-".

^ ^

^'^^

^-n'i/
_••../

TJ
^^ /

> .>
 ^lvlS^ ^

^^:^

Wy .rc>^
"^;

W?: (. "^^i^-y^
 Digitized by the Internet Archive
in 2011 with funding from
University of Toronto

http://www.archive.org/details/tertullianusprae03tert
TERTULLIANUS
PRiEDICANS.

III
 APPROBATIO.

Nos JOANNES MARIAMATIIIASDEBELAY, Archicpiscopus Avenionensis, cumR. P. Mi-

chael Vivion intercosquide rcconcionatoria scripsere,nulii secundus existimetur; illiusque

multoties recusum opus quod inscribitur : TerluUianus Prxdicans, tantum , in hoc genere ,

iaudis,quantum quod maxime, apud rei pcritos obtinuerit tum maleriarum abundanlia ct ,

metliodo, tum ubertate ac mira partitionum varietate, tum ex Sanctis Patribus testimo-
niorum copia, tum rationum numero et pondere; ila quod quasi thcsaurus esse videatur
et sit , ex quo ,
quidquid ad in^tructionem ajdificationemque fidelium necessarium est, aul
utile , cuique , ad libitum, haurire licet ; idco ,
quam a nobis expostulavit dilectus in
Christo Franciscus Seguin , typographus ,
qui de religione , ac imprimis de nostra DiGccesi
jampridem optimc meritus est, ob eam quae ipsius est invetcratam consuetudinem , ut
egregia magis et aptiora quaj lidentur, ad usum cleri , fidei defensionem, rectamque
secundum Evangelium morum institutioncm , opera proelis suis indefessim subjiGial^
vulget ,
petitioni ejus annuentes, licentiam ipsi facultatemque per praesentes , libenti animo
concedimus ut prasdictum laudatissimum opus ad
, bonum commune reipublicae christianoe
typis denuo mandetur ; in quorum fidem subscripsimus.

Avenione , die 5 septembris 1855.

f J. M. M. , Archiepiscopus Avenionensis.

Lettre adressie & l'£diteur par S. B, M^'' le Cardinal de Bonald.

Milhau , le 15 septembre 1855.

Parml tous les ouvrages eccl^siastiques que la librairie apubliesdepuis quelques ann^es
Monsieur, un des plus utiles au Clerge est le Tertullianus Praedicans, que vous r6imprimez
dans ce moment. II suffit de dire que ce livre avait le suffrage de Bossuet pour montrer
rimportance dc Tedition que vous vous disposez a donner. II serait a desirer qu'onnenous
inondil pas de traductions des anciens auteurs eccI6siastiques , souvent fort inexactes ,

faites ^ la hdte au public avec une dt'plorabIe pr6cipitation. Ces publications

, et livr6es
sont loin de favoriser les bonnes etudes. Pour vous Monsieur, vous avez travaiI16 dans ,

leur int6r6t en r6imprimant d'anciens ouvrages dans la langue de rEglise. Je ne peux

que vous en f^Iiciter.

Vcuillez agr6er , Monsicur , rassurance de mon sincftre d^voucment.

t L. J. M. Cardinal de BONALD , Archevfique de Lyon.

 TERTULLIANUS
PRiEDICANS
ET

SUPRA QUAMLIBET MATERIAM

OMNIBUS .VNNI DOMINICIS ET FESTIS NON ORDINARIIS SOLIIM SED ETIAM
, ,

EXTRAORDINARIIS; SINGULISQUE QUADRAGESiaL^i: FERIIS PR/EDICiVRILEM

ORDINE ALPHABETICO COPIOSE DISPOSITAM

SEX AD MINUS FORMANS CONCIONES

IKGENIOSE ADLNVENTAS , BELLE CONCINNATAS , ET TRINA SUBDIVISIONE ILLUSTRATAS

CLM DUPLICI INDICE , CONCIONUM SCILICET ET MATERIARLM.

AUCTORE R. P. MICHAELE VIVIEN

S. TUEOL. LECTORE, PROV. RECOLLECTORUM IN AQLITANIA ALUMNO, NECNON ANTIQUO CUSTODUM CUSTODB.

EDITIO RECENS ET ACCURATIOR

OOTATi rOCT rLOBES LDIBTI« PABIBIOBLII , COLORK iCHIPPinX BT PlTATll EDITA9,

TOMUS TERTIUS.

AVENIONE
TYPis FnANCisci SEGLIN, BinLioroi.^E , viA nouQUEPiE ,
i:

M DCCC LVI
 LIBRARY
CpnlHkal {nstrtute of M«d;aeva! SiudlAt

JOSEPH STntET
113 ST.
rORONTa ONT, CANAOA M5S U^

ENTERED JUN 2 7 1995

 ILLUSTRISSIMO AG NOBILISSIMO DOMINO

D. LUDOVICO-ANTONIO DE NOAILIES

ABBATI ALTOBRACENSI MERITISSIMO

NECNO.

DOCTORI SORBOiMCO SAPIENTISSIMO.

Qui magnatibus libros devovent , abbas iLtrsxRissT^re , ut pTunmum cr-

rant defectu vel laudis excessu. Defectum mihi nierito imputabit j^lorioo tuac
zelotes ; nam quidquid de Tedixero, Tuo semper merito minus crit. Al ne
Zoilus quisquam livido ingenio (i) de adnhioiio excessu meiim redarguat ob-
sequium pracdicabo duntaxat
, veterem generis Tui nobilitatem illustrem ,

parentum pietatem et singularem ^ qua polies ^ morum probitatem.

,

Certissimum est Dominos de Noaiiles a multis seculis ut sidcra radiasse ut ,

lumina /loruisse (i) , et iiiter Arverniac ct Lemovicarum dyuastas, primas occu-

passe sedes. Quod probe demonstrant magniE jurisdictioncs, quibus sunt do-
minati amplae facultates quibus suut opulenter ditati illustres afTmitates
; ,
; ,

quibussunt honorati excelsae digriitates, ad quas sunt sublimati. Nec egoper

;

singulos decurram tot ac tanlos.(J)) Inter quos tres ordinati E|)iscopi dian-cses ,

Aquensem et Sancti Flori laudabiUter guberuarunt quiixpie a rcgibus ;

christianissimis Romam ConstantinopoHm Angliam Scotiam, Poloui;Mn

, , , , ,

Venetias, legati missi , regni negotia prudenter tractaverunt ; nonnulli excrci-

(i)Tert. L. dc Vel Virg. i3. — (a) Tert. Apol. ii. — (:>) Tcrt. Apol. lO.
 vj LPlhJULA.
tuuin Impcratorosfiffocti , |)ra iTanciai-^Ioria fortifer piignavcrunt. Ilugo qiioque
dc ^oailles , rtligionis zclo succeusus, \ersus Palestinain [)roj)eraiis ^ iaIiJclc3
dchcllalurus , rtisstilas snrigiiiiiis sui spe (\) fato functus est. (2) ,

y4t eiiiiii /itrc oiiuiid apud jiriorcs indjorest/nefuos , noii conleinni modo , sed eliam
inngna Iniide peiisori arbas ii.Lt)STiu-;si\Hi;. Nain
[7)) \u>\\\\iv. conscntanciiin duxi ,

ab his originis fonlihus ordo gradnlim deducilitr ['{) ad Annani dc iNaaiIlcs,pa-

,

trcin Tiiuin , Duccin et Franciae Parein; Perpigiiaui Gubernatorein ; CerJauiaB

ct Coinitalus Uuscinonensis Prorogcrn ; piinium piJrUorianae coiiortis piajfcc-
tuin ; duobns rcgibus familiarem I)co eliam, Rcgi regum, charissimum. «Quae ;

illi majfM' gloiia csse j)olcrit , vcl subliinior honorj quam illius imj)eratoris esse
amicnm , qui super oinucs impcratorcs est ? Va quanto iile sublimior est iii om-

nij^otcntia et viitute , tanto tnajoris est diligeutiaMu sanctitate, et justilia , et

iuimilitatc , et obscrvantia mandatorum ejus » (5) ut domus Tua ABn\s IL-
, : ,

LusTRissiMF , vclustate nobilis^ parentum luorum pietate commeiidata ^ niican-

tius s[)Ici)d(Nit.
^obilitas tributaria cst , et qnaiito illustrior , tanto magis Iributaria : ipsa
pliam [laiticipata Sauctorum diviuitas non est immunis a tribufo. Dii ,
qui ma-
gis Irihutnrii mngis Snncti ; imo (/iii mngis Snncti, magis tributarii. (6) Vir
,

ignol)ilis tribnliim dcbet llcij)ubliccE aut Principi at iioino ingenuus et ; ,

Ciiristi.inus, angustiori nobilitatc ()ra;ditus sibi, aiiis,Dcoqne soivcre tenetur ,

stiite-'(dium sibi, ut incontaminatam

: originis conservet gloiiam , qiia? a proge-
nhonhus generc inunnnte (7), velut aqua [jcrlucida in |)osteros diniuil aliis ;

(Huhu^ exeinploj et testimonio est (8) ; Deo , cui pictatis dcbitum solvit , ne
sub pio impius (9) apj^areat.
,

Trinumiilud ingeuiKC nobilitatis tributum pendit Tiiiis pator , ABTiAS illus- ,

TRissiME j j)robis moribus avitam gloriam reverberans extraneos suo exemplo ;

ad virtntem stimnlans, seduloqne pictatis operibus vacans secum sociam lia- ,

bens L. Boyerj feininnm vernnculnm Ecclesi.e (10), Cliiistianis ct Catholicis pa-

rcntibus natam Pra;fecti acrarii (iliam j Snj)remi Magistri Equiturn Ordinis
,

Saiicti Joannis Ilicrosolymitani neptein non minus pietatc quam corde et cor- ,

j)ore Domino dc Noailles conjunctam.

Pax et consensio laus nu|)tiarum est conjiigum pietas est fausti matri-
; at
monii comj)lementnm tanta est : inter Dominum de Noailics ejusque uxorem
unitas ut non solum utriusquc eadem
, sit caro, eatlem aiiima, eadem mens ,

sed etiam cadcm virtus , eadem Quibus probe comi>etunt ea quae de

justitia.
Zachariaet ILIisabelh lcstatur Kvangclista: « Erant ambo justi apud Deuin in- ,

cedentes in omnibiis mandatis ac justificationibus D omini sine quereia. » (1 1)

Quia ut expendit Ciirysologus, nmhohus erat una juslilin. (^\i) Dominus de
,

JNoailles cjusquc uxor sine qucrcla nicedunt iii cunctis mandatis ac justiCicatio-
nibusDomini. INec miruin ; una est amborum justitia , maritalis pietas reverbe-
rat in uxorem, et vicissim, uxoria pictas reverberat in virum. Qiinle jugiim fiile-
lium duorum uniusspei, unius voti , unius discipline , ejusdem servitutis? yimbo
fralres , ainbo coiiservi , nulla spirifus carnisre discretio ; slinul oraiit simnl vo- ,

lntaiitur , et siinul jrjunia trnnsigniit , nllerntro doceiites , alterutro hortaiites ,

(ilt( riilro suslinentes : in Eeclcsia l)ei pnriter utri(/uc , pnritrr in convivio Dei,pa-
riler iii angiistiis , in refrigeriis ; neuter alterumcelat, neuter alleruinvilnl,neuter
alleri graviset,t[\ 5): in cunctis sil)iconscnliunt, eadcm j)ictatis exhibcntoflicia, ct
quemadinodum illa /1 ng( lornin circuinstautianon cessant dicere Sanctus : , Sauc-
tus j Snnctus (i/|) , sic Dominus dc N(jaillcs (ijnsqnc uxor simui vacant ()ielatis

(1) Trrt. L. Ar Cor, Mil. i. —(2) An. L. i. ad Nat. iS.

ij^.'?. —
(i) Tcrt L. de Carn. Clinsf. a».
p) Tert. —
— ;.';) 1). AuR. Iil>. de S^liil. DoL-. Apol. i5.
c. 8. —
(;) l<il. L. d<;(:;irn Clirisl. 22.
((J) T<;rl. (.Sl —
T<tI. L. —
6r Ciili. I'i(ii. i!i. — (91 T<rt. L. ailv. M.irc. i<i.I (m) Tcrl. L. dc \n. 5i. (u) Luc. 1. — (la) SuriH, 91. — —
~ {jr,J Ti:rl. L. ». id Uior. 8. —
(i4) l'' rl L. dc Oral, 3.
 EPISTOLA. ^jj
opciibiis, divinnsquecontlnuo concimint yMn\c?>. Sonant intcr dtios nsalmi
ct
hyninij et ntiiluo provocant quis nulius Dco suo cantct. (r) 'r;int;irn Tiiorunj n;i-
lontutn aMnulans pietatein abbas iLLLSiiussrME, singularein ostcnlas inorum
,

probitatcm.
Fult et Cleantlics , non solum corjwris lincamcntis sed et animce notis siinilltu- ,

dinem parenlibui in filios rcsjwndcre , de spcculo scilicet morum ^ ct ingcniorum, ct

ajfectuum. (2) Generosa parentuin virtus avilos niores arcano quodannnodo , ,

transtuiulil in posteros, vel per

traducein piobie indolis, vei provideiitioris
inagisterii ininisterio, vel exemplaris virtiitis imilamento. Hona indoles est cxi-
mium naturap, benericium hanc mutuantur homines vel a Deo auctore n;ituiaR,
:

Magister cx occ.uUo Dcus producit ingcnia (5) vel a progenitoribus quormn mo- ;

rcs hauriunt filii quasi lia;redit;irio jiirc scd Empedoclcs causam argutce indoiis
:
,

(t obtusre y in sanguinis (/ualitatc constituit (4); ex qnavis autem

parte procedat
bona indoles , inter effectus piffidcstinationis computatur , et est optima dispo-
sitio ad suscipiendas disciplinas qiuT; animam cfficiunt ornatiorcm. (5) Ouod si
scientiaj naturales decorem anima) conferunt, quanto majorem pulchritudiiiein
a justitia et s:mctitate mutuatur. Uti anima criminosa sceleribiis dedccoratur
,
ita innocu.i. j pietate venustatur : Pulckra anima justilia ct disciptinis phiiosophie ,
deformis vcrn , contrariis artibus. (6) Lucas Evanj^elista Joannis celcbraturus
sanctiiatem praeclaram parentum ejus praiinisit justitiam , « ut venerabilior
,

existeret, qui sanctis parentibus responderet sanctitate ingenita , quasi qua-

dam justitiap- hanreditate. »
(7)
Non ABBAs illustrissime
absimiliter praemisi bonam indolem
, discii^linaj , ,

magisterium et pareiitum pietatem non parum dcservire ad formandos probos ,

liliorum mores ut demonstrem in Te felici nexu conjunctam esse ingenuit;i-

,

tem cum doctrina etpietate, Teqiie non minus virtute, sapientia et bona in-
dole , quam nobilitate esse praeclarum. Indolis Tute bonitas relucet, tum in
vcnusta, modesta et gravi corporis compositione , qu;e aniini dcnotat magni-
tudinem ; nam facits occuUoruniy ea fiiut apparcnt (M) tum in suavi et placida ;

conversatione (^iam pretiosis ornas margaritis siquidcm margaritie Ttue sunt

, :

quotidiancB conversationis insignia (9): cxtcrna corporis venustas, qua^ Te om-

nibus prsstat .spectabilem et gratio a conversationis urbanitas, quae omnium
,

Tibi conciliat animos intellectiis Tui denotant praBstantiam

, qui scientiaK dis- ,

ciplinis eruditus, ita vcritatibus niituiae et giatiffi illustratur, ut doctioics quiquc

mirentur Tuam in argiiendo subtilitatem , in respondendo soliditatem , in cx-
plicando sapientiae profunditatem simul cum claritsite conjunctam.
Ncque dunlaxat mirantur splcndorem quo Tuus illustratur intcllectus , scd
adliuc cliaritatis ardorem quo Tua sufflammatur voluntas : non enim uno, scd
omni virtutum genere splendes. Quis nonmiretur, abbas ilhstiussimEj Tuam
prudcnti;im omniiim virtutum magistram, liumilitatem , (pia Te dcjicis quasi
nullificauic^t populi (10) ; orationis affectum j cf<w ctiam pcr noctcin (xsurgis ora-
tutn (1 1); et dum in Abbatia Altobraccnsi demoiaris teneri complexione, infir-
ma salis v;dctudiiie > aere etiam ncbuIosOj simul cum rcligiosis diurnis proccs-
sionibus et nocturnis convocalionibtis (^12) n^^^slsUs ad divinas dccant:indas I;iu-
,

des ; muniliccntiam qua pau|)eribiis cleemosynas abiiiide hirgiiis; '/.cliiin

,

ecclesiasticae disciplinae quo a^stuas. Taceo ca;teras cor|)oiis ct animi dotcs , tot
ac tant;is exemplares virtutes, qua^ Te in seciilo depravatis moribus corru|)to</f
singtilarilate fainosum(i 5) praidiCikntjeA avitac nobilit;iti ,Pt paleriia> pi(t;iti |)ioIir
respondcre demonstrant j ut sit quam pius patcr tam pius filitis [\'\); digmis

(1) T«Tt. L. Uxor. 8.

1. arl —
[>) Trrt. L. dn An. 5. —
(S) Trrf. L. i\e An. 50. (i) T.rt. ibiH. -
(.'i) T«-rt. -
L. de An. 6, —
Tprt. L. de An. 9.
(ti)
(7) l'aiili|.. Kp. 10.
- -
(«) Tirt. L. (!«• An. 18. (yl r.rt. L. ». «d —
Lxor. 5. —(10) T.Tt. L. 3. aHv. Marc. 7. —(11) Tcrt. L. a. ad Lxor. 1. —
(la) Tci'. L. a. ad L'x.)r. 4- l''») —
Tert. L. dc He». i3. —
(i4) Tcrt. L. 1. a<l Nat. i3.
viij EPISTOLA.
profecto qui sit dc nobili familia de Noailles oriundus; dignus christiana) reli-
gionis Piesbyter, saccrdotale perfectissime adimplens ministerium ; dignus
infulis pontiliciis , quas Deo dante ad totius EcclcsiaB bonum brevi excepturus
es ; diguus ut illustris Tua nobilitas fulgens sapientiaet singularis virtus bono-
rctur a cunclis ; dignus cui Tcrtullianus Prir.dicans offeratuPj munus quidem
dignitatis impar, quod submisso et revereuti animo ollert,

ILLUSTRISSIMiE DOMINATIOINIS TUii:

Humilllmus et obsequentissimus servus»

Fr. MICIIAEL VIVIEN,

Provinciae Recollectorum in Aquitania alumnus.

 IVE^ ERrNDISSIMO PATRI

l CIJILIEUIO VAN SICIIEM

ORDINIS S. P. FRANCISCI FRATRUM MINORUM RECOLLECTORUM SACR.E

TIIEOLOGLE LECTORI JURILATO

PaOVINCI^ GEBMA.NI^ INFEBIOBIS MINISTBO EX-PROVINCrALI , SDPEB PROVINCIAS GERMANliB

SUPEBIOaiS, BELGII HIBEBNI^, ANGLI^, SCOTl^ ET DACIyE CUM PLENITUDINE
, ,

POTESTATIS IN UTROQIIE FORO ACTUAH COMMISSAHIO GENEBALI,

£XC. , PATBl MEO OBSEBVANDISSIMO.

QUANDOQUiDEM laudabilis RFVEBENDissiME PATER

, j libros ,donan- qiii luci
tuPj Moeceiiatibus ac patronis certis iiiscribendi dedicandique consuetudo
,

paulatim apud omncs inoleverit ego et , hanc mihi serio et sancte semper
,

observandam merito duxi; qui totus jam in illo esse coepi , ut sclectissimos
auctores tum theologos , tum divini verbi praecones j in lucem emittam
, vel ,

alibi editos, vel etiam plane fortassis divenditos denuo praclo subdam. Et ecce
dum Tertuliianum Prccdicatitem , on\m\im calculo approbatum bis in Gallia ,

editum , primo in Germania luci aptare cogito, non diu anceps liaesij quem
Mcecenatem e plui imis excellentissimis Seiaphici Instiluti viris dehgerem ; sed
statim sese reverendissima. paternitas Tua , mcnti meae objecit. Et vero cui
potius inscribendus erat quain Tibi , plurimis tituh's apud omnes glorioso?
Nam si spectetur doctrina qua polles, soliditatem ccrte , et claritatcm prae-
, ,

bct. Si integritas vitac , qua floies religiosam sane discipiinam exhibet. Si

,

denique officium , quo uuperrime decoratus es j bonam profecto Tui famam

redolet.
Equidem ut de do^trina et scientia Tua cxordiar, hanc omnes summe admi-
ranturj et amant, qui vel primis lnbiis nt aiuiit giistnrunt doctrinalcm sa-
, ,

porem Cursus Philosophici brevi, clara, solida , cl ad docendum discen-

, ,

dumque facili methodo a Tc non ita pridern digesti; ila etiam, ut quilibet a
judicio alieno iibcr, cogatur fateri, se leclione adeo cxquisita satiari non possc.
Aliorum quidem grandia scripta, et intumesccntia opera philosophica vciieran-
tur non pauci ; collectione variarum opiiiionum , rcfutationcqnc plures dclcc-
tantur; scd brevitalem pcrspicuitati aililiciosc jimclam , mnxime pro jiivanda
Juuiorum mcmoria , quis non pracferat ? Veucrantur niulli iongam Ilumcri
^ KiiSTOL.V DEDICATORIA.
lli;n.Ici)) iloilis coinj)ositai)i carminibiis ;nucis pu-
sctl illiiis qui eam iti brevi
lamiDC sciiptis C())))|)lexus cst in}j;eniosit:item , quis est qui de(li};netur ? Et ut
uno vcrbo plura absolvam, nemo est rkveiu:ivdissimk patkr qui pliilosopliiam
, ,

a te i));ii;iio stiulio conscriptam sinc iiigonti stupore et voluptate transcm--

,

rerc possit, ob sin^iiiarem in ea contcnt:im criniit onetn miramur in dicendo ,

claritalem cuu) soliditate conjnnctam, et |)lcnitudinem difTicultatum cum bre-

vilale sociatain ; qiia^ duo simul in de hoc
iinum , n^aximis etiam viris , et
arijumento l)eiie meritis in hoc opcre valde fuit semper difficile conjungere.
,

Undc non mirnm quod istud opus Tuum omnium jam pcne tnanibus teia-
tnr vcl certc ab aliis ad quos sallcm fama pervenit
,
avide etiamnum exp )S- ,

calur.
De intejrritale Tujn quid dicam? Rariun revera est in hon)Ine
autem vitas

docto solidani scientiam ab liumilitate non ficta dcj 'ni; nimis enim vorum
cst proverbium commune Scientia in/liil. Ast dun) i'e confemplor, vidco Te
:

non gentilis Philosoplii imitari arrogantiam , qnem jnre mcrito Terful.ianus

flori(V aniinal [Tcrliill. L. dc An. \.) appcllat quin potius Cliristi Domiui, ;

in quo sunt absconditi thesauri sapienti^e Dei, cerno Te aimulari demissionem :

Qui omneni huniililatcni exliibiiil (Tcrt. L. adv. Jud. lo.) et mundanos fugicns ,

honores, humanas respuens laudes /;7^A>r»/s [Tcrt. L. de Idol. 18) habcri vo-
,

luit. Va quod magis est^ REvt-ni-NDissiME pater Dcus, qui abunde Tibi largitus ,

cst s:ipieiitiam , in Te adhuc ultra humililaten) effudit charitalcm qua; est ,

summmn fidei Sacramenlum , christiani nominis thesaurus. [Tcrt. L. de Pal. 12.)

Haic Tc non tantum Deo gloriosnm pra^stat, scd singulari ista tua charitate et
benevolenlia omnium animos Tibi ubique devinxisti, qua tum omnes quocun-
que genere eruditionis et doctrinoe commcndatos , tum vero maxime reli-
,

gionc et j)ictate pra^stantcs complecti solebas quorum nemo unqiiam accessit, ,

qui Te non tam Patroimm, quam Parentcra agnosceret. Et unde paternus af-
fectus talis ac tantus? Legisti nimirum st ad amussim servare studes salu- ,

tare illud monitum S. Gregorii Regat discijflincs vigor mansuetudincjn , et man-

:

suetudo ornet vigorem ; et sic allcrum commendetur ex altero, tit nec vig^r sit
rigidus nec discipUna dissoluta. {Grcg. lib. 5. Moral.) In corrcclione r/uippe , ut
,

idem Sanctus Pater monet , vitiorunij subesse debet iracundim , non prceesse :
ut exseculione juslitim non dominando pricvoiiat ^ sed simulando subsequatur , et
notiini judicium possessa impleat et pr^ccurrat. (Lib. 26. Moral.)
Hirc , ct alia , ut vcniam ad ofTicii Tui decorem ^ singularia cum sapicntioe , ^

tum virtiilis ornamcnta dum silenlio tcjxi non posscnt , tandem in palam pro-
,

deuntia cffccerunt ut ad alias, quas propria voliintate videris possessum dedisse,

aliena raptus sis , dignitates votis pcne omnibus
, ad totius alma; Germaniaj ,

inferioris Provinciai regiincn suinmo cum applausu evectus sis ; et inde cres-
cente fama, totiusque Belgii oras excesserit , noinen Tuum Germaniam , Hi-
berniam, Aiigliam , Scotiam , Daciam implevit ; atque ad snpremum Commis-
sariatus Generalis mnnus ex tot viris praiclaris j qiiibus liodie dum florct Scra-
phicusOrdo, uti sempcr floruit j cutn inaxitna gratulalione sis elcctus. Qno in
ofTicio ,non dnbito, tnodo Dimis vitain longiorem dederit posthac verilicabi- ,

tur de Te quod oliin de suo Olybrio dixit Poeta Claudianus

Acliisque priores
Coinmeiidat repclihis lionor.

Hoc ipsum dictum Poetai, ut scio , adaptasti rfvereivdissimo patri de Ridderc,

jamdudum Commissariatus pra;(lecessori Tuo sed certe (absit invi-
in ofTicio ;

dia ca!;imo) spero post annos ;ili(jii()l evolutos

, dc Te me posse idipsiim com- ,

mtini voto iiHirmarc. Ouid enim ? Sane mihi ct aliis videris in sublimi lioc
 EPISTOLA DEDICATORIA. li

nuinere constltutns , cllscretioiio , (y.ix oinnium v'rufunn

ninfer et nufrlx est ,
nluriinos, si noii aliquibns passibus supcrare, ad uiinus ajnuilalionc adaMjuare.
Dc qua uiodcratioue virtutum elTatum iiiud mellillui Docloris altc imbibisti :

Discvetio omni ordinrm ponit j vxodwn tribuil ^ dccorcm , ct pcrpctuilutem

virluti
con/crt. Tolle lianc , ct omnis virtus vitium crit j ipsac/ue a/Jcctio naturaUs in per-
lurbationcm inugis converlctur, extcrminiumquc natunc. {S. Bcrn. supcr Cantica.)
RKVERF.NDissiMK PATKR , Patronc f^ra iosissiuie , hicc sunt ut alia silentio sub-
t ,

ducam , quan me moverunt ut Tibi dicarem gloriosoque Tu nomiui inscri-

, >

berem TcrtulUunum Procdicantcin modo sub prado sudantem in mea olTicina.

Et hanc mea editio Tertulliana meritissimo gestit suo iugenio in Tuum sinum
convolare, in quo veluti centro conquiescatj quasi nusquam illa melius d
tutius esse possit. Et, quaeso, in quo sinu lutius conquiesccret quam Tuo? Ouu
hospitio melius excipi posset quam tua gratia et lavore ? Venit siquidem
TcrtuUianus Pra;dicans nd Te non ut alienigena
, sed ut inquiliuus et do-
,

mestijus ; venit, inquam, a reverf.ndo et doctissimo patre Michaele Yivien ^

Serai)hi(M familiaj confratre Tuo, studioSacraj Theologiai, Tuo consodali, venil
iu"-euiose adinvcntus belle concinnalus et trina subdivisione illustratus ; ita
,

ctiam ut iuter innumera pene Seraphici Ordinis vestri cruditorum virorum

concionatoria scripta , quosLucas AVadingus, suo nomine salis in urbe et orbe
celebris, insuis annalibus doctissime scribentes recenset, locum facile primum^
TcrtuUiunus prwdicans sibi vendicet. Nunc ergo tandem , ut olim Tiberius Cae-
sar, coelo tonante, solitus erat procedere laureatus (tcste Plinio , virens hiurus
a fulmine semper libera est et intacta mauet) , sic partus meus ^ cujus frontcm
nomine reverf.ndissimje taternitatis Tuae tanquam laureo serto , ne forte ali-
quo criticorum aut iuvidorum fulmine iciatur, insignivi feliciter in publi-
,

cum prodibit , uon sine maxima omuiuai attente legeutium et relegeutium

utilitate. De ccetero mecum Tui, quibus praees, Deum obnixe rogabunt, ut
REVKRENDissiMAM PATERNiTATEM Tuaui diutissimc scivct incolumcm ad sacri ,

Ordinis decus , incrementum religionis ei studiorum amplilicationem.

Coloiiiae, ex mea officina, anno 1681.

REYEREINDISSIM PATERMTATIS TU.E

Devinctissimus

JoANNFS WILIIELMUS FRIESSEM

Civis el Bibliopola Colonieusis.
 Pcrmissio Rcverendi Vatris Provincialis.

Fbater Apathanoeliis Petit, Provinciae Recollectorum in Aquitania IMinister Provincialis , et servus

R. P. IMiciiAELi \iviEN, ejusilem ProvinciaG aluinno, Sacrsc 1 heolo^iac Lectori , necnon antiquo Cus-
todum Cuslodi, salutein. Cuni Liber TerluUiaiuis Prxdicans nunciipatiis, in se.x Tomos distributus, sit
am nia.xinia ex parte typis mandatus, et felir-iter a Doctorihus quibusqiie approbatus , licentiam tibi
i
.aoimus ut pracclanim iliud opus perlicias, el denuo typis mandes, sive in-quarto , sive in-folio, prout
melius tihi visum fuerit. In cujus lidem praesentfin Licentiam propria manu subscripsimus , et parvo
oflicii nosiri sifiiilo iminivimus. Datum in Conventu noslro Sanclae Wariae de Gratia Burdigalae , die 19
Februurii, auuo 1077.

F. Agathangelus Petit,
Minister Provincialis.

Approbationes Lectorum Theologice,

LiBRi cui titulus est TertulUanus Prxdicans secundum et tertium tomum frustra commenda-
rem. Primus siquidem et reliquos et eoriim auctorem satis commendat; qui illum legerunt vivendi quod
in lucem edendum supererat vehementi flagrabant desiderio; neque faliet eos opinio, ibi enim maximam
ingenii ubertatem observabunt, ac materiarum abundantiam cuin praedara methodo , quae Tertulliani
operibus deerat claritate mirabuntur. Haec ipse perlegendo miratus sum, idcoque Opus dignum judico
quod typis quamprimum mandetur, utpote quod nihil contineat fidei aut bonis moribus contrarium
quin potius futurum sit utilissimum, tum caeteris omnibus, tum praecipuaedivini verbi Praeconibus. Quod
testor in boc Coaveatu Recullectorum Sanctse Yaleria; prope Lemovicas, die 22 mensis Julii auui 1&T6.

F. Geemamis Deyb ,

Lector Sacrae Tlieologiae, et Guardianus Conventus Recollectorura

Sanctae Valeriac prope Lemovicas.

Ego infrascriptus Sacrae Theologiae Lector , summa cum delectatione attente perlegi librum cui titu-
lus Tertvllianus Prxdicans , in quo Tertulliani doctrina licet ex se satis commendala , mire tamen
commendatur , tum ob selectas Patrum sententias, quibus adornatur, tum ob subtiles Theologorum
rationes, quibus ab Auctore solidatur. Ipsum ergo typis dignissimum judico , non solum quia nihil in
ipso quod catholicae fidei sectatoribus adversetur , sed etiam quia nihil in ipso quod christianae veri-
tatis Praeconibus non multum patrocinetur
, quibus Tertutlianus Prscdicans erit Tertullianus docens
methodum, sermones conficiendi In lucem igitur prodeat ppus et praelo,
clare, breviter et nervose
quam citius mandetur tanquam communi Concionatorum bono utilissimum ceuseo et peropto. Datuoi
in Conventu Sancti Leonardi, die 8 Junii auni 1673.

F. Gabbiel Babbiebb,
S. Theologiae Lector. <

Licencia et Censura Ordinarii.

Tebtuilianus Prxdicans , sive (loridissimus selectissimorum conceptuum ac discursuum

campus
omni tempore pracdicabilium ;
qui , cum
, non absque singulari fructu binis vicibus impressus ,
in Gallia
et a diversis Theologis approbatus fuerit nihilque ab orthodoxa Doctrina alienum complectatur
, hisce ,

protertiaviceimprimeudi facultatem concedimus. Signatum Colonise Agrippinae, decima sexta Februarii

F. Theodobus Deghens,
SS. Theologiae Doctor et Professor Ordlnarius , Canonicorum Regularium S. Crucis
Frovincialis ad Rbenum , et Prior Coloniac , Ordinarius Librorum Censor. M. P.
 TABULl
CONCIONUM QVM IN HOC VOLUMINE CONTINENTUIl.

FESTA APOSTOLORUM.

SCHOLIUM.
In hoc Iractatu, i. Petrus pxnltens lacrymalur : 2. Pctrus Incarceratur ; 3. Saulus
immutatur; 4- Pau/us triumpko /lonoratur; 5. Andrea cruci patibu/alur
'). Joannes privilegiis commcndatur.

CONCIO PRIMA.
Petrus Christi aspectu et gratice cfjicacia erectus a lapsu; i. peccati macu/arn /acry
mis /avat; 2. fidem suam publica conjcssione dec/arat; 3. mortis timorem constaiili marty-
rio reparat. Fol. 2
I. PAllS. Pelrus lacrymas fiidil i. frigiJas ex timore; 2. amaras ex dolore ; 3. calidas ex
amore. ibid.
II. PARS. Petrus Christum confessus est i. plene el integre 2. palam et publice; 3. omnium
;

Aposloloruin nomine. 5
III. PARS. Pctrus passioni dominicae adaeqnalur, moriens pro Christi i. dilcctione; 2. con-
fessione; 3. crucis passione. 9
CONCIO SECUNDA.
Petrus /igatus fnit i. in domo Caip/ice vincn/is probrosis ; 2. a tempore pcenitentice ^
vincu/is pretiosis; 3. in carcere, vincu/is g/oriosis. 12
I. PARS. In domo Caiphae fuit Petrus 1. tenebris obscuratus ; 2, peccati funibus ligatus ;

3. diaboli minislris pro*tratus. ibid.

II. PARS. Petriis preliosis charitalis vinculis ligatus Christum dilexit i. pliis quam sua quae
pro Chrislo deseruil; 2. plus quam suos, quibus Christum praeposuit ; 3. plus quam se, quia
pro Christo aniinam pnsuit. i3
III. PARS. Gloriosa Petri vinciila D. Chrysostomus praeponit, i. regiae majeslati; 2. aposto-
licse dignitali; 3. angelicae nobilitali. ibid.

CONCIO TERTIA.
Snn/i conuersio est 1. Deo g/oriosa ; 2. Christo jucunda; 3. Ecc/esice fructuosa. 16
I. PARS. In Saiili conversione ostcndit Deus potenliam 2. snpicnliam 3. clrmcntiain. ibid.
i . ; ;

II. PAKS. GaiiJet Christus de Saiili conversione, qiii i. per totum fere mmiJuin pracJicavil;
2. velocissiine mundum peragravil; 3. sua praeJicatione mundum immntavit. 20
III. PARS. Paulus Ecclesiam sua i. scienlia illustravit; 2. charitate amavit; 3. virlulc or-
oavil. 23
CONCIO QLARTA.
Pan/ns trinmp/int de i scmetipso ; 2. pagnnismo ; 2. tyranno scevisstmo.
. VJ
I. PARS. Paiilus triiiinphat dc semrtipso, 1. intellecliim siium iii obscquio fiJci captivnns ;
2. voliinlatem siiam gratiae imperio substrans; 3. zelum lcgis Mosaicae in ztluin Icgis ev.in-
gelicae coinmiilans. ibid.

II. PARS. Paulus Iriumphat de paganismo i. Verbi Dei praedicalione; i. miraculorum opcra-
lione; 3. virlulis exemplaris exiiibilionc. ^^
III. PARS. Paiilus de tyranno Iriumpliut constantcr tolerans marlyriuin 1. varium a. lon- ;

gum; 3. cruenlum.
**
»•,7 TAniLA CONCrONUM.
CONCIO QHNTA.
Cnix ab Jn'lren Jpostolo i. desidcratn;
fiiif a. qncesitn; 3. amata. 36
I. 1'AIIS. Crux fuit Aiulrta' i. ulilis et pioliosa; a, suavis et deliciosa; 3. honorabilis et glo-
riosa. il^'''«
.

II. PAIIS. Anilieas por cruccin invciiil i. gloriosam famositalein ; 2. subliincin alTinitatcin ;

5. o|)iil»'nlain banreililaltin. _
Sg
III. PAIIS. Andreas crucis supplicium passus est i. libenter; 2 patienter; 5. ardciiter. ^\

CONCIO SEXTA.
Joatincs esl i. inter Jpostolos carior; i. inter Evangelistns sublimior; 3. inter marty-
res constnntior. 4^
I. PAIIS. Jd.innis prjerogativae colligendae sunt ex i. divina dileclione ; 2. dominica similitu-
diiK"; 0. Mariana donalione. ibid.
II. PAIIS. Joannes incrito aqnilae comparalur, quia est i. Prophetis sapientior; 2. Apostolis
pcr<|)i(acior; 5. cujleris Evangclislis subliiuior. 5i
III. PAllS. Joannes inlcr marl^-rcs constanlior, ob martyrii i. diuluruitatein; 2. diversitalein
5. accrbitatein. 5^

FESTIVITATES SACRiE.

SCHOLIUM.
In lioc tractntu 3 \. Josep/ius Virf;ini dcsponsatur ; 2. prcBCursor MaricB magnus
demouslralur Joannes Ilerodis savilia decoilatar ;
; 3. l\. Slcphanus coronatur ;
5. Crux inventa discriminatur ; 6. Crux exallalur.
CONCIO PRIWA.
Josephus I. cuni a;terno Patrn titiilnni patris partitur; i. cum Spiritu Sancto dignitatem
sponsi Virginis partitnr; 3. cum Mnria auctoritntem et imperium in C/iristnm partitur. 6i
I. PARS. Joscpbus cum aeterno Patre velul dividit paternaui i. dignitatem j 2. singularita-

tem 3. cbarilatem.
;
.
ibid.
II. PAIIS. Joscphus et Spiritus Sanctus Mariae ambo sponsi , i. sponsae virginitalem obum-
brant; 2. sibi Cbrislum arrogant; 3. IMatrein et Filium sollicite curant. 65
III. PAIIS. Joscphus in Christiim et Mariain sibi vindicat auctorilalem , quia est i. aeterni Pa-
tris vicarius inslilutus; 2. loco Spiritus Sancli subsiitutus; 3. sponsus Virginis constitutus. 71

CONCIO SECLNDA.
Joannis mngnitudo niutuanda est ex ejus i. sublimi existiinatione; 2. virtutum perfec-
tione ; 3. of/lcii adininistrntione. 77
I. PARS. Joannes magnaiu sibi conciliavit existimationein i. divinam ; a. dominicam ; 3. hu-
manain. ibid.
II. PAIIS. Joannes fuit magnus in 1. sanctitate ; 2. charitate ; 3. humilitate. 8a
III. PAIIS. Joannes est 1. vox Verbum declarans; 2. pra;co Agnura demoostrans; 3. praecursor
Christum baplizans. 90
CONCIO TERTIA.
Joannes cst mnrtyr Patris , et Filii, Sancti , quia mortuus est defensans
et Spiritus
1. Patris auctoritatem ; 2. Fi/ii verilatem; 3. Spiritus Sancti puritatem. 94
CONCIO QCARTA.
Step/ianus coronatus est ob i. angelicam puritatem ; 2. c/iristianani c/inritutem ;
3. mnrtyrii dignitatem. io3
I. PARS. Slepbanus ratione angelica; puritatis, lucis et sanctitatis, coronatur i.Iiliis; 3. stel-
lis; 3. geinmis. ibid.
 TABUIA CONCIOINTIM. xv
IT- PAUS. Stephaniis anro coronatnr iniinicos i. corde ardenler amans; a. ore pro cis fervoo-
tor orans; 3. corporc, flexis genibiis Dcuin deprccans. i,,()

III. PAIIS. Slephanus coronat i. Chrislum; 2. corpus licclesiue myslicum ; 5. semelipsum 108

CONCIO QUINTA.
Crux esL (Ptii<^ma i. in justo faustuni ; 2. in peccatore infaustnm ; 3. in rrprobo horreri'
(lum. 1 1 5
I. PAPxS. Justo crux fausto ocnigmnte i. inhonorala, est lionorabilis; 2. dolorosa , delectabilis
odiosa , ainabilis.
5. i iG

II. PARS. Inr.nisluin a^nigma e«t crux a pecratore i. inhonorala 2. aversiiln 3. lepiidiata. 12 ; ; >

III. PAIiS. Cnix horrendo aeniginate causat rcprobo 1. tristiliam cl aillictioncm 2. rabicin ;

et dcsperalionem ; 3. poenam et condemnalionem. laj-

CONCIO SEXTA.
Crux exaltatur de contemptu ad cultum el venerntionem;
i . 2. de ignominia adgloriam
rt honorem; 3. de maledictione ad benedictionem et salutem. i3o
I. PARS. Christiani vcncralionls causa, 1. crucem in seipsis dcferunt ; 3. in conflciendis ct ad-
ministrandis sacramcntis crucem apponunt. il)id.

II. PARS. Cruce 1. regum diudema decoralur; 2. Christus coronatur; 3. Chri-lianus glorifi-
catiir. i33
III. PARS Cruce Christus 1. daemonem vicil ; 2. peccati maculain delevil; 5. coelum aperuit. i3€

FIDES

SCHOLIUM.
Fides 1. triumplians; a. Iionorans ; 3. illuminans ; 4- operans ; 5. regulans
6. salvans.
CONCIO PRLMA.
y4d curiositatem fidei suhsternendam tria concurrunt^ i. humance mentis inibecillitas
2. divinorum mysterioruin sublimitns ; 3. curiosorum lapsus et infelicitns. i3g
I. PARS. Ilomo sua inlelligentia nequit atlingere quae sunt i . supra seipsum ; 2. infra seipsum
3. intra seipsum. ibid.

II. PARS. Intellectus humanus divina non potest cognoscere mysteria ob eorum i. magnilu-
diiiem; 2. parvitatem ; 3. occullatioiiem. >-t«
III. PARS. Persicpe curiosi labuntur in 1. errorein ; 2. h.xresim ; 3. alheismum. »43

CONCIO SECLNDA.
Fides 1. reddit honorem divince mojestati; 1. credit divince veritati ; 3. obedit divina.
auctoritnti. *4G

I. PARS. Fideg 1. majeslali dominalionis divince inielleclum sacrificat ; 2. majeslati divinac iii-
lelligi nliiu cunclas mcnlis cogilationes t.ul)sliat ; 5. majestati di\iii;e s;ipienliit' , scienlianiin
'"'
reverenliain praestat.
II. PARS. Fides divin.T rredens vcrilali , c<l i. inrallil.ilis in credendo ; 2. nna in crcdendo ;

3. invariabilis
iriaoili-; in cnden
cnnen lo.
!o. .
"•
L"*

IIL PARS.
IS. Fides divinae ublempcrans crcdil; 3. magis
auclorilati 1. proptcr Denm Dco Deo
;unclisaliis rebus credil; 3. adversus ea qiiae sese tjusobsequio opponunt, insurgit.
quain ci
ui

CONCIO TFRTIA.
i5.1
Fides scienliam supernt in doctrince i. magnitudine ; 2. ccrtitudine ; 3. facdttate.
il'"'-
L PAI\S. Chrisliani sunl docliores 1. scribis; 2. hacrelicis; 3. philosophis.
d.posilionein 2. variain
11. PARS. .Seienli,. incerta, qiiia i. innililnr siipra sensnm r..llaciimi ;

••'9
aucloruin palilur opinionem; 5. adinixlain h.ibel conleiiliusam dispulalionem.
xvj 'lADULA CONCIONUM.
llf. PARS. I. Dciis non per scienli;nn, sod pcr fi-lcni pcrlcclc co{;;noscitiir ; 2. sclcnlia cmu l.i-

bore , liJcs .*>ine luborc acqnirilur ; 5. non pcr ^cicntium, scd pcr fidein incrctiir. lOl

CONCIO QUARTA.
Fides I. ohtempernns ; 2. amans, 3. nperans. l63
I. P.MIS. Clirisliaiiiis pcr fidcm i. Deo obscquitur; 2. Ecclcsia; incorporalur; 3. mysteriornm
notiliaiu .isseqiiidir. ibid.
II. PAIIS. Cliarilas fidem ». vcnusliil ; 2. vivificat; 3. format. 166
III. PAIIS. Bona opera sunt ncccssaria ad fidein 1. conservandam ; 2. manifestandam; 3. prae-
luiandam. 169
CONCIO QUINTA.
Fides regulat i . mente/n , seu cogitationcni ; 2. voluntateni , seu affectionem ; 3 . manum ,

seu actionem. 172

I. PAIIS. Fidcs csl magistra homincm ignorantem erudiens; 2. stella navigantem dirigens;
I.

3. coliiiuna ilineranlein duccns. ibid.

II. PAUS. Fidcs I. splondore, voluntatis caecilatem illnminat;2. timore , voliintat«'m a malilia
ot i)or\orsila(e revocat; 3. amorc, voluntatcin ad bonuin proseqiienduin sufllamiuat. 1^5
III. PAUS. Fides regulal inanus ad i. rccle vivenduin; a. beoe agendum ; 3. gcnerose ccrtan-
'luin. 196
CONCIO SEXTA.
Fides necessaria ad salutem ; a. sola fides sine operibus in adultis non sujficit ad salu-
i .

tem; 2. demnnstratur modus quo fides necessaria est ad salutem. i j8

I. PAIiS. Fides necessaria ut Deo uniamur per 1. cognitioncm ; 2. dilectionem ; 3. justificalio-

ncii). ibid.
II. PAI\S. I. Lnthorus redarguitur; 2. Calvinus rejicilur; 3. doctrina catholica asseritur. 180
III. PAI\S. Fides est 1. justificalionis inilium; 2. spei fundaineutum ; 3. necessarium ad salu-
tein consequendain tnedium. i83

GRATIA.

SCHOLIUM.
GratuB penurta et necessUas; 2. svffcientia et umversalitas ; 3. victoria et effl-
1.

cacilas; l\. condescendenlia el suacitas ; 5. excellentia et dignilas; 6. opulentia

et utiiilas.
CONCIO PRIMA.
Catholica doctrina agnoscit i. hominem absque interiori grafia ad salutem insuf/icientem ;
2. Deum honiini gratiam gratis largientem; 3. gratiain sufficienlem Iwmini ud salutem
trihuentem. i85
I. PAUS. Homo insiidiciens est ad conseqiiendam salutem, ex i. natiirte inopia et paupertate ;
a. ciilpae malilia et iniquitate; 3. facultatuiu aniinae impotcnlia et infinnitalo. 186
II. PAIIS. Deus gralis homini largiiur gratiam 1. praeveuientem ; a. adjuvantcm ; 3. pcrseve-
ranleni. 188
III. PAIIS. Mutiiatur homo a gratia i. praeveniente , suITicientium facultatis; 2. adjuvante,
suffirienliam causalilalis ; 3. sanctificanle , sufTicicntiam condiguitalis. 193

CONCIO SECLNDA.
Deus I ut Crentnr vult omnium hominnin snhi/i'iii ;
. ul /icparatnr mortitus est propter ,

omnitim hntninum snlutem; 3. ut Guhernator, ijrot^idil cnnclis hoininihus medio sufficientia

ad snliilem. iy4
I. PAHS. Doiis 1. Crcnlor bonilate prseditus non ad morlem ct dnmnalionem , sed ad vitam
,

cl baliiloni rorinavit lioiuiiu-iu ; hoiuinuin saliiteni;

2. Bciieraclor luniiificus, viill cuniiloriiin
Pntor lienignus, dcliiiqiicntes fili;)s rocipit ad pfjenilonliam et salutciu.
3. ibid.
IL PAIIS. Rodeiuptorciu pro cunctis el singulis hoiuinibiis inortiuiiu probalnr cx i. divino
 TABLLA CONCIOMJM. x,,j
CciipturaB saeisc oranilo ; 2. vtnerundo Ecclebiae et Patrum teslimonio ; 3. suscoplo u
Christo neclimploris officio. 2t)3
m. l'.\HS. Deiis gul)frnal()r provitlus, non ilenegat auxilium sufriciens ad saliilem i. infiJtli-
l)us el elhuicis; a. inlaiilibus et parvulis; 3. peccaloribus obiluralis cl rcjirubis. ^oS

CONCIO TERTIA.
Efficacia gratiie est i. ptofunda et inscrutahilis ; 1. fecunda et amahilis ; 3. impedita et
lncrj-ntabilis. aaa
I. PARS. Efficacia graliqc est inscrutabilis, nec bene explanalur per i. pbysicam praedelermi-
nalioncm; 2. moraiem prajmnlionem ; 3. congruam vobinlatis vocalionem. ibid.
II. arma quibus valeat i. peccala vilaro; 2. tcntalioncs
P.\RS. Gratia praislat bomiiii vires et
«iiperare pranepla divina servare.
; 5. 22G
111 PAKS. Huiniiies graliam irrilam reddunt i. per negligentiam quia eam in oratione non ,

pdunt; 2. per imprudenliam, quia ejus susceplionem diircrunt; 3. per maliliam, quia cjus
vocaliouetu rejiciunt. 229
CONCIO QUARTA.
Deus sua gratiahntninem vocat' i. inultiformiter; 2. suauiter; 3. sapienter. 23
I. PARS Gr.ilia, sanctis.^imoc Trinitalis imngo, i. iit imago Palris, cst inilium existendi; 2. ut
imagoFilii, ralio cognnscendi 3. ut iinago Spiritus Sancli, Icx diligendi.
; ibid.
II. PAllS. Doclrina calbolica in bomine 1. libenim arbilrium agnoscit; 2, gratia nullam libero
ariiidio nccessitatem imponil; 3. grali.i liberi arbilrii indilTercnliam non tollit. 234
III. PAUS. Gralia 1. boiuiiiis indoli sese conlemperat 2. volunlalem ejus adjuvat; 3. juxla ;

probabilein senleuliam a vuluulutis consensu, elllcaciae complemeutum mutuut. 208

CONCIO QLTNTA.
Per gratiam habilualem i. honio a Deo sancti/icatur; 2. Deus nuncupatur ; 3. Dei pos-
scssio coniparatur. 1^1
I. PAKS. Gralia habitualis 1. mortuos vivificat; 2. maculatos mundat;3. criminosos sancti-
ficat. 243
II. PAUS. Per gratidm habitualem homo Deus i. nominatur; 2. consecralur; 3. adoptalur. »44
III. PARS. Spirilus Sanctus estin juslo velut in 1. amici gremio; 2. sponsae ihalamo 5. lein- ;

plo sibi sacrato. 24O

CONCIO SEXTA.
Homo gratia sanctipcalus lucratur i . honores incomparabiles, 2. divitias incestiniabilci
felicitates ineffahiles. 2^^
PARS.Gralia sanctificans 1. CTeliil supra humanam naturam; 2. sublimat supra angeliram
"X

I. naturam 3. allollil ad divinain naluram.

;
ibid.
II. PARS. Gralia sanclificans est thesauriis i. qiiem Deus donat; 2. qui omncs nalurae guzas
superat; 3. qui deperdilum peccato merituin recuperat. 2^9
III. PARS. Per graliam sanclificanlein 1. fiuis supernaturalis altingilur; 2. bacredilas cwlestis
adipiscilur ; 3. inerces inelTubilis acquirilur. 2^0

GRATITUDO.

SCHOLIUM.
Sex potlsslmnm homincm christianum ad gratiiiidincin Dco rcddcndam stinm/anl ,

I. fanwlalu irrationaUs crculura ; 9..doinita ralionalis nnliira; 5. acccpta a Dco

Iwminis suhslanlia; l\. profcssa rcligio ckrisliana ; 5. rffma divina munificcntia ;

(3. horrenda ingraliludiiii culpa.

CONCIO PRIMA.
Qita'vis creatura intito sileiitiohotninis voriferatur : i . Accipe beneficium ; 1. rcdde giati-
'**'
(iidinis o/ftciutti ; 3. fuge ingratitudinis viliuin.
•>
iii.
 xviij JA»LILA COl\ClOiMJM.
I. r.VRS. Dfiis hnmini mnn<Mpavit i. ciinrlas crealiiras universaliter i. cuncta:j bonis el lualij ;

iiKlillVrculfr; cnnclas cunclis

7t. conlinuo et iuilesiucnler. ibiil.

II. PAllS. ilouio !)lo f;ralias ag.il i. pro cunriis beueliciis univcrsaliter; 2. pro aclvcr,-«is el
|»rosperis iiuliirerenler; 3. continno et indesinenler. v.5'\

III. IVMIS. Houo iiii^r.itos crcaluris abuleus, est reus 1. superhiac cl vanilalis ; 2. iniustili <? el
iniquilali»; 5. idoioialria; et inipietalis. 25(i

CONCIO SECLNDA.
Homo ^rntiis Dei heneficla i. ad ineinoriarn revocans ; 1. intellectus considerans
.\. vohintate ainaiis. aSg
I. gratiis Dei divinoriim beneficiorum memoriam \. conservare lenelur ; 2. qui
PAUS. lionio
eam servant, ingrati censcnlur; 3. qiii obliviscuiUui', rei habeulur.
iion iiiid.

II. I'AIIS. nomo {jralus altente cousideral l)ei bcneGcia , qua; sunt 1. circa ipsum ; 2. iiitru ip-
sum; 5. supra ipsum. 262
III. 1'AllS. liomo gralus Deum ardenter amat, ob dona quac sunt 1. circa ipsuin ; 2. intra ip-
sum ; 3. supra ipsum. 265
CONCiO TEiVHA.
Christianiis sil Deo gratus ^ a quo accepit dona 1. naturce; Vi. fortunce; 2. gratice. 267
I. PARS. Deus, Pater munificus, largitus esl homini naturae i.donn; 2. ornamenta ; 5. conser-
dona et ornamenta.
vat n.iturse ibid.
II. PAI\S. rorlunae bona houiinibus Deus i. largitur ; 2. iinmerilis largitur; 3. infBqualilci
largilur. 2(38
III. PAKS. Dcus muuificus erga peccatores, quos miscricorditer exspecfat ; 2. crga poeniten-
1.
tes, quo-) a peccalis libcralitcr einuudat; 3. erga justos, quibus bene operaodi gratiam abunde
siibininistrat- a6g
CONCIO QUARTA.
Baptisinus nos i. a malis liberat; 2. bona nohis communicat ; 3. cum divinis personis
sociat. 271
I. PAIIS. Baplismus i. peccati maculas lavat ; 2. de inorle ad vitam revocat; 3. a diaboli ly-
ranuide libcrat. ibid.
II. PARS. In bapiismo Christiani efficiuntur Dei i. servi, per characleris impressionem ; 2. do-
meslici , per fulei infiisioncm 3. ainici, per auiina} sanctificalionem.
; 2^3
III. PARS. lu baplismo Clirisiiani socielatem habent 1. cum Patre, qui eos in filios adoptat
2. cuin Filio , qui eos sacerdotes inaugural ; 3. cum Spiritu Sancto , qui eos in templa conse-
crat. 274
CONCIO QUINTA.
DivincB personce largiuntur homini dona divina : i Pater , Filium in incarnatione .

Filius , semelipsuin in Eucharislice institutione ; 3. Pater et Filius y Spiritum Sanclum in

ejus missione. 2^5
I. PARS. Donum quo Pater dat Filiuin commendant i. dantis majestas ; 2. doiii nobililas
3. recipientium vililas. ibid.
II. PARS. In Eucharislioe sacramento, Chrisiu? i. graliam afriuenler dat ; 2. divinitalcm el hii-
manilalcui suain doiial; 3. doniiin et accipientem intenlione unit et velut conviscerat. 2^6
Ili. PARS. Paler ct b'ilius danl Spirilum Sanctum , ut i. nos doceat veritatem ; 2. nobis con-
ferat sanctilatem ; 3. largiatur charilalein. 277

CONCIO SEXTA.
Ingratitudo est i. p ohrosa; 2. criminosa ; 3. dainnosa. 278
I PARS. Ingratitudo probrosa 1. naturam demillit ; 2. religioncm pervertit ; 3. graliam des-
truit. ibid.
II. P.\RS. Ingraliludo criminosa eiricit hominein i. fraudiilcnluin et rapacem 2, pcrfiduin et ;

proditorem; 3. inhumaniim et interfectoreni. 280

III. PAI\S. Ingraliludo i. bona data tollil; 2 ne ullcriora bona denlur impedit; 3. ingralmii
piinilioni exponit. 282
 TABULA CONCIONUIVI. XIX

HUMILITAS.

SCHOLIUM.
UuniiHtatcm sex potisaimum suadent : i. C/tristiana rrlipio; 2. Christi dcmissio ;
5. grali(£ acquisitio; [\. Firtutis consummatio ; 5. sublimium defcctio cl liumi-
lium sublimatio; 6. superbice condemnalio.

CONCIO PUIMA.
Humilitatis i. necessitas; 2. i'eritas;Z. conlinuitas. •
284
I. PARS. Chrislianus digiioscilur ; 2. Dei servus Domino obscquitur; 2. (oeli
Iliiinililate 1.

candiclalu* coeluiri consequilur. ihid.

II. l'Al\S. Iluniililas vera i. cordis ; 2. oris; 5. operis. 285
III. PARS. Humililalis conlinuitatem exposlulat continua 1. a Deo dependenlia 2. pugna cnin ;

aupcrbia; 5. graliae indigenlia 288

COiSCIO SECUNDA.

Chrislus dcjecit se i. usque ad hominem ; 2. infra hominem ; ?>. propter hominem. 289
I. PARS. Dci Filius assurapsit humanae formae 1. vililatem ; 2. paupertatcm ; 3. indignita-
tem. ibid.
II. PAPwS. Chrisliis 1. t^Tanno idololatrae obseqiiitiir; 2. ad pedes Judce proditoris provolvi-
tur; 3. Barabbae , scelcrato famosi^simo , postponilur. 290
III. PAllS. Christus i- huinilitatis egil magislrum ; 2. sesc proposuit in humilitalis exemplum;
5. viam humilitatis demonstravit ad comparandum coelum. 591

CONCTO TERTIA.
Humiles Deus i. placide respicit; 2. orationes humiliuni henigne audit ; 3. gratiam hu-
milibus abunde distrihuit. 2C)3

I. PARS. Deus humili largitur graliam, ob ejus 1. gralitudinem ; 2. demissionem; 3. vacuita-

teiu. ibid
II. PARS. Humilium oralinnem Deo acceplabilem demonstrat exemplum i. Chananeae miilic-
ris ; 2. Cenlurionis gentilis; 3. Publicani peccatoris. 2g4
III. PARS. Uumilitas habet virtutein, graliam i. attrahendi; 2. augendi ; 3. conservandi. 296

CONCIO QUARTA.
Humilitas virtutuni 1. origo et initium ; 2. custos ct prcesidium ; 3. consummatio cl

fastigium. 297
I. PARS. niimilitas coeteras virtutes 1. praeccdit; 2. gignil ; 3. fiilcit. ibid.
II. PARS. Hutniiilas cuslodit 1. fi(Iein ; 2. caslilalem; 5. cliarilatem. 2()H
III. PAllS. Ilumililas virlutes 1. decorat ; coaduiial; 3. conservat. 2^9

CONCIO QUINTA.
Superhi hnmiliantur, humiles suhlimn/itur iit constat exemplo i. Nahuchodnnrisnr , el
,

Joannis hapiizatori; 2. Evce , et Mariw, Malris Sahatoris; 3. Lucijeri , ct Lhristi

redcmptoi is. 3oi
I. PARS. Joannes i. se vocoin vocitans Angclus niinciipatiir ; 2. laiidcs hiimanas rcspiicns, a

Deo coinmendalur ; 3. sese inilis;niiin exi>limaiis niii ualceamenti Mcssia; corrigiam snlvat,
'

inanus cjus siipra Chrisli capiil siibliinaliir.

.
"""•
I 1

II. PARS. Hiiniilij Maria i. alnindc! gialia decjratur; 2 in .s.dio lanqiiam regina cnlloralur:
3. ad Dei nialcrnilalcm sublimalur. ."^"'
III. i'AllS. CliriMus hiiiiiili^ i. d.r ignnmiiiia in !ir,iiorem exiIl.Tliir; 2. dc duloiibus in dcliri.i_s

commulatur; 3. de tcrra in coelum sublimatur ^o>)

 x% TAiiULA CONCIONUM,

CONCIO SEXTA.
Supeibire i. grni>Uns ; 2. diversitns; ?*. infelicitns. 3o5
I. PMIS. Siiporhia cst i. criinon (liaboli; 2. iiiiliiim pcccali; 3. sniTinia tlclicti. ihitl.

II. r.MlS. Siiiierbia perveri^e appolit i. vesliuiu clejjaiiliain ; -2. carnis gloriam 3 ; virtutis eini-
nciiliain. 3o(J
III. 1' MIS. nciis dicit voc i. flori ,
miindi gloria dcniulalur; 2. Epliraim, qui
decitlcnli qiii

gratiiC donis privatur; 3. coronac supcrbia*, quic pocna inleruiinabili inulclalur. 3u7

riYPOCRITA.

SCHOLIUM.
Ifyporrila apcciem pictatis simulat ; 2. ab liominibus vidcri captat ; 3. gloriam
1.

l)co dcbilam sibi arrogat ; l\. ccvtcros dcprcliat ; 5. Judicandi auctorilalem le-
merarie usurpal ; 6. invidia perpcluo laborat.

CONCIO PRIMA.
Hypocrlta i. virtutes sirnulat ; 2. sub specie virtutis vilia occnltat ; 3. mendacio et
fallncia Dei justiliam irritat. Sop
I. PAHS- Hypocrita i. mendax; 2. falhx; 3. mcndacio et fallacia virtutes simiilans. ibid
II. PAIIS Hypocrita sociclatcm
. h-I cuin i. diabolis; 2. pbarisa'is; 3. baereticis.
ii . 3ii
III. PARS. Vae pronuntiat Deus in bypocritas, quia 1. non leviler peccant; 2. alios decipere
tenlant; 3. Dci justitiam suniammant. 3i2

CONCIO SECUNDA.
Hfpocrita, ut videatur ah hominibus, i. jejunot; 2. eleemosynas erogat; 3, Deum
orat. 3i4
I. PARS. llypocritarum culpatur jejunium 1 . ex se ficlitium ; 2. cx modo pravum ; 3. ex inten-
lione pervcr.suin. ibid.
II. PARS. Eltcinosyna buccinata Deo, quem gloria debita frustrat; 2. pauperi,
hostilis est t.
Ciii arroganler insullat; 3. bypocritae, qiiem ccelesli mercede indignum prsestat. 3i5
III. PARS. Dainnatur 1. intentio qua bypocrita orat; 2. modus quo oral; 3. locus in quo orat. 3i8

CONCIO TERTIA.
j4d Dei gloriam i. omnis creatnra invitat ; 2. ratio stimulat; Z. hypocrita glorinni
Deo debitam sibi arrogat. 3 19
I. PARS. Ad Dei laudcm invitant creaturae i- terreslrcs; 2. coelestes; 3. mixtae, partim lenes-
tres, partim coeleste.'. 32o
II. PAKS. Ad qiia-rendam Dei gloriam tenetiirhomoex i. aequitate; 2. gratitudinc; 3. pietato. 52
III. PARS. llypocrila 1. temerarie Deum suo proposito fruslial; 2. injuste suo bono defraii-
dat; 5. iinpie gloriam Deo debitain sibi arrogat. 322

CONCIO QUARTA.
Hypocrita i. sese dejustitia laudat; 1. plus cunctis sese existimnt; 3. cceteros arrogan-
ter depretiat. 3^4
I. PARS. Hypocrila siipcrbia tumens, sese i. a peccatis immunem praedicai; 2. legis observa-
torcin dci laral ; 3. de juslilia el virtiile coniincndat. ibid.
II. I'ARS. Ilypocrita scsc coinincndat i. singiilariialc ; 2. inacqualilale ; 3. sanrtilale. 3^5
III. I'ARS. Non est aequa sors lumentis Pbarisxi et Publicani dejccti; 1. illc oiaiis non exau-
ditur, islius oralio acceptatur; 2. ille condeinnatur, islc justificatiir ; 3. illc rcprobalur, istc
coronalur. Sa^
 TAlUiLA CONCIOMJM. xnj

CONCIO QCINTA.
Judiciiim temernriiim est illicitiim et injustiim ex (lefvctu i . auctoritalis ct jurisdic-
tionis; 2. notitice et cognitionis; 3. probilatis ct dilcctionis. '^iv^

I. PAUS. Teincrnric jiiclioans oflVrnlit 1. Dctim cujiis iiuctorilatem slbi arrogat; 2. proximiiiu
qiicmiii sua mentc ditramul; 5. scmelipsum, nain aliorsum juJicio cl iiisupcr pcciioe se man-

cipat. iliiil.

II. Tcmoraric julicans, acliones 1. indifl^ircntcs sinistre inlcrprclatur 2. dubias, ma-

l'AI\S. ;

las siispicaliir 3. bonas, de prava intentione culpare conalur.

; 33
III. PAHS. Jiulicandi icincrilas oritur ex i. prajsumplione cl superbia ; 2. animadvcrsione cl
invidia; 5. perversitale el malilia. 33/|

CONCIO SEXTA.
hwidice i . nequitia et iniquitas; •>.. scpvitia etcrudclitns; 3. niiseria et infelicitas. 336
I. PAKS. Invidia peccalum diabolicum, est 1. inexcusabilis; 2. irremcdiabilis; 3. intermina-
bilis. ibid.
II. PARS. Invidia crudclis pcrpetravil i. bomicidinm; 2. fralricidinm ; 3. deicidinm. 538
III. PAHS. Invidus i. a Cbrislo separalur; 2. coelesli felicitate privatur; 3. iuferni doloril)us
cruciatur. 34»

INFERINUS.

SCHOLIUM.
Pccnartim inffrni 1. reritas ; 1. dirersilas ; 3. acerbitas ; l\. ignis infcrnalis
activitas ; 5. privalionis Dci infclicilas ; 6. pocnoi tuni damni j tum sensus
aternitas.
CONCIO PRLMA.
Jnferni gehenna est i. credcnda; 2. metuenda ; 3. cavenda. 344
I. PARS. Inferni poena probatiir i. unanimi «apienruui testimonio ; 2. infallibili humanae ve-
rilatis oraciilo; 3. eviJenti rationis patrocinio. ibid-

II. PAIIS. Inferni metus est i. sapientiae monumentum; 2. concupiscentioe fraenum ; 3. ealuti.*

fundamentiim. ^^7
III. PARS. Inferni caulela annexam habet 1. boni affectioncm ; 2. pcccati detestalionem; 3. Dei
satisfactionem. '^•*9

CONCIO SECUNDA.
Inferni pcence 1 . pondernntur; 2. numerantiir; 3. mensurantur. 3d3
I. PARS. Oiiam ponderosoe sint inferni pcenae constat ex i. inferni profunditate ; 2. gchcnnse
iImci.
suppliciorum intolerabililate.
incoiiiprehcnsibililatc ; 3.
II. PARS. Poenarnm numerus desumilur ex parte 1. Dci vindicantis ; 2. hominis peccanli^ ;

3. ignis crnciantis. . „ .'

HT. PARS. Inf.rni poenaB commcnsuranlur 1. divinae majestati; 2. pcccatoris qualitali ;
3. rri-

minis gravitali. ^^
CONCIO TERTIA.
Prnua; inferni in acerbitnte supeinnl i omnia quce passi sunt mortnles supphcin ; .

opposiltone
3. cuncta qiice sustinuit Christus tormentn; 3. neqiie concipi possunt nisi cx
ad bentorum prccmia.
I. PARS. Poenjc inlerni longe supcrant 1. dolores qnos siistinncrunt
bomincs cx natiira; infir-
mitale; 1. quos passi siinl maityres cx lyr.innorum crudclilalc ; 3. bupplicia qna; tolerarjint
pccatores ex Dci scverilate.
(lamna
n. PARS. Criiciatiis inf.-rni Chri^ti dolorcs longe snpcranf, qnia 1. Cbristiis volcns
ii>
.

coaftiis pntiliir; 2. Clnistiis con-olatur, dainnilus ab>que consolalionc

palilur ; 5. ^"''';:".''

ab liomiiiibus, damnatus n dacmonibus patilur.

xx^j TABULA CONCIONUM.
111. PARS. Iiifprni «tipplirb tccW pr.Tiiiiis oppo*ila pliicesriinl : nam i. in coelo snnl ounrtfl
iinivcr.-iiliu-r buna , iii iii(Vriu) ciincia inala ; 2. in ca-lo pura bona, in inrcrno pura inala ;

5. iii ca:lu perpelua bona , in inrcrno perpetua mala. 364

CONCIO QUARTA.
li^nis htferni activitas est i. admirahilis ; 2. ineffabilis; 3. incnnipnrnhilis. 369
1. P.\nS. Igni> infcnii 1. ardot nec lucem emiltit; i. urit nec destruit; 2. agit incessanter nec
sesc consuinit. ibid.
M. P.VPiS Ignis inferni agit t. pliysicc ; 2. detentive; 3. metaphoricc. 5^4
lil. P.MIS. Igiiis iiiferni aclivitas esl incoinparabilis , >il 1. pliysica .>>i' '
; a. detenliva; 3. mo-
inphurica. 3^5
CONCIO QLINTA.
fa-na damni est i. mn.rima; 2. acerhissima ; 3. (equissima. 379
I. PMXS. ruprobns incurrii in inferno damnum i. incomparabile ; 2. irreparabile ; 3. intole-
rahilc. ibid.
IT. PAllS. Tria dainnatos crucianl : i.nolilia boni pcrditi ; 2, amor innalusboniperdili ; 3. dc-
sideriuni boiii pcrdili. ^S.*^
lU. PAll.S. Dainnatus 1. a Deo aversatur ; 2. a Deo «oparatur; 3. a Deo privatur. 3(i6

C0:>C10 SEXTA.

Consideratur misera; (eternitatis i. justitia et a^quitas; 2. duratio et infinitas; Z.fruc'

tus el utilitas. 3^0
I. PAUS. .£(piitas pcenae aelprnae desumitur ex i. gravilate offensae; 2. iniqnitate ciilpae; 3. in-
sliliilione divinae juslilia;. 3f)i
II. P.VilS. Miiera a'lernilas est t. rota maloriim nunqnam qiiiescens; 2. mors semper vivcns
el nunqiiain moriens; 3. diiralio semper existens et niinquam finions. 3f)5
III. PAIiS. Llililas iniserae seternitalis est i. illius cogitalio; 2. peccati poenitentia et caslig.i-
tio; 3 pr;eterilae vitiB emendalio. 5()8

JUDICIUM ULTIMUM.

SCHOLIUM.
In ad Christi prcrseiHiam timore pcrcutitur ; 2. SanctO'
tittimo judicio peccator i.
rum gloria opprimiiur; 3. criminum manifeslatione confanditur ; (\. de suis
scclcribiis convincilur ; 5. a cunctis cntibus yunilur ; 6. judicium consummatio-
ne perficilur.
CONCIO PRIMA.
In ultimn Judicio, peccatnr stabil coram Deo 1. munifico, cnjus grntias non agnovit;
?.. sumina indjeslate pra;dito , ciijus riiagnitudinem contempsit; ?>. justissimo, cujiis irani
accendit. ^oi
I. PAIIS. Peccatori exprobrabit Deus muninctis i. gratias sibi collalas oblitum fuisse ; 2. de tot
acceplii gratii^ nuiluiii fructiim reliilissc; 3 in aiictorem graliarnm crudeliler saeviisse. ibid.
II. PAllS. Iii uiliino judicio, Deii*, majeslatc pracdilus, apparebit snb forma i. suprcmi judi-
cis ; Iriumphantis regis; 3. Dei magniUidinem siiam oslendenlis.
2. 4^*4
II f. PAIIS. /Kqiiis.Nimiis Dt us deinon>trabit iram i. Dei potentis offensi; 2. paticntis dospcc-
li ; 3. ainanti? derelicti. 4^^
CONCIO SECUNDA.
/'/ ulti nnjiidicin ^
pevcator opprimetur glorin i. Christi ; 2. Criicis;Z. Snnctnriim . 4 '2
I. PAI\S. rhristns pcccalori. gloria i. impiissibili, iiigcrM piidorcm; 2. sublimi, inc!ili< I do-
lorcm; 3. tcrnbilf, ingcnerabil timoicm. ibid.
 1 AblLA aiiNClOlMJjVI. jixii,
ir. PAR3. Crux peccatorem sun gloria
oppriniet; 2. incerore el tristilia afliciet; 3. io dc>-
i.

poralioncin injicicl. ^,5

III. r.VUS. INccator Sanctoruin oppritncliir gloria 1. viJeiis in Iionore suuni Mipra capul su-
bliinalos viles et abjeclos, quos peilibus conculcavit 2. inluens velul suos judices, paupcrcs
;

etcgeuos, quos ut stultos conJeniiKU it 3. conspicicns f Iiccs, lugenles, qucs iniseros cxis-
;

tiiuu\il. A,(j

CONCIO TEUTIA.
Pcccntor purlore confiisns, ohjcctus i. Dci conspectibiis; 1. propriis conspcctihus
.5. /lominuni f
Jngeloruni et dcenionuni conspectibus. /|io
I. PAUS. Quam 1. caecus peccator qiii in occullo peccans , existimat quod Deiis illum non
conspicit; 2. temerarius peccator, qui palain et publice peccans, Dci conspecltim iusolcnlcr
dr>picil; 5. ?tuluis peccalor, qui pudorcm (jucin paliculur in ultimo judicio reprobi, non pcr-
limescit! ibiJ.
II. PAKS. Peccatores in tantam impuJoiitiam snr.t clali iit 1. palam el publice pecccnt ; 2. scsc

de sccleribus jactilent; 3. ut ciimiiiosiorcs appareanl, ctrtalim pugncnt. l\i-x

Il[. PARS. Manifestabunlur peccata qii3j coiuniiscrunt i. inverecundi in aperlo; 2. stulli in
occulto; 3. IVauduIenti sub viitutis velo. 4*4

CO^CIO QUARTA.
Peccator 1. accusatur; 1. coni>incitur; 3. condemnatur. ^-26
I.PARS. Accusalur 1. de bono quod omisit ; 2. de bono quod non jone fecil; 3. de malo quod
commisit. 427
H. PAIIS. Convincilur ex 1. legis depositione ; 2. exemplari Sanctorum operatione; 3. propri;c
conscienliaj conlessione. 429
III. PAIIS. Condemnatur a judice i. sapicntissimo ; 2. aequissimo; 3. potentissimo. 4^1

COiNCIO QUINTA.

Peccntor in ultimo judicio est i. de cunctis rntionem redditurus; 2. a cunctis entibus

prosequendus ; 3. onini auxilio destituendus. /\ZQ
I. PARS. Peccator reddct rationem 1. Palri, de opere creationis; 2. Filio, de opere redemp-

Sancto , de opere sanciificationis.

lii«nis; 3. Spiritui ibid.
II. PARS. Peccator persequetur a i. creatura , qiia abusus est ; 2. Deo, cui infensus est; 3. se-
iiielipso, quia sui ipsitis inimicns est. 4^7
III. PARS. Peccator niillum accipiet 1. ab hominibus solatium; 2. ab Angelis et Sanclis auxi-
liuu) ; 3. a Dcipara el Cbristo patrocinium. 4^9

CONCIO SEXTA.
In ultimo judicio erit consummalio
, i. mundance dispositionis ; 2. humance operationis,
"i. divinw miserationis. 44^
r. PARS. Consummnbitnr mundus i. elemcntaris et genericus; 2. civilis et politicus; 3. spi-
riltialis et ecclesiasticus. ibid.
II. PARS. Consumniabilur humana operalio ex defectu 1. voluntatis; 2. sanctitatis; 3. tem-
peslalis. 44^
ill. PAUS. Divina misericordia 1. superabitur; 2. evacuabitur; 3. consummabitur. 447

PINIS TABUL/E CONCIONUM TOWI TERTII.

 ^ ' I TT -f T 'rr' • - ; -- yti M

Pcnnissio lUvcrendi Putris Procincialis.

Fratkr Agnlhnnpeliis Petit, Provinci.T RecnllootornMi in Aqiiitania IMi.iister Provincialis, et servus

R. P. Mic.iiAKi-i \ivii:n, pjustlcm Proviiv.-ia; aluinno, Sacroc Theolo<^iae Lectori, neonon anticnio Ciis-
totiuni Custoili, salutein. Cuui Liher Tcrhtirtaniis Pricdlcnns nuncupatus, in sex Toinos distrihutus, sil
jain nia.viuia ox (.arte typis iiiaiiclatiis, et feliciter a l)ootorii)us quihusque approhatus licentiani tihi ,

Vncinius ut prtTclarum illud opus per(icias, et denuo typis niandes, sive in-quarto sive in-fulio, prout ,

melius lihi visum fuerit. In ciijus (idem prtTsentem Licentiam propria manu siihscripsimus , et parvo
i>llicii nostri siiiillo muniviinus. Datuin in Conventu nostro Sancta^ Mariae de Gralia Burdigalac die 19 ,

rehruarii , anuo l(j/7.

F. Aoathancelus Petit,
Minister Provincialis.

^proOationcs Lectorum
^/V Theologia;.

LiBBi cui tituliis est TertttUiantis Prxcliravs seoundum et tertium tomum frustra cominenda-
rem. Primus siquidein el reliqiios et eorum auctorem satis commendat; qui illum legerunt vivendi quod
in lucem edenduin siipererat vehementi flagrahant desiiierio; ncque fallet eos opinio, ihi enim maxiiiiam
ingeiiii uhertatem ohservahuiit, r.c materiarum ahundaiitiam cum pracclara methodo , qua) Tertulliani
operihus deerat claritate mirahiintur. Ilaec ipse perlejiendo miratus sum, ideo(iue Opus digiuim judico
quod t3pis qiiainprimum niandetur, iitpote quod niliil contineat fidei aul hoiiis morihus contrariiiin
(juin potius futurum sit utilissimum, tuin oaeteris omnihus, tum praecipuae divini verhi Praeconihus. Quod
teslor iu hoc Cousentu Recyllectoruin Sanctae Valeriae prope Lemovicas, die 22 mensis Julii auni 16T6.

F. Gebmanus Deyr ,

Lector Sacrae Theologiac, et Guardianus Conventus Recollectorum

Sanctae Valeriae prope Lemovicas.

Ego infrascriptus Sacrae Theolngiae Lector summa cum delectatione attente perlegi librum cui titu-
,

lus TertuHianus Prxdicans , in quo Tertulliani doctrina licet e.\ se satis commendata mire tamen ,

commendatur, tuin oh selectas Patrum sententias, quibiis adornatur , tum ob suhtiles Theologorum
rationes quihus ah Auctore solidatur. Ipsum ergo typis dignissimum judico , non solum quia nihil in
,

ipso quod catliolicac fidei sectalorihiis adversetur sed etiam quia nihil in ipso quod christianae veri-
,

tatis Praeconihus non inultum patrocinetur quihus TertuUianus Prscdicans erit Tertullianus docens
,

methodiim clare, hrevitcr et nervose sermones conficiendi In lucem igitur prodeat opus et praclo
,

quain citius mandetiir tanquam communi Concionatorum bouo utilissinium censeo et peropto. Uatum
in Conventu Sancti Leonardi, die 8 Junii anni 1673.

F. Gabktel Barriebb,
S. Theologiae Lector.

Licencia et Ccnsiira Ordinarii.

Tertullianus Prvedicans , sive campus floridissimus selectissimorum conceptuum ac discursuum

omni tempore prardicahilinm qui cum in Callia non ahsque singulari fructu binis vicihus Impressus
: . , ,

et a diversis Theologis
approhalus fuerit nihilque ah orthodoxa Doctrina alienum complectatur hisce
, ,

protertiaviceimprimendi facultatemcoucediir.us. SignatumColoniae Agrippiuae, decima sexta Februarii.

F. Theodorus Deghens,
SS. Theologiac Doctor et Professor Ordinarius, Canonicorum Regularium S. Crucis
Proviucialis ad lUienum , et Prior Coloniac , Ordinarius Librorum Censor. M. P.
 FESTA APOSTOLORUIVL
SCHOLIUM.

Jn lioc tractatu i. Pelrus pccnitcns lacrymatur

, ; i. Pctrus incarceratur ; 3.
Saulus immutatur ; l\. Pauliis triump/io honoralur ; 5. Andreas cruci patibulatur;
6. Joannes privilegiis commendatur.

C)«c€€€«€eeeceecc€eceec€e€eccfce€€€€e€ceecc€Ccccf:e€€C€€rec€f'©

CONCIO PRIIVIA. quasi mors fidei fuit. (i) 3.

ejus titubatio ,

Morlis formidine negavil Petrus : Qui timet

In Pelro apparet , tum humanae naturae non est perfectus in dilectione , quem timo-
fragilhas , tum divin;E gratiae efficacitas. Hu- rem intelligi prwstat , nisi negationis aucfo-
mana fragilitas , dum ad unius ancillae vocem rem .^ (2) Petrus mortis tennporalis formidinc
P
proslernilur , graliaevisel potestas dum ex rerterritus , ad unius ancillae vocem fa>de
1
,

Christi conspectu erigitur. Petri fragilitatem, prostratur ; et qui magnam aUas ostenlaiat
praedixerat Salvator. Prospexerat et lias Deiis audaciam , timore Pefrus ter ncgauit. (3)
imbecillitates conditionis hiunana; ; aduersarii Deplorandus sane Aposloli lapsus sed ,

insidias ; periclitaturam fidem. (i) Gratiae po- achniranda Chrisli bonitas, et divinae graliaH
tenliam commendatD. Hieronymus animad- efficacitas. Qualis quaeso , Salvatoris boni- ,

vertens , quod paululum rclinquitur Petrus tas (jui eodem tempore quo Petrus uegat, , ,

tentationi , ut intelligat se potentia Domini Petri salutem sf)llicite cural? Eodem nio-
conserOatum. (2) Trina polissimum de causa mento quo negationem suam Petrus men- ,

corruit Pelrus praesumptione sciiicet , fidei dacio , juiamento et analheinate confirniat,

:

imliecillitate , et morlis formidine. i. Pra'- Petri miserelur, gratiamque laigitur qiia ,

sumplione nam conslat ct Petrumprcesump- tenebras ab ejus mente higat, et in ejnsrorde

:

torie alifjuid clocutum (3) et quia ler priP- dolorem ingenerat. Ulii elucet grati.ne ne-
,•

sumpsit, ternegavil; uttrinae praesumptioni, cessitas nam quid est homo sine grafia Dei, :

trina responderet negatio. 2. Per infirmila- nisi quod fuit Petrus , cum negavit Chris-
tem fiuei sucp (4) cecidit Pelrus siquidem ////«.'^(4) Apparetadluicgralia;effi<acitas:nain
:

liberat a casu , jides si vigilat. (5^ In domo ncgauit primo Pefrus , et non fei>it : quia
autem Caipliae prostratus luit Petrus nec non respexerat Dnminus. Ncgnvit srcumlo
:

mirum. Fides ejus non vigilahat, sed dor- et non flcvit : quin adhuc non respcxerat Do-
miehat et quia somnus est morlis imago
: minus. Negavit tertio : respexit Jcsus et ille

(1) Trrf. Srorp. 6. — («) In c. i4. Malth.— (S) Trrt. (1) D. AiiR. Scr. II. (le Vrrb. Dom. — fi) Terf. Scnrp.
1. 4adv. M.-irc. \i. - (4) Tert. Scorp. i. — (5) Tcit. 11. —(3) D. Aug. in 1'«. 90. — (i) I). Aiig. Srr. la^. do
ibid. Tcnip.
Ul
a FESTA APOSrOLOP.HM. — CONCIO I.

(imarissinic f}ci'it. (i) M;igiia profeclo Sal- nitere al)sqiie liiiiore non videalur. Quaj)ro{>-
AaJoris houilas, qui problraluin misericor- ter TerUiUianus liniidum poenitcntein , vera
(liter aspexit discipuluin , el benigno suo as- poenitentia funclum existiniat. Quem censeas
pectu a lapsu erexit. Quare Petrunisic alloqni- eniendatiorem P quem emen-
dignioreni , nisi
tur Bernardus Aspcctus cjus projcctus tuus.
:
,
timidiorcm , et ila vcra pani-
datiorem , nisi

(2) Nec miiior «jrati.v \iset potestas , qu i' ;e«f/ay///<c^M«i ? (i) Vita; emendatio , pceni-
cle peccalore efficit pcKnitentem ; de titubante tentiye veritatem denolat , cpjae a timore de-
iii lide, confessorom fidelem ; de timido ne- pendet. PcKnitentiae veritas , detestatio cri-
gatore , generosum martyrem. Nam Cliristi miniim est ; poenitentice fructus remissio ,

aspcclu , et erficacia giati* I. Petrus prce- delictorum. Ut quis autem aversetur peccala,
:

sumptione peccans, peccati tnaculam lacry- et peccatorum obtineat remissionem , opor-

mis lavat ; 2. Petrus in fide titul;ans , fidem tet ut Deum metuat. Nam poenitentia in
suam publica confessione declarat 3. Petrus gratiam nos Domino revocat : idcirco te de-
;

formidiue Chiistum negans, morlis limorem liquisse pceniteat, quia Doniinum cccperas ti-
constaiiti martyrio reparat. mere. (2) Verus poenitens Petrus , gultis frigi-
I. PARS. Peccator dcflcre se debet. (3)
tlisasuoperterritocordeemanantibus, etcom-
Peccalor Petrus , quen/ohccecaveiat pne- missa peccata delevit , el amissam Dei gra-
sumptio , et cui Chrisli aspectus reddiJerat tiam recuperavit, c|uas idcirco S. Leo felices
^isum , sceleris sui prospiciens mnguitudi- "uncnpat Felices , sancte Jpostole, lacry- :

iiem amarissimeflet. Quidam Jai>ore perverso "^'^' '"^ » q"(« «^^ diluendam culpam nega-
Pelrum excusare nituntur (4) , quasi in suis ^'O''" > virtutem sacri luibuere baptismatis.
responsis a?quivocatioue usus sil. Verum si (^)
niliilpeccai>Lt , quare/levit? {'S)}L\.en\mVe- Qua"' dissimilis est Petrus poenitens a
trus flens peccati sui gravitaiem aperle de- semetipso peccante Petrus praesumptione !

nionstrat qiiia, utsapienterraliociuaturD.

:
peccans , ita obcoecatur , ut nullo mr.do
Augustinus:r/V/e/ Petrusse in se : flcvil sein conspiciat , neque Dei justitiam de peccato-
se : et conversus esl ad eum qui fecerat se{6)'. rihus vindictam sumentem : neque Christum
Lacrymae ejusque peccatum supponunt , '^ronv\v\c\i\n\.enM,econfessurumconfessores,ct
gravilalem demonstrant. Quceris\nde sint negaturum negatores suos apud Patreni{4)',
lamentationes , unde Jletus ? (7) Respondet neque infernum ad recipiondos scelerosos , ,

Gregorius Nyssenus Fulnerum nninii tan- ;

«s suum aperientem nequehumanam fragi- ;

quam sanguis lacrymce sunt. Hunc cor- litatem ad lapsum pronam et de sua sahite ,

dis saiiguinem, Deo immolahat beata Mo- periclitanlem. Verum Petrus poenitens di- ,

nica , ut a suis scelerihus criminosum filium ^i"» gralia iliustratus : nec enim fieri poternt,
revocaret ipsemet fatetur Augustinus
, ul "' "' negationis tenebris permaneret ,
quem
Deum allo(|uens De sanguine cordis per la- :
^"-^ respexerat mundi (5) ; mentis aperil ocn-
crymas, tibi sacrificabatur pro me. (8) Quale '^^ , et pertimescit. Pnrro timoris origo , no-
est cor , tales sunt lacryma;, quas fundit per ''"''« ^'"^-
(^) Multiplici timore cor ejus con-
oculos. Cor autem est vel fiigidum, vel ama- turbatur : Timet Deum ,
quem magis propi-
rum , vel calidum. Frigidum oh timorem ; ,
7"^'" iratnm. (7) Timet Chrislum,
'"'/'' '^<^''^

amarum ob dolorem calidum oh ainorem. ;

'!"• confessnrem confitebitur, negatorem ne-
Per liinoiem sanguis animi gelascit (9) ; per g('t)it. 8) Timet infernum pro magnitudine ,

dolorem inaccrescil; per ainorem catescit. Si non diuturni, verum sempitcrni.{g)

ctuciatus,
quaeras modo , quantis lacrymarum generi- Timet semetipsum ne rursus in peccalum ,

hits inundarit Pelrus , dicam cuin Ter- cadat. 31odus temeritalis , testatio est timo-
tulliano Uabuil et frigidas , et amaras , el
: (^'0 I^etrus considerari potest ante et post
'''•^-

calidas guttas. (10) Quas omiies velut san- lapsum. Ante lapsuin a proesumptione tumi-
giiinem cordis <^'"s > nihilque timens , temere sese exposuit
per oculos fudit et Deo
, ,

ohuilit I. frigidas , oh tiinorein

.
2. ama- p^iiculo cadendi , ideoque corruit. Nam qui
;

ras, <d) (loloreHi ; 3. calidas , oh ainorem. pra'sumit , /ninus Jam veretur ; qui minus
I. Tcmpus poenitentice , idem quod timoris. '"cretur , minus pra'cavet ; qui minus prceca-
Tanla est connexio inter pcenitenliam et ti- i'ot pliis periclitatur. (11) Post lapsum vero ,

inorein ut peccator de suis scelerihus pce- poeniiens Petrus, et timens egreditur forns
,

.... (0 — Tort. L. de Poen. 6.— f2) Tort. L. cle Poen. 5. —

.
(I) U. Ambr. III c. 22. Luc. —
(2) Srr. 5G. in Cant.— (3j S<-rm. 9. d.; Pass. — (4) Tert. L. adv. Prax. a6. —
(3)— 1. rl. L, (]»; pcen. 6. —
(4) D. Aiif,'. Tr.ici. 6. in D. Ili.r. in c. \(\. Mallli. (6) Terl. L. 2. at] ISat. >.
(5)
— —
Joan. — D. Aiig. in ps. i {o.
(5) —
(6; Scr. 62. <1.- T.n.p. (^^T.rl.L. de Tesl. An» — T.rt. L. 4. a<lv. Maic.
— v7)Scn. Lp. 6i.— (8j L. 5. Coiif. 7.— (9) TcM. Sc(,rp. 38. — Terl. Apol.
(<^) 45. —
2. (S)
(lo) Tcrt. L. de P<«;n. 7 —
I.— {io)lcrl. L. adv. \a!c..t. i5. (i.iTcri. L. 2. de Cult. Fcm, a.
 FESTA APOSTOLOUUM. — CONCIO I. 3
fuglens cadendi pericuhun (i) , et amaras /ccv/ A7w////er. (i) Siquiileia pt-r tolain vilain
proJucit ob cardis clolorein lacryinas. in rigitla perseveravit |jtei)ilciuia et ut ex S. :

2. Deus qui in semetipso pcenitentiam de- Clemente Papa Pe- refcrt Lyranus. Ex tunc
dicavit , quando taclus fuil tlolore cor- trus conlraxit in consuetudinem a primo ^ ut
dis inlriiisecus , eo qiiod fecisset hominem : gallorum contu usque ad horani malutinam
Duindat animam mccroribus dejicere. (2) flerel. (2) Veruin tanta cum abuiulaiilia ut
Etenim sicut est testis pcenitenticv dolor , ita ejus oculi ex conlinuo lletu appareient lau-
lacijmce tesles sunt doloris. (3) Lacrymis quam sanguine peifusi e! quamdiu pennan- ,

suara Pelrus testalus est poenilenliam; frigi- sit iii terra , copiosaj fluxerunt lacryinie :

das fudit timor , aniaras producit </o/o/7i^ <^//- Uticpie cx iisdcni oculis , qui retro flcve-
fectio.[/^) Paniilentiae magniludiiiem, ex dolo- ront : quique adlinc flere potuissent si non ,

rismagnitudine mensurandam, vuItD.Augus- omnem lacrymce imbrem indul^entia divina

tiuus In actione pocnitenticv non lam consi-
: siccaret. (3)
dcranda cst mensura temporis, quam doloris. 3. Neque sohim ob timorem vel dolorem,
(;)) In Petro tamen cousiderare debemus , et sed etiam ob amorem laciymatus est Pe-
doloris magnitudinem, quia amaie flevit ; et trus Judistis mcerorem et timorem (4) ; ti-
:

doloris lougiludinem , qiiia tolo vitoe tem- nior frigidas fudit lacrymas amaras dolor , ,

pore , amarissime Uevit. Doloris magnitudi- sed cali jas amor nain lacrymce testes sunt :

neni denotat Evangelista , dum asserit quod amoris. (5) Oculi non plangunt nisi ferveant
Petrus egressus foras /levit amare , seu ut , siquidem iJulnerati cordis lacrymce sunt si-
alii legunt, amarissime. (6) Alia lecliohabet, gna. (6) Et , ut ait D. Augustiiius, ipste la-
prorupit in fletum , quo vehemens ejus do- crymce pice contribulatorum mustum sunt ,

lur , et iogens lacrymaruni imber signiGca- amantium. (j) Cor Pelri Chrisli amore sau-
tur. Infaus iu ipso nativiiatis exordio vitam ciatum calidas emiltebat guttas. Poeuiteus ille
vagitu salutat (7) ; eodem modo Petrus a discipulus , Jlere ccepit amare , quia Domi-
pauiteutia3exordiocay^//y?erf?(8);et, utexpli- num suum ccrpit amare. (8) Oculi ^jus velut
cat Theophylactus, njagna veliementia ccepit piscina Hesebon , prce amore dilecti Jluunt
flere ; quasi luclum el pUuictum tolo aniini lacrymis. (9)
studio susceperit. Pccnilentia vera non an- Jri peccalo duo sunt cousideran.Ia : culpa
norum numcro censetur ^ sed animi amaritu- scilicet et poeua. Culpa Deum ofleudit , et
dine. Unde beatus Petrus mox a Domino in- animam maculat ;
poeua punit peccatorem.
dulgentiani accepit : quia aniarissime flevit ]ilquia pocnilentiam cerlam non facit nisi ,

trince negationis culpam. (9) Hunc Petri do- odium peccati , et amor Dei (^io) ; perfectus
lorem exaggerat Cardinalis Drogo , ut
ita pcenitens, et vehemens Christi amator Pe-
eura Christi tormeulis audeat coinparare. /r«6- (i i)
, magis poenitet de culpa quit* Deuin
f^ide fjuis graviora pertulit opprobria, Chris- offendit, (juani de pcena cpiae peccatuin rt
tus foris in corpore, an Pelrus in corde. [10) peccalorem puuit ideoque lacryuiatur :
,

Verura, sicut lacrymulae quas fundit natu non solum ob timorera ,

quod pec- supplicii
recens infans, incommoda et miserias vilae caiido meruerat ; sed multo inagis ob ollcu-
llebilisominantur Plus est quod de prospec lu
: sam, quam iii Deuin commiserat ut eiiiin ait ;

lacrymabilis vitce , quidam augurem incom- D. Chrysostomus, ^/m«/ Chrislum abnegassct,

modorum vocem illamjlebilem inte/pretantur; non ob suppliciuin luxit, sed quod quem ania-
(ii) ita lacrymaj poenilenlis sunt sigua dolo- bat eum abnegasse se viderelur. (12) Seinel
lis et amariludiiiis ,
qnam habet
corde iii : alque iteruin de Pelri negalioue loculus est
nam per lacrynias dolorcm ostcndimus. (12) Christus. Priinoin cominuui de pania iiegau-
(^ordis dolorem Petrus toto vitae decursu tibus destinala Oninis qui in me confessus :

ostenlavit par lacrymas uiide grneca lectio,

: fuerit coratn ho/ninibus et ego conftebor in ,

pio ccepit flere , habet , adjiciens flevit. illo coram Patre meo ,
qni in cceiis cst. ht
Quasi lacryinas lacrymis addideiit neque , o/nnis qui negaveril me coiani hominibus , ct

unam sine lacrymis horara pertransiendo. ego negabo eu/n coram Patre meo ,
qui in
Nam , ut expendit D. Cluysostonius , flevit ccrlisest. (i3)Secun(l() iii parliculari de Petri
amare y et alia quce Jletuin sunt consecuta ^ culj)a locutus est Cliiislus; Jntcqiiain {•al-

M3nli.— Niri-ph.fi. 2. r. :^7. —(S)

— ^ „ (0 In rap. sf). (a)
(1) D. Lro Serm. j. (}< Vzm.
.
(j) Tert. L. dc Prrn.
.

.j,^^^ y^,^ Val .nl. i5. — (i) Tcrl. L. a.lv Val.nt. i5.
8. —(h) D. Aug. L. 5o. Ilom. 5o.— (4)T(il. L. dcFnn. __
'
,

j-,,^,„ ,„^ inCant. — ',()) <;i'il>. Scrm.

3. —(5) In F.nchir. r. G5. —
(G) Malth. s6. —
(7) T.rl. ^^^ ;„ Canl
|^ ,j^.j.|_^

— '-^ In IN. f)i. - (f>) D. A ur. .Serm. 111.

L. <lcAn. 19. —
;8, Marc. i4. —(9) D. AiiR. S.-r. f.(>. j^.''j-,.,„p. _ (,,) V».i|). it.
— (...) I». Auf;. S.-r. ; . r.-.up.
de Trmp. —
(lojL. dc .Sacia. Doni. I'ass. —
(11) rcrt. ^, D.Chry».— ('>) Ho»"- ^- »'^ Kor.i- — (i")) Tc.t.
L. de An. 19. —
{12} Scucc. V.^. 64. Scoip. 9.
^ ,

I.
4
'

FESTA APOSTOLORLM. — CONCIO l.

lns canlet ter nie ncgnbis. Al Petrus paMiiiens flel negationem ; ille pro tot ac tantis patra-
iioii lacryn)atur nro pa'cia uejjaloribus in- tis sceleribus nec unicaui fundii lacryniam.
,

llicla , seil pro culpa a se per ncgalionem Iinpoenitens peccator senietipsum frustrat
ille

commissa : itaque llcl amare , non attendens veiiia ; nam lacrymae sunt diluviuin pecca-
ad verba Chrisli asserentis : Qui me negave- toruni (i) : Angelos ia^titia ; nam lacrymae
rit coram boniinlbus , nega!)o et egt) euni sunt <^/e//c7Vp ^/?^e/o/7/w/(2) : Deumdesiderio;
corani Patre meo. Sed recordatus Petrus nam Deus de/infjucutiuni geniitus esurit , si-
verbi Jesu quod dixeral Priusquam gallus : /// lacrynias peccatoruni (3): Petruiu imita-
cantet ler me negal)is , egressus foras ilevit. tione cui tantum valuerunl lacryma- , ut
,

Idcoquecopiosic eldiuturiKe Petri lacrymae, ausus sit dicere D. kiuhrosnis Pelrus ten- '.

ardentibsinuim ejus lesiabaiitur amorem : tatus est ut ncgaret : nega{>it ut fleret (4) :

Ca-lcstes intbres pifjiafit Achanioth (») I a exsecrabilis Pelri negatio permissa esl a Deo,
SpiriluSancloca-lesies imbrespipiavit Petrus ut sumptuosius ex lacrymis Pelrus conse-
quas ex anioris fonte per oculos fudit. queretur bonum. Grande profecto malum
Symbolum amoris , columI)a quod cor- ,
trina in fide negatio, pretiosus adhuc bonum,
poralitcr ipso jclle careat coluinba (2); quae jugis exinde ploratio. Idcirco major gradus
suum adeo ardenter amat masculum , ut eo redditiis ,
quani fuerat ablatus
est ploranti
viduata , vel ad tempus ab eo separata , con- dencganti. (5) Negavit ilerum atque iterum
tinuo gemat. Non immerito filius columbae Petrus , plus tameu flendo acquisivit, quam
nuncupatur Petrus , qui per negationem mo- negando perdiderat. A«/// qui lapsus est aii-
dico tempore separatus a Christo , eontinuas tequain //eret , erectus est ut alios regeret ,
fundit ainoris lacrymas. Per amorem co- qui seipsuin noii rexerat. (6) Sic est lucro-
lumba dignoscitur proprius Spirilus Sancti
: sum pojnitenliae commercium , sic pretiosde
cbaracter est amor ; quare coluinbce figura sunt lacrymae. O f/eiuin rigatorem (7) ,
de/apsus iii Doininuni , ut natura Spiritus exclamal TertuUianus, quo poeiiitens disci-
Sancti declarnretur (^) scilicet Amor qui ei '. pulus peccati maculas lavat O beatum Pe- !

specialiler appropriatur. (4) Petrus est /ilius trum qui fidei tilubalionem , publica fidei
,

Spiritus Sancli (5) Filius patris redolel nalu-

.•
confessione firmat.
rara et mores. Fu/tet Cleanthes , non soluin n PARS. Una ergo tibi fides ad tutelam
corporis lineanicntis, sed ctniiiince notis, siini- ^^„^ ^^f ^g) Exercenda est fides et ad praxim
/itudincm parentibus in fdios respondcre de , redigenda , praesertim dum furit persecutio.
spcculo scilicet moriim et ingeniorum et afjec- jyj,„^ quando Deus magis creditur, nisi in tein-
tum. (6) Petrus Spiritus Sancti filius, parentis pore persecutionis PTuiic fides in expeditione
sapitafrectum,etdivjnoMiardescitamore:Fer- so//icitior in a/terutra diligentia et di/ec-
,

fentissiina Pctri ergn C/iristum c/taritas erat. fi^,^^ t,,,,^ ^^1 auxilium vocanda est fi-
.
^^^
(7) Spintus Sanctus orat gemit.bus inenarra- jgg ^ j,e ^^^,;^i adversus Dei amorem commit-
bihbus , id est orantes ad gemitus et fletus tatur. Hanc fidei sollicitudinem et Dei dilec-
,

inducit : Petrus Spiritus Sancti fihus , a pa- tionem non servavit Petrus//7^'^/V/M^c/i«r//rt/<?;
rente lacrymarum donum accepit , et sicut non amiserit fidem,
(10) quia licet habitualem
in (lestno Moyses percussit petram etfluxe- quapropter
^„1^ ^3,^^^,^ frigida fdes (11) .-

runt aquce (8) ; ita cor Petri , Spiritus Sancli ^^,^1 peccatum fuit , non contra ficlei verita-
gratia pe.cussum ,
per oculos fudit amoris ^^^^^ g^j contra confessionem quam chari-
,
laciymas. tgfg destitutus non propalavii. Verum uli Pe-
Quautum dislat a Petro scelerosus pecca- ^^^,5 eliaiitate nudatus Christum negat,,
ita
tor,qu., utfaturD.Augustiuus,/i^^c//y7ere Petruscharitaleinflammatus,Ch.istumaudac-
qui ftcndn coinmiftit , et cum ipse sit /ncij- teicoi^Cnetur. Quamdi/ecfionem
pcrfectamaf-
mabi/is non liabet culpcc /acrymas sucel (9) nisi fugatricem tinioris, et animatri-
f,r,nat ,

Petrus habuit cor t.more conturbalum, mce- ^^,„ confessionis ? (12^ Timor a corde Petri
rore aneust.alum , et calore sufflammatum ;
expulerat dilectionem et impedierat confes- ,'

illevero uullum habetinferni timorem , pec-

^,^,^em dilectio fugat timorem , et Christi :

«ati dolorem, Dei amorem. Petrus dolet de

\,^,\^^^^ confessionem. Ilanc p/enam vocltat
peccato , et fug.t peccat. periculum et oc- n. Auguslinus; nonsolumquia procedita di-
casionein ; ijle vero neque de peccato com-
leciione , qucE est plenitudo legis ; sed trina
misso dolet, neque de tuturo casu pr;ccavet.
—
—O
(2) Ruprrt.- (3) Chrysol. Ser. 93.
Petrus toto vit;e decursu ', sua.u amarissl.ne ^- "ieron
('1) in cap. 4. Luc. —
(o) D. Ambr. in l's. 1.18. ;6) —
Tirt. L. adT. Valt-nl. i5.
(1) —
(a) Tcrf. L. tlc Bapt. D. A.nbr. in c. 4. Luc—
(7) Tclt. ^..1(1^. Valcnt. i5. (S) —
8. —(5; Tcrt. L. lif I{apl..S.— (4) Alciiin. ^5) D. Hi.- — Tcrt. L. dc Fii!;. in Tcrs. i3. (9) Tcrt. L. de Fug. in —
ron. —
;6) Tcrt. L. dc An. 5. —
(7) 'IlKopliil. in c. i4. I'<'s. i. Just. L. de tiiiiinpl). Apjn. Cbr.
—(10) L.Tiir.

Mal.b. — (S) r». 77. — (y) Scr. 7. in Ps. .18. (11) Tcil. L. dc l"ug. iu l'eis. 3. (11) Tcjt. Scor. la. —
 FESTA APOSTOLORUM. CONCIO. I.

aclluicpolissiinum ralione:qiiia, i.Gliristum tliscipulos sigillalim interrogat , non solum

plene el inlegre confessus est ; 2. Palam et Filium liominis nuncupat secl (juiil ipsi de
confessus est 3. Nomine omninm eo sentiant , sciscitatur "^
'
......
Carnalis vidclicet *
,

publice ;
"
:

(Jiscipulorum confessus est. populi sentcntiam dc carne intpiircns nomcn ,

I .Chrislus in quo habitat plenitudo Divi carnis , (juod proprie est Filius hominis po- ,

nitatis corporaliler , est vere Deus et homo suit ; spirituales vero discipulos , dc sua Di-
:

seu , ut falur TertuUianus , /lonio Dco niix- vinitale inlcrrogans , non Filium hominis ,

tiis (i) , in utero Virginis conceptus , non scd signantcr mc dixit (i) ; et sic ipso intei-
hominis opere, sed Spiritus Sancti virtule rogationis modo discipulos a falsis vnigi opi-
:

etenim cerlum est de fule , Dei Filiuni de- nionibus avocans inslrnenscpie ut de se al- ,

latnm ex Sf>iritu Patris Dei et virtute , in tiora sentirent, ferrenlque de Divinitate tes-
P"'irgine/n Mariam , carnem factum in utero tiinonium. llac secunda intcrroisatione mo-
ejus,etexeanatum, egisse Jesuni Christum. nuit Dominus discipulos , ut majora de ipso
(2) Et quan»vls apparuerit in sinulitudinem cogilarent ; ipso enini interrogationis modo
caruispeccati, tamen^/«(?/jec'tY//o 67</vV///^.(3) ostendit , illas vulgarcs opinioncs multum a
Quia vero incarnatus Dominus noster Jcsus sua dignitate abesse. (2)
Christus a multis ignorabatur ; fjuos cum do- Quaesivit prius quid de eo dicerent homi-
cere vellet , congrcgatis (jucercbat ab illis : nes , poslea Apostolos, quid de se senliant,
Quem dicunt esse Filium hominis? (4) Licet interrogal. Tunc Aposloli nc(/uaquam ho- ,

omnia peifecte cognosceret Christus , disci- mi/ies , sed dii vocantur : quia qui de Filio
pulos inlerrogat, tum ut eis praebeat occa- hominis loquuntur , homines sunt ; qui Divi-
sionem suam confessionem declarandi tum nitate/n ejus intelligunt , non homines scd
; ,

ut exclusis falsis opinionibus , eos in veram dii appcllantur. (3) Haud homo , sed Deus,
cognilionem deducat. Nam animis imprimi existimandus est Petrus , qui Chrisii con-
iiequil veritas , nisi prius ab eis expellatur fessus esl divinitatem. Queedam inter Chris-
falsitas. Quadruplex aulem lunc lemporis in- tuin et Petrum videtur aemulalio Cu/n Do- :

terhomines falsa de Clirislo versabatur opi- jninus assu/nptcehumanitatishu/nilitate/n p/-o-

nio ; i.Quia Filium ho/ni/iis co/ite/nplatio fitetur.^ de se i/itimavit quod mi/ius est : disci-
corporis prcejerebat, homines de si/nplici mul- pulus vero, de eo intimaidt qiiod /najus est. (4
titudine (5),ul ait Theophylactus, absque ma- In sua inlerrogalione Christus divinilatem la-
litia et peiversitate (6) , secundum corpus cet, et propalal humanitalem in sua conffs- :

duntaxat judicantes , existimabant Christum sionePetrus tacelhumanitatein,etdivlnitalem

purum hominem ex Maria el Josepho ge- prajdical; et his verbis , tu es Christus Filius
,

neratum. 2. Scribte et Pharisaei pleni iniqui- Dei vivi, falsas Judaeonim conFutat opinio-
tate (j) et invidia in Christum labescentes,
, nes , et Chrisli sanctitatem (ilialionem na- ,

peccatorem eum Samaritanum,

et daemonia- turalem , et dlvinitatem denotat. Sanctita-
cumprae(iicabant.3.NonnuUiChristiinnocen- tem nam Christus dicitur a ch/is/natc quod
:

liam, doctrlnamet miracula mirantes, Chris- est unctio quce Do/ni/w /lo/nc/i accom//iod(ii'it
tuni Jesu//i alii Joan/ie/n , alii Eliam , aiit facta spiritalis. (5) Unctus autem fuil Cliris-
iinu/n aliquem ex veteribus prophetis Ilcrodi tus , tum unctione hypostatlcae unionis, qua
aj/irmabant. (8) Plures Cliristum Dei Filium humanitas delibuta fuit tum unclione gra- ;

credideruiit, non naturalem, sed adoptivum: tiae sanctificantis qu a fuit conslilutus for-
cujusmodi erant in navi cum Apostolis na- maliter sanctus, et a peccatoribus segrega-
viganles, et dicentes : yere Filiiis Dei es. (9) tus. 2. Filiationem adhuc naturalem. Hunc
Verum , ut animadverlit D. Clirysostomus ex Deo prolatu//i didici/nus ct p/olatio/te ,

ad opiniones illas f(dsas nihil Sahator rcs- gcneratum , ct idcirco Filium Dci. (6) Nou
pondet , utpote quas indigiias responsione eniin adoplatus est a Deo in tempore , ut
duceret. (kj) caeteri Sancti ; sed ab aeterno generatus a
Dis Apostolos inlerrogatChristus: i.dicit: Patre , cui est consubstanliaiis coactoiiuis, ,

Quem /ne aiunt ho//iiues ? {i 1)2. Eos seorsim et per onuiia aequalis. 3. Tandem diviniia-
iulerrnoal, quisnainillis vicleretur P[i2)Qviau- tem Ft Dcum dictu/n, cx unitate substan-
:

do qnaerit ab eis quid de eo dicunt homines, ti'r. Ciiiistum adiuic nominat Petrus Fi-
se Filium hominis appeliat quando autem lium Dei vivi qiiia Paler a;lernus qui est
:
; ,

(1) Apolog. 2 1. — (•31) Tert.

— viloe divin;e scalurigo , eam Filio, insua ge-
L. de Prxsc. Iiser. \7>.
(3) Tert. L. de An. 4i. —(i) Cyril. Ilicros. CalPcli. j.
— (J) D.
— (5) D. Ilil.-ir.— (G) D.CIiiys. !.„. 5.i. —
(;) I). Clirys. (1) I). Brrn.
—
d(; Crad.Iiiimil. col. i.
—
Cliiy».

ll)iJ. —(8) Tcrt. L..i. adv. M.irc. 2 i —

(<») M.1III1. 1.}.
.
hom. 5.). (">) D. llicron in c.
—
1 j. M.illli. (4)
—
D.
— (10) To. 5. Oral. de Si^^illi.s. — (11)— Tcrt. Scorp. Ans.Im. »i)iid. Silvt-r. (5) Tcrl. L. d. Uapl. 7. (6J

10. — (13) Tc(t. L. 4- it^v- Maic. 31. Ttit. Apul. 21.

 6 FESTA APOSTOLORIJM. — CONCIO I.

iifratione conimunlcal ; Sicut Pnter habct audierat Pelrus. Naiti f«//;(7//«i- //^//rrtm
ccmii

iiilnm in scnictipso , sic dedit et Filio habere vocis sua; declarassct , quani cui ejfi^iem
i;/7«//<//<.vt'W(7/po. (i) Vel, utvult D. lliero- glorix suiv rcvehwit Petro ? (i) Dei Filius
iiyiuus ad distiiictionem Saturni, Jovis, alio- spleudor paternae gloriae ; hanc
est efligies et
runi ijui falso e.xislinialjantur dii , cum ho- figurani seu effigiem .xHernus Pater Petro
miiies fuerint morlales. Uiide Tertullianus : manifestavit , dum ei vocis suae figuram de-
Etiani Jovcni ostcndenius tani honiinem ^ claravit. Echo in rupibus et petris formatur
quam ex honiine : et dcinccps totum gcneris quando scilicet petra ad recipiendam vocem
exanicn , tam mortale quani scininis sui disposita per reflexionem remittit vocem ad
par. (2)
eum a quo prolala est. Petrus erat petra ad
2. Cliristidivinitatem, et filialionem /e^//- suscipiendam vocemdivinamaptissima; oeter-
wo///oexor//rtr//(o)Petrus, quia eam, etclare nus Pater haec profert verba : Hic est Filius
co<'uovit , et palam et publice confessus est. mcus dilcctus : Petrus velut echo paternoe
Waria Virgo divinitatem perspicue co-
Filii de( laratiouis , Tu es Christus Filius
dicit :

gnovit at cam publice confessa non est.

: . Dei vifi. 5. Ex
revelatione Spiritus Sancti:
Marlha Christi filiationem confessa est Ego : Amat /igura Spirltus Sancti orientem Christi
credidiquia tu cs Christus Filius Dei vii>i (4).* figurant. (2) Sol oriens est figura Cliristi, qui
verum eam lantuin obscure cognovit igno- ; <'st sol yeleriiitalis , et a luminoso Paliissinu
raviteuini moduni quoFiliusDei dicebatur : oritur iu splendoribus. Columba quae est fi-

an scilicet per generationem vel adoptio-
nem vel exteinam denominationem. Petrus
,
vero Christi divinitatem palam et publice
confessus est ; ejusque filiationem naturalem
i:\-AT&eXT^eT^tc\.eco^no\\i.Bcatus Petrus plus-
qua/n hoino crat, qui ultrahoniinem sapiebat:
cuni cui Dei Filium in homiiie vidcrct , ultra
humanos oculos vidit et intellexit. (5)
Sublimem illam notitiam imituatus est Pe-
Irus I. Ab Scripturis. Nec enim accepisset
; simpJex in editis scmper , apertis ct adlu-
, gura Spiritus Sancti , solem ejusque splen-
dorem diligit, Petrus columlioe filius , ab
Spirilu Sancto illustratus , justitioe SoUm
contemplatur. Ergo ex confessione sortitur
7)ocabuluni ,
quod revelationeni ex Spiritu
Sancto habct , cujus etfilius appellandus sit,
siquidem Bar-jona in lingua nostra sonat fi-
lium co/umbce. (3) Non amat tenebras cohim-
ba , sed lucem. Nostrcf columbce eliain domus
,

Petrus dicere : Tu es Chrislus antcquam , ce///.(4) Petruscolumboefilius in editis fuit, et

uudivissetetcredidissctMojsiet Prophetis ; a inapertis.Inedilis,dumad latentem in Christo
quibus solis adhuc Christusannuntiabatur.[6) deitatem ascendit ; in apertis , dum oeternam
2. Et miraculis , quoe coi*am eo patraverat Christi generationem , quam mente et inlel-
Chr.stus , quorum fuerat oculatus testis ut , ligentia distincte concepit , libera et clara
iiidividuus ejus comes. Et Petrus merito coii- voce confitetur. ^-mu per rei>elationein suminl
tuberniumChristisuiagnoscens,individuitate Patris , corporea snperans et huinana trans-
ejus. (j) Conferens siquidem Domini opera cendens ; vidit mentis oculis Filiuin Dei vi-
cum vaticiniis quoe de eo proedlxeraut Pro- t'/ , et confessus est gloriam dcitatis. (5)
phetoe , recte C)Uigebat Christum esse Mes- 3. Hanc autem confessionem nomine om-
s\?Lm '\\\ \ege ^romiismw. Hivcitaque quce vi' nium Apostolorum protulit : Intcrroganti
dcral Pctrus ct cuin pristinis compararat ,
, Doniino , cum pro oninibtis rcspondcret : Tu
et non tantuin retro facta , sedet infuturum es Christus. (6) Tertulliano arridet D. Au-
jam tunc prophctantia recognoverat nonpo- , gustinus, Petrus in Apostolorum ordine pri-
test non euin sensisse Christum , nisi qucm mus , amore promptissimus uniis
in Christi ,

noverat in Scripturis quem jain recensebat

,
pro mu/tis dedit responsum Cliristo. {j) Non
injactis. (8) 3. Ex merito fidei, cujus intcl- pro se tantum respondet, sed Petrus cx per-
lectuni jidcs inereretur. Petrus submisse sona oinnium Apostoloruin profuetur Tu es :

credens Cliristum Filiuiu Dei , ejus notitiam Christus Filius Dei vivi. (8) Petrus erat dc-
assecutus est , et ita fides ejus fuit remune- signiilus exiinius Aposto/orum (9) Ex D. .•

rata et voce ccelesti confirinata. Ha;c autein auteni Leoue,i//e primus cst in Domini coii-
fides meruerat , ut etiani voce coc/esti confir- fcssione qui priinus est in apostoiica digni- ,

maretur : jubente i//um audiri , qnein agno- tate. (10) Omnessensus adunantur in capite:
verat. (9) 4. AIj oelerno Patre , qui in monte Petrus futurus erat Apostoloruni caput om- ,

Thabor Fiho dedit testimonium cujus vo- ,

(0 Tcrt. Scorp. 12. —(2) T<!rt. L. adv. Valent. 5.—

(1) Joan. —(2) Apolog. 10. —
(S) Terl. L.ad Seap. \. (h) D. llicron. —
{\) Tert. L. adv. Val.;nt. 3. (5) .S. —
— (<i) Joan. II. —
(5) Fasclias. \j. 8. in Matlli. ((i) — L(!0 Str. dc Transdi^. —
(fi) Tcrt. L. 4- "dv. Marc. ai.
Tcrt. L. 4. adv. Maic. r>4. —
(7) Tcrt L. 4. adv. Marc.
. — (7) Si-riii. i5. dc Vcrb. l)o. (8)0. llicr.— ((j) llug.—
aa. — (fe) lcrt. L. 4- adv. Marc. ai.—
(3) Teit. Ibid. 34» CarJ. iii c. ai. Joaii. Scrni. 2. —
(10) 0. (Jliiysost,
 FESTA APOSTOLORUM. — CONCIO I.
7
nium princeps et vertex collegii (i) ; caete- tihiqnia ineiini dixisse , fecisse est. (1 ) Dei si-
rorum Apostolorum spiritus corda , , et lin- quiclem verba vacua noii sunt, sedsempercum
gu?e, iti illo ut incapiteuniebantur, icleoque elfectu conjuncta. Quoci probe animadverlit
primus loijuitur et pro omnibus locjuilur.
, Pliilo Judieus cxplauans Exodi locum , ubi
Deinde ad os perlinet proferre sermonem , dicitur Cunctus populus videbat voces
: :

Petrus autem erat os Apostoloruni et os y Huniana cnini vox auditur ^ di^^ina visu fjcr-
Discipuloruni (2) ; cjuapropler pro omnibus cipitur. Quare P quia (picecunque Deus dicit^
Cbristum confitetur Filiuni Dei. Non quod non verba sunt , sed opera. (2)
eumnegasset Filiuni beatissimce Firginis Ma- Binam mercedem accepit Petri confessio :
ricv quod ait Christns sed ut demonstraret
, , unam in terra, in calo alteram. In terra fac-
itnuni eumdcnique Filiuin fiominis esse Fi- tus est Apostolorum princeps, et tolius Ec-
lium Dei. (3) Christus etenim utramcjue na- clesi.r visibile caput : in coelo politur gloria
turam divinam et bnmanam denotat in per-
, suis meritis commensurata. Merces quam
sona Verbi subsistentem. Ita utriusque sub- babuit in terra , est illi , cum Summis Pon-
stantice census , hominem et Deuni exhibuit tificibus propria ; ad eam cuncti non possunt
(4)quapropter Chrlstus Deus et homo confi- assurgere Christiani ; merces quam accepit
temlns e<t. Ha?cconJessionis tenendaest ratio, in coelo est illi et aliis fidelibus comniunis j
ut sicut Dei Filium , itn et Filium hominis illam suis confessoribus largitur Christus ,
meminerimus quia alterum sine allero nihil
,
juxta uniuscujusquemorilum ; «(/H/i«.ye//<;'.y-
spei tribuit ad salutem. (5) timonium sui exspectet, et inquos justitict vi'
Hujusmodi fuit Petri confessio, qui Chris- ccm niandat. (3) Cerlissimum namque esl ex
tum neumethominem credens et praedicans, Evangelio Christum confessurum in ca>lls
beatus proclamalur , et in hac etiam vita re- confitentes se negaturum negantes ut bene
, ,

muneTZiuT. Tpsa remuneratione medicince,et animadvertit Tertullianus : Manijesta , ut

testimonio Jidei. (6) Petri confessio Christo npinor drjinitio et ratio est tani conjcssio-
,
,

gloriosa , et sibi proficua dignum prcemiuni , nis qiiam negationis (4) :Christus justitiam
,

consecuta est (7) ; nam Christus testimonio exercet tum erga confitentes , tum erga ne-
de se Jpostoli reddit vicem : Petrus dixerat gantes illos confitetur , istos negat. Conslat
:

Tu es Christus Filius Dei vivi : mcrcedem
recepit vera confessio (8) Christus siquidem
dixit Petro Egodicotibi. : Seu, ut legit Vata-
blus Ficissim dico tibi. (9) Quse verl)a si^
.•
expendit Sanctus Leo f^c^o, inquit Jesus,
dicn tibi , hoc est , sicut Patcr meus tibi ma-
nifestavit divinitatem meam , ita et ego no-
tam tibi facio e.xceUentiam tuam quin tu es
Petrns. Quanta Petri gloria , quod ejus
haque perinde negafioni negationem rependi
.•
a Domino , quemadmodum confessioni con-
Jessionem. (5)
Alias tjranni , confitentes disci-)lin;im
: cbri-itianani , velut reos piniiebant , negan-
tes vero uti innocuos absolvebant. Cogis ne-
gare ut absohas, quem non poteris absolvere
nisi negauerit. econverso roii-
(6) Chrislus
fessorcs pra?miat negatores punit. Christum ,

magnitudo divino egeat decantalore quid ! autem tribus potissimum modis confiteri et
amplius ad ejns encomium potest dici ,
quam negare possumus ore scilicet , opere el san- :

quod sicut solus Pater aeternus , Filii potest guine i. Ore , qiiando palam et publice
:

manifestare divinitatem , sic solus nelernus sermonibus aboreprolatis profitemur Corde :

Filius valet Petri decantare laudes ? Aliter enim creditur ad justitiam , ore autem cnn-
adhuc praefata verba elucidat D. Augustinus. fessio fit ad salutem : quomodo primi
Et ego dicotibi (10), quasi notaiis molivum Christiani tyrannis Chris-
coram regibus et

et rationem laudandi Petrum. Tnnqunm si inni confessi sunt.UncIe sic fantur apud Ter-
diceret : Quia tu dixisti : Tu es Christus Fi- tulliannm Dicimus et pnlam dicimus , et
: ,

lius Dei vivi, egodicotibi, quia tu,Pelre,ron- vohis forquentibiis Incernti et cruenti vocife-
fitendo divinitatem meam , dixisti id quod rainur , Pruni colimus. {j) 2. 0[)ere ninii- ,

ego sum Tu es Christus Filius Dei vii>i :

: rum per virlutum opera a christiana reli-
ego quoque tuam remunerando fidein , fa- gione edocta. Uti enim Christus per cipera
ciam te id quod non eras constituamqne siiam commenlatus est divinitalem juxia ,
,

firmissimam Ecclesiaj me-e petram nnn ser- : jstud TertuUiaiii ,

iicuerit et C hristn coniincn-
Chiis-
mone casso , et nulluni habente opus ; sed dico tari divinitafein, rein prnprinm{S)^ :
ita

tianus virtutis faciens opera , Christi divi-

{.)D.Chry.ost. Hug. CarcJ. — (:)D.Cyrll. riug.
„
Card.
, '"""^» ,
5 ,_,' ..^' ,.:,,, „ni 3 .

-(3) D. I.l.lpl,. .S.T,?,. ..de As;mnpt.l(',)T.Mi.L.dc tutalem et rehgionis testalur ventatem. .3.
Carn. (]hr. 5. (5) — Hilar. — (GlTcit. L. ^-.nl*'. Marc.
- , r,„„,i fi^Trrt
56. _ D. Mihr. Can.
(;) ,6. in\l.-.lll.. - (8) U. Ilii.r. (.) D. llirron. (.) C.p. v,. ''•

- MT
d;
^!:^^ •
^S^^^l]
^b)
l. Com.' in Mal.h. .6. - fo) Scrm. 3. de S. Pcl. - (lo) .<5rorp. .o.- .',) T.-r. .S,.,.p.,,. r,. M,..!.

Scrm. 3. de Vtrb. Dom. T..-.t. .M>o>- »• - 0") -^^"'"8 »'• " (»>
"""•
 8 FESTA APOSTOLOIIUM. — CONCIO I.

Saii-juiiie ideoque qui pro Deo et fidei ve-

, tiim negaiiJose esse Chrlstiiliscipulum, neffa-
rilale suslineul tuiineula , iiuiuupantur a vitCliristum,quaiitoma^isscelerohiCiii isiiaoi
TertuUiano confessiouis su.x alumni El si : Christum negant qui euin non ex timore, scd
,

qni in melallis , ct siqiii in insulis vel in cus- ex crimine ; non verhis tantum , sed factis
todits (luntaxat cx causa Dei sectu', n/unmi negant Confltentur se nosse Deunt
: Jnctis ,

conjcssiunis sucejinnt. {ij Ore adUuc, opere nutcni negant , cuin sint abominabiles. (i)
et tiinore Christus negari polest. Ore, iii- Qiiia ut expendit D. Hieronymus nulla est ,

mirum quando quis rehgioni renuntiat , vel inajor abnniinatio quain Deuni verbisjate-,

fidem mentiuir (kiin tenelur eam profiteri ;

, re , ncgare autcrn operibus. Fjusmodi el
nuid nccjas ulll dc suarcligione tncntiri. (a) enim confessio est criminosa mendax in- , ,

2. Opere , dum quis facla rehgioni contraria fida, impia , damnosa : i. Criniinosa,
quia
operatur nam Christum ore confitens, fac-
: Deo dehitam cognilionem et dilectionem non
tis negat. 3. Timore. Dcbitricein viartyrii reddit ; unde atteiidenda est in ilhs, non co«-
fidcni (3) asseverat Terlulhanus ; scihcet Jessio noininis , qua voce lenus Christum
Chrislianus de sua fide inlerrogatus tenetur fatentur , sed exaniinatio criininis [i), qua
fidei veritalem et Dei honorem confiteri ,
suisoperibus negant; 2. Mendax , et ut ait
eliam cum (hspeiuho vitae
discrimliie et : Tertuihanus , siinulata confessio : (3) quia
Deuni jubcor et de oinni subslantia diligcre, cum vere non sint Chrisliani, sese tales men-
ut pro eo nioriar. (4) Qni autem pro Dei daciter simulant. Quare nihil aliud est vita
amore non vult fundere sanguiuein , dum istoruin omniuni fjuani meditatio et trutina
tenetur , sed eum mortis formidine negat mendacii (4); 3. Infida, quia Christum non
non est perfcctus in dilectione Dei. (5) Per- credunt , etsi credere videantur : illorum
fectus Petrus in Dei dilectione, qua mortis tamen est p/anejriuola /ides. (5) Cujushanc
expellens limorem , et Deurn di/igens ex to- suppeditat Salvianus rationem Cuin hcec sit .•

tis viribus suis , cjuibus in inartyrio decertat^ hominis fales , Jideliter C/iristi mandala scr-
cx tota aniina sua , quain pro Deo ponit (6); vare , fit absque dubio , ut nec fidcm habcat,
Christumconfessusest ore, opereetsanguine; qui infide/is est , nec Chrislum credat , qui
seu, ut loquitur D. Ambrosius, sanguinis sitf- Christi mandata concu/cat : et aperte hoc to-
fragio. Ore confessus est Chrisli divinita- tum in hoc rci^o/uitur, nt qui Christiani opus
teni opere
: ,
sanguine ,
Christi verilatem : non agit , Christianus non esse vidcatnr
Christi majeslatem ; cui toleratam pro ejiis notnen enim sine actii et ofjicio suo nihilest
honore morlem velut holocausli hostiam , Quid enim a/iud est sanctutn vocabu/um sine
obtulit. Jlaud perfeeti in Dei dilectione ,
mcrito nisi ornamentum in /uto P (6") 4-
,

niulli hujusce aelalis Christiani , tpii Christum Inipia, quia scelerosus honorem, ajstimatio-
nequaquam confitentur ; non dieo sanguinis nem , et cultum Christo debitum negat et ,

suffragio ,
quia pax , qua fruitur Ecclesia reddit rehiis quas Christo priTponit Eo
,
:

gallicaiia , iion exposlulat martyria fidci eniin, quod a/iud a seco/i dicit quain co/it, ,

exaininatoria {y) •
verum neque oris neque , negat qnod cn/it et cii/turam in a/teruni
,

operis confessione : cjuin immo tum ore, tum transfer't , et tr-ansferendo jain non co/it quod
opere , se Christianos menliuntur, et Chris- nega(^it. (7) Sic superbus Christum negat ,
tum adluic negant. Sicut qui se Christianum et honores colit; lihidinosus Chrislum negat,
confitetur per (juem est Cliris-
, (^hristum ,
et colit venereas vohiptates avarus Christum ;

tiaiuis , econverso. Proinde

confitetur : ila negat , et colit mammonam et ut conchi- :

qui se ncgavit Christianuin , in Christo ne- dam cum D. Augustino , toties iiegamns ,

gavit ncgando se iii Christo esse durn ne-

, , quoties peccamns ; 5. Damnosa : Christiani
gat se Cliristianuin. Et Chrisfurn nutern in se namque sanctilatis disciplinam profitentes ,

ncgando, diini se in C/iristo negat , Christum et non sancle, sed inique viventes, graviori
quoque ncgabit. (8') sunt supplicio puniendi. Ut enim prosequi-
Tertulliano asseiilit D. Augustinus , qui t\irSA\\anu<>, nonpr-obantquodcon/itentur, et
docet , non so/uin ab co ncgari Christurn , impiignantprojcssinnernsuani innribus suis :

qui dicit eum non esse Christutn , sed nb i//o magis enitn dnmnabi/is est ma/itia quam ti-
etiant , qui curn sit negat se esse Christia- , tii/us bonilatis accusat : unde Sa/vatnr ad
nuni.(g) Quod exemplo Petri confirmat qui tepidiini Christianitm : Utinam aitt ca/idus
iiegandoseChristidiscipulum negavitChris- , esses , aut frigidus ! Nunc qitia tcpidus es ,
lum quod si Petrusex formidine et voce tan-
•
incipiarn te evomere ex ore rneo. Boc est di-

Tert. ApoloR. —
Trrl. Il.id. ai. (2] ly, —
(1)
.S<<.rp. 8. — (4)
7,q.

T.H. Scorp. —
(5) Tfrt. L. de F.ifj.
4. (i) Ep. adTit. 1. —
(?) Tsrt. Apol. 2. (.>) L. 1. a! —
in l'«;r*.y. — (G) Tert. .Scorp. 6. (7) Teit.
—
(8) Ttrt. — Nat. 19. — (4) Salv. L. 4. do (;..l>«r.
(S) T.rt. l. de —
Scoip. 3. — (9) Tract. Ji3.in Joan. Fug. iii Peri». 3.— (6) L. 4. d«; Fiov.— (7) Tcit. Apol.ai.
 FESTA APOSTOLOllUM. — CONCIO I.
^
cere Utinarn autcaloreni, nut /idc/n haberes
: negando prostratns flendo pwgatus
, va- ,

bonoruin Christianoruni aut enini Jides te , //c«r/o co/'o/<a/«,y. (i) Marlyrio cuionaius fiiit
calida Deo insinuaret , aut certe adhuc legis Petrus , ex amore Chrisli : cjuia ut profuiide
ignorantiaaliquatenusexcusaret^nuncautem ineditatur Tertullianus , dilcctio marlyrem
quia Christuni jam agnoi'isli et negligis , excudit. (2) Etenini anior est forma niarty-
quem agnovisti incipiain te evomere. Ilac
, rii et sicut regis imago inipressa nionetit
:
,

pcena mulctat Duniinus scelerosum illum eipretiumet valorem tribuit ,itapassioCliristi

Cliristianum , suiscriminlbus Gdem et Chris-
tum negantem et quem adhuc Salvator in
, hominem martyrem excuihl. Amor qui olim
coelo negaturus est apud ajternum Patrem.
Nam sicut profilentes se confessurus est , ita
iiegantes se esl negalurus. Peccator autem
suis sceleribus Christum negat sicut justus
bonis operibus Christuni confitelur. Ille
Christum negat , quia se Christianum negat:
iste verose Chrlstianum demonstrans , Chris-
per dilectionem cordi et corpori impressa ,
Christum , qui est typus et forma Martyrum,
in corde Pelri impresseral , Chrisli adlmc
passionem in ejus corpore imprimit , et sic
: discipuKim Martyrem excu(ht. Chiistus a suis
discipuhs vicem repetil (3), Martyres mo-
riendo pro Christo , ejus passioni vices rcd-
diderunt scihcet , cum caro suppliciis ero-
:

lum confilelur. Quoniodo Petrus coufessus gatur enisa reddere Christo vicem ^ mo'
,

est Christum , sed trina voce voce oris : riendo pro ipso , ct quidem per eamdcni cru-
voce cordis , voce sanguinis. Voces oris , cem scepe , nedum per atrociora quoque in-
sunt verba ; voces cordis suo.t lacryniae; o^e/i/rt/;a?/mrMw.(4)Nam etsi passionisChristi
voces sanguinis , quas emisit moriendo pro etApostolorum intequale sit meritum quia ;

Christo. Et quia Christus , vicem passionis tamen nihil ultra mariyrium ajquegenerosum
quasi et ipse de ea salutem consecuturus , ex- prcestare valuerunt, proprio martyrio Christi
postulat (i) , Petrus sua passione , Christo inartyrlum quodaminodo adsequarunt, offe-
reddidit vicem ejusque martyrium perfecte
,
rentes Christo amorem pro aniore , passio-
est imllatus. nem pro passloiie sanguinem pro sanguine, ,

III. PARS. Magna profecto est gloria niortem pro morte. Et hcet par pari non ob-
,

sequi Dominum, ejusque imilari tormenta :

tulerint Apostoh quia tamen nihil amphus
,

quare in Apostolorum laudem , merito pr»- pr.Tter martyrium offerre potuerunl hanc ,

dicat TertuUianus Quando hoc ipsuni suj-

;
oblationem sic pretiose taxavit Cliristus
,
ut

ficere eis ad gloriam debeat , cequari passio-

eam acceplavcrit ad suae passionis adajqua-
nihus Domirii et Magistri.{-i)h\\n\.^v wxiwt^ tionem quapropter Petrus dorninic(e pas-
:

Christi discipulos praj aliis Petrus passioni
dominic(e adcequatur. [yjln^&SiioneDomnn
tria potissimum consideranda sunt ; scihcet,
I .motivum passionis , quia ex amore passus
esl ; 2. occasio passionis , quia ob confessio-
nem suiipsius passus est 3. genus passionis,
sioni adcequatur , Chrislo reddens amo-
rem pro amore , sanguinem pro sanguine ,
passionem pro passione, mortem pro morte,
q"^"! confitendo ejus divinitatem pertuht.
2. Slatim ut coli Deus conpit , iinndiam
religio sortita est. (5) A mundi cxordio qui
; ,

quia in cruce passus est. Pelrus passioni do- Deo placuerat occiditur , et quidem a fratre.
minicce adoequalur. Nam 1 .pro amore Chrisli ,
<?«» proclivius impietas alienum snnguinem
sectar-ctur , a suo auspicata est. Neque lan-
passus est ; 2. pro confessione Christi passus
^""1 '" l^ge "aturoe , et a prirnor-dio justitia
esl ; 3. in cruce mortem passus est.
-2^"«pntitur , ut patet ex cajde innocui Abe-
I . Ex hominis amore, mortem crucls pas-
sus est Christus. Nam ut belle ad proposi- ^'s a Caino injuste trucidali verumetiam ;
m
lum falur Tertulhanus certe Christus di- ^^Z^
^oysis , utexemplo constat, non rnodo
,

lexit hornincm propter cum descendit ; J"stor-um,ver-umetiametPr-ophetarnm.^am

;
^^^'^^l exngitatur Hclias Jugatur Jere-
propter eum prcedicai>it ; pr-opter eum ornni , ,

sehumilitatedeiecUusqueadmor-tem^etmor: '"'«•^ lapidatur Esaias sccatur Zacharias

, ,

^"ier altnre etcedem trucidatur. Jpseclau-

tem crucis. Jma^it uliquc quemmagno rede-
rnil. (4) Petruin vere passum nemo Chris- -^«/^ f%''\^i Pmphetarum nec Prophetes ,
,
,

^^^^ Angclus dictus, contuincliosa ccvde trun-

tianus dubitat. Nam utaitTertuUianus, quod
^^("r in pnclla-psnltic-celucnr. Nec nurum
Pelrus cceditur, quod Paulus distrahitur ,
,

«t Proplieta. ab inujuis passi sunt

ipsorum snnguine scripta sunt. (5) Passum ^^ Ji'^^' ,

curn ipsemet Chnslus just.ss.mus et y,^-/,«-

vero Petrum ex Christi dileclione declarat ,

D. Auguslinus. Petrus negntor et amntor ; culum

omnium Prophctarum (6). sit a Ca.pha

TerN Scorp.
(I) —»5. (j)Scorp. 9.— (3)Trrt. L. cle T.act. ij5. in Joan.
(1) (a) .Scorp 6. — — (l^) Trrt.
Prxsc. Hxr. 56. — ^' L.
(i) de Car. Chr. 4-— (5) Scorp. .Srorp. 1. -
(4) T.rl. L. <!.: M.h. car. 8.
-
-- (5) Tert.
,3. Scorp. 8. (6) Tcrt. L. adv. J.id. 8.
I*
 lo FF.STA APOSTOLOnUiM. — CONCIO I.

sunmio JucliTorum Poiitilice, prr invidiam deinccps conimcndarivcntatemoporteh(if,pro

i;t roi:s (lamuatus.
luoiti Oc( asio auleni qua fidem dicerct passio ipsonun dcfcnsoruni
et niotivum hujus condenmaliouis ejus ; (juia nemo voluisset occidi, nisi comjws
iiijusia;
fuil Chrisli confessio qui adjuiatus ab iui- veritatis. (i) Multa perpessus Petrus
, iJti' :

quo Ponlifue aii esset Filius Dci,statim ac que pro fiducia veritatis lihenter Romce per
suam (oiihssus ost diviiiitalcm, ut reiisnior- Neronis sceviliam sanguincm cliristiaiiuin
tis judicalus est. Nam ut Evangelisla referl, seminavit (2) ; Christo vices reddidit , et
cx tunc Caiplias scitht vcstimenla sua , di- passioni dominicce ad<i quatur , crucis susli-
cens Dlasphiniavil, rcus est niortis. In hac
: neudo mortem.
adliur pai te , Pctrus dominicw passioni adce- 3. Suis lacrymis Christus rcclinatus adhuc
(juatur; nom pio Christi confessione glo- in slahulo , formam ominabatur ;
martyrli
riose occubuit. Orientcm ftdeni Pwma' pri- et ut ail Petrus Daniianus Christus in prx' ,

nius Ncro cruentavit. (i) lUe autem crude- sepio rec/inatus, legem Marlyrii prafgebat.
lissinuis impeiator sumpsit occasionem con- (3) Sudor etiam sanguineus quem in hoito
d(>miiaiidi Petrum , ejuscjue sanguinem fun- fudil Salvator , significabat de toto corpora
dcndi, eoquodChristiprcedicaretdivinitatem, suo quod est Ecclesia emanaturas Martjruni
tl christiannereUgionis verilatcm. 13eatus ille
passiones. (4) Sed nihil adeo fideles ad mar-
Apostolus , qui in Caesaiea PhiUppi Christi tyrium stiinulat, ac passio quain in cruce
confessus fuerat divinilatem , eamdem rur- perluUt Domiims , ut cruorem cruore, mor-
sus Romae coiifitetur, et gloriose moritur^o: tem morte , et cruceni cruce compenseiit.
testimonio rcligionis , etpradioconfessionis, Muhiplici rations ad crucis suppUciura
])rojustitia et sacramento. (2) inflammatus 1. Gratitudine , ut
(uil Petrus,
Animadvertil autem TertuUianus , quod sua passione Domini remuneraret passionem.
in veteri Testamento, et utiqucqui Spiritu Dei Si ob hoc caput ei tuum debes , tale si potes
agebantur, ab ijiso in niartj ria dirigebantur, ei rcpende , (jucde suum pro te obtulit. (5) 2.
ct ut jam paticndo (juce et j)rccdicasscnt (3) , Cura soUicitudine pasloiali: bonus Pastor
et
et sua passione praedicata , vera demonstra- Jal animam suam pro ovibus suis. Sed ovis
rent. A Spiritu Romam ductus Petrus , ut proprie Christianus , et gre.v Domini Eccle-
christianam reUgionem pra?dicaret , ejusque si(e populus , et Paslor bonus Christus (6),
veritatem suo niarlyrio demonstraret nam :
qui subiil mortein crucis , et suis humeris
ut prosequitur TertuUianns , C(eterum pat.i errantem oviculam detuUt. Errat et una jxis-
ojwrtebat omnem Dei prxdicatorem atque tori ouicula , et tandein iiwcnitur , et hume-
cultorcm , qui ad idololatriam provocatus , ris j)astoris ipsius refertur. Et qiiia Pe-
(7)
negasset obscquium secundum illius quoque , trus constilutus fuerat a Christo universa-
,

lationis statum. In imperii soUo sedebat tunc \[^ Ecclesire Paslor pro defensione com-
,
temporis Kero , princeps adeo saevus , ut Obsequio
missi slbi gregis crucifixus fuit. 3.
Domitianus quantumvis crudeUssimus , di- ]„ Christum , qui Pctro mandavit ut se se- ,

QMurportio Neronis decrudelitate. (4)Mons- queretur , sciUcet in crucem. Blerito (Victuni

trum iUud inhumanitatis infensissimus erat , gst Petro : Scquere me ; qui non solum mor-
hoslis reUgionis christianae , et praesertim tem sedetiam mortemcrucis exj}ertusest.{S)
,

Pctrnm aversabatur, quod duas pellices ilU ^.Christi vaticinio, qui Petro mortem crucis
(harissimas ad fidem adduxisset , et Simo- pr^dixerat. Cum autem senueris extendes ,

nem Magum del)elfasset idcirco Apos- :

manus tuas et alius te cinget. {g)\]l aiHem
,

tolum crudeUssima morte mulctavit impera- expendit TertuHianus , tunc Petrus ab alfcro
tor, el ita a Nerone prima in Christianos cingitur, cruci adstringitur. {10) 5.Do-
cum
persecntio sumpsit originem. Elenim , ait niinica simiUtudine ; ut sicut Christum imi-
TerluUianus ,
consulile commentarios ves- tatus fueiat in confessione divinitatis , ipsum
tros ,
illic repcrietis j)rimum Neronem ,
in adhuc imitaretur in genere passionis. Unde
hanc scctam cum maxime Romce orientem D. Aueustinus Petrus crucem sicut SnU-a-
:

Ccesariano gladioferocisse. Rom<x' igitur per ^or in exitu j)ertulit, et dominicce devotionis
Neronis saevitiam passus est Petrus , ut quae simili morte discerptus est , scilicet ut (juein
orat imperii caput , esset caput EcclesicT, quae
imitabatur fide, imitaretur etj)assione.{i i)G.
erat idololatnaj sedes , rehgionis esset sedes:
Christi apparitione , siquidem Petrus Neronis
quaeerat magistra erroris, magistra esset ve-
rilatis. El quia prcesentibus tunc et posteris Tert. Scorp. 8. — (2) Tert. Apol. 21. —
(3) Serm.

II.
(1)
—(4) D. Aug. — (5) TcM. L. Att Cor, Mil. i^- (6) —
- T - — 'fert. L. de Poen. 8. (8) D. —
,
(I)
N T- .
Tert. 8
Soorp. .0
- ,
(2)
, .
Tert. c
Scorp. o
8.
n..
^)
Terl. L.
^
(!e FiicJ. 7.
j^J'_
(7)
j,,^^. ,.. _ (,o) Scorp.
Scorp. 8. - (4) rert. Apolog. 5. "_
,^

^ ^
,,^
^
.^^

.^r,. dc Sanct
, j
 FESTA AP0S1\.L0RUM. — CONCIO II. „
senteiitia cruci ilamnalus Christum queni siinime dili-ehat con-
;
et in cusloclia re- facilius
seralns ,
ut Christianorum satisfaceret votis,
oculi amanlis ab eo uuocl lemplari valeret :
,

qul eum enixe rogabant ut vilam suam eis amant divelli vix possunt Vhi oinor ibi
,
:

lantopere necessariam servare velltt e car- oculi. {\) Sicut Christus hominum amator ,

Cf re vinculisque sesubcluxit, sed ecce (mi-

, ardentissimus crucifigi voluit capite in su-
iiim visu, et simul amabile !) abeunti apparel Mime coUocato ut bomines dilectos in terra
,

inagister Christus ; quem ut probe agnovit degentes respiceret, ita Peirus capile deor-
Discipuius ait Quo pergis , Doraine ? Cui :
sum mori voluit , ut Cbristum in coelo sur-
respondit Salvalor : Vado Romam , ilerum sum regnanlem conspicere posset. 4. Pedibus
crucifigi. Hoc crucem amanli
in- i„ cffilum tendentibus mortuus est Petrus satis fuit :
,
tellexiienim Domiuum in se ad crucem ite- quasi itinerepergentibus ad coelum etseciueii-
rum vocari imo et ad crucem vocarc. lliico tibus Christum , et verso in terram capite
,
,
ad \incula rediil et iu cruce patibulatus quasi eodeni tempore
, et ad Deum ascende- ,

fuit. Ea fuit Petri submissio qiice potest ret, et Ecclesiam minime desereret , sed
eam ,

apitd Christum parere debito fanto , ut hoc successoribus suis regendiim relinqueret, et
soluin (leieat ci , quod eideberedesierit. {i) guo patrocinio et intercessiune , perpetuo
Multis titulis Christo debebat Petrus morteni juvaret.
crucis quam sustinendo debere desiit par
, Pn, coronide maxime atlendenda volo, :
i

pari reddendo morlem morti crucem Ut Christianus ad ccKlum mentisaltollal ocu-

, ,

cruci quam Romae perpessus est ubi Pe- Jos ad instar Petri. Etenim Christianocoeluni
, :
,

trus passioni dominica- adtnpiatur. Cum hoc antc patet (piain via, quia nulla via in ccc-
lameu discriniine ,
quod crucem resupinus luni, nisi cui patet ccelum. (2) 2. Ut cordis
ascendit , id est, inverso corporis situ, pedi- affecius eiiam ad coelum erigat. Nam totuin
bus sursum, et capile dcorsum. hominem aiiimus circum/ert , et quo velit
At cur Petrus tam insolitum et novum transfcrt. Ubi autem
cor tuuin , illic erit crit
ambivit martyrii genus ? IIujus plures affe- et thesaurus tuus : ibi ergo sit cor nostruin
runt Patres rationes. i. D. Auibrosius Ut :
ubi volumus habere thesaurum. (3) 3. Vesti-
sibicxacerbaretsitpplicium.Xvevhisainwime^t giis Chrisli eundum est in ccelum. Scito ct
crucis supplicium Petrus tamen ut lantum :
ascensum illum exinde coinplanatitm vestigiis
adhuc augeret tormenlum , pedibus sursum Doinini. (4) Cruces aulem et passiones suut
et capile deorsum crucifigi voluit. 2. D. Au- vestigia quibus Ciiristus ascendit in coelum ,

gustinus://< i/la itaque rruce mctuens imitari qujg nobis sequenda proponit Quoniam et :

sacri/icium Redeinptoris , capite in lerrain ele- Christus passus estpro nobis, relinqucns vobis
git. O
virtus humi/itatis ingenitie ! honorari sxcmp/uin seinetipsum , uli adsequamini vcs-
cliam supp/icii genere pertitnescit, et qui non tigia ipsius. (5) Christi vestigia secutus et ad-
rccusat dominici tormcnta patibu/i , simi/itu- secutus Petrus, sua cruce coelum obtiiiuil :

dinem ccpavit triuinphi. (2) Tanla in aisti- sanguis quem pro Christo effudit ca"li jani-
inalione erat Petrus apud homines , ut si tor , fuit clavis paradisi. Si crucein tuam tu/-
eodein situ quo Christus cruci fuisset affixus, las et sequaris Dominum paradisi c/avis ,

forsan ingenerasset menlibus hominum du- tuus sanguis est. (6) Humilitate et crucc ,
biuni ,
quis ex iilo vel Re- ccelum aperuit Christus. Ilumilitate et cru-
Christo fuisset
demptor idcircoinversocorpore voluitcru- ee ascendendum est in ccelum hujusmodi
:
;

cifigi. Humihtate et cruce ccelum sibi com vioe arctae sunt et difficiles. Verum nihi/ crux
paravit Petrus metucns ne si ea specie cru- scntit in nervo , cum animus in cce/o cst.
,
(7)
cifixus esset qua Dominus afjectasse Do- ,

tnini g/oriain videretur. Tantum Christi

g/orice dedit ut inversis Chrisluin honoraret
'vestigiis (3)
,

; vel ut vult D. Maximus ne

CONCIO SECUNDA.
,

Christoaequalis videretur. Petrusdum adcru

ViNCCLA. sunt in triplici differentia qu.x'- :

ceni tanquam discinu/us Cruciflxi ducerctur / .. ^„ r.^„„,.ll.i iitWii 1»>r

nonnulla utiiia i

dam intausta et, probrosa ,

, .
'
r . I I- ,
-verso corpore crucifigi vo/itit ttt cequaJiU^-
,
^^^.^^^ ^,j^ honoranda et gloriosa. V.n-
tem crucis domtnicce dcc/inaret. {4) ^^dit
;.^,i ^brosis irretinntur scelerosi et pecca-
Uuperlus Hgiturergo manus subtcr , sola •

vinculis pretiosis vinciuntur jusli et

:
^^^^^
rersus in cacumen p/anta ; nouerat enim ex j^^. gloriosis bganlur
..^.^^^res ; vinculis
humi/itate coe/um citius so/ere adiri. 3. Lit
(i) Laii. 1. 4. Je ''^"«l- «• V.
Ricli. a D. (») T«-rl. —
(1) Tert. L. de Rrsu». c.irn. 8. (a) .S.rm. jo. dc — Scorp. Terl.
10. L.— ad Marl.S.
(S) --(4i Trrt.Scnrp.
Sanct. — (3) D. Ambr. Se.m. ao. in l's. 168. — 10.- f5) Tert. Srorp. 11. (6; Tcrt. L. de -
Auin.a. 55.
Scrni. de Spect. L, 1. de Spir. Sanct. 10.
(4)
— (7) Tert. L. ad Mail. a.
,a FESTA ArOSTOI.ORUM. — CONCIO II.

Martyrcs el fn\e\ confessores. Tiil)ns illis Apostoli fuit obscurata , sed eliani ejus ani-
viiuulorum generll)us viuclus fuit Petrus, i. nia viuculis peccatorum ligata.
In domo Caiph.c, ubl scelerosc Cluistum ne- 2. Oriminosi et pecci\\.ores funem longitm

eavit , vinculis probrosis. 2. A tenipore poe- deliclorian sibi attrahunt (i) seu , ut falur .•

iiilenti.x usque ad mortem Deum ardenter Sa^lens Ini(juitates sua^ capiu/it inipiurn, d :

amans, viiuulis pretiosis. 3. In carcere, velut funibus peccatorum suoruni constringitur.{o.)

"enerosus fulei Confessor vinculis gloriosis. Quomodo,
autem ejusmodi funes peccalorum
^'
conficiantur belle declarat Venerabilis Bedo
I PVUS. Domus quidem diaboli est et :

<?'"' enimfunemfacit , torqucndo seniper et

carcer in qua /amiliam suam continet. (i)
,
involvendofdis fiiaadaugef.talisestfvrtitudo
Trirunn diaboli invenlo domum. lufernum
^^^^lorum operum. In domoauteu.Caipba?, fu-
scilicet carcerem et criminosum in infer- :

"'^^us dehctorum constnctus fuitPetrus, fda

no sunt tenebne, quae praescitorum obscu-
^i''» angendo scdicet addendo negationi
eos deilnent et
rantmenlesjvincula, cjua; , ,

d«mones,qui eos torquent. Eadem in car- juramenlum; juramento execrationem et ,

cerea-noscitTertuUianus. Tenebras quidem, anathema. Idem accidit ahis cnminosis \\\ ,

q"if^"S crimina criminibus vindicantur et

Habehenchrascarcer.ip^YxwcwX^eXxAxnha- ,

supplicia peccantium non tantum sunt tor-

bet et vincula ; landem da-moncs qui in car-
fnenta,sed et vitiorumincrementa.^i) Ad te-
cere tanquam m domo sua (3) itdiabitant.
Criminosi et peccatores habent adhuc majo-
xendum dehctorum funem et augendum ,

res tenebras quce hominum prcecordia exca;- cnminum numerum peccantem Petrum, ,
,
ahosque scelerosos inducit diabolus.
grauiores catenas quce ipsas animas
cant , ,

hominumconstringunt. (4) PejoresTiiemones 3. Diabolus ad hoc se regnare putat , si

Sanctos a religione Dei deturbat. (4) Minime
qui eos ad malum inducunt ut Petri exem- ,

plo , evideniissime comprobatur qui in contentus Dannon , Judam Iscariotem ab ;

domo Caiph.-e fult, i. tenebris obscuiatus apostohca deturbasse dignitate et ad pro-

, ;
,

2. peccatifunibus alligatus ;3. ancillietser-

^litionem induxisse Auctor scilicet Judce :

traditoris (5); Petrum aggreditur , adversus

vis , uti diaboli ministris, prostratus.
Carceres sunt loca luminis aliena. (5) iinein armal subi>ertendcE fideiparaturam {6):
I.
scihcet servos et ancillas Pontificis qui suis
Verum quantumvis tenebris obscurentur er- ,

gastula quibus detinentur rei , criminosi

in
mterrogationibus eum ad negationem impel-
,
lu"t- CaHulus serpens qui duos prostravit
et peccatoves sunt adhuc in tenebrosiore car-
tliscipulos , per se vel per suos ministros no-
cc/-e (6; ; eteniin tenebrae quae obscurant
ooulos sunt majores his quae obnu- ^is laqueos tendit ; fumbus peccatorum nos
tnentis ,

bilant corporis visum Detinentur iniqui vin-.

constnngit, et noctis cahgine contenebrat Id- :

culis tenebrarum et longce noctis compediti

^^^^o ne semper nos in tenehris morarennir{j),

digni quidem carere luce et pati carcerem te- Christus nos suae gratiae radiis illuslrat. Ful-
nehrarum. (7) Hanc captlvitatem gravissi- ^^'<^<^ nohis lumine ex alto qui sedehamus
,

in tenebris , et in umbra mortis detinehamur.

inam existimat Eusebius Emlssenus. Quis
grai'issimamnegetcaptivitatem,tantummen- (8) Etenim , ut oeternus fatur Pater Fihum
tis errorem ? Et quodpejus est , ista captivi-
alloquens apud Esaiam : Ecce dedi te in lu-
c<^/« gentium , aperire oculos ccecorum , uti-
tas magis animas occupaveral , consilium tu-
lerat , sensum laqueaverat : et ideo quia de- 7«<? errantium exsohere de vinculis vinclos,

seruerant rationis auctorem , merilo primi
intellectus perdiderant libertatem. (8) Capti-
vitatem mentis passus esl Petrus in atrio Pon-
tificis, cum lucis detrimento (9) nam peccati
idest,de delictis Iiherare;et dedomo carceris,
^'^^^^^ "^ortis , sedentes in tenebris, ignoran-
(9) Sic aperuit oculos Petn ob-
'^"^ scilicet.
:
caecatos in domo Caiphaj ; disrupit probrosos

tenebris obnubilatus , fede mentitur , et criminis funes , quibus vinctus detinebatur;

eliam jurejurando se nescire Christum asse- ^e morte peccati suscitavit ejus animam ,
verat. Quare de tanto scelere pcenitens , fa- et cor divini amoris pretiosis chantatis hga-
'^^^ vincuhs.
letur cum Vate Regio Iniquitates mece su- :

pergressce sunt capul meum (10) ubi Patres .• II. PARS. Perfecta charltas ,
quce Deum
in Cateiia graeca : Ita ut obruantrationem, quce diligens ex totis viribus suis (10) , arctissime
tropice cciput nuncupatur. ^ei[ue so\nm ratio nos Deo conneclit; tum ob infinitam ejus

(1) Tert. l. ad Mar. 1. — (t) L. ad Mar. 2. — (1) Tert. 1. de vel. Viig. 14. (2) —
Piov. 5. —
(71) D.

Tcrt. I. ad Mar. 1.
Tert. — (4) 1. ad Mar. 2. — (3)
(5) Aug.1.5. cont. Jiilian. 5.— (4) Tert. li. adv. Jud. 9. —
(5)
Tcrt. L. adr. Valent. i4. (6) Tci — t. L dc An. i. — (7) Tert. 1. 3. adv. Marc 7. — (6) Tcrt. L. tlc Pat. i5. —
(7)
Sap. 17. —
(8) llom. 11. de Pasrh. — (9) Tert. L dc An. Tert. L adv. Valent. i5. — (8) Tcrt. L. adv. Jud. G.
—'
97. —(10) Ps. 37. (9) Terl. —(10) Tert. Scorp. 6.
 FESTA APOSTOLORUM. — CONCIO II. ,3
amabilitatem , tum iit respondeat amori quo pulisChristumdiligeie, revera tamen plusaljis
ad se Deus nos attrahit juxta istud Osee : : Dominum dilexit, quia cum inter Apostolos,
Injuniculis Adam trahani eos , in vinculis solus fuerit matrinionio conjunclus , solus
charitatis. (i) Seu ut habet Chaldaea lectio : filios rehquit et Chrisii amori postposuil.
Sicut moris est trahi filios di/ectos , traxieos Quem adhuc plusquam se dilexit , nam pro
forlitudinc charitatis. Petrum traxit Do- ejus amore suam animam posuit.
mlnus, sibique hgavit fortitudine cbaritatis : 3. Cceterum super Deum diligi , nec ani-
quapropter ut animadvertit D. Augustinus : niam Tantum abest ut Pelrus ani-
licet. (i)
Tertio utrum Petrus cum diligat Dominus mam suam plus qnam Deum dilexeril quin ;

interrogat : redditur enim negalioni trinoe inmio Deum supra animam dilexit nam j)ro :

trina confessio. (2) Verum mehus ad propo- Dei amore animam posuit et marlyrium ,

situm Bernardus, Christum sic Petrum allo- constanler sustinuit. Passos Jpostolos sci-
quentem adducit : Jmas me plus quam tua? mus , manifesta doctrinaest ; hanc intelligo
Jmas me plus quam tuos ? Amas me plus solum Acta decurrens ; nihil quaro : carceres
quam te ? (3) Petrus Christo charitatis vin- HUc ct vincula , et flagella et saxa et
, , ,

cuHs Hgatus dilexit eum plus, i quam sua , . gladii , et impetus Judceorum et ca-tus na- ,

qu.Te pro Christo deseruit 2. plus quam suos, ; tionum , et tribunorum elogia , et regum au-
quibus Christum proeposuit 3. plus quam ; ditoria proconsulum tribunalia et Cce-
, et ,

se, quia pro Christo animam posuit. saris interprctcm non habcnt. Quod
nomen
I. Christus affectavit de naviculariorum Petrus cceditur quod Stephanus opprimitur, ,

collegio adlegere (4) , et inter navicularios quod Jacobus immolatur quod Paulus dis- ,

praesertim piscatores assumpsit. De tot gene- trahitur ipsorum sunguine scripta sunt. (2)
,

ribus opcrum , quidutique ad piscaturam res- Petrus martyrium llomae consummavii Ne-
pexit , ut ab illa in Apostolos sumeret Simo- rouis imperatoriscrudehtate. Fitas Ccesarum
nem etfdiosZebedcci ? (5) Et hoc tantum quia leginius orientem fidem Romce primus Acro
,

illos vocavit ut proplietiam adimpleret IIoc

, :
cruentavit. Tunc Petrus ab altcro cingitur y
enim dicto intelleclum illis suggerebat adim-
, cum cruci adstringilur. (3) IMarlyrium longe
pletce propheticc, se eum esse cpii per Jere- aniea inchoarat ApostolusHierosolymis s;evi-
miam pronuntinrat : Ecce ego mittani pisca- tia Herodis regis , qul eum incarceraverat el
tores multos et piscabuntur illos homines
, ,
vincuhs gloriosis onerarat.
scilicet (6) tum ut eorum obedientiam et
.•

III. PARS. Ne ergo confundaris martrrio

amorem experiretur. IUi autem Salvatoris neque me vinctum
Domini nostri ,
ejus. (4)
vocationi probe respondentes , ejus dileclio-
Tantum abest ut vincula pro Deo tolerata
nem cunctis terrenis facuhatibus prat-lulerunt, afferant dedecus qnin immo
ignominiam et :

quas hbenli animo reliquerunt ut Domino

adeo sunt gloriosa , ut Paulus pro Christo
adhaererent , etenim relictis naviculis secuti
vinctosheatosaffirmet. Thessalonicensibus de
sunt eum. [j) Quare Petrus claudo pecuniam
vinculis'scribens, utique beatos ajfirmavit, qui-
ab eo sciscitanti, dixit : Aroentum et aurum
hus donatum est non tantum credere in Chris-
non est mihi. Die/ia
^ 7)ox principatu principis ^ , ,. .„^ ».- /'.•;\ To.it;
lanU Arios-
Ar.r>c
, , K^ '. i\ ,n tum sed
. . . , . etiam pro ipsopnti.l:-))
,
Apostolorum, principis tcclesice. Quid Pe- ^ ,' r „•. rn,A7cr.ctr,miic nt
tolorum vmcula tacit r» ysostomus .
f^
T
'^ / i. ^r 7. \). L.hrysostomus
.
ut ,
,
,

tro et auro ? nonne Petrus uixit : f\ os reli

aposto-
ea I. regioe majestati praeferat 2. ,
;

quimus omnia quid ergo erit nobis ? (8) qui

hcc-e dignitati anteponat; 3. supraangclicam
,

pro Christi amore cunclas adnegavimus ter-

nohilitatem extollat.
renas facultates , et Dominum etiam noslrls ut enitn
I. Grandis sane regia majestas :

prxtulimus ?
ait Terluliianus , colimus Imperntorem /// ,

2. Nam et Abrahamum non hominem a Deo secundum ,

tcntandce fidei
et solo Dco mi-
gratia sacrificare de filio jusserat sed pro-
norem :sicenini omnibus mnjor cst, diim solo
,

bandcc , ut per eum faceret exemplum prce-

vrro Deominoresl. (6) Attamen D. Chrysos-
cepto suo qiio mox prcecepturus erat , ncque
,
tomus supra regiammajestatem Apostolornm
pignora Deo cariora hubenda. (9) Abraha;
evehit vincula. Magna dignitas hcrc , et rc-
obsequium probavit Deus , pra^cipiens ei ut
gnn qiiovis major. I\on enim coput ita splcn-
sil)i unieenitum immolaret Filium et Petri
didtim reddit imposita corona margnritis
:

amorem probavit Doininus , dum eum in ferrea , qua; proptcr

ir 1- 9 T- «» conspicua, ut catena
errogat -D
•

tern
.0
.
Fetre , diiigis me puis lus Licet ,.,'., }
1
\ n„cf,...nni n«aiirpiim re-
Usaureum re .'
'
:
,?> 1.
,,..,.
nim non sit ausus clicere se plus alus disci-
,

^" Fostquam
/
6/tr/\>YMm -^/<?r/Mr. (7) .

(0 Cap. 11. —
Tract. isS. in Joan.
(a) — Tract. (3)
— Tcrt. - "
— Ualduin. _ ad Sc-p. Scorp.
Ar. dilig. Dco. Tcrl. 1. 4. adv. Marc. 9.
—(4) (•''>)
.5. (5) Tcrl. '>'" • («^) I^''-
(4) Tert.
ibid. — (5) Tert. Iliid. (j^Tert. ibid. — (8) - (7) "««»'•
8- »" ^V'*^- "'^ ^^^'"-
apud Tilfnan. —
(g) Tert. L. de Or»». 8.
L. 3.
 i4 FESTA APOSTOLORUM. COIYCIO II.

ciis corouls Aposlolorum in communi prau- rem nostrum armes , munias victoriis , et
nosuit viticula , spcci.ililer Pauli viticulacoui- trnpJueis corones. Dubium nou est quin
uieudal : Pau/us iiinctus Jcsu C/tristi , ma- Petri catenoe persaepe luiperatori tle suis lios-
^is (juam diatleiiiatecoronatus , <y'Ioriatur.{i) tibus
per eas victoriam contulerint , cum
Proclus Coustauiinopolitauus Aiitistes simili Nam ut pro-
Deus Daeuionem tlebellaverit.
cncomio calenas Petri pr;c(licat de cpiibus sequitur Proclus Has catenas composuit Dei
: :

Aposlolorum priuccps magis quam Je regia Patris Fcrbum ut ejus de Deo confessionis ,

nurpiira hclabalur. llis catenis Apostolus or- pramiutn esset : ab liis dcemonum pravi spi-
nabatur , his e.tultabat , ac gestiens se oblec- ritus alligati enecantiir : ab his priiiceps hujits
tabat , ct tanquam regalem aHquein ornatum, mundi , captivus educitur ; ab bis Apostolo-
ciicumfcrcns cxultabat et apostolicae digni- rum princeps supra angelos evebitur.
,

tati pncponebat. 3. Tanta est angelorum dignitas ut eis

2. E.v discentibus duodecim prcecipuos post Deum primum perfectionis gradum cou-
latcri sno adlcgerat Christus dcstinatos na- ferat Tertullianus Angelos post Deum nO' :

tionibus n/asj;istros. (^2) Ma^^ua [nofcclo Apos- vimus. (i) Verum TertuUiano nou assen-
lolorum dignitas quos velut Cardinales a
,
tiens D. Cbrysostomus Pelri cateuas, et Pauli
latere Sununus Pontifcx Cbristus , misit in vincula angelorum praefert nobilitati Si :

niunduni. Verum , quantumvis magna sit (jnis inihi diceret Quid malles an esse an-
:

apostolica dignilas , banc minorcm Aposlo- gelus qui Petrum pupugit an Petrus qui
,
,
,

loium Ainculis censet D. Cbrysoslomus. sahiis euasit7 Mal/em esse Petrus jjropter ,

f^inctum esse propter Christum illustrius est
qnnm sii>e A/Jostolum sii'e Doctorein sife
fu'aiigelistain esse. (3) Quapropter Apostoli
propter Cbristum alligati suis vinculis glo-
quein venit angelus. (2) E(jdem modo D.
, ,
Pauli vinculis ac D. Pelri catenis pbilo-
sopbaturChrysostomus. « Nibil estaequaeprae-
daruin ac vincula propter Christum atque ,

riantes fideles consolabantui-. Apostoli cum catenae sanctis illis manibus impositae. Hoc
maxiinedevincu/is.qnibusobconjessioncinno- forlasse est praeclarius quam babitare coelos
ininis continebantur ,ad Ecclrsias scribebant. quam sedere a dextris boc est magnificeii- :

(4^ Imo Paulus libcrtate donatus , et vincu- tius quam sedere super duodecim sedes. Si
lis exoneratus, semper se vinctum Domini{^) quis mibi daret totum coelum , aut illam ca-
iiuncupat ; bunc bonoris titulum gloriosio- tenam, ego illam praeferrem siquis meapiid ;

reiu existimans noniine Doctoris gentium , superos collocaret cum angelis , aut cuin
quo ab F.cclesia bonoratur. Quapi"optcr ipse- Paulo vincto eligerem carcerem et vincula;
,

niet Paulus , cateiias quibus erat vinctus , si quis me faceret uiiam ex potestatibus, quae

vincula Evangelii vocitat /« y/«cw//j.' i^p-ft/i- : sunt circa coelos , aut circa tbrouos , aut
^^//7(6} .• non quod Evangelium fuerit alliga- Apostolum vinctum ,
potius optarem talis
tum , et cum illo in carcere occultatiim ,
esse viuctus.Nibilest illacatenabeatius. Non
sed quia suis vinculis ad Evangelium plures tam beatum existimo Paulum quod raptus sit
idololatras adduxit. Vinctus est RoimB et in paradisum quam quod conjectus sit in
,

plerosqne attraxit (j) ; non solum bomines carcerem.Non tam eum censeo beatum tum
vulgi sed etiam praetorianos milites , imo
,
quod raptus sit in tertium coelum, quam eum
Imperaloris familiares et conculjinas , ut ip- censeobeatumproptervincula.Namquod \\xc
semet asseverat Paulus Scireautem vosvolo : iHis sint majora audi quomodo ipse quoque
,

fratres , quod quce circa me sunt , magis ad noverit: neque enim dixit: Rogo vos ego qui
profectuin veiierunt Ei>angelii : ita ut vincula verba audivi ineffabilia, sed rogo vos ego viiic-
mea manifesta fierent in omni prcetorio , et tusinDomino. Et ut aliorsum fatur Paulus :

in cceteris oinnibus. (8) Non minus fuerunt vinctus Jesu Christi. Ut autein expendit D.
efficacesad praedicandum etsuadendumEvan- Ainbrosius , tali praeludio utitur Apostolus ,

gelium Petri calenae , quam vincula Pauli.
Ideo beatas praedicat D. Clirysostomus
beata vincula , o beatas manus, qnas catena
illa exornavit ! (9) Cateiiarum Petri enco-
niiastes Proclus Apostolum in gratiam Im-
peratoris deprecatur. His catenis Imperato-
«^ dignitatem epistolce a se missce faceret :
: O «^ injuria sua ccepit : sicut enim peccati
caiisa vinciri opprobriuin est , itapro Christo
custodice vincula sustinere maxima g/oria.^i)
Idem Paulus Agrippai regi scribens exoptat
eum sibi in omnibus similem , solis vinculis
exceptis Opto apud Deiim, non tnntum te
:

(i) nom. j. clc laud. Paul. (>.) — Tert.

L. de Prxsc. sed etiam omnes , hodie fieri ta/es qna/is et
II*r.t ,0. -(3) Hom. 8 in Ep. ad Fphes. -(4) Tert.
L. de ¥ug. m Pcr». 9. — (5) Tert. .Scorp. 5. (6) Epist.
1 — ° sum ', exceptis
^go '
vincu/is his. Munificus
ad Pl.ilcm. —
(7) D.Chrysosl. hom. 5. dt- Pal. Job.— (1) Tcrt. L. de Resur. 5. — (a) Uom. 8. in Ep. ad
rtiilip. 1. —
(9) Hom. 8. iti Ep ad Ephes.
(8)
Ephes. — (3) Ep. ad PUilip.
 FESTA APOSTOLORUM. — CONCIO II.
valde erat Apostolus , et cuncta liheraliter jimctus. Unum hoc mctuehut
, ne a C/uisti
ero"abat tanta erga fratres cUariiate restua-
:
dilectione excideret. (j) Vos cliain si vin-
bat , ut pro eorum salute , anathema fieri cula pretiosa desideratis ; Siipcr oninia autc/n
exoptaverit attamen vinculorum suorum
: lioic charitatctn hubete , (iiiod cst vincidnin
acleo est parcus , ut eorum nuUum velit par-
perjectionis. (2) SicjuiJern cum Deo cotiuec-
ticipcm. Dividere cuni aliis desiderat aucto- lit , ejusque mandala (ideliter custodit. Si
ritalem supra dajmones; potestatem patrandi diligit me , sertnones tneos servabit. (3)
(jitis

niiracula ; sublimeu) notiliain quam in raptu Prajcepta divina sunt viiicula qux' uos ligaul
didicit ; meriiorum valorem ,
quce suis virlu- ne facianius quic pruliibenl , et ut faciamus
tibus acquisivii proedicationem ; Evangelii qu?e praecipiunt. « Ad eorum
ailigandos reges
qiiam Christus sed cum ne- ilU commisit : »') compedibus , eorum in manicis
et nobiles

iniue vincula parliri exoptat , sola vincula (tivreis. » A'e progredcrentur nd illicita, cotn-
inltgia sibi vindicat tanqnam ornamenta pedes acccperunt : Quareergo viticidafcrrca,
,

preliosiora gloriosiora et glo- et non aurea P Ferrea sunt , quamdiu titnent;

, monumeuta ,

riam spleiulidiorem. Cuncla quae de Pauli ament et aurea erutit. (4) Dei amalores li- ,

viucuUs ditla sunt, Petri calenis possunt ap- gati vinculis charitatis , el adhuc disciplinoe
tari, quas Ecclesia prc-e Pauli vinculis, alio- competlibus constricti. Nam ut ait Magnus
,

rumque Sanclorum catenis honorat , imo Gregorius sancti viri non iticongrue cotti- ,

ipseniet Deus commendavit tum ab eis per pediti dicuntur quiligati viticulis disciplince
; ,

Angelum miraculose Apostolum liberans ; Dei , nequaquatn ad ea quoi exteriora sunt

tum Herodianamcatenamcum Neronianami- vagatitur , sed quasi gressutn operis itntno-
raculosecounectens; tumpluraperhascate- hiliter figunt. De his /lai/ique cotnpedibus
nas operans miracula. Ecclesia etiam princi- scripium est [Eccles. 6.) ; Itijicepedem tuuin
pis Apostolorum veneratur catenas, quarum "' cotnpedes illius , et in torques iUius collutn
instituit celebritatem ; earutnque limaturam tuutn. (5) Scriptura sacra divinas leges nun-
mlllebant oUm Summi Pontifices ad Reges cupat compedes et torques : compedes ,
ctlmperatores, velutdonum magnimomenti. quia a malo dimovent Lcx etiim Ugavit si- :

Nec miruni si Petri' catenae tanto iiabentur bi , ut absohcret cupiditatibus {6) , torques,
in honore nam si alias fideles adibant car- quia legis observatores ditant , ad instar Pe-
:

ceres ad osculanda vincula martyrum , id- tri , qui velut perfectus obediens , coelesti-
circo cUristianas mulieres non vullTerlullia- bus gazis fuit inullum locuplelalus. Atnica
nus matrimonio couiungi cum ethnicis , ne prorsus cotifihulalio , Sit/iotiis ad Jesum , et
ab dimoveanlur : Quis sertno omtii oratorio flore vetiustior : digtius-
illo charitatis oflicio
in carcerem ad osculatida vincuhi Marlyris que Simon qui cutn Salvatore plenius prolo- ,

reptare patietur ? (i) nonne honoranda sunt quatur : Sit/ion /lat/ique obcdiens , Jesus Sal-
Petri vinculaab ipsisetiamsupernis spiritibus vator. Loquitur etgo ohedientia cum salute,
honorata? ///rt vinculareverentur angeli. (2) quia solis obedieiitibus cetertia salus hceredi-
Et ut finis hujus discursus sit inilio con- tario jure dehetur. Si tainen ihi sit Petrus ,
formis vidimus vincula probrosa ,
in Petro id est , si ohedientia noti vacillet , aiit titu-
,

pretiosa et gloriosa. Dissolvamus vincula het , sed fundatasit siipra firtnam petrum.{j)
robrosa quibus ob crimina conslringimur. 3. Petrus pro fidei confessione gloriosa vin-
1 ,

Sohe vincula colli tui captiva , fdia Sion , cula detulit. Nullus est qui non sit vincuhs
sohecolligatiotiesimpietatis.{^) Etutinfausla ligatus. Quot sunt cruces, quot adversitates,

hiec valeamus disrumpere vincula, divinum 1*^^ «""^ vincala , quue glorioia erunt , glo-

imploremus auxilium , ut sicut Angelus de riamque merebuntur , si conslanter et pro

ccelo missus refulsitin carcere , in quo vinc- ^*^'^ amore sustineantur. Quomodo vmcula
tus erat Pelrus , sic splendor quidatn lut/ii/iis
portavit Petrus ? quomodo tribulationes sus-

desursum in i/ifcrioribus refulgeat {/i) : dein- ^»""'' Paulas ego spiritu -vado
? Jlligattis

de adeamus Petru/n claues restii coelotmm «^^ ;

quce in ea vetUura sitit milu
Jerusalem
cotisecutum et sohendi et alligatidi in cce- ,
ignora/is /nsi quod Spiritus Sanctus per ott>-
,
,

lis cl i/i terris poteslate/n. (5) Rogemus eum nes cii^itates ttiihi protestatur , dicens , qun-
,

nt suis precibus nobis obtineat gratias ad /liam vincula , et tribulationes Jcrosolymis

rumpendos peccatorum funes necessarias. 2. /ne ma/ie/it. Sed /dhil ho/'u//i vereor , dutti-

Petrus a delictorum vinculis liberatus , fuit ttiodo consutntnetti cursutti meiim. (8) Uxo-
toto vitae decursu cUaritate cum Deo con- ratus est cuin conjuge ligaf.us ,
pater cum
D. Chrysost. Ifoin.a.ilc L.iiid. Paul.— (2) Colon. 5.
(1)
(n Tert. L. a. ad Uxor. 4. — D. Chrysost. hom.
(a) — Joan. li.— (i) D. \iig. in Pi. 1(9.— {S)In Ps. 5.
(5)
10. in Ep. atl Colos. — (5) Jercni. —
(\) Tcrt L. de P,rn. —
(G) D. Anihr. L. 7. in c. i3. (7) Pef. Luc—
Pixsc. liaerct, ^Cu — (5) Tcrt. L. dc Prajsc. Ilxret. aa. Daoi. liom, 9. (8) Act. ao. —
i6 FESTA APOSTOLORUM. — CONCIO III.

fjlio {lomlnus
, cum servo , acgrotans cvimvastnhat ^ ininiicus Chrisliniwrum; rapiebat ,

corpore infirmo ,
paupcr cum egeslale , et saivicbal. (i) Saulus sacviendi erat ardore
quivis afllictus cum adversitate. Ejusmodi succensus , lum ex propria indole , ad saevi-
\incula aeternam comparant gloriam bene liam prona ; lum ex indiscreto legis mosaicae
iitenlibus Christianis. Qni esl lus ligatus vin- zelo ; tum ex odio quo Christi discipulos
culis non vereatur donec consunimet cur- aversabatur ; tum quia ut animadverlit D.
, ,

.sum snum, sanctorum Aposlolorum Petri et Ilieronymus, dictus est Saulus quod ad ve-
l'auhin»ph)retauxihum:dicatquecumSancto xandain Ecclesiam fuisset a diabolo postu-
Ignalio Memcnlote vinculorum mcorum, iit latus. (2) Ab adolescentia erga fideles suam
:

consuminer in Domino. (i) In terra per clia- inohoavit persecutiouem etenim iii numero :

litatem, in cado per aeternam fehcitatem. Judiroruin Spiritui Sancto ,

resistentium
etiain Paulus erat (3) nui Sancti Stepliani
«•»3.»»»»»a«»«»»»»»»»»»»»««»«»«3«»» ferre non valens increpationem , illum cunc-

CO\CIO TERTIA torum lapidantium manibus est inseculus.

Parum illi erant manus suce , manibus om-
D1GNA.T10NIS et gratice exemphim est (2) nium Inpidnbat. (4) Et qula Saulus aetate pro-
Pauhis quod ipse probe agnoscens se gra-
: ficiens crescebat etiam furore , devastabat
,

tia Dei cotwersum (3) profitetur. Ut quis de Ecclesiam , per domos intrans , et trahens
bono in mahmi convertatur non inchget ,
viros ac mulicres , trahebat in custodiam{'^):
ahenoauxiho, quia innata niahtia , ad per- ad instar lupi rapacis , in dominicum saevie-
\ersionem pronus est : ut avitem de malo in bat gregetn , et tanquam leo ferociens cunc-
bonum convertatur, Dei debet adjuvari gra- tos devastabat fideles tanto furore exaspe-
:

lia. Quod attinct ad naturain iniqua sua vo- rabatur ^ ut femineo nuUatenus parceret
luntate depravatam , recursum per semetip- sexui , et post tantam inhumanltalem Jero-
sain non habct , sed per Dei gratiain qua ,
solymis demonstratam , Christianorum san-
odjurntur et instauratur. (4) Si unqnam in guine minime contenlus , furore adhuc aes-
ahcujiis peccatoris conversione ehixit gralia, tuans , et ut fatur Scriptura , Saulus adhuc
inaxime in conversione Pauh ,
qui virtute et spirans minarum et ccedis in discipulos Do-
efficacia gratiae cx persecutore
effectus est mini accessit ad Principem Sacerdotum et
^ ,

prcpdicator , ex lupo ovis , exhoste miles. (5) petiit ab eo epistolas in Damascum ad Sy-
Iileo sohus Pauh , non ahorum Sanctorum nagogas , ut si quos inuenisset hujus vice
celebralur conversio et hoc trina ut mihi viros ac mulieres , -vinctos perduceret in
;

videtur praesertim ratione , quia est i Deo Jerusalem. (6) Quis devastantis liujus tor-
, .

gloriosa ; 2. Christo jucunda ; 3. Ecclesioe rentis franget impetus?quis ferocientishujus

fiuctuosa. leonis exarmabit furorem ? quis dominicum
I. PARS. Pauh conversionem attendentes gregem , a rabie saevi hujus lupi liberabit ?
Christiani , obsiupescentes coeperunt mirari Nam , ut philosopliatur Laurentius Justmia-
de persecutore factuin prcBdicatorem (6) ; ""s Si totus insurrexisset mundus , Paulus :

deinde divinam gloriam praedicantes , Do- minime valuisset animositatemjlectere^ever-

minum magnificarunt , quia ad^ersarius ejus ^(^re sensum, intelligentiamque conuincere. (7)
obuenerat. Nimirum Saulus , in cujus con- Ad infensissimum illum inimicum debellan-
versione mirum in modum gloriosus apparet <^"ni suam Chrislus adhibuit potenliam et :

Deus, oslentans, i, potentiam ; 2. sapien- "^ fatur D. Chrysostomus , Jesus totus in

liam ; 3. clementiam. Paulo est consumptus. Salvator solo as-
I. Judaiostriplicicriminereospr.-efatisunt pectu Petrum a suo lapsu erexit ; sua voce
Propbeta? , i. non recepturos Christum vir- Magdalenam converlit ; at ut Saulum immu-
luiibus et miraculis famosum ; 2. perse- t^t , sese totum adhibet : nam ,
i. sese illi

cuiuros Messiam a Prophelis vaticinatum -videndum praebet ; 2. cum illo loquitur; 3.

;

3. Benefactorem suum morti tradituros. potenter illum prosternit ; 4. obccecat , et

Quoniam iwn tnntum non receperunt eum , ut aitTertulhanus, /«/«/««/« rtwm/o.'«e wm/c-
-veruin et inscqucntur , et tradent euin morti. f^^^"^ ^^^ (8) ; tnullaque palrat miracula ut

(7) Quod Judici erga Christum executioni

immutet Saulum , qui proslratus est et per-
inandarunt , hoc idem adversus Ecclesiam turbatus metu ,
ne sicut luce , ita et vita or-

operatus est Saulus ; etenim scclerosus erat baretur. (9)

(1) D. Aug. L. 5o. hom.Hom. 6.— (2)

(i) Epist. ad Pliilip. —(x) Tcrt. L. 4. adv. Marc. 22. In Ep. ad Phi-
— (3) Tirt. L. >. ad Uxor. 2. —
(4) D. Aug. L. 9. de lem. —
(S) D. Aug. in Ep. ad Hom.— (4) D. Aug. Serm.
Ocn. ad lilt. 18. —(5) D. Aug. .Scrm. 10. de Sanct. — de D. Stcplian. —
(5] Actor. 8. (6) — Actor. 9. (7I —
—
C".)
Tcrt. L. dc Pracsc. llaent. 23. (7) Terl. L. adv. — Serm. dc Conv. S. Paul. —
(8) Tert. L. de Idol. 9.
Jud. 8. (9) Tert. L. adv. Valent. i4.
 FESTA APOSTOLORUM. — CONCIO III. i^
Omnis peccatorum conversio clifficilis , ut rens s.Tviter Kcclesium laresccns ; Pliarizajns
constat ex variis quae defert nominibus. Est zelo legis mosaicae excandescens ; cliscinlinjc
oamcjue, i Creatio, quia in illa Deus de ni-
. christianae hostis infensissinius ; fidcliuin
liilo a.Liberatio,
peccati producil gratiam ; persecutor crudelissimus ; humanalus da:-
quia a caplivitale Uberat , et diabohcaj servi- mon caules spirans , et post sanguinom iu-
tulis vincula solvit 3. Sanitas quia morbis ; ,
humaneanhelans. Nam, utait Laurenlius Jus-
et languoribus peccati sanat 4-Resurrectio, ;
tinianus (i) « Adhuc aspersum sanguinem
:

quia animam a morte ad vitam revocat. Haec
sunt communia cunctis peccatorum conver-
sionibus; sed quajdam sunt conversiones quae
Dei potentiam peculiariter efflagitant ; sunt-
que miracula dexteraj ejus de quibus belle
ratiocinalur Tertullianus
gnitndo dea^terce tuce, virtutis scilicet gratlte
spiritalis , de qua Christi agnitio deducitur
SagittcE tux , iiiquit , acuttc
ductioneni uniuscujusque cordis coinpun-
, ,
gentesettransfigentes conscientiain quainque.
Populi sub te cadent , utique adorantes. (i)
In Sauli conversione niairiiitudinem dexterae
Protomartyris Stej)hani gestabat in vesiibus,
adhuc sanctum landieliat cruorem, et lamen
sitiebat adhuc ; tenuerat lapidanlium indu-
nienta , saxa porrexeral , omniumf|ue mani-
: bus lapidaverat , nihilominus scelcribus istis
: Et detlucet te nia- graviora addere peccata durabat. Quis furen-
li , liganti , trahenti, percutienti , non expa-
: vesceret obviare Saulo ? Nempe si lotus in-
j
viinantes tra- surrexisset mundus , Sauli minime valuissel
anin)ositatem flectere , evertere sensum , in-
telligentiamque evincere, » Verum , quod
humanam superabat potentiam , divinam non
vicit virtutem etsi enim Saulus non valuerit
:

sua; adhibuit Christus potentia et virtute : ab hominibus inmnilau quare non poluerit -^

graliae usus est. Quainvalidafuit hcec Christi o. Dco coiwerti, ut a potenliore , ut ab eoqui
cnm Paulo contentio ! quain poteiis vocalio lapiduin quoque nalurain convertere valeat
quam efficax gratia ,
quce in momento cor in fiUos Abrahce?
{pL) D. Chrysostomus qua-

Pauli hostile , sibi subditum , amicum et lis Paulus considerans « Miralur Dei
fueril :

obsequens ejfecit ; quce Saulum in Paulurn, potentiam , et gratia; Christi virtutem ut- ,

lupum in agnnin , perseciitorem in prcedi- pote quae Saulum ferocientem et saevienteni,

catorem , Jndtnm in Apostolum conunnta- in ipso aestu furoris stitit , fregit et immu-
ft7. (2) Ad efficiendam hanc immutationem, tavit. Nec
expectavit donec furor hic sa>-
acutiorem graliae sumpsit sagiltam , qua viendo obsisteret ut ostenderet potentiam :

inimici vulneravit pectus. De ccelo einissa est suam , vincens et superans persecutorem in
sagitta corde percussns est Saulns.
, sa- O media insania sic euim medicum maxime :

gittam acutam , qna acceptus cecidit Sau- admiramur, cpiando fcbrem cum infestior ,

ius ut esset Panlns ! (3) Potentissima illa et flammam morbi cum vehementior est , ,

sagilta sauciatus se victum confiletur, ante extinguere et penitus abolere potest. » Nam
pedes victoris Christi prosternitur, eum ado- dum Saulus niinas spirat , post caedes aiiJK'-
rat, ejusque fidem recipit et praedicat. Pau- lat , iu Christianos furit, eorum sanguinem
lus vero Apostolus de persecutore , qui pri- fundit, Christus una voce (3), ejus immol-
<-

mus Ecclesice sangninem fudit postea gla- ,

hvit mentem , sedavit furorem, placavii cru-
dium stilo mutans , et convertens machceram delitatem , mutavit propositum, naturam re-
/« aratrum ; lup>is rapax Benjamin , de- formavit , docuit rationem , lumine circum-
hinc ipse afferens escam secum Jacob. (4) venit , idque sapientiae nectare lotum sagi-
Miraculosa illa Sauli conversio , divinam navlt. »

potentiam commendat et ulterius sapien- , Admiranda sane Dei potentia in Sauli con-
tiae divin* gloriam praidicat. versione sed non ininus stupesccnda ejus
,

2. Quis iste Pantns , et qnid ante Apos- sapientia ferocientem illum immutnns inimi-
tolnm , et qnomodo Apostolus ? (5) Ti ia de cum Contraria ex contrariis reformari al-
:

Paulo possunt sciscitari unum quid fuerit :

,
ternant. (4) In mundi exordio, suam Deus
antequam ad apostolatum fuerit vocatus ; ostentavit sapientiam producendo lucem de
alterum , quomodo fuerit faclus apostolus ; tenebris. Eamdem adhuc demonstravii post-
tertium quis et qualis fuerit a tempore quo quam de
filii Isracl captivitate Babylonica
,

apostolico functus est minislerio. i. Quid reversi de aqua sacrum educendo

sunt ,

fuerit Saulus ante suam conversionem , satis ignem. Verum magis adhuc ehicet Dei sa-
superque declaratum est; nimirum lupus ra- pientia in conversione Sauli in i[\\a cnntra- ,

pax dominicum devastans gregem leo fu- ;

rinm ex contrario ftt (5); nam, i. Cuni pro- :

Tcrt. L. adv. .lud.

(1) Trrt. .Iiid. 9. — (a)
(2) D. Aug. L. 5o. Hom. (1) de Convcr.
Sorm. dc ( S. Pauli. — (a) Tcrt. L. adv.
Honi. 14. — D. Aug. in Vs.
('>)
(:>) P«. 44- —
44. (4) Tert. Scorp. Hcrniop. S7.—
Hcrmop. "S-j.— CS)
(." Laur. Just.— (4)Tcrt. L. dcAn.-.;,.
i3. — (5) T.rt. L. dc fracsc. Hxr. a3. — (5) Ttrt. Ibid
III. a
x8 FESTA ArOSTOLORUM. — CONCIO III.

\oh>it hominem magis relevat (i) ,

prostra- saicae zelator ardenlissimus ; Panhis legis
\il auteni Sauluni ut eum erigeret. 2. Per- ivaiigelicoe non destructor sed aedificator ,

cussit ut sanaret Pcrcuticns eum Christns

: vigilantissiinus, De quo sic loculus est Deus
et sanans. 3. Occidit ut vivificaret. Occi- per Esaiam Aujeram a Jndcea , inter cofte- '.

t/ens et vifijicans (2) addit D. Augustinus. , ra et sapientem architectnm. Et nunqnid

4. Exc.Tecavit ut eum illuminaret , et confer- ipse tnnc Panlus destinabatnr de Judtea id ,

rel 1-isunlitatcm ex ccecitate (3) , seu , ut ait cst, de Judaismo, aujerri habens in cedifica-

D. Augustinus ccrcitate percntitur^ ut intus

, tionem Christianismi^ positurus unicum fun-
illnminctur (4); divinum Verbum cui sa- damentum , (juod est Christiis.'' [1) 5. Sau\iis,
pientia uppropriatur est lumen cjus ini>isi- , lupus ra[)ax dominicas oves jugulate sata-
hiliter opcratum. (5) Hanc diviiife sapienlia? gcns Paulusgregem custodiens et adaugens:
;

iiidustriam declarat adhuc D. Auguslinus qnem in Benjamin fignratum existimat Ter-

<leSaulo loquens: Prostratus est ut excceca- tnllianus Nam mihi Paulum etiam Genesis
:

rctiir; exccrcatus ut mutaretur ; mutatus ut olim rcpromisit. InterillasenimJ/gurasetpro-

mitterctur. (6) Quam ipsemel Chrislus com- phcticas snperfUios suos benedictiones, Jacob
mendat apud eumdem Auguslinum ; de ccclo direxisset Benjamin in- cum ad Bcnjamin , ,

7'0cai>i , una 7>oce pcrcussi et dejeci rapax ad matutinum comedet

; alia qnit , liipus ,

erexi et elcgi tertia implcvi et misi, quarta adliuc etad vesperam dabit escam. Ex tribu
, ,

liberafi et coronafi. (j) enim Benjamin oriturum Paulum profide-

Ut autem dignoscalur, 3.qualis fucrit Pau- bat lupnni rapaceni ad matutinum come- , ,

his Apostolus, opponendus est Saulo Chris- dentetn, id est, prima cetate vastaturum pecora
tianorum hosti infensissimo. Nam qni aver- Domini ut persecutorem Ecclesiarum ; de- ,

satus Juerit confertetur. (8) Conversio au- hinc ad vesperam escam daturum, idest, de~
,

tem duo importat unum ut qui conver- vergente jam cetate oves Christi educaturum,
:
,

tiintur amittant qiiod fuerunt (9) ; ahernm ut Doctorem nationum. (2) 6. Saulus leo fe- ,

ut acquirant quod non fuerant Omne enim rociens Christianorum persecutor acerri-
:
,

quodcunque transfiguratur in aliud , desinit nius Paulus non fidelium persecutor sed ; ,

esse quod Juerot et incipit esse quod non apostolus ; ipse se apostolum de persecutore
,

erat (10) , nt patet Pauh exemplo qui in pro/itetur {Z); de persecutore religionis mu-
,

sua coiiversione aniisit quod fuerat et acqui- tatus est in fidei Praedicatorem. Ecce una
,

sivit quod non eiat. Nam ut ait D. Amhro- voce prostratus est persecutor
, resurrexit ,

siiis , priusquam hic apostolus prceceptis spi- enim jam non persecutor , sed prcedicator ,

ritualibus Uwaretur erat blasphemus et qiii enini persequebatur mortiius est : Quare
, ,

perseculor et Saiilus : at ubi pluvia super il- persecutorem et non invenies jam quia sur- ,

lum lavacri ccelestis injluxit necatur blas- rexit. (4) ,

phemus necatur persecutor et Saulus ; vivi-

, Plures ex GentilibusChristianospersequen-
ficatur apostolns , vivijicatur justus , vivifi- tes,asseverat Tertullianus, ignorare illosdum
catur et Paulus : usque adeo autem perdidit oderunt , ct injuste odisse dum ignorant. (5)
veterem ciim actibus liominem , ut cum mo- Constat autem ignorasse quod oderant illos
ribus mutaret et nomen. [11) et injuste odisse. Etenim omnes qui retro
Haec autem mutatio magis adhuc eluces- oderant , quia ignorabant , simiil desinunt
cet , si Paulum opponamus Saulo ex Sauli : ignorare^ cessantet odisse. Ex his fiunt Chris-
namque depravatis moribus , Pauli virtutes tiani , utique de comperto , et incipiunt odisse
magis splendescent. i. Saulus fuit peccator quod fuerant , et projiteri quod oderant.
et criminosus ; Paulus vero non peccator et Idem in Saulo comprobatur qui ignorans ,

sctXeTosixs^scAsanctissimusapostolus.i^ii)'^. aversatus et persecutus est christianam dis-

Saulus fuit iracundus ; Paulus vero non ira ciplinam. Verum, i. relictis Pharizaeorum
exasperatus sed pacificus apostolus. (i3) 3.
, dogmatibus, ad eumdem Deum conversus est,
Saulus fuit odioet animadversione accensus; a nuo Israel absccsserat. (6) Messiam enim
Pauhis vero non inimicitias fovens , sed ita quein Judaei repudiarnnt agnovit , et, 2. in
charitatesufflammatus, nX. Apostolus charis- eum credidit. Tunc et Pauliis ubi credidit ^

matuni (i4) nuncupetur. 4- Saulus legis mo- tinctus est quod Dominus in illn
, et hoc est

(i)Tert. L. dc Pocn. 9. —
(2) D. Aug. Serm. 10. de
plfJga orbationis pra^ccperat : Exsurge dicens,

Sanct. — (3) Tert. L. de An. sg.— (4) L. 5. Hom. Ilom. (.( introi Damascum : illic tibi demonstrabitur
i4. — (5) Tcrl. L. adv. Valent. 14. (6) Ep. ao4. ad —
Donat. 1'rcsb. —
(jjSeim. io.de Verb. Apost. (8) — —
Tert. L. de Pwn. «. —
(9) Tert. L. de Carn. Chiit. 3. Tcrt. L. adv. Marc. 6.
5. (2) Tcrt. L. 5. adv.
— (lo)Tcrt. L. adv. Prax. 27. —
(11) S<rm. :-.!.— (12)
(1)
Marc. 1.— (3)Terl. L. de Praesc. Ilaer. a3. (4) I). —
Tcrt. L. de Bapt. 17. —
(i5) Tcrt. L. de Uapl. i4. — Aug. L. 5o. Hom. Hom. i4. (5) Terl. ApoL —
i, (0) —
(i4) Tcrt. L. de An. 9. Tut. L. adv. Jud. a.
 FESTA AP06T0L0RUM. — CONCIO III. iq
/j n ul clebcas agcre. (i) C\ir\suanam religio- attenilenda est clefueniia , qua graliiini
uem palam et publice|ji<>fessus. Sad et Pau- dwincv clignationis consccjuilur. (i) Tum quia
lus , utjjote ejusdem Evangelii et discijyulus iion ex suis meritis
, sed ex mera et graluita
et inagister , et testis , qua ejusdem ij)sius De\ho\nVA\.e coiwtniluv. InveniinusPauluni
Christi Ai)ostolus.[i):\.h.[)os\o\\ o[^\c\o iunc- a/)osto/um sine uUis nieritis bonis , iino
lus, Christum ejuscjue doclrlnam audacter etiam cum multis meritis malis Dei gratium ,

^nxd\ca\\l. Jposloliis Paulus ex- persecutore consecutum. (2) Tum quia suam Deus cle-
C/tristiauorum, annuntiatorfaclusesl mentiam erga Paulum specialiter ostendil.
C/trisfi.

(3) 5. Ad alios Christi discipulos deductus,

Du/>iuin si non et a/ibi /lanc c/einentice j)ro-
non ut religionis persecutor , sed ut Evan- fusionem demonstrasset (3) Apostolus dum ,

gelii [)r.ed\cinor. Demutatus in prcedicalorem Filii Dei descensum conversationem doc- ,

c/e jjersecutore deducitur ad Jratres ajia- trinam et mortem peculiariter sibi arrogat.
,

tiibus , ut unus ex fratribus rccipitur. (4) 6. i. Dei Filius pro amore hominum descendit
Tanquam Christianus, apostoius , et religio- de Coelis. C/iristus di/ejcit /loininem ,
propter
i.is praedicator , a^nilus est a Christianis, et eum descendit. (4) PropterPaulum eliam de
receptus ab aliis discipulis imo ab ipsomet coelo , , descendere dignalus est et ut ei suam
Petro collegii apostolici principe. Itacjue et exprobraret inhumanitatem qua eum in suis
dexteram ei dederunt , signuni concordice et membris persequebatur Saule , Saule , quid :

coHvenientice , et inter se distributionem ojficii me persequeris ? Quasi dicat Sce\)is et mi- :

ordinai>erunt noii separationem Evange/ii ;

, sereor. (5) 2. Pro omnibus hominibus in ter-
nec ut a/iud a/ter , sed ut a/iis a/ter prcedi- ris apparuit Dei Filius. Jpj)aruit gralia Dei
carent ; Pelrus incircumcisionem Pau/us in , Sa/vatoris notri omnibus Itominibus. (6) At
nationes. (5) 7. Paulus sua praedicatione fi- specialiter apparuit Paulo , ut insinuare con-
dem Judajis maxime credibilem demonstra- tendit Ananias Doniinus Jesus qui appa-
: ,

vit. Pau/us Evange/iojidem dedit. (6) In quo ruit tibi in via. (7) 3. Cunctos fideles erudi-
Dei sapienliamirum in niodum coruscat , per vit Christus idcirco vocitatur i//uminator
:

Saulum hostem Christianorum acerrimum generis humani. (8) Paulus quoque fuil a ,

jiim conversum , Judaeorum confundens in- Christo edoctus et de omnibus i//uininatus.

ciedulitatem , eorumque malitiam et perti- (^) 4. Propter hominem Christus cruci fuit
naciam revincens. Quis enim non credat iradilus. Propter eum omni se humi/itate de-
Christo et chrislianismo , cui infenslssimus Jecit usque ad inortem crucis. (10) At Paulus
iiiimicus Saulus, natione Judajus, professione dominicam passionem et mortem sibi specia-
Pharisajus , tam luculentum exhibuit testi- liter vindicat Qui di/exil me, et tradidit se- :

monium ex cemu/is nonitunquam testimo-

? metipsum pro me. (11) Tum maxime fulget
niuin necessariuin est. (7) Quapropler ut sibl Dei clementia erga Paulum , quod vas Pau/o
facilius credatur, aemulalionem et zelum le- ante perditionis , nunc vas e/ectionis (12) .•

gis quo alias aestuabat adducit Paulus , et

, , et ut fatur D. Bonaventura , « vas altum per
cum Pharisceis disputans , se Judfenm et contemplum terrenorum elevalum a terra
Pharisaeum fuisse declarat. Habes Pau/uin et coelo proximum ; vas lucidum et clarum ,
cipud Suinmos Sacerdoies et sub tribuno in- donum; vas
, ob eximium divinai saplentiae
ter Sadducceos et Pliarisceos ficlei suce pro- purum et mundum per continentiae donum
, ;

fessorem : (8) P^iri, inquit, fratres, ego Plia- vassolidum per patientiaj donum. » El addit
risceus sum fi/ius Pltaiisceoruin ydespenunc D. Thomas
,
vas j)retiosum , e/ectum di- , ,

el de resurrectione judicor apud vos. (9) /ec7«/« (i3);quia illi Deuscuncta dona, cunc-
Deindeaddil quanto /elo et hoslilitale Chris- tarum virtutum cumulum, cum tanta abun-
tianos fuerit insecutus. Supra moduin perse- dantia largitus est , ut D. Chrysostomus (i4;
quebar Ecc/esiam Dei et expugnabam i//ciin, , Paulum cunctis Sanctis veleris etnovi Testa-
et proficiebaininJudaismo siipra inu/tos coce- nienti piajferrenon erubescat. « Cui te , o P).
taneos meos ingencre meo abundantius wrnu- , Paule, juslorum veterls Testamenti, vel novi,
lalor existens paternarum inearum iraditio- audeam comparare ? Omnium quippe virtu-
num. tum, quasi in arca quadam, cum multo prorsus
sumus potentiam
3. liucusque Del mirati
in conversione Pauli divinam adhuc con- d) Tert. L. adv. Jud. j. (») ^- A"!?. L. —
«'c^"'-
•

templati sumus sapientiam , modo divma

1
•
;
•
II- rt L Arb, c. 6. —
(S) Trrt. L. dc Pron. 8. (4) lcr»- —
^ de Carn ChrUt 4 -
D .^..fr. S.rm. G5. de Verb.
C^)
Apo- " ^-
(.) Tert. L. de Bapt.
-
L. de Carn-
.5. -(.) Tert. ^^
"S^^^^V^^. '^^.tTH-^ "
rhrUt ,. (5) D AuR Serm. .0. de .S..nct.- 4 - -' - <-^
Ter . L. de W.
llae..,. .5 (5) lcr Ib.d. 6 - . - J '^
; ^^;^^
^^
^V.' 4-
sl. (•

„^^^ „^^ .4—

^^- ''»'•
S.r.u.
?•
de Conv. S.
(.r^) :..

lert. L. 4. adv. Marc. j. -(7 Tert. L. de An. a. -(8) ^ _

, _

^^^^ ,^^^^
_ ^^ ^^^^ ^ j,^^,
Tcrt. L. dc llts. Sg. (9I C» —
a.
20 FESTA AP08T0L()RUM. — CONCIO 111.

cumulo tondiclisll. I")eni(|iie lolum

etiamsi lem verumtamen non ita quematlmodum
:
,

i-onlra te aliiiuis sij^illalim Justorum appen- cum Paulum nobis toto orbe conspicuuni fa-
ilat chorumiuveniel trutinam virtutum
, ,
ceres. Propterea cojIo splendidior facta est
ponderd)us a tua parte dejiressam. » terra. 3. Jucunda cuivis criminoso , nani
»

Verum omissa comparatione donorum et ab illo fugat desperationem , et spem ingene-

cratiarum D. Pauli , aliorumque Sanclorum, ral « Quis desperet ultra pro magnitu-
:

pnedicemus jelicem illuni , (jui Pauli similis dine cujuslibet criminis, quantlo quideni au-
exstiterit (i), quiejus conversionem imitatus diat adliuc spirantem minarum , et ciedis in
fuerit. Sauli Promptaj 2.
conversio luit , i. discipulos Domini , subito factum vas elec-
Perfeita 3. Firma. i. Prompta
;
tjuia vo- , tionis? Quis dicat iniquitatis pondere pres-
canti Cbristo statim obsequitur. Aversus sus Assurgere ad studia meliora non valeo,
:

(juippe afide nunm rcpente est adinistabat , quando in ipso itinere, quo sanguinem si-
illam ^ralia potentiore conversus. (2) 2. Per- liens clirislianum , dirum toto pectore virus
fecta , (juia, ut fatur D. Auguslinus , fu Pau- efflal al persecutor crudelissimus, in fidelissi-
lus de Saulo. (3) Omnis conversio est inter mum repente mutatus esi pryedicatorem. (1)»
duos terminos, quorum unus destruitur et Pauli persecutionem in Saulo obumbratam
aheracquinlur. Saulusdcpositalunicaveleris agnoscil Tertullianus et Saulis primo : Nam
peccati pannosa , civdibus sanguinea [^) , m- asperitas insectationis erga David ^ dehinc
(lutus est vesle munda gratiie , sanctitalis et pocnitentia et satisjactio , bona pro malis re-
\irtutis. Paulus priino Saulus , postea Pau- cipicntis ; non (diud portendcbat quam Pau-
superbus, posteahumilis {^);
lus, idcst, priino Unn in Sau/e , secundum tribus ; et Jesum
primo iiacundus, postea niitis ; primo scele- in Dauid, secundum virginis censum. (2) S'du\
rosus postea sanclus. De peccatore namque
,
Paulum de sua Iribu oriuntlum significabat ;
factus est justus, de iracundo mitis , delupo David Christum de suosanguine per Mariani
agnus, Hicautem apostolus de Saulo Pauhis, nasciturum figurabat ; Saul Davidem injuste
hoc esl de superbo minimus. (6) 3. Pauh con- persequitur ; el David mitissimus bona malis
versio fuit constans et firnia quia a viliis ad : repensat ; Paulus crudeliter Christum aggre-
virtutes imnmlatus , constanter in gratia et ditur , et Christus misericorditer Paulum al-
SducUlixte pvviudnsit. Naturam concnssit mu- jicit , ut peccatoribus spem veniae ingerat.
tando. (7) Pauli aemulemur conversionem in Tan(lem 3. Sauli conversio Christo,
fuil
promptiiudine , peifectione et firmitate. i. jucuuda Heus tu, peccator, bono animo
: sis :

h\ promptitudine , cito respondentes divina; vides ubi de tuo reditu- gaudealur. Quod
vocationi. 2. In perfectione per deperditio- mulier drachmam perdidit , et re(juirit , et
nem vitii et acquisitionem virtutis. 3. In fir- repcrit , et amicas ad gaudium invitat: nonne
mitate perseverando in slatu gratiaj. Quod ut restituti peccatoris exemplum est ? Illum
Mxlfdinus e\sei\u\, Pau/um apostolumintuea- etiam mitissimuin patrem non tacebo , qui
mur, nihi/ nobis islo viro notius, nihi/ sua- prodigum fi/ium revocat , et post inopiam ,
fius (8) , cujus conversio fuit Deo gloriosa pcenitentem /ibens suscipit imino/at vilu/um ,

et Chiisto jucunda. prceopimum , convivio gaudium suum exoi-

PAllS. Conversio Pauliest jucundaip-
II. nat. Quidni ?fdium enim invenerat quem
simet Paulo , coelo , cuivis criminoso , et amiserat cariorem senserat quem /ucrifece-
,

etiam Christo. i. Jucunda Paulo quid enim : rat. (3) His parabolis declarat Salvatorgau-
jucundins quam Dei Patris et Domini re- dium (juod ex peccatorum conversione con-
conci/iatio ,
qunm veritatis reve/atio quam cipit. Verum si Christus adeo laetatur de con-
,

crrorum recognitio ,
quam tantorum retro versione cujusvis scelerosi , quanto magis
criminumvenia ? {g) 2. iucunda ccelo: L(e- gaudet de SauU conversione , qui niundi
(iintiir cce/i , et qui il/ic ange/i ,
pcenitentin operatus est conversionem? Nam, i. Per to-
/(ow////\j.(io D.Chrysostomusexgaudioquod tum fere mundum praedicavit; 2. Velocissime
ostentarunlangeliin [)roductionesolis,eorum mundum peragravit ; 3. Sua prajdicatione
liclitiam in Sauli conversione colligit(ii) immutavit. : mundum
unde sic Deum allo(juitur « Lucidaru^u le i. Paulus a Cliristo constitulus Jposto/us
:

simul omnes angeli , cum crcares solem ; prcedicator {/\) ubique prnedicavit. Singulis ,

tunc jubilarunl omnesangeli cum creares so- apostolis singulae nationes commissa3 sunt.
,,_,., ... ,
,^ . , „ Ilabuit AndraeasScythiam, PhilippusAsiam,,
(1) Tcft. L. i. 3(1 Ixor. 4.— (2) D. Auc. L. I. dc Prac- „,, , a a ..,„.. Io.,,
d.it. Sanc. - (S) L. .5o. Ilo.n. Hom. xt-[k] D. A..{r. ^ l'"mas lud.am , Bartholomaeus Armeniam,
i- i» ^ i

I.. 5o. Ilom. 17.— (S] D. Ai.g. in l'sal. 72. — (6) D. Aiig.
—
.Serm. 4j. d.; —
.Sanct. '1
.rt. L. d<- 4. — D. D. Bprn. .Serm. Convers. S. Paiil. (?) fert. I>.
Aug. iij Psal. 147. —
(7)
(9) T.rt. L. dc S|,.( l. 29.
I':.ll. (8)
— (10) 5.
(1)
adv. Ma.c. 1. (3)Tcrt. L. de Pan. 8.— (4) Ttrf. —
Tcrt. L. de Pau. 8. — (11) Tom. 4. in Kpist. ad Pi.il. L. adv. Valent. 5.
 FESTA APOSTOLORUM. coNcio in. ai
Sinioij Cliananeus Mesopolainiam, Matlliaeus quam pcnnatus totum peri^o!ai'it orbeni. (i)
iElhiopiatn , at Paulus cuuctas couiplectitur Qui Alexandri et Csesaris scrutautur victo-
natioues iu quo multuni ab aliis Apostolis
: nas non mmus eorum celeritatem quani
,

discriniiuatur. Nani ut fatur Sauctus Vin- auimi mirantur niagnitudinem. Daniel Pro-
ceutius Ferrerius « Limitatam praedicatio- :
pheta repraesentat Alexandrum sub ligura
nem praedicare habebant apostoli , sed bea- aiiimalis adeo velociter curreutis
, ut pede
tus Paulus nou accepit regiouem limitatam, terram haud tangere videretur. Julius vero
sed per lotun» muudum uuiversum il)at(i): » Ccesar(2), uttorrens, auam velocissimeiuun-
iu quo non solum apostolis , sed adlmc an- davit Europam Africam
, et Asiam, et
gelis a D. Chrysostomo priefertur : Angelis velut belli fulmen, e Gallia in Italiain trans-
quidem diversaruin gentiuin cura coininissa volavit , ab Italia in Macedoniam , a Mace-
est : Pauhis universuin gubernavit orbein. (a) doma yEgyptum , ab ./Egypto in Arme-
in
Plus audet Petrus Damianus , et Paulum niam ubi Tigraue rege debellato , ad Seua-
,

Christo similem pra^dicat Quamdain si dici :

tum romaimm scripsit Veni, vidi , vici. :

liceat , cum C/iristo similitudinem Paulus Sed heroum illorum celeritas miuime est
tenet, dum non uni dumtaxat Ecclesiie sed comparanda cum
velocitate qua Paulus usque ,

omnibus prcesidet. (3) Tale elogium Pauli ad uliiinas orbis pervolavit oras. Quare
a
Encomiastes adauget adhuc Os aureum et Sancto Isidoro nuncupatur pennatusagricola. ,

apostolum vocitat Os per quod Christus lo- Cui aptari debent quae de apostolis in com-
,

cutus est majora quam per semetipsum : niuiii fatur D. Bonaventura quorumora ad-
,
;
quia Christus ut homo
nec ublque fuit, nec ventuin testata Dei in oinnem terram
-
, et iii ,

ubique praedicavit at os Pau/i ubique semi- fmes orbis terrce coruscare et tonare cceperunt.
:

navit Evangelium : et ob hauc causam pric-

^3j q^jqJ quomodo factum sit D. Augusti-
dicatur a D. Chrysostomo iJ/^^^/^^er orbis. nus perpulchra similitudine declarat , apos-
(4)Hanc honons digmtatem Apostolo tnbuit tolos conferens cum nubibus quie celerrime
Ecclesia « Deus , qui universum mundum
:
feruntur , et touitrua et fulmina vibrant.
beati Pauh pra;dicatioi.e docuisti. » Imo ip- ^>,,/e /„/„„^a p ex nubibus. Misit
Dominus
semet Paulus de tah titulo gloriatur : Po^/7«j apostolos suos velut nubes
; videbantur ho-
sum ego Prcedicator, et Apostolus , et Ma- mines et conteinnebantur quomodo videnlur
,
gister gentium (5); qui antequam tale ac ,„,/,^^ ^^ contemnuntur , antequam de eis
^
tantum ohiret ministenum ascendit in Hie- exsiliat quod mireris.
(4) Nubes formantur ex
rosolymam cognoscendi Petri causa , ex of- ^^^^,^ vaporibus a solis calore attractis et
,
ficio et jure scilicet ejusdemfidei et prcedica- elevatis. Vilis et obscura videtur nubes, at-
//o/i/^.(6)VisoautemPetroetcaeterisaposto- tamen est intus quod tonat
, fulgurat
, co-
hs, deniqueulcum auctoribus contuut.etcon- j.^^scat quia est gravida imbrium
(5); , toni-
venit de regula fidei , dexteras miscuere, et truorum
-

fulgurum. Nubes sunt apostoli, ,

exinde officia prcedicandi distinxerunt, utilli qui ut nubes volant

(6); quia sunt ignobiles,
inJuda^os, PaulusinJudci os ctiiinaliones {j); pauperes et despecti verum est in illis
quod :

quibus inauditum adliuc proedicavit Evange tonet fulguret et coruscet. Potissiniuni in ,

lium , et incognitum Christi manifestavit no Paulo qui spirilu vehementi delatus et

, ,
men. S.icprcedicavi Evangelium hoc, non ubi
tan^ua,„ y,^\,^^ ^olans ubique radiat , ui)iqujue
nominalaus estChristus{S), peragranselillus- ^^^^^^ ubiqueccelestesspargit
jpargit imbres, uhique
ubiqu
trans innumeras fere nationes. Quod miiatur Evanf^eJium seiniiiat , et ubique fructum
et
D.Chrysostomus « Etenim homo ignobihs, utilitatem prjedicationis sua^ colligit.
:

abjectus et circumforaneus , in tantum vir- 3 Conuersio hominis ad cultum veri Dei ,

tute progressus est , ut vix tnginta aunorum rejectio erroris , disciplina justitia;
,
pudici-
spatiol\omanos, et Persas , et Parthos , et ^,-^^ miscricordice, iunocentio' : suulfvxic-
(y)
Medos , et Indos, et Scythas , et i?ithiopas , tusPaulina) pr.-Edicationis. Quid cnim osistud
et Sauromatas, et Saracenos , et omne pror- ,^^,^
^fj^^^i p UcEinones expulit peccata ab- ,
sus humanum genus , sub jugum mitteret sohit tyrannos compescuit philosophoruin , ,
veritatis. »
(9) linguam observavit orbcm ad Deuin adduxit. ,

Oinnis spiritusales ; hoc et angeli , mo-

2 .
el oinnia qucecunque voluit disposuit. (8) ,

mento ubiquesunt. (10) Paulus velut angelus Multimodum fiuctum prajdicationis Pauli
tot regiones mira celeritate lustravit , et tan-
perpulchra siniililudine declarat D. Chrysos-
(1) Scrm. — d(!S. Paul. (>) Ilom. 2. de Land. Paul.
— —
— (3) Opii:ic. — 55, c. ?>. 14) Ilom. 17. in Gcn. (5) 3. — (i)D. Clirys.
—
(a) Cap. 6.
—
("i) Srrm. dc S. Simone
—
ad Tim. n. — l6) Tfrt. L. de Pracsc. Ilsn-t. as. f;) — tt Jud. (4) In
60. —
Psal. 9G. (5) D. Aiig. Ihid.
—
(6)

Tert.. L. adv. Marc.

4. — a. (8) R(ini. 5. — (y) IIoin. 4»
Ksa. (7) Ttrt. L. de Garn. Clirikt. 4- (8) D.
(^eLaud. — Tert. l^aul. (io) Apul. 22. Cbry». Ilom. 32. ad Uom.
a, FESTA APOSTvOLORUM. — COiNCIO ill.

loiiius : • Sicut radiis solis orleniil^us fu- rioriverbo internas animae sanare aegritudi-
«mntur ttMiebroe, ferae latilant , recondunt se nes. Hoc incanlamenti specie nationes in-
lures cl latrones , sic jjracdicalione fulgonle canlavit Paulus quarequilibet gentilis cbris-
:

elEvangeliumdisseminantePauIo, fu^^abalur tianus faclus ,

poterat dicere : Senuone rne
error , veritasque renieabat ,
: idololalria snasisti, medicamiiie sapientissiino.[i) C\n\s-
ebrielates , comessationes , stupra , adulte- tus vocatur a Salviano magnes cordium ["i)^
ria , aliacjue dictu fa'da defecerunl , atque quia sua praedicatione, virtule et passione ,
consunijua sunt , inslar ceraj ignis vapore tanquam magnes attrahens jerrum (3) , ad
j>ereunlis, et iiistar palearum qu.x subito cre- se inluentes ejus opera , audientestjue doc-
rnantur incendio. (i) » Neque solum fugavit trinam allexit , maxime quando fuit cruci
vitia sua praedicatiorie Paulus , sed etiam se- affixus : ut antea fuerat vaticinatus Siexal- :

rninavit virtutes. V
ideamns quod lac a Paulo tatus fuero a terra , omnia traham ad meip-
Corinthii hauserint ; ad (jnani regnlam Ga- sum. (4) Id est , ut expendit Hugo Cardina-
legant Philippen- « Omnia geneia hominum , sive in lin-
; quid
/at(P sint recorrecti lis :

ses ,
Thessnlonicenses Ephesii; quid etiam , guis omrjibus , sive in aetatibus omnibus ,
Romani de proximo sonent (jnibus Ei>ange- , sive irr gradibus bonorum omnibus , sive in
liuni et Pctrus et Paulus sanguine quoqne artiuin litterarum, et utilium professionibus,
suo signatum reliquerunt. (a) Judaei malilia sive in aliis omnibus. » Suspensus in crure ait
excaecali , viderites et Christi miracula , et Christus Dominus Dulci violenlia adducam
:

hominum multitudinem qui ejusprajdicatione homines , magnaque amoris efficacia traham

convertebantur eum de magia culpabant
, : magnos et parvos , divites et egenos , sa-
Qnem igitur solummodo honiinem prcvsump- pienles et ignaros, dominos et servos reges ,

sernnt de humilitate , sequebatur uli magnm et subditos , et universaliter cunclos. Non

(vstimnrent de potestate cnm ille verho
dcemonia de hominibus excnteret , ccecos re-
luminaret, leprosos purgaret^ paraljticos res-
tringeret , mortnos denique 7>erbo rcdderet
vitce. (3) Eodem modo Julianus Apostata
fructum praedicationis Pauli <Tgro animo fe-
rens, Apostolum magum appellat. Hanc ca-
lumnianiretundensCyrillus AIexandrinus(4),
, absimililer Paulus cnm modico tempore prce-
dicaverit , totum attraxit orbem terrarum :
etenim animam habebat, non minus coelo tra-
here idoneam. (5) Tantam habebat vim per-
suadendi apostoli praedicatio , ut tanquam
magnes corda bominum alliceret , tantaque
dicendi pollebat virtute , ut coelo non esset
inferior, ad permovendos animos eosqxie ,

fatctur Paulum posse nuncupari magum eo . ad veritatis cognitionem , et virtutis amorem

«juod sapienter irrcantaverit Gentiles , eos- adducendos. At unde Paulo tanta efficacia ?
que concinnitate doctrinae, praedicalionis ef- i. Quia ad hoc munus fuerat a Christo vas
ficacia et miraculorum oj^eratione traxerit ad electionis constilutum. (6) 2. Quia ut fatur ,

Christum. Quod ipsemet asseverat Paulus : D.Cyrillus Alexandrinus, erat C/jm//y;rowy?-

Non andeo aliqnid loqui eorum, qnce per me tuarium (j) ; ex quo Christi opes , dotes
efficitChristusinobedientiamgentium,verbis et virtutes depromebantur. 3. Quia, ut ipse-
et factis; in virtnte signornm et prodigiornm ; rnet ait , Christo confixus suni crnci et ,

in virtutc Spirilns Sancti : ita ut ab Jernsa- ut cum Tertulliano loquar , coh(csit illi ,
lem per circuitum usque ad Jllyricnm reple- quod magnes ferro (8) Ut aulem ferrum ma-
.

verim Evnngelium Christi. (5) R.-plevit gneti unitum aliud altrahit ferrum
, ita ,

autem Evangelium Paulus , quia Evangelio Paulus Christo ad se tiahenti cunctos ho-
replevit provinciasomiiesmediasinterJerusa- mines conjunctus , similem mutuatus est
lem et Illyricum, nempe Arabiam Damas- , virtutem. Nam si magnes lapis solummodo
cum, Antiochiam, Seleuciam, Cyprum, Pam- appropinquans {g), trahit ad se paleas, a for-
j^hiliam , Pisidiam , Lycaoniam, Syriam tiorl quando eis unitur. Inde colligenda est
,

Ciliciam , Phrygiam, Galatianr , Mysiam , virtus magnetica PauU, qui Christo crucifixo
Troadem , Achaiam, Epiram aliasquequas , conjunctus , ad Christum attraxit gentes , el
Evangelii prjedicatione replevit, fide Christi Ecclesise magnum attulit fructum.
illuslravit , et ad disciplinam christianam III. PARS. Belle Tertullianus nuncupat
addiixit. Christus vocilalur a Clemente Ale- Paulum Ecclesiarum conditorem (lo) , tum
xatulrino P(eoniusmedicus,etsanctuscegrota; n\i'ia plures fundavit Ecclesias , tum quia
animce incantator. Porro incantationis ge-
(6)
iius est, etdivinacsapientiae miraculum, exle- (0 Tert. L. dc Pall. 5. — Gubem. DeJ.
(2) L. 4. de
— (5) Tert. L. adv. Hermng.44. Joan. la. — (5)
(4) —
Ilom. 4. de Laud. S. Paul.
(i) (j) Ttrt. L. 4. adv. — D. Clirysost. Hoin. 25. ad Pop. Antioch. (6) Tert. L. —
Marc. 5. —
(3) Tert. Apol. 21. —
(4) L. 3. Lont. Julian. de Bapt. 18.— (7) L. 3. Dialog. —
(8j Tert. L. adv. Her-
— (5) Roin. i5. —
(6) L. 1 P*Iag. 3. niog. 44- —
0) Tert. Ibid. (10) —
Tert. L. de Pud. i4.
 FESTA APOSTOLORUM. — CONCIO III. a!»,

Ecclesiam universalem quie ex particularibus terris couversaiue Paiilus vero eruditus est:

integratur propugnavit , tum maxime quia

,
a Cluislo immortali , et a Doniino jain iii
eoclem fere moilo se habuit erga Ecclesiam ccelis (juiesccnte. (i) At, 2. in (|ua Acailemia

quo Chrislus. Hac de causa sic falur : f^iuo vel Universitate edoctus est Paulus ? Non
ego , jani non ego , vivit vero in me Chris- Salmanlicensi , vel Compluteusi , vel Sor-
tas. Christus autem Ecclesiam edocuit , di- bonica , vel terrestri , sed ccelesti : nam ia
lexit et decoravit. Similiter Paulus tancfuam tcrliam asque caluin ereplus Paalas et in ,

quidain Christus ^ Ecclesiam, i. Sua scieutia Paradisain delatus^ audiit qucedam illic,cuni
illustravit ; 2. Charitale amavit; 3. Virtuti- ita faerit conditio eoruni , ut nulli hominum
bus ornavit. proderentur. (2) Non in coelo aereo , neque
1. Pauluni apostolum doctorem natio- in fumamento , sed in Empyreo ; nam ut ait
num in fide et veritate [1) appellat Terlul- SanctusViucentiusFerrerius iS/ ftf/cfl/«/' /iZ»/.- :

lianus. Talis ac lantus doctor merito mullis Llfi didicit Paulus P potes dicere , in coelo
conunendatur, el aU. Chrysostomo velutsol Einpyrco , in schola angelorum tribus diebus
contemplatur Sol autein qaidain hominibus
: studuit. (3)Ut aulem ratiocinantur JurisltS
est Paalus. (2) Sol orbem ilUuninat, Paulus apud Chassanx'um Doctorcreatus inmajori, :

Ecclesiam illusirat ideo 1). Dionysius vocat

: famosiori et digniori universitate , est pra;-
eum « commuuem nostrumsolem.(3)>>Quem Neque taiUum ex coeleslifcrendas aliis. (4)
;ulhuc beatus Thomas a Villa-nova Cheru- Academia commendandus est Paulus
, sed ,

bim appellat Vis videre Cherubim, respice

: etiam 3. ex libris coeleslibus quos compo- ,

Pauluin. (4) Hunc vult D. Hieronymus vas suit praeter quod Lucae Evangelium non- ,

electionis nuncupatum quia legis el sacra- ny\\\\\?A\x\o ir\h\xuin\.: Nain et LacuiDigestain,

,

rumScriptararum erat armarium [5); quanim Paulo adscribere solent. (5) Quatuordecim
sensum perfecte penetraverat et meduUam edidit Epistolas nunquam sat conimendatas,
,

intus noverat. Quisnunc meduUas Scriptura- cle quibus sic fatur Eusebius « Paulus, qui :

rain inagisnosset^quamipsa Christischo/ap(6) inter caeteros apostolos eruditior etiam in

Lumdem adhuc appellal Hieronymus biblio- verbis videtur, etin sensibus praepotens, nam
thecain quia , ut belle alt amplius quam parvulum epistolarum suarum
Divinitatis
,

Faustus Episcopus Regiensis , de ejus pec- corpus ielic](iit , quod utique immensa con-
tora , quasi de proprio teinplo Doininus lo- tinet intra se attjue innumera sacramenta ;
quebatur. D. Dionysius Paulum vocat abys- utpote qui usque ad tertium coelum raptus ,
sum sapienlioi. (7) Nec mirum, quia ut fatur quae gererentur iiispexerat , et in ipsum quo-
T),A\nhvos\\xs, thesaurosscientioi largiHu\S), que dignum paradisum adductus , videbat
quibus dilal Ecclesiam. Verum PauU doc- ibi iiieflabilia verba, etdoctrinam illius inle-
irina magis elucescet , si secjuentia atlente limscholaj, discipuluseffectusexceperat.(^6)
considerentur i. Magister a quo edoclus ^iq\.\\a, ^.\\\ vd^^lvi oinnia sacrainenta cogno-
:

fuit; 2. Academia seu universitas in cjua eru- ^erat, Vas electionis , Doctor nationum (7);
ditus fuit ; 3. Libri quos composuit ; 4- Mys- eadem suis in Epistolis propalavit in quibus ,

teria quae exposuit ; 5. Discipuli quos in- de praecipuis religionis christianae tractat
struxit ; 6. Fructus quos produxit. i. Ab mysteriis , nimirum de Christi redemptione,
ipsomet Christo edoctus fuit Paulus : Jpse de praedestinatione et gratia , de coelesti et
se j4postolum est professus quidein non ecclesiastica hierarchia : uiide D. Chrysos-
, et
ab hominibus^ nec per hoininein, sed per Je- tomus : Paulus archetypus bonorum, cui om-
sum Christuni. (9) Ex nobilitate et scientia nemprcedicationem , res orbis mysteria cunc-
Magistri , discipuli scienlia inferri potest. ta , uniuersamque dispensationein Dcus con-
Paulus eruditus est, non ab hominibus , ne- cessit ; ipse cveluin soleni habens justitice ,

cjue ab angelis , sed a Jesu Christo Notum ipse inare sapienlia; purissimum et profundis-
:

enim vobis Jacio Evangeliuin quod evange- simuin. (8) At, S.quinam sunt discipuli quos
/izotuin est a me
quia non est secundum docuit Paulus ? Multum est quod docuerit
,

hominem , neque eniin ego ab homiiie accepi Judyeos. Constat namque ex Evangelio ip-
illud , neque didici , sed per rei>elationem sum Pau/uin dixisse factum se esse omnibus
Jesu Cfiristi. (10) Caeteri apostoli edocti qui- oinnia, JudtvisJudaium , non Judceis non Ju-
dem sunt a Christo , sed mortali adhuc et in damni , ut omnes lucrifaceret (9) majus est ."

(i)Tert. L. de Pud. i4. (a) Hom. 8.— de Laud. (1) Tert. .5. adv. Marc.i.— (a) Tcrt. dc Pr.IIxr. a^.—
Paul. — ;5) De (liv. Nom. 7. —
(-i^Scrm. 4. de Assiimp. (5) Srrm. dc Cmiv. S. Paul. — (4) In Ciliil. considcr.
— (5) lip. ad Pammach. —
(6) Tcrt. Scorp. 12. (;) — "bi. — (,5) T.rt. L. 4. adv. Marc. 5. —(6) L. \S. Ilisl. c.
T1.1U.3. Bibliot. Pat. —
(8) Serin. dc ^aliv. Pet. et a4. — (7) Tert. L. dc Ilcs. t^. — (8) Iloiii. 4. de Laud.
PauL — (<j) Tcrt. L. 5. adv. Marc. 1. (10) Gal. 1. — S. Pauli. — (9) Tcrt. L, dc Pr.-csc. Uaer. »4.
,4 FESTA APOSTOLORUM. — CONCIO III.

(iu»(l tlociiorit natlones idololalriaj ileditas et niultum a Paulo clisciiininantur qui est, i. :

assuelas. !Ma\iiiiuin cjiiod aj)osu>los docuerit, Doctor non erroneus , sed verax , cujus doc-
ij)sunujiu' lV'lruin a recto cluisliaii.-e liberta- trliia est , ut falur TertuUianus , ab apostolo

lis devianlem , et nonnihil in Judais-

trainite lucis , id esty veritatis. (i) Neque, 2. Doctor
mum inclinantem redarguerit. licprefiensus politicus in fide titubans; quapropter ut su-
cst Pctriis ct Joannes et Jacobus , qui exis- pra dictuni est , Tertullianus nuncupat Pau-
timabantiir columna- ; manijesla causa est. lum co/umnam inimobilem disciplincc (2) ;
Personarum enim rcspectu 7>idebautur vi- etutaitD. Anibrosius, Paulivocatio Eccle-
tiare convictum. (i") Sed omnem superat ad- sice firmitudo fuit (3) ; qui non circumfere-

miratioiuMn ,
(jiiod batur onini vento doctrinae , sed Ecclesiaj
Pauhis docuerit angelos.
Deus lamen, non fidem quam abi tuebantur apostoli , inva-
solurn ftunc magistrum de-
dit gentibus j scd etiani angelis. {2) Tantam riabiliter prfedicabat. Siquidem propterea
sibi conunissam a Deo pra,'rogativam ipsemet Hierosolymam ascendit adcognoscendos apos-
asseveral PauUis. Datam sibi inquit, Jlposto- tolos et consultandos , ne forte in vacuum
lus gratiam novissimo omnium illurninandi cucurrisset, idest, ne non secundum illos credi-
,
,

omnes : qu(e dispensatio sacramenti occultl disset, etnonsecundum illoseuangeiizaret.[4)

ab cei'is in Deo, qui ornnia condidit ; ut nota Neque, 3. Doctor mcUis crrores et vilia re-
fiat pr-incipatihus et potestatibus , iri super- darguere non valens , sed zelotes et audax ,
coelesiibus per Ecclesiam, multijaria sapien- redarguens baerelicorum errores , et niores
tia Dei. (3) At,6.quis enarrare valeat fruc- Christianorum depravatos : et forte ob banc
tus quos de Pauli doctrina accepit et quo- causam TertuUianus eum appellat Censor'em
tidie nuUuatur Ecclesia ? D. Augustinus se ^/m7/?////«rH/« (5) ; alludens ad officium Cen-
PauU lectione conversum fatetur , ejusque soris apud Romanos ; vel potius ad Catonem,
epistolas magno fructu lectitasse affirmat. Censorem dictum , qui continuo adversus
Item asseverat D. Hieronymus Paulus vas civium scelera clamilabat. Eodem modo Pau-
:

electionis , tuba Evangelii , rugilus leortis Uis arguebat peccata, et liaec redargutio orie-
nostr-i , flurnen eloquentice cfuistiance , qui batur ex charitate , qua Ecclesiam amabat.
inysterium relro generationibus ignoratum , 2. Hcec enim consultata sunt Cfiristi Ec-
et profundum divitiar-um sapientice et scien- clesiam difigentis , qui se pro ea tradidit uti
tia? Dei magis miratur quam loqiiitur : qiiem eam sanctificet. (6) Verus Christi imitator ,
quoliescunque lego , videor rnifii nori verba , et perfectus Ecclesioe amator Paulus , arden-
sed audire tonitrua. (4) Hanc Evangelii tu- tem suam charilatem denotat fungens officio
bam summopere exoplahat audivisse D. Au- Pastoris vigiiantissimi , amici fideUssimi ,
guslinus. Verum illam quotidie audimus in parentis verissimi , niatris tenerrime diligen-
ore praedicatorum resonantem. Paulus pnv- tis, Nam ut Pastor vigilantissimus sollicitam
dicavit post mortem , quod non legitur de Ecclesiarum curam gerit Instantia mea :

alio Saricto. (5) Quod innuit Ecclesia dum quotidiana, sollicitudo omnium Ecclesiaruin:
in hymiio ad Uonorem Paulidecantato Apos- ut amicus fidelissimus est particeps cuncta-
toluin (U>precalur ut Christianos bonos do- rum adversitatum quas patiuntur Christia-
,

ceat mores, « Doctor egregie , Paule, mores ni Quis infirmatur et ego non infirmor ? ut :

instrue : » Ut autem volunt Juristae apud pater verissimus delinquentes filios redar-
Chassanaeum , inter ornnes Doctores cujus- guit O insensati Gidatce , quis vos fascina- :

cunque Jacultatis sint , praeferuntur qrd aclu vit non obedire veritati ? Tandem ut mater
legunt et docent. (6) ardenterdiligens, fideles , velut filios dilectos
Egregius Doctor Paulus veritatem docet , parturit Filioli , quos iterumpar-turio donec :

l)onns instruit mores , et vitia audacter re- Cftristus fonnetur iu vobis.

darguit. Doctores sunt in triplici differentia: i .ExIlicUardoaSanctoLaurentio; Cfiristus

alii sunt erronei

,
qui non veritatem , sed empftatice dicitur dilectio. (7) Simili elogio
novitatem sectantur , etiamsi sit ab Ecclesia Paulum commendat D. Chrysostomus Si- :

damnata ; nonnulli politici, qui indifferen- cut fen-um missurn inignem totus ignis ejfi-
ler veruin et falsum docent quando sunt citur , sic Paulus cftarilate succensus , totus
:

cum novatoribus, novitatessustinent; quan- faclus est cfiaritas. (8) 2. CUristus omnium
do sunt cum Catliolicis , religionis veritates bominum exoptat salutem Summa est vo- :

defensant; tertii molles, (jui neque errorem, luntatis ejus salus eorum quos adoptavit. (9)
neque vitium audent increpare. Hi omnes adv. Marc. 8. Tcrt. L. de Pud. ^,) Tort. L. 3. - (2)

...T _ — 16. (3) L. de Isaac. c. 4.—

(4) Tcrt. L. 4. adv. M.irc.

-
(
rcrt.
)
I /
L 4.«dv. M.rc.
1 m. ,
(a) D. Ambr. m Pa.d.
3.
, , rw

L 5. adv. M"c .8.- (4 Ep.st. 6.. ad Pan.-

. , . ., .

,. _ 5 .fert. L. dc Pud. .J. -

(6) Tert. L. de Pud.
(3) 1 cr
_
.

- ^g.- 7 L. 6. de Laud. U. V. _
(8 D. Cl.rvsusl. lioa..
n,ach. (5) V.nc. hcrr. (6) Cons.d. 6.
3 j ^'^ p,„, _ .^^^^ ^. de Orat. 4.
 FfiSTA APOSTOLOUUM. — CONCIO III. a5
Siinili aestuabat Pauliis
ilesiderio quare : separationem , non a cliaritale secl , a beati-
cunctos agnilionem , Dei amorem ,
atl fiJei tuinne. Oplat , ait D. Cliysoslomus , in a;ler-
el felicitalis consecutionem atUlucere nileba- num perire aelernisque addici paMiis. Addit
tur Niinc per epislolas , nunc per preces ,
: Cassianus , modo poenam damni et sensus ,

nunc per niinas, nanc per se, nunc per suos f pro peccatis suis non sustineat. Quid agiSj
onini studio conabatur crigere laborantes ^ Paule ? nonne jain dixisti : Quis nos separa-
stantes firmare, humi jacentes attoUere , sa- bit a charitale Christi P Imo ait : Quia amo
nare contritos , torpentcs animare , hostes re- Christum , cupio separari a fruitione Christi,
tundere , more optimi ducis , tnilitis et mC' ut plures, imoomneseumamentellaudent.{i)
dicif omnium o//iciorum personas , et munus Ne quis me insipientiae accuset , neque de
ipse subibat (i) 3. Clirislus pro omnibus fuit defectu charitatis culpet, non desipio , ne-
maiediclus , auia in cruce suspensus , quod que contra charitatem , contraque Cluisium,
praefiguratum vult Tertuilianus per illum hir- pro Judaeis pugno, sed pro ciiarilate contra
cum qui circumdatus coccino, maledictus , et charitatem , in charitalemconnltor et tendo.
consputatus , et convulsus , et compunctus , Optabam et opto anaihema esse a Christo;
a populo extra cii>itatein abjiciebatur in opto pro cluirilate Clirisli a Christo divelli ;
perditionem , manifestis notatus insignibus oplo pro salule hominum , non ab amore ,
Christi passionis ; qui coccinea circumdatus sed a uealitudine et gloria Chrisli etiam in ,

veste et consputatus , et oninibus contunie- rcternum , si opus sit , exul excludi ; opto
,

Vtisajflictus, extra civitateincrucifixus est.[^) « dempto peccalo etcharitatis et gralioe nau-

Magislri et Doniini charitaten) ceniuians Pau- fragio, » esse pro eis anatliema , et aeternum
Jus pro fratribus analhenia fieri exoplat sul)ire exitium. :

feritatem dico in Christo , non mentior tes- Desiderium profecto non minus grande
timonium niihi perhibenle conscientia mea in quam novum, necunquamhactenusauditum.
Spiritu Sancto , optabam enim ego ipse ana- Magnus sane amici amor , qui pro amico vi-
thcma esse a Christo pro fratribus meis. (3) tam suam libenter impendit Majorem hac :

Dionysius Carthusianus et Abulensis (4), vo- dilectionem nemo habet , ut aniiuam suani
lunlPaulumiiyperboliceloculum,uteximium ponat quis pro amicis suis. (2) At multo ma-
suum in Judaeos demOnstret amorem ; quo jor apostoli amor , qui pro judaeis ininiicis
quidvispro eispatidesiderat. Verum ipsemet suis infensissimis et persecutoribus crudelis-
Pauius declarat se non hyberbolice vel am- simis , mori exoplat. Ingens fuit sane marly-
philiologice ioqui , sed vere et serio , in cu- rumcharitas, qui vitam amiserunt tempo-
jus fidem suam testatur conscietuiam , tes- ralem , ut aeternam sibi compararent vilam :
tatur Christum testalur Spiritum Smctum. at muito majorPauli charitas, qui salva Dei
,

D. Tliomas etLiranus ita Paulum explicant, gralia , non temporaiem tantum , sed aeler-
quasi veiit diutius abesse a Christi gloria, ut nam vitam perdere desiderat modo ii quos ;

vivens in hac vita prosit iiominibus. Verum amat, eam tuto et secure consequanlur. Ar-
huic expositioni obstat iy jinathema ; quo dentem diieclionis ignem denionslravic Moy-
res Deo consecrata moriebatur, aut civiiiter, ses , salvari noiens , nisi sceierosi Israeiilie
aut naturaliter. Origenes et D, Hieronymus salvarentur, eligens potius, « salva Dei ami-
per anathema quod exoptat Apostolus , in- citia , » damnari cum illis quam sine illis
telligunl occisionem marlyrium et morlem salvari Aut dimitte eis hanc noxam , aitt
, :

corporis pro liominibus , et eliam pro Ju- dele me de libro tuo. (3) At major est adhuc
daeis infensissimis Ciuislianorum liostibus Pauli dilectio qui gioriaesuae optat pati jac- ,

(olerandam. Verum non bene concordant turam , ut aiii glorilicentur.

«um verl;is Pauli, qui oplat separari a Cliris- Ut autem circa Pauii desiderium nuila su-
lo mors enim sej^arat homiiiem
: avila, sed persit difficultas, sciscltandum est an, i fue- .

non a Christo imo martyrlum cum Christo rit possibile et licilum ; 2. absolulutn vel
:

niaxime conjuiigit. Otnnes hae expianationes conditionatum ; 3. quodnam fueril ejus mo-
Pauli zelo probe non res|)ondeiit neque tivum. i Licitiim fuisse constat iicite eiiitn
: . :

siifnammatuiii itnpient apostoli amorem , qui oplavil separai i a fruilione et beala socielate
iieroico quodam excessu quasi caecae charita- Cliristi , « absque sua culpa , » ut mulli alii

tis quae abstndiit nec considerat an res sit

,
Deiim videant , diligant illoque in coeiis ,

possibilis, secundum Dei ordiuationem nec- fruantur. Deus enim piuriuni gloria magis ,

iie ; optal , ait D. Cliiysoslomus , aeternam quam unius felicitate glorificalur Dei autem :

'1) D. Cl.ry»o«t. Ibid. — (5) Trrt. L. ad». Jud. i4.— (0 Colla». 3». C«p. 6. D. Cliry». — (1) Joan. i5. —
('( Bum. 9. — {\) Incap 5a. Exod. (3) Exod. 5x
a
j6 FESTA APOSTOLORUxM. — CONCIO III.

ijloria f)rivata; heatitudiiii est prrepoiienda : ornai ir violis hmniiilatis , lillls castltatis ,

divinae antem glori.ne (lesiderluin est, excha- rosis charilatis ; his autem floribus. ElcIc-
rilate non conlra charitatem 2. ejusniodi : siam venustat Paulus. Et quiden), i.Iuimili-
nntem dt'<iderium eonditionatum et tan-
fnit tatis violis , dujn se minimum nposloloium

luin suh hac n si Deus vel-

latila vocitat , et indignum aposlolica dignitale
conditione,
let , aut si fieri posset « non ahsolutum et judicat:
: E{^o sum minimus opostolorum , (lui
efficax alias optasset rem impossihilein et
;
non sum ciignus vocari opostolus ^ (juoniam
diviiKT ordinationi repugnantem Deus siqui- persecutus sum Ecclesiam Dei. JSovissimc
:

dem Pauli salutem ordinavit vehit medium, omnium tanquam ahorlivo 'visus est et mihi
ad suam gloriam et hominum salulem noii Christus. Miki omnium minimo data est hcec
;

ordinavit tamen nt privatio Paullna; heatitu- gratia. Dlasphemus fui , et persecutor , et

dinis , esset medium
procuralio salulis
alienop, 3. Triplici autem de causa ejusmodi
conditionatuu) desiderium hahuit Paulus, i.
Oh zelum gloriir Dei , qui a plurihus magis
quam ah uno poluissct in aeternum laudaii ;
2. Oh aidenlem proximi amoiem , cujus sa-
lutem sua; pr.rferehat sahili. Non enim cum
pcrcuntibus perire voluit , sed ut scdventur
alii ipse de gloria wtenuditer decidere. (i) lit. (i) 3.Taceo reliquas \irtules, quaj enii-
,
et contumeliosus. Mala , non hoiia quyp fecit,
praedicat ; suos defecliis , non suas perfec-
tiones , dinumerat. 2. Caslilalis liliis Eccle-
siam decoravit Paulus : coelihcm eiiim egit
vitam , et continuo virgiiiilalem servavit :
quare sui exemplo ad virginalem puritateni
stimulat. Nusquam nuptias permittit , ut
rion potius ad suum exemplum nos eniti ma-

3. Ut Cliristi imitaretur exemplum , et quid nenter in charilale continentur, ut osteiidam

mirum , si cum Dominus pro servisnialedic- quanta sit Pauli dilectio, et quantum cha-
tum sit fhctuSy seri>us pro f/atribus anathema ritatis rosis Ecclesiam venuslaverit. Hunc
/lat P Tnnlam Apostoli chnrilalem , incom- eximium Christi amatorem audiainus de cha-
prehensihilem mulli existiinant quia scilicet ritate disserenlem: Quis nos separabit a chu'
:

sunt charitate destituli. Quia nos longe su- ritate Christi P tribulatio P an angustia P an
mus ab hac dilectione , idcirco intelligere hcec james P an nuditas P an periculum P an pcr-
ejus dicta non possumus. (?.) Paulus tamen secutio P an gladius ? Certus sum quia neque
dilectionis dominica; aemulalor, pro Ecclesia mors , neque vita, neque ongeli neque prin- ,

fieri anathema optavit , quam adhuc ad ins- cipatus , neque virtutes , neque instantia ,
lar Christi siiis virtulihus ornavit. neque futura ^ neque Jortitudo , neque alti-
3. Quivis Christianus tenetur ex fcmnado- tudo , neque projundum , ncquecreatura alia,
minica agere (3) ; at inter omnes Christi imi- poterit nos separare acharitate Dei. (2) Taala
tatores, Paulus boni scilicet Domini bonus charilate conjunctus Deo erat Paulus ut ah
,

famulus, qiii in vestigiis Domini Dei sui ain- eo nullalenus possent eum dimovere , neque
bulans,j>otentioraquodammodoetexpressiora reges terrae, neque inferni daeiuones , neque
pedibus suis , fecit Domini esse vestigia. (^4) *^^'i spiritus angelici , neque cunctae simul
Quapropter helle ad propositum fatur D. Am- creaturae actuales et possihiles. Tanli facichat
hro^ius: Pau/iisinfcrpres est Christi [5): Imi- Dei amorem Apostolus ut eum a Deo sej>a-
tatoresmei, inqnit estote , sicut et cgo Christi. rare non possit , neque melus cruciatus ge-
,

(6) Paulus Evangelii , aut evangelicaj doc- hennae , ueque spes felicitatis aeternae. Non
irinoe non dicitur inlerpres, licet hoc munus separat altitudo,neque profundum quid enini
;
recle ohierit, sed ipsiusmet Cliristi interpres mihi ccelum polliceatur, ut a cocli fahricatore
nuncupatur ; qnia scilicet imitator est Cluis- sejungarp aut quidterreat infernus ut Dcuni ,

ti
;
quasi morum imitatio sit prolotypi in- descram P (Z) His Qorihus Ecclesiam decora-
lerpretatio. Qtiapropter Paulus studiosus vit Apostolus
,
quam nos etiatn oniahinuis ,
Christi imitator suis aclionihus Christum in- si simus Pauli imitatores , sicut Paulns est
terpretatur ipsum suis moriJ)us spirat nain Chrisli imitator. Ecclesiam ornavit Paulus
, :

ad Christi exemplum Ecclesiam illustravit violis humilitalis , liliis castitatis , et rosis

,
amavit et adliuc virtutihus ornavit Eccle- charitatis. Vacenius humilitali quae est vir-
,
,

siam a (^iiristo Sanctorumque virtutihus tutum hasis et fuudamentum ; servenius cas-

,
velut tot florihus , decoralam prodil Tertul- titatem quae est virtutum decus et orna-
,

hanus : scilicet centenarlis rosis , utrisque nientum ardeamus charitate , quae est vir-
:

Uliis ,
eliam gemmis (j) ornatam ; siquidem tutum forma et complementum qua deco- ,

rantur jusli in via , et heantur Sancti in

(I) D. Chrysofit. riom. 1. dc Laud. S. Paiil.
Chry,ost. -
(S] T.rf. L. de Idol. 18.
(a) D.
— — riUri-i
P^''^'^-
(4) Salv. L. 3.
de «;.,I..Tn. l),-i. -
(5) L 6. .l.-Sacram. 5. iG) i. Cor. — Tcl. L. 1. ad Uxor. 5. — Roin. — 0.
n. — I7; ftil. L. dc Cor. Mii. 14.
{1)
Aug. L. 1. de Mor.
(>) S. (3,
 FKSTA APOSrOLORUM. — CONCIO IV. 27
Ifgis mosaica; fervens : liacc tamen ohstarula
>••«»•*•«*»«•»>»•« Paulus Dto adjutus supfiavit. Nam , i. Iii-
lellectum suurn in obsequium nJei captiva-
CONCIO QUARTA
vil 2. Voluntatem suam graliae imperio
;

Inter homiiies quos profaiia GeiiliUlas suhstravilj 3. Zelum

legis mosaicai iii zelutn

tltulo nian-uituchnis hoiioravit, iion miuorein legis evanwelicoe comniutavit.

h)cuin ohtlnet Pompeius I\Jai^nus, solo thea- I. Mulla hal)emus expcrimenta Jloei vic-

(ro suo rninor. (1) tricis. (i) Nam, i. muiuli conversio, ad hiis- (

Hoc aulem honoris nomine insi^nitus fuit tianam veritatem , est experiinenlntn fidei
Pompeius oh lusignes quas reportavit victo- viclricis Ha'C est victorio (pice vincit mun-
:

rias, quae trinum meruermit tle trihusmundi (luin fidcs nostra. (2) 2. Ec( lesia per hdeni

partihus triumphuin et ut de dehellatis

:
insignes reportavit victorias de haeresihus
Asia , Africa el Europa , a tanto duce, ju- quas a daemone inspiratas et ah idololalria
gis servaretur inenioria , trinas Poiiipeii aras non multum distare asseveial Tertullianus :

(2) struxerunt llomani. Verum etsi inter

Nc(jue ab idololatria distare httreses : cuin et
Gentiles nullus subliinior Ponipeio (3) hahea- auctoris et operis ejusdem , cujus et idolohi'
tur , tamen Paulus potiori jure ah Eccles*a tria. (3) 3.Sancli per fidem tyrannos cniic-

vocitatur JMagnus : iino Pompeio major et taque tormentorum superarunt gencra: Fides
suhlimior est piiedicandus. Tum quia Poin- martyres coronat (4) , ait D. Augustinus. Et
peius est criminosus ; Pauius vero sanctns. ul helle ad propositum Sanctus Zeno Vero-
A.I peccatuni hoininem parvum facit et exi- nensis Fides quidem pro spe pugnat , sed
:

guiim ; virtus eminentein prcvstnt et ma- sibi vincit. (5) Fides spei tnililat pro qua ,

gnum. (4) Tum quia gloriosius Iriumphat ; us(jue ad mortem pugiiat ; victoriae lameu
adinirahilis (5) a D.Iiieronymo
i\wAXii. di\c\\.\\T :
gloriam spei non cedit , sed sihi dunlaxat
Triumphi laurea Joliis struitur , an ead(we- Irophaea erigit sihi triumphum paral sihi
, ,

ribus ? lamnis ornatnr,an bustis P umxuentis 4"*^ pompani iriumphalem exslruit. 4;I>i"a
delibuitur an lacryinis conjugum et ma-
,
tam inleliectus humani arrotjantiam sihi suh-
truin ? (6) Pompeli triumphus structus est dit fides et oinnem altitudinein exloUentem
,

de spoliis provinciarum quas devastavit de ;

se ndversus scientiain Dei , et in captivilatcin

conjngum lacrymis quas marilis viduavit redigens oiniiem intellectum in obsc(juiuin

;

de malrum lletihus, quas filiis orhavit ; de Ckristi. (6) lloc autem intellectus ohsecjuium
hominum cadaverihus
quos trucidavit. At non fit sine praelio pugnandum scilicet
: est
,

Pauli triumphns non est sanguine cruenta- cum experientia sensuuin cum lumine ,
la-
tus, nec prjedis dehonestalus , nec lacry- tionis , cum Ex omnibus
scientiai notitia :

mis conlriitatus , sed virtutihus ornatus , (ictibus intellectus

, solum credere bellnm ha-
gaudio cceli et terrae commendatus, et Deo *^^ (7) ^l q"o quis acutiorem hahet intel-
•"

triumphoruni (7) sacratus , cujus auxilio et lectum , et majori scientia pollet , eo fortius
gratia quamplures ohtinuit Apostolus victo- et vahdius pugnat tum ut suam mentem a :

rias terque gloriosissime triuinphavit nam, captivitate liheret tum ut sententiam suam
, :
;

I. Triumphavit de seinetipso; 2.Triumpha- (juam ratione solidatam censet, tueatur; tum

vit depaganismo; 3. Triumphavit de tyranno quia indignuin et honori derogans jiidicat ,
iajvissimo. mulare propositum tuin quia scieiitia inllat, ;

et docti facile lurnent. (8) Inde colligeiuhim

I. PARS. Victorias ut nuinina
. . >

augiistiora cjuanto /cefioin venernmini. (8)/o\ nualis et quania

est qiiaiis '
quanla tueril
'. . quam fi-
fuerit victoria qi
, ,
des retulit de Snulo acumine ingenti piaedito,
Taiito majori gaudio Ecclesia sive Trium- ,

phans, siveMilitans, Pauli celehrat viclo- de scienlia tuinido quam Tarso apprinie di- ,

dicerat et in tantuin profecerat ut apud ,

rias, quantosunt augustiores. Eoaulem sunt ,

tihnicos disceplatum fuerit,an Platoni pra?-

augustiores , (juo de potentissinio triumphat
ferendusesset Paulus; (jui Hierosolymissacris
inimico. Nullus aiitem est validior hoslis
fuit disciplinis erudilus, ut ipsemet lestatur.
semetipso. Tria autem eranl in Paulo qua;
clilTicilem illi de .«ieipso reddehant victoriam. (9) Nutritus sum in ista civitate secus pedes
Gainaliel , eruditus juxta veritatem paternce
Nimirum, i. Intellectus tumens, et srientia
legis, ceniulator legis.[io)\er\\n\ Christusde
Volnnlas fero(;iens,et odio Chris-
inflatus; 2.
tiaiiorum inflammata ; 3. Zelus sustinendae Tcrt. L.3..i(lv. Maic. 3.
(1) (j) i. Ep. Jo.in. — .'5.

(S)Tcrt. L. dc Pr.Tsc. ILTret. 4«. (4) Scrin. 1. de —

(I) Tvn. L. <!f Spcct. 10. —
(•/) Tcrt. L. Av Pall. i. Vcrb. /Vpost. —
(5) .Sirm. dv Fiil. Spc. (lli.nr. (fi) j. —
— (3)Tcrt. Apol. II. —[\\ Cvril. Wvx. L. 12. in I.. vit. Cor. 10. —
(7) Giiill. Paris. I d.; I''id. (8) T.rt. L. dc
. —
— (5) Epiit. ad Philip. —
(li) Ttrt. f.. «lo Cor. Mil. u. IVxsc. Hacrcl. 4i. —
(9) 0» Onysost. Iloni. 3. iu 1. Cor.
— f;) Tert. Ibid, —18) Tcrt. L. t. ad Kat. 12. — (10) Act. ai.
^S FF.STA APOSTOI.ORUM. — CONCIO IV. v
lumenlein Sauli itilellectuni
ra?lo dosc^etulens aujerre videamur rursus ne liheruin arhi-
:

vcntilnl per fidem anjerens a terrn in ccc- ,

trium sic asseramus nt superba impietate
,

lum (0, iluni ejus coipus in terram pros- ingrati Dci graticc judiceniur. (i) Flbi gra-
ternit ejus meutcm lumiiie (idei illuMlrat , tia iion loliat liominls libtrlalem , subjicit

et in ca'lum evehii ; ul ejus credat Diviiiita- tamen sibi arbitrii poteslatem : tum quia est
tem cum bumanitate conjuuctam, ego sum « potentior natura ; cum enim Deussit humanae
Jesiis quem tu perse(iuei is. » Iloc a me au- voiuulatis auclor ,
suum imperium in illam

dis de supcrioribus quod in me de injerio- ^

ostenlat, sua gratia eflicaciler movens : !Ia-

ribus despicis prosterncns igitur te , nequa-

:
bens humanoruni cordium quocunque place-
qunm hoc tibi adstruo quod ante sccula Deus rel inclinandorum polentissimam voluntatern.

sum scd illud n me audis quod de me cre- (2) Tum qiiia gialia iiitellectum illuminal et
dcre dcdi^^ncris. (2) Verum , ut Tliomas in- proevenil conseiisum ; voluiitas
voluntalis
credulus Cliristi carnem tangens , ejus divi- autem bonum nequit velle quin illud cognos-
nilatem confessus est, ita Saulus Jesu audiens cat quapropter cuin voluiitas iii volendo
:

vocem Deum , credidit quem antea non cre- dependeata cognitione inlellectus, dependet
dcbat in ccelo rciinarcscd mai^is ut falsum ,
etiani a gratia,
quaj inlellectum illuminat.
prophetam cum damnatis esse. (.^) Statim ut Gmitia Dei prcei^enit fidem , prcevenit eliam
Cbristus locutus est , ipse audivit vocem omnem obedientiam et charitatem , qun una,
auditu corporis et mentis (4) nt ait D. Cliiy- Deo veraciterct salubriter obcditur. (3) Tum
*.

sostomus , circuniju/gunwit lux de coclo , quia docet intelleclumquod justum est ^e/^c-
divina lux non laiUum illuminat , sed cir- /<7//o//e i^/c/r/c/ (4) ; etsuaviterallicit volunta-
cumfulgurat ad captivandas sub fidei jugo tem,ut velilquodjustumest.Nam ulpr^jfunde
,

tumentes et rebelles m^nivs ISon lucernce ratiocinatuv D. Augustinus A^o////j/ /fO//?//<^^

'. :

spiculi lumiiie , se totius solis lancea opus Jacere quod justum esl , siue quia lalet an
est (5); solis autem lancea percuss;e in luce justum sit , sii>e quia non delectat. Ignoran- ,

sagiffarum tuaruin ibunt iu splendcre hastce tia igitur ct infirmitas vitia sunt , quce impe-
tuce (6") seu, ut ex Graeco legit Futliymius In diunt voluntalem ne movealur ad jaciendum
.• :

lucein jacida tua ibunt , in luineii Julgoris opus bonum , vel ab opere malo abstinen-
armoruin tuorum. Sagitlis luminosis ja- dum. Ut autem ignotescat quod latebat et ,

cidatus Saulus , armis fulgidis illustratus , suave fial quod iwn delectabat , gratia Dei ,

vulneratus et victus Cliristi dominationein est , cpice hoininuin adjuvat voluntatcs. (5)
,

confttctur (j); et , ut falur Venerabilis Beda Hoc patet in Saulo , qui Chrlstianos perse-
« superbia; siiae squamas » deponit, sensuum quebatur , et Christi religionem non ample-
experientiam , rationis discursuni , scientiae xabatur , quia ignorabat an ejusmodi disci-
nolitiam legis niosaicoe a;mulationem , fidel plina esset bona quare dixit Jgnorans fcci.
, : :

imperio repente subjicit Cum autein placuit Ulterius cum esset pronus ad iram , mititas
:

ei qni me vocavit per gratiam siiani y conti- eum minime deleclabat. Dei gralia autem
nuo non acquievi carni et sanguini. (8) Caje- vicit ignorantiam intellectus , volunlatis
taiuis legit Non contuli ; non consului car- malitiam superavit intellectus iguoranliam,
: :

nem et saiiguinem. Non consului sensus ca-lesti lumiue ; voluntatis maliliam , suavi
corporis, aii scilicet christiana disciplina eis deleclatione. Quod ipsemet conversus Pau-
repugiiaret non consului Judxos, Pharl- his probe recognoscens
; ait » Gratia Dei ,. :

sa'os meostpie parentcs utrum meam ap- suin id quod sum » , faleturque non suce
, ,

probarent conversionem scd divini numeris esse quod

; noncontuliobscu- Jacu/tafis ,

, cum
ritatem et auctoritatem ralionis scit , et quod de/ectatur. (6) Paulus potest
fidei
discursu , scientiaeevidenlia , sed statim men- considerari vel post, vel ante suam conver-
tein meam in obsequium Chiisli caplivavi sionem. Post suain conversionem gratia
,

el voluntatem meamgratifeimperiosubsiravi. sanctincalus siinul cum gratia operabalur

2. Hcpc erit vis divince gratice potentior bonum IVon ego , sed gralia Dei mecum , :

utique nnfurn hnbens in nobis subjacentein ac per hoc non gratia Dei so/a , ncc ipse so-
,

sibi /iberain arbifrii pofestafem. lus , sed gralia Dei cum i/lo. (7) Aiile con-
(y) Gratia
nullam voluntali iiecessitatem iniponit , ne- vcrsionem , non suam vocationem operatus
que honiini liberum aiiuliiiim eripit. Ae sic est Saulus, sed sola gratia eam operala esl
drjrramus gratiam /// /iberum arbitrium nam , ex eodem D. Augustino , ut autem de
,

(O Tert. L^ adv. Jud. n. — (j) Cirg. Mag, L. 25. D, Aug, L. de Prccat. Morit. c. 17, [1) D. —
Mor. li. —
(5) Liran in cap. 9. Aclor. — (4) Liran.
(1)
Au^'. —
(5) D. Aug. L. dc Perscv. Sanct. c. 16. (4)
—
ll,i,|._ (5) T.;rt. L. (le l'ud. 7. - !6; Habac. S. — {7) D. Aug, —
(.5) L. a. dc, Pcrcat. Mcril. 17. (G) U. Aug. —
D, Cl.rjf. — (8)t;a)al. 1.— (<,)Tcrt. L. dc Ao. 31. Ibid.— (7) D. Aug. L. de Cirat. ct liber. aibit. c. 5.
 FESTA APOS'mLOnUM. — CONCIO IV. ug
ccfIo vocareliir , ct tani magna et ejjlcacis- dire. Promptmn Sauli o!)se(juIuiu ailniiratur
sinia vocalione converteretur , gratia Dei Bernardus, « Doniine, quid nie vis facere? »
erat sola ; quia nierita ejus erant magna , (i) Dreve verbuin ^ sedplenum scd vit>um ,
,

sed mala. sed ejjicax , sed dignum omni accejjtione.

Magna fuit quitleni efficacia gratiae illumi- Suani enini ita abjecit voluntateni , ut nec
natione ferocienlis Sauli, quae erudivit ol)S- etinm proprium cor haberet. Nain ut ait D.
curatum ejus intellectum manifestando illi Clirysostomus , cor Pauli erat cor C/uisti
bonitatem christianje disciplinae quoeerat non qui graliaj efficacia zelum legis mosaicse in
odienda , sed diHgenda ; non persequenda , zelum legis evangelicaj commutavit.
sed amplexanda major innuutando ejus
: 3. Etenim instantia dii'in(e grntice victus
voluntatem a feritate lupi , in agni mansue- (2)zelum zelo compensavit Saulus zelo le- :

tudinem Quando delectat bonuni , magnum

: gis mosaica; vivide slimulalus ; et , ul ait
est Dei donuni (i) verum maxima illam .• Tev\.(\\\\,xn\x%, fcri>enter (^S) insequens Cluisti

couversionem operando in instanli. P^iolen- discipulos, Damascum pergit , sed in ilinere

Ussimum persecutorem Christus in ardentis- de ca'lo tactus , de Saulo Paulus , de Phari-
simum repente prccdicatorem commutavit. [i) sajo qui zelo (juidem Dei agebatur sed non .,

Conversiones aliorum peccatorum non sunt perscientiam (4), in divinioris gralia; officina
adeo suhitane.ne Deus ut plurimum tam po-
: effingltur religionis christiana3 prcedicator
tentes non largitur gratias gratice ordinarioe : zelotes. Paulus apostolus ,
gentium doctor ,

tardius operantur , paulatim disponentes zelo incomparabilis , c/iaritate magnus Ec- ,

corda qua' suo iniperio subdere satagunt. clesiarum Dei sollicitus curator , orator pie-
Hominuni voluntates vitiis assueta; non lacile tatis , imbecilliu/n deductor , credentiuni pro-
cedunt : sajpe dimicandum est antequam plene nubus Jadceorum redargutio, nostri omnium ,

valeant superari. D. Augustinus per decem sagena (5) ; sicut tenebroe ejus, ila et lumeii
annos integros cum Deo certavit volens et ejus « fuit namque ex naturali dispositione :

nolens ahjicere peccatum et consentire gra- vir fervens et agilis. (6) Unde quemadmodum
,

tlt^e , ut ipsemet in suis Confessionihus fate- ante in Judaismo , sic postea in Cluislianis-
lur Ego eram qui volebam , ego erani qui mo ferventissimus fuit et valde aclivus.
: De >>

nolebam : ego, ego eram, nec plene volebam, oculata Dei saplentia sic fatur Sapiens Qno- :

nec plene nolebam. At Saulus in mometuo niani dignos se ipsa circuit qucerens , et in
divinam sequitur vocationem , quia in con- viis ostendit se illis /lilariter , et in onini
versione famosi illius persecutoris , non pro providentia occurrit illis. (7) Sapientia Dei
mora temporum, sed compendio grati<e matu- inidoneos ad muma apostolica negligens , so-
ratur c/iarilas. (3) Magnum sane est discri- lerter inquirit el undequaque investigat se
uien inler fructus quos natura producit , et dignos , et apostolicis munerihus oheundis
eos quos Deus supernaturahter operatur. idoneos. Sic divina providentia iii viis cir-
Naturaj foetus paulatim producuntur. Aspice cuivit quoerens Paulum qui novi Testamenli
ipsam creaturam paulatini ad fructuni pro- praevidehatur peridoneus minister. Quod ar-
nwi>eri : granum est pri/no , et de grano fru- gute praedicat Photius Ambibat Paulum pi'ce- :

tex oritur et de Jriitice arbuscula enitititr

, veniens gratiam, ccclestis gloria{^) nimirum .*

deinde rami etfrondes i/walescunt , et totuni Cluistus Dominus jam in ccelis gloriosus con-
orboris nome/i expanditur inde germinis lemplans aptissiniam Pauli Indolem , el acre
:

tumor , et flos de germine solvitur , etdejlore ingenium ad Evangelium late propagaiulum,

fructiis aperitur ; is qiioqiie rudis aliqiia/idiu gratia; officiositate , et coelesti luce eum cir-
et injhrmis,paulatim cetate/n sua/n dirigens, cuit qu*rens et cceiestis g/oria, prcevenie/is ,

eruditurin mansuetudinem saporis.[^) kiUnc- graliam Paulu/n ambit. O hona glorioe am- ,

lus aDeo producti supernaluraliter in mo- hilio, quoe sollicite quoeril et feliciter inve-
,
,

mento maturantur. In conversionihus com- nit futuruin aptissinuun Evangelio miiiistrum.

munihus gratia naluram imitatur lento Tunc eniin ^\ds\\(\AYA\.nr post/nodum ct ipse
,

properal gressu at Pauli conversioneni in

: usu omnibus omniajuturus , ut omnes lucra-
moinento operatur, adeo potenter soevi luijus retur. (g)Et oh hanc causam ad Paulum ,

perseculoris attrahens voiuntatem ut ejus , ex Pharisneo Evangflii pnedicatoiem futu-

suavi delectatione \\clns (.Wcnl: Don/i/ie, q/tid ruin non inittit Clui;.tus aliquem ex aposto-
me visfacere ? (5) seu ut expendit Liranus , lorum snmmatihus ,
qui eum in lide erudiat,
Domine ,
paratus sum tibi in omnibus obe- (,) Serm. de Convers.S. P.iul. —
(a) Tcri. L. An.
5-. — (h) adv. M.irr. ao. —(4) Teit. L. 5.
Tcrt. L. I.

(i) D. Kn^. in Psil. i iS. — (a) D. Clirys. [lom. flc .idv. Marc. i4. —
(5) D. (;iirj>o>l. lloni. aa. .nd I'c.p.
—
L.-?ud, Paiil. — (3) D. Cyprian. — (4) T.jrt. L. dc vcl. (C) Dion. Cartluis. —
!;) Sap. (.•.i|>. 6. - (8j Apu J Olicu-
Virg. 1, — (5) Act. 9. uicn. —
(y) Tcil. L. 1. adv. Maic. ao.
3o rrST.V APOSTOLORU yj. — coNcio IV,

sed Ananlaiu quouinni per honiines doccn- liabens, easdem non li: bet qualitates, eosdem
;
*
dus SanliiS non eiat , scd jn-r Chrisliini ,
si- uoii liahot luores. De malo mutalus in I o-
nnidcni A nanias nihil cnnt docuit, scd tantnni luini , de acri Cliristi persecutore , ardetis

Laptizniit. Siniul cnini nt illuniinatns est , Cliristiapostolus de zelote legis mosaicre

,

maf!;nnni Spiritus gratinm , a zelo animique defensore , legis evangelicac propugnator va-
}>roniptitudinc attrnctnrus ernt. (i) Cliristus lidissimus ,
quam adeo fortiter deleusavit ,

Doiumus Vav.W itij^cuium ad pi.T(lica-

\icleiis ut gloriose triumpliaverit de paganismo.
tioneui Kvaugolii a[)tissinjum , voluil illum, II. P.ARS. In scholis carthaginiensibus
uon per suos aposlolos per semelipsum fuit quidnni frigidissimus rlietor latinus
, setl
,

erudire , ma-Mia(|iie Spiritus Saucti gratia Phosphorus nomine. Cuni viruni fortem pc-
7,eUim Pauli inuHulat linum nrdens non rorarct : Venio , inquit , ad los optinii ci-
, ,

extinxit , scd lncere ningij fecit ortu luminis t^es , de prculio cum iiicloria mea , curn feli-
sui. (2) Nam acri ejus auimo utitur taiujuam citate vestra , an.plintus gloriosus , forlu- ,

instrunuMito periiloueo ad Evaugelii promul- nalus , maximus , triuniphalis. (i) Tot

i;atiouem Deus couvertens peccatores des- elogia quae non Luuus ille oralor falso siln
,

iruil (juidem eorum nequitiam , non autem arrogat , vere sibi vitidicare potesi Paulus ,
uaturam quam duntaxat immutat de malo iu qiii cst orator non frigidus , sed ferventissi-
bonum. Sic Snulus in nliiim viruni cnnver- nius ; nou ridiculo ucniine dcuotalus , sed
sus cst. Exeniplum Ninives prodit D. vas elecliouis a Christo cognomiuatus adeo
(J>) ;

Augustinus Respice qucB fueril ISinive

:
el , forlunatus, quod Dominus Paulum paradi.si
vide (juin eversa est : evcrsn est in ninlo , quoque compotem fecil ante martyrium (a") ;
oedifunta in bono : sicut cversus Snulus per- n)axiiuus ob eminentes quil)us decoralur
secutor, cvdificntus Pnulus prcedicntor. (4) Et virlules de sua vicloria gloriosus , nam el-
;

ut aliorsum" ait D. Augustiuus : Eversa Ni- ficacia gralioe adjulus semetipsum gloriose
nii/e qncv ninln ernt ct bonn cedificntn est quce
, vicit ; tandem triumphalis , id est , triumpho
non crol : stnntibus enim nirenibus ntqne digniis , eo quod paganismum detriumplia-
domibus , eversn est civitns in perditis mori- veril ; i. Verbi Dei pr.xdicaiione 2. Rliia- ;

bus. (5) Eodem modo eversus et aedificalus culorum operalione ; 3. Vii lulis exemplaris
est Saulus. Eversus in vitiis ; £edi(icalus in exhibitiuiie.
virtutduis; natura namque eadeiu remaneus, I. Graliasrefert Paulus quod eum
Deo
casdem adluic conservans passiones Deus , de idololatria paganisiuo victorem pr*-
et
eorum mutavit ohjectum , ut zelus qui legi stiterit Deo gratias dicit, quod nobis victo-
:

nuvsaicae luinistraverat
trarel. Nam profunde pliilosophatur Ter-
ut
tullianus , nliiid cnioi demutntio aliiid per-
ditio pcrdil licec , illa mutnt. Quomodo ergo
:
quod pcrditum cst mutntum non est ; ita qnod
nintatum cst, perdituin non csl. Perisse eniin
estin totnm non essequodfuerit, mutatumesse,
aliter esse est. Porro, duni aliterest, idipsum
potcst esse : habet cnim esse qiiod non peril.
Mulalionem enimpassum cst,non perdilionem.
yitque ndco potest el demiUnri qitid et ipsuni
, evangelic.c minls- rinm referre pr.tstiterit. (3) Genliles auteiti
debellavit Apostolus praedicatioue verbi Dei,
,
quod belle nuucupatur aTertulliano f^er-
bum triuniphalorium (4) , quia per illud Pau-
liis idololairiam superavii , et gentes ad
aguilionem veritatis adduxit , et ob hano
causam Tertullianus eum vocilat Doctorem
nationum in fide et veritate. (5) Hercules
plures de monstris et lyranuis reportavit
victorias , tolque in mundo palravit prodigia
,
quae adiuiralionem ingeneraut mula tameu ;

esse nihiloniinus : ut ct totus licmo in hoc ,

opinantur Herculem mira ejusmodi fuisse
(vvo substantin qnidcin ipse sit nmllifiriam
,
operaium , non corporis viribus , non clava
tamen demutetiir , et habitu et ipsa corpu-
quam secum semper babebat , neque aliis
,

lenlia , et valctudine et cnndilione

armis , sed linguas facuudia et sermonis elo-
, , et di-
gnitate et eelate , stiidio, negotin , nrtificio,
,
queutia Opinainur Herculem oratione oni- :

facnllntibns sedibtis lcgibns inoribus ; nec , ,

,
nia perfecisse , siquidem lela ipsius acuta ,
quicqiiaiii lanicn aniitlal lioniinis, nec itaalius
cei ia el aniinas saucianlia , sermones inter-
efficialur , ut cessel idem esse ; imo nec aliiis
prctemur. (6) Lingua sua duntaxat mouslra
cjficiatur, sed aliud. (6) lu sua conversioue
doiuabat , tyraniios superabat , et obvium
non alius effectus e-^t Saulus sed aliud non
qiiempiam ad se Irahebat. (j) Unde depiu-
, .

est deperditus sed inutatus. Eamdem na-

,
gilur cuin catena ab ejus ore exeuute , qu*a
lurain , eaindcm personam, idem ingeuiiini
Tort. L. adv. Valent. 8.
(I) —
(2) Trrf.Scorp. i».
—
(t) OHrnmen.iiic. Actor, 9. — ^») TpfI. L.adv. Jud. {?>)Tcrt. L. 5. adv. Marc. 10. —
(4) Tnl, ll>id. (5) —
— (5) Tiil. L. lie "H««. 55. — (4) In l'*al. 5o. — Ti rl. L. de Pud. i4. —
(Gj Lu( ian, iii Herc. —
?.
y. ad Maccd. —
(6) icrt. L. dc IltB. 55.
(5)
Einbl. 8.
(7)
 FESTA APOSTOLOUUM. — CONCIO IV. 3i
auditorum sibl ligat aures. Hanc vim sernio- leiius jjutesl tlubilari, quia cum siut sigilla
nis quamAlciatus Herculi vindicat , a!ii iri- cjuatlamilivinae omnipolenliu;, qiia; aHiimant
Luunt Mercurio (i) : « Mercurium finxerunt dc Deo sunt credenda quare cum Dominus
:

anliqui , aurea cateiia , auribus hominum Lazarum suscitasset , tunc vere Chrislus pro-
annexa mortales quocunque voluisset ,
, ^a/Mi' ej7 /^euj- (i) quia , ut ait OEiuiuei)ius,
.•

Irahere solitum. » Verum quod de Hercule dcmonstratio quce Jit per opcra et signa,Jlr-
el Mercurio finxit anliquitas , vere in Paulo niior cst ea qu(e cx iierbis producilur. (2)
adimplelum est nam , ul ail D. Chrysosto-
: Philosophi et oratores elhnici lucalis verbis
nius , lingua Pauli quihuscunque Juit ad- persuadere uitebantur (jua» dicebant , quos
mota , ad scipsuin eos continuo transjcrcbat ; ideo Paulus caupoues facundiie vocilal Atlie- :

iinpugnatorcs quoque ejus celeriter capti nis euini expertus linguatani civitatcni , cuni
sunt. (p.) Et ob hanc causam cum Lysiris onincs illic sapientiw atquc jacundice caiipo-
pra-dicasset et claudum sanasset , turb;e le- nes dcgustasset (5) ; ipse vero nova philosu-
Tantes vocein suam , vocabant Paulutn Mer- phia , novoque dicendi modo convincil ani-
curiuni ,
qiioniarn ipse cst dux vcrbi. (3) mos : et serino nicus et prctdicatio inea noii
Plato fuit ahas credilus Nestor oi mellaja- in persuasibilibus Inunancp sapicntice verbiSy
cundiie (4) et Paulus exislimalus est Mer- scd in ostcnsione spiritus et virtutis , ut/ldcs
,'

curius, tum quia naturali poUcbat facuudia; vcstra non sit in sapientia hominuin , scd in
lum quia non tantum erat eloquens , sed virtute Dci. (4) Quasi dicat « Noii vobis :

etiam potens etefficaxin dicendo ; tumquia tonaiilia et poelica verba proferimus , nou
in teilium raptus ccelum, coelestis videbatur aliqua grammaticorum arle composila , nec
orator , et nuntius e ccelo ad homines mis- eloquentia seculari diserto sermoue fucata , »
sus , qui nonnisi coelestia spirans, homines ( 5) sed in ostensione virtulis Dei. DiscipUna
orco aildictos revocare , calesles efficere, et noslra propriam quamdani Itabct dcinonstra-
in ca-lum iransmitlere salagebat verbi Dei tioncm , diviniorcin quam sint Gixccoruin de-
praedicatione et miraculorum operatione. monstrationes ; quam Apostolus noininat dc-
2. Asseverat Tertullianus Apostolos ma- monstrationem spiritus et 7>irlutis , ulpotc
xime doctrince suoi fulein conjirmasse mor- spiritu per prophetias , Jldem adstiuentc quce
,

tuos suscitasse , debiles rejormasse , futura dc Christojcruntur : virtutis vero per prodi-
signijicasse , ut merito Apostoli crederentur. gia , quce Jacta crediinus (6) ; quibus Paulus
(5) Cliristus , qui suam doctrinam signis et pnedicalionis suoe veriiatem deniouslravit :

porlentis confirmarat , dedit eis virtutem nam ut ipse ad Corinlhios scribit : Signa
patrandi miracula , ut sua; prsedlcationis pro- apostolalus mci Jacta super vos insignis et
barent veritatem ; Dedit Doininus Apostolis prodigiis et virtutibus. (7) Miracula sunt vera
potestatem super naturain , uf eam cururent et incontestabilia apostolatus Pauli argumen-
super dcemones, ut cos everterent ; superele- ta , quoe ipse vocat signa , prodigia el vii-
meiita, utipsa immutcu-ent, (6) Nihil est vali- tutes. Signa , tum quia sunt indicia verae fi-
dius ad fulciendam fidem , quae rationis cap- dei , coelestis el divinoe doclrina-, tnm quia
tum superat quam prodigia quae virtute sunt signa Dei su[)ra naturam omnipolenler
,

duntaxat Dei possunt operari , quia Jidei operanlis ; ejusmodi sigiiis Pauli ducUiiuiui ,

nostrce rationcm huinana verba asserere non veram et a se oriundam , testanlis. Miracula
valent , virtutum tcstinionio , quce cuni ta- quu; fecit Pauiiis nuucupat adhuc prodigia ,
cent clamant : rationabilis approbatur. (7) id est , portenta , extraordinaria et porteu-
,

IMiracula divina virtute facta , in confirma- tosa facla taiidem illa appellat virtutes , :

tionem eorum qu.ie humanam rationem su- scilicel gesta potentissima , omuipotenliae
peiant , supplent aigumentoruin probatio- opera , qua; Deus est per illum poteiiler ope-
iicm et effectum, adjuvant namque rationem ratus. Posttotac tanta opcra atqucdocumcnla
Iiunianam ut eis assenlialur. Idcirco fiunt christiance religionis scculo cdila , quw cdi
exteriora miracula ut mentes hoininuin ad in- non potiiissent sine Evangelii veritate. (8)
terinra perducantur qtiatcnus per hoc , quod Ilanc adhuc confirmare voluit Paulus virlutis
;

mirum visibiliter ostendilur , ea qitcc admi- exemplaiis exhibitione.

tabiliora sunt invisibilia crcdontur. (8) De 3. Apostolus inerito potest nuncupaii ///-
co quod veris coufirmatur iiiirai ulis , nulla- tegrator veritatis (9) , quia veritatem quam

(1) Nat.Com. L.5. —

Ilom. j.deLaudl.
Mylliol. 5. (2) (1) D. Aur. in Joan.— (a) in 1. Cor. 11. —
(3) Tcrt.
S. Paul. — (3| Arlor. i4. —
L. de An. 3a.
Tcit. — L. dc An. 3.— (4) i. Cor. 1 1. —
(5) I). Aii{<. Si:rni. i. dc
(5) Tcii. L. df I'r»<ir. Uarcf.
(4)
44. —
^6) D. Aup. .Seim. A( ctdinl. ad giatiam. —
(6) Oiig, L. i. Cont. Ccl.i.
—
di- .SS. iVt. et l'aul. —
(j". U. Ambr. in c. 5. IJom. (7) j. Cor. 12. —
(8) Tcrt. L. 4. »<i*'- Marc. 4* —
(9)
(i>) D. Grcg. L. 17. Moial. II. Tcrl. Apol. 46.
3a FESTA APOSTOLORUM. — CONCIO IV.

vc-rbo ilociilt, exomi.lo .•lactione commeiula- utavanis ncgolimorrenoralurflcdic in diem:

se pulat nisi sempcr creverit. (i)
el (lccrcscere
vil , et s.iis fxemplaiihus viiluiibus. Evcm-
•'cUum implovit. (i) Sanclus Pauliiuis leli- Elforlasseob lianc causatTi asseverat D. Cliiy-
"iosi i.errecli vilam , plcniludinem Evan^c-
sostoinus ,
quod omncm homincm Paulus
7ii (u ) vociial quia arJeiiS cliarilale, quic esl c.ihibcbal Dco (2) ; vel (jiiia omiiein hominem
;

nleniuulo lej;is, el consilia evangelica probe ad Deum

servans , Evangelio pleniluclinem subminis-
iral. Eodem modo Paulus virtulis exemplo
Ei'an"clium iniplci'il. Evangelium aut ore
ejusque cognitionem et amorem
exbibere nitebalur ; et ut euimius magister,
quot sunt homini mores, totconcepit passio-
omnia omnibus faclus ut omnes hi- «<?J (3) .•

crifaceret^vel quiatotumbominemexcorpore
dicitu^r, aut caiamo scribilur, aut vila; in-
iioceniia demonstralur. Quando ore dicitur et aiiima compositum cunclasque vitoe suae ,

actiones Dei consecravit glorix- ^cy/ //j ow«/

el bnguic sermone propalatur, nuda verba :

quaudo atra- /^ducia sicut etsemper, et nunc magnifica-

contin1'tqua' aerem verberant ;
,

mento scrd)itur , litteras emortuas exhibet l^itur Christus in corpore meo, sive per vitam^
sii'e pcr mortem. (4)
at dum exemplo et ojicre demonslratur ,

i>erhum cislructorium (3) exhibet. Pauhis Paulus sanctls operibus ministerium iuum
Evang.lium verbo piadicavit, scriplis con- implevit , et virtutum exemplis Evangelio

cinnavil , exemplo demonslravit Evange- :

complementum dedit ; ne in vacuum praedi-
lium tamen non implevit iieque verbo ne- ,
carel Et vos sitis Pauli imitatores elstudere
:

quecalaiiio, sed duntaxat virtutis exc-mplo: virtulibus, jie in vacuum gratiam Dei rcci-
et ut ad sui imilalionem Timotheum forma- piatis. (5) In vacuum autem illi recipiunl
ret , sic hortalur discipulum Tu vero vigi- :
giatiam qui cum ca non laborant , nec ei
la, in omuibus labora , opus fac Ei>ange- suum adhibent studiutn , sed otiosam red-
lista^ , ministerium tuum imple. (4) Seu , ut tlunt, dum eam bonis operibus explere non
aliahabet \cci\o Jacito plenam fulcnt lui mi- salagunt. Paulus vivens praedicavit , et tum
,

nisterii , scilicet tua^ pradicationis ut eam ,

sermone , tum actione , nobis demnnstravit
ad plenum pnd^atam reddas. Tria a Timo- quomodo incoelos ascendere oporteat. {6 ^Mo-
iheo exposlulal Paulus unum ul dillgenler : ,
liendo ab officio praedicationis non cessavit
vigiiet, iie h;eretici loco veritalis semiiient "a>"> ut addit Chrysostomus , post mortem
errores Ilwreticirespuentveritatemcalholici
:
prcvco : hcet enim a muhis aiinis vitam obie-
dogmafis , ct suscipient fabulas crrorum ; sed »«t temporalem , adhuc lamen praedical , tnm
tn vigila prudcnicr aUendendo vcritatem , epistolis quas scripsit , tum virtutibus quibus
ct repellcndo omncm crrorcm. (5) Aheruin , splendescit , tum rnartyrio ,
quo de tyranno
ut efliciatopus Evangelislae id est, prajcii- ,
saevissimo Iriumphat.
catoris evangelici. Jt opus Ei>angelistce est PARS. Tyranni inhuniane persequen-
III,
bene viveie ct bcne doccrc ; moribus et ver- tes ettorquentes niarlyres , sua s;evitia proe-
bis subdilos instruere. Tertium , ut ministe- buerunt eis trium()handi maleriam. Idcirco
rium suum impleat Ministerium ojficii tui: sancti militesChrislisic fanlur:///o,y //««(///«/«
imple , ut non sit in ali(jito vacuuin a bona magis detriumphamus , (jiiam cum jjro fidei
actione tua , scd quid(juid in co dcbes ogere ohstinatione damnamur. (j) Ocpiam gloriosus
Timotheo quae est Pauli triumphus qui pro fidei veritate
/;/e//rt/7>/;r/-//r/«*.Documenta ,

pra'buil Paulus ipse prius executioni man- damnatus fuit

, passuscjue est martyrium i. ,
,
davlt! ministerium suiim implens ne forte Varium 2. Longum 3. Cruenlum! , ; ;

/// vacuiim currisset (6") ex Tertuliiano , .•

mariyres sunt palniis victorice
i. Christi
(jund boniim, non desiderat , aut /lon optat insignes (S) ; et cjuo plura passi sunt tor-
///// non capil jjrofectum ? nl fiat de bono me- menta , eo sunt insigniores victorioe pahnis
lius
(7) , qiiod in Paulo probe comprobatur. et gloriosius triumphant. Si quisunquam pro
IVam, (pia; retrosunt obHvisccns , cul ea vero Christo plura et varia passus est supphcia ,

(p((V suul jiriora extendcns meipsum, ad des- niaxime Paulus quod asseverat ipsemet :

tinatum perse(juor.i^) Tanto ardore ad per- Christus a primodie conversionis. Nam Ana-
fectioms melam properabat Paulus ut quasi , nine objicienii: « Domiiie, audiviquanta mala
hacjtenus iiihil boiii fecisset , in stadio vir- fecerit Sanctis tuis in Hierusalem , » respon-
tutis summis viribus
graderetur. Paulus det Dominus (9) « Ego ostendam illi quanta :

Jjwslnlus (piotidie prnficit , nec servat in oporteat eum pro nomine meo pali , » ut
fudario delicnto grnliam (jitam accepit , sed quantitas malorum (juoe passurus erat pro
(i) Grep. Nai. Orat. i.— (j) Epi,t. i,— (5) Tert. L.
— (i) D. Ilier. adv. Jovin. — (a) In Cor. 9. — (.^jChry-
deCarii.Chri». 17.
—
(4) a. ad Tim. 4. (5) D. Ans.lm. — gol. Serm. loi. — (4) Fl.ilii . 1. — |S) 2.Cor. 6, — (6)
(6) T.-rt. L. 4. adv. Mar. i. —
(;) Tert. L. ad Uer- D. Chrys. Ilom. 22. ail I'op. — Tcit, Apol. a8. —
—
.

mog. 37. (8) rUilip. 3, ^S^ Tert. Scorp. 13. — (9) Act.
(7)
9.
 FESTA APOSTOLORUM. — CONCIO IV. 31
Clirlsloslt conrormls qtmntitati maloruni quai timuit cutn talis esset pneceptor , et post prce-
intulilClirislo.Quasi (Jicut Sj\\a\.ov RedJani : dicationern y et orbis terrarutn susceptutti pa-
illi y vindicabo ine de i//o , et patietur pro trociniutn Jonnidai>it, quidtiatn tios dicettttisp
nomine nieo , qui stevit in tioinen meutn. (i) quidnarn nos ai^ejnus P {i) 2. Passus est Pau-
Evenlus Salvatoris probavit oraculuni iiam, , lus a daemonibus : nam , Aposto/us refcrl
quodjecit Sau/us palilur Pau/us ; quodjecit
,
datutn sibi sudeni atige/utn Sataiiw ut co-
persecutor y patitur pntdicator ; quod Jecit /aphizetur. {2) Hlc aulem stimulus carnis
lupus j patilur agnus : quia sic est in ta/i ho' quem senliebat Aposlolus carni aclhaerens ,
niine vindicanduin , ut discat pati quodfa- in carne, et a carne excilatus , eiat coucu-
ciebat, senliatel ipsc quoda/iis injerebat. (2) piscentiue motus, libidinisque tentatio. Ilunc
Quod ab enumeratione demonstral D. Au- stimulnm , suscilantem et accendentem ad
guslinus. (3) « Paulus patilur quod fecerat venereas voluptates vocat Paulus Angelum
Saulus ; Saulus lapidavit , Paulus lapidatus Satana;, quia scilicel erat a Satana suscitatus
est ; Saulus Christianos virgis affecit, Paulus et sufilammatus. Diemon enimhumores com-
pro Christo quinquies quadragenas una mi- movendo , sanguinem accendendo , spiritu.s
nus accepit ; Saulus persecutus estEccIesiam generalioni subservientes excitando et in-
Dei,Paulus proptereasubmissusest insporta; llammando, Pauli phantasiae turpes imagines
Saulus vinxit , Paulus vinclus est ; et dum objiciendo, concupiscenliani quasi sopilam ,
Saulus saeviens quaerlt minuere numerum totque laboribus , inediis aerumnis , pene ,

Christianorum, eliam ipse accessit ad nume- mortificalam suscitabat , et ad turpes libidi-

rum confessorum : et dum
iiecem , ipse suscepit pro eo mortem. » Tot
mala quae Saulus persecutor intulit , deno-
tant quanla sustinuerit Pau/us
quain fcce.rat ,
,quasi avarus exaclor
usura reccpit qnod dcderat. (4) Ne dicat
plius Ananias Quanta mala fecit Saulus sed,
: !
Quanta mala passus est Pauius quanta ipsi
nuinerositas triump/iorutn ! {^)
Ut aulem vai ia Pauli tormenta melius di-
gnoscantur , aitendendi sunt illi a quibus
passus est : passus est a seipso , a daeinoni-
bus , a tyraunis , a falsis fralribus. i Passus
est a seipso , tum morlificationem Chrisli
in corpore suo circumferens Semper mor-
tijlcationem Christi Jesu in corpore nostro
circuinjerentes (6) ; tum in carne sua Christi
passionem adimplens ^dimp/eo ea qiice de- : citra viies , uti de vila hcesitarenius (5) Idem
ipse infert aliis nis motus commovebatet acuebat. Hanc ten-
tationem pernVisit Deus ex causa cohibitionis,
(3) scilicet ad humiliandum Apostolum , et
; tnu/to p/ura ab ejus mente tumorem fugandum. Hic ino-
cum nitor Pau/o datus est ad pretnendain super-
am- biam , uti in curtu triuniphatili datur inoni'
tor suggerens : Uoininein te esse meniento. (4)
I Animadverlit autem Tertulliaiius , nec Iianc
spccietn perinitti diabo/o iti Sanctos huini-
/iandos per carnis vexationem , nisi siinul ut
et virtus ^ to/erantice sci/icet , in infirniitate
perficiatur. 3. Passus a persecutoribus et
. tyiannis ; nam depugnavit ad bestios Epliesi:
i//as sci/icet bestias asialicce prcssurce , de
: qua secunda ad eosdein : No/umus enim
in
vos ignorare,JralrpSy depressuranostra apud
Asiatn, quodsnperquainsupragrcwati sunius
.

sunt pnssionuin Christi in carne , pro cor- Apostolus varia quae passus est tormentorum
pore ejus , qnod est Ecc/esia. {j)Qu^s\ dical, genera recenset. Corinthiis passioiies suas
ut expendil D.Chrysostomus: iVo/ir/M/«o/«/</a enuinerans , iii /aboiibus abundantius , in
possus est pro nobis , etiain posl mortein pa- carceribus p/uriniuin, iii inorlibus sa^pins ; a
titur. Nainqua' i//umoportebat patiy ego pro Jud(eis quinquies quadtagenas cilra iinarn
ipso palior. (8) Quae passus est Dominus accepi , ter virgis ccesus ,
seine/ /apidatus
sufficiunt ad humanam redemptionem , sed ct re/iqua. (6) Quantun» vero el qualilcr mar-
non sulficiunt ad Chrlsti amoiem. Et quia tj ria oplabi/ia {y) sibi fueriiit, mullis ipse
Christus vivit in Paulo Paulus patitur pio , commendat et evidenter demonstravit. Narti
Ecclesia , quae desunt Chrisli amori , et de- discipu/is magnopere deprecantibus , nc se
siderio niajora patiendi : tuni poenitentae ri- Hieroso/yma coininitteret passurus i//ic quce ,

gores in se suscipiens Castigo corpus tnenm ; j4gabus prophctaverat , sol/iciludini coruin

et iii serfitutein redigo , ne Jorte cum a/iis non subscripsit', sed econtrario : Qnid, inquit^
priedicai>eriin, ipse reprobus ej/iciar{g) : inde facitis /acrymantes et conlnrbaiitescorincum?
concludit D. Chrysostomus Si Pau/us hoc : Egoenim uonmodoiuncn/aptiliopliwcrini^sed
etiam inori Hieroso/ymis pro nomine Doinini
(1) D. Aii!'. in Psal. ")G. —
D. Aiig. Srrm. i. de
[o) _ .^ - U) Trrt. de j .a^» i-i
- de -
(4) U- Aug. Psal.
Hom.uS. ii. Fpi.t. ad Cor.
, »
Lit..
u-
F.ig.
Sanct.
36. -
(:,)

D.
.Sc.r,n. ,5.
Ilom. ^.
.Sanclis.
-
(6; T, rU Scor,,. .5.
-
(•)
i" 1'tM!,. a. - (3) r.rl. L de Fng^ I.i£ -
... D. .. (4)
4». -
(5) li.:ra.
Colo.. - Ilom. 4. 10 c. ,. Colo..- (y)
^ .. Cor.
Hie.on. - (5) T.rl. L. d.-A\,s. lcrl. Scorp. ('>)
<7)
^
1.
I. (8)
^ '3. — (7) Twl. Scorp, i3.

m. 3
 34 FESTA AfOSTOI.OUtJM. — COiVCIO IV.
'.
,jiei/csitC/iristi.{i).i.V^ssuseslVn\\\us:\{i\U\i toriam. (i) Qiiaproplt-r Pavilus , qui tol ve-
(Vatiibtis , el Ims nnssiones loniUMitis sanilia morlibus , velut lot \ietonis, (Jirisli
j)elilis

tvraniiorum illalis , oraviores exisiimat D. gloriam proniulgaverat , cle suis vicloriis Deo
Clirysoslomus. Vnuli jamem , nii(/itntem , <^rMiasa^\t.Deogratios, (iidsemper triumpfiaf
nanfra"ia (leserti habilationes , timores ,
,
rios in C/iristo. (9.) Hic lociis varie expeutleu-

fiericii/n , in.sidias carceres veihera T/gi-

,
est, et (liiendum, i. cum D. Hieronymo,
, ,
dus
/ias mcrtes , et a/ia quod ,
Deus per rauli niarlyrium triumphavit.
(jniv piiFdienlionis
cousn ncrnessns esl ne jereiu/a (piideni ar-
, Trinmp/nis enini Dei est passio marlyrnm ,

bitror : at vero (niando i//inn Jsiatici omnes pro C/iristi nomine eriioris fjfusio et infer
airisafi sitnt ninnn/o Ca/atcv perversi
,
tormenta /wtitia. Cnm enim qnis vidcrit ,

(jnaiu/o Jlcc/esiam Corinf/iii p/urimas in jiar' tanta constantin perseverare martyres , afqnc
ies scidcrunt quid i//um perpessum pufas P torqneri , et in suis cruciatihns g/oriari , odor
,

runntas i//ius animo tenchras ojjusas arhi- nofitice Dei (/issemin((tur in geiites et siihil ,

Iraris ? (2) Tot perseculiones passiones , ,

tacita cogitatio qnod nisi feruin essel Eva/i-
,

ufllictiones , cruces , tormenta , conslaiiti ge/iiim , /lunqnam sangnine i/efeiu/eretur. (3)

aniino pro Chrisli amore toleiavit Pauliis. Deus autem pra;sertim triumpliavit per Pau-*
QuJs , inqiiit ,separabit nos a di/eclione C/nis- lum , qui Dei seminavit notitiam per pr.x'-
li ? pressiira, an augustia, anjamcs, an nu- ciicalionem , virtiilis operationem , el inar-
uitas , an pericu/iim an mac/icera ? Secun' ,
tyrii passioneni. Vel, 2. Cum D. Amhrosio,
(/um quod scriptum esl Tui causa morli/i-
: Deus triumphat nos , quia triuniphare nos
camur tota dic , dcpiifati sumus nt pecora facit illius enim auxiho et passionum im-
:

jugu/ationis : sed in omnihus istis snjiennn- petus , quae sunt intra nos frangimiis ; et
ciinus pro coqui nos di/exit. Persuasuiit cni/n tentationibus da-monum, cpii pugnant adver-
/lahemiis quod neque mors , neque vita , ne- sus nos , resistimus et perseculiones hoini-
;

que virtus , neqiie suh/iinitas, neque pnjnn- num constanter toleramus. Hoc modo Pau-
dum, neqiie a/ia condifio poierif iins a di/ec- lus divina gratia adjutus, triumphavit, el de
tionc Dci separare Jcsu
,
qitce est in C/iristo carnis stimulis a dannone sufflammatis , el
Domino nostro. (3) Quam ardens Pauli cha- de tot tormentis variis et diuturnis, a falsis
lilas qiii constanter , perseveranter perlulit fratribus et tyrannis illatis. Ve!,3.CumD.
inartyrium varium et U)nguin ! Anselmo, Deus triumphat nos cum aclversi-
2. Binum agnoscit Ttrlullianus martyrii tates submisse et cum dependcntia ad ejus
genus : unum breve , longum ahud ; illud in voluntatem recipiinus. Vel, 4- Cum Theophy-
niomenlo vitam adimit unde dicitur com- lacto, Deus nos tiiumphat, id est, triumphos
:

pendinin mortis (j^) ;'ii,\.\x(\ non suhita do/orum nostros conspicuos reddit , ostentans nos
concussione {^) si\.am finit , sed diu cruciat cum trophaeis et victoriae signis , quibus
quod gravius illo D. Cyprianus existimat. Se- triumphatores honorantur , quibus honora-
me/vincit qui stalim patifur : atqui manens tus est Paulus triumplians de tyranno cons-
,

semper in pwnis , congredifur citin do/ore , tanter patiendo martyrium cruenlum.

nec vincifur , qitotidie coronatur. Hoc 3. Quina/n isfi tam heati i>ictores, nisi pro-
niedio utitur sanctus inartyr , ut martyres in prie martyres ? i//orum enini uictorice , quo-
carcere detentos , ad ditilurnas pcpnas tole- rum et pngnce ; eorum ve/-o piigiue quorum ,

TamVds sUivuWl: Quo /oiigior veslra pugnn, et sanguis. (4) Paulus vero llomx' sangui-
hoc coronasub/imior; agon unus , scd inu/fi- nem suum fudit Romoe, cum Nerone pu-
p/ici prif/iorum numerositate congestus. (6) gnavit , et Romae de saevo illo tyranno
Pauliis de ejusmodi agone gloriatur j4go- gloriose triumphavit. Inter martyrium Petri
:

nem honuni deccrfnvi (y) , non solum quia et Pauli aequalitatem agnoscit Tertullianus :

generose certavit , scd quia diu cerlavit. Bene qitod Petrus Paulo in niartyrio ac/cequa-
Qnantnipsicum/iostcconf/ictuumassiduilas? tur. (5) In martyrio adaequantur Apostoli
(8) Vitaejus fuit continuum martyrium. Alii quia uterque Romaecruenlam passusest mor-
martyres semel moriuntur , at Paulus quo- tem ; ulerque Neronis saevitia ullimo mulc-
tidie moritur Qitotidie morior. Una mors tatus est supplicio ; uterque pro fide et reli-
:

Paulo satis non erat ad (>hristi gloriam :sin- gione marlyrium sul)iit Fitas Citsarum :

gulis diehus pro ejiis honore moriebatur. Se- (egimu^ orienfcm fidem Roma' primiis Nero ,

me/ mori parum csl euin qiii potcst regi suo crucntauit : tunc Petrus ab a/fero cingitur
g/oriosam scepe de /loslihus snis referre vic- cum cruci adsfringitiir ; tunc Pau/us civitatis
(1) Teri. L. dc Fug. in IVrs. 6. — (a) L. 5. dc IVo- romanoe consequifur nafivitatem , ciim i//ic
»id. — (3)Teit. Scorp. iTv— ciiTeil. L. 5. adv. Marc. ,,,./-. ,s r , .•^.Tniu "Sn 1

(7) Tcrt. Scorn. ,3. _ U. Hom.(8)

ll.d.bK.,n.
Bcrn.
- i\) lert. Scurp.
3o.
.2.- (5) lert. 1. de
f'
 FESTA APOSTOLORUM. — CONCIO V. 35
martyrii renascilur generositate (i) Ratio au- . conslanter muUimoiUwn bominum persecu-
tem cur Nero Pauluai enecaverit quia scili- : tionem. Ecce aulem et odio habcniur uh om^
cet ejus pelliceni a cceno libidinis revocave- nibus liominibus , nontiniscausa^ et tradimur
rat, « Paulus pelliceai Neronis , qnain ille etiani a proximis, et perducimur ad potestom
deperibat, cuni induxissel fKlei ac religionis tcs et intcrroganiur , et tor<juemur, ct con-^
,

sacranjenla suscipere, persnaserat una inces- Jitcmur et trucidamur. (i) Tot persecutio-
.,

tum illuni itnpurunique congressum decli- nibus vexalus Paulus a constantia nunquam
nare. Hajc ille crimina objectans , corrup- defecit. Propter quod boni duco in in/innl^
toremque nequatn , llaglliosum ac nebulo- tatibus , in injuriis , in neccssitatibns , in
nem Paulum vocilans , piimnm conjecit in pcrsecutionibus , in a/igustiis pro C/uisto. [z^j
vincula ; cum vero ut puellae ejusmodi mo- Martyrium Pauli incruentumxemulandumest
nita alque consilia dare desineiet, et persua- a vero Cluisliano quod imilabitur, si, i. :

dere non posset, eumdem necavit. » (2)Et ita Passlonum motus compescat, concupiscenlias
Paulus pro castitate sinnd ac pro fidei veri- aestus cobibeat , inordinatos carnis molus
tete decoUatus est. Piaecisa autem cervice , comi^nmal.JLtemin carneni aj//ixisse , libidi-
pro sanguiue lac profudit , syojbolum casli- nem superasse , avaritice restitisse, de mundo
latis ,
qnam toto vitae tempore diligenter triump/iasse , /jors niagna martjrii est. {'i)^.
servaverat , et pro qua defensauda strenue Si palienter patiatur persecutiones. Omnes
mortuus Pauli cervice cum eam
est. (3) « De C/iristiani patiuntur ; et si non sceviunt Iio-
persecutoroladiopercussisset, diciturfluxisse mines , savit diabolus. (4) 3. Si adimpleat
lactis magis unda quam sanguinis , et mirum passiones Cbrisli conslanler adversitates lo-
in modum sanctum ApostoUim baptisnii gra- lerando, ad instar PauU dicentis (5) « Adim* :

tia , splendidum potius

ia ipsa ca;de exlitisse pleo ea quae desunt passionum Cluisti. » Ilis
i]uamcT\iev\\.mn.» Quid enimmiruni^siabuu- tamen verbis valde videlur delionestari
dat lacte nutritor Ecclesice , sicut ipse ad Cluisti passio. Piiulus ut bumanas sublimet
Corint/iios ait : Lac vohis potuni dedi Pauli .'^ passiones, quodammodo devenustat divinas.;
martyrium a motivo commendat Hildeber- potestne esse aliquid imperfectum , diminu'
tus Paulus passus cst pro Cliristo , C/iristus
; tum et incompletum in passione CUristi Dei
pro mundo. (4) Quid perfectius est ? quid simul et lu)minis? el polestne esse in bo~
uiajusest, Cbristus, ant mundus? bcu quaui mine aUquidadeo excelsum etsublime quod ,

«xiguus est totus iiumdus comparatione valorem dominica; passionis compieat? Hanc
Gliristi Attamen Ucet a persona dignior sit difficuhalem acute enodat Caietaiuis « Di-
! :

passio Cbristi quam PauU ex niente Hilde- cendo ; Adiinpleo in carne mea quse desunt
,

berti a molivo proximo , valdeexcellil pas- passionum Cluisti , apparenter significat aU="
,

sio Pauli. Ul enim fatur ipsemet Paulus : quid diminulionis in passione Cbristi secno- ;

Non enint dedit nobis Deus spiritum tinioris, dum tamen veritatem non significatur dinii-
sed i>irtutis et dilectionis et sance nientis : nuta passio Cluistl , sed significatur quod
virlute enii/i patiinur, ex dilectione in Deum, deest illi conjuuctio ipsius cuiu affliclionibus
etsana menle,cuinobinnocentiampatimur.{S) nostris. Conjungimus ergo passiones nos-
»>

Duplex est martyrium cruentum unum , tras cum passione Cbristi , eas pallendo pro
:

jtvcruentum aluid. De utroque loquitur Ter- eodem inotivo quo passus est Cbiistus et ,

tullianus. Ciuentum aperit paradisum. Si cum virtutibus doniiiiicarum virtulum aenriu-

cruceni tuain tollas et sccjuaris Dominum , lis sic adimplebimus qiise desunt passionuta :

jxiradisi clavis tiius sanguis est. (6) Incruen- Christi, etcompletam merebimur felicitalem»
tum est etiam marlyriuin sine passione per-
fecluiu. (j) Utrumque marlyrium passus est
Paulus: crueutum Rom.ie. Discipuli aJudceis
CONCIO QUINTA,
inscquentibiis multa pcrjj/issi , pro
utiqiie
fiducia veritalis libenter , [lonice postremo per Si vis Doini/ii discipu/iis esse , crucem tuant
Neronis scevitiam sanguiaeni c/iristianuni tollas , et Do/ni/iuni scqiniris necesse cst. (6)
seminaverunl (8); incruentum , quandiu re- Cbristus morieiis tres viduas rcliquit;Ma-
ligion'Jin evangelicam professns est , tum Ecclesiam et crticein. Maiuun dilecto
riam ,
adimpleiido i«; corpoie suo Cbrisii passio- discipulo coinmaidavit ; Ecclesia.m Pelro
nem ; tumcastigando carnein suam per poeni- commisit ; crucem AndreaB reliquit ; quo
teDtiara et mortifiralionem ; tum suslinendo autem animo sanctus Apostolus amplexatus
(i) Tprt. Scorp. ij. —
(2) D. (;iiiys'>sf. L. i. adv.
— — —
Viliipnat. vitac Monast. —
'>] l). Ainl). .Scini. fifi. (i) Tert. Scorp. ii. (») TcU. Soorp. \'!,. (3) D,

(4) K(.ist. f,.— (5) 'riTt. Scorp. i.l —

(OTcrl. L. de An Anp. Sfriii. /\C>. «Ic Sani lis. — {\) D Aiip. in rbal. gS.
55. — (7) Teit. Scoro. 8. —
iHl Teit. Apol. »i -^ ;5j Culos. 1/ — (6) Ttrt. L. de Idnl. n.
^S FESTA AP0ST01,0RUM. — CO.NCIO V.
$il cnicem oblatani , ex ipsius
sihi a Domino men est veritas qu.Te negari nequit ,
perpau-
verbis emijienter coinprobalur. Statini nam- cos reperiri in muiulo homines , (jui cruces
que ac sentemia pra-locti damnalus fuil ad non existiment et magno liabeant in pretio.
crucem rrospiciens ile longe sui instrunjen-
,
Nam quis cruces non ye.slimf t in pislolis , iu
tum supplitii in liaec verba prorupit O , : tlucalis , in nummis aureis ? Cruces aure,'«
borta cni.r ! diu (lesiderntn , sine intermis- vel gemmene quas de
collo suspensas defe-
sione qucrsitn , snllicite nmnta. Ambientes runt prielali , et etiam mulieres , nonne
tanto anlore diTnitates , et lionores non con- tanto diliores existimanlur , quanto ponde-
cupiscurit , ac Andreas desiderabat crucem rosiores ? Et tamen , addit Tertuilianus ,
avari tanta sollicitudine fortuna; bonae non ejusmodi monilin cruceni suut. Verum quan-
nenpiirunt ac Andreas crucem. Impudici tumvis cruces aTgenteoe , aure.x gemineae , ,

lanto affectu non amant venereas voluptates habeantur preliosa; , njulto locupletior et
acAiidreas diligebat crucem crux erat illius : dilior est crux quam D. Audreas ascendit ,
desideriorum terminus perquisitionum me- ,
quae ex membris Clirisli summum niuluata
la , et amorum objectum. Cousideranda est pretium , ut sanctus prtedlcat Apostolus:
igitur est crux tanquam ab Andrea , i. Desi- Sali>e, crux preliosa , quce in corpore Cliristi
derata; 2. Quaesita ; 3. Amata. dedicata es , et ex viemhris ejus tnnqiiani
I. PARS. Qii(c voliintns sine concupis- margnritis ornata. Tria de cruce Domini
centia; slimulo est ? (i) Nullus est homo de- "»1«^" dignissima fatur beatus Andreas i. :

siderii expers : at quo mundanorutn tendunt Crucem preliosam nuncupat :

etiamsi mun-
desideria ? Ad honores vanos, voluptates ''^""s nescint pretium ejus (i), attamen An-
sensuales , divitias fallaces. Sicut pecunice , «^''eas in schola coeli eruditus quam sit pre-
'vel dignitntis , ita ct voliiptntis conciipis- ^'«sa crux suis verbis declarat Putns non :

/'"'' "^obis qid secuni cogitaret et diceret:

(2) Verum ad quid terminatur
cenlia est. ^"^

Andreae desiderium ? Non ad facultales ter- C^"'^ •y'*^' ^«^^ ^^oc P aiit , unde tam nova lce-
renas non ad venereas voluptates , non ad ''^'« ^ Certe et criix pretiosa est , et amari
,

seculi houores, sed ad crucem. O bonn crux, potest. (2^ Addit , 2. Beatus Andreas crucem
<//«^/('.y/V/fra/rt.'Siconsulamushominessecnlo fu'sse Christi membrls dedicatam , et ita
dediios, mundanorum prceponent desideria crux summum mutuaiur valorem ex sanguine
;

sed si Scripturain sacram inspiciamus , con- Christi ,

quo dedicata et consecrata est , et
damnnntur (Z); etsiatlente
cupiscculia; seciili rationehujusconsecrationis cunctis religionis
AndrefB contemplemur desiderium omni ,
officiis etmysteriis adniiltitur signum crucis.
approbalione judicabimus dignum tum quia : ^««^ signiim ,
nisi ndhibentnr sivefrondi- ,

estconforme Chrisli desiderio qui crucem de- ^"•^ credenlium , sife fpsi aquce qua regene-

siderans, conciqmut quce dignn sunt Deo (4); rnntiir, siueoleo quo chrismate iinguntur, sive

quia ut aliorsum raliocinalur Tertullianus sncrificioquo ahintiir nihil eorum rite per-
,
,

nihil tnm dignum Deo quam salus hominis ; fcitnr. (3) Et fortasse ob hanc causam Prae-
quam operata est Christus per crucem. sules vocitat Tertullianus 6r«c-/.y«/<</.y//7e.y. (4)
(5)
Tum quia crux continet veras divitia.s , in- Addit Beatus Andreas quod crux est
, 3.
nocuas volupiates et honores sublimes. Christi membris, tanquam margarllls ornata.
Imilemur desideria , non mundanorum , sed Quot guttassanguinis fudit Dominus, tot sunt
Andrcae Apostoli deslderemus cruces, sunt ;
"niones infiniti prelii quibus decoratur et
,

etenim dign.x- nostro desiderlo utpote , i.:

ditatur crux. « Cruces ait non nemo in tanlo
Utiles et pretiosae ; 2. Suaves et dcliciosce ; prelio esse apud superos , ut siellis corone-
3. Ilonorabiies et glorlos.e. 1"»". » Quo alludere vldetur D. Fulgentlus
,

I Muiulanis cruces depretiantibus idipsum

.
asseverans Christum esse pretiosum In stellis.
potest exprobrari quod elhnicls exprobrat Quis est iste rex Judworum , qui portatur ut
Ter\.u\\'mms Diximus originem deorum ves'
:
parifulus , adoratur ut Deus? Porvulus in
trorum a plnstis dc cruce induci. (6) Adeo prcpsepio, et immensus in ccclo ; -vilis in pan-
utilis et pretiosa est crux ut ethnlcorum nis ,
pretiosus in stellis. [fS) QX\v\%\.ws\x\ ^^x\-

industria nescierit formare Deos absque mi- "'S adoralur a pastoribus , a reglbus agnos-
nlstcrio crucis. Tantus est valor crucis , ul citur, ab Angelisglorificalur, lamenin pan-
et
argentumelaurum,quod tanquamsupremum tiisvllishabetur, et pretiosus iastellis. At cur
numen mortales veneranlur , crucls fif^ura potlus in stellis quam in pannls pretiosus ?
decorelur. Paradoxon sane videlur, sed la- Q"'a stella illa beatitudinis apparnit Mngis

(1) Tert. L. adv. Marc. j5.—

1. (a) Tort. L. de Sppct. (1) Job. »8. —(2) D. Bern. Scrm. i. S. Andrex. —
14. — (">) L. df Sp.Ti. 14.
T..'rt. — (4)Trrt. L. de An. Tract. 118. in Joan.—
(3) 1>. Aiig. (4j Tert. L. i.ad
6.— IS) Tert. L. a. adv. Majc. 27. — (6) Apol. 16. ^al. la. —
(5) Sciia. dc EpipL.
 FESTA APOSTOLORUM. — CONCIO V. 37
super montem illum victorialem , habens in niissum asseverat ut onines lu"«ntes conso-
se qnasi formam pueri pari^uli , ct super se larelur : Ut ponercm lugenlibus Siuu, et da-
simi/itudinem crucis. {1) CUnsU }prel'\uui cei\- rem eis coronam pro cinere oleum gaudii ,

setur, non ex pastoruni applausu , neque ex pro pallium laudis pro spiritu maro-
luctii ,
regum obsequio , neque cx cojlesli Angelo- ris.{i) Hujus oplimani ralionem pra;bel Ter-
rumhymnodia, neque ex purissimo Deiparae lulliamis : A7//// crus sentit in ncrvo , cum
sinu , sed ex stella duntaxat , illustri signo animus in cwlo esl. (2) Terlulliano arridens
crucis insculpta. Contumeliosa Cbristi ^ilitas Petrus Damianus , ait Jam quippe spiritus :

quantunivis a coelo el terra honorata , pre- ad alta suspensus in hoc inejlabilitcr dum
,

tium adhibere Christo perhibetur. SimiHiudo sibicumulari gaudia pertormenla i>idet^poenis

sola crucis pretiosum ostentat Dei Fihum jovetur , incendio rejrigcratur , iarne refici-
qui est vilis in pannis, pretiosus in stellis. At tur, inopia dilatatur, et id maximum lucrum
quid adeo existimat Christus redempliouis putat , si gravem de passione Domini sarci-
iusigne, apud homines magno in prelio
nisi nam porlet. (3) Quod de semetipso asseverat
habealur crux quse est honorum omnium
, Pauhjs reddens ralionem cur in perseculio-
dntrix.^ (2) Quod probe sciens beatus An- nibus Itetelur Exsultantes in pressuris ,certi
:

dreas intuens paratam sibi crucem et Salva- , quod pressura tolerantiam perficit , tolerantia
toris crucem iu memoriam revocans , clamat: vero probationem probatio autem spem , spes
,

O bona crux diu desiderata et nliquando con-

, -vero non confundit. (4) £l ahorsum gaudium
cupiscenti animo prcvparnta ! accipe me ab cunctis tribulalionibus superabundare fate-
hominibus , et redde me mngistro meo ut , lur : Superabundo gaudio in omni tribula- '

per te me recipiat qui per te me redemit. Et tione. (5) Leclio gra^ca h^heX.: Supere.iubero;
hcec dicens ,
opplaudebat blandiebatur
et et hjec gaudii exuberantia afaictio- omnem
cruci , ait D. Bernarclus , ut ostenderet cru- num sensum eripit , non secus ac si aquanun
ces esse suaves et deliciosas. ingens copia modicum extinguat ignem.
2. Aimium stullus es, Christiane ,
si etin Laelitia qua Sancti ubertim perfruuntur ,
seculo voluptatem concupiscis (3), tum quia superabundans ab Apostolo nuncupatur , et
veravoluplasanimiimportatoblectamenlum, quod est adhuc majori admiratlone dignum ,

voluptas autem seculi ut plurimum animalis cum calamitatibus p.Tue sunt oppressi, lanla
est et bestiam sapit tum quia vera voluptas intus repleti sunt consolaiione
;
ut eorum ,

non est tiistitia permixta in seculo autem gaudium non tam superabundare et exube-
;

sunt tristcs voluptates [^) et ut ait Magnus rare quam coelestis glori* velut slillas delibare
:

Gregorius , pcetiam sustinet , quod volupta- videatur. Ludibria crucisfueredelicia,'Chrisli,

tem putavit (5) ; tum quia veravoluptas ten- cruce deliciantur. Sic intelligil D.
et jusli in
dit ad intermiuabile gaudium quod gaudiis , Ilieronymus istud Davidicum Exstdiabunt :

secuh nou conipelit Quce adeo non sunt gau- :

dancii in gloria exsultabunt Sancti in
dia, ut sccpe iuitiajutura; tristitice sint (G) , cruce. (6)
ut aliorsurn fuse monstralum est. (7)
Si ullus unquam Sanctus in cruce demons- Quare ut
declaratTertullianus, Christiani voluplasest travit Iwtiliam , maxime Sanctus Andreas
,
fastigium voluplalis mundialis. Et quce ma qui , ut fatur D. Bernardus « Viuens para- :

jor voluptas qiiarn fastidium ipsius vohipta- tam eminus crucetn , nequaquam ut exigere
tis , quam scculi totius contcmptus , cpiam videtur mortahs iidirmilas, facies cxpalluit ,
mortis timor nullus ? (8) nequaquam sanguis ejus gelatus est non :

Verus Christianus, i. fastidit seculi vo- stetere comae.

(7) » Apostolus iii tiino po-
luptates Delicatus es , Christiane , si et test considerari tempore 1. Dum a Procon-
:
:

voluptatem in seculo concupiscis. 2. Exis- snle J\Lj<'a^o damnatus est ad crucein ; 2. Duin
timat cruces quje mundus gaudia existimat ; ad supplicium ducitur et crucem mtuetur
;

et econverso , qucccunque mundiis rcpiitat

3. Quandiu in cruce suspensus remanet , et
crucem , ego delicias rcputo , et qucv mundus in oinni tempore de passione gaudet nam :
,

delicias , ego reputo crucem. (9) 3. Pro dam-

I. Damnatus a proconsule , cul tormenla si-
nis temporalibus non contrislatur Contris- cut ad ornamenta ad pcenas sicutad de/icias :
,

tetur i//ic,qui/ructuin secu/i snspirat. (10) 4- ibat.

(8) 2. Intuens crucem , liclus cam sa-
In tribulaliouihus , arniclionihus et crucibus lulat profert internam
, et dulcia verba (.\\\x
laelalur. Idcirco Prophela Evangelicus se animi loetitiam demonstraiit, etsluporem Ber-

(1) Impcrf. Ilom. a. in M.-iUli. — D. Damas. L.

I. d«; Fid. ij. — Ter». L. di! .Spirl. j8.
(?)
— (4) .Spn. (1) Ksa. Gji. —
(a)T«rt. L. ad M.irt. a.— ("^) Sirm. ».
— L. 8. Mor.
{:•)]

— IJo.t. L. d»; Coiis. l'ros. 3. di; S. Apdilinar. —

(i) Toit. Scm p. i3.
(')) J. Cor. 7. —
Toiii.
(.))

1. —{-)
.1.

T<;rl.
('))

Prad. ful. iG l. — (8j Tprt. L. dc — {(>) lluf,'. Caid. iii c. a(j. Ccn. — (7) Sciui. a. dc S.

Spect. ag. — (y) D. UtrD. — (lo) Teit, L. ad Mart. a. Aodr. — (8) D. Ucrn.
38 FI STA APOSTOT.ORnM. — CONCIO V.
nartlo inf»oncraiil : qnasi nun honio, sed Aii- ordinat causas , ul hoin ex adversis profi-
geins sil qui ita loquiiirr: « Obsecio, fratres, ciant et ad pia iranseant merita , impietatis
,

liomo csl (ini lociuiiiir? an iion osthomo, sed ingenia. Nam qnos per cruentissimum perse-
Anoehis aut nova ah(|ua crtalura?
,
» lland cutortm liumiliaverat tliabolus , exallavit
<Jul>io homo niortaHs est. • Ilomo plane si- Deus quos ille (hnnnavit , iste glorificavit ;
:

niilis iiobis passibihs , nain passibilem eum ijlc op{Hubiiis achniplevit , hic praemiis ; illc

passio ipsa les»alur , « fitid (i])jifo})}ii(jttante iiicluxil m<»rtem , hic ad vitam tlc morle per-

Uitn Ifvtdbttnilus ejsii/fat. ]Ne(|ue , 3. Minoii duxit. » (i)Martyrium Sauctorum, et impie-

fmudioafTuilurquandiu incruc^ suspenditur. tatis elpietatis ingenium praedicat. Impielalis

At unde tantuni animi robur? unde tam in- ingenium in lyrannis , qui impie et crude-
victi nectoris fortitiulo ? unde lanta cordis liler marlyres perse(|uuntur. Pietatis inge-

jubilalio , ut non sohim non coiitiislelur nium in providentia Dei , quae utilur impie-
sed etiam niafftmpere laUetur ; ut non solum tate malorum persequentium bonos , ut bo-
iion timeat, sed eliam exsultans jubiletetgau- norum pietatem manifestet , eosque abunde
deat? cvh) in homine iio\;i hffic exsul-
" l iide gloria et felicilate proemiel, Qnce est ista re-
latio, hactenus inaudila ? Unde in
et I.Tlilia rnni , et quam stiipenda clivcrsitas P Unus
homine tam spirilahs mens , tam fervens ideni et pccUiT secum causam portat et glorice.
charilas , aiiimus tam rol)ustus ? » Magnum (2) PceniB ,
quam iufligit injusta et impia ty~
iiivenio discrimen inter Magislruiu el disci- rannorum crudelitas ;
gloriae ,
quam meretur
j;ulum , Christum et Andream Christus : invicta raartyrum patientia. Ilanc causam
niorti proximus tristatur : Tristis est (uiinia poenae et glorioe in beato Andrea recognosco.
nica usfjucafl niortem (1) Andieas vero duc- .* Pcenae , nam injuste dainnatus esl ab JE.^xo
tus ad supplicium, laetatur: « Agnosco plane proconsule glorine , nam crucis supplicio
;

in duce pusillanimorum trepidationem , gloriae beatitudinem meruit : ita ut <jr//o£?/u/7

agnosco aegri vocem in medico. » (ajChristus i/istrumentum poence^ sit gloritv testimonium^
suscepit in se Andreae infirmitates , et An- ct flolorum matcria transeat ad insigne me-
<lreae suam conlulit fortitudinem ; unde vox ritorum. (3)
illa tristis quam profert Dominus est Andreae Daniel nuncupatusest r/r<:/f.y/Jmor«/?i(4)-*
quam suscepit infirmitas ; vox vero laetiliae Andreas vir desideriorum crucem ardenler
cjuam profcrt Andreas , est fortiludo quam cof\cup\\it. Tota vila C/iristiani sanctum de-
iicccph a Christo. MirabiliG facta est inter sitlerium est. Bealus Andreas est Chris-
Christum et Andream commutaiio : Andreae tianus , antistes, et Cliristi discipulus. i.
suscepit infirmitales , Christus ul se verum Christianus , imo Protochristianus : nam ut
homiiiein demonstraret Andreae contulit ro- docet Doclor Angelicus, Antlrcas fuit pri-
bur et la'litiam, ut eum Diviiiitatis efficeret mus Chrislianus (5).- primus etenim fuit qui
^arUcipeni, totcriices Diuini/atem consccutw. Messiam recognovil , eum fratri indicavit

(3) De qiio decantat Ecclesia « Homo Dei : Infcfiimus 3Iessiam (6), et Shwonemml CAuis-
ducebaiur ad sacrificandum, w crucem deside- tum adduxit. 2. Sacerdos : ut ipsemet ZEgoeo
rans ut prtliosam , deliciosam et gloriosam. proconsuli teslatur « Ego o.mnipotenli Deo :

3. profanus hostis nequafpiam tan-

L.cce quiunus et verus est , immolo quotidie , noa
tum prodesse potuisset obsequio , quantum carnes laurorum , non hircorum sanguinem,
/;ro/M/7^'-/«(^//o(4)-"obsequendoenimuonproe- sed immolatum agnum in allari. » 3. Christi
buisset Saiulis marlyrii palmam , at perse- discipulus quare crucem alloquens , sic fa-
:

quendo subministrat eis ac(juirendas gloriae

, lur « Stiscipe me discipulum ejus qul pe-
:

maleriam (piapropter tyrannis exprobranl

: pendit iu te magister meus Christus. » Et
niiiriyies apud Tcrtullianum \Crudelitas ves- sub his tribus titulis crucera desideravit. i-
/r« rtOAVrri c.s7^/or/rt, (j) Christianos Dominus Ut Christianus quia crux veros denotat
,
lyraunorum saevitia insecutos bealos prae- Christianos Ea nos ostendunt Christianos ^
, :

dicat « IJeati eslis cum maledixerint vobis

: qine patimur ad exemplum ipsius Christi ; 1.
homines et persccuti vos fuerint (6)
, » Ut sacerdos et antistes. Chrisliani praesules :

illorum enim persecutio est vobis multum antistites crucis 'n) m\nc\y\)^\\\wv , tum quia
{)ro(icua inainet vos glorifirat, et felicitatem in tremendo missae sacrificiocruentutn crucis
*e6tram iiicrementat, « Divina providentia sacrificium commemorant ; tum qnia crucem
quae eliain malorum operibus bene utitur suam post Christum portant ; tura quia prc»
,
ineliora de contrariis peragit et ila justas ,,- ,„ — r-i
Emiss. n
u ir ^
ac !?„• Pi,«ph
:
» Uom. 4- (2) tuscu-
J / fcpiplian. 1
EiispD,
i
(,)
Emiss. Scim. dc S. Homan. — Eiise!). Emiss. Ilom.
(1) Maltl). »7, — (i) D. Bnrn. — (IS) Tcrt. L. », ad Epiplian. ct Alcxand.
(.1)

—(4) D- Aug. Trac, 4- i"

IVai 7. _ (4) Ttrt. Apol. II. — (5)Tert. L. ad Seap. 4.
,., jjS.
^p. Joan, — (5) In 1, Joan. i5. — (6) Joan. i. — (7)
- (6) Malllu 5.
XcrL L. i. ad ftat. 1 1.
 FESTA APOST'. r.ORUM. — CONCIO V. 3p
Jefenslmic rcligionis niarlyriuni pali exop- monlo rcligionis , et prwlio coufessionis, pio
lant , ad qiiotl horlaiitur jH-r crucern ejuam justitia ct sacranicnto. (i) Ettlcbia cos vene-
,

defcrunt t>;..o vjppensam ; 3. Ui Cliristi dis- ralur, in eoruni honorem dies sac ros conso-
cipulus, utma-jisirumsuum imitarelur, quia crat , et in numero divorum animnieranlur.
non est discipidus supra magislrum nec Qui puniunlur consccrantur , el numina
,

scnnts super i/ominum suum : quia cum ma- crunt diccnda snpplicia. (2) Eorum rehuuiii;
gister et dominus ipse pcrpessus sit pcrsecu- magna hahenlur in veneraiione , el sepulcia
tionern, et traditionem , et occisioneoij miilto devotlonis gratia visilantur /acie enim : ^
magis servi et discipuli eamdem eupcitdcre injustitia' pcrit Justus, eterit /lonorscpullura
debebunt ne (piasi superiores cxcmpti de iiii- cjus. (3) Tandem Irauseunl r/e tormentis iii or-
,

quitate videantur ; quando /loc ipsum suffi- namenta,desufjpliciisinde/icias,deii;nominiis

cereeisadg/oriain dcbeat,(rqiuiri passionibus in /lonores (4)', quos passiouihus sibi meriit>
Doinini ct magistri. (i) Ut hos tres titulos compararunt. Haec qure sunt cunctis marly-
digne sustiueret, crucem desideravit Andreas, rihus communia, speciahterconveniunt heato
et nunc russatus sanguinis suispc (2); id est, Andreae qui in ca-lo immorlali gloria coro-
,
animoso desiderlo effundendi sanguinem , nalur, in Ecclesia solemnilate lionoralur.
pr.Temature purpuratus crucem soUicile quae- Quem adhuc Phihppus Prohus Dux Burgun-
sivit. diaefideicathohcoepropugnatoracerrimusjsihi
PARS. Ca/or est omnis affectus
II. : ve- advocalum et patronum eh>git , ejus crucem
rum cum in affectationem J/abc//atur ,
jani pro insignibus assumpsit , iustituitque ordi-
de incendio g/orice ardor est. (3) Uli superhi "t^ni aurei velleris in ejus honorem ; quem
ardore incenduntur, ita pohtici et avari in Hispaniarum rex eliam nunc pr.xbel Magna-
altectationem llahellanlur. Superhi quaerunt tibus , tanquam ingensgratioeet benevolentice
famam , qua in homiiuim memoria perpetuo monumentum. EjusmodiOrdinem siinul cum
vivant ; pohtici quaerunt affinitates , quibus Belgio, haereditario jure accepita Maria Bur-
prosperentur , avari vero quaMunt di\itias , gunda Maxirniliano Auslriaco matrimonio
queis ditentur verum lii (juaerunt et saepe conjuncta. Et non immerito in lionorem
:

saepius noii inveniunt. Puriori tlamma incen- Sancti Andreae inslitutus esl , ob conjunc-
dunturquiaffectant passioiieset cruces. 0'ha' tionem quam hahet Apostolus cum Agiio im-
digno ambitii consecrata. (4) Hoc sacro ar- maculato : nam quaerendo crucem , nohilem
dore accensus beatus Aiidreas quaesivil cru- cum eo contraxit affiiiitalem.
cem el invenit , i. Gloriosam tamositatem ; 2. Teneo meumC/iristiim innominesponsi.
2. Sublimem affinitalem 3. Opuleutam hae- (5; Sic loquitur Sponsa , cui Christus est
;

reditatein. Sponsus sanguinum ul autem docet Andreas ;

I. Multi, eiiam Gentiles, atrocissima quae- Cretensis , Criix est vincu/um conjiigii.
que passi sunt supplicia, ut quamdam com- Coclestis hujus Sponsi fragraus amore sic fa-
pararent sibi de fnma ceternitatem. (5) Unde tur Sponsa « Quis milii det te fratrem meum :

postquam Tertullianus retuWt g/adium gra- fugentem uhera matris nieae, ut inveniam te
vem , et cruccin exce/sam , et rabicin bestia- foris, et deosculer te, et jam nemo me despi-
runi , et summain igniuni poenani , et omne ciat? » (6)Christum intus et foris contempla-
carnificis ingeniuni in tormentis (6) ; sic con- tur Ambrosius. Iiilus in sinu Patris habitan-
cludit Acerba /icet ista , a mu/tis tamen tem foris post hunuuiationem in utero Vir-
: ;

ceqito animo excepta , imo et u/tro ap- ginis factam , pro sahile hominum in cruce
petita , faina: et g/oric^ causa , nec a vi- sanguinem fundentem. Foris factus qui erat
ris tantum , sed ctiani a feminis : quorum intiis ; vide i//um iiitus qiiando /cgis quod ,

plura utriusque sexus congerit exempla Sed in sinii est Patris ; cognosce i//um foris, qiian-
:

/icec exemp/a omittamus de affectationc ve- do nos quivrit , ut redimat. (7) In cruce des-
nientia. (7) Consideremus martyrum tor- ponsatus Christus, eumque in cruce deoscu-
inenta, qui passi, sunt non ex gloria, sed pro lata est Sponsa. Tiinc cniin foris inventiis cst
religioiie ; non ut sihi compararent famam
,
Sponsiis , et oscu/atus a Sponsa , cum /iiinia-
sed ut Dei procurarent hoiiorem verum fii- nitate vestitus , et extia Hicroso/ymam crii-
:

giendo honorem , honorem adepti sunt : Si- cifixus , eam ipsani a sempiterna morte re-
quidcm /lonoratn est apud Deiim mors re/i- demit. (8) In cruce Christiim quirsivit et
giosorum ejiis , quce in ipso aditur ex testi- invenit .'\ndreas in cruce sihi eum despon- ,

(i)Tcrt. Scorp. 9. — (j) Tnrt. L. <!,• Cor. Mil. i.— ("^) (i) T.-rt. Srorp. 8, —
(a) Trrt. Apol. i j. — (ri) Tcrf.
Tert. L. de l'.ill. 4. — (i) Sfiv.T. Siilpio L. 1. Sacr. IIi»t. Scorp. 8. — (4) T.rt. L. 1. <!.• Cull. F.m. 4.— (5) Tcit.
— ('>) Tert. Sr„rp. 6. - ('.) Terl. L. ad Mart. 4. — (7)
L. 4- a«lv. Marc. 11. — {<\) Cni.t. 8. — (;) L. «le lus-
Text. L. ad Marl. C. tit. Virg. tap. 1. — (8) Tljilu. Caipal. in c. 8. Caot.
 /fo FESTA ArOSTOLORUM. — CONCIO V.
s;ivit ; sed rdarn cuni
iihi rm/i snlii/ii pro eo ,
lunt tcniporalem. Nam si alias Romani
eo mori vitlcretnr. (i) Iiiter conjuges est atlilelas iti areiia viclores corontibant , et eis
omniinoda l)onorum et malorum socielas. ol)jeclat Terlulliatius : Ecce e/iim et to/inen'
Sj)onsa sacra e\ passionihus Sponsi hoiiorem iorunice/-tami/inco/oriantiiravobis{i)^i\\i\\n\.o
el tlecoifin tmiiuatur. Quam iileo sic allo- magis Deus coronat marlyres qui slrenue pro
Sponsus: Oslende miliifaciem tuaiu:
qtiitur « ejus gloria clecerlant , et gloriose de suis
faciesenim luadecora. » (2) Cliristus ubicjue inimicis triumpbant! IJnde sic Genliles allo-
puUber ail D. Augustinus , sed potissimuin
,
quuntur Pncliu/n est nobis (juod provoca-
: ,

/7M/<7vr/-/////^'//o(.'^^iiiquocrucirixusest.Quam /nur arl tribu/ia/ia , ut iUic sub discri/nine

pulclira Spor.sa Cbristo concrucifixa ! qtiara capitis proveritate certe/nus. Ficloria aute/n,
(leco/a facics qiuv non erubescit aucto/r/n p''o quo certaveris , ohti/iere. Ea viitoria
,

non confuuditur a /•cdcniplor-e. Oste/idit er-<^o habel ct glo/iain placendi Deo , et prceda/n
facieni siiani , signaculuin crucis prceferens. vivendi in wter/iuin. His verbis ad ungueiTi
Andreas Cluisto desponsatus in cruce pul- describitur et pugna, et victoria , et corona
cbrescit , de suo Domino non erubescens , beati Andre.ne. Pugna quidem , nam provo-
sed palam cl publice confitens. Non solum calus ab ^Egaeo proconsule , tanquam bonus
erucein stipra froutem praHulit , sed etiam Cbristi miles fortiter Victoriadimicavit.
cruci affixus fuit , ul esset particeps passio- eliam quia suis rationibus el miiaculis ejus
,

numCbristi(piasI.Tetantersostinuit:£/e///w.y<?- saevitiam snperavit ; tandem corona , nani

cundtinifpiodconiniunicatis passionibus Cliris- patibulalus Deo placuit , et de ejus manu
ti
,
gandetc , titi et iii i-cvelatione glorice ejiis coronam immarcescibilem accepil. Sic fantur
gaudeafisexsulta/ites. Sidedecorainini i/i /10- primiceri Cbristiani : Sic ita /los ad Deuni
mine Clir-isti , expansos iingula? fodiant ,cruces siispendantj
beatiestis, quoniarn gloria et
Dci spiritus dum
ne guis ignes /arnbant, g/adii guttur-a detru/icent, bes-
reipiiescit in vobis ,

vestruin patiatur ut lioinicida , autfur, aut tice insi/iant, paratiis estadomne supp/icium
ma/eficiis, aut a/ie/ii speculator ; si aute/n ut ipse liabifus orantis Christia/ii. (2) Ipsa na-
Chrislianiis , /le ernbescat. {/\)Cv\n\u\os\ (i\n tura nostra crucem visibiliter repra-sental.
^oelerum suorum luunt poeiias , erubescere Ut enim ait Anastasius Sinaita Ilomo ad :

debent ; nam eorum supplicium probrosum formain crucis figu/-atain liabet iniogiiie/n
est, neque martyrii bonore donantur : Mar-r ut qui sit ad imagi/ie/n Chiisti crucijixi.
(3)
tyi-es VC/-OS /lon facit poe/ia , sed caiisa.
(5) Ilomo ex aiiima et corpore componitur; se-
Ut enim animadvertit D. Augustinus , ti-es cundum animam eslad iniaginen), nonCbristi
r/'uces uno in /nco erunt : in una /atro libe- crucifixi , sed Dei ; secundum vero corpus
ra/idus in a/ia /atro damiiandus , inmedia est ad imaginem Cbrisli crucifixi. Coipus so-
,

Chrisliis nllcriim /ibeiatiirus , a/tc/uin da/n- /arn quod i/i modum c/7/c/.y o7. (4) Corpusex-
natiirus.Qiiidsiinilius istis crucibus Pqiiiddis- pansis manibus Cbristum crucifixum reprae-
similius islispendentibus ? (6) Impiobus lalro sentat bic esl babitus oranlis Cbrisliani , ad :

«que ciucifixiisacbonus, et tamen damiiatus supplicium crucis parati. Licet nu/ic sarmen-
fuit, quia crucem subiit , non pro Deo nec ticios et semaxios appel/etis qiiia ad stipile/n
,

pro religione iiec in praxi virlulis , sed in dimidii axis /-evincti sarmentorum ambitn
,

poenain suorum criminum quaj in patibulo exurimur. Hic esl habiliis victo/ice /los-
suis blasjiliemiis incrementavit. Bonusautem t/(E : tali curru ti'iu/npliamus. (5) Clirisliani
latro Cbristuin recogiioscens et coiifilens , a deferentes in suo corpore imaginem Cbristt
suis absobitiis est criminibus , et dominios; crucifixi Cbristiani oranles manibus expan- :

bealitudiiiis consors factus In hocfe/ix i//e sis , brachia in modum crucis ba!)entes ,
:

vo/utatus est latr-o , qui brei^i ponte crucis de parati sunt ad cruces , quia crux- est habilus
putibiilo ad regniim , de supp/icio ad para- victoriae ipsorun) , et dum cruci affiguntur
,

ditum trans/alus est. (^^Bealus Andreascruci in cruce velut in curru triumpbant. In cruce
est aftixus, non pro suis criminibus, sed pro suspensus beatus Andreas detulit imaginem
iide Jesu Cbristi , et Domini inhoerens vesti- Cbristi crucifixi , victorios habitu indutus
giis , ct passionum ejus societatem quaerens, fuit , gloriosum Iriumpbum egit , tanquarn
;etcri)am iiiveiiil bnereditatem. victor a Deo coronalus fuit , et coeli ba^redi-
3. Mnrtyrii felicitaleni pr?e(hcat Ter- talem sibi comparavit. Cbristianos nuncupat
(8)
tullianus : qiiia Deus immortali gloria remu- D. Cyprianus hccredes c/'ucifixi ; maxime
nerat eos , qui pro ejus nomine vitam amit- qui pro illomartyrium patiunlur; cuni Christo
(1) D n,rn. - (,) CanU - (:i) ,. In Psal. 44. -
'^*''; '!.'"'r-
—
".- {•'•.) l). Aug. 1:,,. ,f.;. ad Fe.sli.n..
(^)
(') Trrt. Apol. 5o. — (7) Trrt. Apol 3o. —
p) L. I.
— —
.

(0) l',|.i.Hi. 4,S. :,;! \ inccnl. — (7) l'et. Daui. Serin.Go. Anajj. Cont<-mp. in Gen. Terl. L. de Idol. 12.
— (»;lcil. Scoip. i3. ^
'
(5J Tert. Apol. 5o.
(5)
(4)
 FESTA APOSTOLORUiM. COiNCIO V. 4i
namquepalieiileSjCumeo «jlorincanlur. Qund tus est , non secus ac Siiuon. Ad
unain vo-
hcvrcdes quidcni Dei^cohcR-
sl filii ct hcpredes ; ceni Doniini sicut ille palrcin ,
patriain , cen-

rcdes vero Christi : siquidein conipatiniur. (i) suni reliijuit , hiboribus , opprobriis , itineri'
Passiones sunl dispositiones pnevioe ad cun- bus , contunieliis , vigiliis Christi inde/esse
secutionem ploriie ccelestis. Quoil deiiota- gerinani societate doiiaret. Tum quia Cliristi
tuin vult n. uoriianlus in dedicalione Kccle- imilatus virtules , contumelias et passiones :

si;e. Dum
Ecclesia alicpia consecralur , snpra
paiietes pinguntur cruccs coronataj : Tolle
irucein,si visauferrecoroitani[^); quia crux
est niedium ad comparandam coelicoronam
Iino ut vuk D. ClHysostonuis, crnx est ip-
, a!(jualur. Nain crucein conjunctis viribus ar-
samet corona "loriae , coronas nierebiniur ,
cruces. Has coronas ineruit et accepit
nierito beatus Andreas (piia sollicite qua,'si-
Sequitur rite inoriendo Doiniiiuni a'stuaits et
anhelans , ac toto virtutis gradu doininicis
incunibit hcerere vestigiis. Tum quia crucis
snpplicium ardenter passus est in quo fralri
denter incadunt. Quando autein aidore cru-
ceni amaverit et sustlnuerit Andreas, decla-
, rat nernardus bauc eiiiin passus esl , non:

vitcrucem et per crucem coelo natus est

, ;
iitodo , I. Libcitler , i. sed el Palicnter ; 3.
et ob banc causam Petrus Damianus An- veruin et Ardenter.
dream et Petrum filios crucis nuncupat Qui : 1 . Nobis est iioluntas et arbitriuin eli-
enini hic sunt filii Joannis , illic sunt fdii gendi. (i) Licet autem timor voluntatein ali-
crucis. (3) Quasi dicat Pelrus et Andreas : quo modo cogat , toUatque arbitrium eligen-
iii bac vita moi tali sunl filii Joannis. « Eorum di , metu Ount
(juse libenli iion fiunt
eniin ,

namque pater Joannes vocabatur ; » at in aniino; perfecta tamen cliaritas nullam vo-
cwlesli gloria sunl filii crucis. Sicut enim luntati infert violentiam : Perfccta enini di-
niater filios suos non occidit , sed generat , Andreas
lectioJorasabjicittiinorein.[i) Deatus
lucemeis non eripit , sed tribuit , non affert perfecto Deisufllammalusamore, noncoacte,
mortem sed dat vitam , sic crux quasi An-
, sed libenter ascendit crucem cjuia ab ejus ;

dreoe mater, illum coelo parturivit. Bina est corde omnem penitus amor excusserat limo-
Andreae nativilas una , qua nascilur terraj; : rem I^go : , aiebat , crucis Christiservus suni,
altera ,
qiia nascitur ccelo. Illam babet a et crucis trophceuin oplare potius debeo quain
suis parenlibus, istam babet a cruce. De qua Deinde paratam sibl allocpiebatur
tiinere.
sic eloquenter fatur Clirysologus Z?crt/«A" ^/<- :
crucem Antequain te ascenderet Dominus
: ,

dreas tnerito natus hodie creditur , quando tiinoreni terreniijn habuisti , inodo vero aino-
non ad pra^sentein vitant inaterno est effu- rein ccelestein obtinens pro voto susciperis.
sus ex utero , sed coiiceptu Jidei , ntarlyrii 'tum ex devolae plebis achaicae instantia et
pnrtu , carlesteni nnscitur generaUis ad g/o- jpsiusmet tyranni imperio crucem dimiltere,
riam : qiiando non euni inaterna cunahula seseque a tanli supplicii lorinento posset exi-
suscepere vagientein, sed superna triiiniphan- niere , attamen ob Christi summe dilecli
teni secreta reccperunt : qiinndo iion iiifirinuin amorem nequacpiam voluit ecruce dissolvi :

lactits paslnni genilricis trahil ex pectore ^ sed nam, ut referunt Acbaiie presbyteri , « mil-
pro rege siin devotissinius iniles virtutis san- tentes manus ad crucem ailificeG non pote-
guinein fudit.Fii>it, quia morlein ccclestis ini- rant penitus contingere eum ; et subindealii
litiie beUator occidit. (4) Hoc autem est dis- e alii intrerentes ut solverent eum , non
1- • •

crimen inter terrenam et ca-lestem nalivila- poterant penilus climovere eum » tanla tli- :

lem ; quod in illa vivit ut moriatur , in ista lectione cruci eial adstriclus. Vcjluntas circa
morilur ut vivat : in illa suum non praebuit boniim fertur desiderio ,
gaudio et anmre.
ascensum (piein parentes siiie ipso operati
, Desiderio circa bonum absens , gaudio circa
sunt ad ipsam ipse sine suis parentibus cu-
:
bonum prasens , amore vero circa bonum,
currit ; non enim ccelo natus est nisi post- sive absens , sive pnesens. Crux fuit objec-
quam crucem desideravit, qu<esivit, invenil, tum voluntalis Andreae , cujus bonitatem
el inventam ardenter amavit. piiedicat O boiia crnx I Ilauc absenlein diu
:

III. PARS. Andreae dilcctin magnnnimis desideravit. Qiiain libenter crucem amaverit
est tum qiiia germani sui Petri adae^piat ronstat tuin ex ejus gaudio unde aiebat :
ify) :
,

generositatem ; Nec euin ciirsus facial dispa- Securus et gaudens venio ; tum ex ejus (le-
rein frntri ,
qiiein iiatura similem ,
vocalio votione et pielate in Deuin. Ne inlcijicias

sociitm, parem grntin ipsnm pprfecernt. (6) hominem Dcn chariim , piuin et niansuelnm;
proconsuli ; tum
Tum quia prompte vocanli (^bristo obsecu- sic loquuntur lidtles Ai-xo

(i) Tort. Scoip. \'t. — [i) Sorm. df Criice ct Lafron.

L. dc Exliorl. Cant. ».
— (i) Ttrt. Sciirj».
— Srnn. I. (li; S.
r»; .\n(li<a. — (4) Siriii. i^J. — (5)
(i) Tcrt.

Tert. L. dc Pal. u, — (G) D. Clirys. Scrui. i33.

13.
3*
 ,^a FF.STA APOSTOLORUM. — COKCIO V.
rx invicla patienlia qiia sunin susiinuit snp- ilivini ainoris qiio inlus arclet ,
scinlilljc per
nlicinm. verba erumpuiit ; et, ut fatur Beniaidus , ab
^.Di!ectiop(itienrtiC(Uscipliiiiscru((ittir.[\) i/iteriori inccndio emicnnt ,
nesluans iiUus ili-

passidHP I). Cynrianns ci)llii;it cli;iiilateni:

V.\ vini ainoris, crticifi.ius cracifixuni pra'(licnbat.
^iic eniin Aposloluin lojjit Lliaritas onmia : (i) A quidusdain nuiicupatur Andreas cs
suffert oninia diligit. liaque
.,
ex mente D. lanipadis scd lainpadis lucentis et ardentis :
;

Cvpriani idein est diligfre ac sufferre et ; lucentis veritatis splendore ; ardenlis dilec-
econverso. Veruin, ut l)eiie animadverllt Ter- tionis ardore. Veritatis luce ellinicos illunil-
tulliaiuis, idco dilectio sustinet , omnia to- navit , ardore ad diviiuini sufflain-
cliarilalis
lerat , itti(jue quia patiens .
(2) Ex cruciatihus niavit ainorem et tum lucis splendore, tum
;

pro Deo it)leratis dilectioiiis veritas conipro- dilec.ionis ardore , cruci affixus Andreas
batur , el ex palientia , qiia tolerantur tor- vij^inti niillia boininum ad christianam de-

menta ,
perfectio dileclionis deinonstratvir. duxit roligionem.
Qualis fuerit Andrese diiectio constat tum Basilius Magnus Christlanorum vitam vo-
cx supplicio crucis qnod patitur, tuin ex ad- citat vitam cruciftxorum. (2) Quia , ut docel
uiirabili palientia qiia tam acerbuni suppli- .Aposlolus , qui Ckristl sunt carnein suani
cium per duos (lies integios patitur. Christum crucijixerunt cuin i>iliis et concupiscentiis
sub nominetauriprodit AbacucPropheta. (3) suis. (3) Veri Christianl, non solum carnem
Tauri rohur in cornihus silum est lorliludo , cotriiplam quasi fomitem concupiscentia-
vero Christiin nianibus cruciaffixis, Sicacule riun crncifigunt et castigant per jejunia , ci-
Terlulliaiuis Prophetae expendit mentem a licia , lahores
,
posnileniias , sed ipsain con-
(pio Christus signi/icabatur ^ ciijns cornua cupiscentiam et naturam corruptain cuin suis
csscnt crucis extinia : nani ct in antenna na- hahilualibus viliis , depravatis inoriljus cru-
1'/^
,
qu(e crucis pars est , cornua extrenii- cifigunt et comprimunt, eliam cum dolore ad
tates focantur. Hoc niore cornutus (4) dicl- inslar Christi crucifixi qni in cruce sunimum
lur B. Andreas in cruce suspensus. Etiam persensit dolorem. Christus ob hominum
taurus et cornntus potest nuncupari ratione amorem cruci fuit affixus, Ciiristiani vero
invictje fortitudinis qiiam ost( 'at in cruce. •
Christum ardenti amore diligenles , dicunt
Fortem facit i^is amons ; niliil ditrum, nihil cum Sancto Ignatio marlyre Amor meus crn- :

amarumy nihil grave , nihil lethale compu- cifixus est ; et ut domlnico amori aliquate-
tnt omor \'erus. (5) Andreaj forlitudo ejus nnsrespondere valeant, concupiscenlias cum
noininc denotatur etenim Andreas idein : vitiis crucifigunt. Christiane , .y/ «ewo ?e m/-
est quod t'/>/7/.f , fortis etrobustus. Fortitu* c/y7^'^/7, /y>AC/e c77/67y7^'-e.(4y Christuscrucifixus
dinem mutuatus est ex firtute crucis (6) est exemplar martyrum quos tyranni affigunt
et virlulem ostendit in cruce quam sustinuil crucl, et Chrislianorum qui semetipsos cru-
ardeiitcr. cifigunt. Christiane Christo Domino non ,

3. Dilectio Deiim diligens ex totis viribus sufjficitcrux sunsine tiia. (5) Christiani Cbris-
suis quibus in inartyrio decertat (7) , arden-
, tum diligentes , cruci dominicae suain annec-
tissima est.Ea fuit Andreae dilectio, qua cru- tuntcrucem seinetipsos crucifigentes anujre
;

<em ardenter amans , in ea pro totis viribus perfecto , ait D. Auguslinus , caventes ol-
drcertavit. Qui initiatur a tiinore cruccm fendere illum quem toto corde anima el ,

Christi sustinet patienter : qui proficit in spc, mentediligunt. Scelerosi vero Christiani con-
portnt libenter : qui vero consuminatur in cuplscentias suas nilnlme crucifigunt , quia
charitate , aniplectitiir jnm ardcnter. (8) Iii nequecrucem, neque crucifixuin diligunl :

consummatns beatus Andreas, cru-

(harltale etenlin si crucem amarent , vitam crucifxain
cem aidenter ainplexns est , et Dei amore (6)Quantumdisiantab Anostolorum
flo^f/w//.
tnlus ignescens ,
ait Bernartlus , dileclionis perfectioiie patet, qula neque crucifixi sunt
»pia cor ejus testuabat , scintillas per os et ligno ut Andreas neque cruclfixi mundo, ut
,

verba emiltebat. Quas cum slupore adinira- Paulus qui de se affirmat : Mihi mundus crii-
liir Bernardus. Quales scintilla; sunt ist(e P
cifixus est, etego mundo.[y)CAiri!i\.\ixue,t\o\a
Xec miruin si ex ore Andreaj sciiuill.ie exsi- ut cum Christo et Andrea crucis sustineas
liuiil ;
illiim eniin Deus posult ut ndnmantem supplicium , sed ut ad Pauli imitatlonem sis
ct ut siliceni (9) ; priino ut adamantem mundo crucifixus et vlclssim mundus llbi
, ,

deinde ut silicein. Andreas adainas seu , sit crucifixus. Tu autem morluus es , et toti
Denm amans , silex efficitur ;
qula ex igne mundo crucifixus. (8) Mortuus vltae inundia-
(1) T«rt. L. (le Pat. n. (i) Ibid. —
(.>) Cap. 3. — _
[\) 'IVit, L. adv. Jiid. n.—
(5) Cliiy.iol. .Scim. 40. — D. Chrys. — (2) De Consfit. Mmac. c. 21.
{'>) —
(fi) Ihi.I. _
{-) Tcrl. Scorj.. 6. —(8) D. Bein. Scrm.
(1)
Galat. .5. — (4) D. Clirp. (.5)—D. Chrys. —(6) D.
a, de S. AnUrta. — (y) liiecij. 3. Cbrys. — (j) Galat. G. —
(S) Basil. Mag. Ibid.
 Fl^STA APOSTOL RUM. — CONCIO VI. 43
li ; vittE concupisceBlice , vlta; viilorum, quae lioc uno plenUis accumnUwit et acen>ai>it.
vi<Tent in niuiido : ut autem raliociuatur An- Ilic /iposlnlus , Prophcta Ei^an^elisla , .^

gelicus Doctor , (pti
illis operibus (lccidit , quce illi vitce con-
^'77/««/. (i) Chrislianus mundomortuus (lel)et
(lisislere ab operibus cjua? vilae niundiali
competunl sciiicet a superbia , avariiia
, , manna Sanctorum cunclorum virtules
iinpudicitia gula , aliisipie vitiis (jurc vilani
,
mundi sapiuiu. Nam ul addit Anorelicus Doc-
moritur alicui i>it(C , ab Martyr ^ Conjessor, Firgo, Doclor (^i) ; et
ol) hanc causam Joannem mannae comparat
Pelrus Damianus. Nain sicut manna omiie
saporis referebatclelectamentum, ita Joannes
velut
et perfectiones sapit. Idem Cardinalis posl-
quam fusius Joaiinis commendavit laudes ,

ior , (jui incipit i'ii'ere alicjna ^>ita , illa opera eas velut breviori compendio complexus ,

/acit (juce competunt. Chrislianus ait Merito dicitur os Dci , li/igua Spiritus
illi i'if(e :

mundo niortuus el Christo vivens , vitam Sancti , cedrus Paradisi lux Ecclesioi , de- ,

agat Christo conformem , nitnirum vitam cus orbis y prteco cceli , liuneii muiidi , sidus
mortificalionis , pcenitentioe , crncis , ut va- hominuin, specimen Angeloruin, lapis vivus,
leal dicere cum Paulo ihristo confixus sum speculum liicis, logotheca Diuinitatis , forma
;

cruci (2) ; vel cunj Igiialio marlyre Christo fulei , coluinna coc/i , architeclus feri taber- :

co«c/7<r///x//* *///??; ad instarPetri et AndreaB, naculi , (juod Jlxit Dens , et non homo. [2)
qui Ciirisli amore sulflnmmali , crucifixi suiit. Tot coiiglobala encomia Joannem mire pru?-
Petriis nam(jue crucem , arborein conscen- dicanl , cjuau lii)ens pra^tereo tria duntaxat
dit Andrcas : ut qiti Chiisto campati gestie- asserendo , sciUcel (piod Joaiines est , i. In-
bant, insemetipsis fignram^forinamque ipsius ter Apostolos Domino charior; a.InterEvan-
expriinerent pnssionis : et redempti ligno gelistas subUmior 3. Inter martyres con- ;

consummarentur ad palmam : Andreas

sic stantior.
nostcr , etsi cedit ordini ,
pr.i mio tanien non Dei dignatio suas prcemittit prcerogativas.
cedit , e^ /<7/;o/7* (3) ,• passio namque, seu ciux (3) Si ullus unqwam Sanctus fuifa Deo pri-
AndreaB aeterno munerata est praemio. vilegiis commendatus et praerogalivis opu-
lenter dotalus maxime D. Joannes cjuem
, ,

• •«»«9»»«>»»««»»»«a,»9»9»«9a3,»»«9» in Benjamin figuratum vuU Polycarpus mar-

^y"' ^"i sd Victorem Summum Pontificem
CO\CIO SF\T\
scribens , asseverat Joannem easdem habere
coeteros Apostolos praerogativas quas
HEKTvyiJoanncm omnia /am, ut exomnium ^"P^^
defloratione constriictum (4) queni ideo Bo- Benjamin supra suos fralres. (4) Joseph ennn
,

naventura nuncupat/«/c/-06W////</// sanctitatis, ^""ctis volens suam demonstrare benevolen-

scilicet mundum perfectionis ahbreviatum ''^"' '
singuhs duas praebuit slolas ; et quia
,

seu integrum mundiim Cenjamin prae alns dihgebat, dedit ei qum-

perfectionis in uno
Joanne conclusum : Homo gra^co sermone di- ^"^ ^'"''*^ ' ^^ trecentos nummos argenteos.

c/7///-microcosmos,//oc/?^/, ininor mundus(5); 1^""''*^«""" fi'" Jacob duodecim repr.csentantt

quia est velut quoddam cunctarum creatura- Apostolos : et quia Joannem Dominiis prce
rum compendium Greg. Nazianze- : et ut ait ^ '^''^ diligebat (5) ,
plures ei largilus csl
nus, inpan'o mngniis munditsc(mstituitur(6); P«a^'ogaHvas , ut divma munificentia Joanms
quia universus orbis tam late diffusus et tot "0"'"" responderet siquidem Jcmnnes cui
:

creaturis c/jadunatus abbreviatur in homine: ffonatumestinterprelatttr.{6)hner ChnsU dis-

idcirco omnis creaturw nomine significatur ciptdos quidem neque Apostoli, neque Fvan-
hoino:omntscreaturcealiquidhabethomo.h) g*"l'sta^ neque Martyres fuerunt , ut Jose-

P^'"* «^ Nicodemus nonnulh

Esse scilicet cum elemeiuis etsideribus, vi- Evangehslae
:

vere cum arboribus , sentire cum animaiui-
Lus, intelligerecumsupernisspiritibus. Non
absimiliter beatus Joannes est microcosmos
sanctitatis, quia in eo suntcoacervat* cuncta;
piaerogativa; sanctitatis
Ecdesiam componunl
fusae : Omnium
s""'' *^^ "^" Apostoh, ut Marcus et Lucas;
^'" Aposlohsunt, sed non Evangehsla? , ut
J='Cobus et Andreas ;ahi Marlyres sunl, sec^
"«" Virgines , ut Pelrus ; alii Virgmes , sed
"*^" Fvangehstje , ut Piiuhis. At Joannes est
, in aliis gradibus ,nii
cui donatum est : Deus etenim illi contuht
, distinct^ et late dif-
qnippe dignitalum titiilos
cunclos ejusmodi honons titulos nam est :

oinncs gratias et hoiiores , qiios per alios do- thscipulus uli Nicodemus ct Josephns ; I.van-
tnus sucB Jamulos sparsim diuisit Deus , in g«'l'sli« ,
quemadmodiim Lu(;as et Marcus ;

Apostolus, ul Jacobus et Andreas ;

Martyr,
(.) Opiisc. 19. rap. a. —
GaJat. a. Tpi.st. ad Rom.
(i) /,) j} 7|,„„,, ^ villa No». Smn. a. <Ip .S. Jonn. (i) —
— (.>) Uirysol. Si-iiii. uj. —
(^) Tiit. L. arlv. Va- J|,i,|._(r>) T«Tt. L. dv Ka|.t. i.S. —
(i) F.ml). L. T,.
^'^^ *'"' '*""'• ^*!'"**"- "• *^- "• (^*) ^'^'- ~ insK.r. Krcl. a.S. — Aug. Tiacl. 6. iii J.jan.— (6)
».
i
(J« ~i
'iV
lasi.li. — (;) Gi«{{. Mag. Hom. jy. in Evaug. £](,„,. ,.
(.5) 1).

^, varii» in livang.
.fi FESTA AP0ST0L0I\U3I. — CONCIO VI.
sicut Potrus ; virgo a?(|ue ac Paulus. Nec vi.m a Deo diligi clicitur. Scile quonctam et
liiirum : nam Jounnes gratia Dei interpre' vere pronunliavit Plato anioreni Dci uni-
tntur. Qualis rt (juanla sit «^ralia ([uani
(i) curn nnindi bcncjicinni csse , ct cansani bo-
Deus Joanni (ontulit oollij^MMiduni esl ex , ,
noruin oniniuni. (i) Amore siijuidem Deus
I. Diviua iliieclione ; 2. Doininica siniilitu- produxit mundum , simultjue conlulit (jtiid-
dine ; 3. Marianu donatione. (juid boni in eo reperitur ; in D(^o nanique
Jf'*"'" «^s' aniare ac henefacere. Idcirco Deus
I. PARS. Joanneni Doniino (li/ectissinium
(2)nuucupatTorluIlianus, inioipsemet Apos- niulias pr.x-rogativas Joanni largilus est, quia
tolus pKrumque se sub litulo dilecti disci- Joannem amavit. Magnum sane est discrimen
puli indicat. Legile et relegite Joaimis evan- inler divinum etliumauum amorem. Homi-
gelium,etnunquamJoannemproprioPoinine ""m am"'" «st nt plurimum otiosus et omni
vocilatum invtnietis sed scmper dilectum ,
l^ono vacuus ; Dei vero amor est negotians
discipulumnun(Hipatum;hocloqueiidi modo quodammod(i elomnisboni ferax. Hominum
innuens se plus ceteris discipulis amari a amor supponit bonum amabile in ol)jecto ,

Christo , talemque honoris titulum esse in sed illud non praeslat, imoneque SLcpe saepius
illo siiigularem et pr.icipuum etenim in :
pra^stare quia impotens est. 2. Dei
potest ,

ordine lum naturaj , tum giati;e , dum quis autem amor non supponilhonnm in objecto,

excellit aliqua pra-rogaliva , hac proe aliis sed ponil , facitcpie honum amabile , quia
decoralur. Sic Aristoteles vocilatur philoso- omnipotens est. Divina namque volunlasejns
phus , Salomon Sapiens, Tullius Orator ,
^st omnipotentia : Quod anteni voluil et po-
Joaniies Dilectus. Nam licet mulli sint phi- tnit et ostendit. (2) InDco duplex conside-
losophi , eos tamen longe Aristoteles supe- randus amor unus beneficenti.Te alter
est : ,

ral ; licet muhi sint sapientes , illis lamen complacentiae. Amore heneficenria) bona iar-
Salomon anlislat ; licet multi sint oratores gilur, queis creaturas facit amabiles amore ;

Tullianae tamen eloquenliae non aequantur. complacenlioe sibi complacet in honis crea-
Sic antonomastice et per excellentiam Joan- turis a sua jibera voluntate praeslitis. Utro-
nesdiiectus appellalurdiscipulus.Sicnamque q"e amore Deus Joannem amavit : amore
tacito noniine disccrniturJoannes a ca'teris, heneficenti.Te , tot ei largiendo proerogativas
non fjuod soluni eum , sed quod plus cceteris qU'!-' eum amahilem
praestiterunt amore com- ;

diligeret Dominus eum. (!5) piacentiae,amansbonumquod Joannicontulit,

ScripturasacraSamuelisproplietaeconsum-
mavit elogium. Quomodo ? non praedican-
do quod Judaeorum regimen deaiistocralia in
raonarcliiam transtulerit neque quod duos
reges, Saiomonem et Davidem unxerit et
hi eoquecompiacens. Divinum amorem com-
placenti;e insinuat Joannes, dum sese nomi-
nat Discipulum quem diligebat Deus.
, Nec mirum si Joannei tanti aeslimat dilecti
vocahulum de eoque lantopere gloriatur
, ;

consecraveiit ; neque quod de Tyriis et Plji- cum specialiter Christo tribuatur ,

neque
lislhaeis gloriosas victorias reportaverit ; ne- Sponsa sacra aliud liaheat nomen quo divi-
que quod populum tanta integritate gul)er- num nuncupet Sponsum. Etenim si amorem
narit ut nulluin unquam muiius acceperit
,
quo ardct osientare desiderat Nuntiate di- :

neque quod mulla prodigia et miracula pa- lccto quia amore langueo. (3) Si innocuas
iraverit ; neque qiiod post mortem pr.i'dica- quas habuit cum Sponso vult enarrare deli-
verit , apparens Saulo , eique et regni et vitae cias Dilectus niens descendit in horinm suum.
:

finem amiunlians sed quod fucrit dilectus

,
Si Sponsum sollicilat ut egrediatur in agrum:
(/Dondno Deo suo Saniuel proplieta. (4) Ex f^eni, dilccte nii ^egrediainur in agrum in :

divina namque dilectione manarunt cunclcB aliisque plurimis locis Sponsa sacra C-hristum
Samuelis dotes. Idcirco ut cognoscatur quod Sponsum suum semper appellat dilectum.
Sainuel fuerildux populi integerrimus, homo Quantus igitur Joannis honor ,
quanta dis-
justuset sanclissimus, prophela virtutihus et cipnli digiiitas quod ,
velut alter Christus ,

miraculis famosissimus, sat fuitdixisse Di- : Domini et Magistri nomine donetur Fide !

lectus a Doniino Deosuo Saniuel propheta.Y.o- qunntum dignitatis Joanni accrescat , quod
dem inodo cum Joannes se dicit Discipulum nnigcniti Filii Dci titnliini quodammodo me-
qucm diligebat Jcsus (5) omnis in se boni , ruil oblinere : Sponsus enim in Canticis di-
fontem aperit, causamquedemonstrat. Quid- lectus Sijepissime nuncupatur.^^y^iie^iueS^omdi
quid in eo majus et illustrius est , dicilur, duntaxat Christum diiectum nuncupat , sed
I
"-,/^"7 ""'"•'• ;" - ^- ^^"
U) In Convlv. Socrat.- Tcrt. L. adv. Pra». 10. -
Prll^
a\^v \ u ?- Z ^'^ •
•^P"^--;'- (')
'^"°- ^"'''- '^- '" •'"''"•
T"!- - {>) ^'a"t. a. - (4) D. Thom.
(»)
a Villa Nov. Serm. de S.
 raSTA APOSTOLORUM. — CONCIO VI. 45
eliam vas electionlsPaulus illiiii) taliencotnio spccinlis prcerngiidva cnstitatis ampliorl di-
laudal Gratijicavit nos in diiecto Filiosiio. lectione ciiinjeccrat dignnin.[i) A Mariw so'
:

Iino ipsemet aeternus Pater , ut Unigeoiti liusvirginilateprfecediturJoannisvirginitas.

perfectiones notas faciat, nihil aliud clecan- (2) 3. Ob anioiisinagiiituclineni quoJoannes
tat , nisi Ecce Filius nieus quem elegi , di-
: tlilexit Cliristiim : Unde divinitus illi conces-
lectus meus
quo bene scnsi. (i)
in sum est , ut tanta cor ejiis etiam circa fra-
Quoelibet persona diviiia habet speciale tres , c/iaritatis gratia repleretur , itt sacro-
teneritudinis objectum, Filiiis est objectiini sanctum pectoris ejus tenipluni , velut cami-
dilectionis Patris fJic est lilius mcus dilec- nus (juidam dii'ini videretur incendii. Qiiod
:

<«* (2) ; Maria Virgo est objeclum amoris in scripturis ejus patentcr agnoscitiir in (pii- ,

Spiritus Sancti , quam ideo amicani el co- bus utique per onincm Jere paginam /jiiasl ,

lumbam vocltat ; etJoannes esl objectum te- pcr rinias , c/iaritatis vapores ejjundere , c/ta-
neritudinis FiUi. Ilic est discipulus ille (juent ritatisvidetur ardorihus cestiiare. (3)
diligebat Jesus. Biiia est Christi nativitas : Oritur bic dif(icultas , an Joannes plus
divinauiia,hiimana altera.7//««//f'/7rt/e <//V//m quam Petrus dilexit Cbristum. Ut autem haec
estdilectus e.v dilecto ; in nntivitate /uimana, resolvatur qiiaeslio , i. mcmiiii Alexandruin
factusdilectusexdilecta.{i)h\nn\\\'\[.7!ilt(\Wi- Magnum habuissc duos sibi familiares et
na Cliristusestdilectusex dileclo , quiaFilius amicos Craterum scllicet el Hepheslionem, :

est Patris dilectus, et Pater vicissim Filiidilec- qui diverso erga eum ferebanlur amore :
tus , quia Pater diligll Filium et Filius di- Craterus namque diligebat regem , et Ile-
,

ligit Palrem. Ideo Regius Vates dilecli nomen pbeslion amabat Alexandrum. Qiiare Ale-
u\^e\x\\\\Oil'.Rexvirtutumdilectidilecti.[/\)\n xander eorum amori probe respondens, pri-
nalivitate humana , Chrislus est dilectus ex mum locuni in consilio dedil Cratero , qui
dilecta,quia est dilectusa Maria, ejus matre j amabat regem primum vero locum in suo ;

Mariaautem estdilecta Spiritus Sancti quae, corde dedil Hepheslioni qui ililigebat Ale-
; ,

ut addit Gilibertus , ejjecta est dilecta per xandrum. Non absimililer concludit D. Tho-
ipsum. Joannes utiChristus, semel et iterum mas : Petrus p/us dilcxit C/iristum in meni-
est dilectus dilectus ex dilecto , et dilectus bris , et sic etinni a C/iristo fuit plus dileclus
:

ex dilecta dilectus ex dilecto , quia amatur unde ei Ecclesinm commendcwit : Joannes

:

a Filio qui est Patris dileclus ; dilectus ex veroplusdilexil C/iristum seipso : etsicetiani
dilecta , quia amatur a Deipara , quae est ah co pliis fuit (/ilectiis : iinde ei commenda-
dilecta Spiritus Saiicti. QucTeiii)et persoiia di- vit Mariam. Petrus plus amavit Chrislum in
vina diligens , dilecto bona largitur tanquam membris suis , quia cum futurus essel Eccle-
veraedilectionis indicia Paterdiligit Filium, siae visibile caput , Deus illi conlulit singu-
:

et omnia tradidit in manu ejus (5) ; Spiritus larissimum erga fuleles affectum Joannes :

Sanctus Mariam diligit, et dat illi sanctitatis vero plus amavit Christi persoiiam quae cuin ,

//te>y(7H/7///j (6): ut enim ait D. Tliomas, /^//•^'O sit nobilior Ecclesia , ejus amor est nobilior
sancta totani sibi /tausernt Spiritus Sancti amore Petri , et quia Deus diligenles se dili-
gratiam (y) Filius diligit Joannem , et eum git
: fuit Joannes plus dilectiis qiiantiint nd
,

beneficiis et privilegiis cumulat. qua'dant familiaritatis indicia, qiice C/iristus

At cur Chiistus Joannem adeo ardenter ei niagisdeinonslrabat.i^^) \lcur\^eUoeX\\on
dilexil? I, Ob magnas perfectiones quas in Joanni, « quem teneriori amore diligehat, «
eo posuit , velut piclor, qui diligit in imagine Chrislus conmiisit Ecclesiae claves ? Hanc
colores quos ipsemet posuit. Ex D. nam(|ue qunestionem proponit et resolvit acute hic
Tlionia , Deus semper diligit meliorn (8) Rupertiis (5) nec illud proclereundiim quia
: ; ,

siquidem divina bonitas est causa efficiens cum tali amoris privilegio diligeret eum ,
bonitatis , qu.X' in creatura relucet unde non tamen huic sed Petro specialiter Tu
: , :

Deus plus Sanctum cui majorem coii-

diligit , Dominus nosfer cum
es Petius. onines disci-
tulit bonitatem et ita mensura majoris bo- pulos
; et prcecipue Petruin ainore spiritns
, ,

nitatis est amor, sicut signum majoris amo- vel mentis diligeret /tunc Joannem quodam ,

major bonilas. Qua[)ropter Chiistus

ris, est cordis aniorc velitt /lomincm diligens , non
Joannem magis diligens rnajorem Joannis ,
tamen cwtcris in Apostolatu prdjcrre voluit,
ostenlat bouitatem. 2. 01) virginalem Joaiinis quippe qui in oinnibus divinam vo/unlatent
piiritatem, quia ut fatur D.IIieronymus, /linc ottcndens ipiodam /oco dicit : Qiiia descendi
decoc/o, nnnut /aciain voliintatein meam .seil
, ,

1)
„,
lert. L. adr. Prax. —
Tert. L. adv. Prax.
ii. (a) •/ (\ W
Quid „,....,
- - misit mr. venus.
• •
/ ,

.9. (.-.)Giliberi. Serm. 4;. in C:.nt. (',) 1'sal. G;.

- voluntntcm cjus
,
(pii
.

(5, T.-rt. L. adv. Frax. i<5. —

(G) Joan. nam.-«8r.n. Orat.
(,^ y^ Ilirron. in c. 7...)o.in. — (O IVt. Dam. S.>rm.
1. d.- Dorm.t. V.rR. —
(7) In Catcn, ad c. 1. Lur,— (8) ,_ ,,,. ^ j„^„ _ ^5, ,.,.|r. l).-.r„. .Srrm. 64. —
(4) D.
>. t . yu*8t. ao. Art. 4.
llioui. — ^5) L. 4.'dc Opcnb. Spir. Sancl. c. -
 46 FFSTA APOSTOI.OPvUM. — CONXIO VI.

lius , ct 1
rn Joamu" suhlimius polest tlici ? reproiscnlator Palris haberelur. (i) Joannes
PraMcr (liUt iit)i)iMn sniriiaU-m (jua pariier vero Clirisli sennone factus estjilius Firgi~
Juanncm cum aliis Jis<ipulis«liligol)at Chris- nis , et frater esl Sahaloris {t) ,
quem ita

lus an)oris tenfrilucline , ("()rilis(jue blandi- rej)r.Tsent;it nl Jesus esse vitleatur. Cuvvi
,

tiis ila cum ani;il)at , ut audcat nicditari Ru- Sisigambis Darii Pcrsarum regis mater Ile-
nertus voliintatcm CJirisli ul lioniinis adeo
,
pliestionem pro Alexandro salutasset, erro-
;miore fervid») in Joannem ferri , ijuod ei fa- risque a Macedone veniam postidasset : Non
cile (oniniiltercl E(( !csi;c principatun) , nisi eslcur dolas, Regina ait Macedo , quia /lic ,

volunlali Dei se sulijicciet Qiiiil /iuir beali- : Jlexaiidcr est. (3) Potiori jure Joannes filius
tudini par ? (i) el qnis post liacc de proeroga- MaritX* constilulus, velut Jesus liaheri potest.

liva amoris dominici in Jjanncin audeat du- Qiiod non suhterfugit Origenis acumen :

bitaie , de ejiis exccllentia sciscitari , quoB Elenim cum acceperit a Jesu Mariam ; qu(e
ina-Ms adliiK; ('iil<'el)it ex singulari quam luibet etiani ipsiiis maferfat, adeo talein tantiwujiie

cmn Dei Filio siniilitudine? csse necesse est, qui Joannes alius sitfuturus,
hlqiic qiio Jacilius intclligas , reco-
•>.. utqucinadniodumjoannesitidein etiain et isle
gnosce c.v siinilitiidine Dei quain /labet. (2) a Jesn, Jcsus ejcistere ostendatur. I\'ain diirn
Septuplex aiiteni est similitudo, eacpie pecu- dicit Jcsus Matri : Mulier ^ ecce filius tuus :
liaris , <picX' et Dei Filium re-
inter Joanncm pcrinde est ac si dixissel : Ecce liic est Jcsus
perilur. Nani, Dei Filius dictione gcnera-
i. quein genuisti. (4) 3. Filius simul cuni Patre
lur Hunc ex Dco prolatuin didi( i/nus , et
: producit Spiritum Sancluin Cccteruin de : ,

prolatione gcncratum (3) Joannes vero , ; nieo sumet , inquit, sicut ipse de Palris, (5)
Cliiisli veil)o, Marioe efficitur Filius. Homi- In productione autem Spiritus Sancti , iria
nuin v<'il)a iiiciruacia sunt , dicendo res eas . consideranda sunt scilicet princi[iium ori- : ,

non producunt verhum autem Dei est cffi- : go , terminus i. Principium est Pater et
:

cax, resdicciido producit Ltiqueenim o/nnia : Filius qui sunt unus spirator, qiiia eadem
,

qnod 2>ocantur /loc eru/it , et quod erunl /loc volunfate fecunda producunt tertiam in Tri-
vocabiintur (4),' ut pntet in Eucliarisliae sa- nitate personain. 2- Origo dicitur processio, ,

cramento ,
quod Cliristus eflicit per verha quae a produclione Filii distinguitur , quae
consccrahonis , quae suhstantiam panis et generatio nuncu|)atur ; 3. Terminus produc-
vini cominntant incorpuset sanguinem iliius. tus est Spiritus Sanctus , ffui Geniloris Ge-
Qiia conipaiaiioiie utitur Petrus Damianus, nilique anior (5) dicitur. Produclio Joannis
ut ostcndat (^luistum sua dilectione vore in filium Deiparae , Spirilus Sancli originem
Joanncm effccisse filium heatissinicTe \irginis: acmulalur in principio , procluctione et ter-
Non eni/n illa i>erba qita' Salvator noster in mino , i. In principio ; nam sicut Spiritus
cr/icepositiis prolulil
: Mulier,eccefilius titus, Sanctus a Patre Filio.jue procedit , ita Joan-
sic siiiiplicilcrsunt accipicnda , ul /lu/iia/io nes a Christo et Maria producitur. A Cliristo
tantu/n /i/orc videantur prolata ; sed p/o/sus quidem, cujus sermone beat/is Joannes, /lo/i
ejficacia su/it , et divi/iis vi/-tulibus Julla ^ solum fiiii potitus est non/ine ^ sed propter
atqiie inevilabili Tcrilatis auclore sitb/ii.x:a. verba doini/iica q/ioddam /najus /lecessiludi-
Sicut c/iim dijit Malri : Ijic cst fili/is titus /lis sacra/ne/ititm , apud beatani Virgi/iem
,

sic ila di.cil dicipulis corpus /neu/n, nieruil oblinere. [f) A Maria etiam , quae
: Hoc est
et ta/itus jitit in illis -Dcrbis cjfctus, ut ille illum si non hominem , virginem tamen ge-
panis qneni dabat doininicum fie/-el corpits. neravit Qnodammodo Joa/t/ies virginis Mci-
, :

(5] Hocauleniiiiieiccdildiscrimeniuterveiha tris i/i virgi/iilale ftlius fuit : cujus illa si no/i
quihus Cliiistus coiifecit altaris sacrainen- carne/n , car/iis ta//ie/i i/itegrilate//i edidit
tum , et illa (pieis Joannem constituit Dei- et illitm si iio/i /lo/ni/te/n , tanien vi/ginem
paraefilium , qiiod in sacr.iniento , suhslantia gcnuil. (8) Duplex est Deiparae filius natu- :

panis et vini desiruitur , Joanncs vero ila lalis unus , adoptatus alter Christus est fi- :

Virginis conslituilur filius , ut Salome fi- lius naturalis , Joannes est filius adoptatus :

lius iion desinat esse ]Son desinitesse Joa/i- naturalem filium Mariagenuit, et ut homi-
:

nes fiiutscorritpUf^/nalris,quiaiinpcrioC/trisli nem , et ut virginem ; adoptatum filium ,

filius favlus csl l^ irginis : /tcc non quidem ut liominem sed ut virginera
polcsl /ton esse ,

fili/ts l^i/gi/iis ,
quia fiiit a/tle ftlius corriiptce nam si Maria Mater virginuin in
generavit :

rnalris. (6) 2. Filius a Patre dictione gene- communi nuncupatur , quanto a fortiori , J
ratus, est vera parentis imaso.
*
L/t el ^flius — I
(') P«;t. Dam.
^'
f i) Tert. L. aiU. Prax. «4. Sf rm. I
(i) D. Chrys. Hom. 3j, in Joan. — {>) Tirl. L. .itlv. 64. c. 3,— (i) Cnrt. —
(4) Pra-fat. ir. Ev, Joan.
— 1
l'rax. 5. — (.) Terl. Apol. 21. — (i) Terl. L. .idv. l'rax. Tcrt. L.a<lv. I'iax. s.'). —
(5)
(f>) D. An>br, Fralal.in Synik

o. — (>) Scrin. C4. c. ?>. — (6) D. Bi tn. Sco. Tom, 1, Apost. c. 1. — (7) 1'tt. Dam. Ibid,— (8) Giiiriic). ;J>-"d
Scrm, 55. Arl. i. c. 3. Tilman. in Allcgor,
 FF.:>TA APOSTOLORUM. — CONCIO VI. 47
irater vlrginis Joannls , nijus spirliualis ge- Patrcm auclhut et vidit. (i) Ut aulein asse-
neralio,pro(luclionisSpiritusSaiiclia'n)ula(li- verat JJeinardus : Haiisit Jontincs de siua
ritur? a.In proces;.ione. Cyirislas in crucc pcn- Vnif^cuiti ,
quod dc jmterno hnitscrat iUe. (2)
denSf ipsain f^irginem vir^ini discipulo corn- 'i\uita fiiit in illa quiele iiotilia illublratus
rnendai'i/, indicendonOi>nrnJi/iationernat(jue Apostolus ut poslea nihil euni iguorasse ve-
,

ntalernilatcrn; non altcrnndo nntnrarn sed , lil Ttrtulliuuus. Latuit et Joanncnt alintiidy
prcefcrciido gratinm cujus nova proccssio , dilcctissirnuni Domino, pcctori cjus incuLan-
agebatursub cruce.[i)'Y-Ci\n\tn\S^'\\\i\.\sSikV\c- tent , cui soli Dominus Judarn traditorem
lus, qui est proccssionis diviiice terminus, /:'m'W()//j/mp'<7 .-^audet Uuperlus, et
(3) Plus
dicitur Amor personalis , et ut niliil desit ad Joaniicni in soinno , clara Dei visione
illo
complementum et consuinmationem pioces- jxuituiii per mocluin transeimlis exislimat.
sionis Joannis , ipse vocitalur Amor : lilius Et ut ail Caesaiius Arelatensis (4), de Verbo
itamqne gijeco idiomate idem sonat acainor. verhiim hausit. Neque alius quisquarti incar-
Fitins in gra'co noinen amoris est. Oiitnis nnti Dei et f^erbi ausus attingcrc illud jor-
vnim Christi amor , in amoreni Virginis midabile pectus^supcr qno hic Joanncs velut
fransit, ut merito /l/ius, id est, amor virginis Jilius snper patrem recubuit , inde de Verbo
nuncupetur mngisqne Virginem habeat nin-
, Tcrbum haiisit. (5) Trinam Verhi divini ,
trem quam iluim quce illnm ex peccnto
, ,
(juod est divina veritas , invenio generatio-
damnntum mundo suscepto semine gcnern- , nem unam iii memoria Palris aliam in
:
;

<'//. (2) 4- Dei Fihus est in sinu Patris Apud : utero Vir^inis ; lertiam in aninia Joannis. In
Deum crat sermo , unigenitus scilicet Fi/ius niemoria Paliis generatur et accipit esse di-
in sinu Patris. (3) Ex D. Ainhrosio , in tri- vinum ; in utero Virginis corporalur et acci-
plici sinu Chrislus rcquievit : in sinii Pntris pit esse humanum ; iii anin.a et mente Joan-
in ccelo ; in sinu Matris et Joannis in terra. nis velut de novo incaiiiatur , ut Veihum

(4) JMiiltum est quod Clirislus requieverit in illud quod in sinu Patris et iu ulero Matris
sinu discipuli , hoc m;!gnuni magislri osten- est inintelligihile et inelfahile, per os Joan-
tat amorem sed ahsque comparatione ma-
, nis intelligil)ile et audihile sit. Sic expendit
jus , stupore dignum , cernere Joan-
et omiii Rupertus islud Davidicuin Verilas quce de :

nem pectori Domini incubnnlem. (5) Tale terra orta est , carnern de Virglne assatnens^
privilegium , tanlam familiarilatem merito eadentdevirginalisJoannisnnimageneratur^
miratur Archiepiscopus Valentinus O mirnm : vocem corporcarii inducns ut pro nobis con- ,

audaciam ! Aon audet Baptista sacru/n Do- tra omnem hcereticam pravilatem dimicet.
rnini verticem contingere Magdalcna cum ,
Qui enim de corde sno Verbunt bonurn eruc-
timore et Iremore pcdes tangil ; Thomas nisi tnvit in uterum Virginis , ut Detis invisibilis
jussus manum non mittil in latus , Joannes visibilis , et verus homoftcret ; ipse castis
dilectus non jussus , non petifa venia , con- coniplcjcibus suis ascitam dilecti Joannis ani-
fidender recumbit supra Dominicum pectus. mam, eodemVerbo imprcegnavit ; ut Vcrbtim
(6) Marcus Aurelius Imperalor Heliogaha- ineflabile per vocem liltcraiiicpie cjus , au-
lum tanto prosequehatur amore ut in con- dibile et intelligibile procedcret. [6) Diviiuini
,

vivio supra suum pectus ei requiescere per- Verhuin invisihile in sinu Pati is , factuin est
niiserit (7) : quanto magis Christus cunctos visihiie per iiuniaualionem in utero Blalris;
rrges terrae superat , lanlo iiiajor est gratia qiiia lamen Veihum illud sive ah a;teriu) ge-
Joanni concessa , qui in siuu Regis regum , neratum , sive in utero humanatum , incoin-
et Domiui dominantium requiescit. Quod prehensihile et ineffahile erat honiinihus, iii
attente considerans D. Cernardus exclamat inente Joannis velut incarnatur, ut fiat co- :

Felix discipulus i/le , qui sic farniliaris eral gnoscihile tnin per proedicationem , tuin per ,

Auctori vitas , quce nunc est et futnrce Nimis Evangelium dilecti Discipuli , in quo oeterna .

honoratus Discipulus ille qtii suicapitis lia- et temporalis , divina et humana Verhi na-
,

buitreclinntnrium tam venernbile pectus sci- tivitas declaratur. llle fbns gcneris Adnnt, ante
,

(8) 5. ebibit soporein , qunm sitiit quiclem. (7)

licet Jesu Christi creatoris cunctorum. In
\ ilius Dei i»» sinu Patris existens , cuncta qiiae lioc autem sapore exstasim passus Adani ,
scit Paler cognovit Filius Patrem novit : inteifuit ccelo et cojrnoscens lururuin iiuar-
,

etsinum Patris ipse e.rposuit et omnia apud nationis niysterium proj)hetat. « Exslasis
,

intelligitur immissa , ut nieiis A(l;e parliceps

(1) Simon Ae. Cassia L. a. de B. Mait. 7y — h) D. aneelicae
o curiae intrans sanctuarium , Dei uo-
.

Bcni. Scrin. Tom. i. S.rm. 65. Arl. i.c. "S. — (:>) Tt rt.
L. adv. |'rax. i.O. — [\) S<rin. i. de Epi,ili. — (.S) Tcit. (1) Tcrt. r>. adv. Piax 8. — (2) Scrm. 8. inCanl. —
L. de 1'ia-sc. IIar(;t. aa. — (G) Sdiii. 2. d. S. Juau. — (T)) — T"ii. I..(lc l'.Tisc. ll.iM t. 22. — (i) Inc. I. .A|i(ic.
(7) Xijiliilia — (8) Serm. 5. de Can. Doni. — (5)Dial()g. 53,— (C>) L. 1. Joan. — (;} 1 til.L.deAu.43.
48 FESTA APOSTOI.OU UM. — CONCIO VI.
vissiina intfllii^cret , uiido evij^ihms proplie- clarnndam sua' Divinilatis esscntinm (juod-
tise spiiilu ei lulavil : lloc iiunc os ex ossihus dam (juasi organum Jecit, (i) luterpretis of-
meis, el raro decarne niea. « (•} Soporatus ficiuin esl explicare quce alii aut nesciunt
,

Adanius ulde latereejus forinaretur inalier, aiil nohint propalare Leoatus Turca lineuae
iuiniaiiationein ^erbi vatiriiiatur supra pec- :
II* ••1'
gallic.e nescius iiuhgel iiilerprete
:

ut Gallis
,

Uis Doinini soporein suinens Joannes, ineKa- niaiiifestet secrela, quae nonnisi Ottomanico
hile illud sapil invjterium, et sicut Pdtcr ip^e idiomate potesl dcclarare : Galliarum Rex
testntur : Eructavit cor meum sernioncm op- Concellario demandal munus suain nianifes-
timuni (2\ ita Joauiies a somno evigihins ,
tandi Parlaniento voluntatem , non ex in-
(liviiuim Verhuin iii suo Kvangelio eruclat : scitia, se<l ex auctorilate , qua illi ejusinodi
In illo nanujue ejtatico somnOj quando supra commiltit orficiuni quapiopter Cancellarius
:

pectus ejus in cu-na recubuit , mira de itlius perorans j)ersoiiam repra-sentat Regis ; qui
divinitate secrcta cognoi'it : a (juo evigilatis eum volunlatis suac (juoddam quasi orgaiiuiii
stuj^emliim iUuil Evaiigclii sui cxordium : Jn Jccit. Eodem modo Joannes est iiiterpres
principio erat Ferbum , mirahiliter eructa- Verhi , non quod illo iiuligeat Verhum, sed
i'it. (3} 6. Filius mysteria quoe in sinu Patris quia eum ad hoc munus elegit. Verbi etiam
novit , discipulis suis manifestat : Acc alius jiersonam repraesenlat discijiulus si(|uidem :

Patreni novit nisi Filiiis et cui Filius reve-
lai>it ; nec aliis videtur reuelasse Fi/ius, quam
Ajwstolis. fjiios misit ad jjrcedicandum, utique
(jiiod illis rci'clai>it. (4) Joannes quocpie mys-
leria quae supra pectus Domini a Christo di-
, Jonnni vicem suam ad declaranduni Di{'ini-
tntis suce mysterium demandavit. Ilumana-
tiim Veibuni biiiam habet generalionem :
divinam uiiam , humanam alteram , estque
imago Paliis a quo ah aeieriio generatur et ,

dicerat , Videle qualis

revelat Ecclesiae
fuit Joannes Apostohis ait D. Anguslimis
supra pectus Domini discumhehat , de alto
illojontc sapientice secreta bibcbat: indeenim
: « imago Malris a qua in tempore producitur.
, :
Ut imago Patris lotuni exprimil Genitorem
(2) quia Palris declarat magnitudinem. Ut
imago Maliis Mariae repriesentat perfectio-
,

bibit (juod in Fmngelio etuctavit. (S^i « Ale- nes at Joanni vicem suani demandavit , ut
:

xander IMagnus dileclo Hepheslioni intiina et paternas et malernas declararet pei feclio-
cortlis delegehat , et etiam secreta in episto- nes. Dilectus discipuhismagistriet Domiiii
ille
lis maleriiis cor.tenta manifesla])at ; verum vicem nolam
(acit diviiiitalem quain
gereiis,
statim sigillum suum supra os Hephestionis Verhum divinum accepit a Patre insuaaeterna
apponehat , ne rui sihi mauitestata propala- generatione Tlieologits Joannes Dei verhum
:

ret (6) Christus ecoiitra dilecto suhliiniora

; ante seculaapud Palrcin esse , et Deum csse ,
qujieqne aperit mysteria , non ut in seipso non solum incnarrabiliter vidit sed cl j)ro- ,

occullata conservet , sed ut de illis erudiat junda suhliinitate descripsit. (3) Mauifestat
fuleles. Fiilelitas Joannis erga Christum , adliuc humanitatem quam Verl)um Matrea
quem ne(pie in vita , neqiie in inorte dese- accepit in tempore. Quidqitid est qiiod Maria
ruit, et ohsequium Deiparae praeslilnm , nie- genuit Joannes evangelizando suo commen-
,

ruerunt illi quodammodo divinonun myste- dat eloquio. (4) Taiulem, 7. PaterFilio dedit
riorum lujtitiani. Qui cliam (juia fidelis pro- quod nuijus omnihus est : ut ipsemel testalur
balus est in obsefjiiio incorriiptce Matris Filius : Pater enim quod niilti dedit majns esl
mjsteria (ptnqiie diuinilatis et arcann F^erbi , omnibus .'(5) nempe divinitatem suam rpiam
incorriiplibilis sibi cordc j>ronieruit. {j) Fide- Filio Paler dedit. Similiter filius Joanni dedit
lem hiiiic Discipuhim el ]Mari;E filium ohse- ,
quod inter puras creaturas majus est oinni-
quentissimum elegit Christus vehit suae di- ,
bus , scilicet Mariam malrem suam.
vinitatis et hiimanitalis interpretatorem : Nec 3. Joannem loco suofiliitm Marice deman-
mirum si Ecdeinplor noster bcato Joanni vi- dapil {6) Christus ad recipiendam Deiparam
cein suain ad declarandum divinitatis suce
in matrem. Miiltis beneficiis praeparatus est
mysteriiiin dclegavit , qucin et ad ciislodien-
Joannes. Intelligendum sic distributitm esse
dam 7'enerabileni Matrem suani jyerpetuam
, huic discipulo , quod opus erat , ul illic etiam
videlicet Virginem , -uclut altcrum flium , beatce Marice tamjuam matris ejus jiortio j)o-
sui loco siipj)osiiit. (8) Verhum est meiitis neretur. (^^UtDeiparaedignus exisleret Joaii-
inlerpres ad diviiium perlinet Verhum pa-
,
nes , mullijilicem in illo praeviam disposilio-
ternam declarare majestatem attamen pro :
neni requirunt Patres. Prima disposilio
inagno quo discipulum diligit amore , ad de-
(i) D. Aiip. in Cluss, (a) TpiI. L. adv, Prax. y. — (i)Prl. Dam.— (^)Grcg. Nyss, — (3) Pet. Dam. Scrm.
H.TIu.m. a \illa >(>v. — (4)'l<il. L.
(3)
dc P/a.sc. Il.rnt. 64. _ D. Hicr. Scrm. dc Assump.
(4)
(S) Tcrt L.adr. —
3 I, — { j; L. 5. 11'iin. Iloiii. 19.— ('') 1'liilarc'. — [- ] (jiu ri ic. Prax. 12. —
((i)Tcrt. L. dc Praesc. Ilairel. aa. (7) D. —
Kerin. 4* (lc Aiteuuip. \ iig. — (8} l'eU Daui, Sciai. C4. Auib, Seim. i5. la Psal. laS.
 FESTA APOSTOLORUM. — CONCIO VI. 4g
JuaiiMis fult gratia sanclificans ,
qua abuncle rani amoris. llla qiui' pntlora credimus , ad
ornatua conveniens namque erat ut
fuil : consenmnduni nicliuribus danius. (i) Iiide
]\Iaria,qnceest gralia plena, Joanni committe- sapienter colligil Cassiodorus , ([uaiili Arte-
relur , qui in suo eliam nomine redolet gra- midorum facicuat Tlieodorus rex , cui Ro-
liam ISeque enini Maler Domini niigraret
: mam custodiendam commiserat. Aenio am~
iiisi ad possessioneni gratia;. (i) Virginalis ,
plius 7>idctur crigi ,
qiiam cui potuil lionia
purilas qua insignltus cst Joannes , fuit se- co/;/wi7^/. Quanto niajor est Maria non solum
cunda dispositio ad receplionem Maria;. ISon Roma , sed etiam universo oibe , tanto ma-
enim pudicissinia virginitas alicui discipulo- jor est honor, quem ex illa commissione
rum rectius quam Tirgini comniendarctur mutuatur Joannes. Nam , ut ait supra me-
utesset ad i/ii^icem ,
gratia , sociclas,et J/ori- moralus D. Axiibrosius legatur Matri de~ ,

dus aspectus. (2) Jugis curn Cbristo societas /ensorpudoris,testimonium i/itcgritatis.Qu\d

et inseparabile contubernium fuit tertia prac- est hoc?Maria, qune solo aspectu puritalis
paralio ad recepiionem I\Iarioe in matrem ;
amorem ingerebat cordibus, IMaria quae so- ,

ttsicutYJlam vc/itt eu- latcre mcritum attigit
Elizai , vide/icet quia perseverando cum ii/o
quasi hccrcditario jure spiritiim percipcret
AJagistri {?)) : ita Joannes inseparabiiiter per-
severans in comitatu Christi quasi haeredi-
,
tario jure Deiparam in matrem recepit. Re-
quies supra pectus humanali Verbi , fuit
quarta pr;cparalio ad susceptionem Matris
quaeillud in suo sinu conceperat , Discipu/us
qui in ccena dominica cervica/ sibi in pcctore
Magistri aptavit , ecce itcriim a/io prii>i/cgio
honoratur , ct post il/ud reclinatoriuni , of-
ficina i/la in qua Verbum caro Jactum est
di/igcnter ei a Fi/io commendatiir. (4) Joan-
nes in coena snpra pectus Domiiii recumbens,
praeparatus est ut ei commendaretur Maria
ut dignus esset fimiulari Deiparoe , debuit
praeparari , requiescens supra peclus quod
in utero Virginis conceptum fuerat. Neque
Joanni comniendavit Chrislus suam Malrem,
nisi poslquam illum secum ad Thaboris glo-
rias , siquidem assumilur Joannes cui coni-
mittitur Mater. (5) Qui Dei gloriam non vi-
det , vix potest digue cum Maria familiariter
conversari et quia Joannes conversaturus
: cum , et pro se in filium Virginis reliquit
erat cum ea , eam tamiliariter allocuturus ,
ad beaias Thaboris glorias assumitur , ut a
gloria Filii erudialur , qualiter cum Maria
lis radiis purior existit , indiget Joanne ad
pudoris sui defensionem et testiinonium.
Adeo dilecti discipuli protectio proficua est
Marise , ut licet de ejus virginitate nihil va-
ticinatifuissent prophetoe , nihil retulissent
evangeHslae, sufficiebat ad illam suadendam
Joannis sohus aucloritas ; et ob hanc causam
ait Chrysologus : Dnniinus cx cruce Virgi'
ncm virgini Iradit , ut iiiter tales cura so/a
sacramenti , so/a societas religionis habere-
iur ; ncc mnndance so//icitudini discipulus tan-
tus iste servirct , sed prcedicaturus Virginis
partiim domi habcret , unde hoc dubitantius
approbaret. (2) Tale munus regium superat
quod regna gubernat , angelorum officium
: excellit , qui slellas volvunt , dum Joannem
Christus vicarium sibi clcgit. (3) Spiritus
Sanctus est Christi vicarius. (4) Christus su-
blimatus in coelum , misit Spiritum Sanctum
velut sui vicarium ad regendam Ecclesiam ,
et Christus adhuc morli proximus , Joannem
constituit suum vicarium , eique suam Ma-
trem committit. O magniim dilcctioriis in-
dicium suo loco apiid Mafrcm substituit
cunwliuic gratice quidamplius addi potest?{^^
Verum , ut beue animadverlit D. Amhro-
sius , testabatiir de criice Christus ct inter ,

tractare dejjeat. Matrem atque Discipiilu/n dividebat pietatis

His dispositionibus pr.Tparatns Joannes ,
testabatur de crucc Doininns Jesus , ct paii-
lisper publicain salutcm dijlcrt
inhoiioratnm reli/iquat. (6) In cruce testa-
mentum suimi condidit Chrisius suaque bona
distribuit. Suis namque inimicis iiijuriarum
de(ht condonalionem vestem suam niiliti-
,
bus , gratiam peccatoribus , bono latroni
officia, condcbat Donii/iiis, non solum publi-
ciim , sed etiani doniesticiim tcsfarnentii/n , ct
, ne Matreni hoc ejiis testautentuni signabat Joarines , di-
g/ius tanto testato/e testis. (6) Publico tes-
tamento amicis et inimiois, bonis et malis
l)f)na sua largitus est Christus. Piivato lesla-
menlo Mariam Joanni , et Joannem Mariae
dedit : eccc filius tuus. (7) Eodem
Mulicr ,

ghiriam , fidelibus virtutum exempla, Eccle- fere modo Scriptura lefert et gencialionem
siae sacramenla Pftro Ecclesiam Palii Spi-
, ,
filii ex Virgine , et generalionem Joannis ex

ritum , sepuhro corpus , Joanni Mariam , Maiia, in utraque gcneratione idcm servatur
veiut existimalionis monumentum et tesse- stylus. Angelus etenimannuntians Virginiin-
(1) D. Amb. EOinrt. ad Vlrg. —
(v) D. Illrr. .S,-im. (.) Cassiod. rip.^a. — [>) S.rm./lg. — (.'1) Prtr. Dnm.
de Assiim|.. —
(:.) Hiipiil. L. .5. in L. Hpg. iS —
[\) Ar-
— (/J) T«-il. L. di- P.anc. IIa;rtl. .»8 — ('.) Tl.oni a \ ill.

nold. Caindt. Traot. 7. di; Veihis. —

(5) D. Aiubr. in c. Kov. S»rm. t. de S. .Ii).-«ii, — (G) L. lo. — lip. 8j. ad
9. Luc. —
(6) D. Anib. L. de loBlit. Niig. c. 7. Ecclt;*. Vcrsel. — (7) Joan. 19.
iii.
4
5o FESTA APOSTOLORUM. — CONCLO VI.
rarnntionom Vcrl)i , ait Kcce concipies ; el
:
tiviis. (i) Suo loco Joannem substituit Chris-

slatitn addil : Qtioil cx tc nascclur iil inmiat ,

tus , ut vices suas ageret Joannes non minus
ex sola Niij^iiie , absque viro nasciluriini in honore filii Virginis , quam in debito pie-

Christiiin. Clirislns eliaiu MaritC Joaunis fi- tatis. Adoptio fivttiiKe remediitm est. (2) Le-
lialioiiein (l«Ll;;inns , dixit : JMulier ecce Fi-
,
ges viris adoplandi (iliosconccdunt licciitiam.
lius tuus. liicc eteniin et titus est siguuin Hanc perniissionem denegant mulieribus
virginei conceptus , ut Joannes lotus appa- iiisi earum reipublica* aut
(ilius naluralir, j)ro

reat nialris. /i^untttim est per j)ro-

Hoc iileo regni servilio occubueril. Jesus est filius Ma-
nonicn te , (juod est (liscrctii'uni , ubi scijtii- ri;c naluralis, qui pro Dei gloria et hominum

tur : (Juod nascvtur cx tc, id cst , cx te sgUi , salute sustinuit mortem ; ut de sua passione
non ex te ct viro : ad lioc inuuenditni (licit matrem consoloretur , Joannem in filium
ei Jesus : Mulicr, ecce Fi/iits tuus, lotus tuus. ejus adoptat , et ut hiec adoptio solemnior
(i) In Clirislo duplex est fdiatio : esl elenim esset, de cruce tanquam de rcgali solio , ail:
filius Pati is aHerni , et adliuc filius est Mariae. « Mulier, ecce filius luus. » Quasi dicat, ul
l.triustiue (iliationis , divinaj scilicet et liu- animadvertit Georgius Nicomediensis Huic :

nianae, Cliristus Joanuem efficit parlicipem :

tii ve/iitfi/ius , meiiin in eani rependc debi-

diviiiae quidcm , dum illi largilur gratiam tiim : natn cum loco filii ejus naturalis sis
,

(jua adoj)tatur ab aeteruo Patre j humana! posilus, aequissimum cst ut ei eadem pra;stes
cliam , dum Joannem
testamento suo con- officia quaj pra;slitisset filius ejus naturalis, si

stituit filium Maria;. In Iiumanalione Verbi diulius vixisset Concedit discipii/o pra^fec-
:

I. Maria conciplt de Spirilu Sancto; 2. Con- titrainMatris : jam papce ! qiiomodo honorat
cipiendo suam conservat virginitatem , quia discipii/um fratrem suiim i//um faciens ! (3)
,

se sola absque viro concij)it 3. Totus Cliris- j

TalishonordesumendusestexdignitateMariie
tus esl Virginis filius , quia ab ea sola totam quam Dominus discipulo commendavit , et
accepit humanitatem. In filiatione Joannis , ex dignitate Chrisli ciijus frater Joannes ef-
I. Maria illum concipit virtute sermonis fectus est , et ex dignltale filii Deij)arae ad
Christi ; 2. Servat suam virginitatem quia ,
quam Joannes assumptus fuit. Sic suo Ca?sari
se sola concij)it. 3. Joannes totus est Mariaj faturSeneca Uterque mensitram iniplei>imusj
:

filius Unn cst Mnrioi et Christi caro , unas

:
tu quantum princcps tribiicre amico possis ,
spiritus. (2) Una caro , quia ut ail D. Au- ,
et ego quantiim amiciis a principe accipere.
gustinus , caro Cliristi caro est Marice. (4) Quanlo a fortiorihis verbis j)otest Chris-
Unus spiritus , quia inter illos erat cor unum tum alloqui Joannes ? Cui Dominus dedit
et anima una. Hujus unitalis oemula estuni- Mariam coeli et terrae Reginam , ihesaurum
tas quoe inter Joannem etMariam iiitervenit. sanctitatis, graliarum pelagus ,
jierfectionis
IJnilas carnis ,
quia uterque est virgo , et ut abyssum : quam accepit discipitlus iii siia ,

ait D. Hieronynius, unasi(juidem virttis vir- seu , ut legit Pagninus, iii propria:eX\ivlw\.Q
ginitatis erat iii ainbobus. (3) Unitas spiritus: coelestis hujus (iliationis et doininici testa-
Christus eteiiim Mariam et Joannein ainore menti , Virginem partu fe/icem , coiwictri-
videlicct et charitate nontninusillosconjungi cem habuit discipu/us intra domum suam (5),
vo/itit qitain si naturcc mater honorificata. (6)
maxima propiiupd- in qiia remansit qiiasi
tate conjitncti cssent. (4) Cliristus erga Dei- Animadvertit autem Origenes quou
param semper oplimi filii praesiitit officium, Chrislus morti proximus dicens Joanni :

quam maximo venerabatur honore et cui Ecce mater tua , omnes admonet debitum ,

submisseobsequebatur.MariaquoqueChristo Marioe tanquain Christi Matri debere nosex-

maternam exhibuit teneritudinem. Salvator hibere honorem. Deinde dicens Virgini :

Mariam Joanni commendans , et Joannem Mu/ier, ecce fi/iits , nos omnes per Joannem
in (iliuiii Mariae adoptans
, hortatur illum ad
repra^sentatos , Mariae commendasse velut
hoiiorem et obse^juium quod tanlae Matri suos filios et Cbrisli fratres. Christus di-
debet filius nam , ut addil Cyrillus Alexan-
: cens Mu/ier, ecce fdius tuiis,
: perinde est ac
drinus , commendauit matrcm Christus dis- : Ecce liic est Jesus qitctm geniiisti.
si dixisset
cipu/o , ut ofjicium fi/ii in eum servaret :
Cujus egregiam subministrat rationem. iVfl/w
mntrein simi/iter admonuit nt parentis in ,
quiscpiis perfectus est , amp/iiis non vivit
discipu/um auctoritatem haberct (5) / et ut ipse , sed in ipso vivit Christus ; citmque in
illud oKicium erga Deiparam probe exhibe- eo vii>at Christiis , dicitur deeo Maricf : Ecce
ret, vices jt/ii natura/is fi/ius acccpit adop- fi/ius titus Christus. (7) Demus operam ut
in nobis vivat Chrislus. Sic enim erimus
Ilirliard a S. Laur.
(1) L. 4. pag. »71. (9) Ainold. —
Carnot. Tiacl. Laud. Maii.
<]ff —
(:-)S.rm. d«; A.ssump. Arnold. Carnot. Tract. dc Vrrhis. — Srncc.
7. [1)
Viig. cap. 5. (4) Senn. dc AsBuiiip. {h) (jyril. Akx. L. — —
(1)
(:)) Tlnopliylact. — (4)Tacit. L. 14.— Vcti. Bcda. (5)
la. iu Joaa. 04.
— (G) Ecclcs. i3. — rrjulat. in S. JoaDa.
(7)
 FESTA APOSTi LORUM. COjNCIO VI. :)f

Christi, el filit l)eatissiir.ae Virglnisad instnr iniplorcndus est a minimis ! Divina tlignalio
Joannis, qui cum sil titulo filii Deiparoe lio- qure efffcil illum inter Jiscipulos chariorem
noratus , acl Mariam et Christuni nobis pr.x'- adhuc eum fecit inter Evangelistas suLJi-
bct accessum, Lt enim belle ait ArnolcKis miorem.
Carnotensis supra nienioratus, intueor (jtui' II. PARS. Soleni noctuce ncsciunt oculi
(Irigam , (jua currendum est ad Patrem , sic aquilce ita sustinent ut natorum suorum
dcbere dislingui : Ul j)cr te ad Matreni per , generositatem de jnipiUdrum audacia judi-
Matrcm ad Filiuni , pcr filiuni vcro attin- cent , (dioqui non educabunt, ul dcgenerem,
gere possit affectus ad Patrem : et in lioc fer- qucm solis radius averterit. (i) De aquila
culo tu sis columna argentea, Materascensus iria fantur passim auctores unum , quod :

purpureus Filius media charitas rcclina- primum

, ,
inier aves tenet nobililalis locum :
torium aureum, 7>isiopacis in decore suo et ,
Vt leo inter bestias , ita aqui/a inter cwes re-
ceternce pacisjucunda tranquillitas. Ad bea- gnum tenet. (2) Aliud , quod tania visus acie
titudinem in qua Sancli intuitiva Dei visione polleat , ul irreverberatis oculis Solem con-
fruuntur per quatuor ascenditur gradus iu
, templetur quare aquilam ab acumine visus,
:

prinio, per Joannemhabeturrecursus ad Ma [oj et oculoium perspicacitate dictam vult

riam in secundo, perMariam adCiiristum;
;
Isidorus. Tertium, quod nubes etaera trans-
in teilio, per Christum ad Patrem in quarlo, ;
cendens altius cajteris avibus suum volatuni
,
tranquilla habetur jucundae felicitatis posses- extollit nul/a quippe a/tius avis vo/are per-
;

sio. Diaphanus, Themistochs filius, se univer- hibelur. (4) Haec tria bealo Joanni oplime
sam gubernare Graeciam jactilabat. Quod congruunt, qui , ut addit D. Augustinus
hac probabat ralione Mater mea mihi ob-
:
propterea arjui/ce merito comparatur. Nain i
,
se(|uitur paler obtemperat matri
,
Grx-cia ,
ut aquila ceeteras aves, sic Joannes in specu-
patri obedit et consequenter Gra^cia a nie
, /anda summ(e Divinitatis essentia prcecedit
regilur. Non absmnhter Christus potenlis- Prophetas , sujyergreditur Palriarclias ,
simus est apud Patrem Maria apud Chns- :
^posto/os superat. (5) 2. Majori pollet visus
tun. multum potens est , ego quoque apud
gcumine , et ve/ut aqui/a /ucem veritatis
Maiiam matrem meam ideoque Joannem , fuuiioribus ocu/is intuetur. (6) 3. Nostra
nuncupat Beatum Joannem Dominus cjuo-
:
^^^^-^^^ ai^;^,g ^^^^^ joannes vo/atu (juodam
.

dammodo c/avicu/arium constituil , ciun

cce/i
modo
„^^j^ cethereo
a^therco suoPrP.minet
supereminet terris ct gaudet
tcrris ,. et sraude
beatce Genitricis suce decrevit esse custodem. /uce So/is jiistitia' (7) ; et ut aliorsum ait D.
(i) Beatissima virgo ccelum est animatum ,
Augustinus « Joaunes F.vangelista supra
:

quae valde potens est sr.a dignilate et suffra- coelum et terram volans, dicit de Filio Dei :

gio ad aperiendum inauimalum coelum il- :

Transcendit etcogitavit supra coeli militiam,
lius aulein cceli animati Joannes est clavi-
,
et exercitum Anselorum cosilavii et trans- :

cularius. Duos Aposlolos loco sui subsiituit

cendit universa. Sicut aqui/a nttbes , sic ipse
Christus, Pelrnm scilicet ct Joannem. Pelro universam
creaturam transcendit , superavit-
commisit Ecclesiam , Joanni commendavit (jite
omnia j et pcrvenit ad i//ud quod majus
Matrem. Pelrus , cui cotnmissa est Ecclesia esl omnibiis. (^bj Exhis conslat Joannem nie-
»
vices gerit Christi , et velut ejus vicarius , est
rito aquiiam nuncupari , quia est , i. Pro-
coeli inaniinati clavicularius. Joannes cui
phetis doclior et sapientior ; 2. Apostoiis
Christus suam commendavit Blalrem , vices
perspicacior ; 3. Caeteris Evangelislls subli-
gerit Salvaloris, estque clavicularius animati
niior.
coeli , et media Maria , quae auctorilalem ha-
I Quid sapientius sermone Dei (9) , qui
.

bet aperieudi roelum inanimalum, estadhuc per

excellenliain appellalur sapienlia ? Auc-
hujus (celi ciavicularius. Iino ipsemet Pelrus
tores canoiiici divinae hujus sapienlioe parti-
cum aiiquud secrelum nosse desiderat , Joan- cipes effecli sacros condiderunt libios , in
,
nis palrociniuin implorat. Tacent cuncti quibus ctt^leslis splendescit doctriiia. Verum,
Ajmsto/i , tacet et Petrus , tncet cce/i c/avi-
elsi Pro[)hetae miram oslendant in suis scriptis
cu/arius : tandeni Joannis jjatrocinium ab
doctrinam, Joannes nihilominus et quanlnm
omnibus qtn ritur , et sic ad rei (/ubice noti- ad disripulos
quos erudivit , et quanlum ad
liam pervenitur. (2) Inde conciudit Petrus
ecclesias quas gubernavit , et quantum atl
Damianus Qiiaittttm apud justitm jiidicem
:
niateiias quas tractavit, pra^cedit Piophelas;
pro peccatoribns poterit , qtii ct jjro ipsis
cce/estis curi(e scuatoribus iiiterveiiit P et qui (1) Trit. L. de An. 8. {>) D. Ilieroo. in c. 7. Da- —
niel. — L. i. Elliymol. — (4) I). .Aiiff. S<im. 3o. de
(.'i)

advocatusjactus est sumniis , (juam humi/iter Scrm. Dom. in Moiilf, — Cl) Jo.in. Diini.Ts. Or.it. x't. —
(G) I). Aii^. Triict. i5. in J( an. — (7) I). Aiiff. iloin. 4-
(1) Petr. Datu. Serm. G3. — (2} Pelr. Dam. Serm. dc (!onM-ns. 1'^anpel. 10. — (8) Tract. 4/. »n Joau. —
(y) Tert. L. adv. l»rax. C.
4.
5a FFSTA APOSTOLORUM. — CONCIO VI.
ner discipnlos magistcr innotescit. (i) Qualis dociierit. Vniim Detun novit, creatorcm uni-
iloclor Joamios, (|ui Ignalios , r«)lycar[)Os et versitatis , et Christiun Jestun ex Virgine
Ireii.TOS criulivit ! niialis Doctor ,
qui siia ]\laria Filiitni Dci crcatoris et carnis resur-
^

(loclrii.a eruditissinios Platoiiis discipulos a(J rectioncm ; Lcgcni ct Prop/ietas cuin evan-
Christi scliolain aJiluxIt ! Asseveiat naiiu|ne j et inde gelicis ct apostolicis littcris niiscct
D. An"uslinus plures discipulos Plotini potat fideni : eani aqiia signat, Sancto Spiritu
insi-

«»nis Platonici (2), ex sola lectione Evangclii vcstit Encharistia pascit , niartjriuni ex- ,

Joannis, cliristiaiKini suscepisse (lisciplinam: hortatiir. (i)

acldit Sanctus Auguslinus « quocl iniliuni Nec niirum si cuncta religionis mysteria
sancti Kvan<'elii , cui nonien est secundum et sacramenta docet Joannes. « Erant in
Joannem , quidam Platonicus {?>) , sicut a pectore Jesu omnes sapientire et scientise
sancto sene Sinipliciano qui poslea Medio- thesauri ahsconditi ; ex illo coelesti gazophy-
,

lancnsi Ecclesia; praesedit Episcopus , so- lacio sunimam traxit : unde nostraj pauper-
lehamus audire , aureis litteris conscrihen- tatis inopiam copiosa liheralitate dllavit ; ex
(lunj , et per omnes Ecdcsias in locis emi- illo nohis cprario divitiarum copias attulit ,

nenlissimis proponendum ess<^ dicehat. » et in communem totius nuindi salutem hene

Qiialis doctor Joannes qui ipsos etiam erudi- prodigus erogavit ; ex illo velut perenni
vit An^elos Nam, ut ait D. Chrysostomus, vila^fonte, manantiafluminadivinajdoclrina;
!

yfngeli plura mysteria didiccrunt a Joannc, hausit, eteadem postmodum nohiserogavit. >>

inipletiimqiie est ilUtd Apostoh : Vt innotcs' (2) Quatuor documentorum genera dedit
cat principatibus et potestatibits pcr Eccle- nohis Joannes , quaj scilicet concernunt di-
,

siam multiforinis sapientia Dei. (4) D. etiam \ina mysteria , ordinem et regimen Eccle-
Amhrosius Pauli expendens locum condudit; siarum , haereses et hoiios mores. Etenim , i.
Ab Ecclcsia crgo multa niysteria cdocti siint Dii'initatis et humanitatis sacranienta cons-
Jngeli , sciitcet a Maria et Joanne qui ab ea cribit (3) ; 2. In sua Apocalypsi Ecclesiarum
didicerat. Neque ex discipulis dunlaxat col- numerum et ordinem distinguit. Nam etsi
lii^enda est Joannis sapieiitia veriim , 2. Apocalypsiin ejtis Marcion respiiit, ordo ta-
:

ctiam ex Ecclesiis quas guhernavit. //ftie///».? jnen Episcoporum adoriginem recensiis , in

et Joaiinis alumnas Ecclcsias. (5)Cunctoe Joannem stabit attctorem. {^^Z.Vvadi^iaTxwdt.
asialicoe Ecclesia; sunt Joannis alumnae, quas quihus Ecclesia adversus haereticos catholi-
vel per se , vel per suos discipulos erudiehat. cas propugnet veritates , eorumque errores
Romana qiioque est Joannis alumna ; de qua impugnet. Suo namque Evangelio vcluti si-
sic fatur Tertullianus Ista quam Jelix Ec- gnacitlo veritatis , et hcereticoritm tergiver-
:

clesia ! cui totam doctrinam ylpostoli cum sationibus r,ietamjigit,et Catholicorttmfideni

sangiiine siio profuderiint : ubi Petrus pas- peipctua ex tunc etdeinceps certitudinerobo-
sioni dominictv adepqiiafur, ubi Paulus Joan- rat. (5) 4- Pi'ohos docet mores : nam prae-
nis exitti coronatitr. (6) Uhi Joannes eo quod tereundo quod amorem Dei et proximi ( iu
christianam praedicasset doctrinam, inoleum quo sita est christiana perfectio ) , suadere
igniens ])rojicltur. Gallicana etiam Ecclesia soliiciie curat , documenta ejus adeo sunt
esl Joainiis alumna Joannis namque consilio altioris sapientice et profundce intclligentia'
:

Dionysius Areopagila l\omam venit ad Cle- ait D. Augustinus , ut omnes turbent , qui
mentem Summum Pontificem , qui eum mi- perverso siint corde ; et omnes exerceant^ qiti
sit ad Galliam ut eam ah idololalria revoca- recto sunt corde. (6)
ret , et ad verilatem christianam adduceret: S[)iritu Dei inspirati locuti snnt Prophelae
landem cunctae orhis Ecclesioe sunt Joannis exTerln\\\auo.Ele\i\m apparet retrosemper in
alumiife; quas omnesEvangelii sui luceillus- spcculo, et ivnigmate ct visione , etsomnio, ,

travit. LtomnesEcclesia' perorbem tcrrarum Deitm vistim Proplietis (7) at Joannes Pro- :

circumqunquedilfitsai ,nondubitent commu- pheloe munus exercet iii Apocalypsi , in

nemse habcredoctorem. (7) CunctisEcclesiis c^wa quidqitid loquitur mysteritim est. (8) Ita
invigilat : quapropter nuncupatur a Petro mysteriis repleta est Apocalypsis, quod ex
D;\mia\w,Joanncs Jrgus unii>ersaiis Ecclcsice. D. Hieronymo tot habet sacramenla qiiot
(8) Rlaterioe autem quas iractaviiJoannes , et verba. (9) Apocalypsim autem composuit
documeiila quae universali dedit Ecclesiae; 3. Joannes in SpirituDeifactus (10); quotl ipse-
magis adhuc (oelestem ejus comniendant sa- niet testatur ; Fui in spiritn. (11) In quo au-
pientiam. Fidcamiis quid didicerit , quid r^ . t j » n » tr \ p,.!,. n^™ , v 1

Scrin. 2. <](• S. .loan. —

Pttr. D.Tm. (o)(4) Tert. L. 4- —
(i) Crrp. Nnz. — (2) L. 19. Civ. 79. — fi) L. 10. Civ. g^jy 1^13^^ ,5. —
(6) IMr. Uam.
—
((i)Tract. 19. in Joan.
»9.— (i) Ilr)ni. 81. >up. Joaii. — (5) Tcrt. L. 4. .t(1v.
_(-)T,.,t. l,. adv. l'rax. )i.— (8)1). Ainbi. L. 3. Sacr.
Marc. U. [ij] Ti rl. I,. <I<t 1'rasf . II.it< t_ 5 >. —
(j^Pulr. j. _ (^) Rpist. io3. ad Paulin.
(lo) Ttrt. L. de An. 8.
Dam. Scrm. a. dc S. Juao. — (8) Ibid. Scrin. C3. ^^^\ Apocal. 1.
 FESTA APOSTOLORUM. — CONCIO VI. 53
lem fuerlt spirilu , vel in suo spiiitu , vel iii tolos Pclrus ct Paulus riiajori luce llluslrati
diabolico spirilu , vel in Spirilu Sanclo. vidciitur. Veruin Joannes siibli/iiitim prwdi-
Noii iii suo spirilu ; iiam ut raliocinaUir l\u- calor et lucis cetcriuc co/ilcni/j/ator (i) , ina-
pertus : Si in suo tantuin Jidt spiritu , indi- jori oculorum potitur acie. « Sol iste , cjuo
gnitas visioiiis consequitiir. (i) Neque in vere nilul iiiter visibilia pulthrius inveultur,
spiritu tliabolico , qui cuin sit spirilus men- nostros saucial et obtenebrat oculos , aquili-
ducii el erroris , inspirat niendacium , ct non nos vero vcgetat inspectus. » (2) Sol (piitlcm
verilalem Igitur cuni dicit : Fui in spiritu
:
,
noctuae tlebilitat oculos, non tanicn picejudi-
Sancto subintelligarnus Spiritu : fjueniadnio- cat aquilce. (3) Ex D. autem Augustiiio.
duni et illic : Ductits est Jesus in desertuin a ylquila est Joannes Ittcis internce ct leternce
spiritu Sanclus ulique Spirilus intclligen- Jinis oculis conteinplator. (4) Siquidem « atl
,

dus est idcirco Joanncs t/ieologoruni altissi- lantum gratiaj provectus est privilcgium ut
: ,

iNiis ubtrtini in Spiritit subsistens [2) f quasi

^
omnem transgrediens creaturam , illud acie
subsistenlia Joannis sit Spiritus Sanclus , qui mentis attingeret, quo non Prophctu , noii
cum sit spiritus verilatis , docuil Joannem I'atriarcha , non denique quispiam ab ipso
niyslcria iu Apocalypsi coiitenta , niuho per- priinordio cognoscatur in carne positusaspi-
fcctius cpiam ahos docuerit Prophetas. Pro- rasse. » (5) Hujus aquiloe perspicaciani elo-
phelae namque inysteria eis in aMiigmata ins- quenti stylo declarat Origenes. « Vox spirila-
pirata clare non propaUibant verum /icec hs aqullae auditum pulsat Ecclesi.x vox al-
: , :

quomodo dicta sint , ei^angelizator et uti- tivoh volatihs , non aerem corporeum , vel
qiie tam clarus discipulus Joannes nocerat , aethera , vel totius mundi sensibilis auditum

(3) multaque futura plura ctiam prajsentia supervohtantis , sed ukra omnia quae sunt
,

vel jam fatta dcclarat, Prop/ietce de ojjicio et quaenonsunt, ahivohs iiitimoe iheologlae
prce/andi i>ocantur (4) at quovl Propbeta^ pennis , clarissinioe supernaeque contempla-
•'

futurum vaticinati sunt , factum dcmonstrat lionis obtutibus transcendcntis supervolat:

Joannes Qiiod eiiini lex et Prop/ietce futu- itaque beatus Joannes Theologus , non soluni
:

rumprczdixerunt /loc cowpletuin dicit Ei>an- quee intelligi ac dici possunt , verum etiam
^

gelium. (5) Humanatum Vcrbum quod est quae superant omnem iutellectuin supervehi-
signactilum omniiim Prop/ietarum (6) a B. tur , extraque omnia , iueffabili men^^is vo-
Joanne visum auditum et contrectatum latu
, , in arcana unius omnium principii exal-
fuit : Qiiod vidimus inquit Joannes cpiod tatur , mysteria quae aho- , , » (6) iiitucturque
audivimiis^oculis nostris vidimus, et maniis ruin fugiunt oculos , secreta propalat , quae
nostrce contrectaverunt , de sermone vitce. ahi nequeunt explanare.
Sermo enim vitce caro Jactus , et auditus et In veteri Testamento nuhusPropheta adeo ,

visus , et contrectatus , quia caro qui ante illustratus vidctur ac Esaias , cpii idcirco a ,

carnem senno tantum in primordio apiid D. Ilieronymo Evangehcus nuncupatur ve- :

Deum Pcttrem. (7) Inde cohiglt D. Chrysos- rum quantumvis splendentibus fuerit irra-
tomus idem esse discrimen iiiter Joainiem diatus lumlnibus, diviui Verbi jrenerationeni
et Moysem quod iiiter paedagogum et piaj- cum stupore contemphitur eam admirando ,

ceptorem iiiter grammalicum ,prima rudi- iiieffabilem testatur. « Generationem ejus

mentielcmenta(Jocentcm,etmetapbysica3seu quis enarrabit ? » Al Joannes manifestat Ec-
iheologiae professorem. « Queiuadmodum clcsiae mysterium quod Esaias taiitummoch)
magistii ludi , pueris qui a matribus suis niiratur el gcnerationem aeternain et tem- ,

commendantur erudicndi , tradunt clementa, poraknn Verbi decUirat. TEternam qiiidem :

quos , qui ab illis postea suscipiunt, subli- Jpsastatimprcejatio Joannis Evangelizatoris

mloribus ct perfettioribusdoctiiiiis imbuuiit: demonstrat , qiiod retro Jiierit qui caro fieri ,

ita beatus Moyses et Doctor gentium et Filius /labebat : In principio erat sernio , et sermo
tonitrui fecerunt nain Moyses quidem cum erat apud Deiiin , et Dciis erat serino. llic
:

primum instruendam suscepisset humanam erat in prlncipio apitd Deitm. Omnia per
naturam docult auditores prima elemcnta
, ipsum Jacta stint , et sine ipso Jactinn est
Joannes et Paulus iis quos a Moyse acccpe- ni/id. (j) Temporalcm etiam : nam Sermo
ruut, postea perfectura tiachdcre. » (8; Ii) qiii est apud
,
Deum
y<7c7//* est caro. Hnjns
hoc adliuc nuinere Joannes Paulo ahisque gloria visa est , tanqiiam itnici a Patre. (8)
Apostolis antlstat. Acpiila ad sublimia asccndit , et staiim ad
2. Jpostoli prop/teta.' (g) : at inler Apos- ima descendit spirilualis aquila Joannes , :

(1) — Dion. Carl. L. de DiKnil. Maii.

nupert. (i) 2. ^ „. , t^ . t 1 «» u
- Tnrt: L. adv. a3. -
, > . , ,

arl. 8. (-.) I'rax. (1) 'Jert. A,.<.1. (') ?• ^'^--y'- '"''''"•

T ^?^
i «"'^ Vm^U t /o
iS. - Joan. - Mahicl.. a.So.- e.l. A... 8.- U,) D.A.ig.-
1 I-. <: .5
D. Aug. T. L. adv. I'rol. s.ip. rl. (..) .

Jud. 8.
(.S)

- Ttrt. L. adv. - llom.

(7) I>r;.x. .5.
((.)

(R) a. in
''••''•• I^»"'- ^'""- '• - "?"'• '; .'!'= ^""•*'s- " (/")

Ccn. - (<j) Tcrt. L. 4. adv. Marc. 24. '^'«'«- '- ="i*^ ^'•'^' "•"^'>i
i^) ^*""^- ^^^^-
 •r;^ FESTA APOSTOLOIUJM. — CO^XIO VI.

nlifiunntlo f/itinita/is nltn ,

aliqnando hnma- (Iissm>nlem reliun» Damianum « riiine :

infirmn dc.ui ipsit (i) lHa (|uitl«in ,

nitiitis .
(juutl utenjue tlisciiuilus protulit de sacra-

fhiniincajdle sni lihri dcifunni illnd ac sin- menlo cloniiiiicx* fulei ,

quantjuam profuii-
fn/nre posiiil e.tordinm : In principio crat dissiuium sit attjue omnino divinum , nec
lerbnm. ll.-vc vt-ro ,
quando in imnm snh- videatur in cxcelleutiiic dii^uitate diversum,
niis.in dcsccndit j exluiitrjiie istud Verhum
: (juod eodem esl Sjyirilu diclaiite prolaluni ;

« factum esl ,
:ii() nobis : luce et liabiiavit iu illiul tamen boali Joannis singularilas locum
ufrin.ujnc natnnr fidclis minisler , qni et di- sibi viudicare conspicilur, (juia nec aute il-

i'initatis ct huiiianitatis sacranicnta Jcscrihit, lum , illum boc idem S( ripsissc ali-
nec jjost

ei quiisi ex evangelice leclionis pulpilo , quis inveiiilur nam illam bcali Pelri Apos-
:

niono hitmana /ironnntiat , modo divina. loli sententiam , et Martbam sororem Lazaii
dubio Esaia d()( lior. Ve-
Paiilus esl abs.jue eisdem fere verbis lej^imus protulisse. » Pro-
ruin J();innis non attingit sublimitatem Cni : sequitur Petrus Damiauus : Quid miruin
«

permissnni csl e/iKjiii qna' Pan/o mntire nnn ,

siJoannem de Diviiiiiate loquenlem bealo
licuit. (2) Joannis excellenliam siiper Pau- Petro pr«;ferimus cum illud Evangelii sui
luin sic dcclarat Oiigenes Paii/iis raptns : singulare principium , ipsa eliam verba do-
Jnit nsqiie ad tcrtinm coe/iun , Joanncs antcm niinica (si dici liceat) excedere videamus ?
sujier omnes coe/(is ; Panlns andiiut arcana Nec Redcmptori noslro si dicatur
injuria sit ,

nerba qiia nnn /icet homini /oqni , sed Joan- ipse sublimius aliquid depromere per disci-
nc.i unicnin f^erhnm audivit , quod ei /oqiii |)uli!m quam per semeli|)sum , et {)er illius
/icnit. (3) Ideni adbuc prosequitur Origenes linguam manifesle proferre, quod per scme-
argumenliim Pauluin alloquens. « Paule ,
,
lipsum liquido iioluit aperire. » Mysleria
non es raplus super omne ccelum et paradi- quoque qiiae docet Joannes sublimem ejus ,

sum ; Joanues omne coelum conditum om- , sapientiam supra Petrum demonstrant. Nam
iit=m(jue creatum paradisum lioc cslomnem ,
ut belle ad projjositum pbilosopbatur D. Au-
humanam angelicamtjue tran^.gredilur nalu- gustinus quod Petrus scripsit de Domino
:
,

ram. In terlium coelum raj)lus vas electio- scrij)sernnl et a/ii ; sed scripturaeorum magis
iiis , magister gentium , audisii vcrba quae circa Dei humanitateni cst occnpnta. Domi-
non licel lo(|ui ; Joanuis iutimse veritalis nus autem Christns esl Dcus el homo scd ,

inspector , uUra omne cadiim , in paradiso de diuinilate Christi in /itteris beati Petii
paradisorum, audivilunum Verbum perquod modicum , in Evange/io Joannis multum so-
facta sunt omnia. Non ergo Joannes erat iiat. (i) Transcendit sidera transcendit An- ,

bomo , sed plusquain bumo quando ,

et seijv gelos transcendit Evaiigelislas alios , quibus
,

suin , et omnia quae sunt superavit , et inef- est sublimior.

fabili sa^iientiaj virtule, purissimotjue men- 3. Constitnimus imjyrimis evange/icuni
lis acumine subvectus , in ea quoe sunt su- instrumentnm j4posto/os hahere auctores ,
{»criora secrela , videlicet unius essentioe in qnihus hoc munus Euange/ii promu/gandi ,
iribus substantiis , et trium substantiarum nh ipso Domino sit impositnm. (2) IJt autem
in una esseutia ingressus. » Sumit ibi tres docet D. Basilius , Evaimelistae lonse Pro-
suhslautias pro tribus subsisteiiliis , vel per- phetas in diguilale et cognitione superant :
souis tliviuis. Exaggeralione utitur dum dicit nam propbetae futura duutaxat annuuliant ,
quod Joannes non est bomo eo quod Pe- , qua? obscure et in caligine denolant atEvan- :

trum principem Aposlolorum in nolilia su- gelistiE res geslas el quae ij>si viderunt vel ab
pt^fet. oculatis testibus audierunt clare et perspicue
Cliristutn Petrusagnoverat Dei Fi/ium. (4) declaraut , et tanquam Salvatoris secrctarii
Ilanc cognitionem elconfessiouem mirecoin- ejus nativilatem , viiam, mortem , doctri-
luendat Salvalor, Petrum hcalum affirmans, nam , mores , virlutes , miracula , fideliter
rni nnncnri)., ncqiie sangiiis reve/asset , sed l)ro(]iin{{^y. I\'ohis /idem e.f Jposto/isJoannes
Pater qiii in ctrlis est. Verum neque Pelrus ct Matt/ueus insinuant ex Jjioslo/icis Lucas ,

solus riliuin Dei cognovit neque primns , et Marcus instauraiit iisdein rcgu/is exorsi, ,

cognovit Martba namque ante Pelrum dixit

: quantum ad unicum Deiim attinel Creatorem,
Gbristo < Quia tu es Filius Dei vivi (jui in
: et Christum , ejns natnm ex Firgine. (4)
liuiic munduin \enisti » Joannes solus est ; Evangelistaj sunt numero quatuor quos de- ,
qui hajc eructavit verha In principio erat : notatos vull D. Auguslinus (5) per qualuor
Verhnin. (5) liac supra re audiainus belle illa myslica animalia quae erant circa ihro-
,

(1) Prtr r).nni. Scrni. i. — (j) Trrt. L. de Pr3f«c. Srrm. Mg. (le Tcmp. —
(2) Trrt. 4. adv. Marr. s.
n.Trct. 94. - (.>) Iloni. IX. cx Uivcr^L». —
(4) Tcrt. L. — (1)
Ilom. G. vx V.nriis. —
[\) Tcit. L. adv. Maic. ».
adr. I^rax. ai. — (5) Joao. >_
(3)
(i) i>. Aug. Tracl. »6. in Joaa.
 FESTA APOSTOLORUM. — CONCIO VI. 55
i:nmDei, ejustlem Spltltus impetu fere- geral siquldcm irium Evangelistarum Evan-
et
Jjaiilur; cjuia r.vangelislarum mentes , lin- gelia , et approbaverat fidem eorum et veri-
guae , maiius et peniia' Spiritus Sancti ope- latem ; iiwjuil)us viclildeesse alitjua gestarum
ratione dirigelantur et movebantur , ad lioc rerum historiae, et ea niaxime cjuae Domlnus
litintegram liumanali Verbi per6cerent bis- gessit primo suie j)raedicationis tempore ,

toriam, consignarenlque posteritali coelestem aiitequam Joannes Baptista claudere-

id est ,

Clwisti doclrinam , portentosa ejus opera , tur in carcere. Ilajc ergo quasi ab illls, scri-
innocuam vitam crudelem , iguominiosam- bit Joannes, quae fecit Jesus autequam Joan-
,

que morlc m, et licet sacri illi bistorici, ejus- nes clauderelur sed maxime divliiitatem :

dem Salvatoris composueiint bistoriam ,

Christi , et mysterium Trinilatiscommendare
altamen ut nibil ei deesset , perfectamque curavit. Tres siquidem alii Evangelistoe dicla
possent tradere Domiui notitiam, de eo diver- et facta Domini temporalia , quoe ad infor-
simode locuti suiit , illiusque acta sunt mandos mores vit* proesentis maxime valent,
velut divisa ut ea illustriora et angustiora copiosius prosecuti , circa aclivaiii vitam
redderent. Mattbaeustancjuambumoloqiiitur, versali sunt in qua laboratur utcor mun- , ,

Cliristumque uti Mariae filium bumanitate detur ad videndum Deum Joannes vero :

indutum , et bumanis infirmitatibus obuo- jiauca Domini facta dicit; verba vero Domini
xium repraesentat Marcus ut leo rugit , pro- quac unitalis Triniialem , et vilaj aeternai fe-
;

dilque Cbristum tanquam qui tempore pacis licitatem insinuant , diligentius conscripsit
subdilos suos suaviitr gubernat , bellique et sic in contemplativa vita , virtute com-
lempore fortiter defensat ; Lucas mugit tan- mendanda, intentionem suam , et praedica-
quam bos , Cbristumque repraesentat ut tionem tenuit in qua contemplatlva vaca- :

victimam pro bominum salute

in ara crucis
,
tur , ut Domlnus videatur. » (i)
mactatam Deoque oblatam ; at altius Joan- Ex mente igitur D. Auguslini quadruplici
ties (i) ut aquila volat , Mattba?o tractandam de causa suum Joanues scripsil Evangelium:
reliquit Cbristi bumanilatem , Marco regiam i. Ut boereticorum confutaret errores ; 2.
dignitatem , Lucai cruentum crutis sacrifi- Ut quod tribus aliorum Evangeliis deerat ,

cium , et ipse ejus Divinitatem potissimum suppleret 3. Ul nos contemplativam vitarn

;

contemplatur. Quod belle , licet fuse , D. doceret;4' Maxime V^erbi generationem et

declarat Augustinus : « Omuibus divinoe
Scriptura! pngiiiis excellit Evangelium , quod
enim Lex el Propbetae futurum proedixerunt,
boccompletum dicitEvangellum. Interipsos
autem Evangeliorum scriptores , Joannes
cn)inet in divinorum mysteriorum profundi-
lale. Qui a tempore Ascensionis per annos
LXV. Verbum Dei absque adminlculo scri-
bendi , uscjue ad ultima Domitiani tempora
praedicavit ; sed occiso Domitiano a Seiiatu
dlvinitatem manifestaret. Alii namque Evan-
gelistse plura de Christi bumanitate , pauca
de ejusdivinitate conscripserunt. A.idilecturn
Doinini Joannenl Theologum de hunianis et
corporalibus actibus pauca dixisse ^ et inulta
de natura divinitatis , ejus potenlia et nia-
jcstate dixisse et scripsisse cognoscimus.iji)
Ildepbonso facem proebuit D. Augustinus
acute animadvertens , ideo Joannem acjuilam
nuncupatum « In cjuatuorEvangelistis Joan-
:

romano , cum permittente Nerva de exsilio nes Apostolus merito secundum infelligen-
rediisset Epbesum , compulsus ab episcopis tiam spiritualem , aquiloe comparatus, multo
Asiae, de coajterna Patri divinitate Filii scrip- sublimius aliis tribus erexit praedicationem
sit boc Evaiigelium adversus boereticos ,
qui suam , et ita corda erigi voluit. Nam cseleri
eo aiisente in ejus ecclesias irruperant , et Evangelistae tanquam cumbomine Dominoin
Cbrislum ante Mariam fuisse negabant. Unde terra ambulabant , de divinitate ejus pauca
luerito in figura quatuor animalium , quae vi- dixerunt. » (3) Joannes maxime divinilatem
dit Ezecbiel , aquilae volanti coniparatur, Domini qua Patrlest aequalis, intendit eam
,
:

quoB \oIat altius coeteris avibus , et solis ra- praecipue suo Evangelio , quantum sufficere
dios irreverberatis luminibus aspicit. Caeteri credidit , commendare longe a curavit. Ila
Evangelisloe quasi animalia gressibilia cum tribus aliis superius fertur , ita ut bos videas
Domino ambulant bic autem divi-
in terra , quodammodo in lerra cum Cbristo bomine
nitatis poteiitiam sublimius
contetnplans , conversari illum aulem transcendisse nebu-
;

cum Domiiio ad coclum volat qui etiam su- : lam qua tegitur omnis terra , et pervenisse
pectus Domiui in ccena recubuit, et coe- atlliquidum coelum unde acie mentis acu- :
f)ra
estis baustum snpientioe cieteiis exceHenlius lissima atque firmissima videret in principio
de ipso dominici pectoris fonle potavit. Le-
(i) In rrolog. siipra Evanp Joan. — (?) S. lldi-plu

(1) Tert. L. de Cor. Mil. lo. Seim. 5. dc Abiumpl. — (5J

Trac». 56. i.t Joan.
ScJ FFSTA ArOSTOLORUM. COXCIO VI.
Verbum r)emn , ajnid Deiim, per quod fatta cutum Joamicm Guerricus Qni existiinat :

suiit omiiia , el ij)sum agiiosceret tainem etioni prohatns est in obsequio

qiiia fidelis
ractum , ul liabitaret iii nobis , el qiiod ac- incorritplce iMatris : mysteria qtioquc dii>ini-
ceperit cariiem , non quod mulatuni fuerit latis , et arcana f^erbi incorriiptibilis sibi
iii cariiem. " i) corde promeriiit. (i) 0\ Elias Cretensis vult
\t uiide Joamies pr.c c.Tteris Verbi divini Joamiem cadesti scieotia donatum , ut suo
et humaiiati, adeo sublimcm mutuatus est no- probe responderet noinini Ob Theologice :

tiliam , (pi.T ei a(piil;e titulum obtinuit ? /« civlestcni qiiamdani siiblimitnteni , tonilnd

principio ,
inqiiit ,
eral f crbnin, F.cce aquila
uiiiilc Jiliuni in Ei>angclio nominavit cum qiio sci ,

Dci ad coeli verticeni suhiniiior cvolat. (2) l ,

licet hiinc y ut tonet , odhortatiir, niliil hu-
Alcuinus Verbi nolitiani Joaniii ob virgineam mile de Deo sonans , sed altum ac suhlime ,
puritatcin concessain existimat. « Hoc vir- Deiim neinpe ac Dcuni verum ex vero Patre
,

•jini Joaniii jnivilegium re( te reservabatur , Verhuni illud agnoscens. (2) Tonitru Dei
ut ad scrutanda Verbi incorruptibilis sacra- majt--tas cognoscitur Joannes a Christo :

inenta iiuoi ruptio ij)sa, noii solum corde, sed nuncupatur Boanerges , filius tonitrui , seu
et corpore j)rocederet. '(^) " Corde et corpore filius tonantis (3), iit Dei inaj(>statem sonet.
virgo Joamies , incorrnptum Verbum pura Filius Tonantis et filius tonitrui Joannes , </«/
mente concej)it , el ore incorrupto propala- quasi ex nuhium concussione prolatus est ,
vit Mundus eniiii Dcus a niiindo oculo con-
: iiUer vos visibiliter apparens et quce super ,

spicitur. Riclinrdus yictoriiius vu!t

(4) 2. nos eraut , terribiliter sonuit. {4) Joannes fi-
Joaniiem adeo sublimi cognitione prajditum, Hus tonitrui et ut Dei filius , et ut Mari* fi-
obardentemcpioCbristumdiligebatamorem: Hus : ut Dei filius quia est /ilius Tonantis ;
Amor vchemens non polest noii vidcre quem ut filius Virginis siquidem nubes virginea , ,

amat: qiiia amor oculiis est et amare vi- Verbi genitrix Joannem , Veibi tonantem
, , ,

dereest. ^.TyS.Origenes tale privilegium Joaniii genuit. Nubes et fuhnine, et toiiilru quod ,

censetcollatum ratione gratice singularis (juae , est fulminis gravidatur :

index et prseco
,
illum supra naturam extollens , divinitatis nubes levis Dominus super hanc
est Maria :

particij)ein effecit. Non enim aliter potuit nubem levem ascendit , quae gemina prole
ascendere iii Deum nisipriiis fieret Deiis. (6) gravidala fuit igne scilicet spleiidente et
:

« Ut cnim radius nostrorum oculorum , , touitru sonante divino Verbo , (juod est lux:

species reium sensibilium coloresque non , et splendor Patris ; l)eato Joanne, sonitu vo-
prius potest sentire , ({iiam se solarihus ra- cali qui divinum Verbum per universum
, ,

diis immisceat , unumque cum ijisis et in orbem tonando divul"et. Vero Maria virgo
ipsisfiatj itaanimus Sanctorum puram rerum quae Joannem filium tonitrui genuitin splen-
spiritualium omnemque intellectum supe-
, doribus et fulgoribus , illum adhuc tanquam
rantium cogitationem non sufficit accipere,
, Benoni, idest, filium dolorum parturivit, ,

iiisi prius iiuoinprehensibilem veritatis par-

quos constanti martyrio j^ertulit.
licipationem digiuis efficiatur habere. » Hoc
III. PARS. 7'estiinonii siu militem (5)
supposito fuiidainento de Joaiine , concludit
Joaunem Christus potest appellare. Semel
Oi igfMies Sanclus itaqiie Tlieologus in Deiim
:

autem et ilerum de Cliristo Joannes tulit

transmutalur , 7>eritatis particeps , Domini
lestimonium : semel , Evangelium conscri-
Fcrbuin suhsistere in Deo principio , hoc est
bendo , in quo Christi diviiiilatem et huma-
Deuin Filiuin in Deo Patre , pronuntiat.
nitatem teslatur. « Ilic est discipulus qui
4. Rupertus sublimem illam sapieiiliam a
testimonium perhibel de his , et scripsit
Verbo etSj)iritu Sancto tnutuatam j^rocdicat:
haec , et scimus , quia verum est testimo-
IJic autein discipulus 7)elut ille dilectus Jo-
iiium ejus : » (6) Occulte insinuans causam
seph pnrtein uiuiin extra Jratres siios conse-
,
ex qiia od scribendum processit , et fide di-
cutiis est de thesaiiro J'alris , de Spiritu iii'
gnuin faciens hunc sermonem exsua dignitate.
lcllectus. (7) Sapientia est ihesaurus Patris
,
Oinnihus eniin aderat, neque cuni crucifige-
quae abscoiidita est in Filio ; intellectus est
retur dejuil Mater ei commissa est quod
et
donum Spirilus Sancti. A Filiosapieiiiiam, a , ,

sunt signa amoris et quod cum certitudiiie

Spiritu Sando douum intellectus accej)it
,

Iierum de Christo , suo sci-

scial oinnia. {j)
Joannes. 5. Sublimem illam Veibi cognitio-
licetmailyrio , testimonium tulit Joannes :
nem , su-j erga Deiparam obsequio conse-
ut enim ait D. Auguslinus, 3Jartjr grcece ,
(1) D. Aiig. dn Confcg. Evanp. c. 4. — (i) Prt. Dam.
Seim. 1. «Ii- .S. Joan. —
Joan. — [\) l>. lli» r.
(ri; I,. -. in Srrm. 4- de Assiimp. Virp. (2) In Oraf. il\, Nai, —
in c. 5. M.iHli. —
(o) Pail. i. cai.. S. de Cliaiit. (G) — —
(1)
(') Marc. 3. Kiitliyin. (.'() (ireg. Mag. — Tcrt. L. —
Ilon». a. i)ivcr!>is.— (7) L. 4. dc 0|)crat. Spir. Sanct. c. de Itfn. 9. — (G) Joa». 19.
v'))
— (7) D. Cliry$os. lloni. 87.
iO. iu Joan.
 FKSTA APOSTOL )RUM. — CONCIO VI. 57
trttiiie tcstis dicitur. (i) Joaiines niitem mar- liadidit discipulis : JJic calix tiovinn Testa-
tyr fuit ,et iiUcr martyres constaiuior , ut nie/itnfn est i/i r/ieo sa/i^iii/ie [1); 2. Calicem
patet ex niartyiii ipsius , i . Diuluriiitate ; 2. uiaToris et qucni bihit in liorto
tristitiae ,

Diversitate; 3. Acerbilate. Geihsemaiii lia/iseat a nie calix iste (2);

:

excudit. (2)
I. Dilectioliuinineiii iiin/-ty/-eni 3. Calicem amaritudinis et doloris in quo
Coininendavit aiuinuitas ardtMitem Piladis et Cliristus jam criici aKixus bibit. Ex D. auteiu
Orestis amiciliam ,
quos calainildtis socie- Hit^rouymo, ca/iceni i/iSc/iptn/is dii^i/iis /ms-
tas /lobilitavit. (3) ISeeiue miiius iUustris Ba- sione/n i/ilclliginius. (3) Joaiines erat cum
silii Magni in ainicum dilectio cum eiiim : Cbrislo dum in histribuscalicibus bibit, nam
hic in viiicula coiijectus esset , ei adfuit inlerlnit in domo in cjua aharis mysterium
Pasihus etiam cuni discrimine viiac, cumque instituit Dominus; in hcHtoetiam ubi factus
ei pericuhim cui sese exponebat ahi objec- est sudor ejus tanquam guttae sanguinis de-
tassent amici , respondit ; Aliter ania/-e iioii currenlis in terram ; laiidem iii Calvario ubi
didici y iiisi ut vitain meain in disciinien ad- potavit acelum cum felle mixlum. Quare in-
diicain , duin periclitaiitein a//i:cui/i liberare germanos Doniinus Potestis bibeie
terrogat :

opus est. (4) Joannes ahter Christum amare cahcem quem ego l)ibiturus sum ? ut faceret
non dldicerat , nisi ut pio eo omiii se peri- eos participes , et caUcis Eucharistiaj quem
culo exponeret. Ligatur Christus , hunc vin- in coena instituit ; et caUcis passionis quem
cuhs onustum sequitur Joannes (hicitur ad ; in horto ciuce gustavit
et : quomodo haec
domum Pontificis Salvator , cum eo illuc Saivatoris verba intehigit D. Hilarius : 1 /a/i-
ingreditur Joannes ; sistit ante Pilatum Do- seat a ine cali.x istc , id est , (juo/nodo a nie
niiuus corain Prteside stat et Joannes ; tra-
, bibitur ab his bibatur. (4j Bibit Domi-
, ita
liitur in Calvarium Jesus, in eumdem locum nus calicem eucharisticum , quasi in memo-
vadit Joannes ; crucifigitur Dei Filius ,
juxta riam revocans cruentum ciucis sacrificium ;
crucem cum Deipara lemanrt Joannes ,
pa- bibit adhuc calicein passionis uthominibus ,

ratus cum
magistro in eam attolli. Ex cniictis ardentem quo oestuabat oslenlaret amorem ;
discipulis unicus est Joannes qui sese expo- calix autem in qiio l)ibil Christus transivit
nit Judaeorum iniquitati , carnificum crude- ad Joannem (jui quoties adorandum missae
,

litati mortis j^ericulo et sic amoris verita-

, , of ferebat mysterium passionem dominicam ,

tem et magiiiludinem ostendil ha;c namque : revocabal in memoriam et adhuc ex Uiagna ,

est vera amiciiia , (/«rt//i «0« *y;eA-, «0« ///»0/-, dileclione qua amabat Christum , iu calice
iion ulilitatis suce cu/a ab aniato divellil , , passionis ejus bibebat et quo longior fuit :

et cttm qita hoinines moriunlur , et pro niia Joannis eo longius passusest marlyrium.
vita,
nioriuntur. (5) Aqiiila a puero nutrita et edu- Quare Petius Damianus martviium Joannis
cala , adeo illum diligel)at ut eum ubi(jue exhis Christi verbis colligit « Calicem meum :

comitaretur , cumque nutritius ejus fato bibetis. » Eece hic ve/'bis dominicis pate/itcr
functus esset corpusque (secuiidum luijus
, ostcnditurfjuiaJoannesmartjr/iiit;dti/ncon-
lemj^orisconsuetudinem combureretur),aqui- slatqiiia caliccm Domi/ii iiberit. Deinde cjuam
la sese in rogum injecit, deserere non valens longum fuerit Joannis martyrinm declarat.£7
in morte quem iii vita ubique seqnebatur. reve/-a niartyr fuit , quia cruce/n Domi/ii per
Aquila Joannes a Cbristo discipulorum col- sui corporis ajflictio/ie/n , et p/-oxi:iwruin
legio sociatus magislruin usque ad crucis co/npassione/n diti iiivendo polavil , el quo
patibulum comitatur Astat i// palatio , asti- : cceteris Apostolis in carne p/olixius nia/isit
tit in pi^ietorio , adest iii lacry-
patibiilo
, eo durio/is martyrii to/-/nenta siisli/iuit ; ejus-
/natiir ,
geniit , dolet. DJira utiqite aino/is que constantia eluxit tuin iii marlyrii diutur-
iiispensatio ftiit , ut ter/ibilibus Domini sui nitate, lum iii mailyiii diver.silale.
c/-iiciatibus dilectus adesset , el calicei/i cu/n 2. Ro/na' Apostolus foan/ie.i, posteaqiiam in
Domino pota/'el. (6) Joaniiem et Jacobum oleum igneiim deinerstts , iiihil passits est ,

fratrem ejus interrogavit Doiiiiims « Potes- : in insiilam relegatitr. (5) fn oleum f«rvidum
tis bibere calicem (jufin ego bibiturussuiii? « jiissit inilti Joiuii.fin Do/nilinntis, pnrlio Ne-

(7) IJtautem animadvertit D. (^hrysostomus, roiiis de crudelitate. (6) El cjuia , ut docet D.

ex niodo i/iter/ngntio/iiseos att/ahit. (8) 'J'ri- Augnstinus , « non marlyrium sola effusio
num invei)i(j calicein in quo ex aiiiore bi- , sanguinis coiisummat luc sola dat juilniam ,

l)it (^bristus: i. (Jalicem cceiiai {uchari^tirip, exiistioilla llammarum pervenilui : <'iiini, non
iii quo sunm bibit sanguinem , et bibendum soliim occasn , sed etiam coiUemptu carnis,
ad coronam licet Joannes non effu-
„
, , - , I,
.Scrm. :>>. (le Sancl.
{\) — ,
(a)
> .„ „ ^
Tcrt. .Srorp. 6. —{?>)
: » (7)
^^
Grep. ^az. Oial. pi.) I5.i^il. — [() I). Cliij.so^I. I-. 7. dc (1) l.iic. >•>. — {>) Mallli. 2C. (.") In cap. 20. Mallli. —
.•^acerd. — (S) .Si nrr. Ep. 6. ylvllan. (G) — ILom. a — Can. 01. ii.MaUli.— (.S)T<iI. L.de 1'ivrM-. Iluict.
VII. i^ov. — (7) MaUb. 10. (H) 1q Calcn. — 5G.
(/|)
— ((ji Ttit. Apol. 5. —
(7) Scrin. /jO. cJe Sanclis.
 58 FESTA APOSTOLOIIUM. — COiNCIO VI.

(lerit saii'niincm , inartyiii Inmeii iuei uil «o- apparebat , conspicieos angustiain , ad oon-
ron-.Hn : aund et ijise pmpter mnrtyriuin sit si)laii(liiin euiii, siipia suiiiu pecliis ipstiuct
inissus in fenditis olei iloliiim et inde ,
ad reclinavit Cajetanus exisliinat Joamiem [inxj
.

snscipirndoin coroiiain atlilvln Cliristi pro- moerore passiiiu aniini (Idiquium , cecidisso
cesserit. (i/Ties pinros »|iii pro vera leli- supra pe«;tus Doiniiii prae luctu et coiido-
,

"ione a n.il)vloni<o Reije mi.ssi suiit in (oriia- lenlia corpus recuim non valens sustiiiere.
I em , clsi igne lu*sos , Mariyivs
niliil al) 2. Uonioe marlyrium suslinuil Joamies ubi, :

iiuncupat Tenulliamis Jesus ernt visns lia- : ut ex'rertul!iaiiorererlD.Ilicronymus,//z/.v.y//A'

bylonio regi in fornace cnm martyrihns suis in/en'entisoleidolium,pnrioretvegeliorexiitf
qnnrtns , tanfjiinm Jilins hominis. (2) lloc quam intrai'erit. 3. In insula Palhinos mar-

excmplo D. Hieronvmus verilatem marlyrii lyrium passus est Joannes, in quam relega-
Joaiinis coinpi(/oal : fidebiiiius martjriiim tus mclallo datur. (1) 4- ^'* Calvario juxta
finimo non defnisse Joaiuiem cali- , et bibere crucem Salvaloris niarlyrii acerbitatem pas-
cem confcssionis qiicin el trcs pucri in camino sus est dilectus et tlili<jeiis discipulus.
ignis bibernnt licel peisccittor non jutlcrit
, MartYrium sinc passione perjectnin. {^i^
3.
saiigninem. (3) Eodein lere D. Au^ust. uli- Trluum invenio martyrii genus unumaffec- :

lur argumento: « Non cnim Joanni apostolo, ti\um dimlaxat ; aliud afleclivum et eflecli-
(piia idco paliendi aniinus
passio df^fuit , vuin simul lerlium con.passivum. Primuiii
|

(leesse potuit, rSon e.st passus sed paralus , est vel dum quis ardcnlcr marlyrium desi-
,

pali , pricparationcm ejus Deus noverat , dcrat (piomodo slrcnuus ille iniks qui coro-
(juemiidmodum tres pueri arsuri inissi sunt nam floribus coiitexlam de manu Imperaloris
in fornacem tanrpiain non viciuri
,
an ne- : recusavit , dicitur a Tcrtulliano /7/A.y<^f//<jf .y(7/i-
gabimus eos marlyrcs , quia flamma eos guinis sui spe (3) vd quando Cluistiatus;

urerenon potuit? Inlerrojja ignes , passi non ad suj^plicium paralus , et de martyrii can-
aunt interroga voluntatem, coronali sunt.»
; dida coronandus (4) ,miraculosea lormenlis
(4) IHtrahocsupplicii genusa quomiraculose quaj ullro pio religione suscepturus eral \\-
liberutus est Joannes , in iusulam Pathmos beratur. Ut enim ait I). Augustinus , dno
relegatns est. Uiautem alt Liianus Exsilium sunt genera martjrii : unum in mente aliud ,

qua-dain mors est. Multi sunt exsules qui in in mcnte simid et in actione. (5) Secuiidum,
ignoininiosn e.rilii vnstilate (5) non crucian- dum quis pro fidei vcritate , voluntarie de
lur; verum Joannes , ut habetur in Historia facto palitur supplicia elenim martjr pana :

ecclcsiaslica , « fuit in Palhmos insulam re- sua arinalur{6)\ ct ul ail D. Chrysosiomus ,

legatus , et melallo damnatus. » Quantum
aiitein patianlur ad melalla damnati , belle
dcclarat Tertullianus : Terra scilicet plane
gloriosior , qnoniam in maledictoruin me-
tallornmfcralibiis officinis pvenali opere dc-
l)lf,iala nnincn teiKc in igne reliquit. (6)
Malcdicta metalla qiiia ad illa rei damna-
, est , ct eadem qua is qui diligitur , passione
banlur ; feiales officinae quia in eos omnis
martyres dum bcatos vocamus^ex vulneribns
bcatificamus. Tertium est , quando ami-
cus ardenter amans compatitur dileclo , el
supplicia qu.-e hic tolerat in corpure , ipse
per compassionem perscntil in corde. Nam,
ut ait non nemo, « incredibilis virtus amoris
, afficitur «
(7) el boc murlyrii genus acerbis-
:

exerc<baiur crudelitas ; neqvie de fodinis simum est.

metalla iiisi pa-nali opere eruebantur. In Disputarunt de Academia Phi-
alias plures
quatuor polisslmum locis raarlyrium passus losophi quonam supplicio mulctandus esset
,

est Joannes i. In coenaculo

: cum enim :
amator. Nonnulli excoecandum exislimarunt,
dixisset Christus « Uuus vestrum me tradi-
:
ut in oculis per qtios intraverat amor , puni-
«urus est , » omnes discipuli (solo prodi- retur ; alii velut mancipium vinculis onerare
tore excepto) contiistati sunt valde. voluerunt , in poenam amiss* libertalis ; alii
(7)
Maxime Joannes (pji tanla fuit tristilia afflic- cor quod est sedes amoris, avellendum ju-
,
lus levandam angustiam Christus
ut ad ejus
, dicaverunt ; alii tandem censerunt amantem,
]>ermiserit, nedicam pncceperit suprasutim , tunc acerbissimum pati supplicium , vd dum
pcctus red»naiecaput.(8) AdditEulhymius loiigam dudt vitam, vd dum ab objecto
<luodDominussummamJoannisqua3in vultu amato scparatur , vel dum persona , quam

(1) D. Hier. in c. <o. M.illli. (j) Tcrf. L. 4. adv. — (i) Tcrt.L.de Pall. S.— (i!)Terf. Rrorp.8.— (?i) Tcit. L.
Marc. \o.—Ct) D. IliiT.— {\) .Serm. loG. d.- nivf-rsis.— dc Cor. Mil. 1.— [\] Teif. Iliid.— f5) Serm. de.S. .mepli.
Tcrt.L adv.Aalrnl.2o.— (<iiT<il. L. i.d.Cult. K.iii.(5) — (6) U. Cypr. Ep. 6. —
(7) Aiplions. 1'aleot. de Chr.
4-— (7) Matlli. j6. D. —
(8)Cliry!(. lloai. 71. in Jonn. Corp. c. 3.
 FKSTA APOSTOLOIIUIM. ~ CONCIO VI. ?<>:

artlrntcr ciilij^Mt , crudele D. Yirgo Chiisluni abscjue clol»>re parturivil,

coiani ociilis siiis

ratilursuppliciuni. Ex liis culligi potcst quain ijuia abscjue viriconcursu elabscjue voluptate
acerbum fueril Joannis marlyriiim , cjui i. couceperat ; at juxta crucem jjiae iiimio do-
,

Uscjue ad uhiniam perveiiit seiKcluLcm et lore el laceratione viscerum moriturum fi-

, ,

vixit sexagiiila et octo annis posl passioueni lium repaiturit qnia dolores partus cjuos iii ,

Domiiii ; 2. et tolo illo longo tempore a nalivilate (ilii noii seiiserat , in ejus inorle
Cliristo, cjuem ardeiitissime diligebat , sepa- acerbissim;B sentit quia spirititalilcr et atro- :

i.Uus fuil 3. fuitijue pinesens supplicio cru- cius possa est gladio passiunis Chrisli
; plus ,

cis, quod dileclus perlulit Salvalor qua- (juatn niartyr Juit. Unde constat quia plus
:

propler amans discipulus /;///.sYy»rt/« inarlyr omnibus dilcxit proplorea et plus doluit ^ in ^

juit , quia in animo non niinus amoris queni tantum ut animam cjus totam pcrtransirel et
mccroris juit (i) cjuanlo major erat ainor , possideret vis doloris , ad tcstimonium exi-
:

tanto ma^ror erat acerbior, Deus experiri ////<3P <///e>c//o///A-. (i) Virgo martyr fuit amo-
volens Abiahanii obsequium , prarcepit ei ut ris cujus dolor couformis fuit c;jus amori, ,

sibi uiiigenilum fdium Lsaac immolaret /// Idcirco piusquam marlyr [)ra;dit;anda est ,
,

in filio quoqtic palcr mactarctur [uj ait D. quia phis cuiiclis marlyribus doluit ; plus
,

Ambros, et sacrificaiis magis quam ijisa vic- vero doluit , quia plus Christum chlexit.
lima palcretur. Nam vit belle ad proposituni Joaniies Deiparse aemulalur amorem et do-
Chiysologus , Jbra/iam maturus ad innoccn- lorem , et sicut post Mariam nullus Chrislum
tiam , grandcanis ad fidem , perjectus ad magis dilexit , ita piai compassioiie Chrisli
hostiam , paratus ad ho/ocausfum ofjerebat crucifixi nullus magis doiuit , neque acer-
,

fi/ium suum imo

immolabat in fi/io ; sanc-
, se bius marlyrium pertulit. Chiisti cruciatus
tificabatmentem suam, /cetificans fdemsuam, circulares existimat Anselmus (2): incipie-
ul csset ii/cm victinia ef pontijex , sacerdos bant euim in ejus humanitate , quae acer-
ct sacrifcium : pafris ibi crat passio tota , bissimi supplicii sentiebat saeviliam , deinde
ubiJUius immo/a/)atur ; ignai^us f/ius siste- inlrabant in animam l)eatissimae Virgiiiis ,

dafur, ncscius fi/ius apfabatur vincfus ut , quamgladius doloris pertransibat inde velut :

tol/eret de passione martyrium piccmiiun
de p<pna patris , de conf/icfu pafris repeteret
coronnm. (3) Ex passione Abraliami iiiferri
potest Joannis comj)assio magna sane fuit
Abraliae poena, dum immolandi Isaac nian-
dalum accepit , sed Patriarcbae dolor sola-
tium imo finem inveuit Deus namqne ejus
, ;
obedienlia contentus, imj^edivit ne dilectum
sacrificaret filium. Dcniqiie patris suspensa
cst dextera , patris g/adius est remotus : qiiia
non qucrrebatur tnors filii scd patris c/iarifas ,
probabatur nec expetcbafur satiguis fi/ii ,
: culum
, sagittae aculissimae, ciilecti discipuli cor vul-
nerabant , ut in calice passionis sibi a Ma-
gistro propinato abunde biberet. Jnnon ca-
: /icem Domini bibit, quiin hora qiia Dominus
ipse bibebat , juxta crucem cum Matre ejus
stetit ? Si nonMatris Domini animam g/adius
perfransivit , nec ipse di/ectus ejus ca/iccni
bibit. (3) Utrumque verissimum est et Miiria?
anima fuit gladio doloris trausfixa juxla Si-
nieonis vaticinium , et Joannes in calice pas-
sionis bibil secundum infaiiibile Chrisli 01 a-
ubi mira apparet divinae Providentise
:

nhi tota victima in pafris di/ectione consta- dispensatio , et amoris dominici digiialio ;
bat. (4) AtJoannis iiullum mceroris sui acce- volens ut crucis suppiicio adesset Joaunes,
pitlevainen, quia Chrislus quem magis quam et discipuius persenlirel iu corde oHiues
senielipsumamaljataiiteilliusocuiosacerbum cruciatus quos Magister patiebatur in cur-
crucis passus est supplicium, Discipuli mar- pore , amorque ardeulissimus quo diiigebat
lyrium bene conci[)i et explicari non potest, Dominum cordisuo iiifligeret spinas, clavos,
nisi ex maityrio Malris qu piuscjuam niar- ;
ianceam , aliaque ejusmodi , cp^ae saviiia car-
iyr xochmur quia metite passa cstp/nsquam
; nificuni infligebat cor|)oii Sulvatoiis : qua-
nior*jr fuit: nitnirumetejus di/ectio amp/ins propter vere dixit D. Cbiysosloinus , tnul-
forlis qiiatn mors fuit : quia mortetn C/iristi toties mortuus est Joannes ; loties scilicet
(J[)
suatn jccit. (.Vj Viigiuis dcdoiein pro com- quolies Christus passus esl supplicia qux" ei
passione Christi crucifixi , sic declarat An- poteraut afferre morlem.
.selmus , seu , ut volunt aiii , Damascenus : 'l'er Joannes martyr fuit voluntate, cor- :

Do/orcs parfus quos effugit paricns , i//os pore et amore i. Marlyr volunlate , ol)
:

tcmpore passionis iusfitiiiif , cx mntcrna coiti- ardens quo suffiammaius fuit patiendi pro
passlotie visceruni /accrafa rcporluricns. {Gj Christo clesiderium. Quia , ul aii D. (>y[)iia-
(1) S. IIJ<ph. —
(i) L. dr Abrah. (r>) Srim. lo. — —
{i) Chrv^ol. —
(5) D. IJier, Sciiii. de Absun.p. (C) L. - (•) ». IfK r. Scrm. do .\ssump.
% o
— i>
(1) Strm. de fa»».
i

j. c. i5, — (.'.) Rupert. - (i) Uoui. 33. ad Vop.

(?o FESTA APOSTOLORUM. — CONCIO VI.

nus , martrrinrn sinr sdnguinis effiisione exempla praehentes. Joannes full vere rnar-
vohtnlas jtroniiUa dfjiiitatiir. Hac voluntaie tyr absque cffusione sanguinis ut inlelligas :

pr.i>niiuni inaiiyrii meruil et obtinuit. 1"a D. cruccin non ligni esse patihulum sedvittf , ,

ii.Tinquo Ilieionvnio Jonnni dcjuit inarty- ,

virtulisijue proposituni. (i) Joannes trina ra-
riuin ; sedJoanncs non (lcfuit martyrioj ideo- tione fuit martyr , volunlate corpore et ,

que nec Joanni dcjuit prn-iniuin mnrtyrii. u. amore. Siinus niarlyres voluntate , deside-
ruit inartyr corpore , quia , ul fatui Ruper- ranles proDeo pati ; simus martyres corporc,
tus, " de Kplifsodiiclus esl Romam ligatus, patienter tolerantes vim iiobis ab inimi'is,
et ibi lla^^ellatus et tunsus aiUe Porlam la-
, a persecutoribus et lyrannis illalam ; siinus
tinam, missus fuii in dolium ardentis oiei ; niarlyres amore , compatientes Cbrislo cru-
propler quod tanquam de ipsius martyrio cifixo , et adbuc miseriis pauperum , in qui-
feslum facil Ecclesia , die sexta niaii licet , bus attendendus est Cbristus. Joannes lon-
de dolio sanus exierit et illaesus. » 3. Marlyr gum suslinuit martyrium tolo vitoe decursu ;
amore , el liajc martyrii species fuit acer- libenti animo fijramus cruces : Crux Donnni
bissima. noii tnntum illa dicilur (pice passionis teni-,

Non absque mysterio ex cunclis Cliristi pore ligni ajfixione construitur , sed illa cpice
Aposlolis Joannes solus morte naturab obiit, totiiis vit(e curriculo cunctarum disciplina-

et non tyrannorum crudelitate vitatn finivit: rum virtutibus cooperatur. (2) Amor Joan-
in quo Deiparaj ad.'cquatus fuit ut sicut , nem martyrem excudit amore Christi sem-
Maler iia discipuliis , esset niartyr amoris
, per accensus fuit : ad ejus imitalioneni
et hoc martyiii geiius est multo Cieteris cre- Cbrislum tanto ardore amemus ut valeamus
dulius tum quia amans magis in objecto
: dicere cumSerapbino Francisco : /c^M.y G/«or
amalo quam in semetipso vivens, poenoe quas meus , et nihil aliud. (3) Si modo cum D.
persona dilecta tolerat, sunt propriis crucia- Augustino unumquemque interrogem an di-
tibus acer!)iores tum quia ejusmodi marty-
: bgat Deum , respondebit Diligo .ye^/ ^/c/,y ; : :

rium est diuturnius; quo autem aliquod sup- Diligo Deuni , bene. Vtinam sit in re fjiiod
pbciuin est b)ngius , eo est gravius : tum promisisti in sermone. (4) Duo autem sunt
quia dolores multiplicat , totque inlligit tor- indicia amoris Dei , unum , observatio nian-
inenla, quot persona amala varios patitur datorum ejus ; nam ul addil D. Augustinus,
cruciatus. Omnes bae circumstanliae in mar- dilectionis Dei probatio , mandatorum ejus
tyrio amoris dilecti Discipuli adunantur est completio. Quod ipsemet asseverat Sal-
ejusque gravilalem et acerbitatem demons- vator apud Joannem : Si qiiis di/igit me ,
trant. sermonem meum sert^abit. (5) Aliud, proximi
Joannes suo martyrio de Cliristo perViibuit dilectio , nam , ut ait dilectus Discipulus ,
lestimonium , (jiiotiescunque bonis actibus hoc mandatum accepimus a Deo , ut qui di-
mandatum Christi faciinus, toties de Christo ligit Dcum, diligatct jratrem suum. (6) Man-
testiinonium perhibemus. l^i) Joannes perbi- data Dei observemus ,
proximum amemus
Luit de Christo lestimonium , scriplo , verbo el vere babebimus Dei amorem : sic diligen-
et exemplo et nos perbibeamus de Cbristo
: tes Deum, erimus a Deo dilecli, in tempore
lestimonium , credentes quoe de illo Joannes et in aeternitate.
ficripsit discentes quae docuit et virlulis
, , d. Aug. Ibid.-(.) D. Aug. Ibid. -(7,) D. Bo-
(,)
nav. in Vila S. Franc. — (4) L. 1 . de Visit. ionrinor. —
(1) D. Aug.Scrm. 3j. deSaocli». (5) Cap. 4. —(6) 1. Ep. 4.
 FESTIVITATES SACRyE. — CONCIO I. 6i

FESTIVITATES SACRiE.
SCIIOLIUM.

In hflc tractatu , i. Josephus Virgini desponsalur Pnvcursor Messlc magnus

; i.

demonstralur ; 5. Joannes Herodis S(Pvitia decoUatur ; [\. Slephanus coronatur ;

5. Crux invcnta discriminatur ; 6. Crux exaltatur.

Gccceececce€cecce€€ec:c€€ce€€«eecccc€e€€ccec€€€eccc€€€ecee€e®

CONCIO PRIMA. fructus corporis virginei quodammodo ad

Josephum pertinet. in jure Ut enim dicitur ;

JosEPH de genere Sanctorum , junior

fiiit Quod , vcl
in alieno solo nascitur
cedijicatur^
inter cteteros fratres , sed excelsior. (i) Pa- sub illius doniinium cadit cujus est solum. (i)
triarcha Joseph fiiit figura Josephi , cujus Unde horto alicujus fons miraculosus
si in
subliinis celsituclodesurneiida est exsingulari nasceretur illius esset cujus est hortus
, :

societate quam habet cuni tribus ilUistrissi- ideoque cum terra virginea de benediclione
niis personis , scihcet cum persona Palris , Domini conceperit , ad Josephum cujus est
cum persona Spiritus Sancti, et cum persona terra , fructus ille benedictionis pertinet , fi-
Deiparie Virginis. i. Cum Patre titulum pa- liusque Mariae est filius Joseph : quo nomine
tris Dei partilur; i. Cuin Spiritu Sancto di- eum appellat Evangelista : Eront pater ejus,
gnitatem Sponsi Virginis partilur ; 3. Cum et mater niirantes super his (jua' dicehantur.
Maria imperium et auctoritatem in Deum (2) Imo ipsamet Deipara Chrislo Josephuni
partitur. suum patrem declarat Pater tuus et ego do- :

I. PARS. Christum deprimerent, lentes (picerebanius te. (3) Christus quoque

Judaei ul
eum fabri fihum vocilabant Hic est ille Ja- Josephum patrem suum vocitabat ut fatur
: ,

hri fdius. (2) Verum Josephum nuncupantes Rernardinus Seiiensis O quanta dulcedine :

fabrum subhmi eum afficieljant honore

,
audiebat Josepli balhutieiitem parvulum
,
se ,

sic enim prneter intentionemseternosociabant patrein vocare ! (4) At neque Evangelista ,

Palri qui est et mundi faber et verbi divini neque Deipara ueque verilas humanala Jo-
, ,

principium. Est autem Christi faber Deus sephuni appellassent Chrisli patrem ,
nisi ,

(jui totius niundi opera jahricatus est. (3) vere talis fuisset. Ut autem ratiocinatur Ter-
Eodem modo Jose[)hus conditione faber tullianus, haheat necesse est paterfdiuni ut ,

esl Christi pater , uon solum opinione in pater sit et fdius patreni ut filius sit (5)
, ,

hominum, sed vere pater Christi adoptivus, est siquidem mutua relatio inter patrem et
legahs et legitimus , ratione conjugii rati
,
filium. Christus ad Josephum ut ad patreni
licet non consummati cum beatissima Vir- , refertur, et vicissim Josephusad Christum re-
gine. Ut enim animadvertit Rupertus vi- , fertur tanquam ad filium. Cum Josepho
nini Marite cuni dicit niagnuni et verurn
, autem ajternus Pater velut dividere voluit
nonien Joseph attribuit , quia si est vir 3Ja- paternam, i Dignitatem ; 2. Singularitateiu ;
.

rice est pater Domini. (4j Etenim per verum

, 3. Charitatem.
matrimonium cum virgine inilum corporis , i.Josephus Patriarcha tanlo inhonoreerat
ejus quodammodo effectus est dominus , di- apud i1:]gyptios ut eum velut Deum veiie-
cente Apostolo Mulier corporis sui potesta-
: rati sint : Parurn est si etiain lu)minem cori'
teni no/i habetjSed vir ('5);et ob hanc causam secravcriint. lllitm dico , </«('/«non juin

(1) Tcrt. L. a. ad Nat. 8. —

(2) Trrt. L. di; .Sprct. (1) Inslil. (le lifium. divis. §. ciini iii siio solo (a) —
3o. — {'S) D. Aiig. Scrm. de Nat. —
(4) lu c. i. Mallli. Liic. j. — (o) Liic. j.— (1) Toni. 5. Serni. dc S. Joa>epb.
- (5) 1. Cor. 7. Art. 3. c. a. — (5) Ttrt. L. adv. Prax. 10.
Oa FF.STIVrrATFS SACR;E. — CONCIO I.

.Eiivpltis , nitt Cnnia , vcnnii (clits arhis iit siii lcslis Fiiii , ijjSl asscitor ossistil. [i)
(i) veiuT.Uiir. JoM-iilius noblei- taiilo niajori Talis ac lanlus Filiiis j)ia?cli(aii liabelial ab
vcueralio-ie csl ili"ims , (jiianto tliguiori ju)l- eodcin ore a cjuo jjrolatus esl. Solus rater
Itl ili"iiliate. lli)iiuris causa (^i( ero niiui u- F'iliiiin j)erfecte coguoscens , perfeclani F'ilii

i)atus fuit jialer j)atri;e ; Julius Ca-sar, jiater poterat pra?slare iiolitiam , dlcenclo Hicest :

ixjpuli ; Au;;ustiis iniperaior, palcr senatus ;

Filitts tiieiis (Hlcclits , (jiiia altcntni (jiii testi-

.Vbraliain Palriarclia ,
j^aler inult.iruni na- iiioiiittni diccict non liabcbat: arcoiitiin Potris
liomiin ;
i)iimus JdscjiIuis reyis Pliaraouis aibitntin non /labcbat gencratio nes~
, tcsteni

pater ; at sccuikIus Joscj^lius , cjloiiosius cit divina , (livinitas cxternain iion recij)it

naler Dei nuucuj^atur. Ail inagiiain sanc di- notinneni ^ Filio diccnte : Nenio novif Filiuin
niitatein subliiiiatus cst Discipulus , cjucni nisi Patcr. (2) Allatnen cjuotl denegaluni est
hui loco coiistiluit Cliristus , et filiiiin Vir- Angelis , concessun» est Josepbo cjui Cbris-
"inis effecii : at inulto excellcnlior est j.atris tuin vere suuin vocitabat filiuni. Noinine
Clitisli, (juain (ilii Vii'yiuis , ajjj^cllalio : juifcrnitatis ncrjiic yfngel/ts , licet breci teni'-
iton soluin (juia jwris sjjafio jjofuit nuncujmri, IJoc iinus Jo-
j)atris appellalio niajorcm
auctoritatcin j)i-a) scj)h insignitur (3), cui aeternus Pater iilii
se fert , sed etiain (juia
(Jbristi di Miitas iufinite ex.cedit Mariaj digiii- deniaiularat notioneni , ut eum proprio no-
latcin etcnlin si cx Cyrillo Ilierosolyniilano mine nuucuparet.
;

iioinen jiatiis est gloriosius juiinie jiersonx' Ad j)arentcs spectat nomina iniponere fi-
Triiiitatis, cjuain noinf>n Dei (2) (juia j)atris liis Sii>e niater , sive pater , noinen iniposl-
: :

iioinen referlur ad Filiuin sibiconsubstautia- titnts erat. (4) iEternus jiater qui suo:; j^ater-
Itin, C().e(jualein, eunidenitjne cuni eo Dcuin nitatis Josepbnm effeccrat participein, voluit
iuliuituui iionicii vero Dei relertur ad crea- ut paternam clenionstraret dignitatcm impo-
;

liiras ab eo infinite distantes ; eodem modo nendo nomcn Filio. Focabis noineii ejus Je-
titnlus j)alris Cbristi gloiiosior est Josepbo siini. (f)) Deus divisil cuni Josepbo auctori- ,

cjnain tilulus dei, (juein largiliir gratia
ob excelleuiiam
(^uot sunt justi, totsunt dii per paiticipalio-
nem , qnorum innliitndo, qnodammodo di-
vinain illain (!cj)retiat diguitatcm at j)aterna
(^bristi dijiiitas cniinenlem Josepbo coiitu- ,
; tum taieni in Filium, sicut diviserat cum Adamo
, tuin ob singnlaritatcm. potenliam snpra creaturas. Creatio ad solum
Deum spectat ; cjuae cum sit produclio entis
ex iiibilo , suj)ponit in agente infinitam jio-
: tentiam qua; valeat sej)arare distantiam quasi
infinilam qua; reperitur inler ens ctnon ens :

lit sanrtiialcm et siugularitcr ei competit. solus autem Deusbabet potentiam infinitain:

Projjbela F^vangelicus de Cbrislo valici- idcirco soliis Dens creaturas de nibilo pro-
nans ail : Vocahilur pater futttri scculi. {^S) duxit voluil tamen Deus mundi prodnc-
:

At licet ex j)arle subjecti bic titulus sit no- tionem cum Adamo partiri, produclas ad- ,

bilior , tamen ex parte objecti titulus patris ducens ad eum creaturas nt eis nomina
Dei majorer.i iinpoilat perfectionem : cjuia imponeret Esto Jilain noininuin arfijex ,
:

(juantuin esi dis^riinen iiiter muudum et (luando rcruin esse non potes ; fonnentur a
Cbristuni , tanta est differenlia inter patrem nie , iwrninentur a te (juce procreata sunt
fuinri seculi , et |)atreni Cbristi. Hcec antem me cognoscant artificein noturce /cge , te
palerniias ita est Josej)bo peculiaris , ut nulli doniinit/n intelligant oppellafionis no/nine.
crealuraB couip-Mat : et licet Aiigcli diviuam (6'l Deus quasi concrcaloiem efficil Adamuin,
repr.-esentaveriut majestatem , Dei nomen cum illo opiis creationis velut tlividens ob
sibi arrogaveiiut , el iioniine Dei lociili siut aucloriialeni quain ei largitur creatis rebus
Patiiarcbis ct Proj)belis : Ego siiin Detts imponendi nomen. Non aliter aelernus Paler
Jbra/imn , Deus Isaoc
Jocob (/).• et Deiis agit cum Josepbo cum quo dividere voluit ,

nnnquam lanien
Dei nsurpaiiiut no- j)alris nomen et officium patris , nl ipse sit pater
nicn neqiie sub boc litnlo locnli suul mor-
, ob generatioiicm filii , Josepbus vcro ob no-
lalibus, l|)seinct a;termis Pater el snper Jor- minis imposilionem : sanc ni/iil jircclerea
danis a^jiias et snj)ra Tbaboris inoutem in-
, did potest. (7)
tonuil , et dnm (^bristus bajitizatus , et dum Oralor olim Pbilijipieloginm peroraturus,
transliguiatus veiba j^ropaiavii
fnit ,
li;cc :
ubi se laudum obrui animadverlit acl
coj^ia ,

« Hic est F'iliiis nicus dileclus. » Non est usus

Regcm conversus, dixit Taoebo, Pbilippe , •

tniiiisterio Angeluiutn ut ejus notitiam pro- illustrem majorum tuorum prosapiair. ; silebo
«lerel , sed jirnprio oie lilitim snum decla-
ravit. P(ttcr Dms ut p/idx/ret generisfideni (1) Clirysol. Sfm). iCo. _ (5) Chrysol. — (3) Basil.

M;it,'. —(4) I). (Iiiys. Iloni. G. in Ccn. — (.S) t.ur. i

.—
{ ) TeH. I., >. .itl Nal. 8, — (a) Calccli. 7. — (ri) (f,) JJ.isil. S< I. tir. (/lat. j. in Ada»». - (7) Jo.ir.. L^amE».
B«»i. 9. — (4) I'xi,(J. 3, Oial. 5. dc Kaiiv.
 FF.STIVITATKS SAC!\A':. — CONCIO I. C3
r^axam (ina polles cligiiilaleni ,
pra;terib() iii- flirchit iit plnjciux , ct patils Chrisli liono-
viclani forliluclincni , niliil (litam (Je lua nia- jahiiur noniine , ijuod nuliis a!iis comprlit
^^nilicenlia ,
corporis pra-slanlia, animi nui- honiinibu.s.
Tnitudinc ; non a<l(Iuinni tot victorias ile Et licet Mallliyews in «enealo^iia Salvaloris
hoslibus reporlatas , lot provincias impeno nuncupet oum Iihi:m Al)raham ct Daviil ,
tno subditas //ot- uttiim dLcisse siijficint ,
: lioc debet inlelHgi, ait Ruperlus , de Chiislo
fHiitin te habcre Alexnmlrnm (i) Sancte Jo- . in quanliim homiiie el iT<^e non in (juanlum ,

seph , mirum in modum commendaris a luis Deo (i) : in Christo tria sunl allendenda :

prajdecessoribus , tjui pontificia et regia di- scilicet humanilas , legia dij^nitas el divina
gnilale docorati sunt a tuis virtutibus , (jul- majeslas ; ctob ha.'c tiia in Evaiigt lio PJal-
bus ut sol splendescis; a sanctilate el gratia lha.M , tres homines litulo patris Chrisli ho-
quam adeo abunde recepisti ; verum hoc Abraham esl pater Clwisli in quan-
norantur.
unum dixisse snrfu ial filium : te habere non tum hominis David est [)aler Chrisli in
;

(riminosnm, sed sanclissimum; non viliisde- quanluin I\t'iifis ; Joscph veroest pater Chiisli
nigratum , sed virtulibus ramosissimum ; non in quanlum Dei. Qiiod evldcnter constat cx
re<'ulum sed llegem regum , et Dominum
,
promissionihus cjusmodi hominibus factis.
dominantinm ; non Alexandrum sed , Ilunianitas Christi patetin promissione Abia-
Christum non pnrum hominem, sed honii-
;
ha? facta , quod in ejussemine benedicentur
nem Deum Conjice cxhac appellatione qna
: naliones teriae semen etcnim hominein de- ;

rnernit honorari adeo ut potcr Dei et dic- noiat. Regia Ciuisli dignitas manifeslalur
tns et crcclilns sit qnis et qnnlis Itonio fuerit ,
in promlssione Davidi facta quod ejus j^ro- ,

ille Joseph (2) ; et ejusmodl dignitas eo est genies sedebilsupra thionum ihronus nam- :

excellenlior magis singularis. quo
2. Josephus cst merito de siiignlaritote
fnmosns. (3)IIocde phoenice falurTertullia-
luis:verum Jose[)hoaptari potesr, cjui
sicnt phamix [4): obsingularem qua;
competit chgnitalem. Iiigens profecto ange-
innnmerabilis est fere su[)er-
lica nobilitas at
norum spirltuum multltudo Millia iniiliniu
/«/rt/5//v7/^rt'/^ c/.
ost cjue regiam indicat dignitalem. Divinaautem
majestaselucet in proniissione Joscjjho facta,
scilicet quod Maria ejus uxor concepeiat de
/7o7r^/7 Spirilu Sancto , eratque paritura fdium cjui
illi soli iiberabitpopulum a peccatis eorum :ad Deuiu
autem pertinet dimittere peccatum et larglri
gratiam. Christo uthomini, Abraham homo
: polhcetur paler ; Chiislo ut regi , David rex
(5y Apostolorum dignltas est pollicetur paler Cliiislo ut Deo Josephus ; ,

valde sublimis , verum in duodecim reperi- pollicetur jiater qui hunc lituhim velut dl- :

tur Elegit dnndecim ex ipsis qnos et Apos-

:
,
vidit cum Patre a-terno : seu , ut vult Joau-
tolos nominovit. (6) At Josephi excellentia nes Damascenus , a;terni Patris gerlt perso-
est abstjue nlla comparallone major , cjuia nam. Deus voluit ut Joscph habent vicein
cstsingularis. Dei unitas, qua; est rerum crea- patris per respectum ad Christuin. (2) Au-
larum oiigo, est cujusvis crcala; perfectlonls dianuis Ilupertum hac supra re belle disse-
mensura; Deu% auletn so/itudinem qttamdam rentem « Verum h^ec nominatio magnifica
:

de singnlaritate pra^stontice snre possidens ,

propria fit beali Joseph, cjui sponsus cuslos-
unicus est. (7) Eodem modo justi eo sunt que esse bealoe Virginis, et nati ex ea regis
digniores qno perfectiones slngulariores Filii Dei , fililDavid, oj)timo nomine pater
possident. Quanta beati Josephi j)erfeclio , (llci meruit. Ecce eniiu in hoc generationis

i^n QSl de singnlctritate fctmosus ? lii&m Ulu- libro , tres isti sunt jiatres insignes Jesu
his patrisDei tjuem ciim selerno dividit Patre, Chrlsti hominis , regis et Dei et secundum :

ndeo est illi jiecuharis ul nullo modo com- ha;c tria ternarium avertimns incrementun)
petat neque Personis productis in Trlnilate, j)romissionis Christi , qua; ad ipsos spiritua-
neque aliis liominibus. Non quidem Personis llter facla est ; scillcet Abraham , Davld et
divinis productis etenim Fillus nequit esse ; Joseph :denIquehomo tanlum intelllgitur in
siiiipsius paler, alias essetselpsoorigine prlor, promlsslone , qure ad Abrahain hoc modo
et distiiiguerelur realiter a semetipso , (juod facta est: In seinine luo benedicentur onines
iinplicat. Ncqne etinm Spiritus Sanctus , (jiii gentes : jam autem rex ea promissione nun-
cum producatur a Filio in Trinitate, ne^juit cupatur quae facta esl David : De fructu ven-
esse principlum filii, et licet operatns sil In- tris tiii ponam super sedem tuam. Porro B.
carnatlonis mysterlum in utero Virglnis , at- Joseph promittilur tanquam Deiis , dum ei
lameii non est pater Christi : solus Joseph dicitur : Pariel autem niium , et vocabis no-
- , „ ^ nien eius Jesum , ipse eniin salvum faciet po-
— D „ncrn. SrTm.
„ ...
, , , ,
.Sabcllir. 0. siiper Missus. < i '
(1) (>)
— (".) T< rl. L. tle His. i3. — [\) T.-if. Ibid. — (5) l)a-
nini. 7. — (6; Liic. 6. — (;) Tcit. L. 1. adv. Maic. 4« (') 'n 4- Evang. L. 1. c. 6. — (a) Suria. 48.
 Ci FESriVITATES SACR/E. — CONCIO I.

ji.liiin siiuDi a pfccalis coruin. » Quanta Matrem , ut Filium

Dti geufrarel , et gonc-
Jo>«j<hi j;!«)ria , cui supra Ahraliain et Da- raluni lenerriine cliligeret , elegit atUuic Jo-
viJ subliinalo, Clirislus proiniltilur laiKpiam sepiiuni virginem , non qui-
, in filii patrem
DiMis , quia iii «liviua' palernilalis admitti- tlem ut eum generaret (lioc est privilegium
lur coiisorlium , liitpn- pailiceps pat«'ruae di- solius Deipaise ), setl ut eum ad inslar Vir-
gnilalis, (pi.e mullum lommeixlalurex cliari- giiiis tenerrime amaret , nt esset infantiilo

lale Cliristi, cpiamab aeterno mutuatur Patre. patcr nptimus. (i)

3. Cni^rrnifiis cr Dco i^rnitus : propric de ^lernus Pater dividcre voluit ciini Blaria
7>n/\-n cortlis ipsius sccnnclum (puxl ct pater et fecunditalem inlelleclus et ardorem vo-
, ,

ipsc lcstatur cqr menm scrmonem

: /'.ructai'it lunlatis; nam Verbum illud quod Paler ge-
optimum. (i) Cor iiiterdum sumitur pro in- neral ab aeterno per iutelleclun) in tempore
,

tellectu a (pio pioceduiit cogitalioiies

, (pio : IMaiia genuit de suo sanguine fdium qiicni , et
seiisu ait Aposiolus Dc conle cxeunt cogi- : Pater inrmite Maria tenerrime amat
diligit ,

tationes nialcc. Iiitcrdum sumilur pro volun- et ita Maria esl quasi bis mater Filii Dei et :

late ,
qu.x" cst principium ; amoris (piomodo quia illumgeneral, et (piia illumamat. iEler-
inlelligeudus cst dicens Fili, prcrbe Dcus , : nus Pater qua^sivit sibi adliuc viriim secun-
milti cor tniim. Quaiido aulem a;teruus Pater duin cor suum nempe Sanctum Josepbum,
,

apud Valem Regium ait Eruclavit cor meunj
verbum boiium cor ibi sumitur pro iiitel-
I<'Ctu, et noi)pro voliintate intelleclus enim,
: cum qiio dividere voluil, non fecunditalem
;
(|ua (ilium generat , sed amorem qua fi-
: lium amat ideoque Josephus est vere
:

el non voluutas , est priiicipium generalionis patcr Cbrisli non bis ut IMaria semel per
, ,

(ilii. Quia tamen verbunj illud cordis intel- generationem et iterum per dilectionem, sed
leclus , est bonum et oplimum , corde vo- semel per dilectionem Sicut flJaria Matcr :

luntatis diligitur a patre ideo Paler di(;it , : Jesii dicitur propter generationeni , ita Jo-
Fructavit (or nieum Vcrbum quod est nolitia seph pater Jcsu propter dilcctionem. (2)
ab iutellectu «euita. Deiiide addit bonum : Chiistuselicens Joaimem in filium Vireinis
quia cum sii infmite perfeclum , estobjectum ut suas ageret vices , iiiliammavit cor ejus
voluntalis , et iiifiuite a paterna voluntale amore couvenienti , el amabililati Deiparae,
diligitur. Hac distiuctioue (aciie solvitur et digiiitati Ciiristi, cujus tenei)at locum.
Acliilles .Arianorum qui sic ratiociuantur yEternus Pater dividens cum Joseplio cor
a|)ud Gregoriiim Nazianzenum (2) Aut P;i- : suum , ut esset pater Cbristi , dedit iili amo-
ler produxit Filium noleiis,aut voiens si : rem congruentem ct amori patris cujus per-
noleiis, coactus fuit ; si coaclus fuil, estvim soiiam refereliat et amabilitati Cliristi : Pa-
passus , neque resistere potuit ; si resistere ternum -viro linic Josepli , infantis amorem
iioii viiluii, vero volens Fi- pcniliis infndit (3) ; nam
iioii est Deus : si , ut ratiocinatur
lium produxit ergo lil)ere ; si libere , ergo Bcrnardinus Senensis < Quando divina Pro-
, :

esso 1'ilii esl coiitiiigeiis , quia potuit non videntia ali(piem ad siiigularem gratiain ,
prodiici ; si poluit non produci est crea- vei suljlimem aliquem slatum eligit oi.nnia , ,

Jiira. Verum, ut fatur D. Alliaiiasius ciiarismata donat qu;e iiuic persona,' sic elec-
, aliud

est diccre voluntate genitum , aliud vero toe et ejus officio necessaria sunt, illamque ,

<jnnd proprium jani ex ncitura constitutuin copiose decorant , ut palet ex Moise Josue, ,
,

aniat et vult. (3) Pater produxit Filium Isaac Abraiiam , Jacoi) , David et sic de , ,

volens , iion tainen illum producit per aliis Propiielis. Palel etiam in novo Tesla-
voiuntatem ; volunlas comitatur generatio- inento, in Virgine l)eiiedicla, iu Apostoiis,
nem Veiiji et tamen non est priiicipium ge- Evangelistis Doctoribus , quod maxime ve-
, ,

iieratioiiis Verbi. Inteilectus et non voluntas lificalum estin Sancto Josepho, qui ab aelerno
1'ilium geiierat per memoiiam fecuiidam Patrc cleclusest. » (4) Quanta vero fuerit Jo-
;

geiieraium Filium vuluntas diligit et amat. scpiu diiectio neque coiicipi, ncque enarrari
,

Pater autem eruclavit in siimm Virgiiiis Ver- polest sed aiiquatenus coiijici , i Ex elec- , .

bum illiid boiuiiii , quod per memoriam ge- tione Patris, etenim Qucesiuit sibi Dominiis :

nenit nt veibum , et per voluiitater.i diligit virum secunditm cor suum

,
(5); 2. Ex iiifuiila
ul lioiium , ui illiul Maiia geiierel ut (ilium, filii amabilitate. TJt autem animadverlil Iso-
etamel ut niiiim Jmo liic maxiine in vni- lanus , nt Jesns cgressns est ex utero Firgi-
:

fam J' irginis , vcrbnin bonum cor Patris nis , Joseplti cor vnlncravit ntcrni amoris
cructavil ^^.\^:c\. post eieclam Virginem in //<c/cA77//rac/cn//7C(?(6);3. ExeffusioneSpiritus

^ T. ri I . ,1., i> „- ! i\ . -r ,-s r^ (") Riipcrt. L. I. in Matth. de Glor. Filii. — {>) D.

1. hig. i3. — (G) l'arl. u. cap. i5.

 FESriVlTATES SACRtE. — CONCIO I. 65
Sancli , nam , charitas Dei nostri dijfiisa est
exoidio, Josephi meminit iii sui Evangelii
in cordibus nostris pcr Spiritum Sanctuni qui Jd Firgincm des~ tan(|uani sponsi Virgiiiis:
f/(7/«5Ci7«oii\y.(i) AbuncianlerauteinSpirilus ponsntam i^iro , cui nomen erat Joscph. Ga-
Sanctus charitatem ciitrudil iu corde Josephi, briel Ari iiangelus suam iucipiens legalionem,
quo cum dividere voluit tiiulum Sponsi bea- de Spiritu Saiicto , velut de sponso Virginis
tissimae Virginis. lo(juitur Spiritus Sanctus supcrveuict in te. :

II. PARS. Josephum esse Maiiae sponsum Maria vero velut medium tenensintcr ha;c duo
Evangeiii testimoiiio comprohatur. Elenim extrenia , suam testalur virginiiatem Quo- :

JMatthivus originem Domini decurrens ab iiiam virum non cognosco, declaranscumdis-

Abraham usque ad Mariam : Jacob , inquit, pendio puritatis iiolle desponsari ncjue Jose-
generavit Joseph , virum Marice , ex qua pho, neque SpirituiSaucto,quantumvispossit
nascitur Christus. ei essegh)riosa ejusmodi affinitas. Ne limeas,
Eadem ralione qua
(2)
iiiituni est conjugium inter Josephum et Ma- Maria, virginitas his nonconlrarialur affinila-
liam , Joseph Maria; sponsus asseverandus tibus, imo ad eas prjeparat, et velut mediuni
est; et quia Spiiilui Sancto desponsata est conducit. Eris Josephi sponsa , et remanebis
Maria quodammodo nupta (i) SpiritusSanc- ^^irgo ; eris sponsa Spirilus Sancti , nec pa-
,

lus Mariae quoque sponsus nuncupalur. Duos ^'ens uUam puritatis jacturam. Tua virginilas
illos Virgiuis sponsos insinuat Angehis Jo- ^^'^^ «^cer nexus qui Spiritum Sanctum Jo-
:

sephumquidem, dumeums!calloquitur:A^o// sepho spoiiso , et Josephum Spiritui Sancto

Mariam conjugem tuam. (4)
timere accipere inseparabiliter conjunget : Maria est Virgo ,
Sanctum adhuc Spiritum dum addit Quod :
quia eslsponsa Spirilus Sancti, quiest viigo.
in ea natuni est de Spiritu Sancto est. (5) ,
f^irgo est qua' Deo nuhit. (i) Personalis anior
Chrysologus, Gabrielis atlendens legationem, cui appropriatur puritas , Virgini duntaxat
eloquenter suo more loquilur Pervolat acl :
fecunditatem largiri debebat :Maria est vir-
Sponsamfestinusinterpres. Pervolatad spon- go , quia est sponsa Josephi virginis : et Evan-
sam Josephi , cui Maria est per verum ma- gelisla quando justum docuit Joseph , satis
trimonium conjuncta ; pervolat ad sponsam decJaravit , quod Sancti Spiritus iemplum ,
Spiritus Sancti , cui est in utero pignorata uteruni mystcrii , matrem Domini violare
cum fierel. Licet enim verum cum Spiritu non potuit. (2) Maria est virgo, ejus namque
Sanclo Maria in conceptione non contraxerit puritas est vinculum coelestem Sponsum
conjugium tamen desponsatce adcequatur {6)'. cum terrestri conjungens non secus ac Spi-
,
,

tum quia est promissa et pignorala tuin quia ritus Sanctus fuit unio conjugii inter Jose-
,

deiuceps est fecundata a Spiritu Sancto ; phum et Mariam initi Conjunctio totafuit :

qiiare a Chrysologo Dei sponsa vocilatur
ideoque dum Spirilus Sanctus Mariam Jose-
pho desponsat a sua sponsa non se separat,
nec separationeni Jacit , quando suam sibi
totam jungit in uno corpore creaturam
coelestis et Spiritus Sanctus amhorum conju-
amhohus prcesidens. {Z)^
in
S^l^f ^'f^^^
,
Meiito D. Hieronymus iiisurgit in Hcvi-
dium virginalem pudicitiam Mariae denegan-
tem, eoquod fuisset Josepho desponsata 1 u :

(y) ;
et dunk in iiicarnatione suam assuniit spon- dicis Mariam virgincm non permansisse : ego
sam, non aufert eam a Joseph Neque auje- :
mihiplus vendico etiam ipsum Joseph vir- ,

ral a Joseph Firginem. Absque injuria Spi- gineni Juisse per Mariam , ut ex virginali
ritus Sancti Joseph dicitur Maria; sponsus,
,
conjugio, 2>irgo Filius nasccretur Deus qui .

et absque injuria Josephi , Spiritus Sanctus Josephum Mariae deslinarat in sponsum , et

Virginis priedicatur sponsus etenim suam :
vice versa Mariam Josepho in sponsam
, ,

sponsam recipit , non prceripit alienam. (8) similes eos effecit in integrilate animi et cor-
Spiritus Sanctus et Joseph , ambo Mariae poris ; et Maria ,
quoe virijinitatem suam Dco
sponsi, I. Ambosponsa; virginitatem obum- consecraverat , Josephum ad similevotum
hrant Ambosibi Christum arrogant; 3. induxit. Maria igilur est virgo quia Sponsa
; 2. ,

Ambo Matrem et Filium sollicite curant. Spiritus Sancti virginis et sponsa adhuc ,

i.hx Firgine natus est Christus, licet des- Joseph virginis virgo ante desponsationem, ,

pousata tamen integra. (9) Magna atten- et virgo post desp(jnsalionem

,
Ecce enim :

lione consideranda sunt inagno velut mys- f^irgo ex Deo virgo ex homine
,
virgoante , ,

lerio gravida verba EvangelislEe Gabrielis

,
sponsum virgo cum sponso ,(4) et quod est , ;

-Arcliangeli et multo
'" 11
mirabilius ipsa
- quoque
- -
gcnitrix ,
Marice. Lucas Evangelisla ,
" - , •-

sponsa, maler, virgo. (5) Mater est Verbi, et

(1) Hom. 5. — (2) Tcrt. L. de Carn. Clirist. 20. — (ii)
Terl. L.ile Vel. Mrg. 6. {\) Maltli. 1. 20.
—
(5) Scr. — (1) .\mh. L. (lc Viig.
D. (2) D. Amhr. —
(:>) Hii- -
lio. -
(6) T.rl. L. de Vel. Viig. 6. (7) Chiysi^L
— — pcrl. L. j.de Glorific. Filii.— (4) D. Ildrph. L. de \ ir-
ChrysoJ. —
(c,) Tcit. L. dc Vei. Viig. 6.
(8)
ginit. Mar. cap. 1.— (5) Chiysolog. Scrm. ijS.
5
66 FESTIVITATES SACR^:. — CONCfO I.

setnel et ilenim est spousa, spnnsa linguaiiiin veneiio lihoravit. Tnnta fiiit Jose-
esl vir«50 ;

JoM-i.hi ,'
snonsa S[>iiitiis SaiJcti. Tantnm pln auclorilas ul ejiis testimonium omnem
»hest ut (Kio illi sijonsi Mari;e virginiiatem non honne fanux suspicionem fugaverit. Ncc
nllits est liic sinistrce suspicioni lociis , uhi
«ulimanl (Hiin iino eam iniiahiliter conser-
,

rant : s\'(l non.ineni tiiibrt, nulhun nuH>cat, 'pse sponsns sponsa; sure testis hnbetur et

qiiod in thalamo ipso sponsa ipsn cernitur (//.?/(>>?. (i) Porro mariti nuper suspiciosi suf-

non est dc crintiue scd de frajjium in re uxorii piidoris auctoritalissi-

pcpcrissr : talis ,

rir-rinitate conceptiis ; quando in tali ger- est , ut constat ex Josepho , de quo

"uim
miSe culestis partits est non humnnus. (i) ,
elo(inenter falur Chrysologus /Estuabat
sic :

V. rl.i humanalio ne(|uit adimplcri iii utero nni/nus sanctus , rei novitate perculsus , sta-
Mariic ad eam concurrant Josephus , bal sponsa prcegnnns , sed virgo ;stnbat plenn
nisi
Spiritus Sanctus el Mariana puritas , (juae pignore , sed non vacun pudore ; stabat de
,

Joscphuni ciim Spiritu Sanclo connectit. Ad conccptu snllicita , sed de integritate sccurn ;
leinporalem Verhi divini nativiiatem iria stabot Tcstitaniaternomunere, sed 7ion honore
. rant nectssaria nimirum terra henediclio- virginitatis exclusa. Spotisns quid faceret ad
:

nis , in (pia nascilurum erat ; pluvia ad ista P acciisaret de crimine ? sed erat ipse in-
lcrram henedictionis fecundandam nuhes focenti e testis. Culpam diceret? sed erat;

ad ejusuTodi tcrram heiiediclionis tegendam '>^^ custos pudoris. Urgeret adultrrium P sed :

I. Maria est teira henedictionis rpujd de- ^f^i ipse virginitatis assertor. (2) Belle nun-
,

nolal Gahriel Angelus, dnm benedicit illam : cupalur Josephus Marianae virginitatis asser-
Bcncdirta tu in mnlieribus (2); 2. Spiritus tor ; q"asl ad hoc natus sit , ad hoc (hs-
Sanctus pluvia est (pu« Mariam fecundavit tinatus sit , ad hoc Mariaj desponsatus sil ,
Clibanusest Virgo in Josephi desponsatione, "t PJ»'S pudorem defensaret , pudicltiam iin

thalamus in Spiritiis imprcvgnatione , tem- culpatam et insuspectam servaret et illiha- ,

pluni in FiHinatii>itate.Qunsi plcbeinquideni t''^'" assereret virgiiiitatem et (juia esf :

dc.s-ponsatur, sed tanqiiam cwlestis virgo omnimoda connexio inter Virginis inte-
,

virtute dii>ina impra^gnatur. (Z) 3. Josephus grilatem et incarnationis mysterium , Jo-

est nuhes lerran» illam \c-^ens Ul obseretiir seplius belle vocitatur
• ah Amhrosio mjs-
ns loquenlium inifjiia ; quin matrimonium '^'"' ossertor , quia nequit esse Mariaiice ?;//•-
illud dispcnsatioui dii'ince , non copulce gifiKatis assertor quin sit humanationis ,

carnali seruierat. (4) Verbi assertor. Utriusque fuit scutum inex-

Antiquilus luiplis pra']jel)atur velamen , \^\\S,na\n\t , ut ah Infamin defendnt. ?>c\M\\n\
inde originem duxit nuhere id est, legere ^•^''l Filii. Legitimam Chrisli nalivitatem ab
,
,

adumhrare , velut nuhe occullare Spiritus er^tcrno Patre , Angeli beati soli cognosce-
:

Sanctus et Josephus Mariam adumbraruiit, haut ; Joseph vero ex matre temporali ortus
sed dlversimode: Spiritus Sanctus illam fe- legHimi scutnmfuit. (^) Matris adhuc scu-
cundando, Josephus fecundilatem ejus ve- t'"" "^"i "^ addit Isidorus Matris vir- •
? ,

lumiiiecoiiJMgali,nubematrimonialitegendo: ginis pudorem tiitatus tanta fide et sapicn-

hwentus est itacpie Joscph, qitalem qiicerebat ''^ j "' etiani intellectuni angelicum diaboli
rntio. (5)Dei Filius, iioii Verl)um, sed ratio ohtenebrai>erit. Duplici hac de causa conve-
nuncupatur aTerlulliano (6):QM.Tsitus et in- "ientissimum fuit , ut Christus de Virgine
venlus esla ratioiie Josephadmysterium Vir- f'esponsata nasceretur tum oh honorem :

ginis,etiticarnationissacramentum,cuietho- F'lii ,
tum oh Aimam Matris. Ob honorem
nestas mysteiii , et Mariaj faina crederetur. F'''' ne devenustaretur ut illegilimus, spu-
?

Tanii pondeiiserat Josephi testimonium ut lins et nothus si de non desponsata nasre-

,

suaauctorilate eliucarnalionis mysterium et retur. (4) Ob Malris famam, nededecoraretur

Virginis puritatcm vii.dicaret ad humaiia "' impndica, et ut infamis puniretur. Qiiale,
suspicione et inaledicenlia Et ideo Evan^^c- : fl"aeso, Josephi encomium, qui sua asserlione
listn qiti incarnnlianis incorrupla' suscenerat et Matris et Filii conservavit famam Videte, !

proharc inrstcriu/n, nonputai>it uhcrinsperse- ''' pensate

, et considerate cjuanta
auctoritate
quendnm virginitalis Marich testiinonium ne "P"d Deiim et Angelos Sanctus effulserit
dcfrnsor magis Virginis quam asscrtor mys- Joseph quia allissimi myslcrii .icutnm fuit