Vous êtes sur la page 1sur 59

" "

..

--
2007

(
)
.

.. .. ,

.

.
- : 1) ,
,
,
;
2) ,
, ,
.
, ,
,
.

.
- , .
,
.

, ,

.

"",

.


.

,
.
.

.. : . / ..
. : .- . .-, 1994. -162.
., . -: / St.
Karolak, D. Wasilewska. Warszawa: Wiedza powszechna, 1986. -568.
.., .. : / ..
, .. . : , 2000.-319.
.., .. : .
/ .. , .. . .: . , 1987.-403.
.. : . .- / .. .
: .- , 1984.-97.
.. : . / .. .
.: . , 1988. -278.



32 :
A,

[a]

[]

[]

[]

B,

[]

[]

[], []

[]

[]

[]

D,

[]

[]

[]

[]

[]

[], []

F,

[]

[]

G,

[]

[]

H,

[]

[]

I,

[], []

[]

J,

[]

[]

K,

[]

[], []

L,

[]

[]

[], []

[]


.
.

(). , :

ch = [x] = h ( )
5

chleb

bohater ()

mucha

hetman

ucho

horyzont

choroba ()

Helena

chodny () historia []
-,
.
.
sz = []
szeroki

szsty ()

nasz

zawsze

grosz

()

wszystko

[ ]

[ ] zeszyt ()

()

szyszka

zaprasza ()

maszyna

Warszawa

Zbyszek

rz = [] = ( )
rzeka ()

ona

burza ()

duo ()

talerz ()

lekarz (, )

kady

morze ()
moe (, , )

. , rz
[], .
r/rz :
lektor o lektorze
6

(..: )
siostra o siostrze [ ]
dobry () dobrze ()
morski () morze
cz = [], []
czas ()

zsto ()

czarny

tumaczy ( )

czerwony

dlaczego ()

czysty

zemu ()

czyta

czowiek []

czoo ()

poczta

czosnek

wnuczka

dz = [ ], [], .

[ - ]
bardzo ()

dzwonek ()

rodzaj ()

chodz ( )

dzban ()

chodzenie [] ()

], cz [], .
d = [

.
dem

duma ()

donka

dokiej [] ()

], [], .
d = [


[- ]. . .
7


,
i.
[e] [],
:
jzyk [] ()

rka [] ()

mski [] ()

mka [] ()

mny [] ()

imi [] ()

potny [] ()

troch [] ()

kt [] ( )

wski [] ()

m [] ()

brzowy [] ()

mka [] ()

maj [] ( )

s [] ( )

prosz [] ( )


/:
db () dby (),
zb () zby (),
wstpi () - nastpny ()
l [] [],
:
zdj [] (), zdjli ['] ()
pocz [] (), poczli ['] ()
min [] (), minli [] ()
i , ,
:
8

miy (, )

firma

piwnica (, )

gimnastyka

tablica ( )

taki ()

witam ()

bitka ()

i , i (
) ,
:
pies [] ()

wiosna [] ()

biay [] ()

miso [] ()

miasto [] ()

zwizek [] ()

piuro [] ()

biurko [] ( )

pitek [] () wiczenie [] ()
pi [] ()
nios [] ( )
i
[]: historia [], radio [], studiuje [] ( ).

:
piasek [] ()

pianino []

miasto []

astronomia []

kopie [] ()

kopie [] ()

Mania [] ()

mania [] ()

, , ,
:
apteka [], mode [] (), gazeta [], wzel [] ()

:
wara ()

wiara ()

mech ()

miech ( )
9

bada ()

biada ()

pasek ()

piasek ()

zdrowe ()

zdrowie ()

wr ()

wir ()

mecz ()

miecz ()

( ) , , , ,
d. -
.
:
wie [] ()
roda [] ()
by [] ()
ma [] ( )
kamie []
Ogiski []
le [] ()
ga [] ()
niedwied [] ()
od [] ()
,
i, .. ,

10

, i
( n):
sia []

dzien [] ()

siostra []

widzi [] ()

sidmy [] ()

dziadek [] ()

jesie [] ()

niedziela [] ()

siano [] ()

tydzie [] ()

ciemny [] ()

zima []

ciocia [] ()

zielony []

ciasny [] ()

ziarno [] ()

ojciec [] ()

wozi [] ()

nic [] (, )
nikt [] ()
nie [] (, )
,
:
[] - = si
[] - = ci
[] - = ni

[] - = zi
[] - d= dzi

,
"" [], [], [], []
[], [], [], []. [], [], [], []
, .

:
d // d (dzi-)

s // (si-)
11

t // (ci-)

z // (zi-)

:
id [] () idziesz [] ()
nios [] () niesiesz [] ()
plot [] () pleciesz [] ()
wioz [] () wieziesz [] ()

, , ()
-.
: zawsze [] (), wchodzi [],
odchodzi [], grzyb [], m [].
: koba
[], take [].
! ,
: krzyk [], przeczyta []
(), przyszy [] (), chwila [] ().

:
1) , ;
2) ( ), ..

[] [] [] [].
.
-ik(a), -yk(a): fabryka, gramatka, technika.

( -l-(--)):
czytalimy ( )
12

objrzaybymy ( )

( ):
nie ma[ - ]
do mnie [ ]
na wie[ ].

1) , :
osoba, sobota, kochana, poeta, ostatni, doktor, obok, pismo, gospodyni, nazwisko,
pogoda, aktor, aktorka, ochrona, choroba, Dorota, Rosja, Rosyjski.
2) ,
:
Ewa, echo, jecha, nowe, muzeum, adres, teatr, era, epoka, metro, srebro, wtorek,
jeden, student, studentka, profesor, gazeta, ocena, herbata, egzamin, dzwonek,
komputer, matematyka, temat, technikum, benzyna, integracja.
3) Nowa gazeta. Dobra rada. Trudna robota. Due muzeum. Zdrowy sen. Nasza
nauka. Ewa zna to muzeum. Marek pomaga nam. Teresa ma szarego kota.
Studentka Wanda zna ten kraj. Tu jest stara apteka. Irena to matka Jana. Jan to
synek Ireny. Stefan ma magnetofon. Zna pan adres nowego teatru? Tak, znam
ten adres. Zna pani te okna? - Znam te okna, to okna Stefana.
4)
y i:

13

Ty, my, wy, syn, stryj, nowy, trudny, chytry, syty, chory, suchy, jasny, hymn,
cyfra, system, tygrys, muchy, wagony, wyraz, kuzyn, trybuna, gimnastyka,
pytanie, decyzja, medycyna, wysoko, mamy, znamy, mwimy, pomagamy,
Zygmunt, Edyta, Krystyna, Tatry, Karpaty.
5) Edyta kupi nowe biurko. Tu stoi stare biurko. Burek to pies Stefana. Pani Irena
gotuje obiad. To jest trudne zadanie. Mamy dobre zdrowie. Justyna i Halina to
crki pani Marii. One s zdrowe. Halina umie rozmawia po rosyjsku. Jan to jej
brat. On umie pisa po niemiecku. Rozmawiamy o piosenkach. Piosenka nie zna
granic. Pytam Piotra po szwedzku. Piotr nie odpowiada na pytanie. On nie
rozumie tego pytania.
6) Wisa, Woga, Wadysaw, Micha, ucja, by, biay, may, maso, chopiec,
owek, pomie, soce, zoto; sownik, do.
7) Helena, Lucyna, Polska, polski, lustro, wielki, wesele, telefon, telegraf, Polak,
Polka, balkon, lato, kolorowy, lektor, las, mleko, lody.
8) O
:
mila () - mia ()
lata () - ata (, )
luki () - uki ()
lanie () - anie ()
lk () - k ()
atlas () - atas ()
kulka () - kka ()
9) Szczotka, szczyt, jeszcze, mczyzna, paszcz, deszcz, szczery, mieszczanin,
Szczytno, Bydgoszcz.
14

10)

Pada deszcz. Tam ley szczotka. Co jeszcze tam ley? Chopcy czsto jed
do matki. Ten mczyzna jest szczupy. On ma czarny paszcz. Jutro ju wzjedam.
Czy ty te wyjedasz? Bydgoszcz i Szczytno to polskie miasta. Szczecyn to te
polskie miasto. Kiedy bdzie wycieczka do Szczecyna?

11)

Cze, cz, li, go, gocie, mio, i, nie, ciana, cierka, cisy,
cisn.

12)

:
[]: []

[]: []

czy () - ci ()

wieszcz () - wie ()

bicz () - bi ()

szczeka () - cieka ()

miecz () - mie ()

szczera () - ciera ()

pacz () - pa ()

puszcza () - puci ()

woacz (.) - woa ()

leszcz () - le ()

gracz () - gra ()

szczyt () - cisk ()

dziaacz () - dziaa () dreszcz () - tre ()


13)


:
chrz []: chrzest, chszan, chrzszcz
chw []: chwaa, chwilka, chwoszczka,chwyta
krz []: krzyk, krzeso, krzemie
prz []:przed, przez, przychodzi, przepisa, pszyszy
trz []: trzy, trzeci, trzeba, trzask, trzmiel.

14)

:
NIE PIEPRZ,PIETRZE
-Nie pieprz, Pietrze, pieprzem wieprza,
Wtedy szynka bdzie lepsza.
-Wanie po to wieprza pieprz,
Zeby miso byo lepsze.
15

-Ale bdzie gorsze, Pietrze,


Kiedy w wieprza pieprz si wetrze.
Jan Brzechwa

:
nie pieprz -

wanie -

Pietrze - - ( )

eby -

pieprz -

miso -

wieprz -

ale -

wtedy -

gorsze -

lepsze -

wetrze si -

.

, : ,
, , .
,
- by (. )
(
):
Jestem studentem1 ( ) . :
. .
Jeste nauczycielk ( )
Jestemy pisrzami ( )
, ja, ty, my, wy (
1 2 )
.

11

.
16

.
1 2 :
Ja te lubi tu przychodzi. .
Ty mieszkasz w miecie, a ja za miastem. ,
.
Wy to robicie, a my nie robimy. , .
, 3
(on, ona, ono, oni, one). 2
:
oni ,
( - );
one , ,
(- ).
Oni (chopcy) s studentami. One (dziewczyny) s studentkami.
Oni (mczyni) s tumaczami. One (kobiety) s tumaczkami.
One (dzieci) s przedszkolakami.
by () mie () .

1
2
3

by
(ja) jestem
(my) jestemy
(ty) jeste
(wy) jestecie
(on,ona,ono) jest (oni, one) s

mie
1
2
3

mam
masz
ma

mamy
macie
maj

" ( ..) " mie (),


" ( ..) -":
Mam dzi czas .
Masz brata. .
On ma dziewczyn. .
17

Ona ma chopaka. .
Ono (dziecko) ma matk i ojca. () .
Pani ma ma. .
Pan ma on. .
Mamy rodzin. .
Macie sownik . .
Oni maj dzieci. - .
One (dzieci) maj rodzestwo. () .
Panie maj mao czasu. () .
Panowie maj pienidze. - () .
Pastwo maj rodzicw. - ( ) .

ni

mie:
Zosia ma lalk. . Zosia nie ma lalki.
.
Macie sownik . . Nie macie sownika.
.
by:
Zosia tu jest. . Zosi tu nie ma. .
Tu jest kreda. . Tu nie ma kredy. .
Tam s sowniki. .

Tam nie ma sownikw.

.
mie mie na imi ( ,
), mie racj ( ), mie

:
18

Na imi mam Anna, a mj m ma na imi Micha. - ,


.
Ma pan (pani) racj, ale ja te mam racj! - , !
Mamy jutro pj do teatru. - ( )
.
Masz to wszystko zrobi dzi. - .
.
zy,
,
. , ,
, :
Czy tu jest kreda?
Czy Zosia ma lalk?
Czy masz owek?
,
:
Tu jest kreda?
Zosia ma lalk?
Masz owek?
, ,
co(), kto(), jaki(), jak(), ktry(, ) :
Kto ma owek?
Jaki masz sownik?
Jak dugo mamy tu siedzie? ?
Ktry wagon masz?
: Jak si masz? - Mam si jako tako.
? - .
19

: Jak si nazywasz? - ,
. : Jak masz na imi?
Jak si nazywasz? Nazywam si Jan Kowalski. - Nazywam si Kowalski.
? . - .
Jak masz na imi? Na imi mam Jan.
? .

:
ni ,
tak , ( )
owszem , ( ).
Tak, tu jest kreda. Nie, tu nie ma kredy.
Tak, Zosia ma lalk. Nie, Zosia nie ma lalki.
Tak, mam oowek. = Owszem, mam. Nie, nie mam owka.
, ten, ta, to , ,
; tamten, tamta, tamto , , . to
, , :
Kto to jest? To jest pan doktor Adam Nowak.
? .
Co to jest? To jest dom.
? .
Czy to jest okno? - Tak, to jest okno.
? - , .
To jest twj zeszyt? - Nie, to jest zeszyt Jana.
? - , .
Tamta lalka jest twoja? - Nie, to jest lalka Zosi.
20

? - , .
Tamte dzieci s wasze? - Nie, tamte s nie nasze. To s dzieci Ireny.
? - , . .

:
1)
, ( 2) : dom,
w, las (), zeszyt, db, dzie, kowal, lekarz, dworzec ();
2) .. .. , -, ,
:

poeta

(),

wykadowa

(),kolega

(,

);
: Moniuszko, Linde : Antoni, Jerzy.
:
1) , -i, .. ..: sobota (), koleanka ;
pani, wykadowczyni ();
2) () :
przyja (), cz (), noc (), twarz ().
:
1) , - .. ..: okno, kino, pole, zdanie ();
2) , um: ciel (), imi (), muzeum (), audytorium
().
,
() , .

, dz, cz, d, sz, , rz,


,
.
2

21


: medal, cel, bl (), piec (), cie (), Kaza, Pozna
, g (), brcz () .
,
, ?,?, ?,
, ,
(). .: , , (); , ,
(- ); , , (
).
.. .. ..
I (-y), : mody, trzeci, mj,
nasz, czyj;
: moda, trzecia, moja, nasza, czyja;
: mode, trzecie, moje, nasze, czyje.
: moda kobieta ( ), stary kolega, trzecie zdanie
( ), nasze audytorium ( ), czerwony owek
( ), zoty medal ( ), mj cie ( ).
.
:
Dobrego po trochu. .
Dobra psu i mucha. .
Ni pies, ni wydra. .
Od wdki rozum krtki. .
Ko koniowi nierwny. , .
Kto nie pracuje, ten nie je. , .
W nocy wszystkie koty szare. .
22

Kady orze jak moe. , .


Ja o kozie, a on o wozie. , .
Raz kozie mier. , .
:

poniedziaek

stycze

lipiec

wtorek

luty

sierpie

roda

marzec

wrzesie

czwartek

kwiecie

padziernik

pitek

maj

listopad

sobota

czerwiec

grudzie

niedziela
Cze! ! !
Dzie dobry! ()! !
Dobry wieczr! !
Dobranoc! !
Do widzenia .
Dzikuj(-jemy)! ! (-)!
Prosz pana (pani) .
Przepraszam (pana, pani) !
Smacznego! !
Na zdrowie! !
Najlepsze yczenia! !
Powodzenia! - !

1) ,
:
23

(Duy, a, e) cierka. (Czarny, a, e) st. (Nowy, a, e) biurko. (Twj, a, e,)


krzeso. (Czysty, a, e) zeszyt. (Dugi, a, e) noc. (Nasz, a, e) ksika. (Jasny, a, e)
pokj. (Biay, a, e) g. (Duy, a, e) muzeum. (May, a, e) koci. (Twj, a, e) cel.
(Polski, a, e) im.
2) :
1. Czy masz czerwony owek? Tak, .
2. Czy jeste pisarzem? Nie, .
3. Czy masz twoje biurko? Tak, .
4. Czy to jest trudny tekst? Nie, .
5. Czy jestecie studentkami? Tak, .
6. Czy dzi jest poniedziaek? Nie .
7. Czy to jest nasze audytorium? Tak,...
8. Czy to audytorium jest jasne? Nie,...
3) c :
-Co to jest? To jest zeszyt.
-Co to jest? To jest biurko.
-Co to jest? To jest mj pokj.
-Jaki jest twj pokj? Mj pokj jest jasny.
-Czy to te twj pokj? Nie, to jest pokj Jana.
-Co to jest? To jest moja ojczyzna.
-Jaka jest twoja ojczyzna? Moja ojczyzna jest pikna.
4) c :
-Kto to jest? To jest pani Wanda Krajewska.
-Kto to jest? To jest pan Andrzej Krajewski.
-A czyje to s dzieci? To s ich dzieci. Maj na imi Hela i Jacek. To jest
rodzina pani Wandy i pana Andrzeja.
-Czy to jest twoja rodzina? Tak. To jest moja matka, to jest mj
ojciec.
24

-A kto jest ta pani? To jest nasza babcia.


-Jak ma na imi? Na imi ma Zofia.
-A czy to jest wasz dziadek? Tak, to jest nasz dziadek.
-A jak on ma na imi? On ma na imi Tadeusz.
-A kto to jest tamta pani? To jest nasza ciocia, siostra mamy.
-A kto to jest tamten pan? To jest nasz wujek, m naszej cioci.
-A kto to jest obok twojej matki? To jest moje rodzestwo, moja
siostra i mj brat.
-Czyja to jest crka? To jest crka pani Moniki i pana Jana.
-A czyj to jest synek, te pani Moniki? Nie, to jest synek pani Anny.
-Ta pani Anna to siostra waszego taty? No owszem.
-No to masz du rodzin.
5) :
1. ? , .
2. ? , , .
3. ? , .
4. ? , .
5. . . , . .
6. . , .
7. ? , . .
8. ? .
9. ? .
10. ? .
11. ? .
12. . , .

25

3
. CZASOWNIK. . TEMATY CZASOWNIKW

, , -
. , ,
.
.
, : ,
(pisz), ,
(pisaby), ,
- (pisz!).
: (robi),
(robiem, napisala), (bd robi, napiszesz).
,
:
. ( ?)
. ( ?)
napisa
pisa
zrobi ()
robi ()
da
dawa
kupi
kupowa ()
wzi ()
bra
,
(napiszesz, zrobisz).
,
: :
? ()
mwi
pisa

? (2. . .)
mwisz
piszesz

,
. . . . .
3

26


. ,
(. 1 2 ).
. CZAS TERAZNIEJSZY
III .CZASOWNIKI III KONJUGACJI
:
..
1 - am
2 - asz
3 -a

..
- amy
- acie
- aj

czyta

(),

siad

(),

rozmwia (), wita (),


pyta (), dziaa (), czeka
(), egna (), nazywa si ()

.. mie.
3 , ,
a.
:
..
1 - em
2 - esz
3 -e

..
- emy
- ecie
- ej

mie:
umie (), rozumie (), mie (,
). a
e.
.Wzr odmiany

1
2
3

Liczba pojdycza
siadam
umiem
siadasz
umiesz
siada
umie

Liczba mnoga
siadamy
umiemy
siadacie
umiecie
siadaj
umiej

! je (), da (), wiedzie ()


3 c, 3 . . dz (.
, ):
Liczba pojdycza

Liczba mnoga
27

1
2
3

jem
dam
wiem
jemy
damy
wiemy
jesz
dasz
wiesz
jecie
dacie
wiecie
je
da
wie
jedz
dadz
wiedz
:

zje, odda, powiedzie (), opowiedzie (), odpowiedzie


() .
.
II .CZASOWNIKI II KONJUGCJI
:
1
2
3

..
-
- isz (-ysz)
- i (- y)

..
- imy (-ymy)
- icie (-ycie)
-

: mwi (), lee (),


widzie (), sysze (), chodzi
(),

prosi

(),

tumaczy

(), wozi (), nosi ()


..
( )
II .
.Wzr odmiany
1
2
3

Liczba pojdycza
Liczba mnoga
chodz
tumacz
chodzimy
tumaczymy
chodzisz
tumaczysz
chodzicie
tumazycie
chodzi
tumaczy
chodza
tumacz
i ( -y-)

.
I .CZASOWNIKI I KONJUGACJI
:
1
2
3

..
-
- esz
-e

..
- emy
- ecie
-

:
y yjesz,
my myjesz,
pisa piszesz,
nie niesiesz ()
28

dawa dajesz
mc moesz ()
i idziesz ()
wie wieziesz ()

, ..
.
I .

-iwa- (-ywa-), -owa-, : rysowa (), spacerowa (),
pracowa (), telefonowa ( ) widywa (
, .), wykrzykiwa ().
-iwa- (-ywa-), -owa- -uj- (.
, - ).
.Wzr odmiany
L. pojd.
L. mnoga.
yj
mog
pracuj
yjemy
moemy
racujemy
yjesz
moesz
pracujesz
yjecie
moecie
racujecie
yje
moe
pracuje
yj
mog
racuj
-e- .

1
2
3

1 .. ,
( 3 . .) (),
: mog - moesz, piek pieczesz, id idziesz, nios - niesiesz, wioz wieziesz, plot pleciesz. -
bra
jecha:
1
2
3

bra
bior
bierzemy
bierzesz
bierzecie
bierze
bior

jecha
jad
jedziemy
jedziesz
jedziecie
jedzie
jad

:
I

daj-

ja
-

ty
- (e)sz

n,ono,ona
- (e)
29

my
- (e)my

wy
- (e)cie

oni, one
-

.
II

spaceruimw-

-
-

- (e)sz
- (i)sz

- (e)
- (i)

- (e)cie
- (i)my

- (e)cie
- (i)cie

-
-

.
III

lepyt-

-
- (a)m

- (y)sz
- (a)sz

- (y)
- (a)

- (y)my
- (a)my

- (y)cie
- (a)cie

-
- (aj)

rozumi- - (e)m - (e)sz


- (e)
- (e)my - (e)cie - (ej)
,

. ,
.

1) , III
:
1.Czy wyjedasz dzi? 2.Czy Anna i Zofia suchaj lektora? 3.Kto im
pomaga? 4.Czy pomagacie kolegom? 5.Kto czyta duy tekst pierwszy? 6.Czy zawsze
czytasz tak dugo? 7.Czy odpowiadasz na pytanie po polsku? 8.Kto pyta o nowy
wyraz? 9.Czy studentki odpowiadaj dobrze po rosyjsku? 10.Czy rozumiecie po
polsku dobrze? 11.Czy razem powtarzacie nowe wyrazy z tekstu? 12.Rozmawiasz
tylko po rosyjsku? 13.Jak si nazywasz? A jak masz na imi? 14.Kto tu czeka na
Jana?
2) je, da, wiedzie:
1. (Ja) zawsze...na niadanie chleb z masem. 2. A ty co...na nidanie? 3. Nie
mam dzi sownika, czy...mnie twj? 4. Twoje rodzice...tobie auto dzi wieczr? 5.
My z Ank...o nowym dyrektorze mao. 6. Co oni...o moich problemach? 7. Nie
...pan, kim jest pani Barbara? Owszem..., ona jest twoj babci.
3),
:
1.Jutro on jedzie do dziadkw. 2.Jad z kolegami nad morze. 3.Kiedy jedziesz
do Krakowa? 4.Ona bierze ksiki w bibliotece? 5.Zawsze bior do szkoy owek.
6.Dlaczego bierzesz mj sownik? Czy nie masz swojego?
30

4) :
1. ? 2. (ze sob)? 3.
? , ?4.
. 5. (kot). 6.
() ? 7.
(praca). 8. (dla tumaczenia).
5) a :
1.Ta studentka (odpowiada) dobrze. 2.Andrzej i Micha (rozmawia) po
polsku. 3.Maria (prosi) o owek. 4.Na lektoracie (tumaczy ja) nowy tekst.
5.Matka (szy) now sukni. 6.Micha z siostr (mc) rozmawia po niemiecku.
7.Moje koleanki (spacerowa) razem. 8.Ja jeszcze (uczy si), a ty ju (pracowa).
9.(Uczy si- my) jzyka polskiego i czsto (powtarza) polskie sowa. 10.(Umie wy) ju czyta i troch (rozumie) po polsku. 11.Ja te troch (rozumie) po polsku.
12.Anna i Piotr (stara si) dobrze wymawia kade sowo.
6) :
1.Przychodz do audytorium, witam si i oddaj zeszyt, one te . 2.Na
lektoracie piszesz, czytasz i tumaczysz, ja te . 3.Wieczorem lubimy pogada. Czy
wy te wieczorem? 4.Nina daje matce chleb, a Tadek daje matce mleko. Co oni?
5.Wiktor i Micha razem ucz si. Czy ty te z nimi? 6.Idziemy dzi wieczr do
kina. Ty z nami..? 7.Czsto spotykam moje szkolne koleanki. A ty czsto...? 8.Id
do domu i jem mj obiad, oni te... . 9.Rozumiemy ju dobrze po polsku. Czy wy
te...?
7) :
1. -? 2. .
3. - . 4. (albo)
? 5. , . 6.
, ? 7.
(pytanie). 8. .
31

.CZAS PRZESZY
, ,
--(-l-). ,
, , (
).
by
Liczba pojedycza
Liczba mnoga
R. mski
R. eski
R. nijaki
F. mskoosobowa F. niemskoosob.
1 byem
byam
bylimy
byymy
2 bye
byla
bylicie
byycie
3 by
bya
byo
byli
byy
- .
, ,
. ,
, , .. .
.
: Jan i Micha czytali.

Hela i Mania czytay.

Oni byli na wykadach.

One byy na wykadach.

Jan i Hela pisali.

Tu byy nasze dzieci.


Zeszyty byy czyste.

. ,
-e-, --, ,
: mie, chcie (); wzi (), cign (); nie, wie:
1) --, --
, -:
Liczba pojedycza
R. mski
R. eski
R. nijaki
1 miaem
miaam
2 miae
miaa
3 mia
miaa
miao

Liczba mnoga
F. mskoosobowa F. niemskoosob.
mielimy
miaymy
mielicie
miaycie
mieli
miay
32

2) --, --
, .. l ()
:
Liczba pojedycza
Liczba mnoga
R. mski
R. eski
R. nijaki
F. mskoosobowa F. niemskoosob.
1 wziem
wziam
wzilimy
wziymy
2 wzie
wzia
wzilicie
wziycie
3 wzi
wzia
wzio
wzili
wziy
-n-
: mokn - moka, mokli; gasn - gasa, gali; rosn - rosa, roli.
3) , ,
-, -- --, 3 .. -- --:
Liczba pojedycza
R. mski
R. eski
R. nijaki
1 niosem
niosam
2 niose
niosa
3 nis
niosa
nioso

Liczba mnoga
F. mskoosobowa F. niemskoosob.
nielimy
niosymy
niellicie
niosycie
nielli
niosy

je :
Liczba pojedycza
Liczba mnoga
R. mski
R. eski
R. nijaki
F. mskoosobowa F. niemskoosob.
1 jadem
jadam
jedlimy
jadymy
2 jade
jada
jedlicie
jadycie
3 jad
jada
jado
jedli
jady
si (),
-siad - siedl-, ,
(usi - , ; wsi -., wysi ,
).
i (doj, przyj, pj, wyj,
wej .) :
Liczba pojedycza
R. mski
R. eski
R. nijaki

Liczba mnoga
F. mskoosobowa F. niemskoosob.
33

1 szedem
2 szede
3 szed

szam
sza
sza

szlimy
szlicie
szli

szo

szymy
szycie
szy


:
(Chc, zeby odszed na zawsze. - , .);
(Co tam robia? - ?); (Bardzomy
chcieli pojecha. - .).
.CZAS PRZYSZY
, ,
: (zrobi, zapyta, wzi)
.
.Wzr odmiany
Liczba pojdycza
1 zrobi
zapytam
2 zrobisz
zapytasz
3 zrobi
zapyta

zrobimy
zrobicie
zrobi

Liczba mnoga
zapytamy
zapytacie
zapytaj

(robi, pyta, bra)


. .
by .
-l(--).
I (robi)
Liczba pojdycza
1 bd robi
2 bdziesz robi
3 bdzie robi

Liczba mnoga
bdziemy robi
bdziecie robi
bd robi

II(robi)
34

Liczba pojdycza
Liczba mnoga
1 bd robi (robia)
bdziemy robili (robiy)
2 bdziesz robi (robia)
bdziecie robili (robiy)
3 bdzie robi (robia, robio)
bd robili (robiy)
, II .
O
: Bd mg to kupi. - ( ) .
Bdziecie chcieli tam pojecha. - .

1) ,
:
Zapakany synek przyszed do matki.
-Co si stao?
-Kolega mnie uderzy!
-To trzeba mu byo odda.
-Ju oddaem mu przedtem.
2) :)
1. Czy jeste studentem? Czy jeste studentk? 2.Przy tumaczeniu korzystam
ze sownika, - opowiada Ania. 3.Nigdy nie bior twojego zeszytu, - mwi Micha.
4.Co oni robi? Co one robi? 5.Andrzej i Micha pracuj razem. 6.Jedziemy do
uczelni autobusem, - mwi Lucyna i Ewa. 7.Co ona pisze? 8.Co on widzi? 9.Czy
uczycie si jzyka rosyjskiego? - pytam chopcw. 10.Czy idziecie do kina? - pytamy
dziewczyn. 11.Co dziecko niesie do szkoy? 12.To zwiezr patrzy na mnie z nadziej.
13.Dlaczego idziesz tak powoli, Andrzeju? - Bo id na egzamin. 14.Zawsze id na
egzaminy chtnie, - mwi Ewa. 15.Gdzie bierzesz te ksiki, Aniu? - Bior je u
koleanki.
3) ,
:
35

1.Dlaczegocie si tak spnili? 2.Czycie nie wiedzieli, e pocig ju


odchodzi? 3.Oni myleli, emy ju pojechali. 4.Twj brat opowiada, e nie chciaa
jeszcze wraca do domu. 5.Wieczorem nigdziemy nie chodziy. 6.Kolega poprosi,
ebym mu pomoga z tym tumaczeniem. 7.Lektor zapyta, dlaczegom nie
przetumaczy tekstu. 8.Zdao mi si, em widzia modych ludzie dwoje...(Mick.)
9.Od ojczystego odbijasz brzegu, aeby wicej nie wrci!(Mick.)
4) (3...) :
sucha - posucha, tlumaczy - przetlumaczy, je - zje, i - wyj,
mwi - powiedzie, zdawa - zda, bra - wzi, powtarza - powtorzy, zapomina
- zapomnie, kupowa - kupi.
5) :
: Nie wiem, czy Zosia zda egzamin z historii. Nie wiem, czy Zosia
zdaa egzamin z historii.
Nie wiem, czy (ty)...
Nie wiem, czy Wiktor i Micha...
Nie wiem, czy ja i Anna...
Nie wiem, czy (wy)...
Nie wiem, czy Zbyszek...
Nie wiem, czy (ja)...
6)
:
1.Niekoniecznie (ty -musie) tam i. Znajomi (opowiedzie), co (zobaczy) na
wystawie. 2.(Ja-chcie) ci zobaczy, wic (dowiedzie si), kiedy bdziesz w pracy,
i (przyj) pod twoje okno. 3.Nie (mc) przj wczenie, bo (pj) z matk po
zakupy. 4.Co ty (je) na niadanie? Zaraz (ja-przynie) co do jedzenia.
7) ,
:

36

1.(Pj) razem do domu towarowego i (kupi) tam buty dla Janka. 2.Czy (ty kupowa) chustki do nosa? 3.Dzi one nie (je) obiad. 4.Myl,e oni (zje) caego
kurczaka. 5.Nie (my - mc) przyj do was. 6.Ona (nosi) jasny paszcz. 7.Lektorka
(da) nam teksty do tumaczenia. 8.Janku, czy (przetumaczy) dzi ten tekst? - Nie,
(ja - tlumaczy) ten trudny tekst jeszcze dugo, kilka dni. 9. (My - uczy si) na
pami nowe wyrazy z tekstu i ju nie (zapomnie) tych sw. 10.Chopcy, czy
(pojecha) latem nad morze? 11.Oni (powiedzie) t histori dopiero po egzaminach.
8) :
1., ? ,
(w domu). 2.
, - . 3., ? ,
, (wic) (z czego?) .
4., ? (zupa)
(kotlet) (salatka). 5.
.
.RZECZOWNIK.
.ODMIANA
RZECZOWNIKW
,
.
4 :
1 . ;
2 . ;
3 . - , - i;
4 . () .
.
1 Mianownik (kto? co?)
37

2 Dopeniacz (kogo? czego?)


3 Celownik (komu? czemu?)
4 Biernik (kogo? co?)
5 Narzdnik (kim? czym?)
6 Miejscownik (o kim? o czym?)
7

Woacz

,
).

2 . , 1
.
II .DRUGA DEKLINACJA
.
.. .. - -: okno, pole,
soce(),

biurko(

),

biuro(,

),

miasto(), miejsce() . .
- -
Odmiana rzeczownikw n - -
M=W
D
C
B
N
Msc (o)

miasto
miasta
miastu
miasto
miastem
miecie

M=W
D
C
B
N
Msc (o)

miasta
miast
miastom
miasta
miastami
miastach

Liczba pojedycza
biurko
zdanie
biurka
zdania
biurku
zdaniu
biurko
zdanie
biurkiem
zdaniem
biurku
zdaniu
Liczba mnoga
biurka
zdania
biurek
zda
biurkom
zdaniom
biurka
zdania
biurkami
zdaniami
biurkach
zdaniach
38

morze
morza
morzu
morze
morzem
morzu
morza
mrz
morzom
morza
morzami
morzach

(miejscowniku) ..

.
(b, p, m, d, t, s, z, n, r, )
- ( ).
/, (
).
(. miast). : d/d,
r/rz, t/, s/l, st/.
, , -l-
(-k-, -g-, -ch-) -u ( ).
.. . ,
-k-, -g-, -ch- :(okno - okien).
.. . - em (biurkiem, tangiem).
kino, palto, tango, auto,
, . kakao, kilo.
- - II
. -um (muzeum, technicum, plenum, audytorium, ..).
.. , .. ,
., .. . ( -w).
II .. ,
(ciel - , koci - , dziewcz - , piskl -
.., imi - , plemi - , strzemi - ..)
-um, -
Odmiana rzeczownikw n -um, -
M=W
D

Liczba pojedycza
muzeum
imi
muzeum
imienia
imieni

koci
kocicia
39

C
B
N
Msc

muzeum
muzeum
muzeum
(o) muzeum

M=W
D
C
B
N
Msc (o)

muzea
muzew
muzeom
muzea
muzeami
muzeach

imieniu
imi
imieniem
(o) imieniu
Liczba mnoga
imiona
imion
imionom
imiona
imionami
imionach

kociciu
koci
kociciem
(o) kociciu
kocita
kocit
kocitom
kocita
kocitami
kocitach

III .TRZECIA DEKLINACJA


,

..

koleanka(,
gwiazda();
).

),

pani(),

-,

-i

..

dziewczyna(),
gospodyni(),

siostra,

sztuka(),

wykadowczyni(

..

.. - -, -
poeta, kolega, wykadowca; Zagoba, Kociuszko. ..
(I).
, II(), :
.
(b, p, m, d, t, s, z, n, r, ) (-k-, -g-,
-ch-).
.

M
D
C
B
N

Liczba pojedycza
r. .
r.m.
siostra
ksika
kolega
Matejko
siostry
ksiki
kolegi
Matejki
siostrze
ksice
koledze
Matejce
siostr
ksik
koleg
Matejk
siostr
ksik
koleg
Matejk
40

Msc (o)
W
M=W
D
C
B
N
Msc (o)

siostrze
ksice
siostro!
ksiko!
Liczba mnoga
siostry
ksiki
sistr
ksiek
siostrom ksikom
siostry
ksiki
siostrami ksikami
siostrach ksikach

koledze
kolego!

Matejce
Matejko!

! - . (celownik) . (miejscownik)
.. / :
d/d, r/rz, t/, k/c, g/dz, ch/sz, s/l, st/.
.. (biernik) ..
.. c ..

Liczba pojedycza
r. .
M
uczelnia
burza
wykadowczyni
D
uczelni
burzy
wykadowczyni
C
uczelni
burzy
wykadowczyni
B
uczelni
burz
wykadowczyni
N
uczelni
burz
wykadowczyni
Msc (o)
uczelni
burzy
wykadowczyni
W
uczelnio!
burzo!
wykadowczyni!
Liczba mnoga
M=W
uczelnie
burze
wykadowczynie
D
uczelni
burz
wykadowczy
C
uczelniom
burzom
wykadowczyniom
B
uczelnie
burze
wykadowczynie
N
uczelniami burzami wykadowczyniami
Msc (o) uczelniach
burzach wykadowczyniach
III

r.m.
tworca
tworcy
tworcy
tworc
tworc
tworcy
tworco!

..

.. .. (-i -). -i .
-i
.. .. (. wykadowczyni).
41

. .. -
( -i (-y). .. nia ( uczelnia, czytelnia)
-i (nie ma czytelni
, .. . ..).
IV .CZWARTA DEKLINACJA

.. ..
-w ( ), :
powie(,

),

mio(),

wie(),

jesie(),

do(), posta(), przyja(), noc(), rzecz(, ),


twarz(), brew(), krew().
Liczba pojedycza
M
pie
twarz
D
pieni
twarzy
C
pieni
twarzy
B
pie
twarz
N
pieni
twarz
Msc (o)
pieni
twarzy
W
pieni
twarzy
Liczba mnoga
M=W
pieni
twarze
D
pieni
twarzy
C
pieniom
twarzom
B
pieni
twarze
N
pieniami
twarzami
Msc (o)
pieniach
twarzach

krew
krwi
krwi
krew
krwi
krwi
krwi
krwi
krwi
krwiom
krwi
krwiami
krwiach
.. III

-i ( .. ..), III (
..)
.. .. .. ..
-i(y). .. : -i(y) -e.
42

. -rz -
(twarze), - i (powieci).
-w -- (krew - krwi).
(wie - wsi).
I .PIERWSZA DEKLINACJA
. ..
,
- (Jzio, Kazio, wujcio, tatulo,
dziadunio ..).
.. -
.. III .
I , II III, .
-
( ), .. ,
, ,
.
..
, , , .
-k-, -g-, -ch- (Polak, ptak, gmach, pocig itp.)
, ..
.

M
D
C
B
N

Liczba pojedycza
student
pies
studenta
psa
studentowi
psu
studenta
psa
studentem
psem

dwr
dworu
dworowi
dwr
dworem
43

Msc (o)
W

studencie
studencie!

M=W
D
C
B
N
Msc (o)

studenci
studentw
studentom
studentw
studentami
studentach

psie
dworze
psie!
dworze!
Liczba mnoga
psy
dwory
psw
dworw
psom
dworom
psy
dwory
psami
dworami
psach
dworach

Polacy
Polakw
Polakom
Polakw
Polakami
Polakach

koledzy
kolegw
kolegom
kolegw
kolegami
kolegach

.. .. ( ,
): - , -u
. -:
jzyk - jzyka
chleb - chleba
tale - talerza
mazurek - mazurka
ser - sera
paszcz - paszcza
-u (poniedziaku,
wtorku), - (maja, lipca).
. .. .
-owi -u,
,
(chop, chopiec, brat, ojciec, pan, pies, kot, lew, bg, diabel, ksidz
..).
.. ( )
.
.. . -
. ..
-i ( k, g, r
-y)
/ (student - studenci, Polak - Polacy, kolega koledzy). : d/d, t/, ch/, z/, r/rz, k/c, g/dz.

44

- -y (psy,
dwory), -k, -g -i (ptak - ptaki, pocig - pocigi).
- ..,
, .. (. ).

M
D
C
B
N
Msc (o)
W

pisarz
pisarza
pisarzowi
pisarza
pisarzem
pisarzu!
pisarzu!

M=W
D
C
B
N
Msc (o)

pisarze
pisarzy
pisarzom
pisarzy
pisarzami
pisarzach

Liczba pojedycza
so
ojciec
sonia
ojca
soniowi
ojcu
sonia
ojca
soniem
ojcem
soniu
ojcu
soniu!
ojcze!
Liczba mnoga
sonie
ojcowie
soni
ojcw
soniom
ojcom
sonie
ojcw
soniami
ojcami
soniach
ojcach

Polak
Kazio
Polaka
Kazia
Polakowi Kaziowi
Polaka
Kazia
Polakiem Kaziem
Polaku
Kaziu
Polaku!
Kaziu!
Kaziowie
Kaziw
Kaziom
Kaziw
Kaziami
Kaziach

.. I
:
- , -u
.
ojciec ojcze!
..
.., -
.., - .. . ..
: -.
.. .. - - owie. ,
, ,
, , , :
45

Moniuszko - Moniuszkowie, Fin - Finowie, starosta - starostowie, pan panowie, ojiec - ojcowie, wuj - wujowie, ucze - uczniowie.
- anin

.. - anin, .

- an.
, :
. . .. Rosjanie
.. .. Rosjan
,
.
ODMIANA PRZMIOTNIKW, ZIAMKW PRZYMIOTNYCH ORAZ
LICZEBNIKW PORZDKOWYCH
, , ,
?, ?, ? .
, ,
.

M=W
D
C
B
N
Msc (o)
M=W
D
C
B
N
Msc (o)

. Rodzaj mski
atwy
wysoki
mj
nasz
atwego
wysokiego mojego naszego
atwemu
wysokiemu mojem naszemu

pity
pitego
pitemu

u
D. M.( )
atwym
wysokim
moim
naszym
ptym
atwym
wysokim
moim
naszym
ptym
. Rodzaj eski
atwa
wysoka
moja
jaka
pita
atwej
wysokiej
mojej
jakiej
pitej
atwej
wysokiej
mojej
jakiej
pitej
atw
wysok
moj
jak
pit
atw
wysok
moj
jak
pit
atwej
wysokiej
mojej
jakiej
pitej
. Rodzaj nijaki
46

M=W
D
C
B
N
Msc (o)

atwe
atwego
atwemu
atwe
atwym
atwym

wysokie
wysokiego
wysokiemu

moje
mojego
mojem

jakie
jakiego
jakiemu

pite
pitego
pitemu

wysokie
wysokim
wysokim

u
moje
moim
moim

jakie
jakim
jakim

pite
ptym
ptym

( ..)
( ).
..
..
2 : -ej
. . . - . . .

- . Forma
M=W
D
C
B
N
Msc (o)

mskoosobowa
wysocy
moi
wysokich moich
wysokim
moim
wysokich moich
wysokimi moimi
wysokich moich

- .Forma
niemskoosobowa
wysokie
moje
jakie
wysokich moich
jakich
wysokim
moim
jakim
wysokie
moje
jakie
wysokimi moimi
jakimi
wysokich moich
jakich

jacy
jakich
jakim
jakich
jakimi
jakich

.. ,
: -, ( ..)
(), ,
- .
.. .. .. .. ( ..)
- -i (-y )
: g/dz, k/c, r/rz, d/d, ch/, sz/, s/,
/, /l, t/, st/, s/l, z/l.
47

- .. .. .. .. -
.., - ..
.. .. mody onierz, moda kobieta, mode drzewo; wysoki pan,
wysoki gmach; jaki student, jaki pies; nasz kolega, nasz dom.
.. .. modzi onierze, mode kobiety, mode drzewa; wysocy
panowie, wysokie gmachy; jacy studenci, jakie psy; nasi koledzy, nasze domy.
.. .. modych onierzy, mode kobiety, mode drzewa; wysokich
panw, wysokie gmachy; jakich studentw, jakie psy; naszych kolegw, nasze domy.

1) miasto :

Rostow to jest due (co?)


Wracam do domu z innego (czego?)
Chc pomaga mojemu (czemu?)
Czy lubisz twoje (co?)
Moja siostra mieszka za (czym?)
Czsto myl o moim (czym?) Czy lubicie spacerowa po (czym?)
2) (. . ):
1.W (miasto)jest duo (auto). 2.Z rana nie lubi pi (mleko). 3.Moi rodzice
jad nad (morze) pocigiem. A ja jad (auto). 4.Kto zna (nazwisko) nowego kolegi?
Nikt nie zna jego (nazwisko). 5.Mj m pracuje w (biuro). Co wieczr wychodzi z
(biuro) i idzie do domu. 6.Czsto jed (czym? metro). Dlaczego w waszym
miecie nie ma (metro)? 7.Mj ojciec lubi czyta (pismo-..) sportowe, a matka
nie lubi tych (pismo-..). 8.Ksiki le na (birko), kada na swoim (miejsce).
9.On patrzy na wiat przez rowe (szko-..). 10.W (opowiadanie) jest bardzo
duo nowych (sowo-..). 11.Mj dom stoi w (pole). 12.W (niebo) s gwiazdy.
13.Na (biurko) le zeszyty. 14.Tu jest chleb z (maso). 15. Na oknie siedzi kot z
48

(koci). 16.Kto wczoraj by w (kino)? 17.Andrzej siada w (auto). 18.Mj dziadunio


bardzo lubi (zwierz ..). 19.Mae (cieli ..) s takie mie!
3) , , ,
. :
1.Tu jest duo (mode dziewczyny). 2.Idziemy do kina z (moja siostra).
3.Bardzo lubi (ciekawe powieci). 4.W czytelni zawsze s (wiee gazety). 5.Dzi
wyjedamy do (maa wie) . 6.Do audytorium wchodzi Anna ze (swoja koleanka
Zofia). 7.Ile (pikne ulice) jest w tym miecie! 8. Na niadanie pijemy (czarna kawa).
9.Po niadaniu id z (maa siostra) do (nowa szkoa).
4)

..,

:
trudny lektorat, stary kot, stary wuj, latwy tekst, mody sad, mody student,
dobry lekarz, dobry ptak, nasz ojciec, nasz owek, znany pianista, znany utwr jaki
wysoki chop, jaki dugi pocig.
5) (. . ),
:
1. Nie dla (pies) kiebasa. 2.Ryby i dzieci (gos) nie maj. 3.Co na (serce), to i
na (jzyk). 4.Lepszy wrbel w rku, ni cietrzew na (sk). 5.Sowo (wrbel) wyleci, a
powraca (w). 6.Raz na (wz), raz pod (wz). 7.Na jednym (wozek) jedziemy. 8.Na
(zodziej) czapka gore. 9.Chcialy aby (krl) dostaly (bocian).10.Pozna (pan) po
cholewach. 11.Gdzie si te (czas) podiay, kiedy kiebasy po (wiat) latay. 12.O
(wilk) mowa, a wilk tu. 13.Wiedz (ssiad), jak kto siedzi. 14.Morze przepyn, na
(brzeg) uton. 15.Darowanemu (ko) nie patrz w zby. 16.Szewc bez (but-..)
chodzi.
6) :

49

A. 1.Nie lubi trudnego tlumaczenia. 2.Rozmawiam z tworc tej ksiki.


3.Tam jest dugi korytarz. 4.Dzi bya duga burza. 5.Ta posta w powieci podoba
mi () si bardzo. 6.W tym domie mieszka duy pies.
B. 1. Bardzo lubi koleank i koleg mojej crki. 2. Widz za oknem wysokie
drzewo. 3. Do pokoju wchodzi wysoki chopiec. 4. To biuro znajduje si w nowym
gmachu. 5. Rozmawiam z koleank o wielkim pisarzu. 6. Mj wuj jest jeszcze
mody. 7. Czy pan profesor idzie do mojego kolegi?
7) :
.
. , .
. .
, .
. - . .
SOWNIK.
ale
aeby, eby
babcia
biurko
biuro
bocian
brzeg
but
cay
chtnie
chcie
chop
chopiec
cholewa
chrzest
chrzan
chustka

,
,

50

chwilka
chwoszczka
chwyta
ciekawy

,
,

cietrzew
co
crka
czapka
czas
czarny
czsto
czyj
czytelnia
dlaczego
dugi

dugopis
dom towarowy
dopiero
dosta
dowiedzie si
drzewo
drzwi (..)
duo
duy
dziadek, dziadunio

() ,

,
,

dziadkowie
dziecko
dziewcz
dzi
gos
gmach
gwiazda
ile
imi
jaki
jasny
jedzenie
jeszcze
Jzio


,
-

()

kawa
Kazio

kiedy
kilka
kobieta
korytarz
korzysta (z
czego?)
krl
krzeso

krzyk
ksidz

ksika
kupowa
kurczak
lata
lato
lektorat


lepszy

atwy
,
matka

mazurek

miejsce

mieszka
,
mowa

moe
,
musie

nadzieja

nazwisko

niekoniecznie

nigdy

no

obiad

obok (kogo?)
,
odbija od brzegu
Jzef
odda
,

oddawa

,
odpowiada

ojciec

ojczysty
,
Kazimierz
ojczyzna

owek

opowiada

opowiadanie

patrze
,
(?)
pity

pierwszy

pisarz

pismo, czasopismo
51

po niemecku

po polsku

52

po rosyjsku
pocig
podoba si
podrcznik
podzia si
pogada
pokj
powoli
powtarza
pozna (kogo?)

, .
,

(-),

praca
przed
przedtem
przedszkolak
przepyn
przetumaczy
przez
przyszy
ptak
razem
rka, w rku
rodzestwo
rodzice
rodzina
rozmawia
rowy
rzecz
ssiad
ser
sk
siedzie
so
spotka (si)
spotyka (si)
spni si
sta si
st
suknia, sukienka
swj
szewc
szko

,
,

()
()

53

cierka
niadanie
wiat
talerz
tata, tatulo

( )

, ,

te
tumaczenie
tlumacz
troch
trzask
trzeba
trzmiel
trzy
tu, tu
tworca
twj
uczelnia
ucze
uczy si (czego?)

()

, ;
,

(?),

uderzy
uton
wczenie
wieczorem
wic

, ,

wicej
wielki
wilk
w
wrbel
wrci
wuj, wujcio
wyjeda
wylecie
wyraz
wystawa
zapomina
zapyta
zaraz

zawsze
zdao mi si
zodziej
znajdowa si
zobaczy

zwierz
aba
e
onierz

54

()

Micha Lermontow (1814 - 1841)


agiel
Samotny agiel w niebios toni
Bieleje na bkicie fal.
Skd pynie? Dokd? Za czym goni?
Ku jakim brzegom biegnie w dal?
Wr fale, wicher oszalay
Ze skrzypem czoo masztu gnie...
I nie od szczcia agiel biay
Ucieka, nie ku szczciu mknie!
Swietlisty pod nim szlak si pali,
Soneczny z niebios pada py;
On burzy wzywa z mglistej dali,
Jak gdyby w burzach spokj by.
( . . )
Miesicznik Dobre rady, 9, 2004
Porcje szczcia
Oczywicie stres jest nieodcznym skadnikiem naszego ycia. Pobudza do
dziaania, mobilizuje do przezwyciania yciowych przeciwnoci, jest naturaln
reakcj na codzienne wyzwania - tak pozytywne, jak i negatywne.
Stresuje zarwno utrata pracy, jak i pierwszy dzie w nowej, lub i rozwd. I nie sam
stres jest dla nas niebezpieczny, ale nieumiejtno radzenia sobie z nim.
Kumulowany i nieustanny osabia odporno organizmu, prowadzi do zaburze cyklu
menstruacyjnego i narzdw wewntrznych. Sprawia, e w organizmie wzrasta
poziom adrenaliny, przyspieszona jest akcja serca, podnosi si cinienie krwi i
poziom cukru. Przyczynia si do powstawania nadcinienia, chorb serca, nerwic. Co
gorsze, schorzenia te dotykaj coraz liczniejsz rzesz coraz modszych osb.
Okazuje si, e absencja w pracy na skutek schorze majcych zwizek ze stresem
ronie niemal lawinowo. Brak zadowolenia z ycia i cige napicie nerwowe staj
si zatem coraz powaniejszym problemem.
Psychologowie uwaaj, e tak jak okrelonej iloci pokarmu, codziennie
powinnimy dostarcza naszemu organizmowi odpowiedniej porcji pozytywnych
emocji. Od wiekw wiadomo, e dzieci wychowywane w przyjaznej i radosnej
atmosferze s szczliwsze i lepiej si rozwijaj. Ale nie tylko nasze pociechy
potrzebuj radoci i zadowolenia. Tak samo niezbdne s one w kadym wieku 55

ludziom modym i tym w jesieni ycia. Zdaniem psychologw ilo pozyskiwanego


codziennie szczcia powinna by jednakowa przez cae ycie.
Miesicznik Sprawy Wschodnie 4, 2007
Prof. Dariusz Rosati w wywiadzie Trzeba patrze do przodu
Z prof. Dariuszem Rosatim, b. ministrem spraw zagranicznych, obecnie
eurodeputowanym SdPl, rozmawia Krzysztof Lubczyskii
- Panie Profesorze, stosunki polsko-rosyjskie s niedobre, tak w paszczynie
politycznej jak i gospodarczej. Czy mogyby by lepsze?
- Teoretycznie tak, ale w praktyce pewnie zabrako i dobrej woli i wiadomoci, e
trzeba przeamywa stereotypy i historyczne uprzedzenia. Stosunki polsko-rosyjskie
s trudne, poniewa ciy na nich trudna przeszo, i z obu stron potrzebna jest
dobra wola i umiejtno przezwyciania tej przeszoci, poprzez uznanie prawdy
historycznej, a nastpnie pojednanie. To tak mniej wicej jak w relacjach z
Niemcami, z ktrymi ten proces pojednania zasadniczo si dokona. Z Rosj stoimy
nadal na pocztku drogi.
-Nie mona przej nad histori, mimo caego jej dramatyzmu, do porzdku
dziennego? Zostawi j historykom i rozwija wspprac ekonomiczn?
- Sycha czasem takie gosy, ale okazuje si, e si tak nie da. Nie da si tego
przeskoczy. Nawet w interesy gospodarcze wkracza historia i polityka. W Polsce
jest pami zaborw, wojny 1920 roku, paktu Ribbentrop-Mootow, Katynia,
wieloletniej dominacji radzieckiej w Polsce. Ze strony Rosji brakuje jednoznacznej
deklaracji potpiajcej stalinizm, pojawiaj si oficjalne deklaracje gloryfikujce
Zwizek Radziecki i jego polityk, a to w Polsce musi budzi obawy.
- Skoro jednak mino ju wiele dziesicioleci, to czy nie naleao by tych kwestii
oddzieli od biecej polityki, a zwaszcza kwestii gospodarczych?
- Bardzo trudno jest przej nad tymi kwestiami do porzdku dziennego. Przez 45 lat
wadze PRL prboway to uczyni, ale ta polityka dawaa skutki odwrotne od
zamierzonych, a w kocu cakiem lega w gruzach. Z drugiej strony, my dzi nie
powinnimy domaga si daleko idcych zadouczynie ze strony Rosji. Chodzi
bardziej o symboliczne zadouczynienie, o nazwanie pewnych rzeczy po imieniu.
Niemcy przeprosili za zbrodnie drugiej wojny wiatowej. Ze strony Rosji nie
doczekalimy si analogicznych przeprosin za inwazj we wrzeniu 1939 roku.
Dziwi si Rosji, e tak ciko przychodzi jej rozliczy si z przeszoci. By moe
dlatego, e w czasach Stalina ZSRR by jedn z dwch wielkich potg wiata, co dla
wielu Rosjan jest nadal powodem do dumy. Ale przecie nam nie chodzi o
upokarzanie Rosjan. Polityka powinna by przede wszystkim patrzeniem do przodu,
ale musi by oparta na prawdzie historycznej.
- Tylko czy tego doczekamy, zwaszcza w dajcej si przewidzie przyszoci?
56

- Nie mam pewnoci i nie jestem zbyt wielkim optymist. Moe w perspektywie 1020 lat nasze narody przeami wzajemne obawy i uprzedzenia, ale obawiam si, e
nie wczeniej
-Co w takim razie mona robi doranie, ju teraz?
- Myl, e trzeba poszerza, wzbogaca kontakty na poziomie jednostek,
spoecznoci lokalnych, stowarzysze, na poziomie kontaktw modzieowych,
biznesowych, itd., tworzy tak sie zwizkw, ktre zbliaj ludzi. Praca u podstaw.
To jest bardzo wane. Moe sprbujmy odbudowa nasze wzajemne fascynacje
kulturalne. Byy takie czasy, kiedy kultura polska, zwaszcza film, bya dla wielu
Rosjan rodzajem okna na zachodni Europ. Byo ogromne zaciekawienie polsk
kultur. Tego nie da si odtworzy w peni w tamtym ksztacie, bo warunki si
zmieniy, ale czciowo mona to odbudowa. Natomiast nie ma si co pieszy ze
spotkaniem prezydentw Polski i Rosji, bo nie trzeba dziaa na si. Nie ma materii
na takie spotkanie, zbyt wiele jest rnic. Trzeba sprbowa wyodrbni kilka sfer, 34 dziedziny i stara si w ich ramach dziaa. Trzeba te angaowa naszych
partnerw europejskich, wyjania nasze racje, zachca do wsplnego dziaania. A
jak bdzie, zobaczymy.
- Poiwiom, uwidim - jak mwi Rosjanie? - Mona tak powiedzie.
- Dzikuj za rozmow.
Miesicznik Sprawy Wschodnie 1, 2008
27 marca w Domu Przyjani odbyo si kolejne spotkanie klubowe organizowane
przez Zarzd Krajowy Stowarzyszenia Wsppracy Polska-Wschd, Klub Polskiej
Racji Stanu, Klub Przyjaci Kontakt i Klub Absolwentw Uczelni Zagranicznych.
Gociem tego spotkania by Ambasador Nadzwyczajny i Penomocny Federacji
Rosyjskiej Jego Ekscelencja Wadimir Grynin, ktry przedstawi informacj nt.
Aktualne stosunki Rosyjsko Polskie po wizycie Premiera Rzeczypospolitej
Polskiej Donalda Tuska w Moskwie". Spotkanie cieszyo si bardzo duym
zainteresowaniem co potwierdzia dyskusja i wypowiedzi uczestnikw. Pytania i
wypowiedzi dotyczyy m.in. moliwoci poprawy stosunkw pomidzy RP i FR,
wsppracy gospodarczej, tarczy antyrakietowej, wsppracy naukowo-technicznej i
kulturalnej, uznawalnoci dyplomw wyszych uczelni, problemw wizowych,
zniesienia embarga i biecych problemw wsppracy. Ponad 2,5 godzinne
spotkanie zakoczyy bezporednie rozmowy Pana Ambasadora z klubowiczami.
Spotkanie prowadzi Prezes ZK SWP-W Stefan Nawrot.
Sawomir Mroek
MONOLOG
Panno Stasiu, jeszcze dwie gbsze. Szkodzi? Mnie te szkodzi. Prosz ci.
57

Lato mino. Ostatnie kukuki przestaj kuka. Mam do ciebie prob... Czy
mgby by tak uprzejmy i zakuka par razy? Bd dobrym koleg. Nie kukasz?
te nie kukam.
Tak, bracie. Mickiewicza znowu stawiaj na nogi. I co? zapytuj. A bo ja wiem,
co... Waciwie to nie mam nic przeciwko niemu. Czowiek jak i inni. Zapalisz? Nie
palisz? Ja te nie pal.
Waciwie zima ma swoje dobre strony. Hajda, trojka, snieg puszistyj!... Siedzisz
i pdzisz przez pola. Mijasz sioa. Ale mimo to... Mwisz co? Ja te nic nie
mwi.
A jednak przyroda jest najwaniejsza. Postawisz sobie pelargoni, patrzysz... A
potem kierownik biura obcina ci premi albo tramwaj obcina ci nog. A pelargonia
trwa. Nasze zdrowie. Nie jeste zdrowy? Ja te nie.
Kiedy byem may, nie lubiem orkiestry symfonicznej. mieszyo mnie to. Czy
pamitasz Si, si, si to wczgi serenada? Wtedy miaa by wojna z Litw czy co
takiego. Sanacja. Wszystko mino szczliwie. Hej, kolego, wicej ycia! Kochaem
lekk piosenk.
Teraz s te spywy Wis. Spywy Wis to nie taka prosta rzecz. Wisa to
krlowa naszych rzek. Dwadziecia metrw w najwszym miejscu. I woda.
Wszdzie woda. Duo wody. W rodku Wanda.
Panno Stasiu, prosimy o dwie takie same.
Historia nasza obfituje w szczegy. Taki Grunwald. Czowiek wiedzia, na co go
sta. Ja osobicie wol porzeczki. Mniej zachodu. Tylko za duo je nie mona, bo
mdli. Najwaniejsze, ebymy wszyscy zdrowi byli. A ja jestem roztargniony.
Kiedy wszedem do toalety i rozpiem konierzyk. Trzeba umie y.
Wemy te gbiny morskie. Pywaj tam meduzy, wgorze, paszczki. I chciayby
si czego napi. Rozgldaj si, a tu nie ma dosownie nic do picia. W sytuacji o ile
lepszej my si znajdujemy. Nie pijesz? Ja te nie pij.
Zak serkiem. To pikny serek, pikny jak Capri albo Luwr. Nie lubisz Luwru?
Ja te nie. Czuj do niego odruchow niech
Tote trzymam si z daleka. Kto wie, czy nie widzimy si po raz ostatni.
Przenios si do Wieliczki. W Wieliczce jest najciekawsza w Europie kopalnia soli.
Trzeba si czego trzyma. Wieczorami bd patrzy na un wiate nad Krakowem.
Tam czuwaj pomyl sobie.
Konno nie umiem jedzi. wietnie jed tramwajem. Ale raz te miaem
wypadek. Gupstwo, nie warto wspomina. Kto mnie zapyta: "O co panu waciwie
chodzi?". I nie umiaem odpowiedzie.
Panno Stasiu, dwie.
Ja nie z soli ani z roli... Zby mnie bol.
Sztuka a ycie. Mona by duo mwi. Na przykad taki jamnik. Siedzi jamnik
na drzewie i ludziom si dziwuje, czemu aden z nich nie wie, gdzie si szczcie
znajduje". To z Asnyka. I tak byo.
58

Panno Stasiu, jeszcze raz. Znaem jednego reysera. Zdolny by. Czy uwierzysz, e
ja mam ju reumatyzm? To od wody. ywioy mog nam zrobi wiele zego, jeli chc.
Bardzo lubi zalesia. Kade wito lasu jest moim witem. Las to zdrowie i
mleko.
Panno Stasiu jak wyej.
Ja, bracie, nigdy nie cierpiaem. Owszem, czasem trafi si jaki szakal. Takiemu
nie podaj rki. W gruncie rzeczy moemy si cieszy, o ile mamy z czego.
ysiejesz? Ja te ysiej.
Wsio praszo poriedie moj woos. Ko izdoch, opustie nasz dwor... To z
Jesienina. W tym co jest, jak powiedzia kto, wskazujc na trumn, w ktrej lea
ego ojciec.
Panno Stasiu...
Maria Zientarowa
Dzie w windzie
Co robisz w Dzie Kobiet? spytaa Helka. W windzie byo nawet cieplo i
przyjemnie. Staymy w niej od pitnastu minut. Byo ju po normalnym rabanie. Po
waleniu piciami w drzwi, po przywoaniu dozorczyni przez dwch niechtnych
uczniw klasy sidmej z czwartego pitra. Po przyrzeczeniu wspomnianej
dozorczyni, e uczyni wszystko i ebymy si nie denerwoway.
Chciaabym poee w ku odpowiedziaam. W windzie, jako
e mieszkamy w starym domu, byo lustro, nawet wcale nieze. Zdecydowaam
zmieni fryzjera.
Ja te ucieszya si Helka. Mcz
mnie od szeregu tygodni
w domu, ebym powiedziaa, co maj mi zafundowa na Dzie Kobiet.
Jeden dzie w ku bez grypy. Znakomita myl.
Helka zdja wielk futrzan czap i zacza rozczesywa posklejane, spocone
wosy. Przygldaa si sobie krytycznie w lustrze.
Te czapy stwierdzia to ruina dla uczesania. I gorco. Po co
czowiek to nosi w tak agodn zim.
Rozoyymy kilka pism literackich na pododze i usiadymy wygodnie.
Byle ju nie patrze do tego lustra westchna Helka. Gdyby
tylko jeszcze dali kawy.
Omwiymy mnstwo spraw. Zdecydowaymy zmieni cakowicie fryzury.
Stwierdziymy, e jedna wsplna znajoma jest idiotk. Helka opowiedziaa mi
dokadnie, jakie jej m ma ostatnio przykroci w biurze. Potem chciaa wiedzie,
jakie mam ostatnio przykroci w domu. Jako e nie mamy chwilowo adnych,
wymyliam szereg szalenie interesujcych.
Miaam w siatce wcale nieze jabka. Zjadymy je.
Na klatce schodowej by spokj. Oparymy gowy o cian windy i
stosowaymy relaks. Helka daa mi wietny przepis na surwk z selera.
59

Omwiymy kilka ostatnich filmw i sztuk teatralnych. Min kwadrans i drugi.


Zacz si jaki ruch na schodach. Jacy faceci wazili i zazili. Stukali. Nawoywali
si.
Wpadymy w panik, e ju. Zerwaymy si szybko na nogi. Zapiymy
spdnice w talii, uczesaymy si, naoyymy czapy. Pozbieraymy rne rzeczy
do toreb i siatek. Zdyymy w sam por. Winda ruszya, trzsc si gwatownie i
po chwili byymy ju na dole.
Okazao si, e staymy tak prawie dwie godziny. Byymy odpoczte i z trudem
ukrywaymy dobre humory.
W domu wszyscy czekali z obiadem, mieli pretensje, e nie zadzwoniam, e si
spni. Jeden syn narzeka na bl gowy, drugi da pidziesiciu zotych na
przybory do robt rcznych, crka w ogle kaprysia. Na stole lea bardzo duy
rachunek za gaz i elektryczno, bo oczywicie nikt nie gasi za sob wiat.
Po godzinie zadzwonia Helka.
Wiesz co powiedziaa co do tego Dnia Kobiet, to zmieniam zdanie. Dzie
w ku bez grypy zamieniam na dzie awarii w windzie.

60

Vous aimerez peut-être aussi