Vous êtes sur la page 1sur 10
‘TAP CHI KHOA HOC DAT HOC KHANH HOA tapchikhoahoc@ukh.e: MOT CACH TIEP CAN GIANG DAYHOC PHAN KHONG GIAN TOPO Luu Xun Thing Truémg Dai hoe Khénh Hoa Tom tit: Khéng gian topo la mot noi dung quan trong cita Gidi tich hign dai. Xét trong chuong trinh Todn hoc bac dai hoc, né lien quan mat thiet dén nhiéu khdi niém trong dé c6 sw h6i tu va ham lien tuc. Do 1a nhing khéi miém quan trong diac trinh bay trong cdc hoc phan nhu Gidi tich ham mét bién s6, Gidi tich ham nhidu bién sé ciing nhue Gidi tich phite, Do dé, hdu hét cdc két qua cita khéng gian nay la téng quit hoa trén cac khéng gian cu thé. Trong bai viét nay, cdich tiép can trong giing day hoc phan Khang gian topo theo huedng tie Khang gian cdc $6 thee sé diegc phan tich. Cac vi du dién hinh va m6t $6 thao Iudn ciing dieac trinh bay. Tit Khéa: Topo tng quit, giéng day khang gian topo, phueong phip giing day 1. Mé dau Theo [7], topo ting quat duoc dinh cach hoan chinh vao mia dau thé ky XX. qua cia mét loat cdc ¥ twéng cia nbing nba toan hige. Nhiing ngwdi thuée phong trdo di tim nhiing gi co ban nhat. Cac khai nigm gioi han va lign tue duoc tim higu bdi cde nha todn hoc Hy Lap tir khi ho 08 ging lim cho céc Khdi nigm $6 hoe durge 1 rang. Tuy mhién, cho dén khi Cauchy (1821) va Abel (4823) xuzt hign thi cde khai nigm vé dy va chudi hoi tu, khai niém vé him lign tue méi duge da ra Riemann (1851) ngudi co quan diém vé bai ton mo réng [7] trong bai giing hoin chinh Vé céc gid thuyét phuc vu cho co sé hinh hoc. Ong da vach ra mot chyong trinh day tham vong. Bé la nghién ciru ‘mot di tuong mang tinh phd quat véi s6 chigu bat ky nu cdc khéng gian him va céc tap. Tuy nhién, chuong trink niy khéng thinh céng néu ching ta khéng c6 hidu biét su hon vé duimg thang thye nha Gai dign la Dedekin va ham sé la Riemann, Weierstrass. Nhiing d6i tugng duge phat bidu cd ngén ngit cu thé va tri twgng, Sau dé, Cantor (1873) ngudi tao ra ngén ngit nay vad mé ra cénh cita dé bude vio thé gioi mai, Mét thai ky dep d& vi trang I¢ bat du, Mac di 6 phia ngugc lai, nhiing nha toan hoe khac lai huong dén nhing ¥ twemg méi me, Trio lam nay tai Phap c6 Poincaré, Hadamard, Borel, Baire, Lebesgue va tai Bite 1a Klein va Mittage- Leffler, Diéu nay nhanh chéng dua viée nghién ciru him trén duomg thing thuc va sang tao ra gidi tich him gdm Ascoli, Volterra va Hilbert. Dé la bude iu tién trong qua trinh hign thye héa chuong trinh Riemann, Nhung lai mét lan nita cin e6 mét ngén ngit cfing nhu nén ting ton hoe phit hop dé nghién bei cir. Va khéng gian metric duge, dinh ng! Fréchet. No cung cp céng cu thiét yeu 46 ngh citu lién te déu va h6i tw déu. Déng thei, n6 cing. thudn tién cho vige nghién ciru edu tric topo. Cudi cing, Hausdoff thinh céng trong vige tim ra cae tién ag, Va mot he tién d& dom gin la nén méng cia topo téng quit ngiy nay. R6 rang ti tién trink lich sir trén, chuong trinh Toan giai tich bée dai hoe xay dmg néi dung va trinh tw phi hop véi sw phat trign 6. Tite la, khi hoc dén khéng gian topo, ngudi hoc a hoan tit cic hoe phan Phép tinh vi tich phan ham mot bién s6 cing nhw nhiéu bién s6. Tuy nhién, vi mhiéu Ii do khéc nhau nhw thei Iwong dink cho chuong trink; ¥ tuong cia ngudi viet hay d6i twong, ngwisi doc nén mot s6 tai ligu vé ngi dung nay c6 thimg cach tiép cdn khéc nhau, Cy thé, néi dung khéng gian topo sé dugc trinh bay ngay sau khi gidi thigu Khéng gian metric va cdc tinh chét lign quan hy trong [2], [3]. Cach tigp can nay dua vio vis im cic ket qua trén khéng gian metric trude vi dé kiém chimg. Sau d6 bang con dudng ting quat hoa Tae gia d& xdy dymg céc kién thire lign quan dén khéng gian topo. Mét con dudng nguoc lai, dé la ndi dung cua khéng gian topo va cae tinh chat lién quan s& duge trinh bay dudi mot ngén ngi tng quat. Sau 46, ngi dung cia khéng gian metric sé duge trinh bay mbur [4], [6] va [9] Ngoai ra, mét eich tiép can khac cing doe sit dung lam nhe tinh triru tuong eiia khéng gian topo bang cach trinh bay topo trén duémg thang thye B rma cdc téc gia 6 [7], [10] di lam, Céich tiép cn nay 6 wu dim r3 rét 1d cae kién thie & céc hoc phin trude dé duge tai hién va 1a nén tang dé phat biéu ceéc két qua trie tong hon. Song trén tat cd, néu nnhin nhan mét cach k¥ cdng, chiing ta ¢6 thé thdy ring néu két hop hai cdch tigp cn ela cde tic gid. [2] va [71 43 lam s& co mét each tiép can xuyen sudt Trong do, tir cdc két qua trén khéng gian day di R va metric théng thuéng sé la nén tang dé phat bidu ce ket qua tuwong ty trén khéng gian metric bat ky Sau do, tir diy véi vige xay dumg topo tir efc hinh clu mé, ngay lp tite cde khai nigm va tinh chat cia khéng gian topo cling dan hign 18, Cach tiép cn ny cn c6 uu diém la phii hop véi tign trinh lich str phat trign cla Giai tich toan hoc nhw da trao doi 6 trén, Céch lim nay d duge trinh bay mt phan trong [1 Cu trie cia phan tigp theo s@ la trinh bay cach tigp cn noi dung khong gian topo lan Iuot qua. khong gian cdc s6 thye va khong gian metric, Va cusi cing 1a mét sé trao déi 2. Ciich tiép edn Nhu da trinh bay 6 trén, trong phan niy, xin phép sé trinh bay néi dung khéng gian topo dua trén khéng gian cdc s6 thuc va khéng gian metric. Vige trinh bay chi tiét timg kién thitc eiia cae khong gian nay khGng thude ndi dung cia bai bio nay. Thay vio 4, xin chi trinh bay con dudmg tiép cn théng qua nhiing ndi dung dign hinh. Bau tién, Muc 2.1 sé la topo trén dung thang thye. 21. Topo trén dicing thing thee Duong thing thyc v6i nhimg tap mé la nhimg, Khoang mé duge xem la khéng gian topo dau tién trong chuong trinh Ton hoc giing day & bic dai hhoe. 6 mét géc nhin khac, néu xem khosing cach cia hai s6 thuc la mt metric thi day ciing la khOng gian metric day di diu tién ma ngudi hoc duge tiép c&n. Dit phin 1én ede két qua trén 46 thudmg duge trinh bay véi ngén ngit gn véi ngén ngie cla Khong gian metric véi metric théng thing. Trede hit, xin duge nhac lai khai nigm quan trong dau tién, Bo 1a su hii ty cila mét day s6 thye. Cac khai nigm, tinh chat va ‘e4 cée chimg minh trong 2.1 6 thé xem thém trong [11], [12] hode 13} Dinh nghia 1, Day s6 thuc (a.) duge goi la h6i tu véanéu va chi néu véi mdi e duong tén tai s6 nguyén duvong nd sao cho véi moi s6 tu nhién m 1én hhon n0 thi f—al<¢. Khi d6, dé chi day (a,) h6i tu vé a ngudi ta ‘con ky higu ay— a khin dan ra v6 cling hoac lim a, a Dinh nghia tsén con duge viet lai mét cach hinh thienhsr sau: an — a néu vi chi néu Ve > 0, 3n0(6) €N vn €N,n>n0 — [ay~al, ta 06 digu phai chimg minh. Tigp theo, ta xét dink nghia cia mot ay bi chin Dinh nghia 2. Day (a:) durge goi li, bi chin trong R néu va chi néu ton tai mot sé duong M sao cho jas! SM, Wn € N Va dinh nghia vé day co ban hay cén goi 1a day Cauchy. Dinh nghia 3. Day (a) duge goi la diy Cauchy néu va chi néu voi méi duong, ton tai mét 6 dung ny sa0 cho fa — aa] <€, ¥m,n > no Méi quan hé gitta diy Cauchy la day héi tu duge cho boi két qua sau day. Vi du 5. Moi day héi ty déu 1a day Cauchy VE y twang ching minh gdm hai bude. ‘Thit nhat lachon no va cén lai la chi ra [ax — aa 0,3m EN, VnEN,n>m = as—al < a), Sau dé, ap dung tuong tu v6i day (aa), ta ceding 06 V > 0, 3m € N, Vm €Nm>n2 > las ~ al < e. Két hop voi két ludn, ta chi can chon no = max{m,na} va & =e = #2 . Viée trinh baychi uét c6 thé xem [12], [13] Nhu ching ta da biét, mét day Cauchy trong R 1a mét day héi tu. Tuy nhién, trong trudng hop tng quat thi cu tra loi nay chi dang khi khéng gian dang xét la khdng gian diy du. Tip theo, gita day Cauchy va day bi chan cé ‘méi quan hé sau Vi du 6. Moi diy Cauchy déu 1& diy bi chan Vi (an) la diy Cauchy nén ta c6¢= 1, 3k EN,nm > k + fas ~ ae] < 1. Cu thé, chon n= kt 1-1 thi suy ra fay ag] < 1. Suy ra, ai 1 < aq 0 ton tai 8 > 0 sao cho |x ~ xo] < 6 kéo theo [f (x) ~ f (ol R véi g(x) =l/x . Gia sit, xét tinh lign tue taix,=1valdy = OL Khi d6, dé |g(x) — g(xo)| < 0.1 thi 8 = W/L Tuy nhign, khi xo = 0.1 va lay = 0.1 thi 8 phai chon lai la 1/1010 . Tate 1 su Iua chon 8 phu thude véi vi tri cia xo. RG rang, khi xo cing gan 0 thi tink dn dinh cua g cing tra nén yéu hon, Nhting ham g nhu trén chi ki ham lién tuc ma khéng la ham lién tue déu trén khoang (0:2). Vige nghién citu him lién tue déu la vi né s8 66 mhiing tinh chat ma ham lién tue khéng thé 6 duge [14], Cu thé, ham f lign tuc déu sé bién mét day Cauchy thanh mét diy Cauchy. ‘Trong khi 46 him lién tuc lai khéng c6 tinh chat nay. Vi du: xét ham g 6 trén va day I/n trong, (0;2). Bén canh dé, ham lién tue déu con bién miét tp bj chin thanh mét tap bi chin, Dai véi ham lign tue thi diéu may cing khéng é tinh chat nay, Dé minh hoa co thé lay ham g trén (0:2). Khi dé, 16 rang g(x) dan ra v6 cing khi 15 x din vé 0. Tuy nhién, c6 mét diéu quan trong a tir mot ham lién tue ta sé ¢6 mot hm lién tue déu néu thu hep hode mé rng anh xa dé trén tap dong va bi chan. Cu thé, ta xin phat biéu lai két qua sau day Ménh dé 1. Cho a R la ham lign tue trén [a; b]. Khi do fla ham lign tue déu. ‘Néu quan sét Iai qua trinh tir du, 16 rang tir su héi tu cia mét day sé thwc da hinh thanh nén khai nigm lién tue ciia mgt ham. Vi vé co ban, amh ciia mét day hdi tu qua anh xa lign tuc 14 m6t day hdi tu. Mo rong Khai nigm ‘h6i tu qua ham sé dan dén khai niém héi tu diém va hoi tu déu, Sau day 1a 1a cdc dinh nghia Dinh nghia_7. Cho day ham fy : R > Rn € N va him f: R + R. Day ham fe duge g0i 14 hoi tu diém dén ham f néu va chi néu voi méi x € R va voi mdi duong, ton tai so nguyén dong no sao cho véi moi sé duong n va n > no thi ffa(x) = f (x) R xac dink bai fa(x) = x", va ham f : [0:1] > R duge xc dinh béi f(x) = 1 khi x = 1 va £ (x) = 0 khi 0 =x <1, Khi d6, 16 rang theo Dinh nghia 7 thi ham fohdi tu diém dén f Dé 16 hon, gia sit ring voi x =1/2 va e = 0.1. Khi dé, an chi ra no dé |fa(1/2) ~ £ (1/2)] =(12)*-0<0,1 Tir day chi ra ring no= 4/14 gid tri edn tim, Twong ty, khi x 1/8 va © nhw trén thi no = 2. Qua diy cho ta thay ring gia tri ctia no khéng chi phy thuge vao © ma cén phy thude vao gia tr clla Xo Day ham fe trén la mot day ham lign tuc. Day nay héi tu diém vé ham f . Thé nhung, Tic nay ham fai kh6ng la ham lign tue. Tire la hdi tu diém khéng dam bao tinh lién tue cua ham qua phép ton giéi han, Diu nay la do héi tw diém khéng c6 tinh giao hoan ciia hai phi toan B63 han. cu the, Jim fim ful) # Jim im fale) Tuy mhién, két qua nay sé duge cai thign néu nh héi ty diém duge thay bang hoi tu déu. Sau diy 1a khai niém nh nghia 8 Cho day ham fy : R R.n€ N vaham f: R > R, Day ham fe duge goi 1a h9i tu déu dén ham fnéu va chi néu voi mdi ¢ duong, tin tai s6 nguyén duong no #20 cho véi moi s6 dong n va nm > no thi [fa(x) ~ f (ol Ra mét metric (khoang cach) trén X néu né thoa man cdc tién dé sau day i, d(xy) 2 0, voi moi xy € X; d(xy) = 0 Khi va chi Khi x = y ii, d(xy) = d(y.x) voi moi xy € X iii, d(s,2) < d(x.y) + d(y.z) véi moi xy,z ex Khi dé tap X ciing metric d di cho durge goi la mét khéng gian metric va ki higu la (X.d), Nhw da noi 6 trén, khéng khé dé kiém tra vi du sau day 1a mét khéng gian metric. Vi dul0. Xt X = R, va d(x.y) = fx - yl voi moi x,y € X. Khi d6, (X,¢) la mét khong gian metric Khoang cich li mét Khai nigm quan trong nhim xay dung dinh ngbia ciia gidi han, Diéu nay da duge chi 10 trong phan topo trén duéng, thing thue. Gig day, Khong cach duge dinh nghia trong ning khéng gian trim tvong hon. Song muc tiéu cling 1a dé c6 thé ké thira céc tinh chat 6 sin trén R. Phan sau diy sé la cée dinh nghia ‘va tinh chat twong img trén khong gian X va metric d. That ra, 6 day ho chi thay khéng gian R bang X va khoang cach tri tuyét déi fx — yl bang metric d(x.) Dinh ngbia 10, Day (xs) hoi tu dén xo trong khéng (X,d) néu va chi néu voi moi ¢ dvong, tin tgi 98 nguyén no, sao cho véi moi s6 nguyén n van no thi d(xs,x») < & Mét cach hinh thie ca dinh nghia trén co thé viet lai nhu sau. Day (x=) h6i ty ve xo néu va chi néuV ¢>0,3n) €N:Vn€ Nun ny > d(xa,x,) <2 Mét vi du vé day hoi. tu ‘rong khéng gian metric chinh la vi du 1. Sau day, la mét s6 vi du kha. Vi dy 11, Xét khéng gian R* va metric Euclid d, Khi do day (xo) trong RX hoi tu va xo khi va chi khi d(xs,xo) < e. Tite 1a d(e,x0) = Okhin > =. Diu nay suy ra Vay su hi ty cia mot day trong R* véi metric thdng thudng chinh la str hdi tu theo toa d6 cia day 3. Dac bigt vai k = 1 thi day 1a sw hoi tu cha mét dy s6 thye théng thug Vi du 12. Xét khéng gian cde ham lién tue trén doan [a.b), ki higu la Cias) vi metric a(Eg) = max (9 - 200] vet) Khi dé day (xs) (day him) h6i tw v8 x0 trong Css tike 18 d(X,x0) —> 0 khin > «0, Hay <(xa.x0) = max belt) ~ x00) 0 eh Khi n —» «©, Tit dé suy ra véi mie duong, tn tai s6 nguyén duong no sao cho véi moi s6 nguyén n > no : fxa(t) ~ x0(0)] < »¥t€ [a,b]. Day chinh la dinh nghia cita su hoi tw déu ciia mét diy him trén tp [a,b] trong 8 Nhu vay st héi ty trong khdng gian metric Ca} chinh la sy héi tu dew, Tir Vi du 2, ta sé 6 két qua tuong tng sau day Vi du_ 13. Day (a) hdi tu vé a trong khéng gian (X,d) thi diy d(an.a) hdi tu vé 0 Tip theo, tir Vi du 3 ta cing c6 mot két qua vé tinh duy nhdt cia gidi han cia mét day ‘gi tu trong khong metric X. Vi du 14. Chimg minh ring trong khong gian metric (X.d) néu day (xs) hdi tu dén x0 thi gigi han xola duy nhat Vide ching minh twong tr nhwr trong Vi du 3, Gia sit ring xn > xo va xv — xi, Ta sé chimg minh xo = xi, Dé lam duge digu nay, ching ta sit dung bién déi nh sau: 0 = d(xo,xi) = d(x0.Xe)+ d(xs,x0). Nhd diéu nay, vige chimg, minh d6i véi nguai hoe thi Kho khan sé giam di Tinh duy nhat cua gidi han ciia mét day trong R_ciing nhw trong khéng gian metric X duge dim bao la do tinh tich duge ciia topo wong ing trén khéng gian dé (xem [5], [7], (9). Cu thé, trén R vdi metric théng thuréng thi topo duge sinh ra béi metric 46 la tach durge. 6 diy, tinh tach duge hidu la véi hai diém bat ky xy thi luén ¢6 hai khoang mé réinkau lin lurot chita x va y. Néu topo théng thuéng duge thay bang topo tim thudmg, B6 la T = (0, R} thi 18 rang mét day hi ty c6 thé c6 nhigu diém gigi han, Déi véi khéng, gian metric, v6i hai diém bat ky x,y. Khi d6, hai lin cn dé tach ching Lin lugt la B( x,d(x,y)/2) va B ( y.d(%y)/2_vdi B duge dinh nghia nhu trong Binh nghia 20. Bigu nay sé duge lam sing t6 khi sang phin khong gian topo. Mt cach tuong tu tir Vi du 4 trén R ta sé 6 két qua trén khong gian metric X bat ky nh sau. Vi du 15. Cho day xs + x va diy ye > y trong X. Ching minh rang day d(xs,ys) > d(x.y), Vige ching minh bai toan nay la dyva vio ky thuat da trinh bay 6 vi du 4. Cu thé, sir dung bat ding thie d(xa,ya) ~ d(x,y)] < d(xa,x) + dye két qua Trong mach kién thie nbur vay, liu két qua vé phép toan gidi han cia mét ting hay mét tich ‘rong khdng gian metric téng quat c6 niu trén R? Cau tra loi la khéng. Digu nay ld do su dep 4& caa khéng gian céc s6 thuc. 6 d6, R khéng chi mang cd tic cla khong gian metric ma né cin mang céu tric dai sé. Cu the, o day (R, +, ») la mét khéng gian veetor. Chinh vi vay ma cae két qua vé gidi han cia mot téng hay m6t tich khéng cén trong khéng gian metric tong quat. Tuy nhién, két qua vé ham ign tue tai mét digm, ham lién tue va ham lign tue déu chinh 1a su téng quat hea tir ede Dinh nghia 4, 6 trén R. Cu thé, ta cb mh sau. Dinh nghia 11, Cho (Xdx ) va (Yd ) la cae khéng gian metric, Ham f = (X,dx) > (Y,dy ) la ham lien tue tai diém xo néu va chi néu véi mi e duong, ton tai § duong sao cho voi bat ky x thuge X va dx (x,x0) < 6 kéo theo dy (F (§).£ (0) 0)(3 > 0) : (dx (x,y) < 8) = (dv (F (8) £09) (¥,dy) la ham lign tue déu trén EC _X ndu va chi nu véi mdi e duong, tén tai 8 duong sao cho véi bat ky x.y thuée E va dx (x.y) < 6 kéo theo dy (F (x),f Q) no thi d(X=,X5) Dinh nghia trén hoan toin giéng Dinh nghia 3 trén R va ching ta chi thay [xm — xe] Gi d(xm,x»), Va sau day la mgt két qua ma chimg minh cia no hoan toan ging cach tiép ean da néu trong Vi du 5. Két qua dé doe cho boi vi du sau Vi du 16. Moi day héi tu trong khéng gian metric déu la day Cauchy. Bigu nguge lai chi ding ‘rong truémg hop khong gian metric dé 1a mot khong diy dit. Van dé dat ra la ligu mot dy Cauchy 06 bi ‘chan trong khéng gian metric hay kh6ng? Céu ta li la 6. Tuy mbign, dé n6i vé digu may. Neudi ta cn ‘mit khai nigm vé day bi chan, Mét khai niém duoc tng quit hoa nhé Khai nigm day bj chin trong R. Tri lai véi vin dé day s6 thuc bi chin trong dinh nghia 2. Khi dé, (an) durge go la day bi chan khi tn tai sé M > 0 sao cho [an| < M, Yn € N. Noi cach Khic, -M + metric, d@xy) = max{ixt ~ x2h, [y= yal? hinh cau dong don vi la B (0, 1) = {(xy) € Re: max{h}, lyl} $1 Vé hinh anh né chinh 1a hinh vué tam O, 46 dai canh bing 2, Bén dinh « hinh vuéng lan wot 1a ACI, 1),BC -1),C(, -1) va DQ, 1). Tuy nhién, khi xét voi metric khac, du nb d(x,y) = |x: — x2] + lyr — yal. Khi¢ hinh cau dong don vi cia no 1a B (0, 1) = {(x € Ra: {Ix| + ly! Vé mat hinh anh thi né cing la hi vuéng voi tim O, dé dai canh la can bac hai hai. Bén dinh cua hinh vudng lan luot la AC 0),B@, =1),CC., 0) va DO, 1). Qua do, ta thay ring trén cing n khéng gian co thé co nhidu metric. Méi metric 6 mét hinh cdu dong khéng nhat thiét gid nhau. Tuy nhién, trén R thi ca ba hinh cau t déu Ia [=1, 1]. én day, khai niém tap mo trong khé gian metric duge dinh nghia da trén khai ni 44 duge dinh nghia twong ty trén R. Dinh nghia 23. Mét tap A con c (X,d) duoc goi lA tap mé néu no réng, he néu voi méi x € A, tén tai mét hinh cau 1 chita x, va duge chia trong A. ‘Tir dinh nghia nay dé dang kiém chimg dt cac tién dé sau Tign dé 2. 01: Hop bat ky cde tap mé la mé: C Giao hiu han ede tap mé 1a ma; Os: X va réng @ a cdc tap mé. Néu quan sit ky 18 rang Tién dé 2 khéng kl gi Tién dé 1. Vi that ra day cing chinh la hé tién ila mét topo. Vige ching minh cdc tién dé 1 khdng phic tap. Vi du ta tim hung chimg mini dau tién. Gia str c6 ho cac tip mo Aa€l . Goi N UaAa, khi dé néu Aa la tap rong voi méi a thi ta ngay diéu phai ching minh. Nguoc lai. lay | ky x € M, tén tai a € I sao cho x € Aw Aw 1 tap mé nén t6n tai hinh cau mé dé x B(x) © Aw. Tite 1a x € B(x,r) CM vi Aw 'M . Y O2chimg minh voi hai tap. Sau do sit dt 19 phuong phép quy nap. Laru ¥ ring trong ¥ 2 thi tir hizu han khéng thé bé di. ¥ Os siz dung dink nghia tap mé ddi véi cd X va 0. Sau day 1a mét vi du khac vé chimg minh tp mo. Vi dy 18, Bat ky hinh cdu mo déu 1a tap, R6 rang, hinh cdu mo bat ky la khac ring. Lay bat ky x € B(a.r), can chi ra 6 m6t hinh cau chia x va chia trong B(a,r). Dat m= r= d(xa), khi do x € B(x.) C Blan). Tir dinh nghia tap mé ngwoi ta phat biéu dinh nghia vé tap dong nb sau Dinh nghia 24, M@t tap Ac X 1a tip dong trong khdng gian metric X néu va chi néu phin bi cia né A‘ la tap mo. Két hop véi Tin dé 2 va phuong phap déi ngdu, Tinh chat ciia m6t topo 6 thé phat bicu lai by sau Tién dé 3 01 : Giao bat ky cde tp déng la dng: 02 : Hop hifu han cée tip déng la déng 03 : Tap X va tip ring @ fa cac tip dong, Vige chimg minh cde tién dé trén chit yéu sit dung k& qua da 6 6 vi du 18 va tién dé 2. Cu thé, ‘Gi O1. Gia sir ring ta e6 mét ho ede tap ding Aael Khi d6, can ching minh Meet A« la tap dong Muén véy, ta chi can chimg minh(Meei Aa)’ la tip m6. Ta lai co (ect Aa)" = User A's, Ma, As la cdc tip mé. Theo tién dé 2, ta o6 két qua céin cchitng minh. Ngoai ra, tir Khai nigm lin cn trong R qua dink nghia 18, ta c6 Khai nigm lén cn trong khéng gian metic Dinh nghia 25. Néu tap A li mét tap con khac réng cia X, mét lin cin mé ca A Li mt tap mo chita A; mét lin can cilia A la bat ky tap mo chia mét lan edn mo cua A. Khi A = {x}, chiing ta goi la Ian can cia diém x Sau day la khai niém vé diém trong cua mét lap. Trén co s6 dé, phan trong cia mét tap sé duge dinh nghia, Ciing tir day mét tinh chat dic trung méi cua tap mo sf duge hinh thanh Xin duge bat diu bang dinh nghia diém trong cia mot tap. Dinh nghia 26, Diém x duge goi la diém trong cua tap A néu A 1a mét lan edn ciia Dé don gidn ta c6 thé ly vi dy trong R ‘V6i metric théng thuéng. Vi dy 19. Xét khoang A = (-4, 8) thi bat ky diém nao trong A li diém trong cia A, Trong 80 khi d6, B- [-4, 8) thi x ~ -4 khéng la dim trong cia B. Sau day, khai nigm phan trong cia mét tip duge x4y dung. Né hoan toan od thé da vao khéng gian metric hodc thdm chi la khéng gian tap s6 thue Dinh nghia 27. Tap hop tit ca cde diém trong ciia A duge goi li phan trong cua tap A. Phin trong cia tap A thuéng duoc ki hiéu intA hode A-. Dé r3 hon ta c6 thé lay vi du nhwr sau Vi du 20. Cho C = [-4,8), D = [4 8]. = (C4, 8],.F = (4, 8) khi d6 phan trong cia cae tap C.D,E,F déu la (-4, 8), Hode vi du sau day Vi du 21. Cho N la tap «: 6, phin trong cia né 1a tap rong. Ngoai ra, a 06 két quit duge phat biéu qua vi du sau day Vi du 22. Véi bit ky tap A, AO la tp mé Jim nbd chika trong A. ‘Trude hét gid sit B la tap mo bat ky chita trong A Sau dé, chimg minh BC A, That va lay x € B ré rang x la diém trong cua B. Ma B © A nén x ciing li diém trong cla A. Néi céch khic, Bc A®. Va do o6 Két qua trén nén phin trong ciing chinh la dic trung cia tap mo. Vi du 23. Tap A 1a tap mé néu vi chi néu A= A° Ké tir day, ngudi hoe 66 thé ching minh Két qua sau dya vao kién thic e6 duge tren khéng gian metric hoe thm chi la khong gian topo. Tuy nhién, & day chi sit dung cach ching minh trén khéng gian topo vi ching c6 thé ap dung cho ci hai khéng gian trén. Cy th Vi du 24. Cho A,B X. Khi 6, i Néu A cB thi A°cB° ii, (AN B)°= A°N Be Ta thay ring A° C Ama A cB nén A° cc B. Mat khac, B° 1a tap mo Ion nhat chia trong B. Do dé, A° cB’. ¥ i, duge ching minh. Véi ¥ ii, 1 rang A° cA va BY CB. Do dé, A°N BY CA NB. MA(AN B)® la tap mé 1én nhat chia trong A 1 B nén ta c6 duge A°) B® c (A) BY”. Newoc lai, A BCA va A 1 BCB nén cé dieu phai ching minh. c $6 tw nhién, Khi ‘Tiép theo 1a khai niém diém dinh cua mét ‘ap. Dinh nghia 28. Diém dinh cua tap con A cia X Ia digm x thude X sao cho mdi lin cin cia x c6 phan giao véi A khéc rong, Tap tit ed cde diém dink cia A duge goi la bao déng cita A va ki higu A. Do dé, dé néi x khong la diém dinh ciia A nghia la né a diém trong ciia Ac ‘Noi cach khac bao dong cita tép A la phan bi cia phan trong cia Ac. Khi do, ta 06 de trang sau Vidy 25. Tap A la tip ding néu va chi néu A= A, Vige chimg minh két qua trén lé khéng kh Tir két qua cia Vi du 24 va doi ngdu cua né, ta 6 két qua sau day Vi du 26. Cho A.B ¢ X. Khi d6, i NGA CBthiACB. ii, AUB=AUB Cich chimg minh hoan toan dua vio dink ghia bao déng, Dén diy, ngoaii vige sw héi tu ctia mét day 3 dinh nghia lai bing ngén ngit topo. Ching ta d3 hin thin nén mét sé Khai niém topo dua vao két qua irén khéng gian metric. Tuy mhién, cén mét kbdi rnigm quan trong la hm lign tue tai mét diém ching ta can duge phat bigu bang ngon ngit nay. Va c6 the néi day 1a mét trong ning khdi nigm quan trong cia topo. Vi chiing duge ding dé gidi quyét nhigu bai tap cing nhw gitp ngudéi hoc thay 15 durgc tinh lign tuc ciia mt ham 1a do topo trén tap d6 quyét dinh. Ciing vi diéu nay ma dinh nghia 11 vé ham lign tue trén khong gian metric drge phat biéu lai shu sau Dinh nghia 29. Cho (X,dx ) va (Y.dy ) la Khéng gian metric. Ham f: (Xd) —> (¥.dv ) fa ham ligm tue tai diém x» néu va chi néu voi mdi e duong, tn tai 8 duong sao cho véi bit ky x € BX (x0,3) kéo theo f (x) € BY (f (x0), 2) Bing céch sir dung ngén ngit topo, dinh nghia 29 duose phat biéu lai nhu sau. Dinh nghia 30. Cho (X, T:) va (¥, Ts) la cde Khdng gian topo. Ham £: (X, T:) > (¥, Ta) la ham lign tuc tai diem xy néu va chi néu voi moi lan can V ca f (xs) tn tai mét lan cn v ca x0 sao cho f (v) cv. Tir diy khai nigm va tinh chat khae trén khong, agian topo téng quat sé duge hinh thanh. Tat nhién, cde yéu t6 nhu tinh tich duoc ciia khéng gian cing nnhu khdi nigm nbu ludi, loc vi da loc sé din duge trinh bay thém sau khi di cac kién thire vé khong gian metric duge trang bi 3. Mét sé trao déi Trong hoc tap va ging day Ton hoc thuing sit dung hai con duomg nhén thite dé giip ngudi hoe tig c€n mot van dé. Thai nhit, con duimg. tr ti duy cu thé dén tr duy trim tong, Voi con duémg nay nguisi hoe sé dé dang hinh thanh céc khdi nigm tng quat, cdc tinh chit phic tap dya trén ning khéi nigm cu thé va cde tinh chét dom gidn hon, Con dung thir hai 1a nguoe lai, Trude tign, ngudi ta trinh bay cée két qua tong quit trén nhiing Khon gian tru tugng. Sau dé, bang niing bude di cu thé cc kidn thite tong quat dan sing t6. That kho dé ndi rang con drdng nao trong hai con dmg trén sé higu qua hon & nhimg Iép hoc ¢6 nang Ie Khe nhaw ‘Thé nhung, voi hoc phan Khéng gian topo, neu sir dung con dung thi nhat théng qua cdc vi du 6 trén 86 co mét vai wu diém sau, Thir nat, nd gidp nguoi hoe sit dung duge nhimg kién thire di doe hoe trong hoc phan Giai tich 1, 2 dé lim sang t6 cdc kién thige tri tong. Tht hai, cach tiép cn giip ngudi hoe tigp thu kién thie qua timg giai doan. Tir don gian nhw trén khéng gian him mét bién cho dén Khong gian metric. Va tir khéng gian metric méi bude tiép dén khéng gian topo. Thit ba, khi hoc dén khdng gian topo, ngudi hoe di tri qua vige sit dung cée eng cu dé ching minh trong timg khéng gian. Do d6, cae k¥ nang ching minh trong bai ton trén céc khéng gian dang xét sé duge nang lén theo trinh tu thoi gian. Ngoai ra, vige gidng day theo cach tiép cn nay con cé thé gitip giang vién co thé dieu chinh nngén ngit trong qua trinh ching minh néu sinh ¥ cam thy vin d8 cén kho hay qué méi mé, Va tren hit, cach tiép nay phit hop véi tién tinh lich sit ciia man hoc. Tuy nhién, nur ching t6i e6 trao déi 6 trén, Vige ging day theo céch tiép cn nay sé mat thoi gian hom cae cich tigp cn mi cdc tic gid phan giéi thigu da chon. Thit hai, di véi ning sinh vign c6 hoc lye tt thi vige trinh bay qua nhigu bude dom gian c6 thé gy mit himg thi cho ho. Va eudi cing, edch trinh bay tir dom gin dén phi tap sé Khien ngudi hoc kho thay mét bite tranh dep dé va hoan hao ngay tir dau. TAI LIEU THAM KHAO. 1, D.D. Ang; Nhap mén Giai tich, Nha xudt bin Giao duc, Tp. HCM, 1998 2. B.D. Trong, P. H. Quan, B. H. Tai ban Dai hoc quéc gia Tp. HCM, Tp. HCM, 2011 N. Dinh, N. Hoang; Ham sé bién s6 the, Nha xudt bin Gido due Vigt Nam, Hi Ni . DN. Thanh; Gido trinh giai tich ham, Nha xudt , 2004, J, Dieudonne; Foundations of modern analysis, Aca-demic press, New York, 1969, John L. Kelley; General topology, Springer, New York, 1955. G. Choquet; Topology, Academic press, New York, 1966 J, Dugundji; Topology, Allyn and Bacon, Boston, 1966. J. Munkres; Topology, Prentice Hall, Ine., New Jer-sey, 2000. 4 5 6, N. Bourbaki; Topological vector space, Springer, Berlin, 1987. 1 8 9 81 10. S. Lipschutz: Theory and problems of general topol-ogy, McGraw-Hill Book Company, New York, 1965 1. J. Stewart; Calculus early transcendental, Thomson, Australia, 2008 12, W. A. J. Kosmala; A friendly introduction to anal-ysis, Pearson Prentice Hall, London, 2004, 13. L. Brand; Advanced calculus, John Wiley & Son, Inc., New York, 1960, 14. T. Tao; Analysis I, Il, Hindustan book agency, New Delhi, 2006, AN APPROACH TO TEA ING TOPOLOGICAL SPACES. Luu Xuan Thang University of Khanh Hoa Abstract: General topology has formed a coherent doctrine only for the first half of the 20 century: itis outcome of @ movement of ideas which goes back to antiquity. One that ultimately led to a vast transformation and generalization of the understanding of such basic objects as functions, and such notions as continuity differentiability, and integrability. Almost results in topological spaces are generalized from concrete spaces, In this paper, an approach to teaching topological spaces from the real line will be investigated. And some examples are also presented, Keyword: General topology, teaching topological space, teaching methodology: 82

Vous aimerez peut-être aussi