i dalzh i/ 有何相毛

a i ji rh i ,/a i zher gi/ <j)什么样的。@何等。


a ifi n i/ a ifi n i / 早已。

a ig uozhu yi // a ig uozhu yi / 爱国主义。

a i man/ a i man/ 心部落。@营。


a i manzhand i/ a i manzhand i / 小孩玩的一种游戏的名称。
a i manzl诅ndi i v i m_/a i manzhand i ifi rub i/ 小孩做一种游戏心

a i m a l\ /a i maka /好像,好似。
a iqi /a i ch i/ 或者,假如。
a ise/a i se/ 表示怀疑的语气。
a i s i m/a i semb i// 怎么说说什么。

a it em / a it umb i / 活,复活。
ait的 em/aitubumbi/ ©使活,使复活。@救。
a i vem/a if umb i/ 食言,负约。
a i x i/ a i s i/ Q'l利益。@利润。
a i x il aku/ a i s i lakuu/ 助手譬帮手。

a ix:i lem/a i s i lamb i/ 帮助,协助,支援,援助。

a i x i levem / a i s i labum b i/ 使帮助,使协助,使支援,使援助。


a i x i n/a i s i n/ 金子。

a i x i n i fi an / a i s i n i fiy an / 金色凸

a i x i n g/ a i s i n gg a/ 有利的。
a i zhen g,./ a i zhen g/ 癌症。

a i han/a i han/ 肥子心


a ih,um/ a i huuma,/ -~龟。
a i ka/a i ka/ 假若、如果。

86
a i kabad/a i kabade/ 假使。

a ji i l ing /azh ig e il en gg uu/ 小苦。

a.ji kevel//azh ig e he f eli/ 小肚子。


a ji ma f 1/azh ig e ma f a/ 小咀宗(对自己袨子的泸称)口
a ji ma f2/azh ig e ma fa/肝疹。
a ji n i man g/ azh ig e n i man ggi / 小雪(二十四节气之一)。
a ji sahurun/ azh ig e shahuw飞 n/ 小寒(二十四节气之一)。

ajig /azh ige/ 小。


a jig x i mhun/ azh ig e s i mhun~/ 小拇指。
a jig en/azh ig en/ 略小凸

a jig en g/ azh ig e n i n gg e/ rn 幼小的。@最小的(孩子)。


al bax i / albas i/ 职工,职员,工作者。
aldax i/ aldas i/ 中途(中途离婚或死亡)。
aldem/a1damb j/ o:悼。@寂寞心情寂寞)。
alden g/ aldan gg a / 远的。

alden gk,en/ aldan ggakan / 略远的。


aldevem/aldabumb i/ m 使棹。妇归寂寞。
a i edun g/ aldun gg a / 怪,奇怪。
alem/ a.lamb i/ 告诉。
alevem/alabumb i/ 使告诉。

al gim/al g加b i/ g1 .发扬。@宣扬。


al gi m bum/,, al gi mbun1 b i/ 少使发扬。 lg1 使宣扬 a

al i sh i 1n/al i shamb i/ 愁闷,烦闷。


alun g/alun g/ 地毯心
alva t u_/alha t u/ 粗鲁,粗野寸
(f公,公家Q l·@工作。
.·一` 一工之
alven/alban/ [3/ 贝 o

alven ji ha/alban zh i ha/ 公款巳

87
al ven zbavem/ alban zhafambi/进贡。
alven i f ay aven/ alban i f a yabun/ 公费。
alven~am/alb釭1 kamb i/ 工作。
alvesh i m/albashamb i/ 服务。
alzh im./ alzhamb i/ 离开。
al h,/alha/ 花的,杂色的。
a)h qira/alha 中ira/ 花捡(戏曲电的一种角色)。
alhudem/ alhuudamb i/ 模仿,仿效。
al~em/alkuumb i/ 00 迈(步)。@跨。
al~en/alkuun/ 步子,脚步凸
am bo/amba bao/ 正房,
am n i man g/amba nima吨gi/ 大雪(二十四节气之一)。
am sa.h, urun/ amba shahuurun / 大寒(二十四节气之一)。
am x i mhun/amba s i mhun/ 大拇指。
amba li n g/amba li n gguu / 大方的,庄重的,庄严的。
ambame/amba ama/ 伯父。
amban/amban / 大臣。
am辰ni /amba eme / 伯母。
amberem/ambaramb i/ ©增大,扩大。@轰轰烈烈地。
arnberevem/ambarabumb i/ 使增大,使扩大。
血bu/amba/大。
ambu mur/amba muru/ 大约,大概。
ambun i n g/amba n i n gge / 大的。
ambu t" kelem/ambarkalamb i/ 骄傲自大。
amchem/amehamb i/ 追,追赶。
amehenem/ amchanamb i/ 去追。
amchevem,-/amchabumb i/ ©被迫。@抓住。@还足(按数还足}令

88
a m.ch i dem OJon i m/ amchadame guu .nimb i /(1)后海。`纠追记。
arndulu .m/ amdulamb i/ 用胶枯,上胶。
amdun/amdun/ 胶。
ame/ a.ma/ 父亲,爸爸。
amel/amala/ 后,以后。
amele y ame/amala i ama/ 继父。

amele y en i /amala i en iy e/ 继母。


amen i e/amen i/ 爸爸(呼语).
amerch i m / amarchamb i/ 落后。

amerch i vem/amarchabumb i/ 使落后。


amerem/a01aramb i/ 休息。
ameren/ amuran/ 嗜好,爱好。
amerevem/amarabumb i/ 使休息。
amerh i /amar gi/ (D后面。@北 D
amerh i fi an ji /amar gi fiy anzh i/ 后方。
amerh i t en/amar gi t en/ 北极。
am il em/ am il arob i/ 开光(佛教的一种仪式)。
amken i /amken i/ 大姨。
amsulem / amsulamb i/ 牺牲。

am t elem/am ta lamb i/ 尝,品尝。


am te levem/am ta labumb i/ 使尝,使品尝。
a tr1.ten/ am t an/ CD 味道。@趣味。
am t en x:imt en/ am诅n s i mt en/ 味道口

am t eng/am ta n gga/ @甜的。@有趣的。


am t en g mersa/am t an gga mursa/ 甜菜。
am t en g sus/am诅ngga shushu / 廿庶。
amt够h im/ am t ashamb i/ 细尝滋味。

89
{
amx i,/ an1as i _/ 『-1}往后。 2] 往北。

am.h //amha ,,丿 止父口

an识a/an1aga / 后,后来的,将来。
am ha u t窀/ amaga urse / 后代,后辈。

升'
an1ha zhalen/ ama ga zhala11/ 后代,,后世。

am h,cn1/ an1 ga1nb i/ 匠觉勺

am her bo // an1gara bao / 宿舍七


am b,evem/am gabumb i/ 使睡觉。

am k,en/ambakan/ 略大,大一点。
'—
an1/a i nu~/ 为什么,为何。
an2 /''an// 通常,一般,平时。 ,
an j i rh i/ an zher gi/ 平常, 舟如

an taqi n/an t ach i n/ 风俗习惯。

anem/anamb i/推。

anen i / anan i/ 挨次,顺次。


an etem / ana tam bi/ 推托,推辞。

anevem//anabumb i/ CT:)被推。@让。@输(矗)。
an f ulem_/ ana f u lamb i/ 换防。

an g/ an gga / (f)口,嘴巴(J 1@门子(水渠的,i子)。@寒子,盖子{,


a.n g alzh i m/an gga alzhamb i/ 答应,许诺。

an g j el i m/ an gga zhalimb i/漱口。


an g qi ra/·an gga ch ir a/ CD 嘴严(隐瞒和不泄常事情)。@嘴

砚(马嘴硬)。
an g sula,,/ an gga su la/ (D嘴松,嘴快。@嘴松(马嘴松)。
an g tavx ik,u/an gga t abs ikuu / 爱插嘴的。
an g uvar0m,./an gga u faramb i/ 失言粤说错i和

an g xen ji m_,./an gga sonzhomb i/ iI:挑食。[-2, 由口中

90
an g zhorem/an gga zhoromb i/ 闭嘴(不许说话)。
an gel cm,/ an gga la i n b i/ 乞求、求告,央告。

an gel i n g/ an ggal i n gguu / 有目才的,能说会迫的。


an ge y zba ven /,, an gga i zhabun/ 口供Q

an gs i m / an gshamb i /尝。
扣1 平erem/angt釭amb i/ 驴叫。
an gx i / an ggas i/ 寡妇。
an gx i len1_/ angg邸ilambi/ 守弃。

an i /"an iy a/ a:年。@元(月),正(月)。
an i arem_/an iy a aramb i/ 过年。

an i b ia/an iy a b iy a/ 正月。

an i dar i /an iy a da ri/ 每年,年年。


an iy arvun/an iy a i arbun/ 年景 c

an iy ezhevun,/an iy a i ezhebun/ 年谱。

an ih,aren/an iy a haran/ 伤寒。

an th, / an tah a / 客入。

a nt herem/ an taha ra.m b i/ 客气。

anzhu/anzha/ 犁。

anhen/anagan/ 闰(月)。
an h,en b i a_/ana gan b iy a/ 闰月 s

an k;/anakuu/ 钥匙
釭/ara /腺
arbusun/arbusun/ 形容词。

arem/aramb i/ (1)作,做,制造,建造。@写,写作,若作。
arem tiqi vem/aran1 t uch i burob i/; 生产,制造。

arevem/arabumb i/ 也使作,使做,使制造。@使写。
arex i /aras i/ 作家,作者。

9.1
ar qi .,./arch i/ 酸奶吃客。
arselan /,..arsalan.,./ 购子。

arsen 1/ arsun / 芽儿。

arsen2 /arashan,/ 温泉。

缸sen aha/arashan a ga/ 廿雨。


arsencm/a咋unamb i/ 发芽.

arseri /a 虑l、i/平凡,平常。

arun durun a~u/ a run dur t m akuu / 无影无踪。

arvun// arbun/}汀形状。@情况,现象。@风沁
arvun mur /c arbun nn tru/ 句形状。@形势户

arvun g,,/ arbun gga./ Q)有式样的,有样子的。岔有殁色的。


arvun g sa吓ung/ ar~J un g sarbun g/ 吊儿郎当。

ar h,/ar ga / 心办法,方法。@策略,计谋
ar h.ama k,/.,.arhamaka/ 种马。
arhedem/ar gadamb i/ 假装,装假。
arhen/ar gan/ (!)牙子,锯齿。($字牙(满文、锡伯文的一种

笔划)。
arh i m/ ar giy amb i/ (!:削去。@免去.

arkan/arkan/ 只,

ar k.an s i m/arkan seme/ 好容易,将将亡


ar k,arken/ arkan karkan/ (D勉勉强强。@好容易。
邸 1_/asha/ 嫂子。

盆2/asu /网。

as uhume/asha 曲ume/ 妯埋。

asar i,/ asar i/ (司(楼阁)。


as沁巾an/'ashshan/ 活动。

as 忱fo1ndum/'ashshandumb i/ 动员。

92
心忑~~管二沁 vem/ashshandubumh i/ 使动员。
ash岱芷SU/ ;区hsh益u/ 动物。

asi lem/心a iambi/ 弄(弄一弄),搞(搞一搞),试(试一


试)。
as i m// ashumbi/衔,含。

as i rcn1,/ asaram b i/ CI 保存,收迈储寂。 (2 储茬

as irev-e m /罕arabumbi / (1飞)使保存,使收也&仗储蓄 3

as i v en1,,/ ashubun1b i / 使衔,使含。

ask i /'asu ki / 声音。

郎pili n/aspilin/· 阿司匹林勺

ash/'as 了地/ 翅膀, 翼

邸hen1 /郤ihan/ 年轻,年轻的仑

ashen 鸿h.enji / as i han sar ganzl1u i / 女青年口


as h.en2 /as, han/ 侧。

as h,en i bo /益 hani bao/ 厢房

ashe四/,鱼 hangga/ 有妞膀的。

部 heng x i n ger / as'han gga s i n gger i/ 姐蝠。

邸hen iI1 g /asi han n i n gge/ 年轻的。

a t a1/a t an/ 鱼钩钩尖。


a t a.2/'a t a / 志气。

audechun/r akdachun/ (I信心。@信赖,信用。


audulurn/akd过 lambi/ 心结实。@保证。@巩固口

auduluvum /咄 dulabumbi/ CD 使结实卫)使保证心@使巩固。


audun,/ak扎n;/ 结实,牢固,壮。

audun bek i / akdun bek i/ 健康,

a.udun i n g/'akdun n i n gge // 坚强的,牢固的。


au如k,en/"akdukan/ 格结实。

93
aur i /oor i/ 精神,精力。
auzhun/'akzhan/ 霄口

auzhun um/ akzhanamb i/ 打雷。

avderem,/ aburam b i// 乱揪扯,扑来(狗扑来)。

ave/aba/ 猎。
av elem/ abalamb i/打猎 □

avelex i/ abalas i/ 猎人。

avelevem / abalabumb i/ 使打猎。

avem/a f amb i/ 作战,打仗口

aven/a fan/ 战争。


aven da yi n/ a f an da yin/ 战役。
aven ji zhun/a f an zh i zhun// 战线。

avendum / a fandumb i / 交战。

aver arh/a f ara ar ga/ 战术。

aver f a Jen/ a fara f alan/ 战场。

avevem/a f abumb i/ 中使征战口@吩咐,交待'.I®缴纳。


av e.,~i/a f as i/ 战士。

avx i /abs i/ 怎么样,如何。


avx i o qi ve/abs i och i be/ 无论怎样,无论如何。
avh/abdaha / 心叶子。@张,页。
avka/abka /心天`天空。@老天爷。
av k,a y bu t un/abka i bu t en/ 天涯。

av ka y fi an/ abka i fiy an/ 天色(指阴、晴)。


a.v k_a y na/abka j na/ 天地。

av 1'a y suhdun/abka i sokdun/ 天气(指溫度、气候).


avka y OJ郘 ken/ abka i gas'han/ 天灾。

ax ita/逛ihata/ 青年。

94
a yan,/ a yan/ 蜡烛。
ah/aha / 奴隶。
ah nun,/a 如 nehu/ 奴隶,奴婢白
ah ovum/al1a obumb i/ 奴化,使为奴。

吐 a/aga /雨 c

andem/akdamb i/ 少信,相信口@信仰。
a h,devem/akdabumb i/ (1:使 1言,使相倩。@使信仰。
吐sem/as1hambi/佩带。

的senem/a尪hunambi/ 食物变哈喇味。
吐sevem/as'habumb i/ CD 使饥带。@注(音)。
昢su1Um/,,,.akshu1amb i/ (i)ll纪呛人(气味呛人)。@喳(说

话喃人),顶嘴(小孩顶撞大人)凸
ahsun/ akshun/ r'.I'炒菜时的汕烟味儿。@烟味儿`
a h.t mer i n/ akt a mor i n/ 骗马。

的telem/ a kt alamb i /阉,骗。


ah t elevem / ak ta labumb i/ 使阉,使骗仑

ahuldum/ ahuuldamb i/ 超过,超越口


的un/ahuun/ 哥哥,兄。

a h,un du/ ahuun deo / 屯兄弟。@朋友。


ahur,/a guura/ (}~器具。@家伙(骂人话)。
ahur zhavden/a guura zhabdan/ 劳动用具,工具。

a k.ecll i k/'akachuka / 苦恼,烦恼,闷。

akechun/ akachun/ 忧虑,忧愁,总


a k,em / akamb i/ 也担心。@忧愁,发愁,悲伤。
akevem / a.kabumb i/ 使担心,使忧愁,使悲伤心
a 1'u/'akuu/ 没有。

a k,um/ akuumb i/ 心消失,丧失。@去世,逝世。

95
akurnbum,/akuumbumb i/ 尽心,尽力。

akunum / akuunan1 区/ 到尽头,到对岸。

aku qi /akuu och i/ 否则,不然口


a k,uvem / akuubumb i/ 使消失,使丧失。

ba1/ba/ 句土地。@领土,版图。@地方,处所。@)籍贯。
拉•2 /ba/耟。

回/ ba / 表示疑问的语气。
ba 巳hen/ba ezhen/ 地主。

ba f alevem /.ha f alabumb i/ 流放。

ba 司i m /ha ashshamb i/ 地震。


加y t u qi:r su/ba i tu ch i rsu/ 土产 Cl
babad/babade/ 到处,各处。

babe babe /~bebu bebu/ 哄小孩睡觉的话.

babelem/bebulamb i/ 哄小孩睡觉。

bacha /bacha / 黑蜘蛛。


badarem /badaram b i/ 发展。

ba i /ba i/ 闲(赋闲),没有韦干。
b ai b i /ba i b i/ 白白地,徒劳地。
ba i chax i /·ba i cha s i / 检查员。

ba i chem /ba i cha1nb i /调查,考查,侦察伈杏,


回chevem/ba icbabumb1/ 使调查,使考查,使侦察,使检查。
ba ig e/ba ig e / 赛马。
ba ig e x i ndam /ba ig e s i ndamb i/ 赛马。

b立 l 己几U/ua i landl / 白兰地。

96
ba il an gs /ba il an g.se / 百灵鸟勹
ba ili /ba ili/'' ,恩惠,恩典,恩情。
ba i l i n g/ba i l i n gga / 有恩,情的,有恩典的 C
ba i num,,/ba i numb i/ 寻找,寻求。
bai sai/妞i sai/ 白菜。

bait/ba it.a/事,申情七
ba it x ita /ba ita s ita/事务。

baita ku/ba ita kuu/ (j徒劳,无益己心没关系,没事儿。


ba it a~u gi sun//ba it akuu gi sun/ 废话。
ba it elem/ba ita lamb i /利礼使用,采取。
ba it elevem /ba it alabumb i / 被使用,被利用,被采取。
ba it en g /ba ita n gga / 需要的。
ba i x i n/ba i s i n/ 闲,闲暇。

ba i no gung s i/证iho gun穸e/ 百货公司。

bal/bal/ 小狗。
bal bal_,,/ba t bal /形容心跳,突突地,

bala i /bala i/ 胡闷,胡来,妄为。


balan1/"balama/· 狂,狂妄口
balamdem /balamadamb i/ 胡来,胡作非为。
ba lbalchu k./balbalchuku / 苦豆子草。
bal t u./ bal tu./ 棹油匠。
bana /怔na/土地,领土,幅员 ...
扭nay halen/bana i halan/ 土地改忆
bana y ii r h.an/bana i n i ru gan/ 地图。
妞na心 en,/banazhen/ 土地爷。

勾1b i了心 o,/banbi boro /蒲公英。


. ndan/.,bandan/
:_x,: 梵子,板凳。

97
bandanbal/bandan bal /哈巴饥
bandas/bandase/ 剃刀}

bandem/bandamb i/ 懒惰,他拉凸
bando ./屈ndo /斗(升斗)。
ban g/ban g/ 榜亡

ban gbal /ban gbal / 短木忤子。


ban gs /ban gse/ 板子。

ban i n/ban i n/ 性格,性情,肿气。


ban ih,a /baniha /谢谢口
ban i h,alem/ban i halamb i / 感谢,致谢。
ban j i bux i /banzh i bus i/ 编辑,作家,作者?
ban j i m /banzh i mb i / 了生,生长。@ l、蛋。@生活, 过日子。
ban ji n/banzh i n/ 生活。

ban ji nem/banzh i namb i/ 心转世,转生。@增多。


ban j i rman/banzb i rman/ 卫生。

ban jitai /ba11Zh it a i/ 生性,禀性。


ban jit.ai ban i n/banzh itai ban i n / 禀性,脾气。

ba t 1j it.an/banzh it an/ 自然界。


ba:1 ji vem/ba且让ibun1bi/ G) 使生长。{@使生活。含垫心编写。
ba :::1mo/banmo / 斑毛虫。

ba ;1s /bans e/ (JJf杻(含:教室。


banzh t u~en/'banzhurren,/ 班主任。
ban h.nn/banuhuun/ 戏惰。
ba i1nush i m /国 nuhnushamb i / (D发懒。@不想干书。

ba:-dem /bard .'.l n ggi lam b i/ 自夸,夸耀,吹牛。


b r.rden g/bardan ggi / 自夸的,吹牛的。

归re./bara/ 表示没布把握的语气口

93
baren 1 /barun./ 周(一周年,一民夜)。
baren 2/ bar en/ 峦终点,3 I,今'踪迹,影子。
barevem/·'u斗rabu1nrJi_,,/ 估批,估计。

bareven1 bodum/barabume bodon1b i/ 估计。

bar gi anan/ bar giy ahan,/


f 收成,收获 d
barh i m /bar giy amb i / 心收拾,收来。(~没收。

ha 11.1.n gi / ba run ggi / 一周年的,一虽期的,一昼夜的。


basar/basar/ 市场凸

bas i chun,/bas uchun/' 话硝,笑柄。

bas i lem /basa i am b i/摆弄,弄一弄。


bas i m /'basumb i/ 嘲笑,耻笑,讽刺巳

bas ivem/basubum 员/ 使嘲笑,使耻笑,使讽刺。


扭s t on/bas t on/ 毛哗叽夕

ba ta /ba ta/ 敌人,

ba tu r,/ba t uru/ :尘英婴勇士。@勇敢。


如ur k i an gk i en,/ba t uru k iya.n gk iy an/ 英雄,毫杰心

ba t ur mu jil en/ba t uru muzh il en/ 雄心。

baturJ um/batu口 lambi/ 英勇,奋勇。


ba t urun g/ba t urun gga / 英勇的心
ba tu run g nan/'ba t urun gga n iy alma / 勇土。

bau gau/bao gao..,/ 报告。


baulu i n /- baolambi/包(产)。
baulum 印a tn,/bao lame ga i mb i/' 包下来,包 T主,包活儿。

baus/'baoz y/ 包子。
bausa i /baoca i/ 疲菜。

baushe,/baoshe,,/ 损社。

bauxan gui s/,,.baos iy an gui se / 保险柜,保险箱。

99
bauzhalem/baozhalam b i/ 爆炸。

ba yi lem/ba y alamb i/ 欢喜,高兴,兴奋。


bayi n/"bayan/[}汇丰富。@浓(眉)。
ba yi n elh i n/ba y an el giy en/ 丰富。
ba yi nem/ba y anamb i/ 发财。
ba yi nevem/ba y anabumb i/ 使发财。
bazhan g /bazhan g/ @巴掌。@手套。
bah em /baham b i// (1)获得,取得。@找到.
baher t on/bahara t on/ 产姚,收人。
bahenem/bahanamb i/ 会,懂得,知道。
bahevem/bababumb i/ (D使获得,使取得。@被打着口@被
熏若。@挨整。
bah qil em/bakch il am bi/ 对着(坐)。
bah q il evem /bakch il abum bi/使灯着(坐)。
ban qi n/bakch i n/ 'V 对手,敌对。@对面。
bahsen/baksan/ 把(一把),束(一束),群(一群),对
(一对)。
bah ta mbu n/ba kt ambun / 内容。
ba h.tern /ba kt am b i/ 容下,盛下,装下。
bah t embum/hak t ambun1b i/ 心容纳,包含。@容忍,宽恕,
包涵。
bakal ji /bakalzh i/ 七寸子(羊的小腿骨,引申为矮子).
baktaku/bakta胚u / 内脏,五脏。
be,/be/ 鸡食口
b釭heheng /buchehengge/ @死的口@没能耐的.
bechem 1 /bechem b i/ 贲备,训斥Q

bechem2 /buchemb i/ 死,死亡.

100
b 沁hem gukum/,,bucheme gukumbi/丧,亡。

br:,chem tt ,;hum./bucheme tu hemb i/ 伤亡,死亡。

阮叶 er busku/_,,buchere busbuku/ 寿衣。

beda/buda/ 屯饭。@面条。
beda y bo /buda i bao /" d} 食堂飞@厨房。

bedalem //budalam bi/ 吃饭。

b凶aq i / budach i/ 厨师。

bederem.,/bedererob i /,,. r]) 回去,退回。岔降(降庄,降级)。

b e-:ierevem ~八ederebun1bi/ 巾.)使回去,使退回。@使降。

beb/behe / 炉百合。@薄荷。
beh il ha/-behe il ha/ 百合花。

behe/behe /思。
be i 1/bei/碑 3

beP/beye /您。

be i 8,,/be ye / CD 身体。@自己。
如 be i /beye. be y e/ 各自。

be j be i t om /be ye be y e t o mb i,/ 对骂

be i be i d /be ye be y ede / 彼此,相互。


be i dursun./be ye dursun/ 身体。
be i ±o对1 i m,,,/beye f o岱hombi/ 0 翻身(睡觉翻身)。@翻

身(解放) Cl
be i ilit en g/be ye ilita n gga/ 独立凸
be i设;过e_/be i wehe/ 石碑。

be i dem /be i demb i/ (D审问,审讯。岔斥责。


be i dex i //be ides i/ 审判员,审事人(l

be iji ng/be i zh i n g/ 北京。


beil em/be i lem b i/ 跳舞。

101
炽五 len,,/be i len,/ 舞蹈勹

beis/bey述e/ 你们(样称)。
be i xaku //be y e ch i hakuu/ 身子不爽,身体不舒服。
be i x il /be i s il,,/ 背心。
bek i // bek i,,/ 坚固已

be ki lem /bek i lernb i,.," 巩固,加强,加固。


bek i levem/bek il ebumb i // 使巩固,使加强,使加固。

bel/bele_/ 米户
belcham/bulchamb i/ (j)愉觉,逃避。@逃学。

belchaku/bulchakuu/ (J)赏人。@逃学的孩子。
be J em/belemh i/ 诬陷。

belen/belen/ 介)现成的,容易的。@一切就绪的。
belevem/belebumb i/ 袚诬陷。

belbern/belbemb i/ 预备,准备心

belhevem,/belhebumb i/ 使预备,使准备。

bel i /beli/就,马上
be li n/beliy釭/ 愣头愣脑儿的,冒冒失失的。
be li n h,ah/be li y en haha / 匹夫。

bel ta h un/bultahuun /菇露的,显露的,殍骨的,赤裸裸的。


benem/benemb i/ (D 送去。@寄。@输(送)。

benevem /benebumb i/ Ci)使送去。(纷使寄。@使输(送)。


ben gde bangda/b浊de bakda/ 匆匆忙忙。
ben gdem /be kt eremb i / 发愣,惊,吃惊。

ben glem/ben glemb i/ CD 绷紧。@挣扎。


ben gne li //ben gnc li / 突然。

ben gsen 1/ben gsen / 本事,能力。


ben gsen2 /bengsen/ 笨。

102
ben qan,/bench iy an ./ 木钱凸
hen we izhu y i俨/ benwe i它huyi/ 本伈卞义

beram /buram bj / (D琅(酒) 0 {2淋,洒(往人或牲门身上


淋水,洒水)。
berhen/berhen_/ 汤。

berheng ,,/berhengge 卢/ 有汤的口

ber屎 n g beda.//berhen gge buda/汤面。

beri /ber i/弓。

ber i ber i /ber i ber i/ 四分五裂,不比结的样子。


berha/bur ga / 柳条。

berha hal i n/bur ga ha il an/ 柳树I]


ber k;an/burkan/ 佛龛。
be.sam /bosh om b i/ 驱逐,赶出,开除。

bes i nen1 //besenemb i/ 发白(手浸在水里泡得发白,脸色发白)。


bes i rhen/beser gen/ 庆,庆销。
be t am/bu tamb i/ CI寸争(挣钱挣东西) c @捕(鱼)。
be t en/be t en / 鱼饵。

bet k/be the /脚、褪。


beyih.-u n//bey ekun/ 冷。

be yi kun sa h,urun/be y ekun sahuurun/ 寒冷。

be yi m/be y emb i/ 发冷(身上发冷)。


b i 1/b i/ 我心

b i 2 /b i/ 有,有在。

bia/b iy a/ (I}月球, 月亮。@月份。


b ia alh zl1a.vem/b iy a alha zha f amb i/ 月蚀。

b iadar i /b iy a dari/每月,按月。

bialem/b iy alamb i/ 按月,累月.

103
b i al j arem//b iy alzh iy aramb i/ 小松散。@慢慢松软下来(和

好的面或泥松软下来)。
b i al q il a k,u / biy alch i lakuu / 小没味道(菜没味迫)。j}没意

思(话说的没有意思)。
b i an1/ba i mb i/ (V 请求、哀求,乞求。@寻找。@想念。
b i an g b i an g/b iy an g b iy an g/" (V 蝉叫声。@形容说话吩叨。
b i an ggi an/b iy an ggiy an./ 大烟也

b i an gs k,u/l1 iy an gsi kuu/ (D 吼 2) 比喻小孩爱哭。@形容说话

喽叨。
b i a n pau/b iy an pa o / 煜竹,煦炮。
b i an qul /b iyanch 沁 I/ 斑鸠。

b i arenem/b iy aranam b i/ 脸色苍白(因害怕而脸色发白)。

b i au/b iy oo /表。
b i ax i nem /b iy as i namb i / 煞白(脸色煞白),发白(脸色发臼)。
b i axe g/b iy as i so gi/ 白菜。
b i a y soshun/b iy a i shoshohon/ 月终,月末。

b i ahun/b iy ahuun / 中淡白色。@浅色。


b i a h. sahun/b iy ahuun shahuun/ 惨白。
b i el qi m/b iy alch i mb i/ 精踏`弄脏。

b i erh i m/bar giy amb i/ CD 收拾,收来白{釭没收.

b i j ar /b i zh iy ara/ 不干净。
b ilam/b i lambi/搅.折,图

b i l i m/b i hnnb i/ 控,爱抚。


b ilt em/bU t emb i / 溢,涨,泛滥。

b ilt en//b i l t en./ 沼泽。

b il zham /b il zhamb i / Ci);礼溃湿广@掺。

bilh,a乃il ha/ 咽喉,喉咙,脖子。

10 4.
b i l h,an/b ilg an/ 期浓,陨期。
b i m,/b i mb i me/ 而,而且。
h i n gder ban gder /b i n gder ban gder / 用木体打的声音。
b i n ggan,/b i n ggan/ 饼干仑

b i n ggun gchan g/b i n ggun gchan g/ 兵工厂。

b i n gqul/b i n gch i o l /,,, 冰球。

b i n gta n g /b i n gt an g,,/ {水为唐。

bi n gt uan /b i n gt u\van / 兵团。

b i n gxe /b i n gsi ye /冰鞋。


b i ohun/bo i ho n / 土甸土壤。

biqi /b i ch i/' 若是,假若。


b iq i ve /b i ch i be /,,. 虽然。
b i ra //b i ra / 河。
b i rek mo /b i reku mao / 阶面杖勹
b i rem 1/b i remb i/ Q冲悴(面)。{$冲入。@突出。
b i rem2 /,,,b i reme/ 一概,所打。
b iretei /b i如ei/ 普诅亡'
b i rnan//b i r gan/ 溪,小川。

b i san/b i san/ <I洪水。($涉。


b i sa r-em/"b i sararnb i/ rI) 扩散。 (3 泛滥。

b it erem,/b it urame./ a:)沿若边儿走。(曰摸着走,摸黑儿也


b i比vem/bitubumb i/ 说梦话。

b it he./b it he/ 书口

b i山 e chahen/b it he cha gan/ 书籍。


b it hex i //b i t hes i/ 秘书。

b ith e y h.--u
ren./b it he i kuren / 图书馆.

b i th e y pus /b itl 1ei puse li/ 书店。

105
b i vem/b i bumb i,,/ 保留,留下 e

biz沺m/b iz阻 mb i/ 巾折断。@挫败。


b i ha/b i ha// 点儿(一点儿),块儿(一小块儿)。
b ih,alen1/b iha lamb i/ 撕碎。

b i han/b ig an/ 心野外,田野。@野生的。


b ih,an vel gi an/b ig an ul giy an/ 野猪。
b ih,arem/b ig aramb i/ 外出流浪。
bo1 /be/ 我们。

bo2/bao / 心房子。@家 C
bo or邸en/bao g邸han / 家乡己
ho huaren/bao kuuwaran/ 院落。
bo y he th ,,/bao i he t he / 家产。
bo y qiqi ke/bao i chech i ke/ 麻雀。
bob i /baobe i/ 1) 宝贝。@宝宝(对小孩的爱称)。
bob il em /bo b il emb i/' 视作宝贝。
bobu/bobu /悖悖。

bodo/bodo// 菜刀。

bodo gon/bodo gon/ 计,计策,计谋。


bodom i n/bod om i n/ 计划。
bodo qi n/bodoch in/ 数学,符术。

bodu m./bodomb i/ (D氪思考。@计符。


boduvum/,,.bodobumb i/ ([)使想,使思考J l,$使计算。@回忆。
bo iOJ.o ji /bo ig ozh i/ 主人。
bo i hun/bo ig on/ 家庭。
boji /bozhi/条约,契约。
bo ji r i lha/bozh iri il ha/ 荀花 9

bo 如n/bo kt on/ 堆(一堆)。

106
bol i /bol i/ 玻璃它
bolka/bolka/ 大面包。
bolor i /bolor i/ 秋天。

bolor i dex ii m/bolor i dos i mb i/ 立秋。

boloku/bulukan / 温,温嗳。

bolo k,und i /bulukand i/ 温温的。

bolsh i v i k/bolsh i w i k/ 布尔什维克。


bol t ohu/bo t oho,,./ 驼辂。

bol t o nun/bo lt ohon/ 全部。


ho lzho h,u n //bo lzh oh on/ 约会。

bolzhum /bolzho mb i 1/ 预约,约会 c

bolzhun/bolzhon/ 波涛,波浪,浪潮。
bol hun/hol go / 清洁,干净。
bol h,ulum./bol golomb i/ 犒千净心

bol hukun/~bol g okon/ 干净的,彻底的。


bol h,u~und i /bol gokond i / 干干净净的。

bolk tat em,/boloko tat arnb i/ 拔掉(连根拨掉)。


bombonum f "bombonomb i/ 堆积(云彩堆积),凸起。
bon g t on g//bon g t on g/ 形容吃惊。
bon g t on g aldevem/bon g t on g aldabumbi/吃惊,坐立不安。
bon g konum/bon gkonomb i/ 鼓起。
bon i 1 /bono/ 冰雹。

bon i 2 /bon i o/ (}猿。@中(地支的第九位)。


boqihi /bochihe/ 孔。

borduku/bordokuu / 饲料。
borduro/bordomb i/ 喂肥 3

加 ro/~boro/ 牛犊。

107
boru n1/,,boron1 b i/ {?减弱(力气战弱)压哀退,勹 ·2 变小(火
交小),转拍(风转弱)。
borhul ji _,/1研lm 4 小i/霆

borhu1um/'borholon1b i/ 堆起,块起。

bornum.. /borhomb i/ 围绕`围拢。

horhun/borhon/ 高梁堁子。
bos/boso// 布。

hos zho 扣r jiqi /ho:;o zhodoro zh ich i/ 织布机?

bosa/boza/ 米酒 3

bos h.u/bos'ho/ 肾,肾脏。

boshun//bokson/ 门凡

b os k,u /b osho 即 u / 领催(清代的官名)。


bo四 I um/bo f ulam b i/ 包起来,打包袱。

bovun/bo f un/ 包袱。

bovun bolos/bo f un bolose/ 包袱


bohsunum /boksonomb i/ 涨起来(肿的地方涨起来),吱起来。
hoh t os gi ran g/bo kt os gi ran ggi// 羊的后块骨。

boh t os gi ran g d 扛um/bokt os gi ran ggi dur i mb i/ 抡羊腿(婚

礼上的一种礼节)。
bo h,u/buhuu/ 鹿。
bo h_usulum/bohosolomb i/宰(羊).
bohul ji r.,/bohuu i zh i r/ 气管。

bo h,ulum./boholomb i/ cD 驳斥,遏制。@违背。

bubursh i m/bebershemb i/ a:)动作缓慢,不灵活。@打哆嗦.


buburum,/beberemb i/冻僵。

buchm1/bechun/ 吵闹。

buchunum/bechu 几umb i/ 吵嘴,打架。

108
buchunuvum/bechunubumb i/ 使吵嘴,使打架。
budun/budun/ 野,野蛮,粗鲁口
budun a t ~at u/budun alba t u/ 粗暴,粗行,没有礼貌。
budun gchan g/budun gchan g/ 乱七八糟,乱堆(东两)。
bud iili m/budu 1imb i/ ©逗弄(小孩)。@马失前蹄。
buhd 叩h.d /buh tu gah t a / 残废,残缺不全。
buhdam/bukda tn b i/ d)弯曲。@屈服心
buhd釭i /bukdari/ 奏摺。
buhda\.,.em/bukdabumb i/ CD 使弯曲。@使屈服。
buh ichun/buh iy echun / 猜疑,疑心,疑团。
buh jil rku /bukzh i reku.,/ 驼背的入。
buh jtiru m /bukzh i rem bi/ 驼着背,弯着腰走。
buhsuhurl/buksu ri/ ©含糊。@盲目。
bub.tu/bu过u/ 驼背,弯曲。
buhu/buhi/膝。
buhulum/buhulemb i/ 用膝盖压。
b亟i m/bukslmb i/ 埋伏。
buhx i h chuah/buks i hu chaoha/ 伏兵。
buhx i ve tn /buks i bumb i/ 使埋伏
buku/buku / 摔跤手。
bukulum/bukulemb i/ ©遮盖,盖住。@隐瞒。
bukum/bukumb i/ 弯腰。
bul a./bula/ 刺儿草。
buldun/buldun/ 公猪。
buldur balder /balder baldar / 形容滑溜。
bulh i m/bulh i mb i/ 马往旁边躲闪的动作。
bulhu/bulehen/ 鹤。

109
bu li n g k ili n g/bu i eng kHen g/ CD 孤零零地。@形容发愣、发
呆。
bul ji n/bulzh i n/ 纯,纯洁口
bul t arem/bu I t ara m b i/ @露出。@洒出。
bulu总em/buiekushemb i./鉴惠鉴,台鉴。
bulum/bulemb i,./ 补,,补充
bulun/bu1un / 中草堆。@轮毅。
bulun g/bulun g/· 量具,相当四分之一斗。
bulun g qii lun g ,./bulun g ch i o il un g/ 尴尬。

bulu11gku /buleku./ 镜子。

bum/bumh i/ 给,支付。
bumher bamher/bumbur bambar / 老态龙钟。
bumbuku/bumbuku/ 泥团(垒墙用的)。
bumbulchuk/bumbulehuku / 戴胜鸟。
buna i /buna i/ 亿凸
bung/bung ✓/ 魔鬼令

bun容unum /b u.ngsunemb i/ 散乱(头发散乱).


bupiau/bupiyao/ 布粟。
burak i /burak i/ 尘土 c
burh il em/burk i lemb i/ 吊衣服面儿。
burh i n 1/b u.r giy en / 皮袄面。
burh i n 2./bur gi n/ 一阵。
burh i n barh i n/bur gi n bar gi n/ 乱纷纷,动荡。
burh i n burh i n/bur gi n hur gi n/ 阵阵(微风阵阵)。
burh i ndum / bu r-gindumb i/ 一齐惊乱。
burh ish i m /bur gishamb i/ 惊乱,惊慌失措。
burhu/burhu/ 小姑子。

110
叩r i bar i /buru hara/ 形容渺茫,朦胧。
bur i m/bur i mb i / 吊衣服面儿。
burk i m /burk i mb i/ 埋葬。
burk i vum/burk i bumb i/ CD 使埋葬。@埋没,浸没,淹没。
如rudum/burudembi/ 吹海螺。

buruhun/buruhun/ 暗淡,灰暗。
burul mor i n/burulu mor i n/ 红沙马。
burulum/burulamb i/ 败逃。

bumluvum/burulabumb i/ 使败逃。
burun/buren / 诲螺,号角。
bur h.asi m/bur gashamb i/ 烟气缭绕。
buskulum/bushulrulemb i/ 耍妖术 D
bu1hi n/bu t h i n/ 不清晰,不清楚。
bu tu /bu t u/ 闷(房子不透气)。
butuy bodum/bu t u i bodomb i/ 阴谋,暗算。
bu1um/bu t umb i/ @惊萤。@诈(尸)。
bu tu vum/bu t ubumb i/ ©使惊垫。@使诈 (P) 。
bu tu m ji /bu t umzh i/ 阴险,诡计。
bu tu n/bu t en/ CD 衣服的下摆。@涯(天涯)。
but haxi /buth愁i/ 渔夫。
buvum/bubumb i/ 使给。

bu ya/bu ya/ @卑鄙。@小人(指人格卑鄙的人)。


bu ya bel/bu ya bele/ 小米儿。
bu yechuku/buyechuke/ 可爱。

bu yem/bu yemb i/ 羡慕,爱慕,喜欢。


bu yen i n/bu yen i n/ 感情,爱情。
bu yen i n neke li n/bu yen i n neke liy en/ 薄情。

111
bu yevem /b u yebumb i / 使羡慕,使喜欢。
buzhan /buzhan / 树林,森林。
buzhan berha/buzhan btt r ga / 柳树。
buzhang /b也han g/ 部长。
bu加 lem,./buzh y lemb i/ 布置。
加加um,/buzhumb i/煮。

buzhu 讥1m /buzhubumb i/ 使煮。

buha/buha/ 大渠,运河。
bakUr tt:tk i..ir /bok i or t ok i or / 形容残缺不全、大小不一.
belmo/bo li mo.,/ 包谷,玉米。
belmo h,ohu/bol i mo hoho/ 玉米棒,

c
ca i zhen gbu / ca i zben gbu/ 财政部心
cbachar i/ cbachari/帐废帐篷。
cha i /chai/茶。
cha il em/ cha ilamb i/拆(房)。
cha is/c泣1ise/ 钗、挨钗。
chal/chalu/ 仓库。
chalbela k.u / chalbelakuu / 不着边际的话。
chalchal / chal吐ala/ 形容到处悦讥
chalevGm,,,/ chalabumb i/ 差别。

chaleven/ chalabun / 差,差别心


呻a.lin/chaliyan/ (i)工资Q @待遇。@钱粮.
cham,/ chamb i / 插(木棍儿).
cbam h,an/ chamhan/ 匾.

112.
cham ~ar / chamhar,/ 洋葱口
chan gb il an,/ chan gb i lan/ 很面的小桀

changlem/c沺nglem b i./ Ci鸣(鸟鸣八c:.r唱(唱戏)心


chan gl er q iq ik e / chan glara ch ec-h i ke / 夜如

cha氓/chanse/ 火铲凸

char char,/ char char/ 形容发烧。

charan i /'cl1ar gi an iy a / 前年。

charchem / charcham b i/ 冻成蒲冰。

charen1 t / cha1'l! m b i/ 烹炸,烹调。

charem t /'charame / 击疮疤。@痕迹。

char t\ even/cbaruha ef en/ 汕饼。


ch迩/cb 还e/ 叉子。

chas h,ulem,,/ chas'huulamb i/ 背叛,背离。

ch邸h ulevem/ chas'huulabum b i/ 使背叛,使背高。

chasnun/'Ch邸 'huw1/ 相反争{则身,背对若。

ch郤 hun udun/ch砬 huun edun/ 逆凡

chaunau/ zhan gna o / 梯脑,卫生球。


chauxan/chaos iy an / 耟鲜。

chav chav /chab chab /形容冒汗。


chaval/chawal/ 茶碗。

chavder n1e.rin/ chabdar a. mor i n/ 银扆马。


cha h,u/chahuu/ 茶壶。

cha k, rno~s/chaka mo胆 o/ 果断地。


cha~elem./ chakalamb i/ 弄断,折断。

chakezh i m,/ chakazbamb i /断。


chaksem / chak诏 mb i/ 冻(冻手,冻脚)。

chakur/chakuum / 跳神时萨满上的刀梯。

113
chakur 1.avenem // cbakuU1~a taf anarob i/ 萨满上几梯。
chakur me尸 chakuuran mao / 倩木。

che、berem_/ chechPrem bi/痛偃愤恨。


checherku1 /,..ch心he如./可低怡恨。

心 erherku2 /气阮cherku/ 可爱,在爱(用千小孩)。

ch ekem,,/ ch 吹emu / 干绒。

心 ekenem // chekenemb i/ 打秋千。

中西e.,./sikse/ 昨天。

chelmerem / chelmerem b i/ 瞎担

chendem/ chendemb i / 试验,割验。


chen g chen g/ chen g cben g/ (1)形容绷得紧。 2} 形容肿。

chen gf en/ chen gf en /成份。


chen gzh i lem.,,/ chen gzhelemb i / 心疯狂" @过分。
cher sir zhak/cher se:re 动aka/ 形容女孩子长得秀气。
~h i s1/ chese / 池子。

ch i s2/ chese,,,/ 尺子凸

cl心乳/ chese..,/ 畦中先

ch izh ir em /'chezheremb i /滑(冰)。


t ho f cha f /chob chab/ 形容紧凑。

chol,,,/ cholo / 号,别号,别名,称号。

cholhurum_/chol goromb i/ (I)超群,出众@巍巍,伟大`


ch on gsum / chon gsh om b i/ 撞(用头掩)。

chorok chorok/ chorok chorok/ 形容很也成成的。

chorudu t n/ chorodomb i/ 拉胡笳。

chorun/'cho1·on/ 胡笳。
心 orhu/chorho/ 1) 壶嘴,水龙头。@男性生殖器。
ch o usun g/ cheusun g/ 臭虫。

ll4
cho h,sum / cho ksom h i/样,戳。
chc如uvum / chokso bum b i/ 坡杆,被戳。

choh t o i// choho t o i/ 特地,专门。


choh tu/cbo阳 o/ 自高自大争傲慢。
choh t ulum / cbo kt olomb i/ 骄傲自大。

心ohum./chohome/ 这就是,正是。
chohur/chohoro/ 花琐,花白。
cho h_ur baller /chohoro bahara/ 花斑虳,花的。

choko //choko / 鸡凸

choko sen gel/choko sen ggele / 鸡冠子。

choko sen gel il ha/" choko sne gge Je il ha/ 鸡冠花。


cho k;o um h,an/choko umhan / 鸡蛋中

chu/chao// 铁铣。

chuan/ chuwan/ 盗

chuan g// chu\vang/,底

chuan glem / chu wan glem b i/撞(人)。


ehuah / chaoha / 兵,军沁

chuah t em,,/chaoha t emb i/ 驻军。

chuahe y nan/chaoha i n iy alma/ 军人。

chua h,e y h,uaren/cl1aoha i kuuwaran/ 兵营。

chubanshe / chubanshe / 出版社。

chnchu chacha / chuchu chacha/ 咽叩吱喳,嘀嘀咕呫。

chukul um / chu知Iemb i/ CI寸族使。@吆喝。


chukum/chukumb i/ 疲倦。
chu k:urhun/ chu邱.hun/ 车轴热木。

chulnalem / cbul galan1b i,,./ 会商,会盟。

chulh an/ chul gan/ 同盟。

115
chumbul chumbul./chumlnrl i chun1bu! i/ 形容胖。
chun cbun i ,/chun chun i/ 渐渐阰

chuna/chuna/ 出纳。

chun gf en glen1,/c hu n gfen gl em b i/ 冲趴

chun gfen gqan g/ chun gfen gch iy an g/ 冲锋枪。

chllnun gku/ ch i rku/ 枕头。

churh i n/ cbu1•gi n/ 吧杂声。

churh i ndum,./ chur gi ndumb i/ 喧哗,喧叱

churhu/ churhu/ 鱼子{J

chun1n€rn / ch i rumb i / 枕勺

chus/chuse/ 炊事员,厨师。
chuvan g/ chu \.Vang/ 厨房。
c i ha i /c y ba i/ 辞海。

da1 /da/ CD 原本申木来。吩头目,首领。


da2//da/ 枝(一枝),枚(一枚),条(一条).
da3 /da,/ 席(一席)。

da an i /1 da an i/ 照常,照旧,仍然。

da ba/da ba/ 钝贯,原籍。


da duv/da dube/ 归根结底,结果,始终。
da ma f /da ma fa/ 高祖。

da SllSU/da susu/ 原籍。

dachan g/ dachan g/ 大衣。

dachak /'dachakuu,,/ 簪子。

dachun/"" dachun/ 也锐利(]]锐利)。@敏捷,聪明。

116
dachun suhdun/ dachun sukdun/ 勇气。
dachu k.un/ dacbukan/ 义-D 赂快(刀略快)。@较锋利,较敏捷口
dad1 /dade/ 原来。

dad 2./dade/ 跟前。

dado/dadeo /大豆。
dadu i /'dadu i/ 大队。

dahechem / dahachamb i/ 服从。


dah il em/ da gil amb i/ 招待,款待。
dah i levem/ da gi labumb i/ 使招待?使款待。
dah i m / dah i me / 重复,重新,再凸
da if / da if u / 大夫。
da ifu rem / da ifu ram b i/ 朕治口
da i kuan / da i ku wan/ 贷款。

da il em / da il amb i / 印征伐。@打架,闹起来。
da iqi m,,/ da i shan1b i/ 打闹,乱闹 3
da i si bohod i /da i subohod i/ 吊儿郎当。
da i sil em / da i selem bi/ 代桲,顶替,接替。
da j an g/ dazh iy an g/ 大将。
dalan g dalan g/ dalan g dalan g/ 形容无精打彩。
dalan g d ili n g/ dalan g d i l i n g/ 形容悬挂的东西来回摇摆,
dald/dalda / 避风雨的地方。
daldem,,/ daldamb i/ @遮盖,遮住,苦上。@隐瞒口
dalden g/ daldan gga/ 可掩蔽的。
daldevem/daldabumb i/ ©使遮盖,使苦上口@使跄眺。
dalen / dalan/ CD 岸,堤坝。@马的脖梗千。
dalezh i m / dalazhamb i/ 垂,挂,夺拉。
dalh i/ dalh i/ 中重复。@过分。@蛮横。

117
dalb i dem//dalh i da :rnb i/ lD 继续。』;尘贪污心

dal ji /dalzh i/ 关系,相干。


dal jil em/ dalzh il amb i/"' 下涉,管。
dal j i levem // da1zh i la bum b i_~/ 使干涉,使管。

dal j i n g/ dalzh i n gga / 有关系的,相干的p


dalve/dalba / 旁边,倒。
dalv t呻un/dalbas'huun/ 侧噜旁边。

da] ve y bo / dal ba i bao / 厢房。

dam1/'damu /只,仅,但亨唯,独。

dam"/damb i/ CD 管它@支援。@下(雨),刮(风),着(火) C
damas/damas/ 宦麻。

dam bum/ damburo b i/ 使参预,使管。


dameng /dambaku/ 烟(叶)七
damen g da i/ dambaku d iy a/ 烟袋。
damen g f ad/dambaku i f adu / 烟荷包。

dam t ulem/ dam t ularnb i/ 典当,抵押。


dam t uluvum/ dan1t ulabumb i/ 使典当,使抵押。

dan1t un/ dam t un / 小抵押品。@人质。


dam t un gi dam/dam t un gi damb i/ 抵押。
damzh il em/ damzhalambi/挑,担。
damzhen/damzhan/,,- CD 扁担。@负担。
dan,,,/dan/ 捕鸟兽的套子,夹子 ...
dan daverku/dan daburakuu / 令不让管心@排挤。
dan t ulum/dan t ul em.b i/ 下网套。

danem/danamb i/ 管理,照肴。
danevem/danabumb i/ 使管理,使照看。
dan gan g/ dan ggan g/ 单扛。

118
dang耍n/danggan / 不好(指东西),
dan glem r/ dan gnamb i/ 当,典当。
danglem 气/ dan glem b i/ 挡,阻挡。

dangs /dan容e/ 档案,档册,册子。


dan gxau/ dan gsiy ao / 党校。
dan gx i m / dan gsi mb i / 责备,训斥。
dan gyuan / da n gyuwan/ 党员。
d aqi /dach i/ 从前,原来凸
daqilem/d邸h ilamb i/ 清示。

d aqiyi n g/dach i n i n gge/ 以前的,先前的勺


dar dar/d盯 dar/ 形容打寒战。
darem/darama/腰

darevem / darabumb i/ 酿酒。


darzl1a s i zhen,,/ da立ha sezhen/ 六根棍马车。
dar 扣 elem/ dar galam b i/ 离职,退职口
dar 1-u i / danzha i/ 经常地,常常地。
darh un/ darhuu,van/ 杆子。
dasan/ dasan / 玫治。
da -san ar h,/ da哇n ar ga/ 政策。

dasan yamun/dasan yamun/ 政府口


das i m 1/ dasamb i/ @治,治疗心@收拾口@修(树叉),批
改(作业)。
dasi m2/dahuume /再,重复白
das i m achem/dahuume achamb i/ 再见。
das i m arem/dahuume aramb i/ 返下,重做。
d还i m das i m/d a.huume dahuume/ 反复地,一再地。
d邸ir])an/ dasarg研/ 药方。

119
dastem/das诅mb i/ 屯修理,收拾。@装饰,加工。
&邸 halan/d码 halan/ 革命。

dat en g/da t en gge / 某本。


dauchan g/ daochan g/道场。

dauchan g hulam/ daochan g huulan1b i/ 念经。

daum_/daombi/渡。

dau qi/ daoch i/ 巫师口


daux i/ daos i/ 贪婪的人,财迷,色遠
daux i nan t hun/'daos i nan t uhuun/ 贪污。

davan/daban/ 山坡,险要山口.
dawe i /da\\1e i/ 大肘。
davel/dabal i/ 太,过分,过千。
davem 1/ dabum b i/ 也让管,@使支援。@点(蜡)。
davem2 /dabumb i/ 越过。

啦venem/dabanambi/ G)过千。@熟透。

daver h,an/ dabargan /度小口袋。


davdur i/ dabdur i/ Cf急跺,仓促。@盲目。
davk i m/dabk i mb i/ (D策马。@冲过来。
dav li e/dabala/ 表示`仅此而已'、`罢了'的语气。
dav qik. u/ dabch i]ruu /剑。

davsulem/daooulamb i/腌。
davsulevem / dabsulabumh i/ 使腌。

davsun/ dabsun/ 盐。

davx it el/ da氐itala/ CD 偏(日偏斜)。 @倾(斜)霆


davhan/ daba ga.
n/ 山岭。
dav k;er / dabkuur i/ 句层次,甫弄。@怀孕(用于人).
davke ..r o l\ u i /dabkuur i ohob i/ 怀孕。

120
dav ker y as / dabkuu ri y asa / 双眼皮。

dav k erem,/ dab沁turamb i/ 重叠。

davkerevem/dabakuurabumb i/ 使重叠。

daxau / das iy ao / 大校 D

daxue,/d邸iy o/ 大学。

dax i.ie:hen g / das iy oshen g / 大学生。

da ye/da ye,/ 大爷,伯父仑

da yi m_/ da y amb i/' (D附(体)。@依附(外力)。


da yi n/da i n/ 战役。

da yi vem/da y abumb i/ CD 使附。@使依附。@杀死。


daz iji / daz yz h i/ 打字机。

daz iy沺n/ daz y'yu wan/ 打字员。


da h,a li h et b/dahal i h ethe / 副也

dahasun/ dahasun// 坤(八卦之一)。


da h,elem /,.,.dahalamb i /~ 跟若,随若。

da h.el ji,/ dahalzh i/ Cf随从(人员)口@胎衣(用干牲畜)。


da h,em/dahamb i/ <D投降。@跟随,随从。
da b.en/ dahan_/ 马驹子。
da h,eshun/ dab邸 'huun/ 顺,

dahevem/dahabumb i/ CD 使投降。@领若。
da b.um/ dahuume / 再,重新。
dahun dahun i /dahuun dal1uun i/ 再兰地。
dahur / dahuur / 达斡尔族。
d ef/d efu/ 梧(一帜)。
deh/dehe / 钧子。

dehdem / dekden1b i / 浮起,网起,飞起。


dehden i gi sun/ dekden i gi sun/' 俗趾i衵巠

121
dehdevem/ dekdcbumb i// 使浮起,使飘起,使飞起。
deh c-lem_,/ dehelemb i/ 钩(用钩子钩)。

dehelevem / dehelebumb i/ 使钓,被钩。

de heme/ debeme / 姨母。

dehen g/" dehen gge / 有钩的。

deken/deken/ 稍高,略高七
delen/ delen/ CI乌麟@牲窃的乳房。
delhem /'de i hen1b i/ Q)分离,分别,离开。@离婚。
delhendum / delhendum b i/ 相分别,相分离,决协J a
delhend 中gisun/ delhenduhu

delhevem/ delhebumb i/
gisun/
使分离,使分开。
遗嘱。
I
dem be i /'dembe i/ 极今昂。
dember damber /den1ber clambe r-/ 形容细弱。

den1cheru,/ demchem b i/跺。

demen/demun/ 坏心眼儿,坏点子口

den/den/ 高。
dendem/dendemb i/ 分,分配。
den ge J don gul/den gge i e don ggolo / 形容不稳当,摇捚不定。
den glem.,/ den glemb i/ CD 过滤。@皮球弹跳。
den glo /d e-n glu// 灯笼。

den g-s /den 穸e/ 股子。


den gsen// dengshen/ 颠颉簸。

den gsilem/ den gselemb i/ 用戙子称。


den gsil evem 1/ den gselebumb i/ 使用戟子称心

den gs i levem 2 // den gselebum b i/ 颠,颠簸。

den gs i m / den gshemb i/ 担心,悚念。

由 n gihen/dengzh an/ 灯。

l22
der1/伯re/ 险。
der2/dere/ 桌子l)

der s i m/der seme/ 纷纷,济济。


dera k,ulum/darakuulamb i/ 责备,辱骂。
dcrden g dardan g/derden g dardan g/ @形容摇动 D @形容穿
衣过千单薄。
dcrench ttm./ derenchumb i/ 徇私,留情中
deren g/ deren gge / 体面的,光荣的。
dere y f el qi n/ dere i f ulch i n/ 面颊。
dere y zhulhud/ dere i zhu 迨rgide/ 当面。

, derc y hunllan/ dere i huunt的an/


der i vcm / der i bum b i/
der i vun/ de ri bun/
发起,开始。
始,开始。起头口
酒窝。

der i vun duven/der i bun duben/ 始终.


derselem/ de芯elemb i/ 停灵。
dervehun./ derbehun / 潮湿。

desere pi/ desere pi/ 汪洋(大海汪洋).


d笠ungelem/d蕊un ggi lemb i/ 强调,

de t h/de t he/ 翎子,箭翎。


deulem/ deulemb i/ 逗,逗引。
devderem/ debderemb i/ 扇翅膀。
devenem/ debenem b i/ 沸,溢出。
devenevem/ debenebumb i/ 使沸,使溢出。
dever deve r./deber deber/ 形容姐虫蠕动。
deverhen/ deberen / 息子"。
devsem/ debs i mb i/ 扇(扇子),簸(米)霆
devsk/ debs i ku/ 扇子。

123
dev t el em,/ deb t elem b i/ 装订。

dev t e li n,.,,/deb t el i n/ (i)木子仁,立卷。

dev t em / deb t emb i / 浸泡

de vt evem / deb te bu mb i / 使浸泡内

devx i dem/ debs ii en1b i/ 飘沿,飘扬。

de y e t un/ de ye t un/ 飞机勹

de yi m/ deyemb i/飞?
de yi vem/ de y ebumb i/ 使飞。

dehame/dehema/ 姨夫。

d i amha/d iy amha/ (D 不稳币。空不老实(马不老实)已@说


话不礼貌。
dian1/diyan/ 电。

d i an2 / d i y an /店。
d i an° /diJan /股殿宇。
d i anbau/ d iy anbao // 电报。
d i anbau jil/ d iy anba ozh i o i/ 电报局.

d i anhua/d iy anhuuwa/ 电因
d i anlem 1/ d iy anlambi/椋(怔、}。

d i anlem2 / d iy anlam b i/挔(上)。

d i an g lan g d i an g lan g / d iy an g 1an g d iy an g lan g/ 形容冰凉 C


d i an yi n g/ d iy an yi n g/ 电影。
d i an yi n gyil an/d iy an yi n gy uwan/ 电影院。

d i arti / da rt a i // 很快地,一会儿乃
d i ek i n/ d iy ak i n / 油污,汕泥(用千头发、衣服)。
d i ek i nem / d iy ak i nemb i/ 头发祜在一块凸
d i ek i n g d i ek i n g /d iy ak i n g d iy ak i n g/ 形容头发粘在抉。

叶i el i m,/ dal i n1bi/ 屯遮挡。@赶可 C |`$赶车。

12,j
d i e li n bos / da liy an boso _/ 搭茫布口

d ie li vem / dal ibumb i / 心使遮担。使赶问。@使赶车。


d iem in/dam i n/ 雕,

d i en q il em / danchalarnb i / 回娘家。

d i en qi leven1/danchalabumb i/ 使回娘家,让回娘家。

d i en qi n/ danchan/ 娘家。

d i enx i n/ d iy ans i n / 点心。

d i erh i m/ dar giy amb i/ 心举棍,扬举心@多嘴。

d i er i m/ dar i mb i/ CDt觅@讽刺。@颠路,路过。
d i er i vem/'dar i bumb i/,.. Q)使撞。@使讽刺。@使颇跻凸
d i erk i nzh i m // dark i y anzha m b i/ 震动,颇动(用千声音)。

d i es/d iy ese / 碟子。


d ig uozhu yi/ d ig ozhu yi/ 帝国主义。

d i h/deh i/ 四十。

d ihemu/deh i emu/ 四十一口

d iji k_/ de i zh ikt 1/ 柴火[}

d iji m/ de i zh i mb i/ 烧,燃烧。

d iji vem/de i zhlbumb i/ 使烧,被烧,使燃烧心


d i n glem1 /d i n glemb i/ CI亢丁(装订)。@订购。

d j n g lem2,,/d i n glemb i/ (fl顶撞。岔预替。

d i n g levem 1/ d i n g Iebu mb i // 叮)使订。@使订购。


d i n glevem2/d i n glebumb i// [D 使顶撞心@使顶替巳
d i n gli// d i n g l i/ 定理。

d i n gshu ji /d ing sh ttz h i/ 钉书机。

d i n gti a/d i n gtiy a/ 灯塔心

d i n gxan g/ d i n gsiy an g/ 丁香。

d i rh i/ derh i/ 席子。

125
d i rh i / der gi/ 中上。@西。
d i rh i tan gk.an / der gi t an gkan// 上层凸

d i.rh i da/der gi da/ 西方。


d irhida.乙ha k,erem/dergi da zha k:aramb i,,,,,, 黎明。

do/do/ 内脏。
do dolem/do dolomb i/ 哈萨克族唱对歌。
<lo ba h.em/ do bahamb i/ CD 点仆(肚子),吃了半饱.3 @饱。
dobon i u/ dobon i o / 整夜口
dodum//dodomb i/ Q一:半们半坐,J I广了比喻卞茫出推

do i h os im./ do ig omshomb i / 预先(伲阳


do i hond/ do ig onde/ 预先,事先,
dolo/dolo/ 中,内。
dolum/dolomb i/ (j)到,注人。@施(肥)。
dom,/domb i/ (])落。@柄。

dombur/dombur,,/ 东布拉(乐器名).
domdo l\ un/domdokuun/ 蝴蝶,
domnum/domnomb i/ 用偏方治病。

don g don g/ don g don g/ 形容东西觅


don ggu rum/" don gg orombi/浪,转。

donhu/donho/ 皮(瓜子,鸡蛋之类的充植物籽的硬壳)。
dor / doro / (j)礼。@仪式口
dor erdem / doro e出emu / 逍德。

dor y os/doro yoso/ 礼仪,礼貌,道德。


doru y u t ku/doro i etu ke/ 礼服。
doru y zha k,/" doro i zhaka / 礼物。

doru!um / dorol omb i/ 行礼,拜g


dorun/ doron/ l;]l。

126
domn g /doron ggo / 行礼貌的, 有准他的。
dol· h,un/~ dorg on/ 粗。

dosorhu/ dosorho / 及发雇

dosum / dosomb i/~ 忍耐。

do s.un1bum/ dosombumb i/ 忍耐眢使忍耐。

dos~ulum _,,/dos'holomb i / 充,宠爱”

dos h,un/ dos'hon/ 宠爱守

doshun dasan,/ dos t hon clasan/ 斤政。

doshuluvum,,/dos• ho 1obum b i/ 使宠爱。

doudur arem/1 duodur aramb i/ 吓一琐觅

dov t o 1um/ dob t ol o mb i/ 装套(书装套)。


do 百oluvum/" dob t o] ohumb i/ 使装套。

dov t un/dob t on_/ (1 窑(书哀)心\2 一套书。


dovum,.八,,,dobomb i/祭,供。

dohu/'dog o/ 瞎子,盲J心
dohu zhohun/do go zhu guun / 小路。
dohulun/ doholon/ 跋子。

do hulzh i m / doh o lzhomb i/ 皱若走,单腿跳着走 B


doh,urum//dohoromb i/ 滚,打滚儿。

dohx i n/doks f n/ (-l' 器烈,泰跺(脾气暴躁)。@急(病)。


do k,u/doko_/ 里子(衣胀里子)。
do kul u1n/ dokol omb i/ 抄近走。

du/,,.deo/ 弟弟。

dual i /duwal i/ 同类。

dua! i n g_/ du"val i n gga.,/ 同类的。

duans/du泗nse/ 缎子。

dudum/d心un1b i/躺F 。

127
dudur bo/dedure bao / 宿舍。
duduvum/'dedubumb i/ 使躺下口
duhendun/ duhendun/ 结局,终结。
dubsum/ tatambi/拽,扽。
duhsurum,,./ duksuremb i / 板若而孔,吊若脸,变脸勺
du i lem/du il emb i/ ©对照勺@对等。@校对。
du il evem tam/du il ebume t uwamb i/ 对照,对比,比较。
du iqi/ du ich i/ 第四。
du i sun/ du i sun/ 裤腰。

du ivulem/ du i bulemb i/ @比较。@比喻。


du i vulun/ du i bulen/ 举例,比方,比如。
du i汕ang /du i心ang/ 队长。
dulba/dulba/ 愚昧。
duldurku/duldurku/ CD 吩叨,嘟吹。@固执。
duldurum / duldurembi/嘟吼胡说。
dule/dule/ 原来。
dulembum/ dulembumb i/ 经过,经历。
dule ni bun/ dulembun / 经验。
dulemsku/ du lemsheku/ @马虎疏忽。@应付,塘塞。
dulenun/ dulenun/ 过程,经过。
du le yi n/ dule yi n/ 海峡。
dulhed./ dulekede / 过去,古时候,昔日。
du li n gk i an i /duleka an iy a/ 去年。
dulum/dulemb i/ ©过,越过。@渡。
dulur an g/dulere angga/ 渡口。
duluvum/ L,Ulembumb i/ @使过,使越过。@使渡。
dundam/ dundambi/喂(猪)。

128
dundan/dundan/ 猪食。
dung/dung/洞。
dun ga/dun gga/ 西瓜。
dun gma i / dun gmai / 冬麦。
dun gs/ dun gse/ 肉墩子。
dun gwu yil an/ dun gwu y uwan/ 动物园。
du g i dan/ duchidan /蒜气弹。
dur dar/dur dar/ ©喧闹声。@形容不稳定。
dur dur/dur d虹/ 喧哗声。
durkunzh i m/ durkun吐embi/ 颤抖,发抖。
dursuk i/ dursuk i/ 巾规矩。@面貌相似。
dursuk i aku/dursuk i akuu/ 很淘气。
dursun/ dursun/ 体格。
durun/durun / @橾型,模子。@式样。
durun t ua 1'u/ durun t uwakuu/ 模范,榜样。
durvo 1/ derhu we / 苍蝇。
durvo2 /durbe / 四哏狗(眼睛上而有两个白点的狗)。
durvo y on f\ un/durbe i ndahuun/ 四眼狗。
du ta r / du t ar / 都塔尔(乐器名)。
du t u1 /du t u/ 聋子。
du t u1/du "tu/ 打墙的用具。
duv /dube/ ©尖儿,尖端。@边(界)。
duv da/dube da/ 有头有尾,始末 P
duve i zhechen/dube i zh缸hen/ 边疆。
duven t ele/ duben住le/ 自始至终,终千。
duvun g/ duben gge/ 有尖儿的,尖尖的。
d.uwas / du,vase/ 森气。

129
仁 L 卜yi n ..,,气1 1i n/ l叮。

du yi n der./du i n dere/ 四面心


du yi n f on ge/du i n f on gge/· 四化。

du yi n f or O}un/ du i n f or gon/ 四季,

du yi n iqi /du i n i ch i/ 四下。

du yi n hos/du i n hosho / 四方。

du h,a,/duha / 肠子,}

duka/duka/ 大门。
duka y saru兮/dukai sanse/ 大门的门麻

d tl rh i m/ dar臣yamb i/ 心举。@颤动。
d t1r i n/ da ri n/ 马脖子被庥破的地方。
de li mba/dul i mba/ 屯中间,中心。
如li mba x i rnhun/ dul i nba si mhun/ 中指。

扣 l imbad/dul imbade / 当中。

心li n.,/ dul i n/ 半(一半)。

den ji m/ donzh imb i/雇

den ji n/ donzh i n/ 消息呵新闻。


如 rhi// dor gi/ 里而,内部

cer i m/ dor i mb i/ 古芍[方。

dev/dob i/ 狐狸。
如 v ir,.,/ d ob or i/ 晚上,夜。

de-~·i r d0l i n,,/dobor i dul i n/ 半夜。

6e::Un1',俨;dos i mbi/,; 迸,进人,加人。

必劝 r har)n/ clos i re hach i n/ 牧入。

沁沁n/do沁/ 哏(一根线)。
已::·Uacii a k.,-1// dud iyad iy气如u/ 不踏实不稳前径率。
心心沁;二.. dulh i n/ 胎脏。

l 3」
diirhum/ dur gi mb i /@喧哗,咳 l讥吵闹。@震动。
diir hundun 1./ dur gi ndumb i/ 互相吵闹。
d li rh 1._1vum/ d."Gr g1bumbi/ @使喧哗。@使震动,被震动。
d il r i an g/ du1-anggi/心浑浊。甸和不通悄理)。
d虹iang nan t }\un/ duran ggi nan t uhu u.n / 作风不正派手脚不
干净。
d廿ru/duri/ 摇篮。
diir um/ dur i.m.b i/ ©抢(夺),劫,掠。@摇小孩睡觉的动作。
diir i.inum/ du ri numb i/ 争夺,互相抢夺。
diirii vum/ du ri bumb i / 使抢,使劫。
d虹al/dosila/ 底襟。

eba/eba/ 恶霸
ebuh sabu h;u/ebuhu sabuhuu/ 仓皇。
eche/ecb i ke/ 叔叔,叔父。
eded i dadad i /eded i dadad i/ 寒噪声。
edelem/ edelemb i/ 减少,欠(胀)。
eden/eden / 残缺,缺少,不够数。
eden ek i hun/eden ek iy ehun / 缺点。
eden daden/eden dadan/ 残缺,残废。
eder i amx i/ erech i amas i/ 今后。
eder i tulh i n/ er的h i t ul giy en/ 例外。
edulem/ edulemb i/ CD 疯。@中风。
edulevem/ edulebumb i/ 使疯。
edulh nan/ edulehe n iy alma / 疯子.

131
ehl/eh/ 表示烦阔
eh:. /ehe / 坏,恶劣。

eh i nen g/ehe i nen ggi/ 不祥之日。


eh suhdun/ ehe sukdun,/ 挔气口

的的em/'ehedembi/ 叮)不痛快(心里不痛快)。(@怀恨。
ehelem / ehelerob i / 心迫害、陷害。@忌妒。
ehel i n g/ ehel i n ggu / 凶恶的。
ehenchum/ ehenchumb i/ 诽谤,背池说人。

ehen g/ ehen gge / 坏的。

eherem/ eberemb i/ CD 恶化,翻脸,不和睦。@变(天)。


eherevem/ eherebumb i/ 挑度

eh qi n/ ekchi n/ 岸。
eh q i rem // ekch i reme / 沿若 3

ehsem/ ekshemb i/ 急忙。

ehsem sahx i m/ ekshen1e sak s.i1nbi/ 急急忙忙。

e i /e y e/ 地窖。
e it en/e it en/ 一切。
e it en zhak/e it en zhaka/ 万物。

e it erem/ e it eremb i / 欺骗,诈骗。

eit erevem / e i t erebumb i / 被欺骗,被诈骗。

e it erku/e it ereku / 心骗子。空造谣胡说的人。


e it er qi ve/ e it erech i be/ 总之,总而言之。
ek i hun/ ek iy ehun / 中不足,少。@缺点。

ek i m/ek iy emb i/ 减少。


ek isa k;/ ek i saka / 静静的,静悄悄。
ek i vem /'ek iy embumb i/ 使减少 3

ekt e压h i m/ekt e心hemb i/ 奸强,好胜,昂扬.

13 .Z
elb i m// elb i m b i/ 号召。
elden/ elden,/ 光,光亮

elden x il men/ elden s il men/ 光阴。


eldenem/ eldenemb i/ 发光。

eldenevem/ eldenebumb i/ 使照明,使发光。

elden g/ elden gge / 光辉的,光明的


elden g ii an g/ elden gge fiy an gga / 光荣。

elden g gev / elden gge gebu/ 荣誉。


eldesh i m / eldeshemb i / 闪光,光堋

elehun/ elehun/ 自如,心宽。


elem/ elemb i/ 心满足,足够。@顶撞,顶嘴。
elenem/ elenemb i/ 腻,厌倦。

elevem/elebumb i./ CD 使满足。空使顶叱


elh/elhe / 安宁,安定。
elh f en ji m/elhe f onzh i mb i.,,/ 问候,问安。

elh nelh/elhe nelhe/ 平安。

elh taifi n//'elhe ta ifi n/ 平安宁安好。


elhe/elhe,/ 慢。

elheken/ elheken/ 咯惕。

elhekend i/ elhekend i/ 慢慢地。

elhenern/ elhenemb i/ (!)缓和。I,@安眠" (芽放心。


elhenevem.. / elhenebu mb i/" 使缓和,使安定。

elh i n/ el giy en/ 丰,丰缸

e1h i n b i er hem,,/ el giy en bar giy amb i/ 丰收。

el i /ele i/ 更,非常。
e li davenv i/ ele i dabana fi/ 甚至,更加。

e li man g/ eleman gga / 反而。

133
elke/ elheke11/ 慢,轻。
elk i/ eleke i/ 几乎,差一点。
el qi// elch i/ 巫师。

el qi n/elch i n/ 使者,使节。
elven/ elben/" 房顶。
elven bo / elben bao /平房,茅屋
clzh i m/ elzhemh i / 反对。
em1/umc/ 不要。

画2. /em11,./ 一(用干复合数词),一个。


em 扭rl/emu bade/ 一同(去),一起(去)。
em dua li /emu duw 0:li/ 一类,同类。
em durun/emu d叩n/ 一样,同样,好像。
em er i nd/emu er i nde/ 同时。
em .falen/ emu falan/ 一会儿。
Pm kevelc~ng/emu hefe巾inggu/ 同胞口

em ma jig/ emu mazh ig e / 少许。


cm li du/en1u udu/ 儿个。

em t~vu/emu ubu / 一部分。


em t.halen/emu zhalan/ 一辈,一代 e
em ha qi n/emu hach i n/ ©好像,仿佛。@一件,一种。
emb 1.qi/ emb ich i/ 或,或者。
emdan/e m.u mudan/ 一次。

emdande/emdande/ 一下子。
cmdu, ;e i / emduh 2:i/
'II 一再,只管。

emorrl/om, mu/ 'I, 有的,有些,某些,个别的。


呻 e.a.g _/enggemu/ 鞍子(马鞍子)匀
emen g gfr an g/ en ggemu gi ran ggi/ 膀骨。

岱4
em ged // em ger i/ 已经已
emh/emhe/岳枷喽呏

emhun/ emhun / 单独嘈独自.抓斻


emhun 立 hi lem,/ c-mhun ezhelemb i/性时如汇

emhun i1ita n g// Pmhun ilit an gga/ 独立,

emhun ji n gji/ emhun zh i n g.lh i/ 个体经济。

础kon/emkon/ -、一个。
en1qi _/emuch i/ 第一。

en1sak/em 啜k / 单独,一个。
em t e / em t e li./ 单独。

enn1lc1n/ emulemb i / 统一。


enchehedem,/ enchehooemb i,./ 作风不正(用千女人)凸
enchehen1/enchehen/ 母狗。

enchehen2 / enchehen/ 木靡才能。

enc酶heng/ enchehen gge/ 有本市的。


enchulem / enchulemb i/ 区别。

enchus h,un/enchus'huun,/ [?特长,特点,@臣外、仓


ench心hun t aus/enchus'huun taose __
/ 特权。

endevem/ endebumb i / 0 有过失。@死。@吃多了。


endev臣1 / endebu 1ru.,./ 过错。
end i /unde/ 尚未心
endu ri/ endur i_/神。

endu ri n g/ endu ri n gge / 神茎的。


endur i n g nan/ endur i n gge n i)了alma/ 圣人。

cnen/ enen/,, 后代3

enen g./ enen ggi,/ 今天。


en gelen1// en gge1emb i/ 心切彻,超越已@光临。
135
en gelevem,/ en ggelebu mb i / a:使招额,使超越。@使光临。
en i /eme / 母亲,妈妈。
en i be i /en iy e be y e/ 主干(植物的主干)。
en i e/en iy e/ 妈妈(呼语)。
enke,,/ en tek.e / 心如此,这样。@值(多少),
en t ehem / en teheme/ 永远。

er/ere/ 这,这个。
er an i/ ere an iy a/ 今年。

er ji rh i /ere zher gi/ 这些 3

e:re y j e li n/ere i zha li n/ 为此。

ere y turhunde / ere i tur百unde/ 因此,为此。

e .ra i / era i / 表示叹惜。


era li /e ..re ada1 i/ 这样,如此。
era li n g/ ere i adal i n gga / 这样的。

eran g/"'ere i adal i n gga/ 这样的。


erd/erde/ 早早地。
erde/erde / 早晨。
erde~n/ erdeken/ 早一点,略早。
erdem/erdemu/ G)氪@手艺,技术。
erdom mu tu n/erdemu mu t en/ 才能。

erdem un g/ erdemun gge,./ 有技术的,有才能的。


erechun/ erechun/ 希望,欲策,愿望。
erem/ eremb i/ 希望,期望,企望。
er eqi/ erech i / 从此。

erhelem / er gelemb i / 强迫,逼迫。


erhel ji/釭helzhi/,, 小木鞍口

erhel t e i/. er gel t e i/ 强迫地。

136
erhem./er gemb i/ 休息。

erhen/ er gen/ 生命,性命。


缸hen be i /er gen be ye/ 生命。

erhen d€xum/er gen dos i mb i/ 复活。

erhen h etem/er gen h etumb i/ 过生活。

erhen se1em/er gen shelemb i/ 拼命。

erhen t ems i m/er gen t e m.shemb i/ ,1.)病危,垂死。@拼命”


erhen yade1n/ er gen yadamb i/ 断气口
er hen gi aro / er gen ga i mb i / 呼吸。

erhen g/er gen gge/ 有生命的。


erhevem/ er gebumb i/ 使休息。

erh i /er gi/ CD 方向。@面(东而),边(右边)。


er i e/er iy e / 心表示痄痛。@表示惊讶,; @表示悲伤。
e ri e no~o s i m/ er iy e noko seme/ 形容病人呻吟。
e ri n/er i n/ 时,时期。
er i ndar i /er i n dar i/ 时时刻刻,每时每刻。
e1·i n f on/er i n f on/ 屯平时白@时代。
erkedern/ erk e.demb i/ 小孩撒娇。
erkelzh i m/ erkelzhemb i/ 打冷战(冻得打冷战),打哆嗦。
ersh i m / ershemb i / 伺候。
e :rsun1/ersun/ (D丑陋,,难看。@厉害。@能干Q
ersun 2 /'ersun/ 很,十分,非常。
e rt em/ eii.u mb i/ 依靠,倚仗屿凭仗。
erulum/ erulembl / 拷打,用刑。
e1"U n/ erun/ 刑,刑法。
erva / ere ba / 这里。

es/ese/ 他们。

137
esa/esha/ 相当,比较,很。
ese/eshe/ 小叔子。
esen/ eshen/ 斜的 D
es'h// es i he / 鳞(色鳞)。
es•heling/邸' helinggu/ 恶毒的,凶恶的。
es, hen g/ esi hen gge/ 有鳞的。

esk/eske/这么。
e tem/ et emb i/ ©战胜。@发酸(奶子发酸)。
e ten/e t en/ 胜利。
eten gil em/ e t en ggi lem b i/ 逞强,逞能 D
etevem/ etebumb i/ 输,败,失败。
eth ulum/ et uhulemb i/ @加强。@称霸。
eth un/ etuhun / 强,强盛。
ethun i n g/ etuhun n i n gge / 强盛的。
et hush i ku/ etu husheku / 恶霸。

础ushim/ etu hushemb i/ 逞强,逞能。


eva/uba/ 这里。
evderem/ ebderemb i/ 衰弱。
evderku/ebdereku/ ©败类。@受损害的人。
evelem / e f ulem b i/ 损坏,弄坏,破坏,搞坏。
evelevem/ e f ulebumb i/ 使损坏,使破坏。
even/e f en/ 饼子,馈馈。
ever/eber i/ 弱,软弱口

everem/ebe r-emb i/ CD 削弱,减弱。@衰弱,衰老。@不敢争执。


everevem/eberebumb i/ ©使削弱。@使衰弱。
e`-,erhi /ere er gi/ 这边。
everken/ eber i ken/ 略软弱,较软弱。

l38
evezh i m/ e-fuzhemb i/ (D坏,损坏 c @烂阴烂。

ev i hav j吹 U/.,, eb i hab i akuu/ 无精订彩。

ev qi /el )Chi/ 肋条,肋骨口


ev汜m/eb ishembi/ 洗澡,游泳。
evser bo/eb i shere bao// 浴室口

evx i/ ebs i/ G)往这儿。 l霆..…以来。

evx i ken/ ebs i ken/ 咯往这边。


ex i 1/es i/ 可不,当然。
ex it /es i/ 往这边。

e yi m/e y emb i/ 流口

e yi r muku/e y ere muke/ 活水ci


e yi r ux ih,a/ e y ere us i ha / 流晶

e yi n/e y en / 心水流。@潮枕(跟上湖流)。
e yi n oi oI/e y en golo,,/ 中流低柱。
ey如/eyun/ 姐姐。

e yii n nun/e yu n nun/ 姐妹。


ezhen/ezhen/ 主,主人。
ezhen h,an/ ezhen ban/ 皇帝。

呻esu/ezhesu/ 记性”
ezhe then/ ezhe t hen / 帝国主义。

ezhe t ulem// ezhe t ulemb i/ 纪念口

ezh il em/ ezhelemb i/ 霸占,占领口


ezh il evem _,,/ezhelebumb i / 被称占,披占领。

ezh i m/ ezhen1b i/记(住)。

139
F

fa1/ f a/ 窗户。
fa.2/ f a/ 法术,魔术。

fab i a ttJ em/ fab iy ao lemb i/ 发表。


i achem/ f achamb i/ Q)散(人散开)。@乱(线乱了)。
fachevem/ f achabumb i/ 使散,使乱。
f ach i k/ facha氐u/ 屁股。
fach it fo吐u/fachakuui f on t oho/ 盯门。
f achu h.un/ f achuhuun / @乱,叛乱,暴乱。@不正派(用千
生活作风)。
fachunurum/fa中ubuu.rambi/ 骚动,叛乱。
f achuhuruvum/ f achuhuurabumb i/ 使骚动,使叛乱,捣乱。
fad/ f adu / 荷包(烟荷包)。
f a fur i/f af ur i/ 勇敢,积极凸
fafur由i m/fafurshambi/ 奋斗,奋发。
faguan./faguwan/ 法官。
f a id.em/ fai darob i/ 排队,排列。
fa i den/ f a i d a.n/ ©仪仗,队列。@阵线。
f a iq i m/ f ashshamb i/ 勤奋,勤快。
f a i zbum/ f a i zhuma/ 古怪,奇怪,神秘。
f a ji r~an/ f azh i ran/ 墙壁。
f a ji r h,an serk i n/ i azh i ran serk i n/ 墙报.
f吐fak/fak f ak/ 形容生气。
falem 1/f alamb i/ 发酵。

f a Jem'/ f ala :rnbi/ 罚,流放。

l40
f alem11/f alarnb i/ 分发(发东西,发工资)。
耘len/ falan/ CD 麦场。@屋里的地 e
f alen tandem/ f alan t andamb i/ 打场。

f alen g/ f alan gguu / 掌(手掌)。


f alevem 1/f a1abumb i/ 使尖酵。
f alevem2 /f alabumb i/ 被罚,被流放。
falevem3 /f alabumb i/ 使分发。

falh even/ f alaha e f en/ 发面饼。


fa li chun/ fa li chun/ 团结。
fa li m/ f a li mb i/ 团结,投合(性情投合)。
fa li n/ f a li n / 集团口
f a li ndum / f a li ndumb i/ 互相团结。
f am/ famb i/ ©千涸(河水千涸)勹@千(锅烧千)。
f amevem/ tambumb i/ 迷失,迷路。
f a :midor / pam i dor / 西红柿。
f am i n glem/ f am i n glemb i / 发明。
t anch a.l/ f anchal/ 风筝七
f anchem / f anchamb i / 生气,烦闷。
f anchevem/ f anchabumb i/ 使生气 D
f anchev h, beda/ f anchabuha buda/ 干饭。
t an gchou/ f an gcheo/ 纺绸。
fan穿an/ fangshan/ 屋顶,天花板。
f an gung lem/ f an gun glem b i/ 反攻。
f an gzhen/ f an gzhen/ 方针石
f an i h i an/ f an i h iy an / 案板。
f an pi au/ f an piy ao / 饭票。
f a pi au/ f a piy ao /发票。
141
faqihi邸hi m/ i ach i h iy a :sha m.b i / 着急。
f ar f ar/ f ar f ar / 形容旗子飘扬。

fare/ fara/ 辕。
farenem/ 扭ranamb i/ 乔迷,晕。
farh i mbum/ f ar gi mbumb i/ 泄漏。
fa rt si mak/ f a rt semak,./ 猛然地,心懦意乱地。
f arx i/f ars i/ 块(一块肉),片(一片肉)。
f arx i lem/ f a r E",ilamb i / 分成块,切成块。
f arhem/ f ar gamb i/ 迫击。
f ar h,evem/ f a:rgabu tn bi/ 被追,被迫击。
f ar h.un/ f arhuun/ 黑暗,昏。
far]lun .sua liam,,,八arhuun suwa liy ame/ 柬荣亮。
f arhukun/ f arhuukan / 略阴暗。
fasar fa..哦1'/fasar f asar / ID 形容食物酥。@形容东西稀f趴
fas i m/ f ac;imbi/ 上吊。
fa击elem/ fashelembi/ 发射。

f ashsh i m/ f ashshamb i/ 努力,勤奋。


f at elem / f a t alamb i / (i)纳鞋底仆@用脚踩怢揪挖土。
f at em/ f at amb i/ ©抬,捏,摘取@拧。
f at en/ f ata n/ 鞋底,底子。
f ati au/ f atiy ao / 发条。
f at h / f a tha / 蹄子。
f avcl c-m / f a f u lam b i/ -~~.l匕
f avun/ f a f un/ 命令,法度。
f avun ~au li/f a f un kao li/ 法律。
f ax i s/ f asi s / 法两斯。

f a y x it hun/ f a i s it hun/ 窗户格子。

i 42
fa yaven/ f a yabun/ 费用合
f ayi m/fay amb i/ 消费,消耗,,
fayi vem/ f a yabumb i/ 使消费,使消耗。
f ayi n g/f ayan gga / 灵魂。
f ayii an/ f a y uwan/ 法院。
胆hen/ fazhan/ 粪,粪便。
fah/ f aha/ (D核,粒,颗粒。@限珠。
fahe y m1.1ku/ f aha1 muke/ 谷水(麦子抽俅期廿3 的水)。
f a h,chem/ f akchamb i/ 分离,离别,告别。
f,i如hevem.,,/ fakcha.bumbi/ 使分离,使离别,使告别。
f ahenem / f abanamb i / 结果实,

fah jil em/ f akzhUamb i/ 奋斗,努力。


f ah ji n/ f akzh i n/ (D主张,主意。@计策。@凭依。
fahs/ faK泗/ 大发雷霆
f ahs jil dam/fa.氐a zh ili damb i/ 暴怒。
fnhselem/ fa际alambi/ 分开。

f ahsezh i m /faks旺hambi/ 裂开。


f ahun/ f ahuun/ @肝凸@阻量。
f a~un ambu/ f ahuun amba/ 胆子大.
f ah~ i erdem/ f aks i erdemu / 技术。
f a hx i de m./f aks idamb i/ 争辩,狡辩。
f a }l x i n g/ f aks i n gga / 精巧的,手巧的。
f akar / f akuu :ri/ 裤子。
f a~ar tiirh 廿n/fakuuri umiy esun/ 裨腰带.
f e/ f e/ 旧七
f e fete rem/ f e fet eremb i/ 揭老底儿。
f e i che/ fe iche / 除夕。

143
fe son glt o/ f e son gko/ 古迹心
fe zhak/ f e zh也/ 废品七
知hem/ fuchembi/ 赌气。
住chevem/ fuch的umbi/ 使赌气。

fedarem/ fudaramb i/ ©违抗,违背。@卷刃。


feda.c,
bun/ f udas ihuun/ 逆,相反,倒,颠倒。
fedem/ fudemb i/ 送(送客,送葬)。
!eder zha k./f udere zhaka/ Q)陪嫁。@礼物,礼品。
fehxim/ f eksi mb i/跑。
fehx ivem/ f eks i buznb i/ 使跑。
f ei/f ey e/ CD 疮。 1:ID巢。
f ei y红/feye yara / 疮伤,疮包。
feiji/f e izhi/ 飞机。
feizhou/ feizheo/ 非洲。
fejil/f e加le/ 下面。
fejirhi/f包hergi/ 下面,底下。
feji rh i sech ike/ fezher gi senchehe / 颉,下巴颊儿。
fekem/ f ekumb i/ 跳,跳过去,跃起。
f ekevem/ fekubumb i/ 使跳。
fekuchem/ f ekuchemb i/ 蹦跳。

f eP/ f el/ 本事,力气。


f el2/f el/ 份儿(一份儿)。
f el vazh i m/ fe1 wazh i mbl / 精疲力尽。
f elan/ f ulan/ 雪白(用千马的颜色)。
f elan mar in/ f ulan modn/ 白马,雪青马。
fe]吐un/fulahuun/ 略红,浅红。
fel吐un f e1gian/ fulabuun f ul giy an/ 赤红,红红的.

144
f elahur i/ f ulahuur i / 红红的 D

f e~ak / f elakuu/ 很,格外,分外。


f el gi.an/ f ul giy an,/ CI) 红。@丙(天千的第三位)。
f el gi an b ii ha/ f ul giy an b il ha/ 食追。
f el gi an ih,an/ f ul giy an i han / 黄牛。

f el gi anzh i./ f ul giy anzh y/ 给皮肤发红的女孩儿起的名字。


f e igi a~end i / f ul giy akand i/ 淡红。
f el qi n/ f u]ch i n/ 巅骨,脸蛋儿亡
f el ta h ulem / fi l ta huulam b i/ 揭发,使暴露。
f el tal\ un/ fi lt ahuun/ 赤裸恩
f emen/ f emen/ 嘴唇。
f emen 1'uazh i m/ f emen huu\:\razhamb i/ 豁嘴。

f em pi/f empi/ 封条。


fen/ fun/ 扮。
f en fi an/ f un fiy an/ 服脂。

f enb i/f un fi/ 粉笔 a

f enchem / f unchem b i/ 剩下。

f enchevem / f unchebumb i/ 使剩下。

f en gj an/ f en gzh iy an/ 封建 3


f en gj anzhu y i // f en gzhiy anzhu y i/ 封建主义。
fengj as/ fengzhiy邸e/ 风箱。
f en gn i m / f ulm iy emb i/ 捆心
feng n in/ fulm iyen /捆子。
f en gpi le1n/ f en gpi lemb i/ 封闭。
f en gqi n/ f en gch i n/ 风琴。
f en gs/f en gse/ 疯子。
f en gs f un ga.1/ f en gse fun ggala/ 疯疯颠颠的凸

14-5
fen g突 m./ fung心2m\n/ '.P 焘巳@阮嘴Q

f en gt u/ f en gt u/' 一代封。

fen~ulem_/ f e ng1u lemb i/ 过,起来。


fen i h,,,/ fun iy e沁/ 它
L 勺

f en ii/f enk / 丝亳。

f en t anem// f un tanamb i / 发霉,约烂。

f en ti aus / f en tiy ao~e./ 粉条。

fer一沮em/ fer1s i lemb i/ 分析。

feqi h i a1em,/ f uch i h iy alamb i// 潦,烧心

f er/ f ere/ 0一:I ,代、窊部。,岁锅底子,碗底子。


f er f ar/ f er f ar.,/ 形容纷飞心

f er h 心hem/ fere l沁cheme/ 彻底。

fer hem/ f er gu wem b i,/ 称赞,夺奖。


如hevem/ f er gu webum h i//' 使称赞,使夺贺

f erhuchuku,/ f er gtt i.:飞心huk气/ I,P 卓越,非常。面奇怪。

匼i n1/ fu,.lII}勹i/叫(头)七

f e-sk/ fengs过cu/ 盆。

f e t a/ f u t a/ 绳子。
fetem// f忒emh i/中也挖掘。{俨2) 挖苦(人)。

f e t em t om/ f et eme t.aomb i/ 捉老底。

f e ten/ f et en/ 性质。


f e t erem / f e t ere m b i/ CD 挖。@创今的挖苦(人),榻(底)。
f e t ercv c-111./f e t erebumb i/ 1:1)使挖。@使创 @被挖苦。
f e;:evem / f e t ebumb i / 心使挖掘。@披揭底。
f e yi lem// f c ye! emb i/ 负伤勹

f e yi rn./ f u y em h i/,汇气趴肃(3烘l ,扒(皮)。


f e yi h 01 叫u1/ fuyehe muke / 开水。

146
局ivem,./ fu yr,h1. .1mb i/ CD 使煮。@使沸。 13使扒。心熬。
f e h.sam / fuch ih iy amb i / 咳嗽。
fi 1/ fi/笔。

fi 2/ fi/ 簸箕。
fi alan gs/ fiy alan gse / 柳条编的如子(放在大车上拉粪或拉

麦草用)”
fi alar fi alar /fiy alar fiy a iar/ 形容火焰跳跃。

fi an/ fiy an / 项色 □
fi an b心hem/fiyan buchemb i/ 退色,变色 3
fi an tiqi vcm/ fiy an tuch i bumb i./出色(工作出色),好看。
fi an gi am// fiy an ga i mb i/ 也讨好。@抹平(把诸抹平)。

fi an g/ fi y an gga / 美丽,灿烂,鲜艳。
fi an gkalen/ fan gkalan/ 低(房低)。
fi an gkalkan/ fan gkalakan/ f氐低的。
fi an gkan i n g/ fa.n gkalan n in gge /低的。
fi an ji/ fiy anz hi/ 后方,后尾。
fi an ji lem/ fiy anzh ii amb i/ {叮掩护,保护。峦断后。

fi ar fi ar / fiy ar fiy ar // @形容农服在地上拖拉着勺@形容烟没


有劲。
fi a5'h/ fiy忍 ha/ 墙莘。

fi avelem/ fosom i mb i/ 掖(把农芒掖(E 腰带电)。


fi akelern,,/ fiy akalamb i / 叮斗乃,扔打、伟打凸@苛刻。
fi akem/ fiy akuun1 bi/烤.i卧照
fi a 1'evem / fiy akuubun1b i/ 袚烤,被晒,被照。
fi a ku/ f iy akuu / 裸体。
ficham/ fichambi/吹 I1 咕。

fi chak u/ fichakuu/啃子,笛子。

147
fieu/ fiyao /軞。
fi h/ f eh i/ 脑了-,脑桨。
fi b h.alem,/ f eh i ha i a1nb i/ 改造思想
劭em/ fihemb i,/ (!)寒住,拥挤。@吃(用干贬义)。

fi hemku/ fi hemku/ 好找人的,好逗人的口


fi hevem/ fi hebumb i/ 11)使寒住,使拥挤。@使吃(用千贬义)。
fi h t/fi he t e/ |,D 笨。@糊涂。

fiht un/ fi k t u,/ 矛盾,陷儿(找战)。


fi h tu n b i am_/ fiktu ba i mb i/ 巾找吱几。@挑衅。
fi k fi k/ fi k fi k,/ 形容树木茂密。
fi la/ fil a/ 盘子,碟子巳
f il e r:i/ fiy elen/ 章节,骂
fi lh i m/ ful giyemb i/吹。

fi 1h i vem/ f ul giy bum b i/ 使吹。


fi l i m/ fi lemb i/ 烤火。
fi l i n/ fiyelen/ 寰
fili n g/ fu len ggi /焚
fili vem/ fi leburnb i/ 使烤丸

fi n g fi an g/fi n g fiy an g/ 形容门齿不渚庄


fi n t am/ fi n t am b i/ 刺骨翋
fi n t am hal h,un./ fi n ta me halhuun / 炎热(天气炎热).
fi nzhan1 / fi nzhamu/ 小蠓虫。
fi r i m/ fi mmb i/ 祈祷,祷告。
fi r i m t om/ fi rume i aomb i/ 咒宫。

fi r i vem/ fi rubumb i/ 使祈祷,使祷告。


fi s/ f e i se/ 土坏己
fi sa/ fi sa/ 背,脊背。

l 48
- - -

fisay amel/ fi sa i amala / 背后。


fi si mbum/ fi sem bum bi/叙述。
fit a/ fita/ @坚决。@紧,不得空闲。
fi饶fida/fita fl da/ (D形容紧。@形容不通气。
fit em/ fithembi/弹(球)。
fith em/ fith emb i/ 弹奏,演奏。
f Hhevem/ fith ebumb i/ 使弹奏,使演奏。
fit k/ fit heku/ 弹花机。
fi x i n/ fi s i n/ 密,稠密。
fi x i n i n g/ fi s i n n i n gge / 密的,稠密的。

fiy an g/fiy an gguu / 最末了生的孩子。


fiy an g x i mhun/ fiya.n gguu s i mhu n./ 小手指。
f odom/ f odomb i/ 喘气
fodo 见u/fodoho/ 柳(树)。
f olon/ f olon / 刊物。
folum/ folombi/雕(刻)。
f olum kelem/ f olome kele :m.
b i/ 雕刻。

f olh / fu lhuu/ 比麻袋小的口袋。


f ondulun1/ f ondolomb i/ 穿透,穿孔。
f ondu i uvum/ f ondolobumb i/ 使穿透,使穿孔。
fondozhum/ fondozhomb i/破。
f onduzhuvum/ f ondozhobumb i/ 使破。

f on t/f ondo / @直直地。@贯注(精神贯注),钻研。


f on t oravt em/ f ondo gabtambi/射穿。
f onku/ f on toho / 孔,限儿口
f or f onku/ f or f on t oho / 旋风。

f orsum/ f orsho m.b i/ @转,调转,调动,调换。@翻身(睡

149
燧翱身),王
fo 叩 m,/ foron1b i/ 纺,摇(辕铲)。

f oruh iqi/f oroho i ch i/ 方向已

f orun/ f oron / 仕顶端,顶部~ i:-i·椎儿。


i om四 m/ f orobumb i/使#机使扛

for hesh i n1/ f oro goshomb i/ 调换,认换。

f orhun// f or gon/ (I季节,下:~~运气。

f orku/ f orko / 纺车,风车。

f or:!.olom/ f oso lon1b i/ 反决 C

fo吹un/,,, fus ihuun/ 向下于往下。

fo击un t ern,/ fu s i huun t emb i/ 拉肚了飞

f ot urum/ fot oromb i/ 概嘴仁

fovum/ fobomb i/皱(手披)。

fox i nun /和sihuun/ 下贱.卑贱。

f oxih,us i m /胚i huushamb i/欺负行不起。

fuqih /扣chH1 i / 0) 佛爷。心老天爷( 团佛包


f uchur fachar / f uchur f achar / 形容不安。

fu daulem/ fu daol emb i/辅导 C

fud釭i/fud邸i/' 反动分子,反动者。
fudax i <la沮 alan/ fuda勺i da.;气 'halan// 反沽命口

fudulum/ fudelemb i/诉,扒(房) m

fud立hiin/ fudezhcmbi/绽(线),开(线)。

fu f a shn/九fa 亡eme/ 形容呼长气。


fu hd 1.un./ f ukchun / 自砚。

fuhj \lem/ f ukzh i le1nb i/ 创造,


ful1 ji n/ ful口h i n,/ 开创,首创凸

fuhu/ f uhu / 心煦子。@忖瘤。

150
皿 um/ fehumb i/ 叩杏,跨@交配(用千j者)。
f uk f ak/ f uk f ak/ 形容生气。
h1kdun1m.,/ fuk derem b i/ 复发,犯(1内)。
f ukum.. / fukumb i/ 跃进心

扣ldun/ fuldun/ 朵(花朵)。


f ulh/ fu lehe,/ ct,根 a (i:,根本,根矶

f ulh t anden1,/ f u i ehe tandamb i/奠定奠聪


f ulhuda/ f ulehe da/ 根基。

fu lhun,/ f ulhun // 不吭店,不吱声口


f u li mbum/ f ul i mbumb i/ 口岗清楚。

fu1 k.un,/ f ulukan/ 较多,多一些。

fu lu/ f ulu / 也多,多余。@强。


fulu ba/ f ulu ba/ 优点,长处。
f umurum// f umeremb i/ (1)沿(水)。@涅战。
f undex i./ f undes i/ 代表。

f un gal/ f un ggala/ @羽毛。@芦花。


f un gku,,/ f un gku/ 手巾,手帕口
f un gsun / f un gshun/ 膜,胶臭。
funun g//funung/宫农。

f ur f ar/ f u1· f ar / 形容抽搭。

f ur f ur //f u1· f ur// 形容棉花咕软。

f ur x i rnhun/ f erhe si mhun/ 大拇指。


furen/ f urren / 夫入。

fu rt un / fur get un/ 戒指(石制的)。


furum/ fun1mb i,,/切。

知ruh beda,/ f uruhe buda / 切面。

沁s/ fuse/ 紩子。

1尺1
fusenem/ f usenemb i/ 繁殖。
fus 'hem/ fu s'hemb i/ 也扇(扇子)。@爆炸(用千爆竹)。
@崩(瓶塞儿崩了)。
fus 'hevem/ f us, hebumb i / Q)使扇。@使炸。@使崩。
fu s'hu/ f us'hu/ 锅台。
fus'hul um/ f es'helem bi/踢。

f usum / fusumb i/洒,喷。


fusuvum/ 扣sub~mbi/ 使喷,使喷洒。
fusuzh i m/ f usezhemb i/ 破(冰破裂),破裂,塌。
f ut urum/ fut uremb i/ ©卷曲,卷(毛)。@褶皱。
fuxi hen/ fu si hen/ ©黑板。@牌(门牌)。
fuzhurlum/ fuzh urulamb i/ (D访问。@探寻,打听。
fuzhurluvum/fuzh叩labumbi/ ©使访问。@使探寻。
fu ka/ fuk:a/ ©零c @泡丿匕圈JL。
fu1'anem/ fukanambi/起泡。
fel廿diim/fo iidembi/ @噜嗦,话多。@小孩刚学说话时话多。
fenjim/ f on吐imb i/问。
f an ji n/ f onzh i n/ (D问题。@问号。
f en ji vem/ f onzh i bumb i/ 使问,被问。
fer i m/ f or i mb i/ 敲打。
fer i vem/ f o ri bumb i/ 使敲打。
fes/fiyaose/ 水觅勺口
fe t em1/f a ita mb i/ Q)裁(裁衣服)。@锯(树).
f et em1/fiy o t omb i/ 放屁。
fe t ku/ fa it akuu/ 锯子。
fetkunem/ 『ithenem.b i/ ©开(花)。@溅(火星).
fe h_ulun/ foholon/ 短。

l52
f e t\ul k,un/ f oholokon/ 略短,短短的。

G
gada,,,/ ggada/ 疼吃。

ga ge/ gga ge / 脏(用于对小孩说)。


ga gelem/,,,, gga ggalamb i,/ 鸡叫(用干下蛋时)。

ga i zhas / gga i zhas / 戒指。

gakku/ ggakku_,,/ 杜鹃。

gale b忒a/ ggale buda / 面挖疼汤。

galvan g/ gahvan g// 不好(用于入或物)。


ganbU/" gganbu./ 千部。

gan f an/ ggan f an/ 干饭。

ga ng r/ ggan g/ 岗哨 a
ga.n g2/ ggang/钢。

gan gb i / ggan gb i/ 钢笔口

gan gn i alem/ ggan gniy alemb i/ 说话没完没了,纠纯不休。


gan gqi n/ ggan gch i n/ 钢琴。

ganven// ggan f en/ 粉条,干粉。


ganzhe/.,. ganzhe/ 廿员

garlek/ ggarlek/ 蟋姑。


gaushe pau,,./ ggaoshe pao / 高肘炮。

gauzhun g/ ggaozhon g/ 高中

gava/ gaba / 锅巴。


gavanem./ ggafanambi/胜。

g心hem/ g心hembi/ 冻,冻结。


g动en/· gechen// 霄。

153
ge 寸en gc:-::-1卫 ln,1飞c立 en gechem h i/. 霜陷(二~_ l- 四心气之.一)。

gecl-uhun,,/ gechu 闷lll 11/ 扣冻。

g区buhuri /'g 0chuher i/ 锦缎。

gedc-n g司 0dun g/g忒 eng godon g/ 鹉加。

geder oJodeT•,,/ geder godur,/ 形容老人病好后刚能走路的样子,

形容小岐刚学走路的样子。
gederem /'g edeeemb i / 翘啊翘起(ffl ff,芝义),今
gedereve1n,/ gederebumh i/ 使翘起。

ge gere n/ g_e gerc·mb i/


:r: CI巧宿(热胀冷绾)气 一卷(缩)。 心低·足
零,孤单单(用千孩子)。
gehe / ge ge / CI一,创姐。心女士已

gehe emh / ge ge cnlhe // 大姑子。


ge压hi m/ gek <:ihemb i/ 点头。

ge ji,/ gezh i,,/ 捉野兽的套子、灾子勹


g e ji t ulun1/ .rgezl1i t ulemb i/ 下套子,下夹子。

gel/ geh /还,叉。


gelch i比r/ gelechuk C!/ 叩勇健的。@可怕的,厉害的。电非常
gel em/ gel em b i/ 怕今害悄门

gelem 叫 olum_/ gcleme golomb i/ 畏缩。


gelen g OJ.o lun g// gelen g go 1on g/ 形容孤单。

gelevem/ gelebumb i/ CD 威吓,吓唬。@北诈。

gelh OJolb / gel eh 它g oloho_/ 形容惊怕、畏练的样子。


gem 吁em/ gemere tn出/ 嘀咕,抱怨

gemerevem / gemcrebumb i /,, 使嘀呫、[屯抱怨。

gemer际/g emereku/,. 爱抱怨的,爱嘀呫的。

gem i n g/ gem i n g/ 咕命。

gemlln/' gemun/ 京(城), 首都”

l ;'.i,J
gemun h 叩hen/ gemun h心h 叩/ 点唬,首都。
gcn da/gcn 扣/ 脖颈,肿埂儿”
genchehen/ genchehen / 棱(窗户棱子)。

genchel/ gcnchel/ 匙子,觉匙。


genem/ genembi/去。
genken/ genken/ 突然,忽然。
gen g/g en g/ i局。
gen g oian g/ gen gge gan gga/ 形容孤独,
gen gedem / gen ggedemb i / 啼哭,t哭泣。

gen ger 01anger./ gcn gger gf.' .n;{gar / 形容摇晃。


gen gi lem/ gen ggiyelemb i/ 欠明巾

gen gsi m ,1/ gen gshe 叩i/ (户f片玩,闲在。@串门。


gen t erem_/ get erernb i/ (D打下净口心洗净。

gen t erevem,/ getere沺 mb i/ (D 使扫干净。@使洗洋,@肃清。


gen t uh t m/ gen t u1emh i./ CD 俐(速例) m 岔闻限头。
gentu luvum/ gentnl 吐mmbi/ (D埂倒。空使翱限头。
ger OIar / ger gar.,./ 争吵四
gered/ gerede / a) 传窄字@纪念品。®遗物。
lI

geren/ geren,/ 大家群众。


'.广

geren oiar e-n/ geren garan/ 大伙几。

gerenosu / gerenosu / 社会。

gerenzhu yi/ gerrenzhu yi / 个人中文。


gerhen f arhun/ gerhen f a1·huun/ 黄昏:
gerhen mu如1m/ge.rhen muk iy emb i/ 昏黑。
ger i/g er i,/ 次(一次)。
ge..ri far i,./ r,ed fa对/ 蒙莹亮·黎明。
gerqi Iem/ge1讶hilembi/ Q)自首。@检举,褐发。

155
ge叩de i / gerudei/凰。
ges ge/ gese // f象·争,似的,好像勺

geso/ gesu /小市(树痄)。@结子。


getem/getembi/醒。

getevem / get ebumb i/ 叫恩

get hulum/ ge t ukelemb i/ 澄清。

geth un/ getu ken/ 聪明,清醒。


geu m 的 n/' geo mo ri n/ 踝马。

geudevem/ geodebumb i/ 中勾引,引诱,哄。@祧戌


geu t u i s/ geo t u i se/ 狗腿子。

gev/ gebu/ 名字。


gev alh i n / gebu al gi n/ 名声,名誉。
gev aku x i mhun/ gebu akuu s i mhun/ 无名指。

gev bum/ gebu bu rn.b i/ 报告心

gev hal / gebu hala / 姓名,名声。


gevelem/ gehulemb i/ CD 起名字,叫……名子亡@称呼.
geven g/ gebun gge/ 屯非常的,有名的。@乖(孩子).

gewu t uan/ gewu tu wan/ 歌舞团。


ge yi m/ ge y emb i/ 刻(木头)。
gezher gezher / g包her gezher/ 形容刀不快。
gezhurern / gezhuremb i/ 剥削,棒取。
gezhurex i/ gezhures i/ 剥削者,棹取者。
gi a/ giy a / 街道。
gi alem/ giy alamb i/ 隔,隔开。
gi a l evem / giy al a.bumb i / 使隔开,相涌。
gi al ku/ giyala臣m / 阱板。
glam/ ga i mb i/要`拿,娶。

156
gi am tt n/ giy amun/ 驿站口

gi an1 /giy an/ 理由,谁理。

gi an2 /giy an/ 间(一间座)。


gi an bo/ giy an bao/ 耳贵

gi an gi an i/giy an giy an i/ 有条有开地.一五一门也

gi an g fi an g,/giy an g fiy an g/ 形容稳重,形容有礼貌的样子(I

gi an gdo/ giy an gdo/ ITI 豆。


gi arem/ giy ar i mb i / 巡逻。

gi a y uchun/ giy a i uchun / 民歌。

gi ahun/ giy ahuun / 鹰,小克

gi ahu 1:u/ giy ohuu t u/ 乞丐。


gi da/ gi da/ 扎枪。
gi dalem/ gi dalamb i/ 用枪戳,刺。

gi dalevem / gi dalabu1nb i / 被戳,被刺。

gi dam,/ gi damb i// 了压(住)。@盖(住) c @孵。


gi dash i n1/" gidashamhi/欺偃压迫。

gi dash i vem / gi dashabumb i / 袚欺压,被吓迫。

gi davem / gi dabu mb i / 心被压,被掩盖。 (2) 战败。

gi eu/ giy ao/ 黄羊。


gij a m i j a / gi zha m izl诅/ 形容零碎、摔得粉碎。

gij a h,uda./ gi zha huuda/ 杂货。

gij alem/ gi zhalamb i/ 跻碎亨撕觅

giji k/ gi zh i k / 胳肢窝。

giji r q a ji r/ gi zh i.r gazh i r / 碎渣千。

gili n g gi l i n g/gili n g gU i n g/ 亮亮的,光光的。


gi lter 司 al ter/gi l ter 织ltar/ 花花绿绿的。

gilt ersh i m,/ gi l ta 1·sham h i/ 闪光。

157
gi l t u kan/ gilt ukan ~/ 漂亮,俊秀。
gilzh盯n/gil zhamb i/ 原谅口

gi msun/ gi msun/ 储(骨储)。


gi n1 /gi n/ (})秤。@斤。
gi n i/gi n/ 更(打更)。

gi n f er i m/ gi n f or i mb i/ 打觅

gi ndana / gi nda na / 地狱,监氐


gi n gi n/ gen ggiy en/ (!)明 (夕书), 消 (彻) " 笱忻(水程)口
gi n gi n i n g/ gen ggiy en n i n gge,/ 府色的。

gi n gi ken/ gen ggiy eken/ (l)略明,略清。(g")略蓝。


gi n g lem/ ginglemb i/秤。
gi n枣i lem/ gi n ggu lemb i/ 恭敬,剪敬。
gi n gu l 趴rem/gi n郘~1lebumb i/ (吏恭敬,烘帐敬。
gi n gx i m/ gi n gs i mb i/ CI汁氐卢读。@狗咬人之前发出的声音。
gi n gk;am/ gi n gkamb i/ 闷,愁闷。
giqk,u/ gi chuke/ 若耻 C
gi ran/ gir an/ 尸体。
g1ran zhavem/ gi ran zha famb i/ 火葬。
gi ran g/ gi ran ggi/ 骨头。
gi ran g gi msun/ gi ran ggi gi msun_/ 骨呜

gi ran g y eli//gi ran ggi y a li/ 亲属,某戚。


gi ran g zhavem / gi ran ggi zha f amb i / 接骨。

gi rh i m/ gi rh i mb i/ 狗咬人前的叫 D

gi r i n/ gir-i n/ CD 一书(地方)。@市区。
gi r i n gi a/ gi r i n giy a/ 街,街道。
gi ru/ gi ru/ 美丽。
gir uehun/ gir uchun/ 耻牲。

l58
gi ru t u / gi ru tu/ 甚月L
gi savem,./ g.i租bumb i/ 歼衣。

gi s ir em / gi surem bi./说畸i弗谈丙。
gi s irem da h,evem / gi surem d呻abumb i/ 说服。
gi s i rcvem/ gis11r己hu1n 勹i/ 使说、使讲。

gi su mzhnn_/ gi sum2han/ 词肌,字典。


gi sun/ gj sun_/ i飞,语盖

gik,ur O[akur/ g;kuur ga际ur/ 开关勹叶心出的古音,吱略。

EO g olum/珔呾 o~golomhi/ 母鸡孵鸡时的叫咒


rok i even/ ggok i e f en / 锅盔。

即./gt1/ 3沁
gua /即 wa/ 土丛
gua t am.,/ guwa t uwarnh i/ 古卜,符勹沁
gualaii/ml.wa1 飞'l'.hi./ 石劝J

gualem/ 枣1walamb i,/刮(和I 皮刮毛)”


guan g t oro/官uwang t oro,/ 桃(无毛队)。

guanl i au/ guwanl iao / 官岱

guan li auzhu yi / gu欢nliyaozhuyi/ 官僚主义。


guans1_/gu沺ns/ 官司。

guans2 / guwans / 饭馆。


guant ou/guw沺t ou/ 端头。
gua qi h ia lem / guu wach i h iy alam b i/ 惊奇I)

guc11u /枣mlm / 朋友,同志。


guchulun1 /团ichul e.mb i/ 由交朋友。@做伴.
gudul/ gudulu/ 苞,花骨朵儿。
gudum/ gudumbi/啃。
gudur gudur / gudur gudur / 说话声。

159
gudus gudus_一八;Udus gudus / 一包包的。
guhsahun/ guksahuun/ 母亮,俊俏,秀气。
即hu/ gugu//姑i亢姑母占

guhun/ gehun/ 明亮,亮党。


gui/guy e/ 脚跟。
gui织1/ gui组l /,使康。

gui s /'gui se/~ 柜子。

gukum/ gu kumb i/ 巾亡,灭亡.丧亡。峦垮合 C,


gukuvum /枣1kubumb i/ (飞L 使亡,使灭亡。@使垮台。
gul1 /gul /经常”
gu l2/gu lu/ 钗实,老实。
guldum /即 ldu tnb i/打棺子。
gu ldumkn/.,,, gt1ldumku / 固执口

gu lh i e/ guil ehe / 杏勺

gulhun /枣i lhun.,/ 完挤,整个,阿闷。

gult ku/ gul t eku/ 棺千。


gu lum / gulemb i/ 窥视,窥探。
gulun g gulun g / gulun g gulun g/ 圆圆的督满满的,鼓鼓的。
gum/ gemu /都,全。
gundum/ gu wendemb i/ (i)啼鸣。@肚子饿得咱。
gu n g amban// gun gge amban/ 功臣仑

gun gchandan g/ gun gchandan g/ 共产党。

gun gcl1.anzhu y i / gun gchan亦uyi/ 共产主义。


gun gd i an/ gl]..ngd iy an/ 宫殿。

gungd匹gungdur/ gun gdur gt.mg dur/ 石滚子滚动的声音。


gun gfen,,/ gun gfen / 工分J L,;,

gun ghe guo / gun ghe ggo / 共和国。

160
gu n glu/ gun glu/ 公路。
gun g l um/ gun glemb i,/ 进攻。

gun glum gi am.,/ gun glen1e ga i mb i / 攻克。

gun g m i n/ gu n gm i n,/ 公民。

gungn心h iku /. gun gn t:!chuke / 恭敬。

gungnem/ gungnemb i/供(神) 3

gun gnevem/ gun gnebumb i/ 使供。


gun gqi n gt uan/ gun gch i n gt u \van/ 共青团口

gun gs/g un gse/ 滚子,石滚子。


gun gshe,,./ gun gshe/ 公社。

gun gs i/gun蓉e/ 公司。

gun gt unum / gun gtu nemb i/ 也嘟嚷。@熟睡时哼哼-


gun g-.1.ha i / gun gzha i / 公债。

gungzhu/ gu 屯zhu/ 公主。


guo j iz hu yi / gozh izhu yi/ 国际主义[]
guo t u i / g ot u i/ 裹腿。

guovvu y uan/ gowu yu wan,/ 国务院。

即qike/kuwech ihe/ 鸽子。

gurhu/穿]rgu/ 兽口

gur i m /孚1rimb i/ 转移,迁移。


g1ll'in ji m/ guri nzhi mbi/搬来。

gur i vem / gur i bumb i / (1)使迁,迁徙。@挪,搬,@植(树)。

gtu飞m/ gurumbi/ (!)采(蜜),采(茶)。@采果。


gurun/ gurun/ (D因。少人们。

gur卫n bo/ gurun bao/ 国家。


g匡un x iden /即 run s i den/ 国际。

gurun zheehe r:/ gu run zhechen / 国境。

161
gurnnh harar zln tyi_/ gu1·un·:) .l.、l 斗ra zhu yi/ 爱匡主义。

gurun i c fu / gu runl e f u,/ 驸马白

gurun i k i ru,/ gurun i k i ru/ 国旗。

gu 1"l 1nj t en1hc t u/ gu n1n1 t em g e t u/ 国徽。

gurun i uchun/ gurun i uchun/ 国歌。

gurvulzh i 1n,/'gu心ulzhemb i,,/ 脸上表现出不满意,了


gu1·zhen/,. gu rzhen /' 蟋坢。

gu s/ g use/ 股份,股票。
g氐 ,.herku/ gus'herk--uu /. 不成材,没出息,败家子儿。

gu vqi/即阮h i/ 令,全部。
guvu / gu fu /' 姑父。
guvum, /gt 1webumb i/ 也宽恕。@免(役)口

gen11/ g飞uwamb i/觅

gi~rnz/ goi mb i/ 打中,对中。

g可3n/ giy on/ 红铜 U

g千,'"Um_/ go i bumb i/ 使打中、便叶中。

hed0rem.,/hcderem b i,/句览搜染g)抖扒二,@拾取
heh /.,hehe,/ (f:i女「内,母的秤性的已 l$2 女人次泊屯)一女子,爱人,
h~h hon i n,./hehe hon i n / 母羊。

heh sa h,enzhus /'heh c- sarganzh屯e/ 妇女。

hehen 3-n./.hehG n iy alma// 女人心

荨1eng./hehcn gg幻/ 女的,母i,向,雌配的。


hol沁广..-·一,加油§俨',', 「1 腔里上扂彴叽肉心

h尸-沁心 (_~n1/ lleherd em rJ i / 女弦子发合成熟 □

11”?j
hel;/ t ele// 研巴。

heledcm,/ h8ledemb i / 口吃,结巴。

helenem/'helenen沁i/邀i趴

加Ieng he i en g/helen g helen g/ 形容狂安。

helmen/helmen / 影子 2

hel t hel t ,/11el t e hel t e./ 奄奄一息。

hemhen /如lmehen/ 蜘蛛Q

hemhmnahu/homhamakuu/ 无栝打采的。

hem ham a l\ u yave飞/hemhamakuu yabumb i/ 闲逛,转游。

hen/hene/ I.i、限品立使劲地。

henak,:h 见/henakchu/ 舅母{l

henchem/henchemb i/ i'I) I岛。@撞。

he :7.ch::v e-rn_/h2沁hebumb i/譬 心使棉凸@使撞。

hench i ku /her.cheku / 忤卡春。


hendulem//h叩dulemb i/ 责备,批评。
hendum /hendu1n bi/说,讲。

hen gd i /hen gd i / 笛子:卜


hen gs 1m /hen gshem b i,/ 心打吨。空打架时用头撞人,

her hsr /her har/ 气陷的声音。

h£?:rchun a~u /herchun akuu/ 不觉察,无意地。

herem./heremb i/捞(由)。

heren,,./heren/" I”局

herevem /here bum b i/' 使捞。

herhen,/her gen/ 宁飞

he函rku/hcrserkuu,/ 1]) 不要紧。{因不坪会。

hesen/l沁sben,/ CD 苏了夏, I,边衣边@吩子。@绳儿(头绳儿)。

hesev1n1/'hes 的 un/ 命运。

16.3
h呻en ulhen./heshen ulhen/ 纲领。

h玑en1/hetemb i/'叠,卷

heth/h忒he/ (i了产业口谷茬地。
hethem/hethemb i/婥(菜)。
h etu /,,hetu /橇
he tu fil en/he t u fiy elen/ 短篇小说。

h etu undu/h etu undu/ 横竖。

he tu n g/he tu n g~/ 合同。

he tu rum/he t uremb i/ 拦截。


heuledem /heoledem b i/ 怠慢。
hevdem/hebdemb i/ 讨论、商鞋,商议。
hevelem/he f e liy en1b i/ CD 搂,搂抱。@揣(在怀里)。

heven g/heben gge / 心和睦的,友好的。@心齐的,一心的。


hevsem/hebshemb i/ 商员,协商,讨论。

hezh i m 1 /hezhemb i/ 气喘,喘息 c

hezh i m2/hezhemb i/ 说亲。

hezh i m f odum/bezheme f odomb i./ 气喘吁吁。

hez iq an g/hez y ch iy an g/ 盒子抢。

hezuoshe /hezoshe / 合作社。

h i a/h iy a / 旱,干旱。
h i an /h iy an/" 否(烧香)。
h i an as i m/h iy an ashumb i/ 上香。

h i an davku/b iy an dabukuu/ 香炉.

h i as/h iy ase / 斗(升斗)。


h i a h,an/h iy aban/ 栅栏。

h i da/h i da/ Ci)社,帘子。i,立算子。


h i l i n g h ili n g/h ili n g h ili n g/ 形容火旺 ..

164
b i n g si m/h i n g seme/ CD 形容,也岸。 公形容专心,一心-意。
h i n gkelem./hen gk il emb i.,/ 叩头,啥头。
h i n gkelevem /hen gk il ebumb i / 使叩头,使喳头 C

h ing k i n/ /hengk i n/ 叩。
h i n gk i n xar i n/hen gk i n sar i n/ 定婚喜 H 。

h i num/h i numb i/ 仇视,痛恨,愤恨。


h i r amhem/h i r am gamb i/" 軞熟了。

h i rache m /h i rachamb i/ 斜视,窥视。

h i rh i m/ber gi mb i/ 流浪。
h ir h i n1 y aven1/"her gi me y abumb i/ 到处流浪。

旧rh i x i _/h er g i si/ 注浪者,漂泊者。


h i zha/h i zha/ 炉子。

huhchum/hukch i n1bi/ (}')灶脖倒烟。 12 奋发。

huhchum buhchum/hukch i me bukchumb i/ 发奋图强。

huhh1rn/hu t hum b i/ 捆绑。

h '!.l hu/huhu/ 妞子。


h吐un,.,,/huhun/ 介)奶。@乳趴

huhun t emho/huhun tu m i ha/ 奶头。

huhun h,ahem /huhun ba gam b i/ 长奶吃容,乳结。


huhun i en i /huhun i en iy e/ 乳母,奶妈。

huhur i ji /huhur i zhu i/ 婴儿,霎孩。

huk huk/huk huk/ 形容叹息。


huk i /buwek i/ 肥沃,

huk i mbum./hu\ve kiy embum b i/鼓励勉矶

huk i mbun/huwek iy embun/ 奖,奖动。

huk i n g /hu \Vek iy en gg e/ 肥沃的。

l111ki n g ux i n/huwek iy en gg e us i n/ 肥田。

165
血臣h i m/hnKshemb i/ 感激。
!l u n gr: ;a ch七 n ger_/,,..l1un gg ur('han gg er/ 寒轰烈烈。

hun g心rem// hun gker2n1b i / 心倾(构)。(怂钻。 3牲溉。


hnngKer妇n dam 勹1un gkere1ne damb i/ 倾汴(大雨倾注)。

hun gkerem dahem/hun gkereme dahamb i/们,情愿跟随诚

心归顺。@赞同
hun gkeren1 x i nda1n,,/hun gkereme si ndamb i,,/ 放开跑(用千马)
hun i /hun i o/ 木桶巳

huo j an,/hozh iy an/ 火箭。


hurhun_/hur gen/ 一具(犁),一份(地)。
huru ohu i /huru ohob i/ 酒喝得差不多要醉了。
hu t hu/hu t he/ 疮茹。
!沁 u/ J1utu /肛

阮 zhu./huzhu/ 梢,乃槽。
huzhum,./hu 乙humb i_,,./ CD 们身痄俯低岔)泉报。
厮办un1 y akurem//huzhume n iy akuuramb i/ 俯首,跪下。

huzhurku /压zhurel;;:u / 磨(一盘麻)。

huzhurum /hu 对mrembi/电(面) a

huzburuvum/huz加rebumbj/ 使磨(面)。

i 1/ i/ 表示四屯研飞。
P/ i/ 姐巳
j bo i hun./1 bo i hon,/ 粘土。

i e加 n g气、han gga / 小顺心的。@美味的。

ichaku /心akuu/ (D 不舒服。切不合心,不顺眼口

l fi f:i
i ch -e/ i che /新。
i ehe ba 刀 che ba/ 新齐民的地。

i che ba li m,,/ i che ba ne i mb i/ 开荒。

icheken./ icl勹竺匼n / 略苟。

j chekcnd i / i chekc o.d i / 新新的.,

ichcmel cm_/ i cl1em I 芒. mb i.,/ 更新。

砂 en i ng,/ ic bo n i n gge// 济的。

哏/ide/ [-0 姓虔子的硝。心劝,劲头,力气。


加 lem,,/ idelembi/ 熟(皮子)。

i dunern,/ n i dumb i./ 哼亨(:因生病难受发出的)。


i durem / i d1-盯ambi/ 换舟,轮班。

诏 ux i/idus i/ f百日生。

if /el f u/ 墓,坟差托
if }-\uaren/ e if u kuuwaran/ 坟地,陵园。
i he/n iy ehe/,,. 鸭子。

i her / e i her 1/ 棕色,暗红色口


i her fesk/ e i her i f en gseku / 瓦盆(涂釉子的)。

让er mor./e i her i moro / 租瓷涴(涂釉子的)。


iher 扫 ms./eiherj t amse/ 瓦铺,

i h i n/e ig en/ 丈夫巳


i h i n heh,/e ig en hehe / 夫妇。

i h ji r yah 」i r / ig zb i r ya gzh i r / 11)形容鸣笑、挤眉弄眼儿。

@)形容朊映。
ibsem/ i诠cn1b i/ 发冷。

ij arem/ izharambi/揉,和(面)。
iji i h,an,./ ezhe i沺n / 拇牛f

iji m/ i zbumb i/ CD 涂,别,按(粉)。@染。

161
iji rem/ izh t口 mb i/ 叮跻勹@培(火柴)已@序(刀)。
ijishun/ izh 沁 'huun,/ tI) 顺利。@和善。@清秀

iji vem/hhuburnb i /1 ([使涂,使刷,使擦(粉)。@使染勺


i ken g h~h/~ y eken gg e haha/' 好汉 1 大丈夫口
i k ta m / ikta mbi/积料积累。
i lam1/ i l i mb i/ 心站,起立。@停。

ila.m 2/ il am b i/ -:If(花)。

il an/ il an/ 三,二个。


il ano fi/i lano fi/芦
il aqi// il ach i/ 第二。

il a qi an i/i lach i an iy a/ 后年。

il avem/ i l i bun1b i/ 心使站立。}@使停止


i1ah muku/ i l i ha muke/ 死水。

il a h, orun/ ili ha oron/ CD 位悦。@立场,


il eken/ il et uken/ 明显的心

il em/n iye-lemb i/ (I)辗(米)。@剥(寐)。

iletu/iletu/ 明显的,公开的。
i l etu lem/ i l etu lemb i/ 表现。

ilet un g/ i l et un gg e / 明显的,

ili buran/ ili buran/ 建筑,建设,


ili m1/il emb i/ ~趴

i l i m2/ i l i mb i/ (D 站立。(g)停止。

ili n g/il en gg u/ 舌头 c
ili vem 1/ il ebumb i,/ 使諒。

ili vem2 /ili bu tnb i/ '「?使站立仑@使停止勹


ili vem ru~em,/ ili bume aramb i / 建筑,建设.

il k/ n il akuu/ 心殴子。@崛坊七

168
i lva~/户ii ban / 光的(什么东西也没有)。

il va nanen/ i lban nahan,../ 土炕(光的)。


i l h,a/~ i lha/ 花凸

i lham/ i l gamb i/ 区别,分别,辨别。


il hanem/· i lhanarnb i/ 开花。

i l h,an g/il han gg a./ 有花的白


il has i m / ilg asharn b i/,, 眼花口

i m/ ili mb i/ 站起来。
i m il am/ ili me ili mb i/ 站起来。
i m x ti hua/ i m su i ha,,/ 艾荔。

i mbel yambel/ i mbu li yarobu 1i/ 糕悠(风吹树枝颤悠)。


i m il cho k,o / emllen choko / 母鸡。

i m ili n/em il en/ 母(鸡)。

i mqi m / i mch i mb i / fJ1 缝补。@闭。

i m qi n·/ i mch i n/ 补丁。


i mqin勹/i mch in./ 萨湛用的手鼓夕

in/ i nu/ 也,亦。


i n qi su i,/i n i ch i su i/ 自然的,自然而然的。

i na/ i na/ 外甥(通称)。


i na sa h_en ji/i na sar ganzhu i/ 外甥女。
i na h,ahe ji/i na hahazh i/ 外甥(J

i nchalem/ i nchalamb i/ 嘶叫(用于马)。


i nch i k/ i nzheku/ 可笑的。

i nd em 1/ i ndemb i/ 住宿,留宿,过夜。
i nd em 2/ y endem b i/ 尘火若了。@兴旺,紫荣。
ineku/ i neku/ ;心照旧,仍然。
i neku an i/,,i nela1 an iy a/ 本年。

169
i neng /lne习飞ggi/ (1一) H 子`天。心臼天, 中午。
i nen g HmCl/~ i nen ggi arnala,,/ 午后,下午。

i nen g d s-1i n// i nen ggi dul i n/ 中午。


i nen g sun,,,/ i nen ggi shun/' 白天。

i nen gdar i,./ i nen ggi dar i / 每日已

in g/i ng,/焊

i ng h,uar釭:;n/ i n g kuu,~r a.ran/ 营房I)

i n gg el,/ i n gg11wehe,/ ~兑启队

i n ggel y an ggel/ i n ggel y an ggel/ 形容扭捏。


i n gt o./ i n gt o1•i/ 樱祧Q

i n gzhan g/ i n gzhan g/ 营长。


i n gb,an g// i nhan g/ 银行。

i n i/i nu/ 表示肯宜。


i n j an g/ i nzh iy an g/ 银匠。

i n j i ch i ku / i nzhechuke / 可笑的。

in ji n1/ i nzhemb i/笑。

i n ji vem/ i nzheb t101bi/ 使笑。

匝/i郎e / 酵母,引子I)

i n ta.n,/ n it an/ CI氮@不旰(火不旺)。

in扭rem/ n it aramb i/ (})气候轧股。@怒气平息。

i nzh i/ n i nzhu/ 六十。

i nzhemu/n i nzhu emu/ 六十一。

iqi h i am /i ch i h iy am b i/ 料理,收拾,办押。

iqi h i a vem_/ i ch i b iy abu m b i/ 使料理,使收拾,使办理。

iqi/i ch i/ (D 右。@向(方向)。
iqi oial/ i ch i gala/ 右手心

iqi k/ i cheku / 叮:,颜料,颜色。@惠水。

170
iqi rn/ i chemb i/ 染厕染色:
iq i sh i rn/ i ch i shamb i / 讨好,颖着说。
iq i vem /,, i cbcbum b i/. 使染。
i ra/ i ra/ 黍子。
i rem/ e ri mb i/ 扫,扫除。

i revem/er i bumb i/ 使扫,使打除。


ir gen/ ir gen,,/ 人民。

i r gevem /; i r gebumb i/ 写恃,作诗。

irg evun;/ i rgebun/ 诗。

irg evun arem/ i r gebun aramb i/写诗。


i rgevux i,,,./i r gebus i_/ 持人口
i r gezhen// i r gezhen/ 民主。
i rk/er i ku/ 扣帚。

i吹 ux i ha/eriku us i ha/ 打帚星,慧星。

i rk xuhu/ er i ku su i he / 扫帚苗儿。

irt em/ yert em b i/ 惭愧,害羞 3


匼/ise/ 椅子。
i s.z/i se/ 肥皂。

isalem/ i祖Iamb i/ 挤(现子)。

i sam/ i samb i/ 中积聚,集合。@编(辫子)。


洹n/涵n/ 会,会议。
isavem/ i sabumb i/ CD 使积聚,使货屯@仲编。
i s j henen1// esuk iy emb i/ 申斥,斥责勹

is 'henevem/ es ukiy ebumb i/ 使申斥,便斥贤。


L~,-huken/ i s'huken/ 面对若,迎面。

i s'hun /i s'hu n / 也正面的凸喀直宜的。


is 'hun an i/is 'hun an iy a/ 来年。

171
is'hun udun;/ i~;rhun 欢un / 迎风, 顶风。
is 'hund/' i s'hunde,./ 互相?,彼此。
i s il em/ i selemb i,/ 抵抗,反抗。
i s it n / iselnb i/ 上贴边。
ISlm x i ndam./ i1勺 eme 勺 lndan1b i/ 上贴边。
isi vem_/is 的umbi/ 惩罚。

i s i verr/ is的un/ 惩罚。

i v/ y ebe/ 痊愈噜病见好。
i vaben/ i ba gan// 矨仔它

h .rahen busku/ i ba gan bushuku/ 妖怪,妖精令 席鬼。


i vchun g/ y ebchun gge / 可爱的, 美丽的。
i vedem./ i bedemb i / 进步,向前。

iv础eng/ibedehengge/ 进步的 C

i ve1em/ y ebelemb i/ @祸意凸@瞧得起。


i veleve1n./ y ebelebumb i/ ©使满意。@使瞧得起。
i ven g i ven g/i wen g i wen g/ 形容人挤得满溃的。

h rialem /uba liy am b i/ 心翻(地)七@推响。@翻译。


i v i alevem/ubal iy abumb i/ 化使翻地。@使推翻。@使翻译凸
i v i am/ub iy amb i/ 讨厌,厌恶。

i v i aven1 /'ub iy abu m b i/ 使讨厌,使厌恶。


i v i m 1_/e fi mb i/ 耍,玩耍,游玩 3
i v i m2/ufi mbi/缝。
i vi m1 ,,/的i mb i/ 饱(吃饱)。

i v i n/e fi n / 心拚戏。@节目 3
i v i vem1 /e fi bumb i/ 使耍,使玩耍, 使游玩。
i v i vem'- / u fi bumb i / 使缝。
i v i vem 3/ eb i bumb i/ 使饱。

l?2
i vke1 i vkel./ i bkel i bkel/ 额悠悠地(用千物)勹

i vkelzhem / y ebkelzhemb i / 中上下捏动。心弹跳。

ivken// y e'oK叩/ 稍好(病稍好)。


ivt enem/ i b t enemb i/ 座朽。

i vkam/ i bkamb i/ CD 减,缩减,精戏(机构)。@改小,改

短,缩短。
i vkavem/' i bkabun1b i/ (}使缩减(用于衣服)。@使改小,

使纽短。
i xihim /囡h i mb i/护Q
议ihivem/ isi h i bum b i/ 使抖Q
ixim/ isi mb i/够,足。
ixi nem/达inamb i/ 到达。
i x i nhe li bad/ i s i nahala bade / 到处。

ixiqi ni/困ich ibe/ 足够的。


ix ite/ isit e/ 右3

i x i vem_/ i s i bumb i/ 送守送到。

iyi/y ey e/' 爷爷,祖父,:,


iyii an /, y iyt nvan/ 医院。

izha/包ha/ 牛忙。
i han/ ihan/ 牛。
i han fili n/ i han fiy elen/ 牛皮穿。

识an luka/ i han Iuka/ 牛菩 D


ih,an v i h/ i han u ih e/ 牛角。

诅 an xUl ia/ ihansu i la /牛纪大妈织

ik_an/ n i kan/ 汉族。

173
J

j a f e~./ zh iy afi / 钾肥。

j an /" 7J1jya.n/ 缄。

j ancha y Li an/zh iy ancha y u,van/ 检在院。

j and u i /'zh iy a nd u i/ 舰队。

j an gen,/ zh f:!n ggi n / 佐领,章京(i肖代官名)。


j an gpi // zh iyangpi/妾。
j an gsh i/ /zh iy an gsh i/ 讲师。

jan gy i/ zh iy an gyi/ 讲义。

j an qil'_\un/zhanchuhuun/ 甜,甜货。

j an y Gelem/zh iy an y olemb i/ 检阅。

j as / zh iy ase / 心架子(车架子)。@架子(摆架子)。
j au / zh iyao./ 轿。
j au sel/zh iy ao sele / 嚼子。

j au ji1em/zh iyao 加lembi/ 着急。


j aus/zh iy aose/ 饺子。

j aushou/"zb iy aosheo// 教授。

j au ti auzhu y l/ zh iy ao tiy aozhu yi/ 教条主义。

j avak,心 b iyawak/ 夏羊毛口

j ax i m/zhas i rnb i/ (I飞片(信)。@捎(信儿)。


j ax ih.an./zhas ig un/ 信,书信心
j e f an gjti n / zh iy e f an gzh iy un/ 解放军。
j e ji m/zha1d1am bi/,r 背(娃娃)户

j el i rn ,,女/zha il amb i./ 叩躲避。 2姊开。

j elln/zha li n/ 为了。

17 '1
j el i n g /zh a.l i n gga/ 奸诈, 狡猾。
j e li nt em/ zhaHa t am b i/ q前叶叱啋瞪。管萝奸。
j el i vem // zha i la bum b i/ 也使躲避口@使挪丹。
闷i ,,/zh::1 i ch i/第兰。

护::_ii n g /zhaich i nl n gg e/ 第二个的。


~i/zhu i,/ 核子,婴儿心
ji il ha __
/zh i il ha/ 红花。

ji y e li /zh i y a li/ 肌肉。

ji de t'an i /zh i dere an iy a/ 明年, 来年。


ji d1.1q 1/zh i duch i/ 到底臀究选

jig elem /zh ig elcmb i_/ 及格。

jigu an/zh ig uwan/ 机关 (政府机沪)廿


扣~1anq an g/ zh i中i,vanch jyan g/ 机关枪。

ji he//zh ih e/ 几何。
闺i/小i'l`h i/ 和,汲凸
女又t=
ji l/zh i 1}/ 心八飞凸

jil dam./zh ili damb i_/ 生气, 发怒。


jil am//zh i lamb i/ 慈爱。

ji lan /zh i lan / 慈祥Q


j i la n g / zh i lan51g a / 慈祥的,芷良的。
jil avem /zh i l 色lmmb i/ 使慈爱凸

jii ak,,./zh iJakan,/ 可怜的口

jil i han g_/ zh i 1i han gg a / 贞节的号 忠烈的, 有气节的。


j ii han/ zh i l gan./ 声音。
闺 hanem /心il ganamb i/ (D响 (和响) 。 @吭声。
ji m/zh i mbi/来。
ji m genem/ zJ1i me genemb i/ 来往, 往返。

175
ji nd i au run g/ zh i nd iy aon1n g/ 丝线。
jj n g ~/zh i n g._/ 正,正在,了

ji n gcl团,互h i n gcha/ 警察。

ji n f下g an gsh i ,/zh i n gggan gsh i/ 金刚石。

ji n gg=u1len1 ,, .,.,zhi n gggao 1emb i/ 警告。

ji ngji/气小i n gzb i,,/ 经济。

ji n gk勹/,心 ngk in i/ (气!飞责正,正式 0 {:g)切实,的确。

ji n g切石如 n gse// 顶子,顶珠(沽代官吏耟于上的饰物)。


ji n g.s f un gal/zh i n gse f un ggala/,... 咐翎。

ji n gs mo,,,/· ,1,h i n gsc mao /' 竹子。

ji n gs n10 a飞en/zh ingse mao a冗un/ 竹笋。

ji n gsk/zb i n gseku / 爸子。

j i n gy u,/ zh i n gyu,/ 鲸汇

ji n t an,/zhun t a/ 小逍,小跻

j i r j ar_/'zh i r zh iy ur /.,, 卿咂喳喳(用千丐)。

jir am.,/ zh iram in,,,/)享。

j i rd j a i·d / zh i 1如虚y a!'de/ 皮鞋发出的声响咯吱咯吱。


jir hen g/1:. her gi n gge,,/ ::f有层肌心同等的口

j irhen g even,/ zl记 rgi n gge e f en/ 千层饼。

ji rher1 g man t 1..l /zhe,, gi n gge man t u/ 花卷儿。

ji rh i //zh~r gi.,1/ :7)等级,层次。 ',2 种奖。

jir h i i lh i /7 .her gi i lh i/ 秅序,层次。


ji rh i Jirb j /,,,zher gi her gi_/
:1., 层层。

ji rh i t an gk,an/zher gi t an gkan / 等级。

ji rven g j arven g /zh i rwen g zh iy arvlen g/ 形容限化缭乱。


ji rham_/zh itg amb i,...-/ 安逸,享受。

j i s/" zl1i se.,/ 卓稿,稿子q

176
ji s t ar.dcru_/zh i se t andemb i/. ~了卓祜i。

ji s i l e-m/zh i selemb i,,-/ 起草稿。

j it her // zh it hcr / 灾难,灾祸 m

jiti /zb iti/ 集体。

j i tiji n gj i./ zh i ti zh i n gzh i/ 赛体纤济。

即7.huyi //zh itizl1u yi/ 埂休主义。

ji verem/zh i beremh i/" HK 统限)。


jiverevem,/zhil沁rebumb i,/ 使昧耸(眼)。

jiver·kn/zhibe吹u / 眯缝眼门

j ivt em // zh i b t emb i _/ 牛锈。

ji v t en,./zh i b t en / 锈心

ji ha /止iha,/ 钱,货币凸

ji h,a du il em/zh i ha du i lemb i~/ 汇兑,汇软。

j i ha i l h.a /,, zh ih a i lha / 金钱花。

ji ha i v i m_/zb ih a efi mb i/' 赌博 n

ji ha u li n i ba it /zh i ha u li n1 ha it a// 财务。

ji ha x i m/zl1 i ha s t mb i/贿赂户

ji ha zh i m/zh i ha zhembl/ 贪污凸


j i h,anem / zh i hanam b i/ 叩朼苞欲放仑@女核发育成熟。

j o ji ha/zh iy o zh 出&/ 运费,脚钱。


j otu/:zh iy otu/ 骂镐头。
j:a,liau/ zh iy a iliy ao / 夏季牧场仑
j ekem/zhuk i mb i/ 补,补足 D
j ek兮vum/zhukibumb i// 使补,使补足。

j el i t / giy olo / 头卤儿。

回 U/zhol i/ 俅炕。

j elv i n/zho lfi n/ 到处忐,到处乱跑(人坐不住到处走,牛

177
到处乱跑)。
闷i vom/zhocb i bumb i/ ©伤害。@弄死,搞掉。
j er i /zhuwar i/ 夏天。

j er i dexu m./'zhuwar i dos i mb i/ 立夏口

坪i m/zhor imbi/ (1)瞄准。@指。


j ar i n/.,,.zhor i n// ©愿望。@目的,方向。
拉anlem/zh iyuwanlembi/ 捐,捐献。
j廿gung lem ,几h i o ig un g le m.b i/ 鞠躬。
jilju/:乙b iyu zh iy u / 衣服(对小孩说的)。
拉jiim/中izhurob i/ 面线,画道口
ji.ij un/ zh izhun/ 线,道。
jiikq a/zh i bcha / 皮袄。
jil lebu/ zh i.o il ebu / 俱乐部。
j如/ zh iyun/ 军。

jii n j an /zh iy unzh iy an/ 军舰。


jiinzhang/乙 h iyu nzh an g/ 军长。
j ur i.i/ zhuru/ 双(一双)。
j uvas/ zb iyuw邸/ 椋油房。
i的hun/zh ibehun/ 被子。
j虹i h u/zhush uhe/ 藤(瓜藤)。
拉x i hukun/'zh ush uh uken/ 略狡。
j这i hun/zhushuhun/ 酸。

j ux i hun mo/zhushuhun mao/ 一种树,其木可做筷子。


jiixi hun ar i /zhushuhun ar i/ 酸奶。
ji1戏num/zhushunembi/ 发酸,发酵。
jiiy an/ zh i o iy uwan/ 酸甜。

178
k

kab i n qan g/kkab i n qiy an g/ 卡宾枪。


kaji /kk泣hi/ 睬哦布。
kal缸i /kl亚lasi/ 套鞋p
kalem/kkalamb i/ 顶住,支着,靠着。
kal ji n g/kkalzh i n g/ 坎儿井。
kal t ka lt./kkal t k垃It/档咯。
kal t an g k l:l lt an g/kkal t an g kkal t an g/ 撞击的声音。
kandas/kkandas / 汗衫。
k a.n j al/kkanzh iy al/ 坎肩儿。
匡ulcm/kkaolemb i/ 考试。
kavab/kkawab/ 烤肉。
kechcn/hechen/ 墙。
kederem /kederem bi/ 巡逻,巡视。
kederevem/kederebumb i/ 使巡逻,使巡视。
ke gu an/ke guwan / 客观。
ke ji ne/kezh i ne/ 好久,很早,原来。
kek屯rem/kek吐emb i/ 打饱喟儿。
ke酝vem/keksebumbi/ 如意,满足,痛快。
ko kt e ka k;ta/ke kt e kak:ta/ 高低不平。
kelen g kalen g/kelen g kalen g/ 结结巴巴。
kel t ere1n /ke lt.eremb i/ ©打偏。@滑过去。
kel t erevem/kel t erebumb i/ ©使打偏。@使滑过去。
kemen i /k~mun i/ 还,尚,尚且。
keznnem/kemnemb i/ (1)最(最一最),比(比一比)。@限制。

179
kemnem kerchem_./kernneme kerchemb i/限制。
kemun/ kemun/" 规则,法则`准则。
kemun g/kemun gge/ 有限的。
kcn gke /hen gk~ / 甜瓜。
ken gs /ken gse / 果断。
ken gs lash/ken gse las1ha/ 肯定,坚决.果断。
kenhunzh i ku,,/kenehunzhechuke / 可疑的(人)凸

kenhunzh i m /ken ehu nzhemb i / 怀疑亨疑惑。


kenhunzh i vem /kenehunzbebum b i/ 使怀疑气使疑也
ken j i /kenzh i/ d)诽行最小的。@晚熟的庄稼。
kerchen1/k如hemb i/ CD 刻回凸@整的东西切荐吃。
kerchen g karchen g/kerchen g karchen g/ 比喻锅齿似的形状。
kere m.t /ke t en1u/ 城览

keremz /ke1 -en1bi/ 纯,绕啊卷。

ke rt ke rt /ke1~ k ert/ 嚼东西的卢音。


kerulum/kerulembi/罚。

kerun/kerun/ 罚款,罚物。
k岔ke/kesike /猫。
ketkenem/k玩kenemb i/因跳跃,蹦跳。
k et rnan/k et man/ 砍土曼(农具名)。
kev/keb/ 一下子(水一下千退了)。
kev kav /keb kab / 利索(做事利索)。
kevel/he f e li / 腹,肚子。
kevs/kebse / 子宫。
kevsem/k亟imb i/ 心腿磕马肚子的动作 D 1%) 拍小孩睡觉。
kex i /kes i/ 恩惠。
kezhan g/'kezhan g/ 科长。

180
k.ian gk ian/k iy an gk iy an/ (D 亵杰,英雄。注聪明。
k ian g k i an g /'k iy an g k iy an g/' 栝叫为声音七

k iangcha鸿/ kiyangchan g/ 办巾利索,有条理。


k ian gdu心iyangdu/ 伶俐,活泼,泼辣。
k ian gdu k;,un/k iy an gduk.an/ 略伶俐,略活泼。
k i ar i m/k iy admb i/ 狱利,盘剥。
k i ar i n1 sorum,/k iy a ri me soromb i/ 剥削。

k iar i m vam //k iy ar itn(~ wan1b i/ 屠杀。

k:ias / 11i y as// 中盒子。气升白

k iavar k iavar,,./k iy a\var k iy a\var / 形容骂

k iave utk u/·'k iy aba etu h.L t/ 夹衣。

k i chebe /,. k i chebe / 勤芳。

k ichem /klchemb i/ 勤奋,发奋,努力气用功。


k ichen/k ichen/,.. 功i果,课程分

k iche .vem //k ichebumb i/ 使勀奋,使发奋,使努力,使用功。


k idur 11.,/ k idun1b i,,./ 怀念,想念。

k i lo/k i lo / 公斤。
k i lven1/k ilfi mb i/ f小躲闪。
k i ma,,./k i ma/ 青寐凸

k i m i n,/s i roen/ j)汁液。心眙"


k i n1.qi m,/k i ruch i 1nb i / 仔细(在寻)曹详细(查间).,
k i mqi m t am/k i mch i ni.e tu wamb i/ 疑归

k i mulem /k i.mulemb i / 抱成见

k i n1Un//k i mun/ 心成见巳@仇。


k i mun ful 如 am,/ki mun f ulham b i/" 报仇。

k i mun gi am//k i mun ga i n心i/ 托仇巳

k i na ilh 巴/ k i na ilha/ 风仙化它

181
k i olku/k i lal a.1u/ 斜眼。

kl oro /k iy oro /'' 小锯子。


kloro t a t em/,.k i.yoro t a t amb i/ 闹别扭。

k i r me ri n/k i r mor i n/ 枣骗马口

!dram /'h i ram b i/ (D用严厉的目光注视Q @瞪眼。@斜眼。


(1)白眼。
k iri m/k i r i mb i/ (D 容忍。@伏嗽(多用于兔子)。
k i r i vem/k i r ibumb i/ 使容忍...I)

k i ru/k i ru / 放子。

k isalem /h i sal amb i/奠(酒),祭(洒)。


k is h.am /h i s'hamb i/ 沿若边儿(走),贴若边儿(走)。
k is J,an/h i s'han/ 污垢。
k it e :rem /h it eremb i / 皱眉。
k it erevem/h it ereburob i/ 使皱眉。
k i vchan/h i bcha rt/ 节约,勤俭p
k i vcharem/h i bcharamb i/ 节约,节省。

k i vcharevem/hlbcharabumb i/ 使节约,使节省。

k j vsu/h i bsu./ 蜂蜜。

kokol/kukulu/ CD 马头前面的装毛。(j小孩头前留的一搬
头发。
ko t a qi n/kko tach i n/ 科学。
kouhau/koohao/ 口号。
koul i an g/keo liy an g/ 口粮。
kouzhau/k=ozhao / 口罩。

kovor /koboro / 脆骨儿。


kul/ku / 锅烟子。

ku2/ku/ 1¥-(仓库)

182
kua iji //kuwa 运让/ 会计。

即alem/ iu1walambi/ 夸猫,夸张勹

即ang /kuwang/矿,3
kuan g lan g pi an g1an.g /kuwan glan g piy an glan g/ 碗碟棹仁

地 K 的声音。
际ar i arg/女U"~var iyang/ 美丽,浮宽,)

kuar i a n gn i:..,g/kuwar iy an g n i n gg e/ 美丽的,襟亮的。

际如 m;,/ku如mb i/ 抹黑。

ku i /ku i,/ @心。@冤枉廿


即i 1em /ku i lc•mb i/ 吃亏 9

ku际,/ kuku.,/ 紫色。

Kukun/l- ..t uknn/ ci)肥料飞@垃圾,

kulrun g,/ ku kun gg e / 紫色的凸

kul双1r/.kl」kuri// ..~背壶。

kuU1/kul i/ 裕水池,水咐。

kul i 2 /kul i/ 幸亏。

kul t k,a lt /"kul t ka lt/ 敲打的声音。

kum/kumb i/ 膨胀
kumdu/kumdu / 虚,空危

kun1dus t un //kumdustun/空气。
kumulum_/buhel iyemb i/捂(头),蒙(头)。

kumun/kumun/ 音乐。

kum ux i /kumus i/ 音乐家。


kundu lum /'kundulemb i/ 招待,款待。

知 nduluvum/kundulebumbi/ 使招待,使款待。

即 ngdung k:an gdan g/kun gdun g kan gdan g/ 轰隆陷的响由。


kun gsun va/kun gshun wa/ 糊味,烟味凸

183
kun郖un/kune-sun// 干枪(包括肉食在内)。
kur/huru/ 壳,外壳。
kuren/ 过ll,en/ f队所,学会口

kuren orakx i /kuren gaks i/ 学会会员。


kur f /km·bu/ 桥令桥梁。
kur i n,/kuren / 粟色,古铜色心
kur i n k:ari n /如.1 r i n kar i n / 句灰白,浓淡不匀的颜色岔}不整

齐(头发理的不齐),?
kurku/kurku/ 心硬干,蛮干.3 @说大话 c ©小孩疯玩。
k-urt.un /知mun / 纶子,轮胎 9

kurudum _/kurudumb i/ 脸弄肛

即rum 1 /,,.kurume/ 马褂{]

kurum2 /,.,kurumb i/ 糊(饭糊)。

kurunda /,,.kun1nda / 靠近锅台的那一部份的热炕。


知ruvum 1/h.'ll rubumb i/ (Ir 激怒。@啖使,喉使。
kuruvum2 ~/kurubumb i 做熟奶皮。

kurvo /kurbo / 羊恙。


kurvum/kurbumb i/ 打滚,翻身。
kurkaral{,u/'kurkarakuu/ CD 店千,不顽自己的(人) 0 @冒

冒失失的(人)。
kus kas/kus 胆s/ 火车开动的声音。
ku t ulum,,/ku tu lemb i/ 领,牵引。

ku t uluvum /ku t ulebumb i/ 使领,使牵引。

ku t un g/ku t un g/ 重东西落地的声音,咕咚。
ku t un g k_at an g/ku t un g ka扭n g/ 项东西落地的声音。
ku tus un g/ku t usu n gge / 蛮于的,过分的.
kuvun/kubun/ 棉花已

184
kuvun qi k t en//k T1bun ch i k t en /
i 棉株。

kuvun h,oh/kubun hobo/ 棉见

kuvun g/kubun gge / 棉的。


kux i /hu,ves i/ 小刀。

k呕i lem/huwesilemb i/ rD 用刀`A览@宰。

ke t ar u qi /k iy a t a t uche/ 菜园子的小门。
ke t h un/,•b it ahuun /指甲。

la/la/ 蜡烛。
laba/laba/ 喇叭。
la iqi n/ nachin /律。
la i hu tu/ Ia i huu t u./ 懒鬼,无赖凸

lak lak/lak lak / 中形容粘凸@形容丁合适。


lak s i m./ Jak seme / (1)恰好,恰当。@)确凿,确知.,

lal/lala/ 祸(闯祸)。
l a.I beda /lala buda / 面糊祠。
Ial tiqi m/"la i a tu chi mb i/闯祸。

lala ji /lalanzh i/ 烂烂的,碎碎的口

lam/lama/ 喇嘛。
lam 正e /lama n iy ehe / 黄鸭。

Jame y t a qi h i an/1an1a i tachil1iyan /喇嘛教。

lamun/ Iamun/ 深蓝色。

Jan g/lan g/ 浪,诲浪。

lan g even.,,/ lan g cfen/ 溃「'

lan geven1/'lan ggahum b i/ 恨病绅住 C

185
i a n;..., /1 ! i'", 3 l“' 1 月瓜 m

己}­
,.
r. l
r-L,1 .-
、,

污秽。
11,.,.
ran 怎


, 、1.
J.

,l | ?L)

lal lgt u/ i all gt u/ 砰千。


lan gt nlurn// ulen1b i //
lan r_;t 用咂打。

lan gyan / 1£J.I1gya n,/ 屋桥,前庭。

Ian levem /~ lanlcburn b i/ 倒需,垮台。

lan qul / lanch i o l / 篮球。


lan i ah un/,,,, ~arbahuvn/ 椅饮脖忆

la吐 elem~/ las'halamb i/ [一听, 断绝。

lashelen/las'h n.lan./ 决定,决议口

las he t eI/ l a.s •ha t al / 绝对,,坚决。

la t a/la t a/ 1勹迟慢,,@无能咐,3 @吨、涣冯 m


12.tem/,.,la t umb i.,/ (I一',粘住,缠住。 @传染。
la t cm han ji m/la t ume banzh i mb i/ 通奸。

la t evem/ la t ubumb i/ 使粘贴,使封fi飞

1at un ji m/1a tttt 1Zhi mb i/ iI) 上跟前来,靠近。 @侵犯。


Iau_/1ao/ 牢房,牢狱。
lau bo/lao bao/ 监牢噜 晊狱。

,i皇息『
laudun g rno f an/laodun g mo f an/ 劳动模范。
laush i /laosh i/ 老师。
I
t
i.,
Javdu/ i abdu/ 玄, 许多。 ',L

lavdu Ii/ labdul i/ 多多的口

la vdu n g/ labdun gge / 多的。

lavdu!\cnd i //Iabdukand i/ 比较多的口

!avdukun./ labdukan/ 较多。

lavelen) ,门的 a]amb i/稳?稳龟, 慎前。


扫小 un/'lazhun/ 讥顷,笨重。

186
la.zhu ken/ lazh t1 kan/ 略沉重,略笨重。
lahchaku/la阮 hanakuu/ 连续不断。
la 1'chom 1/lakchamb i/ 断绝。

Ia h,chem2 /Iakchame/ 特别地(女子)。

lahchen/lakchan/ 断绝。

la郎 lahs/laksa la氐a/ 一段儿一段儿的,一节儿一节儿的。


lanscm / la.ksamb i/ 弄脏。
lahsevem/laksabumb i/ 使弄脏 D

lah亟him/la际azhambi/ @折断。@断(粮)。
Ieder leder /leder Ieder / 形容煮得烂。
ledcr hon gu n/ledere hon ggon/ CD 遗母不利索,穿娥不整
齐。@呆头呆脑,无能的人.
lef /le fu/ 熊。
lehderem/lekderemb i/ 散乱。

le iq ul/le i ch i o!/ 垒球。


lek/leke / 磨刀石。
Iekem/lekemb i/磨(刀)。
leken g Jaken g/leken g Iakan g/ 形容小孩学走步心
lekevem/lekebumb i/ 使磨。

leksen g lekseng/1 志eng leksen g/ 巾形容头发蓬乱,@形容


象影子似的跟在后面。
Iengches/lengch蕊e/ CD 蛮干、逞能(的人)。@半吊子。
ler ler/ Jer ler / @蒙裴雨。@形容生机蓬勃。
leulechem /leolechemb i/ 谈论,交谈。
leulem/ Jeolemb i/ 议论,讨论。
leulen/leolen/ 论文。
leu Jevem/ leolebumb i/ 使议论,使讨论。

l tl
1ens 『一/伈 osc_/ t~~移辈
levden/lebdehun / 杲f梦,傻楞。
leven g laveng/!如='ng laban g.,./ 形容校仿订I 人的劝作很如
levsem/lebsc-::m 炽/ 大!-l大门地吃。

levsen g levsen g/ 10!知 eng lcbscn g/ 形容羽毛被风吹起。

levt erem/ leb t eremb i/ i参,心透。

Ii 1/ne i/汗。

li2/l i/ 甲(一里路)。

lili m/ tiy el i yen1bi/ 昏(头昏)。

Ji an1k/l1 yan如,/ l)鞍褥,宫未戍熟伪皮丕软虳葫芦徇瓜等。


iianp己 ng/liyampen g/ CI) 凉棚,@滕架。

li an/l iy an/ 连队。


li an g/liy an g/ 田赋,公粕。
lian gfen/ Ii yan gfen / 凉粉。

lian gpi au/l iy an gpiy ao / 粮票。


li an gs1 /1 iy an gse/ 灯心。

ti an gs1/l iy an gse/ 帘于。

li an gsh ijii / l iyangs h忆hi o i/ 粕食局。

li anhe gu o _/Iiy anl1e go / 联合国。


Iianlem / liyanlambi/炼(钢).

Iianzl1an g/ liy anzhan g / 连长。


li arvam / liy arbamb i/ 横哨竖卧。

liaspi a/ liy卧piya / 放在下唇甲吸的一种烟。


lias pi.a as i m/"l iy心spiy a ashumb i/ 含烟吸。

liau/'l iy ao_/ 炉,马料。

liaucha/l iy aocha / 叉子(又苗用的)。


li ~11_i cha i em/. liy aochalamb i/ 用叉叉.

l88
l ieki m / lak i y am b i/ 挂,悬挂。
l i ek i ven1/.,, lak iy abumb i/ 使挂,使悬挂。

l i en i n gzhu yi /1 iy en i n gzhu yi/ 列宁主义。

li m/ne i mb i/ 也开,打开。@开辟,开垦。@掀。 1·4)开(会)。


l i mon sulho/ li mon shulhe/ 拧檬果。

li n/ lin/磷。
li n gda i s /1 i n gda ise / 领带。
li n gdan 1 /li n gdan/ 野燕变 C
li n gdan t /li n gdan/ 灵丹Q

lit e la te/lit e la t a/ 形容不利索、不整齐.


liter la t er /l it er la t er/ 形容粘。
li udan pau/ li udan pa o / 榴弹炮.
li ulem / li ulemb i / 遗马勺
li us1/liuse/ 沺斗。
li us2 /li use / 瘤子 Cl

Ii ushen gji/li ushen gzh i/ 留声机。


l i u Quan g/ li uhuu wan g/ 硫磺。
li vam/ lif amb i/ 陷进。
t i vavem /lif abnrn b i./ 使陷进。
Ii vem/ ne i bumh i.,,/ 使开。

lodor lodor/lodor lodor / (D形容袚雨淋湿亡@形容泥或饭


不稀不稠。
lo1 xa g/lol so gi_/ 灰菜(猪吃的一种野菜)。
Iol i f odo h,/ 1oli f odobo/ 垂柳。
lom i /lom i/ 糯米.已

lon g s i m/lon g semb i/ 形容老实,不爱说话。。


lon gt u/ lon gt o / 笼头。

189
lon gtulum/ lon gt olomb i/ 带笼头。
lon gtuluvum/lon gt olobumb i/ 使带笼头。
lon gk.on/ lon gkon / 铜锣口

los/losa/ 骡子。

lo t on g loton g/lo t on g lo t on g/ 形容水评浊、饭粘糊。

lotos be Ja/lo t os bula/ 骆驼刺。


lohu,./loho/ 马刀。
lu latem/lu la t umb i/ 纠纯不放,死死纯住。

luk luk/"luk 1uk / 形容脉跳动。

Iuk s i m halhun/luk seme halhuun / 暑热,闷热。

luksum /luks imb i/ 巾跳脓。@刺痛。@心神不安坐不住。

luku/Iuku/ 浓密,茂密。
luku buzhan/luku buzhan / 密林。

1ulu lala/lulu 1ala// 形容言语含混不清。


lumbur lumb虹/ Iumbur lumbur,/ 形容软绵绵。

lumburzh i m/lumbu1wzhamb i/ 忽闪(例如踩在沼洋地上)。


lunchuan /l1mchuwa n/ 轮船。

lun gku/lun gku / 龙门。


Iuka/Iuka/ 刺儿。
lo k. am./lukamb i/扎*和I 。
因i m/la idamb i/祝诬氮

let ku/la i dakuu / 耍赖彴人口


lax ih i m/1 胚ih i mb i/ 甩,摇晃。
lax ih im arem/l述ih i me aramb i/ 节写。

l~x ih ir herhen/las ih ii•a her~en/ 萃字。

l .j x ihi vem /l a.s ih ibu m bi/ 使甩掉,使摇晃。


lele/l iy ol iy o/ 吆牛声。

190
l0v i den1 /lob i damb i/ 贪吃。
lev ie/1 蚀)i/ 传,馀嘴。
lav i e hu t u/lob i hu t u/ 铮鬼。

l让/ l iy u,,/ 旅(师旅) C

l 述/ l iyuse/ 驴子。

M
ma1/ma/ 表示给予。
ma2/muwa/ 粗。

ma ar/ruuwa ara/ 粗祧凸


ma bos/muwa boso/ 粗布令
ma du h,a/muwa duha/ 直肠,大肠。
ma f eta /muwa fu t a/ 缆绳。
ma 勺i m/muwa seme / 心大概其。@草率。
ma susna/ mu\\ra suksaha/ 大褪。

machan gs/ machan gse / 马肠子 3

machem/machumb i/ 消瘦打
machuh ul ji/ machuhuulzh i/ 瘦子。

machu qun/ rnachuhuun /瘦。

machuhunzh i ,,/machuhuunzh y/ 给身体瘦的女孩子起的名字。


madem/ madamb i/ 肿,肿胀口
madevem,/ madabumb i/ CD 使肿。@泡胀。

ma f 1/ma f a/ 祖,祖宗。
maf兄/ n1afa/ 麻疹 3

ma f a gu1"Wl/ ma f a gurun/ 祖国。


ma f e ilh, a,,/m af a i lha/ 天花,牛疮。

19]
ma f a ri/ ma far i/ 祖先 e
mail邮un/ ma il asun / 柏,松柏。

ma i man/ ma i man/ 买卖。


ma i s/ma i se/ 麦子。
ma i se y sal/ma i se i salu/ 麦芒。
ma itu/ ma it u / 桃子,棍子。
ma it ulum/ ma itu lamb i/ 扔棍子,甩棍-了(打)。
ma ik;an/ ma ikan /帐控。
ma ji malnun /平azh! ge malh11un/ 一点一滴。
ma jig /m应..hige/ 梢微,少许口
ma jig s i m/mazh ig e seme/ 丝态
:rnakeszhu yi / makeszhu yi/ 马克思主义。
mal/malu/ 小缸,瓮。
ma lt em/mal tamb i/ 00 摸(挫一摸)。@擦(桌千)。
@梳口
mal~un/ malhuun/ 省俭,节约。
mal .qush i m /malhuushamb i/ 节约,节省。
mam emh/mama emhe/ 丈夫的奶奶。
mame/mama/ Q)祖母,奶奶。@对老年妇女的通称。
mame ka t hun/mama k ita.huun / 螺螂。
mamelxa/ mamels iy a/ 蔓菩。
mam gi am/mam giy amb i/ 浪费。
mam gi am f a yi vem/mam giy ame f a y abumb i/ 浪费。
manch i h / manchaha / 高粱穗(脱了粒的)。
/manambi/破烂,磨损。
mancm, ...
man g /man gga/ CD 困难。@硬。@苦,好。
man g su ii ach ik,u/ 1nangga suilaehuk究/ 哏唯困苦。
192
man get em,/,. man gga匡 mb i/ 为难。

man gete\.·e1n/ rnang导玄bun1b i __


/ 刁难。

man gi ,/man ggi/.,, (I`,,以后已乙]当·中*...时候。

man g us /'mang护压e / 哑鬼。


n1an gsh 1m / rnangga沁hambi/ 拘束。

man gk;an,/ man g kan / 丘阰,山坡,勹


mang ken/,, mangga总kan/ Cf:硌难。@稍顶,勹

man t ern/- mandum b i// 葫芦矗瓜等成熟扂皮变硬,长成,成熟。


man t u evcn/man t u e f en/ 漫头。

manu/manu/ 玛瑙。

manzhu/"'ma1立hu/ 满族。

marem/maramb i/ 推辞,谢绝。
marevem/'marabumb i/ 使推辞,使谢绝。
m扛i m/marimb i/ 返回。

mar i veru/ mar i bumb i/ 也使返回。,多归还。

m 邸 l/m还e/ 麻子。

mas2 /,, masha /.1 水吕子。

ma t hen// madagan/,,. 利氐利润。

n1at nen mun职n/"mada g an men ggun/ 高利贷 C•


mausan/'maoshan/ 粗蛉,坠躁。
mau ta.ns / mao t anse/ 毛毯。
mau yi/ mao yj /,, 毛衣。

mauzhun/ maozhun/ 涩,酸涩。

n1ave / mabu /哺 抹布。

mav c.1£'.m// n1ahulamb i/擦。

max i n认/ m邸i na/ 也径纫机。@叶Jl ?企

n1ayi n1/ n1ayamb i/ 怕炎,泊吐笠J计泊凸)。

193
ma yi mbum / ma yam bum b i/ 使消炎、使消扎
rna yi n/ ma y an// 片 l ,胳膊肘。
ma h,al / mabala / 怍子 Cl

mahtechem/,,.maktachan1b i/称赞,赞魂歌颂。
ma h.tern/" ma kta mb i/ 中称贷。 12抛腮@抖; (东西)。
ma h,tevem/ mak t abumh i/ (!~1·使弥赞。@使抛掷。($使伴。

mahu/mahuu/ 蜊虷。
n1ah,ulun1/ mahuulamb i/ (!)丢脸。@涂抹。
mahx i m/maks i mb i/.,, 跳舞 3

ma~xi n/ma际i n/ 舞蹈。


ma hzhan/ m a.kzhan / 矫,矮小,矮个儿.
ma k.en 1/ muwakan/ 胳粗。
ma k,en2 /maka/ 以后。

mechen/muchen/ 锅。

mechen ku/ muchen ku/ 锅烟子。


n1echen ner /~ much en nere / 锅灶。

medam/ muda li mb i,/ 拐弯}

medan 1/ muda li n / 湾(河湾)。

medan~/mudan/ 音调心

medan g/mudan gga / 弯曲的。


medan g x i dan g/mudan gga si dan gga/ 弯弯曲曲,曲折的。
meder i / meder i /振
mehezhen/,,. mehezhen / 母陷

meh t em/me kt emb i/ (l竞赛比赛,打赌。@争嘴。


mehten/me肛en/ 竞争口

i neh t evem/ rne kt ebumb i/ 心使竞赛,使比赛,使打赔。@使

争嘴。

[ 9 、t
me i /'mei/煤。

me i h./ n1e ihe/ 蛇。

me ijii n/ me izhiy un/ 褥菌。


rne i men i/ mei meni/各自。

me ita /me it a/ 塑像,」

me it a o t un/me ita oron/ 愧偶。

me i hel/ me i hel / 恐盒。


me jig /mezh ig e/ 消息, o
rnelem/ melemb i/饮(牲口),
melb beda/ melehe buda / 抓饭。

n1emeren1/ memeren1 b i/ 固执(已见)仑

memerku/ memereku/ 固执的(人),顽固分子。


menen/ menen/ 迟缓,迟钝,不灵活。
menerem/menerembi/寐.伈发木令发寐

menerevem /" menerehumb i / 使麻木,使发木、发寐。

menehun/ menehun/ 心愣头愣脑。@无精打采。


men g,/ mengge/瘛。
men gkerem /,,. men gkeremb i / 发呆,发痴,发愣。

men gkerevem/ men gkerebumb i/ 使发呆,使发痴,使发愣。


mensh i bu/ mensb i bu / 门市部。
men tuh uken/ men t uhuken / 略愚蠢。
men tuh un/ men t uhun/ 恳象。
menzhan g/ muzhan gga/ 的确,具的。
mer1 /~me1·e/ 就是这个心

me产/ mere/ 莽麦。


mer ilh, a/meren il ha/ 梅花凸
merh/merhe/ 他千。

195
merhederr1 // n1erh 如mh i/ 筐梳勹
merhedevem /. merhedebumb i.~'..俨 使饱。
merhen/ mer[;en,/ 英明,贤惠心
merk i m/ merk i mb i/ 回忆。

mersa/mu 飞a/ 萝卜。

mersen/mersen/ 告斑。

mers im/mer飞embi/ 起f杠点(指妇女怀孕脸上起的花斑)。


me rt en i/ me ti en i,/ 刚刚,刚才。

mes/muse/ 咱f1 。
me t er/ me t ere / 就是那个口

me y a_,/ mu y a/ 草桔子。

m~yahun/muyahuun/ 完吃园满。
me y e Iem // me yelemb i / 成群结队。

me yin/ me y en./ (i')队伍。(门群。@派别。@段落.


mezhaken / muzhakan/ 刚才。
m i a li m / m iy a li mb i / 址,渭址(I

m i al i\ /m iy alha/ 野猫。
m i al k.u/ m iy alakuu / 斗,斛笭员具.
m i am i m/m iy am i mb i/ 打扮。

m i am i m das t em/ m iy am i me dasts. mbi/化装,打扮.


m i am1 h,an/ m iy am ig an/ 首饰,装饰品。
m ian gerem / m iy an ggaramb i / 猫叫。

m i an c; o h,tu/m iy anse o kt o/ 药而儿,药粉.


m iau1/m iyao/ 庙。

m i au1 / m iy ao / 猫叫声凸

m i auchulum./n1 iy aochalamb i/ (D射击。@枪决.


m i auchun/ m iy a ochan/ 枪.

196
m i auchun hash./ ml y aochan i h邸, ha/ 扳机1;11

m i aulem -/ m iy aolemb i/ 瞄准.

m i aulem :1.
/ m iyaolembi/描。

m i aur i/ m iyaori/秒。

m i aux il zh i m/ :miyaos i lzbern b i/ 扭扭捏捏不好意思。


m i chalen/ m i chalan/ 榆荚。

m i chan/ 1ni ch i h iy an/ CD 浅(水浅)。@短浅(眼光短浅)。


m i chun g/ m i chun g/ 岈虫。

m i h i rem 7 me i heremb i/ 担,扛,背(东西)。


m ij il em / m e.izhelemb i/ 碎,汲碎,
m iji levem/ mei动 elebumbi/ 使碎,弄碎。
m i larem/ m il aramb i/ 心敞开,大敞开。电报揭露已
m il缸everu/ m ila.rabumb i/ CD 使敝升。@使揭露.

roi lahun/ m il ahuun / 敞开。

n1i m i h,a li n//m i m i ha i lan/ 柳树.

rn i nb i n g// m i nb i n g/ 民兵。

m i n gan / 01 i n ggan.,/ 于口

m i n gan i x i m/m i n ggan i s i me / 约于个凸

m i n g!i n gzhu y i /m i n gl i n gzhu y j/ 命令主义了


m i n gm i n g 01 ar OJar /,· m i n gm i n g gar gar / 一种老虑捉小鸡的游

戏。
m i n gsalen/ m i n gsa len/ 小沙枣。

m i n i n g/ m i n i n gge/ 我的,屈千我的.
m i nzhen gke /'m i nzhen gke / 民政科.

miq达/ m ichit/ 礼拜寺。

m i r i n/me i ren / 肩膀。

m i r il em / me i relem b i/ 中担。@背。@肩Ji肩(走)。

197
mi shu/"rn i shu/ 秘书仑
m i sun/ m i sun/ 面话。
m i sun fi an/m i sun fiy an/ 酱色,褐色。
m i s h,alem/ m i s'halarn b i/ 打墨线,卤线。
m i shan /r m i s'ban/ 昂线。

m it em / me it emb i/ 断,猁断,截断,砍断。
m it er/ m it er// 公尺。

m i t evem / me i t ebumb i/ 使割断,使截断,使砍断。

m i van/m if an/ 抹子(抹墙工具)。


m i v i n/ me if en / 脖梗子 4

m i x i /m i si/ 汕炒面儿。
m i x i n/ m i s i n/ 迷信。
n1i nadem / m ih adamb i/ 挣扎,乱蹦乱跳.
m i ~an/m i han/ 猪患儿。
mo,./mao / 木头。

mo t on gsk/mao t on gs i kuu / 啄木鸟。


mochu~/ macho/ 笨拙的。
mochu x i mhun/mocho s i mhun/ 食指。

n1ochedem/ mochodomb i/ 动作笨拙。

mo go/mo go/ 蘑菇仑


mol/mol / 木耳 9

molo,/mola/ 毛拉(伊斯兰教的职称).
mol t o./n1ol t o/ 猫头昵。
molurr1/ molombi,1/芬§己

mo]uvum,/ molobumb i/ 使磨损,磨破,磨烂。


momulzhum,/ momulzhemb i/ 没牙的老年人嚼东西.

mond/·mondo/ 动作笨,手脚不灵便。

198
mon g /mon ggo / 荣古族。
mo11g bo /~ mon ggo bao / 诙古包。

mon gun/·mon ggon/ 脖子。

mon i ./mon i o,,/ 猴子。

monum/ monomb i_/· 菜名,呆皮镑。

mor//moro /碗。

mor h,uazh ik. i l h,a/ n1oro huuwazhakuu il ha/ 牵牛花。


mor i n/1 mor in/ 马口

mor i shun/mor i s'huun / 冤枉。

moro hun/ moroho八/ 眼大睁若,眼圆睁汇


n1o t ot ·he / m o t och e./ 摩托车。

ma y nahen/ mao i nah a.n/ 木床。

mo y x 心x:i h,/rnao i sh郧iha/ 创花。

mo h,chum.,,/ m okchomb i /打总折配


mo ho t olo / m oho t olo / 直到鼓后。

moho t u/mo kt o / 也短缺。$佩;3)粗暴

mo h,sul um/ m ok~olo mb i / 折所,叛断,砍断(枷锁)。

moh t ur/mok t or/ 剪短的,

mobum/mohomb i,/ (D没落,穷困。 @困乏。@钝。

mobur k;a/mohuurkka/ 莫合烟。


mo hurku/ rnon ggorokuu/ 领子。
mo h_uvum/ mohobumb i/ 心使穷困。@使困乏。@使览

n10 k,un/ mukuun / 宗族。

mu/mu,,/ 亩。
mudan/'mudan/ 牡丹。
mudan g x i dan g/· mudan gga s i dan gga/ 曲曲弯弯。

muduri /muduri/龙。

199
muhdem/mukdemb i/ 上升,升起争兴起。
muhden/mukden / 兴旺,,发达,发展 n
muhden Ji.ot un/mukden ho t on/ 盛京(今沈阳).
muheren/muheren/ <I::圆圈。@车轮。
muhsalem/mukshalamb i/ 用棍子打。
muhsan/mukshan/ 粗琨子。
muhsum/mu际embi/ 沿鞋口,沿鞋边。
muhu li n/muhe liy en/ 圆,圆的。
muhum/mehumb i/ CD 弯腰。@鞠躬。
mu j an/ muzhiyan/ 木匠。
mu jiJ en/ muzh il en/ 心口
mu jil en evezh i m/,.muzh il en ef uzhemb i/ CD 痛苦。@伤心。
mu ji n/muzh i n/ 意志,志气。
muku/muke/水。
muku y if\ an/muke i i han/ 水牛。
mukulum/ mukelemb i/ 浇水。
m让飞m /'muk iy emb i / 熄灭,消灭。
mukuvum/muk iy ebumb i/ 使灭,使歼灭,使消灭.
mul/mulu/ 擦子。
mul t oial t /mul t gal t/ 形容想挣脱。
mu .ltu1um/ multulembi/解开,脱臼}
mul t uluvurn/ mul t ulebumb i/ 使解开,使脱臼夺
mul tu zhum/mul tuz hemb i/ 解开,脱臼于说节.
mumuhu/ mumuhu / 也球。@圆形的东西.
muna~un/ munahuun/ 无精打采 1 1
mun gan/ mun ggan/ 山丘,山岗.
mungun/me~邸皿/ 银。

200
mun gun i fi an/ men ggun .i fiy an/ 银色。
muqi m/m ichumb i/.J氝

mu qi vcm/ m ichubumb i/ 使爬。

mur/'muru/ 模样。
mur b i /muru b i/ 有眉目(书情有眉目)。
mur muda k.u/muru mudakuu/ 没样儿,不象样子。

n1uram /'m nra1n h i/ @牛叫。@吼,庖哮(用千虎等)。


murh f ar h,un,/m~1rhu f arhuun/ 乔暗,昏盟

mu 对i m/ n1urushemb i/ 团大约,大概。@仿佛。
murun g /murun gga / 姿态相似的,象样的已
mu run g rnud a.n g/ niurun gga mudan gga / 象样的。
mu tu m 1/ mu t emb i/ 能`能够。
mu turo.2 /1nu tt 1mbi/ 长,长出。
mu t un1 /mu t en/ 本韦,本领,能力。
mu tu nz/mu tu n / 材料今资料口

mu t un ben gshen,/ mu t en beng兮hen/ 能力,才能。

mu tu rsu/ mun irs u/ 棺物学。


mux i /mus i o i/ 酋蓿。
mux i giq k '2/ mushu ch0ch i ke/ 鹤鹄。

muzhaku/ muzhakuu / 格外,非常。


muhal i m / muhal iy amb i/ 堆,堆成圆堆.
mubal i n/ n1uha liy an/ 子弹。

muhasen/ muhashan/ 公牛,种牛。


ma ma/m iy a m iy a / 羊叫肛
m a- qa/m iy a ch iy a/ 羊叫声。
m -3m i n/m iy am i mb i/ 装饰,打扮。
m a-n q o / monch iy o / 澡堂。

201
n1onji m/ monzh i mh i/ 按点,虫娥
men ji rem/ monzh ir amb i/ 揉控,捻。

men jirevem/mo 立hirabumbi/ 被折磨,被揉搓,被按摩。


mar il em/ mor il amb i/ 骑马。

mar i m/mor i mb i/ 心拧,绞 c @扭,扭转.3


merin/mo ri n/ 马。
mer i n f ehx i m/mo ri n f eks i mb i/ 赛马。
mer i n qiqi ke/mor i n chech i ke/ 山雀昼
mer i n g/mo ri n gga/ 骑马的。
me ri vem1/ mor i bumb i/ 使拧,使绞。

mer i vem n i mem/mo ri bume n i memb i/ 绞痛。

me rt e i / mor it a i / 强迫的。
merku/ mor i kuu/ {HJ强,顽固的(人)中
mex il zh i m/ m iy os i lzhemb i/ 小物体因受外力影响而弯曲。

@扭捏。
m ex i kun g/ m iy nos i kuu n gge / 弯弯曲曲。
ma x.ik,un g t exkun g// m iy aos i kuun g tiy aos i kuun g/ 弯弯曲曲扣

na1/na/ 地,土地。
na 2./na/ 表示疑问。
nad 呕ih, a/nadan us i ha/ 北斗星。
naden/n纽lan./ 七。

nade 呻i /nadanzhu/ 七十口


nadenzhemu/nadanzhu erou/ 七十一.
n a.dqi / nadach i/ 第七。

202
na i n en1_,,/ na i huumb i/ 枯萎,干栝,翌
na i nevem / na i hl.rubumb i/ 使枯萎,使干枯,使赐
namas/na1na .s/ 伊斯兰教做礼拜。
namelem /,.,namalamb i / 扎针。

namelevem /namalabu1nb i/ 使扎针。

nam c-v e-n1/nambun1b i/ (I妞住。 1岁猎到。


nams i m / narnshamb i/ 折肴。

namu./namu,/. 洋(海洋)。

nan1un/ namun/ 心库(金库)。@仓库。


nan/n iyalma/ 人。

nan gi n/ nan ggi n,/ 房槐。

nan th, un/ nan t uhuun/ 污伟脏,不干净。

nan th, un haven/nan t uhuun ha f an/ 脏官.


nan th, urum/ nan t uhuuramb i/ 站污 b

n .an th.u ru.vum/nan t uhuurabumb i/ 使站污。

nar nar / nar nar / 形容罗主


narem,,-/naramb i/ 恋恋不舍。

naren/naren/ 羊陡盖浇而。
nar h,enzh i m / narahuu也hamb i/ 爱惜,留恋。

nar h,un/ narhuun/ (D细。@仔细。


nar h,un ar/narhuun ara/ 细料

nar h.un du h,a/narhuun duha/ 小肠。


narh u.寸1 i m/ narhuushamb i / 细做。
nar h.uE:hi vem / narhu邯habumbi/ 使细做。

n的chun/ nasach t ln / 哀叹。


na<;i ch i k,u/ nasachuka / 哀叹的,悔恨的。

nas i m/ nasamb i/ 抱怨,埋怨,叹息。

203
nasivem/nas的umbi/ 使抱怨,使埋怨,使叹息。
n a.-s
hulum/ nas'huu .1amb i/ 趁机。
n邸nun/nas'huun/ 机会。

na taqi n/ na t ach i n/ 地理。


na y mumuhu/na i mumuhu / 地球。

na h.che/ nakchu/ 舅舅。


nahelem/ nahalamb i/ 劳累过度淫身酸疼.
nahen/nahan/ 炕。

nakem/na胆mbi/ ©停此作罢。@退肌退学.
ne/ne/ 现在,目前,今口
ne j.ih.a/ne zh i ha / 现款。
ne zhe/ne zhe/ 马上,立刻,立叩。
n吐em/lehembi/ 追寻。
nehu/nehu / 婢女。
ne ig elem/ne ig e1embi/ 平均。

neke li n/ neke liy en/ CD 薄,单薄口@薄(情).


neku/neku/ 伴侣。
nekulem/nekulemb i/ 乘机,乘便。
nemem/nememb i/ (D更加lJ @乘,相乘。
nemevem/nemebumb i/ (D使更加。@使相乘。
nems i m/nemshemb i/ 争,争先,竞争。
nemsku/nemsheku/ <D不满足的(人),贪吃的(人).
@爱争执的(人).
nemu/nemu/ 矿。
nendem/ nende tn b i/ 争先,超越。
nenden/ nenden/ 首先。
nenden ill\ a/ nenden il ha/ 梅花.

204
nendevem / nendebum b i~/ 使争先,使超越。
neneh/ nenche/· 先前,以前,从前仑
neneh zbalen/nenehe zhnlan/ 泊世,先世。
nenem/nene1n e-/ 首先。
nen gelem/.,, nen ggelemb i/ 欠脚儿已

nen gem/nen ggemb i/ 喽忙

neqj h i m/n 氐h i h iyembi,,/ 铲 1户,平直。

ne qi h i vem/ nech i h iy em bum b i/,,. 使铲平,使平息。

n eqi k t~n/- nech i ken / 略平,略稳。

n叫i kendi/ nech i kend i/ 平平的,稳稳的。

n勺i m/nech imbi/ 侵犯,侵岱


n 叩n_/nechi n/ 平,平坦宁平稳,,
n eqi n tal/'n欢b in tala/ 平原。

n eqi n ji m/ nech i nzh i mb i/ 侵入。

n eqi vem/nech i bumb i/ 使伈犯,使侵略。

ncr/nere/ 灶(炕灶,祸灶)。
ner ner / ner ner / ~l)形容铎利今@形容雨蒙货。
neren1/neremb i/ 披,披上(衣服)。
nerevem / nerebumb i / 使披t

nerh i nd/ ner gi nde/ 马上,立刻,一会儿,及时。


nesuken/ nesuken/ 温良,温靡
n i aman g/ n iyamangga/亲戚。
n i aman g gi sun/n iy aman gga gi sun/ 句母语。@语文。
n i amen/ niy aman/ G)心脏。@核心。 @仁(果仁),狐(瓜
痲), G)亲属,亲成。
n i amen tuks urn/n iy aman tu ks i mb i/ 心跳。
n i amen zhavem/n iy aman zha famb i/ 结亲。

205
n i amen zha k,/ n iy aman zhaka / 心口。

n i arnen horc q i h(/ n iy aman huunch i h i n/ 亲风,亲威

n i umersh i m,/ n iyan1ar如 mb i/ 关心。


n i amersh i vem /'n iy amarshabu n1bi/ 使关心。

n i amn i m/ n iy amn iy amb i/ 射击。

n i an gem/ n iy a ngg uumb i/ 中嚼,嘴时。@反刍,3


n i an gevem/ n iy an gguubumb i/ 团使嚼。@使反刍,
n i an gn i an g/,,.n iy an gn iy an g/ 娘娘。

n i au qan g/ n iy aoch iy an g/ 鸟枪。

n i che1n/'n iy心hembi/ (f,修补,: @补充

n i chem xen ji n1,,/ n iy echeme so 立homb i/ 补选。

n i chuh/n i chuhe/ 珍珠。

n i churn/,. n i chumb i/ 限目(死不限目).

n i h i n/ ne ig en/ 平衡,平均,均匀。
r且ih in ne qi n,,,/ ne ig en n 氏bin/ 平等,公正口

n i kem/n i kemb i/ 靠,依靠。


n i kendum/ n i kendumb i/ 相互依靠。

n i kevem/ n i kebumb i/ 使依靠心

n i l mahun/ n i olmul1an,/ 阎王。

n il ma h,un ba/ n i olm中an ha/ 阴郎阎王殿.

n i ma Jen// n i malan/ 桑子,桑其儿。


n i malen h.a li n/ n i malan ha il an / 桑树。

n i man/n i man/ 山羊。

n i man deverhen/n i man deberen/ 小山羊。


n i man t a t em/n i rnan t a t amb i,/ 刁羊。

n i man sal/n i man salu/ 一种草名。

n i man g/ n i manggi/雪。

206
n i man_/um iy aha/ 虫,昆虫心
n i mech iku/ n i mechuke/ 严厉。
n i mem/ n imemb i/ 疼,疼商。
n i men g/ n i n1enggi/ i血
n i men glern/ ni men ggelemb i/ 擦油。
n i mevem/~ n i mebtunbi/使痛。

n i mku 团ngevem/· n i meku lan ggabumb i/ 被和缠住。


n i mkulern,./ n i mekulemb i/ 闹病 c

n i mkun g/n i me kt u1gge/ 有病的。

n i mku/ n imeku/ 病,疾病。


n i mku aqi m/ n i meku as压bambi/ 犯病。
n i m h.a/n imaha/ 鱼。

n i ngk in/ nekel iyen/ 薄。


n i ngn ier / n iy en gn iy er i /春。
n i ngn i er dex ii m/ n iy en gn iy er i dos i mb i/ 立春。
n i ngn ier de li n_/ n iy en gn iy e.ri du li n/ 春分。
n i n i rsh i m/ n iy en iy ershemb i/ 心软,不忍(下手).
n i on gum / non ggi m bi/ 增加,增添,增补,
n i on gun/ yon ggan/ 沙,沙子。
n i on guvem/ non ggi bumb i/ 使增加,使增添。

n i orun/ ni oron/虹,

n i oh,un/ n i ohon/ tJ}淡绿的,青的。@乙(天千的第二位).,


n ir/n iy ere / 虚拍,哀弱。
n ireken/ n iy ereken/ 心单薄(衣服单薄)。@困难(生活困
难)。
n is1/n ise/ 呢子。

n is2/n ise/ 泥子擘

207
nomun/nomun/ 经书。
nomhun/no1nhon/ 朴实,老实。
nor/noro/ 沼,湖。
norun g ba/noron ggc ba / 沼泽地。
沁 1.. h,um/nurhuumbi/ 心连续。@柄息,住下。
norhum t em/nurhuume t omb i/ 阱点。

no th.u/ no th o / 壳(花生壳,核桃壳)。
nuanhu/nuwanhuu/ 圾壶。

nuk i m/nuk imb i/ 激发。


nuk i vem/nuk i bumb i 使激发.
nu k qi m / nukch i mb i/ 发怒。
nu kqi vem/ nukch i bumb i/ 使发怒。
nukt/nu比e/ 游牧的地方。
nukL1.1l um/ nuk t elemb i/ 游牧,迁移。
nun/nun/ 妹妹。
nun gar / nun ggari/ 绒,绒毛。
nun即rh i/ninggurgi/ 往上,上头。
nun guvum/ nun ggebumb i/ 使吞下。
nun gnum/ nun gne :m.
bi ro 谋害,陷害。@乔井.
nun gnuvem/nun gnebumb i/ 被侵害。被吞井。
nun gu/n i n ggu / 上面,上头。
nun gum/nun ggemb i/ 吞下。
nure/nure/ 济(通称)。
n u.-;'hum/ nu旷 humbi/ ©前进。@冲出。令奋斗.
nuzhalem/nu六记Iamb i/ 举打,拳击。
nuzhan/nuzhan / 来,举头。
narh i dem / 1argi damb i/ @磨躇。@迟缓,罗咬.

Z08
narh i n/lar gi n/ CD 底叽@慢。@烦杂。
n涵rishim/ n i owar i sha1nbi/ 发绿(叶千发绿)。
证mku/nime虹/病。
n ii msulum/um iy esulemb i/ 系(带子)。
n il msun/um iy esun / 腰带(系在袍子上的)。
n血gn ian/niowanggiyan/ (D绿。@甲(天于的第一位)令
n ii n gn i an zh i ku/ n i owan ggiy an zheku / 还没有成熟的粮食 o
niingn ia l\ /niwangn iyaha/@鹅。妇匝。
n ilngqi/ n i n gguch i/ 第六。
n ilngu n/ n inggun/ 六。
n il n ii / n i o i n i/ 婴儿。
niin奾u/nio i nio ihu/ 瞳仁。
n ii r1/niru/ 篮
n廿r/ni ru/ 牛录,乡。
n iir n i mah/ yerhu·rNe/ 蚂蚁,

o/o/ 表示答应。
o f l/o fi/ 所以,因为,因此呕
o i /o i/ 表示了解。
o i ~or il em/ o i hor il amb i/ 轻视。
o i nor il evem/ o ihor il abu1nb i/ 使轻视,被轻视.
o ji m/ ozhomb i/ 亲咀,接吻。
oldum/ olomb i/ 涉水,渡。
oldum ban吐im/olome banzhembl/ 生活浮华。
ol ji /olzh i/ 心俘虏。@俘获的东西,战利品。

209
ol ji! cm/" o1zhil amb i/ 心抢劫口@俘虏。
ol ji levem,,,/ olzh il abumb i/ ©使抢劫。@被俘虏。

olun/olon/ 马肚带。
olv i n/ ol fi n/ 无耐性,轻浮。
olhoba/ olhoba / 谨慎。
olhosh i m/ olhoshomb i/ 小心谨慎。

ol ]l u/ olho / 芦苇心
ol h,uch i ku/ olhochuk a./ 可怕。

ol l\ um 1/ olhomb i/ @畏供。@!干旱。
ol .num2/ olhuuma / 野鸡。

olhun/olhon/ 千,千旱。
ol quvum/ olhobumb i/ 使晒于。
olhuvuh gulh i e/ olhobuha guil ehe / 杏千。
c l~u k,un/ olhokon/ 略干。
om1/omo/池,湖。
om2/omb i/ 可以,成为。
om i n ga/ om i n gga/ 饮料。
om i r zhak/ om i re zhaka/ 饮料。
omol/omolo/ 孙子。
en ji/
omol sa.h, omolo sar gau zhu i/ 孙女。

omsun/ omshon/ 十一(月) C


omsun b i a/ omshon b iy a / 十一月。
omx i /omos i/ 曾孙。
omx i mame/ omos i mama /福神。

omx irem/ oms i remb i/ 吃笑(小孩在梦中笑)白


onchu/oncho /宽

onchu elh i n/ oncho el giy en/ CD 广大,宽大。@肥大(衣服

210
肥大)。
onchudum,./ onchodo i nb i/ 宽大,宽恕。

onchuduvum / onchodobun1b i // 使宽大,使宽恕。

onchuhun/ onchohon/ Cl仰面。@傲慢。


onchu k,un/ onchokon/ 略宽。

on即1/ongg olo/ a:)以前,从前,@古时候.


on gum/ on ggomb i/ 忘记。
on gur// on ggoro/ 肪盖骨。

on gku,/ o n gko / 萃场,牧场。

on gkulum/ on gkolomb i/ 吃草。


onokchun/ onokchun/ 谜语。

o qi /och i/ 若是,是,如果门
o gi ve// och ibe// 虽然,虽则。

ord/ordo / 亭子。

or i naden,,../ odn 沺 dan/ 二十七。

or i n ii n g un/ or i n n i ng平t n/ 二十六.

o ri u yi n/ or i n u yun/ 二十九。

or iamu/ o ri n emu/ 二十一。


or i n/or i n/ 二十。
oros/oros/ 俄罗斯
or qi/ or ich i/ 第二十。
01'U lum/ orolombi/代料顶替。
orum/oromu/ 奶皮子。
orun1/'oron/ CD 位置,地位。@立场.
orun2 /urun/ 媳妇。
orun f an ji m/urun f onzh imbl/ 说亲,说媳妇。
orh,u/orho/ 草。

211
osko // osko,/ 烧汝时发出的卢音。
oskold i/ o札kold i/ 烫痛芦伈
osohu/ osoho / 爪仑
oshon1/os'hon/ 残晏,野蛮。
os hon 2/ osohon / 小的。
oshokun/ osohokon/ 略小。
otun/oton /叽

oudum/ okdomb i/ CD 迎接一心拦挡.


oudun ji m / okdonzh i mb i /迎来。
ou ji/ oozh i/ 奶嘴 3
ovdun/obdon/ @轻薄口 (3 令架子。
ovulum/ obolomb i/ 堆成片f,.堆积。
ovum 1/ obumb i/ 使做,使成为。
0四m~/obombi/洗。

ovun/obon/ 堆(一堆)。
ovur/ o f oro/ 鼻子。
ovur yan gk// o f oro n iy ak i/ 鼻涕。

ovuru y f onku/ of oro i f on t ()ho / 鼻孔。

OVlll "'U.Y san g/ o f oro i san gga/ 鼻腔。

ovuru y samh/ o f oro i samba/ 昴冀,


ovuru y t m~a/ o f oro i tur a / 鼻梁。

ovuvum/ obobumb i/ 使洗。


o y un g/ o y on ggo / 重要口
ozhurun g/ ozhoron gge / 可行的,可以的。
ozl1urk,u/ ozhorkuu/ 不行,非..帚.“不可 3

ozh证h,un/ozhos'huun/ Q)可能。@必要.
oha k,u/ oho akuu/ 不依从,不答应.

212
吐 od/ohode/ 若是。

吐 olum/ oholomb i/ 捧(东西)。

o h,sum/" o 氐 omb i/ 叩步行。@跨步走巳


o h,sun/'okson// 心步子心 2) 步骤 u

o h,suvum/,,. oksobumb i/ CD 使步行。心使跨步走。

ohtu/okt o/药。
ohtu lum/o 归 olombi/ 下毒药勺

吐u/oho/ 胳肢窝。
o l1,udurn/ ohodomb i/ 扶,扶起,搀扶。

ohur/ohoro/ S。
o h,x i m/ oks i mh i/,,' 11区,叩吐。

o b.xi vem/o沁心un1b i/ 使呕吐。

pachar pachar /'p achar ~'l char / 形容孩子多。

pa i1/pai/ 心排(一排房子)。@排(玑排).
pa i.z./p ai/ 牉(扑克牌),习

paijipa u/ pa i zl1ipa o / 迫击炮J


pa i lem/ pa i lemb i / 派去。
pa iqul/,,. pai ch i ol/ 排球。

pa i s/ pai se / 牌子。

pa i zhan g/ paizhan g/排长。


pak pak d a.ldem/ pak pak daldamb i/ 捉迷也

paka/ pakka/ 矮,矮子。


pa臣ni ng/ pakka n i n gge / 矮的。

palt ar i/ pal t a ri/ 金刚钻。

213
palun g,/ panlun g~/ 盘龙(女人头上戴的一种装饰品) a

pam p/p am pu,./ 中和农 c·


pan ggan gs /,. pan gga 'lg se/ 杠于。

paren g// paran g// i凸

paren g x i ndam/ paran g s i ndarnb i/ 胖天。

par 1'elzh i m_.../p arkalzhamb i/ 挣扎。

pau/" pao /炮。

pau n1uha li n/ pau nnrha liy an/ 炮弹,)

paub i n g/ paob i n g/ 炮兵口


pauzhun/ paozhun/ 煜竹。

pei 1em/ p e i le1n b i/ 卧音, 赔偿 3

pe i s/ pejse / 封皮。
pen g // peng,./堋。

pen glem /"'p en g 1emb i / 碰,碰捺。

pi ak pi ak/' piy nk piy ak/ CD 形容盐@形容人不开通。


pi al x i ndam/ piy al si ndamb i/ 谈天,柳天。

pi alan g pi alan g,/piy alan g piy alan g/ 形容朵没味逍,没成

味。
pi a lan gs/ piy alan gse / 斜坡。
pi alen11 / piy alan 1.b i / 削平。

pi a1em2 /piya. la1nb i/ 欺骗。

pi al pi a] // piy al pjy al / 形容不甜,没味儿。

pi al t/ piy al t/ 击掌声。
pi al t.an g b区ia/ piyaltang buda/ 片儿汤。

pi al ku// piy alakuu/ 骗子。

pi an gs/ piy an gse/ 扁,扁的。


pi an gsen g/ piy an gsen g/ 扁扁的。

214
pi an ig e/ piy an ig e / 偏要(去)。
pi ar pi ar/ piy ar piy ar/ 00 撕布声? @形容不结实。
piau/piyao/ 票。

pi kul t ande1n/ pi kul t andamb i/ 讽刺,讥笑。

pi l/ pili/ 脸皮厚 □
pi len1/ pil emb i/ 批示。
pilpa laku/ pi lpalakuu/ 胡来。

piJt p a lt/piit pal t/忽然。

pi n gpan gqul / pi n gpan gch i o 1/ 乒乓球。

pi n gx i n/ pi n配 n/ 平倌。
pi nnun g/pi nnon g/ 岔农。
pi严/pipa/ 琵琶。
pipi k/ pipi k/ i肛
pipi n g/pipi n g/ 批评。

pi pi n glem./ pipi n glemb i/ 批评。


piqi/pi ch i/ 脾气。
pi vo/ p lwo / 啤酒。
piy as/ piy as/ 洋葱,葱头。
pi心unlem/ p讫hunlembi/ 批准 3

p ochon g pochon g/ p och on g p ochon g/ 形容人和东西多。黑

压压的,果糊糊的。
p ochor p ochor / p ochor pochor / 形容多(用干象妈蚁、蛁集在

一块的样子)。
p ok p ok/ p ok p ok/ 形容问
p ol t p ol t/p o lt p ol t/ 形容水滚开。
p ol t on g p o lt on g/p o lt on g p ol t on g/ 形容帽子、防太大

不合述。

215
polum/ polomb i/ 包凡

po qi/p aoch i/ 爱吹牛的(人)勹爱说*话的(人)。

por por/ por por/ 形容锅冒飞,形容淜头大汗冒热气。


po t or po t or / po t or po~or/ 形容水滚开。
puk心_://pul又e/ 扑克亡

pu i u x is'h心pulu s i s'he/ 又厚又软的碍子。

pu m pan1aku // pum pa ma h.-i1u/ 傻头傻肪的。

pun,/.hah uda i / pun zhahuuda i / 帆船。

p坦/pusel i/ 铺子。

pus pas/ pw.:;pas/ 汕炸东西发出的声音。


pHsa / pusa / 菩萨。
pu::J"Ql num/ puskunemb i/ 因烫伤而起泡。

pu t o / pu t o // 葡萄。
pu t ur pa ta r/ pu tu r pat ar / 慌乱的脚步声。

pu t ur pu tur / pu tu r pu t ur / 形容眼泪不断地落下.

puvan g/p uban g/ 蒲草,香蒲。

qagan/ chah i n/ 仓呾。


qa Jan gs/ ch iy alan gse/ 和气。
qalem/ ch iy alemb i/ 抬脖子。
qalh i nem~/ chal gi namb i/ 水晃出,水飘出.

qan/ch iy邸e/ 签儿。

qanb i_/ c hiy an fi/ 铅笔。

qanen gji/" chana nggi _,/ 前天。


q&n妇qang// ch iy an g ch i y an g_/ 心形容满巳@形容吃得很饱.

2-16
gan g tern/.,, ch iy un glem hi/.铲。
qan gsel / ch iy an gsele/ 铲子。
q虹孚ulen1,/ ch iy a r..I.gtulamb i/ 打头,领头,夺头。
qan qu J,./ ch iy anch i ol / 铅球。

qa pak,/ ch iy a pak/ 砂眼 3
qaran i/ char gi an iy a / 后年。

qas,/chabc/ 瓟钗 a
q avan g qavan g/ch iy aban g ch iy aban g/ 形容湿,湿淋淋。
qa h,en g~/ ch i han gga / 恰愿,愿聪
qemqi /c阮 n1chi/ (!)长袍,旗袍。$)连衣裙。
(1emq bn/ cl10mchom b i/ 蹲坐。
q em qi vem/chomchobumb i/ 使路坐。

qe=1i m/ chachumbi/泼,洒,喷溅。
qe qi vem / chachubumb i/ 使泼,使洒,使喷,使溅。
qerh i/ char gi/ 那边,,彼岸。
qerh i qcrh i der i /char gi char glder i/ ,1')从各方面。@幸亏.

qex i /chas i/ 往那边。

q ex i nem/chas i namb i/ 死去。


qe.'<ik;en/ chas i kan/ 略往那边些。
qi1 /chi/棋。
qi 1/ch i/ 汕漆。
qic he /,, ch i che / 汽车。

qicheu/ ch i cheo / 白绸子。


qifh, an/ l ifaban/ 泥。

qi he/ch i he / 乱子。
qihenem/ch正enetnbi/ 长甄子.

qi hen g/ ch i h i n gge/ 潮湿的。

21 'l
1
qi k 心hi ke / 旬号。

qi ken/ ch i k i n./· 沿儿(炕沿几)。

qi ~le~,.,/ ch ikt emb i,../ i显,没湿。

qi臣en/ ch ikten/ 怡物彴茎,见杆。

L千}·
qikt cvcm/ eh ikt ebumb i/ 使湿,使浸湿。
q i kx i m / eh i ks i n1_b i / 成熟。

qi kx i n/ ch i ks i n/ 壮年,立
qil a k./ ch i lak/ 铁水桶Q

qi lem/ch i l i mb i/ 卡住,崝住,3 0

qi levem/ ch ili bum b i/ 使目住,使喳住。


qi lhe,/ ch il he/ 早熟的瓜。

叩qin/ ch i lch i n/ 淋巴结。


q j l qi nem / ch i lch i nem b i/ 长肉瘤,长疤疼。
qi mar/ ch i mar i/ 明天。

qi n1ken/ch il)S en/ 静悄悄。

qi mkend i / chi bsekend i/ 悄悄地,静静地。


qi nen// c:1i nen/ 力气。

q i n gdan/ 氢弹凸

,
ch i n gdan /
q i n gj an g/ ch i n gzh iy an g./ 七如此
qi n g ke / ch i n gke / 青棵。

q i n gs.ai/ ch i n gsa i/ 行朵。


qi n gk,a i/ ch i n gka i / 任意,随存,胡仵非为。
qi n qil em// ch i nch i lamb i/ 仔细看,详细看。

qinqilev仑m,/ ch i nch i labum b i/,, 使仔细打,使详细看。

qi nuhun/ ch in汕uun/ 朱(砂)'-


qiqi k gi ahun// chech i ke giy ahuun/ 小凡

qiqi ke1/chech i ke / 寐雀。

218
qiqi ke2/ch i ch i ke/ 秋千。
q iq i kenom/ ch i ch i kenem b i/ 打秋千。

qi r qar./ch i r ch iy ar / 炒菜的声音。
qir a1/ch ir a/ CD 严格。@紧紧地。
qi ra2/ch i ra / 肣,脸面,

q i ra buchem / ch i ra bechemb i/ 板若脸。

q i ralem / ch i ralamb i / 严紧,弄紧,犒紧。


qi ralevem/ ch i ralabumb i/ 使紧,使严紧。
qir a y arvun/'ch i ra i arbun/ 面貌。

q fr aken/ chirakan/ 略,气咯紧。


q i r h,em / ch i r gamb i/ 填平。

qi rhcvem/ ch i r gabumb i/ CD 使填平。@堵塞。


qi s/cl 1.ise/ 蝎子。
q i sudem / ch i sudemb i / 行手丛行贿。
qi su i /ch isu i/ (D;私自的,私人的。@私人,个人。
qi su i rnu jil en/ch isu i muzh il en/ 私心。
qi varn/ ch if amb i/ 抹泥。

qi vardem/ ch if ardamb i/ @陷人(泥坑)。@陷进(繁忙的


工作)中
qi vavem / ch if abumb i/ 使抹泥。

| qi va k;en/ch i bi n/ 燕子白
qi velem/ eh if elemb i/ 吐(吐沫)。
qi ven g/ ch if en ggu/ 吐沫。
gi ver qaver/ch i wer chiyaw釭/ 形容吃饭慢。
qi ves/ch if use / 甲状腺肿大,
q i v q i m / ch i bch i mo i/ 吞食(贬词)。
qi vqi ven i/ ch i bch i bn i/ 忘得一干二净,无印象。

219
qi vun/ ch if un /税。
qi vx i m / ch i bs i mb i /1 CD 追悔。@叹惜。
qi vx i m bodum/ch i bs i me bodomb i/ 仔细考虑1'.1

qiy ou/ch iy ao/ 汽油。


qi ha i / ch i ha i./ 陆意,任意。
qih,a i g达irem/ ch i ha i gisuremb i/乱扰乱说。

qih,a]ern/ch i halamb i/ CD 情愿。@嗜好,喜欢。

qih,alen/ ch ih alan/ ill自愿,愿望,情愿。@喜爱。


qi ha!\ u/ ch i hakuu / 不愿意,不舒服。
qul/chi ol /球。
qekum/choki mb i/啄(食)。
qer/choro/ 后天。
q吹qem/ shokshorob i/ 祗嘴。
q丸/ch i o i/区(县)心
q u j anem/ ch i o i zh iy anemb i / 发茅 c
qule / ch i o iliy o / 石球句
qii m q urum/ ch i o i mch i oremb i/ 弯腰行走n
qii n g qun g /ch i o i n g ch i o i n g/ 形容很穷。
q如s/ch iy onse/ 裙子。
quxan/ ch i o i siy an/ 蚳划。
quzhan g/ ch i o i zhan g/ 区长。

qii k qarnen/ chi ol际h iyar屈 n / 惭蝎(俗名四脚蛇)。

rendan/ rrendan / 人丹。


renm i n f a y uan/ rren mi n f a yu wan/ 人民法院.

220
rennnn r i bau,/ rrenm i n rr i b~o/" 人民目报。

r i ben,,,/ r ri ben./ 日本。

r iji //rr i zh i/ 13 记口

ro n gku // rro ngku /绒汇

t an gy i / rron gyi / 绒农。

s
sa/sa/纱。
sab i 1/ sab i / 吉祥。

s的i2 /'sl沮bi/ 学徒。

心b i ng/妞b i ngga/ 吉祥的。


&"l b i n g qiqi ke/sab i n gga chech i ke/ 吉祥均。

sacha/ sacha / 曰(盔甲)口

泌chem/sach i mb i/ 砍(柴)争锄(草),创(土)。
祖d1evem/sach ibumbi/ 使砍,使锄,使包l 。
sadem,/shadamb i/ 疲倦,痊乏,累。

sadevem/s胆dabumb i/ 使疲倦,使疲乏,使累。
sadulum,,/ sadulamb i/ 结米。

sadun,,,./ sadun// 亲家。

sa go mechen /祖g o muchen/ 砂锅今

sai/注i/ 河滩。
sa i lcn11/ sa i Iambi/晒。
sa il em i / sa i lambi/猪。

的 le1n3 / sha y olamb i/ 持斋中

sals I/ sa i se / 筛子。

sais2./心ise/ 色子(赌具)。

221
担isam / sa i sham b i/ 称赞,夸奖,表扬。
sa i savem/ sa i shabumb i/ 使称赞,使夸奖,3
函 sii em/salselemb i,/ 0) D的(石千儿)。 1@得筛悚病。
函v in/ sa if en g/,,. 裁缝 3

函k,an/ sa ikan/ 美好优美已


sa j as./ sazh iy as / 竹鸡口

逃ka/sa监/ 刚刚。
祖kelang/ sake lan g/ 呢如(俗名屎壳郎)心

sal/salu/ 髡,胡子。
.sala g arem /没 lag aramb i/ 晃了一眼。
salan g salan g/ salan g salan g/ CD 形容无事闲逛。@形容麦子

长得好。($形容稀疏。
salem / salamb i/ 竹蚥散开“
sal h. beda/延laha buda/ 凉面 9

扭1 ji ng/salzhan疫担/ 岔。

salvar / sal war/ 皮裤。

函 l h,ang/.sa l gan gga/ 善良的,仁慈的。


sal h,an g mu jil en/涟 l gangga muzh ii en / 良心心

sal h,even/ sal gabun / 妇级

sa Jnev hen g/ sal gabuhan gge / 有姻泉的J

san11/samb i/ 知道,了烽
sam2/sarnbi/挤(奶)。

samavar / samawar / 茶炽

samdem/samdamb i/ 跳神,萨满跳神。
samen/saman/ 萨满。
邸merem /现maramb i/扬(茶)。
samerevem / samarabum b i/ 使扬(茶)。

222
泌m pa /函 m pa_/ 虾。
samx i m/ san1si mb i / 散,散开。
samx i vem/ sams i bumb i/ 使分散。
samh/'samha/ 志。

san/shan/ 耳。

sandalem / sandalamb i / 两人骑一庐兀在后面骑。


边ndalevem / sandalabumb i / 固距,相厄

sando/sando/ 衫说,衫刀。
sanem/ san iy amb i/ 伸长,延长。

sa.nevem / san iy abum b i/ 使伸长,使延长。


san gan/ shan ggan/ 成就书成绩。
san gern / shan ggamb i/ 完成。

f;a n gevem/ shan ggabumb i/ 使完成。


san i n1ah/ san um iyaha/ 蚕。
san j e / sar gan zhu i / 姑娘、丫头(呼语)。

扭n j o /sanzh iy o / 三角(学)。
san j u/ sanzl1 iyu/ 三九(天)。
sanrouzha ng/ sanmuzhan g/ 参谋长。
sang/昭ngga/凹,洼。
sanqin/啦anch in/ 山寨。
sans/ sanse/ fl 轧
逑ntu/santu/ 散漫.
戏r/sara/ 伞。
注rasu/ sa l'a$ u/ 知识。

sarasun g/ sarasun gge / 有知识的.


sarem/ sar i mb i/ 展开,张开。
迎revem/ sar i bumb i/ 使展开,使张开。

223
sark i n1// sark i y R111b
i/ 抄写口
呾rki vem /泌rkiyabun1bi/' 使抄写。

过l呡en1 /心 rshamb i// 旅行,旅游 9

sarsevem,/ sarshabum bi/ 使旅行。

岱l农 em/sal.寸amb i/心耽议」,2,!度电哟


函rtevem.,/ sa1--t;obumb i/ 心(吏耽误。心便配

边rn/sarhuu/ 碗架。

sarhen/ sar gan/ 妻子,爱人。

sa.s
/sas/ (I'J·i皇子。@有精神病的。
洷剥 mo /心怼Ia mao / 沙枣树。

哗en save k,u/ 俎sen 函wakuu/ 密集的。

胡sh/中aKJl汕a / 腮(用干入)。

祖shelem,/ shas i halam b i/ 打耳光。

sashelevem /" shas i halabum b i/ 使打耳光.

函 nelku/shasi国 lakuu/ 巴掌。


sas h.en/ shas i har1 / 绘菜 3

sa.s
k/saksaha / 社鹄。
扭ten/shatan/ 梢。
saug血,/sao ggan/ 梅毒。

sav/sabu/ 鞋心
savdem/sabdamb i/滴,渗(漏)。
savden /心bdan,/ 滴,水滴。

savem /迪bumb i/ 看见,瞧见。


扭verem/ shaburaru b i/ 庥术。
savevem/'sabubumb i.1/ 使看见,衱看见。

savsel小i m/ sabsalzhamb i/ 插手(别人的事)。


savselzhiven1/sab涟 lzhabumbi/ 使插手。

?24
savk/sab扫/ 筷子。
sa yi lem/sa i lnmb i/ 较好。

sa yil em hale-rn/泣Harne hala mb i / 改善。

sa yi n gi/ sayinggi/节日。

sa y olem/sha y olamb i/ 吃泰,持斋。


sa h.em/sahan1b i/ (j)垒。@ n)] 凸

sahenji/昭rg扣1 zhu i/"' 姑娘,女孩子。


sa h,cn je:/ sar gun zhu i./ 姑娘、丫头(呼语)。

昭 herem/shahumamb i/ 感冒,受凉。
saherevcm/ shahuurabumb i/ 使感冒,使受凉。

sahes/sahes/ CD 松脂。@泡泡糖。
sa h, un/s沺huUn/"" (.I)淡白。@辛(天于的第八位)。
sa h,urun/ shahuurun/ 冷。
没 hurun i n ji m/sl1ahuunm i nzhemb i/ 冷笑。

翎h,urun x ili n g/ shahuurun s il en ggi/ 寒露(二十四节气之一)。


sah urukun/ shahu血l即un/ 略冷。

sanuru k,un di/ shahuu1 "l 1kuund i/ ©冷冷的。@冷淡的凸


sak/shaka/ CD 叉子。@叉儿(树叉儿)。
sa~elem/shakal a.mb i/ CD 用叉叉。@插嘴。
sakelevem/shakalabumb i/ 少使又。边使插嘴,打岔。
se/se/ 岁,年龄,年纪。
se t ehx i m/se teks i mb i/ 成年,发育成熟。
sechem/ sech i mb i/ 划破,咬破,抓破。
sechen./ sechen / 头发的分印儿。
沁c-hevem / sech i bum b i/ 使划破,使割破,使抓吱。
s的1 i k~ / senchehe / 下巴己
屯ch i ke y sal/ sech i ke i salu// 胡须。

225
se f /s e-fu/ 教师,师傅,导师。
seheji .,,,/s如 11.i/ '怹氓(犹团内的千草)。
sehd // sakd a/ Q老的。[一心人

sehde m,,/ sakdam b i/ 老,衰老口

sehdevem / sakdabumb i/ 使老,使衰老。


seh t em/ sekt emb i / 铺柏。

seh t even1/ sekt ebumb i/ 使铺垫。

se i ven i/ se i ben i/ 昔日口

sel/sele/ 铁。
sel chaval/sele chawal / 拙瓷茶缸。
sel Jan gtu/sele lan gt u/ 铁锤。

sel srrvk/sele 泌bka / 火剪子。


匈 s izh叩/sele sezhen/ 铁轮车 3

selarn/ selamb i/ 舒服,舒畅。


处 lavem/selabumb i/ 使舒畅,使舒服。
selb i ku / selbikuu/ 舵。

起 lem/shelemb i/ ©除。 1、为拼(命)。


知 lgi n/ sel giyen / 布告,令。
selhen/ selhen / 枷锁,锁链。
却m/sekemb i/ 暖结,冻低。
sen1ken/ serr1ken/ 手置
sench i h/ senchehe / 鼻钩子, (牛、骆驼鼻子上穿的钓子)。
sench i helem / senchehelemb i/ 穿鼻钓子已

sench i hun/ sencheh tm// 少夹生(饭)。@不熟练。


sendan1/s i ndamb i/ a:责汇@存。@任命。 a;解(开)广@浇。
@留(胡子)。
send a vem./ si ndabun1b i / 心使放己@使存口,@使任命。心使解。
"八一

C. Ll.
J
@使浇。@使留白
sendelem,,/sendelen1b i/ CD 决口,扒堤。[:图劈伲

sendeleven1/ sendelebumb i/ 使决口、使扒堤 3

sendezl1 i m/ sendezhemb i / CD 冲破,冲决口,'-占缺(口儿)七


sen g/sen gge/ \心剌捎。@年老的凸

sen g urs / sen gge urse / 老人们。

sen gel/sen ggele/ 屯鸡冠子。@鱼腮


sen ger sen ger / sen gger sen gger / 形容惧怕。

senguchi如1// sen gguchuke / 恐怖,可怕。

sen gum / sen ggu\vem b i/ 恐惧 3


sengu叩m/senggu webumbi/ 使恐惧。

sen g len1 / sen g lem bi/渗,漏(I


sen glen g guan glen g/ sen glen g gu\van glan g,,/ 游游荡荡仑

sen gsay Juka / sen gsa i Iuka/ 大蓟草(骆驼爰吃的一种卓).


sen g3 i m/ sen gsemb i/ 惊干。
sen gsirem / sengserembi,/呛。

sen gsi revero/ sen gserebumb i/ 使呛 3

sen gsivem/ sen gsebumb i/ 使惊干。

senk/sentehe/ 豁口,缺口。
senken g,,/ senken gge / 豁口的,缺口的。
岱nkeng f emen/~senken gge f e.men/ 豁嘴。

seqive/s 础i be/ 虽说
serem/ se-
remb i/ 知觉,发觉,发现。
seremsku/ serem中e如/ 机警。
seremsku ban i n/ seremsheku ban i n / 警惕性。
serems i m/ seremshemb i/ J}防守,防御,防备,提觅@警惕。
sererns i r j i zhun/'seremshere 小izhun/ 防线 a

227
serevem,/ sere bum 司/ 使知觉、使发觉。
serevun/ sere bun,/ 感觉,知觉
serhen ulh i n/ serhen u Jh i n/ 觉倍。

serhun / se1"guwe1立凉爽凉快。
serhush i m / ser gu weshemb i/ 乘凉。
serh u.sh i vem/ ser gu weshebumb i/ 使乘农

ser i n ggiam,/ she ri n ggiy amb i/ (D报复。@扭仇。


seringgiavem /中eringgiyabumb i/ 使报三。

serk n i man/ serke n i man/ 带头羊。


serk i n/ serk i n / 报纸。

sesulem/s邸ulemb i/ 心惊讶(,@奇怪。
seulem/ sheolembl/ 思虑,思考凸
sevderi /se炽leri/树矶荫凉。
seve il em/ se'\vei lemb i/ 示威。
seve il em y avem/se\ve il eme y abumb i/ 示威游行。

severern/se f eremb i/ (D捏。@抓住{不放),握(刀把儿)。


sevkem/sebkemb i/ 扑(过来)。
sevselem / sebselemb i/ 用刚宰的羊的肠子里的排泄物热敷。
sevsen / sebsen/ 动物肚子斗未排出的屎。
sevske/ sebsehe / 蝗虫,妈虳。
sev心en/sebzhen/ 欢乐。
se呻eng/跄bzhengge/ 愉快的,快乐的。
sevzh il em/ sebzhelen1 b i/ 欢乐。

sevzh il evern / sebzhelebumb i / 使欢乐。

se yi m / se y emb i/ 恨,怨恨。
se yi vem/ se y ebumb i/ 使恨,使怨恨。
sh 邸g邸u/ shan ggasu / 构造.

228
shangj ang /sh釭屯zh iyang/ 上将。
shan glem / shan gnam b i/ 赏,赏赐
sha ngwe i / shan gi ve i/ 上尉,3
shan贮纽u/shangsiyao/ 上校。
shan gy ejii/ shan gy ezh i o i/ 商业局。
shau j an g/ shaozh iy an g/ 少将。
shauwe i /shaowe i/ 少尉。
xandu i/ shaos iy andu i /
sha u.... 少先队。

sl1auxau/ shao siy ao /' 少校。


shehu i /shehuu i/ 社会。
shehu i zhu yi / shehuu i zhu yi/ 社会主义。
shelun// shelun/ 社论。
shen gchandu i/ shen gchandu i,,./ 生产队.

shen g m i n g/ shen gm i n g/ 声明。


shey沺n/sheyuwan / 社员。
shezhan g/ shezhan g/ 社长。
sh i /sh i/师(团)。
sh i ban/ sh i ban / 石板。
sh igau/ sh igao / 石免
sh i hu i/ sh i huu i/ 石灰。

sh ij an g/ sh i zh iy an g/ 石觅
sh ili u/sh ili o / 石榴。
sh it an g.,./sh ita n g/ 食欢。

sh iy ou/ sh iy ao / 石油。
sh i zh a.n g// sh i zhan g/ 师长。
..
sh i zi /sh y zy / 柿子。
shoub i ao / shoub iy ao /. 手表。

229
shou f en gqi n/ sho t uen gch i n,/ 手凤罕.
shoul i udan// shoul i udan/ 手棕弹。

shou qan g/ shouch iy an g/ 手枪。

shoutaus/剥 eota os/ 手在。


sl1ouxan g/ sheos iy an g/ 首相()

山 ouyinji/ shou yi nzh i/ 收音机。

shu1/shu/ 文。

shuz/飞hu/ 最。

中u fi len/shu fiy elen./ 文章。

中u t a q i n/ shu ta ch i n / 文学心

shu hun1an// shu huuman / 文艺,

shualen1/ shu\.valamb i/ 摆阔飞

shuan g/ shu\1/ang/衔。

凸huangten1 / shuwan gt emb i/ 下常。

shuan gbo 1/ shuwan gbo 1/ 双生子。

shuan ghual i./ shu,van ghuuwal i/ 双跸犁,

shui l ij让/ shui li zh i o i/ 水利局勹

shu i wu j U/ shu i ,vuzh i o i// 税务局。

shu ji /shuzh i/ 书记。

shun em/ shunemb i/ 荒羌。

shuneh ba/shunehe ba/ 荒地。

shun ggit un/ shun ggitun/ 机栈。

shu扭/shuta / 完全,根本。

shu tuq i n/ shu t uch i n/ 序言。


shu tu n1,,/ shu tu ru / 语法。

shuven/" shtnven/ 文化。

s i dau/•'s y dao / 刺刀。

2 3{匕,l
s i邱eng sahseng/se匼eng sahsen g/ 形容气色不好Q
siji /s i zh:,/ 司机。

sijil em 1 /shezh i k,mb i/背i礼


siji lem2 /sezh i lemb i/ 叹息。

sij i levem 1/ sl1ezh il ebum b i/ 使背诵。

siji levem2 /sezh il ebumb i/ 使叹息。

sik i n,,./sek i n/,., 发源地,根凉。

s ili n g/,, sel i n g/ 司令。

s ili n gbu/sel i n gbu/ 司令部。

s ili n gyiia n/ se ling四 wan/ 司令员。


s i m/somh i/ (j)叫做,称做。心i沁逍.
s imezl飞en/sen1.ezhen_/ 肠油,网油。

s i mkel/seng即 le/ 韭菜。

sipirt/ se pirt/ 酒精。


siqi /sech i/ 若说。
sir/shcri/泉。

s ir sar udun/ser sar edun/ 微风口

s ir s i r aha/ser ser aga/' 毛毛雨。

s i rekun/ seruken / 略凉爽。


s i rekund i/ se1ukend i/ 凉爽的。

s i ren g,/seren gge / 是,就是,所谓。


s i re y muku/sher1 muke/ 泉水。

s i s/sese/ 耳环。
s`ver 沼ver / se½Ter sa war/ 形容稀。
s ixan g/ses iy an g/ 思想

sixangj a/s函yangzh iya/ .思想家。


sizhen/ sezhen/ 车。

231
si动.en fare/s包hen fa邓/ 马车车荣子,子推'午乍把。
so/suwe/ 你们。
sodum/shodomb i/ CD 刮(利取,刮毛)。@小跑(用于马).
sodur me ri n/shodoro mor i n/ 颠马。
sa go/sho go/ 元宝。
salo/sholo/ ©空闲口@假脏
solo b il han/sholo b ilg an/ 假期。
solo~un/ sholokon/ 简单。
solum/ sholomb i/ 烧(埋在热灰里烧土豆等)。
solum 牢ir mersa/sholome zhere mw浊/ 甜菜心
solun1/solon / 索伦。
solun2 / sol on/ 木桩子。
soluvum /的 olobumbi/ 使烧。

som/sumb i/ ©解开。@解释睿
sombul/sombo li/ 肋条下部.
som i m/som i mb i/ 藏,藏躲。
som ishun/som 职 huun/ 秘密。
son/son/ 掾子。
sona/sona/ 锁呐。
sonche h./ sonchoho / 辫子。
son gum/son ggomb i/ 哭,哭啼。
so ngu m fam/ son ggome famb i/ 哭哭啼啼.
son guvum/son ggobumb i/ 使哭。
son gko i/ so ngko i/ 按照,照样。
son gk,u/son gko / 踪迹。
son gkulum/ son gk olomb i/ 遵循。
sopis/sop扫/ 左撇子。

232
sor /弘 oro/ 筐。

sor si m/飞 or sc·1ne /较快忠快一点。

soro x.i/ soros i/ 剥削者 C

sorsun/ soeson/ 柱子,婴

sorum/soromb i/ 剥削。

sorunum/ so t·onomb i/ 心度恩, I:五凋趴

soruvurn / sorobumb i/ t~肆伽l 。

sor h.u /,.,shorho ~/ 少小鸡,雏鸡Q ;.已I 上七了;f刚出生的小孩。


so t kul ji / sorkuul 劝i/ 蟋蟀。

sosum /的oshomb i/ (D总结 □ @阳(肚)。@靠拢。

sosu tum/ shoshoromb i / 倒,倒退。退却,后赴。


SOSlll"'l..八mnJ/ shoshorobun J b i./ 使倒,使例退,使退却,使后扎

sosu四 m/shoshobumb i/ (1)使总结。@使泻。@如i也


soshun /汕oshohon/ 结果,结论,后果。
sovur / sho f oro / 撮(一撮抖)。
sovu n=.m / sho f 01~ombi/抓(脸)口
sovu111vum/ sho f orobumb i / 使抓,使抓住今

so h,o/soho/ 拉套的牲口,掺屯
sohodum/shohadamb i/ 拉在(丐拉套).
so):\sum/soks i mb i/ 抽搭,啜泣。
soh t um/ sokt orob i/醉 c

son tu vum/ so记 obumb i/ 使行礼

sohum/sohornb i/ 熏(肉,备冬天用)。
sohun/ sohon/ _ CL) 淡黄,米妀色。 1:$已(天干的第六位)。
so~o/soko/ 犁(铁犁)。
so~u/sukuu/反。
su1/su/ 醋心

233
,
su 2./ shUN(立最。

sua li a/ su~raUy a/ 麻利,伶俐,灵活。


suanda / su wanda / 蒜。
su a.nm i / suwanm i/ 酸挴。
suan pan/suwan pan/ 算盘。
suas/的uwase/ 刷子。
suas i m/ su,vasemb i / 洗牌。
SU函 lem/shuw泌elemb i/ @刷(鞋),粉刷(墙壁)令
@印刷。
suchu f acha k;u/ suchu facha akuu / 乱七八精,没有头绪。
suchunum / suchunamb i / 冲人(云霄)口
suchun ga/ suchungga/元。
suchun ga ani /s心hungga an iy a/ 元年。
sudas/ sud ala/ 脉口
sud i /sud i/ 素(吃素)。
sudur i/ sudur i/ 历史。
sudur i n g/ sudur i n gge / 历史的,历史性的。
suhdun/sukdun/ CD 气,气流。@脾气。
suho/suhe / 斧头。
suhsum/su耘umbi/览
suhsuvem/suksubumb i/ 使览
su i/.s u i/ 罪恶。
的ihutu/ su i hu tu/ 醉汉,洒鬼。
su i lach i ku / su i lachuk :1/ 艰辛,辛苦。
su iia.m/su i lamb i/ 辛苦,劳苦;;,
su i lavem / su il abumb i/ 使辛苦,使劳苦。
su it a/ su i ta./ 水獭。

234 , .5S
sujam/suzhamb i/撑,支撑。
sujavem/s立habumb i/ 使支撑,使扶着。
叩ji /suz.he/ 绸子凸
su ji ilh, a/suzhe i lha / 蒂粟花。
su ji :sur / suzhe sur i/ 绸缎 3
suk. sahen/ suk.中a.huun/ 沽秀。
suk i am/suk iy amb i/ 干杯。
suk i a vem/ suk iy abum b i/ 使干杯。
sul/sulu/ 鬓角。
sula/sula / 松,松懈。
sulalem / sulalam bi/ 弄松散。
sulalevem/ su]alabumb i/ 使井松牧。
su lambum / sulambu tnb i/ 解放。

sul f an/ su lf an/ 自由。


sul f an g/ std f an gga/ 自由的, 自在的。
su lf an g qi nalen/sul f a ngga ch ih alan/ @自由,自在。@随意。
sulho/shulhe/ 苹果订
sul ti/ sul ti/ 黄羊。
sultuqi n /虹tuchin/ 哲学.
sulu/sulu/ 燕麦。
suman/shuman/ 尿泡 a
sun1/shun/ 太阳。
sun,. /sun/ 奶(牛奶)会

sun alh zhavem/sl un alha zhabumb i/


1. 日蚀。
sun cha i / sun ch ai/ 奶茶。
sun il扣V伍hun ilha/ 向日葵。
sun n i men g/ sun n i men ggi/ 酥油,奶油。

235
sun tiqi m//sun 血h~n1b i/ 日出 C

sun t uhum/ sun t uhemb i/ J3灼

sun gari bi rn,../ sun ggar i bira,./ 银河。

sungkum,/'shung釭1111b i/ 塌,塌陷.3

sun t um/ sun tern bi/ 巾破产。@狼列不顷。


suntuvum /飞untebumb i/ 心使破产。@上毁,摧炽·灭绝。
@踩跻。
sunzha/ sunzh g/ 五,五个七

sunzhan g/ sunzhang/村长。

sunzha qi,/ sunzhach i/ 第五。


&unzhat a,./ su nzha t a /' 各五。

suozhan g/n1ozhen g,/ 所长。

su qi 1/suche/ 脱子。

su qi 2/such i/ 胎(用于牲奇)斤
su qil em/~uch il em b i/ CD 怀胎{用干抖击)。@孕穗。
su qi leven1/ such il ehum b i/ 心位忻治。@使孕批
surl/sure/ 聪明令英明勺
slll气/suru/ 小味子仑

suran/ suran/ 跳圣。


surhunum/ shur genemb i/ 颤抖,发抖,战栗,寒战,哆嗦。
surko,/shurke/ 症疾。
surko aqi m/surke ashshamb i/ 打拼子。

sur比1/surko/ 线桄子。
surum 1/ surem bi/ 城叫,嚎。

surum2/shurumb i/ <I划(桨)。@绞(肉)奉

su1un g/ su1un gge/ 阴森的,可怕的.


sur l\ an 1/ shur ga / 大风缸

236
surh a.n t /shur gan / 不满一岁的野猪.
sus/sh 且shu/,,. (i)高梁。@紫色。

Sl ts a i /susa i/ 五十。
祖.s ai mu/sasa i emu / 五十一。
susa iqi/ susa ich i/ 第五十。
susu/s邯u/ 原罩故乡。
哗如/ shusiha / 策子飞

susha ilh,a/sh 心iha i lha/ 小鸡冠也


SUS 加lem/ shus i halamb i/ 鞭打,拍打
SUS如levem / shus ihalabumb i / 使鞭 }l., 使·f中打。

suvam/shu f amb i_/ CD 拼凑Q {2傩派。@抽褶。


suvan/sufan/象。

suvarnen,/ subarhan/ 塔。

suvu/1 sube/ 筋。

suvul in/ subel iy en/ 绢丝,丝线。


su y do h,u/'shu i <lo go/ 文盲口

su yan/suwa yan/ CD 黄。@戊(天干第五位)。


su y an qiqi ke/suwa yan chech i ke / 黄雀。

su yanzh i/ suwa yanzl1 y / 给皮肤发黄的女孩起的名字。


sayaken/'suwa y akan/ 浅先略黄。

suz.ham / suzhamb i / (:[项上(柱子),支上凸@靠着,扶江


@抵挡。
suzhum// suz11umbi/ 心急走,绑忐。@小跑。

T
扭/ta/ 表示强凋。

237
tagelem/ t a galamb i/ 绊(被石头绊了一下)。
tagelevem // 1agalahum b i/ 使绊勹

t a g elzh i m / t a galzhemb i/ 绊 (凇忒J温绊f~ ]下)。


t agclzh i vem / t a galzhebumb i /. {妇肛

ta ij邸/taizh1 ya5/ 台阶。

ta iq ul/ tai ch i ol/ 台球 3


t a it a i/ tait a i/ 太太。

t a i van/ tai wan/ 抬把子(抬上的 L 具)。


扫iv i n/taifi n/ 太平。
t a i nu/ tai huu/ 高祖,太祖。
t.aji k,./ t azh i k/ 塔吉克览

i ak s i m/ ta.k seme/ 紧密地心

t al/ t ala/ 野外,原野。


t.alem/ ta lamb i/ 也没收,抢劫~ :~.赔本。 句摊,滩派。
talen g/扫lang氐1/ 方的,带棱角的。
t alevem/ t alabumb i/ Cf使没收。@使赔本亡@使摊派。
扭ley i he / ta la i n iy ehe / 野鸭。

t al~ y mux i/t ala i mus i/ 野苗蓿。


t ale y ni man/ta l迫 n iman/ 野山羊。

talmen/扫Iman/ 雾。
talmelem /岱lmarr1bi/ 起雾(l

t am/ tuv.,am b i/ 看,探望令

ta m2/t amb i/ Q)钓,钓住,挂住..,度,约块但令拴住,绊

伲@塞(牙),3 尸准(鱼刺卡住)。
t am q_ilem,/ ta me ch i l i n1bi/ 吞吞吐吐。

t am en/ t.aman,/ 大猪。

t am pi n/ t am pi n/ 壶。

'Z38
t ams/ t amse / 罐子,小坛子。
tamselem /均 msalamb i/" 拔(澈子)。
tan qi ven g/"'t an ch ifen ggu/痰。
1ana/ t ana/ 珍珠。
诅nba i lem / ta nba i lemb i/坦白。
tandem /扭 ndamb i/打。

tandem tuhuvum/ t andame tuh ebumb i/ 击落,打倒今


tandevem / t a ndaburn b i/ 被打。

tandulzh i m/勹andanumbi/ 打架,互相打。

ta n g/ t an gguu / 百,一百。

tan geq i / t an gguuch i/ 第一百口


tan gke/ ta n gke/ 坦克口
t an g]o / ta n glo / 铜丝罗。

ta n gs1/ tan gse/ 粗地毯。


tan旷/祖 ngse/ 尺子。
tan容ulem//ta ngsulambi/ CD 抚养。@娇生惯养。
tangxi/ ta n gsi/ 柲稀。
切ng~an/tangkan / @级,等级。@阶梯,阶层,
t an gku/ ta n gguuha / 寒鸦
扭 n汗勹anse/ 掩子。
t anhunzh i m/ tanh uunzhamb i/ 客气。

tanhunzh i vem/诅nhuunzhabumbi/ 使客气。


t aqi bun f\ uasabun/ t.ach i bun huuw缸habun / 教育。

taqi buk u/ tach i bukuu/ 教闹职


taqi h i an/ ta ch ihiy an/ 宗教。
taqim/ta吐i mb i/ 学习。

扭qi n/tachi n/ ©学习。@习惯,习俗。

239
taqi nb t ehx il en1/ t ach inb t eks il e1nbi/ 整风勹

t a qi vchen/ t ach i bchen/ 课本。

t aqive~n/ t ach ibun1b i/ 敦于教育。


ta平x i,../tach isi/ 学已

扭1 i x i gi am/ tach isi ga i n1-b i/ 扒也

t aq i k,u / tach i kuu / 学校勺

扭qi k,u y da/ t aeh i kuu i da/ 校长”

t ara ahun// ~ara ahuun/ 表兄。

t ara du/ t ara deo/ 表弟。

tar a. e yi.1n/' t ara e y un/ 表姐。

tara nun/' tara n t m/ 表妹。

tarqi n/ ta沁han/ 心铁皮。心匿锡。


t.arhachun/ ta r gachun// (D忌讳,禁忌\@戒。

tar hem t / t ar gan1bi / 戒忌,忘口。


比r 妇}em丛/阻rhuun1b i/ 养肥。

tar h,even11/ tar gabmnb i / CD 使戒? @惩办。

tarhevem1 / tai-huubumb i/ 使养肥。

扭rhul j i/ t arhuulzh i/ 胖子。

如心n,/tarhuun/ (I)胖(人)仑心弝国).
氐muk, lm/tarhuukan / 略胖。

tas/ tase / 雀斑。


tas岱s/tas tas/ 敲打东西的声音。
ta勺en/tashan/ 错误,差错。
扭s i m/tas1na/ 尚鞋叶夹的皮条。
tas i rem/ t郘haramb i/ 弄错,犯错误。
但siren1 ulh in1// t a i;;:h arame ulh imb i/ 误会。

tas i re- ven1/' t空l沮rabumbi/ 使弄错。

240
t ash// t as t ha_/ (J)心如 2' 亢(地支介勺:;}-三位)。

但s h,ur d i ern i n/ ta:心1ud d a.n1i n/ 推,也点。

扭tar/扭tar / 塔培尔族。
tatem/tatan1b i/拉,拔,谪。
但tem gi am/ tat ame ga i mb i / 伏掉。
ta t en/ t at an/ 驿站夕住宿池。
t at er beda/ tat ara buda/ 拉面。

t a t ev t utuvkll/✓tat efu t ut u flru,/ 形容犹豫不决。


tatevem/tatab山nb i/,.. 使拉,伈拔,使摘。

tatk,u/ tat akuu/ 抽屉。


taus1/ t aose / 权力。

t aus2/ ta ose / 衣服上镶的花边口


tauxan/ ta os iy an/ 淘气,枷皮。
tau h,a i/ta oba i/ 套鞋。

tav 诅v/tab 扭b/ 形容滴落。


tave1em/ta扣 Iambi/ 相劝,劝说。
ta velevem/ t a fu labu -:nb i/ 使相劝,使劝告。
t avem1 /ta bu1nbi/ 别上,钩上。
ta.vemz /t uwabumb i/ 使石,衱看,

t avenem/ t a fanamb i/ 辈登,上高。


扭venevem /'taf anabumb i / 使皋登,使 K 商。
tavevem/扫bubumbi/ 使别上,使钓上。
t a v qHem,,/ t abch i Iamb i/ 抡劫。

t a v q i levem /'t abch i labumb i/ 使抢劫,被抢劫{


伍vqin/组bch in/ 枪劫。
ta v qi n h.ulha/ ta bch i n huull田/ 强盗。
ta vxlku/ ta bsil ruu/ CD 强词夺理心@说话带刺儿。@调皮(用

241
于小孩)。
t a y e/ tay e,/ 太爷。

t ahal / t ahal / 麻袋。

tahsen1/ ta隘amb i/炒(菜)。

tahseven1/' ta k~abumb i/ 使炒(菜)。

ta b,t/takt u/ 阁(楼、各l) 。

t ahura / t ahuu ra./ 蚌口

tahxam /住厄iyamb i/ 巾上树。@踢钓(持跤)小吾)。


ta hxi m/设总imbl/ 生存甲存在。

t aK1/ t aka / 叩马裳@括弧。


t aK?/ t aka / 暂肛

t ak v i r i n1./t aka v.rer i rnb i/ 逗简

扫k,asu /勹akasu./ 认识。

邱 elen1/ takalambi/ (J)钉(乃掌)。门登(若东西上去)。


t a ken 1./,,,talmn1b i/ 认识,懂得。

扭k;em tiqi vem/ t akan1e t uch i bu1nb i/ 识破。


t a k;evem/.,, t akabumb i/ 介绍。

t akc yan/ t aka yan/ 维吾尔族的绣花小帽。


takurum /扭胆u1-an1bi / 派遣,差渣。

t akuru\ '11 m// ta kuurabumb i/ 使派遣,使泼渣。


ta k,urx i/takuu过si/ m 仆人,陈从。@勤务员。
t e/ t e/ 现在,今。
t eb iqi/te- b ic h i/ 如鲁比如,例如。

t eheren/ t eheren/ 平等,相等。

t ehx il em/ t eks i len1bi/ 11)弄平,捣平飞@整理,整锁,调整心


t ehx i levem,,/ t ek~ i lebumb i/ 也使弄平。心使整埋,使姬顿,

使调整。

242
t eh x i rn/ t ek o;i n1bi/ 发育成熟(用千入)。
呻xi n/ t ek; i n/ 直的,平的,整许的。
t e i su// t e i su/ CD 相当,@职分,本分。
t e i su t e i su/ t e i su teisu/纷纷,各自。
t e i sulem/ t e i:sulemb i/ 遇到。
t e i sulevem/ t e i sulebumb i / 使遇到。

t e i su ng/ t e i sun gge / 心相当的,门当户对的。序对手。


t eke n i man/ t elre n i man/ 褐羊。
teku/ teku/ 座位。
t el em/ t elen1b i / @张开,伸开。@睁开(眼睛)。
t elevem/' t elebrunb i/ CT;使张开。@使睁开。
t el t t Blt/t el t t eH/ 一蹦一鞘地(跳)仑

t e1n/ t emb i/ 句坐,住。@做官。@沉淀。


t eh ha/ t ehe ba/ (D地址,,住址。@坐位,,位子。
te n1en 1/ t emen/ 骆驼。

t ernen ~ / t emen// 轴(车的).

t ernhe tu/ t em getu / 小证据,凭证,证件,证明。@标记,记号 ..


t emh etulum/ t e mge tu lemb i/ CD 出证明。@标明,做记号口
te1nhetuluvurn/住rngetu lebutnb i/ 中使证明中@使标明,使做

记号.
t ems i rn/ t emshemb i/ 切竞争,斗争。@吵嘴零
temsi nd山n/ t e m.shendmnb i/ 相互斗争,竞争。
t ems i vern/ t emshebumb i/ CI 使竞争,使斗争凸@使吵究
t en/ t en/ 中极(北极)。@地步(到了这等地步)。
t en o~'11 m/ t en obumbi/根据,依据。

t en g t en g/,,t en g t en g/ (I)形容绷紧、绷直。@形容鼓起、勃

起已\@形容闹别扭不顺从。
。俨j

吓心
t en gi n/ t en ggi n/ 1叽
tengki 1n_,,,/t七nt-;ki me/,, if细口

t en gk i m sam/ t en gkl i r12. sa1nb i / 深知。

t en i/'t en i/ 才,刚才。

t en i k C'n/ t en i ken/ 方才,刚才。

t enk,./ t en t eke/ 那祥(多),邓么(多)。

t er/1ere/ (P 那。@他。
t er ji rh i/t ere zher gi/ 那些。

t er t er / t er ter / 某某。
te r a.l i/t eral i/ 那样。
t era li n g/'t erc i ada li n gga / 那忙呴。

t eran g/ t e l' e i adal i n gga / 那样的,3


t er eqi/t erech i / 从此。
t ere qi hendurn/ terech i hendumb i/ 句却说么;$从那以后。
t ere y q ar/ t ere i choro / 大后凡

t erva/ t ere ba/ 那里,那个地方。

住s/tese/ 他们。
t es 1hevem/ tes 'heb ui nb i / 折腾。

tesum1/t还umb i/ 满足。
t esum1 /tesumb i/嫁,娶。
t esum bum/ tu sume bumb i/ 出嫁。
t己um gi am/ tusume ga i mb i/ 娶(媳妇).

t岱uvem/ t esubumb i/ 使满足。

tetun/ t e tun/ (D器皿。@棺材心 1七叫材料。


t ev t ehx i n/ t ob t eks in/ 端正。
t eva/ t uba / 那里。
tevr_、len1/ tll;ulem士n i/ 蹬(住马蹬).

2 44
t evem// t 0bun1b i/" 印使坐,使仕。@盛(饭) ;斟(泊、茶,)
装 (烟) 屯 @ 定 (飞出) 仑
t even,/ tufu n / 乌蹬心
tevku/'teb知/ 人门哈胞今

tewu/ te\心/ 特务。


ti an pi n g/tiy an pi ng/ 天平亡
ti an q an g/'tiy anchu wan g/ 天机

ti a n.san/ ti y anshan/ 天山。

ti aus/ tiy aose/ 条子,花条,条(布)。


ti aus cheken1/ tiyao 沈 cheke.me/ 条绒。

ti eb i n g/ tiy eb i n g/ 铁饼。
ti er i m_/ t ar i mb i / 种,播种,往
ti釭im t evem/ t ar i me t ebumb i / 耕种。

ti er i r ul ]i a/ ta r i re ulha / 耕奋。
ti er i n/ ta r i n / 符咒勹

ti e ri vem/ ta r i bumb i/ 使种,使播种,使耕口

ti e ti / tiy ati / 曾祖母。

ti ex i/t es i/ 往那边。
tig an g/ tigg an g/ 提纲。
ti herem/ t orhome// 心周围。含附近。
tijang/ tiy ezh iy an g/ 铁匠。

ti k i m/' t uk iy emb i/ 屯提, 才合, 举起 C O 推荐。


tiki vem/ t uk iy eburnb i/ G;使提,使治,使举起。@使推荐。
诅im/tel iy en1bi/蒸。

tili ve tn/ t el iy eb t unb i / 使疼。


tili vh suhdun/ tiliy ebuhe sukdun/ 水蒸气。

ti m h,o/ t ob giy a / 膝口

245
ti书ngim/tunggiye1nb i / 拾,拾起。
t Ingi vem/' tu n ggiy ebumb i/ 使拾,使拾起。
ti n glen g ta n g lan g/ti n glen g ta n glan g/ 叮叮当当。

ti n gs /ti n gse / 亨了飞


tiqi m/ t uch i n1bi/ 出亨出去C

tiqi vem/ tu ch i bumb i/ 使出,使出去。


ti rk i n/ t erk i n/ 台阶。
ti s/ ti se/· CI纸币,龙票口@决(一块钱)。
tis.o / ti sho / 铁勺。

ti vel em/ t ebe liy emb i/ 抱,拥抱。


ti velevem/ t ebe liy ebumb i/ 使抱,使拥抱。
ti vmo/ t eifu n mao/ 拐杖。

t o/ t o/ 祚(一祚)。
tobgia/t obgiya/ 腮
todi/todi/鸦

t odol/ t odolo / 预兆。


todum/taodamb i/迅赔,赔偿,抵偿。
t ok t ok/ t ok t ok/ 形容东西很硬。
t ola ji/t olazh i/ 拖拉机口

t ol 山n/t olombi/ 数口

t o 1uvum/ t o lobumb i/ 使数。


t om1/taombi/骂。
t om z./t omo/' 水闸。

t om il em/ t om il an1bi/ (1)派。@点名。


t omurn/ t omornb i/ 栖息。
t omurhun/ t on1orhon/ (I)念得清楚。@办事稳重。
t omu vum/ t o n10bumb i/ 使栖息。

246
t on/ t on /数。

t ondo// t ondo/ 忠诚,直,宜爽


t ondo audun// t ondo akdun/ 忠实。

tondo 如urhaag/tondo z1~urgan gga/ 忠义。

tondo "un/ 1ondokon/ 直,一直。


tondokund i//t ondokond i/ 直直地。

t on g/'t on ggo / 线匕
t on ge,./ t on gga/ 心少,稀少。@个别书有限。
t on gk i le;n/ t o ngk i la1nb i/ 中点点儿 3 2 点名凸

t on gulurn/ t on ggol omb i/ 搅屁股勺

t on gk,mn/ t on gkon1b i / (D刺,扎。@讽刺。


t on gk;uvum/·· t on gkobumb i/ 心使刺戳。@使讽刺。

t onor/ t onor/ 饿炕。


t or t or/ t or t or / 液溜溜地(转)。
t oro/ t oro/ 桃于。

t oru1n / t oro1nb i / 巾停(凤停)鲁定。@消(气消)。


t o i umbum/ t orombumb i/ 安慰,慰问。
t orumbur zha k,/t oro1nbure zhaka/ 慰问品凸

t orun/t oron /印(章)。


tol "UD qiqi ke/ t oron chech ike/ 孔雀。

t orhum/ t orhon1b i/ 围绕。

t os/ t ose/' 尘土。


tosulum/ t osolomb i/ 用纺锤纺线。

t osum/ t osomb i/ U] 等待。@拦阻。@预防。


t osum bodum/' t osome bodomb i/ 估计。

to.SUV汇,/ t osobumb i/ a: 使等待。@使阻拦。(ID 使预防。

t ov1/ t obo/ 心窝铺。迄庄子口 3) 别墅。

241
t ov2 /t ob/ 公正。
t ov qi ra/ t ob ch i ra / 正经 3

t ov s i m/ t ob sen1e/ 正是,恰巧,准时。
t ovum/ t aobumb i/ 使骂。

t ov h,un/ t of ohon/ 十五。


to 咄uqi/" t o f ohoch i/ 第十五。

to y on穸/t o y ongso/ 亡桲子,套包。


to h.su/ t o沁 o/ 村庄。
t o h.tum/t o kt omb i/ 也决定,约定,商定。@平定。
t o h,tuvum/" t ok t obun1b i/ (i)使决定,使约定,使商定口@使

平定。
t o h,tuvun./ t o kt obun / 协商。

t ohulum/ t oholornb i/ 扣(纽扣)凸

t onulun/t oholo 儿/ 铅,钱凸


t ohulzhum/ t oholzhomb i/ 牛蹦跳。
t o})um/ t ohon1b i/ CD 套(乍)。心装(门、窗).
t ohun/ t ohon/ 扣子,纽扣儿。
t o l\ un hesen/ t ohon heshen/ 潭子。
t ohxim/toks imbi/敲3

t okum/ ta.okamb i/ 耽误,迟误。


to k,u讥皿/ta okabun1b i/ 使耽误,使迟误。

tu/tu/ 军旗,战旗。
t u k i ru/ tu k i ru / 大旗。
tua/tu wa/火。
t ua t at em/ t u wa t a t amb i/ 起火。

tu a x i ram/ tu ~ra s i ramb i/ 续火种,添火。

t ua al i n/ t uwa a li n/,,, 火山凸

2,J 8
tusn/tuan/ 团。
t uanhu i/ ru,vanhuu i/ 团微

t uan qihi am/ tu wanch i h iy amb i/ 教训。

tuanqih ian/· tuwanchihiyan/ 教训,


t uan qi h i avem/ t uwanch i h iy abumb i/ 使教训。

t uan yii an/ tu Wan) 'll wan / 团员。

tua11Z恤ng/ tu wanzhan g/ 团长。

t ua y ux i lla/ tu ,va i ns ih a/ 火星.

tul汜nen/ruhenen/ 结果。

t uhsU/,,, t u gi / 云,云彩。
tuhsul um/ tu氐ule1nbi/ (D起云,天阴。@脸色阴沉。
m怔ung/ tu ksun gge/ 阴天的,有云的。
tuh u/ tul 1e/ (I]涡盖,3@ 枷。
tu hu u t uvum/ t uhe e tubumb i/ 妓肛

t uhum/ t uhe1nb i/ tT 浴下。@跌倒 C, j团结果贷


tul1u双1rn/tul1ebumb i/ 心使落下,使砍倒。@仗跌倒。@使

结果实口
t uhx i chu k /,,.tu 炟ich11ke/ 危险。

tuJ1xich1如 ng/tuks ichukengge/ 危险的。

tuj i du i,/ t uzh i du i / 突击队。


t uksum/ tu ks i mb j/' 心跳 3

t uku/ tu ku/ 衣服面子。


t ulD1n1ekta / t ukurna kt a / 这样以后。
tu l/ t ule/ 外,外面。
tu l tiqi m/ tu le tu ch i n1bi/ 们出恭。@外出。
tu lun 1_./· t ul em b i/ 心下纲奋。@立(门框、窗户框)。
t uluvurn/· t ulebmnb i/ 心使下纲玄。迄',使立。

2,J 9
I

tul van 1./ t u I 伈 mbi/ 分堍。


tt unun/ t un1c :-~ /万。

t wnun se /,,.turnen se / 万岁。

tun/' tun/ 岛。

1un galem/ t un ggalamb i/ 遇见,遭遇。


t un galeve1n/ t lll1 ggalah t1n1bi/ 使遇Ji,使,遭遇。
tu n ggu/t un ggu / 洞已
tungjan g/ t un gzh iy an g/ 铜匠。

t nn gken/ t Wl gken/ 鼓凸

tu n gs/ t un gse / 桶子。


tungun/仅mggen/ 购膛, 胎仆甫。
tu n gun se j i / t un ggen sezh i/ 胸膛。

tu n gzh i/t on gzh y/ 同志。


t un gl'\ u/ t o ngho/ 铜壶。

tu n t us / t un t usu / 铁丝。
tu o'erso /t o'erso / 托儿所。

t u qirsu/tuchi飞U / 产品,农作物,特产。
tu ra/ t ura/ 杜子。
t uram/ tttra mb i/ 倾注。
tu ram dam/ t urame damb i/ 大雨倾注。
t ur gun/t ur gun/
t n1"t un/ t u rt un /
原因,原故。
棺材。
I
t urulurn/ t um Iamb i/ 带头,带领。
t urul uvun1 / tu rulabun1b i/ 使怅头,使带领。

t urun/ tu run / 战旗。


t urux i / turus i/ 旗手,带头人心
t urha/ tur ga/ 一块地,一块圆的地方。

250
t urha even/ t ur ga e f en / 烧饼。
t ur h,a i l h,a/ t ueha ill诅/ 作染料的一种花。
tu.._屯/tusa/ 利益,用处。
tu戏m/tus加mbi/ 遠遇,遭难。
t usan / tus han/ 责任,任务。
虹却g/tusangga / 有利的。
tu..(;,Rnum/血hanumbi/ 负责。
tu sanun/ tusha ri un / 任务。
tt l ta.m/tut amb i/ 留下,拉下。
t u t a vem/ tu ta bumb i 使留下,使拉下.
tutu/tuttu/ 那样,所以、然后。
tutu o qi/tuttu oeh i/ 那么。

伈tu vak/ t u tt u waka/ 不然,不是。


tuyam/tuyambl /折弯。
tu:,,a~em/ tuy abumb i/ 被折弯。
t u yen1bum/ t u y embumbl/ 表现出,露出。
tuy embun/ tuy embun/ 句表情。@态度。
tuzha.n g/tuz han g/ 图章,
tu妇n/tukshan / 牛犊。
tu hta n/ t u kta n/ 晕初,起初。
t啦ngk/扭lkiyan/ 闪电。
t aclangk tandem /切lkiyan t andamb i/ 打闪。

岱m/dambi/ @烧,燃烧。@点(灯)。
为mbelzhim/ tiya mbelzhe.mb i / (j)颤。@扭捏,扭搭。
扫mbir tia.us/ tiy an1ber tiy aose/ (D拖得长长的。@没完没了

的(话).
扫mxim/ ta.n
1i shamb i/ 品味,吧喀嘴。

251
t 21ng t ~n g/tiy an g tiy an g/ 心形容绑得紧。岔尖叫声。
t en gs mo /tiy an gse n1ao / 烧火棍。

伈rva h. / ti yar v.,,aha./ 旱婌儿。

t dv./ tai bu/ 大梁。


tttvel h,un/ tiy a welhuun/ 红柳 3

t avem/dabumb i/ CI攸烧仁心使点。

扫 ha /扭iha/ 一种身高细长专门抓兔子飞狐狸的猎狗。
t a h,a yon h,un/ tai ha i nd的uun/ 猎狗。

t e g o ma h,al/ tiy o g o mahala/ 帽头,瓜皮帽 e


伈 lhin/ tolgin/ 梦。

t slh i nem/ t ol gi nemb i/ 做梦。

t elh i si m/ t ol gi sha1nbi/ 幻想,梦想。

t em h,o /tu m ih a/ 奶头勺


t en gk i/t on gk i / 点儿,句扎

t en gki lem/ t on gk il amb i// (D点点儿。(幻点名今


t erh i m/ i orhomb i/ 转,转动。

t erh i vem/ t orhobumb i/ 使转,使转动。


t evk i m/ t obk i mb i/ 缭(衣服),绷(上).
t evk i ven1/ t obk i bumb i / 使缭,使绷。

t速a-m/tuwakiyambi/ CD 看守。@放牧。
t ulh i/t uler gi/ 外面.
t ulh i n/ tu l giy en/ 另外,以外。
tiilhin 也m/ tulgiyen t uwamb i/" 心排斥仑@另哏看待。
tii 1v it n/ t ulb i mb i/ 推河l 。
tii lx i/tu les i/ 向外。
ti.il x i an en1/ tul 总i anamb i/排挤`往外挤.
ti lmm/ t um i n / 稠稠的,浓(眉).

252
tUmt Urem/ ti mti rmnb1/ (D 彰陷。@楼昝黑儿找东西。
tt"ff h il n1./ t o rh()n1bi/ CI伦,抡起 C (2 轧@滚动。
t lkh-(lvum/ t orhoburnb i / 使抡。@使转七@使诈动。
tiip alem/ t u ibalan1bl / 划平。
t u p an/ t u ibalakuu / 创子。
位rh in/.,,turigen/ 租子。

tii r i/t uwer i/' 冬天。

t ur i dsx iim/tu wer i dos i1nbi/ 立冬,人冬。


t妇u.1/ turi/ 豆子。

tii r il 2/ t ur i/ 靴腰。

tur ii m / ttiri mb i / 租,雇用。


心沁`run1//turibumb i/ 使租,使雇用。
tii vho /t ub i he/ 水果,果实口

u
ub iam,,/ub iy amb i/ 讨厌。
ub iavem/ ub iy abu m.b i / 使忖厌
ucha/ucha/ 臀部,尾骨。
uchan j ej i,,,./uchanzh i y czh i / 无产阶级。
ucharavun/ucharabun/ 和遇,遭遇。
ucharem/uch釭ambi/ 遇,相遇,相逢。
uch釭even1 / ucharabumb i/ 使相逢,使相遇。
uchu1ru/ u c:huku/ 萨满的神灵。
uchuku dexum,./uchuku dos i mb i/ 神灵附体。
uchulum/uchulemb i/ 唱歌 u
uchun/'uchun/.,. 歌,歌子。

253
uchur i/ uchur i/ 近来,时候。
udam/udambi/买。
udam gi am/udame ga i mb i/ 购买。

udan/udan/ 迟,钝,慢,级心
udu1/udu/ 儿个仑
udu~/udu/ 虽然。

udun/edun/ 风。

udun aha/edun a ga/ 暴风雨。


udun bolzhun/ edun bol心un/ 风浪。

udw1um / edunemb i/ 扬场。


ufhu/ufuhu/肺。
uf hun/ uf uhun/ 镑子,大铸。
- u f hunum/u f uhunemb i/ 棣(萝卜穗了)。
u f hu y n li mku/u fu hu nlmeku/ 肺病。

ugung/u枣mg/ 娱松。
uhcham/ukchamb i/ 逃脱,脱开。
uhe suchun ga/uhe suchun gga/ 公元。
血eken/uhuken / 中软软的。@和气的,温和的 e
uher i heshen ulhen/uher i h邸hen ulhen/ 共同汛领巳

uhsun/uksun/ 家族。
uhsur/uks叩/ 民族。
呻ulem/uhelembi / 心团结相处。@一视同仁,一样对待g
uhu/uh/ 表示懊悔 ...
血um/uhumb i/卷,绕Q
uhume/uhume/ 婶婶,沛儿。
uhume emh//uhume emhe/丈夫的婶婶。

uhur i /uher i/ 共,总共,所有。

25 ..t
uhxi lem/u厄il embi/ 武装。
uhx il evem/ uks i Iebumb i/. 使武装3

uhxi n/心in/ (D盔(甲),披甲。@装备。


u i hur/u igur/ 维吾尔族。

u iqi /u y uch i/ 第九。


ujiken/uzheken/ 略阮稍重。
u.i i lem/uzhelem bi/ 石重,尊政。
u ji levem/ uzhelebumb i / 使重视,使棘呕。
u ji m/uzh i mb i/ CD 养活,喂养。@生育。@休养。
u ji n1a/uzh i ma / 家畜。

ujin/uzhen /重。
u ji n zhen gji /uzhen zhen gzhi/ 稳重,老实`老成凸
uku/奾m / 心鱼策(用来捕鱼的一种工具)。@迷魂阵。
ul/elu/ 大葱。
ula/ula/ 江,江河。
ulabun/ulahun/ d)传说。@传统。@习惯~ •
ulam/ulamb i/ 传,、传授。

ulam selgi m/ulame 呤lgiyemb i/ 宣传。


ulan/ulan/ 坑。

ulan san g/ulan san gga/ 坑坑洼洼。


ul 叩dum/ulandumbi/ 相传。
ulan g/ ulan gga / 洼的,洼下去的。
ulan g ba/ulan gga •ba / 洼地,盆地。
ulavem/ulabumb i/ 使传,使传授。
ulden/ulden/ 曙光。
ulh i /Ulh i/ 袖千。
ulh i bun/ulh i bun/ 布告今

255
ulh i chun / ulh i chun / 知识,觉悟。
ulh i m/ulh i mb i/ 懂得。
ulh i len1/ u lh il ero.b i /揣(手)。
ulh i n i /ulh iy en i,/ 逐步,逐渐。
ulh i vem / ulh i bumb i / 使懂得勹
ulhu/ulhu/ 灰色。
u li m//uUmb i/ 穿线,穿绳,纫线。

ul i n/u li n/ 财产,财物,资本。
u li ndum/u li n t umb i/ 行贿。

u li vem/u li bumb i/ 叮使穿绳,使穿线.使纫线心@祯桂上(衣


服被树枝挂了) 3
uluku/uhuken/ @软,软软的。@嫩的。
ulukund i/ uhukend i/ 软软的。
ulun1/ul e.mb i/ 线(被子)。

u1un g/ulen ggu/ [1 肚挤。@植物籽儿,发芽处。


uluvum/ulebumb i/ CD 喂。@被吃。
uluzhum/ulezhemb i/ 倒,倒塌。
ulha/ulha/ 牲畜。
ulna u ji ma/ulha uzh i ma/ 牲畜,家禽.
ulha u jirta n/ulha uzh irta n / 畜牧业。
u1ha y b eth/ ulh ai he th e / 畜牧业也
uma i /uma i/ 全然,任何。
uman/uman/ 牙赋牙床。
umexi/umesi/很,最。
umexilem/um函 lemb i/ @实现,实行? @得逞。
umex il evem/umes il ebumb i/ ©使实现,使实行。@使得逞。
um i an qi ozhor~u// uma i nach i ozhorkuu/ 没有办法,无奈.

256
umudu/umudu / 孤独令
umudu ji /umudu zhu i/ 孤儿。
umum/umbumb i,/ 埋,掩埋。
umursu/ emursu/" 单(双)。
umursu yas/emursu ya鸡/ 单眼皮。
um}\an1/um沺n/ 蛋凸
um h,ans /um gan/ ·骨髓。

umhan gi ran g/um gan giran ggi/ 大腿忏寻


umhan sadun/um gan sadun/ 指腹为婚。
u ni.Qan sugi /um
gan shu gi/ 精髓。
uncham/unchamb i/ 卖,出卖。
un吐avem/unchabumbi/ 使卖,被出卖。
unchu/enchu/ 另外,别的。
u rid i /unde/ 尚未。
unen gi lem/unen ggi lemb i/ 诚实。
un gal/un ggala/ 耳窍罕
un gan/un ggan/ 长辈。
un gi m/un gglmb i/ 派遣。
un gi vem /'unggibumb i/使韶览
皿gk.anem/ukan1b i/ 屯逃跑 e,也,躲丸
un gk,anevem /ukabumb i/ 使逃跑,使躲忍

un gk,anzh i/ ukanzhu / 逃跑者。


四1un/unde-fun/ 木铣Q

un ia/un iy a/ 草上结的一种可吃的红果。
un i n/'un iy en / 乳牛。

un~n i han/un iy en i han/ 乳牛。


un i n g/unen ggi/ 真诚,忠实,刁

257
uno/ulmen/ 令 I· o
皿o t andem/" ulmen 扫ndamh i/ 注射。
uno hul h,a/~lmen huulha / 蚧蜓口
un qi h i dem / unchih idemb i/梳。
unqihidevem/unch ihidebu:r;nb i/.使梳。
unqihin1 /皿ch ihen/ 梳子。

un qi h i n11
/unchehen/ ©尾巴。@字尾(满文、锡伯文的一种
笔划)口
un qi h i n gi ran g /unchehen gir an ggi/ 尾巴骨。

un th un/un t uhun/ @空,空的,没内容。@空中。@素的口


un t hukun/un tuh uken/ (j)略空的,略素的。
un t hur i/ un t uh l;lr i/ 徒劳,白费。
unuchun/unuchun/ 绝户。
unuchun zhu i /unuch血 zhu i/ 遗腹子,孤儿。
unum/unumb i/ 背,负,担负。
uqi /uche/ 门。
u qi kuang/uche kuuwan g/ 门框。
urah il em/urah il amb i/ (1)响应。@影响。.

U立h i levem/urah ilabumbi/ (D使响应。@使影响。


urah i n/urah i n/ 影响。
uran/uran / @回卢,应声。@响(钟响)。
uranem1 /urandamb i/ 响,响亮,轰鸣。
uranem .2/urambi/淤(血)。
uran g mo,/uran gga mao/ 梧桐树。
urhedem /. ur gedemb i/ 辜负,忘恩负义。

urhulum,/u r.gulemb i/ 庆贺,祝贺。


urhum/ur i1uum lJi/ 惊(马惊)。

258
urhun/Ul飞tm / @喜, 吉祥。 [公-舟垮轮。 @一指 (厚}。
urhun s0vzhcin1/"ur gun se如een1b i/ 欢乐,快乐。

立hung1,/ ur gun gge / 喜庆的,吉祥的。


urhun gi / u1--ehen gge / 熟的。

urhunzb i m / ur gunzhcmb i/ 喜欢,欢乐,兴奋,亮兴。


urhunzh i m ou巾1m/urgunzhen1e okdomb i/ 欢迎。

ur i ah/u ri ha/ 头皮屑。


urk i n/urk i n/ 声势 3
urkulzh i m / urkulzhemb i/ 抽注。

urs/urse/ 人们口

ursu/ursu/ (!:i层。@阶级。
urudum/urudemb i/钻(洞)。
uruduvum/· urudebum b i/ 使钻。

urum/uremb i/ 熟(饭熟,果子熟),
urun/uren/ 钻子,钻头。
uruna~u/ urunakuu / 必须,必定。
urunum/urenemb i/饿。
urush i m/urushemb i/ 赞成,同意:
uruvum/urebumb i/ Q)使熟。@演习,练习,复习。@炼(钢)。
ur 屈lem / ur galamb i/ 套马。
ur h,alevem/ ur galabum b i/ 使套马 e
urhan/ur gan/ 套马的绳子。
匹k:an/urkan/ @乱子(出乱子),祸(] @声势浩大。
usam/ushamb i/ CD 拉(车)。(如牵扯。
呾nem/us邸amhi/ 灰心,腻烦。
usan g f郎ang/ush.an f ashan/ 形容牵扯。
usavem/usl1abumb i/ ©使拉。@使牵扯。

259
t m • hun/ es'hun / 生的。
usko/usko / 粕液。
USO / UEe/ 种子,
郧um/usemb i/ 种(种地),楛种,撒种孕
usunum / usenen1bi/ 结果实。

u ta /u ta/ 炒面凸
u ta la/u ta la/ 若干,许多。
u tku/ etuku/ 衣服。
u t ku adu/ etuku adu/ 衣服。
u t ku y mu tu n/ et uku i mu tu n / 衣料.

u tu /u tt u/ 这样地。
u t u tut u/ t1ttu t u tt u/ 这样那样也
u tu m/ etumbi/穿,戴。
utu四m/etubumbi/ 使穿,使载。
u t ha i/ u t ha i / 就口
uv1/ubu/ 份(一份),倍(一倍).
UV .I /ubu/ 命运。
uva/u f a/ 面粉。
uva da/u f a da / 发面起子。
uva1和ehun/ufarachun/ 过失,损失,

uvarem/u f aramb i/ 叮耽误-::: (门丧失,死亡。@失败。小失礼。


uvarevem/u f arabumb i/ CD 使耽误。@使丧失。@使失败。
@使失礼仑
UV邸i m/ubashamb i/叛变。

UV 邸ivem/ubash的umbi/ 使叛变凸

uv i ad/ub iy ada/ 讨厌,厌恶。


uvu i /ubu i/ 加倍,更加口

260
uvum/ebumbl/ 下来仑
uvu四 m/ebubumbi/ Cl)使下来。@下降,降低Q @卸下。
u.x.i/呾/ 心孝衣带子口@皮条子。
ux:.ih i m_/usihimb i/湿。

mc:ihln /usihin/ 温。

ux i h i vem/ usihi bumb i/ 弄湿。


ux i m1/us i mb i/ 纳(鞋底)。
ux i m2/us i mb i/ 玩背式骨时的一种用语中
uxin/u这n/ 田地。
ux i n he t h/us i n h ethe/ 心农业凸@茬地{
ux i n yal/ usi n yalu/ 田埂。
ux i n zh i ku/us i n zheku/ 庄稼.
ux.irtan /迩irta.n/ 农业。
ux i x i /us isi/ 农民。
ux i ha/ usiha /星。
u yalem /u yalamb i/ 弄稀 9

u y alzh i m/ u yalzham b i/ 杻动,摇摆(树枝摇摆)。


u y nn/u y an / 巾稀。@柔软。
uy an beda/u y an buda / 粥,稀粥。

u ya~en/u y akan / 心略稀仑@眳柔软。


uyin/uyun/九。
uyinzhi /uyu血hu/ 九十。
uzb i ek/uz y b iy ek/ 乌孜别克族。
uzhan/u小an/ CI)边,地端,地头。@边远。
uzhan da aku/卫han da akuu / 没有头绪。
uzhan zhechen/uzhan 吐echen/ 边疆,边境。
uzhu/uzhu/ CD 头。@第一,魁首,

261
uzhud/uzhude// 鼓先,最前面。
uhcham // ukchamb i/ 捏脱,辟开,躲开。
u~chavem.,.,/ukcl1abumb i/ 使摆脱,使躲开。

v
va/wa/ 味,气味。
vadem./ wadamb i _,,/闻,嗅。
vaden/wadan / 兜儿(衣兜) L) 。@小孩尿布。
vadeven1// wadabumb i/ 使叽

valderem.,,/ waldaramb i// (J.)亲热。@开玩笑仑

val val/ wal,val/ 梓(虫名)。


vam/wamb i/杀,宰。
van/wan/ 梯子。
vandum_,,/\vandumb i/ 互相残杀。

van g/ v.,7angga_/ 香的,::,.

vans oh t u/wanse o kt o/ 丸药。

v aqi h i m 1/wach ihiy amb i/ 完成,尽(力)。

V叩 hi m2 /'\vach ihiy ame / 全部。

var/wase /瓦。

V釭ek//warek/ 砖。

varene .m~/ warurnb i/ 发臭,腐负

V邸/ wase/ 抹子。


vas ili n/ wasel i n/ 凡士林。

vas i m// washamb i / 中症,挠,枢,抓(脸)。@耙。


vas l\ el em./ \vashakuulam b i/ 心耙草已@抓(脸)。
V郘ku/w郤hakuu/ 耙子 9

262
vavem/ \\1abumbi/ 被杀,使杀。
vax i m/· was i mb i/ 下降, 降 (职) 。
vax i m j i m./ wasl rnzh l mb i / 下来。
vax i vem / wa.<si
bumb i / 降低,使下来勹
vax i nun/ was i huun/ 往下。
vazh i m / ulazh i rnbi/ 完,完结,结束。
vazh i vem/wazh i bumb i/ 使完成,使结束.
vahsen/w还han/ 青蛙 D
val 1.un/ wahuun/ 臭味口
vak /如妇/ (D非,不是。@错误,罪。
va k. ba h,en1/waka lmh a.mb i/ 得罪。
vak ulhi ru/w也 ulh imb i/ 误会。
vak va t e i /waka waka i/ 胡乱。
vakelem/ wakalambi/责备。
vakelevem / wakalabum bi/ 使责备,被责各。
vakesh i m/waka:击ambi/ 责备,训斥。
祖k懿hivem / \-V aka.s.
habumb i/ 使贲备,使训斥。

ve/we/谁。
vechem/wechembi/祭。
vecher blt he/wechere b ith e/ 祭文,悼词。
vechevem/ wechebumb i/ 使祭。
vehe/wehe/ 石头。
vehen g/ wehen gge / 有石头的,多石的凸
vch i m/weh iy emb i/ (D扶,搀扶。@支持。
veh i ndum/weh iy endumb i/ 互相搀扶。
vel1.ivem/ weh iy eburub i,/ CD 使扶口@使支持口
ve i bos/ we i bose/ 围巾。

263
ve i hu_/ we i hu/ 独大船。
ve i hukelem // we i hukelemb i / 轻视。

ve ihukun/,veihuken_/ 轻。

ve i hukund i/ ~.v
e i hukendl/~ 轻轻的。

ve ih un/ \ve i hun/ 活的,有生命的。


ve iji rr1/we i zhumb i/ 活,复活。
ve i kulem/we i huke1emb i_/ 轻视。

ve il e/,,we i le/ CD 罪仑@活儿,习

ve il e n eqi m/we il e nech i mb i/ 犯罪。

ve il ern/we i lemb i/ 做工,劳动,


ve il er ba/ we i lere ba/ 工地。
ve il en/ we il en// 工,工作。

ve il en he th /we il en he th e / 工业。

vc il en g/ we i len gge / 有罪的。

ve i len g nan/we il en gge n iy a1ma / 犯人,罪犯。


ve il en;an/ we il e rta n/ 工业。
ve il ex i/ welles i/ I 人。

ve il ex i ursu/ we i les i ursu/ 工人阶级。


velgian/ul giyan/ 猪。
vel gi an hornun/ul giy an horhon/ 猪圈。
velm i ku/,velm iy eku/ 钓鱼杆。

velm i m/ wel n1iy em bi/钓(鱼)。


戏lm ivem/ \\1e-lm iy ebumb i/ 使钓。

venem/ \.veniy emb i/ 溶化。


ven gkem,/ un gkemb i / G)扣上(用碗扣上)。@倒过来.翻过来。
ven gkeve n,_/un gkebu1nb i/ d) 使扣上。迄使衔过来,使翻过来。
venzh i hun/ wenzhehun/ 热闹。

264
venzh i m / wenzhemb i/ 发烧,发热凸
ve 心1 ivem/we立hebumb i.r/ ,使发烧,使发热。
vera/ura/ 屁股。
veren/ we1~en/ -波纹,木纹。
vexihun/w函hun/ CD 贲庭的。@往上。
vex i hulum/ wes i hulemb i/ 尊敬,尊重。
vex i huluvum/ wes i hulebumb i / 使尊敬,使尊重。
vex i mbum/wes i mbumb i/ 上奏,上告。
v iali m / wa li yam b i/ 扔(东西),抛弃,唾充
v i a li vem/ wa liy abumb i/ (l)使扔,使抽弃,使唾弃。笾.)丢失,
遗失。
v i印gki m/wangkiyamb i/嗅。

v i an gk i vem/ wang比yabumbi/ 使嗅.


v i h1/we ih e,/ 牙齿。

v ih 2/u i he/ 角(牛角)。


v i hen g1/ we i hen gge / 有齿的。
v i hen g2 /u i hen gge / 有角的。
v ili /we il e/ 活计,针线活。
v ingi m/ un ggi mbi/ 派遣。
v i n glvem/_u nggi bumb i/ 使浪渣。
v i renem/ werenembi/起波浪。
v iri m/wer i mb i/ 留下,遗留 e
v i r i vem/ \\.'"eri bum b i/ 使留下,使遗留。
v i rh he t h/wer i he het he/ 遗产。
vo vo/wo wo / 吆牛声。
varh i/沺rgi/东。

va~ ta ~u/wai即u tiy akuu / 歪歪扭扭.

2G5
vakerero /\姐ikuuramb j/ (D歪。 尘侧卧.

vaku/ `,妇aik-uu / 斜的,歪的。


ved i m/ waidamb i/吕(水)。
ved i vem/ wa i dabumb i/ 使滔。

w
wa ij aubu/ wa izhiy aobu/ 外交部。
wai也u/waitao/ 大衣。
wando/wando/ 豌豆。
wangqul/w邸gchiol / 网球。
wan gyii an ji n g/ wan gyu wanzh i n g/ 望远镜。

we i shen gke/ we i shen gke / 卫生科。


\veishen gq ul/,v函hengchi ol/ 卫生球。

we i v..11lun/ wei wulun/ 唯物也


we i x i n g,/ we i s i n g/ 卫星。

~e ix_inlun/ we达inlun/ 唯心论。


we iyii an/ we iyu wan// 委员。
wen ggun gtuan/ wenggungtuwan /文t匪
wenhuabu/wenhuuwabu/ 文化部。
wenhua guan/ wenhuu waguv;ran/ 文化馆。
wenj缸/ wenzhiyan/ 文件口
wen j au j u/ wenzhiyao动i oi/ 文教局。

wenq妞n/wenchi wan/ 温泉。


wenzhan g/ wenzhan g/ 蚊帐.
W蕊w1g/wesung/ 窝笋 3
wu li /wu li/ 物理Q

266
x
xaf /sa if a/ 臼齿,村牙。
xal邸/ siyalan/ 淋病。
戏lder 邓lak/ s iy alder siyal 吐/ 形容装相、荽弄。
邓]em/ siy alamb i/ 心跌价心@子弹上搅。©翻纸牌。
xam/s氐mbi/ (D咬。@咬牙。@蚊子叮人。
xan/sa i n/ 好,善良,友好。
xan dur扭1/sa in dunm/ 好式样。
xanchan ghu iy i/ siy anchan ghu iyi/ 现场会议。

xanla/ siy an fa/ 宪法。


邓nfeng//" s i y an f en g/ 先锋 D

X皿g xan g/ s iy an g s iy an g/,,, 心形容经常。@刮风的归音。


xan gen 1/ sha nggiy an/ 烟(冒烟)。
xan gen i /shan ggiy an, shan y an/ 自口

X缸gek.en/ shanggiyakan/ 略臼。


xan gekend i/ shan ggiy akand i/ 白白的。
xan glu/ s iy an g lu/ 香炉。
xru1gpi/ siy an gpi_/ 橡皮。
xan gpi al / s iy an gpiy al / 相片。
xan gs i /s iy an gse/ 饷子。

xan gs.2.
/ s iy an gse/ 箱子。

xang边i /siyangsai/ 香菜。


xan gshu i/ s iy an gshu i/ 吉水,

xan gt un g/ s iy an gtun g/ 坐婆。

xanzl1an g/ ~iyanzhang/县长。
26 ?
xar xar/s iy ar siy ar// 下丽声,}
xarh i /sar gi.ya / 陓,肣勹
xarhi n /也rgiyan/ 稀少.稀疏,烯稀拉拉。
xar il em /,.,sar i lamb i / 举行实席。

xar i n/sar in/ 宴席。


xa ri n arem/1sar i n aramb i// 吃席,举行婚礼口

xar ki m / sark iy amb i / (1) n司苗。 (3 鸯写,抄写。


xark i vem/ sark iy abumb i/ CI)·使间苗。@使杂写,使抄写心
xa对am /逑rbambi/ 四肢伸开橇散地韵着。
邓udulum/ s iy aodulamb i/ 消器勹

xaushulero /h iy aoshulam }ji /' 孝顺。

xaushun/h iy aoshun/ 孝赋
xavem/sa i bumb i/ 也坡咬 0.2被诬陷。
xavx i m / sabs i mb i / 纹身七
xeke i /s iy ake i/ 那个。
xe li m/sa li mb i/ 中值,价值。@承担心
xel in/昭 l i n/ 价值。
xel i vem/sa li bumb i/ CD 使值。@使承担。

.xe 1i hen/ sal igan / 中价值。@主张。


xe lih, en t em,../saH gan t emb i/ 做主。

x i 1/s i/ 你心
沁2/si/ 隙,缝隙。
x i darem/ s i daramb i/ (D伸开。@放心了。

x i den/s i den/ CD 公。(g)中间。@证入.. @)直到.


x i den x i va/s i den s iba/ 间隙。
x i der / s i de1·i/ 脚氮

x i derem/ s i deremb i/ 戴脚潦。

268
x i derevem/ s i derebumb i/ 使戴和潦。

x if u/s if u/ 西脱。
x i hel/s i hel/ 碎石子。

x:ijin/si让in/" 放风筝的线 C
~ij i r hun / s i zh i rhuun/ 正亢,直(拉直),
/ x ijii n/ s i zh iyun/ 细坦
xik/sike/屎。

x i k suman/s i ke shuman/ 膀胱。

x i la h,u/ s i 1ahuu/ 火柴。

x ilf gi ran g/s ilf u gi ran ggi/ 小腿骨,

xilh/silhi/胆(襄)。
x i lh i m1/,val giy amb i/ CD 铺开心@散爪亮开。

x il h i m t /sel giy emb i/ 通知书宣传。


x il h i n g/ sil h i n gga/ {P 有韧性的,有耐力的。@心狠的。
x ili e/"s i le/ 肉汤。
x ili n/ s il i n/ 精说。
x ili n dachun/ sili n dachw1/ 精说。

x i l i n g/ s il en ggi/ <I)露水白@口水。
x il men/ s il men/ 光阴。
x i lta n/s i l ta.n/ 旗杆。
x il ~ad/ silka也/ 中推托。@摩玑
xll k;adem / s i lkadamb i/ ~:v推辞,逃避(工作)。窀府附。
x i m/s i mb i/ 塞住,堵住。
x i mach i ku/ s i machuka/ CD 窖客无几,寂寞,萧条,不景气。

@贫乏,贫苦。
x i mber xambe t /s i mber s iy amber/ 细长,苗条凸

x i men/ si men/ {!,J液体。@髓。

269
x i mhun/s i mhun/ 指头,手指。
x i m i m/s i memb i/ 吮,吮吸。
x i m i vcm/ s i mebum bi/使免使吮吸。
x i mnem/s i mnemh i/ 考试。
x i mnendum / s i mnendumb i/ 一齐来考试。
x i mnevem / s i mnebumb i/ 使考试,被考试。
x i nak/ .sinah i/ 孝衣,孝服。
x i n ak:elem/ si nah i lamb i/ 戴孝。
x i ndam/s i ndamb i/ {]放。@存,储存。 ©任, 任命。 小解
(开)。@浇。@留(胡子)。
x i ndavem/ si ndabumb i/ @使放。@使存。@使任命。 G)使解。
@使浇。1,0 使留。
x i n g 1/ si n g/ CD 减级。@减少。
x i ng1 /卖nggi/血。
x i n ge ta l/ shenggi n 组la/ 前额。
x i n gelem/ senggii emb i/ 流血 c
x i n gelevem/ sen ggil ebumb i / 使流血。
x i n gem/s i n ggem iJi/ CD 渗渗透。@消化 3 @铭记。@录(音).勹
x i n ger / si n gger i/ 老鼠。
x i n ger yau/ s i n gger i yao / 鼠疮。
x i n gevem/ si n ggebumb i/ ID 使消化。@占为已有,@使牢记。
@使录音,灌唱片。
x i n glo / s i n gli / 行李。
x i n gnam/ s i n gnam b i/ @打听,探听。@窃听 L
x i n gnavem/s i n gnabumb i/ @使打听,使探听。.@使窃听。
x i n gqi /s i n gch i/ 屋期。
x i n y un gshe/s i n y on gshe/ 信用社.

270
x i r xar/s i r siy ar/ ©形容吝啬、小气。@形容腰腿酸痛。
@形容发愁。
x i ran1/ sfr an1bi / ©接起来。@绵承七
x i ran danun/ s i ran dahuun/ 继续,接连不断。
x i ran x i ran i /s i ran s ira n i/ 接连不断。

x i:ravem/ si rabum b i/ 提供,供应。


x ir-dan/si出an/ 箭。

x irdem/si叫emb i/ 纳(鞋轿)。
x i rdevem/ s i rdebumb i/ 使纳。
x i rem,,/ s i remb i/ 拧(手巾),挤奶(用于人) a

.x:irevem/s i rebumb i/ 使拧,使挤。


x i rendum/ s i rendumb i/ 勾结。

x i rhe/s i r ge/ ©线批子。,@丝。@统。 a 细纤维,木纹。


x i r i n/s i ren/ 心藤。@塔灰。@导火线的捻子。
x i r i n orhu/s i reu orho / 垄丝,英丝子(草名)。
x i r i n oiuran/ si ren guu.ran / 也尘垢Q@形容办事拖拉,不利

索。
x ir ke/s i rke / 绵延.,纯绵,连绵 3
x it kedem/s i rkedemb i/ CD 连续。@贪颤。
x i s i m/,,s i semb i/ CD 罗(面)。@绷(衣服) Cl

x is'he/泣s~he/ 诉子。

x iske/si函ku/ 罗(绫罗)。
x i t am/ s it.amb i,,/ 迟到,延迟。

x it ashun/ sit.as 'huun /贫苦,困艰桔据。


:x:itaven1/ s ita bumb i/ 使迟到,使延迟。
x it em / sit emb i / 小便。
x it hun/s it hen/ <D 窗格子。@支架,支木。

切1
x iti esh i/ sitiy eshi/磁铁,吸铁石。
x i v xav /,,s if u siy a f u/ 形容苗条。

x i va/s i b iy a / 心木塞子,樑子已,$签儿。
x i va tat em/,,.s i b iy a t a ta mb i/ 抽签。

x i valem/ s i b iy alam b i/ 抽签(去种山地)。

x i ve/s i be/ 锡伯族。


x i ven1/ s i bumb i/ 心嘶哑,沙哑。@持(麻绳).
x i ver/s i be ri/ 手汗,脚汗。
x i ver xaver/s i wer s iya.wer/ 形容苗条。
x iv釭em/ siberembi/捻(线)。

x i vk i m// s i bk i mb i/ 研究,追究。
x i v ki vem/ si bk i bumb i/ 使研究,使追究。
x ivsang /si捻angga/ 沟眼儿。
x ivt erem/ s i bt erem b i/ 捻来捻去。

x i vkam/ s i bkamb i/ 控(倒控)。


x i v k;ar /s i bkar i/ 最末的孩子、老生子。
x i v kavem/ si bkabumb i/ 使控。
x i wenbu/ si wenbu/ 斜纹布。
沁 xar/sisar i/麻。
x i x i m/s i s i mb i/ CD 插,插进口{切下(面条)。
x i ham/s i hamb i/ (.I) 洋(脱落.浴下},调谢。 L;2 挤(车)。
x ih_avem/ s i habumb i/ CI)使浴口@使挤。
x ik, a/ si ka/ 炵尾硬毛()
xo f ko / sif i kuu / 特子。
xomo /叩i mo/ 水府。
xoro//sori/枣。
xoxor h_o/shushu orho / 高梁秸.

272
xuzhen gzhu yi_/ s iyu zhen gd1u yi/ 修正主义。

xeg/.s o gi/菜。
xe g x吐ua/so gi su iha/ 蛊览
xe li n1/ s.ol i mb i/ 诮,逸请。
xel i vem /'so 1i bu1nb i/己,, 使请,使邀情。

xelm i n/ sol m i n/' 陡毛。

汹 lvem_/ solb i m b i,/ 心交叉七&搭扣(射箭用语)。

xelno,/has'huu / 左口

xem i rn /" som i mbi,./掩祝隐瞒。

xem i s h,un / so m is 'hu Uil// 秘密。

xen j i m/ sonzho mb i /" 选抒,挑选。

戏njivem/" sonzhoburnb i/' 使选择,使挑选。

xerdo xerdo /. s iy ordo sl y ordo / 形容树长得直。

xsrh i m/shor gi mh i/ 屯催促。@i钻进。


xarh i vem// shor gi bum b i/ 屯使催促。@使钻进。

x il anchuanbu/ suwanchu\vanbu/ 宣传部。

劝anteng ba/ suwan t en gge ha / 洼地。


x il hu/ su i he/ 心穗。@冰排,冰凌。
x il hunum/ su i henemb i/ 抽祗。

x ii k i a/ sh uk:iy a / 孕头。
x ii k i alem / sl1uk iy al amb i / 心捣拳,打拳。@顶头(用干牛羊),
xul xal/ s i ol s iy al / 句口哨声。@吃辣东西时发出的声音。
戏 ldu1· xulder/s i o il dur s iy alder / 形容溜走 C

x iili a/ su i lan/ 蛮烽。

x ii luk x.ale~/ s i o il k s iy alek/ @形容在人前显摆。 @形容狗


在主人跟前摇头摆尾。
x ii lhat en g/shuwal iyaga即屯ga/ 杂,混合心

273
劝 m i lern/ shum i !em b i/ 加认

劝 m in/'" shum i n, /深。

x ii m i n dex ii n1,,/ sl .lun1i n dos i mb i/ 深入。

x ii m i n ji ram i n/ shum i n zh i ram i n/ 深厚。

x il n1xan/ s i o i mh iy an/ 松香 c,

x ti nlem/ siyun lembi/熏。


x ii nleh y e li /s iyun lehe y a li/ 意肉阜
劝tia/su ita/ 水虹

x ir v ili n/ subel iy en / 心丝线。($蚕丝。


x ti v i n/su if un/ 锥子Q

邓 x ii hwn/sh邯ih iyembi,/ 挑拨 e

劝劝huvem/ shus ihiy ebumb i/ 使挑拨。

xuxun// s i o i s i o i n/ 凿子。

XU邓 num/sh益hunggiyambi/ 悄悄地说,耳语。


过地/叫ha/艾扰。
xuha f elan,,/su i ha f ulan/ 灰白色

xu h,a f elan mer i n/ su i ha fu lan mor i n/ 灰白色的马。

ya/ ya/哪(个)。
y a ji rh i/y a zh釭gi/ 哪些。

y a zhak/ y a zhaka / 何物。


yadem/ yadambi/穷

y adel i n g/ y adal1n gguu/ 贫穷的,虚弱的,软弱的。


y ade li n g hah/ y ada li n gguu haha/~ 懦夫。
yade h,un,/ y adahuun / 贫困,贫穷心

274
ya f hen /'y a f an/ 菜园子。
yaf厮n g/~ ya fahan gga/ 步行的。

yagau/ yaggao / 牙营 C
yak yak/ y ak yak/ 形容人拥挤。
yalem/ yalumb i/骑。

yalevem/ yalubumb i/ 使骑。

yal h,u tung/ y alhuu tu ngga/ N各胖。


yr.m/'n iy am bi/ 心腐朽,腐败,腐烂。(引懒。
yam 牢 ak/ y a emu zhaka/ 那些东西。
yam ji/yamz臣/ 晚,夜晚。
yam ji dari/ yamzhid狙.i/ 每晚。

y arn j i m/ yamzh i mb i/ 晚(天晚了)”


yams hun / yamzh 固 huun/ 傍晚,晚上。

yamshun 叩/yamzhis'huun shun/ 夕阳。


yamun/ yaml tn/ 政府。
y an/ yan/ 两(一两)。
yandum/ yandumb i/ (l请求,央求。岔委托,烦贤
yanduvem./ yandubumb i/ (D使请求,使央求。@使委托。
y an gden g_,/yan gden g/ 煤油灯。

y担1ggal/ yan g gal/ 1 秧歌。

yan gho / yan gl10 / 火柴。


y an gk/ niyaki/脓。

y an gkenem/ n iy ak inam b i/ 化脓

yan gkcnevem/ niya团nabumbi/ 使化脓。

yan glu i/ yan glu/ 洋祑炉,火炉子。


y an g1no ha li n/ yan gmo ha il an / 杨树,白杨。
yan gqi /~ yan gch i /氧'.心

275
y an gqi n_/ y an gch i n/ 洋宋勹
y an gsen/ y an gshan,,./ :D 吩叨。@纠纷,

y an gsen g/ y angsangg a,../ 奸看美好。

y an gsilem / yan gse i am !Jj/装饰,打扮。


y an gs il evem/ yangselabum曰/ 使装饰,使打扮。

y an gsi m / y an gsamb i/ 锄草。


yan gsirern / y an gsharam b i/ 印闹,咄响。逗)打搅,麻烦。
y an gs i V€m/ y an gsabum b i/ 使锄草。

y an gsk,e/ y an gsakuu / 锄头 n

yan gtu lum / yan gtulamb i/ 顶(用头顶)。

yan gyil / y an gyi o i/ 马铃躇,土豆。


yan gken/ yan gkan/ 生活作风不正当的男人或女入。
yan qih e/ n iy Rnch i ha/ 绿萃,草坪。
yan yil an/ yanyuwan/ 演员。

ya pi an/ y a piy an/ 鸦片。


y ar/ ,,yara/ 屯裂缝,裂门。@山谷。

y ar tiqi m/ yara tu ch i mb i/ 裂纹,裂土


浮rgil em/ y ar giy alamb i/ 实现。
y ar gil an/ y ar giy alan / 实践Q I

y arh i n/ y ar giy an/ (])公正口空实在,确实,真的。


yarh\n ta.sen/ y ar giy an t ashan/ 真假。
y arh i nshun/ y ar giy as t huun/ 实际。

y ark i m/ y ark iy amb i/ 逸弓 l, 引诱心

y arum/ y arumb i/ CD 引,指引廿@领导,带领。


y arusun/ y a1usun/ 序言,引言。
y aruvun1./ y釭ubumb i/ CD 使指引。@使领导.
yaruxi/yf巾 rusi/ 领袖。

276
y arvelzh i m / yerbelzhemb i/ 撇呾
yarven/ yarf1m/占 绢绳。
yarh/ yarha/ 豹。
yar ~a.,/ yarha,,/ 水壶。

yar h,udax i / yarhuudas i / 领导者”


yar h,udem/ yarhuudamb i/ 领导“

y ar h udevem / yarhuudabum bi/ 使领导。

yru.·h_un/ yarhuun/ 鲜,新鲜。


y arhun gi ran/n iy arhuun gi ran/ 刚死的入.

yas/ yasa/眼肛
yas buruhun/ y asa bw订hun/ 眼睛模糊,眼花.
yas t elem// y asa t elemb i/ 瞪眼。

y as tat evem/ yasa t a t abumb i/ 眼皮跳。


yase y fa i den / yasa i f a i t an/ 眼肌

y邸ey f an/ y asa i f aha/ 眼珠。

y邸ey kumskun/ yasa i kumskun/ ·眼皮。


y ase y muk飞/y部ai muke/ 眼泪。
y邸ey o h,tu/ y asa i o kt o/ 眼药七

y ase y xelm i n/ y asa i solm i n/ 眼睫毛.


ya ':i e y h,am/ yasa i ham u/ 眼眵。
yase y hos/y邸a i hosho/ 眼角。

y翋hua5 / yashu"'rase / 牙刷。


y函 m/amu / 困倦。
y函 m i x i n ji m/ amu i s i nzh i mb i/ 呫睡.
yask/ ya ge.se/ 多少.0
y at erem / yat aramb i / 打火谪。
y att.tr k,u/ yatara知u/ 火喷,打火机。

277
yau1/ ya o /疮口
y aui/yao /窑。

y ava/ yaba,/ 何处,哪里。

yavem/ yabumb i/走。

y aven/ y abun/· 行为口


yaven f achu h,un/ y abun f郘huhuun/ 行为不正。

y avevem/.,. y abubumb i/ @使走。 I~ 执行,实行。

y a y a/ ya y a/ 凡是,任何,一切。
y a y a h,aqi n/ y a y a hach i n/ 各项,各样。
y a y amken/ y a y a emken/每一个。
ya y a ri nd/ y a y a er i nde / 无论何时,随时。
ya h,/yaha/ 炭。
yahchen/ y ahchan/ 小狗 B
yahsen1/ ya捻imb i/ 关(门),扣上(门)。
ya h,sevem/ yaks i bumb i/ m 使关闭。@窒息。i',§)走不通。
yabsk/ yaks i kuu/ 门日。.
ya k;e/ yaka/ 哪个。
yak叩 m/niyakuuramb i/ 跪,跪下。
yakuruvum/n 巧akuu龙burob i/ 使跪口
ya k,x itai/ya际ita i/ 绝对的。
yel i/yali/肉。
yel i n g/ y a li n gga / 荣的,有肉的。
yen ji/ y anzh i/ 布娃娃,洋娃娃。
y en qi hun/ n iy anch i huun / 腥气,腥味。
yeqi h i m/ y ach ihiy amb i / 打喷咙仑
yeq i h i vem/ y ach i h iy abumb i/ 使打喷噫.
yeq i m/ yach i mb i/ 插入。

278
y eqi n// yachi n/ 黑。
yeqi n fah 啊/yachin f aha/ 黑眼味。
yeqi n n i men g/y ach i n n i men ggi/ 沥青。

yeqi n tuh su/ yach i n t u gi/ 乌云。

yeqi n udun/ y ach i n edun/ 狂风。

yeqi nzh i/ y ach i nzh y / 给皮肤发黑的女孩子起的名字。


yeqik,en/ y ach i kan/ 略黑,略宵。
y勺i kend i/ y ach i kand i/ 照黑的。
y E:ru/ y eru/ 野生动物的穴巢。
y e yi n g/y e yi n g/ 老照。
yezhan j fi n/ yezhanzh iyu n / 野战军。
yo/ yo/ 吆喝驴停住的声音。
y ob i n glem/ y ob i n glemb i/ 阅兵。

y oduvum/ y odobumb i/ ©收拾,3 @整(人)。


yol o kun/ n il ukan / 光滑。
yom/ yomb i/剔(肉),剥(皮)。
y ono/ y ono/ (D奇怪的,希奇的。@滑稽的。@笑话。
yonhun/ i ndahuun/狗。
yor gi sun/ yoro gisun/谣言。
y or y or/ y or y or/ 形容汗水、眼泪直往下流。
y os/ yoso/ 锁。
yosulem/ yosolombi/锁(门)。
y ovan gki an/ y on gkiy an/ 齐全,圆满。
y ovudum/ yobodomb i/ 开玩笑

y ovuduvum/ y obodobumb i/ 使开玩笑。


y ovun/ y obo/ 玩笑。
y ovun gi su .n/y obo gi sun/ 玩笑
2i'

r
y onurun/ y ohoron / 渠,沟渠。
y o k,um/n ikuumb i/缩(水)凸
yu danem/ i odanamb i/ 油(衣服油了).
yu 'er yii an/ i o 哥 eryuwan/ 幼儿园。

yuji du i/ i ozh i du i/ 游击队。


yuj u/ i o牢i o i/ 邮局。
yupi ao / i o piy ao / 邮票。
yut as/ i otas/ 油塔亨汕花卷。
yu zhen g/· i ozhen g/ 邮政。

yuz.hurum/ i ozhUI·emb i/ 板若脸。

z
zazh i / zazliy / 杂志。
zha/zha / 中容易心 [2便宜。
zhadan/'zhadan/ 炸弹。

小adeng/zhadeng/ 很,十分.
妇du/zhadu/ 铡刀。
动af /zhafu/ 毡子。
办ai 1/zhai/ 第二。

zhaF/zhai/再,和。
zha i an i /zh ai an iy a/ 明年。
zha i ji rh i /zha i zher gi/ 二等。

zhal/zhala / 媒人。
心alaven/ zhala f un/ 寿,涎辰口
zhal a.ven arem / zhalafun 釭amb i/ 做寿,拜寿。
zhalem/zha1amb i/ 矫正,纠正。

280
zhalen1 /zhalan/ CC 世间,世界口 {b 世代,时代。(@辈,辈份。
动alen:... /
zhalan / 节,关节。
zhalen zhechen/zhalan zhechen / 世界。
zhalen zh的hen tu a k;un/zhalan zhechen tuwakuun/ 世界观

zhalhl/ zhalh i/ 侄子。


zhalh i sanen j l/ zhalh i sar ganzhu i/ 侄女。
zhal v iri m,/ zhal bar i mb i/ 合掌。

zhalu /忒诅lu/ 洪。

zhalunem /心alunan1bi/ 弄满。

zl1.alhen/ zhal gan/ 寿命。


zham 吐il ha/土amere il ha/ 玫瑰花口
zhamerem /动am釭ambi/ 争吵。
zhan g/zhan g/ 账,债务。
zhan g giam /动ang ga i mb i/ 要账。
zhanglem/zhanglambi/涨(潮)。
心ang匹ng/ zhan gpen g/ 帐篷。
妇ngk,u/zhangkuu/ 长把大刀。
zhan gkulem / zhan gkuulamb i/ 遇(上邪)。
zhanlanguan /让anlanguwan / 展览馆。

zhanlanhu i / zhanlanhu ui/ 展览会.


zhan pan/ zhan pan/ 大托盘。
zhaqi/心achi/ 很,太,非常。
zhase/动邸e/ 塞,边逼。
zhasim /妇emu/缸。
zhat hen/zha啦gan/ 帝病。
zha t hen g/ zhada gan gga/ 有捞病的.
zhau pi an/ zhao piy an/ 照片。

!81
t

1
zhauxan gj i /'zhaos iy an gzh i/ 照像肛

zhavan/~zhaban/ 水闸,初J凸
如vdem/ zhabdum bi/ 能赶上, 来得及。

i了
zhavem1 /zhabumb i/ 回答。
zhavem1 /zha f amb i/ CD 抓。@咀捕。@)捕 (伯)。 @结(结亲,
结冰)。@纳(税) 。

zhaven/'zha f an/ 聘礼。


zhavenem/'zha f unamb i/ 捍跤。
:zhav etem / zha fa.tam b i/ 中管制,克制, 约束。 @掌握。
:zhav对evem/ zha f a t abumb i/ 『少袚管制, 衱克制口 @受拘束口
zha yi n/zha y an/ 牙肌
加ying/ zha n i n gge / 心贱的 1 便宜的口 @容易的。
zhah qi/ zhakuu qi // 第八。

心a]iudai/ zhal1uuda i/船,3

zhak/zhaka / 东西,物心
zha k; gi ar urs/zhaka g a i re u 沁e/ 顾客口

zha k, zhamen/z压 K~=i. zhaman/ (I:家什,家具 C @设备。


zhak zh i m/zhaka zhemb i/ 吃饭。
zhakad1 /zhakade/ 眼前。
幼akad2/zhakade/ (Il... …的时候。 (2因为。
zha k,en 1/zhakan/ 也简策容易。 (2 价钱低的。
zha k,en2 /zhakan/ 刚才。
I_
zha k,enem/ zhak :t na1nb i/,, 裂开。

zhakenevem // zhakanabumb i / k丁`i使裂Jf o @离间, 挑拨.


zhakerern/ zhakaro. mbi/开。
zhakerevem/'zhakaraburnb i/ 使开。
zha~ 呾n/zhaksan/
认习土·

E之 o

282
zhukun/zhakuun/ 八。
zhnkun 01usa/,..zhakuun guusa./八旗。

zhak血劝i,,/zi记知un2hu/ 八十”

zhe/zl1e /谷子。
zhe bel/ zhe bele / 小米。

zhechen/'zhechen/ 交界,边界。

zhelken/zhel giy en/ Ct:1络(一络头发)凸@把(一把线)拿


zhemen g/zhemen gge / 食品?

zhendu i /zhendu/ 悄悄地,背后,背地里。


zhenduken/ zhenduken / 肪地,故道。

zhen gkel/zh ing ere teisu/ 正巧。

zhen gken/ zh i n gk i n/ 真实,实在,切实。


zhen glem 1/ zhen glemb i/ 蒸(馈谟)。

zhen gl e-mr / zhenglembi/整(人)。

zhe ngm i n glem / zhen gm i n glemb i / 证明。

zhen gs / zh i n gse / 姑子。


zhen gwe i / zhen gwe i / 政委 ll

zhenzhu / zhenzhu/ 珍珠。

zh釭hish i m / zh i r gi sh Q mb i / 切 I刀,闪烁。@眼花。

zh ert mer i n/ zherde n1or i n/ 赤兔马

zheuzham// zhukzhamb i/ 也剥削。@从中得利。


zheve li en/ zhu f e liy en/ 食物,于粮口
zhev kelem/ zheb_kelemb i / 顶防,防备,防止。
zhexiie/zh己iy o/ 哲学。
zheyin/zheyen/ 刃。

zheyi鸣/ zheyengge/ 布刃的口


zh i b i au/zh y b iy ao/ 指标。

283
zh i bu/zh ybu / 支部口
zh ich il en1/ zhyche垣nh i/ 支持。
zh i dau yii an/ zh y dao y uwan / 指导员。
zhiku/zheku/ 粮食。 [.
.
zh i m/zhemb i/ 吃心
zh i ma/zh y ma/ 芝寐。
zh i mden/zhemden/ 弊病。
心inanzhen/ zh ynanzhen/ 指南针。
zh i r ishen g/ zh y rr i shen g/ 值日生。
zh i sh if enz i / zh ysh if enz i/ 知识分子。

zh i nu i bu/ zh yhuu i bu / 指挥部


zh i bu igu an/ zh yhuu igu wan / 指挥官。
zhodum/ zhodomb i/织。
zhoduvem/中 odobumbi/ 使织。

zhodbun/ zho t hon/ 受灾,遭殃(用千畜牧业).


zholho/zholho/ 马缰绳。
zhol h,um/ zholhomb i/ 涌出。

小 om/zhuwemb i/ @运输,搬。@传闲话。
zhon tt m/zhonomb i/ 提起,念道。
zho qiba/zh 心hiba/ 萤火虫。
zhor i n ga/ zhori ngga/ 题目,
zhor妇han/ zhor ishan/ 指示。
zhor i sh i m/ zhor i shamb i/ 指示。
zhoro me ri n/zhoro mo ri n/ 走马。
zhorodum/ zhorodomb i/ 走马走。
zho rt e i/ zho rt a i/ 故意。

动 orum/zhoromb i/ 心紧闭(牙关)。.,@封住令

284
汕 orhun b i a//zhor gon b iy a/ 十二月。
zhou/zheu /洲。

zhovulun/zhobolon/ 心灾难,灾跺祸害。,:@累赘。@给
父母带孝。
zhovulun g/zhobolon gge.,,/ 灾难的,灾祸的。
zho\ 11.lm/ zhobomb i / 心劳累心 12 忧愁。
zho vut en,,,/ zhobo ten / 劳动。

zhovu t en g/ zhobo t en gge/ 劳动的。


zhovu t en g i r gen/"zhobo t en gge i r gen / 劳动人民。
zhovuvum/zhoboburnb i/ (!)使劳累。',$使忧愁:;,
zho l)un/zhuguun/ 路,道。
zhohun de li nd/zhu guun duli nde/半路。
zhohun on/zhu guun on / 路程寸
zhokudem/zhokodomb i/ 连续不断地打唔,,
zhu/zhuwe/ 二,两个。
zhualern/zhuwalambi/嫌(钱)。
砌退i laqi /zhu;,van i lach i/ 第十三。
zhuan1 qi /zhuwan e1nuch i/ 第十一。

zhuamu /汕uwan emu/ 十一。

zhuan/zhuwan/ 十,十个。
zhuan du iqi /zl1uwan du i ch i/ 第十四。

zhu狙1 duyi n /小ti wan du i n/ 十四。


zhuan f un i /zhu,\1an funi/ 十分的。

zhuan il an/zhuwan il an/ 十二。


zhuan uiqi/吐uv;..~an u yuch i/ 第十九。
zhuan zhah qi /"zhuwan zhakuuch i/ 第十八。
zhuan zhak ui 1/zhuwan zhakuun/ 十八。

285
zhuan zhu/zhu \V an zhu/ 十二。
zhuan z.hu qi /zhuwan zhuch i/ 第十二。
zhuanad qi /zhuwan nadach i/ 第十七。
动uangj批he/zhuwangzhiyache/ 装甲车。
zhuan ii n gqi/ zhuwan n i n gguch i/ 第十六。
zhuan iingun/z血wan n i n ggun/ 十六。
zhua qi /zhuwach i/ 第十。
zhuan yii an/zhnw,!.,_n yu wan/ 专员。
^吓

心.uchun/ zhuchun / 话剧。


zhuguan/吐uguwan/ 主观。
zh屯峦tn2huyi/ zhu guwanzhu yi/ 主观主义。
zbuho/zhuhe/ 冰3
znuh t ehen/ zhu kt ehen/ 寺,庙字。
zhuh t em/zhuh t.emb i/ 祭祀,供奉。
zhukun/ zhuk.en/ 不好(用于人或物)。
zhuku.n组m/zhuken t uwamb i/ <D歧视,轻视心@虐待,欺负。
zhulerh i /zhuler gi/ ©前,前而。@衔。
zhulerh i ji zhun/ zhuler gi zhi zhun/ 前方。
zhulerh i on/zhuler gi on/ 前途。
zhulhe/zhul ge/ 古,古代。
zhulhen i n g/zhul ge n i n gge/ (j)古代的 3 @前面的。
zhulhe y zhalen/zhul ge i zhalan/ 古代。
动ulhu/zhulergi/ CO 前面。@南。
zhulbu t en/ zhuler gi t en/ 南极。
zhulhum/zhulhumb i/ 磨擦,打磨。
zhulun/zhulen/ 长篇小说,演义。
zhulx i /zhules i/ @往前。@往南。

286
办ulxi nus'hum/zhul 函 nus'humbi/ 前进。
zhun/zhun/ 灶口儿。
zhw,_ gi am/zhuwen ga i mb i/ 借用。
zhun ner/zhun ner / 烧柴的炉灶 D
zhung/zhungken/ 钟。
zhun gj a ng/ zhun耍hiyang/ 中将。
zhun gnun g/zhun gnun g/ 中农。
zhun gxau/ zhun gsiyao / 中校。
zhun gxii e/zhon gsiyo/ 中学。
zhun gyan g/ zhun gyan g/ 中央。
吐ungyau/zl1ongyao / 中药。
zhun gyi /zhun gyi/ 中医。
zhu qi /zhuch i/ 第二。
zhuram/zhuramb i/ (D起行口@雕塑(神像)。
zhurchum/zhurchemb i/ ©违背口@错过。
zhurchuvum/zhurchebumb i/ @使违背。~)使错过。
动uren/让urren/ 主任。
zhurhun/zhurhun/ 寸(两指宽为一寸)。
zhurs il em/zhursule tn.b i/ 重复,交叉。
zhUrsil evem/ zhursulebumb i/ 使重复,使交叉。
zhu1--um/ zh.uru.mbi/ CD 呕吐。@蚕吐丝。
zhuruvum/zhurubumb i/ ©使呕吐。@使蚕吐丝。
:z:hur )l an 1/ zhur gan/ (!)条(一条线),行(一行字) 0© 部门。
zhurh叩2/zhurgan/ 义(仁义)。
zhurhan ili m/zhur gan ili mb i/ 起义。
zhus das/zhuse dasu/ 子女,孩子们,,
zbust an/ zhust an/ 线条,行(一行)。

287
zhusum/zhus皿bi/ 割开,划开。
zhusuvum/zhusubumb i/ 使割开。
吐uvki/zhubki/ <D洲。@这一带。
zhuvo / zhube/ 故事。
zhux i /zhus i/ 主席。
zhuzhan glern/zhuzhan glemb i/ 主张。
z i ben j a/ zy ben jiya/ 资本家。
zibe呻uyi/zybenzhuyi/ 资本主义今
zichanjeji /zy也nz.hiyezhi/ 资产阶级。
z iji n/ zy zh i n/ 资金。
z i x i n gche/z y si n gche/ 自行车。
2 iy ouzhu yi/ zyi ozhu yi/ 自由主义。
z izh il如/zyzhylembi/ 自治口
zun ggunghu i /zun ggunghuu i/ 总工会。
zun.gli/ zungli/ 总理。
zun夺iling/zungsili ng/ 总司令拳
zun gtung/ zungtung/ 总统。
zuo yilng /zo yung/ 作用。
zuqul/zuch i ol/ 足球。
zuzh il em/ zuzh ylemb i/ 组织。
zuzu ng/ zuzun g/ 祖宗。

Ol
01ai ren g/ gairin邸a/ 仍淫妇。@淫妇(咒语).
q a iti/ ga itai/ 忽然。
oiaji r/ gazhiri/吝啬,小气。
288
oral/ gala/ 手口
如l 翠s"helem/ gala sh a.~ihalamb i/ 鼓掌。

叩1 zhavem/ gala zhafamb i/握手。


句aley f alen g/ gala i f alan gguu / 手掌。

01aley ma yi n/ gala i ma yan/ 手臂已

叩lcbu k,u/galchu如u/ 背式骨,即踩子骨.


OJal em/ galamb i/ 天晴。
叩 lmen/ga1man/ 蚊子。

01alu k,u/ galakuu/ 脸盆。


oi al ver / galbura / 筛子。

01al 动urum / ga1zhuramb i/ 发红。

佴amem/ gamamb i/ 带走,拿去。


啦m ji/萨mzh i/ 吝啬,贪婪口
卯 ang oi an g/ gan g gan g,./ 狗叫声。
01angedem / ganggadamb i/中嘟嗤。@狗挨打时的叫声.
01an i u g/ gan i on gga /., 奇怪的`异样的。
oi an ill,un/ g印ihuun/ 马鞍子上拴的带子也

Olar OJ.ar/g釭gar/ 鹅叫声。

01ara m ir a/ gara m ira/ 形容零散破烂,


oi ara ng 01aran g/ garan g garan g/ 形容破烂不堪。

叩relem/ garalamb i/ 拆散,弄散,弄破。


oi arelevem/ garalabumb i/ 使拆,使弄散,使弄破。
叩rte沁rku/ gartaburkuu/ 无拘无束的(入)。
叩 ruda i/garudai/凤。
叩rh/garka/ 铁链子白
叩r"en,/ gar gan/ ll'.;树枝。@支流,支派。@肢(四肢)口
oi arhenem/ gar ganamb i/ 长树枝。

289
0(邸en/g述han / 村千,家乡。
叩sich i ku/g部acht止a/ 可叹的。
q涟idem/ gasandumb i/ 埋怨、抱怨Q
可asi m/ gasamb i/ 吊咕,哀悼。
oi as i vem,,/ g asabumb i/ 使吊咭,使吊孝,使哀悼。
orash/ gas'ha /鸟”
oras -nem/ gas'huumb i/ 诅咒,赌咒。
oras h,en/ gas~ ban/ 天灾,灾害心

q邸 hun /枣is'huun / 暂言。


01ashun arem/ ga旷 huun aramb i/ 宜犊,发齿。
av //g
O)_ aba/ 手臂残缺Q

orave/ gabula/ 饰,贪嘴。


叩`rtein/' gab t.a mb i/射。

叩vtevem / gab t abumb i / 使射。

叩vx ihi an/ gabs ihjy an/ CI敏捷。@先锋(队),先遣队。


orn.zh i m/ gazh i n1bi/ 拿来。

01azhi vem / gazh i bumb i/ 使拿来。

叩h,/gaha/ 乌鸦。
叩h,qi,/ gakda / 中单(只鞋)。@单数。
ot吐qi lem / g akdalamb i/ 成单儿。

叩从rem/ gakaramb i / CD 发愣口@咽冷而卷缩。


O Ji:tk,
er2vem/ gakarabumb i/ 使发愣。

叩k, ur gi ~ur/ gakuur gi kuur,,./ 门晌卢。


叩k, x i/ gaks i,/ 成员(组织成员)。
01o~h i k.u/ g och i kuu / 中随从,勤务员勺@套裤。
OJo ji r //g o zhiri/缄性。
01oji rcn g/ g ozh i ren gge/ 有缄性的。

290
叩jireng ba/ g ozh i ren gge ba/ 碱地。
叩扎/golo/ CD 脊椎。@中流。
010P/golo/ 省。
q old orold/ g olde g olde/ CD 小孩吮奶声。@喝水声。@形容

挠破。
oroldon g 01oldo屯/g oldong goldon g/ (i)油糊糊@烂哄哄。
010Idun/ guuldun/ 地道,阴构。
otoldun tua/贮uldun tu沺/ 火把。
01oldun yohurun/ guuldun yohoron/ 阴沟。
叩 Idun zhoh皿/guuldun 心uguun/ 地道。
叩 ldurem/goldurembi/ 在人群里钻来钻去。
OJOldux i/ gu uldus i/ 奸细,间谍
oi o li n/ golin/铜。
oro li n oralu k,u/ go li n galakuu/ 铜盆。
01olm i n/ golm i n / @长口@长度。
010Imi shun/ g0Im i.s,huun / 稍长,略长。
orolu gi ran g/g olo gi ran ggi/ 脊椎骨。
OJolu h,an/ golo ban/ 羊毛疗(病名)。
0101um/ golomb i/ (1)惊吓。@嫌弃。@闪(腰)。
oi olu vu.m/ g o1obumb i/ @使惊吓。@被嫌弃。
叩出unum/golhonombi/@惊。@醒。
01omudum/gomodombi/眼红、眼热,忌妒。
Omt1~uvum/
OJ. gomodobumb i/ 使眼红,使限热,使忌妒。
on i m/ guunimbi/想,想念。
OJ.
Oni n/
OJ. guun i n/ @意思,含意。@意志。$,思想。
01oni n b i m/ guun i n bime/~故意,有意识地。
q on i n ehedem/ guun i n ehedemb i/ 忌妒 D

291
01oni n elhenem/ guun i n elhenemb i/ 放心。
oi on i n qib,a i/gu un i n ch i ha i/ 恣意,任意,随便。
01oni n vera i m/ guun i n \ver ishemb i/ 注意。

可 oni泣h i m /1 guun i nzhemb i / 多心,介意。

oi on i vem/ guun i bumb i/ 使想。

01oni1'an/ guun ig an/ 意见。


01onih,an g/ guun igan gga/ @意识,思维。@理想。
qon i h吐u/guuniha akuu/ 偶然,出乎意料,没想到口
01oqim/ goch i mb i/ ©吸,吸引白@拔(刀)。@撤退,退潮。
佴oqis l\un/ goch i s'huun / 谦虚。

01oqivem/ goch i bumb i/ @使吸凸@使拔。@使澈退。 14>朊膜。


@缩成一团心
oror/goro/ 远。
oi or mame/ goro mama/ 外祖母,姥姥。
01or omol/ goro omolo/ 外孙(通称)。
叩r omol hahe ji/g oro omolo hahazhu i/ 外孙子。
oi or omol sahen ji/g oro omolo sar ganzhu i/ 外孙女。

OJ.Or iyi/g oro y e y e / 外祖父。


01orhi n/ gor gi n/ 火焰。
ororok i/ gorok i/ 远处,远方.
叩 r~un/gorokon/ 略远
otu vum/
OJ. guutu bumb i/ 拈辱。
OJ.ov i/ gob i/ 戈壁。
oi ox i amu/ gos i n emu/ 三十一。
OJox i m / gos i mb i/ O 受怜,疼爰七@辣心@剌礼
OJox i n 1/ gos i n/ 仁爱。
,
OJox i n2/ guus j n/ 二十.

292
oi ox i n ji lan/ gos i n zh il an/ 仁慈。
叩x in y am ji/ gul tsi n y amzh i/ 除夕。

叩 xing.,/ gos i n gga / 仁慈的,仁爱的。

otox i vem/ gos i bumb i/ 心使怜受。@使辣。@使刺痛。


Oj oX i hulum/ goa i ho i omb i/ 悲痛,沉痛,哀痛。
O]_ox gos i hon/'"
i nun/ ,::f1 -佯辣。@悲痛,沉痛,哀痛.
叩x i hun man g// gos i hon man gga/ 苦难 c

oi oh qi/g okch i/ 犁身,

oi ohu/ goho/ 钩子。


oi ohulun1/ gohol o mb i/ 句钓。@钩。
叩h,ung/ gohon ggo,,/ 有钧的。

叩 kurum/ gokoron1b i/ 心稍弯(.腰)口@不吱声池坐着巳


q ua/ guuwa / 别的。
oiuadar si m / guuwadar seme / 形容小孩说话浣利。

oiua} i m/ guuwal iy amb i/ 巾变货。@退(色)。


q ua li vem/ guuwal iy abumb i/ CT:.)使变,使改变。@使退(色)

O}Ui dam/' guu i damb i/ 久远,好久。

or.
uld1111zho b,un/ gtt uldun zhu枣1un/ 通道地道心
oiulma h,en/ guulmahuun/ 兔子。

01ulha/ guulha/ 靴子,皮硅。


OJUlha t ur ii/gu ulha turi/ 靴觅
01unazben /伽unazhen / 二岁母牛。

01uran/ guuran/ 心,根庙。@带子。

oiur ji n g 01.
ar ji n g/gu u1"'Z h i n g garzh i n g/ 形容细部

O}Urt/ guurt/ 喝水的声音。


OJusa/gu四/ 旗(八旗)。

OJ~lv i e/ gal b i/ 耳尖,心灵,机灵Q

293
ota k.ech i ku/ gaikachu比/ 奇怪的.
OJaKem/ gai kamb i/ 稀奇。

H
had/ha d.a/ 山峰。
h a.dal/hadala/ 嚼子。
1\adalem /hadalamb i/ 载嚼子。
b.adem: /hadumbi/割。
h.adem i /hadamb i/ 00 钉。@镶。@吐
l\ aden/hadan/ 钉子。
h.adevem 1 /hadubumb i/ 使削。
hadevem t /hadabumb i/ ©使钉。@使镶口@使铜.
h,ah i chah i /hah i chah i/ 急,紧急。
.qah il em/ bah il am bi/ 急促,迅速。
.b.~iderem/ha idarambi/歪,偏。
h.a ideren/ha i daran/ 倾向,趋向。
h.aiguan/haiguw扭/海关。
h.a il em/ha il amb i/ CD 陷害。@插手(事情).
h,a il un/ha il un/ 水獭。
}l a ir em /ha i ramb i/ 爱,热爱。
ha ita n/ha itan/ 海棠。
h,a ita n ill\ a/ha ita n il ha / 海棠花 B
.na j e/haha zh i/ 儿子、孩子(呼语)。
ha ji /hazh i/ 亲昵,亲热。
h.a ji bu y en i n/ha :.zh i buyeni n /爱情口
h,a jil em/µazh i lamb i/ 亲近,友好。

29 -1
bal/hala/姓(名)。
hal h叫i n/bala h缸h i n/ (D各种各样的。@怪里怪气的。
halan g h.alan g /halan g halang/哗哪哗献
haldem /haldamb i.,/ @挑返(姑娘)。@冒犯。@找别扭。
h,a i em 1 /halamb i/ @更换。@改变,改造。@蜕(皮)
halem2 /halamb i/ 也发热。@烧伤。

nalh i m/hal gi mb i/ (D牛用舌头卷草吃。@盘头。


l\ alh i vem/hal gi bumb i/ 使缠,使盘绕。
ha li s i m/halb i shamb i/ 阿谀,奉承,献媚。
halv /halba/ 肩肿骨 c
如alhali/证la ha li/ (D不好意思。@不要乱来。
地Ihun/halhuun/ CD 热。@热情。
hal h.un :mu jil en/hal h.uun muzh i len/ 热心。
halnur/地 Ihuuri/ 感冒后嘴上起的泡。
h.a i lluk,un/halhuukan/ 略热。
balk or h,u/halakuu orho / 萱草。
l\ am/hamu/ 粪便,屎
ham i m/ham i mb i/ ©将远,差不多。@经得起。
hamteru/ham饶 mbi/ 出恭。

l\ an1/han / 君主,,皇帝。
han2/han/ 旱, 干旱。
qan bahem/han bahamb i/ 腹痛病。
han bel/han bele/ 大米。
如n x i ndam/han s i ndamb i/ 扎针治腹痛病。
handu,rhandu/ 稻子 Cl
llan gevem/han ggabumb i/ @使堵塞。@病除不了根。
han gevh numku/han ggabuha n i meku / 干血滂病句

29 叮
han glan g han gi an g/han gla ng han glang/铃响声.
han glem 1 /han g]amb i /焊。
han glem2 /han glamb i/ 打究

如nglevem 1 /han glabumb i/ 使焊'


han glevem2 /han glabun1b i / 使打好。

han g.<;evem/hangsabumbi/淹。
han gx:i/han gsi/ 清明。
h,an gx il em /han gs i lamb i/ 扫骂

han q i /hanch i /近。


han qi k i /hanchi k i/ 近来,最近。
.qan qi rem/hanch i rame/ 附近。

han qi ken./hanch i kan/ 略近,很近。


hansu/hanzu/ 汉族。
nanzha/hanzha / 廉洁口

na qa qi n/hach i n hach i n/ 各种各样。

haq出i m/hachihiyamb i/ 中迅速,赶紧已@督促。

haqih ivem/h邸h i h iyabumb i/ 心使迅速心[$使督促。

na qi n./hach i n/ 件(一件),种(一种),项(一项)。
ha qi n tiqi m/hach i n tu ch i mb i/ 害病。

h aqi n yavem/h邸bi n y abumb i/ 诮巫婆看病。


h aqi n g/hach i n gga/ 各种各样的。
h,aqi su /hach i su / 条件。

har/hara / 狗尾草,劳子。
l\ ar xa g /har so gi/ ©油菜。@菜杞
haren/haran// 缘故,原因。
h,a t·en g/haran gga/ (D 园(下属)。@本(地),该(地)。
narh/harha/ 鞋帮)L 。

296
如rsem,/harshamb i/ 庇护,偏心,谝向.
如rteng /ha过un gga / 应于...…的`
h,ar q ashan /har gasl1an // 朝廷Q
h,ar oi as i m/har gashamb i / 脆仰。
h.ar oi as i vem/har gashabumb i/ 使瞻仰。

nar h,ax i/ 1\ar职si/ 瘟痊。


h,as bo/h邸ha boo/ 家庭使用的小库房口
h.asan1/hasan/ 牲斋长的吤疮口
h年1飞2/hasan / 慢慢腾賸的。
h貊anem,/hasanamb i/ 长疫。

hasan g nasan g/hasan g hasan g/ 不光滑,粗糙的.


hasar h邸ar/hasar h 豁ar/ 沙沙作咱。
q asik/h邸ak/ 哈萨克族 ....
hasi m/h邸hamb i/ CD 洗刷(碗筷)。 @培(土)。@赶围(把
失散的羊群或马群赶在一块儿) C

h,as i mol/hasemo 1,/ 田鸡,青蛙。

has l\ e/hasaha/ 剪刀。


has h.elem/hasaha1amb i/ 剪,剪裁。
h 邸helevem/hasal1alabumbi/ 使剪裁.
h邸hen/has'han/ 棣栏。
hashu/h囡 huu/ 左。
h邸 bu 01a1/ nas,huu gala/ 左手。

hask/hasha kt lU / 炊帚仑

h,a t en/ha t an/ CD 急燥。@做事快白®烈(烈火,烈日,烈洒)。


如ten dohx i n/ha ta n doks i n / 性急,办事快面急。
h,a t enem/ha ta namb i l/ 嫌弃。

ha t1'un 1/ha tuh uun/ 咸,成的。

297
hat hun2/h双Iufun / 谛刀。

hat hukun/'hatutuuk.cin /下咯贞

haven/hafan/" 官。
h,aven h,al/ha f an hala,./ 官屯。

~av irem/hafirambi/印恐迫心心围攻。
如v irevem /ha f i rabumb i,/ 汀\使逼消。 ;2 使围攻。

hav ir nun/ha fi rahuun/ 屯窄,狭窄。.已'1 生活窘迫。


如vq ihi an /habchi hiy an /亲热,殷勤。
如vsem /habshamb i/ 控告、告状。

hav汜n/habshan/ 诉讼。
h,avsevem/habshabumb i/ 使控告,使告状。
h,avum/ha fu mb i/ 心通,通畅心@透澈,清楚。',@通晓。
h,ax i 1 /has i/ 还是。

hax i z /has i / 茄子。

h,ax ih,alem/has i halamb i/ 扔(石头)。


如yim/hayambi/ 缠绕(用千蛇) :
h,ah1/haha/ CT:男的,公的,雄性的已 (2男人,大丈夫。
如配/h吐a/ 鱼刺,鱼骨。
nahe ji /haha zhu i/ 男孩子,儿子。

hahe j e/haha zh ui/ 孩子,儿子(呼语)。


如hem/hagambi/ 心卡住口@乳组
如 henan/h吐a n iy alma/ 男人,a
如h.eng /hahangga / 男的,公的,雄性的。
屈h, erde1n/hahardambi / 成年(用干男性).
h,a h.sen 1/haksan/ 金黄色,探黄色。
hahsen2 /hak fil an/ 险要。

如 h山飞t m/hahuuramb i/ 拍(脖子).

298
h,ahuruvum/·hahuurabumb i/ 使抬。

h,en g ~an g/hen g han g/ {I1 _蛮烽匕的声音口@形容说话不清楚。

Qo1/ho/ 浆栩。

ho2/ho,,/ 货物 3

如chuhun/hozhihon/ 女婿。

hochuhun gi am,./hozh i hon ga i mb i/ 招赘.

h, ochi k皿/ hoch i kon/ 俊翠

b,odor h,un/hodorkon/ 后觅
hodun / h~udun /快。
h,odulum/huudulambi/迅啦加快仑
加dukun/huudukan/ 快一些。
ho gos/ho gos/ 火礼

no i da/ho i da/ 后颈。

h,o j an/ hozh iy an/ 火箭。


hoja.ngs/ho动iyangse/ 火剪子。
h,ok i ran/ko ki ran / 损失,残害。
hoki1气em/kokirambi/ 伤害,迫害,损伤。

hok i revem/kok i rabumb i/ 使伤害,使迫害,使损伤。


Q ol1/holo/ 假,i荒}
11ol2/holo/ (I) 山谷 3 @行沟Q

如1 a1'"€m/"holo aramb i/ 假装,伪造。


h,ol zhuan glem/holo zhuwan gla t11b i/ 伪装。

如 lo/hulu / 葫芦。
ho]ozhu/'holo uzhu,/ 假面具。

h,ol t um/hol t ornb i/ 欺骗,说谎心

ho lt uvum_/holt obumb i/ 心使说说沁@受骗。

~olvum/holbomb i/ 结娇,结合。

299
holvum uchulum/holbome uchulen1b i/ 对唱。

holvun/holbon/ 婚姻。

hol vuvum /holbobun1b i/" 牵连,关系到订

holvuvun/holbobun/ 关系。

hol k;ond/holkonde/ 忽然、突然仑

hom/huumb i/ 屯编马癌子。@绮鞋边。
homBon/homso.,/ 梭子。

b 01nh,on/homhon/ 鞘,套(枪套)。

h on gsk,u/hon gsokuu / 心塌鼻子的(人)。@说话带鼻音的(人)。


bongun/honggon/ 铃女
hon i n/hon i n/ 绵羊。

hong让em/huu wacharamb i/ 打酐,打呼噜。


b,on qi h i /huunch ihi n/ 同宗。
hon h,u/hon t oho / 半,一半。
hor/horo/ 挫lJ。
hor h.or/hor hor/ 打酐的声音。
horh i m/hor gi mb i/ 中盘旋,绕。 1$周游。
h,orh i m t er hi m/horhome t orhomb i/ 旋转。

h or il em/hor il arnb i/ 招魂儿。

hor i m/hor i mb i/ 心禁闭,押,扣。@包围,乱


如rivem/horibu1nbi/ [)使禁闭心@使包国
horulum/horolomb i/ 威胁。
h,orun/horon / 威风,势力凸

h,orun g/horon ggo / 庄严的,有威风的,


hor l\ u/horho / 立柜,书柜。
horhu坎u/horgikuu/ 枢扭,轴。

h,orhul k,u gi ran g /hor gi kuu giranggi/ 肩肿骨.

300
h,orhun/ horhon/ 猪圈。
h, os/hosho/ 角(落)。
h,os medan/hosho mudan/ 角落。
~ osor h,osor /hosor hos or / 巾刷刷响声。@形容皮肤千裂.
hosm1g /ho函 onggo/ 有角的,角形的。
hosun g ba/hoshon ggo ba/ 三角形。

ho t u/ho t o/ 秃子。
ho tu gi ran g /ho t o gi ran ggi/ 头骨。
ho tun /ho tun/ 城市凸
h,ov/hobo / 棺材。
h,ov i n/ho fi n/ 11)花瓶。@圈套。
hov i n tuh um/ho fi nde t uhemb i/ 落圈套。
ho呻k/ filekuu/ 火盆。
~ox i 1n/huus i mb i/ [)绣(花)。@包(起来)。@卷(起来),
纯上。
hox in/haoshan/ 纸。
1'ox i vem/huus i bumb i/ 也使绣心使包。@使卷,使缠。@牵
连,夺涉,涉及。
hozho/hozho,/ 好。
bozh i na/hozho na/ 问候语,好吗。
h 咄u/hoho/ 棒(玉米林),壳儿。
ho h.ur /hohor i/ 耳塞。
h.o k.wn/hokomb i/ 离婚。
bo k,uvum/hokobmnb i/ 使离婚。
h,ua/huuwa/ 院落。
hua j au /huu wazh i yao / 花椒。
b.ualar pi alar /huuwa!ar piy alar / 形容爽朗。

30l
hu siJnr nu o.lar /huuwalar huuwalar / 洪水哗哗声。
hualem/huuwalamb i/ CD 碰破,撕破。@觅咂。@切(瓜)。
hualevem/huuwalabumb i/ @使碰破。@使劈,使砸@使切。
hual i邸un/huuwal iyasun/ 和气,和睦。

hual i asun ne qi n/huuwa liy asun necb i n/ 和平。


~u a.l i m/huuwa liy amb i/ 和好 C

hua li vem/huuwal iy abumb i/ 使讲和,使调和,使和好。


huangchelang/huuwangchela吨/ 黄鼠狼。
quan gchun g /huuwan gchu 0:g/ 蝗虫。
h,ua~d i /huuwan gdi / 皇帝。
. huan gga/huuwan ggga/ 黄瓜。
huan ggi am/huuwan ggi ~all3:b i/ 妨碍。
huan gli /huuwan gli/ 日历,黄历。
huant/huuwanta/荒(芜)。
nuan t t al/huuwan t a ta la/ 荒野,荒地。
huar huar/huuwar huuwar/ 哗哗地。

h,uaren/kuuwar~/ 院子,场,营盘。
hu asa.n 1 /huuwasha t:i/ 和尚。
h,uasan1 /kuuwasan / 谈话声音大的(人) `
huashen g/huu washen g/ 花生。
huas i m/huuwashamb i/ 长大,成长,增长,
huasivem/huuw貊h的umb i/ (D使成长。($抚育,培育。
huas i vh ame/huuwashabuha ama/ 养父口
b,uas i vh en i /huuwa5habuha en iy e/ 养母。
huaxue/huuwas i o / 化学。
l1,uazh i m/huuwa2ha1nb i / 破损,破裂。
b.uazhu皿glem/huuwazhuwanglamb i/ 化装。

302
h uah v_/,,,huu wah a/ 巾粉碎,撕得粉碎。@打得稀巴烂,破烂。
hua h,a y avem/huu\vaha yabumb i/ 撕碎,打烂心

huda/huuda/ 1了价俏,价格,价钱。[g,商业。
h,uda rr1ai rnan/huuda rna i man/ 买卖。

huda.:勺im/'huud还hamb i/ 做生意令做买卖。

hud a.s i vem//huudashabumb i/ 使牧生意,使做买卖。


h, udaxi ,/huud邸i/ 商人。

nuda y zha~/huuda i zhaka / 货物。

h u i sa /huu isa / 灰色。


hu ih.u i ,,./huu ih_uu i/ 回族。

h,u j nu/ huuzh iy ao / 胡椒,

hulan1/huulambi/巾念,说@称呼,立叫。@啼口
灿 lan/huulan/ 烟问

hulavem/huulabumb i/,, II使念,使读。@使叫,使威。


如 lh in/huulh in/ 糊涂,昏,晕。
hul 哗im/huulashambi/ 换,交换。

hul i邸ivem/huulashabumbi/ 使交换令

huUn1bum/huulhnbwnb i/ 迷惑,被(女人)迷惑。
加l ivun/huul ibun/ 述惑。

hulum/huulu1nb i/ 心和(牌和了)@糊窗户 3
hulur malar / huulur i malar i/ 乌马虎虎。

h,ulur hulur/huulur huul Ul'/ 流水声。


hulhal/huulha / 贼,盗贼。
如 l h, am,/huulhamb i/ 11向,偷窃勹

hul h,avem/huulhabumb i/ 使偷,使谕窃。


hun1a /huu1na / 胡麻。

hun沮n/huuman/ 艺术。

303
human g/huuman gga / 艺术化。
humax i /huumas i/ 艺术家。
humavem/huun1abumb i/ 迷住噜吸引。
hundun/huundun/ 饿忳。
hun g h,an g/huun g han g/ 形容得了感冒们
h un gj ti n/ huun gzh i yw1/ 红军。
h.un gs /huun gse/ 红,红利。

hun gur chan gur /huun ggur chan ggar / CD 形容热闹,快乐。


@轰轰烈烈。
h un gzhalem/huun gzhalamb i/ 轰炸。
hunxan g/huuns iy an g/ 茼香。
hun比an /huun t ahan/ 心酒杯。@酒窝。
nu qi ns /huuch i n gse/ 胡琴。
hur hur,/huur huur/ 风声,呼呼。
h.u1~ ha rt /huu rt ha rt/ 形容生气。
h urum /huuron1/ 熟亮皮千。
l\ ustulem/hu邯tulembi/ 努力,奋发。
h让沺levem/huustulebun1bi/ 使努力。

husun/huusun / 团力社。@伙(合伙)。
加sun nan/huu-,un o iy alma/ 长工。
husun qi nen/huusun ch i nen/ 力气。
husun g/huusun gge / 有力的,雄壮的。
nLL~ung masen g/huusun gge m邸angga/ 强壮有力。
h,u t ur i /huu turi/ 福,幸福。
hu如ing /huutur ingga / 有福的。
huvalem/huubal a.mb i / 糊(窗户)。
buvalevem/huubalabtu心i/ 使糊ti

304
huzhao/huuzhao/ 护照p
h立huzu/huuzhuzu/ 互助组.
如lin/hailan/ 树。
ha li n mo/ha il an mao/ 榆树。
harenem/ha i ramb i/ 爱惜,傥惜尊
h~r i m1/harshamb i/ 庇护,爱护.
har i m1/harimbi/烙。
h a-r h. even/har i ha e f en/ 烙饼。
h,:ar i n/ha i ran/ 可惜的。
h.ar i vem/har i bumb i/ CD 使烙。@受冻。
h,ar h.a/harha / 松树。
h忒em./huuwaitamb i/ 拴上,霞绑上,系上。
ha t evem/huuwa ita bumb i/ 使拴上,使绑上。
脰verem/hafirambi/ (i)夹。@要挟,逼迫。
h,averevem/hafirabumbi/@使夹。@使要挟,,使逼迫。
脰verh,un/hafirahuun/ ©狭隘,狭窄。@瘦(用千衣服)。
@生活困难。
h..a.
vhem/hamh i mb i/ 打哈欠。

kadalem/kadalamb i/ ©统治。@管辖,管制。
k~alevern/ka d.alabumb i/ CD 使统治。@使管辖,使管制。
kajim/ka吐ambi/ O 喳(瓜子)。@啃(骨头),吃(苹果).
talturum/kaltarambi/滑(倒}。
Kal切ruvurn/kaltarabumbi/ 使滑。
k.al t ur .h.
un/kal ta rhuun/ 滑溜,光滑。

305
kal k,unzhi rn..,/!~.i太uunzhamb i/ 疼痛难忍(多用十小孩)。
从m /k.31nbi石.,r' 堵仕,仍住。

Kamqim/k,]__亡neh i mb i/ 包括,包含。

Kam qi venl/mmch i bumh i/ 使包括,使包含。


屈ngter·e,1 /k,.,_n gt aran1b i / 心昂首。@勒住马头。

扭ngterevem /胆 ngtarabumb i / Q_)使昂首 I:乙使勒起马头已

kangk_em/ k.a.ng臣.n1b i/'礼

k,anben/kana gan/,,,. f肯工

k,aqi m/kaicha1nbi/麟

ka q i ven1/ ka i chabumb i/ 使碱
k,a r- mer i n/kara mo ri n./ 黑马。

kar l(,ar 叩:rem//kar kar aran1b i/ 形容给东西吝惜。


karchundum..,/k釭己hundtrmbi / 冲突。
karcl1undun/karchundm立矛盾。
kar的1/血 rarnb i/ 心了望,探望。@渴望
karen/ka1un / 咑所。
karen chua h_/知 run chaoha / 哨兵。

k,arevern /应 rabumb i/心使了唱。@使渴望口

karn1an/karman/ 保卫,保护,捍卫。
ka rt nen1/'karmamb i/ 保卫,保护,维护,捍卫。
l( annem daldem/karma1ne dald出11b i/ 庇护。

k,arme t en1/'k l't rn1at amb i / 拥护,保护,保卫。

k,arn1evem/karn1abumb i/ 使保卫,使保护已
Kam/karu / 报复。
karu gi an1/ ka rtt ga i mb i/ 扭复

k_an1l e1n/'ka rulamb i / 心报答。@报复

karulun/'k公rulan,/ ,,L 找应凸@报笞。

306
h,aruleven1,/karulabu1nb i /. (I) 使报答。 [:2 使报复。
Kamsem/ka:r吐amb i/ 答复。
1-~at f a t /ka t a f a t a/ 形容勤快、活泼,
屈扭r ~a t ar /ka t ar k孔ar/ 形容他康、硬朗。
Kat ak/ka ta ku / 吝陷
ka t em/ka i an1bi/ 晒干。
Katenzh im/臣如立hamb i/ 忍耐。
k,a-tevem/ka t abumb i/ 使晒干。

Kaum/ka tun/ 强壮,健康。


ka t un guigu /ka t un gu igu/ 健康今
ka t urebun/ka t urebun/ 体操。
K吨1.ri /katuri/ 磅惊。
k,au li /kao li/ 法则,法规,法律。
kau li dlll皿/ kaol i durun/ 心章程,规章。@规则。
~au li n g gisun/,,.kao li n gga gisun/ 格言。

kavqim/kabc垣mb i/ CD 夹,夹上。@挤,挤一挤卫]包(饺子)。
k,av qi ven1/kabch i bu.mb i/ 使夹。@挤(上心。包心沌丛
kr1vqi ku/kaooh i kuu / 夹子。
kana orox ib_un/kaha gos i hon/ 苦氝

k吐qin/kakchin/ @陡,陡峭 C (也说话厉害。


k.ahsem/kaks i mb i/ 吐衱。
kahtem/kaktamb i/拦娼挡住。
ka h,teven1/·ka kt abumb i/ 使拦截,使扫住。

kak t ev i n/ka kt abun/ 障碍,阻碍。


kakun g k i kun g/kakun g k ikung/ 咯吱咯吱。
炟kur 尪kur /kakuur kakuur / 俚销,嘎吱。
kakur kikur/已飞r k i kur/ 咯岐。

307
Ken忐/ke1nes / 乃奶子。
Kerhe .s/kerhes/ 柯尔克孜族。
k;estau /kes t ao / 冬季牧场。
k,odum/kodo1nb i/ •CI宰杀,屠宰 3 @戳。
koduvum/kodobun1b i/ 使宰杀。

k;olum/ko lam b i/ 剥(蛋皮)。


ko1n/kon10 / 驴或骆驼的桉子。
Komsu/konEO /少。
k oms k,un/'kon1sokon/ 眈少,少少的。
k,omx i /kon1s i/ 玄孙 c
k,on g kon g/"kon g kon g/ 咳嗽声。
kon gsol kon gsol/ 领事。
ko qi /koch i/ 饼头。
k.o qi va/kocho wa i/ 角落。
k oqin/huuch i n/ 井Q
koqi心m_/kochh"ambi /挖,拍。

k o qi revem/koch i rabu mb i/ 使挖,使构?


k or /koro / a:森(物) n @伤(疤)。@吃亏.
kor orhu/koro orho / 谢草。
k orsoch ik;u/korsochuka/ 可恨的。

KOl飞ochun/korsochun / 怨恨勹

k,orswn/korsomb i/ 悔恨,怨恨。
\orsuvum/korsobumb i/ 使悔恨,使怨恨。
ko t os i han/.ko t os iha n / 秏牛。

ko t kur/ko t koro/ 云头儿(鞋前头绣的花) m

k,ov si m/kob seme / 尽,完全。

kok,tum/kuu山uun1b i/ 搅拌。

308
Koktu m xU 吐hwn/kuuthuume sh ttsi h iy emb i/ 挑拨(关系)。
kok t uvum/ ku.u t huubumb i/ 觉入。
k;ualan g kualan g/ kuu walan g k飞uwalang/ 形容鞋大穿上不合

适。
~ual t e k,ual t e/kuuwal t kuu\val t/ 由销销。@打耳光声 C· @木

头掉下来或互相碰撞的卢音。
kuan g pi an g/kuu\van g piy an g_/ 打枪声。

k哗r pi ar/kuuwar piy ar/ 形容说话声音又大又吵。


k,uarahan/kuuwara gan / 范畴,fE 玑
kua tar ~ua tar/kuuwa tar kuuwa tar / 少水滚开声。@形容水滚

开心
kua t kanevem/kuuwa t kanabun1b i/ 打嘴巴。

kucha/kuucha/ 公绵羊,种羊。
k;uchalem/kuuchalamb i/ 插嘴,插手,千涉。
kuchalevem/kuuchalabumb i/ 使插嘴,使插手,使千涉。
k,umal i /koimal i/狡靡奸诈。

kuma li n g/ko i mal i n gge / 狡猾的,奸诈的。


kusha f a h./kus'ha f aha / 核桃。

k,u ta /kuu ta/ 心肚子。@肚儿(羊肚儿)。


Ku住ng/kuutang/胃 3
Kuvulim/胆uhul imbi/ 变动,变化。
kuvu li n/kuubu li n/ 变化。
~uvu li vem/kuubu li bumb i/ 使变动,使变化。

~atirem/归ta:rambi/ CD 马慢氮马慢跑覃稍快走(用于人)。
K忒irevem/ka扫rabumb i/ 也使马慢颠,使马慢跑。也使梢快走
(用千人)。
k,avdu~u/k i obdukuu / 狼吞虎咽地吃不够。

309
9

忒ki /adaki/ 邻汇

3gi /a gi/ 茵陈,茵陈嵩(羊爱吃的一种节)。


alh i 1n1/ al giy a t:1.b i/ 撒汗油。

alb i m2/ al gi mb i/ 发扬。

alh i n/ a) gin/ 名讥威望。

alh i n g/ al gi n gga/; 麻烦(事情寐烦) 3

alh ivem/ al gi mbumb i/ f史发扬,使扬名。


el i m 1/ a li mb i / 承受,承担,担当。包)承认。
a li m2/a liy amb i/ 等待。

al i 1n gi an1/a li me ga i n1bi/ 接受,答觅


ol i m mu tu rku/al i me mu t erkuu/ 难受,难过。
3l in/ali n/山。

al i江n/al i sun/ 未长成的小芦苇。


9-l i vem/,. ali bun心i/ (D旯递,呈上。 @阱送,献给。
dl i vun / a li bun/ 心贞献。@扂子。 .,
vrn i l i n/ am il an/ 公的,公鸡。

am il cho k,o.,,/ an1il an choko / 公鸡。

anem/ ai namb i/ 干什么。


aqi n1/a屾 an1b i/ 1J)动身,起程。@摇。
攻l i r nun lh.-u/ a山shara n i n1eku/ 谿利,羊角疯。
句inggiam/ ach i n ggiy amb i/ 心振动。匈感动。
司inggiavem,/ ach i n ggiy abumb i/ CD 使振动。心使感动凸
叩 ven1/ashshabwnbi/ Q)使动身,使起程 3 尘使摇动七又幻送走,

寄走。

310
忒en1qi k/ eremch i k/ 酸奶小饼子。
a ri /ar i/ 奶豆窝。
arki /ark i/酒”
a-tin g/a t an ggi/ 何时,什么时候。

at hun/al t uhuun / 大野猪。

泬邓~/a ib ide / 红啡里。


aviy邸/ awiyru幻/ 尸(:用千诈户)。
8v iy as dexum.,,/aw iy as dos i mb i/ 诈尸。

a h,/a iha/ 大沫子。

Q)

edel gi an1/ odo li ga i mb i.,./ 土法治疗脑凳荡。


elh i/ o il or gi/ 表面已
el i /o li/ 小钥

a li nd i a/kurumu / 老人穿的夹短衣,夹衣。
ol i hO/ol iha / 胆小。

el i ho du h,a/ o li ha duha / 窅肠。

em i m/ omi mb i/喝,3
0n1i ren g/ on1i ren gge / 喝的(东西)。

em ti 1nla~u/ o ibokob i/ 傻里傻气的,胡*的。


emhun/ om i hon/ Q)饥饿。@空肚子。
e t ker a-m/ o it okuren1b i/ u.稍盒@省悟,明白。
e t uven1/ o it obmnb i/ 贪荽

ev qi vaku.. / obch iv.rakuu/ 不体面,因做错事而不好意思。


evun g// obon ggi/ 吐沫仑

311
廿}
iia邱huai/yuwanshuwai/ 元帅今
ii anze/ yu wanze/ 原则。
ii anzh ang/ yu wanzhan g/ 院长。
udunum/ n i dumb i/ 呻吟,哼哼.
ilgu/i o igu/ 油渣。
的u/ni ohe/ 狼。
ii ldur ya ld~r/ i o il dur yalder/ 形容滑溜。
umbul/ yu mbul/ 鸟名(灰色,比麻雀大).
ii ndo/ yun do/ 扁豆。
ii ndu nglem/ yun dun glemb i/ 运动。
un gt o / yungt o / 褽斗。
il n qi/ yun ch i/ 运气。
ur ii s/ yu r yu r / 踞海。
il rul um./ yurulembi/珩(地)。
il rulum ti er i m/ yu ruleme ta r i mbi/ 珩种。
urum1/n i rumb i/ 画,绘画。
ii rum t./in.t mbi/ 沉没。
umn/ i mn / @行(一行)。@群(一群)。
ii run urun/ irun i run/ 一行行的,一群群的,一排排的,一串
串的。
urunum/n i oronomb i/ 发青,发紫。
ii ruvum 1/ n i rubumb i/ 使画,使绘面。
汇uvum1 /i rubumb i/ 使下沉。
Urhan/n i m gan / 画儿,图画。

312
usuan/ i oBuwan / 预算。
ii suld i / i zh is 'huun i/ 顺利的。

u vun uvun/ i ben i ben// 逐步地。


uxa si m/ 沪啦iya seme / 慢腾腾地。
ilyi/i o iyi/ 雨衣令
iiyii n/ yuyun/ 饥荒。
i.ih,am/' y ochamb i/ 痒已

il na vem/' y ochabumb i/ 使痄巳

ii kul yakel/ yukul yakel/' 气歪-寸队


ii kun g yaken g/ yuk:un g y aken g/ 摇摇晃晃。

313

Vous aimerez peut-être aussi